I^crfpic^dflimi fpccuLif onsacfummi pc
nparbcrici Jobanis dc i^iiduno qoncs
mruodccim libzoamcppbYficcad
mrcnrionc ^nftotcUe.^ magni
commcnrarohe^ucrroi8
fubrililTimcDifpurarc^
Solcrris arriu Docroas i03arcianroni) 5imara an-
norarioncs loco^mabusjobanceinbiaqftionr
b^a Dia pmcraro2i8 ^ucrrois apcrrc Dcuiauir^
fiufdem queftio t>e mdiiiidnanone nafurc ^d mcnrcm
c6mcntat02iti t ariftotch^ fubtilitcr cpmmata»
-Cumpauilcgio*
C^imeSCbcfmopbflnsXrancnfisad lcaozcm.
€Lni modo gadauy latcb^ae fplncta t inicbaa:
purgatnm potcrio carpcre lcctoz itcr.
^grcditur ^jrci ^tmarac rcfccarua ad rnguf
3oannc0l(ma:nccn((icn(ru6jdcft.
iBon tantum marco ocbct patauma luucntue:
©cd rcrum caufas quifquie in oibccuplt.
€^ucm nifi lino: cdajcinfcfto martcpctlflct:
iTUrlo: bic tota marcue tn rrbc foia .
€iuid mlrfi.''0empcr virturi liuo: adbacrct*
l&incpcryt 0ocrate0:Ocfar i antc t>icm.
C:tOarcM Sittonu» Ziman ekmctipttmo» ttdaibcrtumpittmoe 0abaudiaincUtum carpe«numptincf'
pcm ocquc txxtum ac ilkiibxm.
in ^^.U.«^*..«tf> lampjidcmapudmcCarpennus indjptcpjinccpsino minueadmirabilia
IHCrC PUCrai numcrofa virtutum tuamm coboierquibue cum tibi mrcr iraloe loaim
vcndicalTc audiucram-vr nifi longUTimo inccruallo fccimdue oici fvftcr ncmo.Tlcc in gallu oura
tat cifalpina- fcd m rora fcrc Uquct iraUa.imo roriue ozbie 02C coniono riiutn cclcb:arur rngcnius:
ai oocrnnaru; muUifo:mium variarucB amum culmina lugt lccrionc: conrmcnri indagam fub
■■ 2: jcccrto:ibu6 baud quaq; pcnitcdie DC}:rro frdcnr. i f^Uci pcrcnitatccft aflcami5:td<U co apud
'omnc9factumcftadmirabiUue:quopaudo:cecta8b^tibiparcBVidct.Confucucrccntmnoltr«
tcmpcftatep:incipceabingcnuovirmtiecando:einUbWinctotopccto:cocclmantce:mD^^^^^
ti8Conrubcmiooicf(pnoctcf(pmrpttcrvitamDcga^.Cuvcrolicctfo:tuncm^^^^
fulacae-i namrc ooti^ie inrcr bumanc mo:raUrariB rcncbue mfignitue: baud fccue ac fulgcnturunuj (rdue
duccae^animu tame a cunabiUe virilHie poUcne vac gio:i^ i imo:raUrarie candidatu '^f^^-^^^^^,
licce in p:imiecarpcnfceccnfco: quibtie a oqe imo:taUbu6 oatum cft:coj: riuibanria fuUiri: afflicra rccrcan:
fcdari rumulmofa;ac aincra ad rranquilUraron ma fingulan p:udcnria rcdigi : quc m rc cnvicar adco : vt nc^
in ncfto:c maio:c-ncm in catonc p:cfcnrio:an fuilTc oijrcrim: Qua fola amganrc frcqucnriiTiinux-atuli rm ba/
boiaeconfulnmmc modcrari6:quandoquidc5 ca in rc vie mcnrie vigct:id acutnoi:vt nibil "^P;"^";^;
natarftfoUrtiueinucftigarc: ac adamulTim omnia conficcrc polTie: Quid cnim tam arduum:tam oifftalc.tam
piofimdum quod non confilij aUinidmc: cj:pcdia9:conficia6:rranfigae.'Quantoaurconammc lumnajcolae:
no puropaucie poiTc pcrflrmgt.Ccrmim quido virrurce mrcr fc ira coamrc vr clanfTimi an tmt pbilofopban/
tC8>t oiirociari ncqucan t:ita magnanimc p:inccpe p:iidena t iufttna m tc cf flulgcnt: vt ff^^^^f^^^^^^P^'
tiJ ininimc fozdcfcant. etniim in qcancladwcafibue clhunrif^p fo:mn? p:xcUi6 fo:ttrudincj rium mfpcjce/
rc omnce.Cum(R fo:riradiniB pwcciputi mtmue fir facilc jxiri acrunae: calamira nbufcp non fuccumbcrciUud
oiim lucc ipfa clariue p:cftitifti:«}> inconirantie fo:tunc mo:fuvrgcntc:Domo fugjme a nulb ror adiicrfis vnqj
oiccrie fucaibuilTcqucaamoduj ncc in pwfpcrie factue ce vnqui infolcn tio: . Qmn poftUmmio rciicrfue non
puatie fimuUaribtie irtincnie odio .pp:io facuicbae : fcd ca vfue Diccrie clcmcna vcl m coe qui rc capiraU odio
flraHifrimif(B iniunie fiicrant p:ofcquuti: vt oata vcnta nio bcncficio mdignoe tftn coe ocuinjrcne. Cum igit a
maioriboe id pium cognomoi fcrae:mini5 ncquaa; nobie vidcri DCbcat:fi tc rain j^um in omncs p:^b<ae :
piuepictatc vtari8.Tlcc fola p:occdir clc!ncnru:bjbcr tTiim fccurn libcr jUtatcm: mdulgcnnjj: ^ aifJbiUtar(K
acrcliquae id gcnue vimitce:quc in pcrqspaiiciep^incipibue lugarc cona>iaunt .JDcc funt qu? pnncipce rcd/
dunt amabilce.Tcc fun t qiic populoe fidclc9:Dcuotoe : ac mancipatoe cfriciimt . iDagnum p:o:fu9 cft flojoi/
tiefo:tunacmdicium:a>oMmibiieadcoc6pl3ufibili6:vtqiiotiduni6acclamatioibii6mo:cfaiicnrievuigtno
mcn ruum audiarur. 3urc . e pcr o:a cuncra DifTitfiU9:cum adco mo:iiin boncl tamcnra aim lirrcrarum f tudga
copiibucriervtvimefcmpitcrnumbclUimindircrie.erLqiiodmp:incitxTicapuumqii^ittir>im^ timc
rivoUinf folueamaricupie. Tlcc inturu. IDaUiecn icufloe Diuturnuarie mctue (vt foitit Cico-o^ contraqj
bcn tuolcn tia fidclie cft vd ad pcrpeniit atc. boc aratue -pbilippo oijxrat: Xotronce fap mcolimr i m[\9: at
roacapirue fc rurantur.-|?«cai aiitan nibil fidc i bcniuoU-ntia firmiiir.: ncc porcll c(Tc rnuninue . riiic fcntcti^
aoamcnonrvt Iblurarcbue m virallinac aucro:cfr ^atnpulabarDiccne.Uitc nrc p:cfidc tiirba foittn fiimue:
multiriidinuB p:oaildubio fcniirc cogimur.1?oc cni parcr £?cmcrrq anrigonns it-nfifTc vidcrunwim mqmr.
»cntuolcnna; fibi fcmpcr vifnm opnmum rcgni fiindamcntum vcrifrimiimqjp:?fidiunvj:oc ocni<^.Crrue
mo:icTie fiUje rctmUr.non cft aurciim boc fc^rum qiiod rcgnum fcrucrfcd amico:um frcqucntia fccptnim
cft rcgibue vcrifTimum mapmccp fcamim. agc vcro ix- munifiaim crga omnc bommum gcnue tc cfTc aiunt:
quantabcncficcntia^qtuntacpbcnignitatccuiufcucBartiep^ofaTozce^-zUttcrato^ummdultru^foiicac.nibil
eft mcdiuffidiue in mincipc ipfa Ubcralitatc oigntue.Oicuti nullum magu vitium p:mcipan ocdcca (t aua
ntia.r ot iracp tn rc crubcranr bonirarie i vimins cycmpla^vt ca fcqui cnput wmra poOcntae. Quanro vcr/
bo:um p:cconio qui rc noucn- fucaUcnrani p:occritatcm ruani:brlaribundam facicm:06 p:ob«m:fronrcm ve
rcndamtvulmm ainabilcm roUunt.^ui vcl notiim cfTc miri ouaint foclicirarcj.-Danc igirur obcaufam pcr/
aoraro acairariue pcnfiratiufm nuper ^oannc gandauio:crafo fi quid irrcpcrar fcculcnram:©i quid ocpuua/
tiim in vulgue ccicrar: acrio:c iima manie nofiri calligaro: qiunms noflra valuir infinnirae:vt oilutme buui'
fcc patcra cognitio • cum impiciTo^ibtie tradidi: Zibitp miinificcnrifTimc pnccpe Daio:aro pudo:c odlinaui):
Qui ira caftiganis Uccr r anto lccro:c niifqpDignue ajiparcarCuiue aaime m rbf ologu:pbilofopbu:accraUri/
ca 6rarianueillc »riricnfi6:-f>crnie iT? jnnunu6:Barcnfifcj? 3foince andrcae^ac ocmuj m gmccie lirtcris
mircm miifunie crctcnfie : qui modo publica ni[\ ouaus m parauino grmnafiomapma cumaudirop trc/
flucnria arccam mof ircrur lcaioncm: non fcmcl funr admirari.jSmgulan ramcn bumanirarc nu frcnie^ad ai
itie fjhitarce ftippctue plcricp mo:taUiim longis itincnbueaUifTimircppclJgi mcatibue fatigan ciraro gradu
vndi(M conflimnt:!5cucno:cm vcnnie ccnluram: rc ccnfo:c cundcmq; parronum oclcgi|: Cut mc adbuc mco/
gniniin noriflfimo t claniTuno nommi mo perpcma trado fcruimtc ocuincmm. ualc.
io.abi.
Mp.7.
z.pbf.
Z.ct{.
tibri f.
CCt^ptcadfnnii rpeculatotte Joanni» 6dndaa(n(7d
qucfltoncerubitlitcr cpminatc fug.iz.Ubne mctapbj-/
licc ad mcntcm ariftotcliB t fui Commcntato«»aucr
rof8.<§clicitcrinapiunt. OucTtio. I.
3rca iftum li-
b:um p:imo rolctqucn.
Utru fcliciras btimana
pfiftat in fjptctta. d" £t
arginr pmo9>no.<§elid
. tae cfl nobilio: bomtc.
Ij Bno^fiflitin fapicncia.
'• aii6p5:qjfclicita8cftfi/
i niBboie.cjrpi.to.etbi.t
,, TtpoUifi.fsfinteebonti
|i etmcUu0ibono:abtU''
illo.-cuitiflcn finie.cjrz"
— " pbffi.i.S. mctapbr.1.7.
GMicc.yHa B.-qj faptctia no eft bonoiabilio j boic.
_ tio.nnlltts acrila p6t efle nobiliue fti&a.vt f^. aticton'
co. }. tatc Comfta to:ie.2* oe anima. JBuba nobtUo: cft omni
p .zojc acciltceinlteincfl.-ioicBnalitcrintclkffiirj raptctiaclt
0M. ?A accile boi6:q6cpfiit tn tntcUcii bamano.g fepientia no
cftnobiUo:bot'c.(E3[teboniiperrcrii<fictcnen6::^ftit
in f;ipictia:f5 fclicitae cfl bonu per fe fuflTicice.g ic.HDa/
io:B.qirjpictiamulr3ncciaqtrinrecarcgnt.rtotcif
tapt». ariit.io.ctbtco.loquee oc raptctia.O: oimc ci it crterio/
rij)fperitJtcbomtnicnti.n6.n.nislpcrrcf(iffictcecf^dd
ff*fn»landii:f50|^ico^iU8ranije(rc:tcibii;iiTUquijfa'
Capt.8? mulanjcplkrc.mino:^bafpcrarifto.pmoctbico.vbi
oicit.Zale igtf fclicitad ma^ime e(Tc vtdcr.t.pcr fecllgi
biU0.etii fubdit.l^anc.n.cUgimiie rcmp,pptcr rcipfatn
t niiqg pp jUud.ZTunc rtibdit. vidct .ncr jvr rc ftifficie/
tia idcaccidcTC.pfectiln.bonii pcr fc fiifficics cfTc vidc
turtunc in finc capn oicit. Sono:ii aiit inaiiie cUgibilc
femp pfcctii vri^jijgdc vidcf i pcr fc fufficicne fcUcitae
opcratop crifice finie.g fcUcitae no cofiftit tn fapictia.
Cr^tcqS ^fiflit in raptctia no cft ncctii .pptcr coicatio-'
bumana: rj fcUcitae cft nccia ad cotcationc biiani. a
frlidta9nd:3(i(litinrapictia.nuio:p5p Comcntatojc
Co.i4. z VxapTo.acciltJiJiudiridce.oicit no eft ncciii rcire
vcritatcadpgrc^ationc bttmanii cotcjfioncvitc bii/
niane:f5bocellbonn5mo:t0.mtno:p5:q:fcUcita6cllfi
Capi. 8? nfe oium ogibiUii bamano|t.c)c^o ctbiccif t finis cft
Z.c6. }. cicJra.z?pbffica£t#mepecnt<afini0nccefTc eftou
Capi. r. aUa moderari t rcgulari fm *Linconici!.pmo poftc.
CapM. 4^fits^fttntn vtilrariilo.4^ctbi.vbioidr.-9fa«
^yk^iiwm ptcemapmeefifcUjr.etbocnon
eet n tfl felicitae ^fifteret i rupietta:i boc idc vti It Come
C6m^8 tato:.iz.fnerapt^. vbi oicit rUjqtice oc rapietia.p acQfitio
tjp. nem b'' rcie n6 inucntf in ftu pfcctiieclTcndi. mo b6 fa/
pi» noeet maj:ic fcU jc nifi fclicitae ^fidcrct i fapia.
*I0 nf dtlrllix ^ itdlafi q6nt6:Q7 af.ratie logfoc
inutailUU^ pdiri^tb^idcomcdatoefclicitatl.p"
Cap,fL ctbico.vbi oicit.Oprimit g i piilcbcrrimu; i oelectabi
Urtimii fcUcitae.t oee pbi g cc fcUcltatc loqtiuti funt in
P^ticniuntrQ? fclicirae coptimti bonii ctpulcbcrrimii.
ID6 tlTud ocffi gnllc no ftifficit ad c6mcdarionc fclici/
tatie.vnifpiUc^mMaf Q»fclicitaoeop''.pp:tiiboi6:f5
Copi.^ op^vniufciiiurcgreicftbonii.vtbfctp^abt.vbiof.Oi/
no quof e(l opuo aliq6 1 ocnie aliqe in ope bonu ec vf.
iCiic vlteri''. "jlUid qiS cfi magio bouii ci' opario i ocrio
cflmcUo: i ci:ccllctio:.£t qo maj:tmc bomi cQ-.r c%ccl'
UriiTunii ri^oBo cft cjcalUmti'"*:^: ikut rc bj nmpfrad
m I.
ffmpUdrentca tTMgts od mogiert tniiprac ad ma^cper
pfidcrarocj tbopi£a.-f5 fclicitaS e in qrccllctiinmo fiibo:
q: tn itclldltcftq^ccllctilTimi obiofu? acnui buanor:
q:refpciiod.vtp5in.io.ctbt.gcfic)xcUctiiTima oQofo CoptS.
iicirae. cniic vltcritte cft non": q> oe6 lactmin (ub'
ft ittje maUb' t rranrmut^o .pccdir tn cc nifi a \'tiitc, g
op5 9» fdicirao j>cedar a 'itnte fm aUqtic moduj ciUtA'
ne.cn2riic vltcriu«eftnondii:cpDuplicc6 funt^?mtce:
qucdi funt iqcif\itC9 nalircr: i qucdi fitnt if tutce acgli/
tc. Uimitce nalitcr mepitce funt ouplicce: qiicdi runt
c6c6:qttcdi .p^e. C6c0 ^nitce boi fiint vi renfitiiia i vc
gctatiiu:qiic aii :3uenitmt alge vtui0.3cd \f mtcs
runtqroU boi:?ucniiit:vt intc^VonibiUoagcnet voltini
ta0fil'r.05acgfitc^mtceruntoup{icc8:quedaruntmo ' '
raUrori qucdi itclU:cnule8.z'"ctbi.(rriicvltert''non": Captp!
Q; C rapiam poffiimtie otio itclUgcrc.vno? babirii acqfi/
rii oe pncipge abnractte i pctpuc oc oco.aiio? actii fm
qitc actii c pfidcratio oc ^ncipije a^t pcipuc oc oco.
iPrhrW n^ttl «^'^'x^tl^neQyfelicitaebumana
M^^iJXJV UUlll n6ofiftitoplcticirapicfia:iqui/
nt5 olcit babitii vel actii f>'". CT z° o6m:Q> ^plctie :>filht
1 foimarr in Tapia uiuatii ftimif p acni z?(i;i:t aH^ ifte
ouc 5ne0 .pbcnfeitcirndii : nc flt occcptio p mnltiplcje
9> fcltcitao c mulriplcpqiicdi c(t fcUcttaa poU'' vfpia/
ctica qiic ofifht in 3p6nc ^ rorii mo:aUii vcl in acni ,pue af. pcc^
nicrcvfp5.p*t.io.etbico.aUacftfcUcita0rpcailatuia CipLfi
qitc ^fiff it in op6nc intc'' rpcculatiui rcrpcii nobiUfHmi
obt.Jct iftjcffnobilio: pma fcUcitJtc,vtp5.cr.to.etbic. C4'.cod
T^oc vifo: tiic jpbaf prna 3n il lo bono nd ^fifttt fetki/
t j0:qS cjt o:dinatii ad aliq6 jliud:q: fcUcitae cff bonuj
finalc:grj ait^^oia aUa funt i qucnmf:i tpm non qucrif
^ptcraUud.eirp?':.io.ctbi.05rjpictia,pbjbitu lactu Capi.8?
pmoc(lo:dinatiiadaUud:q:o:dinaf ad pndcrjcioc^t Capi.7?
acnt5 2*":^: op6 acmalio efl finio babitud acqfiti:q: ^ni
rre no qnmf .pprcr (c.^s .pprcr acrii z". g fclicirae ^pUr/
tjue n6 :>filht tn r.ipicf i a.vt t)\c\t actu pmtim. cr'P»o z'
■pnio:q> fclicirae :?fifi3t in fapicti j jp acni z": q: fcUciraa
jxcdir ab aUq tf rutccj: nobiU ^10 oicro: vcl g .pccdit a
tfrurc nili vcl acgfita p fuffidcntc oitiifiones T*futi0:red
non .pccditartutcnaU.,pb6:q:fi,pccdcrctav^nircnaU
boie: vcl a c6i vcl a.p^a.pcr rufficicnte oifioncrs ncittro
m6.pb6:q: n6 a if tutc naU c6i:q: tiic incet alqe aiaUb'':
fiaittaltafttte^qtScft^a^r.p^ctbi.vbioiat. £>ccenter CopLl;,
ncqtboucncq^ cquii : ncq^altdaiatii fieltv: ecoidmus,
nullti.n.iprof porccrtc6icarctaUop6ne.£tin.io?oicic CQp,io,
aiio;;aiitaijUti nulUi fclti:c(hq: ncquaq^cotcat (pccw
lati6c:inquatii.n.,ptcdit fpcailatioifcUcitao: igb^^ma
gie ertftit fpcculan t fclicce cffc:ncq5 ctii ^KCdit a
tc nali.p(la:q: fi boc cffct:ttinc oibtio boibno inciTcr feU»
cirao:fic tila if nie q6 app5 f Jirus.j rcUnqfq» fclicirao ,p/
ccdat a ^nitcacgfita.C I £): B nic vltcn'':^: igtf.fi fcUci
tao ^cdat a T^tutc acgfita: vel a ^nttemo:aU:vcl itcUc
ctuaU.pru(Ticietccifionc.T'ctbi.C5tipliciaiit x^tutegdc: Capifi
atttintcUccnijU:autmo:3U.i&cdn6.pccdifornitemo
rjU.,pb6:q: fclicitae ,pccdit a nobiUffima rtutc aim tit
nobtU"*op6.vf Dcm crt:rcd iffutce moialce rtint infcrio
rce^ninb^itcUccnwltlj^rfiaitappcrirtioifcrio: cft itel/
Urcrufiiicfirappcrit^vcgctJtiutts niicvolitituig:crnffu/
tcemo^alcepfictiia^ipcntu^ix^tucco icclkcciijlcoitcl»
lecrii g eft nobilio: ajipcnni: vt cottcr ont cft vcr .p feU
cirae n6 ^filtir in opc qi^.pccdtr a rnitc moMlt.cl" £}: B
tunc vlrcri^argf .filliictrae .pccdir a ^nire inrcllccntaU
vcl pccdir a rjpicna vcl abanc vcl fcia vcl pnidcnrta
vcl itcUcii p Tufficicntc Diutfionc.cic.<5.«bi.rcd fclidta» Copi.^.
n6jpccditapimdctia?anc:q:iftafunt agibiUii tfacri/
a z
Cap.t.
bAfaxitpttuUriiffYrcctard agibrtifi:ft«r$cftWtii«d!
C(q^5. rccta r6nc factiu'.cr.6.ctbt.f} fclicuas.pccdii ab cjrccb
l^iffima ftutcrvcl i a lapic tia vcl a fcia vci itciUii: fs fe
' . iKius nd pfiftit ui icia iquitu cft bitus oiiMctua a fopie
lia:q:(k fcia 5filht in rcb^citie nd pmieq funt ^'pnci*
tbih-acta vt oc^ i itcllig' q funt bonoiabiUow bis.noo
fcliatae ^^filht in cognuiocqrccUctifTima;: rcp.g rcUn
quif 9 felicitaa ^MiHat in cognitioc pmof pncipio^ : f$
«6 ijplciwf :quop bitu» eft intc''.^ icopUrop pnciptos
% ablhxtor t papuc oet : t B cH fapictia:q: fapietia cfl
Wtuseficiro intc"flUoad vcri cognitidcj pncipiof in*
coplctop.g fcluitaa cofiflit in fapictia q clt caput oium
^itu intcUcctU3liu.fic^.ctbi. CCt pot ficri abbzcuia
lio #itii5i9.in illo oee ^fht fclicita9:q6 cfi a ^tc qrccl
lcn"*i rcfpcu nobr«o6i:qt fclicitaB €\\ boniH bonti cfl
in oBfri ejccclleti'' eft in ejccclletioii ogc : qz ficut fimpfr
od RiTipnr ii. f) fmitit eft eiccclle"' opo i rpcculat io:q
eft oc pncm* ab(nra<ti9:i ficipuc oc oco q cfi opcimus
Cc.18. f«^^na.c^j)bCb':tabtpoocpcdetccUitna.e)c.iz.
b\St «b ibo ocrwaf olb* ciTc btspde clari" bts jde ob'
r^lOO fcuri'.cj: pmo <eU fm nfam tranfutione.g it
*£! .^r nA<n font B ono oo'. (L t>Jimu5 cft 3» fclici
ns^MlllUa bijana ^iffit in cognitoc pncipiojr
abfTractor:t oci Dcipnc:^ bf in adcptionc intc^agcntis
ad pofcj^no ?fifht in actu fapietic. arte pn; g Comcn"*.
C5m.\6 J* 0« J w fine.magne oifgrciTionis vbi oicit: 3> illa cft
opiima oiipo bominis.f. cognitio pnapiof abfh-actof
per mtcUcctii adcprii.^iUia 1:^:^2 illa cognitio no cumr
ConuiS turfu pUic.i.curfu nae. vt CdmctJto: oicit ibi.f. q> intc*
poHs :?iunciu» agfti vt fo:* crit adcpois t cogfat int c"
aoet^i tUacognitiondeflali^ cognitiopdte: f$ fapictia
rMi.^ m pBia t p« ci''. et.6.abi. g feliatas biiana no ofiff it in
^ flctu faptcticdt^oUud oir.idc nocplht in fapfo p"
XX.Z7. tpfe.fX.4-pbrfl.05W«a»»«ft«i"»fapietictactus
fi^iifie e(t fcucita».ergo it
r^liin^n^ ^iarg"no:(TcutDicttC6mfn
rAnA6 lOlllllWII*' tato:in.j.Dcaia.innugnaDif'
greiTide z*.Oi in jjn* inte" agcs n6 piiigif itcUcctui poK
vt toi*: (i tifc »t moow t cfficics (t)C9 itcUigibilce in co:
t in finepoftaaWhrajritfufficicntcr ocs fj:^ ifcriof rc
rii.tuc ^iungit ttdlcctui poti vt fo:' tnac:i crit adcptus
intc* t cogfcit infc*agcnte;t o adcpctdcj iftam ocucnit
inte*{cognitdQ pmi vt oci t pncipiof ablh*aaof :tcft
lUtus (uppumus. vtl qii (lc cfi adcptto i(la cognitio no
eumt curfu |*te t nac:lj coadiuucf pcr iUam.
H(VrrK<v- rrtdcndiidtadou^.Cradp^^^g^fcUci/
^^W^ UUv tasbiiana ^fifht in actu iUo:p6t intcUi
gt oupl^.vno? Di^fitiue.aUo?:?p(aic t fotmah-. ni fcU
cicas baana n6 ?Hfht in accni p adcpt6e$ inte'' agcnhs:
nifi oi(po(ltlc:fj ifia fati9,ppinq cft ad fclicitate:!^ fclici
Casbiiana ydnit in actu f apietic g bf p.iz.mctapb.^ic
tiuc.£f cu of ij» fcliatas biiana bf pcr adcptocj itc^agC'
ti9.C>6m (i» vcf cft oirpofiric: no aiit 5pU:tiuc:q: iftc b«
bitu9 eft aU^ab bim (aptcn tic:in quo fowtMfr t ^pictiuc
^firtit fcUctta9. vrt 3p(ctiuc 5fi(tit in acm fapietic i quo
ocii fpcatlamur vt p bitti.i z. mctapbj-. vi dt polTibilc p
ocmon(h-ati6c9:tmcbttu8c(>aliu9abiilobltu.g. :>na
n6 tj-Crad aliud.Tlibil idetc.Coccdif .pmo t plc fcd
aligdpoteficin fcr^ncptiii.vtf^.^PbFf^CC Zunccft
Oub".Cu^ octi9 fii fiime fimplq: qfio fit in fc.^rad boc
of qp flmpicy n6 cft in fc pofiruic:f; brt iJuatiuc. vn gdaj
^ms.Cmc tijc vbi dTct cil ptcr ipriim nibil cct . liic vbi
mic in fc flbiinrt na fiifficit ipfcZu ricifl:q> fcUcitas cft
idcm tc. C>6m 9» tn fcUcitatc fiin t ouo. malc t fotmalc.
iDo foxmak mi felicit atc dl pfmmitas % rero noihri ad
Vfq^ifi.
fil6 '
eeil.vrt fclidta9 ?filht fotmafr in alTiratloe nfi ad ocuj
vt porc cft nobis aff^imllari oeo. vt j^.f pio.ctbtc. (Tz"
aiit intc"" bj opan9 1 brt t cnrans t optimc oifpofit^ t oci
amanti(Timu6 vf.vrt oicit ©cncca.O: pfccr 'pBo no cft
aUnd:nifi Dcua in btlano coipc bofpitat^; 1 in boc ctiam
pucnuKi t oce lcgce. fcUj: cft lUc 9 ma>:ic pfotmie cft
oco.vndc fo^maU fcUcitatie c(t ofoimitae t rclo nf 1 ad
ocuj.vn ift qrt or c6itcr a Doao:ibu9: vn 1 ri oco n6 eft
ircllhduj f j vnionc ibcrctic:q: no9 no ibcrcmu9 oco:fj
vnimur oco fm firitudtne t ?fo:mitatcvt porcccrcatu
rc vniri crcatoti.Urt o6m dt qrt Dicie q> fclicitae idcm
eft tc. C><km q? non cft vcni j quo ad fotmalcq: fclicita»
quo ad founale efi ^fotmitae ad ocu t fubm imcdiatu{
b'' 3fo:mitati9 e (t aau9 3ceplat6i9 no acfU9 ab'''.-fj act*
Dteplat6i9 of cii ?fo:mttatc ad ocuj: q: of pmo ctbi. 3»
^tii .ptcndif fpcailatio trfi fclicitaB^fj m actu abfolutc
circiifcribedo ofotmitatc n6 jfilht fclicitae: fj fcUdta9
iddeftciiactti faptetic quoad malc. (Tli^crbocad fo:/
mi.TUbil cft in fc tc. Coccdir.pmo t fimprr . Tu oicis:
fciicita9 cft ide' cii faptctia. vcru cft malr : q: in illo actu
?fiftit:fj quo ad fo jmalc df ?fo:mitae ad ocu j:quc non
f ft octUB fapi':q: rcfo no cft id q* rcfcrf .(f II0 B 4' OO'
cro:c0 Diucrfifican f dc fclidtatc.aitj] oiciit q> fcUcitae
pfirtif in acfu fopic. 31 g ort t g> pfiftit in voUiptatc amo'
rf tcbaritatc oci. aU) oiatnt q» in vtroqjconfiflat.boc
non fpcctat ad naturampBie.
DOC pOieil ma.-^didtaecfttf.nega'
•ur:q: fimptynodl nobiUo: boic; 15 fm gd.(f Sd pba'
tioncm.f ini9cft tf. C>6m 9»Dtiplci:cft fini9.vtbf.z.oe
ania.Qucdieftfiniagfacni^^altcr cft finteqno.mo vc
ri^<p f ini9 ^ cui^cft nobilio: lUo: aii'' crt finiert cft
e)arifecti9.0j finie qiio n6 cft nobiUo: fimptr. vn fcUd
ta9ndeft(Hni9«fanii^bote:fcd B cftfottcaliq fubaalv
(h^cta: fiuc b fit moto: pmue vt ociw: vcl moto: fcSs.
imo vcl moto: lunc:t iUc cft nobiUo}bomic:fj fcliataf
cftfini6quo:tmc"qno adipifcimiirfincjgfa aitU9VC
oetitn.fiatf cft pofc.g ortano tj.lDo brt voloo' fat^cn/
da fit acme fiiic acciptaf ,p pmo actu fiuc p fci^oqzcoi/
lcr Df q> fpee itcUigibilie cft in ^ma fpe q U tatie:fj 6 bot
n6 cft vie. (fad alii bonu p fe fuffici^e tc. Conccdif .ff
totarr cft bonii p fe fuffici^e.ru oicte.fclicitae tc.C«6m
9>fcUata9tc.ouprr accr.c):pmoctbi.vno m6 fo^matr
tcircntiatt-quoad id q6cft fcUcitae: t ficcft ^fotmitas
ad oea.aUo m6 feUdtae capitttrp oibuo bonie pcurrf'
tilxiead fcticitat^otad fcUcitaterej)rif aligd fo:male
Vt pfo:mita9 ad dol (SiIV queda ftmt occo: it la vt aml
ci: t p:oic6:q: of pmo ctbi. £fc n6 cft oino fcUj: 9 cft fibi'
ipfl (Ufficica fine jjlc fimplicitcr. Qucdi xurnit vt ov
gana t adminiculatiiia : (iait oiuttic nalc9 1 accntalc9.
ntr potftic ciuilce.cT pmo ctbi. vbi oicit.Uidcf trt t co
rii qtif qctrifcate funt t»onof Idigen^queadmodii oijri
tmi^.iporc.n.vf l n6 facik bona opcrari impotcn tcm tri
biicrc cplrctn tc. Qucda rcgrtmf Difpofitiiic vt ^itce
mo:alC9 1 itcllcctiialce. £t qucdi cocomttif cr vt oclc/
Ctatio:q: fclicitaS t>j voUipt ate fibt adificta qtic cft opri
mii pulcbcrrimuj t oclccta'"'" tc. vrt ctti ?comttaf ad
feliatat^ berc fc cquaty m vtraq j fottuna fiuc jjfpcra
fluc aducrfa:q: bj fc fcUpfiait tctragon ifmn9: t fic fcli>
dta9 ?fi(ht in magno bono . Uil etii :6octiufl oc c>fola.
oiifinicns fclicitatc Dicir.Ct cft omniii bonor apgrcga-
tioneftaraepcrfcctue.d. ej:l>ocad fo:mam.Zu Dicie.
fcUdta9 tc. C>6m pmo mo accepta no cft fufTicicne : fcd
rcQrit mula qffrmfcca.vt npmo t.io.ftbico.fcd fclid
lasfecadoinoacccpMcftfibi porfciUfliacneTtconlP
Capi.9*
Cap.i4«
0(dr pt»
Ztpo.m.u
tofd.ndc
fabtdm
eco.i.4.
4.9.(16.1.
z.4.t-/
Tt>r>in>iii
&ocioKai
itHdan.
t.c.l5.
z.Kfta.
Cap.iz.
Cap.(z.
Cap.izi
caplo.14
piorit.x,.
t.14.
i«.**tro.cif. ft,, in mflgno bono.vfl ^rift.^o rio.etWco. nar>
nt oiffiifc iUa:quc pciirrut ad fcUcitatcm ficaccc
pta.(L ad alii rcnc.Q^ pfiftit i («pictia no cft nc
cdTanu -rc.vno mo foUiif ficoccdedo maio:c. Zu
Cdm.4.
oiciBrc^ fclicitas Diuidit" q: DiipIcjrcO fclicitaerfi'
ait CTC pmo t.io.ctb.T.y.politicc. vno mo fcUcitae
poUticaqucnccrtraria cltadcoicationc bumani.
vrt finc illa bomicB bii tcurialitcr no ivfTunt con/
uiucrc. aiiarlT fcUcitaB rptciiljtiuaqiicconfiftit
in cotcmplatiocpncipioy abdractof : illa nocft
ncccflaria ad coicationc btimanaCt oc lUa loqiil'
nir Comcnt oto:.z.mctapbrfi . ^Ua foUij clt ad fe/
ipfarTr:i illa cofifijt in actu rjpictic:t no pma . Z\u
tcrfoUjifncgandoitiaio:c.£tad,pbjtioncPmC6/
mcn tato:c w^m qp vtru cll.oie fjpicntia no clt nc/
ccfTana ad coicatocj buani: fj fjpia ^ cfl icotepla
rioc 1 cognifionc oci 1 aliof ^cipio^ abfinicto;;
nccia ad coicationan 1 bonfi 3<iicn.l: q: finc co>
rtacftitnfAia 8"]'^^ ^ fo^matr no polliint brt opcrari : 1$
[uu.m. 10. fut inati*. vn ad boc q> lcgiflato: fuoe ciuca faciat bo/
mrrapOf ri.(jmo noe: op? q> bwt co^irioc; oci pcr fc vt p biru fa/
< (cAecvb», piixic fibi adiunctu : vcl p aUii fapictcg oicat fibu
1 ocmfci fibi Dcu:vt pMTit alioe iltnicrc.vrt ct fcU
ciras politica o:dinat ad fcUcitat^ fpeca"'^ : fic od
ilUidq6cftfiniB:ificadillud. Q6. II.
<r.^feapnic vcro pimcipalie fcfcnrtarum
'Zmagf0p2(ncfpaU0 rnbferufcnrc qncco^
^ofcictcutuecaurafunt agcndaflngula
tnpzcbcmto. jCaplb. i.
1 r.Z^.. -r-.- -iT. /~
Z.c6.4:.0. ix
uumi.t.c.pm •
Z.co zp.i. io.
fit po: aU)s fcictijB . (f~ tt argf p* qp fic.
3Ua fcia cfi po: alijB quc cfi oc po:ib>c
boBifjmc^cftocpo^ib^rcb^.gipfacfl
poi.a'' eft ma":q: o:do fciani; accivit ct o:diV rc/
rii fcibiUii.ei:pmo pofie.i pmo oc aia.mino: w: qx
illa fcia e oc caiB pmie: 1 oc pnciptiB abltrac ri». cj
J>bc? b^i.ir.fr 3tcni illa fcia: quc cit cc f jcilimig
^ ^ J^ccditocBfciaB.l^cccfi^cjr.S.mcta^ q^pn^oo/
7Ct%M.^ ctrinccftaquoaUge faciUuBadifcinfjmc^efioe
rcb^facilUmifl^q: cft oc pmo pn^^pplcico^qd cft pn"
otajDignitatd.fnoptingitfiridccc inoce.vtps.
4.metap|j.rj illud cfi facilU" ad cognofcedii:int4/
tii nnibra adifccB 05 ipm ignowrc: q: ncccfTc cft
CoiiKtoeod. qncljooccntebfcipj.^.b^.cr ^lteiliafciacfi^:
alqBrque cft oc coilTimiB 1 vUlTi miB:i b cft ^.e% p
XtjX^»^ pbffi-q: vtiou funt notio:a. ;£fi.n.f m nam comw
nia 6u6 Dfc: 1 fic fm vnuqi^c^ j>p:ia fpcculari: fed
mc"cfi b<):q: cfi 6 cntc.vno.actu.po*:i fic oeaU|8.
i^^^K^t^q^nwXU fcia fit ^: alia : <: fic nulla fcid
«11 po: mc**: ncqj c;5. if t fuppono g» j^iB 1 poficri'
X€^'C&.i6, fnntorico:di6.5 mctapB. z^fUpponog^otdocil
Zc;:t.c6.z4. na^^fcnflbil!ii.cT.}.ccU.e)cbocarguiF.Queno
fitnt fcnfibiUa no funt o:dinata fmpaax poficn',
boc p5 pcr fupp6nc9:f5 fcic no fiit fcnfibilcs: qx fSt
Xjeiix6.7' in itcUccmgcfiVtuBinfaifibiliB.^.ocaia.
^nnoflflim bctur auctcoiujooctop.et
I II U 111 argf fic . •JUa fcia cft qiie
pus ooceF : fj mc" n6 ^ub coccF : fj ocb alic puB.vt
l^.qrc «.^115 vna oift6ne. O: vna fciaj oicipo
re aUa pot itclligi ouptr vt ad prts fulTtcit. vno? 0:/
dinc oignitatis 1 nobilttatiB.aiioWine ooctric
iiftco:do rcducif ado:dincjgnonis:q:Doctrina
cO gnd fcte:li no c;$: q: in aliqtio gncncra tiir (cicn/
e« IT. »
tid (beooctnoa. vt perinucn rfon cm.
e:dincoignitatiB:tr? ^ i)baf fic.3Ucbini«eftpo: 'ZT/^^
aUisoignitaterincni^acmrMiftitbijana fdiofas: :>we.i.x.7.mer
tJ5cftma'*.-q:cii fclidtaBfitpulcbcrrimn 1 ppti'" "rOrfict?. j,,
toclcctabi-^.qcp^ctbi.^mcurLictiicoriftitfclici/ ?
tas biiana illud e ptis o:dic otgn iratiB 1 llie in quo/ £jJIo1ii **
rii actu biiana fcltcitas no :>fiftit:f5 fclicitaB ^fiftit
tn actu fapie.vt pi cj: ^cdeti q6nc.g tc.C 3tcj.il/
la fcia cft po: alijB o:dinc oignitarip q cft bc cfcti/
Ittio^ib'-! bonoubiUo^^ifclligif''';': B cft T*a:q: ois
noti Vj cft oc nuo bono:3biliii:'r ill j quc cft oe ma
gi6 vcne 1 magis bono^abit^iUa mag'6 cft i^nuo
booo^abiliiibonoEtpop.vtpjeTjjbCocania. Zx^,
^Sono^ bono:abi*ic.fj tiie"cft occyccUctiot^ic.
tep:cUcrinriini9 itclUgi^''. vtoeijncipoB abftroal
t^^docorjiefttotarroptrcof ^innS.i^bcfb". ^ ^
t)ocft p5.aucte 82 .i .pbc? b' vbi oicit. Oi nccio:
oiscftca:oignio:^nulUi.Urtft in.rfxtbi.vocat
ea capiit brta pp ci" pncipaUtJfraUas aut vocat fl
nc capi tc. (Tz^^ cft q? mc" no cft 60: alqs OKline
ooaric:^ jjbaF flc.^lla fcia no cft po: alus o:dine
ooctric qiK ^fupponit ^ncs ocmfataB in algs fci</
tijsr: B cft miifcfta:f5 mC* pfupponit ^ncs ocmft
tasanaU vtmoto^e^^cflir.vnComcntaro^oicit. ^ ^
iz? b^.Q: oiuinuB n6 bj j3barc pn' ab" rtTcfj acci '^^"
pit oftiri a nali.vrt mc" iquitu mc"' no intro/
miftit fc oc j^is ^cipqs.pbando c.i.ncc ^fidcrat
morii 1 tps: qcquoc cogniroc ocucniF in cognitio
nebof .(t ^teiUafcianocftpo: o:dinc roctnnc
^^fldcratnobtBmaricincognirj^-zmjjric naccc
gnita^tbocw^fjmc^^Vftb^^vbiDicif.z.mcra.ficfc _ , ,
bj oculus noctnc ic.ua fc bj intcllcue nf ad mani/ '''^P*
fcftiflima in nSrquc vocat pn^ab^^oe gbus cofide
Ki/' rratfcicntiaifta.
^ _ tnfurgunrtriaru*.f:inii5 cft circa
pma r6ne vbi oicclxiF qy fcliciraB biiana pfiflir in
actufapic.(rC6tra.fclicitj8buanaD; ccptinnuj ^
bonii.tT^^etbi.vbioicirQ^fcliataBcft bonuc6ti '-"P^f
nuii ctii irrafmutabilc:f j acf fapic n6 cft nobiB c6
tinuu9:q: iUcaci'pfirtit in itcUcii pmof pncipion
1 illc inteilciis n6 cft nobia fcmp ?tinuu0:q: n6 co/
tinoc fpeculamur dc pmie pncipije . (L aiiud oo"
eft ? iJne.vf q> logica po: fit mc"o:dic oigni/
tatis.flcittfebrtt inftfaUjgicaliaad inftfia aUartij
fctap flc fe bj k)gtca ad aliae fciaB. p ?ucn icn te fi (1
tudutercufcia fitfinieiftri^fj inftfa logicaUa fiit d«
gnioMoib^inftfieaUap fciap ..pbob'':^: inftfa re
gulatiaaltainftfafuntDignio:a rrgulatis ciircgn
lis fit oigni^^rcgulato : fj inftfa logicalia rcgulant
iftfaaliaf fciap :vtDicitaifarabi'in logicafua.ct
aigajcL(I7)^oub^:q:oicebaF in oiftonc qy vna
fcia eft^: aUa otdinc Doarine.(]7C6tra.pu6 1 po
fleri^noortrnifi rcfpcuoUc^pmi.q:5*mctapB.ca. T..c,x6,
oe|po:i.q: ^1« 1 poftcn^no ortr nifi pcnce J^^pinjj/
tat^ 1 rcmotione a pmo:fj m fcietue no cft pmii:q:
vna fcia n6 cft po: alia via vcl o:dfc Doctrinc : vcl
fl e aUq oicaF ilU:t no vf cc alia nifi logica: vt ocs
xcdiit:fj jjbp 9» n6 fit po: o:dinc ooctrincg: aU/
gBp6t fctre^^ncsaUaf fcianiDaf09>nuUa ?ncm
\c\M oc U>gica:vt of Dc t>7r»ocr. 1 mulria alij6:ciui
fucriit fapiete^ 1 fciuerunt ?ncs in mc**:t trt nibil
fciuerut oc logica.Cr&cd fottc oices oe gramati/
ca»)6 cH vta ooctrine boc no Tal$ : q: graiiM**
tibcn
(qoiru e vftaalioifm qui a Iiqs c% vta fctr q> ftibfti
tum 1 adicctrfi Dcbct xoidari i mb^^noclt fciarfs
rcgiilanflgrama" fcflf U)gici.0n6vfaliactrcpoi
qg logica;fcd illa no dt vt^bamm cft.
21/1 n^timiir ou^Domqnargf.^^clicitascft
JCia pZlII|U> bonuic. £>6m^iaUq6 bonuj
ei pa" p6t itclUgi oupTr.vno' quo od octualc ibc^
rcntii:i (ic fclintae no cll ^i^boniiiqd oau fcmp
lbcrcat:q: boc crt ipoU:: qi intc' no fcm|2 fpcculaf :
fjaUuii rcgcfcitaboctufapjcriciolgDactib'' vtin
fono.aiio" pot itclUgi bonu ^t^ quo ad cim^pin
qui t facilitatc cjxiidi in talc actu i bo"*: t fic fcU/
citaedlbonu 3ti"':qi I5 act^fapietic nofcmp tnbc
reat:tt!b$cam jjpin^ifaciUtatccFcundi in tale
•ctii vt c bitii fapicnticqi pol^qp olige acgflmt ba
biruj fapieticrtiic crt fcUpno qj ?ti'fpcculcf :fj pot
x!0cal«.?.$. ejcircinactuj qii vult:q:oicitC6metato:.7.i^*c
afoe (ua.9.i8> ania. Ot bitue cft qucj qs biifl pot cirirc in oct u qti
Tult:vclquo ge opafcu voUicrit nifi im^xrdiaf : fj
in oUa vtta no6 bcbimua fclicitatc corinui j^' mo:
qi fcmp fpcculabutuir p' pn* : (lcut itclUgc'. vil ca
fclicitatie poffq? acgfiuimue fapietii pti' iqnftit:
qi bitu9 of t ab actu q: bitus cft od fi)rii:fj actuB
fc6u9 trifit.5n6valj.fl:3doliudou".0icatin/
llrumetd tc.C6ccdif . aUg oiciit qi mino: e't xc':
1 lUi no pflt niitarc nifi pccdit logici oignio:cj ce
mc":q6 cft falfii5.(r^ rgo o6m cft ofr ncgido mi/
oo:e:q: illa ocmf ono q> ois fill» fadu fcirc pw
mifl cai9 1 imcdiotie:cft ocmfatio: fj ific filUis fa/
citidrecxpmieciie.gcfi ocmfatio."3[Ua no cfi oi.
llxS.x^i7' gniozocmratioqp illa naliequcoof.e pbj-.Cfc iUc
ifi.i.Ui nioto: g mouct mow gpcnio cfl imobiUe g fe a p
■ accile:(jpm'moto:cftb9.gcimobilisprcaB0C'
ddes.vi) loglca rcfpcn aUoni j fctaru n6 rcgulat^fj
eft ^uilis. Qrt ^bat ipa rcgiilot. C>dj q> rcgbre
j>pc ocm naU: ivoliitariuj cft qii fit tranfmutatto
1 iHuitii in rcao:vt cclu rcdt ifcno:a:qi trafmu '
rot co t ?fcniat. .pptcr boc litc miidiifl oc nccitotc
eft?tiaiui9 lati^ibTupiotib^vt oie \?tii9 indcgu'
Anct*. bemct.p mctbau.vii vcp rcgiilie 1 no mctapbo"
' ocrfi trifmutat vt cclii. vii m ccb fiit ouc oponce:
qucdi trifmutit quedi ;>fcniit.!Sirr Wffeft re
gcnevoUintariii:poUtlcii 1 Dcfpoticu:i i vtrocp rc/
ocns triftnutat futi:q: fi taccrct : 1 nibil oiccrct fi/
oi : no rcgerct cti.Cx boc apt» g> U)gica no regplat
aliae fciae: q: n 6 trifmutot eae : q: qc B 9> ole (iUe
f^ics fcirc c% pmie ciis «.cft ocmfa? fj iftc filtiie
cft bw cj: boc nibil trifmutaf m mc*'vci nalt fcia.
bii vcccfiQ^pUjgicialigsoifponif adminiculo/
ciuc ad aliafl fcicnofl^q: crt ar» artiii: no fit nobt
llot f j qi fcnitt; ficut manue of ojganuj otganoE.
CSdiltndoubiiiofcoitcrg^U^gicacftpo: oUie
fcieti|eo:dinc ooctrinc: q: p Uiaicaj nofcif inftfm
ocucntcdi 0 noto od ignotu.g cft ^: ojdmc ooctri
nc olgs fcicnje boc addo pp grimaticijwfitiiii «
Vfuoletn q cogfcif gd noi9:i c% vfu fat Q> fubftan
tiu6 tadicctm ocbct ocodarc i tnb'^ 1 Ma gram"
ndeHfda.vri oicunt ipfiQ>U>gicacfi|^: itcrfciae
otdincooctric. boc fuftinerc cft oiffi'' : q: ptigcrct
tx>ccrc logici aii 0C9 fcias: fj boc no crt:qj aUge po
left fcirc aUae fciae finc loaico. vt Dcm clt oc l?f p.
Cr£rgoodmcrtarrciioiil5ncg»oliq| fciam ccp'
mi o:dic ooctric p6t itciUgi oupfr. vno" q> ocbeat
aii oee (cias ooccri fm nccitate ob'"": 1 B cft vntM
modue. z;mop6titcliigi:s>vnafciaflit^o:di<
ntooctrineci:fi»pp6nc9>boq: babim notioiifa/
ciU' oaieiat od ignotii . ^Do logica n6 e po: o:dic
ooctric p mo.q: mftc fcic acgninf finc lo".vt octn
Dc multis boib" g oidiccriit aUgd oe motc^^vt
triiguUi cglatcni fup Unci oati coUocari : vcl oU/
gd ocafirologia g ncfciucrut vni ?nc in logicame
<B log in mo 1 fig*.<5cd z' mo logica brt cft po: o:*
dinc ooarincqj oat brt ccri oifponit od aUae kii^
tias.vri c% qdi :?gruiratc rcgrif pmo logica vt oc/
ucniamue cx babitu notioii ad ignotuj . vri fi alie
fcic ojdinatc clTcnt traditc no cfTct ncc la logica vt
pucri in ca pmo ooccrcnf .(j; £t m oic: qp tunc alv
ge ncfcit fc fcirc g fcit aliae fcios finc logico. vcrtij
cft. gd gbce c):boc Dtlmo aligs fciat bii oc bri cfle
q6 requiraf od oUoe fci^iaciojtc vt aUquie fciat
•(jbcrbocad r&c"^Si?ScMr^^^
ilUi fcio qtic cft oc pojib" ic.Coccdif oidinc otgnir
tatie.d' ad alii.llla fciaquccrtDcfoctUimie.Co
ccdtf.fi fit oc faci'"'' qiio ad oignioti 1 maio:epor
tem cr:f5 fi cft oc talib" quo od oliqua Ctc:n6 opj:
q: oUgd ocnoiaf fm maiojc parte fui 1 ^ncipaluv
rcm 1 no fm minojc: vt ctbiope of albtis minime
€TcV>q>cn alb" fm ocntce.CTIu Dicie:g> m/' «.
f3dmg>vcriicftquoadpmiipn"oplcp3.n6p"fir
dTc 1 n6 cfTc. Dc quo Dctcr mio F in .4. f j boc cfi mo Ce]W0.p.
dicii rcfpcii totf fcic b" lib:i:i I5 iUud pn''' notii fit
quo ad ibcr^ pd icori 6 fubo: t ri quo ad :>liti6ce
rcgfitoe ad p" ^ci" no cft facilc vt vidcbif in.4.
(L ad Jlia- illa fcia qiic cft ic.^fla ro c(\ oi(Tialie:
q: vf g> mcta"qiio ad maiojc partc fui Dcbcat pce
dcre aUoe friae vtquood partcori iz^^.qjiilUe oc/
tcrmiaf oc c^ifTimie.g oifficilie cft r6. (laiig rc/
fp6detadmaiojc.q>ocvri(Timi6 pdicotoc.vcriil
Q> fcia cft poj: fj fi c oc vri(Timie cilitatc: no 05. £>i
cie g> mcta" ^fidcrat oc coilTimis. t>^5 <f mrto**
eft oc obfiractie pncipgs qtie n6 funt c6i(Tima pdi/
cat6c:fjfoUiciUtatc.(! 3ltaforon6fiiffic:q:mc** .
c6flidcrat oc pmis prib^vt fiibo qpti" 1 oc vno 1 oe
octu ipotcna oc ilUe oacrminaf in Ubiis pccde/
tibiie iz"" qiic funt c6i(Tima fKiicari6c. B 116 fufTicit
Ibto oiao.(n Uri alg oiciit ncgido maioicq: fcia
cftoc3plcp3.vtof z'po(icrio.ipl.inconic.pmo z°pofic.v^7.
po(t4)ulcb:c.vri bri 6 iccpUiro ^(tiniif of^cfiu oi f' Capi .^'%
ficilc:qpui6 incoplqni fit faciUr: 1 ilUidppUrpSp^t
c(TcDtffiaUii8fo:moni Dcinc6plc]co fociU ^pplc
pi foimani oc cntc fpali, vt oc cntc : q6 cft icople"
faaUi*pt foimari ?pUj:ii oi(TtaiU™.vt vtjien»nt
vni" r6nis in fuba 1 accritc: 1 fic oc alijs. (t Unde
tiic ad r6ne:g> fcia q cil oc c6i(Ttm isu.Cot
cedtf.fi pncB ^ founonf 6 ilUe c6i(Timie fint focil/
limc. Sj fi ?nce fo:matc oc bie fintoiffi"': no oj.
Xu DiciB:cn9 ic.CM^m g> ifia vt funt icoplcra funt
faci™*: fj quo ad ;?ncB foimotae Dc bis fiint DitTi* •
vt taj Dciii crt.C0$'(^fotoadbucn6fu(Ttat.vfl
nd vf ad ppo": Q: ^ boc et fcia Ubii pbffico. no
cffct po: alqs pnb'' pBic nalie: qi l j cns mobilc fit
notfiiicnfia mobilia fpilia:tri ;5ncefoatiatc6cn
tc mobiU in Ub. pbj-fi. funt Dt(TiciUoics pnibiis in
fcicnis ptiuj pfete naUs. (C5« 'bi octcrmmaf oe
tpc 1 motu: ^ funtoifTicilioio tn pri»^factt)6 pBtc
naUs.vri fi ad ^iitot^ fcic rcgrcrcnf pnce i oplc
pi fociUoui:ct tiic fcia libii pbj-fi.non cct po: alge
pnbus p(7ic naUe.g adbuc rcmonct otfTiaUtae oc
mcta": ca (ta conlidcret c6i(Tima vt cne ynat ic.
{ta bnofbfiYtpcedcrc ulias kiae-.daxtfda libn pbffl.
ptfB aliae pBic nalip.Urt £>6m cft arrqtt of illa fcij quc
mor coilTimie ic.Coccdff xctcrie parib'' . fi no flli^d f'
pcdiar.Zii oicfflrmcta" tc.t^jVm altttd ipcdit.q: ccrc
rano fiinrparia.-qiillatotapeq pccdir.ir"'. q octcrmfa
tur tn.ti. libite OKltiiaF od.iz"". ci Poccrt cu fcia. iz"'.
qoeoctmnlanf in.iz.nofilr coiitima pdicarocfj nh ca/
ttiatr.^ non 5»'.crarr p6r otct.^llj fcia qtic ed oc coiiTi
mw «. vcrn dl ft illa coHTima fut in codc gcncrc abftm
ctionie cn iUis qat ixtrrminanf in alqs fcicti)e:fj fl fint
inaUoaennTabfhacn6ie:n5op;. Ta oicterQ^mc*"^!
Dccdifumie tc.lN^m g« illa coKltma fitnt in alio grncre
obOractiois $ n alia i ina".rrt meta" ' cntia no oiffiniii
nir pcr manj fcnfibilcvt nalia.-ncc pcr maj itcUigtbilc$
tt mate**:ft abllraaa fii t otno ec i rSnc. vt i:^ <<.b'.
Tif qil or fcia qne ef^ oe cdiiTtmie e(l ^ alqe. ftdUgi f 6
iUlBqocfiint in codegcncrcabftracn6ie.(r3dalia-5.^
no ftJi fcnflbilia tj. vep cft no fun t oidi jrailTcut fcnfibi/
Ua:f5 bn prtt ceoidinota.vt ircUigtbilia. Zu oirie: o:do
tftppi na fcnfibiUu.vc;: eft. otdo fcnfibiliii dT na
lenflbi^.fj nocft vcp vfr:cijoidoireUtgibi"n6nto:do
(enflbiltu.qjoittmcntiij cf^ojdovt fcnfibthfi oido.p^
ni fcnflbi^^^ficut oido itcllecnialiii c .ppa na itcltccnia '
liii.vifotafuntoKliatacr finc.iz.b^ Q6. III.
^nCennrtcr q«'<^r.timt5cnefm
d> mcta'*.(r argf p*g»n6. ■riullij cquiuoni
p5t cc fuBm fcic.i B eft if a p af .^.b^: i p Co
piftat02c ibidc adignatcj cim g oicit . fl cne
, eftcgaocun6cBdcrct fubvnaartc:fi!cnficftcquocrip
OI.Ofpe •^:p(>]r"ortt^.0ialiq6\'ocat.io.pdicamcta cnnaboc
erif cguoce.cr^rcs vna fda cft oc vno gcncrc fiibti.i B
|^.p?pofic.q2 fcia cft vni^gnie fubri ptce i pa(Ti6cB ott'
derae:f$ ene n6 cft vnil gcn^^qS appct otiprr. p? cne non
eftgcn^rq: gcn^nopdicaf oeofia p fc vt coircr orf; cns
^icaf oc quol j p fcrq: gcgd cft boc cfi cne p fc.g cne no
eft vnu gcn^p locii a ptc in mo z*.mino:.pbaf fic.Co:ru
pabiliet Jco^mp'" no c vnii gcn^.io.mcta^rf? cne of oe
3C.3.jri.
co^rup*^ 1 ico^nipfc^.vt oc celo i ifrrio^iV.J n6 rft gcn'.
CT^re fi cne iquirfi cna cct fiiBm oc quo df mrta" : tiic
oc cns cct fnbm in mcra" fj hoccft falfum; q: lopie vcl
equ' no cft fiibm mc^.orif ia m : q: q^ tn cft aliaii fm g»
ipm icft oi.p? poft.CTlrc oc fobm o; bercpa(Ti6c6 rcali
trr ofnrce ab co: q: piiilTio pdicaf oc fubto in :>ne : aiiiie
Wtue cft (ch.ci: piioftc.fjcne nuUi bj pafTionc rcafr oi
Dcrfa j ab ro:q j q6 c oiucirfu j ab cn tcno c cnd.q: ois paf
llo cft cne.g pafTio no cft oiticrfa ab cntc . ^rjtf nobi"*
. (cicocbcf nobili"fuBm:q:bonoMbiUtaBfcteeftrtbo'
P^j>J* no:abititotr fubi. p* or aia.t p"poft. fj mc" c bono:abi/
^I^P' U(Timafcia.cir jjbc°b'vbiof.TIectaU fct*a:ojnobiUo«
pVofte. fc(am eirtimarc.oruB.n i nobililTimu ouim attiu: qi eft
t.rx 42. optimu eo:p quc in na. vr oicif in pht° b'.
^nnnfirtim p vwftabiifr fiiKj
S:/p|puUiUin b^Ydrvtcoitrrncponifioicudle
me inquitu cns.viT oirit. Q; eft fda qda q fprculaf me
iquitu ctie:t qoc brac f funt ^ Cr . fTTIo fu6m capif
muUiprr in pBia. vno" capif ,p ifcnoii in Iinca ^ icamc
tali: 1 flc accipit Sr • in bdica"'oiccnct:q' z' fuBr onr or
fubro.i.ifrrio^i.aiio^p ftindam^to aiialia inbcrrt:': fic
itq: acdp< f i pdicam rie vbi or9> liibc z' orir oc faBo.i.
tfcnoti t no flint in fuBo.i .in fiindamrto. mSacdpit
ntTfuBm x> vna ptc .pponts^ificocdpif in lib.pfarmr.
1 p* por . aiio? occipi f p illo qiS ocfcrt tr.ifmiitationr: 1
Cctfz. '«^•cc>P'r-P Pt^rficoip vbi orq» in oi trilhiufan6r: opj
•i mu fu6j q6ocfcrt tr jfmntat6rj.£>cbj4i.fubqd aU<
5.t.«.
bls iir. ♦
gd tn eo 9 ftt.aUo" acdpif p fubditcKt fl^ccqjiF
in polli"q» m ^ndpant: o[», dTc ^cipae 1 fubitU.
fubdint.aiio^accipif p obto po':t fic accipif .z^
ania vbi of : q> vniifgf(p fcnfua cft fitPti fcnfibitie.
Ultio m6 accipif p fubo^po t adcqitaro fdc:t fk
ad prte accipif .CTlo z^o» ad boc q» aliqd fir fubj
mulrcpditioeeregntnf.vtpj.p" poftc.^p>:imore/
jjnf fttbmfit mB:q: or no mtc non rft fda.pmo
poftr.fimpri- 1 affirma" or qua cft mtrtio . i?t t; B
fitnotii.tri ali^ jibanrq: fcia rcfcrf ad fiil>m fcibi'
lc rctbnr reatirfrd ilUid ad qrt rcfcrf aligd rralc in
rcronr rft me: c^iie atiqui ziicit q} ad no ms flm/
pliritrr fiat rrro vt oitt oc finr no cft vis oc co. r*
rcquirif 9» fnbm fit it clliaibilc q: fria cftbabinte
intclU:cnuti8.g oc quo cft fcia : opj cc itcttigibtle.
?? rcquinf q» fir vlc^q: oc fingiilarib'' non babcF
fcia fnb ronc fingrari.p^poftc.t.T.mrtapB. 4?rr/
qutnf qp fit ^o notu: q: fiait fc b jobj od po^ffc
fuBm fc bj ad fctam; frd ot^m j»' pmo nom j rft vt
coto: vi(Ui.gfu5j oj rtii c(Tc pmo noni.crgp boc
fcquif fit rriairiinr norum: q: in quol j o:dtncen
riii:q6 cft pmii talc eft mopme talc : ficut ignis cft
^ie m grncrrcalido;:.o( cft manrcatidiie. crUl
tcriue fcquif ci: bocQ> fiibrn cft ratio cognofcmdi
omnia alia:fintr in quotitKr gcncrc: qft cft pmu ta
Icrftcaufaoiuj aUop in ittogcncrc: vrignis ^mo
rftcalidusin^crccaUdo;:.^ cftmapccalidae:
t cau(3 omniit caIido|:. (£7* rcqiurif:q» fulim ba
b»rarpartc0 aliqnomodo vcl fm acrii vtbomo:vr
fm aprirud inc vr fm tt; vcl fm no iicpugnanrii:fl'
curDictf DcfotctinrclligctusCr^^rcgrif q^fub/
ircnim fcirrir babcat pnctpia .p^nia: q: famrio ba
bcf pcr ocmon ftrarionr t ocmoftrario .pcrdit cp
pmie pncipqs t imediarisfiuc finr pncipiadTm/
d i vc l coqn off rd i . U trimo rcqui r if :g» fufij bfl'
bcat pj(Ti6r6:q: in coclitfionc PcmonfTr.itioiepof
fioncB ocmon flran f or fitbicao:t lci^ rta rft babi/
ni9 coctufionls orm6ftrariut fiiri.cy ^mo poftm'.
Bt Drtr aliqiii qiiondo oid f g» fubm d j babcrc paf/
fionceno DjinrrUigifrmprroc illiepalTionib':q
inbcrcr fubiccto^j paffio acdpif .p quociiq: p;cdi
cato orm6ftrablti:atit ctii accipi p6t ,p Piffiniri6e
maIi:qucorm6fbMf oroiffinitopcr bilTuiirioncj
foanalcm.vt f^.z^poftcrio^um.
nfSrr h/Vfir1 q6ncjoiccdcfmitrwe?da/
ipti i^Ui.aU nonce.1^:imacft.(Cfifub»n
l^mum adcqitatij oc qno cft mctapby" cftms fm
q> cns.crz" Q' fut^ pmu ^citatc ^apaU
tatisd^oaie. i£'!katio pmcconcUifionis. 3tlud
eft fubm: oe quo cft fcietia:qd f>j oee ^itioce rcq
flrae ab ftibtn ifto modo:q: c6dirionce alian^ae
no inucniunf finc illa nii.-q: ctia ctcoditionib'^/
p:pe ftt odcrtprio quccoucrti f cil ocfcnpio:fj cne
inquantu me bj oce iftae c6dirioncs.vt |:^-q: me
eftm6:aim nulin pdicatio vcriozflf ^illainqiia
ide picdicaf Dc fcipfo.<5irr me cft intdUgibilerqt
ctiiponif comiinitcroBm potcricltcllcaiuc pii/
mcitatc comiwitatis. ©imtlrme cft vrc od mul/
ta vtadc>cccp:cdicameta tadqucconrinmf fub
illie.6imtrrcns cftpmonorii rcfpdioium ^ein
ifta fdcriaoctcrmin jnf : q: cft comnnilTlma tc6/
mnnilTima funt nori"". cy: pmo pbrfi. t boc cft vc/
rum in fiiis o:dinibtt0.&imU r me cft macimc no
tnm:q: in vnoquocp gmcrc pinii cft mammc tale.
q: z'bui''.0 imirr me cft ratio coonofccdi omnio;
34
rx.i44.
^.poftrr. c.c.lp.
7.mni.t.c.5{,
z.mciBJ.^4
I.CO.$.
Z€t.ti.9.
3iabic^*xr»'
ntpcoiiM jCo/
?mc.().5t.«.t
aui.i.fuc mc**
ca.z.3l&i*ma.
Ain(»'facmc".
z.ttwpic.in.4.
mciap6.lcci6.|.
Zln.an. t7.q.|.
t^co.A.OiDcr
fiiaicm<>oiarcr
rpfba laqroa w
modopoaMi.
r.C.4.
Z.C.4.
JiyiilZCG L
■r}firTnif:trnco
ti imitt aurr.
abHractM ti tm
ctpalre ccrsCulit
Baocnt:!? ^co.
bifponic gmDo
Ctttiu (cf itosti
fl)ma(lcqtt):il3
qznoliichoillin
gucrc in via C6
iti^iaio.iirrmiil'
tipltfiijicb*no'
mtnieftJs. tlilj
,n.(l>jf5?iii6a'
rormifu.nitpio
fuEto ailc^io: T
qfii lUmif pctc
^ndpali ll>nua:
qiiu rodrm cur
funirrni prnro
blVtcciu) Tricv
fibciuc cr in rcta
nowptwric^.
flculr5.tf.mna.
co.l.i.z.txaia.
t6.z7- iocdtn
Sui Mrittncd.
rln.(>mipbf.ci'
folir abHraftcii
pni tvcmfart iit
in<<':q:rtjt(tim
.1 ftirrorimif cc
lanqp ^ncipalce
pccerubiqfipfc
Roic ndaiiici t?
Totuti ^mrtaioz
0rn*f1$a; fcpaia
rati(abi *A<^'
ld:q!pcftcaift'
nciUi^p.vli.rutv
duq;>r(ia ^tnac?
ttMU t^dCM.
.it.
Qt ^fi (n vnoqii(X|t cflcdufd dTcndt oium airo:;^
In illo gcncrc.jotnurr cns inqitanni cne b; jvincs
fubiccttnas.vt occcpicdtcamcM.SimiTrb.; pnct'
pid vt rubilantiasab^^rqucranr pncipiJ cnrio tn/
qiiitii cns.-oc qiitb'' riibddtus ab"° tntcdit iHa rcie
tia. iSity cne bj pairtocB; vt octii; 1 jxjtctia: vnu 1
inulra:3dciPiucrfum,(r'P»atiofcciidcc6clufiio'
nis. 3lludcll litbm altctiius fctctic pmil pmcttarc
pnctpalitafi9:q6cltnobilttistntcromnia7ridcra'
tailli^Tcictict ftnis vltiimis ad qncomnta ojdtni
tur.iRa p$ pcr fcfj ocus cft bo : q: ocus cft optiimi
coc:qucin nS.cjc jjbct b*.gcritfurimbocm6.
•ip fi f^ -1 oubio.*^jtmu5 cft.
lrlUUIIiU4 vid^t^quiponttcnsinquitu;
cwsfuDmb^fcicticcotrjdicat Ccincntatoii. pmo
pbffkoy.vbi oicit:g> fulita fjpicntic ipbicpitmc
fisnt fozmc ab'^£t tanto oicit qpnb ocmonRran
tur cflcin m«a": fcd in nali pbia . fitin boc rcpjc
benditauiccnni qui voluit boc: fcd quicdtradictt
y pccca t in pBia.(L aiiud cft cubtii.ii>ictii5 cfl (p
cnecft pmo notii:Q: vna coditio ftibiccti cll 9>flt
^mo notii:fcd cne no potclTc pmO notii.^batio:qi
q6cftpmo notii oj clTcnotii vnica notitia (Tmpli
ct:q2 oa 9> multis notitgs cognofcat :op$ ttinc (jp\\
la muttitudo rcducat ad vnii:q: ois mtiltuudo rc
ducif ad vnii.cjr.to.b^t.c.r.i.iz.b^t.c.^r. t> ciis:
1 tmc illud pus notu cfTct ifto:i ftc no cct pmo no'
tum.<oimi('roa.g>fit notumaliqua com(vrttano
titia:tunc itcrii cct aliq6 pus notii co:q: omnc ypo
(Ttii reducif ad (implqr. crgo antc illnd: crir altud
1 nmp(cpq6 cdtra ratione pmt : f; cns no
cfl notu vnica notitia: qtnon cflctnfdc rationis in
cnbue^oc jjbus otdt:q: cl>equiaocit:t boc no glofa
turmn q: cft Diticrfarii rontim coccptuii.
94 f1 f^^ftllllX ^iti^qrtComcntato^oicit
iCJU y^iiWiuy boc;g>n6loqiMfocfubo.p'
ptioi adeqnatortboc p-;pcrfuii fcrmonc:q: loqtii
ttir in piurali.oidt.n.fiibiccta.HDo vniiis fctcnric
cll vnii fubm,pp:m 1 adcqiiatii:fcd tpfc vocat fiib'
(tantias pmas pjrtcs fubtcat adcquati: 1 boc fuf i
ctt ad ,pbandii illiid q6 \nilt contra auic^ni: qiiia
vult ,pbarc 91 mctj^^^no .pbct fubftitias ab""ciTc:
« |j fiifficirq: iic pmc partcs fubicat no .pbitur in
fcicntia c(Tc:fic no J3baf pmii fiibmdTc: (iait p5 in
boc.7.qzfcietia lib:i oc anta nd ^bat anias dTc.q:
funi ^c partcs fui fubiccti . vn quido aucto:itas
Cdtnctato:i9 vcl arift.allcgaf 05 ifpici itcntio ci''
qtio ad ilhtd ad q6 loqu i mur : t f m b in tcl Itgcn da
cft auctotttas t n 6 a litcr. (T. 3d z"^ pot oici g» p:i'
mo notu? cft notits vna notit ia t (implici rcfpcctti
vniu9o:dtnis t imiltic iidints:vt quititjs cft pmo
DOtttrcfpcctu oium ciuantitJtu:q: funt vnuis o:di
nie. SimilV fuba dl pmo notti rcfpcctu oium fub'
ftantianl vna nctitia 1 (implicLi (ic oc alijs. Scd
pinonctiircftKCtumultopotdtniii non rcf(,xctu
vniua mtiUirudinis: non op; qp fit notii vnica noti
tia:a (ic cft in ^pofito:q: cns f m q» cns dl pmo no
tum nd rcl)x*au vnius o:dinis 1 multKiidtnis : q:
cn« dl pmo notii rcfpccnt fuBa^ inquatii clt fuba .
left pmo noti) rcfpcctu quititatisnnquitii cft q^ti
tae:-! (ic Dcalijs.(r aiitcr pot oici ad maio^c^' vc
rii elhn dt jjfnoni vn ica pmitatc: fod (1 dl pmo no
tU5 oiucrfis pmif jtibus:non op;. 7u oicie:cns ic.
tsi>\x\ (p no cft pmo notii vnicj pmitatc : l; imiltis:
qt vnica ^meine c(l ad ftibas fpdlce : 1 alia cft pu'
Cap.io.
«.(8.
06 • ^S'
titritae od qtiantitatcs ^lce:': f7c oc alqB. '''n\
f^f d n H I Ittl ^^^^^ CoUitionc' argiimfti vni^q»
nwi.aiiuuiii pcrcns^m gjcnf.polTunt intclli/
gi otto.Uno mo cnS f m toti cormin ir.uc fna;:-: fic oicif
cneocoib^^criincgatioib^^ipuatioibuBiaffirmjtioni
bus:q: puationcs 1 ncgationes:fun t ctia; a Iiquo moda
aiio modo acctpircns no cotractii ad aliqiiod fiibicctii
fcibilc fpilcncc ad namralcncc ad matbcinjticu5:ncc
ad logiai5:fcd cltcdmuncad omnia. modooicif q^cns
fm q^cnsoicitcomtinitate totaadoia (icnd intclligi/
tur cffc fubm in mcta":fcd tnquantu cns cf^ comunc no
cotracfu ad aliquod (cibilc fjidlc : fcd nh c(T conuincad
fpalia fctbiti j.c^tra quc tamc ftint alia vt actus 1 poCdir
tidvnumidcmtomcrfum. nj
•flSrrHf^rf* Clfl roncs.Tlullticquiuociitc.CotiCf '^'^^
tyyjy^ 4»U dirfifitpuriiccjiiiuocii^tacafii.
(i aiit no (ir (•Hinl cquiuocii fcd analogii: ninc bri pot dTc
fub5: DC qiio dt fcictta. (L 2Iu oici6:cns tc.fcdni cp non
cfl ptirc cquiiiocii 1 a cafu.1cd analogu5:t boc fiifFicit ad
ftibinfcicntic.vtp5.4.buius:':ctiiXrnconicri.Piat.p'
mo po(lcrio:u5:Q> fub; mcta" cft cn6.([_ ad aliud. vna
fcicnria ic. £^65 q> pcr gcnus po(Tumue intclligcrc ouo.
vno" gcnus oicit coc vniuocu:q6 cft in po* ad ofias (iipf
addiras:': illtid gcnue pcr fc no oincrTtficaf :vt anial in/
quantu;anij| no Diucrfificaf in bcmtnc tafino^fcd pcr
DiflFcrctiae ftipcraddit js fibi Diucrfiftcaf .(f_ r*^ mo jxif'
fumue intclligcrc pcr gcnue coc analogil q6 nd cotrabi'
turpcrofntia6fibifupcraddita6:toiucrfificaffcipo:vt
fanum.fanitas.n.oicif Dc fanirarc in vrin a: 1 fanirjte in
Dicta^tocfjnitatcinaniali^tnoDicir Dccts vt VTm;gc/
nus q6Diiicrfificaf pcrotlTcrenos fupcradditae fibt : f;
fctpfa oiucrfificaf :qz in v:ina Dicimr fign ificario fan ita
tie.in Dtcta cofcniatio . t in aiali fufccptio fanitaris.t fic
eneoidf gcnu9fino:dincpo:ietpo(tcrio:i8:toicif oc
multisvt fun t o:dtnata:t boc fufTicit ad 15 9; cne fit fiib'
iccnim mctapbjrfi. vri qttido arifto.oicit:^' fcicntia cft p'po(lr.
vniuegcncrt6:intclligif gcncrisvntuocivcl anatcgicc X'Cu^}
Dicti.(|; adccnfirmationc.qriDicif.q6n6cftgcTit!stc.
vcrii cft corractiipcrDiffcrctiasfupcraddttas.^vrquaS
otucrfificaf ;fcd tamc bcnc cft gcnus analogii q6 oiuer<
fificaf foipo t no cotrabif pcr oifficrctiaG. £t ni oias:gc
mis n6 pdicaf tc.f m ccitcr loqticntce.Dicif vcrii dl gc
nus vn iiiodi n6 pdicaf pcr fc oc of ntia:f; tri gcnueana/
logu bri pdicaf pcr fc dc ofntia vt cns.UcI alitcr pot oi
ci q) gcnus ctii vnitioat5 p:cdtcaf pcr fc oc ofntia.oe Y>
n6pIus.(L ad aIiacdfirmarione.co:ntptibiIc ttco:ni'
pttbile tc.vcnj dlgcnue vniUocii q6 cotrabtf pcr otfTc
rcriae(tiperadditae:fcd bri potcfTc vniigcnueanalogii.
Vt ocifi dT.(C ad alii.fi cns inqiiitii cne tc. £^65 q> cna
inquannicnscitfuBmbocnon intcUigif inqtiantii cne
(mi c6itatcm fui:fcd cns inquantii cns n6c6tracnim ad
atiq6fcibilcfpilc:tficnonfcquif Q^lapievcl cquusfic
ftiCm-fcd fcqucrcf . fi intcltigcrcf f m comunitatcm fui.
aiitcr Dicif g« cne ene boc qd cft Pm tp : vcl oicit
rcdtiplicjtionc vcl ptcdfioncs. tDodo cii oidf cns ftn
(f cns cit fubiccnim f m 9» no oidt rcduplicatif nc:quia
fic tnfcrrct vniucrfalc: vt aial fm q> animal cfl fcntiee.
crgo omncammal : fcd fi ftn i}> oicit p:ccifioncm noim
fcrt vmucrfalc vrcnefccundiig]cnsdt fubicctii.i. fm
r Jtioncm cntis tth: t inquantti c6fidcraf f m rattoncin
fonndle.quarc ratio no cocludit. vtrii aiit cne fit vn ius
rationieb^ vtdcri.^.btutie. Ucl po(Tct otci rcdupli'
catioinvnitiocieim^wtatcomunitatcmtvniucrfalita
tcm:fcd in an atogis n6:t cns cfl an Jlogum . d^Sd atia.
fubicctii Oi babcrcpalTioncetc. Conccdif. ooipicod^
i
Ynfnone0p:oacctdcnnbu0 inbcrctibus vcli>^"4cuq$
centijli qt> Dcmonnrar . vt ocrh cl) pinw.Xu Dicie.gi cne
non 55.1?. vcp crt inqujntu cfl in tot j coicatc acccptum:
flcnibtlb} oiiKrmim abcntc.fcd (i fccundo mo accipirur
Vtptoilloqd non cllcontrjcnim adaltquod lcibilcfpc
cialc.ficbcncbabcrp.iiTionc6C»ilTcrcnrc6abcntcinqui/
tum comunc dd fcibilta rpccioka. q: Tic cjctra cn0 cfl ali/
q6atiud:vt acrue': potcntia. vnuj 1 multa.idcm 1 0iiicr
fam.ic.q2 tn narurali fctcntia oliquid clt actu:t alt^d po
ccntia:ivnum 1 multa: i rimiTitcr in matbcmatica. 1 ita
fbntpdlTioncer^zpzclu^^vniintura Uicntije rpccialibiia:
ficut ctuim cne tnquantu cne.T lAa Tolutio cif bono. 2U/
tcroicifurcomiinitcrad maioKS 9> lubiccnim ocbjlxi/
bcrcpalTionca oiflFcrcn tce a fc: vcl in fiiie partibus. t boc
fuffiat od boc aliquid fit fubicctum.Zu oicie.cne non
babct.-zc.vcrumcfl.nonbabcttxaiTioiice Diffcrcntceafc
ipfo.tamcn babct pjiTioncs oiiTcrctce ab ipo fm partce:
ttpalTtoncecntie in rublkntta oiifcnincab ipfo:inqiian
tumcltqujnciras vclquaUcae.tcconucrfo.iCufoncoi/
cisminoelogmurDcpiimte paflionibue^ificno futTicic
owcrfitoein partib^£>iccndum9> vcrum cW fi fubicctii
babcc palTionce primo.fcd tt non babcr:ttic fulTicit q>x>if
fcrant ab co in panibtte iuie:vt oicrum clT.(L 2dbu£ ali
tcr otciiur ad maiotcm. fubicctum ocbct Kibcrc ic. vc'
ru; d\ in fcicntije fpccialibOB: fcd t comunibiis non ops.
fcd mctapbf fica cft coilTima flcia.crgo ro non concludic
CLfllt) oicunt ahtcr adbuc ad maioicm. g? fiibm o$bf(
palTtonce oitTcnmtce ab ipfo:vcl ^m rcm:vcl fm roncm.
jCu oicie.Q) cns non babccvc;: cft non bj pallioncs rca'
litcr oiffcrcnrcs.fcd bcnc bj pjiTioce ofntcs ^m roncm.
3(lb folo cfl falfa.qi q6 aliqiiid oilTcrat fm r6ncm:ica (p
nulld oiucrfitas tn rc co2rcfpodcat:boc cl^ oiccrc ftgmcn
tum.p*folHtiomclio:clT(J adalii.nobililTimc fcic.ic.
pccditurc):cap.irtcquacltnobilifrniia.iCiioici9.mcta'
pbjrfica cflnobiUlTima.vcrum c(\ f m aUqiii cuie pt^. vt
fmiz^^ujuccllococo.CFquapartc illalcicntia babctp'
mincnnamtoignicaccmadaUaefcictias.fcd qtioad il/
lamparrcmantc ouodccimujlib^ noncfl nobiUiTima.
q: in lUa txrcrminanir oc cntc 1 vno.t alijB.modo cne i/
quintumcfl vnum : vcl in actu 1 potcntia : vcl tdcm vct
otttcrfum nofarc:ficipfumnon cllnobiUus qinofccrc
anniicoipotaccicHia^nccctiamcflnobiliits omni par
tc fcicntic naniralis.q: fcicnnaocanim j itcllcctiuj t oc
«Iqeanimabus cnobiUozfuctia tnc''antcouodccinuj.
vcl criam poiTct oicl^ ocus efl fubiccni$ p^inapaliratc.
Vt Dictum cH in qucRionc. Q6 1111.
j»bc: (£Q mnce bomfncs nofura fdrc bcfidcrlt.
ur circapiimas
ictoncm.vtruni
omncsbomincenacuraltccrfcircocfidcrcnc
£t argditur pmo q) non .q j fi omncs boice ap
iixccrcc lcirc:nlc oce homincs poffcnc oifciplt/
iiir.
•vUi. naritftcrifludiofi. fcd boc clt falftim.cjrquitopolliticc.
vbi of g> con cingic ciTc quofdam impolTibilc cfTc vl' ftcri
oifciplinabilcs 1 1hidtofos.confcqiicntia p-itccqiappcti
tU8 naturalis non cffad impoffibilc. (l 3tcm itltid gcn''
bominumqut nonpolTijnt^ibilofopbarinon appcctt fct/
rc.qinaniratc ocfidcriiim noncHad tm(X}lTibtlc:f$q6/
d3mgcnu6bominumimpofT(bilccftpt7ari.vtDicitcom
mcnrjtoipinnoccU.q»cltatiquod gcniie bomtntimqd
nfir;;porcfti>Bnrt.q:noluntp:iinj8pjopofitionce pcrfc
noc js acLipcrc:fcd volunc oiiinia fibi ocm6flrari.(j3 3cc
qut non pofTiinc ocopcrc p:imae p:o^vricioncs non oppc
tunt fcircqt concUifloncs non fciun tur n ifi q: pttmt* jp/
.zz.
pofitioniboo.cjcppoflc.crgoilhnopofTont fdrc.fj Zctxo.S»
aliqui bomince funt b«. vt oicit cdmcncato: pccti. Cd.zz.
1 ctiam z^^buius.q: oicic q;> jtiqui liint lx>mince q Coni.i5t
oc narur j fui t c)c cimintitionc liic nanirc non pof/
funtaccipcrcp:imapp:o|X)firionc6.Cj ^tcmbomi
ncs non ocfidcranr oppofi ttim ilU qitod clT p:op:iii
eo:ii.qt nibitocfidcratoppofittip:op:iiifiic nac.f$
fcircclToptV" ig:antic q igno:anriacfl_pp:m tx>i.qz
bomo pUirimo tctiipo:c iTai fub ignoj j tia ^ ftib fti
rc.cj: ^''ch: aia. vcrfue finc. <L Itcm nobiUue n6 oj 7Cx.i^i»
appcrcrcmintienobilc. qjtninue nobiicnocfinie
nobtlio:te.z!b''.'z.z?t 7.pollicicc.fcd natura btima tc^p.8<
nacfl nobitojiprofarc.q:fubacffnobilio:oiaccii/
tc.vtotcitc6mcnfaro:2°ccaij.(I 3tcq6icnboig (ipm,z*
cjctrifcctim non incft a naq: nS clt pn"* tntrinfccuj.
z^t^bj-.fcd ocfidcrarc odtfccrc cft g intcitcctum qui Txo.^.
cftfcparacuetimiictus.t in^^ocanimaoiciCQ^fc/ Xxo.iU
pjranimcftq^crifticicriami^ijTocantma otc. Xx.zo.
g» itctlcctus nulliiie co:ix):i6 clT acttis.
^hMnfl f 11 * vtilt ap . tn ifta pm j j?p6nc. oca
*^rr^' ""^ boic6.ic.vu cc XuUius oiciCQ> pmoofndow
0(0 Qucimur od ^i t boni cupid i tarc j: i quo c^ccllc
rcpulcbnicfTcpucamtis. (L 3cc arguir lonc ar.f?
illudqtSminus vfappctiir 110.5 ill6qif»ma6ie.fjmi
nus vf Q>oitiganitiefcnfu6q[5rtctlccnj:ciit*tcllcct'
fic nobitto: virtus q^ fcnfu6:fcd ma)cimc vifum oiti
gtmus.oaro.n.gjniittavtitttje-zojvraciofcquatun
qjoiligimiiflvifnm:non vragamue:fcdctiajnibil
agcrcocbcntcsipfumoitigtmuppjcaUje.crgoma'"^'^
gis itctlcaum:t fcirc^ intctlcctti:': fic fotmat 21'
THof lH ll^ «tcUcctum ( bcrnisronc. aibafiboc
in^iUUU;> q6ni6.g»cuplc):cflojipctittifl.f.na ptnoca»^^
turariaiaUe.vtcapitura comcnratojc ppbr.Har Com.8i.
appcntus cft ^jtis naj 1 pfcctionc rct linc cognicioe
in appcccntc.l j oirigaf ab cmrifcco cogfcctc. qj na
non opjnir nifi rcmcmojata a fupcriojibdecaufie.
vtoicirc6mcntaco:.iz.t?uiti6.fi(utfagittaoirtginir Com.i'8«
a fagirantc. Zppccinie auc aialis cfl ?its fojma 1 g/
fcccioncm rci cti cognitionc tn a(ipi^^tcnci-:vtctlani/
mat appctit a tiQd cognofcit ipfuj; ftuc fit appairue
fcnficuue vcl voluntas.
iJ^ir^rrlllfti ff^crgoodqonc.gjocsboicsap/
jCt^^ivvMUii» pcrucfcircnatianKtitti.d z^t)!
ccdu.p» no ocs boics oppcriit aiati Q^itvtttu.d; 'f>o
pmc ie.Oc ipcrfcctii nafr appctit fiia pfcctioncj Jfta ro tbac
1 bon ii.fj Bfccro irctte cit fcirc n a Ir.g ocs boice ap' J K^Ste
pcft'itfctrcnalianx:ntu.inaio:p5.q:ipcrfcctiina/ ^^.
niralitcrccndicadpfcctii.ficucfcmia aitvtit vt^.
1 turpc bonti .p pbr.mino: pj.q: ir cltcctue i p^vnto/ jC.c.Si.
nc fui cii co:' cil ipcrfccnie 1 i po^.q: cft ficur tabuta
i qua nibit c(\ ocpicru.vndcnull.i nam bj nifi q pof
fibitisvocatusclh^^ocaij.ipfcctioitcllcctuecfci Xx.i^,
rc.q: oino qiioc cff opus.-: actue atijjs i opcrc bonu
cflfc vidcrHr.p:imo cibico. 3ccm bomo nacuralitcr
appcnt itUtd p q6 trifittta co^rup' rcmouctur.fcd ^
fcirc rcmotictur trtftitia cojrtip^.crgo bo natircr ap
pctic fcirc.mciio:pjtct.q: cntia oiligut ic iKrmanc/ §9ecnoMtvf6
rc.vtoicttcomctaco^ppbr.co.Si.iz^ocaia.co.j^. 'botiini»
Bt a;:.otciC7?ccbrco:um'.a' nacura fiigit trtftc.q6 IS"^^'"?"^
ouccm DCtcctabiUrqucrit tappctic:-! toquitur oc fc « 27. t^z»!
licicjtc.IDaio^jxjtccquiatKrfcircranoticrur crt/ ni fixcicijifd» i
f^ittJCo:niptiuj.vcigno:jntijqiicclhnaliimilpc "Pp"" ico.t
culationciDictrurfccundorbcto^iccQ^matocon/ * .""'ifiztw*
dotcncomnc0.itriihcialhipcfactcomnce.({;i1o' f.\.'^t(a!a^4^'.
taa>UcctDcU:aacioni:qticcf1iniotcllcctuaon uu.7.
' tibri
dffMiMf altqua criHiria.ti^ oclcctationi qoc i in co
gitatioa aia brt ofvonif aliq trithtia.qi cft in o Jgi'
no.t alia cft ^ftu» intcUcctuia cu fit abftracta f j cc.
gt idcooclcctatioi fm intcUcctii ntilU triftitia op
ponif B »c:fcd iftue cogitatiiia cft ro BticuUri6:q c6
prcbWititcntionce Idiuidualce.jcpicdicairrftof.
Co.i.tM>. vt oicit comctatoi z" t )?0c ata.i iUi opponif brt tri
flitia cu fit rirtue jtnncta macn fic bj triftitia coi^
ntptioam t ftupcfactiui fibi oppofiti pcr fc.CL 3'«
vniiqiSqj nSfr incUnat ad fuam oBationfevt caUdu
•dcalcfictcndu.fcd ptoptiaoBatiobofe cftfarct
intcUigcTC.quarctc.criitcm vnoguodq? fuo pnct
ptoappctit ?tiigi:qi in boc pfiftit Bnrctio fitut mot*
Ix.75.t.7tf. ciraiUrie pcrfcctue cft.q: finc ?iungit pn'qc S^pbf
ficorii.fcd hiBc abftractc t p»cipuc oaie funt pncr
pia boie.t rtUe non oiungitur nifiB fcirc t mtriUgc
fj pf W- rc.vfl in bocftofiftit fcUcitaebomini8.ci: ioVtbi.
fl7 Tlota 9» Ij bo nafr appaat fcirc q6 c finie boia:
tiibiSimpcdif ac5(cquuhoncciuep:optcr muUae
cae.-f^umacftoifficnltaeBucnicdiad bocptoptcr
ati^e occupationce vcl a voUiptatibue coTpo^aUb"
CapL9» rcttncf .q: oicit a^i.in T^ctby oolofc cipifgcnct va
l^emcrv* tra* riJcoirigia.tbomcrue.occcpttoqucfpi(Tcfiirato e
qooajifft^ipni tntcltcctii Ibpicnrie.pcr varii coirigia intcirit oclc
aiiia fcpcfrfcv f,3tionceco:poia»c8.pcroolof35Cip:igfnammtcl
Ugit xupifcfntia co:po:alc:fia»t ibipj. Sifrantcj
aUge ipcdif pioptcr ocfcctii ncccfiano;: ad vitaj.
1- 71 X vTa»iftaprdbpponnnfadfpccHUttone.op;.n.co:piw
ha AM9ncr/^*^*^ucfrc:tcibti:trcliquu famuUtiicpftcrc.£»imi'
kteraUaeretrobtf jjptcrcu^ditatcm IticrLvtpiO'
ptcr maliciam idioiduaUe nar.Siia ca rft fcgnicic»
PB quajaUquie abboiirt ftudcrc.C *P»o fccudcco
cUifionie.qtQCfldocfidcratfcircappctitu aialiboc
cognofat iplum.qi in boc oiffcrt appoitne naUe ab
oppchtu afaU.vtpjcjc pKdiaie.fcd ocp boice no co
gnofatnt fdrctnf c copif bcnfionc intcUcctualcm:f5
tin cognofcunt fcnfum.imo nc caUg cognofctint fcn
fiimqui cft infcrio: mtcUccni t ^cipafr in pncipio
vnionie.q:bjfcficut rabuU rafa.-in qtia nibil coc
rtxjcSiA^ picnim.}?oeola.crgonon appctuntcu ccgnitionc:
IjaUquioicantgjboifsappcmntaUquomo oppc/
tituco>gnofdhuo.ficutqi^ iam intctUrctuecftactuo/
tnepcognitioncm ipcrfcciam t vfcm.q; tunc oppc
Ciintfdrcpcrfcctii.t ctiam fpalc.^nud tri non topc
titoiboeboibue appctcrcfcirc ciicognirionc quo/
ciiqj.6tiam qi in piincipiovnicnie intcUcctiie:ncc
b? cognitioncm Bfcctam:ncc impfcctaj:vt pj ocfc.
cii ctiam muUi boice m pioccftu iBte no polTint co'
Coz2. pfff pn*.vtOtdtc6mnitato:pccU.(ETlota oiligi
tcr.quare a;t.induicit Ijonc pioponcj. g> oco botce
noruni fctre oefidcranr. vbi r6m. q> rahonabiUtcr
bidnpt cam:vt oftcndcrct oi^irotcm t nobilitate
IVj-i • fclc in cdi in ifto piobc*. Ct bu tue ro cft.qi xncit ccm
mc ntatoi piimopbf .Q' gd am bolce funt fopbrfte.
qoop fopicn tia cft ncgjit; piimo pn*. Ct pzim" pt>e
D$3diccrc taUbue : fcd ifti fopbrltc non prit ma^e
opparcntcr ocftrucrc pl>wm nifi o6ocam non ce oi
gna t nobiUrm.t p oii» non appctcnda j. gp6e i ifto
probc^.boc rcmooct otidcndo otanitatcj b^.CHo
condo ctquarc ac.non oipt in nnguUri oiebomo
ocfidcratfdrrfcdipIuraUoeeboice.fc6ma»5 oi/
£*ni(h*«iirr pt vtoiidcrctoiucrfitatcintcrboiceinboc piopo/
riuiie.vidcab* fitcqiDiucrfimodcboiceappcnir fciae.atig rcmif/
txno tntfoc^ fiue.aIiQ intcnfiue.aU{}mctapb]rriCam.aUgaftrolo
TRota
^Hc ftm t trce oiffiailtatfe 5 iftam piopone?.
qi fi qnilib; bo fciam ocfidcrat. vct fda j quc i
in fdpfo:atit fciam quc cft in aliomut fciam quc cft tn nul
U).B fufficicntcs oitiinoncfcd bo nulU iftop modo;: oc/
fidcrat fdjin.qi non Dcfidcmr fciam qud bj in fcipfo. qt
ilUnonindigct.fcdvinxtmjerftrahonccaivnnctindi/
gcnticev PPbf 1 1' cibi.ncc ocfidcrat fda?; quc cft i olio. •
qi ilU cft impofTibitie fibi.qi occrie icUrj numcro no traf/
fcrttiT oc vno fubiccto in aUud. qt ocddcnho funt moti/
gnanfienoturc.gjcoirupi nolunr aUcrari minimc. vt oi/
cit Boctitte.tDodo appctituo no cft ad impolc. ©itr it
non ocfidcTdt fdcnriam quc cft i nulU). qi nibit cibcu ao
cidcnrie cftcfiti fubiccto clTc.cjrT^b^fcdnjbitnonmo/ X«C*
tict app«imm.<raiuidcft oobii'i.0io^et>oic6natura/
tifcr fcirc.ic.tunc oppcti tue cfTct fniftro : vf i maioii Dtt:
tvt ipturibue.boccft falfu5.qi natura nib:l facit fnmra.
t ocue.i p'ccli.:?na pj.qj poftqpouince htcmincs nanira ^ y - C - l *
litcrappcnint fcircrfuncappctunt omncefcietiae cquo'
litcrx|i qua rarioncoppctunt vnom fciam cadcm rafide
aliam.q: omnce funt cquaUe pcrfcct ionie.fcd nutlue bo
mo pot bfc oce fcioe.ncqj ctii pliirce bomince .qreappe
hnre cft fruftra i totaf|rf.iL aiiud oubiii cft.fi oceboCfe
naniratitcr appctcr^t fcirc: tunc motue boinj ad fd^iaa
cflct naniralie.boccftfalfum.Ht ilU ouplr piobamr.prf/
mo fic.Si motue naturardlct ad fcUm:ninc c)c fdcntve
nulUie ocbcrct Utidari. qi cicbie quc naniralitcr infunt
non 3" oliqucm Uudarirfcd boc cft falfum.vt omnce cd/
cfdcrcnr. 2?piobatur.qifimotiie adfcirntuiecfTftna/
turalie.timc moni» ad fcicnttam poft ptincipitim cet ve/
locioicum motuenamratiepoftpiindpuij vctodotfic
fcd oppofitum vidcmti8.qi motue in pn!cft vctodoirfcd
poft ^n"" tordioi.qi iuucnce pnmo funt valdcintcnti od
capicdum fciaefcd poft piinapium itipitint ocficcrc:ito
(p tondcm omn ino Dcficiun t. pfcqucn tia potct. qi poft$
tjcfidcnum ad aliquid cft naniralc:tunc monie cft notU'
ralie.vt ignis naturalitcr appent nioucrt furfu j. vndcct
monie furfum igni cft naturoUe.
•rnj rsmt—^nf^ oiccndiigjbomononappctiticie
Jau yilUlUm riomquabomobabrtifcmitatl/
U non idigct.fcd appctit fdcnt um quc eft in olio.Xu t>i/
cie.g> (pofTibilccfV cam bdbcrc.£^6m 9» vcr cft ilti kii*
tiam numcro.tamcnin fimiUpofcftcambfc.cr3ftt>d
oictum impiignafabatiquibue.qifiappctit facntiami
fimiU boc non cft n ifi graha fcibilie.vcl boc cftctflfa fd*
biUex)6cft in fdpforvcl in alio.Vf l in nulto. t mnc rcdic
piioi oifficutfao.vndcatitcrDiamt.cr adcuiueintctlC'
ftumnotandiim.gjfcicnriam naturalitcr appctcrenon (
cftotiudnifi bobcrc fcicntiom.imopotcntiam naturo/ ^*-^-
lcm od fciam:modo fiait of piimo pbf fi.t 5? mctapbf fl/ , /Jt
cc.a^potcntwpolTiuarcfcrturfldpotcnriam actiuamrc
larioncrcali:tiftaporcntianaturatiend rcfcrnirnifi od
po""acriuam i fcientcvndc ifta porcnria naUe non rcfcr
ttir ad fciam nifi qtiantum eft i fcicntc fo:mati-.
H^Vrr K/V t^tiadrotidce.fiboappctcrct.tc.fc^j
^^tr WSjL Q)Ocfidcratfdamiatio.vttral^titcft
moucof ab iUa.non cp acquirat fcicnha candcm i numc
ro.frd 3> tranfmntcrur ad atti fiCrj «n fpequo carcr t nd
ad ilUm quam t>abct in octu : qoc folut io fit mclioi ing/
rc oiUgcntcr.Cad aUud oubium. Si omnce l>olce. ti
ad boc oicunt oliqui.Q> non fcquiror. Bt cnm ptobfltor.
qi quo rahonc oppftit vnam.tc.concfdtror.quta omnf e
fdchc t>abfnt rationcm tx>ni.Xu Dicts.crgD fraftra. Sd
boc oicunt fic babiratio cft polie ftib fc ptctrionaU E^f -
ficpofTibitiecftibmcndionaU, vttigit^^^j^oeanima. ^o.V
tbobcturztocccto.TndcUcctbominceiUigfuntlobfe/ •■^>»»
i
T|b2IftH
ptfnrrionaU pmte no babcanrocs fcue.ttlilliprit bab</
tP.> reqmrunti|nrtcmcrtdioali.q20iatcomctaro2)''6ai'a.
Q^pBiaedfcmpcrcfccratmjtoMprccius.vil Ijpl^ia no
. fitpfccrainiilolocotcltmarc.ttitaho^alioclimarc.vA
fJcot of z' ccli.g? noe i fcptcnrrtonali ptc fijmuB ocojfus.
qi poUtd amcue c(l tTcoiVtim fm moxu pmt mobifrfii alia
(9 cfl furfii;:vt meridionalie.qz polue antamcue cfi fw
fum,vH ct tlla pare cft nobiliot.crgo boics tbi c^iftcnrcs
magie funtapriad inrridpandu pbiampcrfccrcvii plU'
re»boiceprirc(Tctbipcrfccrioi fcia.^ bic.Scd if^afoto
non ftifftctt.q: non vr ronabilc g> tbi i^ia ft t pfcct j.tta
vnue bo bcat oce fciae : vcl pBum pc rfcctc. (f Sd .pba'
ttonc:^ ilLi ps babttabircrt nobilioz.^zc. £>dm qp nin no/
biiiue non pot faccrc ad cjrccllcntti pBtc ibi fuppBiam:
queeftbic fub fcptetrionali:ci) btcnulUts pfcctc babcot
oifepartce pBiccrgo tbi no trfi cft ^ cxccllcntii vn'
bd babcat oce fciae pcrfcctcUndc alitcr cft o6m.(}> ma
iotcm ctem boium bf c fciae ocb:-: fcia? pfectc pot mtclH
oiiprrvclotuinuc.xHlcoUcctiuc: indfiinrdtiitoimnue.
fic e falf(i;:(}> Qltbct boiu;^ maiozi ptc fm actti bcat ocs
(ciae : itno fl alige b; oce vi)r cfl vnus vcl pauci. cti fenc/
ca oicar.qj vir bonue i pfcaus bj fc:f!nir fcnirquc fcrin
Sngcnrcfimo anno rcnafar .Slto mopot itcUioi collccri/
uc.9»in maion prc botum fircoltccro;: pBia cit pcrfecta
t Mi.ita 9> coUccniic boics bcanr ocm fcia j. ira vnus
babcat vn j partcm:altcr alii.t fic ocinccpe: t fic appcri'
fnsnllie non cfTociofue in rorafpc:-: in plunbusboib''.
1 ponit grofliimcjc^.tota pccunia mundi bf nb oibite bo
mfnibae: non (p jlibct bd oiaifiit bcar ror i pcain la $ fcd
codcctiuc.qi firocs babcnr c i: vnue vni ptcm: aUcr aUa
Etcm.t f?c intcUigaf in piopofito: vt oafi cff. <|7 Sd oli6
OubiilSibomince.ic. C>6mQ>nalc Duplicttcraccipir.
vnomd vt otfTingnitur p vtolcntii.aiio mo vt Difltngui/
tur^voUintarium.ITDotiienaliB vtoiftingutrpvioldtii
cftficutmotue lapidis ocoifum. ([ -pcr boc rrtdcndum
cfl.flocelx)ice:tc.xcditur.vtn5liB Diftmgutttir pvioic
ru.qt fic moucnt naturarr ad fciam.qi non violcnrcr fht
dcnt 1 moucnf od fcias fcd voltinranc. {['Sd pbatiocj
folfitaris. @tmotusadfciasd1ctnaUe nuUne Ijudarc'
tur.tir.conccdif ncfranaUsnalttatcqucoilringiitf ^vo
hintariii:vt ocrfi cf^.fcd fic nocfl naUs. fcd narurarcfl vt
Diftinguif 5 violcnt(i:t ilUid bonii bii laudabilcc.(L ad
otii ?nrm ationc.Sic mottisciT; vclocioi.xcdinir^ Di'
fligmt p vtolcnrtj:f; »1 pccdtf Dc moniwUtnrano.Z^ oi
cce.ergo mome ad fcias cfta vclocto: poll pn'". conccdi'
tnrinquanrii cflperfcfcdporlTocipcdiri pcr jUud.fiait
lapie Dcfccndcne vclocius moucf |-iot> pn" nin impcdta
ntrpaliQd e^nfccii.&cdci b^ quarc morus ad fcijm
poO pn" cfl tardioz.-pdt cc muUipU'):.vna pot c(Tc oclpa"'
locceptiocjrpartc pptonisindiutdualiettndifponieoz
0ano|: vtmitii fcnfttiuas.vndc cu a pn" aliqui qucrcbit
fciam: vtfaccrdotcs in c(prpto:t putjbantfc totafr odi/
pifdfct'as:multi rcccntcs fucrtint tn ingfmonc cjufjntj.
fcdpof^caatm vtdcnint fccrctapbict oifTlcuUatc cau/
fantm qttoiiidam cffccniii ocfpabant in acgfi tionc fcicn '
Cia|: t Dcfcccrunt in moni t labo:c.t ocfillcbant a fludio
t funt tardto:c6 facti.l^t boc cx Dcccpttonc aUqua.q: fo:
re put jucntnt imporie cfTct acQfitto fciar . ficut ctiam
comcntato: rccttat oc impfcctie oralcttcts:^ ptitaucriit
acgfttionc pBiccc unpolc;cqucficutfcUcttate qucpzo-
mitf inir falfc p lcg^ inabumctti; vt rccttatur in .pU)go.8.
pbf .aiia clt cauf j piefumptio cx ptc appcntii6:q: pofl^
aUquis acqutnt concUtftonce ocaliq fctcnti a piitat fc fuf
ficicntcr baberc fciam:t cff fupcrbtte : t Dcdignatur pUia
inquircrc.t fie dfct tardio: pof^ p:incipinm:oc boc fottc
IIIK
odbucalicdpparcbuntcdufc in fcqncnttbue. q:aUc| non
poflunt capcrc p:tma pn' p;o(xcr inaUciam nanirc indt<
utduaUe: vcl ptoptcr aiTticf acttoncm tn falfte : vfpioptcr
paucitatcm c^crcin) tii lc^gica. vt Dicit c6ii'.ctato: p:imo Cd.zz.1
ceU.vtrti aiit ocs bomince appctant vnam fciam:Dc boc ioi'
•llSrr hiV odroncstnopi.V)". ( fictqofpir.
II^WI I^Ui. ad qnim foroncj notandtj.f» in bomt'
nc funt ouc naturc:matcria t fojm j.vt of z' pbr. mo na t.c6.i2.
tura quc cl) fo:ma in bou: eft ouplc):. vna clf jia itclkctt-
ua:quc fm c6mcntato:cm non :Mungitur co:po:i fm cc: J^bcaia
fcdflccf)ab".fcd ?ianctafmopcrattonc.q:ciu6opatio ^-t.j^.
ocpendeta co:pc:vt fo:ma intcllcctiua : quc Dcpcndct q comctl.
od operari a virtuteco:po:jli: q: intclUgcrc vcl cft fan/
tafia vcinon cfl ftncfantafia.aua c fo:ma bois tnbcrcs:
t oane cfTc ficut cagitatuia:tti cgo ct oico. 9 ct itcilcctue
piungif boi f mclTc.(L Ztinc o6m cff qri a^.Dic.Dc»
boice appaunt fctrcnatroion tntcUf j(^nint lcirc ra
tionc nac;quccftma.fcd roc nacquccU to:nia.i:t fi U^q
mur Dc fo:ma quc cft abftracta f m cflc f m comcn tarote
vt DC itcllccttL-fic cquaiitcr oce bomince appcmnt fcirc
q: intcllcctue tnquantu; cft oc fc ita bonus cft in vno fi/
cut in aUo:tcqualitcr fc babctad fcicnttas^fcd quantum
efl 6 appctim n anir jU gr Jtia fo;mc cogttatiuc oce appc/
tuntfcircfmnon rcpugnantij;.q:ftcnuUt rcpugnar gn
oppctar fcirc cquaUrcr.fcd inquanrum efb Dcnanira ind<
uiduali.-ficrcp(ignar.q:noncqujUrcromnceappcrtirfd
rc q: l; inquanrii cft oc n^ fo:mccogitattuc ab"oce nati
fint jppacrc fcicnti jm cqii alitcr 1 JcqiitrcrctJincn [\r
acctdcn6ipcdttur.q:inaUqutbuemagis inaliquib mv
ntts.vtgrana namrc indiaidujlie:quc i aliqutbue bomi
ntbas fo:ma cogitjtiua eflin o:gjno malcDifpofito fign
ra t fitu malc oifpofitio t o:d tnatte : quc adm m ilirit ad
farc:tiUinoncqujUtcr tcqiicpcrfcctc poflTunt jdtpild
fcicnrias.ficut lUt in qutb''o;g.in j 1 figura t fttus funt be
ne oifpofita.ncut babcf p c6mcntato:cin.p:tmo ccU.
H^vl IJVk. vcntmclltnquantum cflc):partc itcl/ i«2Z.
tcllcctcis t fo:mc cogit jntic ab^.fcd inquaniu;elf cr na
turaindtuidujlirc(xignjt.q;jlis)luntindifpofitt e^rpar .
tc infhumcnto:um qttc rcquiruntiir ad fcicntum 9) inv
poffibtlc cfl coe ficrt lhidiofos:fcd ali) funt magis oi ipofl
ri.(jl ad aliud oiccndu;.»}' fi cft aliqtiod gcnue bomina
q^ non jvtcft pbari:boc non cft c): natura fojmc ccgirari
nc vcl ircUcctiiic ab'^quia ftc cquatitcr lunt nati ad pbp
lofopbiam acquircndantfcd q:panc nanirc indtutdua/
lis rcpugna t ct. vt Dirtum cft. vr cj: panc copUrjcton le t i'
dtf(V>firioniso:ganonim figiirctflnisquc admintlirat
ad ifTa:t ralce fiir ilU quilMisccTnrudo flcbilte cft j?ptcr
imporcnrtam complcctcndi.((| ad atiud.qiii non pofTiit z^b'.t.
capcrcp:imas.tc.c6ccditur.illomodo.i:Mcie.aliqui.tc. c6.i5>
iMccndum qi boc non clT ci: partc in tcllcctne vcl fo:mc
cogttatiucab".fcdci:natura tndtuiduaU. vtDtctu;clf.
il adaliud.nobiUus.tc.tMccndiim Qi CHipUrclHints.
gratta cuiite. tftnts qiio. IDodo nobilius non appctjt
ignobtliusrvt ftncm cuiuegratia fic bcnc ficut fuicm q .
vt bomo appctit facntiamquc ctt ignobtUo: b>ominc.ta
mcn cft ftnis mc" quo acquirtt bomo conf o:mttatc; ad
prtnuip;incipium:quodclf ocuerquicfl fintscuiiiegra/
ti3.{l ad aUud.bomo tc.vcrum cU oppormuii p:o(vio:
q6 infcparabiUtcr inq:irtit:vt fciomo non appctit oppofi* •
ntm nlibilcq: riftbtlc infcparabilitcr tncft.£>ici8.g> oc/
ccptiotigno:jnna.tc.fc(>mq»ap.n6itciritg»ignoritui
fit ^ o{ipo" bois ifcparabirr criisf m bo pUmo tpc p '
f tctt t Ibt i boc.tamcn p aducnni; fcic fcpaf igno:antia.
IC3d aliud.quod incttbomini.tc.vcrumcfi.(iiUudoi/
iwfirqctrinfcaim tfcparatiur.&icfe^ (drcfcft perin»
tcllfcram.ic.tillccft fcparonie.tMccnduni fm ap. ic6
mcntatoJcm.Ucctintcllccttifi fm cc cfTcntic fitfcparot*.
qj non cft fozma inbcrcneinon t jmccft fc ponmis p opc
rationcm.qiniiBC>t>cratioDcpcndcta co:pojco ojgano.
qiitcUigcrcvclcftfjntafiatvdnon ftnc fantafia.pdani
Ix,ix. ma.kt Uclfntf qttccuq? nccc cfpcculori fantofmota.
C*c6.^. aia.vndc na non folit pf pc foima inbcrcntcrfcd et Dcalt
bctpn^appiopiiatofmoponcm. Q6 V.
ili^tifMiirfrr qucratiirodbocjiptcr
j S/niCqU tl tr maioicm intclligctia?
"ptimcpjopofttioifl.f.omncs bomince namra
fcirc ocfidcrant.Utru? omnce bomince appc
ei6
tant vnam fcicntiam. £t argtiitur q> non. Si
omncB bomincfl appctcrcnt fdcntiam : mncoppetmnt
lcicntiam majrimc fcibilcm.qi fcicntia non appctitur ni'
fi inquanttim bonumiq: bonum motict appctimm. crgo
t illam fcicntiom omncaopprtunt : quc mo^imc motict
appctttitm.fcd falfitaeconfrqucntie e(\ nota : qi oliQ ap'
pctunt logicomraliqui afhx>logiam:aliqui gramaticom.
aibof 1 fic Dc ali)s. (£3tan.i cft ratio aibati. vnufquifq? op'
i B px.5. pctit fcicntiam:ad quam aptu« natus cft:fcd od vna fcicr
tiam omnce bomince no funt apti nati. crgo ic. IDato:
patct.qi vnufquifq j bomo appctit: ad quod optue norae
cfl.qi appctirae non cR ad impoflibtlc. qi ccmcntotoi Dt
C&p» dt ztbuiue.Dcfidcrium nararalc non cft octofum jnoioz
patct.qi omnce bomince non funt opti nati ad vna fcicn
tiam.qialiquiecflaptus narae ad facilcm fdcntiom.ali/
quie ad oifTicilcmfiti oiucrfitatcm bominum in fubtili'
tatc 1 n on fttbtilitatc intcllccrae vcl aliorum virratii co/
gnofcitiuorum. Cltcm.fiomncebominceappctcrent
vnam fcicntiam:ranc appctcrcnt fdcntiom.fcd nd appc
ttintfricntiam.crgonon vnam.anteccdcnepatct.pcr Uv
cu 0 ptc in modo. ad toiii in modo.i tcnct affirmatiuc.fi
cft bomo a Ibue.crgodl bomo.conlcqucntia tcnct : t mi<
nor piobatur.q : n ibil oppctirar nifi qd cO bonum.qi bo/
num cft obicctum appctirae.pcr 2rifio.piimo abj. mo/
p. do fcicntia non cfl bonum.qiS piobotur.qi fi fcicmia cfij
bonum: vclcci bonum nararcrvcl bonttmmoiie.fctftia
non cft bonnm naturc.q: fi fic :tunc fcicntio iqciflcrct na/
ttiralifcromnibuebominibuo.qiiod cll faKu.ncqsfctc/
pctbf. tiacflbonummoiie:qibonummoiieconfifiitin opcro»
Ca.9.t lioncfic ptimo t z^ctbico.fcd fcicntia non confifiit i opc
io. rationc:fcd m.tgie in fpccitlarionct vcricatc.ftios bonii
cTbf . moiie confifttt m ntvctitu.fcd fdcntia cfi i intcltb. crfo
Ca.p. ocebotcenon 3(v*-'ti>nt vnam fciam.
pb' -^'di^tM^nfi fiix ^"'^ aibcrtuB in foo ?".<r3fi«> qne'
x^yyVlllU^ fiiononoifputararcomunitcr.lcdcft
introduciapioprcr matoicm inccllccttj pmc j>pdnie.
I^A itir<^llr/'riifti qucftioniecnnotandumo»
jaa iniUlUlUIU inbominccftouplcyinatn'
Z^iz. rd.f.matcna t foima:fiait oicirar z?pbffico. modo qui'
do Diciturcp bomo oppctit fcicntiom non cft intclligcn'
dtim qcponcmatcric.fcd cj: partc foimcqi bomo appc
tit fcicntiam c% partc foimc.XlDodo ouplc): cft foima in
bomincnam qucda; cft foima comunie. fiatt foima in/
tcllcctiua vcl cogicatiuo.aiia cft foima indiuidualie: fi/
cut talte narara:qttc pcrftcit ccipiie fic vt fic complcjrio/
if^r Hrw I^oncci^cndaouoadquc (natum.
Jt.^ lySJv ftioncj.-f^iimog^omnce bomtnco vnam
fcicntiam oppccunt orpartc foimc cdmunie. (QTScain/
do 9>omnce bomince non oppctunt vnom fcicntiaj-gra
tiafoimcindiutdualie.lL^p^iimum proborar.Omnia il
Uappctunt \nium i idcm.vbi cft idcm piincipium appc
midt tcodcin nKKlo.fcd in omnibu» bonunibne cft id(
pundptiun appetendi fm foimam c6munc5.ergo t?.ma
ioj f^. na idcm pn" optxrtcndicftcicidcvtappctat idc?
appctibilc.minorpatct.cTportc foimccomunie idcm i
pnncipium in omnibuebominiboe.~i non oiucrfificamr
foUem infpcdc Htiftaratio acciptrar cirpjrtc anxti/
tue.aUa cft ratio quc accipitur c): parrc appctibilie.i eft.
^llam fd^$omnce bomince appctunt qiic matimc fa
tiat appctiras.i bcc cft vcra.qi ficut fc babct tnatcna od
foimom.fic intcllccrae pofTibilte od fcicntiam.qi cctncn
tatoiDicitjtocaniina.qitandoSp.intcllcaum pofiibilc
imicnit:notium gcnuemaicric odinucnif:qivnu5quod/
qjoppctit illud quod lac iat appctitum:fcd (cicntta maja
me fcibilie majrimc fatiat oppciimm:vt fcicncia ociqii
vcra ranocognofccndi:tcft vcrumobiccram. d £tcon
ftrmarar.ficuc fc baba matcria ad foimJ: fic tntcUcaus
od fcientiom.i ifta cft vcro pcr conucnicnrcm fimiliradi
ncm.qia^ .}*ocanimacomparotintcllccfii matericd.
5ntcllccrae in primo fui crcatioc cft ficut tabula rafo. fj
mafcna majcimc appctit foimam mcUoicm.qi fimiilnd
recipitoiucrfae foimaexrgo q6 cft mopmc pcrfecram:
mdpc oppctif . qi fic fc bj fimprr ad fimpfr.fic magie od
magie.imodmcod ma)c*.pcrvni pfidcrjtioncibo'^**.
t ifta ratio cft occlaratiuo piioiie.crz^conclufio piobo/
rar.giomneebomince^ratianauirc indiuidualie noop
pcrant vnom fciam.'f>o.vnufquifq5 a[^tit f m modum
1 condinoncm oppctituB.i bcc cft vcra.q: vi rtue cogno/
fcitfmconditioncmipfius.qiquicquid rcciritiJrin oli/
quo rcdptfurpcT modu? rccipicntie.pcomcntatoicm )*
oc a ia.fcd omnce bominee no oppctum vnum moditm t
condinoncmc):partenararefdiuidualie.q: fm oiucrfi/
tatc copUrdonisoiucrfificaf appcnt^.qiaiictoifcxpnd
pioiii oic . aia coiiincta coipoii coplcjrionce ccipie imi'
tarar.i Bf .z?oc oia.aciue actiuo:p funt in paticntc oif'
pofito.C notandii q» Ij boice oppctont vnomfdom in/
quantii cft pcr fc qc ptc nac c6w.-ti1 oce boice no ^fcqna
tur boc qd appcran 1 1 non Dcaeniunt od fincm pp mrto0
cae:ficuttaaumfuitfupcrUtteram.aliquincnocucnii}t
otlTiaiUat cm oaicn icndt ad illum fincm:t foitc pp i'
di()>oncm ^utumfcnfifiua|:.qiitcllccraenon intclUgtt
nifi (% fcnfatie.p pofte.aUqni pp oc lcct at ionce ccipora/
lcs.gbue ociincnf .qi ilU non picponun t fi bt aliqtie ftn^.
qi ar .oiat yctby.oolofc ci^gencic.vt cxffi fuit piiue i
quadi qone.aiio mo ipcditur pp pigridoin. i aliquiig;
luc^^.vt piiue cnom ibidcm oictitm cft.
31^ rcirfV\n<*a &^^>ciic0''ic.concc6itttr.t>ici6qpi
nu 1 «tilUlltU*0nincebo{cenonappctunt.ic.£>i
ccndii Q? q: ptc nac comunis.ranc oce boice oppctiitvnl
fciam.iiCu ^boe 9> noqi aliQ oppcmnt logicam.ic. C-^j
fi 0^6 boice no appcnint vnd fciam.p cft.q: appctifue cjc
ptc nac idiuidualie oiucrfificaf I cie.£t fi Ir ric a|: . pmo
ctbi.Dceb<«eeappcrantfclicifafc:i pcniit fuir ii bonuj
i fclicifatc:fj rfi fclicitae oiucrfificof itcr boic0.qioliqai
Oicut fclictt at c ?fiftcrc i voUiptatib^^.aliq i bonoic :aUg {
oiuiraei fic DC alge.fic cft {j.omnce bcice oppct iit fcio j.
majcimcfcibtlcjcicptenaccdis.fcdgvad illain fciamno
ociicntunt.eft ei: cte nae idiuidttalts.q: alic| itidicit iUos
Idammadmcfcibilccjctramctapbyfica.aliflolii.ificoi
dtfl|:.2?b^oIig no rccipiiit nifi ocnipnratioce trfi.iboc
PP 3fueradincm.alig pp foitcm ipiclfioncm rccipiut oc»
m6ftrationc:fic mclicbolici.alig rccipnit tm pocrica
;>fiicradinc:ibocfoitcppfcnfumiocbilitofcintcir6.aU
qui funtg nolunt rccipcrc nifipiobcniraucfoiitatib^oU'
quoium pioptcr ocbilitatcm piopiu iudicuqi oicit 3? .
fccundo buiue.Ouibufdam rft flcbtrccnmtdo pp ipo*"
coinpUctcndi.(L a<l olia r6nc.&i oee boice.ic. ^xcdif.
Com.5<
C6. 14..
JC6.5.
1.Z6.'
Xxd.p,
C9.A..1
Z.ci5.
T(b2lftH
<r£t m Dide^nre nd ap|xturrciam.6i!($ 9> Frnooc*
CL 3<1 inotMrionc. loi omnce iippctcmir.boc m tquan
tu bonumxonccdif.d; Xu oicie.fi fcia cet bonu vd cet
bonu nalc:vcl bonii ino:i9.£>ii3 ilt j oitHfloflecelAifftci^
.qi Dupiqccl^ bonu.Unii eO bonii nilc.qtS piicrtirciis
cntc.aiUKl cft bonti acgnrit.t ifhid bonii acgfiiu cH OU'
plqc.q] qMam cfl bon ii acantii mozaica li6 ui tcllcctua'
lert bonu in icllcctualc babct oztum a bono naturc. qnia
f eoqtiod aliqiue lctt oiciiur fcicne: t fuuB babitus voca
liirflCKnt(a:fcdico9 rcicntiaropitDiciturrjptrna trua
fctentia vocatur fapicntu : t in co 9» amat fcicntiam vo/
camr pb9.i fua fcicntia p&ia : t i co g» amoiCy conucrtit
•d bona opcra t virtuora. g) appctitud rcgirur 0 ranonc
cebtrc.fic oicit mour.i ita bonum moae ouf a bono in'
ceUectue.tncodillud. Od VI>
abi.5. CBignnma&cftfcnfafiWkctlo.tc.
<n jpbcZ i g"— — a i'^ rra «l^aniptequcnr.vtrumvifusniai
-«f=^ jpiva |:uncoiUgatur.argumu'9>non.qt
I illcrcnfuemajamcDiligiturquiinapine enef
Lctranus.ibcceil vcra.q] oilectiocUadnece
i iarui.dttdmaaie nccuimmagie c(t oilcctio. fj
f«ar aia. fcnwetactuecfl magie ncceilariue aiiiie lcnfU6.c Sf..
<o.«ln.z« z?t )'.Dc aia.aial no pofTct faUun finc tactu. crgo tactus
* tIzs^o "'•S*» ^ ncicffanue.(L 3te illud quod non oiUgitur no
" magieoiUgtturpcrlccuatotoiinodo.ttcnetncga^^.q]
n non cft bo:non cll homo allxts:fcd fcnfue vifue non oi
Ugif .qz amatum cl^ gra ilUue quod DiUgitur pjoptcr (c:t
non gja aUud.c): ^''ctbf.tcd vifum no DiUgimue ptoptcr
ferfed fnopicr a Uiid .t ctiom i atnato ocbet cMe rcamatio:
modo vifue non rcam jt.(i: ^ltcm ille fenfue magie Dili'
fjtau q mjgie valct od fctae.fcd auditue rnagie valct ad
loas C0 vifue.crgo tc.maioi patct. qt knrus oiUgttur m'
quantuouiinatur ad ftipcrioicm ^tutcm: ficutad itcUc
Ztwmiih ctom.qi ibcmifitue dic z° oc aia.Uuibuicuqsmonaltb''
M.t(oin naturaocditttcllcctum cifdcmoeditcctcrae potcntiae
^^i^ inmmiflcriumronievclitcllcctue.mmozj^cjcltbjo oe
MNdo Dc iin*fti>fi^ntu> audibit cll irtrumcnrus DtfctpUe.crgo ms'
m»Mc.iz gisoiUgiturauditueq^vifiw.
^ntv^fi r iim ^ Utteni4l.flgnum outcm
S7JppUlUUin cftboii»renfuu$oiUctio.tc.vtptt
"^nrct *l«cll«n»'"qonie.cjrDO' 0««»"^«.
CapL^l picjccftamicitia.s.ctbj-.qucdam eit amicitia
perfecta.3UaeamicittaDiminuta. ■^rrfcaa amicitia e
maraabcniuolctta.icdDunmutaamicitiapotcee|: pav
te vnuis tih t Uncns.modo nuUfifenfafiDiligimue pcrfc'
ctaamicma.qi fircntusDiUgcrcmns pcrfecta omicitit:
tunc fcnfue cconiicrfb Diligcrcnt nee.fed boc cfl f jlfii. qt
nrtfirm (nunusfcnfusnoscognofcit.
KIU 4V^llCll| cftDdj^vilummajc^oiUgimrt^/
bat .illu (cnUxi tm%' DiUgim^ in cuiosoea^^cft majc* dc/
lcct Jtio.crgo tc.XDaioi patet.q: amoi non cfl nift i ocle
ctationc.XDuio2pata.c]c Uttcra.llon.n.foUimvt agam^
fitd t nibtl agerc Dcbcncce ipfum vidcrc ptc omnib'' atqe
eligtmue:fcd boc non cttiaUis rcnftbue.C3tcm illefcn
fbe mapmeDtiigtturg majcune eltfcnrimioe t nobiUs.
fcd bic cft vifue.crgo tc.nwio: patct.q2 qfi magie cft no/
biU':magieDiUgiiur.XDuiot p^. vtfuecnimcfl nobilioi
ali)e lcnfibtts.t boc apporct cjc imutationc cnie:ta qc par
te mcdg :q^ qc parte otgani: qi muutto ipfiue vifue efl l
fhintanca.fcd boc nd eil in alt|efcnfibue.qt imutacio au
ditue non c(\ inl^antancax): luaciriuc foUim innitipUca
(nr i mcdio. ^t fimiUtcr olf Jtue:t fic dc aUje. SimiUtcr
fcnribilta atiotum fcnruum aUquaUtcr in mcdio factunt
imp2cfIioncmrcalem:faUcmquo adaUqoam oiOantii:
'p3
ftd fimflbilc vifuenuitam rcalcm fpKfTtoncm facitf mr
dto.imoad atiqui Dtltantia:t bocbj vidcri z^Dcanima. lCx.vL
fed tamen oiganum tn eienon rcalitcr imutacurflcut g/
dam votunt.q: S];:.cicit z° dc an ima.rcnfibilc pofitu (w Xx. 96
pta (mfum.nulUim facu lcnfum.C^tcm ittc rcnftis qut
ptorceDiffcrcnfiaeDcmoftrjtmagieDitigitiir.fcdvrtu»
pUirce oiffcrcntiae Dcmonrtrarqp olij.crgo tc. maio:pa'
tcroc fc.mino:patetper af .iUKcra.biccnim fcnfuema
jcime cogno^crc nos facit. ct muttae oiffcrcntiae ocmd'
fTrat.qz nnllue tangit ccUim.t criam Uijccft piop:iu oBm
vifue.t fub rationc Utcie cognorcunmr fiictoM t infcrkv
ra.vtpatCT2?Dcanima. Z^M,
31 H rCin^a 3™icffnliwma)cimeoiligfmr.tc.fc.ice
^vi I VI I vt7* dum ^ vffos magis cfl oikct^qtioad
nobilitafcmtoignitafcm.fcicis.tacms.tc.bocnonob".
Vtfiis cft mogis Dilecme.qi vtfue DiUgimr pu>pfcr fe:fed
tacme DitigirarpiopfcraUiid. aiiqtii ncgant mmoMm.
q: tacme non cfl ncccffariue per fe. qi confcquimr com'
plqciocequcfiint neccfraricpcrre.t tlliecoimptis tact*
cozmmpitur.t fic virue cfl nobiltoi.t pcr confcqiice ma/
giBDiUgif .qi Ditcaiocrt grana aticuiuenon oidinatiad
atiud-fcd tjctue oidinaturad aluid.f ad vitandumco^
ruptfbncm.([;ad atiam rarioncm.^lUid qood non oAi'
0ifur.t?4:onccdimr.i^icie. vifue non oiligimr. veruj ert
non Diligimue vtrum oitccttonc pcrfccta.cad atiaj 1«
tioncm. 3llc fcnrue.tc. £>iccndum g' rcicntia oiipliciter
acquiritur.Uno modo pcr fnucn rion c m. aiio modo per
OoctriiTam.modo acqnircndorcicnrum pcrooctrinam
aodinteclTmegis ncccffaruis:': boc pcr accidcns.gj ac
quircndorcicnriampcriiicnticncm virnp crf magis ne'/
ccfTariue $ atidtcue.qi anditiie ad fdcntiam cft ncccfla/
riusad ooctrinam pcracctlp.qifipoiTCTMiiftbabcrc aUd
flgnum $ vocej non cfTct aiidmie ncccfTariiie ad ooctri'
nam.fcdvotcflabiliueftgnuiiKidrcijinq} aliq6aliad.
Bi idco ap.in tibio Dc fcnru t rcnrjto Dicit. Ceci runt oi«
fciplinabtUorcs fiirdis t motts.t boc cft qc cte modi to*
ccndi.gtficadillud. Q6 VIL
(TiCaufaaik cft.q}bicma|:inic (cnfnntn.tc.
^^Tlflir ^''^'"'^'""P^rtcm.vrrum vi
|V4i>-l Ulll fuefft majcimc cognofcitio*.
l/rrargnitur 9>non.3Ucfenfn8cftma)cuneca
ignofdtiaosqoieflccrtiorin bomimbos.t<
■primus. tqui magis confcrt od intctlectimt.
q: fcnftts qoi magie ccrtus cfr:magis cognofcit: t qui p:i/
mus eft ntter omncsalios renfns:t rfb majcimc vntnerfa/
Us.fcd fcnftis tactus i bominitHis cft b^. qi fcnfus tactoa
efl piimus.qi babct fc ad alios fcnftis.ficut ftindametitj.
q: omncs tacttun piefupponunt.t fcnfne tact^cft cerrio]
quo ad cogntrioncm^): t>6 babct fcn rii tac ttis ccrtfattie
animaUtHis.iSimitifcrmagisconfcrtad tntcticcms. qt
mtanramconfcn^» qrportc tnios fcnrusDuifpiudcns.
1 idco Bf .Dtcit rccundo oc anima. zTDoltcs camcaptos
mcntc Dicimue.(L 3tcm illc icnriiB cl> magis cognofciif
wis qni magis profici t ad fcicn tiae t bcc cfr vcra . qi itle
fenftis qoi tnagie piof icit ad rctcnae cf\ magie cognorci/
tiuue:rcdfcnriie auditue mag) pioficit ad fcicnt tae vv
fiie^ieraf.iUbioDcrcnfu.gcrmo atidibttie cflDiltrm
DtfcijMinc.g fcnriie 9 magie.pficit ad rciae c magie ce^fd
tiu^.^reiUcrcnlus cmagl cogrcitinnsqui crt plunii 5ric/
tatum ^qui non crt (Hurium contrarictarum. na illc Tcn
ftiscrt magte cognofctttuu6:qut cognorcit pUires conrra '
rtaatcsq^quinoncognorcit plurce.rcd rcnfne racmsj
pbuiii pnetatd $ vifus. qi co^lctt calidii t frigidii: t il>a
«! vna prietae.t cognofcit fkcu t buimdu. « ifta e fcciida.
moWe oo^ JJiwii lcne 4*. fic oe ali}0. fcd vifue non
cognofcit ntfi vna 5rictatcm.f.albi 1 nigri.
^Mtv^rirnm TUlta:p.inlittcra.d.Caautecft.(P
bicmapmcfcnfuiicognofccrcnoa
fdcif:t mtiltae oiffcrcnrioe ocmonflrar.
/^Att<>m cfto6m.5pfenfaevifu«dlma)rime
jnu qontiii cognofciti11u9.1bocpjobatur._3ue
fcnfus c matimccognofcitiituetqui cO fpualioi i imaliot
qiioad fmutationcm.3llc cnij fcnfue qui cft fpirirualio:
t Imatcrialioj magie cognofctt.qz matcrialitas impcdit
cognitioncm.qi ilUid q6 cfl majcimc abflractum a matc
ria majrtmc cognofcit.flcut patct in intclligcntfls. ($ fcn/
fu9 vifiie cH bXqt fcnftig vifU9 efl tmatcrialiot in fiia im<
mutationcifpirittialtoj. qi alg fcnfiiefmutanturcu fuc/
CcfTtonc piioiiB 1 poftcrio:i6.vcl cii aliqtu rcali ipjcffioe
ipfiue obiccti in mcdio:fcd fcnfue vifufl non.O: aureali}
fcnfcie fuccclTtuc imutcnturps.qi audim6 imutatur a Ib'
no cu fucccirioncq} fonue imutat mcdium.t aliqualitcr
facit impzciTioncm in med io quo ad aliquam Dilhntia;.
£t ct odo: cu$ fuccclTtonc imutat olfatum.q: fit cnm fu'
malioupomionc.etctiifacitaliqitalc impzcfTtoncmi
mcdio.Ct ct tangtbilc altqttalitcr ipuintt in mcdio. J3i'
mtliter fapoi.vcrum eft cp alig oiaint quo ad oigann}
faciunt ipjelTioncm realcm,fcd bocnon eii.qi Si:. oic z*
oeanima.fcnfibilc pofitum fup:a fcnfum niillum fac fcn ■
fiim.fcd fcnfue vtftteimtitantriif^anti iftncomni ip:cf'
fioncrealiimcdio.q:acrnon colo:amr:fcdrccipit tatii
colo:ie (txcicert ifta fpee rccipitur i vifu. i (k apparct
Vifne fit tmaterialioz $ alg fenfue.crgo mapmc clt cog*
kimm.Bt e% ilTa Mttera altqui accipiun t o* Ht oarc fcn/
fnm ogcntcm:qEiuie fit vcr .trt ifta robo:atio nonvidctur
valcrc cr tfla ltttcra.qi ap.non vult oiccrc qc tn tcntidc:
Q> rifiiB flt fcnftie agcne.q:bic non babaoilcndcre cou'
falttatcm fcnfue fu^ fcnfatione.fcd boc pcrtinct ad librii
oe aia.crgo fcmpcr p:incipalie intentioo? infpici.cr3f«
iUe fenfue cfl magie cognofcittuue g plurce ofiae renim
oftendit.^llc.n.fcnliie magio cognofccrc fac.ic. f$ fcnfua
VifUo pUirce rriae rcp oflcndtr. vifuo.n. cognofcit oriae
co:niptibiIium:iqucconucniuntetia5inco:ruptlbiIib\
fiait luccm qua participant fnperioia i in fcrioia:fcd nul
JHtcog' larn oilfcrftiasoemonfh-at altcr fcnfue. qtic fit comunie
lcu. fuperiotibnei ifcrionbuB.ncq; tacttid: ncq; attdtme. qi
nonaiidtrrti6Coipo:acclcftia.tL3f<^"^»'^'» roaccipitct
eactumrilli fcnfue funt mapmc cogncfcitiui:quo:um iu/
diciu cncnditfeadplurafcnfibtliaq^iudiciu alio;: fcn/
fuunvfcd iiidiciu]( tacnte i viftis crtcndit tm^ plura fcn
(ib:ItaqEiind ciumaIio:u;fcnfuii.g^c.mai<npatcr. quia
ifti fcnfue ftint matimc cognofcitttii.ic. ficut oictum cft.
minoi p^.nam iudicium vifue i tactue qrtcndit fc ad plu
ra $ iiidicium alioium fcnfuu;.qiie non cognofcunt aU)
(enfiie: vt auditue i olfanie. qi ilUid qd cognofcit audit^
boc effluit a rc fcnfibilL-i non cft fitnm:fiait fonue.BiTr
olf ani6 imurantr ab co quod ocfluit ab odorabiti.fcd ga
(hiecft gdam tacnie.i foirc non imittanir.lSimiUtcr vv
ftieitacrue imotannir ab tpfie^quc non rcfluunt.f; inw»
ncnt in rcbU6:fictit cft qiiititae i figura.qiic non cfHunr.
ergo audittts i olfante non cognofamt cj.fcd rjnmmvi»
Itae 1 tactU6:qi o^ coipue babcs magninidinc c obtcctuj
Vifue.non autcm cft obm t acnie q: ccU'i b^ magnitudine
inon cft tangibiUr.qi non b? qualitatce tagibilce.
33 J| frtfirrt ^llcffnJtiBcftmagiflcognofcitiu^ic.
JdU I V?nwy.(onccdif.fieftccrrio:quoadcognttto
nem i nobtlit atcm.Ct ctid fi cft ccrtioi coparando ca ad
fllioe fcnfue in lx>minibue. £t fi cft vfio: qiio ad fcnfibi'
Ua.£u Dicie.fcnfus tactue ic.i^dm ^ fcnfue tactue ^ccr
e5
rioi in boiecomparando bomin ^ ad alia animalia^iibo
mince babcnt ccrtioicj toctum q^ alia an imalia.c^ z°oe
anima.fcdcopkirandotactum adalioefcnfueln boicno
cftccrrioi.fs vtfuacftccrtio:.q: tacnie Dccipinir in cic^
lationc oigtto:um.(E £t qn ando otcinir tacme cft p;i
mue.)^iccndum9)0uplictrcr aUquid oictrur cfTcpiiue.
Uno modo via gcncrat toie. aiio modo vta pcrfcctioie.
xbodo otco <p fcnfue tactus cft pmue via gcncratidie:f$
vifue cft piioi tacni vta perfcctton ie. £t quando oicitur
Qjtactuemagieconfcrt adintcllcctil. £MSmQ'p:otanto
confcrt ad intcUcctiim.q: argutt bonitarcm parrie fcnfi/
ciue*.a tiua itcllccnie ocpcndct m fua opcrarione.vnde et
orguit bonitatcm complcponie. £t idco oicit arifto.
oe anima. iDollce camc optos mcntc oicimue.ita q? bd
bcntce meiio:cm tacnim fubnldie inrclUgiinrnon tain^
eft intcIligcndiHn pioptcr boc ipfc tacnis plue coferat
ad intcllcctum q^ vifue.(]~ ad aliam ranoncm. 3Ilc fen/
ftie eft magiecognofcttitt^-rc.conccditur.fi pcr fc mogia
proficttadfcicntiae^fcdfi^xraccidcnenon opo:tct.Xu
oicie.audituemagt6p:oficttadfcicntta0. i^iccndum qf
kientia iMiplicitcr acquirittir.Uno modo pcr oocrrina^.
2Uo modo pcr inuentioncm. 0i fcicntia acquirinir per
inuenrionefic viftie magte p:oficit. !ecd acquircdo fde/
riam per (XKtrinam auditus magis piofictt: fcd tame 0
eftpcracctdcne.qiDoctoinonpotcftbabcrcbabiliuefl/
^im.-perq6pofTit infundcrc fctcnttam in Difcipuluvca
ergo Sf .oidt in Iibiooc fcnfu.Ccci funtoifoplinabiUd/
rce liirdie i mntie in ocquvcndo fcicntia;. intclligirpcr
Doctrinam.drad aliam rationcm.^Ilc fcnfuecftmag|(0
cognofcinuue.ic.vcmm cft fi ccgnofcit plurce cotrarie/
tatce i oiucrfie fcibiUbue:f5 fi i vno fctbili cocScit pfee y
rictarce:non cp; (j Xu oicte.taauecogfcir plurcecon/
trarictatee. £t tdco ap,:* oconima Dint.cnm no« effe
vnum fenfum.(r C'^'" 9 'Uc contrancrarce non funr tn
oiucrfie rcbite i fcnnbtltbue.qi non funr tn gcncrabiU t
iigcncrabiti.fcd Uttquc cft obicctumvifns tiicniturin
coniptibiltlHte i i icoiniptibttibu6:fcd obicctum tactue
iucninir ipaucto:tbue:q: vbt lucniturobiccnimtactue:
ibi iucniturobicctum vifusifcd noncconucrfo. fcd bcne
venim cft qp i cadcm rc funt pluree cdtranaatce:queci>
gnofcunniratactu.$ctta5cognofcunniravifu.idcovt/
ruemat'cftcognofcinuu6.Htficodillud. Qo VIII.
d^accidcniia quldcm funt.tc.
\lA^\ UUI quaanimaliabiutafunt piu/
IdcntiaioifciplinabiUa. argutrur Q^fic. 3Ua
'animaUa funt piudcntiaquc babcnt fpee mul
''toiummcmoiatoium.qipnidcntiacft quidi
babituecoufatuect muUiB fpccicbtis in mcmoiia rctcn
tie.fcd aUqiia animalia biuta babcnt fpccice multoinm
mcmoiato:p.ccrtu5.n. cft q> nuilta aiatta bnita biir fpcs
multo;; memoiatoiuj.qd apc5.qi aUd b:iira aialia fepe
redcunt ad U>ca vbi puiie fiierunt.(r 3tc tUa quc babec
piouidcntiam oc fururie funtj^iudcn tia cum piouiden/
ria oe fiirurie non fit nifi piudcntia.qi nitliue pontt tre«
partcepiudcntic.f.mcmoiiam.prouidcnriam.iinrclU/
gcnriani.IDcmo:tamquoadp:ctcrira.-f^:ouidcnnani
quo ad fiuura.fcd nnilta b:iira antmalia babcnt p:ouid{
tiiocfumrie.ccrtii.n.cftg^mRabuita aialtabritjuid^
tiam.i opcranturcum piouidcnria : fiait foimicc piouf/
dcnt fibi oc fiiniro lx>no:qi m cftatc congrcgant fnimen
tum.i poitant ad toca fua:Dc quibiie vttiunt in brcmc. t
etiam irundtnce agunt p:ouidcntcr.q: nidiftcant ad hv
turoe pulloe pfemandoe:i cie vtcrii piouidedo pfcnut.
Ub{.§.
J by Gooq I
Xac argutTo» et mnlta bmu aialta fint DiTcipli"'. 'P^o.
iilj quc bnt fcnruin.g :3fcrt ad oifcipljni funt oifcipUno/
btUa.fcd multa batta aiaUa funt bag -tc.maio] pjtct. q:
quc btit fntfum confcrcntc .id oifcipUna funt otfciplin j/
biUa.-aUoquin iUc fcnfuecffct fruDra.inino: P5.qi muUa
bmta aiaUd biit fcnium jiidituo:^ iWc fcnfus ^fcrt ad oi/
fdpUn j.qt . oicit in Ubio oc fcnfu. 0crmo audibiUs
eitmdfi Dtfcipltnc,(E3rc lUa aiaUa fttnt oifcipUnabiUa
qoeoperanturopcrafimiUaopcrationibusbumante.q:
bdopcratur cjcoifcipUna fcicntia:ficut oomiftcatoz oo'
mificat.crgo quc facmt opaa ftmtUa opcrtbite bominti
rontotfcipUnabtlta.fcdmuUabiutaanimalia opcrittir
opcra fimiUaopcribu8bumant9:ficut cancs faUit i clc
tunt fc ad tvdce poftcriojie;-: fcnttunt i tcncnt baaiUi5.
£ t qucdi aiics vocifcrant ficut boice.tt piobatur aucto
riratcaf .in Uttcra.-f>:udcntia jidcmfuntfincadifccrc
qucatnq; fonoe audirc non potcntia funt ficut apie. ii:t
addit.adifciit oiit qalq» cu mcmo:ia -: buc bii t fcnfum.
^htV>flfll\ vtriufq5argutturrattonc.3llan6 ba
^yy^*^*-*-*? bcnt pzudcntianKOtfcipluiamrqno
babcnt mtcllcctum.iffa crt vcra c% 6*'ctbf.c.4.p:udctia
t Difcipiina funt babttue mtcUcctuaUre.crgo quc non ba
bcntintcUcctumnonbabcnt p:tidcntiam toifcipUnas.
qioccidcnenon iitcniturnncfabiccco. fcd nulLi anima'
Ua bnita babcnt mtcUcaum.q: i boc animaUa bnita oif
ferunt ab bomintbti8.crgo non iuntoifcipUnabiUa-
Itlfrllrrflim qonieacciptoq6tactu5fiiit
JCIU llUtUttlUin .e.mlittcra.ar.Dicit.(}.oia
animaliaconueniunt in boc: q> babcnt fcnru^:^ macunc
fimfum tactue.lrt oi^it.aUqua animaUa non babcnt mc.
mo:iam.q: mcmo:ia fcquitur fantafiam:': fantafiacmo
tne foctiie a fcnfu ^m actum.z" oc aia.ibi.; qrii aiicc oua/
bue Di(Tcrccije.}l7?odo cjrqiio mcmo:ia c poftcrio: fcn/
Xx.i6i. fu.crgoaUqHaanimaliapoiTitntbJbcrcfcnfumfinc mc
mo:ia:ncuc ^lbcrtue c;cc|.>liftcat oc mufca : quc Oatij rc/
dtt poQq§ c(\ pcrculTj. S; t iik ftiit p:imu6 gradue anima'
aibmua Unm: vt taccu5 futt in Uctcra. &cctindue gr adtte cfi itcr
Mt»c py anifnaUa:qucbJbcntini:mo;iam.q:qiicdj5fttntDifcipU
iiw.c4.tf. nabilia.qucdjinautcmnon. Zcrciuograditecltanima'
lium.q6qucdam viuunttncmo^ije-zimagt^.fcdpintm
babcntcjrpcrimcnti.aiiaautcmbjbctcrjxrrimcnrii fic
bomtnum gcniio artc i rjtionibiiB viiiic.UUcriiie otccn
du5 ficuc comctacor }"dc aia.cr JCtatii oc fcnfii Dictt. qua/
£a.tf. t i tuo: funt vtmitce tntcrio:cB:fcd jlbcrcue vnam addidit
iit>.«cinc/ fcjfancafiam.fcdcotncntatotcopjcbcnditcam fubcogi
rmimki f*»""**-'^ '•^•^ ftutce funt fcnftiB comtinie. imagi^cogi'. ct
lu 6 ido mcmo:ia.&cnfu0coi6oHFictum clhtidtcarc tcognofcc
bitKi. rcfcnfibilia oittcrfo^umfcnftiumcjrtcriojii.iponcrcotf
fcrcntiam intcr ca.ficut intcr oulcc i albimi.fcd boc non
pot faccrc aUquie cjrtcrio: fcnfue paniciiUrie.': Ucct ific
oaginaUtcr fit in co:dc.t3mcn manifclbtiuc cll i p:ima
partc ccrcb:i.quifcnfu6 rccipit ipccica c):tcrio:itmfcn/
fibilium:': faciUtcr rccipit:fcd non rctinct.quta mollc bc
ncrccipit.lcdnon rctincc. aUacftvircue:quc fcquttur
lcnfumcomuncm ficut imaginatio.-aiiueofficuim cflrc
tincrcfpcctce fcnfatae.^jiccntioncercfcruarc^quaB rcci'
pitfcnruecomunie.iftidco Dicircoiminiccra^fittbcfau
rue fpccicnim fcn fatarum.Zcrtu c(t vtrtue cogt"' in bo
roincrtinb^ucievocaturqrtimaciua^aiiiieofficiusecU'
ccrc fpccice non fcnfatae -: mtcntionce cj: fcnfatte.x^.g. in
b:utir5 qiiandoagnue atiditvocc^ Uipi:vci vidctcolo:c5
ciuecltcit non fcnlatum.f.tnimictctj:-: qtundo audtt vo/
ccmmatnec>:timatamicttiam.'z mbommibue talie \^t^
vocatur cogit jtiua: t c(laltto:ie vtrtutie tn boic. q: ^iun
giturcti mtcKcctu.idcofillogisat.-ibabctcognofccrc m'
vm. •
tencioncs uidiuidiialce omntum p:edicamcn totu$:fTctit
intcUcctuecognofcit intcntionce omnium p:cdicjmcH'
tojumvfcB^tcomparatinjsadinuiccj^ficilia virtue co
gnofcit pjrciculorce./rtcciiiccaco: j'Dcanima vocjc caj
rjcioncmparticubrcmgpfimiUtudincm quibabct cii Ci.e.zo
intcUccnt.Qtiartavtrtitecftmcmotia.q: cogt"rccipit
fpccice;fcdn6rcfcruat:fcdmcmo:ijrcfcruat fjvcice no
fcnfatae.q: ^xcm tmjginatiuj rcf ujt fpccicfi fcnfjt js. fic
mcrnozij non fcnfacae.lct idco vocattir tbcfjume fjKru
non icnfatanim.(l_ Ultcriue cfi notanduj. gf p:udcntia
capttur Duprr.fimtliccr i oifapltna. "f-^udcncia vno mc
doaccipimrp:obabituconfiUJtiuo.q:piudcnttacftba/
bitU6CumrcctarjtioncjgibiUiiin:icumDclibcrjtionc:
C):d?ctbi.aiiomodoaccipitiirp:o.qiuda5noticia aUcu' ^api.^.
iue boni p:ofcqucndi:': mali fugicndi non foUi5 pfcntie.
fed 6t fiitiin:non aim ocUbcr Jtionc: fcd c% infhncru na/
turc.SimilitcrDifciplia Duplicttcr accipitur vnom6.p
cognitioncintcUcctujli:qHcaoocto:cjcquirinirpcrro'
cinationcm:': fic accipuur pamo jvltcvbi oicitur.Q> oie
ooctrina i oifcipiina.tc. aiio modo acciptmr p:o qtiada
cognittonc i notitiavcl cjrtimationc aggcn crata cu afTuc
factionc tn tUie qttc babcnt JHdittini ad ojvrjndum aU/
quaoix:rafimilijopcribuf.bunnnie:fiaircjnie:quiba'
bcc jiidiiHin.crgopcraffucfactioncm fmbabittim qucj
facit opcratio bominie.&tlr pica loquinir Vxcm bomo.
j|«iv.i I, w riimb5 pjudciitijm loifcipUnam p:i'
mo m6 Dictam. z^.QjaUqua b;Hta HaMci biif p:udcntifl STn ^/
•:Difciplinam2'modooicta5.(Cl>i'ft"i probatur.^lla n^oilto
nonbntp:udcntiam':DifcipUnan)p:imomodootcta$:cj twn (6^
carcnrrarionctintcllcrtii.q^pMidcntta^roifcipUna cfo/ (o:6it. f$
Uim cum Dcltbcrationc ■: ronc. lcd ntilliim jial bjutij b5
rationcmttntcllccmmxi^inbocDiningHiturboabani' Juiuuo e
malibiieb^utie.crgoic.it^JcmiUjanimaUaqiiccaret nnqd pjn
cognitionccaufarumnonfuntp:i!dcnna:q:vtcrq5babi 'ifitafinn
tufl.fciUc; pntdcntiatDifcipUnj cilpcrcognicionc5:fcd
omncantfnalb:iitHm carcc cognirionccauramm.quia fucium.c
non rcfcrtcaufam ad cffccnim.q: boc cft p:op:iu5 ronie ^jfcqonni
vcl vlte vcl partiatlarie.fcd ncutra iftannn cttm b:titl. « nii m/
fcdbcncaliqua b:uta babcnt cytimatitiam. Scainda ^.^1^'"^
concltifio p:objtur.fcilic5 cjpicndo p:iidcn tiam i Dtfci' J^o:
plinam tnodo q;> aliqua animalia funt pnidcncia. 3lla i jod.
animaUaz?modofuntp:udcntia.qucbabcntaUqui no/ vtdtmcp
titii boni p:ofcqticndi i malt fiigicndi:qS patctc^ oifft' S','!['ll^o
ntttoncp:Hdci\tic z^^fnodoDiac.q: ccognitio c^ mcmo' mew.q.j.
ria ptcnrtjnim 1 alicuuie ftitHri finc Dclibcrarionc: f5 cj:
inftinctu nac.fcd miilta b:uta aiaUa fiint b«.q: qucdiq$
aiaUa funtp:udcntia biit pu>utdcnriam ad profcqticndii
bonti 1 fiigicndti malU5 cj: mcmo:ia ptcritof cii afTucfxi/
ctionc ad p:ouidcndiim cio<id fHnmim aUquid ficut ali
qu j animalia baita agiint vnifo:initcr.ftcHt omnce ani/
ncc faciunt codcm modo tclam:': irundtnce nidoe: ficut
comcntato: z? pbrfico. oicit. no tranfTcnmtur ab boc in Cd.8o.
boc boccllg? muta tur i ftia opcrattonc.fcdvidcmue aU
qua oiffotmttcr jgcrcficHt ftint fo:mit:c in alio ■: aUb Uv
co rcponHntgrjnaqHccoIUgHnt.(rituncp:obatiir oe
otfci|^>Una.3Uaanimalia babcntDifcipltnatnfcciido mo
do Dictam qitcbabcnt aliqucm babitum gcncratii er af/
fucfactionc ^m quc opcranctir ojvra fimilta opcnb'' b«/
manie.ibccclt vcra cj^Diffinitiocoifcf^fccundomodo
oictc.q:qticcunq5anirnalia opcrancurcnamficutoictii
cll.no caincn aim ocUbcrattonc : fcd cj: tnlhncm nature
Aint oifciplmabiUa z^^mo. fcd mUa b:Hta aialia ftint b^
q: qHccuq; aialia b:Hf a babct atiditii btit aliquc babitu
gcncrjruiiuTraiTucfactionc^qucm o^vranmropcra
I
in.zi.Dc
aialib".
inict.p.
ca.5.
Ci.6.
p.f.tbo.
JLibri
fimdia opcrtblMiman te: fiait csm is.vt octh cft pueti (!'
mititrr pica loqui r.£t aibcrtuS cncirg' illc auco pnt fa
ccrc voccoqucbrtt Ijtjelingiueibona itnaginatione
1 Difcrctiu.i 1 bon j incmozi j t bonu audihi: ibcc cftin/
tcntio Shno.in Irarg^ tx>c mo capicdo pnidcnrii t ol(ct
piina;( q> altqua anijlia funt putdcntia finc adifccrc il.
CI £iic fubiiigit qp apce no audiut fonti . (rCotra. noe
vidcmuag^quido pcutiunrcoj*fonowapc6ra«crtunr
, adaUicaria:fcdbocn6poffctcnc niflbabcrcntauditii.
i lcc.p*. i^nctus lCbomas foluit.D.ncufcft in tonitruo: qi toni
truu aliqu jdo itcrficit: fcd fonus n6 inrcrfidt: fcd illud
qdcftconiunctufono:ficutc6motio:ncaliqua animalia
no audiunt fonu:fcd motii pcrciptunt qui cft coiuncme
fono.C Cotra.tjcftDubnKq: fiboccctpcr c6motionc$
acne:tac pcr vcntii cittue rcdircnt ad alucaria ; fcd boc
no vidcm^^.g ic. (rSlbcrf OKit at itcrcp ouplcjc cft ou'
dirue.vnue cll pcr modii cdccpfue.atiue cOpcr modus
alTcctue.XDodo DicitQ? apce but auditii pcr modii con
ccptue;ttatien6fufficitad Doctrinl.
rLlflrttirrt (Tadpmaquidooidt.^llaani
idU I aiiviivt? maliafuntpiudctiaic.vfrujcft
bii brit pjudcntii fc6o mo oicta. Tu otde;aliqaa ani
matia bntta tc.vcru cf^ babct pntdcn tia fcaindo mo
dooictlfcd no ^mo m6.(rad ali j.^Jlta quc l>al>ct pui
dcnti.i ic. pue c6cc(Tum cfl qy babct p:udcn tia fccundo
m6 Dict j cr aflticfjctioc finc rone.ar.ratiocinarioc. Zu
Dicio:g)atiqua biuta anijtia ic.;[^^m9>non,puidcnt(l
bi aim ratioc : fcd tih q: affucfactidc.idco bcnc bat>cnt
pnidcntii fccitdo modo oiaam. (Tad atia$ rationcm.
itla quc babct fcn fum qui confcrt ic. tabm poffun t c<
oifciplinabilia fcciidomodo;fcd no pmo modo;quia au
ditus no fufTtcit ad oifdplina ^mo modo oict i : fcd ctia
rcquirif r6cinario 1 ocliticratio. Xu oicie:tunc iltc fcn'
fue cd frulh^a.ibdm g» non fcquif : qj illc fcnfus f Jdt ad
oifcipiina fccundo tnodo oiaa; : i ctii pcrcipit fmi; ob'
icau:': fic n6 cfi fnifh-a.^rad aliam. ^ltla Jijlia fiint oi
fciplinabilia.vcp cft fcciido modo:fcd n6 pmo m6. Xw
oicie;mutta aialia bnita tc. C>dm q> vcrii cf^cj: afTucfa/
ai6c:fcd ifta opcra nd arguunt oifdplini ^mo modo oi
cum:fcdticncarguuntoifcip(inam fcaindo modo oi/
cram.(irad auctontJtc; ariflo.C>6m qp ariftotc.bcnc
vntt cp atiqua aniatta bnira fint pnidctia 1 oifciptinabi
ltafc6om6:f5n6pmom6.i:ificaditlud. db. IX.
Ci^FP^ri^ncnti afit parfi paitictpant ic.
rilt* ^"(^^'^'"tipartcm.Utrum
|Vlvl lllll animaliabnita babcantcT'
pcrimcntuj.CCarguif (j'fic.3tlaqucbab^f
fpccicemcmoiatoi: bJbcnt c):pcnmcnnim:
q: c^nmcntii non c\\ nifi fpccice mcmozo/
, tmnm:(cd aliqiia baita onimalia babcnt fpccic5 mcmo
ratonim;cu rcfcrucnt fpccice mcmoiatae.^L 'Jtcm.itta
quc babcnt omnce fcnfuecjrtcrioice 1 intcnoice babct
cjrpcrimcn tii;qi crpcnmcntii n6 c\\ atiud nifi qrpcricn
tia fcnfue:fcd muttJ bnita aniatia brit fcnfue intcnojcs
t cjctcriozce.crgo tc.(r3tc.illa animalia quc babct ba/
bitumfccundum qucjfjcititcropcrantur pictcritj ad
fiitura:b4bcnt cjqxTimcntii:q: cjqxnmcntu.; c\\ t alc.f.
opcrari pcr pzctcnta ad futura: fcd mutta anialia bnita
funt b«r vt mufbcltc quc pugnat cii fcrpcntc.t quadovut
ncr Jiit airrunt ad bcrbi t fanani :t ircp pugnat tc.
^'^nr^i^^rifli;? wttarifio.inlirtcrj.(L aiia gdc
**^r y^"*^**j jgif imjgmationibue 1 mcmonje
viuunt;ctpcnmcnn aiit panl pamcipat.([ 'llota q> ott
plqccil ptui'^q:pcrimcnti.vnii cll ma(crialc:aliud iov
m
inj>be?
iiicil{\>
txrn t)ui
c.tf.
IX. T X.
malc.tDatcrialc p:indpium cpcrimcnti ftint (jx* mc
moiatiuc: fcd fotmatc piuicipm qcpcrimct 1 cft collatio.
qiaibcnu6Dicif.C):pcrimcntumcftcottatio aliquontj aib*rt»
pnue fcnfatonim in mcmona rcfcruafo:u in aliquo vno
fimitifibl conucnicnti.
if^r HiV oitcndumadquclhoncm.piimogjmulta
JL^\. wyj^ b:utaanimaliabat>cntc):pcrimcntu;quo
ad matcriatc.Cz" oiccndum cp non babcntq:pcnmcn
tii quoad foimalcd^j^Diccndii.gjbabcntbabimm ali
qucfimilcfo:mjlipncipioc)cpcrimcri.primup:obafur.
jfltud batKrf qcpcrimcntii quo ad matc. q6 babct mftas
fpccice mcmo:ato:um.q: f^ve mcmo:atC funt ma cjcpc/
riincnti.fcd mtitta aiatia bnita brit niult ae fpccice. nam
vidcmue qp cquue rcdit fcpc ad fiabutum . 3 b; fpccic»
incmo:atae.(rz* ^ p:obatur. 3ttud non b; qci.vrimctij
fo:matitcr:qA non bj coltationcm.q: qTxrimcntuj ioi*
matitcr cft coltario atiqtiop fingutanum piiue fcnfato/
rum : ficur Dcm cH. t q6 non babcr foimalc alicuiue non
b5illudfo:malircr:fcdb:ura atalijnonbrit cotlation^
fingutanii .qi pfcrrc non cfl nifi ronie vcl vlie vcl parti/
cularis.£ttatie r6cftfolum in boitHie.idco bnitanopof
ftintbabcrcqTxrimcntuj fo:marr. ficutfcjmonca cdu/
pt in r jli labo:anrccotcram:t ircrum in rali;t runc c6pa
tio fir fm fimilimdincm ifii^t ilta ronon cft in b:utie.fs
tantum in bominibue.^T}' ? piobatur.llta quc opcran
tur fm babitum c% p:CTcrito ad fiitura cic fpc i mcmozia
rcfcruata babcnt atiqutd fifc fotmati pnndpto qcpim^^
ri.fcdaliqiia b:tita animaliafuntb<--l.lbaio:Dcfcnotae.
XDino: p$.q: atice pugnant aim fcrpcnrc.t quando vut' vd mu/
ncranmrcuminradbcrbjmtcuranrtir.t itcrum rccnr (lcllc,
nint ad fcrpcnt cm t pugnan t .
J| rc\t\CA 3llJ«l»cbabcnrfpce mcmoiatop.tJ?.
iClU I Vi^nvt^t^opfffiifur t^i^trnatcriatcqcpime
ri:fcd non foimalc.f.collarioncm.Zu oide. aliqua bnita
animatia.tc.:xcditur.mjtcrijlcfcd non fo:ninlc. (L ad
0t1am.3ilaqucbrit0mnc6fcnfu6.c0nccd1tur.brit crpc'
rimcnni; matr fcd non fo:matitcr. Xu oicie.mutta bru/
ta.tc.t)6m q> brit cjrpcrimcnnim motcriarrfcd non fov
matifcrq:ctiam rcgritur cottatiood foimalccrpimeti.
(£ ad atij.^lta aijti a qtic bat>cnt bab1tum.tc.3tcm c6/
cclTum clT(3' babcnt bcnc atiquid fimitc qcpcrimcto. qi
facilitcr prit opari cj: pccntie ad atiqd fiituf . 06.X.
(Etfii awff 5 f ni«"o:ia boibue qrpfitictfi.ic. UbU.
ifta; panc qticnt . vtnim c): fcnfu ^ ^be?
fiat mcmona.arguimr 97 non.S>i
ci:fcnfuficrcrmcmo:ia: vctbocclTcr afcnfu
fm actum vct 0 fcnfu f m potcnriam. fcd ncc
lic ncc fic.crgo tc. maio: njiparct pcr fufftci£/
tC5 oiuifione.mino: p^.mcmo^ia n6 fit c% fcnfu fm octii.
qi fi ficrct a (cnfu fm octii.tiic itla quc botKret fcnftim in
aaubfcntmcmo:ii.qi^cfatfu5.q:oia3ialia bflt fcnfum
fm acru.t tri no brit mcmoria.ncc mcmoiia fit c\ fcnfu C
po*.q: fi fic.tiic mcmo:ia inciTcr aiatib" Doimicnrib^q: i
lUie icft fcnfue fm po"". (L 3rc iltud cj: q aligd fir rcmt»
nct in fubo.f5 fcnfue non rcmanct in mcmo:ia.g c^ fcnfa
non ftf mcrtioiij.XDaio: p;.q: itlttd cy. ^ otigd rit monet
in ipfo:ficut lignu i tccio:t fcrrit in cultctlo.^ODino: patj.
ni fcnfue non mancr in mcmo:ia.q: mcmoita pot ce pte
ritop. fcd fcnfuB non cft nifi ptit lum. (C^tcm fi c% fcnfu
ficramcmoiia.-rilcqtior non babcrcmuefotfu^ncc me
moni.cvrts cft fjlfu^-g Jrie. fjlfitae oritie nppj. qi mtYoE
bcmiieriicmonj:quoniinnonbal-n:miiefcnfum ficutp'
uarionii t vacui.q; fpce rcnim funt in mcmona. 3rta.pn;.
q: ocficicntc catila:Dcficit clTcaue.
T(S«itii
^titycyfttn '"'5»>"-'?II"dq^»cqnm»r fantaHaffit
ic^ppwiiw c^fcnfu.q:fjntjfuclhtioru9fjcm0a
foiftj m acni.z^oc jfj.fcd mcmo2ij fcgmr fjnraruim: qt
memozia rc^ujt fpcs f jnt jfticjraf» i cogirjras. g fcquif
ild Ilirrni^mifll q»'^'^"""» rfanrafia.
«U lIUtlieCHIin poiTcrrcnimiDirtincnooc
lcnfibuo inrcrioabiis: fcd q: p:Hi9 rjcra cfl: idcoci bjc^
uirariB ci prcrmirro.<EUlrcrui6norjndij.()»fcnfU8p6t
capi cniptr.Uno mo p:ovirmrc.3Iio mo p:o acni.Simi
Utcr mcmo;ia accipirur ouplr. Uno mo p vtrrutc. aito
«odopi? jcru.CTz^notjndu.tji tlT3p:cp6cpqn or.mc/
owaa fir crfcnfurpot oiccrccircuftantiam caufc malie;
vcl drdiftanrii c ic cflFtcicnrie:vcl ct o jdinc: ficut ex no
cte fir oicB:boc cO poft nocrcm.
Ifelrt ''^'"•'<^q'-^"<^f"-'f>«'fTto9>capicdofcn/
MKfw viiix? fump:ovirmrc:'z(irrmcmoMa.q6non
bj locum.q; fic mcmojui no fir qr fcnfu. qj cj: vno oifpa
top no fir aliud:fcd iftc vimirce:fcnfu9.f.i mcmo;ia fur
Oifejrc.gvnjnonfircit JliJ. (r0cdil>j qoo^intclligt
apicndo fcnfuj mcmoiii.p tKm. (rZunc odm q> mc
mojia non fir cj: fcnftrricp cj: 5rio. (Tz" otlim.9> mcmo
rianon firctfcnnrriqjct ma.CT fo6m.q» mcmoiia fir
rjcfcnfu ricp ct mano:ij aliqujlircr.(r;"f>ninj -5 pioba
iwr.6r illo no fit mcmo:ia tiq:cr 5rio :q6mcmojicno
cftpriiim.^lliid.n.noncltctJUoricpctconrrario.qiiod
fibi non prumrltaitotcimufl.rtalbo fitnigni.;:fiair cx
conrrJrio:fcd fcnfus non conrrjrijt mctnoiic.qi nicmo/
, ria non ftr ct fcnfti r.iqicr cotrjrio.q: mcmo:u z knfm
nonoeftnmntfc:fcd vnu;orioium ocfh-uiraliud.crz"
ppjobatur.actus qui funt Dnicrfji: virmrfi vntis non c
materia alrcriits^qi q6cft mjrcriii altcriusboc incriftit
fibi : fcd vnu9 jcms non incriftir Jlrcri. ficiir aiidirio no
inqnftir vifioni:nccc;5. fcd fcnfus.p jcru i mcmoiia fiit
tJiucrfac virturri.qi fcnfuscft acnis fcnfiriuc virtutis: t
mcmoiia cft aaus mcmoyc.er if^c ftinr oiucrfc ^trcfl:
qi vna eft vimis inrcrioi. jlia cft vimtfl crrcnoi. ^tcin
illiid ct quo fit aliud ti$ ct mjtcri j inctiOir ci-.iiycc i
Vcrj:piimopbrfi.qzmacftc):quaaliquid firaim infit:
fcd fcnfufl non incpfbr mcmoiicq; fcnfus cft pnriii5 : fj
mcmoiij prcriros.(r j" 6 piobjnir. jgcng por carccali
ditatcm in fufccpriiiocalidirjricificur ictnis: f; fcnftis b;
fevtflgens:i mcmoiia cftftifccptuiii rc fpccru illiuofcn/
Itisxrgo fcnfus por circ acrii in mcmoii j:q6 fic p;.qi fcn
ftw cttcrioi vifusl^ fc vt jgct» rcfpccm mcmoi{c:imo rc
fpccm fcnftiB c6i«.qirp6Ti fcnfiltilc f jcir: i imirrir in fcn
fum c6cm:t fcnfus coi» facir ci in imjgin jriua.i iinagi /
nariua facit ipfam in cogiratiui:i cogitaruia facit ca? in
mcmoiii.crgo cii fcnfus fit agcns rcfpccm mcmoiic:p6t
caufarc fui fpem: i fui fozmi in mcmoji j. crgo cr ftTifu
tit mcmoii j: vr cr mo" i cfft" i ct p:ct>jran rc. i:r porcft
oddig) iihi p:ct\3ct. oicaroidinc; ficurmcmoiia firct
fcnfu.i.pofi fcnfuj.i piobaF.et iHo f ir aliud q6 fcqiiimr
poft ipftim.boc cft pofl ilUid q6 :>fcquimr: ficut oics fcg
mrnocrc.goicsfirpoftnocrcfcdmcmojiafcquinir fcn
fiim.qz mcmoiia fcquir fan"". i fan' cft moms facrue a
y\A rntir<:; adpmiqnoici' (fcnfuinacru.
I vin.c».,ur.fictfcnfuficrctmcmoziaic.fi)65
cft.q' mcmo:ij fir j fcnfti Pm acni.Zu oiciflqi non.qi g/
bufcijq? incffcr fcnfiis Pmaaiim cifdc ct incfTct mcmo/
ria. C>6m cp non op; q^ gbufciiq; fcnfus infir q» cifdc mc
moiia ifir q: mcmo*por ocficcrc fcnfti aUqiio ictnrc:q j
fcnfus p6r cc fin mcmo': vt piiuspor ce finc poftcnoiirf^
poHcrius non por ciTc finc ivioii: qi aliud adbtic rcquiri
tur ad mcmoiiaj.f. q> aialii bcanr cognirionc prcriri:q6
oidinat ad fatoT, i lalia cogn i" non cft nccia oibus aio/
Z.C8Z.
Itbtis.qi ofa afalia non mciicnmr ad aliqua Oifiantiam
ad nutnmcnrii acgrcndil.qi mulra afaUa biir niirrimcn
mm oiiincru.crgo no brtr mcmoiiincq; f jn*".rcd fi ba/
bcnrfjn*" Bcftmdcrcnninjrcfiairpf j'oc3i'a.(?^ aiio
funr aiaUj briti j mcinoiii. qi jd piofcairionc finis non
rcquminr rrfi cognirioncm piiris^fcd cr picrcriri. qi illd
ad q^moiicnmrnoncftcisconiuncni.^^otndigcnrmc'
moitj j^crcriror:fiair cqtii brir monozii imp:cnrj; : vt
raicrrjnnir jdntitrimcntum:qiiod oif^ar.crgobabcnt
mcino;iam. (i:ad aUam rarioncm. 3Uiid ctqiio fir alt
quid ic. Ucm cft fi fir q: ipfo tiquam qc marcria. ^ed
oicis.fcnfus non rcm jncr ic. /^iccndum ct fcnfti non
fit mcmo;ij tancf, ct mjtcrij.fcd vr ct moucnrc: iUiid
no imancr.g non op; gi fcnftis imancar.(rad alii rone,
&i cpfcnfu ficrcr mcmo;ij: nic qiior no babcrcm" fcn/
fu5. ic. Uqi cfi fi ncq; bfcmus fcnfti; i^or :ncqi pcr fc:
ncq;pccaccn6.!3; oicis:non babcmiie fcnftim p:iuano
nti 1 vaaii.C>6m q^ non bjbcintis fcnftmi pcr fc.r juic g
accn6bjbcmu5fcnftimifiof.fiairvaciiippplcntim.qz
rcctumcftmdctftiiiobliqui.SimiUrcrpiiarioncsnon
j£nriunrpcrfc:fcdpcrbabims.q;az:.oicir2^anima.
toilcnriiimpcrapimuspcrfonum.(i:ermcmoiia rcfer
lur ifcnfjrj : fiair agnus C]Ccolo;c Uipi cUcir inimicirio:
non pcr fcfcd pcr ilUid q6 coniungimr colo^i:-! Uccr pzi/
ujnoncspcrfcnon fcnrianmr.riicliciunmr ctfcnfaris.
jerficocillaqucftionc. Q6 XI.
(LfltaCicctmcmoiiii bom(n(b^crpimft0Tc.
l^rnffir ^•'^'^''^ompre.Urrumctpc
II.UI rimcnrumfurctmcmoiqs:,
argiiir g^non. ^fllcacmsnofirctmcmozijs:
9 cft in oiihncra vimirc a mcmozijs. qz quod
. cfJin oifiincra vimirca mcmozijs:non firc^c
tncmozqsrfalrc marnfcd ctpcrimctii cft in oiftinaa Vtu
te a mcmozijs.qi cft in cogtr Jtim:q: ccgiratiiia copjrat
priailaria adinuiccfiait inrclCs vru.p comcnrarozc;
Dc anima.fcd cogtrjniu cfi vimis oifiinaa a mcmojia.
<L 3rc5 fictpimcnrii ficrctctmcmonie: mncqucoiq;
babcrct manoiii: babcrcr crpcricnrii. ptis cfi fjlfum.
gaiis.falfiras ^fcqiicnrisjjv-iriTqibJuraanimaluba/
bcnrmcmo^ii^inon babcnrcrpcrimcnni.qjoiar ac.i
lirrcra.caiiagdcsanimaUaimaginarioniboBimcmo'
n)8 viuunr. Htpcrimcnri aiit panim parricipanr.^con/
fcqucnria parj: q; fi ctpcrimcnnim ficrcr cr mcmojtjs:
mncqucainq;bjbcrcnrmcmoiiam:bJbcrcrcrivrime
tuj.qijiofiracauraponiturcffccnis.z^^pbf.^lf^^rcctpc'
rimcntii cfi oidinario picrcritoium ad fumra.-ficur g ba
bct ctpcrimcnrii:q6 bcc bcrba airamr iftnm i illumroi/
dinar boc ad ftinis.fcd mcmoiia non oidinar picrerita
ad fiimra.lDcmozia cn im cft ptetcritozum:i iUa pietc
rira non oidinanrur ad funira.
^rtfv^rif iim littcraoicene.C-firaiit.
Z^ppvi uu 11 1 memoiia botTius crpcrinicnim
cnirde naq; rci mulrc mcmo^vni^crpirncti po^^faciiit.
iWH inteUcrtn tloni6.pzanirTog>Oin>lctepn"
iau iiiiWiit,l.LU ctpcrimcnrifmaibcrru.Unus
cfl fbzmaUr^aliud male.£t R oiccdc ftinr oiicconclbnco
ad q6ncm.(ri^zima cocUifio cft.O: crpcrimcm; ftrqc
mulris mcmozqs marcrialitcr: boccftctfingb"i fpc
cicbus mcmozaris. (Tz* o6m. q» fozmaUrcr ctperimcn
tumnon fitctmcmorgs. (I"t>:ima concUifio.pbarur.
Ict illo fir ctpimcnmm:q6 ctpcnmcnro p:imo'incft. i i
ipo mancr. i bcc ci\ vcra.p pbr. 1135 cfb ct qua fir aligd
aim infir:fcd inctpcrtmcnro fingrcfpcs mcmoiatc ma>
ncntri ipfi infttnt.g ic.qz in c):pcrimento finguUiria me/
Zx.iof,
Ubij.i
C5.6.
20.1.JJ.
moMM ftmt. qn <rp;>cm\0 b; in fc (Ingiibria -r rder/
uatJfl m incti)0JU.3tc; c% lUo ftt c^Biincn tu tiqj c% m5:
q6clh'potcimaad cTrpcnmcntu.Eas.in Uttcra.lDul'
tc mcmojic vniue cjrpcrimcnti potcntii f jciiint.crgo c%
wemoiMS fit cnvrimcntu : boc cft cic fpcbue incmozatl.
ft non clt mtclligcndii q> crpcrimctii fiat cr nicmonjG.
boc crt cjc virtutc mcinoMtuu.q: ctBuncn tu cft m cogi*
Virtutc foimatr quc cft oillinCTa iftufl a mcmoha: fj ma '
tcrialitcr fit onxrimcnru ct fpcbue. quc fucrun t m mc
moiia. (L r* P p:obatur. Si «plu; cviKnmcntu ficrctqc
nKmon)0 fozmalitcr.tiicoia quc babcrct incinozui; ba'
bcrcntcFpcnmctu-fcd boc c\\ fallus. qz multa fiit aialia
brttia mcmo:i.i-^ no cjcpcrimctii: ficut in bnitis aialib''.
pna tj. q: fo:m a wt cc t non clt finc co.cniue c\\ fozma.
djic illud cmut) fo:malc cft collano fmguUnii:illcS no
fufozmarrcjcmcmozqe.q^collatiolingularui in mcmo
ria rcfcniato? oiffcrt ab illis fingulanb -^fcd fo:nulc cj:
Eimcnticflcollatio.B ar.i littcra. goicit. Qii vidco cp
bcc bcrba ^nilit calltc i focrati i coparidoitiic c crpcn'
mcntu.q: multcmcmo:ic funt c)cpcrimcntii malr non
fomutr.q: oidt m littcra.acccpnonc qdcj bf c: q> calUc
t focrati bac cgrinidine labo:antibii3 ?nilit 15: i tta mltl
fl[ngiilanii:ctEimcnti clt.g vf cpgTvrimctii fo:mati" no
fit cy: mcmo:i}6.et tuc vUcriiia ipfnrct fo:malc cjciji
mcnticft B virmtccogitaitiiJ.q: coilatiofingiilanii inte
tionu pcrtinct ad cogi"".ncut qp ilb bcrba onxlit \aboii
C9,^ ti in taU cgriwdinci ilta ilh.'Zc.q:c6mcnfato: oicit z''^
aia.Cogt* cognofcit intcnrioncB (diuidualcB oiu; pdica-
mcntop.et ilta collationc bj qc coniunctionc intcllcct^.
q: ifcno: viraie piucti llipio:i magle illuminatun i cj:'
(cUerius opanir.Ct tali» virnia vocaf in biutis qctima/
riua.pcr qiii clicuit fpes no fcnfata9:(kut agnus cjrcoUv
rc ifonoUipi cUcitinimicunonfcnfatii.ejccoba: autcs
ouis cUcit amicii i no fcnfatii.fi»? q: cjrtimatiua non c6'
iungif mtclkcnii.^Jdco n6 b5 collation^, i£t ideo ocficit
finmalec):pcnmcnti in b:utt0.
r^n>\nra adpm.i.3Ucactusnon fitcxmc/
JCIU I allVllvl? mozgB.ic.C^dmqicapicndomc'
moiii pio i?tutc non fit qc mcmozijs. 05 ri^ fu bn cx mc
inozMftboccftctfpcb^^rncmo^jris.crjtu oicis.ctpimc
16.1?. C>65 q» f it cjc fpcbus mcmo: j t is m j l r. (T ad .pba /
rione.gjcquofitaliqd inctiftit.i^i^.iqjfingiilariarcfiia'
ta in mcmozia fub Mo cfTc no funt ma cjrpcrimeti. f; fub
dle rcccpto in cogi'funt ma ctpimcnn.ficut intclUrcnis
n6comcatalbu5inigni:Pmq>funtm vifu:fcd f%q^ funt
inintclUctti.€tnccicpcrimcntunonfitctiUi9 ipcb''??
' ^ * rfre in memozia:fcd f 5 ce q6 biit i coQi\(£Md atii rone.
jSicxcimcntii ficrct ct mcmoziis. mnc quccuq; bcrcnt
memozii.ic.^xcdo.fi ctpimctn copktiuc t formatr fic/
rct €% mcmozys.fcd fi matr n6 o|:^.q: adbiic aliud rcgri
tur ad ctpcrtmctiirnait collatio:q non cft in mcmo:ia.g
n6 05 q> gbufciiq; infit memozia: qp cifde infit cjTX-rime
rij.ft oici8.b:utis icft mcmozia. conccdo.tn cis non iclt
^tus cottatiua.gci6n6ineftqcpimcnfu. ([jad alu; ro/
nc.iriT>crimctii clt ordinatio p:ctcritop.ic. c<cdo. f, ov
cis mano:ia c.if -xcdo.no fo:miirr fcd matV.q: ctpcri'
mcntun;fozmaUtcrcftfingiitariiimcmozatof coUatio.
letricaditUKi. Qd XII.
HbiA (D^ilniBaGt fdctla 1 are pcrc]cpcrtaitfa ic.
iS^ lil^ i<Ljl^'l<>rifnr orcaiUipanc^.Utniarsct
Kffi^:^ ^vi (t.Ul fciagcncrcnf abctpimcnto.
argiuT cp no.fic fc bj vfc ad nngurc.ita fc brtt
ars t fcta ad eicpcrimeni.fcd vfc non gnatur a
ringutari.sic. IDaiozpata per ^ueninc; fi/
milmidtnc.q: ficut fc bs oIj5 ad oli5: febabct babin»
ad babituin.Ctccgnitioobiad co^itioncotji.fcdarst
fcialiintcognuioncs vri6:cn^cnmctH cogiiitu^^finc^nla/
rio.mmo: P5.q: vtc non gnanir a fingulari:q: funt idc m
ccntu.': idc i clTcntia non gnanir a fcipfo.ficut for.i bo.
(T jltc illc cognirioncs q funt i oiucrfis vimiritnis vna
non gcncr Jtur al^ alia.fcd-; fcia ctpcrimcnni funt i oi/
ncriiB virtutibus.crgo ic.maio: patct.cognitioncs in oi
ucrfis virtunb' ctiUetcsvna no gnatur ab alia;ficut au/
dirio 1 vtfto fiint i oiucrfis ^turibiis.ficnt auditio i audi'
tu:z vtfioi vifu. crgo vnano gnanirctalia. l7?ino:p5.
ars.n.i fcia funt m mtctlcctu.q: limt bnbinie mtclUrctua
U:8.<J.ctbi.fcdcicpcrimcriic"cognitioctiftcnsin fcnfu.f.i Ca^4*
cogi* vtutc.crgovna cognitio non gnanir ab atia.(L'?ft5
fi are t fcicntia gcncrarcn tur ab ctpimcnto.tunc TuitUw
polTct babcrc artc; fcta; finc ctpcnmcto: boc cft fatfii.
g aj.in littcra qui oicit.ad agcrc quidc iginir ctpcric^
ria ab artc n ibi t vf oiifcrrc.i tunc addit. Cnxrtos magl
pzoficcrc vidcmus fincctpicntia r6nc5 babctibus.
P5.q:ftfcicntiaiarsgnarcntiirabcj:pimcnto.tuncnnt'
liisamfctcct inc):Rtu9:q:nitcftfincfuacaufa. (T^tcj
ars -z fcictia ab illo non gn annir a quo gnanir p:incipiu5
ortis t fcicqz ars non c pzincipiu; artts : fs ob ctpimeto
gcneratur p:mcipiii ams 1 fcicric. ficut vtc.q: Sr . cicit X.C.vl«
z^poftcnof .•f':incitviaai ti6'ifcicgnani viarcnfuo:mc
mozicicjrgimcti. (r^tcficutfcbsictpenctia adcafil-
ficfcbab5CtEicntiaadortc5;fcdinctpcrictia nonfacit
cafus.gcjTxncrianonfacitartc.maiozpatctpcray.in in gtt!
Itttera.g oicit auctozitatc ^vti.trtvxncntia facir artcm:
fiait iqrpcrictia calus. IDinoz i,Mtct. ^ncvpcnctia iion
facitcafu5.qzponatur gjatigsfiiincqxrnisin tncdidf
na:t ipfc cj: itctionc vult curarc fc vct aUu5.£t fi fanitae
fitabipo:nincfanjta6 non fitqccafu.q:intcditfanitatc:
fcd cafue c iopinatc rci ciicnis.z" pbf . (T 3te fi ars 1 fcic Xx. ^
tiagnarcnnirctpcnmeto.tiic i gcncratwcamscfljfal/ i.6u
Uicia con fcqiietis.boc c fatfu5.qz fi cfict fatUicia pfcqucn
tie non gnarctur are.^fcqucria patct.qz ctpcrimctti; cll
cxmuUwmcmozijs.icftqcnuiUis.arsautccrtinoib''. '..^."^
finit pat5 per a;:.in littcra.circa itta^ partcs. acccptio/
ncquidcbal>ct:q?catticifocraribaccgrinidinc labozi
tibiis contulit boc.i ita muUie fingiiUinii:ctpcrimctic.
q>aufcomnibu9 b«^f5tjancvnamfpecic octcmiinatis
bac cflritiidic tabozatibU9:Vt flcgmaricis. aut cotcricis:
out cmi fcbzicitantitHiB ortis cfi.n?odo qnddo pjoccdi
nir a miitto ad omnc e fatUzcia cofcqiictis. qz n6 fcqnif
gi fi aliquid inclt muUts (f tnfit omntbus.q: in>*.Uu5 cft:
inptu9^oc.(f73tc5q6c1tccmimnon gnatur abmcer
to.qz a quo altquod ccmi5 gcncroniros clTc tcrnim: tii
nonopoztetminuscrcdcrc principMsq^ concUifionib'.
ppoftcriof.fcdarsifcicttacrtccrta.ttqrpimctumcll X.cS> ,
inccrtiis.quia ar9 1 fctctia funt babitiw ccrti.q: fun t pcr
caufa9.6.etbico.e)cpcrimetu5incertu5:vtrpocrae.crpc' Ca*. 4.
^ntV^rifllttl wltaF.i rrimctumfaltajc.
r*^* n-wi 1 1 Uttcra.vbi oidt.bommilMis autcj
fcictia 1 aro p cicperietia$ aienit. ginxrictia aiit factt ar
tc5. ficut ait potus rccteoiccns.ietpcrictta cafutn.
itifrtlrrrnttl <ton»8Wl>ctpzcfupponignv
JCkU illtCUCt-l.UIII dusonimatiiicognttionig t
oiucrfitoti9.1:t quot fint ^nitcs ttcrio:cs. ict qui fcnfus
incftanimaltbu9.!5;qzpriii9 0cmciq6nc.S-^cdcntc.
3dcoptcmuttanturmodo.([ Uttcrtuspoflj accipifld
fir C)cpimcni.f5 Itoc ct vifum c q6ne.9. Quia qrpimfti^
ccoUatiofingulariu;priU9 fcnfatoriiimcmona rcfua/
toni5 i atiquocomiini coucnictiuin.tct coUano c fozma»
If .t fingularia mcmo"matc.;£tc]ccimctum pcmnct a4
k
5?mct4.
tx.z,
TCczo.
jo.t.cx.
39-
aibm'
S.
Cogi^^qbab; ofcrrc^m (trmidincvf fcamoncj cdnrft
colcramin mIj labounrc.irntcccdujrircotcrim raU.i
bcc o^ho 1 ocbiro loco t ralt rpc:boc cft qrpimcnhi. vif
ad cicgimcnnl rcgrif ft.tr fcn f.inb pmo miilroMi: i po '
ftcaq?rcfcnicnf amcmo:i.i:Tritnccoj>arcnf adunccm
miilra fingiil.iria f aliqtia fifiriidinciqiia ^iicniunr-z raf
cofMrano c crpimcni:vr qii fir cdpanino q> B fcamonca
fduj:it colcri a rali cojpc.i (ic oe alqs. i nic copario ifta
fit fm firinidinc:'! qii liccoparanf t abil ria cos.-r fi com
parctalig3 idafmfilinidincmimult] cll crpimcnnij:
1 coparano ilb prmctad ^nircm cogirariua:aiiii9cf^co
gnofccrc babimdincs i(Ta&:i cop aranoncs mulro?ii i (?'
milinidic.(rjl>i9 picnorarie por oici ad qoncm.fr piit
Dici 4"?nc8. (T-f^iia 5 c(\.q} ars i mcmona non fir ab
cj^imeto tJqp ct xio. (f z* cft. g> ars i fcia non fit ab
ejTjimcnro^nciitcirma.Cj^ijcft.Qjareifcia fitab cjc/
pcrim«o tacp a moncnrc i cflFicicrc.cr^.» ,5 cft.q? ors ct
fcia ftt ab crpimcro.i.poft crfvrimcnl.ira q» bcc picpofl
nocr.Dic.ucircun[>anrii.aliqncircriflanria5cacm5lig:
aliqii ctficicns.': aliqii oicar o:dinc.q2 pzofvfiroce funt
cguocc.(nii>ii3 concUifio p:obanir. ab illo non fit ars
t fcia: vtcr 3rio:q6 cic non cft ?nii : ficut albu ftr cr wil •
CL-non ri$ qc i>rio.q j wilcc non crt ci 5riu;: f; cr piincnl
non c ?rium arti i fcic.qj conrraria icodc fulio qcifhinc
1 ci:pcilur fc.f; crpictia c(l i cogi"'. i are i fcia i ircUccni:
1 ifba funt Diucrfa ful5ta.crgo vnii non cficorrariii alrcri.
C^z^opiobAtur. abillononfir aliqd ri$crma.quod
cft i alia rrurc i fcnfu & ilUid quod fit cyco.q: ma cfi in
co caiuB clt ma.i no cft i oifTicto loco i fubiccto.ftnit p?
z^pbf .i.^.mctba.fcd are i fcia icrpimcnim funr in alia
«aUa \?nirc.g ic.(r p pjobanir. acnis porcnric ircllc
ctiuc ocpcdcr ab acnt porcric cogfratiuc riq: ab cfTicicn
tc.vt P5 p c6mctato:c i ct 3 r . voc aia.a ia itcllccnua in
itclli^cDcpcndcta ^nitc fcnfitiiia.icomcntato: Dicit
ibidccp cogi^mcmo^ariuaifcnfirma fnircspparir {/
tcllccrii.ficur are p:cpjrar ma^ arnficis ad riircipicndu?
fo:ma arnficij.f? aro i fcxa cfi acnis porcric ircllccruic:i
firpimcrii cogirariuc.ni fircollarofingubriiiqucptinct
ad cogirariua.q rc ic. C^tc cogn iriocs vrco fiunt ab ct
pcrimcto tiq; abcfTicictc.Pr boc parcr p Ss.i lincra. g
oic.f ir aurc ara cii cr mulrig cr pimcnralib'' acccprioni
bu9 yna fir vUe oc nribuB acccp" : fiait qii babco cogni/
tionc tj>bcc fcamonca cdujcit colcram: i (Tc ocinccps^ab
ilhegaarurcog?vri9:qjoi6famoncacducitcolcra;:fcd
ors 1 fcia funt cogninoncsvrc9:q: funt babirus aic ircllc
ctiuc.<5.crbi.crgo gcncrannir ab crpimcro ricp ab clTi'*.
CTTlota circa tfla 5nc.cp Ij are i fcia (it cogni' vRs. q bf
cffcaiuc pctpimcm (ingulariil.rrt ifla vris cogni?n6 cft
ar9:^lcrc i ivrfccrc.nifT cognofcaf ci vrie.ficqii fcio q>
fcatnonca cdurircbolcra.i bcc cdupr colcri.i tunc bco
rfcj cognirionc.f.q? oio fcamonca cducir colcra. £r ad|>
ifta cogni'n5 c ars:nifi icboariuc i li :?plcruic.q: ccrta co
gnitio nobf nifi pcim. i P .inuir in Ifa.vbi p loquca
occjcpcnmcto.ibi.racccptionc ic.poftcaotc.qiaiir oi'
btw buiufmodi.^m aiir fpcm vni ocrcrminarie bac cgri
4udinclabo:anribuB:?ruUt.ic.ifincoicarti6cfV:inoo(
tit arB.i:>cc.n.non cfl are coplctiuc.f.q» fcamonca fit ca/
lida vcl frigida.vcl q» bcat aliqui ^rurcm cxircm fpcm:
quc cducat colcram:q: pria onjs ntranf , f^^.' ?. f acifr
pK>bjrurq>ar8ifcia fiantabcrpimcnto.t.|»fl cjrpiine
mm.3IUid cft poft aliud qf* fcgf iKum : fcd are i fcia fc/
quunnircrpimcril.crgo fir poft tTpimcntu.(r llorat B
fllbcmio i fdo c6fncto.q»bcnc vcruj cfl.q> omn is ars fit
ttb crpcrimcnro. fcd ois fda non fir ab C):pcrimcnto. q:
aUquc fac ftunt ab cj:pcriracnto.fcd non ocfl.Ct boc oc'
Xll "
daratin ouabtts fricnn|0.q> non ois fcia fiat ab cp
|X'rimcfo.£r pmo occlarat i gcomcrrta ficiir R alv
cui ocmonflrcrur qj rrtangulus bcar. j.vcl gjconti
git fup oati linc:im rriangitiii cqlarcc collocarct
novidcarntfifcr: IJfcirfcmp.ib? fciam tfltuscon
cUifionts no p crpcrimcrti.q: no babuircogniriocj
mulror fingularui mcmo:aror q: nifi fcr vtdir. ct
tit bft fciam pcrfcctc.f.p cam.icr 15 cha occlarat ico
clufionc afh-ononuca oiccnf.. q^ vntis poluc •;odta''
ci clhz^gradtbuofubivloimmdi.^lfcrMiia 50-
diaci cfl.zj.gradtbus fiip aUii polti.IDo illc poiue
iodiaci ocfcribir ciycuUi^cr moucf ab ocndcntc iit
o^icnsnrcapoUiarticii. trpcrficirfuii nirfumtn
jd.milliliiKuinnor.iboccfifcmijidYfcibilc.itrt
nulUis cftcjcprus. q: nuUus vinr.jtf. miUibiis aru
nor.gnonoi8fciafitabqcpcHmcto. fcd fcianaltii
f it ab cirpcrimcfo.q: nalia funt vanabilia. g no co
gnofninnir nifi p crpicnni miilti.Gicut m Jtbc"'.
q: btir alram imagni oiidcnt ti ftip nos: fcd nalia
non poffumus fctrc (inc crpimcro magno.(r6cd
faUia pacc ipfc conrrodicir ar .q oic.q^ boib^arst
fcia fir cr crptmcfo.li?odo fcnnoncs i ocmonfh-a
riuie limt oc pcr fc.i oc oi.vii vf itcndcrc qioio ars
i(ciafitc):cicnimcnto. Htnon vhmribisocmon/
ftratiuiB tdcfinita nift vt ifcrat vfcm: vii non folo
vf irclltgcrcinalibu8:fcd cr i marbcmancis.Vndc
i 2'poftc.ciidir.g' pncipta arrif. i fcic cognofninmr
via fcnfu6:mcmo:ic:i cjcpicn ric. <:r oic gp boc fiini'
Utcr fc b; i oi gcncrc rcf . et (ic vf qi ap.itclligot 6
oifciaQiftarcr crpcrimcfo.(f Sd oicra albcrn rc
(bondcf . ad pmii cum oic.aliqf. p6t fnrc.ic.ncgo.
fcd bri voloqi ad fciam ftifficfalrim vnum crpime
wm:i non rcgrif mutrinido crpimctor :nccp mul/
timdo fcnfationu:f; fuffic vna rcnfatio:i mulrc mo
mo:ic.q: babira vna fcnfarionc ivfTumuG mulnprr
mcmo:ari:i boc c crpimainV i fic qii vidco fcr oc/
mofbrarc cp fiip oara U*" rriigultt cqlarcp colU)
arc.nmc mulripUcircr mcmo:o: iILi fcnfarioncm:
itiic bcocrpcrimcni:i ad 15 kqikii pnie.i] £t fi
oiccrcG non cft crpcrimcf ii. 1 6-; q- oc co q6 aliqs
fcf vidit cfl C):pcrimcntii:q: co fcpi^mcmo^ato pot
ficri cCT«crimcnhi. i (ic riic fit fcia. Qm mulrimdo
rcmcmorationis vniusfcnfafioniccgualcrpribus
fcnfanonibus.frad z"' cff.g» aliqui >^nccrpc/
riri p6r irclligi wiplV: vno mo fm fcipfa; i i p:op:ia
fozma.aiio mo no fm fc i i p:opa fo:ma: fcd iquo/
clamaUo.cic quo oc nccclTirarc i inaiirabilircr fcg/
nir •? p Dcducrioncm.p boc 06; cf>. cfuiis nullus bo
minii fiicnr crpcrimcranm i p:opa fo:iiia:qi polus
jodianis ocfcribar cirniUi in.;6.millib'' anno:um.
tamc ftiit aliqs cj:pcrtus aliquoc p:incipior :c r g/
bus ncccfTario fcgnir tar-5.vndc Copcmi; cf> 1 cj^j
nimin fcia aftronomica^q^polus^odiaci moucnir
ccn ru; annis vno gradu.cr q: monisccU cfi vnifor
mis.g ircrum in ccrii annis moucf vno alio gradu.
q: boc ncccfTario fcgnir cj: boc.vltcrius cu; monw
cclinrvnifo:mi6.iq:quilib;circuUi60iuiditurin
jdo.gradibur..nmc mulripUccnir rorii p.}<5o.ncccf'
fario fcinir q? rorum circulum ocrcnbir. jc;. milUb'
onnoip.i boc benir nccclTario quado fcinir cp in ce
tu anismoucf vnogradu.(r2rufo:rcotci6.q^nul
Uisbommu viiicrccntum annis./^t^m q-^bcnc boc
pofTibilc fuiranriqHinis vnnliquibomincsanrig/
ms babucnwr ocs parrcsvcl plurcs pcirtcs p6ic in
idctitatc numcraluvt oicinir coitcr. ^i aiit ica cct
» z
Tiro t>rfen1\6t
ailvr. poifi N/
(14' n6oia(am
rufiirr rrcune
ipfcciiffiniuifcx
pfrinifiuin.c.?.
.vs.cfciQttnni
^cosniciolingU'
lariii cr muUipll
cat'. icccpii m(/
rio;gecircj
act^:tiiaar0infi
13 ncc.ii6p:ocr
diic^ipram.
■ i
Qf noo viutttx centu ann teroaro g» vtucrcf gnquaginra
tmniB adbuc babcrct ilUid.c): qiw oc ncccffitjrc fcqiicrc
lur lUa cad^ ?.q: ci^pcrircf cp in.So.annie inoticnir.g. jo.
minuta:t fcirct c^ B gj i ccntum annis inotJCtur.6o. irw
nutis.t bcc faciiint vnii gradii:i (ic oc aU|e fcmp addcn'
do ccntii onnia vnu gradii:Doncc crit numcrus :?pktuo.
0irr iMto ij> nifi.25.anni9 viucrct adbuc polTj brc c jcpi
mctu oc lUa ,3nc. q: vidcrct 9 i.z5.anm9 moucbitur.15.
minutie.^t itcrii fcirct ci: boc 3» in alge.zS- annie mouc
rct .iS.muiutis.t (tc fcme.q! motue cll vnifoimi». 3tcp
fic cicpcrirctur id cjc quo oc ncccfTuatc fcq rc t -p picdci.
C'notandij vlrcrtufl fiait of Coitcr q? fcia nrsacg rim
tur oupfr.Uno mo e iucntion€.aUo md p ooanna:fiait
CftTvUi. Df z?clcncbof .IDoqrtfcijtaroacgrunturpcr muctio
ncm fiic fit ab cjcpicntia.fi aiit acgranf u t)octrinam:non
op5 Q> jcgr jnf p qrpictii.q: aui.oiat.<i> oUge pot babc
rc fcicntus pcrfcctc m mcdicina;DatoQ> no babcat fcic'
riam c ctEtmcttim:t accipif bic ooctrina largc p:o fcri'
Ci^ pmrovclvocc:ficutotcit"Linco.ppoftc. llccfoUiiUud
voco ooctrinam q6 ab o:c oocto:i6 aud imue: fcd ct fcri
pturi loco ooctoiie acdpio.i:t fi vcnuo oicaf :ncc fcrmo
Q qctcriue fonat : ncc If a qctcriue vifa ooca: fcd foUimo
ba Otto C)xitant.j3ed vcrua oocto: cft:^ mcntc iUumi/
aiA f^nAM^A Cnattvcritatcortdit.
JCiO. railOnC0 bjv&adfingtarctc.tySjO^cfirc
1 di oi(Ttinilc:c fitc in boc.q: fiait vU' cft in fingulanb".
tta fcia 1 are paiiipponunt cjpcrimctii:i gcncranrur c%
co.faUim mucnicndo: vt coitcr of .tn cfl oilTunilc. q: fin
gularc 1 vtc ab cadc i^mtc cognofainf.ls vnii oircctc fti
vrc.aUtid indircac ficut finguUrc:fcd are 1 qrpimcntiij
non gtincnt ad cidc virtutetiKq: are ab itcUcctu cogno'
feimn fcd cjrpimcntii a cog^ cognofcitur. crgo no opj. 1
oato gp vfc no gcncrcf .a fingularib^ttlareabcjrpcrimc
co gnatur.Ucl aUtcr.qti of ficut fc b5.ic.c6ccdif maior.
£t oicio qp v\'c non gcncratur.C>65 9 imo pcr abfh-actio
ncm.Zu DidBOJ funt idc cflcnturr.OCm 4» cft vcp quo
od lUud ciTc in ^ funt idc; vtc no gnatur a fingun : fj q ad
aUud cc vrc pot gnari a Ptiailari. q: vrc quo ad cflcntia?
nognatur a fmgulari.fsq adfpc5:fic bri gnaf a fingulari:
q:c6mcntato:oic.iz.mctb3.vria.aptid ap.fuitafingu'
C6***4« larib^^ab intciru agctcg vidct firitudinc:i fac vni mtcn
rionc m cie.Ud afr 065 c filc t c oifiimilc;c Crc in boc
qi fic vtc non c mft m fcicntije ptiailanbus.fic are no bf
nificqcBimctU5:faUcmucnicndo.fcdcDiflimiUr.q: vrc
1 pttcularc non funt in oiucrfie vnmbua.qrc vna mottc
atalia.vt bcc fcamonca:i coie famonca;fcd are 1 c)rpc'
rictia funt in oiucrfie vtutib^:qrc vna motict aUi:fic co
gitatiiia mouct intcUcctiui qadintcUigcrc.q:vrtacol'
lccta funtcjrfinguUrib^^intentioib^^fantafiatisq fiintin
cogitatiua:ivnainintcUii.vnco:ruptl intctionib'ptiai
lanb^^ifantaiv^cozrupunf tnintcltU vria.vii rtus cogi'
tatuia adminilh-at ad mtcUm vria: i moixct intcU'5 vt p/
parie/i bcc ratio coUi^tf q: ouab" p:imi0. (Cad aUam
rdne.3Uccognittoceq funt in oiucrfie ^nb''.tc. :xcdi
lur mafr:f5 ft vna ordinaf ad alti.tiic bii vna f it e% aUa:
fic a mouctcZu oiaB.arB t factia 1 c)CEtmctii.tc.C>6in
Q> vq: c.tti ^^tue cuiusccrcitnctu fic cogitatitu otdina'
cur ad intcUin.q: comcuto: oicit oc anima. Utia in-
C5.io.<'ZO. tcUcaa coUigata fiit fantafMS 1 cogitatis.i ifta litn t i fen
fu.f.icogi".ictc6'*oic ibidc.Cogi^^mcmo^atuu^fcn'
fltiua pparit intcir5.1c.fic ociti c ptis.tt Zbcmilhus oic
0upcr.t.)Z. z^ocaia.Ombufcutpmo^tJUb^naocdttintcirm^ctfdc^
ocdu cctcrae po" i minirtcnu itdCa.Ucl alr 1 m idc rc
dit.ciiDf cogntti6c8.ic.vcriicftfifimtDiucrfc inon ot'
dmatcita q> vna no fi< ci mimftrae altcri:i pparie cam
€16
oddctii. Sjfifuntoiucrfcivna^irtadalfcrt:
n6 op5.m6 fic cft in ,ppofito.q: cogitatiua 1 frnfiti/
ua:i alic rtur co p(,>.irit ■: .idmif^rit intcUccmi i iw
tcUigcdo.vii bj fc fic rce q ppjrat m5m jrtifiriarr
odfufcipiedi fo:fni amftcialc. vt oicco"'' }'6aia.
c6.zo.(r adalii.fi arsifcia.ic.XilcnulUtepoflct
bfc artc 1 fciam finc crpimcto.pccdj^f .Q' ntiUusba
bcatancfinccrpicntij. ;Srqrt,pbif pax.inlittc
ra.lcjTBtoe magie proficcTcvidcm^.ic.i:^; qf ac.
intciru oc lUicQbritanc pDoctnna:i nooc iUisg
acgnmt E inuctionc.Urrii aiit aligs polTit acgrcrc
artc E cocrrin Jin finc crpicnri j:dc B ficr qo lV»ilis.
irad alii ronc.icr q ftr pn"" anl.ic.xcdif co mo.
Zu oicis.ab crpimcnro.ic.xcdif .imc".fcd ramc
mc" pn?artiB lit are ab crEimcto.([jad alia ronc.
j5ic fc b5 icrpicn^ad cafuj.ic.xedif . Zti oids.tn/
crpicntia n6facitcafu5.C>65^imo.q:t5vuUa;;.
i Ifa.Zu j;>baeg:> n6.q: aliqe icrptus pci .pdticcre
fanirate.ic.Jb6m 9> boc c cr cafu. £t DioB.gi ali§s
facit cjc itcti6c.C>65 cp aliQd ficri eic itctionc pot m
tcUigi Duplr.Uno mo c% tntcntionc ronabtli. aiio
nio cr intdionc trron abili. 1136 D6m. iUitd q6 fit
inrcntionc ronabiliboc n6 ftt cr cafu.i55 q6 fit
qc ttcrioc irronabiliboc fir cr cafu.vri cafuBbiier/
cUtdit intcntionccii ronc ocbita.tri bri ^iot cccii ra
tionc indcbita.(Ladaliir6nc.fiarsifcij.ic.pna
ncgaf .iL ad pbJtioncm^q: crEtcn'.ic.C>pm fi
itacctcpartirqcvdUMpdudcrc^ncccfl^uatc lUa'
tiois. fi c in multt6.g in oib^^.ttic cct falla pritie.fcd
no cft ita.q: fic q6 c in multie crpimctii no ifcrt cc
in oib'' p modu illatioie.l^ bocc p modii ^comita/
tu::fic cffcctUB xomitis:i n6 fcgf fiUogifticc arti/
ficiaracccp"f5crEimcntJlcacccprionc cocomitaf
vt C35.(E air of 5p iU6q6c in mrt is mfcn oc.fi ad/
dif vnapticulaqrcgrit adiductionc.ific6fingu/
Us:vt mttc fcamoncc purgit cbolcri: 1 fic 6 finguf.
gois fumonca;i fic no c falla piitie. <L ad alia ro/
ne.'3U6q6cccrtii.ic.pccdif . Zu oicte crptmc"
c fall ar a't c oc rcb' variabiUb^fs crpimct i'i multi
plicjf i mWiB mcmo^ijeifingulanb'' i q ::)fidcranf
circiilbnt ic 1 pdttioce pticularce.i fic c ccnii;i fic
cj;crpcrimdo fitars.arrDfapudmcdicos givbi
noe bcmu0crctmcni5 fallapin aUa triflattoncbr
timo:ofu5.i mrrii Diffcriir rimo:ofu5 1 f jlbr.q:oi'
cirur crpcriiuctus rimo:ofu5 rcfpccrufttbtnobilie
arca qocrt.vii rinKndtl c(t 6 vira nobihflimi fuln:
vt bois circa q6 cfi crptmcn" 1 nu-dicin a; vri Dicit
comc'"^ in fuo StcoUigctb.g» vita bu"' circa ^i dl
mdicmacmiiltiinobtlie.ificadiUd. 06 jCIII.
(nadagcrct^dcigirurcjrpcrictina nibtl ab
artc t)iffcrrcvidc't.£j:pcno6 inagle profi
ccTC vidcmuo finc c):picnria. tc.
■ ~ bic ptcqucrtf. Urnl oliquie
meraro'
r£z*lpbi
fico:u5.
co.Si.
Ubi.g.t
j?bc«
31
_ rC3 pon^^bfcancirdj^finccrv^e
nmcro.arguif ^ no. iSic fc b? cafus ad
incrptctii:ira fc babcnr are 1 fcia ad cr/
ilcrptcnrii.bccc nota p oucnictc firttudi
ne.q: cna 3^ .dic i Ifa.frptcn^gdc; f-icit ortcs- fif
aitpoUts.iqcpicn' calU5:f5 cafus nocft finc incrpC'^
rienha.q: ccrtii c\\ q> nuUue opaf cj: cafu nifi incc
pme q: fi altfls crtct cr ptus n6 opcrarcf cafuatr. §
rdingf ^p are 1 (cia no lunt finc crpcricntia.
^*^t^^Ctrtin% vuU a? .tn pdca If J.vbi vtilt
S^ppOlUUIll QjaUflspoffjdlc ontfcjcfinc
frpfcn*.oicir.n. adagcrcgdcigtf rtihilcjrpifnfiaabar/
te otflferrc vf f? c tpraa magw.pftccrc vidcm*nncc«ic
ncria ronc Mtib": i cxpo"'\de volutqjortiftccs prtt <e
icTpti ipfomm opabiliu c arrcm.
31d nnnr 5£«tfnldcfgoilhnaion*fict9Ctuc(l.
vix^iiv ekiaotiplracsirif.Unomopinuetio'
nc.fic qri 3 ligs iucmgat cas B fc finc ooctoic.aiio mo p
oocrrmi.ficqii aliga ci:oocrrina acgnrcognirtont! cin:
- "^^^^f ooctnna Ijrgcnio folu p ooctojcfs ct jjfcnpni
a|r ^». ra:Kcoic"Uncori.ppolk.ndfoluiU6vocoDocTnniq{S
ab ozc ooctou9 audim^.f; cr fcripntri loco ooctoiie acci
• ptort n vcri" oicaf .llcc fmo q crtcn" fonar.ncc If a fcri'
^rccrrcn"' vifa ooca : fj folu mouct I5ouo tcjxitanr.
. »5vcniaDocro:cgmctcinrcriu9illuminat:t\?irarcm
Caln . o«idir.Z:riftaoiirbf z?clcn. «F er 15 nidcf adqonc. 9»
fda 1 arsq acgrif p ooctnni p6r cc finccicpicnria. z?oi
cut gi ar9 1 fcia q acgrif p iucn rionc no c finc crpicn ria.
Cl^"ini incj ,pbir ilK^lUr g b; biru oc aUq fcibili
fiidcntcipsad vcricognitioncfinccjqjicntia ^bfc ar^
t« 1 fcias oc taU rc ftnc q:picn'.tbcc cft ^:qi ars 1 fcia
<*4-t.S. crtbttU9 pftcicng aiaj ad vcri cognirioncj. qc <j* crbicd
9 bj talc biru finc qrpicn* nncT. kui b? fiil ocBicn*. f?
aligs bo pot bf c biruj ircUccmalc oc aUq fcibiU pfiidcn
fcipfujad vcracognltioncBOoctnnifincc):picn'.qiiia
ttlto^ pot cc Wt^g pot pficcrc aUqii^ brttc ipj ad vcram
cognitioncs fuic crpicn' fiait illc biruergj oia fcamonco
cduar cbolcri;-: (ic cft oc ilU ita c oc aib^^alqs. v rt oa ro
qp no vidcnr fcamonci oeari i jli^ cotcc. til p6r bf c bo/
bitii illii g ifpcctiooc Ubio^ mtdicinc. 1 p ooctojcg me>
dicinc.etoidttci» a^:.flcitcUcj:irqrt oirit. <^to9 nw'
gi9 jpftccre vidcm" (inc crpicn* ronc brtrib''. z' oicun t
^f^cipi f ars ^ acquinf p iticrionc non por bhfincn
pcrietia.(Cf^6-nuUum pt cc finc illo cr q gnatur.q: (if
BuUii oUop gnabiUum pt ce finc ilk>q:q gnatur:ftc ncc
ara i(asu\i ars 1 fcia q acgmn f g iucn rionc gnaf ob cr/
.-I- ^^^^^'^^^^^^^^''^"ctkUisnarinnco^xtoicmfi
M ruz gnct e c]cctcntiaj.qi a}:.oiat.ri;ix)ftc.ar« 1 fda gnanf
wa fcnfug^mcmotthf crpimeti:? ct acgrif pn" anis- ct
Pflf .itdritqn oic.-Doib^autarsifcia icltab crpicn*.
gt coircr of ad qonc.Ct l.; fit coc ocffi.tn polT; afr oict ad
qonc.crad cui^itcirj nondu (ic wiflcttactii c.<j>crpcri
mitu c coUatio muitof (tngntij pccdctc fcn farioc cum
mcmozia muUipUcara. q: nulUis pt :3pararc fingria ad/
toicfcnifi bcar fcnfarionc vni vrpTcs: tmttorKrs mcmo'
m.gt er 05 q> copa iffa fingularia i aliquo coi.Cz?d*5
«• '''"'^ Difiicr^ ab aUje birib*^» (ic dl bif
».7 cu ^ ronc factiuu9:c):.6.ctbi. it^q,cU bit^ cftacsaiam
q od vcracognttioncocaliq opa". qdaUgeopat ^jarte.
CCejc 15 fcgt cojrc' op oc ronc ams c ccni^^^vcl i trifccc
vr?co!nitatiuc.^.g.i Uc q b? art^ faciedt 0o".ot^ g> b&t
WTitudincociUocnrbjbifiino dt fbzmidincad op".
»ilr t citbarcdim op5 q' bcat ccrtii modii dtarisidi: ct
non babcar foim id inc ad opp".qi bitus cft qU'ta»ee oif
coc QU futUmobiUs qc i^ncdicamctl: mo fi timmc opp" no cet
tatc binw6 oilficai mobil.Cf Ulccri^notida^p^Sflii ligbits
dt ors 1 bit^ ccniis .pficics adcognition^ vcra:otio funt
g?ta:vnu c gc n^pmi qnl ccntitKio ptbfi d ci« firt cirpic':
aliud cft gcn'' ?nij:d gb" no pot bf i ccrrirtido finc ex^i£/
ti^dl^X p oico oiio ad qonc. I^tio.^j are t fcia no e (i/
nccjcpicnriaociUigpnibtig.qpccnirudono^flnceirpc
netia:(tuc ars t fcia acgr j^ p ooctrini vcl n inaetfoncj.
(iz" D^t m.q> ars 1 fcia cft firc q:Bicn*oc ilUs .jnib'':^ rii
ccrtitudocfifinc ci:picn*.<rt>;ia p f baf .ociUis pnib''
non porcrtbabcriars ifcicntia finceypcrtcntta:dgbus
no pot bf I bitue vcrus pduccs intdlii» ad vera cognitio
xuu
n
ni (ine ctpfcn*.q! .irs c bitiis vcriis pftciai aid?: vt oofi
cfipitiwfj multc 5nc6 fiint b^^.qru ccnftiido no p6t bf»
mc crpicn^fi cr fcmp ooccrcmur no pofT; bf i ccmtudo
finccrpicn^qibir-cocoitTicfUmobiniriiPo.fimncaU/
gs oc raUb^^bfa babitii finccreicn":f5 ccr fin ccrtimdl/
nctt ficcet oc faali mobihs.qocft ^diaio.C"!' ?J5b«
tur.f g» ars 1 fcia pr bf i finc crBicn" oc iUie jjnMqmm
ccmtudo pot bf i finc cjrpicn'. Ko.oc iUis pnib^^pot bfi
ors t fda flnc crpicn^.oc gb"' foimafbmie ccrt^ finc cp/
pcnctia.q: cui copctit oifRj:-; DifTinitii.ij oc aligb*' '5nib»
q p ccnimdo no ocpcnda necio cj: qrpicn" fbmta f bit*
ccniiB finc cj^picn ' cii ^ ronc faaimie.f; g ooctrini 00/
ctojts vcl fcnpnirc.io ic.
IfelC efl ^"^"''•IJCHrmegjaUqfuntiSncsocgb^no ftal^,
JK/»*- vii. brccrtirudoflnccrpicn^taU^ftint^ncB.
q;r ccrtimdo bf finccrpicn'.^ g funt illc ^Jncs."' tyfm 9
aE.ptracrar ifbe ?5nce i p* pricula oc .pblaimarib'.r.'q» ©blc'*
auq fiuir dnco in mcdicma.qE ccnmido bf finc crpicn 14.
narficmiiratiocsatji: magi9canrcgnriidics$cibor. t
Q> aUgs fciar B cotc fufTtc q» beat cij a oocrozc- fEZIlia
;5c.qrtcfiasecaUdatficca:tuc.pftcitflcgmatids. &itt j^bieii*
qrt bf CB cftbtimida 1 ftigida..pftcir colcncis.irt ap.po/
nitca5pmc:5nie.d.aq cftnobiemjgia :?fucraqicib*. qi
ftimim^aqui cii cibo.qi no ccib'' ptcr CQmij:tionc5 aq.t
firrfumim^^aquiptcrabti.fic in bibcdo.tcrpofitot ibi
Diffitfc boc ptracrar.mo murarc ^factud inc cit cgrttiidi
nc.qj ofuctudocaltcra na.(f aUa ^ c facil. O: flcgma/
ticus cft bumidtts 1 frigtdue.mo qrt cft cftas ca lida t fic
ca nic mitigaf frigidirae 1 M" in flcgmancoqi 3ria c5
nranj9airanf.(( )oirr?':5cftfadli9.ColcriciiRccaUd«
1 ficcue.idco qri brcs c ft-igida bn=".tijc miri^iifcalo: t
ficcitasico.C aUaeqoncDcnuSrtbiocgb^^no bf ccrti' j44no/
wdo finc ci:gicn -^fic q> vulncra qc crc facta min^^cdunt blc^.
^qcaiio maallo.&irr nigrii pip in magno $tiratc accc 45 mo 1
ptu 3ftipar:f; i pjru t qptirarc acccpru la>:at vctrcm: 1 oc ble*^
iftispnib^non por bf 1 ccrtirodoflncc]rpicn'.qtiam6 bd
oudiucrit ci; a ooctoic fiiic vidait in U' no poflct babe/
recnjicntiam oc ipfio: ncc ccnirudtneflnc crpicntia.
SdbnC *^'^^'''" <l"<'Potccarefincgq?icnria.non auud
.^vtivMv vfqzEfccnjcftcuinibilOifidrqi?»rcgrimr Dubtum
ad na 5 ciiia fpcdfica.S.mcrba.m6 tllc arrifcj: non c perfc iCc.zi.'
cnie^cui por ftcri addino.qi aduentcrcqT?icn*aia pftci/
wr.g no vf q? fir pcrft:cni9.qi g b; ci; oc aliq onc adbuc
por cjrpiripcropcrartonei^ficftrmagie pafccnig arti/
far.nondu; ad intcUm ifti" q> otiplcr c fXTfccrio. Quc/
dj eft pcrfccrio ccn riaUs.aUa cft pcrfcaio accnraU9. g/
fccno dTcntiaUg dl q princt od na$ fpccfhci.fic bo cft c
fccnisqrt b; illa q ipccrir ad na; fui fpcciftci.aiia e pfe
cttoaccnraUe.q incftcr ptc pn* indiuidtianriu.moqrt oi
cif .pfcctii cftrcui nibiLic.Ucrnm cft quanrnm ad pcrflc
aioncmcfTcnriaU:m.t:t quido vlrcri^of. lUc arrifq:nd
eft pfiect^.tc.ibdj 9» vcr cft.fi oddif fibi oc pfcctioc ccn
tiali:f;fiaddaf ocpfccridcaccrttaU. noof^q» (itimpfie/
cttw.f .g.min'' caUdii;': inagiscalidii fiit ide.t qrt mogie
caliduadticnit min^calidopftcit ip;.TCCrifott'. gfoicia.
^lUartiftd.ic.Cx^; q> fibi noaddit oc pfcatoc ccntiaU:
^ (Ibi addtf oc pfcctioe accritali.q pnncf ad n am inditii
dui.£tilUidoic auic.g?alig9pdtcdpfccni9mcdiaie:ls pconoil
niiqj fticnt ejrpnisr: boc e vq: pficcnoc cfTcn tiaU q ad il ooc'.p".
Uis^ncs4;;ccrtitudop6tbfifincc):ptai'. ca'p.
ViA ratianctu ^""•'»cfcb;cafti9.tc.csd$<i><
nu raiiuntm tbifircicpiiritc.eftfireiboc
q: flc ille g agit cr cau cft incrctti6:fic itlc cft crpms qui
agit ccrtitudinat)r.f$ cft otflirc i aUo. qi cafiie tm ftt p m/
cq^tcntil t VI» mo.f5 ars fit onpTr.f.p iueniioncm t oo»
iLibK
ctrini:i (Tc cft DifT«l'c.crgo g ooctrina p5t bfi ars (tnc tp
Djcntia:falteocaiis,5nib'':igb''crtccrtimdorincc):Bicn
ua.Cja J oucatem Sf .in o^ip^.ei^xrroe magis pzof i'
ccrc vidcmiis.£>6m q? 3;:. loquchjf oc illie onibueoc
flbu6 bf Lcrtitudo finc c):Bicn*.5cd oc alije -^nib". qiW'
rum a-rtitudo non pot babcri finc qcpcnentia:non itcl'
lc):it.idco.ic. 06 XIIII.
(i:05cj:pmo0 magl&pzoficcrc vldcm^^ic
iftiptcqrif.vtniartifcicfirtcjcie*
Ca.9
t.tx.i5.
1
_ magia pjoficut cj:ctu6 fincartc
trt arguic p.q» artifcj: finc c):picn*magi0^fi
cujtqgci^Et' ^llcqb-ibs cisqmagis ifluitt
catii:magi9.pficit iopc.q: ci .pducit cffcctuj.
ictccnificat.q: ois ccrtitudocq: ci.z?b fj artifcj: fin
epBicn* bj ci j q magis ifliut fuR cflfcctu qp ctpt^ finc ar'
tc.q:artxfi.T:fincc)CEicn' bjco^itionevriuj^q pliwin'
fliiutq^cogni? fingulariiiqui bjcpBt^fincarte.qrc iZ.
C^3[tc lUc () b5 nobiUoiccis nobiUon modo opa wr.q:
quanto caufa cft nobilioz :tanto nobiUo:cm 1 ccrtio:cm
j?ducit cflfcctil- fs artifc)c fiit cj^Eicn* bj nobiUo:c caj c%i
pto firt artc.q: artifcjc bs cogniuone itcUcctiuiq c nobi'
Uo: cognitioc fcnfitiua 1 fingtariit qui bj ct^M itcirs
nobiUoicfcnfu.UticyBt^finartcbs fingularc cognitio
ne.qi e in co^gaU^utc.q: cogitatiua cft \Hu6 co:paU6:i
Cd.^t o^ganiici^^cmcdrvetriculueccrcb^i.vtDicco^^j^daia.
xo, gcqjic' icogi^cfingiiris qui bjqcpt^.CL "Iftc lUcflCog
fdt ci5 fui ogi0 m3giB,pficu $ g no cogfcu cijifs ttn qj.
fffisct",n.n6 j)ccdit nifi cc ci:cii bcat cntitatc cj: ca.g qui
cognofcit a5 magi» pftcit od jKiucedii cflfcm. f5 amfci:
ftnc cjcQicn' e b^A^ artifqc fineciceKn*cognofcit ci5 ftii
0Ei9.f5cic|2tus cognofcit tm qi.vt vuU flr .in Ifa.
£!kM^fttt*t*\ argiut aucto:itatcac.ilfa.vbiDi'
'K^PPOIllllin cic adagcrccjccic^nibilabartc
oiffcrrc vf . Sj cxBtos magis j)ficcrc vidctn" finc qcpc/
ricntla ronc bntibu8.tcXa cft.qi qcpcruHia clf fingiila/
riiiifs are ccognitio vriu5.et ci cft.qz oes octus 1 0Batio
ncs funt circa fingularia.
jj rtrtfirx ©^•^^''Jccipicdoopationcccrtiow
B.I.x^p"" m^ilv) p j?ucuti6copi8:tiicc):ptU0fincar
ttuudine. te magts .pficit ^ artifcr finc etRicn\(L z" Dos^^pacci*
picdo ccrti oponc 1 pficua p oircai6c oBte t rcgra. tik
amfcf fincctpicn^magiSiJficitcicBtofincartc.C'!^©
I^mc ;>nie.Qui b5 pn^.ppinquri 1 imcdiatu oponts ma/
gis pficitqad.pfcnuioncopiBqjbrtepn^rcmotiit mc
m&c c6y diatii.-: 1? c \^a.q: qpto pn" 1 ci c imcdiatius 1 j?pmqiiu5
TilZi^i cffai0:tito cui" .pducit cflfcct^ t dficad''. fj anifcjc fine
viT(iia lu ergien'b5pn'"rcmotii.c>:ptu£«fincartcb?cognitioncm
xurinrm idiuidualcci^adqdo^oparKvt^fcamonca cdu^itcbo
p\>Mc^ lcri 6 taU coipc.et illa fingularie co^i' cpn" imcdia*
^mTb 0|26nw.q: imc" mouct. f5 g bj cognitione vrc^. vt g» ois
■ * fcamoncacduccbolcrabspn^^rcmotiiop^nie.qicognii
X.C.S8. ^'"^ "'^ mouct imc".vt p? cjc oc aia.irt ita vfue in/
olcuit. vn ct maio: c :?ftdcntu Dc cjcpeno finc ancrqj Dc
artif tcc finc cypcricn' .1 ?f iden*muUii valj ad aliQd pfi
ci^dti f 5 vulgarce.vt vuU Sf i p^ pticula oc .pblcu.t fic
P5 4» ctpnie finc artc magto .pficit qp artifct finc ctpicn
na.qib5 pue pn*^ imc^oponie.qi act''i gnonce afingu/
Liricogniti6c imc" .pccdfitqui b5 ci:ptu8:fcd mcdtate.
JHa jxcdiitab vncogniti6c.fic.n.mino:appwpat ma'
ioie.vii fic ct maio:i,pp6nc n6 fcgf p cuidcntcr nifi ,3ba
tur B minoi^Kic ct cognitioc vfi n6 pducif cflTcct^ifi c6
trabat p fingularccognuionc. (L *s6 z* pnie. lUcg bs
ccrtio:e rcgtili magw .pfiat in ogc q ad oircaionc. boc
t>5 B fc.f5 artifct finc cjccicn' b5 ccrtioic rcgula.qi ifaUi'
€18 XII[I.T.XV.
bileipcjnj««fiflartcgmurabilcb5.qicrpirfm'i fM.^X-
vtoicT'ipo.VBetDic.6.ctbic^par6c babit^cti vcra ro/
nc ftiaiir.C t pg 15 Sr .oic i If a.g? amfcj: c fapietioi cqj
to.qi ipfc co^kit pp qd .(5 qTJtue tifi q: .vrt fignii f jpiftl
c jwffc Doccrc.f5 artifct pi ooccf cii fci.it ci5:f5 ctpfnor
cu igno:ct ci5. i Doccrc n6 c nifi p a^ipUcitioncm cic cid
catii.pport.tL^non^.^cjcbocfcgtcoirclaric^cjiartifcjC
ca qcpicn* mapc .pficit m opc.qi Ulc q b5 oirccrimi cuj
pn^imcdiotoopiematimc.pficit q adopationcs.fictitq
b^maioiejjpo^jxti pminoic ocncCcjTitafc ifcrtpnc
f^artifqccii qcpien' b; in opc vmiq: pn".g nc.
rrttK^a iop'"-3«lpmi.3Ucm3gi6j3fici't.tc.co
JdU I Vllvtf cf(i,f fib5C35qmaglifluatfupc.innn
6tcrminatc: f5 fi idacrminatciidiffcrcntcr ifltut fiipia
cflTcni n6 05.Zu oicie artifct firt ctpicn^ic.xcdit . § ad
cflficctii idctcrminatii.i q ad pluraUtatc cfTcctuii. f5 q ad
oacrmuiatii n6 bj ci5 q.ma gis ifluit.qi iflui t idct crmi'
natc. CUcl afr pot Dici.'5Ue magie .pficif .ic. occdi t.d
b5 ca5 magie cii Dctcrininatioc odcitii:f5finon.n6 opf.
CZu oici8.qj amfct.ic.Uc;: e^) b5 ci5 q magie ifluit
no cii o«crminan6c:imo finc octcrminat i6c ad cifii.q<
b5 vrc5 cognitionc.q idiga octcrmmatioc ab aUo. vt tcr
minat''cflfcct''.pccdatabca.f.vtfingul3ricosniti6c que
imcdiatc mouct ad opiie.vt f^.j°6aia. (L Sd aUi r6ne. X.C58.
3Ucg b5 nobiUojc ci^.tc.p^r.ic.pot negari.qi ci magi»
bonoiabiUe pot cc miniis vtir.qi matlc bonoiabilc mi/
n" e vtilc.fic f jpia.qi of i ,pbc?bui'.nccc(Tanoice gft oco
ipa:Dignioi w nuUa.gr6n6 valj.UrpolT; oict q» maior
at^P oirectiuo.fs p fc qptu od oacrmi"' cifcrn no o^^
t boc e pc8flti5 m q6nc.9' artifcj: fimr ctpicn* magie .pft
cii q ad oircaiuii op cjrpt'' finc artc.fs q ad .pfccutioncm
opis n6.(L ad vUima ronc.^Jllc g cogfcif.ic.-xcdiF.cc/
tcris parib^tMdsrarofct finc cjCEicn* cogfat ci^. ^>i>$
g> ccrera no fiit pana.qi magte tn opan j)fidr.falf c q ad
^fccutionc opie.tc.g b; imc" f n" oponis . qi ad magia
opari .pficue rogrif q» bcat imcdiatu pn"" oponie.f? boc
no b5 artifct. magte ctpcrtue. qi bcc ccognitio fingu'
lari0.quarc artifct n6 magis pioficit cxpto.l; cognofcac
casocisinvrirvtoictiuncil. 05 XV>
(UCaufa autcm cft.qi cipcricntia quidc^ (Ingu ^npbc*
lanum ccgniiio cfttare vcTO vUum. 1 c.
T^rrifiir circaifiiptcm.Utni5ar0fit
lllll vtliu5.£targuif pq^no.baW/
tuo fact iitne no 05 cc vrui^.qi factio vf cc cir'
ca fingiilari3:vt Dicit Sp.i ifa.g' oce act'' 1 gc
lmcrati6c8arcafingnlariafiit:f5ar8GbabituB
faaiu''.(5.ctbi.qi are c babitue di \'a ronc faaiune. ^te? Ca.5.
iUa q c c are ocbct rcapi i ma cttcrioii.i B c A141 are i Z.C. i6*
bibif factiuM^ faaio c op6 trifice in m55 cjctcrioic. qc i.p.iy.
^''^''.•i.tf.ctbi.SsvCianorccipiiiturimacttcrioii.quia circa oi
Tfia fiit I itciru g cabft ract".'! p iJfls ipfa vfia funt abflra midiuj.
cta.vrtt>icu c6'".iz maba. vrta opud ap.non funt in rc C6.4*>
ettra:fcd fiif coUccta a fing*^ ab itelCcu g ofidcrat opiid
cflfiritudinc.t fac i cie vni itctione.C^tefi ars ect vni
acrfaUii.f iic amfct n6j3ficcra iopcrc.f^ boc c f rm.oicit
.i Ifa.^ vidcm'' cj:pcrtoe magie .pficcrc bti tib^Vone
HncetpcricnVi fi cjcpcrti magis j?fidut qi Jrtificcenic
artificcBj)ficiiit.qic6poratimi8 Ifcrt pofitiiiii.?iia ^-^.qi
li ars e vFiurcii act"'! gnones no fint circa vrta.rilc ortifi
ccs fiit ctpcncn*n6oparcnt .qi n6bfcntaUgdcirc«qd
opcrarcnf .1 pcr :?ii6 non pjoficcrcnt.
^nM^rif fim ^'••^^ '^?'' ^'^' copaiiitanc ad
r*^* UUI 1 1 cjcpumtta oijcit c^toe itviaie.pficc
re vulem'».tc.£t «(Tignauit cij oice«x)i cjcgicn^e cogni*
4
flngalarium.ars cll cogn itto vrium:i poflT^ addud rario.
•Dabitus itcUcciujlia ci\ vtiuj. qj intcUs cl^ablh-actiie:
ij^ons bjbima micllccnuUa ci c jblfracms i viis : fcd
aracbabitusitcUcttuaU6.<S.«bi.(E11ota jdintcUjq'
(tiMB.9> vlc vt bj vidcri m logyca oiiptVcjpif.Uno mo
jj rc q apu nata cUccin tHuribua. aiio tuodo .p foinu z
vfitatc.g qui foiiiialr aUgd ocnoijf vrc.q: vtriiq; ipoj/
t.it:fiait Jlbti impo:t at aUgd ocnoijfii fozmarr ab olbc
Cd^. dinci et fignificjt Jlbcdincivt oic c6' ' p pby.Ct vlc oic.
rno mo rc apt.i n Jti cc in pllbue fiuc ifta oiifcrJt f$ foz'
inam:(tuc ^m m.15. (L llotj vUcruia cpaUg intclUgunt
q» ara cft vtiui obiucita qi uicnnfccct p t p fc in obo ar>
tis fozmjU* incUidif vHt J9:ficut in obort non folii incia/
du vlc q ad rciqj b 13 aro oiffcrt ab ctEicn^.qj m o&oejc/
IxricnticnoincUidif fo2mjfrvlc:(Tcutinobo artis fov
maUtcr incUidtf vntjs p (kut vifibilitae foimatr inclu/
dif in oBo vifua vt coloic. vrt 3 cft q? coitcr of obj itcUc/
ctiw p dl vrc:i 15 non Iblu ^ ad rc:f5 ct qiio ad vritjtcm.
(L 3flhid ocih no vf VJlcrc.qz qo c fozriulc i obocuiufli
bct po'cognofcitiuc 05 picccdcrcqiicUbs acmj lUi^po'.
vr pziintt 1 fozmjk in obo vilus pccdit qucUbct actii vi
fuaficpn^fbzmjlcobi JrtificisD^pzcccdcrcqucmUbct
octitm intcUe p:acfici:fcd vntas fiiic fit ipcculabiUe vcl
ocabilte no pccdit qucUbct actii ttcU'9 ipccubtiuivl pza
aici rcddcndo fingula fin£^ili8:qz lUa fit p aaii itclUct^.
qi vniucrfalitaB vcl e altq itcUcctio: vcl aligd factu p in
tcllccttonc:vtpzcdictj aitctozitjo coincntatozisvoluit
Qjvriaapudac.nofuntircct.-zc.crii^mcgaUtcrad
^ncs.q> vntucrfaluim ce artcm pot itcUigi oupTr. Uno
md obiucQ? vntucrfaUtas acmaUs p z fozmalitcr inciw
daf i oBoartiB fozmaUtcr: fic vifibiUtas ichidif fozma/
litcri obovifus. aUomodopotintcUigigticipatiiic.g)
are cll vniucrf jUii.i.6 nuo vniucrf aUii.CL £iic cft p
ad qdnc cjptcdo vniucrfalc ^ rc q cH apt j nata cc i phu
rib":fk ars bii cftvniticrfaUii obtuc:alio mo capiedo vtc
jp vniucrlaUtatc q c i itcUrii poiTibilt cata ab itcUcctioc.
ficarenoc vniiicrfaUiiobiucQJvcUidaf fozmaUtcr t p i
060 onl.C}" c-Q» ore c vniucrfjUii bii pticiuc fic ca
picndo wtticrl jIc vniucrfjUratc.dl '(no pmc ;>ni8 c.
ppoflc. babit^itcUcctiulieojccDcrcqaptanataccc iplunb'':
C.C.40. t bcc p5 i p tv)lkM z^^cc aia.qi it cUccr^c vniucrfaUii5. fic
aia. fcnfua fingulariii:^ vniucrfalc capif .p rcfjare vt oiftm
tx^' guif ab qcgicn*^ babit'' inrcllcctuaU9.6.ctbi.Ci^o z*
C4.I f pnte tacta crt pue. Dbj po'' q ad fozmalc.f.q6 mouct po
tctii 05 pccdcrc actii potetic.rcairras tbi. (L '•^6 tcrtic
^nisc.Ois bitus itclUrcmaUs vclcognt^jjccdcs ab tpfo
e vniucrfaUii.i.oc nuo vniucrfaUuj.qz itcllciie e ablira/
ctufl:i: p 3i\8 bit' itclUrct^.fj ars c babime intcllccmaUs
fiiacciptf ^pactu^vclcilcognt^iopuspccdcns abipfo:
Vt oc fc p5.g ic.CC 'Hotandii.gp vf dTc oubiii circa frtaj
^ne.qz vf 9? ars fit vnuicrfaUii obiuc pro ipfa vnicicrfa/
litatc.^ta qp vniucrfalitas p 1 fozmaUtcr incUidaf iobo
ani6:fic vifibiUtae t obo vifus.i^t 13 q Sjz.i illa partc.
£rptoe magie ^ficcre vidcm^finc qcQima ratidci bn*
ttbus.£t ibi Dicir.<|> c^icn' c\\ cogni°flngulariii.fcd ars
vntucrfaUu5.£t ftibdit cam buiiis:^^ ocs actiis 1 opatio
nesfuntcirca (ingularia.£^bocfozmaf ro.ilUidojfoz/
maUtcrtncludiioboarri6:r6ncahusacms x gnattoce
non funtcircaobm (tiii.qzQ boc oiffcrtaboboc^picnnc
drca cuins obm funt acnis 1 gnoncs.f.fingularc.fcd vn i/
acrfaUtas cfl ca b''.^' gnattocs z actus nd fun t circa ob$
artie.qz acnis 1 gnationcs funt circa (ingularia inovnit
ucrfalia.vt Dicit ap.tn Ifa.DDcdicuseni^non fanatbo
mincm.ntfi qz fozte:qz vniucrfati rcpugnat fanari.^t c6
firmatur.Obicctii artis vt mcdtcatuic oomtijcattue:
xvr. «"^
vel efl oomiis Pm c(Tc in ma C]ctra:vt flngulariu5:aut 00
tmis f m clTir.f.vniucrfaU: i anima . p fufTicicre oiuifionc:
qz cii smifcr 05 cognofccrc oomii opjri ^m ipfjm non
vf clTcDomuGnifi PmcfTciaia wtcnrj^fcd oomitsnon
cflob; oomificjtiuc arris fm c(Tc cf animam.qz ficact*
t gnon cs pii t cflc circa rcm cjrtra. t tri n on pil t cfTc circa
o5m artis.qzo&m artis cfl vniucrfatcobiuc. £»65 e flcut
pziuB.q» are non cfl vniucrfatiii obicctiuc: p ipfa vniiier
faUtatc.(L Tlota qi aE.alTignat cSy.q> qnjcmis niagia
vf pzoficcrc qg artifcj:.qz act''': gnoncs funtctrca fingu/
larc.Uii intcltigcdu Q) bcc pp6 circa.vct Dicit circunflj/
tiifubiccti:iq rccipiunf acf igno.Uctittiusqd ogimr
1 gnanir.aiio mo p6t oiccrc bcc ppo circa circiiflanrias
ogctta.i.q» act' t gnoncs lunt circa fingutarc.i.a (tngtilo/
n.ogetc 1 mouetc.IDo fi intcttigimr bcc ppo circa.fubie
ctiiic: fic non oifTicrt fubicctii artis t qcpicn'.qz ita bn rc/
cipitur act5arti6 ifingulari:fiait cjrpicn^i fic n6 ofunt:
qz obicctii artis cfl rcs nata cc tn pUtrib'': vii fanitas q i
ab artc rccipif ita bii in boic:fiait fanitae q c ab cjiQien
tia.0imtUtcr idcedfcct^gagif ab vtroq^.f.artetcnx
rietia:qz oomus vcl fanitae.f^ 05 (lc itctUgi q» circa.oicfC '
ctrciilbnna cic agcti6.qz vult oiccrc qy aa" 1 gnationc»
funtcirca fingutana.i.,pccdiita cognitioc fingulari:in5
a cognifionc vntucrfaU; q mouct intcltcctii fpcailatitiii
imcdiatc.f5 fingutarc mouct imcdiatc intcttcctii procti'
cii.vtDicitaE.in j?Dcai'a.(popiniomouct intcttcctinn Z^>C«56.
pzaaicii:non vniucrfati6:fcd(ingulari8:vtopiocfl9?ce/
lKm"bonozarc pfcs.': opio vniiicrfatie nomouanosad
I3.f5 ojpio ftngutarie.vtopio q> tatie e (if .t no vliB.vtl illa
cognr (tngutarie fic mouct nos q .pccdit ab cvpicn'. £t
illJcjcBicn^Btinctad cogitatiua^': imc^abhMC.pccdit
actiocozpaUevtc):btbcrc mcdtcina.(L ZiicD^sead ^
oubiii.itlo fozmafr iducif .'zc.ncgaf .qz no c ^f. itcntio,
9» artifq: min''.pficit cjrpto.co q> act" no rccipiof i obie
ctoartis.qz ita bn rccipif fubicctiuc fanari iobiccto or/
tie.fiCiobicctociCEictic.gnibitDS ictudi iobicctoarfie:
ronccufact^nofintdrca ip;. qzctrco obicctii artis fut
act*t gnoncs bii fubicctiuc.&5 .itcUif q> bcc ppo cir
ca.ipoztat circiiftif ii agctis.qz aa'' 1 gnoncs funt circa
fingut'c.i.a cognitiocftngiitan.pccdiit; quaiincdt.iri''ad/
miflr Jt qrptmctu artl. (L2d atid.Obicctii artis oomifi
catiuczc. 065 9 obicctti artis no c pcifc p cc vlc fozina/
litcr vclab ipfo vritatcqz obicctiipzcccditquctibs actii
poteticcognofcitiuc.fs ipfa vtitae n pccditquctibj actu
intctUxt^^pzocrici. f5 obicctii artio bii c rca q c apta n jta
cc i pturib^^cui accidit ce i aia:i vtc: et accid 1 1 cc i finga
tari:': i idtuiduati.il:t tu oicis.g> oomus non cflobin.':^.
tyds 9> ob5 artis oomtficatiuc c gditas oom^aii accidit
ce cX'i i aia.qz rcs 6 fc ncc e vris ncc finglarie. vt cottcr
Df JEtdrcaillagdttatcoom^bn fiit act^^zgnoncs^vtcin
fin^capicdo ci p rc:q apto nata e cc i ptunb^^fic troaa
tiicfl.gttU vntaenorcgrif fozmalVad obsortte.qimt/
nimcci^^ocfignoncefuntcirca ipfum.
r(\nta ">opf".(i:adpma5babif"factiu''.«.
dU I £>6m<|)maiozfoc.pz'pnc.qzbitua
factiu^^nocflvriu^ obiuc,p ipfa vniucriatitatc.ita^p vni/
iicriatitae vctobflroctio non inctuditur in oBo ciue foz'
matitcrfcd bcnccfl vcru q> cfl vniucrraUil.i. rci q apta
njta cflclTc m pUmbue^vd ctii vniucrralm pjrtituic,p
ipfa vnuicrfaUtatc.qz cft oc numcro t»abituu5 vniucrfa/
liii.gt fic ps ct od mino:c.qz ors fic t)cnc cfl vriuni: vt fa
ctii c.(L ad alii roncm.^tta quoc cft ars.-zc.vcrum cfl.
qz in boccflofia intcr ac ttonci Kicticcm.qz acttocopc
rat io imancns.fcd factio cft opo t ranficns in m55 cr rrfl.
£u Dtcis.Ttc non bs cik cftt^ aiain:vcf cfl ^ vii tatcfs
ILxhri
prc^ .1 Pf 3 rifl ta cfl cc m brt cft c r: vt Dctfi cfl pji":
Vil vfcq ad faztni cmflXintctioncnibil aliud c<\ $ itcV
lca:0' vf Jtig oidit: vcl aliqft catil ab itcllcctiSc f ; alioe.
£f boc b; vidcri alibi. (Pad alii ronc.Si are cct vruii?:
tiicartifcr.C5ccdir.fi cct vtun p ipfa vt'it.itcobuic. fcd
no cft^f? trt brt cft vrium q ad rc:q apta nata c c(Tc in plu'
rib*. trt Ij artifqc bcat cognitionc vfc;. vt ois fcamo*
ediicit cbolcra.tn artifc): nii$ opat finc aliq cognifione
fing^.qiop; ipjbrc cognitioncocbac fcamonca: nccDO
mincjfoifacit Domufibab.;cognitionc5 DomusinvH
JCx. S8' tm.qi vlc no mo«ct:f; finguti:: vt p; ?*oc aia .vrt opj ipfii
bf c cognitionc b** Dom^.g opo artificis non cftnifi circa
rccr fingularc.': qi ifta cogni* imcdiati^^jjccdit ab qcpc
rietia.^ qn?fU9 magid .pficit bi1tc artc fiii crpicn^qEtuis
Vfcrq50|2ctcircaidi:6bm:vtDcmcft. Qo XVI.
^ CCJHcrns 1 gnarioncefuntdrcafingfcrc.
"^^f^'' VF^^^T^^rttnr ^irwilTaptc.XMftaqopl'
^ . PKJ^^sl^ ^ beatlociiinDcgnonc:vtrii
JSoBp "^^^"
6gnone
fag.t.p"
40.
p^ocaui
jlotcfitp tpfcgnabilctcomip''. arguimrp
J\ p non.TluUa palTio rcafp fc copctit mti aic.
5J II intcr flibm -r pafTionc; 05 cc .ppomo. vt (t
paflfio fit rc j lis 1 (abm-A fi paffio fit cne rdnifi t fuDm fit
ens rontfl:f5 gna''crt pafTio rcalia.vrc cftcns q6ocpcdct
ab intdUi.qt intcllcctue eg facit vUtitc in rcb^.vt oicit
c6'"in .pbc^ocaia.-z.iz.mctba.ignabilc tcomiptibilc
cftp.iiTio rcali0.q:b5cccirciifcripta oioponcintcUcct'.
iz.mct. jj^Tfrcnullfi pfcgnabilctcoiruptibilc^gpe^.Bc^a.ci:
c6.^. p ccli.q: gna'* b5 ce poft nd ce : f5 ppe" b5 fcmp ce. f5 vfc
W.IZ4. cft ppc'. qi vtc cft fcmp 1 vbiq^. ft bcc efi ro pcrpctiii.
(1 'Tt^ illi^ no cft p fc gnabilc 1 comiptibilc : cuitie fu j?
n6 cft in m j.q: fnx^itio c carcntia fojmc in fiiBo apto na^
t£.z7. X to.ci:f mctba.f5 pua° vfisno cftin ma.arr fpeenonccnt
4. mct. ^nie.cuius op|y" vult ■Linco.^' pofle.Ucrifirc c(t oes
t.C'4.. f]:ie0mudireTnancreinqudlibctbo:atpi9. SUoQntota
T.icort.i vtiiuerfitae miidi no cfT^ pcrfccta. CJtcs iUd qi^ c pmo
pjpolte. -jpfcgnabilcico:niptibilcqftIib5fuppo'"ci'' cflpfcgc
fwB- ^7' ncrabilc 1 coj''.t no piTw.t bcc cft ^a ^"poitc. qi p fc fup
7C.C.9. ponitDcoi.tDcoi non cl^ in aliq flci in aliq non: nccali
jCc.8. qtiidoficitaUqiTno.f^qiMibsftippo^^vrienon cf>pcrfc
Sia^' tcoiru'' no piirno.q: capun indi" acni cjnia alicu'
9 vtisTtllud non cfl gnabilcqi fi ccf gnabilcvcl cet ab
eptitudinc vtab actuf; naitro mo cfl:cu fit actu gcnit i'i.
tn^tc illud oc q cfi oiffo Dcmratio t fcia no cl^ gnabilc
nccco:ru'' pfc. qi ifta fiintppc"' ^mopoft.t.T.mctba. f5
7.inetai. vtiumcftoiffo.vtvultcomctatoi^modaia.qj oiffoncs
tx.% p" gcncc 1 fp<f p non funt oifl^nes rep vfium qrntiu5 qctra
pofier.t. antmi.fcd funt oiffoncs rcp ptiailarhi cjrtra intcllcctu:
fcd int cllccms dit q jgit vritatcm in cie.crSirr oemon
fb-Jtio cfh'liii5 1 fcia.vt p; pmo poftc.t.T.mctba.cr^tc
1i vrc cct gn abitc t comi''^ p fc:tuc ac tue t gnonce no fic
rc*t circa priailarc tm.qd cft f t^ qc ^bc" metba".Ma P5.
qi qcq vtta funt gnabilia t comip" '.t gno t comip?Ain t
actu8.gacn>9 centcirai vrcCT^fteoe qd p fc gnanir cft
E fccrrtB.ficut viilt co^^.T.mctba.vbi oicit. XDanifcf^ii
^a^fifjfjffftfn^atiqaligd.noaliQd i alto:f5atigdpfc
e^ife.t boc vtilf 3;:.« i li^a.f^ vtc no criftit p fc : f5 in fin/
guljrib". vt vtilt .T.mctba. (TJtc fi vfc e(Tct gna'* t
coiru'*^ p fctiic miidus cet p fe ^abirt comi"*.q6 c f r^.
zTccli.oiiapb.if.mndiwcfl^jpoflt^erfpcb^q funt icoi'
z^alLt. niptibilce.q: q vtia funt coiru"*.<r3ftc illtid p fc no eft
c6.p, gnabilctcoim''.qj^pfcn5b5ec.qignotcrminat adee
g fc.t io gno p fc c ad pcr fc cflc.fs vfc no b5 cfTc pcrfc qt
Tfcbscep fmgutaria.gtc. (r^JtcpalTioqucincftatiaii
pitmo incfl fil oib'' fup^^otcntis fub itlo.q6.n.cflpiimo
eft B fc.q6 aiit cft |2 fc:e 6 oi.oe oi oii t ieft cuilibct fuppoft
C19.
C0.8.
Ubi.0.
C0.Z6.
t.c57.
€15
to.eic pmopo(tc.f5 gnabile tcomi''no incftfit oib^^fup*
Otcntisfulivri.qificmncvnognafoidi^oiaccnt gnata: t.Cg.
fcd boc no vidcin^g» foitc gn ato no ot^ g> jHato fit gn 5/
tii9.(i; 7te.fi vtc cct p fc gna'' t coini''.3liq6 gn.ibitc ba
iKTct cc ani^ .pdiiccrcr tn cffc p gnonc.f; 15 clt ft;.qi tcr
minuo mtitattoisnoc Jilmutjtionc.cog^.pducif p mii
tationcj-oria P5.qi fi vfcgnarcf : abaliq gnarcf ciufdcj
fpccici.t fiic vtc cet in co:a q grtanir ancg gti arcf .(]73te.
fi vtc cct oniabilc t comi" g fc.tiic idc filclTct t non cfT^.
boc cff 5 pmi oignit jrc. .■>u a p^.qi fi vfc cct gilabilc iali/
jjuo inffati tpi9 bf cf il cc. qi boc itclligim" p giijbilc: fit
g illud iftan9.a.i q no crit.fs ipm cft ppc* fm ocs.t pcr/
l.Ktuiifcmpcf^.gin ittoiftanti.3.firc:tn6crt. (l Jtc.oc
OTJbiUeftidelpcaimali^:cj:qgnjnir:tDuicrfiHnniio
p" mctba.fs vfc vt bo non cll oiucrlue niio ab alio boic:
f; boc opoitcrct cii ab co grtarcf .([; 3tc.qi> griatur ad gc t.C}0
ncratione attcri'':^^ griatur p fc.qi altcp t p fc funt op'*.
f5 vfc griatur ad gnoncm fingul aris.g tc. (T^fc;. nultii
indiuifibitcegriabilc p?t p fcc^ 7?mctbJ.vbi oi^.ops.n.
fcmp oiuifibilc cc q6 fit:i cegdc \y.z bocf; vtc cft idiui' Xx.x7
fibilcqi cft foima:DC qua oicit aiutoi fcp pncipior .foi*
cflcopoi ptingcs in fimplici;t iujriabili :?nrtc8 ccn*.
'fltl nntV>riri1tt1 argmf.qrialqsDuofiitcjdcm
U^pUlllUm rcatr.gcuq5pjlTiorcarpucnit
yni p fc t attcri.qi paffto cgrcdit qijpprnB pncipge fubi.
pmo pofte.t qriicuci; fiit cadc pn*.t p orie ccdc palTiocB:
f5 vtc t fingurc funt c jdc rcarr.vt xcdif ab oib' : t coi'* t. co.j:. z
p fc copctit fingti.g t vti.({; "Jfc.qi^ b5 p fc agcne c p fc gc
ncrabilc t coiniptibilc.qi agcs apd 3^ .c qiS jpducit rcj
Dc no ce ad ce:t boc c gria''.f5 vlc p fc b5 agC6.qi iltud b5
g fc jgce;i aiiu9 oiffdnc oicctc jjd c ponifagcn6:f5 i oif »
hnitioc vriuj ponif age6:fic i oifl^nc rcf naniraltu,. vt
vutt o'"^p pbr.qi oiffiniun f p oia gcncra caip.d^tcvoc
gria'' p fc abfiractii ab boc gria" t illo c p fc giia''.qi idc5 Co.p; .
ti fcipo p'.vt p5 5" mcta. f5 oc gria'' p fe abllractu ab boc
tab itloc vrcgvtccp fcgfu^t t^fiirs pj^^figuri in oa SCc.zj,
rapti.ilD tno: p; p oiffoncvlis ojt i ab ar.p pbicr.vtc c
qo 6 prib"natu crt pdtcari.f5 gria'* abfb-actii ab boc t ab
itlo nanim cft picdtcari oc pluribus. g tc.
311 flO"'^*»^.fCcda.q;ppona?ncvnaquipba
II Hia boronib". z^moucbooubiacirca onc^ct
fotui ca. }! folua roncs pn'". (C©, ad itclt, pniB c no/
tidii ptcrmittcndo Dift"" vRs^ itcntioc t jp rc. q: o tm
qrit oc vri .p rc.O: vfc.p rc ouplg:c.q6di cuiTupp^fiit
griji" t comi"':vt bo t jfin^.aii^cft vrccui^^fup" ri ftic
gitai^tcoi"'':^ tll6 vtccft ifctligcn*.(r <5irr ciYnon'" Di/
mitt cndo oifi^ m'" p fc i modu cindi:t modu; cflcndi.
acciptf m6pfcjjm6it>crcndin6^iJtiuc:ficqri fiiBsii
cftci pdicati:ncc c,5.vt boccft b6.f5 accipii pofituic : fic
qri pjriio p' 6 fubo. vf cft i z^m^ p fc. (£ jtc. 15 accipitur
gcnr fic qri cft gno attf ui'' q: no cn tc i cns fiuc la inccpc
rit cfTc p ficri:fiuc p gnonc: t boc fiuc ctia nodti inccpit:
Dumo ptigJt ip5 icipc.t ca biautatie alioe modoe gcni'
ti ptcnmt to:q9 ponir .p^ccti.dfZunc 065 ad q6nc5
cp vrc p rc oba ciii" fup^lun t giiabitia t coi'" cfl p fc t p° TCxAuu
grtabilc. ^tbocpbo uc.illi pTt p fc cltgriabilc. oc q oc
m6 ftraf gno tcomi^.t bcc crt \*j.qi p?poRc.pj(Tio p! ct
P fc ccmf af oc fulio.fic rifibilc oc l?oic.f5 6 vti p° t pcr fc T ^ . ^
ocmfjtHrgnotcomi^vtpsEa^^.p^ocgnoncvbiOiCtt.
t»c gnonc a 1 1 coiru" t Dc namra griato;: t coiruptoiti$ tx.^
vfr Boib^^cae ocmfandu^ t r6ncecop Dctcrminandii:p
gnoncmtcoini""itctrttpoin6c9:pnaturigrijtor fubm
e cie it ctrit pn^vf volfit qcpo'*' ibidc^.iltc g pafftocs vt;
ocmfanf ibidan oc fingti vct vri;n6 oc fingri : qi fic fcia
efTct fingluis t no vrius cui' opp" vuli 3? .p" poftct 7* tx.^.
TCx.zo.
Xx.6.1
7.
Jn finc
4mC
f-C-Sh mrtba.T ctif ocmf Kioc(Tct nngulirm i no vRii;. qS cft
fairuin.^ riMiqnif qi ocmollrcrur 6 vli. 5 vf qi vtc fit p:i
mo t e fc gn.iX^-rcozrui^CC^rcocqd pfcipfum egnabilc
. cpfcp7imc-»gn3bilc.l3cce^j.n.imcolo2pfcipfum cvi/
XtC.p. fibilierio p fc 1 p:imo e viltbilio.t p; p° polW. vbi of .Ufc
gdc oico c ot qic p fc c:-: Pm q^ ipfu ;:f t vfc p fcipnn
cft gnSbilc 1 coirui^nam lUud fm fcipfu; e gnSbiic : qd
no c gn abiic mcdiantc aliq CT^vnfcco-.f^ illud vlc.f. copo
litii cc ma fo:' ifo:mjr j 5ni9 cfH>.-!. q: nd ojrc ali'
qocurinfccn pq^ incft ci gno co^ru'!]"'?^*? iUi incftp
flligdigcums n5; incftoi^b^qb^icd.p poftc.f^ pna; vris
{>dct inclt gri5 1 coiru^oib^Qb" iclhq: fo:.no cco:rupti"*
nili inqu.iru coponif ct ma 1 fo:' info:mata orqa : ncqj
b:uncllii(»:ncc .iliqA .ilionl.io oic .p ccii. Oegrta''cic
prio 1 fiilk) qdi c : coiriipi fifr fup"'qiiod.i 1 qp 3rio in y
riu (jucadmodfi i pmis ocm c Pmonib^f.i S**pbF.(r5tc
iild p t p fc cft giia'' ct cuuw pncipqs cgrcd it gno 1 co:*.
bccc ^a p 1.incot1.p''poficr.vbi viilt tj) tiic aiigd cfi Pm
fcipfiim:i p°.i vlr qrt ncutri aliq6 fup.iddit q6 fit noci
aut non citum rcfpcctu aitcri^if; ct pndpgs vhscgrcdi
tnr gno 1 co:ru?q : in copo** ct matcria t fo:* in fo:mata
pnj9 n ibii iciudit gn fit ci gnon ia t coi*'. iqia pncipqe
p:op;u9 ci^^cgrcdiat .q: a marcria cgrcdit tiqja pn*nu
tcri.ili:i a fo:* ri$ a pn? fofali.vci ab co q6 c ro ft>«nar:
Vcl finaii9:i a ^rqscgnrdirco^nfti^a pn?cffcctiuo.qj
0<qdco:riiptf a5rioco:riipit.ctcgrcdit gno tiqpatcp
mino a qtio q: oc q6 gii af :giiaf a prio:ct nibil c i gnonc
ico:ru"*gnntcatil ctcopolitocr matcriaifo:^ vtpj.
^"jTteqii aiiq pafTio vnica icft pTib'*': no icft vni p altc/
ni 05 CI6 icc p c i; ccvc;.cr p:io poftc.f; ai; gtia'' -: co:ni"
idl pTib'' fi n g*^" ct ofn t ib" ftv: t n 0 icft vn i pcr a irc;: . vt
fo:.no c gfiabilc 1 co:niptibiic p b:ijnciiii.ncc c;5.g p ci?
c6c5 tcft CI9: f; ifta ci c vfc.q^^ .pb af .q: i ptib" rcpif .vt 1
foi.i i b:uncllo:'r multis alutt.rclingf g qi vtc fir p^giiabt
lc ■: co:niptibiic.(r"Jtc oe gtiabiic p fc: vfc gtiabilc p fc
p:tmo:vclpcr fc non p:imo.bcccft?a.p:imopo(lc.tpcr
XtC^. cdmcnraro:c5.5.mcrx.ocpcrfc.vbiDicit.g»ocq6cprtit
p fc in aiiq vcl cft fii^a vci accii e^ivrniq; iflor p mcdia
1 finc rncdio.f; vfc e gii abiic pcr fc:-: non d\ gtiabilc p fc
nonp:imo.crgocftgtiabiicpcrfcpiimo. iDino: j?baf.
c p:imo fir giiabilc pcr fc.q: cft idcm cffcnrialircr 015
fingulari.quod ponif gtiabilcpcrfcifjnoncftgtiabilcp
fcnon p:imo:q: mnc cflcr oarcaligd cui p:imo incflj: vf
crgo illud cft fingiilarc: vfvrc. non fingularc.q: plurib'
fingularib'' ofnritHw fpc incfTc non pofTcr: cu; finguiarc
infiiirib^^nonrcpcriaf.f^gtiabiic ipiitritnis rcpcrimr.
Vt in kyiA b:uncllo.rclig f g g» vfc fit aii p:itno incft. ct
fic vtV p -: p fc cft gti abi lc -: co:nipttbilc. (C^tcm iil* p?
1 p fc cft gtiabilc ^ co:ruptibilc:cu? 3 gfiabiic: co:ntpti'
bilc eH pttcrtibiicx): pafTio pucrtibiite ccum fu6o.f; gc
ncrabilc 1 co:niptibilc coucrribiic c cu vf i.q: fi eft opo'
fitil cx marcria 1 fo:*.ruc cfb giiabilc: cS.^T^tc i\l6 q6
ppcniaf p fucccfTionc indiuidiios vf ccgtiabiic: co:ra/
ptibilc p fcq: niiilii ingtiabiic 1 inco:niptibiic vf pcrpc
taSri ct fucccffioc idiuiduosrvt coynw ccicflc n intclli/
gcntic. f; vfc cftb<5. q: oicit 3;:. in p""*. Cscfinictiep:!/
£0.34. mieimporc cf^aiigd coc rcmancrcccomcntatotztoc
ata oic.0ollicimdo oiuina cu no ponnt faccrc ip; pma'
ncrc ^m idmiduu.mifcrta cft ci'' i oido ci ifnitc gcncra/
fiui q pot pmancTci f|.v;p f tutc itclligit ^itc gfianua.
(HJte fi vtta ^vr fc no cffcnt giiabiUa 1 co:ntptibilia vt
alt) opinanf : fcgf (}>opp'" p feabfh-abcrcf a fuoopp"'.^?
B cft fTm. qj ole abftnictio vRe a pti*'* i p fitim"* aiiig
rcptii infingt^.pftataiita^tnvnooppofltocnocft fiili'
nido aUeri^pila pj^ ingilabac igiiabUcruntoppo^^i
C5.T7.
XVI/ ^
ingencrabilc abfirabinir a gtiabt ti.g -:?.
10 11/^ 11 Iti ^ <^""ca ifta qonc funt DiflFr^.q: ot/
inui4llUUII| ctiicftg^vrcp^tpfccgiiabilcCo
tra.niiiliipolc cc t no cfTc:b; ncciit; cc ab alio.nifi mot^;
tbocvultco^^.iz.mcrba.ittoco^.^oan.aiirgrimatiaw C0.44.
mouctmagni toifficiicqoneprpa^i^fjvrcocfcporccft
cflTc •: no cfTc.cu fit giiabiic ■: co:niptibiic -: no c monie.g
no b; ncciu; ec 1 ppc" ab aiio.([7 jtiic ali6 c otib^.q: oi
ctii cfi q> vfc cft gtiabitcZiic Dub"" c. vmi griabitc fit ab
aptitudicvcl ab actu.(i;aii6 oiib^^cft i q mo d6i p fc vte
p^ipfcfitgcncrabiic: co:niptibilc. (r^^oub^.vfQ»
nulio mo vfc fit p fc gnabiict co:ru''.q: iiiud qd foiii b?
cflc potcntiaic cjc aia; no cft gcncrabilc 1 co:ntptibilc g
fcqtgnot co:ni?fiitpa(Ti6cecntlactucciftcntI craiaj:
q: poiTunt ciicaii n6c;cillcntc i ciue oponcf^vtc foiii bj
ce potcntiaic cr aia;:vt p; p y"".iz.mctba.g>vrcef afaj
no crt nift po\J(\tt .pbaf auab^^.p^cft a;:.7.mctba. vbf
Dic.Qifi v?o fuBa altcra:^: q6 firtoni -: ro.bico aiit <^: boc
j|de ficdt fuba.^^c.Ziicpaf pofloic.no.n.fttoomacfTc:
f; q» buic oomui.vcp fincco:nipti6c -: gnonc funt 1 non
fut:oiifu;cft.n.q: nuiius li» gnat ncc fac B.(l 3ftc oic ap
T^b^.i illo.c.cof aiit q fiiit . vtrii g c qda; fpcra ptcr bae;
aut oomug ptcr iatcra:aut nii^ facta cfi. fi ficcrat^y jli/
gd.fcd q: talc fignificat.boc aiit oacrminatil n5 efi.f; fa
cit t gnat q: boc taic q6 1 qii gnani cff ct boc taf 15 aiit e
ocb.callusif^fo^.cqucadmodufpacncali^ij^vo-^aial "5^
qucadmo'" Ipa cnca totatV. (j 'Jte ^'"'oic.g' aiait & vfc
c ficfpavriflnccgnatnccgnatur.C^fcp^^oic.iz.mct. Co,Z7.
pn"* vfc ndcpllit cr aiaj.f; iditiiduaiie B. P.n. idiuidua
ab alto idiuiduo gnatur.bo.n.vrc no gnaf ab botcvri.gt
gtMifdafbieitcrpofitiefubdit.of vrr»}» bognat boicm: ;
fj nuilii vrc gnat aut gtiaf . f; fo:.pronctn. £t tc nnie pf .t j
b.b.abboc.b.qpuieoicaf g>.b.fiinprrgnat.b.fimpl'r./rc/
ccqpplaneviilt 3;:.': ^j^^gi vic non piaf.([ Itcaiicto:
d.pncipior folues qfio vfia fint a n j.ricit. 'Ila igtf occul
tc opaf i bie q gnando fingrrc gnat t v^cvf gjvlcp fcno
ai j pmaoiffiniitatevciDub"D6? ccd rgencrcif.
of.Tlulliictfc polTibiiccc.-tC.vcr cnob^cffcnc/
ccfTariii ab aiio rcafr of ntc ab co.bti tti pot bf c nccitt; ce
ab co quod cfi idcm rcjlitcr cii co.Xit oicis.vlc 6 fc pof/
fibiic c cc t non ciTc vcf cff.t idco n6 b; cfTc nccciianuj
pcrpctuum nifi ab indiuiduis quc fiint rearr cadcm 015
vfi vt coitcr of .arr potcf^ oic i.nuiitim cj: fc pofTibilc tc.
ib6m g» vcp cft niillii ct fc pofTibiic eflc 1 non clTc fm fe
totii b;cfTcnccefTariiiabaiio.tameatiqd qc fcpolTibilc
ciTc t non dTc fiicccfiiuc babct ce ncccflarium ab aito: vt
ittonie: vt oicit c6mcntato: ibidcfic vo cW oc vniticrfo/
iL-g* babct eflTc fuccefTiuu; ct fiiccefTionc indiuidiiouun.
(Ijad z* oubium o6m,g) vfc eft pcr fe gcnerabilc t cot
ruptitHlcacdptcndopto aptttudinctacnL-g> tpfu; fit ge
nrrabiic p fc. 'R6nc6 pmc lni boc oiidiir.fed q6 fit gcnc/
rabilc -: co:niptibtlc 4 ad act u..pl>o fic.3tiiud cfi co:'' f$
aau qo b; in fc ^n" acniarco:nipti6i9.q: pofitopn?fuP*
coiru«*ponitur pnciptattj.f; vfc ^spo^ci: ma -: fo:*ifo:ma
to 7r^9 e bv"'.q: ^ctae cflpn^fiifiRicicns co:niptioni8.vc
tQqcpocgnonc.flr^tefixfcbsPpo"' Bqrmatfoi^ifot
mata pnje ad bic gnonc 1 co:niptionc.ita fc b; ^^po* cjc
ma 1 fot^ifo:" pnje in vli ad gnonc 1 co^m"" flmpfr.fcd
fic fc b; copo"boc flnguiarc.ct ma z fo:' info:" prua od
banc gnoncm 1 co:niptione.g' c p fc gnabiic -: co:'* qptii
od actum b'' gnonie 1 co:ntpti6ie. vt oce coccdnn t. crgo
flc fc babcbitcdpo'" cr matcria ■: fo:' i vli g> cntp fc giio/
biletcotru'' q^tu;ad acttulc;an6ncm.&; cditcirnda
vrc non c(l gna'' 1 co:'' actuan". gnone t co:' fco:fu$ et
p^iifim IGpta:f5 gnonc % (ovu^ fingalahu.qiceno babct
iLibri
pter (InguUirfa.T io gn Sn i co:rupi no pt ptcr iTngiilia.ni*
Kc ccbab? in ITngiilarib'': babct^tcojrupi i fingiilaril)''.
Iffad aliiid Dubiuin odm .q> vlc cft gn a'' coinipnbilc
P fc fcaindo modo odi p fc.qi mnc c modus 061 p fcj
qnpdicatu cgrcdit qcgditatc fiiDi p fc: vt vlt 'Lincoii.p
poltc.fjcc gnabilcicoiruptibilccgrcdit pfc agditatc
fubi.f.a copofito cx ma 1 fo:' ifoimata 5n|9.g c in 2" mo
06» p fc. (Cad aliud.'?!!* qd folu b j cc potcntialc.ic.co'
ccdit.Xuoicia.vrc folfi.ic.lbdmg^vrcpotitciri ouprr.
Uno ino .p cc rcali crtra aia;:q6 cc b.; fubiuc in fui« tiip
pofiti9. £t p iflo cc vrc actu bj cc cjrrra aiam : 1 cft gna'^
I ^coiru''. aiio mo pot accipi vrc p ce intcnrionali.quod
fuBiuc c in anima caufatiuc cx aia;:i illud folum non ba
bct c(Tc potcntulc crtra animam : 1 tak noe gnSbilci
comiptibilc p 1 p fc cfi fit acciifl.crad auctoiitatc rcfpd
dco.pnoridotj^ouplcjrcratopio rtvli.iMatonicipofucv
t • riitvria fscccjrif^cticfcpataafingubrib^ppouaecas:
fir p' cft. Qi vHa no ccnt fcpata a fing^^^no cct fcia. Bc
firn.vt oc fc p;.o»ia pbat .qi fci j c vfiuj. oc q6 cplhr
m fingulanb'' c fingularc 1 non vrc.Gjntra iftos loquit
a^r.T^b^.illo caMltrii aut idccaut altcp.ic. vbi oicit.
0ieenc fcpata vtia nibil jxicfTcnt ad fciam, imo magis
fcia non ect.aiia ^o co;r ci. qi fli vha no cent fcpara non
e«gno.Bcfrm.5t?a^baF.Qzoeqdgnatur:gnarur afi»
bi firi in f^v.illd firc in fpc c vfc p fc cjrrte fcpatuj.^Jfta z*
3C.CZ0. caponcdivriafcparafiiirgno.CorraPlogf a:p.tUoca?
£o:p aiit q fiiit. vbi comctatoi oiat.ircdir in 15 ca^occla
nre9>foi'platoniBntbit j)funtadgnonc.qrficu ocftru
lceriteaBnojKleficifcia.fipcclTcrim^cascc.vrrcr i i?.c.
Dcftmcrccas no .pddTc i gnonc.Cjaiia crar opio pipa^,
9!meta 3pp:inccpe fiiitap.^vlTafubiucccnr m fing^*abl>ra
tX,zz* » cu rn f m inrcirm ircUigcnrc ca no inrcirndo finguloria.
CrXiic non*" vltcri'. gp ad opionc plaronico;: ponettu)
VlSafcijataclTc afin^ilarib^^circapn^^gnonia fcqtMmr
nibil gnari nifi fcpatii a ma.q2 gn ans 1 gcnitii ocl>ct cfTc
cade (pe otuerfa nuo.ci) g gnane c abflTacrfi a ma. 1 gcn i
lum cflal>(hv)cni a ma. Conrra qiios logf 3^ .1 gdi au'
ctoiirarc ^aUcgara.Urm igif c qdi fpcTa: 1 i alia aucra'
tcqifi "fo fiiba.vbioic. Ilo.n.fir oomuiceabftracmm a
ma.vr ptatonic i pofucriit:f5 q> buic oomut ccfit pccptii
cnma.crJ&t ad ifti intcntionc oicit c6"^5»aial i bomo
VK» fepatue f m cc cjrritic a fingb"' ncqj gnat:n«8 gnat .
^ P50 cjroib^^bisq» nocintctio ap.vtcnon ccgna'^-ncq;
cozruptibitc.0.; q> vtc no gnattir fcoifu; ctiftce a fingu
; larib^rvt ptatoici pofucriit.p boc p; foro ad auc"* oiligc
fT^fi^ rfldf" c ad ronce pn'". ad p'» Ctcr ifpicieti.
JL^Ui- cu of nulla f;a({io rcar.ic.xedif.&icis.tfcegna
bitc.ic.ibdm^eeanabtlexdpaiTio gnabiiie rcaT: vr bic
logmur oe cffe gna>*.0cd ti! vte pio rc obiccra no cc a ic:
f$ rcar.i fic no gnamrp t p fc.qi no bj ce fimpfr. (5 bn gc
neraf inrcn?fmj|d.flcaca^e.vt(^.7'b^grationon 5^'.
Cr3d atia.nuUu q: fc gnabtT.tc.ibdm a atigd por cc gc
nerabitc 1 coim'' qc fc otiplV. Uno mo m fc romm 1 fir
Rcfoi.vct plaro.atio mo of atiod cegna>'f ; fc totn; fuc«
ccffiuc.vr mome 1 r^. £Dd oom .9) nutlii q: fegnabile
t coirui' fm fc totii fir^ ppcmit.til ce gnabile icoi'' fm
X^JJ Tetotii fucccfiiuepotcd epe^.rtt^Demomi tQe.Zuof
ci9.q> vicic.iyifm g» vrc no c ppc"oino ftnoee ptce:fcd
epiabitc 1 coi nipribtlc fm tota iQtee fuccefGue. ^t cii
- Or gnabilc b; non cc. iM^m vcrom e fl totii firegnS'
bilc f mfe.totii firb; no cc.St cii of ppc^fcmp bj ee.ibd^
fp vep eft fl fit ppc" fm fc totii firb; ee.0i fttaciTiucdl
|>pettium.tiic fucccfTiuc bj ce.Ht qii of vttcri" id^ no pot
•liqif nd cr.i fcmp ce.C>6m q> vcjt e fm fe torii fir.tam^
iKceiriue bii pdt alu)iildo non cc qtio od partca: « fCTDC
€16
e{ fticccflfiuc quo ad atiae partc9.(i;ad alii ronc.ittd nS
e p fc gnabitc x co:''.aiiu3 puatio no c in ma. t)6m q> ve
ni;c quantii ad cc 0ttabiic:non tti quantii ad cccoim''.
q: griabitc b; cirpolt non clTc.trt io rcquirit piiuationcj
in matcna.Zruoicis. piiu.ttiofo:mc vris noncin matc/
ria.C>6; q> foima vUq oiit>lr pot cfidcran.Uno tno qjto
ad fuppofita foi' vtie iquanm; coimptibilc. atio modo
quanmmad fuppofita fo:' vrie inquitii gria''. 1 iRa fup'
pofita oilTcnint.q: fiippofita foi' vlie inquanmm gna' *
in potctia fiint fuppofita 'fo foi' vniucrfatie iquitu coi
nipnbilis funt in actu. Zunc 06$. q> piiuatio for* vlie li
e(t in matcria quantil ad fuppofit a fo:inc vrie inquantii
ComiptibiliB clt.f; inquantil guabilie clt.Ct miando of.
q> fomia vlis fcmp b.ib; ciTc:\n:ni; cll qiio ad fuppofita
coi"'.rri qiio ad fuppofira cuis griabi tia non fcmp balxrt
cc acru:f5 fcmp in po'.(C"P»ofio qucoiq; vidcrc; folbn^
ifiam vt cogircr.fcion. inagnoe 1 fotcnnce oocroice pQ
iftam ronc; 1 qfimmponcrc 5nii buiue opionis. (£Bd
otiam ronctn.^^lltud qi^cft p 1 p fc griabilc 1 coimptibi/
lc ilUue qiMib; fiippofirii cft griabitc 1 coim'' p fe no pii/
mo. Scd q6Iib; fuppofimm vlie.ic.ncgo. ad j)fc»6ncn»
capiaf atiq^ idiuiduu; acm c]crie illud no cft griabitc ab
a^nimdinc ncq^ abacm.Ctdm^pvc;: c{iq> fuppofiru fot
inc vtio tnquanmm coimpribitc dt.fic.no cflgriabilc. fs
fuppofim foi' vtie inquanm; griabilc cft.i 16 vc:p cR oi/
ccrcatiqft fuppo"acm ctriecfTc cointpribitcabaprim/
dinc.i non ab acm:f; fiippo'" foi' giiabilie cll griabilc ct
aptimdinci ab acru.crad aliav^fU^ 6quoclloitft5.ic.
ncgo maio:c;.qi oc griabititHte 1 co:nipribiliTju6 c fcia:
vt p 6 gnonc.Cr firie cfi oiffo cof :i dmf ario. qi bcc e Z»c.pl
optiaocmfatio.Dccopo^cjrmai foi*infoanata pnja
clT gn abilc 1 coint^nibilc.f; gna>* 1 comi''capicndo p:o
fiibo gcncrotionie 1 coiniprionie c ?po"cj: ina 1 foima
ifoimata pn^e.g ic. ad piobJtioncm maioii6:cutua cll
fcia 1 ocmf atio itl6 iporc eft atV fc l>fc. C>dm q> vcp cft g
fc vt p fuccclTioncm indiuiduor . jODo o6m q> ilUid 6 q
cft fcia oilTo 1 oaTrf atio iinjv->rc cft alr fc bfc p liiccciTio/
nc; indiuiduoc 1 no p fc:i fic non val;.<rad atta.fi vlie
cfT;gna".tiicactii6 lopationce.ic.iN^m cp vlcciTcgria/
biic icoi''pdt intcltigi ouprr.Uno modo griatioc icoi/
mprioncotfticta a finguljri.Ct ilto m6:ipolccf^ vlccfTc
griabilc 1 coinuHibilc.q: ciTc non bab; oiftinctil a fingu
lari.^fonccgrijtioncmoiltinct.im.atiomodopot intcl
tigi vtc cfTc griabilc 1 coiiuptibilc griationc 1 coimptio/
nc particutanum.Jft illo modo vcp cft vlc clTc griabilc
icomiptibilc.Zncoiccndfi.q?fivniucrfjU'cctgnabilc
1 comiptibilc gnonc 1 co:niprionc oilhncta a porricula
nbo0:actus 1 opartonce no ficrcnt ciru fingiilaria. &s
ficftgriabiUricoiniptibitc gtiationcicoimptionc fin/
giitanum non opoitct. £t tit oicie. g non crunt griabitia
icomjptibilu: mfi p occidcs. cjrqiio non gii.iimir nifTp
finguUiria.iUud non vnl;.(^:coU7:noncfc vtribtUentfii
ifto 1 ilto coto:c partiatlari:tamcn cotoi fm fci piio cfl
vifibilis. ©ic o^ q> vfc cft griabilc f 5 fc 1 piimo:tamcn
in ilTo 1 i iUo flngutari: no p fingtilaria. "^ta q> fin t cau
fagnonidvCi&f;qinon inucnninmrvriac^tra fingiila/
ria.fT^ aliam ronc; cum of . Dmnc q6 gria tur p fc cfl
pcr fc c):rie.;b6m qi^fc pot aaipi oupti-. Uno modo fi
q>\rQ fc.oicit modum cfTcndi vct cpltcndi : 1 fic maioi
bal>; vitatc;.aiio ittodo potcl> accipi pcr fc fm q6 oicit
modum iTxrcndi.f. incflc aiicui fm fuam narurd: vtl>5
cft rifibitie.irt ilto mo inaio: non babct vcritatcm. ncc
ifto modo intcltqccrant anfto.i comcntaroi. Xu Oids.
vrc pcr fc non cj:iftir.xcdimr.i i6 p fc no cftgriabitcfic
aUj)d J2 fc cj;no.tA bn cft gnabilc 1 coim'' e fuam nis^fv
1 hvC.
xvrr.
CHtequttobjl^brnibirpftunavrtnfifcatigdB fe eprti.
^[^adaliirdMcfivtccctgnabilc.tiincmimdiis-rc. £M>5
g»nfcgt. ad.pbjtionc.C6poritijc):gtib''gnabilib''.ic.
ib65 q> vcrii cll (1 ocs ptcs fint gnabilcs i comipribilcs.
Si fo n6 OC0 n6 op5;t fic cft i ^pofito.n3 mimdim c6po'
nit qcgnta ccn\t ct iftis fpcbue. iDo gnta ccn*cft igc
ncrabir-i ico:ruptibilis.et io mundiiucft ingnabil i m--
comtptibit'.(E;05 okea4 (^Qt q> mudus cll comiptibi
Ub ronc illaE fpeiit.t:)6m qp ncciui clt.fj ppctuaf cjc fuc/
cefTioc induiiduor :t boc vult Sp.p mctt>iu.vbi oic flc.
Ca.<ti ioecqcucp psipli^gnaturcictnifo ifupioziloco catido
DCQzfU5 fcrf . aitait i ptc firfurfiJ fcrf qraljto ignc.t tic
ptinuc boc gdc pfcucrat acrc ^i<cnii crris.boc au t ignc: z
fcmg alu^ t ali6 fit vniiqda, ipfof .(rad alia r5nc5.31'
Uid n6 eft p fc gna'' 1 com»''':^^ p fc n6 b5 cc. vc f e (i nul
lo mo B fc b5 cc.Zu oicis. vfc c% fc no b5 cflTc. £565 vc'
ra cfl ^m cfk c):ii( icq: no cpftit cjc ftngnrta.f5 tn b5 cc p
fc fm clTcntia.qz b^cflcntia oiHincta.i ifto m6 vrcdl gc
ncrabilc 1 comiptibilc p fc.i.p fui cfTcntia. (Ijadalidm
r6nc5.pafTio q incft alicui.^ccdif .(TZu oicia.gnaWie t
comiptibtlc.tc.ncgo.aaipicndo gnabilcqc aptimdine
adgn6nc5.(L'adpbatt6c5.vnico ididuognatootaccni
gnata.ib^9> fcgf ^m aptitudinc5;n6 ^m actii.36 (T itct
ugaf Dc gna" q^tii ad actil-05 rridcrc ad maio2C5. Qri of
palTio q iclt alicui.ic.£>^m qt ouprt cfi pafllo.qda clT paf
floq futficictcr cgrcdif qc.pp:i}9 pnciWB fabiq^^ad ct''
actualitatC5 vt nigrcdo in co:iio:t albcdo in ctgno. Slia
cft paffio q fuffiactcr cgrcdif c^ .PPJMs pncipijs qptu ad
aprintdine.n6 tit ^tu ad aail : fcd id igct aliq cprin fcco
educetc Dc po* od actii.vt boc e nfibilc $tu5 ad aptf
rodinefimicicnt c):,pp:i)epncipi)e fulM.tri ^'"adactii ri
jfuifinef .imo idig^ali^ cjctrifcco. Ziic ad maioJC.1l>af
Ho ^ iefl.tc.C>65 qjvcp e qptii ad pa(Ti6c5 ^ fufTicietcr ej:
jppuispncipqe fubi cgrcdif :i ri idigct aliq qctriicco.ad
minozi.ffiS^^ no.ii .6tSm Q' vcp clt.qj idigct aliq cjrtri'
fcco.f.agctc.i6 ro illan6val5.([ XuncDubiucoc comi
Ptibili.qt ill6 n6 idigct aliq cojrupctc qctrifcco: f5 bs i fc
Co>20, pn" co:nipti6id.vt vult c6"* p ccli. gt 16 vf cp cfTcnt ota
comipta.Cx^m 9 15 comiptibilc bcat in fc ^n" actiulia
comipti6i&:tri ftn" cozrupri^ie acttiarrt eode mo e oifpo
fitii ioibu0comiptibiltbu9.76 n6 of^ oia octa fircojrii/
pt.(irad aliam.fi vtc cct gnabilc idc5 fircct:i non cfTct.
£MSm Q> fltei t n6cc p6t itcttt ruptV.vno m6f 5 idc.tfic
edicoucnicd.aiio m6 fm oiucrfa: 1 fic no c incoucnica
idle firce 1 no clTc.': fic cft i jppofito.q: vtc inqua tii; poif
gnabttc b5 n6 ce: vt ^ta ad fup" i po^.ifjratia gtc in$,tii
ponif ppcfuii fic b5 cc qjtii ad fuppofita i a£tu.m6 nuttii
J inconucnicd vtc flrcci no ccqptii ad fup'' iactu 1 ipo*.
f£5d alii.Si vrc cfT^ gniibilctiic atigd bfct ee artqp j)/
duccrcf.C>d5(pri fc'. ad,pb6nc,ficctgi»a»*eftgna'*ab
aliq fitt i ipcac.Cx^ 3>vcc c.tt qrivttcri^W.i itlo^ quo
gnarcf cet vris na. £x^5 9 "o c vc:p inqstii egna''. qt gc
ncra'' n6 i?f pcr po""cr ri tc i co. C6flat au t qj in 1 tlo ,q6 e
oau niilta c po' ad gnonc:f5 i vfi a ({ gnaturbri eet natu
ra vn6:inquitiicomu"»tibili0.ificn6fcgf g^atigd cfTct
art$gnarcf.(r:ad atiironc.Dcgnabitceidcfpc cum
lAio ic. Odm g> vcni cft oc gnabili pcr fc cjmtc: vt fox. 1
plato. oc gnabili vo quod c fm fui nam jnabitc n6 op^.
ficcft m.ppofitoDc vri.vtocctaratiicftptifl. (ratrpot
oici ad ronc ?cc^ maiojc.ad minojc.vtc non cidc5.T?.
£)6m g»vrc ouprrpotcffpfidcrari.vnom^fsQ^at^t^
crii ca ftng*^.et iflo modo non c(t oiucrfum a finguta/
ribuanttmcro.aiiomodo ^iotcofidcrari inquantumin
vno tnduitduo dh t in ipfo gcncraf .t ifto mo cft tdc fp^
com alio indtuiduo in fpc: 1 oiuerfum in numcro. Jdeo
ratio non :>^.(f~tid aUom.^ttud qiiod generamr ad ge
ncrationcaltcrius.t>6mg>aliquid potgnariad gnoncj
attcriug onptr.Uno modo aligd of gnSri ad gnonealte/
riuercatVoilTcrcntcrabcorvtaccriognatur adgnoncm
fut7tccti : t Dc ifio maio: cfl ^a. atio modo dtiquid oidf
gnan ad gnoncm altcritis:ciim qno cidcm cfTcn tiatircr.
1 oc itto maio: non cft vcra:^ fic cft in pjopofito: Qi vfc
gn.mir ad gn5tioncfingutarium:qnccadcrcaltfcr fnnt
vli:idco ro ttla n6 vatcr.Tli p ilTam ronc pjobarcj g» co
loi nonclTs pitmo p fc vifibilis.Qj illtid q6dt vifibite
ad vifioncaltcridsnon cfipjimo vifibilc.fcd coloj c vf'
fibiliB ad vifionc5 illtU6:t ilhiw.quarc.ic.TITa ro foluaf
fiaupicccdcne (radatia.nuttii indiiiifibitccft gnabi/
lc piimo t pcr fc.£>dm q? aligd p6t cflc tnd Kitfibilc : vd
oiciindttufibitcoupfr.Unom6p pjitiationcm omnia
oiiufionie in mam 1 fojmi.aiio mo pot oici cfTc indiuf/
fibilc gptiuationc nac vtis 1 pncipior indiuidiunriu5.-
Ziinc o6m admaio:e.nuttu5 idiuifitiilc.tc.vcrum c(T g
piiuationcm oiuifionie ptcdiac iapa oicm^ az.p pbr.
qi mani" cjcotctis cqrfi q6 fit fcmpc6pofitti indiuife/
bilctamcpcrpiiuationcoutlfioniBfcciido modo oictc
bcnc cft ocncrabitc 1 cojrupribilc.ad minojc atm oici »
mr vrc dt indiuifibitc.vc;: eft. z° modo oiuiflonis: bc/
nc tamcn oiuifibitc cft ^omodo: qi copofitii cr matc/
riaifojmacftficiitfingularc.(f Tlotandii.q^tjbccDcJ
fint Difputatiuc : 1 fm piinctpia a^ .1 comcn tatoiiB. ta/
mcn firmitcr fm fidcm 1 vcmotcm rridcndum: mudu|
non cflc pcrpctuiirncc c ?rie gcncrQrione fingtilarium 1
vXiam.z oc boc non opjptueinfilkrc. q: oicit aibcrt^ p ia-Uit^
Dcgcncrattonc.Quidmibiocodmtraaili6ai56nalo''
quamur.q.d.ntbil.ficcgoDicaiTr:quidmibi OcvimttCT
potcntia:oci qui cj: ntbilo atiqiiid pot faccrc:': atiqiud C
nibil conucrtcrcrcum oc vrttatcimo ciim oc gmcrabili
latct comiptibilitatcvriumloquar.crcdo mctiueef ($
ad falutC5 animap nolh-af alTcntirc.i fimprr crcdcre$
r6nilHie fopbirticie cam piobarc:i roncs q: fcnfibiisele
aaeocbiUtcr 1 minue cuidcnicr annotarc.oftdcra i ifta
qonc.qi ota bic oicta oc ifia q6nc cr oidinari6c aiiufda
magtfiTi rcccpt:qui in txKmutmm fubtilitcr oidinauic
HtficadilUid. Q6 XVII.
CH^^muiii crgo conncnlcne.Tc.
'Kk,(% U|> ar.comparatfelaefpcculatl'
V4l4 wiv uaeadpiaaicas.^fdcoqratiir
bic. tic5 fpcctct ad moialc fcicntianvvt ad ^
ctbi.tamc bic ct b5 U>aun.Utnt5 b.ibini0 fpe
nitafiuifintbonoiabitioicspiacticis.argiii/
tur 9> non.Qi illi babims funt bonoiabilioiCB pcrqooe
atiqtiis potcft cflc bcncfaaiuus aUje.i bcc e vcra cr oif/
finirionc bonoiis pofltaabarifionlcpiimorctboiicc.
"Donoi cft opcrarioniB t)cncfaaiuc fignum.fcd pcr babi
mspiacticoe bomo cfi Ixmcfact iutis alijB.qi pcr piacti/
coB babint9:vt pcr hHibtmm pnidcntic potcfiaUquie b«
ncfticcrc aU)e in ncgoajs poUricie.-vt in concionido ep
ctamondo 1 oifccptando.(II0imiUtcr pcr babims mef
canicbos. vt pcr agriaitmram atiqtus f^ptcrt t>cncflKC/
rcquo ad ncccflitatcm iHimanc vitc:vt q ad vicm5.i flc
oc algs.(r0irr pcr fciam mcdicinc aUquis p6t Ixmcfa'
ccFC quo ad fanitate coipoiis ncccfTarii vitc Iximane: f$
pcr bibims fpeaitatitioe aliquis non potcft bcncfacere
ati)e:vt pcr fpcailationce abfiractor j^cipioy 1 coipo/
nicclc^.^rlffcillibabit^^funtlwnoiabilioicsgfiitnccii
magie ad coplcmomi t)oium.qi coplcmcntii boutm: vt
^liataebinnana cfioptimu 1 vlrimue finie botu5:i fm
t]di0cntiiiUiu0briiulicUis ocoibtisaUjeboniaotdinai
\
■Lxhri
CM^X. ti» in kUcimcx fm cicigcncii fmi» op; ctter» modcra/
ia» lii klicitiB ell fint9 boi9.C]; p i.4.ctbi. fcd bjbin» pia
C<L7, cad funt b.>q: nccdTjri) ftint ad coplcmcntu boiu5:i nd
CoU4« cognitio vcrit Jtiervt vulc comcntatoi z" b^vbi oicit. 9
cdplcmcntu vltimu boiu; non fit n ift q congregjtioncj
1 comunicattoni: fcd coic4tio no ctl nifi q bonit jte ^
cid mouti non cft nccdTanii fctrc vcritntc ad B. (£3te
tlli babims fnnt bonoubtlioice 9 non pzobibcnt acqui^'
(Ttioncaliof b3bituu:q^ilU g p:obibcnt acgfttione jIiO'
rum bJbitui):fcd babittte p:jctici no ^bibent acgfitio^
ne jUo:iibjbitm:vt fpcculatiuo^;fcd bobitus fpcotla/
tiui impcditmt ocgfTtionc babitim p:aaicof :vt vultcd/
mctato: i prologo.j.pbr. vbi Dicit.g p adifctt lcges nop/
bibcttir a pbia.i.a fpcculatiua fcto. fcd g p adifcit p)7um:
Konpotpollcaadifccrelc^-zbocb; auoozitote fuom
pccmpouneo^.XDo legc0funtbabira0puctici>qrctc.
CT^KiUt babitus funt bonoubilto:c9:^mquo9 bf cer
Ctot fidce.vt p; p comcnt jto:c i ^logo.io.pbf .vbt oicic.
^tdcs.n.vulgi cil fo:tio: fidc pl5of : lcd fidce vtilgi bf j;
babiium p:3Cf icil- 1 ftdcepBos pcr bjbttu fpcculatiuu;
4^t\nty{t fn ^-opf repcnis
r artibufl.i olija gdc ad nccefTaria: alijs
veroad itroduaionc.i.cniditione criltibus fcmp talcs
UUe f jpicntio:c9 ce arbitrandu cI^-qq id g> fcic illo:um
•d vfum non func.£t tta vule(|> bjbitus fpccuUtiui luic
bonotabiUozcs puaicie.
lQ/«f^ti/1itttt oeiflaq6ne<pfuntvarieopi.Una
rtimtllUUII» cft(j»babit>wcticioUj|vtprodcn
cic funi flmprr bonozabiUozee fpeculaciuisbabittb^ &
txxpu>bdnc.cr3niebabiiu8j|dlt>dcdp(emcntii boiu;
dl bonorabtUoa iUon non eft ad cdplenientu boium.i:t
l)oc|;9C1C0*cn9.(!e(lMbitU9p:actici vtpnidcntiefiic ne
C5.i4» cdwrQadcopUmettibois.vtpjccdmcntato:ez°b^^
c6piemenctiboiendeftni(t|2cdicatione.fcdc6icatto nd
dlnifi Q bonicate virtutte moulie:-! iUa virtue non bo/
Catvtt* betur (Inc ptudcntta. vt pj tf" ctbi.i.74»ollftice.f j babit''
fpcculatiut non funt ncccffani ad coplcmcnmm boie.-vt
ipfc oicit ibidcm. (L'7tc ilUr babit'' cbonoMbiUo: alqe
auc infcpJbiUtcr fcar.. bonitas boi9:t «15 quo n on poc
Ca.8> (Wc maUcia boie:! bec e vcraxic 4!etbi.vbi Dr.9> foUie
bonue bonoiandue dT:nim bono: fli ptcmium virtiitie
1 bon itati9:fcd bic dl babirae puidcn ticq: babira; p:u
dcnttc ofcquitur bonitoe boie infcparabiUcer-inon poc
ca.tLd. cu co flarc maUciabominie:q:oicimr Q>pu]dentic vir'
etbf» tuemotalieconiugataclhct oicituribiq' impotceftpni
dente non efTc bonii.q: p:tidcne bj rcctii mdicm oc agc<
die:! B Diie rcctam dcctionc: 1 p:obereflm:i g rccti clc/
aionem cUgtt bonii.t oimtnit malii.vrl flcutdecttofe'
quit tudiciii:(lc rcct j cUrctio rectii iudtciii. (HJti or ibt
g> p:udcntte vimig mo:ali9 cft colligata : fcd c babiraa
(^ccuUttuoe non bf bonitae boi9 infcpabiUtcr.q: famo
fuj e Dcni <}> pot bo dTc pBe bonue ql"' ad fpccubttone}
bc fueionbue.-t ci! pot ce maUte in vita fuo. (T^lla opio
X.cp. no vf valere.Qt (iait of in p:obc?oc aia.t.6.ctbic^ ilk
Ca.8* bJbim9 c\\ bonouibtlto:: g clt 6 rcbue bonouibiUotib''.
q:bJbttti9 tntclUrcttulcscaptut bonitatecicobie.f$aUQ
babitiiefpcculatiuifuntocrcb^^bonorabilio^ib^qjbabi
tus prudcnticqt paidcncia efl babtcue cti ^ ronc facti'
uue oe a^f dis bwnante:vt oaie 9 dl opcmifi coru.que {
C5.}8> n3. vt bf i ^be" buius:-! ab co ocpeda ceUi 1 tota na. iar*
b^.UniOioiaif.qynibtlpofrumus fctrcDC ocoibacvt'
ta.qd rridl 3 intcntionf 3^.1 cdmcntatotie.
94(4 rr\nca ^!u>?Ucbabttusebonot4btU'ot tc.
IVili.k> £>dra9»veBcft.C:.Xooicis.q>babi/
nis pi:acriat9.tc Jbi^ q» v^: e.Q) babit*piacttcns necef
€16
rjritte eft od copHcmcciim !>otti5.vtquo od fcltdtatc^»!
lttici.2;t ra otcts.qi bjbttns f|xcitljriu(ts.-:c.66m <p vc
rii cfl.())gcunq;babmts rpcculatiiiue:': vcntJS qainqs
non cft ncceiTjria ad c6plcincntii.i.iid fcUcit accrt fpccu
lari9>trianguUts bcJt.;.-:c.imcdiJfcnon fici: adfcltd'
tatej.tfi aUqua virtue cft ncceiTana ad 13: vt cogn irio ra
qiic cft oc oco:clt nccdTana ad coplcmct li bc>iiim:ncc c6
mcntato: voluit boc ncgarc (L air of q> onplcj: clt fcU/
citas.Qticdipmcticj:t qiicdd fpcaiUitiiiJ.vtp; qcpaw Ct.p>
ctbt.XD6 cognitio vcritatis.l; non fic nccdlaru ad fcli
citatepMaica$.-(tcuc voUiit co"^. tn cfl nccclTjru ad fcU
citatcm fpcailjuuas.tbocnoUitfncgarc.tillapfiflitin
acra fapicnticvt oicra; ep:iti9.(L^dbtic jUtcrpocoici
qii c6mcnt jto: oicit qp vcrttas non cfl ncccnaria ad co^
plcmctii boium:intdUgit oc lUo c6plemeto:q6 efl i pUM
peps legib^-que func cii odmi^ione crrotie:flcnc fitit Iqe
nubumcci:!; cognitto veritatis bti e nccdTjrt j ad c6pie
mcntii:q6citin,pp:t^e lcgibus:^ funt vcretflncadmij:/
tionecrroc.t bocnoluit ncgarc.(Ladalta roncm. ^fUe
babtcus dt bonoMbiUot.tc. xcdit .fldcccUcntio: boni
tas -i nobiUtoe ;Miequaf ilUi babicii $babiram fpeculaci
uiiiDi Dtcie.aUqucbabini p:aaicii.-ic.vcf cft.bonica*
motalis ?fcqt bJbitup:aatcii:i bonttas intcUccraspta
cttCLno tii bonitas itclts fpcculatiui.q: jlii]6i>6t ce mul
cusputdeei agtbUib'':^ tii n6 bfd bonttJtc fpcculjfiiii:
q dt intclfs fpc^. Xa oide. qp ^tus mo:al cft bonurn.ac.
£>6$ qjc bonitas motaf:^ e(lappctit''fcnlitiut.etpinden
tij cbonitjs itclEspt3aici.&$ alia ebonitas ad I5:natc
e bonitas int clts fpc"' q c bono:abiUo: bon 1 1 Jtc oppeti .
tue fcnfltiui:': bonitacc iceUbptaaici.vn ftc fc b; intclCe
fpeoiUitut^^ad itcir$ ptaaidl-t oppetitii (diflctuu5.q> cic*
cclltt coe i nobiUtatc:flc -tfcia fpccnlatiua.q c bo*" itcUi»
fpc"' qrccUit )?ratce moralce t ptudetii.vrt Ij g b$ bim$
ptudetic no bcjt maliciim^ ti\ b$ botiitare inteirs fpe^.
qA oicut q* aliqB bon* fpecu*" flt mal" i vita.H^ e(i:qt
flbsfpc^^^^mtetco^itioncdoeocfl cjrccUctio: ibo'
notabtUo: illo q b; oee rnitce mouiUre (tnc cogn it6c 6t.
g>aligefli fpcctilatuf (incbitu i^it ii motaliii bti ifle^
fimpti' bon"* no cii add itioc qp bon"* logicue vt p^79:fj flm
pUr bon'':CD bcat pfcctionc nobiliflimc po' vt itcUs Ipc*.
notrt cpB fc''^» \Hutc9 mo"* no fint bonc:imo funt boe.
q: Ui'' 1 bonoi e 6 irturib'' moiaUb^ vt n c)c 4Tctbic
^ilfcl ^ ^n<>l'uicoio|^Dic.t)' 019 bit^culatiii^e Ca^
^**^ bonoubiUo: 1 nobiUo fimpt r oib'* bitib'' pucti
ae.C;; 'Ro.tlU: bit^ c bonotabilio: alij 9 g c 6 rcb^Vi^ ope
ratts ab boie.f; e6 reb'' q func pflitcs a nd^jtcr opus no
lhii.t e bcc ma'*.qt ilUi q fiic c6fiitia a na fun t nobilioM
pftan*>~abitclUinfoxj:oce founc abitclUi cjiifatcfuc
accfitia.vt vult 0'" zTpbr.f; illa q c»ftit j na lut fubc.-i A Cm^
folu acciitia f; ois bitus fpcculatiu" eb<>. q: oi» bit^ fpc
culattu* e 6 rcb' ^Xtitib'' a n5:i no 6 rcb" q fmt R intdtj
nfs-vt i oib''.q: ifta ida c oc oeo g no c ab itcllii nfojv
diKC^.^ aibxqiomia c t> aftris.t nalis pc cn tilv^nobm/
^''qn^fiitanobis.pducta.q: biras iVcculJtitHispficic
at j$ ad vcr j cognitionc finc ^iiaioc pp:q fcibilie.fed
ois bit" pucticus ^6 rcb'' oQatis ab botc fiuc fit op6 inv
mance vftrifice t re ejc.vt(^d.ctbi.qt bitue p:acttcip/ Ct,p
ftctataia$ad vcracognitioncmcii J7ducti6e jjptt) fdot
li8.(r7^op{on6 valj.o^fimprroiebtt'' fpcculatiu^flc
bonotabiUot birib'' motaUb'' 1 ptactine. (J fk6.ilU
bitus fiit bono:abilto:cs 0 (ut 6 rcb''bono:abiUo:tb''.p 6
aia.t.^^fcdaliqbJbitusmoulcsfuntoercb''bonota TC^.z,
btlionb' oUfl bitns fpecolatitu. qt aliq bitne ptactid
funi oc i^tuttbus mouUbtts:que Umt ptope boi: 1 puxt/
donc per pu)bcrcflm.i.cleccionem : fcd aUg bomtcs fpf
k
Zxao.
£8.8.
atlatiai (iinr oc accidcncibiie nanirdlibiisrvt.Dtf gnnitta
cc 'z lcuir j rc clcmcnto:u:'Z inotu grjiiiu; i tcuiu3.-rj i^ttie
|Kopa boi c(t nobilio: $ fint jcctdctia n^lia. vndc tcv
ra |xr gronit jcan ciiitf moiictur ad ccn tni.-vcl q> ignie g
fui lcuttacc fit i piopa fpcra non cft bono:abtliu8 qg ^me
p:opa bois.Undc DimiiTie opionibus ilhe. alitcr cft 065
adqoncj. (IJUiinotandii g>ocniimcrobabituiifpecu'
Utiuo|: gdjin liint oc rcbus Qpctuis 1 ingcncrabilibue:
1 ico:ruptibiUbufl:i oc p:op:t)6 accidcnnbue co:um. Cc
Qdjm babitue funt Dc rcb" gcncrabtUbue t co:ruptibiU
boetocaccidcnttbuBCo^ilfiatt clKciaocclcmcntie ct
mijttet mctalU6:i Dc co:po:tbit6 animalium.(rjCunc
ci6cruntouc ^nc9.i['^-pivme(\.q> aUq babtcue fpccula
dui fiic nobiUo:c9 1 i>onoMbtlto:cs omn t babttu piacti'
co.ir.t' c(t. cp aUge babitue pucttcue c nobiUo: qui'
bufdi birib'' fpc°'". <rK6 pmc ,3ni9. 3Uc babinie c no'
biUo: 9 cit oc rcbue bonoubtlto:ib''.q: nqbilitae (cic.c(t
qcnobtUtatc obi:i tnd p:occdcdi ccrtio:i.p ocata.i ^*.
f«l aUg babirae fpcculatiui funt oc rcb'bono:abilio:ib''
oibu0illi3:ocgbu6 Iuntb.ibicu9p:aatci;q:funt6 pcrpc
cuis 1 igcncrabiUbud: q fiint bono:abiU02aoibt» nrbue
coznipttbtUbue t gna btUbue t omni virtutc boie : oc g^'
bue dt mo:aU6 fcia.vndc Dcue:i ttcUigcnnc:co:po») cc
lcnhLa:taccrifia bo:um:Dcgbueluntbabitue (txrculatiui
funtbono:abiUo:ce oibuercbUBOejibue funt babitue
piacttct^q: monte co:poc ccldltii % acddcntia cop funt
vnifo:mce z rcgularc6;vt P5 p t z" ccU.(L (ko (ccude c6
cUifionte.^Uc babime cft bono:abtlto: q cft oc rcb"* bo>
noubtUo:ibu6:vt p5 c% oiccte.Scd aliquie babime vcl
aUg babitue ptactict (iciu p:udcnttc ftint oc rcbue bono
nbtliohbiieql aUfl babttue naniraltumrg funt oc rebue
fencrabiUbtw 1 cotnipttbtUbue.q: r m cce propc boie:^
dbae eftpiadcnna:vt monoi^ica 1 poUictca:func bono:a
Dilio:c6 rcb^^mulne gnabiUbue % co:nipctbtUbu8:vt gra
uibue 1 Urutbue : Dc ab'' funt aUq babinto nalc6.(L ©irr
ftutc6moulce:adqtiarii pfcctioncm p:oftcit monadi'
cai^vUittca^funtbono^abiUojcercbuomrtiegna^^^.vt
grauibuB^zlcuibue^^cibusfuntaliq bjbitue naniralce.
<I70imilitcr ^ttce ntoralc9:ad quarum pcrfcaioncm
purfiat monalhca 1 poUitica fcia:funt nobiUo:ce 1 bono
rabiUo:c6 rcb'':©^ gbite func fcic iiuicbcmancc: vc niimc
rtieimagnicudo. (|;11otanda funtbicouooubia.-f»:^'
mumcll.quta vidcturg^omntebabimefpcculatiuuent
IxMiotabiUo: oi babtm p:aaico.'P.atio qc j? topic.t c% p
rcibo:icc.Qn optimum in aliquo gcncrc cfl mcUtte 1 bo
no:abiiiue opnmo altcnue gcncrio.cunc nin;irr cocu; tl
lud gcnue cl^ mcltiie qjj totii altud gcnu6:vt in gcncrc bo
mmu b6cftnobiUo:optimoin gcncrcafinop.crgocna
fimprr totii gcnue boiu> cft nobiliue q§ totuin gcnue afi
no:u.2rt fic ^vnimiie boiuj c(i bono:abiUo: optio adno.
Hdi optimti in gcncrc fciaf fpcctilatiitay : vt faptcntia in
quaconfidtt fcUcita6:cfl mcUueoptimo in gcncrc (da^
inflcticarusrvt ptudctia : vt pi ^ctbi.^ totii gcnue babi
cnu fbcailariuo:p cfl mcUue optimo p:actico:p babtmii.
Diibium cf>.q: oictti cft q> babime motalte cfl no'
biUo: babim namraU qut cll oc gcncrabtltbue 1 coirw
pctbiUbu6.Contra.iUcbabim6cllbono:abiUo::quicDC
rebuebono:abtUo:ibu6.vtp5 cj: Diai6:fcd fcia naUe cft
Dc rcbue bonoubiUo:ibue.vt oc fubxq^ fcia motaUe : q
eflocacaiiibue.md fuba nobiUo: cf^ oi accidcntc epfle
cc i ca.vt oic comcntato: z^oc aia.(E 3d pmu; oubtum.
D6m.Unpnocandii q>piflamroncmaUgp:objcqi mti
fca cft nobiUo: cclo ctrcufcripto motoic:-: rcfumamr p:i
mo maio:. Oii opttmu; aUcuiue gcncrte.ic.fcd i gcncrc
cognofccn^.yt ocue cl^ mcUue optio i giic non cognofcc'
XVIf,
Jtl
rium.crgo fimiUrcr ronim gcnue cognofccn" cfl mcIioB
roro gcncrc non cognofccciu:fcd cclii arcufcr pro moro/
rccft i giic no cognolccn". 1 miifcj i gtic cognofcc". (i tc.
(L 3(ta ro pcrir.q: p ca? poircc oppo*" p:obari fic.Cuido
o^ximii altcuiuegnie.-jc.fcdoptimiiigiiefimpliciuj cft
mcliue optimo in gric comtx>ficoc:vt ocue g c fimplqcx
mcUo: optitno i gric copoficor . p cocii gcnue fimpiiciuj
cft incUue fimplr optimo i giiccopoficor.f; ccltt cllfinv
pUpful>acirciifcripcomoco:c:tmufcacft ccpofita.qua/
rc tc.Uii pcr iftaj ronc p:objrc. q: frigiditae c nobiliot
intcllccm pofi.llam accue cft nobiUo: quoUb; pocetia/
li:': fo:mamr rano vr p:iu6.(r Undc o6m ad matorc
inato: cft vcra i fpcbue fpaUlTimie^flciit i giic bominitm
tafino:ii:vtocriiclhfcdnon valct ioibtio gcncrtb^vni/
iiocte 1 analogie.fcd babims fpcculatiui 1 p:actiri no fiic
fpce fpiUlTimc vniiie gnie;fcd babct fc vf gna vcl analo/
ga.crgo non vala.d . fld aUii Nibtii.^Uc babime tc.co/
ccdo.£u otcie q> fcia nalie.ic.^^dm q> nalie fcta non efl
Dc fuba: vt fuba cll.quia fic oc ftiDa c(\ ali J fcij:vt mc":cc
inc"crtbono:abiUo:oi babiciimo:aU.f;njmrjUs fcia
cfi 6 mocib^^fuln: inquancii cft naUe.q: nibil oddeTat ni'
Ue: vt nat: nifi q6 b; bicudmc ad mom;.q: of p pbT-.(ji
fuppona t nobie oia:aut qda moticri. ([ ' atr of xcdcdo
inaio:c.Xu oicie qy nal fcij c 6 rcb" bonot^*. vc fnba.tc.
ncgjc.q: \'tutco mo^alce^dgb^cftfcia mo^af. •:p:udcria
funt nobilio:c6 mtlrie fubqe gnai^-z co:''"*.^^ na laptd t»
t aliop inanunatop.tc.Xu oicie.qi fuba c nobtfto: oi ac
cidccc.£>6; qt wp coi accricc crricc i ca. f; no cnobilior
qciiq; accricc cpicc i alio. £t B ino iccUcpt comcntatoz
gjaUq6acaie i vndfuDa vtboio.p6tcenobtU''alia fufja
53 (4 rctn^a •opp^.Sdpmi.^JUibime rabboic;
I Vlivt> funtbonozabiUoice^tc.^ccdit.Zuoi»
cie.gp B babitue p:acfico6 Jlige c(t m jgl brifactuiue.tc
ncgo.q:|jbabit^fpcatlJtitio6magl fum'' brifactiui
bime p:acttcoe. q: babit'' fpcatUittiiU6 cftpn*" ooctrine
1 pfcctioie itcUcctue i Jlio.q: fcicncie fignucltpoffc oo'
ccrcif; ooccrina mai''^ brifi'":^^! jvic jligs cilccri prtarc:t
mjgiecilUebrifjcciiiue qjqfiiic cbabic^ptaaicoe. vfi
ar .oic.j>.ctbi.Q> brificiii occtrinc cft oc illie q no prit rc
coivfari; fic ct bri ft" oci t pcnni.vri fic ncmo pt fjciff.icc
rc oco 1 pcnctb^g pdiiciic rco in cHc fic bri ficue Doctric
ncmo p6t fjtiffaccrc.vri oic Sp.p.ctbi. © ic aiit vf pf5ia
coicanttb^^.no.n.adpcctiniaecignifaeircfurarpciiiqtie
CQ podcrae ri vtiq; fict: f; fo:fcq6ftifficice:qtieadtncdii
od Dcoe t pjrctco ^icigcne.( [ Sd aU j vlUi babitiif. ftint
bono:abilio:ceg func ncccffarq ad c^plctnctii.-rc.occdii
nir.(r Zn oicie.^ babit'' p:udctic.tc.£)65 q> vc:p cft.a»
ncccfranifuntadfclicitJtcp:aciicictfi.tficiccUci:itco'
mctato: zTb''.^; bjbit" fpcculJtiui bri fiit nccu jd fcltci'
tatc fpccu'""'.!:^ 15 no ncgac c6mcntaro:.vri ad ccicatio'
nep:actica n6e nccia cog!f itatie aliqr .f; tri cogf^i t ob
ftractopcftncaaadfcUatatc^fpcai^^^^.q^iUaofiftitin
acm fapietic: t cf aliiq Ir c nccia .id piactici fclicitat c;.vc
vifu; crt pu6:t adbuc vidcbit .(rad atii.^lli bitue func
nobiliwce.tc.^cdif cctcn6parib''.«Z"u Dicie.Q) babit*
p:jctici.tc.£N5; fic comcntJto: ibi occtat. Si alige e of
fiicfacnie ad cilni n6 rp.itii pot t>c facilt aflTucficri t otici
ad cibii t c>ahi.f; fi aliga c afTucf act'' ad cibii ocUcani t fc
pcraciin6p6tocfaaliaffitcficrtad cibtinotpvuti toiffi
cilefcd fialigeeanucfact^ in pbia t adifcitca:imvv^ibt
lc cft aiidirc lcgce poft.i.oifficilc. vndc impoffibitc aliqri
accipif p oifTiciU.fic aUgd c iuifibilc: q6 non pot vidcri
.t.oifficultcr.fiattpjtct z*ocaia.vndc impotcacciptmr
mtilcipliciccrqito:ii vnue modue c oifficilc : vt p;.<;''.b''.
0cd c:5.t:iiiip Dtfcit Ugce;bn pot potkaadifccrc pBias:
t>uute.
Cap^.p.
£6.14.
5n^bc«
j4>br.
r.c.7i.
2:.c.i7.
I
<b' df cft. qj artbcftict^ qxcllcnt»* odccta''" oifficuUer
alliicfit tinoncf ad rmmisblcctabacmopBiacftbitufl
Cflp!8. <iucofcquif iiuioi oclcctatioqp lcgce. Un Sp. oiat.io"
ctbi.cp pbu Jtfcrt mirabilcfl oclcctJtioce: ccrtifiidinc t
paritatcrnon tii fcQt q> jufcrat oio poifibili tacc^qz q adi
fdt Icgc9:p5t poltca oc facili adifccrc pbi Jin: ficut g adi'
fcitvclaffucfit inmmua oclcctabiUoc faciUmoticfad
maius oclcctabilc.ficut 9 aiVucfit in abo non tpjro : po^
ftca ocfaciU aiTucfit cibo rgato:ftc g JlTiicfit iri pBu: po'
ftea oiiTicuUcr adifcit lcgce.tii no p:obibcf boc oio.quij
poftpjMJSpotlcgcsadifccrcfcd non ita faciUtcrvrt in/
quantii dt oc fc:a oc na rci non p:obibctur.fcd pcr aUud
pot impcdiri:ficut ct jUg pofTuiit impcdiri : vt aUqui fiit
ixa aiuri:$| ta, inagni oclcctationc biit m acgrcdopccu'
iua$:q6 impcdiiitur i p)>ia acgrcnda.qj inotus fonio:c8
impcdiunt minoics.Jct iTc ci\ in proporito.CTUclaUtcr
poflfj oici q> DupUccfl funt U-gC9.f.CiXS 1 piopiic. ,pprie
funt oiipluce.Qucd i funt U^gce p:opc cti adinijrtionc cr
rouB;ficut funt lcgcs iiubunmi;i 0C3 aUc pjctcr oiuina
ka^.3Uc funt lcgce p:opc Rnc admijrtionc crrozts: (kuc
atUf ):piano:u!i.iDo 9 cft afliicf actue i lcgibuo .pp:M9
curo admittionc crror: polTc j bii potcfl jdifccrc pbiaj:
n tcrmini bcbitc cjrpohantur ci;fcd c 5 non.q: g babct co
gnirioncm pBic vcritotis non pot intcUigcrc 1 adifccrc
lcgcs: quc funt cum admijrtionc crro:ii. quia bomo foz/
Ciourm bj incUn jtioncad vcntatcc^; ad f Jlfitatc : Ijinv
pcdiatur aUqn p aliud. (jjad alii rone. ^IUi babit^funt
bonoMbiUo:c6. ic.pccdocctcris parib'. (L oicia 9
fm babitus p:artico6.ic.-pot ncgari. (L ad p:obati6c5
fidcs vulgi fo:tio: cl\ fidc pl?op. Oom <p fidcs p5t rcfcr
ri ad otio.vno.n.mopot rcfcrri ad falfas lcgC8:i (ic fidcs
Vtilgi c fottto^q: magtscrcdunt falHs lcgib^^qpipBic. q:
non vidcriit muUa:': ncfdunt oifccmcrc vcp a falfo.fcd
3 nbc* pBimuUa vidcriit.vt oiccomcntato: ibidc. aiiomodo
"g fidcepotrcfcrri Jdvcf .ificfidc6t>Boriifo:tio:cft fidc
rr^i' ^igilqzpBimagiecrcdiit vcris cp viilgjrc3. ict qii com
metato: oijcit qp fidca vulgi fo:tio: clt fidc pBor .^ntct
Icjcitilcgibu8falfi9:inonivcri0. Q6 jCVIII.
UbLa.
Ijpbc'
CBncircacgyprii niatbcmariccartce p2(nifi»
conhitcraiit.ibi naq5 gcnoo faccrdonl tc.
0nfcqacter2;iyr„*;?S'5i^
iXircfpc^-^fintpmittcndiipoUi^^pbta. argiii
:ur pcpnon ."JUi bofcB non ocbct gm itti i pol
Uttc(i:qui nen funt vtilcs aU)e. q: nibil ocbct
pmitti in poUiti£a;ntfI qiS c vtilc ad poUtici:q: afr o:di'
natto ciifct mala.fcd pBi purc fpcculatiui non funt vtiUe
flU)9.q: talco viri tmo:dinituradfpcculationc. viiccnt
Iciuitatc ficut lbtuj:q noncil vtiU6ad^x>Uitici: vtvlt
comcntatoj b^g non funt Emittcdi.lT 5tc ficut vf cc
oc UT:»cnatc UKuplctationiB \ poUitica fic cft oc Ubcrtatc
fpcailationi9:i bcc cft vcr J p ?ucnicntc filitudincm. q:
mapma cfl m logica 1 rcibo:icj:Dc filibits idcm crt iudi
du5:fcd aUqmnon funt pmutcndi i poUitica Ubcrc U)cu
p(ctari.q: botce non funt pmittcndi Ubcrc oitari tn dui
totcq: boc dTct p:ciudiciii comtinie boni.q: inftnita cft
conaipifcctia bomtniij:ad cuiua rcpUuionc muUi viuiit
ejcz^poUticc.crgoic.lC^tcsnulU runtpcrmittcndii ci
nitate nifi fint fub aUqua partiu5 ciuttatis. 1 bcc c vcra.
^ poUiticcvcl p.fcd viri purc fpcailattui no funt fubaU/
qtu parrium ciuitatie. vt pata pcr indiictioncm i fingu
liepariibuflduitatl quc fum fcTC.T^^poUiticc.-pzima c\\
agriailtura ct agricoUr. Scciida jxirs cft artificce. Zcr/
ti3 cA viri pugnatozc9:ficut miUtce. Ouaita pare efl oi/
06 •
uf tcfliQuita parfl di faccrdotcg.Scrta para el! iudiccA
XDodo viri purc fpccuiattui fiib nuUa bjrii partm funt»
quod pata^): non fun t agricolcncc artificcfl: ncc pugna
tozc9.q: non opanmnncc funt oiiiitce.q: nd fupcrabun»
dant:ciiin pjuca ciefiirficunt ad fpcculjndu.q: nccdTo*
ria ad victUvSimiUtcr non liin t Uccrdotcs. q: noliit f»
ccrdotari.0irr no fiint iudicc9.qz ludtcarcocvtik^ino
ciuis ptinct ad pzjd^.n^d op^ no c finie viripurc fpe*™.
<f ■ 3t^ fi viri piif fpc"" ccnt pmtttcdi t tK»Uitica. atit ccnc
bonorabtUo:c9 alija.jut minuo bonoubilc9.boc pa^ p
fulficictc Duiifionc.fcd viri ipcail Jtiut ptirc non fiint bo
nozabiUozcfl alufl. vt pat5 pc r ZuUiii p oc officue. vbi oi
dt.Ce officio poUitica vt uilh'^ fiint prcpc*' offiaje fcicn
tic fpcailJtiuc. vndc non cfl aUqnie itaattcntufl icupi'
du9 circacognitioncinrcrtim natnraUusiificjcfimct fc
pofTc fpcculjrt oigniiruna rcrii 1 mapmc ardua: vt Dcm
<i fcpjrata : 1 mair i fh:Ua9.gn fpcculationc oimittcrct fi
of^rrcf ci oifcrimcn pric: 1 iubucntrct pjtric in piculo.
qc qno appar^ qj olTicta poUiticc pjc^vnicdj fitnt ofTioia
fcic fpcailattuc. Silr non funt minu6 bonozabiUrs al^e
jj«bU9 i ciuitatc.gt boc ocs conccdunt.
£^t\tMyCi f f 1 "'^'""'■.Si oc quo minue vidctur fo>
r cilc 1 incfl.crgo id oc quo inagie. fs rai
nu^vfqjboice tnfo:"imil'crabilc6fintpmittcndi id'
uitatcqjpurcfpcailatiui.itn boics info:":vtccci:furdi:
lozbaripmittunf inciuitatc.ibcgbuominuevrqzfunt
iP\ni*A^ ftmt rminueoignifpcatlatmie.gic.
^^UCU4 pnuttcdaaditcir5qoni5.<Lli>jimiicft.Q>
oc nuo babituii aic gdi fiit fpcailanui:i gdi puctici: vt
(^6xtbt.i ifti oifTcrunt ab iuicc: vt fufTicit ad pn9. qz ba Ca.z.
bime fpcculatiui pcrficiunt itcUcctti5 quo ad cognitidc?
Vcram:inibilapponunt vltra.i.gi nonvadtint ad opufl;
p:oduccndofuu5 fctbilcp cognitioncotrigcntcm iclc
crioncm incUnantC5:vt vuU a?.6.ctbi.ict z?buiu6.vbi Z.C.Z.
otcit.Zbco''fini9 cfTvcrita9.p:articc opu9.ic.lrt B vuU
ctiftratiii9.6.ctbi.i cff f jmofj auctorita9.S>cicntifica g/
dcm mcne babs fmcm.f. vcritatc cognofccrc 1 nibil jp/
ponit.*f^zactica gdc ipfa vcrii cognoicit: 1 i boc non fTat:
fcd vltraapponit.V5.opu9.ciT.n.opafiopcrquam futim
fcibUc opamr.lct B tdc vult ar .r b^.vbi oic. O: I5 pzo/
ctica itcdat vcritatc:n6 tii confidcrat ci f^; icfcd ad aU6
vt aligd agat.C llot a i^-qy gd i liin t babuiio pjactici fa
ctiui.igdaactiui.<^actiuibabini6funt:qpopati6c9 rc' . ,
ctpuinrinmaci:mnfcca:vtcfTccm6artloomificatiucg '
rcctpif i Ugnie 1 lapidib'.©; babit^^actiui ftint:quozuni
op6nc9 imancti no trifcunt i rccf :fiait funt act^^jude
tic g fiit trce.i vn^c actu9 p:udcttc monanicc.aU'' c act''
p:udctic )?cono''.tcrtut9 clt acttio p:udc' poUiticc. vndc
pjudctia polUfica c^rtcdit fc ad 5'ncgo '.f.crcbmatfoncs
pcionjtioncioifcaHationc.irrcl.nnj^ncgo^ad laudcj
1 vitupiu; o:di j f .S5 oifccp"" o:di a f ad aaufandu 1 q:
aifandtim.S; ociona" e ad bo:tidii 1 ocbo:tidu5:i oc
ficndi9 Darcc>fiUap:oficua.(C11on^ 5'.9>polU" cft oz
dociuitatl q ad boic9 ibjbititC9:n6 q ad mtiro9 ivicofl.
vtp5.5.4.i.5poUt".m6otipltcpoUtfiJ.rcct3.itrafgref
fa.'f^cctapolUtiacqb5pncifV:g pnapafiDiiafppcoe
bo".vtpppo".f5trifgrcflrapoUttiaciqoiiafpnccp9Eg ^
,ppu5lx)"'.il5p5.?.poUiticc.cn54°.g)rcctapolUtia 4 "^'"^
biuidif in.j.-f^^ij c i q ort jf vn"^ tm pnccpe pp coc bo"-:
lUapolUtia of rcgnii vlrcgal' monarcbia. 2'poUttta c
vbipaucioitanf irmofi.il5pEc6cbonu.ivocaf arifto
cratia. 5'c in q Dnanf mfri boni 1 vtuofi pp coc bonii.t
illaof c6inoic tx)Uiti3 vrtimocrJtia.(L ©irrtrifgrciTa
poUitia oifiinguimr t.j.-puma cii i qua vnue folti onaf
pgpzopjiuinbonum:iof tjrrannica. z*.in quaoiuitcs
CapP.s
Ca.9-
Z.C.S.
c.S't'9'
toao.trt
iotivrv
(ini (6'
inAflioits
.fiqpact*
Mcrnoia
1 cc>gnit6
■Mfdiidd
tiBo.md
MkiCm
MlM.IV
AioMod
■fttcom
irin tro
Hiji^ rffc
fRebJnr.
Ufl ronr.
gitbincr
r*r.j»,cic
imnttin
'«•40,
^flanturpiupeerTof oligjrcburwlcgcnf oflfatiF pp pio^
prm bo^^ncglccto bono pncipifi 1 oiiiinl.vrt ibi oiunnir
p.iiipcrcB PB tibcrtjrc;.q; oicunt^ vnne cf\ itJ libcrfic
aliue.qiof9 ftlij adc ftrnusri tafof oimocratia. CTlio'
tandii gcji fc!icif .19 cft fini9 bumanc virc.p t +?ctbi.fcd
J;ci:igcntii finis op; cctcra modcrjrirvr niar TLincon,
P polt.i jccipif boc c)c r" pbr.i z' buim. at)5 otiplcj: dl
fcUcitJs.vr Pvr.cfbi t.y.polliticc.Qucdjm cltfclicira*
nxailatiuaq •,>fiiht in actu fjpietie.rcfpccru nobiliflimi
o5t:vt p; ct Dk-ti9..ilij cft fcltcirje prjcricjrquc ^fiHir i
actu pjiidcnric: vn fic inrcr babmis fpcciiLjmioe vn'' cft
nobilifnmue.-qui cftfinis laputoiujbitun^fpcculatO'
rii.ci: crbic.fic inrcr babirus ptacrtcos cft vnua babir^
nobililTimuprg cii fmia 1 cjjmr rc" binui; p:acrico:ii : ct
bc^cftp:iidcnrij:in cmus jcru ofifhr fcliciras pollirica.
(TS.^ fo:tc oiccB: g-. cftactus fp.ili(Timu6 p:udcnnc i ^
pfifht fcUcitas poUinca. frad biiiue intcUccrii nota fi/
cut air .^5.' p poUiricc.q^ virtus pncipis non dhHus
fiibditi.vndcnon foltj rcqiiirmtradbocQ' aUquis fitpn
ccpr.rgj vmie fit in pjincipc : fcd op.; caj cflc in p:inripc
^nc):ccUcnn,i;.Jrr.n.noncctp:mccp6 nificqui". vndc
ficitt Dicit Sr .ibidc. 'Ilon foUi rcr cU g cft fibi fiifficics:
fjet op5 9' in oilxifl bontsaUifl fir fiipcicccdcne.XuncDi
ccndij cf fcUctrjs p:acrica :3fiihr in actu p:udcntic quc c
In pnd^:cti vimis p:tncipia ocbcjt cjrccUcrc ocs alios:
kd pjopus actus p:tncipi0 cft p:ccipcrc. cr 4° poUiticc:
q: p ilhi5 actii oifhnguiF a fubdiris. p fcgmr g^ fcUcitas
poUitica ofiftjt i ocni p:udcntic.g clt acnis piccipi^.ad/
bocaluid cft minus ?fiifu;:q: acnis ptcctpicndi pncipis
rjrtcndit fcad miilrx-vf ptignnrc ic.f^go cffacnis pcipic
di iquo confil^ir fcUcitas poUirica ofno. il adaiius iiv
tdlccrfi notandu.g^ pcipcrcnon cll nifi rcfpccnt iUo:u5:
j) fimt i pt Jrc boifl.q: nuUuo mittlt manus ad imporc.ci:
«• rabo".5 fcUdtas poUiticj non ^fiftir i qiiocilq; jcru
piccipicdi.rcd i acni pciptrdi rdpccni lUor q fimt i pta/
te botti;:fcd ir cr ocs acnis hoio nobi Uflimus c cognofcc '
rc orii:^ i iUo acni pcipicdi ^fiffir fcUdras poUirica i p:c
dpcopjnri jd cognirionc oci;fiaif ct fclicir js fpcailari'
tu c>filhr in fixrcuhrtocpri.etbcc Docrrinj mirabirr^'
pin^cooctrictiufllmt lcgtfljto:i9ortinri3fcfu rpi g cu
ab co qucrcrcF qd cft p:imii mondat u; i lcgc.rtid ir. oiU'
gc ocii niit cr toto co:dc nio:": poftca fiibdir pufrim^^lcgtf
lato^.-r.primii ruiwfiair rcipfuj.g in jcru p:copicdiopa
ri od Pilcctionc oci orifht fcUciras poUirica.Utrii autcj
ocnis Dilccriois 1 cognittoiG oci fint idc vcl oiucrfi fun t
opioncs.tri mibivf q^no fit aliq oiucrfitas rcalU; Dfant
P bJbitiidincad ctrrinfcca.q: cognirio oci dt f m fiiba;:
ifnife:fcd oilccrioocicfipcoparionc od cnrinfcca. vt
quo ad oarcclcmo(yna.iiriunarc.'rc.i&c B non pltie ad
pii9.ificp;qiacnifl otbomus -: rp.iUlTimu0 i q :?fifht fcU
dtae pollit ica cpcipcopari ad ccgnitioncs:': ad oilcctio
n^oci.(C*no fci:ro.q» vir purc rpcailaritius pot oupUci
tcr^fidcrari.Unomopctdufioncincgationcoi^alio'
r5 oper pter op'' fpeai''.if a ntiUii altu aau5 crcrceat :
nifi actn fpc^^ct pttnc"ad piiiam.q> ncc ooccjt vbo:ncc
<criptp:ncc ct c)ccrccat acrus p2udcric.q: Doctrina no fo'
lu ^fifiir in fcrmoc g j)ccdit ob o:c oocto:ifl:fcd ct i fari'
ptura.pl.incoi!.p pofbc.aiiomo pt^)fidcrari q od qcclu
fioncopc;: ibabirurip^acticor^vtp^udctic.ic.rri fmto
ofic fucfpeculjtionis 1 ooctrine tn vcrbo vcl in fcr^o.
ica o^non inrcndar ocopcribus arris in qtiibus cfi labo:
ncc oe operibuo prudcnrtcvt rco*?mono'?poUif ico: ncc
Difccp^ eTpa»'-.ncc ^jtionariuo.crno 7°.9' boics tn pol
litica pcrmittiinnir otipTr. vno modocj: p:cccpto t oeU/
bcrarioflcrvclocUbcrataoidinarionc.ificpcrmittiiair
xvnr. «*
iUi in duitare qui pjof iciut ad poUiricam 1 ad fcU""" pol
Uticam:cii finifl fit^ amiscrigcnttamopscctcni mo/
dcrari.aUo modo olig pennimmnir in ciaivitc cy cafti
tmifcrtco:dtaTcompjfTtonc:vndcboctnafura fua c6/
pjf inir oUcri boi. q: ct nos ccpjrimiircani. crgo mulro
pUi6bomini.-nifi aUqtiis fit p:onusadinftrrftctcndum:
1 ocuorandti alios : vndc ct nanira fpccifica conrcquit
copaflTo indiuiduo:u; mutuo.vtietiam ar . fccit vnom
ptt"" m oc pwblcum jf ib" oc copoflTtoc bumana. qtio ad
n5m fpcdficam.g pnccjis vcl oi^s pcrmtttit jltquos cffe
iciuitatccj:pccpfo TDcUberaftoncaUgsaijtvult ecin
ciitititc c% copaflione bumana.
Ifelrt Xit(\a P''^<^'^>-'^""fwjconc0.(r-fSrjmac.g>
. vu itf p}3, pt,rc fixatlariui p cj:dufionc oius
oaim arrificiaUii:vr p:udcric -rc.non funt pmfftcndt in
poUif tco. (Tx* ;5 cf\.qy pbi txirc fpc"' r"m6 jxt crcUifib'
ncopcriiartifkiaUu.ingb^cltlabo:: pmittcdiftmtinci
uujf c o:dijtj ct pccpf 0 1 ocliberata 0Klmati6e.£t pof»
fcf addi. (I ;5.g» ifii viri rpcailatiui fic confidcrati no
funtpmitfcdi in polUnco frirgrcflj . (rKo pmc pnis.
»i [^i ixirc fpcailof iui. pmo mo ^fidcrariccnr pmirrc
dt incuiirjfcvclboccflcfcj^pccpto-io^dinatoc ocUbe
rata:vclcflctc):oicnfuiej: buana copafrioncperfuffi^
cicnteotutfioncet t>iaie: fcd vin fixraiLitiiii p:imo mo
nctitro mo pmttf tint tn ciuitjtc. non.n. pmtttnnFct bu
mana copoflioncq: fic pncijvs no pmirnmf nifi nufcra
bifr info:nmatos vt cccoe claiidos 1 o:bafoe : 15 ifti pBi
noliit oici mifcrabilee 1 info:ntnatt.firr no pmitninFin
ctuitarc q: ocltbenjta o:d inatoc : q: fic pncipcs ntbil p/
mittcrcr in ciuitarc nifi jfcrrct od aliqd coc boiiil<n fi*
n ie cft fm cuim cxig,cntid cctcri tnoderanr : tficqcpce
pto non pmitninF:q: fic pnccpo nibil ^vrmimt in ciuita
tc nifi ?ferat od coc bonil:f; pBi fic oicfi no .pfictuntad
c6cbonficimtafi0:r5obrimf pUie ^jfiimedo bonaqfimt
in ciuifatc.'ftQtio fcdcpnie. 31U ocbct pmitti tn dutta -
tcerpicccptoio^dinarionc ocUbcratafinc qutbus no
pot bcri ?plcmc"feUdtati6poUincc.bcccrtmjnifclU'
q: fin 16 ncccfTirat oUa cu fit optt" :f; finc virio fixctilati/
uis z? mo oictie no pot bcri c^plcmcnT fcUatatis (utfii
ciefcr:i bococdaF pmopctdufionCiiUo;: openlq: fi/
nif Df.4.poUiticc.vniiqtQi;opu6 mclitio pfictfciiircn/
diFcircavniiq|circamuUa.viit'rus.-p|Uinb'' tnrcnnis
minoicfiad fingtila fcnruo: ^5 ifli pbi cti pmitmnF ip:o/
p:io ope vi fpeaiUiri t ooctrinori; ita g> no molcfhinFB
opa polUtica 1 ams. nlc maf .prunr ad ^plcim?" btima
nc fcUcitat i6:vt itcdcrc 1 Doccrc ad cognitoc; oci 1 fiib»
ftar iap abllractjp:ad quc fic rc b; itcire noficr : ficonv
U18 nocnic ad Uimc rolis: 1 fic cr pccpto pmifli in ciuita ^meOU
tcmcU^^pjfluntcognofccrc arduainobi^^^ctooccreaU t.c.i.
qiios cognit6c5 taUii; qri no ftinf itricat i alije opiVp^u/
detic 1 artie.(t0irr ocdaFcjc trilhf io oclcctat toc: qt
fic ab" ab alqs opib'' magte odeaabifr pficiunt: q: cc/
Icctario pfidt op6ne: qi ma^ 1 mcli" odccf antcs ing/
runf.augct.n.oclcctarioopcnc: quc mapmcopponinir
triflif icvf p; ct.to.ctbico. ft fic ctclufa triftit ia magie C7.t.^
imdius poflimt cognofccrcabfiracta : fcd in oiUi60|x
ribus polUricistartiBaUqualitcr comifanirfnftitiat
omnc trifTc labo^iofu;. CTCt iUud p; in opibtie facriue
arnavtoomificjtmcic. ©ilrmncgoaje poUiriciscft
trilhtia vt tn cxclamatiocac in laudondo vel vifupoi
doaUenim incurrit inuidiam tindignationctpercon
rcqiicB t rifiitij' fi aliquc vmipcraf . ([ Sitr in ptionati/
uo ncgo vt in bonovcl nociio cft rriftiti a : q: raro muUi
c6co:dat in bono: q: fi jUge ojf pfiliil q6 vidcFccaUgd
bonum:oifplicctp(unb«0.vndcraromulriconco:dant
J by Lfi
in bono t ardiio-.i boc n on pot dVc (Inc trifti tia.SiTr i oi
fccpt.ittuo ncgotiocft tnlhthrvt lacciifjndo. q: fialigs
•Uque occufat cori p^incipc pdt inairrcrc indign ation^
< tniiitiam.-^ fic fi pBi libcrc pcrmittiinmr fpcai'' mcli'
U8 pcrficiunt opa conim : quc funt ad coplcmcntum fc/
UcitJtis buinanc.(£'nondii aligg ix>lTct oiccrc vv
ri purc pcrfpc"* bcnc piof iciunt ad fpcciiUtionc: i ad fc
Ucitatcmfpcculatiud.qz fpcailonrur naruralia: vtp(an-
tae 1 aialia:': ipfujDcii.fcd boc non vidctur faccrc ad fc
Ucitatc pjactica5.(r0oUmo b' p; cr oiciis.q; f clicitaa
polUtica cofilht in nobiliffimo actu p:acf ico.f.in pncipc
1 ct pzcccprii cft cognofccrc i oiligcrc Dai:i boc pccptuj
jninccpe faccrc no potcfi:nifi p cognitionc oci pcr fc vf l
rcciptat cognitionc5 oci ab aUo:qui boc (ciav.i boc cft
pcr fpccul3to:c9 pBos: qui ooccnt cognitiocj 6i. iL'C^o
tenie ^nia.^JlU non funt pcnnittcndi in ciuitatc g no fa
clontad fincciuitatie:i bocf^ cpoictia^fcd ptM fpc"" \xv
renon faciimt ad fine polUtic tranfgrcfTc : q: finis ilUus
crtbonup:op:iu:fcd pBi non confcruntad boc: fcd plu9
CapHio, obllant:vtp5E ar.r.ctbi.loquentcjDcfclicitatctocfa
picntia:qui Dicit.Op<i9n.cftqctcno:i.pfpcritarcboicn
ti.llon cnim pcrfc fibi fufficicne cH n* ad fpeculandu j:
fcd opi co:pud fanii c(Tc:i cibuj i rcUquu famiilarii cti'
fterc^tficoimitrunt p^oprifibonu^poUicic trjnrgrclTc.
djnotandu cp n aUquis bo incipit ficri fpcailatiuiw i
poUicia tranfgrcfTa.gd cft faocndii oc iUo. C>6m Q) p:in'
ccpg 05 nim rclcgarc': qctra fuii p:incipatu mittcrc. qt
ficut of 4°poUi".Dc quodi ryranno mii qucfiuit ^fiUuj
a viro p:udcnti.f.ca(Tlodo:o.9d cffct racicdii oc fiiia bo.'
minib^illc rndit i Eabola.g? planarct arci:-: fpicaa cmi
ncntC9 cytirparct. voUiii oiccrc: g> fpcculato:c9 viros q
ejttcdunt aUoe bomice: vt fpice cmincntc9 ocbcrct rclc
aircicrrramittcrc.vii .oatrcmcdiu5g>pnccp9 05
nbi p:ccaucrc a pn':qi non ocbct admittcrc g» fhidcit 1
fiant fpcculatiiii.fs 05 co9 pn'' rclcgarcq: poftqj iam,p/
fieccnu i fpc^^.tiic rcUrgati polTcnt obcflTc pncipi. (Ullo
vUcriU9:Q)fiaitiit totalipoUi^tranfgrcfTafpc'" viri oc
bono:itiir t rclcganf: fic in pti^-"' coUcgije rclcgantur 1
ocboncfian tur viri (Ixculatiui i bonc famc:i boc mari'
mc miUtibus boncrofi: q: oic cufh-atiu9 p ctbi.q;} mulri
tudo vt in pUiribua cft vinipatrir bonof . CE llotandii
fpoabiii cfi:Dictii cfiQ) qucdicfifcUcita^fpcailatiuart
quedii p:actica. (rcStn.iUA q6 p fupabtidanttlor vni
loU 5* 1 6?top.fcd fcUcitag r opti^.cr p etbic.g nd
Ct^AU pote^ otiplcr fcUcita9:c]: afir clTcnt ouooptima. (rc>*5
dl 4) p fupabunditii or.t?.vcp cft rcfpccfu vniu9 o:di'
ni9:fcdtripotcopctcrcpUinbu9 in oiucrfis o:dinibu9.
Vtocconfuntgcncralf^^momcrfiso^dinibUBittamcn
gnaU* of p fupcrabtwdantii.dTlu oici9 qp f dictta^ i
opti".vcrii cft in vno o:dinc:vt in gcncrc fpcculato:nm
Ocbctur vni:i i gcncrc opabiUii ct ocbcF vni:q: illa fcU
dta9 poUitica nd cfi cadc cii fcUcitate fpeculatiua.l; 0:'
^Ar/^nca ""oPP"-3ll'"on (dincniradci.
jau I Vllvtf funtcmittcdi.<rc.occdo.nifipmittanf
ejccopanionc bumana:quc cf^ in fpc fpc"".ni fi aliqi^ c6/
patimurcanib''.idcoplii9boicritcop.uicndii: vt oictuj
ed.d^X» oici^.qj pBi |xirc fpcailatiui.tc.C»^m qr vcrii
eft fi cflcnt fpcculatuii p mo.nibil p:of iccrcnt: fcd fi fint
f|xculatiui z^mo.tunc pzofiount adpoUi'".vtooccn'
do vcrbo vrfcriptatbnficio oocrrinc:aii ncmo p6t c>di
gni 1 fufficieterctributionc faccrc:ficut ncc oqa ncc pa'
retibu^.crp^ctbf.drjCuoici^fo^tc.gd p:oficu bocad
Ca.i. piocticai fcUcifatc?.b6mg» p:inccp9 no y>dt faccre pic
ccptii ad o:dinandii ogaad {>eii in quo confiffit fciicitas
polUttca: vt otctu eH nifl b6u cognitione oei oe fc. vFre/
05
ctptatea? ab alio.fTTn oicig vi'rift*culatini funr ut/
utilc6:vcf: cflfpcailatiuip;imo moacccpti.trt z^modo
acccyci fiwt vtilc9.Undc no.g» licct viri fpcculatiui no
p:oficiant in panu9 ofvribiis p:actici9: vt in faccrc caU
CC09 1 bv-> .Zri in ardni9 mulnim p:oficiiit:vt oicunt aU
qui:q: oant :?filia in grauibup arduie. £t [\>mt cif. cu
aicrandcr voluii fibi fiibiugarc totii inundiim inucnit
quoifdaj ciuc9 q oppofucriit fc fibi p.i ivOq^ fubiugauit
co9 qfiiiit quid cct facicndti oc ilU9 ciuilxi9:aUqui oijrc
nint qj ocbact co9 rclcgarc:titnc qucfiuit aicpndcr s
quodampfx». illcrcrponditnoninrcrficia^coflnifi pof
fi9 tranfmiitatc acrcj aqui.':c.q: qrtcrminntio tilor no
valct.nifi oqua^acr.ic. pofTcnt tranfmutari.i. oftcllatio.
q: itcrii talc9 vt p:io:c9 rcgcncrarcnf <pdiu mict oiicl'
latio rcfpicicng illi tcrra^.^ffud oicnim ab ilU^no ^ ad
ppofitii.q:oarcconfiUa arduaocfacicdig p^oficuwvf
nociui9 non pcn mct ad fpccii la" purii.fcd dl acni9 p:ii
dcntic.(! ad aliaj fiait oc Ubcrtatc -rc.C^dm non cft
vcf .q: Diuitc9 vt in pluribiis bnbcnt mirabilC9 moics:
q:funtnimiGclaa^fupcrbi:':funtiactatio;c9:i bocve'
rujcthq: funt oiuitcg crcclTi^ vndcali09 bominc9 non
rcpiitant oigno9 nifi fc.fcd fic non cft oc lpcculatiui9. qt
iffi pcr fc ftin t boni 1 non fupbi:-: fic cft oirtimili9.(I 3<J
oliaj r6nc5 ilU non funt pcnnittcndi.ic.ncgo maio:cm.
q: muUcrc^tpucripcrmittunf in ciuitatc.": tiinonfunt
par9 cittitati9:fcd ifhid non inultii vJlct.q: mulicrcg co
fcnint od pjrrc9 ciuitati9.q: cr ci9 nafcuntur viri.Silr
cr ixicro fit vir tiq? cj: ipcrfccto pcrfcctu5:vndc fic funt
fub pjrtc ciuitati9 mulicr 1 ^xicr.q: rcduainnir ad vtp:
q:pucrcllvir falfc^m po'.([:icrgoD6fncllaUtcr cocc^
dcndo maiotcm q> iiU non fun t pcrmittcndi tc.Ucrun»
crtnifipcrmittanfcrpicfatctmifcrico^diainciuitarc.
(L 2uoici9.3>pBi puri.-zc.isiccdiigjimorcdiiaint ad
ouagpartcgnobilio^cflciuitati^.-^p^ciiipj^oniinf ncccft
farioabci9fifitpolUticarccta.p:imopriipivnunt a fa'
ccrdofibu9.q: faccrdotibtwncccfTarium cll cognofcere
ocH:tocbcntc(Tcfpcailatiui.q:in grcco faccrdoteg oi'
auiF fcnio:c9:qui ocbct cc fjpicntC9.(i Zu oici9 q> fpc
culatiui.tc. £>^>m g' imo wllcnt ( jccrdo" U ficrct cis fi/
cutc(Tct5dignu:fcdnon ficfir.q:p:cbcndci bcncficia
oannir idioiw: vnde facerdo« 05 cfTc ncccfTario fapic9:t
habcrc cognitionc ococcSimiUtcr p:cfiipponunf a iu
diabuG.q: p:udcn9 iudcr ocbct cognofccrc \[y(mn oaij
a quoocpcndctccUi5 tnanira:': o:dinarc oia o\\ra\ci*
uitatcad ipfu5.Crnofa q* fpc^^virt in ciuitatc brit fcad
oUa. nam fi p:inccp9 vult bfc co9 vcl funt fini9alio:u5:
vclfiint o:dinatJ ad alia ti^ ad fine. (I £56; g>fpcaila
latiiii virifunt fmis aUanim pjrtiu5auitati9gfa cui'':
qtfiauomnc9boic9fiitpropfcrfpcculatiuo9 viro9 ti/
qui graria auu9:fic tota ciuitag p:optcr 1II09:': fclicita»
polUtica o:dinaiur ad fclicitatcj (pcailat iuaj: ficutocs
bominc9inciuitatco:dinanturadfpccul.nionc50c6o*
©unilitcr faccrdotc9 no oddunt fup:a ipcculjtiuoe vi/
ro9 ad fpc5 fpcciibtionu oci nifi acni9 q:tcno:c9. vit co
mcntato: oicit 2* ccU.g^ illud q6 c(T p:optcr fc p:imii in' CaJ7*T*
tcntione pma cfi jnoptcr aliud z* itcntione.fic cll bicqp zi*
fpecu"* vircftggfc p^ itcntionc : fcd QQalioe. z* itctioe.
q: txxct aUoe boic9 cogmtionc oc oco.Cf 0C9 i ciuitate
Dcb^ rccipcrc aligd a fpcailatiui9 viris: fic omnc9 n»
QOCorccipiuntbonitatc.tc.Cf adflUajfipurcviri fpe/
ailatiui.^rc.^om q' fiint in ciuitatc bono'" alq9.q: funt
fint9gfa cuiu9alio;:.tri z*itcntionc.funtp;optcralio«.
qjagunrcognitioncj oc oco i ci9:vt oictiicft. ([ adou/
cto:uatcm Xulli|.6d5 ii> ipc fuit ilUu9 opinioni9. quia
fiiitprudeng 1 no fpcailanuii9:^oi)nr6.i in & erraaii:
Gooo
rdncfmm.Tlon cft altquts ita intcnaw.tc
to6m9»c6mif tit fallacijm ^5 qmd 1 fimptr.q: pto^
ccdita ^m quid ad fimpTr. q: g ojmittu fpcculatio'
ncj in vnabou.ct fuccurrit oiicrimini pfic: rrt non
ountrtit fpcaiUtioncm (Tmpfr 1 fane; fcd od bou.
Cad ronc in oppofit115.fi illud q6 mmue vf.tc.cd
cedif . Xu vicis. 9 muiua vidct q> info:tunati.tc.
^65 q> non c vcp accipicdo fpcailatuioe p mo. vn
info:tunati cjrcopjfTionc bum jna Emittutur in cv
ttitatc. q: bo n.ilc b; iiiclinationc ad copati<"™ boL-
1 boc c)c namra fpccifica nifi fit.pnuB ad intcrficic/
dilvt of p polUticcfcd fpcculatiui viri non pmithi
tur cjc ppalTionc bumana in ciuitatcq: no fiint ifo:
tunati : f j brt babct mino: vcritatcm m rccipicndo
fpcculariuod fccundo modo.
iRt^r^nHlltn «^^Utrubotcsmifc
nui41 lUUm rabilcs i mfo:nmati fint pa-/
mittcndi in cuiitatc finc copafiionc bumana 1 mia.
^6m foitc q> ficq: c% p:acpto poflct ciTcq: aliqli /
rcr confcrunt ad ciuitatc ad rcuclondi 1 qcamina/
dam puncipie virnitc.q: vinuodia p:inccp9 ocbct
ep:rccrc ojja vimiofa p:optcr fc:a non p:optcr ali6
c)OTinfccu:vt oarc qrt 1 quantum:': p:o quo fincrpij
fcn non EE aliud qrtrinfccii: vt glo:ii; vcl bono:c5:
vcl Uicnim.Un fi miiics oarct Ep vani glo:ii non
cflct libcralie. gpcr illos infominatos manifcftaf
Virtus p:incipi9.q: oat cis gjj fe non pp aliad:q: nu
bil valct fibi faccrc vcl oiccrc boi : vt furdi ccci.ic.
CrjCufo:tcoicc6.a>p:inccp9non numteoe ocfc
1 oc fuo.£)6m.imo q: oia in ciuuatc fun t p:incipie.
q: polliticua vir cft in cuiue ptitc ftmi oia fubiaccn
tiavt RCj:ctbici8.q: oc voUintatc fua 1 Ubcralita
tcnutrii ifoi'*i colubatos.t fic ad ill6. Q6.X1X.
UbM.iphtfl^imfi (taqs dpimi ejriftimam*^ oia fdrc.
l^eritnr ^^^^^^^f^rte.utrvi%
C5.50.
xrx.
I7
farc.oia.arguit Q>non. Qifimctbapbr
nai9 fcirctoia. tunc nullue eit fopice. 15
■ cft falfiim. falfitae oHtis pf.qt oicitcom
nKnratoi??Dcaia.(j>pBia cftin maio:iptc fliifubi
pfccta.etta muUi boics oicutur cflc fapicntce.otla
p»batur.q: nuUue dlg fciat oia. fm Zbcmiftium
z?DC aia.qi illa qfdm^minima funt rcfpcctu igno/
ratom a nobie.Ct^tc fl mctbapbrficus ocbcrct c6
lidcrarcoia.ninc fcqrcf (j> oc indiuiduts ct fingula
ribue cct fcia.boc cft falfum.p poftc.T.7. mctb. orto
p:obamr.qzfi mctbapbrficiw ^fidcrarct omnia:cii
luigularia fin t oc numcro oium.ntnc fcirct flngula/
ria. (CJtcfi mctbapbrfioie fcirctoia.tiic alic fdc
fuEflucrcnt.boc cft falfum.:5iia p:obaf .q: fi mctba
pbrfiaie ofidcrarctoia cntia.iq: aUc fck vt nalie
X matbcmatica ctc6fidcrit cntiarfic naniraUe cne
mobilcmatbcmatica ftiagninidincs 1 b^.i tuc oia
iUa Dfidcrarct mctbojibrfica.': mnc fupflucrcnt: vr
noncflent oilHacfcica mcthipbrfica.bocautcft
Mlfum.ir^fte tunc rcs non cflcnt biucrfc t ozdina-
fc.boc cft filfum. q : vidcmue q> aUquc rce oiflfcriit
nuincro: aliquc fpc aUq grtc. Ctii rce funt o:diatc:
C):.ir.b''.q: babcnt o^dinctmnnduedloidinatue
in fiii9 parfibus.otia tirobatitr.q: fi mctbapbrficue
farct oia.tunc cct vna fcia oc oibus: 1 ntnc oia ccnt
vmim.q: fi fcia cfTet vna:tunc fcita t pfidcrata ccnt
vna.qfi» fdc fccan wr qucadmodiii rce.j" 6 aia.tu:.
38.gtnonclTctoMo.q:o:docftcojr.<luc oiff^uit.
Cr3J^ tuncnon cflctccmnTima fcia. boccft falfot
cH firmifl^ima.pna pwbatiir.q: miiUa ofidcrarct d
norifuntccrta.cjcpabi.ccml aiTtfirrih otbiienon
c tqiicrcdu:qucadfnodti ncqj in condiris. bona a-t Coa
t lufta.pc g bu9 ciuiU9 intoidit tan ti bnt oiucrfita
tem vcl oriafn -z crrojc: vt vidcanmr lcgc fola cflc:
ODDOfltn ''^2y-«Pdc6 Cnai^ono.
vppwiliu caTvbicidt.^OoSraiit.-rc
Sd ifltCllCfflim <ion'0cftnondu;b:cm
- ^ fcr:q>mctapbificu fd^
rcoia pot mtciri muUis modis.Uno mo fm ronet
indundualce.aito mo pot intcUigiPm roncs vli».
^ otipl rvcl fdrc oia fm r6nce vrco fpccif icas • vT
rm ronce gnalcs.erbocoifKguimrf m fimt d«/
puaa gnarqticdam ftmt ^nima goicraliff^ima.qdi
poftanoM p:opigo:a fpcciaUfltmie: vtfubaUcma.
C:Z.unco6cfuntadq6ncmtrce'?nc6. (T-f^zima
cfr.cp mctf>apb)rfiat9 0; oia fcirc frn r6nce gnalce
gcncp p:tmo:i5 .et iHa concUtflopwbamrflc 5lle
qutconfidcrat cne inquanmm cnetpmaejwrtCB
oitieoj confidcrarc oia fm rattonce gcncraUrs : ct
bcc dlvcra.qz iUc qui confidcrat cne inquantii cn«
t pninaspartee cnti8:iUc boc mcdo cofidcrat oio:
qtgnaUflimafuntpximcpartce cntie^iquaecne p
DiuidifurnaitfuBa quantitae.tc.cr.tf.buiue.fjmc tet cA.
tbapbf fiais cfl bo.^^b^qj cqucda fcia.-q fpaiilaf
cne inquanni cns:modo pjima gna font pnmc par/
tcscotie:': ota fub bis occcmpjimisgcncribus cS*
p:cbcdunf:vt cius q6 cft oPm ^".Gfdco boc mo mc
tba^yTica cofldcrat oia.iD5 nulla aUa fcia fpiUe
confwcrat oia fic quo od r6ncs gnalcs: vt primozn
6encrii.q: ncc in gcomctria:q: ifb cofidcrat aUqni
partcm ocrcrminatam cntis.ncc naUs.CitV gopoi
tct oiccrc q? oia non cognofamf a nobfe niflcegni/
tiocoaim pcrrincat ad comimcin fciam:-: bcf\mcf
tapbrfica.qiiod tntiit 3* .ctl ^icit.ciy mctapbrfidi»
fdt oia.vtcontingit fitb roniUis vribits. q: vfrov
gnofcit cns inquantii cns:-! fubaj ct 1 aUas prce cn/
ris pjimae.^rz" conclnfio cft.q> non 05 cfa rcirci^
ronce indimdualce. £t ro b" condufi^onie cft. 3flla
non confidcrar mcfbapbrfTats:^ non pcmncntad
faam aU'qua.qi mctbapbffica cft fcfa.rcd oia cntia
fm ronee mdiuldualcs ftmt bc;.q: 7*b". fingttlaria rrre c,
qn rcccdiint a fenfiuncfcimuo vtrii fint vrnon fint.
Voc idc oidt 1i>o:pby rius aucto:itatc platonis.qj
ocfccndcrc a gnaliflimo ad fpcdaUiTimtl iubct pfa
fo gcrccrc.tiqEt indiuidua non cadant lltb artc:': co/
nimnopoflcftmDifapUni.C?'xUifio dl.trno ->ft,«rtiiM«
Dcbct OM rctrc fm ronco vrce 1 fpcdficas t gnalce ^ «JcmXo^d*
gcncni? rubaUcmoytpoftcrioc. etifla?p:obaf uto.-ie.i.pbf.?.
ncSimctbapbrficaconndcratoiafjroncefpcci' '^' **" ''J-*»"*"»'
f icasj gcncralcs pof criop gaicrum:mnc a Uc fdc '^^^^'J.
fupcrflucrct.boccftfairnj.ciinnUnsbocDicat.qrfi S52uSmc
faa fpcculatiiia oiflinguif in trcs partcs.inalc ma faau.<j Wm»
tbcmaricam:TOiutna.6.b''.fq:.c6.x.orta pbaF.qzfi rc tiiBi«iadiu
mcfbapbrfica cofidcrarctoia fub ronc rpcdfica vt **•
gnalt:(icut lapidcinquantii Ujpis.boicm inquantii
bomtnc cpqtto fcia nararaUs confldcrat tUa fub fl/
la ronc.tuc cct fntftrarq: fruflra fit pcr pUira:quod
pof ficTi p ^viucioja.-Jdco flc aUc fdc fupflucrct • vt
non cfTcnt oiHinac fdca metbapbrfica.fT/^f con/
f irmaf bocidcm non confidcratiir codc modo pcr
cand^ r6ncm a oiticrfis fdcnjs.lDodo cntia confi
dcrannir in alqe fcicnjs f 5 rationca pwpUoe: Hcat
tibri
naturaUtenemobile iquantumobitetarirmetri
ca numcru tnquontu numcnia fm piofniae pniTicv
nc8.gtgeomctria magntcudinc inquitu ma^fi
ppiiaa pjdiocs. q tunc idcm fm vni roncm n5
pfidcraf a oiiicrfis fcictusr^dco rnctai.*)rfica cum
fltDiucrfa fciaab illiernon confidcratoia fub ronc
^ fpccifica vrgnali.boc mo.Iunc alig» oiccrGtxod
dcnit nc mctapbyfica aliqua cntia ^m ronce
1 gnalcfl gcncj: gnali(Timop.C>d5 qp ficq: ^fidcrat
fttba; inqiiim fub j: i no aial tnquantu; aial. i non
bokin inquantii bo.^dco wjrit a;:.tn If a. 9> mcta'
pbr fiais fcit oia.iqui rii conr ingit.gt oico qp mcta/
pbffica ct confidcrar qucda: vt fu&as abfiractae f$
ronee fnopziaeit gnalce.t pbat et pa(Tionc6 oc cie
•.tx5.z?.Ifro iz.b^.^dquanmm ad.tz.libiii confidcrat qucdam
fub ronc fpccifica: vtputa illa f ncipia abfirocta. Ct
tuotcis foncqi naturatctiam confidcrat illa fmci
KfXO*j^6, pia abftracta.fiait |:^.8.pbf .vbi pjobarur.cp pmite
tnoto! cft immobilie p fc:i g acci!9.C>6j qj naoirof
non confidcrat illae fubae abfiractae fm gditatce
(edtihfm mocum t fm rtrc.XDatbcmatiaie atjno
confidcrat ca.qz tin pfidcrat quantitatce. crgo rcli
qiiimr <p mctopbffiaie cofidcrat ca quo ad gdita/
C$.So» tee:fcd fupponit ca c(Tc a nali.Uti comcratoMz.b''
tidt.q> pumue pt^e^ pft j lui fumit ifia a nali pix>:
ideoipfemctapbrficusquitiiad rdnce fo:malce
^fidcrat tila.!o$ fi natconfidcrat ifia:6 cfi inquan
cii bj babitudine adfnotum:i non ^m roncm alias
ficut metopbf ficue. (£T?ic funt i ria oubia: t e.
Zuoicifl.9»mctapbffica pfidcratoiaftnrationce
vrcfl.Contra.fi fic.tiic fcqucrct q) mctapbjrfica no
eflct fcia Bfccta.imo impfccta:t potctiar.boc e fftn.
£a;:.in lra.cu metapbfficue e fapicns.adeo gp nul
e qtcedit cu tn Qfcctione.^ila piobat p comttato
C5"«i4*f«5k re.tz.b''.jioicit.;9>fo:mcc6c9in gbtiflfuntvrwejE
funt tm tn po^.^jo fcic in vfi vf fcirc in vO cft fdre i
potcntia.^o fi oia cflcnt fcita i vri.tunc mctapbffi/
caciTcr fcia vri3 1 potctiati non acfuari impfccra.
qz po' of rcfpcctu actufl p quc pficir. (Uaiiud ou"
eft ? j*" pne.ocrfi c mctapbffica no ?fidcrat oia
fm r6nc fpccifici vfgnalcj. Cdtra. lapidc^' fcire
inquantij Upie:tnuiiK:? iquitii numcrtte. vrergo
^ p»'a,ifcircamcta'?matbc^':vrnali.fcdnonanali
tCJfc Vtmatcma^^.fnaio: cft manifcfta.cj:.6.b''.qz no fiit
pfce ptce p6ic fpccratiuc. "Ifdco ccrrii eft g> o*' fctre
nume;; inquantiinumcnis ab vna illap ptiii triii.
mino: p5.non ptinct ad naturalcq: naturar no
dcrat boicj inquantii bd.q: trfi ^fidcrat motuj : vf
q6 cft fub babttttdinc ad motti. fcd bd inciuanmm
b6 cftrcflabftracta.gtc.Tlact gtinctad matbc'
maticit confidcrarc botcm inquantii bd.q: non ^fl
derat fuba j.fcd rrn accifcia. vt magnimdine.t h^.z
Ali pfidcratio ia oicia cft.q: ad fubam:t illi no ^ft
derac g i lla cpiia tto ptinc t ad mcta'*". (T j" ou"
cit?eande pnc.Qucctiq j po'ponit oriam inrcr ali
({iKieictremailla bjvtriiqjofidcrarc.tiflaeft^.
fetx.i34« *^ ala.vbi lSb^.x>b!it.qp fcnfue coie cognofctt fen/
fibilia qctaioiam fcnfuu. q: ponit of iam intcr ca.
fcd mctapbf fica ponit of lam tn tcr aliqtta cntia^z
ponitonaminterboicminqnantiibomo.tU*"in'
qtuintii li*. boc non fact t nali6.q: illa cdfidcrat trn
motij.vrtllaqucbfitbabiwdincmad momm. J6
non pon It of iam in tcr ca. Tlcc matbcmaticue H
la confiderac cifi acalcta.ficuc p:iue oiccu efl.^ldeo
noponitDhaminterruBastaccTto^topouaftf co
e5
gnofcere fu5am t accrte.boc aiif cft fnn.'?^ rcltqttt'
wr q> a mccapbrfico.Zrr confirmatur.Qucq j fcicn
tia ponif 1 :?fidcraf DtucrfitJfc intcr fuDra fp.ilium
fciac bj ca cognofccrc quo ad raftoce p:op:ia9:fcd
mctapbffia cft bvxptc.q: mctapbrfica porrit oiffe
rentii iccr ene mobilc.q6cftfuPj in nali: fcia t nu/
merii inquantii numcru?:quicft fulim tn cjrifinctri
co.56 bj pfidcrarc oia fiib ronc fpccifica vrgcncra
li gcncrii poftcrio:um. (rad illa oubia rndco fm
o:dinc.(irad pmii qil of fttnc mctapbvfica cct fcij!
tia in potcntia t impfccfa.iN^j pfidcrario cnrio
quc ofidcranF in mctapbrfica pii t ^parari ad ouo:
vrad fpilce fciaert fpililTima fcibiUa aUa;: fciaruj
fpaUttm.f.matbcmaticc t nSlifl. vrqito ad gnaUfii/
mavt cnsvniiacfiit potctiitad ^tcamefa.nq
od fpilcs fciae.nic vf fic fcit oia i potctia.t tilc fcire
i llo mo cft fcirc in ivtctta.q: fcire fu&am in vfi pe*
atalis c fctrc in potct ia. £t vt flc fda mctapbfficc
pbif p oUafl fciag (V>aUe:t aUc fctc fpalcs biif fc pcr
addition^ ad illam.aub m6 pfidcrof io cnriu i me
topbrfica coparatur q ad gnaUfnma.f.cne actuj ct
potctii:t aUa pdic3mcta.tunc fcire boc m6. c frire
in actu:fic»t fctrc qptitatc inqitantum q^tifas:t fob
ftanria inquantii fuba:t quo ad txjfTionce iUor iUd
fcirc cft pfcctii t in acni.vjnon coparando ad fin/
gtilaria.vrad fribiUa fda^rt taU' cft fcirc in fc:-: fic
olic fcic non biit fc p additionc ad mctapbrfici. qz
ilUid fdrc cft oiftmcni ab alije. (USd aUiid.conti' .
git fcirc boicj iqiian tu b5.C>dm q> oUo oicuf 9 illa
non fciunt .qzfclacft cop!ci:i.vtoidtay.ppoftc.t
c6ttcr "Lincoi^.t boicj fcirc inqtiitu b6 cftgd inco
piic%a. Xuc fo:ce oiccrce.od qua fcia j pcicc iUa fd*
rc.bidic g> ad fpej t"cclUgibilc:vr ad intcirj acnta/
tii fpe intcUtgibiU. UA oidit.Q' iU6 n6 c fcia.fcd q»
Rtinct ad UcUigftti idiuifibiliii.i ad nulli fcia j. f5
|j cft itclUrctio flmplidii tcogniTintit iua:circ3 qtiJ
nonevcpncqjfTm.gno pttnrtadaUquifdam.f?
oiciit g> bn fcirc boicm fcnfibilc vcl Unci ctinta
qjfuntqdicoplci:a.(["aiuDiciit arr:>tingit fdrc 'Jftud argtt*
boicjinquannlbo.Diciitajfic.vrgfdfarnctapbf fuit aUquib*
nco.vranaU.vrainarbcmatico.nonnaU.qznarni valdc labo«
btl pfidcrat nifi motuj. vcl ct bne bittidinc ad mo nofum.
tii.pp B ipfi oiciit 9 mctapbirfica bj pfidcrorc oia
cntio fubicoioc fixcifica.ec oicfic f^ite.Q» mctba*'
cft oie fcia.t cft babinifl aggrcgatus oib" bitib''.
ei: mcf a" t nali.et oiffcrt ab cis ronc pti^^fiait to
cumoftaprib^r^ncaUcriue ptis.tficDicimusQ»
mc" DifTcrt a naU ronc matc" t a matbcmatico ra
ri6c nir.R n6cft intcirndum. q» mcta" fit babitue
c6pofirae.t cp oiftingiuf ob cie ronc priii. P no^f
vcUc ajr.imo.i.tf .b" ponif cift'* iUa itcr iUas fdae tejccJT»
r6nc cnti9:t no ronc pnii .t Diftinguit ci ab algs in
quontii pfidcrat cns:t c babinis fimplci: iqiwntuj
pfidcrat fubas abftractas.^Jo aUr cft d6j qj p"' fdre
boicj inqiKjnttt bo ad n 5 lc phj.fi fif pfccfue.t aU '
ae rce nalcflui6 fs^: ap.jtoc oto labo:3t inqnan/
Cij potod ingrcndti namate tccUccrittc.q cftp:op«
boi.lj fm c6mcnf atozc cogitatiua aia fit illa. £f to
oicie.9»iUcfrfi oHderat motum.t^m qjotiplcj: i
^fiderationar.Unaiqiianrilpfidcrat lUa qbrttcd
parorionead aUas fciao:': oifttnguif abaUj^ icicn'
tije.aiiainquantii cftfciain fcStpmo inquanrii
oiftinguimr ab oUje fcicnje fic ttfi pfidcrot ca q b«
bent bobitudincatt mofii.oUo mo ^ od confidcro/
nonefimpUcetife.ficconfcderacaial inquancum
ibbt botem {nquantii borquc nulLim vt fic bobit
Nbttudin cm ad motum:^ tnctapbrficn no.qi ott'
dcrat ota q ad ronco gnalce gcncp pinont. £t cofl'
dcrat qdi f 5 ronca fpcctficaa: vt pn'abltracu:T no
planti 'iaialtnquantu;aial. (Uad j"" oubtii.Quc'
ciiq5 po*ponit ofiam.TC. £>6m g> ouplc^cfl po*.q/
dom crt n aCqdaj cll acg fi ta . mo maio: bj vcritate
9tdtemnM>' ^ p^,« „3^^^ ^3 ac.pofuit cy" oc fcnfu c6i:f5 d po*
S?S"p^«rfa8 acgnta non b? T^itate.^dco fl illa po' acgRta ponit
iciM Bd ^ poiu DriamitcraUqua:tucnonop5g>cacognofcat.f5trfi
BftaiKr aiu)a j. vchtate oe po*niU:vt oc intclllt vffcnfu coi.fcd
SwSS» tvn* n>cw"cftbabttua acqfitue. 3dco non b; vcn/
•o» < »ni»i>abi. Ddm Q> nUu9 babim» fimpi j: c targ poat
■w.cr9o D fwn- ofiamintcr aUq tcognofcatca. ©cd altcrcllbabi
tkti babuaiin tus miirtus cf maibc*"' 1 naU:-: tafi^fidcrat bominc
©iultn- ^haai boii ponit of lam q: mcta'" 1 naU copofi/
p6t Mci <t« noe li tue:flcut babitus lUc pancns of ia? intcr botcm in/
poirnrrr» «ivno quantiibo:inumcpinqitantiinumcnts:ituncfcg
t>abtm mnrmco tur co:rc' 9> c nlHij babttti flmpUcc cognoficaf aU'
pTtb^tMbint»»: 9»cognofcaf q ad gnB^^.inarnon pfidcrat rcs ge/
tii isutiu tnuo ncralce.£tii mCTapbfficua no \x>t ^fidcrarc boicj
flcm oiai. ata m mqiuntu bo ijfcctc.qj non cognofcit fp.i'"''.©cd cft
gdibabitiisimictuscjcmc^^^inaU. ©irrcrtodjo»
motxU.Amtiitcr UncimquantiiUnca nd cognofcitbabitusfimptV:
noicrra uiKii' fjmijCtudbabtt^qtfmatbC^ltnaU.iiUcftponitoiF
quitd imnian* fcimtii ttcr ca.-ino cogfcitca:q: fi fic. njccfTct naf
'^kSSSSRA f»'-^ aute frm.f5 intcU^a bn cognofcit.
«I J rnn^A ad^ncgaf 5rttia.q:nono5g>
idU I vllW»^jf(,gnofcatin.ppjiafo:ma fcd
in c6t.vt ocrfi eft.(C Sd aUiid.tiinc aUc fcic fuEflnc
rcnt.vcr cfTct fi pfidcrarcnt f m rattocs p:opiiao 1
i p:op:ta fo:ma.f $ q: tiii pfidcrat oia ^m rcncevrce
i^alco gcner pmop. (Lad aliud.mnc cntta non
ecn t Dtucrfa.Tlcgaf ?tta.t:c od^bationcjqti oicif
Q» rcfl no ccnt otucrfc. 6(Jm q> rce elTc oincrfaspot
intcUi ouprr.Uno mo q> tntcr fc fint oiucrfc:i non
babcanto:dincad vnii aUqd:ficiit ad finc: vradcf
ficicn0:vradfitlim.tDorc9btl funtotucrfc.gt tu
oic».Q> fciacftvna. Odmt}' fcia cft vna.i tarpot cc
oerebueoifTcrcnttb" intcr fc: 1 tii attrtbutionc ba/
bcntibtts ad vnii analogii.ita g> ad vnitate fubicctt
ndrcgrif vniuocatio^f^ fufftcitanalogu.CE ad aU6
tuc mcta" no eft ccrttffima . C»6m. cp imo q ad ro/
nc9 fpi™*' intcirntiap.q: ofidcrat lUa quc funt ccr/
ttffuna.Scd o6m. fiquo ad ronc9 indiutdualce ct
lpco'**.flatt 3 ad intciri'" bu"'.fic non cffct ccna:fi
iTfidcrarct iUafub ronc taU.fcd q: nd. 35 oijnt a^.
Q>e(lfdre B rxin^itnon oiatntcUibiliaba"*fubra
tioneind(uiduaU:f5gnaU.l:t(tcadiUd. Qd.XX.
C0cva? vcro ccittflTimc (tmuia
T^fVXtwr "'■"Diaii.vmjmcta*"
^wiliUl fitfciaccrtilTtma.argui
I turg>no. 3fllafcicntiaquecftoc oiffi""*
J ndeft ccrtiffuTu.q: oiln^^igno^ari prtn
4aU'ogn no cent oifTt^MDo arca lUd ali/
Uo.8« quio occipif q6 tgno^atxjc 4° b^f^ mcta" cft b^-^.g
as.i Ifa ari gte ia tacti. fcrc aiit oifTi^' funt bomv
nib'.ic.3tematbc*' fdc funt ccmfrunc. p comcta/
t&i6* tou:m.5?b'.g oicit.g> matbcm aticc fcic funt in p:i/
mo gradu certimdtnie.i n afcae fcgmr: fcd mcia'"
non cfl matbcmaticaxi: cft oifTincta ab ca.fiait ipf^
Xx^ ^"b^.vbioilhngtiit trce gtcs ^^BicCT^teiUa fciaq
cdociUquc (iint ranota a fcnfunocflccniiTum.
i8
Vt [^c fl^^ntmopolkr.vbi vtt.g> iUa qttc funtremota
afenfHfuntDiffi"*iminit9 ccrta.q:oi9nfa cogni?fttc]C
pzcctrtti cognitionc.36 qd cft minusccrtij:cl^ minu9 co
gnitii.l5 idc p5 p co"".8.pb]r.qui ofctt.l:xpimctu vcrop Co.2r*
fcrmonii dl:vt xotdct cu fcnfotis.io ois ccrttttido.cft cj:
fCTifu:^) mc''cb>:>.q:ct>cpncipt)eabftractig:qnullo mo
funt fcnfibilia p fc. dJ^fte illa fcia no c\\ ccrttfTima:drca
atiue qdnce (napma cft oiucrfitaeopionii : t bcc dli^:
q: illa fcia drca ctiitis qucllionce cft madma oiiicHTtas
o^Mnionum non cft ccnifTima: q: oiucrfitae opinionum
no .pucnit nifi cr Difficnltate 1 inccrtitudincfscircaqd/
nee mcta''c mapia otucrfitaeopnnionii.q: circa qonce i
qo.vtru cne fit vni^rdnie.vrvtru dTc 1 cffcntia Dtffcraf.
1 circa tUae e manma oiucrfitae opionii. f5 apiid qdnes
matc" no dt tit a ouicrfitae opionii.f. vtni lup 11*'" oati
fit triigulti cglatrp coUocarcdrca id nd ouicrfanf mo^
^ntvtririini dta:p.tnp:cdiao Obcmatic*.
r^* ^*"" * ' • capttulo. fcicnttarum vcro.
ifytA\r^tt\t^\ qonispmitrcndafuntouo.p
ina iniUltClUIII acdptoocmap.^.b^.vbioi Xxu^i,
dijqf meta^' b5 ouae Qtcs. vna cft p:io: .aUa potkrto:. 0
cjcponit co** ibidc.d.t;? mcta" b5 ouae gtcs. vni b5 que
eft6 coibne 1 analogicis:': rcb'' logycie^fic oc cn tc ivno.
ocm 1 po*.fic c tota ps an ir".aUa ps ci'' clt q cll oc p:tn
ciptjs abfiraalKiait.iz.i vna cH po: q cfi oc rcb^logicia
X coibus o:dic ooctr inc.i c poficrio: oignitatc 1 f 5 nam
rc:;:.aiia aiit pars quc cft Dc pficipge abllractl cll poile/
rioio^dicoocfrinc;': cltpo:oignttatc.iqiio ad namrd.
CL' Zijc vUio e non^.Q^ aUgd cc ccrtf 1 pti" alto c oupn-.
vnomo^od nos.aiio mo qadnam.B vrtar.ppbrfi.i t.co.).t
z?ocaia.tDo ccrti'' f m nam fit ouob^^modig. aiigd clt t.c.}j.
ccrti''f m nam.q ad uitrifmitta^^^ct^qD ipm cll nccmin
1 unpolc afr fc bf c. z" md pp cffiicacioy: 1 pfcctto:c mo"
t>cm6firandt.([. Ziic odc funt ad qoncj 4,*^ pnce. p*eft
qp mcta" q ad z"" pte q c oc pnctp^s abfh-actl cft ccrtif/
iima cj: na rci. (I7z?t>65 g» meta" q ad cidc ptc no c ccr
tiflTtma quitii ad modii ocmolTrad t. C * mcta"
qjtii ad illi q c 6 rcb^logtcis c ccrtifiima q ad no6.([ 4*
odm qp mcf a'" j ad cide pte no clt ccmr' ^ q ad n 55 rci.
(L"P»6 p' pnis pot cc:tUa fcia cft ccrtilTitna cj: na rct: q ^
6rcb'maj:imc itrifmufabilib''. bccc mani".q: tlla fcia
q cft oc intrifmutabtUb'' cft ccrtio: alia.q: vn^mod^ccr/
ritudis f m nam cfl cy ptc ir rifmu''" pfidcr a top . 36 fcw
q eft oc mat* tntranfmit^* c ccmo: alta.q: oubi° non cft
nifi Dc rcb^poUbus arr fc bfc.fcd mcta'' (Jutim ad prcm
pj.cfl b«.q: qsmm ad.ir.cfl t rcb^^majc' in tranfm ub"^qz
cflococo.ifubrtinjs abfiractl q funt ma)C*intrafmu''%
£t oe tUDidtaifi.z^b^.lSicut febsoculus nocniead lu/ Xx,p*
ccfor.ita iteltisnrad ea quc funt manifdlifTima in na:fi[c
vocat illa mani"* 1 ccrttiTima cj: na rd. (r*Pk6 -inis z',
iUa fcia n6 eft ccmlTtma qoitii ad modii ocmf andtquc
Dcmf atiocs q: poftcrio:i 1 q:. q: ocmf atiocs pp gd.t p
ci5 funt ccrtio:ceocmonftrati6ib''q:.i p clTcct^ f; me^
q^tilad.jai.^ b<v vt 1:^ p c6'™ oiccntc.g' me' * accipt t oe/
m6ftrati6ee qi. ip fig: faUc q ad lUi ptc q cfi 6 pncipqe
obftractl.(n'P»o }' :?nis.3ila fcia tq c oc map^nobis notl
cftccrtilTima q ad^nos.3fta ,pp6 cflimc^-q: p"-"' icludif
in fu5o.f5mcta'* q ad pmi ptccb^.q: mcta"cDcccm'f/
fimis qptii ad nos. q: c 6 vUb'' fic oc cn tc 1 vno.acm 1 po
tctta.ic.£t tlla fitnt nobis magis noxaxj p pBo^.^nna/ kx,^ ,
tacftnobie vtaac^iotib^^ad j;>p:ia:ioicog>funt nobis
magia nota illa vHa ^randocogn itione tntdticas ad 1
tcUca5.f5Comparandotntcirca5adfcnfata.nincvnand
fiin t nota ma^s notrfcd fingna.<ccd narcfi oc mobi^
foUi.matc"auf q: oc (^titatc.i ilU funt min''vrta.g ic.
C z
r
tntcUMnm buuia.vtn6opojteatfiCTic5
JUa inreUCClUrnciufloncrnfpilc^rDdmfiait
cocnim fiitt in littcrarqjotiplcjrcfl vfcvnii in picdican/
doraliud in cindo.Utc in cindo e ocua i rubc abftraae:
t illud quo ad noe cH oifFici". Bt oc illo loqtur 2;:. btc.
fllta funt vtlui in pjcdicando: i illd captiitur ouptV. Uno
modoquoad (Implic^ct^^oppicb^on^: t ncfuntnobifl
nMOtt nota.ftc loquitur 3^ .p pbf . 8t boc tnodo oic Sui.
Qi| pmu q6 cadic in intcUcctudl vrc.f.cna.aiio modo co/
piunt quo ad ibcrcntiam palTiois ad fu5m:t fic funt oif'
ricilUma flcut ill6.vtrii cne (it vni* rdnie.t b^.QtfkiC/
ddunt nupme oiueHitatcs qdnti in cis. (174* ? .pbat .
^llafciaqueedDc ciittTxta mJgiflpotcfialib''itranf'^
(Uande(lcerri(Timaqadna$ rci.iiftacftma^qc victo
notabiU.qt vnue modus c ccrtitudinis fm nas qc parre
ret intranfmit"*. fcd meta^qitanruadillamctcm qc(l
Dc coibus c(t b^iq: mc" q ad tlla gte c(l oe mairimc vK'
boa:i iUa fun t ma jrimc potctiaUa. qi efl oc cnte : i oeccj
piedicametis quc ftint vtia i oiminuta rcfpcctit l^nim:
qi^liBfcbAtp additioncad iUa.ifpfe ftipza gcn^^addit
onam.7 lUa vha fctiuif magis imQfcctcqz oidt cdmen'
Cd* i4« tato:.iz.b''.9)fbztnecdc0iqbU9fttntvtia:(untentiaipo
tentta.?dco fctrc m vllcft fcirc in po*.
1H||> vnu$oubiti.Zuotci8.q;meta'*qadiUam
I^iV vll. pandgiiccf^oeanalogiciB tcoibiiefit ccp
tifftma 4 a<l noe.Cotra. "JUa fcia quc cft oc majrimc vfi'
baatocnotifTimisqadnoe tUao;pooccri.q: innata^
tx5,4. . nobie via a coibus ad pzopzia. pbrfT.p.fcd mcta" i^adil
la parte eft b<>.(tcut oedaratii cfT.^dco ocbcrct ptiue oo
Co.}. ceri:f3 bocefl fthut pcomcntatoze in.tf.b''. vbi b$.Q> mc
capbf (Ica cfl vlt" via ooetrine.(rad i Uod D6mm> me"
^ od lUa pce qtic oe vKbus l$nt certiomo ti! p adifci/
tur.Zu oid8.cp ocbcrct p ooccri.vc:p cft fi cftct in codcj
ezdinc ab^b^acuois cii aU)8.fed (i no c in code oxdine ab'
(lractidi8.tunc non opi.vA o6m ^ illa fcta metof^fica
qtio ad iUi Qtc no cfl in code gcncrc abHraaiois cu alqs
fcicnct)a.qz naturalie trfi abllrabita ma indittiditalLlics
non a fcn(Tbili.fcd macbcmatica abfb-abit a mac cria fcn
fibiU. Ucet non inteUigibiU.fed mctbapbffica abUrabit
TCXA ab 01 ma. vt of tf^b'. (HZHitefpt oid.Tlla fcia q c oc ma/
gisvribtiB iUa oj pjitte ooccn. qrti Cicciioe fadUimie:
vcf cfi cctcria parib^^.Zu oide.g» ifla fcia oc coiojii
bue.t p orte oc facillimie.*!^ iidcf q? vcp cft. Scd e con
tnncta di lUo traaatu i cu$ illa portc quc cfT ccrtiot fm
nam:qtoee libjimctapbrficeotdinanf odiz".gc6fide'
ratDc^cipgeabfhMaI:fcdnart matbcmatica non fiic
flcpiunctc.IDofipumape mctapbrficccfTct oiuifaab
iUo tr jctatu.iz.tiic pofTct pcr fc t ^ie ooccri. j5cd qj no
cfloiuifaabiUapartevltima.idconoptooccriail alios
(cicntiae. UndcbtctutcrDicafg^licsmctapbjrficaqad
madmi pte fit oc facilibue.non tH t0ta.idco cctcra non
funt paria.t q i^tis non of^ pmo Doccri^i: illa tota pe oe
fadllimis otdfatur ad illam part&que tradif i iz". que e
oe otfrtdlUmis.ideo :?uenientiu8 Docef di illa q| fcozfti.
ratlCSnea ^Palfs-adpmi^^llafciaquee
lau I 4llUnC0 DeoifTjdUimis.tc.pccdinir:fic'6
DifTidlUmis quo ad nos. ntnc no cft certiflima j ad nos.
UilD6m.9 ficopinir meta^.f.quantuad illam pt^que
((lDeabfir3ctl:qucfunt ^a in caufalitatc: fic cft oifhci
Us 1 iccrta quo ad noe.l; fit ccrriiTima ci: na rd.fj 4 il
lam partc quc cU oc c6ioiibue:cfl facilie i ccrta qao ad
nos.qj cfl oc pauciojiV quc funt iquantti fiuit magis no
ta pluribue.qj illa fc bff t p additione ad ifb. vndc fic cft
fadUiTna.qjiUaquc(utp3Ucioja:funt facilioia illis qtte
funtpkiraquoad pmampartem.tiutceftcertifnmaquo
€16 •
ad nos. \$ nd fm moda ocmonfhMndi : fed fl copiF
quo od z** ptc qtic cU oc co.tunc cfi ccrtifiima fm
nas.l$ non ouo ad noe t ^ modu$ ocmonfhiamli.
(TSd aliud.matbematicc fcic fimt ccrtifrune.xe/
dif ano matbc"non cfl m«a".C>6m.9» oc boc fiiit
tactutnlra.g>matbc"fttnti pgradu ccrtinidinia:
rcfpcctu fda|: fpiliumrfcd non rcfpcctu b'' fcic.Uif
D6m.9> mcta" cft fcia fm nam rci.licct non f$ mo
dumDemdfiradi:fcd macbe^cflccrtioj aUje: 3 ad
nam:t quo ad noe.q j.pccdit a nobis notie: t nae:f$
mctapbffkanon. (irarrpotDlci.97matbematice
funt cemo jcs qtio ad modii ocmon(bMndi:q j 6md
ftnnt fius ;5ncs pp gd.Urt pp iUam ccrticudincm
non cft oiucrflcae opionum i ciG.vndc i oifciplini»
non :Xtgunt crroice pz ccmnidincm oanonUram
di.fcd mctapbjrfica c ccrtioj q: na rd.(n2d aUtid.
'JUa fcia quc cU oc rcmotifTimo a fenfu non cfi cer'
ti(Tlma.vcc cft qtto ad modum ocmonfbrandi. fcd
potcft cfTc ccrriflima qito ad intrifmu'™ t na$ rei.
ibicis.g7 mctapbr fica cfi oc rcmotis a fcnfu. ty6m
97 pjo tanto non cft ccrtiffima quo ad nos : fed ftn
nam.£t o6;.cp illa qiic funt rcmotifTima a fcnfu (22
vfia.nd funt oifTtaliojaalgecoparandocognitiocf
itcUcctam ad itcUcctam. fcd coparando fcnf *" ad
itcUcctam.cuncfunCDifTict'".(radaliud.3Uafci<i
circa cume qoncecmariaoittcrfitaeopt^nocccr
cifTima.vcc cfT:(t oiucrfitae opionii cftcx partc mo
di oemon^trandi.tiic non cccrtifTima.vt fic bcc cec Sdoertr
et partc non cft rci.tiinc ncn cf\ ccrtiffima fm naj.
jSids.Qjmctapbrficaqiio ad pma:;p3rtcmcfll><i.
<^6m.9> illa oiiicrficjs opiontim pioticnicqcparte
modi ocmonftrandi (| non cU ica ccrtus i maapbf
fica fiait I matbcmatica.q! ibi e ccrtioj modus DC'
monfhMndi ^ i ma jpbrfica. qi cfi oc fcnfi*»"* mo'
gis.iCufoiccqucrcrcequccflci b^qicirca qonc»
m«ai>bf ficc c majc* oiucrficae opionii:-! no macbe
maticc vclnltcriue fcic.(Ntldco:Q>oiiplr cftca b'',
vna cft gj mctapbf fictie ocmofhxjt pcr figna.t ap6
Diuerfoeoiucrfj fnncfigna.idcomagieiilhecfl oi
iicrficaeopionii in matcnuticis. aUa caiifa c.g»
pnc9 matcmacicc fiindannir fiuc pflinuinf c% tcr*
minie fcnfib"^ v'nce b"fdcmrtapbrficc.vii ?nc»
matbcmaticc cofhnuin f qc tcrmie^t flin t cr taUl>'
pncipgs quc ftint fcnfii" magis:tmo iUa in que
fit rcfofo funt majric fcnfi"*.t pofi rcforo vf ad fcn/
fum ficut iUitts ;5nis cp fup oaci Unei cfi triangulii
cglatc:p coUocarc. id ibi non cfi oiticrfitae optonu.
0$ ^•mctapbyficc t ?nce :>Uiatiitur c% ccrmie il
itafenfi^tcogninspcrfcnfum e^ctcrioje.fcdvel
nuUo fcnfu cognofatnf .vcl trft (cn(u illo;: interio'
rii g funt bii Difpofiti:vt vtrii cns fit vniue ronie vT
conccpnte.vcl vtni$ clTc ct clTcn tia fint idc vcl oif/
ferant clTcnciarr.B cfl oiucrfitae opionii.qi pftituii
cur q: termie g non cadunt ftib fcnfu crtcrioii.t pg
iUi tfdifibilitacc plurce cintur qonce.imo oiucrfl
tatce I cjonib^^mctapbffice q§ matbcmaticc. "Jdco
ocrfi fiutg>matbcrnaricc fdcfuntipojdicccrti"".
q j ccrtioj modue oemonfhvjndi dhqui cR cr fcnfi
biltbtie q3 non.Srr p5t oid.g» cfTc pltirce oiucrfita
tcs circa qonce b** fctc non clT q: natura rri:fcd c qc
pcrucrfitatcboium:tcj:coiniptionc optxrtinievtl
itcUccnie.qi fi igrcrcntr vcricae^ninc no ccc oiucr'
fitas tat:ficttt ncc i alt)e:ficuc alige cx ocpiatiattone
fuiappennie.tppgtoJti.tqj iliaquccrcdunf in il
la fda funt rrita.7dco vult quilibct videri aliad no
Goo<
Ca.z.
C0.5.
C5.ZZ.
Ca?8.
Z.C.Z.
@ecundi'
ai oiVfrerffc canfdnir oiucrfi tasi opionum in qSnibae b*
fcic.fcd fi oinncs cflcnt nati cqualitcr iqnircrc vcritatc:
tunc non cfTct talis oiticrfttas 1 qucHionibus illte: fcd qi
non.-idco caitfatur oiucrfiios talto: non qc nonmi rci : ct
ficadillud. Qo XXI.
C^b3)rfnie vcro pzindpalia. tc.
i»rif f ir pte.Ufrii mcta"
V^Wl iiui (icmapmcpncipalta.argtti'
mrcpnon.^llafcianon cftnupmc p:incipa'
li0:cuip:ccipiturabalia:q!adp:tnct{.>alcfciC'
tii rej)htur q> ipfa p:ccipiat 1 o:d tnct, q: act"'
inicipu; cftpico:dinarc:fcd buicfdcp^cctpiturabalio:
q: ccrru cft qp alia fcia ouiinat ilbm:i p:cclpit ci:(ic pol
Utica;q:(icutDicitap.pmoctbj:.Qutbu0.n.oifcipltnaf
oebitum eft i ciuitatc:': ctiain quos ocbct pcrmittcrc in
ciuitatc:i quoe audirc:^ vfqucquo polUrica p2co:dinat.
i:>oc ide oicit p rctbo^icc.q; puidcntia folct puroulinarr.
qoafcunq, fcias vir polliriciw pcrmtttit in ciuitatc.idco
puidcntia folct p:co:dinarc iliam fctam : 1 p:ccipcrc ci.
3dco non crt pncipalts. (CJfc tUa fcia non cft majc' pn/
cipalid:quc rcciptt pn'abalia fcia.q: fcia mapmc punci
peUie non rccipit pn' ab alia.fcd p:incipalis illa q ad/
nuniih^at foa oinnibue algd fcicnt gs:fcd mctapbffka i
t>^qt rccipit fua pn' a naturalt.q: fiiintt fubrtanriae ab/
(h^actae a naniraltlkiit patct pcr comcntato^cm.iz.b".
q> maopbyficus p:o conilantt afTitmit a namrali fubfli/
tiasabfh-actasciTc.gic.^r^tc 'llJ fciacftma]ctmc ^ci
palie quc baba viom ad pncipta omnium mctodozum:
qi illa dl pncipatqtic oat vianv 1 b; viam ad ocs aliae:
fed Ofa" cft bc}.p topi. (Tltc fi mcta'"' ciTct mape pnciv
par.ttTiCconfidcrarct fubiccta oium fdarum. boccft fal
fum.q: nmc alic fucflucrcnt .orta p:obatur.q: fi dTj ma/
jrimc i^ipat.ninc non cfTct pnctpal.ntfi q: confidcrarct
fu6ta 1 pn* aluf kii^iz ozd inarct alias fcias : z ozdtno/
re non poiTct:nift coniidcrarct fubta aliap fcia:p.
£%t^f\/^Ct f 11 rti vtiU a:p. i p:cdca littcra. map'mc
J&yP^*^Wln ,«0. vbip:obamrnctllafcicntia e
mat^pni^.aquaomncspcndcnt.q: tlUid cftpn''aqoia
ocpcndcnt: fcd a fcia mct apbyficc omncs fdc ocpcdcnt.
q: ab ca ocpcndcnt omncs fcic fpcculatiucq: illa fcia b$
oifptitarc pncgontce pn'. q: (T aligs ncgat pn'. ntnc nuV
luebobct controeum Dtfputarc:nifiilla fcia.Uti comcn
tato: pmoccli oic.q> altg funt ncgantcs pn' p* p quos bj
Dtfputarc pBs pmus.boc idcm oic i pmo vby.(p altg funt
ropbf ftcquos fapictia cft ncgarc pn ' pina. ipmits pbe
bj oifjputarc ? coe.ftiam oetcrmiat oc pmo pn" B a qiio
oi» fde ocpcndent. vt oic ($?ctbf .9 iUa fda que or fopte
tta effmopme puncipalte.
«j j| -^efto6m.qjmeta"dma):'pn"*.tuitcr
**U t|vllw) omncsbabitusitcllccnulcs fcia oca
fapia cll nunepn''.q6p:obatur roncS^i.i Ira.^lfUa fda
e nunmc pncipat ({iie ^Tfidcrat 1 octcrminat 6majctmo
^ pn" cntc.i majc' nobilucii fcic rcciptani ^ncipalitaicm
«nobilifatcm a fubo.d.b'.': p:obanio oc aia. fcd tncia'"
cftb*''^ .i Ira.q: iftafcia :>fidcrat fine 1 optimii. quia
oeum:caoaie fit optimii cof :quc in naniiia.(L'3tan iV
la fcia cft pnciparoue b; oidtnarc oes aliae fdae:cum o:
dinarc ptincat ad pncipalifatc fcicfcd maa^dl b«.pcr
a^p.i lirrcra oicente.9> fapientte cft o:dinarc 1 non ozdi
nari;i lognir oc maapbrfica.f; alic fcic fun t fubfcniicn
tce.(C3Km 1 fuppono 9 i giic babituii intcllccnultum
fit aligs babinis p:tus.boc p? eir.io.b''. vbi of . q> in vno/
quoq;. gnctc.i mulnnidtnc bn o:dinata fit oarc pmum
< minimii q6 (U coufa omnium aliomm.iCunc orguitur.
XXI *»
flla fda $ mar* pncip.ilis.q b; fc:vf f aput rcflvcm alia|S
fciap.q: in vnaquaq; miilntudicc oarc vnu. q6 cft ficut
captini illud e mar' i5n" ficut pnccpe g b; fe vt capiit ba
bcns'rcfpccni fuc multinidinis:fcd mctapbffica c b>\6.
cttTr.Qapictia c fiait capiif:i oco altc fcic finc ca fi'it ace/
pbalci.finecapitc.£tti ar.oic.d.ctbr.qjfapictia oiaa
mcta" cft fcia mar^pncipaiis 1 bonozabilio: alusmifi fit
aliud vt bo q6 fit optimii in mundo. quafioicat. nonx)i
oais cft opt imum.i illa fcicnna cft oc oco .'Jo illa fdcn/
fucftmaTr^piincipalis.ClrcpJobaniraltomodo.^lla
fctaiaemartmcp:incifMlisfmqtum aliquiscft mar*
fcics.q: ^m fciam aliqiiis fcit.idco Pm tlla; kictiam fm
quaj aliquis mar* fcit .illa c mar^piinctpalts.vrt S^.oii
p:imopoUincc.Uigac3 intcllccninaniralitcr funt orti
Qlio:um."(i»obulli aVitco:'iocficictcsitcUcctu natura/
Ittcr funt fcrui alio^fi.^o lUc cft piincipalis qu t b? iliam
fcief ia5.i p ofcqiics iUa fcicfta cft pncipalis.fj fm meto/
pbrficam aliquis c nurimc fcicns. vt pj cr 4" b^.qi ifta
fcta c DC p:imis 1 mapmc notl.v?. o ilf is.non fir tdcj
cc 1 non cc.£tiam q: cofidcrai ciis inquanni:; c cns.qo e
p:imii obicctii tntcUccnis. j?p5.q: ifta fdctia cft oc ma
rimc vribus 1 cdibtis applica^^ omn i fcicn tic 4' pat?,
q: iftafciaiacft6fubftann)sabftracris.qucfunr maric
cntia.^Jdco aliquio truiriinc cft kicne fm cam: 1 cr iftie
qtiatuoipofTiint coUtgi quanio: nointna ipfius. £^icitur
eni j fapicf ia pma p45ta.Dtcimr ctiam mctajibf fka. 1 oi/
citur tbcologi3:fcufda oiuina.bococdaranir. £M'circnl
fapictia inqiuntu cftocpiKnis pncipijs ftvaila'^. tor
pnupBia inquantiicftoc cnfcinqiiannimcns. q: illiid
cftp:imii obicctii intcUccnis. 1 of mctaj^>bj:fica:qi maa
c trans 1 pbr fis namra.q: tranfccndit naturl 1 of tbco/
logia fiuc fcia otuina.qicft oc oco.
\^ic (nnt ^^'"'Wibia.XuDicie.gjmaapbfflca e(t
1k/Iv lUlll inarimcprincipaUe.imovidcntrqjpiti
ddiia.Qi illa fcicntia quc cft inagis nccciTaria cft magis
piict|xili8.qi magis ncccfTarium:magis epiincipalcfed
piudaieebtutifmodi.qi (.'^tidccia icqtiiriturad boiscd
plcmaum^ficut viiU comctato: z" bimis. fj inctapbjrfi/
ca non cft ncccfTaria.qi fcirc v^itatcnon c ncccffariumod
copicmcnni.df 3tc illa fcictia quc c oura"^ 1 pcrmancn/
tioi e piincipalioi.quanro cnim aUqtiid c ourabtir^ran/
to bonoiabiliue 1 piinajxilius.fcd piudcnria cft b<^.qi e
magie ourabiUe qs fapieria.lx)C pata. qi fiaUquis bab$
piudcnriam illa cft magis oiuMbilis in co q^ fapicnru.B
pata fm omncs.crad lUa oubia rndco.ad primu? qil
oicirur.^llJ kia quc cft magis ncccfTana.ic.C>6m 9» nd
cft vcn:m.qiadlx>norabiUfafcm ipiincipaUtarcm no
rcquirimr ncccfTitas.boc occlaro.qi tacttis iiugis ncccf
farius $ vifus.t tamc vifus c bonoijbilioi.36 oic ap.C
Unaa.qiplurcs fcicnnas marimc rcptitant c(Tc ot^ae:
CHicomntno oidinannir ad vfum.Ctum otrit Sp. pb'.
Qjneccfrariorcsomncsfcicnticfunt.oignioi vcronuUa.
35 non obftantc cp aUc l\int ncccfTarioics.tamc illa cot«
gnio^£t oicoqjpiudctia 6pedaabiUa. qi nuUus pt ba
bercpiudctii pfcctcntfibabcafcogmrionc66o.vrpfe.
vfp a\ia.(£jBid aUiid.^Ua q c ourabiUoi.ic. £>6m q> nd
cvcnim ficctcra fint pana.q: planta courabiUo: qjbo.
tamc bomobono:abiUo:.q:cacran6 funtparta.qiiUa
fcioia.f.fapicria c 6 p:incipio abftracto:i ilUid c nobili*
$ obiccra; pnidct icqi piudct ia c 6 iUls q fun t opabiUs
a nobie.ioaiefluc pn^abftracw fiint nobilioia opa''*»
nobie:cu fcic funun t bonoiabtUtatc 1 pnncipalitatc ab
obiectie.^dco iUa fcierij c piincipaUoi alia. Zu qticrie.
qualtra piudcnria cft ottrabilioi fapicntia. t»6m.q> boc
efbqc co 9> obiecia piudctic frcqucntiiTimc nobieoccur
£0.(4«
tmt nd fcnfiim.f<fd obiecta Mim (dcnuc nonridco parct
9> cctcra no funtiMria. qz illa fci.i cft A nobilioiib'' ftibia
$ pnidcnria.^dco intcr ocb Kibitiie fapicnria cll bono'
rabilioi t piindpalioi. Ctii no folii b? vcritatc? copjri'
dofapfenriebabitue .id jlioe bjbinie.f. ad artcrn mtcl'
lccrij.tc.0cd Dc oi fcij b; vcritatc.ncutcompjr.ido oee
ad gcomctri j: vcl artfmctrica: vcl nalem: tunc fcmg ilU
fcienna cft mapmc ^ncipjlia.
la^ f^ti/\ni*L^ pncipjlca.adpmam.aiipiccipi'.'
JdQ railOnty nir.':c.06m.a>JUcnifcicp6t alia
pwcipcrc oupTr.Uno modo (j> picctpiat ci: t pjcojdinct
eam qiio ad actue cffcntiaUre : t q ad octcrmtnationcm.
aUo mo qiio ad actue cttrinfccofi:i quo ad vfum. verbi
gratia.miUtaris pjecipit frcncf actiiicquo ad acnia itri'
fcco9tcTfrinfccoe.fta(j»faciattjUa frcna:Tqtioad talc
Cpe.ita qp non foUim poUitica pjccipit qiio ad vfum: fs q
•doctcrminatione t actus itrinfccos. aUo mo afrpjcci»
pitqtioad octii cirtrifccil': non itrinfcaim.(f Zunco6?
Qdrdnccppoiliticapiccipitiojdinatfjpicntij; qiioad
actus cjctrinfccoeri quo ad vfiim:-! non qiio ad acni; ut'
erifcaim.ai polUticue non potcfb pzccipcrc plJo: op xlu/
dar illam ?ncm. v5-iUam tp triangiiliio b? trce. imo (iue
X V' piecipiatvelnon^cipiatnkfcmpcrnccciTitatcpdudit
etlvHi*ȣ"J| tiUi vocanractuaintrifcci^tflcpoUinaiabjpcipcmc'
*.c*5»v'K*** lapb j-fico^q ad acnw cjrtrifccoe t non itrinfccoe:t tale ^
} ' apercnonarguitbonojabiUtatet^cipaUtate.qjtani?
pjecipitiotdinatmctaphfflciquoadactuetaiee cjctri
fecoe.vs.Q> flt taU vTtaUboza legcndii.crfld aUud.^fUa
fda no e(l pncipaUoj 4 redpicpn*ab aUa lcla.xcdinir.fl
rccipit fm' ocmonlh^tion tertuc dl fda fabaUcmata.£>i
d0.9)illafci3 cftb<i. £>dmQ>non.q:adminiftratoibuB
fcicnti|e fiu pn'.Ta oidBjp a naU rcciptt fuu; fubicctu
CS* yr. edc.flait p; ei; p pbf . Bt io Uxjuinir cdmctatoz p anic.
Q voUiit.gj babcrct ocmofhrarc pn* abftracta quo ad ce:
%qfio ad j|ditate.bo<: aiit cfl falfum.q j mctapbf flcue b;
csocdarareqaoadquiditatctpjobarc pjftidce oeeie:
^ piefopponir cae cc a nflU.(rad aUitd.^Ua fcia que bj
'f Yjjit*^ i,»nam ad ^n* aUac fciarum.ic. iN^m Q) vcni; cft fi babj
* , V viamad^*aUapfcia;:pcritrifccaipcrccrtinidincm
^ f '^l*^ * < nccefTtta tc:f; fi b; viam pcr ciOTtfcca t coia: t f m pio'
>u>Jrf istio'^ < hbabiUtatcm:mnc non 05.£Mci9.q? oratcrica cft bo.£s5;.
q> b; vi Jin pcr itcnrionce coce.t coia qitcdam qiic confl
' dcrat:-: qiic funt applicabiUa ad oce fctae : t b; viam ad
«mnes fcietiae.': oifputat oc pjindppe omnium fdaru;.
1 ptobabilitcrfcd bcc (da b; viam:T confidcrat pma fin
dpiaquefTit necdTaria t itrifcca ad omncs fciae. (fad
oUud.fi dTct pni^^ntncconfidcrarct fufita aUaru; fcfap.
£>6m.g> confidcrarc fiiKta alijf fctanim potcft itclU o«
plicitcr. vno mo 3» confidcrat codc; modo quo aUe fde
fpilee confidcront.aito" confidcrare fm rarioncm vtc;.
modo mctapb)rfica confidcrat fitbta aUarum fci jru non
i Xx.p> fub roncfpiuJqiof Vb^.gjcftqiicdamfcicntiaqiicfpc
' ailJturcnflinqtiantii cne/Jdcoaiicfcicnonfupcrfliiiit.
qi aUe fcic:ficut naniralie confidcrar cne mobilc: fcd fic
non confiderat ifta fdcntiarf; fub rarione vniucrfali.£c
\ fkodUUid. Qo XXII.
C0ed vtbldmaebomolibcrcft.-rc,
ISt^rttnr ("^ifbm pte.Unrameta"
lei VI im I f,t fcia Ubcra. argiiirar g» rt.
5Ua fda non efi Ubcra cui piecipiturt 4 obc
dit altcri fcicqi libcf eft q6 e gfa fui.fi; S^,
rctboiiccUn oic ibi.Ubcr cfinon ad alium
VKiererfcd qui obcdtti t aUcri viutlt ad aUii:ti$ oicat.-Q)
iUtid e(t Ubouqd cft gra fut t non 9ltrritt«,ficut ferre co
€16
ml:fcd fubditu c(hq6 cft gf j aUcriue.^dco illad qdobc
dit altcrt-d^ fubditti -: non libcnim:': lUa fcia quc alteri
obcdtt non crt libcrj:fcd fapia cH bA qi ccmi; q> i(ti
fcicpiccipitur tobcdit aUcri.qi of pmo ctbf.q? poUitia C9<Z*
picojdinatTpiccipttalgefcicnis.qioicquasfctae Ubc'
ronim filij ocbcnt Jiidirc vfqtus non.': ivUiticue ctiai
oidinat quc fcic ocbcn t pmitti i ciuitarc 1 piccipit fjpic/
ri q> iibnat i tUa: vti iUa fda:<: vfq; ad q6 tps ocbct talis
inftrucrc. bcc polUrica picoidinat. "Jdco cicquo fapicntt
piccipituriafapicne non cftUbcr.ip :»nenccfapictiac(l
Ubcra. b Uxum a conittgatl.cr^rc iUa fci j qtic cf\ pjjcti
ca non eill Ubcra;i bcc cft manifcfta.quia Ubcra fcicntia
eft fpcailariua:i c cUgiTjilie pp fc nfi. vii fdc piacncc no
funt Ubcrc.qi funt ad aliud.f.ad opue vrvtiUtate.f; mc/ ^
topbrftca cft b^rccrtum.n.cft cp f jpictia c piacrica.qi fo/ «r tJ,
picntl cll pcrfuadcrc.p a;:.in Uttcra.i pftiafio ptinct ad
rectoic.cr p rctboiicc. tOodo rctboiica c ^nactica (da:
tad camprinctpcrfuadcrc.ict fopicriecft pcrfuadcrc
idco faptce epiacticue.i p yde fapia pjactica per locum
aconiugatl.critcilUifdanondYUbcrj qiicadmifhMr
aU)e.qt admilh\trcc fubditt:i c(\ acnio tpfiue: qi fubdt/
ti admi(h"it omnce.fcd mctapbf fica cftb<i.p 3^ . 4° b'. X«<»7»
qimctapbj-fica admilTrar oib" facttje fua i^n*. "16 vf q>
non fit UT>cra.-fcd fubtccta.criftcm lUa fcta non cft Ubc
raque cfi vriltB.qt iibcnim non c vtilc:at; vtilc ordinc/
turadaUud.f;Ubcriicftgra fui.vtp;prctf>oiice:ipmo
poUittcc.fcd fapia dt b^.qi iih fcia dt vtir. aim oicatur
^•ctbr.gjfapicnttacftcaputrcfiiccruaUamm.TDoccr C(l78* .
tumcfia»caputc vtiU'omnibu9 mcbiis.^fdco illa (cicn
tian6e(tlibcra:ai babcat fcficutcaput.(I73ltciUafda
qui oeue non coiat boibtte non cd Ubcra.qi fda Ulscra
dt quecfi oco bt^pladta.i pioptcr fc querinir.vt bnpla»
dta boibue 1 oco.i idco iila fcfa qucqiicritur pp jIi6 ct
non piopccr fc:cft f Jinula: 1 idco illa facria quc cft Ubo
ra05ccbi^placitaoco.qioaiecf^piinccp9 omnium.i*. I.Vl't
^''.^dco tUa fda quc no cdicatur bominibue 1 oco no vf
ccUbcra:f; vf ccinuidia.qi inuidiacflrationc aUcriue:
fcd banc f cicruin octio non coica t.qi illam fciam oc** no
coicat Pm otctii Srmonidcq: ocue trfi b; cam. ftoint
q> ocue intiidct:i ct lUa fcia cft tnuidia.qi oicit .non c 01/
gnumqticrcrcvina iUamfciam:q cpioptcrfrqiocueb*
cam foUi;.3dco non c Ubcra.CT^jtc ill j fcij qiic cft aat/
dcne fubi fcruilie non cfi Ubcra.qi aiiue fubicctii cft fcr/
tium:tUtU9 accne ct c f tm; 1 famulii.qi accnria rcci^ifiic
nobiUcatc 1 oignitatc a fiibicctie.f^ mctapbrfica c(t b<?.
qi ccrtum c qi iTwrtapbyfica c acctie boie:^ bo cft fcniue.
qiDica^r.ilfa.Q^bumjna nanini multipiicitcr cfcrua.
imte illa fda non cll Ubcra quc c rcfpcctu aUaiiue po* - .
rcgulateimotcabaUa.qitllafdaquccinpotcntiarcgu 'J>
lata 1 mota iUa non cft libcra.qi citis fuBm cf^ rcgiilatu:
fcd mctapbrfica cf^ baqi mctapbf fica c acnis voUinta/
cie.i voUintJS rcgiilatur.qi mct jpbrfica cftparo pBic:t
pBia c(t amoi:i amoi cft actue voUintariB:i voUmras rc
ginir ab intcllccni. g nibil ignoiat. 56 mcta" no c Uba.
^nnf>rifllltl cftap.inpicdictaifa.vbiotc.fcd
Jg^pj^UiUUin vtoicimueboUbcr.ic.
inreWMnm ^iomedmtqucdapzcmitti'
XAU Ull(.Uttimi| da.1>iimo3>nccclTariu;cfl
ui poUitia dTc Ube^t 1 fubdt nim.boc p;.qi ar .otc r pol* '
iiticcq» bo eft animal polUt icu 1 ciu ilc. ^fdco ad fclicita/
ccmpoUicica rcqiuritur libcr 1 fubdinie ncafWio.i fe/
UataB 1 fdipct qi fcticitae poUiticccft finie. inopotcft j
cfTc fdijc in poUiria finc Itbcro 1 fubdito. tDo na quido ' *
intcnduaUquc finc.ninc ctiam pioducit oidinata i fin^.
fkiu Xincoi!.ponit qccmplii.p poftcqi nanira tntcnd6i
fanjuuwm rnnc {ntendir cti.-Qbu0 rjngin'0 piodudtnr et
piamr.iOodo fcliciras cft nnie in polUrw.': polletia nd
p6t cflt: fdiicfinc libcro 1 fubcluo:t boc occLirat ap.pii
mo polliricc. in ofbue.cr gbus conHiruitur vnii.ibi cft li
bcrum trubdiriirnait occlarat m tnanimatis: fkut in cd
poftto qcroni8:ftait f armonica: ibi cft aliqdpdominae:
Zx.7. t ttliud fubditurdcut p? p S^j.b\i u ISi^. 1 cometatoti
C6.7, pceli.ftiJ occlarat I copofito cf aia 1: co^ozc: ibi e ctiaj
p:incipans fubdituB : 1 iftc p:incipartip vocaf ocfpoti'
cus qil Ikvnu oiiaf altcri.-^ aliud non pot ?d iccrc^fic pj
<n ataqucDi!aturcozpo:i:q6n5pot^iccrc.£t in fcmcl
la viro.q j vir ottamr t fcmcila cft fubdita : 1 non pdictt.
in pollttica pfHtuitur vnii copofitij.nait c^mulhs
ciuibuo t Qtibue ciuitatia. jldco c?: ncccnfi tatc in polli» i
fncdominana t fubditii.cr^td norandu.91 ar .p poUiti
cr.flc {ngt.Quidi(^ oiHant tm ab a lt)e:quantu aia a co2'
poie nl libcri.tglibctopnminbi vfue coi" na fcnii.vbi
Sftp.logtur of UbcrotfcruoponcdoDiipIicc ofiam ircr
ea.Una ponir qr parrc alc:quc cft p fc:-: p:op:ic oci.aui
ponicejcpartc cojpie:': ifta non cft p fc. prcaic cft ifta
^ Mbcren g mcnrc p6r p:ouidcrc. 0cd fcnius cf^ g pot
lUa cycg coi'.Cr na fcnii ^ quoc optimu cft vfiioifcd na/
Riraltlxrridlquipot mcntc -iciboccft g>b5p:incipam$
intetlcctue.Uri I5 p intcUcctum poflcmus cognofccrc p/
lienna : t rccotdari ptetcnta : tamcn rdpcctu ftituro:tnn
•oue pcr piudcntiam qui cft con fcrrc (ic p:ctcrua od fii
turapcr ptotndcntiam cfl ardmi;. ift idco libcr qcpar/
U aie dl qui potdl mcntc pKxiidcrc confcrcndo p:ctcri
caod frmira.qm iftc cx pjouidcnt ia quaj b; oc fimira c%
p:c{cnti mcmo:ia ali)9 p:ccipit oc cj:cqiicd 19:-: d no pci
pttui^idco cfl Ubcr.qiii ailt no pot boc crcqiii (Inc co:pe:
dl nafcrmw.Xuncalia ofia c(\ cj: ptc co:pi9. q: co:pti0
Ubcri non cft aptum ad vfus 1 labo:c»:fcd na fcnii «oz
pu9 aptii ad vfus 1 labo:cB:fcd co:pue Ubcro? non.imo
tm cli vtilc 1 apnim ad pollitiam:': ad ca quc funr in oc/
fienlionepoUicic:fic fo:tc ad bcUfi 1 b^([_ Xiiccilnoti'
du g^aliqn ^tigirgjalig bnrcojpue fcnii.^oiam Ubcri.
ali^ c? aiam fcmi:-! co:pus libcn.qi libcr cft qui cft gf a
fiiLque na oMinauit ad \*mtce:non ad labotce t opa : f;
nfi(idvitamdiule:tadc.iquc pcrtincntad DcfcnfTon^
duitatie.Scd fcniU9 cg no cft gfa ftii:fcd gratla altcri^:
« no b? incltnat lonc nale ad viruirceiqucm nariira incli
nautt ad labo:c9:i vfue. £tdl tntcllig^dii cp Iibcr egfa
fui.qu^naouiuiauttadopcrandiippfc p:imaintcntto/
ncfed z* intcntionegf a aUcriue. fScd fcniiie cfTcntiaUr
t^' intcnti6cppaUud:iz*intcntionc ppfc.qtoeq^ch
PP fc p:ima in tcntionc cfl pp aliud z' intcntionc: nifi fic
^ non nataad largicndii:fiait vft 0" tn 2?ccli: fic futic
abftracrc p' inrcntionc moucnr pp fc: 1 z* intcnrionc pp
alia. Cr^frcj cft norandti. Sp.p poUiticc.ponit rf lam
inrcr libcf nobile ingcnuii t fcruum.oicir.n. gj Ubcr c g
b;naIcincUnationead virmrcB:viiciicp vcniat illa vip
cue:liuc beatca a p:ogcnic:vrn6:oiimodo beat natura
incUnationead bonii tv»nutC9:mnccft libcr.Scd nobi
lie cflqui babct narural^ inclinarioncm ad virmrce: n5
cj:fc:fcd cr p:ogcniro:ibue. idco oifTcn a Iibc ro.q: Iibcr
vclbj cr fc vcl cr alto.&j igcnimB c tUc g b? incUnatiO'
ncm nalcin ad vinutcg cx multie p:ogcnito:ibue n6 c^c
vno:ffait nobiU6:fcd ej: multi0.£t quan to maio: c muU
timdo vimmim p:ogcnitoiii: t unc ranro maiotcfl tnge
nuus.£t ad banc itcnrioncm loqmtiir 3;:.? polUtice. tp
cjcambabu9^cnimcibiieoiuiniB oignificit oceoiuinii
piocreari:que]dmodij aial aial.bd>ia bdhajrplata pii/
ta j.fic qc bono bonii.gt xotdat a'i ilb oicto coi. flrbo:
bona non poc fnictua malos pzocrcare:(Icuc ncce;$. Uil
Li'.t>* v^||\l( tvj[f**^
0
XXIf »^
libcr oilfcrt a nobil i.q: Ubcr efl qut bj n alcm incUnatio
ncm advinutce:non cj:p:pgcmto:ibue.vii p6t cffc qjqc
mala piogcnic fit Ubcr.i boc pp pfVcIlationcaUquaj :qx
nafcitur fubiouc:vcIf(ibaUqiioaIioplanctabcniuoU).
fcd ingcnuiis cf^ qtii addit multiplicitjtc bono:ii parcn
tum. vij ingcnuue cftgbj virtiitcci:progcnito:ilHie.ct
iUici:ali)9:tilUitcpcjcaUj6:iititolongtoi fiicrit Unca:
tanto magie ingcnuuecfl^ed.fcnui6 b; nalcm inclma
tioncjad Uibo:ce:bocvoluita;p.ppoIIittcc.fuii9 foimi
oolofue 1 ttmiduB 1 inrcmpatiie nibil facit co:p qucof:^ '
fcd indigctparua vtnutc:t tanta:vtnccj?ptcr tncontinc'
tiam."tncq5pa)pfcrtimiditatc5Dcficuta luie opcnb''»
tunc rcddimr copUrta Ditfinirto fcnii:qi fcniu9 cft iftfm Suj^
animatij fcparatuj altcnue cn9 bomo . £mci t cnim ifhti
mcnmm qj cft infhiimcnti) Domini:mcdiantc quoope»
ramr. dlanimatii ad ofntiam fcaine 1 b^.t oic fcpatnj
ad ofiam manue vd pcdi9 quc cft piiicta. (zt of altcriua
bomo.q: oid tnatur ad ortm. vndc brt vcra^ cft gi p:crcr
namralcm fcntitutecftaUacr Icgcvt qui capimr in bd
U)dTicimrfcTUU0.vndcIq:p:omuIgaradl g>aUqui9ui
belU) fupcratus in manu pKuaUmtui 05 dTc fcnius. II0
to 9> p 6 aia.vna fcia ciccdUt aUi oupt'r.p:imo ct mo oe/
monftrandi.z*cj: bonojabiUtatcmobiUtatcooi.quod
ptobo.q: non porcft pluribug modis vna fcia aUaj ejccd
lcrc.-nifi clTct cr parrc intclte.modo cr panc inrcirs B nd
pordt cii fit vnuo 1 fimpl):.qtti fic omnc9 fcic ccnt cquaf
nobilitati0.q: omnce funt in vno inrdlU. 1 p ^i^e cquatir
UlKrc.Cr31n0crgopjcnotatieo6cfuntadq6ncm trcs
;5nc0.*f>rima cII.q» m«apb)rficacft Ubcra.0cAi qj efl li
bcrrima.rcnia pt oici.gjoce fcic fpcailatiucfunt liBe.
(L 'P«6 pmcpnie.^ILi fcia dtlibcra qucegfa l\ii:i pp fe
qucrittir.q: libc;: cft gratia fui.qi Ubcr dl illc qucm na/
tura otdinauit ad ^mtce.no ad laboice. idco ilUtd quod
ptoptcrfcappctiturioiligimrcfi libcnim^fcd mctapbf
ficacflb-rqtfi ocfidcraturppfc^-^non ppcrtrinfcca xiU
XitAtcyixno rirdi fcripta oi vtiUtatc adbuc appctcrct .q*
P5-q: babitie oibus ncccffarqe quc funt ad nccclTlratcm
1 cnidifioncm anttg pBi bac fciam appctcbont.ppadmi
rari cni ic.qrt 3? .occlara t i If a.tdbf aiit .ibi ccplctc po
nit r6nc5 in Ifa.q: oicit. ficnt bo oicit Ubcr qiit c luimct:
fic lUa fdam oiccmueciTc Ubcra quc dljpptcr fc.(L 'Rd
2' ?nte.3IIafda dl libcrrima qtic qucnmr p:optcr fe.-ct
cfl f inie oium fciap.-i bcc cft manifcfta.a|:9 1% outis. q<
illa eft Ubcra quc cft p:oprcr fc. crgo illa dl Ubcnima ^
i inarimc pioptcr fc:q: ficur fimpfr ad fimplr: fic magia
ad mogie.t marimc ad marimc.z^rop.fcd bcc fcia c b<i
q: flcut fcUcitae fpccratiua cR fuiie oium: fic ifta fcia dt
finisomniumfcictiarum.q;inacmciueconfillit fclid'
ras.i boba fc ficur copur:i cft p:inapui:fiait tf»ctbf .
Urafr p:obarur concUifio.iurra norabilc vIrtmu5.-f}ciU C*.**
lafcicntiaquccftfiniBomniumaliamm icictianim eli*
bcmma:q: finie dtcaufa cirum.aoprimii caram.fsme
rapb)rfica cfl b-xq: crt oc pco qui cft fmie omnium. 1 ift6
ncmo ncgar.fcd q> fit vcrc caufa cfficicn s: a li qu t n cgan r,
(r'P*ario rcnic cocltifion is clh Omnce fcictic quc qiic»
nmtur pp fc:lunt libcrc.qi fi aliquid non qucriturpptcr
opus:mnc cfb Iibcram:fcd omnce fcicnticfpccratitic fiit
b«-:>.6.ctbr.'r z?buiue.q) finte tbcoricc cft wnraerpiacri/
cc auteopue.(£Zunccftnotandii.9jUbcn!5cftoupl)C. X>C^
I , Unum q6dlgratia fui:': no b5 aliqiiod fupt.nu6 ipib nd
-j^quodotdinctur.ficifl-afdcntiacfl Ubcra tantu.aUomd
aliquid cd Iibcru.i tam^ ojdinatur ad aUud : 1 non c po
. opue:fic omnee alic fpcailatiitc ftmt Ubcrc. q; crcludiit
opus.t tamcn ojdmantur ad iflam fciam.Ct idcoaliqui
notont oicTtim flf 4)ii oicitJxc foUi fciarii cft Ul»cni:t3cc
C 4
eftmffapbfflfca.Jlliqui aiit oiciint bccfola fdamm cft If
bcra.bcc cft fpccuhtiua fcia. i ili j cjrpo non crcliid ir ga
aiicfcicntic fpcailjtiucfintlibcrc: tamcnpiima cjrpo'
fitto cft mclioj.Utnj aiitcm illa fcicntia fit poflciTio bu '
mana.vrvtp ocus folii babcat ci.B vidcbiF ialia qonc.
ririrttirrt Pf nop-Jl^-^^^-CfTadpnmi.illarcic
KX\X I ail^Mlw^ tia.ic.CMccndujij' virpolUficufl
nunq^altcripzccipitrattoncaltaiiuB niH babcat fapic/
tiam oc oco.q: non f accrct nobiluTimum pjcccptum fc5
nofcc ocum.gt idco fapicnti non p:ccipitur a non fapic/
11.(17 Ucl Jlitcr DiccnduvQ» alicui fctc prccipcrc pot in /
cclligi ouplicitcr.Uno modo quo ad act U9 cfTcn tialce i
uitrinfcco0.aiio modoquoad cjrtrifccoe. vcrbi gratia.
ficut pollitica p:ccipit frcncfactiucquo ad acnie intrin'
feco9.q: fic f jciat (Tcnum:i quo ad vfum:g» t ali bo:a fa
dat.CrZunc oiccndum ad rationcm.O: m illa fcicn tia
cut pzccipifur quo ad octcrminationcm i actue intrinfC'
coe: illa non c(l libcra : fcd fi p:ccipitur ci qtio ad actum
cjstrinfccum^-rquofld vfum illiidp:cccptumnonc)Xlu/
dit libcrtjtcin. Undc Oiccndum qp polliticue non potcfY
txrtcmnnarc vcl p:ccipcrc gcomctrc:()> fic vcl fic coclu/
dat vnam conclufioncm.q: concludcrc talcm conclufia
ncm fic vcl fic funt cfTcntialia t quo ad illa non
babct p:ccipcrc poiliticus fapicti.fcd bcnc ptecipit quo
ad actu9 cptrmfccoe i vfue.f 0» talie ocbita bo:a lcgat:t
talee pcrfonae inflmat qno ad ralcs actue qui funt qctri
feci fcicntic:polliticufl p:capit f3picnti:i p:optcr boc oi/
0.2» jpit .p:imo ctbi.Qutbufl cnim oifciplinamm.ic.Uo/
dcpclliticu9babet|KCcipcrc tantum illa cr quo:umob
miiTionc aUqaMpaniturfcd nulUie pBepimitur p:o co:
q6 non taUrm conclufionequi itcndit. q: nullua fcit
lUamconclufioncmquamintcnditpcUidcrccum volu/
tatcs bonunum fint occuUc.(f7ad ahud.^ila fcicntia q
dtp:actica.ic.conccditurp:oj^crp:acticilta9 bonn.iri/
fae:i p:optcr iibs g oicunt qp gramatica i logiC4.ic.fint
Uijcrc.Xamcn oiccndii q» p:o tanto oicuntur Ubcraice:
q: f ilu Iibcro:um oocm tur in cis.fcd no fimplicitcr. jTu
Dicie.q? lUa facntiacftp:JCtica.ncgo.6ici9cr fapicne
faadct.ipcrfuafio pcrtinct ad rbcto:c?.£>iccndri qi mc/
capbf fiaie pcrfuadcat potcil itclligi cniplicitcr vci a v»
ro pollirico qui cfl fapicne^i fic pcrfiiafio pcrtmci ad fa*
picntcm.q: poUitiaie pfuadcne ocbct cffc fapicne. SUo
modo pcmiadcri tvitcft a quocunq«; aUo non fapicnfc:ct
ficmctapbffica nopcrfuadctur.f aiitcroiciturad ro'
tionnn. q: pcr pcrfuafioncm jX)(Tumue intcUigcrc otio.
Zino*opjtion^quc cftpcrtincnead rbcto:cj:ficiit funt
C):ciamati6cg vcioifcci«ati6c9 vrcocionatioce: i fic no
pcmnct pfuafio ad fapiete.aUo?|?fuafio pt acctpi p:o co
gnitionc l>onouim.adquo:um imitationcm 1 fcquclam
• ' * ocba irtimi fclij: poiiitia i rcgalie monarcbia: i fic pcr
rinet ad faptcntcm:i fic cria; p:incipi pcrfuadctur i oia
in ciuitatc rcguntur.ficut quando aliqtiie cognofcit p:i'
inam c aufam.q: cft optimum:i q> iargitur vnicuiq? ^m
0> eflca coie tflucne oiucrftmodc: mnc ad taie cogn \x\o
Bcmfcquimrpcrfuafio-mncfaptcne pcrfuadct p:incipt
9>i3rg'aturctijmficvnieuiqn fmcondignum.iq>o:di
nct fic fuam poiiitiam ad frnnii bonum:i omnta ad ocbi
tum f incm in poUiria criflcntia. i ilia pcrfuafio qiic con
fcquttiirad cognitioq? talie boni bcncpcrtinct ad ^xf^e.
ttm.q: ptinccpeocbctcffc fjpicn9:vcl pcr fc:vcl p aliuj.
frdocbct rcgcK velgubcmarcpolUtiJv^Jdco Dicif Sri
(lotcicefcatndotopico:ti.ncmocligit iiiucnce ludicce:
q: conftat coe non cflc pnidcntce.Undc fclij:cft rce pii -
bUcaqucfapicntibuegubcmatur. U"dcpbiU)fopbiact
fipicns tjntum cognofcit bonif atcm octi 9> oeufl fit in/
finitcbonftarie:ig' largitiir vntaifq?bontmi fxtitpxt/
quirit futij inamra ipfiu8.q:nibiioaf fiipcrflmimrnec
oiminutuj.Undc finatura ogit rcctc loidinatc no agic
nifi rcgiilJta a fupcrio:ibtie cm^\^.c\\\c funt notio:ee ca.
vt oicitc6mcfato:Duodccimo btime.comcnto.Sz.t.iS.
£t boc non babct aliquie p:otx)ncrc pjincipi nifi fapice.
pl^ crgo pcrluadct CI.1 pcr confcqncne nifi fic f lartimc
pollitica fciicitcr non o:din arcf .i fic ifta cognirio bon<y ;
rom vocaturpcrfuafio:i ira bcncpcrtinctad fapicntctn
inonp:ima.cri3daiiud.3iIafcicntiaquc adminidrac
aiue.ic.£>iccndiim q» jdmmifJrjrc cfl oiiplcjr.Uno mo
do adminifTrct aUcri ti($ alicut cjrtrifcco: vt iccipiat ab
aiio:fic quod adminif^rat aitcri non efl iibcm;.qt fic fcr/
uue admmifiraf. Siio modo adminillrarccfi idcq^ oe/
fcndcrc.ificmctapbrficaadtnmil>rjfalq9:quia ocfnt/
dit p:incipia ali jrum fcicntijrum i fiia.q: p:objt fiia pn
cipia:ficutp:obJt iquartobuiii9.i taic adminiOrare nd iC<c.8.^
toUitUlxrrtatem fuam.quiacicco9>ocfcndit p:incipta 9»
aliamm fcicnt iamm: ninc manuducimur in ca^; qc ali}0
fcicnrgeordincooctrinc. (J_aiircrpotcrtotciqimaioi
efl vcra fi minif^rat alge p:ima intcntionc^cd fi cf^ p:©»
ptcr fc p:ima int cntionc.ct p:optcr aUiid fcamda ixixzxv
tionc adbiic potcfl cffc ltt>cra. Undc quicqd cfi ptopter
fcp:imaintcntionccftp:optcr aliiid fcctmda intcntioe
nifi fit naturanon innatj ad ijriiicndum.vtDicitcdme'
tat o: fccundo ccli.c6m^.occimofcptimo.n3odo fic e oe
mctapb)rfica.itcctcnim ocfcnd Jt pjincipia aiiamm:boc
tamcn cf^ fccundaria int cntionc.gt fic c:dinanir ad cn«
qquo modo. taincn p:incipjlitcr boc f jcit piopncr fc:vt
cognitiep:incipgfljiijmm fLicntiammtandcmvcnia»
mue ad cogniti6cm oci fupmi.in qua cognirioc confilhc
fciidfae:vtp:cdiaumc(T. (Cadaiiud.lfilaquccfbvti'
Ue.ic.j^iccndiimQ> illa fcicntia cfi vt tiie non p:tma w
tcntionc:fcdfcctmda.qutanibiicl^Qifitp:una mtcntuv
ncp:optcr fc nifi fit fccunda intcntionc^ptcr aliud.Un»
dc p:ia intcntionc ipfa non eft vriUe:fcd fccunda. (TUf
Oicitur g> vcmm cfT: fi cf> vrilie ptout oiflinguinir con»
traboncfliim.fcd fi confcqiiiturboncfhitn:timcn6 opot
tct.q: Dico ()> ilLi rcicntia cll bonclTa: i confcquitur cam
vriUtaanon p;out oiflinguitur contra boncfhim. qjnul
lumcfl boncrtum nifi :?rc^fur iild vtiiitae. C2d aiiud.
3lla fcicntia qui folue oci>3bct non cfi iib>cra.£)iccndii
Q> maio: crt vcra. Hw Dicie.g- folue oaie babct cam.ibi«
ccdiiqjcriam bomo.q: baLxtintcilccnim: i tntcllccnie
pcrficimr ad illam fcicntiam.i ocue fc>at>cf cdmp:op:ie:
t babct iiiam fcicnt iam quc cft catifa rcm;ci finc otfaiP
fu.fcd tamcn bomo baix-f fjpicnrum qtic cft caufata ab
iiia fcicntia oiuma ^m c6mcnfato:cjouodccimobtriU9. Co>5i-
qp fcicntia oiuina cft caiifa rcmm: fcicntia autcm btima
na crt caiifata a rcbue. Ct idco babct cam cum Ihid io ct
laboicUtmmautcmboftwpolTit balxrrc fjpicnfia>in
bac vita funt opinionce. quia arillotclce icouicntatot
voiunt q^ ficq: licct non babcamue ca.ita nobiiioti mo'
do fiai f oate finc o tfairfu i la tiojc.Zamcn b abr btmue
cam aim oifcurfu i lat)o:c.Quid crgo oicinir ad oicnij
!3rmonidc.i>tccndum q» bocnonfufficirq^bomoba/
bcat aiiae fcicntijs. imo ipfc ocbct qucrcrc ill am fcicn/
ttam quc fatiat t onim fuiim appctitiim:i talie cfi fapica
tia:alitcrocfidcriumbumanum clTctociofnm inaturt
bomini9.contracommcntato:cm.fccundobttiu9. gtta C&P
Dicie.Qj ©rmonida pocta oirif: g> octie babct innidiaj.
a:p. rcfpondci H p:oucrbium.muUjmcnttunnir pocte
quia fi 0CU3 inuidcrct: timc ocue cfTct impcrfccnie. boc
clt faifum.q: inuidia crt t hrtiria t?c bono alfcritie.ai cn'/
ftimaiioncoiminufi6iep:op:t) boni:ficuraliqni addilc
ld<o carent illo bono:idco impcrfccnw.boc f falfum.':
bec addmo e(t fair<].quon ijs jliqiiis iniiidct : qiiiuie no
ci:ifttmctpu>p2ium bonum omunut. ftidmmvbinon
cft trtflitu : ibi non c\\ inutduj. fcd in oco fic cft.crgo ic.
g> bjbct vit jm oclcctubilt"' qiic incll nobt» modico tc'
pojci fit i toto tcmj\):c ctcrno.CtiJs -pUto Dtcit.gjoia
inuidia clY clongjta ab co:t fic ocus non bobct ilii} fcic'
Itam (ub rattonc tnuidtcfcd babct cam nobiltoii modo
^noe. vndcbJbctmi9p:inciptoatm abllractorum co'
gntttoncm.in quibud confiitit fcltcttas:idcobabcmu0
cam. licct non nobilt modo: ficut ocus. CSdbuc.inui'
dia non cll ntfi rcfpcctu fupcrious alicuius vcrt vcl cjiti
matt.Scd ntbil cl t itHvnus Dco:nc(^ fccundtim vcrtta/
tcm.ncq; fc5;cj:ilhinattoncin.crgo.ic. (nSdaUiid.Jb
iafcicnttjquccllacctdcH&aUcuius litbtccufcrui.tc.ibi
ccndiim 9 vcrum cil mquanttmi aaidens iUtns fubtC'
cti.C>ici0 cp ci\ acctdcne. Otccndum 9 bomo babct pu/
piiccmnjiuraminfc:coipu9ijnimam.£tanimacftou
plcj^.lcnfitiua.iintclUctiuj.modocicEtccotpoitatani
mc fcnfitmc:bomo clt fcruu9. qtiu fic idigct miiUte:'Z fi
tac ilU fctcntu cfkt co-z" cum anima fcnfttiua:tunc non
effct Ubcra.fcd qucdam cft fo:m j itcllcctuu. quc no in'
digctmuUi6^Krrc:fcd tanttimqujntucninco:|.x>:c: tiic
indtgct multtapcracctdcns icd ^vrfcnon:quia ficutDi'
citur.to''.ctbico:um.g' natura pcr fc non clt lufficicne ad
Cc*w> Ipeculjndumac.UclalitcrDictturQMlla fcicttanon cll
libcra : quc ctt in fubiccto fcnio . £>iccndu} q> vcrum cft
CcU vtpolTc(Tio;fcd fi non: tiinc nonopo:tct: c}uia poffcf
fio cll quam aUqute oc factU acqmrit : >: vtttur ca ad nu'
ium:fcd bac fcicntia non vtifuur ad nuttmi:fcd oc Diffici
li ocquirKunqtiia tantum incll f m intclUcm; : 1 tanqui
perfcci!0CiU6:quia vitJ hn uitcKcctumclt vitacontcm
plitma:': non cU po(Tcnio:quia iion cU vit j bumana.p:i/
iiK>ctbico:um. iCadaUud. 3Ua lcicnttaquc cfiinpo/
letia rcgulata tc.conccditur.jCu oicta.Q» fjpicns citpo^
tcntic motc.ncgo.Zu p:obae q: fapicntt j c\\ parepbiU)
fopbic.£5iccndu;,Q'pbtlofopbia cll Dtiplcj:. Unomodo
cft amo:.i fic non prop:tc lumit pbf lolopbtia. 1 fic c act^
VoUintatie.i9Uo modo no cft amo:: fcd ip( jmct fcia. tuc
cft amo:.at0.actu8 in tcltis.Zu qucrce fo:tcvndc babuit
o:tum lUud vocjbuUi amo: pbiloiopbw.CMCcndu; q> 15
eft o:tum a -f:>itbagou.quta iJk oipit ic amato:em Upic
ticp:optcrcuitandimarrogjnttaiuquando otpt no ic
elTcfapicntcm:fcd amato:cmlapicntic.q:piccbjt fapic
itom foU oco copctcrc.ab boc cnim fti i t o:tum 1II6 voca
buluvclnotneiputaamoza^ibia.ic. Ob XXIII.
t3btJ.t (D1l^^ optcrqt5 1 iuflcnonbumana^ic.
'^^^' Va 1^4111 ftipicntiafitpofl«:(Tiobo'
minie.arguiturg' fic.JUud qiiod acquinmr
ab bomtnc cft poffcfTto bomtnie;bcc cft vcra.
lq:pofTcfliocftacquifitiovclreo acquifitj ab
bomtnc. fcd fjpicntta cft buuifmodi. quta ccrmm tft qt
fapicnttaacquiriturabbomincquiacftbabtiuBintcllc
cttuUe ocquifime:-; i^vrftcu animam qiio ad cognitione
vcramp:tncipio:iuii^autcmtUc babitue acquiratur.
boc vtiU tcrtto Dc amina.t fcciido biitite. (£; 3tcm.tlUid
XxX, quoaUquie vttturad nutum:ipotcftDcfaciliacqiuri.':
X^rft inclTc faciUtcr.boc cft jviTciTio bominte^-zbcc c vcra. q:
ilbidquoaUqute vtitur ocfactliad nutiim:tlUidcftpof'
rcfiio bomtnie.q: iftc funt conditionce poiTclTionie.-f) aU
quie poteft fjptcntia vti ad ntitum:vt vuU:-: Dc faciUpo
tcfttncfTc.njmaUqute vtiiurlapicntia adnutum.quitt
cft babttue:x babitus cft qucm quie babcn» opcratur cu
XXIII
voUicrit.pcr c6mcntato:cm fccundo oc anima: 1 etiam Cd.^.i
oefaciUacqturitur.qutafaptcnttacftcognitio ocabftro j^Snia.
ctl fubftantije: 1 tlla cogmtto cft itclUctue; 1 cll pncipto- Co.iS.
nimabrtrJCto:um. ift illJbabcnt piojvincmifiliiiidi/
ncm ad noftrum itclkctuin.!:t idco oc faciU acgrttunq:
fiium obiccmm: vtputa p:incipia abftraaa tunt natiira
p:opo:tionatj ad itcUccmm noftmm : 1 fcia cft poncflio
bominie;q: tUa c comcdatio m jgjrtraffcic tafpor bcr*
q> fciJ cftjvff io boie quc oujrum.ic.fcd fcia cft kia fal'
timcapicndo fciam p:o cognitioc itcUcctuaU vcra iccp
ta non oiftigucnda fpaUtcr: idco fapia cft polTciTto boie.
^nmfl riim ^^^f '^ lutcra..pptcr q6 1 mftc nd
r*^"*-"" ^ tnitat ciue bumjna ivikiTio.
iHH ItirrllriTllttf q^^niel^J^iitcrpicmittcnd»
iaU inUllttlUm funtDuo.Unuc.q^apiapo^
tcft copt Dtipiy.Uno modo p:o cogn t tionc oci:-: aUo:tun
pn^ abftracto:iim finc oifcurfu 1 tantafutionc. 1 oico fi'
ncDtfctirfu:iaddofincfantafijti6c.q:fi aUc liibc. vtali
qui Dicunt:itcUigtint finc otfcuriu a pjcmtftiead concUuU
flonce:boc non cft finc fant jfiationc 1 lcnfatioc.ilto mo^
dono U>quimur 1? oc fupia. qtiu iUj cft oci 1 pn" obftra
cto5 quc biit ct ccgnitione finc fjntjfiationc. Uii iajiia
ociert idcq6 ftia fuba:^ 6bac b; vtdcri.tz.b".vbi p"' co/ Co.1f »
pjrat fciam oci ad nras.q: oic g' fcia oci cft cd rcf .fs nfa
cftcataarcbue.aUotii6capif fjpij.p cognuiocpn^^cii
Difcurfii 1 fantafiatioc.Zunc accipio octu 3^ .p.t.io!
etbf .Qi tnlHc): cft vita.vna e bcftiar.z'btr*.i}'ptcnipla
tuia.Utta befttarcft^m j^v*-titu lcnfitiuu:qrt aligs rcgt
turfcnfu^rappctitulcnfittuo^Dtimttcndo rcgimcn mtcl
lcct":^ ct vocat vita voUiptuofa.i 6 illa iogf . p ctbi.
jount.n.gdi vui pccudii cUgcice.qtior pnccpe fuit far'
danapalUie.aita c vtta bu"'' q ocbcf boi f 5 q> cft copofii'
tue cjc co:' aia.i rcgtf fm ronc q bo viuit fm cc bois q
ad agcda bu"' p mitce mo^alce:-: pKr piudcntiam: t ifte
ouc Dfunt.q: vita bcftiarcfl f ; rcgimc Ji>{>ctinie finc ro»
ncaut cft cii ronc qn oi^KtiiuB noobcdit^iuc no e bcliid
Ue.Qn auteatTvtitue-rpjfTioce funt r6ncgubcmatc:a
qii rtutcs rcgiinf p p:udcntia.-q: oeerrutce fut colligate
cu p:udc' tnt vita e bu". 3»cft vita q icft f m intcll; q e
viia contcmplat iiij qtic ocbcuir boi tntcll;.': vocat
oina.q: tntclle cft otuiiiue in nobie.
ll^ia virifl o^n^i^J^lf^nc-a^fapwvtcftpfcctitia:!!!
5(c >»"S^ tcllcct"Duiinin6cft|.vft^ioboi6.CJ fNO
pnie iftiue.iUud n6 cpofPio boiequod no incl! boi f ;vi'
ti bif^^.ifta cftmani".f5 Ijpia c b*>.bixpjcK z^^nobili.qi
fapia cft cogni' pncipiof abftractor ; t n6 e oc agibilib''
bu'"' fic p:udcn'.fj in ciue acm pftfTit bu'-' fclicitae:-! cft
rCnobiliftimiobi^-inobtltftimc po'.(L 3tc.illiSn6cpof
fclTioboieq6acgrifciiDiffi".taligsn6 vttfcoad.nutu.
q: pofPt6ce Dc factli acgrunf aUje vtit cu vuU. q: pot
eae oarc vcl no ojrc.f j fapia c \y\q> alige DtfTicuttcr ac]|
rar.ft pj.q: itcr mtUc vtj: vn^^cft fapice.q: ad fapiaj rcjj/
rtf 0» iicUij cogfcat oi j ifcrio:a p abrt racti6c5 oitij tfc
riof .tiic itcire agee piiigtf iiic c fapice. to oic &€'
ncca.Utr pfccttie bj fc ficut fcni):.q m.500. ano fcfrcno'
fctf .'Z n6 cft mif tn itcruallo magl crcfccrc.u.^tc q< alif
ge n6 vtif ca ad niitii: 15 c pp abftr actionc ct'' 1 rcmotto'
nect"afcnfu.q:o(9fcmprcdirad fjntaf".36qtio:u fan
tafma pcr fc nopot clTc fiib fcnfii ittie non jx>ftiim'' vti oil
nuttim.&ecitdo diVj.q» fapicntia cft pcrfcctio mtcllccf .
'Katio.iltud cft pfccrio tntctre. pqtiod ma):imc pftcif «
adipifciiur vUimo; pfcciioncm. quia iltnd ^vrr qiiod aU
qiiid jvrficiturboc ertcui6pcrfcctto;ficiitpcrquodali
qt> cft atbum cftcuie atbcdo.i pcr quod aliquod adijiifci
uu- fiiain fcUcitatcm cft perfcctto.quia fcticitae cft f tnis
T
Digitizod b ,
le
I
•Lihri
riud.rcd intelte per fapimtiafn cft b-^. qz intdta perficHf
pcr cognitioncm oci.-i q: bJbitus foitiiintnr nobilitatcs
1 oignit-itc ab obiccrie.licct coparido babitii intclfe ad
babitrjfcnfu9:babitusitcir9(itbono:abilioi.q:intclte«
nobilio:.fcdc6parandobabitU8intcllcctualc9odfciuij
ccmrtiic rcdpiiit nobilitatc oignitatc ab obicctie: t no
ab intciruq: vnue d> intclfg in oibue: vffaltc in fpc vi''.
3dco illa fcicntiaquc confidcrat obicctumbonoiabili'
iifl: cft bonoMbilio: i nobilio:. (EJtcs iUudq* cWfini»
omniuin babituus intcllcctualium^boc fftpcifcctio in'
tclte.'; bcc cft vera.q: finie crt optimii.i Pm cictgcntiam
finifl op5 oia modcrari.p "Uncotl.fcd fapia cfl bn. vt p? b
Co;9 .tf.ctbv. ct io fapia cft finie oiuin babituti intcllcctua
lium.vrt cdmcntato: oicit.cj i boceft fpcs i fidiicia oiuj
contcmplanfium.^dco ipfa cftpcrfccrio intclte nolM 3
Ca.8t Diumi:q: intclte e oiuinii in nobifl:(icut ps.to.etbf . 9 bo
of intclte ti^ a pnncipaUozi parte.
ItelK' i^fl- OiJbiii.Xaoid9.<i>po(WnoftftidUacgnF:
U^lK VII bocnocft vcp.qjDiffiajltcrimagnaoccti'
pationcmcntifl acgrit .idco non oc faciU.(rX"nc cfl
oubiii.Scda ro fupponit.g» fapia ocgritur ab boic. B nd
Tf pore.qz ficut fc bj ocuUte noctuc od lucc fo\i8.tc.t06
impoXc ctt appzcbenfio foUe ab ocuU) noctue. ^deo icfl'
zTbuf ITtio fapic e(l nobie tmporie.maio: dl a;t.
2^««'P» n^timnm DubiuD*m.ij»po(rc(none9acgrii<
JCIU l^uUIIUIII nirDcfaciUi cie bovtimrocfa'
ciU^iboc p5.q: aUqn fitt (inc oi labo:c: fltait qii ocriuonf
a pcniibu9:fcd fa pia non oc faciU OCTiuat ab aUo. &iai
(i poiTciTioncfl ocbcnt acgri oc nouo: riic adbuc faciUtcr
•cflriimr ficut ille qt>e faificiiit vn i boi. ©j (t vnue vep
lct brctotii q6eflin m«ndo:fiatt of cp infinita cft oeapi
lccntia boiom.ad cuiU9 rcplerione muUi viuunt.fic aW
quo mo cffct oifficilifl «d aqrcdii . quc aut ab aUo oeriua
tiir facirpoflcfTio. HDo fapia e oifficirronc oBi. etiam
eft oifTicir eic partc impcdimentop aliqoop:ficut c^: par/
tc appcnme t pa(Tjonu;gbu9 bo oadror 1 1pcd itur 1 ab»
ftrabitur a cognitionc illoE abfh-actop.B vnlt ap.^imo
C^ipcAf etbf.i in boibu9 vf cfTc aliqood pndpiiijxift aducrfatur
roniifiaitparticulccoi^.ic.bntvidcri.bocmooiptai:.
T^ctbi.C^olofccip^inc^c.vtfrequentcr ocm c(> p variaj
C(i.$s co:rig!amintcUigitDcU:a3tioneefgu(hiTtactu.qi pcr
aUae oclcciationce bo n6 tm peccar.ficut per ilUre ^ funt
in audif u 1 vifii.t pcr ootofam dp:igineam intdUt coai
pifccntiamq Dicimrfui(Tc ocacipii. (T^tcscicptemo'
dicognittoniflimpcdif acoonitionc faptc.ctqi* oigana
fcnfiium non funt oifpofita miftcientcrrtiic intcire impe'
Ca.to. ditur m fpcailationcqi oidt a;r.io.ctbf. nS non di p
fc fuiTicicnfl ad fpcaiUndii.fcd ojpf cojpoe cflefanaj. T6
of f topi.q' fimpfr^tnditw pl)ari:q|oitarfcffcOT oe oif'
ficultatc fapic 1 fadUtatc pofPioie.ldco Dijnt 3^ .i Uttc
ra.q' bumana natura maUiplicitcr e fcnta: cx partc cof
poiifl 1 foimc fcnfittucqi fic fubqciror palTionib' 1 alqe
indigcntije mtne.Scd qcpartc intclte non dlfcrtja nifl
E acciis:q: g fc non indi^ niff inquantii ptoponit virtu
tee fcnfiriuae.CCad aliud onbiit oico.cpcomentatoi fol
C6.il lutz^b^Dicene.qj a^ .comjxjrauitcognitioncmpiinci'
pioiii abl>raao:um ocbiUfTimo vifui vcrpcmlionie:t B
ocfignando oitTicuUatc.fcd non tpotif atcm.itno nobie e
poUe acqRtio vcntatl q: fi non.ninc oefWerium buma"
diTct ociolvm.x fubc intclUgibilee ccnt fuperfluc:qi cent
itciribilce:-! iion ifclligcrenir.Di)! of auctotitatcpoctc.
g> Dcue foUi b.ibct bancq: viru qrcrc biic bono« non e
Dignii.fcd qrcrc fibi aptao T?oc fiiit ptie qcpcdiroj i Ira.
i>6m trt g? f 1 pia pmo modo foUi copcttt oeo t itcU^cn '
ti)fl.qi boc mo fapia ellidc di fulki oei: fcd bo bs fopiAii
f.mS.Tnc tti oide.Q» oaie iuidct.a^jr.oic.g» fm pioucf
bium mcntjunf mfta poctc.q: oic.fi ocne fuidcrcr: tunc
ipfe cffet ipcrfccroe:t iuidia cfi triftiria cii timoic oe .p/
fpcritatcaUcriUfl. alig adduntat; oiminurioncp:opnj:
non op5 cp addatur. iuidia cft pafTio vimpcrabit: (cd ne»
mcfie cll laudabir palTio qiic f tua cf^ qn aUgs oolct q*,
bon te maU fit.t gaudct qti bon le bii f it. f5 tnfh* c appo/'
fita fibi:tefi viroBabir.CTC z?rctboiicceria of ocquod»
iuido g volcbat bf c ptite oe maU) qj aUcr pp utidia:Q> tl
U non :?tigcrct aUqf» bonfi.q: pcrmifit vt CTtigiicrcnf fi/
bi oito ocilt:^ focio fuo vniie: boc cfi fabtilofum.f^ i oeo
no clt iuidia.qi c(l mala: t octie di infinitc fcnjn itat). Zu
Dicie.^ bo oj qucrcrc fdae fibi optae.bdm q> non fufl|l '
cituq: ojquercrc illi fciamque madmc fariat appetttii.
gj j fXn/fa pncipalee.ilUidqiKxl3Cflrirorabbo^
JClll rv?llvy mine.t?.£>6m q»fi acgnturabbomi
nciqnonrom bo. ronc bcncefipofTcffio: f5 fi acgrintr ob
bomtncnon iquantii b6:fcd iquanrom oinum: t tntcir»
n on o|;!^.Undc fic fapio eO agitta i boic f m ptcm oinam
non ptno modo.dC/Bd oUud.^lUid cft pofTcifio cp oe
dU acgriror.altge nc garct illam maioic. ficut ocrft ftiiti'
i|>aligenon acgntoefadU poiTclTionceinfmitae. aUa
tameoicut.9»po(WTionceacgmnrorocfaciUquo adc<
itcUccroalc:fcd oif^irr qiio ad cfTc rcalc Zu oici6.Q;fa
picntia oc faciU acgntur.qi cfi oe pncipqe abibnactifl: q
funt narorcp:opo:nonatcitcUccroi. 665 (pc?:parte m
funt bcne pwpoitionata in tclkcnti. vt cc n a rci:fj qt pte
modlitdrndigdlcirfaifatl. t q: non caduntpcr fe Itib
fcnfu.36 iUc modue c(t DifTicir.q: opj qucciiqs itcUigen
te fantafinata Ipccul jri:t ops oia poncrc ati oculoe. Xa
0icifl.<i»babirosc(tqiicqui6b5.tc.ilt^m 9>vcnt5 eaUj»
paribu6:fcdfialitervdfiaUafuntipc".nincnon oj.vtl
fapientiaoifTicultcrocgnror. fcdquando iamacgfiuit:
wnc vtiror ea quido vuU.CT ad alii. «Scia c\\ po(Tc(Tio
bois.tJ.^m.ijj itcUcdt 9 cfi pofTciTio.boc c pfcctio vf
acquifitio pcrfcctionioit non itclU-rtt fdam abfoUitam:
Urodm.g» p:iidcn tia t aUc fcic quc rcfpiciunr botninej
Iquantum bo funt poff nxeifs fapictia q d\ Diuina fdcn'
ria non rcfpictt boicm iqitanrom bomo. 36 oliud dl6 il
li6.Urpo(Tct oid.9> iUc fcic quc funt ocogibiltbue b*i"*
rtUefuntpoffiocfl.fcdodbuc n6p:opc:qinon Dcrmanf
0 parcntibue.qi non op5 fi pat cr fiicnt pmdcneridcni ci
6 filioiidco ilUr fcic non funt piopc pof]Fi6ce.t fic od iUA,
(nS^ecundaelil^cr. Q5 L
dT^c vcritatc quidcm tbcozia tc. i
ji^<>rifiir pmocirca^^ms.ciriM
i|lg;ii;i liUI ^rnamptop6neja;:.vt;t
■ cognttio veritatie^tpofTibilie. argiuf ^j»
lnon.qzflcogntrioveritatid cffct poiTibii;
I ronc ad fciam dTet altcrario.boc efi falfii.
p ap.T.pbr.vbi vtUr.o^ad pma fpcin qU' i8.
tatte nonfitaUcrario.fcdttfiadtcrrittj.fs
fda i in pma (pcquaUtatie.g tc.cnia .pbaf .qi fi cognit io
vcritatie cffct porie.ntnc cct motufl ob igianria ad fd4$.
taXMt mome c aUcratio.g tc.^fjt^ fi fie cflct.tiicaUji»
mouercf ad veritate.iD6 ocq6moucf bjpanein ter/
minoa q:tgte{termtnoadqiic:ficvtiUa|:.5t.f;.pbr.t
^^''.gffmoucref etcbfctDcignoian^tptcdfda.tninc txo.6x,
aiaip*crcati6cbfctaligdDC vcntatc:ppq^mouiTcrar Xx.jz.
fldfdam.Bitcfifrj.(r3t^illi"8Cognifion6cporie. q6 Xx.i8.
c indcterminatii t tfinitu.q: fcia cft oetcrminatt fubi.fl^
oij ^ j" b*.3l6 6 q e fcia 05 ce octcr'*"'.^! 6 idctcrmtna/ C6.4-
tie t tfinirifl non eft fcia.fcd oia ftin t idctcr" Q ontiqDOft
qui oijcerunt ota cfTc in mom t Hujca corinno t (ndetpv
I
U&4
y,f,f<l,
C6^
mfn(ita.7dfo (eqaitur.QfCoqnitio vcritatle eft tmpons.
C:'J« vcrti non co^fcif RnecS.j^ b^.fi g cogntrio vcrita
tia cflct porifl.boc eflct p cim pzimi. mo boc non pof ccr
qi piimi cim non cognofamus.qi f! cognofccremtra ci:
vcl |x)c dVct p alticim p:imi:vcl p cff:cfu.3[fta pititcx
fuffictcn ti Diuinonc: fcd no p alii citn pmi . qz tiinc amc
iUi cam piimi cflTcr alir/iRc ciTct pma t non pma : wl (I
baberct ca ta-vcl cognofccrcmua ci p cffcchl- vcl jj cirtv
non pcim.qi qucirrc? oc illa ci. Ufrii.cognofccrem^ci
g cim vcl p cffcctilfi p cim : qucrcrc itcp. vtrii illa cau'
eflTct cognita q effcctuj^aut p cim.fl p cim fic in in fi".
gpcrcffcctii:bocetcftfalfum.q: nuUtia cft cffccttiB pio'
poitionat^ illi cacqi ci piima cfb infinita in vtaozc:T nul
ti» cfFccfijg dl tali8:cii ti) oe qd cognofdtur bcit cognot
ki p aUq6:qd d flbi pzopoittonatii. Tdco reltngtur q> coi
gnitio vcritjtis cfl imporie.fTZu foitc oicce. vcni? co/
gnofcitur p caufam:fcd non p pzimi ci5.£)dm.(j> idc; fc
quif .qz illa ci vclcfl nota.vcl non:fI cft nota vcl p cfTcrn
vel ecam.f! p cirn:f uncqro itep illa ca per qui ifhi e no/
tarvcl eflnota:vcl non.fl dT nofa:pcr dfrctu vd pcr cij.
fi p cjufam.i fic in infinittij.crgo relinquintr «j» pcr cflfir/
ctuiTj.boc dt falfu5.qz niillufl cflFccfUflpot fuffidcntcr re/
piiearc ftiam cim.(]7 3ftc flf cogn itio veritatis dtct polia
cunc vddTj gooctrtni:vcl intinif ionc ncutro ttiodorvt
pbabo.g ic.maioz dl nora. qz no fiint piurca modi qui'
bus acgratur.flnit P5 z^dcncboir.minoz non p intic/
tionc.qz ft vcritos babcrcttir p inucntionertiincaligs ba
bcrct cognition* aiiqj iucfligarct vcritatd. boc p5 p "Lin
conicnfcm p pofle.qi oicit.Si pf familiaa 05 inucrt tgarc
fcruum fugitiua-tunc op5 babcatciua cognitioncali'
qualcm.qz flnonrtuncccnticBpofTct fibioccurrcrc 5» no
compzcbcndcradi. XDo intcllccnia. p nibilcognofdt.
qz tnfcllccftw ni1>il cft co;: qiic fiin t btc ai! adifccrc.9»oe
anima.idco p; q> non p inucnt ione dt porie vcritatie co
gnitio.ncc ct pcr ooarini.qz hoc cfTct mcdiantc fda oo/
ctou0:t mnc fcia cflfct qaalitae actiua:boc ai1f dt falfnj:
qzficdTctin j^fpeqtulitatiB.ortaprobattir.qz mcdiantc
qtio aligg aliquid fadt ilUid cfl actiuiim:fiait ignis agit
medtante caUditatCjdco caUditae cquaUtae aaiuo.
^t)fV»rirnm f<t2r.inpzcdicfj Ira.oc vcritatc
e/|^|^III.Um jjditbcozia fitquidcsoifTiciUfl.fit
vcrc fari [ ie c. tDodo fl cognitio vcn tatis cflTa tmporis:
tunc non cfTct fadUs necoifftciUeridc; oicit in pzob^.fl/
gnum f jptcn rie cfl poflfi: ooccrc. joi crgo cct imporis co>
gnirio ^itat is:mnc fapicns non oocerct. qi faptcne nibil
ooccrct nifi fit pofftbilc.
fld ifta <Joncmo*rj.(j>cogniriovcrifari6cflpori3.
«Av» q6piobaf pap.iUacognittoquccft fjcir
vnomo: laUo rt»6 oifTicilie: cft poris nobis.qz tlld qt^ dt
tmporc non cftfiicilcncq; oitTtcilc.fjcognitiovcritatisc
b<«.vt wobat a;:.p muUae r6ncs.3pfa.n.cft oifriciU8.qz
oidt.&ignij aiitcrtncqjqitc^jvfTcpfcctcadipifd ipaj.
fed cH fociUs.qz oce no ftint c^roztce 1 cjrptce b^cogn ttio
nis vcritatie.^fta qp fcmp aliquie b; parte ipflue.i come
tat oz ibidc Dicit.^ fl oes boice oc quibus audiuimus U>
qui vfqj nunccarercnt vcritatc cfKt flgnn oiflficuUotis
PP Idgiradine tcmpozis qui rcjjrit f itae. 0i awtcaUM
cognirionevcritatts in bzciit tpcboc cfl flgnij f^duta
tiact oidt 3^.^}? ^m finguUjs gdcatit nibtl; atif parii dl;
X eft verum ptoaltera partc:q6 aiit cx oibtie coUcctis cft
bj magnitudine aUqulnuic pzobo illam concfoncm: <p
cogn tnovcrttatie flt porie pp ouae cie.-f^zitTta dl cj: crc
dulitatc.aUa cct flgno.oicit.n.qi manifcfhi dt g» cogni"
veritatis non dl impons in mulns rdHie.qi oidt g» crc
dimue noa neceflimo fcirr varttace in multis rebite. Ji*
I
zz
Iudergoe(lpofltt>iUr:q6crcdimu9 noebabcrcinmutti»
rebue;fcd cognitioncm vcritJtie crcdim^^noe bri- imttl
rcbue.Tc.aiio modo ipfc piobjt p fignii:': potclt fozma'
ri ro.^Uud cf^pofTibilc jd qiiod babciiuie ocfidcriu; na
niralc:-; bcc c(t vcrj.^vr comcntatozcm. qzad qtiod ba'
bcmus oefidcriii naniralcnon cft nobis ipoflTibtlc aUo/
quinocfidcritim bumjniicflrctocioriim.IDodooicit.in
fitndjmcnto n jturc nibil cfb ociofnmivt coccffiimdlob
omnibti8:q> nuUj rce cfl octofj in fiindamcto nanire: et
crcanirc.ficpjtct matoz. fcd ad cognitionc vcritatis ba'
bcmue odidcriiun naturalc:flc P5 pcr ipfti5:(j> babcam*
nalc Dcfldcriii. St ap.i pzobcmto btutie oicir.q» oce bo/
mince naniralitcr fcirc oeflderit.idco non impofTibilie,
maioz iterum p^. b^.p ac- 9» imporc cft facnim cc inv Zx, ix,
pombiledl ftcri. !5i crgo ipoffibtUe cfltt facfa cognitio
vcritatie:ttmc ct dTct impoffibiUe ficri. boc cft cofra co/
mcnfarozcm.gu.bocidcm patetperc6mcntjfozcm.r». C0.47.
pbr .iT nuUiim dl occulmj bumano intdlccnii.^dco c%
quo nibtl cfl ocatUii intcUcctui;tuc veritaectias no crit
occulta.bocidcmoicita^.f ocaia.qjanimacflomnio. t. cd.8*'
quoadintcUccriiomnia intcIligibiUa.tqiioad fcnfum t.)7.
oia fcnflbilia.t flc j:^ gd fit Pdm ad qoncm.
ll^iC ^ft 'K*u<^cndii,pptcrrolutioncmvnin«r6nie,
JK7»v VII. QjjUqiiafuntqucfiuntanliobartc.vrab
intrinfecovdcjm-infcco.aUquaautfiintqiicfirit abep
trinfcco.vrabartc^Tnonnanira.aUqtiaaut riitqttc fiiit
a natura.-^ non ab artcboc jionit ajz.7. btiitie.in illo ca! tx&.tx*
£om aat qtic fiunt:«Iiqua fiunt a nantra tifi:fic bomoct
onimaUa.llUi non fiuntpcrartcm:ipcr intclthuqzgno/
rcdr virtue naturar.aUqita aurcm ab artc ttfi : ficiit oo/
mnevclniltclliie.aiiqua jutctnfuintabarrct nanira:
ficut fjnitae. 3Ua niqj aliqrt fit fvr virfutc;naniralcm:
Vt quando cft fozrie nanira oigcfliua ytotcne bcncconfu
mcrc fupcrfluii.aiiquando aiit fit p artcm:vt pcr bonaj
mcdtdnam.^i aUquido aUqua fiimt q: anc 1 nanira
1 cafu.flcut fanitae:vt occlarat ap.^.biiitie. aiiqtiie t*ti#
dcne Dc fricarc:ninc pcr fricationcm ct:citatcaU>zcm oi/
gcrcntcm.(r*3lfcmnotjndii.q»aliqitafiuntab cirtrinfc
cortimcilUidqtmnfcaimquodbabsrcad fimiUiudind
flgcnrisnaUstintrinrcci.icftinftnimauii^cme r\a\tfa
nitae fit o mcdico.t mcdicue agit ad fimiUtudinc; na tu
rc;t cftfnftmmcntum njturcqznon facit nifiqtiod pzc/
pjrjt ircmouctipcdimcntaoliqua^quibue nanirapof/
fct mjpcdin^^z omnc inftnimcnim rcmouct inipcdim<E
tapnmiagcntte. tctijm illud qiiod fic fit abertrinrcco:
ficfitabe?:trinrcco:q>tunc non fitta^abagcntcpzind/
pali.fcdfcmpcrpzcfupponit aUqnod a^ene intrtnfcaij.
(P jCuncD6mvltcriiie.q>cognittoveritJtie acquirinir
ob intnnfcco iabcj:trinrcco:jb intrinrcco ficut pcr inue
tioncm quido ipfe intdfe ogce abftrabir pcr rc: 1 tlUimi/
nat fjntjrmatafuflfidetcripzcpjrat ifcirmporcm.ituc
rcdpit propofltionce notoe:i lUae pertroctat.£t ninc cj:
illiB pjincipiie ti<ii notie inticftigjt concroncm. gt li ati
qiiandointdfegcncrjt rctcntiamintcrttie tnucnicndo:
ita q> pzimo pzcfiipponit fcnfum:mcmoziam:'Z cvpct imc
nim.ita q> clicit aUud qc fcnfati9.qz cognitio pzincipio;i
fit via fcnfuerz mcmozic:i cjrpcrimcnri.func c% illo qi5 i
fic abftracnim pcr in rcirm agcntcj 0 fan tafmaribue: pcr
intcirmoirigttur:q6cognofatpn'.cr2uncoiccndum.
Q> rcicntia criam pot cft acquiri ab cjtrinfccopcr ooarif
n am qu jndo tftud ogcne cj:trinfccum agit.ninc ogit od
fimiUnidinemintrinrcriagcnrie.f.intcUeagcntie.fiucil
Uid CTtrinfccii agcne.f.ooctrina fit:fiiic rcrmovcl rcriptii
ra.qzvtriiq5p6tccDocto^vfloicX.incoii.ptv>rtcfmoq Ca.p,
eictcriue Ibnatmon iblii oocet.fs « licrtptui^a ejxcrC t» i fa.
gfed vt vcriufltMcaj non fonu» qncriiis oocct fcriptit'
ra vifa.Scd bcc wio tm moiicnr i crcitant:fcd vcnw po
cto2 crt illc g intcrius mcnt^ illuminat:i vcritatc ondit.
•(>:imo ooao: pioponir pn'p fc nora oifcip°.'i applicat tl
la pn 'ad fcnfibtUa:'i oicir.illa btir ojru a fcnnbilib":'! tiic
oifcip«lu»«vidct 6:1 cognofcit C3:i lic pj. Q» ooctrina cft
rtn c^trinfccii pn" i inrtf alc.qj oifponit intcirm:ficut mc
diai9namp:c|?ar:(icoocro: inrclft;ua3>illcoocto: fcm
pcr pfnppontt illud agcno inrrinfccum.f.intcl&n agcntc
q:eftvccagcn9 rcfpcctiifdcnric.
<r< 1 p:incipalce.0ieflctpori0Cognitiovc/
JCIU ronttf rirarifl.nincad fcia? dfcraUcrario.ne»
go.ni p:ob39.qt moru» cfl oc 5rio in ^na:i fcia c bo.q: e
ob tgno^anria.tc.fidm cp non cft,pp:ic moru8:fcd cftac
ncrario fcic.Zu oicie.q' funt 5ria.C)dtn.g» non funt .ppe
pna:fiau5riaquaUtat{i in jVpcqaahtatis.idcononeft
E fe motu9.fcd eft motu9 impwpjic.f. fpdaUfl quo oajc
nimu9 ab ignoto ad notum^dne fit p tntrinfccu: vcl cj:tn
fccum.vrt non cft gno p:op:ic oicra:fcd cft qdaj acglitio
pfccrionisinftantanca.Xuoicis.qjqt^almflacgritfdaj:
tunc op5 <p alige moucaf. t>?^m.Q> op; cfTc acgfitiond vc
rirarie m IrclUrctu premotione impcdimcnri.ita q» mo'
cue (it in aUo^ficut invirtute fcnfiriua:fcd no in itcllecto.
q: ilUr cl^ fume oifpofinte ad rccipicndii illi fpcm: ffc vif
dcmus:(3> aUad potacgri in aliquonuUa rranfmtiraridc
facta in co.fcd in aUo.fiaitp? 7'pbP.q»aUg£»efacru9fi'
miU9fincoimurarioncincofaaj:i'q»antu ftatuamibi
cft ocftra vcl finiftra:': tt^ ipfa non moucf .vtrum autcm
tx.». boc fit vcp: boc bj vidcri.7.pbr.qi nu^ efl aUqua oifpo
flttonoua facta in vnomiflfit faaa in eo^tatio inftan/
tanea.eodcmofitqi^aUfleadifdt.mncfciafibiimjJmi/
tur in inftanri.ticct rcmotio impcdimcntoaim fcictic fit
in tempo:e. tamcn acgfitio vlrimata fcicntie fi t in infii
ti.Undc fic fe b; intcire ad rccipicndu fpcj:ficut mcdiu
odrcopiendiilumcn.moficeftgjlumcn nonrccipif in
mediorvclin ttU3 aUonifi rcmoiicanf impc^.f.fcnclh-a:
vcl b-ific cfi oc intciru rdpccm fcic.q: efl fumc oifpofit'
l inflari rccipit fciam rcmotis ipcdiineti9:ficnr Uimcn in
medio.cr^d aliud.Zunc aia in ptiu crcatione.TC. £>6$
cp non funr.Zu oid9.qj iUud q6 moucf prim c.ic. ^cdi
cur. qrt moucF. f^qi^ mommefl:wncnon op5:fic illcqui
05 adifcere nuUa cognirionc bj.ncc in acm. ncc in po'. fj
ai\ indpirinucftigarcpinrcirm.iinrcUs inuclhgat vnii
^n^gfcnfum.mnccognofdriUiid pn^.imnc ptimbs*
fcia cu inucfhgat b fm* 6ni8.i boc pcr fcnfum vel pcr oo
ao:em vcl ab intrinfeco.lta cp non op5 bic fdam : (k tn
^CTearionc:fedpoflinueftigationcp:incipii p fcnftu
Co.^ ninc inuefrigat pneB:-: ilU: modus vocaf a c6".z?b''. via
tnduccndi in cognitionc vcritati9:boccft oifpo aUcuiue
notirficut pjincipiop.pquaoaicnimueicognirioc igno
ri.cr ad aUud.iUud q6 ert idetcrittinatii.tc.c6ccdimr.fi
efl indctcrminatu Pm fpc5 nume|: i gcnus. fcicis. tp oia
fnnt in flujcu ^tuiuo.falfum cft.qi fu5c abfh-aae i co:pa
celefhanonfuntln :?tinuofluai -.i in indctcrminationc.
fed infcno:a ttfi.(rfScd adbucodm. 9 infcriow"n6 fut
in conttniio flujcu fiti k\':i fm fpcm. fed tifi fm ludiciuj
aUquc rce funt in flmm:fcd ^m fpcm bnt ccrrinidin(^.l5
enimboiesgenerenf tco:rupanf.trtgdita9bunTana ba
betfempccrtimdinej. eriabononcognofdf ftnronce
indiuidualce.q funtifinitctidctcrminatcfcd r6nc9
vrc9.fr ad aUud.vep non cognofcif fincca.xcdif. t>v
ri9.q> pma ca non p6t cognofci.£^6m.(p ad cognitioncm
vcri tari9 fi babercmue cfeaa cognirione : t^edcrem'
'r.f' fmcognitionenalenvranccognofceremug ppiimicis.
C>ici9.boc cffc impoM^ boc efiet vd c cffectd.vel C
e5
fcdm 5) non p p:io:c cim; fcd p cffccm5.&id0 (pnon. qt
nuUus clt cflFcctus jPpo:rionaru9 fibt.a». oicerrt 1 com
ujctaro: qp imo:q: lUc cffccnis eft fibi p:bpo:rionam9.qi
nuHietperpcnjo motu:-: oce moro:ce ocpcndcnr ab co.t
cft imobili9 pcr fc:t p acctis.t non cft inftntrus tn vigo:e
fm 2lf .t f tn fidcm: lunc non clT? cfTccrus fibt p:opo:rio
nams:t no cognofccrcmus cii p|crfccrc:fcd aliquarr. ,puc
fuffiatad cognitionctalerquaUscftcogninoinferionij.
fitiapoflcmuo otccrc.q>ad cognirionc vcriraris nonrer
grttnf oee cicScd fi pfcctc cognofccrcmuo p:imi cim:
tik opo:tcrct nos co^fccrc oes cis.fcd boc cft oifTi''.U.it
cr odm.q» qi\ coplcru cognofci o^.ntnc op; nos fcirc pn"
inc6plc):a.ficiir lUud.Dc qUber cfTcvcl non cc.t b4'£t tii
065.fi vohmtus aligd co^cerc pfcae: boc cfl p aggrcgo/
rii babira5 1% metapbrfico 1 naU. vcl metapbf fico 1 tm
tbematico.rf notanduq» p:ima cim dTc ^n"" cognofccn/
di icboatiuii:boc non b5 vcrirarcfcd rcrminariuii rrfi.fic
vuU c6mcn taro:.({7ad aliud.vcl dTcr p oocrrini vrper
iucntionc.£>6tn.q> vrrocp mo.q: iam ocih cft q) irclUict*
ogcns abfhxjbit a fcnfaris.vcl cx oo<ro:c cirponcn te illa
pn'.i ptraaitc ilUi pn'. 1 tuncgnat oUquam cognirioej
in oifcip?quc c firie Docfo:i.q: oocror 05 gnarc fimilcm.
TCu oicis.q» fda cffcr quaUras aaiua.q: tUud p q6 agir e
oaiuii.C>6rn qj vcp cil.fi tlUid p q6 agir clt irncdiamm:
mnc dTcr qUras acriua.fcd fi non itncdiarc aginir p ip?.
mnc non ors.fiair ignis p caUditatc agit imcdiatc.^deo
taU9caUdita9cftqUtaoaaiiu: fcd fic cf^qioocto: noi'
mcdiatc oocct p fcia»: 1 5 B intcUcctii agcntcm g c acciig.
fcd fi imcdiatc agcrct pcr fcicnriam : tunc cffct quaUtas
actiua co:ruptibili9 tco^i^.fcd fcicn ria cftquaUta9in/
co:"'.'i ad illam non cft aUcratio:-: boc fufficit quo ad oc
qutfitionc virnitig.q> fda fitquaUu socriua tncoti".?(6
p'*foti>cllroeUot.7(icadilUid. Od II.
C^uare fic vf bfc: vt pjoucrbfalftcr.Td
riiMrr ''<'c^tK)c6mcntoto:oidt
'Uy^l q^iquoUbcfgcncrccnriii
jQ^50/
ao: eixc
liim.vikic
palcl^rc
txm Zbo
m;i pic (6*
mcq.ii7
funt aUq.tc.oicit^c^mcntato: q-> p:incipia fiit
namraUtcr cognita.^dco drca ifi6 ocrfi com^
mcntato:i9 qucrimr. Umi? pncipia finr nalV
cogn(ta.argtii f q' non.Si ptincipia ccnr naruraUrcr co/
gnita:vcl fx>c cnfa f in acrii vd porcnrii: bcc cf^ nora:^
fufficicntcm oiuifionctnxi: pluribus modis non pot in»
tclUgi aliquod naniraUter cfTc cognitii n ift f m acni5.vcl
f mpotcntii.q: acnw: potcntia funt p:imcoficcnti9.ct
fiiffidcntcroiittdunrcnG.q conringunrtfunt invnoquo
q5 mcxx-9. btiiue.t p:imo xk anima. fcd nciuro tTi6:qd
p:obanir.p:imo p:obanir q> non cognofcanrar nantraUV
tcr f m acnim.q:'inrcUccru9 noftcr in principio vnioni»
bobct fe ficui tabula rafa: pofTibiUg omnia ftcri. ^°6 aia.
ranc fi nawraUtcr ciTcnr cognita fm acnitn.tunc fcmper
intellcatis cfTct info:tnani9 ab aliquo. 'Jdco non cogno
fainnir f m actii.ncc cf cognofainnir nariiralitcr Pin po»
tcnti4m.q:ficp:incipia non oiffcninra v^nibus.q:c6cUi
fioncsfunr fcitcin potcntia.q:intcUcau9babctfeodc6
cUifionegin potenria.^deofi ptincipia cficntcognita in
potentia nararaUtcr:ranc eriam concUifionce cfidit CO' ,^
gtiite namraUter.boc eff conmi c6mcntafo:cm. 5?6 ani/ '^^
ma.CTIftcm oe qiiod quis nouit vrfcit :fcif pcr inucntio
ncm:vcl pcr oocrrinanvbccdl vcra.pcr .t^cUticoc.
q: omnc quod quis notiir vcl adifccng vcl inucnieng lio
uit.fcd ilUid quod cognofcirar pcr ooarinam vclpcr ivu
ucntioncm non efi naniraUtcr cogninim. quod piobaf:
q: ilUid quod aliquis fcit pcr ooctrinaj^boc non ineft f»/
biniUtcr.nuUueenim oocerar iniUiaqucinfuntnara'
ralitcr.q: Docto? cH cdixccm altqtnd q5 non naturalitcr
c(l in aaiirfcd clT tn po*.5dco illud q6 e Docmn jm incft
non incfl nSrr.qi alitcr ooctrina cfTct fruftra. ncc fcirc p
tnucntionc c(t natV.qz g fcit aliquid p inucntione illc ro^
cinaf tunc illd rocinari no incft n.Kr.fcd ab intcUccru.
3klco fcire p inucntionc non cft fcirc nalitcr. (TJtcm fi
(Qincipia nafr cog^ofccrcnjrfunc incfTcnt oibtis boib'':
Co.i4. boc cft falfum.p comcn tar o:cm z^b^^.vbi oiat. q> aliqtii
1^5« boiC9 font g no pil t rccigc p:ima9 p:oponcs pp trca cie:
9fiietudinc:q: funt nutriti a iuticntutc in falfia x i op
pofiti9p2io;:.aUac(^cappmaliciam indiuidualc.Xcr
C5j5* ria cltci BEpauciratccjrcrcitv in logica.Jctiam oidt i z"
f.Q^alig ppconfuctudinc ncgaticrtit illud pn^naturarr
ej: nibito ntbil fit:q^ut9 til frii fidc i fiipn jlircr tih fit nc
gandii. prta p:obatur.q: illiid qd icft nafr boc fcm^xrr in/
cfi 1 oibus:fiait rifibilc incfi nllr idco oibus boibus in/
cft-rfang.ioctpiincipia incjrilhintoibuacii intcllcaua
infit oibua.CT^tcm illa qtic cognofam fpp famofitatcs
non inftint nat^'.q: q6 pp famofitatcm cognofcitunR no
natV cognofcitur.q:famofita9inc(ltrfi.c]ccoQ7illitdc(l
oubiu:inon fcmg tncfif m vcritatc.fcd p:incipia infunt
C5iif. famofitatc: vt p$ j? conicntaf ozc z?b''. q: oicit q^ alij)
bofcs no piU tranfcedcrcfcrmoncs pwlKibilce. £tia no
rccipiunt pitma pn* nifi clTcnt famofa. £tia oicit ft oppo
fitap:incipto? qucfunt falfaciTcntfamofa.tiicacdcrit
cie:ficut aiiqiii Dij:cnint non c(Tc p:op:ia9niSti fo:map:
qi oijcetunt ()> fozma non rcquircrct p:op:i.i m.iin.ira ^
dctcrrapoflctficriboimcdtatclrtilia opiniofuitSuic.
^Pdco Cjcquo pn* cognofcunt pp famofitatcm alio:p : tik
non nalifCT.(IJ3tcm fi pncipia naturalitcr cognofccrcn/
tiw func ,5nc9 non concltidcrcntiir ct p:incit^o.boc aiir
cftfalfum.falfita9P5.q:-?nc9 fcquunr ctncccfTitatc q:
pmifii9:ficiit P5 c]c logica.q: fillb cftqiicda oratio in qua
gbufdam pofifis ncccfTccfialiudnicnirc.pna^batur.
qifipn'cognofcunturnatr.modo illud qi^ incft nalitcr
(cmpcrincfi.tficcognofciint ncccfTarto.modo ,5nc0no
tognofaintur ncccflario.fcd :?tingaita.q: ?nc8 funt vo
Co^6, Uintaric intcllcctc : ficiit vutt comet ato: dc aia.mo cp
nccclTarionon fcgtur ,5contingcne:fcd c)cnccc(Tariol>c/
ncfcgfurnccc(Tarium.ci:pp:io:um.(J~'Jtcilliidq6cog'
fcitiirviafcnfuei-rmcmo^ic^ict^imcntunon coginofcif
nalr.t bcc c ra.q: qtic cognofaint via fcnfu6:t mcmozie
noncognofcunf natV.qzfcnfns t^^utcg fcnfitiuc mouc'
Xx.^t. tarabcinrinfcco.ficutpjqc z^i^^ocaia.fjpn^fiint bc,.
^^^•Tfn /yt%t\r\(ttn eliar.icomctato:inp:cdc6^tto.
JJII Oj^pUlllll 'jnfo:ibtie99 0clinqucf:fuEcodc5
TCrbo oidt comm^atot. £t cft q> in quolibct gcncrc cn '
Ctum funt aliaaa rcfpcctu cor qiiafi ianua oomtie rcfpc
Ctu oomus in doc q> nd latcnt aliqucficiit fo:f c lociie do
inu9non latct aliquc.vtt p:incipia inquotit>cf gcncrecn
dum funt naty cognita a nobi9.£t idco vtitt cdmcntatoz
t5<i6, ^''oc aia. q> piindpia nattiratitcr funt intctlcaa.;5ne8 at
Votuntarie:bocidcp$par.fufTidcntcr info:it>ue quis
oclinquct.ficnt nuttue crrat i foribue:fic in p:inapi)s: 6
Z>C.8. idcm E a^ ..^.hxiiue.vbi ponit p:incipiii noti"".
91 H if^l ^oncaligoiaintcii DiftincfdcgjaliqfUnt
dU 11 la ^n'pcrfcnota:qucfunfcoiao{ba«vclpta
ribue fcicntiie.ficuf .non fifciTc i no clTc:': oc qiiolib;
afftrma^tc.atia funt p:indpia quc non fun t coia otbHig
vet pturib^^.fcd invna (cta tm iicut in nltt.q6 natura agic
jppccr finc;.£t in gcomaria.fi ab cquattbu9 cqiiatia oc/
nMaqticranancntfiintcquatia.drXiinc oicuntifti.g;
octhcdmcntatorig intcUigitur^ p:incipij9 p modo fum
pcid.q: itta p:icipia ftintcdptqca: -: pcr fc nota in omnib''
fciett)0.i funt babita i cognit a nafr a nobie pcr tutnc in/
11 ^
tcltccfiis agcn tio.vndc in tcl tSs cis adbcrct. fed oc piinci
pt)9 fcciidiB qiic funt t m in vna fcia nota:oc illis non t>3'
bctvcntatcmocinc5mcnfato:i9.(j)fint naturalitcrco' Co.p.
gnita.(f l?ocnonp6f vatcrc.q:c6rncntato:loquitur 6
omnibuep:inapiie.q:Dicifgifunt naturatifcrcognita.
1 in vnoqiiotp gcncrc cnriii.q: tf i quottl>ct. Diftribu it p
oibusfiibicctts fciar fpitium.^deonon loqiutur tih oc
p:mcipij9 c6itMi3.fc'd oc oibus p:inap«j9 cuiunibct fcic.
{J_36 o6m afr ad qoncjrq^p^incipia ccnafr cognita pot
intclligi Duprt .Uno m6 ^m actiim ^Krfcail. aiiomodo
pot intctligi fm pot cntiam t oifponan pwpinqua;: que
potcf^ Duct ad acttiin finc p:obationc p:cccdcnf c ncccf/
(ario.i :?nr ilta vidrmiio incfTc Pm aaii:f m qj atigc aao
opcratiirficiit boquando aau vidaatiqua aiit vidcm*
tnclTc f m potetiam i oif^vncrcmofos.fiaitpucri ad mi
litandii.aiiquaautan infuntf moifponcm p»pinqu.i.
ita g> actue indiicat finc atiqtia rocinat i6c. irXuc otSj
ad qoncm q> piinci[na coptcjra oc qiiibue bic logmur fi/
uc fint c6ia:fiuc octcrniuiata ad vni fciam no funt cogni
ta naturati tcr fm acm pcrfcctii.Ci: Zunc 065 r'. q^coia
p:incipia:fiHcc6ia vctoctcrminata funtcognica nalitcr
^mpotctiamvctoiftvncm piopinqui. (r'**»atiop:imc
c6clufiois.0ip:incipia cffcntnaturalrcognitafm octii
pcrfcctii:tiinc pn' fcmpcr nota cfienf:': fcmp actu fpccu/
larcmur eaboc efi falfum.q: no fpecutamur ca i fomno:
1 fcmp..-:)ria p:obatur.(^: ilUid oicifur incffc fmacnimT
cc narrcognitti f m actu pfcctti5:q6 c;c ncdtatc icfl- tqft
c]c ncccfi^iratc icfi.fcmpcr icfi.(L 3tcm fi pnVflcnt babi'
ta nantratitcr fm actum pcrfccnim:f iic oibiw iclTcnf.B
oiit cfi fatfuj.ficut p:ius Dcductti fuit. q: nic intcttcctua
i pjtncipto vntoia liic no babcrct fcficiit tabuta rafa. qd
cfi cotra a^ .j?Dcaia.pfcqiictia p:obatur.q: ficflcnt na^ Xxd^,
tiiratifcrcognita(^macnimpcrfccnim:tiicitcttccnisba
berct cogn mocm dc cie:': cfTct ifotmatue cis:-: fic oibiw
inclTcnt.q: omnce naturatttcr l>at>ct itcllccniin.boc aiic
cftfatruin.(i;'l?*atioz'c6ctufi6t9.adaiui6Cognuionc5
rcquinturcognitiotcrmino:um:boc cognofdmr nani/
ratitcr.i.fmpotcfiam.q non indigctratiocinationep:c/
cedctc nccciTario: vf cjrcat i actii.q: ad cuiiig cognitionc
fiilTicif cognitioioiftxjfitiotcrmino^iK.adilUidfumue
i p:opiqua [\>* 1 Diip6nc.crgo.bcc ert vcra.nioio: q oidt.
Sdaiius cognitioncmrcquiritur cognitiorcrmino:u$.
boccognofatiirnatiiratitcrfmDilpofifi6cinp:opiqua5:
fcd p:incipia comiinia 1 octcnninata ad vnarn fcicnam
fiit b-rquod pat ct c% p:imo poficrio:um p:icipia cogno/
fcimueiquanimtcrmioscogfcimue.ramccfiitclligcn
dum gjcognitio fcrminotum fo:matifcr n6cfl cognitio
p:icipio:tim.Q: cadcm non cftcognitio partis 1 totius.
0cd cft itcltigcdiim q» cognitio (-uiciptotum Difpofitiuc
babcnir c% tcrmie.q: aim bomo itcttigit quid cfi tomm
1 par0.tiic itcttigit i ttud p:icipium.oc tot ii cfi maius fua
portc:i boc vutt c6metafo: p:iino 1 tcrtio dc aia. vbi vo
catcanaturalitcrintcllccta.etillacognitio DifTcrtaco/
gnitionc c6ctufi6i6.quc cfi voliitaric itcttccfa.q: conclb
no cognofcimr f m potetiam p:opiquam actm.&cd idv
gctratioanatiocprcccdctc ncccffario.vtpatrt pmopo/
fteriotum.omnieooctrina:': omnieDifciplina Diibi|cc
occutti f it c)c p:ccvifict i cogn iti6c. Undc Dic«:du j qt ad
cognifi6c;p:icipio:umtinimrc9nfDiffX5fitiofcnfuum
1 tcnninotum.i n6 rcquirinir attqua ratiodna tio. Xuc
arguimr.^ttudcognofciturnaturalitcrfm potcntii
pinquamquod cognofcimr finc omni ratiocinati6c pxc/
ccdcntc. tt tx*c cfi vcra.q: ad ilUid ad q6 ftimiig m potc
tia jnopinqiia:ad itttid n6cgcmu9 rocinanoc: fcd [mt\ci
pia funt b'>Vt cp z" pby.g coinctatozcm.pn" non p:o • C6. j'.
Co.^tf.
Mtor.f5 indtgent tnodicula conftnnationc.f.OMridonc:
«Llxnni vcl inJuaionc.bacidcinoicit7^incoiVpa*nonDcmori
tionc. ftrantur.qiocbi3nibilDxcmii9:nccadirciinn3nifi[ qo
Ca p! apparctcflcpiiti6D«bitimtfjlfum.etpoftcm8 fairita/
lon 1 cotranatn opinioncm mantfcftattjr ciua vcritaa.
t. c6.8. £t 4?bii!ti6 f m confirmat c.i 3 ncgantceri non pw
1.9. batcaDcmonih-jndo.Uii oicitcomcntatoippbr.Q^g'
£6,8. dam funt fopbiftctquop fapicntia cft ncgirc p' pn». ?tra
quoo b5 Difputarc pmue pHe.lE Tlotandu qp boicfl inuc
— ^ > . nuinnirDuplrDifporui ad pBia^ ^aiiflJfit bona oifpone
►Ks 5-.^ JuiUntcUccmeagcntiB-iporis-iboniDifponcvirtiJtii fcnfi'
IhtSA^-A-A^ ^^^r qucpzcfupponuntabintcUccniiozgina oirtictj.
] -r ctbonajcogitatiui.mcmomialiaspotcntiao.iiUibo'
mincsficoifpofitilumincintciraagctio-icognittonctcr
minoppntinuclligarccognitionc pmouipncipio:ii.£t
illc intcU'9 agcns c tntcrio: ooctoitcuiufmodi idigcnt pn
cipia.fcd no rdcinatioc fioit ;5nc9. auj autcm funt boics
g no funt fic oifpofiti. fcd biit co:pti9 inabilc: t no babct
intcirmclcuatii:fcdinuUiiimcrfuinm5c.talc«pp indif'
pofitionccozpisnon piit acripc pn' nifipiobcnt cie: vcl
C5.ZZ. fint famofa:Dc taUbue loqmr coincn tato: p ccU. g» talce
nibil accipiunt nifi tnobcrcis^vcl fit famofuj.XDodoqi^
n C3.)<r coinciatoioicit j'Dcaia.Q)^ncipial\intnobtenifrcogni
KlUi«V iTu ta.intcUigit 6 bommibuB bn oifpofitio: q: talcp rccipiut
fl fLl rocmationc picccdcntc.vt 9» totii crt maiuo fu j par*
'***r . / tetc.nifi fint pcr mala cofuctudmctn opvxjfini cofirma'
frSik <^*f^ ri.fcdbomicez~oifpofitin6rc:ipiiitca finc rocinatioc
' pccdcntc nccciTario .imo ct cii p:obata fiicrint cte noUit
cofcntirc:'! taUrgcnusbominii nocftapriiad pBandiun.
^^^""«^«^'^vUcriusaducncndiiQjinfdcnnjflfnnt otv
pUcio pn^4dam funt indcmofirabiUa in iUa fcia;ficut in
naU fcia lUud ^n".q> n5 agit j>ptcr finc.aUqua autc funt
pncipiapoftcrio:aqucluntindcmonflrabilia in fcia.trt
pfit,pbaripcraUquap:iow.l5fintpmain iUafciarcflxii
qiunidi coclufionu quc ocm6ftranf pcr ca.Un odm
Dictii comcntatoiie 05 intcUigi oc pncipMe idcmonfira/
biUbus.q: lUa fun t nSrr cognita:i no oc iUis quc pofliint
Ocm6firari.q: lUa p. rocmationc non natt fiit cognita.
Qjj| moppo'".adptn.i.pn'vclcognofaint
JElU rOUty fmactu:vclfmix)".D6m?mpotcn
cii pu)pinqtwm.Zu oicw.q;> tuc non oiffcrrct a ^ibiw.
ibdin cp imo:qzcogniti6c« funt voUintaric cognitc 1 1 po
tcnnarcmota^iindigctrocinationc^fcd^n^nonindig^t.
q:oi6 ooctrinaioifciplina cft occuUi toubij.Cf rodna'
efteiufdcocaiUi.f5manifclhficutfunipn*n6 cftrocina
tio T ooctrina.tft X.incort.:oicii tbide.(j> pzincipioi: non
dloocirma.et bflF oc piincipgB gnatr ta propiye $ c6
imtntbue.q: non oocct ncqsadifctf nifiqd cft oubiii.vt
nobie apprt falfum.i:t poft oubitationc vcl ?na optonc
manifcftjf due vcritae in nobie.fcd p:inapia non funt
nobie oubia.q: cognofcunf cognitie tcrmi9.(r3d aU6.
3U6q6aUg9 nouit.wi pcr inucntionc : vcl p ooctrinas
sl^.V >M«r rt<.rjfnouit.C)6madmaiorcm.q:occ^6quienoiiitvcntcft q»
• " . *^ jiUg9fcitvdno«it:qdcftoccuUuioubiu.bocbnfcitpcr
/'^TJs - Ooctrina5:vcl inucnrionc: fcd q> aUge fcit lUiid q6 n6 cft
%»vr^ c^i- ocair fj mani"'. & pt fcirc finc rocinatioc 1 oocrnnalK
r ^c^ ^cipia pp boc.q: non funt occuUa : fcd pcr fc manifcfta.
^ -r tuncnonfciunf pcrinucntionctooctrinam.fcdnatura'
i,Cvr.*1» 'P lirCr.aiitCrp6tOiaCOnCCdCdOmaiOJC.OCq6g9fClt.tC.
• fcti-' tit ^i^^uoidsQ^alige fcit p inticntionc boc non cft narr.C>6$
^oupiqccft inucntio.qucdi crt miicntio rocmatiiia oif'
^ currcdoamagi9noto:adminu6notii. aUaatcrtiucrio
* qn aliqo cft in pwpiqtia oifponc: qua aUq6 fciat.f. tcrmi
« nie voluntane.Xunc D6m cp p:iina inuentio non eft ni'
litcnfcd z*.f.qd intclts cft i piopinqua otfponc notis cct'
p.j'oe
m
mini«.nmcrmediatc lumineintcUectnsagcntiB cogno/
feit iUj pncipia.CT ^d aliud.Oi pimcipia cfTcnt natura^
Utcr cognit J:nmcoibii6 indTcnt. non fcquif.q: cu come
tato: Dicit:q> p:mcipjUtcr funt naUtcr cognita. boc non
rcfcrmr ad namram fpccif ica.q: fic incflct cibiip bomt'
nibne cos cognitio.fcd boc q6 cft naniraUtcr wbct ifcl
Ugi modo p:cdicro.f.pcr c):cUifione rodnationie piccc
dcntie.modo iUnd ^6 fic incft in pioptnqua oifpofitionc
non 05 q» mfit oinnibue : fcd rcquirmir ad 15 p:cparatto
intoUccm9.2lrpotcftoia.iU6 q6 incftnaniraUtcr oib*
mcft. t65 q» vcr cft oibiie boib^ bii oifjxjfitis. q: ilU fiit
in p:opinqiu Difpx^fitioci prit fubito vcnirc in cognirio
ncm pncipioEf; bommibue malc oifpofirie non.(rad
aUiid.^Uud qiiod rcapit aUqui6p:optcr famofitatc no
cft natnraUtcr cognitiixonccditur.ZH oicie.aUqui fimt
bommcoquinon rccipiimtp:incipia nififint famofa.co
ccdif .bomince malc Difpoftti:f5bommc6 bii oifpofiri fo
Ui luminc intclUcnie agcntie t cogninonc tcrminonun
inucftigantca.([ Sd oUud.ttmc ?nc9 non concludcrcn
nir. C>6m q> tmo.Zu oia9.q» ?nc9 fciiimr voluntaric ct
contingcntcr.C*mq»fciunf ^tingcntcrfcd non funtco
tingcntc9.q:cj:ncccflfariobcncfcquit conciufiocontiii'
gcntcrfata. fcd non contingcne.q: muUii oiiTcrtconriii
gcne in frtcoringcntcr cognimm.q: an pcrtractarione
conclufionie aim intcUs babiicrit fc in potcntia ad caj.
lunc babcbjt fcconringcntcr.fcd poft pcrtractanoncm:
mnc ipfa coclufio cft Dctcrminatc ccgnita.t nmc non^
IntcUigi cp concUifionce fint contingcntc6:ficut lUtid q6
potcft cflc 1 non cfl^r.f5 funt ncccflaric poft pcrtnictotio'
ncm.fcd anrc pcnr jctationc funt contingcntc9.qi intcl/
lccme fuit in porcnti j rcmota.t in boc oiffcnmt a piinci
pije.q' piindpia funt ncccfl^ario fcita.fcd concUifioce co/
tingcntcrantcpcrtractatione.qimuUafcittntiirc<mge»
tcr aii ptraaation^ quc poft fciunmr nccdTano t Dctcp
minatc:fiattp:insDictu cft.cr^d aUiid.iUiidq6cogno
fdtur via fcnfup.tc.it 6m q^ piincipin p:o t anto non funt
cognita f m actii pfccnn .fcd m po' t oifpcnc p:opinqua
.f.cognitie tcnnmie.vc;: cft q» piopinquc pfupponnt fcn
fue t virtutce fcnfitniJP:boc no impcdit nifi fmt naUtcr
cognita.q: no iniicftigjnf p rat iocinationcm: fcd tanmj
Uiminc intcUccms agcnti9:t notie tcrminip mcftigant:
ttcrminino pofluntfdnnificfcnfumaudiriie vcl aliu
fcnfiim.vndc ad cognitionc? tcrmino;: op5 prcfuppone
rcffnfii5:t virtufC6fcnfitiua6:fiaitipf3 iniicftigant viaj
(difu6:t mcmo:ic:t crpimcri.t tn funt namraUtcr cogni
ta.qic)xUidiintr6cinationcm.tc. Od 111.
C^^ozfan aotcni i DifficnUatc . ic.
HT^i^ Ki> oidta|:.q>Diffiailta9cogni' ZU-p.
feXl^ Uli- nonie.vnomodocftci:partc
intdlccm«.aUo modo cr partc rcrti^.^o qiie^
J ramr oc boc.vtmm oifficuUae cogn 1 1 ion ie fi
llatcrpartcintcUcaue.arguiturqjno.lrrpte
flUuenon cftotffiaiUae cogniti6i6:qiiodbabcr fcficq>
cftpiindpiumfufficicneaUcuiuecpcrationie^jlgecoiv
currcntibue ccmu cft q> non cft oiffiaiUao c% parrc ci*.
qi agcntc t paffo fufficicntcr appiorimatie. boc agit boc
patimr fi cftpiffiiumi DifjK>fitum fufficicntcr.fcd intcU
lcctus ita fc babcr q» cft piincipiiim liifficicne itcUcctio/
nieobicao appicpinqto.qi mtcUcctue cft ^vflibiUeoia
ficnpcrintdlcaumpoflibilcm:tpoffibiii6 omniaface
rcpcrintcUccttimjgcntcm:ficntDiat aE.??Dcanima. X.c.iS.
3tcm omnie oiffiailt ae rccipicndi t cognofccndt ci: par
tc fnirie co^cif iuc c cr ptc oigani t \'mti6 o:ga". vt qil
Oi0»"cftindifpofiro5.-ricp5in vifuqiiorganum ciuecll
fndi()x>fTnim.mnc Difficu Itcr pcipfr fun; oCm.ftrd \te\lt
cma non cft virtuso:g3n \C3. q; infcllccnie non c vtmis
C02po:cancq;o:g4nica.'lic?p:cfijppon3rinfuacognitio
ncvirtutcmo:gjnicjlli.q:oicirarifto.z*'r}°ocanima.
tcooOt ^tnreUccnienulliu8Co:pouBcilacru0. (T^rcmcjtpre
illiue non cft oifficulr39:q6 opaf cu vulrri no osamr qif
non vulr.q: vbtcunq3 cft oifficulr aeribi non eopano ad
Volunrarc:fcd inrcUccnis opanir qii vtilrri non opar qil
non vuUrq: inrcUccms inrcUigtr cu vuU:-: non inrciligic
cum non vuU.q: dl ^ie ronalie^quc valct ad oppoflra:
. Ilcnr oicimr.9.b(nu9.^z*.pcrbf ar.
3" oppofitum ^atr'^'^
n^n^ oiccndcfunroticpnce.cr-f^rfma^jojf
LJWIiw ficuUaecognofccndivnomdcUci: par
tcobL-t rci cognofccndc : .lUo itio cft DiflFiaiUae crpartc
noikitnrcUccme. Zcrriopor pcUidig^DttficuUaeqtlc^
dlq: parrcvmufqj fir. cr*P»6pmcpni6cft.qcptciUi'
pzoucnir otff iaiUae cognofccndi.qft non b; acmaUrarcj
ijfccri.q: oc tUud qo moucr ircUccrii op; ciTc cne i acm.
^f^^' cjr9?buiue.UndcDictrap.;°pbj-.£):i(Timabtr fcinpaU
X^'7i qoa fpcB moucno:boc cfl cne in acni.fcd ob; aUqtt no bj
actuaUrarc pfcctaraflcut cU ma p*.*: ncgarioncs i pziua
rtonce t aUa q itugie acccdunt ad porcnriaUrarc;:flcur e
mom9itp9:qitc nonbiiracniaUrarjpcrfccra.i omnib''
taUlxte oifTiaiUae cognofccndi cU cx prc xe^ .(T^f^^ 'ic
tXt in alije morionibuei aaionib'.fk cU in morionibu»
inrcUccrue:! bcccft vcra g pocnicnrc; flrimdtnc. q: firc
eft in oi acrioncrquo ad moucne i mom ad mottoncmrt
quo ad agcne x pafTum ad acrione : fcd in algs morioib''
ficcftgj qnq? cftoifficiilrae monoie qcparrcagcnrie.-fic
P5 in caUf aaionc.Qiitp cft oifTiatUi? cc parrc ignie: fic
qti igniecftDcbiUe.irag^non pornifi Difficilircr agcrcJ
marcrti fu6ram.frrum vidcmue boc in acrionibtte rcp
alard;::flatr p5 in vifu.q: qnq; obiccm; cft ocbilc.ira
non porcf^ fufTiacntcr imur j rc vifum.i mnc cfl otffiail
ta6'cr ptc obiccri moncnrie.(ir*P»6 fccfidc ■Snie. Cirpre
iUuie p:oucnif oiffiaiUas inrcUigcndi:q(S ^vrcft fc babc
rcDifptopozrionaro mo ad obiccrii.inrcr q6 lobjporcfl
cMfpsoponio.quia oilTicuUae non p:oticnir ntfl cf. oif
ptoponionc vtmirie cognofciriuc ad obm:fcd ci; pre in/
. tcUccmep6tpuxicnircoifp:opo:tiotnfcrintcUccmmt
pT>eata obm.q: tntcUccnie qd intcUigit : itcUigit c)c fantafmot^.
**PfO' p T Dc aia.g otfftaiUae cft c%. ptc intclUraue.qi fubfTi'
1X4^ tic abfh-aac non pofTunr bil cognofci.q: ipfc funr abflra'
iw. ctc pcr fc.idco inqmnru cfl oc fc magie fiit intcUigibilca
jo. q5foimcfcnfibiUu:fcdq:non cognofcunt.bocdtci^Erc
> noftri inrcllccru9:i non ct partc ipfa;::fiatr cfT cy parrc
fonnarum fcnflbiUii:quc oifTiciUrcr cognofcunmr.Uit/
dcoidtc6mcnraroz.Q> a:p. c6parauirapp:cbcnflk>ncm
fa6arti abflraaac ocbiUfTImo vifiu vcfpttUonie.CTlr^
OifTicuUas cognoiccndi fubflariae abfh^rae : vcl c il cj:
partc nofhn inrcUccruervcl cj: partc o6of .p oiutfioncm
fufficicntcm.fj non cft qcpartc obiccro;:.crgo cy: prc no
fhri inrcllccmeig; non flt qc partc obtccti^?}. qt illud q6
mouct intcUcati o; cflc in acm.fcd fube abfb^tac mati/
tne funr in acm:'z funr manifcf^c I namra: ficur oicir a:^.
inlirtcra.g non cfl oiffidiUas c% prc ipfamm. fcd c% ptc
fioftri,inrclUaus:Q non inrcUigir nifi ct fanrafmartbus.
£tconfirmamr: ficut cft in aUjs moti6ibu0taai6ibus:
ficf in morionibus intcUcctue.pcr :?ncnicntcm flmiUtu
dinem.q: vtrobiq; d> comparatio moucntis ad monij:
fied in alqs moriontbus qiiq; p:oucnir oiffiaiUae no qc
pmc moucris i agcnrisrfcd cic parrc rccipicnris i palli:
itaxijfiincA\iUa\cne,c{i<{i^Qi li^anonfunt Dtfpofita
lllh
«4
od rcc^endnmcalcfjaion^.5oifrtculra9ec):parte rtt
cipicri9,f.Ugnof .(I tt tnnc porcftaddi.q»qiiq;cfloifTi
cuUasci^parrc vrriufq; fir.ficqii oUqua funt ocbilis cn/
ritarie:i cu boc non cadtin t fiib fcnfu:mnc dt oiffiaiUaa
cj: parrc vmufq?:ficur cft ma p:tma.nndc in cognirioe
matcnccfl otfficuUae cx parrc ipfuis mvncric: quc c oe/
btUecnritarie.t non potcU moucrc intcUcctum fuffiai/
tcr.Criam cfl oifficuUae c)c partc inrcUccrus. q: inKlle/
cms non mrcUigir nifi c% fcnfaris i fantaflaris:fcd mate
ria p:ima non cadtr fubfcnfu.gtc.
Sd TCsnCfh •"<^PPofiwm.cradp:tmi illud qde
I fufficicnsprinctpiii.ic.conccdttur.oC/
bus rcquifiris ad bocconatrrcnribus. St aiir ocftccra
aUquidmnc qcprc iUius poficr dlc otfriculras.Scd oi/
ci9.3> inrcUccms i fuffictes p:incipium.£)6m q? vc^ cll
piiraro obo in raU oifp6nc:fiair tnrcUccme name cft ixu
tcUtgcrc:fi aiit boc non fir.mnc non c oifficuUae q: par/
tc inrcUccme.q: cognofccrc fubae abftr acr ae non cft ita
factlcflaircognofccrciUa:quccadunr ftibfnifu. (j ad
aUam r6ne.Ot6 oifAaiUas inrcUigcndi pwucnirc^ gte
o:0ani;ncgo. q: aliquado p:oucn it c% partc rci: i non er
portc o:gjn i.q: fl fcmp cffs c% parrc o:gjn i:mnc non cct
qcpjncaliarii3duionuj:4rcquimnf ad cogniiionc.qj
aUquando virtusoiganica potcU cc p:opo:tton Jta oBo.
t trt fi non e ocbira otffantta i otfpo tncdij non potcf^ co
gnofccrcfuuobm.Undcquando ocficitaliqua c6dirto
q rcquirimr od boc.mnc non folum c Diffictilras q:par/
tc virnif 19 oiganicc. fs ct g:partc rci:vt Jlicuius ^dirio
nis 6ficietis.i: t fo:rc otccrcs cU p:opo:rio inrcr inrcirm
iftibflanrias abflracras.q: vriiiqj ^ abftracrum.gnon
c oifficuUas q: pjrtc inrcUccme in cognirionc fubftatia'
mm obfTractamm.Jt^tn q? vcntm c.g^ majcirna cft pu>/
(po:tio intcUcctti6adfubfta'tja6abllractaec):pjrtcrci:
vfj c):partcaUcrlne eDifp^opoario vj.cjcpartcmodire.'
> ciptcndi. q: intcUccras non intcUigir nifi cj: fanrafiati0
Nfcnfatis.Ctq: fubUonric abUractc non cjdunr liibfcnfu:
i-^dco inrdlccms non cft oino p:o^Ki:rion arus i^>fie.crgo
coifTtculraeqcporrc tnrcUcctu9.([ ad alta rotionc. 3f!/
Uid q6 inrcUigu quondo wU.ic.vcmm e.fiobiccmm i
pfcnramm in rali Diffvfirionc: ficur inrcllccme nams i
rccipc^boc cU fi cadtt lub fcnftt.qi mtcUcctue non intcl'
Ugjtnificjcfcnfatte.gi jiitcm tnaliaoifpofitionc pfcn/
tof non oj.qi lUa q funt monifdhlTtma i ma funr oifft"
intcUciii.qin6cadtitfubfcnfu.ificadiU6. Q6 IIII.
CSicnt cnJm ocnU nycticoMcum. i c.
^^rifnr ctrcabancptc.q:af.fubiun ,
Vlvi liUl girauaoittotc pdictajadfU
pcrius oicta.Utnim intcUcctus nolTcr coniii
auemagnitudini poffit intcUtgcrc fubae ab/
eHlhMcras i dcu;.-: ifia qonc a:p.mo*ict in j" oe
anima.i.p.b'' ct pr moucri.j£r argtiu p ti. 3116 no p6t
inrciri ab inrdUi nfo: od q6 fc bj inrcUe nf ficur ocuUie
nyaicoiaciead lumefoUs.tbecei^.q:oaiUnocmc nd
pilr vidcrc Uimc folie.vr t:^p qcpimerti.<)i non volat oe
oic:fj6noac.fjintcUe nf bj fcad fuCasabfhMCtae.flcut
oatUis nocmc ad Uicc foUe.q: pj p ar .in If a flait ocuU
nocntcfcbrir.ic.ipco^™ tbidcDicctc. ^ntcUcct^^nf
fc od lumc.imo od fitt^e abfhactae ficu t ocuUie noctue
odlumcoici.(r'3[tciUudn6p6titcirrctntcU9 nfports:
q6n6p6tabftrabiab inrciruagcnrc.i bcc c ro.p co""" }•
6aia.{i vU.g? inrclte nf poCis nibil inrcUU.nifi q6 obfma
bif ab inrclbiagercq: opario tnrcUe agctis cporcria m '
^rcUccra foccrcacm tntcUccta.Ui^dc ficut intcUcci'' pof
' fib(lt0eflpote8oroni4ficri.fIcinteUccm0agcn9c(lpo/
t.co.}d
iLibri
tfe omnia hccrexn potcrta pjtTiita non cacdit fe ad pla
actiua:f5 rnbltirtc abftractc non piit ablTrabt ab iti/
cellccmagctc.qi intcllcctiia agcs no i>5t abftrabcrc fub'
Ibntia» aWlractaa.q: g fc funt abltractc : fiatt oicit p'*
£5.^ Tfb''. Ctbabct cy: j^d anima.tnon babet fcflcut foitnc
uS.iS.t fcnfibiliusq abftrabuntur a nobia p intcllcctuin agcte:
itf, ^ ftqinonfuntfcnfibilca.^onon abflrabtinturab intcl
jcau agctc.CCJtc magio cyccllit p:imu intclltgibilc im
crcamm nofWi intcllcctij cp qi^ciiqs crcatu? 1 pjoducni
c):ccd jt fcnfiim.q: pluo cjrccdit p:ima c.i noftrum intcV
lcctum qp k^^ciict; pioductum nolkij fcnfu$.^: pumii iw
lclligibilccinfimriim vigoicifjitcllccmsnrcfinittw:-!
q6ain({i crcam cft finitii:t fcnfus ct e f inimatfj plus qc
ccdit infinimm finitii q^qdainq; finiftmi.q: infinitiad
tx5.'5z. finitum nitlla c propo:tio.pmo ccli. fj ipfc fcnfiw non pt
app:cbcdcrc quodciiqs crcamm i p:oducmm.q: multa
funtcrcataq non pot nppbcdcrc fcnfusnoflcnficiit funt
quiditatce rc;: fcnfibilium t malium:q: ncq;; fcnfiis in/
tcrio:. ncq; crtcrio: pu)fiindat fcad quidttatcs rcrii^fic
Ca,S» viilt comcntJto: }° oc aia.crgo multo minua intcllcctiia
nf potcll intclltgcrc p"" itclligibilc:adq6non bjaliquas
piopo:tionc.(E£tboc confirmaF. infinimm non appic
bcditur a fin itoq: intcr potetiam cognofcct^ t obm oe/
bct cc p:opo:tio:f?; intcr fininiin linfinitusnullaepio'
po:tio;f5 intcllccms nollcr e finitU9:i fubftantieablh^'
ctc T pcipiic ocud e inf inims in vigo:c.q: mouct b tepus
infinitum.i pot vclocitarc momm in infinitimi.vt f^.g.
t.c8tf. pbf.riz.b**. (£3^ illud non cognofcit noflcr intcllca''
txo.^t *d quod fc b5:ncut cccue a natiiiiratc fc bs ad colo:c8:q:
z^^yd, CCCU9 a natiuitatc non cognofcii colo:cs:lic5 contcdat 6
txo.6- cis.tn nd cognofcit cos quo ad quidiratc:f5 intcllca^ no^
ftcr bab5 fc ad fubftantijs abftractas^fiait cccns a nati <
£0^. uit Jtc fc b5 ad colo:c8.E c6mctato:c pTj^qiii oicit no in
tcUigcrc fuBjo abftractjs p intcUcctum bum anum.c in
intcUccm noftro in p fifc cccitat i in ociilo aitqp pficiamr
intcUccms.btc.n4ion folum rccimr in bac virmtc in p:i
mo cc:f5 in fuo ce vUimo:'! B iam 6clarauimu6 in aUo lo
co.nc.cnite iUod non cognofcit intcUccme nf q6 non e
Ucitumcognofccrc.f5p:obibitum.q:iU«dn6cognofcit
intclU:cmsq6noneUdtiim.q: potctianonead im^Kirc.
prctbo:icc.q:nulUi8ponitm3nii ad imporc.ncqsaUqs
eUgit impolc.f; cognofccrc ocum non c licimm: (s pzobi
biutm Catbone.minc arcbana-u.
t^o^£^t\t\(^fitnt*t vtiU aB.iz? buius.vbicj: intcnoc
^PP^' ^^^^ quiditatcs fu&aru abflra
ctanim'ioci:'rfadt6monllrationc8Dipfis 6monflran'
do oc cis p:cdi" vUa.vr ociio cft acrus piinis: 1 fubftan /
tia fifnpt']c;f5 boc non faccrct a^r.fi intcUcctus noftcr no
cognofccrct Dcii.(r3tec6metato: oicitbic^ ifta ^pofl
tio ap. fiatt ocuU ny ctico^acil.ic. non armit ipoffibiU'
tatcm^fsoifficuUatc.ttllamoiflricuUatcjngnauitp ocn
lu j nf ctico:aci9. q6 p:obat cotnctatot.qifi fi cct tpolTibi
lc intcUcaii noftru5 intclUgcrc fubfbitias fcparatas. tiic
naf iira cgilTs aUgd oriofc:f5 boc cft falfum.q: c ^dam oi
t cd iz 8ni(48.^cn6 1 namra nibil agiit frtiilra.vt \pi p ccU: i
^exil » aia::»!a occlaratur.q: na fccit fiilxjs fcparatas: 1 cns p
^ fc ce intcUcctas intcUccmi nofh-o:ficut folc vifibilc5 aU
cui vifui.fi gnonpolTsintcUigcrcipfas^apritudo iUacct
fruftra.4 non rcducitur ad actu. £ t fic nomra fcdlTj cns
fruflra.Ctidcmj^Dcanima.
qoncfic,pccda.qjprcdtaboopintone»iie
rx,^ J7" c6mctato:tigir.j.6am'ma.vbipertraaat
' iilaqoncminmagna Difgrcffioncz*.tponitmuUa8opi
nioneert impjobatiocs ea:p:ficut ipfe tpK>bat cas. (£z*
Dicam od qoncm fm intentioncm Sf. t cdrocntatoii».
(nftSafmodo» 1 viae quibue fubltatic ablbractc pilt
intcUigi:q«ponitc6mcntato: i cadcoilgrc(Tionc.(i;4?
mottcbo oubta cotra poncm comcn t Jto: is.-r cotra iUm
modoe 1 iUa fo[ita.(i;5°.Dicam ad qoncm fm fidc; z vc
riutemfioplnioc6mcntato:i8inaUquocftc6rraftcle3:
foluam.tttadcrationcs p:incipalc8tn oppofitii.
fi^ittil PJrt»-'"otandii.qic6mcntato:pzimo
JE^v p*lin4 tangitvnamopimoncm.Q>fubftitic
ablh^ictc non poffunt itcUigi ab intclUxm noftro: fuper
quam opinioncj fitndat fc antiquue cnwfitoM ifta rcf>
uabo vfqj ad pcnultimaopioncs.ci^iimaopinio que Dp.tbe
fcquimrcftZbcmilhjoiccntis.gjitcUcctus noftcrp6t imrtij.
cognofccrc fubftantiaBabflractas. 1 boc pjobat ipfc pcr
vnam r6ncm fic.oiffuiUue cft abftrabcrc quiditatcmct
cam cognofccrc:^ cognofccrc t non abfh-abcrc.q: oiffii
ciUus dl faccrc ouo vnii5 tm. q: cognofccrc 'i obfiro/
bcrc funtouaicognofccrc cftvnii trfi.fj itcllisnf abUro'
bit qutditatcm:i eam cognofcit a fubltan tijs matcriaU''
bus. crgomagiecognofatquiditatcmfubamm obHra/
ctamm quc lam funt abfh-actc. C6irictato: oicit. gp ifia
opinionon valct.alsipfcconccdat ?nem.tiiimpugnat
pofitioncm 1 modu ijHlus Zbcmifh}: 1 oidt c6mctator
5» vcl tbcmiftiuff intcUigit q> intcUccms noftcr fit gcne/
rabiUe t miicme di matcria;ficut voluit aicjr. vcl intcU
Ugit qj intcUccme fit fcmpitcmu8.i3i intcUtgit g> intel
lectue flt gnabtUe 1 mijrme cii ma. tunc pofitio fua non
babrt vcritatcm. q: fl aUquid cft c6p:cbcftbilc oc fc ab
intcUccm vt ab aliqua fo:ma abfoUitc:non o|^ 9> fit co/
p:cbcnfibilc ab itcUcctu taU. vel talis naturc.fiatt fi fol
abfoUitc eft viflbilie.no ops q> fit viflbiUs a ta U vifiJ. 02
0 vifu vcfpcrtiUonie.Codcm m6 fi fubc ablh^actc fiit c5
p:cbcnfibilc8 ab intcUcctu abfolutc:n6 op; q> fint com/
p:cbcnftbilc8abbocintcUccm.(CjCitncvltcriue ina*
dcm oifgrcfTtonc oicit c6nKntato:.g> intcUccrae 1 intcl rsjx,
lcctum funt idcm in omnib''.': riujriinc i libcraiiea ma
tcria:boccft in icparatio a matcrio.lDodo oidt c6mcn
tato:.0i intclkctWj gnabilis t comijrms inactunc rc
ucrtcrcmr in idcaim cie.t clTs in potcntta ad ciTc:': non
dTr.i tiinc rcdpct natiira; ctcmi 1 ncccfliiri.i;i tranftmi
tarcmr ui cam.q: qc quo ciTs idcm in omn ibus:^» tntcl/
lcctue ctii dT; idcj cu3 ftiba abl>racta:quc cft ctcma. q: - ,
c6mcntatoioicii ccli.q} abfcifio a m5 cftcaufa pcrpc/ T^'^' *
mitati».ifiiciiimcUcctu6CfT;idcmcutn fubftatijsab/
ftractis cci pcnxW.^E^t cx ifto oicto cUcimr orgumc
mm.9>fpccicdintcUigibilisfitcadc5ciirc. qtoidtaj:. ^ «
5"rocaia.a)ljpi8n6clTinaia:rcdfpccic8 laptdis.ifici;^ ccajf»
impu>batioifhu8p6ni8qtioad vnampartan.CTSjfl
Zbcmiftiue intclUTnto» itcUccmspolTibiUscfl fubfli/
tia acma.iunc r6 clt fuffidcns ad p:objndum pncin.qt
in acmis q6 p6t app:cbcndcrc magis pcrfcctii:jT6t aia
m ^''pfcctii.B; tn ifiifficicnscft in fc lUapo.q: n6 oficn
ditmodiioaicnicndi incognitioncp:incipio:ft abftra'
aof :ncc afTignatca; :quarc magis tn finc intcUigat$i
p:incipto.cum ipla fcme cqiioUtcr babcat fc ad intcll!^.
vn ^m boc tn vna bo:a non ttclUgcnrt ifla ablh^aao ma/
gieq^inalia.qdalnon vidctmie.qzin fincmagisintclU
gtt.q: tunc cft in ^xjtcntia p:opinqua magie pcr intcirnt
bop.([r2lia cftopmtoaiqcandri.q) intcUccms nf pof*
ftt intclUgCTC ful>a8 ablh-actae.gt boc pwbat fic.vnum*
quodq; gnabilc 1 gnatum di pcrucnit ad fincm t cople
mcntum gnationie duextiom pot pcrucnirc ad comple
mcntKm octionia t opcrationie ciue.q6 cnim pcrfcctc x
c6plctc cft gnomm vcl gnabilc in fuis oifponibus notiw
ralibue 1 fo:ma:vt bomo qrt pcrucnit ad robttr 1 bonaj
copUiooncm 1 quantiiate$ 1 quaUcatcm pcrfcctas poGe
@ecutidt
w
rfto^SiKniatiidcdplcmcDtumdctionbtoeationirred
bcllccnis fwriB Pm cu cft grtabilt9.vrt boc vf p rft oc in/
Idlccni in babin>:g cft tnfojmatus babicu incellcctuoU:
ilUautcftgn3bir'rgn5tu6.(r2»5 aicr.ctDij:if 15 octn/
tcllcctuab". 9»cct gnabilis icomiptibiliB:(Tciif altc foz
mcQficictcsmim.gciipcrucntrad coplcmcnru fuc gc/
ncration ie intcUigit quo ad ciiis fulj j j: vt ipfc voluit: vC
Q> qil cdplctc t ijfccfc ocmatus cft in cogn i tionc rcr fcn
flbiliumrvt c vcnt3s:p6tctii pcrucniiv ad coplcmctum
foe action is:4d qtia ozdinaf fomia ilU-i Difp6nc8:ct ilb
tctio in ccllcctus cognofccrc abfh-acta i ocii. crgo ic.
i£Ji\3 opionoptacctcometaron.vrtparguitpB qdoi
jeit intcllcctii dTc gnabilcm:': boc cft crrot i cft p ap.oi
£x.zz. ccntein.z^oeaia.qifcBamrbocobbocficutppcmura a
awrupribili loques oc itellectttrtet otidt g» nufltus coi"
eft actus.intcUigcns oans c(Tc intrinfccc. (CJte (i intel/
IttlUBCfrctgnflbiltsfm fubam:ninccHet vtrtuBt' co:pe:
tB?itecflrctindiuidiiali8:i p piis clTctui ozgono.t fiboc
effctQj eflj virtus in oigano i tndiutdualis.mnc non c6'
piefoendcrct vH* res^qz virtus inditudiiaUs t in co:poie
nocoparbcdit vTui i fqxirata.Un vUcritis oicit comcn/
tatoi g> ro fua cft tnfumcicnsrljfic magnu iuuarncnnij i
foaponttonc.q: Ucjinedrs tnbabitiiflltgnabit icojru/
ptibtli8:cii pcrucnit ad fincm. icopicmcnntm in gnario
nextperucnitod fincm ^coplcmcntii in oparionc: "Lic?
boc fit vcp:tamcn boc non cft nobis rnanifdbtm: p qu^
modu f tat illa opatio.f. p qticj modii itelligft abftrocta.
qt Slcpinder non octrrmmouit qiio fit cognitio (tfpato/
rum:ideo pcccanii pcccato manifcfto. £t Dtrit qt non cft
manifcftu perfegjcoplcmentij openjriontsintcirsil»'
bttti Itt cogn it 10 abfhiaaom.qt in tcUigcrc n on of vniuo
ce oc intcUigcrcfenflbiliii i fcpatojum:(tcut ambulatio
or vniuocc oeambularioc pfccta i impfcaa. g fi intcirs
perfcctus cfl gniws in cognitionc fcnfibiUum. trt no cift
necefTariumtntcirhipmicnirc ad pplementiiinacrioe:
qucconfiftit in cognirioncabfh-actof :mf!ipfcoflcdei«t
Q> intcUigcrc oiccrcr vniuocc rc intclUgcre fcnfibiUum
ectee^ t oblTracto;:. (paUa crt optnio aucpacc : qui fiiit vnus
•loMe»^ Oefubtilioztb^comcntanribus a;:.ic6co:dauitinxUi/
flonc cii pzcmifTis vcl picdictie: q6 pzobat p ouas r6nc8
• aliaKqmtbocpfiftitfpcsifiduciapBanriurvtpucniat
ad cognitioncm octi alior abftracto:p: vt oicit c6men/
tatoi. '^:ima cfl. fi itcUccfus nr p5t intdUgcrc aliqd in/
teUigibilc:aiiustntcUcctti non nttmcraf:fcdcfl idciou
bii8;p6t intcUigcrc p:incipia abftraaa:i bcc cft vcra. qt
MlcintcUigibilcauusintcirsnon ntimcraf pcrfo:mo8
Ipiialcs.i.imaginationCB icogitationce:quibn9 fuftcntc
tttr.i.inteUhicaufaf:bcccft fuba abr>racta:fcd intcllcct'
ooflcrcfil>o.q:intcU8nf pct intclUgcrcaUq6 itcUigibi/
lexuius intcUm non numcraf p foimas fpiialce:qutbus
fiiflcntatur.i. imaginationcsi cogitarioncsMgbuscau/
fmnir intcUcaionce. q: fi idc; numcro cfTct fantafma i
fcnaginatiocqui in mc i in ictcfTcteadcm intcUcctio.gft
ef(ctaliq6intcUigibiUraiiu0intcUcctii non niimcrarar
per fo:ma0 fpiialcs.ic^Ua cft cade in oibus: i no nume
ramr in oiucrfiafcd quiditas intcUcaionis non c(l faw
tafma.q: citts tntclDti non b? fantafma:a quo caufcf . vii
Ucct inrcUccrioncs rc^ maUum numcrcnf p fo:ma8 fpt
ririialcs.ttl iiitcUccrio intcUcctioniB non numcraf .q: n6
eftfintafiabiUa icogitabirvirtii9.n.fanrafh'a non co^
fcitintcUcctionertfkintcirs nf cognofcit ifcUigtl>tle.f.
inteUcction^cuiusintclCs nonntimcraf pfoimas fpiia/
les.t p oHe cognofcit pn' abftraaa.'(CC6mcrato: ? ifii
ronc n ibil oui t.fed ftari tranflfcrt fe ad aUa; r6nen ca b''
ftnte cil.q; vtdcbaf flbi ninus oct^ non bite oUctuam
fatmS t fb(!entartonc;: q: non cfl manifcfhi ftibflltl»
ab"fit inteUigibilcaitus tntcUcctio fit cadcm m fojte t
platoncnec p:obauit boccrgo comcf Jto: no airauit rr/
fjwndcread 1U45 ronc. (Taiia ro cft.q» ircire noHcrpot
abfh-abcrcqditatcabbiltc qiudirarcm fcmpcr.vj.qui/
diratc fpci ab indiuiduts:inamgencrt9 p:ctcr fpcs 1 oif
fcrcntiae.t fi quiditae tlla b; qdiditatcrircrii p6t abltra/
berc ab ca qtnditatc;fiair fupcnue p6r abftrabi ab tnfe/
nou.t tunc velpu)ccdif m infinitii.vcl crtt ftanie tn alU
quo.non p^toicigjpwccdattn infinitu.q: fx>crcp:oba/
titrz° b''.^: fcqucrcf q> in codcj cent inftnitc quidirarcs
quc abllrabcrcnntr in ilto p:occ(1u in infinitiun.g ftamr
in aUquo.exboc vUcriusrautintclIectusnoftcr f abfb-a
bcndo ftat in aUqtio:q6 ncc cll qiiiditas : ncc b; quiditO'
tcm vcl in aliquo q6 babct qiiidiratcm. non trt cam p6c
ebfh-abcrc ob ipfo:vcl in aUquo llatqtiod cft gditae flm
pUnKt non babct quiditate.llon pot oici pum&qt iUud
eft non cne 1 ncga*. 1 flc intcU^s pucn vct od nibil abftra/
bcndo:q6 cft falfum.Tlccp6t oici z^.q: ntnc intcire non
eflTanante abftrabcrc ocm quiditateab britcquutitai^.
t btis qmditateclTa cqiiiuocc oictii oe britibus quidica /
tcm.qop«)bauit inconucnicne c(Tc.0rcUnflnir<i> (taf in
aUquofimplia:qdcftquidirae:n6tiib5gditare.e^I)oc
flc argnii.Quiaiq; intclUrcms p6f cognofccrc quiditate
fimpiiccm non biitem quiditate obflrabibilcpot cogno
fccrc fuBas fcparata0-.qi funt qtiiditareB flmpliccs. fj Ui/
tcUccnis nf cftba vt p; ct oicris.^rCotra boc vaditco/
mcntato: oiccns.q» infufftcicntcr o«t modum ocucnien
diicognitionc fcpatocqrfi boc pwbar pcr abltractfoiii
quccflinfulTiciensodB. (r^tcml^fititawetnabKlm/
aione qniditaris fimpUds.'non etl cftli r6.9» inrdteik*
intcUigat abfiracta:qm oubiii cft.vtrii quidicas oicanir
vnitiocc vclcguocc oc qmditanbuBabftracroai ifcnfl'
biUii.Un non poc Dici vniuoccocbi8.ppboc<|ufmB In/
tcUanoftcr vcniraadgditatcmfimp(tccm:quenon *ft
pUis abftrobibiUs : vt ad quiditate gnaUfTimi.trt q: n6 c
ciofdcm r6nis cii qtiiditatibue fcpator .crgo non op; in/
tclUgcrejjp bocpjincipioobftraaa. (raUa cftop.qtio;
redtatcomcntato: in pn?otfgrcfrionis.cp intcire nf ?iun
ous mag^ non cognofcit pn*obftracta. Ctcftopio aic
jrandri artrxidifci.vcr cft qj ipc vf oiucrfificari in bocxt
rccKatcomcntato:.;'' oc aia.c6.j6.naaliqii3do vifliscft
Diccrc q? intcUcctus piunctus magni"' pofTit imcUigere
quiditotes abftroctoni.aUqil tamcn vf oiccrc opp".t to
uca ombiguitatl ioiais fuie fitit .qth oliquando vf oice
rc q> int clfe in fc fit gnabiUs 1 cotrupribiUe.i 15 m6 no i
pofTibilc ; nccn appara modus quo intclti9co:niptibilis
pointintcUigcrccrcma.vtoiatc6mcntflro:.c6mcntoal
legato.q: cii iteirm 1 itclfe fint ideoftHts modie i fcpara
riso matcriafcqticnir. fi itcire i fc coimptibir inrcUigc/
rctctcma:g> naniro poflibtlie vcrrcrcrtir t nam ncccfla/
riam.qdb3c6mcntato:p:o iconucnicnti;r;q: aliqiiido
aUrxandcr vifus cft oiccrc q> tn tcirs ut babitu: 1 non f fe
fitgnabiIt8tco:nipttbiU0.nincbabcrct oiccrc q>intcl/
lcctus poflTit intclligcrc abftracta.qiri oe cns aim pcntc/
nir ad coplcmcn turn fiie gn.itionie pcnicnit ad comple/
mcntnm 1 pcrfcctioncm fiic opcrationie.quc cftcfpfc
ctio 1 p:ofpcnta8.f.cognofccrc fubftan tiae abftraaas: p
qticcftc6mcnfato: codccomcnro.aiuis jrgutncnra po/
fir j funr in p:cccdcnrc coliin j.t:r fiipcr bac fUndar fe an*
tiqutie cirpofiro: oiccns.g» inrcirs in bac vita non cogno
fat pncipia ab".i:t boc p:oba t fupponcndo 0110. vnu;
lntclU:cni8 noftcr fir foima h>ommio:i cr vnionc inrclle
auscnmco^»:cnariiralircrcftipo(Tibiliflcognifio.0e
cuodp ft^Jponit cp lUud q6 ineft naturalitcr fcmpcr t'cft.
&
r.',.y
1
rcn Zt>o i
Z.t)'.llll(
t in pmt
pccfiinic
q- $t.an.
^mo. f in
q. It.ort.
Z t Iqo
iutia«Mr
9ia.q.t«
» ♦ .
t-ibri €16 '
/Ettocarguicqft ineflnalitnralicuufion potcftfcparari trilficriatnicitu -r xraa dmli6:f5Bbof ^nfgartcre/-
L «b co nun^c na^j: fc6a fopponc; fj nof>ro ItcUcctui cr dif (}> non flt pofTibiUs cogn itio ab(hTxao|: {^nciptofrt
mioc ad comuB cognitio abftracios nalitcr eft impof' pcipuc oci;boicS ocpiananf fujt bdhalcs:x ita oetefhi
Iibtli0:q: itcllcu0ficn6cognofcir:nifiqi\cftab(h-4Ctu5 btlesi^ciicisndpot ficri amicitia.-nccocfusciuiUs.et
ey fanrafmatibus pcr itcllcctii agcntc.et ad nibil aliud bocq^c wlt Comcn.in jPlogo.spbrfico.vri Didr:qil
fccTtedinf j ^n^abftraaa no funt fantafiabilia i fcnfibi ^is loqucbat :q> alig fucrut bofcs:^ vidcbat pfcctocj i
Uarqi ncc cadiit fub fcnfu cttcrioii : ncc itcrioii. vt Dc fc fclidtate:qui^mittcbat cia h lcgc ipfor .f.mabumetf
pi4 in bac vita ab itctlcctu no iK>lTunt cognofci. (T.Co' ipctc$ cie. gtia videtc» impofribtUtatc cius :>tcpfcriit
finnar.fl[fn'ab"cognofccrnit inbacvita abitcUcctu eiircmoucrutabcrpcctarioeeo;:rr^ptcrcin6cura/
bois: vcl c^t pcr fantafmata coi::ficut alia itcUigibiUa: b jt brt i i^niofc opari.vUcri^^Ttingcbat efs cii audicbic
rcl p cflFcctuft: quos foaunt in cttcrioub':': boc P5 p fu' ^ba pUop oc fclicitate i cognitoc oa i aUo;: ^ndpio^i '
ficicnteoiuifionerqtplurib^modie no vidcf aUoditcl' abfb-actos:qui.ptiuttcbat oifctpaUBpcr fmduitpBtii^
Ugi a nobt8:f$ ^'abfh-acta no pofTun t itcUigi fantaf' ifticrediderut iUi pfcctiSe? oc cognitdc od cffe liBi^ d ^
iiiotibiwqtnofnntfdntanabiUa.qifanrafiacflmot^fa qoejwiittcbaf fjlcaimobumctiletppiUJcrcdnUta* 5r.^.jf
XxA6o cniBafcnfuinartu.z^ocania^rsab^pn^.nullorfuntfcn tcscefbeiKrutillapfcction^que babcf pcrcognitioirf-
t46i. flbiUa.vt ocrfi cft.g nulU)" cognofainFp abftractocj in/ oci;ifldqt no babocriit rccti roncmoc finct ignoueo
eciUxtus agcn t is ct fiintafmatib''. i3tmity no cognofcii f inc:pcr quc regulinir ocb ali) actiis.-non bctur rccta r6
lur pcr dffctus.irt boci)bar:qi effcctue non adcquans oc o«iinati« in fine: i tuc ifh arguut: qt ilUid fit ipofTibi
po" fue caufc no facit od cognitiocj caufc^fj gciitip cffe/ lc.addit q> marimc taUrs funt Of a"qni funt mcdij inter
Ctufl fcpator Kiuc flt motus ccU: fiuc qciitB oii": no^adc ignaros i fapietcs: i foitc itclUgit impfcctoe logicoe : «
quat po"™ riic caurc.qj monwccli cft fmmis in vclodta il^i nic octcrminabiit appcnt^ fuoe ad mala. gt acddic
te;f} ocus dl inftnints in vigo:c.i finiti ad inflnitu non ds oifpo uinaUs: adeoQ» no txrbet cflc oino pirs duita
efl npoztio. «nocognofaint abflracta pn^abltcUcctu tis^qilcttciandpStfieripctuscuuUanictpamicitiabu
noflTo:aim no fit^poxtio intcr ea.et addit crpofiroz U> mana rnctp vtiUeas aUcriuafsofaactioescop fnntad
fluc85C6mc"5.q)ppbocn6funtfrufb-a;0tttog>n6itel fcipfos. £t addit C6menta.q6 pprcrbocpBiaabbont/
Uganfanobi8:trtiecUigunfafcipflfl:ficutflfoleviflbi/ «Jj rt^n^a C^ri^boctcmpoic.
U8Mn6videfavifuvcfpriUoni9:Tpptcrbocn6eflfra/ ' fuaailUidqilcflaUarinaUtcric.xc
(h^qt vidcf ab aUo vifii vt aquilc! vn «ia fl ^'abfha dif .Ort ofxoanitio pncipioy tc.ncg^.ad .pb6nd.9»»tcl
<ta n6 ircUigunf a nobie n6,pprcr boc dTcnr fnilh-a.tiic Uctui naUter idl cognofccrc q: fantaf cr vn tonc itci»
ji.iteUcctoE a nobia {tcUectus cfTct fini0:t fic otdinatie Urcms.fottc C6menia.oiccrcr cp in rc^fm cffc n6 oiiigl/
nr od nosr^bocefl falfti$:qt magi8dTcp:qi iteUig^ tur coq»ji:fj tifi fm op3ri:quiuis boc fir 5 fide tvcrito
funt finis ircUcctnfl t oium ifcrioc . £t addir crpofiiot: tC5:0c boc no cft rifl ad prte.vtl xcdif .pbo: inrc^co/
Q> U in bac vita itcUcctus no pofTit cognofccrc pncipia gnofcit cx fdntafhianhns ca quc cognofcit vcl piopnjs
abflracta:tamcnitcUcctt»Ubera«i0aco^x)2C iteili^t rri vdaUerf vtcffccnieri^.et diof Qjpncipiaabfhia/
•. (]5a8 abflraaas . vn ialiofccutocognofcct odiabebit cta nobabcnt fantafmota.vcru d>pcr fc t.ppiia:tamcn
■ pplcmetufclicirati8i,pfpcritatifl.fr555t<^«opCocf>5 bcncbabctfintafmataqaoodcffcctiicor ppjtfitade
TCx, 57. pn* 1 fiindamcta liz.i Cometa. Oj Sr .oicit.?. oc aia; qnani 1 imcdiatu vt f m morii.q j ^ndpia abOraaa pjo/
Q»aniaitclUrcriuadioiaircUigibiUa.in6fin6cognorcc diiciirimcdiatcfuoflcffccmfl fircsvtmonis rcgularc*
X^C^^* rct pn* abfhacra:boc no dTor vcru.^tc .ir. mctapB. 1 vnifoimcs cj: quibus babet fantaf" qiio ad cflfectum
OicitQJOcductio.i.oclcctatio qcftDcfubft.itqsabrtra/ cop.ppjiiitadcquatfi iiincdlatu:q:quibU6ircUccme
cti8tQ)ozcctcmonobi8modicodUcpojc.gvuUg»c6' pjcparaf lOifponiniradcopquiditatcs.Sjff aUgeoi
pjcb^ abflracto?! fit nobie pofiibilie . vii ctii iquiric ccrct q> ntilUie moms fcnfibiUil qpq? fit rcgularis ivni/
quiditatce:tcoppdt"dTcnriaUaocmonf>rat occiein fojmiepotcftadcquarcvimitcaUcuiue pndpuabfhra
X^cif, boc.iz^xtfi^fupponitcadTc a natiirali.vt vtiUCoine. «1:1 pjccipiic vimitan oci: quia vimis oci cft infinita
40.X4X (Eftiamprtraddiicironce.pma dl.nulb fozma naUa in vigo:c:quiaporcrt fcmpcrpjoduccrcmaiojcmcffc/
impcdif abcuisfumaoparionctpfcctioc pcrvnione? cnim.crgopcrfanrafmatamotueintcllcctufl noficrno
eiue ad cojpue:qd cf^ciue j^pzw mfl:quocii<fe m6 c6uin pot pcnicnircad cognitione od:cu n6 adcqucf ciua vir
gaf :qj iUa vn io dt naUe.mo q6 cfl naUr t n6 violerii no mti. Ifad h>cc oiccrct anfto.t Comcnta.cp ^ue mo / C6,79»
D${pcdircafuapf^ct6etbono:q6 cififht{o|joc.p?ctbT. toznodTinfinmisin vigo:c.vnC6mcnta.oicit.s.pf>f.
alue iUa vnio cct violcnta.vt ignie p vnione fozmc ad q» ncc cf^ fin ims : ncc infiniruo: qz iftc of nric rcfpidunt
mim n6 impcdif a moni furfum.f; irclkctus 1 vnionie virmrc quc cft imcdiatu pncipiii acri6is in magnirudi/
eittsadcojp^cflmarimiibonuqtSpot origerc eicogni ncq6ncgatococo.3lhidtrtocrfid]5fidc?.vrtDiccret
tioabf^ractoy.gpvnioncitcllcctusadmamquccflna qjpmusmotozt algmotozceozbiii ito octcrminJtfl/
Us. vt ipfc oicir:n6 ipcdif inrcUcctus ab iUa fiima pcrfc bi mobiUa qp mouct ipfa octcrminatavcUxitatcq» ncc
CapLja, cti6e.vnctiainboc5(ifhtfclicita8fiima.vt|:^.io.ctbr. maiozi nccmuiozi pofTuntmoucrc nccmoucrivclod'
iUJte fi boc dTct g» intcUccnis in bac vit a no cognofcc tatcimo fi plue dTct oc flclUs vna vcl miniis no mooc/
rctca.iilcn6cfTctvnapo':cuobm nocctidetpo^oiflm rcnt.vtoicitC6mcnta.2?ccU.etfimirr arifto.bicvult; Coa9.%
X'^.^» guunfpol>j.r.Dca{a:f;boccftfairu;:qzintc"cftvnapo* tricdladcquario!?tuti8t^dpi)abfhacri:tpcrconfc s.pbrfl.
aiitpofircpationc.<r3tcpo'?iiictafuo pfcctibiUpot quc8intcUccmscicfantafmatibuemonui;bor:qzifta cotn.7#b
cogfccrc totii iUi> q6 Ttinct fub fuo oBo j3po:vt rtus vi/ funt adcquati dfccnie pncipus abfhiacrifl oaicit in cc
fiuaporcogfccrcQcgdiXincf fubcolozcnoobftarcaii' gnirioneocitpncipio;:abfh-acro|:flcoiccrcr arirto.t
cut^ ciungaf :fj obm ^"innr'e cns h\b qiio riit riibc fcpa Comcn.lrr fic apparcr roncS foUirc ambc crboc.d "65
tcqz runr cnria : imo marimc cntia.vtpj.z? b^-t p^ccU. qn addit crpofitoz: q» fi pncipia abftraaa no irclUgcr^/
Zcr.c6.^.t tcr.co.ioo.g tc.(r3teiUud nodlponcduj nir ab intdUcm noflro:,pptcrbocnon dTcnt fmflra:qi
qd fi ponaf boice f mt maU:t bdhaks: ita g» co cie rt po intcUigunf a feipfis.Odm qp no vadit contraC6mcn""
i
X6
<fi CSmen^^.no valt ofccir cp itcUigibilitae fublTiitia^t
abflroctaru o:dincfiir ad intcllccnu nofhiim finalitcr
pnu intcntidc i cfTcntiJlitcrfed fccudano pofTun t ojdi
nari: q: I5 fint .pptcr fc pin j itcntioc^funt wmc pjoptcr
Cc^6. alia fcciida ftcntioc. vt vtilt Comcntatoi.ir.bui^^r-r.r.ce
C6.i7.t li.vndcfinointclIigcrcnfanobififiibcablTractcr.pptcr
tL bocnd nTcnt fnifhM quo ad fmc cfTcntialc;: q: tntclltgc
renttir a kiy^te qui cfi ^p:iii9 f in ie co:um intclli"': ncc
boc Intclligit Comcntato:. fcd vtilt Diccrc Comctaiot'
qp mmn fcdfkt intcllectui aliq6 ttcll^bilc q6 nd ttel
Ugcrct: 1 flc dTrt fnifbra illa potctia pafTiua : vt itdlcct'
noflcr cu no intclligcrct ca 1 |.K>tctui actina co:p rcfpon
dct palfiuc: q: funt co:rcUiti'a. vtt potctia actim cft fin'"
tranfmutidi altcni inqu.in.i altcrii:i potctia pjfTiua cft
Xx, I7. pn" tranfmut.tdi ab altcro ic. vt of .5. btii''. Ct Dcclanit
Cdmetato: pcr cccplu:^ fol mquitu? cfb dc fc cft cop:e
bcfibilis a vifu.g aligs vifus cdp:cbcndit lumc foli0:qt
fi nulla potctta vifTua cop:cbcndcrct ipfiij . tiic potctia
vifiuaeiTcfniftra.ficpofcriarcccptuia innobis rcfcrt
ad intclligctias vt ad potctiae acritue intcUigibilcs
o; rcduci ad actii: q: fi niiqui rcdiiccrct in actii. nic cet
friifira.(r2Ua cflopto cu quadi oidinctioc : q: intclW
gcre z cognofccrc intcllccni fubae ablhMaos pot itcIU'
giouptV.pmo modo quo ad ctTc . aiiomo quo ad gdita/
tein.md oiatnt ifti q> mtcllccnia noltcr in ptUi vita po/
teft cognofccrc pn' ablh-acta quo ad clTc: no quo ad cidi
tdtc. pmii ^bit. lUud pdt cognofci quo ad cfTc q6 ocm6
nraf c(Tc:f; ocub 1 alia ^ncipia ablh*acta ocmolh-anmr
7LC.S6. cilcpcrmoni etcmuatcmptiemfmini. vtpj.g.^tbffic.
0cdm.pbit:Q6 carct pp:io fan" nuqp pot cognofci quo
ad()ditatc:f; pncipia ablh"acta funtbui-^vt acccpitalia
ratio p:cdictc opin lois. (T^ffla opio quitii ad fccundi
partecft 3 arifl.i^Cometatorc^i.pbat .3fn ablh-actie cc
1 gditas vcl funt vnu$ t idcotno rcaUtcn vcl oiucrfa.fi
pnto modo : mnc q cognofcit vnii cognofctt t rcliquii.fl
fun t Dtucrfa ce t gditas adbuc it cllecras cognofcir gdi'
tate;q:omniEi^m3 poncsoifTcrctia intcr Duoq:trcma
cognofcit vtrucp ettrcmuin.(f_ £t iftamj7p6neacciptt.
VCU^6. z". DC anta.vbi .pbat fcnfum cocm cognofccrc fcnfibilia
parriailariii fcnfuii:q: ponit ofntia intcr ca: t Comc^.
occipit cas.^.ocania . Q: fi aliqna vimie igno:arctDoo
nuqui cognofccrct aUetatc; intcr ca;fcd intdlccttis po/
nit oiifcrctiainicrclTciquiditatcabrtractof :q:afrno
oiccrct fc cognofccrc pncipia abllracta quo ad cfTcrtno
quo ad quiditatcm:nifi poneret oiffcrcntiam. intcr elTe
t quiditatcin:fcdvcnun cfityintclUcms noftcr non
ita clarc 1 pcrfccte cognofcit pnci;na abl^racta 1 ocii: vt
oni9 coonofcit fc t pnctpta ablhMcta:q: fi fLC:timc itcllc
ctus noftcr clTct oeufl:q6cft falfuinrfcd a> in o:dinc 1 fc
cundii gradii qucdam polTibilc fuc namrc cognofcat pn
cipiaabftractarnopotranoc ncgari . 3fta ratio fiiffinat
ad prie:li;polTctadduci alia ratio;q:polTuinuo intclUgc
refigniftcata nota oc ds quo ad qiiiditatc : q: ratioqua
fl^atnomccfloitTo oflcdes quid nominia.^nquiras
oe boc vtrii valcat ratio vcl nc.ct pot fo:mari ratio flc:
X.C.XS qiarirto.+.bui^ratioqua figniftcatnomccfloifTo:i B
eil vcrii in oibtis qttc fignificat aliq6 pofitiuu q:tra ani
nu$:ad ouTcrcntia nominii pitatiuoc qiic no fignificdt
0liq6 qdcftoifTmitio:q:bocarguif fic.ocquociii^pof'
fumus mtclUgcre q6 nomc fignificat:Oc ifto ^xjfTumus
iteUigcrc qditatcq: oiffo cfl ratio qiii notnefignificat:
fcd tx abrtractis jvfTumiis intcUigcrc gd fignificat no'
me.bocccrtii cft. gigditatcs . (r /Jtcfi nos no pofTum''
itclligcrc ipa:q: tu mo Ux)ueri8 Dc ipfis: 1 ^tvi ad clTc 1
^5 ad aditatc.vcl Q fcis vtrdi^vel ignoue ca:fl igno
ros.tik no poteris loqui oc ignoto. fi fcis: aut fcis fenflt:
aut intclUrcm.no fcnfu:q: no funt fcnfibiUa:ifno ablhti/
cta ab CI9. crgo 1 itcUcau polTuinus cognofccrc fcpara/
ta:n6 tamcca pcrfcctioc qiu ipa intclUgunt fdpa: quia
cotinuo intcIUgiit fc finc in tcrrnptioc : fcd nos intelW
gimiis ea oifcotmuc: t pcr cfTcctus. (r 'P» atio p ifhi par
tc adducta cfi pus foUita in p:cccdcti opin ione.lTDodo
rcllatDiccrcadqoncfm intentionc ariHo.iComc^". Dp.ap.
j?t)canima.iz?b(iiuB:gjintcllcctti6c6iuncm6 magni icomc.
mdini p6t intcIUgcrc fubfiantiaS abfh^actas.i rationcs
1 auaoutatcs pio arifio.in fc fti mo pus . £t adduco ra/
tioncComcn^^.z^btti^.lSidTctimpofTibilc intcllccmi Com,^?
nofh-ocognofccrc fubas ablh-actas.tunc natura fccilTet
aliqd ociofam 1 friiflra: fcd boc cft incoucnies : q: Dcus
T namra ntbil faciiit fninra. vt P5 in pino ccli:': ;°DC ala: Xq:. jr
:MittaoecIarar:q: natura fcctiTct n jturaUta intclligibi Xx, 45
teab aUquo: q6 lame nunq| itclltgcret.
Hd inccUectutn SCailirSfad^T/
uayt ccoiicrfo : q: potetia actitia no pot cfTe finc paffiua
cu fintco:rf Iatiii4:ci: S^btiius. (C llotandii vltcrius:^) 17,
ftclUgibilerdpciinolhri intcllcctusbjronc? mouctis,
vilbspotcnti.iactiii.tamotiuaad moticndu itcllecmj
nofiru. gflcgd dt mtcUtgibilc pcr fc:05 bcrc potcntiain
pafTiua 1 rcccptiui cognitiois cius» in nobt6:qi potcntia
actiiu rcfcmir ad potcntii pjiTuia : 1 ccoucrfo. vt p; ey
S^tp^b". «of«? g>naliq6 itclUgibilccfl altcriits.vt itcl/ Z»ci7,
Iccnis noftri:9> rcducaf ad actii;vcl illa potctia pafTiuo
critfruflra-ctboctuncp^^ritia .Sifubc fcparatcocfe
funtmtdUgibilcsnobis.gintdlcctusnoftcr 0; babcrp
potcntia paffiui ad rccipicndii cognitioncj co:um:q: II
n6 rcdpc rct boctiic cfTct fnif^ra;q: of z' pby fico.q: fru Zx.6z.
nrac<\ q6n3ni?cftapp:cbcndcrc fiticqucno app:cb5
dit.g vult Cotncnta.g» intcllcctus noftcr babcat potcn/
tiam palTuia 1 rcccptiua cognitioio coy . crgo rccipit co
gnirione coe: vd cffct fmfha.no qj vcUt Diccrc gMntcl
lccnis pn cipiop abftraao?: dTct fmftra cr partc fui : qt
intclligiint a fcipfifl: fcd viUt ofcqipotcria intcllcctiua
quc nata cft rccipc ca 1 no rccipit ca crt fruftr.i. vt.s. oi'
crii eft. Cr3tc5 alia ratio 1 rcdit in idcm ocs boics nani
raUtcrfcircDcfidcrat;iocfidcrantniJtimc fcircmajrf/
me fcibilc:q: ficut fc bs fiinplr ad fimpUdtcr: ita magi«
ad magis: mtapmead inj^iinc: fed p:ictpia abfhaaa
fiit majricfcibiUa t pcipuc oc'';^: nobililTiina cft fubrti'
tia:ifi nuncp app^cbcndiFpcr intcllcctiL ntnc cflct illa
potctia ociofa.(E Itc arifto.ncgat. r? bui'' inftnitatcm x*:o. S-
caufac , mo fi intdlccms noftcr no cognofccrct pncipia
obftract j.tiic no valcra ocinofhatio artft. 1 ori tia fna
.f.fi mfinitc fimt caufc.tiic 116 (circ : q: no vidcmr nc/
garc infinitatc caufjrii:nifi quia ad cogn itionc? caufati
rcquininromncs caufc:t pcr confcqucs rcquirif cogni
tioTcparJtoj:jdcognitioncciriinfaio:is:q: funtcJU/
fcrnapimc:vtocu9iaUa pncipia abftracta^jquib^ocB
alic caufc ocpcndcnt. dL&cd fo:tc oices q;> no cftpote
babcrc cognitione in bac vita: fj in fimira. ^ftiid n6 oi/
ccrct plkq: vnio fojmc ad matcrii cft naturaUs: ct pcr
c6fequesn6 oebet impcdirc cii a nobiliiTinia fua opcra
«oe in qua c6fifttt btiinana fdicitas: qi aiit fo:tna vnia/
nur matcric naturaUtcr.p5:q: ania cft acms co:po;i6o:
ganidic. (E^Jtcmgudibct potcntia cogtiofcitiuap6t
cognofccrcobiccm pmiiadcquatu fibi p:op:iii: lomnc
iUnd q6continef fubeo:ficut vifuo cognofctt coU):c;: t
quwquid cft fubcolo:c : 1 bcc cft in itfcfta pcr fc: ncc in/
digct rcfoluti5c:fcd cns cft ^p:iu obm itdlccnie 1 ade
quatii j; vt omncs c6ccdunt:i auiccn.in fua motapbj-fi.
t> t
"Libri
cfaooebjMgnofccreomnia cntiatmajcimc (cparata:
q: fut m jjritnc cntia. vt p;.z.biii''. vbi Dicif:qu3p:optcr
fpftctu'i fcmpcr pncipia cfTc vcrifTiina z cflfc ncccllc.no
eni; quidoqjfuntvcrjqiiidoqjnon. (r3tcmilUidcl>
poftibilc bomini in quo confiftit fiima fcUcitae ctus vcl
qd cft ipfamct fcUcitcis : q: fcUcitas cft polTibiUs bomi'
niquij aUtcr no appctcrct finc opcrabiUu; i agcrct .p'
ptcr cu:qi no poflct faccrc bonil: fcd in cognitioc fcpjra
top t p:ccipuc oci confilht fiima fcUcitaa bominie vcl
cft ipfimct fcUcitat.vt ocin cfl ^ig.CTllota ^rn Com/
mcntato:c.?. oc ania.fc^a oifgrcffionc lon^j.Oit 30 vias
-xmoidoe quib'' ocucnimuo in cognitioc; pncipiop ab'
ftractop.vna cft via pcr modu adcptioia 1 cotintiatois
intcUcctue agcntis ad po(Tibilc:que adcptio itcUccnia
ogcntifl cfl copulatio cius ad in tcUcctii poflibilcnon fo
lum in r Jtioc agcn tio 1 moucnti9:fcd ctii in rattonc fo:
mcvndc cii intcUccti» agce fic copnlaf intcUccnii pof '
(Ibiluno folum fc bj ad ipfu; in ratioc agcnris: fcd ctia;
in ratioc fo:mc:i tnnc pcr adciwionc in tcUccms agctis
cumpolTibiU itcUccmapofTibtliecognofeit pnciptaab'
C5a6. (h-acta:! illi via Cometatoi oiffiifc ptroctat.^oc aia.
rrlj| /•11111*5 intclUctiiipfcpmittitqucdanotabi'
JdU Llimt? lu.dTl^timiicfTQvinaniarationaU
funt Oiic potctic:quaru vna cft matcri a vel b; fc ad mo/
dum m Jtcricguc cft na pofTibiUe 1 lUam vocat Come
tato:intcllectumatcrialcjjptcroucnicntii quib; ad
matcriam."aita cflpotctia quc cii fo:ma vt intcUccms
flgcns:-! ilUr b; fc ad intcUccrii polTibilc vt Uimc ad Of o/
fanum.vfl fimiUe dl coparatio vtnufd^. vi! fic lumc cft
perfcaio Of afaniri oyafonii no rcdpit colotcs nifi ilUi'
minarij:fiic intcUccras ag& eftperfcctio itcUccnio poP
fibiUs:'! no rccipit intclUgibilia nifi iUuminatus liunic
intcllccras agetis. (C Tlotandii fc^:cp ooc fun t opcra/
tiones intclUrctua. vna cft abftrabcrc.i.f accrc oc potcn
tui intcUectie actu intcUccta: t cft oc gcnac actois. z"
opcratio cft oc gcncrc pjlTionis: i ci\ rccijxrc itcUccta:
quc vocaf intcUigcrc:t pma cft po: fc6a:n6 tcmpo:c : f;
oignitatc:qui3 abftrabcrcq6cftactioantc intcUcctiuc
cft nobihus ipo rccijvrc : ficuf vrifcr Jgcrc nobiUus cfl
jnxala pati.CCnondii j? qp itcikcta fiunr in nobis Dupljcitcr.
i?» w '"^^ narararr. aUo mo voUintjrie. ^mo mo fiun t
innobiscognitocs ^manl p:opofitionii qucpcrfcfunt
notc:ita 9^ ncfcimus vri 1 quido 1 qfio nobis aducniif:
quiainfuntnobisnaUtcrq^fincrjtiocinatioccasacci'
pimii6:f5 alia itcUccta fiunt in nobis voUwtaric p roci'
narionc:i funt cognitiocs concUifionii.(rTlotandii 4."
Q> adjgnationc tntclUrctioie cocUifionu quc funt intcUc
cta.voUtntaria coatmint ^mcjjpofiriocs pcr fc notc:fi>
nc qutV coctufioncsno cognofcun f : 1 ctia; intcUccras
flgcn9:q: adbocq^aUgs cognofcjt pcroncsDubiaenOn
fulfiriuntpmc j>j>5ncsnotc:f;rcquirifintcUU6agce:q:
no cf\ ou^^gn rcs oc quib^^pcroncs fiunt:cognitc potctia
flnt 1 itcUcctc : fiaif ct rcs ci: gbus fiunt p:ima ^cipia:
ejcquib^cognofcunf ocronc9:funt potcria intcUcctc vt
totii 1 pars^cj: qtubus fit p:opofif io ifta. Omnc torii cft
nuius fu j pjrtc. modo itclfe agce b; faccrc potctia in*
fcUeaj jcm intcilcct a . crgo ad cognitioncm ^manim
pzopofifionii intcUccras agcne rcquiriF.nmiUtcr ad co
gnirionc concUifiontl- quia conclufioncs no cognofnin'
tur finepmis pjopofitionibustp^imc^pofitioncsoc/
pcndct in cognofci ab intcUccnt agctccrgo t conclufio/
ncs. (I711otjndu 5?^ cu ifVa ouo opcrctur ad coanitio/
nemconcUifionii:ncccfTccflq> vnum fit vtagce pnctpi
lc vel vt fo:ma pcrfcctiue opcrane. aUud ncut agra in/
ftnimentalei vtmatoitidcllminu» perfcacagene.
tOodo inteUcctue agcns c(t vt pncipalc agcnf xvthi
ma:f;,ppofitionc0 pmc funt a^cs inf^rumctalc 1 minue
^vrf cctii : x boc occl Jrat fic Cometat 0:: qtiido Oiio funt
in vno fubiccto: op; cp vnii fit fHrrfcct ins aliud imper
fcctiiie:': (j> pcrfcctius babcat rationcm fo:mc : t aUud
babcat ronc; mat cric : vt fcnfiie comimis -r rmjginati/
iia fiint in anima fcnfiriua:i fnugfnatiua cft pcrfccrioi
fcnfucomuni.crgormjginanujfcbabctadmodufbi'
mc: 1 fcnfuecomunis ad modii mjtcric.modo ifcUca*
pofTibiUe rccipit ifla ouo 1 in tcUigit ca: op; apo g» itcl'
lccntsagcnsinacraafionc IntclUrcfus pofTtbiUs fit ad
modii fo:mc: 1 in rafionc^Krfccfio^isagctis.quia intcl
lcctueagcsciftfublliria actiicnsingnabilie Tincpiru»
ptibiUs:': .ppofitioca pmc ad modii agctis ifintmctalis
1 matcric": quia ^mc ppofitionce no funt fubc ncc «a/
nc: quia gnanrar 1 coimmptinf . ago tn t cUccras agcne
cft ficut fozmalc: 1 .ppofit iocs pmc ficut agcs inflrumc
talc ad modum matcric.
Ibkirt tntMlri^tta. oiatCometato:riic:Q>po(Ttt'
u^lV tntieinucnircmodiiquoitct/
lcaus agce corinuarar 1 adipifcitur ab intcUccra poffi/
biU fm cp cognofctt pncipia abltracra: quia nim intcllc
cta fpcailata fiunt in nobis fm actnm:t botno tot aUta
faUc quc funt ocpcrfcaoc vniucrfi intcUigit intcllccu
omnia.tiic intcUccras agee continuaf ^m totu:-! in actu
intcllccnii pofTibili:iio foUim vt mouce tm^f; vt fojma: .
cum aut intcUccta fpcculat j fiunt in nobis aliqu J:t ali
qua no.wncintctlcctusagcscontiniiaf icrtnobiecon •
tinuame vf fo:ma f m partc 1 f m parte np:ita qp intcUc
cnis no cognofcit oce coclufionce occuUae: ninc ct itcl *
lccrae agee copulaF fibi fm pane : 1 quito pluriii intd/
lcctue ipfc babucrit cogn irione concUifion u:quae Com
mctato: vocat intcllcaa voluntaria: tanto magts copo
Ijrar fibi.©; fi itcUccta fpcailata no fticrint actu in no
bie:imotnpotctia:ftinc intcUccraeagceconrinuaf m>
tctlccraipolTtbiUinpot^ria:inonptinujfiUcauipc(Ti
bfU in acra antcqui intcUcaa fpcailJta fucrint actu in
nobis. Quando atitcm omnia acw intcttcxcrimiie f4$
pjincipiamconcUifionce rcnim qtic funt oc pcrfcaio'
nc vniucriltiicintclkcmoagcnetotarrnobis cftcofxi/
tarae vt fojma.HDodo vnuq6<5ocaf per fozma. c itcl/
lccnis pofTibiUs itcUigit pcr intcllcifi agctc illa qiic ipc
intclUgit.modointcirsagceitctligit fubae abfiraaae.
qtiarcintciruepolTibiUspcr intcllcmagcntc intcllisit
fu5a6abflractae:iiftccftmodu9cotiniiariom3 intcllc
ctus poflibitie ai agcf c: 1 p ipm vt fic itclligimiie fubaa
abfiractas 1 ocii.(rilotaf Comctato: vttcrius qucdi. .
^ocomcdat Difpofifioncipfcctioncbois^qtt inrctlc
cnie agcecfTicif fozma intcUue pofTibiUs vt p ipm itcl» ,
tcaii intclUgaitute pncipij ablh-acta : 1 oicit aucto:ita#
tc ibcmi(h):g> bomo ad bic oifponc 1 adcptione itcl/
tccnieagctiecupoffibiti aducnictcp cognitioncrcni?
naltii 1 fcnfibiliii cfl fimilie oco. bo igif ^ m bilc modii:
Dicit Zbcmifh^.cft fimilis dco in boc cp c(i omia cnria
quoquo mo 1 fcice ca quoquo m6:cntia.n.nibil aU^ lut
nifi (icicntia cius.vil 5*". qp mirabitte 1 crncus iftc rao/
duseftcotinuarionisintclUisoim pncipus nbRractie.
(TCttitcnotatComcntafo: quo adopinionc 2Uc>jin.
quo ad fcaindi pjrtcm Dices.q>c6tinuario intcUcaii»
agcti0:di polTibili cft pncipium cognitiois fcparatos: z .
noccoiicifo. vitintcUccfuspofTibitie c^tiido otinuanir
ci itclUrausagensvtfozma cognofcitintcUcm agcnt^:
tpaipmtan^pcrfozmi cognofcitpncipia abrtracto.
(HTlotandij ;? Qjcognitio ^cipios abliraaoip noeft
oc numcr» fdctiarii fpcculatiuani atiqua par6:quia nd
&ccundi
curritciirfu p&ie: tainc fc ad rcictfae fpecuLitiuds ad
modii rcignatc: tpcrmodumoircipijic.viiU oiccrcq»
Iscognitio abllractor pncipiornofitfcia (pcaiUniiia
f»pt>lc lcnfibiltii: tn oiVgFad ipfasrqii itcllcctiwacqtiifi
utf cognitionc oimii rcra fpcculabiUii malium i fcnfibi
Uu: tiic mtcUcctUB fic oifpjfitiw m ipfu; .ifcgf cognitio
pncipiof abfh-actop:'zficb5fc vtgnatu rcfpcctu icicn'
ciani rpccnlatiiwrii fuppU: fcnfibiUuj. (rUUcri^notat
Cornct j to2:a» g pon it ircllcm gnabile t cojruptibile.n
aic^an.nopolVct iticnirc modum f m qucm intdlcctiie
flgcngcificcrcf fo:maitcUcctu0poflibili9 vtpcripfum
intclUgcrct lubos abflractae : q: itciUctus in omnibus
dlidccumttclIcai9:tbocin libcratifla ma.ificfcquc/
rctunfi intcllcctusagcns ^iungcrctur mtcUocnii.tpcr
ipfiun intcUigcrct pncipu abftracta : tunc na poflTibUiB
tranfmutarct in fubam vcl nam acmi i ncccfT4ria5:qi
tntcUcctue agce cft ctcrnH9:t fic no cet poflibilc vr con/
tinturct intcUcctui pofTibiU-rpcr ^ite pcr ciue ifozmo/
tionc no ifclUgimus pn' abfTracta.([;'notandij vlteri''
Q^Coinctato: Dicit:g>oiu$pi3o:p fiduciat fpce cfig^cu
(tclUis agCB ^iuncms fticrit cu pofl^ibiU no folii vtagee
po' itcUccta actu itcUccta;f5 ctii vt fo:ma : qp mnc poffi
biUe cll otiniut io itcUlis noftri cuj pncipge abf^ractie:
ita (pcuitclUispofiibiUs fucritactuatuepcr ircUcctuj
igentc in omn ib''conditionib'' tam pponum pcr fc no>
taru5 (| ?cronii:q: od omn ia ifia opcraf intcltbe agens
cum fint po* inteikcta:t fiacit ca actu itclieao: t boc fa/
cto crit fo:ma itclUia pofl*ibiU9.ict pcr itcUcm agcntcm
tanqppcrfo:miciu9 opcraf ocucnicdoin cognitionc}
pncipio|:abfiracto|:.£tifiaviacftoifpofitia ad cogni
tion^ab(bMcto;:.i£t ilboifpddlflatuBtadcptio tpfe
aio fm octii in oibue ocfonibus intcUigibiUti i cogno/
fcit 1 odipifcir itcUcm agcnti x vocat itcUue adcpW6:t
pcr talc adcptione itciruo agcn t:s ipfc itclUis pofllbiUe
cognofcit fubaa fcparat a6:i illa oilpo cft .pfpcritas t cll
mirabilio.vt oicit Comcta.vt.aCraiia cft via pcr qui
ocucnimus in cognif ionc fcpararor per rocinationcs:-:
cflmc^^vtQjpn^abfh-actaocmonltranf efTcpcrcffccf
JC<C'S6' 1 motusrficut ocmfatoc:q:.vip.8.pbffico.tt tunc oc/
monftrariir cflc a nali.pmue pbeboc fupponir-: ocmon
ilrat aUa pdi" centialia oc eis-.vt (p fint fu&c itcllccrua'
lestactuspuri taliaqucpcnincnt adQditatce^tboc
Dcmofirat vt cfl pofe faUej a poficrio:i:vt g cffcct't oc '
mollraf ioc:q:.mo quo ad cnTc ocmonfirant .8. pbrfico.
vbi jpbi t pmfi moto:c cflc ct cmu:i boc pcr motii : vt il/
ie moto: cfictcm^q: mouct motu ctcmo: fa pmue mo/
toj eft b«.g tc.(rJ3cd quo od pdi" cfTcntiaiia quc per/
£.CJ4 ttncntad^ditatc oemonfhtif .iz. bui'^. vt pofc cfi: ficut
^6. X. 5i. ibi patcbit : t ifia plue c(l via coplcta $ po: . (TBs bic
(unt oubia o ifbm opionc.O: ocifi cfb cp cognitio ^ci'
pio;: abfiracto]: fitpcr adcptioncintcitlie agcntiecus
pofTibili;'! in lUo acmcofifiit fclicitas.modo fiboc cfTrt
vcrii:tiic fclicitas no dTct coc Iwmi.boc crt falfuj.vr pj.
Capf.i3. j^ino crbfco.ott ria ,pbaf : q: pjiict bomics pticniunt ad
fcicdu oia % fo:fan nuUus valcs ad boc oaienire.f.(p
cognofcat oia:'! p ona ad cognitoc; pncipio;: abfiracto
ni$:t fic fcUdtas dfct nobis tpoflibiiis.(Caiiud oubiii
dl.acms.pccdcnsabbabitu lapictiend^ccdit abttel/
lectu agctc oc nouo adepto tn rdnc fomtc : q: itcUccme
C^p. i4 agcne no dl babirus faptiMc.tf . abico;:. fj fclicit as crt
aoue ^ccdes tc.q: cfi cognirio oci t aUo;: pncipionim
Copi. 8. obfh-aao?:t .pccdit ab babim fapictic.vt of.&etbf co.
Cap.p. t.io.q: no .pccdit ab intcllccm agcntc in ronc fotmcoc
nouo odcpto. (]; ^tc Cometat o: oicit :qit in nobis fiiin t
oliqua itcUccu fpcoUatiiM actu t aliqua nortunc itcUc/
Ifll*
ctue agcne fm fwtc i>iungif intcUccmi tfra partejnS
piungit ci.^CCorra.qdoino cftindiuifihlctnuUas bj
ptc no vf adiiigi nolns H vn i ptc fin c j In ; f; tora Ir pnV
gifnobie vftotalV no :?iugif nobie^f^ inrc' agce coino i/
diuifibil; ncc e brts ptcs : ncc $f irariuae:ncc cen tialcs.
g no :Mungif nobis fm vn j partcfinc alta. (T jfrc iUtid
q6fem|; eft fo:ma inrdUis poflibilis noturatr no cffici
tur oc nouo fo:ma ciiis: f^ tn tdUis agcn s fcmpcr cfi foi
tna ilUue intclUia poffibiiisrvt oicit C6metato::in mul
ri9lod«.5.ocania:Q>aniaintcUeaiuabiimana copofi/ Cx.f7,
t j cfl c^ bis Duabue partibus.f.ttcUcau pofltbiU vt ma ^ig
t agctc vt fotma perquicootofdtinteUbpolTibiUe pn/
cipia abfh-aaa. vt oicit arilro.z.oc .inia^q^ inteltUe pof £x5.5l
fibilie non b5 aliqui nam : n tfi 97 ponTibilie cfi vocaras*
B.% boc pofTct argui : qi> eft m pura po' no pot cpficrc fi/
nc alio qd efl in aau:f5 intcirus poflibilie cft in puro po
ten tia.vt ocm d>.g non pot ejaftcrc fine {tcllccm agcte.
qiioB oe nouo acqrif vr fo:ma:q: acquiri pfupponir nd
fuiflc.^L^Jre aliud oubiii.iftie omnibus coccflis q? treU
teaa fpcculatiua ^mocoiungumr itcUccfui pofT^iU tn
po": t tiic etia inteUiie ogcns ci cdiungif tn po':t poflea
^m aUqui partc in acm t f m alia partc nd: t vltimo ccm
iungif d totarr pcrfrctc t in acni: t ranc cft adcptue in/
tclUxrae: no vidcf qp in boc babcaf ,ppofitii:qiio cni j)/
ptcr boc itcUiaif pncipia obfh-aaa. oaro.n. q? ircUccras
pofnbilisperfectc cognofcatoiafpcculabilia abfhactt
pcr intcUctfi agcntc:quid fadt boc ad co^ition^fepara
to^r.-^CTfld ^mii oubiii riidco.Quido or fi boc dTa:tuc
fclicitas no cflfa coc bonu.Ci^m cp fdicirarccflc comw
nc bonii bois pot itcUigi Dupli-rvd qp fit bonii^comune
coitate caufalitatio vel ooi^nitatc inbcrdic.mo nd 0$
fdtdtatcdTe cdtmme tK>nu fm inbcrcntiam od multa
fuppofita fimiil bois : f5 fufRdt qj fit cois coufaUtate:qt
co^gnirio od d^caufa finalto oium cognitionum fcnfibi
lium-q: otdinanfadboc vtcognofcamns xxu 1 pnapia
obihMaa : t cft cois bomibuo no o:b3ti6:quib(i6 no oc/
ficit incXin^tio namralis ad fdtcitate t fpcailationc: qt
talce attingunt iUii finc vt cognofcac ocii in fpc boma/
na:fcdfifinto:barici:naindiuifibili.i.^carcaf tndina
tionc nali ad fpeculatioRi^t virratee: rac de no dt cois
fdicitas. vti bomics Diucrfiftconf.q: oliqut c% nS indii
uiduaUpuanf nararati indinatioead fivailationcmt
Vtrtiitce.t talibus no cft coie fciiatas.G j ali} no pttan/
rar naU icUnatioe od ifta.£t taUb'' dl coie firUcitae t co
Siiitio ablh^aaor ^cipiop:t fic ttcUcpt 2? .53tc ct oc
dcrtii buanii od fclicitate non dt frufh-a in fpc biiana:
I5 in otiquo idiuiduo boie no rcducof ad actu : t fic aii
no fcgf ipotcq? fit aliad ocioftim in na : q: no op5 q? ois
potentia fm uidi" rcclucaf ad actii:fcd fufTicit tn fpcae.
(TSd aUuduict^^pccdens ab btra fapicric tc.xedif ilto
mo.fiticie q» cognirio oci t fcUcitoepccdit ab bira fapii
tic.D^ q> DC oeo p6t bcri Dupter cogn itio vna ^plc^a
atia fimplci: t traitiuo.mo vcp d^ oe cognitioc oci ?pic
pi q coafcit q» oc^efl actUB pume t fuba fimprnt ftc oc
atqe: ilu ^ccdtt ab bira fapictic.Scd cogn irio fimptc);
intifiua q cognofdf ocus t atia ^n' abfiraaa quo adq/
ditate vP ilta M bctur p adeptocj itcltus agdio : t fi« {/
tdtept C6mctato:.(rf35 fo:tc oiccerq' cogmtio oci fe
atndiiodcptioncitdKisagcfisnocftfciicirjs. )b6mq>
vcp cft:f5 tii cft fclicit J6 Difpofit luc.t cft notnlio: oi co*
gmtioc t itdlcctoc fimtHici:t p ilti cognitocj acgnf av
gnitioDdcoptcicaDifpofitiuc:q:o:dinnf adca^. (T^d
atiud Dttbiii:itUid q6cft otno fdiuifibilc tc. t^^iim q> vc/
ru5 cft:qp no :3iiigif nobie fm p.trtc 1 pti £t tu Dicis: 9»
intc^agc9tc.i^6m9>vcpcfh$pno?iungifct fmpartii
tibri
< pxni.vimti rS pcedit q: falfo intcflMnirqc cu C5mi
tacoz oicitrg) inteUUs agcns copuUt tntcllcctui poflibi'
U f m vn jm pwrtc finc aliartfta copulatio no cft rcfcrcn'
da ad itcllcrn agcn te ^m fu5am:q: ftn ftiBam mtcllcct'
ftgcns no oiungif Pm vni parte finc alu : fj cft rcfcreda
copulatio quo ad cognitoc; i oifpone tntel& poffibilie:
qt intcirufl pofTtbilie in no cft oifpofit* vt cognofcat
fpcculatai intellcctii agcnte. vrt tiic oifponif ftcUcctua
pofTibilie fm parte : vt quido itcUigit fpcoilata aUqud
% no 0(3:1 tunc ^iungif ci intclUid agcns fm partetn:ftd
gp ipfc non cfectc cognofcit oia fenflbilia t i$m inteiruj
agcntcfcd ca vltimo cognofcit oia fcn({bilta:tiic intdle
ctU9 agcna et coiungif pcrfccte : ita q> :>iungit flbi pmo
fm p3rte.i.q J imgfcctc cognofcit tntcirs poflibiU»: t po
fteamagiBEfcctcnofm partctjqudtiratiuaeei Ttil^r:
f5 magis vel minus oifpofitc t fiicccfTiue . ClBt vltimo
qtl inteUUe poflibiUs cognofcit oia fcnftbiUa per abf>ra
cttone; intcUUs agcntis: qtie funt cffccttis.ppzius 1 1mc
diatns t adcquatuwntcUiie agctis: ^iungit ei perfecte
quo ad cognitionc: tiic cognofcit intcUectu (llV.CrSd
aUud.q6 cft fojma tc.occdif.gt cii oirie:cp intcirus t?.
t^6m 9» inteitUs agcns ouprr gnarar. vno mo qui tii ad
fubam ciusrt fic brt volo (p fm fuUaj fcmp intclCs agfe
cft fo:ma in tclUis po(fibilis.£t flc fcmc gficit cii : 1 non
adipifdf :nc(Q copulafci t>e nouo.SUo modo quo ad co
gnittone x oifponem pfecti no cfi femp fozma ci:q j aU'
quido intcUUs poffibiiis minue pfectccognofrit: aUqri
gfcctrt fk oc nouo:q|k^'?iungi^i vt foima quo od co^
gnitionerqt in altquo infiantt iieUectud pofTibiUs co>
mitioni pcrfeae oittm fenflbiliii t fpira quc funt oe
fcctioc mundti tuc in aU'qno tnflan b; co^ it ioncm oc
Iteilccfu 3gac:qui pus no babuin 1 tiic 5iugif ci gfccte
Vt fojma:i boc quo ad cognitoc;: nd qno ad fu&a$:'i tiic
eflsdcptio intcUectusagentis.irSdolindcum oicit
pibue xcffis tc. (TSd cutus inteUctfi notandnj : q> qrt
intciriiopoffibiUsdt pfcctusomnib'ocronibcie ifcic/
tqs pcCpnii illarii rcni quc rcquinin f ad pfccr ionc vni'
nerflttuc eft ^fccte oifpofitiie ad cognittonc intcirs agf '
tis ta$ per effcctii jppuii 1 adcqudtil-qj tunc copulaf ci
Vt fojma oc notio:n5 fm fnbimX^ fm cognitionequam
^e no babuit. ft gd valct:ifla adcptio ad ppo^: vf ia>
teUcctuspoffibilie cognofcat pn^abflracta.^Cs^j Q»bo<
p6t cffe per modu ^cnietic 1 fimilimdinis: qj intclIUs
agenseflvna oc numcro ttcUigctiarii abf>rjctaru:t pcr
cognitdc; eius:di ci pitingif gfectc vt fojma:tunc OEof
Uiteitiis poffibiiis p cii vt fozmaj:-: fic oaicn it in cogn i'
tionj ab(lracto:p : 1 ^ cogn itidc; po;r pcr ^ien ietii qui
b$cii ds.(r2IU| otcut intcUUs agens efl ifimus in ge
neretteiUgctiarii abfh^ictap^tcllvna itclUgc^t cfteffir
ctus f tdligctiani? fupioy . mo caiifa rclucct in cffcctu.g
tiicintcUUspofTibiUs Dcucnitincognitionej itdUrctua
agetis:in quo ti^ in effectu rducet fuCe feporate : t tuc
intdttis poffibilis cognofdt abflracta tl^ per reUi'
Opinio centi.i t vdh'gium:t fic oiccret 2!rifto. t Cometatoj ad
^HfColof ifii qone.([I2riic odm ad qdn^ fm fidi 1 vcritatc:que
ponit g> DCU9 fii infinitus Invigojc.tn bac vita nopoflu
mits babere cPecti cognttionc oc oeo: Ij oe aUjs ab^hio'
ctis poflimusaliqnaUter cognofccrcqttlditatef; fn pa
tria: vbi vidcbif oc** faric ad faci^ ^pfcctc cii cogfccmus
Vtpoffibilc cflcrcawre. vtictin boc confifht fcliritas
fiima qui qrpcctamus:-! boc eft ffrmitcr tcncdii : fj boc
ti6 vidit arifio.tCdmetato::cii no pofTit 3«ind ocmo'
(hationib Vfcnfatts:Q) ocus flt infinitus tn vtgoic.vi!
ipfl tm redptut ocmratidcs cy fcnfatis :'q: oirit Com^»
Co,zx tatot8.pbfncoJ6jcBimetuftnonuveropcft:vtcoiicoi
dAcfi(iMfat*a.l^it'ffto<?o«twfnanr.gtt>iritfflbcrt».
^mo oc gnone. Qttid mibi oc miniailis oi^ cii oc n Slib*
oifTcramu8.fiicpofl(imotcere9>noecii loqiiamurDcil/
lis quc pofltmt ^uinri q: fenfatis rffi:gd mibi oc potcn '
tia fupnaniraU:qui fcnfus capcrc no pot:i fic (oqucbaf
niUtcr arillo. 1 Comctaioi. Bt eop rones j?cedunt fic
Via nali:i per pds foUiunf no fbibmb'' nalibus: flcut ali
qui voUtnt: fj fuijnalittus foronib^q: po" oiuina magis
pot qg natura. vrt ifhid ccrtc firmitcr 1 fimptr alTcro :
oe^fit ifinirae in vigojc:! pcr 7Aa pcrfccte no potcftco/
gnofci: quia nulU cftecmi fcnfibill adcquaf : t boc facre
rcripmrc ooaotibus in boc : flait in aU^s qiic miraculia
oei pbanf f irmitcr aflcnticndo^fj boc ndcio pbarc oc
mSirranoc cx fcnfar is o:ta:f5 fimpfr crcdo:-: cj: boc crit
mcritu:q: fi fcircf pcr ocmoftratiocj nalc j:ccfTara rae
ritu:qicdTant mcrira.vbt ro pbctc^rimctii.
^nm* r^(\-:it foUicrcrationcsptincipales inop
JL^Unt rCIWl pofiraj:ficutanftotclcefoUicrct.
tComcntato: via namrali. (radp:imam.intcllcctn»
no cognofcir illa ad quc fc babj^ficut tc.c>ccdif fi omnv
no fit fimile.Xu oicis.intcirs nofier ic. Ccmcntato: fbl Coin.p?
ui't:9ifiapp6arguitoiffi^.vifqci^enoriri itdtUsefl z^buiiia
oifTiciU cognofccrc pn* abfhMCta : l j ipfa fint mani"' cjc
narcLt pptcrboccoparauitapp^cbcfioncjcor adnof
(hii intcUcrfi app:cbcfi6i ocbiliflimivifuavciptiliSifc
Ut? oicit C6mctato:.vii no 3» a^ofccrc ^n* abftracta
efl oifTicilcq: l; intclts noficr n6 fit acras cotpie.til oe/
pcndet in cognitioc a virratib'' co:po:ci6: vt cogitaritta
t alqs. £t iftc i^ratrs indifpofitc quo ad o:gana:vt 9» n6
fint bit Dil^inctc : 1 no bfltboni copieidonifpdutn.-Qiot
gana no fint oiTpofitaquoad firamt ftguri:ipediunria
op6nc:i pcr 5i^s irdlUs ipcdif in ttdUgendo flc ftrinfe^
cc:imoaUg bAto:ganop indifponej tal&^n6foltinon
polTunt cognofccrc pn' ablhvicta: imo nec pmas ppofl/
tiocs^quiVvidcf :fiau tigit Cometatoi.pmo celi: q» il/ C6,zz
lud fit ei: malitia nanirc indiuiduaUs. QjaUqil ettiefl
oifTtailtas in cogn itoc abflractop ej: parte rcru ertcrio
ruj;q; fi boino o; otcplari ifta fcparata: of^ q> fit libcm
nis a airis crrcriotibue acncgoaje. vt vtilt arifl.in pt
bcmio b": fj t>3iici talce fnnf q: op; coe labonrc ^er
nccia acgrcda:q: ocfiritit fibi:t rcgrunf ad ptqilat6cj.
Vt p^.io.ctbf .1 fic rctrabunf a fpcculatoe ifio:p. (£ aU/ CapLio.
qii it ipcdiunf pp pafli5c8 appetit''^ nimis fnbqdf paf
ndih^-.i Dimittit ronc:t nic ipcdif fpcculat io. vti opj ao
petini ce rcgulani in paffioib'' p r6nc:t cc bonii rcgime.
an* ipcdicttir intc" fic oucras rcgimic tfcriop:t iUud bo
noj reoime ocfictt in multis: q: tx>ies vt in pUirtb'' funt
pni ad malii qcpoUi^*: t plurima negoria t>otu j fut ma
ia.2T rctboti.t ifh btit apperitii io:dinani: 1 oc f acili po/
ritinf mulni:': p ?ns rctrabtuif a fpcailat6e abflractoB.
vtl oicit arifl.pmoctbi. Uidcf aut aliqd quide in ipils CapiaS*
^ter r6n^ tnatii:q6 adaerfaf t obuiat rdni.firmitcr enij
qucadmodii oiflblutc cotpotis parttaile in oc^rtru f>dl
gcnriii moiicrc in finifhuj p:auc fminf :t in anfa fic dl
ad cotraria.n.motus inconrinen".(rad aliud cii oicif
iUan6p6tintcUigcrc.xcdtf ocrcbitsmdlibus tfcnfi/
bilibagiq} no p6t intdligcK ca niflabflrabanf per itcl*
lectum agcntc a fdntafmarib^Ym j>piia aaideria.0ed
oc rcbus imatcrialib" 1 abfh-actie fiifficit q? fm fantaf/
inara alio;: vt cffrcraii fiiof fcnfibiliQ t.ppito;: oblhTi/
banf : fcd n6 opj <p abftrabanf a fantafmatibtie pp:\)9
cu fint abfhaaa. Uri o6m q> vem j dtq>nd pofl^unt ab'
nrahi fm jppiia fantafmata: quc funt fm ppiia accidit
tia fcnflbiUa:qi iUa n6 tTaticnfcd tamc bcnc abfhatxin'
tur ^ fontafmau fuoium dTcctuii.-qi pofl^unt cogttari
*i7M bv Coocjfe
Com.).
^Afdri rrQrit
ppmtio in rin'
tui luc in modo
fffTaiditrjnrc lo
>anira:r) rtqm»
nmr piopomo
■ortoiaiiMM'
fKsadtbaiiM.
C&C06.
©cciindi
t ftintatlari cffcrt'' (iioa .pprfow^i qtrilj moto:
b; cffcctu ^pjiu qiie^pducK rt motu q cft ci adcq
niecffcctUBtjrrgjnopo(TctmjiojCT^clmclio:cm
faccrc:^ fic ^vxTiimiw ftintarwri:i intciruB p6t pjc
parjn ad cognitioncm abrtrjaoE lumic intclftjB
aget i9:qi abltrabit ilta fn\ f jnMfmatJ pp:ior cf -
frctuu.vfibn vcnimcft q^finnUo moixjfTcntab
fh-abf ncc f 5 f anrafm Jta ,ppj:ncc f m fant afmata
fuof ctfcctiiiVnk no cjTcnt ircUigibilia:rcd boc no
cft:q: cognofcunfpcr fanrafmataalioE vtmofuu.
Vrt I5 intcU'9 jgcna no faciat oircctc ad cogniriocj
fcparatoj:;rtt opjt ad cognirionccor jUqiiaUrcr:
inquanru cfTcctuf. coc qui funt po* intcUcai fiimt
ttcnj ttcUccri pcr cii p quos bctur cognitio fcparo/
ru5.vn ctia Comcntatoz Dicit.8.pbr(i. qp nuUa cft
alia via ad cognofccndii f)n* ablh-acta clTc nifi mo
tnfl.etocsaUcfuntoimuitcificctaUa^arift.rra
didi(Tctci. iltccftmoduocognitioiBabftrjcto
rom ^m via fccund j ptis Dictj j:ctii polTct jiTigna
rivia ^m j:quc cft Pm odcptioncj tnrcltdB agcn tis
toictj cft^ue. 5 iUucrccnrrjB. (rSd aUa roncm
magie oiftat pmii ircUigibilc ab itcUccru ic. poflj
Dici qy vcra cft ?m clTc:n6 ni i^ru ad pfvjtocj mo
ncntie imobiUe: q: mjgie .ppo:tionar cne pmuj
intcUcaut nfo qp ipm ^ncr abrtracru fcnfui: quia
nuUa cltppoztio mtcr iUa vt vnii moucat aliiid: j
aliudrtioucaf.vrtlsfcnfue ndpofTit appjcbcdcrc
pnci'ab(b-actaquc oicun r tcnniara:U boc no com
ccdcm Bri{\.i C6mcraro::q: Diciit ca cfTc ctcma:
trt intclUie biimanue pot appicbcdcrc pn* fcparti/
U vt Dcii.autcr pot Dici ncgado maio:c:q: p" itcl
Ugibilc vt Dc' T intcire butnjnus no magie oiftat:
q: funt aUquo mo in codc gcncrc.f. fulicfjUc p rc/
duaionci vtnitp cft pcrpcmiu iinSlc : q: arift.
Oicit.z?ocani3:loquc»DcftcUcctu9) fcparafboc
ab boc:ficut pcrpcnui j cojniptibiU:f5 fccue cf\ oe
fenfu X pncipi)s abrtr jctje:qj fcnfue no cfl dc gciie
rc fubc:': cft gn :ibiUe 1 co:niptibi Ue.z? t 6 ania:
fj abltracta funt ingnabiUa •: ico:ruptibilia . crgo
magie oiftit (|i intcUcctus biimaniie t dc^. (£ ad
J)firmat6c5.infin mu no pot compjcb^i -jc. £>6m
g> mFinihi clt ouplcr vt fuflficit ad pne fm arifto.
t Comctato:c. vno m5 in vigo:c.aUo?i Durationc.
IDpficrt aliqd infinihi in vigojc:-! totaUtcr infi/
nitu ilUid no p6t cognofci ab intcUccni:f5 infinitii
m ourationc p6t brt cognofci vt cclii 1 aUa ctcma.
2Cu ptci9:Qj pmue moto J fit iftn itue in vigojc. Gi/
cedu 9> I5 boc (it vcrii fm fidc 1 vcntatc;trt Srifi.
t Comctatoj ncgarct: q: n6 pot cuinci q: fcnfatie:
ipBi nibil poniit nifi p6t puinciqc fcn(ibuB;fcd
Diccret qj cO ifm inie in Duratioe.gt trt iftc motoj
pnm^M in boc coucniat cii alqe triotojibue^g aii
fant inftniti in otirati6c:adb<JC trt Diffcnint : qi cft
oliq6 ffinini j*. vt Comctatoi in oc fuBa oibis^t^
crt fcdm puationc ocpcdcn tic a fiipcrio ji caufa: qi
oaiecll infininiB in oiiratoc: ita gjnoocpedaab
aUo pn" fupcrioii:f5 alij motoice (Un t ifinifi in oo/
rafi5cqtii ni ocpcdcnt abaUo motoic : t ita infcl/
lccnie pot cognofccrc inftnjtum: I5 no ita pcrfeae
cognofcat: fiaitccgnofajnf a fcipie^noni oinooe/
ficit intcirue noftcr a cognitioc quiditat ie cojum.
(TEtn Dtccrce 9» oaie n6 pot cognofci p cffcao;
qi n6 b5 cffcctii adcquatii:qi nuUue cffcctue fcnfl/
biUe [K>t adcqmri virniti ipfiue oci:qi nuUue cflfe
oud fcafibilie vt motu8:fin ocua poftitj^ducci
UIU
remaioiccffcctu. CrSnwlifn-fTcpSrargttfocfntefle/
cni jgcfc: qi cognitoce rcrii fcnfibiliii n6 poffunt adcd/
rc virrurcm inrcUccms agctis intcUccnii poffibiU^quia
adbuc p6t,pduccrc maiozc cffcm.<[;3Und cic Dictie.
Xn pptcr maioie manifdTationc^: o6m q> niiUue cffe/
ctUBadcqiiaF virnitifuccaufc.^cdif adcquationcftn
$titatc:qz fq>jrata no bnr quirirarcramc fm vigoiet
ppojtionc poffunr adcquarc vimircm caufc : qi motua
tiktite vcU)Citatie : 1 ita oacrminatc q) moroi ctue no
por fjccrc 9» poffit cffc maioi vcl minoi. Urt fm arift. z^cccS.
1 C6mctaro:c:moroi pmue no cfl infiniti vigoiie: 1 fm dj.S-pU.
quaUtatc mori6is. vrt ita limitati funt maioiee vcl mu Z^ctS.
noKB monjg. vrt aia tanta cff jjpoitio inta motoii^t
mobilc:^) fi cffct plne vcl minue ocvna ffclla motoi n6 itjne**.
poffa moucrc.vrt oce motoice a ptno Ain t f m iri in vigo
rcai finr virmrce imcdiatcopcrat6i9 in magnitudme:
fcdpmuomoroi.vtoidf C6mefatoj.s.t»brfico.ncccft C6.79,
fmitu9:ncc infmime in vigoic: cu no fit pnci"' imcdiahi
opcra ticis :quiuie boc fit 3 fide 1 vcri ta tc . C £t W oi*
cifl.-gscft cffccfue adcqiutuevtrtuti pjimi motoii9.iW'
ccrct C6maaro;:q> ronis mundus. vrt f m ^n* ariff. n5
pofictmaioiecffcctu jjduccrc; 1 fic fufficit qtcj: fantaf»
matc ppiij f ffcctue 1 adcquat i virtuti ciue pot pcmcni
ri in cognirione ciuB. fifr fi qucl5 inrcUigcn* poffct face/
rc morii pcrfccriozc q| fir tnoniB.pfni" ci". riic po' ci^eet
froflrata tnagno tcpoic: qi no cfi virum q» fccit maiorf
cffcctii motu .pfnio.SimityttcUccntB agce n6 pot faw
rc maioi^ cffcctii $ cogninoncomnui5 fcnfibiliii:-! per
boc cognofcif fuffia^tcr pcr inrcUciri poffibi lcm quiio
CHaQit ci vt foima.<|7XD6 15 ita Diccret a;:.-: Cometo/
toi:tii alV eft o6m fm fidc 1 vcrira tc : q^ dcub p6r f accre
maioi^ dTcctu$ 1 etcclkntioic qtiocuq? cffccnt qiji fiiit
cfi 1 critXcd boc no p6t conuinci cx fcnfjtie^tamc ocbe/
mtie CTCdcrc f irmitcr. vt octfj cfi. CT Sd aUi rationem.
^flUid ad q6 fc b5 intcUue noffcr (ictit ccai9 a nanuita/
tc ittyftm cp cr partccccitatio ocuU poffnnr duo pfide
rari. vnii cft ocfcct'' porcric vtfiuc.auo inodo carcntiu
ocfiuUe vifionie.modo maioi cffct vcra: fi no intcUtge
rc pnci'ab(h\iaa cffct fimilc cccitari in ocuU» ptno mc
do quo ad ocfcctii potcntic vifiuc:qi no cognofccrcr iV
la:quo;: non inrcUigcrcaffimilafcccitJtiirtomoDicfo:
&cd fi n6 intcUigcrc cft fimilc cccitati quo ad carcntij
ooualie vifioie.fic brt p6t itclUgcrc ilLi .<[ ad minoic,
Xji 0icie:Q7 n6 ircUigcrc pncipiof abfiracrop ic. C)6m
nocftfimilccccitari in oculoquo ad rcfani potcric vi»
fiiic.fcd qijo ad carcnria^ acniaUe vifionie.vii iicin ali/
ra carcne acruaU vifionc n6 vidcr. fic inrcilcctue no/
jSmo cara cognittoc pncipio;: abftraaoium: 1 boc
qiio ad ^n" vn lon ie int cUccnie ad coipue . fic aHimnaf
cccoqiioad acnuUe vifionie carcnrii;iboci:«5infpici^
tio"^:q: oicirqTcefcparJtaeno mrcUigcrcpcr inrcl'
lcctiibumaniicrtin intcUccninoftro po(tibiUfil'c ccd/
tati in oajU>: ihocaH^ intcltUe pcrficiaf: ita q» vnlt q>
in ^?cii intcUccnie vnif co:po:ib5 fimilc^po:rionc$
ad fcpata: fiait cccitae in oculo. vn fiait cccitae in ocu/
lo non Dicit aUqiie babini poflriuii pcr qtic oifccmit co/
lorce.fic ncgatiocognirtois fcparator in intcUccm no/
fbro no mcit babitu pofittuit crronoijpcr quc? crrcmue
ccjcparie in cognif6c vcritati9:f5 oifiimilc cfT: q: ccaw
ocuUte in acmii ipcdif a coU>:ilHif.:fi b; Dcfcctii potcn
n'c vifluc:': nii& pot oifponi vt cognofcar colo:c6 : f5 in/
tcUccme: I5 in pnd^babcat ncgationc cogninonie icpa
Mto^:frt pot oifponi pcr intcUccta fpcculatiu3:quando
omnia pfeaccognofcitpcrabftractionc intclUie agcn/
ttcqueeftperenectue 1 motue. vt otctu5 cft pjuie.vfl
*>4
9«.me«.
Cd.zz.
.'V^ooglc
C6.tt C6fnftat«otdt:bec^.9.bur:Q>rtdligfrfW«na«ft
VC?J : 1 cu oicimue q> apud no9 nd cft vcru oc fubHa tt)0
finiplicibuKno intcndimue qj jccidit nobie crrw q cft
ignozitia ^mbabitii^rs accidit piutio vcritarifl: quccft
igno:a tia t rfi:t B cft in \?tutc ronali. fic cccitas m oculo.
vfl et .b5 Ifa? ncgatiui oi.g» igno:atta quc cft in irtti
te nocftquaUscccitae^; ComcntatoJ bj Ifas affirmati
uam 1 mtclligc.vt Dcm cf>. (I 3d JliJ roncm.^lUid q6
no crt nobiB Ucitii tc. C>6m (}> licitii cft itcllcctiu nollro
ingrcrc fccrcta ixri.vrt tncit !5cncca.Tlon ocbct cflc no
bi0 ,pp6i arguta oilTcrcrc: ncc pbiaj ct fua maicftatc in
bonc anguftui; oiftrabcrc:fanctiu8 1 tiitiue cft irc rccta
tapma via : $ fibi flcpia oingac: £i itclligit oifputa'
tiones vtacrionc0fopbiihcafl:iorgmbilce:qua9 cu ma
gna molcftia ocbcmiw rclcgarc : nccp cnij quicqj adfiit
taUrooifputatiocB nifi fpa" capcrc viru9:oifcol cnun po
tiusq^naturalcct m vifum mcntcm cictoHcrc:magna
entmresigenierofadlanimuebiimanus^nulUie.n.pot
Ouere nific6eooettenntnoepatitur.£t fic pjcpvtiUScncca
fenccl g>Udtii fitnobrstnquircrecognitioncmDci:l$nonita
pfectecognofcamufl ipm t clarc: vt ipfc fc. vt oictuj eft
^ue. (C3d auctontate Catonie oidf (j» illa cft falfa au'
amitM^t muUu pcmiriofa:quia muUca rct rajrit ab in '
quifirione i cognitionc oci. vndc auctoi no bcne oicit in
bocqi bomo oebct inquircrc fccrcta oci vt beat cogni/
tioneoccie. (f7Uclarrp6toicifaUtido Catonc58>oij'
Co.zz plicc0 funt boics i iuticncarvt pj ^mo i.io. ctbrc.ipcd'
C6.i5. mcntato:c5. pmo ccU i fcfto buiua:q: aUqui boiceq: n«
tura indiuiduaU no funt apti ad aliquoa fctasrvt fpeai'
latiuas i ad maapbf fici' aU) fiit apti ad aUquos fcicn/
tias fpcaiUtiud0.3(lUs oi)cit mitte arcbona od ic.<q! no
U comcdcrc panem ip^Tfi inutiUterqt non cs aptus ad
ffyimnSed ad arandum:i ad fcicntias mccanica0.vnde
fic pofict oici ad quelilKt nidcm non curco oifputarc i
pbiU>fopbari:q: non cs apttts od boc fcd fottc n6 U)que
batur oc tUio qui funt apti ad fcicntias fpcailatiim. t
ficwiiUud. Quefho V.
CJ^oapioptcr fcmpcr cpftcnriom zc,
' — "^^l^i^rttnr circaiftampartc^.vtriifub/
Ig^lt I liU I ftontic ctcme aUc a pma oc/
pcndcitd p'tan($ ab aUquoagetc idfidetc.
(I7£t argmT p:imo qy fic. in qiioUba gcncre
caufaf cft piimii qd cfb caufa oium aliop : fj
aam»c(l vnti gcnui* caufc:quarc in gcncrccaufe agetis
efr ^tnti agcns a quo oid alia ocpcndcnt tam ctema q|
X. c6.5. ctcmarmaio: f^.zlxiius.vbi ap.ocmofirot ftatu5
eflTc in caufis^ergo in quoUbct gcncrc caufc cft pmii? q6
eft caufa oium aUo5:minoi p^. q> agcns eft vnu5 gcniio
Xxo.z. caiifcvt |:s.5?btiiu0. i.z.pb)rficof .(r^tcm fm comcta
X. c.z6 'o:e5.iz.btiiu0:i in oe fuba oibis:idecft agcns i finis in
izjnc". >cparari0amatcria:fedoUqucfubftatic etcmc catifate
^a6.x8. ftwtfcpatcmatcria^vtintcUigctici ocpedcntap'cJU'
t.4.4, gchcrc cotifc finaU0:q: ocus cft finio oium: ijrc ic.
(T^tcs moto: ccU:aut (ola agit mofii: aut ctiam fubam
mobiUo. p fufficiftc DHiifione:f5 n6 ogit folii motii.j>ba
Xx. z7 ^^'^^ fo:ma non fit.7.butu0:fcd moras cft fotmarq: eft
octus cntis in potcntia.crgo no facit trn motii: fcd ctias
Xx.zo '••'^Jf" mobiUd:i illa fiiBa vt cclu cft ctcma:ci: ccU.
^titii^Cttnm vidct vcllcarifto.inpdida Utte/
r liU 1 1 1 ra.vbi oicit: quap:optcr fcmp c^'
(ientiu ^'fcmp dfc vcriffima ncccftc cft. n6.n.qt1(^ ve
ra futqticB n6:ncc ilUo caufa aUgd dh^t fint.fs lUa nUjo.
& pot argiii r6ne.otTme agcno pccdit cfTcc tii tpc : 1 bcc
X.%U. eftvera.iz.bttiiw.vbi2hriito4)onitDnamintcrfounii^
C6.zo.zi.t
zz.
Z.cioi.vfi$
a.t.C40.
Zx.9,
eL6
agenerqt founa fliimil eft cii cff ;ctu:f5 caufc ag^tco
tpc po:cs fttnt cftcctu : f5 fuba ctcma caiifata no
ccdiF ab alio tpc: q: fiibc fcmp funt. pmo ccU:f5 ni'
bil cft 1^0 tpc illo q6 fcinp dh^TTl ondu ad inrcl
lcctii q6ni0:<j> otiplcr cft agcna ?m iccn toc; anft.
1 c^pni'' fm itcntiocj Comct jtoiis. vnii cft agcna iz.b^c6.44.
fimph-i.ppiuu.auud agcnoocrfi fmfirinidinci
iftaDtftobabctparti; p Comcntatoie fiip iz.btii'.
£t quo ad ^►mi pjrtc. vbi otcit:g» agcna ycj: at^jd
anfto.no :3grcgatintcrotiooiucrf.i:f5crbitjli9d
cp «rft in po* ad actii:quo ad fcaindi partc babcf a
C6mcntato:c in ^n?qrti ccU.vbi oicif.q* fubc ctcr Comc.p?
nc n6bnt oc qmoi caufia nifi foimi 1 finci fi bni
ageo n6 brtt ntfi ^m firitudin c. (f Hota 2°. trca
pofit6c0 1 fupponco.vna cft q> fuba ctcm a non cft
in po' ad n5 dTci boc pot jjbari p Srifto.i Comc
tato:c.pmo cdi;q: fi fuba ctcma dTrt in po' ad n6
eifc.tuc pofict cfic 1 n6 dTc fimul.3P0**lr no dTclT
muL- cii boc qd eft cffcf? boc c ft 5 pma oign itatcj.
Vt fB[.4.btiiH0.5rttta^b3t :q: fuba ctcmii:co qf eft
etcma fcmpcft:i fi pot n5dTc : ttinc figncnir iUud
tnftao in quo pot n6 ce.i vocct a:i in 1 Uo no fit; q:
pofiibiU pofito in c(Tc nulUi fcQt imporc.m6 in illo
iftiti.f.a.cft:q: eft ctcma.g in codc5 iftanri cfti no
eft.CJScda.ppo cft:gt omnc agcna fimpfr cft pn"
monts 1 mutatiois: 1 iIUkI itcUigiF p gd noia bui'
q6 cft ci agcna: 1 9 ncgarct boc n6 cflct oifputidij
cn co: 1 ti^ pot DccCari tnducti6e : q: muUa agcn tia
funt pn" motus 1 mtitat^io. gt boc n6 icft vni pcr
akcrii.m^qilaUqopatioicftpturib^in^ icftvni
paUcrii:op;q> oiVinfitpnamaUqpcoc^.vt vult
anfto.i "Li n cort . p? pc)ftc.i Comda to:.z?oc an ia:
fj multa aocntia fiint pn^^monia 1 mutatois:^ boc
n6 teft vni p aUcru.B 15 cft p nam aUcui'' vcri agen
tio tp:imi:q6 eftfimpfragdio.^E jTpo cft.g? ad
ocm motiiimutator^ rcquirit vnii fiibj:q6cftm
po^adoppo^iUi^q^ itrodiicit pmotii.vil cftipo*
od cc ino ccibocp; p inductoc5.calcfaaio.n.b5
fubm qrt eft tn po* no folii ad caliciitatcfs ct ad fri/
giditateri fic oc olus. (HTac 065 ad qone f-, itcn/
aonc a^ 1 Comc^'*: q» ntilla fuba ctcma cata c ob
ojjfte fimphr. (fz • o6m: q» aUq fiilK «cmc (Tit ab
ogctc oicto fm fintudinc. (fP^o p' ;?ni0.<Si aUq
fuba ctema cata cet ab a^etc fimptV 1 vcrcriic aU'
^ fuba ctema pofTd n 5 ccqd cft iporc e% fiuipo'
ncq: eft oppo"* p' oigjt itati:ortf ta pj: q: pqfti^ ifta
fuba etema ect ab a^c fimpfr 1 vcrc B cet p mu/
tation^ 1 motii p fcdida^ fiipponcq: agce vec n5
ogtt aUtcr nifi.p mutati6c5 1 motiiXiuic ftn
fiipp6nead motiiimutatoc^rcgrit fub;:q6cftin
po*ad oppo^iUi^qd acgrif p moni5:i fic pofTct no
etiTJte fi fu5a ctcrna cita cct ob aliqtio ifo ogc/
tc jptu agco oifKgtiif ab alus caufis:tiic fit cct 1 no
cfid. boc cft iporc: q: cft ? ptna oignitatcontia p?:
qt 010 .pductio ab agctc fimpfrefta n6 cc in cctiic
fi .pdttdf fuba ctcrn a a no e^ in e£: vd in eodc ifti
ri tuc b5 cc in aiio n5 cftn^d in aiio.&i in eode tfti
ti ^uctf in cc in quo no cft:riic aUgd fifc 1 n6 efh
iboc cft ipdrc. fi in oUo iftati b5 n5 dTc ttic itcr il'
la 0110 tftitia dTct tps mcdiii tn quo ncc dTct : ncc
Ro dTct:q6 cft ipofiibilcq: oe quol5 afPirmatiovet
ncga° ic.£t tn oido foitc q> tn toto tpc pccdcri nd
fiiit:f5 n6 cft oarc vnii iftaa in quo n6 fiiit.iUud nd
val5:q: fi i toto tpe pccdcri no ftiit:tiic n5 cct ctcr'
nuin:qi cf cmus Umfj, cft. & tu oici&:gp no fit.g dl
f?pofte.tx.jel
z^aia.;xtfi
1. i
0ccundi
^diaio. cradbuc foite oiccres. q» aligd potcfkxno ei
in codc inllann ts>ia.kd non m codcm mlKinti nacqj m
Vno mftanii nanirc bj clTc:': in alio babct non cflc. 31 lud
no valct.qi fi m vno mrtanti naturc bsno cdc: tunc aii
in qiiolibct mftann nac non cflct.qi quj rone ctcmu^ in
vno inrtanti nac non ciTct cadc ronc m alio:i fic m qiioU '
bct inlbnti njc non clTcr.-nj ::iilf» fcinpcr non cfls,! poni'
iiir ciTc ctcmum;i fciit^) cflc. ^t fic cft ^dictio. (£ 'K62'
^nie, 3lli'd q6 :Mcnjai ab aliquo cj^trinfcco : q6 cft nobi'
liud 1 Efcctuis co:Dcpcndci ab ogcnrc firitudincm, qi
boc miclligitur pcr a^cns ^rti filitiidmcm. vt vult come
tatoJ4!ccU.cciuu*io p.aUq6c):irinfccum:aquo aliquid
Dcpcndct ui cflc iconfcruari: fcd fnba ctcma cata ocpcn
da ab c^trinicco in ofcrmri 1 in cflc.vt oco qui cft nobi
lioioibue^quod aiit boc fit vcp.R qc.iz.buuis.vbi oicif
Xx.ioo ab hoc pjincipio ocpcdct ccUi z tota na. Sifr p ccU oicit
ab boc pn! oibus (luit cflc hie quidc^ ctahtie: bis autc$
ob(airiU6.<z lUud cfi finis oiuin.qi lUud agcns fm fitltiL
dmcin non b5 aUqtii caUtatcm Dtftmctam a caufaUtatc
fini8:fcd copjcbcnditur fub finc:non quociiqj modo.fcd
fub fincg cll gratia ciuu8.(L llotjndii qp multcfuntoif
ficuUatcg quc qu.ifi bntor pjo ocinoftranonibua p alia
partc.'P:tnu cll.ocqd rcUctumpwp;ic nac tflct nocn»
ocpcndctabagcntc.iflacfivcra.fcd quccunq; fubacitra
ocum rclicta pzop:ic naturc cflct no cns. fi ocub fubtra'
3.Uati< bcra fiiam bon it Jtc ab co.mo aUquc fubc citra ocii funt
faUtate. ctcmcqiurc. -:<:.(£ 3tc oe q6 wpcndct ab cjctrmfcco: 1
eft EC iplum ocpcndct ab agcntc fiiupllr. q: qd ocpcnda
ab cj:trmfcco:i cll ipfum ocj^vndct ab agcntc fimpTn
Vt oillmgiumr ab aiue cii0.q: ciTc ab jUo:i cfTc ipfn;
^t vnii 1 idcivcl oaicrl J.01 vnii 1 idcm;tunc occfTc ab
aUoefiQQipfum.iboccrt faifus.qi aialcfla fcininr^tno
cft PB ipfum:fcd potr cll cconucrfo.qz fcmcn cfi ptoptcr
aialgop3 9>ctk ab alio 1 qq, ips fint oiucrfa.&i ouicrfa.
ergoclt vcf 9>quic9d crt ab cjctrinfcco 1 cfl .p^xcr ipfuj
oqxndct abagcntc lunpUcitcr.qz non funt plurce caufc
e7:rrinfccc$ouc.f.fini8 tefficicne : vt vult jC6mcntfltot
Cod6,x i2*butU8.fcdqucciiq5Ctcmacaufata ocpcndcntab cp
44« tnn(cco:i funt p^; iplu5 qi acmacaufata oc^icndcntab
aUquoe^rinfcco: vt a oco.qz ab nMo ocpcndct ccUim:ct
I0tana.ifimtci2ipium.q; nulluencgjt cilitatcm fmis
aoeo.CCJtfSfiluljactcrnanonDcpcndctab agcntevel
rcpugnat ci inquantu fuba:vcl mquantil cfi ctcma:i boc
p iiifltcicnte Diiiifioncfcd non rc^^ignat ci inc^uantu j
fiiba.qi tuc rcpugnarct oi fubc cffici ab jgctc:q6c falfuj.
Vt pi tn mfcrioiibud: nccci rcpugnat inquitu ctcrna.qt
tunc 01 aaiio rcpugnaret ocpcndcrc ab agcntc:q6 e fal'
fum. vt p»5 in motu ccli.qui eft ctcmiie:i caufa f ab agcte.
4*« vt vult cometatoMz.b^.tiJ 5tc5 ficut fc b5 ma ad oes
aUa8 mae.fic p''-^ agcne ad oia ,alia agcntia p :xicnicntc$
firitudincm;fcdinapumacllmaoiumaUjnim macrii.
cfi ma.5 p»mii agcne cfl er ages oiu j agentiui . fcd aU
quc fubccitra [nimi funt cicagL*ntC8 ctcrnc. vt cclii.ic.
tL izt cfirmaf.ficiit fc bj vUim" f inia od ocs finca^ ^
agea ad oia jgctu:f j vUutuis finis e finie oium atio;i fi'
nuiin.vt ocu8.qz m & oee wcniunt.dJ 3tc ma puma eft
Zx.8x. etcma:fj ocpeda ab agctc.J ic.maioi cft nota p pb^. mi
Zx.z7. no: .pbji .q: torii copoficii p ij2 fc gnStur.T.b''. g ma pfe
gnatur..pbanob\q:i]6ocbct pipfcalicui toto;6b«ur
cuilibj l^ti p fc:l5 non p.([;3te illud q6 bj ce ab aU4 6pe
da ab co laqg ab agetc. R pj.f^ fubc ctcmc caufatc babct
Xx.ioo d j oco.qz oi^ p ccU . ab boc pn' ocpedci oibus ce: bie jj'
dcmclanus^biaqmdeobfcumie.cr^ihid pot :Mirmari
f. c.i5. auctoutJtib^.pzimjctl ap.s.pbf.vbioicu.gjnibil j;)'
X.) z. bibct ctcmof aUcram c(Te cim.itjtc flf .oic piuno ce
ILq^ oeus 1 na nibil fociiit fninra.g ocm facit aliquid: t
majcimc futijs ctcmas. (Il 'Jtecometatoz otcit in 6 futki CoTr.
ozbi8.ccUim non foUi indigct virtutc oantc fibi motuj:
f5 cnam vtmitc brgicntc fibi: 1 m fubfianiia fua gman^
tiam.j;tibidcoicitq>nonc ofia mtcr virnitcm actiuaj
largictcmmotum icmanctum.(L 3[fcoicitc6metatot Ca.co6.
q> nnie fignificat agce fignificationc ncccflaria.fi g pma
caufa babct m fc rationecaufc fmalie rcfpcctu ctcmouL*
ergo bj in fe enam ratione caufc cfTicictie. (£Jti oic cot
mctato:.tonim mouos e totu j agcs. £t ifie auaozitdte»
pwbant p:incii>jUtcr 6cclo. tt boc (ufficit ad pzopofitu
aim fit ctcmum. (£ £>6m clT ad ifla fm intcn tionc a^r,
1 c6metatozi8.pzuno poncdo quafdam aiuitozitatcB c6*
metatoziBquefuntmcontrariu. -pzimaem 4?ccU.vbi Co,p,
oidt.^ ctcma 6 quartuoz caufis trfi babet omt.f.fomi
1 fine.£t fi babet agee.boc non efi nifi ^m fimiUntdinf.
Cr3«wcitc6metatoz.iz.b^ IDodue modcmozum Ui
ptoducedo cniia non e vcm8.qz ponunt aliqua cntia jn
duciapmoimcdiatc:vtavCToclficietc.i:ioicit cometa Co.i8,t
toz qp ab agete pzopiio non pjocedu nifi abftrabcre.t & 44.
cft cduccre alifld 6 potetia ad actum.C 3« ibidi oicft.
agee apud ap.non congrcgat mia ouo oiucrfa: fed cp
trabit ilUid q6 e m pocetu ad acium.vbi g non e pot^
^edee ccibi non c verii cfTicies. (Cjte vbiciicp a;:.Uv
quinir Dc cfTicicnrc vcro oicit ipfum. vndc ^n** motts.
quic^d g non fit p motum:non l?abj cfficiee vcnl. £t fic
oc ali)e auctoziiatttHie q pofliin i adduci.dT fid pzimam
DtfTicultate.cum oicitur. Q6 rcUcnij pzopzic nac.ic. £>i
ccndum qp non of^ g» ocpcdc jt j vc^o agcntc: fj fulTiac
Q) ocpcdcat ab co ti$ a finc;qii 1 non cff rolU5 caufa i fiie'
n:f5 ctiom caufa in conicniari.tt txK vcrum e oe fine q
efigra cuiue.l:! ni oicie. ip fnblaio pquccunq j fuba alia
a puma cflj non cne.occditur.g ocpcndct ab aliqiio agg/
tc qdc fmie qui conPuai cc.non tn 05 qp pcpcdcat a vcro
agetcd^adaliainDifTicuUatcciioicuiir.^Uiid q6ocpj
da ab aUquo.i c PE ipfum.ic.p6t ncgari;qz iflcpzopoli/
cionce . ocpcdca* ab alio.i q|2 ipfum cande ocp^dctiam
reali" oicunt:l5 oiflfcrai fm vocc.dT Sd .pbatione.cffcab
alio:i cc gp ipfum.vcl funt ide. vl ouicrfa. /^65. qj no fiit
idc m omntbiie:fj tantum funt idc in 1U16 : in qiiibue re/
pugnat Dcpcdcntiaab alio g inotum.T^.g.m ilhs maUb^
vbi vnii ocpedct ab alio p motuj tiq^ ab ipcrfcctioii: vt
aial a fcmincibi cfTc ab aUo:i pp ipiiim fimi diuc rfa.fcd
in ilUe vbi vnum ocvvdct ab aUo t.iqj a pfccnozi; ibi fiit
vnu5 1 ide rcatr.Undc ilta p:opofitio:9> cc ab alio. 1 cp
ipj funt cade. non clT vlie: I5 tm b5 v^ttatc in lUie in Qbus
repugnat ocpcndcrc ab alio:ficut et illa pzopofitio non e
vrie.g:* itclligce 1 intcltm in oibue funt tde; fcd tm babf
vcritatciniinaUbue.(radalii.Sifuba ctcma.ic. pot
oici cp rcpugnat ci inquantum fuba.i:! ni oicie.g» tiicre
pugnarci ctiioi lubc.£^6m non fc9mr.qz rcdiiplicatd
non infen vtiiaiepdicati ntfi m vniuocie.i^.g. fi oicere.
canie inqnaniii canie latrai.g flclla:f5 irfi infcrt vtitatej
in latrabili.mo fuba no cf oc fitpiozibiie 1 ifcnoztb^^mi'
uoccvt ps.io.b''.^ magie p c6mc'"".3 n6vala.(E afr^ UiKOt
Diciadmau^zcs.gjillaoiuifiocfi infutTictcn0.qzaemis
ocpendcrcabag^cnaitromorcpugnat.na mqiiitum
fiiba:ncc iquiiii ctcma.f^ eis rcpugnat j>tito.qz carcnt
fuba.q6 cll m po* ad no cfle.qz 1II6 fubm rccipir morii rt
mutati6c5.vt ocrfi c i fiipvionib^d^ Sd alii oiffi'"' ficfe
t>j ma.ic.C>6j g> efifc 1 oiflitc.icfi fitc i 13.qz fic alicmae
no prit cflc finc ma.fic ncc alia agcn tia poflunt c(Tc ni/
fip:imumagcnefit.0cdc(T oiflilcq:matcnc apzopii'*
babcnt coditionejquc argutt ciTc c% maicria:qz funt cd/
pofitcqt ppofitu) ai^it cflc ej: m4.fs fiibc atra prtnum
•Lihri
^6
non brtt talcm sditioncm qtic argnat cfTc ab agcntcq: il
ta pditio c(i qiic argiiit cflc qc agcrcqnc clt Q' bcjit fiiPv
q6 fit in po*ad non cfTcqi afr non ftcrct p miitationc.; q
rcquint talc fiil>m: vt rvcih cil ^ir.:fcd ctcma caiifar a no
babcnt talcm tvrctiam ad non cfTc. f 3d oliud. fictit fc
(inie.ic.t>6m cp cfl fi t'c i DiiTilc.filc in boc:q; (iciit vl'
timiid fuii9 c(t mcUoi oibuo i nobiliot- fic p" agcne c no
btliue oibus.Scd clt oKTirc in boc.qj in ciUje finibtiP ab
Vltimod^aliqtiodgratia ainificoncUiditiir pctxrndcrc
0 finc.vt impcrfccno.qi in oib" fitic fint a n5:fuic fint ab
ortc.-qft cll minue |.vrfccrii i vili tiflicft pg mcUua i pcrfc
cnue.vt of .y.polhticc.fcd in agcntibua alqe non crt iU6
gf a cuiuo concUidmir qt fint cffccnw piodiicti.f.oc po*.f.
onon cfTc in cfTcA^:iU.i non bilt.q; agcnsnon pjoduccrct
aUj)d nifi ciTct in po' ad vtriiq j.f.ad c(Tc t no clTc. <r Sd
oliud.ma p'ic.xcdir.^m a^.otci6Q>ma.ic.ncgaf.ad
probationc tonS copofitnm.tc.ncgatur.XHpjobae.quia
fo2ma non gnattir.vcnim cftpio tanto.qinon gnamr fc/
parata:ipfc Mifbcne.fcd brignatnr p:ofc.i. fmnamfiii:
ipcrfc.vndc tcrminat gnationcm in aUo:vt oicit as.in
Xx.X7 T^b^gjagcnsfa itfjv5birinaUo.(r Zu foJtcoiccB.g»
ogcns VC5 non aUqAvnil in vno facii vt oicttcdmctatot
TbVomcn.^i.CviccndumtjjinrcUigitqjagcns nonagit
pjccifc fojmi i ma finc oifponc ficut (Mato oirit. vna
0gawintroduccrct fojmi in mavqiH non oiftx»ncrct ma
ariaiivfcd aUud agcns oifponcrct. Contra lUum logtur
Comcntatoj.fcd brt concedtt q» a^cns introductt vntim
fn vno.i.foima in mim cum oifponc: "Ifa q< idcm agcne
Oifponitmatcriamqti introducit foima. f .ad jI' i
cultcm.3[Uud qiS ocpcndct ab aUo i clTc.tc. '11 on op;. qi
AifTictt q> babcat cim ftnalc:quc oai c(Tc i confcniat:': il'
la ci finaUscftagcnd fm firmidinc5.tbocnon arguit ve
nim agcns.vndc finis in fupcrioiibug non foUim clltpn'
cipumopcrationiB:fcdctum oatc(Tc:tconfcniatc(Tc:l5
boc no fit i infcrioJtbue.(rad atictoiitatce omnce bic/
nitcroiccndum. 9> nonargutintagcne vcnimquodqc
frabatalijjd Dcpotcntia ad actiirfcd argtiuntca? finalcj
quc oat cfTciconfcnuf. vrt bcnc vcc clt g»ctcmoiii? c(l
cirficutfinie-zfojma.vtviiltcomcnratoi 4°ccU.q;ctfr'
CoJp. ^ quattuoi catifie non babcnt nifi foimi i fincm. t:f
fi babcnt agcne ^ non clt nifi ^m fimilitudtnc;. &iVr qfi
of.ocuB 1 na nibil faciunt frufira. non intcUigit cp f aciat
etcmaQmotum:fcd oatcie clTcica :>fcruat. (^ ©miili'
fcrocaU)eauct02itatibusc6mcntatojts.cclii non foUim
indigavirtutcK.intcUigtt g virtutclargicntc; pmanc/
ciamctcmdclm finalcqucoatciTcT^fcmat. Similitcr
9» otcit.finis fignat cfficicne.ic.loquttiir oc cfficicntc f ;
flmiUtudincm:non oc vcrocfftcictc.Sirrq^Dicif.totUj
moaee etotii agcne:lo<)tur occfficicntcPmfirittidincm
q6 cft ftntB.qi mof oi non folii cfi fmie motue:f) ctiam fi '
n is I\i5c mobiUo.g oictt.totu; mouce dl totii agcne.t fic
intclUgatur oc aU)e aiictoiitatlbiie.
aj J| rnnra ^"PJlw-SdP^iTia.^nqaoUbctgcnc
dU I VIIWp rcci;:c(lpiimii.tc.conccdimr.iquoU
bet gencrc cae cfi piimii:a quo oia acta ocpcndcnt : fiait
ma dl a qua oepcdet oia bfltia mam: f; non op; qi oia
fimpfr cn tia ocpcndcant a ma pma.q: ct imaUa no ocpj!
dent a ma p*.»ic cft in piopofito.q» non op; ij' oia ocpc'
dcit a p agete.f; tm oia facta i acta:f; fi ctcma fiit. vt po
nit tiic non funt cffcaa:i acta.vtl p irti roncm fimiU
ttr piobarcf q> non c(Tct oarc pmi m5;.qt oia non ocpC'
dcnt apiima ma.f; tih maUa.fic non oia ocpcdcnt a piio
efftcicntc in gric cfFicicndi p moftim; fj rm acta i cffccta.
(£^ali3 roncmciij of. 3in fcparatie a ma tdcm cagce
f fiBf9.£>dm ptopo non crt giicntbiUs. q: bii vcnun i
q> in fcparatte a ma qtitcgd eft cfficicne eft ftnie: fcd lum
coniicrtittir q^ qiiicgd e finis q^ fit vcr cfficicnsmifiacd
piaf cffictcs f 5 firitiidmc.lCUcl alr ^t oici q* i kQatiB a
ma:idc; cfi agcne motii:i finie moms:fcd fcais cfl in re/
bue malibtie: vt in nobis.q; Jgcn? motii c\\ tn aia: vt fo:
ma balnci:fcd vf f mis b; cc cr aiam.ficiit vtiU comcnta/
toi.iz.b^.Ct ita infcUigitcomcntJfoi.q^ agce motii in fu
pcrioJibus c ftnie.i c?.i non logtur oc ciUtatc iftop: vt
avcrocfficicfc.qinontxpcdcnt abaUqvcro agcntcfj
tih ab agcntc f m firitudincm. q> agcne cll tdc; qd fmie i
fuEioJibiie.lL 3d Jl'j o^m.q» motoi ccli nibil facit n tli
monim tm.qi ccUi; cfi ingcnitii 1 tncoiruptibUc. Sd jj/
bationcj.qinmcmotoi cclioif^vncrcf illoaccritc.ad B
riidct comcn tat 01 i oc fuba oibie. qj non opj q> iUud q6
jpduf aUq^accrio 1 cffccni : q6 oifponar lUo foimaUtcn
fcd fufTicit ifnitcificiit fol calcfacic:non tri cll caUdiie for
maUtcnfirr albii nigrificat. non tri oj q> fit nigni foima/
Utcr.f; ftifficit 0' vnitc. (raig arr oiciit 1 mtn" bri.^ Du
plqrc' accrie.qWa bj pnii . 1 qt> tUud facit: otfponi o^i il
lo accritc. aUiid c accria q6 ri b; 3rii5:vf mot''ccli:'T q6 il/
Uid facit non 05 oif^KHii foiiiialitcr illo. 3 moto j ccU nort
cpmoucatur.piioi fotocfi mcltor. CL"ad aUam pba
tionc;.gj monis cft foima.ic.aiig oicunt.g» foima accv
dcntaUebripioduciFigcncraninvi moniea motojcl/
mobilL-fcd foima fiibjUenon.pdiicirpfc.tjrationoo'^'.
arr p6t oici 1 mcUue:^ mot'' cclcltis f it finc fiiba mobi*
lis:ita q> mocoi ccli folii motii agit qccludcdo fubam tno
bilie^ita q> nuUi b; cfficictii fiiB fnbam mobilie. Xa oi»
cie qf foima no fit .f>6m q> foimc no rqxignat p nam cf
1 p fc q6gricnir in alio.vri aUgd bri p""' p fc oc aUq:q6 nil
eft in alio.vt bf c trce.piimo 1 p fc copctit triangulo.i tff
friiguUie c in aUo. vt in fuba coi''. 1 fic foima p fc pot ^
ncrari:non obrtanrc R 9» fit in aUo.bri vcp d> q» no gna*
turpcrfc.i.foUtancioitiifim.f;gnaturtn aliopfc ipcr
ma; «".iJLScd foitc qrcs. vri cU P q> rnot^ccli cft a mo
toicidYctcmusifiiba mobilienon cfla motoic.vt ob
agctc.Ca boius cft.qi motueccU non cfi aliq6 pmancn»
fimul.flpartcedu9fucccdiitfibi.fcdvnagcncraturpoft
aUam aliacomipta.vri non fiint ppcntcfcd fiicccfiiucge
ncrannir 1 coimmpunnir: vt bodicrna cirailat io 1 rcuo
Uttiocomimpif aducnicntecralhna.gmobilcfiane fub
vna rcuoUitionc dt in po* ad aUa fuccdTtuc : 1 ct od fiiti$
oppo'".f.non cc.^ pp boc ocpcndct a ^o agcntc.q6 cductt
liUpo"' adactum.(iedfubamobilisdlctcma:i vnap«
non gcncraf:i coimmpitur fuccciTiuc po(Y aUam. f; od»
funt ppctuci no brit po" ad cci ad (iiii opp" fuccc(Tiuc.
crgononocpcndcntamotoicti^a vcro agcntc. qiiUe
moms rcquirit fiibicctiim;q6 cll in po'ad cflc 1 non dTc.
CC"Doc modo oiccndum cfl ad c|5ncm ftn intcntioncm
a^ .tcdmcntatoiisponcnfiu;citra piimualimias ftib'
ftantias ctcmas.i fi bocciTa vcmm non ocpedcrct a ve
ro agcntc pcr motiim.©cd tri D6m fm fidcm 1 vcritati
9» nibil citra p:imii cftctcrnii:fcd cia tnccpcnit oc nouo
c(Tc.ip?risp;odttctafiicnint apiimo p:incipiotiqp ab
agcntcper crcationcmc^nibiU>:faltcin fiibfiitic abrtr»
ac.tiUacrcationocrt monis:nccgcncratiovnitioccoi'
ctus cum inotu infcrioium.fcd alia piodiictio fiipcrnatti
ralie quc non porcft comxinci cr fcnfatis 1 cx nat uraUb";
qcquibiiepioccduntpbilofopbinanirjUrcr loqucntce:
fcd tantum f irmi tcr boc crcdo 1 fao:non oc rattonc oita
e% fcni^itts.i boc firmucr f acit fcripturc Doaoiibtis raie
rentcr a(Tcntirc.vndc cr boc q» ncfcio ocinoftr.irc cr fcn
fatie.nccpotcft.quia cfi fiipcr fcnfibiUa 1 n aturam. tiinc
fimplicitcrcrcdcndoifidcUtcr b.ilKomcritum.iiboc
etiampiobatur crcationiei(iiUMtioniec]CCclUrnfia vt'
0ccundt
OOtiBdie tgSe quodlibj nararalc.
VL
39
Q5
VL
(CSc vcroq' lu pzfndplfi quoddam tc.
b jnc |^C5 fcu capitulum rbi 2^.
^ ' pwbat ftatu eflc i caufis. Oncnt
vtru in caufis cffidcntibus fit pMCcflus in tn/
finitii.arguif pq>fk: q: gno dlacma 1 ifi'*.
cic.8.pbf .i.z° oc gnonc.g gnantia 1 cfficicntia
fnnt in f in tta:': (nobaf :?na. qiinqlibjgnonc nrquint ge
ncrane 1 cflfidcnB.g fi gno puKcdit in tnfi-^.tiic et gnan*
tdficietiafuniinfinito^tjRoccdontin ift'". (E^teigb'
non rlY p" ncc vltiitw:ibi ctt piocefliis in inri"'. q: q6 co/
ret vltimo 1 finc cil infinitii:^ a6 carct ftnct et carct pn;
fed in ciis efficicntibus ncc cil p":ncc vitimii.qz ari que/
libet boiC) cfl bo:-: bo bj fc ui ronc cic clTictcnti9.(£3t<
drcniationce cclcitco fun t cic ctTc^in fcnorum.qc p:imo
metbouro^: .1 oc gc. 1 8° pbp. f$ cirLUlationcs cclcftcs
Xx.60. font ifmitc. qz an qjlibct raioluttone fuit rcuolutio.
^Mtv^n f iim ^^-^ P**" ouctontatc. vbi oi/
" ^ at.atvcro.ic.nccioircctii:ncc
fpem palam. t>oc coitcr c)Cponit ab qTwfitoiib^.gj ap.
P^mDtrcctiiintcUigitcasqitcpucniuntin vnardnc foz
mali:ficut in ronc cie cfficictis :?ucniuntoc9 cicefficic/
Cee.^t m ronecaufc malie oC9 cac malc9 conueniiit. vil
Diatni (jf vnaro founalie non variat fpcm: f; folum fm
fttb 1 fup:a.inquantu3 cfl magie vcl mmus cocvt in g^e
cieeffictetienonpioccditurin infinittim.ioescic cfRu
d^tes ^niunt in vna ronc foutuli.f.cfficictis. 1$ oit^
nnt^m magiscdc^iminuecoc^ific ocali)e:ficiufolbo
fDo.ic.ict Dtcunf cic ccntiatr o!dinatc.0S g fpem itcirit
Duicrfa^a cif :(kiu malis ftnis ctficictis.ic.irt Dicitor
g>caceenturrozdtnatcfont iUcqtlpoftcriot dpcnda a
puoze in eendo:t confcmando:'Z OQando:qt fcmp virtus
fN>ficriozis cic pfupponit virmtepuotis:ftcut fc biit ifie
cae oeus tntclligetic ccluj. &i cic aaiitalfr ozdtnatc fiit
qif pollcTio: no 6pedct a p:io:cncc in conf uando:ncc in
cindo:ncc in ccndo.q: pofierio: coufa pot ptoduccrc fuit
cffccmm finc virtutc 1 rctmnctia p:io:i0 cic : ficut fc bs
pf 1 f ilius.q: ftluts pot gn arc finc fuo patrc.Undc ctiom
non 6 nccciiitate f ilius p^fupponit patrc.q: fi filine p:c/
cdftfTctpatTCgnaffj patre:f1cutpatcrfilui. Sirroicun'
Q> cic centiatV ojdinatc fun t caufc Diucrfamm fpcf .^fta
QTvna cll magis pcrfccta:alia minus pcrfcctj.ficut ocue
t intcUigcnttc.&cd cic accidetalttcr o:dinatc funt indi
uidua ciufde fpet.cnotandum vlterius.Q> l; ita btcat
cditcrtf! ca ejcerciti) 1 qtufi oubi tandoutliter oico puus
pcmittedo c)cpofitionc comctatotis fuc oictam Urtcrl-
neqi fm oirccmj : neq^fm fpcm.Un boc c^xmtt oupli'.
Uno mdqpz oircctu tn telUgat cie quc fiint fif. qfi t vno
otdinc rato ficut ocus itcUigeticceUt na. ifta funt fir.q:
pofkrio: non pot c^finc po:c.i5cd pf m fpem intcUigit
cis:qitamm vna c(\ p:io: alia:non ffrad nliodtt rcp attri
buta jt vni fpci.f$vt vna ca^ fit pofl aUam.i qit polhnnio:
fuent 9» ^: co:rampatur vrfalte 4 ad opue polTit nd ce.
Ja ^ qA poftcrio: c in opcnon op; q) p:ima fit tn ope:f5
fblfidtopasei^^pfuilTe.i fic itclUgit cometato:.l£tfiaUio
mcUo:i Itidiao intclUgo comctato:cm in cii8.qoa|:vm
Oc neocffttatc ^upponit alii:i opus cius nccelTc c pfiiif-'
(eJSt fMnt eentiatV o:dinatc:non qit pol^crio: cH i oQe:
g>p:iotfltt occ:ficutfo:te.ciciccpU. co:do i virtuttlMis
cognofctnuis.q: inteire non intclUgitnin fcnfus pusfiic
tit in oQcqz nibil intcUigit nt({ qcfenfati8:Tlon tame rc
quirimr fimul cpTtia falte quo ad opus.q: intcUccms pt
in tclUgerc albcdine quando vifus actu non vtdcrfcd ta
mcptuts vidit.t fic oc aliis ^tuttlTUs itcUigc. iftafiti/
nft ad vnam (pimma gp fTnt fbppofTta vnine fpH fpalip
f!mc.fjintclUgitclbemvnamccnttam:adquam ptinet
(Icutet fo:ma animali6:i fo:ma vcgetatiua ad vni cen/
tiambominisfpcciftcajordinantur.ftfic intcUigasoe
altje caufie:': confimilitcr fcbabetibue fiaitfct>abj vtr/
tus gnatiua 1 nutritiua.£t non loquo: 6 virmtc gnStiua
oui yirtus nutritiua rcgrit fimul m codcm indiut". vn/
devirmsnutritmadnccdTitatcpfupponit virmtc gna/
tiuam.1 tame pdt ee in co:po:c finc f mtc gnatiua: vt t>o/
mo nutntur quando non gnargnatione oiuifi; 1 fco:fii:
q: bn volo qp virtoe gnattua in ipfo gnat camcm:i iUa e
coniuncta:i non in aUo:vt vuU Sf .in primo oc gnatioe. Cc^S
Ct illa cf addujci caufa qccrcitq od cjcpofitionem Conv
metatous : ^ mibi ad pfens oppamcmn t.&i aute alicui
melius apparuerit oe ifia cjpofitionc cdmcntato:is cou
rigatcIemctcr.Ciarrcjcjvnit cdmctato:3>E otrcctum
iteiUgat caufos qoe font vnius fpctfiait bomo fit ab bo
minc:tn illis non pwcedimr i tnfinimm. ^flitd vidcf ei
contra comctatotc 1 3^ .q: brt p:occdimr in infmiwm {
ifhs acciitarr otdinatie.q: tnfinttt boice pceffcmnfci in*
finiiice llantc ctcmiiatc mundi:vt vult Sp.i comenta/
co^C-ScibocpotDid ficutDicitcdmetato:.z?Dcaia.3> Co.67»
dejcqjto no rcflrimr ^ificatio^fj manifdhttio.Uil come
tato: intcUigit in caufie ccntiarr o:dinatis. vrt fl ifiecie
eent dTcn tiarr ojdinatc non p:occdcrcmr in infinimj. ^
pofij c^cpUi rcduci 6 caufie cen tiarr, o:dinati8 faluo mc
Uo:t iudicio:fldit fe bj bomo.ar.co:pus.ic. Undc bomo
1 fo:ma bominis 1 co^>o:is alati fun t otdin a tc fic.q: foi
ma bominis non agit vel ageret nifi cet fo:ma animalis
ico4>o:is.^Dici8.9>noni2tincnt ad vnifpejjbdsQ^Is
alia flt foima animalie 1 co:ci6 : 1 fo:ma bois. tameoco
o:dinantur ad vnum.£tfx>cintclUgit p ptincread vna
fpim,Bt ifta cjTX)fitio ptcfiippon tt pluralitatc fotmamj
in vno irtdiui". f3 j fi quis non conccdat pltu-alitat^ foz»
mantm in vno indiuiduo:ipfc querat ct:^pla congnia f$
vnitate fb:me buic cjcponi.XDo oclxs itcUigere oiUgcn
tcr Qj non folum intclligo oc fo:ma atalis co:pous.ic.tn
cod^ indiuiduo.fj in oiuerfis.vrt licj indiuidiia accidcn
taUtcro:dincntur.umcnifteo:dodtcfTcntialie.f.o:do
a fozmaanimaUs ad foztna t>omintg.i ad fotmi indiut/
dui. & addit cdmetato: q? pcr fpem in tclltgit ca quc fii t
fub Diucrlts fpcbus coUocatis fub vnognc.iJ.g. vt ignio
fitc)cacrc:iacrc)caqu3:iaqoaqctcrra. Omniacntifla
funt caureconuenicntcsin gftcq: omncs conucniunt iit
matcria:i Dittcrflficitur i fo:ma. (17 flota 9> qc boc poe
oaipi qp caufe funt dtentiaUtcr o:dinate qttando pofk/
rio: oc nccclTitaic pfiipponit p:io:c:vcl quo od cc 1 pfcr/
uari: vcl etiam quo od operationcm.Undc non opi fem
per 9» p:io: flt faltem quo ad opus quando pofYcrio: i in
occ.fcd fnfficit qp ptcfucrit in opcrc:fiait ocdtictii c
Undc brt voU> 9> poficrio: caufa prcfuppon at p: io:cj in
eflendo 1 operando.tam^ poflerio: opcramr.oa to cp poi
non fli in opcrc aim poftcrio: ocamr: q> ctiam p:io: fit i
opcre 1 in cfTe in illis quc iMbent flntm. fcd in carcnttb''
flm non opo:tct q> p:io: caufa ff t.faltcj quo ad opus: qd
poflerio: opcramr.fed dc neccfTitatc p:dupponit opera/
ttoncmdttsp:cfiitf1e.Ctlxcvidcmrecintentfocdmen Co.6»
tatotie.vtpj ifpicicnti comenmm. q: oicif 9 i vniucrfo
caufamm fimimporc d^p:occdcrc ininfinimm.iboc
eflcntiarr.i c car^tce flm tntelUgunmr fimul non cpfte
tes:faltequoadoptie.bifvcrameflg7 oenecdntate po/
fleriot cl recipit ^tute a p*. 3ngre 6 0 oiligeter. (TJriic
vltcrt^cie funt acciitarr o:dtatc. q;: vna non ^fupponit
alii Dc nccttatcinec iccndo:ncci opando^nccaccipiedo
f tutc ab ca nccio.fkut apcj oc ftUo 1 prc:q: fi ftUue pu
' )ttbri
^criTtftct pfcm ita gnaffct pfcfn:fic c?. CC*nota q> Icaufle
occiUJtro:dinatl clTc p.wiTu^tnifi^petoiiptV itcUigi.
Uno modo Tic 9 o<e (int 1 octti. aiio mo fuccdTiuc (ic 9
vna aducnicntc.altcr j comtmpitiir.
Ifciu^ VII oiNcfiintadq6nc5tr«:5nc8.Ct*^'"o
lfe^lt> vllW cft.quncncntialroidinatjefimprrnon
etl j[>ceiTu6 i ifi^.ad qua ?ncm pjobanda ^mtttendu? cft
61 a;:.otc. q» 6 niimcro mcdio:p : cytra que ^ aligd vUi'
mt'i 1 ^'"mc^c cft q; fit ca oi»? alioc W mcdij t vltimi.
£t boc ,pbat ap.qi vd cf^ ci vcl mcdiii vcl vU imMj:
fcdnovltimu.qznibafcqucrcF adipTiirfcdcicft adcui''
e^fcgtur aliud.fSitV ncc mcdiii crit ca.q: ilUid tifi i vni''
.f.vlrimi.T (ic non vn iucrfl.cit non p6t c(Tc ca pjimi.qj p/
imun non fcquitur incdiii.grtlingfur Q>piimu (itcaufa
eium.([ 0cd alige otccrctrgj tncdia (iint pla $ vnu j. g
mcdiit pot ciTc £.i piuriii? q*clT p Ss. boc rcmoucr.air.
Mccs.Q' nibil oirtertmcdiu cc vnilrautpturaifiucfint ft/
ntta vcl infinita. q j fcmp mcdiii non ent ci nifii vniue.q2
oia mcdia non piffcmnt quoadcjufalitatc.qioia medio
Oicuntur tm rcfpcctu vlnmi ca. t vnii non refpecmaltC'
nu0.q: media funt radcquo ad roncm mcdy:i vnii non
«rit atmd. v»1 brt volo (i alicuiud finiti fint pUircs par/
tCB mcdic.non ocb ptce fir.mo funt mcdic. nam qacdam
magteapp^opinqitit p.qncdi magi» vltimo.-fcd in infini
to q6 no bj p" 1 vlt imii nulla pa re pot appzopiquarc ma
f}B vd minue ad ^".z fic oce crii t cquarr mcdic: t fic me
dium non crit ci pluriuj.(r ftqi itcmj alige oiccrctQ»
in infinito non funt mcdia.boc rcmouct .d.gj ifinito'
rum idfi modu oc'e ptce lunt mcdic: loio ptce infini
te.q: noncftp^ nccvttimii in infinito.tficocepartceei^
funi mcdic.t pcr nultiue erit ci. q: mcdiii inquontii
mcdiiimnd cca aticumemcdn:ciiomntafintead^ira'
tioc mcdii.^n.^ievifie Jrgiiif fiCjfn ^cijqjgcncrcoMi
fartiin babct clTc illud non c ifi^.q: infinito rcpugnat
^■".fj i gcncrc moticntiii c p ' :finequo nulta crt ca vniucr
fl.qj nil bj roncm cdc ntfi p".i ilto fublato oie catitae aci
ftrcf. (E z* ;5c.(r i JCcritaJVotdinatieqtic bi^tfitij:ctfiit
flirnon crt pioccffiie in ifr.gt ro cft.q: fi cic accritarr of
dinatcq fiint fit:ccni infinitc.tiic miiltimdocfTctactii ifi
nita. ,^ri9 cft frm.g 1 arie f jlfitae oritie pj.p Sp. j?pbf . qr
C.CO.37. oie muttimdo acm ctt fmita.-sria pjq: fi cae accritalitcr
a.40 mdinatc que funt fircfTcnt infinitcninc clTct infinimm t
acm.(rj* ^ cft.o» in accritaliter otdinatie q non brit fitil
fuccclmic pioccdif i infi^.furpofito cp madue fit ctcm*.
Vt ap.t j.t rd cft.gno cft ctcrna.g opj cp gnan tla fint etcr
p 1 2?oe iia.ane pj.fiait ^ie ocrfi cft.q: infinitiTx>ice ^pccfTcmnt.
§exom. ^batio^c.qzllcffcauefuntinfiniti.-^cacfunt ifmltc.
(9,xA», qtreuoluHoncecctiquefuntcacefficientce gnonie funt
infinitc qiio ad Etiatce raioUitidce.Zri fm ftde tverita
teobmclh^nccin clTcntijrroKlin3t(e:nccacoltatVcft
pcefloe I ffi".qi ftdce ponit miidu Iccpilte 1 ocfincrc.gt
pontt^boicm 1 vlti'".i p"" inftane i vttimii.(r'(^once
piime.pl>an t.Q7 in accutalitcr otdinatie qiic non funt fir
fit DcciTusininft^^.fjnoiclTcntialVoKlintttie taccritarr
^fiitfir.£tccd^funtpccdedc^af. Q6 VII.
cCScvcroncqsintHroifum.iif.
bdcBtcqucrtf.vtrnincaiefnalil)'
rird pccdaf i ift'".arguif p 9 fic. gno e
ietcma 1 ifinita.z*oc gnonc.t.8.pbi.et ma cft
i iftnita.t p piie .pccdit i ifi'" » ma. q: gno e ift'*
— — — JpBma;.pDcgnonc. (TT^teptinuiiDiuidirari
t.c.i5-i'7. fnft" pccU.t.s.pb7.fcd oiaifiom^cfcgf oiuifioneponui
3C.C.Z. ppby.t zTb^crgo in ma piocedimr in inft".(C?tej ite.
3C. c. 40 nt^t finitacc} in founalibue coufie o infinuatenMCHC
X.CIZ
€16 VI!.
I^Tnlra.gmScfifftnita.tpirteinca pzocedimr^infi". Tx.{i.
et of irm J f . i illo q* cft inftnimm p:occdimr tn inft^.q:
ficutinfiniroclU^occmisfintms.ficininfinirocftj^ccl' ,
fue inftnime. fcd macft infinirj.ct Ira.ct p ocgnationc. ;^-^*»4'
t}?p()V.^3tcc6mctato:Dicif.q»inftnita6 cftinrctHie Z.c.<J7.
ma j.g ma c(\ iftmta.q: pp qft vniiqScB tale:t itU> ma
giecrttalc.p:imopoftc.t.i'tMiiue. , £.^4.
iGki^t^y^ftft*^^ vutt ar. in picdicta tra. vbl oicir.
^ppOUCUm atvcroncqjinocoifcimporcdti
inft" ire ipfo furfuj bt! tc pn".vt qc ignc qdc aqiia.c)c ba£
vero terra.t ita frmjj atiqd fien gcnue aliud: t iftam pte
ejcponitcomentato: fic.Qje^5bj (e oc moucntc ca t malfc
q: notti cft oc caufie mouentibue bf e cae vlrimii:tqnm
eft ab cie.vtrii txibcit p" a fHpio:i:Dc caie aiit matiVeil
cconucrfo.ccrtii clt cni j cp brit a fuperio:i: t quefJtu
eft vtmj babcit vttimci in ocfcWcdo:t mnc tcgimr flc.
q> ncc pioccditiir in inftnitttm in ocotfum i ci mati ipfo
furfum britc pn'".^ fic fiirftim cft oarc pmi maj.vt tgne|
qut c(t pncipiil in gcncre maep Airfum afccndcndo. qcq
€% ignc fit acr.t ejc acre aqna.t e^c aq tcrra.Ct ita femper
atitid ficri gcnne,ita g> non fit oarc vltima mam in 6fci
1Q/Arin^ittti adintcttecrii rdcdo:c(Timpore.
lrlUl4IlUlllll q5nie.Q>fiaitDicmmcftoccii»cf
ftcietibue cp ouplidtcr o:dinanf : cfTcntiatitcr : t accdta
litcrflfc«oemalibiiecaufie:ittcoicunf cetjrialitcr o:d(
nate:qi! pc^erio: piefupponit ^i: 1 no pot cfTc fineea.
fUm fc bj matcria p' t (ignata^ flic in atqe ccntiatV o:d(
narie:t Bnon accipif vtrme quo ad opationc.q: ma non
eftpncipiiioBationie:fiattacdpif in ciiecflficictib''.©^
caemileeoai^tarr o:dinatc funr:qu3f vna no oc ncccf'
(itatc ^fiipponit atii.ncc vmrc bj ab ca-.iicut appj ftnw/
tcnje idiuiduor :vt fo:tie platonie.t fic oc ali|e.f~Ziic
o6c ftit ad qonc tree ;5nce.(ri^:ima.g> in caie matitnta
ecnriarr ozdi^ndjjccdif in ift".(rz?q' in ciie malibuo
accritan^oidinariequc funt firno .pccdif i ift^^^r?'-^» »
ciie malib'' accritaTr o:dinati6 q non (Unt fir poteipccf
fue in inft" f^itc ctcmitarc miidi.vt vtilt 3?. (T-p^imi
pncm j?bat ar.EOuaeronce.tantcp^imaronejpmiP
tit qaanda oifhnaione quevalct ad p:opofirii:oimittcn
do qiioatigdfiteTalio.i.pott.fkmcTrbiftbmie.i.poft to
lia fcOjrotimpiai. alia fcfta. fiatt cr fcfto pafcc ftr fdhij
pctbccoltce.i.poft.C Sdbtic e Dupt)C modue quo cj:alio
ftt atiud.Uno md.vt cf pitcro fttvir.i.C): impcrfccto pfe
ctu, 0c6oeicaqua fitaerticpcjrcontrarioconrrarium.
mnca;:. maniftrftat iftam oilHnctioncm pcr otipliccm
oiacrfitatcm oiccne.i}' noe oicimue ficri virum cirpue'
ro.non ilU) modo fiait oicimue aliud ficri pofi:ficut et
vapoicncbutjj:ficutcxponitc6mcntato:.fcdficut cicl'
pcrfccto fit pfcctii.Uri cr: oifpon tbuif» pticrt nnpcrftctia
fiunt Dtfpofirionee vtri pcrfcctc.q: illcivrfiaumr fitait
eicmagnimdincimpcrfcctapucrifit pcrfccta magnitit/
doviri.tCT:cato:c impcrfcctopucrifit pcrfccrue caloi.
vndc oifpofirionce {Htcri mancnr quando gcncrame eft
Vir fcd non mancnt iintvrfcctc:fcd pcrficiiinmr.ficut in
mom Dcalbation ie gradue albcdinie p:io:ce poft tcrmi
numpcrfcacalbcdinie mancnt:t pcrficitinmr ^Mue.qt
(icntoicitc5menfato:)°pbi.q>mome;!mvcno:c accc Cd.4.
ptioncm eftacquifiriopartie poft partcm aliamte pcrfe
ctionieconrinuct)onccpcrficiamr. vndc in viro manft
oifpofitioncs pucn:t pcrfccrc lun t tam.vndc ficut i atg»
moribue dl cp p:io:ce oifpdnce mancnt pofi^ fuiitue i
motoe t perftciunmr pcr termintim mome.fic cft in mo
ttt pueri ad virum.Zunc ariOorcU^e probat boc fcciidii
Cdmentato:cm.9>gcner<iriofcmpcrdt mcdium inter
eein actwtnonefliefliitpUcitcr.^toidt Commcntatoi
Sccrtfidi
^vm opponttnnir c(Tc qiiod cf\ i acai.i non cfTc fimplV:
non g> finr vcrj contr jdictojia; fcd itcUit 9) aliqujrrfut
opiX)(irj ljrgc.t:t filr qiiod fit 1 inoiicrurcrt mcdiii cjci
fhf ntie i 3cm:i non q:iflcti6 fimplV. £t addit comctatox
(nobandoplusQicpnon dtc (imptr nonftt gcncmtio.i.
impolTibilc vt ntgcncrjmmrncctlludamwgcncratio
coplcta cltripo!cclh vt (it ctiam gcncratii.rcmjnct crgo
Vtgnamm fit illud cuiuo cfTcdlmcdiu itcr non cficzee
iacnui cf\ illud c(\ i via gnonis. (TZunc addit 3;:.
Q» (cicne of ficri C]:adifc«c:t boc cft quod or adifcca fit
fcien8.i:t addit comctaro! non Dicim^gi fcicns fit adi/
fccne cj: fc.nccc): non c(Tc fcic.fcd cj: rncdio intcr fciam t
ignotantiam quccft puj?fcic.tB cfladifccns. fcd in alio
modo aliud fit t actu ci: alio 1 acturvt cx aqua fit acr ti^
r):contrario:quod no manct i acrc:fcd gnato acrccoiru''
pitur aqujrinon manct aquj:Pm qr aquj ncc vt cft i via
gcncrationi6:vt adifccno manct in fcictc. tt fic cflX)nit
c6nicntatoi.crTlotandu9»clTcinon c(Tc acccptavnu
fojmitcr vt c(Tc i actu:-: non c(Tc i acta-t ce in potcntia:ft
nonclTcipotcntia.-rclTcfimpfrinonclTc fimpfr fontp'
dictozia:': fic non babcnt mcdtum:fcd cfTc 1 non c(Tc Dif
fojmitcr accc^na:vt c(Tc i actu: t non c(Tc fimptr non op/
ponunmr contradictoiicM fic bcnc c(lmcdium:vt ilUid
qdcdi potcntia.-ifificopponiimr bocccaufa.q.mcd".
fic intclligit Commcntatoi. ('CXimc ponit fccundaj
DidRircntiam itcr illoeDiioemodoe ficndi : qm ambo nd
rrflcctuntur ad tuiccmu^t c^pucro fit vir fcd non ccon'
iicrfo.qj fi ficrct cconucrfo.tunc in gcncrationc cj: pfccto
gcncrarcmr ilUid quod fit ipcrfcctum: 1 rcmancrct i co:
vt ma:q!S cll impo(Tibilc. vt Dicit C6mcntato:.fcd in gc/
nerationc cr pcrfccto bcnc fit ipcrfcctii:ficut cj: viro pu/
er.i.pol^.tiiccjraurora.i.portaurojJifit oice.vndcpcr/
fcctu; non c(lma impcrfcctiata rcmancat in ipfo. fed
aUue modue fiedi rcflcctimnq: fic cx jq fit acr.ic;?.
\hkta ^tCta irgiiitfic foiingcncrccirummatcrifl/
it^W VIIIW iinnipjoccdimriifr.boccfrctJUcrooi
cto:ii modo:u5: vcl vtro<|^ modo:fcd nullo i(to:um itio'
doni.g v.maio: cft manifci^a pcr fulTicicnirj otuifiocs.
iTuno: occlar Jtiw in Uttcrj.quc oicit;qi vtroqj modo eft
impotc irc in infr.([ Xunc p:ob Jt ocp modo. q: in pii'
mo mo fit aUud cjcalio ta$ mcdto.mo nccc(Tc cWcffc fi/
ncm mcdioc.q: ficrtrcmj funt finita: tunc et mcdiii nc
ce(Tccf>c(Tc finim5:fcd itaDictiicIlq?c]ctrcma funt vtci
-rnon dTc.intcr quc cft mcdiu quod fit vt impcrfcctu,: 1
qUod/it pcrficif pcr cxtrcmii: vt txicr p vinj. g non cj»
ccfliie in infinitu:ctiam in alio mo ficndi non fit jpcdlue
ininfr.^niJ.n.rcflccmnmradimiiccm.qjgnovniuflcft
co:niptio altcriuo.ic,5.£t i lUis vbi cft rc(ic7:io no fit pf
ccfRie i ifi^.q: c% ignc fit acr.cjc jcrc aqua.i c,5. non ,pcc/
dimr In ifi" i ncutro modo. ncqj pcr pue i vtroqj modo:
qzmbilcdintotonifi ctiamfiicrit inpartilxie.gtcoin/
mcntato: addit q> idcmoduo ficndi q cft intcr ?ria crari
etiam in c6pofin9.(r I3icarguit z". 1 pue p:cmittit vnii
Vtilcq6valctfibi.d.Qiiporccftfirr pmum fcmpitcrnu;
co:njpi:t boc p; .q: p'""' incUidimr in fubo.q: fi clTct coi'
rupribilc.mnc non cfict fcmpitcmii. vndc icomiptibilc
icludimr oc ncccfTitatc in fcmpitcmo.tDicp^imu fcmpi
tcmum.q: piiplcj: cft fcmpitcmii.q^di in idcntitatc na
merali:vtcclu vd pn" obftractu^. auud cft fcmpitcmii
fm fpcm.q^ trt coirfipitur in indiuiduo:vt b6:m6 pmuj
fcmpitcmii of ad ofiam fcmpitcmi fm fpem. £t mnc or
gmt ap. hn intcntionc c6mcntato:ie fic. 3n quocunq?
el>p:imiii vUimii:ibinonc(tp:ocdTu9in infi*.q: ifini>
torcpiignjt pmum z vUimu:fcd i ciie maUbus cft pmii
t vUimii.t boc oc clorat tn Uttera 9 fit vltimii fcmpitcr'
VIII. f
iiam:cr qtto non fit aliud in furfum.vtignfs: vtoeclani/
mm drp:ius.q: vidcmtis Q' gcncrario n6 p:occdit qc fu
perioziiifi*.q:icnsivmcnitur advUimii afccndcndo
vtadignc.ftmnc c6mcntato: iuuatic6plcdo.d.9>nc/
cdTc cft vt gno cro:u5 vniue qc aUo babcat p'" pn^.quod
nognamr cc jUo. qu'i fi in lUie no cct p"" pn^:ncq5 fmts.
vt in ignc.pn^.n.non itcUr nifi i rc bntc fincm: 1 q6 bj fu
ncmnccdTariobj pir.q6.n.noninccpitnccocfinit:Tq5
no b; pn" dl ctcmum nccdTario.i mnc ocb; infcrrc c6/
clufionc.Qnon cftp:ocdTuB in ifr.f; infcrtaUud.f.^jnc/
cdTc cft qy cyq p co:mpto aUad faaii dt no cc fcmpitcr/
nii.i:tbocfcgt cj:bocqfnficfip:ocdTuGinifr:tuncq6'
Ubct gcncrat aUud g fui co:niptioncm.f .g.fit iUud terr«
vTatigd aUud pus tcrra^Ct fi ilUid gnarct aliud : tiic cov
rumpctur.q: gn.iit ipliim p fiii co:ruptionc: ficut ocrfi cfl
oc cUe.fi tiinc co:mpif non cnt crcrnii:fcd boc xclTu; i
p:iue i futv6nc.<}) ma piiia cft fcmpitcma.g ifcrcndu dl
oUq6 ^u i quo cft lbme:vt tcrra vcl aUtid:T no gnamr
aUiid E fui co:niptionc: aUogn non cff; fcmpitcmus
qd dl ?cc(Tii5 ii.<[. Ilota quUge fo:tc Dtccrct:cj: ma p*
oUquid f it.i tii ipf j non co:riipirur. i)6m cp cv ma fit ali
quid non ta^ cp 5irio:fcd cj: fubo:q6 im jncT.!3cd I? flf .
intclUgit aUquid ficri c% aUquo tiqp cj: contrarto : quod
non gn 5 1 a Uud n ifi p co: niption C5 fu i : vt ocm cft oc clia.
q:aqua non gniit tcrri nifico:nimpjr.mofi magnareC.
cj: tcrra:vt cfm cy cro:ipf j non gn Srct aUud nifi p fui cou
ruptionc:q6cinc6iicnico.gn6p"inRantia.C^oz'c5
cUinonie.fiiciiemaUTj" acctltarro:dinatie qucfuntfir
cifct .pcdTue i infi^.tiic mulnnido jctti c(Tct inftnita : fic
pdcrn crt i pdca qonc oc ciie cflFicictibus : ita itcUigc oc
caufie malib"!! . "(^6 5' onie q: gnario cftctcma. gcrii
i^ma p:occdif i i(i"'.i P accrttjrr.t t ro tada cfi ^ie.t ifia
? p:cfupponit dcrnitarcmundi.iboc vuU ap.t c6mcn
tato:.2n f^m fidc 1 vcrit Jtc in ciio m.TUb^accnt jtr o:di
nari6:nuUomoproccdif iifi^.q:mjnondtctcrna.q:t/
ccpit 1 Dcfinir:n6 p motu:fcd p aUam ^pductionc.f.p fim»
plicc cmanarionc.q n6 c motue nifi cguocc: illi non vi'
djtar.nccc6mctato:.q:n6p6tc>uincicyfcnfatiB.taTn5
rrttirfl f^-2dpmi.gnocftctcr rfitfu^naj.
I viivt? na.^ftarjtio p:obJtoc caiemaUTnw
acciitarro^dinatiefuccciTiuc.tqnofunt fir.t B c :xdTuj
p:iu6:': P ftatc ctcmitatc mundi.(rad confirmatione$
cum Dicimri ilb quod cll infinitum.tc.xcdit .fi fit inft
nitijfmquititJfecj^tcfjm.XuDiciG.mapinj .ic. )ti6m
gj no cft mfinita ma cp fit qiunm; c j:tcruin finc tcrmia:
fcd biT cft infinitci quo ad dTc t fo:mae.g: nullu ce incla
ditvrformiccntijrr.q:idifTcrcecjdoc cciad fo:ma9
oce.fs n6 f ; qBtitatc actu 1 firdl infinita ma. (Tad alii
r6ne ^jti^oiuidif.ic.vcf cftfuccc(Tiiic':acciuatr:': ficct
cft oc ciie matib^.pcdTue actu i ifraccn tatr ■: fuccdfiuc.
(Cad alia.ap.,pl>at Jfinitaic.ic.i^6m vf p:iue gpmii
ifinifa.q: n6b5 Dc fc cc fmitum.f; p fonna q ma cft i po'
ad oc ce ad oce formas:': fo:^ tribuit f muatc: co g? tcr/
minatma5.f5tiTman6cifinifaquoad$ritatc acm qc/
tcnfas finc tcr"". (C£odcm6 ad ociti c6mctato:ie.q:l/
finitaecin rcb^^pgmSm.cogjrcemobjvna fotmimo
atia.': B c pp ma$.q: ma e i po* ad oc; fo:m i.q: c maj
cctn5c?. gjrBtiTnofcgf gjxvccdaf iifi^icaie mStib*
ecntialVoulinaria^vttaaiielfpue. Qo VHI.
(CSnipltnB autcm i qnod cufaocft caufa it* xx.t,
7Sii>ftttif circaiftjmptc.vtru fit jKcf
^trilUr f„9 iif,-" (n ciiB finjtiboe.ar
guiF p 3» fic.appcrimo finis c ifi*.^ t ci flT e(l
infinita.ipcr ?fcquc6p:occduur Ininflnitaf,
•Lihri
In Muflo fmaliV.affs pj. pcr Sp.p poUtriccvbiDicir.a»
mcdiai9 appctir fanarc in rfinim;..pt»Jtio :3nc.qj potcm
2.CJJ. ricDimgiuinrpcrobj.rc^oDcaia.cr^ffcir.bonojpccdif
in ifmitii: qj griarii cft L>oni'i gcncratiois^ficutpfcau c bo
2Cc8* nii iefccti.crgo in ci fmaliiqi finie t bonu idcfunt.fcdo a
3C^.j. ^b^.x z^vbi. (EJtc finis i foima coincidut.z°.pbi(I.©$
Xx,i, in foimis cft ^clTue in ifminVqi ma c i potcntia ad ifini
Xx,70, U0 foimae.i p ;?tl9pccdif i ifmitii in caufis foimalibus
1 f inali b^.c; 3[tc fi cct ftatue in cais finalibus.tuc vltla
ci cct mclioi oibus^fj boc no cft vcp.g no cft (latus i cau
fie finalibu8:mdio2 cft nunifcfta: qi nnis c optimii i mc
7U.9, Uu8 bis quc oidinanfad finc.ct z"-: S^buiue.minoipyq:
2C.CO.3. nibilvnii cftmcliu6oib''.(L3teGpomim''^barcQrvn''
finis no cll<3iu5:tilc,pbahi crit i}> ftatus no e in ciid ftna/
Ubu0.i boc f^: qi flcet ftatus in caufis finalibua:tiic na>
rcf ad vnicim fmalctadquioiaoidinarcnr^tEpilBCce
vnu0 finiaoius<03 ^Jbatio b^q» non ITt vnus finia oium
cfbqi ocagca qd agit pcr i^libcrationc 1 cognitionc: agit
CR fmc: ifta c manifcfta: qi ratioanafoc bie quc oidini'
tur ad fmc;i boc pp fincqi finio cft pncipiu? i agibiUV:
fj o^ ageo no agit be fmc: vt illa quc carct cognitioc 1 6[i
bcrationc:': fic oiu j agetiii no cft vn"' fini6:q6 crat pba".
©ppofifum
jfld intcllecf um t^ltllSL^T.t^t
dinatcqdln .funt oidiatc cflcntiafrfiait qti poftcrioi fi
nis Dcpcdct a piioii virrutc: 1 vtutc rccipit ab co:fiait fc
bsbomoadoiaalia cntia: vtfmioi intclligctiaclTfmis
boio:': Dcua cft finio oiu5 : vti poficrioi c5 b; roncm piin
cipiandi4piioic:fjcicfmalceaccidcnfaliroidmatc(lmt
qrt vna no ocpcndct ab aUa:ncc rccipit virtutcab ca.fic
fe bj finia fcnbcti8:t airrt tiB:i fic oc alija. CCr B odc
fimt ad qon^ trce pnca. CC1^"'i cft.cp i ciio ftnaUb' ccn
tiaUtcr oidinatl non cf\ piocclTusi infinitum. CTz^^» i
• caufisfinaUbftsaccntarroidinanoqucfuntfir^ct nocfl
pioccrTtio i ifi^.fr j° D6in.gi icaiifie finaUbiiaaccidcta'
Utcro:dinatl:qucnonfimffit':fcdfucccfltucotd(nant:pt
cfTc pioccfTue tn ifi™.': boc ftantc ctcmitatcmundi: ficut
VuU 3;: .1 comcn.CClC-ilmi ;5nc,pbat a|:.+'' roniTjue.
gt p ponit Dcfcritxionc finie oiccne.g? finie dt q6cuiaa
ca.Ct talc cftamio cflc n on cft in rc ppaUamcaj in reil
la.fcd oce crntce in rc cic fimt pp iUaj final^fiait agca
ma j 1 foimi in bnnbuo agce ma j 1 foimi:fiait qqwnit
C6"'.': Dic i biirib' mam 1 agcne. £t mc a:^.arguit: aut
cll aliad taU' gx^thi aiiiio oia ftiint:': ipm nd cft pp aUA:
aut c(t nulUi talegra cuiusoia.tc.fiDicaf p mo. q6caU/
gd pg q6ota fiiiriipj pp nulUim aUud:ninc non cilpw
cc(Tu9 in ifi".qi ipfum c\\ vlrimu : 1 i piocrtTu i inft" non
cft vlrimii.fi aut nuUii cf^ talc.fqft aiiue gf a oia ftiit.riic
non crif finis.qiDdTnicrcf Dcfcnptiofinis^tfuiiciTcvt
addit C6mc"".fcd boc c icoucn ice.qi.ii ponim^^ciTc fine
1 Dcfcriptione «":-: ^jmc^^^.Dic q>cSi fmar c poftcrioi i gc/
ncrarioc^iSoi ic(Tc -^Dignioi.T^ocarguit Sp.T? ©t cit
pccfHis i ift" i ca finaU:tuc latctcr aufcrrcf na boni. fj B
cflicoucnics^qibonuifinieidc (111:1 oia appctut bonii.
Ca.p. ejrpctbi.rinoaufcrf naboni.qiDcfidcriiinatcnocodo
fum.vtDcmcpite.5i1apj.qipoft(gjPCcdif iih^^ici fiiia
U.tiJC no iiicnif aligd:pp q* oia agut.i ^a cuitie oiaftttt.
qi non cfb vUimii.ifmiecrt bioniinac.qteadccfitiic ni
boniifmio.etc6"*.addif. Qdocfiniit fin^odTniitoc
bonii:i nibil pcipit ipm bonil.nibil.n.vf cc bonii:nifi pp
coe fmalce.(rT>oc argiiit i?fi c(t ,pcdTu9 i ifi^.tiic nuU'»
bj conatii ad aligd factcdit.et 15 cft frm p fcq: rce bobct
apprttrii ad aligid faciedii. p^am ^bat. q> nulUia ocanir
aaal^dnfltfattnntaod tcrminii vcnircfj ffeft^ccflU»
iifi* nuUuBEUcnirctadtcrminu.CtComc.additiuuan
do:q> licc t arrificio 1 i artioib^^voliif anje.fiicoj cc m na:
cuaretmitcf nam.gnact n6agcrct:fitcrminuen6 c(Tct
pol3io.Htadditcomcntatoi.Q»as.Di):itboc.qimuUian/
tigncgabitbiccim cciiilocunieeftcotracoe.rYby. X.C7tf
CCt^ocarguit+Voncifu^.Sic^TctjJCdTiieiifr.fucnul' 77- 78-
Ui ciTctagcnopiteUm.fcdboccftmanifc^Tcfatfuj.ottaj 1'79.
ptat.qi ifclt'9 piactiate no agit nifi gf a tcrmini 1 vttimi
g cft fini9:fcd fi dTct piocdTue i ifi". riic nulUi c(Tct vlti^
1 terminu8.£t comcntatoi addit:^» intcire oQatiuua no
agit omne qd ogit nifi pp altud.i ilUid cft pp q6 cft acrio
ftnita.vlrimu.n.cftfiniaqditcnduntacttoco.gtt^dudt
^am comcntatoi.fi non cctvUimii ad qt> oidmafactio.
tiic ictio ccf ociofa.qd bj p incoucnieri. cr^Ciic piobaf
z* rario pit''c tact a.fi ctTct piocdTue in ifinimm i can
fiaaccidcnfatifcroidinatt0:qucfuntfir.tuncmnUitudo
actu inftnitadTctfir.q6cftfalfu5.5°pbrfi.piobatto pile. J:.c^6.
qi fi pioccdcrcf i ift" i canfio ftnalibtis qiic funt (ir. ninc i.*)!*
fince acni numcrarcntur ifiniti.([ '9\iXio tcrxic ?ni9.C[i
lianfcctcmitarcmundiinfinifamdiuidiiagnjrcnf fiiC'
cdTiucquop qdlibct babct fuitm fincg fincs oidinitiu'
accii tatV.tit f m ftdc 1 f itatc cft ftan»0:vt pue tactii cft.
rAtit^nca inopp^.cradpnii-JPPcnt^finio
XX\X cftinfmit^.ic.ibdmqiap^vftnim
ec inf inirij pot itctri otiptr.Uno modo ^vfif iiic.aiio mo
ncgjriuc:q: no finitaf pcr altud.XDodo a^ipcr itue ftnia
non cft iftninte p mo. qi mcdicus n6 appcrit fanarc i ifi'
nitu itcnfiuc fcmp ptus 1 plus.qi boc cft iporc. qi oia nl'
liaoctcrminatafuntadituj:!mi'iimmimu.fcdappcfit'
ftni0cftifinituencgafiuc.qin5fmif Jt ab3tioq;o ftnc.
Vil i boCiOi^Tat finie ab oidin Jt ie in ftncqi fmte n6 oidi
naf:i finitaf ab atio:fcd oidinata i ftnc ftnitanf 1 mcfu/
ranf ftn fmc.qi fm cttgcntiam ftnie op; cct cra modcni
ri.Ui! ct oic a;:. j° oc aia.^Jngrcrc vtni; boc agcdus fit U5.57.
vclboc.roniec.qi opj oia vno mcfiirari.i fic appcrit^fi*
niencgjtiuccifmif^.qiftnionon ftnitaf abalio. vcpnil
\CM^\9 finalib'' dTcntialr oidinatl no cft p:occ(Tue i ift".
fjicauflefmalibuoacctifarroidinatis bcnc (inoccdtmr
in ifi^.vt fanarc inftnit ao fcbics: vcl atias infirmitatcs
fuccdrmcvt oiaum cft.CL Sd atiam roncm.i bono pio/
ccdimriifi^.ic. CMSm.g^ i bonodTcnriatiteroidiatono
pioccdimr i ift".qi cft oarc pmu bonu;:a quo oia babct
IwnitatcvtocHtn.fcdibonieaccntarr o:dmatie fucccf'
fiucbcnepioccditurin iftninim.i ficctiamconcctTumi
in caufie fmalibue pioccdcrc in inftnira j. crad aliam.
finie 1 foima comctdunt.ic.conccditur oc ftnc intrinfc/
co.Zu oicis.Q' ncn cft vna foima.ic.C>dm cp i catjfio foi
malibusciTcntiatroidinati6cftrtafU9:iifoimieaccfito
litcr oidinarie fuccdTuic bil cft jjccftiie iift^^.iboc vidc/
birar in fcqucti oonc.i bocct c>cdTum c oc c<3\\{i9 ftnaU*
bue.crad alii.wi cct ftante i ciie ftnaUbuo.ic.:xcdtr.
9>icanfia ftnalibuecffcntiatroidinatiofit oarc optimii
vt oeii g c(i optiimim coium qite tn na: vt oict um cft pii
mo butu6:i fic ro no oc ftn ibua ciTcntia t'r oidinarie.
Cnad altam.ro ft po(Tct piolxjri no cft vna cmh ftna
Ua.ic.pccdirar.i cfltnrialVoidiatl.ad piobationc. 9>oc
agcna quod agtt pcr cogninonc.ic.i^6m.\2> fiiic fit agca
pcrcogntttoncm:fiuc fitagcsnalc finccognitioncfcmg
agit pp ftnc.vcp cft g? itla quc ogtin t pp ftnc:ita qp oiri /
gunntr ab itrifcco agcn tc:q6 cognofcit 1 c»ctibcrat.fj que
non cognoiciit 1 odibcrit tUa agut pp f incm:i non oiri»
gunmrabitrlfecocogfccntcfsobqtrifcco: ficut fagitta
tangena mcti non cognofcit mctam. tamcn otrigitur ob
qctrinfcco cognofcctc^vt fagittitcfic nararalia aguntj>/
i
CSiB,
fter fintif n6 oingnn f ab cjxrin fccoxfi eo^nektt
kd ab cjmnfcco vt a fuptoit ci:q! oicucd^.iz.b\
gynflnoagttnin rrtncmouraa ftteiotibua coufis.
£tftcadiUiid. Oo IX.
(£0cd ncc quod quid crat c(Tc.
^^««firiif vtrtiinciid founalibue
latrilUr fitpiocclTusininfi-.ar
gutt p ficgno.pccdir in infi ".zTocgc'
IX r
J ncntioncT.S.pbr.g in caufie foimalib"
l]rp fr>}mapl>finiflgnonifl:vt vult cd^^z*
pbf .(C^td i illaci cftpixclTus in infi™. vbi noeft
in" ncc vltitnii.qi ftn ttii b j pn" i vltimii. i p opp'"
infinitunonbj pn" ncc vltiinil- fcd i ci foimalt no
eft pn" ncc vltimii.7.b''. vbi Df g> in foima no c(i oi
do:t intcirr oc founa fubali : i in vno indiuiduo no
enifi vnafojnM:vtc6ttcrDf.(L3«f>n"f"criepio/
ccdif tn inft^.vtocB oicut.qi numcrue cft infinitus
fm app6ncmx)i qciicc numcro oato cSt oare truio'
rc.j*pb)r.falnumeri funt foimc et oiuerfc fm fpes:
vtcoiterof.gincaunefoimalibueepceflits iifi'".
^*^t^Cttiti*t vtiltar.ini>dictalfa.vbiDic.
J^PPOniUm frdnccq6j|der«tcflc:^'rcdu
ct od alii.ic.vult oiccrc 3^.91 rofpJRilTima vt bo-
minid ^at c% gcncrc 1 ona.i rcdwcif ro boie ad ra
tione atalie:^ ro aialie ottat ttcp ej: gcticrc t ofia. 1
rcduoT ad rdn^ fucioiiett crit (lame i lUie oiffon u
baeifian In fupicmo:vr in ftiBa:-: flc ^gradiij gc/
ncr 1 of la accipiiin nir oiffonce. g n on ,pccd 1 nin'
faifinitii in pnlHie oiffonie.i p ^rte ncc in foimie rc/
ni5.qi tot fun t gradue foimac:quoc fiif gna 1 ohc.
ad intcucctum ^rjSl-c"^::;
pUcitcroidinanf.cncntiatV.iaccntatV:itaintcUiga
lur oc ciie foimaUb'':^^ otcni cft oc caufie cffictcn'
ribUB.Ct oc bocvtfuj crt piiue.-f-cr boc wSc fun t ad
<j6nemtrce;5nce.(I71iitmacftgi in catine foima'
Ubtieeflcntiatyoidinatienonc.pccfTitein infinitil.
dxTDdfn.Qj in coufie foimaUb^acciltaty oidinatl
qnefunt fit.non cR jxcffue in infi*'.(L'j'ortm.g» in
caiefoimaUb^accrttalitcroidinatiefitcccfliucbric
ScclTue in infi"" (tantc ctcmitatc imidnficut ponil t
p.ic6mctatoi.(I ■•piimi ,5nc.pbat ap.in Ifa p'
tnoi ronib^l^iima c.fi in ciie foimaUbiie cct pio
ccfltie in infi".tunc nuUa cet ci ^'.i p cet
cJfoimali«.fjbocc(lfUn.qi mnUcfuntclc foima/
lce q apparcnt nobie.:?rttiam piobat 35 .1 ptib^^oif
fininoni6.qitoiff6ncfiitoticptce.qp vnacft poi.
tillaeftmagiecoie.ficutgcntie. fcdpolkrioi emi'
nue coie.vt of ia.mo in fic oidinatte.vbi nd e pjiue:
ibi non cfl poftcriu6.qi poficriue nd of n ifi pp com
parationc ad ^e:i comctatoi oicit q> fcrmo oe oif
pofitionc foimc e fic.cp ipofc cft vt fit oiucrfirce a
na oiffonii.Ct fi appanient g> na oiffonn j cft ftnita
neccflc crit:vt ita fit oc foimie.f t addit 0"" fi no
erit 1 poUcri":tiic aufcninf oiffonce q ^ftit c%
^ii ipoftcrioii:ietocftruif oie fcia.qz oiffo emc"
oemoftratioie:^ cat fdam. C 115 oiltgctcr ey B
wffi 9 air.vult cp aUa fit foi' gnle.i alia fit foima
fpci.i ct alta fit foi* of icq: cu octHiit pbarc fi*^ in
ciiefoinialibViffcnfcad ptce oiffonieq tpoitit
oiucrfae foimae rcarr.qi poi foi*.f.gnie e magl cois
t i*.f.of ic c min^c^ie.i pp Ixjcpoftponif . vii fiifte
foimc noccnt oiucrfc rcath tuc ocmf atio a:p. non
iralerct:cupbctfinirateioincrfie foi^-qe oatintcl
^n caijfeitS'
tum.
Ugerec ctes otffohisM no bgt B ix^et^*:qhaf
nullo md oiucrfttae in rc cozrndct fj tin oiucrfita»
apgcntiii.vt coitcr of.fj op> (j» ofia ccnrial 1 foima »
liecoirridcar gnii oftc.vri ct oic C6mc.7.pb)r.q)ge Cd.z8.t9W^
ntie oic foimi magtepiaL'j:of la foiini magis fip€t
ci Jtc.fit Lincon.Dic p poffc.iJigcn^^c fo:*malie: vf
ma foimar.oc boc trt vidcbif i fcqiicnrib^jflJz^rS.
as.e.ficctinfinitae foimac ipti" oiffome.nicnd
^tingmrt fcirc.f;j>oc c fTj.ortaj occlarat. qi non 9"
fcircaUQdvfqucq6ucnif adtdiuiduj.i. fpilifTima.
vn fpilifTimii of tndiuidmi rcfpcctu gnie. qi no Dirt
uidtf p ofiae ftitjalce.i p fc.vt p;.z?poftc. ^t oic co
men tatoi q» t)uplc% c modue otHiniedi.Un'* rcfoUs
toiius:^ e ab inferiozi ad fupius.aiius modns eft p
coponeg fit e;>.aiia ro acxft.0i fonnc ednt ifTni«;
te:tu^nibii :?tingcrctcognofccrc.boc c fthi. 5iltflip
qtnibtlfctf ntfi g foimae.23D6 iild q6 e infi" nd ^
intdUgcrcfaUcq adoctcrminatii numc:p ptiii.£tt
oic c6mctatoi.g; fi fda no fitcrit:tiic p" vaMc ipotb
S.<p fciee n6 crit.i ca in boccft.qi rcs cognitc octer
minanf ab intcltii.^nfinitaaiitnooctcrminanfab,
itcltU.qi c fininis.g nibil cnt cognitii. Ziic ac. rc
mouet obicctionc ^ polTct f icri.q; aliqs poflct otcc/
re.oato g> fit infr.trt bn pot cognofci.-fiou linca in/,
tcUigif: in q ftint ifinitc ptce fi ccr: oato Q^fint Ifin»
tc foimc brt poffunt cogfd. ad l>oc oic a^.q> no cft
fifc Dc Unca q oiuidif in infmitii fm fiicccfTiond. qt
nocft tntcUigcrc linci no ftamcrc.i.n6 rcrmtnataj^
vn Unca n6 tntclU' ^m tnfmtras ptcs.in qs oiaidifs
fjintcirrno cetcrminata.qMUcpartcstfinite noii
funt in acni in Unca^fj i po*. fj fic non cft oc fbimta.
qs foune octu fun t in rcb": qua p (tint fozme. vA DiS
q> aligs no cnttmcrabit fcctioncs quc i ifi" jxedite
.t.quo ad octcrminatum numcc cnu; pri*". in quas
oidif linca ^j fticccffionc.(ra^r6 ar. 1 vf rripl
ccrc rcsgnalcs icoirupttbilcs.i p pmittit ouo.pgK
n cccffc dl in tclUgere ma j tn oi q6 moticf .i. gnatur
t coirumpif. fcciido pmittit cp tn infinito.i.ma que
cft infinita nibil ncccflc cl) cc. £t xoidat baic in
ftindamcf 0 nac nibil cft oiftin ctti. boc argtut.ii;'
Uid cft f initii q6 oar cfTc infiniro fiibo. qz infi'" non
octcrminaf ab infinito.fcd a finito:fcd fbimagcne
rabiri coiruptibir oat dTc infinito fubo.vt mac ^\
qi ma vTbj nulUi cevd b j ce a floi'.fj boc cft fi^
babeat nuUd ce. qi fcmp c fub aUqiio ce. crgo bj oi
afbima.ppbocfoimcgnalcs cnintfinitcaij ocnc
cffc fubo infinito. Etficpj i^tma (r'f^6 fccude
;7nis pj qc oictie.qi fi in ciie foimaUb" occntalitcr
oidinarie cffct j>ccfftie in inftnitii qiic fiint fir. tunc
multirudo actncflctmfinita.?na ifalfitas :?tiii*
apparct ct oictis.C '^o ;5niB ct pj.qi gno ecter
na 1 infinita ftantc acmtratc mundi.gctiam t fov
mis inir in infinitu:i ro tacta cft piiue.iCrt fm fid<
iveritatcD6m qiftaniecftinciie foimolibasac
cidcn taUtcr oidmariB.qiiia miindue inccptt 1 DCil
nct:i cft oarc vltimi foimi 1 ^nimi.
94^ r^n^a mopp^.adpmi.gnopioccditin
JCIU I Vllt» utfi".5<cdif.ftdtcctemitatcmii'
di.vrt bflxcdo.ippioccfftieininfi" cfticoufiefot
maUbueaccrttalitcrordtnarie.(radalii.inillacl
cft pioccffiie in infi^.ic.occdif .fi cft muUirudo.fcd
fi non cft mulritiido non op; cfk infmimm. Zn oi'
ds in foimOii^. ib6m q> ibinon eft vna foi* My
ftantijUe.sic.fedDiffidUreft.qiioifhfaUiii ^7^.9
djvoUiit ^barccflicftatiiiciis fomidlib^triftuUt
tJbri
|^td|Mrtiesotff5nb:ttxKnond1ircMtftKtuin.nM
onlibct parti DifTonie coznfdcret vna fo:tna oiiicr
faabalia.oel^ vidcbit oifTiifiiid in fcqucnti qdnc.
065 arr.Qj oulo c in fomis fiibalib':gt qui/
do oicit ^f.7.b''jp non cft ozdo i foima 1 i fubfti/ .
tia.£>6ni q> a^.logtur tbi oc f inah t fpe'* ofia.md
i i lla non dl otdo.qt ozdo oic pus t poflcriue. mo i
vna ofia finali non crt ptis ncc vlrimii:aim non (Tt
nifi vna i vno fuppoflto.fcd oc ali)s fazmis non I09
mr.m t illid bil pocdt clTc ozdo. qi at^ cotradiccrct
ftbia|:.qzDicg>inotfTonccfto:do.qzvmfMre dt
poi.aUa poflenorcum ibi fir acnis i po*. flcut gcn'*
% Df ia:x ^U0 crt fomta potcntiaf: 1 potcn tia e poz
octn in oilTonc.(rBtr pot oici.9 i ru5a no ct^ otdo
iwf.ica^ vna flt pcr fc fubrif^cns finc alia. vt fegf
oplonem platonie oe tdcis.g; vn a vt atitae fnbftfk
ret fcotlUm fine founa r6nali.lxx.n Jiraafrod non
ncgat on poflii ibi.c^ ordo i fiiba 1 i oilToine.^^ vna
dt ipD*:aUa i aau.(irad alii pzobationcQ) t vno i'
diuidiio non cft niH vna ftmna.fi boc cfl vcrii.ttnic
|^vcritatcm.qi ojdo rcgrit pfa.vt pus 1 poftcnuB.
Vtm oot i vno idiuiduo plurce fint founc fubalce:
vdiion vidcbimr i fcqiicnti q6nc.(]7ad alii rone.
inamcris pioccdit i ifuiitum.tc. aiigoiciit9>vc/
nimert.qz numcrinonpcrtuicntad pfcctlone vni'
acrfi>8t oiamt qiT Sf .oic.q» i fomiis non p:occdi'
tur 1 ifinitum.in rclU^nir oc bie quc ptincnt ad pfe
ctioncm vniucrn^illud non valn:qz ouatirae pcrtt
nec od cfection^ niiidi.qt fine maTcnb 1 fenuno nd
fit 0n9ao.qae onatio regritur ad perfecnone^mii'
dtqiftrtegnanonenonrcmanet fpeeperfectc:Tfl
DtuUtoe pertinet ad pcrfcctione; mundi^ninc ma/
gtenamcripcrfecti:vt rrinicao laU) fkut fcnariue.
arr oicunt atq.^ i numerie bit pioccdinir tn m <
raiitn; fijcccfTiuc^a non fironodo oicun 1 9> i fo:mie
non puKcdit i ifinirum nt.f$ bil fuccclTiuc. ilUid c(l
DifficUe tcncrc. q: illa quc pcrtincnt ad pficctionc;
tniindieAtti4le;:fiucp.fiucz'' m6:op;9>fintiactu
quolilKt iflanafcd oce fpce mundi quc pofTtint c^:
Ketad pfcctionciniidi.go$4>fitrintiacni.q:p
oifTcrutabidiuiduie.moifticonccdcrcntfpce
nnmcro;t i^inercad pcrfcctiones vnuicrfi. crgo fi
fpce numcro;p pilte(Tc.05g» firfiht.(r05 fo:rc oi'
cce.Q' aliqua fpce cftquc non acni li eft: ficd poflca
eritrvt aiiqiu fpce niimcri.mo ponar 9> ira fit.tunc
qucrat abifhe.vtrumvniucrfumpuB fuit pfccnij
qH i(ti fpee non fuir vct non fiiir pfccnim: non p6t
oici gp miiidne pue fii ir pfccnie: cii itla fpcs princat
od jjfccrione cius cfTcnrialc.!8i aiit oicas q> n6: tiic
aducnieTtteiftafpecritpcrfcctio::iq|diuoe8 fpca
nomerinon funt ocra nu^ mundue crit pcrfccms.
Uttp6roiciatr9> in numcne p:occdanir in infi*.
Bt ca Dicie qp numcri fiir foune. tylm q> n6.q: vna
fola eft fojma fpccifica oiiim numcrop. q: tcman''
n6 oiffcrt a oualitatc i fpcfiicut ncc Unca maior oif
fcrt a linca mino:i in fpjpjgt bocp6t pbari cjc s' b'.
ibi a^zxdpatnumeroe ad oiffonce fupio:is 'linfe
rio:is.q:DfiaadditaDif^nifupio:iecritoifT6 infe
riotie:-! abl J ta ofia crit oifTo fuQiojts. t P fic n:po'
t^,^il^^t nitibic6nt«ato:.qafadmoduqiiabaUq nuo.-tc.
^^^^cp^fi qu&>dmodii qiT oUcui nuo addif vnum:aut ab
roimi fpccifica eo Dimuiuifvnti.traffcrt adalianamnui.fitVoifTi
om niinifrop.t nitioncec6pofiteci:pgdcipluribue oifTcrctueqii
JP ^"i"' * 5 rj!f oiminuif aliq of ia.trafTert oifTo ad DiiTdnc?
yri?M t pwia», aUeri*nae.gtrtnrqiiaddtf teisaUqua biia,^^xa
opionc tmitiunr
DidrvMSS I tnffonc aialis : q> cft corptH nutribilc fenr
fibitcfi oiminuimtisvtrimam DfijmcnroifFinttio
vcgerabitiii.er fi nddinir .iliqua Dfi3:vr roncttrcrit
Dtflfe boie.mo oifTonce irtc fupcriojis 1 ifcriojis n3
Diffcnmt f m fpcm.cr^o criam numcri non oifTcrii t
ftnfpedcm.3temnMinoncomponunf nifi cr vni/
tanlxie ci^ evportt^bue. ergo partce vr vn ir jrcs q
fimtin vnononoifTcninrapnlJug qucfUnr malio.
Crficocqdcflin vno.cftinalionumcro rcalitcrfi'
iic Ixc fintvnitarcs^fiiic aUq fo:ma 1 of ia fojmalie
fupadditabie. <r Conn-a.fi l)oc eflct vcr q^ocsnu
mcriconacniimiin vnafpetimcarifmctricj noccc
oe numcrie.qt fic oce numeri oucniunt in vna fpc<'
ciefpaUfiima: ctnon ftinr nifi indiuiditafpei(j|>atif''
fimert)equibns non cft fcia.£ySm.cp arifittctrica be
nc cft 6 numcro. vt ocfpi fpilinima: vt 6 numcrie.
vndc t?! numcri non oifTtrrant fp^.ttt quilii>ct numc
nis potcft t>abcrc pUira {diuiditu fub fc : vt trinari'*
numerue bunc trmaritlt illii :i fic oc alqs.ficut ma
io: ltnea.t mino: tinca non Diffcrun t Pm fptn : z trt
qucUbetUneat^fubfeptarafuppofita. Q6 X,
(i:Cotra.qritt)rdrcacdnd^pteadbDc* 16»
vMii» nimcein cais foima-
iibue trithilit fe od etee oifTon is ptobi'
do9>fiibi ficoare ^mii:i vtttmu^alrno
contingcrcr fcirc:-: pboc.f.fhjnim in gtv
flntrcflfttnuf
nbilftriua ffin* '
mcanfpi.poiXtt
arrriidrrf ad ir
gum^iii.qnn.of
(f in fotmla tcn-
ttalr ordinjr n5
^ pccirtieininti"
ntid.Nco9<crrd
r(l6ro:miaqn*
orpcdci a friui<
ccrncctnclTcnda
ncctncindo. Tp
bXcclTaiarg^O
fpft>'nu5?.ing/
bus i .pccirua w
infinitiiuipoiai/
tu.q: na 9€pi*
dct i ciindo a rtii
qua falamgi>fo5
•dinikciM.
bue oifTonie voUiit puibarc ftatii cfTe in fotmie. cp
go q6 b5 bic lociTrdnabirr.Utru ptee oifTon ie U)gi<
cc: vt gcnits t of io fint oiucrfc fo:mc rc afrt pcr fc
iDicorcarradcccludcndii oiucrfiritcfm occptu:
t Oico B fc ad cjKludcndti acciTtia.8t jrgtiitu r pma
q> n6.q: fi gcn''i ofia clTcnt oiucrfc fo:nu: rcalitcr t
pcrfc.ttmcaenuetDfianonpvdicarcnf ocfpeper
fcrfcd boc eft fatfu;.q: DifToq: gcncrc 1 of ia pdicaf
Dc fpc pcr fc in pmo mo D6i pcr fe oicedo: boc dT B.
vtt?6cflaialr6njtc.^napj.q:par8 cfTcntiatie non
picdicatiu' oc roto i rccro:vr d6o. bo cft aia vcI cor/
pus.m6 figcniis 1 of ta cfTcnr oiucrfc fo:mc rcatttcr
1 E fctrtmc cfTcnt partce ccntiatcs ft^^i.
^nnrtrifiim vuUa:p.z'b''.aimcniocb«ic
it^ppui UUm pjobarc fTam? cfTc in ciie foj/
malib^^^trifhitit fc ad ptce oifTonis. qi vna ps oifTo'
nis cft po:.-: alia poilcrio:.afr non ^tingcrct fcirc^fj
toc non p6t cfTc nifi vna fotma rcatis co:rcfpondc/
rct generi x Diuerfa rcatV : t p fc a fo:* q cotnidcret
DricS ide vuU c6m«tato: pbifi.fup ilto ^ a^^^
g> o€s pancs oifTonis funt fotmc.qqxmcs lx>c Dicic
9>genue eft fo:ma gnalis:i of ia fojma fpilis. 'Jtcj
idemd^ indiciii oc boic:ficut oe alijs fpclnisifcd in
boieof^efTcDiucrfjs fojmas rcatr 1 p fc. q^ pbaf
fic.3rtJi fiit Diucrfc fo:mc rcatr 1 p fc:vbi vna foima
efi ctcma:t alia co:niptibit:cuvna 1 eadi fo:ma no
poflitcfiectcma t co:nipcibilie4^:co:ntpttbilieec
icozmpctbiUsDifFcnmtpUifq^gcncrc.io.b^.fcd itx> tefXAS,
minc vna fot' dTgnabilie 1 cotruptibilis: alia ctcr
na.q: nifi f5 cfict q> vna cft cojmptibilis non cotrii'
pcrcf .q: gf a mac non co:rtipcrcf :ai ma fir ingcnt'
ca t incotraptibir. p pbf .afi b6 cft cojaiptibir. boc
cfl ronefonne.fj ct in tx>ic eft fo:ma crcma: vt ani/
ma inrcttccritia. vt pj p ap.z^ oc aia.q> fcpanir boc
ab B fiait ppctuii a co:niptibiti;loqtur dc aia intcl
lcctiua.crgo in algs fpcbus opj c(Tc firr.e crgo etiaj
in fpe fpiUfTima.vt i bote vna founa:c qui bd e bd:
ceF.c5.Sz.
cqcxoi.
©ccundi
1 alia pci* qai cfl aiaL-: alia pcr qui cft coifnM fic ftrm/
pcr jfccndcndo qiiCHifcp ad gnlU'": q: quot fimt gna tot
riint foimc rcjrr Diiicrrc : iino aii fi millcdTcnt gcncra
vniuoca akcdcdo tot ciTcnt fo:mc in fpc fpiU"'rcafr oi
ucrfcipfc.viiDdmdladqdnc^q^fotmagcncris ifpci
rcaXr i pcr fc funt oiucrfc: t fiait itdligo oc gcncrc i fpc
cic fic Dc of la.Jft ifta ;5 pbaf ad prie fcj: ronib''. gt i pma
ronc fupponim f tria.pino q> omnc acciis q6 inclt bomi
m ^ cp aial incllomni ai4ii:i fiait of oc boic:ita itclli
gac fuo mo Dc oibua fpc'b'';'r bcc fuppo p? pmo pof^crio.
qzfmq> ipm ^fttpponit p fc i p fc oe oi.vfi rcduplicano
infcrt vfc faltc in vn iuocis. dTiSc^a fuppo cn:q> omne
qp incft boi f m fo:mi qua cft aial mcft ci fm q> aniaLqi
fm ipm.fuppoit pcr fc. 1 oc omni:q: fm qt.r p fc, ftmt
idepmo poftcrio.i illa infuntpcr fo:ini.(L"}'fiippo cft
Q> fi cll cadc fozma: quc oat cnc boian i an imal no p6t
ifladTcoarcfmDiucrfoe modosnifi ^ccdcrcf .ppofi"*
9> cdcnt oiucrfc founc oan tce illa dTc. ^^batio.gp fi vna
found odt dfc aial t dTc boicm iFm aliu i aliii modii : vf
Ifti modi fiit acciitia vci fubc.p fufficictc Duiifionc cj: p/
Com.p? dicamcntiB.ftbabcf ctiiaComctato^cTbuP^fjnon
pntcflcaccritia:qinincfoima fubalisoarctcflc fnBaUr
foimafr ronc fozmc pcr accri8:q6 cft ridiculii.fi fiit fub'
ftitic.vclma.vclc6pofitii.vclfoima.pcrfuffidctcDiui
7CXO.T» fionc.z!ocania:t7?buiU9.1TDodoillimodin6poflunt
3C.?. 7. cflc mactq: fo:ma no oat cflc fo^mafr pcr m5m'nccp6t
dfc c6po"':q: fozma fubaUs no oat ciTc fo:malc vt cc bo
minc 1 cflc aial pcr oiucrfa compofita. fi oii t funt fo:mc
ifti modi:mnc babcfqd pctimue.f.cp in vna rc plca fint
fojinc rubalc8:q: illa vna fo:ma pina i fimplcr lubalie;
quc oai ccpcr i lloe modos : t illi ctii mod i p quoc vnil
oat vnii dur imcdiatc i pcr aliii aliud.g mcliuB dt imc/
diatc xcdcrc q> alia fit fojma : otic oa t cflc boic; i alla
cfTcanial. (L iEicbocficargiiif. Omncq?» incll bomini
per fo:mi qua cll aial indt d ^m q6 c\\ aial f in fuppofi/
Qoncfccundi:t p one incflomni aialt p fuppSncpmaj:
($ otnnc qd incfi boi ^m b6 mcll ci Pm fo:mi mia e(t
aiaLpcr fupp6n^aducrfan}:flncgjtrcatr Diucrfitatc)
fo:ma?:f5 rifibilc incrt bommi fm fojmi qua cft b6:cii
Infit ci ^mo.g ct incrt ci pcr fo:mi q cft aiaLq: cft cadcj
pcr aducrfariu.g fmq>c(i aiaLt pcr pria inc(tomni ani
mali.i fic incft afino:qd efi fairu5.g vna ^fla^ ; f; non
cfl alu f.Ufa qj lib.f.qb incft boi f m bo incfi ci f$ foj/
ini:qua c.t aniaLg no cft vna fojma oans cflc bomine t
cflcaniaL ([T^tcali^^cfl^ccptusboietalms anialisvt
ataLgt boc n6 folti ^m ponctce ptco fojmae m vna rc:f5
ctia ^negitca pluralitatc fojma;:. £t boc argmf .ilh
pccpais accipiunf a oiucrfie fo:mi9 fubalib'' m rc fi no
ftint fictt: vfa oiucrfie modie cflcndi.0i acdpianfVi oi
ncrfis founie fubalib'' babct itcntii: qt alia fit fo:ma in
boic Dane cfic ontaL'^ alia fo:ma oone cflc bominc;.0i
a Diucrfie modie ccndibocn6p6tcflc..pb6:qianimal
tnquitu e(i anial ort a fcipfo inquitii cllf fcnrice: qj aial
inquitti c(l anial n6 incliidit aliqt^ accris : f; inquini eft
fcn ticne includit occris.mo fuba alicui'* t occrie due oif
fcriit.£i:boc arguif fic.:xcptue fentietis vt fcnticne no
cft :xcptU9 aialis vt aiaLq j fun t oiucrfi pccptus: qj vn*
fcludit accrie anialis i alius fubam; f5 pccpnis fcntictie
Vt fcntics clT accipif a mo cflcndi.f.fcnrirc.g conccptue
onialis no pot accipi ab co:f5 a fojma fubali . <3imilitcr
j)baf oc boinis xcptu: qj oilTcrt bo inquantti boc i in/
quitiir6cinis:qjpmusxcptusbomis inquitii botno
no iclud it accidee : fs foHie pccpcoe vt rodnans icUtdit
occris. i£]C boc fic argitif .coccptue bomie vt r6cini6 no
dtocqptm bomie vt bomo;f$ occpcue rodniris acdpt
mr a m5 df5nidi.f.r5dnari.dfrc if.(rCt ofimwF (k.ctr
tumcft qf foj.tquitii bomo DiflTcrt a frinquarii oia l rca/
Utcnq: aliqd incft ci fm q} bomo vt rifibilc: qd n6 indt
ci f m q» aniaLfifr C;5 fcnricnf» incftci fm q> anial : i non
fm q) b6:qj fi fcntice incflct ^m q> bomo: qbiifalqt tiic
indTct boc cflct pcr ronc bois:': fic afino icflct p boicm:
q6cftfalfu5.6icbocficarguiF.lfta oiucrfitae: aut ineft
fm accriria:aut ^m oiucrfitatc fubalc. ^mo mo non p6t
oici3>fitoiucrflfa9accritaU'9:qjtucdTcboicm i ceani
mal dTcnt accriria : qj qri aligd oiflcrt a fcaccidcntafr t
fub cnfc accricaU:iUa oiucrfitas fundaFfup accriria: i fic
cflc aiaU dTc boicm n6 dTcn t clTc fubaUa : q6 cft falfuj.
ergorcUnquit ^jfintotucrfipoiucrfitatc; fubale:tflc
alia cft fojma oans cflc bominc i aUa oane cflc animaL
(£Jtcm lUcfojmc funtoiucrfcrcaUrcriqtiarii matcria
rcdpit vni mcdiantcalia:T fincca non pofl"ct rccipc dt
qz ide n6 e(t mcdiu; rccipicd i fcipm: fj ma pma rccipit
fojmae magis vtcs pmo:Dcindc min^^vfce mcdit^vttb'
vftpadindiuiduaUe.oicitComctatoj.inpmobutus in Co.i7.
crrojib'.vri ^morccipit fojmi fufic. fi fuba cft vniuoca
1 no p5t fojmi coipojie rccipcrc finc fojma fubc:': odn
dc ocfccdcndovfq? ad fojmae idiuidualc9.0 aUa cft fox
tna rcafr oan^ dTc boicm i cflic aial:t alia oane cflc aia/
tum-ticavfc^adfubasafcendedorcmp qu.idiu manct
vniuoario.([;3t^ fi clTctcaddfojma oan^cflc boicjt
dTir oiaL -riic in gcncrc cet 3pai\»? fj boc eft falfu5.7.pb|r. X.cju
qj ^paratio tm fitin fpcatboma.:3ritiap5:qj poil^dlct
vna foima oane dTc boic5 1 aial : niiqj b6 compararcf;
nifiaiianialcompararcrqjvnafojmano potfcbabe
rc ad alii.quarii vna com^xiraF ad alii fm magie t mii
nus 1 aUa n6:i tame fit vna fojma:vt fi albcdo itcd iF:t
coU)rt ^ptcrca liUid q6 verc t rcafr inqciftit aliciii rei
n6 pot d icflc oc fupponc aUatrHtbi incopofl^ibilis^f; ci:
fupponcaUcui^poUs^vr rifibtlcieftbot.i io ctrfupponc
impotte no poflct fibi icffc : qi oato bocflct lapie non
effct rifibiU9:f5 oiflFoni icft bfc partcs rcalr i vcrc:-: boc X.c5, $,
eirftipp6ncprit.itiBfo;in.ic incodc.vrictiiciiarift.oc
buit Dcmfarcpnt.itc in fojmia : i no pccfruin in ifinitu
^bauit oc pnb^^oilfonis.TlD^ 15 no idTct oifloni g» bfct
ptce pojc 1 poftcriojc cr riipp6nc alic^ipofie.f.qj tpoUa
cct phf 09 fojmap coirridcsptib^^DilTonie^qiiai: vnacft
poi:aUapoftcno:.(rnodrcapmircncifiindametii
ilU^^ronis-qjmuitcfuntobuiatiocs. vtoifta rcdtipUca/
tionc fm qr.qi pcccat p cquocation^:cii or^6 icft boml
f m fojmi q cft anial icft oi aiali. Quidi oidt ifta rc
duplicario?m qj.pcccat p cgtiocati6c5:qj fm qi.jiof ou
plicitcr accipt. vno^qSincftboifm foimi q cftaniaLfi
itclUgiF foimatr vt fm aniaUtatc:tiic vcp cft q< incftol
aiali. 05 fi acctpif Pm qj.ftindamctarrfic n6 op5.cii oic
q6 icft boi fm fo jmi qua cft aial vcl f m g> aial icft oi : t
(tc accipit in ppofito fm qfjnalr i fiindamctat^.vii Dic
Q> rifibilc bri icft bomin i f m fojmi qua eft aniaLfcd no
fm axalitate i fojttufr.g no op5 q> rifibilc ifit omni aia/
U.^ftud n5 vf valcrcqi p aiaUtatc vcl itclligif nibiL-vf
aUgd. p fufftdcn tc otiiifionc.fi nibil jp nibilo rcliquaf .
(l aligd vel cft fuba .vcl accri9. p fuffidcnte oiuifione q:
pdicametie:T p C^mcntatoi^.^.buf.vri fi gs ncgat ifta Com.b'
oiuifioncno cftoifptit.idij cu co:qi oaFp c>didoiia;vt p
ec in fiibo i no cc in fubto. fi oici t (j» anialitae cft accrie:
tiic cft 5»diaio: q i q6 incft f m aialitat c qiic cft accrie no
incft fm fc i foimatrncc f m q? ipm:aiiii6 oppo"" pccde
baf.ficftfiibavclcftma;vclfojma;vclcipofitii.cDiui
fionc fufficicntc fubc.z" oc aia^i.^.bui": f5 no p6t oid q» 2^co.r.
aniaUtaefitma:qjq6incftfmalalitatc5 mcftfoimafr £«c6.7.
vc Drit : q: foima nd cft ma . flO' aiaUtae n6 cft fubftiria
wmpo<lw:<jt(!boccflct: tuncbumjnftasefrrtfnbftan»
Cia ^fita:^ flccii anialttas t buan it n5 Hnt idc. tunc
<n botc cflTcnt oiuctfc fu&c opofitc: t boc itcni n6 cct ni ■
H pcr oiucif Jd fo:iTW8 fiiP.ilcfl . 5 rclinquit qf ani alita»
fit foJiTU at.ili9 qua alal cfb': p oris ftat rorq^ tcft boiui;
ni ^tn fojmi qua cH aial tncft ct fm q» cft ai.il 1 foimali
lcr:i B ^rt» omni aniaU.fTSlia cf^ nlfio -z obuiatio pcr
loncm itdligcdi quc cft xrpats. vi! qft of .ilUid q6 idl
bomt Pm fojini qua « aniaL- incft ci F m q» 31.11:1 p
omni aiaU. or (p no 0$ nin tnfTt p ronc itclfndi aiaUe: fi
oc ^ccprii fttmpru a modo cffcndi aniaU'3:(lcut crt fcnti'
rc.tDo riffbilc incf>bot ic. q>i\o incl>p rond ttd'
ligidi aiaUsrf; p ronc itcltndi bois : 1 aUa ro cfY ttdrndi
bote 1 aiaUe^nait oiifit roctnari 1 fcntirc.g no valct ifta
rd:qtadboc9> aUqdaccflorcalcinntalicntfuBo nibil
fadt intc'':^! triiguUie por bfc trce angtilos oato q> itd
kct^ibil irclUgar. Scr pot adbuc aUqtiafr ocdarari.ad
boc (j» aUqd fit ftiBm pmii q> ipm aUaiiVJfTioia rea
Us fiifftcir qp fir pcif.t ci .ilic^ pafTioni«: ita q> no ocfidar
in ci ndo iptn:ncc fit fupabiidie ci cp incUidat aUud q6
no fit ci iUiits pafTioie. vt oidt "Lincoil.^o polhrrioir:
(5 fuBm aU'q<>pot dTc ^ifa ci pafTionis finc omni opcre
intc'':^! triiguUis efl pctfa ci bfc rrce oato qj intclUxt*
mbil itcUigcrct q! no cft oiminuta ci: vt figiira quc rcg
ritaUgd fupadditii ad cindii bic pafTionc: nccdiabun
dane.vf ^ focbdcs quc idiidir aiigd qd no c(l ci bufqd
cft bf c f rce. Q: ad boc qt aliQ .1 fir fm q> ipfu; no rcgnf
0d boc ro itcirndt.irr fic ircUtgaf cr oc alijs pjiTiotbVa
lib'' vt oc rifibiU^qi pofTunt incfTc fuBc pmo.oato q> itcl
«ptbM lcctU6nibilitcUigcrct.(raiiacflrrtfiovclobuiatio:9»
n^g®:" vnadVfo:mapquib6cftb6:tpcrquib6cftanial:tfi
^J?*^^ ipfa foima oat oiucrfa cfTc pcr oiucrfoegradue gfccri(v
btatc foi ' nalce:tta q? oat cfTc aial pvTtn gradii pfcctiote 1 cftc bo/
fnanim. mine p aUii5:i fic oc ali}9:i ifVi gradue ofn t.£t fi qucrif
ob eie gd itcUigit p irto5gradue:oiit.oic nobis gd irdU'
gie p gradus albcdten noeoiccmiie ttbi iiUid q6 noe v
tdUgtmue pcr boe gradue pcrfcctioalce. ([. £t tuc ont
od rone.ilUtd q6 incfi bomini f m fo:mi qua cfY aial:in/
eftd ^qj aial.oiriit.vcrii < fi infit d p gradii pfcaioa'
lem aiali9:f$ fi no fiinf fub illo gradu pfcctioaU: riic non
Of^Zuoirie: qjrifibilcincfYic.pinintg^rifibilc incfl
bomtni fm fo:tni lUi ftib iUo gradu pfcctioaU g oat ce
afaLfjbomini pcr candcfo:mi fttb aUo gradit pfccri6a
li:i iffc coact^ ftiit poncre ifloe gradue ^hcxxba ice ania
lie 1 bontie : vt faUiarrt occpnie qdir ariuoe: q: pcr ac*
tjxrmodoecendinon pottiitfaUiarccos.r '^flarrtfiio
no valct: q: pcr gradiie pcrfcctio.ilce tti ircUi^s vdni'
bil Vd aUgd.fi nibil .p nibilo rcUqiiaf : q: rtic fo:ma oa'
rctdTcpnibil.©ialiquid:vrfiiBj:vraccri9.fiaccrt6:tiic
fncidie in iilud qtiod vie dTiigcrc: fi fit5a . vel eft mavd
fo2ma:vrc6pofitn. n6ma:qinibil oar cfTcaialpcrma;
pmlncc c6pofitu:q: foima n6 oat cfTc pcr compofitam
fttba$.Si fo:ma.p plurce ftint fo:mc:q6 pctimue:faUi5
vna.f.pina fupcrquai? ftindanf iflc quae vocas gradus
pfccri6alc9:Triicquor^adiiepfccrionalce funttotfoz
««) mcfubjlcscnir.(]jaiiad>rrtfiooUor:ioi!t9>vnafit
ni.7. mt- fo«na fimplcjrquc oat cfTc anfal 1 boicm:f rt ftint oiuer/
tt^fftct fcfc:mjlitjtce:pquvic vnaoatefTca{a(:paUiccboic;
qa.i#. t cflfo;mjlitaefo:'idccij gmdnpfcctionali.trt addiit
ifti y iftc fo:maltrarc6 rr diicunf jd gcnne fitr>c: q: non
fiint acriltia.vtl funt idc rcjlr rii fo:iTu fiibali: fj ttl non
fiint idc fotmafr.vi! qiicU^; fo:maUtaB cfi oif^incta ab
oUa fo:maUf arc 1 a fo:ma fuba It boc cfl fct pa:fiatr ffm '
plci: otfTingut f a fimpUci pmo; imo fcipo 1 no pcr aliud.
vAotointqil DidtAif(a9>founa6i&iU8cll tngcncre
€16
fbBeno epcUtfltfo^maUtatcein gcnerefliBefaltcpcrre
dMCtioni.fZ^^^^XKi n6vJlcnt:q:qraf abirtis.vclfoi*
maliiatcs funt aUgd vcl nibtl. fi mbil p mbilo rcliquj'
nir.fi a Uqiitd vcl fuli a vcl acctis.no p6t cfTc accil s:q: tiic
fo:ma fnbalis oaret cfTc boicj vcl c(Tc aial p accne : t (k
dTcboicm dTct cfTc accntalc : 1 fifr cfTcanial cfTcr acOl-
talc.fi fotmaUtatcs t ik funt fiibj: vcl runt m.i: vcl oixT:
Vd fo:ma.non ma : q: fo:ma n6 oat dTc boicin pcr maf
pmi:ncc :?pofitii:q: fo:ma no oat cfTc boictn pcr fttbam
^TpofTti^q: afr in boic cfTcnt pUtrce fubc c6pofitc:pcr
bo bcrct cfTcboicm 1 cfTc ai al . grcUngf q» illc fo:maU''
tatce fint fo:ma fubaUe: 1 tunc pUircs cfTcnt fo:mc fub'
(Virialesinboic:q6 pctimu9:faUc vna vr^mafo:*fim/
plqc:cui infunrfo:malitatceif^c:qua9ponunt.6iz"'oi
aii n6 valvq: ific fo^malttatcs funt idc rca^r cii fo:m«
fubaU 1 itcr fc:i ttl no funt idc fojmarr : q: of c q> fo:m«
fimplcj: 1 fuc fotmaUtatcs fint idcm rcafr 1 no fowioTr
iplicat 5dicti6c3:q: quc funt oiucrfa:ficut rce 1 ree funt
oiucrfa rcafrq: rce dV oiucrfa a rc otucrfa rcarr q: iter
rcm 1 rcm cflotfhnctio rcali6:q: oaro q> inrc" nibilitd
ligerctadbuccfTct oiflinctio rcaU6:fcd fi.nma fimplcjri
fuc fotmaltt atce funt rce:q: fo:ina cfi rce: 1 fifr fo:mali
tatce funt rce:q: oatognntc'' noitdligcrcradbticcent
ific foimaUt Jtce oiucrfc 1 oiftictc. g funt otucrfc vt rc»
1 rce . (r05 fi> fo:tc ciccrce q< ilk fo:nuUtatc6 nofiil
rce:f$ modi otucrfi rcrii. (LCotra.ilUid q6 cft idc rcafr
cum rc cft ree:q: aut cft rce vd n6 . 0t cf> rce baln-f in *
tcntii.fi n6:ninc cfl rce 1 n6 cfl rc6:quc fiint odictoua:f1
ille founaUtatce funt idc rcatV rii rc vt oiciit.£i funt rc5,
l^y boc fic argf .quc of nt ficiit rce 1 rce funt otncrfa rca
liter. 1 ocducaf vt ^ie.(ir3te-omnc cne bils cntitatcm
circufcnpto omni opc intc^^cfi rce vcra : fj circiifcnpr©
omniopcintc^^funtif^cfo^mjlitatcequc oant elTeaial
« cc boicm:vcl ifta bcrcn t cc finc iUo:p q6 fo:ma oat ci
talc:q6cfi inc6ucniC6. iCiic arguaf ficut pueilla ^ fitnt
Diuerla vt rce 1 ree ofnt rcarrf; fo:ma 1 fiic fonnalitsi/
tcevirgraduepfcct6alc9:quifunt idc cufo:ma(itatib'^
ofnt vt ree 1 rce.g irta of n t rcatV. (T Obm ifTie p bie foj
maU^^i gradib'' pfccti^aUb" rcftiinaf jjma ro q jdbuc
manctin fuo vigo:c: liUid q6 indtbominifm fo:mam
quaedanial incfi ci fm q> aiaL* 1 p ::Mt6 omni aniali: fed
q6 incrt bomini ^m fo:ma qtw cfl b6:incfb ci f m fo:mi
qiia cfi an iaUfi gde d^ vna 1 cade f o:ma qiic oa t dTc bo
mine 1 oat cc aiaLc icft ct f m qt d> anial : 1 p otle otnni
oiaU.-f; nfibilcincftbomini fm fotmiqua cfi b6:rii in»
fit ci pmo:i pcr ::>rt6 ind^ omni aiali:i fic incOafino : qd
dl falfum.g vn a pmilTani eft falfa:f; no cft aliqua faUb:
nifi iIIj: q> cadc fit fo:ma oanedlc boicm 1 oans ceani
mal.(L' llotadii tria oubia qc partc pmi fiindameri pa
me r6nie: 9> fi i(ia fuppo cfTct vcraq6 indl aliaii 9\x\ «j»
ipmind^omni.tiicfcqucrcf g^cclitcfTct opofitxicicoi/
ucrfie naturie: q6 cft f Jifiirn. vt vuU Comcntato:. pmo Com.
ccU.ctdtia .pbat .Ibntc i((a fiippone vera.fifrarguo. mo .^.g,
neri'circuiari tcr ineflcclo fm 9? co:pue.g icfl oinni cox
po:i:fcd boc cf> faU^u^. :9(ltiap;.quia vna fo:ma cfl qua
ccUi cfl ccUl 1 C02pti6:i ninc fcquif q> moiicri cirailari^
tcr infitccio P5g>co:pu6:vdaliacritfo:maquco.itec
cc(u5: f m qui infit fibi moucri circutarifcr:i aUa fit fo)
ma co:po:citari6:i fic cctii erit c6pofitii q: oiiicrfie foi»
mie 1 fubftan tqe. (I ' atia dl oifftcultae parte indiiti
dui:q: fi ifia fiipp6 cfTct vcra:ttic aUa cffct fbmui bomis
latta fo:ma fottiein fo:tc:fcd boccft faifiim.ontia p«v
bof:q: aUq6 acridce incft fo:n f m q> cft fo:. fi «xcadcm
eft fo:ma qna fo:.cfT fo:.cf fo:tC6 cf> bomo. igi^ idiid ac
cidee inc^ omni boi:fcd boc cft falfu): qi accAs nnme'
Sccundi
ratnr mmKninoe fabicctixofcqnentia ^baF.ffoit fnt:
quia in foueefivna fomia:t oone cfTc fo:. i ois ciTc ani
HiaLuno bomine : i ninc ilUtd accidce q6 incd ro:tt fm
foani fo:.ctti indlci fm fo:mi bominiSr-z^mgjcll bo
mo:i fic omni bomini. vcl cft alia fo:m j qiic OJt cc fot,
^qui incll fo:ci tllttd accidcne i alia crtt fo:ma botni
niari (k babct intcntuj,(Cai« J cfi oifficulta» oc fpccie
in gcncrc acctdctis^q: fi ilb liippofltio cfTct vcra:tik al/
bedocrtccompoftta eicoiucrfis pambus cffcntialib":
fed boc cfl falfii^qc fqc i^cipqe: q: fo:ma cfl copontioi
comingaisinflnipUai inuariibilicitcntiaconnflcns.
^jrttia .pbat .Dtfgrcgare vifit? incft albedtni fmopeft aV
bcdo:i pa cofequcns ^m colo:. (i colo: i albcdo funt
vna foana:iper :3fisomni coloa incrt: qd cft f jlfiim oc
mgrcdtnczqj nigredo cogrcgat vtfitm.crgo crit oiucrfa
fo:ma albedmis oane cfTc albcdinc i dlc colo:cm: i fic
componif e% Diuerfls founis. (nSd ^mu oubiit oiccn/
dumcilQ»ii6 rcqtiif (p cclum flt copofltii. (TSd ptobd
lioaQjnoaericircularttcr i^.£>6m q> inefnUHfmfot/
nMmquaeftcclii ico:pue:quia vnaciUotma qtucot/
|]iltfi^3tccUi$ialiaco:po:a equiuoce vel onalogice.
CoJBt vc vtiU Cdmcncato:.io.biiiU9. tu otcie. crgo mo4icri
drculantcr incft ontni co:po:i non fcquif : q: rcduplica
tio no infert vniucrfalicatc nifl in vniuocis. tDodo cox
pu8 m celo 1 infcno:ib'' no cfl nifl equiuocc octfi. vt pf.
io' butu8:i etii pcr Cdmcntatoie vd analogice . vA qH
Dico latrabiUs fmqt cantecurrit . aomnis canie latra/
bilisciimtfcd no infcrt ftclli. (L' tt confirmaf tj: cow
ccdit a multte cns no flt vnius ronie ad.to. pdica'*:f$
Diucrrariirationtj.g)cbocflc argiiir.QuicQdincflfiiSc
fm Q;>cns ineft omn i cnti : Tcd non dTc in rubieao tncfl
fobc fm qy ens.crgo omnt cnci vt occi'»'' ji6 fcquif :q: no
eit aliud a (ub(iitia:cui copctat nd cfTc in fubiccto.crgo
no infcrt rcdtipticatio vninerfaUtatc:ctt cne flt cquiuo'
cti vd anak>gij od illa.io.p:cdica".(r3d aUi oifftculta
tcm oicunt aliqiii conccdcndo: 9 alia flt fo:ma fo:. Fm
9» fo:.i bominte fm q> bomo: I5 tame ifta fo:ma fo:. no
fitfpccificxfcd indnuduaUs 1 crt oiaint q» flc fubftitia
Ue.vn ficuc f\p>C9 otfTcriic pcr fo:ma8 fpccificas fic indi*
eiufde fpedd pcr fo:mjs mdiuidtiaU^.vtrii aiic boc flt
vcni vidcbic .s.buius. (fraiiter pot oidconccdddo; 9
oUa ftt fo:ma fo:aepcr qua; ro:.cfl ro:.iaUa fotma fov
ttspcr qiii cftbomo:ct! tUa fo:mand cft rubflicuUe.qt
mcib:^oilhnguirabdTcbominec(lacctdccaUe . vii
cdcedit4>ptetcrintcUcaii ineftflbiaUa fo:map:dcr
foimi bominie:i 3>aliq6accideepdt flbi indTc ^t tlli
fbtmi :q6 non incft flbi 9m q> bomo. £t jjptcr boc non
fcquif QffubrpcciefpiUiTima fint otuerfc fotmcfubfla
tiaie9:q: bec eft foitii occidetie^q: pcedif a mogie com^
numi ad minue cdmitne: qi no fequtf .(ub fjpecie fpeda /
UlTima ftint pUirce fo:mc.crgo fubftitialce foimc: quia
fo:ma cft tn (>Ute $ fublHciaUs fo:tna: fed aUtcr babet
Tc oc dTc bominie 1 aninulte : qi illa cffe funt rubfUtia/
Ua: 1 pcr corequeebiit oiucrrae fotmas fbbflitialeo: f^
indiut'addunt rtipta rpccie founae acddetake.-qttia o<
Z.CZ0. cit Sriflo.reciido portcrio;::^» oiucrrc foime po(Tunt ei
Tub vna fpccic fpiumma:rcd no pcr re:fed fm accidcn»:
1 (ic dTc fo:tts 1 dTe bominie nd (bnt oinerfa efTe rnbfti
tiaUa. ibc tllopUievidcbtc.S.but^^quidoqucrcfvtnts
uidiui' addiuit aUqui fo:m i fiibl>anttale fttpta fo:ml
rpeafici.(L ad alii otfTtcuUatc oiccndii.fl ifta fuppofl/
tio eflet vcra:ninc aUxdo efTcc compoflra ic. ibicendus
q> fpcs gcneris vniuod realicer cft cdpoflta et parttbo»
dTcnciaUbus vt albcdocfl compoflta ejc fo:ma gcncris
vc colo:i9 leic foutu Drntlc yt albcdi». m&s otccs 9
fotnueftffmplci:. vep cft fo^ma gcncrfs qttccftgnff^
fS fotttie alio^ gencrus bcnc polTunc ciTc copoflte rcali/
ter ejc gcnerc 1 oiffcrcntia; 1 fimiUtcr foimc fpedcrum.
(Tdltter pot oici:a> fo:'cll fimplcic flmplicitatc oppoili
tacompofltioic); pncipgs tranrmucationis.r.matcna t
fotma^rcd bcnc poc dTc compofica qc partibue quidita/
tiuia vtcicacni ipocetia:q:oicic C6mcncaco:.^>mooe Com.^
ania^q^actus 1 pocctia cotingunt vnicuit^ gencri 1 non 1.52,
Ixiba vcritate nifl oc gcncrc 1 oifferetia^q: gcnus cft in
potetia.oiffcrcntia ito in acm. vnde d i4 oicit Srifio. 5? 7CxS.6»
pbf flco^:q> medius co\oi:fiau rubedo rcaUtcr compo
nimr ejc cjctremie:i nibcdo cft fo;ma . 1 Comencatot Co.^tf»
oidt^o pbf fi. q> cictrcma acni manct in mcdto . gno
viilt q> fo:m3 omino fic fimplcj:. (f lloca oilTiaiUaccs
cotra ifii pofittone.Quia fi alia dTcc fo:ma quc oat clTc • •
animal 1 bominc.ninc vnius rci no dTcc vnum dTc:boc
efl falfwcquia fi boc nd dTcc:tuncvna rcs clTf c pluree:i
fTc ree eltrt vna 1 no vna:ciiic lunc c6tradu:to:ia. confo
qucntiam:quia fotma oatciTc.crgo plures fo:me oant
KuraefTc.dj^tes flboce(Tettuncfo:ma bominisdTct
tma acddetalie:boc dl fairu$:quta bomo c(l fubtlan/
tia.crgo foitna bominis cft fo:ma fubalie.^ji^a p5:qi foi:
rruilladlaccidctaUsqucaducnitcnci in actu ^vraUa
foiini vt accifif i C6mccato:c.z* oc anima : fcd fo:ma Co^*
bominisaduenirctfic cnciin actupcr fo^mafcnfitiua.:
(r?t<flbocdTa:nincgnaciobominis eflct tr.ihnuca/
tio accidcntaUs:boccl^ fairu;: q: gcncratiod^ vrifma>
tiorubllantiaUe: q: tcrminaf ad fo:ma.;fubnanrialej..
confcqucntiap5:q:gcncratio illius foimcqucincrodit • '
cttur in fubtccco in accu cftaccidanUs . vt accipit c% 5? X.0> 7.
pbfflcof :rcd flclTcnt plurcs fo:mc in bominc:tttc gcnc ^g.
ratio bominie c(Tct ad fotmi.f.antma inccUcctiui : que
oducnitenti inactupcr foum rcnficiuam . £t ifta racio
fcre eft eadc 015 poii: 1 occlar.u 1 cft. (r 3cc5 fi boc cct:
nmc gcncratio (bitis non cflct vna gcncratio:boc cft fal;
fiim;q: flcut foi.efl vnu6:fic gcncratio ctus cft vna. con/J
rcqucntiapatcr:qtiia vnagcncraciocftad vni fo:mam,
tifi.modo in gcncracidc fo:c.pUirc6 fo:mc acqmnjntur
vt vegetatma fcnficiua 1 intcUcctiua . (L 3tc fi lx>c cet: .
tnnc abvno 1 codcm agcnte naturaU imcdtarc ptoccdej
rcni oiuerfl cffixnts^rcd boccl^ falfum : quia in boc oif/
fdt agene naturalc ab agcnte rati6aU:quia ages ra ttoa
le valct ad oppofita: vt vnus mcdictis poccll pcr cande
artcm ntcdicinc ^itccrc fanitate 1 cgricudine: f5 ages
namralc DCtcrminaf ad vntim tih.vt p? C)c.9.buiu8.p(e ^.o, ix
qaetia|^:quiaab vno rcmic cquiimcdiatc gcncraref
foima animaUe 1 fo:ma cqut.^C^te fl boc cilct vcl ifle
fo:mcgcncrarcnf ineodeinflantivclinalio laUofuO-,
cefluc ita Q> mimw pcrfecttt f ouna pus gcnaa rctur 5
magtepcrfeaa:f5neutrom6.maioid^vcra cjrlufficie/,
ti Diuifione. mino: q> no pofTunc fuccdTiuc gcncrar<i
flcQ> foima genehs pmo gcncrarctur : quia gcnue non
dlmflaUquarpecicriiftuni.y^buiue.i 4°cbopico:u5, jrjCAi
erao in generatioe bominie: fl ^e gcnerarcnir an imal ^
Sbomo:tunc efRct aliqua fpcaes eade ciim antmaU; vt,
nne boe vcl cHiud-i cuiufmodi anial cfTcc boc-Yidicu.
luseflet Dtccreg» cfTct aUud abbominc. fSimilitcr non .
potdl Didq6flmul gencrarenf : quia quido aliquc fov;
meflmttlgeneranf;tiicvna.f.naUtcrtx>ftcrio:Dctcrmli
nat flbt^froiem . fiaic bomo 1 rifibilc fimul gcncrancur.t
erforiflbilcDdcrminat fibibomincm.Ct fimiUtcr c(i,
t>e fotma ignie:i caUditatc tn f umo: fcd fic no cft bic qt ,
aniiml n6 oaerminat fiibi vcl fc ad aliqiuin fpccie: fcd
indifTeree etl ad omnee^q: potcfiatc baba omnce.actu
vero nuUam.(ir3ltdn fi boccfllt:tunc vnus ammattiiti
effirt ptara an(mata:boc clt falftt;: qaia cStradidt. con'
rcqucntta f^q: in vnoanimato.f.bominc dtcntplurce
animc:iquclibctDarctc(rc anirnatu .(C^tcfiboccct:
nmc^piia oiflFcrcntia plantc cflct in animaU;boc eft fal
ram:q2 nmc aninul cfTct planta: qi in quo e\\ ^piia oif/
fcrcntuaUc^illudcft iUud:cumecftoiffcrc«a, fcd^fc»
qucntiaf^:qjpcrarillo.^piiaDilTcrctia inpiantiBCft
vcgctatuw 1 ilb cfTct in aniaU.fE "Jtcm arilto. oictt in
tx ujiicntu tc t fcncctiuc.q) impofTibilc cft a niaL Pm g>
animal non viucrc.t accif>it viiicrc pjo ^jCtari. "COo'
do boc no cflct nifi cflirt vna fo:m4 quc oarct dTc vcgc/
cattuii 1 anial : q: aUtcr anitixaU tnquim; antmal no in/
cflfirt Dc ncccflttatc viucrc.driKf fi boc cflct; tiic qiur/
lilTct.ania no cflct actus ^mus cojpojie^q* cfl f alftim: p
I^;7. oifTtnttione animc oataj ab anfto.z' oc anima: anima
dlQCtmanpmteic.^fcquctia p;:quia anima bominia
ptefupponcretanima animaliequc pue pcrftccrct ma/
tcriam:i illa pfupponcrct fojma; cojpoiis.crgo aUqua
onirru cffct qiic no cfllt aaue ptiuiecoipoiie. (£ 3tc. fl
nc arauiTteto qiicr j t . fi cflcn t plnrce i oiucrfc fozme in
bomtc: vcl oifrcrunt gcncrc vcl fpe vcl numcro.R opot
tcrct tc oiccrcfcd no cft ocm bticuf(5.CL" 3tcomnie fox
titaquccjctcndtfcpcnfionccojpojiBi matcnccft fo^
macotpotie^^couwedlin gcncrcrubftaticiftacft
manifcfla.-fcdomnierozmain uutcriaiquc Qficitma
reriam qctcndit qrtcnfionc tnatcrie oimcnfiucvt vult
Comcntatoj in oc fubfiitia oibts . (E^tem fi ^ c^Tct;
tuncgraucinanimatu; vcl laiccflctoiuifibiU: inouae
partc9:quanim vna cflct mouc? lalia mota: 'ipcrcon'
fcquee moucrct fc conucrtcdo fc fupcr fc : q6 dt contra
artfio.S.pbffico.t.if.cclLt pcr ?™": qi Ij anial oiuidaf
in parte pcr fc mota:i pcr fe mouente: no tame graue in
actuj flc oiuidif:p»!tia j^qi flpUtrce foimc cflcnt in la^
pidcpcrquaru vnicflctcoipua in gcncrcfubflantic:ct
pcr alti lapte ninc oiuidcrct tn iftae partce.f.in p fc mo
tnmq6 cft cojpiie in actu:i in partc? pcr fc moucntc: fi/
cut tn parteoctuata pcr foima lapidie. (^'Jtcsbocctti
piobatauctoiitatiVvclrationibue fiindatie fupcrau'
ctoittatce arifto.'; Comcntatoiie: quc vidcnf cflc ?tra
if^a pofitione. pma cfl. cqutiiocatoce latcnt tn vniucrfa
Z.p» li. libU9:ita oicif.7.pbf fico.i [oqm artrto. oc vniucrfaU
bue qnc ftint gcnentfcd fi foana gcncrie cflct oiftincta
rcaUtcr a foima fpci : i cct vna: tuc in gcncrc no latcrct
equiuocatoce. C3te fi bocclTct:comparatio cflct tn gc
Xrt.;^. nerc:fcd boc cft falfum. vt pj pcr anfto.7. pbffu:o.quia
auUei. eoniparatto ttn fit in fpc atboma.cofcquctia pj: qi pofi'
qua in gcncrc cflct vna foima: ttinc ita bcnc ficretcopa
ratio in^cncrc:ficut in fpC. (HJk gcntie no cftaUquod
tttxod vniuocu.7.pbffico.qi boc figniftcat rano gcncrie: qnia
no eft aUqd vnti^fed n eflct fovna vna in gcncrc oiucrfa
reaUter a foima fpci:tik cfTet aliqd vnn. C1« in ca gc
fff^ fgr, nen latcnt mtUta.74*>rfico;::fcd fi gcnue babcrct vni
fo»na.tiic no latcrcnt multa in co.CI ;£t confirmaf pcr
Cdmftatojc ibidc.qut c^nee oictii arifi.oicit: g> oif/
finitionce qtioiiidam fociunt optnari 9 namra eoiii fic
vna.vfl crtimanf cfTc vniuoca:tam^ no funt vna. ^DO'
doccrtii en-.qt U>quif oc gcncribue t nd oc fpecicbuerqi
oiffinitioce fpccicrii no Mciunt opmari fp6n vni nani'
ra$ cficxu fit manifcfhi q> fpce crt vna namra.fimilircr
no U)quif ocoiffinittonib^cquiuocor^qi nunifcftii crt
qp impoitant oiucrfae namrae.iT^odo fi in gencrc vna
e(Tct foima;mnc B no cflct vcrii . CT^tc boc piobaf au'
Cotnwj. ctoiiutibue Cdmcntatoiie.^ma cft.z.oc anima: q: Cd/
mentatoipontt oifTcrentiaintcr foimifubrtantiaUrjT
accidentale:quiafubtcctusf6une fubfiantialiBcltcne
€16
Capt.A-
in potenturfed fubtcctii foimc acci<iitaUs eft ene acttt.
2t>odo fipUirce ciTcnt foiinc in rcvt in bommctiic fub
icctii foimc fpcciaUfTimc dTct copoftf ii cr matcria 1 foi
ma:ipcr cofcqucne cflct in actupcr illa foima' . <L ^^cj
Comcntatoi oUit in Dc fubftitia oibie. ^iiwoflibiU c\\
vnu fubicctii babcrc ntfi vnam foima : fcd Ii in bominc
cfTcnt plnree foimc fublUcialce: tiic vnii fubicctii babc
rct pUirce foimae fub3ic6.(L 'Jtc oicit Comcntatoi. 4-
ccU : cp lapie componif cj: matcria pma 1 grauiutc pii/
ma:icc6tra cflocanialibus. dtfic vultqp in Uipidc no
fit nifi vna foima fubftitiali9.([r3tc boc argutf tribue
ration ibus aibcrti : qiua f jci t m coincn to fuo fupcr oe
onia.f.in crroiibue.ic6tra iltam pofitionc.pma crt fi ot
uerfe funt foimc in vna fpc.Iunc qiicnf quid cft vntce
ilioe fo imae cum fint actue:i actue cfl oi Ihngucrc: 1 ct
ania no cflct actue cojpojis^fcd anic: fcd bocdl falfum:
q: anic funt acnie coipoiie: 1 ctum non cft oarc vnicne
tflae aniae.vt pi.z.xx anima. (£ ^tc fi boccflct:tiic fcn/
fitiuii no includcrct vcgctatiuu: ncc mtcUcctitiii fcnfiti
uum 1 vcgctanui'i:f; boc clt falf«5:q: vcgctatuuis mclu
dif in fcnfitiuo vt tngonii in tctragono.z.oc ania : cofC'
quctia |::^:qj fcparatof fn\ fubam vnii no tncluditur in
alu) fm intcllcin.(C3te fi pUirce cfTcn t foimc in bomi/
ne:rancalic foittjcpccdetce ro'' " cflTcnt oifponcead foz
ma j ronalifs boc eft falfusrt I5.pba f oupfr. pmo: qi vcl
cent vltimata oifp6:vcl mcdta.fcil; vcgctatiuu; 1 fcnfi
tiuii ad foima r6nalc:n6p6t oici fint vltimata oilpo'
fitio:qi fic in quociic^ cet vcgctanuu cct r6nale:qi vlti/
mata oilbo aUc^ fo imc non crt finc foima iUa: f; boc cft
faUns^qi vcgctanuii rcEit finc r5njli.(L 3tc no pofTunt
CG oifp6nce mcdicqi tunc cct aUa mcdia oifpo: p quaj
fcnfinuo:3iungif:iappiopiiarcfr6nalcq6rcUnqiuf^
tnc6ucnicti.z''ocanima.(L'3fcboc.pbaf z?cpn6 fint
Difp6nc6:qi oce oifpofitioce funt oc gcncrc accidcti6:f j
animcvcgctanua 1 fcnfitiua funt oc gcncrc fubc.(j ad
^ma oiffiaiUate cii oicif .vniue rd vnii cft cc.verujeft
fimpUa6:tfl c6pofitc rci poflimt clTc pUira cc.Zu oicie:
g> tunc vna rce cflct plurce rce.non f^cquif ;quu lila rce
n6 cft quodlibct illof cc m rccto:f; in obUquo: q; cll qc
bie.atV p6i Dtd cii oiaf :g» vnuie rci ic. vcni cft vnum
cc finalc 1 vltunu ci: fj p6t bcrc illa plura 1 mcdia cfle
intcr mam pmi 1 finalc foima que cft pfcCTa foima. vii
ocemcdicfoimevtfubecoipoite ic. oantce oifpofiti/
tium ioif|x>nunt mam pmi ad foimam finalc: qj matt
na pma cft ocbilie cntitatie 1 indifpofita p fc q? n^pof»-
fct rccipc vltimi 1 finalc foimaj nifi mcdunnbue iUie
foimie picccdcttlxte^i materia ptna.pzimo rccipit fbt
mae vtn-.i poft mcdiatib^^tUte rccipit mmue vniuerfa
lce vf(^adindiuidualce.vt C6mcntatoz.pmo mctapB.
t>c crroiibue.(rad aUa oifTtcultatc. fi ^ cettiic foima
bominie ^9>bomoic.C6ccdif:ficfld in acni pcr foi/
rrum pfccta j 1 filnale:qnc nd eft in pocetia ad vltcriojc
pfccnone 1 completttctu j: fj eft in octu per foimam me
dia j quc n6 p6t ciTc in t>ominc finc ftnali 1 fpcdf ica foz
fna.1 que cft in potetia ad vltcrioi^ pcrfcctionc : tiic nd
opsqpfit foima accideuUe: qi acctdcta lie fojtna tifi cft
quc aducnit cnti pcr foimi f malc in actu:i vUimi quc
n6 cft in potcntia ad vltcnoic pcrfcctione. modo ftc nd
cft bic: qi foima bominie no aducnit cnti in acnt pcr fi'
nalc foimaj:fcd pcr foima mcdiam^qiic cft in ivtcntia
advlterioiepcrfcdioncCLrContra boc argiiimt aliqiu.
fi matcria pma babcrct foima quiciiqx oimintiti: ttmc
oceaUcfoimcdTcntacctdcntaU-e.vtvidcf vcllc Com/
mcncatoj in oc fubftiriaoibte. £>6m 9) fi matcria pma
baberct fomum oc dTcntiaciue^xr qua eflct matcria
Capi.^
C5.ZX,
SUtkifue
(rdcu.z.
r.c6.T
X.C.JO.
1.51.
Cd.t7*
Bccmdi
prfmaqtiltucuqjoimintir.i.riicoinncfl alie fotmtqtm
rcccpi(Tct clTLnt accidcnialcu;q: rccipcrct jxt illam fo:
mam pncipalr i pino alias foimae-.fcd matcriii pma no
ircipjt pcr if>ae gcncralce pmo t pnciparr fo:ma5 fpcci
flci5:fcd tm oifpofituicricd tpfa pcr fc c(i ftilim ifti" foj /
merljoifponarpcraltas.viinocllfimilc.aiitcrojcitur
negido^Mittam.^ad.pbattonc.illiid qdadticnitcnti tn
acfu t?.conccdif fm qt cH in octu: fcd (J aducnit cnti tn
actti pcr p^rtc^ cius qiic dl in po tct la : no ops-modo (k
cftin.ppofito.qi fojma fpcciftcaaducnitcnnin octuno
fm q» in actu:fcd fm q> tn potcntia : q: illiid cns rcccpii
foani finalc pcr motcriiqtjc clt in potetia. vrt fubicctii
fo:mc fpcciftcc cfl matcria pma non p fozmae mcdias:
q: no rccipit fozmas «llam ^mo i pncipalitcn pcr illaa
fbimos nicdias.qtiarc ratio no concludit. (T^d aliam
Oiffiailtatc. fi 15 c(Tct:ttic gcncratio fozt^dcnct cHcntia
U8:ncgar3ritu.(rad^bationc5:quiagcncratiocftad
foimi in ftibicao in actu tc. Cdccdtt.fi cll gcncratio in
ftibiccto in octu pcr fo:mi finalc i vltimi:mnc cH accu
deralis frifmutario.fcd fi cfl gcncratio fojmc p fozmad
mcdlas mtcr pmi mam i finalc fo:mi : no of^ cp fit ac/
odctalis: q: illud fubm no cH in acm pcrfccto : quia cp
pcctat vltimii complcmcntu:q: iltc fo:mc mcdic.f. gna
lco 1 vfce ftint potcntialca z oimtnutc . vndc ctias ozdi*
nantiir ad tUi fo:mi fpccifici:fub qua ilUid fiibm (lane
erit pcrfcctc actuatii:fiait pus tract atii cft.(|"ad aliaj:
3fte fi boc c(Tct:tunc gcncrario fo:.ic. Conccdtf n6 clt
rna gcncratio vnitatc indiuifibilitana : fj bcnc cft vna
vniratco:dini9:quiaocepccdcntce gcncratdceozdina
nir ad gcncrarionc fpccificc i ftnalia fo:mc:incn6con
cludit gn fit vn j gcncratio.aittcr pot oici q> in vno in/
diuidtio no cH: nifi vna fo:ma finalie i vltima:i rcfpcii
ilUue cd gcncrario ttfi pncipali9:fcd gcncratioce altarii
fiint qucdi otfpofitiocs^q: p:cparant mam ad rcaptcn
dum fo:mi finalc i vltimam. (ijad alii oi(Ticultatc..fi[
foima gcncrte ic. Odm q> oiiicrfa cffc potttcUigi oupli
citcr fic ad pzcfcns fpcaat. vno mo cpoiucrfa (Intotra/
ria:i illa no .pccdun t pcr fc i imcdiatc ab vno i codcm
flgcntc.aitomdpofTuntintcUigi oiucrfa p oiucHiena/
niris:qtic no funt conrraria:fcd fiint fimul in codc5 fub'
iccto: vr vnii o:dinaf ad aliud: i fic ab vno i codc agcn
teporTunt.pccdcre oiucrfa:vt fo:ma gcncralie i finalie
bab^t fc : qtita fo:ma gcncraUs oifponif i o:dinarur ad
finale fozmi.aiitcr pot oict q>ab vno i codc, fubiccto:
q6tt!omcrfa3b5virmtc5:poffuntp:occdcrcoiacrfa:q:
Isgencria bomincianimalfit vniifubiccto:tamepcr
oUa virtutc cducit c(Tc animal : i pcr aUi virtute cc bo'
mtneXu oicie q> in fcminc qd gcncrat bomine cft vna
rlrttt9.C6ccdif fubicao:fcd tri fcmc bominie b5 oi(hn
ctas vtrtutco c(Tcnriarr pcr quarii vna5 gcncraf cc bo/
minc:i pcraliiclTc animaLvri fcmcabfcifumagcncri/
tcagit in fanguin^ mclhnni pcr vrurc qiii acciptr a gcne
ran tc bomincm i pzincipjlircr a co:dc:q: co: cll omnia
mcmb:avirnitc.XTDodo lUiid fcmcgcncrat in mcUnio
fanguinc vcgctariuii ifcnfinuii ic.nopcr vna virtutcj:
fcd pcr aUa i aUam.vrf I5 fcmc fit vnii fubiccto:tiT babj
oiucrfjs virnitce oiihnctae cflcntiaiitcr pcr qiias agit
DiutTfas foziuas. vri qiiido fcmcn occidit a gcncrantc
aUqiio:quot fo:mas b5 gnans oilhaae ccntiarrrot oat
fcmini ad gcncridu c6fimilcovirnitcB:i(lae atit i?tutC9
accipit pnciparracozdc.vtoah clt. vtrii aiit fcmeabfct
fiim a gnantc ingrcdiaf ftiBam gcncrati otrcft.aUqai
mcdtci orit. vt Saknua q> ficfcd boc n6 cft vcruj: quia
fcm^ trn jgit 1 no tngrcditur fubftantii . oicit cni5 pBe:
q> fcbabct:(icut maniis figuli . (Lfld alMm.fi boceOiet
efTcf vcl gcncranrcodc tn Ibnri ic. 66m 3) vidcf arfll.
ofc.p.ocanialtbus.£t cmb:io pue vuiit vtta plitc: oc/
fndc vita aialie. vUimo vita bominie. no oblbntc 15 01
ao ari(lo.Q7 ocs fo:mc introducunf in codc i(\iu rgie:
1 bocqno ad fubam:ni pus icmpo:c a^iparcnt otxra vc
gctatiuc 1$ fcnfitiuc vci intcUcctiucboc c(t .pptcr uni;/
fcctioncs : qi vcgctattua impcrfcctio: cllaliis fo:mi9:i
pjucas rcquirit pcrfccttoncs ad opcridii. g lUie adbuc
n6 opcrannTxie vcgctatiua ^iot opcrari . fimiUtcr fcnfi/
tmc opa ptts apparct ^ itcUcctuic : q: impcrfcaioi dfc
intcUcama in qtittHifdi tri niiqj pcrfectc opcrat .pptcr
mali oifpofitionc co:po:t0:fiait in illis qui funt naUtcr
fhiiri.Htboc voUiit arilb.fignificarc q cmb:io puevi .
uit ic.c^uo ad apparcntii opjrionii.(i 3d pbonc quan
do oicit.quando aliquc foimc fimul ic.^lb clt falfa:qi
in gcncrationcbominis indutidtii fomia tx>minisi pn
cipiiiindimduiefimulgcncranf: tri fo:ma bominis no
oetcrminat fibipncipiii indiuiduans : q: indttfcrctcr fe
b5 ad oia indiutdiia.6imtlitcr cii mouce mouct foima
flujcuB 1 foima quc ftmt fimul gnanmr 1 tamcn fo:ma
qtic fiutt non octcrminat fibi flti)rii: q: circiifcrtpto flu/
)ni no coimmpif fo:ma. ©imirr inrcfio calo:i9 1 Uime
fimul gnantur in mcdio.i tii Uimc non octcnntnat Rbi
caUjic.vri i(b j?pofitio tm babj vcritatc m ilUe vbi poi
Cfcaioi e(lpo(Krioicfcd vbi po: impfcctioi cll iUa:|X)
teitce tn potctia ad oppofitae foimas . llDodo fic cll g»
foima gcncris cft impfccrioi foinu fpci 1 finali. crgo I5
in codc i(titi gnantiir iltt» foimc : tamc foima vcgctati/
ua 1 anialis n6 octcrminit fibi foima^ bomin(B.(irad
aliaoi(fiicuUat^cii Dtcif.fibocc(1ct:tunc ppiia oifTcrcn
tia plan te ic. 06m q> n6 cft vcrii:i fi oica f ^ an imatus
oiuidif pcr vcgctatuiii ic.fi>6m Q>n6 c(i vcm:(s anima
tU5 oiuidif pcr fcnfiritiii 1 inrcnfitiuii: q c(t ppiij otffc/
rcntia planrc.gt fi oictf g> arillo. otctt. incd aiit pLiris
boc.f.vcgctatiuum.jticto^itaspot babcri.p aucto:itate
g» ifta no fit ^p:ia of la plitc vcgctatih : q: otcit ariffo.
q> altcrie amatte a plantis inc(t bocf. vcgctatiuii 1 fcn/
fiitiim.1 ficvult q> vcgct Jrimi cti J5 infir altjs antjtie:q6
n6c(Tct.fie(Tct.ppiia PifTcrctia pUintc . vti qii ido artit.
Oictt; cp vcgctatiiiii folii incli plantis.ibi foUis cjccUidtC
ouo gcncra animarii.f.intcUccriuii 1 fcnfituiii . vri ficut
fB-z? ocania: 3» ariftoponit trceanias vclquatnioi: 1 Xx» Z7
oc tlUs aniabtis plantc tm brit wgctatiui an iam:n6 cft
.ppiia oilTcrcnna plan tcdJi: t foitc qucris quc cfi ppa
DifTcrctiaplantc. O^s^JCltaliquaoiffcretia quccircii/
Ux^uif pcrinfcnfititui:qticn6c(rnominata:q: immanf/
fc(la cft nobie^ficut 1 Diitcrfc oilTcreric IpiUs litnr pLm
taru5 vr qucrais 1 oUuc; quas igno:auiiiui6. vri vcgcta
tiua cdcomunis ania n6 folii pUin tis:fcd ctia^ aU)s ani/
matis.(nadalti oi(Tiailtatc:quido oicif cp arillo. ot/
cit in oc inticntutc 1 fcncctutc ic. q> impofTibilc clf ani/
mal ic. Odm qi animal fm q> anunal vtuat jvt itcUigi
oupUarcr.Uno mo q> anial fit pmii fubmvitc.fic n6in/
tclUgit arift. qi fi (XK c(Tct vcrii:tti c gcgd vuicrct: viuc/
ret BttaLqi bocoicit fm q>f.q> ommbtis infit pcr nam
ciu6.vt[^pmopoftcrio. aiio modopot intcUtgtqjani
mai f m^; anial vtuit.i.oc nccc(Titatc: ita g> tncUidat ne
ccfrario pncipiii pcr q6 vtuit animati fic c(i vcrii.vti Is
vcgctatiiu anima fit aUa a fcnfitiiu : tamc cc ncccffita/
tc indticittir inraniiiuU vri qiiido otcif aii tiiul f m q>
animal vuiir. fm cp. non oicit pmcitatc fiibiccti: q> aial
lit ^ncipiii ftibicctiuii vitc.fcdoicit nccciTarii inclufio
ncm vttc in anmuli:i bocp5 ^vr arirto.ibidc. vri addit
q> fm eande parte coipoiis cft viucnB 1 aniiiu l: qtua fe
cundum quodcii(9efl onimakfied boc ctia vuut:q: pnd ^
•Libri
■ pium vite non ftparat a pncipio animato: i boc falton
fubiccto.C^d 3lw5 oifficultatc. fi plurce cfTcnt foimc
in bominc ic.ontia ncg.utqj quiuie plurce fint animc:
tamc cft vnum cinimaru fimplicucr: quia animatu non
folu oicit aniam:fcclctia fubm i cozpiie : cii fit concrctii
1 aia obftractuj.cr^o ad boc g» fint pUira aniata : 05 cfTc
pluraco^wxat ma9:fcdinvno indiuiduonon cftntfl
\mum coipwe 1 vna matcria : quarc ratio no concludit.
aiitcr oicif 9> vnii animatii non clt plura aniata: fcd q:
pluribue aiatie . vrt multii oifkn oiccrc aliquid clTc: ci:
boc in obliquo:': cc boc in rccto.CCotni boc arguif:9»
nofohi vnijanunatiicftq:pluribu0animati9:fcd ctiaj
vnu anmiatucft p(uraonimata:q: fo:. cfl vcgctatiuiirn
fcnfitiuii 1 intcllccttuom.^ G plurcs funt foimc in foite:
tac cft vcni oiccrc in rccto foi. cft plnra aniata. £N>m
cii oicif :foi.cft vcgctatiuu:^' vcgctatiuusaccipit 00/
pUcucr.vno mo ,p tota quiditatcfoitis copofita e% mi>
tcr ia 1 foima fpccifica bominte:-! omnlbtia ^cdcntib*
quiditatibus illi foima:tri fub rarionc comuni.ficcii ot
cif . foi cfl fcn fitiim. vno mo oicit quidttatc copofiti q:
foima fpccifica bominis ima: lomnibiis pccdcntib^il
U foimi:fub ronc tii comuni foimc fcnfitiuc. fifr itdk'
criuii.lct fic pdicanf f rccto. £^65 9 «'^ vegctattn vt
fimfitiui4:trifubr6ncc6munifubquatota rce fpcculaf
1 fiortaf . vrt Dicit ■Linconict^.zfoficriof : cp fignificat
vnu gd itatiuii conccprii bominie: tri fub nomine comu
ni:ncut ctia gui tcnet oppofita viam ort t g> gcnllt ppo'
fttii er ma 1 foima fub rarioc comun i fumpta a mo cot'
di c6i:t fic foi.cft vnii animattij compofirii. Slio mo ac
dpif fcnfiriuii velvcgctatiuojjjfoimagnaUtcflcntia
potcnti a liiquc cftpara fpei oe qua oicit l^oipbf rius:^»
potcftatc bj 0C8 omtiao:acm i?o nulli. vfl oicit X.«nco.
pmo poficrio.gj intcUcct^ ocbiUs no potcs afccdcrc od
cognitionc vcrop gcncrii 1 fperii fiftit in acci^qoibnf'
dam :>ritibu0 gcncra 1 fpc» : 1 fic fcnfiriuii 1 vcgctattuii
no pdican f in rccto oc foi.fcd in obliquo. vt oicedo.foi.
no cft vcgctatitiu9:fcdci: vcactatiuo:ibomon6 cftani
matfj cjcaiali.vt oicit •pot^rrim.iT/Sd aUa oiffiail
tate.fi boc c(Tct:tiic n6 oio ani a clTct act'' pmiiB. £>6m q>
nooisania cftacnis ^muo rcfpcctucuiufcu<ttacnt9:fj
trfi c(i pmu3 actue rcfpcctu opat ionie pjopiic : 1 boc
Zx6 & ej5»icfTcciquifpcculaf oiUgctcrocmarifto.x.ocania:
<X.7. 9> anuna cftactuScoipoiie.Ct cjrcmplificaiiit fiatim in
fcicntia.vndc mulri acntepicccdunt fcicntiam zc.tOo
do fcictia cft actue ^muo rcfpcctu opcrationie vt conlP
dcrati6i6:lcd rri n6 cfi oino pmus:qi aUtie acnie piccef
fit.vt pj.fic ctia boc m6 n6 cft inconticnice: qp anima fir
•cnifl pirur. rcfpccni fecundo^ aauum vtopcrii:_n6tii
op5 q> oino fit actue |^(nu6:c)i aUa foima locnie p6t pie
ccdcrc aniam:-: fic oj intcUigi. (jrad alii oifTiaiUatcj.
fipUtre«cfTcntfoimc:tiicqucrit vtc fiaitoiuifanumc
ro i?.b<Sm no funt oiucrfa niicro:ncc gcncrc: fcd fpc'
cicnec fpc fpaUffima^vcl fpc vniiie gcncrie vniuoctfcd
Diucrfa fpc:fiait qiiando aUqua funt in vna fu6a t oifTc'
runt: lUa funt oiucrfa fpcvclcrii pofTunt cc oiucffa fpc
^•5. K '••^ ^*" P""" oiucrfi:qui ponit ariflo.^.b^ (rad
aliioifficuUat^.omniofo:maqucc):tcndif tcCoccdi'
ntr. fi cfi pmo crtcnfa lUa foima coipo lie fm g» coipne
ef> in gcncrc fuBc:tri n6 opj fl cft qrtcfa fcciidario : q> fit
foima coipoiie.Sj ni oici6.omni9 foim« in ma t?. Oi'
- ccndu Qi oinni^» foima in ma cf> crrcfa tamc omcTfimo
dc.ni qucda cftcj:tcnfa j^o movt foima coipoii9:quc
Dicit ^ in picdicam^o fubc:fcd aUc foimc funt crtcnfe
fcaidario: qi n6 opj (i> foima aniaUe t bominie fit foi'
ina oi'". (i: llotondii q6 bic Ut« Ynii 9* t>cne cft cqua
06
Ue oilTiniftatie cum fncipafr intcnto:': cO. vtni; foima
coipoiie : vt cftg'' m priio liibflatic pccdat oimcfioncfl:
1 vtrii ilUi foima fit gcncrabiUs 1 comtptibiUS in gcnc
rationc t co:rupti6c oli arii f oimarii poftcrior :fcd oc 15
n6 cll ad pria mtcntioitri qu.itu fu iTicit ad picfcns ^vfTj
oici:Q)nulU fo:ma pu9 tcjiojcpicccdit oimcnfioncs in
ma: ita a>fit puo tcpotc in ma finc omni oimcfioncrqi
ficcopofimm cfTct indiuifibilcrcii ntbil oiuidaf nifi per
Dimcnfionef j q> foima coipoiie na pccdat oimefionce
no ncgjt ariflo.imo C6metatoi boc.pbatrqi oicit.z.t)e Com.4
onia:g) fuBm accritie cfl in aauipcr boc lUud ftib? oilM'
guif a fubo foimc fuDaUs^fj oimcnfiocs fiuc intcrmina
tc fiuc tcrminatc funt accri tia : qi fubm carii cft in aau:
qdpccdit namrooimcnfi6ee:fcdQ»nullafoima inmo
tcria pcedat oimcfioCB tcpoic pboait in oc fuba oibis.
fitarguit^aoicf qi fic magnimdo ficrct cx no magni/
rodine:q6cft falfu j-lDodo tuc cft oubiu otra boc: qi fi
foima pccdit oimcnfionce na : tiic vclcftcoiruptibiliB
vclincojntptibiUe.fiicoiroptibiUe boccft5C6mcnta Cdtn.S.
toic.pino ccli.qiu vult q> omnc copo'''^!: ma t foima fit
coiruptibilc.fi eftco:ruptibiUs:tiicoimcfionc6ctiatn/
tcrmiatc funt cojmptibilcs: q* c(i 0 Comctatojc. pmo Co.6j.
pbfficoc:tinocfubao:biequiponitca6ctcma9.gpa> Capt^:
ptcr if^a roncj aUqui oicunt q> oimcnfionco picccdant
ocm fotmaj in mit qri oicif cp accris bj .p fubto cns in
ocm oflt boc cfTc vcrii oc accrib" pfcctts 1 tcrmiatie^fj 9
orit Q) foima pccdat na faUeraliqui poniit foimi in cov
niptibil^cfTcjjptcrboc g»oicitC6mcntatoi; otmcn
fionce fiit ctcmc ai ma pma.Et qri oicif .cpofini cr ma
t foima cft comipribiUr: orit q> vcm j cft oc cb\^(lto ejc
foitna britc priii. ITDodo foima coipoicitatl no bj con/
trarin vt oik. Qui aiit ponunt ifia j f oimi coipoirita tie
pccdereoimcfionce tcfTc coiruptii^^oc nccciTitatc bitt
poncre oimi^fionee intcrminatae cfTc coimpribilce : qt
comipto fubo oc ncccflitatc coiriipif accrio.(L llototi/
dii vUcri" bic cp oliqui co^cti fucriit poncrc pUiraUtate
foimarii .pptcr oifTicuUatcs ottngcntc6;q: vidcnint q»
pofimoitc aluui^cicatrij: rcmanct cadc:fcd pma matc
ria n5 fulficit vt fit fuBm iUo|i accidetiu. Crgo oicilt od
boc faUiidu j q> foima coipoicitari9 non coiriipif fcmp
coimpta foima aniaUe:c^i ficomipcrcf foima cojpoici
tatie vcl alia fo:ma in ma.vt conaUe quc cff fiit>tn cica/
tricie t aUop occtdctiii quc rcmancnt jwft moite: ntnc
ctii illa accriria cotriipcrcnf .Scdaiy oicuntqui tcnct ap(.bca^
vnttatcfoimarii qjomnie foimacoirampiffubaUe.vfl " Ztx».9$
ctcatnrtconfimilia3ccrinaoritn6cadc rcmancrcnu llf;*^;
mcroquc pue fijcnit: fcd trfi fpc.gcrii nb manct foima „„ruj,
coipoiciiatie cadcnumcro . aiii oicuntQ^ibircmanct
0 Uqua accri tia in n licro pofi moitc j: fiait c ica tr ict pcr'
prie cadcj foima fubaUe in ma quc cft fiibm lUo;: accv
dctiii fiiucbccfitfoimacoipoicitatis vcl aUafoima in/
fcrioi : t quiuic ifta dcaxrix n6 cognofcaf fvr fcn ltim.t
ludiccf cfTccadc:tripcr intcncmcognofcif vcl pcralia
^tutcintcriojcqucponat oifTcrcnrii vcl coucnicntiaj
intcrfojmaefubalce.vrifcnfue occipif circa fulxjm.qi
no indicat ntft occrie t cognofcit:qi n6,pftidat fcvfqj od
fubam:vt vuU ariflo.x.oc ania.vri ge fccit cicatriccm:
quccfla vulncrc.cilcadaucr nofitvulncratii.vfl n6cft ^^^.
oarc alicp c^niii p fc : f, fi aUgs fmgit fit a ci p accrie
n6 valct:(ti omnc accrie p fc t tcrminatii bj cam p fc:cii
oepaccriercducaf adpfc.£tfo:tcoici6g» gnaneipm
codaucrgnat cicatriccjtoliaoccfltia qucmancntpoft
moite. f>6m q> boc n6 valctqi pilne q6t>at foimi bil
tMt accfltio pcr fc t ppiio : fcd no oot accidctia cafuaUa
t cSmumo vt eft ckatrij:. vil «tl quie fcrrauit cquum
Sfecnndi
»5
mtehoc n6dl aUqA agcns q5 {ndac«e flcmtion^ po(t
nwtti-A f adat noiioe claiioe i fcmi oc n ouo i foiamia;
q6n5rfdcr:qMf3b:ctiircrno pofCctfacert omniaffTa.
CTfldaliiDiff ciilratcquc cf»ocgn«iifi:nbo<ecf:tiic
graue oiuidcrcr in partc pcr fc moticnrc t pcr fc mota;:
1 flc moucrct fe pcr fc.odria ncgaf :qz ad boc q> aUquod
IU5m DinidaF m partc pcr fc mo"'" i pcr fc mota: of? qp
pars mobtlis p fc bcat ^tati inclinitc naUtcr ad oppo"
Vbi iUt adqiS mouct p fc moticn»: vclgi flt fiiBm Imc"^
aliau'* Vbi oppoftti lUi ad <\6 moiict : flait anial moucr
Ibrfnj rel a latcrc pcr aiam . IDodo mobilc bj vimtte
nSlf Xgrauitatc.-pcr qui tcndit Dco:fii;; i fol qti moucf
■d vb( o:icraUr crt fubm vbi oppofiti: q: efl in occtdctc:
t flU vt rturcb; ^cr motifo pcr fc. vil no fufTidt od boc
9> moWlc oiaidar tn partc moucnteq^ ftt ^pofTta ex xri
ncrfts fomita ab". vi^ I; grauc vcl lctic inaiani f!tcdfw/
fitB qr fozma grauirarl i f6:ma co:po:cirarI: rn ptcr foi
migratiirarie vct lcuirarie nob; virturc incUnanrcad
Mwfltii vbi iUl-ad qd moii^ in rcndit mouercrT no dt
lUwn (mediatii vbt oppDfTtl.ad q6 motief : q: f! lapie in
sppodtovbi cfhibi g vio(cntia$ c(T.cadaiicro:itatce
Wm. Mdjmi. cquiuocatt^ce if. tyfim f! brt conRde
rcf:vidcr^ ifh auctotirae magie firp parrcquiacqui/
■ecarionce latcnt in gencribiis cfl idco q: biit vni foi'
mdf gcncralc ui omnib'' (^icb^^^qiic (Vkb fiin t Diticrfc. -po
tef\ aUquit crcdcrc : nifl flt bcnc ifhxicrue: g» gcnuerq:'
qoo imponatvni fo:ma:q> (lc o^ dtte f^ impottanf
per iUi vni nSm grncrierq^ dl faUi;. ir& tu oicce fo:
rcQj^CT t)oc cquiiiocartoce magie ocbcrcnr larcrc tn
^tode fpJUfTima: q: fpce fpiUfTtma dbnagie qtud vnii
4^gcnnB.Cr6dm q> novatcrq: indiuidua non tantam
erahtrfitatcbdtrflaitfb^rq: tndiuidua ttfiofntpcrDif/
firrenriae acddctalce: q: fpdsdl toca fuDa induiiduoe.
VtokftUMiai6:tta indiuidua tm addunt acddendta:
fed Hpi» ornt pcr ornri as fu5alce . qiiorc non dl fimile.
I3d aUter pot oid : g> cqu jtioc»ri6cp latcnt in gcncrib'
P tito:<VL pUira c5ia funt cquiuocj $ ptopua. vri (i fiu'
pUada fint cgtioca: tri magle egoocatoce co;: fii t mant
fdk per fpilce impofitioce t alii pdi" accidcnttii : que
magie octcrmtnit particulana vtia. dSd aliam au
(toutatccuof.9>ingcncrc noc(tcdp4rario.£)6mg7in
•Uqaoftcripparationc nofoUicft.pptcr bocq» vni bj
Ibani: fcd requinf g> tlUtd in quo o; c(Tc coparario ^m
fno^s 1 minue: no 05 bfc ofiae pcr fc. vrt oicit ficg» n5
IbUi op; cdparabiUa no equtuoca cfrcfj nctp bcrc oiffc/
rcn tii: necp gd-net^ in quo ornt: per gd intcltt^t artft.
9> illud in qtio ftt pparatto fm ronc no 05 bfc Dftas:pcr
qtiae plxit ad oiucrfae fpcs: ncqg in quo.i. qtio ad fubm
£|rimii:ftcut apparct infptcicti Uttcri.modo l^^cn'' ba/
tatvnifbmiiinquapucniiitocefpcetii i:>bit toetcr
minaf p oiuerfae (pee 1 p oiucrfos fbtmae c6(h ttitjKM
Diucrfahi fpcni. (t Urt ndndii cu aUqua comparanf
fm ma^ 1 mtnue.Xtic tltud tn quo vnii crcedir atiud
no ec altcri'' nac.vt fi vmi albu c\\ albine atto: riic al/
biM qnodejcccdit cft ciufde nac cum illo qi^ crccdi t :fs
Bcnd cflin generc: q: I$b6 fit pcrfcctio: afino: tri Ulud
In quo bo c^rccditafinu.vt intc^.-no dldufdc naturccii
•fino.vif ctii ifhi auctotitae ptus vaUrt ^ ifla partcxu;
vna ro fundef fup ifU atictDzitatc p ifta cocUifione . vt
^ vifu; dl.(radaUaaactoritatc$.iurta gcncra tatct
inulta. boc qrpontit eTpo(itonre:Q> cO idco:q: gcnne no
cft vniLUi! o6m atitcr 9 genue b^vni fo:mi:i dt vnii
pcr fc tn otbue fpcbue^t jpptcr IxK : q: fpce orn ( pcr fe 1
c^ttaUterq?ittaf 9 ffoiaa oicat 1 impouct tUas Dtuer
f<wfpedee:q$n5eft vera.vii itta littera fm erpofitSej
Comcntatous.in noUo vidcf dTc ^xra ifti pjrrc: q: fm
C5met3to:i arUto.vulrorfdcrcq(t.idiotiicrfitifcitcr
oiffiniriocs: Q: qiicdi fimr Diff3nc6 quibus no fotu ap^
paret:9> illa oc qiiibus orir funt oiucrfa: f j ctia occlary
iur(p g* iltap reni; flti' dl oiucrfii; : t boc dl coc oibos
cquiuods. ^ gf o. 9 oiffones co^ oc qu ib'' oicif B not
inccanis funt Diucrfc:vf q> itta furirouicrfa in gcncrcf^
oiffSncs quo:i'idi fariilr opinari q>na Diffinirop cftca/
dcm.vndcc7:timanf cffc vniuoca tnon funt: ficutoicic
Comcntatot i^bt gf a.oijff6 an iaiis que copctt t bomini t
afino facit qniman 9 natura ilTo;t fit cade;:.pptcr boc
9» nucniunt in oiffoncgcncrierq: vtriiqjdT fu6a aniata
ren(it>ilie:fcd boc cft falfu^.vrt cu ariilo.Didtii rario fl*
OTat boc q» g'' n5 dl aUqnid vnii:fMU)cta 15 latet muUo.
iTc crponedii cft fm C6mcntato:c:(}» ro.i.altqua oifTini
tio figri Jt.i.occLarat:qi gcn" oifTinitaru rcrii : tiuani? efl
OifTo no eii altqtiid vniirfcd mutta.q.0.^ qucdi oiffini/
tionce occtara 1 97 gcnue oiflfcrcntiu rcrii dt otucrfu}: t
boc cft comnnc cquiuode. 0cd injrta boc.i . atiq6 gen*
Diffi'*" latctmulta.q.o.Difftnirioncs qnidi rcrii fadiic
cjcrimariQjnaniraco^rcUcadc.Crquactponcmanifc
flU5cft9>ari(>o.nointcndttncgarcvnifo:mi gcncrie ^lii
1 Diihncti a fwma ft>ecicrum:imo magie affirmare. "Jn 7*pbf .
tifi^ pprcrvnitatcifhuefbtmeeicrimaf q>namrafpc/
cierii fi t cad^.£t ifla extimitio no coringtr.pprcr aliatn
caufii; nifl ppter vnirarcm aliqui i^ifius scncrie: ira 4»
ipmgcnusdr vnii ad ocs f^vcicsrt pcr ?risb5 vni nSm
1 fonna gcncraUrm in oibus fpclMis. ( " SUa dl aactoii'
tae anllo.7.buius.vbi oicir (p in fitl>a no dl ojdori lo(| A^ ^ -^ ?
tur Dc fo:ma fubati. 0 in vna rcno fnnt ptnrcs fo:me:qz
tticeento»linate.C>n$cf>ad iUiaticro:irnrc:g> ariflo.
loqioe ftnaU ofta t fpcdfica.ni in illa n6eftc:do:q: 01
do oidt pus •: poftcri'':': tn of la fpcdfica no cft ptismf <g
poftcri^^ciin^firnifivnafo^mafjDcalusfo^mienote
quif :q: ibi bri cft o:do. alioqn tpc 5diccrcr fibiipfi in.r. X-P. io,
b'. vbi Dicu fup:a.9> in oiiTonc cft o:do : q: vna pore dl
|k>: alia poltcrio: : di vna fir po":fiair gcn": 1 atia octus:
flcut ofntia. vri gcnus d> fo:ma potctialis: 1 po' eft
octu in Dt(f6nc:q: gcnus po:dtnaf ofic. vtdt btit^. C^4I
f [jaUrcr p6t otcLq' in (iiba non c(T o:do prtij:ita q> vna
(itpfcfulHiU&fincalia.vtfcgr adopionc piatonieoe
f dcis:Q> vna vt aniat fubftf^crct Diuifim fine r6naU vd
alia ofnria fpccifica:boc ncgat ariUo.tp fo:ma anialis
niiql qciiht nifi in aliqua fuarii fpcrum;fcd n6 ncgat gn
poiTitcflc o:do in fubtTitijs 1 ptiT?" oiffonis, quani vna
eftin po'ad aUip qui pficif:q: (ic ncciii cf^ in ma fil
vna fo:ma;qticpficifpcraUi:qucnon p6rq:tflcrcfine
ca.(Ladaticto:ttatcs C6mcntato:i6.adpmamquecfl
in z! oeania:Q> fubm founc fubatie Tc.C6mctato: qcpt
nit fctp^-9> fut^ fo:mc futxilie n6 die in acni fm 9
fUBm:f5 n6vult q^ n6 ft t in octu p jliud:q: nodl in acru
Q na j fiiBri:fcd bcnc p6r dTc in acni pcr aliud:pcr q6n6
rccipir fo:mas fubalcs.p?cr pncipafrfcd oifponriucqi
ttlud additii nocftoc natura fttbi:fcd ficci^ in fo:ma ac
cidcntali q> oc natura fubi cft q> fit in actu: ita <r p actu
fit fubm fo:mc occidcntalis.vri bocvuU Comctato^zt T»i>»19>
oc ania. vt t9 ifpidenri 'f^. £t ctia j l50C vult arif>o.8.
buiue.aiitcr p6t oict:cp Comcntato: ucUigir:q> fubum
fo:mc fubalis non 05 cffc in acm coplcto: 1 pcr fo:mi H
nalc 1 vlrimi:f j bcnc p6r cfTc in acru pcr fo:ma mcdiaf
oifponcn rc j:q: ma pma.pmo bj fo:mos vt<e6:i poft mi/ :
nus vtcs vf(9 ad idiui''*. (Tad atia auctotitatc Comc/
t4to:is:s>impo(cdlvnitfu5mbcrcnifi vnifo:mi.Di/
e 4-
1>«
Co.zS.1
vlcimo.
cendu^vcrudl ^vnurubmnobab$ni(Ivnifosna$
fmalc 1 in aau pcrfccto: trt pot bfc plurce fbimaBXiuj'
rum qucdi funt oifpofitme i ojdmatc m alia vltima : i
fic cft in ^-riotwfito: q: fomia gcncris o:dinat i oifponit
m5m ad rccipicndu foimi fpccifica?.aiitcrpot oicirq»
Comcntatoi logf ct: fupjvnc . fii fojnvj clTct oc cfTcntia
macita qp ^llitucrcf in cc p illi fo2ma:tiic no pofliet bi'
bcrc nifi vni:q: tiic rccipcrctalii pcr illi fo:mi p?i tiic
Dpo:tcrc t fi rccipct alii qy co:rumpcf fo:'mac: i g ono
nia:quc ofiituif in cc p ipfa5:q: fo:ma fubalie no incl> p
nam fubti in actu:f3 in po^: fj no vult ncgarc gn ma pof'
Htbcrc plurce fo:ma8 fubalce.quaruj vna fit ipcrfccta
iffiiliaz Dtfpones od magiB cfccti.*? boc cic ^bie cf
ftHde.CT^kl alii auaotitate dc lapidcrodm Q^Cdmcn/
catot itcUioit mam pmi omnc illud pccdit foima
lapidi9:q: ro:ma ^ncralc co:po:citati0 1 alia pccdctia
f o:mi lapid i0:q: b valct fibi ad jppo" : q: ficut ma p»na
Dc fc nd b; virmtc aliq^ pcr qui poflit mouch od oppo
fuiivbttlliad q6moucf pcrmotu0:fictohi potdcnsin
lapidc fo:ma lopidis non b; aliqua vtrnit& pcr qui pof
ftt incltnari i moucri nanirarr ad vbi oppofitus ilU: od
qdmoucf pcrgrauitatc.Scdcocfl ocaniaUqdopontf
cjrania t co:po:c:q: anial ptcr mouca b? vimitc lclina'
titti ad vbi oppofitii illi ad q6 motict aia: q: naturafr in
cUnafoco:fum:ibocvoiuit oiccrcC6incntato:.4-Ccli:
qd vf oc itcntioc fua.quare nd DiucrfilficaF od jjpo".
t>6m.fi qucrifl oc vni" cfficictc:tiicboc cff gnans intro
duccne iliaa foimas in ma:i boc oifponcdo mam.Scd
lojimur Dc vnictc fo:maU:tuc no cft vniee altq6 itrin
fccu:fcd funt pcr fc fo:mc:i fcipns vniiinf . vA vnio non
cH aUud a fbimie.fi fint pcr fc fotmc . @tTr nd fcqut f qp
anMfitacm8anic:qianlan6rcriptf inania vt in fubto:
fcd bcncpccdce ania oifponit mam vt rccipiat nnia; fc
qucntc:i fiic cfb actiis co:poji9. (£Bd alii r6nciti.fi boc
c(Tct:tiic fcnfitiuu no icludcrct vcgctatiuu;. C^dm qi no
fcquif . ad pbat6c5:q: fcparato?: vnii no icludit aliud.
Odm Qyvcrii cft fl fiui t fcparata f m ftibfiftcntii: vt lapis
lafinus^fcd n funt fcparata Pm quidif atc: i funt partca
eflcntialc9 ciufdc c6pofiti:i vnum oifponit ncccfiario t
ozdinaf ad aUud : tiic poftcrius no potcft fcparari a po^
n.2uoici9.vcgctariuu5ifcnfitutiifuntfcparata.D6m
g> fm fitbfiftcnrii no ftint fcparata:q: fcnfitiuii; tn aiaU*
no pot ce finc vcgctariuo.vrt vcgctatiuii cll pa clTcn tia*
Ua aniaU6:i DtfponitMo:dtnat mam ad vltcrio» pcrfe/
crionc:fiaitad fcnfitiuuiintcllcctiuu.fimihtcrintcllc
ctiuii no p6t c(Tc finc fcnfititio:q: cft in fcnfitiuo in po':
flcut criam rifibilc no p6t cffc finc bominc:quiui9 oiffc
rant ^m qitiditatcs. vil ctia opatio cft fifia oc figurt9:qj
poi figura indudif in poftcrio:i in potcntia: i fic no qci
fVitfincca:l5Dfatfmquiditatcabcii.vn quoad bocg»
gcn^fit in po*ad ofiam:Diat C6mctatoi.z.pbf ficop:g>
gcnit9 cft (Tcut fo:ma gnali9:i of ia ficut fo:ma fpiUB : i
fic fcnfltiuii non p5tc(Tcfinc vcgctariuo.i fimirrintcUi
gao Dc itclUaiuo rcfpcctti fcnfinui. (TSd aUi r6nc;.fii
pUircecfTcntfDOTicic. /^dmqmofuntvUimatc oifpo'
nti6c9:fcd of^ odbuc cfTc aUi oifp6nc:quc cft vUimata
I? qua$ rdnalid apisopriaf fcnfltiuo : i bcc Dtfpofitio efl
coplcrio nobililTima quc rcfultat c^cdmcfurariocqua'
litarii pmanl.Et ita funt oifpofinoncemcdin qtl of q>
omnie oifpofitio cff oc gcncrc acciit iti. ncgidii:q: Diat
pl»: Qj qucdi tranf fit in oifponib'' fubaUb': iquedi
m acd*^. vt vult arifto.i Comcrato:.
^ J rrtfli* ^•factiinopp"qi!af,flgcn'iDffa c^n?
lU.U rVi^Ill. Diucrfcfo:'ic.6659>ctnarci^ioria
in rcao no pv.ticanf oc fpe p fc:q: afr gcn^ft pg ccntiaU»
fpci:i aUtcr ofia.vn ficut nooicobo ci^coipuBiania^fj
Dtco.bomo cfl: ct co:i\):c i aia.fic no oicoboino cft ani'
nuLncc bomo cil ronalc : fcd bomo cll c% aruinalt i ra'
ti6alt:fcdq)6diciftnrccto:boccftj?ptcrconfuctudin5
cotractictfamofitatcmitUoEtcncnriu vnitatc tn fov
mie.vit ficut confitcuimue fic oignaimir oici. (f aUtcr
pot oici:qp nomic gcncrie ouo polTun t impo^tari . Uno
modofo:magcncraU9 c^uccll in po'io:dinaf od aUa
fo:mavt fpct oc qua Dicif .7.bniue:gj gcnue nibilaUud
cflnifi vt ma:Dc qua l^o^pbirrt^DictrQ^gcnuepotcfhi/
tc oce Df iae:a ccu ^o nulli: i fic c pe f^vt: i no pdicaf
oe fpe nifl tn obUquo: vt bomo cfl c% aiali. firr itciUgas
oc Df ntia. aUo modo gcnue Dici t compofitum ct mate
ria 1 fo:ma fpet:i fo:mi6 pccdcntibue fo:mi fpct:tame
fub rati6cc6muni:i oictt totain ciTcnttam f^Kcici^i fidc
caf in rccto Dc ipfa:fiatt ctiatn iih oictinrqui t cnct aUa
partcm ^gcnue impo:tatvnam naturiatm fpcdepcr
fc.modo tfta ouo quc fign if icanttir pcr nomcn gcncrtflc
funt vnuj vnitatc analogica;quia Dicit Comcnfatoz.45
butU9:Q7 o:dinata in fincm i fints fuiu vnuj analogice;
XDodo ifla clTcntia gcncralte quc figniftcanir pmo nor
mincgcncri9:o2dinatur ad ilUtd qtiod flgnificatur per
gcnue fccundo modo : i illa cfl pcr fcctiot. vt Dianir fc»
pcimo poUiticc:q) fcmpcr octeriue cftpptcr ilUid qQod
cftmcliuein ommbtte conftantibueflucanatura flao
abartc:itamcnquiaifta fignificantur fubvnarationc
communi non cft pcrfcaa . fcd anaU>grcc oiaa . £t fct#
ae illam Diftinctioncm gcncrie non ciTc fictam : fcd c^
ponit mo^iflcr iNobcrtue :qui fittt vnue Dc fubtiliflu
midpBiemanglia:quiifla5 opinionc; rcnuitiocfcnOi
uit cam:i oce mnc cam app:obaucnint : l? iam fir incw
fucta 1 q^Uirce tcnucriit oppofit li ,pptcr quafda appa/
rcntce rati6c9;quc fiiffictcntcr fitnt foUttc:i cria; .pptcf
famofitatc illo:ii5 magilTro;:: qui fucntnt magni tcncn
tiuinei:ficucei^aibcrtuei.f.Zbomasi£giditte:iaR*
tc tcptte ilU>p oppofita pare.f^iluraUtae fotmaru apud
plurceafftrmabatfmvcritate. 06. jCL
C^onrtngunt autcra audtaoncB iL .
l^critnr ciKaiflampartemfcacopi
SiX\,\ Wul ntUim:quiai?iatanftot.q»
confucntm notius cfl inconfuao. £t C6tne<
tato:Dtat ibi:g»confuctudoin pucnria eib
fo:ti(fimttm tmpcdiincnnim a cogninoc vc/
ntatia.Utrii boc fit vcrii:i vidcnir g» no. \n1u5 bonui»
n6impcditalutd:nccvnavimtemo:alte impcdit alii
vimitcm.f.intcUccfuaUrm:quia non babct contrartcta
tcm ad cam.fc6o ctbfcof . fiJcd confitctudo in lcgibus CapL 8*
cfl bona:quia iuihtia lcgaUs dV omnis vimi6:qiiia Iqc
p:capic viucrc fccundii omncm virnttc? 1 fitgcrc ocm
maliriam.vtDictttir quintoctbrco;i.i3cdcognitiovc'
ritatie cft bonitm tntcllccro6.cT: fctto ctbrco:u?.i ^''oc
anima:quia cofucntdo in lcgibuenocft fo:maUrcrim'
pcdinumni5 in cognitionc vcritarie.cr?tcm.ilUtdim<
pcdiincntum a cognttionc vcntatis non cft fo:ri(Tirmt5
qtio altud cflnuius:qtua fupcrlarittum omnia qrccdit;
fcd lUitd impcdtmcntumquo quis iinpcdmirfcatndii
namram. vt quinonpotcftcapcrcpmae D:gnitJtc6CC
namra indtttiduaU : tiUid cft fo:riue q§confiiaudo in lc
gibU9. <f ~3tcm.iUud impcdtmcnnim acognirionc non
ell fouilTtmum. polt q6 potcd babcri vcritae. qi fi cflct
Capi.8?
Cdm.5?
bcricognitio vcntotie.qi impcdiretcfcmalitcrrcd pofl
l£g»potcflbabcncognirtovcrifafi9:vtp5 p comctato'
remin piologo tcrti) pbr. vbi otcit.gj qai i pnl odildt lc
■\ _ gcsmon ppca Dimitt it dliae fciae.
^Mnnlifiim viiltcomctafozftipcroicfovcrbo.
^l^lt^lllUm Q,a;r.intcnditinboc capjnilooc/
clararcca qttc impcdiuni vcritatc fcfct fo!ri(Timn; cop
etlconfiicttido in rcbns lcgii.imarimc in bac fcictia. vri
ctiam oicitap.Quanramvim bahaqdconfttctil clc
gce oftcnduntnn qutbus fabularia |.xicrilia ma^ie qutV
.dcvolcnt cognitioncoccig. fupplcpiimiflpjtncipus pg
oonfuctudincm.gt boc tdc ctiam vitlt comcntaroj in p '
logo tcrttj pbf .vbi oicir.confuctudoficut Dicir ac.i.pbc
mio mctapbjrficc.t z^.q: coinctatoz non crponit piimu:
«ft maytma caufa impcd icna 0 ptunbus rcb' manifcftie
f^t^ pcr fc.lCllotandum Diligcntcr ficurcapitiir cjcqninto
ctbr.i piimo i z' rcrbojtcc.oupliccs fnnr lcgcs.qticdam
c6c9 funr:t vocanrur lus nalc: quc obfcnianrnr ap6 oi»
nationc9:i in quolibct rcpo:c:i tflc lcgcs cdmunce flc fe
brttirt a^bilibus:(iair piincipia piima in ^ailabilib''.
qj ficut pn* in fpcattabilibus cognitie rcrmtnis vcrc co-
gnofcuntur ftorij j^n* (Jnc niriocinationcftc in' in agibi
Ubu9:vt coce lcgce cognofcunmrcognitia tcrminis.vn/
dc inrellccnwpiacricus imcdiarc afTcnrit cis : (Tcut funt
ifla pn'.amici9 bri faccrc : iparcnrcs bonoiarc:': adoia'
repcum.vri omnisgcnsquantumctliq? cprranca afimrtt
. illt0.vri ap.Dcfcribitiftam lcgcm nalcm qtta; vocat ius
**P'"* naturalc.5.ctbf4^iuenalcbabctvbi(Bcandcm potcn/
tiam 1 vigoicm:inon oiffcrt in ridcri fic: vt non vidcri.
& oicit piiino rcrboiicc.qi kx coie incft pluribU9 boib":
1 ad ciuB confcniarioncm narura inclinar.Ct alpbarabi*
Oicit in abbicuiartonc rbcroiicc.g» qdi lcgcs nalcs i an/
tiquc funr q funr comttncg omnib": i<jpiid ocs nationco
tcncnr.-i in omni tcmpoie. Qucdam cfl lcj: pontiua i .p/
piia:i vocatur iuftttia lcgalie^vcl iue fcripni5:i pofitiuu
quc non tcncntr apud omnce narionce i femp.fcd otucr
. fificarar apud Diucrfoe:i aliquado inccpir:qu5 ocfcribii
fljp. qutnroabrcontm. m& lcg.ilccftquod piimoni/
bil DitTcrt fl[c:vcl altrcr.vr piimo nibil oiffcrt facrificare
oticm vclcapMm:fcd poftq^ imponinir mulnimoiffert,
Undcpiimo nihil oiffcrcbar fufpcndm* fiircm: vcl oe/
coUarcrfedpoftqplOCcftimpofira.rficDiffcrf.qi ap6ali/
quamgcntcmfufjpcndttur^nnon occollarar. & /S^.
ocfcribit lcgcm piopiiam.prime retboiice. q> lcr pio^
eft f m quam faiptam bomince vtnilr ciaiUterCt alpba
rabiue in abbicuiarionc rbcroiicc. Cc ler ptopiia rcnct
intcmpoieoacrminato:iatxid Qliqii06:fiaif lcjc qtian/
doqs fuit .ppiia no comcdcrc camce poicinae.i ro ftiif:
quia hmt imundc.Undc ficut oicit in fcnf cnnje pbi^^ oe
pttbagonciereataruratmqucrcrcnirnqiiodanirquare
non (htda in pbilofopbia:3[llc Dijnr. gj maltcr aim mu/
UcritHie viuac q^ cum pbilofopbia conucrfari. '(*»c(i»n
dit -^irbago. fuce magie in ccno ^ in oqua clara conncr
fantur.i.in imundiaie:ip:oprcrbocfunri(nundc. vroi'
cunt.Scd tarncn illa lcr non iamcfl-nifi apud iudcoe^t
luenantralcDicituriuenon rcripnim.qipioprafui atv
denriom non fcnbtrur in libiie.fcd iue pof«itiU5 oicitnr
(cnprom.q; non ctt ita nonim:aim Diucr(ificcnir criam
opud oiucnaa narionce:i in otucrfo rcmpoic.(rTloran
dum fcatn d o.q» lcr piopita a lcgc comun i i iurc natura/
Co.z. Ubabctoinim.ibocparcrpcrcomcnraroicmpiimo ce/
U.vbi oicu.'L.c)ccnim i indintrio potirc funtvolunraric:
t rc» voUtntaric que vcrcponunrur odimilanir natura/
Xh
U'HiB.^opfteefii9 confcqnunF. vnde \(x piopifatf m qn J
fcriixambomince vumnrctuiUrcnPcbcr inniri lcgicom
mun i.-n on (icut conchtfio:quc in n irint r ^n cipu s eiue: ej:
qiubueocncccffitarcinfcrnirrcd innitinirU-gi cdmuni
alio modo .f. pcr modiim conrractionts i fpccificanonie
fupcraddircvcrbigraria. lcjrcommuniecft vrlafro pn/
niatur.ibocnullusporcflncgarc.iilltidnon fuff^iarad
bocprofcqucndtimiagcndum. vndccttam oiar comu
nircr qp vniucrfatia non moucnt.C>c boc non eft uis : fcd
lcr piopna eft q» fufpcndatur.i apitd oiuofoe bomines
1 narionce oiiiCTfificantr le):pMpiia.qi apud aliquoe (a
tro occapttantrai-nid atiquoe fufpcndinin banc lcgcm
piopjiam ocfcribir criam arifTo. in quadam cpfftola ad
aicj:idru5 oiccns. X.cr piopiia cftfcrmo rcriptue ad c5
immcm concoidiam ciuirans: imoncne quofftodo opot
fct (ingula rjrionc agcrc.Cllof andui; \cx piopita ot
dntr oiiri a comuni lcgcUno modo cuin admijrtioeeif/
rortebumani.vtquandotltacondirioqticfttpcraddiwr
lcgi conwni pcr ^x-opiiam tcgcm cft conn^ rarioncm. fl/
ciu cfl in omnibus lcgibus picta naniram. vndc omne»
aUc funt Dcfccniofc: vtfacriftcarc uinoni.i. tatt mtilicri.
vndc boccll cum admirrionc aroiio.qi licci ci ocbact
impedi bonoi cjc virtutc aliqiKi vcl bcncficio virraofd.
quia bono: cfl opcrationie bcncfaaiuc (ignu5.crprimd
rbaoiicc.Scclq) impcndantr ci tanras'bono::quifc«
ococompcnr:Bcft crroi. vndcomncs Urgc6picrcrct>ri/
(honoium lcacm funr atm admtcrionc crroii9:flait tcj:
mabumcti clt qp poft tftam vitd babcmr vita votupttKV
fa 1 octcctabilie.vndc boccft corara rarioncm. <S>ccmi
do modo oiinir lcr piopua a lcgcccmuni (inc admirrio
nc crroi is.ira Qjntbilcftin cacontrararioncttKikutin*
(traUrgc.vtcbriftpna. • •• n*fv;<
l^ld Vlfta ^'^«^"«^"'"^•^^dqucfttonct.-f^tfmogJ
%ww viiu' lcjrnaniraUsnoncft foiriflTimu; impe
dimcnruin ad cogniftoncm vcritatie. (rScamdo Dice
duincll.Q)lcj:piop:iaqiicoiirurac6munilcgc(1nc ad/
mi;:tioncerroiis:ctiam non crt foirtdimum tinpcdimcn
fum in cognirionc vcriraris.CfXarto oiccndum. q» lct
piopiiaqueeftcii admirrionccrroiis illa crtfoiriffimti
impcdimennim a cogntrionc vaitafte. <r*l^ario pnme
concUtfionis.^ttud quod cftcomunc bonnm: lad quod
bomincsnaniralitcrinclinannir noncfl foitiff"imii im*
pcdimentomincogniriocvcriratie.quiacognirio veri/
tane ctiameft bontim intclU:cnis:i vnum bonum non 0
impeditiuum alccrius marimc. fcd tcjccommunis i nai
t uralie cft bonumad qnod bomince naruralt tcr ictina/
nir.(icurfcbabenrcfia;pitncipalitain fpcciilabilibne* ••^
pcr fc nora.funr atam naniraUra inrctlccra:f{cbominc»
naturalira inclinantttr ad lcgc; na wratcm quc funr pn/
opiainagibtlttHis.vndcaiamlcginaniratt niittus po»
fcftcontradiccrc.vrbonoiarcDcum:ipunirc(urc;.imo
fi ncgarcnir bonor opoitera ipfum conccdcrcce:dc.cr»
go non impcdit cognitioncm vcrifafie.cr*P»ario fecuni
dc concltinonie.llliid quod rcddit bomincmvirtuofuj:
1 quod inodificat paffionee bomtnis non cfl maictmimi
impcdimcnntm a cognirionc vcrirane:imo mnlnim pfi
cit ad cognirioncm vcnrarie. fcd tc^rpiopiia quc eft fmc
admijrtionccrroiie cf^fxiiufmodi.crgo ic. IT:>aio: ema
nifcfla:q:bic(ic Dif|^x>finis i modificaius in paffionibiie
multumpioficifincognttioncvcritatis.quia anima fit
piiidcne 1 fapicns rcfidcndo i quicfcendo. fcptimo pbi' X.t.co.
ficonim.ieriamComcnraroi oicirfcpfimopbi(icoiij.Q)
ercrciriumlargirurbumancnanircpicparanoncm in/
teilcciueique non crat ante.i non cft rcmoram quin vir/
iufl mojalis opcrcttir boct mapmf caHitaa. vndc et
Djcitmpiologo.s.pbr.gjvnuicrfjlitcr pbilofopbttflcp'
fectus i 01 ptc 1 gcncTc '?tuti9.minoj patct cy ^ctbr.vbi
a;:.Dtc: <p iuftitia legalte cft olfl ^tua. q: pjcciptt viucrc
fm oeny ^tcm: ct fttgcreoem maliciam:i logtur oc lc
0C p2op:ia:quc cft finc odntfinionc crroiis. vrt ctiom lc
gtflato: imponitlcgce:vtfaciatfno0 fubditoe ^ftuofoe.
C'Pk6 tcrtic cdclufiome.3llud mojnmu cft impcdimc/
ttim a cognitionc vcritati9.q6 gcncrat babitu; crroncii
1 prium vcritati.q: quod gcncrat babitum crroncum:ct
nupmc prium vcritat »: illiid ipcdit vcritatcj^qi oppofi
ta ipcdiunt fc quo ad iqaficn tiam candc in fu&o: fcd Iq:
ptopa cum admijrtionc crroue cf^ b^.qi ifta lcj: aim ad'
itiijctionc crrozie ponit multa falfa pn*.a crronctim babi
tum genaraKQ contradicic vcritotuficut opparct pcome
tato« i ptologo tcrttj.t.S.pbf .1 comcntato: loquitur oc
ifia kgc crronca: Scd fi alige iftarct. vf cometatot lo
ouatur oc lcgc jrpiano^:: quc c vcriffimaq: qr^plificat 6
pnTpcrquodcbriftiani in lcgibus radicantttr.f <}>cic ni'
bik) Didic alifld ficri.-i g> bd f iat qc tcrra.C>6$ q» comcn '
tato:BrctiiUtad lcgemabumctivnde vocateoe loqui'
te^noHrc lcgie.vi^ mabumctoni 15 pn*Qj cir nibilo olfgd
fit. vtcbontur malc : p nam i nafr aligd poffct ficn cj:
nibiIo:non attribucntce oia potcntic Diumc. & mnc iu^
fUr tcrcpat conun lcgc$. OA illud Dignc attribnitur pote
tie Diuinc:qd nuUi compctit nifi fibi.vit etia na rdpcctn
ed nibil cft.q: nomra no potcft foccrc cj: nibilo: fcd folu
ocue qui puduai per creationcqnc non e(i facrio nottv
ralierfcd fuc o<ni nam.viT comcntoto: fiiit oc lcgc ma
bimicti.ergo iUoe g funt oc lcgc i(la:noiat loqucntce fue
Iegi9.(r£ic boc vucriue confuctudo audicndi aU/
qu4falfaapucritia:qucpominturin ifiielcgibue rctro/
bitn ujcdit co^ofccre vcritatcm pncipioutm non folu j
I»op:iop:vcructiamc6cm.tbocp:;pcrc6mcntato:e in
CidjU ^ c6meto.q: oic oudiiut a pucritta fciam loqucntiu:
£5[Jc; ImoDicgjg audiuit i pucritia fciam loqucntiuj pjoptcr
confuctixiincm ncgant na; cfTc i virtutce nalce: t ncgat
Dcccfiarium cifct ponunt oia poflibiUa.lrt i fcqucnti c6'
ntcnto.d.g>multiboicenonpo(Tuntpcrtranfire fcrmo<
nee pwbobiico i oemonfirarionce:'i ifli cii conccdunt p/
ma itclUrcta non conccdiwt ca:ni(i iqnan tii famofo. "Jta
fi acctdcrit vt ?ria cop fin t famofa.f. pnciptontm p:i/
tTio£ ncgabiit ca:ficut acadit bquetibtie fupplcoe trge
nMDUinett:qui ncgit ipoflibilc cffc oligd c%nibi\o fieri*
tSprop6 fit TcdTa ob omnibue: fupp(c nomraUtcr bqu^
tibue.vndctpoticefimagnitudincmqcnon magnitudir
C6J!i» neficrt.^ftudefipuncipiiinararaUtcrnotijrifubdit <p
ViditmultoeboicBDantC6fcadpBiam:incgant i(\ip'
pofltioncm ii oicta ce ptima. Ht filr ncgit fomiae fpccv
rtcae c(Tc p:op:i)ematen)e ncccfTorio : itanmj q> Zuid.
cum fua famoficatc in pBia bomincm gnari eic tcrra oi/
jcit cfic pofiibilc.^ta g> non rcgrit matcrii p:op:ii i oif.
pofitionc.ficut ctias oiicit murc gnari c% tcrro ad modii
|iCiinte.l:t oicit c6mcn tato: <p in timauit Suicf fcvidiffc
mmftn fic gcncrari cy: tcrra:boc cft finc oifpofitioc mSc:
ita 9 non rcquirit ipfam mam fo:ma noturaUe.^ oicic
comencaco:g>bocnone((crcdtbiter:icaDeUidtc 2nice.
q: oic cum fua famofitatc.q.d.g> no fitit optue ad pBioj.
i*ccW 9 ^ ignouuit.vt^ ct oliae otc oc co g» Su ic.oeccptus fuit
atm fiu fomofitatc. q: nimie confidcbat in ingcnio fuo:
tnoUtif ftndcrc.etcftotligcntcrnotandujg» tmptobot
iUoegD oi)ccruntir6nabtrr.g>cicnibiU>aliquid ficrcc.
vndeboc cfi ipofiibiU: fm viam naturc.fcd tamen cft ve
rum 9 Dcue poiefi faccre:i fccit aliquid qc nibilo.iboc
gi6
nuUoe potcft ncgarc;i cft fnpcmaturalc. i boc idcj v«te
comcntator tn ptobgo tcrttj pbf fico:um.gtconfocmdo
in fatfie impedit cognofccrc vcrtun pcr fc. qi pcr bocaU
quifiantindifpofiripcr ofiiicfjctioncmin falfie ptino'
pije.vndcctiamoicttprimoccli.gjalig bomince ncglt Co.zx.
ptima p:incipia pcr fc noea.i boc p:optcr confuctudinej
vcl maUciam naturc:vctpaucitatcm circrcitarionie i 10*
gica.i boc idcm vult a:p^uarto buiue^vbi U>quimr con
cra ncgantC6p:imum p:incipium:iboc crt intcUigcndo
oc itlie qui babcnt uidifpofitiocm intcUcctue.
JuU rdllUllWt? auiror.g>vnumbonu;ic.91iqut
Dicunt.g>aUquandot>orrio intcntue vnolwno impedi/
tur in illo c6mun itcr acquircrc aliud. q: oicitur cni 4*
poUicia:vnumquodq5 mcli" pcrf icimr cii clt drca vim
incenrom i^circa pUira.i oicic .8.ctbi. qp taboi <or
impcdit intdtccrom.1 cconucrfo.vnde tunc ad moiowj ^
oicunt g> vnum bonum non impcdit aliud quonrom eft
rjcpartcfOLfcd fiimpcdit:boccftci:parfcopcrantie:i 5
eftptopter vnitatcm itcllcctue. q: intcUcctueno potdl
dTceque tntcnme circa pUira.i boc c vcrum oc Ulie bo*
me:qoo»imoperacionce nonfunco^iinaceigboenoo
poccrtbomofiriccndcrcq: mot^uioaeqixUunt mi»
no:ce.vndc et fotritcr cogitane non vidct quc tranfcunt
pcr cclum. vt oicirar in oc fomno ivigilu. 1 fic TV*^ oaca
g> lcgce oc gbtte logtiir c6mentato: fint bonc. g» tamcn
oon cft wru.aUtcr potcft oici 1 mcliue conccdcndo m«
io:e.t£ttu Dici6.g»confuctudoilcgibue.ic.:xcdirar. oe
tcgibtt9c6munibue.iDcilUep:op«je quc rationan-fai
fiindarcii finc admirti6c crroae fimdanmr fiipcr lcgc»
c6munc9:iUc funt bonc 1 ptomouct ad cognirioncm ve^
ritatie:fcd p:op:ic lcgce quc fund annir fup comunce co
odmirtionccrrorieimpcdiuntcp{pittioncmvcritatie.t
funtfotriffima ipcdimcntumitcr ipcdimcntaquc funt
aducnritu nararc:i acgntntur.q: alitcr non cft vcntm:
iDCiUie legibuecrroucie loquiiurawntarot.CrSd
atiud.non crt fottUfimii. ic.conccditur. ibicie.g> oliud f/
pedimcnramcft inaiue.ic.Oiccndiun (pconfucradoin
tcgilMte p:op:u» cum admipionc crro:iB cf^ fo:tiiTimu$
impcdimcntttm intcr tUa quc ocgrtmcuni funt aducnti<
cia.q: ilUid quod per naturam indiuidualcm cfi:t>oc nd
acquinrani potcft cffc fotriue impcdimcntum $ iftud:
1 oc illo impcdimcnto nararalt non loquirar. fcd oe im/
pcdimcncisoduenrict)e:Dcquibu6cft confuctudo inte/
S'bu0falfie:marimumcftimiKdiitumtum. (Cadatid.
iod non cft fo:ti(Timum.ic.conccdirar rcfpcctu acqni/
fito:um.l:t ra oict8.g>poft lcgce.ic.Ciccndum g> vcruj
cft.fcd tamen ocbj boc fanc mtctUgi.9> poft pbitofopbii
bomo non potcftadifccre Urgce. 1 loquirar oc comiptit
Ugibiia 1 falfie:iad malum fmcinduccnctbus. qui aut£
in taUb''^*»^ qui ndcit vcritatcm non pot pwficcrc. gt
caufamaftignat c6mcntato:.q: iUa vcritae 1 babirae ve
ritatie cotradicit falfie tcgibue:i impcdit: ficiit qui ^nn
tritue temperato nutrimcnto non potcft ouci 1 afTucfie'
rinutrimcntointempcratoimaU). Scdquiptimo ao/
dit lcgce faiilM:in quibos funt pticipia falfa:quc concro/
dicunc ^itatt:bocdl fottiftirmi tmpcdimennim.of^ i^/
rar in cognittone vcricatie tmpcdiri quadiu mana Ulie
babictie in co.£c B non ncgoc comcncato: g> poft rcmo/
tioncm babirae folfa;: tcgii b6 poiTit adifccrc pbiam. qi
boc bcne cft pofiibilc pcr bona crcrcitia.vn oic ipfcqui
oflucfacrae cft m nutrimcnto itcmpcrato : poftea potcft
Dtici 1 afTucfurri nutrimcnto bono.Sc cm$ qui audu tc/
ge« faUa0:brt poftca p6c pu>f ucrc in p6ia 1 vcritatc i
I
V
in oppofTro ctcntitio vcl kgibasrfed qtlidtu mancnt le
gc8 m co:i cia adbcrcr.mnc funr foK r unpcdi" a cogni'
tionc vcritaris. i fic inrcllcpr commenr aro: oc lcgibua
pzopiijG.qnc funr ciim .idmttrionc crrozts.i non oc lcgi'
Ixwcoibus mrcllc^it.i oc.ppiyo quc funt vcrc finc ad/
ini):tionccrrof.itcutdltc7:j:planof. Od XII.
I5.l5".C3bfurd(icft fimulquercre (cimim.zt.
^^riflir vbioicmo'
V4vl iim dumfcic.qzc6mcrato:q:po'
nit.p logici.Qiicrit vtru looicj fitjnioi al^s
rcicnrt)ao2dincDocrnnc.ti5addtt.q2 non q-
rmir vtrii fitpo: alge ozdineoignttatia. q: 5
qucrcrchon pcrtmctad ifltj locti: lird ad logicam. £tar'
guirurpzimoq^non.illafciaquc cHocfccundie inrcUc/
ctienon cllpjio: aUjeordinc ooctrincrquc lunt ocpzimo
intcUccrie.fcd logica cft oc inrcllccrie fcciidano.pcrco'
Coji. incrato;cm + ' buiua. vbi oicu.^» 15 nomcn cne or oc ^
inia inrcUigtbtUbue i fcciidien funrrce logiccgt etiom
a(u'.oicir.g> logica ct^ oc fcciidie inrcnrionibue adinal
cliap.z^^b'. CPiimia.
5«
3n oppofitum
inptcdicra Ifa.vbivtilr logi/
cam ccbcre DicipMoiealge.qzoicirg^abRirdujefimul
quercrc fciam modum fcicndi.trr comcnraro: c^nit
modum facndi logici.2:t potell argui:aut logica odifcif
podaUae fcicnttae: jur p:iue:aur fimul. 0cd non potch
Did cp adifcanir poHcnue nccp fimul.'Z pmo nd fimuLqt
ftejccUiditajz.inlirrcra.nccpoftcriue adifcimr. q:g(lc
adifcttlogici poftcriue afrimtlamriUiqui oocct bomi/
nesvtam:oti ct adifcircam.aut lUiqut inrcndit mcderi
bomini:t inrcrimadtfcitmcdtcinam: fiaito<tttcomcn/
lato:.^ Didtur oc quodam qui cii ad cgntm accclTit t pa
rauit ci mcdcUm.i polka infpcat pUirce Ubios. mot'
tuue cft cgcr.J:t oiftinguit coincnt.ito: oiipUccm logica:
q:oiat.qucdamcl^vUeomnibue fctcntue:': qitcda;^
pzta vnicuiqs fcic.ict bomo non potcftcnc inllntctue in
quaUbct artcnififctcndo vfiatiT^op^iaoccie.i uitcili/
gitcomcntJto: p cottuinc; logicam rcljtam ad fuil falJt
lc.*vt fubm:fiiic boc fit rnodtie fctcndi vcl fiUiB. jfalta cni
yc fu&m non rcfcnuimr ad conclufionce fctamm fpccia/
lium.tvocaturlogicaooccns.fcdpcr logicam p:op:ia5
intclUgit rc^Um rclatam ad concUifionce fpilius fcie/
tiarum.vt matbcmaticc i naturalie fcicntie.
IH|| « x^iftA o6madqucftioncm^mc6cmviam.g»
n^lv vilW iogicafimplicttcrp:io:cftaIqefcien|8
otdincooctrinc.JStbocpiobJtur.Ouia illafcienac pri'
o:ali)so:dincooctnncfimpUcttcrfincquanuUa fcien/
m adifci potclt.q: p:tncip(u eft a quo qs faciUue adifdt:
Vt Dicitur b^fcd logica cft b>>. vt oicut. (] _ *Licct ilhtd
cdmunitcr oicamr.tamcn potclt oici alitcr.*f>:imo q> U>
gicano crtp:io:alueordincooctnncocnccdTirjtcfim/
pUcitcr.Scciido oicendu.Qi logica bn cft p:io: aUje kiif
ti}e c% ftipponc aUautte f m ie.fii|;%x)fito q) aliquie 6beac
(lUogijarc oc rcbuo jUanim fcicrijnim piomptct fad.
liter 1 finccrro^c.t ocbcat fc nofcc fcirc. cr'f^6 pmccd
cUifion ie cft.^Ua fcia no c qc necdTiutc fimplicitcr pri/
o: alge fcicnttie otdinc ooctrmc:finc qtta multeconcUi/
fionee aUarii fcicntianim polTtin t babcn. ct boc fxit?. q:
nccclTarunn fimpUcitct cltfincquono potcft cilc rce. vt
psS^^buius.fcd muUcconcUifionceaUjnimfciarumpof
ftint babch finc logica:imo fcrc tota gcometha i ahfme
thca polTunt adiki finc U)gica.q: aUquie poteft adifcere
ilbm condufione.g) fttpcr ojiam Uncamcontingit tria/
gulum cquilarc;:collocarc.qui ntbil fcic oc U>gica. gril
pr oc 'Dipocrare:^' fciuft pcrfcac medicinain:t tti nibil
rdnit oe logica.cr'P^6 fcciidc concUifionis eft. ^lla fde/
ria ncccfTano cpiio: aUj6o:dincoortrincc):fuppofina'
nc fmis.finc qua non pot bjbcri lUc f intB.ei: 5* mctba.qt
B c\1 vnu fig*" " intti}. fcd finc logica aligs non potcft fiU XjC^.
logisaretfarcpnceaUantm fcianim faciUtcrpwmptc
t fine crro:c.£t etiam finc logicj ge babcne aUae fcien/
tiae ncfcit fc fdreit afltmilat i«n i qui vht t nefdt fc vre»
re.UndcctfincU>gicabtciaditi muUoeerrotcet alqe
fdcntue.crgoficcftp:to:ali|eo»lineDocthne.tficitel/ ^
Iqcit ap.t c6mcntato:.
ffSrr Hr%r P^f^^Podcri adrdnem.3lla(detia
ttr^^* I^Ut qiiceftDc(ecundi8(teUccti»tc.aiwoi
cunt 1)7 dl oc fccimdis itentiontbne ^mo t per le.t no oe
rebtw : t cognitio itenttonum non oicit otdine poOerio/
rem.ita 9 ocpcndct ab aUjs fcicnti|e.fed potiue ccoucr/
fo.crgo non obHanteboco^ntDefecandie ftcntionibus
adbtic potcft cflc po: oKlmc Doctnnc. <r3fta folb non i
cauta.q: logicapiimo t pcr fc confidcrat rce 1 non intcn
Cionc8.q: flc non faccret cogn itioncm vchtatie t falfita/
tie^^zptccUcationeendvi^hficanmr eicpanc itentidu^.
ita Qi^gcnue purdicamr oe fpevel fpedee oc idiuiduo tc-
fcd potiue qcpanc rcrum:quam tame vcritatcm bj U)gi
ca p:o finc.ggo crcdo cp logica pmo t pcr fc ofidcrat re»
fubicctaeitcntionibus.fcd itcntionce confidcrarpcrfe
non pmo.oc boc nibil ad prcfcne.Crgo o6m cft alircr ad
maio:cm.97 logica non cllp:io:alt)e fcicntusoidincoo/
cthnc Dc nccdTitatc fimpUdter. fcd tamc potdl dTe pu/
0: oc nccdlitate fuppofitton le aUcuius f tn is. £Mcie Q) lo
gtca cft oc feaindis intcllcctie. £>icctidiim q) vcmm cll
Dc logica q cft p rocinationce. vt fiUm t aitae fpce argii/
mcntattonie. t (ic non cft p:io: oidinc oocthnc nccclTita
teftmpUdtcr.fcdtamcnpotcHce p:io:oKlinc ooctrine
ncccfTitJtcfupponie aUciiiue finte.([;aUtcr potcftoici.
fcia quccftocfccundte itcUectts.ic.cfda potcft cfTcoe
ttcUcctie fcatndie ouptr. vno m6.(p ?tnt z°itcllccta pod
pcrfcctam itcUcctioncm alio:iim:t fic non cft logica 6fe
cundaho itcUcctlqi fic nccio opoiierct qy aUc fcic p:ius
adifccrcnf :t logica poW itcUccta oUap fciarn^. aUo mo/
do potcl) itclU 97 fit oc fccundie itcllcctl. q: pofi confufa
cognitioncmaUotuminteirrtacquihmrtRc logicacfb
Dc fcnindie ttcUcct).qt ad boc cp fctantur ratiocinatioc»
vtfiUecnti^^.tc.opjg» bobcamr cognitioconfufat in^
dctcrminata aliotum vt p:cdicabiUum t p:cdicameto/
rum t tcrminoitt. quo:iim cognitioncm a^: .^mo ponic
I p:cdicamcnti6poncndoc6es ocfcriptionce bo;:. tp:c/
o^dinaffcia Ub:ip:cdtcameto;! r6nabiUbue U>gicahb\
vt fiiro tc.XDo q6 fic cfi Dc itclUraie fcciidie.non op$ cp
fcquatur otdinc ooctrine pfccti cogn inonc aUap fda^:
fj op5 9 ipj pccdat aliae fciae otdinc ooctrincvt ocm e.
(£ad alta r6ne q fuit in opp^^.H^^m.q» logica c po: ali]e
iciettje o:dincooctrmcnonfimprrtnccttatcab":f$nc'
ccfCitatc fupp6nie vt fiUogijcmtie t fciamue pnce i aUjft
fdetije faaiV t fi nc crro:e:t fciam^^oe fcirc p tpfaj to^
ci.q: j] fdt aUae fciae finc logica ncfcit fe (drcfj c Idgiel
alige reflecnt fe fueactii fdedi.t tik fdt fe (drej|t btz*
dr^ncipitterauelibcr. ■ 06 I*
Cflcceflc cftadqucfiwm.i:^.
T^eritnr drcatertiu.tpeircapn"'.
Vlwl IIUI vtriiad ingfitioncvcrita
tie ncccfTariii fit ptcdubitare.ar guit p g»
In6.q: iUttd finc quotvt bfi co^i' vchta/
tis no cfi nccius ad ct'' igfit lone. q: ncccf»
fanum cfi tllud ad injjfinone if itatl.fine^
non potcft bri vchtae.q: ncccfiaria ifyb imifofe i aUtcr,
V
JLibn'
Z^.tf. fcbabrfr.vtpjf.^f.hiftifl.fcd vcrita8inqirfri|>otd(frnc0
Q> aliqe pdttbttct.q! co^nitio vcritatis pot bdbcri q: pii
mis pnncipqe. vt picjip poile.g noop; pdiibitarcad co'
gnirioncvcrifatis.cr^i^Jdcognifioncilliiisnon ojx»:/
tctp:cdubirarc:q6non b; roncs jd vtrici5(>artc5.qzvbi
cft oubiii;ibi fiin t romrs ad vtricjj jvirtc. fcd cognitio vc
ritatis mtiltozum non b; roncs ad vrriqs part cm. qz co^
zTmcta. gnitio vcritatis in matbcmaticis ad vtrac^ partcm non
C^. vU b; rationce:cu5 (int inprimo o:dincccrtitiidini0.([;3ft^
ficur cft in ati)0 fdcnn^erira o; cffc in illj.p ^iicnicn tc fi'
milittidincmrfcd m aUje fcicnnie ad inquifitionc; vcri'
tarisnon op;pJcdubirarcncq5piamrtunruroubitatio'
ncs in p:incipi]8 Ubt op.crgo ctiam ad cognitionc; vcrif
tdtis in iila fcia non op; pzcdubitarc.
*^rF*^"*-"'" fccftadqocfitafdajnosaggrcdi,
pzimii autcm oc quibiis ic.
IRota ad mtcllcctum 'n^fTHf^fc^rf
fariumfitp:cdubitarcadcognItione vcritatis.potintcl
ligi ouplicitcr.Uno modo.vtni ad cognitionemvcritatl
opojtcat p:cdubitarc apiid fcSccudo mo pot intcUigi.
Vtriiadinquifitionc; vcritaris opoircar p:cdubirarc.i.
cognofccrcoubitationc9aUoai.(riCunc ad qonc; ?clu
ftoncs trcs funt oiccndc.-fSitima cfl q} ad inqui fitioncm
alicuius vcritatis ncccfTaritl c p:cdubitarc ap6 fc. Cz*
concUtfio cfi.£& fimplicitcr non i ncccfTjritim ad inqau
fltioncm vcritatiscognofccrc oubitanonca ahotuj : fcd
efivriUr.-f>jimic5clufioncma^.p:obatquamo: ratio'
nibus.-|^:ima.ilU»d cft ncccitariii ad inquifitionc vcrita
lis quo mcs oirigif i picparamr oifponc ncccfTarta ad i /
quifitioncm vcntatis. qt ilUidcfi quoaUquid oirigimr
1 picparanir ad fmem.red pzcdubitare apUd fe eft bo.vt
ap.occlar at in Uttcra oiffiifc.qz qm otibitat oc aUq con
dufioc pafTuBcfl fifcUaato.qz impolTibiUrcfl vrnimcp
ptocedcre ad ilUid q6 clt anrc.q: Ugarus cozpozaUrcr nd
potdi pzocedcre fc moucndo oc loco ad Uxum. 0imiU/
terg b$oubitationem mcntis non poteft pzocedcre inq
rendovcnrarcmijzoptcr quodop; fpccularioiffiailtj/
tcs t oubirarioncs.ocindc inucftigarc caufas bozii.t crit
foUitiopjiozuou"^, vndc ficut Ugjnisquiropluenirit
tantoplU8pot:ficoubitans in mcnre quanropliB porell
Ditinir ad inquirendti verirarcm oimirrcndo f jlfitarc;.
t ocbet boc mtcUigi oc oubiiarc cu ronc. vnde qui ocbs
foUicrcaUquodocbct babcrc aUqualcmnotiriam.qzll
flmplicitcr igriourct:tunc no rcndcrct ad illud.fiair po'
nitiurqKmpUippofic.c*Lincon. ocpatrefomiliasbabc
ce fenium fii^tiuii.qut nifi cognofccrct aUciuid oc feruo
fiigitiuo ccnties pofllj occurrere:q: cii rt tcncrct. (ETlo'
f^X taoiligentcrficutoidtcomcntatoz.q^caufappqua; in»
cip(endumcftocDubitabiU:cllQ> aductus DifficuUati»
•t tMibitationie pzcccdcnns p:cccdir ablat ionc cius t co
gnitioncm.i modus c):quo aducmt DifficuUas:cl> aUus
a rtiodo:eic quo aufcrnir oubium.modus.n.qc quo adue
nit Dubitatio efi fiGs Ugato. i modus eic quo aufermr e
firis oilToUttioni Uga''.q: flkrut Ugams no pdt mouen' ad
finc ad quc intcndit:ita cft oc intclkctu qfi accidunr co/
tranj.f.moras.i ideo nccctTc d^vt via qiu oifToUuinrar
qdnes fltaliaavtaaqua acciduntqoncs.fic moduscp
quo oifibUiirar Ugamennii cft alius a md cic quo aduentt
liganientu.Uncle pzopozrio qdnis ad aiam ell fitis ppo:
lioni Ugimenti ad mcmbza:^ pzopozrio fcie acgfirc pofl
iltas qiiefhoncsefifimiUspzopozrionirtioras acquifiti
poft DtiTblutione Ugamcri.it arguit z*.ilUi e ncccf/
firio grtMbedii in inquifitide vcritaii8:quod fc ad ve^
€l6
ritatemtlq§ via ad'rcrmirtinn:beceftmanrfefta.fcd px/
dubitarc apiid fc dc concUifionc aUqua babct fc ad ingli
tione veriraris:ficut via ad tcrmuiii:'z boc occlarat a:p.
in littcraoiccne.g^qucrcnrce vcritatcfinc oubitanone
funr fimiics ilUe qui ignozir viam:p qtijm op; irc.vnde
ficutndQUcniturad tcnmniiadqtic^fincviJ^ricnoBue
nitur od vcrirarcm finc Dubirarionc. q: oubirario di ro '
nc cfi quafi via ouccns nos ad vcritarcm. & cometatox £06 co»^
oidt.Quicognofcit aUgd anrc$ cognofcat qirantitate
OilTi"*cft fimiUs illi6:quo:Hm pcdce ftinr in vi j rccf a.ct
tn ipfi igrant }5.(£tyxarsim1Sip. ;?ilUid cft nccdTario
^bcdu; ad inqiufitioncm vcritarie:q6 b; fc ad vcrita
tcm:(kutozdinataad fincm fcbntad fincm.qz pozdina/
tain finenccdTariopzcccdunr finciivf; p:cdubitarc ap6
fe di b^vt a^z.Dcctarar tn litrcra. q: qui uicfligat vcnta
tem finc oubitationc ndcit quando inucnict ca:t quido
inucnietncfcit.q:fini6rcinon prcdubitarccfi imanifc'
fius:ficut quido aUquis vadit pcr vta;:t ndcit terminii
fue vie. f; ftnispdubitaticmaifclF. C[;i?ocarguir ap.
accipit ex Qie audito:ii:illud q6 mcUue valcr ad iu
dicandum:tfincquoiudidit non pot dTcccnu: ilUidne -
cclTarium c ad ppzcbendcndii:bcc cft manifcfta:fcd p»
dubitarc apud fc di ronc magie val; ad ludicandii vcri'
tatem:q:ftcut t iiidici|s mcliue iudicat aUqe inrcr DUO0
Ijominesadiicrfanrcs quado cognofctt ronce^quib^^vtu/
tur ilU qui afTirmant pancm:t qui ncgann q: ranc videc
que ro fif cfTicacioz:i fm boc iiidicat vcriratcm:fic cft in
p»pofiw.qiundo aliquie babet ronce ad vrricp pancj:
1 oubirar quc fit rnclioz:fcmpcr inquirir:Doncc oatcntat
ad vcricarcm. vndc c oubitatiocs oetcrminamur ad ve
ritatem que fims cibi Rnc otibitationc finis non efimaf
nifelhis nobis.t g 7fi& ad ipftim non o|;arntiraim finio
moucatagens.ficut oprimii.vrf etnuttum agcs abfoUiif
a ronc t cogn itioc fime.vrt "Lincort.p^imo pollc.Dicit.9»
fm ctigcntiam finis op; cctcra modcrari.i fic pzima
conclufio.(I7ft6 z^codufionis.itUidnon cftncceiTariii
ad inquifitionem vcriraris:finc qtio potefi inquiri veri«
tas.q:necelTarium adaUcru;oicirarfincqtiond potelt
babcn rcs:fcd finc 15 cp aliquis cognofcat oubirationea
aliozum p6r apud fc inquircrc vcriratcm.q; oato cp ali/
quis nunqj vidcrct oiibirarioncs atiozu;: porcft inquire
rcveritatcmalictmi3:?clufionis:tbocDiibitando apuci
fc;-: inqiiircdo p;i'apta cj: fcnfjtis. Ct fic Dubiraucnir p*
mi pbi qui cp admirari ccpcriir pl>ari:vt otcitur 1 pzolxr/
mio b^.dT f pnie.^tlud cft vritc ad incjiiifitione ve
ritatis:quo facitiue intcllcctue babcbir vii ad vcritat^
bcc eft manifcrta p fc:fcd cognofcedo Dtibitarionce atio/
rum focitius br via ad vcntatem.qz t>abttis ranonibu»
ad vtramcB panem ttdUrcras facitius vidct qiic fit efh*
cacioi ad itlamvcritatcm p:ob3nda;:q5 oc nouo ittas ra
tionce inucfligarc:'Z caritin cfTicacuin vidcrc. q: factU'
cftvnujfjccrcq^Duo. i:t.ppttTbocDicirar.z°.butus, tejcx.z.
non fotumaurcm bis oiccrc grariam lulhimcft quozum
opinionib'' comunUraucrit atigs. fcd ctii bis qui adbuc
fuperficiatiter cnundaucriit. tteni bt :>fcmnt aligd. na
babitnmnofinimprcc^ccrcitarifunt. d^nora Diligeter
9>comcntaroz aHignar otus caufae.quarc anfl.pzcmif
tatoubitanoncs fimul ocfcrminattonivcritafis in ifio
libu).q:ifiafcicntia confidcrat vniucrfalircr ocvcrita/
tc in vno libtoxrgo oebctpzcmirrcrc oubirarionce vni'
ucriaUter oc vcritate invno tibzo 1 non part lalirtT:-: po/
fiea oebct pcnractare in fpcciatibnis libzie illas oubita'
tiones p:cmilTas.Cum ct lam fubiccra; ilhus fcicnt ic fic
ens inquannicns.vnde ctiam in vno lib:o fiait in quin>
toDiJho)Citnomina:que figniftcant mtcntioncs buiu«
i
qae pminent ad toti (ciom tIlam.Uc$ oppofttam (b
cut TlictK>liau0 eipjtencua qui in vnoquoq; libio DtfH'
gntt vocabuU:quc ctinct ad 5"* libiii: t no ad omncs. £t
Co.pJr Dicitc6mcnt(itoz.4) ooctrtna 2c.f acitoppo'^ in altis ab
tCTti|. flbM)t ptemitnt oubitationcs ptincntcs ad 5" Ubtu.t tn
fltoras Dctciminatrfic in naU fcia facit:i vidit qp mcUot
rftooctrina ifta m alijs fcicntijs a mcta" pinitrcrc onbt
tationcflBtincntcead+^libjiir^cas octcrminarci ilU).
qt ^dcrantparttarr oc vchtatc i fpilc fulim cntis.T^cc
cft ^ma c4.C2Ua cij aflTt^at. qp illa fcia comuntcat at
logica tnvlitatc plidcrattoiB.qiriibicaiivtriurqjfcice
cnsflmpUcitcrtnaruralogicc cft gjpmittatoubititio'
ncs fil-T pol^ca in fpilibus Ubjis cas ocrcrmmat.
91r4 rarinnca 3dpmi.qnDf.ilUidnonc(ttc.co
«lU I ailUlli;.t'«ccdif. ZuDicia.9>fincpdubita'"
pot t^t cognttio vcritatt0.C>6$ qp abfq; pzcdubitarc ap6
fc non pot babcri cognttio vcritattB.^a<l^bationcm.
q: qc pmis principqspot bf i..66m.g»^n" non inwi^i^
Oir non purdubitando occflFcctibus.i nmc qc/cnfatisct
laminc intcUcctus agcris cognofcunmr ptincipia. iboc
TuU Srifto. tn pzobcmio buius.vbi o\c.q? botcs pjoptcr
odmiran niic ct pjimii ccpcrunr pl>jn. vndc vuU ibi. q?
qil vtdcrunt omcrfoe ctfcctus i ignoiaucrun t cis: admt
ralMntur 1 inccpcrunt mucfhgarc caufas Uimtnc intcUe
Cius agcn ri8:i via f cn fu8:mcmo t ic i qcpcrimcn ti. t ctia
Vt vuU i^poftc.vndc ctiain qii aUquis inquirit rationc»
spud fc ad vnamqtiicg partcm concUifionts non mucflt
garct vcritatcm ntfi oubitarct inucftigando quc ftt cfft»
caciot.(r3d aUi roncm.Sd cognitioncm tlUtis.ic. con
ccdtrur.flp:incipia funtfdta p:imo.2It]Oicte.adinqaiii
tioncm vcritatta in inctapbfilicis.ic.CxSmQjptitcficra
tioncsad vtriq;partcm.non obllantc^ fint in p:ioov
dincccrtt"**.cttajp:mcipia concfonum i matbcmatici»
non cognofaintur nifi p:cdu='° x inucrtigado ipfa via mc
inojic:fcnfu6:i cppcriincnti:': Utminc intclkmis agctis.
£t ocbcs DiUgcntcr not4rc.(j) tlta qo vult tntcUigi oc lU
Us qut acjjnint vcritatcm tnucnicndo.dJ 2d aUa$.ficut
elt in alus fcicnnj3.':c. C>dm 4> licct polTit iucniri aliqua
fimilintdo in iUa fcicnna:': in aUjs: tamcquo ad ptopofl
cum nulia cll fimiUnido:q: ifba fcia confidcrat oc vctitA
cc vU'.t b; pjofubicctocns inqitantii cno.crgoad ci gti/
nct pmittcrcomncB oubttationcsniin vno Ub:o:qiU9
pofka infpcciaUbtts ltb:tspmractar.fcd aUcconfidC'
ront oc vcritatc jxirttailarttcr': babct p:o fubiccto cna
particularc.crgo ad cas pcrtinct p:cmincrc.non omncs
Dubttanoncs m vno Ub:o:fcd illasqttcpcrtincntad lilii
Ubttj.quasctoinbUiittn tlU>lib:o. Oo II.
(CT^iirtittmcrgo t)cquibn0 zc,
^^'^''r^^^S^l^CVltWT "'^'ii^^P^rtem.vtnimvna
il-UI fciapoflTitconfidcrarcomnia
quamio: gcncra aufaniin. argumir pmo qp
non.i |j ronibus a;:.tn Uncra.fi p:ima pnnci
pia funt contraria- ninc vna fctcntta non con^
fidcratca.iltiaccipit a;:.in Ifa. fcd principia omniano
funt conrraria.crgo vna fcicn tia non babctca confldcra
rc. (r^rfmflomncscaufcpcrrincntad vnam fctcntii:
tunc qucciiq? kima conltdcrarct vnam i rcliquam: fcd
bocclt falfum.qimatbcmaticanon conlidcratfinctcf''
ftcicns.q: rifi cofidcrat fo:mi. ©imiUtcrmctapbfficu*
non confidcrat finc? i cfficicns: cii Itt oc imobilib'. 5i!o
li^.qi fi vna fda confldcrara omncs caufas^tanc quccii'
q5 fcia conlidcrarct vnam cdm i rcUqium.q: qua rario '
nc vnam:i rcUqui.(n'5tc 11 ad vn jin fcia; pcmncrct co
fidcranooinniumcaufap:aiirjxitincrcradnaruralcm:
mtad inatbcmattcam:autad mctapbf ficam.ibocpat^
4?mfta*
puitii.
II. "
pcr fufTictcn tcm oiuifloncmfcd ad nulUim bamm
pcrtinctconfidcranoomniii cjufanun:vtp:obabo
p:imo non ad naUnn.q: naturaUs non babcr conft/
dcrarc oe fo:ma.q: of pcimo t^r. oc pn" hr\ fpcdc
non cftnaturalts confidcrarc^ncc ct ad itKtapbfli' Z^.cvItifnL
cl-ncqj matbcmattcam princt confidcrarc oes cau
fas.qt ilk otic fcicabllrabuntartwtu la ma. gncu
tra babctconfidcrarcci; matcrtalc:nccclTicicnrc:
ncc Un3\e.(£ycm vna fcicnttaconlidcratcaq fiic
vnius rmoni& fotmaUs.t boc pitct :f5 omncs cau'
fc non funt vntus rationi8:cii oilfcrant gtic dl quc
da$ llnt cozruptibiU:0:queda5 tncotrupttbilce: nuv
do cotrupribilctincoznipcibileDillcrunt pU]6)tiii
^nOdfirtlttl CSrtc.io.b". .
S7|PpUUlUin inillaptc.pringtt.n.idemo6> io.ftKta<'.tA
modo0Ci;:indre.il7tdcvf vcUc^''^''. z6.
ad qucftioncm S&TSTctS
Crz°Ddm.9> non ad oes fda^ pcrtinet confidcratto
omnias coufap. (TT^optimc ?nis. t boc ptoboair
Deouabasfcicnrgs.pocmctjpbrficaq^t^ cditdc
rarc ocs ci6.illa fcia b; ?fidcrarc ocs caufas:quc co
fldcrat 01B inquantu; cns.q: fcia quc cofidcrat cna
iquantii cns :?fidcrat ocs ca0.q: ois ci cfl cns: i pti/
ci|Mt roncm cnti0.Ufi qcunq; fcia pfidcrar cns uv
quantu en6:pridcratet ma^imc ciin fo:male:cii"fic
piincipal io: gs cn tis.Un ct fubc aWtractc non coof
fcun r n tfi g qd jd cft 1 fo:mi. vt poltca vidcbit .1 1$
iftc fubc fint jmobiks.tii fiint ci morus cnrium pcr
modii fini9.gfciaquc:?ftdcratcn8mquantu cnsct
fljBae abrtractas pfidcrat cim finale. Urt iocb itcl
Ugcntic mouet Bp pfcatonc fui i fmc. vt aflimilec
fc pqdcft finisoium.vri l; in cts non fit finia t bo".
qdacjiriF p motii.tn finis cft in cis.f.bonii. q6 pqci
lhtmotui:fiaucftnaipl'a;:.iDc Y> vidcbit infcquc
ri qonc nu^0.0ity ct pfidcrat maj. q: l; ma no fic
cdcntis iquitu cns:f5 trfi octcrmmati gnie: vtfubc
mobilis.tii ma CHincf fubcntc. i fic fcia q pltdcrat
cn0 tnquantti cne pllderat ma;:non mquanmm eft fifio meortJf
fub5 trifmuta"**. qi fic nalt0 ofidcrat ca .f5 ;?fidcrat •""^" ^'""ifat nia
ci inqiuntu b5 roncm cn ti8:i tuc fifr pfidcrat cdm
efTicicntc.q: l; fubc imobilcs non babcant cim cfft dt autr putri?»
cicn tcp:op:ie oicti.tii funt ci cfTicics monis i alto' Mi.7.mf ra. ?.s.
ru5ifcriof .ificf^maio^.f^iftafcia.f.mcta^cftb^. '•^•'«'•^ P''"w»
S«.i minoj. i ^«brvbi oMcl q? mc^' 3«dcmt TmatctuK
cn0inquannicn0.gc6fideratoe0ca0ij?puao cis crmoa.toiii.i.t
enti0.lrtfit'rDicitcdmcntato^97lic5confidcratoes ^.inai co.^.o
cao.tii ptincipaUus pfidcrat fo:ma i fine. "Doccrii ^^•'""'^''J^*
occlanjf in fcia nali.q: fcia aiius fubm b; 0^0 catv ilti.&a^^
fa0c6flxlcratoc0ca0.q:nifi fdaaimsftibm b^oes rubui^ £>co.i.q.
Cis:>fidcrarctoe0ci0nd faccretcopUta cognitto' Pf"" f"' p*""'
ncm fiibtccti.fcd naU0 fcte fuB5 b; omnes cas. quia
fubmfdcnaturalioeft cnomobilc.qdbabeti cffi'
cies.q6 e trifmutis ma;:^ b5 fin^g moact cffkics.
q: iigcs no agit nifi mquitii 6tennina{afme.^it'r
b5 mas.q: ma c futim trifmuta" 1 mot'. fifr b5 fof
mi.q: cnria mobiUa funt p fo:mi.mino:p;.q: fub}
fdc naUs e cno mobtUr.d 'PkO z* ,5ni0 Jid illos fcios
no princt ^fidcra' oiii; ci:p.qp gni fuBo ft attributi
nir oes cac.q: fcia no pfidcrat cio cuins gnt Itibo nd
ottribmint oe8cae.q:fctanibilpfidcratnifi fuBm;
vcl illa q biit attribtitione ad fubm:f; mttap fciani
gnt fiibo non attnbuunf ocs cicq: fcia nibil ?fidc/
rat ntfi fub5.-vcl illa ^ biit attriburionead fubm : vt
p$6 ici(ti)s inatbctndtid8.qtca|: fuCo ti attribaif
mtit:>a. quo oiiit
iiuo pHdtrai oU
£rp6bti£l70'
mt in Ircnoc.z.
fapcrpoiK iri'
nKurrfa t flme cfi abfhMbat a moterta tmotti.
aU I Ullt-f c6mctatoj.q:n6fcqumirQ>Uco'
fraria conndmntiir ab vna fda : q» illa quc nd funt
pcniriand confldcrcturabvnafdcntia.vndcotcit
comcntatoto» iftc fcrmo cftapparenet fupficictc
iiu9.qicftfopbifticne:iM vnltoicerc cometatox^qx
pjxcdit a odtnirtioncantcccdetierad oclhtictocj
piUie.qd facii fallaciam prttie.vnde ap. p:occdit i
niolibwoifpatatiucMnonloquif ej: intcntioncp/
|Ria.g etiam indudi rarionc» fop(M(hcae aliozii ali«
quando flicut ipfl fumpferont eae.vndc pwcedcrc «
ocnTuctioncantcccdcntis:adDcftructionc5 piitie:
Ron tj ^ fo»ne.licj aliqil tcncat gratia materic in
ccrminie ?uertibilib«e. (TTIota 9 argumi
to cft fallacia pfcqucn tie.qi pioccdimr a wia b^cau
ftovcritatie ad vni.vndc qp oce wufe confidcretur
obvna fda:boc pot cc ouobue modie.vno modo <p
puentit in vna rdne :?fldcrandi fozmali : vel vna
Dcpendeat a cognirione altehue : (knt ptiuatio oc*
pcndct a cognitioc babiras:ft vnu 5rioiu no perfc'
ctecognofdr (Tnealtcro. tD6 ifta ropzoccdit tltii
tb vno mo.ita 3» fi fcia cadc clTct tif» ^ozii: mnc fl
pzincipianon c(Tcnt pria vnafdentta non cffs co;:.
qz adbuc eft aliue modue veritatie aliquozum e
cadem fdcntia quc oucnuint in vna ratioc fozmali
obiccti vniUB fcic:-: fic omnce caufc poffunt coucni'
rc in vna ronc fozmali obiccti vnins fcicntic:crgo i
kfbtitia cam vnitatte fdcniie aliquof (tc CKiplcic
cw(averitatie:ibtcaccipimrvnacaufaqiio adco'
crarictaiem:t oimittiFalla.g iZ.iT^&in addwnt od^
boc alias piobationi iftf fopbifmatie. vndc Diciir.
qpnon fequimr.ficontraria fiiniinfravnamfcicn/
tiam:9 illa quecnnqj funt infra vnam fcicntii (uit
contraria.qz eflc (nfra vnam (dentta$ eft magie c6/
nuinc q^ cflc contrarii.et ratio ap.fk acciptt. oc H
omnia infra vnamfcicntiam dTcntcotraria. £t ita
pioccdimneaminuscomiini admagiscoc. (Cad
buc tcrtio mo boc pofTct p:obari.qz ro ar.pzoccdit
acflvnttasfdcaccipiamr qcnamra corrartctans.
qd tame falfu5 di. qz vnltas fdcntic accipit c% vni»
cate fozmali obieauflait etiam vnitae potcntic.vt
pt oe vififi Qcgd reapit fiuc flt albii vcl nigrii:non
rccipit fub ronc ?trarictaris:fcd fub rationc fozma/
li oBi vifus: vt fiib ratione vifibtlis 1 luddi.ClTlo/
. tandum5>anfiqiiocj:pofito:inon ptocct oictiico'
• mcntatoztsgDij:itroncmac.efrc appcntcm.c^ia
Oidt non vf r6nabilc cc q? in tanta rc rantus pl5s ti
fr^li tpanimapparcntcm ronc? indu):t(Tct.i tiic
ipfc labozat cjualitcr faciflt lOam rone pzobabtlcm.
Bt oicit.fljje rectc ofldcrct nam oiucrfoznm qiic p'
tincntad candcfdam-qucdapcrtincntadvn.i fcia?
^m Diuerfltatem fui:qdam vcro fm q? rcdiiain f tn
aUq6 vnu.vndc oiat multa alia oiucria vidcmr
pcrtincre od vni fciam.q: rcdnnintur ad vnii totii
vclad vni citn.vcl ad vnum fnbm.fcd contraria t
qucUbctoppoittupcrtincntad vnamfcicnnaj
feip^o.-eo q> vnii eft ro cognofcedi a ltcrxi;.i:t ct boc
efficit ifla pzopo ,pbabtU8:q6oia ouieria qnc fa( c6
fraria gtincant ad vni fdaij.vn fcgtur pzobabilirc r
f>(l pn* llnt oiucria 1 non 5ria non gtincit ad vna;
(dam.itaDicit CTpofito:.Znci5>ofttio comcntato/
ns bona.i pUis ad intcntione a:p. q: as. in iflo
Ubio non logtur f m intettione pzopzilicd mducit
ffSimaUpy 0ddC8 aUqii roncs fopt>iflicae:ncut ip(
€16
fampfertmt cas^z ctii pcr ifhi totii Ubrii logror qfl otf'
putatiuc.tfm op.alto?. gpot vttetrontbus apparcnti'
btte.vA ct muUa non prta q Innt Diiicrfa c^fidcr jnf in caj
de(da.(E ad aUi ronc.fioes cic.tc.t^Pin Q^non fcquic
nifi pfidcrarcnf taqp ■yna vcloppofita.vri onx»fita bcne
funtvnius fdc.t tii non op5 cp fl aUq oiucri j ptincant ad
vni fciam aliqui.q? qciiq; fcia pfidcrat vnii rcUquuj
pfidcrct.q: pot clTc qp tn nnUo tlUno lcic pucntut. crgo (i
mctapbj-ftca pfidcrat ocs cas.i nictc'' pfidcrat vna cau
(a5 vt fo:mi:q> ipfe ct pfidcrct aUas:xn fine 1 maj. q: no
bitt atnrtbuttonc ad fnb; inctopbyflcc lcic.q: bcc abrtra/
bita ma 1 motn.vt ocrh cih(L Scd ad aUi piobatiocm
oc mctapbi?fica vifn; cfi p:tne qnid fit odm. q: pfidcrat
ens inqtiantu cns.g pfidcrat fmc:vt cfficicns.CL ad alu
roncm.Siad vni fciampcrtinercttc. £>6mQ»ad nalej
t mctapbf fici pcrtinct pfidcratio oiu; canfa:p.l5 fit boc
aUotaUomo.qzadnalcpcrtinctmqnitu rcfi^ctiit mo/
wm 1 trifpofitione.gt ad mctapbfficii pcrtmct quo ad
namramcntit.itis'rcaufaUutts.C3<lf^o'w^">"^.*S*
naUs non cfi pfidcrarc oc fo:ma vcl fo:tm6.vcrumc qs
pofuiiplato:vt idcas non cofidcrat ncq; fnblbntias ab»
flractas.qz irta pcrtmcnt ad mct.H>brficttm.f; t Jinc non
ncgat a?.gn namraUsconfidcrct fdzinae niiles 1 inatc
rialcs.vrt ctii fic in zTpbf.octcrmtnat occis.GjadaUi
pwbationc; oc mctapbf fica.iNMn q> mctapbf (ica q ad
iz.dl Dc fdctijsflbftractis quc abfirabtu a tnotu i a tna
m fc.tn brt fiint pn" mowa fcnfibiliu; z finis: vt p:tus vi
fumdl.0ilV in lib:is pccdcnnbriz^.octcrmmat bn oc
fubftannjsfcnfibiltb'' 1 maUbtts.non tii inquonms funt
mobiUs 1 fcnfibilcs:fcd fnb rdnc cntitaiis 1 ciUtatia. g
ri5n6p".(Cad aUi.vna fcia no ..ifidcrJt.-cc.C^^m gjnon
Of^Q» c6fldcrata i vna fcia no fint vntiio ronts vntnocc:
f j Mficit Q) fin t vnf ronis analogfcc.fic p5.+ b''.i fic cft
i ppofito.qz ocs cic brtt attributionc ad vni;ficut ad fi»
naKquccftotgntlTtma.ttlta vnttasanalogtcfufficit ad
vnitaie (de.vrt f inie tx cft ca cip. Q6 IIL
(CampUueantcni niuUie c;:j(lciitium ic.
Yl^ crirnr ^^^- c^^^-vbi ap.Didt q>
Ig^bl UUI in imobtUbtisnoncftfintet
t.c6.:S.
tqrx.z.
£.C8t.
C6.}.
X-cis.
bonii.vtrii B fit vcf .ar^iif f» Q' fit finis in tl/
Us.^n lUiecftnisibonuiQbnecrt foiina ^oi
. Jdinatio:cii fo:ma fit gd bonii.p pbjr.i owiina!
cteft bona.f5 tn iinobtUb^ft fo:ma:t o:di?i)bjt cc foi\
qzfunicntu.icntttascrtgfoiini.fitrmcis cfi ozdina".
qz oidt comctatoz f b^^.fp oidma*" nnmcrof t in jgnitu
dinii inticnif i eis.lCJtciiUiscbonii 1 ftntsq biit ozdi#
nattone ad motii.qi mot^ozdinaf ad ftnc 1 bonii.fs imo«
biltabiUozdincadmotii.qzaUq imobiUamouct cozpa
cclcflia.vt fubc ablhMacfifr inatc" fnnt cptttatc6:t mo
ws B fc c in q^tiiatc.vt P5.if bf.g tc.drite bonu5 1 cne
pitenuf .fj iinobilia fiit cntta. d t cis e' bo". 1 p pns fints.
inkt^t^^Ci vft ar .ilfa.vbi oic. q> i imobtUb*
i^PPOl lllJin no cotioif B cc pn^.ncc cc aUquid
ontoagaion.i.B fc bonii.^^notidu ad tntcirm qonis q>
qdi fy t imobiUa:q ncc mouct ncc moucnf p fc;vi ma*\
aUa fiit imobiUa.q I5 no inoucanf .tii moiict e fcvt fuBc
abftractc.qiu?bo'"pfirtuimoucdo.vtvnUp"' iz^b*. C6.}tf.
(l^^Tlon^^z^QJDnpUtcfinis gdigacgrif pinotii^aU^e
fmispc]crtetnonii:ficcnatattitJ6 qcoP; itcUcctioni»
1 voUitatis. CT "f^ifl pfntfiis 065 ad qoncp gp itno"' q mo
uctn6brttfmcjiacflriiEmotii.(Lz'' odsQ^icisbrtcfi
nis pcpie monii.(r J?o65.Q> imo'" fic mcta^* no, bnt fi/
ncibonumqni acgrirur p inontm.i B fnb rattonc finie.
(^4** o6m.Q> bttt bA ftncm aUquaUtcr. (C 1^6 pmc coq
a.l.to Y
gaton.
Zx.zp
CaTp.
C5,}6.
Zx^6.
Co.i7.t
tL
Zxo.z.
Z.C48.
claftoni*,3fnillfon6rftfmi9quiacqufrftiirBmotti:qDf
non nio(tctur.q2 finifl i bonu quod (Kqturirur pcr mofu
noncflnifitn iltoquodmoucntrfcdfHbcablh-actc non
moitcnf.wpspac.S.pbi.i.tr.b^rbiof.ci^fubftiturab'
Oractc funt fmolnlco ctim fintv^tutcff inco:poicc.cr'ft6
z' ?ni9 cih^jUa brtt fmc tbonuj g p:ccriftit motiu^ bilt
roluntatc-; intcirm.qz appcnbilc i itciligibilcdl bonil-
1 bonii cftoKm appctirus.vt p; pctbr.ilUid gqd appcnf
aintcirrcft bonu ifini(?. gt fifrqftb; voUintatct intclti
intclligir fc .-: appctit fuu cffc vr boriu.fcd fiiDc abftractc
bdr voUintarcmiinrcirin.vtf^pcomcraro^.iz.buiuB.
Qjfubcabftractcoc virturibtieaic btirinrclfmt tjcfldc/
riu.t B 7i\q infclUgunr fc-i jppctunr fui pfccrtonc. ^ctiJ
moocnrad :?rcruandu tvrfccnoncfui.vroicircotncnta/
toz ibidc.t tf J na cop cll olim voUinrarie i intcUccri6t8:
t Bclt fini9p:ccpl9 monit. CJtcm ilUid qdmouctpp
efccrioncfui ^fmiada ilUid bjfinc-: bonii.iftomo.quia
mbilmoticrpppfccriond^fcnundi nifibabcjr fincjct
bonuuvfalfcpi-Tntcmonii.fcd fnbc Qbftracrc moticr pg
fuam Efcirlonc;?fcruanda.qj non pp pfccrionc Dc nouo
ocgrcndam.vt vultcdmctatoi.ir.b^.vndcft moucntct
olTimiLff fc p ^n^.q: ocb intclligcnricappcnintafrimilari
p pnfqtScfl finis oium.i 15 pmu p:incipi«m nonbeat fti'
pcrio:c finc.r jmcn b5 finc qt\ c\\ o5m voUinraris. vndc
omat 1 inrcUif fc:'; pp boc mouct vt amat ii 1 ocfidcratii:
« alte fuBc abfb-actc mouct: vt amantce t ocfidcTantce:
rt of ct.iz.b^.et if a p 1 p:inctpalitcr moucnt pp fc.t fi
nc:tfcaidario finc moticnr ppinfcrioia.vndcncarDicic
pmcnrarozz^ccli.iDtitcgdmoticrpma inrcntioncppfc:
ftrcundjriainrcrioncmoiicrppalia.ninfirnanataadno
Iargtcndij:fcd tnfcrio:j cptwfiro mo fc bilr.q: p:ima irc'
tioncmouctppfupcrio:^.': 2'intcnri6cpplc:t fici f«b/
ftanrqe ablh-acrfscft finio pqciftcnB monii. (17 Ko j' ;?/
nis.3Ua non bflr finc inquantu f in 10 g jcgrit pcr moni^-
qticabfh-abiira moni. q: q* jblh-abir a morti no b; fini
qui acgrup morii.t boc tnqu jnru; fini<?:fcd imobilta:vt
matbcmjficanbftrabunra mora.vrp5p ar.d.b^t-T.t
z°pbffi 1 cr P c6mcnraro:cibidc. vH marbcmatica
abrtrabunta ma fcnfibititamoni.q: bittfc vt otinmij:
crgo in cis non cft fmisquiacgrit p monl. 1 oico inqiian
tn-y finis.q: in marbcmancie por cc id q6 cft finift 1 bo".
vndc uiulfii Piffcrr lUiid qiSc fints 1 fmia tqtijnru finis,
£B oiir in nTatbcmariciB fir lUud q6 cft finis 1 bonii.|XJt5.
q: idc fm rc cfi quiriras nalis 1 marbcnurica.g fictit ibi
dl fini9:fic bicfcd til qitantitae vt nalis.f.fiib illo mo cft
fmisftibroncfinie.q^quanritasnalis tcrmtnat motuj:
fic cjdc quanrira9:vr m arbcmarica crt ilUid q6cfl finis:
q: cft cadc rca^r cii quanrirarc n5U:fcd rrt vt fic no tcrmi
natmorii.i.inqiianni marbcmarica non cfinis inquanrii
ftnis 1 fub ronc finis.Cr boc intcUcpr Z^. 1 comctatoi
Ci Oijccnint g> non cft ibi p fc bonii.fcd tamcn potcft con
tingemquij licct ibi fit bonum:tamc non p fc acgrif pcr
motu.fcd p acci^s. vt otcit comdtaro:. 1 ilhid o? inrcUigi
rc qiiantirarc gnabilitim 1 coirttpribiliii.CI" "B.o 4' con
clufioni9.'Jll.i biir finc aliqiiarr 1 bomi.falrc inqtijnram
non acgrinir p morii p fc. in gbtie cfi fo:ma 1 o:diTat foi
tna cft aliq6 bonii.ppbf.t «ii ojdinatio cfl bona 1 hnie.
vt P5 in fmc.ir.b^fcd matbcmarica bnr fo:mi t ozdinc.
Vf vulr cpmctatoz in ifto 5?vbi oicit.gi ozdmario magni-
ttidinii inucnirur in cis.Cr ita vtilr c6mctatoz.Q> finie fit
In mafl>cinafici9:faUcqui non acgrit p inofii. vti numc
ritmagninKlinc9fitnfo:dinarcfiattcrfcic marbcmatt
ccojdinatcpzcccdiint. (T 'Tfrcm in gbiis cft mcliii9 toc/
tcriuenWcfi finiii bonii:qz in omnibU9 confiantibue fi'
acfintanarfiucabartciUud qdcll viUue cdccmcliuf
IIFI. 4»
t pp ffncm:vt DF7?polliticc.fcd in matbemiitid* ^ff
nis 1 bonii:q: tn matbcmariris df mclitis 1 vilius.qzntt'
mcrus pcrfcct c mclio: ipcr fccro:': circularis Unci pcr/
fccrio: cll rcaj.vr cr gcomcrria 1 jriimcrrica. d^Jti
in ilUscfi finis 1 bonum Jliquarr quc funroPmvoUinta /
tie 1 intcUccrionis:': bocp5 qcoicrts. f5 marbcmarica op
pcnmnirtinrcUigunf anro inrcUccru.vn appcnm'' fd/
rcnumcros-rmjgninidince.l^non inrclligjntur lappe
ninnir ab ipfie mc"'.^: non babcnr inrcUccrum t appc
titum: trt a nofiro intcllccni 1 appcrini boc fit.
Il^c3 n t^tl oppofinim p:occdiif ftiis vi>B.bi! rij
u\y4UV^llt& p:ob.itq>i imobtUbtisfitfmigtbona
fl non acqairitur pmoni : vt viriim cf^ m qonc. vndc
bom q6 acgrinir pcr morii n6 conucrtitur cu cntc. vr vif
dcbafvcUc}*r6.f5bonuvtc.tc. Qd IIII.
(Cacvero lt (ck canfarum ftinf plurce. -rc.
KiStlC P^rtcmqucrinir. pqtiam
uatt^ cimrc9m3gi9 cognofco/
turpcrfcctc.£targuifurpqipfo:ma.'i\6cf^.
3flUid q6 cft tota quid itas vcl pzincipalio: pe
^ditati9 magig fadr fcirccnm cadcm rmt pn*
dTcndi t cognofccndi^fcd fo:ma cft r ora gdiras: vcl faltc
^cipaUo:;x3rcquidtrari8:vrpcrc6mcnrarozc5pjt5 y* £5.2i
mcrb.Tpb)rficc piccnrc.gi gdiras bots vno m6 cfi b6.aU'o
mo non cft bo.vrt vc^ cft rora gdirjo bois cfi bomo p
fozmi bots.irr aUo mo non cfl vcni.f.Q>b6 ftt gditae in/
quanru cft jggrccwnio cp ma t fozma.cr^frc p illa^ cam
mogis rce fcittirq cft p:incipiii DcmofirotioisccrtifTime
fcic:cii5 ocmofirano fir fiirs facicns fcirc. fcd foz*cfi pn"
ocmofi ratiojg ccrrifrimc fcic.vt injrhcmaricc. vr p; pcr
c5mcrato:cppbr.q:matbcmaricacif gradu ccrrinidi/ Co.p.
nis.cr ^tcargiuf «'pmasmajc^rcs cognofcaf.qzgiUi
magis rcs cognofa f q dl nobiUoz.f, ma cft nobilio::cu5
fitfHbaincozntpribilistctcma.frrjliecflnobittoicoX'
rtTinibilitgnSbili.vfp5.8.r»br.vbiar.pjobatmotozc$ Xx.7^
cffc cfcmu5. q: cflcaufa moruiBcrcmt:t cft nobiUirimua
oitim alior .vtt ftiDa crcma nobilio:cgna" t co:mpribi/
U.fcd mjrcria pzima cfi ingcncrabilio t incozrupnbilis.
CC^runcargttinirDccicfficicnrcppiiMamrcBcognoW
tur magi6:qz pillam caiifam rcs tnjnmc fcirorfincqaa
non cognofcintrgoicrariotacnis. fcd finc cffiacntc no
cognofcif gnotacrus. ^tc. Cf Zticarcuif occiremota
Qt ftiagie faciat fcirc qj ca pzopinqtia.q: ilUi caufa magie
facit fdrc caafatii qucmagie influir fiipcr cjtifatii:cu ca^
dcm fint ^cipia dtcndi t cogfccndi.z' b''.^^ caufa rcmo 7Cx.4»
ta t vfis magis rnfluir ftipcr caufanim $ pzoptnqua. pcr
aucrozcmoccatifis. Ois rapzimariatvriepltts influit
fitpcr dftaum $ fccundaria.
^t\tw\(ttnnt b^arguif.-p illud rcs no magis co&
^yy^i llUin fcimr pq6 non cognofdf nifi in t»
tctia.cogjti*.n.ipo"dlimpcTfccra.f5 p rcmorici^ rcsno
cognofcif nifi in po'.qz lUa cA cft vHs. t fcirc aUgd in vfli
noo cftnifi (circ ilUid in po^.vt oicirc6mcnraro:.iz.b^ £0.14*
ICOppofitum aIio:um ciiam p:obatur t boc fic: pcr iV
lasc3enonfcirurmarimcqiicrccip;tinr ncccfiitarcm t
^babititarc ab ati}8:fcd dfictcs ma t fozma rccipiiir nc/
cdfitatcm tjpbabititatcmabal110.vfp.1rcr p flr .z^po'^.
finis nccitat dfidcs: t dfidce fo: ma:t fo: 'mam. ( P II0
tandiiadinrcUcaiib^fm ap.r^pbr.t.s.btiitis.Q^caufc Z.cjr.
VBo modo DilTinguunnir fm gna t fpccics. t P p:optcr Zx.z.
Oiticrfas citirarcs.q: a tia c caliras fo:'. alio mac. t fic oc
algs.aUtcr oifhnguunf cac fm modofl. vt f m oiucrfo» /
bifudicsadcahi.viiieodegcnrrc: vrnaliprir cc oaicrfie..
bitudince.Tt ma rrmotozaUa i»pinq.& irr ui ogete ci.-
•Libri
\ (Bufa wa «gnw fit ptopinqua:': alta r«nota.(rTU>t<»n '
' dum vltmu8.cpouplicce funt cicx pn'.qucdani tntrin'
rcca:ricut ma i foma funt pn' intnnfcca fiilK:fcd pn'c|C'
tnnfcca funt qucnon funi gtce fuliccjrpofttc: vtcfftcice
«finis.drilotandu vltcriua.^» uiter cie itnnfecae fcm'
pcr rcmotj e\\ tpcrfcciio: q\ p:optnqua. ficutma pma i'
pcrfcctto: cfl & p:opinqua. Undc fcmg pjoptnqua matc
ru mcludit ijfccttonc fugaddua$ mac putne.ioimiUtcr
oc fozma rcmota:foima vfte tnagie cfl im|2fccta:vc gnS'
Us fo2tna cjuc i gcncrts cft iinjvifcctto: $ \pci: fcd fccue
«rt ui iTtrinfccte caufis.qi rcmota ci i magia rlto fcmu
cft pcrfcciioz pjoptnqua:qi bo gcncratur ab boict fo'
.lc: 1 ab boic tai^ cff icicn tc p:opinquo:i a folc ticg ab cflfi
cicntc rcmoto : i fol cft pcrfcciioi boic. Sifr finis rcmo'
cuseilpcrfecrio: q; piopiqutie: vt dcub cll pcrfcctio: qli
libct ftnc p:opinquo.(L"11otavltcri^g' ouplc): clt fmie.
* .T quo: igratiacuius : fintsqtio cftqui cp:op:ia opatio rci
o:dinatc tn finc} quo aligs adiptfcit ftnctn gratia aitus:
Vt fpcculatio dt fmie bois:c)uo altgs adtpifcitur finc bo/
minie.vt gratta cuiu8:fcd finis cutusgfa dt ouplc^.vtis
1 coifTimue.vt ocus cfl f inis oium. q: gfa ipfius agiit oia
qciiqKagunt:fedfinisp:optnquu6t imcdutusclttd q6
Iincdi Jtc fc b; ad rcm in o:dtnc pfcctionis^vt ftnis ignie
ix cft pcautj o:bt6 lunc.^t finis mincraliii :fiint plitc i p\iy
caruin aialta.^t finis bois cft aia ronalts.fcd finis jic ra
tionalis c(l tntcUigcntia motrij:o:bi8 lunaris.q: imcdia
ic fc bjad ipi35:vt pcrfcctto imcdtata.q: non cft mcdtii.
vndc li.K6fic funt o:dtnjic:9i non ^iotcfrcmcdtuj intcr
ipfas.([;-fK*r boc Dom cfb ad qonc.^» i rcb^^biUibus oce
cas magis pucnit fcirc pcr f mc gratia cuiU8.(n z^odm c.
g> coparando modos ci^adiuucQ; rce mmue pcrfectc
(ctmr pcr rcmotas cae : c^pcr p:opinquae. l2 1 boc cft vc'
rum loquendo occauHs intrinfccis.(C£crtio otccndu.
qf in caufts qctrinfccis comparando modos caufjru ad'
uiuiccm magis fcitur pcr caufae rcmotae q^ pcr p:opin'
quae.(r'ft6 p:imc conclufionis.-pcr tlli cim quc c no/
btlio:i8 cHc vf caufatum nobilius cognofci. q: pcrfcaio
fcicndi c(l c% nobilitatc cius:qd mtciligitur. fcd itcr ocs,
coufas finis gratta cuitis vidctur clTc nobilio:ts cntitatl.
q: intcr ocs cis ocus crt nobilio: i pcrfcctto: in cntttjtc
qnicRftni8bumancnature.0itro:bieluncmoto:gim
mcdtatcfcbsad bominccftnobilio:iecntiijfie^l>6.ct
Ci ciUB.q: fubcabllractc funi tntranfmut jbtlce.fcd bo c
franfmutabilie.i5irr fmiecuiue ^a mmeralium cftpli''
ra.t plantc filt nobtlto:t8 cntttatts $ mincralia qucciiq)
fint fitic fii aup vcl argcntu: vcl qdciiq j aliud. q: plan tc
fimt aiatcSitr animaUa b:uta funt ftnie plan tarum.
tx)mocllfmisctuusgratiat7:utof aiatium qiii cf^nobi'
lio: oibue b:utts.(£f' Ko ;5nie. pcr iUa; cim ttiagis co
gnofcitur caufatij:quc c jjfcctio: in cffcq: ficui rce fc ba '
bctadcflc.lkad vcrttatc.z^bMcdcopandomodoe cau
farum mtrinfccarum p:opinqua ci cit pcrfcctious cc
rcmota.qtpnimama cftmtnus pcrfcaa. p:opinqua:
(5 p:optnqua matcria cll magis pcrfccta:q: indudit ftip'
odditam fozmi itwc p:imc.f. fo:mas clcmctouim rcf ra^
ctae.0irr dl oc fbuni8.q: nulli cft oubium.Q> fl vmu co
gnofcit boicm inquantum fuba quc cft fo:ma remota . t
altcr cognofcit ntm inquantii ronalis.g» pcrfcctius co^'
fcitcumillcg cognofcit tplum inquantii ronalis:^^ 9 co'
gnofcit cii inquontu fuba.q: ronalc includit fuba;. 1 ccf
tu cit 41 ronalc plue c(l fo:ma p:optnqua $ fuba.(|;;'i^d
3'pnis.oat09 alij)sco|^ofcat plitaspcrcopationcad
celtitad nwtotcei^^tiqjpcrcas.^tJQ^cognofcat pticu'
laria cita in compjtioc ad cam rcmotam: vt ocum 1 cc
lu t ignoMt pu>pm0 cae boius: yt cdp(c]nonc« ptopos:
talcercognofatptiailariacaufataqud ad fcciidae cSs:
t ignorat quo ad cis rcmotas.Zunc illc puimis qut cog
fcit g caufas rcmotas magis fctt rcin;ct itlc 9 p caufosjj'
p:i48.(C05 c^bocivt argiii.ittcqui lcit rc p nobilio:c5
caufaj m cntitatc magie cognofcit rcm qui pcr caufos
ignobilio:cs:fcd qui cognolcit rc p cauia m rcmotam: vt
cclum vcl ocii cognofctt p cim not)itio:cin: qj qui p pjo*
ptnquaj.g tc. Contr j boc argititur.illc qiii cognofcu pcr
cim qtu:cftpncipiu5 ocmonllrationtsmagis cognofcit
q3 qui B ciinquc non cp:incipiii oemonftrationis. q: id
re c pcr ocmonftratione.f5 qui fcit p caufas p^opinquae:
fcit pitlud quod cll^" ocmonftrationis.q: ocinonftro/
no c cic p:op:t|6 p:icipi)s. p:imo polk. t ci -: pn*' fiii idc:
1 rcmotc cic non ftint p:op:te.i p one ncc p:inciptu5 oc-
monfh-ationis.iL ^tcin nos vtdcinus oc facto 9>cu5aU
quts fctt ifta mfcrio:a pcie rcmotas:vt pjt5 p lcias lib:i
pbf.vbi tradunf cic rcmotc adbuc taborat ad iticHtgi/
dum cis p:op(nquae.vt ;>nce infcrio:um: ftcut ptdtaruj
1 aialium. vndc comcn tato: oicit tn p:otogo lib:i pbjp.q» Cd^
o:dinata ooctrina cft incipcrc a cognuionc cini p:iiiva/
rumip:occdcrcfmo:dtnc pcr mcdtascatifaequoufqj
Dcucniatur aci p:op:ias:fed boc non clTct.fi altquie magl
pcrfcctc cognofccra pcr caufas rcmotae ptoptnquaa.
Cjad boc oicunt alig.^ p cis rcmotae magis cognofct/
(ur ree quo ad ce fin^.fs p caufae pu>p:ias magie co^
fcinirqitoade(Teoctcrminatii.£ttuncr6non cRp boc
q: ocmollratio c(t cj: p:op:ue caufis ad cognofccndii ri
q ad cfTc o«crininatu:fcd non quo ad ec fitnptr. (TlftW
non fufTicit.q:cognofccrcrcinfimprrcrt cognofccrc caj
in vlt.i:t bocdt cognofccrc rc5 in potctia 1 oimtnutc. qi
fotme cocs in qtiibus funt vlia non funt cirtra anima nifl
in potcntia.vnde vf cp fi atigs cognofcat hwicm in copu»
rationc ad cctu 1 ciin rcnwtam: vt ocus g? magio pfccte
cognofcotciql (Icognofcerciaun in coparationc ad fc/
mcn.^E-^er bccad ronee-pcr illud inagis latur qd c pn
apiuj ocmollrationis.tc.coccditur. poiitis altjs caufis:
fcd non pofitis altjs caufio.f.coibtio 1 rcmotis non opoz/
tet.jCuoict8.g>illcquifcit{) p:opinquas caufas.tc.C^i'
ccndum qp vc:? cft.pofitts ct alijs cattfis. ita y runc pcr
medtuj oanoftrattonie magis fcit rcm fic qtii fat paitv
bascaufas.f.ptopinqui 1 rcmotam^qgg fcit g vnam ttfi;
q: ouplqcboniimagiscftbonii vnum. c^i fclicttasco/
nuata i minimo bonop cligibtlto: c vt of p ctbj". f? fctrc C«pt.8*
p:op:ii cimfincrcmota non cpn"" ocmoftrationis.ncqj
ctii pcr ci attquis magis fctt^qs cii fcit p rctiioti.([ Con»
tra boc vf clTc ocm c6mctato:ts z" pbj-.vcrfus fincm.ca. Co.}S»
Dccaufi8.Q'0|:BPuncipalitcrintccicreoc cjufis illiquc
c(t vttima in q6nc:n6 vttimi in elTc. bcc cft ci p:opiqua
vltima in q6ncnonvtnma indTc.vti civltima in cffccd
ca rcmota.g vidcmr 9» ci ranota mmtis facitcognofcc/
re $ ptopinqtta. (L 3dbuc 9) boc oicttim vcrita tcm b5 1
caufls intnnfccis.q: fi volo fcirc malcm cirn:op5 mc tn»
tcndcrc p:mapjt'rp:opinqui m8m.f. ad tjlc -pnan. fiOr
Dc ci foimali: fi volo lcirc cam fotmal^ ipfius:op5 mc co
gnofccrc fo:ma pzoptnqtii.p qui bomo cft b6 q: ttla cft
p:inctpalioiin cfic.i^adbjnc inccntioncoicit c6mcn/ C$.p.
latotin p^ologop^tmipbf.Qjooctrinjo^dmatacftinci/ ^
pcrca cognitionc cif p:imjrii.vt oictum cft p:tuB. 1 (lc
intcUigttoccognitionc ambarum cij;.f.rcTtK)tcipu>p(
quc. q: p amt>ae cie mctiue cognofci t $ p vni.
rarinnca pnopalce.(Eadpmjm.5lludq6
JaCl rsmonttf cftiotaqutdirae.ac.ncgamr.q:^
ci atta ci bono:abitio; q^ qiiid itae rcl- vt f tn ie:q: fmie I
pcrfcctto: oibus o:dtnatt6 ad fincm. Undc brt vcntm i
ficoparitur quiditatce adumice: vt founa fubc od qui>
i
Zcrtii
4<
CtatfVdcd quaUtatctunf pcr fotmi perfcctfu^cogno ocmrano dTcr cr magis notiafcd nibil ednotim pm»
<Dtairre».f4JerflditatC5ciii0q5paccrttia:vtqtjanriratc pncipijsocfnonflrationis.
fte|Ut«et2.f5c6paridosiditatcfo:malcadaUaecau/ 43kt\r\nCtnutt viiUarifto.4.bufU9.fllocapitfo. *^
«w.-noosMipcraUascimEfeaiusrcspotcognofd.f.B Kfy^y^nwtl ^osautvtruvnaautoiucrfcfctf
fin«.(IjadaUir6ocpcriUamclmrc9ma)rimclcif tc. tic.vbiDicit:g> jdvnifciam.f.admcta^^-ptinctpflidt/ X<co»7
jccdit .Zii oici0:a> foj* cft pn''* ic. C>dm g> in matbe"* ratio pmarii oignitatii iquitii ad ipraj pcrtinct :3fidcra
inogiscognofcifpCTfojmaqipcrfincqjnobrttcoiifaj 'T^ti-i^nAttin Cfw>enti«inquanmmcn9,
ftnalerftcognorcunfgrbimiabrtractJamom-rama. iK/H.tllUUIil adqonergjadvnafcfam vtadptt'
' Trtetian5oituiinoitutc**carcntma:qil5carcantmatc mampBiamgtinetpfldcrario ^ncipiospmorocmon '\
riafcnflbili:n6trimdintclUgibiUvcl mtcUcctuali:pcr fb-ati^igrq* ^baf abarifto.inlfa.illaBrincntadvna
Co^9,t quimtclUgunf.vtp5.7.btuu9:i.z.pbffico.CadaUa5 fcietiam nucfuntoibtwentibuecoiatTcparatfmnalU
Ver illi cim magis tcxoccdif.Zu oicis: q* ma (it nobu fpiUu ennij.-qi illa fcia conHdcrat cns iquinl cne t que
Cd.i8. lio:i9 «. ncg' m cfl ocbiUlTime enritatifl. &ij)ba8:q: Jfuntenttfed |>pone9pmcfuntbui%r«nf c6c9ofbu«
macfletcma.bdmcpcctcranoruntpana.vndcoceta enn^bu» oequibua cofldcrant rcie rpcculatiue t nom/
ks rone9 pcr cotwranonc ocbct pftipponcrc cetcra c(fe fit aUnti generi enris fcotfus t DimHm.gad 6mi pBia$
Cria:rcd bicn6 clt buig: qi fti&a crcrna quc cft aaiw:fl/ B«w«5flderarioipfoy. CJf^ ad illifcientilpertihet
eft nobiUo::fcd bu: cctcra n6 fiin t paria:qj I5 ma pma confldcrare fn* fma quc conftdcrat partC9 1 tcrmino»
nt etema;tn no cH in acni. vn I5 fo:ma fft gcncrabili» t infoj^rt pj pofVcriop: q: ad cande fcicnriJ per/
co:nipribifi9:ni q: ^ oct' 1 fpeaficatio t founatio . «ctt Itnct cfiflderatio totius tpartig:': «u temiinop:q: 6n/ s rj.5
BobiUo: fu&a ctcm a:quc no eft m acm . quarc rd no Vtt/ dpia comofcima» liiaJm termloe cognofirimua : fj ifhi
letjrad aUa pcr illi caufam res tc.lsdm 9 nd op5.-« ftUdaenboi^vt mctapbfca.vtt^.^.buiuerq: ifta fcii' ZjC^
perrcctiu9 cognpfat pcr fmC adquc o:dinaf gcncratto tia cWderat cffc t no clTc qttc funt partce ^i pndpqM
t caufa cffiae8.g no pcUidit. (T ad aliaj r6nej;quc ftiic tcnnioe cum 3fidcrat.vt ibi f^. (Tlte iUa fda ^fiderat
fcioppo ;^quc.pbauitg»pcrcaufa5^pinquJmMi»rc» ^napnciptaqneeftregnlatpnci"*otnmfdentiani5:qi
cognofcit rcu Otcif .pcr flUid rce magie faf tc. Coccdif . ^ma ^*di virmtc fgredianf ocmon(h-ari6c5 omncj:
ZuoiaftQ^perrcmoti.cauraitc.CjdmQjventmef^oc fonrregula tmcnrnmt^dpiuoinmocmonfbparionik
itnnfca9caufi9 9 rc" aufa magieca in potcriart facH 1 pcninct cof pfidaratio ad fcia; pncipaliflimi queeft
farc in potcria vt ma pma 1 fo:ma remota:fcd no cflvc regula ohim:f5 rna fcia. vt mc" cl^b«:qi vna fdentio.-fl
mm oc caufa remota cjwinrcca:^» Ct in potctu ; rcd eft att me*" eft reguU oium fdenriarilq: fapicntig eft rcgc
mog» acnuUe t nobiiiotie enntarie ^ caufa,ppinquo. rc 1 gubcmarc^ b^.iEz''. o6m: q> ifla fdcnria no :>fl
qoarcronococUjditootc. Q6. V. dcrat^ma^^mioemonfb-ariuotnecoifTtnitiuo.tboc
rs"^ mgr 'Zit^^A. ^ ^ „... . ..rt J*tf.ilta noconfidcranfab iOa facntia mo DifTinitiuo
» + Carvcro 1 t>Cpanapq9t)cmonftrano<6 tc tocmonfbTitiuo.quccarctr.fTonetDcmonlTratoc^p^i/
"^^lflir '"■'^''^* P^rt^-vtrumfmO ma^^fiwtbai^.xtpu^tactiicft.dJj^oSm^QJirfarci^/
iiui pncipiafintoccofidcratioc tia?fidcratpmapn*j)b3ndoquoodc6dirionc6ipro;::
aUcui^YcicnricCLarguif ^fno9>n6.lT6nci/ telcn"caj)batconfnjncgantceca.bocp6tj)b3ri.5ll«
tna.pma cffcnt oc ^fidcrationcalicui^^fcicn/ c^ftdcrat pma pn*qao ad condirionce qtie pbat condi
tie:nmc :?fidcrarcnf abommb^rcicnnje^rcd tionee pn^p^iaa ipro;: incfTit cie : fcd ifta rcicntiadlba'
boceflfaUu5;q: cft fiitKrfiuu;oritia p5:q: qtia rone vno iufmodi.vt f«f.4.b':q: ,pbat Comcntato: jditoce iVeo
fdctia ^fidcrarct ^ncipia ocmf ati6i9 cadcr6ne talia: qdfii^venit.f 6n"pmoqjcftfirmi(Timii:q:circaipfum
qto^fdcriccqualttcr refpiciunt^ma pna^>ia. (TJtcs n6caditmcnaada.firrg>eflnon(rimu5;q:nuUu90cd/
fi aliqtia fdctia ^fidcrarct fima pnapia.-aut t>oc cc't mo pifdra i^* di ftr maw".,fin' .pbat n6 fit MirionaC
Oiffinituio.vclmo ocmorfratiuo^rs ncufromodo.5 tc. qinficognofaT q:fupponeaUc^taq3crquadic6diti6<
ofrumptti p5^ fufficicti Duiifionc: q: ocmfario 1 oimnV 1 poeto.ftty pbit 9 pmii 6nd'" ncccffc cir co^fccrc qu£/
tio tm funt modi :)fidcrandi aUgd t octcrminadi oc aU cmp cognofcentc.0irr ifra fcia pfldcrat puui pn* pbi/
qao.x'poftcrio.nJ modue oiuidcdircdudf ad modus do ipfum elen^.vtpn^ff s ipm:t fx>c rcdargiiriuc jj/
Dt(finiedi.-di pcr ipm almuaiy vcncf Diffinirio.-fs pfnoj; ccdAlcf cjc cocefTte ab eie : t ita .pbat cc mmus noti9 ^
— ^cipiop n6 p6t cfTc oiffo: q: oilTo tifi cfl icomplepi. 7! ^*.-qt eo nibil cft notius.vn facit pcrit6c5 in pnd°:t trt
ZZ"*^ b(Mua.t5?tbop».(r5tefipmop6ncipioyectoiffe.tac bocfafTiritcutpfi[?cedantaUadnotiu0faltco:c:Unon
oli8d^)fbdrctpuecognitii:qdc(tfalfum.Tlccp6tcirc corfctifb eft.pbarioadboiem. crnorandii; ttl:g?Ij
oenifafio pnapio;:.Q: ocmf atio d> circa palTionc fub/ olie fde no ofUeret pmfi pn"" t aUa pn* coi j in fua coito
icctutoignitatc;ci:qnaDcmfaf pafTio:triicoignitafce tc:riT^fldertti^miqu3ntiiapp:op:iaf ruogcncririibo:
^borcnnxr notio:c9 j)p6nc9:t ita oc pmie.pponibae Vtbocpn".ocnullo affirma?t ncgo nmr.c6fidcrat gco'
«liqocefTcntperfc notcaUqacocculfcq6cflfal(b5.vil iquariirxrabtTpcrmagnimdincq: locociiwaaipif 9
fma ^•n6ocmfanf .vt vuU anf^o.fmo pofleriop.t omnie Uneo cflcdmcnfurabilie vcl icomcnfurabilie: t
!Linconicri.0imirroferdcnric:?fidcrarcntvniifubfC' orif"*<5trabif adnamcroe.vtQjomnienucntecftpar
cta:a: oce fcictic cqualitcrvmnf DignitatibuB pmie. i vel tmpartflcocalije intclliga9
o&facoem6(lratiucoucnirctinvnofubiccro:drcaqd •ffV^^r hiV cii^ r6nc0.p:iir
oignitatce ocmf arcnf : t eriJ oce rcierie ^fidcrarft vna ' — ' - '
pafTtonc pcr eandc cim.t flc fcqucrcf g> omnie fdcntio
cet vna:q6 c\\ faUaj.dT^K fi aUqua oVtdcrMcx pma pn ronc b* pfldcrat ene iquant ii 010:^ p*pn" coia:quc f>(iip
C4Ka:madmccfrctifbxiifitmadmec6ie:f5t(lan6po' ponunf abaUiefdcn)erpa^.iradaUir6nc5^cicoi'
tefl ca pfidcrarcaicc oifFmitie: nctp oemfariac m vt oi ctie^t flti" od j^xj: iflo fcia :7fidcrat p' ^*: ncc ocmfoti
cium efl n6 pofTlint oiflftniri : ncc ocmfari:ncc a po:i: q: aemcc oilTtnitiuc : fcd tm quo ad c6ditionc6rt .pbando
toc oliquid effct cia ^ fimptir:nec o polteriou: q: talif ^ma ^naTtVk 0 ncgontee: t boc no Dcmofhurioc ab' ';
k
t.\Tyri
4kdt]tn^,vttacnmtfi.
Qnettio. VI.
JCji. % (ZTon\m quc fubllanrianim za
■^rrif nr "•'^^ ifti partc.vtruad vno?
"•'^j^' IK^f^^ fciampcmncutconfidcrario
ouimru5jni;.crai^f pmoipno:q2Rboc
:lTct:tunc ttfi dlct vno fcia t ocs a Itc rcicntic
fupcrflucrcrfj boc cft fatfus.qt nibil cft Aic
C5.50. fiuain na:ncc in artc. vt Dictt JComctatoLpmo pbffico.
pHm pi^qt n vn a fcia ^fidcrarct oes fu&aerz cttl pGdc/
rarctoia acci^tia :q:ciufdcfciccftfpccularifu6m lacd
dentia pzopiia illi fuBo.vtpj.pniopoftcrio.p.tfic(!oia
^ndcrata ad vni fciam Qtincrct^tunc tin cltct vna fciS'
cia vcl It cent plurcs:tuc alie fuperflucret . (T^tem^^ld
quc no Ducniunt in vna r5nc no pflderanrab vna fciciv
tta:qt fcta non eft aliquo^ que ornt in ronc forniali :{cd
oia fu&e nd funt vnius ron iB:qt ftt5arui:qncdi fnni ctcf
ncqucdl comiptibilc0.mo cointpcibilc 1 incomtpcibj
Xx: 16 kDnitpluf($gcncrc t pluf&(p^.vt|:9. io. btii''. fC^Cac
7Cxd.6. arjpuFz?q>vna fcianopndcratfuKastaccidctia^teit
qo quam mouct Srtllo.ui boc )°.Smplui8 au t vtm$ cf^
drca futam folii tbco*: 1 boc (tc. Qj li rna cflfct fdcntia
oc fnba 1 accncc:tunc fubc clTct ocmfatto:fcd boced fal
TCx, 17. fum.7.buiu9:q: fu5c tm cft oiffo: t ocmon Qratio trfi cft
occiit iii. vt pj.pmo poderio.prttia p^. q: qcquo vna fcic'
tia cfTct ouim accidcnnu 1 fut3arus:tilc ficut accitna oc
monftrarcnr.fk ctiam fubftantte.
i^eppofitnm JS^!aitS-<SSSlil
tieoiciturmodiexc.
/>r^n^*^ Ddm^mo:9>vnardab;condcrare
JdU quntm ocefuBasfubronevriiqudtnftmt
I2tc6 cntie pndpalc0.(rz?odm:(}> vna (ciab$cofldcrd'
rc ocd fu&ae 1 ota (^ccRtixctiSi fttb ronc vM. (H^! 065:9»
vna fcia no b; ^fidcrarc oce fuDos 1 oia acciitia fub ro/
nib^jjpnje.CTT^^o l^nic xtonie cft.ad cadc fdam perti
nct pfidcrarc gtca z toxxvSr, vna fcia b? cofidcrarc illud
XxJ^ qdbj fe vt totit? ad ocs fuBas.gic.maioj i^.pmopoftc,
minompj.^.b^^qivnafciaficut mctaj^B^ca ?fidcra|(
cnftiquituscnsrcui^^ptco fiint fuDcpnctpalC0.vt(^ ibi^
<ie.Cl^o Ccdc pnie. Coflkleratio illo^ ptinaad vnam
fdam qiie ptincnF vt partce analogc fub vno totoanaf
%jCo,z, logo.vt P5 cr 4" butn6:fcd fubc 1 accrt tia conttnjRiFfub
cntc iquini; cnd:t cne pdicaFoc eie analogiccqi d pu»
^icaF oc fulia: 1 p portcriiie oc acciif ib^ quc attriDim/
Cam.z. 'u'' '"^ ^ fubo. vt Comai tato: otcit.^.bui^.Cr 3tcj
vna t cadc fda no bj cofidcrare acciicia 1 fuUajjtiic oif/
f idlc cH a^Ti^re qnc fcictia b; ofidcrarc wxniXA ctrca
ftt5am:imoctvtdcFginulla:bocctia5cft5arifto.pmo
poftcrtoip.qtciufdcfciccftpfidcrarcfitbm fimpTripa^
fioncs fuljti.\n oiciF in pmo po(tcrio.?fltu? p? : qi fi vna
fcia no pfidcrat futvj? t accii6:tiic od oifhnctae fdctiaa
ptincrcf pfidcrare ful>am.(rf^o j'pnia;q;flvna(dc>
tia ofldcrarct ocs fubas t accidctia fub^jpjije ronibiw:
tunc tm c(Tct vna fcia: vcl fi dTcnt plurce: tuc alic fupcr^,
flucrcf :f5 vtriiqj c(t incoiicnics.vt pus ^bam cft, yn.tiA
p?:^) fi vna fria :?fidcrarct ocb fiibae 1 acciitia : tunc trn
cfTct vna fcia quc pfccta.; fciam tradcrct oc oibu6:vcl li
eflcnt plurcs fcic alic fiipflucrct.vt fi mcto"tradcrc( p-
feai co^itioc; oc magn itudin ib"* fub pptt)e rdn ib":!
fiFr oe nucris:htc gco" 1 anf clTcnt (itgflucqz fic idcm
code mooctcrmtnarct in oiiicrfisfdcttje. (nilotadii
tfl:9» I5 vna fcia ofidcrct oc fuTvt 1 accidctc: tfl pfidcrat
fubos pncipaliue:qt qii aliq fcia cfl oc multis ^cctiS fub
imoanoloflopncitxilmsdl oe iUo j quoalia Dcpedct: t
niiattribwinrf'? fuBa t acciitia ^tincnrfubenteanakv
gicc^t a fut>a oc^Kdcnt accntia in cfrc 1 cognitiociattri
buunF fitbc^ fubadlcne ^ndttaliud . g tlla fcia pncipa*
lius ^fidcraf fub.is.d . tllfcri' n5ndii:q> I5 ida fcia coH
dcrcf fur> J6 fub ronc vli:tn cofidcraf aliquae fulias fub
^pzge rontb^vr fubae ab^b-acf asrq: pncipjtr ircndunf
ab ifta fcta tanqn finie.l^t ctii ro fubc pncipiUuB 1 nobi
lius in cie rcpif^ficut vidcbiF.iz.but''. vrt ct o<b traoa'
tiieotdinanFadtractatu^ocfubftatijsabllracfiB (CtB
aia alias j?bjnj fuit pcr aib<rtu.pmo i z" oc gnonc oi
ccntem^;>aliqfcia ^lidcrat ahqua fitb ronc vnacoicia
•X vfi:': tilc illa in gb" illa ro p ^is iucnit cofidcranFfub
j>p:t»6 ronibus. mo ro cntie quc cft cois oib'' fub(\ati)e
fialte analogicie p pii9 -rHicnit fubflantye^cii fint
ptifcaliop: 'zqd aliqd oucnic cic 'z cicopcr pue :3ncnit
cic 1 oigni''.cr.r.b'' : t p C6mctato:c.z.Ft>j'fi.boc ctia e
3Bril>. lib. Dcgno. vbi pfidcras oc gnonc in vti pfidcrat
oc pmie gna^ 1 co:niiHt^ fub ,pp:qe r6nib'.f.cr".
ai J fj^tlf^. (Cadpmi.fivnafciaic.ncgo^tias
^*''''^ qjvnacftfciaquc^fidcrat fubaeoee
fubrone vGientis:^ no fub pptqe r6nibue:'Z fubae ahf
.(lractas:fj i)(Tdcrarc fu6a6 tacciitia ^m^puae ratioGf
no pt mct ad vna fciamf^ ad plurcs vt vifum eft.(Cad
alia rwe.illa que no 3ucn iunt tJ.C^dm qi no o|:^ 9 illa
oequib' e\\ vna fcia ^ucniit in vna r6nc vniiiocd:f; fuf
ftdt ia vna r5nc analoga c6ucniat. vt f^.^.Nii''. Tn
Oide:q> oce Oi5c tcJb^S <p verii i q? ctcmc 1 gn5i"fub/
(tatic n6 pucniiit in vna rone vniuoca:f5 1 rt in vna ronc
analoga vt cntiect boc fuflFictt od vnitatc fcictic. (Cad
alia.fi vna fda fubftatic ic.fM^m (r no (irqf :q7 non
codc mo vna fda :>ndcrat vtra(5p.f.ocm6flrido fubam:
flcuf ocmonfh-at acddce:fcd oiffintcndo fubftantiast
ocmonftrando acddee oc (ubieao:ficut vtdcbitur pU/
niustnfcqucntibue. Oucflio. VI1>
a^mpMwQ autcm fcnfibilce fubftamfcTc.
<>n f 11 r ^"^^^ • P**^ '"^
vlvl IIUI ftatiasfcnfibilcsnntalique
alic ^ fint ciufde fpci : Vicxxi ptb poftii c rdcoe.
(f 2rguif fic.q: fcia cfl oc rcb* i(tie tfc
riozib^^vt oes ponut:f5 fcia no dTet nifl eficnc
jrdcc icozruptibilce. vt pj: q: oc co^rupt" no c(l fcia e j>»
Pofiti6c6 cotruptibiUij.g op5 poncrc aliq tnco:nipnbi'
lia quc finr dufde fpci qitcfint pn" (c!e ifcrio:ii. iZyni
gnofcnfibiltumcftctcma.gop5 poncrc aliquas fiiba»
pter fcnfibilce quc fin t tncozrupnbilce^iiis p5.z. oc gc
ncraii6c.t^!t8?pbffico.^b6 piitieratfcnnbilia funt
cotrupti^bilia:': co:riiptibilc no c(l cauia pcrpctue genc
rdti6ie.go(:^poncrcprcrluGas fcnfibilce aIi(|dt*couu'
ptibilc : ficut j-dcos quc funt caufc pcrpcmc ^nationie.
(r?(tc omnc qiS cA t alc p pr icipatiocj rcduciFnd iilud:
q6 cft talc g c(Tcntia: i bcc cft maifc(ta:q: fcrrii ignttus:
q6dt talc pparticipationcreducif ad igncg cfltalieg
cifTcntia:f5 tUa fcnfibilia funt talia p participarionc5 : qz
ifcrio:a bntia fo:mfl in macr icipif nas tcentiaS.vtJw
fcnfibiliBptictpatnambiimana.^rcductinradaUqptf
lc pcr ccntt.i:i boc n6 crt nifi ydca
^t^tv^riritm ^»>^ Srifto.v.bui^iUocaproi
S^jPj^lUlflll Om^oDcfubapfcmtatioca.
m iftam qonem r^^iSS^SSr/.^
fuBam ciufdc fpci.cii illis fubftatqe fcnfibiliV.CTz^cfl
D6m <p bti cfl Dorc ali$ fuba^ Btcr fcnfibt lcs quc no dl
eiiifdefpct.(IJ"R6 p';5ni6 cU.Sicct aliq fu&a ptcr fcn/
fibilce cmfde fpei;ucut ^o pofuit r deoa vtcet itra cclu
a.r.c.z9.
tinfra.
C6.4.
7C.C0.Z.
• '5
i
TdeTcrra: t bcc cft nota p fufficicntd oliiiflone: ncuro
mo|:^5t oici:^ ijtc f dcc fint in cclo: qi ceiu cll tcrminus
an" fcnfibiluj p. fimitr no ptlt cflfc cf cclum: q: nihil cE
cclij dH qo fi t ciufdc fpci cii fcnfib''. < r Tftcm coznipcibi/
X xa6 . le 1 icoinipribilc ofnt gcncrc t plufqj fpe.io.b^rf? fi tdcc
eflcnr :tuc cffcm ctcmc ^m ptoncj.g no funt ciufdc fpci:
cii iftie infcrioiib'' vt ipc voluit.(£ 23liqui voluntt ont
od tll j r6nc:a> arifto. logf oc gcncrc n.ili in.io.qrt oidt
co:ruptibilc t icomiptibilc ornr gcncrc.B no valct. Qi
ii loqucrcf oc gcncrc n 31i:tunc nibil .pbirct optonc q:
pto c^cdcra q» iHa ofnt gcncre nAliVcu f dcc nnt ablTra
ae a ma:i fcnfibilia fun t :?iiiaa cfi ma: f? plo pofuit ifta
^ucnirc in gcncrc logyco i vn iuoco. Ct quo ad boc ipjo
batcii Snito. Ctctid ibioicit ComctJtoi: co:p»i9 no
^iafocgcnc^coz^-zingcnc'' nificguocc^TOidtarift.
Zxo, 7 3? bai':^ poncntcs jrdcaa nibil faciun t:f5 ort t fifc i II is g
fingunt ocos imonalce foimio bominu fttce i. oca cflc
eiufdc fpci cii boic:qd bf ,p tcoiicn ict i. (f M (c6c -^nie
motue cft ctcm''.^ opj cflc fufram ctem i pt cr fuBas fcn
Cx.45 flbilce.art9f^8.|*fiRicojr.orttia .pbjf:q: nullj fozma t
fii5a fcnftbilie in magnimdinc potcft faccrc mohi ctcr
num.vt oicttur ibtdem.
rr^n^a CCadpmi.fdacftocrcbu9.c6ccdit:
4aw I Uill.t> f5ncgjfminoz.adpb6n^fctan5cft
occozruptibiiibribdm imo:q: flrifto. tradit fdas oe
gnai^-zcozmpb^^in ocgnonc:f;brt voloqjnon (Ttfctdoc
coiraptibililHie fm rone^ pticul arceif; pcr r5nc6 vrce.
^ad alia r5ncm ejcponc qz brt volo q» pt cr fenflbilce
fu6j9 (int fiiBc alicqnc nl n5 funtciufdc fpcicii fcnfibi'
Ubus.(rad alii.omnc q^ d> talc Tc.Coccdif q6 cft ta'
lepcr Eticipationcrcducif ad aliqiSralcpcrcfrcntiino
trt 0$ 0) iUud fit fcpjtu ab co ad qr» rcducif . (rad ati"*
ftellcm nondii; q> partidpatio f m re cft triplcx.vna qn
aliQd iMrricipatpjrtccfTditiealtcri'': fioit fcrrii ignitii
pjrticipjt igni : t illa participa tto Pm rcductiScj ad
ignc5 9 jicr fc c\\ fcpjrants a fcrro. (T aiia crt partidpa
no qn aliod pticipjt rota dTcntii altcriue: ficiit indiut'
rpetn:t fpce gcnue:^ qiN fic aligd pticipj t n5 rcducif nd
aligd:q6 cilfCQatii ab co:qz fic pjrtictpis eftfjcrfccmj:
fj fi dTct ipcrfccfU5:riic opoztcrct qp reduccrct ad aliq6
e):trin fcdi q5 clTrt pcrfecmj^fiait oofi eft oc fcrro igni'
toiz voloq» (i>e9 pricipjt gcniie : n5 trt fm r6nc$ vt alig
oflt:fj rcalitcnq: gcnue cft pare rcjlie fpct . fifr opoflrii
licpartictpjt gditjtcp jliq6 imnfcdi q6iclndit vt foz'
miqucdltotaqditJ9.(|J;'cftpjrticipjtio:fiaitifcno
ra pjrticipitcfltfuptozig 1 firintdincs:'^ ifta dlcgtiocc
oictj pttdpatio:'z illa ct f 5 rcduct5c? cft ad qrtrinfcdi;
fic ffcrioza rcducnf ad fupiou. (T £r iJ^a oiftonc w r5
foluu.vrt n5 op5 q> b5fcnfibili9:cj: B Q) bcat cc partid/
lixatii rcducjf ad boicm fcpjni^f; rcducif ad aliqft ttrin
fecuntficut ad fpcm vcl ad fozma qiic cft tota quidit ae
pcr c(Tcn tia j:fcd compofitii dl babcns qtttditatc 1 par/
ridpanecam. Quc(ho. VIII.
1x6.7. (USmpUueautcm ftqafs picter (pcdcezc.
ivca bancpartcqucrif.Utmjmatbc"
pi va YtUneeimjgnitudtcs (Intabftra
v.-teafcnnbilib''Pmce. (Carguif ^moQjfic
qz n no dTcn t obHrac ta: ninc matlx*' fcie n6
rlTcntctcmcboccft fjlfum.prtria ^:qz fin5
cfTcnt abfh-acta a fcnfibtltbus: tunccozruptis fcnCbili/
bue ipj cozriipcrcnf :-: p ?fts fda:cii ipfa cdit in fcnfibi/
libus:9bit3 cozmptis tpifa marc'\ozriipcrcnf.(I73te(I
ma" no ccnt abftracta a fcnfiy fm ciTcriic fcic ma" n6
VllnVUL
4«
tfmdinie. vt vultarifto.tComctatoz.z.bui^pb^Mc t.zcl^
qz gco* ocmf at q» Itnca rccta tigat ctrailii tn pucro:f5 U
nca fcnfibilisniK^ tigit circulii tn (nicto. fimilr tSalge.
(T ?tc5 illa q fun t imobili j fiint abltrjcta a fcnfibiUb'':
qzmottsnobiemoucnf oia quclunt innobis:fcdma'*
funt imobiUa.vt pi in If a.g icAl^Jie. flcut res fe ad
itcllcrh:itaadcc:cti intc^^fcquafcffciozdinc rcru^.j.oc 3C.ai«.
oia;fema"itcIIigunrptcrfcnfibilia.<S.b'':'Z.r.pbj'fico.3 f^^aia
fiuii jbll^ractj f m cflTc. (I"3ftcfima"no dTcnt abllrjcta X^o.iS*
afcnfibib^fmcflTctiiccoz^ouocditincodcloco^fsboc mc"
eft falfam^..pbjrfico. ?ntia ^baf : qz cozpue namrale 1 Xxo.il
ma""' cfTcnt in codcm loco.
©ppofumn ^Z^Vri^t^-''"^
quiturcontrai
tVCCi op*oni^ piiu futt pictagozerqui otjdr
" ma^dTcablh-actafmeflTcafcnfJbiU
e6?t verc t cene:boc dl falfus: qz fiic m ^mo ozdine cer
IHota
buS^trationcs iftius partis tactc funt.flTiScd ifiaopio
no VJI5 :c^: fi matbc'*cditabllractafmcfl«:afcnfibiU/
bus:tiic oce fcic inj" ciTcnt oc abllractis fm cffc a fcnfi
biUbu8:f5 bocdt f jUii5:qz allronomia n5 cft oc Uncist
magnitudinib^abftractisacctofcnfibili^vcl dTctoiwc
aUq6 cclii ptcr B fcnrtbilc:qi:S c\\ f Jlfitm.0iiypfpccriii9
no clt oc injgntnidini: abflracta ^m cflc a fcnfibilibiw:
cii fit oc magn inidinc vtluaU.oila .pbaf :qz fi ma" cent
ablh-acta a fcnfii^al fdc ma" fint oc rcb' matbc*"; tiic
oce fcic matbc" cfCcnt oc rcb^^abftractts: t p ^rts aftro/
nomi j t pfpcctitia. (CaUa fiiit opio p^ncs m a" cc aUa
a fcnftbiUb'':^ tri funt oittnaa fcnfibilibua: (icm rccitac
arifto.in lfa:qz pofueriit itcrmcdia itcr jrdcae t fcnflbi
Ua:t trt cc in fcnfibi^^.t c(t fimilc bittc oicto cp oimcfio/
ncB fint p fc crntc9:quc (.vnctrjnr oia co:' fcnflbiltj:cje
ontcclociicoz^fcnnbiUii.^r 3lljo|:nono VJlct.qzfilJ
dTct vcrii:tiic f dcc fitV ccnt tn fcnfibiUb'': f5 boc cfi icdf
tKniis apad ponctcs fdc js.pntia p5 : qz qtia ronc ma**
centin fenfibtlibua.nrr rdcccu vrracgaccipianfpcnce
abllrJCtoc5.(r ?rc fi boc cffct: riic Dtio coi' cfTcnt tn co/
dc loco:q6 c(\ -J) arirt.^.^-tbrfi.t no folii clT ipcfc oc ouo CXuj.?
btie cozfwzib'' pbj-ficis^fs ct oc ^^bpfico t ma'°:cii vtrii<]^ *^
beat oimefiocs:ronc qiiani rcfxjgnat o«o coz* ei in co/
dcIoco.c»rttia p5:q: co:piis ma'""' t naleciifint :3itinct«
cftit in codc. (T 3tc fi ita cct.riic imobilia cflTcnt in mo/
t is fcnfibilib'':^^ c valdc iopinabtlc: qz flc imobtlc fim/
plicitcr moucrcf : qz motis nobis moucnFoia quc (imt
in nobis.z" topi.m5 ilUid qi^ cll jblh'actii.niilIo° mouc/
tiir. vn ct tftj opio cft fjnt j t ocrtdcnda:q: ct ar.no ar
guit.p cj:q: ct n5 bj jUq^ ronc appctc. (L aUa cllofno
ar .t Comcn^";q) ma" fttnt cadccii fcnfibilib''^ no ab/
ftractaa fcnfibiUb«SfmdTc:tboc(:^q:.ij.b''.t.i4.t.z. X'0*i8»
pbffico.ita g> cadc cftlinca f m cfTc tna'* t fcnfibilis.ft
bocfxit pbJri.Oz fi boc no cct vtcdit fcpjra a fcnfibib'
vel eent ^iucta fcnfibtUb'':^ bcc c(i vcra pcr locii a oiui
fionc fulficietufj ncc funt fc^ata a fcnfibtUb''. vt p* opio
volnicncc funt ^iiicta. vt voluit z' opio. ( rZrt nondii
Qjfiitab^fmr^ncafcnfibilib^^^tbocps.qzqttof ronce
t itcllccti^csablhabunfa fcnfibilibtisillj funt abrtra/
cta ab ds fm rationc.vn B dl mantfdta : fcd oifTonce t
intclkcti6c9 matbc**^ (Unt abllractc a fcnflbiltbus. vt
P5.<5.t.7.buiue.t 2? f>bfficozum. X.co.r,
da J rnnr^l (Cad^ma.fimatbc^n^ccntab^^ftn x.p.ic
iU.U I VI I ce tc.ncgo ?na5:qz fdc n5 funt oc fcnfl i$*
biUb''f 5 r5ncs idiuiduaICB:f5 Pm ronce vTcg.vn ct non
ob" q> ma'* fint fm ciTc in fcnfibilibus: intc'' trt p5t ab/
flrabcrc cj:fiajt pus j poftcno:i:qz q|tita5 po: cll qlita
tc.g (w t abltrabi fm tntc^^ai; ct boc faciat fcnfuB q dl
t^tue iferioz:(p Qciptcvnii Dtiuflm:q0 cfl piticm; oiaUo
cfTr (lait wftjs albcdine appjcbWit oiuifi?: qiie dl
pjuncta Dulccdtni tn laac.g multo magis intc':i fic no
ob" l5q>ma"flnt in fcnfib^radbuc fcic jxjfruntcfTcctcr'
nccii fiat ablh-act io ab cis fm roncevrcsrquo aQt oiffc
rant abrtractio vfie t partiailarie: t abHractlo ma'**a
Z.9't8. fcnfr^"b; vidcn in ma"*:T z"*pbrfico.(r3d alia.R ma"
no cflcnt abftr jcta ic.Ji \n M6:qi intc^tabftrabcrc
linca tca pfidcrarc no f m latitudinf vt cft in fcnfibili'
bne:7pci;pAeipatag^circuIum in piicto.f.linca rcaa.
C2d alii ct oictietqj I5 matbc^fint in fcnfi»»': 1 mo
ucanf vt ficni iquitiiabftracta funt:p ronc; pfidcranf
Vt imobiUa.CT 2d alia:ficut fc bj rcs ad intc" ic.£>6m
Q> vcj: cft gp intc^ fcflrpn*rcrij:i no itclligit rcm alitcr
fit in fit vcrus. Zu oiae:cpnu"itclligunt abfhiacto:
o6m g> ma' ' ttcUigi abftraaa a fcnfit'' pot cfTc ouptir.vr
cp intc' itcUigat ca c(Tc finc fcnfii^ : iftc cft falfus tn tc'»':
oifT.aUo" g> itcUigat ca ab" cfTc.i. oiuifim quo ad ccn'
tia no itcUi^^qUtatcs fcnfibilcstfic cft vcnts:i fimplc):.
vrt I5 fint ^iuncta ma" -z fcnfibUia quo ad crntia: tatitc
funt oifhncta quo ad ccnt ii:^ditafc?» oiucrlc oiuifim
itcUigi polTunt; Ij coniunganffm cflc:finit aii ocm cft
pns Dc fcnfu g oiucta pot oiuifim appzcbcdcrc^vtj^ oe
albcdincioulccdincific adiUud. Oo. IX.
ZxJo (Ci£t t>c p:tncipt)0 vmim opoitct gcncraic.
\7^^fitt\f arcabicpartc.vmi5gnai
K^KYMUV vttafintpnVcni.CLargut'
mr p7 3> flc. Q; gn a 1 vRa fun t ^ ' cogn okc>
dt rcm:qi otffo oftat cjc gcncre 1 of la quc crt
!' pn^cognofcedi rcm.afunt pn* cflcndi.yt
«*b':q2 fiait rcs fc bj ad vcritatl ic.(L 6t ofirmat .lUa
qucfuntpn"oiffonisctfunt^*rcaUaoiffiniii:q2 0ilfo
iudicat toti cfTcntia rcufs vfia 1 gna funt b-.^.vt pj.T.bii
loe.i z^poftcrio.CT ?tc fi vtia cflVnt fcpata: tuc ccnt pn
cipia rcrii.vt oicit Comctatoz: fj vlta funt fcpata vt p:o
babo.q: ficut cfi in itcUigcdo fic cfi in dTcndo : f5 vUa 1
gnafcpatim itcUigunt ptcrfingUa.g ctiapofliintdTcfc
parata Pm ciTv;.(£ 3[tc5 boc arguif aiictoiitatc platonis
quiponit vniicnemagnumipamucflc pncipia rcrus»
tctia vtdct vti irtis vt gcncribus.
£^t\t\rX\tt\%^ arguif.fiaitcfHnartiftVficcft in
rV' ^»^"" » niUb^pcr :3ucnicntcfintiidinc:f5
in am^ 6n'rcrii funt fingularia 1 no vtia: ficut pnci* lc
cti funt B Ugnii 1 bcc fozma: 1 chi fl vuU cognofccrc lc
ctii:o(^ Q> cognofcat Ugnii 1 formam.
a v^/*M4?t»i cfto^m^ficutvidcbir.T.bui^-OjpO/
dU nedovriafmcflcabflractaaflngu
larib''. vt ptb pofuit fic no fiit vt vifu5 cf^ pus: ncc p ptte
fant pn' rcrii fcnfibiUii fojmaUa 1 rcaUa : fioit anial c(t
pn" rcalc bois 1 fo:malc. fitV of ntia. boc pbaf . tUa quc
pficuit gditatebois intrinfccc iUa funt pn' fo:maUa: ct
bcc cff manifcfia:qz qditas tota rci cfl fo:mj. 5 q6 ttrin
fccc ptinct ad flditatc rci:boc cft fo:ma:f5 vUa 1 gna fut
btiiA:q2 fotma gcncriS 1 ofic itrinfccc pttnaad pfcctio
RC^dttahe:q: bomie qditoe itcgraf 1 pcrficif ci: fo:ma
gnaU 1 fo:ma fpaU 1 omria fpedf ica:i cx bi6.i.fo:ma gc
ocraU 1 fpccifica itcgraf qditae fpccifica.£t ifta jxjfitio
1 ro pfupponit plaUtatc fo:mani5: quid aiit oc f? fit fcn/
cicndiivifumcft^is.Scd iUiqponiitvnitatc fo:maf
^iceritqpvXia 1 gna no ftint pn*rcali3 1 fo:maUa rcmj.
i£t boc pbiv.<yt pn' rcaUa tn rccto nd pilt pdicari oc
cipiatts.060 B cft l?:nc(8 artrinfcca vt cfftcicne 1 f i'
ni8:ncc itrinfcca:fiatt foima 1 ma^fcdvUa 1 gna pdicaf
in gd 1 in rccto.vt fo:.cft aial 1 co:ixis.^. z^^rit g» vfia 1
gna bii (iutt pn* co0niti6is:i b jpbonc roncs: q: ponunf
06 IX.T X.
fn OifTone:i otWo cll pn" cognofccdi tquatii ftmt magi»
vrta:i accipuinf ab vUo:i appcnti.CT jfOa opio non \y>t
Uarcqz c\\ p ariU.i Comctatozc volctcs qp oce parrce
oifTonts fin t fozmci vna fit magis gn5UB:i alu inagis
fpiUs.vri ctii otctt C6mctato:.pmo but'':q' ma pma p'
mo rccipir foimas magis vtce: octdc min'' vfcs vfcjt ad
indiuidiulce.oclj inqiiiranfin quclltoc oc pluraUtatc
fotmanirationcsifolutioce.iCad ronc, iltof qrioi/
cii.pnci'rcaUaic.C6ccdif:f5tamcpdicamrtn obUquo
cflrcntiatr 1 p fc oc pn". vt vult Xinconi. pmo poficrto.
Zu oicis:Q> gcnus:i ofntta ic. o6m vt pus viftim cfhg»
captcdo gcnue p f o:ma gnaU:i cham p fb:ma fpili fic
pdicanf oc fpc p fc:i ccnttatr 1 in obUquo 1 n6 i rccto:f5
captcdo gcnus j? toto aggrcgato cic fo:ma gnali: 1 fpeci
ficato fub ratioc fozmc gnalie:(ic ftdicaf in rccto oc fpc.
060 boc cft B. vt bo cft antaUS ttV itclUgc oc ofia. (Tz?
o6m qp ona 1 vTia ct funt pn* co^iti6ie:-t boc j)bant pi*
roncs.Q: oilTo cfi pn* oo^ofcedi: 1 otfTo ?ftat c|: gcnc
rc 1 ofia. qrc ic. SiTr cadc funt pn' ccndi 1 cognofcedi
Vt tactii clt:9> aiit ipft Diciit gcn" accipi ab appcti 1 no a
Qdiuse gnali oc 13 vifum cU pus.vri oc bis oictt 'L inco.
pmopoltcho.9>ocbilis cUintc^gnonpot afccdcrcad
cognitione gditatie vcrof gcncru5 : fcd fiftit in gbufda
occtdc^^prittb^gnaifpce.ocbocno plueadpfcne.
iftrtnt^ct mimKi conccdo:q2pono(3»vnioer/
irSOnCy pZlina» faUafintpnapurcaUarcp:
1 ctii cognofccdi.gt boc j?bant pmc ouc r6nc6: 1 ^oi«
boc idc5 pbct j*r6:tri cl^ falfa:q: vfia fix\ cc n6 funt ab'
fh^acta:^ itcUrgani ab iftis ifcnoab'':^: ipoztit founoa
gnaU'8 p qtus otftinctc piU intclUgiptcr fpee:!^ ^m cffe
fint cis piiicta oc boc vifum clt pus.S^ 0» oicit C6mcii
tatora» fi vtia c^nt fcpata: tiic cflcnt pn* : n6 itclUgit
ccnt pn' itrinfcca;f5 fo:tc CT:trin":ftcut fubc ablhaac q
fo:te bcret aliquc^ ozdsnc ad ifcrio:a centialc : q: nibil
pt^ibs^xlitiooleccTcri^cut^aAecflipote. C6. X
(CSdbnc autcm vtrum UWmizit.
T^mfiif circabicpte.vtriioiumcn'
Vi^tl lllll hufitvnilpn^ntio.CCtaf
p^q» fic:q: fi n6 cct vnii pn":tric no cct muUi
tudoo:dinata:f5boccft faUum Pianfi.iz.b'
vbi oicirq? cntia noUit maU: oilV>oni : tiic.n.
mak oifpocrcn f fl cet ptiilitas pncipamii.vn^g pncepe.
3iitta .pbaf :g» fl n6 ect vnu pn"* nuo otum cntiii:tiic cu/
cia n6 bcrcnt o:dinc ad vnu pn^ii p ofis ccnt to:dinata.
CT^^c a|:.z? ^''..pbat natii tn qiiol5 gcncrc carti . g cft
vnfi pn"" oium cntiii in nuo:i t5 c>ria:q: fi no cct vnti p:i'
mii cfTicics oium cnhii no clTct oarc p^ cfTiac8:q: p"" in
vnoquoqj gric cft ci oiu5 aUoc . (T^jlte oc'' c p" oiu j cjc
.pbcTj^^fs Dc" e vn^nito ca fit fcpat^a ma.^fjte vnitoa
piicipiatopicfTccttui Dcpendctcrvnitatc pncipio?:i
Bp5:f; vnitas malie c in cfTcaib'':^: aUq funt vnii nuo.
rt vuU arilt.inS? b''.^ aii cft vnii pnciptii niicro.
^rtnnfi f 11 m argf fi vnii cet nuo oium : tiic
^PpOIUUin oiacentvnuniio:bocclTfoiru5:qi
vtdcm'' cntia oifticta fm numcriKi boc ad fcnfu? appj
p!oc gno.q: tdciqtiatii ide nocft aptii faccrc nifi idc.
«jj^ intA\crf\ qonisnon^g^otipliciafiitpn^q'
JClU iniCUetU difiititn*^*:flcmaifoz».aUafiit
qrtrin": ficfinie lefTicicns.fri^ ^ o6m ad qonc. ?!
9» in oib'' rcb'' britib'' m55 1 fozmi n6 cfl ide pnct^nuo.
o6m:^p oiu5 enriii cfi vnii crtrifcdi nuo:i B c6c t.
rcmotu.(r?' o6m:q> ouim entiu .pp^quii pn"ctrinfccii
no cft ide nuo.(L" '^o p' ?ni8.ilU>i: n6 p6t ctf vnii pnci"
tthnfccit nuo quc biit oiucrftt gditates : 1 ^ ofn t ru2^
A
qt dKxfmTtfocHI n um> ocpenddt er nci^ ^d|iq9
nttcro-.ficnt ec ma 1 1bimarq t fo:mii in rali m9 ? fub ttAi
^fifoiic 1 3p3nc cft ci mj"*nnali9. hoc ^ c{aiTircire
'Orrcrminari . vrni afir qptitas fir im" {diiiidusriois vcl
femaroc B poftc.i vidcbif rfj oia cnria brtna mani i fo:
miofnr nno.tric. ofanr p?: brtr oincrfjfl gdiratcs.
VtUbo vcl B jnn^vcl foi.iplci.([: nondiicirca i^a qo'
ii&Q>ft occipiam^oia cntia vritcr: tiic no cft vna fo:ma
nubVnccctii in fpenccctiS in gcncrc: nccctii t vnama:
q: aliq cntia nobnt maj t aliq bnt:ficiit gna"*:f5 f» lo^
rcmur oc gnabiliVi comipi^^fiibrtitijfl^riic otu5 fulxip
C044 poflTj cc cade nu3 m3:i B puatiucrfiait vult C5mc"'.i r.
^''rfj trt pptn ^ m5 oft fiuc (Tt ma ,ppa fpcrii fioe indiui '
duop.ljj K6 z* ;5nie pj cjr oictis^qi vnue finie ofuj
StP-JS- cntiu mlcro: qi ocVft vnus nuo:i oe*d>finis otum.iz.
bui^SilV oium ^doaor oc nooo v" cfTicie» nuoit
, lircmorii:iB^:qte(loarc^*cffic»e9.fidit^batarift.
XxoA 2? bui': fj jimii cfTicidB efVci ontm Wttiii cdm efficientd
fiuc i lltid cff uic8 fit oc*nuc cotpua cclcfTcCiSt f>oc Di
corqj ^m anfio.i Cometatot<:loqoetc8 naliter cclu; z
ftclU* no bri t cim effident^p^ oiad:l5 beant cJm con
fcruantc 1 oc boc vifn? cft in vna qonc fc6i lib:i,0; f 5
fidc 1 vcritatc oia cn t ia ptcr ocu oc nouo funt.pducta x
Wt vcri cim cfTicieterfiait octi g cl> vnm nuS. iV^o
5*^ie el>.cfTcctus oiuerfi f n fpei nuo brt t oiucrfa pnci'
ejinifcca j3ptn5:ifx)CO5irciUgioecfTcaibti0 gfifit oe
nouo:f5 multi cttccttie ofnt fpe 1 niio . p brtt oiucrfa pn'
cirtrifcca noo 1 in fpe.maio: clT manifcfta.S buf^i.y.q:
oiucfo;:cffcauiiinfpi!tmiofutaliacfricictia ppinq: 1
fiineB:q: aU' finte icffidce .ppinquii cf\ bomie 1 cg:i:
fkoealiie.vi^ ct oirit arifl.i Comcntaroj.iz.b'':^) oiffc
^.czS. renriu5 gcncrc pn'ofnf gcncre 1 ofntiii fpc pn^ofn r fpe
1^7. tnuonuo.t logf oe princtpi)ej>pinge.mtno:(^:q: bo 1
equ'' 1 Unea ofnt gcnerefplc 1 nuo.g biit oincrfa ^'noe
jppinq.lmo etii fpc 1 gcncrcri ad bic iteti6c5 oipt 3^ .
I-M^ 2? Dcgnonc. idc iquitu id^ no cft narfj faccrc nifi ide. t
Xxd.7' io.btii^i.+^^rfico.^^t pn" ocbct cfTc vnfi gcncre.
X.c.it9.2l^ rntl^fl fioiumcfTcrvnij^n^tc.^l^arjrioar
I VllW guirocfinc:q:odmrtitudineo:dina
tom fiifTidt vntie finie nuo: 1 B rcmotue:': boc cfl co
ccfTii5.<[7ad oUi cii of .arifl.jjbat ic.^Jffta ro ite^,pbat
oe ^cipi)9 rcmotte:qt in brtrib'' ciin cfTicicnt^ m oarc
. vnimampminuo;aiicriimflcalTociarfo:ma.vtvult
Comcntato^.iT.bui^S^trtma.ppinqoiucrfificarifo:
ma.frad aUi.oc^cftpn^ic.Coccdif.i cftfinieouis rc
moru9:iB occlTiim cft:q: idcmcf^ finieoium rcmoriie.
(Cadalii.vniroe^ncijnop ic.CoccdiFoccatifieitrtn'
fcde 1 ppige.ad mino:e: f5 vnitae niicraUe ic.(rZM>$
cp ota cnria no funt vnii noo fp^ 1 gencrc . g nd bff t ide$
pn"in nuo ftrifccii. vt octfi efh fj eadi in fpcbftt ide 6n"
in(ix.eadetnmiobf1ttdepn*nuoic. Q5. XI>
XL
41
Z.p.p.
i.fz.
7'.mc*'.
tcTz4
tinfra.
ClBon mlno2 autcm t>ub(tatio tc.
^r^a McpM^^Qdf.vtrus.cadefint^*
^»» cotniptibiUu5 iico:niptibilium.
I (r^rgulf ^mo9)n6:q:ficadcccntpn*co:'
nipribilidiicomtptibiliii: tiic ico^rupn^bile
cfTct co:ruptibile:i co:f; boc c(\ falfu5.pccli:
q: omnc co:niptibilc oc nccitatc co:rupit . 5iia p5 : q: n
cadc cfTcnt pn*co:nipribiUii 1 ico:njpribiUii no cfTet oa
rccim.qrc boc cflTct inagie co^nip** iUud:imo cquafr
k bcrcnt ad co:nipt6c5 1 ico:mpt6e5: cii ipfa pn*ocpcn
d<fitq:pncipqe in cntitatc 1 Dfcniat6e. (tjte^oms
prie funt cic. z*oc gnoncq: idc iquitii ide n6 clY namj
facen n i(l tdc : fs coiruptibilc 1 tcouuptibiU; funt prict.
W|:^.4.i5afDS.C5t^ fleademeffcnt ^•couupdbfUu
1 icotmpribiliu:tik idecflet in oiuerfie pntie: f5 boc cfl
falfo^n P arift.jJb6 oHtic: q: pn* funt vnigcnca pnci'«*.
to.bui''.i.4^?byfico.boc ctiifs p C6metato:c.p''tnJcto
tu oc fuba o:bis. vbi oicit.impolirefleafdeseffccaufa»
1 pndpta etcmi 1 gcnciMbiiie.
(P^tyrvyfitnnt Bui''vultarift.iCdmentatot.{z.
X;/JP pUI liuril a f^ne. vbi ip:objf illoe o
pofucnit Duo pn'.vrt ponit vnii pn'"rori'' vniucrfi.-iCo/
mcnrato: oirit.fl vniucrfu^ cf^ vnu op5 pn^cfTc vnit.
3^f1 Itlfrllrrfll 96nienotidu5Q>oupliciafunt
/au lllltUVtlU i5n«:qucdiitrinfecavtmaifoi
ma:qdicictrifcca vt cfTideei finie. iTX&ctitmenad
q6nc5Q)Coiniptibilifi iico:uptibilui pofTuntcadccdic
pn' qrerin".(rz"^m qp cotniptibiliii 1 ico^rup""" nS
polTunt cfTc cade ^n' ciOTinfcca J5pinq.(r5° 9 cot
niptibiliu 1 icoznipribiUii n6 fiint cadc ^nri* itrinfcca.
(171^6 p* ;5nte.fi n6 efTcnt cadc5 pn':tiic oie miilrimdo
n6 cfTrt o:dinata:ncc rcdttccrcf ad vni5:f5 boc cfl falfuj.
1 p ap. 1 C6mc'"".iz.b'' vbi .pbat otdinc ee i vniuerfo.
pbooHticiqi fi cet aliud pn^cotnipti^biUti 1 aUud kozf
nipribilii]:ninc ccnt otio o:dinc0:q: co:ntptibiU3 rcdo
ccrcnf ad co:rtipribiUa pn': 1 inco:"' od ico:rupribiUa.
injtei, oc^^cft vnti pn":i boc cr .pbc? buf.vbt ohg»
oe^eftcicium^i.ir.b^^vbi or^pabB pn?oependciccUB
ina.g vnfi cfY pnci" co:niptil)iliu 1 ico:nipribiUii.^b6
pfltirq^ ota entia vd font coinipribilia vcl icoznipnlsl
lia.(rT^6z*^ni9.cfTi:cniP oiiicrfi in fpc 1 tn acnere n6
biircadc5^*,ppinqua;iBcftvcra.cr.7.biii*q»fimtTe
n6 fir nifi ci fimiU in fpccic^ qiic n6 piicniiinr in fpc vci
in gcncrc no fimr ab codC5 pn^cfTccriuo vel f inaU m fpe
dc:iboccriap5.8.buiue:fcdco:nipribiIiaiinco:nipti'
bilia oifTcrnt gcncrc 1 fpecic vt p5.io.btiiiie.co:niptibi'
le 1 tco:rupribilc of nt gcncrc 1 plufqui fpccic. vt f^.io.
btutie:iU)qaif ocgcncrcvniooco ilog^co.^r^^te^con
trarioi: oiucrfa ftmr pncipia cfTccriua 1 finaUo,ppiqua:
1 bocp5 z*. oc gcncrati6c:fcd cocni^Hibilc 1 inco:mptt'
bilc f\inf cotrariJ:imo pUie of nr cp c6rraria;cii ncc ptic/
nianr in codc5 fubfo:ncc in codc5 gcncrc. ([" ^fr C5 oc ci
finali illa quc bnt oiucrfae cfTcn riae bflr oiiicrfoe fince
j3pinquoe:q: fince ppingfontop6nc0,pp;ic.m6 oiucr
farii gdtratii funtopatl6ceoiiict?c .vt vtiU Comctato^
p? buiue:q:opatio arguit fo:mi:f5 cotniptibile 1 incov
nipribilc fnnt btii* q: co:niptibilc 1 ico:niptibiU: onit
gcncrc 1 plufqoi fpr fiair ocrfi cf^ ptie. (T^tc^ fi cfTcnt
cadc; pnVffccriua 1 finoUa.ppinq co:nipribiUii 1 ico^
nipnbiUfi vcl cfTcnr co:nipfibiUa pnci' vcl ico:nipribi
Ua.pcr ftifTicicnrc? oiuifionc5:f5 n6 p6r cfTc q> finr co:ru
ptibiUa:(^ tiicco:rumpcrcnf : cfi omncco:niptibilcDC
neceffitateco:nimpaf.ci: p:imo cdi: ninccfTentco:nt'
pribiUa alifl il : 1 tonc non cfTcnt pura pnd' : q: coirup'"
nulUtie eft pnri". Similitcr no cfTcnt icotntptibiUa: qt
nbocefTctn6pofTetafTignaricauf.i.quarcab cifdc^pn/
dpijeincotb' qucdic(Tcntco:nipfibilia:qucdi ico:ni/
pf ibilja aii fi oarcf liccnria fingcndi. & ad boc arif>.
oicit.pmoccU:9 ctcmo;z etema funt pnci*i co:rupnl7t
Uuco:rupnl7iUa.i Comentato:ci:ponit,p jjptnge^nri
pi|e. (r"f^atio ?'c6dufionie.illor n6 fontcodc^ pnci*:
quoc qucdi babcnt fo:mi in ma:qiicdi n6:q: ma 1 foz
ma ftinr pncipia .pptnqua co:nip"°"' : fcd inco:ruptibi'
lia no balxnt fo:mi in ma:i cotniptibiUa bobct fo:ma
in ma.vt vtiU Comcntato:. pmoccU:i fiico:nipribiUa
babcrcnt fo:mi in ma: nmc cfTcnt cotrupribilia 015 foi
ma in ma fit caufa co:nipti6ie : fcd cotniptibilia babct
founa in matcria.vti:^pcrfc.CC?te5qiicbabircinerr
xinfn.
Xcvit,
14X.
ZX.Z6,
C6nu7,
t.ciz4«
Z.0.ZO,
i.p5.
Co.zo.t
p5.
iLibrt
Ht0 monlifl operctur in boc-.': mapmc caditad. vndc et
Oicitm p^ologo.Spbr.QJvniucrfalircr pbilofopbuflcp'
fecnis i oi gtc i gcncrc ^nitia.mmoi pjtct cp 5°ctbr.vbi
2;:.oic:9' iulTittdlcaalisdtoie vtus.q: p:cciptt vaicrc
fm ocm i?tutcm: et ntgcrcoem maljciam:i logmr oc lc/
0epiopiia:quc dlluic admiictionccrrous. vrtctiamlc'
gifiatot imponit lcgce : vt faciat faoe rubditos ^ofoe.
(CP^oterticcoclufionia.^lUidmapmijcft impcdinvc'
tum acognirionc vcritati9.q6gcncrjtbabinij crroneii
1 priiun vcritari.qi quod gcncr Jt babinim cnt>ncum:et
md)cimc 5rium vcritati: illud ipcdit vcr itate?.qi oppod
ra ipcdiimt fe quo od tqoften tiam eondc in fu&o: fcd Ux
pio^ cum admt^ione errohs b^.qi ifta Iq: am M'
mijctionecrrozieponit multa fjlfj pn*.icrronnimb(ibi
tum gcnerat:g contradidt vcritati:fu:ut apparct pcomc
tatoie i pzologo tcrtij.i.S.pby.t comcntjto: loquiiur te
ifli lcgc crronco: Skd (i aliga tltarct.vf q> comerato: (o
cuatur Dc (cgc ^ano:;:: qtte e veriffinnrqt eir^ficat tt
pn?pcrquodcbrilliani inlcgilx]sradicannir.f.Q>cic ni'
bilo oiciit aligd ficri.t qj bo fiat ej: tcrrd.C>6? q> comcn»
tdtotBrcnilitdd lcgcmabumeti.vndc vocateoetoqu^'
teenoflrc lcgi0.vA mdbnmetani B pnTQi c% ntbiloaligd
fit. vtcbannir mdle: g> e nam i natr aligd pofTct ficri qc
nibilotnon attribttcntcsoia potcnticDiuine. ^tmnciu/
fte krcpat eorum lcgc;. U A illud Dignc atmlxiitur pote
tk oiuinc:q6 nullt compcrit nifi fibi.vn etii n5 rcrpcctn
Dd nibilcfl.qindnird nd potdl fiaccrc cr nibilo: fcd folu
octie qui piodudt per crcattoR^quc non cf^ facrio nam'
rdUe:fcd fop oem nain.vtf ct comcntdtot fiiit oc lcgc ma
bttmctiergo iUoe a fwit oe lcgc ifl.vnoiat loqucntcs fue
legie.cr£]c boc vlteria6|:9.q>confnctadoatidiendi ali/
qudfjlfddpiieritid:qacponunnirin inielcgibue retra/
bit:i ipcdit a>pnofcert veritjtcm pncipiotum non foluji
ptopitof ^vcructiomcocm.tbocp^pcrcomcntJtote in
Co.i4. c6mcto.qt oic q> duditut d pucritia fdom loqucnriii :
£oUS. 9 )1 ^iuit i pueritta fdam loqucnriu$ pjoprcr
confuctixlinem ncgant na; dTc i virnitce nalce: i ncgat
nccdTarium dlct ponunt oia pofftbilia. t;t t fcqucnti c6'
mento.d.Q:» mulri boics non pofTunt pcrtr anfire fcrmo»
neepu>bflbilc9 1 oemon(lrjrioncp:t cu conccdunt p/
md ftcllccta non concedunt ca^nifi iqn jntii famofd. Jti
0> fi dcadcrit vt ^ria eo^ fint famof j.f. pncipiorum pti/
itio:p ncg jbiit ea:ficut acadir loquetibue fupplcoe (ege
mdbumeti:qui ncgit ipoffibilc dfc aligd cr nibilo ficri:
U propo fit ^cdTd db omnitiue: fuppic nanirdlttcr loqti^
tibue.vndeipotiee11md^iwdincmcrnon mognintdi'
£d.i$> fieri.^flud cH pandpiil naniralircr norii: i fiibdit q>
Vidit multos boiee oantcs fc ad pl^iarTvt ncg jnt p'
pofltioncm ii oicti cc pzima. & fitr ncgit fomtos fpccu
ficde eflcinopa)e mdterve necdTdrio : itonms 9» aiiicr.
aim fud fdmofitdtc in pBid bomlncm gniri eic terra oi/
pt cfTc (WfTibitc.^td Q> non rcqrit matcrii p:op:ii 1 oif'
pofitionc.fiait cria; otrit murc gnari cr tcrra ad modii
p(dnte.2rt oicit comcntato: q» intimauit Suice.fcvidifTc
murem fic generari cic terrxboc efi finc oi^fitide mSe:
f td q> non requirit ipfam mam fo:ma natuiM(ie.£t otdt
cdmentato^QibocnondlcrcdibilcMitdoeitxiit Sntce.
qt oic cum fiu famofitatc.q.d.Q> no fitit aptne od ptJia;.
i*cdl B ^ ignotauit.vt) ct atiae otc oc co qi 3u icoecepnis fuit
fQ^j, cumftij fjinontJtc. q: nimieconfidcbJtin in^ioftto:
1 noluir f^ndcrc.Ct eft oiligentcr notanduj Q> imptobat
lUosgB oircruntirdnabitV^peicntljiloa^iquid ficret.
vnde boc dV ipoiTibite ^m vidm ndture.fied tamen cfi ve
rum9Dcuepotdlf(ucit:tfecitaliqutde)ciiibao.tboc
0$
nullne potdt ncgarc:t cfl fcipcrnamratc. t boc idcj vnlf
comcntator in p:otogo tmtj pbf fico:um.gjconfucnido
in falfts impedu cognofccrc vcrtim pcr fc. q: per boc a(i
quifiantindifpofitipcr dfTucfjcrioncmm falfie punci/
pgs.vndeetiamoicitprimoccti.Q^atiQ bomince negit Co.
ptima ptinnpia pcr fc nota.t boc p:opf cr confuctudines
vct maticiam nattircvd paucit jtcm crercitarion te i [o>
gica.i boc idcm vutt 23:p^ujrto buiuenfbi (oqitimr con
tra negontespumnm ptindpiuntiboc efi inteUigendu
oe i((is qui babcnt ind ifpofiriocm in tcUcctue.
^Ara n nti tfa oppofinjm.2d primas qnando
J^U I aiiuiivt? otdnir.Q^vnumttona^tc.aiiqai
oicunt.Q>aliqu3ndobomo intcnrue vnobono impedi'
tur in iVio comun ircr acqiiircrc aliud. q: oicimr crii 4.**
poUitia: vnumquodq; mcU'' pcrf tcinu- cii cft drca ?ni
intenntm q^ ctrca piurd.i oidt .8.ctbi. <p tabot cot*
iitipeditintcllectum.tcconucrfo.vndctuncad maioxf
cnatntQ» vnum t>onum non impcdit atiud quantum eft
cf pjrtc fuL-fcd fi impcditboc cftc^pirrccpcranris:'! B
dlpioptcrvnitatcmitcttcctus.q: intcttccnt&no potcft
dTc eque intcntue circa pUira.t boc e vcnim oe ilUe bo*
nie:qtioMim operationce non funt otdinate: 1 gbue non
potdt bomo firitendcre^t mot^fouioiee erpdUmt mi»
notcs.vnde ct fotritcr cogitans nonvidct qitc rranfctmt
pcr ccUim. vt otcimr in oc fomno t vigitu. 1 fic W oata
q> tcgcs oc gbtis tognir comentato: fint bonc. q> tamai
non cfl \>cni. Slircr potcft oici 1 mclius conccdcndo ma
io:e.£ttu oias.QJConfucnidoiicgilxis.ic.xcdinir. oe
Urgibuscomiinibus.iDcilUsp^opitio quc rarionarrfiic
fiindarc:-! finc admirtioc crrotia fiindannir fiipcr (cge»
cdmune0:il(c funt bonc 1 pwmoiict ad cognitioncm ve*
ritatis:fcd p:op:ic (cges quc fiind jnmr fup comnnee ca
odmncrionccrroris impcdiunt ccgnirionem vcritotie.1
funtfotrifltnm ipcdimcnnimitcr ipcdimcntaquc func
aducnnna namrcTacgmnmr.qtaUtcrnoncft vcnimt
^ocillta tcgtbu^crroncif) toquitur ccmcntaro:. (Tad
aUtid.non e(l fottuTimii. tc.conccditur. £>ide.Q> atittd f/
pedimcnmm eft matus.ic. i^iccndum q> confucnido in
Urgibtis ptopnje cum admipionc crrotis cfl fo:riiTimi^
impcdimcnnun mtcr i((a quc acgninruri fiin t aducntti
cia.q: UUid quod pcr nattirvim indiuidu jkm cfl:boc no
acquintur:t potcH dTc fo:riii9 impcdimcnnim cp iftud;
toc iKo impedimcntonanirati non U>quitur. fcdocim/
pedimcntie aducnriti)e:oc quibue cfi confumido in (e/
gibue faifie:mdrimumefl impcdimcnnim. (L ad diid.
tUod non eO fo)ri(Timtim.ic.conccdintr rcfpccru acqnfr
fito:um.6t ni Dicis.g^poft lcgcs.tc.CMa-ndnm q» verttj
cfl.fcd tamen ocb; boc fanc mtcttigi.9> poft pbiU>fopbii
bomo non potcft adifccrc (cgcs. 1 (oquitur oc comipti»
kgibus 1 faUte:tad maUim finc indttccnti(xis. qui aute
in taUb'' pbe qai nefcit veritatcm non p6t pzof iccre. i8c
caufama(Tignatcomcntato:.q: ilta vcntas 1 bjbin»?e
ritatiecotradiatfjlfisU:gibus:t impcdit: fiaitqui^nti
tritas tempcrato nut runcnto non potcfl oiia t afTuefie/
ri nutrimentointempcratotmaU). &cdquip:imo aa/
dit (egeefa((<ie:inquibttefbntjnidpia fi](fia:quc contrs/
dicunt ^itati:boc c\\ fottiffimu impcdimcnnim. opf ig^
mr in cognitionc vcritatie impcdiri quidui manct iUi*
I>abini9 in co.J6t B non ncgat comcntato: q' poft rcmo*
tioncm bobitue faifa;: Urgii bo poiTtt adifccrc (^iam. qi
lx>c bene eft poiTtbiie per bona crcrcitia.vii oic ipfcqni
afiliefactue «rfi in nutrimcnto itcmpcrato : pofica potdl
oudaa(1(KficrinutrimentotK>no.accrta$quiaudit(e/
0ct faUiaeM pedca pdc pzof Kcrc ut pbid 1 vcritd tc qil <
Ttrtii
i» oppoftto erxercmo vcl lcgtbaarfcd qilidui mancn t le
0e8 in co:t cis adbcrctrtmic funt foKi" impcdr a cogni-
tionc vcntatis. i fic intcllcpit commentatoi oc lcgtbas
p«>p:q0.qac fbnt aim admijctionc crroiis-.i non oc lcgi'
bu8 coibne intcUcpjt;i oc ppjgg quc funt vcrc i fincad'
mi)t ton c crrof.ncut cfl Iq: jcpianof . Oo XII.
£6.iS".nr3brurd(i cft fimulqucrcre fdcnrlam.ic.
I^rriflir '"^^'''^"cptcm vbioicmo^
|v4vl IIUI dumfcic.qicomctato:qrpo'
jntt.p logica.Qticrit vtnl logica fitjnio: alge
|rcicnti)so2diiicDoarinc.'iDaddir.q: nond'
Jntur vthj fit po: aU)e o:dtnc oigntta tia. q: R
qucrcrc hon pcrttnct ad iftii locii: fcd ad logicam. f t ar>
gutturp^imoijinon^illafciaquc cftocfcaindts intcllc
ctienon clt pjio: alije ordinc ooctrinc:quc funt ocp:imo
intcllcctto.fcd logtca c(t oc intcllcctis fccijdario.pcr co»
mctato:cm buiue. vbi oicit.cp B nomcn cns of oc ^
mts intclligibilibus i fcciidiert funt rcs logicc.gt ctiam
aut.oictt.9> logica cit oc fcciidis intcntiontbus adtda)
3n oppofitum ^:X,ri>.v^XZ'
cam ccbcrc otcip:io:ealge.q:oicit9>ab^rdu$enmul
qticrcrc fdamt modum fcicndi.ftcomcntato: cjcponit
modum fcicndi logici.irt (x>tcl> argui:aut logica odifcif
po(ft4lMefctcntta6;jitt p:itte:aut fimul. 0cd non pofcll
0id9' odifcantr poRcrius ncc^ fimul.t pmo no fimuLq:
Kc^cluditSp.inltttcra.nccpoftcrius adifcimr. q:gfic
odifcit logici pof^criue animilamrilliqui oocct bomv
nc9 viam : ou ct adifcit cam.aut tlli qiii intcndtt mcdcri
bomtni:': intcrimadifcitmcdicinam: fiaitoititcomcn'
tato:.^oiatur ocquodamquicuad cgnimaccciTttipo
rauitci mcdclam.': (x>lka infpcirttplurce Ub:o6.imo:'
tuus cft cgcr. Dillinguit comcn tnto: oupliccm logtca:
q: oicit.qucdam cl^ vhi» omnibue rcicnfy6:i qiicdaj p'
jpua vnicuiq? fcictt bomo non [\>ui\ cftc inrtructus in
qualibct artcnififcicndovriaij>:op:iaocci6.i uitclli'
git comcntato: c comunc; logicam rclatam ad futi (cibi
K.Tt ftibm:fiiic boc fit modtie fcicndi vcl fille.iCalta cni
viubmnon rcfcrunmradconcliifioncefcianimfpccia'
. Uum.i wcattir logica ooccne.fcd ^Kr logicain piop:»;
intclligit rcgulam rclatam ad concUifionce fpiUuj fciC'
tiarum.vt matbcmaticc: naturaUe fcicntic.
YitCia odmadqucftioncmfmcocmvtam.g»
U0W VllW iogicafimpUcitcrp:io:cftaIqefcictij6
o:dincooarinc.£tbocp:obar»r.Ouia illafcicnac pri'
•:algeo:dineooctrincfimpUcttcr:fincqiijnuUa fcicm
cia adtfct potci>.q: p:inciptti cfl a quo faciUue adifdt:
l^c^ Vtoicitur^^b^.fcd logicacfl oicut. <[ 'Ltcetifhid
cortuinitcr oicatur.tamcn ivjtclt oici aUtcr.-p>:imo gi U>
gtca no c\\ p:io: aUje ordinc ooctrinc oc ncccffitjtc fim/
pltcitcr.Scciido oiccndu.gi logica bri cfl p:to: alije kii'
tt)9Cxfupp6ncaUaiiuefinie.fiip(^>ofitoq)aUquie 6bcat
fillogijarc oc rcbue alianim fctcttarum p:ompfci fad.
litcr X finc crro:c.i ocbcat fc nofcc fcirc. (^Ro pmcco
duilonie cll.^lla fcia nde c% ncccffitatc fTmpUcitcr pri'
o: alq9fcicnri)eo:dincooctrtnc:fincquamiiUcconcUi'
lionce aUarii facntiarumpolTuntbabcn.ctboc|xit?.qx
nccefrarium fiinpltcitct cfi (inc quo no potcft c(Tc rce. vt
Zx>6* i^S^buitte.fcd muUcconcUifioncs aUamm fcianimpof
ftint babcri finc logicaiimo fcrc tota gcomctria i arifme
tricapolTuntadtfcifirtclogica.q: aUquistv>tcrtadifcer<
ilbm conclufione.g» fttpcr oatam lineamcontingit trii'
guUim cquilarcpcollocarc.qui nibil fcit oc bgica. £fi4
oc 'Di;x>cr4tc:(2> fctuit pctifcac medicui 010:1 tii lubtl
XII.1.I. »*
rdnit ocIogica.cr"P»5 fcciidc conchtfionts cft. '?lla fde'
hanccclTario cp:io: ali)8o:dincPOftrtnccxfup|x>fltio/
ncfinis.fincquanonp6tbaberiiUcfinifl.ei: 5' metba.qi
Beftvnii ^^""'initii. fcdfinclogicaaUqenonpofcftfil' Xx^.
logi^arcifarepnceaUamm fciamm facilitcrpwmpte
1 finccrro:c.£tctiamfinc logtcjgsbabcne aUas fcicn/
tias ncfcit fc fcirci alTimtlaf igni qui vrtt 1 nefat fc vrc
re. tlndc ct finc logica bic iddtt i muUoe crro:ce { aU)e
fdenfue.crgo fic dt p:io: alijs oxdine ooctrine. 1 fic IteU
lc]cu .1 comcntato:.
llSrr Hrw P*>tfftrcfpodcri adroncm.^JlUfcictia
IW*'* l-^Uv qucdlocfccundisitclUaieic.aUqDi
cunt i3>e(l Dc fecundis iteniionibus pmo 1 pcr fe.i no oe
rcbue : 1 cognitioitcntionumnon otcit o:dinepoOerio/
rcm.ita 3» ocpcnda ab aU)9 fcicnfi]s.fcd pot iue ecoiicr'
lb.ergo non obflanfcboco>fltDe(ecandts {tenttonibue
odbuc potcf>cfTcpo:oulincooctrinc.C3l^afolbnoni
C4uta.q: logica p: imo a pcr fc confixlcrat rce 1 non iatcn
tionee.q: fic non faceretcognirioncm vcricQris 1 fdlfita/
tie.q!p:edicationesndvtrificanmr e]:partc itcntious*
ita <jp gcnus p:cdicantr oc f|xrvcl fpcdcs oc idtuiduo tc>
fed pottue cx partc rcmm:quam tamc veritatem bj U)gi
ca pio fine.£go credo q> bgica pmo t pcr fe :?fidcrat ree
fubicctas itcntionibue. fcd itcntionce confidcratpcrfe
non pmo.oc bocnibtl ad prcfcns.trgo o6m cfl aUtcr ait
maio:an.9>U>gica non clt p:io: ali)8 fcicnrus o:dincoo/
ctrinc oc ncccffitatc flmpltat cr. fcd tamc potcrt cTTc pri'
o: Dc ncccfTttatc fuppofition te aUauiie ftnis.lbtcie tp b
gicacftocfccundistntcllcctie. £Mccndum q> vcrumcft
Dc logica q cflg rocinationce. vt fiUiu 1 aUas fpce arat/
mcntat tcinis. 1 fic non clt p:io: o:diac ooctrtnc nccciuta
tefimplidtcr.fcdtamcnpotcflcc p:to:o:dirtc ooctrine
nccdltt atc fupt^nts alicuiue finie.cr^litcr potcfl Did.
fcia quc cft oc fccundis itdlcatg.ic.g» fda potcfl c(Tc t)e
itcUcctie fccundisoiiplr. vno mo.q^ ffnt ^''ifcUccta poft
pcrfcctam itcUcctioncm aUo:iim:i fic non dt logica 6fe
cundario itcUcctl.qi fic nccio opo:terct q> altc fcic p:iue
adifccrcnf^i togica pofl ttctUxfa aUap fciaraj. aUo mo/
do potcft ifcUT (p fit oc fccundie itcUca). q: poflconfiifi
cognittoncm j[io:iim intcirrijcqiiirtnirific logtcacft
ocfcaindisitcUcctl.q:ad bocg' fcianturratiodnatioc»
vtfiUscnft"".ic.op53> babcatur cognttioconfijfai in^
dacrminata alionim vt p:cdicabiUum 1 p:edtcameto/
rtim 1 tcrmino:ti. quo:tim cognitioncm .^mo pontt
i p:cdicamcnti9 poncndocoes ocfcriptioncs bop. 1 p:e'
o:dinaf fcia Ub:ip:cdicjmctoc rdnabiUbue U>gicaUb'*.
vt filfo 1C.1D6 q6 fic cfl oc itclk-aie fcctidie.non ops 9»
fcquanir o:dinc ooctrine i^fccti cognitionc aUap fda^:
f$ op$ 9> ipi pccdat aU ae fciae o:dinc oocfrinc:vt ocifi c.
CCadaUaroncqfttittnopp^./^^m.ijilogicac po:aU)e
fctetae o:dincooctrincnonfimprrincctfafcab":f5nc'
cdTitatc ftipponie vt filbgiscmue 1 fciamue pnce i algft
fcictijs faalV 1 fi ne crro:c:i fciam^^os fcire g ipfaj
ci.q: q fctt aUas fcias flnc logica ncfcit fc fct're:f$D logici
aUc|d rcflccttt fc fuQactii fdcdi.i tiic fcit fc kin^btzt
(£Jncijpit tertitte \\ber. 06 L
(LlRccclTc cftadqucfifam.tf.
T^rrttnr cr^tcrtiii.ipcircopn".
jVlwllllll vtriiad ingfitioncvcrit*
.tienccdTariii fit p:cdubitare.ar gHif pg>
'no.q:ilUtdfincquop6fbfi cogni^vcrita/
tis no cft ncciuj ad ci'' Igfit lonc. q: ncccf»
! fariumcfliUudad iiu)flrionei^itat1.flne(i
non potcft bii vcrius-q: ncccfiariu ^6 impote i alitcr.
1i
JLibrt
X^,6, fc baboT. vt P5.<.buinB.rcd vcritas inquiri poteft fine 5
g> aliQs pdiibitct.qz co^itio vcritatis pot babcri cjr p:i
tnis pimcipije. vt pjcr p polle.gnoopj pdubitarcad co/
gnitioncvcntatis.cr ^tejdcognitioneiUitwnonopo:/
tct pjcdubitarc:q6 non bj roncs ad vtric^ partc?.q:vbi
eft oijbiu:ibi fiin t roncs ad vtricp parte. fcd cognitio ve
htatis multoium non b? roncs ad vtriq? partcm. qi co/
zTmetfl. gnifio vcritJtis in in jtbcmaticis ad vtrac^ partem non
txd. vl. b5 rjtionc8;cu5 fint m primo ojdincccrtitudini8.<f ^t^
ficut cft m ali)0 fdcntijsrifa oj cfTe in illa.p Ducnientc
militudincm:fcd in aluefcicntije ad inquififionc5 vcri/
tatie non op5 p:cdubitarc ncqs picmittuntiir oubitatto/
ncein p:incipijs libro;;.crgoctiamadcognitione5 vcri/
tjfis in ifta kia non op5 p:cdubitjre.
-^rr*^"»-""» fccftadqucfita fdasnoe aggredi.
piiinu autcm oc quibue ^ c.
u au iui.vuttlUll| ritur.vtramnecef
lanum m p:edubitare ad cognltionc vcritatisrpot intcl
Ugi oupliciter.Uno modo.vtrii ad cognitioncm vcntatl
opo:tcat p:cdubitare apud fc.iocnjdo mo pot intclligi.
Vtruadinquififionc5 vcritatis opo:tcat p:cdubitarc.i.
cognofccrc wibitarionce alio:u.(rZunc ad qoncs pclu
lionce trce fimt oiccndc.-p:ima cft q> ad inquifittoncm
alicuuie vcritatie nccclTarifi c p:cdiibitarc ap6 fe. (Cz*
conclufio cft.CB fimplicit cr non e ncccfrariiim ad inqui/
Iwoncm vcritatiscognofccrc oubitationce alio:u5 : fcd
cft vtile.-^jimicoclufioncm af.pw>batquanio: ratio'
mbti8.l>:imtt.illudeftneccfraniiadinquifitionevcrifa
qiio mee oirigit i p:cparamr oifponc ncccflaria ad i »
quifitioncmvcntatie.q: illudcft quoaliquid oiriginir
1 p:cparamr ad fmcm.fcd p:cdubitarc apiid fc cft bci. vt
a|M>cclarat in Uttera oiflfiifc.q: qui oubit at oc aliq con
dufioe pamieeft fiteUflato.q: impoflTibiU: eft vtnimcB
puHTcdcrc ad iUud q6 cft antc.q: Ugatue co:po:aUtcr no
potcft p:occdcre fc moticndo oc loco ad tocum. QmiVn
ccr g b5 otibitationcm mcn tie non potcftpjocedcre ing
ltndovcntatcm:p:optcr quodops fpccularioiflFicuUj/
IC8 toubttationcs.ocindc inucftigarccaufae bo:u.t crit
foUuiop:io:uoti"^. vnde ficut Ugjtusqiiitopluenirit
tan to pUi9 Xfov.^ oubitane in mcn tc quait to pUie pot cft
Ditimradinquircndiivcritatcm oimitfcndofalfitatc^.
1 Dcbct boc inf clUgi oc oubitarecu ronc. vnde qui ocb$
foUicrcaUqtiodocbct babcrc aUqualcmnofiriam.q:fi
Hinplidfcr igno:arct:tunc no tcndcrct ad ilUid.nciit jv> '
ninvqttmpUi p poftcc "Lincort. oe pat rcfamiUae babc
feraum ftigitiuii.qui nifi cognofceret aUquid oc fcruo
higitiuo ccntice pofls occurrcrerq: cu n tcncrct. (TTlo/
C5.p. taoiligcnfcrficut oicitc6mcntato:.c|»caufiippqiia5 in/
cipicndumcftoeDubitabiU:eft9> adiieme oiflficuUatie
1 wibitationie p:eccdcnrie p:eccdif ablat ionc ciue i co
gnitionem.i modue cj: quo aducnit oifficuUae^cft aUue
a modo:eic quo aufemir oubium.modiie.n.cj: qiio aduc
nit oubitatio eft fitie Ugato. t modus cf. quo aufertiir e
nrie oiflToUitioni liga'*.^: ficut Ugame no pot moiieri ad
finc ad qiic intcndit;ifa cft oc intclUrctuqnacciduntco/
rranj.f mome.': idco ncccfTc cft: vt via qtia oiifoUiunmr
qonce fitaliaaviaaqiia acciduntqonce.fic moduecjc
quo oifibUiimr Ugamen tii cftaliue a mo q: quo aducnic
ligaiTienrii.Undepwpo:tioq6ni8adaiameftfiris ppo:
rioni Ugimenri ad mcmbia:i p:opo:tio fde acgfitc t>oft
iUae queftionc8cftfimiUsp:opo:tionimotUB acquifiti
poft ortlbUtrionc Ugaiiicri.c: t)oc arguit z^.ilUJ c neccf/
lino^lMbedu in imiuifftioe veritati«:quo<l bj fc ad ve/
e6
rftatcmta^ via adtcrmfnttmrbcceft mantfcfta.fcd
dubitarc jpud fc occonclufionc aUqu j bjbct fc ad ingfi
tione vcri t jriBrficuf via ad t crminii:-: boc occl arat 3:^.
in Uttcraoiccne.gjqucrcntce vcritatefinc oubitafione
funt fimilee ilUe qui ignout viam.p quam opj irc.vndc
ficut no piicnitur ad tcrminii ad quc5 finc vij:fic no puc
niturad vcriijtcmfincoubitarionc.q:oubitatiocii ro/
nc cft qu jfi via ouccne noe ad vcritatcm. Cf cometatoi €pd Cow-
oidt.Quicognofcit aUgd antcq^ cognofcat quanritate
oiffi"*cft fimilie iUi6:quo:um pcdce funt in via rccta.et
tn ipfiigrant B.([:-Docarguir 3;:. 5?iUiid cft ncccflario
pbabedu5ad inquifitioncmvcritatie^qftbsfcad vcrita
teiaficut o:dinata ad fincm febrttad fincm.q: po:dina/
ta in fine ncceflario p:cccdun t fincm^f? p:cdubirare ap6
fecft b->vt af .Dcclarat m littera. q: qui iucftigat vcnw
tcmnncDubitafioncncfcif quando mucnict ci.t quado
inucnietncfcif.q:finJ8rcinon prcdubitatccft imanifc/
rtuerficut guido aUquie vadit pcr via5:t ncfcit terminui
fuevic.f5 finiepdubitaricmiifdr. C1?oc jrgiiita;:.
4''.i accipif cr gtc audito:ii:iUud q6 mcliue valct ad iu
dicandum:i fincquo iudidii non potcflc ccnii: ilUidne
ceflarium c ad :?p:cbcndcndu:bcc cft m an ifcfta:fcd pw
dubitarcapud fc cu ronc magieval^ ad ludicandii vcri*
tatcmcq: ?\axi i iudicije mcUiie iudic at aUge inrcr otio»
bomince aditcrfantee quido cognofcit ronce^quib^^vtfi/
mr ilU qui aflfirmant partcm.': qui ncgan r: q: mnc vidct
quc ro fit i:^iCKiox:i fm boc iudicat vcritatcnvfic cft in
PMpofito.qiundo aUquie babet ronee ad vtrit^ partej:
1 oubitat quc fit mclio::fcmpcr inqmrif:ooncc ocueniac
ad vcntatcm. vndc p oubitatioce oetcrminamur ad ve
ritatcm quc Uxiv& cftri ^nc oubitat lonc finie non cft ma*
nifcftu8nobi9.t g ^iiead ipfum non opjmunatm finia
moiieat agcne.fiait optimii.vrt ct nulUim agce abfoUiif
a ronc: cognitioc fmte.vfl "Lincort.p:imo poftc.oicit.^
f m ctigentiam finie op5 cctcra modcrjri.i ficp5 p:inw
concUifio.(CK6 z'c6cUifioni8.iiUid non cftncccflariii
ad inquifitioncm vcnt jri6:finc qtio porcft inqiiiri vcri»
ta8.q: nccefliirium ad alrcru^ oicimr finc quo n6 potefl
babcn rce:fcd finc B aliquie cognofcat oiibirationcs
aUomm pot apiid fc inquircrc vcnrjrcm.q: ojro cp ali/
qui9 nunqs vidcrcr oiibirarioncs aUoiu^: porcft inquur
rc vcriratcmaUtuiiw :)£lufionie:ibocoubitando aptKl
fc:-: inqturcdo p:icipia C)C fcnfarie. Cr fic oubitaucriit
mi prn qui cjcadmirari ccpcru t pBjri: vt oicirur i pjobc/
mio b^Cf^o pnie.^tUid cft vtilcad inqiiifitione ve
rirati6:quo faciUue intcUcctue babcbit vii ad vcritate
bcc cft man I fcfta p fcrfed cognofccdo oubitationce aUo/
rumfaciUiiebf viaad vcritjtcm.q: babtriorjrionibu»
ad yrramcp parrcm ircUccme faciUus vidcr quc fiteflfi*
axciax ad illamvcnrarcm p:ob3nda5:qg oc nouo illae m
tioncemiicftigarc:icamm cflFicaciam vidcre. q: faciU'
eft vnH5 faccrc $ otio. gt .pptcr boc oirit a?:.z".buiue. retcz
nonfolumaiwcmbieoiccrcgrjtiam iuftiimcftquo:um
opinioniVcomunicaiicrit aUge. fcd ctii bie qui adbuc
fuperficiaUfcrcnunajucriif. t:tcm'bi?fcntntaUgd.ni
babitum noftmm prccrcrcirari funr. (CTlor j oiUgcter
Q> comcntaro: aflignat oiiao caufae.qiurc ann.p:cmit/
tatoubitarionce fimul ocfcrminarionivcrirarism ifto
lib».q:iftafcicnria confidcratvniucrfaUtcr ocvcrita/
tc in vno lib:o.-ergo ocbctp:cmiftcrcoubitarionce vni/
ucrfaUtcr oc vcritate in vno lib» x non paniaUtcr:i po/
ftca ocbct pcrtractarcin fpcciaUbue iib:ie iUae oubita»
tionce p:emifla8.Cametiam fubiccm^ iftitie fcicntic fic
cnainquanriiene.vnde eriam in vno Ub:o fiair in quin»
tooiftin]citnomina:que fignificant intcntionce buiu*
L
fi^aiepmitKntad rotafcum i(i3nLUc$oppo(ltnm h
dat ilicbolaus Qipitcticus qut in vnoquoqs iibzo Dt(h''
0a«vocabiil4:qucptin«ad5'"ia>:ij:'in6adomnc9.l=t
Co.p.b' oicit c6mcntaro:.Qj ooctrina aj: .facit oppo''' in alqs ab
tertii. flla.q: p:cmittit Dubitationco ptincntcs ad 5"' lib:ii.t in
iUo cae oetcrminatrfic in nali fcia f jcit:-: vidit q> mdioi
eft ooctrina ifta in algs fcicntys a mcta" pjnit tac oubi
tationcspimcntcead +"'libMl:':ca9 octcrminarci illo.
qz ;>fidarant partiatr oc vcritatc t fpi lc fiilim cn tie. T^cc
m^maci.(tSUicii alTignat. qj ifta fcia coinunicat cii
logica in vfitatc pfidcratioie.q: fiibicctu vtriufqjfcice
Oteflmplicitcrmatura logicc cfl gjpnuttatoubttatio'
ncB Rti pofhra in fpilibue Ubae caa octcrminat.
51 H r.ifirttitf»n adpmi.qnDr.illudnoncfttc.co
«U I aiKMIttJ.c^^dif^ ZuDici9.a>fincpdtibita"*
p6t bfi cognitio vcritatie.ibdj q> abfqj p:cdubitare«p6
fcnon potbabcricognitio vcritati8.(^ad.pbationcm.
qi cy pmifl principgs pot bf i.,£>6m.3> pn' non inucftigi
nirnon pardubitando oc cffcctibus.t ntnc cicfcnfatiect
Inmtne intcllccme agctis cognofcuntur pzindpia. t boc
vnlt Snito. in p:obcmio buiUB. vbi oic.Q) boice ptoptcr
ttdinirari niic ct p:imij ccpcrunr p^xiri. vndc vult ibi. qp
qA vidcrunt oiucrfoe ctfcctue igno:aiicrun t cae: admi
nbontur t inccpcrunt uiuclhgarc cjufje luminc intclie
oneagcntie:'! via fcnfue:mcmo:ict c;:pcrimcnti.t ctia
Vt vult z^podc. vndc ctiam qri aliquie inquirit rationcs
opudfcad vnamquiqgpartcmconclufionie non iniiclii
^rct vcritatcm nifiDubitarciinucftigandoqucfit cffi»
cadot.(C'9<J Jlij roncmjadcognitioncm illiue.tc. con
cedttnr.fi p:incipta fiint fcita p:imo.£u oicie.ad inquifl
cioncm vcntatie tn mctapbf ficie.tc.C>6m pnt eih: ra
tionce ad vtriq?; partcm.non obltantc ^ fint in p:io op
dincccrtt^^.ctijjp^mcipia concrcnurn imjtbcmatKie
non cognofctintur nifi p:cdu*'t inucrtig.ido ipfj via mc
ino^ur^fcnfiis^tcjrpcriincriti^tlumincintcllcctue agctie.
Ici Dcbce oiligcn tcr notarc^ ttla qo vult intciligi oc \l>
liequiacgriint vcrit-ircm inucnicndo.<L 3^ JliiS-ficut
eit in ali)9 fcicn nje.tc .66m q> licet pofTit iucniri oliqua
nmilimdo in illa fcicnna:t in aln&: tame qtto ad p:opofi
cum nulla cl) fimiltttido:q: ifta fcia confidcrar oc vcrita
ce vtt^.t b3 p:o fubiccto cne inquantii cna.crgoad ca jjti/
nct pmittcrc omnce oubitationce fifin vno lib:o: quae
portca in fpccijlibue libtiepenractjr.fcd alicconfide'
lant oc vcritatc particularitcnt bJba p:o fubiccto cne
partiaiUre.crgo ad cae pcrtinct p:cmittcrc.non omnce
DUbitationes vn vno lib:o:fcd illaequcpcrtincntad illii
^ tibw.quae^oinbluitin tlloltlJio. Q6 II.
C1^2initimer$o ocqutbtio tc.
^**3*'*r^F^I'^^riflir "i^<it^-ip^rtem.vtmmvna
\A^t II.UI fciapoflritconfidcrarcomnia
quattuo:gcncracaufarum. arguimrpmoq»
non.t fj r6nibue ap.in littcra.fi p:ima piinci
^ pia fiintcontraria: mnc vna fcicntia non con-
•derateaifiaaccipit a:p.in Ifa. fcd j^rincipia omnia n6
funt contraria.crgo vna fcicntia non babctca confidc ra
rc. <r'?r'^ fiomncB caiifc pcrtincntad vnarn fcicntii:
tmc qucciiqj fcictia confidcrarct vnam t rcliquam: fcd
boccit f Jlfum.q: matbcmatica non confident finetef-'
ftcicne.q: rmcofidcrar fo:mi. SimilitcrmctJt^fflaie
noM confidcr Jt finc; t cfficicns: cii fit oc imobilib''. ^jflo
l^.q: fi vna fcia confidcrarct omnca caufae^ranc qtiecij'
q5 fcia confidcrarct vnam cam t rctiqtum.q: qua ratio '
nc vnam:t rcliqua.(rr3fefi ad vnam fcia$pcrttncrctc6
fidcrat io ornii ium caufay:aut pcrrincrct ad namratcm:
autadmaibcmaricam:autadmctjp^7ficam.*tbocpat5
11*
perfiiffidcnt«moiuiflonem:fcdadnttlLim Iximm
pertinct confidcratio omn iu cjufj mm: vt p:obabo
p:imo non ad nalcm.q: namralis non babct confi/
dcrarc oc fb:ma.q: of p^imo pbj*. oc pn" fm fpcde
non crt namralte confidcrarc:ncc ct ad mctapfjffi/ Xx.v(tiiiiii
ci-ncq j matbcmattcam ptina confidcrarc oce cau
fae.q: illc oue fcic ablhMbunt a mom t a ma. gnea
tra babet confidcrarc cij matcrialcrncc ciTictente
ncc fuiale.CCTtem vna fctcntia confidcrat ca q fiic
vn iue ratumis fo:malie.t boc pitct :($ omnce cau'
fe non funt vniue rationie:cii oifTcrant gnc: di quc
da$ fint co:ruptibi(c6:qttcda5 inco:rup(tbtlce: mo«
do co:rupttbilctinco:niptibilcDitfcnint ptufi)tti
^t^Mf^rirnm vuuaf.j^.b". Cii^c.io.b^
S^j^pviliUIII intliaBtc.p(utgit.n.tdcmocB »o.meta''.t.<;
modoeca^inefle.tBidevf vcUe^^^b^ ztf.
mif^ft-irtnr^m ^^-^ vnaldcntiapoc 4?metft*AC»
dU qilt;i(lOntrn c^fidcrarcoce caufae. fnmw
CCz*odm.q) non ad oce fciaepcrtina confidcratio
omnin$ caufa}:. (ITT^o pumc ;5nie. t boc p:obatur
Dc ouabue fcicntqe. p oc mctapbr fica q? c6fide/
rareoeecie.illa fcia b5 ?fidcrarc'ocecaufae:quec&
fiderat cne inquantus cne.q: fcia quc cofiderat en»
iquanni cne pfidcrat oce cie.q: oie ci ell cne: t pti/
cipjt roncm cntie.Uil qcunqj fda pfidcrat cne uv
quantii cn6:pfiderat ct maj:imc cim fo:male:dific
p:indpalio2 pe cntie.Un ct fiibc abfh^actc non cog^
fcun f n ifi B q6 fld cft t fo: m i . vt pofica vtdcbit .t ^
ificfubc fint imobilee.tn funtci momecntiumper
modii ftnie.jj fcia quc iMtdcrat cne inquantii ene cc
fii&ae abftractae pfidcrat cam finale. Uit t ode ttel
ligcntie mouet bjj ijfcctionc fiii t fmc. vt aifimilec *«**^
fc pq6efl fuiieoium.vn I5 in cie non fit finie tbo'^,
q6 acflriF b motu.trt fin ie c(l in cie.f.bonii. q6 pep
rtttmotui:ficiitcftn5ipfa^.toe 15 vtdcbtt infcqud
tiqonc niagie.Sifr ct pfidcrat mas- q: l?ma n6fic _
ca cntie iquatii cne:f5 trfi octcnninati gnie: vt fubc avH»*..J^-**tf*
mobilie.tnmapcincf lubcntc.tficfdaq pfidcrat
ene inqiiantii cnepfidcrat ma5:non inquanmmefl moarbr*
fubs trifmuia"''. q: fic nalie ofidcrat ca .f5 ;3fidcrat pHtifai ma
ea inquamu b5 roncm cnti6:t tuc filr pfidcrat cim drAS^w
efftcientc.q:l5fubcimobilc6nonbJbcantcamcfTt dtauo-.p«itb«
cicntepwp:ic Dicti.tii funt ci cfTicicu mome t alio' iit./.mna. p./.
ru5ifcriop.tficj^mato:.f5iflafcia.f.mcta"dlb^ ».1.59. t p-umo
gtc.t mino:. t ^"b^.vbt otidcf qp mc^' ofidcrat Tmaiycti"
ensinqtijntucne.gcofidcrjt 0C9ci6tj?p:iae cae c.maa.eom.t.«
entie.trt filr Dicitcorncntato:.^' I1C5 confidcratoee s.m«a (6.4.«
cae.tii p^incipaliue :>fidcrat fo:mi t fine. t)oc etii
Oectaraf tnfdanali.q:fda aiiuefubmb5o^cati' td^,zuA'aatA
fae c6fidcrat oce cae.q: nifi fda aiiue fubm b? oee rubui^ 3a>.i.q.
cia:?fidcrarctoeec3en6 faccrctcoplcti cognitio^ pj""^ <iu punu
ncm fubiccti.fcd nalie fcic fub5 b5 omnce cae. qiiia •""^,;^*'
fubm fdc namralie cfi cne mobtlc. q6 babct t cffi' a^cif.
cica.q6 c trifmutie ma5:t b5 finc g motict cfficiee.
q: agde no agit nifi inquitii 6tejrm tnaf a fine. &itr
t>5 ma5<q2 ma e fiibm trafmuta" t moc^. fi& b5 fov
nu.q: cntia mobilia funt p fo:mi.mino:|:^.q: fu^
fcic nalie c cne mobilc.([: K6 z' ;5nie.ad illae fciae
n6 ptinct 5ridcra'"oiH5ci|:.qpgnifubonattribuii
mr oee cacq: fcia n6 pfidcrat cae cuitie gnt fubo nd
attributinf oeecacqifcianibitofideratnifi fuBm:
vcl tlla q biit attributione ad fubm:f5 mttaf fciarii : .
gni fubo non attnbuunf oee cic.q: fcia nibil c>fidc/
rat nift fut5:vd tlla q bti t attributioncad fubin : vl
f:^6icieti)einatbcnMticte.qzcaf iiiboiiattnbuit .
matrria ^ ffnis cu ablhrabat a mocem t moni.
•-»v» I c6m«totoj.q:n6fcqtumrQirtc6'
trarta connderennir ab vna fcta : <p illa quc no fun t
^crarta no confidcretur ab vna fcientia.vnde otcit
cdmentatot'9> i(tc fcrmo cft apparene i fticftcierc'
WULq2ellfo(^ifticue:ita vtilt oicere comctato:. qi
pwcedit a oefbiictionc antcccdctis:ad ocftnjctocj
ptitie.qd fadt fallaciam ^fltis.vnde a:p. p:occdit i
iUoUbwoifpuratiucMnon U>quiFq: intcntionc jp/
p:ia.g ctiam inducit rationee fopbtfhcas aUotii aU'/
quando flcut ipfi ftimpferant cas.vnde p:occdcrc a
Ocflnictioneantecedcntis:adoeflTactione; prttie:
non t5 gfa fo:me.Ucs aUqil teneatgratia matcric in
tcrmini0?ucrribiUbU9. CTTlotaQJtnifloargumc
10 eft faUada pfcqucn ti9.qt p:ocedttur a ou j b^caii
Reveritatie ad vna.vndc q? oce caufe confidcrewr
obvna fda:boc p6t eeotiobus modis.vno modo <p
puenut in vna r6nc pfldcrandi fotmaU : vel q> vna
Dependeat a cognitionc aUerius : ffcat p:itiatio oe/
pendct a co^itioc babime:^ vnii priotit no pcifc/
ctc cognofeif flne aUcro. tDo ifta rd pwccdit tatii
«b vno mo.ita 9 fi fcia eadc ciTct trfi ^oiu: nmc H
p:incipianonencnt^ria vnafdcnria non c(T5co:p.
q: adbuc eft aUus modue veritaris q> aUquo:um e
cadem fcientia quc rxicniunt in vna roti6e fotmaU
obtccri vniuB fcic^z fic omnce coufc pointn t coucn i'
re in vna rone fo:maU obiccri vnins fdcnricxrgo f
Ibpbiihcacam vnitarisfcicniicaUquo;: fit ouplcit
Mufa vcritatie:i bic accipitur vna caufa qiio ad c6/
O^rietatcm.toimitrifaUa.gic.craiijaddMntad/
bttcoUajpiobariont tfh^^fopbifmatis. vndc oidif.
9* non fcqutmr.fi contraria funt infra vnam feien /
liatn.-Q>iUa quecanq^fantinfravnamfcicntiafint
COWtr Bria.gi e(Tc infria vnam fdcntta; cft ttiagie c6/
niane$ cffc contrari j.et ratio a;:.flc aaipit. ac fl
omnia infra vnam fcicn tiam cfTcnt cotraria. £t ita
ptocedimneaminuscomuni odmagis c6c. (TSd
bttc tcrtio tno boc poffct p:ob3rixi: ro ap.p^occdic
acflvRitaefctcacdpiamr qcnatura c6traricrari9.
tame falfuj eft. q: vnteae fdcntic acdptf c]c vni/
tatc fotmaU obiccti:fiait edam vnitas potcntic.vt
pi oe vifu;': gcjjd rccipit fiiic fit albit vcl nigrii:non
ncipit fub ronc prraricratiarfcd fub rationc fo:ma/
U oBi vifus:vt fub rarionc vifibilie 1 Uicidi.CJTlo/
£tpo bti ztjo- tandum q> anriqiio cjrpofitott non placct oicni c6/
"""'"'"^ ' mcntato:isgoidtr6ncma^.efrc oppcntcm.quia
oicir non vf r6nabilc cc 9» in r.inta re ranme pBs ti
friooli 1 pjnim apparcntcm roncj indujriflrct.i tiic
ipfc LaboiatqiwUtcr f.iciat iftain ronepiobabilem.
l£t Didf .figs rcac ^fidcrct nam oiuerfo:iim qiie p»
Cinentad candc fciam:qncdi pcrtincntadvni fdaj
fm Diuerfitatem fui:qdam vcro fm q> rcdiiam f in
oU^ vnii.vndc oidt q» tmiUa aUa oiuerfa vidcmr
pertinereodvnifciam.qtrcducunrurad vniitotii
vclad vnicam.vcl ad vnum fiiBm.fcd contraria x
queUbctoppofitiipcrtincntad vnjmfcicnru5 fm
fdpfareo q> vnii eft r6 cognofccdi a ltcn15.gr cr boc
cfftcif ifta p:op6 ,pbabiUs:q6 oia oiucrfa quc (fi r c5
fraria grincant ad vnifria^.vi! fcqnirpjobabiUrer
tp fi pn* fint oiueria 1 non 5ria non princa t ad vnaj
fciani.ita oidt ejpofirofcXrt cicpofitio comcntaro/
ne cft bona.i pUis ad intenrione flp. q: 3». tn i(to
ig>»n on U^gmrfminteirionepu^piii^fcdindudt
rtm tUoy odd^ aUq^ ronee li3pbUhcae:fictt( i^<
mrin Uaidt.z.
faB<ip6nt ttX'
um imij. ?tom
■•Aaiowjmco/
nimoicnio»
06 *-
(hmprerant cas.q: ctii pcr ifiii t otti Ubrii (ogmr qfi otf'
putariue.i^m op.aUo:p. gpot vnetronibuo at^>arcnti'
bus.vi^ ct muUa non pria q fiint ouicrfa ofidcranf in caj
de fcia.(L ad alii ronc.fi ocs cic.ic.jbom qpnon fcquit
nifipfidcrarcnf tiq^pria vctoppofita.vii oivofita bene
funtvnitte fcic.t tH non op5 g; fi aliq viucria ptincant ad
vni fclom aliqai.q>qdiq5 fcia :7fidcrjt vnu q> rcUquuf
pfidcrcr.q: pot ciTc qi m nullo tUiua fcic pucniut. crgo fi
mctapbjrfica pfidcrat ocs cis.i mctc"' pfidcrar vna cao
fa5 vt fo:mi:q> ipfc et pfidcrct aUas: vt fme 1 maj. q: nd
biltattribmtoncad fiili? inctapbylkcfcicqtbcc ablTra/
bit a ma 1 motu.vt ocrii ci\.(£&ed ad aiii p:obati6coi
oe mctapb]rfica vifu5 cft p:ius quid fit o6m. q: pfidcrac
ens inqinntii cne.g ofidcrat fincivt ctTicicno.([ ad alii
roncm.fSi ad vn i (ciam pcrtincrct ic. £>iSm qt ad nalej
imctapbj-ficipcrrinctpndcratioouis caufaf .l^fitboc
aUoioUomo.q^adnalcpcrtinctinquitii rcfpiciiit nw
tumitrifpofitione.gtad mctapbrficu pcrtinet quo ad
namram cntif atis 1 coufaUutts. (irad probat ionc5. qt
naUs non cfi pfiderarc oc fo:ma vcl fozinis. vcrutn c q»
pofutt plato:vr idcas non c6fidcrat ncq5 fubllantias ob»
fh-actas.q: ilb pcrtincnt ad mctapbfficum.f^ tatnc non
ncgat a^: .gn naniralie confidcrct fojinas nales 1 mate
rialce.vrt crii fic in z?pb]r.octcrminat occis.iUadalii t.c6.zS.
pwbationc5 oc mcrapbjf fica.C»6m q> mCTapbvfica q ad
ir.cft oc fdctus abftractiB quc abftrabut a moni 1 a ina
in fc.ttt brt funt pn"" motus ficnfibiliii^ x finis: vt p:iU8 vt
fum cft.<5iTr in U b: is pccdcnt 1 b''. 1 z "'. octcnn in at bit oc
fubftannjs fcnfibilib'' 1 maUbus.non tii tnquanni5 funt
mobiks 1 fcnfibilc0;fcd fub r6nc cnritans 1 c.iUratis. ^
r6 n6 y\{£ ad aUi.vna fcia no pfidcra t.ic.ibbm g> non
o|^q> c6fidcrata i vna kh no fint vmua ronts vniuocc:
f5 fufficit q> fin t vn i" ronis analogrcc.fic p5. 4..b''.i fic cft tqcc.z.
i .ppofito.q: oes cac brt t attnbuttbnc ad vni:ficut ad ft'
naKquccftoignirtima.iifta vnitasanaU>gicfufficit ad
vnitate fde. vii fmis c: z cft ci ci^ . Q6 UL
(iramph ug mcm niuUifl cpiftcntfum it z.c.j.
' \'m f 11 •• circa bic Etcvbi .oidtg»
II.UI inimobiUbiisnoncftfmisi
bonu.vtrii 15 fit vcf .Br^iif p qi fit finio in il/ £.c8i.
lUs.^n lUis e finis 1 bonu i gbus cft fowna 101
S|dinatio:cii fo:ma fit gd bonii.p pbf .1 o:dina;
ct cft bona.f5 in imobilib\'ft fci:ma:i o:di? j)baf cc fo:*.
q: funt entia.i cntitas cft g fotmi.firr in cis c\\ oidina".
q^oidtcomctato^j^b^q^ojdina^nunuro;;^ magniru C5.X,
dinu inticnif i cis.C3ftc i iUiscbonii 1 finisq biit o:di/
natione«dmotu.q:mot^oaltnaf ad fine ibonii.f5 imo/
biUabrtto:dincadmocii.q:aUq imobiUamouct co:pa
ccicftia.vt fuBcabftrattc.ftrr matc** funt$titaics:i mo
tus B fc e in ^titatc. vt P5.5.pbF.g ic.Clte bonu5 1 ene I.c.is.
pttcrtut .f5 imobiUa fut cntia. g i cie e bo"". 1 c piis fints.
a.l.toa
gaton.
^ntVlfl f lim '^P-' iM-vbi oic. q> i imobiUb*
!e7p|pUlllUni n6c6tiaifBcepn^.nccceaUquid
antoa^wn.i.B k bonii.CLTlotidii ad intcirm qonis q>
qda fut tmobiUa:q ncc mouet; ncc moucnf p fc:vt ma".
alia fut imobiUa.q I5 no inoucanf .tii inoiict g fc.yt fuBc
ablhnaac.quap bo" pfiftit i moucdo. vt vtiUp'* tz*b'. C6.%6.
CTlon^z^q^ouplcircfinis gdigacgrif pmotii^aU''^
fimspcjcrtsmonii:ficcnaicnnta0 qcolis itcUcctionie
1 volutatis.CrT^ia pmiifis 065 ad qoncp q> imo"' q mo
uet n6 Mlt fine fl acgrif p morii.d: 2° o)^5.q> t cis brt c fi
nis Bcicns momi.c: j?o65.q> imo'" fic mcta" no. bnt fi/
nc 1 bonum qut acgrimr p ntomm,i B fub rationc f inis.
06"»* Mt bH fincm aUquaUtcr. (L 1^6 ^e coq
A
5x
Zx.Z9
CaTp.
CS.}6.
Tx^6.
CoJ7.t
zt.
2^35.
daftmt». illffl n6 cft finie qutacquiritwr p motu:qac
non motiCTur.qi finia 1 honu quod tjcqiurifur pcr motu
non fft nifi tn lUo quod moucnirfcd fiiBc abfh-actc non
moucnf .vt p; p ac.Spbi.^.iz.b^vbt of .q» fubditic ab'
firactc fiint fmobilce ciim fintx^mtce inco;po?cc.cr'K6
z' pni9 dt^tla brt t fmc 1 bonu; 9 pjccpfiit motm q bift
voluntatC': intcirm.qj appcnbilc 1 itcUigibilcdlbonil:
1 bonu dlobm appctims.vrp; pctbr.illudgqdappctif
1 intcirr cfi bonu t f m 1 9. er fi IV q6 bi; volunratc 1 in tclft
intdligi r fc appctit fuu c(Tc vt bonii.fcd fuDc abflracte
bilt voliincjtcm t intcirm.vt p; p c6mctaro«.ir.biiiue.
Qjfubcobrtractcoe virturiboealc bnrintcUmt ccfldc/
liii.T e ?rt9 int cUigunt k:i appcnint fui pfccrionc. ^ctisi
moiicn t ad :jfcnund i'i fvrfccnonc fui. vt ^xcii comento/
toz ibidc. z if a na co;: cft obm volunrarie 1 inrcllcctidte:
«Bcltfiniepjccjrnemomi.cr^tnnillud qtimouctci;
pfcaionc fua ^fcniadi lUiid b j finc 1 bonii.ilto m6.qiua
mbilmouctpppfccnon^^fcniandinjfibabcat hnc; ct
bonum.f3lt<fpirrrttcmomi.fcdfHbcabfiracrcmoucr pg
fuam gfcct(onc?fcruanda.qi non pp pfccrione Dc nooo
acgrrndam.vtvultcomcraroj.iz.b^vndc^mournrct
oiTimilit fc p pn'.qi oce intcUigcnticappcrunr adimilari
ppn?q^cfifini9oium.i l^pmiipjmcipiiim nonb^at fu'
pcnb:cfinc.rjmcn bsfinc qj^cll obmvoUinratie.vndc
omat m tcUit fc.': pp boc mouct vt amatii 1 ocfidcratii;
1 attcrubc abth-actc mouct: vtamantce 1 t)cfidcrantce:
Tt cvct.i r.b". t r ira p t p:incipalitcr moucnt pp fc.n fi
«crtfcciidario fmc motimtpcinfcriota.vndcncatDtric
pmcntato:r'ccli.OHifgdmouctpma intcntioncppfc:
fraindana intctionc mouct pp ali j.nifi fit na nata ad no
largicndi'i:fcd infcrio:a oppofito mo fc biit q ! p:ima itc/
tioncmouctppfupcnoia.': z^intcnriocpplc:': fici fnb/
ftantqs abl^rocriecft fmie pcr iftcne momi. (f: "P.6
nie.^Ua non brtt fmc mquantii finis g aq)ht pcr motii;:
qucabfh-abilt a moni. qj qi^ abftrabir a moni no b? fin^
qiii acgrif p morii.i boc mquanru^ fini«i:fcd imobilia:vt
matbcmjricanbftrjbunra mom.vrp; p flr.d.b'.':.?.'!
t^pbffi litb pi p t oincn tatozc ibidc. vrt matbcmatica
obllrabanij ma fcnfibi(ttamoru.qzbtltfc vt ottnun$:
ergo in cie non cft finie qui acqrirp motu . -: oico inquan
W5 fini9.qi in matbcma ticie \x>t cc id qd cft fint? -: bo".
vndcnnilttiDiffcrtiUttdqiScfinie -zfinie (qu.intiiftnie.
€s aut in mjtbonancte fitiUud qdcft finie '1 bontl.fMtj.
qzidc fm rccft quiritaenalie 1 matbcmatica.^ fiatt ibi
cft rtni«:ficbic.fcd trt qtuntitae vt nalis.f.fub ifto mocft
finiefubroncfinie.qiqtianritaenalie tcrminat mota^
iic cjdc qiiantif jervt mjf bcmatica cft lUud q6cft finie:
qz cft cjdc rcarr cii quantitat c nalirfcd trt vt (Tc no tcrmi
natmofii.i.inquanrii matbcmatica non cfiinie inquanrij
finie 1 fub ronc finie.et boc intcUcrir 3;:. -: comctatoi
cii 01 jrcnin t g« non cf^ ibi p fc bonii.fcd tamcn pof cft con
tingcrcquia licct ibi fit bonum:famc non p fcacflrif pcr
motij.fcd p accne. vr oicir comdraroz. 1 ilhid 05 inrclligt
oeqiwntirjtcgnabtliumtcojrupfibiUti.iff^oVcon
Clufionie.-^U.ibiirfincaliqtiarr-zbonii.falfcinqtianram
non acgrinir p morii p fc. in gbue cft fozma 1 o:di!qz fox
mj cft a liq6 bon 11 .p pbr.i ctii ozdinario cft bona z finie.
vt p5 in fmc.iz.b^.fcd matbcmarica brir fozmi 1 ozdine.
Vt vulrcomcratoz in ifto ;?vbi picir.Q^ozdinario magni.-
tudinii mucninir in cie.ict ira viiU comcraroz qj finie fit
in matl?cinjnci9:fjUcquinon acgiif pmorii.vnnumc
ritmagnimdmcefuntozdinaw^fiaitftfdcmarbcmatl
cc ozdinarc pioccdunr. fC5rcin in gbus cft mcliue z oc
(criiMnM eft ftni*! 1 bonii:qz in omnibue conftantibne fi'
ttc fim 4 na:fiac ab artciUud qd eft viliue cft mciiuf
Iin. ♦»
t J(g pp fifnem:vt oP TtpoUitice.fcd in matbematfde if(
nie 1 boniirq: in matbcmaricie cft mcUiia -: viliiie.qz nO'
mcnia pcrfcct'' cmclioz iperfccto:': cirailjns Iincj pcT'
fcaio: cft rcaa.vf cr gcomcm a •: arifmctrica. (TJti
in lUiecft finie 1 boniim aliquarr qiic ftint oPmvoUJnta /
tie 1 intcUcaionte.T boc p5 cjc oiaie. f5 m.if bcm Jtica op
pctunmrtintcUigunf anfo intcllccru. vriapfvnm^^fd'
rcnamero6imagnimdmc9.l5non inrcUigjnmr tappc
mnnir ab ipfie mc"».qz non babcnr inrcUccrum i appe/
rimm; rrt a noftro intcUccni 1 appaini boc ftt .
rmnra oppofimm pjoccdfit ftiie v^9.hAer$
ii^Miiv^ilCl? tTJob.ifqji imobiUbiiafiffinieibonii
g non acquirimr p morii : vt vifum cft in qonc. vndc ill*
bonu q6 jcgrimrpcr moriJ n6 conuCTtttiirco cntc.vt vi/
dcbafvcUcj*r6.f5bonuvfc.ie. Q6 IIIL
(EBtvcTO fi fcte caufarom funtplurce.Tc. r.c5.}.
'^pc^ Vs^nc P-^Tcmqucnrur.pquam
H I va i./aiii. f rcemagie cognofco/
mr pcrfccrc.gt arguirur p q^ p fo:m 5 ."8.6 cft.
3rUiid qtScft tota quidit js vcl pzmcipaUo: po
Jgditarie magieftjcitfcircTCtimcjdcm fint pn*
rtrcndi 1 cognofccndi:fcd fozma cft r ota gdiroe: vcl falte
^apaliozpor6quidifati6:vtpcrcomcntatozc5pj^ y* CdaL
metbapbf ficc oiccnte.gi gditae boie vno mo cft b6.atio
mo non cft bo.vrt vc^ cft g? t ota gd i tae hoie cft bomo g
fozmd bofa.er alio mo non cft vcni.rq) bo fft gdttje tw
qitanru cft aggrcgame cj: ma -: fo^nufC^^tc p illa^ c.im
mogie rcB fcinir q cft pzincipiii ocmoftnirtoie ccrttffime
fdc:cu5 ocmoflrjtio fit filCefacicno farc. fcd foz*cft pn"
i>cmoftrjrioi6 ccrtiftimc fcfc.vt mathcmaricc. vr p5 per
comcratozeppbr.qzmotbcmaficacipgnidu cerritudi/ Co.pi
nie.f73tearguif vpma^mar^rce cognofcaf.qjpim
magie rce cognofa f q eft nobiUoz.f^ ma cft nobiltoz:cu$
ntfubaincoznipttbiUetcrcma.frtraUecftnobiUozcoi'
rurribili tgnjbiU.vtpsS.pbf.vbt Sr.pzcbarmotojcj Zx.75.
clTcacmu^.qzcftcaufamotuecrcrni^icft nobtUnimt»
oium alior . vri fiir»a crcma nobiUoz c gna" ■: cojmjnibi/
U.fcd marcrta puma cft ingcncrabilio t incozmptibilie.
<Cjruncargtiiniri>ccicfficicnrc.ppipfjmrc6Cognol«
ntr magierqj p illam catifarn rce m artmc fctmrfincqoa
noncognofciturgcncratiotacme. fcd finc cfftacntc nS
cognofcif gnotacme. gtc. trZiicargutf occa rcmoto
9» magis faciat fcirc q| ca pzopinqua.q'z illa caufa magi*
facit fdrc caafatii quc magie influit fii^xr CM(Ma:cu cof
dcm finr ^cipia cftcndi t cogfccndi.z'' b^.f^ caufa rcmo TCxj^*
ta t vrie magie mfluir fiipcr caufamm qp ^ropinqua. pcr
otKrozanDccaufie. Oie ripztmariatvtjepUie influit
fupcr cfltatim ^ fcaindaria.
^t^txyCt f iim •>''arBuif:p illiid rce no magie cog/
^tV^^' II U I n fdmr p q6 non cognofcif ntfi in po
tcria4:ogni*.n.i po"cft impcrfccta.15 p rcmorica^ rceno
cognofcif nifi in po'.qz illa ca cft vrie. t fcirc oUgd in vB
noo cft nifi fcirc illud in po".vt oicir comcnratoi.izb^ C044.
(II Oppofitum Qliojum ct um pjobatur: t boc fic: pcr iV
laacaenonfaturmarimcqucrccipiunf nccclTitatcm 1
47bab<litatc ab alae.fcd cfficice ma t fozma rcciptut nc/
cclTitatcm tjibabilitatcmabalije.vrpircrpar.z^po^
fini6ncctrarffficic6:tcfftncofo:rni:tfoi'mam.(i llo
tandu ad mrcUcctii b^^m ar.z^pbr.t.^J.bittue.^^caufc Z.cjz.
vno modo oiftinguunmr f m gna t fpcdce. t P pjoptcr Zx,x*
Diiicrfae calitarceu)z alia e cilirae foz'. alia mac. t fic oe
alije.aiitrroiftinguunf cacfmmodoe. vt fm oiucrfa*/
bitudice ad catii. vri i codc gcncrc: vt n aU pti t cc oiucrfic . .
t>inidinc6.vt ma mnota.-aUa i^ptnq.jd ifr io agete c»
JLibri
tttufj vna agCTtfl fit pwpinqnari alia rfrnota.CTTloM'» '
duin vltcruie.g) ouplicce riintcic:i pn*.qucdam mtnn/
rcca.-ficut ma i foznu funt pn* intrmfcca ful>c:fcd pn'cp'
mnfcca funt qiic non funt gtca fuSc crpofitc : vt cfficics
«fmie.(E"I^otandii vUcruia.Qj mtcr cie itnnfccoa fcm'
pcr rcmotJ t\\ ipcrfcaioi $ pjopinqua. ficut ma pma i'
pcrf cCtioi cfl q^ pjopmqua.Undc fcmp pjopmqua matc
rijmcluditgfcctioncfupadditajmacpumc.Soimilitcr
ocfo:ma rcinota:fo:ina vUsmagiecrtimcfccta^vt gnS'
Us foima quc c gcncne c\\ impcrfcctioz q^ fpci: fcd fccua
cil ui cttrinfccie caufis.qi rcmota ca i magis vtw fcmg
cftpcrff ctioi q5piopmqua:qi bo gcncratur ab boic:t fO'
lc: t ab boic tiqp cflf icicn tc p;opmquo:i a folc tiqj ab cffi
cicntc rcmoto : i folcft pcrfccf loi boic. )5irr fmis rcmo'
CU0 cfb pcrfcaio: qj piopiquus: vt ocua c\\ pcrfcctioi q U
libct fmc piopinquo.(E11otavltcri''.g' ouplcjc cft finie.
* ."■ quo:igranacuiue:fini9quocftquicpiop:iaoEatiorci
Oidinatc in finc; quo 3.\\gfi adipifcit fmcm gratia cuius:
Vtfpaulatto cft finte boie:quo jU'$)e adipifciciir fine bo/
ittinie.vt gratia aiius:fcd finie cuiue gni cft Duplc):. vlie
1 cdi(TimuB.vt ocue cfl ftnie oium. qi gfa tpfius agiit oia
qctiqsagunnfcdfiniepiopmquuei imcdtacusclUd qd
{mcdiatc fc b; ad rcm in oidinc pfcctionie:vt fmie ignie
cft pcauu o:bi6 luncCt finia mincraltii.-fiinc pLitc i pla/
carum aijlia.2:t finis boie cft aia ronalte.fcd fmie atcra
cionalis cft tntcUigcntu motri^oibis Umarie.q: imcdia
tc fc bjad ipfa5:v( pcrfcctio imcdiata.q: non c\\ mcdiu.
vndc fpdefic funt oidinjtc: non pot cflTc mcdiuj mtcr
ipfae.CI'P^>'l'oc crt ad q6nc.8> i rcb"* bntibue ocs
cis fTugie jucnit fcirc pcr fmc grat w cutue.(n z^^i^m c.
cdparando modoe car adiuicc:^ rce m tnue pcrfcctc
.f ^ittirpcr rcmotj8cje:(^pcrpiopmquae.£tboccflvc'
rum loqucndo oc caufie intrinfccis.(Elcrtio oiccndii.
qp in caufie c):trinfccie comparando modos catifarii ad/
inuiccm magie fciturpcr caufas rcmotas^ pcr p;opm/
qua9.(r'l^6 piimc concUirioni0.*f>cr tlLi cim quc c no/
biltoits cdcvf caufatum nobtluid cognofci. qi pcrfcaio
fdcndi cft cji nobiUtJtc ciu9:q6 intcliigitur. fcd ttcr oce)
caufae fmis gratia cuiue vidcttir clTc nobiUoiie cntita tl.'
qi intcr oce cae ocus cft nobiUoi i pcrfcccio: in cntitatc
qaici^fmiebumanc naturc.Sitroibie Uincmoto:g im
incdiaccfcbsadbommccllnobiUo:i9cnticjfteq|bdxt
ci eiue.qi ful5c abftractc funt intranfmut jbilce.fcd bd i
cranfmutabiUe.&iU finte aiiue gf a mincraUum cft pli/
C3.t piantc fiit nobtUoiie cnntat le q§ mincraU j qticciic^
finc (itic flt aup vcl argcntii:vcl qbciiqjaUtid. qi plantc
funt ai Jtc.<5ilr animalia b:uta fitnt finie pLmt anim. 2:c
bomocll fintsaiius gratia b:utof aiaUum qiti cllnobi/
Uo: oibtie b:utis.(CI^6 pnie. pcr ilLi^cam magieco
gnofcitur c jufjcti:quc c pfcctioi in clTc.qi (tcut rce fc Im '
Xx.4* bciadcflc:(kad vcritacc.z^bMcd copando modoe cju
famm uitnnfcarum piopinqua ca cU pcrfcaioiis cc
rcmotJ.qipiimaiTia cftminue pcrfccta.qppiopmqiu:
f3 piopinqua maccrta c\\ magie pcrfccta:qi tncludit ftip'
oddiiam foimi mac p:unc.f.foimae clcmctoztim rcfro/
cta0.&irr cll oc fo:mie.qi nuUidloubutm.g) fl vnue co
^iofcu botcm inquantum fut>a qnc cil foima rcmota . x
aUcr cognofat aim inquantii ronalis.q? pcrfcctiue co^'
fcit ciun illc 9 cognofci t ipfum inquan tu ronaUe^q^ g co/
gnofcit cii inqiunf li fubj.q: ronalc incUidit futVJs. i ccp
tti cU ron jIc pluecR fo:ma pupmqita q§ fuba.(E"l^d
^ pnie.oato qp aUgs co^ofcac plitae pcr copationc od
cdii lad motoicct^^tai^pcr cis.^f j qp cognofcat pticu'
larucitaincomQatidcaiidcam rcmotam: vtocumicc/
\a t ignoMt piopiiae cie bouis: Tt cop(q:ionc9 pn^poe:
06
talccrcognoratptiaiUriacaufataqod ftd fcctidde cfs:
1 ignorat quo ad cas rcmot ae.Xunc illc piimus qui cog
fcit c caufas rcmotae magie fcit ran:qp ilU- g p caulaej? -
puae.(ES5 g:bocivt argtii.illc qui lcit rc p nobilioicj
caufas in cntic acc magis cognofcit rcm cq qui pcr caufas
Ignobilio;c0:fcd qui cognolcit rc pcjulain rcmotam: vc
cclutn vcl ocu cognofcit p cim noLnUo:cm: ^ qui ppio/
putquaj.g ic. Con tra boc argttitur.tUc qut cognofcu pcr
cim quccilpnctptu; ocmonltrafioniomjgie cognofcic
qp qui B cim quc non cp:incipiii ocmonftr Jtionis. qi fci
rc c pcr ocmonllrjtionc.fs qui fcit g caufas piopinquos:
fctt p ilUid quod cft pn"" Dcmonftraf tonie.qi ocmonftra/
no c c]C p:op:i} 9 p:icipi)s. piimo pollc. i ca i pn* liiiidc:
1 rcmotc cic non fimt p:op:tc.i p orte ncc p:mcipiu j OC'
mon(h"ationie.<E Jtcui noe vtdcintts oc facto qjatj ali
qute fcit ifta infcrio:a pcas rcmotas: vt pjf 5 P lciaj Ubii
pbjr.vbi tradunf cic rciiiotc adbuc Liborat ad iticfliga/
dum cie piopinqua8.vt ;?ncs infcrioium: (icut plitarus
1 aialtttm.vndc comcnutoi oicit in piologo libii pbf .9 Cd.^
oidinata ooctrina cft incipcrc a cognmonc carii pitma/
rumipioccdcrcfmoidinc pcr mcdiaecaufjsquoufqj
ocucniatur ad piopiias:fcd boc non clTct.fi aUquis magl
pcrfcctc cognofccrct pcr caufae remotae qj pioptnquae.
<C3d boc oiaint aUj).q7 p cis rcmotae magts cognofo/
tur rce quo ad c^ fUttptV.f j p caufae p wpiias magie cog/
fciturquoadcfTcoctcrminatii.tttimcr6non cUp boc
qiocm6liratiocftci:p:op:ge caufie ad cognofccndu ri
q ad e(Tc octcrminafti:fcd non quo ad ce fiinplr. (TlfW
non fuffiat.qi cognofccrc rcinltmpfrcrt cognofccrc caj
tn vU.gf boc cft cognofccrc rcj in potctw 1 oiminutc. q »
foimc coce in qtitbtie funt vfia non fun t cjrtra anima n ifi
in potcntii.vndc vf £p fi aUfle cognofcat boicm in copu»
rationc ad cclu 1 cim rcmotom: vf ocuj qp magio pftxte
cognofcat ci q^ fi cognofccrct aim in copjrat lonc ad fc/
mcn.(E -pcr bcc ad r6nce.pcr illud iiugie fcifur q6 c pn
ctpiu j ocm6tlrationie.icx6ccditur. pofit is altjs caufie:
fcd non pofiris al^e cjiifio.f c6tbuo 1 rcmot is non opoi/
Ccc.iCuoici6.9»iUcquifcitp pjopinqujs caulas.ic. ibi'
ccndum 9 vcf cfl.pofitte ci alije caufie. tta g:' tunc pcr
mcdiu; oanofirat lonis mjgie fcit rcm fic qut fcit panv
bae caufae.l.piopinqua 1 rcmotam:qp g fcif p vn am ttfi:
qi Duplq: twnii magie cfl Iwnii t$ vnum. cj: fcUcitas c6/
nuata i minimo bono|r cUgibtlioi c vf of p ctbr. f; fctrc CapCS*
piopiii cim finc rcmota non c pn"" ocm6ffratidni8.nc(5
cni pcr ci sUquie magts fat:q^ ciikn^ ranoti.([ Corn
cra boc vf cfTc ocin comct atoi 10 z" pbj-.vcrfue f incm.ca. CajS*
OCcaufie.Q' op; piincipalitcr intcdcrc oc cjtifie tlli quc
cft vUima in q6nc:n6 vUimi in cffc. bcc c\\ ci piopiqua
vltima in qoncnonvlrima in cfTcvii civUima in cflcdl
ci rcmota.g vidctur 9» ci rcmota miniis facit cognofcc/
rc qp piopinqua.(E3dbucQ) boc Dictiim vcrit at cm bj {
caufis intnnfccis.q: fi volo fctrc maUnn C3m:op; mc in»
tcndcrcp:mciparrp:opmquimam.f.adtaU* ^ncm.fitlr
oc ci foimaU: fi volo fcirc cim foimald ipfiu9:op; mc co
gnofccrcfoimipiopuiqui.pquibomocflbo qiilLj cfl
piinctpaUoiin ciTc.ftadbanc intcntioncoiat c6mcn/ Co.p»
tatoi in p:oU>go piimi ^y.q? ooctrina oidinata cfi incv ,
pcrc a cognif lonc cir pitm jrii.vt oicf iim cff piiue. 1 (lc
intcUtgit oc cognitidnc ambantm cip.f.rcmotc ipwpf
qtic. qi c ambae cie mcluie cognofcit qi p vni.
^rl r(%f\i\t\ca pncipjUre.(i:adpmam.'JIUKlq6
JUU I auuii^-t» cfttotaqutditae.ic.ncgatur.qi^
cjaliacibonoiabilio: q^quiditae rci:vt ftnie:qi finiei
pcrfcctioioibueoidmjtiB ad fincm. Undcbrt vcrumi
(icopariturqmditatceadumice^vt foimafubcod quif
i
TxrtSf
4<
Ctatfvdttd qtulttacecunc pcr foiml perfcofn^cogno
liD^rcs.f.pcrgdicacc; ciu6 ^ p jccdctarvtquanncace
Ct^Utatcic.fscopjrido jidttatc fo:malcad altascau/
ftKnd oixn pcr alta; cim Qfcctius rc« pot cognord.r. c
flM.<rSa oUa ronc pcr ilUm cim rce majnmc (df
jccdtT . jCu Oici0:g> fo:* cft pn'' ic. Cdtti q> in fnac?>c"*
imgis cognofcic pcrfomu^pcrfincqjnd biiccotifas
flinalcfjcognofcunFE fouTti abftracciamocui ami.
Vil ctii no oinnino imtc^*carcnt mi:q2 1; carcan c macc
ria fcnfibiU: notH tm intcUigtbili vel intcUccniJli:pcr
Co^p,X qui inccUigunf . vc (^.7.btiiue:i.z.pbf fico. C3d aUa$
)5> perilli.cammagt9ic.c6ccdtt.Xuoici0:9»mafitnobt/
CoJS» limiB ti. ncg^oz cfl ocbtlifnmc cntitatis . Xn pbas: qt
ifiScfletcma.o6m q;> ccccra no ftinc paria.vndcoce ta
ks roncB pcr coparacionc ocb^c pfupponcrc cctcra clfc
paria:fcd bic no cf^ but^: qi fuba ctcrna quc eft acru6:U/
la eft nobiUorfcd btc cctcra no fttn t paria^qz I5 mi Ama
f{tctcma:trindcflin actu. vfi Isfozmafitgcnerabiutt
co:ruptibili9:tii qieacfi fpccificacio t foimatio . «dl
nobi Uoj fuba ctcma;quc no c(l in accu . quarc r6 novf
tct.dTSd aUi pcr iUi caufam rcs tc.tMJm 9 nd opfxn
pcrfcctius cognofdtpcr fme ad qu^otdinof gencTano
tcaufac(fideB.gn5pcUidtt.cadaUa5r6ncjuiu<ftift
inoppo^^qucjJbauicfppcrcaufaj^pinqui mcgtort»
cegnofcif:di oicic .pcr tUud rc8 magi« faf t£ Coccdif.
Zu oicia-.tp pcr rcmoticaufaj tc. £>6m 9 vcnnn ef^oe
bnnfcctscoufie 9 re*' coufa magiscfi in potetia."t fbdt
fdrc in potctta vt mS pma 1 foima remota:fcd no cflvc
nmoccaufa rcmotaqminfcco^g? Ct in pocccia : fcd rfi
magis actuaUs t nobiUo:ts cntitatis $ coufa pptnqua.
qturcrdnocdcUiditUotc. Qd. V.
CS"4"(i;atvcro t t>c {mncipqs t^etnondrattoto ic.
'^rnflir «''"«Wparfe.vcrom^A
liui incipiafintDccofidcracioc
jUcui^Ydcnric.CSrSnic ^mo^jno.fiDnci/
^itx^ma cfldit oc ^fidcrocionc altcui' fcicn /
:ic:cunc ^fidcrarcn r ab omii 'b^cicntije.-fcd
boccft f Jlfii5:q: cct fiiivrfluii:cmci j p5:q: qua ronc vna
fdctia^fidcrarctpncipta ocmfacioie cadcronc talia:
qt ocs fcicric cqualiccr rcfptciunc ^ma pncipia. (f ^ccj
R aUqtu faecia pfidcrarcc ^ma pncipiarattc boc cec mo
Otffintciuo:vclm6ocmoftT3Ctuo:f5 ncucromodo.g tc.
olfiimptii pjr3 fnfficicti oiuifionc: q: ocmfatio •: oilfini'
tio trfi func modi cifidcrandi aUgd 1 octcrminidi oc aU
quo.z*poficrto.ni modueoiuidcdircdudf ad moduj
Dtffinicdi:cii pcr tpm aligualV vcncf oiffinitio.-fs pmop
^cipio:!^ no poc cffe oif^: qt oifTo trn cif tcomplcpi. 7?
Witcts.t 5? tbop<.(n"?K fi pnop j^cipio;: cct otffo.tiic
alifld ipfls dfcc ptis cognicii:q6 c(i falfum. Tlcc pec rirc
ocmracio pnapiof .Q: ocmratio cft circa palfionc fub/
icctu 1 oi^ititcxx qua ocmfaf padio: 1 tuc oignitatcs
^baitnfpcr notiotcs j>p6ncs:t ita oc ^mis,pp6ni'bas
SliqticcfTcntpcrrc notc:aUqacoccuttc:qi5cflfalfUj.vti
ima ^nd^n^ ocmf anf .vt vuU arifto.ptTio poflcn'o:p.t
TJnconicri.Simirr o&fdcnric ^fidcrarcnt vnii fubic/
aoMi oes kiinc cquaUtcr vtunt oignitatibns ^is. i
o&fcic ocmofirattuc ^icnu^ invno fubiccco:drca q6
Dignicaccs ocmfarcnc: 1 crii ocs fdcrie jfidcrarcc vna
|»fIionc pcr condc cimr: fic fcqucrcc qf omnis fcicncia
cet vfta:qd cff falfus.C^tt fi aUqua pfidcrarct pma pn
dpia: ma rimc cftot ifla.-di fb tnapmc cdi8:f$ ifla nd po'
tcfi ca pfidcrarcTicc oiffinttic nctvocmfariuc: o: vt oi
cium d\ no poltunt oiffiniri : ncc ocmfari:ncc a poti: q:
tuc aUqittd cfTct ds pus fimptVnicc a poHcriou: q: taltc
ocmrario cfTct cr magis notisifcd nibtleflnotitw pmis
pncipqs ocrnonflrarionis.
i^tynnCirittrt ^"U ariflo.4..bufu8.iIlocapttfo.
JS^p^UlllUIII £>6jautvtriivnaautoiucrfcfcti
tie.vbi Dicit:Q> ad vni fciamf. ad maa"' princt :>fldc/
ratio ^aru oignitarit iquarii ad ipfaj pcrtinct ^Mtdcrd
^^irrnrlilttl Q^^^ti^inq!aanmma\&.
I^ivi.iiuillil adqonrqvadvnafciam vtadpti/
m jm t^iam princc pfidcrario pncipio;; pmo;: ocmon
nratiiSisiqrf» ^pbaf ab ariflo.in If a . Jlla Enncnc ad vfli
fciiciam cjue fimc oibus cncibus coia 1' fcparatim nulU
fpiliti cntiu.-qt illa fcia confidcrat cns iquatil cns t qoe
ifnntentl-fed pp6ncs ^mcfuntbuin:qt fnntcoesoibas
entibus ocquibus c5fidcrancfdc Ipcculatiuc t n5in/
facaUcui amcri cnris fco:fu5 1 oitttflm.g«d 6m3 pBiaj
BCinct^fldcratio ipfo^. (TJti ad ilU fcienttl pcrtinct
confldcrare fn' ^ma qoc confidcrat partcs t tcrmino*
9f<>{r<vtncT^mopolHrio:p:q: adcand^fdenrilpcr/
linct c6fidcrario toctus tjjartie:t ctti temi inop:q: pn >
dpia cowiofcimus tqoitu tcrmios cognofdmus : fj tff a
(atoaeft boi^vt mctapt5rca.vt{9.4.bain8:qt iffa fcii'
tia c6fldcr3tci1e t n6 ciffeqnc fttnc partes j^t pndpg.t
termios ctus :)fUcrat. vt ibi (^. C3te illa fda ;?fidcrac
6ma pncvia qnc cfi rcgola t pncr"oiam fdcntiarojxiz
pma ^nd*cii virtute igrcdionf ocmonfbrati6cj omncj:
ftmt rcgttla t mctrom t ^ndpiu oium tjcmonftrarionti:
t pcrtinct co^; pfldcmio ad fcia; ^ndpoUiftml qiicffl
regula ofum^fj vna fda. vt mc^* cf>bo:cp vna facntia:fil
cut mc" cfl rcgtila otum fcimtiarilq: fapicntis cff rcgc
rc t gobcmarc.^mo b^C^ o6m:a' ifta fcicntia noofi
dcrat j^ma m6ocnionfhatiao:ncc oifTtnitiuo:t boc
j>baf.illa noconfidcrancob ilTafacncia mooiffinicttio
t ocmonftraciuo.quc carcc oiffonc t ocmonfirac6c|»i/
tna ^•func bui9.vf pus caau cft.C J" o6m: q> ifta fci#/
ria ^fidcratpma ^n* j>b3ndoquoadc6dtrionc6 tpfo:?:
t clcn"cai)Wt contra ncgantcs ca.boc p6t ^bart.'?Ua
c6fidcratpnta pfi*quo ad condirioncs quc ^pbat condi
tiones p:op:ias ipfo;: incfTc cis : fcd ifta fcicncia cft bo/
iuffnodi.vc p5.4.b':q: .pbac Comcncato: ^dicocs 6to
qd fupponit.f.pn* pmo cft firmiffimii : q: circa ipftim
no cad it mcitdada.firr <p cff notiffimu5:q: nulUts ocd/
pif drca i^: cii flt mani".,firr ,pbat cp no fit ^ditionatS
qi n6 co^fdf qc foppon c a lic^ tiq? ci: quadi cod icioc
tpixto.fnV jjbat 9>pmtlpnct'" necclTc cff cogfccrc qu^/
co<^ cognofccncc.Sili- ifta fcia :>fidcrac ^tiii pn* ,pb4/
do tpfiimclcn".vti3ncgirc6 ipm:t!x>c rcdargtiriuc^p/
ccd^Ocr cocdTis ab cis : t ica ^bacct minus nocis
in*.-qtco nibil cff notios.vfi facit pcritocj in pnci':^ trt
f>oc fttfficrt cu ipff xcdant alidd noriue faltc o:c: I5 non
co«ic:t ifta cf^ .pbario ad boicm. C^^locandu^ crt:g> I3
alic fdc no ^fidcrct pmii pn'" t alia pn* coia in fua coita
tc^tii pfidcrit ipm iquancu app:op:ia f fuo gcncri fiiBo:
vtboc^".ociiuUo affirmaTt ncgo fimr.cofidcracgco*
iquatiixrabtTpermagnimdt'n^q:iocodueaccipiC9)
omnis Unca cftcomcnitiiMbilis vcl icomcnfiu^biUs: t
arif '"c^trabif ad nnmcroe. vc q> omnis niicrtis cfl par
vcl impart fic oc alije inrclUg.is.
ZX0,7
r5ne b*pfidcrat cns iquantn cns:t p*pn* c6ia:quc pflip
pontinf ab aU|s fdctijs fpa^^.cad alii ronc; P5 cc oi /
crie.t fifr ad j*":q: ifta fcia ofidcrat p' pn*: ncc ocmf att
iicncc oiffinitiuc : fcd titi quo ad codirioncert .pbando
^ii pno^cfl^c p ncgantcs; t boc no ocmofhratioc ob"r
I
findho. VI.
5«. CTotalitcr quc fubllantfaram zc»
v^tl II.UI fciampcrrincatconfidcrarto
jinm fuDjni;.craiBuif pino^ n6:qi fi boc
cnVtrtunc ttfi cilct vna fcia t oc« alic fcicwic
fupcrfUicrct:f5 boc c(t faHu$.qt nlbil cft (iip/
C0.50. fluu "1 na:nccin artcvtoicit JComctato2.pmopbrlico.
pntia p;:q2 (? vna fcia ofidcrarct ocs fuBj0:i cti j pCdc/
rarctota accntiaq: ctufdcfciccflfpccuUirifutjm tacd
dcntia p!op:t j illi fubo.vt p$.p(no pof^crio;:.t(ic fi oia
pfidcrata ad vni fclain Qtincrct:tunc tttt cftct vna fcie'
tta vcl fi ccnt plurcs:tuc alic fupcrflucm . (CJtcmiU»
qucno ^ucnujnt invna r5ncno :7f!dcranrab vnafaav
riacq: fcia non rilaliquos quc ornt in ronc fotm4li :(cd
oia iuik no funt vniud ri5nt9:q: fuCanlquciJifani ctcf
nc:qucdlco:ruptibtlc0.mo coiruptibilc t tncouupcibi
Tx: 26 lcDfnt pUifql gcncrc 1 plufm (pe.vtp5. 10. b«i"'. fCZic
7^0.6. at^f z? q> vna fcia no ?ndcnu fuKaj z occidctia :
qo quam inouct artfto.m boc j^.ampliusfliit vtru$ dt
circa fubam folii tbco*: 1 boc fic. Qz fi vna cfTct kicnm
oc fuba 1 acc7ltc:tunc fubc cfict ocmfatio.fcd boccft fal
^X. i7, fum.7.buiue:c^: ful3c tin dt oiflfo: x ocmondratio ttft cft
occtitiil. vt pj.pmo poftcrio.prttia p$. q: c^ovna kU/
mcitctotum accidcntiu t fttl»ru5;tik ficut acciitia o</
mondraroiF.fk ctiam fubdontic.
Txo.z.^fsfyndrntrt vtriufcp vnlt 2riftot.qrtoboiu«
^ppOlllUm vWoidt.fin6ttutcmquidc$ii»rt
ti6Diciturtnodi6'zZ.
n<^n^m cidni^mo:Q)vn4fdab;cof{dcrare
Jau qun«;m ocefuSaelubroncvrilquatnftoJt
l^ce cntie pncipalc0.(rz?D6m:i}> vna lciab; cofidcra/
rc o^ fu&as 1 oh acciUia:ctia fub ronc vti. (£}* o6y9
vna fcia nd b$ Mldcrarcoeefuliae 1 otaacdttiafub ro^
nib^^pjije.Cr^f^vO ^mc xtonie cft.ad cadcfciam pcrti
nct pfidcrorc gtce 1 totiVf; vna fda b? cofidcrarc illud
Xx.p. vt totuj ad 0C8 fuBae.Q «.maioi pj.pmo poftc.
minozctpj.^.b^^qivnafciafTcut mctajiBFca ?fidcrat
cne tquitu; cns:ati^ctce fiint fu5c pncipalce. vt ibi/
di.(£'ik6 fcdc pnie. Cofldcratio illo^ ptina ad vnam
fciamquc otincnf vtpartce analogc fub vnototoana^
%xo.z. logo.vtp5C^4*buiit6:fcdfulHriacciitiacontincnriub
cntc iquam; 0^9:1 cne pdicaroccieanalogiccq: p pu»
pdicat oc fuba: 1 p poftcritie oc acctitib^- quc attrtbuii/
Ccm.x. '"^ ^ fuBo.vt Comcntato: oicit.^.bui^CT^tCj It
vna 1 cadc feia nd bj cofidcrarc accntii 1 fuba;:tuc oif/
fidlc cft afii^arc c^nc fcictia b; ?fidcrarc accntia circa
fuBamiimoct vidcr nulla:bocctta;cfl 5 arifto.pmo
poftcrior:qiciufdcfcicc[t:?fidcrarcfttbm fimprripaf
flonce fubtt.n oictf tn pmo poftcrio.^iitiap; :q:fi vna
fda no pfidcrat fuba; t accne:riic ad piHinctae fcictia»
ptincrcr :>fidcrarc fuDam.(I7'f^6 j'j5ni^:<jt fi vna Cci«/
tia ofidcrarct oce ftirue t accidctta lub jipnje rdntbue:
tunc tm cflfct vna fcia: vcl fi clTcnt plurce: tiic alic fupcp ^
flucrct:f5 i^triicpcfl incoucnice.vt pue jjbatii cft. oritia
(^:g> fi vna fcia ofidcrarct oce fubae 1 accri tia : tunc trh
cflct vna fda quc zfccta^ fcxam tr adcrct dc oibu6:vd fi
dfcntplurce fcicalic fupfiucrct.vt fimcta'*tnidcrdp'
fccti co^itioc; t>c magn itud in ib'' fub ppz\)9 ron ib":t
UYr Dc nucrie:tik gco* 1 arir' clTcn t (itpflucq: fic tdcm
codc mo octcrminarcr in oiucrfiefcictDe. (rHotadii
til:9' l; vna fcia cfidcrct oc furxi 1 accidetc: tn :M!dcrat
fubae pncipaliUB:q: qil atiq fcia cfl dc muliie oteti^ fub
vno anologo pndpaUue cfl oc illo a quo alta ocpedct; 1
m vi.
cnfattribndnrf^ fuba t accntia :7ttncnf fub cntcanakv
gicct a fulM Dcpcdcni acciitia in cffc t cognittoc ottrt
buun f fubcn fuba dl cne ^ncipatiite . Q lila fcia pncipn'
liUBpfiderat fulvis.crrUltcn" nondii:q> l j tOa fct J coff
dcrct fitPM fiib ronc vrrni cofidcrar Jliqiiae fiiLue fub
;ppzn0 rontb^^vr fiilvie nbfh-.icr jerq: pnctpafr itcndunf
ab iS\a fcia tanqn f tnte.ict cti.i ro futx* pncipiltus t nobi
liue in cie rcpif:ficut vidcbif .iz.bui*^. vri ct oee tr^cta' fl>t.c.Z9.
tueoidinanf ad rractatu;Dcfubfiati|eabflractie.£t B ^ tnfra.
ctii aliae jibjtii fitir per 2lb<rtii .pmo 1 z" oc gnonc oi
«ntcm:qj aliqfcia :?fidcratahqua fub ronc vna coicia
•ivri^ttticillaingb^ttljrSp^isiucnifcofidcranf fub
^P^UeronitHis.morocntieqiicdlcoie oib'' fubllanje
falteanalogiciecpus?ucnitfcpattBfubflanti)e:ciifint
canfcalioptiqialigdgucnitcictcicopcrpuepncnit ^^4*
cic 1 oigni^.cK.x.b'': t p C6mctato:c.z.pb)rflboc ctii p C6.4,
anlt. lib. oe gno. vbi ofidcrae oc gnonc in vti pfidcrat
Dcpmiogna^''i co:rui^i^ fiib .ppige rontV.f.cr*.
flH r^lK^a Cadpmj.fivnafciaic.ncgopiftias:
I vUvW q:vnad>fdaqucofidcrat fubaeod»
•llibrone vCicntieM no ftib ^puje ronitxie:'! fubae atv
.ftTactae:f; ^fidcrarc fur>je tacciltia f m,ppuae ratioc*
no ptincf ad vni fci jm:f; ad plurce vt vifum dl.cad
aUi rone.it la quc no :?ucn tunt t?.t>6m no o(^ 3) illa
oequib'' cft vna fcia ^ucniit in vna ronc vniuocfl:f; fuf ,
ftdt in vn j ronc analoga coucniit. vt t^.^.btii''. Xu I.CO.X.
Oicierq' oee liibc tc.Jb^; o» vcrii i q> ctcmc 1 gnai^fulv
tlitic no pucniiit in vn j rone vniuoca:f; tri in vna ronc
onaloga vt cntie:i boc fufficit ad vnitatc fdetic. (£/Bd
alia.fi cdirtvna fda fubftatic ic.Cv^m 9« no lcgf :qi non
codc mo vna fda :3fidcr Jt vtri<^.f.Dcmoftrjdo fubam:
flcut Dcmonftrat acddce:fcd otffinicndo fubftantiojt ^ju
ocmonfh-andoacddeaDcfubiectocficutvidcbiturple/
niueinfcqucntibue. i^iuefiio. VII.
(TSmpKus aatcm fcnlMce fubftantlctc. "^*
^fnflir drcabicpte.vtriiptcrfub/
^CI lllll ftatiaefcnfibilcenntalique
alic^ fint ciufde fpci : ficut pto ^vifui t rdoie.
C2rfluif p? qf ficqt fcia cfi oc rcb" tliie ife»
riotib^ oee ponut:f$ fda n 6 dTct n ifi dTcnC
f dcc ico:ruptibilce.vt pj: q: oc co:rupb^ no dl fcia p p*
fwfitioce cotruptiT^iliii .g op^ poncrc aliq inco:niptibi'
li j^uc fint cuifdc fpci qucftnt pn" fcie if crio:ii. ^JU
gnofcnfibtUumcOctcma.gopj poncrc altquae lUEiaa
^tcr fcnfibilcs quc fint tncozruptibilea.aiie p;.z. oc gc/
ncratioc. 1 pt 1 8t pbf fico. j)bo prttic: <i: fcnftbiUa fimt
co:ruptibiUa:t coirttptibiU: no cfi cauia pcrpctucgcne
ratioie.got^poncrcptcrfuSaefcnfibiUrealigdicouuf :
ptibilc:ficutrdcasqucfuntcaufc pcrpcnic^nationia, .
ir^K omnc qS cfl utc p pticipatioc; rcdiicif ad ilUjdi
q6 dl taU p clTcntii: 1 bcc cft miifdla:ci: fcrrii ignituj:
qAdTtalcpparncipationcrcducifadigncg cflraliep
ciTcn tii:f; illa fcnfibiUa funt talia p partidpationc; : qi
ifcrio:a brttia fo:mi in ma pticipjt nos 1 ccntiaS.vtbo
fcnfibiltd pticipjt nam bum jn J.5 rcduomfad aUqo ta
lc pcr ccntia.': boc no cfi nifi jrdca
^t^tv^rirnrtt bui^vuUariHo.y.bui^ittocaplb. ^£.44.
S7^pOimim QififoDcfubapfcrutJtioca.
i(kctm nniirm ^i^^^^p^ctfabafifctu
mUllTam qontm fibilcenoncftDjrcatitg
fuBam dufdcfpci:cii iftis fubfiitpe fcnfibitib^.CTzJdl
odm q? bri dt oarc ati($ fu5a; ptcr fcnfibiUe quc no cft
ciufdc fpci.iffkop* ,5nis cft.Si cct atiq fuBa ptcr fcn/
flbiks ctufdc rpei;iicu( ptb pofuit f dcaa vtcet itra ccld
r
SCertcf 5
m
4«
Tetf]ctra:if5Ccdlnor3 p fiifficicnr^ ounfTone:f;ncuro
mo fwt oici:*}» iftc j-dcc fin t m cclo: qz cclu clt tcrrninue
coz" fcnfibilui p. fimirr no piltcfTccf cclum:qinibilcr
a-lu dl qcS fit ciufdc fpci cu fcnfib'. tr -jxctn co:niptibi/
X x . z 6. lc 1 icojuipnbilc ofn t gcncrc i plufqp fpc.io.b'':^; fi idcc
cflcnt:tuc cffcnt ctcrnc fm pfonc^.g no funt ciufdc fpci:
cii ifiie infcriojib'' vt ipc voluit.<£ aiiqui volunt t ont
od ilU r6nc;9> arifto. logf oc gcncrc nSli in.io.qn oidt
co:ruptibilctico:ruptibilcofntgcncrc.J?no valct. Qi
n loqucrct oc gcncrc n 3U:tunc nibil .pbirct 5pronc: qi
tfttidfrtie. vt vult arifto.t C^mctatoi.z.bui^^bo tzcl^
q: gco' Dcmfat 9> Unca rccta tigat cirailii in pucto^f; U
nca fcnfibiUe nfiqB tigu circulii in pucto. fimilf alqe.
CL' Jtc; illa q funt iinobiUa funt abllracta a fcnfibiUb*»:
qimotie nobio moiicnf oiaquc funt m nobio : fcd ma'*
funt imobiUa.vt in If j.g ic.ilJtc, ficut rcs fc b; ad
itcllcm:itaadcc:almtc^fcquafcflrcio:dincrcru;.j.Dc X^is
aia;fe ma" itclUgunr ptcr fcnfibiUa.d.b'': i.r.pbj-fico.g 2°ocall
funi abfiracta f in cfic.(f;3tc,fi ma'*n5 cfTcnt abfiracta 2^a;8,
. ofcnfibii^^fmciTctaccoz^ouoccntincodcUJco^fjboc tf?nic'«
ptoxcdcrctgjifiaofntgcncrcn5U:cii)rdccfintabfira cftfalfom.4.pb)?fico.prttiaj)baF:qico^)U8naturaIei xico z.
ac a ma.t fcnfibUia funt ?iuaa cu mS: f; p^o pofuit ifia ma"™ ciTcnt m codcm U>co.
9ucnirc in gcncrc logrco i vniuoco. £t quo ad boc ipio (ClfAtv^ri f tif ti f*^^^ arifi.lj.i.i^.buuie.vbi lo*
batcu anlto. Cr ctii ibi oicit ConictJto:: q> co:pue no ^Pt^' lHil I * qmtur contra boc
inuia 11 cy ma"c(Tcabllracta?mcflcafenfibiU
buS:-: rationca iftiiie partis tactc funt.dJScd ifta opio
n6 val; : c^: fi matbc'* ccn t abrtracta f m ciTc a fcnfibiU'
bus:tuc oce fcic ma" ciTcnt ocabltractie fm cfTc a fcnfi
biUbu9:f; boc cft falfu;:q: afironomia no cfl oc Uncie t
magnmidinib'' abfiractie a cclo fcnfibiU: vcl clTa oare
aUq6 ccUi ptcr 15 fcnfibilcqd cfi falfiun.0itVpfpcctuia
no cd oc magnitudinc abftracta ftn clTc a fcnfibilibus:
cii fit oc magnitudmc vifuali.cHta .pba^qj fi ma^' ccnt
abfiraaa a fcnfit^di fcic ma'* fint oc rcb'' matbc*»*: tiic
oce fcic mattjc" cfTcnt oc rcb'' abftractie: i p :?rte aftr<y
nomiaiBfpcctiua.Ctaii-iftutopioponcsmj^ccaUt»
a fcnfibilib':itrt funt oiuncta fcnfibiUbue: Qcm rccttac
arifio.in lfa:q: pofueriit itcrmcdia itcr jdcae t fcnfibi
Ua:i f li cc tn fcnfibii'''.i cll fiinilc buic oicto qy oimclTo/
nc8 fin t p fc cpif cs:quc pcnctrant ou co:* fcnnbiUa:qo
ortt cc locu coi"' fcnfibiUu.(r3ib o^o no valct.q: fi B
cfTct vcni:tiic j-dcc fitV ccnt in faifibiUb'': fj boc cll icd'
ucnice apud ponct ce ydcae.ontia p; : qi qua ronc ma"
ccntin fcnfibilibuo.firr j-dcccfi vrraqjaccipianfpcnc»
abllrjcf6c;.(r 3tc fi boc clTct: tiic ouo co:*clTcnt in co/
dcU)co:q6cli9arilt.4.pbrfi.in6foUiclt ipcrcocouo JC<C^7
btiecoiponb^^pbrficie^f; ct oc pbj-fico i ma^^^^cii vtriic^
beat oimefioCB:r6ncquarii rcjxignat ouo co:' ei in co*
dc loco.:?nria p;:q: coipiie ma"*"' i nalc cii fin t c>iunct«
ccnt in codc. ij^^tc fi ita cct.tiic iinobiUa cfTcnt in mo*
tiefirnfibiUb^^qd c valdc iopinabilc; q: fic imobilc fitn/
pUdtcr moucrcf : q: motie nobie moiicnf oia quc Aint
in nobie.r" topi.mo lUud q;^ crt abllractii.niillo° mouc/
tur. vii ct ifta opio c(\ f jtua i ocridcnda:qi ct ar.no ar
guit .p cj:q; ct n6 b; aUqp ronc appete. (raUa c(i opto
ar .1 C^mcn'»'':^» ma" Aint cadccii fcnfibiUb''^ nd ab/
llracta a fcnfibilibnS f m clTc;i boc p; cr.i ^.^".1.14.1.?. ^ jg^
pbrfico.ita q» cadecft Unca f m cfTc ina"i fcnfibilie.£t
boc^vt pbari.Q: fi bocno cct vtcent fepata a fcnfibit*
vcl ccnt :?iiicta fcnfibiUb'';i bcccft vcra pcr locii a oiui
fionc fulTicietLf; ncc funt fq^ta a fcnfibiUb''. vt p* opio
VoUtif;ncc funr :?iiictJ. vt voluttz*opto. (TXn nondii
9>fiit ab" fm ronc J fcnfibiUb^^iboci^rq: quo|: ronce
1 ircllccri6c6 abflTjbunf j fcnfibilibue illa funt abflra/
cta ab cie fm ratione.vn 15 cfi m anifcfia : fcd oiffoncs t
intcllcaioce matbc'°' fiint abfiractca fcnfibiUbue. vc
p;.d.^7.buiue.ir?pbfficoium. Tx5t,
•11 (1 no cfTcnt abfiracta; mnc tnarbc*'fc]c no ^IA fXrt ^(t (ESd ^a.fi matbc** no ccnt ab" fm j;.^, Ir
:lTcntctcmc:boccftfjlfum.oittiap;:qifin5 ccic.ncgopiia;:qifdcn6funtocfcnfi X.p.78.
efTent abfiracta a fcnfibilibue; mnc cojruptie fcnCbiU/ biUb"?; roncs idiuidtiaU:6:f; fnx r6nc6 vrce.vii ct non
bue ipa coiriipcrcnf :i p ^iis fdj:cu ipfa ccnt in fcnfibi/ ob" gj ma" fint fm ciTc in fcnfibilibus: intc'' t li pot ab/
ftrabcrc c J:ficut pue a poficrioii:q; qptita5 poi cft ^Uta
tc.g p6 1 abltrabi fm intc*:ai; ct boc f aciat fcnftie g eft
ftuetferioi:Q)|2cip(tvnii 0i(uifim:q6eflptiictu;ciiaUo
^catocgcnc"coi'iingcnc''nificguocc:iDicitarifi.
ZxS. 7 3?bui'':gj ^ioncntce jrdcae nibil fadunt:f; oiitfirc tllisfl
fingtintocosimo:talc6fo:mi3 bominufirce i.odicfTc
tiafdc (pci cu boicqd bf .p ic6iicnicti.(r 1^5 fo^c >nie
motue cfi ctcm''.g ob cffc fti6am ctc rn i ptcr fuUas fcn
Cx. 45 flb«le».aiie w.8.|*fflcoj:.?rt tia pbaf :q: nulla foima 1
M6a fenfibiUe in magnitudinc potcft faccrc motii cter
num.vt Didtur ibidcm.
rcyn^a ^C3d^mi.fdacftocrcbue.coccdif:
I viivv fjncgafminoi.ad pboncfciano efl
oecoiruptibiUb^C>6m tj» imo:q: Brino. tradit fda; oe
gna»^ 1 coirupb' in oc ^onc:f; brt volo q? non fit fcia oe
comipribilibtte fm ronce pticitlarce^r; pcr ronce vPre.
tCad aUi roncm cj:ponc;qi brt volo qj ptcr fcnfibilcs
fuBae finr fti&c aUcquc rii no fttnt ciufdc fpci cii fcnfibi/
Ubu9.([7ad alii.omnc qt> cd talc ic.C6ccdif q6 cft ta/
le pcr pticipationc rcduci f ad aliqd t alc pcr dTcntii:no
trt 0; g> iUud Gt fcgatu ab co ad q6 rcdttaf . (rad ati'»
trcUcin nondii: cp pirticfpatio f m re cfi triplc):. vna qn
aUgd jNrttcipar parrc cflcntic aUcri": ficnt fcrrii ignirii
participat ignc ; 1 ilLa participario cfi fm rcdticriSc; ad
ignc; g ^vr fc clt rcparattts j fcrro. (L" aiia cf> parricipa
tioqH aliqd prictpjt foti cfTcntti jltcritie; ficttt indiui'
fpenrti fpee gcnu9:i q6 fic aligd pticipat n6 rcducif ad
aU'fld;q6 cft fcpatii ab co:q: fic p.micipi6 cft pcrfcctti;:
fj fi ciTct ipcrfcctu;:ruc opoitcrct cp reduccrct ad aUq6
ejrtnnfcai q6 cfict pcrficctU5:flait ooh efT oe fcrro igni/
to;i volo qf tpi» Bdripat gcntie : no trt f m ronc; vt al ig
onrf; rcalitcrqi genue cfi pa re rcalis fpct . firr :?pofltti
fic participat gditate p aUqiS itrinfcdi qfticUidit vt foi/
miquc cfl totaQditas.([7}* cfi participaf lo^fiait ifcrio
ra pjrttcipitcffefticioiis 1 firimdtnce:i ifta c(t cquocc
oiaa ptictpatio;i illa et f ; rcdnctoc; cft ad cjrtrinfcai:
fic ifcrioia rcdticiif ad fttpioi j . (f ifia oifionc p; ro
fbUita. vrt n5 op; qj b6 fcnfibilie:^: f5 q> beat cc pj rt ict /
intii rcducaf ad boicm fcpam:f; rcducif od aliq* Itrin
fecuiaficut ad fpem vcl ad foimi qtic cfi tofa quiditas
pcrcficntta^^fcdcompofitii eilbabene quiditatci par/
tidpanecam. Qucftio, VIII.
Zx5.7. (CMmpMnBimcm fiqols pictcr fpcdceic.
bancpartcqiicrif.Utru;matbc**
vtUnccimagnimdice fintabfbra
aea fcnflbiUb''?^ ce. (Carguif ^mog» fic
Ubue:gbti9 coiruptie tpfa mat c^^coiriipcrcn t.(r.3^c fl
ma" n5 eent abfiracta a fcnfit»'' fm clTctiic fdc ma" no
efnt vere t certe:bocefl f jUii;: qi fitt tn ^no otdine cer
■Libri
^mc(TrfIoitvi(U«albcdinc3pp:cbMftOuiifi[j:qtifeft
pitincta CHilccdini in lactc.g mi> Ito magis intc^i (lc no
ob" |5 <p ma" fint in fcnfib^.adbtjc fcic pofTunt cfTc ctcf
ncrcu fiat ablh-octio ab cie ^m ronc9vrc9:qiio aiit oiffc
rant abltractio vfi^ i particiilarie: i abftracno ma*** a
3C.9.i8. fcnfik^bs vidcri in ma*^":t z^pbj^o.cr^d alii.fl ma"
no cficnt abftracta ic.Ji foforqi intc^t abftrabcrc
linci ica ofidcrarc no fm latitudlnd.vt cft in fcnfibili'
bu0:t pcr ?de ipa ta^t circulum in piicto.f.linca rcct a .
Cr3d alii p9 n: oicri9:qi l? matbc^^fint in fcnfi^'': t rno
ucanf vt fic:trt iqiutii abfh-acta fiint:p ronc; ?fidcranf
Vt imobilia.Cf ad ali3:fiait fc bj rce ad intc* tc.t>6n\
9 vcE cft Q) in te'' fcgf pn» rcrij:i no itclligit rcm alitcr
^(itnrif vcnia. jCu Dicie:Q>ma" itclli^f abftracta:
06m q9 ma' ' i tclligi abfiracta a fcnfi*^ pot dTc oupTr. vt
£p intc' itclligat ca c(Tc finc fcnfi'^ : idc cft falfue imc'* i
rifi^.aiio' qj itclUgat ca ab"clTc.i. oiuifim quo ad ccn'
ria no iteUi^^^qlitatca fcnfibilc6:fic cft vcnte:': fimplcjr.
Vi^ 1$ fint oiuncta ma" i fcnfibilia quo adcriitii: tame
fiint oifhncta quo ad ccntii:i qditatca oiucrfc ouiifim
ftcUigi pofliint: 1$ coniunganf pm cflc:fiait aii ocih cfi
po9 Dc fcnfii g ^iijcta pot oiuifim appjcbcdcrc.vtw oe
albcdinciDulccdinc:ific adilUid. Qo. IX.
Z^io (££t t>c p:inc(p^0 wum opouct gcncraxc.
l^<»ri'fMr «rcabicpartc.vmijgnai
wlvl tlUI vtiafintpnVcrii.CLargiU'
tiir p? 9 fic.Qz gna i vfia funt ^m' cognofcc'
di rcm.q: oiflS pftat tx gcncrc i of la quc cft
' pn^cognofcedi rcm.afuntpn'cflcndi.yt pj
JfV:*^: ficut rce fc bj ad vcritate ic.GTH t of irmaf .illa
qucfuntpn*oiffonioctfunt^*rcaUaoiffiniti:q:Diflfo
iudicat toti cflirntii rcrfj vKaigna funt b«>.vt p^.y.bti
lue.iz^poftcrio.Cf 3tcfi vtiacflcnt fcpata: tucccnt pn
cipia rcrii. vt oicit Cometatoj: fj vUa funt fcpata vt tno
babo:qi fimt cfi in itclligedo fic cfi in cflcndo : f; vtia t
gna fcpatimitclligunf p{crfingt\a.g ctiipofllintcflcfc
parat j f in cflc.(E Jtc$ boc orgiuT aucro:itatc platonie
qui ponit vnii cne magnum i paruii cfTc pncipia rcnis.
tetii vidcfvti iflis vtgcncribue.
^S^t\t\r\Cttttt^* argutt.ficutcfiinarttfi^ccfi in
^rr^' naUb^pcr ^ticnicntcfintiidincfs
in artii^ pn'rcrii ftint fingubria i no vtta: ficut pnci' tc
cti funi D Ugnii 1 bcc founa: i ctii g vuU cognofccrc lc
avi:ofi q> cognofcat lignii i fo:mam.
93 J notirm cfto*m:fiaitvidcbif.7.bui''.-a'pO'
dU ^UIIvin ncdovriaPmcflcaliflracta allngu
larib^vt ptb pofuit fic no fiit vt vifuj cft pue: ncc p piie
fnnt pn' rcrii fcnflbiUu fo:malia 1 rcalia : ficnt anial cfl
rcalc bois 1 fo:malc. fifr ofn tia. boc pba f . illa quc
Eficultgditatcboie intrinfccciUa fimt pn' foimalia:ct
bcc c(i manifcfta:q: qditae tota rci cfi fo:ma. g q6 it nn
fccc ptinct ad gditatc rci:t>oc cft fo:ma:f5 vtia 1 gnl fiit
bui<vq: fo:ma gcncriS 1 ofic itrinfccc ptinct ad j^f cctio
ncqditarie^q: bomie gditoe itcgraf 1 pcrficif cir fo:ma
gnali 1 fo:ma fpili 1 omtia fpccifica:i cx bi0.i.fo:ma gc
ocrali 1 fpccifica itcgraf gditae fpccifica, Ct ifto pofitio
t ro pfuppon it pCaU tat c fo:mani5: quid aiit oc t? fit fcu'
ttendiivifumcfi^ie.@cd iUigponiitvnitatc fo:ma;:
oiceret cp vtia 1 gna no fiin t pn^rcaha 1 fojmalia rcruj.
£t boc j?bit:q: pn' rcalia in rccto no piit pdicari oc fm/
cipiarie.DcSo B cfi FS.-nccp pn" crtrinfcca vi cfficicne 1 fi'
ni6:ncc itrinfcca:fiait fo:ma 1 ma^fcdvtia 1 gna pdicaf
i'n qd 1 in rccto.vt fo:.cft aial 1 co:pu9.^. z^t^rit g> vfia 1
gna bii iiuit pn' cognitidiB:t b jpbMt ronee: q: ponunf
06 IX.1 X.
in oifTonen 01(76 cfl cognofeedi iqtutti funt nugis
vtta:i accipiiin f ob vUoa apijcnti.crj[fla opio non p6c
ftarc:q: cfi p anfi.i C6mctato:c volctce cp oce partce
oiffonie fint fo:mc:i vna fit magie gn5li6:iaUa magie
fpiUs.vri ctii oicit C6mctato:.pmo bui^qi ma pma p» I
mo rccipit fo:ma6 magis vlce: ocfdc min'' vtcs vfqi ad
indiutduaUe.Dc 15 mqutranf in qucfiioc oc pluraUtate
fo:mariirotionc6ifoUiti6c6.CEad r6nc5 iltof qri oi/
cif.pnci'rcaUjic.C6ccdif:f5tamcpdicitiirin obliqtio
cflcnt lalr 1 p fc oc pn'". vt vtilt "Linconi. pmo portcrio. capt
Xu oicis:q? gcnii9:i of ntia ic. D6m vt pu9 vifum cft;3> oe g fe.
capicdo gcnue p fo:ma gnaU:i ofiam jp fo:ina fpili fic
pdican f Dc fpc p fc:i centiatr 1 in obliquo 1 nd i rccto:f5
capiedo gcnus p toto aggrcgato ct fo:ma gnati: 1 fped
ficato fub ratioc fozmc gnaU9:fic ^icaf tn rccto oc f\;tL
060 boc cl^ b. vt bo c an ial.S itV itcUigc Dc oria. (£z* 3{,
o6m 5> gna 1 vlia ct funt pn' co^iri6i9:i boc^bont ^
ronce.d: oiffod^ pn*^ oi^ofcedi: loiffo oftat qrgene
rc 1 ona. arc ic. Sifr cadc fun t pn' ccndi 1 cognofccdi
VttactiiclVgtaiitipfioiciitgcn^accipi abappctiino* .rr.rC
gditatc gnali dc B vifum clt pue.vri oc bie oicit 'i.inco.
pmopolkrto Q^DcbiUe cftintc^gnonpot afccdcrcad
cognitioncgditatie vcro;: gcncni5 : fcd fiflit in gbufdi
ocode^^pritib^^gna 1 fpce.oc boc no plue od pfcne.
Tl^nnrrt mimclrt conccdo:q:ponog?vniacr/
inOnCy pTimaU faUa,fintpncipiarcaliare^
1 ctii cognofccdi.gt boc jjbant pmc chic ronce: 1 ^10
boc idc5 pbct j*r6:tri clt falfa:q: vtia f m ccno ftintab/
f>racta:i5 itcUiganfab iflie ifcrio^iV^q: ipo:tit foums
gnak-9 p quag oiftinctc prit intcUigi ptcr fpcB:lj fm tfSt
fint cie piiicta oc boc vifum cft pue.^5 g» oicit C6tTU3t
ta toj:g> fi vtia ccn t fcpata: tuc cflcnt pn* : no ttclligit Q»
ccnt itrinfcca:f5 fo:tc CTtrin":ficut fubc abltraac q
fo:tc bcret aUqiic^ oidtnc ad ifcrio:3 ccntiale : q: nibil
jpbibs^^iittoalecevcra^cui^ailecttipore. 06. X
CSdbnc autcni vtrum fubftanriaic.
T^mtttf circabacprc.vtriioiumcno
liur tiijfitvnilpn"nti6.CEftaf
p*q> fic:q: fi no cct vnu ^'":tiic n6 cct multi
tudo o:dinata:f5boc cft falfum p.anlt.iz.b'*
^ vbi oidt:g7 cnrio noliit maU: oifponi : tiic.n.
mak oifpderenffi cet ptalitoe pncipatuii.vn''^ pnccpe.
pritia .pbaf :q> fi n6 ect vnii pn* niio oium cntiii:tiic cii/
tianobcrcntojdincodvniipn^^iprjrieccntioidinata.
Cr 3fc a^i.z? b^.pbat ftatii in quols gcncrc cirii .^cft
vmi pn" oiiim cntiii in nu5:t ti oiiaMi fin6 eet vnu pii/
miicfficice oiumentiu n6c(tctoorep*' cfficice:q: ^ in
vnoqnocg grie cft ci oiu5 aliop . (£Jte oc^ c p'" oiu5 e^p
.pbcV^fs oc'' c vn^nuo cii fit fq^ot^A mi.CTIttc vn itas
pncipiatopicffccniu Dcpendeteicvnitatc pncipiof
B P5:f5 vn itae malie c in cfTirctib'':^: aUq funt vnu nuo.
VI vult arilt.inS? b''.^ ctii cft vnii pncipiii niicro.
^t^nnd f iim '"''Sf ^ ""5 """" • ^
S^ppOI Ulim oiaccntvnunuo:boceftfalfu5:qj
vidcm'' cntio Diflicta ^m numcru:ibocad fcnfii; af^
p?Dcgno.q:iddiquitii idc no cfi optu faccrc nifi ide.
intA\i*rrt q6nien6n"(j»DupUciafiitpn":q'
Jau miUUtll difutitri*':ficmaifo:'.aUafiit
cjrtrin": fic finie icfficicne.CTl^cr 15 odm ad qone.
g> in oib''rcb''britib'' mas 1 foimi n6cn idepnci^^nuo.
C^^z" o6m:g» oiu5 enriii cft vnii qrtrifcoi nuo:i B c6c t.
rcmotii.cr?' o6m:q> oium entiu .ppCquii pn^^ctrinfcca
no cft ide nuo.CCT^o p' pnie.illor n6 p6t ci vnu ^nci"
itrinfccit nuo quc biit oiucrfa* Qdttatcs : ? ^ ofnt ni¥k
Zx.4.7
8.1^
ZjcSj.
4.
• 3CCTCf(
' qi cffirmid ofocrft nam> oependft er ofnfrfTB ^nci^iqs
noeratiairrrmStfbimarqtfoima in tali ma'; fubrali
pproi»cic>p3nccftc5 rni^^nnali». ft boc fm quitiMrc
oercnninar.i . vtni afir qptitaa fir pn"" idmidnatiois vcl
-fosniaroc b polkn vidcbif rfj o»j cnrij briria mam i foi
<nidrnt nno.g Tc. (}< ofanr p;: q: bi^r oincrf J0 Qdirarcs.
Xt\^ bevcl^ afin^vcl foi.i pla.(L llondii circa rlla qo '
nrjQfficKdpiam^oia cnria vrircr: rtic nocl^ vna fojma
nuoincccriiin fpc:ncccriS in gcncrc; ncccrii i vnama:
qt aliq cnria no brir ma^ i aliq brit^ficiit gna"*:f]? fi loq •
rcmurDcgnabilib'''rcoirup'^fublMri)6:fiicoius?fu5.ip
C6.i4 pofljcccadcnuoma^^zBpuariucTfiair vulr C6mc"".ir.
b*:fs trt .ppinfi m5 oft fiuc fir m5 .ppa fpcni fuic indiui -
duoB.(C «0 z' p5 cr oictierq: vnue cft finie oiuj
enriu niicro: q: oc^cft vnua nuo:-! oc'' c\\ f inie oium.iz.
huf.SitV oium j;>daao7 oc noao v" cd cfficics nuat
B rcTnorii:^ B F^:q: cfl oarc cffidtt.ftait pbot Srift.
Xxotf. 2» boi'': f$ i^ii cfftci^ cft cJ oiam bd riii cam cffidcnrd
Huc ilUid cffiicies fit oc*(luc covwe ccld^c.CTCt ^oc oi
co:q: ^m anfto.i Cdmctdrorfloqncrcs nalircr ccluj z
ftelU' no brir cim cfftdcnr^j?^ oi«a:l5 bcanr cam con
fcraontc t ocboc vtfo; cll in vna qonc fc6i Iib:i.05 fs
fide t vcritatc oia cnria ^cr oco oc nouo fimrpducra t
fjdt vcra cim cfficict^:fiair octi q dt vnus nuo- (r'P»6
5*;5ni9 dt.cffccru9 oiucrfi in fpci nuo brir oiucrfa pnd'
errrifcca ^[>tn5:iboco5ircUipi ocdfcctibue gfiiir oc
nouo:f; mulri ctfcctu» ofnt fpe i nuo . § bifr oiucri!] pn*
S^.tnc*'. crtrifcca nno i in fpc.nvifo: cflmanifdta.8.bttr^r7.qi
3C.p. JO' tnuefo^ cffi-ctuu in fp^ t nuo fut aUa cfficicria ppin^: i
itftnc8:q:ali''fint9'tcffidc9,ppinquiicftbomi0tcg:i:
7*.m^. fkocalije.vrlcrDtcirarift.iComcntaro^.ir.b^^qjOiflFc
E.czS. rcnriu; gcncrc pn^ofnt gcncrc i ofntiii fpc ^"ofnt fpe
£.cz7> tnudnuo.tlo9focp:incipt)e^ngs.mino:|^:q:f7d'r
eqtf* 1 linca ofnr gcncrc fpif i nuo. g brit oiucria pnViuo
;pptn£(;imocfii fpei gcncrc:tad bic itctioc? oidt a:p.
X^oM' z?oegnonc. ide iquitu idc no cft n Jtii faccrc nifi idc. i
Xxo.j' io.btii^i.+^Jbrfico.j^* t pn" ocbct cfTc vmi gcncrc.
X.c.ii?.2l jj rrtfircx fioiumcflrctvniipn^ic.^flararioar
.OU rvIlvU gHitocfinc:q:admftimdinco:dina
tam fuffidr vnue finfB nuo: t B cf^ rcmonie:a boc cft co
Ccffii?.crSd iilii cii of .arift..pbar ic.^^ifla ro itqrpbat
oc j^ncipqe rcmorifl:q: in britib^ciin cfficicntc cfYoare
vna mam ^a nuo:cui ctii mac a(Tociarfo:ma.vt vult
^•»4 Comcntatoi.iz.fTui^S? rif ma.ppinq oiucrfificaFi fo:
ma.([7ad aUi.oc^cft ^"i?.C6ccdit .1 cft fmie olu j rc
inofU9:tB?ccfrumdt:qi idcmd^ finieoium rcmotue.
CC3d alii.vnitas ^ncipiop ic.CoccdiF oc caufisitrin/
fcde t ppiflS.Bd mino:c: f? vnitoe n iicralie ic.(rtyi$
Q> oia cntia no funt vnii nuo fpc t gcncrc . g nobift idc?
pn"in nuo itrifccii. vt ocin cfh fj cade in fpc brit idefin"
in();ie.eadeinnuobiftidepn*nuo'i^ D5. jCI<
XL
41
£.9.15.
r.ciz4
tinfro.
ClRon mlno: autcm t)ubltatlo t c.
I^rrci bacpart^qrif.vtruj.cadefint^'
V» coxruptibiliu; tico^nipribiUum.
\ <[7arguiF^mo9>n6:q:ficadcccntpn*coj
nipnbiUii t tco:nipribiUii: riic ico:nipt(bile
cflct co;nipribilct c 5 :f5 boc cft falfu^.p ccli:
qt omnc co:niptibiIc oc nccttatc co:riipiF. ^iia : q: fl
code dtcnt pn*co:ntpribiUii t tco:nipcibiUii nd dliet oa
rc c^m.qrc boc dfirt magte co:mp'' ^ illud.fmo cquarr
fc tjcrcnt ad cotniptoc? i lcowuptocj: cii ipfa pn'ocpcn
d<fitcrpncipqe in cntitatc tofcniatoc. (f 3fe?rio:u$
5ric funt cic. z' oc gnonc:q: idc iqua rii idc no dt nam?
fiiccrc nift id< : f? co:rupribUc i tcovuptibilc funt pria.
ttp?.4.bntn9.(r3frffleademdTcntpn*co:rupnMlti
t ico:nipribiliii:riic id^dfct in oiucrfie pnne: f; boc cfi
falfu;:t arift..pb6 :>riric: q: pn' funr vnigcnca pnci"".
io.biu''.t.44)b7fico.bocctii;^ P Comctato:&p°tracta XxMf,
tuocfu&aoibie. vbtotdt.impolicdlcafdc; drccatifas
t pnctpta ctcmi t gcncrabiUe.
(P^Mrv^rtrnm Bui''vuUarifl.tComentat02.(z. X.c.^
bui'circafinc:vbiip:obariUoeQ tinfra,
pofticnit puo pn*.vif ponit vnii pn''tori'' vniucrfltC^
fttcntato: oicit.fi vniucrfu? cfl vnii of^ pn"dfc vnu.
infrllrrfM <l6niBnotidu5q>oupUdarttnt
4CIU lllltllVtLU pn*:qucdiimnfccavtmatfoi
ma:qdi crtrifcca vt cfficice t finie. (LXuc oftm dlad
qoncj 9>comipcibiliii t ico:uptibiUii poffunt cadccfTc
pn*crtrin".(r2*odmq)Co:ntptibiliiit icomip"""no
poifunt dfc cadc ^n* crmnfcca ppinq.fTf D*m q» cot
nipnbiliut ico:nipnbiIiii no funr cadc^ciTrrinfcca.
(r'9s6p' •Jnie.fi n5 cfTcnr cadc; pn':riic oie ituilrintdo
no cffct o:dinara:ncc rcduccrcFod vnij:f$ boceff falfuj.
1 5 a? . t Come"".iz.b'' vbi pbar o:din^ ceC vniuerfo.
pbd oriricq: fi cct aliud pn"co:nipttl)iUu t aUud icoi/ Z^cvU;
rupf ibiliii:ninc ccnt otio o:dince:q: co:nipribilia rcda
ccrcnf nd co:nipf ibiUa pn": t inco:'" ad ico:niprtbiUa.
(^''Jrc^pc^^dtvnu pn":tbocp5er J^bc^bui^^vbtor^»
oc* dt ci orum:t.iz.b''vW of :<p ob |j fm* ocpcndcr cclii Ix. |9»
tna.g vnii dl ptici" co:rupribiUu t ico:rupribiUii.j3b6
pifricrq: oia cnria vd funr co:ntpf ibilia vcl ico:ntp>n"bi
lia.Cr^^oz^^nis.cffccweDiiicriitnfpct in acncrc no
bfir cadc5 ,ppinqiia:t B cf\ wra.cr.7.bui';qj fimilc X.CZ8.
n6 fit nifi a fimili in fpccic.a quc no oucniiint in fpc vcl
in gcncrc no funt ab codc5 pn°cfTi:criuo vcl f inaU tn fpe
dct boc crid p$.8.tMitue:(ird co:nipnl3ilia t inco:nipci/ Z.c6. p'
bilia oiPFcrnt gencrc t fpecic.vt P5.io.f?oiti9,co:niptibl' t.iz.
lc t ico:niptibilc of nt ^cncrc i plufqua fpccic. vr p5.io. Z.c. z6,
buine:t loquiF ocgcncrc vniuoco 1 1ogrco.(L 'Jtc^ con Xx6.^
trariop Diucrfa l\int pncipia cffcctiua t finalia.ppiqua:
tbocp5 z?oc gcncrattocrfcd co;rupribiU: t inco:nipti'
bilc fbnr cdtraria:iino plue Drnr ^ c5rraria:cii ncc ^tic
niantincodc5fubfo:nccin codc^gcncrc. (CJ^Cy occi
finali illa quc brir oiucrfae cffcnriae brir oiucrfoe fince
j)pinquoe:q: fince .pping fnnr oponce ,pp:ic.m6 oiucr
fanl gdtratii funt opatioce oiticrfc .vr vulr Comctato:. C6m.7.
P^biitua^qzopatioarguitfotmi^f^co^nipfibilcrtnco:'
nipribilc funr b«ii<l:q: co:nipribiic t ico:nipribilc Dfnt
gcncrc 1 pltifqua fpc: fiair Dofi cft ptie. (f '?rc5 fi cfTcnt
cadc; pn' cffccttua t finalia.ppinq co:nipribiIiii t icov
niptibiliti vclcffcntcoinipribilia pnci'vclCcomipnbi
Ua.pcr fufficicntc5 Diuifionc?:^? n6 pot cflc g» fint cotm
pnbilia:cj: riic co:rumpcrcnF : cii omnc co:niptibiIc oc
nccdTif3fcco:nimpaF.crp:imoccIi: ninccffcntcoint'' rx.iz4«
pribilia aliori : t ninc non cffcnt pura pnd' : q^coirup'"
nulUue crt pnci". Similitcrno cffcnt ico:ntpribiUa: qi
n l>oc cffct no poffct affignari caufa quarc ab cifdcs ^nt
dpqeinco:»" qticdicfTcntco:nipribiUa:qucda ico:ni/
ptibiUa cf ia fi oarcF Uccnria fingcndi. £t ad boc Snft.
oidr.pmocclt:Q>ctcmo}icfcma fttntpnd'tco:nt|xiti X.o.zo»
\ia co:nipnljiUa.t Comcntaro: crponir .p .pptnge pncf
pqe.(rf*»atio?*c6cIufionie.ilIorn6fHntcadc5pnci':
quof qucdi babcnr founl in ma^qucdi n6:q: ma t foi
mafunr pncipiajjpinqnaco:nip"""':fcdinco:niptibi'
lia nobcibcnt fb:ma in ma:t co:nuxibilia babcrfo:mi
in ma. vt vtilt C6mcn rato:. pmo cdi: t fi ico:nipf ibiUa Co.zo.t
iMbcrcnt fo:mi in ma: ninc ctTcnt co:niptibi tia c\i5 fo:
tna in ma fir caufa co:nipnoie : fcd co:rtipribiUa babct
f6imainmatcria.vtKpcrfe.C3te5qttelxibetoiuer» .
'Lthri
fee qnldftates fMbft Diuerffl» foamarq} fovna tltw
Co.)^ gditos. vt valt ConKtatovi.V : fcd futSe coiruptibile*
7Cxa6, t incozmptibilcs brit oiucrfas Qditatcs. vt p^.io.b^^qt
• ii.- Dfnrgenere.CTTIotaarBfutqtuotoifficuUatCBpboc
Dcm.r.Q> oe^t ^"oiumrqt fl flccu fit fimptr vnu5 qiio
ab eo pof erut pccdcn plura: q: idt tnquitij ide nd poc
4 faccrcnifliddrCTx^iflFicultaa.cujoe^fitifinitcfimiy*
quo ab co poilinit .pccdcre ppoflta. (T)*' cii oe* flt tninf
ce bonitatta qijo ab eo polTbnt pccdcrc mala. (£4.*xa
Deus flt imobiUe t etemt» qiio ab eo pi!t jPduci noaa.
^Md pma j oifficultare Diceret Sriilo. t Comcn tatoz.
9> Deite ttfi b$ fe in ratide tois t ab vno finc pofTunt ci
pluraoidinatatocpendere in rdnecaufc finalie. vnde
queda imediatriflcnt intdbacntia pma: queda media/
ce vt z^tdltgftia mediante pma:t flc Dcfccndendo fm
xndini.Etii oato g> bfret fe in rdne caufc cflftcietie. tiic
•beopofliaic DependerepbmiiflcutinteUigenttapina:
Ddnde z* {tdU9Ma.-Ddnde cdti.t Ddde me^ celo infe/
rio:a.£ti alircr oiatnt tbcologi; ij> et ttncdiate oc^pof/
fitt ptii facerc. (rad,pb6ne. ide iquSni ide ic.oiit. oce/
j ■ dif eodc; m6:fcd tii oiucrflmodc brts fc pot plura face
rcnd Dcus fm oiuerfas pfcaoee quas vocant fdeae in
mente oittina pdadt oiuerfa:qt pcrfectidee otum rerd
funt in Dco. vt oicit Cdmcntaroi.iz.butns: no q> illc pfie
£om.5i cn6c6flntoiucrfeineo:fcdttnoiucrfe funcejcpartere/
t.}^, rii ejacrio^. (Tlffta Mutio d\ c^ra tcrminoe plHe. oe
boc ingrae. (Ijad alii oiflricultarei^t entta oadinate
D«pendft a Deo : qt aUdf imc^rt illa plus funt flmpbcia:
aUa oiic magis rcmote Diftat t pUis acccdiit ad mam ec
iUa Dtflltia eflcaufa ^jponte . (TSd aUam oifTicultatQ
d6s 9> mala n6 funt a oeo per fe : qt ipfc n5 dl coufa nifl
Xx.ix6 bonop^ :f$ q> aU^ fittnt mala boc efl nc ptc mac. vt f^. ^
£647. ceU^pmomet^jbf.tftbocvtiltComcntatot.iz.bui''.
C644. <r«d 4*" oicerft arifto. t C6mcntatoi- q» nibil nouii
4tf.t.5i. fit ime^a Deotq: ifla nouitas t oiucrfitas in iferiouboe
Com. iS rcdndf ad motii ceU. vii Cometatoi Didt.8. pbf fi:.^
voliitas ontiq nibil fadt flne frtSa:t nullii cffcrri nouttm
Xx.^. P^^ t»"»t fil" '"ottt ccU.vrt ficut oicif .z°oc ^oner
accefbs t rccdTus foUs dl ca gnation ts t cozruption is.
XameDAm^fidetveritateQjDcusoia ocncHiopoc
facere n6 ob":^ fit imobilis t eterTtue:qz d> ages p vo
tancacf no mu'**cii fit infin iti vtgoM8:t B n6 vidit ap.
cn flt fupiale t no poflit couind cj: fcnfatis.
Hkatiaeanrimr ^«*utvysfuia:qjbcnepjo
tSS^lW^&pnm^ bantQjnonflnt eodcm fmci'
pia coimpribiiiu t tncoiitipcibiUu pptnqtia:f$ n6 pbSt
flnnopoflint eceade^'e^n"t'rcmofa.0itiTofop'
fK)flcn4isfoUita.auctea)t.tC6nKn'''. Q6. XU.
S^nil^qum^r miiram.4rifvtEgen«
pdiccf oe ofia p fe.(rargf ^'qj n6 p anfio.
t bic.t.tf.toptco|!. vtn vuU g> genus non pdi
I J cetnrperfcoctMflfdmtia.
^titXSdtnm «'•Bttif-flenMpdicifoefp^pfe.g
*^rF^llUJm oeorntia.ailsr^:qigenusfpest
oiflfierMa fttnt vnti t td^ realicer. crgo qttiqid pKdtcaf
De vno per fc;t oe rdiquo.
•flotandum ^^i^^^t^^^:
efl anialt l)ocpt>at.Crad quo|i p6ne5 notandti q> ipfl
ponut gen' of iaj t fp6n ipottare eade mam t fojmi.til
Diit g» boceft fub oinerfls roolb'' que acciptnn f a oiucr
flaniodteeilaMiitapBennV.TADiicvaUacil rdqua
06. XII.
•nTal R$t<IMn8mrtaUaeflr$qua tdMltHgttidiiUf
cura: qz ro aialis coioz efl^ ro r6aUs: cii tOa accipiaf «
m6c(Tendtc6iozi:vtafcnnrertr6r6naU8accipif atnd
eendi.f ratiodnari q efi fpilio:. £t ifie r6nes funt oiuer
fe:fiatt ctii appentia a qb'' occipiun f . vii xcpc* eentia/
lis fub qito flgt anfal ifii nam ef> ejc xcptii eentiale ra/
CionaUs fub quo r6nale figt cande na;: ficut r6 mae dl
ejc rone fotmct e^.c6cepcus r6n aUs dl cjc xcprii ania
lis:ficut ro fozmedlejE ron^macfs ilti ouo xepcne ge
nerie t ofnne idudunf t concepcu bois^q: ro boie t pce
pcue coponif cfTcntiati-e): r6ne aniaUs t ofie. vii iMnio
fl^ eandc nam qui anta 1 1 r6nale fub r6nc copoHtaxj:
B tpfiai]piut:iUitidn6pdicafpfeDeDfia.*cui'r6eenria/
lis dt err6ne ofierc ifta efl ma'*: qi otcunt 9> ad boc 9»
aUj|d pdicef in ^mo m6»n q6 non querit oe z" t }" 1 4,*
m6pfcoiccdi:rejirifQ> ^*""tfUISmflgnificftcaderef
cu boc r6 eentiaUs pdicari lcUidaf in r6ne In5tl-fs rooc
neris eenrialie eflec rone ofiemec icUidif in ronc Dnc
qi intc^ gcncris t r5 ad roti^ ofic bj fc-flcut po*ad accn:
cii accipiaf:a coioti appareti.-flcut a fenrire:q6eftcomr
muni^Vocmari.M qiio occiptf tte^ ronalis.vt^ ilUidappa
rene:q6 cft r6cinari:tmo q6 cft fentirc ad rocinari lic
ficut po* ad acttl-flcut it oflit antam fenflriui bcre fead
aiam ronale.mo aciue efl cjc r6ne po':t ep : qt oidt C6* r^—^
mentatot.^moDeanta.-9>actuetpo*funtofievaldeop
ppflte:toiuiduntqdU'bct^co:p.-flcntetiima eflerr»
cione; forniCM e;5:t p :3rle genue p fe n6 pdicaf oe ofia.
C?i^ fi ^ciTue p fe pdicaref oe ofia:tuc vnii anial efkc
muUaaniaUa:fjbocdiraIfu$.:9Atiajj)bant.'3[r^acflr6 - ._
ariflo.tf.topi.tn6pbatei:fedipfiDectaricei:tp6cDe/
cUrarL-qt genue p k ftdicaf oe of ia:t r6 al^Ue indudif
in rone r6naUs:t fic ronalc e aiaL* t crii aiat ^dicaf p fie
Dc bo^.i bo cft aniaL' qt ro aialis inclitdif in bcicx rdt
nak per fc dl antalt fic vnu$ anial cent multa anfalio*
(£3tem ilUid q6 b$ fe per mo* indeccrminah t fpeciH
cabilisnopdicaf p feDeilU>q6l^fcpmo"Ddcrmina/
tis t fpccifici f I:qi idctcrrninatu t octcrminiB oifKguu
curficut ma t fo:ma.g idetermiatii n6 pdicaf oc octer/
minato:fiaif ma no ^icaf oe fb:*: fcd gen' refpcu ofie
bj fe vt idctcnninatii t fbcci^^rq: genus eft indctcrmia/
cti rdpcii of tap:qi octcrminaf p eas.vti criaj gcmis cft
vnii per puationeoinm ofiarii : fic ma cfl vna p puatio/
ncj oium foimarit. vt vnU C6mcntato^)Ci.bui^ (CJti CoiAt»
flcurfcb$appensadapc!cnsflcgenueadDnam.-beceft *^
miifcflatqicadf dlbabitudo appenneadappeneque
cfl gencrie ad Dftas:f$ appens a qtio accipif gcn'' n6 pdi
cat oe apperi a quoaccipif ofia: qi fenttre a quo acdpt/
cur r6 generis non pdicaf oe r6dnah p fe a quo acdpif
ro Dfie:t boc ifh oiit dTe oe intfci6e anflo.in ifto )!t tf!
copico. (Tf iondii (i^moucnf oifficuttatcs qne videnf
efie ptra ifii p6nf . fm» dt.qnecit<| imponi t eide fot*
mi.-vnii pdicaf p fe dc aUero:d} ad ^icarioe; p fe fbffi»
dt ideritas eflenrie:f5 gen»t oria Unpottit eJde fomti.
ergo gcnus pdicaf per fe oe ofia. (T^tc qii aligd ^dica
tur oc a Ucro per acciis : cuiciits iUiid p accfis adumgif
adbticcritpdicatio pcraccile:qiaial^icaf oemn^e
accii0:t fi muficti iiigif atccri vt bomtni.'tiic aiat adbnc
frdica f p acciis oe bominc mnfico:f j of ia in bomine eid
fht.g pdicabif oe fpe pcr acciis:f j boc dl faUununinoc
|:^qi of la indudif in lx>minc:t fi gcnus:tunc pdicafoe
Dfntia pcr acddee:etia$ Dc boie in quo incUidif Dfntto.
iTJti oiuifum pdicafper fe oe oiutdetibtis: qi outifus
n6 eft aliud $ otuidcntia:fcd genue oiuidintr pcr ofFfe
rcntiM.crgo pdicaf per fc gcnus oe DtfTerena.(C'Jtem
argutt in figura.bo(nopcr l<e cfl antmal. bomoper fe
XII.
lu
44
Htr6nalf.ifhrrtintvcrc.qc pmopofter6>;0r6n(ikperfe
dlonial.prta cnt vcrarq : q: vcris nd fcquif niil vcni:!;
ex f jUo fcqiwi vcru. vf ip^.z.^T^.i£& DfirmaFvltcri''.
%*cyi. 2riHo.oicit.4.butu9.ficaderocffctrupcrficict tfupfi/
dcialbczfupficict lcnie.tunccadcclTa roalbit lcnis:
fcd cadc cft ro anialia i boiniiB:a eade cfl ro raridalis i
hoid.g rd an talta t rdnalis.CT^nocadu q> 1$ tfla opto ftt
cdie:trinollatfrtipn'co:^.vi{ifhiopinio fundat fupcr
boc.qp gcn''! ofntia ipo2tat vna cftcntii i ^oimi:i tainc
omt ^tn rdncs oiucrfas acceptae a DiucrriB inodtdccn'
di. (I73fhid fundamcti5n5valct:(i>anialtrdnalcfigra
fiiccnt vni nam:t piobat fic ronc pus iictix oc pluralita
le fbunan'i:q2 fi anial t ronalc itnpo!tarent vni fozmi:
tunc fcquit q> omncanul clTct rifibilcboc cft f Jlfu5:qr
ofinus nd cllrifibili0.,pbd ptiticq: illttd q6 incll bomi
ni fm form.i qua cf^ anial icft ci aial : t g :3fi 9 omni
aniali:f5 rifibilc incft bomini ^m fozmi qua cfl animal
cii fit cip fomtaj ronalis^qucpo^cfTccadccii fomta aia
liBVtortt.gnribilc inc<Tctomnioniali.(r3flarofacta
fiiit ^e. rccurrc illuc ©tlV 5 noval;:^' ronce 1 xcpt*
gnietoficaccipianf aoiucrftsinodtecfTcndi tappcn'
ttb*.boc i>bo pcr rone pu9 tacti . Slia c(l ro 1 cdccptua
miaUa 1 aiia ell rd t Tccpnis ronalis vt if^i conccdunt.
CT^bocarguif.ifleranocs accipitmt aoiucrfistnre
Vd n6^t boc p; pcr oiuiftont: fu ffic icnte. ft ide rones nd
•ccipiiinraoiitcrfistrc: ticoiucrfitatironis nibtl coz/
re^Todct ertra:-: p ^irte crit ftct a.fi alitid cojrndct ei vd
Mticrfii accnti.i vcl otucrfc foi' fttbalca. fi ifbcr6nc9ac<
fij.Munf a oiucrfi9 fojmitj fitbalib^^tiicbr tntcntiirgj ifte
ronca accipiunfa oiucrfts foimis fubalibus : 1 pcr pi^s
nd a modts cfTcndi oiucrfie. 0i oicaf qp a oiucrfie mo'
dis cfTcndi boc no pot ce . ^batio:qz onial inqoitn aial
tHi 1 inquatit fenti^:qi aial inqnamvanlalndincludit
aliqtiod accri9:f; tnqnitti cfTfcntie9:tuc includitaccris.
XDtxio fuba aliaii" 1 accidc9 cittc ofnt.CTflc bocargr
^cepimfcntictit} no ct^ xcpttts aialts vt anial : qi funt
Diucrft xcptu9:q: vnuoincUiditoccrig anialisri alins
fiibam:f5 ?ccptu8aniali9Vt fcntic9cfl acci'afnoef1cn<
. di.f.fcntirc.g >i:cpnt8 aialis no pdt acdpi ob co: f$ a fbf
ma fn6ali.fi ^bcfoc rdnc r6nalis:qi rdnale inquitus
rdnalcefloft mquatum eft roctnans: 1 oeduci 0; ficut
^oeonlaU.(rgi:bocp5:g> fim" iflor fupcrqticfun/
dant fe no (imtnrma x vcra: 1 pcr ?ri9 Pm pn' ipfop gc
nusn6ncgaFp^'pcrfcoconitia.(r£j:fx»c:9Jr6 gcne/
ris fit eictra ronc ofntic:qitc acdpt f cj: oiiierfis oppAr^/
Cibus:qi li .pbatu tit-.qp iftc roncs non accipiunt a mo/
dis clTcndi;f5 a foimis fuBalibus:f? jjnts fcqutf.pptcr o<
ncrfos foima9:qua0 fiftt gcn' 1 of ntiJ:curoppo* tame
.1.' ipfl pccdiit.f.q?fignift«tcidcfoim5:ificipflin fuajp/
iMtideaaipittt tlliid p catifaqdn6cflcdufa.toppo(f*
conlSe verc iflius ponis xcdiit.vil poflet argui . illa que
ipoititoiucrfasnamra0:^foimas.vtIn6fidicafpcrfSe
oe alio.vt p; ^o poff crio. pcr Xinconicfl. fed genus %
Ofntia impoitat oiitcrfas fomtos ocdpildo genus^ fbt
magnali. oe qua oiiclt l>oipb)rriits. potdtatequidlb}
ti» ofias:acni ^nulla:i loquit oe generep fonnage/
icraU.-T fifr Dc ofnria p foima fpiU.(r£i:boc wq» r5/
nes quas additaint p flta p6nc firmanda no valent : qt
oesfundanf fuQbocqjoiticrfitasrdnu generis toifTe/
rentie au\\iit^ oiucrfis modis cfTcndi:q6 iij>batu$ efl
eflc falfum. ( r £ j: boc p^.gd fit oc pnc: tri fm fun'* eoa
ro^'-: 4* no valcnnriihindcnf fttpcrfalfa|^*.0edw
lutio z' 1 ron is vidcbi f poflca cii tpiobatioc foronu$
quas oant ad otfTi^^motas 0 pofirione ruam.i^inui1ii ^
fmopfonc otai aUter ad qudlionoit*
94f^ uiteIlcinnotandum:9>genustofnrta
pritaccipiouprr.vno^p^tcapigcn''^»
COCD aggrega to qc fbima gnalt 1 foima fpccifica:tamcn
fub rone foime gnaUs: ficut onlalpot copi ,p aggrcgato
vf, foima ai Jli9:quc cft foima gnaU5:t foima r6'':cri figt
boc fub rattoe foimc gnaUsn d vaUrtt magis q6 ipfi
Dicut:^gcnu5 1 ofntia figntvni na5:ti! gcnus fub ronc
c6ioii:qi acci*^ ab appjreti magis coi. 3Uo m6 captf pio
foima gnaU.oc qua oicit l^oipbf ^xitcgde; b$ ocs ic.
fic ctii oifhnguas ofiam.97 vno m6 p6t capt aggrcga
to c; founa gnali 1 fpccifica.-ficut r6^'p6t acc^ pio ag'
grcgato e^ fotma aialis 1 fovm ronalis: tri figt boc fub
ronc foimc fpa Us:ficut ipG oicitt 9> of ia figt idcj qd ge/
nu9:tri fub ronc oiucrf a qtK ocdpif a mo eflimdt (pect«
li.aiioinoaccipif ofntia^fbimafpiU quecfl oiiterfs
0 foima gcncrie.iL £t fcias ifta oifl6nc5 n6cfTcfiaa: fj
bcnc xoidat otctis ariito. 1 C6mcntJtoiis in oitierfb
locis:i cf. oictiscos nqpidTc fcquif cl ponit rcucren/
dus 1 magitlcr 1 fubtilts l^obcrt^agUcusM tQc fuo fuit
TjbCr bOC tHCCdC fun?TdqucnSrjoticc6/
cUifioes.i^iima cf^.capiedo gcnits .p foima gcncraU: x
Df iain .p foima fpiU q> gcnus no pdicaf ^Kr fc oc oiffic/
rcntia. dJz* ? cft. capicdo gcnus 1 of ta pmo m6pio 2*^
aggrcgatoqcfoimagcncrali 1 fpccifica intcUigedo vt
^tfl ocffi cfl:cp gcn fc pdicat oc ofta.C f^^atio ^me
^i9.iUa q ipoitat oiucrf js foimag rcarrvnti no pdicaf
pfeDealteroinccin rccto:ncctobUquo.i h pinoperfci'
tari9:f5 gmits 1 of ta capicdo ,p foana gnali 1 fp.iU ipoi/
tant oiucrfa9 foimag rcaltrcr.vt pti9 viftim cft.ggcnu»
pio foima gnaU per fcno pdicaf oc ofntia^capicdo oif/
feretta jp foima ^iU .bcc ratto fufficiat. (L atio fc6e
pclufionisxmineq6cfIanialpcr f»i foima;dl animal
pcr fc:qi quod cft pcr fua; foim J5 1 fubflanti i cfi vnu»
modoium pcr fc. vt vuU C6mcntato:.7.buiu9:qHia cfi JCjj^,
efl bonii pcr fiiam foima cft bonii pcr fc:fcd ratioalc cfl
onialpcr fua foima:capiedo r6nalc 1 aial p aggrcgato.
Vt ocm cfl:qi (1 r6nale incUtdit foima; anialis.crgo ic.
(Cad boc aliqui rridct: 9» tllud q6 cfl anial pcr fui fot/
mam bri cfl anial pcr fe.tri anial no pdicaf p fe oc tllo^fj
r6nale cfl ani jl pcr ftia fo:ma:i pcr fc cft at jL- tri an ial p
fc n6 pdicat 6 ronaU.^flud no val;: qi modi pdicidiac
cipiunf ifcquunf^ditatcs reru ifoimas.^tida roDi/
rcdc ^bat qp ponetcs gcn'' 1 of iam ipoirarc vna foinii
flnmtr opoiterct cos oicerc qp gcn'' p fc pdicarcf oc Dif/
fd«tta:qiqp5eftanialpfnifomta.tDeducaf ficutpus.
(Tfit c6firmaf .illud q6 eft tdcm actui pcr acddes.-per
pris 15 pdicaf oe iUo pcr accris-g p oppo"" Qcgd eft idem
aoui pfc B ^dicaf oc ilU) p fc. p illi maictma. fic oppo"
in oppo*: ita |)po(itd in^fito.fcd genus p aggrcgato
eft ki ^cii ofia fu6e. vil tdeftgnt nif! 9 ontal boc figiiat
ftib rone foimc gn3lis:fcd ofnria fub ronc foimc fpdUs
boc figt.(C3te5 tfta cft vcra .ron alc cft cns pcr fc: aut ^
ene accT p futSa vel p cnrc cot. pci; fufTici^tc oiiiifiione.
vet jp occid J16 pot Did Q) acdptaf ^ accidetc: qi ac/
dden0perfen6^dicafDer6naUciifitftt5a:ncc .pcntc Xxi*t
in c6i'qi ens n6 cftVnius r6nis.4.bitiU8. g fic no potcft
^diioari ens in coi dc r6" fm vna r6nem t ali)s.filr crgo
captf^fu6afn&a aiireftgenus.ggcnu0pcr fepdicamr
De Drntia.(U0cd fottc oiccs:^' cns no capimr: necpu>
acddete.'nec p fu5a.-ncc ,p cntc in c6i:tta qp fit fcnfits ra
tionaleeftronalc.bocno valcrqificenscfTct pdicaraj
eqniuocij. fi fltoitfuarct res (iib ^pnjs 1 fotmaUbus ra
tiontbu8:<^efl (^Uii$:qi eftonologii.OimiUter arifto.
no pofutt mo" en tio. vt flgt rts (ub pzopii^s r6nibne:et
^4
^jwttltoirfOTindu DjffcrcntiM piopjia» vnfcifauufe.
CTTlot jndu 91 bjccft otibiu contra ifta roncm. Tu oT
ct8.raroa[c cft cns pcr fc. ifta cfl vcra:^ pcr boc vispba
rcgjgcnue pdicaF oc ofntia p rcppfnimaioicj.fm- j»/
bare9»gcnu«pdiccf pcrfcDcofiacapicdo ofia?j)foZ'
nw fpccifia : qj ronalc ,p fojma ronabilitatis cft tne p
fc.t Dcduc nnit ^B.vcl cns accipi(jp accrttc vr p fuBai
vcl j3 cntc m coi. (rSd boc odm^pcapiedo ofiampio
foima fpaii trft gcniw no fxlica Fp fc oc Dfnna.craW
^^i^^^J^fonalecftcm p fc.conccdif:vcI g accipif wo
faPa tc.Crfkn «j» fu5a no pdicaf fic oc ofia p fcnec iqiia''
«im fu5a cft gna" aggrcgatii qc fo:ma gnali t fpccifica
« J^^!!?^"^'''^? ^''^5 ^^»»" f«»nt foi
mcWttcrfcM vna foj* cf^ qctra ronc$ altcriufl: fcd acci"*
lUDamiRoaggrcgato cjrfoimafnbalitatl tfowMfpa^U
l3<>mto:tucnopdicaf ctidpfcocofntiapw foimaftwU
Bifl tnquatu clt pn^aue^ficutrtii fo:nia 1 ma oflrfuBe
ito quc c(t gna*:qj tunc cflct ej: ma i fo:ma. vn (iibadc
M rccto nopdicaf oeforma tmScflcntulh fj m« oicif
m5g:q: cft pn'" fubct fic pcr rcdurtionc?. vrt aUqua cfl
faJafWrtcrru^mqnccftFKli™"vclgn5li^;nattDn»
Vcl intclUg':i (lcp$ii> ftiba quc cftgcniia gna"n6 pdica
, ^^"^-^"^'^^^^^''•^^'"""'i^NJficcllqrfrardn^
2S'.5'^''5f)*l^*'^"n?'^'^ '■"^- «"ipdtcaf alia ftiba §
»iaU :qi cfl fuBa.i.pn'"rubc:fiait fo:ma lapidi5 cft fu^
nitw:qicfhpn"lapidie;n69,ntfuBaquecftgna»;tJ)<
ptcr boc oircctc no ponif in grticrcfj indircctc:? iier re
ductionrfiaif pn- rcducif ad pncipiatu:fj cns iquatu?
pdicaf oeona j) aggrcgjto fic pdicaf .p fuba qiurcftoe
nosgna*ui rcrto tccntiarrcu fit cadccu fpcljaUqiM/
litCTOrantfmmodii figrtandi:q: bocfigiiat B p moda
9d:f5 ronalc figrtat boc pcr modij q lis. irjtearmt
Kc.oie ppo nccariacftpcr fc.pmo poftcrio.q: pcr acciie
nd cft necanu.If. p?.^mo poftm.t.io.bmus.fsifto.rona/
U clt anial.cft nciana .capicdo co mo quo ocrf» eft.Ttct
ifta 4>po. ratoalc cftanial. v>cl cft pcr fc vcl pcr acade^
^^^^.^^'^^'^^^•^^'''''«"«''"^potcflc.jjbafio:
occfltla j. ficalbu t muficu accrtt foiri: 1 boc w pcr fiif/
ficientc oiuifionc. n6 omo m6:q: aial cft fuba 1 iubftan
tunuUiacadit.Ticccp^ptcridcj.-nccamboacaitarqi
fiOTtfuCcqucnuUiaccidut.cadbocrrtdcfQjcftpK/
fSf! " SL*? 'I' '■^ ^'"8 ^ crtra ronex
«teiTOe.3ftiidno valyq: illa accidrtaUtaa: 011 nibil rc
fpondctin reeft ficta : fj iftiaccidcntalifati nibil rridct
\!Lu'?T ^^^a^ P 'PP''<^'5 fPiop:ic.boc no
j illa ^ cft pcr acadena ^pMcaii^acciUaUtas
opponifpiop2icpcrfc:q6eftfed?pmHmodii -rfaijmo
d4i^pmaacddCTiaUta0.r6«'eftanraI.ftneoBcftbui«.
^^^^^''^^^'^'f^^^^^^^P^n^fiiftartlctpcrfc.ro''
Oim tonf:f5 noUo mojio pmo.-q: iM otffo vel pare oiflo
S!57J"^^?^"f?^'^'-^f4?qtn6funtmodipdi
c«ndirf5modiellendi.(raUpd oubiii cft.ru oms.ae/
giU.&fr ona pfidcraf oupChtiic oubiii eft quooen» t
jnapononf m pdi^ tQrnd^) fonna gnSUrq: tuncnon
PJwrrfwrectot^qtridoeltJcqdweflefttlftis.pmo
gJ»CTio.qj«nua^taif pa rcrto:nccct
Pwponi m pdicameto pto agggrcgato: qi nmc no opoi/
effttnugatiorai WiCpoitef per vtrii<ii: ttrt ifcrioMOifr
Sl?i^55f^^-^^ iJmiDiffiailtateaimoici/
%'^^^P^^^P^J'''^<-^^^^»i^t9ifUi.r6nalc
cft«niaUftiniia«roinooiandipcrfcawin^.-ncc
ets. xiL
jn fecondorqj arlft.tm.pmopofterio. ocditmodMDer
requi igr^diunt ocmfarione^.f.modospdtcandi. vrt wV
cU.Qucgin l^r rcib'ortr.Scd arift.S.mctapbr.ma TCcn.
gWiJpuctoiffiircDcditmodoepre. vti gcn^pdicaf oc T
omna pcr fct ofi7ub Dmo.m6 pcr rc vcl fiib 4? vit Diit
9ata. bo eft bomo.cftper fe:': tri no cft in pmo moncc
iroo pcr fcquoB ponit pmo poftcno.ita ori t. vri ifta.r6i*
cit anial. cft pcr rc:cu fit anial Pm fozmi fua5. aUrcr pot
oici qj ifta fit in pmo mo per femodop qtmoc quoeoo
nit anfto.pmo poftcrio.<retni oide 9>ifta no eft pfit
in pmo:qj 3nuln6ponif in Diffonc ronalie^ncccftotffi
nitlociu6.(rt)dm q, ad pmu modu g fcoce pdicatoe»
centialca rcducunt: rtueflnt in rcrto.-fiuc in obliquo- ii
ncquocucgvdquocui» m^cflcntLjlitjne pdi"""b£it
fc ad fubm.vt vult l.inconicri.pmo poftcrio.a fic ctiS
II ta cft in pmo mo p rc. vri n ofn tia cet magie in ccnooe
ncre:pofl^irt gcnue poni in oifTonc ciu5:rcd ofnria mame
eitccrtacu figt b idc qd^oiTub ronc fo:mc rpa-lieque
nwgw cft ccrta cb fojma gcncraUa . C^cd tu fo:tc oi»
ccrw quo b5 fc ofnria ad fpcmcu vtriicp fignificrt ide.
Otnn Qj omt ^m r6ncm:qj ofnria figriat ilUid aggreBa/
tti5 fub ratioc fo:mc fimplicie: f5 fpee figt boc fubr^
^imcgcncniUe 1 rpalie:-: ita fub niri6eopofita:ti)pter
^'^ffi , "^^'^'^'f^of^Pofifu f^mronesct
fimpbo^mr6nmt.(racj:bocrtii |^.-g, odo.bomoS
anu ronale. ij» no cft nii^atio: q: I5 ifta flgnificoit id«
flnia raroalc: tri aniol figt B fub rat6c fomtc magie ae/
ncraUsqu3:tri foimagoirtTileona incUidit.ggcn^no
pdicat pcr fc oc Dmtia. vc^ cft.fi iftafojma gnaUe cflct
qttra,ratioalc:a quaaca V6 gcncrie:n6 ninc pdicarcf o '
ic oc om na-jicut fen tirc c ft cr tra roncm rocinarL-a ab«
occtpiunt ronce gcncris z Dfntic fm aUa' ojMonc. iSm
fm coe non b5 pduari oe of ntia fi ica cflct bocoictn
2i2SS J*ife^^'l»f'onalccflcvcra:aime arieicft inu
ponibile.<rad alia Difriatltatcvel gcnue ponit in p:e/
quitu pdicaf in obUquo oc fpcrmncpomfp^o fo:ma ge
no^U.-rficttonit wpnto.ani oicie QjriicnopdicaiT/
nir in rcrto x in quido^m qj vcnis cft: fj pdicaf in obli
2!!fSl'^'? rraUe vtbomocftcjcaniali: t fic no oict
wr.bocftaiaLcnap6tponiinpdicamcntorup:a boicf
^aggrcgatotnquaniscftrupir-ific^icafinrccto.vt
Do clt anul:^ boc no cft iconuCTiice.Q» aial fit ftipcri^ad
boie5f moiucri^a figta 1 oiucrilmodcq: aialpot. vno»
KSSS!*'!ir.'^'^i'>'*5VfparercaIie.aiio?po/
tcquo brit re ifta ouo figta adtuice. Jb65 Q^vnu fitt vni/
.n finifil"''^?"^-''^ Diflt C6mctatoj.4.buiu6.-Q,oj» Cfim.»
niftnc5^tfiniefu«vnnanaU)gicc.IDodoiftacffairi«
SSfSKS ^ tmpcrfccfiue ojdinaf in 1I
Urfqdeftmclitwtperfcrtme. atamequiaiftaambo
ngnmr fub vna nttioncc6mani.f.fojma anialie • ata(
Pjoa^raato.crgo non eft fignificatio pcrfccfa analo/
^"^'5'' P^^w in Diflfininonc fupcriue
Ru infcriojie:!}, cflcr nugario. iftud foUinw cft pjiue: qi
^^^^^''"'^'^•"""«^"''^'^'''''Jlfisnifitarcntldci
Uib VTta ranoncfcd boc no cft.vt vifimt cft . Bt nccturi
^^?}^^^ " •' ^J"' Ponunt oiucriltare rattonus ab otv
^rCTtibue^quiaDiainta^idonfignificrtgcnue-JDiX
ratna. tamc riib oiucrffo rori6ibue acceptie a oiuerffe
JCX boC CaPB^V.Dcboc viru5 cftpue.
,^t! X «i'' «'^'^<^oifTi«'q6iftimouct pruipone
confirmitnoftrapofition£,(L6c«ia ps» foKSS
tomnon valent m rotiimdo iflae oHfiailtattB.i£i>it
ma folu tto quando oicun t od ^mam rationcm. 3^lla que
impoztant vnamc(Tcnria$.tc.C>iatnt 9» non fufficit vna
. cflientia:rcd ctiam rcgntur q> ratio p:cd iciti incUidarur
ih fti5o.fcd B non cilB.iMm qf boc non valct.qt ro gni»
noneflcirtraronc; Dficrcu non accipiantur a oiucrriB op
parennbue. vt probatum cH paus. vn copicndo gcnus 1
oriam p20 aggrcgjto.-tunc ratto^cncrie indudif in oria:
ficnciquidttadaqita occipii ro.ljratiogcncrisiitvni/
tterfalioi ratio ofie.&s (1 capitur gcnud pio fozma ge^
'nerali.t firr ofia pzo fo2ma fpcciali:nincbcnccdccdoQ>
raiio vniue fitqctra ratidem altcrius.': (ic gcnus nopte
dicaturp fc oc oiifcretia.cr)3itr qn Aoluunc fcciidi oif/
ficultatccu; argtiitur. ilUidqdptedicatur Deaiu)uoper
occid ca.ic, 3(pn otcunt vcf^ dl: fi illud g occidcne c(l
cttra gcntts iliiu6:ficut DicuL-muficii cftqct ra gcnueata/
Us^go fi odditnr mufioi) bot odbuc aial prcdicatur oe
bominc miifico pcr acddes: fed fi iUiid a quo vcl oc quo
alifldpzcdicaturpcracctddefitin codegcncrc.nono>mi
Qifiaddir alicuia>ocilloaliud pzcdtccturpcrocdde».
tnodo oicat l; oe ro" pcr acddes pzcdtcctur aial. tamcn
nonpxedicaf Debomineeacddcn8.q: rationaleQtinet
fld idem gcnue cuj aiali.^fia foUitio no valcc.Qz picdi'
catnr oc ratdali per accid^8:t>ato Q) fint in code gcncre:
cuiciniq; addinir adbuc pdicatur oe ilU>p accidcnd:in/
qnantumilUid addif fibi.vcrgi gratia. itiap:cdtcatur6
nrnna g ocddcs.crgo 1 oc copofito p:edicatur p acndce:
tBrdnefomic.q:p3r0oe totoratioe altertue parttsp'
dktttur oc toto p accidcs : vt pjrics oe oomo ronc tcctu
qt totum non efE vna parerfcd oes pincB.(££t tu Dicis.
Q> tpfi non ponun t Q> gcnue t oifiirrcntia fint portes rca/
ke fpccici . £>iccndii g> ad fuppofiriocs co;: oc nccclTita/
tefegturfiippofico q^ratiogcncrietoitTcrctic acdpiam
tnr a oiucrfie apparcttbus. q: iAa oiitcrfa apparcntia ar
guunt oiuerfae na tnrae.fiau naniram magie gnaUrm.-ct
tnagis fpilcm.^: ab boc apparenti fentircnon occipintr
ntio gcncrie comunio: $ Dfie nifi eflct tbi aUqua nani/
ta Diucrfa a natura rarionaU.vnde fenfihna fo:ma rcaU/
ter oiffert a fo:ma rdf.ficnt tda apparentta oifTcmnt rca
litcr. vndc ctiam p:obatu cfl rarioncs accipiun tur a oi
aaHB quidttaribus;non a otucrTts apparcncibits. vnde
po*" vt ip(i ponunr ncccfTario fcquitur gcnus p:cdica/
tnrperaccidesoef^uiquantumincUidit rationale.qx
fic efi ratioalc aUeriue nanirc $ gcnue. vndc bcnc voU>
a>capicndogcnuspu>fo:ma gcncraU:t oifrcrcnttam p
n^nnafpeciaUrQygcnuspacadcnepKdtcamr oe oifK/
itntia.t vtmmq5 t>iuiflm oe fpecie ptcd ica riir p accides
ratione aUerius partis.q: totum ab vna parte otffm ra/
CioneaUcrius.fcd fkambobcnc p:cdicant efTentiaUtcr
tn obUqcio:fcd capiedo gcnus p:o aggrcgato : 1 fimiUter
Dif^rcnttam:tiuic ^us prcdicatur pcr fc oe oifTeretia.
tpcr pfcqitcne vtruq$ per fc t>c fpe in rccto:vt vtftim cft
pno».cr 3d aUam roncm.cum oicitur.oiuifum pcr fe p/
dlcatnr oe oiuidcntibus.otcunt qp vcru; cft:fi oifTcrt ef/
fentiaUfcr pu>p:ic 1 per fcfcd cum oicitur q) gcntis oiui'
ditnr in oifTcrettas.oicunt 9> gcnue p:op:ie non oitiidif
in DifTcrctiae qtte ipflim oiuiditnr.fcd tifi in fpce cuaaia/
ccetotu3gentie timpottantce 6octcrminare q^genue
impottat indeterminatc.t bocnd inucnitur ioifTditia:
di ro gnis fiteptra rationem ofic.^llud non vaUrt fm po
nhoncco;:.q: ipfiponuntg^gcnuo ofia 1 fpce eandc; re
tmpo:tant.g fic fpcs ctucuat tot jj nani gcncrio •: ofic: ct
impo:tatct octcrminatc B q6 gcniis. vtt p:cdicacio p fc
(undaturftipcrnacuram tfo^masrcr.q: ctiamfmvc/
litatc rd gnte accipinir a fo:nia a ma.i fiOr of ic ratio:(t
XII.
nonfitndatnrrtipcrrationcs Tcoccptue»}uos ipfTponuf
occi^ab opparcntibus ouicrfis.(r3d aiii.bomo ^ier fc
cftataLTC.ipfioicunt g>biccflfairaacctifis.q: oicuntg»
aUud conutnc.velqiT aUgd conuenit atm alio in aUquo.
1 oifTcrt in aUquo.fi ninc aUgd attribuimr vnut conenit
fibi fub ronc^qua DiftingtiiFab aUo^Tatn^ibuif altcri fif
falta acciiri0:ficut oicunt oc fo:tc t boic.q: fo:. t bo ^oc/
ntiint in fu^:': oifTcrunt in ronc intcUigcndi.-T fl>feattri
buitur boi fub rone q oifTert a fo:te.crgo fi fpcs attriboi'
n»- fo:ti.cft falfa acciltie.modo fic eft bic. efTc pcr fc attr<
buit nr boi.nd q: r6naUr:fcd ronc ilUus quo bomo oif^
arationaU.crgofiattribuitnrrition3liilUtd:c6mirtitur
faUada accidcnrts.quta tu varias mcdmm.f.bominefn.
ftoicuntcfiarnQJtntrafignaconcUidir vfr.q: fi perfi
ronalccft aial.T aial pcr fecft ronaU:: oincomnc animal
cfTcf ronaUr.q: p fc pfupponitoeof.Cxim q;> ifta fbfo non
valct.q: pcr fc cfTc p^cdicatnmaial oebcrur rarionaUra/
tionc ciufdcm:pcr q6 attribtutur bomini : q: p:cdicatid
ott ribitinir vfriq? rationc fo:mc 1 nantrccii IHn cos inv
pottcnt candcm nam gcnns t ofia t fpcs.qj fidit Dicit c5
mrntatoj.Sb''. 'Jllud q^incft aliait ^m fo:mam ine(\ci
per fc.vii pdicatio p fc non fiindat ftip roncs quc accipiit
tur abapparmtibus.vt ipfl pontint:T ct non cft tnconuc
nicns cocUidcre i tcrtia figura Indcft'* gcnus t>c fpcdct
illa ctiam cfTct per fcflcut bomo cft aial.quc infcrt iftaji
5ois bo cft atal.vti brt concluditur in j* vfr graua matc^,
ric.ccad aUatn :?finnationc 3? .+*T?''JIcadcm ro ftipr-
ficicLTc.ipficonccdcrcnt.q:qiicctiqj vniT ridcfunt ea*
dcm inter fc fitnt cadcm.fcd oicunt qj non cft in p:opofl>
to ficUcct bo pcr fc fit aial.T pcr fc fir rona lctamen neu/
tmm cft idem oino cum boic.q : in rcl lccms vtritifq; bo«
minis cft copofitus.di tamcn itcir8.f.scncris toiffirrcn*
tic fit fimplqr.crao non fcquinir q? gcniis pcr fc p:cdicc/
tur oc ona.3lh>d no valj.q: fi bo pcr fc cft atal.iftj pfcf /
tasnonacctpirurnlfl^fotmam. SttVb6cftr6"*cft p
fe.T fic fi vnam fo:ma impo:tant ^eos : mnc cfTcpcr fc
per idc ocbctur vtriq;. q: moc t fo:mc. & tta codc mo.
t non Dcbctur cie p ronce occcprae ab appcnrib'. & flc
F^;g> foiiuioncB contra ifloe oifficuUatcs flint ora" t va
nc.T ocboccogitct ftdcUs inqiiifito: vcritarl. (TSd atv
cto:itatcm 3;:. j?butus. C>iccndum 9* loQnir bifputoti/
uc t non fm vcrirarcm. vn oia non affirm jr. que ibi po/
nit.fSirr tf'topi.U>^mr ^pu>babiUtatcm: T no q> nccef
fartu; fit.9> aial no p:cdicetur oc rdnali of ia pcr fc. vnde
capicndogcntis p:o fo:*gcncraU.TOfiamp:o fo:'fpaU
fic gcnus pcr fc non pnrdicat oc ofia. t ftc ttclUrint a;r.fj
bn p:cdicar oc of ia acdpicndo p:o aggrcgato ct fb:ma
gnaU tfpecifica.fkut vtfnm eftptiue: tboc nolnif ncga/
re 3:^. (jrad rattone$ a;t.<5. topiconim.fi animal pcr fe
pudicarctur DC oifTcrcntia.-tunc vnu; animal efiet mol/
uaCia.£)dm.cpQbanc rarionan ficfTctv«ra.p»barcf
q> gcnos rcmotii non p«rdicarcnir p fctJC fpc fipdUfTima:
vt aiani no prcdicaf p fc ocboic.q: atr vnii aiantm cfTct
ptl)aiata.q:atatiipdicaf pfcoelx>icTQfeocaiali.Taial
pdicat p fe oc boicqf cnt bo aiaru q^ pdicar 6 ipfo:T q6
pcUcaf oc aiaU.qf ct bo erit pUita aiata.Cr& tu fbne ot
cce.qjndDiucrfificamraiatii nifi^roncup pdicat ptif
rics.C>659> fin-cl j>po'!q: aiat nopdica^ nifi f ; roni.
t flic pdicaf pl1ics:qd no ro. UrpofT; oici q; bii fcqref :
fi aial^ fb:* gnali p:cd tcarct iir pcr fc oc ofia.q: fic B cct
mu[uaialia.q: f malii fo:mam B cfTcf ai'jl.inquantum
aialp:cdicanir oeipfo.tfmaliaminqttifum ronaUr p/
d icar oc boict boc bcnc conccdo ^iia; fic ^icado gen*
pcrfcoeDifTcrentia.fedacdpicdo ^ue pso aggrcgaro
non fcquiitm 9> fi pvdicctur Dc of la per fc (p Dnc tnuU
ta <IaUa.q2 altil i rSnsAe idi imponit.U (Hal ngnificct B
fub rarioc fo:mc gencralte : i oiffcrcnria fub ronc fojmc
rpilie^ficoeboc. 05 XIII.
Zxd'). ([;£iuoniamaurcmbcccauramt)lcant.
V^^rttnv circabancptc.vti: vnuicne
^VI ItUI fcp.itjfintpn'ifulkrcni.vt
platovoluit.2rgiiit pcp fici^tpQ^nntfccata
qtvnutcnevclfuntfcpatariQ fcqnnetM:vt
non.beci:^ i; fnffidcnte otuidone: fcd non pdt
oid Q) non fint fcgata a fcnfi»>". q: fi cfTcnt in fcnfii^^^^tuc
fion cfTcnt vria:i p prts millu cfTct vfc.fcd boc cft falfurn.
falfitae :?nti9 apB5.q: timc tollcrctnr oiffd i ocmonlh-a!
f)ue tm cfl vrium^pitmopoflcprta i^. qi fi vnuj t cne
clTcnt in fingitlaribue^tuncnon eent vrto. t p :?rie nulUij
eet vrcqt vnu i cne ma^mc viir cfTc vria.CJtearguif
2'.8> vnum 1 cne fcpatae figniftcet fubae tct^a fint pn*.
Ulud qd pzcdicat fuBam rd:dt fm^i futVa rci. i bcc c
qi gcgd pdicat fubam alicuiue cfl pn'" i fuba ciue. fic ps
Cc aiali rcfpcau bofe.fcd cne i vnu pdicat fubaj i cen*"
cuiuflibct rci.q: lapie cft cne 1 vnii cfTcntiarr.(C3tc tlld
efl fuba rcp 1 pa™ g q6 rce cognofcutum bcc ei\ tiunifc/
ig^j.n X ^'^^ •'^"■c c p cam 1 pn* fu&alia.p poftci p pbjrfi.fcd rce
*^'»^ C09nofcuturpvnum:icne.q: nibilcogfciFnifipcogno'
cnei vnu.q:r6cntie pocaimt mtcllcctuf.
^t\t\t\(itnm <irgutr.ficnetvniicentpn*cnttus
*^rr*^'""''» ifuDc^rijcnullagnoclTcfvcl opov
terct vnu cc ouo^i: fi cne cft abftractu:i crt oc fuba rcr:
tiic non crit nifi vnii cne.vt vultparmcnidce. qtqcquid
erit pjctcr vnu crit non cne:i fic oia criit vnit. i p :?rie nd
ertt gno.qj gnatum eft aliud a gencrantc:quarc opj vnii
dTe ouorfi alttid gnatunfcd boc cft fnUum. q: gno cfl i e't
wii non cfl ouo.C^t^ fi vnii i ene pcr feqafhuit:i fimt
repata:ita9>fint fu5ci|^'rcrum:mnc^Digmtatc$ ie
nonte nibil crit.^a |:^.q: illud non cltq6additu altcri:
non atigct:nccablatummmuit.q2fm5cnonenibilfitni
ni mag^.fed vnii icne mdititftbilc pcr feejciflcne addt/
tumaltcri necougcnncc ablatu mtnuit.
^^Attl ^^^^^'^^'^^^'i^^f^^tano txiftunt
MCf 1 1 fubc 1 pn' rer:vt pofuit plato.q: nibil fcpatij
ob alio ef^ eiufde fpci:i o ccn t la ciue. Jftaefl monif^a.
red piato pofuit cne 1 vntim fcpata a fcnfib" f m cfTc: 1
rdncm.crgo non crt oc cfTcntu fcnfibilitim ncc aufdcm
fpci.maio: ps.q: fcpaturti a ma cfb ingnabilc i tcotruptt
biM > gnabiUb'*ico:nipttbilib'' oiffcriit gricipUif^
— , fpe.vt i^io.b^mino: pix{t plato pofuit cne t vnii fcpota
fmcffc ob mfcrioribtie i carcrc ina. g ic.dte fi ene ct
vnii cfTcnt fcpata:i eiTcnt ^n* rec;tunc ab vno indtuifibi
U poiTcnt ficri ouo ^a Diucrfa:boc cfliporc.mo fi vnum
teneeentfepataipn' rcr:tunccentindiuiribilia ipn'
magnituduiie i nuLq otflfcnmt gcncrc. g ic. i fic argutc
comentato: co:rigido z*" ronequc fuit in opp*'.£t poif-'
kt adduct ro ^ma quefiitt in oppo" q> non fint fcporara.
1RoCi3tlHlltt1 ^bicfimtouootibia.q^vnoccns
■'iwi.aiiuillil ^".aquooiabritcntitatcj ivnito/
tem.^ ynii i cne funt fcpata i ^n' rcrii.arie pj.z" b'. t ibi
Oicit cometatotg» vnii cflp:imii cfTc:a quo oia bobft ee.
1 vnii cft p^vc^p^aquooto brit veritatcm.-fictit ocu8:pria
f^-q: DCI19 cft fepotus i pn" oium rer. (T^tc; altc fubc
obftractc funt. vt intcinitic.i funt po^ rcjr.a jliq6 cft ob/
ftractum q6 cfl pn" cntiuj. (|[7Cv6m g» vnu i cne fcpata
nd fim t. vt pro pofuit q fin t ciufde fpci cii i fcno^ib'' i fin t
^*centiaUo.q:flboceetvclc6it ^'intnnfccovcl ejc/
tnnfcca.p fofficien t< CMuifionrfcd ncutro md por Dici qp
o6 pdt efTc pn^epnnfcca rcmota.vt oetw vtl intclUgcn/
€i6 xrff.i.xmr;
h'e.q: illa non funt ciufde ffei ca infcrio^ib^-qd ttlvoUtit
pUto^efTcntcturdcfpci.0irrnon funr pn*p:opinqua:
Vtcfficiee jjpinqtiii ncc inmnfcca f ; ciTc: vt tpfcmct vtt:
qtpofuttca abftracta ab cie. dTCtptx^cpatjfoUitioad
f^Dubiiiiz^.qtbri voloq» vniiflf cnepiimii.q^nt
oium cfficicne vcl fini9 rcmotU9:vt oaie: i boc tri no cfl
ciufde fpei cii infcrioiib^nf c i vti pdicati6c.q6 fti voUiit
plato.CSitVad z" P5.qi ftibc obfh-actc fiint ficut itclli.
gitic.tri nofuntoee vnii induiifibtlc.q: rcduomt ad
vnti fic ad ocu.Ctii no funt ciiifdc fpci cii (fcrto:ib^
ga^ rr^tira 3dpmacn9ivnu5vclfiinfrcpara:vel
I vilv-"»non,ic.C>6mq5cn9ivnijqriintaufd^
fpcicti infcrio^ib^^no funt fcpata^fs :?iiictj cis: q: o6o la/
pie cft cn9:cne fignificat fu5am quc c(\ oc cfTc lapidie: x
^n* fo:malc rcmoruj.i fic oc alue. (CSd fnobarionem
Qj mnc non cfTct vrcvf platopofiiif .£>6m q» non clt vfc
Vtplato pofuif.fcd tri bricftvrc.qipmc^ ;^iunctticfifciv
libiUbU9:fcdfmr6ncmrcpani.ocquoDtcitc6rTtcnt3toi C5u^
iz.b^qj vria apiid acfunt a finguhribue p tntcirmqoi
occipit fiRtudtnc in ct9:i fac intcnt lonc vna. (L^d aUi
o6m (p iilud q6 pzcdicat fuBaj rei i cfTcntiaj: i boc nd<
fcpatii 0 re.vt plato voUiit.tri bri volo q» cne i vnii q6 ^
dtcatcfTcnfiam rci fit in rcbu9:i Dcccn' rcr .(L ad aUi.
^lUtd E q6 rce cognofcitur.aiig cicunf q> rion t;.q: bcne
quefuntpn^cfTcndifnnf pn'ccvpnofccndi.rcd no ?«icrrtf.
etfloUadcf^ ^"cognorcedi^ilUid non op; q> fit pjincl/
ptum cfTcndLvcl pofTct oici g» iUiid q6 cfl pn"" cognofcc/
diapiioii.Bcftpn^cfTcndi. ©j ficft pn^cognofccndia
poftcrioii: non opoifct qi fitpiincipiiimccndi. IDdbe*
nc voU) qi cne 1 vnii fint pn" cognofccdi ^:j:inquirtuii
fimt^iiictarcb^ific^f funt pn^cendufjiqturiifunt fe*
pata ^n'. vt plato pofuinfic funt pn^ncc co§fcddi: nec efi
fendifed bri volo gi octie flt pn" ejrtrmfccu oium reru j.
etvehitefficicne^finie. Od XIIII.
(H^mm babiiat)ubitat(o tc. Zx,i7*
I^rfifiif circobocvtrunutimognitu
Ig^lCI UUI dincBfintpn-ifiilKrcE.ee
arguif p gi fic.q: ficoj'no fiit fubc;n6 CIT5 au4
iiibj:fcd bocefl falfuj.vt p^.pria piobar . q: vt
coi' fiit fubo vel oUq quc fut crtr a co:'.i bcc i
manifcfia p Diiiifionc fufficietcm.fcd tlla quc funtejrtra
co:' non fun t fube renun.q: ifla funt occidcn tio: vt calidi
tae 1 frigidif ae.CT^te illa funt fuBccntium quccompo/
nimmr q: majrimc fubf^antije^i bcc cft manifcfia.fj coi"
compontm t qc clcmcntie qiic fim t ma^imc fiibc f m oea
1 in clcmcntie caU):c9 1 fng^.bumidif a6.ic Jio funt fub/
fbnric^coUHiepaticneB.jCunc argtut vlfcnue6Unea
fnpcrfidc 1 puncto.0i iUud q6 minue vr cfTc fuba cful3a
1 ilUid qd mogi6:bcc efl mapma : fed miniie vidctur oe
cotpou: g> fit fuba qp linca puncnim 1 ftipcrficice.q: fup/
fidee poninir in DifTinif ionc co:porie:i irnca ponitur in
Ot(fininoncfupcrftaci:ipunctumin otffinirionc linee.
t vnitae in oifftnittonc pimctt. XDodo itUid quod ponif
in oifTin itionc altcritie:magie cfl fuba.t piitiej»'" " efl g»
cotpue cfl fubfianria.crgo 1 tfb.cr3tcm arguitur oe n«
mcro.q6 compon tnir eir fnbOaria cf> fubflanria^i bcc efl
manifcffa.qi fl p:inciptum cflfubrtantia 1 pn"" faltein/
tcgraUrpiincipiu5: fs numcniecomponinirci: vno qdj
fubfiatia.qt ene t vnum funt fuba.V biitue. (F 3tcm tl/
lud q6 ptcccdit omneocddcne cfi fubfiantia.i bcc c ma
nifc(ta.7.butuB.q:fub(hintiop:io:cft occidcntc naturv
tempo:c 1 oifTinitionc:fcd tfic mognitudtnco p:cccduni
omnc accidcne.in oc fubfiantia oibie. qi Dimcnfioce im
tcrmtnatc p»codtm t fo:matn.t pcr con fcquee acctdctia
I
T<t'6t* omitiiaibBtafbimefltciaocfinum.vtDfppbf.CrTt^
iIUidq6bsj>pd$oed$ (ubOlric e(lfu53.qtpzopiia oc6
Cd42. orgult fbviii.|; c6mmtato:c.8b^rcd tnagnitudincs ba^
bcntpiopuiopdnerubildntic.qt fubfhuitocnitibtie: vt
fapnfictcs rubftaccoloiibafl.
'Bn ciDDortCiim «^^^i^ inpdiMmctiB.-isn)'.
^ii vippviiiuiii t.ivqiiftafuntqaamitfltce.T
poflct argoi rdncpiinctii . li^.flipcrftcice.-zc.nd fant fu6c
g ncccotpue.aiTfl (^.qz i(b funt tcrmini coi'".q2 punctu)
mtcrminuslt'.-iltnca fupcrfidci.tfapcrftcicecoipous.
mo tcrmi non funt fabc fcnHbiliii. q: ifla bi^t fc vt accrt*.
^ft^ftl ^(i^l^pi^^^^^nui^l^n^^zriipcrficicscozpiis:
MPVill copicndoptotrinaoim^doncnonfuntftiba.
iUa qnc funt in ptcdicamcnto qiunritatie non funt
tebc rcr cnm cflcnttc pn"^ ftnt impcrmincpiitno poft.
fcdpuct^numcrud fucficics linca.-zc. funt in pn^^quau'
Cci8. titoti9.vt pi cx jp:cdicamcnti0.i.5.b^ (£jtcm fi magni*
tndincs cflbit fubc rcnim:vc(Bci&it magnimdincs qc'
trinfcce vcl intrinfcccrfikut linca ttrmfcca. t (Imilitcrfti
pcrficics piictum i coipusrt bcc p fttffkictcm oiuillo'
nc:fcd nattro mo pot c(Tc. no cjacrioi magnitudo.qi cj:/
tcrioj fapcrf icics pdt vartari vci \C.ic. rcmanctc rc ca/
r> •>.' dcm ^numc|;t^fpAn.vt|:9adfcnfum:nccctiip6c
eflc fnpcrf tcics t linca intrinfcca.t^.qz illa non fun t ntiT I
poteth:vt pcr oiuifTonc fupcrficici t cotpoMs: fuba oat^
cuiufltl>ct rci ct^ in octu:': non in potcnt(a.(n?itcm illod
.-: qd pot cfTc q6 ptiue non fut non pot clTc ftncgnatlone
icoiruptionrboc non cft fubj.q2 fuba nd b$ edc poft no
effc Hnc gn itionc.t non bs non ce poft effc (Tnc coiruntio
nc:fcd ifla lunt b<<.qt linca fupcrficics.ic. biit ce po(t no
eflc fine gnationc.q: oeq6 gnatur er aliquo gcncratitrt
9 coznimpimr in alind comlpimrRcut in mam. fcd nd
eft oarc matcrtim ci: qua f lia gcncrcnmrt in qui conu
panturpioptcr co^ fimpiicitatc. (Tllotandii pf tba'
gouci opinabimr magnitudincs eftc fubas. i bec i>pter
propinquitatem qtii btlt ad (li5a;.qt mS non rectpit for
masTalia acct^tfanifimcdiantcquantitatcnccb$Diui'
Hone in partco imcdiatc. nifi pcr ^titatcs- rrt licct fub/
llitia malis pcr fc oitiidatur .non trt cft imc'°" fubicctu^
oiuifionis:fcdbece(tqtuntirae.vndeetii quanritasvf
cfR: fubicctii. 0imilitcr cotpiis cfl in picdicam^o fu6e.
t ^)fi ncfciucnin t oiftm gucrc itcr coipua: qd cft tr ina oi /
mcnfio;Tcft(nptcdicamcntoquantttatie.Tco:pii0q6 i
in pzcdicamcto fubex^ efl fubm trine D^tienfTonis. & ii
mUxcr oijcernnt nomeroe effc (ta6am.q2 mtmcrue cdpo
ttitur CT vno.q6cft fuba entiam cil conucrtamr cti cnte.
imdc ilh ncfciucrunt oifiinfluere (ntcr mum q6 conner
ticor cii cnte.a6 efi ptindpiu rttulritudinis : ouod drcuit
omne gcnue: Hatt t ene:t (nter vnum q6 cft tndiaifibile
te(lmenfura:tboce(lpuncipins numcri:T rcduciturad
Oe^p:cdicamenram:vt od genue quantitatis.
9iAr/>n^a P2incipalee.(r2dp:imi.fico:puen5
XlU ruilc» cff^t fub(Wtia.T<f.ncgar.q: oato q> nul
lum coipus c(fct:adbuc po(Tcnt cfTc (ubdirie imalee.vn/
de i(ki non pomcriit intctlccmm clcuarc fupcr cotpota.t
putaucnintnullamfulximcfTc nifico:pus.q6taiiienn6
cftTcrii.Similitcrctiamncfciucruntoifhnguere inter
fcbam quc cf^ cotptts.t intcr cotpus qnc eft trina oimen
fio.T p boc occcpri fiierunt.£t quido ipfi arguiit 9 fiib'
ftontta vcl cfi co^ws vcl aliquod cictrinfccum. £>6m
noneflaliquodcjctrinfcainwtcaliditae velfrigiditae:
necefi cotpue p:o trina oimenfione (ubaHicct flt fnfepa'
rabiliea (bbfiantia co:po:ca.tamennoaefT(bbfiant(4!
fcd illud efl fubftantia quod eft fubiccram illi cotfMtei^
vclinde".ficutm3 pttmavcltcrminateoimcnfSont:!!'
XV. *«
cttt fotma tn materia.(I7£t c% boc vltcritw w fobttio i*
argumcnri.q:co:pii0pu>trinaoimcnnoncnon compo'
nimr cr quattuo: clcmcnti8:fcd cotpiio mijCTum canm$:
et in cttie cft fu5a p:ctcr oimcnfionrs.(f'£r bocvlte
rius p; fotb terti) argnmcri oe linea t fupfictc.q: tlla non
ponun r in oifTonc co:pi8 inqtiantii cft fu6a:fcd bn ponu
m r in oifTonc co:pis p:o trina oimcfioc.dJSd aUa$.ill6
q6 coponimr c% fu6a.xc'.2^i oicis.qi numcrue compo'
ntmr c% vno q6 cft fu6a.ncgamr. imo nttmcrus coponif
ef vnoq6 cft indiuifibilc. t rcdudrar ad gcnus quanri'
tatis.T boc eft aaii8.(USd alii.3lUid q6 p:cccdit omiie
acddcns.TC. conccdirar. fi pvccdit omnc acddcns tam
tcrmtn jmm $ intcrminaram.Zu oins.q» oimcnfionee
p:cccduntocaccidcnfl. C>6m3»liccf picccdant acd\ria
termuiata t co:niptibilia.tfl ipfa funt 6 numcro acctltiii
T non ptcccdunt (c.az aliq futVa cft qtie picccdit cae:fatte
nararaliter.vtcopontii er ms t foinu p:cccdit oimefiO/
ncs tcrmtnotas: fcd ma ptima pzcccdit oimenfToncs in/
cerminatae.(L'ad aliam.q6 b} p:op:ii oponcm Tcxon/
cedtmr.Zu oicis^oimenfioncsbiit p:op:ia$ot;oncm
fiibc.ncgauir. (rSdpiobaiienc. q: fut>ftjnt acciittl>ue.
(p t$ oim^dee fubftft aliqb^^acciYtib^^mc^.non tit
in* fubftif ."q: bec l fu5a.quc et (iibftat ipfis.vndc oime
Honce non per fe ejoftunt in fubftan tta.£t lic ratio no cd
cludit. Qucftio. XV.
(ri^0 fltKcm affific t^.
Bccn:u.
noordhi
ucTidii lU
tldi tttU
Wcntinocra.ninc ati
^i»rifiil* oi^obicptcj.vtram^^fint *"*
\^LI liUI actuvclpo'.£targuimrpQ>
fint acra.q: fl pn* cfTcnt in po*:fi'ic nullii cnriii
JefTct.q: illad 06 cft in po* citolind ab illo. q6
!?cftiactu.£titiudq6^porcvj:trpo'nodi'i cft
t fi ^ln"non funtmcc cfTirct^.fcd boc cft fjlfum.vtp? oc fe.
CT^te pn" oebcnt rcponi fub of ia cnris p:io:is cum (Tnt
pjiorj pncipiaris:fcd actus p:tor cft po^.p.l^ui^d^^tCTn
^•pfccrio^a fitnt pndptaris.fcd actuficftpcrfieaiotpo**
g pn" ocbcnt c(Tc in actii:': non in ^*.
^PP^^^^'^'^ fldKS5i8ci8.q:po"p:io:eactti.
q:abipfa no ^icrrit fubfiftedi :?ttaadacra;:q: fiatii]d<
{ acm.f iic c pofc.T no cp.vrfi ali6 c tiic cpoTc.T no cp.kd
boccft falfum.q: ^ctpi^p ntbil cftp:ius.
nncK^m °iu((lcdii.q7firdqratoc{indpQe
4Ullcin frirecierei.tiicaiiiKliKtionf rri^*
(ut t po".f$ poft pducrione iri vnfi e ( po'.vt ma. aliud In
octii vt foi". (1705 fi qo qrat 6 pn cipg 9 qrtri^^^tiic cfTP*
t finie rcmot^^T ct cfTt'cicfl,ppiqut'i rci.pduccdc fut t acra.
(CSs fi ar 6 fiiT^p» q c t' p|o*:falrc q ad mof ii.fCP^o ^*^/
nie j.itla pn* fut ? po*ad rca gb" rrs nd 1>$ e^ ilacm.q: qiT
f£>r*ianu ima:tiicc6po"b5ceactii.q:fo:*TfiKmatti flt
(uCT non funt .fj art gnoncm rcsnon b5 cfTc in acm a fbt*
tn mi:q: fo:* adt>tK no ^5 adbtic c in po* mac. vt cduca/
wr.griim5n5ftacfbbei itlf fojmc: qtadbuc cft in po*
ad ofs fo:mas.(r"ft 6 z*conclufiont'o. gt primo quo ad
mS^.^ltad cft in po* qtio ad cfTcntiam riii:q6 in foa
rfTcntia nultii acrii inctuditxu$ nibil b^t c(Te in acm ni'
tl D fotmi:(ted matcna cft txi. pcr comcnratotc tn 6 fti r>3 Ca.p.
otbie.t p:imo pbiriTc. vfl bcnc voio.QT ma porridpct dTc Ix.70.
acmatc a forma in acm.tamc oc fc nuHii babct cc i ocra.
q: ftane fub vna fozma cft in pofcntia ad alia.;.probotio
oe fotma.q: illud cft in aati a quo rcs b$ toti actualit ar^
t quiditate5.bcceft manifcfta:fcd fomia cft b<«. q: ree ge
nerata bal>et totom actuatitatem t qoiditatcm a fomia.
Vt vult comcntato: T^b^.^T f^^atio tcrtic ^nie.-^^imo 6 Co.})».^
effidcntctfincremofo:illap:incipia funtacniraquitHie
OmoteaititbabfiUefTc in acru:qucfunt:fiicrunt:Tcriit:
ttbrt
ffhltft vau-netiiobat9>nonb$:fedfni» tcfficto remo
CU8 funt ba.qt a pzimo dftdentc 'z ftne oes ree ocpedent
IC^C. 38« in dTert edrcnuri. vt vult .1 com^ratoz.tz^b'*. minot
ct pjtct.qi j pnf in po* rce aou non pnt cfTc ncc ^ruari.
jCiinc p:obo oc cffictcn tc puptquo.ilUid qd mouct <xdp'
ducnonc rcj;boc cft in acni.qi fpce c^cifHmabit moucne
%XJL7, j^pbj-.fcd cfficicns ppinquu mouct ad pioducttonc; rci
aau:(Icut ^ans ad .pducnoncgcniti.-vt gnandi.(J];'K6
4' pniB.qt tllud pn" cft in po*.ad qd rcs mouct.q2 fi eflct
in actu:tiuic ccflarcnt moiud.fcd ftnte q ad motu$:'z fieri
cfl ad qui rc8 mouctKtcut intcUigcrc g cll finie boiej^pi
qu'' aii^ltr pf cctii e t po\q: bo mouct . qt 1 agir i^.
rcsnca a<ip«^®'^''«roRfoUira.qi^«
MA\* I viiviy»intrinfccafuntinpo'aiign3tionc5.-vf
Vifum cfl pituo. ^x, tii pn' cjrtrinfcca funt actu ; (kut (^nie
remotue:'! ctTicicepzopinquii z rcmorti funracru.qtoct'
nmpTr pztoz cft po'.i in pn?rcmoro fi" 1 cfTicicnti nulUt i
po' picccdcne acmm.qt i pcrperaie clTc non Dtlfcrt a pof
%X.yz, fcvtDf ??pbf.(jjad alii.^*oebcrcntreponi.ic.?ccdt'
tur.Xu Dici6.g> actue.tc.C>6m qp in code indiuidiio po*
pzio: cfTacmrt B efl:xc(lum q ad pn* intrinfeca.-f$ acrue
nmplrpccdir po*".vt of.p.b^.g ro no ^cUtd it.qz cjrtrinfe
ca pn* llmprr funr in acrtt. Ucct fin is p:optnqtitt9 fit
in po*.vt vifU) clt.<r2d alii.pn* pfeatoza funr.ic. occt
dif Dc pncipi)eqctrinfcci0.£t ilUifUnr in acrn.l$ fuiie.p/
ptnqtiue fir in po*. fic ocatto q non e Qfcctioi ftaba ciUB.f$
pn' intrinfcca.vt mSnon cft pcrfccriot copofiio ei: ma 1
fozfiM.-fic vuUconiftatoz z°pbr.^.7.b^0ili'fo:ma anrc
X^7> gnatione eft bi po*.t ik nd eit pfccxioii cdpoflro ci: ina ct
.ac.t^'Q>iftar6c6
cUidir Dc pncipqe uitrinfecteM in eodej nuo.f; no opj 9>
^cipije epnifecie: faltem re"'^» eie fit po*. qz in eie
po*n6pccditactii:vtvlfumcpztu6. 06 X.
vtrnm vnfuerfalia.Tc.
^ rri tll r ^^^^^^^ ctcm.vtrii pn* ftnt
vtvl liui vrta;autfinguna.i^argititur
jp fint vria.q: fi ^n* non cflcn t vfia^runc fca'
Irur fcia 1 ;>fimilia no cfTcnr.fcd boc cft flhi:
Ivt 1:5 Dc fc.3tia iq.q: finguna funr cor"*.modo
nibtlcognofcic fub rone vti 1 cotriiptibiU: 1 fic op; ce ^n
C6.z.b'' ctpia ctcma. gbue ignoratie ignoianf alia. Ct otctt co"'.
ccm). Q) bcc fuit ro mo" pUitone ad poncdum f dcae. (U 3rem
fi ^'cenr finguUiria;runc inrcllccrue cet fingiiUirius: 0
efi ? ar.p po(re.Dtcete.9) intclte ci> vFium fcnfue fingii/
%.c.6o. Uirtti.t boc et vnU z" dc a ta.boc etpi^tif.p pbf . vbt ot/
£.c6.p. cit efTe oe"" oc omnibue pncipi)e vtib'' nae. qd non ect
fi pttnctpta cfTcnt finguUiria.
4^t\t\t\{trtmt argutf.pn-fuBeDscefuBa.qtejrnS
S7|^|A^lllUIII fuBanonfttfulxi.fcdvrianon funt
X.com. fitDe.vti^batas.yb^Cibicendumefiadqoncs.gica
44. t p piendo vre.vt plato pofuit.97 rqt non (Unt vna.'(^
infro. qtfl^*rcrijfimrvtlia.tunc pnTubcnoncflcntfube.qd
efi inc6ueniene.9> j^* Uxbe no fint fubc. piia pzobatur c
fiirm in z* figura fm cometatozcm fic. Tlttllam vre i^"
6"* fignificar 5 aUquid 1 flnguUirr.fcd fu5a fignificat
boc aUgd fingulare:t B vep e(l oc pztmie fubflan^e:vt
brinpdtcamette^vclfaUcicjcifliir fubftitije qfigntficit
boc aUgd.qt a^i.pontt fuDae non efic fcpatae ^ effe a ^
mte fubflantge.ficutplato pontt.fed ponit eae piunctae
pzimte fubflinje.fi g piincijna rc^ funr vUa.runc no (itt
fube.i fl fiibarn; non cmnt pn* aUqua vniucrfaUo: runc
Co.z.b^ pn' fu&e non criic fttba.maioz ps.qi comctacoz oicir 9> il
textq. liidq6dlc6cnonc(lfingutc:fcd^e):^rtfMimc6i»
ofbtie (Ingnlarih*biTtibiis fUa$ (bztni. tplatdpon{ttIt6
ee fepatii a fingularib'' fm cflct tii eiufdeelTefpei cii fen
fibtUb'.<l6 app5 fairu5.vt 4)batii efl i pcedenttb^ (TTIo
tandu Qf aUge oiceret g;> tllud vrcptbnicnm fignificat
aligd t fingurc.bocrcmouct 3^ .i Ifa.qz fl iUi^ vrcq* po/
nir pro ngnificar 3 aUquid.nmc fozxrit mutra aialij:fcd
■fxx cft imporc.j>bario prtc.q: bo 1 aial fignificirboc ali
quid t pzcdicanf oc foz.ergo foz.ertt }*aialia.qz foz ji foz.
^ e B aligd . t cfl et bo g et efl boc aUgd. t et knjialalcfi
etc{t5 altgd.t flc vnii tditiidnii crit 3|* aralio.^ afal cria
pdicat ocbot'ctfoz.tficoiarunraialia.tqiMibcT fignifii/
car t3 aUgd. g vnii aialcrir ^'aialia. (FXn o6j cU^mgi
ap.ca^Hr vrc.ninc pn* rcr ftinr finguria.vrciciftut in fin/
gulanbue.£tboc^tiof.qzfi accipiunf pn^inmnfcca i(/
la funr ma t foz'.t ilUt funr fingutia. ptxirio. illa pn ' qtie
futnjcitinf montuvclacgntnf pmorii:funtfingtilaria:vC
falte? fubijciHnf ftngularib^ t bocoico pp fozmne vrce.
yt gnie t fpci:q brir cc in fingUb'.t it gnannir.vrni atitc
p t c fc vCe gncturtK boc vifum e pziue.fcd pn* mrrinfe/
cafuntfnt^motu0.vclacgninf pmoni. ^tc. maiozcil
mantfcfhi.qz motue no cfl nifl finguUiriii vcl aliquozuj:
q brir ce in finguUirib'.qz ajr.Dicir in pbc' tHtiue. 9» oct*
t opationce fun r circa fingiibria.mino: p; Dc fccic p plM.
t.5.fcd fi i^funr ctrrinfcca:t fiin t rcmora:nlc manifcftu
eftq>funtfingnrix-fic Dcue t trclligetie tccUi.qz ilU^qd
C fccpf>ir ci:aiam.bocef^ fingtirc.vt pj.iz.b^f5 ifb funt
b«.\nparcbir.iz*'.buiue. iSiaurcmaccipinir finie tclft'
cicng p:opinquii:nmcfunr fingtiUirian?ctfalrcm jTiir cfTe
in finguUinbuB.t boc p5 Dc cfficicnrcqz efficicne pzopin
quii t cf^-cru9 funrciufdc fpei:flair 7* iMiiue.vcl falre
citifdcm gaicrte .pping.t t>oc babcr vcritatc in fubflan/
tije.f5 fcpatie a fcnflbitib'' : ncc cfl dufdcm fpct:ncc gnie
cu fcnfibtttbnervt i^^.io.b^vmtm auti efficfcne pzoptn/
qoti fit vre :ira q> bo vtie pzimo t per fc gcncrct:fiait bo*
mo vtie pzimo t pcr fc gcncranirt fingularc pcr fc t non
pzimo:Dc boc ingroe.qz Dc boc non qiicrir qucftio oc cau
fa ftnatt pzopinqua : qitc cft f in 10 quo : fiair opo .p^quia
ittnd quod cfbaccidcne non fcpanir a fcnflbilibiie. f5 fi/
nie pwpinquue cft accidcne.vt pcr fc patet. vfrum atiti
finie fingularie aiit vtie moucat.tnteUigcfiaitoeeirictf
ti.£r Dc boc inquirae DiUgcnrcr.
rntl^^ npn-mcipiacfrcnrflngularia.-rc.CMCcn/
cere ad cognitfoncm fm roncm vrcm.qz Uccr non cogno
fcantur fm ronce fingtitaree.tamen fm rdnee vrce: t (te
funt abftracra a fijiguUtritnie fm intcttectu^.tamen ftinc
coniuncra cie f m cfTc.fcd ficfTcnr pzinctpia vniucrfalta.
vt •fblaro voluir nibit faccrcnr ad oncm fcnflbiUum:fcd
oep:inctpg0fcfKirarie:vtoc fubftannje abftracrieatia
efl ratio. qz tlUi pzinctpia funtctcma. t fecundtim ratio/
nce flngtiUircexrgo pzoficiunt ad cognition^.C^d aU<
fi pzincipia cfTcnr.tS.toiccndum g> l?oc non obflanre ad/
bttc inrcllccnie cfTct vniucrfalium.qz inrcire p6r ^bfTra/
bere vniucriatca finguUiribue gcncrando firinidincm
inrcr ca:vt vifum eft pziue.crad auctontacj flf . |^.co
dc modo.ft fic ad itiad.& bcc oe tertto.
(ir3rnctpitUbcrquamie. Cl5 L
(E^ft rdcntia quedani quc fpccularur. t c.
^^nrtir ^'''^^('uncqnartum.l^tir
'Silvi IIMI nio.qz .Dicir m pzind/
pio.vtrumvnumcneflrvniue rarioiead
oeccm pzedicamcn ra . i: r tn rcltigo pcr ro/
ncmnon gditatiuam Ditf6nc5.qzcnenoA
b5 Diffininonem.qz non tsiba grnua. fed
t.63.
Z7.
rxoocS.
t.c6.z^
fnrdUgfnir ropw coccpn» fimpitci t oifHcro: ita (j>
cognofcjf cns ronc fimplict i itidiuifibili: i oifKn'
cto xcpni a 5Ccptu-):pjtcamctop:q ro c cow od.jc
^icamera.^t B c q6 alii oicu t p alia ^ba: vrrucns
Wat aliqua ronc vcl aliqui vni*'" pcifc otfHcti cir
cufcripca vnitatcir.pdicamctouim. £t ar^iif p q>
HcTilud q^cftolimvni^po^cogfdtiuc evni^ro'
nis.t bcc e manifcfla.ct r" 6 aia.vbi oic 2;:. q> po'
Oifhngiuin f p ob'*.i vn i ta» po* c vnitatc o5i.fcd
cm2o&( vni^^po^.vt itc^.vtcoitcr of .g ic.C^Jtan
6^ivna fcia cvnitos roie. q: vnitod fo:''* Idc
i C)C vni" foi*' o6i. vt p5 p po^.fj cn« c liiBj vni' fdc.
1.
47
qi mcta*' vt p? i ^n* ^"4'. Cft fcia qdi q fpcat' cn b
inqn Jtu cne.g<! vm'' ronie. <L"3tc illd c vni' roni»
t% q :>nttmf p' Dignitae.qj p* oignitos c vna ^po:-:
no cn vna t% fiippdncrfed nd cflct vna ^pd nil! tcr
mintccnt vniuoci:i vni" ronie.fodcxcnrc ^(hniif
6" oignita6:q cno fifidc cflc 1 non cflc.ij» bcc fit
fCx.B.i^ p* oignitae.bf 4' b^.fE^tc fi cn» nocet vni' ronis
od.r.pn'*. tuc p* oigmtaB cct oift^^.qdcft fftn^ii Rt
ob"?ccdcd.t.oi^a p;q: multiplciccoift^^cii multi
plq: obnubilct t obubrct inrcirK. p cc .1 mii. (CJt^
fl cne no cft vm'' ronie :tc gcn^^iKlicarcf p fc 6 ofia
TCXM. boccftfrm.^^b^^.t.tf.topic.^rtapbaf.qjoiSo.ronalc
Ca.S. eftcne.iftacHpjfc.autgcnepdicaf ,paccrttcjurj>
rub3:aut fub ronccoi oiftfaa ab vmiqvno pot oici
Qjpdiccf fubroncaccrttie.qjbcccftfalfa^ronalcc
occiie.fi pdicaf fub ronc coi bf .ppo": q> fit vnt'' ra-
tionie.Sioicaeq^pdiccf ftibr6ncfnbc:cti fu6a fit
gcn" pdicabif p fc oc of ia .r ^tc illi qd c p" cituj
0 ci matiinc vna cft vni^rdnie-q j ca 1 cita ocbcnc
j>poiti6ari.c): b''.t 2?pbf .fj cne citur a ci mapc
Zx.}7.t48. vna: vt a oco. Tli p" rcj: acatap cft cc: vt capitor
d^*^**^Ct*-»*»%* viiltaj:. rcjclib"^ caufie.
!^PP0UlUm ipdicamarie.tbicciJrtpn-
7Cx,t» ^•^'.vbioic.gnegdcmultiB modieof.f$ad vnu5
t ad vn.i nam altqu.i no cquocc: f; cno of multiprr
' in attributioc ad vnfrfic fiiUibrc of c^<id faniratcj.
moficctvmVonienooiccrcf miiltiplr.B idcvult
f ff, f, 9»«' qcponce a:p.q oic q^ cneno of tniuocc: fj ana'
logicc.vt^ ct oicit.q» cne fignificat ccnt ii rcut fignj
Ca'oetpede. ficatvniiqi^i:.f>dicamctoc.bocidc\mltpotpby»
Dicee.S^ideatit o!a ^icamta cnria niicufubic.boc
erit cguoce 1 onalogice.
3ftadlop(ob2tHn^|.,^ g»ociftaq6ncivnaop!oqoe
ionw:qDjopi<v lrtUl4IIUUIII Dicit.Q^cnecft vniueronie 1
J''^ '"'"'l^' fimplicie coccpwe tcm; pMmo oiftincti a ratione
f i»w*H.trfta fubcqittatie':q?tt'tatie:talio|:pdicamcto;:.vrtvo
cpioko.Lt.(n^ luit:^ficoiftictcpotcft cocipioialabboictafino:
rAiaff.eif.} q.v fjf CTiepoftit^ipiXcpttifimplicitciftictoa^lil^
V-*J^'^]Z' pdic.imcto.f.qlitatc.fub.i.qjtitatc. etBi^Tfi^pbant
q.i.ivfiftao^ rombiispinductiB.tciddutvn.ironc.Tlldq^babj
ei am.ia.i.liu vniJ modii cffcndi:vcl vnu appcna in fii6a toccfite
pot c^ vm'* r6n ie I fubd o^fttnctc t fimplicie d ftiGa
1 acciltc.qj ro vna acdpif ab vno m6 ccndi.q g c6/
ucniut i vno m6 c(Tcndi:t appa'< pnt xipi vno cocc
ptu fimplici t tdiuinbiluf; cneeb<>. oidit.n. qi cne
bx vnii modti ccndi l fuba t accrttc.f. c^ fojmarr. q:
fti6.i c cne p fc fojmatV. © irr aaite cft cne p fe foj'
mathvt qititae t qlitae. qeiute.n.acct!e fit pcr ipfa$
(«53$ fuBiuc t milV.tii n6 c p ipfai^ fiilSam fojmalr.
ita q> ipfa fuba fit foj'' pn**.? qi^ tpm cft acci^e. Imo
feipfo (f n6 aliq alio accrte cft foimarr.tab ifto vno
md c6idi c6i p6t fumi vn" xcptite it cUccmalie oi'
Borfo» « xcptu fuBc i>piic: 1 a^o pccpw iprroc
ddcntj».Cr «ddfit ift{.$tne cne (Ttvniue ronie nm
pliciead.^cpdicam^ta.tnrocntieepiiuetpncip» •*
liue ptictpaf a (lilSi $ ab accritc.^t oidit boc bii ei
pucnice.qj caliditae q oc fc c vni^ronie ad ofa coli
da p puB pticipaf ab vno calido ab alio: ficuc ab
ignc abfolutc t e cffcn til.ab alije aiit f m jjd.t pti/
dpatiuc.fifitirmagl pticipjf a fdro ignicoc^a (htp
pa.&tc otdic ippofito.q' I5 fit vn'' moduscfiendu
q ofa cncia oocniiint a q itcire accipit vnii 9ceptu|(
nmplicc.ttt b? fc otucrfimodc ad ifta.qj p priiie pci
dpaf afuba.tppofteri^^abacciltie.tpboc oiditfo'
lutae cc o^B auc"» Sp .t c6mccacoi ie. Clfta op. i
paiJ.crpftc^^b^gjcneof mulciptt-.tejc^plificao Xx&A
muUiplui tatc cntie.ctcplificat oc (alubji: qd of f j
oiucrfae r6nc6 oc mcdidna ctcrcJtio.t alije. vt
ibtdc.vil cntia no oicunf vniuoce.fj mult^.t ad
vnii attributiuc.et fi mtilctpfroicaf : n6 crt Epboc
alccriue fdc c fpc" ip?.f$ vni^fclc.Sitir ifta opio cft
5 c6fnccacoic.4.b'.vbi oic.cne q<k flgnificat centiJ C5 .t*
rd fignificac vnuq^. jc .pdicaifito;: miilriprr. mo
qd fignificac mulciprr n6 flgnificac ^jvna rone.fcd
enecftb«.gtc.CC'Jt^cft3ai:.S?t>''. vbi oiftinguit
ene fm fc i.y.pdicamft j tii^ in.r.fignificata^vt vt*
comccacoj ibi cicponedo .f; illtS q6 of oc pUirib^ Cd.Q,t.i4.
vni rdn^ n6 oiftingiiimr ica ta^in ngta:f^oiufdi'
ciir i ca tiqp in ptcefubitiae vt atal n6 oiftingtiif in
ipcefubiuaein fignificata:f;tjqpipartce fu6iaa9.
JT^ft'» op. ct cft 5 rone.q^ ci fojmalltcr fit modiw
ccndi a q fumif coceptue fimplV boc^ ifnpoflibilc.
tboc.pbaf. qjmoduecfTcndia^ocdpif concept^
ocbct oilfcrrc ccntlalitcr a fuBo d''. t a 3lib$ fiippi^
fito.vt fcnrirca qiio accn.Mf coccPnie animalie:^
eoe oiffcrt ab al jli cftcnti jfirt 0 ^Ubct ftip''citte.5l
fic mod'' cendi • 5 accipif xcpt^ W oiflferrc a flonl'
f icato tcnTii:t a ? lib? fup" c i':^ c^ fotmatir H6tc&
entccentiarr.qiSf^.qjccfoj^fut^r^icl^ foj' cnj
fii5a.tfirrccfojmarr acciltl ^ldccentiarrctlcw^W
rc. vt iftimcc :5ccdii t.nibil atit e mod'' ccnd i fiiiipn*
Vfi fic fiilSc t acctf rie n6 e vnue modue c6t di c6ie:t
vn" fu6c t acdlcl. flc ei iox' n6 i modue e6idi coie.
tvnue fubc t accrtcie.(rgc 5firmactir.fi«nificacn|
Cf rmt ccnciarr n6 pdicaf oc mo ccndi a q fumif rd
i^yRftcrmini^vc aial n6 ^icaf c^ciatVft iflo tnodo
cendiai!fcnrirca3 fnmlf r6a{alie:tflcoealue. f$
enepdicaf centiatyoec^fojmatV.qtiftemod^^cen'
di.f.c^ fot' i cne vcl non cne.fl non cne boc eft ridi/ laitmi 9 rt»e
culii ronon cntienmo qp r6 inccllhdi cnne fUmo' "«odiw r^icft
turan5cncc.flaac^cne:tuccne ^icaf cenrialitcr ZVu^TJ^Z
6moccndi.Mqaccipif rocntie:qPvrtporc.(Lfc05 aat.tM.w!.m6bi
< § ad qoncn arrcrcnenocftvn itie r6nie flrt^icie dicat * oib^gdi/
3*oifh'ctcccntiarrar6nibue.j:.pdicameto:p.<r2:^ ffltmr.qsnpn k
oiccndu.<pcnead.ic.pjcdicam^anon cftptirccjj' '^f'^'^^^'^*,
ttodi.cr?' o6m.g> cne od.r.pdicamcnta cft analo' mietw c 6 paffio
gii.Cr'Pk6p*^nie.flcnec(Tctvniuer6niefimplicie mb'eiia«.
titnc opojtcrct q» illa ro ftimcrcf ab vno modo ccu'
dicomitni.vt ipfl voltint vcl ab vna quiditJtc c5ir
rt alij voUint:t bcc cft manifcfta p fttffidentcm of »
uifioncm.(CaUtcr cnim ifta r6 cffct ficta:nifl cflct
vnue modue cfTcndi vcl quidirae in quo ifta c5ae<'
nircnnfcd ncucrum cft oarc.qi non cftaliqiiie mo'
dueccndic6iefufTidce:aquo fuminir ifta rario. qt
fl dTj aUquid boc cct cftc foimaUtcr: fcd boc n6 p»
ccft cfteTVt pjiua .pbamm cft q» nibil pot cffc mod*»
cfTcndign oilfirrat a fignificato tcrminl : \$ cflc fov.'
maUtcrinfu^cftidcciifut^.firrcfrc fonnaUtcrff
qaaUtttertfboealqe.qzfubamefre fonnatr.ttfk
fotmalitcrtdem cft.+?b*.i p pcrbicrmcnia9.q: ni»
bil DtfTert oicere boicm ambulare t ambubntc ec
fic nibil oUfot ru5am cflcM ru5am cntes: t qoalita
cem edcrt qualit j(c cntcm. £t cdfirmatnr. modns
efTcndi aqnoaccipif xcpnis aliaitus tcnninicoia
Ocbct co^vtcrc cuilibct ptcto fub illo tcrmino.fj
non poteil cflc oc cn tc quo ad dte fotnurr. ergo aS
dl modU9 cfRrndi a quo aaiptf ro (implcx t indini
flbilis cntia.maio: p, p induaioncm.q2 fcntirc a ^
ocapitur cocepcus 3i jlis copctit cuiUbct aiaU.0t '
miUtcrrdcinariaquo accipitiir rd bois ppctit aiu
libet boi.m inoi p$.qt boc non pot efTc in modo een/
di entie qui cW cftc fozmaUtcr. vtl fl cfTc floxtnaU/
terefrctmodo8ciTcndi:jquofumirratioenti0 c6/
fnoniientiic cffc founaUrcr cfTct modus cfTicndi ov
iudibetcntis.tbocnon potcfrc.qtefTcfojmaiitcr
•ot dl cn 8: jui n ibtL-fi nibil pto nibilo reUnqnatur.
fieHens: vcl tlUid cn«b5 almmmodn) cffcndi: vc(
idem cfl mod'* ciTcndi fuiipfiu8:fcd non pot ce ide
modufl effendi fuiipiiu». &i b; aUu; modu cfTcndi
ab ipfo.TcliflcmodudcfTcndi cflcnKveinibiL-tfic
|nocediturimfinirti.q6cf>incoucnicn0. H^Xmc
, ptobaf z*pareminou6 p2incipjUs.qi illj rocomu
nianonpotaaipiabvnj coit Jtc coi ad fubj; lac/
cidcn9.qtnuliaefl gditjs indiffcrcns jdfubfUtii
« occiic. i reiin j)iar ? pn"'. 9 non pdt aaipi vnua
conccptue iimprrcnris piius oiltinctue a occcpze'
dicamfti0uiiflponcrcf:ti)c cfTsfigmcnmj.ioidc
Smplej; concepnie. q: bii p6t jccipi vn ue concept^
tgpmMusejcoiboeoecepzcdicamctis. i£Jui(i
tn» enet vniue rdnie oifhnctc.tc. Ztinc conceptud
ptcdicamcntop.jc.non cfTcnt ptimi 1 fimplicifTtmi.
nongdcmefTcntp:imi.q:pof\q^cftaUue conccpt^
P2ima9.f.ip(lue cntis:ipf j non cffcnt p:imd.quod e
^ *^otpt>7riilpnma gna rcf fun t tiq^ oeces p^ima
principia.T)ec et cfTcnt (tmpUctfTimi.qt conccptna
infcriotts cft copofinie ali^ mo q:coccpni ftipiozi.
vnde fi nmc cne babcrcr pccptii c6cm.mnc.j:.gcnc
raUftun j c6>t cjc illo copofita. i:>cc aiit ro non rmil
ciie(lcuidcne.q2 fupponit Tnil:q6fo{teeflcqueou
biumvclmagieXg)>:cpni8 inferiotiefit copofift*
ei: plunlme conccptibue .q6 multi ncgant. (E^Jtej
fi cne cfTct vniue ronis od (ubflantiom t accAe. tiic
ciTet oenue ad oece pdicatneta.qt q6 piedicatur oc
pUuribueeflentiatr.i fm vn jm roncmbocef^gen'^
nec va^ (t otcatur q> illa ro pcr piiud pjrticipanir a
rubfllria$abaccritc:ita'Q>incqUtJ8pticipationie
impediat vniuocationc.^itr cnim oiccref ratio
oiaiiepcr pttue^icipanir 1 inucniturptincipali^i
botc in atqefpebue:'! vtr ouc fpce ctufdcm gnie
adimiice coparatte non pnt clTc cquc Qfcacncc cq>
litcr tMbcre ronc; ilUus gcncrie.gt fic fi ptiapjtio
aliaiitte modi efTcndi f m magie cfccnlt minue g/
feaii ^pcdira vni"°"quaUtcr ntnc aial eflfj vni'""
od boicm 1 ad alia aH j: cii bomo multo pcrfcaius
perticipet fcnfii oilxis aU]9 jialibtte.ib>ictcrcj ifla
participatio cft figmctii^: nibil pjrticipjt fcipfn;:
qt pomcf pare cfl participjti roncm capere.05 efTe
founaFr in fubfHtia cfl idan q6 fubilatiait tn qua'
titatc quantitae.boc ipftmct oiaint.qt oicunt ei
1 cfTcntij funt idcm. ^'(^ jtio z' cocluiionie c(tM
ene cflct cquitiocii ad occe pcdtcam^ toc 6 ipfo
no eet vna fcia^i: oc pdicainto eguoco no i fda. vt
foft ^ 4" b^,qt cguou 00 (tn) t pdicomfta cdu^
€16 '
liaqponnnfi oifToncei^^^nect^ ponif loiffintttoe
aiio{;.r$ B eft ft;.q: oc cntc inquitii cn9 c vn j fcia.
vt|^ 4."«! 6? b''. iCf^o ;xUilioni8. ^llud quod Z.C0.^
flgnificat otucrfj fm oiucrf J9 ronce ojdinjtae:^ e X<c.4.
analoa]$:itJ cp qdi cop artribujnrar vni:f; cneefl
ts^qt Hgnificat.ic.pdicameta ^m oiucrfae rdnc9 01
dinatae poflen''.qz (ign ificat fubftiri i fm
vni roneq e p fe epflerc:t illi (Ign i ftc ar p p:iue:t e
podeh'' (ignificat acctitta fm aU je ronce: vt ciTe tn
fubiccto vf f 5 rdnc mcfurc vt tnfomiantie.tc.-x oia
•ccri' fut>o:vrftn rdne mcnfurc vrifotm jnri8.tc.t
oia acciicia atrribuunf vni ftibflitie t fubaCTlo
cidii (Ic oic qp criplcr e an jU>gia.qdI e jd vnus CoA
ful^^ffic fi bic anatogii oia attnbuitf fuljc vr fubo.
vt vult ^'".i 5 o; itclti q ad ipo" noie.q: en9 li fuit
ipo^addgnificadti ali6|}pue:ni(Ifubronc fubi.til
et nl ret ocdi* p|iit bf e attrtbimoc; ad fiibj; vt ad
finc.qd i jnilogia c ad vnii flne: (ic oij fjlub;ia 3t«
tnbutif jdfjnirjtc:vtadfinc.}*Jnjlogiacadvnii
cflFides^vt oij mcdicjbiUa atrribuunf vnirvr mcdt
cine ti^ cffi". vn bcc vf ce itetio a^r. q> en9 (it ana TCxo.X,
iogii.q: alTitatcns fjlubtiimedicabiU: qsq6Ubet
canatogu.vnbiitattribitrionem: vtod fut^j;tpn/
cipaiircr ad ocii.q: ab ipfo ocpcdcr cclu; t n jtiira.
(tTlotandum.q>contrj ifijinpofitfon^ funtoifTi
aiiMte9.1^:imjie.omnecomuncq6pdrccnotii:( t Jttaro efco. in
ccrtii 6aU4 oc q nnlUi fuo;: IfcrioE enorii z ccrrii:c }• "^"^ «fi-J
attcrfrdnienmpUcigab vnoqqjfUo infcriocq: (i
atiq6 coc no oiifcrrcr rc ncc roc a f<ii9 tfcrio^iV^riic
6qciic^ itlD cet notii 1 ccrtij:opo:rcrctct atiq6 infc
riopftiop vf (ignificjtos ccnorii. (icq: canie of P$
0iuerfa9 ronce 6 latr abiti ff dcrc 1 pifcc:t oiffcrr ab
ifiie fs vni cdc; ronc.g oc 6 q cogfcif q) (it cani9 co
gnofcif cc l^ctta vrtjrrabilc vtpifcc. f; cnf» p6t cfTe
nocii oc aUquo 1 ccrtii: 6 q no c r crtu q> fit fiil>.i:n cc
g> (it acciie.qt gdi antiq co^ticriit Tcrcdidchtt fir/
mircrQrlttmefitene:': ni oiibttancriit.vti: fit fuba
vroccne.fic l>| z' 6 aia.Sifr otcif . g> jliq cogucrut Xx,ff
aiaj cc cn9.t tn igraticriif ci cc fuba; v( JccrTs. ct 15
cq^alqarguiitftibjUje^bie.vn^^iidcxcpt^no pt ->
eeccrt^atiaiitoubi^firoccode.q: ilbfiitpdicto/
ria: 9 otige xcpt^fit ccrt^i otibi'' (ifoc codc.f; xe
pt^enris e alicui oubi^.imo alicuiccrt'*:»^' oiibin^:
vt ej:oiai9.(E£t ofvmut p etpimctil. vidcm'*
.n.q> fi qraf a puero vfa ntfhco. vtrii vcfli8 fit cn9.
nidcf q>(ic.£t(iqraf abco.vtrii(itfut>a vciacci!»
ncfci rct riTdcrc.q6 noeppali6nifiq:cnec altcri*
ronie (implicis j fubj t acciTrc. (TJk ifij .ppo eft
i^i.fubaepiMcn^tpfccriitaacoTtc, vctc;ibifumiF
en9j9fuba:aut.pacciTrc:3ut .poitcinc6t fubrone
.l>cc c xHi p fufTi'™ oiui(ioncm.0i oicag q> fuma/
turp (tiba B c icoucniee.q: tiic crit fcnfu9:g> fubai
^ftibaq|acciT9(it flit>j. (i^fumjf jiacaitcad«
bnce magJicoucnica. q: tiic cnt foifus q> fubj pif*
erit accila $ occiTe : qo cfl imporc.€« i mo capiof
enabf .ppo''.grctingf ijjcnecapijfpto ronccoi t
pceptu fimpiia:g ncc e pccpt^^ftilKincc accritl:': txc
rovrmuitdopparee:'! rcputirciatig ocmortrari/
ua. C?teq6^icaf 6 fuba t accrirc:': no p roncm
(U8enecacciTn'e:op;q>pdiccf occieproncmco^
fimplice.vrop; g> ^iccf p ntilli rone- bcc c mani/
fefb p fuiTiciente t>iuifione.fcd non pot oici q> pdi/
ccf pnalla ronj. vt p fc p;. g p:cdicaf p ron^ ali^
toeaccritend^icaf prdncmfubrianticncc p:cdi
cifoclbetei^oaemaccidentiervtoicanir.fubacit
filuarti
OI8C rSnem acddcntiB.ci^ pnrdicatur pcr ronificj 1
limplicc oift"" a rooib" bop.^tc vnitaa ronia i xcpc^in
entc no ncgat . nifi qi cn» no 6f foitnarr 6 fuBa i accntc
fi^ pp bcc non ncgjt .g ic.maioi cft manifcfta.qj fanum
ncgat dTc vniua ronia ad oia fana. qi non foimafr or ni'
fi oc hno in aiaU:t fic vnitae ronis in cnu non nc^:nt^
fi qi cne no of foimalr oc oib''.minoi P5,qi cn» picdicat
foimafr oc oib^cntib^^vt fuBa cft cne foitnatr.Sirr qu*
ci«as c(l cne foimarr.i fic oc 4^)9.(^3« tota multimdo
cntium pot condp» vno xcptaqi polTu; foimarc vnam
j^ponc.f.Q» top muUitudo cntiii cf^ cjrtra nibil. vclcrgo
vno xcptu :xipio ifti .pponcttv vcl pUiribua. i boc qno
od coti mulntudinc.i t"a cp tota multitudo cntiii xipial
vno xcpai vcl oiucrfi».n vno xcptubf piopofitii. fiDi
bcrfia.crgo infinitia conccpribofluii infinita cH muUttu
docntium.fcdboccft falfum. crradpiimi oiffiaiitatcs
oiciit aUqui.9» fi aliquie cognofcit oc aUqoo q» fit fubfta
cia vclaccns fub oifiunaioc.lj non fit naclTc qp kUt oo
•CTminatc ipfum dTc fobam vcl acadc8:illud non vf fuf
ficcrcqi fi octcrminatecognofcitur alifld oc aUquo fub
rationccnttsrinon cognofcitur octcrminatc occofob
rationc fubc i jca1tio.op; qp ro cntie fit alu ab vtraa; il
lanim r6nnm.vil oicaf q> ro cntie fit cadccii ambaliW
tionibus.f.fubc i accidcntie. Bt id o6m cft alucr xcdcn
do maioie;i ncgando minoic.imo crcdo 9> quicunqs <o
gnofciiccrtitudinalVaUquiddTc cn9:?cip»t ipfumocter
minate xcptu fubcvd octcrminatc xcptu acc»itie.gt
cu t>f9>aliquifcicntce lumcncfTccnencfcicbantipfum
eflc fuBam vcl acciie.C>6m <»» boc non cft pio tanto int
telUgant Uime intclUctu aUqiio:^ non fir itcllccrusAjbe
ncc inrcUccrus accftris.imo ncccflario ^ccptusqucs bflt
oc Uimme f m rd vcriratc;vclcri^ pccpt ua fube.iia g> no
ocaltie:vclxcptue acci!tie:ttaQ>aon fiiBc nam iUioin/
tcilcctus vcl rcpicfcntabit cne b fc fubfiftce:ct fic crit in/
tcUcct^ fuPc: vcl rcpilrabir cne incjrirfdis aUcri.i fic crii
pccptus accil ris. Q: autc ipfi ncfciilt oiccre.vtrii fit fuba
Vclaans.boc hiit ,p ranto:qi ncfciucriitad nolefuliccc
aailti8;fcd fi fciuiiTcnt gd of noic fubc tacdTtis ftari co/
gnouiflcnt ipfnm lumc ccaccne:i q> xipicba^t ipfuyvt
aaiis ce:ifirrinrcUigaf 6aia.(C adaUi.qi^arguit vn'
1 ide xcprue.ii! .occd if .quan t u cft ct prc rci pceptc^ £t
Cu 0ici6.q> :<cptu6 cntie.ic.C56m q? fallbm cfl inquim j
cfi cj: Btc rci:i ?ccptus.qi Qciicp :Kipit aliqui rccocipit
ca vcl txcptu fube: vcl accnt ie.et no pot cc pccptus vn'
abfiractus ab bis.([:ad jpbationc oe pucro o^rru^ b^
ignoiat puer.i til non c e^ gte fiiBc vd pccptus eius: fj R
mipioucnitcicignoiantia quid nominia.quia ignoiac
(joid nominie fubftanric i acddcnris. crgo attribuit pbi
nomcenti3.q6 cft magie notii. yn gd nominie fuDc e no
crtc in fu6o.qi fi fdret B:fdret veftis eft fuBa. g non fi/
^ , gnifioit ocdis fub r6ne aantis;q cft inbcrcntia pafl^iois :
■ '. ficnt lame fignificat acais fub ronc accrtrie. i c firc G q/
raeabaUquo.curntncbo.iBfcir.ftfi oicaFjinrropos
currir nc.ignoiar.i rn idc crt jccprus vrriufqj.vn ifta (ut
nbia pbi".qucnon rcfcruntur ad fua fignificatanifi pae
cjcercitaros aUqfr in pBia.vn fi pticro vrnifiico cjrponc/
ret .gd of p bcc noia fuba iacci^e:tuc pccdcrct ccena:(h>
tij ip; occdcrct cc fuba; oetcr" i n accrts vTaaiis 6tcr^
1 non fu5am. £t figs oi^cr u fc ctpimcnraUrcr aUud co'
gnofccrc vt cn8.i tn non bf cr 6 illo cntc paptii fubc: ncc
oaidcnrie non crcdcrcm ci:non cnim efi ncccrtarium
Tjc za. quilib; oidt cj:iftimarc.vt vuU ^r.4-V.'(r^d foimaj
g ronis.Oc coe q6 pot dTc notii.ic.c6ccdir.fi ilUid ?tin
' gat ^m ignoiitia rd:f5 fi i>tlgat fm ignoiitii od noie^no
op$.£t tu occlara ifltom foUmoncm 1 (nanifcita eotn f nr
I.
/iJt
tkU,i£jBd aUam oiffiaiUatcj. 5fia piopofltio dhma,
c^ceditur. £t aim arguirurour ibi fumitur cne pio fub/,
rtanria.ic.isiccdum q> cne fumitur pio fubfliria. fcd n3i
pioptcrbocfcnfuscrirqj fubftanriafirp^iite fubftanria
^ aaidcna fit fubftantiafcd crir fcnfue q> fubftanria fit
puu9fubaqjaaidc«fitaccila.erboccvcrii.fiaircnim
fubacftpitoiaaidftevcloalitcrvcl tcpoic:fiairparct
7ibuius.ficaiamfubftantiapiiuonaturaUtcrc fublla/ Xx.^-
tia $ accidcs fit accidea.i boc non cf^ incoticnicne. Si/j
miUrcrcuin oiarur q> fuba cfi cne nobUfaccidcnrc.foMj
tc intcUigcndii c(l.q> ipTaiufia nobrtius cfi fuba $ acci*
dcne fit accrts.Cr bocefi vcruaUquaUtcr.Tla; ipfa fub/
riantia cft fic fubftitta cp in cflcndo fubflantiam non 5c/
pcndcr ab aaidcnrcncc vfr ab aUquo cnre acru aii inbc
rcatfcd ipfuin acctdcs in cfl"cndo accrte ocpcndct a fub'»
ftanriacui mbcrcar rifi.q) fi non inbcrcr non ccr aaida.
3[dco flf .oicir T^buius.ip acadctie cflc crt incflc. i piio t.c5.T.
^i.oicit.9? partioncs non funt (cparabilcs:i g partloneo tcfx.y9
intcnditoia ocddcnria.vt ibi oicit Comcntaroi. (TSd
oUam oifficuUatc.gj picdicarur oc fubflina i accilrc.ic.
£>dm q> oiuifio non crt fufficicne.qi op; addi: ncc pcr ra
tioncm vrriufqj-qi cne picdicanir oc fubftiria pcr roni
fubf^antici oc aatdetc pcr ronc; accidcntis. vii oiccre
foixflcns.non crtaUudqpfo^crtfubrtantiaquoad rcm
concq)tam.licct fit alia vojc.vrt ifia funt noia fj-nonf ma
(ublUf ia icns quo ad boc. (TTlotandu q> cj: boc cmcr/ .
git oifficuUas.qi fi cadd cfl rario fubrtan tic i cntis.ita
idcmcrtcflcfubrtantiiicns.funcjjcgdoebcturfubfian . ^
tiequafubrtitt3ert.pebeturcriatncniifmq6cn8.et 8
patct cj: piimo pbp.in illoca.opoitct aute tton latcrc:fcd
boccrt falfum.qi fubftitic ocbcnir no crtc in fu5o. tami
noo oebctur cntiP; a> cns. qi riinc accidcnri ocbCTcwr:
g6eft ralftim. (T^dboc oiccndu; q> qiticgd ocbcFftib'
ftanric f m foitna au6:Dcbcnir ci Fm q6 cft cns:vt no ci .
tn fubiccto ocbctur fubftitic fm Q) cft cns.Xn oicio. cr/^
goaccidaiti oebcttir.£>iccdii qj non fcqniftir.qi rcdiiplf
cario noo infcrt vniuCTfaUtatC5:nifi tan tum in tcnnini»
vniuod8.vnde oiccdo larrabilcPm q> canis narue c air
rerccrgo ftclla.non fcquirur.fcd tanru; rcdupltcario in/
fert vntatcj in vniuocis: vt in Ian-abiU:fic cft bic. fi fiibc
ocbct non ec m fubo:f m q> cns non infdt.^ oi cnti.qiiia
ene non cft vniuocii ad fuPam i accrte. (ir ad aUam oiffi
cuUatc.vnitas ronis.ic.Jb6mq>bcc non cftcaufa q^vni/
tas conccpnis ncganir ab cntc.f.Q? non pdicatur fojmo/
Utcr. fcd aUa cft caufa.f.q> non inucn itur modue cffcndi
vnu6:i quiditas vna quc moucat intcUcctum ad intcUi/
gcndil cns fub vnoxeptu fimplici.(E Sd piobariocjoe
fano.£>6m q>bcc non cft caufa.qi fanum non cft vni" ra-
tionis q> non oicamr f oimaUrcr. fcd qi imivfirum e fub
oiucrfis nu>di8 cftcndi.f.vt fignif icct fan itarcm:i in vri/
nataqain fignovtfignificctfanitatcm:in ciboviicfficii
tc.ic.Zi) oias.Q> fubftantia cft cns fomiaUtcr i quonti/
tas.ic.£>iccndum qp cquiuoca nir cne.qi fubftatia c cns
foimaliter.i.fubftantia.i qnanritaseft cns foimaUrcr.f.
quantita9.ic.C3d aUi oiffiaUrarc.tota multitudo cn*
tluin.i2. C)icendum ad quid pioccdimr ita longc a pio^
pofito.iquarcnon imcdiatc occipimr q> tom; cneccp
tra nibil.Undc oicedum q> tota muUitudo cntium c cp
tra nibil non cft vna piopofitio:fid plurcs : vt cns cft cjc/
tra nibil.qi fubftantia cft cnra nibil.i quit i tas cft cpr»
nibil.1 fic oe ali|s.£t cii oici tur. aim ocbct foimari pio/
pofitio (ubiccmm o; concipi vno conccptu. £>iccndurn
pcriftudpiobarcnir q>canisfitvniuocum.qi cania
eftcytranibil.crgo ocbctconcipivno conccptu fimpli/
ciJed boc eft falfum. vndc bcc dl falfa fccundum pUircs
k
•* , '■Lihri
inMTo^itfoncs xni-vndc non conciipftQr vtttfcotKc*
pta flmpUd 1 iiiduii(ibtU cne.fcd pluribus xcpdbu* vt
vno Tccpcu copoflco:! analogii ad vnu; vt otcni e ptf.
*lfS^r Hri* (*<l<'onc».ad^mi.obmvniu8po'cogno/
ll^vl WCi. (atiuc.tc.66m non op? qj obm poten
cie fit vn ius rdnis nmplid9:rcd fufTidtcitc vnum vntta /
cc anjlogic 1 attnbuttont9.& tu oict9.q> cno obiectii
intellcctua.conccdttur.i boc fnffuit ad oBm:t od ct*vni'
C3fcm.(U3liccrpofTetoid.9>o5mpoccntietntcUcccuic
cfl ouplcpUno modo or o5m }piimu ^mi" ptincipaUM
Ci9.gt boc efl vn iu9 ronj9 vn iuoce t cft fuba.aiio modo
pumii pmi" cditati9.cp.f.coc cfl p pdicatioc; ad ota c
fir inicUigibiUo: 1 boc eflipfnmcns.Tad t>oc fuflRidt vni/
«99 anabgic.Zamcn tfla fotb nd cll multu canta:9> fu& j
Rt vniuodi ad oc9 fda9:tam cozrupdbi1C9 $ incotrupti/
Inbre.qd cflobmintcllcctu9 pzincipaUtatc loignitatc.
fifirr UiX9>ftt vniuociiad Uicccozruptibilci inco:nipti
bilcm;q6 cfYoBs pmi" otgnitatia viftjotx^c crt con tra
7Cx^6, a;:.io.baius.Co2rttptibilc t tncotmptibilc Dttfcnint gc
ncrct p(ufqp fpc.tboc idt^ vultcomentato:. crgo pimu
rolutio mcUot. (rad alii roncm.qd cftobicctum vniu»
fdctic.ic.ad boc of coiter.Q) ad vn itatcm fdc non rcgri
RirvnitasnuaUsfubiccti.ncc vnitje ^;fpc; fpaUffimi:
nec vnitaa f j gcnti9vntuocu:fcd fufftcitvnttas analogtc.
2t3odo ipfum cns brt c(t vnu f 5 analogiJ. quia picdtca'
cur oc occcm pdicamenti9.tnoticmp:cdicamcnta rcdu
cuntur ad vnij pnmii cns.qz od fuDam tiq^ ad fubj : non
Coa» ta$advniicffkicn9:autfinf vtotcitcdmcntatoMrtU)/
quimr oc fuBa maU: vt puto.ni oia acciitia.tmo etii 0C9
fttbcaUcattnbountur vni fuBc imaluvt fini.f.ipf! oco^vf
« vt agcnt t; rt vuU fidc9 1 tJitaa.Quc aut fit vnttas fde:
od quam rufftdt vnitas fubi fm analogiam.boc cfTct in g
rercvtriificvnttas^ fp€mf)3aU'f1imi.5ta9>oe9babt/
tm fcicntifici qui brttttr oc cntc t ptimis ptib^^cnti^ fJnt
Oc Q fi' idihn fpcm;auc ftt vnitas fm genas:tRit fm onalogiam
dfM fiitv folit vifiim cflaUouaUtcrin p»xcdentibus.£tid ad p'
16 f^8Dimift3tnr.faradaUironcm.3[Uetcrmiiiti8evni'
fuciq.paa ronis.tcxonccditur vntus rationis analogicc;'i fs attri'
fatmiiin. butioncnvfcd non opjgiflt vnitis ronis vniuocc. vndc
iiK vcn\i> cna pmii psindpinm non cfl vna p:opo compoltta:t aUa
muaUi. P^*"^'P' ^ complcpj.itaqjconucniant in co tam^in vno
^ vniuoco:fcd fiifficit cp m vno analogo.q: non r>"llmal cc
1 non cfTc.tantum valct: non ptingit idcm fJmul cffc fub'
Ibntiitnon fubfl3ntii.i:non p*' tdcj f?mul cfTc quanti'
catcm 1 non qiuntitatcm.t flc oc alge.irt tti Dici9.q7 p:t/
ma pu>poftttonon cftc^fuppofltioncnota. CN^mgjboc
oct)ct intclUgi. 9» primu p:indpium non oj cfTc nofii cp
aUqtiibti9alt)sp:opofitionibu9p:cfuppofttis 1 nocto:i/'
bu9 ipfo.qtquibusconcUtdat . tri non ncgatiirgn ad ct*
vcritatcm rcquiratur vcrita9 ftia;: [urtiii.': ctiam cogni
cio tcrmino:um.(nad rationc iliam. Qi cfTct cn9 vni''
r6ni8.tc. bdm q> non of^.fit tu oiciB.qj omni9 mulritu/
do cfl oifhn<^*.^6m oapfj: cft muUiplidtas. qucdi.n.
ef\ multiplicitas ino»linata.in qttibus falfltas pcrmifcc
turcum vcritatcTpotcf^pcrmifccn.aUacf^muUiplid'
ras rcrumo:dinarap:in qua falfitos non pot cmifccricii
vcriracc.tDo puma muUiplicicas cfl oifHngucnda. vcr'
bi gracia.cani9 airrit:in tfla muUiplidtatc.q2 e inozdtna
tarjlflta8p6tpcrmifccrivcricatt.q: vnomocflvera p
btrabili.aUo mo pio pifcc c falfa:vcl pzo flcUa.0j mul'
tiplicitas feojdo mo vcl o»linaca oiaa z° modo non cft
otfhngucnda.q: ibinonpot vcritas pcrmifccriftilfltati.
imo falflt a» cmifccri veritati: vt ensi cn»,L (tafia i M6a,
yA ibi cf> pura vcritas rerii otdinata;;n;t impoCe efl idi
1 non cflcXfu5a5 1 non Itt&is^^iuantitaccs t non qoan.
iftMrf .t flc 0 aUi9. (£et tn Ibne Dices. gcgd ptedicatnr
vel (ncdicaf vniuocc,vclcguocc:vcl ocnotattue. ejrpdi/
camctis.fcd ndpurdicamr cguocc.vt (^q; cicrie. nccft
Dcnoiartuccrgo vniuocc.CM^jS^cnenon ptcdicaturpo
rc c$]tiocc:fcd analogj^cc. £t tflii modujptedicandia^.
coptcbcndttfubcqiiiiioco^pptcrDinerfitat^rdnaj qua;
bj ipfu j anologumt oc taU bcnc cft fcia.-vt a;:.vult.4*. Xx6a»
butus.vbt Dicit.non.n.folii cop quc fm vnum oictor cft
Vrti^ fde fpeatlari-fj co j: qnc od vni natnra. (C£t rojec
iccru j oicc9.qiio ptima^^pofltio e vna.6icendum ^ eft
vna vnitateonologic: fj no efl vna vnitatc vni^generis
vniuoci. (T ad alii.fi cn9n6cfTecvnin9gn 19 ic. xedif.
3>genu9p:cdtcaf pcrfc ocofia: capicndogcnuspioag/
grcgaco c% fotma gcncrali z fpili: t oc boc vifum dl liim
detcr.7*buiu8.vbi oil)xttabaf illa qo: ibimtcratnrfoUf
tio:qzadpn9obmttttt. (TadaUi.tlUidqocftpjtnctpia
caufatii i?.£)tccndn qfin iUa ppofirioncpzima rr^ catp
fatapcfl ciTcn5acdpiturcfre:p:outcf>cfTccdcpermetK
carionc ad fu5as 1 acctdcne:fcd fumif ibt cfk pro effeafi
CUU19 oeterminoti cnti9:qd fmcd iacc fc bj ad piml ci^
cuiufmod i cft nobiUfTima incelUgencio: puca ip(um oen:
vndc fm aUquos vuU oiccre iftc auctoz 9 in ipfo ptimo
dbitetdcmcitfuncfletftaaeflenria: vndcflccentiapzi»
micatieflptiirui caufacu:llc cf^ ipflus 1 pzima catifaras.
Udalitcr oicenduj 9* illc aucto: cii tonis tbcoU>gu9:oe
bocnonoetcrmino ad p:cfen9;fcdinquirc otUgcntcrt
cogito. Oucflio. II.
(TJ^ne qotdem moltle modte. 1 6.
l^eritwr ^ir^t^^n^rvrt^q^^ii-btdt
XLAs^l ivui pjrut*oll^ncgarioncetp:i«
uationcs ftinccnciii.llcrii ncpxio babcatoi/
^inaam fdmtalicaccj ab affirmatioe.argitif
!Jp:imo9)non.Omnc qSbjoiOictafomulitj
c^ ab alio:oifhrtctc p5c tn f dtt t cocipi flnc co. i bcc e ma
nifcibiq: vniiqnodi^ intcUigif ^ 3>cftoifTtntrii in fot»
ma T in actu : fj ncgatio non cft oif^inae c6ccptibiU9 ab
afftrmarionc i ab cn tc : q6 p:obaf : q: cns obiccmm
odequatii intcllccnis fm pBm.crgo q6 fubtcrfiigit roni
cnri9 no cfl oifhnctc intclUgibiU: t occptibiUr:q: virc^nl
bil appKbcnd it nifi :7centa fub obiccto: f j negocio t non
cns fubcdfiigiunc ronecnrign^ocfcpj.^r^f^^firmaf
pcr a;:.in p:imo t rcnio oc afa.vbi oidc:Q> puario imcV
ligtcur pcr babiru:t ncgariopcr affirmarioc;. (r3[tcots
fotmaticae cf^alij)d poflriuii ficut fotma: fj ncgat io non
bj alijjd fioflfittii.-ai ncga*cfl jj fc no cns.(r 3tcj fl ncga*
babcret oif^incti rotmalitaccab afTirmarionc: tiic alifld
cfTcc coc afTirmacioni t ncgatios: qi pofl^ ncgatio bab«/
rct oiflincci fotmilicatcabaffirmartonrranc pofTct con
ciptt fimiUtcr afTirmatio pot pdpcq: nt^rio t afftrma*
tio ^ucnircnt in B q> cflpofTc ?cipi.-fcd boc cft falfum.4*
bttins.vbi of oc quoUbct alTirmario t negario:t oc nuUo
fil' vcrc vcl faUc.^Tltej q6 non bj fomii non l^ fbono/
tttatC5:fiditq6n8b5m5jn6b5 maUtatcj.pcrcwcnitt^
monct rcliquuj: bcc c manifcfla pcr fc.fj nc^tio manet
I aUquo: in qtto no manct alTirmatio.vt bd n6 cfl aflnt»
manct in aliquo. vt in boicin quo non monct ciue Affa»
mario:vt bofio cft ofinoe.
*lB^rkt ^rtAttrtt S^quidareucredusbdquimoaec
rtUl4IIUUiri ifTiq6nc5pmitrittria.pgd fitfov
maUca8.i^otdtq>dlr6obicctaU9app:ct>cn(aab intet
lcctu in re cj: na rd qu< ItemaUtatc non cit ncccfTarium
fbnp montrc (ntcllcctu:!; tcrmfnct actu Itdlctt*nmde
tpfcDicirgj (Ifmjgnaomtia ircrmoucrc intc" itcrmi
narcacrii inrc'':^: aligd pot tcrminarcacnmntc^^nd tn
pot moucrc intc*. vt rctoncs t ^pftc rca indiuidualc8:i
ncgdncs ipuatdcB: quc funt foimalitatCB qucdi tcrmi
nant acnim intcllcctuemo tamc mouet intcllcm. (tfz'
ipfc ^itritq» ncgatio pot ^parari ad oupUccj affirma
tioni:quap vna nccclTario pfiipponiraltcraj ocftrwit i
eircludir vt bomo no cfl aflinue opara F ad ouae a^imu
tt6c8;quarii vna cft.b6cl>bo:tillipfiipponit:q2j3 tito
bomo no cft afin^-qz bomo cft bomo: i por coparari ad
bacbomocft afin\i iUi ocfhtitt.(r?'^»m i ttit gd fit oi/
fKcrio fm fojmalitate oicce:^ cft no idctitae aliquozit
p* mo xyfti pcr fc. vrt quccii<B flbiiuice no funt cadc in p/
mo ino d6i pcr fc funt oifHcta fotmafr. vt bo t rifl''.
1^10 tyiemifTM qudhonc?. pmo
IR?W y^Krl I Ml I W 5, ncgo no b? oiftincti fotmo/
Utat^ ab illa affirm arioc qui fuppon it. (£ z^^icit ncgo'
rione bf c oilhncti fozmalitat^ abafTirnurioc quam no
flipponit:f5 qui ocOroit ct cjccludit. (Tf^atio pmc con
clufToniB. lUud qd b? oiflkti formaUtatc ab aUquo eft
Oifhnctc conccptibilc 1 ir cUigibilc ab co:cii foimaUtoe
no fit n ift ro obtcctnlie u. vt ocm cd in pmo nobiU : fcd
■c^tionob$oifliai xcpribiUtatcab lUaaffirmatioe
qul fu{woit:qz bo no cft afinus.no p5t xipi (inc bomi/
ncgdcff fiibmaffirmanoieiqiad ,pp»6ncrcquirtf fuDj
t pdiariijf? ide cft i?tuaUtcr.bomo'cfl bomo.t bominl
cfic.vii nij$ aUge bomo ocipcret <p bomo no fit afinu*
nifi fimul xipia t ^ bomo cf^ bomo vf boicj ce oA idcj
eft.(n"ft atio z',5nis.iUa babct oiftinctae fozmautatce
adinuice.quop vnu DtcitpcrfccrioncaUcrii impfcaio
ncm:tiUaaccipir, p manifcn^a:fcd ncgatioiafTirmatio:
qui c^cludit 1 ocfhttit ncgano funt bvrqz bo non crt a(I
nua.oicit pfcctionc in bomic:(^ bo cf> afinue oicit ung/
fecrioncin bomic.CE^tcjtllabiitoiihnctaefozmalita
tce qnc nd fiint fibiiuicc? cadc in pmo mo oic^ipcr fe.
tbocp? in ^''notabiliifjncgatiotafTirmatioqnacjxUi/
dit no funt fibiiuicc cadc pmo mo oifii p fc . vt bomo no
eflafinus. 1 bomocft afinue.cri^crboc ipc rcfpondct
•dr6nce.omncq6b5 oiflini fo;malitatc.C6ccditnr. t
n^f minoz.qz bo cft afinue. 1 bomo no dt altnu^. Mt
eflc conccptibile 1 itcUigibiU: oifhnctclj fit vna vera t
•lia falfa.irad.pbarione.me c(t obm intc^i^oicitq»
ene ibiaccipit fm torii ambimj analogie ad aliqd pn":
t fic clYobm intc^:': no ncgonce 1 puatoce:!? n6 fintcns
^mu:trtn6fubtcrfugiunt cnein totafixi latinidinciflc
Jjpicbcdunf fub anatogatie:-: pcr B oicit cfTc foluta aUi
piFirmationc.673d aUir6ncmcnmof.omnis fozmaU
taetc.CMcit^) vcrueltqEtriieftcT: partcintc". Sdb'*".
Dicit g» vcrii dt qc partc rci:g? no b? aUgd pofitm:ni c)C
Bur intc' p6t bAv fo zmalitatc oifhncti.f.cp crt oilhncte
pccptibilie.vthomo n6 cftafin^.oifhnac xipifabifla
b6eft afin^dad aUi.fi ita cfTct "i.^pfc Dicit:l5 wiob'
ptradictozqe no fit aUq6 mc" rcalc c6c: pot t rt clfc aUq
Itcntio r6nie cois vt poflct xipi oifhac. ClSd 4*" no
rrtdccqi non ponit ei.fnHotandum <|» drca ifla oiaa
piltefTc o<ibia infoUibiUa. £t j^mo p6t oubitari drca B
Q»oWtaUl\utd poiTcterminarcactii intcUccnismon til
mouere intcUcrfi.boc n6 valj. Qi intcUccntepofTibiUe
no comparaf ad aliq6 itcUigibilc cjrtra ipm qttiriicii^
fit paruum t ocbilis cnritaris nifl dcut potetta palTtna.
Cft bocarguif.omnciUnd motictftelUrm ad q6?pa/
, rarintdlecfusficutpo*pa(Tiua:iBdlmamfcfla:q:in
bocpotctiaacnua oftapa(Tiuafmarift.it:6mentato
re.S.b'':^! po* pafitua moocf ab illo cui attribuif :fs p9*
n. **
Ktiai mottctfltad oti attnbtrif:q! po^pafTIaa cfl
pn" traf * ab aUcro iqiiirii ab altcro : fj po^oaiua
cWpn" n-anPaUcni iquirii aUcrii:f5 intc^ppam/
niradfoim3Utarc8irelbncB.vrpo'pafTiua:qiui/
teUcctuepotTibiUeno^parar ad rctbnce 1 foima
Utatca f in tcrmmit acni ucUccni6:nifi vtfxjt^
tia pa(Tuu:qi irclUgcrc dt quodda pari:qiiia oicit
arifto.jtoc anima:g> intcUcctue pofiibtUe nuUaj
b5 notanifi qz pofTibilie vocama eft.g fi i n rcUcct^
conipanif ad intciUgibiU: miniinc cntitatiB vt re
latioce n6 comparaf nifi vt po'pj(Ttua:qz intcUc
cme no facit rdbne cii int cUigtt eam . vrt g» acnte
CtcUccrus polTibtlie comparcf ad aliq6obicaaUr:
g> n6 moucat ipm crt impofTibiU:. vndc opj q> ob-
icctum impztftutaliquid intcUcctui motu fiio:vt
tnotus ocbef intcUcaui. vn vcrii cft q> itcllcaaa
n6 moucf tocalitcr : ncc aUcraf vcra aUcrarionc.
& ni oide foztcip vifus vidct tencbzas:-: trt tcne
bzc nomouent vifu;:ncc agunt vtfionc.-f>offet oi/
ct gj no vidct tencbzas nifi vidcat opadtatC5 que
moua vifum.vrt criam lUiidvidcrc no cfl pzopzie
Dictum cum fit pcr puarionc^ Of afani ilUiminat i.
(r3UudcfiDubiac6rn ilUid q6pimtnt:quia vi/
denir 9 oilhncf io fm fozmaUtatc n6 fit n6 idcpti
tas aliquop in ^mo mo oiccndipcrfc:qz(icutop/
pofirum m opjvfito 1 piopofltii in |»pouto.n crgo
DifiincriofmfoimaUtarccn6 idcprifas aliquo;;
in pmo modo oiccndi pcr fc^ illa quc funt cadan
pmo modo oiccdi pcr fc babet condc foimaUtat&
Vtbomo ianimal:q6 cfi inconiicnics : 1 Dtracoo;
qz otfhngiiunf fm coccptos 1 foimalitat ee : I5 bo/
bcit cadc fozma fm eoe. (TSliud oir' c(t oc aUo
q6picmirrit.f.g)ncgatto comparafad oupUceaf/
firmationc.quaruvnapfupponitic.n^valcr-g»!!
b babcat vcrit atc in ncgatioc vcra non trt b5 vcri
tatcin negati6cfalfa.vt bomon6dtonial.n6p6t
comparari ad ouas alTirmatiuas . quarii vna; oe/
firuati alii fuppoat: azn6 fnpponit irti.bomo efl
anial:ncc ifta.bomo c(tbomo:qz oequo^icaf fo/
pcriue:-! ifcriue in dTcntialitcr ozdinaris:-: ficncn
pfupponir fcd cjrcUid it cas:-: fic oiminur c ortt;
C.Tiwc oubium ei\ conrra fccundam conclufio/
ncm.qiioneganooicat foimalcm oifVinctioncm
vclfoimalttatcoilhnctamab alTirmarionc quaj
cxcludtr.vndcacciptafnon bomo fioicitfozmali/
tot^ oilhncta ab bominc:ti5 c aim fm i^ ois fo^
matitas fir pofititia vcl aliqtiid pofitiuu taUquid
obiccfalcgfibsncgatio oiltinai foimalttatcab
alTtrman6cquaq:cludir: tiiccntmcdiupcrabne
Barione intcr boicm 1 nd boic^: fcd boc cft conn^
pmi pignitatc5.n6 c6tingit fimul dTc 1 no cfkxd*
fcqaetia|:^qzoidtg>n6bomob5 fbzmaUtatifDi/
fhncti ab boic:-! foimalitas cft aliquid pofitiuaj.
XDodo ilUtd poflriuii no p6t cfTc no bomo:qz timc
non bomo cfTet cns pofiriati: t no ciTct cotradicto/
rlii bomint.0itV n6 pot dTc bomo : qi foimaUtae
c6tradictozq aUcui" no p6t c(Tc illud^cai''^ fic6rra
diaoziii:t fic fozmaUtae cnt aUqd pofitifi: q6 nee
eft IXHno:ncc n6 bomo: 1 fic cti J inediii prr abne/
gatione ptradiaozioc :q cfl ctra ^mi vcritate: qj
ptradtcrio eft oppofitio : f tn fe no cft txtrc mcdio.
vn 15 aliqua oppo imc"' no babcat mcdiii : non ti!
boc cft f m fc:qz nu Ui oppon i boc ocbcf f m fc n ifl
c6tradicton|e:t fk lUi foimuUrari qu^ cft aliquid
ppfltiuil mrcft^odct aU{)d in re . vrefict figmeiB^
6
adtxxpoirsM
fi <i' inrc''c<>p*i
Tit id reronn,
lifut {locrdjpaT
rmaad tami:A
rontfai-.fsront
ni . rri fundamd
(d rrronio i 1U6
q6moufl tn/df
Ircnij ad inirllc/
nionr:rrl'oaiii^
roliirrritinaci
iiaDirrrrto^a
iionit)«)3:Tn(9a
itonibuaq<raiu
brirmourrc ird'
Irrtdifjrdnrfaa
rul^jtMtuijjtra
nonr tuafalhr'
tlORUm.
^CJlRki eflopfo cois queponit n5 oispot inttV
tigt Itc g> tali intellcaidi ntillu cne pofitioii co:Fe/
^ndeat:tnalla rcB obicctnlie: i oidtQ^fic boicj
intelligo per fpcm cmerita no boicm pcr fp^; ciue
t pcr fpembomis. addnnt ifti q» tntcllcctio no
entis.Tt no bominia caufat ab cntr q: cadcm fpc»
dce.f.bominterunocntisbominis oucttincogni/
cione bominte i in cognition^ no bominie.tamcn
Oiucrflmodcrqi illa (\X9 pmo oocit in cognitionej
bomtnie t poflcriue in cognirioneno bominie.ljt
Oiltbanccfrcitcntionearifto.^moi j^oeanima."
£.9.ztf Vbi oicit' 0» ^iariocognofcif pcr babitum:i ncgd
flffirmatocq: rccrii dkiudcj: fui t obliqui.<£ ^lt»»
opio no vidct valcrc.Q: fi ncgatio vcl nd cne pof'
fctitaitelligiQjnibilpofinimci rcfpodcrct inrc
Ciicifbitntcllcctio vclcaiifarcf Qbcntc vclnocn/
te.pcr fuflRcicnteoiuifionc. noaufaia nocntcrqz
no cne nibil caufar.t boc cft pcr fc notii.f3itV intci
icaio no cntie no canfat ab cntc: q: ip; cne caufat
intcllcctioncm cntie.crgo idcm non coufat intcUe
ctioncm non cnttB:ita qf idem boc caufarct intcl/
lectionc bominis -r no bominietq: idcm no cft cau
oppofitof in codc gcncrc i pcr fc.Ctias <fi oicut
eade fpee entie otuat in cognttione cntie i non
cntiepcr ^ t pofteriue no vaU: o: fi ttcllccrio cn
cie eflet per vna fpcm f m pus t poftcriue boc cffct
j)pcer oldinebominie ad non bominc: ita q>ou1o
dfct Cdufa iftiae:quio:docft intcr bomincj t non
boietn:(edBnovalct:q:o:don6cftnifi intcrrce:
<a rdpdie od nibil n5 nifl nibilg no pot cfic oi
do inter ene t noene oino.g rdinquif^ no cne no
pofTit itclligtita g? fibi nibil rcfpodeat pofitrfi ab
Ulo ctti opponif . £tia anctoritatee Srifto. no fiint
j>i(hiop{one.Charift. valta»ftttttion6cognofci
cur nill per babirii : ita qp in teliccrioi ^atioie co^
refp5dcat alisd pofitinu:q6 cft oiucrfu; ab illo po
fitiuo:3>opponif ^iatioi: q: l; ncgatio illa impot/
Cdfper vocetfi aliiid pofitm c(t ibi fiinda^^^qb fiin
dat illa negarionc i intcllcctiond ciue. (Iiaiitcr g
ei^ o6m:q> ncgo vcl non cne no inte^ nifi pcr aliud
pofiriutl'q6 illt intcllcct6t cotrcfpondcatiita oi>
catfoimaoifiincti abaffirmatoc^cuiopponif.vt
ndbomini co:rcfp6dct aliud vt afinue vel lco : qd
dl otucrfu; ab bominc cui opponif :i ciue intcllc/
Crioi rcfpondct aliquid pofitiuii oiftinctu; ab illo:
cntopponif negatto:q: fi nocns ocbct itclligi me
gmo:of>i q/ aliud pofitiuii rcfpodcat ci: vcl nibiL
1 5 crt manifcfta pcr fufficicnt(« oiuifionc: fcd non
pot oicig^ntbil vt pus ,pbatu crt. ^ rclinquit Q>ei
refpodeataliquid pofitiuii: q6 fit otucrfus ab illo:
ctii opponifn fic ncgatio b; otdincta fo:mi pofiti
oe ab offinnari6e:aii opponif . (TTlota q> contra
|>anc pofirione cft oubiii:q: fi tntcllcctioni non en
cie co:rcfp6dct aliqu td pofituiii: vt intcilcaioi no
fuBcco:iYfp6dct quititas:rilc oubiii cfi.capicndo
ncgationcvritcrnon cnti9:q: vidcf g> illiintcllc'
Ctioni nibil co:rcfp6dcat q: nibil illi fubiaccr:cu$
negct omne ene: qu6 intc' tunc n6 cne fimpliciter
9> lUi {ntcllea6ico:refp6deat aUud pofittiui. 13 vi
dcrc eft oiffici ie . (C Sd boc cft o^m q» fiait fup:a
ocif» cft cne t no cne n6 cft vn tue ratioie firnplicis
eqoaconcipiafDifKctca.io.pdicamctie. vtvifuj
dl ^w:fed Itenificat imc''.io.pnta;t Diuidif in ea.
ficnocns nocvni'r6niencgatiue(j»negctvnica
rDiieio.^dicamta: fs imedtatc figntficat nd fu&i}
t non quantitatem i^.quc ncgat pcr rationes fpcciale»
eotum.vrt non cne non concipif fic pcr vnain rationcin
Oifttncta; a rationibue ncgationii fubftinc qgtttaas tc.
Bt llc patct qp no pofTu.; intcUigcrc non cna fimpliciter
Diihnctc pcr rationcm ab omnibttsncgattonibus: fiait
ncc ene polTum c6ctperc pcr vnica rationcm fiinplicc}.
vt vifum cft ^ie.ergo fempcr in tcUigo no cne vclp non
fuBa:': mnccotrcfpodctintcUcatoi aliqnid ^vflruiii vt
qnanritae. fi aiit intcUigif no cns p:o quititatc: tunc ci
couxfponda itcrii aUquid pofitiuii vt quaUt ae vcl fub
ftan tia:i fic oc alus:ita g> no pot concipi n6 cns fimplh
q: no cft vn iiw coccpms:ficut cne in comun t. (C&cd
tu qucrce vltcrius.fi B cft vcni qtlo tunc cognofccrctur
orntiaintcrpuationctncgationc. £>6mcp bcnc:q:pji;
itatio oicit carcntia aliaiius fo:mc in fubiccto oacrmi
nato: vt cccitao oidt puattone vifus quc cft incompoftf
biUe cu vifu:t codc; fubiccto fimulfcd ncgatto oicit ca
rentiam fo:mc n6 in fubiccto octerminato. vt n6 bomo
ncgat fo:ma bomini3:ncc octermmat fibi fubicctuj: qt
ncc boicm.-ncc afinu j -rcq: pot crtc in alo vbi cft fo:m«
quc cft Duicrfa ab bornic:i fic fcmpcr itclUgit no cns q»
illtus intcUcctioi rcfpodrt aliiid pofitiuu; Diticrrtim ab
iUo:aii opponif .vndc fic fcmpcr vcrc ncga"cqiupolUt
flflfirmatiua.vt cx nibilo nibil fit.valj ifti. q: aliq aliud
fit.t foui6 cft afin'' ifti fo:.cft bomo: fcd aliud cft oc ne
gatoc falfa:q: lUa cft ftcta.t aUtcr bj fcq^ fit in rc crtra.
boci^ vUcriiis: g> fc6m pmi opinionc Ucliccny
nie n6 cnrie ncgario no oicit founalitatc oilhnaam ab
offtrmattonc.Quia fi boc cffct vc;::tunc mcdiii cfTa in/
tcr c6tradicto:u:fcd boc eft faUum: q: eft cotra pmi oi/
gnitate.:xf tia j^-g» fi n6 boc oicit fbtmalitate oiftincta
ab bomic illa fo:malitae no eft n6 bomo: q: fo:maUta6
cft aU^d pofitiuiifcd no bomo no cft alifld pofitiuu j:qt
intclUraioi cius nibilpofituiuj refiwidct.vt vifum dt.
0imilitcr illa fo:maUta9 n6 cft bomo cum fit fozmaU/
tas rius c6tradiao:g. (T^tcj omnc qi> bj fo:malitatc
bj fo:mi:fiait q6 bj malitatem bj matcni:fcd ncgario
fm pmi opinioni non fo:mi: q: fi babcrct fo:mam:
tiic cfTct aUgd pofitiim in re:qd ipfi ncgit. (L'11otandii
cjr boc «i> pj q> fm fma^ opinionc quc pon it ncgatoi ni/
bil pofif luii crtra co:rcfpodcrc ncgatio non oicit oi/
ftinai fotmalitatc ab affinnationc:'; boc.pbant ouc ra
tioncs tactc. (CXunc D6m cft ad qudhonc fm opion^
tcrtilqucponttintcUcctioni nocntisalifld rcfpodcre
pofiriuii cjrtra q6 n6 cns:t negatio bj oiftinai fo:maU.
tatcm ab affinnar i6c:t bocpot ^bari pcr talc rationc^
Q: omnc q* b; fo:ma oiftinaa j ab alio lUud h; fo:ina
Utate Diftincti ab co: q: fm Diftincti fojrnam rce b; oi/
(hncta fo:malitate.bcccft manifcfto: q: fm Diftinctam
fo:ma eft oiftincta fo:maUtae : fcd ncgario fm fcaindi
opuiione intcUcatoie vt n6 bomobobet fo:maj oifttn/
cram ab bominc.f.afinttatcj i Uroniiatem tc. C 3d ni ■
rionce p:imc opinionie.quc ponit n6 cne babcre Diftin<
aam fo:maUtatcm ab affirmationc qiiam cvcludit . C6
orguitur.quo:u; vnum oicit impcrfcctionan ic.bicm
dum ifta ratio intcrimit fe : q: patt cotrariii: q: ilUid
q6 oidt imperfccrione:co tpfo modo quo otcit imperfc
ction^ no oicit fo:malitate:q: oicit puarionc i carentti
pfccriois di fo»naUtae fit pcrfcaio: ficut fo:ma.(I Sd
alii roncj.iUababctoiftictas fotmaUtatcequcno fiint
fibiinuicc cade pmo mo oiccdi pcr fcvcrii cft fi fmr ca/
dcm pcr fo:mi.fi \'o n6 fint cadcm ^ptcr ixfcctu; foi'
fne;n6 oj.gt cii of ncgatio tf .^dm g» n6 funt cadc m ^
tno modo otcddi per fc pp ocfectum fotmcq: fcipfis oi
ftingminf t no per otucrCa« foutMe.(C3d fNini argi»'
€ltiarft
mrtLAU q no flbtouiceic. Conccdif. flifhi omcrfffas
piicnitcroincrfisfozmisgyno runtin^mo rnootcedi
pcr fc f5 fi iftii otiicrfi W0 pzoiicnir ct ocfccni foinic: no
vpi babcit oilhnctJd fomilifarca.Ct ni oicis.-gj nc/
gjtio t cilTirnurio £>i^rn g> pma Piiicrfit«9n6 ptoiir<
nit cr Diiicrfie fojmis.f; cr ocfccni fozmcrqi ncg6 no oi
dt fotma f rn ifbi.fcd ocfcctum ciiw.intclligcndo q> in.
trilectioni ci" nibil pofjtiinj rcfpondcat.
flflrl MfirtMi^iS pn«I>3lc9fjcilccftvidcrcfccun»
«lU railUntt^ dumiftamriJ?:qiponitQTne^
tio fit oiftinac coccpnl)ili9 1 itcUi^ibilto: q: ctii intcl/
leaioi ciufl co:rr[dct aligd pofitimi. vt rifiim cft. vndc
^ nwo no flt illud cnaqrt ncgpr. tti cfl alind cns.vt vifii
dbqo d co:nWct. crSd alii ronc.fi ncgo bcrct fotma/
litatcoirtinctiabaflFirmatiocrriiccfTctaligd coccotra'
dicto:q9. g» ncgo inquim ^tradicit aifirmatdi ni
bil cft coc cie:q: n 0 bomo in nii IIo oticnif cii bominc in/
qiiini oft ab boic:! boc qoo ad roncm bomi8:ira qp c»p/
' TCdataligd:q(^cfltfnifounabotni'5:q:pcriIlifo:ma;
bomo oiffcrr a no bomic-fj bcnc pot coticntrc in aliqoo
. i. . influon65tradicitbomini.(Tciitirtc^occptibiU:qicrii
Vt (Ic ncgont co:riidct ic. vt vifom cfl.cad alia ronej
no bs fo:mi «.xcdif .Zn oirifirqi ncgo -rc-iaviftij i
g»cf cojriidct fo:': vt no boi co:ri1dcr lconttaa vclafiini
t««tcjinita9:t(lc6ali)9itcIliga9.gnoval5. Oo, III.
3C.c«; j. CBiigitarcnB i vftum idcmtc.
r^^d ''^*^ vtru in rrb^^clrisee ftt
' alradabcentia. cretargmT^o
fic.^flUid cfloincrfii ab alioqft pot itdligi
finc co:q: nibil pot itclligi finccoqddl rcali
tcr 1 clTcn tiarr idc cii ro.cE pcr opjxy^Minc quo
poc ttdligi no cft idc rcatlr t rtfcntLilttcr cii co: fj ceniia
p6timdligi(incc(rc:q:in brcmcpoiinrclligi rofoquo
od centii:quc tii no bj cfTc.ir^rc illa no funr cadc; rca
Utenquoj: vnti poc co:rumpi alio pcmanctc: qj ilb que
ftantcade fimulgnanfi co:nimpunf .ilioqn ^tx idc?? t
n5cflh:fcd clTcntia t^rnuncrc co:rupro cflh q: rofa in
bfcmc manct quo ad coitii \ix^ ciuo c(Tc c(t cp:rnptij.
a^fdTcntia rofctnaneattfi l>femc. p^obaf: quia nifi rc/
manerct rofa in bf cme t nij: incitarc: x fiProlia mafje/
rologica vt grando:tunc fcientia lib:i mcfbanro|r peri/
rci:fed boc dt falfnm:qi pBia fmomnce partce dtw eft
j!fecta:vrin maio:i ctus pjrtc. vt oicit Cometatoz.^oc
onia.piitia P5.9> oc no cntc n5 cfi fcia. pmo po(lcriojn?.
(T^te illa no ftint cad^ clTcntiali tcr.quop vnii figf pcr
Diffon^liud n6:q: illa qnc funt cadc dtcnriarr no riui
donfper fl^nc5:f$ cfTcntia fignificaf pcr t)i(Tone t ce no.
Vt bf .y.buuie.vbi orq? oiflfo fignat cfTcnria rci : rt ft.z.
poflerio:p bf :fcd oifTo n6 nkxi cfic rci oiffi": ncc no dTc.
c^ pmo poflcrior . (Tlte m omn i co q6 c cit ra pmii oft
q* eft t qno.pcr j6oc*in oc vnit atc i vno^fcd pcr qi^ in/
tdligif cflc 1 p quo c^ntia. vt ibtdc.CJic fl ce « cen/
tia cfTcnt idc cfTcntiathtunc bic cet nugatio . P cfh quia
poftqui cfTc 1 ccntia cfTcnt idcj:tunc citctnugatio: qaitt
idcm bi» rcpctcrctur.
3C c. }. ^nhnrif nm o»««.>f •««^^«.^"rc arifto.4.buf :
> «^'Ft^*^*-""* <i:Dicir:9>tdcc(lbotno.':cnebo/
mc.t noDft nifl ^moictionc rcjxrrifa^.CCtbocidem.
j^5„^.« wltC6mftatoiloquc8?traauice.qnivolcbat q» vnti
te(fcfintoifp6nc8accidetale9c(Tcntic fiipcraddite. vil
vaUComctatotg^vniitciTetcnafintid^c^fntiaty.
*lQ<^fcinr1l1ttl 9*^>f^<i<1onc funtDiucrfcopinto
nUMllUlllll nce.vnadlQjinomnfcaufatOjdTc
t d1cntiaornte(T<ntiarr.C& iflaopioacdpit fidcpcr
roReoindttctadquci^bantcpcfTcD^at Dlfpofttioneac/
cfdcntalcm fupcraddiri cnfLfinit vidcnt vcllcanctoii/
tatce;imofJaitvidcf vcilcauicc.£6frabicopi.cftvna Com.)?
ratio C6mctatori9 qiic ixcit fide:(3 qjfc accipiat roncm
oc vno:no trtdl vie.iargiiit fic. Si in omni cntccaiifa/
todTcf altud clTc ab ccn tia:tiic dTctpccfrua tn infinitn$
in Dil^inctifl cfTcnfialr fm \<x\i -xin dTcntialr o:dinati«.
boceflittipotePmlhifto.z.fxiiufl.^tia.pbaf.capianir y ^g g
vnu5cnecatifati!:tnaitclTm illoficitclligaf inoibus.
vil fl in bomic cfTcdlaliud ab cfTcntia eius:ninc qucrit
oc dTc bomia. vtrti fit cn» vcl no cn3.fi cRcne: tunc effe
illitio oft ab c(Tc ciuo: z in omtii coufato ciTc oft ^ efTcrr
cflc cil cn9.eiigodTeort abcAitia dtwt nlc itcrii qucrac
DcillodTcfupcraddftovdeflcnavdno cn9:q:i(laoi^
mfio e ftifficics: cii fif pcr :?tradiao!i4 . nv3 fi cft no cnec .> .
ttinc dT n ibiL-q6 cft ridiculii . fl ef t cnetunc itc|s cfTc ofc
ab K^iMi eiiie.vt pua. ct flc jpccdcf in ifinitu. vcl cfTe
no oft ob cfTcntia.(C11otandii q> aligvoUtnr (mpcdire
illi roncm oiitce (p n6crit,pcdT(i0 (n ifinlfii:q: ctimcfu
^ f cflfc a qucrif vtrii fit cne vcl non cns oicunt q> c(Tc
ncc d^ enB:nec no en».f3cd cft iUod qoo rce dbfiait aU
bedo n6ellalba:fedefl ilUid quo aliquid dT albii.i^6m
0» ifla obii iatio no valct: qi fi ncgaretur q? e(Tc ncc dTet
cnBincc n6 cne: ttmc dTct mc^ itcr c6rradicto:ia: q6 crt
abfiirdtim. ([jaUa e(lopio,qttc plus rcftringir i fpccifi
cat qucfitii i c(1:q7 I5 tn omn t cntc ci to cc n6 ot ffcrat ab
e(Tcntia.trt in omni cntc ftibfiflcntc caufaro vt m fubfii
ria omn i catifata dTc ftmprr cft aliud ab c(Tcntia: t intcl
ligif oeccq6pdicaf:vtbomo dbqddfceftz^adiacee.
&i(boptnioe(l antiqui cnwfifotie intractamfttooc
cntctc(Tcnria.ain.8.p*>rfico?:. vbi loqmf c6tra aacr»
ropnpo*™cdiidTi'fu&3m fimplicetno compofttueje
ma t fo:ma.gtaddudf talcm roncm.participjns oft a
partic tp.uo:ncut f»? oe fcrro i j^ito:i boc fl cft vcra par*
ticipario: fj t omni futSa t ccntia pcr fe fubflftjte ec par/
ticipaf ob alio vtab dTcntia: t g» cfic fit partictpani^ ni .
ftiIxipcrfefubfiftctc:q:dTccft pticipatiiinfubiccto^Tr •
eft pcrfcfubfift^ boc p5 p fufFidcntc oiuifionc^. fi cft
Cf icipatii ab cdnria t a ftil>to alfci«P:tilc babcf .ppofittij
gj ofr ab cflcnria:ci5 gr iciparu oifTcrat a pncipirc: fed (1
cft pcr fc ftibfiftcne 1 no priciparii a futko:bocn6 potec
nifi vnii: t ftcnoeflfct nifi vniiclTc:q6eft fubm:q: multa
ftint cflc:-: pntiam inobat (xr fircqt fi albcdo cflct fcpa
r Jtan pcr fc fubfiftca no clTct albcdo nifi vno. filr fi dTe
cflct p fc fut}fif^^ 1 fcpatii:tiic no cflct nifi vnii cfTc can/
fatii:q6 cft iporc.JU Tlo^cgd fit ocpnc.g' ro no vale
rc. cii of . 9> i om n i rc pticipie oft acCoccd xXXx^t vcra
pticipatio.ftniDicie^g^iomnifutSaditatc.potne^i^qt •
in ftibftiti)9 abftracrie cft ce p fc fubfiftce: 1 no cft jjtici
patii vcrrqt eft ideccntiatV di ccntia.CL3dx)bation^.
q: f uc nfi cctmfi p fc ftibfiftee Jicg^ :q: ftin t ptii ec pcr fc
fubfiftetia vt ftit^abftractc.ad flte.foi albcdo u.tids
9> no cft flrcDcalbedic t dc ftilkivclcce fc ftibflftctcqt
albcdo cft vna Pm fpem fpe**".m6 in illie quc funt eiiif
de fpci 1 foi* fi ftint fcparara no cft nifl vnii idiuidnii: qz
in iUie no cft muttitudo idtuiduor nifl p ma5:i fic in at
l>cdine n5 dic t nifi vnii idiui^^cti fir fpcB fpa"'*: f5 i ftit«
cira 15 n6 cet : q: in fcpat ) que^ fiint dufde fpci pfit ec
pro tndi*.m6 fuba cito n6 cTtvna fp& fpil"".-f5 eft vmi ge
nuB vni"*.vt vult alia opio: f5 oc boc noeft vie ad piie:
q: n6 Dincrflfiat jjpo*.^ piit c^ pCa cc p fc fubfiftcna z
pTce fnbc cotc.(r?"cftopio. quc itcrii mogie rdTringit
qucfitii. £tcftopio:Q>no in omni caufato.vt oidt pma
opio:necinomn(enteful>fiftcntc.vt oijrit z^opinio cfl»c
ort ab ecntia: fs in omni fuba gnaU t cotrup^' cflc oft ab
6 z
4.
rtrcntw.Ct iUa vidcf cfTc .pbabiUoi t»ab'op(nionibcia
iilij9.et ro potclT cc.in omni liiBa gnabili i cojru^vVaat
' ifc? cc cft E fc fubflftce: vcl cft ntiripatii ab aliqiio:i bcc
cft mi ifdb g fufTici^t^ oiuifion^.fl cft piicipatu^tuc ort
d ^cipatcrqi pticipae fcmp oft a pticipato.fi eit vcra t
rwli» ptidpatio:q: ptidparc no cft nifi pticipati ron<^
berc.fi fl cflct pcr fc fubfiftw^tuc in vna fpe no dTcr nifi
u mu idiuidim:q:rc9 p fc fubfiftcns no rcccpci in aliquo
fuiyto:ficft vnifpflfpd"':in canotucnif nifi vnu idiui'
duii:q: impofc cft in abftroaif» cc pt: idiui^mo.gi boc
veru cft in iUie ^ CHJcniiit in fi^ (pi"'. vt fl albedo cet p
U liibfifte0:q: cft ciufd^ ^vi fpi"':ti5c no cet nifl vnum
idiui*:aboc veriieftrtiipotmuUiplicari ilUid q6?iim/
gifmSe B oiuifioni m Je vt inte*:l5 5 n6 fcnfcrit Come/
Com . 5. tatot-ficut p5.9.oe anima : q: fm ipm in abftroctie a ma
ipofc cft rcpirc pCa fdiuidua fub ead^ (Ije . & jjpter boc
fuit coacr^Cometato: ad ponWii intc^manu vn u nu
mero:! bcc r6 flc fomwta val5.-qae pue no vaUbarflcut
foimabat ca fratcr Ibomaa. CTlondu; oiUgcrer cir
ca ifti opionc Q) ficut cns oiftinanif p cns in actu 1 cne
inpo*ficdTcnria oifhngiuf pcffcntii inactn idTcntii
in po*. moqn of q» in fu5a gnS" t co:ruptibili ceoft ab
efTcnna.fi intc^ vnifo:mitcr no eft vcriirq: cdntia actmt
Ue no ptidpat ce actualc. 0cd illud dfe octuale eft idc
dic(Tcntia;q:cfrcrttiaacmaU9 cftidccujfo^ma quccft
eflcaacf.wifreentiapotetiaUevtmano ptidpat dTe
potMalcf; cft idcco ipforfj dlditia potitiaUe vt mate/
ria ptidpat ei actuale vt fozmara-q: nifi foi^idparet
icaeef in mitiicin vnafpen6eftniflvnn5mdi"y vi/
demoe t6 falfum:q: pbidinidaa fbnt in narara buana.
CTlon"9> eic oib^ime opioniV 4« pino^^cgatiai»
p6t colligi aUfld .pbabile: 9 oe nnS entiii qnedam funt
foOc^da funt acciitia. p (Ufficiente o roiflo nfc (T^w oe
mso fta6a^:queda fiit cotpoierqdi fco:po«e.cr3ieoe
ntiofu5aruco2poteara.'quedam funrgencrabileitcoi/
Hbkta^iCtA Cniptibiles:queda5fnntpcrpetae.
vUiV p5toiciadq6n6quaqoerif.vtniinol
entecato ee flt aUud ab er(cnti(i:q> fl qnerif oeentecau/
(ato in acd^^^.ficut vtrn aUjcdo fit oiucrfa ab dTcntia al/
bedinie.C>6mQ>eflcalbcdienonoftabalbcdinc. 'f^/
rio bin^ dhq: fi dfe albedle eft aUud reon- ab albcdine:
fuc no cct qrtra gen' quaUratisrq: nec eflct vbi : ncc qrt:
nec qptitae:-! fic oc aU)e:q: albcdo n6 bj clTc p qgtirotcj:
oec B vbi.-^ flc oc oUjs. g otq (p flt in gcnere ejlitarie faU
tc5 rcductiae:q: fingtiT» co:p que ofcunt: autfict fuba^:
«ut^titatcaut qUtatcic.cr pntiSmo ei olbcdwnopo
teft dTc cjc gcn^coto^ie^q: ridiailti cet q> albcdo effct . p
fccundi fwm qlitatis vcl ijrt4 .g op? q» fit in ^cncrc co/
U):is.tDofleftIgflecolo:fen6d>nifiaU(Sfpescolo:i5:
q: mbtl eft f gitc gn flt in aliej (Uait 1\pim,ex tboptcw: vr
g c^ albcdis cct n tgrcdo vcl virid itas vtah) mcdii colo
rce:vel albcdo no pot eflc viriditasvcl nigredo:q: albc
do n6 f?5 c^ p nigrcdin^md^ P medios colow. g e albe
do. m6 fi c^ albcdi5 rcaTr nft ab albcdCctucoue ollxdi
«^«ay nc0foU>nuoofntceb^rcntc<incod^fnfto:<^eft5fl^.
fi^ii f b^x^' Dc DiucriTs rpe.(£&i aiit q6 ^rat. vt;r ec 1 een
ria ofat in fubftanjs carie Bpcmis fine fint co:po!ce vcl
SiKjJ ico:poice.(r£)6mQ»n6:q:flcioiffnTct abcentiamil
^ ' Us: B cct ronc pticipat6is:q: pndpieorto gticipato. vt
P5 qc oictis:f5 pp oiucrfitate pricipat6is: n6 05 eitHner
fa.vt paniit cf fo tonc ronis fcf Zbomc : qi ptcr oiucrfl/
tatfpticipat6is pi<t iftc fube mnlripUcart in ower^ fpe/
dfica.vt ocin tc^i ifte fuBe ppetne n6 ffit dnfdi ipii fpi
UfTimcCTSi aut qrat q6 0« foKa gnabtU t coaiip". roc
odm cft vt pae:9 fi capiaf Dlflonmtcr cikt cAicia : tdc
06.
ofn t vt ei actnaUru^ft cft fo:' oft ab rtTc potftt at i vt m3 .
Bbario:q:ilUid dfcvdeftpfcfubflftcsvclpttcipam.fi
eft p fc fiibflftcsTOc in vna (p* no cct n ifi vnti; indt*:qt
mnlri*"i'diuiduo;p dufd^ (pl?i no cft nifl p ma^ p fc f5 vi
demue tn vna fpc pra ci rdiai*.0i aut pridpam?:tiicbf
ppo(r:qi pticiplsofta ptidparo.fi cftvcra ptidpatio.
vt vtfu5 eft ^.05 fi accipifcd iccnria vnifo^mitcrfii
cc in acni 1 dfcntia in actn:': cc in po" t cenria in po^ fic
n5 ofnt rcotrq: vnii fiuinq: cdiria in acm cft fo:* : ^ cft
rtiiecificcenria no participat cc:q: idc no pttcijMt fc/
ipm:f5 eentia 1 cc tn acm pndpa f a ma quc cft centia in
po'. vt vifum cft p«84£t pofTct addaci ro Comcntatoii»
6u8 tacta.Qt fi cc in acni oiffcrret ab ecntia in acta:tiic
dfet ixdlae in ifinitii in oiftincris dTcnriarr ^m actu: f
in dtenriarrotdinatie: qd cft ? artft. 1 ifta ro pue tact»
dt :3plete.t i6 rccurrae ilUic CTlo B cft oubiii. In
oicie:9> in fubftirqs fctnpitcmis dTe n6 oft ab cflditio»
C5mi.fi boccctvcrii: tucgcij<5intd"*eflcttclUfCriaa
ctii itclUgcrct qui^^carii^fs boc eft faUu^.vt p5 per Cd/ Xx. g).
meniato:e.p'''i8?pbfficoE.iJr.bni'^q:n5li0Cogno(at 2:.c6. j.
fubas fepatos dTc:-: fi5 co^fcit gditate coru: q: gditatc; t.c.5. z.4
earu (blu mc^cogfcit. cina p;.qcu<5.n.funt cadereafr t
efldiriarr gdicBvnii co^ot:-: rcUquii.CCaii"d cft ou".
luoidrqjdTcpcrfcfubfiftielnfabftanjB ciufdc fpei
n6 miiUtpUcaf :f5 rrft Itienif vmi5 idiai"X6traxo:pota
celcftia funt idiuidtia cttifdc(bci vtDicit Comftatot.r.
ccU.lDo in cclo eft dTc p fc fttbfiftce fm ^110 oicta:q: ei
in ccto n6 oftabdTcnria.(rad ^iij oubiii rcfpondcf
coircr: <j» qrt oao (ut cade rc 1 rone gcgd cognofcit vna:
t rcUqim:f5 fi fir t cade rc:t ofnt r6nctiic vnumpotcnr
Co|(dooto«>rtUquu n5coafcaf. iD6ficeft in fnbftan
ti)e abftraais g> cc t cenria bti fun t eadf re : n5 tii r6oc
qtejcftpUis pfufu5 tiplicita tidetcrminatu: f^cAicia
eft pUie qrplicira t oearticnlata.^1 n6 oj^ a> fi ee (h6e fo
paratc cognofcaf a naU quo ad cfTc : q> criam cognofcof
quo od gditati.(r Sfr rildef q> ouplcr cft ce fubani ab^
ftractaro.vniicftce pofitrn:rt q> itclUgcria fit mototfi
nimivclfoU6VclaUcn'ptactena»fitin taUgrodapfie
cti6i6.(raUud e cc ncj^atrfi vtq> ftcUi^c finHco:po«
ree t itrifmutabilcB tc.mo of qj od nalc princt ;>fidcra
r« fubfti tiae abftractas qao ad dfc nc" : t n5 quo ad c<
pofifTfi:tqnanrti cft n5Ue:f5 me*' ^fidcrat co quo ad dfe
pofittn.vtt I5 iftaclTcflntj?pin^:n5(lint ritidem.vfiad
qucciiQtartifice prinetpiiderarccipofitffi itclli^a'
rutet pkderax gdttatfcqi ilUid ce cft ide5 cti gditatcn B
ptinct ad me^ n5 ad nale.C2WtCT riidcf .qil of.fi ci
inabftracrieeintid^tc.of 9»gcii(S cogfcit ccaUqmo
cogfcit gditatc faUc ipfcctc 1 oimtnutcZn Dids:gj ni/
lie cognofcit cc.p^m q»vcp cft.vti qrt Comctoto: oipt: C5.8|.
Q> naUs cogfdt ce itclUgetia;: trfi t n6 gdiratce. tAi q> p^pbf'
ipfc ItclUririt q» n5 cogfdt pfcctegditatce ftcUi^oru:
ficut mcta^.^fta (oto n5 vf vaUrrtq: pfecrii t ipfectnj
quo ttd iteUigcrc rcfpdi eiaidcolki t po'no otucrfificat
Ipcm cognit6is.erflo fl mcta" t noUs n6 ofnt in cogfe^
do itcUipcntias nifi #m pfectn t fpfcctn:t B rdt|cn dof/
dcpo':tuc mcta''tnalis n6 oiifcnnct^ fpcm.^^^foB»
meiio: cft.(rad oUud oab" o6m q> intcntio Comcn"* C6. 40.
no efto» co:* cclcftia fint indmi* vnif pci fidi'** t pofiri/ 2? 6 ceU)
ocqi liic ^e 5diccrct fibi:q: oicit i eo<U z?q> coi' ccle"
ofnt eade oiucr"q ofnt mototcs cop t ^uciiit ead^ cd/
uenietia. i:DoiUimoto:ceo:biiiDfntf;fpe5 vtc5iter
orf; qtio B fitvcir b5 videri.z!ccli. C<55adbucqrc8 C6m.7i
qijo tiic {tciUgitC5mceator(pcoi' cclcftia fiuit indiut' t.^x,
vni''^. Ckdm 9 ftclUgit Bup funt fdinidna vni* ()Ti
4^ip<{8coinponif vntt C04i^nMgniiq6 vocafmagnd
dnatti
anfal t no cfl p Ifgamcntil vnii.f? p ^nitf vnf q oiiTlmdi
tur 1 rccipif in ipfo p totii iftiurr tiT p? rccipir in p" mc
C5 . 4r. biU t in ozictc /rt b5 vidcri.z.ccli.vtrii ailt cclfi t imc\U
7o.t.7U gcticrcponanf in pnto i pircctc no c\\ prtrif» ofidcrjtio'
nis-X^ fiifTicitB ctponaf itctio C6mctatojis.p qui bf
foroo«bg:(j>co:po:acclclTia no funt oiucrfa idim* vni'
()Kt.vt vidcf pmo .ifpcctn.fcd cclii dl vnii totii oggrega
tum ct ipfid t jnqp q: partibus.
iPt tlinr (JlH ronc9inoppo".fI7adpmi.iUaquo
tl8 riWo*^!- I IV. au Yrnii p6t tc.CoccdiF. Zu oinB: cp
" , ij^*' crtcntia p6t itclUgi finc cflc. C>dm qi otiplcr cft cc talc.
'mSbiK Ql<^ vcl vbi:-! I? cfl c(Tc f m gd t (?nc illo ce rofa bn po'
pt rndm. tcft intclUgi. alittd cf^ ciTir ftmpfr i in acnx : i finc iUo ci
cHcntia rofc no pot itcUigi : q: fl nitUu idiiii* rofc cet tn
actu:tiic rofa no cflctrncc p one itc\li(;crct :qi quclj fpcs
Copi. 7. vniucrfi dlactu.vt oidt X.inconie. p^^ioflcrio. vcrifirc
dloie fpcsmiidi rcmancrc in qtuUb; bou tpieraUogn
mudi vniucrfitofl no cet pfcaa. vii l; no in ot loco 1 cUV
matc fint ocfl fpccic5:flcut rofa in qiioU tpc t dimatcrri!
ftmt in loco vbi cfl tcmpamctii ^ticntcs cio. (tj5d aUa
ronc.illa no fiin t cadc rcafr «.xcdif .Xu oid6:q> cfTcn
tia ':c.3lifl0iltq> VCB dh q: rofa qnoad cflcntii 1 gran
do i bycmc aliqrt mahct oib' fuppofltifl 1 idiuiduiflcoi'
ruptifl Toino c(Tc in actu co:ntpto. vi^ (I nuUii fuppo" ro
firdTct:ncccflcntia rofccflcrnifiqjcfTct gd rdcafc pfe
ftibfif>c9 ptcr idiui*.v»^ ficut ocm cft.l.inconic.rii:ir:3»
oee fp& miidi rcmanet in qunU boja tpia : I5 no in qno/
libct ctimatc : q: fi rofa no cfl B in brcmc : ttlin aUo cU'/
marc faUiaf vbi dl tcpcrica oaen icB ci ; i Rc efTcntia no
p6t rcmicrc cointpto totalr cflc in cicni. xi\ illnd ^«tcit
tj: foi' imagi"^ q» fpce poflit rcmicir comiprie oibTdt/
uiduiafic oUg im aginan f :q> ccnria rofc pofTir rcmacrc
oib" ftippofitl co:niptifl. vti oictlr q> rofa tiic no i in ma
fobttucrfK cfl m itcUcctu obtiuc.^flitd cfl fictti:q: (i cew
Cia rofemanctco:rupti8fuppo(iti9:vd rccipif in ma vf
no^jdl p fc fubfiflcnfl.fot reripii in ma:ntnc aliq^ indi
utduii ci" cft. vr p fc p5.0i aiir cfT pcr fc fiibfille8:riic cfi
Cx.zo. 7dcn:q6 ip:objr arifto.^.bui^tnctircfT ocrofa:ira ircl
t infra. l'gjf niiic p:titna gradtnc tc.crad aU J5.iUa no ftin t
codc eflcntia tV tc.C^cedif . lu oidfl: q> oi ffo flgt cflcn/
tiaj Tc. tyim qj B cft eguocatiotq: otiplcTCcfl eflfc . qMi:
qd en vcr :q6 ?fifNt in :pp6ne 1 ouiifioc in tt":i lUttd no
fpo:taf p biffoncq: nibil affirmat vd nwat cifTo:-: oc i(
lo cfTc itcUtgit ariilo.Mo po(hTio.C['aliud cf> cflc in >
coplcprt boc tigt Diff6:q: efl idcdi gditatc.vii fiatt oi
X»cS^ dt a;:.6.bofae:3>cinfde5 roflifl d\ gd cft: t (idt.f pSd
aUi jn omn i co qo cfl,dtra pmu ic. h6m q» no cft vcrii:
uno nec in oi fubd cita:nec cntifl cati Drt eflc t ccn tia : f$
rm in fu5a gnabtU 1 cotrup^ixapi^eif t cintii oifTb:mt<'
ttr.vc vifu5 cft:i gd oidfl ad Boc^.o^m qi fo:tc ftiit iU
li^opfonifl^vcl ci ircUcdt modo q qcpo" d>.C Sd aUi.
fi eecct di centia tc.C>6m g» n6 cft nugatio: q: no dlrc'
pctuio dufd^ CT codc ptc locut6ifl:q: nugario eft initri/
Ufl reperitio dafd^ eireade ptc ofonie. vt |:K5.^'elencft.t
ilno cft C|: cadf ptc ofonie n6 cft niigcirio. vt B bo cfhqi
boq: ptc fuBtt ponif i cfl cr ptc ^t".€5irr ct ifla rcpcti
cio oj ce fupfiiia 1 itmUfl:q: f! cvrilie vt rcpetitio pp m«
ioi^ qrpflione vd itcnt6c;:tiic rcpctifio ciufdem no eft
jni0atio:rtcuto6oDc^ocuemcu0. Qo. IIII.
t^.M^5ii0nfcquentcr rr^^^r^a'
cne 1 vnii fint idem cr vnii in fiibflantia : ita
'q> vnn? nibil addat rcaUtcr fiipcr cne.irHt
fargiiinir ^moq? non.^fUa no fiint A'nii Ui fub
fbntia t natura : quof vnuj oicit indiuififoncm 1 aUud
no:q: qtl aUqiw funt vnii 1 idcm in fu5a Tnatura: fl vnii
Otcitindiuifionctaliud^q^n^fcpanf 1 oiuiditnf adtn/
uiccSi, vnti; oicit induiifionc -z cne no . vt p; p ariflo.S. X^^, )Cf.
b\vbioicit.t3ticalqt indiuifionc^Diainr ficfunrvniL
ttcnflno Dicitindtuifionc;:q:indrnrcrfcb; ad vnnt
muUa.gno funt vnii.dT^tc (Jcne 1 vna dfent ide rcali
tcrtiic otS? vn ti cflct nugatio:fj boc dt f alfu; : q: cns cfl
vnii . no cft nngjtio.piiria p?.p oifTonc; nugati6i6:q: nu
gatiocf^ rcpcttrio inurilifl ciiifdc; crcadcpjrtcoPonfe.
iCJtc tdc n6 ocnoiat fcipm^f; vnii oenomiar cne. g tc.
maio: cH manifdhrq: ocnoiarc eft fubm aliq na infoi*
marcficut tj: pntie.mino: |^-q: 060. cne cft vnii. dl
fidicatio ocnotariua.CJrc »Ua no ftmt idc tvnii ifuBo.
qttoc vnii cft in oacrmiato pntoraUtid ciraiit omnc p/
dicamcntu:q: qitc ftint cadc; in na t in fubaiin qtio pdi/
camcnto dt vnii:t rcUqtiii:di cffcntic pdicamctop flnt
ipcrmt.rte.c)c pmopofttrio.fjvnij efl i octcrminaro ^i
camcnto:teneno:q6j^:q: vnucfl loctermiato pnro vt
in pnto ^riratie faltcrcduaiuc.-fjcnsdrcuitomncpdi
camefii.5 ic.iCjac r5nc0 fiint aiticc. vt rccitutCome Com'.)?
tatoj.gvuU q> vniioddar Difponc; fo:marr fiipcnfl tei'
cflcnrii.CT^tc; (i vnii t cne eflcnr idc in fiitxi piuidcre/
tur cifdc Drntt)e:q: qcui|i fimt vnit t idc in fttba Diuidii
turcifdc ofnti)e:f; noDiuidunrq: vnii otuidif p idcf^
mitctcqualc:f;cneoiuidifpcr.io.^nta.ct:.<?.t.54xiiu«. Xx.i±*
IL 3f c ft cne t vnii cfltnt ide rcolr tiic gcgd opponcref XX6.4,
vni t rdiquo:f; bocno eft vc:p:q: vni opponif mulritO'
do.io.bVjnmUitudonoopponif cnri.qjoiflpdicaf oe X4C0.9,
mulrinid incvt multi nido cft cn a.f~JtCTn fi vn ii t cne
cflfcnt idcj puertibifritiic rin cflTct vnii cne:f5 boc cfl fal/
fum.p ariflo.p?pb)rftco.impjobantc; pmenid^g tiii po a.t.co.<.
Riitvniicn0cflc.?t!ap;:q:qrtaUqfitntidcin napacrtf vfq; ad
btlitcr:gcgdpdtcafDcvnocondirionccirclitfitia:tDcre tcr.c.jz
Uquo. vt bo 1 riflbilc funt ide CHicrtibifr t (iait currcre
pd ica f t on d itionc crdullua vt bo tTfi currit. ci cri.i rifl'*
rm aimt.g fi cne tvnii funt idc; concrribifrfiait bfl of
cne tin cfl nc tifi vnd dt:q: ttii cft oictio cjrcUifiua.
^t\tMyfittt**t VuUanflo.inlfavbiojcit:q>idct T cS x
^PpOliaim cf^cnflbotvnuebomo.tnonoi-/ ^ ^'^
ucrfnmgd orldir nifToligd fm Dictioncmrcpctiti.boc
tdc vutt Comcn r aro : cxponcnfl ariflo. jTofn
"iHOtandam 9ncvtrccitatCimcntmy.nmc. C6m'.l:
ir»v/i.aiiMUii» voUiuqivnu; addcretoifponcm
fomiarr fup cnfl td^cflcnrii^q: omnc cne dt vnii per oi
fpofirionc;ftipcraddiri:q:aicn0vlltcrDtcaf ocqtiotj:
cntc.tfitV vnu of Dcquol;:tuccttafunt vntip oifponce
centiaUre fupadditifl ccnric cntifl. t Snic. fuit mot^rS'
nib^^taaifl.C^rraBargitit C6nietato:.fIvniiotcererDi C5m.f
fponc fo:marr fiipadditi cnri: ttic tit pccffm in f ftnitii '*
firt ic^tiotVo:dinari0:f; 15 dTi'porc.:<na; Dccrot.capta
tur aliq6 cne vt f?6:t fictit c Dc t Uo ItcUigaf dc altje. mo
bo cfl vn' p oifponc fupaddita nac cntis. 3Citc qraf 6 il
Ui oifponc Aipaiddita vcl cfi cns vdnilMLnnibil p nilM/
lo rdiquarffene:tiic cii omnc cne fit vnu p tnfpone; fu/
paddttltiiciUud cnecritvntipDifponc fttpadditina/
tnreenrie.riicqrafoc illa Difpi6ncvctcf>cn9vdniT>il.
fi niljil .p nibilo rcliquof fl ene:tiicdt vntl p oifponc fw
peroddita: t fic tn t fin i". (T Tlo 9> atig n ir u n f in fringe*
rc r6ncC6m^ato:ie:q: oicutcii fcdfK- bic ronc 52^1.
no ingrcndo vcritate:!; vtei^cmulue.vrtoicutbdcrS/
ncpcccorc DitptV.p" p fatra; ftgurc oictionifl.rr cguoca/
ti6i0.C>ccranf p?q> jvcccr p f oiram fig' Dicrioie mutado
qtio in q^t poniit q:cplu Q> bo cft jlb'* p Difponc fupad/
d if a:riic ^rif vd ilta oifpo efl alt>3 vcl n6.£t oidit q> il/
lapifpono dlalba:f^ dl itUid quoaUgd dlalbii . & nd
6 f
erileftn5albtt.-fldicntgru vctrubettj. jb6melladH:Q>
flla cautllitio nd vi3l$:qi aUud cfY log oe fpilt entevt oc
boict oc cntc trirccndctc. vil ctii ip(t xcdiint Muici.
Veller^» qiiodlj cns dhmij p oirpone fitBaddita j:tiic 05
9» ilh oifpo fit cna vcl no cnsrq: ntbtl pot cffitgcrc rond
enrteif? (lc no eft oc olbcdinc : qz no op? 5» albcdo fitaV
ba vcl no alba:qj p5t cflRtgcrc ronc vtnitfm: q: cft tllud
qtio altgd c(l albij:fj fic no cH bicq: cns cft vnii p oifbo
nej fitcadditi. g op5 a> ilb otfpo fit cns vcl no cns. (t oi
fpoflrio efl en8:tunc clt vmi p oifponc; fu|2additaj.-cum
omnc cns ^m auic.ni vnii ^x:r oifponc fiicjdditaj:-! flc
^ccdct in ifini*.(rautcrdlu oicutqjcns cft vniipoi'
fpofitionc llipaddita:^ tlla oifpo dt cne: 1 oiaint non
jpccdif iifint'":^: Dcucnifad pmiivnii:q6noefl palid
vnii:f$ cft ci vn itatia oiuj vt pn* p": qd cft im.(it3ihjd
no valct:q:qiicrit ocaUquo:q6 cftvniinocftingcnert
Cflc finalie vcl agetis^fj qucnfoc vno fo^malr. (fz? oi
amt ifti ronc pcccarc pcr faltam cgi"*.vti cns cft vniim
pcr accna.g pcr aliud.Ht tunc ^ rif oc illo p qd cft vnu?.
JWjgjeepaUudouprrcapif.UnoJg^aUgdcpoUad:
q6 cO oiiicrfiim ab vtrocg c)ctrcmoj::vt bo cft oifgrcga
tti0 pcr aliitd:q6 cft oiuifuj ab vtroq^ cttrcmor vt pcr
olbcdme quc «rft otuifa ab boic 1 Difgrcgatiuo.aU'o*aU^
quid cft D aUj)d:q6c(t oiucrfu j tm ab vno qctrcmoj: vt
bo c(t rifibiUs p aUud: qd cft oiucrfum ab botc : T no dl
j Oiuerfum a rifibili: q: bo cft riitbilie p rifibilitat c? que
eft otucrfa ab boic^lj no (it oiucrfa a riflbtU. tOo (Tc oi'
cunt 9> cns clt vnii g aUtid.qd cft otuerfaj ab vno crtrc
mo;: vt ab cntc t n6 cft oiucrfum ab vno:i Rcnoopiqt
flUid B q6 cne cft vnii flt vnii p aUud:q: cit idc cu vno et
116 cfl oiucrfum ab vno.gt ita cguoca F pcr aUud : q: gc
Qd eft aUgd per aUud oincrfum ab cntc B cft p n ibiL- q:
oe q6 efl no ens efl nibtt-i pcr yA» no cit vnum.-q: cns t
^dtlClft'! '''cuf <»dq6netria. fvnii pucrtimf .
^ui»v »11.1 •^iimoqjcnatvniinooicunt candc$
n5m fo^matV 1 gditatiuc.£t ,pbit:q: mnc pdicarcnfoc
fdutc^ pcr fcz tn gd:qj qucctiqj ipo:titcandcnam fov
malitcr gd itatiiic pn f 6 fciiiicc p fc t in gd: fj f5 cft fal/
fu5:q:vniipdicaf occntc:flattpa(TTotn fcdomoperfe:
fs ene no pdicaf oe vno p fcq: fubm no pdicarpcr fe oe
paflioeq: pd icatt6ee p fc no coucrtunf .ej: pmo poflcri,
Vt allcgit.(Ez°m6 oiciir cpenei vnuj funt idcm rcafr.
tjjbit.caquccadegnoncgnanf tcadcco:rnpriocco:/
£x6. J. nimpunf funt idc rcafr q: lra:f; cne t vnuj funt bui«:qt
qA ^af cne bo gnantr 1 vnua bo : q: no fcparanf adin^
utcegn6nemccco:ruptoc tpc:ncc na.q: vnu no gnatnr
^qjeaUornecna. CT?- oiit 9» vnii oicit aUgd pofltm
fotmalVfupadditu cnti.et,pbat.ilUtdqdoicitpfixt6c5
fo:marr nopot oiccrc puattonc:fcd aUgd pofitrh.t B cfl
mantfdta.-fj vnii oicit fozmarr pcrfectioc;: q: attnT?iitf
Z^y^ fwno pfccto vt oco:q: of oe' eft vnue.vf pj. iz.b". vnu»
ergo^ccp0.([73teilUidadq6 otarcdttainf n6 pot ei
^uf to:q: rcduaio niiq^fiit ad aUgd flmpTr p:iuattn : q:
Capiz, nocfloarcmaUiparD.^.etbico.fjpuatiocflmalii: fjoia
rtdncunfadvniip"'vtocu.-q:abcoDcpedct ccUijitO'
ta na.(n3tc^ario n6 ftifcipit imgi5 1 min'.bcc cft ma
nifefta:f} vnu fiifcipit mogie t minue: q: pnci'" mapme
eft vnu t alia minue funt vnii.C7'Jte iUiid q6 eft menfti
ra enriii n6 05 dTc fonnafraligd puattn.;q: mefura t mc
1x5.7. fwatu fitnr vn igcnea.epio.but''. t fic mcfura vaU aUgd
cflTc ^nu:f5 vnii ef\ mcfura cntiu5:q: in quolj gcncrc cft
vnii:qd cf\ mefura ofum poflcrio;:.(ir3[teq6cft fo:'
maliter puaoft n6 eft ^'''pofitrfi pcr fc: fj vnii fo:marr
eft j^":^mulritudia t numcri : o: ci vni cfl pncipifi cc
nuo.Ctlo circa ifla p6ne oabttaf pmo 5 ptni ?ne:que
06.
eflg» vnii tenen6 foouit candcnam fojmatV . 6tdrgr
9 fic.'fkeilita9 cft fo:maUra8 qttcdi:t rcafr cflc ide eft
foimaU-dTcidcj.^rHicbocncarauif.Qucdic^funtca
dcm rcarr funtccide foimaUrcri li> cf^manifdb:^: fm
coe foimaUraacltroobiccraUa appicbcnfa in rcab iu'
tclUrctu cx nS rci: qiti fo:maltrarc n6 cf\ nccc fcmg mo
«erc uitcUan:l5 babj actii intc^-fj rcalitaa crii cfl ratio
obicctalie appbcnfa ab intclUrcm.vt bf cjc oicria cojr. g
reaUtaecflfounaUtae.mino:p5:q: vnu icna funtide$
rcaUtcr Pm ipfoe. vt f^.ci: z",5nc. ([; Jtcm qucciitit funt
oiucrfafotmarr brtroittcrfae fo:mae:q:ficut maUtae
n6 cft finc ma fic fo^maUraa nd cft finc fo:ma. g quc fiit
Diucrfa fo:marr btit oiucrfaa fo:ma8:f5 cns tvnii no ba
bcnr oiucrf JB fojmaa^q: candcm fo:mi bj cne bomo 1
vnu9 b6:q: c adc fo:ma oar c(Tc t indiuifiun cfTc. trCof
trafcaindioncoubitaf guccfl 9> vniitcna rmtidem
reaUtcnt aUrcr fic.Quccuq? fiir oiiicrfa fo:marr funt oi
acrfa rcaUrcr:q: fo:inaUrao clt rcaltrae.vr ocrn cft pue:
f5 cne t vnil ftinr oiucrfa fo:malircr.cj: pma ;5nc. vil pa
ma ^xtb ocftniit fccundi:': fccuda ocfhTMtpma.CrC6'
tra tertii pne oubitaf quc otcit q> vnuj oicit aUgd pofl
tiiiu5 foimaUtcr fupcradditiicnti. vn ifti imaginanf qi
fictiraibcdocllaUquidpofittit fupcradditii fubtoalb»
flic vnii cft aUquid pofitrn fupcradditii cnti. C6tra U ar/
gitif. fi boc cfTct vcrii:tunc cfTct ^ccfliia in tn fin itii. ^
pi:qi poflqj oiccrcr aUqutd pofitiuii fiipcraddirii cuili/
bctcnri: riicilltid fiipcradditiieffctcna vcln6cnetDe/
ducatur rarto:ficiit pua cft ocduaa.
91 r1 ratinnca P^cj5nte.(Cadpma.-4>flcutvntk
4UU I aiiuiict? ^icaf occntc:iracp. vifvnujfic
n6 c(l pafTio cnti8:q: funt vnii t idc in ftiba. vt pofttM vi
dcbif .vti ^icrtun f pdicaroce. Ucl pot otct q> vnit pdi /
cafoccntc:c}:ratiocntiefHb quacneflgt incUtditurin
WOM n6 ep.rario vniua fub qua figil at vnii n6 mcUidi
nir in cntc:q: r6cnriacftc6io:(5 rario vniua. (Tadfe/
cundi.pof^ca vidcbif.(rad ronce j*" pnie. adpmaj.il
Uid q6 oictt pfcaiocj tc. vcrii cfi vt fic. i>icie vnii oi
cit fo:marr pfcaoc5.i>6m q> vnii otipTr c»fidcraf . vno?
quo ad tUiid q6 figtiar:t fic cftpcrfcctti aUq6. ©cd aUo
ni6 capi f qtio ad iUiid qiio figift. vt qiio ad ronc qtic cft
tndiuifio:t fic cft ncgario:t nod^ aUgd pfcctil:ficut aiai
oupTr ofldcraf.Uno m6qaoad iUtid qd figiiatvt aiali/
tate. aubm6quoad ilUtdquoflgiiat vtroneque acd'
a m6 cffcndi vt a fcn rtrc vcl fm vcritatej a quiditate:«
fic cfi in .ptx)fifo.C2:iic cf\ oitb".fl vnii x>icit paari6e$
quo ad ilUid quo figrtat:quo tiic oe'cft vnua:q: tn eond
dlptiario.g ilUid a quo accipit ratio vniua non cflpiw
tio:qi oe' n6 effct vnue fic. tybm g> bic eft equutocatio:
qi vnu in oeo:t ali|e cnriboa n6 tr nifl eqtttaoce:q:vntt
in oco n6 figiiaf fub rarionc indiuiftonie: q: ilUid a quo
occipif ra rio vni'' in oco cfi pofltiuuj t no cf^ negario:(i
in altie cnrib" r6 qua fignificaf vmim dt ptiario (C ad'
alitid.iUud od qdomnia rcdacunf tc.C6cedif.Bcd oi/
cio.ota rcducunftc.£>dm q> vent? c(T quo ad iUttd qd fi
gnificaf :vt oah e(l.((7ad aUam.puario no magie t mi
ntia fufapit tc.C6ccdif.0ed oicte.vniifaficipit tc.Uc/
ntrncflquo ad iUud q6 figniftcaf.(rad aUi r6ne.flmi
Utcr ilUid q6 cft mcfura cnriii tc.Coccdif .0cd oicia q>
vnfi cfimcfura.vcmm cfiquoad lUiid q6 figniftcaf ad
fimdametii cft pofiriuii:fcd qito ad lUud quo fignificaf
flcno op5 cfTc pofltifi.cad aUi r6ncm.ilUid qd cft foi
maUf cr puatift tc.C6ccdtf . ©ed oicie.vnu cft foimalV
pttariuii. vcp cft quo ad ilUid quo figiiaf :fcd n6 quo ad
ilUtd qd figrtar. (fg^ boc aUrcr D6rn cft ad q6ncm . Ct
^mo notandu} cft $p vnii or ab indtuifione : q: qucaus
-'V
1
I
V.
X^tL fndiiitflbn2MtvtncvnuDAr.c):.5.buiud.XD5oaplc^
ttt tndiuifto.-qucd j$ indiuirio in cntis: i alia e(t indi
oifloquccftin nac6tinui.(L £]C 13 adqoncDiccdcfunt
Oue^cs.qd qrif vmi cne x vnii fini idc i fub3.(£^w
nta ■? di:cp fl vnu capif vt of ab idiutfionc quc c(t tn ni
cnrie itc vnu 1 cno fun t vnii t idc 1 riiba t rcatr t iic vnil
. mMp[>fitmDicitrup4dditii5cnti.(C£tr6b''?m8cft.
Quccucgcjdcgnoncgnant 'zcodc comiptioccoirupu'
ntr pmo 1 pn'' funt cadcm.-i bti addif p"-! pncifxtfr: qi I5
bo rifibilc gnanf fimuLno ni fun t idc rcafr. Tli n6 gc
ncrjnf pmotj^nctparrrjocomiratiucrrjcns ivnii p'i
pnci^urr vna gnonc gnanf : x cade cotruptidc cotrupun
turq: fimul gnatur cne bo vn" b6.(L ©5 oicfo-tti ifta
ro ,pbat in gnabilib^^-zcomip^^nfirfs gd oiccf ocfugio'
nb^fubfHtgfl^qucfuntingnisbilcB iicoiruptibilc6:qi
ibi no b? locu. t>6m imorq: ficut in lUio quc Dc facto
gn5nfcjdcin gnone gnanfcneb6 1 vnueb6:i comipif
ene bo 1 vnue bomo:fic in fuQiotib" quc nd gnanf : tii fl
gnarcnf icoirupcrcnrrtricvna gnonct vnacomiptioc
gnarcnf 1 comlpcrcnf ;ficut cne cclii 1 vnu cclum:i cns
ifclligctia 1 vna intclligctia^q: CKlitioalis p6tcfic vcra:
Tx*7z* cuiue ancedcflcil falfus. vtpj pcr Comcnratoic.^.i.?.
ZxaLz. pbffico.(r2*,5cft.a' vriuj vtof abindiuifiocquccftm
naptinui nocfixmiirc.itrai cntc.iro b';5nt6Clt.quC'
Ciic^ ftint in Dtucrfifl pntis no funt vnii rcatr.c^ pmo po
flcrio;i.cen'pn top funt unpmirtcifj cne 1 vnti funt b^.
qtcnecirautomnc pntii: fj vniicfi in pntoqjtitatteoc/
tcrminatcfaltcrcductiue . (f Tlpndii 41 15 vniiicn»^
mo mo Dcm ipoitcnt ide rc alitcr quo jd illud q6 fignifi
cafnodiic vnfi cntis:tn DlTcnit rontb^quibue fignift/
cant:qi cne fignificat vt accr|>if ab actu cfTcndi: f5 vnus
db[diuifionc:qi fu5a accipiti iponifad figiVandiiabce
fu&am:qi n6 b.; altud cffc:i qptitas ab cfTc qiiitit3te:fcd
fitlja vna accipif 1 figtiaf ab mditiifioc: qj (iiba crt idiui
' fa a q^titatc 1 ab aige:i fic itclligaf oc alijs.vii D'"'entie
acdpif ab cn titatc rci 1 cffs ^""vni'' ob id luifloc.
flil rnnrrt '"oppo^.illanofuntvnilinnaifnbfia
rUllcy tiaictCoccdif.fmioneimcdii intcl/
Itgcdt 1 figrtandi.Zu Dicie.-g» vnu z>ic\x indiuifioncj ic.
iN5m (j> vcru efi qtio ad onotat ii 1 figtiatii vni^a quo ac
dpif :xcptue 1 ro figiiati vn ius:fcd quo ad rcm fignati
Oidtaligd pofitin lidcca cntc. (T 3d alta. fi cne 1 vnii
cfircntidc innaic./NStnqinocl^nugatio^qils ftnicadc
in fta quo ad figrtata: tii oiucrfa fiit r6nc. vt ocme. g no
cflnugatio nifi ccnt cade rc 1 r6nc.(r£t fi oica f . oiuer
fitjs r6nie no ipcdit nugatione.vt bo lanial funt oiuer
fa r6nc:i tii Diucrfitae illa no CTxludit nugotionc in eia
OicWo b6 an ial. (l 3d B D6tn: 9 oiuerfTtae ranonis ou
plciccft.vna clT oiucrfitas ronie aliquof .quop vnu po*
«if in vif^nitioc altcriusM talie otucrfitas no qrcludic
nD^tionc.0cd alia cH Diucrfitas r6nis aliquo:p.quo:p
vnu n6 ponif in DtiTtntti6c altcrius 1 illa irnpcdit nitga
Cione.mo vnii 1 ene of nt r6ne.i vnii n6 ponif in oiffint/
tioe alteri*:qi ene no ponif in DifTiniti6e:qt vnu no oifH
iiif cii flt tranfcendee:!^ pofiit ocfcribi:qt vn 11 b$ c(Tc in
oiuerfl9.flti'nec vnu ponif in oiflftnittoecntie: cum cne
no oifTiniaf per candc roncm.(E3litcr p6t Dici:(j> oice
do cne vnii n6 cft nugatio:qi illa additio cft vtilisiquia
ene vnii.i.indiuifu5 ibi altqualitcr fpccificat.m6 qtl ide
repetif fupcr ide vtilitcr B tollit nugatione.(i:2d alia
idi no oenominat ic.verii ctt.fi e(V ocnominatio €% par
te reiJEt m otcis:^' vnii ocnommat cne. C*m qp vcruj
cfl.capiedo vnu vt cft in pdicameto quatitatis:f5 capie/
do vnii pnw m6 n6 cil vcrii ^m rcm: fcd t rfi Dcnominat
fm voceqi vnum c(l adic(iiuii.cr0o no cil vcra ocnoia
tfo.(r2MaUl.tna n5 fkint idei vnu ic.CScedif . Ta oi
dexp vnti ic. t)dm 9 vnu inquitii of ab indiuifionc in
nl cntis n6 cft in pdicatfifo oct crmia to: fs cirniit omnc
pdicamctii:fiait ene:f5 vnii vt oictf ab indiuifi6e in na
ptinui fic eft in ocfcrmiato pd ica'* : let no cft ide cii cn»
te rcatr 1 :?ucrtibilitcr. vt ocin cft. (TSd alia r6ne.que/
dii^ funtvnti 1 idcm ic.verit cft.fl flnt ide rc 1 ronc:f5 (i
ofntr5ne piltaliqtio moDitiidiDiucrfisofntus qucB*
tinetadr6ne:in6 ad rc5.([7admino2e. £>65Q7qtioad
rcmgbufciiCBDitTcrcnjeDiuidtf cns.-i vnil:vf in futiaj
qiiititatisic.fjoifTcrunt ronc.gpofTuntDiiiidi Dioerflo
Oiffcretys ptinetibits ad r6ncs:qi vnu5 of ab inditiiflo/
ne:indiuifio otit in ful>a fign ificaf pcr idri in qiiititate
per equalc:i in CjUtatc pcr fimile.to vmi oiuidir pcr id<
flmilc icqnalc ic.(r 2ld ali.lfl cne 1 vnitj ic.Coccdif.
9 tih vna cft inqiiat ii ^ucrtif aim cntcncc quo ad boc
arifto.ifcndifimpiobarcpamicnide: fcd nn improbat
eiirq: votiiit <j? tm elTct vnu fimptr 1 oetcrmtnate. vndc
tffi vnu eft.ifla cft multiplcrfiait xma fulVi qu.iftfcis ic.
vtt flene trfi eft vnii octcnTiin.itc.tfta.n.cfb rnult iplern
cut ifla.tifi cne cft:c(l multiplcpfTaitxma fubn.if ia ^ft'/
tas ic.Undc fl cns t rfi cft vnum Dctnmiarc vf I jpis.flc
efl falfu5:i fic impiobat ariflo.pmenidc. (TSd aliam.
flcns ic.Coccdif.ficftoppocjrpartc rcirfcd ficftoppo/
fitu qc partc oppofltidis:n6 op5.Zu oicieici' vnii ic.Cvi/
ccndu5 boccflcr partc ronis: qi alia cf> rat io vnitie t
muliiftidinie.g pct miiltifudo opponi vni 1 non cntt:qi
mitlt itiido non opponif roni cntie:fiait roni vnitis.JSU
tcroicif:(5pmtiltitudon6cftcne:fcdcntia:iitclligif oe
rtuiltiradincclTcntiali.iflc ctti vnii oicif oc mitltitudi
ncecnfiaU.iBinptiilivna.i2tbccefl. Qd. V*
Cl^alamantcfiiTc.
©nfequcntcr ^^^I^X^,
tatot otfgrcdif loqncdo cotra auic.qui oipc
g^ensivnti flgnatDifp6ncs fupadditaena/
nm:rci.(L"ttarguif pmoQ^flgnificetoifpo
Cc5.}.
C5m.fi
fltidcs ftiBadd itae nac rci. tlla Cip\it oifponcs flipaddi
tae nie rdq flgnat aligd rcccptti in rc ab alio c jnte:i |>
cft man ifcfla:qi n ibil tdc rccipit fcipni ab atio cinte: qt
rcccptii Dfta rccipicte:fcd cne 1 vnii fiint b<>: qi oc^oat
oitxteefTei vnitat^.VtpKj.zf b^pcr2frift.i Comc^. x C0.4
^DDofltUm vttitarjllo.iC6metaroi.(rno' C6fn.|:
*^rr^"*'""» fandu.fiaitrccitatComcfatoi.g» '
autc.voUiit9>cnei vnii tmpoitet oifponcs (upcraddO
tae narare rei oe qna pdicanf . £t ponit ronce citis. XJA
VuUg» oupUcee flnt oifpoflt6ee:quedi flint .rpiic:fiatt
acci! tia j>piiajiUc fiint Difpofitionce c6ce:ficuf accii tia
c6ia:flcutalbedo.XD6 anice.vult cne ct vnu ipoitet
oifponce fupadditas rcbus:De gb'' pd ican f .1 bcc ciTen/
tialcs 1 jjp:ias.(L £t ratioee auici.funt.vt rccitat Co» /Com. I?
mcntatoi.iftc. pma clt.ficneivnttm impoitarcntelTcn
ttae rcru oe quibuepdicanf :ninc oiccdo ene bomo vct
vniie bofno.dTet nuga tio:qd cft fdlfnm. vt pcr fe pj.con
fcqvitii oecfantnqi niigat to c(\ inutilie repetttio cf eo/
dcm parrc oianois. 1D6 bic ene 1 bomo 1 vnue bomo
rcpetercf ide cj: cadcm parte . (Tlte illud q6 efloeno«
minat ittii oicit aliqiti oifpofi tionc fupcradd iti cnti : qt
oenominarecflfu&maliqua natura infoimarc fcd cno
ivniifuntbui(j:qi oiccndol^omocnevclbomovnue.
ifta funt ocnominatiua.di fint adicctiiia.p if . (f ^fcm
Y> jjbaf t3c vno fpalitcrq' oicat Dif^fifionc fupcroddi*
tamnanircrci:qiilla.quoj: vntim oicltindiuifloncmt
aUud no: tlla nd impoitit condc nam : fed vnii rcfpcctn
6 4
Oitbeftfwfnfhiodt: qi vnum oidt (ndin(ffon£ tn« aot
9iut(ionc:q(uii indrntcr fch; ad multa. §tc. (C2Ua dl
ppio arifto.t Comet.ito:ts Dicctifi : g> vnii t cns pdicit
cfTcntii rcni:i nd oiaint oirponce rupadditas rcbue oc
ab^pdicanf rt pot clTc ro Srirt.in If a.^lla qiic giiant
em gnSnc t comtptmr cad« comiptioc q Tc t pmo cuj
rcb^illa pdicant cfTcnttJ rcrijr^ no oifponcs fupcraddi/
tae rcbu9. ^lfta cft ro anft.in Ifa.t oico pmo i pcr fc :<jz
U rifibilc gcncrct cadc ^onc cu bomic: trt boc no cft p/
mo t pcr fcif^ cocomitatiuc.g rifibilc i bomo n o impo j'
tant vnJ effimtta:f)rinbilc imponatoifpone fupcraddi
tam bomini:f$ cne t vnii funt but4: qt rcbue gnitiejnt/
mo t pcr fcetii gcncrat cne t vntht $ cito gcncrat bo
mo^cncraf cneivnuebotno^ipofTcnt alicratioce ad'
XiC5.^. duci:f$ illa fnfficiatrbocctiif^.auctotitatc ahllo.cs.bu
lue.vbi Dicit:^» ciufdcm rattdie cft: qucrcrc t inudliga
rc quid cft ree i ciTc rci:i boc idcvult anflo.z.podcrio.
Vbt vicitqp qo n cl^ no pon it in numcru:di non oicat oi
Cdm.)? ucrfamccntiJafuKto.gtbocidcvult Comcntatoilj.t
Cd.4< tftb^vbioictt:g> ccoicitccntii tllog ocqb''Df.
13^i\ r<afIAIira aiitautcc.(Ladpmamo6m(;p
JdK* I aiivUvl? cnetvnunocftocnoiatiuii^ncc
ocref fm remXi tm fm vocc.qi l? Ilnt adiectiua:tam^
no funt pptic Dcnominatiua:imo per boc ctiaj^barcf
9> Dfn tic fuBalco t cffLnt t-ilce pdtcarcnf Dcnominatiue
Oc fpc:q^ ci\ f.ilfii;. (raiitcr Dr g> Ij cocrctii t Dcnomi
natiuit in acci^ pdicct aliquid additii:tn no in fuba . na
bomo 1 buman i tae Drt t cande rcj : i botno efl cocretuj
ibum.initaenbiTrjctii.gndob^^crii Q>vnujt cnefint
ocnoininjtiiw fm rcm.llontif o|^9>addantoifponce
oiiqtue. (L ad alii.ft cne i vnii tc. Sim 9> no c(l nuga/
tio:q: I5 pdiccnt efTcnria j rcrii:ttl oifTcriit rationc.gt fic
oiucrfitae ronie toliit ntigationc: imo et illa additio cfl
milie jiptcr fpccif icatdc; t ccrtitudine. vt ocrh cfl pue.
iTSd aUa.(9 cj: Dictie:qt nd impoztat tndinifione qito
ad rfcfs tifi quo ad rone fignat.t fic adbuc pdicat cen/
« J| rt^tir^ pn^^^.illafignatotfponctc. C^re^.
rV/llv) Coccdif.fi cft.ppcrcccprio.moceno
recipif tn fotma que oicit cficn tii t quiditatc toti : f; f!
redjptf i ma iUa nd e pare gditatie: ncc^ tota qd t tae. g t
0c et efl^ acmalc oif^rt a mS:ficut foi*.vt vifu.; cf> pus.
vnde ee actualc cft idccfi fo:" quc cft tota gditae rci.vt
vult C^mcntatot.T.b^.t vtriitg Dcpcdct a'DCo:t fitr itcl
U0a8Ocvno.£tflcoeboc Ouclho. VI.
ZxS,^ <rfi»<5n«»n a«tcm byalctfd ic,
^CritUV "'■^'>''^fPJ'^^-^i?"tcta"
%AK,l IIUI iDfalcticavcrfcnfcircaidc.
(TCt ar^iif pmo 9» no: q: oiftinctc fctetie fe
indii fpcm no pfidcrant idcm fu&m:<]: vni'
fdetie vnii cfi fubm : fiait vniue potctie vna
en oPm. vrt Oid f . |i .oc ania:gj fdcn tic fccan t fia« t rce:
fj iftt fcieric fit nt oifti nctc fm fpc?: cii mcta^^^fit fpccu"".
f^ktica t fopbf" puctica dt .g tc.(i; ^ftcm illc fci^tic
noo verfanfcirca idi.qtiarii vna cfiotganica t ronaUe:
tUa ^ncipalie t rcalte:f$ mcta" t logica babcnt fc ficx^i
VuU fimpiici^uQ ^ta 9> bgica fit o:ganica:t ctia$ c6v
tcr cicif rdnalie:t mcta" eff pnctpalie t rcaUe: qt cttas
jfidcrat ^n' rcalia. (iritelllc fcictic no pfidcrit idcm.
quarii vna pfidcrat cntia ronie t aUa cnria cim^a ania$:
f$ Ofalctica t fopbyfhca pfidcrant cntia r6nie:vt intcn/
n'once.vt vult aiuce.qt U>gica efl oe (ccundie intcntio
nilHie adiunctie ^te.vt idem vult Cdmentatot.4.btt
"P^*^ ttte:fcdmctapbrficac6fidenitcntiaeictroanifn<l,vt|9
u>tn.z. pcrCctpertotumUbzum,
Com.j}
auif.^?
fucmc"
e6. vr.
^tHy^ydtn m arifio.4.bttiue.In ^icta Itr
S/j^pUiUUIII tcra.vti pofteafubujgit.nascirca
idcm verfaf fopbff^ica t oralctica.
10 ^rii nt^ iim '"^^ qonc Qjcoiter oidf q> lod
rruiaiiuuiii pf„o pcr fc n6 vcrfaf drca ide
rii mcta": q: fic i>fidcrat intettoce fcctidas: mcta" (i?
t pcr fc :3fidcr Jt rce cjrtra aiain.g tc.Zamc oicrtt <}» illa
quc fic pfidcrat logica vt itcntioce funt cqiulie ambit*
ciientc:q:polTttnt appiicariaiiUbctgcncricntie.f.inr^
rio gcncrte fpei tc. £t jPfXcr boc of Dy alaica t meta/
pbffica ^fanfcirca idc. r"Dia'it cp logica ccc^iltit fccti'
darioofidcratcntia rcalia:q:incis fiindanf intctioce,
qe ^nctpatr ^fidcrat logica : t fic logica tfopby " ^fanf
arca idc cii mcta": q: tncta" cofidcrat cntia rcalia.fin'
Of alcrica t fbpbf ftica ofidcrit cntia rcalia : faltcc^ 3(c
qucti vt Dicut . (^jna opofiipfVDit logica pmo t |jer
fc :>fidcrat itcntioce t no rC6:q6 no valj: t ifhid ptractc
re i^tinct ad logici.vii adduco vni ronc; ?tra ifhtd fun'
damcntii:q6 vidcf faccrc fidcm:t cfi.^lla fc tctia aiiu»
finie cftDiftingiicrcvcrii a falfob$ ofidcrarc pmotgfc
rce: q: vcntas t falfitas fitndanf in rcb' pmo mo pcr fc
t fc6o fuR itcntt6c6:ficut qrt Dicit qj gcn'' t of ntia pdica
mr tx fpc: t pafTio oc fu5to. vii ific pdicatoce qtio ad in/
tcnt6ee funt falfc^f? qiio ad rce funt vcrc: f^ logica b$ oi
ftingucrc vcni$ a falfo.vt p; p Boctiii in tbopi.fuie.vbi
oicitgt logtcadKcietiaoifiinguediveni.; a falfo:t in 5
nolopUie iittouri. (TJ^nS** flonem aUtcr fm invb
ttoncm arifio. t Comcntatotie.gt p:imo oAm q> oiale
rica fopbjrfHca t mcta' ' vfan f circa idc fubm. z^q» boc
tH cft rin otncrfj$ roncm :>fidcridi.(I7'f>:ima p .pbaf.
illefcii: Minf circa idccii mcta"qoc c»fidcrit cne iqui'
tii cne:q: mcta" pfidcrat cne inquantu cne.vt pj.^.b'*.
f5 Of aictica t fopbyfiica cft bui4.vt p Comctatoze in
ifto.4.vbioidt:g>gcnueiftariitriii inquo pfidcritefl
vnti t cne fimpl'r.(C'Jt^ illa fcia vd illc fcic >f fanf drca
idccu mcta"quc vfitanf in oib^fdcnje^q: illc fcic quc
Vfitanf m oiVfcicntijo^op) 9 ?fidcret oia appltcabilia
aul$ fcibil i:imo coi J:quc cni c^fidcrat mcta":fiait gc
nus fjKj idc Diucrfu; fifc tc.f ; logica efi buid p Comcn
tato:c.7.bui''. vbt Dicitig? logica vfltat in gco"5b^do B
tcrmtoe gco' of logica jjp:ia.fitr in aU)e.£t ad bic inte^
rionc oirit C6mctato:.r .b'': q» logica e ouplcr.coie t p/
ptia.aUo mo vfitaf logica in ali|8 fcicnjs: q: alic fcictic
accipittntpponce oemfatae in logica. qrc tc.C (^atio
fcdc xUiftonie.'5Ue fcierie oifTn-unt in r6nc cofidcridi
que Dfidcrit idcm:t vna ?fidcrat fub r6nc cfTicaciozi:t
alta fiib r6nc ocbilioti.t B e ma'*:f$ mc" t ora" t fopbr
fiica fiit bci.vt viilt ap.in If j : q: 1$ oee ^fidcrcnt cne:tn
mc'* oft a Dra" in mo ptitie 1 in mo fcic.vrt mc"?fidc/
rot oc cntc ^fidcratoc ocmfatiua t ccrt a:logica aiit pfi/
deratiocpbabilLfnDftafopbr^^^i^jbcrcfi.i.clcct^eope
rie vrin vitc Dbcrcfi:t p t t^ioc; itenti in vita.vt qq»/
n it C6mc"".©of*r fla . n .itedit fe vidcri pBm vt acg rat
glam^aut aUud gfarii btianap:fic laudc vclbono:c:q ct
piitoarigratiofc.vrt fopbffiaftn rcptitationc vf glo:io
fue:f$ meta" itcdit inqrcrc ^itatc n6 pp glo:ia:f$ pp c€*
rt>tt^ct 2dpmJ.oif"(dctc.5omg>oilhnctc
iau I VllCtf fdcfmfpc5prttide5fiderare:rtf50i
ticriae r5nc6 :?fidcridi.fif mcta"'^ nalie ^fidcrit ma$
^mi.trt fm oiucrfas r6ne:3fidcridi: t ficmc'*t lo'*?fi[»
dcrit idemi fm Diucrfa$ ronc ?fidcridi:vt vifu$ dl : tj»
ofnt fm fp^s. crad aiii.illc fcic no ^fidcrit idc tc.xc/
dif fub eadcm rone pfidcridi: f$ttl fub oiucrfa ronc bif
pnt 3fidcrarc idc5.-rii fub oiucrfa r6ne:q] me** ^^fidciMt
cn< quo ad pncipta rcoiia : f} logica pfidcrat cne iquinj
CX0.S.
C6m.z.
Com. i5
Cotn.5?
&mrti
ZX.7*
fcbtjdtnr:': rdHdt actu ronie^qj logyca cofidcrarcntia:
inquanru bnt ronc fubi vcl p2cdicati.([7ad alii p; g: oi
Cti0.q2 logTcabiiconndcratcnfiacf aiam.l; bocnon fa'
databfoUitcrfcd inqiuntii rcfpiciunt acfu ronis. vrt :>ft'
drrat pponcs bt^tce fubm x p:cdicjtti: boc non folu; 4
ad intcntionc9:fcd etq ad rce:inq^tii (lit fubaatt ronie:
qirc8^ianfifubi)cuinfno|2fc:f$pitcir$. Qd VII.
CSIccndum autcm cft.-zc.
bicgtcqriatr.vtnimifhidittpfnii
i ^*» pn^coplqni.^mpofccfttdcrircet
iion dTc Pi n idci ad idc:t fimirr. Ht arguimr
.1 qp non. p'" pn"" oj cffc (tmpliciiTimij. qi fi p'"
pn* cfTct aSpontius aliquo:non cfTct p ".fj po'
Hrritts.qi poflcrius cft iimpUct ipfum cofTtpofttum. fcd
pzcdicnj pn*" non cft fimplicinrunu.qt ipotic cil firce i no
cfTc.ic.n5 cfl limplinfrimn.imo aUud cfl flmplici'' co.vt
ms cft cna:vcl fuBa c ruba.qrc non cf^ p" pn" complqni.
C 3fe pn"" cdplqoi non 05 cfTc multjpl9:.q: muUipUcf
SdctiOt taefacit:>fiifioncin intcltU.Tobfairatcii.cjcpccU.z^^ctii
clcncop.fcd p* pn* cfl notilTimii nfo itcUccmt;i n obfcu
rat intcirm.fcd oictu pn"" cll muUipUr^.q: pflituif cjctcr
mino inult iplici.f.cc:q6cll muUipUpficut -z cne of mul/
JCcjr. npUdtcrvt pj 4."'b''.(C3tepp6 ncg atma nm pot cc p*.
q:qiiiUb;,pp6nencgattui pccditatTirmariua.z^pbkr.
t z*clcnco p.icd oictaj^po cll ncgatiiia.q: iporcvals qptii
no porc.([_ Jtc.ppo copiilatma no pot cc p" pfi^copicjcii.
% bcc elt numfclta.qz qUbct jppo fpo^^pofrcrio: cft ca**.
Vt cj: p pbicr.fs oci ,ppo cft copiilatiua.q: ibi ponif co
waio copiilat.g.ic.(f73te modaU3j>po no pot ccp"
pn" c6plci:ii.q: .pponcs oc incfTc p:io:cs lunt modaUb''.
2*gbicr.vTict 3f .poctcrminatoc j>p5nibiis6incfTc. fj
Oicta ^po cft modalis: cu in ca ponaf imporc. q6cll mo
du8.5-;c.<r 3tc p" pn"' 05 cfT:ci: tcrmmis fimplicib''.^:
pmii pn"" 111 vnoquoq; gcncrc cll oarc rimplicifTimii.fcd
Dicta ,pp5 non cft q: tcnmnis (implictbus.q: c^ ptc fubi
non cHtcrminus rimp(ci:.(. id^dTc fir^^componitur cj:
XCptu rcfpcctiiio 1 abfoliito:(irr cr partc p:cdicati no cft
Cerminns fimplqc.f.cfTc 1 non ciTc.q: cll copofmi. qrc ic.
(C^tcp^pn^copicpimojpititmcjcp tcrmmo.q:ficut
co^Xi funt c% tcrmints fic pn' ' c;c p:imi6 tcnnims.fj oi
Ctu pB" non cft c)c p tcniiino.q: fuba c p"' cns.i pmus tcr'
Xxd^. ttiinus.cj: 7* b''.i ocm pn'" no cft pfTitutii cy fuba.fj c% cc
nocc iim|>jli.(C3tc (i ociii pn" cfTct p":nmc fcqucrcf
97 ccnr pTa p' pn* pplcpa.f j B cll flj, q: q6 p fupabiiditii
Of vni foli ouenif.i B dYvcf rcfpccw vm''ozdinis:ivni''
gni8.:Hlap5.q:ilhidp' pn" ocquolibj alTtrma^^inc^a'.
t oc nuUo fir.imo 1 oc nuUo vcrc vcl falfc.g (i iUud c pn"
iporc cc 1 no cc.ic.fuc fut pra pn ' p*. (U3tc p"" pn" 05
ciTc vcrilTimii.i vcrus alt^s oib''^ponib''.qz pp vcritate
etusoiaalij ^firmanr.fsocm pn^^nocftvcntwoiValijs:
qz niiUa ,pp6 dt vcrio: illa.m q idc pdicat oc fcipfo.
2C<.8. ^nnnfiriim viiuaf.inlfavbioic.g7\?o(itilW.
S/^pviUUill poftbccoicamii8.func additidcm
XX.9'
ftrc^t no re:Fm idc cll tmpotc. tct qucciiq; aUa octcrmi
natHmii9finf6rcnninataad bgrcas 0ifTicuUatc8.qtibt
pofitc funt pncs ad idcm ^m idc 1 fU.
11 H f 1 ttl ^ ''^' ari(l.oidt tn Uttcra. condi'
iriUl^allUlllll tionc8p:imi p:indpi} vrtrccgnqj.
Clnacodifioc.9'^"' pn"' ojccfirmiiTimii.i Rijfir^aii.
a pof>crio:i.q: p:imus pljs o,; oiccrc f inm"'. fcd pn" p'"
grinaad ^'"pbm.gj:^ fic. adp*pb5Btinctpn"'firmif
fimd.qz ciu8 cfl oiccrc firmifTima. vt oicit 3?. pgniit it
mapc cognofcctc tucvniiq6q j gcnue bf c oiccrc f irrnifTt
iiMrdpn'.t tuncpp(t9ddtt.i^aiitdicipr€p)70pzim^-
vir. «
fj p* ofgnffas ptfrtct ad pBm in Uttcra.crgo cft ftrmff*
nina.(rz'5dif io cfT.qi circa ^mi oignitate nbc^* occipt;
1 1xK j)baf 9: p'.vliti6cq: circa ilUid : qrt cft firmidimii
1 incot radicibilc n6 0" occip : f; p* oignir.ie cfTbrt: vt pj
c]cp* 5dif6c. ({^j^-jdifio e.9>cognitiopmi pncipg c6ple
jcinon babcf cj: riipponc.et bcc odttto ct z*:qz (t ^riM
D^itaecognofccrcf cr fitpponc:nic n6 ccf nori"*: qz q6
br cicfuppdnccogninonu;pccdctiii nocrrnotiiTimu.fcd
^*" ^n'" p^ilcicii dt non"^ ci: z* ^ditioc. (["4' ^ditioeft.^
pmii ^n" (tf noti"" c6plcni:i fcqui f cy: z':>dif ionc: qz fi
Mgnitae cfTct icognita:tiic c\rc<x ipfa j :>ringcrct oedpt-qt
boics ocdfMunf circa ignotii: 1 q6 no c 010 manifcfha.vc
oicit ?'^.(CS'' pdino cW.qy nccciTc c pmi oignitatcm w
nirc ad britcm: qz nulUis p6t ignozarc noti*" : qz brie tale
pn'*' no p6t n5 aiicniirc ci : fj pmii pn' coplcrii cft nori*:
Vtf^cicoicfl.(L~'llo*g»iflc>lit6c9 pmi pncipg fiit mul
tiijppinquc:q:f«ntq(i idc;:tnponunf admaiozcmani'
frirat ionc:f; tri oilTcttint Pm oiucrfis babi""* 1 rc^ad oi
ticrfti:qz inqjtii pmii pn-^^^coparaf ad ixliccntcsliccft fip
mi(nmii:qzquiaiqjaducrfari'*quimmciiq;ignartieno
pot 5diccrc ri mctaUtcri Ij ncgct ozc.tri oj cuj xcdere
cozdc.fcd in c6pitionc ad adifccntce of i}> no :>tingit dr
ca ipfum occif>t: fj of notifTtmii in cb^Mioc ad qiiofciiqj
ondicnt C8.q: p'" pn"" oudimm (Tat imcfT nowm.i of non
ej: fupp5ne norii rcfpccm aUa:p .pponii.q: n ibil cfl prtit»
cognimm p pnT crgo cognirio ci^^non ocpcndct qc fuppo/
nc cogniriomi p:cccdctiii ip}pdnn p:ius notap.fcd oiciC
ncccfTc vcnirc ad babctcm rc" ;.'num.qz conclaflonce no
nccc Vwniunt ad britcj.qz aUgs audicns ;5ncm non ncce
afTcntit ci.q: p6t onbitarc.
Iblfcx v>iff cs o6m adqoncm. 9> id^ (ircfTctnonelft .
Iteilt^Vlllt^ idcimporccftfmidc.ifitVcapmiipzi/.
ciptum coplcnim. (T P.5 cft.iUud coplcrii c(T p:ima oi'
gnirao^qdclHinniiTimti.-idrcaqi^non contingit occipi:
icfl notifTimuj.inon cftcjcfupponcrtncccfTc crt vcnire
ad babcntcm.i bcc cf^ inanifcrta.qz iftc funt ?diti6c8
pzic rcquifitcad p:imu principiii. fcd oicni pzimii c6ple
pm cfl b.^q: intcr oia cci^c%^ illud cft firmi<Tinut;.ic.
ipfum non ^tingit Dccipicrcdcdooppofitu.ip:obafiob'
qp nultos pofTit cogit arc oppofirii iUi copiq^o^z (i B cet:
tunc 5ria (TrcfTcn t in codc. fcd boc cf^ fa Ifum. ^ria patct.
qzopponcs odictoriop funt pric.firriUudcoplcru cno/
tifTimii.i dt non cr fnpponc.q: cius cognitio non rcfolui
nir in oyq^^itionc pccdctc.firr ncccfTc clt vcmrc ad biite:
qz cito ati^s audit ipm:fam dto afTcntitct.
(^l tlH tlttl ^ ^'^ funt otio oubia.pmii cfl.iUtKl
iriUl.idilUUIII qdooccmurnonclT p:incipiiicom
plcrii qz no ooccmur ncq j adifcimu6:nifl q6 cii pmo co/
cipimtis cfi oubiii vcl apparct falfum.i polT priam opiO'
ncmioubirarioncjcius nobis manifcframrvcritas.vt
oicif "Lincori.pino poflc.fj pziimi p:incipiu no c oubiu j.
fjcnorifTimii p 32.4' b^fcd oictiipzincipiujcoplcjciim tx.8.f.p
idcm 1 fimul dTc i non dTc. impolTibilc cft.ic.ooccimtr.
Vf ^xxcx pcr ac.Doccntcm ipl\im.(imilitcr facimus qttc/
flionc ocipo.crgo c oubiii:cii qiiclho fit otibitabiUsjjpo
fitio.(raiiudotibiumci>.<5ialiquidcflgcncrabilc. tra
q> nttnqp gcncrctunmnc polTibilc cft idcm (imul cc x no
cfTc ^midcm.ic.it^ocopponituriUi pzindpio.pzobatio
confcqttcnric.qz eo gi aligd cfl gcncrabtlc potcfl cixoMf
qtio fumrotcmpozc.tin in(bnri.i fit.b.iUud inflane in
qiio potcft cfTc.modo co 9» nunquam gcncrabimr n6 po
t cfl ciTc in illo inlTanti.b.fiiniro. 1 flc potcfl cfTc 1 non cd
fimut in.b.componcndo \y fircuj cfTc:i non cflc. in5ctt
Xy potdl.fcd aUquid dl gcncrabitc: q6 n il $ g ri a f P; ocs.
tl^ece fidce itae.vi) in naUVt vottJtanje aUgdpolic^
Xx 94- nun^ intcUigjm.0trr cogi tarc.q: of z". oc gnonc. fww
ruBQeinccdcrcnoninccdct.SitVfificnondTct q>i\M
dTct pofc q» nimqtii clTcr:tnnc oia mcnircnt oc ncccmtii
Kxfi e\\ fXm.qi txmc fralh-a dTcnt pfilia i ncgocia batm
p i^cr.lSin' in nalibus alijjd dl |X>rc qd niiq^ crit:
taligd eHgnSbile: qd nii$ gnabtt .CT^Sd p" oubiii 06$.
qp pinii pn" ooccri pot intclligi oapfr.Uno mo quo ad V
bercniiip3n"ioni8adru5mvclnon inbcrcntiom pafTicy
niBadfiibm.i.pzcdicati. ;aiiomodop6t intciligiooccri
quo ad aliqa :xlinonce fibi ocbit j6:n)odo ill6 q6 pot 00
cen quo ad inbcrcntii:vclnon tntxrcntia; p^cdicati od
fubm:illud non cft p"" pn^.fed cp pot ooccri quo ad^piic
latce fibi ocbitaeibii p6t cc j^n" p^.qi illud coplepim cj:
pnrdicato fubiccto:Dc cuiue mbcrcn tia non oubitatun
vt idcm fimul cflc t non c(Tc. impolc crt.i. oc impoGtatc
fir ccndt 1 non c(Tcndi:idcm non oubitaf . trt p5t bf e pw
puetatcs iconditionce fibi ocbitae:vt 9 fit firmilTimiL"
t qpnon con ttngat occipi circa ipfii^.tc.i quo ad illae co/
ditiones pdt ooccri t oeclarari:fcd tii non quo ad inbcr^
liam vcl non inbercntiam pdicati ad fu6m oocctur. vn/
dc q^ cito pjoponirur illud pn^.impolc firclTc 1 nd ci.ic.
ftatim tcrmmie cognitianon oubitat oc (nbercntia pjc
dkati ad fut^m : 1 fic 2f .non oocet ipfum:fcd tm quo ad
pditioncs fibi oebitae oeclarot ipfuj: t aliqualitcr 00C5.
diad z" oubiii aliqui oicunt.g» non pcit oici Pm funda/
mcnta Sp.tcncndo qp aliquid (^nabiic nunq^gcncrcttin
qioiaintcpap.ocncccnitatcfm fundamcnta ciueba'
bctconccdcrc.qi>o^gcncrabilc oc nccdTitatcgcnerabif:
Uca non fit vcf fm fidcm z vcritatcm.
nlSrt* Kf^r odroncain oppofitii.adpumaciioid/
H^WI Utt tur.pmtipn^ojdTcfimp^.f^^mgip:!.
mii pn*dTcfimpU"p6tintclligiouplicitcr. Unomo.o»
OtfimpUcifTimiifimpUctfatc qticopponimr copofitioni
c]c pluribus vodbue.ita 9 fimplictiTimtt oicat c^clufio/
nem 1 ncgationcm pluriii vocii. aiio mo pdt intclligi qt
fit fimpUcifTunu pqcclafionenotitio): pccdcntiii. tOo'
do p" pn' non pot eflc fimpUciiTtmii p:imo md. p ctclw
fionc coponie o: pluritHievocibuo t tcrminie.qi p:imu5
pn" \x>t cfTc copofitum qc pltiribue vocibufl tcrminia,
q^ aUa.Scdo modo cll fimplicifTimii p CTxUifiones noti/
ria;: pccdentiii pumii pn'".q: nulla nottttaaUcuiue com
ptep p:eccdit ip$.aUtcr dTj €% fupponcqd cft ftj. (T Zix
Dici9.c6plc):ii dt ilhid pn".idc fifdTc 1 non dTc^c.Cidm
Q) no c fimpliciflimii p ciccltifionc copofitiote pUtri ii vo/
cum.q: pfce vocc« includit $ alia c6plcp:f j c fimplinfli
mii ceiccUifione notitia;; pKdcntiii.q: intcire nd pot co/
pere p:io:c notitii coplciri p C^d aliam.p" pn" ic.
concedif .mrtipUcitatc io:dinata quc cft piir cguocatio/
nie in q altq falfitae comifccf vcritati: vcl pot comifccri.
XA pn"' p"" pot cc multipticitatc o:dinata ad vnii p:tmii
in qua vcritae non comifccf faUitati. fcd tifi d^ tn co vc
ritae pura.lEZu oids. q> imporeeftfifdTe.t?. fcdm q»
eft muUiplcic multiplicitatc otdinata ad vnuj p":in quo
dl pura vcritae. vrt fi idc firdTc 1 non cflic impore eft m^'
tiplcT:.': q: tm cft oictii impotc c idc? firdTc fubam -: non
fuba?.': idc impofe cft eflc t non dTc firquantitatcm 1 no
quif itatct fic 6 aU)6.ncut et ifta cft mftip(ei:. ene ^ cne.
muUipUcitatc oidinata ad vnii p": vt ad (libam, q: flatt
cns fignificat muUaordinata ad vnuj.f.ad fubametoia
aUa nouiE ^icamto:vt biit o:dtnc od ipfum.ita (t ipoTe
cft idc cc 1 non drc:i flgnificat ifta occcm:iporc cfl idcm
dTc ftibam z non llibam.£t imporc cfi idan eflc q§dtatcs
inocflcquantttatcs.':ficoc alijs.tamcoia pofieriorafl'
gnificat.vt bAt oidinc ad ^"".(L Sd aUi rdnc.4>po ncgd'
titu.il.vtn eftppo ne" vna. tmo vtTnesatUui Ufl cfdt
Ub} negatiui.vti negatiua cpcedit affirma°manifdra.fs
ne"* vrt ralts dl pot cc p'.q: inquantii cft :>ftitnta cj: taU/
bus tcnntnie p:imi8xt taU mo cdidi pot cflc. (L 3Cu oi/
ds.qjtlhid tnc6plcpi.imporc.':c. C)^9>e)cncgatiua.vt{
ipa cft ncgatiua.-pccdit ci offir"".f5 tii vit taUe c 4» cjc ta\v
bus tcrmtnis pfUtitta.f4>umts cc t no dTctaU mo cnii'''.
q: ncgaf poUt as firccndi 1 no ccndi oc codc.ict fic cft p*.
q^cinullaaliapccditicognitoc.qtei^^cogniTnorcroluif
iaUa.fjcognitiocsoiusoignitatii.m 13 ^'"^jplc^rcroUtuf.
CraiV of.3>ouplc)c cncaatiua.qda ^qda f la : oc; ncga
ttua falf35 pccdit aUfi amr" ifa, tiT flfit ncgatiua verifli'
ma vcritatecuidctiflima^iincotradicibiU: non of^ 9>p/
ccdat ca j aUq affir"'.ir ai>tcr pot oici.Q) ocih pn" ipofc
cft tdc ftrcc^r no ccno cft ncgatiua ^p6:fcd affir".q: iW
aff ir' ipotitae oc fiilio:': modaUs j)p6 no cft ncg"':^ tfl on
ncgaf modueocfubo.fcd BafTirmaf modu8.q: Btdcflr
cc 1 non ce tj fc in ronc fu5i:t impoCe tn ronc pdicati.fed
bii c ncgatioa cgpollctcr. q: cgpollct ncgatiuc.f.non con
tingit idcflrcc -: n6 cc.ict p:o tito formatr no cft ncgati/
ua:l5cgpollcntcr.vnctaffirmatiua jppoin q idepdicaf
oe fc:fic cft ncgatiua:q: egpolUrt ncgatiuc: vt fuba c fu6a.
cquipollct butc.luba non clt non fuba.crad 4.** roncm
pwpo copulatiua.-^c.conccdimr.fi cftcoptilatiua Pm vc'
riratifmui: copulatiua -: rpo'* ocpcdet cy. otiabiiG cat bc/
goticis. (L'Iu oide.97 iiia p:opo dl copulatiua. £>6m ^
non cfi copulatiua:fcd 6 copulat 0 tcrmtno.q: 1) totii: tde
firdTc 1 non dTc.bj fc vfi partc fubiccti.i ifta ^iunaioco/
pulat intcr terminoe.fcd non copulat inter p:op6nce.fc;
9> fcnfus fit qj idcmcflc eft impore.i idcm non cflcc tm/
poflibile.drad aliam.modalte p^op^.ic.vcriicftinqui
tum modalie.f; tn modalie.vii talis pot cc pn^-q: in/
qtiantii c c% taltb' tcrminis conftimta.-i ta li cuidcntifli/
momd.vt9>negaf impontaeflrediditno ccndioc co^
dcm:': p^ boc babct pmey'*" in gencrc pncipio:ii.(L"ad
alii p^ pn"' 05 cflc cj: tcnninis mapmc fimplicib". verii
coc ilUe in q aliapiit rcfolui 1 redtici.(r£t tu oiciB.cpt)i
ctu pn^^.tc.Ddm g> intcr oia pn* coplcpj : ad q ptit rcfol/
m t rcdiici altc conclufionce ifhid p:incipm cll cr tcrmi
nis marimc fimplicibiifl.fs no cft c% tcnnio majcimc fim
pUctbus rdpcctu iUaf ,pp6nii.'vbi idc pdtcamr oc fe : ct
ad q coptqca alta non rcdticunf .vti illud.cns c aie^6c5
ponif CFtcrmie maj^imcfimplicibue^talia.vbi idcocfe
pdicaf.fj in tlla non rcfoUmnf pnc6:f5 tlUjd^".fpofecfl
idc fircc.ic.cftp'" rcfpcctu oium coplcjco;: pncipio;:DC'
monlh-arionie in quc rdoluunf alta:': fic cft vf. terminw
majctmcflmplicib^^.vtiEtUd^^oiaaUa confirmonf et
co:robo:anf:^ fic illtid eflqctcrmismapmc fimplicib*
re" pplcicop.tn q alia rcfoluunf .(J^ad aliaj.p* pn"
ppUlcuj 05c6lhmic):^motcrmino.cocedimrco modo
quo cfi pumii.Xu t^icie.g; fubflantia.tc.£^iccdum dl^
eO piimti piimitate p:incipa"* t non ptimitatc c6munt'
tatis.fcd p:imti pn" 05 coponi t^fmi» ^mitatc coitatie.
q: ^" pn"* 05 ocfcndcrc oia alia pn* pncgantce ea.(L2W
aUi.fi boccflctmncpUiracfldit p*^'. ncgatur.gjnoft
cft nifi vnum.gt m oici6.oc qttoUbct affirmatio t neg**
tio.tc Jb6m qp non eft p" pn".q: non inocnitur ab anft.
pofimj pto pumo pn^Xo oicie. 9 comunitcr oicimr B.
£)iccndii q> ilUid comime oictii c\\ falfum. q: finc ratioc
dt.vndcaiiillud Dictiitanfiidlc6mitnc ignowtibue.
£t tu oicis.a? .^.b^ponit iUud pncipiii p:imii.non con/ ^-to-?»
tigit idi cflc t n6 cflc fif. C>65 <p ill6 ctt idc; rcarr di iftp.
fj tomc oiffirrt vocc: qua nocontingit t iitnx^rc cgpoUct.
ICad alii pn" tc.vcE cfi ocbj cc venus oibus aUjee
( quc alia piit pfirmari.-fcd non o(^ 9 fit vcrius ilUe pcr
Diqitizod b
Haealia non pftmwnrrncqj in quc refoltiuiif.Crt«Ot'
d»^ ilUid pn" in quo idcm|.vcdicaF oc fdpfocftycrif'
fimu.£>6m q>i[li .ppo cft vcrilTima : vbi idc pdicat 6 fc
tpfo:fcd in illi jpponcm alia non rcfoUumf : t ^firmitur
12 ca.fcd ocm ^n" cft vcrius oibus coplcjrie; i quc alia rc/
foluun^ipcrqucconfirmanf, Q6 VIII.
atx.f . (C^uod cmm ncccflaritim cft babcrc tc.
tf^y% bancBtcqritur.vtriipn^complctu
M ^*» ntoibusnotifnmii.ita^^tntcUtgcn/
„3i
I tcmquecuq; fit ncccfTc tpm bfc.£t arguit pil
I mo cp n6.q: intclUgcntc fimplq: i incoplcpij
SJnon cH nccclTc intclligctx cop{icjMX\i incoplC'
jfa pot intclb finc copUpxcii ifta fint opciDfita:t incoplc
pt fit piius cdplcTo : i ptius p6t intcin nnc poftcrtozi. f j
pn"* p" cft coplcpi.a aUa muLta fun t incoplciu:ncat cno
Xj[.7\- tbo.quitntclUgunt finiplici intcUig«:tia.vtp^.j?ocaia.
S tc.(n3K in tclUgcntc ptc non op^ in tclUgcrc tom j: qi
oUgepot tntcUtgcrc Ugnu:no intcUigcndo Domil: cu par
tC9 fint piiojcB toto:fcd p" pn" ptcs.qj partcs pmt ^
dpy non folii funt tcrmini inc6plci:i:fcd et copUn» .ppo/
nc9:fin« ide cffc.i tde non cflc.g mtcUigcntc non foUim
uuoplcp non nccrtTc cft inrcUigcrc p"" pn^.vcrumctiaj
uitciDncem c6plcira:non ncccflc cft ipfum intcUigcrc pii/
mijpn^.tEltcilUid nocllnotilTimucirca qd^j^crrarc:
1 E ^n» qiicUbct uitciftitcm non ncccfTc cft ipf»5 babcrc.
bcccftmanifcfla.qjalig9nonoccipit nificirca lUtidqd
1^5,3 , ncfcit 1 igno;at:vt oicu c6mcntato: 4" b^fcd ctrca pmii
pit crrarc.ptobatto.qz iudicm fcnfu» ccrtitis cft iudi
Xx.6. ciointclUrct^: cujcrgocognitio intcUcctiua fiatqrcogni
rx 6i' rioncfcnfitiua.ppoltc.lcdfcnfu0qitq5Dcctpitnrcircap/
Xx.zA. Pii"'" fibilc.vt p5 2* Dc aia.i « 4* b'.crgocfiam itcl/
1 infro^ icctm occipi r circa p" pncipium.
^»- ©ppofitum "Sitta"'^'?!'!^?
mon(lrantc0 in banc rcducunt vUimi cpionc.
21/1 tttti^Ur/^tM q6nisnotandu$cftg)Oiiplq:cft
JCltl iniCllttlU opatiomtcUcct^.l^Mmaquccft
indi"°' intcUntia:iiUiu6obmcU incoplcjrtim.cr zVpo
eft c6p6 1 oiuifio:! iUiue crt obm coplcpS.tnodo fiait in
^ma opationc cfl aUgd p* intclUn vt cnB:fincquo itcUc
ctua nibil intclUgirfic in z* opcrationc cft aUud p^.vt p/
roii t>cmonflrotioni8.finc quo intcUcctus nuUu itcl'
ligit coptcpu.t boc oico pzop: ic c^pU^.qi aliq6 cU oplc^
ipiopitc.vbipdicaf idcocfcipfo^vtcns ccne.vbttcrmi
mie €% ptc fubi 1 picdicati idcj flgnificat. XD6 cognitio
pami piincipi} c6pic):i ocpcndct q: cognitionc fuar pjr
tiu 1 tcrminof :ficut q6Uba aUo;: piincipiouim ocpcn/
detcjccognitionctcrminof .qi pn*cognofcimu9 inquan
^fl^ o6mcftadq6' (tittcrminoecognofcimu*.
JLm*' nc.-f>iimo qp itclfntc q^cuq^ incoplciMVcl ^pte
jrii impiopiic acccptii non op5 intclUgcrc p" pn" ocmon
IhMnoniB.Cz" odm.g» intclfntcm qucciiq; c6pU:iro vX
^cyoiumpiopiic acccptop ncccflc cft mtcUigcrcpii/
mii ^cipiii. C"P»6 pmc -^nie cft. 3lUu9 cognitio potcft
babcr i finc cognitionc piimi p:incipg:q6 non ocpcndct
in cognofci a piimo pn^^fcd incomplcj:a: 1 ct c6plqM inv
pujpiic funt btfrvt vifum cft.a. quarc.tf . <C*<^o r*"W
cft.qi intcUigcntc z* 1 poUcrton:op5 intcUigere ^mikq:
polhrriua n6 intcUigitur finc piioii: fcd oia com^cxap'
piic fantpoftcnoia rcfpcctu piimi pncipij.qict oia i ipm
icfolhuntiir.tbocviiltDiccrcap.in lfa.g»cnimncccrta/
riumcft babcrc qdciici; cntuim intcUtgcntc.
-MJj rrttK^cx adpmi.p5.qiinc6plcpn6DCpCiidet
JCIU I qccognitioncpncipMprimi ocmoftra
Honi«.t boc vifnm eft.CSif'' cf P5 ad z*". qj c6ptqnt$
ipiopiic q6 cft par9 pi mu piincipu .t bocvifu; cft.(C 3d
5"'" pj ct.qi intcUcctii9 uitcUi^cndo aUq6 coplcpij var<
1 piopnc non pot occipi circa p'" pn'":'i qui bs inrdOn Wl
pifpofitij:ficut ct vifu9 non occipif circa pwpiium obiK
1 1? obfcntatie ocbiri» pditionibue.vt p5 z° oc aia.p tbo
miftiij.fcd b^abfoUitc bcnc occipitur circa pitmii pn".qi
g no intcirit c6plcpj vcrc:t non b, intclUn oifpo"'. vt vlt
c6mctatoi.pccUtmiidt.tiali)9loci6. Q6 XI, CosZr
CBolum autcm z boc Dcmonftrarc -zc!.
1751 ^«.t>M f «'■^^ pte". vtni p" pn" pof
I^Cririjr fit6c''.a arguif pqp fic. qi 1]
Uid p6t ocmofhrari cuiue c altcra ci. qi ocmo
Ih-atio eftaUcuiue cffccnie gcaiifam.vtpip
'poftc.fcd piimi pzincipii cft aUcra ci.qi p^po/
dpiii b5 aUcram c.tm:fiait tcrmtnoe t intcUm.crgo pof
ocmfari.C3(tc pp q6 vnijq6q5 talc.t iUtid magieeft ta
le.p poftcfed oia fun 1 6c"' pcr p" pncipiu-^ ilUid magie,
C^Jte iUa quc piit pzobari p roncoucctcad tmporcprtt
Dcm6ihMri.fcd pn»j)o(Tunt piobari pcr impolc accipicn/
do oppofitu pnie cuvna pzcmiflbru:^ infcrre oppofitiim
oltcriue pmiflc.ficu t P5 p pof .crgo vnii ctiam fic pt
Dcmonrari ntm fitpiincipium. ,
£^t^MCtttt*^ vuUa|r.ilra.vbioidt.volutante »•«.9.
!^PPOili:iini tbocoemoftrarcgdampeicmdi/
065 e p.gj p" ^" ocm6ftrari6i9 n6 p6t ocmfari ocmon/
ftTationcHmprr.Ht b^rocft.oie ocmoftratio fimprrc d
magie nota app; p ISit.p poftc.f? nibilnoti^cp pn" faltc
in gcncrc coplcrop . vt vifii eft in ^edcti qone. C3f^ "
p* pn" poflct Dcm6ftrari fimpTrtiic n6 cct ^n^t.pccdc/
rcf I ift".t p5 bcc ?rta.qi fi p^ pn" ocmfaf boc crit p alid
^n" pn".f5 q6b5 aUiid priua n6 cft p".t fifr .pccdiFi ifi'"
in DcmoUrati^ib^.qi iU6 pn^itci: Dcmofb-arct p aUud,
t fic in ift^.fcd vtriiqs cft flm. qi cp p"" ^n* non fit ptnti. ,
boc cftpdiccre.Sih-gj i ocmolh-atioib^.pcedatin infi".
boccftrpiob.itfi.ppolk.CCtt" foitcoicce. q)0«non»
ftraf a poftcrioii.f5 non val5.qi tiic cctocmf atio circula
rie.qztilcidccetnotf tignotiu9cedcfti6.ctinibilfitno .
tiua^^^n^etadbicintcnrioncDicitair.z^pbr.moftra/ Xxo.6»
rc ma" p ima" cft potctie no Diiudicarc. t B pp ipfu; "5
cognitii.t c6mctatoz oicit ibidc.<j>^rereocm6ftrarc C6.<f.
nw" q> accidit cie q qriit ocmoftrarc ma"p id q6 e lat&
g moe f ci" g R na5 fui non p6t oiftigtierc intcr p fc ttu'".
t ima" p aUud.Ct ro vfitata cii iUie m Dcclarotioc rcmj
manifefbi: cft fiKe r6ni:quc vfitaf cu ccco.q: vtcrqs cft
oiminut'. 3Ue vo. qi ocf icit fibi ^tm vifittaj^^ q6 n6 ^
copiebedcrc cobice.^Ui noqi ocficir ali6 ct ptc itelfe.
PP q6 no pot appicbcndcrc f mae ^p^nee.f t boc idcm
vult "Lincon.p poftc. vbi Dicit.q> ^cipio» n6cft ocmo»
ftratio.qi non ooccmur ncq; adifdm^^iifi ill6 q6cu pc5
cipim^.app^ ou'' vffr^.t poft otibitatione vrfalfa? opio*
ncmanifdtaf ri''\Jita6.CZ«« 0*5 « 2° P" P"}"^ ^ .P'.
bare clccbiccM c ocmfarc clccbicc. vt oic a;:.i lra.qn ali
ge^cdit c^^min^notl ad magl no q c<cdit aUgs.vt cic lo
qla lUt" ncgantl:g :xcdit Ujqli.occdit min'notii aUgd cp
p" in".teorg?fopbi".qi pcti'' pncipg t j>bat fic ar.iUt
g ncgat ^"pn".vcl oic aUgd vclnibil.fi oic aUgd.nicco/
ccdtt vocc fign iftcarc.t ncgat no fig".fi aiit nibil oictuc
e ccrifio qrcrc ronc apud lUoe g nuUi biit r6nc:inqudtu
taUe li biit ronc: fifce fiit plitl nuUi biitib'' r6nc. C^d
ronc pmJ.ilUi q6 bj aUcri cam.tc.fJ^s O^p c fi babct
'Lihri
cSi aifrrf : qnc pofftr cfTc mcd iu Donofhdtidie Ucr fu^
ipdicaru. (TXn oicis.g» pn" p" hj alrcram cam. Jb6m
I5 babcar alrmm cim malcm: vr rcrminoe vcl inre""
Vtcffi"*.tjmcnonbnmcdifi pzobandi^icatii ocfuBo:
<n nc opoitcrct cfTc piiojc .ppo^pjo pn^.fTad aliam.ci;
vniiqdq? ic.^Hi ppd ficiit p5 p tincort.p poftc.op? ftcl'
ligi in ilUsq :>ucninnt in vtiopidicato vniuocoxjzill^px
dicatus magie incft cic cjt caufjto. ITDodo j^" pn"" 1 olie
^poncsqucocmortrant pp^pn^non^jticniuntin vno
pdicato.qi {>' pn" non c(\ ocmoftrabilc.fcd alia pn*IUnc
Dcmoftrabilia.g no cocludit. CT 3<i lUa. 6c* c ipofe. tc.
3ila ratio cO teptatiiia.q2 piobat opp"". q: in ocmonflni
tioncpimporccopiturvirtue q:p pn?f.q»5dicto:ianon
prtt cfic fir.q: in virturcciue p:objf bonitae ocmonflra/
tionie 1 vcrc v^ni9.q: fl aligs nrgoi iftam onem op; c occ
dcrc opp*.i ita p" pn» non pxobatur in illa ocmollratio
ne.fsimgiecftpbanflOppo^Eopp'". Qo X.
.10 .C3f jcrimcne cn(m ratlonc (^(Hnet. tc.
Z^erittir circobicptcvtrusncgJavo
liui cc^aligdfig^^ponatvoceoU
fgd fig['.£t arguif p 91 non.q: ncga^ncgatpfe/
laione fimpfr : t nibil rcltngt:i R e vc;:. q: i 15
— *- cftofij intcr puationc.ncgattonc:i 5ricrafC5:
q: ncgatio rcinoiif t alijjd:i nibil rclingt. ^atio autc rc
moucf aligd:-: rclingt lubm.fcd ^rictae fubm rclingrct
gcnu0.?na p? oc fcq: ncgans vocc fignificarcillc fac ne/
gationcm.Cij^Ttcidoem ^ditionalfinncgatiiu; pfitis
reqtnTnegatiua ^ditionalifl :<ntic.i boc:>ccdimr coitcn
q: fi od fo:.cfrc albij:fcgr ip? non clTc nigrii.gct ii ad fo:.
ec oj^.g qui ncgat voce fig".-: oicit ca fig" nibil : illc no
ponit voce fignificarc aligd. £t ita non fcgtur 9» fialigfl
intcrimat ronc cp ponat cam.(r3tc% 010 actuB rcflcmie
fuBfuii oppf" oiminuttipfum:t facit fallacii ftn quid od
fimprr.>?.g.fcio me nibtl fcirc:^ fcio aligd. fj bic actue rc
flccritur fupcr fuu oppofiti5.q: lUc fignificat vocce nofli
gnificarc.crgo figiiat voccm aligd figntftcarc.
^r\t\nCtrttrtt ^"^^ artH.m p:cdicra lirrcra.intcri
S^PI^IILUIII mcneroncmfuftinct roncm.
^n^^^ cad qonc.q) itcrimcs rone? ponit r6nc.*l>6 oie
t^^j ncgisraligd cnuncijt.ibcceocfcno.q:ncga?T
oflrtrmatioDiuiduntcnticiationcfs g ncgat voccfignifi*
carcaltgdniiiciat.q: gncgar voccfigniftcarc ncgarali'
ouid.g cnuciar: £r 13 riic vUcrius.Ots cnnndatiocftaf
nrmatiua fu i oai:q: g oicit q> bomo non c afinue ipfc af
fcrit:9> bcc fit ventbo non cft afinuB.ergo qui oicir noia
in boc fignificore ipfc olTcrit q> bcc fit vcra .noia in boc fi>
gnificant.fcdvcritas non cft nifi tn cnttctationc figntftca
tiuaxii vcritjflcrt t vocc ticp in figno:qui crgo ponir Mc
enunciatione clTc vcri.-ponit cnilc imonc c(Tc figntficati/
na5.£t ita ^intcrimc&fcrmoncfuimct.(L ^tcquincgoc
pdicant5 0 fubo:illenon oufdrt p:cdicantm nec fubnuet
becp5. q: fi aligg rcmoucat figrro (|citq5 vocc o6o.nul/
la vo)cfigt:ipfcnon aitfcrt fio; titm fnbieainsfig^pM:/
dicari.gt ita tunc fcgtur. fi aiiquie affcrit nullam voccj
fl[gnificair:ipfc ponit voccqui p:ofertaligd fignificarc:
Vtt ipfc implicat vno mo 5d ictoiia. na p .pponcm quam
jpfcn ncgat aliqui voce figrc.fcd p acrii quccprrcct i af
fercdo ftttl ocm ponit vocc quas .pfcrt oligd fignif^rc.
£t ficp5.Q>g ncgat vocc fignificjrc pontt cam fignifica -
rc.q: tpfc jfnrmat faltcfuiim cictii c(Tc vcrii quo ad acnl
ronca 3dpiimi.ncgatto.ic. (cj:cratu.
«rtv» I v"»-*^*£><J5g,ncgatio.vtincgatio>cft.nibilrc/
linquif ci' q6 rcmouct.fcd 1 ii ncga* vt taUa efl. vocc pot
rclirqucrc.q: alijp no potnmpfrvoccncgarwiifiponat
e« X.<T.XI.
(aUi voci ftgnificare q ad ocrii cjcerdtu.vti fi.pfcrtalijid
ncgandofaltf id qAcflin fua cnunctarionccoitcrponir.
417 ad z"*. ttd oftn oditionalcncgatiua ^jntie.tc.xcdit .
ntfiadariefcquantoppofita.q:fiici!fcgf ncgariua pilc.
ftflccfti j?pofifo:q: ncginrurvocco fignifurarc. imoqi
ncgone vocc fignificari: inrcrimir fcrmoncm: 1 pontr fcr
mond. vii ad ati o fcgt piie affinnatii 1 ncgatii. qf non va
lct.CSd alii.acnts rcflcjnie.ic.^xcdit Q) ocfinitt illud
cuiopponif:ficfciomcnibilfcirc6llruitoia alia quood
faam.qf no beo (da^. U tii no ocflruit rcfjiccnt b" jctue
(dcndi quo fdo me ignourc cim.£t 15 cft fcirc ncgjtiuc:
flcut ntl^e fat fc non fdre ciecfTcctim futuror . gt ita
aUqfr fcitq>n6b5 fciam.iboccftpncgarione.fiattctii
fdmiie infr vcl vacuujnon clTe.vt pats 1 4?pbr.': fic
ah^rr ldma0:(tccin j)pofiro.vri g ncgirocm voccs ipfe
coccdiraUgd fig^: ficutquodcft in icrmoncqcc rcito. qt
p:ofcrt a ligd pcr q* ncga ci B non valerct n ifi ilTc fcrmo
fignificarctoUquid.q:aUfcrnonpoflctncgarc:i fic no^
faira ^m gd od fimptV.i q prie ncgane loqucli: ^ionit ca$
aUqtiidfignificare. Od XI.
(Cl^^itnil qoidcmlgftarmanifcllum.Tc.
l^mtnr circabancptcm.vtnivoTrpof
IIUI fifpUirafigntfic.irc.arguimr
p:imo 9 non.q: fiait cft in intclligcndo:fic 0?
clTc in fign ific jndo.q: fign tficorc fcquitur {tcl
ligcrc.p^xrrbicr.i 4?buiu8. fcd non conringlt Xx, io,
ptara intclUgcrc.vt babctar.z?topi. vbi oicinir. q> \m\$
contingitintcUigcrc.muUoatfdrci^^buineoicitur.ni Cc.io.
btl.n.conringit intclligcrcnon intcUigcntcmvnri.ioicit
o""i'6iiia,cp intclUraue fimptid 1 vna jpp:cbcnfioc td' Co.zi. t
tum vniimaiipjcbcndtt:vtvniiqu.tntiratcvclfpc.vndc xx.
tntdUrcrueplurj:vt pliirj fiinrmcqtuq; ircllig;r.crgoi?.
dJti ft vo)c pUira polTcr fign tftcarc:runc vnu5 rcferrcf
od p(ura.i par5 :?ria.q: voir rcfcrnir ad rcm.fi g vno voi:
poffcrfignificarcpUtrcsrc6:nincvnntn polTcr rcfcrri.ct
rcfdrcntr ad plura. fcd boc cft fdlfttm.vr p;.S. biiiue. q: X.czo
ifh vniircfcnur ad \Tni5.£rboc idcm patcr^^bttius.Q»
tm vnumrcfmiiradvnfi.(r3rcmvntuercirantu5 eft
vna fo:ma:i bcc cH vcra ^m oce:qui Diainr.9j vniue rci
non fint pluree fo:mc:fcd fignificatio cf^ fo:m3 otcrioifl
Epcmim bcliccrgo oicno vna non b5 nifi vnam fignift/
cartoncrtp CHie non figntficat nifl vnti^.l^oc idcarguif
auaotitotc a=.in Urrcra.vbiDicicTlamnon vniifi^ir Xx m»
ficarc nibil cft fignificare.
^nnnriflllll orgainir.flvnavojcnonpoflisRgrtf
b^"'-""* ficarcpra.tuncnoncnctoiaio cg/
aoca:q: oiaio equiuoca figntficat muUa:fcd boc cft fTnu
e a;:.4.butu9.i in pdicamcrie.i in clccie.i miiUie aU)«
lP>irrf1lim d^3dqucftioncm.-f>:imo (Uicie.
j^ivcuuii» g»vo]:nopotcftpUtrafignificarc pcr
vnam rationcm fignificjndi. (]_ 0caindooiccndif5.Q»
voj: vna potcft pUira fignificorc f 5 oiucrfae rationce fl/
gnificandi.(L ?' oiccndum.iji nccclTariiim cfi vnam vo/
ccm pturo fignificjrc fm oiucrfae rarionce fignificandi
foppofiro qi bomo ocbcar fibi ctj^mcrc ?ccpnt6.([~TNa/
riop:imc conclufionifl.vnum non rcfcmir nifi ad vnum.
iboc pcr vnam rationcm 1 rclarioncm. 1 bec cft monife
fta.cic.^4.t.5.b''.f5 ro flgnificidi c rcfo: p qua^ vc|: rcfcrf
od re.g vna vor p vni roncflg^ rcfcrf rtf» ad vna rc.jjti
fintrcitin inrclthdo:ficcifig^.q:fig"fcgf inrcirrc.fjin/
tcUcct^ fub vna ronc in tcUndi no ircirir nifivnu.Cr pp B
oic ap.ilfa.q)nibiloringir itclUgcrc no itcUhte vnuin.
ftipplcfub vna ronc inrcllhdi.iI""f\o 2' pnie.^Uccffeij»
cllpon8xuiu8cicfimtpores.q:pi>l'itaflcl^ij8 ocpi^ct
7CX5.X,
Zx.Z7,
jCx.zo,
€luartt
t% poflHbiliMtc ciprfrd caufe V-.g^vMVO^ portlc pUiM
fl^f fimt poi^.q? cj: partc inrcllccni» cft pofc.qj m tcUe
ctnepocplim intcUigcrcivt vidcbinir in fcqucntibus.g
cnom vnam voccm p6t imponcrc ad fictnificandii plnra
fab Diucrns rationibijs. ^ftc? poflibilc cftcj: part c rci.q:
rcbiio non rcpiignji fignificari fiib vna voccf^ oiiicrfa»
iQtioncg. ^tcm boc c(f pofc cx j;*irt( finis:qtii cfT crpicf'
to mcrie xcpnie.f [TP^atlo c ocluflon is. ^Uc cflfcctu»
dl nccrtTariue q: fupponc finiarcuine fin ie cft ncccfl&ri^
jC.C.5. ibcccft mjnifcfta.^.b^^xaroencccfbrio: fcd ftniebuin»
cffiecme.rvocc ngnificjrcpUiraeftncccfririite: fuppof{/
lo.n .gi bolce ocbSrit fibi crpiimac c5ccptii9:of«5 (p vna
yoj: piura fignificct pcr oiucrfae ronce figniftcidi. qi of
p clcncbo:p.cp rce non valcmue fcrrc ad oifpotie : fs
tti vodbtwpio rcb^^^fcd vocee funt finircnree infmitc. |
n oebcmue ejrpamcrc rxcptus raux>p$ pUmbos rebue
fmponere vnom voccm.
C\t Ati^ lim ^*"^ wbi^. •Pzimn eH.vidct
wnvi.uuuwn qjvornonpoltitfirftgnfficjrcpCi:
q: (ignificarc fegtur intcUigcre : i intcllectue fifnon pot
pUiin mtel(igcrc.6t ifhid oubiii patcbit qrt foluct piima
r6.(r2Ui6 e oubiii q: ptc attdictie vni'.qi fignificarc ell
intdhncdfhtucrc.vtp» ppcrbicr. t vnuBaiidicne firnd
p6tplura intclUgcrcrvt vtfiim cft.gr boc cubiii nrrpatc/
bit ej: folbnc p:imc ron te. (]_ oiibia cft.cil oictio cgno
ca pUira (Tgnificct cqiuUtcr.vndc ti'ic boc cft vniie ou
dicne cipi Jt vnu flgnificj tu:t altcr aUiid .nam boc magf
vr oe analogo impoicontcfignificata non cqualr. Ted nd
irpoiTc cfTcoceguoco.irSd boco6m.9'flvnueaudiee
Capit vnii fignificatii oc cqutuoco:'! aUcr aUiid.B non eft
Ce boc:9cgtioci figniftcaruafignificatjoidic piioiis
tpoftcnbzte.q: cgiiociifignificat fuj fignifiara equalh
di pboc or Jt ab anaU>go.ib B dl p:o ranro Q» vnt audic/
Ct vnum f?gnificatii magie cttv^tntu:t altcrialmd.£t ^
g> ifta fig^^oiucrfimodcbrttfcad oiucrfoein cognitto/
ncrqz of z*^opi.g7 vocce fign ific an t fj, aUQ vtiittn' cie.
Co,ix £toidtc6mcntato:.9> rcbue nofa imponimue 9m qfiit
Dotcergo q> vnu flgn ihcattim tcrmin i cquiiioci occurrit
vnutaUcriaUtid^boccftf^q^magie cH vfitatumvrno/
cnm. (TSd pmi ronc;. ficut dl intclUgcndo.tc.Sd boc
0iciitaUg:gtencnt9»inteUcctue nonpofTit firintcUige/
rc plura:^! non op; fiinteUcctne vniiie fifnon pot in/
teUigcrepiara.'9| etiam vo^cfirnon pofftt figni/icarcp(tt
ra.qt(Ignifkarcineft vociabimp6nc:qucimpop6t cea
pUiribue imponenribiiB oftiCTfa fignificata in codc iilati
vci ab code imponentc oiucrfa fignifkata \ oittcrfie in>
Ihtntibae:? qt vo|:rctinct tnlia impofita ti$ efTcntialia
fm •pctru bcUcid piicnit ci pliira ficnific arc. crSUter
Didit aU| tcnetce q> intclfd firpofTit int dUgcrc plura fttb
piiopni«rdnibne:xcdcndo maio:c: f-; ncgondo mino:e:
<potcunt9>uttel& pofTibiUe pofTitfirphira intcUigcrc
(iib p!op:t|B rdntbtie. <T~ad .pbJtionc.cp vnii contingir
intcUigcrc:Dicttnt cp pboc non concUiditur cp intcUect*
non polTit piiira intcUigcrc fnb oiucrfie rarionibtte itcUi
oendirvq: cfl q? conccpr iim vnii inrcnigTC fub vna rSne
(nceUigcndi.-fcd y plurj intcUigcrc fubpiuribue ronib*
incdUgcndi. 8c flc it p; ad Jiictozitate cdmentatoris. qt
intdkcrtie pliinbue jpprcbcnfionibue app:cbcnditpCi
fitfcdvna appicbcnfione tnrcUigcndinfi appicbcndic
vnii.Cr3daUap:obationeno«ttcUfgcnt^vniinibilc$/
' tingit intcUigcrc.oiainr qf iffa jucroiiroe cO vcra. qtiut
f non inrcUigir vnii:non porctl inrcUigcrc pUira.fcd pUi '
ra intcUigcrc non contingir vnicuiq^.qi vnufqtiifqjnon
poccft ifltcUigcrc pUira:fcd piura inrcUigerc nd qKlodit
vnum uicdUgercq: o intclUgitpUira i mteUigtt vnam:
vcnim aitt intdlccnie polTit irdlfgcre fub piopme ronf/
bue pUira.oc boc poflca vidcbif .(rad alm. fi vot plit
ra polTctflignificarcrc.foUita cftcroicrie. qi vniipot rc
fcrri ad piura:t oiucrfae ronce rdarionie. t f!c vna vor
pot pta fi^ifican: p oiucrf je «ri5ce fignlficandi.(rad
alii, vniue rei.icxonccdinir.fpcdfica i finaUe.modo Ol
cit.vna Diaio b? vnam figni ficationd gr ni oicie. cp vn»
vo]c non fignif icar nifi vnu. C*m g» vna vot por fignifi/
carc pUira pcr oiucrfae fignificariace. vi^ tUa vna vof
cpTce oia6ce.qi oiaio cgtioca no c vna oicrio.-vt canie.
li lit vna vot-Dc B no pUiis ad pile.et (lc oc B. Q6.X1I.
(TBctaniinacaatttcm (Iruanobid.ic.
^ vlwl llUI fint5ric£targutrurp gjno:
(t opionce Mtctoiiof funt cdtraric : ninc iiiu
tcUccmcontmgcra trifmotatio comiptitia.
: pioa^ qi pna funt coirupritta ad inuicc^. p
oc gcncrationc H crgo ojnonce conrradicroiiorum ccnt
contraric ^ifntcUccnie potcrt mtirariocvna opinionc
?tradictoiioii:runc in inrcUccni cfTa rranfmurariocoi/
rupriua.fed boc dl fairum.q: qtiiuie in inrcUccm fir paf
fio pfif criita:qae cft falue i pfcaio: non tti dl coimpriiia.
Vt E ap.^' oc aia,(E cm ftait ?ria babcnt fc ad opi
n ion ce pclictoi iop :fic 1 con t rad ictoiia babcn t fc ad opi/
nioncs prioiiim.pcr coiicnicntc firiradincm : fcd opinio/
nce oc contrarqe no funr ^dictoiic fm ar .qi 5riaaUjd
poount.fcd vnij 3diaoitof nibil ponit.((:7tc$ cntii oi'
minuta i fm gd non vidcnrar cfd contraria.qt pio tato
Didcur.9> Iicci albcdo i nigrcdo fint cocraria. tamc fpe»
albcdinio i ntgrcdinie no fiit ;»fr Jria. qi fimt cnna oimi
nuta 1 fm Qd:(cd od ictoiia funt cnria oiminura.qi fii t en
tia in ircUccru.Ttalia ftint ounmur j.qi f m boc ticapirar
falTa fm gd ad flmptr.fi cft aliqd in mrclUrau. g dl cne.
B dl faira fm quid ad fimprr.vt p5 p dccboifi. c)iiarctc.
aOJtc opion».'e ocbcar afltmiUri i cofonnari iUie. quo/
riim funt opionce.qi cntia animc ocbcnt confoimari cie
qiic fitn t cttra:quc rcpicfcnr jnr.q: ircUccnie c(l in poti
tia omnia:in6 Rmilinidinie.vr p; f oc onima. fcd opto'
nee contradicto:iof non confo:manrar cotranje.fs ma/
gie contradlcto:i)e.crgo tf .
^hhnfl f II Itl ^'^ ^^'^ lit«rra.vbi occcpit. 9) opt
r*^'**^""* nioncecontradiaoiioiufinrcorTtt'
rtcvnjdcDidr.ocrcrminara fiiraiira nobisrxbuicpiopo
(irioni ^ucca oiccrc: pria vcro c(T opio opfoni ^ dl odif
aionie:i oidt in z'pcrbicr".l5 idcmvbi imicfligauit.31
non qticdiqs opionce funt contraric: fed tm (Uc quc func
Dccontrarioniodocnuciandi:ibcfuntopioncs conrra/
rtrtfirMl ^coitcrgjopio' Cdiaoiiomm.
dU vjvllvlll nceconrradicroiior fimrconrraric:
vt opio:q opinamnr jI iqd cfTc:cft cotraria ci: qtu opina'
mur aligd non eci }> fir.iad idc^.ifirr.ic.(rrft6 buiue
cft.opionce ^diaoiio^ vd fimt ?r(c:vd pdictoiic:vrre/
latiiic: vd ^utiuc oppofirc.i bcc c manifcfla q (lifTicier^
otaifloneqr.p.i.io.b''.'! in poilpdicamcrie. fj oploncep/
dicroiioru non funr oppofirc rclarinc: ncc piiuariuc: ncc
pdiaoiicCr B pi.pjnon opponunnirrdjriucaqivntire/
lariuc oppofiro^ mfcrt rcUquii.fjltc; in oiucrfo fu&o.fic
patcr opponirar fiUo rdatittc: 1 infcrifiitum: faUcm in
aUo fubo.qi fi pf dhop; 9 f lUue fit.U nd i eodc fitbo.tii f
Diucrfie.fj opio vnino3diao:ior non ponit rcU<Hio loi
iicrfie fubie. qi poTc c(t qi vnue babcat vcram opioncm
Dc corradicroit^rfcd q> ntiUuo bcar opionc oc ^icroiu»
iUuie.Oimtlitcr ncc funroppofitapiiiiatiuc qi vnum p/
uotiue oppofttotam : vt oiflinguirar ab ab)e opponibus
2:.c.5o.
1.51.
XX0,6.
Xx.9'
5*meca.
caHico^
dcsioi
iicrfo.
io^mct.
eftn^ciifl.fcdopinid vmofq; contradictotlonij crt pofi
nrluu:riJltcin intcUccni.Sirrnonfuntcontradtctoiietqi
vnii 3dicfo:ic oppofitoc cft non cne.fcd opinio vtriufqj
cotradictojtop cltpolitiuii atijd.quarcrcUngtur^pfint
5ric.<r3tc oes foimcpofiriuc abfolutc fub codcm a/ic:
quarum vna no copa«t aliam fccu firrail tn codc liibic/
ao:ridcntur opponi Jricq j p bcc ?ria oiffcrun t ab alt|0
fpcbu3 oppon i»: vt i:^.fcd vtraq? opfo oc pdictozijs cpo'
Rtiua in intellcctu:i cft ab" quan tii cft oc na fui: t no cof
patiuntur fe in codi fuHo.vt ps.g ic.C Tlotawluj Q> oo/
biu dlqtio opintonro ^tctotiora funtpric ilU prietate
que oiftinguif p alias fpfo opponis. vndc non vidcf vc
sr ■ nimfmopinion^c6mCTtato:i9.q:c6mcntato:vult}?d
afa.(3»noncflniflvnu9inteilcctuemimcrom oCbuebo/
minilxw.T et cftopioa^.licct flt 5 ftdem t veritat^4no
do opinio non eft nifi in intclicctti.q: opinio 5dictoao:6
ch vRu^.fcd oiucrfi botce pi1 1 opinan pdiaoria fir.q: tu
potcs bfe vnam opintoncaltcr pdicto:iit boc in yno V
(tSti tpiMCSr 6 ficpot argui.fi opiniones pdicto:iom
4»' effcnt pricTtnnc in vno t codcm fnDo indiuifibilie6it fit
5ria : fcd boc fa Ifiim fm mctipfoe boc ponentce. pila
ej:oicti0.qj vniie intcllcctita mimcro f m fu&am cft in
oibufl boibus cdmcntatoic.U moucatura oiucrfis co
gitatf6ibu8.gt fimilitcr Diiicrfi boico polTunt baberc c5
madictouas opioncs in codcif^ari tcpo:i0.q: poflfun t mo
ucri fimnl a oiucrfis cogitarionibue.crgo fi iftc opioncB
contradictoiio;: funt con traric : tunc fircontraria crunt
in codc intellcctu,-fleft vntts numcro i tndiuiftbiUfl^^
c6mentatomn.<pad boc aliqut rcfpoddt tcncndo pncj
3f .1 c5metatou8.9 contraria ciTc in code fu6o pot icel
tki Dt^pliciter.Uno mo rcfpectu oiucrib|i:i fU non c tni
coucnicns pria Mefkin codej fuBo. i fic pria podEun t fir
effc in intclUxtu Diacrfo;: fantafmawj: i boc tn Piucrfis
bolbuamoiucrfiboteepofluntmoucria oiucrfis fan^»
1 cogitB'^.qt quecunqj intcUigcntcm ncccffc cft fian^lpe
- calari.(r3lio moporefi intclUgicontntria cc firm cod^
fabiectorcfpcctuciufdc.ificcfiimporc.q: inconiicniCB
'^^ eflqj aUquie fircogitct t fantaficnir oiucrfa i prta:i uel/
lcctus Dcpcndct in inrcUigcdo a cogitatiua.ci^l^wptcr
ilUtdoubium potcfioictadqoncm.gjoptnionco cotra/
dicto;to:p non funt fimprr contraricq: pofiunt cflcflr in
eodcm fubiccto: ncc pp rcfpcati oiacrfoui potcfi oici 3>
contraria firfint m codcm fubicao. q: rcfpcctuo iUcac/
ciditconfran)e.q:contrariaftint fb:mc abfolutcrfiiilUi
bene ftmt controria qc fupponc. vt q: boc Qi aducrfariue
conccdit.Qjcontradictoiiafimulvcrificdturoc cadcre,
C^iCunc cyboc vuUap.c6cUidcrc.g>ficontradictoiia
vcrificarcntur oc codrninc opinionce contradictoiio|6
cficnt contrarie i non contraric. vndc 2r .bic abfolutc t
flmpUciter non afTtmiat.ir opinionce ^aicto: ioaim finc
contrariemifi qc fuppofitionc.vt fi cy aducrfarqe conce/
dantr Q) con trad ictoua fimul vcrif icantur oc codc.mnc
c6craria firfuntfrt. crScdquid oradap.z'pcrbicr.
06m (p .non otcit abfoltitc 9 opinionce cotradicto/
riomm fint contraric. fcd qc fuppofirioc oato qp opinio/
nee in intcilcctu fint conn^aric.B cent opinionce contra/
dicto:io:umopinionee mapmc fipwpta Bopinionce
in inteilectu ftmal fint contra ric.q: conditionalie p6t ee
vera antcccdeteeirifienrc falfo:vr fi afinue volat babct
ttUie.vndc intentio &fi.d\ in z" pcrbicr. q> fi opinionce I
^tcUcctu cfiimt contraric : B cficnt opinioncB contradi'
cto:ioatm. 0cd tamcn aUqui otcunt. 9» vltimii cap^ fe/
cundipcrbicrmcniae noniitarifioccUe.
« J| fXn^n inoppo^.adpiimarcfpondcntiUiqui
4au I vHW tcnent primajviamoiccntce.3>nwif/
mutariocomiptiua efi oupter. qaciia$ e^^comiprto fim
pUcitcr 1 fm fubaj.aUa tfi cotntpriof m acddcne.lT^o/
do oicunt.Q» in intetUi no c trafmu*co:ruptiua fimpTrt
fmfubltantiam.qiintclUrctiiaPmfubfianriJ5cflperpe»
tuue.vt p5 z?oc aia:fcd in tntcUccni potcll cffc cointptio ^ .C.jrf.
fm quid:i fm acctie^» i intclUrctn pot vna opiniocoirii
pi:i induci aUa.Undeqii Sir.oicit intcUcctum cfTc ppe/
tuumnonintcnditnegarc quinteo poflitcftc comtfvto
fm qtfidti ^m accidcne.CCBd aUam. ficut conraria. t?.
3fia poc ncgari.r6 buiue cft.q: opinio vtrtufq; contradi
cio:io:tim cft pofiriua.i p ■yi\g p6t eflc pria: fcd fic no ell
xye opionc vtritifq; prio:f :q> fint pdictoric.qi opinionce
fitnt cntia pofititu:f$vnu q6 ^icit altcri cft no cnB.qua/
rc non crt fifc. (C Hd aUaj auaoiitatc.oiminuta.ic. 156?
<p ifia r6 cft quafi infolnbiUe.qt fpee aUxdtnia 1 nigrcdi
nte ptU cfic In code iUtx> :vtit\aKie^e mcdti : t in vtfn.
I non fimt pria.m6 fpce albcdinie 1 nigredinia non bi^t
maioicoiminurionc; rcfpectu coloiis: qgtopinionie pdi
ctoaoc.imo opfonce pdictoiioc biU maioic oimintTtto
ncsrc^pdtctoiiof q^fpde albcdiniemigrediniercfpc/
ctu coU>:is.(ir f ^ic pHr q> en tia Dimintita: ti otno fint oi/
mmuta vt figmcra:mc no ftint pria : fcd fi funt oiminnta
rcfpccnt aUqnof non offi<pfint pria.£t tu oicia. q> opi/
nioneepdictoiio^r.iJ.vc;: efiQ>funtoimtnuta rcfpecni
obiccto;: .tii p c6pationcs ad intctrm funt pofiriua. Jda
rnfiononval$. qi fic etokcTefDefp^albedinieinigre/
dini8Q>cent oiminttta rcfpectu o5o^.f^ in coparionc ad
me" 1 ad vifum eent pofitina:i p pne eiknt pria.ficut et
ifia.0t'n-n6p5tce9>optoneepdictorio:|; rcfpcctuoBof
fin t tnminuta pio vmxj5.q: t5 vno fit vcr .q: opto re*
pdictoig cntie cfioiminiitii.f; rcfpcctupdictoiii n6cntl
opio non cft oiminutiirfcd magie pfcctii.q; pdicfotiiicn/
rie c):tra oino non crt^fj opio cfi cn8:falfc in aia.g non va
lct.vii magie vf alia p8cevcra.q> opionce oc pdictonie
no fint pnc fimplr 1 oino:f5 boc n6 cft nifi cj: fupp6nc:vt
Dcni eft.CCad alii.opinionce.tc.vcf cfi.oetjcat confot
mari rcb** cr aia ^ q ad repri tarioncrf; no of^ q ad cnrita/
ti.q: opio oc aliq pfo;''D5 ipfi.q: rcpti rat ip5.(r2d b"".
ti6i q> vcp c:n6 5 ad cc p-^.f; q ad rcpi^ tationc : vt pna/
go rcptitat boicm:n6 q ad cc pmii: vr ceboicm.f; qtio ad
cffc 2" vt rcpntariuii.ficopionee pfoiman T rcb^^ejrmi 5
ad repdratione 1 imitafione.qiopio oc cntc cjc coftnttaf
ei.qircpiitaf t^pmcciopioDcn^ cntcrepiitatipfumn6
ee.rrt B no obfrirc vtraq; opto pdicroiior cft cne pofirt/
uii.ipprte fiinrpric.CCQui gvcUs tcncf ^'"'vii.nfdet
ad ronce aUcri^ cipionie:opioncepdicto:iof vcl funt op
pofite prie vrrctariue.i?. Ibftj 9 nuttS bitr opponerf; fut
oifpatcvil r6 fupponit ftht.Q> opionc8pdicto:io:p b^t
•pp6nem.q: nobabcnt atiqoa opp6nem:fcd oifpat ioej.
(radaUa.odm(pr6petitconnraria.q:Doeopionce pof
fantcfTe in code induiifibiti:vt in intcUccni : 1 boc non i
l^p rcfpecui; ad oiueria.qi iUc rcfpccnie ad oiucrfa acci/
ditopinioni. vti non ipcdirctconfrarinatcm In opinio/
nc.£t ifie opintonce funt in intetlcctu qui efi indiuiflbi/
lie.i non babct partee fattemquiritariuae. UccttMbeat
Dtucrfae porcntiae t virtmcen^ intetlectum poffibilem
iagcntem.;gtficadtUtid. Q6 XIIL
(TiRibU cnlm cotJnglt (ntcingcrc. 1 c;
(ISS^llS-^r^nfiir circabancpartcm.vtmmin/
n^l^^wOvl lllll teltcctuepoflfititclltgcrcpUi
1 ¥9n (tmul.£rargutnir |^09>flc.ficuf febabct
I^^Mfenlbe ad fcnfibitiarfic inrcltecrue ad intctligi
biliarp piicnicnt^ firinidinc.q; ar.frcqoAer 3C.c.z.t
Vt{{ ca. j** 6 aia.i pme"' oicit.a> e de* i D.f5 fcnfu» fcntit
7U4'
Cdt.
Kcifun
daiiKntil
fm< opi-
€luam *
plimi fenfMlia flllq: qtii libct crpcrmt nn fc q» ft*nfiie fi f
fcnttr pliin rcnitbilia: vt pliirce cotoice.r.albu i ntgrum
fitg intcllcctiie.Tf.fl "Tff e griiq$ cognofcit tofu.Tt totoj
cognorat.cognorctt fifplura. qi totu d^cdpofituse); pi/
bosplurittus.S.b^fcd intcllcctusfirpot intdUgrretotu:
Vt bolcj cwmii.ic.g mtcllcct^ intcUigit plura ftt.iLJfcs
fomic non bincs imctjrc vidcnf fit poffc ctTc in eodcm
fu5o:t p:ccijnic li non fint ciufdcru fpci: qi q6 fomicfMC
mcopo''^ in code fuPo non pjoucnit nifi vcl cy: rcpugnan
ti4opponi6:\n.i c% idctujtc fpccifia:vt ont. fcd inrcllc/
Oioncspiuriiinonbdt^iettit^fiauncc fpcealbcdini»
tnigrcdmiobrttJrictatcinmcdioivifu.firrBt^pcr c5
roentatojc.tf.b^vbi oicit. 5» in aia bii :»tingit vt rccipint
ooooppofita fir.q2 fpceoppofiro;: non funt oppofitcmec
{tintcUcctue Diucrf j£ rcc t fpcs int clligibilcs non funt
dafdifpei.q: in tciligcrc ckucrfificaf fm i»uerfitatc nac
imcllatc: vt oicit cometacoz oc aia.fcd m tcllcaa funt
pUirj.cr "^tc in tcllcctue pot intclligcrc fir vnn;: vt vnii.
gpot intciligcrcpra.jns p5 oe(e.prtap.q:oppofita fimt
nata ficri circa idc.kd in tclligere vnu vt vnu;-: intcUigc
rcplura vt plura fimt oppofita.q: intcUigcrc oiucrfifica/
turfmoiiicrfitatd na«intclleac. (EltcmtcUectua vnii
rekuiao;: firitelligitrt rcliquii. cfvA"*. qui oiiTi^cogno
fcif vnum rclanuo?:t reUquum. 0ifr cf .q> relariua iut
Wna.et boc aliq cicponunt.i.naUintclU0entia:fcd rcla»
tiuj funt plura.vt filiUB 1 patcr.
^^kt^tsrKfttnrn P5 auaoiitatcar.ipjcdicto loca
j^PpOl lllim vbi loflmr ^ncgantesp" pn-.d.g»
nR>il inteUigcre non intcUigcntc vnii: boc idcm Dictt
2* topi.plura corigit fcirc:fcd no nifi vnii inrciUgcrc.
*lQ<Arin<^itfii q^ocifta qonccfbvna opmio.qjui
rlUiailUU I II inreira non pot intclUgcrc firpUira
Vt plura.(raUa opinio.a> itcirs pot intcUigcrc pUira
Vt^ura fub oiucrfis inccUcctiotbua 1 ronibus oiucrfia.
(f;5'cftopiomc*.q: intclUctuspot intcUtgcrc pUu'a.ti{
fub'vnar6nccoi.(C notandu5.4»Diucrfitas irtaf opto/
nu radicalitcr .pucnit c% oiucrfitatc oifponia o:gani vir'
tutie fcnfifuicf nci^xirr rmaginatiuc:^ imcdiatc iSfcniit
intcUcctui:vt cy: oiucrfitatc fpin tuij aiaUutn q imcdiatc
repiltant fpue 1 rdola obiccto:ij:p:oucnir tfta oiucrfitae
opionum.q: i(h fpiie aiaUre g rcptitant ydola 1 fantafma
ta re:p funt oifpofiti afr t atr i qlitatiVnaUb''. (TOj aU'
qui funt g btit fpiis talce groflbe:nigros:': turbidos.t ifit
Oicunrq' intcirs non potfirinteUtgcrc pUira.q:bt^tgrof
fbfi fpiis.ita q» no pti t clicerc bti ifcnfata ci fcnfatio fan'»'.
^biltnigroefpiie 1 nirbidoe:q6non bti Dilhnctcpolfimi
opptebendcrc pnaatncefcnfibilce^fcdindiftinctcicon
fiilc apprcbendnt . ©irr graues babcr fpuG;cp oifftcultcr
pirtctnfcemcre intcr fpceocucnicndo ab vno ad alitid ra
nocinando ofiam vcl oticnicntii intcr bcc. £1 tfli ciciit
Q»intcUcct^n6p6t firpraintcUigcrc.(C0;alqfi'itbab<
tre fpus aialce in cixcUcnria bonttatie.qtbrit cUiroe.ita
g»t)(tfhnctc jpp:cWdunt imagincsfcnfibikeijdoUi rc/
pidentantia rce cir.Sirr Mt fubtiUrs fpue.q» brt cUciunt
no» fcnfata ci: fcnfatis.Sirr bilt fpus arce kucs: ratione
cuiM fadfr Difccmiit ^icniciitia vcl ofiam rep rocinan
doJgt ilU Dijrcnint q> intclCs pot intclUgcrc pUira: vt pla
firtoiucrfis tntcUcctionibue.CTjSedalM Mtozganum
fmogmatiuc.mcdio mo oifpofitiixjx btlt fpib non n im ie
gro(foe.ncc nimis fubtiU»:fcd mcdio mo.Ct illt oicut:g»
intdlccnts pot intdUgcrc pra. vt pUira fub vna ranonc.
(i: P»6 pmcopinionis cfl:ficut fc bj vnii figuratii ad pUi
rce flgiiras;fic m tcilcctue ad plura intcllccta p :?ucnicn '
ti firmidinc^.q: intcUcctus copanir ad actionce:imo ad
acm int cUigcndLvt f iguratii ad figiiras. fcd vnii figura/
xm. «
nmi non pJtfirrcriperctMuerfas ftgin-as fm cmdi peej
rtcai fmcandcpart^firnonrccipiipUircsfiguras.».
dJte lUa vtrtus qiic oucrtit fc rotaUtcrad qd fccSucT'
tic^nopotfirrccipcoiucrfa q:n6 rccipitntfiiUitd ad q6
fcconucrtir:xnonoucrtitfc rotarrfirad Diiicrfj:fcd itcV
lecnis cft bJi. q: intdlcct^ cft indiuifiblUs 1 fimpTp t od
qd fc :xicrtit tot aUtcr fc :?ucrtif: vt oiamt qc 3?dc ata.fcd
tH ibi non bf .crgo non itdUgit firpUirxf; fi intdUgir pUi
ra.boccrt (bcccfifiuc.Sjquicgd fit oe pnc.^flcronce no
Vtlr vaUnrc.q: p p*" ratiocm p:obarctur qy int cUccnte fif
non pot batKrrc plurce (pcs itdUgibilcs. £t fici as 9>dt- p
oes.floif .n .f tguratii b? fcic.q: fpcs dl acnis intcUigcn/
dtvt muUi oicim t:i fo:tc oiccs q> non cfl fifc 6 fi* 1 fpe I'
telliaibili.qzfpc8 itdUgibiUscfi octuspnm**. (Tixi? 9
et fi*efl acnis piiniiis f igurati-fcd q: contra argucrc non
cft foUicrejnr "Jdco D6m c(t ad roncm fi^ut fe b? vnu j fi
^ratii.tc. tK6m.g» eft fimtic t oilTimilc. Sirc cft in boc
q: fiaic figuracii pdt rcciperc ouicrf js figurjs:quani ad
ipfam rcccprtoncfic intdbpotrccipcre DiucrfaioccUe
<cj ct ptc intclUctiois. ti! eitoifiimilc. q: ftgurebabcnt
aUqiiale oppofitioncfcd intcUcaioncs nultam btlc opr
pofitionc.q: oppdnee ^ictoiiomm non fiint prie. vt vi'
fum efl p:ius.qi intdlcctionce funt foune fptiake nd b«
bcntCB ijnctaccm: Hait nce fpco albcdinie 1 nigrcdini»
no brtt prictatcm in mcdio.q: prit p vnii fo:amcn ptiiim
vidcrc tota; albcdine : q6 non ciTct nifi cffct fpii aUtcr in
mcdio.(rad aUam roncj virtue illa.tc.^Wm cff.g' ifla
ro pcccat p:io i j)pctafc. q: pocticii cft.z? pccat f 5 figif
ram cguocation i3.p:imo pcccat pcr imp:op:ictaccm.q:
qri t>f iUa virtus.tc.lrJic cfi imp:op:tus modiis kxiuedt:
q: illud Dicrii nondlpbilofopbicii q: ?ticrfiocft motua
localts .ppc.(r ^^tfiDtcas.q)2Kicrti mtcUcctiiaccipittUP
(mpwp:ic.£>6in gp cfl pocticii.q: imptopzic bqui t mc/
ta;*K):icedtpoeticii.vt|:^ci:poctriaap. z°ct pcccacjj
faira? cqiiocationis. q: intdlccni fc coucrti ad ilUid: pot
intclUgi DtH>lr.Uno modo pcr ncgjtioncm pnu;. q: per
vni ptcm non conucrtit fc ad aUquid finc aUa partc. &
fic c(i vcnimq: tncdUrcnis non b; ptcm 1 parrcm.q: cft
induufibiUs.Sliomo potcflintcUigi p ncgationcm alt«
rius aaus:a fic eft peticio p:incipg.quia cque ignoami c
q) tn tcUcctus fimnl babcot pUircs acius intcUigcndi.fic
a>intdUgatpUira.(raUadtopinio.q>inrdU'au8 intcl
ligatplura.non tamcn oiflinctis intcUcctionibu3:f; vna
rationc intcUigcndi. £tif>a opiniobalKt ouo mcmbM.
"J^iimiicft.qimtcUccniflintcUigit fimulpUira fttb vna
ronc coi. z"" tncmb:iim dl. q> non fub p:op:u9 ronibuB
intdligit 1 oiftinctis intcUcctiombus. (CP^o pmccon/
cUifionis.^ntcUccnisfoniintcUigitfubvnaronccomtt
ni.gpUira intcUigit.q: tonim coponiturcjrptibuspUiri/
bue.artsp5.fmomnc9q?tntcUccmBintcUigit tontj fit
fub vna ronc coi.^T^tc x>icit c6mcntator.3?DC aia.Q) in.
CcUcccus in ptopone vU ludicat infinicas rcs vnico iudt/
do.q: in puspdnc vli f^ib fobo vH contincnnir ifinitc rcs
•zfufvofitapfucccfTioncm.modobocnon cfTctnifi intcl
lcctue intcUigcTct pUira fiib vna rationc.'l\ano fcaindi
mcmb:i p6t dfc ro p:io: oc conucrfionc: q» ois vtrt" que
od quod k conucrttt totaUtcr.ac.^ftcm aUa ratio. vnuis
potcntic non cfl nifi vfus vnue. vt pacctin ocfcnfa 1 fen
fato.vbi tractat.vmim fcnfus plura poifit fcntircfed in/
tdlcctus cfl vna potctia.i mteUigcrccftcius vfus topc
ratio.Quicquid tamcn fit oc conclufionc quo od piimii
mcmb:um:cp intcUccnis poffit intcUigcrc pUira fubvna
rattoncc6muni.fiuciUj rafiocomunisfitacceptaabaU
quo acciitcvt oicunt ilU.oc qutbus oicit "Linco.p pofte.
g> DcbiUs cfi intellecc^:^ non pot afcendere ad cognitio
^5^
(ccadam.
ui z ofi.
Co.ip.
nmt vcrop gf nrp n fpcdcmmrfcd filht (n dcciltibue g'
bufddm :<i1ribu0 gcnus i fpc$:fitic illa rd cdts accipiatur
oquiditJtcvtqdpotoiaaiaUa intcUigcrefubvnaratio'
nc animaUs in cot. tamcn conclb non dl vcra quo ad z"*
mcmbwrqd intcUigat pUira fub pzop^ijs rontbus x fot'*:
HS rini tDirtincti8intcUccttonilHja.(I7l3occflDubiii.qivimw
*^'i'r1-'r cognofcit oiucrnrat^? ofta; intcr aUqm duo f m jpi
plaitifiat P^'''^ fozmasri fub p:op:i)9 ronibtie cojiidc fit cognofcit
wb^pjile lUb ,ppn)8 rontV.q: nuUa virtue ponit ofiam intcr oltq
roiiitKto. ^maUud:nin^mtUudqdcognofdt.q:non ponttoham
fm tUud q6 igno:at.q: Ddto 9> no cognofcat ptop^iae ra'
cionce ipfo;::non cognofcit Diucrfttatc ttcr ca. vndc pdv
camm incUiditur in fuDo.fcd intcUcctue cognofcit Diucr
(itatcm intcT duo fm pjopuas ratioca i fojmas.g Itr ifta
cognofcit frn pK)p:ia8 ronce i Diftinctas intclUctionce:
q:g cognofdtoiticrfitateintcralbcdincm i nigrcdtnc;
fm pzopiiae fo:ma0.J itclUgit tlla fub pu>ptt)s ronil^ue
1 fotmis. vndc non cft intcnrio ai: . r" oc aio. vbi vult 9>
pzctcr fcnfu9.5.f!t aitcr cois q codfcat oiucrfitate ^p:to/
ra; faifibiUii.vH cognofcit tn codc indiuifibiU tcmpojis
boc albii:': boc oulcc.g crii in tcUcctus cognofcit oiucrfi/
tatcm intcr oittcrfa intcUigibiUa fub p:op:g8 ronibuect
fo:mie.§firintcUigitcafubp:op:t]0 ronibusi oiihctiB
intcUcctionibus.^)* cfiopinioiquc oicit^gp tntcUcctue
mniotu Potin^lUgcrcfiroiucrfafubp^opaje ronibns ifoimie
0ftiSu^ t intcUccrionib^oifhnate.Ct p:o illa opinionc clt ro oc/
(biicne z** opinionc quo ad z"mcmb:ii.quc ro imcdia/
tc cft tacta.fC^tc aUfle CTpcriwr cj: fctpfo: cp qn mcdiu
tH benc otfpofitti:(p fimul in codc iil jtividct albcdinc;
tnigrcdincm.crgomuUo magie ttcllcctue pdtfircogno
f<crc Diucrfa ftib pu>p:i)e rdntbue i oifiinctie itcUccttVv
nibtie. ([ Scd fo:tc oiccs.tp vtfue cfl vtrtue o:ganica: t
gfa buiu9 p6t firagnofccrc albcdincm tnigrcdincs fub
|Rop:ue ronibue.q: in vnaparic o:g]ni rcdpit fpcm aU
bedinie:': in aUa ptc fpcm nigrcdinie : fcd intcUccnie no
dl virtue o:ganica.crgo pp mdiuifibiUtarecitie non pot
firplura intcUigcrc fub p:op:t)9 ronibue. boc non vaUrr.
q:noncBOiuifibih'tatcmo:gani vinue cognofcit plura
(Ubpu)pn|8 rdnibne fir. q: bcnc 5" g» in vno 1 codcj mc/
dto.n cadcm purtc acrie muUiplic atur fpce albcdinie ct
nigrcdini6:fifr tjj fcnfue dl virtus in co:po:c : pg bocno
cognofcit firomcrfa: pcr boc 9» in vna gtc rcdpiat fpcm
albcdinie:': tn aUa Ipcm nigrcdinis.non valct.q: 0 vnaj
1 candan ptcm firalbcdincm inigrcdinc$ potdt vidc
rc. vndc dTc o:g3nicum non fadt ad fimiUtodincm rcri
picndipiurafimiiLfcd bcncquantitasicfrc o^ganiciifa
cit ad indtuidtutioncm vircuris fcnfiiitic. crgo non val$
^ubiia/ iUud otctii. (L 'Hota a> bic dl vnum otibiii. q: fi intclU:/
no^pM ctus fimul inicUtgit ouo fub p:opn)e ronibtie cadcm ra<
^Jir^ ^*""^ inicUigitomnia. fcd boc dl falfum. q: intd/
bcUUpr' l<^ctU9muUa tgnout.?tia|:^.q: qua rationc inidlcct''fil'
fub^ppti^ intcUigitpaicrniiaccmtfiliationecaderoncoiainidU/
rdwbiM. git:ip:ccipuciUa:quo:umimagincei idoUiftinttn fan*
tafi J.(rScd q: fouc oicce.gj non cft firc:q: f dola oium
re^ non funt in fantafia.0cdqcbocficarguitur.0i itd
lccnis potls fir plura intcUigcrcntunc firpoffet oia intd
Ugcrc fub p:opn)s r6ntbu9:fcd boc dl falfum, q: nuUus
filoia if dUgti:quop fdola b; i fantaflia. "Doc quiUb$ c%'
pcriiur tn fcoiia pfx\i idcm efl iudiciumoe ouabusitel
lecttonibtts:': oc oilwe.q: qua ronc ouos babct fimtil in/
Cdiectioncs cade r6nc:i omnia iicUigit. CTSdbuc riide
tur q> non cft fimile oc ottobtts 1 omnib^q: ono polTunt
babcrc aptitudinein.imo babitudine pu^ptnqua; ad in /
uiccm.-ficutpatcr babct babitudinem ptopinqija; ad fi'
ii J lione.fed non efi ita oe oibus. qi oia non bdt ita ptopi
'> XtllF.
quambabitudinead inuiccntfed magis rcmoca.CTt^
fi jrdola fci fantjfia fiinufrcpiliarct tntdUrcmi oia obic/
aa.quop jrdola 1 fmaginationcs ftint in fontafia. q: tfia
fdolattmagincetn fjncalijoiusnon rcpiitanturfiritcl
icctui in fpt>^ ai jUbtts.lcd boc non dt q: altqua f doUi in
fantafia tnlpt^polTunt rcp:cHcntanintcUcctui:fcdnon
oia.q:ota impcdircntfc. (r'f^jtionc8 p:iincoj>miontB
fimt p:iu0 loUircCL iSirr aUquc roncs 2'opinionis funt
foUitc:vi lUa oc conucrfioncjScd ad aUam r6ncm.vni*
potcntic.tc.Ci(^m97a;:.ibtloqiutur oifputatiticf.inU/
bcUo oc fcnfu 1 fcnf 310:1 non Dcm6fh-ariuc:': ^ ita fitpa
tctconfidcr jnti oicta ibt.aiitcr ^vt oiciconccdcdo mar
totcm in potcntgs ilUe:quop opcratioitce 1 vfue bobcnt
contrarifiatcm:vt vnitis pc>tcttc:vt motc non cfi nifivn''
vfU0:q: non pof fir moucrt lurfum ct ocorfum. qt tfh mo
tits biit con irarictatcmXity grauitas non pot firmotiert
furfum 1 oco^fiim:-: fic oe alije. i vimitibue vbi ope/
rationcs t vfus nen bnt contrarictatcj 'r opponcm: pofT'
funt fimul cfTc plurcs vfus 1 opcrationcs.Cl, 2d aiictoiv
tatcm .^.''.b^.oiccndum q> non tntcUigcnt c vmimni 7Cx.io.
bilcontingii intdUgcrc;p6t qcponi Duptr. vno modocn Buadf
pKdfloncquinon intciUgitvnump:cctrc:nibtlttclUgit: ^u^*
tfic cft falfu0 intcllccrii6:i boc non vult otccrc apjauo
mopot tntdligi finep:ecifionc: vt qui non ini dUgit vnii
nibitinrelliginficcfivcp.ificvnuinicUigcrcnon c^da
dit («rintclligcrc plura:q: p6t vnum tntdUgcrc.i tamen
cn boc Itat q> poflit pltira inidligerc. q: qm p6i plura itu
tdUgcrcpot ci vnii intclltgcrc. q: vnii pct in tdligcrc in
aUo.q: quiplura intclUgtc:vnum intdligit: -: h>oc niiTicic
ap.qiu oifputat conn-a ncgantcs p"" pn": 1 rutficit g? con
ccdat fibi vocc fignificarc ali(]d 6". 1 cr boc pt p:occde/
rccontra cos : 1 vok fign ificat wCi aliqiitd poi Ixilxri
e)c bocQ' intdlcctus intdUgit vnu:fiuc in aUj:fiuc f j fc:
q: p6t vo^ fignificarc vnii.i boc liilTici t Sf. jd luu$ jppo
fiium.(i;ad aucto:itatc 3^ .z?topic.DPm <^ loquiturj?/
babiUicr.q: illa fcia di oc probabiUbus:i no cU oc ncccf
fan^s. vt ps oiiUbct itcllnti.i ipfc oic in pn''. 06.XIII1.
(CTBccelTc itacBfiqutdcmcft t>tccrc ic.
^rriffir "•■'3'>antEtc-vtrumbecfit
l^Vl 11.111 vcra.b6cftaialbi^v9:q:boc
fignificat.Ct arguittir p:imo non. qi ncflct
vcp. bo clt ai jI bipcs.q: |j fi^c:cunc ngho vo
lcis clTct ca cntitatts rci.q: pol^qj bcccffct ve/
ra.f.bo dt aial bipcs.q: B figniftcat : nuic fignificatto oi >
ctioniscct caufa.g? bociTct atal bi|^Hr0:fcd boc cft falfum:
q: magi0dlc;5.cpcntitasrcidtcj fignificaiionio vocis:
q: fignificarc fcqtut mtcUigcrc.p gbicr.i intclligcrc fcfl/
tur dTe.(L 3tcm ft boc cfTct vcruj:^» b6 crt oial bipcs^i
t>oc fignificjt:tiinc voj: fignificarct ipfam rein:i nononi
mc pjfTiocs.i 1:^ ?iia.q: po(\^ bcc ciTcc vcra: b6 cct aial
btpc0.q: boc fignificai.i conccptue aialie non dlconcc/
pttra boi0.q: alia cll tnt cllcctio aialie ab intdlcctt6c bot
mini0.gb6cftaialbipc0.q:r7ngntficai:vcnficarcturDe
rcM Q prts voccs figntficarcni rcm 1 non ?ccpcii. fcd boc
efi falfnm.aucto:itatc a:p.p pcrbicr.Diccntl.Q? caq func
in voccfunt notcca;: panionum qucfunt in aia.ifubdit
pofl.quo:um aiiicm bc p*'- notc funt cadcoibus paiTtdca
aic funi.g ic.(r 3tc fi bcc cflct vcra: bo dt oial bipce. qt
b fignificat.tuc fo:tcco:rupto-Aidbuc fo:.cfl5. 1 patj pfla.
q: fo:.corupto:adbuc fo:f cs fignificat boic^.q: voccs no
cadunt a fuis figntficatts.cixt'" beUc fupcr maius voto/
mcn.i ppns adbuc figniftcat bo{cm.Cb oui voces nd ca/
dant a fignificatio fuis p6t (nobari.qt vo^ non figniftcac
re fm cfle rcale:fcd fm cfk inteUectiuu$.q: ficut foun«k
Tx,rL
1
€Lmrti
leinloconddtrupcrFicicsambiettsrfjotdo adoiWce
IdW: (Ic fo:malc oictionis no cftdfc realcrfj clTc intclle
ctiufi 1 rcccpnua:f$ rcb^^coxrupris adbuc manct intc^i
J>ccptu9:q: fo:.co:nipto adNic fo:.fignat boicm:q: ma/
nctcfk itcllcctiuii occptHij:f; boc cft falfum.vt oc fcpj:
q: no rcmanct n ma quc no cft boc: qi fola ma non oi
Com. cit totam fubftantiam rci.T.btu^.g «.
^•^P ^nDorifnttl PJ-^^^^o^Mtcarift.infmaronc
^^rr^'"""* vbiarguitpncgatcs pmiipn"oi/
ccne: Tlccc itac^ fiqiude vep ce bomo eft aial bipcs:
q: boc eratquod f?gnificabattf.
TRotanci lim '^^^^^^ qoni9:g>bor^c«
im UIS4 1 »U Uin anial bipc8:q: boc flgilat p5t itcUi
gi ouob''modis.vno'csiufal'r': q> li: q:.Dicat circiiftatii
cici iic no ed veru a> bo fit an { j l bipc8:q: boc fifgiiat: i
boc pot Cmc" pbari:q: po(lcri*n6 cft ci po:i9: fj 9» bo fl
gnificctanCalcfVpolhTi^qsQybofitanialbipce.maio:
Ixjr. R.z4*f ff.t.^.b^mino: w: q: flgrtatdce pofterioa» (ut
Z^.r, entib^CJtc ilUtd qiN cft ad placitii non cft ca b': bo
flcoial bipc6:q: plaa tii boia t voliitaB no cft cJ it|1 na/
Ui-fjo» vojcflgnificctrcm :?grcgatc vcl oillincteeflad
piaatii boCe:q: flgfvocu? eft ad placitii.^o periarme.
fj Q> bo flt aCal bipce nale el>. vt r oc fcalio? pot Ctclli/
gi bo cft aCal bipc8:q: B flgitat^q: U-q:, tcncaf cocomi
tariuc t ^bariticq: ad boc ^comitaf iUud:-: pwbttf pcr
boc:q: fl bo flgnat aial bipce:tunc pcomitafi pbaf per
boc 9> bd cfl aial bipc8:i flc cflvau .bo cft aCal blpce:qi
bocfiotnjt. £t ro cft.iUa qtio;: vnii xomitaf aUcrii: t p
<pm pbaf . vcrii cft of c boc cft B:q: figrtat cc. bcc cft ma
nifcf^3:q: fi vcrii dl.rifibilc cft:i boell:etefiveni5:fj q>
bo cft anial bipcs xomitaf ad bocqjbo flgrtatq: vcrii
bj affirmatdc; in copofito t giucto 1 ncgatoc; in oifiun
CO.S cto.(J.b'';i boc fufficit anflo.ad fuii j?pofitii:q: vuU p:o/
barc 1 Difputarc qc xeffioc iUor g ncgat ^".vi! fuf
fidt fibi vot fignificct 15 bo cfl afal bipce .pcclTit 5
eo6 9> no figiiat no anial bipce: t fic bf itcntu q> Cpoflibi
kcft fimul ciTc 1 no cffc -rc.et non vuU babcrc qc boc q>
bomo cft bipc8:q: figrtat boccaUtcr tc.
«7
2&^):i.
9d
r^i f I ti t»cs pma.fi boc cfi vcrii. bo cft aCal
I ailUlltt^ bipc8ic.£>6mg> vcru cft.l
.fiU:q:.
tcncf caufarr:-: oicit circuftitii cc: tiic fCgnonce cenrcl
enritati8:fJt fi fcncf xomitariuc tpbatiue n6efivcrii.
mo fic cn in .ppofito.qrt of .bo c(t aCal bipee^q: boc figt:
qm bic U:q:.tcncf jjbariuc 1 pcomitariuc 1 non caUter.
qreno val5.(Cad aUa. fiboc clfct vcrii. bo c(\ anCal bi#
pee tc. SUq oidit q> vocce fignat xeptue aCc pmo. Slq
oicijtQ>p?flgnificctree(fdnetcB paflioce tpccpt^anCe.
aii) Diftinguiit oc noCbue ^'imponie t fcde.(r£>6m eft
obmifiie.ali}8 q) vocce fignific.it rce ^mc intcnrioi8:no
trt nifig occpt'':^: vo% no iponif ad fignidu rce nifi re»
^ipiat :f5 pptcr B vojc no fignat Ctdlcctidc; ^bo b - : qi
fibo 1 anCal fignificarent 3ccpt^:riic ifia.bo cfl anCaLnS
dlet p fc vcra:q: CtcUcctio an CaUs no cfi itcUccrio boCe:
fsbocefi 3 arifi.p? poficrio. di fit in pmo md cfdtatie.
g vocee fignat rce:f5 no nifl jceptae: qi xcptue aUqua/
Uter funt caufc fignonie voaij.gt cfi intcUigcda oirtin/
crio noCum pmc imponie 1 fc6c: q: aUq funt noia fubfii
tiua aUq adicctim pmc impofitionie:-: aUqua fubfian/
tiiia 'zaUquaadtcctiua fccandcimpofitionte.CC2ppl>
cef ad j>pofitii . ad auao:ttate arifio.ea que fnn t in vo/
ce tc. 6d5 q* paflio aUqii capif .p rc Cfdftc pafitonc aCe.
oUqii atit p fiGtudine rd in anCa epitc . £t flc intelleicic
arifto.n6 q> vocce flgniftcet paflioce p flUtodinc rei in
oCa.-f; CtcUlgit q> flgnificet paflioce.i.rce Cfcrctce palfio/
ncm anime 1 aUquales imutarione. aUa ouctozitae flc
cft &coti
dlenionenda^ratfonesentiij in antma . quor cntiu;
be vocee pmo;r.i.^mo t Cmcdiatc notc funt cadc oib^L
apud ocs:': ficp5 vocce no fig^pccpt^^q: no oircctc o:df
nani od pccpt^.-f^ p fc z oirccte fignat rce: f5 pcept^cft it
Uid qno voj: fignif icat rcm. vnde ocddit vod q> o:dine
tnradconc eptumic. Oudho. XV.
0nfeqncnter ZSZ^
fo:.co:rupto adbtic fo:.flt bdfCHt arguif
q> fic.p Dcifi .^.b". vbi oidt.b6 cft aCal bipce:
!lq: B flgriat: f5 fo:.co:rupto odixic fo:.fignift /
cot boCc5 : q: vocee no cadiit a figiiarie fuie rc co:rupta
^m •^etrii beljrq: vocee fl^ant rce xcptoe 1 intcUe
ctae-.l^ fo:.co:nipto adbttc pot concipi fo:t4lTc bomine»
(L 3tc fi vocce cadcrct a flgtie: tiic in q libc t otc opotte
rct vocce imponcrccii in qualibct oic rce co:rtipanF:^
boc eft faUu5.g vcru cfi oiccrc fo:.co:rupto.fo:.efi bd.
^t^tytsfltnnt argrqinocn^nocfibo.pertodia
^'r r*^' ^*'**' ' ► ocftnicrionc fupiorie ad infcriue:
fcd lbt.co:nipto fnxit no ene. pcr oiffinit6c$ co:mptu>
nie:q: comiptio efi ab dfc ad non dfc.
*t^CSt<H ft) ifiaqoncfiitoucopConce.vnaponitQ)
wlVluXjlf fo:xo:ruptoadbuctUacftvcrafo:.cftb6.
& boc4)bat.pmanetc dfcntia boie rcmanct bo: 1 13 cft
maifefla.f5 fo:.co:rupto rcmaet ecntia boCe. igt boc p») mcm».'
bStqx n6 pbte pdif oc ccntiaboCe p co:n^6c5 qno oc/
flraf oc coitia ei" p gnon^:-: itcrii bcc cft manifcfia: f5 g
gnone Ibt.nibiC acgrif oe centio boCe: 1 b pbit p Come
tato:f S.b^q: ^ane no largif mnlritudin^fcd pfccrio Com. t$
nc. vii no largit mam:q: pqrifht:ncc fo:ma:q: cria pqri
fiit: f5 tin targifpfcctione^q: adiiittado ptce pfidt ya>t
fltu.CT^tcoKit Cometatot.ir.b'': q> ag^opod arifb. Ccnuis
n6 :?gregot Crra oiuerfa:(^ e^ctrobit ilUid q6 efi in po* ad
actu.cr^teComftflto^Didt.T.b^cpgnane n6gnatni/ TC»y.zi.
fl vnu; in vno.i.fo:ma in ma.^ vf q» centio n6 ocgraf c
gnonc.(r?ftc5 act^ po' no Diminuit oc ronc oPti: f; gdi'
toe cft o5m intc"*.^ tc.a*' c(t manifcfta:q: vifio no oimf/
nuit Dc ronc cotoji8;q: vcrua colo: pot ftarc di vtfi6c.§
oct^ CtclUgcdi no oiminuit oc ronc ecntic.b^Vj C): }?0e Conuzi
oCa. XD6 fo:.co:ntpto adbuc Qd itae boCs c CtcUccta:
?iie n6 oiminuif pcr UcUcctione. (T^tf fi foj.co:ropto
fo:.n6 cft b6mic fieret mutotio in Ctcllectu flne B cp C(v
gnofccrcf .-f; boc cfi falfu5:q: intc' n6 Cmntaf nifi cogno
fcat illi imutatoe^.^Mia |^:q: poTc efio' pf tooe flt mot/
tuu8 tc ign o^lte: 1 fms babaifh veri opione qp efiet bd*
fi odboc optnane pf e5 ce b(rfem:q: ioioue eti e(fe trwu
tuii:tunc H iflo opfo critfatfa: opiq>nt mutatfo facta in
Itettcii:t tlta n6 pccpifii:': fic tatcrct mutario facta (n int
tcUectu p I6gti t^:f5 boc efl faltof.(£ Jti ppo vero per
fe fcmp efi veroKs ifia eft vcra per fit. foi.dt bomo.g tc,
maio: cftmanifciTa.pmopo(hnto;t:q:perfcpfopponic
omnc':fcmp.mino:p;ibtde5.'9)fotefib6.eficfc.gop$
9>fitfcmpvcra.gfo:tcco:ruptoadbace(lvera. dJti
ifiacfiverafo:teco:nq^.fo:.fait b6:atttgfo:.fupp6ic ,j
4>boCe.vdj) n6boCc.n6 p5tofd(p.pn6bofc:q: tiicpdi
ctotio pdicaref oc pdicto:io:q6 cft fialfu;. g fupponit p
bomine.(r(3edBficorgmF.fcmpcrefiverii oicereDe
bomine q> fit bomo : fcd fo:te co:nipco adbuc fupponfr
p bominc.g vcni; c(T Diccrcfo:.cft bomo coirufKo (ox*
qj odbiic fupponit.p bominc:qi ^icatu n6 vcrificatur
oe fubto nifi vt in fuBto indudif .(CTlotandii q> i(h te*
ncntce ifia opione ponunt vna oiihnction j : q> oupUcit
funtpdicota. Qncda; fnnteflditialia tinfcparabilio: t
queda5 funt pdicata accrttatio t fcparabtIia.21?odo oi/
jxruntg^pdicaraperfcj^md^ifcdidovcrificanFoe
V
fojte ipfo comipto. vt qj fit fulia riflbilifl 4 bo. &ed
cata accntalia i fqMnbiliii no fcmg verificanF oc re tt
Q> fo:.airrat: vd fit in loco:i b«:qi fowojriipto ipc no
cft altciiL>i.(r3lw opio vcra q? fotcozruptofo:
IC0 no cft vcrc bomo.et^bar.omnc qdcft bomo bj foi
mi fubalc in mi : fcd fo:.coinipto foana bomie non cft
in ma.a ic.lDaioj cft mamfcfla : q: fozma oat cfTc rci i
ontc$ fox'fit rc0 non cft nifi in poMDino: pjrqi coirw
ptio no cfi tranf " in accntcfj in fuba bomie.g pcr coiru
.'...(■ ,* ptione fo:.fo«na fu&alis co:nipif:i p ;>rt6 non rcmanct
<n matcria.cr^d jlli rndcnt tcncntce pmi vii. (r2d
piimam rationcm . quc fuit in oppofitum adducta non
cns ic.ont i}> vcrii crt Q) nulloTcftcne.oiciB. 9 fo:.cojni
ptoic.oiciit cft no cns f m clTc qciftctic : trt clt cns f m
cc clTcniic:qi cc cxil tic oft ab clTc c^tic:q: co:rupto in/
diuiduocoinimpif cfTccirntic : fcd adbuc rcmonctcflfe
cjTcntiCjfhid no valct:q: co:ntpto fo:.': dTcnt la foztifl.
fircmanctadbuc PmcfTe: tunc ilUtd cflc cfTentic vclrc/
manct in itcllciivcl cr.pcr fufficictc oiuifionc.Si rcma
nct in itcllcii :tijc illud dTc no cft bomo:q: bomo non eft
fm clTc m intcllcii: qj lapi? no cft in ania fm q> lapie fo:
)?Ocaia malitenfj fpes lapidia.gii cflecfTcniic cW cjtra itcllcm
X'0>iS' cojrupto foj.i cyirtctia vcl cfi m ma: vd nojxr (Itfficie
tcm Diuifionc.fi no cft in ma:tuc eft idea 1 cflc idcalc. (1
en in tn j:boc cft falfu5:q» foi.comipco no cft cflc bomi»
in md:qj comiptio cftcirca (iirxjm 1 fojmaj in ma: 1 rc
manet fola ma que no cft b6.(r T^ic rndcf gp dTc cflcn/
tiercmanctinitdlcijno inbcrcfcrvtfpes itdligibilw.
. • Tlcccftinmdci:fu&tiuc:fjcftinitcllaiobtiuc.etBvo
calciic obicctalci impfeaii. Voc no valct;q; illud cflc
obtcctalc o|:^ vcl g> fit in fubto vd no.p futTic icntc oiui
fionc a 5dicto:i|9.fi no cft in lubto:tiic dTct fuba:i qz no
cft in ma:opj <p fit idea di fit ftiBa fcnfibrti5 1 malie ccn
ria.ficftin fuBtortiiccftaccflK': fic fequifojbd beatcflc
pcr accn9:i fic rdinquifq? nibil cft cum nofit aliq6 cfle
cjrtra cfle in intdlcii:i cjrtra intdlcifi. vt vuU Comcnta
X,A'4. to:.fqcto buiue.fimirr ad fccundam.
^ jj j,i--^^^opioni6.(Lad^5.b6cftanial
rUllvy bipceic.aiia pccduntqj co:niptofM
leadbuc fo:.figt boicj.© j no valj^q: fi ita cctrttic opox
terct g» fit vcra fo:tc co j rupto 3» fo j . fit b6:q j figt btc no
calitcrfj xomitatiuc: qj qn aliq rce itdligif pcr fubm
^icotil-tunc jjpo cft vcra .vt bo e ft bo.mo pcr foj.itcl
Ugif b6:i fic foi.cft bo cojrupto foj.fj boc cft nd folucrc.
<i;;ad roncj g arr cft o6m q> fo:. co:rupto fo: . no fignat
boicj.^batio. ifta cft vera fo:.co:niptofoj.cft non bo.g
ctioj figt no boiem: qi fm iftoe in tcrmis fingularibue
idc di q6 fubi)cif:i p quofignificaf :f5 in vrib^nd.Bcd
tu fo Jte oict9:9> voccs no cadiit a fignificatie . )b6m cft
cp vcrii cft q> vfr voy no ocficit a figto:qj fcmcfictf vlh
qi fiqt f dioma^fj vocce flngularce brt oefictiita figtie,
iurtaocifi Ojan^.mnltarcnafcenfquciaj cccidcrcca/
Aetc^ ic.(L Itej omnc gna'* 1 gna^oc nccitatc coiriipi'
tc iz4- ««•••V* wlt arift. pmo cclt: fs voj: figtiua cft gn ata. g oc
nccitate coiriipif . gt m t>id9:q> in compofitie fuba figt
mami foimi icompofitii. £i6m qt foi.coiniptoadbuc
foi.figt mam:fj illa ma no cft bo,(j:Sdalii.9 vocee li
gnont ?ccptua.£>6m 9 vocce fignit rce :xcptae:fcd nq
dceptue.vt ocm eft in qonc pcedeti.(rad alia. rcmane
te eflfentia boie ic.C6cedif.fi remana ccn tia rcafr 1 foi
maliter.Zu oide:^» foj.coimpto ic.)b6m q> non cft vc
rii:qi cojmptio attingit foimi fubale in ma: I5 no attin'
gat mam.(t ad ^bationc.ndplueocpadif cflcntia ic.
C6ccdif .Zu Dicie:Q» centia.n6 acflrif pcr gnonc ve m j
cftynoocjirtfcflentiaque fiittfeeatavtF^Bte cp'
05. xvr.
ftcite.vt^) ntJgnansiionat in mlm: fcd bn acgrit cert'
tia pcr tranf "™ cius:q6 cft in po* ad actu: 1 boc vult ofc
ComctatoL-q? gnane po' cntc fiicit acm cne. vt oicit
ir^bui^.agcne aptid arifto.no c»grcgat itcr oiucrfa.i.q» C6tn.iS
cogrcga illaquc pue fuerut fcpata 1 pcr fcc]critia:ita q>
vniat illa vt in aimulo lapiduj: f5 ciibit aligd oc poj* ad
ttctii.(radaliiaiiaoJit3tcC6inctatoii9.agcnon6lar Com.i5.
gif ic.£>6mqTC6mcntatojt'tdligitqij gnansnolargif 6?mc'*.
mnltitudinccntiii pus fcpatopi poftca vnitop in :?po'
fito ab agctc.fj bri largif mulcimdinc narii in copofito.
quarii vna cft pfcctio altcriue.f.mac . £t talc bri largit:
qi pfcdionc5 quc pue no crat in ma n ifi in po' largimr.
(rad aliaj. acma aliciii'' po' ic.^6m q> actue c6paraF
ad obm ouptr.vno' tiqgad obin ppiium l adcquamj.
vt vifio comparaf ad coloics . aUo" pparaf ad obm x"
Vt ad fuppo" aliq6 :3tcntii fub pmo obto. tOd actue no
oiminuit oc r6ncoBi .ppuj.qi vifue n6 mdicat alifld ci
coloutii nififitcoloiatiialiquomorfjbri Diminuiiobie
crii r" 3» no cft adcquamj: non tr\ cilitcnita 9 fit cauf»
0iminun6i6:fj oiminuit c6comitatuic:q: vifue ludicat
nibai :,q6 n6 cft nibcu.vt albii iudicat vifus rubrii pcr
Vttrii rubcii:ipavitriiviridc ludicatviridcvri n6fca
tur.illud cft mbcu f m fcnfuj.'s cft mbcii:f5 bri fcquif &
eftcoloiatii fm vifum.gcoloMtii.©il'r itdligaf Dc fono
rdpcii audit". i:t tu oicie: gi ccntia cft obj ic. vcp c oBj
^iii 1 adcquatii f 5 totii ambitil fuii: q: et ncgonce fiit
entia:acci*^cn9 in fua coitatc.firr ccntia.vt pj-^.b''. vii X-cS.Z*
gcgd intclligif:op5 q> fitcne in coitatc fua.vri ctiam nc
gat6e9intcUigunf 1 funtcntia ^mitdlcm.gitdlcct^rc
fpccniobiecti ^p:qiadcquatin6Diminuit:f;circa z™
obm vt fpilcm gditatcm Diminuit 1 occipif m iudiao.
ttcme itdligcdi otminuit gditatc no c.ilitcrf5 conco
mitatiuc;q:nonfcgf.b6 cftfm intdlcifi.gcftbomo.vfi
vf cj' i fta ro vclit b q^ oia fin t poflta m appcndo . vt d
gburdi.4.b''.(rad alii.fi foj.coi^ic./idmQjpiftira 3C.5>.zr.
ttone .pbarcf :q^ bo g fcdct in manc fcdera p toms oic. 1.25.
qi vidco eii fcdcrc oc mancn opinoi cum vcrc fcdercri
tuc furga mc lono"':^ boc no pcipio: tuc goptnoi adbuc
eiiverc fcdcrc.g adbuc fcdct.vri no fcquif -.qf fi inutatio
fit in itdlcii q> in tc" pripiat ci p tpe: qi p6t ci no pcipe
p tpc:qi pccprio tn itcllcii no fit nifl ej: re fcd no pciptt:
tuc aligd oe re.vri aligd pot bfe falfa^ opioncm: 1 tri nd
pripit cd:qi no pdpit: imoqi qti Jicipit falfaj opionccc
rcccdit ab ca inquantii p6t.(Cad oUi.foi. coi" foi.fiiit
bo ic.£>6m q> foi.liippoit .p no bomic. £t m otde.gpdi
cioiui pdicaf ic.C>6m q> ifta n6 pdiciit.f foi. no g cft nd
b6pue ftiit b6:qi odictoiia ocdpiunf rcfpcii aufdc flft
fm idc.(rad aUi.^ppo p fc ^ ic.C6ccdif .in vUbue^qi
ibi pcr fc pfupponit ocomni:f5 in fingiilarib^non cft oe
omni.C>iccdo.foj.cftbomo. fuppofitoqjfingularia flnt
gnabiUa 1 coimptibilian in boc cft Dria ttcr fingnlaria
1 vtia:vd ctii n6 cftppc pa fc:qi ad j?p6ne j?pcg fc rc*
quirif fubm 1 pdicatii ctcmus: 1 Q» fit ctcme vaitatie.
Vtf^pT-mconic.pmopoftaio. £56. XVI.
(COmnfnoaGtbcftrauntfubftanriasqul boc r.co.ij
ticunt: z q v5 qutd crat cflc 1 c.
z*"r6nc.qucrif:vbiarifto.oill»
^** tat5ncgitc6pmii^"iinpccdd'
ti If a . vtrii ponctce ^iaoiia fit cflc non toV
I lantpdicationccflcntialc.(r£targuif pmo
!Jqin6:qig?ccdiitpdicationc'dufdcDc codc
n6 tolUlt pdicationccfl^cntiale. nam pdicatio ciufdc oc
code eft cflfcntialie cii ide fibiipfi fitcflimtialc^fj poncn
tcs ^dictoufl flmul dk vera xcditt pdicotione ciuide
I
Dceodrq: tfli ^cdnntboicjccboicjtnSbolmi.^tice
dat idc ^ican Dc fcipo: 1 B iqtii tti xcdat boicm ce bo
mindg nd tollun t pdicationccfTcntulc. (r^Tte iUi() po
nantatiquipdicationcnotolltint pdicjtioncccntfale:
qi pdicatjo cffcntialie cft ^ma:finc q niilla alia p:cdica
tio pot cffcxu oeo alie pdia tionco pfupponit ilU: fJcut
Zx.46, pcraccn9pfnpponitpcrfc.vtp5.r.pbrncoB:f5ponetce
pdictona flimiil cffc vcra xcdunt aliqua; pdu:atione.f.
eiufdcoc fcipfo aff«rmatiuc:ictiam ncgatme.ctigonon
tolUtnt p;cdicationcmclTcntialcm.
^t^nr^rinim vultanft.inpjcdictalfa.omnino
S/j^j^UllLUIIl aatcmocfhiiunttc.
^irrnHlim «^o^lqon^^Q^Poncntcs^dictoMa
jKC/ivviiuuiii nmulvcraocftniutocmpdicatio
nccfTcntialc.Ct l> arift. .pb.it.Ot iUig xcdiitaffiirma/
tionc 1 ncgonc vcrifiari oc codcftmut Dcftntuntoino
Com. i$ fut5am t qj gd crat cfTc.fct fiatt add it Comctato:. fi oif'
finitidcs fig'™ fulxim fiicrint nc^atc:mnc nccclTc cfl oia
eflfc acc':a nulla crit oifbo ncccflaria in rc t fu5ali5.vt oi
cit Cotneta toi:f; boc clt falfiivqi ofa pdiccnf fm accrt»
«nibilpcrfcq:fibocc(Tct:tiicc(Tct,pccfTu9 ininfinimj
in pdicatis: i Ijoc occtarat Cometato: oiccna : q: accii b
bjnam vtpdiccrocaliquo.g ncccnTccfiqjaccilafmg»
occidcspdicct ocaccntc :tiicomncaccidcepdicaFoe
aUquo:i fic crit pccfTus in ifinitii.fcd boc cft falfum :q:
omncpcr acciisrcducii ad pcr fc % ad centialc. vt vult
Zx. 66. arifto.T. pbrfico.vit fi no cf[ct atiq6 pdicatil cflcntialc
ipcr fc j?ccdcrcf in ifinitii.5tltiapj:q: nomcfigiiataU/
qitod Dctcrminatii i notato:q6 eft ncciu j:i q6 cflvnii in
niiero cii fignato:': cft fuba ciusrquc til cfl vna:q: vniue
reivnacftfulSa^Scdgoiatntg^bomo figilitclircbots
inocfTcboi9:op5«o«ofc qjnullafitroi Difftniriorci-
q: nomc figiiat oppo" rci.fboicm no cflc boicm:-: fic fi»
ffiiftcat Diucrfa9ccntia6:q: cflc boicm t no cflc boicm:
t fic iltc c^cntic crii t pcr acciie : i fiindattir fupcr boc 9»
vno iconucn tcti oato infiinita fcqitunf .(1 ^tc.t cf^ ?ftr
matto ilU^ qui tollunt vnitat^ in pdicando tolUint pdi
catione cfTcn tiale:q: pdtcatii cfTcn tiate cfl vnii ca vnius
rci fit vna cflcntiaifj g poniint 3dicto:ia fimttt vcra tol'
Uint vnitatc in pdicido:q: talce ncgit pdicationejJmJ
.f.pdicationc:in qua idc jxiicaf oc fcipfo:q: ncgit ^maj
oignitatc:": tta oiciit ambo pd icto:ia vcrificari oc code:
« itta funt plura:-! ita ncgant vnitatc in p:cdicado . g ic.
(C3tcm quitolluntoempdicatidcjtotliit ptcdicatio/
ncm clTcntialCiq: pdicatio cflcnriatia eft pdicatio:fcd 9
ponuntpdicto:ia vcrificarioccodctotUintocmp:cdi'
catione:q: ncgant pdicationc pm.i: 1 pcr prte ncgit oee
^ica ttonc6:q: ablato pmo oia aUa aufcrun f :i cft in tcl
Ugcndu q> ponetce ^dictozta fimiil vcrificari tolUlt p:c
dicanonccfTcntialCM di boc ponunt p:cdicarione cfTcn
Ctalerq: tatcs poniit atiqui pdication^. £t fi conccdifo»
fit fubatie iMbef ^pofitiiifj fi efl aaidetatie adbtic pze/
fopponit lubalrq: ficatfitSa pozeftaccideteficpiedtca
rto futxOie ^: cfi accittali.Ufl arifi.z°pcrrarmc.oidt.
3(tapdicatio vcrif icaf .bo" no cft malii. per Ifia: qzbo*
nii cft bonii:i fic oes purdicatioca fiitc fintpofitiuc laf/
firrTuriue:fiuepitatiuevcnficanf virmte pdiicarionia
in qua idcm pdicaf oe fcipfo: 1 fic cu; tfhi pofltio tmpU«
cet impoflibilia :nibil mira.fi pdictotia fcqtiif verifica/
iti fic ifii toUunt pdicatione oe; cficntiate : 1 poniit ei.
Vil ctii ic.eT: pone 5riop aliqil arguit ad vni aUqfl
ad atii:i fic poniit 5dicto:ia fimtit vcra: 1 tollutocm ^
dicationecentiatcq: oppo^^nocftoccentiaoppofln'.
YCsnca CSdpmi.quixcduntpdicationcj
juu I wiiw-u euifdeic.conccdoqaoadboc.ZuDi
xvn.
5rca
da:a>quipomint5dicto:ia ic. fc>drn9»ifhn5folHmpo
ntmt^iarione etufde oc eodc fed ctii pdicationi^o»
pofin:i fic tolUint cfTcntial^ pdicatione:inquitu poRBC
pdictotlu pdicari oc 3rio:q: fi no bomo pdicaf oe tx)ic:
rticbumanitae tolUf Dcboic:q: illa non compattunf fe
in code fuBto fimuL crSd alti.flli qiti poniint aliqttaf
^icationcic.Coccdif . Zu Dicie: qj illc qtit ponit ?tra/
dicto:ia ic.£>iccndu5 Q?tllcquiponitc6tradicto:iave'
rificari oe codenutti p:cdicatione ponit:vct ponit p:e/
dicationcmciufdc50ccode:vclnnllamponit.Quiatl»'
lcg amboponittollitpdicationc cflcnriatc5iaccidcta
tcm:q: t$ voccqcp:imat:n! in rcnibitponit.vt^ ponitp/
dicarionecfTcntiale 1 no ponit:i boc cfi ntbil poncrc: qj
vnoipoflibiUDatoifinitafcqutinfic. Qd. XVII.
(TBi lco omnta ki>m acddcno Mcunf tc.
bancpanc: q: arifio.vf Dtccreo»
accitenon accidataccfiri . Qiicnf
Ivtriiacci^gpoiTitcfl^c fnlimaUcriiisaccidcn/
|tie.(I7£t aj-giiif pmo q> fic. 'JUiid oc qiio ati/
Slod t>emfaf cfl fubm du6:a: oc quo paflto oe/
monflraf dt fuBm paflionis. ^mopoficrio . fs acciie oc/
monflraf.ocaccnte:q:p|ariimpar ocinofiranf oenuo
iniimcniecftaccrtsibcrctrce ocmfaf oc tnangtilot
ytriiqj cfl iccm4> iHud q6 ocnoiat altcrii cfl
in co vt in fubtol^ vnii accrte ocnoiat altcrii vt fiipcrfi/
dee eftcoU):ata. CT^ieq» dloifpofiriuii 1 caiifa rcfpcii
acciitie cfi filBm due.bcc ert manifcfTa:f5 vn ii accttfl fic
fc b5 rcfpcii alteriae.ni fupcrf tcice oifponit ad coU>:e: t
eftcaufa ciue:i ^me quatitatcead fcaindasrq; z? oc ge
ncratioc.fcdcqiitatcscaufanf cjrcomiytionc pmantm i.i5'
qtitatii.dritej inoilfoneacdttie.ponif fu5m. vt pj.?.
bwL^Si ynn aaciie copteteoifTinifpcr atiud accrts.q: av
\oi efl acciie Uicidi fm q» luddii. mo Uicidu; 9m (p tud
du5 cft accidcne.gt fimititcr par cfl numcnis: atiue fe/
cundii fen6eftmcdiii:i ifia fnnt acddctia.
^PP^^^^^^ vuUarifio.inpxedictaUttcra.
^^irf^ti^nm ^odq6ne:9>fu5mouprrp6tcapi
Ai/iv^i I UUI 1 1 vt ad prts fpcctat.vno" fiilim p6t ca
pi p cntc in actit: q6 cll pn'' 1 ppc fuliin . atio? p6t capi
fu5m .p ttto : q6 clt imc" fc biis ad oliq6 acctis 1 oifpoj
1 atiquo mo caufa. vrt fiait in agcn tib'' aliq6 cft agfe: qi
efi itlud q6 agit: ficut ignis calcfadt: almd cfi qtio agit:
ncutcatot.Sirrinpatictib^^aliudcHq^patirfiait^lTo
fitti.aliudquopanf vtma.ficcflin.ppofito^g^aliqdcfl
fubmq6.ppc fubllat 1 p? atiud cf^ fiitjm qiio aliud fub/
fiat:ficat fuQfictcs cft quo cojp^fiibfiat colo:i.
T^Mtir' 'Atr^m cftadqoncqiaccrtsnocfifub^aa
I U Ul 1 1 cid^tl p mo : q: q6 oepedct ab oUo:
1 no b5 in fc fidonc no pot ce ftib;.pp:iij:q: oc ronc fubi
^p:t) cftg fc flarc : 1 oc atio no oict f5 accrts cft b-xo^ oe
acaie ocpedet ad fu&m:i of oc fubto. vt p^.T but^.gic. iCxo.Zt
(Tlt^fl acdie cet fubm accrt tie .pp:iii 1 ^i': tiic acciie
n6 bfct ccni^z accna : 1 no cflct ccn tiafr: f5 R c ipo fc g>
otiQd fit p occiie nifi p atiq6:q6 cfi cenrialcq6.n.cfieen
tialc pue e eo qd efl p accile:i D cocotdat cu oicto tllo gi
oc p occne rcdticif od p fc.pna p5:q: acdie n6 b5 acciita
Ur ee nifi in fu6o:q6 p fc Itat. vn mufidi n6 b5 cc in olbo
ninpacdis,£tiftaeflr6C6mcn"*.([:'?tcfivnuaccne Co44»
ect fuBm alteh^tiic no cct o:do in ocd'^: q: ^ r6nc vnii
acdieefa5mattcri*:ic-5:cuoia cquatVocpcdcit. (Cz!
065 (p vnu acois pot cftc fiit); oUcri" tmcdiatii 1 ip:o^
ocm. f^o.ilUid q6 otfpoit fu5m 1 atiq6 accrte:i finc qao
no polTirt rcdpe i^ B efl fuBm dtie z? m5 Dcifi: f5 vnii
tcciis rcfpdi altcrt^fic fe b5:q: fupfidee e ci oifpofitiua
l> s
L
COJPte ad co!o?CB:qi colo: no cft in fdjpc nlfi me^tipfi''
cic.0itr cjlidu i buidu funt ci oulccdis:': ficc in acd»^
02do.£t Hc lar^ accipiedo fubm vnti occife efl ru6m al
tCTiUB:qj imc"b? fc ad ipfum.
fi\nra pma9trc9.p?:q?pbItoefn5toz?m6
Jau I oictortboccftcocciTutngjnvnujac'
cidcB fif fut>m altcri^rq: vnQ pot ocmrari oc alio:ct oc'
noiarct ipm. (TS** 4*" 0650» in oiffonc pfccta occidr
tis accipif fuBm rcalc 1 p":f5 fi vnum accna oifTinif pcr
aliud boc no crt pfccta Piflfoncq: pfcct a onfo 05 acci^
^** a qtio ocpcdct in cc p".vn l; accris polTit oiffiniri ixr
gcn"-! ofiao fui gnifl:no tri fiifficictcr notificat lUa oiffo:
X^^Ay. op^ addi fub;.et B vult n^.y.b\(r&$ Diccs:^^ par
Diffinif pni}cn'i.C)^;g>iftj Diffocfbmatbc^qucabfh-a
blt a ma fcnfibili T motu.g ibi no cadit fubs p? mo ooh:
fj z°mo ocTn:q: oairriit ^ti t atcs p fc p modm fubt i:vt
triagiiUis inquatii cft fubm bfc trcs.niicnw inquatii c(l
fub; paritaruj t iparitatia. (T jT» c>ici6: cp colo: i .Kd\9
lucidi. £>^m (}' accipif Uicidu; ibi .p fubto qd imc^fc bj
ad colo:c: fcd tamc no cfl fuBm p:op:ic ocih 1 p:incipa'
lcrifTcadillud. Duclho. XVIIL
CSnipllueflquldcm niaiime ?c.
xiiltxUidcrc^ nccccftoa/
rc vcrufimplr.vtrii fit vcrii irmplr. ir&or
giiif p*9» n6:q: fi cct aUqS vcrii f^mpfr : mnc
bcrct In fc pfcctocs t t^itatcs oium cntiii: 1 p
ptle oc illo pofTcnt oia \f ificari 1 vcrc oici : f; no vidcm'
oliq6 talc cne oc quo oia pdiccn f .r tc.a" eit mi i":qi (p
e(i liimpl'r taUr in aliquo gcncrc 1 lcBotn bj o& cfcaio'
M>m. 4 nc9 in illo gcncrc. vil Cometato: oicit.z.b'': fl cct cali
dii fcpatii b bcrrt in f c roncs oium caUdo^ .b" pvq: no
cft aUqft cne vnii fimpTr q^> pdiccf 6 oib'':^: B cct marf
mc oc^.mo oc^no pdicaf oc lapidc:ncq; oc boic. CT^t^
Cap. i4 n5 c oarc falftim fimprr.anccvcp fimpfr ocrfi .p;.cr 4!
ctbi.q: maUi no c\\ itcntu: q: purii cft iporc. 1116 falfujjr
malii fiint cadc faUc fubo.oifa p; : q: falfu$ t vcrii fiit ^
X.5>.<8. ria^tflvnii^rio? cff inna^ircUquu.zfcc.cr^tcijW-
aucto:itatc antiquo:p oiccn tiii oia cntia funt pmij:ta
^tyt^dtn C'"vcritatctfalfitatc.
2^PP^' viiU ap. i pdicta If a. vbi^bat 9> fi fit
X.ci8
r.c.8.
Capi.}?
£.£0.4
Oarc vcp 1 faUUj fi magifl t min''^' (it oarc vcp fimp'.
21^4 fMr/>ll<*^rM q6ni9nondiiQJVC|:cftobifitn/
Jtia inieUCCin tcUccr.cr.tf.b''.'r.6.ctbico|::fic
• bo*cflobm appcttt^:f; ouplcr cft infc''.Diuin''.'t buan''.
Com.4
bo*cflobm appcttt^:f$ ouplcr cft i
Cri^cr B odm ad qonc otufl :5ncs . j^* cft oarc vcru?
fimplr p c>patoc; ad in tc" oiuinfi. (T £t ro cff: fic c(l oc
cnrc fic cll 6 vcritatc.z' b'': q; cadc c oifpo rei i cntiratc
1 vcritatcf; cft oarc cns fimprr q> fi no cct p^ene fimp''
no cct aUq6 alio?! : di 6" fit ci fcaindop:i ablato p?au'
fcninfaUa.UrtCoiTwrtatoroicit.r^b^^qjnccccftocuc/
nirc ad p"" cns 1 ad p" vc;::a qtio oia aUa fun t cntia t ve
ci ra^TabtUooiaillafuntvcrafjnwgieimin^^^majma
gis acccdut ad ipm vcl min». vH ct oicit Comc^.iz.b'':
fiait i gcncrc caritatis cft p^caUdii :a qtio aUa fiit calida
fm magis 1 min": fic ctia tn cntc z vo.ir— D6m:<p cria
cft oarc vcrii fimprr p ^patoc; ad itcUcm buanii . Bt ro
fm Comctat oic cft.fi no cct aUqd vcf fimpfr: in au're
. . rpcctuof iUtidqi^cffmagi9Vcp:tiicnccccftaUq6ccvc
ri'' illcj-cfpcii ati" aUgd of magio vcrii:f5 boc cft falftt?:
q: fic .pccdcrcf i ifini*.pfia pj:q:q6Ub5 vcrii no fimpfr
itduci f ad aUud:q6 cft inagis vc;::ficut 1 cns.g vcl erit
Oarc cns vcrii fimprr vcl .pccdcrcf in irini^ . CL llon''
cp fi loqoamnr oc itclldi quo ad cius opone intc":
toc von icdpit cnre puro: circd cuitw appicbciiQne
€16. XVflT. tXfX.
(ntc^non crmtt cflcnp.Si aiit loquamtir oe f oqtto ad
z"" oponc mtc": fic accipifvcritao in affirmat^ci ncga
riocq: vcritas cff :>fo:mif as intc^^ad rc; affir^^vcl ncga
nucq^ac.oicit.tf.b^^qjvcrifaobsaffirmatoc; in ?iun
cto 1 ncg^ne in oifliicto. Cr ilta ^itas pmi pncipij oc
qtio Oicit ar . ^..h^.q» ocs fcfc ad ipm rcduciit fiia pn' : 1
boc c.no ^ttigit fitcc -r no cc. t:t ct^opfK?"' maric c f a ! ftj?.
ZiA rrtni^a Cradp"".ficctatiq6vcrfimprr'z?.
Ja\* I Ulltu iN^^q^co.ircaUqdvcc^roiBfimprr
p": 1 f5 fiuc loqtiamur 6 cntc fimplici 1 vo v rofflcro^qd
b; in fc pfcct6c5 1 vcriratce oiu; cntiii:!; n 0 fo:marnfi»
^ttitc.et ct pntvcrificari oc ipo.Uti C6Tnctaro:otcfr6
p?^ 1 cntcicDplcro.!Z.b': 9> oce pfcaioce q fiit imap'
po* pafftua fiit i mof o:c p ^ttitc actiu.r 1 fi rr p"" vc^ iter
:>plcra b; in fc vitatca oitim alior oplcror. CCad alii
ronc 06; Q) n6 clt Oirc maUl fimpfr : fictit cff oarc bona
fimprrt p :Mt9 falfu;: q: faltc tcrmtnt bti t itatc i fc. v«i
inaUi Dicitpuat6c;:pu6aiitcltncg6in ftiE»toopfo:tiH6
fubin crt cns 1 bo »rt of .4. ctbi.q? n6 cff purc malil:qi
ocffrucrct fcip; : cct tporc.C["ad aticr^ antiquoE.C>d5
cftgjerraticriit.ficp5inlfanficadiUd. Q6. XIX
(C^ftaiwcmabcadcmoptnionc ic.
t' T^i^ritnr circabacptc.vfriiircb^^t
l| l^trUUI cnrita90ctcr'*ib5locum
qo fup Itti pt e.b; aut opnonis ci q 6 cntib''
gdc t^itarcitcndcbat.Cf^targf p^g^nS.in
JKSSI bicq xi^^moucnf n6 cfl atiqd Dctcrmtatii
gTmoucri cli afr fc bfc nunc qp ptte.tf. pbf fi. f; oia cntia
?rinucmoucnf:q:crptcmacota moucnf ^rinuc qcft
fubifi mot" t tr.i fmiitat oie 1 c% pt c cfTiciftie ^t:q6 c cov
pu9CCtcflc:q:bocwnitc moucf.vtp5z.ccli:'r.6.pbrfi.
aC^tc in gb" cft ma nibit octcrmiatii cft: q: ma cff idc
termiata.z.b'':^; in rcb^^cft ma fattcin tfcrioiib''.!?©^ et
£St^ru\Cirn ''P5aucfo:itafcanriquo:;t.
S^ppUlllU t«tiUa;:.intfa:q:fintbit cctoctcrmi
natu ircb^^^tuc if itat^ p^cq vcl ingrcrc ccrprcg vol.itia.
ITTlon^qj 5' cfl gradus cntiil vn^^cfl fubani abftracto
nf.craii^^cllco^poscctclhii.cr ;°'cff cntiii ifcrior.
^nn^ rtXii<? fiitDiccdc^^^i^nc^.pVff.qiin
JSLXuiv 3U qUllw p?gducnfiucftcnrifa9Dcfcr/
miata.^ftob" in imobitib'*t vnifo:mifcr fc bntib"c cn/
titaeocfcrmv3ta:qi q^eimobilcrvnifo^mitcrfcb^ 5
no oiucrfificaf 1 mutaf in na: f; in fubffanie abftract ie
no cli mot"': oiticrfiras p.pbr.i.izb^.q: oce funt imobi
lC9 ivnifo:mitcr fc bri tce ai faciat motii ctcmii:': ntrm
mouee motii pt facerc motu ctcmii. (Tz? 065 Q' i co:'''
cctc*^: ct c na 6tcr'*.,pt»o. itta q fiit ctcma ^ ad fuba^ fiit
DCf cr" n ac:-: p orie ocrcr"^ttaf ie:q: ctcm tl e oacrinia'
rii in na:cii nulta mtitatioad fulVamcfattingat:': p ofle
fiit octcr"ii?ifaf i6:f5 coj' cclCfiif b«.qc p^ccCL'?? 065 9
in cnt ib' in fpa aaittop t paltitiop cf c na oct crminata.
'(^o.itta fnt octcrmiara q brit fo:mi tcrmin atc ma^: qz
fo:" fcpat X DilHgtiif :-: oat cc octenniatU5:q: c t crmin*.
Xt^ictt arifto.7.mctapb.fcd cnria infcriow funtb«:qi
cnriainfcrio:ababctfo:ma:vt fube matcnalce. vil I5
infcriou h>danf mam qtK cft caufa ifinitarie^tri ilta infi
nitae octcrmiaf p fo:ma.cr Uri non"?» ifcrio:a fi<pV
diuidua n6 fiitoctcr"n5cccntiarr:q: co:rii^ninf tgnSn
turtri fiit oct crmiatc nac ^ prodoe fuae:q|diu fo:* ma
nct i ma:f5 fm fpce 1 ronce vfce fiit ct cma. vt vutt a?r.
CfX a ,.X„ ilta q Tti' trmit ic.Di' (1 Comc"^.
■OU 1 w^lict^f^ii^ndeyep^qicclij^inue moucA
tur ttit cpctcrmiatccnfttatiet^ifariecufitcfcmiiin
fUba. firr oia ifcrio:a n6 ftint in ott"* mom quo ad fuba?.
/;t tu oi(ie;imo ci gtc mac 1 cac cffidcris. /^6m (3pcc\A
ConUt
Z.C.44,
a.t.cS.if.
(K.C.4«.
6. pt?r'*-<i
Kr.c6.pM
mi vfk^ad
tcr.co. I/
z.nina''.
(. c6. iz.b
C.2I.
tcr.c.4tf.
t infr«.
ir.itifu**
Z.co.zp*
tuifra.
a.tcioL
\^fttefu
r.C4f
' eimrti •
Bo trffmutat ftiBae 0I115 ifcriop corrfipcdo tn qaolj bi/
ftari tpi3.f5 c>fcnut vf^ ad octcrminati produs cii on
foiTim in tcrmio.gni qc prcm5c oacrminonfpcr fo:
mJ.vt vifu5ca.(rad alias.ingb^^cHma-K.^dmgjtn/
quatij cft qc ptc mac ccnt idcrcrminata: (5 CTr ptc fojmc
Dctcrminanf.vt vifii; cft.(nadauctoutatcantiquo;r
Oiccndiimgjcrraucruntl?. Oucfho. XX-
XX.ZZ, CSmpWueautcmomntom -rc»
Z^rritttf "•^abacgtc.vtpoiaflntin.
^ci liUI :xi»motu.(i^argf p»9>ric.
qibntia pn'?ti'mutat6ie:Mi'moucnt:q:po
y (ttiapncipqeponif pn^^fjotacntiabiltpn"
=J?ti'mutjri6i6:q: ifcrioia brir mam q cftpn"
tnutatioiepti^-tctctTficicevtcoj^cclc^^qoti^moticnf.-t
3t.?.57. fut ci ifcriop:q: ocB fo:' (ut in tcrmie.r^oc grionc.
^nnr^fifn vulta;:.ilfa.in lUaptc.ampiraatoi
^rr^ " gnu c icrcparc.crnon-^Q^ gdi pofuc/
ructm enna fcnfTbilia no cfTc alia ptcrb: 1 cix ifta \c\iv
«Utmam^ cft pn"* trif oiccbit oia ciTc in ?ti? flujcu.
iC&^^i^a opio no val5:t ap. loquif pci. Q: ad bnda;
ftttfiaetecilttatc: op5 Deuenircad cno ico:po:rii : tcrii
imobilc.na5fcn(tbtUa ffitcoj^^toccoip^^cl^mobilc.fiR
coj^^moucro^ q> ab alio moucaf :i fic ill6 ab alio: aut g
ibif i ifini":aut cn t ocucire ad inouee ico:po:cii t imo '
bilc: 1 (ic oia nocriit fcnfibilia. crite malc oijrcriit oia
ccinoti^fluwqjco^^cclc^qadfubamfat imobilia-ri.
U.iz4. co:niptibilia ':ign5bilia.p?ccli cii fintctcma. ([ "Jtcm
ttnfra. ncc \fcnoi:x :?ti'moucnf;q: qti ocucmritad tcr^ad quc
3t.p. tfj gcfcut:q: otcit a?.S. pbr(t.g> 05 oc gnatii fubce acg(ito
altq tpc pmicrc.iDo in ifcrio:ib'' c(l tcrmin'' oiii; mo/
tuuwgnoniDcojntptoisaug^ialtcratioiB.CC^tcar.
orgiiit in If a:q: qdi cft na oino imobilis. Ct cjrpon it Co
tnetatotQ» itclUgit fpce 1 gna:^ fo:tc aii itclUgit fuBa»
'T^wnc ft^lSm Cfcpataaqoinofiifimobilcg.
^uiiv wiil adq6nc:q:vtvifu5c(tj'cllgda«
cntiti.mo oiccdu 9»entia in p^jidu penit^unt imoi»*.ca;
q: q mouct mom gpctuo ivnifo:mi fiit ffmptl" i'mo»»*.8l
vfqj ad Pbr(ic.q:nullumouc8motiip6tcircmotiiperpcttiiit
••c6.5z. vnifo:mc.vrianiaaiaU8:q:moucf faltcpaccii9:n6mo/
uct fcmp vcl vnifo:mitcr : fj cntia in p? gdu vt ftibcab/
£.^.35. fh-actc moticnt momgpctiio t vnifoamr.vtF^pap. 2?
Vfqj od «li- (Tz? oomqicntia in z^ctdu vtco:'ccic' nofuntin
^^motu faltc quo ad fubam/lNO. illa q funt ctcma no
rnoucnf:faltcquoadful5avl5cftmant".(r!55co:'cc'
SC.C.it4 fiit bAct p^ccU^q: fiit igna"'t ico:niti"' 1 in aug'". g tc.
^ uifira. iT?' 065:9» ct cntia in 3! o:dinc vt in fpa acriuo;: 1 paf/
fiuop no ftint fcmp in pti^Vnotu.^ft^.illa q o:dinanf ad
lcr"adquep motii:bito illo tcr^^gcfcilrfiuc (tt tcrmin'
gnonie vraugmeta"*vcl altcratois ic.q: bitib^^rib' t
Ix6.S5 ma ccfTat motrj^ooe gno.fs iffriota o:dtnanFad tcr"ad
que:que acqmt p motii': (ic acgriir foana fbalc p gnone
•X rcr" aug'': t fub illo pmancr idiui*quo ad ocrcrmiata
Pf odi"i.(irr fpcB in fpa acriuor funr crcmc Pm prcfl.
if\A rcsnca pi'"fpn'"^t'''n"rj»oi6':c.xcdif.vt
«V» I VH^-x^^fic.CyictB^q^oiacnriafijtbafalfuftq:
fmap.entiainp?o:dreiz*n6biit^n» tranf^fuBalis
ca (int ctcma.fih- ifcriota no fcmp trifmutanf in ftiba 1
alg0.fupplcqiii"-rqUtatc:q:acgfito tcrmio adqueccT
fant moucri. (Ttrt tu oiciagj brtt mas.ZN^ q> tlla c ter/
mCata p fo:ma a q rcdpit ec oc"' 1 gcfdt.filV I5 coi'cAt
IHa fcmp moticanf in \ocorxA no trifmiitit q6l5 m fu5a
pri':q: qii .pducut ter" rei ad qu^:tiic no imc"co:rum/
punt rcrn.fed faUiatei quo ad fuapyodu: cii oia inferio
wi foimc fini in termia % virmtce cop falucnf :q: imU
XX* n XXI.
^9
ttidiii; q6l$ n5 femc gnatnr altcraf vcl aogmftaf :f5 alt/
qHoti)cgcfcit(Ubtermioacgnro. Qo. XXI.
Clfloa am cm z ad banc qucflionem xc.
f^Cri/ cinca banc pte*. vtrii in nobia fit
«3 ccrtacognitio':octcr'*ocrcb''.
(jjargf p"g> no : q: fi in nobie cct ccrta 1 oe/
tcrmiata cognitio:aiit cet fcnfitiua:aut itclle
^ - ' ctiuj • poimfioncfiifTicicte:f5n6(cnfifiua:q:
fcnftw occititf circj .pp:tii obm 'zc6e.vtp5.2°ocanima. X.c6.^j
llcc itcUcctuaUe.q: tUa fiteycognitocfcnfitiua.p pod. 2^c6.p.
f5 fi p" cognitio cft ccrta:': z\ (Tlrcm.oc ilU) no cflccr/
ta cogntrio: oe quo funr oiucrfcopionce: q: fi cfTcr ccna
cognirio in nobis oe rcb^^^runc no ccnr oiiicrfc optone»:
fj nibilc(hoc quo n6 (inr oiucrfc opionca: q: opio cft oc
cclo:vtm fit maUr vcl imalcrj fifr oe aUje.q rc ic.
^ttlV>r I f llftl pBue:gi in nobte cft ccrta co/
z^pj^i 11.UI 1 1 griitio ^ octcnniara:cut cll adbcre
dii.ni alitcr .pfcg vcruarc cnr .pfcg voliria. (CHoran*
dii q> vna cf^ opio. vt rccirar arifi. quc oicir: q> in nobie
nulla (it ccrta x octcrmmara cognirio : q: oie nfa cogni/
xiokqt fcnfum Toptoncquc funr idctcnninara. (L ©5
illa opio no vaUrt.vt vuU arirto. q: funt qucdi cntia pe
niriiB iiiariabilia 1 imobilu:ocquib'' bf ccrta cognitio:
vr fubc ab":i crii ceUi5:q6 15 moueat-quo ad locii:n6 ril
quo ad fii5am:t bs ccrtoe a fpccrue 1 mot"^m at-v^opin
qtiarionc': rcmorionc : .pduccndoccrtos cffcctii6:ficut
fcuinraftronomi.Silr l5infcno:4tranfimttcnf quoad
quititatciod oUaacciitia :n6til quitiiad fo:ma fuBa/
lcm cll trifmutatio ^ri*. Ila vniiqikp naUnTimii [75 Qyo
du Dc'*"'cj: virnitc fujicrio:m:f m qtii in clTc fuo pcrma/
nctficutps.z^ocgnonc.-z^^ocgnoncaiaUum.^L^ltc Xx,7^
pofitoctii qp fcmpcr moucrcnf cn tia: adbuc octcrmia/
tc p6t oicL-3> moucrcnf :-: q> bcrct tcr" mot''^ qiio z ad
quc: t fubm tcfTicicne.d^/^dm cft g fm anf^.-: Come/
tato:c:q>innobi9clUcrta cognttioi octcrmiafaocrx:/
bu8.'l^6.q: lila qtic biit cntitatc oefcrminafas t ci8:fic
fe biit q> intc^pot oc tUie bcrc ccna cognitir ionc:q: irei
ligcrc fcquif cfTe: 1 fdre cfi reicam cognofccrc:f5 inulta
cnria bnr ocrcrminari cnrirarcicatifae; vtoeue 'zfubc
abrtracrc.fimtUtcraUacii babcircjufa* octcrmiaraa
vt infcrio:a:qiic funr in fpcra acriuo:p t pafTtiio;::^ (imi
Urcr co:po:a cclcfli3.(i:3rc fi in nobis no clTct ccna co*
gnirio:runc n6 c(Tcr fcia:qrt cf^ falfu5:q: bcmue nalc od?
dcrm ad fcia5:i ilUid no cft ociofii;. vr vuU Comctarot. Com. p?
z^hui^.pntiaj^barqi fctadlbabtrusfinnite iccrra.rf.
etbico.i eft itcUigcndii q? cognitio oe cnrib'' oiucrflfica Capi.^.
tur f m oiucrfoe gdiie cntiii. Q: q fiitccrti^^cnritariet
f i(Timc:ccniflimi bit t cognit6c5:fic f bc abdractc t coi/
poiaccU:':'! vlri" ifcrio:3: quc biit mutat6c5 tn fuba.
jj/l ronC(\ Cradpma.fidTctccnacognitiot?.
«^v» C>dmQ>cognitiofcnfifiuap6tcecer/
ta 1 ocrcrminara rcfpccni ppi\} obtccri ^•airrcnrib'' oc/
birie c6dirionibiie.vr vulr Zbcmif^i^.z" oc ania. vr qii
o:ganii cf^oifpofirii 1 mcditirzcflocbira oiflanriaobic
cu:i fimiUrcr intcUccriua p6f cflc ccrta:q: cognofcir rc5
percaufaeifpce.qucrcp^cfcnrirree cenirudinalitcrt
infalUbiCr:': oatog>aUqii fcnfue crrct : til intc"n6 q: eft
^fmS fupio: 1 ccrrio:: 1 pot co:rtgcrc 1 rccttftcarc fan"t
fcnfatajoii ino bcat pn^aliqualc q:dtatrfi Coponc fua:t
^motm. (rad aUi oi^5:q> I5 fint opionce oiticrfc 6 ali>
gb^.tnnocftflidusiudtciocuiufctiqjopinitie^l^tiiibii
Difpofiri^m intclkm rooc. £t boc cft fnpivncdti ti$
pcr fc notii:q: intcUcctiie bomie t ih bcnc oifjxjfiti iudi/
C8t ftn vrritate: fs indifpofin non vcrc iudicat: q: oidt
Z.C6.4'
ad sUQd
ariffo.^e tbopico. QuoUbct jpfeitntt 5ffaoplonib'
fonidtuclTcftultumcft. Qndho. XXII.
autc5 non omnia font ad aligdic.
^rfTif nr c"'" Wc ptc.vtm; oia cntia
't^vlliUI rcfcranfadfcnfus vcl intc".
CTSrgf p?g> fiCJlla q fiit nalitcr cognita rc/
fcntnf ad fcnfuj vclad intc": q: tm wic funt
LI? I ^ftutcs coQfdtinc fcnfitiua:': ircllcc tiuaii cc
gnitii rcfcrf ad cogfcce.g oin rcfcninf ad fcnfu; vcl itcl
lcaiifjoia entiafuntnalitcrcognita p C6metaf0JC5.2'
pbf fi.vbi Dicit:^' mbil cft nalitcr occultii biiano itcilc/
aui.qrc tc.C Jte oia entia fiit fcnfibilia vcl intcUigi'"
%4^i7- jj a^.t Cdfnetatou.;.oe aia:f5 fcnfibilia rcfcruf ad fcn
^.JS. fum 1 itclligibilia ad intc^.vt p5 ibidc.GT^tcs oia vcro
fMfix • refoTJnf ad m tc".tf.ctbico.vbi otqj vcf cft pcr fc oPm
x!ci4. »"t<^-''5 oia cntia fut vcra.p .^.b'. vbi oicing» rce fiit
vacqinateftitfaccrcvcrac^matoesinaia.g v.
•«n y^f ti H n ^ cHioindi fiitt 9» ob cntia rcdw
VrX 0144I lU II ccrcnf ad fcnfuj: q: no pwncbat nifi cn
tia fcnfi"':i intc"poncbJt ci idecu fcnfu:-! fcg ^proncj:
(icut ^tuteo:gaicd.fC05 iftaopio no vai5:q advtriit^
q: oia nd funt fcnfibilia:q: cfi ocucnirc ad entia ifen/
fibilia imalia.vt P5.8pbrfi.'Z.io.b''.(r 'Jtcs quo ad 2"
no val5:q: intc^no cil\?ni0 o:ga": ncc idc ai fcnfu: q:.j.
ocaia^itc^nocflco^^.ncc iftue in co:pc. (C^tepofitog»
oia rcfcran f ad fcn fuscB trt no cft aau z fo:matV vt pate
bitpoftca:q:po*t?nali5rcfcrunf tmarr.iBpjcirpdi/
I.cd,aw.--^ . j| efigadqoncQ» Ccametw.t.S.b'.
^^lCWllUUIiloiaentianorefcnnif ad inte^octu
t fozmalV: 1 illa ^ .pbaf fic : q: fi oia rcfcrrcnf fojmatr x
octuad intc^^^tiiccntiandcentactunocpitc opc intc';
f; boc c(i falfu5:q: t>ato nullii anial fcntiatn^cl nullu»
bo intclligat.adbuc multa funt cntia actu 1 fomialir.vtf
^"'crnta ccnt coinipto aiaU:q6 eft fuBm fcnfue.vt oictt
.i pntie.^bd pflticq: fi cntia fo:malr 1 acm rcfcrre
ciir3dintc"veladfcnfiim:tticn6bercntccoau:nifiqil
fcnfue fcntirct:vcl in tc' itclligciw: q: ocftruao vno re/
tatiuoE 1 rcliquii oeftruif .Clwfi l? cettuncoia entia
cent cii tia ronie 1 bcret ec ab aia: 1 ?i!a : q: Q»fb:ma/
litcr rcfcrf ad alijid nob5 cfic fo:malc ptcr vt p5 in
rctuii0:q6efb fal(u5:q: aliq cntia funt nalia.(rz?D65 q»
oia rcfcrunf od fenfuj vd intc" px»* vcl malitcr. £t ilbi
^ficj?baf.iltaq piltcogfci.illarcfcrunf nialiterinpo*
ad co^Sd»: q: illiid q6 pot cognofci ab alio cfi tnpo* ad
actii a^Vt ad ip5 rcfcrf matrfcd oia cn tia prtt cogfci. vt
B Hr .in j? oe aia. vbi i>icix:qp intc^ cft potcne oia ficri 1
oia roccre. g o{:^ 9» rce fint in po* c?. ad achi an imc. vrt
aia p6t ftcri oia fcnfibilia quo ad fcnfum: 1 oia itclligibi
lia qtio ad intc". vtru aiit fcibilc rcfcraf adjciamE rcla
tionc m ipfo fcibili vcl p rctonc fcic videbif .5.b'.
rcsnca (rad>fniillJq«cfiitn5litcrcogni/
itiu 1 v^iivf tatc.6t^mQ>fiacnifintcognitaactu
rcfcninf: f5fipo*cognitapo'rcfcnjnf.Zu oicie: 3» oia
nalitcr funt cognito: vcr cfi po':f5 no actu.vrt oia no fiit
acni cogn ita:f5 aliq:t b voluit of c Cometato: in oci au/
cto:itatc.(EBd ali4 r6nc.oia cntia funt fcnfibtlia veti/
Celligibitia.xedif .in po' 1 ma Utcrq: oia non actu funt
fenfibilia 1 itclligibilia: t fli et rcfcrunf od fcnfu5 vt od
intc" po*.vt vifu5 eft.CTHd alii.oia funt vcro ic. £>dm
g» fi fiint vcra po* rcfcnmrpo' ad in tc":f5 fi actu fiit ve/
ra actu rcfcrunf .d£u Dicie^g^ oia cnriafiit vcra:q:na
ta fun t faccre cjafHtnatoc^, CxJm q» vcrii tf\ in po^rnata
fiit faccrcno q/ oia fi( fodat cpdimatocs nccio 1 fcnq^
m. xxiT. 1 XXIII.
t flcno ?cltidit:q: oliq fnntcntia.-({ octu niilli fadiif C0
fhinationeinaiarzficintetlcpta^. Qo. XXIIL
(C^cnitautcm bccopinio ia
/Tj bic ptc qrif .vtnl olige biie ronc$
^rv3 ropbf^^^odaliqp^ndocbeotpBB
crcdcK ilta :5nc3.(rargf p^qi ficficut farie
pmiffij» fcif p:fic opiatis pmifTie aligeopinar
pnci b cft miifclb.ci: p^iJop: q: cognirio 6*
nieoepcdete]rcognin6epmi(Tarii:f5bnB ronc fopbr'^
opiof pmifTie of veroe.g credit pne cc vcri .(T^tc opi»
nari no dl in nobie oii votum'':^^ p rone.g bne roncj fo/
pbjrftici opinaf ■5ne:': crcdit.ans p5.z? oc ait. ^na f^:qt
brte r6ncfopbr"5b5 ronc.gopinaftcrcdit j>ni vcroin.
(C3fte 1? P5.auf tcantiquoc ontiii vcni ofiftcrc in appa
rldo ijg aliqe r6nce fopb)?'*'^^ ncfciucrii t oiiTolucrc.
£St^t\f\Ct tii vult arift.in pdicta Ifa.vbi impwbat
^Fr*^'**-** boctetiiinpccdcntiaptb.
^ i>*rM Ati qoncrij» bfc ronc fopbf cf^ 4.'.
je^lttnuil vno? alige b5 ronc fopbr"" kic^ch ci
fopb]p"*:i ct fcics ci oiffolucrc: 1 talie brte rone fopb'^
n6o5 ci crcdcrc cc vcri:-: B cft ^'i^.i ro ifli^-^nie dV.ilIe
crcd ir pn c c(Te vcri:fic crcdii fc bf c pmi(Tae:q: crcduti/
tae 1 firmitae opionie cft ct crcdulitatc pmiiTaru^: fc4
bite ronc fopbf fhci t fdene ei ce fopbfllici 1 oiiTolue/
rcrillcnocrcditpmifTaevcrae.g ncconeacdttccvcr^.
(Cz® mo aligs b5 ronc fopbfftici ad vni pt c: bne ct ro/
necque oifficitc ad alii ptr no op5 crcdcrc onc cfTc vc/
ri.gt ro ifh^^nie r^^.fic aliQe crcdit pmilTas:ita crcdit
?nc.cj: p pop:f5 brte roncm fopbrfiici advn i ptc': brte
ronc cq oilTialc ad alii panc^.ille no crcd it bmitTae od
vna panc.lirr g ncc v^ncq: B cft pblcma ocquo ncutra
optnamur.vt vult ac. p" tbop.(r^?m6 alige bne r6n<
fopbfihci advni partcironc Difficilio:c adaliipar*
te:vct atigd:cui plue crcdat.fic auctc:talcn6 05 crcdcre
^ni PB ron^fopbiP^^^^rCt r6 ifti'' pnie cft.illc no crc
dit pnc vcri p talc ronc^aii^^oppofiti magie crcdir : 1 B
crt miifcfia:f5 illc g bj r6nc fopbf (tici ad aliq§ pncbfi^
ronc oi(Ticilio:c:vd aliud cui magie crcdit:oppofiti. il.*
lc magie acdit opfX)"r6ni illi^r^nie fopb".g. iV^^mo
atige brte ronc fopbyftici ad ali$ pne : qui r6nc credit
ccveritnefcitoiiTolucrcci^necbjad oppofiti ptcro/
nc oiffialiow:vcl aligd:cui plue crcdartale nccc cft crc
derc :5nccc vcra5.(]^ict r6 4* ,5ni6 cft.fic fc b5 alige od
^mi(Tae:itafcb5ad:?ne:q:pmi(Tcgnantcog[nitionc5-5/
n te .p a p .1 1. in con ic.^? po(kri.f5 brte ron c fopbf fiica: %40, 5»
ncc brte r6nc oiiTtciliox ad oppofita^: vcl aligd:a]i ma
gie crcdat:nec potcne ci oiiTolucrc: fimpfr orcdit pmif»
fae cc vcrae.g ctii credit ?ne dTc vcram.
rrsrxca inoppo"p5C):Dictie:q:fifaligefcl«
Jau ronty adpmi(Tae:it3ad:5nc.Q:fib;r6nc;
fopb]rfiici:t ndcit ci folucrcncc bs fo:rio2C roncvt tan
gct>of cf. 4*:5nc:tiic nccc eft cii crcdcrc :5nc cc vcr i:f5 S
b5 rone fo(*>f (lici p" t r* t j° m6 : no of^ acdcrc ip(<jm
^nc cc vcri. vt v»fu5 c.£t bcc oc 4?
(Lln^pitlibcrquintue. Qudho. I.
([jTtbiindplom t)lcltur alind tc. X^a^
^ t>ri f II r 5*lib?.vtr ad ffW
iiui fcia^princotoiflonomi/
nii . (TCt vf Q> n6.3[llud q6 cft c6e oi fdc
no magie app:op:iaf vni q| attcri : q: 96
cfi coc multie cqnatlr : boc n6 plue :?ncic
vni q^ alteri: fcd oifid mulriptians: itno
multitudie noium dl cdie oi fdc 015 ad
octn idam crincat:q: nolie Didinguti t gra^^Tt P9.| nd
ftbtnppile ad ilM fdam.([;jK$ ad grimaridi ctfnet
4)|nie Difto multinidia noiiim: qj gra^cofidcTat fuBm
Oil>6ni8:ficut voccdi fit fcij f inocinalis.mo cm^^dic^
lCx,4^. dcrarc fuBm t pjlTionc.pTpoftcrio.j no ptinct ad ilbm
fciajrqt q6cfi ppjtu vni'' fcic n6cft,pp:iii altcrf.CT^tC
3C«C0.4 illud n6ptinctadil>ifcia|(q6n6b;Dc"*cis.qc.tf.bui^
vbi as.a ^fiderattoc b** fcic q:cliidit cno p aaito: qz nd
b5 cis t)e*"^5 figrtatioce nobrtt oc"" ca6:cu noia flgnifi
cent ad pUcitii:': talia fint indc^.vil et ronalis potdlao
valj ad oppofita.fT^te q6 in qual? fcia cft fupponeduj
in nulla cllf pctcrminandii fpilitcn bcccft vcra: fed in
qlibet fcia fupponcndil c(T of p nome.p°pofhm'o.
^Mtv^rirn vultap.intOo.5.vbtDi(%u'tnomra
JZ/y^yUl IIU ad (tcnt6co i flb^pfidcrat ifla fcie
nd.ficut f9.8f boc ide vult Cometatoz vbi Dicicgi a^.
tn B troctatu itedit figilatioes noiu; DifKgnere ^ itcn
SCco. tides pfidcridas in bac fcia.ft Dicit iita oia noia Dii r
fj rtrone ad vnii aligd:trt Diucrfie mois : fic oes cie re^
fcran f ad vni cim analogiuitr n6 cet vna fcia dc cis.
91«^ /^iWCttt <^'n9*Diil6noiu5analogo;::qfunt
idU l{V7llvll| c6iacntivelpti'b''ei''jpnciV'rpafl[io'
nib'' 1 ^dpqs cft .ppa ifh'' fde. Qi illa faa bj Diffingitc
reiUa noia c6ia:qucfuntanaloga:quc7fidcrat veritatc
1«fine:05pfidcrarcctii ojdinatainf»nc:iD5Ctimpc"
pfldcrai^ remou^o ca:qj illj pnnct ad fdaj pfidcra
rc.p!fine.«"queouciitadftne.': <?q ipcdutntafinerfcd
mulriplicitas fijnii no Dif^inaa ipcdit inte" a cogn5ne
ventatis.^ tUa fcia quc pfidcrat veritatc5 in aliqVter'
minis:g funt multipliccs:D5 DifHgtiere illos tcrmios: f;
ifla fcia pfidcrat cogn6nc vcritatis vt fine: t B pnciparr
% mapcdrca cns inquini5 cne:t quc ci ifunt p fc. vt p5.
6*t 4-° b^g bj otftingucrc noia mitltiplicia qitc ptincnt
od ens t ptes i paiTiocs ci''. (T^te.flc cft 6 alqs fciett|s:
iia efl oe me'*:^ boc ^tu ad Diftone vocabuU>:p:t Yjpi^
pueniente fitHtudincfs alic fcie DifHnguiit nomia multi
fiida quc figiian t itentoes in gbus oflderit: vt nalis Di
(hnguit que pttnetad motu t ad ens mobile.|etii ifta
fcia Diftingiut noia mtiltipticia:quc pnnet ad fubj i paf
CoiS.p! fioestadpn^ci^drilon^ilj^ficutredtat C6metato::
oria efl intcr fciam me^^i nale quo ad Di(16nevoca^
balo|z:q2 e^cpo iflo^ noitun t oifld efl p fe iih* fcic: c^uo
«d vnu lib:p in Cfao oia oifhngtnin f que fl^it res ptin^
Ces ad illi fcid5:n6 ftcut cfl pfuenido in fcta nalLvbi fpa
liter eirponun t nomia in quol5 ptinetia ltb:o ad illos U
bws fpilcs:': ci ^''cfhqi Dift6 noium in fcia nali folu eft
Vtflgnificatioesnominiiqucfitc in illo libujoiihngui/
tnr ab alia figniftcati6c i intcnti6c:f5 in ifto libu> cftDi
(hnctio noium ad numcrandti ca dc Qb^ confldci^tt if>a
kia. cofidcrario igif B dc nomib'' dt oe gcnere :>fldera/
tiots 1 modis fnbtt in quo pfidcrat if^a fcia.(£& id opf
bec pon i p fc.i.op5 vnu; tractarii faccrc g fe. vt tiia^in
quoDiftinguunt otanominapcrtinedaadifta^fciam.t
ivpjcbcnditnicolattperfpatbetkujgDifhnptnomina
in fjpilibus libjis.t meliozeflmo^flnfto.
rAtK^cx (r3d^ma:qdecdeoifde.C6cedit.
nU rOIIvkJ IuDicis:Dift6noium«.£)iim:^pbil
Idecducntut in qucl; fcta bt! b5 oifhngnere noia fl/
anificitia rcs quas pflderat illa fda:f$ no puenint in oi'
Ihnai6e oium noium. vn nalis b5 Dilltnguere iUa note
quc pttnct ad fitii fubm:i non alia. £t fic etii ifta fda oi/
(tinguit noia figiianria rcs prinetcs ad fuii fu&m: fcd eft
Dfia:q2 alic fdc otfhgutit noia vt qucdi flgilata abijciit
1 qticd i rcctpijt:f5 tlla fda oia flgta nominii: que Diihn
gttit pfidcrat oliquo m6.(Efld aUi r6nc.gra"' ic. t)6m
a>gra"';i ifla fda oiucrfimodc pfidcrant yoU : q; jra"
L n IL
€9
voci flfg<Ian'u J magis pfidcrat inquJrii bj modos flgn/
di flb^^pfhuif vna voy:ca aUa ?gruc z pfcacfs mc*''^^
dcrat voce vt clt tnftfm rius qito fignaf rcp.g ipfc bs oO
flingiicrc vocc no vt fitlim: f, tiq| illud mc^qtiocogni/
tioful>tt iucfitgjf.vit pnctpali^^cofidcrat rcs iigilatas^
voces.g bsvoccs Diftmgucrc nc multiplicttas flgari6t9
impcdut intc" in cognonc fubti:f5 voyinquitiiimutat
(cnfu5 fic ptinrt ad nalc?. (£JSid alii. itUid no prinet od
ifti fcia5 ic.t>6m cfi vcrii cft.Ct ni Dici6:g» flgati6cs ic.
fcidm qp Ij fignoncs ait imponc Ixant cis indc'" : qi fnt
od placitij:tn ii qtt impofiia fnt:funt Dtcrminata i imu/
tabilia.1^2 biit inie" oeterminite ijppetatc aq unponw
tur 1 finc Determinite :xepcij m^. vti qii vo]c efl ipo/
fita no mutaf oe flgto in flgtumfubito.vt vuU •^ctrus
belfc. CadaUi r6nem. illud qd fopponif in of fda i£.
C6cedtf .ZnDids:q>gd nots ic.jbdmqynofupponiftii
ot fda flgano oium vocabulor :t5 g» gd fubti fupponaf:
trinoiamulnplicia Dilligiiunt ncobnubt1ctintc":flaK
Pi: cns: q6 e anatogii Difhguif i fuos ptcs i alia analogi
vt manifcftenf ci"* flgta fpaUa . vti ctia^ flgnifiairio no*
minu5 que fupponif in fiia fda ab alia:tUa plbpponif ab
itlafcia-qjmanifeftacf^paliafdamic. Q6. II.
©nfequaer-^fS^^cia
qiio atiqs rc moiict: vt illa ps magnitudis
1 qtu tctpt t mot^ locatis: ficut via cx illa pte
cft pn". vi! idpit moms.vtrii fit in re dmu m
r.c5.#i
inagnitudine.CSr^ 9 no : qz tn co q6 cft oiutftbile fn
ifinitii non eft t»rep'":qt ifintto no cft twrc p" ncc vUi/
mii:f5 magnitudo eft Diuiflbitis i ifinitii.j* pbr.t 6'ceU:
qzdlDiui"* in fcmp oiuifi'''. (r?ltcin gbHie nocft oare
vUimii:ncc pmti:q: p" i virimu5 fibi cojrndet.z^b^^^fcd
in magnitudine no eftvlrimu:qtefl ifinita:i ifinitos re/
pugnat vUi? ?'pbffL(C5t^ vbi no cft oare mi"^ec p*:
qj mi" in quol5 gcncrc eflao.b^^fj in magni"'n6 cft oare
mini^:qj tn tpa no efl oarc min imti fimpn* ntfl fm occc/
pnonenfam vtefl vncia:fiait of tbidc.
^titytsdtn vuttarift.fupjaoictatfa.pn'" gdcDr
Xi/yy^niU aliudgdc.vt^vticprcimoucbif p"vt
lo^radinis ivie.£t fic vittt ap.q> ro pncipvt ^ie Dicaf
t>cpn? magnitndts:i fic inuit 9 in magnt"' ftt p'^.
^fVt^nrlnm cfladq^neqrinnuignitodfneter/
JEcPlLCl lUUl 1 1 ntinata bii cft oare pr mdiuifibile.
£1 r6 cftalUtd q6 termiaf p piictu boc b5 pn^:qj piictus
c(tindiittfibiUr:i vbi cfb tcrmm' ibi eft ^^: qt termin''
Df Dc p?i vtrir cx.').^'*:^^ magn imdo cfl bckqx ois magni
tudo terminafad puctili B vel ime^ U*.-vel mediate
vt fupficies 1 cozp''. Urt etii Dfcit 2p.p? ccti: 9 vlrim*
termm' cozpis 1 a tiarii ^titatu eft puctil .(Tz'' D6m:
in magninidtnc no cll Dorc ^tnn^ Diai''ab''.£t rSefbqc
<\6 cft Dimflbile in tfinitn no b$ ^mii nec vUtmttj: f$ ni«
gnirado ab" ofidcrata eft bcnttcat eft magn irado ma^
flcut DCin cft pu6.(L j? D6m:q» Im efl oarc p^ oiuiflbilc
in magni'" in :>pdne ad motii 1 ad fomias nale&i ro eft
iUud qd oitigiffbzmis naUbus t morai b5 p"i vlri*»)t
naUa funtDc^admini^imapmti^ieftDarepmietcs
1 mtnimi oque.p^pbj^fi.fSity q6 mottef b5 ptna partej
a qua indpit mot^: 1 b bj vcritate in mognitudic rcaa.
vthiautftt Darc^ in magniradiecircnU b5 videri z*
ceU.-qz ac.vuU q> p*parB ccU fit oxiiK f$ magnitndo in
pponcaa motti lad fozmas nalcsc6tungif cis^mcfTc
r;^n^A Cqzn6feparafabet8.gi2.
Jau ruin;» ([;ad0miifecnndJ.|«e):oicti«-.qi
pbantq>n6fltoare^um tndiuifibilcin mognitudi/
nc «bfolutc acccpnci boc cft cicefliuncfed n6i>bant sn
(>xt.uc.z
Z.C6.4.
1.J4.
X.czt,
7Cxo.p»
Xxo.ix
I
C0.54.
(ncomporat(oiwadro:ma9ndturalet (ItAarepifmttm
oiuiflbilc. cad 5""nmilitcr. qt minimii non cft oa
rc in magnitudlnc ab" q> fit magnitudo^fcd brt crt oarc
(ndiuifibilc vtpunctum:fcd in magnitudinc Dantcfub
foimtfl naturalibuftbcnccftoarcminimuj. vt vult Sri'
ftotclce.pnto pbf ficop: quia cft oarc minimam aquam
t,minimumigncm. QucOio. III.
C^mniom iglmr pzlndploinmTc.
Se^rf^i^n f 11 P ''^^ pjrtc.vtrii pmu oi
Si^S7^|iaCrilUr caFpcr^9 ocpn^magnitu/
f ^SI)|dini9.(rargiiifpmoq)nc.Q:pnciVrRJw
lii^tQj^tor oc illorqd cft notiu9:q:vocc9 tmpontm t re
l ' * ' ' bU9noti9 -zitcllccti^.ficutvult Comctato^
4*t7*buiu9:fcd ^cipium magnitudinig cft notiu9:qi
o»lopozi9 1 poftcrio:i9 ocbcf aU|9 pcr magnitudincj.
(t"Jtcm voj: pu9 impoitat fignificatii:qd cft famofiiw:
qt qttito aliqiud cft famofiug tanto i>as intclligit ^t pcr
c6fcque9 fignificaf^cum fignificarcfcquaFmtclligcrc:
fcd pndptii magnitudini9 famofiuS cft ali)9 pndpi)9:qz
illud rccipit magnitudin^ fupcr qua fundatur motn9: t
pcr cofcqucs alia pncipi3:quc rcfpiciunt motu. (T^tcj
^ . ^cipiiipcr^isDint ocilloquo plurc9Vtunt :qificut
***4- c6fucuimu9:tta oignamur oici. zt bui'. fcd piicipio.ma/
gnitudini9 plurcB vtunt .g tl.
*^P* ^t^*»/^r, tnUari(Toinp:cdictalitfcrafm
^PP^"*^"'" ctpofitioneComcntato:i9.vndc
Comctotoz eiTwnee illan littcrJ oirit: cp omnia quc oi'
cunf oe^cipiootcunF occo Pm comfxjrarioncjadali
quod^ijtnei9quodc(tDigniu9 DicipncipiTi trcrilla:
rA.MA. ^fic^ncipiii picdicafanalogicc.CttuncadditComcn/
Utov.9 omnc9 modi pncipi) oKlinanF ad f inc oiucrfTe
modie f m ^pptnquu t remotum.gt addit <j> ira cfl Dc fl
ncrfiatr cfb oifpofitioin nominc cne^qi^ pdicat oc occcj
p:cdicamctie:g> o:dinanf ad fubftantii aliqua p:opin'
quiu9 aliqua rcmottu9:T addit Comcntatot-q» ifhid ^
ciptii intcndiFad fcicdii : q: dl caufa finali9:t oee caufe
no funt ^ndpiii nifi f m fincm.
Ai><m<^iitfi elTadqoncm^qSaligdcfrcpn^pot
XgpiVU lU U I II ciTc oupfr. vno' fm in tcn tione vo/
cabulirt Itc fn" or pcr pue oc ^n* magnitudie. £t ro ba
ta» ^nia eft.vo% per pue (tgt illad qd cft not 1'': q: vocee
nd Cponun Frcbue ab^cd fm qj funt cognite 1 f trilccte:
qz (icut of f * prarm. vocee funt notc cani paflionii que
— - •. runtinanCa:cniC6metat02.4.'r.7.bm'':9'nominanon
' IponunFmflrcbaenotie^f^pn^^inma^imdine cftno/
SrJ^jT* tiue:q: fm" oidt o:d in e ^zie 1 pofteno:ie:fcd pue t po
Ar-co4- (tcriug.j^mo ^ttcniiit magnimdinfctperei motnitepo/
ri 1 gnoni.CT d^:qj aliod cft ^mii f m nam t o:dine
rd:t fic ^n" pcr pue or oc finc(C£t ro ifliue z* ?me eft
iftaiq: pn" p ^ of oc iUo:q6 cfi pncipiop: t q6 nc
cefTitat oia alia:q: pcr ^te of t>c illo : qftefl ita ca q> non
citil.ftnis cn bo.z?pb7n.t.5.b'.et 16 pBe owaliae olTi/
gnati£>c9 ad ifti rcditcit:fic ctia facit in cfto rcducendo
aliae figtioee ad R§tioncm ciuv.cfi eft pu9 otdinc nae.
(TTlondii 9» analogie:que funt fm notim t fm impofl
tione vocabuli no funt ccde in quolj ydiomatc: fcd pilt
variari apud grcco9 1 apud lotinoe:q: in vnordiomate
aUqpa funt magi9 vfltata 1 nota qpin olio: fcd anologie
fm ouline rcrii funt ccdc in omnibue fdiomatibttej^/
cioneepu>ceduntfaievi)e:quia^bantQj pnripiujper
p:iu9 oicif oc ^cipio magnitodinie fm onalogiam fa'
montatie t impofitioie vocabuli:t tunc appltca od p:o/
pofltam:tficadillud. ,Qucftio. IIII.
jCco.^. CTSHudafitPmcijfnevolunratcjii.
7CXO.Z.
Zx&ji.
£.c6.}.
ei6. III.
T^^f iffir circaMcparte5.vtriifirtii
le^lCi UUI fitCMifa.C!arguif9>non.
Omniecoufa cft ptincipui;. q: bocquinto.
fcdfinienoncftpiincipiuin.qtfinieeftvlti Xxo.^
--H^ mum.in ifto fccundo.t pnapiumtvltimii jr.c6.8.
oppontmtttr. crgo tc. (T^tcm caufa ad cuiuG cfTc fe/
quiFoliud c% coi otffonc dTcif^ ad cc fime no fcgFaUitd:
q: finiecft vltimii:tpoftvltimu nibil cft.g ad cflc fmie:
no fegF oliud:t pcr ?Ae no cft caufa.(E3tc. fi dTct caufa
velboc dTct fm q> cft vcl fm tp no cft. pcr fufficicnt^ oi
uiflone 3dicto:iop:fcd f ini9 no cft caufa ? m cp no dhc^
n6cn9 nulliU9cftcaufa:dicaitfjlitas no fitndcFinnibt/
lo^cd no en9 nibil cft.pmo pbrficor : cttas f inie noo eft
caufa fm qd cft:q: quido fanita9 cft in co:po:c:tunc cef/
fat mcdicatio:t no mouct plue mc^^^q: babittbue pAti'
bu6 in ma cdTat motug.pmo oc gnone.g tc.
£\t^t^(t f 11 m wlt arifto.in ifto5?t z?pbf fl.t
JZfyyVl ilUU I jx)ftcrio.t in oeaiallbU6:t in mul'
tie locie.(r£t p5t c(Tc ro talie:iUitd pcr q6 rt^dcf od in/
tcrrogationc factaj .pptcr quid:crt caufa;q: j:>ptcr quid
qucrit oc cauf a.modo rcfpofio txbei fignificarc in fpdU
Q>inrcrrogaramcft in gcncraU:fcdpcrfinercf|MdcFad
intcrrogationcpcr 9d:Q:fiqucraf ^ptcrquid ombu/
lat iftc:rcfp6dcf vt fancf ."Dcc cft r6 arifto.z. pbrficct
5? b^dTlotandii cp cpz.oc ania.t.i z.but'.bcmr q» ou
plci: eft ftnie.na qutda cft ftnie quo.aU^^cft finie graria
cui^finie quo cft opatto rcLpcr qui aUgg ocgrit f mc cu
iu9 vt polTtbilc eft.fin ie cutVjctrtnfcaie cft 0 rc:t cft gfe
aio: ca:q: in omn i gcn crc in quo rcpcr 1 f mcUu9 1 octe
ri^^meU* c f inie ocrcn^.vt of .7.polUticc.(i:3tc aUa eft
oift6 oata a C6mctato jc. z" pbr .0: ouplcj: cft f inig. ni
gdi cft fin»0nonte. £t Qdi cft finte rci gcncratc: fcd fi
nterdgenerateeftopue.vftficoidf.pmoctbico.Diu5
quop eft opue t actue nUge in opc boniividcf clTcrfcd fi
nie gnatioie cft fo:ma.t:t illc cft ouplcpficut gcncratio
eftouplcFartificiaUe t naUe.z!pbf ficop.t ^'^mctapU.
qi od bae gcncratioce oce aUe gcncratioce rcduciitur.
£tnaturaU9 gcncratiocfta^ncipioirrinfccotiUiusfi/
nie cft fo:iiuTii5aUe:vt fo:'bomi9 in fcmicSj gnc ar/
Cif iciaUe cft a pn? qn^^rifcco : t ilU'' f inie dl foma vtifi/
dalt9:vt faniM9cft finie mcdicori^ie.
*lt3y^^/iM/4firM etiig^in if^q6nc.vtrDfint8fltcl
IPlCH9nai]in nonvf dTcoilficuUaSnifiinco^ne:
fmo in gnonc artificioli. vt vtruj fanitoe cducta in cox*
ataUep mcdicatiocjfitci.SilVvtrii oomuefitcimo/
uee oomificatotc.vit 6 finc cui' n6 cft oub^^cu fit ci cp
trinfcca.(irildndu$cft aii.g7 finig gnonieamficiaUe
eft ouplcjc fm C6meta"*".iz.mcta^'.t.7.q: iUe ftnie p6t Com.x6
ti tn oia cogfcctc vcl app«etc: ficut fo:* balnd vd foi'
oomue cft in oia cogfcetc t appctetc: q: oomificato: co/ C6m.a
gnoldt oomii t oppctit ea j facere. JSifr p6t cc in rc cr:t
D oupTr. vcl in ocm vd in po*\t oomue qctra pot cfTc m
actu in ma: vd ctta; in po*. vti DifTicuUag cft oc ifto. £t
eft triplqc opio.(C 2 Uqui oidi t q) f in ig vt cft in ania ap
petitue todlderamebjcaufaUiat^no^mcc qctraon^
ind.-fcd fm cfTc in ania ab":vt fonitog in onia mc" cii eft
oeftdcrata t appctita caufaUtat^.(£ aiia cft opio fo*
lAiie tbcoU>gLa> finie ncc ^m clTc ci aniam tn octu:nec
fm dTc in onia cftcaufa;fcd fm rcaUtate ciue t quidita
tc?. (T c ft opio.q> f inie ^ cc ejc aiam vt octu cft acj|i
fitue in aliqiio: b; ciUtate: vt fonitoeacgfita in coicee
me***eftca.(ir*Pkatio ^c opionie cft.^Jlb mo t hn il/
lud cc ftnie cft cifmqp mottct ogcne.-q: B cft oc r6ne fi
nie97mo(icatJgee.gfmiUudcfRrrini9cftcaufa fm9
nMaetagcn«:q: boc eft oe ratioc ftnie q> moucat agt».
T.cd.z»
Zx6.)S
iC.c6.3tf
C6.Z4.
t.70.
Copi?^
DlQ'
riwofm niud clTc finte eftcanfa fccudtij mouet ag^s: Sftnilltereftopdmfi rcljjectu oidinatonim m fini.vtfa
fedftnis fccundii5 quod cftmanima vtcft ocfidcrama nkaeacmacqtufitaincoiporcmcUoicflomnibueoKtir
tappcrimamouctagcne.quiaftniBvtfanitasfcainduj narwadfanitatcm.vtartenuationc purgarione talqe.
gdr ocm in cozgc acgfita non mouct mediciirqt babiri' (T 3tc»n fcdm iUud cfTc finis babct pjopjia; caiTfbtitat^
baspAtibueinmacelTatmomernecfanitas in aiamedf oiftinctjmabaIue.c):aiiu9p:iuationcaluidoiciwre(Te
dab^mouctmcdinim.fcd vtcftocfidcratai oppetita. fnilh-a.iPpatctetoifrinitiocciusqdcflfruftra.quapo/ x
CC/u)ntrabociihmctarguiit.q:fini0noneftca^ cffe nita|:.z'pbr.qjfnt(h-acltq6cftapnimnattimattinge/
Dumnuru.n non b? calitatc fm c(Tc oiminutii: cii f!t nobi rc fincm.quc non atringir.fcd cx piiuationc finie fm c(fe
ItlTunaotumciiz^-zcicirumnon fmccotmimirii bjce: octualcejmMipfumagcne Dicimrfrurtra.qiflmcdicaa
fjfiniebscfleoiminutuinaiacognofcititia-rappcritiiu: opcrarareuacuatioocmtattcniutione:': non inrrodo/
cubcatfolucepfcctiicraia5.(L"adbocip(irndcta»c^i cit ranitotcm:mnc cftfrufhu.vndectiamricutDictum
oiacoiiplc)::vno''aligdb5Cciaiafubiuc:': illomobjce cft.fifanitaePmcffcinanimaoendeivitatoppctitaenet
Diminir.alio^obiiic-italccendcoimintrrfjpfcctii.-ita caufafinaliaituncmcdiaianiiqgfhifirarctur^qtfemper
lec^inaiaolMttcfulTicitadcaUtatemfrnie fiindanda?. flttingitilltijfinrtcoafTifTtt totot^poicquoagit.C^^tf
CTwJl^o^ocmnon val5.qig»alifldbeatcc nccinbcrd/ fmilludcfTcfiniecf^caufafmqdaliquid babcne finej
ter fit in aia ncc eirtra in m3:q6 optu natu e cfTc in ali^ ta oicimr pcrfcctii.q: qtiando aliqttid cft magie pcrfccmm
le eft c^ vocalc vfy dcalc:i ei mbilcotrrtdet in re.'i^o.o^ q? puua:boc efl rattoc finie^q: ilUid cflcaufatum t pcrfc
«nevclcfiin ful>o:vcln6tn fuE>o.pfufftdeteDtntfIone3' cmmafinc:cii piiuenon fueritperfecrii.qtperfectujno
dictotiof.fi non c(\ in fu&o:rijc cfl ful>a.fi in fubo : tiic efl ntfi q: attingit caufam ftnalcm.crgo aligd non cfl pfe
efiacciie.q: acciie cf^ i fubo.tT3odo fi cfl accne: opfqtfit ctum nifi ronc finie:fcd alige btie fincm of clTc pcrfccto
in oUq.fi oiciitcf^fubanjf^cecjrtra in ma.ficeflgnabilie fmeflrcoctiulie finiecjctra anima:tnon oidturpcifectu
t coiniptibilie.CCJtt finie 05 efle optimii x vUimnm.qi aUud per finc i mcnte arriftci9.q: oomue non eft pfccta — .
opnmu 1 vltimij efTe cft yxniie ftni.q: fm iUnd cfkfm pcr fpem eiue i'n mcnte arrifici8:vndc criom 2». oidt 5" *^ ^
Qjnonefioptimiiivltimiinonbjcalitatc^ oiflincta ab buiu9.gjpfcctiicflqdatringitfincm:tn6Ioqiiimrocfi
•U)ecaufie.f5ftnie^mcfl*einaianoncrtvlrimii:ibocipi ncinpotctia.q:tllcnoncftvlrimiiioptimii. critcmB
^ccdunt.q^^iucfitnaiaappctirae^mncmoucttnocfl P5<"):intCntioncap.pDcgcncrarionc.(}jbabirtbu9p:e' ^^'^^
virimit.0ifr fini9 in aio non efYoptimii:q: fanitoe ocqui fcntibue ui ma nondum gcncrorar aUqtiidfcd cfl: 1 fiib/
fttaincotpepmcdidnojcilmclio: $fanitaem mcnte. ditgibabiwet oifpofitioncefuntftnie. (T^tcs oicitc6
Clftcfifiniefmcflcinatacognofccntctappctenteeft tucntato:.iz.btiiu9.q>fb:mabolnciouplc]cbab5cc:vnu ^•5^«
d^SZ, ca--tiicageeniiq3ftiifTrarcfofinc:q6cftfairtim.q:muUfl bobctcflcinata.aliudcflccTtraanima.etfm piimiiei
**4* agetia fniflrimr a finc.vt p5 z''pbyn.otia pj.q: nibil fiii cft agce ocfidcriii 1 motu.fcd pcr z" cc ct> agcnevt ftme.
. ftMrarc^dattingitfinc.fcdtlludageefcmpb^fincinaia tnonIogmrDecflcftnieeiaratnpo*.q:ill6n6cfhHri*t
"^*« coonofcac tappctetc:fiue.pducoFe^a rce:fiuc no ,pdu optimii.q: mcltue efifanitoe ocqtiifita acra in cotpoiefi
tat •(T^tc ifli ?dictit c6mctato:i.it .b'.vbi oic. g> fotma «»» mentc.t fimiUter cft mogie vltimii.
fmquodmo^cflagcneabfoUiiar^ncftnie.q^nuUtieco/ Ctbocvcrumcfioccaufjpcrfcactutp^opaio.q: nonlo *'*
M^9> nobif 0 ligd faccrc ad finc non ftiranie vcnirc.z' b^.fj fi/ quirar ibi oc canfa p occtie.ncc oe ca vTi^ncc in potcntta;
niefmccinaianonmoiict.firrnec^cflccr animomi fcd finie fcdm cflTc acttialc crtraanimanoncfl aimille
C«c.55. flctu.q: babitib^^piitibtiein macefTatmorae.pocgnone. fimulrqitcoidinanf in ftnc:qj tuncmoraecoiriipinir. qt
^reUrigf qj tffi mouct fm rcalitatet gdttate ci"*: t fic bj babmbug p^cfcntibue in matcria ccflat motue. crgo.t?.
ciUtatcoirhncta ab aUje caufie.fcd boc no vf vaUre. qi (LJtcm (c6m iUiid cflTc finteocbct babcrc calitatcj: q6
qrorarDCiUarealitatrtnqtiafiindararcalitaefinie.ilUi cf>nobiIiue.q:finieeftoptimum:fcdcflcftnisjn anima
t C040. rcoUtae vcl dlcne^vd non cne.l5i noncue: rance nibtU cftnobiliueqp in materiaeimia.qioia intcUccriuonobiU
^V, eicppbr.ficn0:rancvdd(fu&aTetocctien6p6teefuBa. oicftoimaco:poaiUcitro.crgoetfo:mababctdTc no/
qifouTvearrifici3lc9runtacciitia.vtDicitc5tTic^z?pbf. biliu9inintcUccra$inmatcnaco:"qrtra.vtin Uipidi/
t.c.8. tM.z?oeaia.ficrtaccn9:tnncb5 fuBm in qcfl.m5Bnon bu9:ligni6:vclcamibue.crgo.tc.(I73ItcmDcr6ncfinie<
dt.qi ncc c intcire^ncc ma fanabili9 fm ipfum.(I73te fi/ 9> moucat dftcicne. vt agat pioptcr ftncm.CTCt boc or/
3** niBO^ceopomiitvUimiirc^oidinato^iinfine.zfpbir.t guimr.fcdmiUudeflc finienonbabacaufalitatefciSsQi
z;b^f5iflareaUtaeftnieDUltncta?dTcin aia :tcjcoiam nonmouct.tbocpatctcjcoictonotabiU^fcd finiefccudii
nondloprimii.qi fanitae in mcbiieacracmcUoiql ifta cfTcacraalccrtranon mouctdftcicne:necagcne agiti^g
rcaUtae:necevlti'".q:5firhtagctitofotpcqagif. ClJte ipjqiftniefjqjacraaU: cflpne.ttiicn6mouctdTt"*.qi
fi boc dTct:wnc mcdicue nunqp frulh-arcf a fintfiuc fa/ tiic ocfidt actiot mot*. vt pdicrii cft.([7ad p" oub".ci t
ciatfonitatein mii crtcrio:i:fiuen6.qifinieabfh'obitab c4tum.tc.boc bj vcrirarc tn rcbnepcrmoneribue^ note
W.?*» vtroqjefle.gfiuc^pdticaf ci:rra:flucnon.tncoigc nofm funtfimulcflc.tcodcminfianritcmpoii9.fedinfnccdTi/
flrabif mcdicue.CTIftc pdicit comentatoii.iz.b'*. vbi oi ttie non oponct q> coufa t caufawm fin t fimul pofirine.ll
cit.q> fo:"" balnci c^tra mouct:vt finie : fcd fm cflc in ata codcm inftanri tcpoiierfcd bcnc funt fimul pcr ncgatio/
dVagcneocfidcriii tmotii. (r'P»Qtto Vopioni9 .qucvf ncm mcdij.q:moW9p:ccj:iflceo:dtnaW6ad fincm non
efTcpiobabilio^aluercil.fmiU^iccfiniebj ciUtatcsfm efifimulaimftncincodcsinftantitcmpoiie.qifictttoi x^^iQt
Tx.zy g>efiopfuniitvlrimD:q:optimiitvlrimiifuntocratio' dtcdmcntatoi.44Jb,r.motu6 n6cfifir;«rcgafU9.fcdbti '
yi* neftni9.z''pb)r.t.5.b''.fcdftniefmcfle ejrtroata^inactu moiueoidinaraeodftncmeftfimuIciifTincpcrncgatio/
^c.5. b$dfcoptimti t vlrimii.qifanitaeacraacqmfita incot/ nemmcdu:qi inmc"alu9notiie:t rranfmntatio tcrmi/
Zx.zs. poiebnmano fanabiU b? ce vltimii t oprimu:q: cft vlri" narar od fincm:vt ad rjnitafcm:itaq>nibilcfi in mcdio:
tne]cccutionc:l$fit pmiiinintcntionc. vtoidt3|:.7.b*. fedfinisperfetpiitienon efifiimilpoflriuccummoo/
bus fttxifientfbQarqi babitibog pAtibne.tc. fcd KTj^
negattonem mcdi). qiimc''poftmodtim rcqiiimr finie.
aiitcr pot Dici.ca t cimm.ic.conccdif fm aliqA cfle.Xu
Dicis 9> fmi9 non eO nfaim oidinarie in finc. ^xcdimr.
non crt nrf m clTc ptfs.vt motuspiccxiflee t ojdinatiw i
fincj noneft(trfme(Tepn9fini.fcdtnfini9cft flrctimo'
cu fm cflfe piereritti:i fin ie efl ci idius paetcritionis mo'
ni9.-t flc funt flf aliq m5. (E 2d ali6. f$ illud cO finig.t?.
pccdi t .Zu Dicts.g) finis fm eflc in aiartc.atig otciit bic
g> e(Te rci in aia cfl nobtUus cife rei in ma extro: vr effe
auri in ala efl nobiUus $ efTc auri tn ma qcrra. £t ifh Di'
CA.t> cant qf fm apz.i.g.etbf .t p rbctotice.^» tripOcc bonii.
bonefiu:vtiU::t oelcctabile.md ce rei in a!a e mcUus bo
nitatc bonefhxi: bonii i aia mcUii9 1 boncfh^cft $ bonti
reale i cj:tn animam.vnde mcdicue ma^9 cft bonotan
du9 pp fp6n 1 fasm fa'** qua fai ata.-$ raflicns bAs Ib/
nitatc^ fm efle male.0ed e^ qctra afam efl vnUus i oele
ctabiUus: vt fanitae acquiflta actu in coiQt: eft vnUoi cc
DcUxtabtUot infirmo $ fantta9 tn metc mcdia. tDodo
qif a;p.Dicit q» finis efl opnmu.Hoqnitur rc bono vtiU ct
OclcctabtU:': non Dc bono boneflo.CC©; alu ncgit 9
eflfc rci tn aia fit nobtUus:$efTerei in ma.q: cffcin ata dt
Diminutu$.qt boc efl in ata.g dT.bic cfl faira a ^ Qd od
flmptr.irSd aUud.Dc rdnc fints.if.C)^ agens agcre
ftncm pdc intciUgi DupTr. Uno md. 9» acno ageris ou
agit Dcpcdcat a fincpjout b? ciUratcm piopjii.aUo mo
^ agcn9 agit d! ftn^ vt oifhncti b; ciUratc: non ^ acrio
a^entts ocpMeaca finc-prour b; pioprii cili tate.fcd qi
ogu (^C ftnis ^cgmraaione agenti9:t boc in via
gn3tionis.t.qt poft aaione finis natus efl :Mcqui. Tu oi/
dB.<t> f inis fm cfTe actuale cjc non mouct. xcditur. pncp
paUfcr non mouet efficiens.<): qil finis efl acni. nincccf'
fat motus:fcd ftnis ^fiMtur actioniagentts. vri finc; mo/
nere agcns ^ uitelUgu.fints ^fcquitnr monij agcntis.
CTTlocanda cif g> U ftnis fm cfTe cjrtra animi in actu n5
caufct motii.fs :Mequit motu.tn fin 19 ^m c(Tc t aia d ag^
Dcfldcriii 1 motiuuicijji.artifct cognofcit fine fub ratio/
nc boni:tuncappctitmoucrcad finc.ip^ile^fcquif mo
tnsejctcrio: in mufcur.vn finie tn aia non mouct 1 gcncre
cie ftnaUe:fcd tn gilc cic cfTtcicntis:f; finis ^m ceoctuai
le cjc aia; cfl ci finaU9 1 pficicn^: t flc fiinis fm cfTc qxn
animam cflcaufa finaUe t pcrficicne.
rc^n^a Pnicipalce.adptima.oiscatifaepn*'.
I Ulltt) ?ccdituraUquom6.ZuDids.g»finis
non cft pn". CNJm q> l j finis nd fit pn" via gnonis: eft to/
inen jpn" via pfcctionis.q: ftnie e pfectio: otbus otdina»
cis in fine.t boc fufficitadciUtare finis. CCad aliam.cl
efl ad cuius efle.tc.cdcedinirvel ctfcquutione gnarionis
velcfectionie.ftniDicie.giad ftncnibilcHcgtur.xcdt'
tur.ntbil pfcquif anatione.tti altgd :>fcquitur ipfum via
|!fcctionle.tboc fufTicit vt flt ci.CTft ni oicie. gd :>fcg£
od fincvt Domn qti e {^feaarvel fanitae qit efl occu aca/
fica in coipc.f^dm <p tranfmucationcs pcerite ^ funt mt/
noiie ufcctioie q§ fuiie:pfcquun t ad fine.(rad aUi.fl fit
nie c^ t claut U cfTct fm qj cft.tc. (T t)6m tcncndo vlti'
ttti vti qf f tnie cft ci:t fundat ciUta te fui fupcr cfTc actu
animi.Zu Dicis.qii ftnie acni eft.tunc ceflat moc^.cd'
cedimr.quantti ad e^ pAs motus ceflacnon cfl quanmm
•deffcpccrtcii.dJ^tepccdif.grfinisnon mouctquinis
od e^actu3U:.qt motuscefTat quitii ad efle aoualrtam^
ric boc no fcqut fgn finis flt ca.£t fl oid9.ci t cintm funt
fiEtnonfut.conccdittn^tnijmab^.fcdinfliccdTmis non
opottct q> flnc Rmul poflnnerfed fufTidc g> flnc flmul per
ncgattoncmmcdti.tiUud fufTicttadcanfaUtatan finis.
igtficDcbec Qxidti» V.
e6 V.
(^lBemcmm Wclrurcjrqao.T^.
IvlvrilUI mm.vtnimDtcarnrpcrp:iu3
|dc ma pma.argutf q» no.oc illo qt> cft indiui/
|nbilc fpc non of cUn pcr pjtuo.t ifla cft vcra B
SDilfonc cUt wram ab "95 .cUurn Drc 1: quo 'co
ponif ^mo incriftcnf c indiuifibiU fpc in aUi fpc;. f; m3
^•non eft fdiuifibilis fpe.qi no bj fpcm cn arcat fpc foi/
ma.q: matcria cft in foimie. crgo p p:iue dc ipfa non oi/
dnir.ir^fcbocconfirmaf attcrojtrarc ar.quiDifTinte9
ctm ci:cmpltficat oc co:po:ibn9 fimpUcibtie.
^tM^riCt ntrtt viiUcomcntato: tn If j ifhi.oic^8.g»
s;/]^pUiU U m cthi in pma acceprione ocbcnir taii
cii matexie pmc.t cx oflri alqs.
^iV*ri^iim cftadqon^.qjctrn^moidine namree
J^^^^^Uin piineoidmrocmapjima. 6t rariob*
concUiflonie cft.oc tllo of nomcn etti pcr piute fmoidi/
ncnawrccjcquoprescopontrttrtcftcTciftcne in vno4$
eof :tin qdoia rcfoltmnmrt ipfumnon in aliti(1:tcft Tdi
uiflbile fm fpim.qi aiicopcrit otfTo piopii a clctncri fm
omncs partiailae:t oifTi'"" .ftd matcna piima cft b<?. qz
ci: ml piima rce coponiuimr q: cx co:po:ibiis fimpUd'
busljcoponanrar mijrtamon rii p:iino.q: t ipfa compo/
nunf ei; man:ria piima. ©imilitcr ma pma incft. q: per
becoiffcrcaptitiatione.vc pj ppbr.flmilitcroi.- rcfoUiii
tur in ipfom vlrimo.qi mi)cta rcfoluunf in coipa fimpli/
da vtrerius in m5m piimi.t eft ctia; indtuifibilcf? (^e/
dem aimnulUbj Ip^ t fo:mi.crgo cti.im ncc Diiiidif
fmfpftntfbimaj.qinibtloiuidinir inilUidq^nonba/
bet:vd portirc otci non oinidttur fm (pcac.i. m oine^
fas naniras.fcd fl oiuidimr boc cft in jMrtce ciufdcm na/
curctdTcntic.qtqucU^bctparematcriccftma. Cf 3fcm
quando aliquod p:cd ica tii vn itioc ii coucn i t catifc t cau/
fato:perpiiueconucnit caurcct^cntifjto.p flp.tcomfta'
coiem.zV.t*Lincotl.ppoftc.fcdcffcclcmciiimtfubfta
re oebctur coipoiibue flmplicibuo t mac ^mc.t alqe o{/
bus ocbcmr pcr matcrii piimi:vt pcr cinnq: co:po:th'*
nrimeocbcturfubfhirc pcrco:po:a fimplici.ir-ico^poii'
bitsfimpUdbiieocbcf pcrmatcriipiimi.crgo pcrpii*
clemcnmj ocbcturmatcric piimcfm oidin^ naniral^.
bocidcm vuitc6mctatoi.z*ocgcnerarione.vbi vtilt.q>
coipoia flmpUda non.Dicanmr piotnie dcmcra.fcd ma >
gis matcria pimta.vnde otcit cdmetato: btc:Qi lica dc
mcnnimDicamr occoipoiibue flmpUabue.ramcprin/
Cipaliue oc matcria.CTi'' Diccndtim:gj clcmcmm fm U
pofltioncm vocabnUpcrpiiueoidf oc cojpo:ibu6 flm*
pUdbue.£t ratio ifhus fcdidc coduflionie. qi bocnotn^
clhioidnirper^eocilU>fm ipofltioncvocabuli:q6 i
notiue cfTc cthi:q: impo vocabuU non fcquintr rcm ab**
tfm fc:fcd vtcflt intdlcctaxu vocce fint notcjwflionum
in aia.p cbter.t c6mentatoi.7.b''.ti' rcb"' noia imponim'
rattnnra (fmQjfuntnobtenoW.
**U railOn^t^ inoppo^.adp:imi.6ilU>qdnon
eftindiuiflbile.t^xonceduurmaioifcdncgamrmtnot.
vndc matcria cft indiniflblU'9 fm fpem.i.non oiuidttur
in oiucrfae fotmae qi nuUaj fbima bj.t q6 non bab; fot
midTcntiaUtcreftindiuiflbilc^fo:mi.q:ntbiloiuidi'
tur in illud q6 non bj.-vel it pofllrt oici q cft indiuiflbilc
fm foimi.i.no oiuidinir in partce Diucrfc cflcncie: t na/
mrc.qi omnce pancemacriinc mac.t flc oiuidimr i par»
rcs aufdcm n jntrc.(£ ad auctoiicacc ap.oiccndum.9
ipfc ciccmplificjt oc iUie quc funt m jgis nota.t qttib^io
mcn dcmcnnim piine imponinirM bcc fun t coipow flm
ptida.q: nomcn priae ci tmponinir. vndcetia ma no co
gnofciturnifiperfomu.ppbf.&CCboc^tiquict non
CD.tf/
C0.4.
Cap.p.
eininti
^ PDlbeK!relemcntanifTaltqdcn8inactu.q}n6potiKrfit
^ cognofccrc rnatcriam.ic.i fic oe boc. Q6 VI.
r ^ , ^ , (EBimiHtcr autcm z cozpozum. zc
wlvl liUI clcm^toprcmancantinmij:'
[to.argiufur pnmoqj nS.qj fi boc cfTct: tucmi
jrtum non cet vnu pcr fc : qi quclibct fo:* fub'
ftantialia ojrofc : i d rcmancrcnt fojmc clc
inento:;:inmi^o:tunccncntfo:mcfubalcdelcmcntoai:
qua^z quclibct oarct c(Tc fubalc. cirQbus non ficrct vnu;
pfcciiftntoilhnaa:q2ignidb3clTc oiHinctusab aq.tc.
fcd boc cfi f rm.qj fm omncs mi^tum cft vnij p fe.CL "Jtc
fi boc eflTcf :tunc fozma mi^i cet accrte.qi ilb foima c ao
cidcn ta lte:quc aducn i t cn n i actti: modo (i foi mc clcme/
toiii mancrcnt in mij:to:tunc foima mijrti aducnirctcn/
ti in acru:-! matcrtc actiutc p foimae clcmctoium:fcd B
tft fairum.qi foima micti non ci^ accnralte. qi tunc non
oarct ce (Ii5ale.(n7te (i boc eet:tunc plura coii^i firccnt
ieodeloco.qiquelibetfbima etto|:b5 fudcoipoicitatc:
1 no cfl flnc coiporcitatc .md qUbet Qe mi^ti b? quaruoz
Tje,47 ff^^^^ cUo^.i Q yAQ qtuoi cotpoieitateo: i quaiuoz oi/
" menftonc8:f;bocc(tfalfum.4?pb7.
Co^ £^tstyi>(tntnt P3auctoiitatec5fnetato:i9.?»celt.
w>.«7. X^p^omum vbivultqimijctiononfolujfitfm
^Utates.vt aui. voluit.fcd et f m foimae fubatce crtoiii:
fta cp foi' cUo:^ fubalce rcmancant i mi|cto.qi oicir.f! fot
me fubalce crt of non rcmancrcnr in mi):fo:tiincma pii^
ma cquc p rccipcrct foimae mitroy .riciit cttor. q6 c fal
fum.pria p>.qi ma ^ima non rcciQct foimae mijrtoiii me/
diontib" foimie crfo;:.fcd rccipct foimae mijctorii eqne
p:vt ctlfop.tL Jteh)oc pj auctoiirarc M^.p oc gnone. vW
oicit.q>cttain miFfonon co:riitxtnf:nccamboncc altc/
rij.md (1 foimc crt of coiriipcrcn t .tunc non rcmancrcnt
in mipo.(L oicce foitc.cp clcmeta manet virtute:
qi oicitjBi^ .manct.n . virtus.£)bm.q7 ft virtue accipit p
founie etlo;: rcfractie:tunc vcc ef\: fcd fi accipit virtus
fiacciitc noneft vep. qi gno ct cozriiptio non rcfpicitint
occflriaTcd fuBm rci.g fi no comimpunf oj^ q> mancant
igfu ad fubjm.qi rcmancrc accririu3 non fufficirad non
•firtfilfifliim Cco^niptione.
ndaiiuiliil op«onoua,qucDicirDua9 pcroncs.
C^-primi c(t.<j> foime cttop non rcmancr in rnijrto fm
aUqd cflfcncc hn efTe intcnfunvncc rcmifTum: ncc fm ci
nfractu.& roncm afTignanr. qi fi rcmancrenr fm aUq6
tfTetvel boc cff; ^in cc pfcctii vcl rcmilTum. g fufficieiitj
Oiuifionc.fcd foimc clt op in mitto ncut ro mo manet.qi
non fm cc Bfccfii:qi ridinilu dTct gp fozma ignie i aq (la
rent in mijcio fm ce gfcctii i vltima Qfccrioe. qi tunca^
flueret t ignis pburerct. fSitV nec manent ^ cfTc rcmif
ton.qifo2mafu6aUeno fufcipitncqjmagiencqj tnin';
qj foima fubalie cft fuBa.8' b''. fcd fuba non fukipit mo/
gfei minufl c% p^V.CT^tcm fi boc c(Tct:ninc cent oifhn
ctc ob inuice in ptib^.qi oc rdnc foime eft tcrminatc oi'
fhi^icre:fcd fc>oc efl falfum.qi quclib^ pe mi]cti eil mix»
ta.(r»* ? cuiufUbet foimc cttaris remanet aliqua
realttae tn mijcto. & ro ifhue fecudc condufionie cfl. qt
fifltMrcmancrctin mi):toocct^o: timc m\]au non e(Tet
IMgtt mittii in rublHf i a ctin.qi poO crta coiniper^
lurm fubj:i nibil rcmancrct nifi ma:func mictii g adu«
aun foimc in ina non cct magie mi^tii nifi c(Tct all^ for
ma:q mancret cii oducnirct foi'mi):ti.(C3fte qri vnii cot
rupinir abaltcro:op3 aUcf fuQaltcriioomtnaritotarr:
qtcoimptiototalienonefl nifiaoominafctotalitcr.fed
iognattonc mijciivnuetto;: tototj^nonoomiaturfupta
vr
4t
•4«
t.c84«
alte|;.qte{hi fn gnStiont mijaiequafr bfft fc.ex fincpif'
mioc^ationcqineqsaltcy cfmgnanir in gnonc mip
ti'.f;aUudc6c biectlie. vrioicutfozmi minind ecalid
nifi aggrcgarii o: iftis rcaliranb^^tincns illae rcalirares
ficmcdiiic6munc.(C5remi]crarcfoluunf in cra. vf pfc
Pifm a^i.fj boc non ccrnifictta f m rcalirarce fojmarti
rcmancrft i nii):ro. qz fi refotb no c in aliud nift rcatV
c in roto. vt oomue rcfoUjif in lapidce i ligna:q rcarr fut
in oomo:vt oomue rcfoUuf .tc.vniiqdq^.n. rcfoluintr in
bcc:c):gbu6c6ponif.ppbr.Urififoliimac(Tctin mi;cto: tcd>
nicmijctanonrcfolucrcnt incrta.
TI3 rtM f 1 H 1 1 m Vvfciic oubiu.quo ifhi fc copatiJ/
inLHailUUiri nir.f.q>foimacltinon mancatlmi
^tof5Jliq6cc:nrircalifjfcs fozma;: mancatinmijno.
vri qraf oc ifta rcalitatc:vtni illa rcatitae fitfliBa vcl ac
cidcs.bcccd pmaoutifto cnfieEfc.y.b^.tqcpdicamet).
1 comcnt atoz acci^nt 7" ^''ca pzo manifcfba. rcalitae ifta t-co.p.f
nonpotccaccrie.qzridiatliicftqjfoz^fuBcficaccrie.Si 2.1 i.p'
aiif iib rcjlitae fit ru5a:vcl ma:vcl foz*:vcl copofifM.pcr ^o.
fiilTicictc Dtuifionc.7.b''.T.z.Dcaij.f5n6p6tccina.quia
rcaltias foz' no crt ma:ncocft fuBa copofita cj: ma 1 foi'. iCcz.
qt tiic foi' cet ma:R rclingntr q> foi* rcmancrct :i boc cft
Oiccrcpdictoiia.f.foinueertop non rcmancrcin mirto
iremancre:fiaiitcct foi':fijc itcc foi^cftos rcmnneret:
f50iciit9>n6rcmanct.Cf"5tcillj rcalitae foimc:qrcma
net of^ (}> fit ps foi' poftqg c(l altgd foi'. vel gcfl foi' p»
eentialis:vclq|fitatiua:vcirubiua.pfii(Ticictcoiuiflonc:
f5n6^p0c(Tcntiali8.qzfor*vlnmaigni9 non b>ptce ef/
fcntialc6:ncce Bsqiiantuafiua.qi tunc in vna partc mijc
Ci cfient plurce oimefi6cs.qi i vna ptc mixti fiint pUire»
rcaUtaree: vt quanioz rcaUtatce: 1 pe cpfitatiua non efi/
ncq5titatc.g1c.nccep9f11b1ccrit1a.q1 fotn pdicaf ocptc
ful3iua.2 qucUbj rcaUt jb cffc t foznia.cuiiis oppo" oiciir.
lPSlC^I1()lim <^'^Q«>Utcradq6nc5. -fi^iimogifoi*
jtc/twwi»v«uii» crfO|:nonmancntinmijctofmc(Te
pfectii in vlrima pfcctioc.et r6 cft.fi foi* clYor rcmone*
rcnt i tnijcto fm cfTc in vltima gfccr ionc:n'ic i mi)cfo ccnt
firqUrarce ^nc^mvUimi pfcctionc.qz qlitatce in filmo
fcquunf foimae fuBalcecltoi: in vUima pcrfccn6cnmo
tant a cff piopingtae qualirani ad foimae ftibatcs clcme
top qjgdi putaucriit qlitafcs cc fozmas fubjlce crtoiil: ^ji:
Vfimponifalcpdro.vric6mcntJfoiDlClt.Q5fi cttama' ra.67
ncrcnt in mi):fo fm actum c):frcmii:i fub cc pfcao:runc
non fierct vnii ej^bis.fcd boccflfiilfum.vtt^.cfz^odj.
Q> foimc eUrmcf op in miptorcmanct f m c(Tc Diminuraj
1 rcfractii.tt r6 feciidecdclufionis cft.qi fozmc cttozum
vcl manct in miict 0 fm c(Tc oiminut ii 1 rcfracrii:vcl coi/
nimputur.qzia.pbanicft.9>n6 rcmanctPmciTcpfccriL Xx8±
fed fotme ettof n6 coznimpunf .qi p oc gnonc babcf .q»
nec alterum ncc ambo coiriipunmr.crjocd fozr c oicco.
0» vtnusmanctquccftqlitas.bocnon vals.qzcozrupto I
rrn rcfpicu ru&a5.qi oato q>accritia rcmancat: 1 n6 fubo:
tuncnoncritcozniptio.qicoirupfion6 rcfpicitnifi fub/
ftantiam.vnde arift.fubiungit m pofita Uttcra. faluamr
enim virtusxrgo oereUnquif.vclcrgo intenditQ) ocre/
linquanir^ foimas fubflanrialee.-vcl fmquaUtatce.fi
f m foimae fubftanrialce babctur intenmm.fif m quali/
tatce ocrcltnquiinir tunc ap.pctcra.qz 015 faUiaf vir/
tue 1 qualita6:i tunc oicif .crgo ocrclinquirur qiulitae.
"Deceftpetitio.CCfltiquicjcponimtqj ocrcUnquimrqt
.non ptue mictat oe cie.fcd boc non valct . qi arifto. - •
odbucporteamutnim troctat occUrm^e icoiumvir/
tutibue.(i:3tcm virtue rei non rcmanct finc fubfianria
rei : 1 fi vtrws manct f mcfTc remifTum : tunc ctiam ma/
net fuBa f m efle remiiliim : 7 fi Vinue rcmonct in fiimoc
'Libri
t&etfam (MSdrdmanet in (»mo:er^pf9famtdtoifi
fm rcmilTum i rcfractu nunct m miicto.^ir^Jte cometa/
C$<^f toi oicit p pbr.q? in mcdto func cptrcma in actu. qz i boc
DifTcrt mcdiii intcr 5riaa m.i pm.i. q: in mcdiofutejctrc
ma in actu:U non fm vltim.is fui pfcctiocerfcd in matc
ria non flint fo:mc nilt in potctia. fird mirtii cft mcdium
itcr clca.Qic.critc aibcrtue oicit p oc gnonc.g» clcmc/
ta bilt wjplq: clTc.pmHm eft fuBalc.z* clr p qlitateo .mo
Oicir Q' pmii cflc cft adbuc ouplqr.q: vnii clTc libcmj:
q6biiifinvlrima9pfcctionc6:q6brtrin p:opjii0 rc gio'
nibueifcd aliud cft clTc lig iri'i:q6 cH rcfracrii. mo elcmc/
ta non rcmancn t in mino fm talc libcrus cc fcd man^
in mi^o fm elTe remilTum <z ligatii.
10 i^f 1 itm 9* 5 15 cf^ Dubiti. q: *Lincort. ofat p
inv.H4IIUUII| poftc.g^gnofulKcrrornon cftfuc
cdTiua CT oiuifibiliratc foimcrfcd cft fucccfTiui c% ptibi/
litatcfuBi.qj^fojma fubaliaignTB rcccpta in vnaptc ico
nonintcndit.cuiu9oppo(itiioptotciin il^a via. 2^6mq>
Xincou.foKcfiurilliua opinioniprfcd in oiv^^eftfl^J.ct
comctato:.quibue magis crcdcdii cft.Ucl polTet oici q>
tTCCfiu a:p.cftQMgniefubiro^atur:toccr^?nonqrit
venficatio: fcd manifcftatio : g non op? vr octcrminatio
Xincort .fup boc fit vcra.fcd fufficif cp fit nian ifcflat iiia.
Xxi.$. (Caiiud cft oubiij.fo:' fulValie cl> fuba.S b^.fcd fuBano
fufcipit magie i minus.ci:p:cdicaincntis.qf nccfo2'clC'
nicntoj: intcndunt i rcmittunf . q6 trt fupponit Ifta via.
CCJtcm fl[fo:mccrto:u5 intcndcrcnmn rcmltrcrctiir.
tunc fcqrcf qp poltcrio: pare fo:mc fnblnrialie clTcr acn
dcno.q: portcrio: pare fo:mc fublTantialie aducnir mac
«cmatc R gtcm p:iore fo:mc fubalie^fcd boc cf^ falfnj:qi
nulla pe fo:me llibalis cft aarte.CC^tc fi boc cflfct : tiinc
efra rccitvrct coparionc:vt i^ie ignrior.qi foz*quc fnfci
pir m agie 1 miniie fufcipit coparatione: fcd boc d> falin.
1>:ctcrca tunc fcqucrcf (j>gnatio clTct motue con tinmi»
t vcnie motu6:i non cer fubirue p:oucnru6 fo:mc:vr co'
munitcr tr.i fic gnatio non oiffirt a motii.q* cl> falfum.
)*ceh'p* qx of mutatio i no mom6.([7ad pmii oubiu Ibluit com'
^7, mcntato2.cp fuBa copofita non fufcipit magis i minusxt
boc bj ronc macCt boc oicit aiicto:ttafe aic):andh:fcd
fimplcr fuba in fubo reccpt a bil p6t fufcipcrc magis i mi
nus:fcd fo:mccfto:p funt fim^Hicce in fiiBo rcccptc. g fu'
fcipiunt magie i minu6:fic i qlitatce.vtt quantii ignte^
calo:c acgrit vcl amittit.tth ct oc fozma fubali. vii etiam
2f .in pdicamctis loQtur oc fuba copofita.qt fm boctiu
ca triplcx fit fuba rctictis crnrcmis oc mc^ cft agcndum.
imcomcntato: j?ccli inquit.g? fo:tnc fuSalcs cltoi: funt
medie iter fozmas accrttalceii fo^mae pfcctae mij:to:u.
^op^qpcu vtrcqj 3ucniant:cii formie pcrfcctiemirtoiii
pucniiitQ» funt fuBc.fcd cii fozmis acci^conucniunt i B
q> rcfrangunf i intcndunf .vrt cdmetato: probat B in j?
C6«67' cci>>qtponaf^aUquapscalidttatieremoueafab igne:
tunc it ps fotme fubalis amittit ur vcl rcmanct tota foi'
fuBaUe efti.fi amittif ps fo:mc fubaUe cfti^t unc bf inten
titm:fi tota fomu fubalie manct:tiic itc:p alia ptc calidi/
totis amifla tte;: remanct.q: q ronc vna ps caUditarl fc
paraf :cad^ rone t alia C6 caliditatis fcpaf . q: fut ciufde
ronis oee ptce caUditatis i ciufdc fpei.g fivna pe caUdi •
tatis fcpaf ab ignc:cadc ronc oc6:cii fint dufdc raridis
t fpei:fcd accrtrifi:quoj: vnii ci\ fcgabilc: aliud no. no lut
eiufdc rdn is.g no pt oici cp vna ps caltditatis fit fcpabir
£5.^7, ab igne :t alia no. vrt d"^vitq> idc i iiidictt! 6 toto i ptc
t flc tot'' ignis cet firt caUditatc. qi^ nulUis oi^vrt Vil vnn
ps ign 16 pot clTc finc ca Ud 1 tatcflc totus ignts.qt ide tucic
ciii cit totiue i pt ie caltdit atis ignis. (TsJj bicoiciit aU
qui.9> par« caUditatie fm fe cfl (ceo^il<« ab igne : fc<t in
€16
cem|^'one ad fojttwfl cftoj: non eH fcpabilis. 1? n5 ra /
lct.q:qualita6ct'(o:umin copationcadfo:ma8crco:um
cll ipfamcr qualirae fm fc. vndc idcm funt illa: i fic pat;
gy fo:mc clt op in tcnduntur i rcmitmnf :i in mijcto brtt
dTc rcfractii:i ilUid clTc in mipfo cft potcntialc rcfpectu
clTc fo:me mi]cti.q: fo:ma mitti cft maio^ie pcrfcctionia
1 ac walitatis. (r3tc idcm pfuadctiir aliojnodo. q: aU/
quc funt foune fuDaIC6:quc nec intcndiiturncc rcmtttii/
turaliquc funr quc qrtcndiinmr i non intcndun f : vt foi
mc fubftantialce miTtonim aliqtio:tI.crgo o|:«; ()i aliquc
finrfo:mcfubftanrialC6:quccrrcdanmri rcmirranmn
vt foimccftonim.CJ^fcm mirta rcfoUuinriir in cftarvt
Jignum rcfoUiitur ( aqui igne.tc. vcl crgo illa pzccrift^c
vcl fiinr gnata oc nouo fi p:ccriftebanr.illa cadc clcmcn
ta innumcro.bjbcturinrcnri'i:(jifo:mcfubllarialc8clc/
mcnro:um rcmancnt in mtirto.Si oicas g»oe nouo funt
gcncrara:boc nonvidcf:Q»in inllanrico:nipttonte mirtf
gcncrcnf qu3ttuo:cfta.q: nullti accidrne vnii imcdiote
gnat qtt.irrtto: cfta i oc notto-Crad aliud.fi fo:mcfuba/
Us. ti>m gi non op>, 9» fir accidce.quia non aducntt cnti
actu p fo:ma:-i accti finalc-z vlttma;. q6 tn rcquiritiir ad
boc 9> aligd fit fo:' accidcntalie : 9» ad ucn ia t cnri actuo/
top vltimi -z finalc fo:md.iL Un^c notandii.gj ilTc foi*
mcfiibftitialceclcmctos rcmancntce in mirrobabcnt
dTcttjocbilciDtminutum:i}> non potTcntcffcoitiifim
in ma fub ilU> clTc.ficut cttom fotma gnts fco:fii;: i X)mi/
fimnon potclTcfinc aliqtia fpc:p in m.Tificfm fo:maof
accidcnralt0:qiic aducnir cnri in acrtt p fo:mi tllam.quc
fco;fumi oitiifim por criftcrc in m5.(!Tad alia.fi fomic
fubalce.ic.66mq5noia no fcmpadcquanr rcbtis.qiaK
quado puu nomen magna rcm fignificat:ficut rcx.vA it
multa fum quc ptlt intcndi i rcmitti: quc non brtt nomt
na copanua fn>i tmpofita.qi ocs rcs non fiui t nominate.
vn aii illiid d>confracos.q: aliq6corpu6 oicimr magl
ignaim vcl aqticu magis:g accipiunf .p c6patiut6:i boc
bcnc vfiptur apiid mcd icod:f; g» nd of igncio: vct oqioz
boc c pp malii fonii .q : boc cft 5 grimatici." ftcgula gra/
maticc jjbibct ccmfllima lcgc .llcq; iue vtvuecdparct
abfq; magis.djad aliud .cii gno clTct mome.ic. oiccn/
dii 9? mo?confinuu6 oupliatcr of.Uno mo pioquacu
q;rrafmutationc fuccc(Tiuai^tnuac6trcrfiuc babcat
fubm:q6 mancr idc ntio pcr vlrimi i ftnalc fo:mam fub
vtroq; tcrmino tranfmiitationie^fiuc non manct in actu
pcr fbimi.fic gcncratio aUqua: vt cftotu; bcnc c(t mot^
q: foima ignie c6tinuc acqttinmr i fuccdTttic: ficut i q/
litae. aiio modo capitiir mottio continuite pro tranfirc
pti?ifuccclTiuo:cuiu6ftib5 idcnumcromancttn acnig
foimam finalc fub vtroq; tcrmino tranfmutati6i6:ific
^o no e(t motue.qi in giidnc eltop no manct fubm actu
ide nuo fub vtroq; tcrmto trafmutatois p foimi f inale.
vA'q> gno atiq fit moftie:vtoilhngiuf a mtttatioc indiui
duali.p^pa^r.j^pbr.vbi oiffinit motii^cpcacmecnrisi XjC^
po'.icii induptc^cpUiocaugmctattocialtcratioc idu
pt oc gnone.vt ibi pj.i ibi oiffinit motii pttnuii. q: oicit
c6mctatoi.g7 oc rone motus e(t ^tinuatio.i B idcp$ per
a^ .7°4)br.vbic6par vnagnoncalteri:qucDilhnguitur C-C. tL
abattcrattoc.qiciipiiueonditocattcrattoc copattonu. tinfra
poHca compauitgnoni.q: vna gno cff vclocioi.1 atia tar
dioi:modo vcU>r i tardii funt in conttnttationc.
iPf flltl^' (i^roncg pncipjlC6.fi fo:mccrto:pic.^a
ji^V lUIIC ncgaf.q: mtrtiicrt vniipfc.2uDtci6.foi
nu fu5aUs.ic.:xedif .oat dTc fu6atc coplctti vct oimtna
tii.vrt fi i(ta elTe ful^tia quc oant foimc fubalcs cftoium
ccntcopleta i finatia:tuc no :70ituerct vnii cc : i vmi nd
efl*} oifp6 od aliud.fcd tda cHe cUrmetouis ui mi]cto func
etmti
cco.p
7U.86*
• tifjpofltiones ad e€ quod oat fo:" mixti finalfo. t ftmt frt>
cdplctatpotetiaUa.crgo fo:mj mimilla vnit fifin vnu
te p fc. vA (n mtcto brt fuiK plura cfTc mcdta t pot etialta
It^cctu cflTc finalts: c^gbus ?ftiruif firvnu5 cfTcpcr fc.
vileccrroium in mtrro cft mcdiii inrcr maj piui:i actii;
tfo:m.i finalcmirri. vrt vbt vnii pp jlrcni clhibt tanim
tft vnd g fc; no vnii vt clnim.q: tunc mictii non cct mij:'
tum.(I7ad alii ronc.fi boc cffct:tunc fo:* mijrti ciTct aai
dcns.:7nancganir. (TSd ^barionc?. Ddm^flfubmdl
octu p fo:mi finalctunc founa quc adocnit ilii fubo clt
ocole.fcd f! adiicn tr rubtccto acntato p fo:mi mcd ti 1 i
cdplcta q c(t oirpo ad alii fo:ma:non op.; cp fo:ma lit ac'
ddcn0.(rad alii.ninc pluraco^wra.ic.^a ncgat . Sd
pbationtt.quiUbetfo:mafcgnirrua coypoicitOB.pcedi'
cur.fl dl fotma in vlttma pcff cctioncntnc fcgtur ca pio^
pita Dimcnfio:fcd fl funt fo:mc rcmifTc t rcf ractd qnafif
oifpdnce mcdico:dinatcadaUi fo:mi:nonop$c)>quili
bctfo:inifcquaf oimcfTo.q:plurc9talc9fo:mc pofTiint
clTc fub vna oiincnfioc mac:': in vna ptc mac oimcnlto'
nata vntca oimcnfi6c:quc pfcgnir fo:mi mirri. vndc cii
fit mi]Ctio:tuncctta fm modtca 1 minima pittngtinf ca'
picndominimij:q6 fco^ftim t oiuifi? cpftit: 1 nmc mini
mii igniB agir in minimii aquc:': cp. fitr aUq6 minimum
Qgir ad aluid ininimrt:t fic p rotu:": ninc rcfrigiinf in ep
ccllcnn)9 fui8:gb'' rcfraal.t pcnicnto ad Dcbttamjjpoi/
tioncscducif fo:mami)rti ocpotctia ad actti.vrt in iHi'
ti gcncrarionis clcmcnta non coinimptinnir : quia timc
<dcmco:n"ipcrcrfc:q:fi bocc(Tcr:ninc in inHanri gnonie
mijcri co:riipcrcf a non cnrcq: ninc q6li bj dTct non cne:
1 non cn9 nibil co:riipir: crgo clta manct i mijrto f m clTe
irmifliim 1 rcfracru :tillaomniafun tin vna prc mac: et
inintma ftib vna cimefidc quc confcquitur fo:mi miptt
<[7aiqarroictint.q>qucUl?5fo:ma cftibjfui quantita/
crt illa quantitae cft oimtnura 1 tncoplcta : 1 ptit cfTe lir
i cadc ptc mac:fic t fo:' fubalca q9 confcquun f . vA qui'
do ar .bicir plura co:pa non polTc cfTc in codc loco: loqt
occoipo^ibtiopfccrie^qiicvUimifo^mitfmalcjconJt/
quunt:non ni ncgat gn pUins co:po:ciratC0 otmtnutcq
Tfcqunnf fo:ma0 rcfractas pofftnt ce fir.t B e.Od .VII.
CSUud vndc fit pnmutti non c^ftcntc
^rrifiir rcgrcdicndofiipcapttn ocpn
Ki^l IIUI cipio.vbiaf.outtpdictiau'
roiitate.tcomcntatotbs^tcin rc:ibi oicitco
lmctato:.q> bcft fo:rcoifp6 tfliue cic agcnti»
U.in rcb^^nalibtiB.vtfit tn rcvtrii ad rranfmu
catione nale opo:tcat agcne cc in rrin fccu palTo 1 mobiU'.
gtargnif pcp non:vnii priop non cft intrmfccii rcUquo:
qz albcdo q cft 5ria nigrcdini non mcft cirfcd ages 1 paP
fum funr 5ria:ficut pi p ocgnoncg vnii no cfi intrinfccii
alf cri.(E 3te fl agcs cet intrinfccu palTo ncccflarto i trif'
mtitationc nali:tunc ouo co:pow filccnt in codc5:qd cfl
falfum.^.pbv.cria t?. vnii co:pu8 pot naty agcrc tn aU^
Vt ignie in aqui.Sirr ct vnu5 co:pue:flcut ignie no folu
flgit in aliud fm fupficic q:rcnoK:f5 et Pm pzofundu^.g
fl agce ccr tn trtnfccu palTo in rranfmutatione naU^cu coi
ptia nd foUim agat in oliud co^xie ^ fupficicm ertcrio
rcm:fcd ct fm jjfiindii:tunc ignie cct inmnfccus aquc 1
ccnt firi code Uxo.md ignie 1 aq fint oiio co:pa.(L Jte^
motue ccli dt nalis.p ccU.fcd moto: pmue ccU cft fcpat'
ab ipo mobili.S.j^r.t.iz.b^fcd qd cft fepanis abalio nd
eftintrinfcciici.^CJtefan^btunana naturaUter agunt
in intcirm polcm ad intcltcctionc^. q: illa a«io fanta'"^
in intcUccniin non cft violcnra ncc voUitanacil faii" no
ogaiK per iwUintac^ t intcUcaom:fcd fan^bumana no
VI.7.VII4 *
fnntintrinrecafntcllccrui.q: tt(;UccniscfHnco:poictT«:
t non cllvirme in magnintdinc.f^ fanra" liinr m magnii
tndine.(£Jteq6c(tc%tra atiud non cft intnnfccu^ iibi;
Ijcceltmanifcfla.fcd agcnecftcrtra rcmqiicpatinir.q:
Dicir coincntatoi in ifto p:mcipto:ii qucdi funt i re.
Vt ma t fo:ma:t qdi cctra rcm: vt agcns 1 finrB.
£^t\tv^Citmrt b' vf vcllccomcntato: m aticto:fta
S/jPpUlllUin tcpjcaHcgata:vbtoic.g>bccoifpofi
fitio fo:tc cfl i(Titi9 cic.f.agcntie in rcb^Maltbue : ^ fU in
rc:fcd ccotrario cil oc anc.quc clT cj:tra rc;.^^ f^oc crii
arguituraucto^irarcap.z^pbr. iniltocapro. vbi inqttit
nam agcrcpp ftncm.fi ars nauifactiua cfict in Ugnie fa»
cerct fic natura. fcd are nautfacriua cfl ag^e. quaf c^: boc
vidcnir vclUr g> agcne nalc fir inmnfccum pjiTo. (t "Jte
natura eftp:inctpiti inrrmfccum pcr oiffinirionc nanire.
z^pbr.fcd agce naruraiccft nantra.vt patct.S^^.biiiue. q>
omnia ilTa fiint natura:aquibne fitaUud uigencratione
nali;vt agcne:c): qiio fit;t f m g> ht.
i^t-iA iim Q' vna cft opinto 9 vfr in omni rrJf'
IrlUlall llin rniirarionc naturali;fiue fir alrcratio:
fiucmonie Uxalie^fiucgnario vcl coiniprio nccdTarinj
ert p:incipiu actiuii dTc inrrinfccii ci q6 fit. gt ratio fof
Cio: mrcr ocs p:o ilTa partc cft: nulhi cft oubitim qiiin ad
monim n.Ttcm rcqiiiraturaliq^' pncipui inmnfccii.gfuf
ftciritUidpncipiumtnrrinfccucflVpalTuui vct actiuusg
fuffincntcm oiuifioncfcd non fufficit paffimi ad naiura*
letranfmiirationc.q: fi bocdTct:runcarrificiati9 rrifmti
rario clTct natie.q: in rranfmiiratdcarftfl pncipiii pafTiuii
cft intrinfccii rci artifi^q: in Domo cft pn"" palTitiii t rccc
pttuii intrinfccii.vt ma.fcd tncoucnicne c tranfmutat io/
nem artifidale cflc na tcm.(r 3ti boc pwbat auctorita/
ribue ar.t comctatozie pzcdiaie. (L llotandii vltcri''.
<j>ct ^ma concUifionc aliqui Dcucntunt ad alta ocroncm
irronabilio:d.9jin map^ccpftat cfTcntta fo:mc coagc»
idcft coopcrane agctt cprinfcco:t bic fo:mi Diucrfimo*
dc noiant.d atiqui Diaintq? fit icl>oatio fozmc.at» oi'
amt Qj fit par9 fo:tnc.aiu Dicttnt q» fir ro fciatie. (J Tlo'
tandum gp qtiicquid ftr Dc conctiifi6c:non ramc vidctur
gj motiua t ronce conctufionis valcant.vndcqtiido oi/
citur^moQjad tranfmutationcnattiratercqiiirtrur pn/
cipium inrrinfcaim aliqtiod conccdirur Q' n a cft pzinci/
ptiim inmnfccii:vcl riifficir p:incipiii acruui vcl pafTiuii.
tyi>m Q) ad rranfmitrartcncnatcm.vt Diftingiiittir a vio/
lcnta t voltmtaria fufficit princtpui paftititi intrmfccum
babcnenantratircrinclmarioneadfo^mi rccipicndam.
£t pcr boc Diftinguinir a moni violcnto:qiii non bj pnd
pitim tatc na tircr mctinatmii ad fo:mi: vr graiic inaiatii
viotcntcr motictur furfum.filr lcuc inantmatii violetcr
moucnir oco:fum.£t quido oidnir cp namraUe trifmn
cario dTct arrificiaU6.£>6m 9»non valrt. q: licct in tranf
mutationc ani" fit pncipium tntrinfccii paniuii:n6 tame
incUnanim cftnatrad fo:mi arrificialc. vt in taptdibu»
t Ugnie ticct fit p:inctpiti mtrtnfccu ad fomia Domue.nd
tii cftndrrmctmani5adfo:mi.(radaucto:itatec6me
tato:i9 DJ^m.g» comcn taro: B Dicit ftib oubio.vii B n6 aP
fcrir.q: ric.fo:rc bcc cft Dtr;i6.g no loquitur alTcrtiuc. vil
ct oicit ibt:Qi inucnitur m lib:o.t cft in rc:fcd cft fo:tccr
roz fcnptorie:t fubdit:t ocbct dTc Uttcra:t non cft in re.
(Cad auctozttatf a:p.arenauifaaiua tc.i^65 g» a:p. lo
quimr tbiconrra antiquoe.g Dicclwnt nam no agcrc pp
fine.vfi n5 cft intrtnfcciim. £t fi are naiiif actiua cct
in ligniB.tc.qz fi are cflct tnmnfcca. adbuc agcrct j^ptcr
ftncvt are nauifaatua agcrct pp nauigationcfiait fi cet
are cjc re.vri ar .noUitt p bcc babcrc cp m rrifmutatioe
naU rcfln» c vnu pn" agee inninfccii:fcd fufficit pncipins
p. .
Co.p.
tC78.t.
66
2.C5.
C6.p.
paftutn nattirallttr fnclinamm ad fbjmJ.fcd voluit rsice
rcQj natura agit j?ptcr fincm:fkiit ars naui factiua ctiaj
ncffct pn" intrinfccti:adbuc agcrct ppfmc. Zu oicia. qp
TLc&^ affcnBcftna.Cdmojnaoilfi^z^pbffi.of trfit)c pn^itrf
fecorvtocma tfozma.r$ndof Dcagcntc nificquitiocc v
quantu ni oifhnguif 3 violcntu.(|_ llotandii q;> fi aliqd
ogcne 1 moucns ciTct itrifccij mobiU : i paffo pot intclU'
gi iripfr.Uno mo Pm mbcrcntia.q2 motice i agcne inbe
rcat mobiU i |>inb:vt aia e intrinfcca co:Ei:vt afa quccft
pfcctioinbcrcn9cojpo:i.aUomoagcn9 potrtfc intrin/
fccii mobtU fm appjopjiationevt moto: appu>p:faf mo
VI biU^icftintnnfccuBciintrinlc^^apiHopziationievclco/
aptat ioni9:ita qp moto: ccU (ic fc b$ od ozbe qucj moact
imcdiatc: qp non pot moucrc aUud mobilc.£t q> taU' vc/
locitatc octcrminat motu: ita q> non alia. i ct vno mota
9> non pUiribuB motibue.Hcrtio mo aUgd cft itrin fcaij
aitcri fm conti^atione nalevcl coiiictionc:': of con
tiguationc naUrg» non fit facta ab artcqz aliqua piungfi
tur fm jxiguationc ab artcita qp vidcnt clfc pii' a na.vt
C&.ji.i oicitcomcntatozS^buiuB.
^ tlltlC ^'^'^'''^P^ne.QyagcnBnonopseileinj
••Wi»^ tnnfccu5fubointrinfc"piima:quccftPm
inbcrcntia:ita q> cen* fo:mc picqcillat in ma:nccclfario
ad tranfmutation^ nalrquc ab aUgbue of dfc incboat5
foimc.Cjei ro ifhus pnia cft. fi cjc aqua fit igniB:non 05
Q> foima ignie fit intrinfeca aque: ita qi purcpftat ptc:
quccoopcrcf cjrtrinfccoagcnti^vtoiamtponetcB icboa/
tioncm.q: fi fictunc tlla foz^p^ccjriflcrctab ctcrno:vcld
nouo.fcd non ab ctcmo.q: iUa fo:" quc b5 priii m ma no
CdTzV cft ctcma:fcd co:mptibiUB.vt oicit comentato: p ccU.ct
tr.que priii.qj founa quc no bj prium pot efle ctcma/
Itter in ma. vt aU$) oicunt oc fot* co:porcttatiB.£D6 foz*
qucacqninturpcrtranfmutationebritpriusin ma: gno
p^ccrilhintctcrnarrinma.Siaiitfot^ptccjiftitocnotio
in martunc agcne p q6 acgritur iUa fo:* : vcl cft intrinfc/
cii vcl ci:trinfcoii:non pot cflTc eitmnfccii fm cob.q fi c in*
trinfcdj inrrinfc" inbcrcntc.vcl crgo ptccjrifht in matc/
na ctcmaU':t B non pot ce.q: b$ prium ma:fi oc nouo ac
quiritur:mnc u agcns 1 gcncranB intrinferiivcl cictnnfie/
cum.t itcp qucra oc iWo-.t fic ptoccdcrcf in infi* in gcne
3^XA rantibue fitin acra:qd apparct falfum.z* bulus. 1 ro pof/
fct fic fozmari.Si agce cll intrinfccii mobili fm inbcrcn
tiamtunccrit pioccffue in infi'" in actti 1 fifin caufis gc/
ncrantibiiB.fcd boc cft falfu j.prta ocducamr.vt ia ocdu/
ctacll.(I7Tlotandijg>l; non fitnccdTariii in oi trafmu*
tationc naU agcne cffe intrinfccu fm inbcrcnrii panb:tt{
in aUgbue rebuB boc cft nccariii: q» agena fit in trinfcni$
palTo 1 mobiU fm tnbcrcnrii: vt nalc oilhnguimr 5 vio/
lcntii in motibueaiato^:q: in animatis aia ecaiifa age»
Co47> o^8nwme.q:oicitc6mctato:z°ocaia.gj octcrminams
*' cflaiamcfTccamagcnteoeBmomBinaiaUvcl vcroevcl
imaginato&:t aia cft intrinfrca oiato H inbcrcntii.djz*
Ddm.Qjagcnepdtcficintrinfcdifulk^imobiU appu>pa/
cevcl^contiguationcmnaUrm.cr£trdi(hu8;5niB e:
moacnB cft in trinfccii mobiU^ z' 1 modo intrinfcitatl:
1 tntcirr oc moucntc p:opinqno 1 ^op:io.T non rcmoto:
Vt fi q: aqua 05 Ucxi lgni6:of9 igncee ptiguii; vcl ptinuii
, aqiic.fit'rfimoto:o:bi8o;mou(reozbe:o(9efIcintrinfe
C5.p. cum intrinfe'' coaptationi9.vfl it cdtnetato: Xiiax. fot
tc B cft oifpo b' cicf.ageri9 in reb' nSUbtie q> fit in re : t
B intcllcpt Pm app:op:iarionc vcl ?riguation^.qj comi
rato: non pfucuit oiccrc fo:tc:nifi in ptc cfTct vcrii t aU^
md.^ fi Volumue boc oictii faUiarcg) agce fit ci in rc:nd
pot (aUiari aUo mo q^ intrinfc" coaptationis vd pngua/
tionia.1 Okid potpzobariflcUn 01 motuiiaUatnM imoi
€15
rate d^eifenrcnm illo qtiod mouef .6tbocargilfF. 3Ud
qd cft flraim aliquo q6 ncc cfl mcdiii:plcntl-vcl vacuo}:
vd qd octcrminamr a tali mobili ad moucndii:iUud cft
intrinfccii lUi mobili vct f m af^opiiatione vcl ^tigua/
tione nalcm.q: pzcdicatii includimr in fubo.-fcd agcne x
moucnB pnopinqitum 0; dfc fircuin mobili p ptiuatioes
mcdt}:vclplcni:vclvacui.cic7?pb)r.fil'rippctui9 moto: t.c.y.p.
octcrminat fit>i talc mobitc : vt inoto: o:bi9 HctUiri oc/ 1.17,
tcrminat fibi firmamctii.q6 imcdiatc moiict ipfuj. 1 nd
polTct moticrc atiiid itiobtU: : 1 inouct tati vcU>citatc : g»
n5 pot alia vcU>citatc moticrc i vno inotu.q6 non potcft
tnoucrc pUiribuB motibii9:i boc voUiit oicerc cdmcnra/
to:dioi]nt.tfo:tcbcccil oifpo ilhiiBcicin rctntanatib*
9>fir in rci non fit cjctrinfcca: 1 cycmptificat cometatot
Vt femen maris t fcminc cft in fpeb^^gnabiUbue : 1 no cfl
intclthdii q» fcmc marie inbcrcai fanini fcmic.q: iOa oi
(hnguunmr fuboifcd funt fircontiguatioc vct :xinuatio/
nccp fem^ marie agii in fcme fcfnine:t fic fimt fit. q: ncc
mcdiii:plcnu:ncq; vacuum.
if^t fnnr adroncginoppo^.crad^i.vnii^rio»
J^l' lUllt n6cftintrinfcciircUq:?ccditur intrmfc'*
inbcretic.q: vnii prio;: non crt fo:ma altcnue: ncc uibe/
retci.tri pot ce intrinfccii intrinfc"?tiguati6i9.i boc fuf/
fiat ad tranfmutationc nalc.fcd fcate cll i trilhiutanoe
arti".q: oomificatiua noapptop^iaf lapidib''': ligni9:qt
p6tceifcrro.0ili'necptigiuF rie.q: ptigiiatioccor"'":
fcdaati9^(Jinco:"*.£)id9.agc9.ic.c6ccdif.inmaUb''rc/
bu9.ificnoncrtintrinfcctt5intrinfc"mbcrcntic (C2d
alia.fTagfecflctinirinfccu.ic.pccdif.ficct mtrmfccum
intrinfc" inbcrcnticfcd fic non cft intrinfccii f^m inbcre
tii qtcum igni9 fiicicaqua:non cllin aqiia icojpotams.
filr ncc e pcnctrario ifto^ co:por fm ouncnfionco g po/
roe:vt oijccmnt anria.fcd ignie ^ rxiguus oque fm par/
tcmvni.! itla par9 tFanfmutaiparteaquc fibi priguanb
1 itlaaliam irafmntat.tfic oc att)9.vri non cft intcltigcn
dum.9> p lom; U>aim aquc fit igni9.tta q> fit pcnctratio
pimcnfionu.(rad alii.itiome ccti cft nati9.c6ccdif . vt
bifiinguif a viotcto.oicig qp moto: tc. £^6m q> non c in/
trinfcai9 fm inbcrcntia.tn fm appjop:i3tionc 1 coapta
tione.(radatiam.fan'*bumana.tc.atiquioicunt.o>fcn
fibite non agit i fcnfu; ^m o:ganii:fic fanta" non agunt C
uitcirm.fcdtCTminanttm.05 15 non valj.vndcconccdi/
wr.9>fan'*aguntinintctr5 tximaniiactioncpcrfcctiiu.
or9fan".tc.pccdif.non funt intrinfcca ^m mbcrcntii:
fj ril fm app:op:iationi 1 coaptationc funt in trinfcca.^t
imcdiatc 1 (Sc''mouct inicttcctum bumanii:tta q no pot
moucrc intctrm angcli vcl fotma.irad auctotitaic; co
mcntatorie.i}> ouo funt pn* tc.c^ccditur q? bti vcrii r.g» Co.p.t
ocdpicndoagcn9rcmotii.q6cflcxtrinfcaimmobiU:ct 4.
pcr l7o< otffcrt a fo:' ima.q: nccma 1 fo:ma ranota xjp*
pinqua c(tet:tra rcfcd accipicndoagcn9:vt rcmotu; dl
ejnra refcd p boc non c^tudtt gn aUq6 agcng fit intrin«
fecum:vi ptopinquu a^cn^:? B intrinfc'' :>tiguati6i9 vcl
app:opjiationi9.arrpot oicL9> p*pn* cjrtrifcca funt gdi'
tatiucqj agene t finis no funi oc ccn' 1 qutditatc rci: vt
ma t foima:qac funt i ccn* rci : fcd q> il>a nulto m6 finr i
rcn6 oicit.qj fic pdiccrct fibiip(i.qj apij; ifta atiquo md
d intrinfcca.l; n6 fm inbcrcntia.tii ^m appjopjuriocm
tpnguatione.vioicti}e(l.tbocfu(fictt. Q6 VIII.
t>(ctl9 fg(tur pzinia natura ic.
= f^^ririir drcacapimtujocnl. tfpali/
Vlvl llUI ccrfupiaoiaamtittcri.vrru
nacptitieoicafdgnonc nafcctiujvctocfb:'.
gt argr 9> p ^ oicaf oe gnone naTccniius.qt
Supcf
C.C0.5.
glutnti
Oe illoprr ptitid or nS.-qd c\\ notim.qi rcbus nola imf»t
C0.54. nirmis fm q> fiint notc. vt vtiU comctato: ybuins. tct
Ca.p. a^r.p ivrbicr.rcd gnStio n jrccnruim clT b<^.q2 gnatio na
rcenttu;clhnotus:rcdmotu6clUcnribilie:': fomiaem/
Co44« rcUigibiltd 1 non fcnftbilis. vt vtilt comctdtoMz.butus.
modo fcnlibilia mjgis notj funt no fcnnbilibiie. i£3K
bocpi auctoiitjtc a;i.ip:cdtcta Ifa. q: ocs (ignificatio/
ncsnac rcdiidtad figniftcationcfoMnc.
iPilVrtlHlltfl ^'^'•dqoncm.qpfmoidinc nacma/
MiL/l\'\' I lU U 1 1 1 nira ^ piiaB or oc fojma. & ro ifti'
^niscft.oc illopcrp:iu90f n5 fm o:dincm nalcm:q6c(l
C6.7. ca jlioc.pc6mctJto:c.8b''.t p a;:.z.b\i p poHc.fed ni
iCcwf. pto fb:mj cll b<-\q: fo:ma non folutncll ci mac.fcd ctizs
gencrjtionisiopcrationis rcrrcnafccttum.q^oictta;:.
Z^ci?. jTpbr.q^fpcctcscprtimabiturmoucne.rilrfo^ma cflfi'
C6.70, nte •fnie.vt vulr comctjro: z°pbr.(irz° o6m. cp fm ipo/
ntioc$vocjbitlinjnirjpp:iue of ocgcncrationc nafce/
tium.£t ro z* pnie el>.q: na per puus oidtur oe co ^ {/
ponti6c5vocjbuli.q6 cft norius:': Dcducattirvt in prind
pio.CCPcrbccf^ad roncs.q: bii .pbanr.gjnap pttsoi/
cof ipone vocabali 6 gnonc nafcetiii.a bcci. Q6.IX.
t.c6.tf. (LMmpMe gp non coringic alitcr fc babcrc ti:.
l^rnflir «''"caprmoe nccto.q:ar.
ptUCl liUI oic.ncccflariucftq6ertiporc
larr fc bre.vtrii ifta oiffo nccdfarg fit bona. Sr
Iguit pq>non.qjoiflocntiB pcrnoncne n6cft
Ibona. q: vnii oppofitoi: non bn oifftnitur pcr
Qliud.fcdiUacrtDilTocntispnocne.qincccnariu cene.
Imomanmccne.fcd no ^tingit vciiporccftnon cns.vt
oe fc p5.g oiflFo nuUj.(f "^tc oirfo o; oan p notiora.ct <J?
Copi.cu oct cJ innotcfccndi oiffinitum. I^ oicta oifTo no
Oat p notio:a.q: ncccffariuj oicii aafi.porc 1 ;3tinges Di/
ditpotcntia:t vniiqdii;cognofcttur ^3>cllin actu.9?
T r ^ ^tst^rifttntrt vultar.tnp:cdi/ rb^gic.
Zx.t0.^PP0\ I IP m cra littcra.^ p poftc.oiffiniee n«cf/
l^tmii^lltri '^^^'^ rfarinmodop:cdicto.
K7ILCIIUU1II qonc.qjoiffoncccfljrgDataobaf
e11bona.qdptobat.tUj oiffddl bona q oamr p notioM:
Vt p? ct p:cdicti0.fcd cict a oiffo cfl bwiq: ifta fcnfibilia t
faifcrioza funt fcmpircrnis norio: J:faUcm quo ad nos.vt
wUa^.z^b'. 2B6neccfljriu5iueniturin fcmpitcmis:
fed porc 1 po* in fenftbiltlxie.g p:iuatio poHe magie c no
ta^ncciumrcu; cognofcat pporc.q6iucntt in fcnfibili/
b^g nccium brt oirfintt p imporc.raq; p notitie.
^Jj rntir^n adp:im.i.oiff6cnriepn6cns.'rc.xe/
riq6Diffinif.m6iporcpqfifirDiff6n6opponifnccio.q6
Diflfinif .f; pori.i p oris nori"^ c\\ nccciTano. q: rnanifcfta/
tur p porc.q: magisdinoni q^ necium.CT/Sd aUa r6ncs
P5.fiiv q» brt actue notio: cll po^:': actue fimprr notio: cft
po' fimprr cognitionc pfccta. fcd tri q ad noe ilUid quod
poflibilc d> cffc 1 non eflc actu B notios dl nccto. quarc
rario noncondudtr. Qudlio X.
Sapw (££Lmrc pzimfi 1 i>p:lc nccarifig> fimpfjr.tc.
" " {'^rriflir firMt^^ncpte.vtnjfitaUq*
IIUI enec^fcnccdTjriu.arguinir
|p ij> non.q: fi cfTct aUq6 talc B cffcr fim^Miciffi»
jmii.q: copofirii dl vjriabilc t non ncccffariii.
'g q6 cft cx fc ncccffarium:o|:^ cp fir fimplqc. f5
nuUii dl fimplictfllmi^. q: fi aUgd cffct fimpUciflimum
boc mapmc eflct p" pn^.fcd boc non eff.q: ^m c6menta
tot^iz.b^Dc ipfo of virtus vita:fapicns faptentia:abfhM
aai ?crcta. £t ctii in ipTo funt o^ Qfccrioee.vt otcit c6/
mentato? ibtd^.ctigo no cft fimplcjc.t p ■jffs noneflneoel
fariii.d^^te (i aUq J cff^-r cj: fc ncccffirur. tuc idc cet caa
fa fuc ncccffitatis 1 cnrir jris. 01U p;. q: bcc pp6 cr. oicit
circiift iriJ cJc;': 15 p:ofiotnc fc.oicir rcctpwcarionc : 1 fic
fl aUq6 edr necefljriu e^ fc:nic idein eet ca Aic neccCRtit]
^nnfirmiftl vnlf3=.inp:cdt rtcnritjtis.
r ^*-" ' • » cr j If j. vbi vuU aUqd cd uccdTjriii. JCcrf.
21 ^ /^Ani^m P6mcft.q)jUgdcenc?mmctfcpo/
«lU qv^lltlil rcltintcmoupn-.Unomopofittuc:
tta 9> fit ci fnc neccffttatis, aiio mo p:iuatiuc.f. q» aUgd
fft ncrfo^ ej: fe jjti jtiucq: n6 b? nccir jrc ab alio.(['l7:)o
do tunc o*n ad qonem^rimo q» nibil cll ncccffarin? cc
fc pofftittc primo nw.iSt ca dl.q: fi aUgd cffa neecffariii
cx fc pofiriuc:nmc idc cct c.i fuiipfitts. t priue 1 poflrri'^
boc clt inc6ucnicn0.oria p> cj: oicris.q: cjr.oidr circfilt.i f
na cac.i 15 p^onomcn fc.otcir rccip:ocationc. vt vifum e.
1 fic cct ca fitiipfiuB.t p oris p:tus •: poffcrius fcipfo:cuca
fit p:ioi cffccni.(f r?D6m.q> aUgd bri cff nccdTjriii q: fe
p:iujtiiic.cr£t ro z' -^nfg.q: fi non effj oarc jUq6 ncccf
fjriumcj: fc:fjUc pu.Kiuc:riicoccnsocpcndcrct in ceab
aUo.q6 efl tnc6uenies.q: fic pioccdcrcf in infi*. q6 cft ?
ap.z" b^.vbi .pbauit ffaril cc tn otbus cats.ori j p?. q: ne X-Cfi,
cefTariuctfcficinrcUigimusrq^ nocll ocpcdcs abalio. 'i-tnfn
Criftcoc q6 cfl ralc r parricipat ionc rcducmir ad aUgd
qd cll taU: fimptV 1 p fc.q: iff a cft potiffima ppo.t ea
accipitin pb^ca.Dccrro:ibu0.fcdoiacnnjcrccproprio X.cd.
funtbfl.vtp?.z'b''.pap.':c6mctjro:c.^':c. (TTlotidii jCc.4.
ti1.3> oeens cft qc fc aUquo mo quiru jd c iin fo:m jlc.qj
fozma oans ce:i in rr. vndc c6menf ato: Dicit.8.b''.Qj en/ C6.vlf
ttjq funtfo^mcfimpliccsctfcbrirccfimplV.f? copoflta
brir ccctfc p prc.q: p fo^mi.t v> falre imcdiarc.l; rri fo:*
Dcpcdcar qcaUo.vr a ca fupiori.firr ct rcs brir ct fc ncccf
fariii gdimo.q: fimpliciabrircenccittjcicfc fimplV.fj ba
bctia fo:mi i mlbabcr cc ncciii? et fc ct (itpp6nc.f.qua.»
diit funrrfj qprii ad alias cas.f.cfficicte m alc fmalc nibil
c q6 bcar cc cjc fc nifi p'ca.q: oia brir ca? cfftcicrcfalrc aU
quo m6.vt f 5 fittnidine.q: I5 tteirnrie n6 bcant carn cfTu
dctc.p^.tri fm firuudine vt ^fcmitcct brircim finald
vr vulr ap.ic6mcrjto:.firr mrcUigJs occo^iw^ib^^cclc/
llib''^^: I5 no bcanr malcrri oia ifcno:a brir ocs cas^f? p"
ci no b5 aUqui cij pofiriuc ctrra fc:f5 cc p ctctbs oiu;.t j-^g^
PB 15 ap.ixUidir i If J.q' p" c q6 e ncciu.; fimprr.q6 e fim
plcrno ppoft'" ct ma 1 foi*.q6 ipoTe earr fc bfc:-: fj.pbat.
q: fi cet porc a Ir fc bf c: tijc mouercf ab alio. •: bfct fc plu/
nb'' modis:f j ocus cft fimplcttx n6 b5 fc ptttrib'' modis:
1 fic Dcus cft ncciu?.a q alia britnccirarctnocDcna
po"* rccipicnrio pUirce fpcs. 1 p ^ris conrigtr q> tn cis nd
cff aUud vtolcntas:t ptctcr nartiram.
94 H rartnncd naUgdcetncciumetfc.tc.xedi
mu I wi-ivnw^J.rur.etfuDicisq^nocftfimpUdf/
fimii.nc^q: Dcus c fimpU'".(["ad.pbationc.q:abftracta
1 xr cta vtf ica n f Dc co. tr p' pd icata n6 ponun t
oitierfitateico.f5foliiq^tuadnfmmodiiifclthdi.ficoi2 £5 ja,
0'^ ^Tb^^.qjpdicariocs rcpr as in ifcrio^ib" t caris attri/ ''^*
buim^^DCoiq no ivniit aUqui oiucrfirare ico:f5foliiqEtra
od nfsircir^.trad z"".fi bocccr:riic idceci fuipfitis.ic,
pccdirur.fi aU6 cffcr ncccffariii ct fc pofiriuc:fcd no fcjj/
ntr.fi aligd cft qc fc ncciiim puariuc.i fic cft pccffum alv
quidefleneccflartame^fcp:iuatiuc. 06 XL
C0.39.
C^nS t>icic aliud f m accidcnd.tc»
il*^ r^a qucrif .q: 3^ .Dtdf . f m fe
Ij^ I wa oicto^:aUa Diain t co ?nnua
P' "t:vt bonus vlnailo. vtrii oti" fit fm fcvnu5.
rguitur 9 non ci\ vnum. vt vuU a^. p:tmo
fcC7.^8
on lr>
•Libri
£. cj7' l^Mfi loqtrimr 5 emcnidcm t mdltflbm : <)t o{dr ()> (I
ifh pontit trift vnu 5tf" dTif concedun t multa clTc.cr^tf 5
q6 cft vnu pcr fc cft vntl fm fcrbcc cft nota.fcd pti"evnij
P accrta.q: p quantitatc continn.i qitc cft accHe.
0p poficutn ^^*'" f^'^'*'"'* ^'"'^**
SJ*^ irifrll<»/-fM qonienotandii.gj^ttnmipotdl
llUtUttlll conltdcrariouptr.Unomodoi/
qtiantii continim.aiio mo Pm ilUid qd e. tDodo otcedii
ad q6nc.p:imo q> ptinuu f m g> cf^ ^rinuii eft vnii ?m fc:
1 ro cfl.illa qtic fiint vnii cflTcntiafr i aliqiio fiipcrioji : q6
eft cte dTcntialcrfuntvnu; fm fcflait bo z cquua fiif vnii
effcntialitcr in animali.g funt vnii ^ fe: inquantu:; fant
ofalia.fcd otmuii cflbvxqi partce :xinat funtvnii centia'
litcr in fupcnb:i ptinuo.qi parte» copulantur ad vnii ti'
tii.crgo tc.d^z* D6m cp continiiu fxn q6 cfl non cft vnii
f m fc.i ro df. iilud qd dl vnfi ^m aliqd q6 acddit ci nd
dl vnii mit fm ocdle.q: q6 dl talc q aliq6 q6 acddit et:
boc c(\ talc p jccns.fid contintiii f m illud q6e(b e(l b<).
q: vnii f in quantitatcquc acciditci.
r(^tM*a SfJpmiodm.Qj^tinuiieftvniiiactii.
JCM I *^l»vlJ.i5(itpii,r3,npo«.tiiiamultifudopo'
X^C 17. tcntialiB fufficit pJxj.p pbr.o pmcnidc ncgantc oe? mul/
titudinc. (p 3d ali.i o6m.(j> U ofinuii fmiliud q6 cft no
(it vnii f tn fc.ttl f 3 q> cil :>tinuu (tc evnu fm fei:i5.XIL
Sd!^ CBfiinerfalitcr.n.qoiajnq5 non babcnt.Tc.
^^rriflir vtrunafpccificafitvnarcalV
V4vi liui -xacrualrejcaiamoiflinctaab
vnitatc nuali. 8t arguif p 5» non. q: ill6 qd no
cirtra aiam nifi in po':non cft vnuj cjc aiaj:
nifi in po^.+Tb^.q: cns 1 vnii cottcrtunmr.vti
iicut aliq6 cns ctl:fic dl vnii.g f! aligd efi in po' d aiam:
1 eil vnum in potctia cjctra animJ.i fi cft in actiLtunc dt
vnu i actu ci; aias. fcd na fpedfica qrtra aia; non c(t niH
in po^.g comctatoic.iz.b''. vbi oicit.foimc cocs in gbue
funt vtia cirtra aiam non fiint nifi tn potcria.g tc.
^nnnfi f iim ^ ^*^"*^ ^^^**" p^"^»^»*^" i"- po«
^rr^* 1 1 1 ^f(pj r6.quccuq5 c)ctra aiam no b«
bent Diuifionc actu illa fiint vnu g ferfcd indiiiidua ciuf'
dc fpci: vt boics Bticutce non brit oiuifionc rcalitcr actu
in na fpcdfica g fc nifi pcr accri0.crgo oia funt vnii i vna
na fpccifica pcr fc cjctra aiam. (£Jtcm fi na fpcciftcano
cet vna cjc aiam actualiter t realitcmincvnit as fpci cct
ficta.i pbar.qi cne cui nibil "R"' cjctra dt fictii.mo fi vni/
tas fpci ciTcf trfj fm intdrm:T non coircfpondcrct ci vnn'
tas cjrtra anima:tiinc dfct figmetii.(E£): boc fic arguif.
nattira fpccifica b; vnitatc qcrra anima.-aui crgo in acfu:
aut in potcnria fi in actu br .ppofitu.fi in pDtcntia 15 non
potdleeqi vd eiTct in potcntia actiiia vd palTiua.p fuf/
fiocnt^ DiuifIone.c]c 0 5*.fi iii po* pafTiua: nmc oj:^ g> re/
ducaair in actii:i ttuic iteni br piopofitii.fi cfi tn pot dia
oct iai:nnic dl in acm. qi potena actitudlactu:t fic ue/
rumbabctur piopofitum.
'SRil^t»Ai\nt dladqoncm.qjvnit.isfpcidl cxanV
j((C/iV.CU U 1 1 1 tu realitcr oilimcta ab vnit ate
numerali.t vocaf vnitas fpccifica. cuius indiuidua pUi'
ra fant qctra animam.vil oidt ^.z'.ponejgp indiuidua
ciufde fpei non oifTcrunt pcr fe.i.f m naturam fpedcLfed
pf r accrie:vndc ouit.g» multc funt ofic fub vna iptfino
funf of ic fm fcvndc fi indiuidua ciufd^fpei oiffithit fm
fc ciiTcrrent fpc.qi fi ota accidcntia foitl ablhvberentur
a fo:tc:ninc rcmanerct trti vnitos fpcdfica.(C?tc; oidc
^4, fi, .5''.b''.m prcdiaa lfa.Quccunqs indiuifioncs biit. vt
fic vnum (iint.4tfialiquan5 Dioidunt ioquanniniranc
€16
Z.C6.5.
Co.i4.a
z7.
bSwnc fmt vnttsb5.gt 11 non Diotdunrur inqtiantfi fut
aiaLnmc futu vnum oiaLEt poiTct rdumi rd tacta piius.
Oucciiq; cj:tn animi.ic.(I^3tc illa vnitasvf dTeqnra
anima$:quc pn*" multitudinis eictra anima rcalitcr t
aaiuUtercdltcntl oifhnctc a multimdinc numcrali :et
bcccil manifdla:fcd vnitos fpedficaed pn* multitudi'
nis fpe^ quc dl realif er 1 acnuliter extra anima. 1 c oi>
ftinctsx a multintdmc indiuiduop.qi oaro 9 int dlcctus
nibii infclligcrct:adbuc cfT; mff itudo fpern.cuiu8 pn*" i
vnit as fpei.(L 3te indiuidua ciufdf fp^ vertoii mobiic
vnitatcm inter leq§ mdiuidua Duierfaruj fpe^u)i fot. t
pla ro magis actualitcr cducn iunt t realitcr $ foi.t biu «
ndlud:fcd indiuidua ciufdc fpei non pucniunt in niio.fs
tifi in vnitaic fpccifica.qi fot. t piato non conueniunt oi
nuo.f$ ttfi invnitatc fpecifica.qi no ftuit ide bo in nuo.vc *^
Vnitos nuittcralis oifnnguitur p vnitate fpccifici.Q ind<
uidua oiucrfani fpejr oiffdrunt fpccifica vnitatc. (C3td
vimts nalis potdl i OQatione t fincm fun$ finc oi opcra/
tione intdlectus: vt ignis pdt calcfaccre: oato q> inteHe/
ctns nibil intdligat.CTff boc fk arguintr. illa vnitaeq
ednccdTario rcgfira ad fiMtoperationevimu) natura/
lia opcrantiB rcatr t acftuliter pietcr mtcllmidt rcafr t
actualitcr c^ctra aiam.tbccdl manifdla. qt piedicatuf
vidctur indudi in fubiecto:(<ed vnitos fpcdfica eft b^t
c(l necdTario rcquifita ad operotion j finale virtutie ge/
neratiue. qi ide aial numcro no pot femQ permanere : fs
pentotegeneratiuasaliquidmanctfcmp.modoadge/ jrx^xx*
neration^ rcqairitur vnitaa fpedfica.?* buius. £tc6firi .
mamr.drcufcnptoomniopereinteUectaaadbuc(pe/
ratio cft vniuoca.q2 afimie jnat annum.t t^is igne.fed
nocfTctgnovniuoca.nifie(Tetvnita6fpecid.qigcncrio
di gcnerat d; dTe eiufdi fpfi fpaliiTime: vd piopin(j: vet
fubalteme.cr5wdrcufcriptooiopeTeintdlcct^adbuc
aliqua funt fitia i fpccic: vt ouo boice albi funt fimilcs: f5
(irinido fundaf fupcr idct itatc qualifatis:vf fiipcr albc/
dincmvclnigrcdme.vriouoboicsnonflinffitcs in£|li/
tatc:n ifi vnum babca t idcn t it atc; cum alto in qtulitatc
fpecifica.t fi fnnt fitcs in actu: op; babeat q litat^.imo
idetitatem fpccificam qtulitatis i acttt (r£)c bocargui»
tur.ouo boics olbirvt fnnt fimilcs fimilimd inc numem/
li:auf fpccifica non funt fimilcs fimilitudinc nuali fttn/
data ftipcr identate numeralct boco^ conccdiit. gfijc
fiCcs ^m fpem.(];i7icalig0po(fttDicere. tu imaginano
falfum.f.g» firimdo in abifracto fundat fuper vnitatc.(^
boc eft faifum.qi fitltmdo eft in iHiobae: qao:^ q6libet i
vnum numcro.Cri^i^ e(t. M vem eft q» (xmilimdo
hmdararinDaaba9vnitanbttenumcro:fcd tamcop;^»
i(\c vnitarcs numeralee pueniant in vna id^itatc fped/
ficafupquam fundamrifia firimdo.vndcilla vnftas^
e^igiiur ad fitinidincm reale t actualedl qnra aiam.qs
fupponit q} fimilitodo eft aliquo;; epfientiii rcaliter ec
acnulitcr crtra aiam:aut g illavnitoe ftiper qua fudattir
fltiindo eft nualis: aut fpccifica.non eft vnitas numera«
lie.qi ouc funt vnitarcsnumcralcs.crgo crit vnitasfpe'
dfica.([fTIotandii piopter folntioncm obicct ionum. g»
per fpcmpoiTuntouointcUigi.vnumeftmfcntioz".qn«
Dcnoiamr fpes.alio mo res oba quc e foima vtis. modo
di Df a> vnitas (pectfica ci\ rcafr t acnulitcr e^tra abm
intelligitttr Dcfpepiorcoba.qifi loqnattuu- oc fpe,p pa«
ma vclz* intentioncninc non ci^ crrra intdlm ficiK nec
conceptnscufint cntia ronis.(CTioiandum g^bicfunt
Dubu.pitmum cft.vnius utis non cft vnitosactueictni
anima.fed vnitas fpcdficacft vnius ufis. ergo non e ejc
anima.2Daiot eft manifdta.7.b*.vbi Didnu'.Q> vfia no 3C,c.57.
fant acta qctra aiam.g nec vtitates vtlitts. £t g|2 boc Di^
C5 . {4-C5mcntatoMV.bam9. q> hzmeconln gbus fant vfw
f^. nofwnfcctra animinilT inpotetia.mino:p5.q:vntt(i0
fl)ei cftvnif 49 vni( jcrfalierquiafpeecfl vntnoc qninm
vniucrfaltb^draUiid cftoubtu;.fi narura fbccifica ba
bcrct vnifafecjrfra animafjaauoiOtncfiabvnirarcnu
nicraliraut brct illam vnirare in indimdiiis vcl cnra 1
diuidaafcpjrarl.pfrfufTicicrcm oiuifioncm: fcdnobj
takm vnitatcm fcparati ab indiuidttie.q: boc cfTct po'
ncrevnitatcmplaronts.-quta^^latopofuit fozmas tg/
ditatce rcni? abftracraa.i pcr confcques cop vnttatcs.
U.44. Vt|Mf?.7?btiiU9.©imilitcrnarurafpccificanop6t brc
lUn. vnitati in indituduistq: (i natttra fpccifica; in quoltlKt
hidiuiduo babcrcr vnirarcm fpcdfica otftincra ab vni/
ratcnumcrallfcqucrctur^vnii lidcmcflrct coicabilc
fittilti8:i no c6icabilc multie. boc cft incoucn icna: qu ia
implicatcotradictioncm.5fcquetia j)bafur. accipiatur
•liquod idiuiduit:illHd babj in fc vnitatci fpccificamrt
Vtficcn coicabilc mulrie : quia vnitas fpccifica eft vni/
tas vniucrfalifl:fcd vnuicrfalc cfl vnum tn mulrie : loe
mulris.^mopoacrior . Cr^tc-iUiid ideidiuiduu bab?
vnirarcm numcralcj tndiuiduale:i (ic non cOcoicabi
le mulrisrquia indiuiduil in vno folo rcpcrimr.g vnum
« idc; clTct coicabilc mulris.-r nScomunicabilc muItiB.
CJff ffcut fc babcr vnitas gnalts advnitatcm fpccift/
eamira vnirae fpccifica babct fcad vnitatcgeneralcm
per cducntetcm fimilirtidincm:fcd vniras gcncralisnd
cft p:etcr vnif atcm fpccif ic5. 15 ,rbanir.quia gcnue non
dlaliud a fpccic.modo gcnus idecft rcalitcr ai? fpervt
coitcr otdtur.crgoet vnitaa fpccifica non cft vnitae t>v
fhncta ab vnitat c gcncraU.XrDodo genua non impo:tat
vni nattiram octu ejrtra animlqrc nec fpes. (Cad ifta
eubia oiccdu^.ad piimii . vn trae vfiB actu non dl qan
onimi.oiccduj gp vtV capitur ouplicitcr. vno modo pio
infcntionc.i.p:oc6ccptutnrcllccruflpmo vclfcciido in
abfbraao vcl in c6crao.aiio m6 pio rc obiccra . (fSd
fojmiargumcri. cum oidtur.vnirae vniuerfaUe -zc.Co
ccditurpiointcrioncrrccftqOTaanima folujin potcn/
ria:(tait cni; coccptus intcllccnifl no cflacni cj:rro olaj:
flc ncc vniraa c6ccpru8:fcd foUim cft in potetia: q: o5m
babctfcinrationcpofcnricmoticnrifl laaiiK rcfpcctu
illtufi conccptus.vr fatie parct.?" oc anima.Bcd vniras
vniucrfjlis acdpicdo vniucrfaUr p:o rc obicaa cft actu
cytra antmam.-flcut 1 ipfa rcs obiccta: vt namra buma/
na vclannina.^rncpata.Qycapicndo fpcmp:orc obic
tu-.qt 3CXU cft cjrtr j aiam:!; no fitcrtra animi acm acd
picndo fpcm p:o intcnrioncccad aliud.nnamra biia/
na tc.c^ccdttur maio: 1 ncgamr mino:.(I7g r oiccdum
q>natttrjbumana:fmofpcctficababrt vnirarc; in indi
oiduis.vndcficutinrenamrafpccifica nocft fcparato
•b indiuidtti0.cuiuaoppo(irii oiccbit -piaton ici:fic nec
ciusvnitas efl fcparata ab indiuiduis.CJjadpbarione.
wnc feguercnir 91 vnnj 1 idecfict cdicabiU:. multis ic.
CrJ^icednm9>c(Tcc6icabilc multta inocoicabile^
idemtcodesmodocrtimpofiibtlc^fcd ^moiucrfa non
cft incoucn iens.-fic cft in p:opofito: qnia na bumana in
fo:tee):iftcn8:vt induiifa.i.cii c6ditiontbu6 indiuidui/
tibue rumpta:fic no eft c5icdbilts mulrie^qnia boc rcpu
gnot indtuifionLtametpfanaturamctbamana^mfet
aUtcr fumpt j c6tcabilt8 cft ma\tid:i iti no cfi contradi
crio:q: B multii rcfcrt oiccre namra bumona: vt indiai/
(aifm fe fumpra:qtiia indurifiono cfi ipfa namra bfia/
no continua IS cfi inftatia logica. gi natttra btimana in
fo:tc bab? aUam vnitateab vnitatc numcrali : fcqucrt/
. taraTotccnt fpeBfpiltfTimequotfunt indi^boccft fTj.
Ci^cdti9>biccRcquiuocatio.vndeflaaipitar fpee
XUh
16 1
6^
(JjflfiTima pto reobicaa. t>tccndum <p tot funt fp^s
indt^.t boc pat5.q: otcedo Go:.cfi bomo.bcc cfi pdica/
tio fpei oc iditiiduo.X7D6 mani"cft q> na fpccifica in fot
tcpdicaFocfo:te:n6iIIaqticefiin platoc.SimiTrplato
eft bomo.cod(3 modo int clligas:': fic na (pccifica cft in
qttoliba idiuiduo.crgo qitot funt indi^ tot funt fpcs fpe
cialifTimc in numcro n6 in fpe.vndc natura fpccifica in
indiuiduis folo numcro oiffcrrfcd fi accipitur fpce p:o
c6ccptu:tiic n6 cft cxtra animi acm vnuo Dirtincttie ab
vnitatc numcrali:q: vniieicoccptusadmin'' potcOpbi/
ra rcp:cfcntarc:q: cfi ab(h-acfii8: t fic capiedo fpccic p
c6ccptu no funt tot fpccics fpiliirtmc qtiot fun t indi*:qi
omnia indi* pucniunt tn vno conccptii fpccificc: fcd co/
picndo fpcm p:o rc obiccta:tot funt fpes quot indt':fal/
tcm numcro.crad aliam.ficut fc baba vnitae gcnera/
lis tc.coccdiftir in ppofito.ad mino:c5 nrgo.quioanfat
inbomtncrafinobabctvnirjrercalircr otflincram ob
vnirarc bominis inqiiitii bomo.t afinue iqiianrij afin*.
Scd bcnc vcruj cfi q> illa vniras:n6 cft ira pfccta: ficut
vnitaefpccifica:q:fo:mafpccifica 1 vltima fcmpcr cft
perfcct io::-: baba fc vf act" rcfpcau fo:mc magis vtTe:
qutatpfa5pfidf:in boc n.oilTcrtgcntis a ma pma:q:p:i
ina ma no babct aliqui acmaltraf e oc fc:fcd cft in potc/
tiaod omncs fo:ma6:fcd gcnus $ut8 pcrficiarpcr foi»
mae fpccificas:': min'' vfce:trt b5 oliqua; acmaUrateoe
fc:quiacftqncd5fo:mavris.«:rboccf^ inrclltgcduj oc
gcncrc p:o rc obiccra:!; captedo p:o ircntioc no fir vnU
tae reaUe.f t fic itclUgae oe fpe in coparationc ad idi*.
raflrttir^ inoppofittt5.'Jllitdq6n6cficictr«
«U I ^i-l^^ii^yanimininipotetiaic.Cdccdit.tii
Oicio Q' fpcs ic.Coccdimr p:o xcpm: q: ficcfi in itelle/
cm fubicct iiicfcd fpce j? rc obiccta actit cft cjrtra ania?.
Crad aucfo:ifate?mcntato:i8.fo:mcc6c6 tc.C^ic^a
qt vcn\ cf^.ttl ifta potcria arrcditur pcncs Pccmas fped/
ficas:quc ci fupaddimF: 1 pcr quas pficiun F. vii brt vo/
loqpfint qrtra aiam in porctta rcfpccttt fomia:p fpecifi^
carrpcr quas pficiunrT fincgb^fcparat im non pofiunt
eirificre:f5 trt brtt actualitate faltcaliqui qrrra at'am.£c
fifr inrclligae oc fpc rcfpcctti idt^:quc aau fiint in indi/
uiduis.vii no funt purc cntia r6nie:quc et poiTunr cedr
ctifcriptoomniopcrcitellecme. vcccfi qppio c6ccpta
n6 funt crtra aiam aau:q: xcpt^Yubicaine no cft in re/
buBcxtraaias. JStbccocifio. 06. XIIL
CCne blclrar bic qoldcm Pm acddcne t c. q^j^^
T^^ritur «^*^ f^ pmaoiiufio' ?*rii
f^mrur ncoiutdaFin.jc. pnta.arguif ^^'^^'
I qp nb. TlWa Diuifio no cft pma qiic rcdtictt ad
I alii:q: n6 rcduciF ad aUud. q: p"" c\\ antc
q6 nibil e:f; oiuifio ctis i.^.pdicamcta rcdo/
cifuradalta.vtp5 pcrillosgoantfuiTicictii pdicame/
to|::q: i(h pfuadct p alias oiuifionce:fiait pollca vide/
bimr.cr^fc.tift qmo: fiit pdicata.p tbo°'.crgo tiii criit
qmo: ^ icamcta:q: pdtcatii 1 pdicametti funt idc. get
eqrroiuidunF.cr^te.fiattfcb^bfc adbn:ficagcrc ad
pati.pcr ^ticnictc fiUtudincf; brc x bf i no factiit oiuer/
fa pdtcameta.vt p; c% pdicamctis. r agcrc t pati tiii fo/
ciet vnii pdicamet u.ei fic ifta Diuilio cl> falfa. qrccriit
notie pdicameta.i p ^fls n6 crit p*. 1 15 et i^>5.aucrc 3
q: oiuifir cns tn ouopnta.gpdi" ip5 cns n6 oiuidir f.jc.
*^rr^"''" eor q^jnullas pplone oiirciutiignit
fufiaj aut qstitate tc.t B et p5.q: b*» fufTicietcr m pdi/
aoco! vbi Dtc.f5 fc vcroce orir qcuq? fignificit figuro»
pdtcati6ie:quotice enim Df toticne efic figntficot.
3r
gx.i^t»
•«^^«■^M/lMy adftellmuqonf9.(i>aUg mtiir oare
FlOl3naU)fi,fficictiipdicarncror.CiJ.n.a2.oi'
nidit CB0 in.rpnta.rcddut ronc bui': qrc no fint pUtra
ncc pauciou ficoc qfi pdicat oc fulri ocmoftrata vr fu/
mif ab ali^ q6 cft in ca: no tn idc cu carvtfumit ab aliq
qdcftcrtrinfccuci.Si^momoficcft pdicamctu fiiBc.
n fumif ab altquo q^» ibcrct fuDc ocmortr jtc: lic; no fit
idi cu ca:boc c cupfr. vlicft fibt .ibfolutc:\n'i rc-ad alid.
n cft in rc°ad aliudtficcft rcto^fi abfoUuc:» cft onpfr.vr
«16 abfoUita ofcgt maj:': fic cft ^titas vr foima:i fic clt
glitas.n aut iUud q6 pdicaf oc fuBa ocmoftrata fumit
ob aua cttrifcco no ibcrctc 15 cft ouprr . vt ill6 cfj f 5 fld
etrrifccij vrtotatVcrtrifccu.fi z? mo 15 c ouprr.vrn.iU6
06 cft totarr cictrinfcai5:a quo fumif lUud q6 pdicat oc
fu&a ocmolb-ata no cft mefura.et fic cft babit^.na? calj
ciatii cc fumif ab aliquo fu5to crtrifcco.i.a caUci6:q no
funiidcq6fuB3:nccBfibi ibcrcrinofut mcfuracc^w.
Urcft mcfiira.et boc cft ouplr. vrcft mcfura fucccfljua
a quo iUud fKlicatu fumi f . 1 fic cftqti. 1 fumit a tpc. 01
fitmifura pmjnce 15 c wiprr.vriKa? no ofcflf pidopar
«iiM fic cft vbi.aut fcgf ozdo ptiu cu? co.ct fice poUtio.
aUii.n.oidmcb^fcdiftiftaa.ei aiit iU6pdicatuq6fu/
mif oc fu5a no fit tot afr qrtrifccii 15 cft otipTr. vcl cft tn»
irinfccu od fub5:i fic cft actio.vcl qjtu ad tcrminu:
t (k cft paflTio^calcficri.n.octcrml jf ad caliditatc : ficnt
ter^itrinfcc^ubo.CCeao aut oiccrcj vcrr^q» poiTit p:e
mitti fufficidtia pn to|i nc.oe q6 cft in idiuiduo fuDc vfe
ide flbi- vel aaidit fibt.fi idc cft fibi.fic cft pdicamemm
ldbc.fi occidit fibi B cft oiiprr.vcl mcft fibi ab «ncrrifcco.
VCl ab intrifcco.n ab itrifcco B cft ouptV. vr mcft fibi ab/
folute vrin rcfpcctu ad ali6: vt ad tcr-.fi z? md fic c rto.
n p mo:vcl pfcgf ma j immc":t fic cft pdi" qptitatie vcl
flfegffoimiaficcftjKli-qUtatie^fiadiicttabcytrifcco
vel B cytrifccii eft ag&vcl no. vcl fic alig oicut fi fumaf
•b c^trifcco vcl cft totalr crtrinfccii vfno.Dc boc no cft
Vi».fi iUudcpnnfccii cft agw boc cft oiiprrqi tuc qo.p/
ncnitabagetc vrfiindaf in tnotu;vtab 15:1 fic cftactio:
9-,^ velinb.ficeftpairiofsx^baar.^pbrfifsamDicutqjfi
6di* fumif ab aUquo cj:trifcco:n6 totalr 15 cft oiiptr: qt
Juud crtrifccuaquofumtf pdi' vcl c cprifccu q|tu ad
ler^ficcftpafTio.Calcficri.n.tcrminaf ad caliditatcvt
cerminii:q cft in fubo 1 itrifcca ci vt calido.Sj p mo m«
tiuB cft Diccrcfi iUud crtrifccu fit agce vd tUiid cft inc
fiira vrno.Si no cft mcfura fic c babit^^^calciatu.n .cc hy
mitur ab a Uquo totafr crtrifcco: vt a calccie:quc no fut
fdecii fuba fubiccta calciationi ncc fibi ibcrcrnccct cal
cd fut mcftira coi'':^ lUud itrinfccii cft mcfiira b oiiprr.
rclcft mcfura fuccdTiuavcl pmance.pmo mo cft qn:q6
Rimif a rpc q6 cft mcfura fucccmua ci:trifcca:fi aut mc
Iktra Dmance tiic cft U>c^:a & ^tingit oupTrrv^l oido par/
lifipfcgf vrn6.fl no pfcgf oido ptiu fic cft vbi:q6 acapi
lur a loto abfoUitcfl pfcgf oido Etium fic cft po in tn«
•ttWiturctiioidopartliiintofo. • *
IK,^ O65cftadq6n^a»oiuifioenti9fjfcin
1010 VI 110 ppntacftpma. fto.ilUoiuifioctiBcft
Ama qui no artccdit alia c)c na rci:qi p" cft art q6 nibU^
f5 oiuifionc cn tis in.jc.pn ta no aiiccdit alia:qi U alw pcc
dcrcf bcc cfict lUa quc oata cft ii oc fumcictia pntop :q
oaf D modoe cfTcndi 1 pdicadi;f5 illa non cft poi:qi cnti
ttccidiit modi ccndi 1 pdicadi. ^ lUa oiuifio ctis i.j:.pdi/
amcta cft ^oi q: na rci:VTt I5 multc oiuifionce pcni dc
rufficietiapntoE:n6tnmulttlvalcnt:nccBfuntpnic.Qi
Oiccbaf m Duiifioc q» quititae ?fcgf mam.CCCotra.qi
n 6 eet tuc fcgtur 9» rcs nilcs no oiucrfificarcnt m fu»
^5tiMrtb'4)oc cR flto^ iffu« qc na ftw «Ui «nwc libi
06
oetcrminat $ a^.^rta P5.qi ma cftcSin oIb*gn3btlibue
1 comiptibilib^.g fi ^titaa :?fcqucrcf maj^tuc cntia no
oiucrfificarcnf in qptitatc: vii I5 qptitae indctcnninata
fcquaf ma5:no tii qptitae tcrmiata. "Jdco ilUid otaii no
y3l5.(pT[tc.ccliin6b5ma5:vtvuUpmctatoiinDcfuba cap f,
oibiB:i trt b5 qgtttatc.C ^tc Dictiij cft.in iUa Diiiifioc q>
vbi aducnit a U)Co.i boc p; p ocfcnptionc ci;^:qu3 ponit
ouaoi fc% pntipioE:q6 trt no vals.qi ifta gnalilTima no
DcbctOcfcribtciifintnalritcUccta:qifiit.^.rcE pn .vrt
no ignoianf nifi pp mal.i otfponc alicui'':^ 15 P5.ftcut cft
ocucnirci coplcjriead aliq6 p" : fictit ftint oignitatce: q
nopbanfnccidigctroncficctcftin icojHcjrie 001011*
rc ad Ula quc fun t p fc no:a Ula fun t ma pc pn tarqi fut.jc
rcB ^■'pn^^r^r^q* aducitamoroicno aducn it a loco.
fj vbi aducnit a motoicqi mot^a motoic irncnit: fs mo
tu9 cft idc" ccn tiarr cii tcrmio ad quc. cr f ^jrc.i e
moflocalie cii vbi cft idcl^ oiffirri t ronc. g cu motu» •
motoic pccdat:ctvbi^cdcta motoic.(E05tuDicc*
rcBCp vbi pucnit a loco taqp ab ilU) finc quo no: fs D nd
val5.qi fic ct oiccrc qj .pueit a qptitatc:qi ftnc qgtitatc n
cft vbi.fic g nibil valct oce talce ftifficictict omifioncK
imo oiuifio. ap.c j^*: ncc D alii ^ic 05i)bari cr na rcu
^ a ^,,. ad^"".illaDiuifio«.?ccdit fiejs
jnCl railOnLy narcircducifadaltipvolutatcj
boiu; finc ronc adbiic cft ^ViCuDicie in mio;i:cp iftaoi
uifto IC.D65 9>n6 rcducit ad alii poic cy na rei.Ucl olf
poffct Dici Jd maioicfi rcducif ad ixni oiuifionc cafr^
caufaUtatcbs fup ipfam^ficnocftp^fcd fifi^t crcducit
ad alii n6 05 q> nd fit ^'.(r Sd minoic o6m q» ifta oiav
fio.occn6 icoplcyu vr cft fuba vrqjtitas ic.btirca no C.
cioccne vtpdu^af centiarr oc fiiba vclmarr vrin t^u.
modi.n.picdicadivclcendinofiitci multitudi» cntio
n fcf5 funt fign3:g>.n.multi funt modi cflcndi vcl picdi
candi:t no funt rcducil)ilc6 adinuicc:P cft fignu 9 mul
tcfilt rc9.n6furitci.r.n.p' cttafiitci pmop.y.modo»
ccndi 1 pdicidi: 1 no c?.(r3d alii. pdicata fut qtuoi.$
pdicaiiicta.bic cft falfa f igurc Dictt6ie:qi pdicatu 1 pdt/
comcntufunt idcqptiiad fircintcrminationc5 vocie:qi
vtriiqj tcmiiaf in til. f^cjc na rci oiffcriit:qi pdicamcta
font p^.r.rcE pn':f5 pdicatu coitcr fumcdo cft vna paro
jpponie oifticta a fubo:f5accipicdo tbopicc pdicatii ciV
tadoq6i)b3birrc6mtuif vclocftrutt ocj?blcma:i fic
no val5. (i ad atii fic fc bj bf c ad bf i ic.D6m qp eft firc
in vocc:f5 Diffilc in rc:qi agcrc no rcducif ad aliq6 coi'
vnuiocii:imoc6ifTimri:iin fuogiiftfsbff ibfi rcducuit'
tur ad aUud ficad babitu5. vclct ad agcrc 1 pati: qi bre
quodimo cft agcTc:fiau fcbiis bab5 boic5.(Cad atictc
ac.^me^^rcddif C35 pp qui oiuifit ifta ouo pnta:vii oi
dtiboc cft pp aUcp wiop:vcl qi latct vrpp abbicuia
tionc.Ct ifta oifiuctiua cft ifa^vna ^cx^i oiuifit pjj»'
bicuiatione.vrt in pntie ipfc nucrauit.g f> itcrorc no cii'
.rauit:qi 6dit itclligcrc fufficietcr p olia. C^J oiccrca.
ni q ronc oiuifit ouo 1 no tria. C£>65 0» pofls trta o»'
r« ita faciUtcr itcUigcrc: ficut Duo:qi tcmori' num^m»
cftpfcctu0.vnbocaf".placuit. Q6. Xllli.
Cfi^ccandum fe vcroMcuntnr xlL
n^ZS^t^rMf circabac ctc? vtrii accidif
l^uniUr ntcnefc6mfc.arguif pmo
g» no. "5116 q6 affimilaf mac no c cne : qi ma
no eft ene ^ fccu fit mdctcrmtnata : fcd to
\\ r,AficL cft b^jrbiu^.C 7«* no cft cne folita
riii no cft cne fm k.ffmo pofteriop.qi ce ^m fc j' mo cft
cfTc folitartii:fcd acculeano cftcne foUtariujrqig ponit
•cadcn» ciTc pcr fc futc folitaric oicit cfTc no accri»:
eLninti
t4x, q6cft padio cnris no eft cnsrqi pamonce no fiint U^itoi
C.Pk]d. * fa6rw^°Dc gno.fj oc crte clt pafTio cnti8.7.b''.
^Dnoflfnm wlranft.inpdicralfj.naDifiocn
'^rr^***^""* tisincn» fm fctincnefm accrie
Diuidtt cns fm fc in ftibam t accile:fcd Diuidcntia parti
dpant natimim Diail1.g tc.
fld inrclkCtUm «lonie-CnotandiiQjaliqft
«^UUliCUi;i.lUII| cnscfTcPmfcpotircUfgiDu
pUcitcr.vno md qp fitcne ab" no ocpcdce ab alio ; flait
fu6a.aifo?9J beat centia Diihnai ab alg0.(ir"Doc vifo
Diccndii cft od qone. p* (p occipiedo cn 0 fm fc pmo mo
occiiono cftcnefjfc.etrocf^.ilUid nocftgfcfolitarm
Dcpedet ad aUud: i llad of cftc pcr fc folitariu$: q6
«ft finc alio:f5 accfle no cft b<:> : q: accidetie cfTc cfl ineffe
fbbto.g ic.(£z' DJ^m.g» c jpicdo cne fm fc fc6o mo acri
do brt cftcne Pm fc. tt ro cft illud.cft cns fm fc z'mo:
q6 cf^ accrt0 1 fo:':^! b mo Df cne Pm fc:q: oifbincni j
inefrcntiaabali|0:f;fo:matactu«Diflinguif -ifcpjrat.
**4* T^b^HsaccnseflbS: qi accrie eft tn cfTentta oiftinctii ob
•Iqs vf albcdo a ^titatc 1 fubj.g tc.(L"31tc ilUid cft fm
. fcinq6otuiditen0^maDiuifionc:f5cn0^aDiaifione
oiuidir m.io.pdicaineta.vt|:q;ei:pntie:tinboc5?
SflH rcirmtK^a (Tadimas.iUudq^afrimilatur
<3U I ^IIVIKV mae-Tc.Conccdif9.nocftcn0^m
k pmo m6.f5 bi! efl cne ^ fc fcdo mo: qi ctii ipfa mate
rfa in cflcntia efl Difhnaa a foima: 1 fic xciTum cfl acci
dcns no cffc cn0 ^m fc pmo mo : f5 bcnc cfl ene fm fe z"
fn6.<IjaUtcr po(tct oici g» no cft oino fifc dc ma t auv
detcq: l5accripalTimilcf macinvno:q:cftaUqttaU'tcr
indc^^^ficurma: faUcaccidcne c6c:tri noatTimilaf ci in
aUo;q: ma cft in po' pafiiua: f5acti!tia fitnt fo:mc 1 act?
ronc cuiiie maio: oebcf eie DifVd < eiTe fm fc pmo mo.i.
foUtariiirf; ni bn cft cne fc6o md. (T^d alia.pccdif . qd
ef>pa(Tto cntis g» no cft cne ^fc.i.folltjriu;:f5 rame be
nc cfl cne fm fc.i.oiihnctU5 incflcntia ab alio : 1 boc cfl
Ociftoqucflto. Qudto. XV.
^•^•M- CTRibilcnlmrefatbomopnalcrcctiSTc.
^friflir' <^rcabancpane.vtriitcrmi
jVlvi iiui nue^crcnieaccritalis figni'
f icct pmo founi vcl fubm vcl aggrcgatuj ej:
|foanaifubto.(retarguif pmoqjfigniftcct
ubm:qi tcrmm^^pcrcnio ppiiiis fignificar il
44
f(7Z
lud q6 cfl ^ in ciTendotq: finu cfl in cfTcndo: iu cft m
itdbg^.p! Bjrarmcq: fignificarc fcquif intcUigcrc ct
UcUigerc cci ctii.p5.4.b'':f5 fubm cl^ pae in cendo foi*
.Capt.^;
SC.C.<tt sccrtraU.^.b^g) fubapccditoccrie na cognitoc 1 tcmpo
re.^ «• (Tlte 1 Ilud fignifica f [\r tcrminu: cui' itcUc
ausd*p4htutf .maio:.^io perTarme.q: fignificarc cfl
inte9 yttimereifi boc cfl aggrcgatii ej: fubto 1 fo:* aco/
dctaU:q:9> I5 B fitg» aUxim Tflituit intc" fuBn cnmoi/
citurlalbum c'pftimit inte^accrittscu^Dralixunimiv
. CiKvifam.{Sadfl9t^?fo»na.-fcdaggrcgatn5.(r?teCo'
moato: oic.tz.b'.©: xrctii ipo:tat bjbirij:": lUud cni':
eft biau 1 fic vf inucrc q> fignifica jggrcgatii.d; 3te B
iMcf innercarifio.z°tbopicocuDicu:(2) albumnoefl
fei ^ereH5 in gnib^Ht boc no cfl^pcer aUud-nifi q: vt
dct tpoitareaggrtgatii q: fubto 1 accrite. (£ 0ed pboc
«r^iif :q: fi tcnninue figriarct accrio t fubm cffa tcmu
oiifl egaocus±oc cfl f jlfum:q: ocnoiatiuii DifTinguifab
cgttocoexpdicomcntie.pria (^'q: fulk 1 aariti ntbileft
coe vniuodLCT^^fcqucrcf 9) nuUu ocnotatih eflet ter
minue vnu0.boc6fi falfum: qt ^po in qaatJoncref efTa
Oifhgu^-flcut pcedif : ain albu Dtfliguaf nulUte oi/
dt.i9ffa W : qj nie terminiie no cfl vntie g n 5 b5 vnujfl/
gnificatii:f5 fub^ 1 occrio (Unr otio:qiic fipt tcrmmcie oc
ddctaUo.gtc. ( I ; -0. q6 figt fol i qu jUtatc no figt fubm
1 accrie:fcd albti fola^ qualitate figt . vt of in pdlcamen
ti6:t fic oc aUie xrctiocft o6m. ^deoicit Snfl.in.S. b".
vbi Dicit:q' n tbil oft ambtiljrc 1 ambulan te5 cflc. oicit
Comcntjto: qj anft.frcrio cft rcmoucrc : g? nuUti ocno X.?44
minatituim fiijt fubm 1 acddcne.
^yy^* ra. U)queo5 auicc. t oicit q> figria/
rionoiumvniufcuiufcs occfciifuafigrijtioc fiiciUud
accrio cft fi§tu> fopcr vnu pdi^.f.pdt^^^fube.vtilt Dicc
rc cp vntlqij<4t pdi'" noac5 acd** ^icarfitii oe fuba fidi
car rcm fu i 1 modii fuii:ita q> Dc fiiba nibtl oicir: nifi rcj
fut pdicaffiri.-rno rcsfiiltoBidcvuU a^p.inpdicam^
tio vbi Dicir:3i olbum pura qu aliratefiqt.
f^i\t<%ui\%\t^ Qjfic rccitatC6metato:optoaai. C6.i4
mviiUllUUiri fitrt9»rerminuo xrenio.p-flgnifi
ccr fu!*m. 6r ro b" fiiir tacta in pnci! tjonio^q' [icM cfi in
ccndo:ira in figndoic.Conrraboc oictr Comcnrarorqj
fi boc ciTa vem5. Z"nnc d6o co:pii0 aUnim cfTcr nngori
4)cefTue in i'finitu:q6 cft iconticnico. oria p?: q: qri jUq6
nomc fi^ft aU'quuJ:mnc crpzcfTo iUo intc^^iiltid figilani?
adbuc qrt adiungif ctfj qr fig' fcdidario g nomcn iUud
n6crp:c(Tc inrelligiTqu.ido aduingirdnomcnrficurR
in rclantita.g fi jlbuin figt ^mo albcdine 1 fccundario >
co^p^.yunc 060 cojp^allHiin non ibi nttg6:ncc pcd*
fuo in iftnini-^; albii trfi figr albcdincqri addtffibi co^
P«e:f5 ff albil pmo figt co:pue:nic fcmp oar Ipm ircUige
re.Ct fic odo coip" jlWi odbuc intc^^coro":^ p6t c|:p:fmi
ffcndflrio:': tiTc ircnl itcUigcf^tficj^^tficeritnu^t p>
cdTue in ifinirii.fraiia cftopio.q? rcrminno :xrctuo
fignificcr aggrcga^ ex fuPto 'i fo:ma.£r ro b^dhqi tcr ■
min^ilUtd iigt q6 ponifin oiffonccine^fs in oiffonccon
cretiponiffubmtaccri9:vt fimi'toiffinifBnafu5cauti5.
g Vffuqp figt.dr^re tUud ficnir pcr tcrminti.-q6 p itelU
gif:f5bocmaggrtgariici: fubroifoimatdi fitofiifum.
(T^lhi opfo fhire n6 pocq: c pC6mcntaro:c orirerg; fj/
gnificar pmo fo:ma. (T^rc qrf aUqd nome oacnit^c.t
caro B ^e iwcnit cic $ cato.zrbuf .1 p Cometatoid.S. jT.co. 4
buf:r5nomej>crcri3ncnitaggiTgjto ^fonna^ta^per C6m.7.
cim.(i poo itacnit fo:mc.(f Jtc nome illud puo figt: cu jC.c.28.
ino cft ro fub qua figr.-q: f in pBm. ^.-r.T.buluo.ro clT f? ■ ^r. c. io.
gnii ciue qi pmo figr fj rofitb q nomcocrcrii figt nocft £.£.$4.
fuBri:q:fnbm nonbabcf ibi ftib.ppj ronmcccftaggre
gati:q: aggrcgatii cr ftibro 1 accrirc nulli b5 ronc cocm.
ergo crir foime. (T aua ef> opio q» rcrmintie coaet*^
ftgnifica fb:ma:tc^ oriri fiitim: irj ^ fuBj fit occiuefl/
gnificato.(r£t aUg oiciii P no va lcrc:qj nic xrcni cet
rermintto analogiio. boc cf>ic6ucnteo:q: boc nulUiooi/
ccra.3ririap5:q:ilUrtermintiocflanaU»gii6g figtpUi/
ra^n o:dine.(ir"l*.dpondcf biccmtcrq^ad boc q^rer
minuo fit anabgne 05 pcr piie figrc nomcn : q6 clT puo
fmmSm.fiditeno^iofigtftibarfi : fcd nomcn ocnomi/
natinii figt id q6 cfl pofJeriuo fm nam. (C 3[tC5 ali/
rrroico9>aUqu^tcrminiidTeocnomtnatiuu5 tanalo/
gum.fimul p6t intcUigi ouprr . ^o modo q^ tcrminuo
anaU>giieefVDcnomtarintio: ira gi cinalogia fir ocnomt/
natio.bocfalftim c(l.fc6om6q?cidc voci acdditanaU»
gio.-^ Dcnominat io fic n6 cf^ inconucnicne. vndc n6 eft
inc6uenieno iltam voces lUa ono in fc cogrcgarc fm 01
aerfao roneerficiit in ^pofito tcrminue ocnominatiu":
ficot album 1 cofimiUro funt.£t oicun f analogi tnqttan/
tum pUira fignificant ^ oKllne qucdas: 1 boc cft oc ni
cioneanalogicfcdDicirDcnominfttiix» inquantiifigc
3 X
iLibri
fomtaj aofdaitale tn babitudjne ad (u15m q6 Denomi/
nat.&i adbiJC il>ar:qz fl tcrmtnue ngntftcam foi
mas.i i^tio ru5m:tttnc cffct niigatto oiccndo coipue aV
bwixtx boc teuni no c(l magnj vis^qz pot oict 9» aligd
figt aUgd fcdjdarib tpm oat itclligcrc taq^ teiTnuiii
oqxndcnttc. £t io no curo oe illa o^itonc.
?ld raflrtfirfl P<^«l«i6W^-CLadpma5.tcr
dU I ^VIVUKV mmtia|5figtttX6ccdtf.riitelU/
git vcra intcUcctioc figti: fcd fi intclUgif tanqtii tcrmi
nue figti: noopj.Iu oi£iB:boccfiaggrcgatu. nc?qj foj
ma pmo intclligif vcra intcllcctioc figti : fj fi ftiBm boc
cft tmvt tcrminusocpcndcntic ciue vt fulMn quod fijn»
dat Dcpcdetia founcaccidetaliB.f t tu dicib: Q) lotii ag/
gamm.£>dm 9» n6:qzndbilt vnd roncj intclUgcdt : ncc
vna fpcm in tcUigibtlc flmpUcc. vii quado of gp cofufu;
pitmo intclU^f B intdUgif oc vribiis quc funt cifcntia
vcl oc cffcntia wfcriojie.(r£>6m cft ad qoncg) f crmi
nus xrctue ono fiat.i. fuBm 1 fozma vel compofitii qc
bte q6 babcf jp codcboc aiit potcft atiaozitatc 1 rattdc
Co.z5. ^baruauctozitae cll aucrro.pmo pb]r. vbi oicirq' albit
C6^9. nQt albcdtnc:t fafciptcne bdc^dc auctoutatc 2ucrro.
iz.buitie.in illa otfgrcflionc vbi argtjit p an tiqitoe g po'
ncbant trinitatc in oiuinis ibi oicit.pnctpalc:i fumptus
.t.abfiractij t xretii pncipalc figt folii fojma.fumptum
fcu pcrctri figt foimi 1 aligd aUud: 1 boc no vidct cc ni
X'^ti B ful>m.t>oc idc$4^.auctoutatc(^i.in.7.buKis.albii t
muficii ^ptcr ouplcj: fignificarc no cl t vcnim oiccrc
fitidccuftiagditafc.fubdit:albu.n.Duofigt.l:>ocidcra
cionc j^baf .ilUid figtur pcr nomc ocnominatiuti qd in/
tcUi^if pcr ipftiyt pcr q6 cypontfxii fignificarc cfi ttcl/
kcm aUcriue ?(htiicrc.qc pmo pparmc.fcd fuljm 1 acci
dcns pcr nomiDcnominatiuii^^larii intcUigitunvtgU'
bct cjrpcrif boc in fc: qz piolata bac voce album itcUtgi
lur albedo 1 fubm ciue:f$j>Uta bacvocc albcdo oiclt fo
b5 foima.3(ntclUgWii ttLvt oict t Cotnctato:: q> tcrmi'
nue xrcme fignificct Duo boc no cftqiiocuc^ fn6.vndc
fm C6mcntato:c.terminus cocrctite pmo figt foimi 1
fcciidario fuDj pmtj.j?batur : qj ilUid fiVit pmo tcrmin':
aji'cft r6 fub qua tcrminus figt:i ifta fo tacta cfi pus:':
boc idc vuU arifio.in pdicam^tis.-Q; oenomtnatuia oif
fcriit folo ca(u.i.md figndi ab abfiractie 1 non figto;fcd
abflractii fignilicat fomta pmo.crgo xrctii: iboc ct vv
dcf vcUc.7.bm'.vbiponitDiflf6nc6concrcto;rc(Tcpcr
«lofro. oddtfamcfu.i idco fuBm no figniftcaf pmopcr concrc/
tum:fcd foOTta.((r*P»atio fccundc pnis.tUiid figt fubic/
aii fcdarto g> figt fojma tn ocpcdctia ad fuDs : f5 pcrctii
cft b9;qj albii figt albcdinc fub m6 ocpcdctie ad fubm.
91 <4 rcxrfV\n^n t^nnintieconcretuefigi.iUudq6
I ^Bic.(r£)658»n6op5a>tcrmi/
noeconcrctuengnificct lUudpmoqftfimprr cftpuein
cficndo :qz ficoccidcfia n6fiflnificarcnf . vH nomiaim/
ponunf rcbue vt notc ftjnct wi cffc qiS bobct.vrt rcbu»
qoc font poice f m cffc imponun f n omina Fm i lUid clTc
kd rcbue quc funt poficriojcs: 1 ab alio ocpccUnt in ce
imponunf nomina quc fi^ificat ilUe rce fub oepcnde/
ria:n6 q> fignificcnt fubm pmo:fcd illi rcm ocpendcnte
fiib r6nc jppiia.3Uoquin accidctia no babcrct nomina
jppjia.vndc impoflrio nominu n6eft ^m ojdincnamra
lcm rcm5:ita 9» neccflrarto figntficct iUud qdcft pu« ftn
rcm.-q j fic omnia nomina figniftcarcnt tdctmoDcilfcd
nomtna imponnmrreb«efmQ> occurrontintcllccmi:
qznomtna ftint ad placim^: 1 iponunf rcbue vt funt no'
tc:^ fic P5 ad r^ncm.caitter pofict oidad r6ncm-9> I5
fubmflt^incficaccidcn^itamcaccideBpuecftqtto
Zx.p. adnoe:q}naft]nteadi^cipiaDoahnetrci.5.buitw:t
XVI.
nomfna fmponunf rebue vt funt notcanomjooncrcti
pcr ^is impon tmr acctdct i q6 nobie cft notitie . (£JSLi
alti.iUud ^mo figmr it Conccdif . qtio ad impofition^
iliiue fignificati t intcntione: t bcc cU fozma accidcnta'
Ua: « n6 aggrcgatil- cu5 n6 babcat vni r6nem t fpcm in'
tcUigcdi.vt vifiis cft. cad aticto:itatc artfto.-: Cdmi
tatojis.t-^givoUintqjOcpncipaU fignificato concrctii
flgnificct fo:m.i accidctalc: 1 fcciidano fulim:cii fojtiw
acadctalie ocpcndcat ad fubm:ibocfignificarc,ppzie
Didf coitclUgcrc oUud:ficuf in rclotiui6.(L 2d argu
incnta qnc vtdcnf ^barc gp rcrminue CKrctiie n6 fignl/
ficct accris 1 riiDm.C'ftcfpondcf ad ^ii.fcquifQjcct
cquiuocus.vcnl cft.9> non cft purc vniuoaie in minon.
vcru cft impofccft tcrminii ocnominatiuii cc eqtiiuo
cati6e p(tra:fed bcnc ejjuocationc no pura : quc cft ana/
lo&i.vn analogia cft cerrto: modus cquiuocarionie.vc
f9 in elccbt6.(Lad z^f^rcfpofiopcr rcfpofioniad pu
mu5.(rad aUi.Conccdif maioj. minotc^ncgo. (Cad
atKto:ifatc arifto. in pdicamcntis.ibi occipit cocrctns
,p abftracto mo:c ftio.albu.n.i.albcdo foUim quaUtatc}
fignificat:-: boceft vcrii. cadaUa.iam non cflct .ncgo
mtno:c:l5.n.otto fignificctboccft f m ozdinc.quarc non
vaUrt.vii tcrminuepUtra figniftcie no babcntta o:dine
cftcquiuocue.CCadauctojitate C6mctato:is.5.b^ no
Dtctt boc pcifc:fcd ftjbdit:flcntDicit aniccn.co modo:fl/
ojt Dirit ipfc. vrt nomc ocnominattuii n6 fignificat fub/
lectu 1 accideo tUo mo quo ponit auice.q: otcit q; |^mo
flgtfubm:ocideacci^s:f5figtBDuoc?. Q6. DCVL
(E 0ubftanria bztflitiplicla co^pcja-r f. JCxo, i$
^^riftir ^i^l^DCcapfin.vthiftjbfti
Viwi ii-Mi tiaDicararDccompofltofbs
ma 1 quidit atc.CCgt arguif Q) no Dicamr De
|compofiro.DeiUoqdnd cftperfcnoDrftiCa:
q: .ppjiii cft fubc pcr fc cflTc t n6 tn alio qcifher
feci:pntie:fcdcompofitij non cftpcr fc:fcd per aUudL-qj
pcr fo:ma:fcd fo:ma cft in alio vt in matcria t quiditas
eftin fuppofifo.ergocompofltijn6cftfuba.(]:3fcmar/
giiif fuba non Dicamr oc fo:ma:qt q6 p6t adeffc 1 ab 1
cflTc pt er co:niptione fubti boc n6 eft fuba: q: q6 ptingit
cidcm tncfic 1 no incfle cft accidens.pmo tbopico|::lcd
fnba n6 cft accidcs: fcd founa p"' incfTe t no incflfe : quM
founa odcft materic x abcft pter ciue co:niptionc.crgi>
n6cftfu5a.(r?tcarguif gjnonoicaf Dcmatcna:qui«
q6 no cft no cft fubftitia.pcr Dcftmctionc ftjpcriojie od
Deftmctionctnfcriojie:f5man6dfcq;c6polimjtineft. -»
ybttiue.gtnatcrianoeftfuea. Ccztf.
*^^C\tanAtttrt odintcllcctiiquefhoniero^fnbfti/
nviailUUIII riap6tDuprrc6fldcrari.Unomo#
doquoad acmmfubftandi.aUomodoqnoad actum
pcr fc fubfiftcndt -: tcrminandi.
^^rbrvr>VSm w>M<»"ctaflbneeadqncftion& ^"^
i-fvv v^viii pmaajmatcriatcompofitu^Di/
cnnf fubftitta fimomodo.£tratiob' cft.tUud Dtcifftib
ftantia q6 b5 r6nc5 fubftidi:q: fubftitia ^o modo Dt/
cttiu' a fubftido:fcd tnatcria^compofitu funt b^xitnM
tcria fttbftar fo:mie fnbaUbue t compofitii fubflat occi
dctaltlxie.gfttatcria': compofltiioiatnf ftibftiaaquo
od acmm ftibftidt. (C3tcm illa oiatnf fubftantia^mo
modo.qtic n6 btit cflc in fubiccto : q: in boc Dtflcn fuba
ob aaidctc:ft:d matcria t copofitii n6 bab^ cfic in fub/
iecto:qt mnc fnbtt cfict fubm-qd cft faUiim. i ftjnt fuDa.
C1^atiDrcd)dec6cUifloni5cft.3UiiddltoMfccnndo z"^
modo 9X>9tt(k fuBalert fifhc z rermfdtq: boccntxn
rionc fuB« fcdo mo: qp oct cfTc fubalc: i cp firtat i tcrmi'
fwt matcriam i cms potcn tti: qi n ibil oat cflTc fubalc : i
mWt-t terminat pocentt j matcric n ifi fuba : f; fojma clt
£x5.7« b«.7.buiu8:q: foima oar dfc m i fc|>arat i Diftinguit.g
t»4.p. foana cft fuba fcciido mo.Cllotandii tn gjfublbnria
pcr pu8 oicif oc fo:ma fm pcrfcctionc i oignitatd natu
ralem: i poHca oe compofito.vltirno oc ma: fcd quo ad
noe t cognitioflc nfam pcr pus otcitur dc compofito:q:
91 A r/\n^a C^Pofitiinobisnoti^^cftfo^^tma.
'RiWeo • VIICU (i;adpnia'.iUudqdnon cftpcrfctc.
id pmii ibdmgyalijidefTepcrfcpotitclligiz^vno''^ aligdfit
per fe pe]cclufloneot9 ec.i fic nibil cO fc nifi ^ina cau'
fa.SliomoDicif dliquid cfTcpcr fc:q! incUidtr fua pncv
pia pcr que bj efTc: i fic fufficit qp ppofitii fit fuba p fc:q:
includit pnct* incrinfcca vt fo:mas tn ma pcr qnc b; cc:
«fic rotio nd ^cludit. 0imilitcr e(Te in aliopot intclligi
ouplr.Uno modo q> fit in alio tanqui in entc in actu : i
fic c(l accn0;q6 cf^ tn alio:i fic fojma no cl> in alio . aiio
modo pot intclligi aligd c(Tc in alio tiqui tn cntc in pc
3dz* tcntia ad fp:md hnalc;:': illomd cfTcin alio no tmpcdic
rone fubct (lc fo:ma fubflanalie dl in alto.CESd alia;
rone.illud qd pot adc(Tc i abelTc ic. Cocedif . fcd adelTe
. t obeflc fubiato:q6 ci\ in po*:non of:^ 9> fit occrle. XDo
Of Q> fo:ma fubfTitialie tc. C>6m q» nd pdc adcfTc i abce
pMcrco:nipcionefubicctL-q6 c(i in actu:U poiTit adcfTc
tabefl«ptcrco:ruptioneciu8;q6cf^in po'. (Tfld aliaj
roncm.jrtlud qi^ no cft w.Conccdif .fi no cft in po';nctp
in actu. C>icit;9) ma no c11.coccdif.no clt fm fc actii : trt
cfl ui potetia.gc bocfufftdc^ ma Rcfubftacia in potcn/
X>^i6, ria.gtbecocqucftione. 06. XVII,
Cl^^dcm vero btouruur ic,
^ I f lir ^^^^ pjrtc. vrril idcnti
^vi liui tasqtualigdof tdc5 fibi fit
rcto.(£& vidcf q> non : q: oib rclatio rcgrit
JgjMU o«o e7«rcma:q: eiTc rclatuiop ef^ ad aliud fc
■ Jr^M bflbcrt^ffd idetitae q aliud cfi idefibi no bs
oneciftrcma: q: tdcno cfl aliud a fciKo-s talie idctttoa
no efl rcla tio. (T ^tc.q^ pfcqu i f cn 8 f m 5> cng no eft rc
lario:q: rclario cft dc""" gcnue: i n ibil q6 pfcquitur cna
Inquitujcnecontrabitcnsad tx"""gcnii6:rcd idctitas
pfeqmfcne Pm g» cne-q: tdcmcofc^uif vnii fm 4» vnii:
tcnet vniipticrmnf. g idccofcquit cne inquitucnert
pcr prte no cft rclatio.CT^tc idctitae vcl addtt alijid fu
pw rcnvaii^cft tdctitaeraut no.pcr fufficictc oiutftonc.
flntbii addit : 1 nibit no octcrmiat ad gcnoe. Qidctitas
Rocritin aliquogcncrcatioab ipfa rc. (lid^itaeaddic
«Uquid:illiid additum cfl fibi idcm pcr idetitatc5:tunc
3ucra Dc illa idctitatcrouc addic aliqutd fupcr ttlud ad'
itti:auf ntbtlfi ntl)il cdde; rationrncc jpma tdctitae.fi
atigd oddit:qucri oc itlo.vt pu8:tfic vct critpccfTi» in
ifinitti :q6 cft tmporc: vct idctitae nibit addit.
^nt^Ctmtrt arguif.priafuntincodcgcncrect
si/yyviiium ma):imcoil>at:f5ide$iDiucrfum
funt pria:': Diucrfitae cfT rclarto.^ idcnritae.
^n^ir^Aitttt cdddqonc; g>tdcntaec11re[atio.
Kfiy-^l lU U in Q j aiod efl rctatio quo aUgd rcfer
cttradaliudctimfitiMbimdo ouof odfcinuice mume
oepcndcnttii:f5 idencicos cfl b<> : q: pcr identicatf atijid
rctcrf ad altcrii fm rej: vt fi atiqua finc idc f m fpernnrt
.fb^dt ideplatoni vct rcfcrfad altcru fm roncm trfi.vt
fo:.c(l ide fibiipfi.vrt fkat intctlccoie fb^mandoj^poft'
tione tn qua id^pdicaf oe fc vtif vno vt ouoboen^ bo/
mo cH bo(iio;fic % rcfercndo ide$ od fdpfumvtttttr vno
xviL n xvirr.
t^6
vt ouebue.tTTIotandij gp idcnntas ctufd^ ad fcipfnjt
ntio nd cfl rclatio rcatie.q: rclatto rcalis rcquirit oiucr
fa cprcma rcatia:fcd idcnritae citifdc numcro ad fcip;
no cfiDiucrfop ^m rem:q: ilta non funt oiucrfa: nifi ^m
intcttcctii:q: intcllcctue vrif vno^ ouobue. vH fi tdcn/
rita8iftac(Tctrclatiorcati0:mncc(Tct pcdTiie in infini/
tum.pntia p5:q: vnuq6(^ cft fibi idc fm idctttatc;:': fic
in infinitii.vndc i(\a idcnritae cft fibiipfi idc pcr aliam
idcntttc^tfic tn in ftnttii.vii ilTa idctitasnoDifTcrtaftin
damcnto rcalitcnfcd identttae quc cff ouo;: conucnic/
riU5 in fpc vcl gcncrc itla eft relanb rcaiie: q: b5 oiucrfa
cctrcriu rcalia:i bocinuit SrilTo.tn Itttcra Dicce:cp ma
ntfclhi cl\ cx oictie g» idct itas cf^qticdi vnitas: aut pla
riii5 c(Tcntiatr:aut qn vrif vno vt pluntKievt qrt oiprnt
ipfu5 idefibicitc.ni vtouob^^vtmircodcm.
m rationee ^Z^^^^Z
rem vcl r6nem.Za oicierg» idcritoe tc.Conccdtf . fi cft
idenricaecinfd^nttmcro:mncnorcquirit DuocjOTcma
realitcr otucrfa.-fed b5 vnti nfi fm rcm 1 ouo f m roncj:
q: intctlcctue vrif vno vt Duobtie.vt oicit arilto.in liv
cera.CTSd alii.iltud cofcqiiif cne tc.Coccdif . & m ol
d9:Q> idcm ic. Coccdirar. vndc Ijcne voto q> idenriraa
dii fdc5 in numcro ad fctpfum no cotrabit ene ad p:cd u
camcnrii rclarionie^fcd ramf nibit j)btbct idenritatcm
c(Tc rclarion^ q: ^ma rctario nd cfl in gcncrc rctarioniS:
q: nutta dl fn gcncrc rctarionie^nifi rclario rcalis.vnde
i(Ta rctario fm roncm cft in codcm gcncrc cii fiindamc/
ro.(r3d atidm:aur idcnrirae additatiquid tc.ibdmg)
dddit rdbcrfi fm intcltcctri:t nibil dddit fm rci.&qil
qucri f oc itto:q6 cft tdcm fibiipfi:': fic pjocedcrcf in itu
mita. atiqui oiaint (!> no c(t inconucnicne j)ccdcrc in
infinirii tn cnribtis rati6i6:q:funtaccidctalircr o;dina/
ra.inrcllccnie.n.rcflccrcndorcfupcrfuii acm, porcftfc
inrctligcrc:-: ircrii por intclligcrc fc6m : t fic in mfinitit.
gt Diaint 9» b" ratio cft: quia cj: tati infinitatc no fcqoi/
nir infinitae in rcbuo.vti pliue Dicit.4.buiue.©: fi vna jC.?.rp
otatio c(t vcro pt tngit in fin itae cfTc vcrae . gt fi vna cft
falfa p" inftnitae cftc fatfas.mo fic cft in .ppofiro g» fo:t.
cfi idcm fibi pcr tdcntitatc5:t itta idcnntae cft tdcm fl'
bi itcrum pcr tdcnriratcm:t fic in infinitum. jTamcaUi
tcr pofTct Dici.'Cp non cfl p:occ(Tue in infiniram.-quia fia/
tnrquia fo:t.e(t idc5 flbiipfi per idcnritatc:': itta idcnti/
toecftidcmciifnn^^.viibcncp^ocdTuedTctininfinttii.
fi idenritae cfTct rclatio rcatie : 1 bal>crct otucrfa cjrtrc/
ma rcalitcnf^ boc no dl vr vifu; cft. oc B cria poftca vt
debinir.l£tbccoeq6nc. 06. XVIII.
CT 1^2^023 1 po(lerf02a ic. Xx. 16»
'^<>ri'fiii* arcafx)Ccapfrti.ClrrtjinIo»
l^i-iuiir cotrpcflroarc^Btpofbc/
iriue . (TCt argf 0» n5. 5" ctcmo no d^ oarc
' ^e f poficri'':^: fxi» cr pof^crt"' oiTr p ppara/
■ tioncdd pmii: fcd in crcmo n5 cftpmii; fim/
plidtcrfcd rcmfxie cl^crcmii fm arifto. 4..1.S. pbjHc. Cx.z4
crgo n5 dt oarc ptie 1 poffcriue. (T^tcm flinr ocambo t tnfira.
btiefimulin tnfintron5cfl^etpoftcnue:q:ibf nddt d.t.c6.^
^ilcrgonccp:iuetpo(krt'uequcoiatnr{ncompdra/ vfq; dd
tionc dd ^mn:fcd locue 1 rcmpue funt tnftniM cum fln t tc c6.i5.
corinod t conrt™ fir oiu ifibilc tn tnfinirti.crgoin ncttrro
cftoarcptiue 1 poflcriue.
©PpOfltUm vultarifto.inltttcni.
1Q tli^ Itm ^ intcllccnl qonie.CC dliqufd pot
nvutuwuill tdldTc^ajoupfr.rnomoatfjid
3 i
dlp^ ffmpb-. aiio°quo ad nos i ad nofhi acccp«6c$.
iPf f ntK* r»Am «Jdqoncm.Qjiriloco-xtcmpow
jb^iiUilv wiii noninucnirpusipoftcriuspcr
copcirJtioncad pmii limplicitcr. Bt rjtiocft.in illonon
inucnit puBipoftcriuein c6parjti5cadpmij:q6c(lin'
finitii:q: in infinitond cll pmii fimplhncc vltimuj . fcd
ota Mt roncm mcdg:f; tcpuB i locus funt inftnitarquia
runtptimu:i?tinuiioiutdtt minfinitii.g^rc.iScdaligs
pofictoiccrc in loco.vidct clTc piim fimpRripcrprte
Xx«4X ^UB 1 poficrf : qi otcit 2lf .^.pby.g' pmus locus fimpfr
cft ad qdmoucnt Uruia vt furfu;.£N?>m Q) pfidcr jndo oi
ucrfa locaadinuicc; fic vnus loctie brt poi cft alio natu'
ralitcr i Pm otgnit atc;:q2 fiiiru; nalitcr ^scfi ^ ocor
fuj:cii ctii fcmp fupcn' fit loais infcriozis:cu; fupcriot
f^Kra ptincat infcrioic. 0tmiUtcrctiacapicdoaindc;:
locu 1 vna inquatii ptungit fo:mc n5U fic itcrii cft oarc
dtnu fimptrii pcr oAb piis i poikrius: q: fo:mc nanira'
|C0 ftmt Dctcrminatc fm qu jtit jtc ad ma^imii i ad mi
nimil : fcd capiciido locum inquantii dl cns continuii t
iM"""(ic non cll Djrc pmum fimplrncc pue i podcrius
cu fint Diuifi"' m infinitum. ([rz° D6m g>bcnc vidctur
pus 1 polK rius in Tparatioc ad pmii qtio ad nos .
ratio fcdc ,5ni8 cfl bcc.^Jn iUo cft oorc pue i poftenuS in
qtio fignainus dUqi^ ^mu; f m noftri occcptioneqz ^us
«podcriusficoicit in copjrjtioncad pmiiquoad nos:
qo d> ^pinquitis i rcmot lus ab ilUx f; boc dl in loco. t
in tQC ngnomus aUq6 nunc:qd cll nottus i fma-.i tn fii'
turo q6 iUi j>pinqui'dhcft pus: i q6 rcmoti' cft:cft po/
flcrius.0itlr itcUigas in pccrito oppoHto mo. Cu qd rc/
motius cll ab ilU> nuc ffgto in ptcrito cl^ poB.i q6j>pin
qui^dt fibi boc cft pollcriue.S>irr in loco pofTumus oa '
rc pmii quo ad noe.q: polTlimus fignarc aUqui parte vt
in cclo o:icne:pcr cnius j^pinquitat e i rcmotione aUgd
Dicit pus 1 polkriu8:i (trr intelligas oc ali|s.
C^pnuinctcmondefloarc^t
JCM I ^•►•►^poftcri^Conccdit.fiaccipiar^istpo
(lerius tn coparatioc ad pmii fimplr: f; fi accipiat ^is i
poftcri" ad pmii quo ad nos fic bcnc dl oarc ^iis i pofic
rius.vtvifti;dl.(U3daUi.p;:q: in oti? nodloarcpus
tpoficriospcr rcfpcifiadpmii fimpfr f; trt bcnc dloa'
re priue i pofierius pcr rdpcctu; ad piimii quo ad noe.
rtvifumdT. Qucfiio. X1X%
a^c. (8. (Z^nmnm vcro bfctmr t c.
^ ^ritn r ^^^^^ * tnott»
'^'Ivl IIUI ntqiiititas.CrJftarguifcp
id.Q: fl motus dfct qBtitas^tiic clTct in octcr
minoto ^icamcnto:q: pofiqj motus elTct in
Ipnto qgtitatisK; boc clt fatfum: q: dl in plnri
bus pntiB vt in fti&a q^titJtc ^Utatc i vbi. g no di q^
tas. (T^tc; fi clTct motus $tiras:aut dlct $ttras pcr fc
fluc per accrt s pcr fufficicntc oiuifion^: qt ptr fc i pcr oc
ddes fiiffid^crcuacuatonuicpntii.0$tTK>tu8ncutn>
7Cx. Ig. cft qptitas.^^no p fc:q: oicit anfto.in ifto 5?^» tepua
imotus n6ortrq^a:niflpcraccn6:ncc ctia;funtqptita
tee c accrte : q: fl motue cflct ^tae p accns boc dlct p
ma^ittidinc fpaa|:fup q6 ftt morus. qijBriH.bic oicit
in U-a;g> mouis cft qptus^q: fpaciii dl : f; boc nd pot
elTc.vt ps in fingiilie gcnCTib^caufanij^qi fi motusdTct
quitus 12 mogn imd ioe fpaa):vcl illa magn imdo cet ca
fu5tiua moms vd finalis vcl cfficicnsvcl foimolisper
XxS.T. '^'^^*"^ oiuifionc.Sb^.i.z.pbffi.fcd magnitudo fpacii
Xx z8. '""^' ptrifif non pot cfTc ca ful3iua moms: qi fl
_ J onialmotKf inaeremomsnodtinacrcfubtiucinquo
' ^ fttmotu&fsinaniaUmccdlcaefftciensrqttnagnitudo
ea XIX.
rpocq fuc qul fit motus nd cfi ca dficia motus: fcd mo
to: mouetis.fitr no cfi ca fo:iTutis:q: fo:' non cfi fec4ta
ab co:cui'' cl^ fo:ma.-f; magnitudo fpaa| fcpata cfi a mo
m.fitr m jgn itudo fup qui fit motus no dl finis mome:
q: moms an i j tis no o:d inaf ad magn tmd inc tiq§ ad ft
ncm:fcd magis ad tcr^ad qucvt ad vbi vcl nliud talc
(£jKjSirin.in pntis fufficictcr cnumcrauit fpce qsttta/
tis.-f; no pofuit motii itcr fpcs quititatisg u.
^^nrmfi f II m '"'S"*^ iftx^dt ^tim cu oti/
^yyy' **■ * • > nmtae fit oria cgtitatis cj: pnns: fj
nibilpot brc oria^aUcui^gnis.-nifi fit in ilb gcncrc. £t
nibilpot bfc Driiaialis:nififitataL- f; motusdl ptinu*.
C C6metatoie.34>bf .q: oitfonc mot^app; ^tinuatio.
T&rtfcJ f» vtp;.j.a.5.pbr.BC6mc' (0crt$titas,
riKfva^ TC tato^.fitmot^aaipifouob^modiS.vno
mojj fb:*imDfccta q fluit i tedit ad vltcno:e pfcctocj.
ZtUo" acdpif p via ad pfeaioc; quc via ef\ fiiipte: i fic
funt Duc vic Dc motu.quarii ^ma cfi vcriot.z'dl fanuv
IJoi.vt oidt Comcntato:.}? pbffico}:.
•^i^f K/-W- i^Af oidadq6ne.^°Q>cttpicndomo
ipci UtJi.J.Vl mp'm6ncmotusvritern6efl
Q^ritas.i^t r6 dl.ittud q6 ell in oiucrfis pntie nocftfbm
plidtcr qiritas:q: j*pdi"n6funt vnii pdi^^^fimplhcuj
cfTcnric pntof fint ipcrmijctc.p^twflcrio.fcd momsp:o
foima fliicntc cft h^^ : q: capiedo mofii p fo:' flticn tc no
Ofta tennio motus:nifi ^mmagie i mintie pcrfcctii. vt
ibidcoicit ComcntatotlDotcnnuiiismotustihn tn
btis pntis ^titatc ^litatc i vbii ct in fuba aliqth (f z!
d6; o> capiedo motii z? mo fic dl q|titas:t r6 cfl.oi8 fot
ma q e oiuii^in ptee dtifd^ ronie p fc copulatae ad c6es
tenninii cftpri* ^titas:-: f> cfi mani" cx Diflfonc pri'qptf
tatis:qtti a;:.ponit in pntis.lDo cui ppctit DtW6:i oiffi
nitii:': or p fc ad oria; albcdts q n6 efl oUufIt>iUs p fc: ni
fi p fuDficie.tatu albii ce oicce ^ta d> fupficicexjc pntl:
f; mor p fltipi dl b4: q: j> flu jnt eft oiuif»"* p fe in pte»
ciufdcr6nievtinfla^mutroe:fic.n.ti*oiuidif tUncae:
ita fluj:^ in flujf jj fiit ciufdc ronie.vn mot^cft Diui'":flc
mag** t tpe.vrt iflaj>po:ti6abitV oiuidunf .vt p;.tf .pbf .
£t ct i Ik p ccs fiit copulate ad vnii c6c; tcr" vt ad muta
tu cdt^: fic pticu te tpis copulanf ad niic:fic ptes mot^
pulant ad mutatii cc.CTTlo q> fic rccitat Comctatoz.S.
pbf fi.q> motus j> flnpi pfcM fm ilUid q6 cfl mot^.-dl in
pnto $titaris:f; f m q> rcciptf efi in pnto (xilltonis: qt (i
cut po" rcccptliia cfi (\ilTiua fic rcccptio fo:mat'r cf>pa;
CT *tlo gj b fiit ouo 011':^: or q> mot' p flupi c pti"qpii'
ta6.(rCotra.q: fi 15 cet:aut cetcadc; q^titas cu tpcraut
alia.p fulfidetc otfione:q:vniiq6<g ens ppatii atterivcl
cfi idc flbi vcl oiuifu5.cp5-i.io.b':f; mot^p flupi no cfl
aUa q^ritae a tpc^m tiic ccnt ptce Ipce qjt i'«' oti* fuccdli
ucc| tps:qdcfip SfjQ trficnuautt tp9.i3itVmot^n6c
cade c^titas ai; ipe.d: fi B certiic in quol; mo" oti mo
ucrcf eet tps ibcrctcnf j B dl falfu j.-qz tps inbcrctcr cft
in p^mobiU. vt p;.i|.4)bf .f; 1 aU|e cft co cd^tcr. pna pi.
q: mot*ibcretcr cft i mobiii.flTttcj.fimot^j? fluyu cet
idc cii tpc:tiic pEa tpa.quo|t vnu n6 cet pars attcri^cent
fir.?na p;:q: poFc dVpTa moi^^firflucrc 1 fic fircriit prcs
mot^tpli tpaDiucrfa.qtiop vnii nocf^jwrs altcn'':^;^
cft falfu;u^.pbf . (E^tc illa vrtr clTc oiucrfa quc brtt oi'
uerfas maio:itatce 1 m[o:itatcs.t 1? |:^:f; mot^ p flujctt*
t tpe bnt oiucrias maio:itatcs 1 mino:itate6:q: in ptu>
tpc p6t ce magnus mot':t in b"^ tpc.a'* moms: q: vctojc
mobilc in b"tpc f acit maio« mot li: 1 fic tj>s b; maius t
min'',pp".finr 1 mofU8.(E;3^te mcnfura 1 mcn furatit foi
maUtcr Dfnt:q: nibil reafr 1 fo:marr mcfurat fcipm: qi
ide no dl pua t notius fcipo : f^ tipu» inenfurat rootitm
Cdm.&
C6m.4
C6fit.9.
C6(TU4
Xxo.4.
5?met".
c?6cod.
io?m€",
CX0.t3
"imfra.
j» fluni: qj n5 mcfunt motu jp fozma flaflire: qj HU fbi
mj cft prnancs: fucccfTiuu no mcnfurat pcrmanen^.g
tp9 mcnfurat motu; p flujcu. (n£><^m cft g» fi motua ca
pif ,p Hupu quo mobilc fluit oc vna pjrtc ad alia$ : runc
motus ^m illud qd &. cflqgtitas . ([' Sd ^mti oubtuj vcl
motus c(Tct cadc quitttas cit t^c ic. Csdm 9 motus p:o
llujM f m tlUid q^ cft rcatV 1 cfTcntiarr dtquatitas : quc
tps: qi non alia q^tttas ^tinua fucccfTiua cg tepus.
(CSd cuius intcllcctum. Tlotandti 9» tcpus oiflinguir
Vt motus . ITDodo ouplq: cft motus. pmus 1 illc cft pii/
tni mobilis . SUus cf\ mottie fcaindus 1 p2op:iU8:i illc
f)otcflcein quoUbjmobili a p? ioilr tpscouplcjr.qMi
eft tps pmuj 1 c6c:t boc cfl inbcrctcr in pmo mobilu q6
eflfcntiaUtcr mcnfurat oia fucccfTtiia . aUud cfi tps z" 1
j7P2iu:t iUud cfT pol^crtiis t mcnfiiratu . £t lUud tps nd
efl inbcretcr in pmo mobtli : f; e(\ tn qtiol; mobili aau.
f{ actu mo'^ : fcd ft mo^ po* cfl in co po' : 1 f!c oes motue 1
certipo:aapmoDtlraccipi^quidicocinttiaad pmu5
7Cx.iyc motijafps.f^£ttuoiciB:9> arifto.oicit.^.pbjr.g^vnii
«infra. efl tp6nuoommmobiUii.CM)m9)arifTo.l(>qtHf ibioc
tgcpmo ic6i:i non oc tpc fciSj mo 1 .pp:ic ^icto. (TSd
aliud.fi motiis .p fiupi cfTct idc cu tpc ic. £>dm g» plura
Dtucrfa tcpo:a:quop vnij non cflpars altcrius quc funt
Oicta i^^i coia ipoU: cfl cfTc ptli:fs pUira tepoza fcciidario
Oicti 1 j^pjia piit cfTc fimt-tmo ctii cft nccariii: fkut plu
rcs mot^ ftit fif.vrt mot^ cfT tps rcafr quo o^ q6 e(tx(t
Soalc vcl incqtialc tpu boc clT tps vcl b; in fc tps : fiait
cflcqualc UncccfHtnca:vclb;in fcUnca:f;mot^cfl
ciqualc tpi in wirationc vt oici vcl bo;c. 0 moms cft tps
reafr.(f;'adaUud.illa viirccoiucrfa ic. C6ccdif."Lo"*'
Oe tpc pmo t cdi pdt cc maiozttas 1 minoutas tn tpe vt
motus in vna boia cfl mino: qi moms in otiabtts bojis.
05 fJ loqiiamur oc tpc fcciido mo oicto: ninc no bntov
uerfos maioiitatcs 1 minozttarce; quia maio: mot'* fit a
matoti tpc-zmino: i minozi.frad aUtid. mcfuratmcn
foratii.c6ccdif faltcm fm r6nc vcl f m rcm.£>ici6Q> tfte
mefurar motii. Coccdif . -pzo tpc pmo: 1 itlud crii of r a
Sol; infcrio:p momii : f; tps cfV idc aim mora ,p flujcu.
^ H nondi»; qp tps mcfurat motii: qi fiait Dir.4. pbj-fi.q»
floaipiaf pars aliau'' raicrtif totti: qi pars atiquotics
repUcata fup fc rcddit totii . vrt mcftira intrinfcca nocfl
er gcn' mcnfurati. (170; fioicas.gtdemefuratfcipm.
fm re?: tH or t fm roncm vr captcdo tf» k6o ino : q^ cfl
idccii mom: qz ficparsaliqtiotics mcnfurattotii:qz tf»
no cft aliud nlfi flurus: 1 pot cfTc qj pars cius d\ nota: ct
fm illipartc noti mcnfiirat totu ignotii : qz pars alicui'
•trcrrte rcplicatafupcrfcrcddif tom;. (f Scdaligsobtjccrct.
tiiur. vf gjtps tmotusftntoiucrfcqgtitatcs^qzillcq^titatco
funt oiucrfc : quani partcs copulanf ad oiucrfos tcrmi/
nos:qz fi tcrmtn i 1 fozmc fiinr Diitcrfi 1 tcrminata t foz'
■ maia funt oiucrfaif; p.irrcs motus copulanf ad mmatii
efTc:^ partcs tcpo zis tcrminanf ad niic: 1 itla.f ntic t ma
catiice funtoiucrfi tccmini.gtc. (r£>^*?5ccdcdomaio
mn.fi tcnnini funt oiucrfi rcalitcr. £t ro oicis: in mino
rbp tcpus 1 monts ic. OtSm qi tcrmini ilTi.f nunc 1 mu
cotus cfTc funt idc tcrminii5 rcatitcr: l; oiWcrit fm nola:
li^ mome p Hujxl 1 tcpus funt ide rcatitcr.
VkA rrtnnrtra iJnctpatcsfimot^cfTcrqgrirast?.
«lU I aiiUIIUW c^mqfXKni c(\ capicdo moraj
p flupi fic c(t in oc"'pnro.f.$tirarc: fcd fi capif pzo foz>
ma fiiKtc:(ic no cfl in oc^^pnto^q: fic no cft qtiititasvth
fedparriailaritcrqzaliqua fozma flucscflquitiras:f$
aUacflqualtr(is:aUa vbi. (Uad alii. fi morascfTct$fi/
tae boc cfTct vcl pcr fc ic. £>6m q> motus ,p flupti fm ilf
Ind qfi efhcfi q^itas pcr fc pmo md q fcigt tu otae: boc
XX.
^8
cfl5 MriH.in ifto ^ t^dm qp atiad oF p accifs ouplr. vno
m6 vt oininguif ijitltid qdcft pmo 1 pcr (c . aiio mo vt
Difhngiiif c>itUidq6 cflpcrfc.fDodovrniq? orotiprr.
vno? pcr fc pmo ci na rci vct ^m nam rci. atio m6 ozdt/
nc notiozitatis 1 famofiozitatis qtio ad noe. tDodo qil
arifto.oictf gjmotusttpe funtqjritatcspcracciTs: itd
tcj:tt oc pcr acciis : qo otflinguifp pcr fc pmo:q: fic fpa"
pmo 1 pcr fc cfl ^ j : fcd brt mottis 1 tps ftin t qptitatce
pcr fc.i boc fm nam rci: 1; no quo ad famofitatc 1 notio
ritat^ jt quo ad imponc vocabtili : q: fluyus n6 pmo co/
gnofcif dTc qtiititas^q: fic magninidocognofcif^fcd til
no ncgat gn fit qgtitae pcr fc t fm nam rci. vii cr Comc' 6. buius
taro: oicir ibi: inoras non mcnfura f nifi pcr fpacium. X.c6. is
(Cad aUi aucroiirarc arift. C5mcrato: rridcr in pnris « eodco.
cniicrauir fpce ^titaris famofae^oc gbue :>fticru crar q>
mcfiiran f p riias prce: f; no crar :»fuctii monis mcnfU
rarcf p fu le ptcs : f; pUis p tpo. g g acciis cfl q^titas vt g
acciis oiHinguif ^ p fc in ozdinc noriozitatie 1 imponte
vocabuli t quoad no6.Ctbccocq6nc. Co. XX.
^nrmil^f*'!* qufrif «rca pdicnim Qt^r
^IIKqutltr cap^-.vtriiqjfiraspcr £xo.is
fc fir oim"" in ptce ciufdc r5nie . (rCt arguii
f ur p? q> no. illud q6 dt fimptcy n5 cfl oiiiift
ibilc in ptce ctiifdc ronis.Q: oitu'^cft ?pofi*:
1 fimplcr 1 copofirii oillmgiiiin t ; f; qxtitao cfb foz* flm/
ptcjr.iDo foz* cft fimplct p atictozc fcjc pncipios. i non
eft oimfibilie g fc in ptce citifdc r^nis.^C^tc.qd dt vno
in acw n6 cfi ouii''' in partcs ciufdc r6nis ; qz vnitati rc/
pugnat oiui"* in acfu; fcd quititascfi vna in acni . j^oe
ania;g:qptii dt vnii m acni p nam. gtc. (C^ftc.illud ti6
ocbct alicui p fc t p na; fui q6 ocmraf oe co:qz q6 ocbe
rar aliaii p fc t pcr fui cfTcntii c(t notti oc co : f; cc oiuii*
fn ifinr ocmfaf oc qEttitatc vcl qpto:cii fit pafftoci''.
@pp
f\ft f iitti ^'l^ ^ri(\. tn Ira vbi oicit . Quitii
UlUUin ,»0Drq6cftD
oiuti^incaqinfunt.
tnteWcCtn ^^'^>0<^l^notandii(poimirrcdo
*4U illl.viii.tl.ll oiftoncmroriHe:qzrortl vnomo
oiAinguif in parrce ccn rialcs ; ficur in marcni 1 fozma:
1 fic oc algs.atio'oifiingiiif rorii in parrcs ciufdc r6nis:
q6plU6 valcrad ppofi^vnparrceciufdcronie funrpor
rcs ciufdc fpci adiiticc:vr ottc parrcs tigni .qiiani quclf/
Ijcrcft lignil.Sirr oito bomicequi fiint ciiifdc; fpci fpd'
ItfTimc: 1 fic oc fimilib". £.t bo partce qriq; funt fibiinui/
cc; otinuc vt ouc partce ligni aut ignie: 1 riic pofTunt ot/
ci parrcequiriranuc . aUquido n6 funr fibiinuiccc6ri«
nuc:fcd oiltincrc 1 oitiifc fm actu; vt ouo bomtncs:-: tiic
pofftint oici ptcs ftiljtiucfcu ftippofita . (fiSciSj notan/
dum fm C6mcntato:c. ifio.5.caplb oc fm fcO: aliquid
ppctit atictti fm (e ouobue mod te . vno tnodo fiait fub/
flatta.aiio mo fiait accidcns. £t vtriicp wiptr.vno mo/
do imcdiatc.alto mo mcdiatc. Ct ponit c^cpia 6 illie : 1
fat bcc ci' vcrba. oc q6 crt in aliqtio pcr fc : aut c^iflit in
co tanq^ fuBa;aut tanqg accidcs. £ t vf nit^ iftop: aut pcr
mcdtum:juf finc mcdio. Stibf^iria ai mcdio c(t bomo
viir.accnep mcdiii cf^coztxis coloiatii.SuBa finc mo
dio t>6 ratioalie.acctie finc mcdio ftiprtcics coIo:ata.
1b|fVt viifKt o6madq6nc:a>q5ritaen6cfloiui'**in
iK^lv VIIIU pfcs dufdc r6nisvtfiibm:q:ficfuBa
malie dl oiiiii^^.^Tz? o6m q> qititas pcr fc 1 tmc" c(\p(
uifibilis in ptcs ciufdc r6ni6.'^atio pmc ?nie cfi. i>nci'
patc fubiccram oiuifibtUtatie in partce citifdcm ronie:
aut c(t ipfa quintas^aut fuba malie fut>ta qstitari.bcc oi
uiRo cfl fufTicicne: fcd ipa cprtrao non cfl pncipalc ftibm
oiuifibiUtatis:': B p^o"^; q: vnii accrio no e ^ncipatc fulij
altcrius acddcntie.4.°buiu6.fcd ^titae cfl acciie:t fi^r
3 4
r.c.f4
V
1
tibri
0fuinbnita».gr«lfquitiir9»f«5amj[li9fJt otoffiWlrB in
cujfde ronis vt fuBj ^ncipjlc.fr^P^S fcdc pnie i.
eflfc Dtuifibilc imcdiatc in ptce ciufdc r6nie:t pcr fc : atit
copctitfuPcmalirautqu.ititarirThcccftcoccfTa ab oib'.
fcd nocopctit fulHT imc^.qz noccpctitnifi pcrcptitafc;.
. quia oicit Comcntato: in oc fuli.i oibie.O: ma oc fc cfl
indiuifibilie:': fo:ma:i oiuidi vcl babcrc ptce ciufde ro'
nie copcttt ci pcr q5titate.(E"?tcm babcrc partce mi'
6S. mcro.tniicruBcaturcr^titatcotinua.vpbircor.cf qu5
titatipcrfciimcdiatccopctitoiiiidi inpjrtce ciufdcm
ron ie.i.pptcr B oicit 'S^.fmo pl>rcor cp fini" i oiuifio
quatitati copctirqua titati pcr fc t U\V>c pcr qitiratc:i itcl
lejcitcpquatitaticonucnitpcrfc.i.imcdiatc^fcd fubc
per accrtervt pcr accile oiftinguif o imcdiatii.-fs til per fe
cdpctit qaatitati ta$ futVto ^ncipali.
f^n^rtra adpma.ilUidqi^cftfimplor-rc.Co'
JCia raHOn tt> ccditur q* omo cft fimplcr oino eft
idiuinbile. &com6 qno c fimplctc jdiuifibilc.Zu oi'
rie (f qu.itita0 c fimplct.C6ccdir.fimplici"opipofira co'
ponicTrmatfo^ma^ificctiamnonoiuiditurin mam t
fo«uam:f5 tfi quatitae bn cft copofira ct pti biie ciufdc;
ronie.£t ctia bimc otuidinir in iMaetvr vifum e(i.C~jSid
aUam.ilUidQJcflvnilinacmTc.Conccdir vt cft vnii in
flctu fic non c oiuiftim acf ii:fcd po' cf^ oiuifibilc.-i illa
pSpotrcduciin acfiiflncimtV)ri.(r3daUa.ilUidq6 no
Dcbcnir aUcui pcr fe ic.Conccdinir fi per fc oicit puatio
nem cJe x medii ocmSllra tionio^fcd fJ ^vr fc oicit piiua
tioncm mcdiatSisintcr fubm i pjcdicaru tunc non cvc^
rum:q: pcr fc ocbcf fubto:q: non cft mcditi atiqi?i vcl ali
ud fbm:rrt ocmofhMnir oc fubro:q: ad boc clt catifa ficut
Oiffinirioqucdlmc"ocmonftrarionie pcr qua oemoo'
IbMWr oc fuDo.flc eft in j?pofito:Uc5 dTc oiuifibile ocmo
ftrcf oe q|ritatcni{ non ipcditqnin copctat ^titati imc
diatc per feq: non eft aUud fubm in mcdio:quaui9 poflllt
oemonfirari pcr aUqui cim qtic mcd lat itcr fubm i paf
Koncm.CrSUj oiciit 3» dTc oiuifibilc i prce riufde rario'
ni« non ocmo^oe quiritarcfed cfTc oiuifibilc tn ifini"bt!
oemonibMtDcquatitate. Od. XXI.
(C€Lmlc bldnir vnoMffcrcntfa t6
Kr<*cl twccapf^qucrifr^cquaUtate.Ut^
yVK.u ofiafu6cfltqU'tae.3r^9>t1:q:q6
I cf^fubanoneftqu3Utae.^opofVc.pilta funt
I ipermina : fcd of ia fu&c cl> fu&a:q: of ia fubc
Ueft pn^fubc copofir c mo qft cft pn^fubc c fuBa
er^ non qtuUrae.(£ "Jte A ona fu5c ciTct quaUtae tunc
2;:.in p:edicametienumcrandof|7ee qualitahe fiiiilet
otminutue:q: ibi nd numcrat of iaj fu5c inter fpes qnaU
catis:fcdboce(lfalfam.
adoppofitom
'SOA iMr<9lf^<-#-t«t«« qtidhonie fciendnm en.cp
JtlO initlUtlUin qnoUtaequcdamdTacridcn
caUs tquedi fuBaUs.vti a|:.in B ^^.vtoicit Comcn.no
intendit oeterminare oe fpecicbus quaUtatis 1 quatita '
tis ^ a> funt prtta:fed foliimodo intendit octerminare
itentdee qs fignat bc oict ioce qlitae 1 quirirae.ir^Tiic
o6m eftad qone^o q» oria fubc non cftqUraeaccidcn
talie.Hr ro c.ilUid q6^cft no e accrte.pmo pBf cop.Qft
vere cft nulU accidit:fcd ofia fubc vcrc dhcum fit j^nd'
pium fubcergo ofia fuBc non cft qtiatitae accidcntaUe.
(CJtcqft ponitur in oifTiniriocfiibctcftrorafuBa fpci
fpc"* m pAto fubc no cft qualirae:q: accidcnria no ponii'
rur in oitftnltionc fu5c:nc(p funt oc quiditatc ftiBcfj oif
fcrentta fuBeponimrinoilfonefuBcidl totafuBa fpei
€16.
xxr.
fpe"*.vti^ pap.7.b'.9ii ^ ^ftas acciifalie.(ri:^.Q» X. c. jj.
DfiafubeeqUtae fu5alie:t ro c.ilUid c qUrae fiibaU'e:q6
in qlc fubalcrf; ofia fuBc pd icaf i qlc fulvilc:q: fi cicaf
qUe ch b6::3ucnicnrer rrtdcr ronaUe.g crt qUrae fubdd'
tialis.CT^te iUud q6 cgrcditur a fo:ma fubilatiaU c ^U'
taefubalt6:q:foimac(tqtMUtaexiiocr dTc 1 quaUficct
1 info:mct.Ct boc cft q6 oicunt alq:q' brt t modii quaUta
tierfcd of ia fic cgrcdif 1 fo:ma fuBaU vcl cft ipfamct fav
mavt ronalccii of abaiaronaU.crgo cft of ia fubalie.
iHH rmrtMra odp:imip5.q: brtp:obar q» of ia
laCl railUnty fuDenon fitquaUue ocridnenta/
Ue:fcd bcnc fuBaUe. (^Sd alia p5:q: a|r.b numerat fl/
gnificaraqUtarie:i no fpee qtiaUrariefmg» dl piitii.^
ponit t? pUircs modos $ i pdrie .ibi. ririi anumcrat fpes
qUutisfmQ>^piitii.^ap.n5cotminut\ 06.XXIL
CSKa vcro imobiUa i matbcniartca ic. ^.cfo.
[l^ti llUi triafint fc)::i ar^^cp fic.nam
ps tria fnnt fei::aut maio: numcrus:aut mi/
notq: fuppono qjbietna fintnurncrue:'! P
lc manifcrtu:! cl^ vcra ifta maio:- p fiifTicicnte
Diuifionex):bisma oicunf fcic vnitarce.monilcr^niM
aUudcftqpvnirarce^vrvuU C6mcn.4.pbfficor.5 bis x.ciiz.
triavclfiinrfc]cvclmaio:numcm6 vd mtno::(cd non '
maio:nccmino:.nonmaio::q:ncc.7.ncc.8.':c."nccmi' '
no: q: non funr Qnc^t ncc quanio: tc.frgo rcUnquinir 9»
(cj:.(£3xi oee grce fimul fumptc funr cadc roti.pcr C6«
mcn raro:c.pmo pbffkop . vbi oicir rorii idc cft cii pti
bus'fimul fumpti6:fcdbiorriafuntoc9parrc6fcj::q:ibi
funr fc% vnirarce quc funr oce ptce fcy.crgo tc.^P 3fdcm
B arguif aucro:irarc marbcmaticop 1 pncipafr arifmc
rricoE : qui oiciit in c5purarioibue numcrop q> bie rria -«-t^
funt {c%.i tcr tria noue.fcd ablTrabentm non dl menda' V-^Tio
cium vt vuU ap.
Z.ci8.
j^ppOfltUni ' ^^'^-^^^ caplo.vbi oicir.naj
fuba cuiuflibs q6 fcmcl vr ipfo:p fcjc
nifi g bistriaaiutcrouo:fcdquifcmcl fc):.l:t boc idcs
Vtili C6mcnfato: 1 cj:pofiro:c6.
IQ a> oc nuo m copararionc advnirarce funt oiuer
Itnum fcopinioce.quida cnimoicunrnumcru5ce co/
pofirii cj: vnitatib^^ita cp vUima vnitae fit fo:ma numc
ri 1 ptcccdcntcs vn itatce fin t ma numcri.i moriuii co;p
elhq: H a;i.i cjT^cffc C6mcntato:c:numcr^c cjcvni/
tan^bus.mo in co q6 c p fcvnii 05 ce aUgd vt mas 1 aUad
Vt fo:mi:q: 3>c g fc vnii 05 cfic c6pofini5 cx actu t po*;t
ma cft 1 po' 1 fozma dt actue.g i iUo copofito 05 cc m9$
ifo^ma.mfironabiU^eQJvUimavnitaefitfo^maniicri:
ip:cccdetc8 vnitarce ma : q: ma pccdir foima;vt f^p:^
mo vjHyco^.&i tfba opio novf vaUrrc.pp z°.p q: nuUa foi
ma e copofira c%maz fo:ma vcl ma U 1 fojmali:qz nulU
founa e copofira ctpncipqs ccntiaUb'':^: fo:ma e ppoit/
rioniotingcnstc.Ssniiei^efo^^q^equarirae q e fo:".
C!"?rc ma 1 fo:' vcl malc 1 fo:malc ocbcnr cc oiucrfa;t
roniKq: i P oifTcriir prce cenrialce a prib'' qsrirariuiexix
oee prceqoirirariucfuntriufder6nt8:r5ptce ccntialce il
funtriufderonis.-fsocsvnirarcsfut ciufde ronis 1 pfe/
ctiois 1 riufdc fpft fpc"'Jfi: quo ita cvii tiicjJticnirer.B
Q> vltima vnitaecet fo:* 1 pccdctce vnitatcs ma:vn eh
irronabile.flcut q: in oicopoflto pftiniro cj: prib^^ccntta
Ubue fotmaleoi:^ pficeremaUr:': info:marc ip5:vt in c6'
pofltioe eenttaU fpeiofiainfotmat ipficitgen^^tinco'
pofltioe cxmii fo:*:fo:* pfirit 1 infomiat matcriam:fcd
vUima vnitas no pcrficit p:cccdetcs vnitatce: ncc infoz
mot eas:quia non inbcrct rie: quia quanio: bomice pof'
CooqIc
€lmtici
tfl maioj ^mc ronievf rtTc falfj.r.g» foima (it fimplepqz
^[Kflgcncrisvniiiocicd rcarra>pofiraq:gcncrct ofia.
(£jBi[U cft opixoiot^j numcr^nulUtenue fit ^pofit^c):
vnt*»': ncc tanq^ qc Qdbue clTcnriiiUb^.-vt ma i fbimarvr
fnali 1 fozmaltincc tanqi q: ptibtis q^titartuie. f; numc/
luecO fozma fimplcpncc bns parte crtra partc. 0cd fi
ijriF ab cie qilo biit fc vni"" ad numcni j: of gi biU fc:vt
Oifponce ippjrationcsrmd^^gbue fo:ma niimcn inrro
dudt in fuBa numcratatfiait fupficice c oifpo: mc"* qua
coloz introducif in cozpus . vi^ oualitae no cft ali()d in*
Crinfircc cr vnitanVrfj cft fojma fimplcr fugaddita vni
ianV:me^gbascft in fuba numcrjtj.gtbiii^^aifignlt
r5ne;.TlnUa foima ocnoiat illo cflTc q6 oat fiiborq: albc
do oat futk> cfTc a[bu5.crgo no cll alba : fcd cfi quo aliud
album. fcd quititae oa t fubo cflc oiui'': i fic qucciitp
'(|uatitae:fiue flt ?ti* vcl oifcrct a: no crit oiui^Mj cft illd
qtioaliQdcfloini>'.€»$nnumcru6cfTctaliudintrinfccc
^ vmi^.tunc cfTct Diui"*:i qj ifti no piir vttarc:jjn vni***
refpici.it numcril^dco firtgut modii q> rcfpiciut numc/
rii vtoifponcs^mcdiantib^^gb^ftindat numcniein fub/
flitia numcrata . CTTlotidii g» ifia opio no vf VJlcrc:i
XxJip, BtQ ^oauctomatea;:.4?pbiltcaproocrepo:c.vbi
WciMoqnce oc mefura inninfcca : qz mcfurarum noeft
alida mcfura. i fubditrf.! aut mnlta mctra to". ^"'oicit
ibi.gjmcnfurainquolibjmcfuratono cfi alrcn"^gcne/
ris:$ mefurarilvcl cft mct mefuratu:ficur ntimcnis cft
vnitares:qzvnitatC8ingrediuntefTcnttanumcri.3rcDi
4C&af* dt ^^.io^bui^.l^ce no mefuraF pmo i cfTcntialiter ni/
fiper aligd indiui''q6 cfl in cis:qcjjbti6 coponnnf:f5 nu
meri ^o 1 cfTcntialircr mcfuranr vn irarib^.crgo cfi in /
diuifibilciHde^^coponunf numcri. (C^tf "Ptafoua
litae:p(Tquam foz.ipla. funr ouo foimalircr: ficut albil
fozmalitcr eft pcr albcdinc:tijc qucrif vtrii ini^^oaalita
tie:atia fotmaliter foM pla.fut oao:fit aligd i foztei alt/
qnidin ptatonen^nibil {(^'''Dualitatiefit in foztertpla
toncvcl tora ooalitos efl in vtrocB^qz o$ vnii bo;t oare.
pcr fufficicrc oioiflone : f$ no pot oici (p nibil onalitarie
Htinvtroc^qz tiicoiccrcnf ouo.irrtncurcrberctaligd
DoaUtarie.ficut nibil or albii:qit no b$ aUgd aUxdinfe i
co.firr nd pdt oid 9 in «uioUbs fit tota oaaUtas : qz ttmc
glibet eo^ eftet oa#xa babcm oaaUtate in fcqz fozma
nd pot abfoUti ab effectu caufe fozmalie: fiait ncc cp : qz
^ocoe pofTct f accre mam finc fozma vcl c?: 1 cfTcctu fl'
ne agcte:tuc nd fadt cfTcctu caufe foztnaUe finc foztna.^
reUnquif qp aligd ifiioe ooaUtatie eft in fozte. 1 plat one
etti ali^d.£t boc no efl nifivnitae:qz gcgd efl in ooaUta
ten no e idiuifibile^vt pucf .5 crit vnirae. (r^lig oicut
bicQ>i(li^Dualiurie nibilcftfcozfumi oiuifiminfozre
1 piatone:f$ otia^^mul cfi i vtnx^ ^iiictim.B nd valet.
Quiaimpo>*e(lQ>aliq6attribotutnfitoaob*niflaUgd
iUi^^infitoiuifim vtric^.gfiaUgd ineftflralubi»o(9Qy
aUgd ilti'' oiuifim infit aiiUbct iiU>;t: vt flqttooi boiee
■ brit po** trabcdi nouf fimuL-noUue otoifim b$ loti pq/
lentiatrabedinaargglibetb; aU{|dpo'trab<di naoc
qz oa opp":tiic nnn$ traberet naoe:f$ f$ xt ooaUtae idt
piiictim 1 fifbie Duob'':^ cuiUb; oiuifim incfl aUgd ooa
Utatie:i boc nd efl nifl vnitae. C3(tc nuUii acciie ab^
cozrupif in olici (U5o noUa trifmtttarionc facta in eon;t
albedo ndcozriipif fine cozniptioc facra in fuSaf; B co
tingcrccfi nibil ooaUrarie cfTcr ivrroi^ oiuifi^z po(l$
plato cflcnt 000:1 nibil oualitatie efTa in vtrots Di
oifim.-tnoziaf vnne:tiicndfontz°:ificcozriipif numei^
qai eft in remolla trafmotari6c facta in re. (Tlfte nomc
rus efi mulritodo t% vni^j>ftifa.rit ndeil intcUi''9> ali'
XXII. *
qd indiui''* olno carce partc cr partc i(bzmct otto oifKn/
aa ioco 1 fubiccto.q rc ic. (T ty6y crgo cff aUtcr g> vnita a(6 6 bt(
tceficfcbiitadnumcni.-gjnHmcruecojx)'"^: vnitatib'' ft>txi
taqsqcpartib^^titariuie.etUjjbitDictc auctozitarce !',^'*^
ap.i ronce.gt p6r fozmari ro.numcr'' rcfpicir vni ^^ aii»'
tatee vel ranq^ oifponce gbue fiindaf in fu5<a ntimcrato. mom.
vcl vt vnitae fit fozma nulvt vlri'.i pcc^^ma.vcl rcfpi
cit vnitatce tanqlc^ce (||ritarioa6:ci: gbue copo': 1 boc
pj pcr fufTicicrc Diuifioncif; n umcnio no rcfpicir vnitor
tee pmie ouob'' modie:vr vifum cfl.g rcfpicir cae rcrtio
modo.vit oidt p'»'4*pbi.nttmcrus qui mcfuraf vniT^ C6. foz.
non cfl nifi vnitatce.(f 3ftc otuerfc foz'realee no pitt ee i,ioj.
in aliqiio codcm mo oifpofito leifdcj oifponib' immc"
pparato;qz fozma ignis 1 fozma aquc pfopponunr altaa
Difponce in ma.qz fozma ignis cft in fubo fiimc calido t
ficco:f5 fozma aquc in fubo ffimc frigido 1 bumido: fj B
no c(Tct:fi numcrus rcfpiccrct vn itarce pmie ouob'' mo
disrqzfinumcri rcf);>fccrctvniratcetan$ vltimaeper/
fcctioncs 1 oifpdncs vclp^:vt mam 1 fozmi: ttlc oiuer/
fc fozmc rcalc5 cfTcnt in ali^ code mo oifpofito. Ct me»^
cifdc Difponib'':^^ oce vnitatce funt dufdc; ronis 1 pfc/
ctionistvn fiait linca itrinfccc coponif cx lincis 1 rcfoU
uu in lincas no pcr fc crntC9:f5 in fu&a Uncata:fic nume
ros coponif cx vnitatib'' 1 rcfoluif in vnitatce:no tan$
pcr fc 1 ff patim cp? tce.fj i fuBa nomcrara.(i:Tlotidnj
ad inrcirm qonie cp bie rria Dopiiciter ptlt capi.vno mo
qiio ad vniratce :>tcta6 in bia trib'': vcl ptit capi quoad
ouailg fignaf p aducrbiii bie . (JjUlrcri^noridu q> (1/
ait in arifmcrrica 1 algozifmo.in oc radicii eictractio
nc.g» 01*9 numcnie vcl eft linearie:vd fucfidaUe^vrfoli/
due.gt foltdii9 Dmidif:gdicnicflfoliduscubic'': igda
folidue nd aibic^.Sifr fupf idaha otuidif :quidi cni efl
fupficiaUe qdrat''. £tquidi no quadrat^. Xincarte no^
memeefiquicoufaf ^m.pccfTiino bndorcfpcaiiadoa
ctii:vt vnil ouo tria qttuoz ic. £t of linearie : qz b5 fe od
filittjd inc li ncc bfltie vni oimcfioncfic iftc nttmeru5 ac
dpif fm vnu pccfTu5:f5 numcnie fupficialie c\\ <jui cJ/
tur q: oucni 1 numcril-i boc Dupiicitcr. vcl ciiifdc numc
ri:vt bie ouo.tcr rria:i illc cft fupficialis qdranie. vTci
tor cr oucro alrcri^nomcri in numcrii:vt bie tria.-i fici
fupfidalie no qoadrat". 05 numcrue folidus eft qtu fic
cr Du" Ducni numcri in ntimcrii . £t boc DtipTr.vcl eiof/
de;vt bis ono bi6:i fic cf^ foliduSaibu:''. vraUeri^^umc
ri:vt bie tria bie:i fic efl folidue no cubiaie.
T^llfirtMr^illim fftadq6nong>?flderando
Vlk.^UUm bietriaquoadvnitareeco/
tentaein bietrib(i8:ficbietriafuntfcrfozmaUtcr.£tr5
efl.fcnari^^numcrue vcl cflcopofime ej: vnitatib^^tan^
ei: ma 1 fo;ma.-vcl tanqj cx otfponibue vltimie;i ppara
tioniboe $ritariuie:qz 05 numeru vno iflo|: mooo^fc
bfe:f5 no pot fc bfc pmie ouob' modie:vt vtfum eft . eiv
go refptcit vniratce:vt partce quarirariuae:i fic bie trto
Sooad vnirarcefozmaUterirealiter funtfer.(r0cco
0 o6m 9 :7fidcrido bie rria quo ad Doctii Cfu fignaf q
oducrbiu bi5:fic bie rria no fUnt fqc fotmaUtcr.£t caofa
efl.nuUu aai^e rcalitcr 1 fotmalitcr efi ide di foo fobte
ctcbcc cfi nwn ifcfla:f5 q> numcrue oucaf in numczr oc
cidit fibl-qz talce .ppuctatce oddite numcrie (ut znfjpo'
nes 1 acditianitmcri.1 oicunF qaaUa:vtcubidi cfTe vei
foUdu.(E'Tlotidii.g' tMibiii cf\ . ^Mati cflg» coparondo
numcrii ad vnitarce:Qj numcrue cft copofinis cx vnita
tibue.^ra g> vnitarce no funr oifponce . C6tra.fi nui cP
fcnt c^ittiqcvnitarib'': tiicnnmcri nooifhnnzcrcnf
fm fpMkfs boc efi falfos fm coiter oicetce.(i:3rc 20^» T^io.
8? buiaB,oidt.0p&rc|;cdparanf nomcrie.?Aa(^qt
•Librt
pont^ niiT efnt fSpofTti cj: vnitatibt» riufd^lrJnfo: t n5
oitfcnit f|V vnitafC6:t nibil aUud dl in niu8 nifi vnita'
tC9:titnc nijl non oifffrrct fpd. (THt ?firmaf . qitcainq j
copofitancfcbflt Qiin ccn*vniit8 nibilicUidirnifictfi
kladaf in cAi*altcniis nopiffcnint f mfpcmrfcd boccfl
innuTe.qt in nuTfinibil cOnifivnitatce:^ no oiffcrijt ro'
nc 1 fp^.^ fi nuT oiffcnlt: B cft f 5 maius 1 minue:-: no oif
fcruntfp^.c^^cflincoucmis. (TCn^m ^qjnulcirciifcri'
pctsofb" acciltib'':^ wictione vni'' in aUcr paritatc 1
^writatc.ic.nS oiffcnint fm fpcj.qi in fpcb^^no.pccdif I
fnfi".f5 tn nule pccdit in infi".vrt tm fic oiffcriit f 5 ma ■
giei min^qt oiffcnlt fic oiffo ftipioiie 1 infcriojie.vt P5
E a?:.8.b'.t p cSmftatojc ibidc.vbi Dicit ar .qucadmo
dii qt^ aUaii niio addif vnuvjur ab co oiminuif ynum:
triffcrf adaUanljnuT.fTrrDiffonceccvpofitc CTpgcnc
rc 1 pUirib^ofne^qrt ab cie oiminuif aliq of ia:trafTcrtur
OifTo ad oiffonc altcri^nSc.t iitrqH in cie addifaU^ oif
fcrcntia.x^.g.cii oiycrinuie in oiffonc afaUe : qd c cojpiie
nutribilc fcnfibilc. fi oiminuimue vUimi of iam rcma/
ncbit oiffo vcgctabiUe.Ct fi addifur aUq ofia:vt ronalc
fictoiffoboie.IDooiffofupiojietinfcnoiie non oiffc
0
Bd
ri\ni>a C™nHpe:cTgonccnumcri.
I VI I v»« iria tc.cxcdif .fi capitur bie tria q
&aper
Z.ci5.
ad vnitatce q funt i codefic fun t fcr.fcd fi capit bie tria
q ad ocductii nuT:ficnon funtaUge numente:fcd acciie
nuT.(^ ad aUi.oce gtce ic.coccdif. oicieq' bie tna.tc.
occdi f capicdo bie tria ^ ad vnitatce. q: fic id^ccntiarr
funt q^ ferfcd capicndobie tria q ad oiictii g fignafpcr
sducrbiii biQ-ilc non funt ode Qtce fc^:. (TSd auctozita*
te ac . t y* o6m.9 bn intcUccta no cf> 5 ponc.qj volut
okcrc q) bie tria funt fcr : 1 boc quo od vn itatce quc fiit
ibietnbus.£tbccocq5n«. Qo XXIII.
(nad a!(qu(a Mcuntur talfa.Tc.
I^^crttwr circaboccapts. Utrumrcr©
l^vniur f{t 0,9 rcaic. gt arguitur ^
non. 'Jllud qd fitndatiir i n on cn t c cft no cn«:
ncc B ?iie dlcne rcalc.q: non cne non fundat
«ne.t rcto ftindaf in non cntc.qz non cne cft
poflcrius cntc.mo poftcriue cc c rcrm cc:i poftcrioiitae
cftrcro.(r£rctfirmaf miiioi.q:nifidTj oido non cntie
adcnenoncfTctlocueaodictozqe. qzloaiea ?dictozije
fondaf in no cntcq: cfl bimdo t o:do non cntie ad cno.
fcd boc cfl p logicoe acapicn tce lUii loai$.g rcto non cft
cne rcaUr.(r3tc fi rctb cet cne rcalc:mnc cffct infmitae
in cntibue rcaUb^tboc fircrntibns.q: idctirae q aUgd
eidefibiipficfl rcro:t vniicidqf; c idc fibiipfi p idctitatc:
tpjoccdifHrininfinmim inidcntiratibue.tbocfimul
erif^entibu9:q6 ficpbaf .vnilq^q; cfl idc fibi p idcntita
te.vt foi.cft idcm fibi pcr idcntir jrcm:ruiic accipio iUa;
idctitatc.iilj c cne rcalc:t cft cadc fibi p idcrirarc.t ircp
ilb idetitaeccadc fibi p idctitatc;t fic fcmp:fcd boc cfl
ftilfum.q: no cfl ojrc infiniti muUmidinc? fircjrntium.
<n3t^ fi rcfo cfict ene rcjlcrtunc ouo accritia ciufdc fpfi
toiuerfjnuoccntfir.qjporccDuafl rcronce citifdefp^t
ce in codc fuDo: vt ouae pfn i"' rcfpcc tu otucrfop .filir ou
ae filiationce.fcd boccfl fTm.^.b^.c.Dc oiucrfo.
^t\*\d^Ct tt^t** argnif . tll6 q^ cfl in pdica**^ cns
S^PpOlltUm rcSc.qtin<yrb'.af.oiuiditcne^'
Diuifionc i cne reaUr:t ene ronie^t cne rcale oiuidif i .jc.
prt".fcd rcro cfj in ptl^.q: vnii cfl gcnue rcronie.
iQfAf inr^iltti dditcirjqoniegd itciraf pcnercM
rtUldllUUill nie tcns rcalc.vitoiucrfioiucrfi/
modc orit oe cntc r6nie.(U 11i lUg oilr iUd ce cns roni»
qd oepldct ab aia inteUeaiaa tiq^ a ci fubtua vel fufce/
pctua:vd t.f $ a ci agcntcita non dl a n3:t ffc ote act*
g fiunt in aia r6naU:t fpce t opationce funt cntia ronl».
q: funt ab aia tnteUccttua tiq^ a ci fubiua.q: funt i itclQi
pori:vdfuntabaiadTcctiuc:vtquoad inteirm agcntcj.
(raiU oiciit no oc ene q6 ocpcda ab aia tiqB a ci fu«
fcepriua vcl ac;cnrc cftcne ronis.q: fci j cft rcs vj: t rcro
q fcibilc rcfcrt ad fciam efl re9i^a:t fiibiiic t cffcctiuc cfl
abaia:tndfuntcntiardnie.f; i^ecntia.vti Dicut.9»intcl
Ugatur p cne ronie cnsveridicii t f jlfidicii: p coponcj t
Dinifionc vcri vcl falfjm intcirs.vii bocccne ronie: oe
q U>gf ap.tf.b^q: vcp cq6 b; affirmjtionc in copofito:
t ncgjtionc m Difiuncto:f5 frm b" pjrtitionie pdictio^
draiq Diciit oc cnte r6nie.puta(j> c oiflinctu ab cntc reo/
li.q6 no b5 cc nifi obicctalc.vrt bj cfTc futiuc in ai j ncc
epra aiam.fcd trti obicctJlc in aij:q6vocjfobrcurio:i
noicdTc ipjofpccnt.Cjet 13 i)bit.q: noe vidcm^^aUqua
rcj a longct iUa rce vf mino: ^ fit. Zitnc qritur oc tUa
inino:it3te:vcl cfi in fevd in aia fubiue.non potcflce in
fc.q: fuc rco cct mio: $ fit.Cfii tiic iudiciii n6 cffj vciii.
{3irr non pot cc in vifu.q: obm po' non cfl in potcntia. g
mtnojitae tiuam vidct vifue vd iudic3t:folum i vifu cft
oBiue: vd inteiru. Si itelUgaf ergo pter cne q? fit fu&i/
uc in aij vdctrtrj aiam cft cne obicctalc. (T^^tc fi infpi
ciaf Dcnariue in fundoaqucvf maio:qg fit.illa maiori'
tae vd cfi i ocnario : vcl in vifu fubiuc.non ji6t cffc i oe/
nario.qz tunc iudicium non cet frm:ncc tn vifii. q: e ol^
vifue.q6iudicaf.cnonp6tccin vifu.gtifibscc obiccta
lc in vifu.(C3ft^ noe vidcm** in parict ibue art ificiaUtcr
oepict) rxauit Jtcs jpgcrc.tDo ifta pcauitae q apparct
cft cne.vd g cfl in aia vifiua fuBiuc vd in parictc: vrtrn
bj cffc obicctalc i aia vifiua. n6 cft in parictcq: fi pona/
tur manue totii cft planii.Tlcc cfl in vifu-qioBm q> iudi
caf a vifunon infozmat vifum.f5taUso.'auitaecfto5m
vifus.g bj ec tm obr alc.qd cfl i .pfpccni.C'?K^5 aUfle pc
imaginan bircoccruii dTc.tiic qraf .vtrii eyiflat fuBiuc (
aia vd in aliq ma cr.fi in aUq ma cxtra ai am.boc cfl fiil
fiim.q; rimc no ccr figincrii.Sirr nocrifTir in aia. q: oB?
alicuiu9 po'non ifozmar ipfa$:fcd tltd imaginariuu cc e
oBm aic.g i ncutro cl>.g rdingnir 9» fit cns obicctaUr: ct
in j>fpccni.0cd ocboc vtriifit vcntj vidcbituriqlho/
nibiig litp fcptum b^fcd ad pi^s tencaf p' vta vel z*.0j
gopp*inrdUgarur cns rcalc.q6 non ocpcdcar ab aia ra
tionaU:ncc fubiuc:neccffcctiucquoad ^mi opione: ncc
(pcit vcridicii nccfalfidicii quo ad z** vtam.vclQ) non
babct dTc in p:ofpcctu quo ad fcdidas viam:q til via no
p6f ftarc: vt infcrtus vidcbintr.(r"notanduvUcriuG <p
oc nuo rdationii ouo funt modi. qucdi funt rctbnce fu'
datc in rcbus:qdi i entibue r6ni6.
•rtXrr h<V ouopiitotciadqone.pqjrcroneBfun/
ll^vi UUC darcicnrib^rcaUb^^funt rcaUa. Ctro
dt.fi non dTa aUq rcfo rcar q n6 bfet cc circiifcripto oi
aau r6nifi:intcUntia n6 moucrctcdii fincopc itdUrct''.
q: infeinitia n5 mouct nifi fit moucne.f; rcro cft moticn
tie ad motti5.f 5 boc cfl falfii. q: ojto g> oie bo oozmiat t
nibilircUigjr:adbucccUimoticf ab inrcirnria.fi aUqua
fcro rcalie crt.(I75tc fi non cct aUq rcro reaUe: tiic ptes
vniucrnn6drcnto:diatcrcaUter.q:o:do cft rcro. tOb
talisoidopartiii vniucrfinondtp intcirm.q: oatoQ>i/
tcUccni9nibilintclUgjr adbucvniucrfumefto:dinatn
ipanibus.fcdboccftfalfum.qjo:docft bonii vniucrfi:
touplC):crt bo" vniuerfi;vt oictt p^.ir.b^^.quoddajcft
fc|;atil-vtocue:qui eft ftnie oiu;. aUud cfi bonii vniucr
fl intrinfeai.qd confiflit in ozdinc t pzopoaionc parttu
ad iuicem.crgo aliqua rcto efl rcaUB.(E3tcm fi non cct
aliqna rctb realte.tunc vtuentu non augmentarcnf rca
SCcfo.
lcnAttTO.i
prrcipo/
tluoC.lcr.
ti.io.
pfctin
Xbo.
fpbf.t.
cd.io.
Co.i8*
£lamti
literrqi nibil aagmentat ni(Iaq)rat mafo» qttmtitate}:
fcd maiosatio illa e(t rcto: fcd boc cil falfum. qz vtiumtia
augmcntanf circiircripta oi oj^tionc intclfe. g rrro aliq
rcalie cl>.(rz?66m.9> rcronc» fiindatc m enribt» ronie
no funt fimptr cntia rcali.i.fcd cntia roniB. gtro cft.^lle
rclbnc8funtcntiar6nis:qHCDctvdct abaiaronali fuUi'
uetdfccttuc ^m pumi opinionc cntts ronie.-yrqd cimr
ab cnic vcridico i faUIdico fm opioncm z'". £t fi voUi'
mus addcrcopion^j^^DccntcroniB.vcl qd non babjee
ru5iuc in aia:ncc dctra aiam.f3 tifi c(Tc obicaalc t i j?/
fpccturfcd aliquc rctbncs funt b^x[i ocpcndcnt ab aia ra
Cion.i[ifubtuc.q2(iCutintc[lcctioQcpcdctabaiaratioali
quantij ad intcttm pokm: ficcofojmitaerquc :>fcquif in'
tc[[cctfi ad rc.q: iii vcra rclbnc jnrc[[ccme pfo:maf rci:
1 Dcpcndct ab aia ronati:fubicctuic *: cffcctiuc.0irr quo
odz^^opioneDecntcronie atiqrctbncecontur abcnte
vcridico.vt ;?fo:mitae.q: vcritascfl ^omiitaBttcltcct^
ad rcfcd DilTo^inltae catifat ab cntc falfidico:q: falfltas
eft Dilfo:inita6 intc tfe ad rcm.Sitr f m j"" viam atiq rc
lationcebrttciTc obicctatc:vtmaio:atiovcl minotatio
aliaiiue in a^t vt Dcnarq i aq:vf oc tongc: vt oicni cp:i\
li^ C\tCl 11 (1 II ttl 9>^^ccn Dtibiii. lluliii tm rcalc fx
nv^iaiiumil aducnircalicuifuljonalla trifmu-'
tauonc facta in ipfo.q: B non vr intctfs cai^c.fcd rctb qui
ponio ce cne rcalc pot adiicnir atiaii nutla trifmutatioe
facta in ipfo.vt p5 g ji^ ■')fby. vbi .pbat. cp ad atigd non
Ht motue fc oicca.g' atiq rcro dc nouo pot aducnirc ati
oii ilto non mutato:vt ft tu iam cH albtisrattcr nigcr:i al
ccrcritcraealbue.mnccriaciiiridtcno mutato. 0itrfi
es aticuiue quantitatis: vt fc^: aibito:u: i altcr quatmot
cabiro;:.tiic ii attcr icipit augcri vfq$ ad (q:ciibito9 : tiic
erit tibi cquati6:tc non mutato.(£2id boc rridit fanctu*
Zboma8:ficut pj in qcponc fiw fup <f" pbf.oicce. g> fimt
litiido vct cqualitae non aducnit alicui oc nouo:fcdp:c/
epdcfxit tn ipfo:fic in rad icc:vt fi aligej; fui mutatiocio
ftat tibi eqaali8:tu cne cqiiatie ciz cqlitae ^erat \ tc
llS^r h<V <i<lf^:mar6nia. ^vtinradice.
Il^vl IJSJ^ nutlucnercatc.tc.c^ccdit.Xuoicie.g»
irro pot aliaii aducnirc:tpfc ncgat.q: pue crat cqualitat
in tc ti^ in radicc.g no aducnit dc nouo.vn oicit. bec
vcrba cp (i atiud p fui maio:ationc cfficitur incquatc mc
non muiaro:cqua[itas p:iue crat in mc:quodamodo fic l
fuaradtcc.vnnibitjdiicnttmd aisficcfTtcioztibicqtis.
ClJfta foto nonvaict.Bp Duo:q:clTpar.in lra.q2ibi C|;
itetioc j>bat.9; adatigd ti fitmot^:q: rcroaducnitatiaii
6 nouo nulta fca muta"* i co.fj.f.Ibooic. rctb ri aduc
nit alicui oc nouo. vti bcc funt 'fbi S^.ncc[^ ad atigd cft
iiw)tue.p^ itoaltero mutantc:vcf cfTc nibit altcrii muta/
tl(£Jte itia ro non cfT vcra.q: Dicit.cp fi alige cfTiciatur
iequatie.tc.C^icit 9 p:iuecratcqaalitaein mcquafi tn
radiccboc c(l indc^Dicrii.Ucl cntm intetligttp radtcc$
c(Tc in me: fit cquatitae in mc acra vcl po*. &i eqnalU
cae actu p:cqnftcbat in mc:tunc p:iu8 fuit cq tie.q: iporc
efi qp ccj[itas aau fit in aliq nifi fit cqtiaiie : ficut impote
ettq^a [bcdo acm fi t in atiquo:n ifi actu fit atbum.S>i cq/
litae pcxif^ct>at in po* tn ipfo:tunco(^ ficri trafmtitatio/
ncm in tpfo.q: fubm non c^it oc po^ ad actii: nifi c tranf/
mutationc:': p trifmutane.q: agcne apud M^. non pgrc/
gat intcr oiucrfa:fcd qrrrabit iltud q6 dT in po'ad acrii.
vt Dtcit comcn tat o:.iz.mcf a.(r£rgo atr cft o6m ad boc
Dubiii.cumDr.nultiicnercalcaducnit aliaii.tc.xcdif.
nuItapcnituefactatranfmutationcinco.q:Dato97acci/
dcne aducniat aticuiDC nono:vct ittud b$fccodcmd.vt
p:tu6: vct atitcr.fi eode modo:vt p:iue.tiic ficut p:iae no
fuuin eo ^Uudac(iisficiicciiio:f(;d ponitiirio cflemH;i4
XXIII.
70
ergo eKet pdfcttb.Si bs fc alitcr q| pfue: ttic tranfmu ta/
tur.q: trifmutari cfl atitcr fc bf c nuc q§ priue. ([. Sd mi
norcm:rctatio adticnit aticui dc noiio.^zc.i^^m 91 ouptj:
efl mutatio.-qucda cfl cotinaa t otuifibi tie:vt Dcali>atio:
qiicdam c(l inlbntanca 1 indiuifibit.vt ilttiminatio me/
di) a fo[c:vct imutariofcnfuaa fcnfibili.mo vcf c(lq> re/
latioaducnitatiaitocnottonulta mutattoc continuafa
cta in ipfo:vtfi atiqutecftfcjrcubito^ri^iattcrqtianiotct
atreraugmcntaturvfq;adfc):cubitoe:tiiccqiu[ifaead/.
ucnit ilti nulta mutatide ptinua t tepouti facta in co : q:
gcncrata cft cquatitae.q: fi ciTct codc mo:ita 9> nutta mu
catio indiuifibilie;ncc]3 indiuifibtlte cfTct facta in co: riic
ftcat p:iu8 fiiit inequatc:tca nuc: fcd i.vn itur cHc cqua[c:
1 ira cfTct ?dictio.vndc in code inlbnti in qiio aitcr acg/
fIuitquantitatcfqccubito|: gcncraracficqualicae inco
qua p:iue non babcbar.lDodo qtiando a^.Dicit qj con/
Cingitatiquid rcfcrri nutta mutationc faaa in co: intdli/
gitDcmntationc ptinuaiDiuifibili.tiTnonncgatquin h
cta fit mutatio inibntanca:': indiuifibitie. q: fiibiccmm
cum fit ffimc Difpofimm rccipit miitat iocm indiuifibile.
l^t^fcltlHllltl q^t^ic^uii^^riaDubia.Q^potccdQy
inuia 1 1 U U I II aliquie cjrilkne albue nulta miif a'
ttonc facta in ipo fiat fimiiie aticui oitliti toco ab ipo.vc
Dato 9 ni fie parifiue:': attcr romcXu ponie.g? ittc mu/
cat adfiritndinc;it(iue.(EContra.q:ino!mutatiocof9 Xx, fo.
cfTc mutane p:opi n qiiii cum mu tato 1 fimut: qc y^pbf fi.
IDoiflcmiitaf adntitudtncmpacqntioncalbcdinieg
ciiTatab co toco.^ino por iiuitaneafTignaricfTc filaisco:
q:Di(Tatmuttii.crgononcila[iquamutario ^ctain itlo
q> fit fimut E mutatione altcriuo.CL 5tc fi rctb non pofTj
alicmaducnircDcnoaonutta mutationc facta in co: tiic
fcqoerct 9^013 infcrio:a continuc tranfmutarcnrur.qz
co:po:a cctcfTia conrinuc moucn t fcm p acgrunt atinm
':aUiiafpcaumadinfcrio:a.crgoctinfcrto:a cconucrfo
ocquimnt atium 1 alitim afpcctum ad fupcTio:a.i. co:po
po:a cctclTia.modoafpcctue iltc cft rctario : 1 fi afpcaus
non potcfi aduenirc infcrio:ibue nutta mutarionc facra
i'n ip(l8.tunc conrinuc moucbun tur:fcd boc cfi falfu$. yt Xx^z^.
patctS^pbf.iVbuiae. vbiap.controdiatitltequi x>k ^.''inet.
cunt omnia cfTc in continuo moni^C j" Dfibifu; c(T.q: oi cczo.t
cttimcf>.9>rcbtioaducnitalicuiDc nouononfacta mu z)*
tationc conrinua t oiuinbiti in co.CT.Contra. vidcnir q»
nmilitiido non polTitalicui aducnirc nutla mutatidc fa^
cta in co.vt patct in calcfactidcponamuealiquod fume/
rc catidum:vt igncm.£t atiud calcfiac fucccfliuc. ita q> l
f inc catcfaccionie acgrat QfcctiHimam fimilimdinc. mo
do tn piincipio cfl fimitc in fpccicq: babct candcm qua/
litatcm in f^vcic.ticct rcmifTam:': nmilirtido c(T rcp Dif
fcrcntium cadcm quaticae.i fic in ptindpio b$ impcrfc/
ctio:cm fimitimdincm: fcd in p:occ(Tu tcmpo:ie catcfa/
crioni8perfcaio:cm babcbit fimilitudine.uivttifno ^fc
ctilTimas.erao fimilittido non aduenitattcri in eo muta/
rionc idiuiftbili facta. ($ Diaifibili.q: mutatii cfl i rcc vc
|ximit:q: fcmp acgrct maio:c fitinidine vfq$ ad vttima.
Crad p^oub'"^* j.i oi muca"'muta0.f c.po(T3 oe p afpcctu
ncgari mutaae cfk fimul 013 co q6 mutatar. vnde ali^d
Didmr mutari ouplicitcr: vno modo 9» ad fui mutatioes
clT ncccfTaria mutario cjctrinfcca altcriue. ita q> opo:tcc
9> babeat babimdinc ad atiud: quo mutato ipfum mute
nir.£t in tati mutarionc o(X):tct q» mutane fir fimul tpt
pinquum aim mutato.atio modo 9* ad fiii mutationcs
non rcquinmrmucacioaltcriiie.adquod tMbababitti/
dincm. CtintatimutationcnonopottctmutanscfTc fit
1 p:optnquum cu3 mtitato:fcd fufTicit rcmotii mutans.q}
(aknontiitt(4cn^ialiudnittcet:adq6i^ ba^itudinpm*
k
aCi. lo. mSqff ap.o/jrfLTpbrfi.aj of? miitans c ffc fif.ic. intcllc
)citocmutat(oncaUciiiii9:q6ndm(itacftncimicjt6c
trinfcca rcgfitiadcmd mutatione.t no tntcUc^it Dcalia
muc:ifionc z' iUtueqdbsbabitudincad aUud qttomuta
to ipfiuii itiutar.CTSd oUud oubiii.n rcro non poflctaU
oiiadnaiircoc nouo.tc.ncgaf pna.qjoia infcriou non
mutanf ^winuo capicdo :>tinuu5j? Epctuo.vrt nota cpad
motii ptinuu non futTicit ptinuitae tQieiqd fcm|? moitca/
ZIC44. mr.fjctops ctTc vniratcm inobiUe.vt fsS^f - qi fiouo
mobtliaptinucifcmpinottcrcnt noncflctmofue conti'
nuusrfs op5 vnit mobi lc cc ad boc. q> motua fit ;»tinuue.
XOo Ijoiacojpoja cclclliaptinuc; fcmp moucanf. fifr
infcriow fcmg moucnf aUq mo.no cit ptinucmoucnmr
qj non mancnt fcmpcadc nuo.gnd gpctucmoocnf . vti
1? fiott co jpa cclcftia mtttant (Uoe afpccttie ad tcrra.fic e^.
tcrra mitt at fuoe afpcctue.no tti c cotinuue mome tcrrc:
qt non manct fcmp cadc nuo.fcd cojrumpitur in ptibue:
qi nuUij maUii pot idc nuo ppctuo rcmancrcC £t tn oi
rie.Q» B ajr.b? .p inconucnicnti.jb&m qj oia c(Tc in conci
nuo mocu vt tUi voUicrunt 5 ad fubaj x cffc. 15 b; pjo in '
conucnicnti.fed cp infcrioja fint in ptinuo motu: qtto ad
afpcct^^oiucrfofl non bspjo inconucnicnci.(r2daUttd
oubifi.fi aUgd calcfiac.ic.i^6m q> fi fiUcudo 1 rclo aduc
nic fiibi mtitacioc oiuifibiU. 13 ci> p accne gf a fubiccti. q:
caUdita9cftfubmfiri(udtni9,cuiu6 vnapeacgrimrpofi
aUa con tinuc.iDo qti or cp rcCo pot aducntrc aUciti nul'
lamufarioncouiifibili fjcra in co:intcirrpfc. fcd qd ad'
ucnif mut j tionc oiinftbiU 1 fpalt.bcc c p jccne: ct gratia
fubicctt. C^aUtcr rcfpondefur od oubium pncipalc. nul
kimcne rcalc pof aditcnirc aUcut fubo nuUa tranfmuta/
cionc facta in co.^cdimrnulla mutattoc facta in co:nec
in aUo.0; rcfo cftcne rcalc.C»^ q> rclb pot aducnirr aU
cut fuBo nuUa mutatione facxa tn co.ttl op; mutationcm
dTe in aUo.Cc boc fu(ftctc gp aUq6 accidce rcolc aducniat
oUcui.vndc m poc ficri fifte tUi niiUa mucacionc facca in
ce.q: non ce mucattie.ci^ mucationc facca in aUo 91 acqui
fiuitalbcdircj.fcd fi rcroaducnircc in iUo:nuiracionc fa
Ctain ferncc in aUo non clTcr accidcne rcalc^f; rcnio.
rattnn^a adpjtmaiUudquodfundarurin
KIH I «mvllvu.noncntcjc. pccdimr.fi fiindatur
&inoncntcfu5iuc.qjnoncnsnuUomo pot fubt^ocnti.
(£& tti otcie. 9) rclo q non cne cft poffcriuo cnfc.ic.£)i
ccndu Q) vcy cft. cp rclo qtta non cna cft poficriue cntc
non cft cnercalc: fcd ronte.vi^ non cfi vcra rcfo.q: nibil
faUc cfb cr partc vn itie cjrf rcmi. vi^ quiJdo of q> ojdo.tc.
C»6m qi?» cf^ ojdo:non cft rclb.fcd cfi^dam vopcui ntbil
refponda in rc. qi non cne non pot fundarc aUquid. fcd
eyboc non fcQtur Qjofe rclb fitndcmr in non cntcqj aU/
quc rclationce fiindanntr in cn tc.CUad aUam.fl rclatio
C(Tct ene rcalc.^jc.^^iccndit tnftnita muUitudo non dl
in rebuB c(Tcn r iaU t cr ordinatie:quanun vna dt Qfcctiot
oUa^tvnaocpcndctabaUa cnctTc:iincaufarc.vndc ibi
SCcS. non cfi infinitae in actu.t boc patct z?buitte. Ucct in acci
dcntaUtcrojdtnati6brtpo(Titc(Tc infinita muUimdoin
acni.lDodoific iilcticatce funtaccidcntaUrcr ordinate
t funt indiutdua ctufdc; fpei. aUter oicitur.ij? tdcntitae
qua aUquid cfi ide fibi non cfi rc tb rcaUe. qi rclatio rea r
ba requirit CTrtrema rcaUa oiucrfa rcaUtcr.fcd bcc crtrc
inanon funtoiuerfa rcoUtcr.fcd trfi f m intcUcctii inqua/
tum tntcllccnie vtimr vno vt ouobue. 1 in toUbue cntf/
buB rationie poc pjoccdi tn inftnimm.crad aUam.fi rc/
lotto efTct ene rcaUr.tc £>icedii q> oupUda funt cntio rca
Ua:quedam funt obfoUito 1 ouicrfa ntio ciufdcm fpei: t il
bnim plara non poilunt dTe fimnl in codej fUbo.fcd oUa
fUntrefpectiua.t iUojtbilprttpkininumcreicodifuDo
dHt.gtrerodlacctlB rrfpectiutj.er0oplurcBpfnifatce lir
t f mcandcmvirtutcgnatiuam pjctcrita prit ce firin co*
d^fubiecto.aiitcrpot 010.01 acctdcntia abfoUira oiuer/
fa numcro fift f m candcm partcm fubi ptit c(Tc tn codes
fubiccto.vf ouc intcntionce CHia;: albcdinum in cadcm
prcmcdu fiic. (L Sd aucratc .oOm.q) ap.tbi nuauic
flgta voci6:quc pot aUgd fignificaf .q6 c in rc: vrcr qO no
eftin rc:vt fdcactiam fignificat fubam:quc in vcritate
non cft.SimiUtcr ocmoncequoe pofuit plaro fignificac
fuboe acrcae mcnrc paffiuae t gc cr cmae^qtic tn vcritote
non funt.qj quicgd bj mam boc cftcojniptibilcfic
pofuitilUtdfigntficatii:non taqgcne in rcfcdquodno c
ttilvf cfTcfmofnonca^.tboccfi. Q6 XXIIII.
C3d aliquid t>icunnir alia per (e. it. Xaoo.
©nfequctcr romSaTaa!;
mcnto fuo.argnifgi non.qj fi boc cct: tiic relb
I aducnicnefuofiindamctorcddcrcttUd copo»
Ufirtiie. qjqri aUqd rcafr oifiingtuf ob oUo cui
oddif rcddit ipfum co|.>ofif tue: vt caput rcalr oifiinguif
0 pcdibus manibtte: bic cft q? qtl addif manibue t pc/
dibue rcddit tohi ccpofiritie:fcd boc cft falfii.qj rcfo ad/
itcnicne fuo fundamcto non facir ipni copofititir. pus.
Vf fiaUgefiatfiriealicuicui pjiuenon fiutfimiUe nodl
copofitioj p fiRmdincm.crgo rclo non otfiingitimr o fun
damcnto rcaUrcr.(L fl rclatio oiftingticrctur a fim /
damcnto;itinc clTj piocdrue tn tnfintni:t in cnribVcoU/
ccr oifiinctie.:?ila occlaramr oupUcitcr.-piimocoptam*
piioiitaf^ qtic clt inrcr fubam 1 acctdcne: t pjiojitaeed/
da rcUitio.modo fuBa prio: cft quoUbct accidcntc.7?b*.
t ifio ^jitae cfi gd oifNctii a fuba.t cfi occAe. g fuba
^ ilUi ^jitatc:cu fit occfie.t boc p ali.i prio:itat^.6t ifis
poiitatc itep ftiba cft poi oi fit fulxi:': 15 crit p alia ^ jita/
cc:tficin infi"'.tocducaf tn ^ritattb^^qticliuf rclatioea
t funt rcaU- oifticrc a ftindamcto. auo mo occlaraf inia
fic.capiam'' caUrarc.vn c iUtas c qdi rcro. fi g rclariocft
oUqd rcatr addirti fiinda'^-riic cii caUrae fit accile.^ fiiba
prioi c ciUtat ct boc cft p caUtat e:t iUa cft it c:p acddce.
t iUa ircrii ful>a pjioi cfi.gt boc if cp p ciUtar cm.t boc in
infi^^.fcdboccftoa^i.j^pbr.grctononoiftingtiifafttn/
damcto.dJ-pjcccrcacui^oncfiifccdcol Dfgefiidamd/
ti illa no func oifiincca rcaU- ob ilU).qj ofia cfi tde cu; co
cuiue cfi of ia.fj ofic rctbnie font ccdc cii ofije fundame
Ci.qirctonceoifiingtiunf p oiftincttoce fundamcntojii.
Vtpjin Ifa.qjqdlfundanf in numcrte.qdi in quatitate.
(E^rcfibocc^Tcnnincinococ^Tctjpo.qjin ocofunt re<
lationce: vt cic t cfTc pjimii.qi caUtae cft in oco. qj ob 0
pn' ocpcndct ccltim t tota n5.filr in oco efi pjio lit ae. qt
Dcusefipiimii cntiumtcfipn"' p:imu;.crgo fi rcfodTet
realiter otfiincta:mncciUtae t piimcitae dTcnr rcalicf r
Di(Hac a oco.t quod c oiftincram ob oUo cft caufa copo/
Rttonie rcalie:fcd boccft fiilfum.qi in oconulUcftc6p6:
q: octie cft fimpUci(Timue:t c(i tnfinitc fimpUorarie : vc
oicit ar .tcomcraro^.tz.b''.^! 3tcm fi rclo ccr aUud rca
Utcr oimncnl a fim^^.tiic ma pma cct fubm accfiriti;. :)fla
jQ.q: po* qnaj b; ma od foimi i rcfo.t pp I? po* c oUd a
ma.vtvnU:3'*'ppbr.gfirclbcet rcarroifttnaaa fiin";
cucmiect fub; jk»'^:^ eoccrie rc alcf; 15 cft flm.qj oic p^*
z" oc a ia.Q' fiib5 accri f ie cfi copofifti c): ma t fo:".fcd ma
non cficopofira C)c marcria t foima.
^t\t^rSttmt\ argutf.illafiitreatVoifiincta^fimc
F^' ' " * Diucria pn".qj oiticria pn"funt oi
aerfa gcncra rcrum.ergo rcaltter oilhnao.vil ctiam non
e minoz oifhiiato iRCcr genera: $ inter fpcctcs. fcd inter
Z.C37.
fx.mcta
pbfflec
38.
41.1.51.
C6.70.
C6.4,
V
£latnci
rfl mUs offhnctforqre t inter genenL-ftd ftmdm\i
tuirctbrunc ouicrfapdicameta.q2rctbeflDtlKnctupt(
dicamctu a TuBa i qUtatc:in gbus b$ fiindan. vt p; i ifto
y< . l 4» V'Cr*notandii q> dc nuo rclatiuof :qucdam (untq attri
buunf Dcojtqucdi rcbuecrcatiaucf rclatiuoru;q dco
otthbuunt Dnortuitgna:qdamattribuunr ocoabboib'*
otiuflibs legis: vt e(Te cim limu t mcnrurd oiu; (tiNrij.
fed ^das rcroncB attri biiun f oco ab boibus 6c'' Icgi9.rt
cffepfe; tfiiul-vt funt fidcicecbrilhoni : mo oc rcronib'
qticattribuunt ocoab boib''^^" lcgi^ oifputarcnon |^
netadbocncgociufjad tbeologia.iSedirrcuocabtUter
boc cfl crcdendii.qi cft ventas t fidee:quenon patif aU'
qojopponcm.jocdDcrctbnibuequcatthbtinnfDcoab
boibue cuiuflibct lcgie: vt De p»mc" t caufaUtate t mi
fura:itUid peninct ad pHtem fcianvfcd non ad ifhtm tro/
ctatu.-redadiz''.vbip$.q>c6mentaro2Dicir.97^a8p^
ucipit fubae fcpatae cfTc p ofian ti a na It p&o. t boc pzc'
tappofito inqm 6 Qdttatc co;:. t qiio oilTinguir gditoe ^
in eie attnbumir. vrt bic non bj locu oifputare oc illie rc*
lationibtifi. vtru rcatr fin t oilhnctc a oco:ci) ibi fiat mtiu
CioDccis ab flf .icomcntatozc.
l^iCtnc\ntn ««^^^n^-O^^^t^nc^i^rcdturietlpU}
A^ivviiuuill rcefuntoiftinctc ofundametoreaU'
cerJ:trocfl.tllarearr Di(luiguutur:quo|t vniicomunpt/
tor altero remancnte.qt f! iUa ccnt ide:quo;i vno manc/
teraltc;: coirupimrtiic idc rcmancrct: t non remaneret:
q6 ipUcat pdicrione:fcd ru6m manct rctonc coirapto: vt
pmttaecotruptofiUo.t trt manct fiibajYte.CC^tesUUid
6 q6 aliq6 pcrfeepieabfoUitus rcftr t od aUud vf rcoli'
ccr Dilhnctii ab eo. q: abfoUitti feipfo rearr t fotirulr nd
fcfcrt ad altud:fcd p rctbneaUQd q6 oe (c ci^ abfblutnm
rcferf formatr ad altud.q: fulia oc fc cll gd abfoUitii: t c
pfnitaterefcrt adaliud.&itralbedocftrozmo abfoluta
ocfe.tQfinitudincrcfcrt adaU6.t iftcfunt rctoncs.&i/
miUter itelUgaf dc alqs. (£3te fi rcronce non cent oifli'
cte:tunc firitudo t cq titae ccnt vnii:t idc biit fcq: qdiqs
yni t eidc funt cadc uiter fc funt cadc. (TTlotandii qp 6
niid reronii in caufatis.-qucdi funi rcatc0:t funt rearr.i:t
qdam funt rclationce r6ni6:vt idctitae.t iitaf no eft aU
qiud Dtlhnctu 0 fundamcto. vtt idcrirae qua foi. cft idcj
Htn non e(t reatr oil^uicra a fubo.vndc totce rcroncs non
funt Tubiuc i oiiob''.^; obiectiucqz vtimur vno vt DUob\
tf^f riinr 0dr6nc8.adptimi:q:ribocciTct:tiicrcro
M^v lUill- aducniC6.tc.ati()capiiittltamr6ncmpto
OC*^. UA Dtccndtim.q) atiquid ciTc coporuiue pot t tcUi/
OopOr.Uno mo q ad ctce qiun titat luae. 2 tio m6 4 ad
pte0C^tialce.xT:)6 vcf c(\.q) tlUid ciii adiicnit aUquod
cne realenEHTl cH c6pofi tiue c^pofuton c q^ti ta ttua vr cen '
hali.Zu Dicie.g> rctb n6 facit attgd c6pofirtue. pccdirur
copDfirtoncquantitarttia:fcd tn bii c6pofitionc ciTcntia^
ti.q2 pUiree clTcntic fun t tn fonc prc: q^ in foztc no patrc.
i[;ad atii.fi rctb rcatr cct oiUincra a fiindamcnro.tc.c6
ccditur ab aligbue 137 Ht pioccfTue tn tnft"' in cntitHie ac>
cidcnraUrcr ozdinarie.mo iftn cfTcnr accnraUtcr otdina'
ca.3rr p6t oiancgando pnam.Zu oicie. fiil3a cO po:.tc.
ibdm qf fuba c(t piioi quoUtxt accntc notiria rpc.tc.Zu
Oidem» tUa p:io:itae cft rcro.ncgamr.qt liTa ptiontae no
cftverxircroDcgcncrcrcronisoifhncfa ofut^t accrttc.
qt Dtto.kwmo cllpiio: albcdinccrt oiccrc h6 cfT atbue.fi'
cut odo bomo c piior nnbiUtatc.i. bo ctl rifibiUe. 1$ toj:
fU Diuerfa.vn non cfTvera rcro oc gcncrc rctbnte DiiTtaa
•b boic t rifibtti.Xu oicie.pjiiie t poflcriue funt reruia.
ib^fppzius t poiTcrius ouplicitcrcapiuitur.Uno modo
ptoot funt Diftmcta toco 1 fubo. vt t»6 1 aftnue. t itla funt
retatiua.2Uo md^iiiM 1 pof^eruis non funt oinuiaa
1^^
cotruBo.(M vn& jperfccttoaltcrta8.vtaccfd^ cdpfri
ctio fabcdaUi accrttaUe.t ilta no funt rclariua:ncc refcni
tur n ifi modii:t fic non rcfcrun f p rcroncj rcalitcr ti
ftincti.vtb6eflp2iuen(ibtU:bomononrcfcrf pcr reXo»
ncm rcalircr Dtflincram ab boic t nfibi ti: g» fir ftipcrad/
dita.(ilrrtribiU:cftpoftcriu6boic.rifibitc non rcfcn-per
pofleriozitate rcaUtcr DilTtncti a rifibtU t bominc^fj tm
cft Diccrc b6cft rifibilie.Strr inrcttigaf oeatgepzioiira/
tibue.t fifrinrcUigaf occilirarc. CL ad alii. aiius oiffc/
rcnric funr ccdc.tc.pccdit .(r Zu oicie.oria rctonuj.t?.
ib6m.9>nonfunteadcccntijUtcrcumfuBo. tscadefint
futk>.q: in cod jfu6o inucn tunmr vrrcq; oric. kt ni p:o'
bae.q: reronce oiflinguiimr p ofiae ftiBof .vcruj cfl ma/
teriaUrcr:vr g mam in qua:t non formatr ri(| g oifficren
tia inrrinfccam. fcd ofic rcronum funr occulrc nobie.cr/
goenKtmunmr pcroriaBfut>oni5:qucritnrmagienotc.
(TBd aUi.fi rcro oifhngiicrctur a fundamcfo:nuic t oco
cffct c6pofitio.Ci>6m oc iftis rctbnibus bj todi i.ir. Xjcxo,
Zii poc Dtci fm aliquoe. qp ca\UM qua Dctis cfl ca non e t.5u
aUquid in tpfo ftibiucfed cft in rcbue coufatie. q: ca non
refcmir ad caufatum:ni(i caufatii rcfcrof ad cim.ftcme
fiira non rcfcrf ad mcnfurarii. nift q: mcfnratii rcfcrtur -
ad mcfura.joitr pjtmc'"non cft in oco;fcd ocnoiattoeft
e]ctrinfeca.q: Dcne non ocnotamrabaccidcntc inbcren/
tcfcd ab e^nfccoiicut fi mone of bumanue no bum«/
nitoe Dicof cfTc in montc.fcd cfl oenoiario ob e^rinfecow
Uctponcrotci.Q;otaiftap:cdicara p^tca non oifrcriic
in oco.imo funi idedTcntiaUter cii oco:fcd tn quo od no'
flraj aaeptionc otfferunt.q: ttia apprcbcndimue:vt fiic
tn infcno:ibae rcbne:in gbue DifTcrut. (L 2d alii ocma
|^ma.D6m 9jpo*mae cfTaligd addttii cfTc mac.STu oicis.
g potentta mae oifTcn o ma.tc.att$^Diciit.9> aUquo (unc
acciitia Qfecta t Determinata.t ralm accfiriii ma non cfl
fu5$.3Ua funt accitna otminuta t impcrfccta: vtpo*tDi
menfionc6:q ^fcquunf nam mac p:imc.t taliii accrttius
matcria bcnc cft fuBm non matcria finc oi fotma.fcd c6/
pofitum e% fotma t materio. tamc ranone matcrie. aU/
tcr pottfl Did.Q; materta fola no eft fubiecturfcd coinpo'
fiwm p:cccdc6 qc motcria t fomKi cft fuBm porcntic ad
Fo:mam fcqucntcm.q: (i matena ptima omnino cct ftnc
fo:ma nulU) modo cfTj in porcntia od aliquam fo:ma.vc
VuUc6meniato:p:imopbf.vndcfnBmpctcntic ad foj/
mam fcqucnte cft copofimj cjc marcria t fo:* prcccdcte.
ciiboccltroncmaejetboccft. Oo XXV.
\\\Ct^T «locrirar.vrrujrclfltiofit
lUCit-l vnujprcdicamcnnij.ar
guttur q> non.iltud quod circuit omnc predi/
I camcntumnoncftp:cdtcamcntu vnii:ncc in
Jvno.q: eft m plunb^fcd retb circuit omnc pw
dtcamcnium vt gcnue t fpccice:que funr in quotibs p:e/
dicamento t funt retatiua Pm •pojpbfrium.vndc n6 cfl
inc6tienicn6.vt oicit:tn oiffiniriontbuevrioruqj vtrifqj
vri.q:p:cdicamcnnim cfT oidinatio (ncdicabiUum fc^
fub t fupu.t ad tattis.quarc tc. (£ Jtcm co:ruptib tU t h
co:rupttbili nd potcfl c(Te atttid genue c6munc.q:.io.b*. Xx^x^.
vbiari(l.p»bate)cintcnttoneo)Co:rtiptibitct inco:ra
ptibile non pofTunt c(Tc vniue gcncrie.-bcc babcmr. vbi
loqaitur contra plaroncm. qui oicir 9) non funr ipcciee:
qualeeplaro oicircfTc. quia plaro ponclxir inco:ruptibi/
lia cfTc ciufdcm fpci ciim co:nipttbilibue. fcd rclatto efl
c6munc gcnuecotriipnbitibiie t inco:niptibilib^ q: re/
latio reperif i co:nipribiUbtie.vt Diie.fiUue^^r.cqtialci
incquale.i5imititer rcpcnnir in inco:rupnbiltbU6.quia
mototperpcttme tmobitepcrpemum refcrunnirq: re/
laiio non tft vnnm gcnue. (c Jtem cnti ronie t ej; aiam
I
tibn
non dl rnoni gotos cdne vn iuocum : fcd rdb cft coi» ad
Vtruqj.qi aliqua cnria ronie rcfcrunrur. ©imiUtcr aliq
OKra animi rcfcTunt :vt pf fiUuargcnue t fpc8.(L 3tc qd
Cdufat d Diucrfts f m gcnua no vf vnij.qi fi ci cft cjjuoca
1 cficctue cguociw.t c-^.i caufa cpHcnte vniuoca cffect^
vniuocue t ccoucrfo. c):p i z' poftc. fed relatio coufatur
0 oiucrfie p:cdicamcnti0.qz aUq rcto canfat a q Utatc-vt
nncudo 1 DiiTirmidouiUqtia a quantitatc:vt cquaUcae ct
incq litae.vt p$ c)c If a.i fic oe ati|e. g rcfo non elt vnii gc'
ZX.ZO. nu6:ctigcn''fUvniuociiadfuaefpee.<|.''topi. C^^^^uo^
TCt, io. modis of vnu oppoftto^:t rcliouu}. p topi. i aliquoUtcr
e]cpceti.qi vnuopponit vni.fca p«dkaiiietaab"™"f5t
tria.g tot rclatiuo^^t font oppoflta ab"" i rcfpcoiuuj:
Zx.i4. fcd ab"™" fun t tria in iflo e% pdicametie. g i tot rcU
nuof .3 non cft vnii gcnue.([r5te in oi pdicameto ocbet
ZXi5o. effc of ic p fc oiuifiuc.q; p pbr. qt in quoUbct gric cf> yna
piima orietae of iaji faUe g fc.': pma.q: accfie non fac oif
fercntii ^ma.qt pc^lertus cft.fed rctb non b$per fe ofiae
oiuifiuas.p >6oe" in U^oiuifioni]. vbt oi£. q> rclartna nd
Diicrepdt adiuice fuCali of ia.q: rcfo non vnuj gcn*.
^flflrt fl f II X '^*' ^•^'^' ^^*^""'"''' °* ****
Xxoo.si^rr^***^*^^ aUquid:vtocvnopicdicameto.i tp/
dicanrt^is nuat oecc pdtcamcTa:cdpiuido vnii picdicai
mentii rcrone.t ct cdmetatozce voliit 1 ejcpofitotce boc.
iPnMnHiim ffpdicametiicttpit ooplV.vnomo
IMUia 1 1 U III U p gnaUfrimo.q: fm po:pbr nuj cft
Qndi fit gcnue no pdt ee fpee^vcl fiipcr q6 non c(t aU6 fu'
putienienegcnus.^aliomopzcdicametti rfo:dina°pzc
dicabiliii.f.gnio ofie 1 fpci fm fiib 1 fu|na:T ad L3tit0:t no
copit fub 1 fup£i:i ad tams: vt oiciit of iam loci.q: pdic:)>
meta non o:dinan f locaUtcr.f.genus fuptiis:fpes in fcri'':
q: boc e ridicuUi:fed capimr fub 1 fnp:a.fimilitud inarie:
ita q» fitpja mtcUigatiir 0' 1 indctcrmtnatti. fcd p ftib in'
cclitgaf fpiU: t octcrminattl:': p cid latus intcltr octcrmi
iun0.bri vcf cO 3» in ciceplari occlarationcvt in arbo:e
poq)b]rn).vbi ponunt PQ iuuence o:dinantiir f tn ofias
loci:gcnus(Upiue:t fpes infcriue:fcd non cfi it a in rct vc/
ntatc.vtri'i aiit ifta coo:dinatio fit fm pccptite^vfPs no^
doe cftcndt 1 acci1tiau)uo:ii vnum cft coitie aUcro: vt ali
qai oicunt:aut fir tnrrtnfccafi qutdicarce aUaevidcbi
tnr. CTIlt^tandii z°.qy ad p:cdicamcrii p" mo oictii rcg/
rttntur gnq; condtttonce.^^^lmo rc£|rimr q> fir cne nam
TCtCJ^ rc.ibocp:obaf pp&m.&b^vbioiuifircn6.^maoiuifi(>/
ne in cne tn aia:': cjrtra animi.i pofiea oiutflt cns cjc ani/
mi tn.i:.pdicamera.crgo op; ad boc q> fir pdicamerii. qp
fit rcak 1 vpxa aiaj.(L"z'rccjuirif 3> ilUid ^rincat oiucf
foe fpee.q: gcnus cfi qd pzcdicaf oc pluribue oifferetib''
fpecie.^r^" rcquirimr.a7 fit aUquid oidinctum abaUis.
q:o»linationce pdicametop non pmifcenroradinutcc:
fed funt iBmijcten^ fulta e fctniicta in gditate fua quaUta
tii^ti".(r4°rcflrif 9> illndbeat vntimodti cendt vni'
uocn tn oibusfpebue.q: nifi t>aberct vnu modum c«fndi
non pwficr txiberevnii conccpmm.q: occpruecopifa mo
eendi.cn^trcgrif .g? itle modus eendi cdis non rcducaf
od modii eendi coiovt vniuociiq: tiic bat>erct gcnus fu/
pu fc.CTTlotandii q> no vf 9> B oictii valcat q ad pmii.
fc$9' p:cdicamem$ cfTc ocbcat cne nocvt oiftingttif ab
en tc i ata.q: fm ifiam :)ditione cntta aie non cfTcnt in p:e
dicamcto.q6 efi p 3^.q: mfta entia aie funt tpedicame
to.q: fm cii in pKdicametis oe ens incoplepi efl in aliq
ptcdicameto.q: oic.g» fingtm co;: ^ ^$ nulli c6pCe);ione
Diainf.f; aliquacntiaaicoicunf fmnalti cdple)Ctoncm
VtintcUigcrc tfpce intclligibir.SdtXNrg^oiciitg^ia;:.
tf^b** oiuifit cne.ic. t^tm q> non cft vcrum.vt patct in lit
icra.q: Difhnpt cns in cna f m accile:'! incno vc^.au op
e6
ponif f alfa^ c ens vep no inteiric ens ale.fied en« Vf '
ridicu cdpofltti vcl oiutfum p intcU'm.et iUnd ens vcrtdi
cii nd cfi 1 p:cdicamcto.q: q6 c in p:cdicameto 0$ efTc in
cdplc):ii.fcd cns vcndicii c\\ copicjcii.cr^tcconfidcrin' S .
dii cfl in aUa :xlitione:q cfi qf gnaUfTimii brc vnii mo /
diieendi.ic.bocnd val$ (k iteltU$iaccn>>^.q:c(f oet>ilts
{telleaus.vt oic Xincori.p podcvndc conccptue quidi'
tatis non capimr ab iUo qd cft qctra quidicatcm- nec ^g/
ditae.-ncc pars qittdicatie:fcd modite ccndt qctra ptc
dicametii:l$ fit accris j>pu$.-nec egditas:ncc ge gditotie:
imo pccptue gnie capif a gditatib^ potentiaUb^vi) i bi*
Duabue ^dittonttHie ocrfi no val$.g cfi atf o6m. copicdo
P p" pditionc.9> p:cdtcamctii 05 cc icoplcpi. q: ?pU7ii$
P$ alfirmattonc 1 ncgationc no c in p:cdicamcnto 1 \oco
4.' pditioi8.acdpiaf g> beat gditatc coc$ vniuoce oictas
i po* ^ pbaf c Ofias. vri po:pbf riue oic. q> gcn^^ptate bj
'X%.%^XAntn cftSfdqo/ (oes.acm>fonulli.
X^ltCUIIin ne.g;rcroevnugcnu0.£trddl.iUiid
qd c cno icoplCTcii oiftictii ab 011)0.1 prinee fpce ptnrctK
q6ecoc vniuocti:ii bris coiiievniuocij^ad q6 rcdticamn
cft vnii gcntis.i 5 p pdirionceoicrae^q rcgntnf ad vnu
gcn^.Scd rcro c l>xq: cft cns icopUncu. vt pfnitas 1 filia
tio.0irr e oi(h'cta na ab alt)e.ci: oifiigmf a fuba 1 qptita/
tc ti$ a fiindamto.vt ocm efi ^is.Strr pttnct pTce fpcs
fub fc:vt Drim:fuii pfnitatc.ic.6imttfec6c vnuiocum:
q: bj vna gditate vniuoci ad oce rcronce 1 fpcs.qi pfni/
tae c(^ rcro.0irr no b$ altud coi^ vn luociiuid q6 rcro re/
ducat .q: b$ c(Tc maicimecn6.f$cns noegcnus vniuocuj
od.]C.p:cdicameta.f m aB.4J>'.iet|^c po^*f^.
10 r\f 1 r1 11 m 3* ^ * oubiii.iJbo rc^o non fit vnii
IrlUlaU UITl ccn'», qj i vno p:cdicamcto no funt cn
tia pCi c^ p* non rcdiicibiUa ad aiiqd coc.q: oia in pauli
comcto rcducunt t aliq6coiu8:q:.):.funt pma pn' in fuie
coo^dinacidib^.fs i rcronc func pUira cntta cqtic p'. q: re/
tatiuii rcfcrf ad alitid.i 9 p$ p iducttone. q: rclattua oU
rcfcninf adaUud.vtpf.ftUuo.orifl.crgorclatiuiii coiet
rcfcrtur ad almd.titnc fi rclatiuii rcfcrf ad aliiid: vcl rc/
fcrf od fibi eqlcvcl ad aliud ftipcriiie:vcl od tnfcnae. t
boc c fufTiciet^ Dtuifione.fcd non rcfcrf ad fnpuw. q: re»
lariua funr firna.fcd ilUi quoy vnii rcfcrf ad fupcnus no
funrfirin nanu-a.q:fupcriusp:iuscft.(otrr non rcfcmir
ad ifirrius.q: oicunmr firnamra.i ad conticrtcntias.fed
ifrriuscumilbcuiuecfiinfcrius noncfi fimul nomra:
q:eftpolkrius:crgo rcUngturg> rcfcramrad cqtiaUr.er
godtntDiiorclatiua cqtialia:qucnonrcducuncurad Ttt
lationcmic6muni.q: q6rcfcrturad rcbtiiiu:non rcdu/
ctmrad ipfum.(!r3ccm iquoUbcc vnogcncrc ocbcntce
t>uepmcoiffcrcnnc.q:^maconrrarictascftouarampM 3C.c5o.
maruj of ia^.pmo pbr.i.io.buiue. fcd boc non cfi i rcUi/ JCx.i*.
rionc.q: noii poduru ciTc pmc ouc DifTcrcnttc. q: fi B eet
ponamrgiclTcrcgpcrantia vclDifgpcrantia.q: idcmcd
oe gbufcunq; aUjs Dii!i:rcnrM0.(! . £iic arguiiur.p cqui/
peranrii aliiid rcfcrf .vet g refcrf ad fuptue: vclod mfc/
ritis:vcladcqtc.vtadoifgpantiam.f$n6adotfgpane.q2
eggane n6 rcfcrf ad oifgpan8:fic rtuo ii rcfcrf od vitiii.
©trr ncc rcfcrf adcgpantii ad liipiuB vcl ad ifcrme. xt
pus Dcductti cfi.crSd oubiii alig rridcnt. cii oicif re
latiuii rcftrrf .ic.pccdif .rcfcrf ad aUud.vri oiciit.exquo
retVua particuUiria refminf :ct rcUintiu$ in coi rcfcrf ad
atiiid.Ud fuii co:rcUitiuum.£t oiciit: illo co:rclatiuij
non oicit rem oc gcncrc rclati6i8 |.xt fe:fcd g occrie. 1 fic
efi vnii pcr fc rctanuii cotfTimii .a I id p aarie. 1 fic ouo d
eqlia i codc gric n6 cfi iconucntcs.quof vnii fir pcr fc tn
grie:aliudpacctie.ig>co:rclatinii(itpcr accidee igenc/
renoneftinaMmcnicn«.quouunvnii$fitpcrfc ingcnc/
1 1 r-d hv CoO«7lc
nalHKiperaaid^Q)Co:reUtuinm firper acddftin
amcre rclanonis: j>bdrur.qi (i rclatiuum rcfmur per
/ K (unc 013 tcnninue rclatioie pcr fc rcfcrrct : qi j}cgd g
inclKupchoju? cuilibs infcrio2i:rcd tcrminorcUtkv
ru8:vt (cnumua cn:mcil q) rcfcrafpcr tc fs coexrgo oi
cermino mcfl rcfcratunfcd boc cil falfuia- quu kitru
cU rcfcrtur pcr fe ad fcibilct fcibilc cll tcrmin'' rcUtio/
lUBxrgo fcibilc pcr fc rcfcrtur od rcictia3.q6 cd falTum.
qtfdbilc taniii pcr acadc» rcfcrt ad fcias.tnilotadus
«d ttcUcctu) buui9:q6 oicut rcUtiuu tn cbi rcfcrt od
sliud cqujlc Tc tcnninu cquoleita tii rcfcrtur 9>eadc$
reUtio numcro cft pcr qui rcUiuiii rcfcrtur ad cotrcU/
timyi ccoucrio.t:t idco nd ops ouas clTc reUtionce cq
pumoftfcd fufficit 9 vna fit rcUfio:llcut vna c(l fciena
Rumero:pcr qui fcia rcfcrt ad fctbilc 1 cconucrfo.nc dl
in f pofito pcr vni rcUcionc numcro rcUtiuii rcfcrf
•d coircUtiuii 1 cpSed Diffcriit ronc 1 md.qt rcUtiodl
in vno:vt m fubiccto 1 in alio vt m termmo.t (ic pat) 9
in code gcnerc no funt Dtio equc ^mo: nec cf part e pcre/
d Q> rcUtiuii pcr fc dl in pdicomito reUiionis: fcd cov
rtUtiuuj pcr accides.flOr nec C]C Qte rcUtioni8:q; tth dl
reUtio vna numcro.(E Tlotidii 9» boc otctu no valj eb
Ooo.pmo Dtciit 3» co:r"ad q6 rcfcrtur rcUcuiii no oi'
ck rcm pcr fc oc pdiumeto:t rotio buuie clhtcrmin^^vt
terminue rcfcrfpcr accides^rgo tcrmm'' vt tcrminue
reffcirtunqibomovtbomoper acadcn«curht.crgo bo
mo li.Sji boc vitcriu8.9> ocbctur alicui fs 97 ipfutn oc/
beturperfc4)umopo(leriotus.fcdtcrminovt tcrmino
ocbcturrcfcrri.crgo tcrmm^^pcrfc rcfcrf.CCIftfnv tcr/
min^vt tcrmin^^rcUtus tn cot:vcl dl nibil vcl aUqd.nd
pot ce ntbiLaz tik rcUtih refcrrcfad nibiL crgo crit ali
quid termtn''t incoplcpixrgo of^ pcr fc ui pdiumcnto
per fe dfcqi (Ingii" quc fs nulU pplcicionc tc. IDo ter
min^^vt tcrmin^^o c(l in pn to fu5c:qi kibc acddit tcrmt
ntte.0imitr ncc e\\ tn pnto quititatie ic.crgo rcUnqui'
nir 9 (it tn gcncrc rcUtioie, pfinnaf . patcr rcfcrtur
ad f tliu ta& ad tcr"'.crgo filt'' cft tcniun^rcUtioie. Xuc
aaero vtru idcj (it cfTc ftUii 1 cfTc rcUtuiu vd no idcm.
fi idc tunc tcrmm'' per fc rcfcrturcu idc fit cfTc fiUum 1
reUtiiuim.(i no (U idcm: tunc ciTc filium aut cft abfoUi/
mmant refpcctinunvpcr fufTicietcm DitufionctRfcd nd
cft accidcne abfoUinis : q: intcllccuie no icclligit rcrmi/
iMi; nin m babitudinc ad aliud.crgo crit oaidcne rdpe
avau^i ilUid rcrpcctuiu occidce crir c^tra aiai-crgo pct
fejcrit in gcnerc rcUtioni&(L &c6o Dicunt 97 vna (it rc
lotio numcro:q rcUtiui^ rcfcrf od coir^.tcp:(icut qua
lcU rcfcrtur ad (cibik 1 cp.b no val$.q2 fi cct cade reU/
tionumcropcrquircUtiimrcfcmirad cwr" icp:tiic
reUtio pcr qui rcUtiuii rcf cr f ad coir^eet in codc tu5o
Vt in co!rcUtiuo:i ccrmm" ct pcr quecoircUttuii tcrmi
nat tlU rcUnonr.cfTj m codcj fubieaavt i coireUtiuo:
ledDcfcibilttfcU:quomodoilt vidcbif fcoifii.Oirrq^
Diciit g> vna rcUtio fitcqui refdf rcUtiuus od coir" %
c^fed oiffcriit ronc 1 mo non val$. Quia qucraf oc ilU
mcido:vt cfTc in aUquo:vt in fubiecto: ct In a lio: vt m tcr
mino:vcl ifli modi lunt tdecii rcUtioncrcaUtcrvd (asf
•ddiri . &i idcxrgo intcr fc (unt idc cfTc m fubicao:i in
ccrmino: qi quccucs vni 1 cide funt cadcm intcr fc Umt
cadc$.0i modi ifh funt fupodditi rcUtioni: vel chit ac^
<tdcntU abfoUtta vcl refpcaiua:fcd nd pofTunt cfTc occi
ckntu abfoUita:qi nmc modue rct cfTa cfccttoiie cnti/
Utie rc6:quU abfolnttts dt pcrfcctme rcrpcctiuo. vii
Cf tf reiatio cft DcbiUfltmc cntuacie: in crfi^paUfl Dubi'
fi taacrht ipfaj ce cne. vt otcic ComctatoMz.bui^Simp
^^* di tfti (Int rcUtienee x accidetU rdpcctiua:tik fcqucrc.
7t
/c5r
tttr Q> (bperiud totaUtcr fi t qrtra ecnttl {fcrio2i8:q6 fal/
ru$c(l:vtaniinalnondl c^rtraclVcntii boie.pntiJtxits.
quu rcUtiocil riipcriue ad rcUtioce fpolce. XD6 iubic
ctum ct rce funt c%tra cfTcntii acculctis:-z rcUtio m coi
babj fcvt ree rdpccni rcUt ionii:quc funt modue ilU^.
CCIlotidum ergo ^cr foUitione rattonii:g> rcUtuw
tn cdi nd cft aUqnid fcparatii rcaUtcr a particuUrib^rc
Utiombtiefmq:inctia5:(icutnccaUa vCiano ci:ilTunc
reaUicr Rac ifcr io:ibiie. vndc I3 ^m ^Sf; .vt patuit, aUbi.
alia fic ^ditoe fugioue a gduatc ifchoiis v( aulie. alia
eli quidicae a quiditatc bominie:no tii c):intt fcparatis
ptetcr mfcnue:qz Fozma anialie nd cxidit ni(i in aUqua
Itup (pcf :(ic 1$ quiditoe rcUtiui in cdi: (it aUa a qmdt/
tatc rcUciuop pjrticuUrium: v( a Qdica(c prte 1 fili^:no
tamc rcaliccr cl t fcparaca fm ci:iltccia a flditaiibus par
ticuUriii rcUcionii:vc prie 1 fily i ifcrio:u: 1 rcUtuuim
incoinordcnurad aUudpcr oUqyomaUa rcUtionc;
nifi pcr rationc infcrioiu reUtiuop:vt pf le 1 fiUj. vndc
reUiiuu in coi rcfcrri od co:r'" pot mcdligi oupCr.vd 9
reUtuiu rcfcracur ad aUud pmo coir'": ita 9 b pmo oe<
terminaraluid.vt lUa pmc'*" octcrminat aUud q^iUud
fld q6 rcUciuii pmo rcfcmir.fiaUquid aluid.fic e<t fbn,
B> ficjponcrccur (iic oponcrct pccdiqj ouoclTcnt reU'
tiua conc rcta cquc p* in pdicameto rcUtionie. &s aUo
modo p6[ i(dUgi gp rcUnuu rcfcramr pmo nd ad aluid
^o q? pmc'"DC(cnnia( ilUid aUudfcd rcfcrf ad aitud
0? cW aluid ronc par(i8:q: rcUdiui in<6i no rcfcnur ad
aUud niri pcr rcUdonc particuUriii rcUtiuof : quc cdti
nct:i ronc vniue rcfcnur ad aUud:q6 crt aUud ab co;iiu
quitusc6dnc(iUud:v(rcU(iuiitn4tiip(mct patre ro
f crtur ad aUud.l.fiUu3:qui dt aUud a rcUcione m coi ra
tionc patrifl:icp:rcU(uui inqiiitii ptinc( fiUujcOaUud
a patrc:i fic rcfcrciir ad patrctvr fiUii.vndc of^jrmagi»
nan:9)ficu(cftm (otociTcntiaUc): inaifoirna Q^ilUid
toiuj c(Tcn(ialc DifTcn ab vna ptc r6nc aUcrme: vt a ma
viffcn ronc founc:ia fo:mar6nc inac:fic (o(um vteab
vna p(c oiffcrt ronc al(crt":vt aial Ditfcr( ab afino ronc
boie 1 cp:tmo et Diffcrt a lciplo ronc oiucrfaf pamiiMit
atol inquith ptinet boicm oiffcn a fc inquitum c6tina
afinu^fic rcUtuiu m coi inqudtii connct prcj Di(Tcr( a fe
inqui(up(mctfiUii:iin(|;tu ptincc^xitrcm rcfcrturad
aUud ab ipfo^vt ad filiii ronc pacrie 1 c^.^t fic non func
rcUciua ouo ui c6i cquc p' ic.pccdif .(i. Zu oicis.4' in
rcUiumc 1C.CL 9> fcfl(ur.ad ^ba(U)ne.rcruiu
in coi ic.ibicedu$ qp rcU(iuu m coi fi rcfcrf od aUud p:
ita Q» ^mc^ oetcnninet aUud:tuc ccnt ouo rcUitua cq
pmaAs fic no itcUtgicq: rcUtiuuj in c6i rcfcrf bii pme:
r$ n6 ad aUud pmo:fcd p rlone tii fcrio^ rcfcnur ad alid
a quo DifTcn rationc illf : vt ad fiUu$ ronc phe: 1 fic fiU^
eft aU6 a rcUtiuo in coi: mq^ ptinct patre.(L 2d aU&
(blnitur iifr.quicU) oidf m quoUbct vno gcnerc oebent
ee pme ouc oitTcrctic ic.pccdit.Xu Dicie.9> no ic.imo.
qi pmo reUtuiu oiuiditur pcr cquipcratu 1 Diljui>uitij
(I7£uDicie.cgperi8 rcfcrmrpcrcquipcracta$ad vifq»
pcrane vcl cquaU ic. (£ £>iccdu$ <f> rcfcrtur ad cquale
q6 cft cquipcrans.quia cquipcrane cquipcritie cquipc
ran8.&cd no rcfcnur od aiuid tiq^ ^mo od aUud:f$ ra/
ttonc parti8:qz cquipcrie m coi ptmcc multa cquifKri'
tia in gticuUri 1 ronc vniiie Diifcrt ab aUo . £t rcfcrmr
ad tp$ ti^ad aUiid ronc pticUris cgpcri(i5:q6 ptmet:
cp elt Diucrfu$ ab co:ficut oicdi cp:i ' oc rcUnuo in cdi.
^Sftnnc adr6ncBtnop".adpini.co:ruptibiUif. *Ril*ad
^llUllt *Knrc6itcra»oupr)cc(lecn''.q6daU)guii. ar^itc
£tmiUopoiItmt ^xicnu-ccoirupcibtU lincotrvp^^^ilu^ op"* 1 p
cftsen^^nanuuleuidcftmflccharrfumifaina^iiniUo dld$ad
U carrr marcn mi (tt ^ncipium co^raptionie. Xu oicts.
Qj qucd j rcbtioncfl fiint comiptibilca ic.Coccditnr .'5
bcnc codudit r6 q» ifta no c>ucniut in gcncrc naturaltrns
fn gcncrc bcnc ^Hicniiint:': in gcncrc picdicami'
ti\i:vt Diatnt.^fb rolutio nd vjdtt ad intcntioncm pBi
X^.f^, ibi loqiicntie.vndcqi! 3? . oicit.i in. io°.mcta.q> cozra»
ptt^ilcticointptibilcoiffmif gcncrc logturoc gcncrc
logico.Quia loqturnc intctioncphtonie^^tra phtonc
quipofuitfdcJ9ico:rupfibilC8cjTcciufdc fpcicuj ilha
fcnfi^^^nngularib^comiptibilib'':^!! cotmpcibilct incoi/
rtiptibilcpUis Diffcmt;f5 rdca c(\ incotrapibitis t fcnH'
Wlia comiptibilta. tDodo fi loguacnir oc gcncrc natu
rali: tiic flf .pctcrcrq: boc xcdcrct flbi plb: t nibf! cet
cStra rii.-qtvtiU pfo q» ydca no flt in ma.gt fU 3;:.nibtl
cScUidcrct cotra plaronctrqd cft ridiailu.g loquitur oc
^cncrc logico;vt oilWguir a puro analogo i cquiuoco. g
^^ftftji, ifta foUitio no valj-f m infftioncj vcrboiu 3^. vndcct
^mczf ^*^' Cometato: ibidc.G: cotp^qi^ oicitur oc cclo t infe
rio^ib^no oicit vniuocc^fj cguocc vcl analogicc.(raii
Itr crgo cfl odm q> cozniptibilc t icotraptibilc oiffcrut
gencrc logico ptcdicamctali.Xu oiciB.qucdi rclatioco
funt icozraptibilcec&cditur.vndc ct illc rclationre iw
comjptibilce non funf in gcncrc logico : quia rclattolo'
gica tm cotinct rcUttionce comiptibiUij: fjaUc rclatio'
nce ico:ruptibilce no funt in gcncrc rclatiois logico: ni/
lificat pncipia infifrio;: rclationii co:raptiljiliu5 : i fic p
rcdncrtonc3:q: ntf! moto: pcrpcraue rcfcrrcf ad mobf
lcrclationcaufalifafiflnocaufjrctifcrioza.vrt ilU: rcla
rioncs funt caufa ifcrio;: in fubftatia i rclationc: q: infe
rioicsrclationcs ocpcndcnta pcrpctuie rclationibue:
2: moto: ppctttue rdfdf ad mobilcpcr via caufjUtatte
hequa non.djaUtcrrndef xo^raptibiU i ico:niptibi
li tc.Coccditur q> nuUii gcnue jppinquu j cft cis coc fcd
bene rcmotu5.ergo pot cie c(Tc coc.Ct l? ct fiifficif ad in»
centfon^ap.ibi.q:vtiltj>barc(}jico:ruptibilc:vtrdca
t comiptibilc non coucnitint in vno gcncrc:qft cfl,pp:ic
vniuocti : ficutq» ftintfjvi fpiUnimc:vtpofnif pro:f5bi!
prtt pucnirc in gcncrc rcmoto:qft cflfimiUtudinaric oi/
ctiirvt in gcncraU(Ttmox)6 cfl rcmotii fic ptimc rclatio'
itce poffunt 3ticnirc tn gencrc rctttoto . 05 pzto: folutto
melio: cfl.(C3d aUam rationc quc dl p:ima in o:dinc.
Omneillud q6circuitocp:cdicamcfu tc. fc»iccndu5 cp
altgd dratircoia pdicamct a p5f cc Diiplicitcr. vno mof
do efTen ttaUtcr.iDodo qi circait oc ^ icamcms cffcn»
tiaUttr 1 fo:maUtcr no cf^vnn gcn^-vt cns circuit omne
{(dicamctu.aiio m5 gj drcutt omnc pdicamctit5 fublc/
ctiue:t fifmpfrt gj circtut omnc ^icamentit.i.fimptV in
Qibtiepdfcam^efttbiectiucpdtdTcvnns gemte. Dkte
5> rclatio ciratit omnc pdicamcfit. xcditur fiindam^/
laUtcnq: ftindatur in Diucrfis pdicamWe:t boc n6 ipe/
dit vnitate ^crie.frad alii.cn ti in aia t?. aUq Diciit
Sene ale no cfl in ^icameto:fcd boc non vidct valcre
ntaas.vulrq^omneene kSfAer&fit in pdtameto:
q: fingu" eop cft quc fccudum nullam ?ncm oiain t tt
XDodoaUqua cntiaanimcfuntincopUrjra tc.Undcof
cendiic(laUtcrQ>cntiin animatentieictraanfmam nf
btl cft comrnic vniuocum vniuocat ioncl^cici (pilifTu
mc:auccftpcrfccta.Xtlcnti in anima t qrtra aiam bc/
ne elt aUqi^ coe vniuoaim vniuocatioe Dfminuta quei
8 quiditatcpocetiaU:ftcut0enus giliUfnmu^ non i vnit
uoco vnittocatidecfecta:f5 Dfminnra ^ Diuidtf per mnt
fa gcncra.tDodo cns in anima t ertra aiam.non conuc
niut in vno cdi vn iuoco vn titocatide j^fecta : qp i fpedd
rpiUffimcfcdtAconucoiutingenerevniuoco oiminw
terfed qfio vniuocdtfo fpci ad indi^tgf!i« ad fpde oifft/
rant vidcndii cft:q: fpcfl fpJUnim.i no ntnidtr in indf g
OffTer^tias pcr fc.qtmiiUcfMnrDiffircticfnbvnafpt^fj
nofmfubftifiamifjpcr accidoi6:vt oicif r^poficriojr.
Vii fifpes fcpatcelTcntaborb^accidcfaUb^no ccnt mul
tipUcatttindiui':q:ttfic(Tctvnum indiuf"fub vna fpr
Vii in fepatts in quibus no fitnt accidctia;n5 cf> nifi vnii
indiui^-vtps.S^buius.et^^ccU. etficfpcsDiuidir pcr Xx.vi.
of ias accidetalcs quc funt crtra qiiiditatcfcd genus of X^cj^z.
uidif in fpca pcr of ias pcr fc:ct gbue ai; ipfo :>l>itiiitur
vnii B fe:nd ficut aUud taUitd gcnus fic ali.i t aUa vniiio
catto:ci: igto gcnue cft fupiu6:tantovniuocatio magis e
oiminuta:tper pns gi^alifftmii cfl vninodi majrimeoi/
minutii t impfcct tl.ergo Dicit C6mefafo:.ru bu rue. <EB C5 . 14.
fo:mc in gbiis funt vfia crtra oiam n6 funt nifi in poten
tia.crgo fcircaliquidinvri:n6cf^ fcircnifiin potcntia.
t fcirc magis in vU magie cft fcirc in po'.(rad alias. ilf
Uid q> caufaf tc.ii>otefi ncgari:q: ftcut vnii fm fpedctn
p6t c jufari a Diucrfis:f m fpe; vt calo: f it a caUd itate bt
mincctmotu:tccrhielhq)iIla Diflferantfpc.fic vnum
fm gcnue pot caiifari a Diucrfis fm gcnue . (rad .pbo/
tionc.caiifa t caufjtij tc.Conccdif q» ocbct,ppo:ttonar
ri^ttim jd aUqua:fcd tH non op5 quo ad oIa:qi flppot
tio cffct in oibus tuncficutci cfTct p:io::t caiifjmm:fcd
boc cfl f jlfuj .t fic fuffidt .ppo:tio qtio ad aliqua: vtqtio
ad actii t potctiam:q: fi caufa ,pp:i j cft in octu:t cffcct*
inactu.^f fici cftpcrfcrtcaufatii pcr fc.fimirr,ppo:tt<v
nanf in coi 1 p:op:io.vil fi canfa cft c6i'fi:t caufani; coc.
tflcaufa cfl,pp:iatcaufjfum pp:iiim.fic in ,P^x)ftfo:o»
licct pUircefinrcaufc:m quibua ftindaf rcUfic:non ttl
©5 cp rcfo fit pliirce Pm genue.frad fo:ma argumcnti
'^lud qd caulbf a piurfbuo tc.TlcgJt gjvnii pot Cflufo/
ri a Dtucrfie ^ibue fubicaiuc:in qb'' radicarur t ffnff.
djad .pbati6c5.cjufa t caufatii tc.Conccdif. Dcbet jv
pottionari quo ad aliqua;n6 trt quo ad ota vt oictns eft.
aiitcr pot Dlci. vnum g non p6t caufjri tc.Conccdif nd
p6t caiifjri a oiitcrfis gti ibiis cquc pmo : fcd trt p6t cau/
fariaDiucrfi9o:dincquodj.putaabvnop:imario tab
alio fecundorto.Zu Dtcie.q^ rclariocaufatur a DfneHis.
Oicedu5 q» n6 cqitc.pmo caufanir a Diucrfif«:f; ^mo cau
fanir a ^bfljntiJ:t fcciidario ab aU)9 p:cdic jnietie : vt
quatitatctqujUfafc.q:flaKqualitJ6 in cfTcDcpedrta
fitbfiitfa:ficetin cjufjndorcljtionc. (T^d alii.Quot
modietc.C6ccditurquammadfigtapcrfc:nctamf oj
quo ad fnppofita.Zu oide.q' accidee obfoUitti tc. B ar/
gutttetti cft tetatiuum:qi accipit oppofitum : q: occtd^
abfolutii t tvfpccttuii n6 funt oppofTfa:q: Rccnt optvfl/
ta vcl c6tnjric vcl cotradicto:ic tc. Qcd nulio ifto:iim
trtodopvndcfunt Difpetxif J.vndc mjjna cft Diffcretia
iter oifpcratatoppofita:q:oppofita rcpugnitiom tln/
c6pe(Tibilitaf#babet in codcfubiccto fimul: f5 oifpcra/
tapofTuntdTc fimulin codefiibicctorqtnonofeoiuerfi/
taeefloppofitio:l5omni6oppontiofifDiucrfifae.vt|:^.
)C".buius.f[7ad alio5.in oli>:cdicamcfo ocbcntcfTc oif/ Xx.iz.
fd^nticc^ccdifur./Cu oids.rcl jtio n6b jb; Piffcrctia»
per fc.ncg Jtur . quia Diffcrcntic pcr fc funt in rclanofie.
Crad p:obationc5 . quia Boctius oicit cp rclatiua noo
OffcrepantDiffcrcntiaftibfiifiali.(r£M'ccndu5q>Boe/
tiue acctpit rclat iuj p:o fubicctie quc Diflinguuntitr oc
ridcntaUtcrvt fubltantia pjtris t filu c5ucniunt in H>c
dc:tDifTcruntaccidcnfefanfij:t Diffcrcntia acddcnta/
Itfcd tamcn rclatiua quantum ad fo:mas rclanoni9«
quo ad rcfpcctum oiffmtnt per fc:ct ciTcn tia 1 itcr. vt p«/
teraftaetfiliatio. Qucfho. XXVI.
C0«iwdom nomcrum qoldcm
Zxao:
Stninti
V^wi itiil tiaifcibilcrcfcrant vnart'
lattoncniicro vcloiucrfie rcljtioib''. (TSr/
ginf ^moQj rcfcranf oiiicrfis rclationib^^u
mcro.pus i podcnits rcfcninf adinuiccj oi/
uerflsrclattonibus niicrot nd vnarclationcrqz puere/
fcrtur pcr potitate:i poflcriu^ pcr podcrioiitatt.f; po:i
tas tpoilenontas no (Unt vna rtlatto;(cd fcibile t fcicn
tia rcfcninf adinuice. vt pue i poOcnus: qj fcibilc pcc/
I-C }7 dit fdcntii: (kut caufa cfTcctu. vt babcf . j.oc aia. i pmo
£«C38. poftcrio;:.crgo rcfcrunfoiucr(ierclationibu0.(i;3tcfl
(hbilc 1 fciet ia referrenf vna retatioc.tunc fdbilc t fcte
tiaelTcnt flmul: qt ejr^tisbabef 97 rcljtiua funt flrno/
tnra.g (1 rcfcrunturtunc cfTcnt fimul natura.g non refe
lunf :i pcr tHb n6 vna rclatdc: fcd boc d\ falfu5:qj fdbt
kn6e(rflmu(ciifdetta:q2itu)ltafunt fcibiUa.ocquib''
nddii e(l (tiftto. vt oicif tn pntis:q: quadrarii ciraili dt
HcibHeicd fcientia eius nddii cO.g no rcfcrunf vna rcla
tione.(£jK.H fcibile 1 fcia rcfcrrcnf vna rclatioc nuo
KKtunc fcibilc non effct rctht per fc:fcd tm pcr acdl8:q6
efl falfu$.e)c Ifa : qz nuerat fcibile 1 fcias intcr rclatiua e
fe.jrta pjrqi poitqg fcibilc no rcfcrf ad rclarionc In alio:
tunc dtct rcOn pcr acddes: fcd bo< cf^ cotra arift. qi cu
ipfe oijrit fdbilc rcfcrri ad fcicn tii in fmc rccopi tulat
fm fc quide rcUtiua oiaa (Unt.
' ^nnnri ril ttl ^rido. in Ira ptada vbi oidt
r^' iiUli I q, aiiqiu funt rcbtiuop . quoaim
Vtr^ referf |xr rcLitionc m eo cjriR^^.vi patcr refcr/
tur per patermtateque eftin patemitate: t nliusper
liation^ in fiUo:fs aliqua rclatiua funt: quo;: vnii rcfer/
Cnr ad aliud:ndper rclatione in co cpf te:fcdpcr rclatio
nes in alio: ficut inrcllcctualc no rcfcrf ad intcllccnun;
nlflq: inrdlcctus rcfcrf ad itellccnulc: fi^ fdbile no rc
ferfod fcietii:ninqi fda referf ad fcibilcCTHtbocid^
vuU Cdmcnrato^qcponcs \\ qtii oicir rctodl in ono
btts modis.vel fit in fubavtriufcpcjrtrcmi^aut in (Ubfti
tiaaltcniie cxrrcmi rrfcira cp aliqua rclaria funrin quo
nt$ vrriuf(g iUba c(t rcro : ficut m patre 1 filio: f$ aliqua
(Unt rclaria in quotii vtriufcg luba n6 fit retb : fcd trh in
foiia vnius:i bocc6ircr or ab oibus (p fcibile 1 (ciiti» re
fminf vna 1 ead^ rcfone nucro 1 nd alia.
nrtnrtti wcdirerQjfcicriatfabilenorefcro
JCIU iivlll-lll turadiuiceoiuerfisreronib^mio^fs
vna rm rctbnc numerotica q> fdbile non refcrf alta rcla
nonenameroad fdentta; $ illa qua fda rcferf ad fdbi
le.£cn6 videturdfe alia ratio ad bocp»bandum : nifl
M «Ktoiitates HriHo, x Cdmentatotis quc oidc (iint.
CTTlorandu 9 iUnd ocm videfefie Diffidle^er ono.
pmo fic.fi fcia 1 fcibilc refcrrcnf pcr vn J rclationc nuo:
tunc relario vna niicrocfrcr in otucrfis fubftinjs numc
ro:qt nibil fonnaty referf per rdationc qne no in co
bibereterqzq^eftfoimattrfcpararnabalio nooatfibt
cfle relonuu: ficur nibil founatVcftalbus pcr albcdine;
ab eo feparati:fed per albcdine inberente flbLg rclatio
iUaper qtta fcibileriida rcfntinf efltn (cia 1 fctbili fov
maliicer t iberctcr : t ifta funt oiuerfa fubtecta nutncro:
uno generc 1 ^jcfcd boc dT fi]Uit$.-9> vnu; acdto nnmc/
ro fit in oiuerflis fubieais numcro:qz no dl itclligibile:
CxDtZ. cnaccifti8efreficfuto>inel1e.7.bui'*:tinberctiaaaid<
ti8odfu&meftefTenria.galterms<ialten''acddcti9 efl
aliiidtaliud incffc fubcotvniueaccririB cft incffcvni
(u6o.g no rcfonc vna.(r Itc.fi B ciTct: tiic fcia cet tcrmi
nus fui ipfi^qd c falfu5.pria pj:qz ccnii dt q> qri fda bo/
bc£ Dc ati<^uo fcibiU:ninc fcibilc termiat rdpcm fcictie:
tfKtH ocipfo ldbiU« Zmc cipitf iUud tcmiuMit.TCl
xxvr.
cermmtts llle attrtbuif fa^biU 1 efl rcfpectus : tuc termf
narc vet tcrmin';q6 eft refpcfls vel eft (UBriue in faftta
vclinfcibili.flin fcibiUrucaliaretarioeiTer qnafdbile
refcrf ad fdam ^ ccoucrfo.fl aiir in fda:riic idc rcrmia*
rcr fcipfu5:tmo fcia clTcr in fcibiU oc quo cll fcia: fcd boc
eft falfu5 quo ad vfri<^ porrc: qi nibil rcrmiat fcipfum:
ncc fcia cft fcixlmo fcibilc oc quo cfl fcia vr omncs orit.
O: aiir fda flr ipfUmmcr fabiU.f^:qi nibil rcrminar re*
fpccrum fdcqp fcibilc:i itlud c(t in fcia rcfcrfad fcibilc:
1 cc6uerfo:fed funr oiuerfc rcronce niicro:qi ficur fden/
ria rcfcrf ad fcibileper rctonc pfozmitaris ficfcibitcre
ficrf ad fdampcr roncm tcrminatis:quccflalia rctbab
iUa qua rcfcrf fcicria.(rc>6m cft.galitcr od qonem.g»
rcicnriatfdbilc refcninf aliaialia rcfoncniicroadin/
iiicet odducunf illc otic roncs pus tacie oc boc qi vifr
fidc faccrc in .ppofito . (£& nmc rridedii cft ad aucre$
anft.i Comctatojie oupfr. vno?gj arift.in ^•mctapB. iCczo.
cnumerar figra rcrmmop ocgb^^dcrarfcia illa.tOo
doatiquaratiiifigrop itcrdujfunrnocnria^tnibilfunt
in rcrii nariira:ficur vfc ptaronicii figrurnommc fubert
tri nibil cfl in rc^ na . Sifr B nomcn ad oligd: qrii^flgt
tale modii rclantto;;:quof vnus no rcfcrf ad oliud per
rclatione in eoci:ritcm:fcd pcr rerone in alio. Ht Bnibil
efl in rcrii na:i |? no pitidicat Srif. ga bs cnumcrarc of»
Mcrfa fig ta;Dc quib^cofidcrat qiiclibct fcia:imo 15 fcia fl
uefint in rcrii na fiuc no fint.Sitr ocrfi Comctatozis oj
eicponi quo od n2U:c^ rcfo fi t ouob' mod is ic. 1 . figt ta
lia rebriua.quo:p vnu no refirrf e rcrone in co:i fic fcpe
flgnrur ilta pcr nomia quc no funr fn rcnis na: imo oiffi
niunf fcpc oiffdnc gd nois quc c(t coie raj enri q| n6 eni
ti, vr p; pcr "Lincon icri.pmo poftcrLaiircT pofTcr boc re
firrri ad noia. quoj; qiicda fnnr rclariua:q»op vrriitp ttt
gnaf 2? noic:ita q> non fumif nomc vni'' a noicaUcritii
vt pi^ 1 fiU'':^^ qucdi funt rclaniu.quop vnii rcfcrf p rc
larione in aUo.i.nomeei^^fumif a noic aUeri^Vcrmodu
cafus 1 rxrriuarionis vr nomcn fcibilis fumirur a nomit
ne kic-. 1 nome itcUcctualia fumif 1 fignaf p ocritiat6ef
a noic altcri^Vclariui.q* c(> ite''. 1 boe voUiir ofc vrratt
ttucroziras.qrcnovalcttBoeqone. Ob. XXVIL
CTRoncftaaremitttclIcctoeadbccTf. 3Cx.2*
7^<^r\r\\f circab.icgtc.vrruintcVf»
UUI rafadilUid:cufcftircllcii8.
Carguif p° qf flc.pofirri' refcrf ad ^is : q<
|M|pus t poUcri'' funr rclaiia adtuicc.vr v^cxpt
■"dicametis^fj inrc'dl poficrioi eo cur cft itcl
lcct':fiait vifue cftpoftcrioi.(r^f«effcct'refcrfad iUi
cam cii fint rclatia:f5 intc^cltcffcct^ci^cui^cft itc^-ficut
fcnfus cll cfTcctus a'':cui''cft fcnfu6.|j ;?ucnictc fiinilttii
dine.^tc.(f ^tcintc^^rcfcrf aditcllcctualc fiucaditcl
Ugibilc vf. tra:qi fcia refcrf ad fcibilc: t in tc^ ad itctUgi'
biUr:f; intetlectuaU: d^att^eft inrellccniex): Uttcra : q<
tnrellecniate flgt 9 ipfiue cft intcllccnis.
^^tstxi^Citiitn wU a;:.in Ua.g oic 9>inte^o re/
^rr^*'*-""» fcrf ad ilUid^cutVl^mtc^^fiair vi
fus no rcfcrf ad iltad-cui'' cU vifus.f.ad vtdctc:f5 ad vv
fibtlc:t ide vuU Comcraroz t ocs expofirours.
10 /\f ti M 3* B «ntc" polTum'' ouo irctligere. vno"
mUl4l lUU p intc" p6t itcUigiact^intcUigedig vo
caf irelUgcre vct UeUecrio. atio"? p ime" p6t trcltigt ata
ircUcctiua.CTCjTocoia in muUie locie, moqo no qucrit i-to.p.
oe aia ircllcaiua.ncc oc po^ircllccriuafj qucrir oe acm ^5«
ttcirndi. vrrii acnis inrc^ vr inrcUtgcrc rcfcraf od illud
cureO iiclliacre. CIJTlotandii vlteri^^cp actii irdUgcn/
di cfle«Ucm^i;i6cinteUi0i z'. vno* 9 fit «Ucni* yt (mi.
Xjcxo,
jLtbri
, icttt ridcre p$t efk alicf rubuic:(Tait vidcttB.iUotfkat
!otki vt colo!td:ftc ttcllcctio p6t dTc alic'' fuMuc vt itcl«
Ugctlrvcl alicVobtdicut itcllcctuaiis i itcliigibilie.
ri«n^4%V^t«f a(lqdncDuo.p?9>intc^orcfcr
X^l lUnt VOIII njradilUiAcuiiiflcftintc^taqs
lbBti.CCz°o6m 9> intc' brt rcfcri ad illud:cui'' dt intc''
Z<C.ZO. tJq5oBti.'R6^i.ariflo4X)nitin lra.ioi tntc^^rcfcrrcf .
ad illud cui'cft intc'' vt ad mtclligcntctiic vnii i idcm
Im0 otccrcf .i.rcfcrrcF.:>iiam no Dcclarat:fcd alig ocda '
rantcamfic.actueintc^^vtintclligcrcDicif trcfcrf ad
itclligibilc^fs fi tunc rcfcrrcf :ad illiidicui^clt tiq^ (Ubti:
tuc idc bts Diccrcf i rcfcrrcf : vt ad fubm i obm. Zamc
ifta Dcclatio oino no cft fufficic6:qi fouc no crt inconuc
nice vnuj 1 idc rcfcrri bis ad Diucrla Diucrfis rctonib':
t$ no fit piicn tcs vaa rctonc rcfcrri: fiicut vna q^tito»: ct
iiuiot 1 mino: rcfpcii Diucrfof fic rcfcr f ad oiucrfa pcr
rctonc maioiitatis t mino^iutis fic intc^^pot ctii M rt>
fcrri ad Diucrfa Dincrfifl rcronib'': qz ad itcllcctiutc p6t
rcfcrri ronc :»foimit3ti9 qui bs ad ipm: i pot rcfcrriVid
C0.ZO. (tc^rclbncaufatiad cim.vrt Comctatoj. alitcr occtat
^am.Qz n intc" rcfcrrcf ad aliud:aiiue ci) intcUcctua
Vt fubti;tuc vnu 1 1dc bia Diccrcf .i.rcfcrrct rctbnib^op
pofitiaad idc 1 rcfpai ciufdCTn in rcfonc cic 1 cati:i foi
mat fic ^rtam.fi intc'' rcferrcf ad illiidicui^^cft inte^^rtiic
vniiitdercfpcuciufdcbieDiccrcf.i.rcfcrrcf vt rctonc
cac 1 citi;f5 boc cft falfujrqjvnii 1 idc fit ci 1 catii rcfpcii
riufdd.pdamDccrat.^ntclligce pihtuif ^ intc"iacnim
itcirndi fotmati-:vt olbii fotmatr :7fiituit pcr albcdinc.
Vtf nibil cfi itcllig^ fomurr nifi pcr itcUcctoc}: 1 fic cll
caufa. l!Dodo fi tiic intclligcrc rcfcrrcf :ctiam ad itclli/
gcntcm;tunc itctligcne cfTct caufa intctligcrc:i fic vnuj
^ idcj rcfpcctu ciufdc cflfet caufa caufatum- 1 fic vnum
« idc bi8 oiccrcf .Zuc vltcri^jicfld c ca cic cO ca c4ti;fi(
QCt" tn tc^cfi ca intcttigetl :i itcUigcs cfi ca octue tntc''. g
flctue intc^^oc p? ad vltimu crit ca fuiipfi^^.CL^tc pcrfc/
ctio ibcrcealicuind rcfcrf ad ipm^ou^^cftpfcctio rcati
rctbnc:f5 actue mtc^^cft Efcctio ibcrce anic intctlcctiuc,
(£'f^6 z' pnis dl. Quicgdcftc6fo:inc alicui rcfcrf ad
tim vt fic tiq§ ad fcr";f5 inttf^cd pfotmie itclligibili Jtc
lcia c(t ofotmis fcibiti 6 quo cfi fcia^fiic in tc'' cft pfotmia
' " Itctiigibitialitcrn6itctli0crctintc"plusvniivclpu9qj
«iHtd.gt illud vf fcntirc ac.io tf a: qi occrauit cfitc : qi
Ikut fc b5 vifue 1 actus viclcdi:q: nd rcfcrf ad lUad; cu'
luscft.i.fubm vidcs^fsodcolojrficact^^tntc^no rcferf
•d fiibm ttclligcns:r5 bA ad mtctligibtte pp pfomutote
qui bx ad ipm.CCtlondiiQ' biccfi oubiu5.actaeintc*
icfrrt ad ttcUigibilc: vct g boc cfi cadc5 rctbnc nod vc(
Diucrfis.fi cadcm rcronc ntio:tiic vna 1 cadc rcrocrii in
Oiucrfie fubtis^fs boc cfi fatfum : (j» aliq6 acciis idcntiS
lit in DUicrfie fuDtte: qi aantis cfTc fubto cft icflcrt vn»'*
•ccrt tis vnu5 cfi ince.dcM vnii eft cllc cf.ptia psxft lUa
■QSi "3 trlj tio B qui rcfcrunf :tiic cct inbcretcr a fomufr m in*
^ tcttigibilL-i in ipfo itcttcilqi mbit rcfcrfpcr rcrowcquc
J.3 (fiinaliofotmarr.fircfcrrcf atia laliarcronc mioboc
VfcC9ap.g Dicit.qjitcUcctuatcnorcfcrf ad tntc";ui(i
q2 in tc" rcfcrf ad ipm. vii mtcltccttulc fi$t 9 ipfias eiit
intc''. £t (5 idc oicit oc fabiU.B ide vuU C6metatot c%*
ponce tf am Dtccns:^) rctb cfi ouptV.-{Uit in fuba vtriuiicp
eiarcmi:aut in fuba attcrius tifi.C>6mcftq> intc'* rcfcrf
adItclligibUc:i c>\f5 no vna rcroncnuo.ift boc ^batii^
eft i qonc pccdctr.qi fi ttcUcctualc rcfcrf ad intc"; ic?.
- rna reronc nuo:hic tUa cct in itcltigibiti: q: nibit rcfcrf
od aUud p rcroncquc fit cjc ipm.Zu oicis^qp itcUigtbitc
rcfcrf p rctbne q no cfi in i^:f5 in itcUcii : qt aliQd rcfcr
riiwcccs^ere^tficiiibarcferfcretlM^q^ecfteii^ijtnk
€16 XXVII.
05 aUo'p5e alifld rcferri B a£cil8;i flc p5t rcfcrri B rell»
ne que cft in atio:i fic cft inj)pofito: cp itcUcctuatc rcfcr
tur e occiis ic. 1?oc 060 ntbit vatct : q: no cft nifi fnga a
vcritatc.Q: impoCc cft q> aligd fit albu vcl p fc vct Qac
cides:nifi palbcdtnc:quc cft in ipfo:fic tmporc cftatigd
refcrri u fc vcl p acctts:rnft g rcronc^ in co; q: boc no rc/
fcrf adatiudnifi paaiis:cu fitfu5a;f5b3prniiq^rcfcr'
tur ctia c acciis nifi p pfnitatc in co.g 15 n6 val5 • (L Jte
fi dfCT:tunc fcibiU: no cftct tcrminus fcicntic : imo rc^
ctu8fcicntic:fcdt>occft falfum:q2 nibiltcrminatrdiie'
ctumfcicaliiidqjfcibilc. Cunccapiaf lUtid tcrminore
no cft cc ab"™: qr cft rcfpcitfi in babitudinc ad iltud ctl*
ius cft tcrminus:': ilUid tcnninare no cft in fcia.q: fcie»
ria n6 cft tcnninus fui rcfjxiis.aUtcr fda cfTct fcibik et
tcrminue itlc^j rclatiitii nd cft tcrmin" fui rd^iis.g re»
linquif q)ilUidtermiarcntinrcibili.5rcibilcoii fctctia
eft Dc co rcfcrf od fciam;vcl itctlcctiule ad mtc"olia re
lattoc.f.rcronc tcnninitifl:i inte'' ctia aUa rcronc: qt ro'
nc ofo:mitatis.aucto:itatcs a^.t C6mctato:is foUite
funt in pccdcnti q6nc. i6gf a btcuitatis oimittanf fobt/
&^rrnrn' aA ftioncsadptdcns.
J&lllinC 4a roncBtoppo^.cadpmi portwf
rcferf ad pus.pot oici g? ouplcic cft poftcri^xiiMi cft oi/
rtmctii m cflfe a poa loco 1 (alxy.i lUud bii rcfcri ad pue.
qbda^eftpoftcn^n^oiftmctu ince locotfubto apo:i:
fS eft [^mio fibi inbcrens; vt accil s poftcri* cft (ul^:tfl ' t
iud n6 rcferf ad ^s rcronc fupaddita^quc fit ab acdd^
tc 1 fubx-q: non cft oe gcnere rctbnl8:ficut rifibile poftc
rius cft boic; 1 no oiftinguif fmcfk.^ rifibtlc n6 rcferf
ad ^e rctbnc fupaddita quc ctffcrat a rifibili: q: rifibi/
lccftpoftcrfbomictn rifibilcmcftbomini: iboccftrl
fibilc:l5 figniftccf fmmodii otucrfum; tiic illa poftcrto
ritae nibit addit fup rinbilc . fic oico g? itclligcrc o(c^[
elTc anie itctlccriuc:tn ^: :?tungif ci in cc ficut pcrfcctto
CfectibiU. io non rcfcrt rcibnc fupcraddita ad itlud ca»
iuB cft tnfc":q: iUa poftcrio:ttasn6 dl aliud ab ipoocttt
intciUgcdi. (Cad alii.dfectus rcfcrfad fui cim.£>dm
0> Dttplc): cft citti:q: q6dicft oiftinctii in cjrritia 1 fulSfo
flcatifa;i talc bii rcferf ad cim. aUud cftcaufatn incfTc
piunctii caufc in fubto:i iUud n6 rcfcrf rctbnc fiipaddi'
ca caufato ad ipfas cam. Xtx Dicis:actue ic.i^dm 9 itel 1
ligcre n6 cft couratii q6 fiibftet oiuifisils cft pfcaio ibe/
rcne anic itcllcctiuc: q: nd rcferf reronc fiipaddita qoe
fit oe gcncrc rejont8.([rad alias.intc^ refcrf ad mteUc
ctiute. Coccdif .iquatii cft ;7fotmis 1 rcptcfcntatifi .qtio
atio m6 otds tc.t^dm qp rcfcrf ad itcllccttutc vt ad ob/
icctu 1 no ad ilUid cuiue cft vt bilbti : 1 boc concefkis dl
inqueftionertbecDcqonc. Queftio. XXVIII*
(£M\U qiiidcm:q: f m bcnc in ilullotc.
f^critnv ^^^"^ cnptixx oc pcrftrao vbi
vjl 'ei*vi lilli anft.Dicit ptcdtcta VCTbo:t
1 Cometatot Dicit|q7 bcc cit oifpofitio pm i ^
cipi^ i.od:t cft qo. Utni5 pcrfccrionce oium
' entiu fint m oeo.crarguif pmoq> noit-tp li
boc dfct: mnc fcqucrcf qj oais cfTct omnia cntia : <p in
quocuc^ cft pcrfccho aUcui'' lUa p:edicanf oc itU>:vt m
quo ci\ pcrfcctio albcdinis boc cft albtim . g fi ptcdicai
tionce oium cnriu dTcnt in Dco:func omnia cntia ptcdi
carcnf oc oco:fcd boc cft falfu^:^ ocus fit oinnu cmia:
qt Rocft l.ipis:ncc afin*^: q: b cft ridiculij . <C 3^. fi boc
efTctimnc tn dco dfct matcna : q: oc ntimcro pafcctity
num qiicdd (mt matcrtalc^rz qucdi imalce. vt pi-^mo
pb|rfico.tpnwt)eanuiu:fcd(^ 7C.l>rv^
luflinniMcria.&igocvpcifcctioneaoiiimcntiiiee^^ ^ij*
Stmnti
fn o<o:tqoediffitmalcBtqucdi imSlctin Dtoofwtte
tCXJ^ rctdTcmamrfedbocdlfalfus.iz.bitiue. vbi2riRo.oe/
monftratc)C .ppoflto q> in oeo noeflma:ncq^aliqnapo*
|»(Tiua.(L 3te fl boc cdetrtunc ocus Tnumcratus alicui
Bfectidi altcri^^o clTct qutd mcli(te q§ ^ts folus nd ^mu
meramsrq: poOq^ pfccnocsoium cntiii cent in oeortuc
^uimcnuiis rni bonoi pfccroi rotumTgrcgatuftmol
Rdredderef mcliu8:ncc cligibtluis oco foto: fcd bocefl
falfos..pbatio falfttatterqi Hcut buana fcltcttas fc bj ad
minimtl bono;;biiano;i:fic oatdfcbsadq^libctaliud
bonii vniucrftpcr :3ucnicnte ftmtlituduics^q: fkut fcli
cttas cfl bumana graroti^^oia alu qucrunft ipfa ,pptcr
Cap. io. nuUii.qrc.vtiPJ.io. ctbtco.ftc ocus cft ^pt cr qite omnia
!|ueranf bona vniucrfi tipfc^ptcr nullu altud.qrcKcd
eticitjs bumana :?numcrata mtnimo bono^ rcddttur
ctigibilior qz fi aliQs bcret ota bona rcquifita ad fcitci'
catctflDcftccrctmmimiiboniivtDcco: captllof pnu'
menita lUi occo» rcddcrcf cltgibilioi.fi ocus ?nunumi
tns olicui bono|r min tmo rcddcrcf cligil>iUo2 1 mcUot
$ ^ fe 1 fokis.:?i1 tia p;:q: fi ocs pcrfccnonce fun t
inoeoqtudpoccrit fibiaddiquo mclio^arcriir.-^nibtl.
3te fl bocdtctaut iftc pcrfccttoce ocs eflcnt tde co$
centia oci vclotucrfa pcr fufficicTtteoiui(ionc:q:omne
cemparatii attcri nd eft ntfi pcr modii ideptitatis vel oi
nerfitatisrq: boc efl pn" qfi vtriic^ comparatu alteri
Vel efl idej vcl oiticrfum vcl qtto aUttd cf> oiitcrfum.vt
Cxo4Z |:9.io.b''.fSedpmoiUcpfcctt6cs nofuntoiucrfcaoco.
Ot fl boc clTct:tunc copofitio cfTct in oco:q: compofitio
eflvbi c(t aUud i aliud in aliquorf; in puro fimplici non
dflaliudtaliudvtoeorqiocefapietes pcedcrct oiiice
Xx. ^p. flmptidiTimu.vt pi iz. b": nccctia i(tc pfccriocsfuntea
4«.t4i d^eflcntiarrdioco^q^qucciiq^vniicidcfuntcade iter
fc fnnt cade.fi § oes if^c gfcctiocg ciTcnt ccdc cii oco in.
ter fe cfTcn t ccde vt cfectioce lapidts t aftni ofcctio cec
ttH Qfcctio 1 vnan (Ic lapte cct art n'':^^ dl falfu$.
ZLczi ^MtV^rifnm orgrauctcComcntatotis inifto5?
1 1 lUI II cap? oe zfcao.9 in oco fun t ocs c
fcctioes ofum cntiti: f$ mciiue cd ,pbef atictc ::)grcga
Ca.eicaucte iartflo.tCometato:is:qEiuisncutcripfo^ ot
DtflS cnnefTc oicat : f; flmf colUraitte oiciit:q: oictt Zif.
d aUa qucda pfccta funt : q: in nuUo bri ocftciunt t no
bfft fcbor.q: a nulU) cjxcdutur : ncc ad aliud acd|2c cjc.
Cdmetatot oidt:Q> ftcft oifi» |M« pncipg.f.oci. crTlo
Xx. )4 tandii cp arifto.z'ccU. capfo oc ottab'' qon ib" DifTiv».oi'
0x9^0 cn iniputandtij audocic: ncc pfumptot ingrcrc
DC taUbU6:f$ amo:c pbie t vcritatie gra : 1 boc oicit
ComcntatotUOi fcire nobiUr modicus efl meUus mtilto
^obiU.XDo nulli otibiti oeus flt optimtis en tiii: qi
er in pbc*. b"* cp opttmii totatr co:u q in nS oc' . ideo oe
cognttioe eius que eft oiffi™* intc'' noftcr bj fcrflait ocu/
Ins noaoe ad Ukc folis^t 1$ pci nii cogn irione cc oco ba
bcrepofTimuertcu magna otfTicuIrarc: rri tUud modicij
(dre dl mcltus multo tgnobiU . utquircrc oci cognirioi
nd efl imputandu$ tc. vt ocift dt ^is. vii cni Srif^o.iz.
ee oniaUbus cdparat fda$ oci ad fdam gna" t coirup^:
qt (detia oiuino;: e(l nobilio: fd^a gna" t cotrap^:!)
modicii attingamusad ca.6tocc(jrjf:q:oclcaabiU'*
cft vidcrc aUqg particuli rct amatc $ multa aUa. vnde
Dicitflc. brit.n.vtni(:ggfam.f. fabiUa Dtuina t gnobilia
t co:rupttbiUa.fubdtt.bcc.f.Diuina : t$ fm iudiciii ad ea
■ttingamuertil ppcr bono^a^^^cognofcedi oeleaabiUa
$otaapudnoe:queadmodtiamato;: priculamq^tg
modici ofldcrare oelectabiU^cd q^ vtdcrc ota alu.
mf^tK^m inococlTc pcrfcctioncs 0«
n\* 4 vl iwl II j,|u„| oitiii p6t intdUgi oopTr . vno!
XXVIIf.
74
fMmanrtOtlKncte.gt flcin ocon6 fiintijffctioes efom
entiii.t caufa c(l:q: fi pfcct ioce oiuin cnriu cffcrt in oco
founaUter t oiftinctc:ninc ocue fo:malircr dTcr oia cnv
ria.t yHajpbau cfl^fl:fcd boc cft f jlfiim: q> oats flt ad
nus t lapis.z? pot inrcUigi cp o(e pcrfccnonce otiim en
tiuj flntin oeocaufaUtcr caufaUtarcftnis vntriuc. ft
(kcft vcni Q>oee pfccnoce funt in oco vnituic t vt ui fi
nrtcaufac(t.incoqtV(iinpIidtcrt totaltrcr ttnfiimo
cft ^Krfcctii ocbct c(Tc pcrfccttoce olttm cntiu j tan^tn
finali caufa. Quia bic eft ftnte oiuin altop:q: in oibu* (I
ne a narara flue ab artc cofil^cnttlHie octcriue femc eft
gra mctioiis. vt 2lri(to.7.polliticc.i:t dTc in finc cft vn*
acrae dTcndi.4.pbf flco.fcd ocue cfl pcrfccmfl in ftimo
t totaUtcr t flmplr. goee pcrfccrtonce funr tn oco vt in
fincrfs Q> Dcue fit in vlrimo pcr fccnoie:^ ftimmo oce fa'
picntescdcedunt:q: cfl totalitcr opttmil cof qiic tn na/
turain j)bcmiobutti9.(i; Tlotandti (f flcut in ocofnnc
oee pcrfcaiocs vniiicrfi ,non founaUtcr t otfhnacdicd
caufaliter t virtotcrq: oeuscft optimti cor quc in naru
ra:t ab boc (hicipto ocpcdacdii t tora n Jtura. vt bihe/
titr.ir.bttiufl.tfmoccU.Diafabboc^nripio ocriuarn$ T.c.}$.
eft c(Tc omn t^te bie qtiidqn chr\m bte quidcm obfcu/ Xx.ioo
riuerflc oes perfcaioce olum co:"*babct citc in cdo vn(
ttuetvirtuaUtertcatifaUrcr:q:Dicit arifto.z°ocgno.
gj.fomic oium funt inrcriue. fic fcictia oc oco:l5 fm mo
dicii pofTumoe arringcrc ad cam:c(T tamc bonotabi lioi
omni fcictia aliaprt incUo:: vt racnij cftin picdicta ao
ctotirarc anflo.ir.ocanialibue.vri ctta otcit Comcnta Conu^y
tot.iz.biiiiteiQjpifTcr^riacfttnrcrpmtipnapiutablh-a t«44«
cni;.£r alia pncipia abftracra^q: alia pndpici abOMaa
a pmo funt amata .pprcr aliud:fcd ^ncipiii pmu ablh^/
cramc(tamartl.pptcrfcvt|.Krfccrii in fincira oicir.fcii
tiaoccoipo^ib^cclclhb^^cii nobiUo: fcicrta oiumalio/
rom coj pomm t fo:maram co:"°".
tnt rrttir« nocepcrfccnoncete.Co/
JCwl 1.0 1 SJU rUIItU ccditttr.fi fo:maUtcrt 01/
(Hnac clTcnr in oco vt in m atcrtiB t fublU ry 9 .ppnjevT
fubiccrierfcdfifunrin ococaufalircrvr infinc tvni**
modo:ndop5 Q» oato fir oii cnna. (fr^d alii.rt boccet:
mnc in oco cffct matcria tc.Conccdif.fi fotmalitcr t oi
(h'nac:fcd fi funt in oco vni".modo t coufalitcnni of^
qf in oco fit ma.CC2d alii.fl tx>c e(Tct:tuc oais pnumc/
rartiB pcrfcctoi tc. £>dm ^oeii cdnumcraiti cii alia pfe
aionc cfTc pfcctio: ^ t meUo:c fc foU> pot itdUgi otiph'.
vno mo intcfluctqtt3lttatitic.z°m6quaritanttctqDrf
fluc.tDodo t>cu9 con itmcrjrtiB tc.no cft pfccrio: t me»
tio:qualitatitietintcnfittc:q:DeuefoUis fm fc quatiro/
tiue t dTcntiaUter ita pcrfccrae : flcut conumcram0
cu omnibue aUje bon ts vniuerflrfed bene quaritatiite t
fm numcni; c(t pcrfcctiorq: plura cnumcranntr $ in
oco folo:t fic qttiitirantic bri clipcrfccrio: non qitirira/
rc corintta: fcd nuincrali : q: plura numcrartir ^ in oeo
folo acccpto. £tctunaddttcif fimiUrocfcUcirarct^.no
e(t fifcq: I5 fclidrae fir bonti; vrilc caufalirarc ftnierrc/
fpecm oium que requirun f ad fcUdtat^ : tri no eft bonii
(impUdter t vtt ^iiute: ncccaufaUtatcrq: no cft caufa
olnmbono^vrrtflmplidtcrfcd oc^cft vfc bonujcau
ratitateogetief^m fidctvcritatecatolicit^m ariil.t
C6mentato:e. g I3 fcUcitae conumcrata altcr i fit ctigi»
biUot tntefluet qiuUtatiue t dTcntiaUtcr ; no rri of^ q>
oatsfltpcrfraio: qiuUrattuet itenfiucconumcrarus
aUcri perfixtioni:q: f m fc cfi bonue t pcrfccrus finipti
dter.ejctra q6 nil>it dht flc non cft oc fclidta tc bom 1 s.
vt vifumefl.C]72datiam.flbabcra tc.aut i(Tc pfcaio
nc* tc.(r2tiqui negont oioifloncm oicctce: Qt oUqoid
H z
iLibrt
( (DffltMratfi alteitnon of^ g> (b iiem Dfacrfbm: M
<~1athcit g* nd flt ide.(C^iif^ ^9 cdccdif . q> ode
pcrfccnoncs fint in oco rcalitcr idccu oco:q: quicquid
cft in Dco rcafr idc cft cu oeo:(j> Dcus clt fimpUctlTim'i
vnifiim'': tnulla cnucrfitas cadit i oco. vrrii aii t be gfc
atonce fint no ccdc foimalitcr cu; Dco: tta 9) Idcntitas
rcalie poflTit ftarc cii non idctitatc fo:mali:boc xcdunt
aliqui Doctoiceranctcfcripcurc^ta 9>ponunt fo:maU'
eotce m Dco.quarii qucUbct cft rce : no til orn t rcalitcr.
^flUid pcrtinct ad ooctozcs faac tbcologic oifcutcrccjc
%n.tcrmino6 pfjic cft.Dici9.g iftc pfccnoce funt ccdc itu
'trr fc. Cdccdit g> ficut in oco funt ccdc : ita intcr fc funt
ecdc. fi rcaUtcr di oco funt ccdc; . crgo rcaUtcr intcr fc
funt ccdc. ^ aUqui ooctoics vt tactu dl oiciit q> no funt
ccdcm fojtiuUtcnfcd idcticc.3ifhid inquircrc bcnc fpc
ctat ad fcripturc ooao»8 . ergo pictcrmittat odh^cns.
£tbccDcqucfiionc. Q6. XXIX.
X>^' C0c<^ndiim <$ t>idc mulripUdtcr tc.
«^rif 11 r ^^'^^ ^ capliti. vtrii oifFini
l^vl UUI riovclpartce Diifmitiois p'
liccnt p fc oc oilTin uo.CCSrgui t ^mo 9> no.
niUtd no pcr fc pdicaf oc aUo:q6 ci^ ide ciT\>
■tiaUtcr cii co:q: qd fcfi aUcui p fc boc dl caw
fa dU9:q: pcr fc oicit cim ciud:fcd oifTinttio 1 pancs oif
finitioi6runtccdecn'cntiaUtcrai50ilfinito:vtoeB boc
c6ccdunc:g) otffinitioi partce OiffinitioniB cii oiffinito
idcm impo:tant . C3te ilUid q6 nd inbcrct aUcri no p^
tUcat pcr fc : q: pdicari cff inbcrcrc fubto : ficut fuBti cft
fubflare. vndc q6 no inbcrct no purdicat : t pcr pna pcr
fc no pdicat.pcr locu a toto in modo ad partc ui modo:
fcd oi^initio 1 partce oitfinitioiB no babct pcr fc modu
inbcrcttc:q: oiffinitio t partco ciue no inberet cum fint
fuE>c:cuiu6 pp:iu5 clf pcr fc ftarc. vrt pcr boc fuUa of oifir
fcrrc ab acadetc:q: accidctis pp:ui5 cff tnbcrcrc: finit
fubc ^p:iu cff fubftarcg nd pdicaf oc oiffinito.
^ntv^ririim vuUariffo.inlfavbtDicit.Qudre
r^" ^y**"* ifmk muUiplicitcr otci cft nccef
fcvno quide.n.pm fc 9>gd crat cc vnicuitp -zc.
riUl4llUUII| poflcriop. ponit conditionc cocm
omni pcr fc oi.g» pcr fc pmo caufam cjxUtdit partictpe.
Vit per fc no facit aUquid pcr aUa; caufa3:q: fi boc cliet:
mnc no cflct pmo:qz aUud pue cet pcr q> cffct taqui per
partidpe.Crtlotandij vltcnue ^ X.tnconicn.oicit ibi/
dc.(ppcr fc capifDuprr.vno.n.m6oicii ^ditionc fiuc oi
Iponc icoplcpi.fi oint ^ditocj incoplcjrutiic of trib'' mo
difi.p^mo p cp:Utfionc cic cfficictie;': fic citra ^'"cfl g fc
nit^qt foia pmacaufa nd clf ^vr caufam cfficicnte: ncc
vnij aUof entiii efi pcr fe.f.pcr e%c\ixUonc caufc ctficicn
ti0:q: omnta oitui ocpcndct abagcntcvcl faUeabage/
te pcr fimtUtudine.2Uo mo pcr fe oidt cjccUifionc cau'
fc materiaU8:t fic intcUigcticfunt pcr fcq: no bni cim
materiale faUe coqw:ale. mo pcr fc oicit c;:cUtfioncs
fubti in quo cfht fic oce fuBc funt pcr fc : quia no funt in
fubto. 4?m6aU()doicit pcrfetclf modu0caufandi:cti
caufa per iUud qd tpfa cfi ciet fuii cffcctii : ita gino q ac
ciciens.([;UUeriu0notidii9>X4nconictl.oicit:9>a;:.
no fccit iiicn ttonc oc ouobuS modte.f.oc illo qui clf pcr
qxUifioncm caufc malie yd dftcicn tis: q: no o:dinanf
•docmonfh^tid<^.£t2rif^o.modo0pcrfcad ocmon/
ifrationc o:dinat. qtioe itcndit.t addit X.tnconicil.g> li
df pcr fc.z? mo.f.g» oidt coditione co(iH^c):i:tiic aUcrii
Df oc altcro:i fic txotiiicAl pcr oiffuiitidcs: q: vnus mo/
du6j2 fc dl ^m 3> pzedi^ ponif in oiifmitione ftibtcoi:
06 XXIX.
ftotinjhMimdrvelfnbmponir inoifftnid^epiedr^vt
in fc6o mo.CTUfi notandu; q> ronabilitcr modi g font •
oifpo coplcp notiftcat:q: pcr oiffone. vt oicitl.tnconi.
q: pcr fc altcrii oe altcro cff :cu$ gditae vniuo cffcnt iali'
ter cgrcdiaf a gditatc aUcri'':t no p accrie tUud aiit cuf
gditjs ccn tiaUtcr no pcr accne cgrcdif a qiiiditatc al/
tcrius: cfTc fiiu b; ab alio a quo cgrcdif :ficut a cjufa cfTi
dcntc maU fotmaU vd f inali. tlUid aiit a quo babuit
necdTc dl vt rcdpia t in oifTonc fua quc oidt gd cff .igif
perfc. 1 Dtcir aUcrii oc aUcro cii vnii rccipit rcliquuj in
oiff6ne fua: vcl futSm cgrcdtf a gditarc pdi";t fic df pu'/
musmodugoiccdipcrfcrvclpJcdi^^cgrcdit agditatc
fuBfi:': fic df fcciidn^ moduo; vbi fubm ponit in oiffonc •
incdi^^.Xiic addtt tanconie.Cti g gcntievd oria fubfia
ttaU0:a qua cgrcdif gditae fpci : ccnttafr 7 no pcr acctf»
pdicat Dc fpecff ^mn» modtie oiccdi pcr fc z ccndi.na$
qt fpes egrcdif a gditatc gcncris 1 of ia fubjU:tiic DifTc/
retia df caufa fotmalis f^n : t gcnue cfl cau fa fpet:ficut
ma fo:maU9vcl fo:ma malis.i.potetialie 1 f mpcrfccta:
t oic "Lincon icrt.q> ad p^modu pn^^pcr fc: vbi j Ucrii oc
aUcro orcadiint ocs pdicatidcs qttc obUqiic p:cdicant
pex^ccm^citw vclcfftdenr^ vclmalcm vcl.ib:male vet
finaleDcfuocaufato.ommbus.n.ilfi0 modts pdicandi
ptcdicatuclf taUrcp ipfujrectptf tnDiffoncfiiCiti:qdab
ipfo ^icato b^.vri bomo df q:co:po:c -z aniavcl a fole:
tficqricaufapcifc clf vclofoccaufatovcl inrcao ve!
in obliquo cff pmue moduo pcr fc:ncc foU'i:qri pdtcat in ''"^ ^
rccto:vt bomo df antal vd r6nalc:fcd «ii qri pdicaf tn
obUquo:ficut bomo dt q; an tma.
l^lAY^lfl^ Odmcfladq6nctn.^fno.^pofff6tciii«
lK7ll> Vinc> partcspnfpcrfcocDifftnitoinp?mo/ ~^
do.-: cattfa cft .lUud pdicaf pcr fc 6 aUo ^mo m6 q6 oicit
cffcntii candc vcl fjltc partc cfTcntic : t aiiue tntcUcct*
elTcntiaU0 mcUidif in intdlcctudfcntiaUaUcrf^q: iffc
conditiocs rcqttintnf ad modii pdicandi ^ii pcr lc: fj
oiff6 1 p.irtcs cius brit fc fic ad ipm oiffin itii:g> oiciit to
um cffcntia oiffiniti; vt oiffo: vcl panc ccnitc:ficut par
tes d'. vtnt afit pancs oiffoniB vt gcniio t ofn tia oicat
foimi rcalitcr onicrfjm j fozmafpcdfica vifii; cff wis.
CTTlotandn cp gradits cff tn j^mo mo pdtcadi \Kt fc: q:
aUqutdotcif p:cdicaripittopcrfcocaUcro pmomodo
quidoab ipo cgrcdif p:ccifc quiditas fttbti: ita qp ntbit
minits dhnccp pUis:': fic oiffo pdicaf oc fpc.aiio modo
aUgdpdicaf pcrfcnopmooc fubto pmo modo:qu.ido
pdicatii no cll ptcdfc cattfa fuBti: f; cft in plue \>cl in mi/
nus:t ficpancs otffin ttionie picdican t ouiifim oc otffi/
nito:n5 pmoin pmomodooiccndipcrfc.
'SAA rarinnca adpniam.llUidno p:cdicafoc
laU lUUUIUl^ aUotc.Conccdtf.ficftidcmPm
rem t r6ncm.Zu oici9:g> oiffinitio t pancs ctus tc. £)i
cendii(}>oifTodf cadc dfentialttcr ciioiffinito fmrcy
1 xn oiffcrt fm rationcm: qz illud qi5 impottat oifTinitu
impit" imjx):tat oiffo ei:pbdte:t PPter oinerfitatej m/
tionts:tunc oifftnttio pdtcaf per (c oc n Ifiiiito: fed ptce
oiffonie no impottant tota cfTcntia oiffiniti : fcd pancj:
q: gcnue impo:tat fo:ma gcncraUf:otffcrcntia fo:mam
fpiUr;:t ficpoffunt p:cdicari oc oiffi^^pcrfc in obUqno:
vt bomo df in an t jU t rationali:fed fi antal pdicatur in
reao oc bomtcrmnc acctpif anial p:o aggrcgato q: fo:'
gniUtfoj'fpiU:tri fubr6ncfo:*^gnaliepdtcaf in obUq,
ocboc vifum df pue. (rSd aUam. ilUidqo inbcrct tc.
Cocedif .Zu Dtas:^; oiffinitto t panes dus. omncs no
inberet.'f^if def|(9> (; n6 inbcreant:fl[att acadc6:fcd ta/
men bcnc infcKrrct malttcr inqttatii icUtduni cfTentialt'
<n fu5o t in Diif inito.vti I3 fubm no ibereatflfau ocdie:
umtn bib$ modu inbercndi mc"verbo fubditiao tft.
VH bcc oictto pcr fc cft rcciptoca:<: rcfcrt ad hboKvt bo
mo pcr fccftonial rond(ea.nopcr caufam crtrtnfccJ : fj
|Kr (ie ipm:q: (mc" qutdttas bots ocpendet a qutdioie
eiffonisJ^bccocqdnc. 06. XXX
'^<»Wfiir circabicparte.vtnjjiftttik
jl^VI um pcrfc.caU]ra8cftb6.(|:ar'
gni 1 1^0 Q> nd:c[: pcr fc d$ cHc nccc(rdnu.pu
mo poftcrio.f^ tila nocfl necta cn flt Dc fobie
, -'ao cotruptibttl- 1 oc cotrt^ non cft ncccf/
fitae.g no c(t pcr fcC "J^o* pcr accne nopodica
mr aligd pcr fc: fj caUras cft cns pcr accrts cu oggrcga
tn fc nain fpccj ficost^nctpij indmidui'.g tc. HJum
per fepicfupponif oici Dcomni.^mopDncriof^rs ftiuia
noa di oia,oc omni.erao <:c.
^it\t>nfi rnni ^rillo Jn littera Diceris olio
^rF^"^""» modoqucduBineo«»fldcfte]rt/
ftuncvt animal callf ae.
^llVtulntn c««»«lqonc;:qiifta.pp6.caUfa9cft
A(/»v«.i fuuii ^ bd.eft ic pjimo m6.'K6 cft.illa
j>pofltioeftperfe^mo moDicedcinqnapdicatucftoc
ronc cfTcnttali fubCTx^t in ^mo mopcr fe gditas fubiccti
cgredif aqdttatcpdicati.vrvukXtnconie. pmopoftc.
«d ita cft b: qt bomo eft oc ronc callre. vii I5 caUjrae no
babcat oifl3nc$.ppcacccpclttl bj oifTonc; indicantcm
ciue cfTcncii in qua ponif boiTKRque pot oici oifTinttio:
br^c fomfdo oiffone.C 3» ifta^.f allyae cft bomo.
dtpcr firvcl pcr acctld.pcr fuflfictcntc (nuinonc:l3 il/
Ian6cft pcrocciis:qiibin6pjcdicaf acciisocfiibiccto:
nec fubm oe accil tc: ncc occidcno oc acai tc. g cft pcr fe.
iUZuc vlteriiis.ifta no cft p fc in z'(n6:di bicn6^ice
tur ^piiii oc fuDtomcc in 4^cii lUic fiimat cim cfTicicn
te$ imcdiari: qft no cft bicnec eft tn qi lUc cft modtis
ef^di 1 no ptcdicidi.CIjTlondu? tri 9» in pmo ni6 p fc
fcntplureearadue.ni j^mue grjdut^ cft qrt oiffo tota p/
dicaf oc Di(nnito:ira q? cft p:ccifa caiifa oiffiniti. tuc cft
lictegradnRquandooiiTuiltio ^tcaf ocoifTinito cttm
Otfli? flt made fo:malte caufa:t pm'' modue penee cau/
fom fbtmaU!.)''gradnd cft qil grnus pd icaf Dc fprqd cft
fbvhaniilis:vcl n\i fo:mali» : t ifti ouo gmdu^ funt p
len^^o.Skd qmiegraduscftiqri p:cdicatijcncntia/
le picdicaf oe aUoiio cozruptibilt^cui^hio cft pcifa caufa:
q: Cn fUbo ali^d eft: q6 non cft caudtu a ptcdicato:nc in
cailf a ^nci* indiutduitia. vii ifta j3p6xaU]rae cftb6.cft
fempucmc vcritatf e coditionalitcn vt qii callroe cft:fl/
cm Dicit ILinconfeff .jpftio poftcno. oe cdfpfl UineQ) Ui/
na cclfpfaf . ifta eft fempttcm c vcri tatie no abfbUtne : f^
9ditionaUtervtqiTtcrra inrcrponttur.
1 ^IIVUW velxlirionaUtcr.tDodooide:g>
iiiaxallyae eft bomo. n6cft ndma. xcdif 4ib":tri ?di
tionaUtcr cft nccaria: vt qri caUfas cft: tiic necc eft^ flt
b6.(r2d aUi.oe cntc pcr acciie.Cocrdif .inquanra flc.
Xn Dicierq^ ifta. coUf ae cft bo. n6cft:qi caUf ae e cne q
accHa.Jb^i q" nocft fic cne pcroccrie . ficutbomnftcue.
Tff Isbot acddarcffccaUf;i qtio cd ^*tndtuiduatia:ti1
boc n6 rcpvrif in rcrii na n ifi fiib aUquo fuppoflto:q6 bj
ie pcr additide;:in qtto nec jrio rcpcrif fpccice:i lUa ad>
ditio acciTtatie no impedit ptcdtcati6c$ pcr fe . vil etia$
vna natnro fit r ^ na (pedfica a fotma tdiutdot. Uel pof
ktoici<p bomo pcr fc ^ico f oc ca Uf a quo ad cffcn tiaj
boie:t inqu.ttu incUidit nam bumanlfj fi pdicat occal
a:inqnitu cft indiuiduilboccft tato:q} na fpc^non
XXX. 1 XXXf. '^'
rejwif nffi tn atiqtio indiitidaoai$uilioqflin eflfetfdea.
Cad atf4.pcrfcp«fupponitDici ocomni.Coccdif.C»
ccndu 9 vcni cft qiio ad t j" aradu . 0cd no opj
quo ad 4"gradu: vbi aliqtS pzcdicatu ccntijle picdicof
Dc iduiiduo.Ucl ponh oici qi ibi c oia oc omni qoo od
Vfitate tcmpojie cond itionaUter : q: (irmpcr quado <al/
Ifosdfctunccftbomo. Quettio, XXXI
Campttneafir tnlpfo oflcrum eft tc. Z,^zf
^3 1 1 1* drca biic pj rrc. vf rti accns 2
VivillMI fcpicdiccwrocfuljto.crar
guit ^no9>n6jlliMlq6acciiraUtcrp:cdicaf
oe fuBto non pjcdicafper fc: qj pdican pcr (e
tacciitaUter opponiitur f; omne occrc accU
dctaUtcr pdicaf oc fuBoxii occiitie ce flt accidcrc. § «.
€73^*^5 cui^cflfceftincffceiuecfTcfcmp incftperaUud:
qj per fc c^cUtdft omnc pcr aliiid 1 pcr jcciie: fj ciuufli/
bctacaitieeflecftincfTcqiaccritiaclTccft incHc.y. bo/ tci*.
ius.g pcr atiud:qi poft ^pletii cfTc incft.g ii.
^nrtnrirnm vultarifto.inpiedictalfa:q>j)|^
paiTto pjcdicaf oc fubto p fc z*m6
DicMi c fe:i ci cft.iitud q fc ptedicaf oe fubto.-cuitie adi
tasptecifccgrcdif a gditatcfui5«i,p"Linconie. p>oire.
jl vult q> in modie ptedicidi ?pUT:i6 vcl quidttoe fuliti
egrcdif a gdit jrc pjcdic Jt ': fiait in pmo mo: vcl gdu J8
pjcdicati cgrcdtf j ronc fubtLficur in fc6o mo:)? (jditaa
pafTioie pwrcifccgrcdif a qditatc fubti:flcut jjditasrifl/
biHe egrcdif agditJtcbomi6p:ccifc : q: nibilcft inbo/
mtcnifi flt caitf.i riflbilie^ira q> mbil cft ibt.-nc(^ magie:
ncq^ minue . firr nibileft In riflbiUniflpjccifc flt cjufa/
tumab bomtc.-itj q> niMfltibifoefluu: ncc otmtmttik
iTJtc itlud p fc pjcdicafoc fi)bto:in aii'' oifTonc poniSf
fubm.Tajfxince oiffonte p fc pjcdicanf oc oifTinito.£t ^
vcl in p mo. fl eft oiflfo luuptr. vcl m 2" mo.fl cft oifT5 e
oddiramcriiKj in oiffonc pjfTiois ponif fubm.p anft.7. jrr ij
btiiue:gvuU^furvnponaf inoiflfoncjpjicpafTionis. *
(TT^oc idc ctii cofinnaf .aucrc Cometatojie in ^icto
Ifa vbioicir:^' p fc or ocpicdicjmcntie oc fubto .pptcr
mam fiititi flnc aUqiio mcdianrc: flcut otcimiie qp ruj^
cics cft allxira p fc.i.p? 1 flnc medio.vri oicir:g' cojp'' no
eftatbii.niflpfupficic.iftaddif poftca Comcratoi nora rg-*
bilc.Ct pcr fc ci:iftif in aliqiio taq^ accrie ; aut taq? fiiba:
t aliq6 ^icarii pdicaf oe fubo:vcl boc cft accile^flcnt in
z^m^n^ efteentia 1 fuba:flcut in Ct tiic Comctaroi
fubdiaidit vrrui^ mo" J:>icc&:q> vrcrq; Iftop modo;; fir
Dupa-:autp mc".-aut finc mcdio.i. pdicatii incft fuBo vf
une^.tpomrc^lii C6mcnraroi.iiil5a.(.^dicatiifii5a/
le p me^ cft.ficut bo c ft viu' 1 aniame:q j boc ineft mc**
oUatio vt ania.acciie p mc" .i. pdicata p fc (cft iobo:
1 efr acciie 015 mcdio:flcutcoip'eft colojani fu^v^me*
ftipficicriic ponir qrcplii oc pdicato ftibaU finc mcdio,
flcut h6 cft rcnalte. illa cft imc" t p fc : fiait ftipcrficics
cftcok>jara.iflc|:99>acdisj7pjiiipfc pjcdicjf ocfub/
iccto. CJz^Ddm: 9» accfle c6mnnc p fc non pjcdicaf oe
lbbitcto:t caufa cft:it[ud non pjcdicatur pcr fc oe fubie
ao:q6 n6confcqiiif pncipia cflcntiaUa fuBti;ncc jucrti
itir di co:-! bcc pcr arifto.pmopoftcrio. 1 XinconiA
Q) iltndqt^pd icaf p fcocfuBroin z?m6.pfcgf^n*een/
ciatiaau8:-:c6<icnifct'ico: fcdaccidcecoc rcfpcu fubfe
cri cft b«:ai atbii no conucnif aim bomic;ncc cofcquif
^dpia cficnrialia ciiie. vr p; pcr fc.
Jpf fiiti/- r6nc6.<Lad^05.flUidq6pdiaf
^wuv au accriratrocftibrotc.Cx^mQtacdi/
calitcr pdicari De fubto p6t ftcfligi Dopfr. vno? q? pdica
Rir KdUaO* pc luDto:iM g> dt ocdts Tite pn' cnicn tiatia
'f \f
d^eftllmaldleotcct illudq6fft-(Medfcaf cuerttatr
iHpicdicaFQreinz^mo.aiio^aUfldptedicatacdtcaU
;fnr6aliquo qd «do^it (tbi poflppictii cc : i no ?fc jf «'
^nci*c(Tentialia:f$ pfcgfc aliqtia c|:tranea:que acaduc
HbKfo.£tilltidq6(kp:cdicar acci^tatV noptcdicat per
>feXuoici9:a>o(nncaccitepu:dicaraccritarr.C>6m ^^fi
.Cftaccrts jjpiiu^icttt pfmatlkperfcfsficftacctde»
coc pjcdicaf a^ditatr fc6o mo : t fic p accns. vt ocfft cft,
f r ^adaliiLcui^cft incflTc oi.Cjdm (p veru eft. H citia e(Tc
ffttnefte B ind iuidui : f; fi ciue cfTc cft incftc p pnd*
^tialia rpft.ti)C nd cft c aliud qctnineu$.vti Itcr fitCm
M jpptii paifione nd eft inc^ in gcnere fiibti : I3 fit mcd lu
flcnerc cac:q: oiff6 cft mcdtu j quo paflio picdicaf oc
fuoo.£t tu Dicis:^ accAtia enc cft ince ic. tybm 9 fi efl
Mc(l9 ^p:iti:ttic ct'' ince cft p itnnfcca 1 eenriaUa:.<t
fic e fe in k6o m6.0s fi eft acciie coertikcf dTc cft icilc
C pn* ejmranea t indinidui pn": t fic ptedicaf pcr accris.
' XCl^Anondii q> fic in p?m6p:cdicddicftgradne.vtvi
" " fbjeft^ficinz^vrialijdpxcdicafpfeinz^mo.pTqrigdi
ca« ptcdicati cgrcdtf a gditatc fnbti 6cifc:ita ntbil cft
fn lt}&to:nififitcip:cdtcatt t nibtleftfupcrfltitl :ni*(^ ci
itntnutii^ncut bo rifibiU». aiio°aUQd p:cdicaf pcr fc no
ficut qri Qditae ^icati cgrcdif a gdicjcc fu&ti no pK
jCife:f3 aUgd cft fuperfiuii vcl oiTninutu:ficut fo:. eft nfi/
rbili» ibt aU^d eft in fouc g> no cft coufa rifibiUiatie . fl'
(«ut^cipiaindiuiduantia. 06. XXDCII.
CSnipUD0 CDiud non cft aliqni} canrdi^*
j^mo^qucrif vbi arift.oicic ver
ba purdiaa. vtru ift j . bo cft bo fit
rca
I fe.Cr3r^t p! 9 no. Q: q6 n cc cft pcr fc p
nomec aUqtio aliof modof no cft p fcq: ni
jileftg fc:nifi fit tn aUquo modo:it$ pcr fe:fi
cut nibil eftigencrc.nifi fii in aUq fperu.vt of.4.cbcpi.
0S ifhi.bd eft bo. eft b^rq: bo cft b6.n6 cft I n pmo mo p
fe:q: ibi p:cdicaf otfT6 vcl pare oiffonie: fj b no p:cdica
nir oifB:ncc cfpare : ncc ui 7f: q: ibi accrie p:cdicaf oc
furitorfj b6 n6 cft accris bomie : ncc etta cft in 4? m6:qz
fabin n6 r6nc cic cfficicrie rcfpcu p:cdicati.q: b6 n6
rftclefficice boid. 1 itcUigc occodeboic: ncc m z^mo'
docqt f modtie cft cfTcndi -: no p:cdicadi.(L 3ic iUajfv
Efitio no cft p fc:quc cft nugatoita: f j iUa ppo cft b^
: rcpcttf in fubto x picdicato fiib cadcvoce 1 eadc ro'
-*»Mr3c€ iUa4JP6n6eft p fc vbi in fiibto non icUidif ca
-fBcdicatirvei e^:q: boc rcgrif ad pcr fcfj in ifta ,pp6nc:
joeqs ca p:cd tcati tcUid if in fiibto.iicc e^:cii ide fic ifii&o
t ptcdicato ^ e jdc vocc T ronc.g 'ic.
^r\t\4>Cttnttt wUt^in picdictaUii^tpofTet ar
Zg7|PpUIIlUm guir6nc.3fta,pp6436cftb6.vclcft
Cfcvcl p oarie.pcr fuffid^ oiuifione:fj n6 cft p accriS:
qt no p2cdicaf accrie oc fubto:ncc c^.-ncc accrie oc aciHf
tc. (C3cc vbi p:cdicatu oicit cidc cflcnni cii (iibto illa
jppo eft pcr fc:q: in ^pponc pcr accrie:o(9 ene cilc addtni
oiti: fcd bcc eft b^ crgo tc.
^tc^n(^nnt adqoncfm artfto.o>iUaj?p6.b6
KPll^^^UQUm eftb6.cftpcrfcin4'm6.0:iUaj».
pofitiocft Q fe tn iUo mo: in qna (hbm bj fc in r6nc caii'
fit rcf^ pjcdicatiK]: in 4" mo: qui pontt flrift. b fu brii
bjfcin r6nccfficicnti9rcfpctip:cdicaci;fjboccft in ifta
J)p6nc.b6 cftb6.niiUa cft aUa ca p:cdicact: nifi tUtid q6
fcUidifin fubo.vri Ijbote: cii fitcnenalcmuUc finccau
fictil b** ?plep.b6 cft b6.n6 eft alta ci. vt oicit C6mcnta
to:.vri bri vcru cft g» n6 cft caufa p:obandi bomincefTe
txtmincj: tamc bcne rftcaafa ccndi boicm cc boicj. vrt
ttii Dicit l.inconie.^? pofte.Q> nibii jpbibctpplejni cfiie
06 XXXH.t XXXdl.
enidccdltmc veritatie: l j mcowfAjqca c%qw> oponff Mo
fic noni p fc vt bo crt bo elt notu pcr fc t ptno:ij bo fit
tnc6ple>:ii n6 fit notii pcr fc. vri b' boie vcl b6 cft b6 no
cftoUa caufa ccndiqua quc cft bomi6:nccctiam cftaltB
cd ,pbadi:f; eft ptia tto oie ca litatiB. gt ^pptcr boc aiiqoi
voUitginofitoirccccini^Tmodo^ljtndinrac^ciificibi _ ..«5
puatiooieciUtacie.iCTlondiigjaltg ctiivoUintg>fit
in pmo mo per fc fjUe indircctc q: bj pdict6ce rc^RtM
od pmu modti pcr fcq: pdicatii n6 icUidif in na fubti : <
picdica tti bj fc ctia in rone foune : t brit r6nce oiucrfas
faiie r6nc(ktte.-qt vnuponif infubco rcUquii in pzcdica
roM i(h voUit qt ifta j>po.b6 eft b6.in nuik>?pcr fe fit ot/
• recte t bec n6 cft oirc cta pjedicatio: cii fupiite no ptedi
-ccttn-octnfcrioti. fimtrr^p:iun6p»»licaf ocitibicctoc
(edtdcmp:cdicacurocfcipf9«i 1
iWH rv^firtti|vi<Ladjima.illd.pp6nocftB(etg.
Jnu rauOlH:» C6ccdtf.Zuoicie:q>iftaj3p6Jxv
tno eft bo ac.C>6m eft in z?vt vifb j cft.^ cu jibaev
n6: q: cf no cft alccra ca.C«6m 9 tfta ;pp6 cft in 4*»n5:
q: ci^Mo cft aUcra catifa quo ad efic $ iUa qtte icUidtf in
fubro.vri queciicscftcabomiesetiamcftcib^^xidcilbo
cft bdfj no 6 alia ca .pbadi iftil ppon^bdcft b6i Uelpo'
tcft oici: q> eft in 4° mo. vbi fitbm bj fe in ratt6c cic cffi
cictie z* quc oicicptiationc oie ciUtacie alccrtue. vri ou
ointq> bttuB 1 ^tatto fint mcodc m6 pcr fc:ctti alifl po
nunc g? fit in pmo mo p fc.vri oiciit g* n6 foUi pnui» mo
due p fe cft vbi ptcdicaf oiffo velpare oifTonie: lcd ccii
vbi tdc p:cdtcaf 6 fcipfo.vri oiait 9> catie j>p6 p' eft ve
ra:q: z?pf armc.ifta.bonti n6 cft maUi.nonjCil wa:ntfi
q: bcc cft vera.bonum cft boniun. (£/Bii aUaj.iUa .pp6
quc cft niigacotia tc.C^cedif .jtu oide^q^ bcc cft b<i. ne
go:q: tdc no rcpcnf ci; cadem parccfj cj: Dtttcrfa partc.
<[;adaUiillan6cftpcrfevbiinfubto tc.C6ccdif.Zo
Dicie:Q> in bac tc. C>6m q> in fubto kUidif ca pM|dicati:
qtnibileftcibo{eci:ptep:edicari:ntfiq6 icUidif in bo
mincqdcft exptc fiibti.Ucl pofTrt oiciq> no folii illa^
poficioeftperfeinqiurtomovbifubmbjfc tn rattone
caufc rcfpcctttp:edicari:fj crii illa cft pcr fc quc oicic ^
Bationcjbmnidcaufalitatis. 06. XXXlU,
CSfpodtio non bicitur tc.
IT^tfyrifiit* circaboccapfm.vt;:pofirio
%il\ium fito:dobritiepcce.(Largf
g> nd.t^t ft pofitio cH o:do britie ptce. Znnc
q6carerctpartecarcretp6nc.Q: o:dobabe
tie ptce n6 cft finc ptibue: f j boc cft falfuj:qs
piictii carct partib^ht tri p6nc.a falfuj eft otccrc^^po
fitio fic o:do bririe pancs. CL7te fi (k cet:t6comnc bai
bcns otdinc in pamb^^bfrctpon fc q: cui oiffo copetit t
Di(Tt":fj boccft falfujt^t tcpne oro t niicrus britouiin^
fn prtb^t tri non bric pone.g t p^.CCJce fi p6 cffct o:do
britie ptce: ciic cfTcc rctb.q: otdo ipp:tat qtiedi refpcifi:
fed boccftfalfiij:q:fnnrptcdkametaot(hncta.
l^PpOflCUttl ^'^o.in ptedku Uttcra.
*lPAr(^nr^lim 9>Poffriovtad^cnBfufftcitcap</
DnuiaiiUillll nvtrtp{iciter.vnom6j7o:dicpar
tiii per compara ttone ad vtrtutc t po"" : t fic oifpofirio
t po' idc funt:t ptinct ad ^mi fpcni q litatie:q: or cp bd
cft oifpofituB fm q» 1 prce ei^owiinc brit m po* t rtutc
fifr in partib"ali]e cftp6:q: vna pare cft pozaUa fm vir
tutcficui ccreb;: pueeft^ ^tutealije parrib^qtiood
maifcftarionc monie:q: nemi mori a cercbio funt t ou
ginanf vt a nucba:t bec cft miifcfb.tri co: cft pue n jUV
teroibuemebusxii fit^^tvUimu vitc.aUo°p6taca>
pipofirio j> otdtne Qttu in toto no in rd)xu locbtlkdt
tmjpvinqaitatiB: imoq^titatie.-qzltncariiperficiceu.
Ilinr ^titatce ponc bri tce.^?m6 accipir|x>nrio,p 02din<
Ctiij in toto re" loci:': ftc p6 cft pdi'""i dc 15 qric qo.
ntSttl <^'^'^<^(1^nc:9>pofitioc(lo:dobab^
Xm^W IV. U Ul II pjrtce: vtfundaf in o:dinc:ica
cflallud en po (inc quo nd pot ce ci''fo:*^ na:r$ ftnc oidi
iic etiii nd pot cc citie foitna i na : qz pofitio Dicit fitum
n^ca aliati'* loci. tOo iUe fittianoeill finc oidtnc cili'
teaKCdl finc partib^ mabb^vif po efl quedas Difpofl/
!Ck>canfota ti:o:dic paraii in toto rdpcctu loct.
91 f1 rcirintirrt P5:qjpnctii^pcn6bjp6nej:lj
I avkv/i»vs7 bcotngnationeintoto:q:p6tfl>
gnari vbi fit.dlSd alia p^q: oe bile oulinc; in parttb''
refpdi loci.boc ell po.p ^tcamto^rcd fi b; otdine tn pti
bue n6 rcfpcii loci;-: q> ptce ciridat fimul i copulcnf ad
Vnu tm c6c5:func cllp6 ptince ad pdt""" ^itatia. TC06
b niicrue t oro bcant o:dine in Qtib": tri alic ?dit6ce oc
nciunt od boc reQfite.(r3d alii^tj^q: pofit lo n6 c(lo:<
do fotmalitcn fs caufalitcr : q: caufatur e^ o:dinc. ergo
Vdo(^g7fitrclatio. Q6, XXXIIII.
SC*}o. (C^J^re qttidcm bfdrur vno modo -z c.
76
■^^riflir "rcacop^occte.vmufpcB
1^4 V I HM fcatr fit ^fita c% gcncrc i
oria.CrSi^ p 9> n6 fit realr ppofita cn oha:
q: fi boc cnct:tuc gcn" no pdicarcf oc fpe pdi
catioc oicetc:boc cl^ B. in gdq: pare eflcntia
. U»n6pdicafocfiiototopdicori6cinrccto:q:DicitC6'
nrftBto^.T-b^oiccrc anial cfTcaiam cft falfum^fj oicere
V' J». ijofem c(fc aial cft vcrii.g n6 cfl :>pofita .(£Jtctuc foi'
ttfii fu^ cfTct fo2'accdtalie:q: fo:' aaittalie cfl ^ aduc'
nit cnti in acta.vt Dicit C6mcf ato:.z.Dc aia.m6 fic.fi bo
»eaty?poncrcfe):gilc':Dfia:tricfo:',p^boinieoducni
mcnti tn actu vt mucp^actuatc pcr fo:ma gcncne: fcd
boccfl fa[fu5:q: foi'.ppa boie lafini clt fubalie tno aC'
cidetali8.gn6 cft :)pofita.C 7tc fi boc eitct: tuc intclli^
Cd. 4-9' '"ou^f 8 co:poai cclcVen t c>pofitc. vri C6mctato: oicit
z^oece; ^ Ub? cc li:9> fico:po:a cclc'pucnircnt in gencrc vt co:'
* cintDifKctc f^:ttincdTcnt gnabiliai co:rupt|i*'.ficet
fteUi^.quc funt fpee gcncrie ? Diaa t po^^^efTcn t gcncra'
bileeico^rnpi^q^rcarrcoponcrenf e^gcncrc lofiai
ma 1 fo:':': bocarguitco:rupttone: fj itelligetic no funt
coi^:q: fiint pcrpctue:f j boc cfl f3lfum:q: oee Doao:ce
Dunnt cp fut ftiCc fimptices . nulli fubale ppone britce.
T^,Ai. tcapif.iz.b''.gn6eftppofita.(£'3tc.fiboccfTct: tancin
' fuCaefTctonlo^q^gcn^^ptiefp^clliDnafaltevia oiigie
gnonie: t cfi vt fo:' t actus.g fi fipee reafr eet compofita
qcgencrc t Dfntia:tiic ii o:do ciTct po:ie i ix)flcrio:ie:f5
j[x.A.z ^^^^ fairum.vtp5 p anrto.y.b'. illocapfo. Tlnncaiit
oicamiifl ^mti inquitii m analcticie.vbi oicit.Q: palaj
qtieDifToc(>r6quceiDiflficren|Bic.£ucinfinepticule
akddicf; in fuba no cfr o»lo:qrh nd vpi in telligerc B gde
|)ofteriue.i(tad io pue.g falfum cft:qp fit pponta.C^^tf
0f> cfl agedi quo aligd agit 05 cilc nmp(c]c:q: qd efi
imc™" ^nci*agcndi 1 05 cfTc fimplc;: 1 n6 ppofitii c%
ocm 'zpo':^: Da B.tunc agcrct ronc parti5.f.actue:g: po'
noagitituncnoDcbcf fibi p^f^roncpartie^fjaliafpee
^crie cfl pn" imc"" qoo aligd agit vt calo: cft pnci"
imediatii quo aliud calefit.fin' albcdo cft pn^Hmcdiotii
qtio atiud Difgregat vifu$:i itle funt fpee gnie. g efl finv
PtfT- (T^K tunc n6 oie fo:' clTct fimplc^ : imo ppofita:
qi aliquc fpce gcncru^ vt fpes accri" funt foz^t oee fp&
acci'" vt albcdo t nigrcdoxatidiiag icf} boc cll fatfum.
xxxfiir.
pcraucto:^feic pncipio;:fo:'cfl5p6ni ptingfnsfimp''
% inuanabi ti pfiltee ecntia.5 "o copofita. (T 3tc. tiic
accri tta bcrcn r mam c^ qtta : q: poftq tii accdctia cfTcn t
con\}?ofita rcafr c^gcncrc 1 of ntia: tuc cr ma : q: gcnua
argutt m5m rcalrfs boc cft falfum.vt coitcr allcgaf . ejc
8? b'.! allcgaf boc itto copfo.Dc mati atit fuba : op5 non Tx,yi*
btcrcvbicapif :9>l5accidenttababcant mam in qtu.
non tamcn iiutcriam c):qua.
^tttV>rifllttl ''''0""Vniiq6<^briepartcereatce
*^rr^'*''""* pponifcicpambtiercali-tvcrad'
tcrfs fpee brit ptce vt gcn'' 1 Dftam qiic fiint panee rca/
lee.vtppcr^rift.^.b^^capro.jiarBv^jDrquodimo inq^ X.^t9
Oiuidit .1 in 5°figto ptie DicitJJlmptius quc fiint in r6nc
vnuq*<B oritc:i boc partce totiu6:riic ptingit qi gcn'' fit
pare fpei .pptcr gcnue fpci of clTc pire. fupcr ilto vcrbo
qrponee Comcntatotoicit. £ t in iltaqrgbue oponunf
DifTonce fignificitce quiditarecuiuflib^ rci Dicuntpar/
tce Diffm iti 1 oifBnia.ict idco gcntie Df pare fo:mc:i io
Df g»gcnuecflparB fo:marii fpmi5. fo:ma.n.Diuidif in
gcntiB 1 Dfntii: c% quib'' otctie arirto. 1 Comcntatoue.
q:p:cfTilTunc fpem babcrc partcs reatce.f. gcn' 1 oif'
fcrcntia.ipcr:?itocomponif e%ei9,
l^nrcatlHtlttl O^intl^tiqonc.ficpccdcfQfrccita
inwiaiiuuiil bifopiocaiufda^magniDoctcnts
tencntiepartenegariuas: 1 oubitabif ctrca Dicta fua.z?
redtabit atia opioatten^^ooctoxie^ pancafTinnatiua
cu oiftincttoc vna-j^^cef ad qoncm vt ocoirrit ad pa/
fcne.Uri oc pma o^onc vidcndii cfT.ipfc ponit pmo.ne
^riuiftii.z^cicponit quid no intcnditpcr pcepiii gene
ria 1 orn tic. ^''oridit gd intendit d ifio» ^eptue. 4° oi/
ctiifuupfirmatpcrc|:pcricnrii.5 pcraucto:ttatcea^.
1 C6mcntato:ie.6? pcr r6nce:i pcr ca qiic c6itcr ?cedti'
tur oe gcncre 1 ofn tia. (Tl^^inio oicit qp gcn'' 1 ofntta.
nutta rcate ppone oiciit in rc. imo gcnue 1 orntia oino t
pcnittie ide funt in rc:tti boc cft in atio 1 atio cdccptu: 02
atiue cft pccptue gcncrie 1 ofntic 1 fpci . Xuncnpontt
quid itcndit pcr altu 1 aliu coccpru gcncrie 1 Df nric. £t
p? Dicir qi n6 inrcndir oicce.Qi pcr pccptu gcncrie t ofn
ricno intetligo fpem intcltigibit^in an{a:nirc actii tnrci/
ligcndi.f.g>gcnue 1 orntia figninccnf fiib atia fpc 1 atia
intctli^bili vct actn itctligcndi.focd pcr pccptu5 gcnc/
risi Dmttc inrcttigoalui 1 aliii pccptiiobiccnuii quc fe
citinrc^Dcipfa rc:ifupcrqucintcllccnieafpcctu kmfii
giniraqjircnriociuecftgjqrialige pcipiraniati rona/
lcxiptr fub atio 1 atio :Kcpru:n6 fub atu 1 atia fpc fret/
ligitnti vet actu intettigcdi: f5 fub alio 1 atio ?ccptu olv
iecrali:que facit intc^ oc rc cade.-i fupcr qticm figit afpc
ctum CU5 mtcttigitantal 1 r6nale.m6atigeoiccretfibi.
vri ^ucnir iflos pcepruii alicrae 1 DifTinctto.oicit qp po
tenr mrcltigi tlli alicrarc pccptuu5,pucnirc c% Dtiotxis.
vno mo c^alictatci Diff inctioc in rc ita qp in rc fit atic
taeatiquaaqua capifaliuoialtuexcptue.DicitQ^iHe
intcttcctue c\\ falfus: q: oicit g» in rc vt in bomc no cfl
pcnit^aliqiia atictae.qticco:rcfp6dctattctari :xcptira|«
z"m6 pot itcttigi:(}^ifta aIi«aB occpruii .pticnit c% ati©
tatcimp:cfTionie factc in itcUcctunb cadc rc:i ficd^
nim.vfloidtg>intcllccnietntcl(igCB rcm fo:mar atius
1 atiu coccptii oe rc qui ?fo:maf 1 afTtmtlaf imp:ciTtoni
att) 1 attj.vriab cadcm re nulli pcnitue Dtucrfirarc5 rca
lcmbal>fteabintcltccnifo:maf xepnie gcnertsioif'
fcreric 1 f^:vt ab cadc^ rc: vt atbcdtnc porcfl fotmah
pccprue coto:ie 1 atbcdiniB ^m atii imp:cfTionc m iret/
tecru: q: ^m vni impiefTionc qiic cfl ofufa 1 indercnni/
Ratafounafcoccpcu0gcncnequicilpfiifue 1 tndcter/
•fc 4
muuittw t Idilhnctus i c6manis:rcd fm aUi impufdo
ncmfoimar concc|Xu»Dfniicquicft tKtcrminamBOi'
(iinctus 1 clania.Zunc ipfcpbat iHi alictatepccptuu$
pcr c):pcr»cn tii.D.g) ccrtii at.i <jlibct qcpcrtf tn fcfi vt/
dcat colo:c viridc? oc longinquo i oeppcin qiio.nulla
rcalis cft oiucrfitae facict alia t alii impicfTioncj in vi
fu:qj quido vidct colozc viride m loginquormnc no tH/
ftinguit vtni fit viridis vcl limdus vcl nigcr: fj impicf
flbne ^cit ?Aifa$ i indctcrmtnata:qz vifus iudicat colo
rcj.-f5 poflca appjopinquato colo:c viridi ad vifuj facit
alia impttffionc octcrminati i oiftincti:q: iudicat viri
ditatc.Iuncqucrif.vtru ifla iudi'Dccolozc viridi fint
Dincrfa in rc vcl nd.Si Dtcae:^» fint oiucrfa in coU>:c vi
ridi.boc cft rtdtcuUi:^' mnc vifus figat afpcctti fnn$ foc
alt$ re oc longc i Dcjjpc.CTIftc j)bat q> fi dTct Diticrfi/
cas in rc: riic vifuscii appzopuiqiiarct coloit viridi:tanc
fo^ti^^jiftingucrct Itcr vtnditatc i colozcfj boc no vidc
lurqi tantu iudicat vtridi catc. g tlia iudica" oiuerfa nd
jpucntt c% alic"tn rc:fcd cj: otucrfa impicfli6c:qialiaj i
alia impicfTtone? facit coloi vtridie oc logc i dc ^pcqi
Oc longccpts facit iudi* :?fufum vt faai tudicarc coio/
ron:f5 oc jppc iudiaa f jcit Dctcrminatuj i facit tudica
ft vcritatj.vti ocs fpcscolozis :xtcniiit m cindo tudi*
oc longc iudt"* coc in vifu vt iudiciii colozts: fcd oc ^pe
Oifltnctii tudiciii.gficctii cR in intcllcctit : q» itcllectus
cia vna i cande rci intciltgit f m alti i alii impidTionc^
foimat aiiti i alium pccptd vt pfitfiim ;>ccptii gcncris i
octcrminatu i claru ^ccptii.f.of tc:cu tntc^non fit Dcbi/
lioi ^nts in vidcndo ^ vtfu8:i vifus b? oiucrfa iudi*oe
cadc rc.g multo foztius intcllcct^CC^z' ipfc Dcclarat il/
Co.4< ludoicttmtauctotttatibuoCdiTtcntatoiis.pfnoComen
cato: oicit in.iz.bttius.Uniuerfalia opud Zirifi.ftmt ab
inccllcctu collecta a fingularibu^: t rMldcrat firitudlne
Co. {4. ^^'■'^ f'^^^ i" vnam intcntionc.CJtcm Come/
1.Z7. tatozDuit.iz.buius.nulliivniucrraltu pzcdii^^ocfub/
ftiria ocmf ata fignificat ipfa? f m q> oemfata cft indi*:
fcd ^mg^ipfacOnS rtmiltomatcricque cfiinquolibcc
indi*vris.f.nac6tsptcr nam.ppiiaj vntaiitpcof . "Dcc
X.c5.x. J?botauctoiitatc ariffo.pmo pbrfico.vbi Dictt : q> vtla
^c,' * jjfttfaflmMcognitiovriujaiTinwiatnotuicpucrop.fit
BComcntatozrcponit.o.^jDiucrfitascognito^mtc^p/
ucnit cjTDcbilttJtc 1 vigozc tntc": qz qrl itcUcctus cft oe
bilis bj cognitioncj 1 ^ceptu oMvun:i cognitto fit ma/
gis vns:f$ qn tntcUcctus vigout bab; cognittonc pUts
oc"* 1 foimat xcptu oe'"" 1 cognofctt pUis Difiictc . vtl
oicit fic.^nfans in pnct^natiuitatis cyifttmat oem virii
pfem t ocm mnUcrd mf cm.Cu j aut tntcllcctus vigoio/
nar cognofcit bunc virii intcr duos cflc pfcm 1 in tcr oe»
muUcrcs banc eflc matrcm.13oc tde; i>bat auccoitcace
jr.c5,s. Zbcmifh) pmo dc ania. fitpcr ilU) vcrbo. vte aut cfi ni/
biL-autpol^criue.vbi oicit ct^vtc cft tcnuis xcptusfiiie
bf poOafis qc tcnui fimiUutdic fingulariii coUcctus. £t
fic CTP iRte auctozitatibus orimibus vuU babcrcQ^ intcl
lectiffi foimac aliii t altumcoccpcum in vna 1 codcm rc
fmaUom taUaimpicflionej.KTj^cofirmatiUud Dcrfi
rationiV^tpcrillaquccomunitcr coccdunt Dcgcncre
« oiffcrcntije.^mo fic.fi rpcciCB componcrcnfcj: gcnerc
«otflcretia rcjUccr.ttic gcnust oiffer^fignificarft t
cdlhtnercntfpem pcrbabitudine$cicpzc(Tamperbanc
ptcpontioncjcptnopcrbobftudinc? C)cpicfTa5pcrq6
nomcn.-fcd gcnus 1 oiffcrctta figniftcit 1 cofhttHint fpe
cian no pcr babitudine qcpiefiaj pcr eic. f$ pcr q^.i^xr
nomtnatturt.(IT5cc5 gcnus t oifll^retia no otfhnguiitur
Rifi fmcofiiforn 1 ^^""'.crgo no reoUccr oininguimtitr.
■ m
i^jttmtuncgaivia 1 otffcretta no pzcdtcircnf oc^
cte in quid t ui rcao:fed boc cl l falfii5 apud ocs.
*l0<Afrini^MrM O^iftaopinioad pzcfcnsnonvidcr
lrlUl<4llUlllll turftareaimfiindamcntis anfto
ceUs t Comcntatoiis. Undc Diibicaf pzimo oc cntitaco
conccpcuu5obicctozum.0c6o oubttJt quo adcaufam
Otfhncttdtscoccptutiquaafllgnatm lUts. s^vidcturg»
cjcpcrtcntia qua adductt ocftctt triprr. 4" D6m g> an/
ctozitates quas adducitpzo fc no funt ad .ppofirairufed
pUis in opiX)".(irC>c pmo ccrtii 9> coccpt^ obicctiti»
(Upcrque intcUecnKfigitafpcctii fuu5 vcl cflnibUvel
efi aUquid.&i nibil v ntbtU) rcUnquanir.fi cfi aUquid;
cimc vcl cft cns in fubtcao vcl n6 in fubicao . fi non eft
in fubicao:tunc fuBa: qt ppiium efl fu5c no cflc in fnbi
iectOM fic crun t ouc fubc.quanim vn a cfl conccpais ge
neris: t aUa xcptue Diflcretic:t cntnt jrdcc vcl aUquid
pciusf dcis:quia no funt in rcpcnims.i.aUqua Diucril/
cas: vcl quia non cH in re pen tnis aUqua Diucrfitaa:per
qui faUtarenrconccptns: fcd omnino cfiidcnritas . 0i
mt conccptue funt in fubicao vcl funt in rc cytra intd/
lectiun vcl tn intclUrctu. pcr fuffidcntcj Diuifioncj. 0i
funt in rc q:tra tntcUccfii.boc cft cotra cii: qui.inuUa 01
ucrfitaseflinrc:cumtamcc6ccptusfintDiitcrfi.firnnc
in intellectu boc no potcfl faUuri: quia ntbtl cfl in intcl
leccu:nififpccics intcUigtl7tU;evclacnts intcUtgcndi:
fed ipfe oicit cp conccptus lUi: ncc funt rpccice in c clUgi/
bilcs.^ncc acnts intclUgcndi.crgo rcUnqmnir ifli con
cepnts fint ntbtl . (r£>c fcdo Dubitaf quo ad oilTmcno/
ncm coccptuum.CC^iimo contra ncgattui: quia oidt
aUetatcm coccpntum n6cfle ct aUctatc rci. (TContre.
n boc cfTct vemm:ttinc ifia oiltinaio cfTa ficto: qcna 01
Ittnctio fluaj foimat inteUcctns: cui nibil coircl^dct
in rc:cfl rtcta:qi Didt C6mctatoz.4.pb}-fico;:. caplboc Xx. ul
cempoic.vbi ,pbat Q) no foUi5 tcmpus babct cfTc in ani/
ma: fed opf fibt aUqtttd rcfp6dcrc tn rc : quia fi nibil ro
fpodcra fibi in rc e):tra:ninceflct ficcii. (£; 7Uk onbtni
cur cotra afTtrmatina:quia oidc q> oifiinccio c6cepcaus
cft c^ aUa t aUa impicfrionc.(L'C6tra : agcs nalc fimtd <«.
t fccundii idcm fui n6 poceft oduccrc in code fubiecto
oiitcrfa.vndc I5 agcns tdcmfecundti cognitioncm t vo
luntatem:q6efi Ubcru po(fic pioduare oiiurfa t oppo/
RtoM mctiicus fanicoccj t egriradinej.vt oicif pTbui*: jir^ jg^
cameagensnararaUr:tqcnarara rcin6j>ducit fmidi
fui Diucrfa:quia oiucrfitas efTcouij vct eft c^ oiuerficai
ce materic vel caufa agcntie vcl vtrik^ vc oicinir.8.ba X-^xL
tus.fcdcolozviridievelalbniaaicfcamdunafurasret ^
tnon fcctmdiicognitioncmtveluntatcs.crgononim/
piimit Diucrfa m tntclUrcra vt impicfTioncm confufam
t oc**^ed vnu nn ipiimic. (CjCercio. iUod q6 oidc oe
cnjeriencia no vaknqoia qmcrictia ocfidc tripUater.
*^iimo:quia n6 cfl ad piopofinim Dtao fiio. i^camdo:
quia magis cft ad oppofira5 Dicto fuo. Zcrtio.qz fuppo
nit fairum.-pztmo oeftdtrqnia n6 cfT ad p:opofitii:quia
non cfl fimile tndiuiduum intclUraus ad intelUgibtlia:
t viflis ad vifibiUa:quia vifus cfi virtus in coipoie t ob
iectiun cius cfi in coipoie vt coU>i . crgo poflunt Dtfbre
fccundum longinquum t piopinquu : t fic facit alia^ et
aliam impicfl^ioncs^quia tamcn colo: o cflrcmotio: oe*
biUus imutat 1 f jcit confiifam impufitone : fcd cu pUi»
efi pptnquus factt foitiotj impiefTionem : t pUis oeter«
minata^: fic n6 cfl oe inteUccru: qui nulUus cozpoiis eft
actus:tilUtdpermoda inte°"vf fantafmavelrcsfcnv
percodcm modo fctxibccin oiflonciatfempcr cfi in ea
dcs j)pin gtat^g ilUid ndcd od 4?pofi'".(L £u foitc oti
tnMctt fUiid oBm non apptopinqaftitr vf l cldgcF pbN
intctlcctniab'*. tn cogitata ipTa longfut» i p:opinqtn'' oi'
Hant a cogitatiaa q ocfcntit itcUcctui.g grjtia buiue p6t
oBm foccrc alii 'zalii ipurdionc tn atj. "Doc non valct.qt
ide vt coloz t viriditoe pdc cfTc cogitatii.-^ cogitari i cade
piopingtaic.gnonvnucogitaf vtcolozinquantiimagi»
Dilhit:': vtridcinqtiantii minus Diftatfcd pot id^ cogita/
RVt colot t virtdita«{cade|Kopinj|tate.l[7z?illaqcpe'
ricntij Dcrtcit.q2 e\\ ad oppo*.q2 ifta runt cade rcs pcni'
ttts non Dtucrftficata in lo^inqtio i pioptquo : vt faciat
alia 1 Jlii iinp2c(fion^:tunc et colot pna 1 6 pzopc poteft
ftjccrc illi imp:c(Ttone:boc cft f Jlfum.q2 no vidcm".
fQ.pzepmqtaeobi jd virrutc nontolUt idettratccitt9.g
fkut pitiid c juf jbjt oiticrf J6 tpicnidcs : i mo qri cft pde
^ oc ^pc aUi t aUi tmpzciTionc caufjbtt.f.cognitioncco'
loiiei viridttati0.(f7i>icc9 fouc.nonc vifua pi^e t jjpin
quua alicui iudicjt aUo t aUo tudicio : vt e clongat'' pliie
t tn cfl eadc virma: fic codcj rcs pot faccrc oincrfjs inu
^ioaes: vt cft oe U>nge i dc piopc: i muUo foitius $ yit
fbe.lC^fn tii (p aUud cfl cognofcere aU>f dm^ : vt alac
do.i coU)}c: vt colot rcaUtcr.vrt cognitio aUa i aUa dl in
vifurcjUtcr.5Jdbticinp:optnquofactt Diucrfae cogni/
tioncsrcarnvtcotozisi viriditatt8.q6cftp oicru Riiim.
<ir3 tcm n Dcf 9 in p:opinquo non cet aUa cognitio i vi'
fucolo:i0ct viriditatis: adbucpofrctbfi<iiga.q) fi eftfl/
milis qtt vifibt lc cf> ptie i oiflans.q: qii cft piis : ninc vi*
ridiscob: fo:tio:is monts cfT i impicfTioie: $ qti cO Di'
ttanB-.i motus fo:tio:cs qrpcUut mtno:cs. vii qit cfl pi^s:
tnnc ofiap:oprij foicts c(l:i tmpcditDriamcoU>:is,q: il
la eil t>cbilio].q: cfl in po'.fcd qit Difbt:mnc facit Dcbile
iadi£m:i tuc pUis iudicat of i am coU>iis.([70iU' Ddm.Q)
auctotttatcs non funt ad ppofit u . q: ^a c>ucto:ttJs :Q>
vUa.ic.non cfl ad ^pofitu.q: vru lunt coUccta.ic.no p'
ptcreaarguit vniute rciri oiucrfitatc gccpniii.i^ potcft
gUlTCt vidcrcciicrttcurc. aua auctottcjs cdiTumtatoiis
Directc c(t ^eu. nuUti vftum.ic.vtt in infcrioji nS pwj^
1 cois Difltnguunf non cx imptclTioncrfcd cr eo^ in ipfb
fnnt ificnacDtucrfc.&trraUjaucto:itjsnoneflad,ppo
litii:q: non foUi pucri:fcdet p:ouecti i qrcrdtati in p^Ma
pciptttt cide rc pccpm gnaU.i ct ixcptu 6tcrminate fpc/
dci.Un ccrtu dl.g> bo li gfccms i cjrcrdtatns in pBufc
cuino cft ocbtUe tntcU'd:xipttrcm?ccpnt gnaU i fp6U.
2Uccr no otfTtntrct.vil tlli5 iudidu oiucrfo;: xcprailltid
jMicnit cicDcbiUtatcq: ia cH vigoxatus.vtl bA ve;: eflg»
Diucrfitjs cognitionn; intcirsaUqttjpucnit ex DcbiUtate
1 vtgozofitjtc vtrtutis imaginattuc%d no vtlr.f; et^ptic
nit q: rc. q: in rc cft ottplci: natura.cdmunis i fjpecialis.
pcr quod fttnt otucrfi pccpms. i oiuerfitascognitionu;.
(Uad rationcs fuas rcfpondcbiturquido Diccf odptin
311 1(4 ^ft" «^'"'o^P^wi^^^qjfpcdcB Ccipales.
JCUm» wll gcncriDvnutoctaUquomodocomponintr
cjrnantra rei : cxgcncrc i oiffcrcntia p:ctcr cotnpofitio'
ne rationis i in tcUccnis.C 2d boc p:cinittii t vna Difhn
ctione c6pdnu.qucda.n.cop6 cft ci: na rci (netcr opus ra/
tionis:quc cllc6p6ra:fiuc rq::aliadtpp6fozmaU'tatii:
m6 qrponunt gd {ceUigic p c6p6ne rei:i Dkunt 9> illa dl
c6p6 rci:qi{ componibtUa piit fcgari abinuicc: q> (cQatio
co^ non incUidic pdictione cj: tcrmis:ita Qf rcafr Dicunf
c6pofit j:quc bi^t pee. q;: vna p6c fcpari ab alia: vd fal/
tem non repugnac fibi:ficut copo mae i fomte cfl malis:
q: ma pot fcpari ab bac foana.i bec fojma p5t fcpari ab
iUa ma pcr co:ropcioncm dus.firr compo fubflanticcus
ocdltc ef\ rcali6.q: vthiq$potdl feparari abaUcro:qnia
iobftancia potdl fcparoriabaaiitc.()t liibflantia pKco
XXXHII.
77
diracdden* tempo}eybuiU8.tacdl0porefirepafirfa
fuba pcr co:rupnone.0cd copofitio fbmuUtaram dl iV
tequc eft aUqtiontm qtic non poiTiin t fcparari : fcd rcpti/
gnat fcparari cis:imo fcgjtio co:tim tcUideret con rradt«
crioncroejcterminis.i.Dc figtovoci6.vndcaUqua omni/
modambabcntrealemidcntitatem.tamcnnon funtfot
maUtcr idem.-fcd fomiaUrates babent oifhnaas. quoiij
vnum non cfl aUud in p:imo modo pcr fc. £t boc m6 xAf
cunt fpccicm dfc compofitam e% gcncrc i oiffcrcntia c5
pofihoncfomtaUrarum.q:fcparjrio gcncrisa Dtffcrctt/
tia includit contradiaione; C]C tevminisxfl gcncri repo/
Sar fcparari a oifTerentia.qi genus non fcpararar a Dtf/
■enria^ncc econucrfo:fcd fcais dl De motcria t fbmMt
qj mdtcria potefl fcparari ab bac fomta.i e^
*flSrr H^<* Vfi^^cuntadqaeftionemoac.i^tittw
ll^t I Uts. q, fpccice gcncris vntuod non cft com»
pofita copofltione reaU q: gcncre i oiffcrenna. (£0ec&
do Dicun t.q> (bcctes gencris bene e(t compoflca ex nara/
ra rd compoflt ione fotmaUcaram.iboc Dicunt oe omni
fpedeetiamacadetium.verbigracia.albedonon eflco
poflf a ct gcncrc i oifTeretta : fciticj co\ote ct oifgregatkv
ne vtfus compoflrionereaU.fcd bcneef^compofltacom'
poflrionc fo:maUraru;:qucc(lec nanira rd p:ctcr opu«
{telUrctus.q: Dtucrfe funt fotmaUtates gcnerts i Difldre'
rie in fpccic.Dato9> intcUecms ntbil intdUgerct.i^timi
concUtfioncm pzobant rattonibus ptiue wctis : q: fi fpc»
dcs rcaUtcr cfTct cotnpoflf j ef gcncrc i oifTcrcntia: tiic
«cddcnt ia babcrcnt matcriam ey qtia.fcd boc cft falfu}.
vt comunttcr aUcgarar octauo bttius.capinilo. oe matc/
riaU autcm fubflantia oportet non larere: vbi capitur q>
Ucet occidcntia babcant matcriam in qiu:non tame ba«
bent marcrtam e)cqua.c6fcqucnrij patct. q: poftqj ocd'
dcntijccntcomponta reaUtcr ctgcncre i DtfTdima.'tdc
efTcnt compofita ex matcrta. q: gcnue arguit materiam
reaUrm.(ir0tmtlttcr adducunt aUam rationem oe ptnt
cipto agcndt:q: quod cft p:inctpium iincdtarum agcndi
bcbctdTcflmple^. fljZunciroobantfecundamconcla/
fioncm.quiaflfpeae8gencnsvniaocinuUo modo ccnt
c6pofltcc): narura rei:c% gcncrciDiffcrent(ap:eter op'
f nfcUccme:runc ouc fpccic gcncrie pjimo etknt oiuerfe.
fed non Diflfercnrce. boc cft falfufs. quia fpccice oifTertmC
perDiffcrcnriaeDiuifluae.fcdptimagcncra funt Diuerfa
non oiffd-enria.q: non babcntaUquid in fc.pcr q6 oiffc/
ranr:fcd fctpfle funr oiticrfj vt ^xitct ct occimo btiiue.co
fcqucntia patct.poftcp cnim dTcnt omnino fimpUcce e%
nanira rci:i nuUa c(Tct copofitio in de:f unc c(Tcnt t>iuer/
fe 1 non Diflereces.q: oilferencia func qoe componuncur
e^^aUqm^btte.qtiomm in vnofciUcctconueniuntiiaUo
t>t(Tcnmt:fed otucrfa fiuit quc fcipfie fwit Diucrfa : i non
oponctg' conucntant tn aUquo vnoc6muni:i qpj^oMad
DifTerant:vt p:ima gcncra fubftatic fiit oincrfa a quanti/
tate.q: fdpfa fiit oiucrfa.i non DifTcmnt.q: no componu
rar eic aUqno comnni in qito conucniantrt ej: aUqno in q ]CXMZ
DifTicran t.&imiUtcr qualitae i quant itae funt oiuerfa et
non DifTcrcnria.et bocpatct in occimobuiue.iflc fi fpe/
cice dTcnt oinntno fimpUcc9:nmc cflcn t otucrlc. quia fe«
fpfie Diticrfcq: non componunnir cj: aUquo c6munii Q
conttcniant.i q: aUqiio fpcciaU in quo oi(fcrant.(ifd boc
eft falfum.ergo crit aUqua compofitioin ci6:fcd non dl
compoficfo rcru j;crgo crit c6pofitio fi5:maUtarii.(r3t<
omne q6 t)t(Tinitur vcra t>i(ToBc e% narara rci pteccr off Ix.
{ccUccnisDebctcc copoflnim ctaliflbue. vcpaccce.b*.
qt que omnino func fimpUcia:ncc babct matcrtam fcnfl/
bilcnecintclUgibile no Diiftniunf :fed ftati; kint vnii:q6
t4I,
n6ee)Ci;traltnrta0pnctpg?benti0ip$advnfic(fe.r$ qli/
bct fpce gnie vniuoci oiffinif vcra Diffinitionc:quc cft ej:
gcncrc 1 Diffcrcntia. (L llotandu; potdl oubuari oc
i(ti9 fozmalicatibus. fjrquibufl fpccico oicit coponi. £t
qucraf .vtrii fonnolitM gcneno i oifTcrcntierque e i fpe.
et c]c qiubua cdponitur fpcv: fit aliquidvel nibiL-pcr ftif'
ficicntcoiuifionctn.ftcflnibiLpio ntbtlorcUnquutur. (i
eft aliquid.r.cn0. vcl c cns In fuCcvcl non c in fubo. p fuf'
f(cicntcmoiuinoncTn.lifo2indlita0cRcnenonin fubic/
ao:tunce(lfubOantii3.tiUdrubilatta eritrce.fi cilifub'
kcxo.£% boc fk argutturaut dl cne in fubiccto.-qd babct
cntitatcmpictcr opu0 intcUcctU0:velpcr opu0.pcr fuffi'
cicntcDiuinone.0iDicaea>n(peropo0 intcUcctuo non
val;.Q7 licct intcllecnie nibil intelliaeret adbuc gcnue c:
1 babet cntitatcm oilhnoa a oria.a boc Diflinctione rca
li-vt aial d\ oifhnctii t rat(onali:licet nibil intcUigatun
.iflceritcopofttiorentm. &i oiitDicieg^ntcnetnrabo:
tbabetcntitatcpmeropo0intcUcctue:tuncccrtum cfl
qp genuei Dfia funt Diuerfe fo^maUtatce fm rcm.qz q6 e
pietcropueinteUcctaecftrc0: iflccdpofitio fojmalica'"
erit reaUe.cr^tcm bo in co q> aiat oiffcrt a fctpfo inqgcii
rationaUe^z boc ciraifcripto omni opcrc itcUcctue.t cp
bomoinquantiirationatDiffcrtafcinquantom animaL-
ita q>aUacflfozinaUtaein bomineinquantii aiaU-zaUa
cft fotmaUtos in bominc inquantii rationaC. (L STuncq'
ntor.ifta foimaUtje animaUe qttc includitur tn bominc
^ cfl Diucrfa a fozmaUtatc ra rionali6.vtrum fit oc gcnc
- -,. refabdatie vel accidcnti0.pcr fufficicntcs DiuifIoncm.ft
^rgim cfl fuba:vcl di fotma vclcopoficii:vcl matcria.3[ffa eoi/
Oiflo fufficicne pcr ar . z' oc an ima 7? 1 8;boiu0.t rcfo/
~' /' micur.iz.buiue.0iclrniatcriaboccft incoucnicne.fiico
v^ir Poiicum:cunce)caUapartcfo;maUta6r6naUecil ctiaco
^^•^ poflcumqcmaceriatfotma.q} fiinc oifhnccc foanaUta/
cee^mnam rci.ain f)Nrciecnintp(urc0 1 oiilincte lubfla
Ciecompontc:q6ipfimct non conccdcretnxUnquaturcr^
go gj fin t foj mc.t tftc fozmc ftl c oiucrfc rce:-: fic f icnrt c6
pofitio rcrum:-! boc cfl q6 pccicur.(f7 j3cd oicce fonc^
nec fo2maUta0 gcneri^ncc oiffcretic e dc gcncrc fUb^: i$
oc gcncre acciitium:boc non vaU:t.qt (! iOc foictMlitatce
effcn t oc gcncrc acctirium:tunc c6p6 boi0 c)c gcncrc i oif
fiercntia cffs accritalie. fcd boc cfl fairum.q: bomo eo c6'
ponmtraccidcntaUccrc):gcncrciDfiJ.pac5.q:c6poficio
^)^, accittaU0cflauuec6ponentiafnntaccidcnfia. (L3tcra
n founaUtae qua Diflinguirb6 tnquantti an unal ab co i'
quantii r6nalccfTct accidcne^tiicopoucrctq^animal cet
aaidcncalc bomini vcl ran6alc:vclambo: q6cft falfuj.
qt aial t rationalcpiedicartir oc boic picdicationc cfTcn/
tiaU 1 non acadentali:cum fic in pmo tnodo oiccndt per
fc.boc parct pumo p^^.cofcqtictia pacct.q: qiiido aUquid
fub vno cffc oi (fcn a fc fub aUo c(Tc : op; vnuin coitim cc
occidcntaU: vel vtriiqs:vt foi.in fo:o oiifcn a (cipfo in oo
mo.er^ ida effe fontacddcntaUa:ficcriam eff in p^opo/
Hto.ioibomo inqttanntm animal oifhnguicur a fc iqui'
tum rarionaCpcr foimalicacce acctdecalce: opozcct q? ei
animal vcl rationaU::vcl vcriiq$ fint acddetalta: i fic nd
pKdicarcntor pcr (e primo modo.q6 c(l faUiim:^ concra
omne0.-nec ifie fotmalitatce poflunt e(fc (iibft antie:vt oi
cmm eft.qi tunc eent foi' t ofic: vt ficut rce i ree.
^ir^ndlllttl <^^goaiit<^<'adq6nem.9?qaelib5
I V w I iKiUill fpcQ gcncrie vniuoci c rca litcr i vc'
.>) radccrcompofJtaeirgcnerci oiflcrctia:': non foUinj fpe»
dce oc ptcdicomcnto fubflatic.fcd criam omnce fpcciee
cuiufciiq; fint ocncriB.vt bomo e compofitue e% an imali
% rationaU rcauterOicet intcUcctue in boc tntcUigat.&i/
€16
miIiccralbedoreaUtercftc6po(itaei: co\otex oifgr^^
nonc.q6 ponttur Uko oiffcrcnctc:oatoq> iccllccnie nibil
intclUgat. Katio buitie clt.qi fi fpcdce non cffct rcaliter
copofita cj: gcncrc i of u:tunc coccpnis oiffiniriui cffcnt
fiai:fcdboccllfjlfum.q:conccpnie oiffinittuae fpcciei
non cft ficnie. crgo pjtcc. q: illa c6pofitto intcUcctiuUs
efl fictaxui nibil rcfpondct in rc:fcd ilh c6pofittonicon>
ccpniuquidicanuoium ntbil rcfpondcc qutdtta^.qtod
conccptuequidttjnuoenonfufftctuncacctdcnna.qt ac/
cidcnttj non func 6quidtcacc fpei. vndexcprue fumpti
ab jccidetibite non funt qutditanui.crgo opi qj iflie co^
ccptibuequiditjtiuiecojrcfpodcant qditatce oiuerfe i
re: vt Jlbcdo qttecftvna Dc fpcbue acctdcnriu:vt albcdo
Difhnguiturafc:vtcoU72.modoilUaltccati i oiucrfitati
coirefp6dct aUqtta alictje in rc: vcl niilla.ioinulla alie/
tae in rc cotrcfpondct cLCunc cft ficta.&i otcae q? aliqua
Diuerfitaeinrc cozrcfpondctci.velcrgoalictae fumpca
a quiditaribue vcl ab accidcntibue.Si octur ptimii:tiic
babctur p2opofiram.&i ^'"^boc non potcft ffarc. (5i eni
ab acciditibtie accipcrct coccptue albcdiniervt albcdo.
1 ?ccpnie ipfuifl^rtcoloi^tuncopotccrccgjc^Tc albedine
t cffc coU>JC vcl vtntnq j vcl altcrii cffcnc : ninc acctde*.
tficnonpzcdicjrcncurpcrfciqtiodcftfjlfus. aibcdo.n.
pcr fc crt jlbcdo.-: pcr fc cc cft coloi. m6 tn p: inio mo c6'
fcqucntta ocdticta futt p:tue.op$ igtntr q^ coccpnie qdu
catiui fumancura oiuci-fiequtdicjctbus.aim fintctia oi
ucrfi^Tficcoloiialbcdo oiRinguiicurrcjUtcr pzcteroi
optie iiicnim.q: fiint oiucrfc quidicacce. £c boc vf cffc i»
tcnno3:p.ic6mcntato:ieioibueU}de:vbiU>quiituroe
bac^natcn8.qt in compofitionefpectetgcnue cfl vt ma'
tcrie.oiffcrcnria vt fo:ma.
iPf f lltK* ronce.n fpccice.ic.ncgarar ^.Sd fno
Jt^l lUilw bationcmparscffcnnaliereaUtcr.Xtnco.
fokiit in tractatu fuo oc o:ra fcia^.vbi ocfcndee illi opi
niencmDidt.q^pjrecffcntialiopotcHfignificari Duob''
modie.voo modo i conacto.alio modo in abfiracto.qt i
fublUtia ctiam lun t con crcta i abfiracta:ficu t in acc id^
nbu0.m6pare eiTcnttalie non p:cdicanir oc coco i rcao:
ciq^ in ab()racco.q: non bcnc oictrar: bo c(T maccria. fed
bti p:cdicanir in pcrcto.-in qua ;xrctione totu inteUigif
tndcfi".vt bomocn matcrialis:fic in ptopoCto gcnite in
ab^acto non pdtcamr in qoid oe bominrvt b6. q: non
0idtur.b0m0dtaiaUta9.fcd biT of.bomodiaiaL C2d
bac if cntioncm p6t adduci oictuj c6mctato:i0 yfb^vbi
Dicit.Q) ofia clt itcr nomcn mae pme 1 gcncrte. q: nome
generi0 fignificat mam fmq>e{tin po' lUud q6 b$ mas.
1 fic ptcdtcaf oe btitc mam.nome aiit mae figt tn mate/
ria alijid q6 c(l in acra pa re doe^aiiue cff ma.i idco non
ptcdicararoccoatm nonpiediccraraUquid in acra oc
aliquo tn acni nifi pcr aUquampiopofltionc.; impo:tan.
tcm iTabitudincj.vnde fic (xifct gcnue in conc rct 0 be
nc pxcdicanir oe lixxic.licct non in abft ractto. aUo mo/
dopoccfioiciq^nomincgcncrie impoitarar.f.qutditae
gcncrie pjcctfcioc qua poipbirine Dtcit .9? gcnue potcihi
cc bjbcc omnce oiffcrcncije. acni vcro nullam.i a^i.oi'
dt.T.buiue.tnillocJtHb.nuncautcj oicamue.piimiiin' X.c.4i
quancumianalcncie.tbiotcic.gjgcnuecompjrjramad *^
f^we non cft idcm:nec oiucrfu? a fpcdcbtie.fcd babcc ve*
ramfo:maminacurjm.vndcDicic.9>ricutmatcriacog'
fdrarncgjttoncomnium fo:maf :ficgcnue cognofcirar
ncgjf lonc oiiim of ur .alto m6 gcnus x)icit oligd cdpofi/
tii cx flditotc finoU 1 tnaccria: crt lUud compoficu figniff
cat fub rationc fo:me c6mun ie 1 quiditacie poccntialie:
fiott eriam ilU oicont eodcm modo in aUo ptopoflto 9
mmr9^fn«D<dtcompofltuj tTP fotmafkKcieitmS:
tA fub ronc coi quc dccipi f ab vno md cfTcndi cdi:or gb^
Dtat lUncort.p poWcjp ocbilie clt in tcire g non pot alcd
deread vcraegditdtcs gcnc^ : f$ (iflit in gburdioccritv
bM.Vii ifti i^ant in jccntibue:tnd pdt cognofccrc vcras
Qdirotee gencp.tDd g gcnue pmo mo ;>ndtrotii nd pxc
dicat in rccto i m gd:ij i obUq.qt otcit po}pbrhU8:g7 bd
cftcdpofitufl c]c aijU:vt Ratu j qc crc.£>; gcnue :?fidcra '
tu; z° mo ,p toto copofito q: for* finaU i ma. fub ronc til
fo2'cdt8 1 potctiaU6.p2cdicat in gd:i in rccto: vt bd e ant
maltifi cll oiccre vt bo cHbo.fub ronc fornic coie i aU/
lie:fkut ct alq oicnnt ncgitcs pUuraUtat^ fozina;:. bo rft
•ial.i.b6 cll b6 fub rone q fcnttcne. qz no ponii oiucrftta
tiitcr boic; i aloL-nift pcncs accrte.lLXu otciB^ notnc
gn IB efl cguoai:t fk p ipfurn fpce no oiffiiiif .ib6m no^
m^gcnens copatii ad fpcsific non tH c9iiocu$.qz fl^i^
cat cas fub ronc c6i:fcd copando gcn^ad aUa fl^tficata:
ficpr eeejiuocit.(n0$Dicc6.vn l>es 15 q> gcn^cguocum.
t>6i 9 vf, ^camctia br. qt 21^ .poncs oiffone cguoco^
cpeplificauit Dc gT\c. vt aial ctl cQuocu; od aial vcf 1 pi'
ctan^ fkaialquo ad alia flgnificata cft cgtiocu^fcd 4 ad
f|Kenon:f(edcflvniuoai;.l$non ita pfccta vniuocQtione
flt vniiiocuj. vt c in fpiUflTima. (L Sd aUam roncm.fl
fpce.tc.:?nanegaf.ad ^bofionc foz' accntali9.tc.xcdt/
tur.fl aducnit cnti m octufm qp m actu.iia 9 flt i>n>
ctpjk rccipie9:f5 fl aducn it cn ti in actu ^m cp cfl in pote
tia:ttag7 pncipjlc rcctptee lUi fomii fit in pj'. inon rc/
cipit ci fm in actu:n6 op? q> lUa fo:' fit accntalie.IJDo
ficcfti j3poflto.9»fo:'boi6JducnitJiaU:vclm£icfub foi
ma aiaUe:non f m in jctu ^m q» ^ncipjlc rccipice e iu
po'.f$ tih adiicnit Dtrpofitiueci.qtfot'ataUd oifponitod
fozmi bote.g n6 fequituri)) flt foz' acciUjUe.fcd fubaUe.
Tu p boc DifTcrr fox fnbaUs ab acc 11 tie. vt oicit comcnta'
C6.4. roi.z°Dcaia.qzftiBmfoz'fubaU9cftinpo'.< noninocta.
oz^iTtcipcjkfiifcipicofozmifiibolcjcftcne inpo^.fjfub;
roz'accntar e cne in actu frx\ q> in actii.(L" fltrpot otct.fi
(jpee gnie.ic.pttii ncgat . Sd j>bati6cm.ilUKl q6 adiicnii
enti in actu.7c.xcd1r.fl aducnitenti in actn p vltimi ct
fitnalefozmi.qtKnoqqpcctatabafozmi pfectiozcfcdfi
odnenir enti in actu p fozmi potctule 1 gnalcup: cjcpc'
ctat pfccrioze f6zmi:tunc non of:^ 9» flt foz*accntaUe. ct
flc c in .ppoftto:^' foz' fpci aducnit cnti in acru p fozmaj
gn5lcipotetiatc:quc cjrpcctat vltcriozci pfccttozcjfoz'
mi. qz E fc fo:" gnalie non pot in ma cjciftcrc flne fozmis
flc adttenit cnti in aciu p fozmi potcntialc 1 me*"
fii,\j, intcr vltimi fozma t mam.-mcdiantc q ma prima eft nai
ta rcdce fozmae rpccificae. vti c6mct Jtoz Didt. p buiue.
Q>maprtma recipit p fozmae magievrce.t mcdiantibiie
ilUe^aliaevfqjadindiuidualce.aflcfoz-fjKinoncntaC'
adcn taUe^ Cotra 13 folct argmuu ftn boc cft alta foz'
in boic.p qui b6 c(T b^.i alta p qni bd cfl aial.t introdw
cunf flfin eode' inftanri cii fozmafpci:vclin aliotaUo i<
(litit 00 fuifkict^ Diuiflone.n6 p6t Did 9' i alio iftiri v
nvdticaf Toz' aialie.a in alio foz' boJe.qz in tcr q Ubj ouo
intlanria c tpe mcdirtxrit tpe in 4 ma rtarct fub foj'gnt9
finc fozmte fpep.fcd boc eft inc6ucnies.qz foi* gnie non
pdi ec.qz quccuq; fozme 1 ma gnanttur 1 introductuif in
codc infliri.vru oeterminat flbi aUa.vt foz' boie 1 rifibi
litatl [codcfflirilntroducunf:i f6z'l>oieoctcrminatfl'
W formi rifibilitarie.ie?.0irr ignteicaliditas in fumo
in eodc inflanti indncun f :i fozj ignie Dctcrminat flbi ca
Uditatc tn fiimo t e?. 0 j in gnonc boie t cg foz' gnie no
txrtcrminat fibi fozmJ fpei.vt boie.di qua iducif :qz nul/
li ofiam vf t fpem oeterminat.qz ptatc l^oee: actu vcro
fiulU./^cll g>oc» iUc M tntroducunf in cedc inlM'
XXXIIII. " "
ti.(icet vna.r.gn alie flc pztoz via impfcctote.CrSd org".
cum aliqiie foimczc.^lla cll faU j.i boc p:obaf p ca quc
pcedunf abilhfmct.xcdunt.n.q^ignonctndiuicluifot*
Avdfica t pn^indiuifl^ie tnduciinf tn codc inlfanti.i tif
foz' fpccificj n6 Dctcnninat flbi pn*" indiuiduis. qz idif'
ferentcrb)feadoijidiuidiia.<F ^tccaUditaet ftujruef
codcinflanri inductinf.^ztti caUditjenooctcrmtnjtfibt
Aupi.qz pot clTc flnc tUo tlitpu.f; vtni; pziue introducaf
VCgaatuiii.tpoI^cafcnrituiti^bjvidcri.iS.T.to.aijUti.fcHi
ccndijg.Qfincodeinflantiindticunf.tbocrntTicitadp' ' '
(cne:inqaatacfl dc vigozcil)uier6nie.C Bd aUa ronej.
tuncintclligcniicmoucntcecozpa cclcflta.^rc. conccdif
?rie.qz intclligcntfc noo funt in gcnercpzcdicametaU. f5
fl fimt in pdicamcto 15 clT p rcduaion^fklit pn*c)nnnfc
ca.vii mocoz fjntrnt *: ttianie c inrcirn*. 1 ifla ^icatio i
purecgaoca.fcd fi intcUnctc ecnt cjrgiTc: vt l^icegcncrie
vntnociejntgnabtketcozriipcibtlce : vtotccomctacot £^4^
z"ccli.DC cozpozib^cclcflib^.vrt no ftint fpce gnis vniuo'
ci.f$btTfut fpceiaUongniftcarofpih.mfunt gdicacceDt' ^
uerfc.^Ijad alii ronc.^lUid q6cft pn .tc.ncgaf pita. qt
^■"imcdiarujpotcec^po^qcactuaU 1 potctiali.
ptobatione.fl clt c^pofitii.tc.occdif .fl dl copofltii cj: pu/
ra po*. vt ma pzima:i ortu. tt"ic no pmo 1 g fc cfTct qt
ronc panie ocbcrct fibi:vt ronc act'.vn pura po*. vt mi
pziina non cfl pn ^ oction ts.fcd fl efl cj: acruati pn*' t poci
ttoli non puro.fcd c% illo q6 cfl actite Hcfpcccu mac ptnc. ^^^.^.^
iflcilludpotctijlcpn"':rcgcnn6cftpn'"ortionis.qzcftl
octu.-z flccopctitnbiadbiicpcrfcip. q:rjn6cvtriufqs
partie.q: gcnue clT in actn rcfpcciu matcrtc primc. Ucct
fit tpo' rcf^xrctu vUimc of ic. tt ad bic ucntioncm Diac
X.incon.p poftc.9 gcniis-cfi ma fozmarinqtianrii c(t ifoi
mata ma fo:M5 impfcctto:i fit fpc*' foz*.': cfl foz' pot<
tialie:inqHantri clT indtffcrcs ad fo:mam oium fpcnij : 1
flc calo: g clT pn'" imcdiatii acttoni6:crt ccpofitiie non €%
ptira poMcd cj: giic calozi6.(^cll i acni rcfpcctu fubtlan
ttc fubicctct)' ct clT pn"' aaiois.Uc; aliq mo fit m po* rc*
vUimc ofic:tc): jctti.f.vltima cfu: 1 tlta bcnc llit fir.cp
flntaaueficordtnati:t vnuefit tinpcrfccno:ipoz aUo:
vt gn5UB:fcd aUcr pfcctioz cfl vt act^vlcime Dfic. (L 3d
aUi r6nc5.fi i\K9 ocbcrct -jWmn cjr giT e t of ia: cii babira'
dinc Dcnotat j p bic pponc c^r.ic. tt>iq;> oiffo in qita ge«
nueponitnnvtDiciffozmi-zqdttaccpocctialcDaf ciiba
binidinc ei:p:cfTa p banc pponc e%. vt DifTo cft cx gcncrc
1 'oHi:i oifTo bomtnie cft qc gcncrc 1 Dfia.qz ccdcm por/
ice fiintoifi5nts'z rct.crgo ctfpcsconfltraitiir 1 ocnotof
cum bobitndincexpicfTa pcr banc pponctn cji.xn iplica
tur contradictio.co oicunt qi fpce conftitmtnr c):gcnac
1 Df la cii babttudic cjrprcfla:^ boc q6 cft c^.qz tpfi ne«i«
iUud qd oicunt ozc.(i ad aliam r6nc. Si fpce.ic. £»ti»
QfCi: bocciconcUidcrcf:3>fpc6non clTc6pofitacic mo'
mS 1 foz*.qz intcr mSm 1 fozmi cfl ozdo. fcd cocra argue
renoncfl foUicrc.Un D6m.q> 3^ .intcndii ocfuba fina'
U:g> in ea non cfl ozdo.q: ipfa dT indiuifibilis: ficut finaf
Dna.qz non bs pliirco pancs. quarii vna fit p:ioz:alia p<v
flcrioz.qz in ca non cfi p:tu6:ncc vltimii:fcd non ncgautc
quin in vno rc pofftn t cfTc pliirce poncs rcolce. quanin»
vno cffci pzioz.vt gcnusrvia impcrfccrionie:': alia poflc*
rioz:vc Diffdrentia.(r2titcr potcfl Dici. <p a^pintclligic
^cqp in fubflanria non efl ordo qut cj:cUidciYt 1 tol lcrct
nugationem:fl vltima DilTcrcntia 1 pzimo idcin figntftca
rcnt:vtftibflantia animaca fcnfibiUe.vndcfl vlttma Dif
fcrencia cum (rzcccdcnribue idcm flgnificarcnc:tiic vto
fu5a aiaca fcnflbilts cfTct nugacio:i non pofTcc cc o:do g
cpcUidcret 1 tollcretnugationc^.CL aUtcrpoiDici.O' in
fubdantta non dlo^do p(atoniaie:qz ptato pofuic gcn* %
tfiaw 1 gtee ptr fc fubllOcre fine bolcn e^Sttr omm : t
^Uk>« loquirarq^ in fubanon etlo:doQrut5 fubfiflcntiii
per fcQ» Qtcfl Dif^is pcr fc fubfilbntrf cd fit o:do par
tiiUTt fubc^^ vna tnbercat aUcnM (tt cfectio alteriU8:B
non cfl incouenicnsmcc ipfc ncgaccnSd alii.fi fpcs e^
copofita rcaUtcr.ic.occdit.fC^d aucto:itatc$ auctoxie
fc% pncipio;: c(i ncgandii tn boc.q: Dicnj cft volun tariii.
VI) ftbi non efT pUwcrcdedii Sr .icdmeiato^i.qui po>
nimt fozmas pponi ratr. q: rubedo actu componitur cf
ej«rcmi8,vtof.5'pbf . (raiitcrpoioici. qj fo:'e fimpfj:
Vri fo:ma.q: (t fo:ma vfi fo:iTu cfT$ copoOta^ranc oie fo:
ma cikt c6pofita:fcd boc cH falfum.fcd fo:ma vri tafpot
efTec6po(ita:vt fb:tna ficittfpcsaccritiumrqucrcatVcom
ponuntur cy gric i of ia-C Ud 9 loqiutur 6 fo:mi9
pntalibue:vtoep:imi0gencribu6 'zgna"''quenon fnut
c6po(ita.q: quan titoe i qttalicas cft (impUicU (pi9 reafr
lit c6po(ita:vf albedo.(r2d pfirmationc$. ranc acciina
babcret mas ct qaa.D6m g» ma cjrqua c(l ouplcT:. vna e
trafmutationi9:ocqua logt ap.g.b^.qft appj per co
pitulii q6 indpit.tH: mali ai5 1 fuba. XDo occritij quc funt
fpee Dc gencre accritiii non btU mam c% qua que fit pnci'
piii trafmutationie.fed aiia eft ma cy quarque eft fl'
ditatie.^zenquiditaepotcntialie^vtgcnue: ttale majq
eft gcmis:benc brit:ncc boc ncgat a;i.q: atr toUerct oiffi
nitione.qrcr6nonconcludir. ad XXXV.
■ ;m
conceptUB
06. XXXV
f^f3>l caplj. vrru concepn
I fpeifitrcah^compofituec^pccpnignie TDfie
I arguirarp9>non.q:fibocclTcr :rnncvnttmt
Ih dem (it jripcrcf m in tclUgerct oiucrfiecocc/
Sibue t intcllccrionibus p:op:ije.q: xepcus fpeipdcee
in intcllccra.q: intcUccnie firpot pcipcrc t intelligcre
totu boiej t albcdine. fi g conccpnie fpei cffct c6pofittie
t% xepra gnie 1 Df ic.t ifh conceptue kmt oiuerfi H oea,
tmc vmm t ideab eode.f.inteUecra firintclUgcrcraroi
tKrfle pceptiboe i intcllcctionibtis: fcd boc cft falfuj. vt
cofter Df .q: intcllccrae non p6t firpiura irclligcrc oiucr*
fie inrelleaionibfie. g.aris cfl falfum.f.cp fir copofinie.
^f>fv%r»f iim "'9" ''•ficttr fc b; rcs tcc llccra ad re
^yy^ilium ireUccravfic pccprue i inrelUrcrue
leiad jxcpnim t intcUcctu rci.p oucnicnte firtradincm.
q: :xcprae cin rar a rcb'.t finir fc b? circa caufae. fic cw
ca caufara:fcd rcs intcUccra noic fpei cft rcalircr copofi/
ta ei: re inrcUecta gcncris t rc intclkcta Dficvt pwbatii
efl fufTicicntcr tn p:cccdcnti qonc.
l^rNMtK^iim 9'iHipUccefunt9ccpraB.quidafiic
inv^La I lU u I II f icri .et bo:p ouo funt modf. jjdam
ficti;qui fumtirar ab accriribus rcrum:t non a quiditate
rei-^ oUe^iltof conccptuii coircfp6dct alictaB i Diucrfl/
UeaccHtinm qucvocat mod^clTcndi.vclopixircntia.i
ilUoicunt fimprrftcti.-: Dciircftqqjeditii p:iue. q:c6tt
pcoegenehe t t>fie.u.non piit reduci in acditia rc;:: nec
Dinerflta»tUo}t reducinn- ad Dtuerfitate accntuan.vt
?cepciie aiaUe cdcerannon ab aiali.fcd a fcn tire : t coce/
ptue ronaUe a r6dnart:itj 9 Dincrfitoe boc con£eptuu$
non poteft faUiari q oiucrfitarc aaritiam.'K6 vna pzios
Dtcta refumarar.xeptue quiditatiut n6 po(Sat fuini a re
bus ilUe:qae funt e^ quiditate re;i:quani funt pcept?;
flla De fe eft nMnife(lia.fied conccptue gcncrie. 1 conccpt*
Dfie fUnt conceptne qmdicatiui.oc boc non eft Dubiu;.-^
xepcue aiaUe ^ aial eft conccpcue Qdit Jtiuue. &Ht
8>xepcuer6naU0.t?.0i&accritiafunrci:tra quiditat^
ci[ue.cuiU6funcacd{tia.^conccpcus fo:marrgnietDftc
nonaccipian{ca$amotiuisfo:maUbuect acciitib^vii
fl conapio aial foimaU^unc tUe pcqxoe quo pdpio
founafrnoncapinvabipfofcnrircmecconcepnie ronaf
a r6d".'i^6.q: ab illo no fumif xcpfjiditariu'':^ 4 fonl
tur xepras aUcuiue aaidcntie.f.fenribiUtatie.qi n6 elt
id^pdQC aliQd fo:marr.vt atal.ixipe atal. vt fenciee e.
f$ pceptue accntie vt ipfiue fcntire aaipit a fcntire.j>ba
rio b^q: c6ccpnis ipfitts fcn ttrc vcl acciptnir ab ipfo fen
tirezvclabaliqiio fupcraddifo.&i p:imo m6:bf ptopofl^
fitu:flcapit jbaUoaaritcftipjdditofibi: vocef.a.£x 0
(Ic xeprae ipfiue.a. vcl acctpi t ab ipfomet:vel ab aiiqno
fibi fupjddito.0i pm6:flandti ftitt ut p.fiabaliqtio (aQf
additofibi.'Voccf.b.£rqiicrarDcilU>:tfic p:occderctur
tn infi^.vclops «> :xcpnis acctdcnt ie capiaf ab ipfbacci
dcnrc.gtc.^irr intclUgaf oc xcptu ronalie. £1 dc ilhf
qut fingunt iftos conccpras:Didt Xincori.p poftc. ^nceC
lcctns Dcbilis cft g non p6t afccndcrc ad cognitioncj vtf
rof. generu.': vcra^ res.-fed fiftit in gbufdi accritibue.-^
oidteffegno:': fpeB.(Eaiq funt xcprae e|:timati:g oicit
cnroCiui:qui non rcdiiatnf ad aUqui oiucrfttjtcm tn rt
inteUecta:fcd Dtiierfitas co;: rcdiicif jd Diucrfds unp:ef
fioncs facias ab vna teadc rc;q6 cft p Sf .p.b''. rce ir X^^io,
r6naUs non fjctt ntfi vnO actu.vii DtcitloqaeeDcpotcn'
ti)e irr6>^.bc idc ocs vna \nitus factiiu cft. ibc iUiecon'
ccptibue cjrtimatis tobiariuis:qcpcdttijcft in pzcccdi*
ti qonc.fcd alg funt conccptus ^m vcritatc5.Undc noti/
dum 4> xcpms fpci fn\ vcnr are ouplcj: cft. qiud jm e i*
difhncras 1 confufus:-! vocartir conccptiis Dirft".vt cum
concipio bominc inquannim bo cft otlftnitii : t albcdin^
Vt albcdo concipio ifta xcpta ipiicitc t inbc^fcd aU^^efl
conccprae Diftincnie:t e)cpUdtue.iDcterminatue: ivo*
cararconccpraeDiffiniriuue:'ziftcco>^ofdttu' pcroifliS'
ncvt quldo xipio bomine inquantu cft animal r6nale.
ifS^r hsct' ^in^Q(l<1^ncm:97Conccpnis fpccid
ll^vl IJkK^ quicftindiftinctiisiconfiifus^tcftcoo/
ccpcueDifTinitinon cftcompofitue qcconccptu gcnerie
iDiffifrcnnc.fcd iliccftcque(Implc)cc6ccprae:vt ilUco^
ccpras.£t rjtio cft.q: ficonccprae fpccici indiftinctueji
eftconccptue Diffiniti cilct compofinis c^ coccptu gcnc
ris 1 (Mffcrcric: ranc lUc conccptue cilct id^ cuin coccptu
Diffininuo.fcd bocetifaUiis.q:pomturD<ftincfiie abco.
c6fequcntta pat ct.q: auo:um funt cadcm p:inctpia imc/
diata ipfa funt cadc^tft crgo c6ccprae fpccici indtfhnct?;
qui cft conccpf 110 DifFi'*:componcnnir q: conccptii gcner
ne t Diffcrcnric:runc cfTcr conceptus Ipccici DifTinitiuaec
q: babcrct cadcm pncipij citm ilU).q: vtcrqj componc*
rcrar cf coccpra gmcris 1 oifTcrcntic.quarc rclinqtuinr
9» fi concipiobominc conccptu cofufo 1 indiftincto.Q) t«
Ue c6ccpcue non cft compofitue.fcd fimpUrx.CL &ccudo
Dicendnm.9> conccpttis fpcdd Diffinitiuue qui eft oiihn
crae 1 octcrminants cft copofinis cx conccpra gnie < Dif
fercnric.ft rario cft.c6ccptus oitftn tttiius oj cfTc compo
flrascicpartibus qniditattutsitrinfccis.fcdgeniis toif'
fdxnt}afuntpartcsquiditans.q:Dtcttc6mctatoz T^b'. rg^»
q> ilki c):quibus compontinrar Dictiocs fignificantee jj' ^ V/*'
ditatcmrcifuntpartceDifTinifi6istDifTiniti.£tidcoae
nue oicitur pare fotmc.t idco oicirar gcnuecft ee hx
marum fpccicrum.fo:ma cnim fpccici Duiidirar in gcn'
t Dt(Tcrcntiam.q: conccpcue fpccici Difftnitiuue compo*
ntmr c% concepcu gcnerie t DifTirrcn tie.
iRnf^Hllttl 9>bKc(\v>iibiixm.ZixoidB.g;>qiiudi
iTkViauuiii funtconccpraerd^vcritatem.toi
cie.^ concepme fpecici ^ vcn tatcm fiui t Dup(tcce,vn*
cft indiftf nctue t otfftniri.tnoneft DifTiniriuue.aUtcr
cftconccprae (pecici DifTinitiuiie. & oicie. <p ifticoncc/ *
pcne ftint oifticti. (LContra. quia in fpccicnon vidctiiv
cflie «Uquid aUud $ gcnue 1 otffdt ntia : (knt in compo/
apinti
RtonMvidetnrdlicaliud pccr tnatmamt hmi.t06
Htmc pccptue tpci inquantu dl oifft'' cfTct aliuo a concc
ptu fpei oiifinitmo.-tuncopoMcrct in fpecftcaliudptctcr
0cnu0 1 of lomri q> illc coccptue oiffi'' oiftingticrctur ab
alio ?ccptu.£>j3m clt in copofito qc ma i foi' pcr fc cft
aliq enutas pictcr cn titate m ^c i fo:nic : tn qua cn titate
(iindaf totalttae centialis.ita p i pcr fc in copofito o fe
n: ma t foutu cD oiucrfa cntitas ab cntitate moe t foz*.
et ro buins cft.ma i fo:ma caufant tnrrinfccc aliquid in
cdpofito 1 rcatV.q^ cll antc oia accritia:f; rnatcnano caa
fat mam.q:ntbilcjtfcipru;:ncccaufat fomid intrtnfcce:
nec cit fo:mi.q: ntbtl ctl ci fuipiiuarnec ca t ma; tntrifie'
ce.gcanfantaltgdaltud intnnfccem copoflto.q6dlalid
abenttute mac i foune.'Z illud eH p q6 ppoiltu c(t copo/
fiturt fo:ma totalie finitur in illo: a elt q fubfUletia reat^
Cl 3tcm copofittim c% ma i foimo: i totuj cltcntiale ad
nMtcna i fo:mi:mnc qucramr i quo fundcnir illa tota/
Utasc^ttaUe^vcl finttur tn matcrta: vcl tn fo:ma: vci tn
aUo.-non pot oia q> fundcmr m ma.q: ma non cl\ totum
efTcntialc od fe:nccad fo:ma.-ncc ui fo:rna c jdcm rone.g
fundaf in altocotaUtos c(Tcntiali0.q6e(ir:iiUa flmnt'
cas non pot ciTc acctis.q: boc cfl oppofirti i obo. crgo ctii
entitae copofiti quc cft cita a rnatcrta i fo:ma:cll alia ab
Vtroqs.i fic ct op3 ciTc tn fpc quc e\\ compofita cj: gcnerc
« Dn3:q: ctrcufcnptie oibue accri^pccici aUqua fit enti/
cae 1 fpecic purter:cn titatc; t ortc:ita ficut a quiditate
potetiaU gnte acctptmr conccptue gcncris: i a quiditate
acniaU oiifcrcnrtc accipitur conceptue oi^icific a quidita
cefpeiqucdlconfiifa 1 indi>iincta:quccllaU3 abcntita'
cegcncris i ohc acciptrur conccptue indtntnctug fpcciei
qni vocaiur conccpriis oitTiniti:i cH aliusa coccpni fpc
ciei oifTinititto.q: accipirtir a xcptugcncriB lofic qtian'
doconcipiobomtncnon inqiiantuatdl vclr6mUc:tcd vt
bomo:vclalbcdinc:non vtcoU>t'icdvtalbcdoabiUa j)'
ditotcacdpinir illc pccpnis oifTi" limplcjr.
KtA' illllv fpctq«icrtDitTi"coinponcrcttirc):generc
tohitunc firuitcUigcrcnir vnu$ otiicrfis intcUeccionij
bus.f(»l boc non fcgtur oc conccpru oitTtninuo ()ut dT co
pofitus crconcc^nu gcncrts i ottfcrctur.oc quo Dtcit 2^.
gyotiTuitno Dtiiidir in finguta.
rcifinnrm '"0PP0fitubcnc3ccdit:cpfpeB
JCIU l4UUntlll rcaUtcrfuc6^X)fitacj:gnctoif'
fiercntia:fic et oc pceptu fpei quiditat uio dt copofinie cr
conccpcugcncristoftcfcdaUtcr non. Qd.XXXyi.
XXXVI.
79
rx.va
citisrze
inca^ce
code) X
oinerfb.
CSjoctIiJ vcro fpcdc bicuntur.^zc.
T^^ri tnr rfSr^^dicndofugboccaprj.q?
Wlwi rnji .ctcitpofteafubmngcndo
Q>iqucciiq;incadcfubacntiaonjm babet.
vtm acciitia dufdcs fpei otucrfa numcro pof/
(int c(Tc (ifin codcs lubiccto.£t arguimr pmo
Q?fic.intcnrionc8fiucfpc6Diucrfaj: albccUnii ftltoiucr/
fc nuo.q: ficur rcs: vr albcdmcs i fpce funr Diticrfc numc
ro:(ic cr tnrcnrionce albcdtnii:fcd tllc inrcnttonce pnt
effc in codc fubiccto: vt in codc pucto mcdij. ^ ic. ^^ftc
Inmina oiucrfoc co:po;: poiTunt dTc fimul in code' fubo:
ibocpjper vmoue^: co:poM Uuninofa oiucKa niune/
R> pti t brc oiuerfae vmb»s:i boc in eode punao medq .
XOo co:pu0 Uiminofum non caufat oiucrfae vmbue M
nifla oiucrfis luminibue.gacciitu oiucrfaciuldcm fpei
pritcenrincodefitbo.q: Uimina oiucrfof co:po:ii func
■cddentia^pliiaccidcntia. iLJti pUirce patemitatee
pllce(Teftrtneodefubo.q: vnuebdnonpdt dTe pateroi/
aerro:p ni(i ^ oiuerfoe pfnitatce numcro: gbus couiidcc
M'iKrfefiliatfdes.qtn eetvnapatcmfcaanutneroreiije)
cm Diucrfo|: fiUoaimtlbtim vnu fiUoui moituo noam/
pltue rcmancrd pfnitas.q6 cft faUum.trno adbuc rcma/
nctpatcmitas rdpccniaUcnuefilg.crgopiura accntia
dufdc fpccici poflimr cflc film codc? iubiccro. q: iflcpa/
ternirarcefunracctirtaciufdcs fpcciciotticrfantio.g tZ.
IE3rcm prce fo:mc f m qua» crt altcratio: vcl quc acqui
runmr pcr aitcrationem funt flrin code fubo. qz p:io: ije
tgraduecaUdtrarisnd co:mmpi<tiraducniente pofte/
rio:i.q: (i boc cct:mnc opoitcrcr cflic coiriipcne^fcd B nd
vrq: ntbil vnii i tde rdpccni ciufde dt gcncranet cov
rupcn8:fcd Uk Qrcs i gradus calidirarie funr ctufde fp^
t ouicrfe numcro:crgo omcrfa acctdcnna foluj numero
funt in codcm fubucto. (U^tcm fl oe quo muiue: crgo 6
qtio magi0.fcd minue vidcmr oiucrirc fo:me fubfTan'
nalcs fin t nmul in codrj fubiccto numcro:q^ omcrfa ao
Cidcnnacmfdefpet:fcdoiucrtcfo:mcfubltantialc0 func
flnuil m codcm lubo.crgo.ic.maio: manifclia. q: fo:ma
fubalie oat dTe flmprr.cr9o fi cfTcnt piurce fozme fubfla/
tialce nrin eode} fubo:rtic compofltii babcrd pUira cfTc
ftmpUatcr.q6cflfalfum.fcdfo:ma acctttaU^Dat cfTc^j
quid.mino:apparct.q: in fottccft fb2ma:pcrquaetl bo/
mo:t c qiti dt aial. 1 1k atccndcndo p omnia pardtcata i
qm±q> atit lUc fo:me fint otucrfc.p;. q: fi cfTct cadc foz*
per qua fo:.cfi bomo.i pcr c^uam cli ai jl: mnc qutcquid
incfTct boi ^m g) bomo incflct boi fm gp aial. fcd boc efl
fialfum.q: riflbile incfl boi f m (p bomo: no ni fm cpaiaU
led boc fcqucrenir fl uicfTi t boi:^ cp aial. q: q6 incfl boi
#mg'aiaLtnc(Toiaiali.q: q6indl aliaii^g' talcinefl
omni raU.vt.5°.buius.cap?oc Pm q?. ^na patj.q: cus vmi jr<Czx.
e(Tet fo:ina rcaUtcr boie % alalie^nic qtiicquid incnirt bo/
mini^ingibomo^thng^aniinal.qtqoincfl bomint^
fo:rni bomuiis indl^g>bomo:tq6 uicUper founam
animaUe:me(l#mQ7animai.
^tlf^nrt f II ^ ^"^^ as.^buiue.c.oe Dtnrrfo()>edc.
r^'^*^^^ quccuqjincadcmfiibacntta cfiam
bntc]cirta Uttcrjc6miinircrfiimif:gjoiucria accidctia
ciufdcm fpcciei non polTunr cflc fimul tn codc; fubiccto:
t p:obaf rationc.Oie muItimdo:vcl eU rcmm oitTcreit'
riumfmfo:ma:velfmquiriratc$.t bcccfi manifdiap
c6incnrjro:em.ppbf.rcd jccidcnriacitifdc fpccict cttn Cjq^
codc.; ftibiccto naitro modo oilTcru t fpcctc : q6 cll f jlfii.
q: pofTun t dTe aufdcm fpccici.fimUitcr no oiflfcnmt f m
cjtuntitatcm.q: tunc idem fiibm babcrct oiucrfae quan/
titatce^quod cft inconticnicne.
lSf^fi.1tir1lim tntcUcctu; qdnt6:g> accidcntia
IrlUlU I lU U I II f„nt ouplicia;c)ucdam funt namra /
litcr inqcilTctia fubiccto.t boc Oiipliarcnvcl a piincipio
fi fubicctuin fit gcncrabilc i co:mptibilc. vt nfibilc icft
fotti:vcl abctcmo fl fubiccrum fir crcrntij: vr qiunrirad
incftccU>abctcmo.aiu runtaccidcnttaaducntitiatpo
iPr HrV ^i^^^u'"*^'^ Ci^eriotienaturr.
l-^vt. odquefhonc5.-f>:imog>accidcnttaoiuer/
fadtifdcmfpecicipttmo modoqucinq:iihintnamrali/
tcr fubicao non pofliint fimiil cflc m codcm fubiccto.£c
rario cfi.fl ta\\A accidcntia indTcnt fubtccto. vcl ab ctcr/
no vcl a p:tncipiocfTcnt fimul in codcm fubiccto.-narani
agcrct odofe:quod cfl contra oignitatc; namrc.q6 dcus
t namra nibil operanir fnifTra.cj: ptimoceli. t tcmb oc x.c.xz.
anima. confcqucntta patet. q: gcqiiid ficrct pcr ifla pUi' xic4.5«
ra acddcnria.ficrct pcr vnuin:aitn fint ctufdcm fpccia.
||70caindo oiccndtim.g) accidcnri j aducnrina nanirc
ouierfa eiufde fpccici fiiir cflc tn codcm fiibo.Cr ro cthq:
tunc idem bomo nuo pcr cidcm rnircm gn jrtuas cfi pr
Diucrfotu} per ouierfae patcmitatce cotrcfpond^ee oi'
aerfl»fiU8t(on{btt0:fed iftc pfnirateeDtaerrtelbnteiuidi
fpeLz ifta rd oeducta cfi puiie.CT 3te idcm calerdcttbtle
poteftfirbrcDuascalcfactioncenuoa ouobus ignibus.
(C3te vifus E vnii puctu mcdij pot firvidiTC ouae albc
dtnc9 ciufde rpei:q6 no ciTct nift intcn tiocs illaru albcdi
onm ccnt firm eade Qte acris.i pofTum adduccrc ocs rd •
ne0 ad il>a j^e i pn" qdnis toctas. ([7 ^ boc p; ad roncs
pfacta8.q2 bi^rxluduntDcaccncibue adiicncuye.ij^Di/
nerfa acctdccia nuo ciHfde Ipci pofTin t ce in codc fubo.
De>ili)s acciittb'' quc naU* incpRun t non pcluditnt.
flltK' odroneeinopp^.dlZIdauaotitatcsSi;.
J^l lUlll' D6me(l.g>Iogtur2p.6 jccriribue j)pn)s
quc funt nalr inqciRentta:vciab acrno:vclapn?cturdd
fpccici. qp non piit ciTc firin eodcj fubo. (L autcr otaint
alg.l; min'' bri:g) 2|:.loquat oc jcainbtis ab'>' jio autc?
oc refpcctiaie. Zklbuc alttcr pot Dici.9> a^. ibi oilKguit
bocnomcoiucrfafpeMvftponcreDiucrfa fignificata b'
Bnalogi.qd eil otucrfum fpc.qz boc nomc Dtucrfuj fpccie
fignificac aiiqua Diucrfa i fpe in code fubo nuo.fcd tame
nd op5 97 fit ita in rci vcnratc: q> fcmp accricia tn codcm
fiibo fint Diuerfa fp^.tmo ptit ce cinfde fpeiit omcrfa i nu
fnero:9>altq6nome figtalittd.-qdinrcivcrttatcnoo cil
tt ref na.vt fuba fignificat ]rdcam.quc tit in rei veritate
non m. vndc ct Ijncori.oiat zTpoIYc.g; gd noie cdttenit
ta enti qgnon cnti.i oatcjr' oc tragclapbon . i£-p€rbcc
Pi ad r6ncs.ot6 multinido vd ed orntiu}. ic. pccdi/
ntr.Xu oide.g» accritia eiufde fpei.ic. C>d$ g» indiuidua
Dincrfa^ albcdinii funt oiucrfa ^in foimas idtuidualee:
t non f m foimas fpccificae.vri ct alig oicunt.3» foi.i pla
lo otffcriit foi' tndiuidujli.quccrt ocgcncrc fubc.aiitcr
non effet in pdicometo fabe.£t cavrq>aon oiffcrun t fm
^itate.neflaf .£t tu j)bae.qz funt in eode fu5o:i in eadc
Bte indiai>C £>6m 3» non oiflfcriit ^m qu jntttatcm fubi:
(S fm ^itatem obiccti^i q caufjn c tiq^ ab agcn tc .qt lu
minaotuerfojtcottiojteinitinm in cadcpartcacrie:non
Diffcrtmt^qaantitateacrieifcd hn qpricatcobiccri.q:
nifiilbluminababercntaltitalti ^ticateobt non ett"
ciparcnf :t"mo no pcipcrcnt ouo oba. vfl ad oiucrfitatcm
frentionum i eodem partc mcdt| fufftcu oiucrfi cae obie/
crotom. Lluciho XXXVII.
XA*7.(i:Tbta9t)idtnrbocquidcm p:incfp(om.tc.
fupia capl'; oc ptitc circa Dif/
ftnitionc po'.vtru cuilibs po*
^Uctiuecotriidcatpotcntia pa(Tiua.icp.£tar'
pN guif pQ)non.ilUpo'actiucqucpioducu totii
i^U^9.millacotnicictpo'pafTuia.-qioa 9>cicot'
M 1 JCtiateairndet
rcfjgodcatpo^pafTiua^tunc nopwduccrct totiicnB.f5cfl
aliq po" aaiua:q jxluat totii cne: vt poVtiua oci pdw
cedo oia cffcctiucB ic.(£Jtc po" aaiua q cfl tnfinui vt'
Tx.Ta 8<>ti0>t^fiuenonbsaUquapo'^ fibtcotrridcnte.qialtter
^x&M "^*"® ifliti.vt f^.Spbr.t p ccli. ©5 aliq po*cfl
JJ^jJ^ infinitt vigotie^vt po* oci:quc e infinitt vigoiie itcnfluc.
rxS^ii C1teqdUb5 pti" e oiuifibilc i ifi"". pbr- 1 p ccli. fs ilW
vtv' po^pafiiuendrridctactitia nccnaUe^nccartifiaalie^qrc
2^2. "^<'{P(>'«tiucrt{dctpafiiua.CI3tefcnAj0ipo*pafTiua
*• od fcntire eft qddo j pati. g et fcnfue po*.imo virtue paf /
fIua.z*'oc aia.fcd po'fcnfittucn6 rcfpodct po* actiua.j?/
batio b^-qt fi potcntic fcnfituic cotrridcrct po' actiuo: vt
cct po' fcnfibilis a po* aic:vcl non fcnfibi1i8.e fufficicnte
Diuifi6c3.nop5tcc^*fcnfibtUe.q2ageneo(9efTc nobi/
T.^ lo. ^'"^ P^(^o.qi oc aia.m6 lcnfibiU: non cfl nobtUue potc/
•^*^ ^ Ciafcnfitiua:vtcoU)znoncnobiliotpo'vifiua:nccfonu9
po* auditiua:ncc cfl po' atc fcnfitiucqt tunc cffct poncre
fcnfumagentC4dcllcontraa{t.()utUcctpD(iicr)t itcUc/
€16. XXXVII.
ctit$ a^rmunon rfi pofbir fcnfbm aaetem.C^ti voHi
rae bununa ett in potentia palTiiu advolcndu. ^'oe aia. 5-
fcd ifh voUirttaci non cojrcfpondct po* aaiua. q: fi fx>to
tia actitiacoircfpondcrct bumanc voUintati: bocclTs vo
UbiUr.t fi clTet:timcvoluntae tnunana non clTa libcra.q2
ncccffitarct ad actu; p volibilc agctcapptopinqnatoad
P3lTum:tunc ncccfilario fcqucrct actto:oijm6 fit fufTicife
^rr^"l"l"l b''.ca?Dcpotefbtc.vtilt.n.qjpotmi jCc.It.
tiaactiaadl pn^tranfmutandialtcrii inquantii alcem;:
1 po* palfiua cll pn" tronfmutandi ab aUero inquantum
^irrtllim «^•*'»<1<10"""P (abaUcro.
A^ivcuuii» fmintcncioncplSiicomcntatotie. 9
cuilibet po' actiuc co:rridct pi.^im-.x ccoticrfo.q: ill6 q5
Dilfiniturpcr altcrum non p6tcfTcfincil(o.q:Dilfintnot
DilTinitii; ocbcnt ^icrti.fcd po* acciua piffiniinr pcr paf/
fiuam ftn totii futi ambitu:! cconucrfo.vt p; in li^a.irt c6
firmatur.Omn is po' actiua vcl pcodttcit fu&am vel acci
dcne.pfulTicicnceDiiufionc.fcd in piodticnoncvtnnfqj
fcmp rridct paniua.q: fi pioducir accidcne f5 non ^oAw
citnifi in fubftatiaDifpontam.@irr fi fubam p:oducit ei
co:rcfp6dctpotcntia palTiua.q:oifp6quc cft i fcmibus.
CJ^e omnc agcns pcr potcn tia^ acciuiiout agit abqcij
do:aut altcrando;aut tranfTigtirando:autapponcdo: aoc
fubtrabcndo. auccomponedo:atiCDtuidcndo.tbocp5p
fufficiccc Piuifionc.fcd quociiq; iftor modoni agca agit
fcmpcr co:rridcc po* palTim.t bocps tnduccndo in fingu
Us:q: fiagcne agic pcr abicctioncfibicotrridct potentia
pafTtua.aqu3abi|cit.q:oifp6quccfltnfcminibus.£tita
oc alije.vt p5 incucci.(L ?fcc omnc qft piodiiciciir out po
tuitcffc:autnon potuitcfTc^pcrfufTicicntcoiuifiocj.fipo'
tuitclTc:mncp:iue fiiitaliqiiid in qtio fuicpotcntia pafii
ua: fi non pomit cfTc:imporc crat elTc t impotc ficri.t pcr
confcqucne non poffibilccrt p:odiiciabaliqua ty>tcntia
actiua:': cconitcrfo pordl p:obari ocpotdria panitia. 3[i
qtiando cft in codc fiibiccco : aliquido in Piucrfis ftibie:
fiaitpoteticcalcfactiuc ignisco:rridct palTtua: vtcalcfa
ctt^biUs in aqtta.q: nibil mouct vcl ca lcfacic fcipfu;. 2lt/
quido potcntic actiiic cotrridct palfuia in codc; fuBo:fi2
in aia fcnfiriua qtic babuit potcnriam agcndi 1 xcCii^cxii
diivt babct vidcri oc anima. vn pot^tia actiua oupHc
cfl.q: qiicdi clT cuitis cffcaus imcdiatiie cft ciufdcs fpc/
dcivt ignie agit calcfactionem.tcalcfacrio cft dtifdcm
aencrie cum ignc:t in taU potcntia non cotrcfpondct paf
mia potcria in codc fubiecto:f5 1 oiuerfo.(r 2 Ua cfl pote
tia aaiua:cuiu9 cfFcctue imcdiarae non cll ctufdcm fpc»
cict ctimca:vt in potctia fcnfitiua. t ibicotrcfpondct d i
eodcm fubiccto.(Cz° o6m cft f m ftdcm t vcritatcm. g»
aliou potcnt ic actiuc no co:rcfp6da aliqoa poccria paf/
fitia:vtpotcnticp:imf p:indpg quc toram cne pzoducit:
Vt ocffi cft in qiiadi r6nc.et boc cft acdcndu; fimprr : t
n6 p6t ^tiinci ronc acccpta a fcnfibilibue. crgo 3?: .15 nS
vidir.gvolnitoia?uinccrccj:fcnfaris.2:rialtg conitur «^Cgt,
boc4>barcfic. quitoagce cftcicccUeriuBt nobilius:tito ny.\.zM.
minue puftipponit in fiia itaibe: fcd p" pn"' cf^ nobiliue ?^ * 9'
q^narara. fcd natura non ptcftipponit nifimatcriam.cr/ iltJ^
gop^p^indpiupjcfupponicminiieqpmaccriafit.fcdno q.+. * *
p6t clTc minue ^ nibil:cii ipfa mnccria fic p:opc nibibvt
Dictumcfip:imopb]rfico.crgop:imu5agcn6vtoai0 in I.C.T7.
fuaaaionc nibilptdupponit. (Tlloca q> illa ratiopo/ a.79.
tcft impcdiri.g» oaie minus prcfupponat ntbil. q: in/
telUgetia cft nobiliue agcne ^ nacura. crgo p:dupponit
nibiUtperconfcqiicneDaje quicfl nobilio: intclUgcn/
tia picfupponit minus q| nibil. (rnotandumg' potcn/
lui Diat tria. •prmo oictt fubicctit potcns : vt ma piima
le
£lo!nrt
pot reciQe ocd foittm:i mas gccs atcrvt vt^atuia fot '
flcuuiantclU:cciuii:oicunf ecceatcnidco pbs ftgnantcr
2Dcz7« voiat eoapartcs atc.z" 1 3'.oc aia.(I. z^ino po^otcit nal^
ZfCd.]^ Po^«VtcaUditaecftpo'tgni6.(i j^mo.outt rcfpectupo
tentu: nattirjUsadob(ii:vc fi alig^d inccllc^crit vnii rcla'
tiuof cllpocaisintcUigcrcrcUquu.^ietmacthn po*ad
oee toink}8.qi t>3 rcrpcktii ad oce.i lic po n fcrt ad occii.
icp.vnnc po'iactu0 luntDcgcncrercronis.36ctiaTnii
ponifur ui oitfiniiionc aUcnuo.
•llSrr K^i* ^lronceuioppo^.adpiiini.^nUpote'
Usx ctcacciuc.ic.conccdic.vt.pducittotum
cne.£uoicis.9> vna c po^.^iC.pccdit .vt pioducit totum.
boc cft Amprr crcdcndu:c]: infozinjtioiic focrc fidci: ncc
p6c octermmari c% kni jcts. vndc 2If . i comcntatot boc
ocgaucrunt.q2 non potcrant puinccre c^ fcnfatie. iCMd
sUi roncpo' actiu j.tc.conccdtt oicis. q> oeus eft t'
finiti vtgoud.pccdtt ^ni fidc. lcd Mf.i comciitatoz 5 ne
0iiuerunr.qtno potitcruc ixtinccrc cjc lcnucis.icd (5 e cre
dcndiLqt cj: boc babcmus mcntillcd fi polTcc 6c^' no ba
bercmus meritu.(L oi^^muii cll oiuifibile.tc. ?ce
ditur.fcd oicis 97 UUpotcntic p.ilTuic.ic.£>6m q> oiinuu
cfleDioinbiU'(V>tintcUigioupitcifcr.Uno mo.^iUapo'
fii in actucoplcto:^ fic nuUum oti^^cfl ouiifibiUr m mfi"*.
2Uo mo I}* fit in po* ad jctii iiicoplctu 1 Qini^ctu po^ct &
modo rcgitur po' jctuu cot rfidcns potetic pjfTwc. vt ro
Dimdcniis.(£ad jUi.fcnuiselUnpo'.pceditxii aiit oi'
citur Q> iUi po'.ic.i^m oupUTcftpo*aciiua tpH^fcn /
fus.qucdi cll Difpofttuta: vt coU» agcns 1 moues vtfii oi/
^ntt ipium ad icnfatione. & qucdi cltpo' octiua ipfi'^
•ic.a quj pzoccdit virtiis n Jturalts aic:i vtfits: 1 pcrficit
ipfum:-z caufjt fcnfjtione m co.^t boc ni6 non cli incon/
nenicne poncrc agcncc rcnrum.l7:>cdo p mconucniene^
agcneptcttanttus cncpjlTo:cii flt tiri Difporitoi:ied fecii^
do 1116 non c\\ tncoucniceg» lit nobiUus.qi fic agcne ctia
Vt virtiiB ipftus jtc: lic poncrc fcnliun jgcntc uon efl p
2l^.q: aia cll pn" 1 ci moucndi fci(M jm.crgoocs pjncs
alcmoucbunt fcipfas.lcd aij fc*nfitiua cilijsaic.vtpjtec
Xx .TrTr '^^^ moucjt fcipt am:p3 zfoc aia.qz aia cfl
' occus cozpozisJton tti quanti ad fiibJ3:fcd quiiii admo
tum.vndc comcnntoi Dicit.cii .occljraucnt aiiimas
eflc cim cotpozie ^m fozmi 1 fine occlar Jt tpi am ce ciin
fm ctTiacns:cm concoid jt ct oictii Mf.p mcta.g> fcnfus
(ognofccrc nos f jctt.({J aUi.cii oicitur 9» voUtntas e
po* paffiua.-zc.pot conccdi.cu crgo or.-ic.C>6m 9> oupteic
(ft ncccfritas.qucdi clt vtolcnfa:^ bcc tolUt Ubcnat^ vo
lontatis.qz vtolcnui cthcutus pn*" ctlci:trmfecii c6fcn£s
vun pjlTo.quiapjlTtun noncitapnimadilUid. aUa eil
necciTiue actionie n jlis.i taUs non tolUt lil>cnjie volu/
tatis.bocd>ji.^'"cognitii g infcirm.g} cii uitcUeintctU
git aliqd bonii cffc oc ncccfTitatc voUitJS jpta nati- mcli*
naf.-vtvclitilU^pfc9.qn:r6iid?^. a6.XXX Vlll.
^llfrrtlirrrr q"f"tadbuc"rcail/
Sl/IIICqUtlLI iudca|S;;.vtriiacni^t
^K)'* fint i qUbct pzcdiumeto.^t jrgtuc p 9» ri.
fi ciTcni m qitoUtTCt p;cdtcamcto: tunc atiq
.ozma cet compofita.t t; pd j.q: fi fk e(Tct:tuc
ttCcnt in pudicamcto quaUt Jtis.mo octue 1 po* non pcx
Runtur in qlibcT pzedicameto nift fmt pn' mtrtnfeca tpc'
Ctes.fed f|V8 m (ucdicametl accii tmm (unt fozmc : qua^
rt nzma eet copoftta c)c actu 1 po^. lx>c aiit ci) f jlfuro. qt
per aoaoicm feic pimcipwf foz' eft comjwfit wn 1 ptigee
RmpUci 1 inuariabili ccn' confiltcns. IL 3tcmcnna rca
lunon ocbcnt dTc in cntc ronis. qz cntia ronis funt 1 aia:
kd entta rcalia non funt in ata:fed pzcdicamcnta fun t en«
m r6ni«:cii oe ipOa pfidcrct lo^c4;quc pnocratcntia r«
XXXVIIL
$0
tioniarredactus-zpoMuntcniij reaUj.vtoesconccdtit.
dJJtetunc fequcrct g^oiucriof gencrustnon lubaUcr
naitm pofito;:.'!c.boc cit tnconucnicne. ^tio pollc. cu pi
dic jmeta imi impi tii^ta.::Hi j t ;.sp li ciTcnt m quoUb; pu
ctocfTcntibi:ficucoricque:^fingunfcuilibcfpzcdicamc/ '
tof :x ftc ciTcnt ccdcm oncpzcilu: jmctofX jctus 1 poti
tu.(ir3te ciic fcquacc 9> m quoUbj pdicamcto eet prie»
cas.-Mijpj.pcomciJtoic.^^b^.quioicit.qjJcmsipotcn C5.J^
tij lunt pnj rcljuiic.rcd boc clt f jlfuiti.q: of in pdicam^
tts:9> tubit Jittic nibii clUontrjnum.
^ntVtrifilltl vuUaf.iiito^^iUoca!cnsof Bfl' Xx^if,
r*'* ^ * " " ^ dc ^3 aari8.poitca oicit.cns or aiii'
plms cc iignificat.i boc gdc ptitc oicibUciUb \H> jct u.-z
ec poiT) iit j qo annccti.vbi 2f .oiuificene in,;^pdtcamc/
ta:T qblibj i oaos 1 po'" '.boc et P5 auciozitutc cometato
riB m pzobc: oc ai j. vbi oicu .9> ocnie 1 po' lunc ofic q c6'
tmgiuu vnicuiq; udicjmcto.-zimii VJldco{.^lita:ipof
fct^bjrironc.tn qUb^gcncrciui fo;itic vicsmogis -zmi
ntis vt'cd.i2 coinci jcozc.iz.b '.vbi 01^11.97 foz' coce m qU' C544*
bec func vba c]ccra Jiam iion func nift m po'.vndc fozmc
magie cocs func in (x>' rcipcccu foziiuf niinus c6ium.fs
iquoltbecgcncrc luatfozmc iiugi8vlcsinim"vrcs.qt
i qltbcc pdtcamcio limt fozmcgcncf -z ipccicni. ii_ ^lta
q6 cft muUti 0itTicUt8:qz no clt muliii vUtatj.vri aiiQ cp
pontit 15.9^ t qltb$ pzcdicamcto clt actus 1 po*-. 97 cuiuf li
bct ptcdic Jmcti jliquc rcs ptit cc t acfu.i po''. qz cuiufU
bcT pzcdica * j liquc rcs piif «. 1 lc ui jct u in rcf na. vt bo <
ocm m foztc -z alt>cdo.qucdi atit rcs tunc in rcf na m po»
tcnru.vt plato gcncr andus:-: jU^cdo i nigro. 1 par tn inv
port.': fic oiciinc 9» actus -: po'' fuiit i quoubct pdicamcn/
co.CC ^3 i3 ''^•1 vcrj 1 ^ucnicns tntcntioni j&f»
trt 6 non vr fufftarc ad intLntionc af.m pzobC^oc aiaj
c6metatozi6 ibidc4rii.n.ibi ^f . vtni ata fic m pzcdiov
mcnto fubc acm vd po^!oi tiic fic m tclUgcret mtUi eiict
Oubiii.q: fi ci t i accu cH m picdic amcto aciu. cii iif . ptof
ponit b.ic qoncin ibi tiqg oitficilc.2li) aUtcr c^poiiuc q6
in q Ubcc pzcdicaincco ci t jli]]d qo cit gfcaius aUud jm<
pcrfcccms:ficuccit m pdicometo fubc: 06 eft fpes peifer
cttoz.£.iic oiciit.unpfcctii bs ronc^Vrctpcctu pcrfeccu
fic g actus -: po'' lunc in quoUt>et p:cdicaiuctaq: in vno»
quoqs gcncrc clt vn j fpcs pcrfccttoz alij:vcl mfcrius lu/
pcriozi.lL J ^VPo vf ciTc rcalis 1 vcr j. 1 tii n6 lutftcit
ad mtcntionc i9f .tc6mctatozis ipzobe°Dcaia.vbi mo<
ttetq6nc.vtrii fic m pduamcnco in jccu vcl m po^ lcd
iceUigcrcmr illo modo nu Ua cif cc DitttcuUae. q: ia$ ciTct
tn pdicameto ui oaux]: aia clt perfixtioz aliqua foz' que
^kir^nHlirtl 'SUuradq^/ (^noncllanima.
J^ICvilUMill ncm.9)inquoUl)Ctp:cduaincntoe
acnistpo^p^ctcrbosouos inodoBiquoaiq;clf gcn'-!
ofiJ in illo lunt actus 1 po'.q: gcnus b; tc vt f oz^pocctu«
Us:i oha vt fozma acmaUe.i et cjcgcncre % oha fic vnos
pcr fc.q6 no cfTctnift vnti cfTct in po':aUcntm tn actu. vc
p$.8.butus.f3inquoUbct pzcdtcamctofuncgcnustona XtCt^i
potuiftone pdiCJmLHi.qzpdicametuctfcoo^dina^gcnc/
ns fpct 1 ohc.vcrii aiic itta c6p6:^ qui gcnus 1 oha pitt
luiic vnii fu pp6 ^m pccpcus -z fuca: vcl ttc rcar.f. oujms
vd pUinii fbzinaf pzius e vifiun.gi tlfa vf cc cfpffi inia
^incoii.p poftc. qz outt 9» gcnue cit foz'* matcrulis vd
tna fomur.i.foz^ vris -zpotcuaUs.of u aiitcfl foz^^actuar
a(ipaUs.l3 et ouit c6mcntatoz.7.b".9> gcnus e pe foniur CSuLl»
fp^jz.vil gcn^^oiutdift gcnue 1 of ta5.taq^ in ^cs.in ^Ubs
ergo pduamcnto funt jcctis -: po'.
*iQi^rcliiHlini 8'bucvntJoub".raoicis.9»act»
nuiailUMIII ipo-funtmquoUbspzcduameto.
% funt puncipia intnnfeca. &c4(i boc cfftt vmim. tunc
fcquemurg^adrcecuiuiTibrrpn^ipcrnreirsmotuKboc
iOt dl cocr J ap.S" pb)r.vb j pon it tih motu cflc m trib'' pn"*.
Vcl in quatuoi.pnj pwbai.q: po* actiuj cft pn" tranfmu
tationie in altcrori po" palTiua cft p:inapiu tranfmutan/
Tl^ iy. di ab altero.rt j:^ 5? b^crgo m quoUbct p:cdica'!; fut pu'
cipiii tranfnmtattonie i motiis. crgo tranfmut jtio t mo
tu9.(ir£>i£cndam ett.qp in quoUbct pdicamcnto cH oo^
. «potcntiarCTgaiue-iDilTcrctp.irttciiDiciturgjmnc
fcquimr qj m quolibct p:cdicamcto.ic. (L £>6m gj ad 15
Q> lit motus in aUquo p:cd icamcto pcr fc no lufficit fit
'j .5. j fompDfttii e% potcntia actuia i palTiua.fcd ct op5 q> trif'
mutJtio fiac in fubicao nulla tranfmutat(oncp:eccdcn/
ce.6 aut tih elT in thbus gencribtis.f.quantitatc. qt co:n
gia pot ejrtcndi n ullo fiwm p:cccdctc. fifr m qua" t vbi.
g ro non valct.vn no pot ciTc motus oc rclonc fiiniUtudt
*' m9nifip:cccdatmotueDcalbationie.vnbfi vcnim cq>
inaU)ep:cdicamcnti9 potcdclTcmotue: fcdboccft pcr
icciden9.quia opottct fcmpcr monun aUnm ptecedcrc.
CCTlou g> non of^ motum ee in quoUbct piedicameto
pitmo t pcr fc:cii tm fit in rebu» tniun p:cdicamentoiii:
IkutquantitatcquaUtatc:-: vbi. HXii DinmtaUg 9>in
quoUbetpccdicametof iJlof ofs clTc aliq6 poiTtbilc rc'
npicne pieter ilUid q6 acqu iritnr pcr motii: qe quo pofTi
bili componitor tcrmiiuie motue m illo gcncrc.V'. gf a.in
fuba p:ctcr fo:ma fubalcm quc acqnint per motii vcl gc
neraiionJcftaUqopoiTibilc rcapicne ipfam fo:mi fiiba/
lcm;vtmap:ima.q:qua ma ifo^maqucacqummrpcr
motii componif tcr^^motue^q: totii cdpofitu} f m coe gc
neratur trfi pcr fc: i non fomia fubaUe^vcf cftpcr fc.i.io/
Utaric tm gencra f compofitilfcd cn fo:ma gnatur per fc
in olio.oc boc non pUte-CCt oicun t illi.mam cfTc pane
quulitati9.ficet mocncrcquaUtatie ellaliq6 incrmfccii
poiexT: quo ilUid od acaritur ^ motii componitur tcrmi
nm niotus:ficut clt DcalbabiU::q6 efl aUq6 oc gcncre aU
bedinie.t>ocetconfimuntauaoutatibue. vna cftcom
^ cnctato:ie.5.F*)r.Diccfie.9J po' ad aUqiic tcr" cft oc gcnc
''^ reilUustcrminiad qucem po*. <Lf occtp:obaf ronc.
Oe q6 rccipit aUqui fo:ina oc nouo:qucgdc fo:ma ctcr
muuie iUiue motu9:rccipit lUi pcr nam potcntic rcccpa
ucu\i aU7cdoacgrimrtrecipit mfubopcrocalbacioncs
fupp' in fupcrftcic.i boc pcr poceciam reccptiwi : fcd lUa
po' reccptiiu cft dc gcncrc illiue q6 recipicurq: illa non
cftaUq6ejKragcnue.vndcnonclUuEficice.q:iUudq6c
actuepcr ecntiam non poccfTcpo* rcccpciua alicume oe
notio:q: nmc idcm dlct acttie i po'.fcd fupcrficics e act'
pcr effcntiaj cii fit actu9.crgo non poc eni: po' rcccpt iua.
0itr moteria p:ima non pdt cfTepoVeceptiua aU7cdifli9
cumfit rcccptiua fotmaf fubaUiun:ncc ct foima fubjii9
potertcpo* fufccptiiu.vt dc fc Rxrgo cnt aliquid mtrin
fccii fibi oc fuo gile.cjc quo coponimr albedo tiq? c% pnci
l^nr^Hlnttl ^'bicDubitafco/ CPio>ntnn(cco.
Wisfi^uuiil traidamviamouprr.-piimofiingC'
ncre qmUtatie e(t aliq6 ^mii rcccptiuii ftu gcncrie: fiait
cft in gencrc fubc.cjrquocoponif tcrminue motti6:mnc
tlUid vclcflcnevclnibtl.percontradictoiia:fcdnon em
bil:q: nibii ciTs pimcipium rufcipicndi aUquid:q6 ipfi nd
ricunt.crgoeftcne.vcl crgo cfl cne in fuburaorvcl non in
fubo.pcr oiuifionc fulTiacn tem.non pot oia 9> fit cn9 no
f fubo.q: fic cfTct fuba. £t fuba ect pcr fc in gcnere quali/
Vj tati9.q: clTct pn* intrinfccii copofitioie quaUPtie p ino/
lum acquifitc.&irr non cll.cn9 in fubo. qi B cfi accidcn e
pcr cffcntii fm eo9.crgo non poteft effc pn"reccptiimm:
Vt ipfi Dicunt .qt acadee pcr eentiam non pot cfTc po' rc/
ccptiua aUcuiu9. (£Jtim gcncrc ftibe eft vnti pn" rcccf
ffm roancs vnu fwmaoiub Dmcrri0.tnK> pnje. tem
pnma cpfhtvna fUb foima vtni:7pof>ca fub foima cada
ucri9.5 fi tn gcncrc quaUtatie cct talc pimcipiu^ rcccpci/
uum manen9 vnii tmincro:rcapcrct albcdmc i nigrcdt'/
ncm.boccflfalftun.q: ipfi non babcnt oarc itli quaUta/
tcmquc vnanuo rccipcrct albcdincmigrcdinc.cr-M
aucro:itatcm comcratoji6.5.pb):.Q>potctia ad tcr".i?.
£>6m9>c6mctatoi non mtclligit potcntiam p:opolTib(«
U rcccpnuo illiue adq6 el\ motus : fcd in tclltgi c pcr po'
"SIH r^ifirtfifm ftciuumciiieilliuercL
i»U I 4l.lUlltll|.c>cq6rcci4Mt aUqui formiiZ,
pccdimr.mo ftHxrrficics rccipit albcdinc^.if . Xu oids,
qp boc cft p tTutcriarn rcccpciui .coccdimr. irt illud non
cfi fupcrficic6.£>6m g> \\r potcntiam rcccptiii am pofRi
mu9 ouo intcUtgcrc:v€l fubm potcne vcl rc"" iubipote/
ti9 ad foimi.XDodo ve;: cfl q> fupcrficice non cf> poten
(la rcccpttua albcdinieoc nouoaccipicndopotcntiamj»
rcrpccm.q: fu^vrfiace non c\\ rcfpcctus ad albcdme. (i
ellpo'rcccptiuj.i.fubmpotcn9rccipcrcalbcdinc5:ficut
in mut Jtionc fubali potcns rccipcrc fo:ma; c ma. £i ta
Dici9.9>accnepciTcnnam noncflpo^fufccptiuj.tc. occ
dimr.non cft po'ftifccptma fiiitpfi^q: fic idcm cfTct fi fin
aau 1 1 po*. f5 cn bii clf po' fufccptuu altcn'' fic albcdi^.
rntir« inot-^^.fiactusipo^.tc.D^jQ^fo^ma
I VlltxJ vtfoimanoncftcompofita.q: tucoi»
foima.ti! foi* vt talie brt pot cfTccdpofiia: vt foi* fub afil
gnato gcncrcvrt omnce foimc picfcr gcncrjlilTimii func
rcatitcr ^pofit c c]C gcncrc i of ia.CT^t t u oicie.qi auctoi
fcj; pitncipiof otcit.ic.Z^^s cp fi mtclligit qy ois foi*fljn/
pUcitcr cf^ fim|.^cj:.ipfc malc Dicit.q: comctJto: oicit op
pofitu:aii magt9Cilcrcdcndii.qimcdtiircati-componif
epcjrrrcmie, vii ct ipce DitTmumf:': boc non cfTct nifi ba»
bercnt partcecjjquibuocoponcrcntur: qi oiffo cfl fmo
iMbcne ptcin.y.b^.vn bn votoO' foima accritalie noco ZxS.})
pon itur cy: m5.tn coponimr cj: gcncrc i of ia. (L ad aUJ
rdneen9realc.ic.conccdtmr.Zuoicig.gjpu:dicaincnca
funccntu ronie.C>6m p:cdicamcntti captmr oupUa''
tcr.Unamop:ogcncraU)Timo. aiiomop:oo:dmati6c
p:cdica'"^. i:tilbo:dmatio potcfl attcndi otipticitcr.
Uno modo c% partc conccpcuu .qi p:io conctpio futiam:
ocindc co:pii6:i fic pn" funt cntia ronie. 2* mo porcft oj
dinatioattcndiqrpartequidttatil.q: quiditatce funt oi
dmatcq: gcnue oicit gdtt atc nugis cocm : fcd ofu p:o<
priam:'! fic ftint cntia rcalia. qi fic qoiditatcg oidinatur
in picdicamcnto.i ita accipttur picdtcamcnmm. (T^d
aUi.timc fcqucretur qj in quoUbct picdtcamcnto cct cd
tnirictae.ai:xonccd it in p t>br .g> in quoUbct gcncre cfl 7C.c.^,
vna piima contranctae.(L ad piobatione fubc nibil cft
contrariii.aic):.foUiit m oc fcnfu.qi fubc nibtl cfi ^iutn
ronc matcric.q: contrarictae vult babcrc fubiccmm : fj
matcria non bvJbct fubicctum.f^ ratujne fo:mc fublloru
(ia babct cotrarium.q: ouc foimc fubalce fic afini i boi
mtnie luntcontraric.q: non pofTimt ciTc fimul m codem
fiI6o:vclfaltcfuntopp".qinon potofci tj» fint oifparata:
qi mnlta otfpata funt fimul in codc fubo : ficut in.r. pn"
in vno mdiuiduo.crgo ftmt oppofitc: aim non congirgf
tur in eodc fubiccto:vcl ergo funt oppofitc contradiao^
ric vcl priuatiticqi vnii illof cfi non cnenrel rclanuc yt
contrariemon contradictoiicvcl piiuatiuc.qi vnii illo^c
cllnoncne.fcdambciftc foimc funtcntia pofitiua.fimi
Uter non opponunmr rclatiiic.q: itla ftmt cntu rc". fj il
lc fo:mc funt cntu ab". g rcUnquitur gj fint cofraricvn
ctum a;:.oicit.):.buius.cp contranctae eflDfta fm (pcf C.co.H.
dcm.a ad alia.oUtcrio;: gcncp.i?. conccditur quo ad
rem:fcd idc nomcn pot efie in oiuerfle piedicamentl.vil
fKmtfpe* fiiiuin qjiobbctpwdicmi^.t oifferunt
9mi
fcm t Mt vnitatem maloacqi actus t p0*^ rrperi
tur in ai6a:t>cindc in aU)e:fiatt etti ^icofncta t>At otta
logii.vt vifus cfl.4.b*.C t>co gratiae.
C^ndpitUbcrrrjntts. Oi. L
CH^ilndpia -r caofc qoeronnir td.
W«n liui i3artc3:ncct>ti|»qdj|d
dl nulli ronctn nicitinr. vtrii aliqua (pc|/
Ue fda bJbcat faccir ronc; dc q6 gd rfl
fttbi.cargiiif mnoqp fic.OucdicBfcia
pfidcrar j>p2ia pn'! imnfcca ftjDtt d$ fa
ccrc roncj oe q^gd cil rii5i:qt q6 gd eil
qt ^ctpqfl rci eft: i pcipiiccjr^ciptjs inrrinfccia^fj fpi
lc»fcfc?fldcrir,p^pn*fuBti;q:vidcmo6 g^naUe fcta
qucdt fpalifl pJSia rcfpcii mc*' pfldrrar pn' cnrw mobi/
Ue.ffrrfcia Dcanfjhb'p(idcrat pn* aniJluij vrcoiptiB t
•nlam.a if .(T^t* a<l dl Otbti fdc fpJUe:aut ?f!dcixi
Rtr a IpaU fda.^ta q? foctat rdncm occa vct a coi p fuffi/
acnrc Diuinon^:q; cii q6 jd cft no Dcbcar dtc ignorii: fj
iTMgie noru5:qz o* in fcia norificariq: or pmo dc anio: 3»
ol»Oe*^n"'cf>q6gdcft.gop5Q>nortficcf vcl pcrcocj
fUam vd (palcm.-fcd q6 gdcft fabiccti fcic fpiUs nd no
tificaf pct;cdcm rdam:qt q6gd efl fubiccri fpids fcicn/
lic no norificaf pcr cocm fciam:qiicdl in mcra'*:qt iUa
pfidcnir pn* coia trafccndcnria vr cns inquirii cne:t \l
laquc infunrn (xrr fc 1 pmae Drnnae ctcts 1 pcirrc0.gn6
confidcrar fpilia pnctpia:t pcr ?il9:ncc qd quid cft cj: il
11« ^ncipua fpilibue . CL 3te fdcnria ocanla cft qucdaj
^ fcicn ria fpilt» rdpcu me*':fcd iila focit roncm oc q6 Qd
*'^7. cflfubiccri.vrpj.z^ocania.vbt arido.DiUgcnrcrtnqui
riroifftnirioncquidirariua; anictpcnicnitadiUi)d:Qi
onia dt acnts coqwiie oi^inid pbi" po* viri babcntie«
mo ania dt fubm in fcfa Ubti oc aia. (L @c<l ttt fotte oi/
cre:9> ania no dt fu&m in illo Ubio : fcd cozpi^ aniatits.
CT^m^itKnoQ^ita rtradbuccriringrcrc qaidiratcj
f XX f otpoti» antatl . CU 3tc qucciitp rcia factt rationi
«^•«^ DccftcfulM tocq69dcfbtbeceflftiamfdla.tf.b(ii''.vb<
oidt "Rri^o.q* citifdc rdnis dl manifdhi factrc q6qui4
dt t ft cft:t Comcntatoz oidt ibi . £t citifdc fcic cft fdre •
aliqnid dTct qtiid cfhf j aliqtia fda fpil le f jcir roncj oe
ciTc fuBri:q2 ff ij Ubti clccbo^: inquirit fiirm fopbi^^cc:
t,pbar.vrp$.pmoclcncbomm:fcdftltu8fopbifhcuecft
(libiccnmi in Ubto clcncbonim.
l^ntVkrinim wUan(to.inifto.6.^^"vbl
^^y^llium oirir.fcdoeeifTcfanr fpdlcsfdcn/
ticdrca vnii gdcgcnue drcnfcnpcc.Dc boc rracrir 1 no
DC cntc (ImpTr inquitii cne:ncc oifpd ()6gdcftnullara/
tion^fadtmt:fcd cicbocalicquide foacntcefcnfuipfuj
. man ifcflii:alicaiit pfUppdnc ipfum acdpictceit boc id^
tamjfi vuUCdmcnrarotc^rpon^anfto.crilotandiigyfictic
Didt Xinconicrt. r* poflerio;:. q> vcnlTimc t j>pii(nme
iunt oifBnce qtic (imt qr gcncrib^ t oifTerftue.£t rotio
buf^dt.^lle oiffinitidce funt vcriffime quc fttnce^ pnd
pi)0 gd irariuierqt quiditie cfl iUud q6 vcriffimc oifKni
tur.vt |:^7.bui'*. ^ crii lUitd q6 pncipalircr eft qniditae
vt fa5a pn\o 1 ^cipan* oiffinif: fed q6 cftgditae fcntn/
dario Diffinif fcciidarto:fcd gcnoe t oiffcretia funt pnd
pia ^niditatie:qt fotma dl tota gdirae t fubfbnria rd.
vt Dicir Cdmcnraro^7.buiue 1 Ilo capro.vtru j aiit idcm
vcl oiucrfum. vbi oidt fic. O: quidirae bominie tft bo/
mo vno m6:t n6 cfl bomo aUo md.£f>.n.bomo fn\ fM/
mamfed nd cO bomo congrc^iue qrmatcria t fotma.
XDodo gcnue t oifTd^ ria tmpozrant fotmaetit gcnue
impottatfotmagcncral^.DiiTcretia fotmd fpcctalb^vA
0f
Cdtn.p?
ComJx
CottLii
IS fltQt cenipoffta DffRniar^tamj n6 ita bcne t peiv
feacncut quiditae.'qt matcna pontf in oiffiniridccom
pofttici:marcria t fo:ma:t marcria nodlpn^^quidit»
tie:fcdrrf)Ocfcrfoquidirare.(rTlorandiivIrcmi6:9»fi
curin pncipijecoplcdeno babcf fufricicnenoririatco
gnirio pcr rcfoUirtonc ooncc pcrucnifad pmii ^dpius
compicpii q6 non cgct vltcrioii rcfoIurionc:fict in pnd
pijeincoplcicisnoca pfccra cognirio Diffiniriuaooncc
pcracniafad ^mii ^nciptu oifTm itois:q6 oino cft indiuf
fibflc vcIindifTinibilrtndrcfoiuif inaliiid coiuevni/
uodl-qi oicit artfl.9 .buiue:^; no opj oium qiicrcrc ter/
mind.i.oiffon^q: dtoeucnircad ctrrcma vrgcncralif
fima:quc funr idilTtnibilia t irrcfolubilia i poia fc. vii fl
oUqua fpee oiffmif vcrc t compUtc: no folu opj fwncre
gcncra mcdia t ofnriae: fj crii op^ poncrc in oiffininoe
pcrfccra fpci pmii gcnu5:aUrcr non clTcr pcrff aa oiffini
tio fpfl: vt fi alige vcUct oiffin 1 rc bommcof^ otccrc ^
dlfiibflitiacotpotcaanijrafcnfibiiisronalwtnonfo
lam op5 poncrc rcmoru gcnus : fj nti gcncra t ofnttae
ItcrmcdiaeciivItimaDha:qucc6ucmfcuoifftniro.
nfSf r bfW nlSm c<^adq6ncpmopcroifT6n<,
jpci UUt UOin OjoifToquiditatiujfpeipoc
com^vtrari ad wio. vno mo ad pdicata t |Jn*c6munifti'
ma: qucponunf in oifTonc . 1 l50cpj cy fcriida ftippone.
aiio mo p6r comparari ad ^n* ^piia fpilia vr quo ad
j?piiii gcnue t ofnti&CC^nnc o6m cft qp fpilce fcietie
no fociunt roncm oc q6 gd cf^ fubicat;i'qnirii coffipini
mr ad pn*c6mtutifTima:vt funt gr ncraliiTima 1 rcmote
onuic.t r6cf>.illudq6pcrtincrad pHiam cocm fiib illa
r6nc no pcrtiner ad fciam fpilcj.t bcc cft nvuufdtaifcd
facere mcnrione oc q6gd clt fubti in copararioc ad pdi/
cata t pn* c6ifTima pcnincr ad cocm fcijm vt mc'"" : qi
•d cam pcrtinct?fidcrarccneiquintjcn6:t qiic infunt
pcr fc cnri:tpma8 partcs cnris qiic ponunrur in DiiTone
fubof fpiliu fcicvrt vidcmiie arifto. cifidcrarc oc ilhe
cdibue ^cipqe in me":t fic ocba ocih anfio.in boctf.
ttcUigi g> nulla fpJUe fcla facit r6ncnt oc q6gd dt fnbri
qMRtii ad pn'c6ilTima t pmii gcnu8.(r 2*o6m:<}j bcne
fadiitr6neocq6gd cft imtirii c6pjrafad j:>pa^':tad
of iam finale.fr r6d>.c6ftdcrarc ^pa pn*:vr oria j pio/
piii t gcntt6:qttc ponun f in oifTSnct q6 gd cft vd pcrtf
ncrad fpalce fciae vcl cocm.pcr fuflftcicnr^ oinifion^ fi
n5^vrrincrad cocm fcijm:qi mcta^^^^non c6fidcrarp:o'
piiasofnnas t conucmbilcsfuBrop fpilium fciarum:
qifi bocdTct:nincc6fidcrarcr jtpzias gdirarce fcibiUo
fpdltii fciarii:t pcr ptie^piiae pafTionce:t fic aUc fictctic
efVmt fUpcrfluc.g pcrttnct ad fpilce (dae c6fidcrarc jv
pii j ^S^r^piiii gcnus 1 Dfii:-! pcr oAb q6 gd dhq6 dl
ej: tllis pncipqs.(C Tlonduj g> oiucrfc fcic fpilcs oiucr
fimodc fc bdbcr ad fuii fubm.Qi aUquc fcic rcgrunr no
titii cofttfa j fui fubti qnc ftiffidr ad ocmonfbMndii paf/
llonee oc fubtorvt oc boc fubrox)6 cft bina riStumcnie:
1 adjibldd g> fit par fufficit fcirc noriria cofufa q> b&c
ouaepartcefincrcfiduo:n[IanortttJbcnc porfhirccil
ignoianriab(*.f.g' ignoicf in quo pdi^^fir fubm;ntalie
notiria pot acctpi a fcnfu CTrtcriou vcl intcnoti : fcd ali>
quc fde rcqairant cognitionc fu6ri t^c**^ fT volo fdrti
pcrfccrc quid cft bomo: 0 j fdrc vr rii fir fuPa vcl occiieii^
£t vltcriue fuba j in oiuidcdo. fi efi gcntis fu5a cois ikI^
coirup'*" t «cma:vt famofum cft;vcl fulvi matcrialie)
ttftdlgcn^^fiattcfivcrii. vriouiidif p Dfntiaemcdiae^
vf($ ad vltimit iUa nori* capf f cjr rupcrioif (da quc co
gnofdt oifhnctione pdicamctof 1 pmas prce cn rie.
•tlSrr hrfV aA tonw-IL Sdpmi.qncciicpfai'
IH*'* tia3fldcratjf>piia^n'tCjC6ce'
dittir.a>tlU(ciacon({d(rrat qdqmddliUomdvtcftet
j>piH9 pndpq0.Zu wcieig» nilw fda -^? .Coccdit.g» ?fl
dcrat .ppjia pncipia fttBti: fic ctii confidcrat qd gd cft
ftjbti.fs no ?fidcrat ^ncipiii c6i(Tinm:qi boc pcrtinct dd
cocm fcijj. gq* fld cll q: ^nciptje coinimie confidcrat
fcia coifl.eic quo fcflt co«>'Q> ad nulli fda? fpalc pnncr
gl6 \L
fii alio genm ob babitu: qi babioia ttcllccf' eft in pim
fpc qualit Jti0:f5 clTc pMCticu cft m p:cdicameto rclatio
niB:qi oicit o:dinc ad opue.cj: z! i Slb^.t tf?ctbico. g':c.
imti<u0:ncc naturalia b5 oiffmirc boicm : f j mijrtus cj: i
nurtba"! naU.(L3<l alti r6ncm.q* gd cft fubti tc.
cendii4»ptin«advrriM^fciaj PmaUu aaUiircfpccttj,
j|tii ad pn*c6ia Ennctad cocm fdam^fcd i^to; ad ,ppa
gtinct ad fpalcB fcia0:quc funt pctc ad oc'" " fcibilc . £t
boc wUiit flrifto.fisrc in picccdc nn Ifa; o» nulla fpiUa
Idafadtrone oe q6fldcftfubtii.n6 oj :?tctjri oecogtii
dooe fpdU Mbttd etia j opj 9 cognitio rcfoUuf vf^ ad
^nu gcnue.vrt mcdicue inquaiii mcdicu© no bj cogno
fccrc pfcctc fanitatcfcd pcr iiate x me'"". vn bocnoco/
gnofcu pcr fc:fcd pcr accrt0:inqttitxi me"'in ania cft con
Hincta di naU 1 meta^':f5 q6 of coi ter 9 mcdjais b5 co/ .
gnofare jffccte fanitatcboc.poenit c% ignoMtia botuj:
qz putamuB <p (cic oiucrfc in ai a fint vnica fcia : tjn boc
cft oeccptio. (f 3d aUam.fci'a oc ania tc.Coccdit'.* cft
IpiUe fcia rcfpcu mc". Ct tu oida:^' •pf'» inquint qo jd
cft fottLaUqui Oidit cp no eft vcy:i oicun t aniam no ce
lUBm: fjco^Md aniatitn fub rone anir. fcd boc ocjfi eft
idc oiccrc coqjufl aiatii ftib ronc anic cifc fubm 1 aiain
dfe fti6m:q» arifto.uiflrit paffioc© ppjiafl animcri cui'
Cii^ tnftint iUe pafTioncs boc efl pcr na m an icqi pofi M
aia eee pononf inefle:t rcmota oce remouenf .ganimj
cfi pmu fubm:qt illc ftint fuBticondit6e».vt pj. jjmo po
ftcrio;:.et m Dide:9> arift.inquirii q> fld eft flnic.C>6in
0> veriieft quo ad pfa pnci' inquiritfcd fi inquinrqiip
•dcoia pn^boc n6 facitvt fpilia artifci::vt 9 tnquirit y
«ia fit actue: t ij» fit pmue vcl fcciidu6:i n6eft fecudud.
gpmua. boc n6 fadt nifi pcr babicu traditu pcr fupioic
•rtifice.f.fnctapbf fioi : ad quc pcrtinct :?fidcTatiocai»
octue 1 potcntjc quo od picdicata fpiUa mquirit per
pHiaj nalcm traditaj tn lib:o iUo:q6 p5:q: boc ofa|»bac
per ftgna naUa.f.oo:mirc vigilarc vt funt o:ganu 1 pote
cta vtti brttie quc ing^rit pcr babitii ,pp:m ilU Ubio : ncc
boc cft incoucnicne.vt ocm eft in cozpoic qonie. CTSd
olii.Queco($fcia facit roncm oc c(Tc fuBi TC.ConcediF.
iUo mo.Xu DiciB:9> aiiqiia fcia tc. C>6m 97 non pfiderat
ingrcdo fubm c(Tc cognitioe pfufa:l5 inflrat j?pa pn*.vrt
ifta inultii ofnt.Zu oicw.-qj anft.^oclcncboc «.ali
qui ortt. vt tgidf^qj arifto. noingrit ftlUn fopbTfticitj
erte vt fu5m. vrt 9 oicit oe fopbjrftide elecbis tc.,ppier
boc no oeterminat oe ft)pb)rftico flltb vt oe fulito:fcd vt
tx: aUquo pfidcrato in ilUi fda . aUtcr of jcedcdo fiUm
fopbf iVicu dTc fu5m:qi Brift. no inquirit filBn fopbflW
cum dlc per babitii lUi'' fcic:f j pcr babitu coioiie fcie vt
logice:qi.pbat cii u boc ee fl> 0« vei pTcfl appctut.cii ifia
org*fitoi(tJU°*:imooifputatiuefcCetOfa". Q6. IL
Xxo.^, ([jCioonlam vero pbyflca cft drca ic.
i^T^i^rimr circabdcparte.vbiarift.ot
'^iie^ltrilUI aiditpBiajinpwcticiifpc'
iculatiui vtrii ptatcidi 1 fpccuUitm fint cffcn
tiaUe ofntic babime itcUcctuii tp(>ie.(n£t
._ .larguif ^motxpMcticocpnonfitoiffrreniia
effcntiaUe cioe: 1 boc fic oiffcrctia clTcntia Ue cuiufiil^
rei 0 j cfie eiufd<f pdicamenti cu ilbxot'* cft ofia.c}cpie'
dk«rocti9.vbior.ouicrfo|^8encrDtc.£kdp^
(T^tcarguit ocfpcculatuio.nuUa ncgattopotcffcoif'
fcrctiaccntialiaaUcm^^cnriepofitiiii^q^pcrpfntiacen.
tialc oftimif tn clTc rc6:cuf cft Dfntia:f5pofitiuu nopfti
tuif in cfTcpcr ^uatiuii vtrncgattfi.': vnuj oppofitoj: no
ponif in cflc p aiiquii:f5 fpcailatimi oicit puationc5:qi
Dicit carcntii t ncgitionc5 rcfpcctue ad opus.ficiit pia/
aicii oicit oidinc ad opu6:ficut fpcculatiuii oicir carcn/
tii oidie ad opue. vn no fufticit q» fpccubtifi o:dincf ad
vcritate:f5 op5 q> vltra vcritatc nibilapponat.
/^^«^«A/^rtrfflm WU anft.in ifto.d.vbioituditba
2£/ppOI llUin bitu itcllcctiii p^ouiifioc p piocti'
cuj t fpcculatioii. vcni cft fl) pon 1 1 inmebic ouiifiones:
fjouo rcduainfad vnu.vrt poftqp pue inmtci in littem
lo*° oc naU fcia oicit coclu^^qrc fi oie fcia cft : 001 focti/
ua:Jut acttiu:aut tbco^nactiuumt fo^nuuj atnbom
ducunuir ad piacttcii.fn6 pcr qd aUquid DiiiicUf pmo t
perfceftDfntMCfrcntiaUB.
*it3/%r^n/4f«rtfl «>babttuefpcculatiui oiftinguon/
iTlOlanillJlU tur.Qip:acticue nofoUicftadco*
gnition^ oe obiccto:fcd vltcn" cft oc oc6iic t .pdiKtifi*
ciue fabiUe: fcd co babitue fjvculatiuue foUij oidinaf
ad cognitionc pfecti oc fubto babcndi: t nibil vltra ap
ponit.i.no oidinaf ad opue vci adjxiuct6c5 fui fcibilie.
£t bic ofntii pnlcbicponit euftraciue.d.ctbico. vbi oi
cit.fcictifica fldc mcne fmcm bj iocnirc veritatcj vUni
qni nibil apponit.-f>iactica iucnit t ipfaverifs no vfq|
ad 13 ftat:fjopue cft ipfieperatoii pcrqui attingitappe
tibik oequo rodnaf .CCnotandu vUcn'fl> pcr piactv
cumtfpcculatioo pofTumueouoitcUigcre. vno^ppia'
aicil pot ttcUigi rcfpcu0 1 babitudoad opue fl rdpcct*
eftpncipij clicititiiopcrarcie vci^cipq Dfonniflopcr»
tioni.aiio' oicit pditiocj inrinfcci iUiue babi tue: mtoe
ati'' fubftcmif picd icto rcfpcctui.flfr p fpccuUjtiun pofj
fumuflifclUgcrc canrniiibabliudietrefpecme odojr
vdconditiocs intrinfcciiUi babttui:rati6ccuiuefub'
ternitiir iUi piiuationi rcfpcctue.
•<l>srr h/vnV^fti eftadq6ncDuo.p«fljfipiacrt/
gj>LI UUt UUIII aj5tfpccuUitUHi5capiantp?
m6:tiic n6 funt ofnticdTcntialce babtme itcUcctue. £t
r6 cft.nuUue rcfpccnte vcl rcfo pot cc Df la ccntiaUe cn/
tie ab^qi oiucrfop gcncrii tc.Sjbabirae ptactiaie ctl
rcfpdie vclbabimdo pncipi) cUatiui vcl pfoimittefe
ad opue.qrc tc.irjtc^baf DC fpcculatiuo. puatio non
pot cfTc ofntia ccntiaUe cntiepofitiuufj fpcaiUitiuu Di«
cit ^uationc t ncgone rcfpccme t bobirodio ad oponej
quc cft actio vcl paffio.C^"»^:^' ^ captanf z'm6:lk
funt ofntic ccntialce bobitns IteUectiui t fcic. fi iftc ba/
bitue UclUraiu" fit gcnoe ad babitue t fciae (ipaUre . £t
ro.iUa funt Dfnrte cfTcntialceaUcuiuerqoib^^iuidif c6e
«Uqd.t per que fpce ^ftiniunf cfTcntiaUicr vcl plhtuun
ttir frice efTcntiolitcr fub ilU) c6i:qt n6 itcUigif pcr of las
ccntiaie:nifi qd oiuidit aUq6 c6e : t fub c6i :3liimit fpcj
cilentialiter : fcd babiroe piacticue t ItxcuUitiuue funt
b^ qtto od iftas >lit6ce intrinfccae babtmi:r6nc qua;:
fcmdit rdixiie vcl ptutionc rcfpcue.vfl fiaii albcdo ct
ntgrcdo;?ftitiMinf pcrofntiaeabftraaaeliib colotcno
per 3grcgatiii t oifgrcgatiuus : q: iftc funt rcftvauic od
opuerfcd per aUquae orntioe ab'*':^ pcr bae arculocfiii
mur cae fic ftippofito 9 babitue intellcctiu'fit gcn'ad
fpeaiUitiuii t piaaidj:n6j? nrfpdi vel puatioc rcfpcct'^
fcd pconditi6ibuattrinfccie:rati6c quaniiftibabinw
fubticiaofrefpcctw vcl^ti6i:;7ftituut babitu fpccuU
Z:.co4.
z:.c6.^.
Capi.)!
XXS.X,
tuatrttMtMfeblMbituftcUccriuoqMftmc lt>^rAi'
tialce bjbittw intcllccnut fi cfl gcnu8.(L llotandu^ <p
vidcr impofeyaljiBrcfbccnw^ucniataUcairciiilte/
ri nS.-nifl ptr atiqua ab" in cte naUtcr oifKcta: vt patcr'
nitae iwcnit bomini t nd lapidi. g cft e pnci'a(iq ab^
fHnaa vtqt ilUrc*bobeatTirtutcgn5ndi:taUa rtend
b$:(icc(l inx>pof{to:9>babtm9 pucticue i fpcculatiuue
DiOinguunt pcr refpcih od opue ocdpctit ptactico i n6
babinti fprcntariuomd poc cflc niii p aUqua ab" oiflin/
cta. vrt ifh babitue :xicniflt m vno .f. babitu itcUccnuo:
tii ofnt in ab^^gdc vt in ;5nibu9 itrinfccis babitibue ra
tidrquaru fubfrcmunrbjbttibue i^utioi rcfpcctue.
irrt ifle ^nee t ofnne effcn tulce circii loquun r pcr accit*
jppiiA.vt vuU Cdmtotoi.g.buiiio. i£ Tlotandti 9» pue
OlcebarcMiri6alitcr q» fpcculatitiii tpucricti funt one
efTenriaUrebabitue itcllcctiui. (1 cflgcnne:qi ou"* cft oc
boc vtru babime {tcllccnulce t fcia Ctt gcnue ad fpilce
babttnetfdae.vitfpee vcrcgcnerievnt'*^? bcre^ric
tarrt n6 polTe flmul effe in eode fubto . q: ficut of .sb'.
Q> ofia fm (pim efl ^ictae : t no loj f bic oc prietatc p
pamoc 1 babitn:qj puatio no ^ftmut fpe"m;f5 iftc fcicn'
tie fpalcs nobdt^rietaterqi piltccfirin codc' fubo indi/
iiifibiUvtiice(lcii.(r^rdnce(qei:oiaie. do. III.
C^nare tree pbylofopbtc rbco2(ce it
l^rnrnr ^(■^''bicparte.vtriioiuinQ
I ^*'' fctc:tmop&ic fpccutatiue in
|natimatbe**"t oiuini fit fufficiee.crargiii
Inir ^"q^no.logica cft fcij fpccnlatiua vt coi/
— Jterof:fcdncccftnalie:nccmatbc":nccouii/
na.g tc.^jj^ffcj p^i^ fpeculatiua 0; otftingui frn oiftin/
ctione cn tierq: pBia nd clt nifi oc cn tc:qz cfl vniuerfi e<
cognif iodi (hidio br! viucndi piuncta.boc addirjjptcr
mo2alc:ira ocfcribirpfJia p aigajclc in Ub:o oc oiuifio
neptJicf^cneoifhnguir in.io.pnta.vtf^ 5.t.6.bui'.vbi
Xrin. oiftiguit cns in .io. pnr j. g pbia 05 oifhngui in.io.
o^tridce oc.to.cnrib^.Cl 3te oc fu6a cotpoiea c(i vna
pBia fpi(is: qj fcia nalie dl oc fubflitije coipDulibue t
comiptibiUb'»mobilib''. vtp9.tf b^.getojvnaoc fuba
icozpoKa cfTc.:>riria(9.c|t flcutfuba co:po2cabjaliqua
^icatapfcqueoemonfrranrtKipfa : ira fnbj incojpo/
rea b$ pjfTidee t ^icata pcr fc qite ocmdftran f oc ipa.
ergo oc fuba incoipoiea cft vna pBia fpilis.g no cft fuffi
cifo oifhnctio. cr 3rf? nalie 1 mcta^pfidcrit oc qptita
trqi mct j*'.5.bt"uS.ofldcrat oc qiiititatc. vt oc quato.
nanirjUe ctii c onfidcr Jt ocqujnttfate 2?pb|rfi. t pmo
ce.vbi otcirg» fcia oc na fcrc circa magninidince t coj/
poM co;: moms t pafftonce t ^n*.a nalie t mcta*'confi
deriit oe qlritanr.g nd eft vna pore pma.f.meta".(r3[ti
p^iapma vt mcta^^pfideratgditaxce oium fut^to;: fpi/
liu (curu.g mcra" cofidcrat gditatce oium fubtof fpd/
hn.tpprtecofidcratpjffionceco^r-qzpalTioee caufanf
ex flditarib^.t cf oiucrfis gditaribus oiiicrfc pa(Tidcs:t
etH oemonfhran r p q6 ad cfl oc fubf^in)s: qt oie oemo
ftrari6ie po" ef> q6 gd dr.pmo oc ania of . t z? poflcrio.
g fi cfTcnt pluree parrce pftic $ mcta" cffimt fuperfluc.
ari s p; c^c i(To.(!.vbi of g» oe ipfo q6 od e fu5i no fociunt
rationcs fpilce fcie. (Tlte oiuifio pma cuiuflibetgene
rie 0$ cfTc per oaac ofntiae folu$. auaoiit ate ariflo. ^*.
pbf .t.^.btti'':^: invnoquoi^ gcncre cft ^a ptrarietae
quceflpcrouae oPnriaepmae:f$pBiacftqMaj gcnue
od fpecialee portce pBicqi fi ^ pl^ia nd cfl gcnue ad
(pilee porteerqoo tuc fda eft in pnto qoatitatie.f.in pii '
ma fpi qualitorie. j oitufto p6ie nfi ^ oari per z** oifl^
retiaerfs iUa oiuifio oif B tre».^ vna lieflnic»
m.
tt
0Dt)Oftfntt1 «»><f-««ctean(totc.m ifto.tf.vW Zx^ '
**^rr^"*""» cocUkIu qjcr pdctcrmmatis (unt
tre» partee pbic fpc".f naliu matbc" t rbco' fiuc oina.
<rt?oc idc vulf Comcntatoz toce c):jipfito:cs arifio.
(TTlotidii 9' pBiacapir ouprr.aUquido pacnipmo
vrbabmi:-! cjliqiiido p acm z' t illa.p jctu 'zTcftatibuc
ouplcx. aiiqiiido capirpBia p actu z? if tutie appctiri*
uc.f.voUintatie.aiiquido i) acni z? virttine cognofciti
ue.tDodo pBia inquirii cfr acms fccundue virtutis ap
pctitigc.f.voliitatis oiffmif fic. pBia cii amoj fapietic t
of a pbiloe: q6cft amo: t fopboe fcia qfi amo: fcictic: fj
amoi efr acnis vimirie appctitiuc vt voltitatis. vt pj.j.
oeanima.t.z.t.j.ctbico.t.8. vrt amarc altcnij cft vcllc
nbi bona quc fibi niU gfa ipfi'':^ ^m pofTc clTc accfl""co/
rundetcapirftc fjpictia gcncraUtcrj) quaciice vcraco
gnitioc fcd inquantii capir f acnx fccundo virtutie cof
gnofcitluc ocfcnbir f lib:o aigajclie oc omifionc pBic.
t T.inconicri.accipit in fiio traaam oc cztu fciarum : 9»
pbia cltvniucrfi c(Tc cognirio cii (hidio ic.i&cd fiaccipi
nir pbia ,p acm |Jino:tuc cft babtms itcllccmjlie pcrfi/
acneintcllcctiiadveracognitioncqiii babmismrclk
craalie bj fiib fc fpilee babinievt nalc mcta"»t oiuino.
(ETlotandii vltcrtue a»ctiadpBia< pcnmeai verita»
t ccrtimdo : vcrita8:qi ccrnj cft q; ptji a crt bonii jnimc
intcllcctuic:fiaitfalfumcfimalu (f itcllcctusPifTitgit.
Vtp5.j*ocanij.(£l;aiitpBiafitboni:j jnic intcllcctiuc. TCx^
f^peranlt.m libjooemundo.inpiobnnio.vbiU»qui
nir ad aicrandrii oiccne.tDultotice mibi otuina ouc/
damrce admirabilisquippe aicpn. vifjcflcfTepoia.
(TJrej oicit Scneca m quada epifiola.1?oc mibi pBia
piomittirvtmcpiireoeo faciat.f paritatcofoimttaue
O^pofribiUrcftbumancnjturcbiibcrc confojmitatccii
oco t creatoic fuo.(L'*3ftej Qjccrtitudo rcciuirat ad pbi/
U>fopbta.|:^ pcr C6mcntJto:c.z''bttiu6:g- namra pbyU> C5mUf.
fopbi cfi majrimi ccmmdinc inquircrc : t intclUgit Ha
epgentii naturc fubicctc:qj nocquaUtcrbabanuecer
rimdinc in omnibus rcb*i8:fcd aliam 1 alii ccrtitudine
fm^ieOaliataUafubicctana adquaj fcbj itcllcctue
Oiucrflmodcad cognofccndimvquu cogno' aliqua ccr/
rio:i modo.t aliqua inccrtioii modo: t boc pcr Snd.
pmo abico;: . vbi oicit . Ccrtii.n. no fimiU- in omnibu* CapCz.
fcrmombu0qiicrcndii:qucadmodu; ncc^iin condirie.
bona aiit t bonc(hi:Oc quibiis ciuilie intcndit: tantaba
bcnt oiffcrcntia t crro:c: vt vidcanrUrgc cfic fola.nc na
tura.iCunc fubdit .DircipUnatt.n. efl tanta j ccmtudini
inquircrc ^mvniiqiiodqj gcnu6:inquantii nanira rcire
cifnt-jppmu cni vidcr t matbcmaticii pcrfiudcntc ao
ci^rarc t rbcto:icu ocmonflratioce cjrpacrc.Cuj crgo
ed priam rcquiraf vcritas t ccrtitudo.vt occlaratii cfl
r6nabilccflg»cnfij rpccula" vcl fpcculabiUa fint ab/
fir Jbi bilia ab tllo.vnde jMicn it occcptio 1 ignoianna t
inccmnido: fcd vti p:oucnit inccrtimdo cfi matcria ct
pn" matcric indiuifibiUs:ita g> matcna pcrqui rce po
tcftcfTc veln6cfTc.7. buius: q: cii ifia fcnfibilia t fingu- Zx.zz*
laria recedar a fcn fu no eft ccrm ipfa ce. vt ouit:cii crgo t5j,
obftrabibilia fm aUuj modu abitractoie a maccria oi»
fhnguanr.^mai. q> aUcer taUtcrabfirabunf a matcrui
fm B oifhngiiun tunq: ficut rce oiucrfimodc a matcri«
func abih^bibilce :fic ad oiiicrfae pcmncnc parccepbf
tofopbte. 0cd fm arifto.j.oc anima.rz. pbj-ficop.T.t Tx.^S,
tfr bui'.ree no funt l!mpfr abflrabibilcs a maicria;qiic/ Zx.iS.
daj.n.enciafuntab(hxibibiUaa matcria fimptrtoino: Z.:>.}9
(IcutfuBcabfh^aefunt tiamatcria fcnfibiliqiia itcl. Zxoa*
ligibilL-tivn $ indiuidiiali funt abfiractcvti nullo mo
do cocemnnc maccrii: fcdqocdi fimc cnri j n6 omnino
1. z
obdrabibilia a matcm:fed vno mo runt abflrabibilia.
aUo modo no. vrtqiicdi funtcnna ablTrabibilia a nu
tcria tam ab vniucrfaU $ iduiiduaU fcnribili.f5 no funt
abrtrabibiUa a matcru itcUigibili vt matbcmatica cn'
ria:l5 t.imc fcciindtl cfTc :»it:ngan t matcric fcnftbili: fcd
qucdi funtcntia abftrabibiU.i a mntcria fcnfibiU indi'
uiduaU.b vk) a matctia faifibiUvli:nait fun t cn tu natu
raUa vniucrfaUa qucabltrabunf a matcna fcnfibiU idi
uidHaU:fcd no abl trabtin f a matcria vfi fcnfibillq: bo'
mo in comuni no cft finc carnibus tolTibuB.
Ifellrt mf^ttiirTia odmcfladqoncQ^iftaoimm
pzeirlllll» ctiopbrlofopbicfpcculatiuci
trce ptco cft rufficic9:i mio cft.partcs pBic fufficicntcr
Diuidctce cam ocbct cfTc i accipi f m qj fpcculabiUa oi/
ucrfimodc funt abftrabibiUa a ma.i ilb cftvcra cjrpic/
milTis:qj aim non folii vcritas pcrtincat ad pbuin: fcd
«iam ccrtitudo:t illa no cft nifi fm qp fpccuUbilw funt
abfh-acta a matcria : t aUoj: fpcailabiUuj aUai aUa crt
obltractio.crgo partco pJ>ic ocbct oilhngui: i tot ocbct
cfTc qiiotmodw abfh-abibiUaabftrabunf amatcru:f5
fpcailabiUa abftrabunf a matcria tribus modi9:q: ali/
qua cnm filt abftraaa a matcria fimplicitcr:i omnino
tam fcnfibiU ^ itcUigibiU:i oc lUis c\\ mcta".vrt mcta
pbj-ficaclloccntibiw abftTactieamatcna fimpUcttcr
icdmuni omnino vtoc fubftitije fcparatis i mtcirqs.
vndc Dicif mcta" a mctba: cfi cft trans i pb[ft6 : q6 cft
natiira:q: cft oc tranfccdcntib" naturaj^i b pncipaU in '
X.cp.i tcntioncvt [^.quo ad.iz^.JScd aUa funt cntia ab" non
70. vf<p oin a materia;fcd tm abfirabibilia funt a ma fcnfibiU fc
in fmc3. cundii roncm i no ab intclUgibiU. qiiarc ciffiniunf pcr
maj intcUigibile : vt funt numcri magnitudincs:i oc il
lo cntc cft aUa pBic.f.matbc**.aUa funt cmia abltra/
cta a ma indiuiduaU fcnfit>ilt fcd no ab vfi vt cntia na/
turalia.vn foimc naturaUrs oiffintunf pcr mam fcnfibi
lem in cdmuni:lj nopcr mam idiutdualc. vti oiffiniun'
mr per fubm tranfibilc:q: I5 matcria non fit para quidi
tattortomc cft ncccffaria ad ocfcrcndil quidit jtc . vndc
quiditaabomienopotcflcfincma.vndcfi ccplcrcDc
bet oiffmiriquiditaB rcimaUe:op5 gp pcr mam oiffiiua
X.CO.KS tunfirut vuU arifio.pmo oc anla:i oc iUo cntc cft natu/
rali0 fda:i fic P5 qj trcs funt partcs pf?ic fpcculatiuc :,ct
funtfufficicntcsquoadDilhnctioncsciuefmgitribua
modisfpcculabiUaabih^abiinf a ma.
tfN^r r a/^ rc^nf 0 «" oppofitii logica eft fpccu/
ll^tl l^i.vau latiua ic.£>6m q' no cft fcia fpcai/
latiuarfs purc p:actica . ( [T jScd fld oicia ad coc ocrfufct
ccndii qi ci\ ocifi coc. quoddam cfi p:oucnit cj: natu
raU incUnatoc ad vcrii:i aUud cfl comunc ocifi qd.puc/
nit cjrcofucnidinc.i no cy naturali icUnatioc ad vcnij:
fcd cft vo untariu:i iUud no op5 c(Tc vcrij:i fic cfl ithid:
fed q> logyca no fit fpccuUitiua:fcd p:acf ica bonii cll in/
quircrc 1 vidcbif in fcqucntibu9.([ autcr rcfpondcnt
alt| ad roncm tcnftcs:^» logj-ca fit fpcculattua. vii ciciit
q> arifto.toqucbaf in <f buius.oc fcia fpcculatiua rcaU:
fcd logrca no clUcia rcaUs.qiurc icScd boc ocrfi non
•.c-" v3lct:qilog7Ca ita bcnccfl rcaUs fcia: q:confidcratrc5
vcra vrfilfm o:dinatii in modo 1 in figura cytra intclle
cnim. vrt fiint entia ^ rcalia:l5 ocpcndcat ab ania in^
dnctionc. vtl cria no iuenif ab aliquo:ncc ab ariffo. ncc
flb ancrrof oiuifiofctepcr rcalc5 1 ronalc.vrt oicunt q>
logrca fit o:ganica:i boc cfi oiccrc fif puctica:i fic oi
cuntcon-adicfo^ia oc boc no pUie ad pfcne. (fad aUi.
fpcailariua fcia 05 oifilngui ic.Coccdif . q> ocbct oifiin
gni fm aUqiu oiuifione vt entie ^m fc : iqnantu rcf^idt
rns fm fcfcd tamc no f m qualibct wmonc ops Ik ot/
eL6 IIL
DidL-fcd alio tnodo fm oiuifione qne ref^tdt pBiam fm
ccrt uiidincq: no oj^s illi c(Tc fm oiuifione cntie pcrXc
f5 fm qo cfi abllrabibiUs a ma: quc matcna fig'* impe/
ditccrtitudme:iPmq)Oiucrfimodcabthabitama:fc'
cundii I? funt oiucrfcpartce pBic:q: fi ilpici.in f bcnc oi/
ucrla pnta r t actio 1 paffio poiTunt coui nirc in vno mo/
do abilracti6ie:q: cquaUtcr abllrabiit a tiutcria:t 5 fint
Diucrfc partce ciitis f m fcvti .pptcr boc fcia cop no oi^
uidit pBiam fm pma oifimctioncm: I5 aUa fit fure pBic
fciaacf iots 1 paffionie: iqiiatu rcfjMcit cns fm fc.fs conv
p:cbcndunf fub vno mcmb:o iquanm, DifTinctiorcfpi
cit pBias fm ccrtitudmc.d; ad alii.vna cll fcia oc fub/
Itantia co:po:ca.C6ccdif.fub ronc nwtus vt naruralis*
Xu oicis.Q ctii vna cft oc fubfiitge ico:po:ci0.C6ccdi/
tur:q> fifciit mc" cft oc fubffitqs abfiractis quoadcios
partc pncipaUo:cvtquo ad.i2".op5 fi m alije libusoe/
tcrminaf oc algs fubllitijs: boccfi til fub ronc vniucr/
faU:vt fub ronc cnris iqtuntti manuduciit no« ad cogni
tione abfiracto;::i fic no concUidit ro qj fint plurce par
tesqj.}.C;adalia5.n3turaUs 1 mcta"' ic. Conccditiu".
6ed tame no code modo cofidcrant oc qtiititatc: quis
mcta"' pfidcrat cas iqnantii funt cntia: 1 iquantii quiti
tas cfi vna oc pmis partibns cntie : fcd alio modo conll
dcranfqnititatceam3tbcmaticofmfc:i iquantiiab/
nrabibilee funt a ma fcnfibili : 1 accipiunf in babittidi/
nc ad ^p:iae paffioncs quc ocmonfiran f oc cierfj natn
raliscofidcrat cae tquantu funt in rcbtis namraUbue:t
fun t oimcta fo:m te nat ttraUbiie: 1 fic oiticrfimodc cofl
dcritmagnitudincei niicroequoad oiucrfummodii
confidcridi.et boc otttcrfificatfciae ifias. vrt fi mcta**
1 naturaU'8 cofidcrarct oc quititatibue codc modoob/
nracti6ie:riic matbc*' fupcrflucrct: fcd boc n6cfl vcrii.
vt vifum clt.(L ad aUi.vna fcia cft pma ic.Coccditur.
quccofidcratqiiidifatce oinm fubicao:p fciarii fpaUii
qiioad pdicata pnu 1 coiaifcd ni no pfixicrat ca qoood
^ma 1 fpilui pnci'' pncipaUtcn vf quo ad vUimi vifkri
tiam 1 vlrnmi gcnue.vn bcnc vcru cfi q> mcta" c6fid<^
ratquiditarce oium fubicctor fpaUti in conuinL fcdno
in fpili: 1 j:"jitcr boc no ftipcrfiuut altc partcepBic:quC
cdfidcrant quiditatce quo ad j>p:ia pncipia . vn ouado
ariffo.oij:if:q' nuUi roncm faciuni oc qd quid dt fub' Xjcb,p,
iccti k\c ipilco.boc c\\ vcrii itcUigcndo compktc: quia
op5Ctii poncrc in oiffinin6c complcta p:cdtcafac6mu
nia 1 pina.quc cofidcrat mcta^^lcd bn factunt incntio'
ncm oc qft qtitd cfl fubicctipcr .pp:ia pncipia 1 vUimas
Diffcrcnt ti.(Cad aUa, roncm.quc pat cbit cr fc(jticnti/
bue.llotandiitnoiUgctcr gifttnt trcspartce pbicfpc/
culatmc:fcd vf rii fint partce pmc:in quae t>Bia pmo oi/
uidif videndii cfi. C]];ad cutoa tntcUcaii notandus oc
babitudinc 1 comtin ttatc pBic fpcculatiiic ad ifiae trce
partce.viifioiccrcf vt aUquioiciitgjpBia fpcculatma
bs ad iffas trcs fctae f m comunitatc; analogic: ita q»
quodi o:dinc rcfpiccrct caD:fic bcnc ifb oiuifio m rrce
pance oicrae cffct fufficicns^into ctii cffct ^a Diuifio:
q: Oiiiifio pBic pma 1 p:incijMUtcr bcnc potcnt cffc pcr
triaoiuidctia.ciifitanabauinoot^analogiiDiuidi^*
pcr Duo:fcd pmopot oiuidipcr pUira:ficut Srifio. oiuir
lit pmocne in occc3 p:cdicameta:i cfi pma 1 pncipalio
Oiuifio. vndc ctii ilU qui nitun t rcduccrc iUa oinifion^
ad bimcmb:c pcccan t:q: no op5 analogi pma oitnfionf
cffc ivr Dtio mcinb:a:f5 pmo pot cffc pcr plura fi^t a : q:
n6op5fua oiuidcntia babcrccontrartctatcqucrcqm/
rat oiue oiffcrctiae : fcd fufficit q? babcant oilDationc
1 fic ji vcUct tencrc iff i vii oiccrct: qp ifta Diuiiio i ifia»
rrcefitcscet^^DiuifiopBici^ncipal». 06. IUI.
ctam.UtrapBt(ifpccularuM({t genusodna
tarili fciam waini i matbc**". argai'
Itarpmo <p non.oiuifio cuiudibct gcncrw M
eflc bimcmbzi».pcT arifto.4.tbopico. i pcr -^o^Jbf
ficdptcd aaoiiuno rcfcfpcculattucnocrt btmcmbzis:
cu flt trimcmbiia.crgono cft bona Duiiflo.C 3tc$ fpe»
vniu0 gcncrie vnuuxii no pofTunt cfTc (unul in co<U fub
X>c5.4 iccto:q} ipcfl ctufdc gcnate cdtraric funt: qi otcit ariO.
jjrto buiu8:9> cotranctod c(l oiiTcrctia fm fpinu modo
cofrina nd pofTunrdTc (imul in codc; fubiccto : fcd ifte
lincttc fpalce funt ftmtil in codc fubiccto: q: nalte kiau
ni matbc^' i oinma ftmt nmul tn code fubicao.CT^fC
illud nd cfl gcnne ad aliqua q6 pdicaf oe cie quoda ox'
dincx% fidtcamAt6:{mo qr po(lpicdiam<(i0:qi fpee H
mol coequcue font fub aencrcfs fcta fpcculatiua cO b^:
qi pBta fidiair oc mcta^ pcr pa0.vi1 etiicdtnunitcr vo
cat eam ^am pBiamcrgo ic.
^ttt^nfitturt arguif .illudeftgemM qdpdtcof
^rr^' lllll II l>e piunb^^n quid.-q: ilk funt ylu
ttonceqttcrcquirtinFadbocg» altQd flt gcnu6.f.g>p:c)
diccf in quid:i oc pluribne fm vna roncm cqualitcrqt
gcn' rcfpicit fpee cocqucucfj pBta fpcculattua bj fc flc:
qtpBiafpcculattuapdiaf ocnamrali omina tmatbe/
matica tn auid:qt gd dlnalie.-' pBia fpcaitarta.quid tft
matbc".-pBia fpcailatij.gd cft mctba^.-pBia fpcciilari
ua.aii p:cdicaf ^m vni r6nan:quc rd dlbabinie itcl/
lcctiuue pcrficicne aiaj qtio advcra cognitione trh flnc
jpduaione fctbiUe. vi) namralie ^ta eft talie ba'
bime.nmtiitcr maba" t matbc**.vt pf.6.bniQo, &imi
litcr oe cie pdicaf :q: vna fcia quo ad roncj pBic fpeatU
tttie nd pue of babitue fpcculatiuue ^ alia.
^^K^iOci rtnnr cllouplci:opio.vnaefta>pBia
KTVliia qC^nt rpcailatiiiafltquoddianalogu
ad iftoe trce bjbitue : i rdnce but" optonie cfftcacio:ee
taacfunt. (iraiiacftopiopltie.pbabilteg^pBia fpccu/
kttitu flt vniuocum ad tftoe trce babtms.i caufa cfhq:
babitue intcitcaiuus cft in pma fpccic qnalitatie: vcl g
eft ibi vt gcnue vcl vt fpee vcl vt indiniduii: fcd non vf
1p6» vel idiuidiiti.cr^o vt gcntie vniuocii.maio: eft ma/
nifcfta pcr fulTtcicntc oiutfloncm: q: q:quo fpcculatiua
cft in pma fpcqualitatis.vt vttlt 2rifto.in pdicamcnti»
vd cfl ibi vt induiiduuj vcl vt gcnue vcl vt fpce . 0cd
nd cft vt gcnue vcl fpe» vel indiutduu;quia babitue in/
tcllectttaUsnocftin^mafpe qttaUtarievt indiuiduuj:
qtbabct plurcs babituefub fcoiftinctoenumcro:ncc
ctiam cft in ^ma fpccic quaUtatis: flait fpee fpilifTutia:
qibabdpartcequc oiftingttunf pcr fc:flcut naturalcm
matbcmatici i oiuini:flatt ctia obo otftinguif .-ficiit vi
Ibm cft in p:cccdcti q6nc:fcd idiuidua fublratic cadcm
Qxcie no oiftingutin f pcr fc fm 2rifto.z?poftcno;: .vbi
Didt:q> fub vna fpc muUc funt ofntic n6 fm fubftantia:
fcd f m occidce. ^r pofTa additct p:cdicta ratio in oppo
littun.iri^otandit tame ad foUitioneronum-Q} Ij oiui
Uo fpcculatiuc pBic flt fufTiciee i bae trce fcietiae:no ta/
men cft pma oiuiflo i pndpalie : fcd imcdiatc pBia fpe/
cuUtriua oiutdit oiuifloc bimcmb:i.f.i)' qucdapBiacft
oe abftraaie a ma flmpiicitcr i omntno: i qucdaj pBia
BO eft oe abftractte a ma omnino : t tfta eft oiuiflo ^ma
1 ^cipoUe:t ttmc fccundii mcmbui fubdtuidif :q: que/
dam pBia bam j cft oc abftractie a ma fcnflbtli: fcd non
ama intcUigtbtU:fcdqucda cft ocabftractie no a matc/
rta fcnflbiU in c5mani.'fcd tm a matcria fcnflbiU indtui
dnaUrsflci^V ifta otuino trimeiTtbzis rcdudf ad oim
lUf. •»
flbnej bimembtf . crnottndu vltcriue oiligftcr 9 H
fpfe gencrie vn iuoci.cjctr a an iam fln t cotraric 1 no po(t
flnt cflc flmul in codc fubicao. vt iam tactu fltit tn vna
r6nc:t jjptcr bocctiioicttC6mcntatOL6.buiue.9>op/ CofiU.
pofitaextra aniam in anianofuntoppoflta^flauf^oe
albedine 1 nigrcdinc:q: an 1 1 rcciptt fimul fpee albcdi»
tnigredtB.gmuUomagtsfpcst fdcoiucrfo|: fctbtUas
no funt cotraric.vn fl cflcnt corraric mnc motus vcnw
dlet in ^ma fpe quaUt jtis:aun motus flt oc cotrario in
cotrarius:fed boc cft c6tra artfto.7. pbf fl^. vbi vult a.u. 14,
9 morue nfi fit in tertia fpe qualitatis . ^TIotandij 9 vfq^ od
bic eft oubiii: Otua cjrquo no cft oiuiflo pma pBic fpcoi tejCtCzD
latiue in fdaj nale matbcmatica 1 oiuina. qiurc arift.
ndpofuit pmi oiuifloncpBic fpcculatiuc.cr^^dj 9 ipe
nofl pofuit cam: q: no ftut ei nccdTaria ad fiiii int cnmj:
fj fuffedt fibi omifio pBie ifta: qua poftitt: quc taine cft
(UfTidene in naturalc matbc'"' 1 oiuini: Ij non flt pmo.
Uii anfto.intcntio in boc.5. cft tradcrc modii p:op:id
cofldcrandi bitius fciettc. 0ed ad ilUi p:op:tti modum
babcndii fufTcdt flbi tfta otfttnctio:imo ctii magie fuit
fibi necdTaria ad fuii ptopofitii.vii Sriftotc.non babuic
refpcati advniiiocationc.vtrumfpcculatiua pBiacflec
vniuoca ad fuas pjrtcs vcl no.-fcd bjbiiit intcn tionead
oilhnctionc baru partiii.^ta g> iftc pance oiftingniitur
fectmdii altii talium modii abftrabcndi fpcculabiUa a
ntatcria:f m qua oiftinctione babuit p:op:iu modii o(i'
dcrationis btiiue factic:q6 cft pncipale intcntii:q: con/
fidcrat cntia abftraaa otno 1 flmpUcitcr a matcna. vil
^ncipaUtcrin iftoUb:ointcdtt fcictiajDC abftractievc
oc ocorx oealgeabfhxjctie.vrt Ij octcnninct oc fubftan
n)ealt)amaliboe:bocn6cftitJpncipjltinu-nti6c:qtiia
tmoacrminatoecieinqujntii manudiiaint tncogni/
tione abftractOB.Ucl alitcr pofTct oici;^» Snfto. pmaj
Diuiflone pBtefuffidcntcr ocdtt itcUtgcrc pcr ifta quas
pofuit:que fufftcietcr cuacuat tota n am ciue.
rdflrttirrt 'noPPO^.adpmajpjfoUitio^qt
au IKmi^lH.y iftaDiuiflotrimcmb:iB rcducif
od bimeb:c.vii Ditiiflo pma 1 imcdtata oj cflc bimcm/
b:is:fcd ifta Diuifion6cftpma.vt vifiijcft. (L fldalii.
fimtlitcr i^-q: fpes gcncrie tn ania no funt contranc : ct
pcr piie bcnc pofltin t dTc flnuil in code fubicao: I j fpee
gcnerie cara aniam fln t c6traric . (L ad aluj.tUud no
eftgcn'* tc.C^ccdif . TCu oicie:Q> pBia cft fpcculariuo^qs
per ^ pdicaf ic. £>dm qinon-.qiime trcs fctcn tic qtio
ad ronem babitue fpcculatiui funt fimul 1 cocqucuc: ct
nuUa cft po:: ncq; poftcno:: Ij ab" vna fit po: t oign iot
^m q6 cft oc oignto:i obiccto vt oc oco:fcd tn oee cquo/
litcr ftint babitue fpcculatiui rcduccndo ifta mebM ad
ouo.vt vifum cft. Qucftio. V*
©nfcquentcrnaJS^S:
oc U>gica q> fit rpcculariua .^dco flt qncftio.
vtni j logica flt fpcculatiua . (L argtiif pttio
q>Hc. Jlla kietia cft fpcculaniia 1 non p:acti
ca:que oe rcbue:quc c6ftant a nanira: 1 p:ctcr opue itcl
lcctue:q: procttca fda in boc oifTdrt a fpccuUinua:q: ttu
tia fpcculabiUa:oc quibue cft fpccuUtiua:n6 hmtpdui
cibiUa ab bomic:ncc pcr cogn it ion c oirigcn tcj: ncc ck'
ctione iclmantcrfcd coftant pcr opue naturc:tcd piacw
cafctcntiaeftocrcbuequc funt ab bomic vci pcrcogni
tione oirigente vel clcctioncj inclin jntc : fcd U)gica cft
oc ilUe quc conftant a namra:t p:acr opue intcUcaue:
imo logtioi eft oc rcbue quc c6ftan t a naritra : t non per
opue inteUectue: qiiia U>gica cit oc p:cdu jmcntie:quc
funtan4titn.crgotc.
l
tibrt
*^rr^'**^*^"* turjUevelmofbaiMiica vcloiiu»
na tcpcr fufftctcnte oiuilKmcqx arifh).oiuidit fpccula
tiuam fcicntiaj in bae trcs: fcd logica ncc cft naturalts:
ncc m3":nccDtuina: vt o^e coccdcrct.(L 0<^d fo«c vu
ccfl ?tra maiozcQj arifto.in ifto.d.tifi oiuidit pbiaj fpt'
culatiui rcale 1 no ronalcm . iTDodo logica no cft fpccu
lattiia rcali0:fcd ronalifl.boc no valct:qj ccrtij cflQ> mc
rtMpbj-ficuB pbs vrifTimue : ficut mctba" cft fcietia
vrilTima.gDj idcoiuidcrcartc': Diutfione pbic vmucr
faltfTtmi.fj B no cfTct^ft trfi oiuidcrct fpcculattua partta
Utcr.vtl Dcbctoiuidcrcfpcctilatmaj quoadoespirtce
ciue.iccrtii c(t 9? boc factt.vndc cft (imile ocpotdtate
Zxi7. oaiua: qui oiffiniuit arifto.5. buiue: 9 cft ^ncipiii trif/
mutandialfcrti inquitu? altcni. crgoconcludif cicboe
q6dam: qp omni potctic acttttc 05 co:refp6dcrc paffiua;
t boc c)c DilTinittoc qui ponit ariilo.3lpt oiamt ariHo.
loqiti tn boc Itbio oc virtutc t porcftatc particularitun
agcntiii.Ziicoicif ei8q)mcta''cft comuniflTimuspBe:
fiait kictia fua cft comunifTima.g oat oifftnitionc pote*
ticacttticc6muni(Tima: quccoticnttomnipotcntieactt
ucqi fi ipfc no f jccrct ge altcr faccrct.-^fic ctii in ^pod/
X.C6.Z to.gpjqjarif^.intfto.S.imoin.tS.fuflFtctctcroiuiditpijia
rpcculatiui otuifionc vtilTtma^ita q> fub mebiie Dittifio
niflcotincnf omniaqiicparticipant fpeaiiatitiipBiaj.
gtcii logica nocontincat fub aliqtto mcmbio oiuiflois
relinqttif g» fit pjaauM. (Tllotanduj cft vna opinio
q> logtca fit fcietia fpcculatiua.gt bicjjbant fic.ilia fcie
tia clt fpcculJtiua quc cft^ptcr fctrcqi fpcculatiua fcie
tia oidmaf tifimodo od lcircrt no ad opu9:quia pcr boc
olffcrt a p:actica.'fed logica eft piopter fdrc-.qi logica dt
vt fctamu», (C3te logica.-aut cft p:acrica:aut fpcculati /
Z.co.i. "1 Per fufficicnte oiuifione in boc.6.t.6.ctbtcop: fcd lo/
Capi r* gican6cftp:aatca. j)batio:q:fidTetpwctica:vclc(Tct
actiuavcifactiua4)eroiuifionefufTiciente.qucponitur
iit ino fqcto.i.^ .etbicoprfed no dl factiua : q: tunc cfkt
tnatbc^Mmo tnccba" vtcdiftcatiiia vd nauigatiua ic.
43imilitcr no dl actiua.,pbatio.Q:vcl dTct f cono^^vcl
<tbica vcl politiC3.pcr fufficicntc oiuifioncq: actiua oi
utdif in baKfcd nuUa barii eft logica vt omnes coccdc/
rcn t.dJDt^S efT 9 ifta opio no valet. pmo:qt auao:itae
Zx5. 2 2lnfto.cft in cotrariii in iflo tf? vbi oiuidit fpcculatiua j
pBiam in. j.naturale ic.i3uarti5 nulla cft logica.gt fi oi
cae^ Dtuidit fpcatlatiui rcalcm 1 pnci|Mlcm n6 valct
ifta cauillatio.vndc ^te dt rcmota.crgo no rcfponfum:
1 jjbaf ratione^jBta fpcculatiua cftoc talibue: que non
ptoducunf abbomicpcrcognitioncoingetcvcl actio/
nc5 tcltnantcvcl appctitii iclinantcqftcft idc: q: ficcoi
tcrcjTX)niffini9 fbccu^^fcicqjfinief^KCU^pBiccftve/
ritae:-: nibil vUra appcnit.q: no itcndit,pdiict6c5 fcibi'
lie du8 pcr cognittonc fui Dtrigcnte: vd appctituj mcli
nan tcqtiia fcictia quc cft oc cclo n^cftoccclogjbomo
faciat cclii pcr cogntf ioncncccUcit fxq: bomo nunqua
facifcclii: ■xbocp? in p:cdtctaaucto:iMfc ifufhracg fup
d'cfbicop. ©cicntifica cntm mcneic. fedlogicacfloc
taltbusquc,pdiicunf abbominc pcrcognitionejfuam
oirtgcn tc5 1 clcaione icUnantcj: qnia cit oc rattocma'*
o:dinatain taUfozma.pcrqua ocucnif acogntt6cnoti
ad ignotuj: 1 illa ratio vr fiiU>giflica o:dinata tn figtira
1 modo fitab intcllcctu pcr cognitioneoingent^vf pcr
rcgulje traditae in U>gica : quia ttcUectue fadt fiUogif<
miim in taU vcl taU figura t modo:T cUgit cn faccrc : qi
aUquido p\m cUgit faccrc tn pma ftgura vcl taU modo
vcl talt:': quta vnue filtlie efl eligibiUo: aUo : ficut ctiaj
vnaDenira'efteligibiUoiaUera.vtps.^po(le.tiik
05 v;
(bdt filU>gifftia j tn motcria eicterioii in aerem vcl facit
entbi"* vcl oiuifione vcl indtfione vcl b4 fm 9 appeti/
tue pUie ad boc icUnat :t ^ q' ina fubtccra rcgrit.
r I^CC "^^""^® ''^"^ opionte. ^flla fcicntia
quc crt ,ppf cr fctrc ic.Conccdttur.
fl eft j;>pcer fcire fbcailatiuii:'tunc cfl fpcculatiua : fcd H
ed^pccr fcircp:acficu5:tuc cll p:aaica: q: p:opter boc
ndoidtur foictta fpcculaf iuaabfoUuc fcit p:optcrfd
re. bcc cntj n6 clt ratio fojmaUe ciu6:fcd oicif fpccnUiri
ua fozmaUtcr : quia fpccuUibilia oc qutbue dt non funt
p:oducibtlta ab bominc pcr cognitioncDirigcntcm vd
appctitum uicUnantcfcdcoftantanatura j>ptcrbocoi
citinr foutwUtcr fpccuUitiua . fimilitcrpiaaicacft pto/
ptcr fcirc p:acticii:i no cft ratio fo:malie cp fit p:acttca.
&cdp:otantoDicif puictica:9>fcibilia ciusfunt p:oda
cibilia ab intcllcctu pcr cogntt toncm ciue otngcntcm:
1 cUraioncj incUnan te. vt octn dhi nd conflant a natu/
ra.quarc raho n6 cocUtdit.CTSd alii rSnem. Ziic logi'
ca vci cft pucrica ic.C>6m q> cft p:actica. ad p:obatio/
nej. vclcftaaiua vcl factiua ic.C^dm q> ambo.f.actiu<i
t faatua:qtiia logica potcft comparari ad oiio.f. quo ad
aaumr6ni0 infcrio:cm:inquantu5fpeculaf intrinfece
n6 facicndo c%tra opue : fcd cogitando oc rartoc inatioe
1 fiKogilhto 1 cntimcmatc quo ad fua pnctpu no loquc
do:q:aUqui9 p6t c6fidcrarc apud fc ioil]xifarcitcrfe:
qtiado vnu fupplct Uxuj rcfpodct le 1 opponetie. vt;^.
8? tbopicop.vndc fit fotittie ronce in fc pcr cognition<
fuam.i^xr rcguUe 1 pnci|:napp:ia ratiodnationis:pcr
qui oaicnif od cognitione noti ad ignotti : 1 fic dl aav
uarquia non eft oc opcrat 6c in c)ctcrio:i matcria: fcd oc
operattonetmancntc 1 opcrato intue iiuncte.aiio mo/
do pot comparari ad fcnnoni epcrioKm^vt inqoantii
oirigit bomtne ad crp:imcndii fcrmone ui acrc qctcrio
ri:vt fotmando ratioctnationc5 in modo 1 figura: vt fs'
ccndo filU)gifmii in acrc vcl cntbi*: 1 boc pcr coffnino/
ncm fuam.i.pcr rcguUie oc ifta fo:ma rat ioctnatiois oa
tae:-: appcf ifn5 inclinanfc:i ficdtfactiua;quiavf fic cft
x>c opcrato no imanctc:fcd in matcria^ c)Cf crio:c5 cgrc»
diente. vndc hcit filU>gifmum vcl argumcntii talcpcr
fiiam cognitionciqiic Dtrigtt ipfum:i appcritii qttt incU/
nat CU5 pUi6 ad vniim ad aUud.vndc Dtcimue (xiero
fac fiUogifmii m pmo modo pme figurc quando volu/
mnec^aminarc:vtrii fciat icctionc5 velnon:fcd bocnd
cfTct nifi pcr fdentti U)gicam pwducerct fabtlc oc quo
c(i.(£Mdpbanoni.fi eflct fi3Ctiua:tiic dTct mctba" ic.
£>iccndii cp no fcquintrqtua fiatiu fdcnria otuiditur
in Duoe partce.f.in libcraUm 1 binatifam.lDodo logi/
ca non eft faaiua binaufa:fcd UbcraUe.vndc bannaufe
fctcntic funt.vf P5 in mulne bcie polliticc in.5.t.8.9> oi
ainf binaufcquc maculant ifcdantco:p(i0inoperan/
do: vt are (tifo:ia:ct Dcp:imunt animunvita fjp reddunc
antmn incpnim ad fpcctilationcm:fcd Ubcralce non fe/
dant co:pue in opcrando.vt :quia nulUie maculatur
exbcp facit fillogifmti in matcria qrrcrtoii: ncc reddiic
men tcm Dcp:eiTam in fpcculattone : flrd plue clcuont ec
oirigunt aiiim ad fpcaiUuidus. vt 1:^ ibi : 1 flc logica cfl
factiua Ubcralie vd actiua.vt oicnim cfhfed oc binau/
fle Ioquiturpulcb:canf>otc.inp:cdictoloco.Quccij(9
talium foacnt p.irf icipat loncm no bannaiifuj : bdnaue
autem opue opj putarc boc 1 artcm banc: ct ooctrinam
quccik^ aducrfue 1 ad aatonca virmrie efficuint inuti
U Ubcro^ co:pue:ant anima:aut intcllcctum: jppter q6
taleeartcequcctlqifjdunt coipueocteriue oifpofitio'
ni bannaufjs vocanuie tnmcntcm variae opcrantce.
non vacantem cntm fodunt mcntcm 1 oepufflam cflie:
0c]rti
94
Conuz.
Xxo-p,
Z.cd.).
tunc ciddttrdtmte} Ubera^ rdmtqe altqmbtts yft^ ad
alij]d partidparc.(C ad,pbjrionr.ciimp»>bafg>no(tt
oaitia. £>6m 9> actiua:t actuia ottiidif in rationalcs
t moialc$:i motalis tmidi t tunc in ctbica f cono'^ tc.
^ocd fub actiua rarioaUcontincf logica. 55cd Dicce.rfl
babee illam oiuinoncm.C)i^m oic mibi. vndc bobcB tu
aUam ctuinonc qi fpcculjttuj oiuidiiur in rcalc;
t rationalcm.Xunc oico. vndc babco if^am Diuifioncs.
vndciftaDiuiltobabcturqcfundamcntis ariiTo. quta
•ctuia raiionaUs cilquc c(l oc iUis qucpducunrur ara
nonc pcr cognirionev. fcd motaUs non clt oc tUis qtic
facia fiintrficut fcrmonc vcl ratiodnanoc.-fcd cft oc vir
tntibus itcitcctus. vt p; in mo:aU pBia.(i; 2lia cfi opio
q> logica fit nccB fpcculattua: nc(^ piactica : fcd oigmi'
ca.£t boc^bai auctozitate Srifto.pmo tbopico2u$.vbt
Diuidit j)blcmata oices:g' qucdi ^blcmatum otdina/
tur ad fcirc tifi vt vtrum mundus flt acmus vcl non:ct
iUa funt fpcailabiUa.2Ua ozdinanf ad cUgcndii trft vrl
fiigicndii:vt vtrum voluptas omnis cft bona:ficut funt
mo:aUa: fcd aUa o:dtnanf ad ncutnim : fcd funt j^pter
aHa.(Ote$ bocj^bant rdnc.tlla fdcntia queadminicu
lamr ta$ in ptacticts in fpcailatiuis ncutra cft : fs cft
0]ganica:Qt fcicntia admtniculans ptacricct fpcculati
ne cll ncuf ra:quta qua ronc cffct fpcculatiua.-cadcm ra^
cionc cftcf p:actica: cii vtni$ ocfcrutacfcd U>gica ct> bu
iufmodi. vt Dici 1 0implictus fnpcr ptcdicameta : 1 aii
Comctatot oicir.pmo pbf fico^.r7<buiua: logica vfi
tarurin aUjsfcicntgeinquanrucft infh-umcnmj oiftin
gucndi vcruma falfo.([; 3lb opinio non valct:quia cft
cotra arifto.6.bttt''.T.<5.cibico;:. vbi Diuidit pBiam pii
ma oiiufionc in pjactica 1 fpcculatiua:t non cfl pot ouii
fio tfla:ct z" mctapbffi.innuit eam vbi Dicit:9> fpccula^
tiuc facnric ftnis clY vcnras p:acricc opus: ita q> ibi in'
tendit non cfTc aUam Diuifionc phic iflam. 3ta Q; cfl
veriirim j oiutfio : cii caj tradar p^Tus vn lucrfaUlTimus
tcomnniflTimus. crgo iffaopio cftcontra ariito. (F 3fc
omnis intcUcctuspcr qticj fdmus: vcled fpraiUitiuus
Vd ptactictis.crgo omn is fcietia cfi fpcculariua vcl pia/
crica. 3nrcccdfem:q2 oescdccduntbanc oiuifionein/
tcUcctus.vtbabcrj.Dcania.i.d.ctbtcop.confcqucnria
patct:quia pollqua fbih vf inrdlcc rusomnts cfi ptacri'
cus vcl fpcciiljriiuis in quocllbabintspt^ic.&imiUter
omnis babtrus cft pucricus vcl fpcculariuue.CL 3tem
omn 16 b j btrus in rclkcruaUs vd efi oe rrbusjTdudbt '
Ubits ab bommc FHTr cognitione Dingcnrc vct dccrione
IncUnan tc:vcl cft dc rcbus quc conilanr qc na: t quc nd
fiint ptoducibiUa ab bominc^fcd fi pmo modo: tunc c(t
ba bims puaicus : fi (ecuudo modo (k eft iMbttue fpo
cnUiriutie.maiotcfimanifd>aperlu(Ttdente Diui(Ione
qnanibilaiaditbabinl intcllcctual^:ctiDcnirpcr con/
tradtcrotia.minot |:s:quia fi cll oc ^pdudbiUbns ab bo/
minc quc no :?rtanr qc na:mnc c(t txibims pzacticue :qz
bltus p^actic^pfiatanimasquo ad vcra co^ition^ cu
jpductoe eitie fdbilis:fcd fi cft oe reb^que codant e^ na
tura t nd qucpzoduatnf ab bomic: ttinceft babims fpe
aiiatitius^qztjUshKibmis cftocbisqucndfant abtxv
mine pcr cognirione fuam:i Dicif bcne pcr cogn itionci
fuam:q2 aUq6 fdbtle t fpcailabilced bene pcr namra;
bomtspzoductij vt nutritto:toeillabcnec11(peculari'
na fcicntiaoiuia no p:oduaf ab bominc per cognitioiue
bois:qt txmio pcr cognttionc no fadr Q) ntttriaf : imo et
in oo:mtcndo ma^cimc nurrinirfcd ilUid cfi pcr naturi
Vtanimanutritiui qucnocognofcit.CTI^txxadaa/
aoiit accm Srtfto.^mo tbopuof . Concedif . qtiedas
ptobtcmata tcTlo funt piopter fdrc trhmec otdinarar
od eUgmdnm ttfi :fed jjptrr ttriiq^- nd tomm ejc boc fe/
quinir cp illai)bUrmatavcl fcibtlia:ncc fint fpccnlanua:
nec piactica.&cd bcnc fcquif no fin t fpccularina:ncc
ptactica moialia:quiap:oblcmata fpccitljttua oidinon
nir tifi od fpeculari : fcd pu>blcmata mc: jIi j oidtnatur
ad ctigmdii vclad ftigicndu$:fcd ifia ^^oblcmata bme
ponTunt cfTc f^acttca rariocinaUa . vn boc nibil tmpedic
aim ocfcniiat:t adminiculcnf pioblcmatibus tamfpe
oiUitiuieilt inoialtbti6.<r3itcm.qutbcnc viiU confP
derareanfio. polt Ibr. qi oicirg) qucda ^blemata(anc
Vrilia ad fcirc tin:qucda ad cUgcndii vcl fiigicndi} tmit
qucdi Itint vtilia ad ncutrii per fc 1 piccifc nh:quia non
funt vtiUa ad fcicndii tth vcl ad cUgcndu;: fcd ad vtrij«
qucvndr pcr fc non funr .pprcr vntimfcd .pprcr ambo.
crgo ry boc no fcquif <p ifta pu>blemata non fint piacri/
ca:imo funr: quu oidinimr ad opue.cad rarionc8.il/
la fcimria qucadminicutamr tam in fcimti)s fpcculati
uis $ piaatcis tc. X73aioi ncgaf : qtiia ad i?oc qf aliqua
fdmttafitfpcculJtiua:non opoircrq^oidincf adfpccn/
lartuam vcl a d m 1 n icule f d:quia fic pioccd crctur in tju
fintram in fcicnnjs^quta cria ficmctba"n6 ciTct fpecu/
latiua:at; oidtnctur ad aUam fpccnLatiuam:faUcm pio
intmrtonr : t illa ad qujtn oidinanir ircnim oidinattar
adaliam:tfic ininfinirum:tfimiUtrrircUigamrDepu
crica.Undc ad t>oc q^ aliqiu fcicnria fir piactica foaiM'
Utcr : non o(^ cam oidtnari piccifcad pi^icticam : qutt
piocrdcrcf in iRfuiirum.vr octh dl.fic cnim quaute !o*
gica non oidincnir ad IVicculariuam velad piaaica tift:
non rcquinircrt>ocg7 ncc fitfpcailariua:necpzacctca:
quta potd>cnc adbucpiacrica.vndcaliud rcquirimr
adtx^cQvaliquafcicntia firfpcailariua foimalircr^ai
otdincnir ad fpccularttu;tantii:quia rcquinmrQifpe'
cubbtU non fit piodtictnm ab bominepcr cognitioties
1 e(ccrionaii:rcd q> cdtlat c;^ narara. Btadbocq» rden«
tiafitpiJCticafoimaUtcrndrcquirirarg^oidtncrarad
pzaaicas tm:fcd rcqntritur ad tToc 9) cius fctbiic fit puo
ductumab bomincpcrcognitioncm Dirigmtcmtrle/
cnbncminclinantc5.vtDicramcftpu9.Ci aiiadlopio
vcrio: t piobabiUo:: (p U>gica fit fctmtia purepiacrica.
Bx ad bocdt aucroiita5 ariflorc.aim fiu coftrmatione
pue idncra.6.b<iiti6. vbi vtilr qi no fir fpcailatiua : qiiia Xx6.z,
mumCTatnhrrcs fcimriasfpcculatiuasnalc; marbc
maticam t oiuin j;: t ilUic rccurri pdt vbi auaoiitas Ai
cta c(t.£t pofTct piobari pcr roncm ptis taaa$.illa fcien
tia edpMctica : quc dl oc opcrabilitms ab bominc per
cogninonr) oirigmrcm t elccnonc inclinanr^t bcc cft
manifdt« ej: Dtct is:fcd logica cft b<«:quia pcr logica; ftc
nilogifnuie tn trit>ue tcrmis 1 tno t ftgura oidmame.fl
miUterpcr cUxtioneappair faccrc fiUogifmum: vrl vc
ooceat vel argnat vcl rcfpodcar . fimiUtcr facit fiUogiP
mu? intra vcl ej^rro in acrcCf "Tlorandti cp tflam rario/
ncm alt) foimanr fitb Jlqe vcrbis : quc quafi funr crrra
p&iam:t e(t eadcm virruf). Omnie bjbitue opcrattuue
epi^ od modus foimc ejccmplaris 1 rcgulc picconce/
pire dt pracriais:quia boc cft oe rarionc f oimalt t xrifk*
rmtia fpccifica piactia babinte: 9» pa ipfn? aliiid ope/
rcrartanqtii pcrfo:mamq:empljrcmt rcgulamine/
conccptam.vndc aUquid oicitur cfTcclTccttuu; rripUcf
ter.vno modocliciriuc.fcdido mo admintfkjtiiic. ter/
tio modo oirraitu: ad modu; c^rcmplarts t rcgule p»/
conccpcc.lDodobabiraspucttatsnocft fiactiuuefni/
mo modo : quia fic quiUbet babinis 1 acrue pmo modo
dTo cltciriu^acrue fcciidi:ncc babinis piacr icue cfl cfTir
ctiuusfecudomodo.f.adminifh^riucqutaficqucUbet
fcimtiafuperiotqucadminiftrat pw^x>firionc8 fcictic
t 4
JLibri
inferioii dfct piactica.qd cft fatfum.crgo rrtftiquif .tcr'
cio tnodorQ) babtnia pjactioiS fit factuuis tcrtio modo:
fcjad modfi fojmc qrcmplaris i rcgiilc p:cc6ccptc: fcd
logicacftbabtttisopcratiuus ad inodiun foimeciccm'
pUrie 1 rcgulc picconccptc : quid logica cft babitue fa/
ctiuue ad modurn foimc crcmplaris rcgiilc ^ncconce
ptcqz logica cft rcgula fiUo^ijandi arg^;-: fic dc alqs.
Criiowndum q»bic cft vnu Dubium:^» fi logica e(\ oc
fubiccto facto in acrcrfiait oictum cft: tunc logica confi
dcrarct acrcm: q6cft faltum logini} confidcrarc acrc,:
quta naniraliaconfidcrat oc acrc. cofcqucntta .pbatur:
qau fi logica cft p^aaica faaiiia vt oijrilKtunc aim fsv
dat fillogifmii in acrc: ninc confidcrarct acrcm cu$ qui
Ubct artifcj: confidcrn fubicctii (lii arttfici). Cad boc
oiccndii ncgando cofcqucntij.(rad p:obationtf o6m:
Q> artifqc ocbct confidcrarc fuburctum mificn vf<it ad
quid.i.inqiiantiifutficitfibi.f.inbabinidincad fo:ma$
Sui intcndit mduccrc in fubin:fcd no o|:^ ^ omnlno: ct
mplicitcrc6fidcrctfubicctii:ficutfabcrn6conndcrat
fcrni vt gcncraf in mincri9:fcd confidcrat ipfum in ba
bitudmcadfojmi cultclliqua vultinduccrcribocfuf'
fidt . fic logicue cofidcrat acrc? non fimpfr: fcd in babi
mdine ad ratiocinationcriquantii cft fubm lUiue raritv
cinationis. &cd nd op5 ipfiim faccrc tracratum oc ipfo
oere.aUtcr potcd oici 3> fub; rci artificiatc eft oupUrir.
qtK>dda$ cft taic-.cp aUtcr t alitcr oifpofini} cfi caufa oi
oerfitatis fojmc introduccndc m bonitatc i maUtia: ct
tlUid fubm:q6 fic fc babct:b5 cofidcrarc arnfcpficut fa
ber fcrrum:quia fcrrii aUtcr oifpofimj in ouricic i mol
Ucicdlcaufaoiurfiratis fozmcartificu inrroduccndc.
0imiU'tcrncnui0aUtcr taUtcroifpofituscil caiifa oi/
acrfiratie fanitans introduccndcq j p6t cfTc ncnius ira
calidusq>non porcftinrrodtici fanitas.crgomcdiais
cofidcrat ncnioe fm oiucrfas otfpofitiocB i compUirio
nee.aUud cfl fu5m: cui'' alia t aUa oifpofitio no cl> C3\u
faoiturrfitatie fomicartificialis i bonitatc i maUtia : ct
cale no ops artif icc confidcrarc. modo fic cft in pjopofi'
to:g> aer eft fub} ratiocination li. ^ta 91 aUa t aUa oifpo'
fltio cius no oiucrfificat foima;introduccnda in boni'
tatc 1 maUtia: qi filUjgifm'': tta i>cnc f 1 1 m tcn cbiofo ac
re:ficut in Uiminofo claro: g no op; logicii cofidcrarc ac
tetn.(£Jicm ^bocp logiaiscofidcrctfcrmoncoidma
tamocbito modotftguramacrc^qjtaUs fcrino vtcfl
in acrccofidcrafab aUquo anificcfcd non agra^^.quia
confidcratfcrmoncm congniii 1 mcongmumpcr pnci>
pi«fitavtmododfigndi:ncc^aUquis taUsarttfqcconflf
derat talem rcrmoncs.ergo rcimquinir cp \osLcas : 1 fic
Hd r^tlOnCm ^ncIpS^inopponmm.^lla
(cicntiacftfpcculatiuarquccftocrcbusiqucconftanta
namra.vcru cll.fi con fidcrat talc5 rcs ^ m fc 1 non m ba
btttidinc ad aUud.Zu oias: cp logica c6fidcrat pjcdica
menta.ibdm q> logica noconfidcrat rcs picdicamcnta
les ab" 1 fccundii fc : n ifi in babinidinc ad fuuj intcntii
Vt ad cjrcrcita ab bomic .f. vt applicit ad filU}gifinti.in'
ductioncm.pjopofitioncm:vt fKrnicniamr oc cognitio/
nc noti ad ig^omm . aiitcr oiaint alg q> picdicamcn ta
oupliatcr capiunmr.Uno modo pio intcntioc ificio'
gicus confidcrat ipfa:quia funt cjrcrcita ab bomincpcr
cognirionc 1 clcctioncm. aUo modo capiunmr quo ad
rcmrr flc togiais non confidcrat picdicamcta. »cd pii
ma folufio eft tutioi:9>U)gicu8Confidcrar rcsptcdica/
mcntalcs pcr fc: l; non ornn ino ab" confidcrctrramc in
babimdtne adfuum intcntu; vt applicanrur ad rario'
cinationcs vt fiUogifmu; induaiones t b^ pcr quc oc
©5 Vf.
uenir a coffiitidc noti ad ignotil: 1 ctii quo od vcritatd
tfaUItatepfidcratrcB. Oo. VI.
(CScd qiioniaj cne fimprr bfanni zc. ^o-4
!^ rri ril r caplm. Utmm oc
lg;ii.||llJI cntcpcraccidcnsf^olTitcffe
fcictia. crCtarguif pmoq' fic. oc lUopotcft
I iCfTc fcicntia oc qtio aliquid ocmonnraf rquia
(ci€t\3 cft cfTccms ocmonftrationie.pmo po' X.c6.5.
ftcrio.qi fcirc cf\ per ocmonflrarionc? intcUigorc : qiiia
ocinonllratio cftffireapotiticon.i.facicnsfcirc^fcd oe
entcpcr accidcns aliquid ocmonftranir: qitia ariftote.
^''aliquidDcinonftratuic occntcpcr acddcns^cpcaa'
fatur ab agcn tc vt in pluribus ic.crgo fcicria cft oc cnrc
pcr accidcs.fr^^rcin oc illo cft fcicnri.i c\6 babct oiffini
tioncm:aiDiffinitiofitmcdiu;ocmonllratr6i6:fcd cne
pcraccnsb; oiffinitioncrqi cn8pcraccA0Or:q6nect^
fc vt fcmpcrncc vt frcqucnrcr.
^ntv^fi f illf 1 ariHo. vbi oicir.fignii aute?.
r^' * ^ " • " nuUa cni; kictia ncc actiua:ncc fa
ctiua lhidiofaocco:ncctbcoiica.(f llot.idii.gipcrcn5
pcraccidcs itclUgifc»tingcn6vtinpaucioiib''irarp.pcr
raro intclUginir 4' raro cll quo ad tcmpu0:t jpat in pan
doiibiisquoad fuppofitaintclUgimrvtq? fodienefe/
pulcbiii iniicniat tbcfaumin: boc fit in pjucioiibus fiip
pofitis: i iUud cns pcr accidcns oicinir cafuaU' 1 foituii
wm:i oidmr foimitum in agcntc a piopofit 0:1 cafiialc
in alijs agcntibus.(rTlorandum vUcnus 9» cnS pcr ac
cidcns oiciturcapi oupUciter . vno modo ^m rarioncm
connmc;: fcamdii qua impoitatur pcr bocnomcn com
munc cnf) pcr accidcne.Slio modo acdpimr cn 9 pcr oc
cidcne fcamdri rationcmfpcciaUrm 1 octcrminram:vt
inquanrii impoiranir pcr fpccialc nome : vt pcr boc q6
eft fodicne fcpulcbjii inucniat tbcfaurii.
HlSrr V\tV n^Sm qudlionc: 0^ fiaccipff
||«7VI v^viii cnepcrocddcns pmomodo
of cns pcr accidcns fcaindii rationcm c6miinc;:vt cau
fanir in fuic6munitatc t n6c6trabit ad aliquod octer^
minam; ens: fic aUquo modo cfl fcia oc cntc pcr acd^e:
1 ratio d^toctain ^ncipfoqucflionie : t idco n6 rcfumtV
mr bic.Cp0coindo OKCndu;: gj fi capinir cns pcr acci
dcns fccudo modo fic n6 dl fdcntia oc co : 1 ratio cfl in
Urtcra:quia illnd oc quo ocbct clTc fdctia ocbct cfTc frc
qucntcr vel vt fcmpcrrqiiia oc co q6:ncc dl fcnipcr:nce
frcqucnterncc potdl ooccrirncc adifd : fcd bcnc pofTcc
cfTcopto oeeorfcd ens pcr accidcne fccundn rattonc fpe
ciaUrmrncc cH vr fcmpcr ncc vt frcqucntcr. vndc fccua
dloccotingcntibus in fupcrioiibue vtcdcflibtis vtoc
noua Uina 1 oc cdf pfirqi raro fiun t quo ad vita; vnf us
homin iettamc vt frcqncn tcr fiunt quo ad tomm tcpoet
vndc babct caufae oc"*.crgo pofTunt cfTc fdbilia.-^ con
tingcntia infcnoia fimprr no fiunt firqucnter : nccbilt
caufam oc^^rfcd pictcr mtcnrione fiunt.
Ipf riinr (nH ronce.cn ad^mam.oequoaliquid
X^viUilt aU Dcmonllraric.ironccdit.lllomo'
do p6t clTc fcicntia. CMcie 3» oc cn tc pcr accidcs jI iquid
Dcmonf^raf. Conccdit.occntcpcr accidcns in comtinl
potdlaUquid ocinonllran.-fcd non occntcpcracadcs
fccundii rarioncm fpcciaUrm.crContr3 boccR Oiibiu;;
quia codcm modo cft fcicntia oc cntc pcr acddcne fa
cundnmrationcm fpccialcm:qui3 ftt a caulj vt m pUtrf
buB.oiccnduing» liUidpicdicatti ocmonllranir occn»
te per accidee tn c6munt : quia ocbctur fibi piimo 1 pcr
fc:q6 rcquiritur ad boc q» oc aliquo fit ocmofh^atio^ni
mo pofic. fcd non ocmofiratur oc cntc pcr occidcne in
Z.co.4.
(prciaU.q6(tt(i cdura:vt in p(unbti0.q{ non Dcbetur Hbi
Vtpzimum pzcdicjtu5:quio priue ocbctur cnti peracci/
dcne in c6muni:fcd auctoiitas Sr .pwccdit oc cntc pcr
occidcne m fpcciaU.CCad aliam facioncmpartt fin-.vti
oUq mo ens tn coi oifftnif i notiricar.fs tri non e fa oiffo
cumfitpcrncgjtiuanoia. Od VII.
CSlia vero qu<d c)c nccdrifafc. ic.
^Critlir ^'■cabancpartcm.vtmmper
wtwi liMi accidcnecaufcturabagetcrvt
in plaribue. argiio p:iino cp non: caufa cau
fatumDcbcntpioponionari.zTpbrfi.iquinto
. _buiue.fcd agcna vt in pluribus i cns per acci'
densnon piopojtionantur.qj illud ht in patictozibue q6
cft p accidcne.i fic cft oifconucnicntia intcr ea. CT^tcm
Xx. io. vnii agctie irro'' non cft caufa oppo^^^.cjc nono bauM.vbi
ponimrDiflfcamtia mtcrpotcnttae rationales nrrario'
nalcs.qipotcnttc rationalceccdcmnumero oppofitom
lbnt;fcd potcntia irraiionalis vna vnius factiiu cff . fed
ogcns ri in pluribue c(l agcne irronalcvt fcmcn q6 agit
in fctum {xt yirtutcm fojmataiam. crgo non potclf cfTc
Ciaciopcr accidcne.(J_ -f^jctcrca fi boc cfTj: tunc cne p
oocideiie nccclTario aicnirct.i pjobjtur bcc confcquen'
tia vno modo auctoiitate 2l;:.jqui oictt.g» nccefTc cft eflc
cne:q6 f m accidcne cft. 2' fic.q: fi agcne vt in pUuibus
crt caufacntis^icraccidcne. mncquandopjoducitiUud
«ne pcr accidcna.tunc Dcficit ab intcnto. ict fic piodiidt
iilo.-vt ocficit ab intcnto.modo ipfiim ocficcrc ab mtw
coe(lnece(Tarium:qtaliteromnia agcntia ciTcntnccef^
tej.c5. &t>X>OUmm Cria.quod crt falfum.
f f Mf^j^f^vinun^ au£to:itatcaf.inpicdictalittcra.
vndecnepcraccidcnecftvtbomo gcncrcturciun oiio'
btwcapitibuB: vcl ouobus oigitie.i cll ab agcntc:vt i pUi
hbue:q: fcme b gcncrat vt aUa monUra quc fiit pcccata
cius q6 agi t p:optcT aliud:^ agcntis vt in pUirib''.
IRl')^ Jd 11 \ 9> Dcnuo agctui qdi lunt necia:i agunt
m^\jvaviu^ penit^ vnifo:mucr:vt moto:c9Co:pop
cclcftiii.q: agunt in co:pou cclclha motij:i agunt rcgu
briterivnifo^mitcr.auafuntagcntuquc non funtnc
ce(Taria;necagiintvnifo:mItcr:fed oiflFo:miter.q: ocfi/
ciunt in actionc ab intcntione:ficiit funt agenna infeno'
ra.q:nofcmpcrp:odiicuntboc qbpiincipaU mtcndiit.
l^l^rH llttl ^^'^ quclf ioncm.9> cne per accidcne
11* q6 fjt raroji in paucioiibtie caufaf co'
iuodoquocaufariloebctur fibi ab jgentc|vt in pluribue:
qdeft foimna vcl cafu8.p:obatio.q: cno [\r accideiis vf
caufjtur ab agcncc ncccffjrio imedtate.vcl abagcntC|Vt
in pUiribue.^lfa cfi nota a lulficien tt ouiifioc.q: no func
pUiraagcntta.eTgocumcne pcraccidcnefitcffrctue no'
uue ocpcndct ab aUq agcn tc. vcl crgo ab agcntc neccfTa'
rio:velabagctcvtin pUirib^fed noocjicdctabagetcne
Cef1ario.cri illud no ocficiat abi ntcnto pncipaU. q: fcmp
iKlucit elTectii.vt motus ccli no ocficit ab cffectu.qi non
03 prium:ncc moto: ceU ocficit a pncipaU in tcn to. f j boc
ptigii i iferioiib^^lqrcVcUnflf Q> flt a ci.-vt i pUb^.CL II0
landu agce vt tn plurib'' a q ocpendet cafualc 1 foitui'
cii fiuc cno i» accrte c(l cafiie foitiina.vii foituna of ee in
•gcnribus a ^pofico:vt in boibue: vn ptingit a foinina qi
fodicns fcpulcbrum|inucniat tbcfaurij.&ituncqucrt/
cur quc fit illa foituna . aUqui oicunt fit oca fcpvirata
quc moiiet roram. 1 babet ouae facice. vnam malam. 1
oUjm bonam. Scd boc non cft venisquia clf oittii poc
ticum. vndcfoituna non cUaUudnifiintcUccmepiacti
cus bomie.ita g> vnus 1 tdc intcUUe elf piacticus : 1 foz'
nina Dtticrfimode:tnquitU3 acciptf intcirs tn cogattonc
VII.-T.VIIK
«5
t babitudinc ad cffcctii g eucn it:vt in plur(b't (nrentns
^n'of intcUcctiie p:acti£U6. ©cd ide inteire i babiiudi'
ncad clfectum qui euenir pjcter intentionc cuie: 1 i fxiu'
ciorilHieoicitnrfo:tiina:7itavnaicadc3 cdin bomini/
bue oicirur fotmna intcllcctue p:actiaie. jSic ct cafus
m naturaUbue idem cff rcalitcr ctim nntiira. tri oiucrfi'
modc.q: fi nacomparaf ad cflFcctil intcntii pnciparr.i vt
in pliiribtia.fic of na vel agene nalc: vt fperma fi pjodu/
cit bomine cii ouobiie oculie quinqj oigitie.boc intcn/
dic p:incijxiliccri mnc oicimr ogce naturalc. iocd fi cd^
pjrattiradcflrectum non mtcntum;': vi in txjticiojibus.
fic Dicittir cafus:vt fi fpcrma p:oducat bomincm cii vno
oculo 1 ouobue oigitio.tuc of cafus.
ffld r6nr<? w"fJt""'^Jiunj.ic.concedimr.fie(l
I ^'"'►''♦caufapcrfcmncoiatur piopottiona/
ri cum caufato qno ad omim vcl potcn tiam : vel quo ad
comunc 1 p:op:tum:fed oc caufa pcr accidene non of^.fj
caufc vt in pluribus rcfpcccii cncie p accrie df ca pcr 3cci
dens.vndenon oiKiiccccampcraccidens pjopojtionari
cfTectui.vndcDicIccomccacoi.iz.buiu6.9>ifta.pp6.agcs cco.z.
1 ci Dcbcnc p;opo:cionari cato.j. rcgrit pd icionee. -piio
Q>non t$ in agcn tc inOf aU.qi illi non op3 alTimilari cau'
fato.vtfcctirimnoop^aifimibrioomui. z requtrifqj
(int in agcnte p:opinquo:': non oino remoto. vii pm^^mo
tornon opsalTiraribuiccfftcmiinfcrioii.! }'requiritur
<l»n6fttinagcntcpaccris.q2illdn6op3 afTirari cflFcctui:
VtDomificato:'mcdfcu8fff ca paccris.inonop5 alTimi/
UinDomui.quarc non valct.(L ad aUa.vnii agens irr6/
nalc.<:c'.conccdicur.fi elt agcnn pcr fe. tamcn vniim agcs
poteft eflc caufa vniue cflfcctus pcr fc:': altcriue pcr acci/
dee; vt frigidii pcr fe f rigcfacit.i p accrie calcfacit inqtia/
mm circiifiat calido.vri ct olf ringic 1 vmt ipl\i5 1 caUdu
foitificamr. q: virtua vnica fo:cio: clr oifperfa. fic cft in
piopoflco.q: agcne in pUiribuc. per fe agic vnum cffccmj
fcjtntcntiim. fcdpoU mccntum agicaliumeffccium. fcj
cns pcr accidcns.|vt oictum clf . (J_ ad aUam. agcns
Vt in pUiribus.tcxoccditin-.fi cns pcr accidene caiilarc/
tiirabagcntc.vt in ptunbusper fc.fcd ft pcr accidcnsno
cpo:cetqicucniatoc nccelTiracc.modoficcff q' ene pcr
accidcneeltabJgence.vtinplunbtte.non vtacaiifa pcr
fc.fcd vtcaufa pcr accidcne.q: aUqdpotcrt c(Tc fticiiruin
q6nunq^crit.([: aUrcr oicunt aUqui conccdcndo con(ie'
qucntiam.gt cuin oicitur.crgo omn i j aicnircr oc ncccf
firatc.ipG oiauit qp ouplej: cft nccelTuaf :quedam clf con
tinua.ita q< res fcmper fint.aUo cft ncccflfitae intercifa. 1
illa cii oup(cic.qitcdam clf octcrminata quo ad naturas:
tquo od nos.vt folcm cra80iin:nccc(Tarium ci\ ncccfTi/
tate itcrcifa qtio ad namra;': quo ad noe.feimiUtcr ccly /
pfifl Uinc -: foUs.aiia cft neceiTitae in rcrcifa quo ad natui
ri.t idctcrminata quo» id nos.ivr polUbilia liint neccfTa/
ria neccfTitatc intcrcjfalt indcterminata quo ad noe.mo
do oicii t S^.non bf c pio iconucn icnti oia cucnirc oc nr
cclTitatc:necitatc itcrcifa 1 indcccnninata quoad noe:ij
df tamcn octenninaca quo ad natur jm. fcd babct p in/
conucnienitomntaeucnirce^neceiTitatcconcinua xiiu
tercifa quc cfi octermmata quo ad noe;': quo ad naturi.
£t banc Diaint cfTc intcntioncm a^ . fcd iif a fotiitio c ^
VIIL
i
t.CO.7.
fidcmtveritatem.
(U^inod auf cm (tnt pjlnctpia . i c.
^ rri f II r ^"^'■'^ P-irtcj. polTct quc'
V I i i U 1 n. Utntm omnia Dc nccciTi/^
tatc eticniit.fcd irta oifputabitur aUbi.Ocd
circa iflud capitulum.O: autcmvt verum t.c8
cn6.qucratur.vtnijvcntae tfaUitae fintin
3Libn
itdlemt. arguitnr pmo q» non. Iqiioamqj i ^itaa .1 iUo
cft bonita9.qi vcritJB dl qiicdam bonitaB. t fatfitae cfl
qacdam p:aiiita8.rndc mc ndarium pcr fc cft malum ct
Cai4. puttum i fiigicndum.cic ^^ctbj*. f< bonitae no cft i mtcl
lcctu.q: bon ttas malicia cf> in rcbu6:vt rce oifhnguu'
3CX.8. nira mcntc i itcllcctu.vt parc t in lutcrj.(r3tcm omnc
quodcllin animarvclcl^ potcniiJ:vclbabitti6 vclpaf'
C».^ fio.i.opcratio.vtvtiltaf.z''ctbf.rcdvcriraenoncftpo'
tcntia naturali6:Tt itcllcctue vcl fcnfue: ncc babitus. qi
babituecftui pjimafpcdcqualitati6:fcd vcriraecu$fit
confotmitae cft in acncrc rclarioni6:ncc cft ojvr ario : vt
pcr rcpatct.crgo ic.f 3fc;qd cftin fcnfu:non cft t intcl
X-ci^' lccttt.q: fcnftie non cft intcilcctu9:ncc ccoucrfo.vt pj z!
tj:z. ij^ocaia.fcdvcritaebabctcflc infcnfu.vtpatct pajr.
z?oc aia.vbi oicit.qp fcnfue fcmp i vcnie rcfpcctu obi jp'
pivt^uan.ic.irjtcm^enin voccnocft inintctlcctu:
t.C.i5z. qi vojr non cft in acrc.z^oc aia. q: foUim cft animato:uj:
3C.C.77. nutlum cnim inanimato:um vocat.fcd vcritae cft in vor
t.97> cc.qi piopofirtonce oicunttir vcrc.i boc non cfTct nifi vc
ritaecfTctin cie.q: nibitoiciturfojmalitcrvcrum pcril
ludquod cn cxtra iltud^fiaitnibilcftalbumpcralbcdi'
lum cTXra ipfum.fcd pjopofitionce fun t o:atioflce:'r ota'
tiocft vot.crgo ic. CL "Jrcm fi vcritae cfTct in intcllcctu
ttinc vcritae non co:nimpcrctur ad co:ruptionc i pmu'
tarionc rci:fcd boc c falfum.qt vcritae cotriipitiir ad coj
niptionc -: cmutationc rci:vt jrt in pdicamcntie. qifi fi e
vcra bcc oratio.tu fcdce .tc furgcntc falfa crit. oAa pi. qt
poftql vcntae in in tcltcctti cfTcr fiibicctiiic: tunc non OC'
bcrctco:rupi ad co:ruptionc rci. crgo vcritaenocft i in/
tcltcctu ncc falfitae.q: opp" nata fnnt ficri circa idc.
<«- 4!^t\tuyftrt\x ^P**" fcxtcqp vcrtim i fal/
XXS' K/ppv^lllU) ftimnonfuntinrcbtiecjOTamcntcm.
fcd fiint in mcntc.vndc oicit, non cnim vcnim i fatfiim
rft in rcbiie.vt q6 quid cft bonimi vcrum:q^> autcj matu
falfum.fcd in mcnrc.d gr arguinir rarionc.bonu vntuf'
atiufqj ocbcrc(Teincocuiuocftboniim.q:rcrfccrio cft
ico cuiue cft pcrfcaio:fcd vcritae cft t>onii itcttcctue.qt
vcntae finc actionc cft t»onum irctlccrtie fpcailatiui.vc'
ritae aiuccfi acttonc cft bonii; inrctlcaue p:aaici: vr pa
2r.c.;4Hp^f j| ^ ad inrcllccrum (tctj^^oc afa.
t.49 fflUWIIUUin qonie. 9>^itae Dttplicitcr capimr.
vno modo vcritae cft rct cntitae t na.vndc quccunq j cn
titae cftnara m anifcftarc fc intctlccmi pcr imp:c(fioncj
fifHhltCllicnbtli9:ficutvifibttccria5cnariimanifcftarcfe
Vifui p iprcffionc fpci viribilie.': fic q6libj cne cft vcnij.
2lto mo capiiur vcrirae p :>fo:mitatc intctte ad rc q co'
Sofdturvt fi intcire cog^ofcit aliqua rcm:vt tapidc co-
imitcr.tunc ifta ^foimitae qui intctre bj ad rcm c vc/
ritae.i ifta?fo:mttaevocaf abaliobtie adc^no intctre
fld r^.'rbocimpK)p:icipoctinimcft.q:adcqri j?p:iccft
$tof .q: f m (gr itatcm ali()d ot cqle vel incquolccfcd in/
tcUcctue non cft quantue.
rtrtMrm o6mcft.p:imog»^itaotfaintaflpii
JuU tjOntin momovrrnonfuntminrcltu.^tro
cft.q: fi ita efTd^tunclapis cct in aia.fcd boc cft falfuj
oeaia.qttapienoncftinaij.fcd fpcelapidio.:»iiapatj4ii
poftqj ^itae.i.cntitae rci cuiufciiq j cct f ata.tc lapiddtae
itcit in aia fiiBiuc.t it tapie.crz* o6j. q> vcritae 1 fatfi'
tae z" mo oci cft f Itcltccttt fuPiuc.et ci eft.in illo e vcri'
taez^mo^q^^^formaf aticui.q: ^itaenc^?fotmifa9.mo
doiTfoimitae cft in itto q6 pfoimaf attcri. fic atbcdocft i
itlo q6 e albii. fj itclto pfoimaf rci brte :Tiicnicntia 1 firi'
tudinccii ca.qi agcne fcmper affimitat fibi palTii j. fed tn
intcUigibile cft agcne refjpcau itcire. crgo itctre ^TfoiftM'
tiiripOrei.qi{teUigcrccftqddampjtt-velali9d^ i^
ea
pati.a^Tlotmdu q> Ij ^itae z* md oictii fit in intellU in'
bcrcntcr 1 fnbiurvtBfcaioeftipcrfcaibili. tii boc non
obftantccftirctaq3iagcnte.qificutpJ4'pbr.q:n6fo/ X-C .-3.
Inmcftiftemoduecendi in altcro:vtiftibo.fjct modue
ccndi in.fic i agcntcC llof andii vltcriuo.q; itcire bj oi
ticrfao opationc6:imooupticc.vna e idiiiifibilie intctlh'
tia 1 firnplctalia cft q non cft idiutfibil.fj oiuifibiCt bcc
oiftinguun t p afTirmotionc 1 nc^tionc.p afTirmationcj
cii itcire itcirit atiq coponi ad iuice.Q oiuifioncqn itclle/
cme intcttitoiutdt.mo iftc ouc op6nce non biir fcfirr ad
f irarcq: i p' oponc c ^irae rifi.q: qii intcirB ircint rcj iiu
tclligcfiafimpliciitdiutfibili:rucofo:mar ci:i illa^foi' #
mitae c x^irja^f j i ifta opartonc i inrcUii no cll f jlfirae. qt
aiy itdligerct re.t no Itcttigcrct q6 ^ 5d ictio. f j tii in tdps
pot t>fc ignoiantia oc rc q opponit ir dligctic fimptici: fj
no bj falfitat c.q: ircire rcfpccni »f gd cft no pot h»fc faW/
tatc.fcd i z' opjrionc non folii 0" virae:vr qri inrclfe itd'
ligit.iponitiltaqfuntcopofitainrc^vd Diuidiriila qiK
funt Diuifa i rt .©cd ct fatfitae cft in z' oponc qrt intdlie
coponit ilta q fiinr oiuifa i rc. vd oiuidit illa q funt copo'
fita. (]' 'llotjndii Q' i oponc irdlccnie i^itae noacdpi
tur vnifoimucrrcfpccru qucriiciiq; irctlig". qi qdaftit
cntia fimptida:alia funt ccpofita vt malia.mo in pVoi/ JCcrr
cit ap.o» intcir^ rcHvctu fimpticiii no bj verilate.fcd af
finnationcquc cft fm ::p6nc alicuiite oc atiqiio.vfl fifa/
doaflfirmationc oc oco P non cft f in copcncm. qi in oco
nulla cft ppo.fcd ibi cft ^irag p attigcrc 1 rcptit arc aligd.
fcd i malib"-: copofitw cft t?ttae fm dwncqri tntctre ttel
ligit atiq coponi q funtc6pofita:i aliq oiuidi q funt Oiiii/
fa.func e ^^itae.vt bo c ai alvd no cft afinue.i filr infdli
oaeoefalfitatcd norjndijg^ap.Dicp^b^.Q-qrittdre X>czz
ignoiat fubam fimpticc 1 fcpat jj.Q' tiic intc ire non bj (iE
Vt cccitae.q: ruc ocficcrct ci po* natte rcmoto. vt itcire.
vri non babcmiio noe ad co^itione ftibo;: rcpatanij.fi?
ccdtae.i.p piia tionc aiiufcuqj po'.f.rcmotc 1 nalie vt i'
tctlectue.q:cccifa0 orad coloice p^ationc(\>'nartirar
1 rcmorc:': fic inrcirit ar. ©cd comcntat 0: oicit.qi itd»
lccmenfbjfcadfuBaofcEatae.vtccctfae.intcirifatiter.
qi refcn boc ad potcntiam acgfitam 1 pioptnqua j. qi fl/
cut cccitje Picir ncgationcm alicnioe potcntic pro(nqtie
ad vidcrdfiific cr irdtcctue i pn'babct ncgattoncm pore
tic pofitiuc piopinquc ad itdligcdil ful3a9 fcparatae. vil
opoifct qi acquirat illam potcntiam pcr Difpofitioncj et
cognitioncm omnium fpcculabilitnnricp infoimanrta
libtiB.funcqujndoacgnuirrjlcm babirtim:ninc bcncl/
tdligit fcparara:': ficnoncftconrradictioa|:.i cdmcn»
•flSrr hs^i" "d rationce.^n (tatoiievtpatet.
Il^tr Utt qiiocftbonitae.ic.conccdirur. vcrftaa
ltKrculat{uacftbonriintdtccfuefpcculafiui:i piacrtcave
ritae bonum cft ircllccriie p:acricl.&imiltrcr fatfitaeeft
matum irctlccru6:quia vcnrae 1 falfirjG funr tn codcge/
nere cum bono 1 malo.qt oidt ar. j? oc anima.q' oino i Xxaa.
fincact\or\ci cum actionc in codcj ^cncrc funtcu bono
1 malo:i ^vr hoc Q' cft finc aaionc circiiloquitur vcrita/
tcm 1 falfir jrcm fV>cculariuam qttc cft fmc acncnc. 1 pcr
boc9> cft cuin actionc circumtoquutir vcnrarcm 1 fatfi<
tatcm piact icam quc cft cum acnonc.CT l^cr boc ad fbt
mam.conccdinirmaioi.fuoicie.iji in intctlcau noneft
l>onitae.ic.fjlfimi cft.quia vcrirae irdlccrualie cft booi*
taeqticbatKTnrcin pcrfictt:i opue ciiie boniim rcddit.ct
illa vcritae fpcculattua cft mdio: vcrifat c p:af t tca. Xu Xx.gi
oicie.(p ariftotdce oicit.9> bonum eft in re cirtra. t\ci>
dumoitftaauaoiitaematc intcttV.f.q^bonitae fitinre
eixra mentcm pvcifc tiq? in fubicao. q: nmc nii^ cct i
iteltU.q6 non e vef .qi bonii cft etiom 1 'itaxc itcUcdma.
r
le
JCxJifi. vnde indt a^t.S" meta.ina]nme atitem bonam t nutai
flgniftcdnt qtulc in animaM.i bowm in babcnritMts^'
berdlm i clcctioncm. vndc bcnc vmim cft bonum t
malum Rint tn rcbus qrtra mcntc aUgbue: fird tame non
cjrcluditurquin ctiam fint tn tntcUcctu. vt in po*clccn/
m 1 intcllcctm3.(L Sd alii.omncquod cft in aia.tcJbi'
X?etbi. ccndumq.»ap.loqiuf ibiDcaiaappctitiua^tloquttur^
(a.5> illts quc pcT (c fimt pn* opcrationia.vndc omncqdclYin
«fadppcrifiuatiqgpitnctpiujpcr fcopationts qncrim:
Velcftpo^naltfi.ic.vndcnon opojtctginccclTitaefitpo'
ecntto naturali6.qjquicuq5 tuncbfa^xj""" naturalc5:vt
intcUcctum babcrct vchtaterqtiod clt falfuj: ncc op$ q>
Rt babitue.qj babttue intcUcctualis c(t in piima fpe qti
latie.fcd pfojmitae clt in gcncrc rcronie.Sttrncc eopc/
rario: vt pcr fc manifcftum cftmcc cft pafTto : fic oc ali)e
quc tbi cnuat.cttam vcritae c(l in aia cognofcitiaa:vt in/
lcUcaitu.viia^i.tbinonloaturDeanimacognofciriua.
Crad attam.^tlud quod cll in fcnfu.tc. boc ncgant alij]
Vt fanctue Zboma6:cp vttae fit in fcnfu:fcd maiore oco
dtt.qj Dicit gp ad vcritatcm non folum rcquintnr cdfoj
mitaB.fcd ct cognitio tUiue confojmitatie.vn I5 vtfue c6
foimcnir vifibili.q j tii non cognofcit »11 am con foimtta'
cem:tn conon clt vcritae.^ffta fblutio non vatct. quia cft
tc.t5z> ontraa^:.z''ocaiaoiccntc.3>vidcrcfcmpcTVcrum cft
rcfpcctupjopiu obi.-JintcirefctTipcre vcr^rc"Qjquid e.
£tia 2"non valct.qi oicit 5» ad vcritatcm rcqiitntur co
gnirioconfojmitatie.vndcbocjccidit tntcllcctui.-qitn'
cetlcctue potcrt babcrc vcra cognitionc; attcuiue finc 6
q> rcflcctat fc fnpcr con foimitatcm ipfitie od rcm. vii pt
cognofcerc rcm vcrcfincaatult cognirionci rcflcidde
CO^itioniefiipconfojmttatcm.qiaccidttgvintcUcctue
icflcctat fc fupcrcognitioncj confoimitatte. CT^icedii
crgo alitcr.^Uud q6 ci\ tn fcnfu.ic.conccdttur. co modo
quo dl in fcnfu non cO in mtetlcctu.Zu oicie. vchtas
cfti fcnfu.£^65 q> ^itas idtutduat t figta bic -z niicc i fcn/
(utilla no e i itcirii:vt in loco fignato.qi intctte no bj to/
cumfignatuj.fcdvcntaeabllracta ivrrcllin itcUccni.
UclpotclY Dici 9' vcntae fimpticie rci 1 pdicamcntalie
qucconfilltt tn appicbcnfionc rct cfi in fcnfu.fcdvcrita0
pjo(vfitionte cH tn intcUcctu.vtnim autcm vchtae fit 1
aUquofcnfuinrcrioii.Dcbocinquirae.iLadatiasrone.
5llud qitod cll in voccconccdirar. co mod 0 quo cH i vo
cr.Xii oicie.^ vchtaecd i vocc.vcrumclhvt in fignort
fk non cH in intcUccra:vt in ftffxoXcd vt in fubiccto.Ur
oUter poflf t oici.ad minoic.gi vcritae indtuiduaUe 1 fii
gnata efi in vocc.qt fiait vojc cfl idiuidualie 1 fignata B
« nuncrfic veritae qriUcne in vocc cft fignata.t bic 1 niic.
Vndcconccdinir bcncg» vcritae fitin vocc.quiaaUtcr
no clT; aliqua vo^: vcra ntfi vcritae cfTct in voccqj nibit
Ocnominanir ab iUo q6 dl cjctra ipTuj. fcd vehtae cfi in
intcUecni foimaUtcr vtV t ablhMae. jjjad aUam rdn^.
JSi vcrira6.tc.conccdtfnr.fi folum cflct in intcttcctu.*fic
Q) nutto modo cffct tn rc qctra tiq^ in agetc. 2Cu oicie.
l^ritae.tc./Mccndimi q» vcmm cl\q> vcrt tae non eft in
recjLvtin fubiccto.tamecftin ipfa:vtinagentcjgtidfic
od cojniptioncm rci criam coirumpinir vchtae:vt fpee
coloite non cft tn coz' vt in fubiccto:fed bcnccft in eo: vt
inagcnte. vndcad coiniptioncm agcntiecojnimptf:fic
vcntaein coiru>^obtUt>tie vahaturimutatur ad mii
tationcm rcrum.pcr boc oiffcn ifta vthtoB a vchtate in
mobitib''.qj qtic funt vcra fcmp funt vcra.i quc fUnt fal<
fa fcmpcr lunt f alfa. (rilotandum g> bic cft vnum do/
bium.-quod moucbttur pioptcr qccmtarc t cogitare oe
fo{ittioncbuiu0.qi omnce concedunt vchtatcm cfk i in»
tctlccnt fubiectuK.f.confojmua«4t>6 no cft intelligtbiU
IX.
96
m
9 aliqufd confojmemr alrcri nifi ilUid mam confotme/
tur fibi pcr confoimitatan cjrtftcntcm in co.qi ntl>il efi/
mtlcaltert ntfi tlUid ccoucrfofit fibi fimitc.ergo ficutin/
tctlcrt^cognofccne alb»cdinem confoimaiur ci vcra con
foimitatc:fic albcdoconfoimatur intcUectuivcracon/
foimttatc. crgo crit confoimitao in rcvt alb>cdinc:vndc
cum albcdo dc noiio intclligituntunccnt tn ca noua con
fojfnitaorquc piiue non fittt.crgo opoitct 9» fit agcne no/
uum pioduccne conformttatcm in atbcdinc.Vcl crgo cft
intcUecniBvct rce.vt albcdo.non potcft oici 9? fit intcUc
cmB.qi mtcUccnie nibitagitircelbccutatiuae:nccalbe/
do potcft agcrcqi ninc idcm ivfpccm ciufdcm clTct mo/
iicne 1 motum;quod cft impolTibttccrCt confirmatur.
&i inteltccnie confoimatur ret qtia intcttigit : tunc 0$ 9
confojmitae tcnmnctiir ad rcm.crgo rce crrra rcrminat
confojmitatcm:tiincqucraturoccfrciUo.f.tcrmtnarc.vl'
cft in tntcUccni:vcl tn rc.non potcft cfTc in iteltcctu. quia
tunc lUa conformitae in intcUcctu cflj tcrminue fuiipfT'.
crgo cht in rc.tDodo itlud tcrminarc non potcft cflc ac/
cidcneabfoUitum.qjtcrir.inareoiciturrcfpectu alfcri*.
crgo crit acddene rcfpcctiiium.t pcr confcqticne rce itu
tcUcctarcfcmirad intcUcctum confojmitatcqtic cfttn
ca 1 a qiio caufanir ilk confoimirae.oubiti cft:ficur pue,
Cjad iftiid DUbium polTct otci faUto iudictomcliojt.g)
intcUccnie confoimaiur rei:': tUa con foimitae pcr qtuj
confbimarar eft in intctlcccu qiic cft yehrae. £riam rce
aliqualtter confoimatur intcllcctui tcrminaritic inquan
tum rce tcnninat lUam confo:mitatcm.£t tlta rclano q
eftconfoimttae:pcr quam rce rcfcrtur ad intcUcctum e
in rcfubiectTue.vndcreeipfa tnquannim tntcUiginiret
tnteUigibiliBCftbabctconfoimiratcm ad intcUccttun.t
bocqitcrminatconfoimitatcmintcUcctue.tcftalia cd/
fojmtt3etntcUcctue.ficutDe fimiUtudtnc oiKirumrcp.
qj iftc fimilttudince fttnt oiiicrfc rctarionce:q ftint ictio/
tMie fimiUbue:fic bic Dc conformitatc qua intcllcctoe co
fotmanir rci.t econ uerfo.vndc vna c cj: partc ccgnofce/
rie.alia cfte^ partccognofcibitie.cra^ argumcta. 3ftii
confoimi tae in rcvct eftabtntcUccru vct a re. ^bicendii
q> aptttudo confoimiratie eft in re.qi ree cft apta nara co
fojmah intcllcctui.&cd aaualitas confoimandi cft ab
intcttccnixjj intctlcctua facit rce tn potcntia intcUcctae
aau IntcUcctae.ficctiam faatconfoimitatcm in rebne.
CTft tu otcie.cp in tcUccnie nibit facit in rce fpccularae.
i^iccndum9>vcnimeftnibtl rcalc.fedbcncaliquid in/
tcntionalc t inteUcctualc.t boc fufftcit ad boc rce con
foimcnnir intcltectuL-ficut criam q> rce funt in rcUcctua
Ure 1 intctlcctc.vndc votog> ifta confojmitae non fit 1 re
ab^^nifiin rcfpcctuad confoimitatcj intcllcctue. CTad
z" patct c):oicrie.qi volo q> reetxibcat rationcm tcrmi
nandiconfojmitatcm intcUccme.tg^dTctcrmtntim fit
dTc rclatij. pcr q6 rce rcfcrtur t fit in tpfa rc:t fit oifticta
rcUitioaconfojmitatcinteUcctU9.Dcbocpjiu60icra$ i
oefcientiatfcibiU. Qd IX.
xc/iMvw|uci.vi pimlum.vtnim cntta
rationie ftint inpicdicamcnto. arguirar pg>
non.qt nmc cfRrt piocefTue in inf iniram in re/
JbuepjcdtcamcntaUbae.boccft fatfum qrpje
dtcamcntie.t5?b<iiu£i.tcnetconfcquetta.qi poffibtU: cft 'r^i^ ,
gjaUquiebomointcUigjt aliquid.titcnim inteUigatfe
intetligerct iterum rcticaat fc fupcr z" acram ttclUgC'
di.inincitcrum fuper alium.i fic in inftnitu. rrgo fi au
tia rdniseftit in pdicamcnto irctttr in ifi" i cntib"rdnie.
^f)tV>rifn <"9<^f'(Ip<l<^metiieener6niecntia
*^rr^"*^** r6niafont(pn''.qi4?aUocntiarttti6i«
i»flnfaOTmrdTeit»cdiamcnto:nWpa>tanto<pi«cdi
Cdmctu cfl cne realcrfcd picdicametu e ens ron larcil
dcrcf a logico non confidcrantc nifi cntia nitoies cntiA
ronis runt in picdicamcnto.CTloMnduj qp flcut pziue
t)cth cft:g> oc entiboB ronie oiuerfl oiucrfimodc oiaint.
Ouidi intclliguntixeptuegnie •toficamo iH?ci .ic. q9
Dicunt cfTe entu oljiiu:q brit cflc obicctolc i \ piofpcctu:
imaginanf.n.g» itcllcctue itclligcne rcm:Bactii intcirit'
di .pducat aliq6 cne o5iuu:q6 fic pfoimatii non cjcif^it in
nefxra fu5iue:nec l inteUii ibcrentcrf, tm oDiuc.i c illd
ensrfac qd intclfo figit fuu afpectu.1: t talia cntia vt occ
ptuB gnie T (V>ei.ic.Dininf cfTe purc cntia ronie.ii: autcj
talia flnt cn tia ronie j?bant qrpicntye.p cii aliqua rce
vf a longc vf fninoitequantitatio 6 flrflcutcii aliq ma/
gna turria vf a loiige:tun< oppet efle multo^ninoiie qul'
litatiB $ fit.Vocitfif oc folc:qui ccmagna oiflantii vf
dTc pcdali8.cii trt flt maioi tota tcrra. tiic qucritur 6 ilU
quanruatc minoii.vtruj illa minoi qoatitas iudicata flt
in rc:vcl in aia:vel in ncutro.ibocpjiJfofficicnteDiuiflo
ne:cii flc cne.ifta minoiitae op$ 9> in aliquo tfloiii flt. fcd
non cfl in re cjrtra fubiuc:qi tiic rce cfTct minoiie <|titatl
$ flt.i njnc iudiciii cfTct vep oc folc.q6 cfTct pedalie $tt
Mti6.q6eflfalfum.Tlccc'tcftin aia inbcrcntcr. qi flccoi
loi q app«rbcndif a vifu non dl in vifu inbcrctcr i fubic
ctiuc:ricnccpcdalita9folio:qvfc(Tcnonc(t inaia inbC'
rcnter i futiiucj rclingnir 9 fit i nnitro. t fic obicctiue
tifi erit in aia.gTilr probant pcr alii cicpencntia$ boc. qx
nobi» vf aliqd coipue bf c rxaintatc.q6 tfl rcalV 1 f m ve '
ritatcmeflp(anum.vt in picturie arti^^oppirct :vndc fi
tangan f non cR ibi pcauitae.(ir£unc arguif .aut crgo il
la rxauitae efl in paricte:aut in vifu:aut in ncutro: ita 9
fblii flt in vifu o5iue.t bec efi manifefia ^ fufTicicntc; oi<
uiflonefed ifta pcauitae nd efl t pariete:qi parin cfl pla'
nuftneccfi in vifu.'qi flc vifUe efiVrt xonus.g rcUnquinu*
g> fit in neutro:fcd tih in aia obiue.^tcp boc piobant oc
maioiicatc ocnaru pioiccti in fttndii aquc: 1 ocducas fic
Dcalge.tocboc vifum fuitin aliaqone.cii qucrcbat oe
coponcfpctcjtgcnereiofia.tibifoUttc fucruntronce q
addttcebanf ad piopofltit. UA ifla opio non valct. qi oi
ene vcl cft in fubo:vcl non in fubo.t boc pfuflricietcoiut'
fioncj:^ ijdictoiiof .mo lUudcne fic po(mt5efiene:and
cft in fiUio.qi non pot cfTc cjrtra aiam in ma fubiuc vel in'
bcrcter ncc eflene in aia fubiucvt oictit.g efl cne non tn
fuBo.T fic erit fuBa:fcd non cft fuba coipoiea.g eft fuBa i'
coipoicat fcpata ab oi coipoicitatc : 1 flceric intcirntia:
1 P pne pactii intcUhdi noe facimue fubae fcparacae vt
angcIoB.t q pile opi ce aUq6 mobtlc q6 motieat ifta itel/
ligentia:flcut oibc celcfte.516 et facit inteUcctue nfjc\6 eft
abfurdttm. dJ-l^rbocoicendamcftadiUae cnxrien'
ttae.quando Dicinir.aUgd vf.tc.conccdinir inquanmm
cft cj: partc vifue vf efTc minne q? fit.t fol vf cfic vni' pc
die.vndc ctiam boc ptttarcmue cfTc in re.fi ro nd oiceret
oppofltti.£tmqucris.vtmmiUaminoi quantitasfitin
rc.tc.£N5$ g> nec eft fn remec fn ata.qi pedalitoe foUe ncc
eft in vifu:ncc in folcqi cft vnii nibil.vndc no cne poicft
intclUgi cui nibil coinUlct pofltiuc in rc vndc ifti oiciit.
Q> flt Df ia intcr caufarc intcUcctioncm t tcrminarcquia
caufarc intclUrcttone non Dcbcnu' nifl cnti. fed tcrmina'
rc in tcUcctionc ocbctur etiam non enti.Uif o6m eft il
Uid nulU> modo eft cne.£t tome potcft tcrminarc actum
Vtdcndi flcut non cne fm coe poccft tcrmtnarecognitio'
nem intcUcctue:Ucct non poffit caufarc. 0cd oicce. qiio
intcUigimr tUud non ene.potcft oici fmq^ifCi Oicunt q>
intcUigimr pcr fpecic enti9:t boc fecundario. IT 24 aUi
e]qKncntiam.Diccndii 9> ilU concottitae non m cntJitd
cftpiirttmntbil.vndeetiamaf.Dtcit^nwmctbauro?f C«.p»d
a»aUx>tnigroincadcmfupcrTicieejciftentenigromap' ™ei
porct oiftantiue.vnde ejc bocaflignat caufam voiagini»
qtvotagovidcmrdTeejctlUi oiftantia qfi q6dam fow'
mcn .vndc iUa concauitae in rci vcritntc n ibil cft, fcd cft
Dcccptiovifue.vndcctiam ipfl ocbcrcnt oiccrccaufiDC
ccptionie.fcd boc non faciunt.vndc caufa oeccpttoie po*
teft e(Te c% oebili impieirionc jqi aacne plue oiftane fadt
impiclTioncm oebilioiem.t facit Mlfiun iudicium:aiio0
fignum eftuJi fi rce quc apparct pcr magni oiftantii ap'
pioptnquatracitfoittoicjimpiclTioncuipafTum.qiagce
nawralc non agtt nifi pcr c5tactum. vt patct 7* pbrfl. ct ^-C. w*
piimo oe gcncratione.t cdmcntatot accipit z* oc aniitia.
ergoagcnepiopinquucctcrieparibiieagitfoitiores mi' f-o*"}'^
|»ciTioncmq5agcn90iftane.(L2Uacftopinio.quccen' »4- ^»'
tia rationifl tntcUigit acf ue acct'" animc rationaU.vt fiit
fpcciee mtcUigibilce:t actne inteUigendi: fiait funt pitc
1 fccundc intcllccttoncs. xA iteUtgcrefttbicctitu: ct acw
uc cfl cne ratioie.qi anima rattonaUe ogit t rccipit tpfn$
pcroiucrfoepotcntiae.lDodo pcrbocaliqui oicuntad
qttcfttoncQ^iftacntiarationie non funt m pudicamcto.
£t foitioi ratio bnius opionie cft.qi fi cntia ratioie ccnt
in picdicamcnto:tunc fupcritteoiffcrrct ab infcrioii fim
plicitcr.fcd boc eft faUum:qi fupcrius t in fcriuen^t gen*
t fpedee omnino fiint idcm t vfnvel faUem fupcriue dl
pare efkntie inferioiiexdlcqtictia patet.qi ifti fupponiit
ff fupcriue oiffcrat ab infcrioii fm roncm. t boc omnc0
conccdunt.CL 3tcm fupponunt 9 in enttbue ratioie fua
cfTe fm rationcm eft fuum ellcflmplicitcrt fiuim oiffcr/
rc fm ronem cft fuum oiffirrrc fimplicitcr. £t cj: boc po*
tctconfcquentia.-gjcii (Upcriue t infcriue oiffcrant fc6j
rationcm.fi mnccntia rationieclTcnt tnpicdicomcnto:
tunc babercn t fc flcu t fupcriue t infcriue. 1 qi Diffcnmi
Pmrationcj.crgo fupcriua t infcriue oiffcnint flmpUci/
ter.ergo reUnquitur 9> non flnt oidinata m picdicamcn
to.C llotandum quicquid flt oe ;5nc ifta.ratio no vidc
tur valcre.t non eft ocmoftratiua.Cu; oicinir fl cntia
rationie cfTcnt in picdicamcnto.tc. ncgatur cdfcquctia.
£tcii of . fupcnue t infcriue oiffcnint f m rationcm.non
cft cura ad prcfcne.vtrum ratio accipiatur ab acctdcntt/
bue.vt a modie cfTcndi vel a qutditatc rci.vndeconcedi<
lur a> fuperi^t infcrine oiffcrant fm rationcm.fit cuj
dmr.g' in cnribue rationie cfTc fm rationcm cft cflTc fuii
limpUcitcr.tc.bicoiciturgjincntibue racioniedTc fm
rationcm 0ttpieiccft.q6dam eft e(fe piimariuj q6 piimo
fit in intdlcctu a re:velab intellectu agentc.aiiud eft ci
Cecundarium quo intcUiguntur cntia rationie:cum iam
fiacta funt: vt bomo babct oupUT: dTcvnum c(Tc piimo/
ritunqoodcft in matcriaa gcncrantc.aiitidbabct cffe
fectmdsrium quo intclUgit bomo.i5ic inielicccio t int6
tio in anima babent ouplcjc dle. pmii q6 ht in anima pii
moaretabintcUeituagcnte.z^babctdTe qtio itcUigi«
tur ab inteUccra. vndcquando ttcUigo aialcgo rcflccto
me fuper illam inteUectioncm:t inteUigo cam:t ctiam i
obiccnim intcUccnie.vndc iUa intcUcctio babct dTc ptt
manum: fm qp piimo fit in aniina ab tntclUcm. t almd
babet ccquointcUigimrq6ce(Te fcaindariu$.2l?odOB
bocoiccrcniradrationcm.g7inentibue rationis fuum
dTc fm racioncm cft fuum e(Te flmpiidtert fuum oiHer/
re fm rationem cft fuum oifftrrc fimpUcitcr.conccditur
quanmmaddTcpiitTiarium.lftquando oictturgycntia
rationie fldTcnt m picdicamcn to e(Tcnt oid inata: vt fu'
perius t inferitie.t oifferunt fm rationc. t p oHo fimpnr.
Jb6m 9 tpTa non otfTcrunt f m rationem quo ad eflc ptl
mariomcqt fic funt idcdlditiaUicr.fdl foUi ornt 4 ad ci
9cvti
f«cudiiriu:t Dtffierrc q ad ill6 non dl oiffcrre flmprr.
CrH llttl ''^^^ ''^ qoncm qt cntia rationte
J^l VLUU 1 1 1 ra q non funt qrtunata cntia funt in
inedicamcnco aliquo:ua if itcUcctioncs i itcntioce rc;:
VtttelligcrcquouclUgo uial Tunti pdtcamcto. i rattoc.
Ocens vc;: pcr fc icdpic):uiii gnabilc i co:nipttbilc pcr
fc cit i aliqtio picd tcamcto.illa cfl >^a.p Zf.i p:cdicamc
tu.vbt Dutt. i:oru q ^m nulli coplqcionc oiciint itn^'$:
aat Itgniftcat fubam-attt quititate.^ic.ict or cne p rcqt (i
effct cns p acciie.non cct i p:cdicamcnto : f3 cntta rattoio
funt b9.qz cntta ronia funt cntia p fc: qz non funt cntia ^
accild.vt meambuUntccorrufcautt.ioili- funt cnha ico/
fAeptxp nalla biit coplqnonc.q: non fiintcn tia vcndtca
t falfidica.&irr gnabilu 1 co:rupf ibilij:q: itcUigcrc l
telleaioeocolltgant cu fantafmattb^^zgndntur-ico^rii'
C5^ ptinturocnouo.vtvtiltcomctato: j^ocaia.tC^tcjq^^
tn aliqtio pzcdicamcnto cft i p:cdu:amcnto.p locti a par/
te i mo ad toatm i modo.fcd entta ronis fimt i aUquo fne
dtcomento: vt poflea vtdebimr.
n Vm»I lU Ui 1 1 pjcdicameto q6 non cft cne cjc ani/
r, f,/i , ma.q:af .tf.buiu9Dilh't;ucna pina oiftiaioncicns iata
tetcraaiam.toiftiictti.^.p:cdicaincnta cneqctra aiaj.
lca cntia ronie non funt c^tra aiam.vt Dc fc 3tc3 fl
cntta rdnie ccnt cntia t p:cdu:amcto opo:tcrct Diccrc in
quo p:cdtcamcto.q: 3> fint i p:cdtcamcto boc cll otcmm
idircctc.crgo o(i$ q> fint i p:cdtcamcnfo quiiitatie fiibc:
velquaUtatis.-:c.fcd boc non pot oict cii circiieantpluro
^icamcnta.CL 2id pf^ oubui odm.g» 4ton pofuitpti/
mi Duufioncm cntts i cne i aia.t qctra aiam. fed pmo ot'
ihfit cns i cns p accne.-: cne vcnim crvna qk.i t cne pcr
fe.i i cna pcr acciis^vt cnefvr fc Dtltigiiimr -^cne pacci'
£x*4« dens t vep .1 bocpat; iipicicnci If am luain.vbt otc.Oifi
ens fimpTr ocih of muUtprr. quo:um vnuin gdciiie fm
accii8:i aUud q6 vc:p -z non cns q6 faU^uit.pu:tcr bcc autc
ftintfi^irccafbcgo:ic: vtQd. qttalcquitii.tc.Yil ficpats
97 ens pmo Dittid tt i cns pcr acctis.-: vcf :i p ic ciia. 1 tuc.
emQfc oiutdu i.^.pdtcamcta.vndcnon vuUqcciudcrc
entia rdnie a prcdicomcto.fcd tm cntta vertdica x falR'
dica:q non fun t icoplqu:fcd complcjca.vri cuni cntta rd'
nis.-vt itcllcctloncs 1 itcntiones fint icomplqra: potTunt
etk i pKdicamcto. CC Sd z" D6m. q> ficut cottcr ofq> q'
dom cntta ronie ftint pmc itcn tionc8.aUe ftmt z' itcntto
nes.t Drit 9> pma itcnt iocftpma itcUcctto rctqucacctpi'
tura p:opo modo ccndi.-vtf! itcirr ,aial itcllcctionc q ac
opimr a fcntircqd fibi pu>p:tum cl^tiic cfl pma itcntio.
0td z' ttetio cfl iteUcctio rci quc aatptt a modo ccndt
cdi.vt (i itcltr aial vt bs cfTc in pluribue. q: boc clt fibt c6
munc^talijB.vtplantctcolo^i.ictficcftz^itcntio.tamc
mcUtieclhvtvtfumfuif |^i6:g7itcntioncs rcf captitur
• gdttatc rci:vt vult "Ltncori.p poftcvri quociiqs modo
ftimitur itcn tioncs:fiuc a mo ccndi: vta gdtcatc rci : piit
^ftderariquadrupti^.vnomoq od fo:miq itcltyfmfect
abfoUitc. zTmodopritpfidcrangadptoductione eom;
ab itcllcctu. f mo prit pfidcrari q ad recepctoncm caruj
1 ifclUctu. ^''modo qttoad bifudinc t confonnitate in/
CcUcctus ad re. (L 1^cr boc D6a fun t qttuot.p q> fi capii'
nir iccntioncs p m6:mnc fiuit i pma fpe qttalttatte.^t ro
dl.^Ua q babcnt fc vt babime 1 Dtfp6:lunt i pma fpe q If
cotie. eic ptcdicamentie.fcd itcntioncs 1 itcUccttoncs f$
(e 1 abfoUttc.p:out itclltgitn 1 3 ad fo:mi brit fc vt babf
cus 1 Difpo.vtf aiit fpce icclligibittit tdc q6 itcllccro pt i
nct ad j"* Dcaia.iSirr vf rii fpcs rci itciUgibifquc rcpricat
rem fk i eodc ptcdicameto cam ilUi re. vt fpcs lapidts (it
i pdicameoto (ube.i fk6 aU)0.boc cfl bono iucnigarc. f>
«7
.'8i
fMbeUt lodi.nonob'. (r»'Pi^- Mpianf z^modo.f.
quo ad jpduaionc cof ab itcllcctu agen te funt i p:cdica
mcntoaai6i9.£t ci clt.^lLa q funt actiocs aic funt i p:c/
dicjmcto actionie.fcd ircntionce -: ircllccttonce q ad
ductionc ab itcUcctu funt acttoce aicvt oc fc p^. H 3?(p
ficapiant j^mo.f.quoadrcccptionccof inifcirm:ficfiit
i p:cdicamcto palTtoniB.Ct ci cf\. q: ftc po' rcccptitta clt
po* paffiua.fic rcccptio c pafTio vcl cf.tt banc itcn tionc
Dijciiap.3*Dcaia.Q?itcUigcrccq6dampatt:vcMfcgmr
ipfiiinpatKtnon cJtpartco:po:cum Tco^rtipftuu. fcd tn/
co:po:ciim 1 rcccptiuu;. vt vifum cf^.^ ic.{l^^'.qy fi ac/
aptant q ad babittidinc -: ?fo:mitate itcllcccuo ad rcm
funt i pdicamcto rcronts.£t ci ctl.^IIttd cft i p:cdtcam€/
to rcticmi6:ct6 eftrefpccras #m ee ad aliud:fcd itcntioncs
fun t bfl.q: gcn^aliniiTpci gcnii9:i fpce altcuHis gcncns
fpce.': ftc p; qp qri qucrtfur i quo picdicamcn to ftint itcn
ttoncs no cft rridcndu fimpttr.fcd ctim Dilltnctionc:cii fit
itcrrogatio muItipUr;;.([1lotandu vUcrt". q> ftott fe ba
bcntaccrittaadDiffonerficcntia ronta adp:edicamcni:
f5accritianonbritDitf6ncmfimpIr.q:oiffo fimpTr foluj
ocbct fubcT^l^^fsaccrittbusfcciidanofppoftcrtue.vri t.co.iS.t
comcntatoiT^b^Didt.qjaattrtbuit accritib^oiffoncm 17.
p 1 fimpTr magis attributt cis qj ocbcat. -: g aufcrt inc CoaS.
gat ab cts oif&ncm magts anfcrt 0$. vri .tcnuit via
mcdti.q: no ocdit cis oiffonc? p 1 fimplr.ncc abfluUt ab
cis Diffonc fimptr.fcd ocdit ds otffonc fcciidarto i\^po*
ifldl r6nrm icppo'""»'"Df.9>fi cncrm,
. . cnfiaroniB.tc.ixJm^jclTc p:occ(T3
ininfinitii icfTcntiarroidtnatiscfticonncnicne.fs tacci/
dcrarrordinatisnon cft tconucnicnsiimocR nccelTanii.
Vtri$iidtuiduio.vricntiar6ni6funtaccriratroidtnata.g
in ds pot p:occdt i ifi". vndc t m cfTcr iconucnicns fi noi»
cffcnt ordinata i p:cdicomcfo. q: fic ct clTct p:occlTu6 in
i tft".q6cfTct cq maUim:ac fldT^ i p:cdtcaiiicnto. (£Tla
randuin q> aUQ oicun t U.Q' l; pccdamr -: oicaf cne raf
ronisfitiptcdicamcto.trinon cftin prcdicuucnto cod#
mo.fiatraliacntiaqctraatam.q: alui cntia fic ftint i p:c/
dicamcnto.9> ocnoianf accritiopdi"'quccl^i fccundis
ifcntiontbiis.vndciftatntcnriogcnueocnoiataial.qin'
tcntio oino cft cjctra cfTcnt iam aialie.-: cp.oial cft cjc ccn/
tiamciii6:fcd cntia ronie vt inrcUigcrc vcl intcllccri6c8
non ficprif cfTc in p:cdicamcnto: qrDcnomincntiir pdt"* •
acci" in fc6i9 intcntionitHiervt Dtci.intellcctio cll gcnus
vcl fpcB.q: ft bocclTcf; mnc ftipcntie tinfcritie oilTcrrct
clTcntuUfcr: -: fupcntiB cfTct omntnoc|:tra cfTcnt 105 tnfc
nous:-: ccoucrfo^fcd boc crt falftirn.quio fnpcrute no Dic
aliquid omnuioc):traclTcnriaminfcno:i8.vfotnnc8c6/
ccdunt. oriapatct. q: ficttt intcntto qncartribiritur aiali
cfi cjctra cfTcnriam an imalie.fic cflct in propofito.cn? Di/
cmir intcnt 10 cft gcn 119:-: gcntie c (itpiusad intcntionan
iUjm.':ficfiipcrtU6 cffctcpraccnttominfcrtoue.gnon
Dcnomutaf pdt^^aca^^ftcaliacntiacictraanmii.vritlU
funt in ptcdicamcto.vt na coie 1 poUe, q: ficut animale
na c6 is ad bomin^. fic intcrio coie c ad itcrionc bptdis:
qtcontrabirarpercam.ficutcomunc ^ ftipcriuspcr fpe/
cialc -: tnfcriue : fcd non Denominamr pdi'^ ocadcntali
abtlhefccundieintcnttontbus. 06 X.
^nffnnrtrr «l"^""" idcca/
^illvt|UwlCl piniUim-^pjc^-vcrDca
tn p:cccdcnri qtieftionc. vtnirn p:ctcr oiffcrc/
tiamrcaUrm.tpjctcr oiffcrcriamrarionis fit
altq olia Dfia.vroiucrfitae 3*. quc ncc firof ia
reaf ncc ronts.!: t arguif q? no.flc lc bj cns ad cns rcalc:t
adensr6nis.ftcofiafcb;ad Dfiamrcalc^^ronis. p^xic
nietc fi(itudine:f$ ene fufficicrcr oilluigutf c ens rcaU; t
1
fSniBe%c6i iMicnfb^ium. t dt fhndamM. qture Drid
fulficicnter DillingutF C Df iflS rcale i ronis.
I^ftfv^ririim flrguiturauctontatemodemoiam
r*^"*^^"^ ooctop Dicentiu.9> ptcr ofios rta/
le 1 ronts o|:^ oare alii of iom otcunt fe boc,non ad>
tnucniflc.rcd arthbuunt reucrcndo ooctoti 3oanni &co
too:dini0mmo2um:-zoi^tfcbabcreeTOoctrina Tcotica.
Z.C.}4 (Ullotandu^af .2?ccli.c.DCDUab''q6nibue oiffici''*
1!>^' cuidi obicctioni monluqnc pofVct flbt ficrLqi alicui
viderct 9 injirere oc iHie oiffia^ qonibue cet crro^' iia
g> ingrere oe oifft^ reboe iputaretnr magie fhiUine
1 erroii $ canfa tquircndi vcntatcm. (Tfld boc rcfpon/
detSf . g^lsqcinquifitione aliquoiuinDiificiUa$alige
ocbcat increpari^non tn fitVomnce uicrcpanocbcnt.f)
op$ infptcere cam inquifitionie t modii inqotrcndi. vtf
boc fodat mo buman o.i.f{cat glibet poflct ingrere 6 po'
pulo: vel f jciat boc vltra cocm modum botu$.i.firmiue.
vndc aliquie injrcns oe bie rebue.t uTonabiUtcr ef) iiu
crepandu8.0ed fl iqaiht qcci ronobtli t modo crcdedi
ronabtU non eft icrepandue. vii poteft coUigi fic e% vctf
biBeiue.^oneqaide3igimr enunciare tptetermtttere
nibil vtdctur cfTc fignum : out rruiltc thiUme : out multe
pjomptimdmie.non nt fiFr iufhun efl oee increpari. fed
of^ vidcrc inquirendi cam quc fit.i qiio videtur fe babc
rccrcdcndo.vtraj modo bumono velfutnuiexcrtio:ce
igttur ncceffitatee cii inucnerit gratia iufhi efl babcre v
ucn ien tibue. TDic obicction ie mota rrrifionc; comcnta'
coi eicponene maltii fubriUter.t ad mcntem 2:p.eiido Di
%it q> multi modi 1 otuerfi funcrjibttepotcft alige moucv
n ad in$) rcndii oe oifficiUlHie rebu0.t qaida bozom mo /
doai$ fitnt vititperabilee.t Qdam laudabilce. benc oicit
9> ^tuoi modis otingiLqp aUquie itromittit fc oc DifTicil
Itbae quefhonibue.vno j]dcm modo pp inucrrcundiam
VtquandofciCQ» octaU rcflbiveritascfl imporie.tcif
conringit gp vidcri:vt faciunt fopbilk : t boc clt vitupc/
rabiUr.q! or p pbf .g» viUe t tngU)Uofua c\t uitcire qmiiu
ciptt aliquid pftccrc:t ncquit.(irz°mo<U>contingit c;ir cr
imervtquandoaUquieputatg^oia fint ccrttmdinaUter
cdpKbcnfibiUa.tpu)ptcrboc mouetnrad ingrcndii oc
ilUe.t fic occipitur. q: non omniapioblemata cquc funt
ccna.tboc fitVelf vitttpcrabile. (L j" modo B ofingitcj:
• ignountia quido aUquie ignout otfficuUatcs in aUquo:
t tunc aggredimr t inquirit lUa quc funt fupta due natu
ram:tifhrreemodi funtvitupcrabiUre. vt vultcdmen/
tato:. (£4° modo :^ boc cit oefidcrio fciedi caufae re|::
q: i(>(c odlderat perfcctionc ad bonii uitcllectue.t boc e
X.^ zi laudabilc.vndc vcntoe clt pcrfcctio intcUcaue. ^"6 ani
£a^ ma.t.&etbf . Skd vcrum non fcitur finc caufa:vt patet.
&i g a|:.qui fatt ptincepe pBonim. t comentatot g fuit
mnUumpropinqnue tttubabantocigfitionc qucflionii
oiffidUii.ergo noe molto mogie ocbcmue fo:mida rc oc
b^inquifitionercumadAp.tcomcntatotcm noebabea
mue ficat ffmia dfectuofa ad bominc:q: ficut f)rmia imi
t jmr boiem ctun oefcctit-ftc noe flf . t cdmcn tatojc DC/
fcctuofe imicamur. vt crgo poffumuB ilTi obiecnon i mo/
raU refixmdcre oeclinabo a cnbue ptunie caufie inquifl
ciuie que fiic vimpcrabile» t cae conabo: rcmoucrc noe
eiccufando ab eie.;^amo oc pama.q: non uiquirimue 6
ifta quclhone otffidU piopttr inoerecudiam. vt fopbf flc
focuint.qtpujpiictaetinaerecundoium tfopbfflanim
eft pcnlnacttcr affinnarc:t omntno vcllcvincere. &cd
noe tn if>a quclhonc rcdtabimue poficU>ncm:quc videf
p:obabiUo::t non affirmanHtepentnacitcr.fcd cu modc
fhabocinquinmue oubitandortotcimue ptobabilitcr
octermmando: vndc oupUr]c cfl DCtcnninacio{nob0MU«
cari».^motopi.vnd Dctermirtattua.aUa,pbabiIie. modo
adeuitandumverccandiam octcrminabimueiflajqd/
nem probabiUcer.0itiraUam cim tnquirendi vttnpcra/
btlcmque cll qrerrorc polTitnuid ronabilitcr etiitare. qs
fatie eft manifclhim.q? non omnia funt ccntrudtnalitcr
t cquaUe ccnitiidin te comp:cbcnfiua.q: non clf flmiU/
ccrqcquircndaccrttcudoin omnibue.crgooc if^aqdnc
no inquirtmue qc cno:c.fimilttcr pofliimue cuttare ter/
Ciam caiifam iquircndi vitu(vrabilcm.f.quc cfl c% igno^
rancij.q: inquirunue oc ilf le oiificiUbue:quc fociunt 00
bitarc quccuq$ fcientemjid 9 ignoumne 9^ ifla fint oif
ficilia.fcd bcncfcimueDilTi'*'".tamcn inquirtmiiB. tboc
pu>ptcrqnamcim:quee(tlaudabiUe.f p:optcr oefide/
ritim fcicndt caufaa rcram:t vcntat^ b** qdnie.
It&W vUiy aiaboponevnafmopioncooccontm
cii ronibue.z?obi|ciam ingficioeconcra ipfam.$°confiiv
inaboronibue iftis.quibtie improbata fmtaUa pofitio,
4?foUiam rattonc6pnmcpofitionts.(L ZXpiimonoti/
aii jp func alifl folenee oocto:cs b" tjjte Diccnccs.^ pccr
otffrren cii realcm:qua altqua oiffcrant niimcro vf ana/
logia.tp:ctcrofiam ronieqnaaUq oiffirnintpopatione
itcUecciu:opo:ccc cfTc tcnum of iam t oiucrlttatc q oifr
fdnnt:veldlk)aidoiffcn:nccDfijrcaU:ncc Dfia ranoiec
ai ifhi oria fiiit incogn ira t tnomtnata. idco conucnicne
roit buic oiuerfitan ftngcrc t iponcre nomcn mantfcfla»
cidis gfa vcl boni:q6 tamen fcquitur. vt of nono etbf.vd
vocant eam ofiam fomiaUtatum t ouurrntaTc; cj: natu/
ra rct.t oifferre fm eam efl inflfcrre formalitcr.qii cft oc/
nominanuumaformaUtatc bocfit quoad qutd nomi/
nis.(L 'f^attoncs clftcaciotcebuuiBquclhonie luntfe^
qnaram ptima fumicur q:mcclUrcciontbueociruicpn/
me cotifc.t cft ilb. ©i non cfl5 oarc tcntam oiffercncui}
p:etcrrcalcmtranonis:ttincDcuencn (x?iT; incdUgioi
ucrfie itcUccttonibue 1 Diftiaie.fcd boc c)i faUum. quia
octis pofia itclligt oiucrfie itcllccttontbue.q: pot intelTi
qt cf\ fubart q> df itcUigcns.t vita t fapia.md ccmtmed
q> il\c itcUeaides funt Diucrfcq: fi no fun t o.ucrfc itcUe
crioncs.-gbue iteUigo Dcum cflTc ocii t actuiii: t ocumc^
actum vcl fapicnttj.tiinc non connngcrct ipium occlara
rixfi ficut ilUid cl^ ccrtu; t iq:quinbilc:q> dcus cH oaie:
fic t lUud Dcus cfi actus vcl fapicntta.pna pjta. q: pofl/
$ nuUa cfTct of ia.tc.ocus non pofTj irclUgi ouierns itel/
leaion ibas.q: iff a oincrfitas non poteff fumi cxpcrct
q: nuUa DilTcrcntia rcarcadit i oco.ncc potcfb cc oifKctd
itcUcaionum c^ parrc itcUccrue.q: boc c Diccrc figmen
tnm.-vt |9.g iff c ttcUccrioce Difhguun tur atia ofia. q noc
cff reatnecr6ni6.(L £t ^fir^.no vrirccoiucrfc iccUcccto
ncsntfibabeancDiiicrfas conformicatcsadiUud quod
iicltV.fcd cofoimttatce funt rcfpccnisrt rcfpccme no po/
tcft Dilhgui nifi tcrminuB oiftinguarar.q: no funt oiucf/
fe cquaUtatce nifi fint oiucrfa cquaUa.crgo opo:t$ Qjiffe
oiuerfe iteUectionce oo oifhgnant qc (xtrtc t crmt.f. oet
iteUeai.fcd non oifKguiimr Dria rcaU ncc ronie.crgoefl
of ia.(L;3lcemconfirmando ctc itcUectu altouim pfup/
ponirar 3> Dcue itcUigat cauf3ta.pjtct.q: agcne pcr itcl/
lccram t voUintatcm ocbct cognolccrc ca.qiioram cft ca
agcne.fcd Dcoeeff agcne pcr itcUcau; t voluncaccotus
entium. vt cuiUbct manifcflum cft.(L ifj: bocarguirar.
vet crgoitcUitca cadcm itcUcctioc vd oinial.&i oiftf
aie.iUa non eff oilf icno cx DtfTcrcn tia itcUccrae.q: cirdi
fcrtpta ranonc topcrartonc itcllccrae adbuc itcitir: ncc
ctiam Dillinau)ncreali.q: ilUinoncaditinoco.crgoaU
qua DiUtaioneteraa.(L S>cd fo^tcoiccrcB.g^ cadeitcl'
kctionc itcUigit oia caufata.-non va la.q: itcUre oiucrfi/
flfCtf!
f.t^ hcMiir#moiarrfltat^nicitcllcctc.vtDi{cofnetaco2)*d
cdmctl* flnuiu.Cir3tcmarguuurqcpartcintcllccttonis intclU/
gmtta^Mndatqpfm ptToi qucUbct itclUgcntta mtcirit
Cff.li| , Dcu.inio et qUbj ujfcno: intcUit rupiorc:vf dicu o'" ta
00 Dc anuiia.CEZunc qucritur.vtnim iiclU:ctioncfi.-pu
ta qoarum vna intcUigit Daim:i vn j intclUgu fcipfom
nntcedcmvclDiucrfc.modoccrtumcltg? non runtcei
detiU)tobtecttinon idcs.r.Daierquiitcirrab itcllhtgeri
inteirntia quc intcltr a lc.g rcUri$]nir Tint Diucrfcmo'
docertii cftg» ibi no cft Dtucrfitae rcaltsncc ronis.4jreU
Co^uf tjuit 9>fit3'oiucrfitae.(r3tec6mctato:Dicit.i2.b''.iq'
dam oifgrcfftonc p aui.nibil j?bibacffcctii cc oiucrfaft
intelDitvif .vn ipfc Dicit.97 illud qd intclUt moto] tninu
crti 6 oco dlaUtid ab co:q6 tn tcltit moto: fatumi 6 oco.
^ arguif.^lUid quo vcl dc ^ intcUr aliud lahA
aDuicrfts itcUi''''!^ ilU)cftD(uvrfttae laUctaeaUqUs^t
q6 intcirrDcaUocft tn ipfo:vtDcboicarintcirr.gatoleft
tn boie:fcd oc dco intcUV aUud 1 aUud a Diucrfis int eUt/
fentt)s:q: illud q6 intcirit moto: ptinii ccU dc Dco.tc.er/
flO tfi Diflinctio 1 aliaas in Dco:fcd no cft roniex^z ctrcu/
fcrtpto opc int cUccm8:adbuc cet Diucrfitae:ncc c(\ rcat;
Vt p) c% oictie.g rcUQtiir ip fit aUa Diucrfitas : quc ncc
fit rcaUe ncc ronie : 1 15 fit q ad ronesque fumif e^parte
intcUcctionii.q: fcquentcsocs^finnit pma.(L'z' ro/u'
mitur ei: partc cntts t vnius.icft illa.Ccnii cfl 5»en8 ct
vnii funt ide rcarr x clTcntiarr.i tn oilhngiuin t vt ocs co»
Cco. ecdunttnoDilhngmmf rcatVicfTcntiarr.vtpj.^.mcta,
ncc fm roncm tm.qi ta lis Dillinctio cflct ficta cii ci nibil
nldcat in rcg rclinfltur q? (it j^of ia.CL )' ratio fumit cjc
jtc faciozis z infcno:is.tcrt ifta.l^d t aial oiftinguiitur
abinuicc^ no Diftinguunntr pccptu foUi.qi fic oiftinctio
eft ficta.q: lUud cfl fig ' .q6 oift inctioni cjc ijtc itcUcctus
ntbii refpi3dct in rcncc oilhngtuiru rcafr. qi aialpa p fc
^icaf in p mo dc boic.i ita non DiUingmint rcarr.g rclt
qau9 fit j' Dfta qua Dillipiunt . £t i\U ro pot capi i tcr/
minisaUis.vt i cn tc 1 fiiba.Ccrtii cft qp cne vt cns tfuba
Vt fu6a Dfnt.q: aU$}d 6bct fubc ui£tii luba: q6 nd ocbef
enti inquan tii cne. vt p fc cprtcrcB oebcf fiibe inquitus
lluba.no tn ocbcf cntt uiquantii en6.q} tticDeberef oien
n.q6eft falfum.g onint:li no fm roncm trn. q:circiifcrt/
ptaoioj^ationc inteUcctus odbuc iffa ofnt. nccofnt rca*
Uicr.q: mnc cns no ftatun Dcfccdcrct in Iubam.q6cfl fal
fom.q: cns imc" ocfcedii in.j.pdicaiiieta.iL 4*fumitur
ejc Bic vnitatie 1 ntti. 1 cll ifta. Zcmariue t rium bo"" cft
vniis numems.aut g vnitas q eft vnus vcieft idcm oino
ca ifto nuo vcl Diucrfa.|2 fufficientc oiuifionc. non pot oi
dQ>fit id^.q:D6otcmaruisnumcruscft vniis:tiicidcm
Oenoiabit fcipfum. q6 cft falfii.flDft.fcd non pot oifTcrrc
fm ronc.q: taUs ofia cfTct ficta.ncc oft rcatr. q: tiic i ifto
lemario cct j' vnitae:q: trcs vnitatcs funt ibi bo" triuj.
1 ifia 4* vnitos.&irr in aU)s in btnano cet 3' vnitas.tc.
5cnt3*ofta.quaDft vnuasatcrnario.iL 5'
dicio intcirs vct clcctioc voliitatis.Ht eft ifta.^tidicinm
quo iudico aUq6 cfVc bonii ciigtbilc iclcctio ilU^bonino
oiftingiumf abinmce rcafrncc ronc; t rt non funt vnuj.
t idc, 1 idco oiftinguunf aUq of lo.quc ncc cft reoUs nec
ron is.i eft maioti^i.q: iudinum quo ludico oliq6 ee bo/
nii cUgibite:vt clcctio Ulius boni non ofnt reaUtcr.j>bo.
q: qucciiqs funt cie etufdc; cfTcctus in codcs gcnerc cae:
1 in codc md caUtatl non ofimt rcaUtcr.q: imporc eft ee
Oiucrf js cds ciufdcm efTcctus in codc gric cie.t in eodcs
IX^O. 1 mo calitatis. vt (9 z" pb)r .fcd ludiciii boni etigibilis in/
^ leUectii:^ cligibik iltiue:tunc boni funt cac ciufde cffciis
« in eodegi^c cac.t eode modo cdtitans.vt fi uidico p in'
KUcaiipuciicii yoatiojelcmo^^fitbomuntt^MWftus:
e^ boc eligo ttmc ifta Dao.f.iudtcmm 1 eiectfo funt caufe
iftius oationis e^cterioris in eode gcncrc cie. q: ficut uv
dicium lUius boni eft ca cfftctcns lUiue oationis c^rtcrio
ris: fic t ctcaio. t in boc omncs coniicntunr. !oimiluer
ineodcm6cititatis.(LSdatius intcUccmmnotandii.
g» modi caufaru; oiftinguuntur.z" fby. 9 qucdom funt a.cx.^z.
cniifcperfe.qucdampcracadcns:qucdamcompleirc:|^' vfqs 9d
dam incomplcjrc: qucdam in acm. qiicdam in potcntio: t.co.}$.
qucdam vniucrfaU:e:fiiie rcmotc.qucdipjopiic fiticjv
puiquc.i fi ftmt ali) modi ca^ rcdiicuntiirad boe. vtpa/
tct ibtdem.modo iudiciii t clcctio rcfpcctu iltius effcct*
ejctcrio:i6.f.oationis non oiftinguitur pcr boc q6 eft p fe
vct pcr aaidens.q: vthiqs eft coufa pcr fc lUuie oatiois:
necoiftingnunrarpcrpotenttiiacm3.q:ambofontcati I
fe ilUus oa tion is in actii:ncc pcr comptcpim t incompie
pintqi vtruqs cft coufa mcoptcjM. 0imtUter nec q vnu
ucrfate p:op:iii vct remotii 1 p:opinquum : q6 idcm efl
CQt eft in gencrationc bonunis:vt foi 1 bomo concurriic
qzfolecaufa vntucrfaUe.': bomoec9afap:opria.piK>ba«
tur.q: quado aliquc cauic concummt ad altqticm cffi:tf»
qiuf vna c vntucrfaUe: 1 alia p:op:ia.vniucrfatt6 fcmfi
eft |:4uriu effccmii qjpop^io caufa:vt in gcncrattone bo/
minis pcunrit fot 1 bo. 1 fol eft ci vIib.i bo c ci j?pa. t fol
iEcaufapUihii$b6. 0tmilitcr matcria pmo imotcria
pwpinquaftmtcaufeciufdccffcctusit matcria p:ima:4
eftcaufa vniticrfaUe:adptura fccxtcditq^ p:optnqua :fs
fic non c(t bic.q: cutufcitnqs indictum bont cligibiUs efl .
cauCa t dufdc clcctio itttus : t caufalit as vnuis non eicti
ditfcadpiuracicaufalttJsaUcrius.q:fiiiidicooation£
clcmofine efre boni.-t cligoibcc no ftin t caufa altcuius ef«
fectus nifi itUiis Dattoni8Cj:tcrio:is: tunc rcfumaiur r6.
Ouccunqj funtcoufc vntuscfTicctud ui codcm gcncre ct
modocouraUtatis non oifTcnint reotitcr. (ed ludtanm t
eleaio funt b9.vt vifum cft.ergo nec Dtfrcnmt ratioc ia«
td. q: ronc ifto oiftinctio cfTct ftcta:cm nibit rcfpondertl
inrc.crgorcttnquirar9>oifrcrdtDfia aliquos*. (£Skp
tj fumitur CTpartc impoffibilitatts cotranonmi. Quia
fi non cfiitt of io ali()ua pKter ofiom rcalc; 1 ratiote: tiic
vnum t idcm omnimodo idetttote pofTct ftmut cfTc 1 nd
e(Te componendo ly fimut aun eflc:t non cfie: fcd boc dt
fotfum.t conrro p:ima oi^itotcm.vt patct qtwno buft jCAfw
confcqticntia potct.q: captatur oliquod vnum t idcm ge
ncrabtlc .boc potcftnunquomgcncrori.vt omncsconcc
dunt. fcdcjrquocft gcncrabilcpotcft cfTcinaUqitofiitiv
ro vel tcmpotc: vcl inftan ti.firergo illud iftane.a .in qoo
porcft clTc.t quia potcft nunqp gcncrar i.crgo in codcm.o.
potcft non cfTc.t ficpoteft fimulcflc t non cfTc.fcd lUa oif
fcnint.fcd non rcalitcr.q: vnus 1 idcm cft q6 non potcft
fimut rccipcrccontradicto:ia:nec rationc.q: tunc c(T$ fiij
cto oifhnaio. ergo rclinquitur qp 3* orio otlTcn inquitti
gencrabile t nunq^ gcncrobtt . (L tontro bonc opinion^ ^ fco^t
obtjcmirfcrmcdiis.l^nmiisfumirorcT ponc vnitatis. ciopi.
£t cft ilt6.0i p:ctcr Diftmcttoncm rcoUm rationiscct
oorcaUom Diflinctioncm:quccf1ct in oco:mnc Dciis non
clTet majcime vnu8.q: fi in oco poncrcror ifto oiftinctio:
q: ntm$ vnum oppofitonunpotcftcfiic pcrfcaifTimtm
t vnum cum fuo oppofitorveicii aliqtio:q6 mogisopp»
pinquat fuo oppofito^ ipfum:vt coliditas non potcft ti
perfcctiiTima cuj frigiditatc: vctcumoliquoq6magl ap
p:opiquat od fngiduatc; $ tpfa:fcd omnie oifTinctto op
ponirorvnitoti: vctmog] oppropinquat multttudiniq
opponiror vnitatiurrgo fi otfttnctiootiqua cct in oco.ttjc
Dcus no cfTrt majcimc vnue:fcd lx>c cft fatfum t ^tra o&
kges.q: fotus ocue cft vnue clcgantifTima t pcrfcctifTi»
ma vniute.vip3trt,iz.buui9j£tconfirroatur. quicqotd ^^^^
c(t (n ocordt octM t vtta 7 fiM:i{a.t flc De alq« nind {
fiifnorum apud ocs cuinflibet kgia. £t poc (nobari. q: fl
•Ugd cfTct in oco qd non cfTct Dcue : vcl illud cffct pcrfc/
cttue ocort boc non.qz ocus cfl opcimil coaim qtK tn na.
X^sf. q: cft bonii tpcrfcctii.in finc.^.biuus.vr minuBpfccttij.
tboc non^^z ridiculii cquc non pot clTc.crgonalla oifhn/
ctio cadic in oco. aliicr c^trcma Dtfhnaion ts cadcrcnt i
Oco.qftdlf3lfum.(r z^mc^fumiturcjcpartc fubctac/
cidcnrie.t cft ilhid.&i in oco cadcrct oifhncrio: vd boc
cfTct f m fu6am:vcl fm acciie: vcl gtim hn fu5att>:t QCt!
fm accile.ita 9; crtrcmaoininctionis. vclccntfuDc: vd
occrttta^vclparTtmfubnantia^tpartim accidctia.fcd nul
lo modo^i.crgo.tc.maio: nota ctt pcr futTicicnte oiuifio-
SLc^. ncnv.qiomnccnevclcflftibavclaccidcne.qcpn^f.tT?
boine.minot patccq: oiihnaio in oco non codit fm fttb/
(lantiam.qt in oconon funt oidinctc fubflitic: ncc cfTcn/
tlcqzquicquidcin Dco:boccftDcue.nccDininctio cadit
tnDco^maccidcnB.qtnuUuacctdcscflin oco circiifcri'
pfoopcTcintcUcctue.vtocecoccdiint.vndccomcntatoi
Co.z5' oicitjz^.b'':^? qucdam funt fubc in quibue nuUttm cadit
accidcne.tbocpiincipaUtcrt>abctvcritare oeoco.Bi'
miUtcr in oco non cadit Difhncno:|2tim fm fubam:'i por
tim fmaccidcne.tbocpjc^Dictte.cumnulUtscadat oc
Cidcne tn Dco.qt fi fic. Dcue cfTct pcrfcctibtUe 1 tn po'.qd
tH fa{fum.(£y ratio cfl fumpca c% partc multittidinie.i
cft ifla. (T^d aitiieintcUcctumfuppono. 9>idcntitae£
ZX.ZO. <dc aim vn itatc: vcl non cft finc vnitatc.qi 5^iiue of .9
iderttae cf> qucdi vnitae : vel concomitatur vnitate. fic
ctiioiftinctio vcl c(lmuUimdo:vclnon cftfincmultitti
dinccrz^fupppno 9 ote muUitudo vcl dt rcf oifTcrcn
ctnm hnfomii:vcl^quantitatj.vrvnUcdmcntatotp
CS,4t pbf .£i:bocarguif.@i cfraoifiictioaUqua in ococirdi'
fcripco ol opcrc inccllcctue:tiinc in oco cfTct miiUitudo 1
cena.bccptTaqc^fuppofitie.qt ficutidcnhtae piiingif
necefTario vniran.-fic oilhnctio.Cuj.n.omnie muUtmdo
flt rcf oiffcrmtiii fm fo2mi:vcl fm auantitate.t vtraq;
nuiUitudocfi rcaUe.g tc.fcd boc cfl l^aUum fm oee.t rc
piobarii.cr&cdbuicr5nialu]e po(r$obuiarc.9> oupt)c
emrti*?vclrcrvlmodo;i vcfrcifubDiucrfiemodie.ira
» rce ftane fub vno modo oifTcrat a fc flirc fiib aUo mo:
Ztic D«i tJ9> ole muUid?^ rcp ofn tiu.tc.?ccd i f .fi c mlti'*
repSi fi cU muititudo modof non of^. ^fhid non valct.
qt capiam ifioe modo«.quia ifh modi qtiibue rce oif^
a fcvcl funt cne:vcl non ene.fll non cne:tunc ftint nibiL t
cunc pK> ntbilo rclinquanf .€^i funt cne:mncat cne t rce
pncrtanf .crgo ifli modt criit rcert g pt\e muUitiido mo'
dop vcl rct fiib Diucrfis modie cl^ muUttiido rcr . xH fic
mrtitudo boius fiit ml ta aiaUa. qt fun t muUt botce.lj; nd
Oifhnguonf ^ aiaUtate.qt conitcniunt in ca.ttl tmilti bo/
mtnce fun t multa aialia.fic ctti mttUtrado rchi fiit mnl'
Cc rce:t Diftin^Vci a rc cfi rcalie.g tc.(i; £j: bocpj falfa fo
Uitio aUquo|:.qi Difhngiuint rce in fuignlari tpUiraU.qi
Dicunt 9> iflt modi in oco non (nnt rce finguth fcd plura/
litcr.(r iDoc nonvaUrcqt orguo in finaulan.qi fl rce fub
vno moDifTrrtafefnbaUofnodonH^imtttodifuntaUad
vcl ntbi l ficur ptiue^U^te qrt oicit 91 rce fub vno mooo
Dft a fc fub aUo:ifb picpd ftib.vel Diat circiiflontias tod:
velfubtccct.non pocoicerecirciilbntiamUxi|q}boccec
ridtcuUircu; Doienon flcin loco:nccctDicitcirtiiflantii
(U5i.qt Dctis non cfi fubm aUcuuie:cil non fit pcrfcctibib
qt> tamc cfi oc rdncfubiccti:Cb autcm ilUid quod cfi cne
fit rre.non cget ptobationc.-^t tiT pftrmart recnrrendo
ad vltimii ftindamentu.vt adgd noie.qirceoicimrou/
plicttcr vcl a rcoj cj6 cfloppi .vcl a ratue rata tu.qd cft
ftrmu» firma fumu.XDd ilri modi fiit entia. t q ?ile rcB
a5-
(qnantttm dP a ratae.qt ilh modi fbnt firmi { oeo. qi Ige/
ncrabilce t ico:ruptibilce.q2 gcqutd cfT 1 Dco:cfi ingcne
rabilc t ctcmu$.6iti' fnnt rce inquantii rce of a rcot rie:
tt>comp:cbcnfibilcefiuit pcrintclthi.q:logmuroeeis.
crgo ftmtrce:t rce in finguUiri.t p ^nIb multitudocarum
eft rear.cn^cd adbuc obt)cif cp ifh modi no fint rce ,p '
pticfcd imp:o[^ic.bocnon valct.q: pcr irtjm Dtfhncrio'
ncmfoIucrcmoceDcmonfirationce rTutbcmaticae.vfl
^bo9>omnietni0ulueb;trceanguloe cqttalce ouob*
rcctie.oie figura plina bne anauUi c^rinfccum cquiuo/
lentcm ouobtie intrin"* oppofitie bs trce onguloe. t2.fj
trianijulue cfl b^^.g tf . modo pofTcj foUicrc irtam Dcinir
(hrarione pcr banc Dilhncnoncin:qi oiccrcm ad maior&
Oiefigurap(ana.tc.b5tmp:op:ic.non rtT piopiic. vnde
boc nibil aliud vf $ oc in d c. £ t co n firm atur.i vcriffimo'
cntcnon potcffe rce iinpiop:ic:imo p2op;gffimcefi{i|^
qftcftinco.fcd Dcuecl> vcrifTimil cne.z'butue.fcmQ eja Z.C4.
(ientiii pn* funt vcnfTima.t p „^116 tfii modi in oco fut p/
p:icrce.tficinDcocrit muUuudorcaUs.qdcft falfum.
(f 4* ro fumtriir c): n j rci. U t c. irt i oocto:ce qiii acccpc/
runt banc oiiTinctioncm noiaucntnt cam Diftincf toncm
fotmalitatii t of lam cj: natura rci^nd na rd c rcB.dJfj:
boc argiii f fic. 7tla quc Dtfiingutinf cr rc oifhn^uintur
rcafr.q: ficurartifictaUa fiuu abarrc nalia a na.ficrco/
lia qc rc.fcd ifia oift inctio in oco cfi cj: rc cti fit cx namra
rd:quccfi rce.tppilecntoifhnctio rcalie.vii bcnc vc^
q> in compofito na rci non cfi cota rce. fcd in rc fimplicfc
cuiufmodi cft oatenarcicfl totarce. (r5'rariofumir
rjc ptc pfcctionie.t cfi iita.&i Diftinaio cffct in dco ^cr
opationcm itcllcctu6:riic cirrrcmd Difttnctionie.vclftinc
eqiiaUepcTfcctionie. vcl vnii pcrfcctius altcrapcr fulTi/
cicntcm DiuifionC.fcd c]rtrcina oifttcnonie in oco nd (Cc
cqualie pcrfcction 10 q i cfTcn t id lu idua ciufdc fpccict.q2
qucciiqsfuntcquatpcrfcaionte funtindiuidua dnfdc}
(pei.q:DiucrfcfpC6non poniintciTcciufdc pcrfcctionte:
t fic i Dco dlct multitudo indtiiiduof ciufdcm fpci. q6{
falfu$.ct: tn ablTracno a ma non funt plura indtuidua.qc
pceU.£tiaj:imomagievidcrctur9> inaliquofuppofito Xxjox
maU:vt in foitccfTcntplura indiutdua.q6cfl falfii$.ttrt ^ *
boc non cft:ncc pot Dici qi vnu fit pcrfccnue aUo.q: tunc
in Dco cfTct copo ci:acni t potcntia.q6 cft falfu.iz.tHiuis.
3tla P5.q: oiiof .quo:p vnii cft (vrfccttue alio.t fiint 1 C(v
dcj: ipcrfcaiue cft i poVtpcrfcctiue i acni.C ro fiitni
tur cj: partc oppome.t cfl.picfupponatur ifta rcgula qoe
cft vcra.Slcut oppofitn i oppofito:t propofirii in piopo/
firo.t ifTa rcgtiUi cfTvcra [cfTcnrialibue p:cdicatte:t !e»
dcm gcncrc oppofitidie. Zunc c^aUa panc fumocur. 9
idc t Diucrfum funtoppofita. t idcm rcaUtcr t oiucrfns
(untoppofita.£tfirridcm fonnarrtDiucrfum fo^matk*.
CTC^ boc fic arguirar.qucainq; funt otncrfa ab iuicem
rcaU- 1 ccntiofr fiin t Diiicrfa fo^mafr.crgo qiu: funceadej
realitcrfunt cadc foimalitcrq: non funtidcm foimatir.
£tt)OC|^|2inducrionc.q:qucruntDiucrfanumcro non
ftmt id^ foimatV.Sirr quc ftinr oiucrfa fpc.t gcncrc ; vel
anaU>gia et (iint oiucrfa foimatht non idcm. ?fla pat$.|;
ocdj rcgulam.ficut oppofirii 1 oppofito.tc.(L H uc rcftat
poncre pone.que vf cfTc ptobabilio: .Undc 065 cfi.tj» n6
efiDfiaaUaptetcrDftamrcalcmtronie.iStlToc ^lMtur
iltie fe)c rdnibtie.quibue alia opio fiiit ip:ot>ata.(]uaen^
rcfumo gratta bmtitatie.
1^1 a wfia ^riidcriadrdncealtcriuepdnie.Sd
Ui^iv Viiiv pma.ocueinteirra noboiucrfieintellc
crionib^conccdirar.£tcu$Dicif UclkxtioncsDitfmint.
t^icoicunt aUquiiflamDiticrfitatcpioucnircqr Ditier/
n» fiTitudinibue quc iunt ircr ocu; t cntia caufata Uta
Scjcti
Aitcflmtw noftfr pd< miilta mteWgfttpev nmQtmdl'
^^ffi' ncmMjpi.pmofitjii^i itctUairmam pcrfoatnas
am^ad alm fomiae nalieroima b$ ttUtodint vnde
Oif 1 9> illa Diflo qaa t ntclUgiF Dcue inquantn oeiw t vt
•ctDKi flc oc ali)e pd icatie nd cfl rc ; ncc ci: nS m bi/
trinfcccrfs ifta Diflo jJiicn it qc Dtiicrfte fi nrudinib^cau/
Cotis.vti vcriicrQ^tftcircllccroceDiucTfcnopui* finta
nfo itcUccttircij Ot purc paituiusmcc a Dfog efl idifinv
pliatcrfcd fiunrpcr quafda nri(udince. vrt intcllmna
ragnofcit cne fm fc vt ru6a$: t qj oene elt ^$ fe eft faCo.
ginteUkie cognofcit ocii vt cft cne t fuBa. 0imin- intcl/
fectu» cognofcit aUq6 catu$:a6 eft octue t Dcue eft act*;
«ficcnnntodoiteroen^cdtu. AcognolcitDeiivtactii.
flbr cognofdt a tigd vt fapicn tii m ci tie: i ocue e(l lapie
tlort fic dlfintiido inter oeuj t fopicntiam. gcognofcit
Oeum vt cfi fiipicntia:^ fic oc alije pjcdicarie : ita g> ifia
Oifio ^ncnit q: nXitvy> itcr ocu j i cita. &$ ittod eft oif'
ficilc tcnerc qt iftc oincrfc itcllca6ee occipionrab ifiie
fiKtudinib^^cii in ipfo tcrmino t in oeo nd fitali£[ oiner
|{tae.£rgo o6m cft aUtcr oiucrfltoe iicllcctionu xme
nite^oUierfa pporatiocqua inte^picporaf ad inrclUge
du oeii.stingit.n.inrc" itcUigcre Deii Diuerfie ircllcctio
nib'':^! ^rinflir inrc" p»parari Nnia frcllcctidc mome
etcmi 1 vnifojmiej cftpmiccU : t ninc ftattm ircUigif
inocouqi motot ^mue car iftii morii pniu crcmoj t vni/
lbmii:tficpicparaf inrc^adcognofccdiiDcuvtfnbfta/
rtam.Sin- inrc^cognofdractns cirii qui ocpendct a pti
mo motoic:-: tunc pJcparaF inte*ad cognofrcndn Dcn;
• t actu:i fic Dc olqe p»dicatie.&fi oicce q> fnni ab vno
teodc agcntc9»,p<cdJtoiuerfeact6eeMen6 vulcf.C>i
ccndii no cft imporcab vnot codeagetc j)cedefVOi/
«erfimodc oiucrlaB aaioce in fiilko aliter iatr.(£Ctm
• tra boc obijdi ,n6 videf qi otnerfc (tellcctioee copian F
ejTDiucrfa pjcparori6c:qj oincrfirae inrellcaioie often
ditoincrfirjtcm ^foimirarii t rcfpcauii . mo refpectue
n6 Diucrnficanf cj: pMrpararioib' iftie^f; cy Diucrfie ter
minifl fitpia quoe fitndanf :f{cnt oineriie eotialiratee fiit
t oincrfTe qiidritahb'*. modocertii eft q> ifto pzcdicoto.
•aufl. fuBo. fapietia in oco no ofnr.t«6m q> oiucrfc ttel
lectioce Dcbcnr bAr ^foimirarce od oiucrfarti! iUnd bs
vcrirareoc illie tnrcllccrotVqucDiucrfificanf qroSto:
fed queDiucrfificanf e):Diucriap:cporatione:n6o(9Q»
Rt Diuerfirae ?foimitarie od otueria.Zt>odo ficcft 6 o»
inteUcaionce DeinoDfoerflftcanf qcobrorfjc): Diucffa
1 fparartocin inrcllcctu.vtvUujcft.CJ^rcriiobydf.in/
I tellccrocecu finr rcrpccttie oioerflflicanr pcr rcrminoe,
g op5 0» < ftt inrcUcctioee fint oiuerfe refttcctu termino/
nrni. t>dm q> vcritatem bj q) intellcctioee t rcftxctue
oiucriiftcanf cirrcrmfein rcbuscoulatiBrfcdnoopjin
n6 catirariB vt in Dco.ioed oicce^boc no valctq: tnftan/
cia cft in jppofirorqi jipofitii cft 6 oco t m inftae oe oeo.
t>6m 9 mulra funr argumfta qoe nd nofTunt foUtf : nifl
per inftdrii in .ppofiro. jpbatio: qi qp oie motoi moneat
jpprcr moto]^ nobilio2c3.fi ollge^pbar bocqi moro: bi'
ne jjptcr nobiltoj^;^ moro j forum i. goie moto: mooet
jpptcr nobt liow fc moroieilUid orgi?* eft falfum: t nen
pot foUii:niflprr inftantia inj7pofiro.vtq} ^oemoros
n6 monrt .pptcr nobiUoic fc . C05 vfl cft D q> a oeoo
eft ide jjccdun r Diiicrii rcfpcctue. tyim q> boc eft jmter
emlncntia t nobtltrarc fuc nac t vnirarie.cr^d aliam.
fajm**. oe^tcUigitolacata ic.tM^j^pPmarift.tComeraro^f
Z.cd.Si oeoenibilinrclUgitettrafcnmonii fei^ inrelligirrqj
intelligcre qoo ircllcue ireiligitaligd qctra k nobilito/
Zxd. 5* tor e% ifto;vfi Dicit anfto.iz.b*':^) cft mcli^oli^ no vide
rc ceu} qBvidarcrt no tnteUigcre $ inteUigere:t bocnd
X.
bocnSeftiiffTqiCBintelligerealigdeicfeinteUcile W»
lefceret.-q: Ulud eet nobilioe treUcaaq: frcllcne Dd no
nobiUtaf ejc alio: nec vilcfdnvi! Comerarot oii ibide.f. Com.tt
ix^ B inteUcue oci inrclligcm cirarboc vcl clTcr in vtl
vcl in porticularirno in vrirqi fic farc cft in porcria t oi/
mtniitn : ncc fdt in pticulari ca to: qi ifin tta funct $uie
Oe^6 ItelUgat ifto cara:n6 rrt ignowr ipa; vr Dtc: qi igno
rantia eftiniuario in fubiccto apto narorfj dc' n6 i apc*
name cogfccrc raUo:t fic Dicir Come.t aicT.<rad j)ba
tionf ogcne pcr boc ic.pccdif .fi agnr imc^^ru Dicte.Q»
ee^fir ogfe tc.ad boc oicem C6me.q< oc^ non agir nifl
mediinb^motoiib' t co^potib^ccldhV.ijre tc.cjti
n5opfq> ogcne prr inrellcrh cognofcat cam j : fj fuffidt
q> cognofcor cim:t fic ocue cognofcir fdpm:fm 9? cft ci
otom:qj oiligit fcrtbocfoffidt» fltagcne per intcUcifi;
vfl Dc^inteUioit feipm perfectifiime.ergo intclligit fc vt
cim;qjidedtipmefretefrccam.<r£tfioica9:9>Dcne
cognofdt fe vtcanfam.crgocognofdtcata.fcdm g> non
op5 nifi vbi catifo oidt cfTc rclariuii fitpcraddirii : fj boc
n6 cft in oco . i£Md a\ia$ confirmarione: qoelsinrelb^
infcrioz cognofdr fct faperiot^.C6ccdif j£t m oide.-^;^
illod inrclligcrc qoo UitelUgir oeo:t fd^ j t2.t>6m q> dl
eUod drcufcripto operc inrellectue: qj olitcr clTrt idcm
Itcllccmi: q6n603.ro oide.-5» irclligcrc boc i ilUid tc,
negaf :q: ircUigere ilUid qoo IrcIUgcnrio intclligit^ii
tfeeftaliod.£tmqucree vtriiilUid intelUgertcftfii6a
vel accife.C<^ qt inteUigere Intclligcnrie cft fnba:t cft
alia foba a fuBa intelUgene:vt inrclligcrc quo moroi fa>
tumi intclligir pmo j cft aliud inrcUigcrc t cft fubo t in
Micomenro fu6e per redoaionce vt caofo.Xo Dicie:^»
in ftelligetije funt pUirce fitBe oiftinaert pcr ?ffe queli
betinteUigAia eft :;^fira rcolircr . tim qj no cft tpofe
Q> plorceiinr lobe in intdlig^ttart pcr vnd iniclligor fc
t alfod cft inrclligrrc quo inrclligir ^mii: t illud crii cft
fii1lia.vtf ctia no cft rcmotu a oiaie Ccmetaroite : q> ^lj
intcUig» fitt^pofltacTrpUinVfnbftaroe; qxoidrCeme/
taroj. j.oc aia:fl> [rellect^irtbilis cft tn cmni fuba.que ^CfXii
inrclligir oUquid cjrrra fc: fj oc boc od pile no cft cnra.-f5
tifi q> ircUigcria cft:3poflra ex irclltgcnrc fubo t aatt fn.
tdligendi: qoi eftetia fiiba in pdicametoper rcdoctdes
Vtcaofa.C:C6tra.omnecon.^xfiriieftnooii.vtC6men
tato:vuIr.iz.bofne.vbiIoqHtfc6rraillo6qui pofuoTjt Com.9,
molriplicirare in futia in oco: fcd intclligcttc fi funt ppo
flte.-tunc funt nooc: q6 nulUie Dicir.Cv6(n q> omne ^pofi
tnm ej: ^cipoe trafmotobiUb'' eft nooil- 1 fic inrcUlgic
C6mentato:.0ed fialiqdeftcompofitu c^etemie:non
opiqfHt nouum. 8t tu Dicte: qiticquid cft compofitii ec
fo5a cft noo6.i^6m q> no of^.fi cft compoflttl ej: fubfto/
tia etema n6babentec6traritij: ncc pcr fc; ncc pcr accp
dcnemec foarione fibl oppoflta j Jgt to Dicie.omne ^jpo
flrum eft tranfmorabile.vt pj.in oe celorq^ eft tranfmo/
tabile fm oiocrfa vbi . modo inrclUgcnnc ro funr rrif/
motabiIce.vt j^.g.pbffi.t.ir.butoe.C^Ti 9»omnc?jx> Zx.4.6
fimj eft rranfmurabilccuiue acrue cft coirupribilie.vt 1 infra.
cdom eft n-an fmorabilc ftn loco j: q: oaoe eme vt mo* t.^.jo»
toe eftcotrtipttbilie . Bin-aia biiana ^cotnirtibir qoo
od intelligercrqi acrue cine: fcj inrclUgcrccftcoiiopti/
btlie:qi tranfmurof oe vno inrclligcrc in attud.-fcd irel/
ligcnrtcaau6n6cftcoiruprtbiUe:fcd crcmuerqindbs
ptrarin vd poariond oppofita;ncc per fc: necpcr ocdfe.
ergoeftmmfmorabilie.crad alii confirmaricncj.j^/
Uid Dc quo intclligiror tc.£>dm q< ifta ppofitto oc. oicit
drciiftanrio j rotiue vt oppora in bominc qoi intcUigit
alind t aUod fm rom j. crgo in ifto cft alicroe dc qno fic
IceUigiFaUudtaUod^torii. 0edfi^fittoDe.Dicft
to
»
c ircnftanriJ moocntis : ninc no op5 g» oc qiio in«Uiglf
•Uud 1 aliud in omcrfie mtcUigcnubaeg» in cofitaUc/
tae.HDodo quado Du if g> Comcntotoz oicu. "^IUkI o<
quo ic.CSm Q' mtcUjjiu cc moucntc: qi pmu pncifnuj
oUam laliicdt iicUigcntia in motojc pmi ccltiin mo'
toM:fammi:inmirrm aljjeii ficnonops^incolKaUc
tafi:i ifla pwpo oc. no ouit circiiUitia totiue : fc»fj»^'
ftantia moucnti6:qi aUd intcUcctionc b$ motoi pmi cc/
lx'4nc" U Dc oco 1 flUa; inotoi fammi: iboc vocat Comcntato:
£5, 4A. q6 UcUigit aliud t aUod . (L Sd aUd ronc.vnu i cne ic.
^ Coccdif.Dc vnoqftcftfinonrcntigjtpfujtoiBnoDir'
fcriit:ncc cflcnttaUtcmcc rcaUtcr.vn cne % vnoj ouplt'
citcr capuinf .vno modo quo ad figta:-! fic no oiltuiguu
turqi funtvnu iidc5cncnttalitcrircaUtcr.aUomodo
confldcranf quo od pnotata a quibue nomina imponu'
Bfu iitr tnr ad figndu5:i fic bcnc oiflfcrunt : qt nomcn cntis tm'
«•tvnfl nonifabbocconotatoq6cftc(Tc:fcdnomcnvni impo'
nitiir ab mdiuifionc : i ita oiffcrunt rcalitcr quo ad (ko'
piictatcB 1 conotata quibus nomma iriHvnunt . 4E
aUam roncm.bomo i anial oilhnguunf .Coccdif .g> no
oifTcnmt f m conccpiu5 tif» qucj oicunt acdpi ab appa'
tentibu0:fcd ctid oiffcnint crtcntiaUtcr i rcaUtcr : quia
aUa fomw cft rcaUtcr oiucrfa pcr qua, bomo cft bomo:
1 pcr quam bomo cft anunal : i pcr quam bomo cft fub'
Rantia : i fic oc alije picdi'" in quid : i boc fi (iibftantia
cft vnum gcnue vn iuoca', ad ifta.tL £t tu oiciKonimal
nopicdicabitur ocbomincfic mpiimomodo oiccndl
pcr fc.C£>6m q> gcnue oaipif oupUcitcr. vno mo pio
quiditatc ocncraU oc qoa oicit -pov^f' poicftatc ba^
1.6 bct oc6.actu \k) nuUajn arifto^4»i». gcnus cognofcit
* ncgationc oium ofntiam j.£t fic no picdicaf oc fpcnm
: In obUquo vt bomo cft c% aiaU . aUo mo accipit gcnue
jj toto co(X)(ito c]C qmditatc gcncraU i orn tia cotrobcn
% irfn;fub ronc trt c6moni:i flc pd icaf oc fpc in rccto : i
iifta cft famofa apud "Lrnconic. i plurce pioboe viroe.
<f;C6tra boc obqcif . 0i foima gcncrie oiffcrrct a fptt
foima:tunc ctid idc ludi" cffct cc foima fpccict i indiui
» iloi;«>ofnt:q6tam«cftfalium.(i:3[temcftinftanrtaoc
foipoK. vtru coipue oc gcncrc fubcfit pcr aliam foima
loiucrfama foima viui vclno. j5i oicae: q^ fint Diucrfa:
'lunc qucritur vtrum foima coipoicitatie fit coipoiaUe
- t«linco;po:aUe.j5icftmcoipoiali0:tuncingcneratiO'
HcnofitrcfoUitioin pmammam:q6cftcontra arifto.
Cl^K ytxci Comcntatoic.pmo ccU.vbi oicii: omn js
foima m mababct cotranctatc icftcoipoiaUe. 0i aut
foimacoipoicitatie cft coipoiaUe . fu ctiam oimcnfio'
Com.6) ncafontcoipoialc6:q6cftcontra Comcntatoicm.pmo
Capi. f ? p»>rflco.i m oc fuba oibie.tL 2d pma inftantia odm^a»
aUa cft foima pcr qua bomo cft bomo i pa qua cft an t '
maL(r£t m Dicie.crgo ctia oUa cft foima foitie . vt foi
tc« 1 alia foima ciue vt bomo.£>6m ifta inftantia no
eft magie cotra mc $ cotra aUoe qui ponun t vnitatcm
fbitnahi.-qi ifta no oiffcrut pcnce roncm n.i.g o^^ 9
^ ' ■ oioerfltae in rcgt fi iVd otitq?iftaoiocifitate cypartc
rd.cgoacccptabo.etfioicaf q?irta foima pcrquatoit.
cft foteft accntalie nolo:t jj srte cflc loi. q6 fugaddu ad
boicmcftdTc occidetateqiperfoimaaaidcntalemcft
cotnplctiuc: fcd fic no fiiit oc bommc i aniaU : qi bomo
no cft pcr foimJ occtirale botno cii flt vcra fiiBa.ifimi/
Utcr oc aniali.£t fic iUud arfl*oc indiuiduo i boic non
eftptaecStrapofltionegradoii foimariiqBCootrattUaj
via.(r0cd qi »tra arguere no cft folucrc : ctia flflead
miUc incoocn ietia ouccrct ide oicaf .Urt o6m g» foi. vt
f0M(bi.Vt bomo.ifta Dfnt:i funt pcr oiucrfae foima6:i
foi.vtfoi^ttw^lfu^i^^dtpcrfoimttaccidcntale: inoor
•Uqoid ad pitfcno oc fcinia fiibftatiaU.vnfi tndioWua
mfm fpeaficicotrabat pcr of lam fubalcm ocbocntbi!
od 6fcne. io oicie:^' rpee cft tota fubftatia ind iuiduo'
rum.t>6m g> aUqui ont: q^ ind luiduii. vt foi. fit copUri'
uc per fbimi cogitatina pu rt icularc VI fic babcrct Duae
fbimae:ibocfbite no babcrc^ incoucnicnti . Tamcn
pofletoiciodpicfcnenocurando muUiiiUud Dictu59>
tai9 flt tota fuba indiuiduop:qi vcru cft qudni ad illod
q6cft oe fubftantia indiotdutfcd tamc induiidmi ?plc
nuceft pcr foima accidcntaleri ita foima foi.cft vmtae
qoa foi.cft vnii complctioc i oifFcrr a platonc.CL Cotra
boc logici arguiit.li^iima fuba cft mapmc fuba.q: pdi'
camcntio.g no cft pcr foima accidctalc . (T 2d boc ortt
aUqui qi pma fuba no cft mapmc fuba . fit qtiid oicnnt
ad auctoiitat^ anfto.in pdicamctierotlt ariftotdcjin
Micamcntie pofuiffc muUa quc non font vcra:fcd funt
famofa.vii toquif ibi in maioii panc fm famofiratc?: i
etia oUit Comcntatoi.^buuierqi ctia; oicit in picdica'
mcnt le-Q' locue fit oiftinctc fpco qiiatitatie a a^vrficic
0> no cft vc?.vndc lUc libcr cft introductoiiue.i m illo
loquif anfto.iUie in flbue oc notio oitnir pbia:qi aliqil
plue capiunt famofa $ vci>j. (T Ucl D6m alitcr pma
fuba mapimc cft fuBa mtii ad (pem fpdU(Ti m a quc cft m
ea.vn pcr boc oiftiguif a fccudie fubftat«e:quc no fnnt
nifi pCT intcUccmj i roncm. vrt Ij foi.fit roi.tomplctiue
per foxma accidcn talc5:ti< cft cnd bomo i aniai i vcno*
ri modo $ fecnndc fubftdtic: qne no cjriftimt fcparatij:
nifi fm JtcUecnim i tmpofltione nommie.vndc oeftni/
ctie pmie fubftannjettid ocftniunf fccundc. vnde ton/
nim pmc fubftantic pcr fc babcnt cpifterc cjrtra aniam.
Oelpo(Tctoici9»pmc(ubc oicnnt pmcfubftantic quo
ad actii fobftadi accidcn»^ : i aUje in Unca pdicamcwU:
01 pinribue i fncipoUue i magie j)piic fobftont fccon.
diefubftantoe.^L adaltam inftantiamoUqut oicunt
oi foima coipoidtatie cft coipoialie:i qi eft alia foima
coipoicitati» abaltje foimie feooenboe vt mijcti . ideo
nonponcnif ifta foima coii-^fcd mc oifficilc cffct vidc
rc quo pcr tronfmiuatumc^ cognofccrcf matcna pma:
q6 tamc vuU artfto. i C6mcntatoi.vndc pcr n-anfmu
wtioncmnon argtuf nifiJopcr foBmocfcrcne tnmfmo
tationcm.vnde fl foima covoidton» cfict ctcma:mnc
pcr n-anfmutatione Brifto. tinnotificttffe coipue i no
mttmpmam:q6noncrt vcrii.&oicuntiftiQ:m rcb na
niraUbue ftmtmuUc tranfmutatioce.vna cft animalie
in cadaucr.aiiacft mijctun cUmenta. aUa clcmcntoiu
intcrfc.mointranfmutotioncquaanimaltranfmutat:
no op5 9» foima coipoicuotie coinimfKif :fcd pot manc
rc oiutiue qpalie foimc:i ita ocfcrt accidc" quc apparet
poft moae vt ocatricc^ ialia:fcd ft fu coiniptio cUme
toium in clcmcnta vd roijcti in dcmenta : ot>5 qp foimo
coipoicitatie coirompaf . vt fl c^caqoa f it ocr:': cconucr
fo.tt ni oicie. crgo oimcnfionce funt comiptibilce: qo
eftcomi Comcnwtoie.t 6m q> oimefionce funt coirU'
ptibilce:tatncn funt infcporabilce a matcria pma : qt m
nuUa boia poitio materic ftot fine oimcfionibue omni'
no.et boc voUut oicerc Comcntatoi cum oipt : tp funt
infcporabilce a matcria non funt etcrne:fcd in fcparabi
lce a quaUbet ponionc matcric: qi nocft oarc aliqiiam
oimcnfionc5marcncquin ftct fub oimcnfionibtte : fcd
fic n5 cft DC oUje foimieiquia aUqoapoitio matcrie po
tcft fimplicitcr fUirc i ocnudari a tota foima alia fccun
dum Ipcm vt a foima bomin 16 vd ignie vd tt coUdita '
tc.aUj aUtcr ad boc Ofciint:^? foima coipo:cifotie fit in
coipoiaUe:i quido oicitur q> omnie foima buinana cft
coipoiaUe : oicont 9 vcni5 1 ft oe babcn tiboe cetronc
Com.t8
£ ctfz. .
Scpumi
mem t puationc$ in marcria : ncc ctiScHflph<AicaiaB
0cnrrie rrpcriojiercuj inco:po:cc fobftanncno ponan/
tur in pdicjfticto.et tu oiccrce : q' crgo coip" illud non
poncrctur in picdicamcmo: qd cft contrii "Poipbf nuj.
toiccrctur fccundum illoe q> venim cft.fi pmum gcnuo
rtgencralt^quod ponuiir in ptcdicamcnto fbbftantie
rft fubftantiamatcrialiB ct co:ponli0:9> tuncDuiidi'
cnr pcr animatri t inanimatu; . vndc illud cojpue ingc/
ncnjbilc:q: cft comunc ad cclii t ad infcrio:a non poni'
nir in p:cdicamcnto:nifi pcr rcduction^ t vocatur in cc
lo fnri; fiiuplcT:q6 fubftat Dtmenontbue:taU|s accidc'
iibiie: 1 no crt Ibi compofino foimc cuj matcria vcra:(l
mt cft in co:po:c infcrio;:.crgo oicif cquiuocc ix boc;i
oc iftie. £>c boc inquiraeifcd tcnctce vn itatcm fo:mac
Oinint ^ fo:ma co:po:cirati6 no oiftinguif a fo:ma Ipc
dfica.crgopcnuntQiDimcnfionc6p:cccdimtomncfo:'
mam fubftatialc in matcria: i fint in matcria pma vt in
fUbiccto.pp:io.gtcnaaUquiponcntc0 gradumin fov
mie: ctiam fo:rc oiccrcnt fic3>fo:ma co:po:citati0 cft
cotporaUe i oimcn fionce inco^wraUrs : i ptcccdunt iV
lam fo:ma co:po:eitati0 in matcria: i lUa fo:ma pmo t
jpptie cirtcndif :q: pptcrci" impcrfcctioc; imcdiatc in/
(rodiKiF in matcria pma$ mcdtantibuo oimcnfionib*':
1 oicif lUud co:pn0 a tangcndo:q: cft fubicctii fotmorii
qucfcntiunftactu.t fo^tcftibacoqwaUe fic quc cftcoi
poraUocflctgcncra^inpicdicamctorubftantic.^ftcfo'
lationc0 fiin t tactc .pbabiUtcr : quta loqui Dc ifta matc
riaocmonftranuccft valdc oifTicilc.(L ad cofirmatio*
qitido Did0 q> cns vt cns t fubftatia vf fubftdtta tc.
ncgantr qt cne vt ens t fubftdtia vt fubftitta nd oiftin /
gnun f :n ifi ^m voccm:ncc cft aUue conccproe quo cdcv
pii fiibftantia vt fubftatia:T fubftaria vt cne.,pbafio:qi
cns nocontrnbtturad fubftantiinadaUa p:cdicamcn/
ta pcroiffcrctias:fcd ftatimcftDccc5p:cdicamcnt3:vt
Zx5.z. ftjbftanna:quatttao «ic.vrps.^ ^^ S.i.tf.buius : aim crgo
JCpJ4 cnsnuUa;pcnitu0 oiffcrcnnababcata fubftantia : tab
7Lxo>4. ali|sp:cdic.imcti<:qnibU6 ocfccndit in ca non pot babc
rcDifttnctri tnrcllcctit a fiibftjntia vcl quiritatc:q: itcV
ligcrcnon Dtiicrfificif nififm oiucrfitatc naaircintcl/
lcctiiic.vndc quado intcU-go cne ftatis tntcUigo fubftj
riam vcl quantitatcm tc.€>cd aUud cft Dc gcncrc: qaia
aUum inrcUccru ab inrcUccru fpccicni?:': non ftorim
ocfecndit in fpccice;fcd cotrabif pcr oifTcrcntias fpcci/
£6M' ficanrce ipfum.vndc Comcnraro: otcir.S.biuuB.£t: cns
figniftcar vntiquodcp occc5 pdicamcto;: mulripUcircr
t fic nuUa cft oiffiTcnria intcr fubftantiaj vt fnbftanria
t ftibftantia; vt cns.Cr tu oicie-crgoquicquid ocbctar
fcbftantic inquantus fubftaria : ctiam ocbcrfubftantie
i'nquantu;cns.crgo pcrfcqriftcrcocbcnir omnicnti.
£>iccndu q> non fcquif :quia rcduplicatio no infcrt vni/
acrfakm in nnalogofcd trn in vnuioco vtcanie inquan
nimcaniecftlan-jbilc.crgoomni6cani0.f.ftcUa:q:boc
cftcquinocum.vndc rcdupUcatiotth infcrt vniuerfali
in vniuocie t no in cquiuocis t anologis.crgo rano non
concluditcrad alia rationc.binariiie numcnie tnum
bominnmcftvntie. C6ccdmir.XuDici0:q>ifta vnitae
qua eft vnue vcl cft tdc aim numcro vcl Diucrfa.£>iccn
dum9> trrevnitatco dTcntiaUtc(-finitnumcru0:tifta
vnitao qua numc nio tcmariuoeftvnue no cft pofiriuo:
fcd ptiuatiua . vndc quido oicif .tcmariue numcnio in
iribuo bominibne eft vnae.cft intcUigendu paarioc: q:
n6 eft Oiiurrfue in ouoe tcmarioe: t fic vn itae caufaf cjc
carcntia oiuifionie-t noa oiuifioncquccaufat vnum: t
fic oato cj> ifta vnitae fit oiuerfa a temario numero.-non
romcn op) 91 fit quaru vntios . CSd aUatn rationc oc
99
/S5
iO(Udo:9>fudiclam qaoiudico aUqt^cflebo«amcUgf«
bilc tf .66m Q> indi'" t clcct io funt caufc in eodcj gcnc
re:t in codcmodoiq: iudictii boni .pfcqutbiUe t clccrio
ctufdc funt vnus actus : q: funr caufc ctufdcj cfTcctus.f.
^fccutionis qrtcriotisin codemgcncrccaufc:qutacfTl
dcnns:t in codi modo caufaliuiis: qz vtriictt cft .ppin/
qaa caufa. .pbatio bui^^quia quado aliqua cattfa eft vni
ucrfaliotaUa .ppinqua rcfpcctuciufdcmcfTecme:fcm/
pcr.vniucrfaUo caiifa eft caufa pluriii qp .pptnqua : ficac
jpt oc folc t bominc in gcncrarionc bomi6:q: fol cft cau/
fa vniucrfaUs; t bomo ,ppinqua:t fol cft caufa plurium
$ bomo:fcd ludtcium t dectto funt caufc ctufdem eftc/
cmo t ncutrii cft pUtriu; caufa & aUcra . vndc coucrtim
tur rcfpccni cfTccrito rcrminandi vcl caufandi:vr fi iudi
co banc oanoncm c(Tc bonam:fc5 modiftcatamrtcUgo
camvrrii(j!cftcaufaiUiU8 Danontetnoaltcrme. 3Uj|
oicunt 15 qp iudiciu cft coufa plurium q; clcaio: q: iudi/
ciuj cft caufa cUcrionis t oandis:fcd clcaio nft eft cou/
fa oarionis t non clcaionis: quia nibil caufar fcipfum. T
3fh!d non valcrq: vniucrfaUo caufa fcmpcr ocb«cfTc
cattfa pUiriii cfTccttuitn cinfdcm fpcicu; cfTccru ad qui
cocurrunr. vt p5 oc folc g cft caufa pluriiim qp bomo qui
fun r ciufdcm fpci.SimilY ma pma t ptop: .a fimt caufa
ciufdcm canf jri:ita 9> marcria p:ima cft catifa plitriim»
cfTccniiim ciufdcin fpcctci: qiiarcfi clTct caitfa clccri6is
ipfumtudicium:ramcnclccrionon cftciufdcm f^Kcicl
cum Darioc. £t fic apparcr g>cft vniue acnie tudicium
ct clcaio in rc abfolurc cr cfTcnrialircr : fcd oifTcrunt in
rcfpcctti:quia actue qui cft p:incipium crfcrio:is ptofc/
nttiont6Diciturclcctio:fcd idcmacriii;quoadc6fb:mi
tat^obicai iudicari of iudiciiiifj oc 15 bj vidcri.j°ctbi. ..f 4]Q
(rad aUi roncm.fi no cffct oifTcrcrta aUqua rcma: tiic
vnu5 1 idc omnimodc f dcriratie pofTct fimul e(Tc tnon
clTc.3Uitdc6ccdifamuUt6q>idcincodcinftanripolfit .
fimulcflctnonclTc^tamcfcqiicndo pncipiaSrift.qui' ^•^-^
buscrcdit ocm6ftrarcpmoccU:g>nulUimfcmpcrcns 1 inftia.
eft co:niptibiIe;opo:tcrct oici impofc cft g>vnu t id^
p"fimtil cfTc t n6e<Tc.ftipplc in code inftann rcmporie.
coponcdo Ir fimiil ctt clTc 1 no cfic. vrt ipfc arguit ficSl
lUud q6 cft fnnp cne cct co:nipribilc:tiic ^tinpcrcr ali/
gd fimul cc t n6 cc in codc inftari rcpo:is:f5 boc cft fcon
ucnice f m di.ortria P5;q: fcmp cne cft in qiiol5 inftanti
tpie. tOo fi cflct co:'': tiic poflct oio cc in aUquo fftanti
tQis in quo ct p6r cc cii fit fcm p cn6:t codc mo alig pw/
bantg>nuUu5n6fcmpcn0 cftgn3'':q:iUudcftimpore
cflc:qt^ fi poncref incffc fcqucrcf iporc;f5 ct boc q> aliqd
gnfiP'ponifnuq|gn9ri.fcgnirq>in codciftanri^^^iTct
noeflfcq: q:quoponif cfTcgnabilcimognabtlc p6tin
aUqaoiftanneflc:ttUtidfito. Crquoat'irponifq>ni"t$
gnabif :tiic in illo tftati p6t n6 clTc: t fic fimul p6t cfTc t
n6 cflc.ft cft 0 fundamcnta Srifto. t fic arifto. oiccret
<j>n6 vidcrctaUitdciiU>quaf namralitertcr fcnfaris:
quduisbocfit contra fidcmt vcriratcfcd ocbocn6ad
ptcfcns pUis: q: ifhid b; locum magis.iz. buius. t fimo
cdi.£t fic oc boc Ub:o lifxto.
dJ^JndpitUbcrfcpnmus. Q5. I»
iC£n0 fcldtnr muWplicitcr zt,
^rrifilf drcafcprimH5.£tqnfa
IIUI arifto.oicitoiaavcrbo
potqucri. Utrum fubftatia cfTct ptnum
cns:fcd q: facilceft p:etcrmittaf : tque/
ranir drcaillaspartc, SUa vcroDicunf
cntiatcocptalitcrcntiovtrii inbcrentia
acddcniis fiicfidttta cius.C £^ orguif
tO z
X.c5.^.
JLibn
pdmoqp nen.^Ila non Tunt idcnt rtlhttiaUter : qaowm
vnum piecognolciturt aliud ocmonfhatur quta nibil
vnumi idcj pjccognofcif i ocmonlh^tur oc fubiccto.
C):pniopoftcriop:fcd inbcrcntiaaccidctie ocmonftni'
tur oc fubtcao i ciTcntia piccognofcif .Q) inbcrcntu ac
cidcntt9Dcmonl>rctur:bocbabctuijxr totuin libnim
po(lcrio. fcd cfTcntta occidctiB vt paiTionis p:ccogn ofct
(urquio mcdui ocmonfhationie pzccognofaf . cj: pmo
poftcrio;:.tDiffinitiopa(Tioniecftmcdiii Dcmoftratio»
iiie,vtp3.fcciido poftcrioiumr-rDitTinitiopjfTioniefige
elfcntti . crgo tc. iiJ^cm fi inbcrcntu accidcnt ie cfTct
Dc dlcntia ciu9:tunc oiccndo albcdo inbcrcne cfTct nu '
0atio:fcd boc cfl falfu; : quia fic oiccndo nd dl nugatio.
c6fcqu«tia (^qata fcmpcr nugatio babct f icri cii cfTcn'
tia flUcuiue adtungirur flbt imcdiatc: vt bomo animaU
C^ftcmillud fliSpicdicaF ocnominatiiic ctactualitcr
Dc aliqtto non clr idcm clTcn tialicr aim co:quia edcnm
aiiuflibct ptcdicaf pcr fcin pzimomodo oc illo cuiue
Cx.Z). tft.q:qnto buiOB.t ptimo policrio^rfcd inbcrcnria acci
Captb6 dcnrteptfdicaturocnominatiucicfTcnfialitcrocaccv
pette> dctcoiccndo albcdocfttnbcrcne.piobatiobtiiue:quia
omncconcrcnimaccidcntie pjcdicaniraccidcntalitcr
oc aliquo fubiccto vt fcdcne vcl ftane : fcd inbcrcne cft
acddcne concrctutnct non picdicatur oc fubfTantia vt
Oc fubiccto:qnia non oicif fu&a cft inbcrcne. crgo p:cdi
catur oc accuietc vt oiccdo albcdo c1> inbcrcne.([ Jti
flludn6cflidcm cfTcntialitcr accidcnri:qd porcft fcpa'
rori ab co ipfo accidcnrc manctc : quia cfTcntia aliaiius
non potcft fcparari ab • Uo:cuiti6 cfl cfTcn tia ipfo mancn
tcrfcd tnbcrttia accidctie potcft fqxirari ab ipfo acade*
C«>4* tcpdroiffinitioncm accidcntie:quc ponif .pmo tbopico
rum . (Caccidcne cfl 31 p'' ndcm inciTc 1 non inciTc : 1
Iicnonincflcq6c(lpttattoinbcrcnticponiturin Diifini'
lioiicacddctie.crgo mancntc accidctc ipfum potcll no
inbertrc. CT^cd tu oicie:9> accidcne 3" incftc pcr pzc
lditiamidTcnttamtcpftcnnam:fcd9i'non indTc pcr
cotrupdoncm. (TContra boc arguitiin quclibct parti'
cuUoilTinitioie potcftpcr fc copctcrc ipfo DiiTinito ma.
ncnte vt bomini pcr fc compctit 9^ ftt animal 1 flt ro/
tionalie.-fcd non incfTc cll vna partiaila oitfinitionie ac
cidcntie.crgopotcflfibi compctcrcaccidcntc ipfomo'
ncntc.cr3tcm nuUue rcfpcctiie cfl cfTcntia aUaiiue cn
tie abfoUiti:i boc dl naturaUtcr in tcllcctii:fcd inbcrcn'
tta acadcntie cft rcfpcctue.vt i:^ pcr fc : lcd muUa acct'
dcntia fiint abfoUKa:vt quaUtaeqiiantitae Tc.fl "Jrcm
ftindjmcntujrcfpcctuecftaUquid reaUrcr icfTcntiaU/
tcroiucrfump:crcrrcfpcctii$:qtiianibilfundatfcipfuj:
fcd inbcrcntia accidcntiecf^ rcfpcctuect acadcnedt
ftindamcnnim iUiue rdpccnie. (T 3tcm fi inbcr^ oc
cidcntte dTct cfTcntia acddctie:tunc fcqucrcrur g> qi\i*
titae t quaUrae non clTcnt gcncraUlTtnwfcd boc cft fal
Z.C.{4. fum cy p:cdicamctt6.t.5.i.<i.biiiHe.c6fcquctia pi : quia
«6. 1. Ip. inbor^ia vniuocc compctit quaUtati 1 quantitatixrgo
Xx. 4* fl inbcrcntia dfet clTcntia accidctie:ninc inbcrctia com
pcrcrct if^ie vt ccnrn comiinie vniuoca . modo illaquc
c6ucniunt in vna cfTcntia comiini vniuoca no funt gcnc
raUfTtnuLqtbtitgcnue fupcnicnicne.
^ntmri fll m ''i'^"'"''' 3^'"^ q6 ponimr in oifTt
r^* imil * nitionc accidcrie 1 no cfT ciue fub'
icctumbocc(ld1cnriadu6:quia nibil vidcrpont in oif/
finitioncacddcntie:nifi fubicctum vclaUquid fui gcnc
rie qft cfl oc dtcntia acctdctie: vcl cfl mct cfTcnria.vt p5
quintobuiuerfcd inbcrcntia ponif in oilfininoc accidi
cis t nocft fubiecnis citie : quia accidcniie cfTc cft inclTc
fhbiccto 1 inbcrentia no eft fubicctum ocddcntis: qiuia
€16 I.
boceft faCa.|r3tc; fi tnbercnaa e(kt aUquid oiuerfi^
ab cfTcntia acddcntie dfct aliquid oiucrfiim ab inbcre
tta accidcntie : tiinc acctdcne pofTa inrcUigi ct oi^iniri
finc ftibicao. cofcqucn tia p\: c\ii la p:o alio fubiccnij no
poninir in oifTinitionc accidctuie: nifi q: occidcns mbc
rct dTcntialitcr fiibiccto.crgo fi accidce inbcrct occid^i
taUtcrfubtoadgd in oifToncacoitieponcrcf lubm."
rtlirfhrtfirm oiaintaUquip:cfupponcdo
JaU qPCinOnCm ono.pmopmirtif^^oupldc
e(t inbcrctia accntie.f.aptitodinaU6 1 acniaUe. aptini'
dinaUe dt aptimdo ad inbcrcdu;.lT?odo irtc ouc mbe
rctic oifTcnuit vt oicunt: q: ocmratio abflrabit ab inbe
rcntia actuaU:quia tn ocmonfTratioc fcicntiftca non oc/
monflraf ocddcne inbcrcrc fubiccroacnulircr: iboc
: q: ocmratio abfTrabit ab actii cjrif^cn tic : q: oato 9
aliqutd non cpftat in rcru; natura adbitc cfTct vcra oe/
mfattoDc ipfovtootoqi nuUtienocjrifTcrct adbticcec
vcra ocmoftratio qucocmonflrarctqibo cftrifibiUe.
Cr3fteoatoQ) nulUie cfTcr triignUie in matcria adbuc
dTctvcraocmfatioDcmonlTrae q? trianguliisbjtrce.
IDodo oauatie qrilTctia dl acnialis inbcrctia accidi'
tie: fcd ocmolh-ario fcictifica no abffrabit ab inbcrcria
aptinidinali : quta in Dcmonftrationc fcicntifica acciTs
ocmonflr anir inbcrcrc fiibiccto aptmidmaUtcr.fccun'
do qf aUud dT cfTc idcm cfTcntiaUfcr cum aUo : 1 dTeoe
cflbitiactnsfotmalttcr: QtiUtidof dTcocdTcntia al^
cuiiie fomtaUta:q6 pon itur tn oifTtn itioc ciud quidita>
tiiia vt animal poninir m oiffinitionc bommierfcd idc)
cfTcnnalitcrcum aUoclYilludqiiod non potclT fcpara'
ri ab eo:imo fcparano ciiie ab co icludcrct cotnidictlo'.
ncm. vndc oicun t .ppzia pafTio bcnc dT idc cfTcn tiaOr.
cu$ fubto:fcd n6dlocdTcntiadue:qt,ppapaiTton6pot
nitur in oilTinitioncfubiccri.
*f(S<^t* V\CM' Itlfl ^'"'"'^^ qticfTioncm qtiatuot.
Il^wi I^Uv Ij^Il -(^^imoQ^ncutrainbcretia^ncc
acntaUe.-nccaptitadinalt6dloccfTcntiaaccidcntie.8t
ratio cft ^e tocta: quia nuUue rcfpccrue cl> oc cfTcntta
aUciiius abfoUiti: ita 9 ponatur in oiffinitionc ciue.-fcd
c)ucU^ inbcrcntia fiucfitactualiefiuc aptitudinaUs
eft nrfpccnie aUcuiue fiindamcnri : fc? accidcntie : 1 oc
cidcne ci\ fiindamcntunt abfolutum iffiue inbcrcntic
(J73tc5:ninc qiiaUtos 1 quititae non clTcnt gcncraUfTi/
ma 1 Dcditcafvf pue.CTK^^^CKndoDicuni gi inbcrcntia
aptitudinalte clT idcm cfTcntialitcr 1 rcaUtcr cum acci'
dcntc. £t caufa dT. optitudo nantraUtcr cf^ idcm cfTcn/
tiaUtcrciiilU):aiiii6 cftaprimdo:qtiiarifibiUfa6 clTap'
citudo naniralie bominie od ridcnduj:': cft idcm cfTcn».
tialitcr cum bomic.p:obatio buiue:quia lUa funt cadc^
cfTditialitcrque cadcm gcncrationc gcncrantur: ct ca/
dcm cotruptionccotrumpunmr : fcd aptimdo nanira/
liecadcmgencrationcgcncramrcum ilU>:a]iuedlap'
titudo naruralie vt rtfibilc cum bominc : 1 fimiUtcr co/
dcm co:nipt6c co:rumpinir.mtno: oc fc patct.CriTcr/
CiootcuntQjinbcrcntia actiiaUenocflidcm rcaUtcrct
dTentiaUtcrcumaccidftcabfoUito.ft ratioclT.3lla no
(Unt idcmdTcntialitcn quomm \Tium co:nimpitur : ct
oUudmanct inco:runtibilc:quian6cft intcUigibi(c9>
aUqtia finteadcmclTcnriaUterivntico^nimpatur aUo
rcmancn tcquia ninc dTct co:niptum 1 non co^niptuj;
fcd inbcrcnt ia acttiaUe co:nimpiair rcmanctc accidcn
ceabfoluto:vtinfacramcnfoaUari6 non cninbcrcntia
acmaUe:quianon manctfubapanie^ttamcn mancf ac
cidcntia vt albcdo figtira 1 bo in boflia . CJ Qtiarfo Oi'
cunt g? inbcrcntia acmaUs cfb idati ciTcnfialifcr 1 rco*
Uter cii acddcntc rcfpectiuo.£t rario cft.^llc refpcctus
090!»
S>coain
7.fu<mc
mpbrrc.
Scptimi
«HHianefkn^littrcu fubicctoxaia» rqMradofncla/
dcmconrrsidicnonmi:rcd rri.iarario rcfpccnis : t inb</
rentte actujlia occidcntts rcfpcctiuiiad flibiectttmui'
dadartconiradicttoncni^rgo dl td^dTcnridUtcrcus
•cctdcntc . maioz manifidYa : qoia fcparatio aUaitno
tboUquo no includtt contradicttoncjraifi qtiia c(T idcs
cflentialirer cu; eo.mino: patct: ouia rcfpectue cffcntia
Uurc(\ babitudo:fed babinido cfr ouotii . vnius vt ter/
niini aUcrtos vt fubtecti.vnde fi actuaUs inberentia ac
ddentid refpecttui fepararctur ab accidcnte:tnnc inbc/
rcmtnoninbcrcrctque runtcotradictoiia.CC^notan
dum 9 videniur cfTeoubia drca iflam pofitionem . £t
ptimo contrabocgnDifhngunnt oeoctuaU inbcrcntia
«•pcitadinaU./EtoicuntQ»Dcnu>nfh-atio abflrabitab
inbcrentia octuaU t n5 ab optitudinaU: non vidctur va
Imq} ocmonftratioabllrabatab acniaU qcif^entta: ct
9 oemofhratio f!t oc bomine g> fit riflbtlie nuUo bomi'
ne einflente non valct : qnia (dcntia non dl oe no cn tc.
XDodofloemonfhatio abflrabcrctabactuaUepflen/
lia vt 9> oemonflnirio effet oc bominc q) cfTct nflbiUs
nuUo bominc ctiflcn tctuncdtct non cnstquia quando
bomo non cfl fccundos actualcm qrtflcntiam:tnnc non
tSt en9:i flc oc nd en te cfTct fdcntia. vndc fl acddds pof/
fitt cftc flnc actuaU qnflcntia : tunc vcl dfct aUquid vel
nibilfl ntbil pio nibilo rclinquamr. flaUqnid vet dl in
fubiccto vct non cft in fubicao.pcr fuffiricntcm oiuiflo
nem.fl efl in fubiccto: timc babet c^flennam actnalc}.
fl non cft in fnbicaortunc cfl fubfhintia: quia ptopuum
cft fobflanric non dfe in fubiccto. (f ©ed oiccs:^» rofa
dlinbj-cme^^ztamcnnon babetactualcmqctflentiam.
i^iccndu gi boc cft falfum: quia nunqui cflaUqua bota
quin omnesfpcdcsqucpcrtincnt ad perfccrionc; vni/
ocrfi: quia fl rofa non cft in bf cmc in ifto cUmatc: tam<
Xtnco. eft in a Ub cUmate vbi eft acr tqjeratu6:quia oicit *L]m'
^*pofle. conicnfie. ^mo poflerio^i. vcnfimilc dt omnca fpecice
Capu7> mondi remanere in quaUbet bo» tepoziB.aUoqnin vni
uerfltas non dTcr pcrfccta . vndc oato g» nnlUie f>omo
tffeuH dTct adbtic vcra bomo cfl rifibiUa : ranc r ifibilc
VdeftenB vcl nibil.per (Ufficicntc oiuifloncm:fi cfl ene
vd dl ene in fubiecto vd n6 in fubiccto . ifta dl oiuiflo
ro(fidcn0:quia oatur per contradictotia. fl no cfl in fob/
lecto:ranc cft )rdca pcr fc fhbfiflce fi cft in fiibiccto: ranc
babet acnulcm tnbcrenriam . C2liiid d> oubiom
oc pttm 3 concUiftonc quc fuir qp inbcrcnria accidcnrie
non efl dTcntia cioe : qoi« nnlUia rdpectoa efl oc cficn'
cia aUcoiue abfokiri. (rj(t» ratio non valet:quta bcne
verum cfi 9> inbercnria non efl oc dTcntta alicuiue tota
Uter ab'*.!^ oide:a» acadena dl ab"" verum d> a rcr '
niinocjKrinficcotfcdnoodlat^abtnbcrcnriaad fub/
icctnm.vndenaUnmaaideneabfbktirara inbcrcnria
«lfobiecmm:tpcrcdfcqnene nnlUtm occidcneeflab/
IbUiram a fubiccto:t fic ipfl pcrant.vndc bcnc vcmj cft
Q>rdpecnienon efioc dTcntiaaUcuinetotalitcr ab'*^
■ termio cTctrin fcco i a fnbiccto:fied qtJ efl ab*^ a termi
no cjminfcco i non a fubicao : qdeflaUqnaUter intriiu
kcam non cfl vcmm: quia re^cnte non flt oc cfiimtja
ilUae;quia albcdo: 1$ non babeat rcfpccru; ad terminii
ciminfccum vt patcr rdinat aUqnid eiminfccnnvflcut
filiom:tam^ babet rcfpecram ad fobiccram:-! flc no vo'
letilla ratio.CSd vUimutn eflcontra rationemfecun
dc conclufionie cum oicif qj aptitudo noraraUe tc. t>u
cendu Q>on»fitimicft verum.f.Q>aptitudo nararalie
reaUtcr t dTcntialiter oifTcrt a fubieao : Quta tlU funt
cinerfa rcaUtcr t dTcnriaUter quo j: cfl vnoe rdpccrae
nliud ab"":(icd opritudo nararaUe efl rdpecnw t fubic/
aamdtqaUab"".qttarcinationon valctCrSdptoba
rionem.jlla funt cadcm dTcntiaUter qnc codem genc/
rattonc gcnerannir ic.jna ratio non valcr: quia piob«/
returQyqnanritaetfubflontta dfimtcadcm dTenrioU/
ter qoia eod^ gn3ttone generaranqt $ dro fir fuba tas
dtof(tquantitae:tctiam cozrumpunnir cadcmcotm/
pdone. Unde otccndii cfl ad maiojcm. Jlla quc eadcj
gencrationc tc.Conccdirar. fl cquc pjimo gcncritur ca
dem generatione t cotrampunrar equc pmocadc; cov
mprione.0cd fl generanrar t cotmmpuntur cadcj gc^
nerationetcoimptioncfmpiine tpofTcritienon vals«
Xu oidetaptiradonararaUs t^Coccdinirin codefub/
icao teodem inftanti gcncranrar; fcd tamcn fccundus
^ t poflcrtue:qnia fubiccram nararaUtcr pue gcnera
turpaffionctaptiradincnaniraU: quia fubiccriicfi cau
fa iiUue acddcnttB;t caufa nararaUtcr f>oi cft effcan ec
ptedicamentie.ergo ilUid otctu non valct. (rSliud cfl
Dubium Dc terria conciufione.Q; inbcrcnria acraalie n5
flt idcm dTcnrialitcr t rcahtcr aim accidctc ab'*". quio
quidenimfitt)cconcUifionc:tamdmoduppiobandin5
vidcrar dTc pbf lofopbicue. Qoia pcr iUttd q6 fit pcr po
ccntti od t mirocnbfc illnd capiunt t refbUiunt in ipm
can^in vlrimumptincipittm. vndcboc non dlpbfUv
fopbicum ^cipium. vndc accidcntia mancnt in facro/
mcntoaltarie boc noconccdcrcntomncolcgceinccc):
nc^atione ciue pttnircnrart vtnipcrarcnturquianon
eft fimfibile t non pdt conuinci cj: fcnfatie.vndc boc no
efi nararaliterfcd miraculoferz cfl opue omnipotentie
Dd t cfl fidce nofhM t vcritas. vndc boc firmitcr crcde
rc Dcbemne flncomni ocmonfirationc rcucrcnter fii'
creecclcflcDoaoiibtie aiTcnticdo.vndcpcrbocgjboc
crcdimuBM non potcft ocmonffrari babcmue mcrinij.
vnde ilUid non cft naniralc pitncipiu; in q6 rcfoluunt:
fcd fupcmaturalctmiracnlum.vndc arifrotc.tCom/
mcntatot nalitcr loqucntce boc non vidcmnt: vtbabf
^imilTcl Cvi<lcripbi"ctfcnfati9.
illi I «1 fi-go cpinionc . i^iccndil cfiad qnc/
ftioncjfccundiimcntcarifto.t C6mcntato:i6:cptnbc/
rcntia aaualie accidcnrie cft ciue cffcnria . £t ratio dt
3fnbcrcntia acraaUe accidcntio ad fubicctii vcl dl ides
fpfuj q6 accidee ccnriaUtcr: vcl aliud. &i cft tlUid
0» acddcne babctur piopofinij.fi cft oliiid: tunc qiicre/
rarociIIainbcrcntia;quia vclcltaliqtiid vclnibtlnon
cft nibil:quia pw nibilo rclinqucrcrar : nec bocefl itcl/
lectu nararaUter.ergodT cne vclfubflatia velacdd^
ifia cfl ^a ofniflo entie t fuffici^e.Tl6 potcft dfc fub'
flantio:quia accidcne no inbcrct fubftanric pcr fubflan
riam:qnia effrt abfurduj.Bi cft acddcne: tunc inberet
ltabtecto:ranc qucranir oc ilia inbcrcnria: vcl cf\ cadej
cfiimtiaUtcrciiacctdcntc.vclalia. ^fiacfifufTicicne oi/
niflo.fl idem fbndii fttit in (ima.fl aliud: ninc efi aUgd:
quia non nibiL-aut crgo fu5a:aut accidcne:non fubftan/
tia vt pue.-t fic in infin itti: q6 cft inccucn ics in cfknria*
Utcr otdinatis:t quc fimiil funt.modo fubOantia t ocd
clcnetinbcrcntia acddcntisfunt cffcnrialircr oidina/
ca t (bnnl fnnr . quarc vcl ofo, oiccrc 9> inbcrcnria acci'
dcnriB fir oc dfcnria ciue:vd irc in infiniwm. (r3ftcm
iUndcflcfTcnria acddcrie quofojmalircr accidcns eft
cne.nibileni; eftfoimalitcrpcTilliidqt^cd eirrradTcn
ciameine;fcd accidcns fozmalttcr cfi pcr actualcj inbc
rentiam : qi ocddcne cfi co o> cfl cntis vt quantitaB cft
eo 9 cnriB aliquid vt fubc; t fimiUtcr qitanritas. modo
If tn eo cfl redupUcat inbcrcntia.(E 'J^cm fi inbcrcn
ciaquaalbcdo inberctfUbicctocfRrt fopcraddiramal/
bcdinLinnc inbcrcntta tnbcrcm albcdinl : onia aUtcr
tO $
m n.
Ron wmeflfeQlbcdim q> inbcrcrct foxmTr.(r£%boc
arguitiir.fi inbcretiamtxrctalbcdini vclboc cftg>in/
bcrct fcipfa vcl pcr nliud Diiicrfiiin.pcr fiifficicntc oiui'
fioncj.n oicat pmo modo inbcrcntia albcdinie inbc
rcat fcipfd: tunc ctti ilandum fiiit in pmo:g> inbcrcntia
^mo fiiit inbcrcntia accidctts.fi pcr aliiid mbcrct: tunc
qucrct oc illo alio:i fic in infinitu: quod cft uiipolTibiic
in cfTcntialitcr ozdinatie vclquc nmiU funtivt funt ibe/
rcntia accidcntia i fubicctum.
iPr tnni^atA rationcs.^dpmii. 3Uan5funtide
K^l lMilW4U cflrcntiolitcric.Conccditur.Xuoi/
cis^g^inbcrcnriatc.Conccditurg^inbcrcntia acttulis
ocmoftraf : qma quando Dcinonrtro1>omincm c(Tc rifi'
bilcmocmonfh-o nfibilc inqciHcrcactu.oicisqjcffcn'
Cia accidctis tc-no valct:qz ocmdilraf. t^icis-.cp cifhnv
tiotc. tybm vcrom cfl in ocmonllratioc quo ad nos:
fed (Implictter tin ocmonflrationc fmali i pot4"'*oifFi'
nitio fubiccti cfl mcdiii: fcd qiiicquid oc boc;tamcn no
piobatq: mcdium ocmonllratoie non fiii\plicitcr p:e'
cognofaturfcd in rcfpcctu.vndc mcdiu ocmcnr Jtiois
noii fimplicttcr piccc^ofcirur: q6 quid ci\ inuclliga
lur. vt pi fcciido poficriop.crgo non piccognofcif:quia
p:ccognitiocftcognitio nd inucfligabilie c):p;incipi)0
illi fcicntic.pmo poftcrio;:. (L Sd aliam. fi inbcrcntia
occidcntie tc. b6m cp cfi nugatio inquan tii cft cj: parte
rci 1 nattira:quia oiccndo albcdo inbcrcne fcn fuo clt ol
bcdo albcdo; fs cj:cufatur .pptcr inaioiccrp:ciTionc: q:
Dicdeo albcdo inbcrcna paricti fcnfue cf> albcdo : Dlbe/
do parictie: ita g» c):atfaf p:optcr maio:c cnncfTioncs.
aiitcr polTct Diciicp I5 ifia fint cadcrn cfTcnttalttcr albc
do:^inbcrcntia:famcnfmalium': alutm inodu; figni
fignatur:': lUc tmpcdit nugattonc; : fcd p:to: foliitio cll
mclioi.cr 3d aliam rationcm . iUud q6 p:cdicat ocno'
minatiucic.Conccdit.iTu oicie^g^inbcrcnttapjcdica/
Cur ocnominatiuc oc accidcnti.Jbtccndii qp no : q: qud'
do oicir albcdo cft inbcrcne no cft ocnommatuia p:cdi
catio 1 accidcntaU6:fcd cflfcntiaUe^quia tiii clT oictu; al
bcdocit mbcrcne.i.atbcdocltalbcdo.jtuDiciBiconcrc
tnm p:cdiC3f oc fubiccro. Ciiccndii q» l; concrctu; p:c/
dicct oc fubtccto aliquo modo vt fiiblhitta qiic cfi liib'
icctttm mbcrcnticrquia fubftantia inbcrct.i. fiibftantia
fubfta t inbcrcntic:i boc fiifficit ad boc 9* oicam albcdo
eft intTcrcne.i.incnB fubcquccftfubiccntj intxrcntie.
(ir3d aUam rationcm.tUud q6 pot fcparari ab alio tc.
Conccdifur maioj.iuoicierg^inbcrcntia-ic. Diccndii
Qjaccidcne potcftnon incffc ipfo accidcntc rcmancntc
quia quido no incft:tunc co:nimpitur. (£ 2d p:obatio
ncm.quclibctparticulaoifTtnitiote 'zc.Conccdttur.fi fit
OifTinitio ciTcn tialie 1 ^mo:fcd fi cft ocfcritxio:non op;:
fcd ifta non clT nifli ocfcnpt 10 qiicd ain . vndc non mciTe
flibiccto no compctit acctdct i:n ifi ipfo co:ntpto. (L ad
aUam rationcm.nuUue rcfpcctue ic. vcram cflfi fit to'
taUtcr ab'""" 1 a tcnnino cxtrinfcco 1 fubiccto:fcd fi non
fit ab""" a tcrmtno 1 non a fubsccto : no opo:fct. Sd mi/
no:c5.£Mccndii gj accidcne no clT ab'°'" omnino: l; mul
Ca fint accidcntia ab"a termino eirtrinfcco: non tamcn
fiint ab"a tcrmio mtrinfcco:fc5 a fubiccto : qttia omnio
Dcpcndcnt adfubicctum:fcd rcfpcctuflbabactiam rc
fpcctttm nd tcnninii c^t rinfccuin ad fubiccniin : quia
pu)p:iu;rclationiB clitanq^adaltqucm tcrminu;cflFe
rclinim:fcdaccidcntiaaUa:quia non funtab"afubie/
cto.crgo ipa funt mct tUc rcfpcctus 1 int>crcn tia. (f Sd
aliain rationc5.ftindamctrt rcf(>cctu8 oc. Conccdinir. fi
cft rcfpecniB ad tcnninii cjrtnnfccii : fcd fi clT rcfpcctu»
fMifabicccu): xiUc rcfpcctue infoimat vt pcrfcctio pcr/
7CXO.Z.
f^cribiUnon oponct ciTc Diucrfuni:fcd eft fde? efTentia/
Utcr.non fic cft tn p:opofiro q> acctdce elT fundamcnftrs
rcfpcctue non ad tcnnmii crfrinfccum : qiiia rcfpccnia
ad fubtcctum:quodcfttnfo:mnfu; lUo vf pcrfccttbile.
Cjad aUam rationcm.fi inbcrctia clTet ciTcntia icxoat
feqttcntia ncgatur. ^t tu p:obae inbcrcnr tj p:cdicat(ir
vniuocc:f alfum clt:fcd p:cdicaf cqitiuocc purc vcl anit
logicc. vndc quaUrae cft mbcrcne.rm cft oict um.i. qua*
Utae clt qtialitae:': quanf itaB cft intMrrcntia .t.qttantOB
c(t quan t itae : 1 fic pcr oiucrfaB rationes p:cdicatur oe
bieificut ctiam cllalta ratto quantirane 1 qnaUtatiB fic
inbcrcntic in comuni. (rfsationce m oppofini; conce
duntur.J:f bccoeqonc. Q6. 11.
©nfcqiicntcr 3«S™nS
boc vcmm cft polTit pdican oc acctdcntc in
ob' ■ . (T arguuiir pmo ij' non. oc lUo non oi/
citur c(i cin rcpugnn t cffc pcr fcrqitia cflc per
fcp:cdicat cflTc pcr fc ciciflcne:cum clTc fit tcnninue ana
loguB ad clTc pcr fe eplTcne 1 inbcrene: fcd accidcnri io
obltracto rcpugnat (rfTc [xr fc z fcparati^^at; acdcUTitis
cflfc fit fubicct 0 incfTc . (f Jtcm boc arguinir auctozito» TCx^Z*
tc arifto.in Uttcra oicctie^g* accidcntta non funt cntio:
fcd qutd cntie:': poffct fiUogi;ari. ocquo nopicdicamr
cne;ncc cfTc:quia cflfc 1 cne tdcm funt:cii cfTc fit accid»
cntte:fcd oc accidcntc in ablUacto non p:cdicamr ena.
e):otctaaucfo:ifatc.
imyyyy^i^lUlll qujj cfTc t cne funt idcm;-: ocquo
picdicanir cne;t cfTc:fcd accidctia in ab"^ funt cntia :
fi non:ntnc cflfct non cns.
ad quclhoncm
pcr fcctiftcnet fcparafim;mncnon p:cdicau«r ococci»
dcntcinab"^.*f^i3tioncopcr quaejwbarurpmacoclu/
fio tacfc funt in pnaptoqucftioni6;qucnon rcfunuinf
grjtia bMtifati9.(r ©camdo oiccndum: q; fi cflTc capi
mr p:o fccundario figto vt pK> cfTc inbcrcti fic p:cdica/
turocaccidcntc inab"'-'. irtMtiocft.ocacadctc in ab"
p:cdicatur ciTc vcl non cflfc. pcr fuflrictcntcm oiuifione:
quc oanir pcr c6tradicro:i.i : fcd dc ipfo non p:cdicamr
noncfTc;quunonoicDalbcdon6cftat5 babcat cfTcin
rentm n3tura.ergo cflTc.fr^tes illud qd cfl cnB:boc cf^.
pcr artiTo.S.buiuB.tfcdidoperfarmcniQe.vbi oicitun
q> no oiflfcrt cftc omtHilane 1 ambulat:i cft coniialcfccs
icotiaUrfcit.fimirrnooiflFLrtofcclticne: fcd acctdctia
in ab'°funt cntia;quij cne p:cdicantr oc occcm p:cdtca
mcntiexum fit comunc ad ca. (f Tlotandu; Q'bicfunc
ouo wibia. pmri.t>:cdic.itii ocbcf tcrmino f ; <j' ficitur
reepcrtcrininii^q^tcnnin''^^ fubqcit ip^cdicarfigt.
prno poficriop: fcd cflfc non ocbcf accidctt in ab^vtlfic
fifjmr.q: accidcne in ab"' fipntr no inbcrcns ad fubmrt
itj eflc no compctit fibt.f] aitud cH oiibiUs.cflc cf^ rcr»
mtnuo inaloctuB ad ciTc pcr fc ctirtce 1 intx-rcne; q} pcr
puBDicif occiTc q6pcrfccj:iltit:ficutciiacne pusfigt
fuba;. (Tftbocarguif rcrmmueanalogue pcr fcfunv
pniB ITat ,p pmo ficito; fcd pmit; fi^tu; b^; q6 cfi cfTc-cfl
cflrcpcrfcc]cirtcn6'cil accipiafcfTcpcrfci fincoacrmi/
nationc contratxntcipfiim.^ri^J^^mcftad ifta otibia.
ad pmucti oiciip:cdicatu ocbcf tcrniinoac.Conccdii
mr. vt fic. oicie; q> acctdce in ab'" ficf t ron no vt ef)
intxTcnB. C)6m9»l;rcofignificcf inab"^ ciTcab""^
fx>ctirtcft^mmfcllcaii:q:tnfcllcctueintcll!gitrc$oi'
ftinctc non intclligcndo Iu6am aii tnbcrct : t.imcn non
ft^nir fub ilUxnodo . vt c^tra intt.Ucctu no fit inbcrccc
>■ r
f
0eptimi
m
qtfltaRgntfktriodrctfaUa.vtiitellccnwM Difhnctii
poc oppirbedcre lUa que fant ^iuncta qctra x Didinctis
imponereadfigndiino 3>fl[gtc7:traanimaji(laoi(tin
ctim:af{cndob(bnte Q^iilbcdoflgt accidcspermoda
abftracti fm intcllcctu:tainc no repugnat fibi c(Tc inbe
rene cjrtra animiimo nccclTario inbcrct.vt Diccndo.al
bedo e(l.rcn(ti0 e(l e(l uibcrene.(L ad aliud oubium
ttm 9 terminus analogue 7c.C>6m q> veru; eft quado
nonaddtf Dctcrminatiocontrabcs ipfum: nccme":ncc
ime^.£t tu Dicl6:Q> ciTccdtcrmmue analogua . Cocedi
turtcii Didd.crgo natjp cfTcpcr fcc)nfbcri;n6 cft vcruj:
qtejcporte fubicai cotrabif ad fecundanii (igtus:q2 al/
becU>c(laccid<8.ergocdtrabitcncad fecundusfigtum
qdedinbere» . (£ Tlotandu g> fic ouedo ad qudlione.
E' undantiaDuahiopinionii.quariivnacftQ>c(Tend
f Dc aaidete in ab'°.aUa cft 9 ee pdicaf dc accri te
Vt fic ida 0(40 eft media:qt ^nit cii vtrac^.
cceft
c6nuinc ad cfTe per fc epftcns:! ad ciTc inbcrcn».(irad
jpb(ition($49.exfoUitionc fcciidi Duln):q: clTc cotrabif
idz" figtuj per(Ubm.ergo rario non concUidii; CTSd
iUi.De quo nd pdicaf cns tc.Concedit . £u DiciK 9 oe
occidetc in ab^^nopzcdicafcne. ncgat :imo dc neccffita
le ens pdtcat oe omni accidente. tu oicia: qp ene (lac
jp fa&a.i^>6m 9 vtru tH qii per fc rumic :ica q> nd ptrabt
lur ad z" (igtiim.ncc mcdiacc: ncc imcdiate . IDodo b
cotrubif cn0pcrfu5mad fccudarm flgnificatum vtad
eneinbmne.ncutvifumdl. Q6. lll.
Zx»4. (C^^uInpUcitcr qulde^ f^c t>{df q p2im0i if.
ienfcquentcrr-iJZa
^t ocddetc notitja.(rSrgiuf ^mo q? no.?!
lUtd q6 pcr aUerum notificat no e(l pue co q6
Inotificaf fm notitia : qt notificie ds ee noti*
notificaco.cx p?po(lc.fcd fuba nociftcaf pcr accidcntia:
qtaaidetiamagnaparte confcruntad cognofccndum
g>quid d^.q:.pbcmio oe ania.^imin' Comcnratoi ait.
otbuiue^^micietiienaturaUb^^nocognotcunf (ubcre/
mm nifi c% po(krioub''.f.accitt>^ t fubdit 9 taU» modt
Dcind(b^tionu; oicunf figna.i.Dcmratioce:q2gacci{a
ptie dt fuba fn\ notitia.g ic.CL^tc; tlb que funt oiuer'
fa gcncrc no funt comparabilia.pcr i9nno.7.pbffico;:.
vbi vtiU qf comparatio nd f it nifi in fpcdc atboiita : fed
ftibfiatia 1 aoidcne funt Diucda genere.B cfl nota.ergo
rub(lan tia x accidene no comptuwimr . crgo (ubflantia
no e(l ifox acctdcnte notitio.
£Sktyt\r\Cttt^rf^ vultari(h>.inlfavbiDidt.XDQl/
S^ppvii llUlll npUciccrquide igif 8> ^u ifub>
llantia omntti pmu; natura notitia t cepote.(£'notan/
dtim qf fubam pccdcrc acddcne notitia nibi 1 aUtid e(h
nifi qp notitia fttbe foi efl notitia aail"'.0s nocitia fub/
fbuttie pcedere notitii occr potdl incelUgi Dupliciter.
vno mo noticia fnbe in iccUcccu pzecedjt notitioj oo
ddentie via gmeratidie.&ccudo modo pot inceUigi qf
nocicvirnbe in intcllectu pzccedat notuia aaidette via
perfecttonte t Dignicatie.
iLPnC nCCnQU) (UlSanoptccedir acciie pti/
mo modo.6t ratio efhq6 notificafper aaidcntiaiita g»
cognUto ettie Dcpcndct c% cogn itide accidcntiii non c(l
fiM accidfo fm nocitia pmo modo : qt notitia 6ndpio/
mm ^t cft via generatioie nocicia cocUifionu.pmo po/
flolo.qi Didf .omnie ooctrina t omnie Difcipiuia fit e^
Cdtn.^!
PttcrdMcognitiocfcd fubititia notificaf per acddeni
tia.i.nocitia eins cfi in itdkctu: t Dcpendct c): cogn itoe
•cc^myqx intdlectue non aaiptt cognittone fubc niff
paccipiot cogn ittonc aarittum ^pziof 1 dTcn tiaUuj : x
boci:^ pcr octfi Comcncatojie pue aUcgacii. (ITSecun/ CSm, p*
do X3iim:q? fttba ptcit acdie fecundo tnodo. £ c racto dl. in 6?
3Ua noritia que e(l pcrfectiot efl ^t otdinc Dignitatie:
qt boc modo aliqnid inteUi^f effc pue otdinc otgnito/
tie ad c(l pue ozdinc pcrfcctioie:fcd cogn icto fubdantie
pcrfectioi cft cognitioe occulcntiti. vt r pcr Comctoro
rcm.7.btiiu0.vbi qcponene picdicms pa^u j oicit ficcp CdmwL.
fciretduiuluii fubfiicteperfua xX\a fubflaclalia eftper'
fectine $ fdre ilUid per vDa acdltaUa. vcrbigrana.ct9
VoUicnmiie fdrc boicm fi fciucrimue ipm dlc aUquam
n jm fubdatiale.verbi gratia.(circ ipm pcr boc pzcdico/
bile (nbfiatte eft perfcctiue $ fcire ij^m qualc:aut quan
tamefTcaut vbi:atit aUnd pdicabtliii accidcnciuit: mnc
oddtt.g' fcirc bonc fubflanrii pcr fuae oirpofltioce fub<
(lanrialce c(l pcrfccriue fcire eam pcr fiuB oifpofirio/
neeacdd^calee:in quibue verbie norida funtouo.i^ti
mo cu Didc qp cognofcere fubam per fuae Difpofitiones
fubfiitialee il. 31Utd eft cotra aUqnoe qui voIQc oee
oifpofitionce fint oc gcncre accidcnciiirqiS cfl f jlfuj fm
DCffi Comcntaret ie : qt vuU q? oifpoiicionce aUqoe (Inc
fubalee que fint oe gcnere (tibe.Seciido oicit in pUtralt
per fuae Di^nee fuBalee tf .vuUq; pUiree Di(pofitide*
ftibfTariatce finc in ifio : t illc otfponce nd fiinc marerio:
qt matcria cfl fnPm.ergocjfquo funt oc gcncrc fub(Tan
tie^or? q> fit founalc.g vultQ^plurce fotmc fubllantia/
ke fint in eade re : qd eficotra negantce pUmiUtate fov
maro.dT Tlotandti 9>qc fedtda cocUifione fcquif pma:
qz in codc fubiecro q6 cfi pue o^linc pcrfcciid is bocdl
poftcritie ojdincgcncrati6ie.(rTlotandH5vlrcriueQ>
ficut in marcria dma ro^poMb acciltia rcalia puetndof
cunc$fo:ma fubalie pcrfccra;(ic tn intellecmmaterit
U ^ rcdpitiir cognicio accidcnciii .pptio;: ij^cognitio
fiibe:q2 cognitio ilia acciltius dl oifpofitio 1 picparatio
neccfiario rcquifira ad cognitionc; fulH::q: accilria mo/
grtam portcm confcrunrod cognofccndfi g>quid cfl.£c
Didt magni pane confdinit: qt ipfa trii picparit od in/
teUatione fube t nd cint ea:fcd aUa rcgrunt vt ci og^
Vt ttcUcCTue agene tobm.^Tllotandii vitcrt''^? Conv
rtKntatoz oicitin U>copaUcgato:qtDi^nceaccritale« Com.^.
no qucrunf ^pptcr fe:fj fm qp funt Of (ponce fube pcmo'
ftracerfs pmu qnefitii t ppter fe efi fuba Dcmfata:fcd q6
eflper fteftpcTfecri'^ iUudqdefijTprcraUud.^CPer
boc ^ ad wctoiitatci SriiTo. g> fub(lantia efi pot noti/
tia tc.boc efi via pcrfccrionie.
fllH rclfintirrt <radpma;pjqcDiCtie:qtacdlo
«4U I »*^*vin.t»noj,f,cajf,,|35j^^jj gnonievrot'/
ctuj cft in pofiti6c.(r ad ^•"'.illa q«ic fun t oiiif rfa gcnt
it tc.Z^dm 9> comparatio p:op;ic oioa t/fi fit fm fpcm
rpJU(Timi:fedcomparatio Urgeacccpta tqrtcfiuepoc
dTc eop que ofnt genere vcl fpc: vd fi funt oiucrfa geiie
ra:t(f ^icniilt in aUquo anaU^co t maKimc comparatio
quc eft fm pue t poffcriue : q: pcr boc oifhngutt anaUv
gum ab vniuoco t cqtuuocoq6oicif oc muUie fm pue
t pofienae:cii igif cne Dicif anaU>gice oe fuba t aaid <
cepo(fonccoittporari(Ubentefccundu pue tpoficriue.
Htficoeboc. iDucflio. niL
(nfcqoaer ^^^^itZZ'^
|nitione.(r2rguif pmo g^no. illitdqdponif
ftn DiiTinitione aUcuine cft notiue quo ad noe
iaUtcr DifTinirio nd nottftcarct Diffinttii ejt no
tfouV quo ttd noe: f; q: boc cft d ronr olfllSitli Q> notffl
SCxo.io moiffinrq: nobienotiojjb^z.poftc.t.r-bTfsfuBano
cft notioi acci*^ quo ad no«:f5 c;5 accA' funt notiow quo
7Uo.z. od no».rt t^.p' pbf (i.i p" oc aia.accrt' magni ptc ic.ict
0.57. C6m«atoibocidevuUin.(5.b^vtallcgabdf inpccdcti
SCxd.p qonr^pinfcicntMenaUbTuBcnotifKantcjraccritib^g
fabi non cft poz accn^J^^oiffonc^qrc non pontt in oiffonc
occri tiu. CCJtf $ ^ccrie pot cc finc fuba. g « oiffinif finc
faBa.aif e |;^:q: q6 pot p^ca cii x*.boc pot ct finc ca:qi oa
oppofitii q) jjma caufa no poffii boc finc 2'.tuc pma cau
ftcuz' f it vcl cct aUgd pcrfcaiue qj fola pma a: fj boc
ffi f Jlfum:q2 ^ma caufa fimpFr cft pcrfcctuj cns: qz non
fc^ b)rpcrbolc:i crcrtTum. g pma caufa pgrcgata cii fcda
nd crit aUgd pcrfccti'' & finc fcda caufa t fola : fcd couia
j^ma cu fcdida pot couurc accile vt pma coufa cii bomi
nc pot coufarc nfibiUtatc : q: fub? bj caufaUtarc f»p ac/
cidc9.quarc pma caufa pot caufarc accidcns finc fubto.
Cr3tcq6 cft ex ccn tii acciltie no 05 poni in oiffonc ci^-
qt oiffo cft oro mdicae gd crt cffc rci.g qd cft cj: cfTcntii
eiffiniti noponif in oiffonc cf: f? fuba cftqmra cflcntti
acci^tierqtcffcnticpdicamctop funt imEmi)rtc.
C^t^tsr^fttnx F^aucto:itatc arifto.inpdicta l?a.
^ J27p|pOlllU) iOuUiprrquidcigitq>fmiiDf:fcd
fubfiantiaoium ^um rationc.
iT^^ir^^tii^lim cfiadq6ncgjci:narcifuBa^cdit
JE^ltwnilUm accilsoiffoncibocwroncanfto.
qua foimat CdmcntatoLilUid c(t pue aUcro oiffonc q6
ponifm oifToncci^q: ficUcUigimuo aUfld cfTc pue oiffi
nittdcqdponif in oiffonc aUaiuis^fj fu&i ponif in oifTS
ncacciltinj.pbatiob^qzaccritia oifftniunfpiUud pq6
pftituunf in cffcfj accrttia ^ftituunf in cffc pcr fubasiqz
Iti&a cfl ci oafittii in tih q» accAm no funt cn tia : nifi qt
entie. CTTlotandos 9» oUud cftcffc ptis notitia aUud
oiffonc:qt oligd of cffc ^ie notitia cognitioc confti'
fa:fj ^ oiffonc cft ^e cognitionc orarticulata 1 octcr
minata:! fic muUu rcfcrt oiccrc g» fuba pccdat accidee
nonria.i.cogniti6cc6fufj 1 fuba pccditaccrie oilfonc.i.
cognitionc ocartiailata t oiftincta . vndc ficut fuba pit
occiifl notifia ofufa:i boc o:dinc oignitatie: fic fuba ^c
dit accrie oiffonc.i.cogniiioc oirtincta:i boc ctid o:dinc
Dignif arie:fcd ccoucrfo cft Dc puo:itatcaccidcnti» quo
ado:dincm gcncrationie.
' ■ Z\ty r-ifirttirrt inoppo" Crad^aj.^lUidqd
«P railOnCy ponific.C*mq»iUudpcrq6al/
tcn5 notificaf pot itcUigi ouptr. vno m6 v pcr iUud no/
tificcf :ita 9> cogn itio ci'' p*rccipia f in po' pticulan quc
co^it ^ts iUud ^ almd-.t tiic cognitio aUcriue ^ccdit
ab iUo.aUo* pot {tdUgi (p cognitio ciue aUqao o:dinc.f.
Cfca^ie cft i nobie.m6 fi uclUgif q» fuba cft accritc
oifT5nc.i.cognitio fu6c pue rccipiaf in fcnfu ptinilari q^
cognitio accritie:flc no cft vcrii cp fcnfue ptiailarte non
co§fcit fuBa5.<r fSj vtru ^tue cogitatiua bcar cogfccrc
(u5am ingr&lfi cft zU }°oc aia.Uri oom fTcq6 ponif fn
Ciffonc aUcri^n^ oj qp fit notiuo quo ad no6:f; itcUigit
«" m6:QJ ilUid q6 po' in oiffonc aUc^ 05 cffc noti" oUquo
oulinc vt pfcai6i9:i fic fub j not io: cft accmc f m intc^
o»iinc pfeaoie. 8t tu oicieiqi fuba no cft notio: occritc
t po:.C6ccdif .:3pando potctiae adinuicc vt fcnfitiui t
intcUcctiiii: fj ^ndo ad po*" itcUcctiuaj tm fic cogni
tio fu5c cft ojdinc pfccti6ie: 1 boc fufficit q> fuBa po
nafin Diff5ncaccritie.(r3d aUi ronc.accriepotcffc tc.
ncgaf ^marift.q:pafri6c6n5funtfcp3bilceafub3 1Q
pafTidceftcUigunfoia accritia.vriaccritian6piltCTnftC'
rc finc fubtoq: acci^e inbcrce dh vcl q: accritiii inbcrc/
tia cft cop ccntia.vt ocm cft oe oauaU inbcrctia in pce/
ei6 V.
dentn>'.(rad ph6nci.qccid pot f>' ci tl.tem gogd flc
oc ;5nc in fr q: cft vcra:l5 ap .n6 pccdcrct ca ai nati' U>/
quafcjfcnfatie.vri p*ci imcdiatc pot faccTCOia finc z*
caufa:-! accrie finc fubto:tri ro n6 ?cUidit:q: boc cfTct tol
tcrc oium o:dinc 1 oponce rcrii ,ppa6:t p orie gditatce.
fi pma caufj quc f acit jctu cii fc6a poflct ficcu: boc finc
ca. Cu .pbj8:q: oa o^^^po^^.D^m 9 fcgmr torii i^ruij : qi
pma cim cu z* circ aUgd cft impfcctitie ^ circ ca fola:
q: caufata ttfi cl6g3t j fiinr a pfcai6c pmc cac g» imcdia
tc no pri t .pduci a ^ma finc aUq ca impfcaa z'.vri cii p*
cauf j cu j z^fit aligd impfccti^qp ^a caufa fol j finc z*.
no g pma caufa cii z* facit cffcctii .pptcr impfcctionc pj
cac: fj 4>ptcr pfcaionc pmc cac: q: accrie rtfi eft clogati
a pfcctinoc f>' cic q» n6 pot imcdiatc,pcedcre ab ca fine
fubto.vri arifto. n6 pofuit o:dinc ^tingctc tiic.f.Q' fiibj
poffa cdrc accrie mo carc:ita q> dTct o:do :?tingcn9 ad
vtrii lj:f5 pofuit oidin^ nccariii.Cad alia roncj. 'Jllud
q6 cft crtra cfTcn tii ic.C6ccdif.fi flt oiffo pma 1 fimpfr
Dicta.fjfifit Dtffo fcciidario oiaa 1 q:addit5cn5cftne'
ccfTariu.tO^ fic cft in .ppofito:qi accrie fcciidario Difft'
ntf 1 cTcadditioncfj ftiCafola 1 fimpfr 1 pmooiffinif .i
fnba p6t poni m oif^c accritie : Ij fit cf effcntia ci''. vn
aia oicit C6mcntatoi.7.b'. Qui occiitia oiritbfe oiflS
nce.f.fimprr oicit ea bere maoie brit.£t fiU- q oicit g»
n6 octnr ci9 oiffon boc nome ene : oicit nobf c lUud q6
ocbcnt berc:ninc fiibdit cp oipt boc q» mibi vidcf : qin
antiquihabcitin cie baeoiiaeopinioncei ipc indudt
mcdii quc cft vcro:ita q> antiqui voUicrun t q> occidcnr
rio pmo 1 fimpfr oiffinircnf .aU| oij:cnit q?nuUp modo
oiffinircn f .g arifto.tj vii medii; q> oiffiniunf fcconda
rio 1 cx add if i5c:i in taU Diffinitoe potcft aUquid poni:
q6cftc]rtracffcntiam> Q6. V.
parte.Utriifub/
Iftantia pccdat occrietpc. (Tfrgf P?9>n6.3l
Uid q6 k etcmum n6 pccdif ab oliquo tpctqt-»
fi aUgd cft ptie t pe aUcro : of^ q> fit in aUquo
tpc in qiio no cft iUitd qiio cft pue : f j acmii no cft i aUti
in quo pue no ftiit:cii fcmp fit:fjaU^ acoitia fiit octna:
qtoimcfioce intcrminatcfuntctcmcciimap*. vt wlt
t6metofo:in oefiibflo:bi9.tp?pbffi.fifrDimcfionc9t Capi.p.
rarita9iDcfitaefiitctcmcico:po:ccclcfti.\tvultS:p. X.c,6i.
1 C6mctafoi.(r?t^fi'^'' "^* p:cccdit tpe tpc: q: fi ftiba
pccdcra tps tpc:fuc idc pccdcrcr rcipm:qcS cft fiilfu;: fj
tpe cft accrie cu fit n iicnie mot^ fm pue 1 poftcri''. vt pj
4.'l*f.0fuban6p:cccditacaiefpe.(C3tefifuBa pcc TxJUh.
dcrcf accrie tpc:tiic nuUii accrie dTa pa fc 1 j?p:iii :fed
boc cft f jlfum: q: aUqua funt accriria p:op:ia vt rifibfle
bomini.-Tritia P5:q: occrie ,pp:iu no fcporaf a fubto:tmo
pucrtif cii fiibro in fuppofitie tcmpo:c.
^t^t^/>rieiiMi vtiuarifto.oi.gjftibopccditacd/ T^a.
Sh^^PjpOltlUlll dcnetcpo:c.bocidc'vtiU Comcn/^
rafoicn»nfearifto. (rTIotandiig>fm Comdatorf:
qucdi funt fubc pcrpcttic vt co:po:a cclcftia 1 mototcs
co;r:fj qucdi funt co:niptibilce:ficut iUc qtic funt in no
ftro^pcctu.CL^^tcintcraccidcntia : qucda funtacma ab pcT'
in rdcnritatcntimcraU:qucdJ gnSta oc noiio fm f den/ tna.
ritatc nuincrale.(rHt ifto fiint Dfipticia:qucdi funt ifei
parobiUa vt rifibilc cft ifcpabilc boi: qucdi funt fcpabi
lia quc prit odce 1 obee fuBo vt albcdo boi. (TTuc fm
C6m^ato:e of ad qon^ q* fuba pccdit accrie fpc loquc' Com,^.
do oc accri^^fcpabib^.et r6cft.3Uud q6 cft vcl coqriftit
in tpc in qtioaltcni n6cft:iUud cft ^ie tpc iUo: q:q6 cft
in tpe in quo n6 eft aUiid q6 crit :ilUid cft pue co:ficut pf
eftpotfiUorqtboceftpccdcrctccfuiffcin tcmpozcvd
gfcpfiftii
toc%i(im tn quo non dTalrmimrrcd fiibfTantiji rflialiq
tpc tn quo non fiut occrie fcpabilc : vt oc fc p?.g ic. (trz"
Mm ^fl bquamnr oe accritibiie ircpabtlib*:ruc fuba p<
cedit occrls ij^ rone mae^t ro cfl. 'JUud cO pue tcmpo/
itx)6^ iiiliquo tccvcl cocpfhtaltcui tcmpou in quo no
dl aliud vcl crar: fcd fulM fupp- matcria i aliquo tpe:
vcl cocrilht alicui tcmpozi : i quo non crat illud acndc9
J>p7tu:': acaltiainrcpjrabilij;vtmaboi9Coc):il>itaUcui
tpi in quo non crat riftbilirae boie.(r TlotandumQialt/
qtitobucuintcontraiftomcirponc; comcntatouejTpter
tria.p vf (p MtMon intclli^t pjiotitate fu5c rcfpcctu ac
ridcntiiiifcEabiliijroncmac.qtDccad^fulxi poiitatem
tpie jjbar.oc qua p:obar pjto:itatcm oiffonie.fcd oc ma
tcnanonitcnditj)barcpo:itatcrcnxctuaccritm.ppntv
rii:t&Diffonis.q:manopontt ioiffonc accriiie p:op:i).
fC^tc ft itcndcra pbarc ^:itatC9 oc ma: vcl itclligcrct
Oc ma prima f m fc : vcl vt ftat fub fo^ma.pfib^modis no
pot intciri m J5 p:cccdcrc accidcne:fcd ma ncutro modo
^dit accrie.non fc;q: ma p:ima fm fc non mcnfura/
2Cx.8z> tor tpc.q: cfl ingcnita t acma.p:imo pbf fi.fcd ctcmum
non mcnfuramr tgc.crgo ma p:ima non comparattir fm
tpe.ncc ma vt flat fub fo:ma parccdit accidcne.Qrfi fl B
tffa;vclcct:vt Ihitfub fbxma fubrtantiali^wl fub fo:'ac'
cidcntali.p fufficicntcDiuifloncfcd no vt (Tat fub fo:ma
fubftantiali.q: ma bomints vt (tat fub forma ctus non p>
it riftbilc tpc.ncc inquantii ftatfub fo:maaccidcntali:qi
illud cft accrie: ve I act^.t tunc ma tcna: vt fbit fub illa fot
ttm non p:cccdit accrie tcmpo:c.q: iUa fbtmamctcflac'
ddcns.C[7'5tc in cclo funt acctdcntia ifcQabilta: vt oime
fionce:! celum non efl p:ius cts ronc mac cus carrat ma
tcria.Uri rcmota ifta cn^onc ipft Dictint 9> cii fif . oipt.
Q> fu&a ptcccdit acctdcns tcmpo:e non accepit tpe^ mc'
fnra i Diirattonc fuccciTiua:fcd pu> lanto oipv. fc&iit ac
cidcns tpc.q: non rcpugnat cffe (tnc illo rationc Dcpcdc'
tic.(C 3d cuius itcllccmm norandii.q' I; fubfliria fir ca
•ccidcntts.non tamcacudcnscflcaufafubc.q: fuba non
cognofcitiirin cffcfubali-rp^imopaccrie.crgofiiba non
Ocpcndct ab accidaite i cfTc p tiq? a pcr fc canfi. crgo ra >
tioncDcpcndcntiefubcnorcpugnatquin pofTitcffci fc
parart ab accidcntc.i pcr ^ris cffc ptf.fcd fcats cft dc ac
ddcntc.qtaccidcnri rarioncDcpcndcticrcpognar:vrfv
ced Jt fub3m:vel fir p:ius ca.ira q} poffi t fcparari ab ca:i
(k oicunr qp ftiba pir accidcne rpc non primo. fcd z°mo'
do.qi non rcpugnar fibi cffc fineaccidcntc ratione ocpe/
dcnticjgt oicnnt q> celum pieccdit Dimcnfioncs rcmpo
rc.f.qi non rcpugnar celo rarionc Dcpcnderic cffc finc oi*
mcnfionibus: jur altjs accidcnribue.^Hud diciu non vi'
dcnir valCTc qj fuba fic oicamr pnrccderc accidcns tcpo
rcq: fic p:imus moto: p:eit celii.q: nuUus Dicit fm a:p.
1 c6mentstote.q: prim^^mo to: i ceiu firfunt. q: fun t cter
na.1 id rdnc ocpcndcntic non repugnat cffc (inc cclo.Bi'
militcrct^ftdemnofframp:imtt8 motoinon p:ccef'
flt cclu tpcq: aUtcr an rc rcmpue ftiiffct tps.q: tps vcl cfl
inotuo. vcicff palTio motus. vndc ocus non fccit ccUi.ita
Q> ^ fticrit tpe:fed flmul fecii tpe i ceiiki tta Doft ipof
non valct.vndc qrpd comcn tatotis cfl bona i vcra.
^ Jj f.Xf*^a adprima.^lludqbcftetemii.ic.xe
JuU I Vllty.dif fniciT:»6nc5c6mcntato:i6.Znoi
cis.gj aliqtta accritia funt ctcma;crgoful>a no p:io: illie.
tyim qj f m comcntarore ipfc logtur dc accritibue gnatl:
quc vcl aducniiit poff cotpue.i illa prcccdit fu6a.vcl fjit
infepabtlia a fubat lUa pccditmgi.(r^da\ii rone.futta
nonjKcdir rpfl.ic.£)6m fu5a non pccdit tpe. q: a;t.to
quif Dc actriiib" gnaris;-: quc fiit copabilia ad fnba;.m6
tpe e etcmii:i (iir nd cft co^abilc fm tpe,g tpe nd pcedii
VI. «
f^CTSdaUaronf qtnullu accris effcrp:op:ii].ncgaF.
£ttuoicte.^fu&anon lcQai' abtlUs.conccdit lubac6(x>
flta.tri ma no fcmp cfi cii p:op:t)s accritibue.
Ipf iHrc^ adroncequcfucmntfjctct^cxponcmcd
Jt^t lUvU ntcniato:i8.adpmaDccadc5[uba.':i:.nC'
gamr4:boc non bfct: liitaa B;:.vndc fufficit ad intcn/
ttonc ciu6.g> aUqua fuba puo: fit accritibus tpc.t aUqtta
pho: Diffonc.fcd non op5 cp eadc5 fuba fii puo: tpc i otf/
fuiitioncvndc boc eff ocrfi volun tariii. C Sliti^rpot oi'
ci conccdcndo maiotc. jCu dicis 9> matcria ptima.-zc.Di'
cendum g> eff falfum.q: ma ponitur in oiffonc fubc com
ponte.vndc I5 matcria non fit pars quiditatt8:q: fo:' oi'
ctt loti fubam 1 gditatc rct. tii matcrta eff ps c6poftti.qz
bjgditatc.vriinoiffoncfubfianticcompofitcponit ma»
tcrta.c): 8"": 7°b''.i fubrtantia compofita ponitur in otlTi Z.c5.tf.
nirionc acctdcnrie.ergoa ptunoadvUimii matcria poni/
tur in Diffinitionc acctdcti6:fi acadetta coplcte oiffiniii/
tur.q: qd ponitur i oiffonc pjrti6:poniiiir i oiffonc 1011':
fcd fuba com(^vfiia cft pjre oiffinttiois accidcntts:': i otf
finttionc lubltanttc copofite ponitur matcria. crgo etias
ponitur in oiffinttionc accidcntie.(L Zu Dtcce.^ ma cft
ignota.crgononDcbcf pont tnDifftnitioncquc babjno'
ttficarc alta.i^iccndiim q> matcria Ucct fit ignota ftti fc.
tamcncumaliocff nota.vtfiatrubfotma:': ficponitur i
Oiffinittonccompofiti.t pcrconlequcnsi|iru5 notificat.
(£Sd aliam rattonem.vcl matcria efi fm fctc. Ci6m q>
matcria f m fc ptcccditacadcns gcncratu^. Zu otcie ff
fe non incnfuratur.ic.vcmm cff.q: tcinpus cli ctcrnuj:
1 maicria ctt ctcma.tamc ma coc7:tfiit alicui tpi in q no
fuit aaidcns p:op:iii: vt nfibtlc vcl alind. (L fid aliam
rotioncm.^n cclo lunt acctdcntia. £Mccndum 9> celiino
pzcccdtt ouncnfionce rcm^vtc. q: fm ^p. otmenfloncs
rnntacmcmodotpfcnoiicomparar fublbnttamad oi
accidcn&fcd foluin ad acctdcns gcncratum: vt oicm; i*
foimiUter cclu5 non cff fubffantta matcrMlie:qitiTico'
porat.vtvtiltconicntatot. 06 VI>
CBidcurautcnirubdaruia^zcf. tci:.c7.
^*»rifiir cirMboccapitnUim Dcmate ^.s*.
V4vi liui riafotmaicompofito.vtrus
fublYantiapcrp:iue oicatur ocmatcrta vtfoz
ma vrcompoflto:q:autcm aliqualitcr vifnm
cli tn quintopictcrmtttatur.ftqucritur.vtp
matcriaoiffinguaiur cffcniiaUtcr abactu tpztuatione.
Srguirur p:imo cp non.i boc oc acru. 3llud quod non oi
flinguirurcffcnriaUtcrabcffe:cttam non oininguituref'
fcntialttcrab jciii.q; a quo pirtictpatur cffcct'': t ci.mo
do cffc cW cffcctus actiis -: founc.fcd materta non oifhn/
gititur clTcntiaUter ab cffc:q: matcria non p:iuatur oino
cffc.q: fcmp ftat fub aUquo cffc.crgo ncc ab actu. i£Jti
flcut fc babct intcllectus ad omnce fo:mas itcUigtbilce:
flc matcriaad omnce founaefcnfibilce:perconaenicnt£
flmiUttidincm. fcd non obfiantc 9> inicllccme flt in po*
tcntia ad omnce fotmae intcUigibilcs:ipfc tamcn cff ali
qua fotma tn fc.crgo etiam non obffante q;> mataia flt (
potcntia ad omncs fotmas fcnfibilce.tamcn crit aliqua
fo:ma.i fic non oiflinguit . (£3tcm omne rccipicne vcl
rcccptii naturaUtcr c aiiic rcccpttbtU:.q: reccpiibiU: pte/
fupponii rccip«cns:fcd materia efl rcccpttua founcquid
rccipii fotmas fcnfibilcs.crgo maicna ptima baba alL
qdcffcanrc rcccptionim fojmc.fcd ocq5c vrcffacttie:
vcl babcne octum. crgo ma cft actus: vcl babcns actum:
^ficnon oiffinguitureffcntiaUtcrabactu.(L3tcmiUad
qd otlhngtiitur ab alio non p:titatur omni founa centia/
lucr^uu omnie otninciiocilperaciumt fotmam^quu
I
JLibri
r6n{0 eic c5i ^^renfb^olum. t dl fonddniM. qtuit Df ia
ftifficicntcr Dtlhnguif p ofia) rcale i ronts.
' ^t\t\i\{itnttt orgnitaranaoutdtemodcmonjm
r^"*^^"^ ooctof oiccntm.a> ptcrofias rca'
lc 1 ronie op5 oare alii ofiam 3'*':i oicimt fe boc,non ad/
inuen ine.fcd attnbuunt ratcrcndo ooctozi 3oaiin i &<o
too:dtni0minonim:tDritfcbabcreef ooctrina fcotica.
X<C44 cnotandiiQ;af.z?ccli.cocottab''qonibae DifTidt>*
Tyt' cuidi obicctioni moialtquc poffct (Ibi fiotqz alicui
vtdcrct 4> ingrcrcoe iftieDiffta^qdnibudcctcrroz: ira
Qf tn j)rcrc oc b4 vifTi^ rcboe tputarctnr mogie (htlrine
1 errou q^ caufa tquircndi veritatem. (£Mboc refpon'
dctS;:. 9>l$C):inquiHtione aliquowmDifftdliasalige
odMrat mcrcparL-nontttfiltomnce incrcpanoebent.fj
ops mfptcere cam inquifitionie i modtt inqairendi. vt^
boc faciat md bamano.i.flcnt jjUbet poHet ingrcre 6 po'
pulo: vcl faciat boc vltra cocm modum boia3.i.firmiae.
vndc aliquie ingrcne oc bie rcbue.i irronabi litcrcfl in/
crcpandue.0cd (l iquint cx ci ronabili i modo crcdcdi
ronabili non eil icrcpandue. vtl potdl coUigi (tc c% vcr/
bieciue.f oucqaidcjigitur enanctare ip«etermittere
ntbil vidctar cfTc flgnum : aut multc (htUiric : aut muUc
pzomptitudmie.non ttt firr tufhtm efl oee incrcpah. fcd
of^ vidcrc inqmrendi camqoefit.i qito vidcnu- fc babe
re crcdcndo.vtras modo bamono velfirmiuexertiozce
igiiur nccefritatee ca inucncrtt gratia iuihi efl babcre t'
ucnientibue.TDac obicctionie motarni(tonc$ cdincnta'
toi exponai» muitu fubtiUter.i ad mcntcm iS^.eiido oi
j:it cp multi modt t oiaerfl funcabaepoteftaUflB moaev
ri ad inQrendu oe oi(TiciUbue rebae.i qttida botum mo '
doai$ funt vitapcrabiUe.t gdam lattdabilee. bcnc oicit
qt qtuot modte otingirg» aUquie itromittit fc oc oifTictl
Uboe qud hontbue. vno gdcm modo cc mucrccundtam
Vt c)uando fcit q) oc taU rc flbi vcritae cft impoHe. 1 ai
contmgit PJ2 vidcrirvt fdciunt fopbiftc : t boc cfi vitupc/
rabilc.q! or p pby.g;» viUe 1 ingU>2iofue cl^ mtcUe qui uv
cipit jliquid pficcrc:i ncquir .CTz^niodo contmgit cjc cr
rozcvt quando aliqiue putat 9; oia fint ccrtitudinaUtcr
copicbcn(tbilia.iptopccrboc mouctnrod ingrcndti oe
iUie.t fic occipitur. qz non omnia pioblemata cquc funt
ccrTa.tboc (in-cft vitupcrabilc. ([ j^modo 15 :?tingitc>:
• ignountia quido aliquie tgnozat oifficuUatc$ in aUquo:
t tunc aggrcditnr t inquint lUa que funt fup» eiae natu
rdm:ti(htreemodi funtvitupcrabiUre.vt vuUcdmot/
tatoj. (TV modo ^ boc c^ ocfidcrio fcicdi caufae rcf :
qt ipfc ocfidcrat perfcctione ad bonii mtcllectue.t boc i
X.6,rL laadabile.vndeveritaeeffperfcaiointeUectue.)°6ant
£0.}. ina.t.6.etbf . €kd verum non fcitur Hnc caufa:vt patct.
0i g ap.qui ftiit ptinccpe pBorum. 1 comcntatot a fiiit
mnlmmpropinqnite tttubabantoetgfttionequeffionii
oi(fidUii.crgo noe maUo magie ocbcmae founidare oc
b9inqai(ittoncatmada;:.tcomentatotcm noebabea
miis (icut ffmia 6fccntofa ad bomineqt (icut ffmia imi
tamr boicm cum ocfccntfJc noe a^. t cdmcntatoieoc
fcctuofc imitamur. vt crgo pofTumiie illi obiecrtont mo'
raU refpondcre oecUnabo a tribue pttmie caufie inquifl
ciuie quc fu t vtrapcrabilee t cae conaboi rcntoucrc noe
c):cufando ab cie.-^^amo oc p2ima.q2 non mquirimne b
ilb qucfhonc oi^iciU paoptcr inucrcdidiam.vt fopbf fte
f jciunt.qi piopnctae t tnucrccundotum t fopbj-flantm
cflpertinacitcra(firmare:tomnmovcllevincere. &td
noe in ifta qudhonc rcdtabimue pofitioncm.-quc vidcf
p;obabtUor t non affirmamue pcrtinacttcr.fcd di inode
lYia boc inquirimue oubUando: t tncimue ptobabiUter
Dctennmaodonmde oupleic eft octcnmiifltiopaobabai'
eatie.^mo topi.vrta ecterminatiua4iUa.pbabiIie. modo
ad euitandum verccundiam octerminabimue iftaj qo/
nem probabiUter.(9itr aUam cim inqnirendi vittipcra'
bilem quc cfl qrcrrorc polTumue rdnabtUtcr cuttarc. qx
fatie cft manifcflum.Q) non omnia funt ccnitudinaliter
t cquaUe ccnitudinte comp2cbcnftua.qt non cff (ImiUi'
tcr qcquircnda ccrtirudo in omnibus. crgo oc if^aq6ne
no inquirimue c^ crro:c.fimilitcr poiTiimue cuttarc ter'
(lamcaufam iquircndi vitupcrabtlcm.f4uccilc): igno'
ranru.q2 inqutnmue oc iflis oiHficiUbuerquc faciimr oa
bitarc qiiccuqi; fcicntcm.no qp ignoiamuB cp ifla fint otf
ficilia.fcd bcnc fcimue otfft'* " Jamcn inqutrimue. t boc
pioptcr qrtamcim.-queeft loudabiUe.f. pioptcr ocfidc/
riiun (ctcndi caufae rcrum:t vcntate b* qonie.
tt^ia ¥)irict '^^^^^^^o^^^^V^^^^^^P^^TO
U&W Vlliy citaboponc vnafm opioncDoctonim
di ronibue.z?obqciam ingfltiac conrra ipfdm.j^confif»
maboronibue iHte.qutlxte improbata fiiitaUa po(irio.
4?foUiam rarioncB prnmc pofi tion le.CJZic p: imo notif
dvta Umt alifl folence ooaozce b** tste oiccntee.9> ptcr
Dtfm-entta realcm:qua aliqua oiffnnnt mimcro vt ano/
logia.tptctcrDfiam rdnieqtuaUq oiffcnintpopationc
itcllcctns:opoztct elTc tcrtiam of iam 1 oiucrlttatc q oifr
fcmnr:vcl aUquid oiflFcn:ncc of ia rcaUncc of la rattoie:
ai illa of la fitit incognita t inominata. idco conucniene
ntit buic oiiterfitati fmgcre t iponcrc nomcn manifefta/
tioie gf a vd bonix)6 tamcn fcqitiror. vt or nono ctbf . vd
vocant eam of iom fotmaUtatum t Dutcriitatc; cic natu/
ra rd.t oifferrc fm cam cft oiffcrrc formaUrcr.q6 eft oc*
nominarinumaformaUiatc bocfit quoad quid ttomu
nie.(L''(^attoncs cfficactoicsbtiiuequcfhonis luntfcjb
quarum p:ima fumiuurq:intcllcctionibusoci(utcp>ar
mecattfc.t cfl ifta. &i non c(T$ oarc tcniam oiffercntiai
p:ctcrrcaUm t rationisititnc oeue non [\>\^ intdligioi
ucrfiettcUcctionibtistoilHcTie.fcd boccli faUum.quia
DcuepofTctitcUigi DiucrfisitcUccttonibit6.q:p6t mteiri
q> cff fu6a:t clt ucUtgcns.t vita t fapia.rno ccmim df
q> ilk ttcUcctiocs funt otucricqz (1 no fiint o.ucrie itcUe
crionce.Qbusirclligo ocumc(Tcociit actuiii: t oeume^
actum vd fapicntii.tunc non connngcrct ipfum ocdara
ri.qi ficut ilUid cfl ccrtuj t tc^quifibilc:q> ocus cft ocue:
(ic t illud Dcus cft actue vcl laptcntia.ptta patct. qj poft/
q^ nuUa cfTct ofia.tc.Dcue non podsitdUgi ouicrfie iteU
lcaionibue.qz i(fa oiucrfirae non porcU iutniqfpe ret
q: nuUa oifTcrcnria rcarcadit i oco.ncc potcfl cc oifHctd
itcllcaionum cj:partc Ucllcctiis.q: boc c otccrc figmcn
rum:vt^.giffcitcUcai6ce Diffiguuntur aliaorta.qnoc
cft rcat nec r6ni6.(L £r :>fir'.n6 vrir cc oiucrfc ircllectio
ncenifibabcanrDiucrtae confortnitatceadilUid quod
UdU-.fcd cofotmitatce funt rcfpcctue:t rdpccme no po/
tdf oifligui nifi terminueDiftingitamr.qt no funroiucr/
rceqnaliratce nifi fint ontcria cqualia.crgo o(X)zt j q> tffe
oiuerfe ttcUcctionce oa oiftignanf c)c partc tcrmi.f. od
itdlccti.fcd non oiffiguiimr oria rcaU ncc ronis.crgocff
3' of ia.dr^tcm con firmando c% itcUcctu altozum pfup'
ponitur9> oeueitclligatcaufata.pjtctxiz agcnepcr itel/
lccntm t voUmtatem ocbet cognoiccrc ca.quorumcff ci
agcne.fcd ocuecfl agcne pcr ttclUrau; t voluntatcouij
cntium. vt cuiUbct mantfcftum cff.(]_"£i: bocarguiror.
Vd crgo itcirir ca cadcm itcUcctioc vcl otlhctl.©i oifK
ate.illa non eff otflictio qc oifTcrcn tia itdlccnie.qz circii
fcripta rationc t opcrattonc itclUrcroe adbuc iteltiv. ncc
ctiam oifhncrione rraU^qz illa non cadit in cco.er^ aU
qaa oiftictione tertia.(£&ed foztc oiccrce.9> cadc ircl'
lcaione itcUigit oia cau(ata:nonvalct.qz itcUire ouKrfi/
f.t49. NcAtiir^ottitHltat^nflcitcllcctc.vtotfcdmecatotj^d
cdmccl. •niitM.Cir3ltcm arguiturci:partc intcllcaionis intclli/
genrli;:^onftat3>l mptxn qucUbct itclUgcntiaintcirit
Cd.i'4. Dcii.tmo et ^Ut^ uifcru)2 mtcUit fupiorc: vt otcit 9"^ ter
tio Dc anuna.CZunc qucntur.vtnim itcUcctionc04»
ta qoarum vna intcUigit ocum:^ vna intcUigitrctpfiun
futtccdcmvclDiucrfc.modoccrtumclti}; non funtcei
detiuqx obicaii non idcs.f.ocudrqiu iicUr ab itcUjiti)s:i
inicirntta quc intcUr a fc.g rcUngnir 97 fint ouicrrc.mo'
docertii cft 9» ibi no clT oiucrfitad rcalts ncc r6ni0.greU
lC^,<j ^ quif 9> fi t }* otuerfit 90. 3te cometatot oicit.u.bM q >
dom DifgrdTtonc p atit.n ibil jpbtbct cffcctii ce Diucrfa|i
intcUntiap.vn ipfc oicit.q' ilUid q6 intcirit motoipiimi
celi 6 Dco cfl aUiid ab co:q6 intclttt motot fatumi 6 oco.
i£STC 15 ncargiuf.3lUid qiu> vcl dc $ intcUValiud laUi)
8 Diuerfle ttcUt''''!^ ilU) <(\ Diucrdtas laUctas aUqUB.qt
q6 intcUr DcaUocd in ip(o:vtDcboicattntcirr.gaialefl
tn boicrfcd oc oco in tcltr aUud 1 aUud a Diucrftd inteUi/
genti)B:q2 UUid qd infclUt moto: pnmi ccU oc Dco.ic.er'
gcfl Diilinctto 1 alictaa in Dco:fcd no cO r6nie.qz circu'
iptoo{>cintclU;ctuB:adbuc cct Diucrfitae:ncccQ rcaC'
vt pj CT Dictifi.g rcUstnr fit aUa Diucrfitas : quc ncc
fit rcaUfi ncc ronia : 1 15 fit q ad ronc? quc fumif cjc parte
(intcllcctionii.q: lcqiicntcsocepfirmat pina.CLz' roSw
mimr c|: partc cn tie 1 vn lus.t cll ifta.Ccriii eft gp en« cc
vnii funt ide rcatr x circntiatr.i tn Diltinguunt vt ocs cd'
CC3* ceduntanooirtinguunf rcatiricncnttarr.vtpj.4.maa.
ncc ^ ronctn tih.qi raiia oillinctio clTct ficta cii ci nibil
nldeat in rc.g rcUngtur q? fit i'' of ia.(L j' ratio fumif e^
ptc fngious 1 infcrtoiie.i clt illa.l36 1 aial tMdinguiitiu'
abinutcct no Dirtmguiuitiir pccptu IbUi.qt fk otrtinctto
eft ficta.q: illudcft fig"ui6oiUinctioni qc ptc itcUcaue
nibtl refpddet in rcncc oirtingtumf rcalr. qi aial p 1 p fe
pdicaf tnpmoDcboic.Tita non oiihngimnf rearr.grdi
quif 3> (Tt j* ofta qiu oirtigtiunf . Ct ilta ro pot capt i tcn
minie aliie.vt i cntc 1 fuba.Ccrtu cH q> cns vt cne t fut^j
Vt fuba Drnt.qt aUijd 6bcf fubc mmtii ftiba: q6n6 oebef
cnti inouantii cne.vt p fc cprtcrclJ Dcbcf fiiBc inquatuj
ftil^.no vH Det>ef cnti tnqttantii ene.qi tiicDebercf oicn
Itqdcrtfalfum.gofunt:^ n6fm roncmtifi.qicirciifcri'
pta 01 opationc m tcllccitie adbtic irta ornt. ncc omt rca'
Utcr.qt tunc cne no ftatun Dcfccdcrci in ful>am.q6crt fal
(fun.q: cns imc" ocfccdit in.):.pduamcta.(E 4*fumitur
cy gtc vn iiatis 1 niii. 1 cft ifta. Zcmarine trium bo" cft
imu8 numema.aiu q vnitae q crt vnue vclcrt idcm oino
cu irto nuo vd oiiicrfa.p fuificicntc oiuifionc. non p6t oi
ci9i fit id^.q: d6o tcmaritie nuincrue crt vnus:tuc idcm
oenoiabtt fcipfum. q6crt falfii.QDft.fcd non pot oiffcrrc
fmr6nc.q: talio of ta clTct ficta.ncc ort rcatr. q:riic i irto
lemario cct vnitae.q: trce vnitatcs funt ibi tjo" triu j.
t ifta 4* vnitae.&itr in alye m binano cet j' vnttas.ic.
g cnt j*oha.qua of t vmtae a tcmario.CL~5' cj: ui/
dicio intcltiB vcl clcctioc volutati9.£t eft ifta.^udicinm
quo ittdico aliq6 cffc kwnti cUgtbile tcUrctio ilU^ni no
Dtrtinguimf abimiice rcatrncc ronc.i tn non funt vnuj.
t idcj 1 idco oirtinguunf aUq of ia.quc ncc cft rcaUenec
r6nis.i eft maioii^a.q: uidicium quo uidico aUq6 ce bc
nu eUgibiUr:vt clcctio Uluis boni non ofnt rcaUtcr.j>bo.
qj qucciiq j fun t cae eiufdcj cffcctus in eodej gcncrc cic:
t in codc m6 cilttatl non ofunt rcalitcr^i impoCc eft e<
Diucrfae cae ciufdcm cfTcciue in codc gnc cic.t in codcs
tx,y>,x m^caUcatie.vtpjr^pby.fcd ludiciii bonicligibiUeetn/
^ teUcctu:-tcligibilcillius:tuncbcni runtcacciufdeencii»
1 in codc gilc cac.t eode modo calitatie.vt R iudico 12 in'
tcUectQpuaicii ^Datioielcino^^ntbonumtbcncflii}:
e^ boc eligo tnnc ifta otio.f.iudictam 1 electfo funtcaafe
iftitts oationts exicriom in codc gcncrc cie. q: ficut lU'
dicium lUius boni dii ci cfrtcicns lUtus Dationis c^tcrto
ri0:ftct clcctio.tinbocomncsconticniunf. !5imiliter
tn code mo cilitati0.(i;3d cuius intdUrctum notandiL
Q>modicaufanijDiftinguun(ur.z°pby. Q^qucdamfunt a.tc.)2.
confc pcr fc.qucdam pcr accidcne:qucdam complqrc: q/ vfqj od
dam incomplcjrc: qucdam in aau. qiurdam in potcntia: t.c6.}S.
qucdam vniucrfalcs:(iuercmotc.qucdip:op:tc (iitcjv
puiquc.t (i fiintalq modi cas rcdiicunnirod boe. vtpa/
tct ibidem.roodo iudiciti acicctio rcfpcctu iftius effcct*
e)ctcrio:ie.f.oationi0non oirtinguiturpcr bocq6eft pfc
vd pcr aaidens.qtvtrvq j cft caufa pcr fc lUius oatioie:
nccDirttngutmturpcrpotcntiitacnij.qtambofunfcaii I
fc ilUu« Dationis in actu:ncc per compkinun t incomplc
punx)t vtruq j eft caufii incopUpi. i5>imiUter nec p vni/
ncrfalc piopuii vd rcmotu t ptopinquum : q6 idcm efi
cut ert in gencrarionc bommie; vt fol t bomo concumii:
qz fol c caufa vn iiicrfaUe bomo e canfa p:opria ^soba/
turu)! quido a Uqtic caulc coocumm t ad aUqucm eflcrn
qua;c vna c vniiierfaUe: t alta ptop:ia.vniuerfalis fcme
eltpiuriiicif^cntii qppiop:iocatifa:vt in gcncrattonebo'
minie pcurrit fol t bo. t fol ert ci vfio.t Ij6 c ci j?pa. t fol
icaufapUiritiq^b6. Oimilucr motcria pma tmatcria
p2opinquaftuitcaufeciiifdccffcctus;t matcria p:ima:4
eftcaufa vniucrdUeradplura fc cxtcdit $ piopinqua : fj
ficnoncftbicqzcuiufciinqjradtctumbontdigibtUeeft .i.xX
caufatciufde clcctioiUuiertcaufalitasvnuisnon cxti
dit fcad plura q^caiifaUcasaUcriue.q: fi ludico oationi
ckmofinc cffc boni.t cU9}:bcc no fun t caiifa alicuiue cf#
fcctus nift ilUue Datioaisc^criotis: ctinc rcfutnatur rd.
Quecunqj funtcanfe vntuotffccnis in codrm gmcre ct
modo catifaUtatis non oiffcnint rcaltccr. fcd ludicium t
etcctio funt b^-vt vifum crt.crgo ncc cifrcnmt ratioc tit
tu. q: ninc ifta oirtinctio cflct ficta:cui nibil refponderct
inrcxrgorcUnquintrg>DiffcratDria oliquaj*. i£&cp
tafumttur crpanc impofTibiUtatts c6trario:um.iDni«
fi non cflct Df ia aliqua pieter ofiam rcalc; t ratiots: ruc
vntun t idcm omnimoda (detitatc pclTct funul cflc t no
efTc componcndo Ij fimul citm eflc:t non cfTic: fcd lx>c cft
fialfum.t contra p:imi Di^itatcm.vt patct quarto bui^ lCx^
confcqucntia patct.q: capiatur aliqiiod vnum t idem ge
ncrabiU: .bocpotcrtnunqiiamgmcrari.vt omnceconce
dunt. fcd ejrqiio crt gcncrabiTcpotcft cfTc in aliqiu> fiiny
ro vcl tcmpotc: vcl inrtanti.fit crgo iUud irtans.a .in quo
potcft cflc.t quia potcft nnn gcncrari.crgo in codem.a.
potcft non eflc.t (ic poteft fimul cffc t non cflc.ficd iUa oif
fcrunt.fcd non rcalitcr.q: vnuj t idcm cft q6 non potdl
fimul recipcrecontradicto:ia;ncc rationc.q: tunc ciTj fij
oa oifHnctio.crgorclinquitur qj}'Dfta Dtffcrt inquatii
gencrabilctnunqEtgcncrabif.tLContraboncopinioni pfcod/
obijciturfcrmcdu6.-f>nmii5fumiturcrtMrtc vnitaii». caopi.
£t eft ift6.0i picter Diftuicctoncm rcalcm t raiionie cct
oarc aUom Diftinctionemque cfTa in Dco:nmc ocuf non
cfTctma)cimcvnu8.qzfiin ocoponcrcnirifta oiftinctio:
q: nunqs vnum oppofitonimpotcftcfTc pcrfcctifTtmum
t vnum cum fiio oppoftt o.vclcii aliqiio:q6 magioapp»
pinquat fuo oppofito $ ipfum: vt caliditao non poctrft cd
pcrfcaiflima cu j fi-igiditatc: vcl cum aliquo q6 magl ap
piopiquat ad frigiditatr; ^ ipfa;fcd omnie Dirtinctio 06
poniturvnirati: vdmagl aivropinquat multittidimq
opponitur vnitati.crgo fi Dirtmcf io oUquo cct in Dco.tik
OCU0 no cffct majcimc vnus^fcd boc crt falftun t ptra od»
leges.qt foUio oenacft vniis clcganiifTima tpcrfectifli/ —.
maTntutcvtp9trtiz.buut9JScconrimiatur.quicqoid ^jjj^
"Libri
cft (n oeo:fft DctM 1 vtta 1 fapCaM fle D( ah|e ^rt nind <
fiMTJofiim jpud 0C6 cuinnibct lcgis. £tpdcp:obari.q2fl
■Ugd clTct in oco q6 non cdct ociie : rcl illud eflct prrfe/
cttuB DCo:t boc non.<^z ocue cR optimu comm quc in nS,
X«^sL qicfl bonutpcrfcctu.inftnc.5.tMuue.vrminu0cfrcti^
tboc non.q! hduulu cquc non pot cfTc.crgonalla t>iftin/
ctio caditin dco. alttcrcictreinaDirhncttoniB cadcrent i
oco.qdcft falfum. C z" mc" fumtmr cj: partc ftjBc t ao
cidcn tiB.t cn iftud.0i in dco caderct Difhnctio: vd boc
elTct fm fnCamnfcl^maccile: t>cl|2tim^fuBafn:t^iS
fm acctle.ita g» cjrtrcma oinincrionie. ve( cfnt fu5r vel
acciict j:ve( pirtim fubRantia:t panim accideria.fcd nul
lo modo;i.crgo.tc.maio:notacftpcrfufficiente Diutllo-
3C.C^« ncm.qiomnccn6Vcleflfu5avclacadcne.cj:pn*.t7?
btuas.mino: patct.qt Dtflinaio in dco non cad it ^m fub^
(Vantiam.qt in Dconon funt Difhnctc fuUlitie: ncc cflcn'
rie:q:quicquidcin Dco:boccflDcu9.nccoiftinctio codit
tn Dco Pm accidcne.q: nuUti accidcs cfi in oco ciraifcri'
pto operc mtcUcctue.vtoce coccdimt.vndccomcntatoi
CS.25« Dicif .1 z^.b^-.q) qucdam funt fuBc in quilxte nuUum cadit
acctdcne.tbocpzinctpaUtetlxibctvcritat^ DCDCO.Bi/
miUtcr in dco non cadit Difbncno^i^tim fm fii5am:t par
tim Pmaccidcne.tbocp$eFOictte.aimnuUu$cadar oc
ddcne in oco.q: fi fic. ocue cflct perfecttbilie t in po*.qd
efl falfum.CTr ratio efl fumpta qc partc multitndini0.t
eflida. (TfldaiiuaintclUrctttmfuppono. g^identitaec
K<CZ0. fdecum vnitatc:vclnon dt f!nc vnitatc.qi ^^^itue of.g»
idcntae cfl qucda vnitae : vel concomitatur vn itatc. fic
ctia otOinctio vcl citmuUinido:vclnon cRnncmuItitu
dtncCTz^fuppono q> oie muUinido vcl e(t rep mffcrcn
tinm fmfoana:vcl^mquantitatj.vtv«Ucdmcntato:^
pbf .::)c bocargutt.Si cfTctDinicrto aUqita in ococircu'
fb-ipto of opcre inteUcaue.tODC in oco cflct miiltitudo t
Ccna.bcc?ilac)cf)fuppofbi».q: ficutidcnhtae :7tungif
necefrarto vnitati:flc Dilhnctu>.Cu$.n.omnie muUimdo
flt rc^p. Diffnmttii fm fo:mi:vcl fm quantitate.t vtrxiqs
nuiUimdo cft realte^ tcfed boc cft falfum f m oco.t rc/
pu>batii.C0edbuicrdnialioe pofljobuiarc.q^ cupt)c
imrti^^rvcl rc:p vtmodof vcfrci fub oiucrfie modte.ita
g> ree flane fub vno modo oifferat a fc ffatc fub alio mo:
Ziic orttKi) oie multi^Te rcp Dfntiij.tc.?cedif .fl cmfti^
re;::f$ fl cft multitudo modof non of^. 3lhid non valct .
q: capiam iftoe modoe.quia ifh modi quibue rce Oiffirrt
a fe: vcl funt cne^vcl non ene.fi non cn6:ninc funt ntbil: t
tunc pu> ntbilo relinquan f .0i funt cne:mnc di cne t rce
paertanf .croo ifli modi eriit rc6:t q piie muUirado fiK>/
dop vcl rei utb oincrfle modte cft multinido rer, vfl f?c
mttitudo botu} fut mlta ai j lia . q: fim t multi tx>ie8.l5 nd
Difhngoonf p aiaUtatdx|: conucniunt in ca.tii multi bo/
mince fbnt mnlta olaUa.ffcctia mtiUitudorerufutmul/
tc ree:t oilhnVi a re efl rcalie.^ tc.(£Bj: boc ps falfa fo
lotio aliquo|:.q: otfhnguunt rce in fingulan t pluraU.qz
Dicunt q> ilh modi in oconon funt rce flnguth fed pUira/
Utcr.C nonvala.q: arguo in nnaulari.q: fl rce fub
vno md Diffcrt a fe fubalio inodo:vrifnmodi funt aUgd
vct ntbil ficut p:iue.iI7'3[t^qrt oidt g» rce fub vno moao
Ofr a fc fob aUo:ifla p:cpd (ub.velDicit circiiflantia$ \oci:
vcl fubicch:non pot Dicerc ctrciifbntiam loci:q: boc cec
rtdiculij:ctt$ oaienon fltin U>co:nccctoicitdniiftantia
fli5i4)Z DCiis non efl fubm alicutu6:cti non flt pcrfccnbit^
S6tamc cfT oc rone fubiecttCt: atttem ilUid quod eH cne
t nrsjion cgct p:obationc.*pdt tit ^firman rccurrendo
od vttimiifundamentii.vt adgd noie.qtrceoicimrou/
Midtcr vcl a reo: q6 ef»opM*.vel a ratue rata tu.q6 eft
nniKt* ftrtiM firma.XD6 tfri modt fiit cntfa. t c rc»
Iqaantum of a nm}e.q: ifh mod i iiin t firmi t oeo. q: igc/
ncrabilce t ico:n>ptil>iUe.q: gcquid cfl i Dco:cfl ingcne
rabile t ctcmu$.0in' fnnt rce inqiian tii rce or a rco: rit:
g>coftip:cbcnflbile6funt perintcUlm.qilogmtu-occis.
crgofunrrce:trce in rtnguUri.tp^emuUitudocartnn
efl rcar.(I70ed adbitc obt)cif gi ifh modi nd ftnt rce p •
p:ic:fcd imp:oi"«:ic.bocnon vdlct.q:pcr iHjm oifhnctiO'
nem foUtcrcm oce ocmonllMtionce mjtbcmahcae. vil
j>bog;omnietrtaguUtet73trc6anguU>e cquatce ouoh*
reaie.otefigurap(anabflean(piUic):trinfcaim equitia/
Untcmouobue innln^^oppofltie b$trceangutoe.t(!.fs
triangulu6cflb.xgtc.modopoflc; folttcrciOam ocmd/
fh^rione pcr banc otfTuicnonan^q: oiccrcm ad maior£
Oie figtira ptana.tc.b; imp:op:ic.non tti p:op:ie. vndc
bocntbil aUud vf $ ocindc.gt confirmanir.i vcriflimo/
cntc non pot cffe rce impu>p:ic:imo p:op:t)flimc cfl I ipo
q6el>in co.fcd oeuecfl vcrifTimii cne.z^buiud.fcmQ eja X^CA.
ficntfii^n*ftmtvcrinima.tp-,in6ifhmodtin ocofntp/
p:icrce.tflcinococrit muUtnidorealie.q^cft fdtfuin.
<r4' rb fumitur cjc nj rci. c. ifli Doctotce qui accepc/
runt banc oiftincnoncm noijiicntnt catn otflinchoncm
fomiaUtatii tofiamc^nan]rarci.mdna rciercB.i^Bf
bocarguif flc.^ttaqucDiftinguunf cjrrc oillfngiutntnr
rearr.q: ficitr artificialia fttnt ab artc t nalia a na.flc rco/
tia cf rc.fcd tfta oill tnctio in oco cft cj: rc (ii fit c): natura
rei:quccft rce.t ppnecrit Diftinctio rcalie.vii bcnc vcjt
g> in compofito na rd non cft tota rce. fcd in re fTmptid:
cuiiifmodi cft oatenarcicft totarce. (r5*rariofumif
cjcptc pfcchonie.tcft iftj.Si oiftincriocflTct in oco pter
oijationcmitcllcctuerfiic cttrcma DifttnctioniB.vctfunt
cquatie pcrfccrtonte. vcl vnu pcrfccnue attcro.pcr fuffi/
cientem oiuifione.fcd c]arcina otftictionie in oco nd fGc
cquaUeperfeaionie.qicflcnt idmiduaeiufdefpcdci.qt
queciiq;funtcquat'pcrfccttont& funtindiuidua eitMcf
fpei.q:Duicrfcfpcenon poflimtciTceiufdc pcrfcaioni*:
tflcfococflctfraithtudoinduiidtiof ciufdcm fpci.qA^
filfu$.q:in ablh^choa manon funt plura indiuidua.c):
pccli.fnaj.imomagiflvidcrcturg^ inatiquofuppoflto TCxmx,
maU:vtinfo:tccH(mtpliirJindiuidiici4q6cftfdtfii5.ttrt .j"
boc non cft.ncc pot Dici g? vnii fit pcrfccmie alio.q: tunc
in Dco cflTct copo cj:acnt t pctcntia.q6 cft fjlfii.iz.buitw.
S>rta P5.q: ouof .qiio;: vnu cft pcrfcctiue atio.t funt lcc
dcj: fperfcchue cft i po':t pcrfectiue i acni.CT 6* ro fuml
turqrparccopponie.tcft.ptefnpponamr ifta rcgaUi qite
cfl vcra.0icut oppofitii i oppofito:t propofitii in pM>po/
flto.t tftarcgutacfrvcraieiTennattbue p:cdican'e:tic(y
dem gcncrc oppofitioie. Xuncej: atia porte fumatur. gi
idc t oiucrfum funt oppoflta. t idcm reaUtcr t oiucKo)
funtoppoflta.gtflrridem fomiarrtDtucrfttm fottnalV.
<r£>:boc ficarguinir.quccunqjfuntoiuerfa abiuicetn
rcatr t ccn tiafr ftint Diticrfa fo:matr.crgo quc funt eadcj
reatitcrfunt cadc foimalitcr.q: non funt idcm fo:matir.
& boc i:^ c induchon^. q: que (iint oiucria nii mcro non
fiint id^ fmmatV-.fSitVquefunt oiucrfa fpc.t gcncrc : vcl
aiMk>gia ctfimtDtticrfa foimatrtnon idcm. ?riapat$.c
ocij regutam.fiatt oppoflhi f oppofito.tc.d Tliic refhtt
poncre p6nc.que vf cflc p:obabtlio:.Undc o6; cfl.g> n5
cft of ta alia p:ercr of iam rcalcm t ronie. £t boc pbowr
itlie f<;)C r6n ibu».quibue aUa opio fait tpu>bata.quae n6
refumo gratia bmiitatie.
I^IA XhCm 1lotri\dcrladrlinc9a\xcria9p6ni9.7ld
IK^iV yillV pma.Dcu6intetrra nobDiucrfiBintellc
ctionib'.conccdinn'.£r cu$ oicif itclUrctioncp otffenuit.
'DicDicunt aUqaiiftamoiucrfltateptoucntrcci: onicr'
flb flrinjdintbu» qnc fant Itcr octt; t cntia coufata Jca 9
9iicS
^ «tvtItcnt»nofterp5rfralratfltdU«mp(rll^
M^09' nan.vt{9.pmopbf(I.qi ueUimtmam fmi pcrfmnui
ani>^ad oltae foimas nabe hnma bi nGtndm^. tmdc
Ortt <s> irta oifto quo mtclligif Dcue mquantn Dnw t vt
mw.i fic oe alpe pdicatis nd cft q; rc : ncc cj: na m in'
tnnrcccrfjiftaoillojJacnitqcomcrfienritudmib^caa/
fatiB.vrt vcTaerQjiftcitcUcaoceoiucrfcnopui^ fmta
nfo bcUcctotcii fit purc paftiuasmcc a oco g dl idc Rnv
pltcitcrtfcd fiunt pcr quafda fifitudtnce. vrt ihtcUcctn*
cpgnofdtcneftnfcvf fulSajrtqjocnedlft fcc(tlta()a.
0 inrclRie cognofcit odi vt cft cne t fuBa. 0imitt-inirt/
lccme cognofcitaUqdcatB?:a6rftactu«tocuedlact';
«Ikcftfintudoitcrocniciru. gcognofcitocii vtacrii.
nfr cognofdt aUfld vt fapicntii in catie: ocue dlfopi^
tiaM fic cfi finrodo intcr ocuj t fapicn tiam. g cognolcit
Dcum vt dl fapicn «0:1 fic oe alqe pudicatie : ita q> ifia
oifiojJucnucjcfinmb^itcrocojtcata.Bjifhidcftoif'
ncilc tcncrc q> ific otncrrc ircUcctoce occtpian f ab ifiie
Hntudinib^rii in ipfo tcrmino t in oco no fitaU2[ oincr
ntoe.e rgo oiim cft aUtcr q> oiocrfitae itcUcctionii Boe
nit c): Diucrfa JiparatiScqua inte' p»paraFad intclUge
du Dcu.3tingit.n.inte" ftcUigcreocii oiucrfie tteUcctfo
nib^^qi ptirgit intc" pjcpaniri .ppjto ircUcctioc morue
etcmi 1 vnifoimts g cfi pmi ccU : t ninc ftarim ircUigif
inotoj.-qi motoi ^te cat iftii motii pnm ctemnj i vni/
fmmrtficpjcparaf inte^adcognofcediiocu vtfnbf^a^
tiam.girv inte^cognofrif actu? citii qui ocpcndct a pii
momotozc:tmncp:cparaftntc'ad cognofccndu ocnj
t actii:i fic Dc alne picdicatie.Ct fl oicce 9> font ab vno
tcodc cigcntc9..pccd<ltoiucrfcact6e»«6ndvidcf.t)i
cendu9>n6eftimporcabvnotcodeagetcj)cedereoi/
nerfimodc oiucrfas acnoce in (hbto aUter t aty. GT JCon
trabocobtjdf.novidcf Qjoiucrfc itcUcctiocecapianf
ey Dincrfj picporari6c:qi oincrfiras inrcUcaidis oftcn
dit oincrfif Jtcm ^foimiratu t rdpcctuii . mo rdpectus
ni oiucrfificanf picparati6ib'iftle:f5 e)c Diuerfte ter
ntinis fiipia qtios ftmdanf :ficat oiaerft eqoaliratee fut
• oincrfie qudritatib". modo ccitii cft q» ifta pjcdicata.
•ctus. ful5a. fapicria in oco no ofn t.C>^ q> oiucrfc ftc !
Iccf ioce ocbcnr bercpfoimitarce ad oiaerfa:ti! iUad bs
rcritateoc iUie tntcUcctoib^^queoiucrfificanf exoUto:
lird qtie oiucrfifican f c% oiucrfa ptcparationenid opj cb
rit omcrfirao pfoimitatie ad oiucrfa.ZrKxio Rceft 6«>
InrcUcaioncs od noDincrftficanf exobfo:f;e):o«ierfa
^rattoc in IntcUecni.vt vifujcft.Otcrii obijdf .in/
•elleaoce cu finr rdpecme otoerfiflieanf per rerminoe.
gop? 9> iftc inteUcctiece fintoiaerfe rdpcctu tennino/
mm. £^6m qp vcriiatcm bj cp intdleoioes t rdbeane
oiucrfi fican f o: tcrm is in rdjue coolatie : fed no of^ in
no cauratiB vt in oco.Scd Dicee:bocn6 vatetq: inftan/
tia eft in j)pofito:q» jpofitu cft 6 oco t to tnftae oe oeo.
t>6mQ>molrafuntargum;taqaend poflantfoluf :n(fl
perinWtii in .rpofiro.jjbario: q:g>oiemotot mouear
jjptcrmotoie nobiUoicj.fi aUgei)bat bocqi motoi Ui/
ne ^ptcr nobilioie:t motoi fatum i. « ote motoi mooet
jpprcr noW ttotf fc moroienlUid orgir eft falfum: t non
pot foUii.-niflper inftantia tn^pofito.vf qi ^mne mofoi
no monct jjprcr nobiUoie fc . CTSS vrt cft P g. a ocoo
rft ide.pccdunr DincTfi rcrpccnte.tMJm q> boc cft jjpter
emlncnt ia t nobilitarc fiic nac t vnitatie.(r2d otiam.
bJnMr. oe^ntelligitoia cata tf.Odjg» fm Srift.tComcrarorf
Zxo.^ OeuenibitintetUgitejtralctmonn fci^ inrcUigirqj
inteUigcrc qtto ircllcue irclligit oligd cpra fc nobiUta/
txo. V wr ejc ifto:vil oidt anfto.ii.b'':«>cft mdi'aU<S n6 vide
icocos^vidatnnoinuUigcre^inteUigercrtbocnd
X. **
l>«en5<lt»ilir:q:B6^n»IIigerealigdcjcrctnteUri!e W»
ldcfr«:qi tUud eet nobtline trcUccttirqz ircUciis Dci no
nobtUtaf cy alio: ncc vitcfdrvti Comcraroz Dic ibide.f. C5mA
(«.«» n mtetlcue od intetligera cita:boc vcl cflcr OT vn
1*1 in pamcutari:no tn vfcqi fic frire eft in fotctia t oi/
tnimun : nec fdt in cticnlari cita: qi ffinita fun f:t &um
Oe^6 itclUgat ifta citamo til ignoiat tpa: vr dic: qi igno
ran tia cftpiiuario in rubiccroopro noro:f5 Dc^no e opt*
naroe co^ccre taUa.t fic oidt C6me.t aicr.(rad pb^
f^/<»^»Pnrboctc.occdiT.nagattmc^raoiciB.Q»
Oe*fitagre t?.ad boc oiccrct Comc.tr oc^non ogit ni(i
niediinb' motoiib' i coipoiifcclcftib^.q rc u.Cljti
noopiqp agens pcr tnrcltcifi cognofcot cini j : fj fufTidt
9 cognofcat cimrt flc ocoe cognofdt feipm:fm g> eft c«
oiam:qi oiligit fc:t bocrafTidtQ> fltagcne per inrcUcifc:
Vrt oc^inrcUimr rcipm pcrfcaifTtmccrgo infcUigit fc vt
cim:qi idc cft tpm dTc t cfTc cim. (£&(l oicoe.-g» ocn»
cognordr rc vt couram.ctw cognordtcita.fis^m q> non
of^ nifl vbi caofd oidt cflc retatiuii rnpcraddirii : fj boc
n6 cft in oco . i^Md atio j con firmatione: qoelj intcUi^
infcnoi cognofdt rct roperioic.Coccd if j£t tu oirie.-ep
iUud inreUigcre quo intclUgit oeii:t rd^ tJ.lN5m 9> rft
aUud rirriircriptooperc inteUectoe: qi aUtereflet idem
Iteltecnu: q6 no oj. Ztk oirie:a> rtcUigcrc boc t illod tf ,
ne^if :q2 itcUigere ilbid quo irdlfgcntta intclllgif ^fi
t re cft aliud.ft ru qucrce vmi ilUid inrcUigf rc cft ruba
Vd acciie.C)6m q> InteUigcre in tcUigcn tic cft fur»a:t eft
atia fflCa a foBa (ntdUgrrie: vt in tcUigcrc quo motoi fo/
ttimi intdtigit 6ma j eft aliud intclligcrc t cft fblSo t fn
^camcnro fuoe per rrdoaionce vf canro.Zu Dicie:9>
in itdtigrnjerunt plurcBfti6cDiftinartpcr ^itsqudi
bet inteUt^gefio cft ppofiro rcolircr . fciSm q> no cft tpofe
q> Plurce fint rnbe in intclUgftia:t pcr vndintclligotrc
t altod eft inteUigcrc quo inrelligir ^mu: t illud aii cft
fuba.vif erii n6 cft rcmoru a Diate Comerof oiis : g> ^lj
intcllig* fir ^ipofira qc plurib'' fnbftinjs: qi oidr Come/
tato^j.oc afa:o> frcUccrVfiit^ilio cft in omni liiba:que ^i.%x±
(ntdUgit aUgiiid cjrtra fc: fj oc boc ad pne no eft cnra.-rs
nfiQ>iretligeriacftppoHtoei: itctUgmtefabotoan in>
tdligendi: qai eft erii fiiba in pdicameto per rcdncto^
Vt cauro.(i:C6tro.omnc con .^x>fitu eft nooii.vt C6men
tatozvult.iz.boiue.vbiloquif cotrailloequi pofuerot Com.o.
moUiplicitare in fuBa in oco: rcd intctligette fi (iint^po
fltemOTcruntnooe:q6nalUisoicit.fc6mg>omne5pofi
tnm ejrfndpostrirmorabiUVeftnooii: tficinrdUgit
C6fnent«toi.»cd fi oliq* cft compofitii ej: «emie:non
0(9 g> flt nooiim.£t ni oids: qoicqoid eft compofito eK
rti6aeftnoQaJb6m g>n6 of5.fi cftcompoflriiqcrobftj/
tta rtema nobabente c6trarios: nec per rc: ncc pcr accu
dcns:nec ^orione fibl oppoflto j.£f ra oicie.omnc ppo
fitmn cft tranfmorabile.vf f^.in occcU>:g> cft tranfmo/
tabitefm oiocrTa vbi . modo intcUigennc nolonttrif/
mtitabilc8.vt|:5.8.pb7n.t.ir.baioe.£>6mg>omne:?fK> Zx.4.6
fimj eft tranrmotobile:cnios acnis cft comipribilis. vt linfn
ceUim eft nanrmorobilc fm tocoj: qi acrtis cnte vt mo.' r o.xL
tos eftcoinipribilis . ©iTraia iMiana ccoiniwitir qno t.AL
ad intdltgcrc:qi aane eioe : rcj intclUgrrt cft coiiopri/ ^
bilie:<]i tranfmutaf Dc vno inrelUgcrc in atiud.-fcd itet/
tigentie acnis no cft comipriTjilie: rcd ctcmiie-qi no
?trarin vd paarion^oppoflti:ncc pcr rc: nccpcr occile.
ergo cft nTinrmorabili».(i:3Bd alii confirmariencj.jH/
Uid oe qoo in teltigiror te.C»6m q> ifta ^flrio Oc. oidt
drriiftantia j totiue vt oppard in bomtne qni inteUfgit
oUodtatiodftntom5.ergoiniftoeftaUttasoc qnoffc v
brUigif aUudttliodfmtotii. 0edfl^flriooe.oicit
to
gcprimi
tattm tpaatione; in matcna : nccctiScnfphcAiaiitM
gcnnie fnpcrio:i6: cu j inco:po:cc fnbftan tic no pcnam
mrinpdicaifiito^t tu oiccrcs : crgo cojp' i llud non
poncrctur i n p:edicamcnto: q6 cft cont ra •pozpbf riuj.
£>iccrctiHr fcamdum illoe q> vcrum cft.fi pmum gcnua
etgencroU^quodponitur inpurdicamcnto AibHanne
eflfubdontiamatcrialie ctco^poralier^' tuncoiuidi/
tnr pcr aninutn i inanimamj . vnde ilUid co:pu0 inge/
ncrab»lc:qj cft comunc ad cclil i ad infcrio:a non poni/
inr in p:cdicamcnto:nifi pcr rcductione i vocatur in cc
lo fiiri; fimplrc:q6 fubltot t»in«fionibue:iaU)e accidi'
ribue: 1 no cihbi compofino fo:mc cu j matcria vciu:fl
oit efi in co:po:c infcriop.crgo oicif cquiuocc oc boc:i
Deifiie. £Mrbocinquirae;fcd tcnctcevnitatcmfo:ma;:
Oiatnt^fo^ma co;po:citatien6Difiingtiir a fo:mafpe
cifica.crgo ponunt q> oimcnfioncepMrccdunt omnc fo:/
mam fubftariale in matcria: i fint in matcria pma vt in
nibtcao.pp:io.£tcriaaUquiponcntce gradumin foi/
mierctiam fo:tc oiccrcnt ficQ>fo:maco:po:citatiecft
co:poraUe i oimcn fionce inco:poraU'e : i p:cccdunt il'
lam fo:mi co:po:citatie in matcria: i illa fo:ma pmo i
j)p:ic cjrtcndif :q:j?ptcr ci'' impcrfcctioc; imcdiatc m/
troducif in matcri i pma; mcdiantibue oimcnfiontb'':
1 oicif illud co:pae a tongcndorq: ef^ fiibicctii fo:marij
qucfcntiunftacfu.ifo:tcftiBaco^»:aU6 ficqticcficoi
poraUe cffct gcncra^in p:cdicamcto fubffantic.^fic fo'
Uitionce fun t tactc ^babiUtcr : quta U>qui oc tfia matc
ria ocmonftratiuc cfi valdc oifficilc.(|_ ad cofirmatio'
ne: quiido oicte cne vt ene i fubiUtia vt fubfiitta ic.
negatur: q: cn o vt ene i (itbftlria vt fubfiarta no oiftin/
gaunf rnifi fm voccm:ncc cft aUue conccptne qtio coci/
pif fubftantiavtrubftdtian fubftatiavtcne.^batio^q:
ene nocontrabtmr ad fiibftanti.i:iad aliap:cdicamcn/
, t«pcrotfltrreriae:fcdftatimcftDcce3p:cdicamcnta:vt
Z.co.z< fabftantia:quititae ic.vtp5.4.i.5.i.tf.bniue : cum crgo
^.:>J4 enenulla; pcnitue oiflFcrcntta babcat a fubftantia : i ob
2t.^'4- ali|e p:cdiC3mctt5:qoiNi6 ocfccndtt in ca non pot babc
rc Dtftinctii intcUccttl a ftibftjnrio vcl quitifatc:q: itcV
ItgcrcnonDiucrfificjrnififmDiucrfiratc nacurcintcl/
teaiuc.vndc quado intcll'go cne ftati; tntcUigo fubfti
rtam vcl quantirafcm ic.Scd aUtid cft oe gcncre: qaia
bjaUum intcnccfii ab tnrcUcctu fpccicnij:i non ftarim
oefccndtt in fpccice fcd cotrabtr pcr oiffcrcntias fped'
Co.i4-' ficantce ipfttm.vndcCoincnfato: Dicit.S.buius.C: cne
fignificat vnilqiiodcp DCCC5 pdicamcfo;: tmiUipUcitcr:
1 ffc nnUa eft oiffcrcntia intcr fubftantias vt fubftantia
tfubftanria5vtcne.£ttuoicie.crgoquicquid ccbctur
fDbftanticinqnanfu;fubftjria:criamocbctfubftantie
inquantu?cne.ergo pcrfcqriftcrcocbcnir omnicntL
C^iccndtl g> non fcqui f :quia rcdupUcat io no tnfcrt vni/
acrfaUm tn anoUtgofcd ttfi in vnuioco vtcanie inquan
mm caniG cft larrabilc.crgo omnie canie.f.ftcllarq: boc
crtcquttiocum.vndc rcdtipUcjriorifi infcrt vniuerfal^
in vniuocie i no in cqniuocie i analogie.crgo ratio non
concUidit .(rad aUa rarionc.binariue numcnie triutti
bominum cft vnue. Coccdtttir.Zu Dicie: q> ifta vnitae
qua eft vntis vcl cft idc nim ntimcro vcl Dtucrfa.£>icen
dumcp rrtevnitatce dTcntiaUtcrfuntntimcru6:iifta
vnif oe qaa numrrue tcmariueeftvnue nd cft pofiriuo:
fcd p:iuatiua . vndc quado oicif .tcrnariue numcrue in
rribue bomintbne cft vniie.cft intcUigcndu ^rioerqt
no cft ouicrfiie in Dtioe tcmarioe: i fic vnit ae caufaf cj:
carentiaDiuifioni0-in6aDiuifioncquccaufatvnum:i
fic oatoQf ifta vnitae fit oiuerfa a tcmario numero.non
rfltncn op3 9> fit quaru vniias . aUam ratione oe
KMUdorQyftididimi qaoiudico a{iq6e(TebonameUgi/
bik ic.66m qj ludi'" i clcctio fun t caulc in codcj gcne»
rc.i in code niodoiq: iudiciii boni j?fcquibtUe iclccrio
cuifde funt vnue actue : q: fun t caufc ctufdcj cffccrue.r.
^fccutionie eTrtcriozie in codemgcncrecaitfc.ouiaefT}
cicntien in coddmodo caufaUtatie: qi vtruc^ clr mhii'
qua caitfa. ^bario bui^^rquia quado aUqiia caufa eft vni
acrfalie i alia ^pinqua rcfpccni citifdcm cfrecme:fcnv
pcr,vniucrfalie caiifa eft coufa pUiriii $ .ppinqiia : ficuc
oc folc 1 bominc in gcncrationc bomierq: fol cft caa/
fa vniucrfaUe: i bomo .ppinqua:i fol cft caufa plurium
$ bomo:fcd tudicium i clcccio fiinf caufc ctufdcm cffic/
cme 1 ncurrii cft pUtriuj caufa $ altcrii. vndccoucrtun
tur rcfpcctu cffccnie tcnmnandi vcl caufandi.vt fi iudi
co bancDationcmc(Tcbonjm:fc5 inodificatamMcUgo
cain vtriicp cft caufa ilUue ojrionte i noalrcriue . aiij)
oicun t b gj iudiciii cft caiiU plurium clcctio : qi itidi/
ciu$ eftcaufa clccrionie i oatioie^fcd clcaio ttfi eft cau/
fa oationie i non clccrionie: quia nibil caufat fcipfum.
5fti!d non valct:q: vniucrfaUs cjufj fcmpcr ocbct cffie
cattfa pUiriu cffccttutm ciufdcin fpeicti; cffcctu ad qu^
cocurrunr.vt P5 oc folcg cft caufa pluriiim qp bomo qui
funfciufdcmfpei.fotminrmapmai p:op2.afimtcauf(i
eiiifdcm cattfaririfa qp m<iicria p:ima cft cjtifa pUiriiun
effccniiifti citifdcm fpccici: qiiarc fi cflTct catifa clccti6ie
ipfumiudtcium:tamcncIcctionon cftciufdcm fpcciel
cum oatioc . £t fic apparct cft vn iue acnie iud icium
et clcctio in re abfoUitc ct ciTcnfialifcr : fcd oiff:nmt in
refpcctu:quia acnie qtii cft p:indpium qcrcriotie piofe/
aition ie oicinir clcct lo: fcd idcm acnie qooad cofbmu
tateobicai iudicari of iudiciiiifj oc B bj vidcri.j^ctbt. .ik.qt^
(fad alii roncm.fi n6 cffct Dtffcrctia aliqua tcrtia: riic
vnu5 1 idc omnimodc rdctitatiB poflct fimul ci^cinoa
eflc.^lludcoccdif amultiegiidcincodctnftanripoifit
fimuleflcinonc(Tc:tamefcqticndo pncipiaSrift.qui' TCxdto
buecrcdit ocmoftrarcpmoccU^g^nullumfcmpcrcn» t infira.
cft co:nipttbiIc:opo:fcrct oici q> impoTe cft g>vnii i idi
?"fimul dTc 1 n6cflc.fiipplc in codc inftanti tcmporfe.
coponcdo Ir fimtil cti cflc i no cflc. vfl ipfc arguit ficSl
illud q6 cft fcmp cne cct co:riiptibilc:tuc ^ringcrct ali/
gd fimul cc 1 n6 ce in codc inftati tcpo:ie:f5 boc cft fcoit
ucnie& f m ai.otltia P5:q: fcmp cne cft in qiiol5 inftanti
tpiG. iT36 fi cflct co:'': tiic polTct oio cc tn aliqiio iftanri
t pie in qtto ct pot cc cii fit fcmpcne^i codc moalig pjo/
bant g>nullu5n6fcmpcne cftgn5'':q:illtid cftimpore
effc:q6 fi poncref incflc fcqucrcf ipofcf^ cxboc q? aliqfi
gnaT' ponif ntlqg gnSri.fcgnir in eode tftanti o'' cflc t
nocflhq: qcquoponif cflc gnabilciimognabile potin
aUqno iftanti cflc:i illud fit a. grquo atit ponif nii$
gnabif:tiic in illo i'ftitip6tn6cflc:ificfimulp6tcflet
no cflc.gt cft 0 fundamcnta Srifto. i fic arifto. oiccret
q» nd vidcret aUud cii loqtiaf naturaUteri e^ fcnfatte:
quiuie boc fit con tra fidem i veriratcfcd oc boc nd ad
picfcne pUie: q: iftud b; locum magie.iz. buiae. i ^tno
ceU.et fic oc boc Iib:o fexto.
CT^ncipitUberfcptimue. Q5. L
C^ne Mdtor muUiplidrcr t c.
, ^ r ri r II r ffp"'™'? • i?t<?"^a
iiui arifto.oicttoiaavcrba
potqucri. Utrum ftibftatta cflirt pmum
cnerfcd q: faciU cft p:c tcrmittaf : 1 qae/
ranir circailla^partc, SUa verooicunC
_ entia:co9)raUtercnttevtrii tnbcrentia
" ocddenti6fitencntiadue.(L £targaif
to Z
tRimoQinen.^tanon runtidcmdrent(aUter:qtiottim
vnum {necognofcimm aliud ocmonlhratur quta nibil
vnumiidt} ptccosnofcif iDcmondratur ocfubiccro.
qc pniopoftcriof :fcd mbcrcntia occiderie ocmondra/
C»r oc fubiccto i cfTcnria piccognofcif .q> inbcrcnria ac
cidcntt9Demonlhrctur:bocb3bcrurpcr rotum lib:um
podcrio. fcd cfkntia ocddetie vt pamonis p:ccognofct
turrquta mcdiii ocmonOrationie pzccognofat . cj: pmo
pottcriof.i Diffinitio pafTionie cfl mcdiu Dcm6fTratio<
nio.vt ps.fcciido poflcrionim Diffinitio pafftonis figt
eflentil .ergoic. (L^rcm fi inbcrcnru accidcnno ctTct
Deeffcntiaeius.-tunc oiccndo albcdo tnbcrcne cffcr nu'
0atio:fcd boc cfl falfu$ : quia (ic Diccndo no di nugatio.
c5fequetia {i^-quia fcmpcr nugatto babcr f tcri cii ciTcn ^
ciaaUcuiu8 adiungimrfibiimediatc:vtbomoantinaU
d^temillod q^picdicaf Dcnominatitic cracrualircr
Dealiqtto non elt idcm citcnrialicr cum co.quia clTcnria
oiiafTibct piedicaF pcr fcinpumomodo Dcillo cuiue
Cx.t^. ell.ex^])ntobuia0.i[Kimopoltcrio;::fcd inbcrcnriaacci
Captb6 dentieptedicatur Dcnominatiuei cfTcntialircr oc acci/
perfet detcotccndo albcdocfttnbcrcn6.p2obanob(iuie:quta
omncconcrcnim accidcnrte picdicanir accidcnraltrcr
De altquo fubiccto vt fcdcne vcl llane : fcd inbcrcne di
occidene concrcnnn:a non pzcdicanir oc fublTantia vt
Dc (ubiccto:quia non oicit fu5a cH tnbcrcne. crgo ptcdi
catur Dc acctdetc vt oiccdo albcdo cft inbcrcn 6.([ "Jre
flliidn6crttdcm dTcnrialircraccidcnri-q^potcft fcju'
rart ab co ipfo accidcnrc manerc : quta ciTcntia aliatius
non poteH fcparari ab *llo:cuiue cll cflcntia ipfo manen
ce:fed inberftia acciditie potcH fcparari ab ipfo accide'
CiP»4* tepcrDifTtnitioncmaccidcntie:queponir.pmo rbopico
mm.cnacctdcnecfl (ji?"cidcmindTcinontncflc:t
ficnon incfTcqdcftpuarioinbcTcnricponmirin oiifini/
cione acddetis.ergo moncntc accidcrc ipfiim (vrclt no
^ inbercre. CTJSed tu Dicie:3> accidcne incflc pcr p:c/
licntiamicfrcnnamic^iflennam^fcdo^non inclTc pcr
co^ruptioncm. (["Conrra boc argiiitur quclibct jxirti*
cuU Diffinitidie potcft pcr fc copctcrc ipfo onf inito ma<
ncntc vt bomini pcr fc compcrit q> fit animal iqpfit ra/
cionalie:fcd non tncflc c(\ vna particula Diffinirionie ac
cidcntie.crgopotcHltbi compctcrcaccidcntc ipfomo/
ncntc. i£ Jtcm nullue rcfpccrue cH cflcnria aliciiiue cn
Cie abfoluti:i boc c(\ nanir jlitcr inrcllccru^fcd inbcrcn/
tta accidcntieeftrefpcctue.vt t>5 pcr fc: fcd mulra acci'
dcnria funr abfo(uta:vt qualitae qtian tirae ic.([ 'Jtcm
ftindjmcnrajrcfpcctuecdaUquidrcalttcr icflcntiali/
teroiucrfumpjacr rcfpcoiij:qiiianibilfxindatfcipfu5:
fed inbcrcnria accidcnriecft rcfpccniecr jccidcnecft
fijndamcntuin ilUue rcf(vctu9. (f ^rcm (i inbcrctia oc
cidentie cfTct cflcntia accidctie:mnc fcqucrcnir qp qiia/
citas 1 qualitae non cflimt gcncraUflimacfcd boc cH f jU
XxA^. fum cjrp:cdicamctie.i.'5.i.^.buiue.c6fcquctia pj : quia
inbcr^ia vniiiocccompctirqiuUrariiquanriran.crgo
XtC 4« n inbcrcntia cflcr cflcnria accidctt6:runc inbcrctia com
pctcrct iftie vt centij c5munie vniuoca . modo illaquc
cducniunt in vna cflcntia comun i vniuoca no funt gcne
rjlifl^ima^qjbiftgcnuefupcnicnicns.
^nnnfi f ll l tl '"'8"«""'- "Jll»»** qd pontmr in DifTi
S^|^pviii.Miil nitioncaccidcrieinocftciuefub'
iecnim boc cft cflcntia ciu6:qui j nibil vtdcfpon i in oif/
fintnoncaccidcntie:ni(iftibiccnimvclaUquidfuigcne
rie q6 c(\ oi; cikntia accidetis: vclcH mctcflcnria.vr pi
quintobtuusrfcd inbcrcnria ponif in oiifinitioc accidi
tts 1 no dl fubicctu) cius : quia accidcn tie cflc dl incffe
fhbicao t inbcrcntia no eft fubicctum acadcntis: quia
€16 I.
boccflftiCa.cr^^ltcs (t inbercntia dfet aliqttid tnuerll^
abdTcntta acddcntiedfct aliquid oiucrfum ab tnbcre
tia accidcntis : tunc acctdcns poflct inrclligi cr oiffuiiri
(tnc fiibicao. cofcqucnria p;: quia p:o aUo fubiccni} no
pontnir in Dilfinirionc accidciirie: nifi q: accidcne inbe
rct dTcntiaUtcr fnbiccto.crgo fi accidcs inbcrct accidc'
taUtcrfu6to ad gd in oilfonc accnrie poncrcF rubm.'
m qucftioncm Sr^S^ISKSTSSS f ^
eftinbcirtiaaccritis.f.aptimdtnjlieiacnijlte. aptini' upbrcc.
dinaUe c(t afitimdo ad tnbcrcdu;.IT?odo tftc ouc tnbe q6.*mj.
rcric oiffcrunr vt Dictmt: q: Dcmf ario abftrabir ab tnbc
rcntia acmali:quia in ocmonfh-atioc fcicntiftca non oe<
monftrat accidcns inbcrcrc fubtccroacniaUtcr: iboc
P!5 : q: Dcmf atio abftrabit ab actti c)ciftcntic : q: oarogi
oiiquid non cjriftar in rcni? n Jtiira adbiic cfTcr vcra oc*.
mfarioDcipfovrDaroq' nuiltienocjciftcrcr adbuccct
vcraocmoftratio qucDcmonftrarctQ>b6 cftrifibilis,
fr^tcoatoq» nulltiscflct rriigultiein matcria adbuc
dfct vcra Dcmfatioocmonflrde cp trtanguliiebjrrcs.
tDodo acruaUe ciciftcri j cft acni aUe inbcrcri a accidc/
tie: fcd Dcmoftrarto fcictifica no abftrabtt ab inbcrctia
aptitudinali : CHua in ocmonftrationc fcicn tifica accA»
ocmonftranir inbercrc fiibiccto aptinidinaUtcr.fcain*
do q> aliud cft dfc idcm cflcntiolitcr ciitn aUo : i cflc oe
cflcntiaciuefo:malircr: Q:tUtid of cflcDccflcnna ali*
cuiue fo2maUtcr:q6 pon imr in oiiftnirioc ciiie quidito/
tiua vt animalponinir in oiffinitionc bominie:fcd idcs
cflcntialitcrcum aliocftiUudqnodnon potcftfcpara^
ri ab co:imo fqxiratio citie ab co icUidcrct cotrad tctio^
ncm.vndc otaint 9» pp:ia fv» fl^io bcnc d> idc cfloi tialr
cu$ fubro:fcd no cft oc dTimria cvasx^i ,ppa pa(Tio no po«
ninirin Diffmirioncftibiccti.
•llS^^ Hrti* mfl ^"""^'»** qucfttoncm quaraoi.
||Otr l?Vi. ij^i» .f.iimoQ?ncutrainbcrctia:ncc
acnuiUs:ncc apnrodinalie cft oc dfcnrta accidcntte.^
ratiocftpustactJ:quijnuUus rcfpccniecftDcdfcntia
aUantie abfoUiti: ita q^ponanirtn oifftnitioncciue:fcd
qucUbct inbcrcnria fiuc(itacraaUe(iuc aptitiidinaUs
ttt rcfpccrtie alicuitis ^ndamcnri : fc? accidcnne : 1 ac
cidcns cft fiindamcntum abfolutum ifliue inbcrcntie.
^Jtc^-tmc qualitas 1 quatitas non cflcnr gcncralifli/
ma 1 ocdiicar vr p»ie.(r»cciindo oicunr q^ inbcrcnria
optinidinalie cft idcm cflcntiaUtcr 1 rcalircr cum accv
dcntc. £t caufa cft. aptirudo naruraltrcr cft idcm cflciv
cialitcr cii ilU):cuius cftapttttido:quia rifibiUtas cft apv
ciwdo nararaUsbominisad ridcndu;:i cft idcm cflcn/
ciaUtcr com bomic.pu>batiob<iiu6:quia iUj fimr cadcs
cfTcnrialircrquc cadcm gcncrattonc gcncrantur cr ca/
dcmco:ruptioncco:rumptinnir:fcdaptirado naturo/
lis eodcm gcncrationc gcncrarar cum illo:cuius cft ap/
titudonararalisvtnfibilccum bominc:ifimilitcrca/
dcm co:rapt6eco:rumpirar.mino: oc fc patct.C Tcu
tio oicunr <t> inbcrcnria acwalie no cft idcm rcaiitcr ct
eflcntialitcr cum accid^c abfoUito.fr rario cft.3 ILa nd
ftint idcm cflcntiaUtcr: quotum vnum co:nimpirar : ct
aluidmanct inco:ruptibilc:quian6cft inrcUigibiteg?
oUqua fint cadcm cflcnrialircr 1 vnii co:nimpanir aUo
rcmancnrcquia ranc dTct co:niptum 1 non co:nipra;:
fcd tnbcrcnria acnialie co:ntmpinir rcmanctc accidcn
Ccabfoluto:vtinfacramcntoaUan6 non cfttnbcrcntia
acruaiis:qutanon manct fu&a panic: itamcn monctac^
cidcntia vtalbcdo ftgura 1 in boftia . (I Ouarto Di/
cunt 9 inbcrcntia acraaUe cft idcm dTcntialitcr 1 rcoi
liter cii occidcntc rcfpcctiuo.£t ratio eft.3lU rcfpccms
by Goo^le
Sfeptimt
fltfdmtelTenrulirercurubiccrorcnias (tpantiolndw
dcTttconrndicnonfm^fcd fepantiortfpeaiis : t inbc
rtntie ocrualia dcadcnris rdiTccriuiad flibiccrum m'
ctiidema>ntradicuoncm.ergo dl idedTcntialitcrcu$
flcddenre . maioz c(l maniftfta :qiiia feparatfo aUcuiite
ab aliquo nd indudir conrradicrionc;:D ifl quia ci\ ide$
eflcnrialireraij eo.mino: parerrquia rcfpecnie dfcnria
litereftbabitudo:fed babirudocftouom . vnius vr ter'
mtni altcrius vt rubiecti.vnde fi acraalis inberentia ac
ddenrieref^imfepa r arer u r abaccidente:tancinbe/
rcrettnoninbcrcret que runtcdrradicrotia.CCTloran
dum 9 videnmr dfe oobia drca iflam pofirionem . &
ptimo conrraboc9!>Difhnguant oeacruali inberenria
iaptitadinaU.fr DiatntQ>Demonflrario abflrabitab
inbcrentia acmaU no ab aptirudinaU': non yiderur va
lcre qp ocmonflratio abfhabar ab actuaU exiftentia : ct
9 ocm6fhrotio (it oc bomine q» fit rifibiUe nulb bemU
neepfientenon valet:qaiafcicntianon efioenoente.
IDodofiocmonfb^ario abftrabcrdabacruaUqrifien/
Cia vt oemonfhiatio dtetoebominc q> dTet rifTbilfe
naUo bominc exiflcn remmc efTct non cn 0:quia quando
bomo non dl recnnda; acrualcm cpfienriam:tunc non
dl en9:t fic oe nd ente dfet fden(ui.vnde fi acddcs pof/
fet efTc flne ocTuali e^ciftcnria : mnc vd dTrt aUquid vcl
nibiLfi nibtl p2o nibilo rcUnquamr. fi aUquid vd efi in
fiibiecto vel non cft in fubiccro.pcr fulTicicnrcm oiuiflo
ncm.fl cft in fubiccto: runc babet qciftcnnam actaale).
fl non eftin fabiccTo:ranc cii fubfhinria: qitia pzopuum
dl fabfianrie non clTc in fubiccro. (T Bed t^iccs.q^ rofa
dlin bfcme:': ramcn non babcracmalcmepfVenriam.
ibicendti boc cft falftim: qiiia nunqui cfl aUqoa bOM
qainomncsfpedcsqucperrtncntad perfcctionesvnl/
. uerfl^quiafirofanonefiinbfemeiniftodtmatctam^
<^ '>l't> cUtnare vbi eft acr rcpcrarue:quia oicir "Ljm/
pyone. conicnfie. ^o poflerio;:. vcnfimiU: eft omnee fpedee
Caj^l. mundi remonere in quaUl^er boja repo:i8.aUoqain vni
ncrfira» non dTer paifiecta . vnde oato q> nulUie bomo
d1ct.fl dTct adbuc vera bomo efi rifibiUe : tunc rifTbile
vcl eft en» vd nibilper lUffiden te oiuifionem:fi cfl eno
vd efl ene in fubieao vcl nd in fubiecto . ifla dl oiuifio
fafTidens:quia oatnr per controdictodo. fi nd cfi in fatv
fecto:ranc cfi f dea pcr fc Itabfiftcs fi dl in (bbtecto: runc
babet actttalemjnbcrcnnam . (C2liud dl oubium
oc piima concUiflone que fiiitQ» inbercntta acddcntis
non efl effentia enis : qais noIUts rcftxctus cfl oc cfldi'
cia aUcaius abfbUiti. CIJ^ nirio non valet^tuia bcne
vemm dl 9> inbcrentia non cfi DcdTcntla aUotnts toM
Uter ab^.ro Dfci8:Q> acadcns efi ab^ veram edattr'
mino e)ctrinfeco:fcd non eft ab^ ab inberenria ad fob'
iectam.vndc nuUnmacddcneablbUiitura inbercnria
adfnbiectam:ipercdfeqaens noUum ocddensefiab/
IbUitum a fubiccto:t fic ipfl pemnr.vndc bcnc vera; cfl
girdpecrusnon eftoe effcnriaaltatiueroralircr ab*^!
■ lennio ei:trinfeco t a fabtccro:fcd q6 cft ab™" a tcrmi
no c^srinfcco t non a fubieao : q6 eflaUquaUter intrin/
fircnm non efi verum: quia refpectus non fit oe dTenria
ilUas:quia albedo: l; non babear rcfpcctu; ad rcrmina
eicrrinfecum vt parer ref|?iar aUquid eirrrinfeatntficut
fiUnm:ramc baber rdpecmm ad fubiecrum:i (k no v«'
tet illa rario.(r3d vUimurn efl conira rationem fecun
dcconclufioniecnm oiar QjaprimdonatnraUstf.ibi/
cendii gjopponmmcl^veram.f.^aptimdo namraUs
reaUtcr t eftcnriaUrer oifTcrt a fubiecto : Quia tlla funt
oiucria rcaUrcr i cfTentiaUter qno;: eft vniie rcfpcctus
«Uud ab'"":(ed aptitudo naturoUs dl rcfpoctus i fabic/
1. f
arni dtqttid ab"*4aare ratio non valct.(rad ptoba
tionem.3flIa funt eadem eflcntiaUten qaccadcm genc/
rattoie gcncrannjr tl^fla ratio non vaUrt: qaia pwba/
retur9>qaantitast(ubflanrta dlenteadem effentiaU/
cer qata ead^ gnSrione generJwrqi ciro fir fuBa ta|
d'tofirauantirae:tcriam coirampiinnir cadcmcoTnt/
ptione. Unde oiccndii efiad maio:cm. Jlia quc eadej
gcncrarionct&Conccdintr. fieqoc p:imo gcnerlmr ea
dcm generarione t coirampunrur cquc pmo cadc$ cov
rupttoocfScd figcneranmrtcoirampuntur cadcjgc*
ncrationctcoiraprionc:fmpiiu8 ipoftcriitsnon val;.
Tu oidsntptintdo naniralie t^Cocedimrin eodc fnb/
iecto 1 eodem inffanri generonnir: fed ramcn fecnndi^
pus tpoflcriuo:qnia fubtccmm nararaUrer poe gcnera
rur paflionc i apritudinc naniraU: qiila fubicdii efl can
fa ilUus accidcntie^icaufa nantraUrcr poi eftefiectner
piedicamenris.ergo ilUid oicru non valcr. CTSUiKi m
Dubium oc terria condufione.g; inbcrcnria actualis n5
fit tdcm cfTenrialirer t rcalitcr cum acddcte ab". quic/
qtiid enim fir DeconcUifionc:ramc modne piobandi n6
vidcntrdTcpbftofopbicue.Qutapcr tlUidqdfirperpo
tentii od t miracutofc illud captunt rcfoUitinr in ipm
ton^in vlrimumpiincipium. vndeboc non cllpbfb)/
fopbicum ^cipium. vnde accidcnria manenr in facra/
menroalrarie l5oc noconccdcrcnromnceiegee^necei:
negarionc ciue punircnnir-z vinipcrarcnrurqoianon
cfifcnfibilc tnon p6r conuinci cx rcnfatie.vndcboc no
cfi namraUrerfed miraculofen cft opue omniporcnris
od t eft fidcB nolbM t verirae. vndc boc firmirer crede
re ocbemne fineomni ocmonftrarionc rcuerenrer fa*
crceccUrfieooaoiib<i9 afTcnriedo.vndcpcrbocgjboc
crcdimusM non potdt ocmon flrari babcmue mcrimj,
vnde ilUid non eft namralc piincipiuj in q6 rcfoUiunt:
fcd fuperaararaleimiraculum.vndc ariftorc.tConv
mcnratot nalircr kx)uenrce boc non vidcninr: vtbabf
^imifT^I Cvideripbi"e):fcnfaris.
.«t/n I »t 1 1 a frgo opin(onc , ibiccndu cllad qac/
fHonc; fcciindu mcntc arif^o.i C6mcnraroii6:cf inbe/
rcntia acruolie accidcnrie eft citie cffcntia . £t rario e(t.
^nbcrcnria acmaUe accidenrie ad flibiccrii vcl efl id^
fpfu$q6 occidee ecnriaUrcrvet aliud. &i efi lUud ipm
Qi acddcne babctiir piopofimj.fi cf\ alitid: ninc qucrc/
raroeiila inbcrcnria:quia velcflaUquid velnibilnon
cfl nibiLquia pio nibilo rclinqucrdur : ncc boc cft iteV
lecrii naruraUrer.ergoeft ens vcl fubfiitia vdacctdcs.
ifia cft ima oinifio entie t fufTtcifs.Tlo potefi efTe fub/
flanria:quia accidcne no inbcrct fubfTanric pcr fubfbin
tiam:qnia clTcr abrnrdu$.0i cft acddcne: nuic inberet
Aibtectotnnc qucranir oe iUa inbercntia: vcl cft cade$
dTcntiaUter cii accidcntc.velaUa. ^fta cfl fuffidens ot/
nifio.fi idem fTandii fiiit in ^ma.fi aUod: ninc ef\ aUgd:
quia non nibiLaut ergo ru6a:aut accidcns:non fubf(an/
tia vt p09;t fic in infinitii: q6 ef\ incoucnice in eficnria/
Urcr oidinarie:t quc ftnuil funr.modo fubfhintia i acd
denstinbcrcnria accidcntiBfunt clTcnriaUtcr oidino/
tatfiimnl fttnr.quarevclopjDiccrcgjinbcrcnriaacci/
dcnrie fir oc cffentia dus:vel irc in in^nirum. (TJtem
iUndcftdTcnria acaderie quofoimaUrer acddene efl
ens.nibil cnij cfi foimaUtcr pcTilUid q6 eft c^tra cfTen
tiamcius:fed acddcns foimLilircr cf\ pcr aamk^ inbe
rentiam :qt ocddcne cll co cft cntie vt quantitas efl
co 9 cntis aliquid vt fuBe: i fimilircr qiianrirae. modo
Ij in eo g> eft redupUcat inbcrentid.(r: 3tcm fi inbcrcn
tia qua albcdo inberd flibiecto cftet fbpcraddintm al/
bcdini.iiincinbcrentt«i inbercrctaU)cdini:oiiiaaUtcr
XO I
non oorctdlcolbcdunQ>inbcrcrctfojmanr.<r£jcl»«
arguinir.lt inbcrctiainbcrctalbcdini vclboc cftvin/
bcrct fcipfa vcl pcr aliiid Diucrrum.pcr fufficicntc oiui'
fioncj.fi oicaf pmo modo q> inbcrcntia albcdmie inbc
rcat fcipfa: tunc ctii ftandum fuit in pmoigj inbcrcntia
^o fiiit inbcrcntia accidctie.fi iKr aliud inbcrcr: tunc
qucrct Dc illoalio:'! fic in infinitij: quod cl^ impoftibilc
in clTcntialitcr ozdtnatie vclquc Hmul funtrvt funt tbc/
rcntia accidcntie fubicctiun.
iPr tt%nc<i(\ rationce.Sdpma. ^llanofunttd^
M^l lliilv4U cflcntialitcric.Conccditur.ZuDi/
ct8:(p inbcrcntia tc.Conccditun q> inbcrcntia actualis
Dcmdftraf : quia quando DcmonHrolXMnincm clTc rifi'
bilcmDcnu^nlb^o riHbilc incxiHcrcactti.Dicisgvcitcn'
Cta occidctie «no valct:qi Dcmoftraf . £^ici8:(j» oilTini'
(10 ic. £>^m vcrum cft in Dcmonltratioc quo ad noe:
fcd llmplicitCTi in Dcmonflrationcfinaliipoti^^DifFi'
nitio fuliiccti cfl mcdiii: fcd quicquid Dcboctatncn nd
piobatq: mcdium ocmonflratdienon fimplicitcrpxc/
cognofcimr.fcd in rcfpcctu.vndc mcdiii ocmonrattoie
non fimplicitcr p:ccognofcimr: qi q^ quid cfi inucftiga
tur.vtpj fccudopoftcrio^.crgonon p2ccognorcif:quia
ptccogniriocHcognitio no inucfiigabilis c^pzincipije
lUi fcicntic.pmo potlcriof . (t Sd aliam. fi inbcrcntia
accidcntie icfcdm qy eft nugatio inquantii cft c% partc
rci 1 natura:quiaoiccndo albcdo inbcrcne fcnfue cl^ al
bcdo oibcdo: fj ctcufatur j?ptcr maioiccr^>ic(Tion^: qi
ticdio albcdo inbcrcne pjricri fcnfue cftall>cdo : albc/
doparictie: ita gicjrcufaf pioptcr maiojc cjrpicfTioncj.
Slitcr polTct Dtct:3> I; ifia fint cadcm clTcntialiter albc/
dor^inbcrcntia^tamcnPmaliumt aliuin modu; figni
figr!atur:i illc impcdit nugationc; : fcd piio: foliitio c(t
inclioJ.(radalijmrationcm.illudq6p2cdicaf ocno'
minatiuc tc.Conccdif.£uoicie:qMnbcrcntijp:cdica/
tur Dcnominatiuc oc accidcn ti.£>iccndii 9; no : q: qud/
dooicif albcdocfiinbcrcnenocflocnominatuijpjcdi
catiotaccidcntali6:fcdclTcntiali6:quia tm ciloictu;al
,bcdo cfl inbcrcne. i.albcdo c(\ albcdo.Xu Dicie:concrc
lumpjcdicaf ocfubiccto.iiiccndu q> l.; concrctuspjc/
dicct Dc fubiccto aliquo modo vt fubHdtia quc cfi fub/
icctumtnbcrcntic;quij fublTan tia inbcrct.i. fubflantia
fubfia t inbcrcntic:-! boc fuffici t ad boc oicam albcdo
cft inbcrcne.i. incne fubcquccflfubicctuj inbcrcntic.
Gjad aliam rationcm.illud qiS pot fcparari ab alio
Conccditur maioz.£uDicie:g:>inbercntia ic. C>iccndii
Q> acddcne potcft non incffc ipfo accidcn tc rcmancn tc:
quia quido no inc(T;tunccc:rumjMtur. <[ 2d pjobjtio
ncm.quclibct particula oiffmiticie ic.Conccditur.fi fit
oiffinttio cffcntialie 1 ^mo:fcd fi clt Dcfcriptio:non opj;
fcd iftet non cfi nifl ocfcnptto qucdain . vndc non inclTc
fubiccf 0 no compctit 3ccidcti:n ifi ipfo comipto. (rad
aliam rationcin.nullue rcfpcctue ic. vcrum cftfi fit to/
talitcr ab""" 1 a tcnnino cjrtrinfcco 1 fubiccto: fcd fi non
fit ab"" a tcrmino 1 non a fubiccto : no oponct. Sd ini/
nozcj.fciccndu Q> accidcne no cft ob""" omnino: I5 mul
ca fint accidcniia ab" a tcrmino cj:trinfcco: non tatncn
funt ab" a tcrmto m trinfcco;fC3 a fubiccto ; qttia omnia
ocpcndcnt ad (ubicctum: fcd rcfpcctue babct ctiam rc
fpccttim ad tcnniniicxtrinfcciun 1 ad fubicauin : quia
ptopziuj rclationie cfttanq^adaliqucm tcrminujcffe
rclamm : fcd accidcntia alia; quij non funt ab" a fubic/
cto.crgo ipj fttnt mct tllc rcfpcctue 1 inbcrcntia. (fad
aliam rattoncj.hindamctii rcfpcctue ic. Conccdinir. li
cfi rcfpccnte ad rcrminii cjctrinfccii : fcd fi cft rcfpcctu»
fid fubicctus: z Ulc rcfpcciuo infounat vt pcrfcctio pcf
7Cx6.z*
©ppol
€16 ir.
frctibiU-non opouct ciTc oiucrfum:fcd cft tac^cfTcntli'
litcr.non (Ic cft in piopofiroq^accidce cfl fiindamenttis
rcfpccniB non ad tcrminii crtrinfccum : qtita rcfjKcnis
ad fubicctum:quod cftinfo:matu; tUo vt pcrfLCtibilc,
(Cad aliamrationcm.fi inbcrctia cffctcfTcnna-ic.con/
fcqucntia ncgatur. Ct ni piobae inbcrcntia picdicatur
vniuocc:f jlfiim cft:fcd pzcdicaf cquiuocc purc vcl ani*
logiccvnde qualirae cft inbcrcne.tru cll Dtcnim.1. qiia/
Utaec(tqualtta8;-:qitantttaec(linbcrentia.i.quitira0
cil quan t itae : 1 fic |.x'r oiucrfae rationce p:cdicatur DC
bie:fiait cttam cH alia ratio quan titatie 1 qnalitahe fic
inbcrcntic in comuni. (Hl^ationcB in o|.ip<)fitu3 conce
dunnir.fitbccocqonc. Q6. 11.
iienfcqucntcr 3^^^"^
f boc vcnim c\\ polTit pdicari oc occidcntc in
jab". Carguinir pmo q» non. dc iUo non oi/
' cinir dl nii rcpuf^at clTc pcr fc:quia clTc pcr
fc p:cdicat dTc pcr fe ctillcne:cum cffc fir tcnninue ana
logus ad cffc pcr fe eplTcne 1 inbcrene: fed occidcnti io
abftracto rcpiignat cffc per fe 1 fcparatij^cuj ocddcntis
clTe fit fubiccto ineffe . (^Jtcm boc argutnir aucto:ita» Xxo.z.
tcariflo.in littcra oicctie^Q^accidcntta non funt cntia:
fcdquid cntis^ipofTct filiogijari. ocqito no p:cdicotur
cnemec dTr.quia cilc 1 cne idcm funtrdi efie fit accidc»
cnti6:fed dc occiden tc in abUracto non p^cdicatur cno.
C1C Dictaaiicto:itate.
'iflltfl '"■3i"^TlI"^n"odcftcnebocc(t
1 1 II I II j cfft .j lunt idcm:': ocquo
pxcdicantr cne:i elTe:fcd acddcna tn ab^ funt cntia : qt
fi non:ninc cffct non ene.
TOA /iit<<Ot>iM^tM DiccndinnDua&roncIuno'
Jtta qilCmonCm nce.lb^imog.ficlTcacri'
pcr fe cjdllcne 1 fcparatim:ninc non p:cdicattir dc acci/
dentc tn ab'VB.ationco pcr quas piobarur pma coclu^
fioracfcfuntinpnapioquefHonie^qttcnonrcfumnnr i"'
gratia b:cuit Jtif..(J ©ecundo oiccndum: q^ fi clTc cj^n
nir p:o fccimd ario figto vt pjo clTc inbcreti fic p:cdtca/
tur oc ocddcnte in ab'''. £t ratio cf^.oc accidctc in ab*"
picdicatur clTc vcl non cffc'. pcr fufficicn rcm oiuifion^
que Danir pcrcon-adicro^ia : fcd oc ipfo non pnrdicanir
noncffc:qnianonoicpalbcdonoc(^atj babcat cflfc in
rcntmnatura.crgocffc.ir3rc5iliudq6cUcnB:bocef^.
pcr arirto.^.buiue.i fcdidopcr^ranTicnias.vbi oicitun C j.Uf
qp no oiffrrt clTc ambtilans 1 ombulat.-i efi conualcfcce
icoualcfcit. fimifr nooiffcrt ofcci^ icne: fcd acctdcfia
in ab"funt cnt ia:qu!a cne p:cdicantr oc occcm p:cdic«
mentio:aim fit comuncad ca.(T Tlotandu5Q< btcftinc
ouo Dtibia. pmti.lii:edicafii Dcbcf tcrmino f 5 g» ficinir
rcepcrterminii^q^tcrmin^^qft fubgdt ipiedicar figc
pmo ^ioffcriop: fcd cfTc non ocbcf accidcti in ob^vt fic
firintr.q; acctdcnn in ab' Tipntr no inbcrcne ad fubm:t
ita cfTc no compcnr fibi.(L aUud eU oiibiuj.clTc clt tcp
minus analogiie ad cffe pcr fc cxiflce 1 inbcrcns: q:pcf
pusoicif DcciTc q*pcrfccriflit:ficutcnaen6 pusfigt
ftibaj. ([r£)c boc arguif fcrmtnite anaiofliis pcr fc fttm*
pnie flat .p pmo fif,to: fcd pum^ Cu:\i\s \y: qS cfl cflcrcft
cffc pcr fe ej:irtens:a't occipia f clTc pcr fc 1 finc oacrmi/
nationc contrabcntc ipfum . (TJ^^wcft ad illa oubid.
ad pmti cii oicif p:cdtcatri ocbcf tcmuno 'il.Concedit
tur. vt fic. Zu oicte: gi accidce in iib"fiift rati no vt cfl
inbercna. ib6m q> I5 rco figntficcf in ob'''fm ciTcob'""^
boc tifi eff fm intcUcari: q: intcUecnis intclligit rcs oi»
ftinctcnon inrcUigcndo fubam aii inberct : t.imcn non
fi^tur fub illoinodo • vt ej^n intillcctu no fit inberco:
Scptmi
llh n lUl
qiilTa ngntftcittoenctfaUit. vA [teUectatbA ^iihnctii
pdc dpptebcdoie lUa quc funt piuncta qctra t Diilinctis
imponercodngndtino grfigteT^traantmajiftaoiihn
ctim.i fic no obil an te q» a Ibcdo flgt accides per modii
abHractt fm in(cllcctu:tamc no rcpitgnat fibi cffc inbc
rens q:tra animi.-tmo nccciTjho in txrct.vt otccndo^l
bcdo dtSenUiB c(lq>efl utbcren0.CL 2d aliud oubium
D6m g> tcrminua analogue tt.i&6m qp vav$ eft qnado
nonaddtf Dctcrminattocontrabce ipfum: ncc me":nec
Imc^.^ tu Did8:g> c(1c dl tcrmmus onalogus . Cocedi
turt ca Dici«.ergo (iatjp ciTc pcr fc ejnneti:no eft vcms:
<)tevpartc fubiccticotrabif ad fecundariu fiQtui:qiaV
bcdo dl accide8.crgo cdtrabit ciTc ad (ecundus figtum
q6dlinbcre» . (E llotandti q> fic otcedoad quefhone.
|^cdco2dantiaDuariiopinionii4)uariivnacftg>cffiend
Uicaf Dc accidete in ab^^iUa eilgi eepdicaf oe ocolte
in ab^ fic ifia opio eil tnedia:q: ^ientt cu vtra<^
rcin^VK^a inoppofitu.cradp(namoeaio
• awvHi^i? noptcdtcafclttc.ncgarqieeeft
cSmune ad cfTe per fe epflene:i ad efTe inbcrene.CI7ad
jpbationt$.psx^ foUitione feciidi Dub!):qi ciTe cotrabif
od z" figtus per fUbm. crgo rattonon concUtdit. CT^d
•tid.oe quo no pdtcaf cna icXonccdif . Z.u otcie: q> oe
ocddetc ui ab"^ no pzcdicaFcne. ncgat :imo oc nccciTita
ceenepdtcaf Deomniaccidente.igituoicie:3>cnefiat
jp rn5a.C>6m q> vcru efi qri per (e fumif :ita q> nd ?trabi
cor ad x" ngtttmincc mcdiatc: ncc tmcdtatc . lK>odo b
cdtrabtf cnspcrfiibmadfcciidani) figniftcatumvtad
eneinbcrcns.fkutvifumcfi. Q6. III.
C-^uInpUcitcrqutdc3 (gitfcldf ^pztmfiif.
Cdcn.^!
occidetc iiocitta.CESrgutf ^mo qp no.?l
Uid q6 per aUenim nocificaf no cfl pue co ofi
notif icaf fxn notitii : qi notificae c^ noti*
noctficato.e): p?po(lc.fcd fuba notificat pcr accidcntia:
cpaocidetiamagnaparte conferuntad cognofccndum
9> quid d>.qcjpbcmio oe m\a.&ixailt Comcncatoz oit.
6' buiuerg» tn (ciAnenaturaUb" nocognofctuif fuCcre/
nun ntfi c|: poIhrio:ib''.f.accif >^: t fubdit g> taUre modi
ocmofhrationus oicunf figna.LOcmratioce^qigaccile
poe efi fuBa ^m notitia.g U.CC Itcs tUa que (unt otuer
fa genere no fnnt comparabilia.pcr arifio.y^ibyfico]:.
vbi vnU g> comparatio no fit nifi tn fpccic atboma : fcd
fubfiatia t accidcne fnnt oiucrfa gcncrc.B dl nota.crgo
fiibftantia i accidcne no comparantur . crgo fubltantia
no ch pot acctdcnte notitia.
£\tsr^(\ti\tt\ vuUarifto.inlfavbioicit.tDnl/
^rr^ * tipUctterquideipifg»pmtitfub
flantia ofnnta pmuj namra notitia i tepo:e.CETIotan/
dom^ fnbam pcedcrc c^ccidcnQ notitia nibil aUud c(h
ntfi Q> nocitia fitbe po: eft notttta aari".05 notitii fub'
fiantie ^cedere nodtia acct"" potcd intclUgi XMf^xcixa,
vno mo g> notitia fube in itcUcctu piecedat notitia$ ac/
cidencie via gcncrati6ie.&cciido modo pot inteUigi 9
nocicta fnBe in intcilecm ptecedat nocicia acadecie via
perfeccfonie 1 oignicatie.
a^tlfl/Ttlc-l^tlHm ff^adqodhoncm.^Q»
X^nnC nCtnQU^ ruBandp:ccedttacciiep:i/
mo modo.ft ratio e(bq6 notificaf pcr aaidcntia:ita g>
cognittoeiueocpcndetcTcognitide accidcntiiinondl
^accidetc^nociciipniomodo:q:notitia ^ncipio/
rum ^: efl via genenictoie notitia cdcUtiionii.pmo po'
ftcrio4iDidf.ofnm* ooorina t omni» oUcipUna fit ejc
PMcedMcognitiderfcd fnbfiitia notificaf perocctdent
ciaXnottria eiuedl in ttdUrcttt: 1 ocpcndct qrcognitde
acci1tiu$:q:intdUctuenon accipitcognitionefutenifZ
piCcipiM cognitioneacciitiuni ^p:io;: tcfTcnttaUuj : t
boc p3 pcr ocrfi Comcn taro:ie pue allcgatu. Ci&eaau C5m. p*
do o6m;9> fuba p:cit accne fccundo modo. lEtratioeft. in tf! b^,
31U nontia qucdt pcrfcctio: dl po: o:dinc oigniratie:
q:bocmodo aliquid intelligif cfTc pue otdinc oignita/
tie q6cfi pue otdinc pcrfcctioierfcd cognitto fubitantic
pcrfecrio: dl co^iitide acctdcntiti . vt 1;^ pcr Cdm^ato
rem.7.buiue. vbi exponcne p:cd iau; pailu; oidc fic^p Cdin.4.
fcircidaiiduu fubflaticpcrfua vfia fubHatialiacilper/
fcctiue $ fcire illud pcr vUa accil taUa. vcrbi graria.cn j
VoUterimue fdrc botcm fi fciucrimue ipm cfTc aUqu 3m
nam fubfiatiale.vcrbi gratia.fcirc tpm per boc p:cd ico/
bile (nbfiatie dl pcrfcctiue (g fdrc tpm quaUr:aut quan
tum dfc^aut vbt:aut aliud pdicabiltii acddcntit^: tunc
addtt.9) fcirebonc rubftanni pcr fuae oifpofitioce ftib/
Oantiake dTpcrfccntie fcirc cam pcr fuas oirpofitio/
nee acddctalee:in qotbue vcrbie notida runtouo.*f^:i
mo cii otdc cognorcere (Ubam pcr ruas oirpofitionco
(iibflitialee il. 'fllud efl cotra aUquoe qui votut qi oC9
Oifpofitionce fint oc gcncrcaccidcntiii:q6 cfl falfuj f n»
DctiFi Comcntarotis : q: vult 9>oi(pofitioncB aliqtie fint
fuBalce que fint oe gcnere (uBe.Skcttdo oicit in pUiralt
per fuae oifponce fubatee tf . vult q> pbtree oi (pofittde»
fubfldtialce fint in ilto : t illc oifiwnce no runt marerio:
q: matcria cfi rubm. ergo c^quo rtint oc gcncrc rubfian
tie:op$ qt fit fbtmale.g vnlr g> piurce fo:mc rubftantia/
lee fint in eodc re : q6 eff corra ncgantee pluralit ate fov
marn.CTTtotandii qpci fecuda cdcUifione fcquif pma:
q: in codc rubiccto q6 cft pue oKlinc pcrfcctioie bocefl
poHcriiie otdinc gencratioie.CE Tlotandu; vltcriue 9
ficut in materia j^ma co^potaliaccittia rcalia ptieindn<
ctinfq|fozmariJbjli9 pcrfcctarfic in intdlccmmatcria
U ptis rccipitur cognif io accidcntiii .pp:iop ig co%r^xixo
fut3cq: cogn ttio il ia occrttius cfi oifpofitio t |»cparatio
neccffario requifita ad cognitionc; rubc:q: occtifia mo/
gnam porrcm con fcnint ad cognorccndii 9» quid eSt.&
Oicit magni pjrrcconfcntnt: q: ipfa trfi p:cparift ad in/
tcUcctionc fubc t no cint ciifcd alia rcqrunt vr ci agee
vt itcUcaue agcne t oBm.CCTlorandij vlrcrt''^? Conv
rttcntato: nicix in loco paliegato : q: oi^nce accii talee jCom^..
no querunf ^pccr fe:f$ fm 9» func o«f)x)nce fube ocmd/
^xmdi pmu qncfitii t^^pccr fc d^ fuba ocmfa tarfcd q6
eftper fccftpcrfcai^qg ilUidq^efi^craUiid.CPcr
boc ad aiictotitatc; arifio. 9 (iibiiantia efl po: noci/
cia iL.boc efi via pcrfecrionie.
91*1 raticsnca Crad^jpjc):oictie:q:aca!e
I «uviivf nonficatfuBamvia gnonievtoi/
cn^efiinpofltioe.crad ^•"'.illa qnc funt oiMcrfa gcne
ret^.C>6m Q>comparatio pjop;ic oiaa nft ftt fm fpem
fpaUffima.-fedcomparatio lar^accc|xa tcxtcfiDcpot
dTe eop qneornt gcncrc vcl fprvcl fi funt oiiicrfa gcne
ra:t A ^icnitit in atiquo analogo t majcimc comparario
que efl f m pue t poiicriue : q: |xr boc otilingtiif anakv
gnm ab vntuoco t cqornoco q6 Dia f oc mulrie fm pn*
ipoftenne:cii igif cne oicif anaU>gicc dc fnba tacad^
cepoffiuiccompararilUbentcfccundii pue tpoderiite.
gcficoeboc Oticfiio. IIII.
(nreqnacr
]i@i
micione.crSrguif pmo q> no. lUtid q6 ponif
m oifTinitionc alicuine c(t noriue quo ad noe
laUtcr Oifnnuio nd nocificarct oifiinitij e% no
XD 4
'Libri
tiotib' qao ad noe: f j qc boc cft 6 ronr oiflfSnU q> notifi
Xx6m moiffinrct nobwnoMo»b*'.z.poftc.i.7.b'':f5fii&an6
cft notioj acci*''' quo ad noflif? c;5 accii' fiint notioM quo
3Cu:o.z. ad nos.vt p;.p' pbr fi.-x p" oc aia.accii' magna Qtc ic.et
«.S7. Cometatoz boc idc wlt in.(S.b'.vi allcgabaF in pccdeti
7txo.jA q6ne:g» in fcicntye nalib" fubc notificant cj: acciitibrg
ftibanoncftiozaccni^^^iffoncqrcnonponif m oiflfonc
occiitiu. iHJtts accfle pot cc finc fuba. g ct oiffinif (inc
fubauiiie pj-qi q* pot ^'ca cu T'.boc pot ci finc ca:q: oa
opponrii 3» pma caufa no pofTit boc finc 2'.tiic pma cau
fa ci) z* f it vcl cet aligd pcrfcctiue ^ fola pma ca: fj boc
cft falfuircqi ^ma coufa (imptr cit pcrfcctuj cne: non
b^bjrpcrbole^zcrcciTiini.gpmacaufapgrcgata cufo^
no erif oUfld pcrfccti'' & (tnc fc6a caufa t fola : fcd cauia
ipma cu fcciida pot caularc accrte vt pma caiifa cii bomi
nc p6t caufarc nfibilitatc : qi fuljj bj caufalitate Aip ac/
cidits^uare ^ma caufa pot coufarc accidcne l!n c fuBro.
Cr3feqdefte2e«ntii acdlrie no 05 poni in oiffonc c»":
qz oiffo cff ofo indicaeqd cfi cffc rci.g q6 cft cjc cffcntia
Oiffintti noponif in oiffonc ci'': fjfuba cftcjctra cffcntii
accntie.qz cffcnticpdicamctop funt unijmiirte.
dktytsj^Cttnr pjouctoutatc arifto. m pdicta Ifa.
I^PpOlun^ iDultipOrquidcigifaJpmuorfcd
fubftantia o(um pmum rarionc.
^r\t/'^ti<4ii*«i cftadqoneQjetnareifuba^cdit
JS^lttllUUlTl occiiBOiffonKibocwroncariffo.
qoi foimat C6mcntatoi.iUud c(l pue altcro oiffonc q6
ponifin oifTonea'':^! fic itcUigimue oUgd cffc ^ie oifft
mti6cqd ponif in Diffonc oliaiiueifj fuba ponif in oiffS
ncaccrttiuj.pbatiob^^^qiaccrttio oiffiniunfpillud pq6
pftuuunf in cffc:f5 acciltia ^ftifuunf in cffc pcr fiibj;:qi
foCaeftci occdtia in tm Q^aaiitia no funi cntia : ntfi qt
entie. CTTlotandnj qj aliud cftcffc pue notitia aUud
^e oiffonc:q2 oligd of cffc jjue notitia cogniti6c confiv
fa:fj oiffonc eit jpoe cognitionc ocartiailata 1 octcr
minato:! fic muUii rcfcrt oiccrc q> fuba pccdat accidce
notifia.i.cognifioccofufj 1 fuBo pccdit accrie oifTonc.i.
cognitionc oeartiailata 1 oiftincta . vndc fiait fuba pit
accile notiria ofiifa:i boc oidinc oignitaf ie: fic fuba pcc
dit occiia oiff6nc.i.cogniti6c Diilinctj:i boc ctia ozdine
Dignitarts:fed ec6ucrfo c(l Dc piiontatc occidcnti» quo
ad oulinem gencrationie.
an riifirtfii^ct fnoppo'".(rad^maj.3Uudq6
P rauOnC& ponific.C*m^iUudpcrq6ol/
tcrit not ifiCaf pof itcUigi ouprr. vno ni6 cv pcr iUud no/
tiffcef ^ita^pcognitioci^^pVcapiaf in po^pticulan quc
co^fcit ^ iUud qp aliud:-! tiic cognitio aUcriue pccdit
ab lUo.aUo" pot itcUigi cp cognitiociueaUqno ozdinc.f.
pfcct6ie cft i nobie.m6 (1 itcUigif Q' fuba poi cft acctirc
D:(T6nc.i.cognitio fubc pue rccipia f in fcn(u Btiailari ^
cognitio acci!ti«fnc n6 cft vcru qp fcnfue ptiailarie non
co«fcif fubaj.(r(5j vtrii ^tuecogitatiua beatcoBfccrc
fubam inflrcdii cft z?t ^"ocaia.Urt oom flcq6 ponif in
tiffonc aUcri'':^^ oj q? fit notiue ciuo ad no6:f ; itcUigiF
m6:Q) iUud q6 po' in oiffonc olic' oj cffc noti" aliquo
ozdine vtBfcctioieri (kfuba notfoteft accritc fm mtc*
otdtne cfectoie. gt tn Dicie:g» fuba n6 cft not ioi occilte
t ^^C6ccdif .o^ando potetiae adinuice vt fcnfitiua 1
intcUccnua: fj opando ad po"" itcUcctuiaj tm fic cogni
rio fubc cft j^oi oidinc pfecri6ie: 1 boc fuffiat q> fuba po
naf in Diff5ne acciitie.fr Sd alii r6ne.acc<ie pot clle «.
negaF ^m arift.qi padi^ce no funt fcpabilce a fuba i g
pantdeeftclUgunf oia occiitia.vii occiitia nopilf eriftc'
re fine fubto-qz occi^e inbcrce dbvcl qi acciitui inber^'
tia cftcop eentia.vt ocifi cft oeactuaU inberctia in pce/
€16 V.
dcntfb^.Crad j)b5ncv!3cgd pot p' ca tc.C^im gcgd Ht
DC ?nc in fr qi cft vcra:l; .n6 occdcrct ea cii nafr Uv
quaf cic fcnfatie. vii p' ci imcdiatc p6t foccrc oia fine
caufa:i accne (inc fulito:tri ro n6 xUidit:qi boc ciTcttol
lcrc oium oidinc 1 oponce rcrii ,ppa6:i p cwe gditatce.
fi pmo caufa quc f acit actu cu fc6a polTct faccrc boc fine
ca. Zu j?baB:qi oa oppo". £56m q> fcgnir totii 3riii j : q»
pmi cam cii z* circ aUgd cft impfcctiue ^ carcci fola:
qtcaiifatatrfi clogatjfunta pfccti6cpmccjcQ>imcdi«
tc n6 pfit j?duci a ^ma finc aUq ci Impfccta z*.vti cii ^
caufa cu j z'fif oUgd impfcai^qp pma caufa fola finc z*.
n6 g pma caufa cfi z' facit cffcctil .pptcr impfccrione p[
car fj J3|?tcr pfcaione pmc cac: qi accrie f rii cft clogari
0 pfcctinoc p' cic cp no p6t imcdiatc,pccdcrc ab ca fine
fubto.vti arifto.n6pofuitoidinc otingctc tuc.f.(j>fu6j
poffctcarcacciie in6circ:ifaQ>cffctoido otingcnead
vtrijlj:f? pofuit oidin^ nccjriii.(r2d aUi r6ncj. TlUid
q6 cft cctra cffcntia ic.Coccdif .fi ftt oiffo pma 1 fimpUr
Dicta:f j (1 flt Di(!o feciidario oicta 1 q: addit6c n 5 cft ne»
ccffariii.ID6nccftin j>pofito:qi acciie fcciidarioDiflfi/
nif tcicadditionc:fjfiibafolaifimprrTpmooiffinif.3
fuba p6t poni in oiffonc occiine : Ij fit c? cffcnria ci^. vn
ctii oicit C6mcnfatoz.7.b''. Qui acciiria oicit bfc oiffo
nce.f.fimplr x>icit ca berc magie qj brit.£t fitV g oicit g»
n6 Dcfur cie oiffo:! boc nomc cne : otci t no brc lUud c^
Dctxmf berc:mnc fubdit q> oipt boc q» mtbi vidcf : qtn
onticiuibabcitinciebaeDnaeopinioneei ipc tndiidt
mcdia quc cft vcni;ita q> anriqui voUicrunr traccidcn/
tia pmo 1 fimpfr oiffinircnf .31« oijrcriit (j^nuUo modo
oiffinircnf .g arifto.tj vii medii: q> oiffiniunf fccunda
rio 1 cxaddihoci in taU Diffinit6c potcft oUquid poni:
q6cftcjrtraeffcntiam. Q6. V.
Z.C.4.
ipartc.Utriifub'
Iftantia pccdat occrie rpc. (Targf p? q no.Jl
'Uid q6 e ctcmum no pccdif nbaliqiio tpcqi
fi aUgd cft ^e tpc oUcro : opj 91 fit in aUquo
tpc in quo n6 cft iUtid quo cft pue : f j etemii no cft i aU4
in qno piie no fuit:di fcmp fif:fj oliq accnria fiit ctcma;
qi 0imcfl6ce intcrminatc funt ctcmc cu m5 p*. vt \nilt
Comcratoi in oc fnba oibie.i p?pbr fi.fitV oimcflonce t Capi. p.
r jritJB 1 Dcfitae ffit ctcmc i cojtvic cclcfti. vt vtilt a:p. 2r.c.6}.
1 Comctatoi.CT^t^ '^^'bJ no picccdit tpe tpc: q: fi ftiba
pccdcrct rpe tpcfiic idc pccdcrcr fci^m:q6 cft Ixilftij: fj
tpe cnacciiB cii fit niicrHe mot^ ^m pue 1 poftcri''. vt pj
^.•f^.gfubanoiwcditaccriefpc.cr^tcfiftibapcc' Z.Cioi'.
dcrct acoie tpc:tiic nuUfi accrie cffrt pcr fc i .ppjiii : fcd
boc cft faUum: qi aUqua funt acciitia pzopiia vt riftbflc
bomini.-^titia pj:qi acciie j>pziii no fcparafa fubto;iiTio
?ucrtif cii fulifo in fuppofitie tcmpoic.
^t^tA/^rifiim wUarifto.Di.Qjfubapccditacci' Z.co.4
^PP^"*'""* dcnefcpozc.bocidcviiU Comcn/»
tarozcvponfoarifto. CTlotandugjpm C6metatoz*:
cjucdi fun t fu6c pcrpctnc vt coipoza cclcfHa t mototca
eo;i:fj quedi funt coznipf ibilce:fioit iUc quc funr in no
ftTOpfpcctii.CCJtcintcraccidcntia : qucda funtctcma aCe pcT'
fn f dcntitatcniimcrali:qticd.i gnSta oc noiio f m rdcn/ tua.
ritatc numcralc.(r£t ifto funt otifUicia^qucdi funt ife/
parabiUa vt rifibilc cft ifcpnbilc boi: qucdi fiint fcpabt
lia quc piit odec 1 abee fuBo vt :ilbcdo boi. (I Zuc ftn
iCometaf oze Df od qoni q* (liba pcc d it acoie tpc loqfMi Cdm.4
do oe acoi^^Ycpabit^.et r6 cft.^Uud q6 cft vcl coqriftir
m tpe in qno aUcrii n5 cft:ilUid cft ^ie tpc iUo: qz q6 cft
in tpe in quo no cft aUud q6 crit :iUud c(t pue co:ficut pf
cftpotftUo:qtboccft^edcrctecfttiffetn tcmpozevd
@epdmi
totpnen in qao non rOalrcnimrrcd lUbf^ontiaefl faU^
tge in qtio non fiut accne Tccabtlc ivtDcfc (^.g ic. (^x"
gp ft loquamtir oc accrinbu& ircpjbilib*:nic fuCa p/
ccdit dccris tijc ronc mac.er ro cft. 31lud dlptw tcm|xv
iv»)6 j f attquo tccrvcl cocicifhr olicui tcmpozi in quo no
cft aliud vcl cnit: fcd fuba lupp. matcna c(i i aliqiio r^:
TCl coqciRit aUciu tcmpozi : i quo non crat iltud accidcs
jppna-.x accntia infcpjrabiUo: vt ma bois cocj:iftit alicui
rQi t n quo non crat ri (tbiUtae bois.iT llotondum qtali'
qtu obuciiint contra tdom qrponc; comcntatoue j>ptcr
•tna.p vf 9 2|: .non intctltgat p^ioutatc fubc rcfpcctu ac
ddcntiu ifcpabiUu ronc m3c.q: oc caddfuba po:itatcm
IBto^bar.Dc qiu p:obar pjio:itatcm Diflfonie.fcd oc mo
tcrta non ircndir j)bjrcpo:itaterdlxctuaccnttii j?p:io'
n:i i3 Dttf6ni9.q:manopontf ioif^c acciitie p:op:t|.
(C3tc fi itcndcrct ^barc po:itatc5 oc ma: vcl itcUigcrct
Oc mi prima Pm fc : vcl vt ftat fub fo^ma.pTib^modie no
por inrciri ma; p:cccdcrc accidcnerfcd ma ncutro modo
pccdit acciie.non f m fc:q: ma p:ima fm fc non mcnftira/
7Cx.$Xt tar tpc.q: cft ingcn ita t ctcma.p:imo pbjrfi.fcd ctcmum
non mcnfuramr tpe.crgo ma p:ima non comparatur #m
tpe.ncc ma vt ftat fub fo:ma p:cccdit accidcne.Qrft fi B
efrcr:vclccr:vrltatfubfo:mafiibflanri9li:vclfiibfo:"ac'
ctd<ntaU.p fufTictente oiutfione:fcd no vr (lar fiib fouua
labfiantiaU.q: ma bominte vt ftat fub forma cme non p/
it rilibilc tpc.ncc tnquan tii fiat fub fo:ma acadcntaU:q:
illud cli accriervcl act^.i rancmatcru:vt ftat fub illa foz
itia non picccdit acctle tcmpotcqz illa fo:ma mctcdac
cidcne.lf^^tc i" cclo funt accidcntia ifcpabiUa: vt oime
fu>nce:i ccUim non cft p:tue cte ronc mac cu{ carcat ma
teria.Uri rcmota ifta cn>6nc ipfi oiflint cf cil fif . oipt.
q> fnba p:cccd it acctdcne tcmpo:c non acccpit tpe,p mf /
fora^z ourartonc riiccefTiua:fcdp:otantoDii:tt:p^caitac/
cUens ipe.q: non rcpugnat dTc finc illo rarionc ocpcdc/
tte.(Cad cuitie ircUccttim notandil.q? l; fubOitia fit ci
•cctdcnrte.non tame acadcne dl caufa fubc.q: fuba non
cognofcirurin crrcfubjUtp:imopacci!e.crgofiiba non
ocpcndct ab accidcnrc i dTc p riqp a pcr fc caufa. crgo ra '
tioncocpcndcnticfubcnorcpugnatquin polTitdTci fe/
parah ab acc idcn tc.i pcr 3ii e clTc p^t^.fcd fcctie dl oc flc
cidentc.q: accidcntt rationc ocpcndetic rcpugnat: vt p/
cedat ftibam:vei fit piiue ca.ita q> pofTit fcparart ab ca^t
fic oicunt qf fuba pit acadcne tpc non primo. fcd z°mo/
ilo.q: non rcpugnat fibi dTc finc accidentc rationc ocpe /
dcntie.£t oicunt g> cclum p:cccdir oimcnfionce tcmpo
rc. i.q: non rcpugnat cclo rationc ocpcndctic clTc finc oi/
inenfionil)ue:Jut jUjflaccidcnribiie.^lfltid oictii non vi»
tletur valcrc q> fuba fic oicarur p:cccdcrc accidcne rcpo
re.q: fic p:imtte moto: p:ett celd.q: nnllue oicit fm a:p.
f comcntatote.q: p^im^Vnoro: t cclii fiffunt. q: funt ctcr
na.t io rone ocpcndcnric non rcpugnat dTc finc ccU).Si/
milircrcrFmfidcmnoftramp:imue mototnon p«:cd/
flt cclu tpc.q: aUt cr an tc tcmpue fnifict tp6.q: tpe vd cfi
motuo. vclcft pjlTio motite. vndc ocue non fccit cclti.ita
q> pue fitcrir rpe:fed fimul fccit tpe i ccUi:t tta oah ipop
non valct.vndc ejcpo comcntaro:ie cft bona t vera.
Jj fXf^^a Sdprima.llludqftcftcrcmii.ic.xe
JCIU rUI I vt)« (jif cjrponc; c6mcnrato:ie. Zu oi
cie.9> aUqua occiitia funt cfcma:crgo fuba no piio: ilUe.
t)6m qp fm comentatore ipfc oc accrittbue gnatl:
quc vcladttcniiitpoft co:pue.t illa prcccdit fu&a.vcl fiit
infepabtUa a fuBjt illa pccdit ma.fiad alii rone. fuba
nonjKcdit tp9.tc.£>6m fuba non pccdit tpe. q: fif .lo
quit ocaccritib^gnatie^tqucfiitcopabiUaadfubasmo
t^ e eiemii:'! fitr no eft cd^abiU: f m tpe.s tpe no pccdii
VI. «
t^CrSdaliironf q:nultij accrie dTctp:optii5.ncgar.
£t tu Did0.9; fuba non lcpat ab tlUe.conccdir lubdcopo
fita.tit ma no fcmp cft cii p:op:t)e accritibue.
Ipf iHrrt o<*r6nc6qucfucmntfjcrc?cj:poncmc6
lUvU mcntato:i6.adpmiDccadc5fuBa.tc.ne/
gjntr.qj boc non br cf littcra ap.vndc fulTicit ad tntcn/
tione C1U6.Q; altqua fuba p:io: fit accritibue tpc:t aUqtu
prio: otlToncfcd non op$ q> eadc; fuba fi t p:io: tpc t oif/
finitionc.vndc boc cft ocm voluntariii. aiitcr p6t ot/
ci conccdcndo maio:e. jCu Dicte g> matcria pzima.tc.oi/
ccndum cft falfum.q: ma ptonitur ut oifTonc fubc com
pofitc. vndc 1$ matcria non fit parc quiditatie:q: fo:* oi/
cit toti fubam t gditatc rct. tri matcria cft Qe c6pof1tt.q{
bigditatc.vii tn oiffonciubftantiecompofitcpontt ma*
tena.c): S'.i T^b^.t fubftantia compofita ponirar in otffi X.co.tf.
nittonc acadcntie.crgo a p:tmo ad vUimii matcria ponv
turin oitTinitioncaccidctte.-fiaccidctiaccplcteoiffiniti/
ntr.q: q6 poninir i oifTonc partie:poninir i oilfonc totf:
fcd fu5a compofita cft pare oitTin ttioie accidcntt9:t i oif
finirionc fubftantic copofitc pontrar matcria. ergo crias
ponirar in oiffin trionc accidcn ne.(L Xu otcce.a> ma
ignota.crgo non ocbct poni in oiffinittoncquc babjno/
nficareaUa.i^iccndum q> matcria licctfit ignotafmfe.
tamen cum alio cft nota.vt ftat inb fo2m j:t fic ponimr i
otffinitionccompontLt pcrconfcqucneijHuj nonficat.
(£ ad aliam ranoncm.vcl matcna cft fm fc.tc. C>6m q»
matcnafmfcp:cccditaccidcne gcncratu;. Zuoicie^
fc non incnfuraiur.tc.vcmm cft.q: tcmpue cft ctcrnu$:
t matcria cft ctcma.tamcma cocfiflit alicni tpt tn q no
fuit aaidcne p:op:ui: vt rtfibttc vct attnd. (£Bd alkun
rationcm.3n ceto liint acctdcntta. £)iccndimi 9>ccttin6
p:cccdUDiincnfionc9tcmpo:c. q:fm ap. Dimcnfionca
funtacmc.modoipfcnortcomparat fubftanti.imad oi
Qccidcne:fcd foUiin ad accidcne gcncrjtum: vt Dicraj
i5iiniUtcrcdu5noncftlubftannamatcrialts:qttmco/
parat.vtvultcomcntatot. Qd VL
C Bidtur autcm fubflamla zS, teu*7»
^<»rifiir "rcaboccapitutum ocmate z,S,,
K*^iiH9t rtafotmatcompofito.vtrus
fubftantia pcr p:tue oicarar oc matcria vifoz
mavt'compofito:q:autcm aliqujtitcr vifum
cft in qumtopKtcrmittJtur.^t qucritur.vt|i
matcriJDiftingujiiir ciTcntiatitcr ab acra tptiuatione.
arguitur p:imo 9> non.t t>oc oc actu. 3tUid quod non Di
ftinguiturdTcnttatitcrabciTc:cfum non oiftinguiraref/
fcnftatitcrabactu.q:aquo(virtiapararcfTcct'':tca.mo
do cfTc cft cfTccni9dcni6 1 fo:mc.fcd matcria non oilhn/
guinir clTcnnaliter ab cflc;q2 matcrij non p:iuarar oino
dTc.q: lcmg ftat fub aUquo dVc.crgo ncc ab aau. (i;3t^
ficut fc babct infdUcrae ad omnc9 fotmae itcUigil>iU:e:
fic matcri j jd omnce fomuie fcnfibitce:pcr conucnicntd
(imiUnidincm.tcdnonobftantc4> intcUccnte fit mpo*
tcntia ad ornnce fo:niae intcUigibilc6:ipfc tamcn cft ali
quafotma in fc.crgo ctiam non obftjntc qi mat cria fit f
potcntu ad omnce fotmae fcnfibttce.tamcn crit aliqua
fotma.t fic non Diftinguif . (L 3^«^'" °n^t\c rccipicne vcl
rcccptiinaturaUtcrcantcrcccptibiU:.q: rcccpfibilcp:e/
fupponit rccipicnB:rcd matcria cft rcccpttuj fo:mc.quia
rccipttfo:ma9fcnfibitc9.crgomatcria pjimabatxt aU/
q6 dTc antc rcccptioncm fo2mc.fcd oc q6 e vr cft acnie:
vct babcne acram. crgo ma cft actue: vc t babcne ac tnm:
1 ficnon oiftinguirardlditialitcr abactu.(L 3t(^'".>lln<l
q6 oiftingiiitur ab alio non p:iuatur omni fo:ma ccntia/
Uter^uia omnie otftinctio cft pcr octuin t founam:quia
7CiC.4p acta» fcparat i oifhngii rt.fcpt imo bufns . Tcd marcna o(
(lingtiiturabalio.q: Difttnguiturafoima.crgobobct^n
cipium Difhnctionte: vt actum t foima;. Zunc argutmr
Q> non Diffbtit a puuationc. Omne quod cft : out ctl cns
cflcntialitcraut non cne. pcr rufTidcntcm oiuifionc: fcd
lUdtcria pzima non dl cne drcnttalitcr. quia talc vcl eft
quid qualc:vcl quanttun.tc.fcd matcria ^ma ncc cft gd:
te]C3.8. nccqiialc.ic.vt vuU arirto.ibocfcptimo.crgoeftnocnB
cffcnciahtcr: iflccrit p:iiu)tiopura.(L confirmatur.
Omncq6rllaatcflcnefTmp(tctreraurnon cne limpii'
dtcr.pcr fcifTicicn tcm otuilioncm.fcd matcna non c 019
flmplicitcr.q: tunc clTct pcr fc intclltgibilie.quod cOco'
Xx.69. tra .pmo pbj-fi.i i boc fcpcio. modo qd no cft cne fim
Xu:^5> pUcitcr nullo modo dt cn0.q2 ilmpfr Dico q6 nullo addi
X«co.8* tooicoxrigocllnonen9.crgopQni^tio.
^f)tV>rifl1tt1 viiUa^.ilitrm.vbioicir.£Mco at
r*^* HUI 1 1 marcrtam quc fm (c.nec quid : ncc
quanntaemcqs aUgd aliud ointur : qutbue cne cl^ octcr
iiunatum.e(l cntm q6dam oc quo ptcdicamr bo:ij qdU'
bct Jgt addit parum {fra.qttarc q6 di vitimu; fm fc. ncc
quid cfl ncc quan tirae:iicc aUquid aliud cfht quo ad boc
patct.g» matcria pma oifhnguimr cflcntiaUtcr ab actu.
2LL Cffe jgt mnc fubdit.ncqs it aqj ncgationre. rtrnim bcc autrj.
naUter. 1 flc patct.^» etiam eflcntiaUtcr oifhngnitur a puiutide:
7Cx,79' tidcm vuU^niopb}rncomm.
^)l^^Hntt1 i^t^itl^^ucfhoncm.Dmogpmatcriapti
H tna ciTctitialitcr oilringuitur ab aau 1
fozma.&cau(a cO.&ubiccmm inomnt rranfmutatio'
DC opottctcflc oifhnctumab vtroqs tcrmino rranfmu/
tationis^i: fubiccmm tranfmarationie mancr l roca rraf
murjrionctlpzincipio tfinc.fcd rcrminuea ^ rmnfmu/
Corionie non mancr i finc:': rcrminue od qucm non fuir i
p:tnripio.cum crgo rcfminue od qucm fir fo:ma:i rrrmi
nu6 a quo fit piiuatio iUiue fotmc.tunc fubtccmm tranf
matattontecflcntiaUtcr oifTrrt a forma 1 pmutionr.fcd
Z.C6Z* matcriadlfubiccmm tranfmutattonie.c]cp:imo pbffl.
x.6i* in omni tranfmutatioe matcria c(l fubiccmm mcdia
wm vcl imcdiatum.-rifta rariop:obar ^marcria oiffc/
rot a fotma circnriaUrcrt a p:tuatione.(i75tcm in ptcdt
cationc ocnominariua pKdtcatum eircntiaUtcr oifhnr
gutmr a fiibiccto : quia q: boc gp p:cdtcamm clTcntiaU'>
trr otrtingiiimra fuDo ip:rdicatione ocnominariua:i6
gcnue non p:cdtcamr ocnominatiuc oc fpccicb^.ncc fpe^
ctcs6 indiutduie:fcd occidcns oc fubiccto:fcd mi purdt
camr oe actu ocnominatiuc:vel cconticrfo. q: ncc actus:
ncc babcne acruj pdicamr oc ma; ncc rconucrfo:ntfi or/
nominatiuc.bomo cnim non cfl matcria:fcd matcriarii.
nrc marcria cft fo:ma:fcd fo:mara. fimilircr oc pitatioe:
q: matcr ia nd cfl ^tarioiied ^ta.crao modne prcdici/
diocoominatiueoiTditmatcriam oifttnguia fb:ma ia
ptiuationc.et fitr ifta ratio p:obat 9» matcria cfTcntiaU/
ter Difhngitjr ab acm 1 a puationc.^tc cui compctit ccn
riaUtcr vnum oppofitozii rrptignat rcliquii. bcc cfl mani
fefta:fcd materie ^r pumit potcntia ciTcnriaUtcr fiaUe
, vr pwpa pafTio:cf^ fibi non rrbctiir octus. q: po* i act'
ftmt oric madmc oppofitr.p:imo oc anima.pcr comitat
to:cm. CTIfrcm fi ma pzima includeret aUquem actu cf/
fentiaUtcrmnc aducnicntc fo:ma:vrilleactii9 mancret:
Vclnon.pcrfufTtricntc$oiuifione:fimanctifie actusod'
omimte fo:ma:tiic gnatio crit aUcratio: 1 omnce fotine
fnba lcs cnint accidm talce.ifta fiuit iconumtmria.vt (9
Oc fc:;?na patcr.qi omnie fo:ma quc adumir mri in acni
cft occidcntalie. 1 prr confcquce eitte tnrroducrio ccr tV
tcrario.0i aurcm oicas inus ocnun non manerr.ttic ma
tcriacoirampttnrqd efi inconuenicn8.q: nmc nronfmu/
tartofiindarcnir inihtlo;qtiod cfiipoffibtlecumllt aoci«
cJms;^ accidcntie c(Tc efi in dTc fubiccto.cofcqucntia pa/
tet.q: ocihiicta fo:ma fubfiariaU alicuius ipfu; oenrut/
tur.i (k fi matcria cffct idrm dlentiaUtcr cum acm : ruc
odhvctoacm taq^fo:mafabfianriaUmatericcnamoe/
Ihucrcmrmatcna.^niuu roncm inuitc6mmtato:pmo Co.fp.
pbf.i i or fubffantia o:bis.crgo rclingmr cj» matcria pii' Ca.p.
nu dTmtiaUtcr oiftinguamr ab ttcm.crllotandii tomi
9 licct matcria piima non fit tdc^i dTmriaUtrr aij acnt:
tamm matrria ptima nunq^ (ht finr foima vcl actu oli/
quo.q:nihilqrifiitntfiacm0:vclbabme actii. vndea]t.
p ocgmcrationc oicit.g» ma pma ntlq? cfl finc mo:pbet8 TCx.T^.
t pJfTion tbus. (f Sccudo oiccndii.g» matcria pma ctiai
oifhnguimr a puarioncpura.icaufa dl.q: fi boc noncet
tiuKpuaarioappetcrrtfo:ma.q:tturcriap:imanatara/
Uter appctu formam.ficut mrpc bonii:i fcraina mafco'
In.ctr p pbr .&i crgo ptiuano c(T; tdc cfTcntiahtcr cti mo/ TCxJBi.
tena.mnc ^ia^apvxterct foima.fcd boc cft falfum. q: nit
bilappctit(tiamcomtptioncm:fcd adumimtc fomia^
uatio iUiue fo:mc co:nimpittir.crgo tc.^rcm mareria oi
fitngainn-ab iUo ciTmrialitcr quo comipto ipfa monet:
q: fi aliqua ciTmt idcm dTcnriahtcr 1 vno comipto alte»
rum rcmancrctninc aliquid clTcr idcm:i non idcm: xfl/
mui dTer 1 non c(1ct:quod cfi falfiim.j)batio.q: in adticn
tu fotme matcria manet:T ^orio fo:mc co:nimpitUr. f|
cotrupta ^dtionc rcmanct matcria pma.crgo t^.CTTlo
tandum q> Ucctma oilhnguamr dfrntialttcr a ptiuario/
ne. tomm ^tto fimptir dl p:op:tum acadme matcrie
prrnic. vt vuU ptimo pb]rfico:um. JCx, t<>
r(^ti^\n^a i^^od<\f>^<>^^^f^^i^fcentia/
iClU I *»WW»vv«iitcrabdTr.tc.conccdimr.fino«
Oifhngiiinir e(Tm ttaUtcr abdTc i acm:riicdT vc|t.&icl*.
q> mutcria pma.tc.£>6m qp marcria p:ima dTcnriatlr nd
babctdTc l acm.Uccr fm dTc nrillmric non fcparct a ftn
ma.'tamm rfTmrialttcr non kludit cffc in acni. cuiue pn/
dpium cfifo:ma:fcd marcriaptima dlpotmtia od oea
fo:mas.vt vifum cft.crSd aliam. ricut fc babct intcUe/
ctus ad omnce formas.ic. t>iccndiim qi cft fimflc 1 otfTS
milc.fll firnilc in boc q;> ficut inrcllccms pofTibiUs nibil
dl coitim actu qtic rccipir an tc rccipcrcfic matcna j^ma
nibil cfi acni eo:u quc rcciptt.Zunc efi oifnmtlc: q: iteU
lecnis polTibilts antc rcciprrc cfl aliqita fo:ma t nattira
in acni: cuj pcrfccrionce quas rcnpjr: vr fpccics inrrUigi
bilcs finr accidmralc8.ergo opo:rcr qt pus fir ms i octu.
fcd marcria ^ma reciptr fo:mas fubf^antialcs. crgo opos
tct9 nibil fit {acm;fcd tannim in potmna.CT Sd aluis.
Oe rcdpims vcl rccep'".':?. conccdinir. aliquo modo.
ni oicie.9> matcriacft rcccptitta fo:mr.conccdirar.er
gomateriababuite(Tc in potmtia.vndcfoima non pfap
ponit matcna; efic fub acni iUtus foimc. fcd tantu; p»/
liipponiteamdTcinpotmria.licdpofTitc(1efiib acw aU
tcnue fo:mcp«rccdcnne. Cfad aliam.^llud quodoifil
guinir ab alio.tc. conccdinir. q> Dif^ingitirar p:opiic. vt
meinacra.fcd tammlargetqcrmdmdo nomcn aligd
Difhnguirar fdpfo.q: non cfi boc.i fic me in potmtia dO
(hnguirarabmtcuiacra.q:me inpotmttanon efi en»
in actu.crad aliam.Omnc quod clhaut cfims.ic.cooe
dinir.vnifo:mitcr accipicdo. qi fic crtc t non dfcfunt cd
tradicto:ia. C7f3ed oins. g> marcru piima non cfien*
c(lentialttcr.conccdirar.iacra.crgo':c.vndcnondlm8
acradTmtialiter.ljnonfcqutnircromnino fit ptiuario:
qi inrcr me acru 1 oio non ms cft mc^.f jua ^a qtic cft
me inporcnna.crgo rarionon concUidir. vndcbcneve/
rum efi 9>me acra;i non cne acni conrradicunM cne tn
potMa t no«i OM in potcntia finuUtcr. t cns fimpUcitcr
le
T' @fcpttfttt'
4nott ens ftmpnctter ^crodtaint: fed capHdo em actit i
non cns ornr non contradicunt. irSd aliam codc$ mo/
d<M|tmatcriap:ianon cflcns nmplicitcrcaptcndo cne
fimpir pio cn tc vFr.q: fic cadit fub illo cn tc. quia cft aliq
modo cne.qi cno in potcntia. non tamc opouct pjoptcr
boc q< fit intclligibilcpztmo : q: niNlitcin' p t pcr fc nill
dczo. fm8»cftinactu.vi.9.b^ Q6 VII.
»c%x^.(££ttmcn cani qnc nunc qrambobne.tc.
*^CV\tl\V ^'■cabancpfcm vbiDintpo
l^t I llUl nca.::<fitcnt aiit fubc cfTc fcn
I (ibiliumqacdam qr tn bio qucrcndum dpzi/
Jjuo.vtrumpfuBasfcnrtbilcs poffumue cciu:'
~ ' nirc in cognttioncm fubilantiarum abftracta
ruinJStvidctiirg^non.Tlullumagcnenalcimotcrialc
Z«C« jii . agit vltra fuam propiia fpccicm.bcccrt manifcffa.y b'.
fcd fubn an tic fcnfi bilce funt agcn tia na lia:%f pc fc patj,
frgo non poiTunt agcrc cognttione fubftantianim abfTra
ctanim quc funt vltra fuam fp<m. il £t ?firmatur.Tlul
lumfcnfibilcip:itnit i fcnfum veliitcllcctii fpccicm altc
X.C4. riusKedfcmpcrpiopnam. CT^tcmcadcmfuntpnapu
cffcndi t cognofccndi.z" b^fcd fiibftantic fcnfibilcs non
funt pn*c(Tcndifub3rumabftractamm.crgoncc pn' co'
0nofccndi.CL"3Itcin quando ftint ouo cquc nota:ncurru5
cfl principium cognofccndi aliud:fcd fubc fcparatc 1 fcn
f&ilce funt nobia cquc notc.qz fubos cognofcimtis r paf
fioncendTcctiiB qui funt fcnfibilce.modo finit fubftatic
fcnfibilre babent cfTcctue fcnfibilee: ficct fublbntic ab/
fii^taevt motum ccli.g tc.
X.C p.^|**4>»f*.*.-^ vultair.llittcra.vndcvultg^adco/
^J^puillU^ gnitioncm fiibltawijnmi abftracra'
iC.cio. fumcwrtoecognofccrc fubOantiaefcnribilce. vndcpo'
/lei fubuutgit:pzcopcrc.n.ad tranfcundum aliqdq? no'
tiuecd.DifcipUna cni; fitomnibueper ininue nota naru
^iVriiHiim (nrqiioadnoemagiB.
I u II ii I qudTioncm.9' qr cogn ir ionc fiiblta'
ttarum fen(tbilttun oeucnimue t cognitioncm fubftitja»
n«nabftractanim.'ft6 cft.tn effcntialiter oidinarie:
qucdas funr ifcnfibilia:i qncda (cnfibilia in tcllcctiio OC'
ucnica cognitionc poftcrio^ 1 fcnfibilium dd cogntttoej
piloium 1 tfcn(?biliu5.Diimodo fitnatue ainbo rcnpcrc:
qx itcJlccniB non cognoicit ntfi cp fcnfatio ilLi qiic natoe
%xo.z. tSt cognofccrcfinir ^vitct.p pbf .1 p t j^oc anima.fcd fiib/
Xx. pi. ftanttcabllractcfuntifcnfibilco^-zfulicfcnfibilcefimtcf/
T.x.^o. fcntialircrc:dtnarccitfab(tanricfcnfibilcB ocpcndcant
Xx.i9. in clTc 1 i confcnuri a fubftanri)9 abilractie: 1 lUc fiibrti/
ticobflractcfinrifcnfibtlce.vtpatct.ictiam ircUcct^no
tufl cft cognolccrc 1 fiibftatiae abHractae 1 fcnfibilce.fi>
CQni.p. art parct Ec6mcntato:cm.z?b''.i.iz.i.j°Dcanima.vndc
Cd.38.1 vtiU.<l» ucilccrne agcne abftrabit omnia fcnfibilta. tiic v
icllccttte poiribiliB cft Difpofime : t magte facme in acto
ad cognofccndum intcllccwm agcntcm.i pcr cSfcqucne
fubfiantiae abftractoe.vndc quanto plue itcllccrue pof/
fibilierccipit fpccice fiibftanriarum fcnfibiUum:ranro
pUiB Difponntir:i clcuamr ad cognofccndum abfiracta.
finit C6mcntato: vuU tcrtio DC anima.crgo ic. (i~"Jtc$
tntcUccmscognitioncquo adnoe ocucnit a cognirionc
cffcctuum in cognitionccatifanim.tbcc e(tmanifcl^a.f5
fubflanticfcnfibilcefuntcffcctiiB fiibllantianim abflra'
ctanim.-cum infcrio:csfiibfljnricDcpcndcanraco:po:i»
btie cclcrtibtie raq^ a caufie cfTicicntibuB.': mcdiantibue
co:po:ibuB cclclhbtw a fubftantijB abfiractiB:cttam cov
pou ccicfha ocpcndcnt a fubflantije abflractte:(ialtc$ tn
gcncrc caufe finaUe.Ucct non ti$ a caufa cffidcntc pw/
pria fm 3f .t comcntaco:cm:co (tnt ctcrna fm fidcm et
VILit.VIIK
P4
}9
Co.JiJ.
vcrttatcmomncB fubftantic oepcndcnta ptfma cctufa fn
gcncrc cic cfTicicntte 1 finaUe.(C"notandii qp aUqtii Ot/
cmx:q? itcUcctue noflcrquatuo: modiepoteft intclUgc/
rcftibfiantiae abnranaBpcrcfTcctue. vnomodo iquan/
tuj ftibffantic abftracic Itint cic iffop infcnop.i fic co^
fnrfublhinriaeabrh-acraoinqnanrum fiinrcaufc. f roi/
atnrQ^ifiacogniriofiraccidcnraUe.q: accidirfubflantte
fit caufa. q: ratio caiifc cft rario niitifdam accidcntts.
Scnindo intclUrcttie potcft oifiingucrc inr cr fubftanril
iipfamcaufaUtatcmcon(?dcrando fiint oiticrfa :i(Tc
Dcucnit in cognitioncm fubftantic.i ifta cognitio ctiam
cl> accidcn tali6.q: Diucrfiras cft rclatio queda;. Zcrtio
modo inrcUccrue porcftconfidcrarc q? fubftanria abflm
cra non ctl cffcctue ncc caufaUtae ciue.t fic ocucnit i co/
gnitioncm ftibflanttc. 1 oicunt q^adbuc ifla cognitioefl
accident alie.q: cfT pcr modu; p:iuarionie. Quartue mo
dne cft. quia ponq§ intcUcctuB cognotiit fubfTantia^ cflc
caufam cfTccttiB:': Dtticrfam a fua canfaUtatc.ninc potcft
fc con iicncrc fupcr fiiblTanriam.': mnc p:imo cognofcit
p:opriam fabflanrtam.i ifTa cognitto magie cfl cfTcntia/
Ue:i ircUccrue noftcr atitcr non cognofrir fubftitiae ab/
ftr jctae n ifi pcr cflfccttie 1 fiiBae fcnfibiUre.
rdfiVMirrt «not>pofimm.(radpjimaj.nul/
JUU 1 anUilvf Uim agcns namralc.tc. conccdi/
nir. cp vcrum cft oc ogcntc naturali piincipali i prop:ia
Ttrttite. vndccomcntatoivtiltg^p^opofitio babctvcrt' 7Tn«a.
tjtcnjinfiibftanttj9iiagcnribuop:opmqtiieipcrfc.£t co.jt.
tuDicio.g' fubftanric fcnfibilcr-.ic.conccdirur. vndc bc/
ncvoloQjnonaganrodcognirioncmftibftanrianimob/
(tracram;:vt agenp p2incij.^lc 1 in propiia virrurc. quis
t antum oifpofiriiic 1 inftnimcnralitcr ogtint ad cognino
ncm fiibftanrianitn abftractanim 1 in virnitcalrcriuert
ivirtutcitclkcnisagcnris vclfubftjnricabftranc.Ucl
pofTct Dici g> ifto p:opofitiobabctvcritatc$ oc ocrioc vc/
ro 1 rcali.fcd dc octionc intcUccniali non opo:tct.tamcn
p:ima foUitio cft mclio:.1^cr P etiaj pata ad con firmoi
tioncm.cr ad jUjmrjrioncmcadcmfi!nrp:innpta cf/
(tndi.ic.c6munircroicimr:g»quccunq5funr puncipia
cflcndi:funt p:(ncipia cognofccndi.fcd non conucrtinir.
q:aU'quafunrpiinn'pia cognofccndi cognirionc quoad
noe:qiicnonlHnrpncipiacfTcndi:ficurflccidcnria facitit
od cognitionem fiibftantic.i t jmcn no funr f ncipia ccn/
di fubitanric.Uccr fn cognirionc pcrfccra:quc cft cj: po:i/
bne jjpo pncrtaf .ific ftiBc fcnfibilceaUquo mo piitcfTc
^ncipiaco^fccndiftibftanriapabftracrae.irogj non fiint
tamcn p:incip(a cffcndi. (fad aliam. qii diio funrcqiic
nora.conccdinir.(r3dmino:c5.£r-iccndii9inon fcqui/
nir. (rad p:obarioncm oiccndum cp liccr vrriufq^ fub/
ftonric fint cfflccrii6:Zamcn cfTectuB fubftantiarii abftra
ctarumnonappjrctnifiinfiibft.m)o fcnfibilib^^ipcffc/
ctue fubftanrianim fcnfibiUtun:vt q-> faciar motiim ctcr
n«minucftiganirpcrgcncrationcmico:nipttoncm in/
fcrio:iim:finitp3rcrpcr ap.s.pbrfico:um.vrnim autc5 B»tu.
pma C3 pfccrc polTir cognofci in bac vua pcr aliquc^cffc/
crtim qiii adcqticr porcnrurn 1 virtutcm totalitcr p:imc
caufc.oebocnonplueodpicfcnB. D6 VHI^
(Z£t p:lmo&focmn0 qucdam bccologlccic. zx.vu
I' 23rrifiir circabanc partem.vtni5 ad
^ IIUI qjjquid cft fubftantic pcrtt/
ncatoccidcne.argiutur p:imoq'fic.Dmnc
I cnioe cfTc non cft abftracmm obcffc aUcriu»
> ilUid perrinct ad quod quid cft ciiie .q: qtiidi/
taie 1 cfTcntia font idcm.crgo q6 quid cft 1 cfTc ctinm funt
cad€in.fcd cfTc fubftantic fcnfibilie oon cft abftractii ab
tibrt
dTe acddAid$:fr0o.tc.(i;:5tcm in citine DffRnitioitf po
nuntur qtiaUtatce rcnfibtlce:ad cttM quod qotd cfl pcitt
nct aaidcnd.qz qualitarce rcnfibilcs funr accidctta : fcd
fhbflanrtc rcnfibilie olffmirio oanir |xr qualiratce fcnfi»
biles.qz tn boc DifTcmnrniarbcmatica a naruraliboe:qt
ntart^cniattcd otff iniuntur finc quaUtattlxte rcnfibtlib''.
fcd naturalu DtfTtntantur pcr materiam fcnflbiUrs.g tc.
CC ^tcm tn cuioe Diffinitionc (xmif ofxrarto ad ciue q6
quid cfl pcninct acddcnexum opcrario fir accidcne:fcd
fnoifTinitioncftibflantie rcnfibiUeponttur opcrario.qz
nulla pare oifTinttur flncopcrarionc. vt parcr 7? b^.g xc.
1^9. 4^t^tv>ririim VUltSrillotcUeUipurdictocaptra
X-c.jd-^lrtr^'**-**"*^ lo.vbttuUa>nccaccidce comunc
tinfra. nccpu>ptiuminotfHnitiofieponatur.£tpoiT$pzobarira
tionc.^lUid non pertinctad qdquid cfircn(ibtlr.qi} non
ptcdicatur cfTcn tialitcr t qutdttatiuc cu$ oifTtn ttio : t qd
3utd cflcrpiimantdTcnriam rd:rcd nnlUim accidcne p/
icarur clTcnrtaiircr oc rubdantia TcnfibiU cii fint in alto
picdicamcnto 1 dfcntic ptcdicam^aim fint iumijctc.
fld qUClllOnCm SMfan^iciSiSilfeToncrt
nct accid«e.'f^atio dl. ^nUid a quo rubftantia potcfl ab'
folui clTcnriaUrcr non pcrtinct ad q6 qnid cfl 000:^5
(hntia potdl abToUii ab acctdcntc dlcntiaUtcr. crgo tc.
}CDaio2 dl nota.qt ntbil potcR abfblui qtiod pcrtinctad
quod quid cfl cfTcnriaUrcratm qutdirae z cfTcnria idcm
finrrcaUrerUc$DiiTcranrrarionc.q:ccnria acdpinirab/
(bUirc.rcdquiditaepcrcomparationcm ad inrcUccntm.
mino2parct.qtrubltantiarcnfib11iecfTcntiaUtcr pdt ab'
(blui a quoatnqs acddcntc cum TubOantia fit puot acd/
dcntc. vndcUcetaUqua accidcnria rccundum coedftcn
tiamnon polfintrcparariarubftanria.tamc cffcntiaUrcr
poiTunr otrHngui pcr fntcUcctumraij rubftantia fit piin
naruraUrcr accidcn tc ptopuo:t accidcntc comuni. ctia$
tipott.C^Jttm ilUid non pminct ad qaod quid cfl (lib'
franticrcn(IblUe;qttoddloiucrruj a fubfTanria rcnfibili
dlcnriaUtcr.vt pcr rc parcr.q: nibilcft oiucrfum a fua fl/
dirarc:rcd accidene cft Diiicrruj a fublTanria fcnfibili ccn
tiaUtcr.vr pcr rc parcr. crgo ic.
91 (\ rSn^a Sdptimam.cuiuecfTc.coceditnr.fi[ce
dU I Vi^ll^t^^cfTcnttalcnopofTirrcparanab clTc ac'
cidcnrie.t boc cfTcntuUrcr.er ni Dici6.9»cc rubftiric.tc.
£>iccndum 9 quo ad cprtcn tia$ fubftantia fenfibiUe nd
potcfl rcparart ab dlc accidcnaom qnorundam. tamcn
rflcntiaUtcr oifNnguitnr t fcparatur cflc fubflatic ab ol
bue accidcntibae.vndc {tcUcctue otflinaim potdl itcl/
ligcrc ciTcnriom rublhintic ptctcr acddcne.CT Sd alia j.
3n cuiueoifnnitioneponunturqaaUtatce.tSxdccdinir.
vel Dicendum q> quo ad epflcntiam.2Co Dicie.g> in oiffi
nitioncfbbflantir.tJ!.ncgatur.adp:obationcm matbc/
maticaoifTemnt tc. i^iccndu; q> naturalia non oiffchic
a matbematicieeo^iqoaUtatce Tcnflblleeingrcdiannir
oifTinttionee naturaUuj.rcd pu> tantox)ma motcria Tub '
<ecta (ViaUtdtibue ingrcditur oilTinitioflce naniraUum.
ita tametiQ» qaalitatce Tcnflbilce Tunt cjora Diffiniti6ce
talee.(r3daliam.3ncuiueoiffinttionc.tc.cofKeditur.
(Iptcctfiepontruropcratto.vtfit parequiditatie.rcd fi q
opcrationcm drcnloquimur quiditatcm t DilTcrentiam
fiibftanrialemminc non opo:tet.£t tu Dicie. q> in oifTini/
tionc rubllanric.tc.ncgatur.(r2d psobationem 9>pare
non Diffinitur fine opcrc.&iccndum q> 2friffo.Itclligit g»
parenonoilTinimrfincopcre.iddlfincpridpio opcrte.
vndc oilTdmrie fubfian rialce nobie funi ignotcei^ aU
quando drcii U>qnimur cae pcr piopaaocddcntia t ope/
Z-C5. raqucruntnobienoriou.vtvuit2^t.84mii».nontMM
eL6
P M pterboepgt f rtcnt ad qtyd qtitd efKhbflintfefcnflW
Ite.Tcd ilLi qucpcrillacirciiloqoifflur.vtranttniTditntie
rublbnrialee.tboceft. Qd IX
C2tvcroneq5ftnrct>fcro2mti.ncq5boc.T& Zx^ix,
y^ffrttwr drcabancpartcm.vtromac' ^
ps3vl IIUI cidcnebabcatqoodqutdefl ^
|vd Diffcncm ablTracra$.ita qp non Diffmianir
^tl addirione.argiiimr qp (icfSicot fc bs een'
ttaaccidentiBadfubicctum:(Icoiffd q6qoid
eihqlDilTo figniftcatdfcntiam rci-fcddlditia acddcntl
non tcludit rubflantiam aim d1diricp:cdicamcntortmt
fint ipcrmi^c.cr ^o po(tcrio:um. crgo Diifo accidcnd
non oamr pcr additamcntum. (CJtcm illa DifTo accittf
tie nonfdndit fubftanriam quc Danir pcr psoptium gen*
t DtlTdmtiam.q: { p:cdic3mcnro accidcnrie fiint omera
t oifTdYnricci: gbue conf^inumtur oifTonce acddcntiii.
o^tc.(r3tcmfiiDifToncaccidcnrie poncrcrur fubie'
ctu.bocc(Tct|Roranro.q:accidcneocpcndct a rubiccto.
qtptoalioaccidcne non oifTtninvpcrrubflanrias.niflc^t
ab ca ocpcnder i clTe.rcd boc cft falfu.q: muUc Tunt fub/
flanricqucDcpcndcnrcj:caune cffccriuiet cfTidcntilrt
Vt gcncrabilce t co:ruptibilce:que tamcn non oifTtnbm
tur pcr illae»! gbaBOcpcndcnt.ergo nccaccidcne pad ra
cionenonocbctoifTlninpcrrubiccmmaquo ocpcnder.
Cr^temvrcnonDiffinirurpcrfinguljna.crgonccacci/
dcne pcr rubtccmm .an rcccdce pcr fc parcr.q: parree oif
finirionie Tunt magie comiinceoiffintrotbocpcrrc tt)i
nifim acccptcz* poflcpfia ps.q: ficut aaiTe non bab$ ee
^tcr raBttj: flc necvtt bj ei nifl i fingnlanV.vt {Hi -fb^
^ntVtri mttl ■» picdicto ca^q: vulr 9 ac
*^rr^' ridcnnarifTinianrpaddiramcnta
tpoffctpwbarironcDiffdcftronorificaer^perrua pn*.
Tcd ftiba dt ci:t pn" acdirie.g tc.
H^nfcinrlri ^^^^^^<^^ofl^^^'9^cci\9^t^nx^
iriv^taiiuu drer^fidcrari.vnomoiquanriicrt re»
pcr elTcn riam rni Dif>icta a Itibo.t tqiiannim cognofdtnr
fcSplcrc t ipfccrc. 1 fic aUqnaFr porcf^ oifTiniri finc fnba.
aiiomodoiquantumoscognordpcrfectcqtio adftiam
dTcnriam.t flcacctie no potti> otffiniri finc rnSa.CTf^
pmcconctbnie.^IUid pdt oifTiniri pwrter rubam:qd babj
p:op:ium genuB t Dfiam quc ro pue taaa df . gft ttl od|
9> cogniriopcrillam DilToncmcff ipcrfccta.q:eriamae/
nuetohaacddcnrarpcrfcctendcoanordr ptctcr ruDC^
com dfcntia accii ne fir ibcrentia ad rn5am.cf"fkd z^cS
clufion ie.^lUid pcrfectc no cognoTdmr prcr Tuba; cnioe
een^df ibcrcnria ad rubam.q: ibcrcn*non cognordf pfc
ctc p:crcr ruBm ibcrcnticfcd cfTcn* acd{rie:fiuc fit 5cre/
tiun.-fiucabflracnim dl ibcrcnriaadrulxim.ejrqonepte
ccdcntc vti cr 3;:. oic i pn? 7'. fllia vcro oiainnir cnrio:
eo 9> tatV cnrierbecgdcm qtiaUrarce. ilta vcro quanrita/
'*m,CC5t< et illa qtie pcrfcrtc non bnt clTc Tcd oep&iec
a faba ticg a pn*.finc qno nuiU> modo rtinr:tlla non DtfTi/
ninnrarpcrfccrc prcr ftibas. tbccdt manifcfta. q: oifiS
eilfcrmoidicanequidclf clTcrci.redaccidcne cftb>fl:fl/
tic fir concrcrum : fiuc abflracrnm : q: oia accidcntia oe/
pendet a rnbfi antia:vt a ^Tira 9> nuUo modo polTunt c<
finernba.£tadbanc{tcntionemU>qucbanir com^tatos ^ ^
7° b^Diccn8.Qui accrttia oic babere oilToncBrfupplc fim CoHKly.
pUciter t finc oddirione oic ca babcrc magie dp biir.t fiQp
g oic 9> non of Dc cie boc nomcn cne t oiffe oic ca no brc
ilUid q6 Dcbcn t brcfupp.qui oidt 9> nulto mo beant oif
finitione.£t addit cdm^ato: g> a;:.otdt R.q: anrig ba/
bcbat t de bae otiae opioncert ipc fdudt mc**.(j i vera:
^Jplcqt vttlt g> eo}U} non (tmpti- fit DifTo:fcd f m qoid:
!7 &cptmh
^cjroddftibne. Ctnocandumg» acnditiainabfhiacTon
Ocbcnt DifTinirt:tunc babciu pio gcncre fbuna occntaU}
1 fiibm p:o oiffcrcntia.rcd accritia i concrcto cp fubs bAt
p«>giU:ifo2mi aariti)lcm.pDn3. ^jc^ffmuadecurut/
tos nafi.Dc rccundo.frm^^cll nafiie ciinme.
m
r^^n^C^ 2dpzinuin.ficut fc bscifcntta accidc/
■ ^*^*^* tie.ic.C>6m non ops. qj iftud tantti
bj ventatem tn rubilitD0.c]: IjciTcntia accritis non iclo'
dat fubtcctum.tri non cft pzctcr fubmxrgo Diffmitio pfc
(taacctdcntienonDaturptctcrfubicctu^ncctias natura
ocadcntis pcrfcctc non intciligitur pictcr fubtcctus.vn/
d< iKCtaccidcnttBCfTcntia intnnfccuenon icludatTubie
Ctum tamenon cltnccintclligttur p:ctcr fubicctum.£t
qiDtfTo DJtur ^m (p intcUiguur cfTcntia.gpot accipi fub'
iectum in Dtfrinittoc aaidetie.imocfl nccdTahum i inn
perfectc d$ Dtffuiirt.CC 2d alia patct cx Dictisrqt Dtffini/
tioacctdcntiequcDJtur pcrgcnuepropmut Dtffcrctii
son pcrfcctc notificat ipfum accidcne.cu; ct ipfumct gc
nueacctdcntteiDiiTcr^tia nonpcrfcctc cognofcanf pic.
tcr fublUttam.(L ad aliam.&i in DifTonc acctdcntie ic.
cdceditur^z ocpcndct a fubJ:tta fcparatim non potefl
epilcrc pjctcr fubll jtid.£t tu Dici0.cf ccta fubltantic gc
ocrabilce.-zc. ^Mccndum^ cll DtfTictlc.qi fubHantic gc
ncrabtlcB t coirupctbtlce Dcpcdcn t ab aliqutbue fiiblf a/
nje tiq^ a piinctpqe cffcctiuie i ftnalibue. tta tamc nd
poft gcncracioncm poccll fcparaci; qiiftcrc pjcccr illa:cr
90 et pofUint DitTuiiri fcparatimrlcd accidcne Dcpcndct a
lubilantta.ita cppoft pzoductioncm ciue non potcfT fcQa
Cim q:tf^crc:vcl polTcc Dici 9 fi ftiblloncia gcncrabilie ct
coartipttbilie pcrfcac Dcbcnt DifTintri:o(:^ 9^ i DifTiniciO'
■eemeponjnciiromnc0caufc.(L 2d alii.vrc.ic.ancccc'
dcne conccdicur.fcd pila ncgjtur.qz liccc vniucrrjlia no
babcantcfTenifi in fingularibu6:cainc babcnc moiicrc i'
tellectum non ^m fc i fingularibue.fcd f m roncm vlcnu
t(icctiambJbcntDifTtniri:fcd fic non cftDcaccidettb".
qi ef^nci J acctdcncie fiuc fic vlc:riuc pjrcicularc.non cfl
otfiinbcrcnciaciiie adrubm:fiuc vniucrfalc:fiiicparctcu
Ure.tboc rcfcnrndo fingula fingulie:i: pcr prie non babj
iiMxtcrc gfcctc itcllcctum : nccy DifTtniri pcrfcoc pictcr
fu&{n.quarcr6non?cludit. 06 X
C^tlauccm z aliat>ubiratlo«Tc.
^^ritttr circabancpartcm.vmim ol'
llljl ccdonafueffmusfitnugatio.
i2rguiturg>ftc.vbiidcm bie rcpctituribicil
O' jtio.q! nugatio c iucirrcpccicio ciufdc cf.
cmparcc.vtpjtct pclcncboiumifcd fic cft
Boicendo fjmue nafue.q: fic Diccndo bic idcm bie rcpc>
Cttur.q: nafue fcmcl cjrprtmiturM et pcr ffmue fignifico'
cur.qt ffmii efl Dictu; qc ambobue.q: Dtcit boc in boc ge
nu0.tc.Cir?tcm illud q6 additu; oiftoni caufat nugatio«
ncm.additumoitTinitocciamcaufabicnitgJCtonan.quia
OiflFinicto 1 Diffin tmm idcm figniftcic.vndc ficuc bic c nu
gjcio aiJl aial ronalc. fic ccii btc atal bomo. f$ nafue ad^
dttue otfTtnttioi ff mi caufat nugJtione.q: oiccdo 1 adde
do naftim ad otfnnttioncm ff mi qnc cfi nafue concauus
eft nugatio: vt nafue nafue pcauue. gctiam oiccdo nafue
ffmuecncnugacio.ipcr confcqitcneadclicum DifTinico
eric nugjtio. "^'^'^ icclligttur vcl fcmcl
ejvrimitur.i fcmcl tncclltgimnibi cff nugacio. fcd oicen
dofjrmue nafiie.nafu6fcmclcFp:tinicur:afcmcl itclligi/
turpcr firnujm.Cbautcsnafue intclltgaturpcr ff mum.
boc potcH p:obari.qi ff mue fignificat nafura- vcl faltem
oat tpfom intcUigcrc quo od modum (ignificandi^t cxf
pxfuo nafi cum (jnoyKc toUit flgni^tum ncc modo^
X. "
f^if{candt(ym{4tacddcntaIcnon rranfmutatfitblbn
tialcfcdffmumptiueocdit intclligac njfumantc^ei;/
i^Mfw^rifnm wltap. Cpruncrcmrnafu».
^rr^' ' " in litccro.q: fl cnit niigjt io addcu'
do(tibicctiip:op:iii:tuncpp:io:iinonclTcc otfTinicio c%
additionc:quod cfl fjiriitn.
•T\. ^XA iiifi cfl ad qucfltoncm.Q> oicendo nafus ff
JS^lttUlJlll inue:vclbomorifibtlia noncflnugdu
tio.Ctbocpotcffp:obari.0iilludq6magi6 vidcttirfa»
cerc nugarionc:': non facic;ncc iUud q6 minite vf : bcccfl
nota.fcd magipvidcnir gi rdanmi addito rcljcitiofjciat
nogationc.q: rclaciuii fm fuum dTc ccpcndcc ad futi; ro
latinii:i oat ipfum itcUigcrc.i tamcn addcndo corfm re/
lariuo non cfl nugatio:vt oiccdo patcr f i(g .crgo ncc oicii
do fymuo nafuo.lTfoc p:obanir z".©t bic cct ntigacio,
oiccndo ff mu6 nafoe boc cffct 16 q: cicprcfTo nafo adbuc
oanir inccUigi p ff mii.fj boc non cft.vf p:obabo.gic.ma
io: Dc fc noca ciT.ii ad p:obacionc minc:t6.*Ilocandum
g» altquid oat itcliigcrc alitid.q: figt ipfii cnplr.vno nw
do cffcntiaUtcr 1 ptincipaU (Ignificanonc z in intcUecra
ficut bomo oat itcUigcrc animal cffcntialr.i talccuicun/
qj addatur adbuc oat ipfu; iccUigcrc.vndc oiccndo ant/
mol bomoadbtic bomo fignificjt jnimol.i calie additio
iiUie caufacntigncioncm.aiiomodoDat itcUigcrc oUfc
1 figniftcac ipfum non cficntiatr.fcd cycofcqucnci 1 (ccit
daria fignificacionc 1 iccUecni.t flc tcrminueconcrctne:
Vt ff mii oat itcUigcrc fuBm.Ct quando addicur fibi fubj
non ampUue djc ipfn, icclUgcrc.q: iccUcctiie i iccllcctio'
ncm citie otfcurrcbac fcmpcr ad ccrmini'i ocpcndctic. qi
figniftcac pcr modtl adiaccnrie.Ct quondo tunc addimr
fibiranc itcllccmefininie cfligcfcutamplitienon oat
ipftim itcUigcrc:Tficncncaufjt nugattoncin.ttfirr eoe
rrte:i vcrbie p:imc 1 z' pfonc.vt r>il 3 Ibcr me r clcncbo
rom.vndeoiccndopjtcr oat itcUigcrc filuim.^Jilr oice'
dolcgoDJtitcUigcrccgo.fcdqiiando ifia oddiiturvt pa/
ter filij.vcl cgo lcgo ompliue non oatur itcUigi:i flc appa
rct minoiptobata.vri fi irta adbuc iceUigcrcnmr qri
munrar Diccndo.cgo logo.vcl patcr filo:vcl frmue nafiw
proccdcrcnir i ifinirum.q: oiccndo cgo lcgo.fi adbttc in*
tcUtgtnir cgo pofTct qcprimt.cgo cgo lcgo.i itcrom intel
Ugiturtfic i iftninim.': filr tntcUigas Dc alijo.
rritti^n^a adp:imam.tbicftnug«io.ic.c6
JIUU I **Uvnvt»»ccdicur.ZuDicts.g'Diccndo na/
fus ffmu0.1c.negarar.qt ff mu0 ampline no fign ificat na
fum.(rad p:obationcm.ff mum cft Dicnim ct: Diiobus.
i(!gnificatboc in boc. (f C^ict-^ndurn q> arifforctcenon
intcllcrit ff mum fignificarc ouo.fcd qtiia ngniftcat fof
mam quc cfl in octcnninaro fubiccto. quia cff accidcns
copra"i opp:op:iane fibi fubiccttim.i fic aliquolitcr oat
tntcUigcrc (Ubiccram.i boc fo:tc aliquie vocat fignif ico
re.i boc fccundario.i oc boc vifiim cff pritiB.cr Sd alia;
rattoncm.3Uudquod additumDifTinicioni.ic.£>iccndii
g> ouplqccfl DifTtnitio^qucdaj cff fimpltcitcr indicatiiia
cfrcntie.i oc illa babct vcritatcm maio:.qj nibtl pcr tali
oifl^nemeicpitmitur niflper oiffinitum flgntficcnir.ct
intcUigarar cflcntiaUtcM qucda; cft oiffinino pcr addt*
tamcntum.i oc illa maio: non babct vcritatcj : q: alifld
per illam otfTinicioncj CTp:imicur q6 non fignificacurt
itcUigit ur pcr oiffin 11 ii .g potcfl add i DifTin 1 to finc nuga
nonccmnnon intcUigaturifigmficccurtxripfnm ccn'
tialitcrfcdnonpotcfladdi iotffinicioncfTnc nngnionc
cum iljicicptunanir.crgo ratio non cocltidic. (L Sd alil.
vbi idcj bi0.ic.occdirar. Xu oirie.Ddo fimue nofue. ic.
negat .(Uad piobarione.fSimu fim ocdft icclhgcrc no/
(g,lc.9cedifitcllectt6cfcciidaria4tmoici9.8qilcn>mi
ZxJt.
Zrocta
tu6?ca.
"Libri
tnr adbac oamr irclligi.ncgamr. q: oqxndottfa tVimi
cfl finita x Dctcrminata: t intcUccras non pUie Dirciirrie
qucrcndo tcrminum Dcpcndcntic cu iiddamr nbi.£t tu
Dicie.Q7 qn^clfio nafl non tollit (tgnificatiun i modum
figniftcandi:vcnimcft.q:(TgnificatidcmqS p:iU9 fot'
mam accidcntalcm fiib inodo ocpcndcnti6.tfl rollit boc
qdnonDatplus itclligcrc fubicctumrcumaddanirfibi:
1 tota ratio illiue clhqi fubiccmm non cft dc fignificato:
7ftcllccmcfTcnttaUffmi.vtptia8Vifumdl. Qd XI.
(CBtnim aarcm idcm:aDrakerom.ic.
^rrifiir orcaboccapHn:vtrumQ>gd
I^CI 11.111 cfl in copofitid fittdcmciico
cuiue c.if targuimrptimoQ>non.aUad cma/
gninido:T magnimd inis cffc.T caro t cami ci*
t boc patct 3? oc aia. fcd magnimdo clt aiiue
eftquod gdcft.t cc magnitudini cqi^quid cft.vtocecic'
pofitorce cjTwnunt ibi.fi trintcUigas occarnc. (QJ^tcm
in conccptie cfi ma non efi idc9 q6 quid cfl i cuiue cU:qc
Xx^i T^^buiue.in iUoca?QrhDifTordcfl.vcrfuefin^capt'iDi^
Qncciiq; vcro vt ma. vcl vt pccpta cii ma non idcm cfT:
(iipplc qp quid cfT:? cuiue cfT.f; oia nalia funt conccpta cti
£x.z& ma.z^pbr. qj naUa brir fc ficut fpnil. (L 3fcm fi c[t gd e;
^.zz. 1 cuiiie cit cfi gd cft cfTcnt idcm: tfic q6 gd cft cfTct co:ru
Z.C.Z7. ptibilcignabilcpcrfc:fcdboccflfaUbm.7.buiue.vbio
cfmr Q> ncc fpce: ncc qp quid c gnamr pcr fc.i>t1a f^. quia
iUud cuiue c(Iq< gd dl gcncramr c fc. g fi qd quid c(t cec
idcm cum iUocuiue cfbctiam gcncrarcmr pcr fc. q: qoc
funttdcm cfTcntialitcr.fivnii gcncramrpcrfcircUquii.
Cr^ftcm fi q6 gd cft cct idcm cum ilb cuuie cfhninc cct
ptoccfTue i inhnitum.fcd boc cfi imporc. q: I gditatibue
Xx.io, non pzoccdimr in tfinimm.vt i;^ z?bui'. piobatio pritic.
"^xau icflrocomcntatotiein iflo7?inftnccapn.q2po(T$qui/
ditae bote cfT idccii boic:': bo bj quiditatcm:tuncctiam
iUaqdttaebabcbitgdiratcm.qiqticciiq;Cunt cadc cen/
tialircr;fi vnii b; qiiiditarc:': rcliqiiu?: ninc vltcritieqro
quod quid iUi^^gditaris vcl cfl tdc ci'i coaiiue cfl.vcl cfl
aUiid.fi non cfl tdcm:ninc ct pari ronc;ncc in ipo fiut tdc:
fi aut cft idemnc iUa gditae babcbit alii quiditatc: i (lc
in infinimm.': tUa fuitopCoquotiidam fopbfftarii.vt Dt
Tx.zi.£\fyt^Cs(\mx^^^^^^^^' Ccitcomcntato:.
%x..2X> r ^ ' ^ ^ " 7 ritatc ap .in p:cdicto capro.q:vuU qt
in Dictie H fc t q6 gd cft fit idcm al iUo aiiue cfl. fj in t»
ctie fm aaidce Diucrfu;:vndc Dicit fic. 0ingtm cnij
non aluid vf cfTctfutmct fiiba.i q6qntdcnuccflngriof
fuba in Dict:e:itaq$ fm accm vidcbit vtiq$ oiucrfam.
*in />f iix intclUrcnim qdnie. t>cnuo cnmim
Irt^taUll^ qucdamfuntDiaafmfc^iqucdamfm
accidcne:vtar.Dicit in Ira.in miiltieloae^tintcUigit p
cntia fm fc.jr.pjcdif amcnta.Ct fifr fpccice co:iidc. vndc
qdUbct cop cft pcr fc:qi cUvnum pcr fc:fcd pcr cntia fm
accidcns in tclUgit congrcgamm e^ rcbue oiucrfoni j gc
nentm.flait bd albue.vd bomo muficue. q:qnibue non
confhtuitur atiquod vnu j pcr fc:fcd vnii p occrie.ct^Tlo
tandum vltcriue.Q) dc numcro cnnuj Pm fc Dicto;: duo
fun t modi:qucda5 funt compofita c% matcria t founa:vt
fubflantic fcnfil^ilce gcncrabilce x cotntptibilce : qncdi
fiintcompoflra c^rDiucrfie fo:mie.f.c^vritfpiU.-fiuc^'
pjio.vf fpcdce c compofita qc fomia vaincrfaUgcncrts:
1 fo:ma p:op:ia vt Diffcrcmia.
|K|fl Mifirt o6meftodq6netn.pjfmoQ>roictieft
IR^iv viiit» fcqucfuntcompofitacirmateriaifo:/
ma ipfiim qiSquid ctcuiuef^non funtomnino idcm.fcd
trfi fm vnam partcm vt fojma. fcd DifTcnint ratiocma/
tcnc.£t ratio dl.compofims ciMnatcria i fomM oiffitrt
€16
XI
a f^rma iMtf5e matcric.q: matcna oifltnguttm^a fbtma.
fcd quiditae fubflan tic compofltc cftfoimo: vtqcpKlTc
vuU comcntato: in i(To 7? in p:cdiao capfo.vbi circa fv Conwi
ncm fotuit qucftioncm fopbrnarii:-: oidt flc. £t fo:tc qo
fopbiftarum cft ifta.quidirae bominis aur cfl cadcm cuj
bomincaur aliud.fi aliud:ninc bomo non babcbit cogni
tioncm.fi idcm:tuncquidita9bominie cbomo^tbomo
babct quidftatcm.crgo quiditae Ixibcbit quiditatcm. ct
fic in infin imm.£t fubdit folunonc$rquc foUitio dl.g» ()•
ditae bominie cfl bomo vno modo. t non cft bomo aUd
modo.cft bomo.i.fojma boie.t non cfl bomoq: dl^gre
ganie cj: mataia i fo:ma.6t fic cjx^cHc vtilt comctatox
<p fojma rd fit tota quiditatieq: pcr boc foluit rationej
fopbifhinim.crgorclinquitur q' i r>\ctiB f m fcquc (litco/
pofita qc fo:ma i mat cria:q> qiiid cft:t cuiite cft non funt
idcm nifi fm portcm: i DifTcrunt fn\ partcm : vt rationc
mac.d^JSccudooiccndtl.q^inDiaie fmfcqiic funtcd/
pofita cf Duicrne fo:mip:vt vnmcrfali i fpccialiQj qwd
cfl:': cuiii9 c\\ qp quid cU oino funr idcm fm omncm pte
X non Diffcmnr fm partcm.Jct canfa dt.^Uitd copofimni
q6 non incUtdit aUtid ^ fojtttas non oiffcrt agditatc fm
ptc.q: iam oicmm cf> q? fo jma fola e tota gditae rd : (ed
copofitiie^Diucrflefojmienon {cUiditaliudnifl fotmi. •
q: vtraq; pe cfT fo:ma i gcnue i of ia. fcd fcaie cft dc cd*
^oflrie cx matcria i fojma .qj ma no eft fotma. i iftc ouc
pnce fufTcntannir fupcr boc Q>fo:ma flt totA quiditas
rci. ([7}! D6m cft.9» in oictie f m accidcne (r gd dt non €
idcmcujiUo cmaeeflq6quidc.£tcaufacfl.q:ilU}d q6
non babctq6qutd dl non ctl idcm cii q6quid c.q: ideti
tae pjduppon it dTc 1 modii dTcndi:fcd rce pcr acddcna
non b5 qiiid dT.qj cne f m accidf ne non t>abct Q>quid
cf^ pjoprcrDuplncfig".q: bomoalbue fignificatotiaeg»
diratcs.quanim vna cft piima. alia i*. qj fubUantia c p/
mocne^taccidcnecflcnefccundano.CTTlotandum g»
quiditaebomin ie albi potc»> coparari ad cuo. vno mo>
do vnifojmitcr vt quiditas bominie ad bHjminc; 1 quidi
tae albedinie ad albcdincm:t ficcoparando q6 quid efi
1 cuiue cftcfTcnr idcm.vt pjiue oicnim cft. aiio mo pof/
fiit comparari Diffojmitcnvt quiditae h>ominis ad olbc'
dincm.iquiditaealbiadbointncm.ificnon funt idcm.
qj c% cie non fit vnum pcr fc.licct vnum fubiccto. vnde
quiditaebominienondtquiditaealbcdinie. ncccp.
l^t tt\t\C "^^mrionce.aiiudcftmngnirudo.tc.con/
A».t iUIIL ccdiriir.iraq'fvrcaufamciTcintclltgamr
quidtrae:ipcrcamcm indiuidiuim fiiPc.qiilldcalind
a quidirarc.qj vlrra nanira? fpcciftcam includit aliquid
Dcgcncrcaccidctis conrrobcnenaruram fpcaficamod
indr talc.£t tto oicnnt aliqtii. vndc oiaint 9* non ^mi'
nimqj bomoifoj.non flntidcm.q:fot.cflcnspcr tictit
dcne.i in oicris f m acadcne oifTdt g' quid cft ab ilk) ca
luscft.vndcaUudcftcaro tcamicfTc^inquannim coro
includitoliquod acci^cwe (pecici. vndc fl bomocftco»
pofitus cx matf na 1 fojmarrunccU idcm q6 quid chra*
tionc partie: vt fojmcf j cifTirrt ab co rationc matcric. fj
fi bomo oicit fojmam compofito^ cx oiucrfle fomiie: vt
gcncriet oiffdrcntic.ninc tdcm cft fm omncm porti : vt
oicmm cft. (5cd quid fir ilUid qtiod controbit nomram
fpccificamod naturam fo:,vtrumfitocgcncrcaccidcn/
tie vcl fubflontic. fc5 illud quod addit for.fupcr naturaj
fpcdricam.t qj facit indiutduum cfTc alind a namra Ppt/
dfica.aliae vidcbinir. vri quercrcqutd flt j^cipiii indi/
nidni.boc eft qncrcrc fatucq: indiuidna; cft tndinidaa
g indiuidnationcm.vndcDc bocnon cflcnibium. fcdoe
p ttn. (f ad olia ronc.i pccptis di ma.tc.q) cepo" c% mS
t fotma: no dl idcm cum quidiiate ratione matcricfod
Xll
96
dlidcmratioiie fornicvtoiciumdlintusMbomfne.fj
fi bomo Dicit fozma$ copofitam q: oiucrfis fo}mi«.n'ice
idcm q6 tof a qutditas:'; non Diffcrt fm aliqui gtc;. Ho
tn cfl intclligenduj q^foima fit tota quiditae rci:q6qci'
ftat fcgatiin pjctcr matcriativvt platct poriiitrfcd fcmpcr
cft in mcj.(L alias roncm.tunc q6 quid cft pcr fc cfTct
£ncrabilc.«. d iccnduj. qp qutd clt 1 fojmam ftibff dtic
ifibiliB gcncrari pcr fc potcft mtclUgi Duplicitcr.Uno
modo g fc Iblitancrvt pofiiit plato:vcl fcqucbamr ad po
fitionc fu.Mn:ita q> pcr fc fubfiflcrct finc ma.fic non gnd'
tiirpcrfc. z^modo ^>3t intclUgi foimigcncrariper fc.i.
pcr fui nam q6 fit tcrminufi gcncrationie pcr fc.i. pcr fui
nam.t pzimo.i fic bn cflvcrum g> pztmo 1 pcr fci.per fiu
namramtcmunatgn5[ioncm:fcdnonfcpatimcj:iftene:
fed m alio:vt in ma:qj oicit Sp.T.b''. q> gcncrane no ge/
ncrat fbim.i. fcd bic i^Kin bitc m aUo: vndc ce in aUono
impcdit q? aUgd copcttt alicui pcr fc.q: tr iangtilo pitmo
apcrfccopctit brctrcsanguloscqualcs ouobusrectte.
1 tn non fcparatim: fcd in lubo.SUr rccto coperit tangc
reencafpcr*n in ^^cto inquantii rcctunvvt of p ocald.
Jcd notompctit ct vt fcfviratiicrt. fic fojmalccompetit p
1 per fc gcncrart in aUo^lcd non foUtaric:i vt per fe e fub'
filknKboc tm ncgat B^.fcd aUud picfuppon tt vcrtun z
mamfcrtu.qi fo:ma ^ q6quidcflfltp2tmoipcrfe termi
nuegnationto in aUo.([723daUam roncmrg» cfTapuxcf
fti0 in uifiaimm.conccdit -fi Qditao cfTct idcm cii boie cd
grcgatac); ma : fo:ma totaUtcr.tuncpzoccdcrctur in in^
fmiiumrvt vifum cff .fcd fi quidiias ^ccdat cc forma t<v
talitcrtunc non cfict pzoceffue in infmitii: 7 oc boc vifus
efl^iue. Od 3CII.
4^t\(en\\CtCV qj^Wfimjfiiiti pic/
S/nitqUtltl ccdcntiqonc.gifojmo
fittotaqiiiditaerct:ima non fitpare Qditatl
fuljc copofitc.vtriiboc fit vcf .arauif ^n\oq>
, ■ lon.Qt fi ma non eflct pare jjditatij) fubc copo
meituncma no poncrcf in oifTonc. qt Dtffo cjrp:fmit gdi
Xaxti nibil ponitur in ca nifi q6 cfi pe quiditat ie vrgdi'
tfls.fcd boc cfl falfum.q: ma ponitur in oiffonc ftibc fen/
T.XA\. I»bilie.<p naUa no oifTiniunt finc ma.vt w 8' b'.! p?
Xx».6, oe aia.vbt or nalis otffin it p mam fcnflbile.vii ncccfTe
X.citf . tXi banc ciTe in matcria. Ct comctatoi K>idt fup boc iJbc.
Dui.n.accii>it mam m oifTonc -: oimitrit foimd oiminu»
cc acctpit.Qut autcacciptt fojma:': oimittit mam cpfh'
mat qp ointtttat aligd non ncccffariu^^fcd non cff ita.qm
foima 03 accipi in oiffontbtiB fm Diiponce gbue epff tt \
ma.crgo atf e cfl falfum.f.4P ma non pnnct ad gditatcm.
i£Ju fi ma non cfTcrpars quidttat is fubc fcnnbili6:tuc
{)ditae fu5e fcnfibiUe cfiict ind iuifibilie.q: pofi^ cfTct to
taqutditaercicompofitc:tfo:macff idtutftbiUe iquod
od cfl:aut idtuifibiUe:lcd boc cff falftmi.q: tunc non oif/
finirctur.q: DiiTo cit ofolonga.i bj fxince. vt P5.7.1.9. fj
ridtcuUi) cft:g> quiditae non oifTinfatur.g faUum cfl fT.
Cl 3tegditae cuiufiibct cfi pn" fufficics intrinfcdi ipfl*
,Circufcrip(o quocuqjaUo piincipio itrinfcco.qivnnm/
• quodqs babct cfTc ruiTicicnta pcr fiiam quiditatcm. fcd
fbimanon cftp:incipium intrinfccum rufTicicns ipfius
rei circiircripfoqiiocimq; aUop]tncipio.q:fi boceet: tiic
ma liiptrtlucrct.quodcfi fairum.qzctia;ma requihtur
sd eik rci.g fo:ma non efi cota quidicae.
£\r\t>^\'tm%rt vidcnircficc6mcntato:.fiTifto7°.
Cc.7i. K/t^^'V;'lll-"lll vbi foluit qucffione ropbfffarum
Oicene flc.Ouod fo:tc qucfTto fopbjrffani) df xSta qnidi'
tfls bomini6:aut cfl cadc j cii bomine:aut aUud. fi aliud:
tunc non babcbit bomo cognittonej.gi ide.tunc tjuidi
, tae bomime cf\ bomo:%boino babct quiditatcm. g g(U>
tatbabebitqtrid{tatem.tflcin infinintm.et ttinccSm^
tafoifubditfolutioncm^q^foUmocff.quoniJinquiditos C5.xi.
bominiscffbomo vnomodo.zno cfl bomoaUo modo.
&i bomo.i.fo:ma bominis.': non efl bomo qui cfl ccgre
gan» cjc trutcrta x fo:ma.i fic cjTncfTc voltcomcntatox
g>fo:marcifittota quidita6.q:perbocro[uir rationcm
fopbfffarn.i bocide vtilt i muUis tocis. q: vbiciiqs
bquinir oc fozma voc.u cam quiditatcj: vcl quid efn
q6 non cfTet nifi fo:ma oiccrct totam quiditatcm.
^n^^|M cfiadqonc.g^rolafo^macfitotagditas fube
jst? 01 II compofitcfcnfibiUe.ita q.'matcria nonealiq
parsgditatte.t:tbocp:obaraucto2itatcccmcntato:iei
p:cdictoloco.q:fic6pofittimc):matcrfa ifo:ma babc
rctquiditotcmc):vtroqj:nincclTctjPCcfTuein ifinimm.
fcd Bcrffalfum.z^b^.g^non.pccdit in infinimmigdira ^Cx. io.
tibus.7i1amp:obatc6mcntjro:.vtpMU6.q;fi gdttasbo
minie cffct idc q6 bomo; 1 cum bomobabcat Qditatem.
g ctiamgditae babcbir gditatcm.i fic i infinitum.t fub'
ditcomcntato: roluendo 9^ fbfo cR:qin gditas)>oise bo*
mo vno mo.i^vt p:iiie tacm; cfl.£t fic vtiU g^figditae
boiseffct idcm.g^bocongrcgoruecymatcria ifoi*.tiic
quidiiaebabcrcr gditatc:': fic in ifintnim.i q: gditae bo
minie efi bomo fm fo:m i tantum:i fo:ma non babetg/
ditatem:fcd compofitum tantiim. q: ipfa fo:ma cfl ip(5'
mct quiditae.crgo non p:occdmii in m finituj. 1 fic com
mcntaroj octcrminatg^ forma cft tofa quiditasfubfian
cic coinpofitc rcnfibilie.iocd qui tcncnt aliam porte; qt
maeff parsgdtratts.c):ponuntaucto:ifate cometatorto
quando otcit.9> quiditas bominis nd efl bomo aggregO'
nis q: materia t forma.conccdunt e^ matcrta 1 fomia \r
dititduali.rcd comentatoi non ncgatquf quiditasbomi/
nis fit bomo congrcganie c% maxcm c onumi 1 fot^.^lfW
oicntm non vaU:t:qi fic argumcntum foi^biffanim itdiV
rct : qp cfTct pjocdTtis in infiniiii.<i6 vtilr comcnrato: UAf
ucrc pcr boc q» quidirasnon cfi boino cfpofims c% mo'
teria 1 fo:ma;fiiic fit marcria comtime: fiuc indiuiduar:
qj fcmpcr bomo compofinis c% matcria 1 foima.fiuc fit
matcria c6munie:fiucindiuiduaUe:fcmpbomocfTctba
bcne qiiiditatc:aim cfij compoflms.': fic quiditas babe
rct gditatcm:rcd pcr boc q» otcit g? gd itae fxHninis e bo
fm fo:ma:rolntii cff arg".q: ninc non cfi babcne quidita
ccm : fcd c ipfamct fldita8:i fic patct g^ iff a cfi eTVtt^a v
fcntio c6mcntatori9:g> fo:ma fit rora gditae fuBcccpofi
fitc fcnfibflis.i cade cft itcntio .in oibue U5Cis.vbi lo
qmmrociftamatcria.q^inz^pby.iS^b^.oiffmgnitfot' rx.z8.
mamobaUis.tvocateamgjquidcratcffie.ftT^buiue. Z.ccx.
boc idcm vf intendcrcvbi pnmo oifiin jcit fubfiantiam 5C c.7.
inmamifo:mamtc6pofitii. gi oicitrcvellcoimittere tej:.p.g.
oc matcrio 1 oe fubiecto.q: cft manifefia.q: oijcit g> nec
cfT quid:nec qnale.ic.0imiUter wcit fc vclle oimittere
troctare oe compofito ej: ma tcna 1 fo:ma 1: t oidt g> ta '
mm vuU oeterminare oe fozma.': vocat cam g? quid dl.
vndeo<cttflcinfccundoca?attamcncamqnuncq:am 5Cx. 9*
bobtierubffantiam. fMcoatitcmcamqueci: matcriaet
fo:ma olmittcndum.poltcrioj cnim cfii apcrta:aut ma
nifefia aUq«alitcrmatcrio.octcrtiaautem pcrfcroton/
diim b n aq j mapme oubitabilte:ninc poffeo per ouae U
neae fubdtt.Quoniam antem 1 piinctpic oiuifTmue quot X,xSo.
modie octcrminam^fubffannanvibo^um quidcjvnti
videturcficgrqtiid cratcficlpcculandumcfioc ipfo. ita
Q>oicftfe vclleoimittcrcfiibftantiam compofira qcma*
tcna ifojma ocp:incipaUp:opofito:qnccf^q6 gd cig'
ditaBrci^ioefftBOctcrminatpfonii?"':^".^ Tfteoicit ^
g^b^.ca^.ocmatcriaUaiitfuea.Dtotcnijg^adqcncj oe $.c.ti-
ci fube maUe 03 rcfpondcri muUiplr. qi fi t>e matcriali
tibn
caafd qaermtiir o$ tHderi mS. iSi 6mSi fcmax^txnif
D; nldch 9* gd rft.ita 9 gdit ae rrt ftt forma. 1 [oQtw oc
foima: vt ef\ oilhncta ca ab alije. vndc oicic fic. qri itoq)
aligequcftcritgdci qmpliiribusmodieDicuntur caif
fc ocd cp', Diccrc cae :7tingctie:vt bomnisq caufj vt ma
XxJz» tcrij {3 gdcm mcn(haa.pollca per modicti oicit:^' atites
Vt fpce X fomia.q6 quid crat c(Tc. £t flc rcfpodct q; quid
ent clTc ad qoncm cic fomiar:q6 non facerct : nifl q: fot
X«C^t macfttotaquiditoe rci.tTocidcsvntta^z.z^Dcaia.vbi
Dicit Dc aia Dc qtta non clT oiibiu q> (Tt forma. oicir cn i q»
anima quod quid crat cfte coipoiie. & ita in omnib*
locie vbicunq j loqiiimr oc fozma inquantu dl oiltincta
ca ab alt)e.Dicii g» j)d crat cflcqd non faccrcc nifl pio con
flontt vcllct Q« tota qmditoe rd: t q6 quid tfi flt fotma.
CTTIota Diligcnrcr.97 li ma non flt pars quiditacts fuDc
cdpofltc.tamcn dl pe fubc compontc. qi fnCa cdpofita e
babcne auiditatc. vti matcria flt pe fubc copofltc.non
famcndtparsquiditatte.vndcmultti iftaotffcrunt dlie
partcm cdpofiti 1 quidicatis:Rait ct tnallum otffnu t cd'
pofitum c%mit fotma t quidicoff»
91H rSnc(K >"opp"'>3dpma.fim3noncetp6gdi
du I Vllvt' tatis:tuc n6poncrcturinDiffdncorg>
ma ponitur in otfrdnc.i I3 no flt C0 gdftatl .tri i fubicctti
Dcfcrcns quiditstf vndc nccdl^ dtlxinc.f. forma t gdi^
U%Xd6, tatcm clTc in mS. vt Dicif pmo dc ata. vndc acnts octino'
nim funt in pattcntc oirpofiro.vri Qditas no pot efk flnc
ma.ciun m a ftt rut>m ocfcrcns qutditatcm.vri it cdmen
catoi vbtciiq j oidt foimae nalcs oftitutae in dfc c ful^:
Inqaan tti oepcndcnt aliqualitcr a ma ti$ ab iUo q6 dc<
fert eae.i (ic matcria pon itur in DifTonc sditatis.-no ti$
Csgditaris.fcd Rcut fuBm oefirrcne cam. Xu oids. crgo
Oiffo iUa crit cf: additionc.q6cn fialfn).q2 ttfi Dcbcfacci/
dcnribns. C>6m 9 no (cgtur.qt ma cfl oc code^crc cii
Qditote fuBc fcnflbtt.i e% ipfa cil fozma pflimit p fc vniL
vnde fl ma dTctaltcrius gcncrie:^ qttiditae:tunc cct oif
finitiopcradditamcnta cr ^daUdronctn.rimanoret
pare gditat ie.tc.pi1a ncgacur.q2 15 tnatcria no fit ge qttt/
ditatis:^ q> fit Diuiflbirtn cam.tri gditas adbtic efl oiu tfl
biUs.vt na (txcifica:^ cfl cdpoflta cv foimts oiucrne itri
fccis.f.fotma g^ie 1 oiffacnricvndc iOi tmaginanf vnii
falfum.qz voliir qi oiuifio cfTcntialie tm flt in mSm 1 fo:
mi.fcd boccft fjlfiim.qz fonna fjvcifica c6i.X)nitiir q:ge
ncrcicyofiarii^ ci:pamT>ii0clTcntialibii9.adquid.n.
2|:.qucrcrct vnitatc entim DifTonienifi partcsDiffonis
lHfleirrcntc(Temialttcr.q2 nonqrit vnitatcm ^cptuum.
fed vnttacc; Diifiniriq:piincipue quidiratiuts oiucrfis.
Vii fipi» 1$ non (it compofita c^ piincijms dlenriaUb^^rif
mutarionis.-vt ma 1 founa:fcd tri e% pncipifs flditatis.vt
gcnere t Dria.CTSd aliam.quiditas catufltlTct.t^. Cdm
Q) quidttascO fuiTicicne pn^tntrinfccum cffdidi rcm in
eodem gcncrc calitatis:vt fotmarcaafc : fcd non cft pn"
rufricicns dlcndi rc; in aUo gcncre caUtatis: vt matcria'
.ti .j lc 1 fufccptiuiVvndc nulUi almd pn" foimale intrinfccii
requu-iturfcdcxigimradrufccpttim.vr rtHiteria.qtnon
potcfl cflic flnc matcria.vri q^uis ma non fltpars quidita
ris.tri non ruperfluit:qi foima non cft pn" intrinfecij cen
di rcm in ronc foimaUs caufe nifl flt aUud fufccpriiium:
j vtma.qinonpotcftclTclincma.vndcinboc oiffcriitfoi
mc gcncrabilcs a pcrpctuie. qi fojme pcrpetuc ; vt fuBe
Crparate non con ftituun f in clTc p liibiccm$ co^. fcd foi/
mc gcnerabiUre funt tn (ubiccris 1 conninianf in cflc pcr
ea.Uri ad foimi argnmcnri.qditae non cfl fufficicns.tc
conccdtitir in eodcgcncrc cac crt ftifftciens pjinripiu in/
erinfcaim: vt tn gencrc caufc fojmaU9:fed no cft fuflRcics
fti" dknd t rcm m alio gcncrc caufc: vt iubiccti. yndc cu
foima fft tota qniditas rd.qt includit Ifefotma fpcdfica
oes alios fotmas vrce.f.gcncris 1 of ic.t cfl fiifTicicns pn<
dpiumingcncrccaefojmalie.tsnon laUogcncrc.f.ftifce ^
ptini fit fufftricne ci cflcndi rcm:q: rcgritur matcna ad
boc q? qiiidiras reqtiirat matcrii i qua fit:vndc ct ad ifli
itcntioncmotcitaf .7.mcta.tinmuUieU>cie.9>0C6par Xx.^ j
tcs Dilfonie funt foi'. £t boc cnxmit cdmcntato:. vna
foima cft gcneraUs.t aUa fpiUs. Od jCIIL
(T^oiDtn awem quc fiutit.Tc. x.c.ir.
l^aBU ^/»ririit* "(^"''occapthi.qzpoODicta
fffSSiy verbaDicitaf.t?arumauti
I |:qucfiunt.tc.Utru5aialiagcncratapcrputre/
k^^^ facrionc pofTint fieri a cafu. £t argutfg) flcuni
sSssSlaotitiUC a^ .Diccntte i Urrcra.iro|: oute qdi
fiunr:aat a cafu t fo:mna:(ifr ficut 1' factie a naturo : q'
dam vcro t ittic cadcm.ita g^ vutt a;:. g< flait fanitae ^
fttabartcpotcflficriacau.!5itr(iaitconringit infoctis
a na.qt ilbpdt ficneadem a calu.vndc qiic funt pputrc/
focrione et fiunt a cafu.£t po(Tcf argiii ranone.ncut fcb$
fanitasad aricjt cafu3:(icaiatia ipcrfccta ad naniramt
od ca(tam.c puenien tc$ (imititudinc c% Uttcra: f; fanltt»
fiteic anctcafu.gctiiaiatia aliquapritficri anSLvtpa
putrcfiurionem t c% cofu.
^f^tv^firntti «rguinir.flcutagcnspamcuUircbi
r^* UUI II fc ad cfTccnim fxjmcnlarcm:fic vfe
agcns od vfon cffccnim : crgo a commiitat a ^poitione:
ficut fc b; ogcns paritailarc od vtcm cffccnim:fic vread
particuUircm.fcd agcns pricnUircptodudtcffccta vCes.
Vt B bo boicm petr fe t non a cafag ogcns vfc criam pK>»
ducit effcctii parricuUirc pcr fc:t ribn a cafu JEt pofTct ma
102 fotmari (tc.Sicut fe b; agms (xirtiailare ad ages vfe
fic cffccras vKs od effccm; cticuUire.a comatata.t ocdu
ca r:Vt ptius Dcd actum cfl.
*tt^nf(1tir1n c**^^"^ (pejrpofitotcs rcfpondet
IrlVimiUll aiaUagnatapcr pittrcfacticncm qdi'
modo finnt a ciu t qnodimodo non a cafu.f t boc j^bat.
fSicut fe b$ fanitae educra p confncarionc.ita atalia p pit
rrefiacrionem:fcdfaniraepcrpfiricarioncm indiicta vno
modo cflcafiiaUs.aUo modo non.q: in comparanoneod
^fricantcm cO acafu.q: pfricans non intcndit fanitate;
pndpaUtcr.fcd Dcpcltcrc pmriraicfcd fi fanitas rcfcrtur
od virtutcm rcgititia atalie:fic non cff a cafn^fcd fit pcr k
0 tHutc rcgitiua.q: ccnfricario qrcitat calo:c:t calo: e pe
fanitatis.tftccflDc aiaU q6fit flncfdc.g^copandoiihi
aialiaadcaU>2epucredinalcfiitntacafu.q: ittccabi ex*
trabcndo bumtdti non intcndit gcncrarioncm oialis.fcd
copando ifta atalia ad virtutcm ccli.-qttc cff rcgitiiia to*
rius vntucrfi.(tC funt c% in tmtioc p:odticta:t c^ na.quia
ifla virtusceknis intcnditpJoduccrcocs fo:mas q func
ipo^matcric.tidcoilkisfotmasqtiaspcrfcpot p»du/
ccrepcrfcprpdncti:fcdq:mac}uo:iidam:vtbois tcqut
maioti cgct Difponc q^ vlnits celdf ie pofTit faccrc : tdco
non unc"(voducit fojmae oium aiaUiim: ficiir ^vrfcao'
rum.CL ^l^eetDcclaranir DcmuU):q2 Dicit g> vtrtiieacti/
ua tn fpcnttatecqut nititur quatucfiqit pot p:odticcrc. fi/
mile iUi a quo (pcrma cfl Derifnm.t q: tlla virttie c% mo/
ccriaafini non pot ptpditcerc Di(Timilc itlt in fpcctc:,pdn
dt qjram potd^ tlU fitc.t ideo fnoducit mulii.fitr p:'oda/
criomali.fi rcfcramr ad pjimiintcntioncm vimitis in
fpermsteeqni.ficcflci;cafu:q: flcnon tntcndebatpwdn
ccre ipfum.fcd fi rcfdvmr ad z*" intcntionem tftttris in
fpcrmatc cqui:flc pcr fc pu)dudmr. flc fitr oiatnr in alo/
liibus gencratis finc feminc.qi funt a cafti vno mo; t aUo
modo nonx6parandon^ piios viAun cft.cnot(>ndui«
0cptitm
97
q^tntntio dt contn anOo. i Comentatoiemivciv
tatcmrquia aril^o.novuU oiccrc in Uttcraquaallrgont
p:o fc-.qf fiait aUqua pofTunt gcncran abartCT acafu
rt fanitae: fic aliqua antalia pofTint ficri a namra ta ca
fu: fcd tm vtiU DtcrrcQi rictic coringit Dtiicrfitas in illie
gyaUqtia fanirjs fit ab arrc jUqiia a cjfu.-nc ctii oiucr
fitas o" 111 foctis j na : qi aUqiu aniaUa fiunr pcr pucrc/
facnone aUq pcr.ppjgationc fj 3> vcUt oiccrc <p cadcj
antaUafiantacafa 'inaturano vidcf cfTcintcrioahlT.
Cd.zz. griicftcotraintcrione ComcTitjrojisDiccri8:Q>ntilla
fpccice naUs fit a afu:q: q6 na intcdir no ftr a afti.
^tiHt^nlSm ^oUicradqdncmfm intcntioes
fCiUUK. UUIII arifto.tC6mctatoii9:g»animalia
X-czz. gencratopcr patrcfaaione no fiunt a cafuri ro Comcu'
Co.cod. latone.TiulUfpeefitacafH.vrDicirComcraroj.vbioi'
otfic.Ct; ariR.nd oipr in gnabiUbus pcrnam.i. in fub
ftitia ca gcncrari poflc ab iUo:qd cft pcr lc.i.qc afti: qrfi
ntiUa fpcs iucnit ficn a afu:fcd inticniraUqiS fifc ci q6
fitacafu.f.fpcequc ftr ctfcno vr crnmili: ifoirc intcn'
ditqii altqtia fpcsftc noc^ fimili fibi in fpc: ficut viriim
tft t>c mulo oc boc pofica vidcbi t : t fic vult Cometa toz
Q^nulla fpce fica cjfu;fcd btt cafualia inucnttntin fpeb'
rtbomo cti Duobue capiribii9:t ttinc addcda cfi mmoz
Q?animaUa pcr putrcfacttonc funt fpcs vt mufca ranc
b^-Q ic.CC^tcj lUud q6 fit in tcpo:c octcrminato': pcr
Dctcrminata cam nd fit a cafu:qt iUa que f iunt a afu no
finntin octermiaro repojc^nccpcrDCtcrminaricaufa?:
VtqiaUqiiis iitcniat tbcfaurii fodicdofcpulcbnisno fit
tn tcpojc octcrmtnatancc pcr octcnninata cim: c\i ille
fodicne no intedic aurii: fcd aUud. g D$ addi^ no in ten/
ditiuencione auri:qi aiiqil cH a narura t in tepoje octer
minato:qitu fubt|ciraftronomic iudt":fcd animalia pcr
patrcfactioncfiuntaoctcnntnara ci;iinrcpoic octcr/
mfaiato:qtfiuntaDCtcrminatacivta colYclUitocoaer
mtnata quc agit pcr calo:^ putrcfacicn tc taqp pcr inlhii
mentiKTctiifiiint ccpo:c pctcrmiaro:ficutqu3dogcnc/
rana appiopinquat mac oifponcdo cam:-! cducedo fo:/
maj ccpocctt j cttis.fr^t^ itl^ fiun' maioii par/
tci in ^^turib^^id fiunt a afitqtiUa que fittnta afu fiiit:
ant raro:3uc in pauctottb^-fcd anivilia pcr putrcfactioc?
fiunt in maioii ptc:': vt in ptib" ocurrcntib'' cor cauda.
Criff^q^ por jgcne mtnoiis i?turi9:criip6r agce maio/
rte ^rttne oiimo bcat caufaUcatc fug cffcctii t ppoitoc?:
fcd agcns particularc: qft dl maioiis ^tutis pducit cffc
ctii particulare: vt mus gnat mure.gctia agce vfc vt cc
him,pducit iUii cffcctu pcr fc i fine caftt oti mo bca t caii
faU tarc plcni fup cffcctii. 6t boc addif :c}: ccltij no ^dti
cit anialia pfcaa finc .pptnquo agcntc ciufde fpei:q: nd
bjcifitatc plcni ad ipfti;: q: cof ma indtgct maio:i oi/
fpofitionc^vlrtU8CctcfViBpo(Titfjccrc. loca imcdiarc
X.C.ZZ. no j?ducit.(ir-0er boc od attctojttate anflo.p;: q: folu
ca eh ptie.q: arifio.noUiit oiccrc qp ficut aUqua poniint
gcncrari abartc i cafu : fic aUqua pofiut fiert a notura t
a cjfti.fcd trfi vult oiccrc in Ifa ill«9>fkut pringit oiucr
fitasin tiUe:9»aliquaponitntftcriabartctacafu.ficet
p" Diucrfitae in factis a natura: q: aUqua aiaUa fiunt in
gencratioc naturaUu 1 qc fcminc t finc fcmtne.
fl^ H rn n>\n<^ct pmam:ficut fantta» febj. t>v
inU 1 wlHJil«it>cendam9>nonellfimilc:q:fani/
Kwpot ficri ab artc i a cafu: no 9»fantue,pducta fit fpe
CS-zz de«:q: nuUa cft fpce a cafu.vt vicit C6metato::fcd fani -
tae ab artc bn ci> fpC8:fcd ota anlalia pcr putrcfactioni
fiintfpc9.gn6funtacafii:iccii fcmpcr rcqutrtmtoeter
minatascaufaVcii fintpcrfcctioiiecntitaris^fanitae:
nec anft.volait boc oicere in \fa.vtpic% fotonc aucto/
rfiatie.crad rat5e» erpontotfe.odm q> fanirna por e^
perpfricationequcpdt e(TccafuaUe:inqu3ncu n6 cft in/
tent j a pfncantct fic no eft fpee^fj ht in fpc inquitii co/
toi cpntatue pdticit fanitatc^tbocotrcct^a nalibus f>n
cipge vcl artifii^.vrt finitM acafu noclt fanitas
ab artc vcl a nacura fir fpes^f; oia aniali a f jciunr fpce fi
uefiinr g putrcf acrtonc vcl p .ppagartonc.g no liint a ca/
fu.(rad,pbarione:i);aniaUaillain coparationead ca^
loicm puta*facicnrc no funt incera. g fttnr a cafu. (JJCM/
ccndum (p no func a cafiirqi calo: pumrfacicne cft caufa
per fc inrtraUs lUiiis cfTccrus : 1 1$ no irclUgar gcncrario ar..pdu/
ncm anij[is:trfDirigit acognofcencctincclUgcccficut cttone^
a fupcrioji caufa:ctii Defpcrmate:t fic no valct.Sirr
pj fofo Dc mulo pcr Dcm Comcntatojie g viilr qp mulu5
fita natura : 1 15 no intedaf ab vno fcminii: ni inredif a
mittura coi fcminii. vrt Dic Comcnra. Os nulla fpee uie Cd.zz
nif ftcri a afitfj inucnif aliqd fifc ci q6 fir a cjfu.f. fpc/
cice quc hun rqrfcnovtctfimiUvtpoft oiccr. £t fo:te
ircndir Comct aroi qti aliq fpcs fit no q: fin fibi in fpfc
ficutDcthcHocinulo.£tDcl3vidcbif. Q6. XIIII,
C^ucdam vcro z fllic cadcm 7c.
'^fC^ banc partc . qucrif vtru aialia ota
° ' ^** qtic fiunt cx fcmic: pofTint ct ficri
Tnc fcmtnc.({7 arguttur pitmo (p fic. Qd po
cft faccrciftue ifcrio::': fupiott adbuc pUi«:
.'cd ifta particularia pofTunt .pdticcrc anialia
pfccr j:vt bo boicm.cqiiiig cqiiil:i ifta fiinr minoiie \fra
tts $co:poij cclclha.g mulro fojriue virtiis cclcfH po/
tcft pduccrc iftj:tboc finc fcminc.(f ^tcj in co:po:ib'
ccUrftib^cfi octcrmtnatus afpcctus lh:lljrii:quc biTt vir
tutcjctitiircfpccruinfcrior:irj volunraflrologi:f;fm
aUquc afpccru; coipoia cclclha piit .pdiiccrc ipcrfcaa
naUa:vr p fe pj.g f m afpcaii nobiltoic pii t.pduccrc aia/
Ua gfccrio:a : t boc finc fcinic:t f\n afiiccrii nobililfimii
prtt .pdticcrcaiaUa nobiUnima.^r^tc lUa anijUa q mi
nu9 Diltat j pmo pn'' imcdtarmo poiTnnr pdiici j co:po
ribueccU:flibu0:q:coipo:acclclhj.ppmgoijfuntpmo
pnci*':^; atalia pcrfccta: vt bomo t hA. mintis otfiit a p?
pn* $ impcrfccta:t boc cft m anifcftii;: q: borno minue
Dilt Jt a ftibOirus abftracrie t cclo impcrfccta : fiait
funtvcrmcs.g jijlijpcrfccta imcdijritioponiinr.pdo/
ci a cclo qgt i^KrfcctJ: fcd boc no clTcnnifi finc lcmtne j)t
ducercf:q:i|.Tcrfcaa pducunf acctofinefcminc.
^nnr>riri1lll 'vtiltCotTWato:. Tbrt.z. cjr^i'
*^rr^"^""* loqtiee^auicc. vrt.7.bHiti9Diat.
©j lirraUqui ncgir fo:ma6 fpccificae cflcin .ppnqsma
terge nccio in ttfi 91 Suice. cii ftia famoficatc in pBia oi
cit boicm gnaricj: tcrra ce polTibilc: ficut mur^.fit boc
idc vult.s.pbf fico.fi fr loqticns cotra atiicc. qui voUiit
Q^poft Diluuiu3( vfc bomincfi gcncrarcnf pcr virtutem
dcllarii c% tcrra vcl alio finc fcmic: t ide viilt arifio.7.
buiue.Cfc vniiq^cp gcncraf a fibi fimili in fpc.vt bomo
ab bomic.cqutie ab cquo:t loqtitf mapmc Dc pcrfccti»
qucnopolTtintgcncrari finc fcminc.
r\ranf\ntTt <J' vna cft opto:(^ omnta animalia
irtUlidilUUIil rampcrfcaaqlimpcrfcctapdt^
ncrari n6 folii ct ftnnincfcd rtia j finc fcminc: t eftopio
atiice. vtiponitfibi C6mentatoi.7.bui*.tz.t.6.pbff?.
£t rones ifiius optn ton te tactc fun t:qi vitlt q» pcr virtu
tem cclefte$ qc aUqtia ma ptitrcfacca por ficri bomo.vrt
pofuit qp ifta pticuUria agcn"oifponcrcTit mam:t aUud
cflct vrc agcne fcparatii oane fo:mi: t boc oi r 1 1 clTc oa '
toie fotmarii. (T Contra boc ocifi argui c C6mccato:.7.
bui". illa oifgrcltu>nc.£tinboc3>otintmuUc fantqo<
H
x.zz.
Com.t5.
Xjczx.
Com.ji.
Com.i5.
Co. 40.
Com.)i.
neo DifTidlee.Si rtftt aliud agcs :qd oifpon it ma5.t q6
Dat foinum gcncratt: tik gcncratii non cflfct vntim ena
in actti fcd boc crt f jlfns.cmam no occlarat: fcd fic p$:qi
actio gnanrio 05 oetcrmiari ad cns actu. fitV actio oifpo
nc9 mam tcrminaf adcn9actu.gfuntouoactii.l:tctu
jCom45 C6mcnt.ito;.z.bMoqtic0 ociindc oicit.Sirr alig ncgat
foimjs rtvcificjo cc in jfpjye matcnje adco.i. in tiii q>
auicc.ic.ficut fiipcrius:': fii Wir g> animalia muU J quc
onrgriancjrtcrraad modujplanrc.trtadditqjita inri
finaiiit inibi g afTcruit fc vidifTc murc lic gnari:q6 tit no
cft crcdibilcT ita ocridct cu cfi ftia famo" in plMa;g oic
9» no fuit apfad pBandii cii ip: jiiit boc 3» foi' fpccificc
rcgnit .pp:ia8 ma9:qj boc clt pn" in n iiib^qf octuo acti
fintinpatictcoifpofito.ficutof.z.ocaia.£tloquir
«rTztf. Comcnrato: fm viam nac': ctia5.8.pb)?fico.C6mcnta'
Cd.4^. tot logf 5 auictivolultQjpoftoiUuiiii vrctc.fiaitpuB.
vii bocbjp icotKmieti.vrt in finc oicit:gj iftc f mo g> bo
fiat a tcrra cft ab bominc famo no apto ad pbandii . vrt
g>fupcmamralitcr t cy po* oiuina bo fiat finc fcminc g
crcationc:fcd boc no cft fm viam naci boc fic 05 intcV
- Ugi.cai! j cft opio oino buic 5ria poncns qj nullii aial
■ pfcctiVnccimpcrfcctiifiatfincfcmincifiindjtfcruper
boc. Q6vniiq6(p fit a fibi flmili^fcd boc no dTct.fi aliq6
onial ficrct finc fcminc.([7 T^cc opio qrpiciTc cft 5 arif.
Z.cr}. ^vcritatc:q: vicit in iflo.7.Qucda i?o 1 lUic cadcm 1 cj:
fpcrmarc fiunt 1 finc fpcrmarc:quo autc ifta ,pp5 fit VC'
ra:9» vniiq6i5 fit a fimili vidcbif in fcqucntib^CrSTer
tia eltopio ariOo. 1 C6mctato:i6:qne eft mc' itcr iftoa:
q» anialij pfccta no fiiit fincfcmine: 1 boc ,pbat Comc'
£0,4.6. taro:.8.pbrfi.pcrtrc9r6ncs.Q:ficfTetpo(Tibilcboictn
gcncrarianofcinincboieimncbomooiccrcfcquiuoce
XX boic gcncrato cj: fcminc 1 oc gcncrato cx no feminc:
fed boc cfl falfum:cu b fit fp« rp.ilifltma. ortaj jJbttcqx
fi ma oiucrfaf 1 fo:ma.al4r ma no c(Tctpp:ic fomiett fic
q6l5 f icrct ct qiiol^:': pcr :?n9 mac vfr eflcn t ociofc.f. j?/
p:ic z oifpofltc:': fk alu cfTct ma bomte qui ficrct ej: fc/
mine 1 finc fcminc:'i per c>rt9 alia fo:ma: q6 cfl inconuc
itiens.ergobomogcneraf ejrfcmictin 1 fcmc abfcindi/
tar ob bomici fic fcmpcr in if initii.(J_ ^te fi li clTct pof/
nbile.f.boicm gnari fine fcmmcvtq:tcrra t.iqpc]cma:
aut boc ficrct in m jio:i pjrtc:jut in mino:i.(vr rufficic/
tcj Diuifionc:vl boc clTct ncccfTjrui in mato:i pjrtc: aut
in mino:i.n6 pot oid q> fit nccciTariii:q: ttic ntiq^ bomo
gcnerarcf ab bominc:fcd fcmpcr a tcrra:ami9 oppofitii
vidcmue:nccinmaio:ipartc:q:tuncbomogcncraref
abbominc in mino:i partc:q6 n6 vidcmue:ncc in inino
, ripartc^q^bocacariutficcadcfpcsdTctanamrataca
Iu:q6 dl impolTibilc.(r3tc fi boc cfTct- tunc operatio cf
rcfpecmecaurjrii CHrtcrminatjrii ad caufata non cfrcnt
ncceiTaru:q6 c(i f airum: q: (ic aufcrf na nccari) : t ifta q
fnintacafufiuntin illiequcrunt j^ptcr namin maioti
partcfcd impcdtunf,pptcrocfccmmalique:'iadditg>
idco nulla fpc9 iuenif a cafu :q: cafualia funt monfhiio
fa 1 no n jturalui.(C Tlotandii V vuU ariito. i Conv
mcnt J to;:(j' aliqua anialia fiant finc fcminc 1 cii fcmie:
flcut impcrfcctj:t ratiobui'' clt. Q: quito aliqtiod cns
eft pcrfcctiue tato plura rcgrunf ad ciue .pductioncm:
tquitoen&cllimpcrfcctius tantopauciota rcquininf
adeitt»ptoductionc5: fcd alicfaa aialia funt pcrfcctio^a
aiiqm (tmt impfcctio:a.crgo im^fccta aialia pofTunt,p/
duci paucio:ibti6 mcdi|e 1 finc fcminc : fcd perfcctand.
mjio:cflmanifcfta:q:quatocflaliqiud pcrfcctius tan
co rcmontie cfl a matcria:quc cflcne imiwfcai": cuj g
oia generabilia e% matcria ,pdiicanf : q6 cft .ppinqimie
maetcilipcrfcctitt8tq6ctlrcmotiu6a matcna m gra
€16 XV.
du cf>pcrfcctiti9:ficut ctii p5 oc ntimeriB in copiratide
ad vnitatc:q: niimcrue m.igie oiftae ab vnit Jtc cf^ pfc*
ctio: ad ipm pcnicnif pcr ptiira mc*:fcd numcrue mi'
nu9 oiflae ab vnit jtccfl impfcctio::': ad ipfu; pcrucni.
ttir paucie mcdqe : 1 fic qu jto ens cfl ipcrfccti" r ato per
paticio:a mc* in dTc ,pducif :fiaitpljnrj quc cftimpcr'
fcaiffimjinrcroia viiictia. idcopot.pdiicicr fominct
nnefcmicq: pcriMurcfjaionc vilicuius m ac tcrrcftrie
tbocpcr virtutccclcltc. Sifrcfl ocanialibue impcrfif/
ctie q> qticdi ,pdtiainf et fcmteper ^ppjgarionc:-! quc/
da5 finc fcminc quido ma putrcfcit pcr cjIo:c folie qui
^ucit jliqui fiKm quc mouct '^oifponitma; adaliql
fo:ma.pdticcda:rcdqtiitocne pcrfcctiiis pcrplurame
diain c(Tej?dticif.£tfic ad.pdiiaionc anialiiiqucfunc
perfccta non fufTidt virtue cclcfh9:imo cii boc requirtf
agene partiailjrc.ptniii ciufdcfpci: q6 mducir fo:m3:t
idco of q> bomo gcncrar bomic; •: fol.mino: P5 oc fc: qi
aliqua aialia pfcctiota funt 1 aliq tpcrfcctio:a.vt i^.
rctrinni^a '3niudq6p6tvimi9infcrio:tf.
Jtiw I aiidi^t? Conccdif.inagettlxwo^dinatiK
no tii et: boc fcquif g< ficur agcns partiailarcp6t fTbi (i
intlej>duccrc cj: rcminc:(jj ficvreagens poffit lUudjxiu
cerc (inc faninc codc modo:imo cit falla f tg* oicf 6ie:qt '
gdmutaf inqtialc.vrtbocagcn9parriailarcn5p6tpa>
dticcrc boic5 vcl cqttii finc vmtc cclcfti coagcntc.g filV:
ncccc6ucrfo. vtl nctirrii pcr rc bj ftifTicicntc caufaiitate
fupcr tUii effcctii :rcd cclus bcnc fuper aiaUa impcrfccta
b5 fufTicientc caufali tate5:t pcr ?fl9 illa pot j>duccre (?/
nefcminc.(rad alii roncmrg» in conwnbiie cclcfhb*
funt octcrminari afjvcme tc.Conccdif .g> co:tx>:a ccle/
fha b^anr OCTcnninaroe afpcct* ad omnia mferiozarnS
tH cr boc fcgtur cp.pducanr qtielibet cfTcctu^ per fe (ine
alge agcnbue particularibuerf^ aUquido poftunt pdtu
cercaiaiia fincagcnribtis ptiailaribu9:vtaialia impfe/
aa qiic non rcgmn t magni oiucrfitarc o:ganoE pptn
co^ tmpcrfcctionc-rcd ahqiio mo cfTcctiie no prit,pdtl/
ccrcpcrrcftncagctibitephcularibue': inrtfie vtaiaUa
pfccta.t bocj?pter magni oiiicr1Ttatco:ganop:t t>ocp/
ptcr pfcctionccoE.tcff fimilc.cdificato: b; octcrmina
tum jftvctii rupcrcdificium 1 tfl n5 p6t cdificitij per (ie
finc inlh-16 faccrc. (Tad aliam ronc; ai aUa qtic minu»
Diftant tc.maio: ncgaf .q: M vcni d\ q> funt pfccriota.
trt non fcgmr Qjimcdiatiue gencrcnf t fine fcmincqt il
la .ppinquirae ad p" f ndpiii argtiit M pfcctionc maio/
ron.-f; n6gnoncm:q:,pptcrRfcctioncqua bnttvr.ppin
qua oiftanrii ad jjmuxrcquirif (i»gcncrario cor fitper
plurame^tagcntiarq^n^potdTcgcncratio fincagente
particulari t (inc fcminc:fcd rcmotio a pmo pncipio or/
gtiitttwio:cinHvrfccri6c;:,pptcrqti3 ctiiadgcncrario
ncm impcrfcctor aninhti no rcquirif fcmc t ogcne por
ticulare:q: cclii pcr fcpot .pduccrcboc : fcd in ntimcri»
cflcc6ucrfo:qtiia quaronumenwd^.ppinquio: witati
tonto pcr pauciota mcdia p:odudrar : t qiianto rcmo/
tio: cfi abvnitatctatopcrpUiramediaptodticttur. &
fjccocqucffionc. Q6. XV.
|@nfequentcr Ei^^raut;
femtne t fine femtne fint eiufde fpci aibome:
M(tattmurc9gcnerati ct reminc -^finc rcinicr
.tbocfigcncrenf fincrcminc.(: £rarguitur
pmo juao:itafc arifTo.qui oicu: qiicd j iUic fiiinrcade Z.?.zj,
1 finc r|.vrmatc 1 cii r^Krmjtc . g vtdcf vcUc q> fint cuif/
dcm fpci.^fjteqiic biit nindc motii illa c6ticnuint in
fpd: q: mottie ar^iiir nam:': otticrfi mottie oiucrfaenas
«idemotu9cadcna5arguir:ficutviiltC6mcto:.p''ccU". Coni.g.
"V
le
Scptitni
99
fs aUlta gnata q: (cmic xfinc fcmic t>nt ctmd^ ttiotu: qd
i;^ ad fcnfum : qi vidcmue q> murce gcncrati cu$ fcmic
tUnc fcminc codc mo moucnr. g ic.lCJtc iUa qnc bHt
pfimiUa incjnbia fun t ciufdc fpci atbomc pcr Comiw
Com.5j toK.pino oc ania in crroabus vbi otcicgi mcmbia lco
ni9 no Drnt a mcmbiis ccrui : ntfi q: an ta oifTcrt ab aia:
fcdanialtagcncraiac): fcminct (incfcinincbiltcoftmi
lia fticbta.ti: vidcmue q> in ifhs ai jlib" gnatia q: fcmic
1 fiiac (cminc funt fitia rncbza. vt p5 in vcfpie i ranis.
Cou^6 £^t\tyi\(ititrtt vcllcComcntatoz.g.pbfnf.
r*^* UUI U looucna cotra auiccn.g» fibo
mo gnarcc finc fcminc:': cii icminc no cct ciufdc fpctct
«p<.outi p vidcfcfic itcntioarifto.in ifto.y.jQTTIotandii q> vna
^ fcmmc 1 linc fcminc fimt ciufdc fpci atbomc:': fuc rario
r ;. DC8 tactc funt:': aiifl addunt roncmalia.3fIla quc faciuc
cundc cffccrii in fpc funt fimilis fpci: q: jdctitas fpcciti
ca cff cct^a rguii idctttatc fpcdf ica caccu vniiq6q} gnct
0 fimili fibi in fpe : fcd anialia gcncrata qc fcminc i (Inc
fcminc facinnt cundc cffcctii m fpc : t banc ipfi p:obant
^ in planua: qt vidcmud 9) qucdi pUntc ,pductc finc gcr
mincgcrmmit -zfacmnt fructiipfimilc-^pnrceplitad
illie quc fitint cum fcmmc:x (ic cft in antalibus.g ctiam
anialta gencrata cu fcminc 1 (Inc fcminc (Unt ciufd^ fpc
ctci f(Mli fTimc. CC o\^o df ? anff .t Comctato:c :
Volunt Q> Diucrfc macjjpc arguunt oiucrfae fo:ma9;qi '
^cz^ ocmsactiiio;: funt in pjuctc Difpofito. vt of.z. ocania.
^x6^ tComcntaro: vult.pmoDcania. vbi Dicit:3>mcb:a lcoi
£^0. nis no oiffcnmt a mcb:i9 ccrui: nifi q: ania ort ab ania.
*' mino:ps:q2aUac(lmdpu}p:ia anialuigcncrato;rcum'
Coi4.6, ''^""^ '•"'^ fcminc.ficut ,pbat Comcntato:. 8. pbfficJ
^ * CCad ronc odj.^ccdcdo maio:c m rubftitqo 1 .ppings
ii.m<**. «S^-^nfl^"'* (cSiaxt vtilt Comctato:. i;t cii of 9» ide
cft cffccms m fpe ic. C6mc.ncgarct:q: planta finc fcmi/
*^ ncgcncratatcom fcmincnogcncrant cundecffcctum
in fpc:fcd oiticrfos:q: no cft cadcj arbo: in fpc gcncrau
cjcart>o:c:quc fit cu fcminc -: finc fcminc.vn ctiam fcmi
naiffanj arbop.quarii vtra(p,pducta cff incffc gnant fl
bi fimtic:ai3 filnc funt oiucrfa : ficut 1 mac 1 fo:mc p^o^
p:ic:': fimiU: cft oc aniaUbu8:anial ,pdiKtii finc fcminc:
q^gencratfibifimiU cii fcminc:n6clf idcinfpecuaia/
liq6^craf ab animaUdi fcmmc. oc boc oiligctcrin/
quiredii:q2 pp iHi rdne muUt pfcntiun t opioni pdictc.
'^nrir T>tSm ^(^tcradqoncm^qjanialiagC'
t^llUC UUIII ricratacjcfcmmcxfinc fcmincno
Co. a£, f*"it fpci fpaUfTimc fm ahno.i Comcntato:^. ct
^ bocpspcr Comcntato:c.84)bffl[c.':rattopuatactac(b
qtveiofB ncgarcbabcrc j7p:ia8 materias fm fuas fo:/
ma8i>p:iae:vclop;Diccrc:9>itfa^ncrata fine fcmine
t cii (cminc no fint ciufdc fpci:fcd pmit cft incoticnicne.
ergo animaUa ^nerata feminc t fine fcmine no funt
ciufdefpei.maioicftmanifdlapcr Corti&ato:e.84^f.
qzgcnerotii cj: feminc 1 finc fcminc btit oiucrfas mas.
nigovclo|:?9>gcncraiacxfcmtnc tRncfcmincnofint
ciufde fpcu vc\q> oniaUa fm fuas fonnas no babcat j?/
puas maa-mino: p5:q:,ppuc fo:mc bnt prop:ia6 matc/
ria6:q: octus actiuop funt in patictc oifpofito : q: fiboc
nd cfTct:tiic quodls ficrct qc quolj:'X macj?pc 1 oifpofite
elTcnt ociofc.vtrii aiit anial ^ani$ finc fcminc gcncrat
anial cii fcmmc ou*" c(l.(Ead auaottiatc arifi o.C>dm
9 art(to.bn vult q> cadc; anialia fiant cx fcminc 1 finc
femine:no tn fcqtiif q> cadcm in fpcqi c(t falta pfcqiicn ,
ti0.boc cfl idcm.crgo idem in fpccic.
iPlH riflrtfli^rt Cadpma-.QuecuAbdteundc
«0 railUlIty nwtuicXonccdifilidQfitmo
JCcsr.
Z.C.Z7.
Zx.64.
tus ()?Ili8rtucetiiarguit eide fomu5.8t m DtdsrQ» ifla
anlalia brt t cundc motii. Cfi>*m q> biT t amde mottinf
no fpiUfitmu: fcd aliqitalr cundemorti fircm fintudine
actfitaU:i Rtrctii itcUigasocmcmbris.Cflondus rrt
DiUgcntcr q> iflud 05 inrclligi oc anialib^^.pdttctis naTr
q: firmitcr crcdo q» b6.pdiicnj8 cu fcmi nc fit dufde fpe
cici fpaliffimc cii boic,pducf 0 a oco finc fcmincq: ocu»
boc pot faccrc cii fit inf initi vigoiisrt fimifr intelUgcn/
dum cfi Dc alijs fpcdcbus qnefiunt cum fcmincet fine
fcmine.gtbecocq6ne. Q6. XVI.
CSbaitcverofnntic. 3tc^
^^nrtir circabacpartC5;q:po(hMOf
V4vi llUI cinqifivcroabaliquofitqd
Ifit.Utru fo:ma vclcopofititj pmo 1 pcr fc fit
|tcrminu9 gnonis.CCrorguif pmo q> fo:ma
In5 fit ^mo 1 pcr fc tcrminus gcncratoisrqi il
Uid qd cft pmo t pcr fc tcrminus gcncratiois vcl cff m^
vd fo:ma vcl compofftu.pcr fuffidmtc oiuifionc- q: in
rc gnabili no flmt plura iff a fcd boc non eft fbtma:
qi Dicit anfto.in If a:^? fo:ma no finnififm accns.fiml/
litcr ncc ma ptiia fit: q: cft ing^ita 1 inco:nip"*. p'pbf .
«.7.btiiu9.g rclinqiiif g> ^po" ^mo 1 pcr fc fir rcrmmtiB
gcncratiois.C^tc illud ^mo 1 pcr fc gcncraf :cui'' par/
tc9 centialcs 1 intrinfccc funtma 1 fo:ma:q: arift.pmo
pbrfi.inquirit ^ncipia cius qd 6mo fit : 1 riicit q illa fiit f^'^
ma -: fo:ma;fcd boc cf^ compofitiimiiiis pnrtcs clTcntia ^^^•w.
lcs fiintma 1 fo:m.xq: foima no c(T:q: fo:mc no df ma/
teria:ncc fo:mc dl fo:ma.g tc.CJtc illud pmo t pcr fe
cft tcrmmusgcncrati6i9 qdtcrminota gcncrationccfl
cns acni:fcd ?po''' clT cns acru tcrminata gnatioc. g tJ.
tnaio:clf miifcfta:q:gno tcrminaf ad cnsactii . minot''
P5:q: ppo" cfl cns actu t no fo:ma:q: fo:ma cft acnio cr
non cfl cna actu.qrc ic.(£3tcm iUud pcr fc 1 pmo gcnc
raf qd tcrminata gnoncpcr fc 1 fmo altcroF 1 moucf Id^'
caUtcr •: augmeta t :q: q 6 gcncrat poff ^ gcncratii ef^ af
tcraftaugmcntafrfi cff viuiij: amotict locaUrcr:q: ifta
omnia attribuunf cidcpmo;fcd compofitn df bv^ tnon
fo:ma. fo:ma.n .n 0 n a Itcra f pmo:ncc moucf bcalttcr t
augmcntaf:fcd boc cff compofinim.
^nnt^rifnx '"'S^- P*"" pcrfcgcnerarqd
*^rr pcr fc tpmojriat vdoppoirt^rmf
no a quo ^onis: q: gno cfl itcr pria. g gno cff pcr fc t p! g- ^
intcr fc ^: pmo pria.pmo pb^ficofcd ro:ma pmo •: pcr fc ftr
c6trariaf tcrmino a quo gnonis^q: pma :xraria funt no *****
cfTe.Lpuario 1 fo:ma.pmo pbffi^ ic.C^K iUud vidcf
gnari pcr fe t pino q6 n5 gcncra t pcr aUqd alrcptt gcgd
gcncraf :•: tcrmiat gcncrationc boc cftpcr ilUid : q: boc
compcrit aliaii pmo q6 no idl fibi pcr altcrii: 1 aiiciicjj
indhidf pcr ilUid.ci: ^mo polTer.fotma cft bcvq: fo:ma
nogcncraf pcr aUud.non.n.pcr mam^craffcrmfna/
tiuca boc oes ^ccdun t:ncc por ;3pofitu: q: copofitu non *
tcrminat gnonc nifi pcr fo^ma:-: fic eet cirailario in ter'
mino gnonis.vn fo:ma cft illiid quo compofitii gcncrj/
tur:^ flc fo:ma pcr nibil aliud tcnnma t gcncrarioncj: t '
g^d tcrminat gcncratiocj boc dl pcr fo:mi.cnotI»
du q> aligd tcnntnarc ^mo 1 pcr fc gcncratione pot itci
ligi tripty.pmo mo 9> no tcrminat pcr parte: ita g> cCx iU
Uid beat panc9 no ocbcf ci tcrminarc gcncrarion^ per ,
vnlparte fine aUa:ita q> illud pmo 1 pcr fcoidinguiF? ^
per acctia q6 cff pcr parte:': fic pmo ^: pcr fc vf if ariflo. X.co.f .
, ^Tpbjrflco.-^.tf.q^aliauamoHcnf ^motpcrfcfiaitrotii jcic.50.
quititatiim pcr fc 1 p? moucf;o: pcr vnipartcjno mo'
ucf (uiealia:fcdpcr 0C8 (imul€(irrof.($.pbf .g7ali<]uid ^c.5o.
inouef^ipcrfictat&oica6n6moucfinvnapjrte
Tl T
rempotb fbu aUxf ol m qaaUl>et pane ^
do modo «Uquid oiciFcompetcrc aUcui pmo i pcr fc:qi
ipftij includit aUfld in fc:qd cft piccifa caufa iUiii9:i iftc
cftaUu9modu8 pmciratiKvtbomocft rifibiUspmoi
pcr fe:no qj cuilibct parti compct Jt ridcrcfcd q: bomo
incUidit pjccifam caiifa? rifibilUatis in fc vt anima, ra/
tionale. Zcrtio modo aUjjd oicif compctcrc alinii pcr
fc 1 pmo:non qi incUidit caufa, piccifas iUuis : fcd ipm '
mctc(lj:»:cci'facaufa lUiusfiticboc cp infit fibi pcr pap
tC9 vcl pcr icUifioncj aUcuius caufcfcd quia ipfummct
|t. «ft;nccifacauraiUiu9:ficutvnitatiocbcf pmoct pcrfe
ratio mcnfurcnopcrpartC6:quian5babctpjrtc9:quia
cft pcr fc fubicctii iUiua babitudini0:q: ctii no incUidit
aUqua caufam iUiua mcnfiu-c : fcd ocbcf fibi pmo i pcr
fciquia cft inct caiifa ratioie mcnfurandi. £t nmiHr pim
cto pmo 1 pcr fc ocbcf tcrminarc Unca? non pcr partce
nec pcr icUifionc aUcuiue caufc tcrminand i:fcd q: ptm/
ctu j cft mct pcifa caufa fubicctiua lUius terminatSw. ^
*it^rsAi^ *>Am cftadqticftionca>compofiturtd
ZS^V^QO VUin cfttcrminusgcncratioie pmo t
pcr fc pmo modo pmcitatio:-! ratio cH. "JlUtd cuiue vna
- ' pare no gcncraf no eft tcrminus gcncratidie pmo jpcr
fe pmo modo pmcitatie i perfcitatie: q: q6 gcncrat pcr
fc 1 pmo vt oillinguif cotra pcr accidco qi> cfl per vnaj
Tx6 i partcfincaliarauUbctpartiocbcftvtf^.S.i-^ Pbffico.
Xx fjrompofitiinSgcncraFnifironcvninopartie.f.fojme:
'^' qiuapermatcrianoocbcffibicfTctcnninuegcncratio/
nie:quarc non gcncraf pcr fc i ^'^^mo mo pjimntatie z
pcrfcitatie.(i:0 j aUquivoUwt bic rcfpodcrClUud cu/
iue vnapare gcncraf tc.oicut.xcdiF.t cu Dicif nulla
parecopofiti ic.oicunt matcria oupUcitcr capif vno
modo f m fcaUo modo no fm fc-Xci vt dl pare compo'
fiti.modo Ij materia non ^cnercf Pj fc:tamcgcneraf vt
eft pare compofiti.TDoc no vaU:quia in pcr fc t pmo tcr
nuno gcncrationie n5 incUjdif aliquod accidce cftttio/
liter:l; bn c6comitatiuc:iboc c(Y vcrii in p" tcrmino ge/
ncratioie vt oiftinguif ab algs motibue.lDo qrt oiciF.
cnnc matcria vno rnodo :?fidcratur vt cft pare compofi
n':i fic gcncr jf ur . Con tra. m5 vt c(i pare compofiri vcl
eft idej aij fubftitia matcric:vcl cft aUud.0i cft id^ cii
fubftitia matcrie:boc no erit aUud nifi matcria fm fr.i
fiait mnc materia f j fc no gcncranir: fic ncc matcriavt
.T^.-...T<ftpar9 copofiii.fi autcjcftaUquid aUudq| fnbftantia
.'■i^ »natcric:tunc cft aaidC6:i mnc in tcrmino pmo i pcr fc
generationie incUidimr aUquod accidce ccntiaUterqd
cftfalfu5;qui«nnlUt;accidcneincUiditurin pmo ipcr
fetcrminogencratioie vtoiftinguitnr abalgemotib':
ijbcnccocomitcf tcrminii gcncrationis aUq6 accidce.
C^Qcavndo D6m:Qj compofim; bcnccft tcrminuegc'
nerationis pmo i pcr fc fcdo modo pcrfcitatis i p:imd/
tatie:i caufa eft.^JlUid q6 incUidit fo:roa matcrialc; gc/
ncraror pmo i per fe fcdo modo pcrfcitatie i ^citat ie:
qula foima j gcncrario attingit innouando ca j i no rna/
tcrilquia matcrialie fo:ma cftp:ccifa caufa tcrminadi
gcnerationerquia gcncratio non attingit matcrii vt ter
miniigcnerati6is:ljmateri3 amngatvtfubicctngenc/
rationi9:fcdcompofituj includit fo:mam matcrialem
j5po' fubftantiervt patet oc fc : aim fit para ciue: quarc
pmoTlpcrfccompofitii cft tcrminusgcncrationis fc6o
modopcrfcitatie i p:imeitati9.vt bomo piimo i pcr fc
crt rifibiUe. (£Zcnio x>6ygp fo:m3 pmo i pcr fc eft tcr
mioue gcncrat ion 19 .tcrtio modo piimeitatie 1 pcrfcita
tie.t caufa crt.fo:ma terminat gencrationej aU'quo;aut
crgo tcrminat ipfa j fcipfa; aut aliquo aUo.pcr fniffiaen/
fc omUione.fi fc ipfa:tunc tcrminat gcncrationcm ptno
tper fc tertfottibdirlta <p crt met pcifa aufa terminan
di gcnerarionc i no pcr pjrtc9:ncc pcr incUifionc alicu'
mecaufc^fc.fTarittcrminatgcncrarione aUquoaUo:
autcompofito:jut matcri3:q: no pcr aUud: qr» fit Dc gc/
ncrcfubcrqtnotcrmiatgencrationc pcr aUq6accrt9:q:
accHo no cft tcnninne gnonie: fj brt dt tcrminHe mot^.
©cd no potcft Dici: 3> pcr matcrii tcrminct gcncratio/
ncm:q: m.itcria non gcncraf.pmopbpficop: Ijfit fubic
cmm gcncratioie.fimirr no pcr compofitu: qi compoff/
tum tcrminat gcncrationcpcr foima j. & fi tunc foima
tcrminarct gcncrarioncpcr compofitii : tunc clTct circu
latio m caHfaUtatc tcrmini gnat6i9:q6 nulUie Dicit.
10 r^r^ti H iim '^^ oiibij.(Ct>Jimuj eft vv
IrlUia 1 1 U III i I dcmr3> foima non tcrmmet pmo
ipcrfcgcneratlon?. Quia q6pmo per fcgcneraniroe/
bet baberc boc in bocT.b" fcd foima no bct boc in boc
.uu»3l
p^pbrfl.
Z.C.J4.
Co.izo.
cu fit fimplcp . quarc no gnanir pmo i pcr fc. (T^Jtcm.
ft fo:ma gcncrarcf pmo i pcr fc:3ut boc^cffct q: aliquo:
aut cj: nibilo pcr fufficietc oiuifionc n6 cj: n ibilo.in boc
.n.c6ucniiit oeequi DcnaUKurifuntrqicFnibilonibil
fitmcc cx aUquo:q: fo:ma no bj partej: qi Ij materia fit
pare compofiti:n6 tamccftparefoimc.cr^Jtcfifoitna
pmo 1 pcr fc gnarcf :tunc antc gcncratii cffct aUud gene
ratum:fcd boc cft fa!fum:qi antc p:imnj nibil cft.piitia
P5:q: q6 gcncraf ct partc centiaU pue gcncraf qj q6ge/
ncraf n6 c% partc cfTcntiaU vt oce Di^t: fcd ^pofitu gcne
riiturcymatcriaciTcntiaU vtmS:fcdfoiman6:qin6b5
partc.quarc antc fo:mi qiic effct gnatii pmo clTct aUnd
gcncratu vt copofitu.C^tcj fi fo:ma gcncrarcf pcr fc:
tunc gcncrjtuj dc gcn crc fnbftiric poflet perpctuari in
fdctitatc niimcr jU:fcd boc cft falfu$. vt |^ in z? oc ani/
ma.nuUii coi''°5 ?"nnmcro fcmper pemumerc idci j-^.
^mo ceU.i Comcntato: Dicit.iz.bui':?» gcncram j in ge
ncrc fubc no pot pe rpcniari in jrdcnntate nucraUl j mo
tuepoffit pcrpcraari. V oicit.orttia f^: q: momepotcft
pcrpauari:q:potctia ad fnii n6clTcn6eftinetuefnbfti
tia.modo fic cct dc fo:ma.fi^mo i per fe generaref : tuc
potcria ad eiue no cffcn6 clTct in fua fubftat ia:qi fo:ma
nocftinpotctia aimfitactu6:fcdpotctiac(Tet inalio.§
pofict pcrpcniari in j-dctitatc nucraU:fiait mot^. (T W
ccndn j cft:ficnf pue fo:ma pmo i pcr fc cft tcrminu»
gnatioie. modo pmcitati9 1 perfeitatie: q: n6 jvr par/
tee tcrminat:ncc pcr icUifione aUaif canfcfcd ipfamet
cft canfa tcrminandi gn arionc. vn l j pcr fc gcncrcf foi'
mxtn boc cftm aliovt in matcria.vri Dicit arifto.T.b': %xjC7,
<p gcncrie no gnat fbimarfcd aUquid aUerwaut fpeciej
bicinalio.viTn6gencraFpeTfe.i.fcparotim ifoUtaric
q:n6p6tpcrfcfubfiftcrc:fcdfnquo.vti^bcnc ftanift •
mul Q) aUq6 pdicatii competat aUcni ^i pcr fc: i ta*
mcn in aUo vt trianguU) oebef bobere tree igiiloe p" t
E fcmo trt vt cft pcr fc fubfiftee:fcd vt cft in aUo.f.in fub/
fti tia frian gubta.fitr cf. pmo oc oio. i cic gco'.rccto o</
bcf tangcrc fpcra pcr fc in pnncto:n6 ttl vt fcparatuj fit
tcmnnaregnihonccopcrit fo:meperfcipmo: fcd non
fcparati j i pcr fe fubfifteri:fcd in aUo.vrt fo:ma gcncra/
fur pcr accile ficvt oiftinguif :?tTa foUtoric:fcd n6 genc/
raf pcT accidee vt Difhngiiif contra per fui naturam:q»
fiboccflfcttunctcrminaregencrationcj Dcbcrenwfibi
per al^.bocno vidcf : q: n6 per moteria: nec per conv
pofitii.vt j^ie vifum cft:q: compofito Dcbef pcr foimaj
Q)fittermin'gnati6i9:fiaug>fit inactu.vt pj fmore.
.i|V^- odDubia.cradpmu.iUudqdpfcic.
Conccdif.Qjterminat gcncrationcm
pmo 1 pcT fe taqp aUquid pcr fc fubfiftce i foUtarie boc
fS boc in boc : fcd g> terminat gencraiioncs in alio: non
Scptimi
ops 9> babm b(K {n boc : r$ fiiffidt 9» (it fimpU); t (Tt tn
£0.27. alio. C 6cd oif ce. B cft 'ytra C6m(tato«.7.butue.vbi
Dtcu:9> gencris nd faci t vn u in aUo.faat cn im fozmatu
t% matcrtiS no fo:ma in matcna. (L £>iccndu 91 vq: cft
q> gcncrld nd facit vnti in alio.i. muj q6 pcr fc fubfiftc/
bat p»t9 in vno:ipofbnodu ponaf in matcna.t flc tntct/
ligit qy loqiiit cotra platoncaiiueopmto fttit q> in qua<
4u pdMal'''*^' ^"^^*^ '■'^'^ '^**^" f^'' '•^ ful^^fil^cnerquc cft caufa ge
7 . ncrationis mfcrio|: ct indiuiduoj: illiue flxcici. modo
ipc pofuit gcncrae t gcncratum nufdcm fpccici:fcd inv
poffibilc dtqt inbercns t fcparatum (intctafdcmfpe'
dei.Yrgo ^m cu$ neccffanti fiiit (p fomia generata ^mo
fiiit fnbfiftce qiic cft ciufdc fpccici cum idea feparata : t
tuncponif inma.^rjContra bocloquif arifto.iConv
mcntatof97 gcncrie no facit vnuj 1 pcr fcflibfidcns in
vnoM ctia efi pcr fc AibfiHes vt pon it plato vcl (cqacba
tur «d pone faam:fcd no ncgont quin generans gencret
fojma in ma no vt folitaric 1 fcparat 1;. £t c?: boc poifct
fillogijari ifto mo.Tllo mo oj atmbui foima cfTc tcrmi
nii gnatoie pcr accidee qtio modo valct cotra opinione
p(atoni8:fed boc 3" pdiao modo; q: fo:ma gcncra t pcr
«ccns vt oifitngiuf cotra pcr fc.i.folitaric. (C2d aliud.
fi fo:ma gcncrarcf tc.pcr i(\a rationcj pu)barcf cp ncc
foimj pcraccidcs gcncraf:g» tamccoccdtirq: fi fo:ma
gencraf:autboccftc): aliquo vcl c^niTjiloic.CMcte.p
•ccidee gcncraf cj: nlbilo.n6 valct:qiiia ilUid per accils
rcdocif ad aliqtiid q6 pcr fe gcncraf q: n tbilo: fic coclu
dinir. nullo m6 fonni gcncrari pcr iflaj ratione : q6 cfl
contra coB:fed q: cotra argiicrc n6 cft foUicrc: t fi adda/
canir ad millc incoticnictia.crciccndtl cff 9» ifTa oiui'
fio cfl infiifficice: q: omnc q6 fit vc l fit ct aliquo vcl q:
nibiloiq: fo:mj tcrminat gcncratione pmo t pcr fc t no
perpartC6:ncceicnibtlo :q: n6 gcncraf vt p fc fubfiftce:
fcd gcncraf in alio.vndcno fitqcaliqno : fcd pofialiud
t in alio bii fo:ma gcncraf in aliq(io:nccei:aliqno:nccfe
quiwrcirboc.gctnibilogcnrrafrq: in^ma^pofitionc
li.cj:.impo:tatdraiftati3caufc matcrialiet fubiccti:t
itla ncgaf:fcd in fcciidappofitionc.ggcncraf q:nibilo.
li.eic. affirmaf:t ita no cquipoUit. gencraf [aliquo.gn6
qc aliqiio 1 gcneraf eicnfbilo . (TBd alind. fi fbtma tc.
iiiccndri qy falfttm efl. C>ide: (j> gcncraf qc partc cffcn'
* rialitc.ncgjf:q:9tctpartccfTcntiali gcncraf nonptno
gcncrarfcdaliquidpfiipponif g>pmogcncraf tpcrfui
natura vt fo:ma.tVnde iilud gcncraf n6 pcr pUnrs par'
tes:fed pcr vnam foli:qiic pmo gcncraf }?m6:lj compo
fini5 pmo modo gcncrcf fcdido modo pmcitotie.vt oi/
cmm cfl.g fo:ma cft'illud q6 pmo gcneramr : qi eft mct
caufa gcncratoie piccifa pmo t pcr fc vt ocrfi cf> . (Tad
aliud.fi foima tc. Cticendii q) pcr iflam rarion^ pbarcf
g^foimanuUomoperaccidregcneraref :q6eftcontra
eos: Qi fi fo:ma pcr acddee gcncrarcf : ttic aligd pofTct
pcrpcntari in y dcfitatcniicrali:q6dlfalfuj : t ^traeoe.
cofcqticntia pj : q: portqg foima pcr accidee gcncraref:
riicpotetia ad fuii ndcfTcn6c(Tct in fubfiatia eme : t fic
foima pofTct pcrpcniartt cff oc gcncrc fubfiitie. (TCt
c6firtnaf.lT3omen6gcncraf nifiperacadene, t tamc
conccdunt9»mom6p6tpcrpcntaritn nttmcro. Etbui'
caufa cW.qt potet ia ad fuum no cfTc no dl in ciue fubfta/
tia.<;t fic firr fcquif 6 foima. fi caufa aligd perpetuaf
eft qi potctia ad fuum no clTc no cft in fnbfiittartboceo
dem modo cfl in foima vt in moni.^ no ptue concUidif
prr boc 0» foima p fc gcncraf poffi t perpenuri in f den/
ritate ntimcrali cg pcr boc Q) pcr accidcne generaf .fl trt
eft caufa illiid q6 oiciit t attribuunt ^cn^ (£Qcd qt
cocra argucrc nd efl foUiere. ibiccndn cft ergo negondp
^tUm. piobation ^.Cdafa qoarc motiwcf
U pocperprtuari abaUo eft tc. Cticendii bec no
eft caufa:ncc inticnifa C6mcntato:eniccab arift.
THfiqticnequccft caufab^gjmome ccU cftpcr/
pemue.t>iccnduj q> ipCi trfi bab^t rcddcrc caufaj
oe bocficut cgo. vn oe ilU caufa baba vidcri. tz*.
baiue:qi oe boc videbtmr.
^ttnnr ClH Mttocs.llUidq^cftpcrfctcr
vuiii. ou niinu5tc.C>iccndumcftg)efl
copofitii vno modo.f. fccii do modo tcrminus ptU
tno t pcr fc gcn crat6i8:t foima alto modo. f.tcrtio
tnodo.vt vifum cft pue.CTSd alii rationc. ^lUid
q6 per fe tc. Conceciif .fccttndo modo pmdtatie t
pciirdtarie:fcd boc non ncgot quin foima generef
pmo t pCT fc tcrtio modo: qi cft pcifa caufa term^
nandi generarion^. (£Xd aUi. jilUid eft pcr (c tc.
Conccdif . ftn vnu modnm j&mdtarie eft pcr fc et
pmo terminue gcnerati6ie.Xu oids: q> compofl/
mm tc. Csiccdii q> vcru eft tcrminat gencrario'
ncm pmo t pcr fc : q: indudit coufaj piedfam tlli*
terminationis.vt ocm eft:fcd qute mo^^mcitaris
competit pmo motoii: q: no compcrit pmo moto'
dpCTpance:necpcrinclufioncj aUcuiuecaufc 9
inouet:fed terrio modo:qi ipcttict eftpcifa caufa il
Uue morionie.cr3(laUam.5lUid pcr fecft tctmi'
nuegcncrattoie tc.Conccdif.inquarnincUidit p'
piiam caufam t pcifa j gcncradi : ilUid altcraf :fcd
n6gcneraf ^motpcrfcpmomodo.f.g^pocepar/
tce:q: nd ratioe tnaterie.Cr3d,pbationc:q6 altc/
raf tc.C)icendit g> n6 eft (Imile oegmcrarioc 1 oe
alije moribue:q: in gcncratioc gcncratio n6 attint
git matcriiita 9>matcria no gcncraf : f; nfi copo/
fitii gcncraf rotioc foimrfcd matcria in olije mo/
ribus cft (libiecrii: tta q6altcraf mouef k>caUtcr t
augmcntaf.vtoidtarifto.^mooegenerat6e:(ed ^^*^ «
n^gcncraf.^compofiru^motpcrfcaltcraf tmo n6pfXr2ri"3
ucf iocalitcr.vno m6 rarioc aiiuflil>cf panie : fcd fi fubiftnuc 1 m
nogencraf rati6caiuiflibctparri9:q:trfi roncfoi cnm
ma.craUtcr potcft oici coccdcndo maioicm.Z:u
oiciergjcompofim tc.ncgaf : qi fo:ma eft ^ t p fi, r^TJ^^J^
fc(\iblectiialtcrati6ietaugmcntati6ie:tbocpjp pm^.tfo. moiia
arifto.g.buiue. jCc)c.c.d.iIU) capTo. oe maU aut cj <'-9 « t>mo i goi.
fu&a. ponit oifTcretiaj intcr compoflta t% materia I^^I^J''^^ '
t foima qc vna partc t c6pofita cj: fubicct 0 1 occi' gndluBTaiul- Jt
dente exalia pancqi in copofito cjc motcria t fo: n- jrmaMnonu n
ma vltimu rcfointionie cft moteria ^ma:fj in^' poftm*
fitiocrfubicctotoccidctc virimnjrefolunoiseft r^^^"^
fubftatia.i.fo:ma.vndc pncipjUr fubiectn acciden/
tiujeft foinu. in quocrgooifVdntitaUtcr rcfolutio
copofiri cx fnbiccto t accidcnte t copofiti q: mate
ria t foima:fivtrobi(^ fubicctii efTct matena pma:
q: qtio ad pncipalc fubicctu n6 pofTcnt oifl^^rrc. vn
dc tllud q6 jjmo 1 5ncipanrfubt|cimr alterationi t
augmctationicftfo:ma:tin illamvlrfmo rcfoUii/
tur compofitil cx fiibiccto t accidctc;t pcr boc oif/
fcna compofito cr matcria t fo:ma.cuiuevltimii
fubjrcforonieema^^^vtocrfie^. QdXVlI
qalbufcunce "fco palain t c.
^rririir orcabancpamrj.qipo/
^*-* ftcafubiungit:tDiueTfa
1 |{qtitdc4)ptcrmSmquidfitpndptujin«
■J|diuiduarioniertctiababctIocum que/
*5,flto in fcqucnri capro. CTftarguiturg»
fomu flt ^ncipiii induiiduatt6i8.igt boc (lc.^iUid
•n ?
ptopta* qd aliquid cl> indiuifum fe 7 Diattbm a
quoctiq} alio di ^ncipiu tndtuiduatdte: q: quicgd
cH pnaptii Ditfinitiote: i Difftntrt. tno Diffi? indtui
dtii edqr qd induiifiim in fc i n quociiq; jlio ci
JCx. 49. utfutn: fcd foima crt bo.y.mctapbr.vbi Dn q> acf*
Dilhnguit t fcp3rat:t pcr actii cfl aitquid inditiin/
bilc Tpcrmatcrii Dtuifibilc. vtDicitComctatoj.
ComaS. ymCTapbyfi.gtc.d ^tc? illud pcrq6 tnduu''^' cft
bocaliquidcrt^ncipiui>indiuidn3ti6i6:q: tndi'"'!
boc aliquid funt cadcr fcd boc clf pcr fo:ma . vt P5
SCcd.z. pcr anrto.2*'oconia.vbivultq>fo:maclf illud p
qd matcria cftboc aliqutd. 3dc vuU in boc.7.in il
JCx6.7 locapitro.ofontlubfhintia.C-Jtcmillud pcrq6
altgd cft vnii numcro cft pn"" indiutduationis : qi
cft idiuidiui;t vnii niicro:i idco ipor cft vnu ^ci
pium:fcd pcr fo:mi aliquid cft vniinumcro. vt P5
C5nu5. C6metato».7.mctapb)rli.vbi Dictt ncfiibfti^
tiaDctn6ftratandcftvna:nifipcrbanc fubftantii
1 pcr banc nam quc of fo:ma.
«^rF^'^»-""* quiditatccltpncipujindmiv
dtiarionie : q: quiditae pcr tntcllcctii pot fcparari
a pncipqs tduiiduatiois: 1 io cj:tra quiditatc ftmt:
ncc ad quiditatc pcrtincn t : fcd fo:ma pcrtinct ad
quidiratcq: omnte fo:ma pcrtincna ad quidita tc
indiutdui pcrtinct ad quidtt jtcftKcici : q: fpccics
•r indiuiduti funt cadc cflcnriafr 1 rcalitcr . ^rjte
fi fomia clfct pncipiu indiuiduattont6:vcl ifta fo:
ma cffctciufdefpcicuj fomia fpccificavclaltcn".
pcr fufficicntcoiuifionc. ni omnc cno oltcri com*
paratum vcl cft idcm vd Dtucrfiim: fcd n6p6t oi/
cup fU altcrtU0 fpci : q: tunc poH fpctn fpiliffimaj
eflct inferto: fpes : q6 c\\ otra ^oipbyriu 1 vcrita
cem:ncc p6t circ ciufde fpccici: q: ifta cft ^nci" fpe
ciei.~xtnncpcrpti8n6p6tcfrc pnapiu; indinidui.
CCJtcm omnc q6cft pncipiii indiuiduati6t9 con'
trabit fpcm: fcd tdcm fub cadc ratioc n6 cotrabit
fnpAi$.g fo:ma cuifdc fpci n6p5t cffc fncipiuj iw
diuidtiatioia. (CJtc fiboccffct:tiicccUicffctcom
pofitiicjrmatcrio tfoima^fcdboccftfalfu^.pmo
ZX.ZO. ccli.vbtvult:9>cclufitco:pU6limplc)c.?nria.pba
turq: otifcrt oiccrc ccUun:-: boc cclii.vt j.^ p?'ceU.
pncipiii b' ccli cft fo:fna. vt oictt aducrfan''.
^KTtlfllim «^«'f i^^a^lonc^gjcftDiffidUB
*^ 1 fignum eft oiMcrfitas opinio
num.lld quidi pontit mam cffe pnoptn indtuiflo
nis.aiti fo:ma:alg oes caufae: alq qatditareidiui'
fiim:ali) indiuifionc:3lq bccbcrtate: alij fo:mi in/
diuidualc Diftincram fo:matr: alq fo:ma6 fpccifu
caerolt) rci^ctii ad agcneialg .ppzietatceacctdcn
cales.f.tocu figuri parcntcli ic.
311 iftanftll^ ficpccdajrqitangamouae
" opinioncoqntbuStacriBpo
tentcUgimcliotCttangcndopmiopinioncpcc
damCc:Q>rccitabo cam:fictit ^''opinionis aticto:.
VA ipfe Dicit fc vcllc pmittcrc qucdi ad 011'" quc
ftionie.&cciido otcit ad qucltiond. Zcrtio tangit
opionce antiquo|: 1 modcmo^ quae odducit od
concoulia fne optnionts.Quarto folutt ronce con/
f ra ca.Qulto mottct oubia.poftca Diffoluit. (rc>c
pmo Dicit:^? indiuiduat 10 cft ^uat io Diiiifionid.p/
aario *j cognofcif pcr f onni babitue. vt artftotc.
C«Cz5. twct.j.ocaia. vbioicir. -fbuncriit^oiomnieoiui
fio:aficindiui(ibiUr:ficiir ^iario m^fhtifoiuin^c
1 filie rotiocft in aU|e.crgo indituduatio oiuifioc
cognofdtur.modo oidt : cp otiplei: cft otmffo : qticdam
reali8:qucdirarioni9.'lNcali!Jcftrriplcr.Qucdicftto
tiueinpartC8C(fcntiaU'6vtoiuifio compofttiin matc/
natntfoimi.aiiacftoiutfik) tnparrcs qtiititariuaevt
oiuifio bomie in camce 1 offa. £crrij cft oiuifio roriua
in partce \?maU:e: vt otuifio mtrn i mifcibilia; w mclU
cratii in mcl 1 aqi.vtm; aiit mifcibilia acm rnancant in
mi]Cto vcl riualitcrvifu? cft.fit tlhe modis ct of mdiui
fibile ^mo pcr ^uationc; oiuifionie clfcntia lie^q: n6 cfl
compofitu ci: marcria 1 fo:ma. Scciido modo of idiui/
fibilc ^iariocroriue in parrc&quirirjriiiae. vrirclligc/
tic cii fin t abftraac ab omnt ni jpntttidinc. Xcrtio oid
fur tndtuifibilc p:iuationcc6poflttonie vimiaUe^ficttt
compo^aUqdcopofitu; \^malc.vtmclpcrfc« aqaapa
fct Dc bac ind ttiifioc no qucrit qucfho. aiia Dtnifio ro/
tionie fiuc i parrce liibiccriuao:': ifta r ft ouplcrqiicdaj
cftin parrce Diiicrfarii rarionii vt Diuifio gcncris in fpe
ctce.nain fpce oiffcmnt fm quiditatC': clKntia? qcqno
oifrcnint Differcnje fpccifici8.quamoiiiifirnc;aucro2
b^opionie no vult cflc rcalcm. aUa cft oitiifio rationis
in partco ciufdc? rattonie -: qutdirarto vr Dunfio fpci in
ind lui'' : 1 bis Duobue modie of aliqutd tndiui''^ vnp g/
dcm modo,pf.ncr puationcDiuifionia in parrce oiucrfa
rumrontun-rbocmodo qucUbCTfpca fpilufimaof idi
utfibiUe: q: idiutfibilio in aliae fpes: 1$ Diiiifibilte fit in
plura indiutdua. ioccundo modo of indiinfibilc in par
tce ciufdc rationie: 1 ifto m6 of indiiuduii tndiuifibilc
q: indiuifibilc cft inpnrtco ciiifdc rationie vt fo:. n6 oi»
uidit in plura fiippofita:fcd indtutfibtlc cft . ifiomo/
doqucritqucllioquidfit^nopiuindiuiduatcie in pUi
ra fuptwflta:': ifta cftoiftinctiooiuifionie. tcnpif cxgn
to mctapbj^-fi.caplo oc parrc.CCTlorandii fciSo:g> indi"
cft nomi conactii accidcntie^concrctu aiit accritie ouo
fignificatvt viilt C^mctato^S.bui^.vbt impwbar Siuv
ccnni: qui pofuir nome xrctu pmo figrc ftibirctfi. fc^
occidCB.Comct.«o:aiitDicit:()'cftca)nucrfo.f 9' pmo
ngtaccidce fcciidofubicctii.^dcm vtilt.^.buitie Com
mcntato:.rrgo indiuiduii ouo fignificat.f indiuifioncj
-^ftibicctum indiuifionte^ifccundiibocpoiTcf qiicftto
otiplicitcr intcUigt.vnomodoquidfitpncipiumiUius
indiuifiome qiic cllDc gcncrc acctdcntie faltcm pcr rc«
duatoncm: 1 fccudo modo qiiid fit ^ctpium ilUue no/
mrc, fubicctc tndiutfioni : putafottie 1 platonle : 1 iffi»
tJtiobus modis rxUidu fc qticftionc Dctcrminaifcr 1 ifta
tndiftinittotfficjufa muUmtdini^ofMnionti in bacque
ftionevtapparcbit.(|; llotandii tcrtioq) toticne oidt
pncipiii quottcne Tcau fa 1 ampliue. vt i:^ t n pndpto qn
tibuiuo^^rCaufa vcro oictt Dcqiuttuo:.f. rc marcria
fo:ma cfTicictc 1 fuic.vt P5.5bimi6. z? pbrficop. crgo
1 pncipiu? DC qiuirruo: j^cdictie : 1 fccundiim bocquc/
ftio babct ouae partce^quam^ ptima cft.Quid fit f nci»
pium indtuifionis fccundii q> otcit accidcne fupcraddi
nim namrc. ©ccundo qiiid fir pncipiiim matcrijlc tn/
dimduarionie.Zcrrto qtiid fit pncjpium ctfcctiuiim int
diiiiduariont9.Qiiartoquidfitpnctptiimfo:malcindi/
uidiuttonie.t^uinto quid fit pncipium indtuidtiati6ie:
idcftqtud fit pncipiiim naturc indiutduarc: (itita fottis
1 platonie:iin boc finitur pmapore qucftionie.
ift rft 1 f P*^"*^'"'-" '^^'"nda partd- 1 Dicit z? od qoncj: 1
ir\l.liai- ^tw^quitaecftpncif-niitnatcrialc ifti^
indiuiduationio.t ratio cft.^dcm cft fubicct li pmu5 01/
uifionie 1 indiutfionie cii Diuifio 1 indiuifio fint oppofi/
ta ^ttucquc b.ibcnt ficri circa idcm fubicctum. vt pa
tct.5.mctapbyfi. 1 tn tKiflpdicafncntie : fcd qtiititae cft
pmum fubiecnim oiuifion t9»)uia illnd eft fubicctii piit
Cdm.i5
Com.;3?
^.co.p.
X.CO.Z.
£x.z8.
t»ai«
ZX.Z7
Conu5.
gfeptimi
inutn:qno poftto^mopontt Dtutf!o:tqoornnoto^nio
itmoucf omtfio.iOj p;.pino pollcnof :i«lpo(ua qoon
tttateponiturDiuino:quiaqiian(uoicifq6dloiaif!tn'
le in ea qae infuncquof flgnuj cfl boc altqaid.i. natum
cflc. vf (^.5.buias:i rcmota quitttate rctnoacf oiuifio
in plurce partee ciufdcm rationte. vt p;.; . pbjrflcotum.
Vbi oicir^' f!nequanto:nc(^ magnttudo:nc(^ muUitn/
do:ne(^ infinitii.crgo indiutfioniB crit pncip»u.(r3rcj
fUipiimo incH oiutfio i tndiuifio in cutue ocfcrtpttonc
ponitur Diuifk>.pmo poflcriof : qz quclibct pare oifTtni
tionidincflpmoDiffimtovtgcnus iDifTcretia tpafTio:
queponintr in oefchptioc:fcd in oiiftnitionc vclocfcri'
ptionequantitatiepontt rtuifio: Tpcrcofeqties indutt'
fio:qtua cfl cius piuno.vt pjtct pcr DifTinitionc quantf '
latia pue tartc.crgo ic. (T ^tc lUud clt fubm pmuj omi
(ioflie ct idiuiftoni8:pcr q6 omnia oiuUa i idtuifa funt.
^mo poftcriop:': pi in cjremplo: qz omnia fuppofita bo'
mtnis rifibilta funt p boicm . idco bomo p' cfi nribilie:
(ied boc efl per quantitatem : qt quantitas cH pmu; fub/
iectnm tHuinonis i indiuifionis.pcr Comcntatoicm in
0( fitbditia ozbi0.vbi oicirg' otutfto no cfl i bac fubfli
ttaaiifltnqtiantnbabctquantitate:tptnopbrficor:oi'
€iL9 en tia fun t oiuiftbilia per fc:aut per occidee.pcr fe:
Hait qaantn;. pcr accidee:flcut alta entia vt fubftantia
qnalit46:t fic oc ali)s. crgo indiuifiois.CE^fc; illud cfi
diru6mftnitt'Z infiniti:cfl fubiccttietiamotuiftonist
idiaiiIonie:qi omnieoiuifio vclcft in partce finttattr
iftnitas.idcoomnieDiuifiovclcl^oiuino finita vcltn/
ftntta:fcd quititascft ^u; fubicctii fin iti i infiniti. ex
pmo pbfficor . vbi oicif : 9> iftniti ratio pcr fe compctit
quati tattfcdf nd fu6c t qualitJti.-nift pcr quitttatem: et
C6metatot^mopbffkoc:9> infinitu cfl quantij tpai'
fum ftnc tcrmino.g videf ^ quitit js fit ^u; fubicctii
Diuirtonis 1 indiutfionis.Ct^t^iid ptobationcaltcriits
ration is fupponif ^ (|ttititae pcr fe cfl Diuiflbilts:q6 jp'
batur(ic.3lludqdpcrfel^pQrtc5e)ctra partcpcrfccft
Dinifibilct boc pj^quUk vnuquod(9cflt>iutfl[bilcin par
tCB fuas: fcd quititas pcr fc babct partc qctra partc cuj
od cam pcr fc fit motus.vt f^-gnto pbf ficof . ei^ qui'
titaepcr fc cff Diuifibtlis.frt?: boc arguirficvcl quan
titas cfl Dtuifibilie pcr fc t p<no vcl pcr fc non ^mo. ifla
pcr fttfTicicntcm Diuifioncm.pmo pbrfJcop:f ? pofll.
fed quantitas cft Diuifibilie t no eft oiuifibiUs pcr fc no
pmoiai fic cffct oarcaliquid aii pjtus iclTct Dtuifio: q6
Ro vicicf.crgoquantitaecft^mii fubicctiioiutfionis ct
indiutfioni6:t fic comunitcr intclligttur qucflio ctt quc
ritur quid fit pnctpiii indtuifionis.i.gd fit pncipiu indv
uiduani; pcr q6 na vn tucrfalie contrabii ad fuppo**: t
vnii fuppofitii oiffcnab alio. (£&c6o oictc^ tdi<
uiduatio cR caufa fotmalie cfTc idiuidui feaindti 9 idi/
njduu Dicit accidcns fupcradditii nac indtuidui.Ct ra'
cio clt.^llud cf> caufa fozmalts c(Tc indiuidui quo aligd
babet fo:malitcrcfTc indtuifum.ifla p5 pcr fimilc. ficut
illud pcr q6 aliquid fotmalr cft albii cfY caufa fbtmalie
alM:ita illud pcr q6 aliquid fotmalitcr cfi indiuifuj cfl
fbmuiliecaufaindiuiduationie:fedtndiuiduatiocflil'
Indquo aliquid fozmalitcr babct cfTc indiuifuj: ficut al
bcdo cft iltnd qtto aliqu id foimalircr cft albu. crgo idi'
uidttatiocflcaurafotmaliecfTc indiuidui : tinboco^
coucn iun t : n cc oc boc quer i t qo . (C Zcrtio oidt q> no
dlpnciptii cffcctiuiipcr feindiuiduationis fcaindiiQ»
Oidt accidce fuperadditii nac.£t caufa cfl4iulla ^tio
per fe ocpcndct ab agete: qi omnc q6 per fc intcnmj cfl
ab agcntc cft bonu j.vt patct ptno ctbicop . vbi oicit : g>
emnie ars t omnie ooctrta.fimiUtcr clcctto t actus bo<
XVIL
Rom qnodda appetcrt vidcf : fcd f otma per fc eft bonar
eo Q>acttts t pcrrcctio rd:f; id tuiduat 10 cft ^ua t io mul/
titudinie.g pcr fe no bj agcns. (T 3tcni omnc q» Dcpa.'
dct ab agcn tc per fc bj pcr fc moucrc agcne. ifla cfi ma'
nifefla:qt cfTcctue pcr fc agentis: j>ptcr q6 agene agit. fi
nie atitper fe bj moucrc agce.vt pj.r^pbfflcoF: t gnt»
b';fcd indiuiduatio no b; pcr fc moucrc cJgcns : cum fit
^atio:puatio aiit no mouct :nifi vimitc babitus : qi cfl
no cns : non cns autcm no potcft pcr fe monerc. vt
pb]rflco;r.vbi Didt.0cmpcr eictimabittir aliqua fpeej.
fotma mooen5.crTlo(andii tamc qf onplq: ell oiutfio.
ni qucda dl ptcccdcne multtmdincj. & ifhi indiuifi»
ndbjagenepofitinc: tcaufa iflius indiuidnationiscH
rcmotio agcntie Diuidcntie . ni fiatt agcne otuidce pcr
fui picfcnrii cf^caufa mulritud{e.vt p5.S.f>uius. vbt oi'
ct t .p" aiit vna matcria ejciflcntc ficri oiucrfa ^ptcr mo
iicntcmcaufam:itaagcne oiuideepcrfuam abfcntiam
cflcaufaindiutfionie:qt idecficoufaoppofitor : fcd no
codei modo:vt nanu pcr fui piefcntia cft canfa falurie:
per fui abfcntii d^ caufa periditatioiB. vt pj.z^pbf fico.
t gnto bniue.(n 3lia cfi uidiniflo fcquens mulntudine
t oiuifioneagcntie : t ifhus catifa pcr acciie clT otntdcs.
nam otuidcne aliquod idiuifibilc fm aau oiutfibilc fc
cunddpotentiadlDiuifibilc featndii qniritattuiDint/
fioncm t mulriplicitatct fic pi:q> Idiuidtiario no babct
pcr fc cfTicicne:l$ babcot pcr aaiis.^T Q uarto q> no dl
pndpiii ftnaleindiuifionis.ftratio cfl.fi indmiduario
per fc babcrct ftncvcliflcfinie cflct operatio : q : id iui!
mct dl operario:opcrat6ie aiit per fe no cft opcrario: qi
tunc irct in iftnirii in opcrarionibus:q6ef> iconucnice:
t^ptcr aliud no potcfi babcrc finc pcr fc:quc cfl opcra»
tio:qtidiuidturiocflfiens:q! cfl^tatiot no cns.no cn'
tis "fo no cft opcratio per fc. vt P!5.?*Dc ania.vbi oictf .fi'
unt axit omnia ab acni cntcquc iFiunt:ncc babct caufam
f inalc:quc dl res opcrata:qi rce opcrata pducif mcdii
tcopcratdc.flcut oomuefitmcdiitccdtficarioc: fcdin*
diuiduarionie no cfl finie qui eft opcr.itio.vt oflcnfum
d>.crgo ncc finis qui cfl rcs opcrata . vidct crgo g> non
babcatcaufa; finalcpcr fc.^C^te; fi bcrccaufa; finali
vcl boc clTct f inis gcncratoie vd finis rci gcncratc : ifta
patct pcr oiuifioncm fufTicicntcm : fcd ipfiue indiutfio'
nienon eflfinie gcncrationie:qtftniegencrarioniedt
fotma indiuifionis;imo no cfl fo:ma:q: ipfamct eft fo^
ma quedam piiatiua : ncc finis rd gcncratc : quia finis
rd gcncratc cflopcratio rci:fcd indiuifionis no dlopc'
rario:qz puatio dT.^atdie aiit nd efl opcratio.(rOutn
to otcit:a> omnce caufc funt pncipium indtuifilbnie pjo»
natura fubieaa indiuidni . & ratio efl : Q»omnee caufe
funt^ncipium indiuiduatioie.aqxcndo indiuiduatio'
nem p^onamra fi^ta indiuiduatdi:loqucndo oc indiui
duo fubc fcnfibilie gcncrabilie 1 co:ruptibitie:q6^ba>
tur fic.^Uuis cuius pncipium dt matcria ilUue omnet
caufc funt pncipium;qx cuius pnctpiu; cft matcria:dus
^cipiu; efl fonna:qz matcria no petcft cfTc finc fo:ma:
q: qd vcre eft acni eft. 5? oc anf ma: cuiue i?o pn cipiii eft
fomiarcins ^ndpiu cft dficicns: q z fozma no babct cfk
poft no cflc:nccccoucrfo:nifi ab dTicicntcciitue ifo fmci
pium cft cfTicicns ciue pncipuS eft finis^qtiia finie cft ra
tio QUtfaUtatis agentis.idco oidt CdmcntatoLfecundo
pbf flco;t.in quo cft materia mct funt omncs caufc : fcd
in(liutdiri fuBc fcnfibili» gcncrabiUS t coiruptibtlie crt
^cipiii matcria. vt pj.^mo oc gcncrationc.t pmo pbf
ficop.t.7.buiue:q: in(liuiduii fuBcmatcrialiegcncra/
bilie tcomiptibilienocftgcnarabllc: ntfi^crmatc
riamuii matcrui c(l qua vnotiuei^ rce pdf efle t nd eflc.
•n 4
r.^.jo.
t.Z7.
C0.70.
Z.C.X4
ZX,6Z,
i.6y.
Z.9.ZZ.
i.5>.
iTJtem nia (bnt ^ndpta indiaidut ra5c fcn KbiU» t^c^i
boe indiuiduu fubdantte fennbilie Dcprnda t efTe i ne
ri>q:fct^opb7nco:p:fcdqcomntba0caaff8Ocpendctin/
f>zp« ciTc 1 ficii,na indiuiduii fubftiric fcnftbilis gcnci^biUs
icomtpttbilis Dcp6ict t c(Tc i ficii a matcria.qz omnc
SCx.tf z. q6 fttrq: fubiccto quodi ftt. vt pj.pmo pbf (Tcop.i pmo
2t.c.zo. ccli.ta lc aiir fubicctum efl matcria. Dcpcnda ctii a foi>
max]t ipfnm efl cne in octu. fomia ifo cfl per altquid
e(ltnactu.vt|:^z?ocanta.Dcpcndctcti3in ftcinabage
-< te:qz agcn» cft vnu pnciptum motus. vt fo:.a platoncct
- plaro j ciccronc:': flc in ifin itii. ocpcdct fimilV i cfTc a ft/
)C947. ne:ficuta^p:iaopcrationc:q:ftnts of.z^ccU.vniiq^^]^-
quoc dt opu0 cui^^ofa opcris.crgo opcratio cft ftnis cu/
iuflibct idiuiditi fttbdanttc fcnnbilis gcncrabilte t coz/
rupcibilia. £t oico acncrabiUs i comtpttbilis ad oiffc/
rentii tdiaidui fbbftan tic fcn fibtlis tgcncrabilis i \cov
rtipcibili8:q6ndDcp^ctic(Tcab otbiiscaufls.natrcc
tom^* lum:qi oicit Cdmentato2.4..ccU.'i\c0 cni ctcmc no ba/
bcntagcnsmifl fccundij fitirudinc: ncc^babctcirquat/
cuo: cauftern ifi caufam ftnale t fo2malcs:t flc babct ali'
jdx^uarc jgcnsnocftci:nifitnqttatiicflfo:ma ciicon
f^nians ipfumccUi igcncrabilc t icoznipribilc. vt j?ba'
tt^ efl^mocelttidcoaboibtiscaufls noocpcndcttn'
efre.(E;0ed vt vidcat fn^idiuiduatiote inot^buscn/
cibue.CTIotandii efl q? entiiiqucda funt fnbc: quedi
ZfC< 4* accri*. vt p;.6.bntu0.ipfaru vcro fubflantiahi ; qucdam
funt fcnflbilc8:qucdi ifcnfibilcs^fcnfibtltii qucdi gcnc/
rabilcs t co:rttptibtlcg:qucdi igcncrabiUrs t ico:nipti'
bilee.-f^zin" vcro idiuifionie fubl^antianij fcnfibiltii t
igcncrabiUti efl aUqood accite:t ilUid cft qnan rit J8 qiic
rit pmu; fu5m Diuifionfe t tdinifionie : t q: quititae tn
vntucrfaU nocft pn^corraatonts : t iopontF Qjqtianri'
Cae vt idiuidtuta cft pn" idiuiduatoie.t fic vcra cftopi
niocotmtnierfed oc aU)8 mcmb:iB vt qp idiuiduatio cfl
caufa founalte effc idiuidui:t qd fit c jiifa cfTicics vel f i/
nalcftdUgaf vtinpiedictie.^^^aiitfubarii ilcnfibiUii
Idiutduationie nd c(T aliquod acctdcs fupcraddttti nac
ipfaru:q: talc no rcpcriwr in cie : fcd fapfis idiuiduate
funt:ita vniucrfalis narura in talib'' no oifTcrt a natu/
dc9.9< rapartiailjri rcafr:tbocDicitarifto.cl3rc.?.Dcanima:
quonii alitid c\\ magnitudo t magnimdis clTc t aqua t
aoue cfTc:t fic in multis alije t in oibtis copofitis cjc ma
t ro«n«. vt oicit Comcraro:. t fubdit artflo. Tlon.n.in
oibue.i.3bftraaiBa ma.ibicni nooiflfertjjditas abba»
bcntc fldiratcj.in qbnfdi cnt idc cft camt clTc cr caro: t
flcpj vtV jjdfit pn"' idiitidiiationis in fttbftantijs . i^cd
ncdi" quedi funt ab" t qiicdam rclatiua.ab" chio fun t
quititae t qualitae.^" fozmalc tdiuidui quititatie efi
Idiaiduatio:fiatt ^ie vtfum cf>, pn*" vcl ^mu5 atit fti5m
Idiuiduati$ien5b$:q: quiriraemcr cft pmum fubm oi
aiflonie t idiutflonie.vt .pbarum c(t j^e. pn" aiir.i. p:i/
mum fu5m idiuiduationis quaUrarts cft qiianhrae : q:
qnaUraeDiuifibtUst idtutfibiliseftinixirte qctrapar/
tcmperquantitare.vtDicitari(h>.inpdicam«fie: quan
ca fiiaitfupcrficicetiriialbumcfTeDicce. accii*rclati
m funt DtipUcia:qucdi funt rclatiita ad tcrminu; vt pa/
tcr ad ftliu i ons ad fcruum.aUa funt rcfpccruia ad ali/
quod carinfccu vt actio ad agee.pafTio ad jctic>nc;t qrt
od tcmpii3:t ftc oc aUie.f^*' idiuiduarionia accrt"rcfpc
ctioo;: ad tcrmino efl fubm idiuiduatii in oidtc ad tcr/
minos idintdiioe:q: pUirce patcmitatce in codcm fub/
iccro numcro polTunr c(Tc:n6 ramc rcfpccru vni^rcrmi'
ni.f fiUarionis: fcd rcf|xrcru pUinuj ftUop . filr in oibus
fllqs rjUbtis.-f>:incipiii jiir idiuiduarionie accn^rcfpc/
ctiuof ad aliquod q:rrinfecii cfi fubm m oidie a4 ilUid
cjetrtnfecu:qt plaree caUf octionce pofTunt cfTc in eodc$
fabtecto in oidmc ad pUtrj caUrf jcicnrij:t idco non pdr
copi indtuiduatio co:u; ct pjrrc riibiccct rifi : fcd magie
octjacapiabaliquocarifcco.ficcrgoparaquidfit^ ,
cipiumidtuiduarotetinbocftntf zVJrotlt^nie. •*' j"^
•jlV^A>|*g}'opioncBanriqtioE tmodcmor oticerc
ir\t.| 1 4 L 5coidia5.gtp6t ftcri ralis D!tiifi'o.p?jC>&
qui loqtutnt Dc^ncipio indiuidujctonis vcl loquuntar Cccr: *
ocpnctpioidiuiduationis pioacctdcntcvclDcpncipio op-.."ii
natiircfiibc idititduationi.fi pmomodo:atttloquimur ■
Dcpitncipto fo:mali:aut fiibicaitjo.n oc fo:mjli fic
vaum ont qtii t^oniinrqujnnrarccfTc pncipiii.q: qttan»
tttas cft pncipiii fubtcctum oiuifionte t tndiuifionis.vt
pata cx p:cdiai8: t iflo modo vcni ct oicunt g ponunt
bccbcirarcm cfTc pnciptii pmii idiiiiduarionis:qi pmuj
fubiccni bicbcirjrisbccbctrjfis t bocbcjrariscftfabj:
imoqu3nrirae:quia pmum indiuidiuriicftqujnrirae:
pcr quam omnia alia funt indtuiduata . &i loqmur oe
^ncipiofubftantie indtuiduatc:vclcrgopontint mam
vcl fo:m j 5 vcl rcfpcctii ad agcne vci ad omnee caufoe.
fimjfcria vcmmDicunr :q: mjtcriacfij^"potcntiale
fubftanrtc idiuiduarc. fi fo:mam vcrii Diatnt: qi foima
cft pnctpium fo:m3lcpcr q6 idiuiduii cft cne in acm. fi
rcfpcctu; ad agcne vcrii oicunt aliqtto modo: quia piin
cipium effcctiuu; fubflanttc indtuiduatc cfT allquo mo
do catifa indiuiduircum ogcne indiuiduuf; pioducat in/
diuiduum fibi fimtlc.fi autponuntomncscaufos: tunc
ctiam vcrum Diaint:quia induuduu$ fubOiric gcncra/
bilis tcomiptibilis ocpcndct ab omnibuscaufis i cflc.
vt occlarant; fiiit pus. fic patacrgo j" : qi nulkioptnio
alioium in toto contradicit tfhopioni.
•ifS^A^» poncrc4.'".f.foUicrcr6ncequefuntin^u.
UAvlUll tpmopiobat:g>$titaen6 fitpmtimftibm
indtaifioniepcrq6njnira vniacrfaliecorrjbir ad fup/
pofira. na; fi quanrir J8 cfTcr pmum fubiccrii tc. vcl boc
c(Ta qiunriras rcrminara: vcl inrcrmiara pcr fu(Ticicn/
temDiuifioncmtponiteamComcntatoiin Dcfiibftan ^jp,- ,>
tiaoibisitpmopbrficop.jocdnonpotDicig^fitqiian/ C5^V '
ttrae inrcrminar a: quia irta c(l vna ntunao omniu; ge/
ncrabiliiim t co:mpribjluim:ficur marcria ^ma.t idco
pcr matcriam vniim tnditiiduiis n6 potcft DilTingut ab
oliotncc qitantita» rcrminata potcfi cfTc pmii fubiccntj
Diutfionis t idiuifionie : q: tiicmatertacnct Diuifibilie
rationc foimalct n6 cconucrfoxofcqiice cfi impofTibi/
le ej: rraaam oc fiiblTanria oibie. coicqucntia .pbatur.
namfubiccnimpmfitpwpinquuquannrariercrmina/
tc cft fomu.crgo foima cffcr ^o quara : t pcr okc^vx^
pmo DiuifibiU8:t fic mcdiirc ipfa materia cfTa qtunra
t Diuifibilts. crgo vtdct q) qtianritae no fit ^tim fub/
icctttm otuifionie:t idiiunonie.cr^Ucm nuIUi; abfira/
bibilcpcrintcllcctii; cftpcrfcindiuifibilc tfingtilarc:
quia q6 cft pcr fc idiuifibilc cfi nccclTano t fcmpcr idi/
uifibiIc.taIen6p6tabftrjbipairclUrctii:fcdquanrirae
cll abftrabibilieper inrcllccfum:quia c(t xXc.i vniucr/
falcpcr intclUrcmmcfiabftrabibilccrgo vidcf qiqui/
tiraenon firpmii ftibiccmmDiuifioniet indiuiflonie.
<f73tcmfiquanrita8C(Tct pncipuimind'uinonie:ficq»
vnum indiuiduu pontuur oifTcrrct ab alrcropcr ipfjm
qtun titate:f unc circiifcripta qtunf irarc duo indiuidtia
non Diifcrrct. boc cfl falfum:quia illa quc Dittcrfisgcnc
rationibtts gcncranfrt oiucrfie co:ruptt*'' co:nimpiin/
tiir. no folum DifTcmnt qujnr irjtcrqiiia gcncrat io t coi
mprio no rcrmm jnf ad aliqiiod acctdcne : imo ad fub/
Ibntiamilcd ouo tndiuidua cttifdcj fpccici oiucrfie gc»
ncratoibuegcncront t Diucrfie coimptit^coinMnpum
1.
@cpcimi
cur vt oe fc notum cfl.conrcqiiaina piobaf .-quia cxquo
vnum induuduumoiffcrt jbdlio tinpcr qujntitatcm
guititJtc circulcriptJ nootlTcrt. i_ 3tc ft quititjs cHci
pmum fubiu oiuifionie i indmiltonie : mnc fu&j mjtc
haliB no Diffcrrct j rublljtia iinmali : boc cft f jirum:qz
nutcruUd fublt jntu pcr fc oilTcrt ab imatcriali.confc/
qucntia ^batur.nam fubflitia matcrialis no oiffcrt ab
imatcriali:ntrt qi fitblTantia milis cll oiuirtbtliB:fublla
tta imatcrtaUe tndtui(ibtU0:cum crgo fubllantta inatc
riaUe no fit Duttfibilis nifi ^Kr aliquod jccno ; ^xita ^vr
q^tttjtc.pcr tc.crgo no pcr lc oiffcrrct;fcd trfj pcr act rie.
i£3tcm fi qui titae elTct pncipua indtuifionie pcr qua$
namravntucrfaUscontrabit adfuppo(ita:tuncoiutno
fpccici in idaif' ciTct pcr aatdc6;lcd boc crt fallii>. vt
per >6oe".m Ub.oiutfionti.confcquctta P5 : qi omnie oi '
nifioedpcraccno tnqiia fubmoiuidirpcraccil'.nccfl
inp:oporito:q:namra vniucrfalis oc gcncrc fubilantte
contrabcrcf jd fua rttppofiiapcraccit^ (TJtcm idccfl
pmiifubsoiuifionio liduufloisrpcrqd aUj)d clTcnem
lConi.4 actu:q: ens in actu cil (uD; occi) tts. vt oictt Cdmctato^
fc6o oc ania.oiuifio aiit 1 indiuiflo funt accidcntia. mo'
do pcr fo:ma fubllitialc ali^d ctl in acfu. vi of. fccudo
Cx&z. Dc anij.crgo pmii$ fubin oiuilionis 1 tdiuiflonis cft fov
ma fubllantialis. itjKm tUud qd potlcrius cfl tnduii'
fiofubc tnalienon cl^pncipium idtuiflonie fiibflantie
matcriaUe:q: pncipiu ocbct cfTc pus ftio pncipiato: fcd
tndiuidiiii accidcntis c\\ pollcrius tndiutduo fubflitic
Co{n.z« vt vuU C6metaio:.7.inctjpbf fi.vbi Dictt:Q> tdiui' liib'
ftitialta pou funt idiuidiiis accii^^crgo vidct q> quan/
titas indtuiduata no flt pncipiii indiuiduationis fublYi
Cie matcruUs. (E3tem qutoquid efl caufa caulc cft c Jtt
fa catif jti: fed fubflantia efT piicipiii quantitatis qitc ci\
pncipuim fcu pmum fubm tndiutflonis: q: fubflitia cft
X*C8o. caufa oium aantiiim quc fiuit in ca . ^mo pbf flcoutin.
ergo vidcf cp fubrtitu fit nupifnc fubicctum f inus oi'
uinonisiuidiwrioni8inoquititJs.CL3tcmflquanti
tos ciTci pinii fubmoiuifionis 1 indiuifionis: tunc quan
titos ciTct pmo 1 per fc oiuiflbilis 1 idiuiflbiUs : fcd boc
rft falfum:q: quantitas cfl illud quo aUgd c(t oiuiflbile
1 1diuiflbiU:: talc nc(^ cft Diuiflbtlc:nccs idiuifltnlcfi'
cut iUitd quo aUgd cll albii no cft album. cofcquctia pj:
q:iUudinquop:imorcpcrtt oiutflo-zindiuiflopcrfc 1
pmo cft Dtutflbilc 1 idiuiflbilc.C3t«n aaniis non cfl
XjCV\' accidcs.+.nu:tapb^ fcd qiuntitae cftacctdcna. flmili-
Diuiflo 1 idiuiflo limt acciitu. crgo no pofTunt acciderc
<iuitiuti:t flc ipfa quontiias no poi clTe ^mii fubm oiui
flonis % idiuiflonis: 1 ficpatcnt argumctaquc funtcoo'
tra p:uium pofltionem.
rrt^d f lolucrc argumeta in oppofltum facta.
||\tll4L (^adpmiicumof.flquiiiiaecfTct pmum
fubicctii ouulionis: jut u. oicit 9» quititae iicrminata.
(Uad ^battonccujof ipcftvna nitmcrooicttgjtpam
cftc vnain numcro tn oinnibas gcncrabiUbus 1 coirw
pttbiltbue pot intclUgt oupUcitcr.vno modo pofliiuc:i
flc quantttae no c\\ vna nuincro:flcut ncc materia pma
qui confcquif vt fubtcctum pnuis.SUo modo puaituc:
1 fic cft vna numero pcr pu jiioncm omnul tcrminoui$
quantitatts:! idco alia 1 alu numcro cfl in aUo % tn alio
C5X4. tndiuiduo.i£t bancDiflinctionc;pontt Comenuiouz.
mctapbf fl-1 addtt p:obando q> quanttiae intcrminau
fif pncipiunvimo pmum fubicctiun indiuiduationt8:ci
flipponitOiio.pinoij) fubicctuinquantitaiis icrminatc
cfl fo:ma:quta ilUid cft fubiectuinquantuatis tcrmina
tc:pcr q6 oinn ia terminata ifintufunt:fedomnia pcr
foimam funt icrminata 1 finiio: 1 pcr matcriam mfini'
XVlf.
ra t Intcrminata. vt patet. j^^fficof.vbi t>ic\v.q;> matc Z^io*
riaeftcaufaifinitati0:foima ci^ci finitatie.Ct ide vitlt t.d5.
Comcrato: tn ocfubflantia o:bis. vbioicit. Cii SrifTo. Caff.^
iticnit in bis oimcflonibttscomunicari omncs fo:mas:
qiurii qitcUbctbabctqiutitatc tcrminati: flnitoimcn
(toncs tcrininatJsvUimo i complctc in fiibiccto nopof
fc cfTc:nifl poft$ fomu fubflitialis cjriflit in corficut cfl
Oifpofitio in algg acciltibus nciftctibue in actii. (C&ci
cundo fiipponir cx oc rubflantia o:bi6:(}> fo:mc fublH- Co!
tialceoiuidunf oiiiifiocfubiccti.f.matcnc pmc. Cicbis
arguit flc.flqiuntitasintcrminatanocfTct pncipium.i.
pinttm fubiccmm indiuiduationie t oiuifionis:ninc foi
ma fubrtatiaUe no oiuidcrcf oiuiflonc matcric : boc cft
falfum pcr fccundi fuppofltionc . confcqucntia p:obat:
qtiia fo:ma cft fulim qiuntitatis tcrminatc. vt ou:it fup
pofltiopiiiina^tfl iftaquantitas cftpzimum fubicctum
oiuiflonis:-: idiuiflonis:t mcdianrc nutcria pma;quod
cftimpofrtbilc^-zadditg^nofmaginat q> qujntitaetcr
minata flt altcrius fpccici a quittutc itcrmtnaia quan'
tum ad dTc quantttari8:imo imaainatur q? flt vna t ca/
dcmefTcntia numcro:quc fcaindu fe confidcrata oictf
intcrminata: 1 bcc cadcm confidcrata vt con tracta pcr
tcr^oicitur tcrminatanaj cfTct poncrc fubiccnim oiui'
fibilc ouplici otnifTonc:q6cft ridiculum. vtmm autem
boc fit bcnc oicntm oc boc non curo ad p:cfcne : fcd ot/
cctur cum oicctur ad fuam opinione. (T Sd aUnd argii/
mcnrum.nulUimabfTrabibiUrpcrintcllcctu$tc.Conce r -v . »
dimr.£t cuin oicit q} qu jntitas tc.oicit g> quiti tas po/
tcft accipi ouplicitcr. vno modo fccundil gcnus vcl fpe/
Cicm:'Z iflo modo ablTrabibilis cR pcr itcllccmm i nruU
tipUcabiiie in pUir j fuppoflta: 1 flc non cft pmiim fubte
cni; indtuiduationis. Slio modopoicl^accipi fccunda
tnditu'":! ifto modo p:imum fubiecmm cftindiuidiMr
tionis:ncc vt fic cft abftrabibilis pcr itcUcail; nccmul/
tipUcamr in pUir j fiippofita. (rgicd contra bocarguu
tur.omnc fingiilarcpcrabftractionc^tntcUccmoagcit/
lisfit vniucrf.ilc:ctpcr confcqucne muUipUc.ibilc tn
plitra fuppofiu:fcd quantitae ifta fingularie : qne ponb
tureilcpzimumfubicctumindiuidujfionis cfi finguia
riexrgo fit vniucrf jIis pcr abftractionc tntcUccme flge
tie.(r2Juncarguitur.ficp:ius.nuUu5abftrabibi{cper
intcUccmmic. iT^^fn JliH'^ oiibiiim vidcntrcfTepcr
gdifta quantitaefingtilaris cftindiiiiduatarquepont/
tiir dTc pmum fubicctum tndiuiduationis: pcr qoaj na
tttra vniucrfaUs cdtrabttur ad ftta ruppofita fingiilaria.
(Cad ^mum rcfpondct: 9> indiuiduii fiuc fingnlarc po
teftouplVconfidcTari. vnomodoinquannifingularc:'t . • •,„,
indiuifum in plura fitppofita . 1 fic no fit vnitierfalcnrc ' " '
muttipUcabilc in piura fuppofita.aUo modo inquanta
cum aUo fingulari in aUqua fimilimdinc vcl fo:ma}
tiftomodo fitmuUipiicabilc in piura rupiwflu tvnt/
ucrfalctflcp; ad ar^imcntfiaim oicif .Omnc flngiila
rc tc. Concedii . ocapicndo finguUrc fcctldo rr odo.
cu; oicit . ifta quaniitas ic. Conccdinir.t idro inquitv
fingris nunq^ fit vniucrfalie: fcd inquanni ca aliqu4
qjtiuic flngulari particulan: 1 vt flc fit abflractio ab
bievtficnoncftpncipiuiii tndiuifionis:fcd ofuifiontd}
qnia oiuifa eft in plurce (\irtce:qu jrum quclibct fecQift
dum fc cft indiuifa.(r2d aliud oubium oicit: «r <|tioA'
ritaecft.idiuidttata fo^mafrpcr idiuiflonctn6paliq6
aliiidfubtcciu;pmtun:nccnaiun] vnuicrfaUs oifTcria
fuppofltis per aUiid pofitiuu^: fcd foltim pcr pjitiatioe»
t caufaeft: quiaquantitascfi pmiim ftibiccmm Diuiflo
nis t indiuiflonie.vtrsc^oictie . £t idco nopoteftcffe
idimduata pcr aUquod aUud pziue fubicctti : quia antc
ptimmti nibfl rftTed omnia animalta indiuidaatafhnt
pcr qu jn titate tanqj pcr pmiim fubtcctnm . pj crgo gd
fif ^ncipiii indiuiduationie in gcncrc qui titati^.irad
altud cnjDf.fiqujntifaa-rc.Conccdif.adminozcrquia
circiircripta quantitatc oiffcninttHioic.C^icQfcirain/
fcriptaquanrifatcindiui'nogcncranr oiucrfiB girncra
tioibiiB.gtqaado of g>imoqigenerario nS tcnnfat i?.
Coccditiirfcd trt bcnc cft ilUid in quo crt oirpofitio qtu
gcncratio tcrminaf ad aliqiii aliam fo:ini: qidrdircri
pta quintatc indiui* cadcm funt fpccic quc fcoifnm ab
indiuiditig nogcncranmrncccomiinpunf .(J73d alia.
nquantuas if.fcquif Qjfubftantia materialiepcr fc no
Oiffcrt ic.falfitatc confcqtientie conccdo.oiitiam nctto.
(L"ad piobation**: qi (bblHtia matcria lis tc. oic qp nV
fumrn:qt fubftitia matcrialiepcrfcbabct aptirudin^
Qd Diuijlon^ quc ad acnim no rcduciF :nifi pcr quanrira
trs.-{mSlis afit fubflitia aptitudinc ifta pcr fc carct : t io
ipfa ncc acnrncc pofetta; ncc aptinidinc c(\ oiuiitbilie.
idco^Krfcoiffcnint fikfubltanrieinon pcraccidcne.
CCfld altam cum of .fi qiiit itae u. fcquiF g» oiuifto fpe
cici i{.t>6m Q>non fcquiF. (rSd p:obationem.oiuiflo
lubftitic pcr accrt * u. £>iccn dil q> otiplcic cft oiuiflo per
«ccrt'.qucd4 dt tcrminatitic pcr accidctia:ita 9» otuiHo
terminct ad accif tta:vt boium altcr albus altcr nigcrrt
caliB oiuiflo eft oiiiiflo pcr accrte^oc qua loqui t »octi'.
aita cftoiuifiopcr accidcntia oifpoiTtiuc vcl oifponcn
tU« Ifa ii tiaquefitmcdiitibuequibufdioirpoi^fiibquibuBna'
wipWt tura vrifl cotrabif ad fiipponta:t oiuidir.i t alie oiuiflo
non cft pcr accidcnfl:fed pcr fc.cad aliajillud per qd
oUquid cn in ami 'zj.ncgafad aliam:-: od jjbarioncotj
Cf babcnt cfTc in entc in acm tanq| in fubiccto pmo.ibi'
cendiim q> boc potcft in tclligi Oiipfr.Uno modo q^ cns
inaciaacautupcrfoimi fubflantialcm cfTcr fubicrtii
Imedtata oium acct!*:': boc no cft vc;::qz albcdo cft ac
cidenert tamc non in entc acw cfl tanqp pmofubiecto:
Imo in (liperf icic:i babcrc.; .cft accidcs : 1 tamcn no eft
fn cntc in acw vt in ^mo fubiccto^imo in t riangiilo: fcd
, trianguluBnondleneacniactuamm pcrfoimamfub/
ftmtialcm . aUo modo potcft in relligi accidcne dTc in
l cntc in aau quan nim ad duB ftibliftcrc: t iflo modo eft
verii 9>accidcntia qciftcrc nonpofTunt:nifitncntc'tn
•ciu . ijconucrfo cll oc foimie fubftantialibue: queejct'
dttt non poffunt : nifi in cntc in pura porcntia : puta in
materia ^a.idco ifta ratio no condudit : peccat etiam
ifto rario : quia ponit omnia accidentia edftere in entc
taacnt.qiiia oimenffoncs funtaccidcnria^tamen nScjcl
ggpii» nmte$ m cnt e in actu vt in pmo fubiccto. vt vtiU Com/
mcntatoi in oc fubllatia ozbie . idco oiuifio 1 indiuifTo
confcqaunrar iflamquititarcm intcrminaram non ep
(tentiin ente in acra:^ in cnre tn pura potcnna.CTad
flliam ai j oidrarqtiod efl poHcriiiB ic. Conccdimr. eo
modoquoeflpoflerine.Xuoicis:indiiiidnn$t2!.l^icen
dum q> in indiuiduo fublTannc cftoiio conflderare.
•piimo nararam fubiccta j indiuifioni . Scciindo ipfaj
indiuiflonem.tDodoindiuiduumfubflantic qiKintnj
od nararam fubicctaj indinifioni dl piiue indiui(!onc
llcut Aibfbntia accidentctamcn qttannim ad efTc fndi/
nifu; non cft piiue indiuiflonc : immo poflcriuB. (Tad
aUam aim oicinir. qoicquid cflcaufa caufc tJXonccdf
tur.adminoiemcumDicinir.fubdantiadl piincipiiij
quantitatte oc.Conccdirar. ct fit ipfa quantitae piin/
ctpinm indinidoarionie imedfattlfabnanria vero vlri'
matnm:'! bocnegarc non babeo. Crad aliam aim oici
Otf .flqamtitae icXocedmw.adpiobarionem^fl^non
©6
efhqtria cfl illnd quo aUquid cH otaiflbilet ts\e non dl
Diuiilbilcpcrfc.CMccndu 9*quantitatcmc(TctUadqao
oUquidcdoiuifibilrporcftintcUigiouplicitcr. vnomo
do roim-ilitcri ifto modo dl falfum : imo oiiiifio cflil*
Uid quo aliquid foimaUnrr cft oiiiiftbilc:': illud quo alit
quid fornaiitcr cft oiuifibiU' non cft oiuifibilc : ficut il/
Uid quo aUqutd dloiuifibile ftcut piimnm fubiccram;
pcr quod omnia oinilibilia funt oiuiftbilia : 1 ralc bcnc
d> oiuiribilcT tfto modo eft vcmm qiiantitatcm dTc iU
lud quo aliquid cfi Diiiiflbilc : ficut bo cf\ pcr qd fozt.cfl
rifibiUs.Cf idco piimocilt rifibiUo:f!cut quitttas cft pii
mum fubiecraj per q6 fubftantia : 1 alia oiuifibilia funt
oiuiftbtlia : 1 to piimo efl oiuifibiUe . djad aUam cum
otcinir accidcne non acddit t^^f^dpondeo g» ouplicia
funtaccidcnfia.Qucdamfiinfaccidcnna^qucnuUiba*
bcntbabtnidinem:ncc pofirioncm adinuiccm : ttcutaU
btun 1 muf!aim:t oc ifbte clT verum 3» accidene non ac
cidtt accidenti:nin quta ombo etdej accidunt: quia qtta
rafionc vnumdTctfubtectum aUeriue:cadem rorione
cconiicrfo. vt patct.quarto mctapbjrncc. aUa funt acd/ XXi 14
dentia:quoium vnum pcr fchabet babiradinem ad aU
tentm: vt coU)i ad fiipcrficicm: 1 oc iftis non cft vcrum:
imo vnurn bcne cft fubicctttm alteriue.flc cft Dc quanri
tatc 1 Diuiflonc 1 indiuiflonc.nam oiuifio 1 idmifio pcr
fcbabctbabiradincm trarionem adquanntatcm pcr
fctanqlad piopiiiim fiibiecntm tmediani;. idco ifta ro
riouo vaUt.-i in boc ftnif quinta pars opionie.
•ilS ^iX^j. bicin rcttapartcmoucreoubia. Oiior pif'
ir\vl tai f„„fn cf^.quia oicni; cll q» quantitas fit pii'
mum fubiccram indiuiduarioncs.crCdntra. (I flc cfTct
fcquerenir 9»omncindiuiduum dTct ocgcncrc quanrf
tatie : boc cft falfum : qiiia in vnoqtiocp gcncrc ftint fpc
cicB fpectaUfTimc 1 indiuidua cotcnta fub c.i.confcqucn
tia patet: quta in eodcm gcncrc cfl piinciptu j 1 piinctu:
ficnt vnftaB 1 numenie.imncram x Unca.mareria t ffla»
teriatum: fcd quanritae cftpiindpium indiiiidiii . ergo
lindiuiduum crir incodem gcncrccum qti.intiratc.
C73ft*.*m fi quantitae c(fct piincipium indiniduartonit»:
ffqttcrcfQjacddcns oanrtdTc lubftantialc:fcd bocdt
falfum^cjuiaaccidcneDatnii dlc fccundiTm quidrtcfle
fubflanrialcdtcfTcfimpUcitcr.vtpatct 7*fMniis.confc' X^cS.z.
qttcntia pjfct.nam confhit g> dl indiuidiuim oc gcnerc
fubftanrictilhid idiuiduumoegcncrcfuBccft indiuf/
duum pcr quanntarcmvtpoflromdl.crgoquantitae
efTctcaufa rubftantic.(L 7f c5.fl boc dTct: ranc fcqucrcf
q> vniuerfalio cfTcnrpztncipiadTcndi flngularium : fcd
bocd^fialfnmrqufavniuerfaUaftnttcade efTcnfiafrcuj
ipfi9fingulanbu0:f|uiapcrfcpicdicannirocftngulari/'
bus.idcm aut cm no cft piincipiuj fuiipfius. confcqucn»
tia piobawr. illafttnt pzindpia crfcndi fingiilariiim. C)C
qnibue flngtilaria componiirar fcd boc eft vn iticrfa /
lilxteM codirioeacciddaUe faperaddita: fiait foi.com/
poninir cj: natura bnmana 1 quanritate : t ct: alqe acci>
dcniibufl quantitatcm confcqiicntibtie. crgo vniixerfit
Ua cfTcnt piincipia cfTcndi fingiibriuj. (ir3(tcm fl quan
titae effet piincipiiim indiuidnatioms: tunc namra vni
«eriaUefpcciftca cflctvna eTcrraanimn;:boceftfalfu$:
qifiicnon indigercmuflttdlccni agcntc. vtoidtCom/ ConUf
mcnfatoi.tcrtioDcanima.confcqucntiapiobanirqufa
quoddloiuifum inaliquaplura pcrconditioncs acri'
dcntalee eflvnumfccundiimfcin lUiP^falfcm vnitafe
oppoftta iUf mulrimdini- fcd nanira fpccifica cft oiuifa
inplura fuppofira pcr condirioncs accidcntalce . crgo
vna erit acra fecundnm fe: 1 fpecifica tn tUie : t fk natti/
4
@cptmi
biumclloc co q6oictum fuit:g>mdtuiduanoclicaura
* fomijlte indiiiidui.Cofitra. quod pituat omncm fotma
' non edcaufj foimjlis c(Tc indiuidui.qtii j pujrio fo!fne
Ron cHfozma.fcd idiuidujtioellp:tujtio.crgonon eca
fbimalis indiuidui.(L'3tcmaliud oubius c(t. dc bocq6
Dktum fiiit:^ rublYaticifcnnbilie: (tucabfhraae (eipflis
indi" ftint. Cotra.ilU quc polTunt inailigi vtr i fingub/
ritcr fcipiis non funt id luidujt j.q: pcr fc (tngularc i idi
utdum non potcft itelUgt.fcd intelligcntia ftn fc i fuuin
eifc fpcciftcum.-tctiam vt bcc irclligcntia potcft itciligi
- fm^jjlibetcjcpcriturifc.crgovidcnirQjnofinr fcipfl»
idi".(L 3tcm.fi iftc fubflantic abftractcfcipfis ceni idv
nldu jf c:mnc vnum i idcm-.i fm idc; cfTct multiplicabt
le:^non multjplicabile in plura ftippofirj.fcd boc falfus,
qi implicjr con tradictioncm.qd clt con tr j ptimaj oigni
tatcm.confcqiicntia piobatur.ium nullum fingularc cft
muUiplicabilc tn plura fuppofita:t vniucrfjlc c(t tnalw
p(icabilc.cumcrgoiiftieidC3 fitvnmcrfjlct fingularc:
ttixm tn ifiis miUo modo otifcrunntdcs crir mulripltca
bilc 1 non mulriplicjbilc ipUirj fiippofira. crifteaUud
Oubtum crt oc co q6 oictum fuit. q> quantitas vniucrfa'
lt« non oiffcrt apjrtiatlariqujtitatcnifi pcr idiui(t6e$:
tnon pcraUquoNd fubmpofitiuum. Contra. per nonen*
nibil poKfi otfTcrrcqt non cntis non funt of ic.fcd idiui'
Xx*7p* uifio c(l non ens. vt vult Sp.^mo pbf fi.vbt oictf.eam ee
ejrtra totum cne.crgo qtianrtras vniucrfalie non p6( Dif/
ferrea quanrir Jtc pcr idiuifionem.
itf^^rfjir ^^"'"^ wbia cum rarionibus ptincipalib'*
■><;.ii4i- (olucrc.icadpjimumoubium oicedum.Q»
indiiuduumpotcll accipioupltcttcr. Unomodo quon'
lDmadnaturifubicctJ5 idimfioni tpUircepartcs ciuf/
demronie.tirtomodo tdiuidiiiimnoncitfoUim igcnc'
requantitatte.-fcdin quoUbctgcncrc.finitfoi.ingcncrc
fbbflanric:t bec albcdo i gcncrc qti jlirjrie.SUo mo po/
Cefl capt idiuiduum quanrum ad cdc idtiiifum:': iflo mo/
docfTc iduufum cft i ^erequirirarie:fiair palTio. i=t qc
itt» fofonc pjtct. p q> idiuiduii 12 fe c(l i quoUlKt gencrr,
z'.g>pKdicatio fpci oc indtuiduo cftpcr fc.qz idiuiduii
Oe re flgnificJt j non impo:t Jt accidene. Ucct quantii od
rationcm tntclUgcndi impottct accidce. CCad aliud.^»
•ccidcns oarct ciTc.tc.£>icendum q> non fcquitur.CCad
p:obationcm.g> efl oare indiuiduum.ic.ifla eft vero. £t
cn Dicie.Q> indiuiduum fubltantic cfl indiutduu; q qui/
citatcm.Dicendtim (p indiuidum ftibrtjnticcffc p qtian
Citatem potcft tnicUigi oupUcitcr. Uno modoqtuntum
•d naturam fubicaam indiuiiioni. & ifio modo non e(t
perqtunritatcm pttncipalitcr.fed Difpontiuc folu;. aiio
modopotcfYintcUigi indntiduumcftc pcrqttantitatcm
quantumodefTcindiuifum.t i(Tomodocltvcrii:fstrhid
cflie indiuifum non c(i in gcncrc fubflan tie. fcd accidcn/
Ctefcsqujntttarie.t fic occidcne non ojrcfTc fubfhtntto/
lc,i£0cd cj: bie o:mir Dubium.q: Rvcra funt que Dicta
lunt.fcquintr 9>indiuiduum in gencrc fubftantic non
OifTcnrct a fpcctc.fcd bocefl fiolfum.qi in alioiiaUogra<
da pwlicamcntali ponunmr. vt pcr fc notum eHx\6 non
c(IctniflDi(fcrrct. confequcntta (urcr. quia pofltumeg»
indiuidnnm non oifTcrt a fpccie:nifi pcr quanritatcm. cr
gopcrnibilocgcncrcfubflanricoiflfcrr. (fJTlotandus e
od cuidcntiam foiutionieb'*.^' rce ponitur i ptcdtcame/
to quan tum ad naturam fignifiatam:^ qt vniucrfate et
ftngulareidcmipoitantDC rcfignificata.idcofi«:u( ynit
oerfalc ponitnr ui p:cdicamento:fic 1 finguUirc:(cd iaUo
ttnaUogrj dtip t gdtf amentaUponiturpcraUam xiUof
XVII. •«
mribfKnvflcntbomotiininMlbabeteireinaUotin a\h
gradu pvdicomcntali. qz lUud q6 figntficat animal fub
rationccofufifignificatbomo fubrationc octcrmtnari.
i£^t tunc ad rationcinctim Dtcttur.^ndiutduurnDcge
nerc fubltanric.ic.Oiccndum q> vcrtim cft.tunc non c»f
fam a fpccic pcr aliquid oc gencrc fubfiitic.l: t cum Di'
citur.crgo non clTct ui aUo gradu ptcdicomcn taU pcr aU/
quam ottTcrcntiam rcalcm : fcd fm aliam 1 aUam ratio/
ncm:vt occlararum c(lp:iue. i^r iHc aticro: vuU.Q) fupc/
riueiinfcrtusouanrcjndcmnamram rcaUtcr^i cflicn/
ttaUtcr.Dcquoad p:cfcnenon ctUurjiidum. (iJ2idaU6
Dubnim.aim oicitur.tunc fcgtur g> vnmcrf alia cent.tc.
i^cndum 9 Dupltcia funt fingulana.qticdam (unt irr>
fpccm:naitifcrtouDicunturc(rcnngiilariarcfpccm fu/
pcrtotum; vt fpcctce of cfTc lingnlarc rcfpccni gcncrts.et
ilta vniucrfJlta non funt pncipiacfTcndi fingularium ta*
Uum.qt iUj torafr funridc: vr rupponir.ntinc tdc no e pn>
cipiujeffcndt futipfiue. M\ia funr fingiilaria fimpUciten
Vt fo:.t plato.t pUira titotum funt pn^c(Tcndi indiuiduo
riun. q: componiuimr c]c namra vniucrfali : t pzinctpio
indt". 1 q^uie tfta quanriras fir pncipiu; clTcndi iftouim
nngularium.non ramcn fignificanirnomincidiutdui.id
natura rpcciftca potcflptcdican oc idiuidiio.i fic ilkau
cto: fcmpcr vuUq) natura gcncrie tfpccifica non DifTc/
rant rcaUtcnfcd cfTcntiaUtcr. (£;ad aUnd Dubium.fcfi/
tur Q) natura fpcctfica.tc.Diccndum q> ouplc^ e natuiu
fpcafica.qucd.i cft cuiue fuppofita (unt cc animaj actu.
aiu dt cums fuppofi t j non funt cjctra animam octii : vt
eniici°ppo''q6.j3cdnjttirafpcciftca acrucjrtra animaj
Duplcjc cil.qucdas cfi bJbcneacui plura fuppofita vt bo/
mo afinue.tc. £t oc iftie cfl vcrum Diccrc qp namra fpe/
ctficaacm etl vnaqcrraanimj.vtp:obatratio.aiic funt
natnrc fpccificc babcntce t jnriimvniim fuppofimj actu
t taUe non babct c(Tc acm vna c):tra an imam: vt Dictmr
Dc folctUina.quiavttU^coipou ccuniafintin p:cdi/
camcnto. boc parct (olutio ad qucft ioncm cuiUbs
Voknriampiificare.iScd cotifa bieuitati» obmittamr.
ClMd altam cnm Dicimr.9> ptiuat omncm fovmam,ic.
£)tcendum 9>vcntm eftnon cflcaufa fointaUe pofiti/
na. adminoicm.aimDicitur. indtuiduario pituar omi
nem fo:mjm.Conccdimr.pofititiam.ndco nulla fot<
ma pofitiua cd.fcd bcnc e foima p:iiiariua. ficutcecito*
eft cau(a foimalie cfTc ccci.(amcn oiat ctiam cffe pofitt*
uumconnotatiuc.fic tindiuiduatiobcnccd caula fo9*
matts indiuidni.licctnon Dicatnjntrajpofiriua. (TBd
aliudotibium.aimoicitur. 3lU»quc intcUtgunttirvm/
uerfaUter.ic.Oiccndti 3» vcrum cit.fi tn t cUiguntur ircl*
lecrionc vnHierfjU 1 pjrriculan fumptie a modie ciTcnr
direpcrtiein cie.fitamen intclUgantur vniucrfaUtercc
parricnlaritcrper comparationcmad ifiainfcrioianon
opottct. fic .n. vcre cftin ptoponto.qiintclUrcriopartuii
larietvniticrfjliefubltantianim fcparataru; non cftnf
fi pcr fimilirudincm od tfta tn fcrio:a:t t>oc vidcmr ce ra
tionjbilc:3>fubltanticfc^rcnoninrclligunmrabuitel
lcctnnoftronifipcrillainfcrioia. £tidcoitcltccriovni«
ucrfiUe 1 particnlane ipfarum non cft ni(i pcr coinMra 7.^.5!)
tioncmadi(tafcnfibilij.([7adaliudcumDicimr.S>e£«
tur 4> vnum 1 idcm efTct mulripUcabile.tc. no fcquimr,
(Cadpwbattoncj.fingtilarcnon c(t multiplicabiUr.tf.
ibicenduj.cum oicitur vniticrfaledt multiplicabilc.
vniucrfalc Dupitdter potclTconfiderari.vno mo inqui»
tumvniuerfaUr.-tfmfitumgcnue.tficcftmulttpUcabile
i piura fUppofita. SUo md pot ^Tfiderarc vfc fmqicftin X
talio^tFmfuam^perKttknoneftmuUipUcabiiciptii X
1
fbnwfttd. t boc nulluin cft inconiifliicnB : fkiu quocuqj
fubtili oatop" oarc iubtilius.q6 tn rcpugnat fn\ 9 i ma
tcna.qi non 3" oarc fubiilms ignc.i ficctuinlubltiantic
icpar Jtc iqiuntuin vniucrfalia lut inultiplicabilce i plu
ra fupjx)fiu.iqiuntiim vcroVunttalunon fnntmultipU
cabilcs.cnad aliud oubiuin.-i^cr non cne nibil pot oif '
fcrrc.£Mccndumg>triplcjccllnoncne.quoium piimii c
non cne runptjr.qo non bj ccmcc imagin j tioncm:^ P talc
non cne mbil oitfcrt.auud crt no cnB.quod crt i ma. fcili
cct puatio foimarum;'? pcr taU no cns aligd bcnc oitTcrt
talc vcro non cne clt idiuiduano. qi piuutio oiuirioniB.
Xcrtiumcit noii cna. quod clt in i^vjtcntu cns tantuj: fi-
cut matcru pma.cne cnun i pura potcntu of non cne. qi
non cne i aciu.t pcr t alc non cne ct alifld bii oiffcrt.
Ibki^ %^iri^ adr6nc8pncipalca.adpmamcum,of.
U^lv ylUV ^uudcftpn^^iduuduattonie.ic.Oiccn
dii q> vcru cft:^ quod aligd ctl iduufum i fc pmo. 1 oiui'
ftim a quoainqs alio.^n minoit cum of g> boc cft pcr foi
mi lubilantulcm. £>6m non pmo.qi foiina clt iduiifa
pcrmatcrum.matcruvcropcrquantitatcsindiuifacft;
qiuntitjs vcropcridiuifioncin.aficoc pinoad vltimuj
Idiuidiu "cft pmum pn^^foinulc idiuidiii;^ quantitae p
mum fubicctum.(L a<l aliain.£>6m cp vcnirn cft pcr qd
eft boc aligd pmo. 3n minoii cu of boc cft pcr foimd.vc/
rum crt pcr foimi banc particularcm: foima vcro non e
bcc ncc j>amculariB: nifi pcr quititatc idiiufam: vt imc^
dutcoftcnfumcft.i:t idcoquantitaeliibiccta idiuifioni
cft ptnum pn" idtuiduationie.(L 3d alum.cuin of .3II6
pcr quod aligd.^^i:. £5*m q> otiplcjccft pn^xjuoddam fcj
malc.aliud toinulc. fi vcro itcUigamr g> ilUid pcr quod
aligd crt vnum nuincro foiiTMlitcr:fic fit pn"" indiuidua
tiont8.fic fairum crt.qivnita8 cft tllud per quod alifldcft
vnum:vt oicit boctiue in libio fuo oe vmtate 1 vno. ybi
XHc.qi vnitae cft qiu vnaqucqs res vn a oicttur.fcd g idy
Uifioncm non cft aligd foimalucr vnu.fcd idiuifum. &i
vcro intclUgatur oc pn" fubiccto:fic crcdo q? vcra cft. qi
f<icmeftfu5mvnitatiBnufncraU0.qucopponiturmulti'
cudini in partCB ciufdcm ronie 1 tdiuirioiB. (L mmo'
rcm cum of .foinu clt lUud.ic.f^dm non clt vcni fub-
iccnim imedwtum : imo qiuntuoB cft ilUid quo fiwidaf
vnitaa quc cft pn" numcri.lcd foima bcnc cft fubicctum
rcmotum:ficut ctum cft fubm aUoiuj aaritium.ideo ro
Bon valct. 1 fic cypcdita cft piima opinio.
'Sli.f* op.qucpinocjcponittituUimqoni8oepn
tll indiiudujtionie.vnoicit.ffmuUuinoif'
fmqucrcrcpioptcr quid indim"'cftidiuiduum.i vtnij
naturafpccificaoctcrminciuradfingularc pioptcr aU'
quod pn" foimalepofitiim. vndc fi qucnturpcr Qdidi»
niduii c iduii"'uCunc oiccncU funt quattuoz ad qdncm.
-primo q> idiuiduii foimaUtcr cft idiuiduus piduudua
Uoncm:vclidwifioBcm:iiboc conucnitciiaUa opionc.
fet ratio cft.qi ficut fc b5 cccitaa ad cccusfic idiutduatio
4(1 iduuduii.i boc patct per conucnurntcin filitudincm.
fed aciun foimafr eftpcr cccitatcin.iquatum cccitae po
«efteflTc foima.qi clt piutio 1 foi* puatiua. vndc cccuae
Co.6.1 cftfoimaccci.iquantumcccus.vtccKncntatoizfpbffi.g
15. etiam idiuiduu fojmaUtcT cft idiuiduii p iduiidiutionc
1 indiuifionem.vndc pcr indiuiduum intcUigo qiufi oi'
uilum i ouo.qi ouo funt.(L z" wccndum,<p idiuiduti ma
terwrr 1 fubicciiuc lunt idiuiduum per foimam fubaUs
1 i boc oiffcrt ab aUa o()inu>ne.i:t coiifa cft. 3dem e fuEi$
Xx.77. Duiifionieib3bituBipuationiB.c;;portprcdicamcnti8.
X<c.z5. i^Ji^^lHiiue.fcdfubicctumDiuiftoniecrtfoima fublti
Xx. ij. tiaUf.vt P3 c% 8?b''.i per ^^iie idiuifioni0.Q>autem foima
114« fit faXm otuinoni8.i;9.qi ouiifio cft accidcn94nodoc6po
fitum cj: moteria 1 foima oifTert a copofito ftilx) 1 acci
dcnte.qi cj: fuBo 1 acciitc vUunum cll fubftatu.i.foima.
Ibocertr6''.qiaccidcn6nonoatcffcnifif5fld.ergo fuii
fubiectuj ocbct cftc fiinv>lf .1 boc cj: foima.vcl pcr foi"" . ■
leftQJof z'ocaia. a»nucftaUfldpcrfojmain fiibrtan' Xx.z.
tiaU'in.ibipicpofitiopcr. ipoitat babitudincincaulc ma
teruUB.vtrumautcm ilta ro fit fufficicnBod piobandaj
cocUifionc.ocboc iqmrcndum crt.(L Jb^m tcrtio 3» fi Q'
nturpcrquididiuidiuuncrt idiiuduii.fuijUtcrnuUaeft
queftio.etrocrt.pimationienoncftfinie.S'' b^.vbioici' Cc.ij.
tur.piopter Qd crt cclf pfie foitc n' cil qo.fcd fiqucrit pc X. c.}5.
qiiid idiuiduuin cft iduudimj f mafr nuUa eft caufa fina 7Cx.70.
Ue.qi iduiidiutiocrtpuattomuUitudinie.iScdiftaofw
addu.cptutiuepotcrtoicia>Cditiiduumcrt iduuduujfi'
naiitcr per conkmutioncj ipei m ciTc pcrpctuo.qi vt oi'
tii z?oc aia.qi mbil coiruptibiUii pot fcmpcr idcj nume
ro idcm mancrc.Ct idc of t: oc gcncrationc fj f 5 nmlti'
tudincin nuaU'5 ftKcice faluatur icmpcr.i nmUuudonu
mcralisprcfupponit vmtatc niuncralc. qi nunqpaUqua
iuntmulta:ninq6Ubctcopfit vnum.qioinni6 inuUuU'
dorcducif ad vnitatc.vtbf io!b''.(L4-o6m.g)fiqucri' Zrx.zt
tur per gd iduiiduuu) crt idmiduii cffcctuic.C>6m nul
lii bj cfficicne pcr lc.i in bi» oiubus ;3nibuB puenKCUi^
aUa opionctt caufa crt.pua' non babct cffictcnBifjplu»
ocfiaenB.fcd idiuidiutio cit pima".vt vifum cft.crgo no
b5cfficiene:ietiiftJopinioncaddit«rcpidmidua:cffe' - •
ctiuecBgnan8.qignaneq6oat foimi : oat oia accidcn*
piitu foimain laU cquc funt nccclTaria.fcd iduiidtia^eft
occiiBnccario piiefoiini im5.qioi9foi'imacft idiui'
duata.oc boc marcnducft.^LS'»^ 9» ftqo qrit oei°Q».
idiuiduum oc gcncrc fulk vltra naturaj fpccificam icUi'
dit aUquod foinulc pn" pofttmum. vcrtngf a.vt foi.fuB
naturambumanam icludataUquodpn'" pofitiuumfot'
maU oiucrfu5. pcr qo clt foi. 1 m boc oiffcrt ifta opio ob
aUa.^t ro eft.qi fi naiura fpccifica non contrabcrcwrod
idiuidumocgcnLTCfubcpcraUquodpn* pofitiiuim fo»
maU:qdeft oiucrfum:loMion oiffcrrct ab bominc fmn
tioncin.fcd boc clt faUum.qi boc omnce conccdunt. con
fcqucntupj.qifinoncffct pofitmuin aUquodpn"'mre
ad quod rcduccrctur tlla oiucrfitaB Pm r6ncm.tunc non
cffct oiuerfitas.vel fi cfl^ct.tiinc ciTct ficta. (L 3te af.oi/
cit }?oeanima.3J aUud cit inagnitudo 1 magnitudiniee: tcjc.?.p.
taquaiaqucciTc modopcrcflcaquc intclUgit quiditO'
temfmcomcntatoicm.ipcraquam iiclUgit idiuiduuj
q> ctt aUud a qujntuatc:q6 non cffct aliud nifi icludcrct
aUqft foimaU pn'" ixjfitmuj. C3tcm flf .oicu 7" bUV
io ca°Llluoinodo aiit op5 otccrc 1 quaU gd fubrtantiaj g>
qrere oe aUquo gd e boc nibil e qucrcrc nifi coirigaf qo.
qiopoitctcoirigcntc5 otccrcnifi rcducaturadquefti<y
ncm facta5 oc tndmiduo^m ipccicm.vt piopccr jjd foi.
eft bomo:vcl ad qiicrtioncm foctam oc nutcru.fc t qi m
pnu qucrtionc non qucritur aUgd oc alio. icd i quettioe
fpet oe idiuiduo qucritur aUfld oe alio.fcd boc non ctTcc
nifi idiuiduum ictiidcrctaUquod pn"' foimaUpofit|uu5
fupcr naturam fpccificam./i boc vidcturciTc oc itcntioc
ap.vt p5anUbetconfidcranti.(L 1 lotidii y> Imi xcdtf
coitcr q> fup naj bii' ' (oi.includat iiiqd rcaU ^X)fitiuii t
foimaU. pcr q6 na tpecifica oetcrminct alid idi" cii foi.
nd iit cnB ptunuii.l5cffe tdiuiduuin fit puatmiim. ume
gd fit ilUid oeboc oubitatur. vndc aUq oicunt.Qi lUud e
quantitae idmila.Ct boc protunt. 3lUid quod pcr fmoi'
uifioncm eft caufa muUimdie nual. b q tut idiiufioncm
eftci vmtatiB nualiB.q^bitnamfpc'^*"' ad idi"* oetcr".
f j q^tae q fui ouufionej e ci muUitudiB nualw. vt pi Xx.69>
pbrfi.quareic. i^iftacftfoitioiratiobuuiepontionts. i-^'
&cptimi
CfiWp boc oubitatur.qz fi bocccchincfcfltor ^foi,
ytfotxnct oe gencrc acciitie.fcd boc cft iporcqi cft pma
febftanua; quc mayunc lubltat.c): pdicamcntw. pHt j)/
batur.3n illo gnc 05 cfTc rc9 in quo cft fuii fo:iTuk ?bce
lprtsn:fcd foimale contrabcns fo:. vt fo;.cft oc gik quan
t«»«6:ficutqujntua9 idiuifa.CCad boc of.q> Ij quan ti .
caa idiuifa fit illud pcr q6 foixft fo^ tn non icUiditur i fi/
gnificatociuo.Eqdfigtur.Sumuntpdicjtionceicflrcp/
<licato:i pdicationcs clTcnti Jlce i pmo inodo. q: fi qiwn/
tuaa idiuifa icludcrcnir i figto fo: . tunc irta non ciTrt pcr
fe.ro:4rn bomo.C£>*ni q> boc nibil valct. qi cft ridicu/
jM» fignihcatio vocw non cit rcbii» clTc pzcdicamcnta*
Ici picdicotiocs clTeniialcs.qi foj.clt i pjcdicamcto rca-
uter t cflcntuiitcr circufcripta oi itcUcctionc. qz i codcj
iwcdiamentoeftrce ifo:maUpben8rcm.(i:3tccdm<
toto: ait TTb^z^co^.^n bocergo capTo itendit oeclarare
«p.8> flditae idiuidui fuDc e(l poi jjditatibue iduiiduo/
nnnaaidcntiiun. Jndiuiduiln.fuBceftiJuealqe iduii/
«tawaaidcntwm.-imanifcftum cper fe. tDodoqltitae
indimfa cft idiuiduum quantitatie.crgo idiuiduu lubfti
tic circufcribcndo oc accidcns cft p:ius iduiiduo accidc/
tw.tper con fcqucns quititatc iduuia.gt fi otcatur a»c6
mcntato: lognir ibi oc idiuiduo fubftanticinquantum i
idcm cum gditatc 1 fpc.i fic picccdit idiuiduum accidc'
tiumgratia gditatiB.fcd iquanmm idiuiduu$ non p:cce/
ou.bocnon valct.q:c6mcntato2 logtur ociduiiduofub/
Itanticiquantus ouUguiturajjditatc: fjv. q: comparat
flditatem indiuidui fubftanticad alia.qz oicit.qj indiui/
0003 ruoc^eftidiuiduoaccidcntium.manifcrtum cft
pcr fe.crgo bocnon occlarauit Sf .fcd tantuj otibiii fiiit
ocflditatc -i fpc idiuidui fulJc. vt twtct ifpicicti crao
p ponif non valct.(LaU) oicunt.g» vnafitfoirnaafccndcndoab
ta vm/ tndiuiduo vfqj ad gcncrali'" quc oat ciTc fojtcm t bomi/
. roi nmtcfTe animaLt elTe bofem:i clTc oijtum ic.Sed ilU
i ppofl/ cffc oat pcr oiucrfoe gradua pcrfcrtionalee.fcd oc boc oi
to, raimcftaUbi.vbi oifputatumfuit.vrruj fownagcncrie
cffct rcalitcr oiftincta a fozina fpccici. idco pcrrraTco ad
p«fene^amcn bzcuitcr potcft obui ari ifti vicq: ifti gra/
dueperrifcti6aUrB:perquo6 vna fo:ma oat clTc foz.boicm
% animaltc. vcl funt alijjd vcl nibil. no potcft oici 9» fint
nibil.q: ninc fo:ma g mbil oarct ciTc foz.i boicm. Si fut
aluid vcl fubftantia vcl accrie.pcr fuflficicntcm Diuifioej.
lifuDa.velfuntma vclfozma vclcopofimm.nonpoirunt
c(kmateriax{: fomia non oat clTc fulialc pcr maj. ncc cd
polltumuj: firr fornia non oat clTc g ftibam copofuam. g
rcUnflmr q> fmt foimc ruBalce.i fic plurca fun t foi' vna:
imo funtpUirce : noe pctimue invna rc:q: tot lun t fo:/
mcquot funtgradue cfccnonalce 1 pncipaUe fo:ina.©i
Oicae cp fint accritia boc non cft porcqz fozma fubftitia/
Ue oot cfTc fuBa lc pcr acrtdcnsraim cflc foztcm:i clTc bo/
rninem fintcflc llibalia.(i:)o}aU) oicut idiuiduu fub/
irantic includat aUqd fozmalc pofitiuum.qd clt ocgcnc/
rc rubc:': cft oru id luidualiejpcr qui natura fpccifica c6/
trobitar ad cifc fo:.i cft ocgcncrc fubftitic:': filr itcUia»
m oe eibue idiuiduie fuDc.pzcr cr qua i fcparatie a mate
na,t ifta cft vta p:obabilie.lj icofucta. £t ratio biiiue cd
cUiltonie cft.Q: idiniduum fubc vt fo:. iqu anmm fo:. oic
aUfld fo:molcpofitiiuim rcalcpcr qd oiflfcrt ab homv
nc iquan tum boino.fiait ct f m roncm i conccpnie oiffc/
rnnt.q: aUterccnt ftctc ronce.quibue nibil cozrcfpondc/
rct m rc:vcl crgo ilUid fozmalccft accrie vcl fuba. non pt
ciTcaccrie.qz tp foz.inquantiimioz.babeat cfTcaccidcto/
lcboc cft ridu:ulii t iconuemene.ergo eru fuba.no potcft
cfTc ma.ncc comjvfitum. vt ^e ocductum cft.crgo rclm
quuw4i>fitfo«narubaU9.8>autcmUludnonfitma4J5.
XVIK
qj ma non oot cffcnec copofitu.q: ninc ccpofira fuPa oa
rct cflc.quod cft ridicuUim. crgo ciTct foziiu fublbntiat
pcr qui idimduumfubibntic rcafr oirtiguitur ab tndiui
diio ciufdcm fpci.et potcft addua pzcdci aucto:itae c6'
mcntatone.ojflditae indiutdui fubftantic.ic.et loflt oc
idtuiduo:vt Diltiguinir 0 flduarcqz oic non oiftinguit oc
ilbcplit pue.qz mjnifclhuncftpcrfc: fcd tantumoubiii
crat oc quidiiate idiuidiii.crgo boc occUrauit i lUo capi/
Wlo.vtpatcKred boc non cflct: q6 idimdimm rubftannc
p:eccdcret.ic.0i cflj idc cuin accidcntc. qz nibil pccdit
IHoCandu 9>bUfmt ^iUudquodclhpfumct.
^*. oi'f>»-»wntraiftampofitioncj.pmoau
ctqatae ap.z?poftc.vbi oicit.qj Tub cadcj fpc.-: U>Qmr 6 Z.c.zo.
fpc rpaUmina:muUc runt DilTcrcnticrcd non f m lubftan
tiam tpcr lc.Tcd f m accidcne: Tcd fm iftam opioncm fut
muitcoiflrcrcnticfubrpcrpilifliimacriamfm fubnnntii.
Caijfl cft auctozitae bocnj fuB po:pb)rrium.9J ipee e to
tarubftantumdwiduo:um.ergo rubftantia nibil addit
fup:ananiram rpccificam.qft fit ocgcncrc lUbftantic.qj
tunc fpc6 non cct tota fubftantia:fcd ge fubrtatic.(r ite
fiidiuidHarubftiticDiftingucrcnrurp Diflrcrcntue fub/
tialce.tunc fpce non oifltrrct tnagie fub gcncrc & indiut
dua fub fpcctc.fcd boccft falfum.q: contrarium apparct
ad rcnfum.q: fo:.-: plato minue oiffcrunt intcr fc:-: v»rn>
cularce ccrui qj bomo i afinus 1 lco itcr fc q: indiuidua
ciurdcm rpccici conucniunt i figura.crgo ctiam i rubftan
tw.q: ficut oicit comcntaio: p:imo 6anima. q< mcmbw £5 51»
ccrui non oiffcrunta mcmb:ie lconio.nifi q: anima oift '
fertabanima;rcdoiucrrcr|.xcic8 oiffcmnt lubftantiali/
ter-^manifcftcq: i figura ■zaluequcarguut ouicrfttatcj
m rubftantia.conrcqucnf ia patct. qz ficut bomo tafinus
taUefozmcoiffcriit pcroiucrfae fozinae UibftantuUre-
fic idiuidiu ciufdcm Tpci Oiffcrrcnt pcr fozmas lubllan/
tuU^e.^L^tcmfiboccffct.nincnonpoflctcoiuunci fl>in
fcparatie a matcna cffct impofl^ibilie multinido indiui/
duozumrfcd boccft contra .1 c6mcntato:cm crcdem
tee rc rufficicntcr conuiciffe q) non fit ^i|.iffibili9 mulutw
do idiuiduo:um i rcparatie.prcqucntia jxitct.q: muUitu
do indiuiduo:um conumcimr per accidentia. q: ocbcnt
oifTcrrepcr acctdcne.red italibue non funtaccritu. crgo
pcrcarcntiamaccfitmmptiincitur gnpoffibilte fitmul/
titudo idiuiduozuj i abftracf ie a matcria.Si crgo Dc ra/
tioncidiuiduozum rubftanticnon cffcntaccidcntumec
conftitucTcntur i cffc pcr caitimc i ftibftannje rcparat] ni
bil pzobibcrct ciTc plura idiuidua fub vna fpeacoij^tcj
tu oias.gj roz.cft fo:.pcr p:mcipium fo:malc q6 cft oc gc
nercfubftanticnincqucrinir. vtmm lUud pncipium cll
onima:vcl non aia.pcr lufficicntcm oiuiftoncj a contra/
dicto:ije.finon cft ai j. tunc fo:. vt foz.cft non aiatiun. q:
fo:ma aUaiiue quc cil non anima non oat cffc aiatum. II
cft aia: vcl cft itclUrctiua vcl fcnfi-^.vrvcgc^^.tc. no runc
pUirce an imc.rcd fi cft anima intcllccriua:fic cft bo: t no
oiffcrtabbominc.Sicftrcnfitma.ttincpcream nonpo/
tcft cffc ro^aim pcr eam fit an imal,omnc.fimirr non po/
tcrt ciTc vcgctatiua^: per illam funt vcgctabiUa.(C3t^
iUud quod incUiditro:.inquantumfo:.fupcr naturam
fpccificam.vcl cftpcrfcctiue anima intclkctiua wl im/
pcrfectiue. non potcft ct" pcrfcctiuo anima intcUcctiua.
qz an ima intcllcctiu j c vltinui in bominc; fmie ad quc
omniaaluo:dinantiir:adquc nonpotcft pcrtingcrcqi
ctiamcftminimumtoptimum.fccuiidoocanima.ncc Tci^
poteft cffe imjKrfccriue. q: qiundo aUquid p:c(iipivnit ^ic.
aUudilUidpzcfiipponcecftoigniuBtnobiluie pzciuppo
fito. vtbomopzcfu^^nit animal.crgocft perfcctio: oi
onimaU.iMJj cft ficut pue.gj ilUid quod icludit idiutdua
tibn
fb6clbciuffiram(pectficamdlaIigdpo(ttutum fowM'
leoegetKi^fubc.(tadau£fo:ttatcmap.oiccndum.Q>
cftltclUgCTida g» fub VTU fpe non funt pUiiw ofic fub
ftatiJ fpcciftam:fcd bcnc Junt oiffcrcntic pUircs ^m fab
ftanrtam idiuidualcm:': q> flc itcUigJt ap.pwbo.qj aca
pit tllam p:op6ncm:vt mjnifcftas- fcd oicto modo e ma
nifcfhi.f.9 non funt Diffcrctie plurce f j fuBam fpcciftcJ
Itab vna l^.qt fic eft noca.qt aUtcr clknt multe fubc fpc
dficcfub vna fp^.qd dl folfuj nunifcfle.t (U . vtitur
ffb p:op6nc (inc foiti piobatione. i pcr cofcqucne nota.
qi pmtt0 magiftcr non vtitur altqoo non fit notuj fine
roiti pjobationcvnde oic comcntotoz p j3k%iJt> ipingft
2^:.9> vfu9 fiicrtt quodam apparetL-Q qdctMfit fociUtcr
^poe aUqita.ibiccomcntatox.t^usmagTfhTnii^vtifaliq
gndne qdnoncftnofumpcrfc(incfo:tip:obationc. Srrpoced
cd^S. oUi^ fub vna fpe.tc. verum cft fm fuBam oiffinitam vf
oifftntbil{.vndcfo}.biuantnm fot.talia tdiuiduafuena
iwmm fpccificam n il>il icUjdunt:qd fit fu6a oiffin tta:vcl
Cx.5)> ponarar i ciffonc aUowm. q: fingularium nocft otflfo.T"
b^.frCt boc 'd<^'" PJ aucto:itatcm Boctij .q> fpc» dl
tota fu&3 Diffmita vcl oiffi'" idiuiduoium.vt vtfum c.
J rrtM<»ci Sd^j.nidiuiduij.tc.ncgaturplla.
JCIU rUIIvt^.qjiiiiigqticfuDorrDiflingiiuntur coi
doigradtts.q: Ucctbomoiafinue Diftigitanturfubftan'
tioUtcT.tJiTvf minue oifTcrunt fubafr qgbomo i aqua. qz
(j^ ciitfdcm gencria funt pu>pingo:c9 in natura.q: con/
ncnittntigcncreptoptquorfcdbomotaqua non conuc
niant(icIgcncrcpa)(Mnmio.q: magis Dilfcnui t: dccft in
ptopo(Ito.Ucct bomo i aunue oiffcrant fubftantialhi in/
diuidua dttfdcm fpH, tomcn idiuidua cinfdc$ fpei mm*
Diffenjnt i ru5a q|ouierfe i boc pcr occiltia qui /
bti8ConuenUint.iperqac c(rcuU>gmar oifferentiae fub/
rtantialce.vt patct per c6mcntato:cm.8.b'. t (lc indiui/
iloadufdcm fpci miagie conocniunt i figura qnc arguiic
minoj^ofiamfubftantiakmql oiucrfe ftgurc:qiic fiint i
otucrfle fpedebU8.jire non valet.(rad aliam. (t indiui/
doa.iifxonfcqaentia ncgatur. imo Ucct foi. i plato oiffc/
irantperoifTcircntiaefubalC0.taU'a idiuidua citifdc fpc/
dci:adbuc pbi" U>qucdo conuidtur a« ftt mtiUimdo inv
po(ribiUeidiuiduoaim{fcparatte;fednon contuncittirQ
accidcntia.fcd pcraliam viaquaponitair.i comctatoi
q: idiuiduj ciufdcm fpcdd funt partce fpci.q: oicuntnr
parrtciparc fpcm:t fpcdce cft participobiUe.vt crgo fpc/
dcecpartictpabiUepcrUliutduai fttpponta muUtpii"*
cft t idinidua. fed i feparatie fpccf ce nd i j^tidpabilie. qt
non babct fubiccra; qfi partidpct eam pzopccr boc fcpo/
lata vt muUiplicanmr pcr idiuidua. vndc ocfcctne par/
lidpantie fubi cft catifa.q rc nd muUtplicannir abftraaa
1 ocddcntiarvt quanntae (Igta non eft caufa.(E 2ld aUi.
3Uud fotmalc.ic. tdm 9 in animatie cft anima.q: nir
pecfTctg» fo:.non babcrctanimanvpcr quom oiftipncre
turaboli)9animaltbaeabotTxie.crXuoici0.vclcfdi(l
f^i*^ tiua.ic. t>iccndumfma;:.ic5moitato:cmg?ccogtta/
>i> ?>5* tiua aia.a oic q> per i Uam.bd cft bo.t non foUun fo:.
Q) bd.cft bd p aiam cogitatinam abfoUtte.fed fo:.cft fo:.p
aiamcogitatiua.ibanc.vndcap.icomctato^volunt.g»
aia itdUctiua non (It founa fUBalie boio.t oane cfTc. fcd
tannij ^iunginn-boip oconce.et comcntoto: ouiraiaj
cogitatinamdIcfounafu6alem:qucoatel!iebof. £t ifta
fotb cft connM fidc 1 vcntat£.vtl q tenent iftam opionc;
raU)9 Idtuiduie ab boie pilt (Ic (olucrcip non dTct p fidc:
<a gUbct aflnue particularie fupcr fotmam fped^i ad/
dit aliam fo:ma fu5alc$ id iuiduaU: cii ifta forma (It ma
ccriaUe.1 iftud non pofTct oia oe itdlecnixnm fft fornia
imSrqiic non potcft con trabi B pUirc» foniMt itcUcctna
et6
Ure fu&alitcr otflfdrentee. vnde fl olige vellct foUicrc tc/
nendo cum fidc: 9> itclUraue fit fo:ma fubaUs bote. opi
eumoicerc3>tndmiduaoifTcrrcntpcr otucrfae fo:maa
fubalee idiutdualce malce quc p:cccdiint itcllcauj vt g
otitcrfaB animaevcgctamt jo:gbu0 oducnirci iicllcctue:
ttunc gfa ifiarumoiucrfjrum fo:fnaruin iicUccraemuI
tipUcarctur.t fic contrabitur natura fpccifu:a ad tndiat/
duuffl pcr iftae founae fubftantialce. non q> tntclUxnia
Diffrrat fubanr.fcdfozmcpzecedcntce itcUccmm quc fitt
matcrialcs:oc bococbet inquiri. ^Sd aUam. 3Ua fot>
ma vcl dl perfectio:.ic.C>iccndum q> an tma co^tatiua
particularie foix nobtUo: anuna cogttatiua comunto:
1 in boc conuindt ratio.q: in codcmficncrc (dnpcr t Uud
cft nobiliueq6 pfupponitalt6.modo^ima cogitotiua
foj.p:dupponit animam cog*" in comant.q:eft nobtUot
ca.gttu oicle.crgo cftnobtUo: bominc.po(Tjconccdi.n6
tamcn ct boc fcquif :q> onima cogitatiua ftt nobiUo: ani
ma intcUoxiiwx intcUigae oc anima ueUcctiua qnc flk
foimaboie.ftcutoictumcftin pteccdentifotbnc.C3W
tencntce iftam opinioncmbabcnt foU»crc rationc» in ^
ctpioqucftionie in oppolitum factae.
« j fA-^iMtfi cumDf.nuUumpcrtincneodqoidita
JQU p?linii tcm.u.vcrumcftqdpertinetadqai*
ditatcm fpedficam non cft pn" tdiuidui. w oide.
9 foOTia pcrtinct ad quiditatcm fpccifici . concccdirar.
fo:ma fpei.imo ctiaj c tota quiditae fpccici. vt vifum eft
ptiue.t lUa non cft p:inciptu in indiutdui : cu; pofTit fcpa
rari per itdlcctnm a piindpiie indiuiduantibue: fed fot
mc idinidni non pertincnt od quiditatcm fpccici.ctia no
poteft itcU^(Incp:indpMeindiuidnanttbue cumipfa
flt met pn" KIiuiduane.CEad aUam.3Ua fo:ma vddTj
ciufdi fp&ic.ib6m q> oino iftc founc idiuidualce 1$ bif
fcixint fUbarr.tif pcrtinct ad vnci fpcm."i cdaentnnt I vna
nanira(pcdfica:flcutifcriueconuenttcu fupcrio:i ifpc/
dc:flcU>qacndofUnteiufdcm fpei.itami ifta fotmain»
diutduarcontrabit ilUm founam fpeaficam : flcut infc/
nue cotrabit fupertue : 1 nok> oicerc q> fpecifica fozma x
idiuiduarfint citifdcm fpci. ficut ouo quc contfncnt fub
vno.fcd funt flcttt fiipcrtiia 1 ifcrius : quc non oiffniit in
natura.Ucrt flt vntim comunc: oUud pantculare. CSd
aliam.n boc dTa:tunc ccUnn c(kt componram. nego co/
fcqucntiam.vndcqaando of g» ap.oic cduj. 1 boccdti. ^
potcft oici q> a:p.acciptt cclum p:o mudo 1 o:bc co:''.^ p ccU.t.
flcccUim componimr cj: matcha 1 foima.-vdpotcft oid cd.j>z.
a>ccUimpioo:bccelcfti.iboccclumDifTcruntnon poi*
aerfaeinteUcaionce accc^^tae a oiucrfle naturie i ccU).
q: cdum eft fubiccium rimplcjci fctpfo idiuiduanir. flc
fotme abfiractc.f j ifta ofia cft g ppone ad itcUcaii infc/
riouim. vtct octfi cft i alia opionc.bie ouabue opion ibi»
pofltte fidcrboc tquirat mcUoic.': foluat ronce oltcnu*
opionie:qaecab:cuttatieobmi(Icfunt. Qd XVIII.
a^aoiQm igiror talid e(l tnatcria. 1 c.
^ ^ rri f 1 1 r ^'''^^ ''^*^'^ capiraUl drca ocf
jVltrillJl ^ba.Utniartgnoncmrdna/
irarar: vt ignie vclaltcniic.opo:tcjt pedftcre
nUqui 'ptc fo:' ignie : qu j fo:mi aliqui vocit
.'icboationc fonnc.aUg roncm fcminalcnfque
fac ad boc Q> ree fiat. & argiiirar 3> flc. t boc c^ Ifa a^ .
Dicentis.Qao»ij igirar talie cftmateria.vt laptdce: im/
pofTibilc cft fic moucri nifl ab aUqtto.t quc quo:um mot
terianon cftpn^actiiiumtantumfiunt abartc.opo:tct
igif q> i ma ilbr qf itint a n.ii iflt aliq6 pn" actititt j:qd fit
aUq pe fo:mr4^cftqdam icbootio f6rmc.([ 3tcmfi boc
nen cfletr.tunc gno naUe.-vdcflctmonie viol^ vf nibil
Zx.zf.
Scptimi
oflfimiet a gcn crarton c arri ficia li .p feqacref c« nw
viotoit'. qz fi i gcncrarioc narur jli non pctiltcrct aliqd
pnctpium acriuiim i matcns: ninc edct a pncipio qctrm
fecD.i boc cfl violcnm5:q: viotcnram cft a pncipio c%txV
fecononconfcrcntcvimpalTo:vtDicmir j?crbi.fl~z?fe'
qaemur.Q' gcncrario natura fno oifFcrrct ab artificialL
*-^78. qj occit .zfpbf.Si ars nauifjaiiiaclTcr in ligni8:tiic
79*t»S9* nauis ficrct a natura^ficut nunc fit ab arrc.i fic gcncraro
fumralis non oiffcrt ab artifidali.nifi qi naturalis gcne
ratiobabft pncipinm itnnfecam imatcria.-fcd arrificia
110 non.fcd falfitm c(\ oiccrc g? fit moma violcnttie.qi oi
fhngiiirar.ctiaf; q> fit gcncrorioarrificialie. q: naturalis
hgcncrariooifhngiiiturabartificiali.-f!aitar8 anamra.g
anteccdcne cft ^lfum. q> non babcat aliqua partcj fot/
mep«:ccdcntcm.(r3fcm fozma poflgencranoncm c(t
{ matcria.-aut e rgo p:occfTit ab altquo:out nibilo.p ov
uifloncm fufficicntcm.no ct nibilo.q: ct nibilo nibil fit.
O^oe^ aliquo.fcdnonqcmatcria.q:matcna cffjpar»
fbzmc.quod crt falfum. crgo cr aliqiio qtScfl in matcria:
qdeflfurB fo:me.(r3tem.qj aliqute polTct otccrc.fi na/
turalis ergo cft a p:incipto itrinfccooctiiuxmnc agca ep
trinfcaim cfTct fupcrfiiHim.crad boc rcfpondcmr.g» fi>
att illud pncipiiim itrifcatm non cll fo:ma complcta : fj
qoedam tncbo(Ktofotnie.iia etiam non cftpcrfcctiin pn/
opium aaiuum .vt per fc pofTit agcrc gcncrationcm:fcd
baba altquid oc virmtc actiua: vt coopcrcntr crtcrio:i
ogcn ti .q ; n ifi a l iqu td con fcrrct.mnc crgo naturalie cfTct
moti» violcntua.vt vtltim cft.
I^Mtmrimm «"lg"«f'0«al«gd peprtcrct fo:me
*^rr'^"*'""^ qdcfTcf ^ndpiumactHium irnnfc
feoa.tiicfo:*e(TetDiiiifIbilie:': bfaparrcm ip3rtcm:qd
BlC^tirl I1M1 contra comunc oictiiin.
iw(.iiuuil| cl>odq6nc5:qip3r0fo:mcnonp:c/
ej:tlh't in matcria antcgcncrattoncm ta^ ^n" actiuii co'
operone ad boc q» rce fiat.Ct caufa cf^.q j pare p:cc)ciltc9
•itcigit ad cdactioncm fuiipfiue oc jvretia matcric:aut
ad educrion cm altcritis pa rt ie. pcr fufftacn tcm Dtm fio^
nem.fcd non potcfl oici q» agat ad cditctioncm fui.q: cct
<mp(icarc.p:obatio.q: tiiccduccrcwr.Tocqd cdncif crt
i po" palTuta:i t5 ctcdiicit.ific itld idee ipo^actiua.-: fic
iUapscnt tpo'actiiia:tnoaaitui.pjlTuta'z nopafTuia.t
aau ipotcntia.qiiod cftimplicarc. llccpotDici g^agat
pcrcdiictioncmaltcriuBparfie. q: mnc totafo:manon
edticeretiir t gcncrarcrar:q6 clY impofiibilc. cofcqoctia
fnobarar.q: fl pars foimcagit ad cductioncm altcri^r
ttB:vcl if^a pars cft in mat cria:vcl non.fi cf^.t unc no edu
cinir.q:illud quod cftoctu t matcria non cduciuir.fi aut
non cflacni:fcd i potct ia.ita Q^cducitur ad acntm p alii
partem:qua vocant icboationcm fo:mc:fic vna pare fot
me actiuecducit:': alia pars cducirar.': fic tota fo:m3 nd
edudnir.': pcr ^fcqucns nec tota forma gcncra t . (T^tc
fm iltofifcgttirUtitatiofo:marum.vndctfta opinio,p»
piqiucHopionibuBponcntibtis latitationcm fo:marii.
0cd pofitioillacflipofTibilis^m .imultislocis.p^o/'
batio buiu8.9> fit poncrc latitationcm f6:marum.q: ide
cltponca* (jp toto fo:ma iatcat:vtq> pars lateat. vnde^/
rarar ab ifits qui ponunt illam icboationcm.vtrum ifia
founa fm fuiim clTc icboatiuum fit i potcntia actiin vcl
palTiua.0i in potcntia pafTiua. non coopcrarar crtcrio^i
a0enti.q: omnt qd operamr aliquo modo opcrarar.paf'
{ liuii outem vt paiTiuum nibil pot cfi operarL^i outc; eil
f potcntia actuta.crgo e(i i actu.q: nibil ogit mfifmqpi
Xx.iJ' facra.qifcmpcrcjrtimabiturfpcs mouens. vtor}°pbf.
tficalicid actualc fo:mc latct i matcrla.q6eit ipofTibile:
qx fovna f kri eH totnm scram fouite ficii 6 ergo totos
Xviii. "*
acms fo2mc fit.crgo non fuitp:ius.fl7Tlotandum tsxmi
gj fo:ma cfi i matcria antc gcncranoncm fm potcntias
pafTuiam.q: omncq6 fttpoiTibilccft ftcn. ei Jiitc5 pof-
fibilccltficri.crgopmofuitipotcntij. irtficixr boc g»
fo:ma actu non p:ccafiir.fcd tantum potcnna.q: in mat
teria cfl a^itirado i potcntta cfTcnnalis ad fo:ma cducen
dam.vndcquandoa;:.Dicilittcra.q>pjr8p:ccicilht:n6
ocbct itclligi pare rci ficndc:ncc icboatio ciua.fcd Dcbct
iteiligi aliqua virtua actiua:quc non fnit ipfj rce ficnda:
fcd per quam rce fit:ficut quando bomo ocbct gencrari:
mnc )f tus fpcrmatis cft i materia.crad cuius itcUcau j
nocandiim fiatt oicit comcntator.qjmotuB locolie aliq*
litcralTtmtljturinotui ad fo:m.i.3n momaiit localt vi'
demiiB q? aliqua riint quc moitcnntr a pn^crtra.vt ignie
a gencrantc:vcla rcmoucntc p^obibcns. aitqua moucn
tur a pn^itrinfcoxvt animata quc otuidunrar tn panem
moticntcm i motam.vt tangitur S' pby. SilV i mont efl Xx.)0.
ad fo:marn:quando fo:ma fubfiantiant roducinir :tunc
q6cftitrilccit5agcnsq6conmngimrmatcrtC': oifponit
eam:vi i vutcntibus x^nts fo:matiua fpcrmatis clt i fcmi
ne:non q> fpcrma abfctfum a gcncritc igrcdiantr fublM/
tiamgcniti.ficutvultc6mctato:nonobuiue.6imilifcr Com.j.
efi i moni augmcntat lois.q: potcntia augmcntatiua mo
ucne itrifcca cft i moro fm ougmcnntj.fic ctiam cfi i mo
raaltcrattoni6:ficutaltquavienaturafcf^ico:dcvclin
aiio memb:o:quc potcft vocari vimts fanatiua:pcr quk
eduaturfjnirauipjrfcaliquaifirma. j£taliaadduntQ>
ap.loquitur bic oc tali matcria babcntc ifcpn"aainii.
tnon logtur in rcbusinantmaue.qdpatetcjrbocqjco/
parat matcno; ignis marcnc oomus i bocq> vtraq; mo
ucrar od fo:mam a p:icipio cttrifcco:': fic loqrar magi0
oeviucnribue.vtmmqiijndoigniflgcncramrimatcria '
fit altsjd actmum itrinfccum ad foimam igm6:qd non fit
pare fo:mc fiendc.ficut fc babct fpcrma i viuetibus. €)C
boc patct quid fit oiceniium ad af .
rafinnrrt ^^i'"^^-&i^Mncf(cx.icxon-
ncratio vniucrfjrotftiguatur a moto vtolcnto fiifficit
fit pn" itrifccum actiuum vcl pafTiiumi.q6 ramcn bj po/
mvl'radfo:ma$iadicltnationcmnaturalcm:vr oicco'
mcntatoifcptiopbj-.vndcinioni violcnto.ncccfi pnci' Co.tO.
pium actiuum:ncc pafriiiii.qtS tamc b; po^nalcm ad foz
mam •: iclinattocm nalcm ad fo:mi.quarc ro no 3".0i/
mUitcr gno naturaroiffcrt ab arttficiali.q: of ia ett inttr
mam naltum:i ma; artificialiii.q: ma nSliiim b> po*"t
aptitudinc n alc ad fo:ma:qiic pot cduci ad acnl p agen»
nalr.q:po'narnoncfl majartifidaliu.dTadauctotito Xx.7S.
tcmai:.z?pbf.o6ma»as.non vf oiccrcgjfcmp^n^^acti 79.1.8^,
uum fit itrifccum t rc: q6 fit tdc5 numcro cu rc ficndo. ($
vulr oicercQ» { mora nali efi aliquod irrifccum pn^^^flue •
boc fit aoiuii :fiuc maicqft bj nale po*"ad fo:mi ; q6 n6
cfi i ortii^.vndc fi i ligno cfTet po* nararatod fo:ma 00/
mus.tiicoomus ficnrta narara.(l ad alia^.quc fuit
obiectioni8.C>65q>ibi non'clt fo:ma oiminuta : ncccttj
pcrfccta.i ct non coopcrawr agcnri crtrircco:cum nodt
acni ima.vt vifus cQ.(£Bd alia;.fo:ma poftgcncratio/
nem eft i ma:ant ago p:occlTit qc aliquo.tc. ibicendii g>
p:occlTit cj: aliquo ta^ c% parte.vt ma tcria. ranc tantuj
babctvcritatcmmato^DcilUaquc gcncritur fco^fujct
Diuifi;. fiatt cfi comtvfitii qo gcncratiir cr marcna riq|
eicpartcfiiL-fcdnon babct vcritarcmocfo:ma;q: matc/
ria no efipars fo:mcvii foima neq; oino cr mbilo gna/ .
rarneqj ct ma t3^c% ptc lui.vti Duiifio efuffjcics ocil/ j
lis Q no gcncrant oiuifi; 1 fco^fuj.f; tn alio.vnde fomur <
rubllantialtsgnarartnmatcria^ i^po*"t3ptttndtnei
nale od illi fomS'A boc fuflfidt: vt foz* gcncrctwr er mi
tn tnatcria qucbabct potcntiam naturalcm ad fozmam
introduccndi 12^0^^ "^lc oifponce maj. Q6.XIX.
I* 5iii5=5i0nfcqiictcr
fcd boc babct lociim piimo mctapbf.i t^ccli.
idco p:ctcrmittatu r i qucratur circa ilU Bt^*
lcy it ncqt vcTo a cafu:i cometatot inilla partc
facit oifgrclTioncm i incipit. & in boc qd oi)rit multc fiit
qonca Difficilcs.vtrii p gcncranbnc infcrioium fit ncccf/
fcponcrcfubftatiaoabllractaeifcparatae. gtargiut p?
g> fic.0i non cflct poncrc fuBae fcparatasrtuncvniiqdqj
non gcncrarcttir a libi fimilifcd boc cft falfuj. cj: littcra.
qz vni]q6qs fit a conucnicn ti fibi.?fcqucntia patct. q: il'
la quc fiunt cj: putrcfactionc non finnt ab aliquo indiui»
duo fibi fimai.crgo opoitct poncrc fubflatiae fcparataa
^f^t^Cfritm (fimilcsinfcrioiibuB.
(jj- ^E^PPvUlUlll aB.tc^mcntatozquiipJobitboc
1 ocbct intclligi oc fubltantijB fcparatisrquae ponit pla/
toiali) antiqut4)z flp.bcncponit fubftanrias fcpararas:
qnc fimrmotow otbium cclclhil- q: illc funt neccflfanc:
Zx.i6. vip5.iz.b^cr3ftaq6c(toifficiliB: ficutattcftaf comcta
tindc toz.iz.b''.in iHaoifgrcrtionc.lCbcmiftuie JutDicitibi.Q>
ifta qucfho cft valdc oilfidU9.£t noB oicamus in boc f j
noflrumpo(Tc:iPmp:opofiti6cequa8babcmu8 ocfdC'
ria aj:.quc cft mtnozis Dabitationi8.vt cicit aiqc.t ma/
gb cff conucnicn8:vt fit vcra alic fcn tcn tic. 3n qua fl'
dcm qudhonc fic pwccdam.y piimo rcdtabo opinioce
cum itnp:obationibU8 carii: quae tangit Comcntato: in
ifto.T.a.iz.-f^zimo crgo tangit opmioncm platonie.i po'
ntt trceroneBpUtonis^noptcrquas pofuit fubditias fc
p. fQ paratas c^:vt fdeaert eft pzimo ratio. Omnc qd gcncra/
Dbt6i0 niricducituroepotcnnaadactuj:bocfitpcral;quod fi/
*^ milcinfpcdc:fcdbocnonpotcft cflfc nifi ponimr jrdcc:
q: aliqiu gcncrimr pcr putrcfactioncm:'! non piccpfht
indiuiduum dufdcm fpcdci-vt w vcfpis i munbua.
©imilitcr in bis quc gcncratur cx fcminc.t^.qz fcme no
babct anima j.crgo fi gcncrantur a fimili. oj;^ qp fint idc.
(!~3tcm foime fubftantialca fimt addirc fo:mi« complc
jrionalib^.icomcntatozintclligirpfojmaocoplcdoalcs
qualirarcs actiiias i palTnuis.vr caltdfj i ficaim^frigiduj
ibumidii.fcjcbocfic.fozmcfubftantialcsvtfozmcigni»
acris.ic. vcl gcncrirar a fcvcl ab qrtrinfcco : fcd non gc/
ncranrurafc:q: nibilgcncratfcipfum:mnc cnijgcncra/
tum ctrci finc gencrantcSi ab cjrtrinfcco.wnc vclgcnc-
ranturabtndiuiduociufdcmfpcc«ci:vclciafdegni6.-vel
ob fdca:fcd no gnan t ab idifcuifdc fpci:vct gnis. q: boc
nonpzccTifhtin gcncratispcrpatrcfactioncm.crgoopj
cfTc f dcas qiic oant talcs fozma8.(r'Jtf m.i ifta ratioj?/
bat non fofiim oc gcncratis finc fcminc fcd ctiam oc gc/
ncratie c% fcminc.Omnc q6 cft in actu i pziue fiiit in po'
rcntia.boc cft pcr aliquod fifc fpci:fcd anuna fit cp fcmi'
nc vcl m fcmmc:i tamcn in illo fcminc i qualitatib' c6'
plctionalibtis non cft onima in actn:nifl fm opinionem
eiccn tiii aia j cc c6plcdone.crgo opoztct q> fint fozme fc
paratc q ocnt illas aia«. i be funt jdcc quc funt riufdcm
Qpfnto fpct-Caiii opiniooe tangit c6metatoz quc cft Sutcenc:
Suice. 1 tangit oiws rattoneB:pcr qoae pzobat foztrtae cfTc fepa/
ratoe.vt oatoicm fozmarii.vna cft:i fupponit ouo. ^tno.
Q) oe q6 eft in po' non qrit ad actum nifi ob aliquo eirtra /
betc fue fpccici vcl gcncris. 2?fuppon it.Q> foimc fubfti
tialcs malcs non funt actiue vd pafiiue efTcntiaUter (ed
qualitatcs pzimc tantii.£ic boc fic arguirar.0i ignts vel
aqita gcncrarar. v«l boc cft a qUtatibus piimiB:vd a foz'
m id fbbl^n tiaUbuarvel a fozma que oot forma9:i eft oa
€16
Co.is.
C6.}L
C6.i8.t
-
p"ro
tozfozmamjnion aqualitatibti8primi8.qznon funt Rfc*
fubftannjs.-ncc a foimie fuBaUbii»-qznon funt ^""actio/
nieipafTiontsivtvifitmcftjgfimtaoatozc fozmarti que
oicit aui.cc intcUigcntijm agcntcm:quc oatomncs foi /
mas. (LjKqi aUgepofTct oiccrc 9 foi\'lcmcntoni5^' •
ucniat a oatonr fo:morum.qi vidcmue tgncm gcncrari i
ocw ex mom:i non poflitnuie oiccrc ^ motus faciat fov
mam fuBalc ignie.qi no cft fibi firis in fpcvci in gtic. B%
boc fic:igni8 gcncramr a mom: vel crgo mof oat fozmi
fubalcm ignt:vcl oator foztmf :fcd motus non oat.q: n5
cft fibi ntie m fpccicvcl tn gcncrccrgo cato: foitnaruj.
£t oicit c6mcntatoz g> tftc ouc op.pucniunt i 15. qz plato
1 aui.pofuitfoimapfcpataBfdca8.fcdaui.pofuit oato/
rcmfoimap.vndcpofuirmtclUgcnfiaqucrcfpicitilla^
funt in fpcra actiuo? 1 paffiuozii.i oane cie fo:".(raiia
cftopioZ:bc.quamc6'" breuitcr tractat t ifto 7? fcd oif/ KDC.
fufiite pcrtractatcaj in.iz.vndctbcmiftiu6 aUqlr ^''cuj
auicqz vtcrqj ponit fu5am fcpatam oatozc fozma.Sed
oiffcrt tbcmtftiuB ab aui.qz oicit.q» ftUtd agcne qt> poio
crcat fo:m3 iUud inucnif oiiplr.vno m6jDiiicttm cii mo*
ncb6 gnatboiem.iignis ignc.aUudogceinenit abfhxi
ctu:q6 poiiit pp iUa q f lunt ex putrcf jctioncvii otc Ttoc
miftiU8.9> oia non cft ilUid in quo funt ocs foimc tift.f. i»
tcUigibilce 1 fcnfibtlc8:fcd e iUud qd ponit ocs fornias i
matcnjB.ioat ea8.addit c6mctatoi. q> pcr oiam intclU»
gitfoimifcpatam.imotiuii Zbcmiftq fuitaipofoitoa
toicm founanij.q: vidit cp nUqtta oiaUa fiiit q: putrcfa/
ctionc vt bibioncs ci: vino coinipto.i oicit.g> iftozu fiiic
obUm8a?:.q:nonfiuntafil>inmiU infozma.Ucet fer/
molit fuffidcnBqnoodillaanimaUa qucfiuntqc fcmC»
nibu8:qzfiunta fibi fimili.Ct pofTct ffUogijari. fi nSefTj
oatoz fozmanim:nmc an imaUa gcncrat a cf purrcfactio/
ncnonficrcntafibifimiU.boccrtfaUiim.BDccUjraiic6
mcnto.Ct ftar in boc g> bcnc fctmus <p in fcminc 1 fper» C6.i9.
matcatiuflibctonimaUeiplantcfuntquedam pzopoi/ iz.inct»
noncs pzopzic 1 rcfoUttioncs^quibus eo que gcncrantur^^
ei:ci8funt aninuUa 1 plantc:qze):fpcrmatcbomini8n5
fitcquus.ncccicfcminccqinfitbomo.Ccquoanimolia
propoztionabiUtcr fiitnt q: fcminibus:opo:tct 9» tftis^/
poitionibue aUquid rcf^catinfcminibusquodfitfi/
itulc gcncrido.aUtcrnon ficrcntontmaUat>etcrminate
e% tftis fcmin ibtio:i bcc cft oliqua virms in fpcrniate.vn
dc oicit.9> piocdTiw octcrminams cft fm ilios p:opzie/
ratcs.imo p:opo:tionc9 ivirtutcs^vndc lica bomo gene
rctur ab bommc.tamcn pjtcr nibil f jcit ad com^x»utio/
ncm talcm vcl tjlcm membioium. qi patcr fcpororar a
fntu.aim fit ogcns cjrtrinfeaim.fcd q> flt taUs oifpofltio
ni8:opoztct q> B fit pcr ilUtd quod cll in matcrio 1 fenu/
ncq6fi[c Uncot 1 oifponit mcmbzo octcrminatc od tolej
foimam introdttccndom.i be fUnt foimc 1 vimitceina
turn. f t addit g> coiptts nibil facit in coipe nifi in qrtre
mitatibtts tangcndo:fcd non pcr totiim:fcd boc facit na
turo 1 virms nattiraUe pcr tomm cozpus oifTitfa. & ifiz
virrae tantum cft in illie qiie gcncranrar cj: fcmine.fcd I
tlUs quc fiun t finc feminc non bobentlimilc.fic ergo idi
gcnt aliqua foima.i aliq actionc 1 qii a latcn t omncs foz/
mci oat iftie ifcrioiibue foimae.fit qi aUquis pofTct oi/
ccrc Zbcmiftioq» non opoitct iftaanimaUa viUa ficrl
ex conucnicnti.q: non fiin t magni podcrts. boc remotiet
oiccn8.9> non occipia t tc viUtas animaUum : 1 cogita Qy
magie miru j cft oc fcicnrta opcranrts oUquid fubnle e^
hito $ oe fdentia in fadcdo aUquid qc auro.lj lumj vt/
liusfit auroxrgopzoprer viUtatcm anitnaUam non im/
pediraragenefimilcaim altquid fiatcT Uito a conitcni/
cnti-vtalctentiaanificis. (l^^^oftca Commcntatozrc/
geptimi
^ jinitmeaqcrrctniiB.qiiitaainm tactas nim
optnioc Brillo.oicit mcdt jo ciVc.Un j opmio c(l quc poi
nu latictittoncm fo:mjru.q: qdliba cll i quoUbct.qz ia
vna rc (un t omnca rca actu.-z^cncratio c cjritus oc occut
to I maiufcibun.£i oicu lita opmio^ agcne non dl niii
abiirabcns t oiHingucns illae rcs adiniuccm quc ftmul
0:iliiint.(!ait anapgoue pofuu intcllcctum oiutnum.
21iacUoptniooiccB.jgcn8 crcattotus cnsocnouoiqc
nibiio.': gp non babct nccciTtt jtcm ad boc cp babcat ma/
teriam i qui agat.Cscvlttmis ouabue non plua ad pfcns
- vtDcUtitationcfo:marum.q:alibibabetlocum.vfrus
autem aUqutd fiat cj: nibilo.CJiccdus g? non naturalitcn
fcd bcnc rupcmaturaUu-r.oc boc nSpUis.qtilU qucHio
tantii qucnt.vtru) ftt ojrc fo^maeabitractaspwptcrge
ncrauonc« infcrto:um:(cd f mnattram iilarumopinio/
num dt gcncratio p:op:ia. (ETlotadum gp comcntatot
incrcpat i:bcmiftttt5.qui polutt pwptcr gcncrata cic pq/
trefactionc fublbntti abftractain:ficut ojto:cm fo:ma/
timjn p:optcr gcncrotacx fcminc.vndc comcuto: vult
Q^^opintoncmXbcmirh) non roUi3opo:tet ponifub'
ftontiam abrtracta pwpter gcncrata c% putrcfactione. fj
ctMmpuptcr gcncrata ej: fcmuic.vndc oiat.9; Zbcmi/
.. - ftiuBnottmtcUc|citqtiornodofttgcncratto.iquidc(l ot/
ctumQjgcncratiifuacoiicntcnit.f.tnDtfftnuionc ifub'
(lantta.i paucia mtcrpofitta oicit.O: ctiin omnc q6 fit fi/
ataconucntettfpcciciputaturQjilkfcrmo cogatoiccrc
foimas c(Tc z j-dcos.t b pwptcr purrcfocta.Scd boc non
cftvc^;.q:nonfoUimopo:tct poncrcfo:ma8 abfbractoa
|«optcrpuirefjcta:fcd ctiatnpcr tUaqucfiuntg: fcmie.
Cam cntj Dt;:trnu9 tjj nccclTc cft vt tn icminibita fint vir
tutc9-:fo:mciimilcsrebu9 arttficiaUbite qucagunt ca
qitebabcntformas: ipofuiinusilbevirtutcai fo:ma«
raaod c(tc:con tingit:vt babcit aliae fomia8:a qitib^^fiar.
j£t pwptcr boc quidam oicunt omnce fo:ina9 lubftatia/
le»e(Tc a fublbntta abllr jcta.i:t r atio cft.q: nibilagit in
inftrto:ibu0 ni(i quamo: qualttatce p:ime q facuint fiu
fimiUa:vt caio: caU>:cxrgo fomic fubltantiaUs no agiit:
1: per confcqucne ignia non gcncratur tn co:po:c combu'
ftoq:fo:ma fubftantiaUigniocomburcntts. vncii tgnis
fiatab ignc tn co^x):e cobullo clt nccclTario i5 ftcri altCj
rooao:um modoujm;aut vt founa ignis ftt i co:po:c co
leqaens facttoncmcalo:i8 tgnci tn co^Hcut accidetiacon
fcqounmr founa:vt nribtU confcgmr fo:mam bominie:
fedboc e(tinconucntce.autcontuigit:vtfiatfo:ma cj:
non fo:ma.': bcc non oifTcrunt tn antma 1 i omntbua foi
mie fubftannaUbue.i tamcn otcunt cp non vidcinueani
mam ficrt c% antma. fcd cjc non antma. 0i crgo fo:' fub'
ftantialie fit facta ejcrxicnicnti nece(Tc cH animi c(Tc ab/
ftraaasaquafumiaUc animc 1 fo:me fubflitialce: t fic
opoitet non foUim poncrc fubrtittae abftractae p:optcr
putrcfacia.fed ctiam p:optcr gcncrata c% fcmtnc.(L Ho
CoM» tandum 9 comentato: ponit qucda notabtlia od vcrita/
tcmqucftionie.-pzuntieft tponttin fcptuno.d.9)no6Dt
cafnos q> ca confidcrara fuerit oc mo /Eip.in boc loco fu/
pcr bocgj fo:mc inatcriaUe funt gcneratce fo:ma9 mo/
tcnalceapparcbitcp feminaoantfo:mae rcru; gcncra/
tarum a femtnibus pcr fo:ma9 quae ocdcrunt fcminib'
acncratia. vndc fcmina a gcncrantc abfcifa >?tute babet
Fozmae flmiUre gcncrantie.q: funt quafi in(hiuncnta gc<
nerantiii:ficutcttafo:mc fubftatialee agiitBqualitatce
taqg arttfcjc pcr inltrumcntii:fcd tn gencrattsa non fcmi
ncco:po:a cclcftia funt illaquc oant tftie aliqutdUxo (c/
minum 1 virmtum:quc funt in feminibU9:t i cie quc gc/
ncraniurci:fcminc. iftQyomntaillafuntvirtutce natu/
lce oiuinc gcnerantce fibi fitia H 9> artifq: 1 ortcs gcnc/
rantfna artificiata.tnccomcntato:vocatvirtutcs Uo
mtnibuea co:po:ibiis cclcftibue oiuinae : t nd occlarat
qrc oicif oiume. £t 13 cft fo:tc p:o tito. q: fiau virtutc»
Diuinc occultc funt z agunt od fine t complcmctii:fic^
tce gcncratcvndc p:optcr ignoiantwm ipfarum aUg po
fiicrunt ^dcae alig ooto:em fo:marij.£t oicit comenta /
to^fimilifcr in.i2.bi»u9.3>nonopo:r5agcn6 oinnino ce
(imilc ^momncs modoe.vndcgcncrans animamnon
ponit cam in matcriam:f; ablTrabU anima in potetia ad
aiam in acto.vndc Dicit.9J ignis non fcmp gcncranir ab
ignc:fcdctq:moni.vndcincepnop:opo2tionii t fo:ma/
rumci:iftcntiii tn gcncranttbus animaUaclT. q:ob(Tra'
bunt fomuis 1 p:opo:tioncs:quc funt in matcrta cj: pote
tia in actum.t omnc qctrabcne aUud oc po* tn acmj nc/
, cdTccftvtcytrobceaUquomodofitfimtlciUiq^ c%tra»
buurnon gp iptasn fit mct q6c?trabmir fo:maUtcr 1 fi
omnce modoe.virratceentm qucfunt in feminibtisque
f jciunt animam non funt animatcactu:fcd in potcntia t
virtutc:ficut oomus cdin potetia in anima cdificatous
1 non in actu.-: fimilitcr virtutce in matcria putrcfacto/
rutn:quc agun 1 1 gcncrant putrcfaaa que funt a coTpotif
busccldTibus funt fimilce virtutc-rpotetia animaligc/
ncraroc;: putrcfacnonc. (C z" notabile cftpcr modtun
co:rcUn).i:tDicttcomcntato^cp idcoDij:it Sf.in Ubio
Dc antmaUbiie:^ i(Tc virtutcs funt fimtlcs intellcctui.f.
q:agt«itaciioncttrtU:cfn6:ifuntfimtlcein boc.q: ficut
intcllcctus non agit ^vr oigantim co:pc;aim Dacrmina
tum.q: nuUius co:po:ie c(t actue. fic virtutce in fcinini/
bue iion agunt p:opicr octcnninatum o:ganu5. vndc to»
tum confitfum clh q: qucUbct.pare fpennone e fpcrma:
1 E quaUba pa ncm fpcnnatte agitTirttie.vndc aUcVtu
tce agunt per octcrminatimi o:gjnam. vt viftie pcr ocu'
lum.ic.Zuncadditcdmcntato::3Jin bocDiffrrunttlle
virtutce gcncratiue qs mcdici vocant fo^mattuas a vir
nitibusnatturaltbaequefuntin co;po:ibiisanimaU'um.
^(ic.n.agunt non actionc intcllccnio opanuLfcd aguntg ^ ^
iftnimcta Dctcrminata imcmbja p:op:ij: ftcut otulime ■
pcraurcm.vifusjxrrocuUmi.virtusant info:matitian5
agit c mftijii j)p:tu;.Xiic addu Dubitarionc GaUeni.Q»
idco Salicnus Dubirat:': Dipt ncfcio:vtmm ifta virt' ut '
crcato:autnon.fcd vniucrfalitcrifta vtrtusnonagttni/
i fipcrcaU)ZC5quic1tinfcminc:nontta5)fitfojmain ci«: .If.o^
ficut anima in co:po:cnaturaU.fed ita 3> fit idufus i cie:
ficut anima c(t incUifa tn cojpo:ibn9 ccleiltbus.Bimili/'
tcr oicit comcntatoj.tz.btiius. q: oidt g? 2?. Dtcit iftas Co.i5 x
virtutc9 (Imilcs ec virmtib^arrifidaUbus:-: i oc anima/ i$,
libU9 Di<it cas dTc oiuina9:q: oant vita^: 1 afTimilot caa ^
virtutibus quc Dtcuntur tntelUgcnric.q: agunt ad pcrfc
aum complementti; 1 Dctcrminatii finem. i£Zcniai
notabilcponitc6mcntato:.tz.buiUB.ic(tDccalo;c.d.^ CoSS*
ifta fcmina non agun t nifi pcr calo:cm in cts. 1 tllc caloz
nonfacit caUrfactioncm 1 ocficcanoncmrantumfmft/
gura; z forniam animati.£t idco oicit 3;:. in oc anima/
UbU9.Q7 illc calo; no dt igni6:vcl igncus.q: tllc coiranu
pit animaUa 1 non gcncrat:fcd iftc calo: in fcminibne ge
ncrat.t tdco vidctur fimtUs caU^ti arrificiaU in comino:
q: fiou are caU3:cm mcnfurat ad oacrminatam opcno/
tioncvtad talccuUcllii vcl gladiumrfic t(Tc calo: babet
fo:ma in fcmimV^quc confcniaiur in fua mcnfura.t ifta
fo:ma non cft anima in actu. (cd in potcntia. 1 c tlla <\ai
a^.aiTitht ant 1 intcUecnii:q Dacrminatc agit.i 16 oidt
ar.iflum calo:cm ate non aiatu.l£t iftc calo: cft in fcmf
nioueit fit ab babcn tc fcmcn a folc vndc oicit Sp. 9» bo
mo gcncramr ab bom tnc 1 folc.i add it comc'" q> \f\c ca
10} ractuscft in tcrrai.aqua qc catoic (olie admipo ca$
l
catotealiof Hella;:: 'z io fol i alie ftelle fUnt ^n" vite cn/
tuflib; viui in na.calo: igi t folta i Jklla^ oiffufua i aqiia
« tcrra acncrat aialia nau cj: putrcfaaioc: i vlrilla quc
fiunt no C)C fcmmc.no 9> aia fit tUic pducu c% folc oibc
Deciiut:ita g> oiuiflm giicf ficut voluit Zbcmilh': fcd cj:
ma putrcfacti cducif :■: oia ilta occlarata ftint in libto oe
atalib'' : crgo caloics gcncrati c% cabubue llcUap giiint
quiUI^fbemfpq;aiaUn$biIt^p2ta8mcfura9 Uliusca'
lotis ex q^titatibua mottiii flcUa|::i oifpdniV adinuicc;
tn j?pingtatc:i rcmotioci ifta mcfura j?ncnit ab artc tn
nina intclUctuaU q cfl firis vn i^Yozmc t vniiis artie ptin
(tpalis qucbspUircs fubfcvt poUttica bsfubfc miUta>
rem inouifactiui.': fic vuU Comctatoz gjoiaaialia flue
fiant c% fcminc vcl finc fcmtnc fiunt a fibt iin faU< in vir
tute:q2 in ma putrcfactop a cojpib^^ccUrtib'' ocriuan f i
^ant qucdivurtutC8icaU>2C8qgcncratoctcrminata9
rpesaialius^que afTimilatur ilUs aiaUbud in T^tutct po*
l5 no fojmafnfic ctii virmtcs m fcminibua vt vifum cfl.
CCTlotidii q> cjc illis notai-Vatcnt foUitiScs ronuj oiu j
opionu; quc poniit fuCas abllractas gnatocs ifcrio;::
qt I3 foimc fi^aUs imcdiate nd agantitii pcr fc 1 c 'nl^r^
oguncvt vifum e(t£t ctii putrcfacta fiunt a fimiU faltcs
in vimue:qi a virtutib'' in ma putrcfacta quc gn jtur cj:
coipojibus ccU'flibu3:fiaitct virtutcs in fEmatc fiit fircs
oialibusgnatis:iapplicatcfotoncs adratiocs fingtilaa.
CI~liotadii9> ficut tangit C6mcntato:.p).buiue.i in oe
C5.«4. fuba otbie: qp ifla jjpo.vnumqdqj fit a fibi fifi in fpc. i tcl
Ca.z* Ugcda cfl in fubftitys 1 no in aaiderib^qz vidcmus gj
motus fit a motojc imobili: 1 caloicx Uimic 1 motu. vii
etiaDicit£omctafozaucitatc aUrT^idri.^M.buius.cpifla
^pdvcrtficat trtbU8?ditioibU8.f.^mo9>fit agcnspnci
paU 1 non inftf alc:qt aUjjd facit cicatricc i Dozfo : 1 fcrra
abfcifionc in Ugno:i til no funt fifia bis:qt iSla funt in (Ifa
inococagcntcs. Scdooj intcUigiin agcntcj)pinqiio
^no rcmoto. Zxrtio 03 intcUigi in agcntc cfrcnctaUtcr
U^W VI 11» odmadqoncsPmintcnrioncariflo.ct
Cdmetatous 9> no op> poncre ful^as abflractas^vt idcaB
vcl oatojc fozmap pEgnationcj infcrioyr:boc^batur
quattuozronibusCdmentatozis^qsponit in iflo.y.p^clt.
feigno ficrct a fozmis fcEaiis: tunc gnatuj ficrct cj: non
ina:fcd boc cft falfum.qz oc q6 fit: vcl fit C)C ma: vcl i ma.
^a P3.qz portqpgiians cflct icpatii^ct^ams cct fcEatii:
qz ifla Dcbcnt ccfiUa. z" ro.ad ctuus itcUcctus 8»iflioi'
ciit <j> ouplc): dl gnans.pti'^q6 Difponit maj.t gnans fc
paratii cp oat fozmi.(L Contra boc arguit comcntatoz.f!
eiTct aUq6 agcns q6 Difponit miis: 1 qo oat fozma gnati:
tunc gnatii non cflct vnii cns in actu:qdcfl falfum.pfitiJ
non Dcclarat cometatotfj fic pi: qz actio gnantis 05 tcr'
* minariad cn8actu.fiDractio oifi»nctismam tcrminat
ad atiqd cns acm.5 fiit ouo i actu. }*ro.fi cct gn ans fcca
tit 1 0^8 pti" oifpones ma3:tiic vnfi actii f 5 vnu acta
gnarcf 0 oiiob^agcttVcode mo pzopinfltati9:fcd boc cft
falfuj.qz brt polc cet g» vnii actii gnarcf a ooab'' ciis cffi
cicntib^quaj: vna cft vrt9.aIiagtiniUiri6:f3»porccodc5
nio j)pjngtati6:3rta w.qz idcages q^ oat fozmi idc agC9
oifponitinim.ifitimccctoliud agcs ponictilarcDirpo
ncn6 matcrii:i aUud q6 oarct fozmi;tiic ccnt duo agcn
tio. 4.' ro gnatum cft fx>zmatu .qz no e pura foz' c fe ep'
ftcns.ggntiirigeft fozmis.fcd foz* trifmutatmanvfedfe.'
paratu a ina t mom non pot trifmutarc mam.qz trafmu
tatiocE \^rutc6 inalcs.vndc 3^.1 comcntatoz voluntgi
ad gnoncm infcriof fufficit cozpuo cclcftc 1 agcntia infc
riou particnlaria.qz ad boc rcducit gnoncm 1 cozniptio
B^.vndc et pcr boc faUutur fimiltcudo intcr gcncrone ct
gcneranim:vt vifum cft.flTTlotandii 3»c5mentatoi bic C6^L
oilcndit incidcntalitcr gd momt a? . ad po ncndu m in »
tcllccfumagcnt^ fq2atum.qzboc fuitfozmitio 1 pzodn^
ctiofozmarum intcUig* locttuim virmtuin intcUccti'
uoy.qzficutmi)Cfii ciimafitamijrtocii ma^ficnon mi]:/
tii cu ma fitab agcntc non miirto cii ma:fcd actus intclli
gibtlcs 1 fozmc tntcUigibilcs funt lnMlce. ergo fiimt ab
agcnte immatcrialuqd cflitcllcatisagcns. (i;ad ratio/
ncspatetepoictis. Qo XX.
C€loonfam vcro tHffinlrio i rarto. t c. tcc.}^.
T^t^vitviv circa boccopfm.vtriioiffont
'«wrilUI robnspartcs-ipartd.arguif
gjoiffinimj non bjgtet Bte.qz fulic abrtracie '
non bnt partciparft.t tii DtlTinuinf:crgonec ;
btffo.qzoifToiDiffintrii imjvztit cidcnaj.^/i
fioiffobabcrcfEtcmiEfC.-z fllroifTinitiiicumrit oitTini- •
t ii ideciiDifFonc. (C3te of ta vUima cfl indiuiribiU8.qt
Qditatcs nrp funt fiait numcri.qc.Sb^.CL tjc boc argui' X.C.4J
tur ofia fpccifica no b? Etcm 1 ptcm.qz c vna fozina flm
ple?:.2 ncc oilT6.qz oiffo tm oictt onam fpccif ici. qz otfflc
rcntia fpccifica cll tota fuba.i acms oiffiniti : vr vuUco/
mcnfafoz.7?b''.i Diffo im^vizfar fubam 1 actii Diffintti.ct Xx, to.
fic oilTo tm ?flat cj: Dria:i c ons non bs ptci Etc.(r3tc5
illnd q6 intclfr fimpUci intclfn tia illud non bj gte 1 pte.
qz opo intcUcctus cfl fimpliciii 1 non copofitop. oc X.C ri.
oia.fjrcs Diffinitacflb^rqzoicitactiitntcirn-fimpUciii:
qz nottftcatcentia:irc90iffin[fa itcUV fimpUci itcUhtia.
^DtViririim VtiUaF.ipdcilra.qzDicg^oiffoc Zx.^,
^^rr^"'-""^ rdbfl9Etc9.z?pbt.oic.n.3»Etc90if z.crg.
finirioni9funtfoz'.ibocctiiDicitinilto.7? 3C.C4J
il^iirrnrliiii-i adqonc.oiPifforabjptes.iB.pba
Xc/lLt ilUUI 1 1 (ijr, Oie robj ptC6.qz capicdo roni
mo fci^' q 6ucntf a noto ad ignotuj bj pfce.q: ro rcfoU
uit ad ^n' rci.p q notificaf oifTi'". f3 oiffoc ro u qui nott/
ficarDitfi^.g ic.^E^tcargiiifcicptc Diffr':iU6 ttfi coifft'*
.ppc q6 c fpcs i gtic fiibc. 1 boc p;. f; fpcs ^pofita c% ptib''
pttb^vt c]cgtic 1 ofia.gbs ptC9,i g pns Diff6.(r ^tcj vW
C3poiDinifio:ibic ES1 ps. f; Diffo inucfligat p ^ponei
oiuifione.cj: z^poflc.qz gcn" p oiuidtf . ipolka vna oria
pponif cii grtc:i .pcrcat fibi i ccqz rc8b5 otiplicc noriria
pfafaj q tpoz tat E gcn'': q6 n6 fulfic ad pbationc rci: fj ct
rcgrif cognt''pfccfa.qbf pDfia5i?bcrena5 ?fufam gnis
ad octcrminatu cc.qzgcn'' oic pfufuj itcir; ad cognitocj
fpci.fs of ia ad oct cnni"' it cirj fpci.(L 3fe c% Ifa .1 comc'
tatoz fozmatronc fic.0icc j)poz?oiffoni9adoilfonc vcl
od re cadc e .ppoz^ptis oiffonts ad pte rci. qz fic toto oif'
finitio occrot toti gditate rci:fic ct jjtcs oiff6ni9 occlant
prcs rcifj B no cct nifi oiffo bfctptcs.Ct c% tfla ronc c6'
mcrafoztscTCpffcps g^partcs oiffonts otffcriit rcaUtcrt
qiOicut oiucrfas partcs rcatr Diffiniri:n6 tiii f m roncm:
Vt coitcr orqz of coitcr.g' ficut tota Diffo Dcclarat ronc^
vcl totam gditatcm rri : tta partcs oiffon is Dcclarit por *
tC9 quiditatis rct . Undc op? elTc pliirce partca oiffonis;
qz vnum nomcn non pot nottffcarc fufficicntcr quidtta'
tcmDiffinttt:qz DtffinitiocquuiocanuUaclh- vtDicif.6! c^, r
Zbopico?. Undc ciii ariffo. oicit p^pb^ fico. Diffinitio XxaS.
oiiiidtt Diffmitus in flngiilo.i. inpartC9i pncipia.'i ficf^
cp Diffmitiobabct partcs no f m a^ncm tifi DiffcrctcsifW
rcaUtcr.Undc ct lain Comcnrar oz Dic.7? b^.q^ oifftnitio Co.4.5.
?fIatc):gcnerciofta:igcnu6Dicitfozma5gnaU:m:ofta *
fpilcm.ocbocfati»vifumcft.r°buiii9.qiiDirpufabamr
vr? fozma gcncrie rcafr oiffcrt a fozma fpccifica:i flc
g? Diffiniriobabcf partcsifiuc fit nalisquccoftat c^m3
ffozma^fiue logica:qucpflat cjcgcncrc 1 oiffccfniia.
k
0epnmi
r(3tltMtfa ^«ipma.Diffiniruj.ic.ncgaFoiis,
banonctu.founc jbllr Jctc.ic.Duuur coitcr f in illoe qui
ponunt iubae abltracias clTe i ptcdic jmcnto:q6 bn t pjr /
tce fm roncm.qi Dicunt:^? tn lubtt j tge abftroctie c(l ali
quod mucnirc in qiio :?iicniuni:ficiit in na mtcUigcntie.
1 ab lUo jccipu ro gcncna:^ cll aUud inucnirc in quo oif
fcrunt q> vn j c\\ iii jgie i actu:i intcUigit pcr fpccice ma/
gi^ vtce. aua cU minue in actu: t intcUigic c fpccice mi>
nua vUs.'! jb lUo accipuur rjtio otk.i oicunt 9> in cie il
lud c(t idc idc:inio hn rc>:a quo jcciptf ro gcncrie i
Ofic.atr ioluu Pm itUje q pQniit if intcUntie non fint i p/
dicamcnto.vt» ouiujt q) lubc Jbltroctc non oiffinumt jj'
pacfcdnotificant cniotu^ficutfs in T^b^.vndcpiopac
Dtffonc non bnt;cii no beont Qtce rcaUre.vii ct ouu iJom
Co.j. mctatotspbf.-z.iz.b^O) non cft vu jd ocmonllranduj
Com.5>, fubae abltractae cc nifi motue.vn oce aUe vic funt oimi/
nutc. (i_ ad ali J5 r6nc5.£>ha ic. prta ncgatur.q: oiffo no
nii pllat ejc ori a ipccifu J:f$ ct cj: gnc. H Sd pwbJtiocj.
9 ofia oicit toti lubam tactil oiffiniti. tadm q» ac .itcl/
Ugit 9 of la fpccifica oicit tota fub jin x jctii itclligit fina
1« t coplcti pbete lubae i founae gcncr alce ad oetcrmi/
iMtom ina5.non tii ncgjt quin plurce fini foimc gnalce.
CTSdaUi. 3ltud q6 intcUr.^c. £)6m q> babcrc etce pof
inicUigi txipfr. Uno mo bjbcjt partce copoiictce ip5
od vnuecinam.aiwmoalifldb5ctC6 pfluucntce ipfii
Bon fm vnu$ cflc clTcnnaU::fcd accrtuUtcr tfn.ficut lunt
oggrcgatapaccne.moilUid q6intcttrfimp{ici intclUge/
cupof brc pjne6c6tx>ncnice ipfum qiio ad vni clTcniii
inam.vndcc6pofitiic):ma'zfojmjintctrr fimpliciiiel
Ugentia.': tn bj Etce:vcru cU:n6 b$ ptce non plhtucntce
Vnii ciTcntiaUtcr.ict tu oicie.Q) Diffo ica:onccditur.q6 Di
cu acni intctligcn* fitnptuiu.t ittc bcnc cUpUiriii paniii
OJdmat jf ad yni ccn^^.fu cft gcn''i of la. D6.XX1.
C^^ Cflm pllug autcm f! piioice fint partee. t e.
^^riflir ^^rcabanccte.vcrumpjrtc»
iiMi fintp!io:c6toto.arguiiur g»
non.^ftlud qo oiffinitur p aUcnim non cft pji'*
co:q: oiffo ojf cf ponb": itd ge oiffmimr pcr
totii:qz acutue jngutue ciffintt £ rcctu$.qzel^
minoz rccto:': acunie angutue cU pare rccti.gpore n^ cft
puoi loto. (£ 3te itUid cil p:iue attcro:q6 potcff effcfine
iIIo:i ipfum non p6i cilc fiiic ipfo:q: p:iuep6t cffc finc po
ftcrion.ipoltcruisnon fincp:io:i:fcdpjr8non potcilce
finc toio: 1 lotii bn finc gtcqzacutue angulue no |.i6t cflc
nnc recio:i rcctue angulue potcfl cffc finc acuto:lattc$ in
acm.crgo pare non clt p:io:.
^nnorinim argiut.fimplq:pu9cff copofito. fj
*^rr^' " * RtcQ fimpluioice funt toio.CTIti
iUud cfl p:ui3 attcro:aiiue gcncratto cUp:io2.fcd pance
. p:iu6 gciierantur toco.crgo ic.
1^nf£lt1<1n ^'^ iictlcciiiqdnte flan Dtcita;:. cp ^
an\fi^it\4U of mulriptr:qucd Jin cU j^o quc mcnfu/
rat toiu$ fm qu jntiiate:i luni ma tce:ficui c arnce i oiTo.
qda fiit gtce qlitatiuc:z vocan rgditjtiuc i fo:malc6: fic
ril gcnue i ori J. Un notandii q> coio clt opin io:^.^ oupkj:
eftfoana.f.foanjgtio:vt Jijq non oiut toti jjditjtcrci:
redi2tc.3liaefo:matotiu8:ficut bumanitae^q oicii tota
gdiiatc rei:q: ttli oicuni cflc c6pofita q: ma coi i foima.
tit oicmt q> oc illa fomia iquaiujtc togcuraf .bic. vn/
dc oicunt.ij) bcc eft fnia . ad ejccUidciidii ojnonL-5pla
ton id oc )rdci6.q: oiccbat fpce rep nalius ct pcr fc ciciUc/
tee finc ma fcnfibiU.quafi ma fcnfibiUe non elTci aliquo
mo pars fpci.Oftcnfo igif ma fcnfibilie fitpare fpci in
XXI
«04
naUljaeoi!dif «> impo"ccc fpce rc;: naUuj fincma fcn/
fibiU:fictx»ic5fincamciofftb''.£toicc):pofito:.95bicc jjtd» oo
tcnuie modus ocftrucndi j-dcae.Tlaj pmo ar . Dcrtruit ao: i ica.
fdcaeperbocg^ydecnoniuntcagnonie^ncqspcrmodii * 'rrpc-
gcncrjnn6:ncq5EmodueFcmpljri8, z?oeUruptpboc
gjquidcratnonciUcparatuabcocuiuecrt. XDodotcr'
1 10 Dcltruit j:dca8:pcr boc Q> m a fcn fibilie in c6i cft pare
fpci 1 quiditatie. led ts boc c6itcr oicjtur : tamcn vf cffc
contra arifto. g vult.g) tota qditae rct fit fo:ma. q: vbi/
q$ notat fo:ma:^fldcft.i:tct boc jpvxirct pc6metaio:e ymeta
Otccntc5.3)jjdita6boievnom6cftb6.atioin6n6cftb6. r6 zL '
gft bo^ fo:".i non cft boj? compofito cj: ma i fo:ma:oc
bo<p:tU8 vifum cft.Scd q' inftat 8» rce nates Diffiniuni
tur p m ain lenfibitc:q: p boc otffimint a matbcmatuie:
vt vuumcft tn d^.Cibmg^non valet.q:fimaponit inoif
fmttionc fpci:pj2bocnon eft gegditatie.q: ma non poni/
, turinoiff6nc(j)fitBequiditjti8:fcd ocfercs quiduatc$:
q: ma frn cft ge c6pofitt.(L •HotandiivUcruie ficut oicit TWta
a^r.i c6mcntaio:.3> iriplcj: cft fuba.ma.fo:*. i compofi/ fet p 7 '
tuincjcbie.ioicu c6mcniato::ciilubaoicamroemaie/ 11 *
na.fo:Vic6pofito.mncfo:'tubcofccfubJiqiiidita6rci
cum ipfa occtarat ccntiam tlUue. (L £t mnc addtt vnu$ ^5 ^
notandi g>apc$ g» ma non cft pe gditane.vndc oicir.g» ' *
maof cflcpsfutie fmpfideracioncadiubamcopofitam
cx ma 1 fo:'.f5 fm pfidcrattonc ad fubam DccUjranie ccn
tiain i9ditatcrci:n6Df pefube.fcdocfercne fo:ma5ijj/
ditatc. CL 'notandu vlceritis vc ouit c6mcntato: g? foi/ rg ,^
ma Differt a m 5. q: fojma ^ht fe p:cdicjt oc balvntc fov
ma.q: oeclarat gduacem ret fiibaUiii: 1 non tntettigu g»
fo:inj pdtcctur in rccto occ6poftto:fcd oc jjdiutc: matc
ria aiii non prcdtcanir per lc oc babcnte.gi gd cft.
Ibll a V)t Ct a 6 fo:malC8 fun j po:ee. gtci
USfiV ymv eft.3ltudcftp:iu6jUero:q6conftituu
fubam ciu8:i oat cflc gduatiuu:bcc cft mantfcfta.f$ pte»
founaUe rc" toti^^funt bo.vt P5 cj: If a.iL' 2'oiccndum cp Tt ><
Etce inalce funi poftcrio:c6 toto.^t ci cll.^ltud c poftc/ ^^*"'''
rt"' toto:iaiui8 oiffone ^vnif totu.i r6 pue tacta eft : 1 oj
itclligi g? ptee matce 1 iV^titatuic fui poftcru>:ce loto rfc
ciioe. fed tn funi p:io:e8 gnationc, q: na pccdit i gnoiie
ab tpcrfccio ad pfectii.Ss gtee fo:malCB funt po:ce toto
Bfccit^c.lctbociniiuap.iU^a.qioic.q^ptcepo^cefiitfo 'r.c
to.auioce:autqdi.ic^>onup' '.qifiocectce luntfo:'. ^^^'
tiic oce ptce po:ee fun t toto.15 fi qda ptee fut fo:'. 1 qdas
mac.iiic n6oc6 ptcs poice lunt toto.f5qda.q:tiii fo:ma/
lC8,0cde)cpofitoialttcre):ponitoicee.q:ap.Dicboc.qi £,«,^1«
Etcefo:'qnq$non funtDcneceffiiaicfpci.vi vifue, aiidi itia<bai'
tU8.ic.q fut gtc8 aic lcnfitiue n6 fiit oc ttcgruaic 1 neciia " tbo. m
te aialie.pt.nMiial cc ftncbi8.f$ fiit oc pfecti6c.q: aiat pfc ''^ '^-
ctu b$ b06 fcnfue.auc funt fo:' oc nccitarc.fic ractusnc "jT?/'*"
ccflariue caiaU. m6 oic g> ap.oicit. g? oce ptce foanatca
ftitpii^^ioto^autqda^ric iltcq luntDcnccuatc. $'adbuc
oUflC)qjoniitbocc):habirudine:q cftintcrgenueiofiaj:
q: gcn^^oic fo:ma potetiatc:of la fo:mi actuatc.mo aUcui
yf gjgcn^^EPotcttalitatcfiia rtfitpn^^toco.tn oifferctia
po: c toto.g otcu.aut ow; ju t qda$: c^ c6mctato:i6 cft
mcUo:.(L in: bie p5 et qo foUita.f.ptes poni f i oiffone
lou^q: itf» fojmalee. vri fi ma ponif m oiffonc 13 n6 c td
VI fit pa 9ditatie:fcd tifi ps c6pofiti.i ocfcrde fldttate. fj
9 tcnct aUi vii oiciit g> ma in coi ponif i oiffone.i fic pe
fo:mali6:f5 ma indiuidujtj no ponii i Diffonc. q: tUa of
llScr brtf PJt^^fJ^lr-ifoncs (pemae.
IH^' i-^W- vtnuiq5 pjrne.qj\?cp»bonig>par/
tce matcriake fint pofteno:ce.0cd rationee in oppofi/
tii pwbant Dcpartibue fo:matibu8:q6 fint po:ce : vct g>
(MrtC9 inatcrialce fin t polUno;ce toto via gcncraitoifl»
1
&cpt\mi
pier$rpe8rtp5rt9ngtciia.etB6qonc. Q6.XXTII.
^nieqUCltr tMi9Diff6nis:ficuicj:
gcncrc 1 of ia fvu rnu; pcr fc. & arguifpmo
qino.QicT illie no fi t vnu pcr fc: quop vnu;
no idl altcrirq: cj: illiBrqiwp vnii no icft a Itc
rirnci^pamctpat altcp: no fit vnil pcr fc. vii cj: ma i foi
ftw nuq3 ficrct vnii pcr fcrn ifi fojma iclTct mac: fcd of ia
no icft gcncri: ncc gcnus pjrticipat of iam : qi qua ratoc
vna ofntia idTct altcri cadc ronc t altcra: 1 fic oppofita
eflTcnt in code.g qc illie non f it vn u. (F 3tc ct ouob^cn ti
b09 in ocm no fit vnii in actu T.t.S.b'' : qt octus fcpjrat
2C9.iS. ioilMguit.m5c|:illi0qnc oiftingiiunf 'jfcparanf abiu'
aiceno fit vnii pcr fc.f; gcnus i of ntia funt i actu: qi gc
nas cft fojmagnalis.Dfia fotma fpilis. Comcntatoi.z"
Co^xS- pbTfico.fcd foimadl actue.g c% ipfie no fit vnii cr^fre
fi ct pjrtib'' oiffonie ficrct vnii pcr fc: tiinc cuifdc rci fir
elTcnt plurcs cognitiocs cfTcn tialc9 fimul ab cadc5 po':
fcd boc cft falfu5:qi itcllciis fiinul no itclligit plura i oi
7Cx,io. ucrfa c<TcntiatV:fiait |:^.z? bTpbo ^iltic: qi gcnus colh'
tuit cognitocj cfTcntialc in itcllcctiti ofntia fitr.j fi gc/
nus 1 Df ntia componcrct vna nam i cfTcntia pcr fc : tiic
ilia cfTcntia cognofccrctnr oiucrfis cognitiontbus ciTcn
tialibus fimul ab itcllcctu:q6 cft falfum.
^^^<^t%r\n^trt\in ^"^^ 3"*^»" l": 9 vultg>oiflfooi/
tui^ JK/j^pUlimill cJtvna5n5mpcrfc:ipcr:MlBpar'
tCB oiffoniB ^ftituiit vn.i nam b fc i ccntia p fc.g ic.
^n»i>rn H II m *^ qoncm: q> cjc partib" oilT3nis
jE^lvCnuUiTI ^jftinnt vnanapcrfciccntia:iboc
j)bat ronib' arift.i if a. (T.^d ciii'' itcllcffi not.indu? q?
oiffd. vno mo pot conihtui cr oibua of ntgo i gcncrc rc
moto cu ofntia f mali: vt bo cft fuba aniata coipoica fcn
Hbilis ronalifl. aiio modopot conftitiu Diffo ct gcncrc
j)pinqno i of la finali.vt bd cll aialrcnalc. tDodo fi gc
nus rcmotii ixjnat in oiffoncop; b dTc cu oibiie of ntijs
fnpcradditis^fcdfigcn^^pinquuponaf in oiffiancnon
9o!a gcncra i ocs ofntic ponant in oiffonc: fcd tm
•ddiF tiBXsinna finalis i vltima:qi gcnus ^piquu iclu/
ditoiagcncra fupcrioia.iofia vUima tcUiditoesalias
C>fntia9.vrtquocijcpmodo:?lTitu3f Diffo fempcrpanca
Diffonis coffituiit vni nain pcr fc.Ct boc j?baf ficCic il
lis f it vnii pcr fcquof vnii addit fupia aliud actii pcrfe
ctu 1 fut>am ivrfccta.qi actus complcnis cfi cntc in po*
facit vna nam pcr fc:fcd boc cft in partibus DifToni8:qrt
X.Cwf). oiffo ?ft Jt ct gcncrc rcmoto i oib^^of ntys.cr lfa:qi vlti
ma ofntia addit fupiaaliasactucomplctu i fu5a5 fina*
Ic;:qi oiffcrctia vltima cft act^: i tota fuBa ra oiffinitc.
Sd r»ltiOnC0 ad^mam.S'i!^e"ofitvmi;ic.
Coccdif .Zu oici6:<}) of ia no incft gcncri. Conccdif .in/
quantii gcn' ab" ^fidcraf ; fic gcncri n6 icft of la: nifi in
po*:gcn'' ct no gticipat ofnti j:nifi in po": fcd ttl iquantii
ofia addiFgcneri ociu:i cdiicif oc po' gcncri6:tijc of la
actu icfigcncri:i gcnus actu participat Dfntia5:fiait oc
foima rcfpcil mac.frad alti. et ouob^^ic. Conccdit .q
funt in actu finali: f; fi vnii ipoitat actii gnalc p b? fc ad
actii 1 foim J finalc ipo'in cis bii fit vnfri fic c in ^pofi
to:qi gcnus ipoitat foim j5 : rn nocft vltiina i finalis^f;
gnalisi potetialis^ioidinafadofiamfpccifica taq^ad
vltimii actii i oplc".(rad alia^. fi cr ptib'' Diffonie ic.
adbocDicunt tcnctcs g» itcllnls noitclligatfimulplu
ra 1 Diuerfa ftib ,ppn)s ronib'': qi cffcntialcs cognitidcs
oiucrfc no prt t cffc flmul ciufdc rci ab cadc po": fi no fii t
oidinatcfcd fi fint oidiatc bn prtt:qi ftcllcctus pot plu/
raitelligcrc fimul ouiinata in vnii : vt ptee toti^^iquitij
xxmTXXim.
ftantfub vna foimai vno actu finali:ficut w oepartib*
Oomus quc itclligunf fimriquitii ftibvna foima i acta.
tOo fic eft oe gcncrc i ofia:9> 1$ tpoitet oiucrfas cogni/
tioncscffcntialcs:trtoidinanF ad vndcognitdc; finalc:
qi gcnus 1 ocs pccdcntcs vttimi oidinan F ad of ia5 fpc
oficas tiqp ad vlf i^" actfi i fubam : i fic pnt fif rtclligi in
na ffvcifica. «5cd tcnctcs q> itcllcrtus fimr poffit plura
itciligcrc fub ,pp:ijs ronib'':^^ t g> pTcs cognitocs cffcn/
tialcs.ctianooidiatc piit fimulcc ieadc^tutc.noplus
Dcbocadpn8:qivifti5cftin4? Q6. XXIIIL
(C^mpo tK fobflanrta pcrfcmarto c(tzt
l^rriflir circaboccaptm.Utru; vRa
^vl llUi rcatr fint fcgataafingulari/
tHis fcn^^icoi^^.crCtarguiturptno^nc
'Jtludqdcft pcrpctuii no cff comunctii icffc
cucoirup'' : qi non cft itcltigibilccycoi'' i gc
ncrabitc :?iunganfctcmoicffc:qiiftaoiffcriifgcncre:t
ptufqi fpc.io.buius : fcd vniucrfatia funt pcrpcfua i fin >
gutaria fcnfibilia funtcoimptibitia.pmopoftcrioium.
i.7.buiU9.i pino pbrficg no oiiingunf . (T^^^ ill"<^ bc
quo cll fcia no 05 cffc piuncru5 cii itto oc qiio no cft fcia;
qi itla n6 funt oiucta; ocquop vno cft fcia:Dc atio no:qi
alitcr oc codc cffct fcia 1 no fci J:qi cff 5dicf io:fcd oc vtt
bus cft fcicnria 1 non oc fing^.pmo poffcrio.Dc finguta
ribus noncft fctarq; cum rcccdunt a fcnfu no cft ccrtnm
ipfj cffc.y.b^^.iC^fcm itb no funt ;?iuncta in cffcquop
vnii cff j)pingus fcnfui:iatiud rcmoti^ab co : qi (icmt
pitincta rdctifatctunc ficut vnii cft.ppinqutl fcnfui ire
liqtiii:fcd fingiiljna,ppingo:a fiint fcnfui.vtia rcmotio '
ra.pmopbfficopqi vtiaifingutaria optx>ntinf (n boc
qi fingutaria ppingoia funt fcnfui vtibus.g no funt con
iuncta. CfJfc itta in quibus tafcnt cguocatocsno fcmt
piuncta cii illis in qbus no lat cnf:qi iffa vidcnf cdi: op/
^fita: fcd in vtibiis latcnt cguocitipnc8:in fingutanb''
no: vt of .7.pbrfico.qi circa vct ititf a gcncra tatcnt mul
ta:fcdcirca fingularia non latcnt cguocafioncs:vt ocfe
manfcff .g ic.(r"7tcm.fi«if fc b; itcttccms ad fcnftim:
ita vfead fingularc.pcr oucnicntc firitudincs: qi vfc of
oBm itcttcctus:i fingfc oBm fcnftis. vt of pmo poficrio.
gficutfcb? po^ad po*":ficobmad oBm:fcd itcttcct^no
cll oiuncms fcnftii:qi itcttccms fcparams cfta fcnfurcu
fit imitms 1 ima tis. vt of . j.oc ania.fT^w 5 fi vfia ccnt
rcatV oiuncta fingiilaribus:f iic f ot cffcnt fpes quot id iui
dua:i tot cffcnt gcncra quof fpcfl : f; boc cft ipofc : qi fub
vnafpefuntplura idiuidua vctpoffuntcffc.SimiTrfub
vno gcncrc nccio ftint pturcs fpc8.:3rta f^. poftq^.n. vlia
cffcnt :?iuncta fingularibus: opoitcrct qp mulnplicarcn
tur f m muttipticjt 6c5 cor : qi cii bomo effct in fingtib''
opoitcrct f ot cffc tx»ice quot funt fingtta.
^rtrtAfi f 11« ariff.icaplb paltcgaro. vbi re/
iZ/yyyiii-l*^ jpbatplatondocponcfdcap ivni/
ucrfaliu fcpator .1 firr pmo poficr.oicit. Saudca t gcnc/
ra 1 fpcs:qi moffra funt;i togtiir oc vlilttis pHatonicis z
fcparat i8.et.pb»af ronc:q6 pdicaf oc aliquo in gd 1 i re<
ao pdicatocort tc boc cff boc no cff fcpatu? abco rearn
qivniircparaforrcarrnonpdicat qditariuciin rcao
^icatioc oiccntc boccft boc:f5 vtc ^icaf qdttatiuc oc
fingutarib'' 1 in rcao pdicatoc orttc boc cft boc:i fic mc
diatc i?bo ftibftat luo qt> c copula pdicatiois rcctc.vt oic
10<^r^nr4iim C^^nicntatoi.j.btii'.
iriv^vaiiuiiiil giopinio platonic. ftiif qivniucr/
falia cffcnt rcatitcr in cffc fcparata j fingulinbuB 1 fcn/
fibilibuB:i vocat v(ia fpccics ct f dcas vct qccmptaria:
qi pter oce bomiee fingrcs pofuit vnii boiej vfcm rcaftr
t.f.44.
E.?.ip.
I.C6.5J
£.c6.4
r.c5,ji
Z.C&5.
1.7,
t.c.4.4.
tibrt
Itpjratu ab eis tn cc:': ntV in alqo fpA" t gcnmV(h!5f .
ipofiut irta cfTcgdttatce indiuiduor iciufdc (irftctim
et0.t vocauit ifta antboicm.i. pcr fe boicm i antbocq"
.i.g fc cqua.a ptb mot^fiut ronib^^otffii^cj: Etc fcic i cj:
ptc gni0 rcB.^mo motus fbit ronc cj: partc fcicq: vidc
ba f fibi q> (cia non cfTct oc coznip*^: q: fcia 05 cfTc bitue
ccrtus 1 firm^Si 6 coi" no pot cflc babittie ccrtus: q: cii
fingna rcccdiit a fcnfu no c\\ ccmi ca cflcvcl bcrc p jfTlo
nce.tOo fi vl'ia ccnt c>iuncta ni fingrtb^^fcnfibilib": tuc
eflkrnt co:i":q: fingtia coz'" funt. (Tltc moras hiit roni
ba« qc panc gnonis:-! boc oupfr.p^qc part^ gnonia aia<
tof.z'q:ptcgnoniBinaniator.&c ptcgnonieanjafoir
ftwtmot^onptlr.^oqrptcgnonis aialtiiqucgnant qc
fanicfkut ptroctat Comctato:. 7. b' in magna oifgrcf'
flonc illiua capTi.Eop aut quc fiunt.i boc toctu fiiit
in tma qonc qrt qucrcbaF vtrii pdcc cent poncdc jjptcr
gnonc ifcrioE.£t vt bwutcr rcfama in ifta qoncpptcr
tnaiotcj occutdC3.-p:ima ro pUtonio cftrnibil i^»6t cjci'
rc oc po' in actii nifl ab aliquo agctc fui amcrie ^pinj
Vd fuc fpci:i boc cft majctmc vc^ in fubllitije: q: nibil
gcncraf n ifi a fibi fifi in gcncrc ^pvquo vcl in fpe fpalif'
flma . md boc no ptingit:nifi cflfct poncrc fo«na« aialtu
abftractos fm cc. a: cii aial fit cj: fcmfcH"cmc no cft ciuf;
de fpct cii aiali q6 f it: q: fcmc cft inaiatil.g no cft ciufde
gaicrie jpping cii aiali 1 min' cfl ciufdc f^vi fpiltfTimc.
I fi no fit poncrc fotmao anialiii fcpatas vt )rdca8.-anial
ndpotgencraria fibifin in fpcvcl ingcncrcppinqtto.
S[;0cdfoucoicc0:^gcncraf afiti. Q:illudaquofdn
cbat fcmcdlciafd^ ^ieivclgnie.ppinQcii anialigna
to;vt bo a quo abfcindi f fcmc cft ciufde Ipei cu boic gna
tt>.Cotra boc vadit pto: c\i poXc cWdi fcmc cft abfctfum
ob Ijomic^bo ^19 cojrupaf atiqp gcncrcf bo: f? co:ni'
ptu nSgnat.qrcno valct illa ri^fio.i^t ifta ro cft fo:tio:.
CSmAi ^ C6mcntato:.(r0cdo argitit pfo cic ptc gnonis
^ tnialiiiqucndgnanfqcfcmtc:f5 crptttrcfactoc: yttiut'
re» gnSnf in txmo.iDo tatc? gnonc niuritl in oolio non
fccdit idiut'" fcnfibtlc 1 co:rtiptibilc: q6 fit ciufde gnta
jppin^ vcl fpci.gad boc q> gcncrcnf a fibi fifrof^ 5» po/
nanf fo:' fulialcB abftractc ab cia: quc funtciufdc? fpci
cii ct9:q: gbua gninf .C3«boc arguit qc pirtc gnoni5
faiaiato;::vt wni9 nogencraf nifi ab f dca igtiis: q: curti
igni0 gcncrcfab tgnc ptiatlari pctntc non pot gcncrari
tn Itgnio.gof^poncrc fo:ma6 abftractaScitifdcm fpcio
gbu6 gcncraf ignis vt jdca ign ia.Oi aiit no poflit gcnc^
rari ab ignc particulari jpbat:q: vcl fit a qlitatibits acti
ais vcl a fo:ma fu5ali ignia : q: plura no vi!r dTc in tgne
particulari pcpl tcflbus vtdcaf agcrcfj no pot gcncra--
riaquatitaribttsactiuis: q:illcqitatitatc0 nofuntciuf'
dem fpei ctij ignc:ncc a fo:ma ntali 1 fubali ignis^q: foi
ma fubalifl no cfi j^n"" actots:q: oicit Srifto. in oc fcnfit:
9» ignifl no agit iquantii ignis: fcd iquantii cotrarictatc
fe.(r Itcm lx>c arguit qc partc itctlccras: q: ficiit cfi in
elTcndo fic cfi in ltcltigcndo:q: itclligcrc fcgf cffcfj itcl
lccWB pot ttcltigcrc vtia circiifcripro oi c(Tc q6 bj in fin
gutaribtiB.vt r oc fc.g ctii fic pot c(Tc vtc ptcr cfie ] fin/
rxmAi gtilJfitxis ■ •'5 lpo:c8 roncs fo:tto:c0 fiint. vt oidt Comc/
^ tatot.CTCotra \\U pone argttit pr?s muttiprr in If a.1J>:i
mofic^ltudqdpdicaf ocaliquoinQd itn rccto novr
eflc fcga"ab co:rcd vHa pnfoc fingubnbuB gditatiuc
7 in rccto 060 boc cfi boc . g tt C^Jxci qt> cft coicabtjc
multisno crt vnii nuo:q: vntintioiidiutfum nocftcoc
multis: fj vlc eft coc multi0:i ydca cfivnii numcro 1 idi
uifti5.qrrvrc no cft f dca;qtti poftiit ptato. (C3te Comi
Coto: argitit:q: plb poliiit altud agco q6 oilixjnit mas vt
: ba oifponit mam vd fem^ vel aliad agene coi**: 1 ponit
€16
oliad gtiatis q6 idurit fo:mivttfo in mS of<tw(tcl : t eH
foi* fcpata. £f boc argutt.fi cflet aliud agcna oifboncna
ml$ laliud itrodttces fo:mi: rancgcncratii no cct vnii
cn0 in aatuf; boc cft falfum: q: gcncratii fimpTr cft vnii
in actu vt ignis vcl bo.cjrta p5:q: qdl> ogcns vnu in octo
jpducit vnu cns in actnrq: actio aiiufij ogeris pcr fc tcr
mtnaf ad cnsactu.g fi fttnt ouo agctia g fc : tiic vtriufq^
crit oaio od atiqd cns in actit(r ■Jtcm co:'' 1 ico:'' non
ptit cfTc ciufdc fpei ncc gcncris .pptng:f5 vfc fcpararam .
cft ico:'' 1 fingtia funt co:"*.g ic.maio: c matfcfhi.io.b* iCc.xC
q: co:''i ico:"of nt gmcrc 1 plufqj fpc.mofs 6 fc.(E3ti
alxt orguunt fic.fi cflct jditas ignis fcparoto o parricalo
ribusi fingrib^igntV^tuc ignis cflct itdligens 1 intclte
cram:fcd boc dl iconncnic0:g> gditas ignio itctligat:di
nobeatftettCfTt.orta P5;q: i fcpatts a ma idccft itcltige»
1 t'tettcctii.(r 3tc fi vita dTcnt fcparata a fingnbtis i efc
tiic itcllccras agcns cflct frufh-a: boc cft falfum. ptfo p^
q:C6mcntato:oicit.}.oeota:gjfivniababcrct illudee Cdm.i8
q6 pofuit pro.f.ce fcpatii a finb^: no idigcrct itcllcu age/
tc: q: fupcr boc fitndaf ro Br..f. q? vlia fttnt pitlcta fm^
incnc:q: pptcr tx)cponit itcltcrfi agmtcg facit ttta qoe
fant po* itcllcaa octti itcllccta:q: quc in finb' funt pote»
tta itcllccta.fi g fm nam cfl^mt fcparata : riicdTcnt actii
itcttccta:i tiinc fniftra cflct itcllcctiis agcns.TL, tn alia
modcrni icidant in tllii crro:c plotonis 9 pofuit coccpr
obicaolcs 1 in ^fpccra oc gbtis ^b vifiim cft.^
•<(^i»t» H/v ad roncsptotonis.Occo^i^ic.Conce/
ll^Cr POC clitfmr6nc5idiutdtiat^ivtco:mpti/
bitia funt no cft fcia oc cis^fcd Pm roncm abftroctam et
vtcm bmc pot dTc fcia oc cis. l£t tu otcio: q» fi v^io ecnt
ptttncta ic. 6>6m qp funt gmcrobttio 1 coiruptibt lio fm
partcs fucccfliuc 1 no fimul. vn fcmpcr rcmanct ^m oli/
qtuspartcBifiicccfl^ioncidiuiduor.vn n6funtco:"'fe
aindii totii:i ifta pcntiancria fufficit ad boc q>t>ed6fic
fda.GT ad otii.qd q:it t> po" ic. Comctato: foluii 1 pus
otfgrcdittir it crponmdo qucda? notobitia oc fcmibiM.
vt puB vifumcrt.vt! Dtctt:cp fmiina plantant; 1 animo'
liumqticoccidunf ab anialibtis 1 ptontis bat>mt mira
bitcs virwtcs ad.pdttcmdu rcB^quas virtutCB rccipiiit
ob iltis a qbus abfcindunf . vndc fcme in vafis gmttalt
bus acdpit oittcrfas vtrnttcs quc oii r fbmiatinc:i ittoo
muttii laudat arift. quos vocat oiuinoo:i oflinutJt ca»
orri.gt in ttfi funt mirabites virratcs q» Soticntis oiibi
tot vtrii fit crcato: vdn6:vctgd aliud.vfl afl^imilantnr
^ncipitsoiuinisiortii itcltccraip^optcrlxxq^virta»
fo:m3tiitain fcmicfacitoiiicrfa vt ocnttiiourci?pofl
tione aliop:i tn modica cft 1 vno panu virras in portio
fcmic ifta oiucrfa factt. g bcnc aflimilaf pncipqs oinis:
q: ifta ^s vna in ta panto fcminc facit ifta oiucrfa mo
ntis pcdc8:qac omnia fo:mat:i arifto.aflimilat cam ar
ti:q: ficut ars facit oiucrfa in oomo:q: planat 1 cocouat
icoiiingitic. ficiftavnavtrraefacit taj Dmcrfaopera
1 cffcau0.(rii>cr boc ad roncm. 3ttud cdticii Dcpoti»
lia ic. Conccdif .vct fotmatr vet virraalitcr cft ctufdej
gmcrifl vct fpci:vndc non opi 9 fcmpcr fo:matiter 1 fe
cundii ocs modoB fit cittfdc gmeris 1 fpci. 1 fufTidt aia<
liqjbabcatvimiteactiua octcrminatc ciufdc gcncri»
rci vct fpci od boc qj cj:trabat oe potct ia ad octuj.gt tu
Dici0:q>boc n6 0" ic.C>6m q> t? fcmcno fitciufdcgme^
ria .pptnqui foimatitcrq: n5 c5um iunt i« fo:ma gmc/
rati: ncc ciufde fpei : q: no c5ticn itint in fojma (ixdfico:
tomevirtuatitcrcoucnitcii gmcrato vctin gcncrcp:o/
pinqtio vc\ in fpcq: bj virtiitc actiua octcrminati itti''
rci q^ rccipit ab illo a quo occidcbaf :i fic gcncratio fit
a fibi fiti in gcnercj>pinquo.vt pi oe mulo v«l in fcmic
' m f frmlc flbfdfo ab aliquo qft b? ^ nit^ DCfmntata acti
ojtncoucnicntemgcncrcfcdnon in fpe:< iUudpcpfte
bat.cradalia.^llaqncgcncranf fincfcminc tc. £>6m
q^ls nofitagenefozmatV ciufdcfpct vclgnie^pinqui:
M) ^taalitcnflcut.n. cfttn illie qtic fiunt pcr .ppjgjtocj
Hc cft in ilUe quc fiunt pcr p»rrcf.ictionc5:q: fJcut in il
Uaqtic ftunt pcr p:opagattonc fctnc b, \?tutc Dctcrinia'
te actiui anlaUsrfic i in ma ptitrcfacta babcrc tutc
Com.i5. foMnatiua fifcm fcmini.vt oictt Comcntatoi.iz.b": cuj
t4St vefpc fian t q: coj»t^vJCcarum:op5 ^ ab tpfo pittrcfaao
ejrtrabat bumidii ab iUoq^» putrcftr: i boc a conucnicn
cc pinrcf.Kictc:^ ilU> bumido grtracto c(i aliqua rce
ponioaUa mafculo:vcl aUqua pars^pponionaUa fcmcl
le.vii illa pars quc cft maioiis T*tutie ad agcndu; anial
vd eft-jjponionaUs inafculo:t alia pare minozie if turis
•d agcndu cft .ppoitionaUe fcmcUc:'i iUa virtus actiua
partim a putrcfacto animaU pccdciitc t panij a ccU>:q)
Z!>9.5o. oes fo:mc funt tn tcrminis.z* oc gnonc. i pmomctbco.
vH ncccfTc cd g» ific mundus fit c>tiguu9 Ijti6ib<i0 fupc
rioiibue: vt cioe iftue indc gtibcmcf : i fic in codcgcnc
rc t in cadcm fpc i?mtc e cii gcncrantc:q: ilU ma bj vir
tute lUttiB octcrminata gnSndi aniati : t fic ftt a fibi fift
Cdm^t. virmtc: boc fufficit f mt)octrina Comct Jto:t9.iz.i.7.
b^.trad alia. cum i^nis fit 'd.tybm q>ad\?q^ ignie gc
ncrcf fuflficit 9»cTciftce ignie agat in combuftibtUa -i cp
RMbat ignc oc po' ad actii finc fo:ma i rdca . Ztt oiciej
9» aliqutd c%it oc po' ad actuin no pcr qujUtatcs: q: no
funtciufdcgcncri9:ncca fo^mamaU aUcrantc. Sd idi
aliq Dfit 5» quaUtatce actmc:l5 no fint ciufae gcncrie vj"
(jjeicu ignc foiinaUtcr: til i^tuaUtcnq: caUditae ignie q
agit ignie cft virtuaUtcr i^ie: imo mct ^tue ignie : i id
quaUtaeactiua bjvirtutcoctcrminatc actitiajigniet
iUafufficitad pduccndiiigne:q:cftfiriectin fpcfaUcj
fnMUtcr.vndccft inftfmfo^mcfubalieignie.aiitcrof
ca ign 19 gcncr j t : tun cfita fo:ma fubaU ignie pcpltie:-:
bocxomttantcaUcrationc pcr qujUtatcactiui: qi iUa
fozma fubalie attingit gnonc? ignie.vn ignie pqciftcne
per qttaUtates calcfacit: i «15 ma cft caU:facta:i fufTtcic
ccr oifpofita ad fotma$ fubaUm ignie: mnc fo:ma ignie
pzccrne gcncrat: 1 inducit fo:mii ignie in mam oifpofi'
t3;.Zu oicie.g ignie agit. Coccdif .no ^mo. q: ronc ma
tcric noagit:q:qd^oocbcf olicui:ocbcf cuil5 partij
l eia9|wfe;ibocvc^c(locpmoq6oiftiouifppcr|xirtc
f$ ignie gfa mac no agtt:fcd p fo:ma.n a fo:me eft ogcre.
r^rxe aUcriue ^o pnripq cff pati.ci: z^oc gnatiocq: fo:ma bj
*^ ^ cotrarictatc.vn ignie no agit iquatu ignie ronc mac q:
ma no cft aaiuii :fcd pa?: rcccptiut'i t palTiuii: 1 fic ignis
bn agitpcr fo:ma.Ucl olitcr pot DicL-g» ignis imediatc
non agtrfcd op5 p:cccdcrc actionc pcr quaUtatce:t ilUi
p:cccdcntc fcqtiif actio ignie pcr foimaj: 1 fic intcUigit
arifto. (T ad aUj'.ficutcft{n c(Tcndoic.C>6$9>oap(c):
efteflc.f.cflcntic 1 fubfiftcntic.modovcrum cfh ficut cft
in crtcndo quo ad c(Tc clTcntic fic cft intcUigcndum.Zu
Otcie : qp vHa funt fcpar ata a fin gtilaribue ^m inteUcin.
Coccdif.fimpUciifcUccfu.qctcoccdif cpfint fcparota
a fingUbus fm c(Tc cffcntic^q; in fingTtbua aUiid cftcfTe
ptcr fldit Jtc 1 c((cntii f^>ei: vcl gcncrie: q: no poflum iii'
tclUgcrcbofcmptcrfingUa:nifiiUi itcUcaioico:rcfp6'
dcat aUaae in rc:t boc cft clTc ccii tic. vrt fi in n a rci an£'
malnoclTctaUudcpbomo^tuncgditaeanimaUenun^
itcUigcrcf finc bominci boc fi non cfletaliud in na rci
a fo:tc vcl platonc nunqg itcUigcrcf fine Ws:fcd non opi
9> fint fcparata a fingul Jribii9 qtto ad cffc fubfiftcficq:
Itellccni^ iUa que fiuit coiuncta f m c(Tc fubfiftcntie : tn
feparat a f m cife dlentie oift uict i j itcUigcie poc qi boc
XKlHh
fadtvifus vbi fimal albcdo t oulccdo fubffftut vt in la
ctc co^ofint albcdinc oiftinctij no app:cbcndedo ool/
ccdtncCt ccoucrfo guftue oulccdmc Diftictij appjcbe/
dtrqtiauis fint coiunaa fm cflc fubfiftcnticqft vocant
cflc fuppofiti:tamc fcparata fm cflir cflcnticrt minus vi
dcnir oc fcn f u q> boc pofll t faccrc oc intcUccw : q:
virtus infcrio: 1$ intcUcctus.
ff^f filttf f^^Sm dladqdncm-p:cintcUigcndo:
X^lllini- UUIIl ttlgjDuplctcftvtc.vtDfpmo 'Jn^pbc?
mctapbf.QuoddajeftvrcpcrcaufaUtatcm^quoddam
pcrpdicatione. vUa pcrcaufaUtatcfiitDupUcia.qucdi
funtco:po:aUa: vt co:po:acclcfttababcntia catifaUta'
tcm vUtcr rcfpcctu infcTiop:q: oce fomtc funt in tcrmi
ni8.z*oc gcncratioc. t pmo mctbaurop oicif . cft nccrf' T.^.^
fc vt mundite infcrio: fit cotiguue tc.tt fic babcat vnv C«^, p.
ucrfaUter caufaUtatcj 1 influcntia fnpcr infcrio:a. aUa
fttntvUa caufalttatc tnco:po:aUai abftractaa magni/
mdinc fitV oc co:po:ibu9 cclcftibue qi funt fcparata
ab infcrio:tbus f m cflc.Scd aUa vUa pcr p:cdicationc
oc tUte cft qucftio.(L'Undc notandii q> vlc f m p:cdica
tioncm cft ouplq:. no mo capif j|> rc itcntioata 1 ocno/
minata ab intcntioc.vtbomocft fpee. bomo cft vrcpcr
fe:q:ocnominaf abintcntioc.auomocapif.pintcntio
nKt boc itcrii cft Dupfr. vcl capif ,p pma intcntionc. vcl
p fcciida.oc vtraq? intcntionc quid fit aUtcr oicii fm (l
loe qui accipiiuit pccptne rcni a modie cflfcndi t aca^
lalitcrqtiiconccpme gcncrietfpccici accipiuntaqui'
ditatc rci . vndc tlU qui acctputnt conccpnie gcncrie ct
Ibci a modie c(Tcndi oiaint cp ^ma intcntio c(t ■xcptue
rd vcl intcUectio fm fuuj modti cflcndi .ppiii: vt anial
codplf fm pma ifcntione vt cft fcnticne. 0cd fccunda
intcntiortUoccptuG rci fmmodiicflcndiccmuncvtn
anial cocipif vt bj cflc in pUiribue fpcbue."Dcc cft kcw
da itcntio.f.c6cepme rct fm cdcm modu cflcndi in plo'
ribas. S j fm oicctcs ctccptus gcncrie 1 fpci copi o gd i'
tatcgcncraU vd fpccifica: of q» intcntio pma rci cft itcl
lcctio rci f m quiditat^ gcncralc 1 potcn tiale vcl fpccifi
cam.Scd (ccuda in tcntio cft intcUcctio rci comunis in
plurtbus:! oc boc fotis vtfuj cft pus. &cd vlc jp rc fub'
icaacftrcsqneeftaptanaudTc inpUtribusvdmuUi/
Ifeoc vifo
ncm:q> vfc p:o pma 1 fc
cttndattcntioccftrcarrfcporatii o fingularibus.gtca»
fa eft.lllud q6 cft i itcUccm fubicctiuc cft feporatii re«/
litcr a fin^laribue in cflcq: ficut intcUecme cft fcpora
niea finguUiribu5 fm cflc fimpUdtcrFm Comcntato»
1 arirto.ncacctdcria:qttcfuntinttcUccrafunt fcparata 1,^,4,
a finoularibasfm cflfcfcd vfc .p ttcntione ^ma 1 fccun ' -1.5.
daeftin intcUcctufubiccttucq: f«ma ifccunda itcntio:
qtiefunt modi intclltgcndi rcm fm modu5 cflcndi com
muncm vcl p:or:it'i vcl quidttatc; gcncralcm 1 fpcdfi'
cim.vt Dcni cft pita fccundii Dtiaeopionce^quocutemo
do Dtcaf funt in intcUcctu ftibiccf iuc: q: funt fcpjr Jta a
fingularibue cirtra onima.Ct dc iftis vniucrfalibus p:o
intcntioc pma 1 fccuda vidcf c(Tc in tcUigciida auaozi'
tas C6metato:is.iz.bui^vbi oicit.O: vniucrfalia apud Comwi.
arifto.fimtcoUcctaabintcllcctti a fingularib''. qtti con
fidcratfiUfudineintcrca:t facitca vnaintcntionc: t vi
dcturinbacaiicto:itatc tangcrctripUcc catifamtaUuj
vniucrfaUii cii viav.q) funt collcctaa fingiilaribos tan/
git agcntemoi(b6ncm:quiafuntarcbue iftisvtogcn'
tibus oifpo^^pjcparitibus ad ca.£>cd fun t ab itcUccni
pofTibiliqui cofidcrat fimiUmdtnc ic. quio rccipitea t
funt tan$ a caufa fufccptiua 1 reccptiuj:fcd funt ab ftel
leou agto tan(| ab agcn tc pcrf ictctc qui f acit ca vnas
tibri
fmentientm tn octtLquc ptis fnerir tn poteria:qiif intm
tK> rcp:cicntai pUira: i fic iftc trce caufc:Docagcntcect
vna rcccptiua tangunf in pdicta auaoatate.CTiScoin
do Diccndtj : q> vniucrfale ^ rc obieaa qne oenotninat
ab intentoc. vt bomo cl^ f^.non cft Tcparata a ({njula
ribus fcnfibiUbtw i cot^ fm cfle cjrra anima. (Ctt ro
Tccundc coclunonis cfl.illud q6 pzcdicaf in quid i in re
ctoDC finguU)ribU6 cft coiunctiim cie fccundii cfrc:'! no
eft realiter fcparatu ab ci8:fcd vniucrf jIc pio rc obiecta
cft b4:qi pzcdicat in qutd i in rccto. vt qutd cft fo:t. bo '
mo.vclquid cft plato.animal ic. (Ti^ boc ctiam oif'
fcrtgcnusamatcria:qi matcria no pzcdicat inrcctoet
in quid Dc matcri ato: f;; geniis pzcdicaf ui gd i in rccto.
C&m.6, Vt Dicit C6mcntatoj.8.b«iU9. (£Jtcm fi quiditasrerii
dTct fcparata a rcbus naturalibus:ttk oe rcbus naturo^
1^8 no c(Tct rcietia:fcd boc clt f .ilfum:q: oc cie cft fciC'
tia naturalis.^rttia pj:q: nibil fcitiir nifi pcr qiiiditatej
foanv tunc qc alia partc nibil pot fciri pcr ilUid qt?» cft fc
paratum ab cis.crgo fi qniditas i qp qutd cll clTcn t fcpa
rata a rcbu9:no fciretur pcr ea:i pcr cofcques.nulU) mo
do cfTct fcietia oc rebas.C^^^ftcvntiqiiodcp no cH aliud
■ ftia fubft atianicc fcparatu:fcd qd quid eft:ctl fiibft jt ia
illiuo cuiue cfl.g no cft fcparatii ab co cuius cft. (L Tlo/
tandiim 9« 1$ vniucrfalia talia non fint fcparata a finga
^ilanbue infcriozibud fccundii c(Tc: tame infcrtoza ad/
dunt DifTcretias pofitiuas 1 rcalco cotrabcntce fupcno/
raad talia tnfcrioM octcrminata : q: fpccics addtint fu/
pja gcncraoiffcrctios fpccifica9:i indmi^oddtint fiiper
foca C8 DilTcrcntias indiui'" fnbflantialcs.vt vifum dl
pus fm vna opintoncm. £t pzoptcr ilTam additione in/
fcriof ad fupcrio:a:q: incUidunt fupcrioza. ^dco intct'
leans feparai ifta 1 acctpit fupcrioza finc infcnozibus:
qfi non cfict nifi addcrcnt aliq6 rcalc pofirtuu oiuerfus
flin^ dfl C^foimafupcrioiis.
^l. IUIIW 4U rationcs.^fUaqucfuntctcmaic.
ConccdiF.qtic funt ctema omnino in f dcf itatc numcra
liXu Dicis:^ vnmcrfalia ic. C>iccdii accii^ tHa no funt
ctcma in f dcntitatc numcrali vt bomo 1 aial : qx cornl/
punrur fm partcs 1 no fcmpcr mancnt in j-dcntitate nu
incrali;fcd tiii m idcritatc gcncraUvcl fpccifica:i babct
fuccciTionc indiuiduor.i idco bcncpoiTunt coiungi fin
gnlanbus 1 dTc. crSd alia;. 3llud oc quo cfi kictii ic.
biccdii q> vcrii dt fi cft fcparatii fm naturd rci 1 (ecmt
dum cfTcnrf a 1 ronc?: fcd noopj dTc fcparamj fm fubfi
ftcntiam: fj fufficit c|j fint fcparata fm dTenti.i 1 natura
reiificitctlcciue ^fidcrat cafincfingitlarib«o:qucad'
j _ dant fupcr ea aligd.([7ad aliam.^flla quozuj vnum cfl
jppinquii fcnfui ic.Conccdif.non funt couincta cfTcntia
Uter cp fint idcm oino 1 vnu$ 1 nibil add 3 1 fupcr atiiid.
Vfl poiTunt dTc idc5 Pm fubfiftcntta lin fiH-»poltto:tame
fm cffcntia; n6:quia vnum addit fupcr aluid.vt fo:.in'
quantii fo:.fupcr natuni fpccif ici addit cc fcn fibitc: gra
tia cuius dt ppinqtius fcnfui. vndc indiui^ Ixibcnt qua
litatcs fcnfibilcs:quc nd inctadunf in fpei pioptcr boc
Vniocrfalia funt remotio:a fcnfui 1 fingutaria ^piquio/
ra:q: funt fcparata fm namram rn:ramc poffunt dfe in
rno fuppofito 1 marcria, vt ocm cft.(L'ad attaj. qut
bus tatcnt cqutuocatidcs ic.vcrii cfi no funt coniuncta
omnimoda rdetitate^fcd bH pofTunt dTc coniunaa fub/
fifienter.;^tde 9» in vniocrfalitMie ic.fi>icendti q» verus
tft 1 mi%im€ tn gcncritH)s:q: gcnu impo:tat vnam ra/
tioncs in fp^. 1 pptcr vnitate fo:mc in qua conucniiit
fpfoptitaf q> fpcB non fint Diucrfc:i fic tatcnt mutta iiijt
^pA.vn bii p:obat ratio qp vfia 1 fingutaria no funtcon/
mnoa tocoUrenqi funt fq>araM fm coitia:i$ tamc funt
conionaa fm ftibfificntiam.(r2d aliam.f!ait fc b$ in/
tetlcctiis ic.C>iccdn> qp cl\ fimilc in boc:q: flait imcVLet
aue nd cfi Dcterminatus ad octcrminotu gcnus cogno
fcibiliii:f5 fcnfue cH octcrminatus. vt vifue ad cotoa:m
auditue ad fonii:fic vlc no cfi oacrminani; ad atiqiio^
fingiilarc. vt bomo nd cll Dacrminatiis ad fo:tc vct p^
toncfcd fingiitarc ortcrminanij cfi in rc; 1 (ic cft fimile
intcr intcltcm rcfpccm fcnfue: 1 vniucrfatc rcfpcctu fin
gutaris.iocd tnaliocfioifnmiU:q:vtccftquidiraefin '*)
gularis vcl ci\ oe dTcnria fingutaris : fcd cft in atio oifii/ . iut
milcq: vn lucrfaUr cfi quiditas finqularis vct cft oc een
tia ciu6:fcd intcllcaiis no cfl ocdfcntia 1 qiiiditatc fcn
fus.^nad aliam.fi vniucrfalia ic. £>dm qi fi fpes capit
p:orcfuBta: tunctotfuntfpcenumcraUtcr otucrfi^co/
tc quot funt indiui':q: qiiido or.fo:.cft bomo.bomo im
po:tat quidttate in fo:tc otlhncta a quiditatc que cfi tn
ptatoc.q: fiait fo:t.i ptato funt alius 1 altus numcro:fic
txjmo qiii pdicaf oc bts dl atiue 1 alms niimcro oiticr/
fitatcnumcrali:q:totfiintfpceoiucrfiftcatcnumerati/ , i
tcr qiiot indiui':fcd non funt tot fpccice Diucrfi" fpccifi
cc.fimifr intclUgat oc gcncrcg» tot funt gcncra otucrff
ficata fpecificc quot funt f|^>co:q: bomo dlanimat 1 afi/
miscft3niat:ificutiflaDilTcmntfpc:ficfuntDiiicrfage •
ncra fpccificc.vndcgcncra nd funt totgcncraUtcr quoC
fttnt fpc6:fcd bti tot llin t fpccificc : 1 ita itcltigaf ocalxf»
bic fi capif fpce 1 vfc ,p itcn tionc no multiptica':q: vn«
intcntiofpcircp:cfcntatomniaindiui^fimitrvnaitcn/
tio gcncrie rcp:cfcntat omncs fpce:i ita intctligatur oe
ali}e.l;tbccDcq6nc. Qo. XXV.
«0nfequcntcr ^
fitpcrfevriscircufcripta oiopcrarioneCtel/ ii^^c/*
Urctue : fcd ilhi qucfho magte bs Uxum in Iv
b:o DC ania.idco ptcrmittaf :_i qucraf .vtruj j-^ ^
t.C.44.
vfcpifi.
vlc fit fubftan tia vct accidcs.(f7arguif q' fit fubltitia
Dbicaii in tcllccnis cfl qft quid cft fubftitic vt accipif
3?ocania.i.7.buiue:fcd vniucrfalccft,pptnquumol>ie
ctum inrctUrcme vtcomunitcroicitur.crgoic. (L3tcj 77^
omn ie fubfta t ia vct cft pma vct fccud a: vt Dia f in p:cd i
camcnti6:fcd gcncra 1 fjKcice funt fccundc fubftantic 1
ftint vniHcrfalia.vtp5 tbidc5.(J73temfoliuefubftantic
cft DifTuiitio . vt oicif in ifto.7. fcd vniuerfalie cft oiflfi/
nirio:qtiiafingutarium noncfi oifTtnitiornccrcicntia.
Vtf5.7.biuu6.i p:imo.
(i^t\tyM\ riim argnirar.atiao:ttate in illo caplb.
i^yyVllimil Qiioniaocfubftatia pofcrutatio
cft.vbi,pbat cp vniticrfaUa n6 fint fubc U>quc8 ptra pta/
conc;.ipofTctarguirationc.OmncquatcQ7cfi alia rcs
ab co:cuius quatitatc Dicit:cft qualeaccidetalc:fcd vni/
ucrfatc Dicit quatc quid: 1 cfi aliud ab ifertottbtis . crgo
oicit quale accidentate.
ISt^r^fiHiim ^'('PioplotoisfuttQ^vria rcaliter
inciaiiuuil I cflfcnt fcparataa fingutaribus fcnfl
biUbusrficut vifu$ efi tn pccdcnri q6ne. modo otra boc
U>quif arifto. in littcra. Qi otcit 91 fi vntucrfatta dfcnt
vt ptato pofuit:ninc no dTcnt ftibc:3> tame plato voluit:
rnde arifto. argiiit otra boc multis ronibtie: qj fublta/ jr r
tia no oicif oc fubtccto:i boc ocbct in tclligt oc fubtccto j^c 5
oquoDiffcrat:q:biUccridafiil>apdicafDcfubiccio.i.De
inferio:i oc ciiuis cflcntia cil:fcd vniucrfalc vt plato po
fuit p:edicaf Dc fabieao.t. oe indiuiduo: 1 tamc oiffcrt
ab cis.crgo crir acadee.(L 3tc fi vTc vt ptato poliiit cet
fubRitta:tiic vna fubfiatia numcro crit fubfiitia tMuer<
fo): in numero: qd eft fatfu;. cofeqnetia p$: q: fa6a Ibtt.
Tt anial : cll yam mtmero vt f dca.-tiiK cd fiibfta tia
i
Scptimi
bommia:^ htbcret fomri botno i foitn etla fttnt bitterr
fefiibOantte ntimctvrqttia bomo perreeinfht atmflt
f dca;t nt antmaLq6dl vnii nitmcro.-cht rubftantta bo
minie t fottis qtte oiffcrunt numcro. CT^tcm fi vntucr
falc fcpjrjfiij fit fiibflatiJrtiinccrit jTbomo oilhncttiS:
JCx*4$ f^'^ falfu?: ftt j" bomo picr bomine comttne i
fingiilarc. confcquctia p;. fi cn im cfTct fcparatue bomo
ptcicr bominc comunc i fingularc; cfTct j'bomo: quia
bomofcparatustfingulariefunt ciufdcmfpcdd. crgo
opottcrct vnum bomme oarc in quo iOi conucn t ret no*
C&48> rationcrt fk dTct tcrtitis bomo. 0cd Comcnta
to: lcgif:Q; contingcrct oarc j" bomine congrcgartij qc
bominc f dcaUifenf{bili:q6babct pto inconttcnicntt.
y^.^iji flr^tcmfivercvntuerfalcefTctfubl^antia vtplatopo/
fotttucvnuminactu componcrcF qc ouobus cntibuB
in octit- qnod cfl falfum: quia octue fcparat t oif>inguir.
conf^quetta patct:quia qua rationcbomo fcparatue cH
actu cx qtio contponitur fbtt. cu$ anitnaU: codcm ratdc
t anitnal dl fcparatu; actaet fimirr rationaU; acttt funt
(cparata qc qntlxte cfl bomo. t fk 2rifto.arguit contra
pUtoncm.0cdkxiuedoocvniucrfaUfccundil arif^o.
Cancpofkrtoidadqudlionc: a^capicdovniucrfalcpto
pUma 1 feamda tntentione q> no cfi fubflantia : fcd ca/
piendopiorefubieaa:qaeDcnominafurab intcntioc:
Cimc pcr fc non cfl fubftantia tmtfcd potcfl cfTc fuba vcl
ocddcn 9.(I7Pkatto pmc conclufion te efl.^Jllud q6 cau'
facnr ab opcrc nofhi in tcUcctue no clt fttbflanr ia : quia
Cdmdx onmcs fo:mc arti'" funt accid^ia. vt vuU Cdmetatot.
fecudo pbjrficor :fcd vniucrfaU jj intentoe vel vel
fccunda caufan t ab opcrc nh intcllcctus. vt vuU Conu
tCSmJS' ontma : quia oidt 9 intclUxtue fadc
vntucrfaUtatcmin rcbue: t bqnif oevnitterfaUp»>in'
tcntioncCf idcm vnUComcnfafoi.iz.btiitie.vniucrfa'
lia apod Srx(toAtu\t collcaa ab intcUectu: t dl pjiua ta
cetfloctoutas. C3fte ilUid q6 aducnit entt in actn per^
feaodlacddcns: iboc|^ci:oifTinitioneacddett0:fcd
vntucrfale p:o intetione efi b^. quia aducnit enti fccnn
dum^cfl in infcUcctu.modorce in inrcUcctu cflactu:
qoia nibil mouct infcUcctum:nin q6 cft acnt:ficnt ctia$
26 mooct fcnfuj cft actu. (C*(satio fcciidc cocluflonis.
vniucrfalc j[> re fobtecta efTct fubftatia:tuc omnc vni/
uerfaU: cfTct fubflantia : fcd boc efl faifum: qaia qmntv
Ms < quaUf as funt vniuerfaUa pto rc fubicaa : t tamen
non funt fuBc confcquctia patctiqtita pcr fc fuppon it oc
omn i. vndc vn iucrfalc p:o rc fubicaa no d^ fiibflantia
nn:nec accides ttn:fs potdl cfTc vtriusrqtiia vnriic^ aai
iit fOyi(n£% boc ettl 9> vfc p aggrcsato e% itentioe
1 re porticipat nam vtriufctt partis.
•^<»rhrv fvir<^ foUitioadrarionesinoppon
ll^vi U\J^ yaif^u tum:quia^cp2obaf9>vni
uerfalc fm /Sbntt.p re ftibleaa potefleffc fubflantia.vtl
q6 quid efl fUbflanrie no foUtm efi obicctti intcUcctns:
cns cdmunitcr acccptn^t crii cxtcndit fc ad accides.
0imiUtcr cum oidrtn fcainda ratione:^) oenera t fpe
desfunt fcaindc fubftantic.boc oebetinteUigioegeite
re t fpccie in picdicamcnto fu6c fcd genera t fpcciee in
picdicamfto acdderis non funt fubftantie. vnde cfTc ge
ncra t fpcctcs cfl in pUtf^ clTc fubam.fSimiUtcr cum oi
dturin tcrtiarone^cjj vniucrfaUs cfloifTm irio.fi cfl vni
nerfalc in pdicameto fubetijc ciue cfl oifTinitio fimpU/
dtcr:fcd fi dt vniaerfale m pdtcamcn to accidetiti; : ruc
dus oifTtnirio cf^ pcr additamentii. (Cf^ttrionce in op
pofitum piobaCQp vniucrfaU vt plato pofuit no fit fub'
ftontu: vcl criam pu> intetionc . vt vifu$ dl in pofitioe.
jgtbecoecvieflione. Qd. XX VL
XXV <t XXVL '^^
C^ooniam vero rnbHantfa alcera e(t rc. ^upcr
^^Wfitr cutabicparrc.UrriJfing"
ilUl piopiic fitoiffi". crar^tiF
3> ficoifTi^cft ro indicone cfTcntti: f; fo'
fingttlaria babct ccnriicrgo fola fing* oif/
Ifintunf .CTJte foUue fubc efi oifTi'.?. txiius. Z^^aa.
f$vniaerfale^Q;vniuerfaleeflacddes.ergovniaer< 1.17.
falinron6efloifTinitio.t(ktTfifingulariii cfioifTtnfrio.
(T^fcs DifTi? aur erit vniucrfaUe fm vniucrfalc: aut
fccundu; 9> fingularcout fingularie fcatndii q? vniucr
faUr:aot fingolarie ^m 9» fingularc : bcc cll matfcfb per
fufTiciente oiuiflonc$:fcd non eft vnioerfaUs ^n q> vnt
ucrfalcnec fingularis fm qj vniuerfale: qj tlUid ce vni'
ucrfalceft accidcne.crgo rcUnquif Q) oifTi? cft vniaerfit
(is f m 9> fingularc: t vf roq» mo crit fincnilaris. (TJtet
fingulari ocbct aUqnacognirio:tb«cftmanifefia:tiic
argutf:vel ergo oebcf fibi cognitio fenfitiua vcl inrcUe
criua:t Y> manifdta pcr oiutfione fuflFidcntc: fcd non
ocbcf fibi cognif io fcnnriua:qi iUa cfl qnaUrarii fcnfibi
liii.crgo ircUcaiua.9 flbt cognirio pcr oiffiniroej
vel pcr ocmonfhiattonft fcd no pcr octnonfTrarione$:qz
iUa eft complqri vt pafTionu oc fubto.g rcUnfltur q> fin/
gularibtts ocbcF cognit 10 pcr oiffone.
d^MMi^ririiT vuUarifto.inpdiaalfa.vbivultQ» 3C.?.5j.
S7pj^UlllU> fing":nccfitDifTt"nccocm6ftrario. X,0.z7
t bocidcm vult pmo buius. £t boc idcm vtiU CometS'
tot.tpofT5arguir6ne.oifTi?piop:tcdtcinp Qicadir fub
anc di oifTi^fir me" ocmonfh-arionts^fcd fingiilaria no
cadtit fub artc: cu$ finr ifinira: t tfinira rcUnqucda func
abartc.vtoictfl^oipbf^anctcplatonts. ca?6fp<
fl^t>^r^iim efTadquefhone:Q>fingulariumno
Xi^^lttimurn cftoiffinitio^tbocpwbat arifl.in
Urtcra.^Uud quod cft gcncrabilc t cotnipribilc no oif/
fmitur pcr fc tjppzicqt oifTi? cfT mcdtii ocmonfh-aroie.
modo ncc oifTt? ncc oemonftratio cfl coirupribiUu; :qt
bui<^co:mptibtlia nonpofilmtcfTc manifdla babcnti/
buB fdcntii:cii$ abfitcrinr a fcnfu:t ramc fpcacbus ma/
ncnrtlHis in ania:vt otcir Comcrato:: ?> partiailaria n6
fctunmr nifi onm funr in fcnfu : t aim rcccdunr a fcnfo
po(Tunrcomimpt:tttmcnon rcmancbir cognirioco:o$
opud fcn ricnrcs:fed ttn rctnancbtt cfhmario.vndc ctim
rcccdunta fcnfu rcmancbir fpccice in anima: fcd tami
no cfl ccmim ipfa dTcfcd fingiilaria funr b^:q: fingula/
ria faUcm fcnfu racrtie funr co:ruptibiUo t gcncrabilia:
quia funt copoflta e^ maieria t founa. crgo fingnlariu;
fenfibtUttm non cfl per fc oifTinirio.Undc ariffo.addit "Zx. 5j.
courclaric:j)ptcr q6 op; cop qui fhtdcnr ad rcrminu?.!.
(hidcnrium adrcrminu toifrinirioncnoopjignotarc:
quia fcmpcr cft anfcrrc fingularc.i. q> ipfum cotmmpi/
turt no manct adbuc fpcbus cius qciflcnribus in mate
na:t addit Comcntato: aUam ratione.f5i oifTinirio cet Com.5j
partfculariii fcnfibiliuj nccdTc cfTct vt partiaiUtrc cfTet
pcrmancn6:fcd boc cft falfiim:ai5 fitco:mpribilc.c6((e'
qitcntia p;:q: oifTinirio cft pcrmancnttii.ft addit Con
mentatoz: q> impofTibiUe efl q> particulare ^ q> parti'
cnlare otfFtniatun inimo etiom fi cfTct ctemam impoffi
MleelTctoiffinirt.(r7tcm aUarario arifTot.fi fingtila/ 2^54
ria oiflftniun t boc cfTct pcr vnn j nomc vcl pUira.pcr fuf
fictcnrcmoiuifionan:fcdbocn6porcftficri pcr vnitm
nomcn:quta oidt arifTo.Q> aliquis OifTin icns poncndo
vnii nomenn6facttnomm.£totcitCdmcntafo::Q>ne/ C0.54
ccflcefivtoifTinitiocscoponanturqcpluribusnomini *
bus:quia cria of.d.tt>ODtco. q> oifTinino no cgcoU.t. n5 Capt.5;
Datiirpervni9nofnc.greUngmng>DifTinittoDetnrper
r
pliira nomina.(irJSi: boc tuc vltcrim.&i fingnlaria Dif
fuiirctur pcr plura nomina: vcl ifta clTcnt comunta vcl
piopziar-rboc pj pcrconucnicntc oiuifioncj : fcd ficflct
pcrnominacomunia^tuncDiffi^noncflctconucrtibiUe
cum oifTtn tto: qnn a Iqe compctcrct vt fi fo;t. oiffuiircf
pcranialronalc.fcd fipcrp:op:ianomia tlLadTcntfino
nima:'Z lila nd ponuntur in Diffinitionc:quia non notifi/
cant:vt fi Cucro oiffinircFpcr IDarcu 2IuUiij.£t pcr
boc vult anfto.babcrcrgj ydca no Ditfinit cum cflct fin
gularifj. & n aliquis oiccrct.fingularc incoji^bcnc oiffi
nittir xficcii j-dca. ibiccndum fccundfi pofitionc piato/
nie: qf fdea nccdTario cft cozruptibilis : qz plato pofuit
jrdcam cflc ciufdcmfpcicuindiui"modoquando funt
ciufdcm fpccici.fi vnu cft co:nipfibile t rcliquii: fcd \w
diuiduum cftcoiruptibilc.crgo i j-dca.Undcctiompo
2C.cS.55 ftcaDiciiartrt.gjljydcafitctcmaadbtic noDilfinitiir
quia no foUi fingiilarc non oiffinit :q:boc cft coi'':fcd
ctiam q:bocqpc(t flngularc. vt ctiam occlarat dc folc 1
afirie; quc funt inco:niptibiUa : 1 tamc no Diffiniuntun
qz fi Diffmircnmrvcl pcr illa Diffinirctur: quc ^vrtinct
ad fpccicmvci pcr illa:quc fiipcraddiinf :n6 pcr illa:quc
pcrtincntad fpccicm:quia tuncoiffinitionocflctcoucr
tibiUe CU5 oiffutito:quia fi ficrct aUcr folici cotnpctcret
cti jin Ditf i' foli9:ncc pcr i lla quc fupcradduntur naturc
fpccificc:quiaiUafuntaccidcntia qncnon ponunturin
Dtffinitionc fubftantic,
^ttttn^ ronce.cradpmioiffocftratioic.
JdlunC au C6ccdit:ruDidfl:9.folaRngKi*u.
£>iccndu q> ifta pjopofitio.fola finguiaria bobcnt cflcn/
tii. potcf^capi oupUcitcr. vno modoqi ifla oicrio cxcUi
flua fola.qccludat illa quc funt fcpar ata reaUtcr a fingu
laribU9:i fic dl vcra^g^ nibilbaba dTcntiam:nifi fingii
larc: vcl q6 cft in fingularib'' fcciidii dTc. aub modo po
tdlcapi 9>iflaoiaiocpcUtfiuafoIa qccludatillaqfunt
abfh-acta fccundu; intcUcctiim a fingularibua : t fic cfl
fialfa:qznonfoUimfingiilaria babcnt cflcntijm:fcd ctii
vn idcrfaUa quc babcnt cffc in fingularibuS:'! illa ctiam
Oiffiniunttir.vndlc oifTinitionce vniucrfaltus oantur fc/
cnndiim qj funt in fingulanbue non abfTracra ab cis fc
cundumcffc vt voluit plato. (£Sd aUam.foliu9 fubfla
tic tc. Conccdif .oc oilfinitionc fimplicitcr oicta . £t tu
Dici0:vniucrfalc fcaindu vniucrfaiccftaccidce. Con
ccditur. quantij ad intcntioncmqua ocnominatur vni'
ncrfaUr^fcd tameqiianram ad rcm fubiccta; vniucrfalc
cfl in pdicamcnto fubftatic:vcl vniucrfalc fubrt atic cft
in pdicamcntofubftantic:ificDiffinit noquantiiad in/
tcnttonc; : fcd qujntii ad i>ncipi3 crplicantia quidttate
« clTcntiaj ra.(t ad aliam.oiffi? cf^ rci vn iucrf jlie. Jbi'
ccndu 07 nulUis iff or modop:q: omnce iff i modi rcdw
plicant accidee.vndciffa Diuifiocft infufficicne:fcd oif
finitio cff rci vniucrfaUsfccundu;cp incUiditptincipia
cfl(cntiaUaquccj:p:imuntdTcntia : ita rci vniucrfaUe
.i,fubff antic:quc flat fub intcnttoc fm q> babct pncipia
ciTcntialia ef^oiffifCCStl aUam.fingtilari ocbcf aUqiu
cognitio.Coccdif . lu oid9:vcl crgo itcUcctiiia vcl fcn »
finua.Csiccndii q» fingtilarc no itcUigif pcr fc 1 p:opjic.
fcd Unca rcfici:j:q: vniucrfaU fic intcUigif pcr fc 1 Dirc*
ac:qz ircUcctue cfl vniacrfaUii: fcnfiw fingulariti: 1 itcl
lcctus itdligit fingttUrcinquantu rcflcait fc fupcr fan/
rafma. vndc fingularc pcr fc cognofcif a fcnfu . £t tii oi/
ci0:q» fcnfue c(t qtiaUtatii fcnfibiliuj . vcrum df fcnftia
C):tcrio:c6:fcd tamcn fingularccognofcif ab aliqua vir
tutc fcnfititia ttcrioti vt a cogitatiua tm.-qua Comcnta/
coz vocat particularc ttcUcrh:quc didt no fcnfatas itcn
tioncea fcnfatie.tappjcbcndittntcntionce indiuiduo/
mm diiunibet ^icamcti. vt oidt Comctato2.z* oc ani
ma.Tfic bcnc fingularc cognofcif a fcnfu: 1 fupponif ad
pfcne (p ^tue fcnfititu aUquam cognofcat fubam: z boc
babctvidcri.z''Dcania. Qo. XXVII.
C^uod a&opoztct biccrc qualc qd (ubi zc,
^rririir ^'^'iboccapnn.Utru^quc/
VI VI liUl pp jjcj babcat locti circa
(Ubam qucredo^ptcr gd cft bomo.CCSrgui
tur pmo q> fic. Q6 .pptcr gd qucrtt oc caufa:
fcd omnte fuba cttra pm j j b; cam. mato: cft
nota.z* pqjtcrio.qucftio p:optcr gd qiicr it oc caufa.mi/
noz oc fc p^^qz bomie cft aUcra caufa:-! fic oc alt)e,pptcr
gddf afinue-zc.CCJtcilUad qiSdf fcibilc cft qucfibilc.
c^ z°potlcrio.vbt Dicitur.qiicih6csfuntcquaU0numc
ro bis quc vcrc fcimus : fcd bomo cft fcibiUe : qz bomo
t omnia fubiccta citra pmum cff fcibiUs:di babcat caa
fam:T fctrc cfl rct caiifam cognolccrc.pmo polltcriozum.
Cr^tcm.qucfho quid cft: c jjptcr quid crt ftint idcm ct
coincidunt.vt vtiU arilfo. zt ^xjftcnofcd oc fublfantia
p" qucrcrc qutd clt. vt quid cft bomo.g ctias p"qucrere
pzoptcr quid crt bomo.
f iim ^'^^ arifTo in U'ttcra.o.q»qudlio
r > ,pptcr gd non baba loaim in toU/
bue ctim qticrt t .pptcr quid c\t bomo : vcl pzoptcr quid
muficum cit intifictim.
ii^imiriiim^**^^"^*i"^*'f"'^'^'^
jfi^ivvi iMMi I » n6b$U>cu in taUbue qudhonibtie.
vbi idcm qucrif Dc code.ficu t jp^xcr quid bomo cff bo/
mo. ict ratiodf. QucfHo.pptcrquid qucrit caufamoc/
monftrabilie : cii qticrat caufa; inbcrcntic paffionie oc
fubiccro:vtj3ptcr quid lunacclfpfaf.^ptcrobicaione
tcrrc in mcdio fcd idcnon ocmonftratoccodepcrcau/
famrq: bomo cft bomo. n6 cft ocmonflrabilcqz non ba
ba altcri caufam:q: [; bominis muttc fint caufc: tam^
^''.bomo cft bomo.n6 eft altcra caufa.vt of .^.b^^.CC Jti
in omni qucffionc aliquid pzcftipponif manifcflii nli'
quid imanifcff il: quarc.qz quado qucrif pptcr qtiid liv
na cdrpfaf.-fuft^vnit aUqiiid manifdhi:vt Uina cctfpfa
ri.aUoquin non magie qiicrcrcf oc lun a q^ oc tapidc vcl
cbimcra:fcd cu; of .bomo cft bomo.nibtt pot cfTc iman i
fcfhim:qz cu oicif vcl cii qiicrif : jjptcr gd bo cft b6:fup/
ponif bomin^ cfTc bomine:': niUil cft bic imanifcfiii : q^
qticrifcaufa b''. modo non cflallacaufa:qz cocs Digntra
tcs nuUi poffiint dTc ignotcrfcd bomo cft bomo.dl com
munteoignitas.-qzq^idcfibiipfi cftinditiifibtlc linre/
fotubtlcvfl non c\t aUqualie caufa inbcrcntic pzcdicati
ftibiccto.CJUndcnotandiiqjqudfio.pptcrquidquc/
rit oc fozma vcl oc ma.vtpptcr qtiid foz.dt bomo:qui«
b; fozma btimana in m5: vclLpptcr qtiid fo:.p6t cffc bo/
mo:qz b; matcrii quc p6t cflc m potctia ad fozmam bo
minie.vfl quclf io ,pptcr quid n6 qucrit oc fcipo:fed vcl
qucrit oc matcri a: vcl dc fo:mj m matcria: naturalircr
toqucdo vt Dil t aliqtii: qz fm logfca no qticrit fozma in
tnatcna: f; qucrit cam fozmc in ma: vt Dnt:,pptcr quid
lapidce ftint oomueiwt Dict-pptcr cdificatione;vcl p/
ptcr ,pbibitionccbaumjti9:vrp6t oici q^qiidlio.pptcr
qtiid fm logrcii oicit omnc iUttd pcrtincrc ad q6 qd cfi
q6rcfp6dctadquclhoncqucrcatc.pptcr gd:fiucfit xm
trinfccu vt ma 1 fozma:fiuc fit qctrinfccu vt finie x cffi/
dcns:fcd pBue Dicit folii q6 quid cf\ pcninac ad intrin
fcca.t idco fm pBm qudfio .p^xcr qutd qucnt fo:ma in
ma:i boccrtqiicrac q6 qiiid cft oc fuppofifo vcl dc ma
tcrta:fcd apud U^cii quait caufam fo:mc in ma oc fi/
nc t cfficietc. vtro aiit ma pcrtincat ad q6 ^d cft oe boc
CottU6}
^co.5>
le
geptimi
tfftim dl ^.(TTIotdndu ad foiutioni rSnie q> Srifl.
in If a bj.qucftio gd crt bomo vcl qucrit vbi nibil addi/
tur.£t opi ra; rcduci ad cale qonc vbi aliud qucrif oc
alio:': addit q» fl non coirigif qoittinc aligd efl cd< ci q6
cft nibil qucrcrc:! aliquid qucrcrcfcd boc cft f jlfum. i
oon Dcclarat pAtiam: fed pdt DccUrari: qi qucdio qnid
tn-A jpptcr quidcft coincidiit.vt vifumcft.iDodo quc
rcreqaid cft ipfum oc fc cft nibil qucrcrcqi in qucOide
D$e(reali$id notu t aligd ignotiiifcd boc noeft in ppofl
to:qi idc; querif oc fcipfo:fcd qucftio .pptcr quid aliud
qucrit oc alio. crgo nifl cozrigat qucOio qiud cft bomo:
rcduccndo ipfaj ad qncftioni j)ptcr qiiid: vbi qucrif o«
fojma vcl oc ma.vt oiccndo gd c\t bomo.f. qp fpeo quc
raturocindiuidno:vtquidcftbicbomo.i.fo!.rcfp6dcf
bomo: vcl foitm in ma: quc cft tota Qdita9:vtgd cfl bo
ino.i.quid pot cfTc bomo: i foiml bo\9 fufcipere : refpd<
def ma.vA fl flc nd coirigtf :tunc aliquid cric comunc ei
q6eft aliquid qttcrere i nibit qucrcre.
^IH rattiytii^a adpm5qucfho.pptcrquidque'
nu railUnv» rttoccaufa.Conccdit.Zuoicis:
O^omnis fubfbntia cttra (mi acConccdif .vel intrinfe
cam vel eictrin(eca.vA M volo qy bomo babcat coufa;:
fed tame vbi ide ptcdicaf oc fc no bs aliam caufam. vH
IS bomte multe flnt caufc : ti^ b^.boino eft bomo.non cft
•Ua caufa.(L ad alii. q> ilUid q6 cft fcibilc crt quc/
toUc.Coccdit .Zu oicie:bomo cfl bomo efl fcibi lc.£M/
cendii ^ no cfl ^pptic fdbilc vt coclufioncs fciun f : fj cfl
iDCeUigibilc:qt eft oignitae comani6:quarii no cft fcicn
lifl J!>pin]frtmc:fed intellcctue:l; altqiio modo polTit cffe
Cap! M fdeti* largc:ficut tangit "Linconf cn.pmo poftcriomm.
Uirc (TBd ei: oiaie:qi pcr qucftione gd cft n ibil qiic
m niftcoirigaf rcdiKcndoadmam vclad foimi.vt vi
fum cfl. vrt cii qucrif quid cft bomo:05 refpoderi foima
iMte cft tota qmditae. vt an imal rat ioale.vcl o$ rcfpode
nmatcria que oefcrt quiditate c)uid potcfl cfTe bomo.i.
(jaidpotfufcipcrefouni iquidiutebomie.rcfpondcf
matcria.^tbecoeqdne. Qo. XX Vm.
^ CiSlm H?o C|: aliquo fit compoftajm
73 <^t»i'f II r ^^^'^ fMrtem. Utrii fu5a
l^criiur compofttafitaliudrcalitcra
ma 1 f6xma.CCi£t argiuf Qj non.totii non cft
aliud pter partee fuae.^. pbf flcoj: . captb oe
_ i)loco.vbiari(lo.oi(tinguitmodoecffcndi:qt
Didt.f.Q) totii no cf> ptcr ftiofl partce: fed fuCa efl totum
compofitumnamralccuiuepartcefunt efTcnnalcema
teriatfouna.quarccotnpofitumnoncflaliud realitcr
^Mfv^rirnm (amatcriaifoiina.
^rr*'***'^*^ arguif.Omnetotii pcrfcvnnjcfl
3Cx.ti oliquid oliud pietcr partce.pcr arift.Sbtuue in illo ca'
pttnlo.oemali aute fuEKJ poft boc.vbt motict oubitatio»
X, ^ if. nc oicce. ibcoubitatoe^ooci circa oifTonce i nueroQ q
caafa eilcndi vnii.ofnniij cni qucciicp pUirce partee ba'
bcnra no cfl vt accnme q> tomin: fcd incflaUud t omm
piCTcr partCB cft aUa caufa : fcd fubftitia compofita cfl
aUq6 totu per fc vnuxrgo ic.C Ite boc argui f ra tionc
TCx^io, arifto.inifto7^itottipcrfc vmino cfTctaUudpictcr
pance rcaUrcnita q> nuUa cntitae cct in compofitopic/
tcr cntitatc partiii : tunc totii adbuc manerct oidblutie
partibue. vt W in fiira.ba.fi non cfTct aUud ptcr partce:
tiic adbuc clTct filfa oiflbUitie Uttcrie vtb.ia.fic botno
fin- adbuc clTct oifToUitie parttbus cfTcntiaUlwe vt ani/
nta rdnaUa m5:fcd ilUid crt iconucniee.
ZxJii
*t3/>r^n <4iif«i Qjadiftiqucftione comuniteroi/
rtC>l9nV4UlTl aturcijqucrif^pbrfico.Utf
XXVft 1 XXVIIf.
totitm fit aUtid rcalitcr a partib'' oicif tora; eft alittd
ab vna fturii partiii ronc altcriua partie. vnde of ^ to/
tum no oiftingnif a fuie partibiie pmo.£t fnx boc oicc/
refgytotiicompofltiindeflaliquidaliud apma mate/
ria 1 foima:fcd fu&a compofita oiftinauif a ma ratione
oUcriue partie.f. foimc:iec6ucrfo oiftiguif a foima ra/
tione mae:qi copofitii cH aliud o ma: qi foima clt oUud
a ma t compofitii incUidit foutti.(C&cd od intcllectit
ifhue olcti eft notandu:^) aUguido oifpofitio partie at/
tribuif tototocnominat totu.vt p5.5.pbrfico.vtbomo
fanaf :qi coi vcl cpar fanaf . ©ifr bomo rocinaf : qi oni/
nw rocinafi bomo c(t crifpii9:qi caput e crifpu-s.fic cft
in jppofito q> tni cft pare fu6e compofite i b; aUctate a
foimxqi ifta fim ouierfa ^ncipia tnrrinfeca:'z fic mate»
ria ocnominat compofitii fm oifpofitioncm quc ocbcf
fibivt ma cft aliud a foima.ergo compofim; c(t aUud a
foima:t foima cft aUud a ma:qz includit cam: t fic totii
cotitpoflrii DiWcrt ab vtracp partc ronc aUcriu6:i fic to/
tum ^o no oiftingiiir a partibtie.tLTlotandu q> ptra
iftamponttoncvidcnfcflrcoi(Ti»'oubia.1i>iimoc):par
tcpartialitatio. z^cjcpartc totalitatie. j^q: partcoi/
uerfltatie. 4.*exptcmoditcrminadi gcncrationc. 5*
cirparrc jrdctitatifl.flri^jimu oubiu cO.lDatcria 1 foi
ma funt partcecfTcntialce fulkr compontc.modo ma nd
cftparecrTcntiaUe mac : qi nibiU^ot c(Tc pare fiuipfiue:
nccmapotcfTepars ccnriaU9foiinc:q:cftoiiicrfumpn
cipiii a foima i no intrinfcca foimc. Simtrr foima non
cftpare cfTcntialie mae:qi nocftintrinfcca mac:nccpo
tcft cfTc pars citcntialie foimcqi nibil cft pare cfTcntia/
lie fui mct.g funt (^mcs ccntialce compoiiti: i idco op^
compofitii addcrc aligd rcalc ptcr maj i foimi . (rSlc
boc po(Tct foimari filfe ; nifi copofini odderct aUgd fup
entitate mae i foimcma i foima no c(Tcnt partce cffen
tialC9:fcd boc cft falfum:qi in boc oce coiicnutnt q> maj
tcria ifoimafinrparteecfTcntialce fut)Ccompofuc:cii
ipfa fint pncipia itrinfcco.orttia t:^.qiio cn tj ma t foima
e(Tcnt partce clTcntialce compofiti:n ifi compofitu addc
ret aligd rcalc ftipcr cntitatc mac i foime : qi ma noeft
pncipiii intrinfccii mac : ncc foimc:i ccoucrfo oc foima
vt ocductii clt.g op; 9» ma 1 foima babcant caiifaUtatc
intrinfcco; rcfpcau olicuiue fupcradditi in compofito:
q^ nec fit entitae mac: ncc foimc : i ccoucrfo oc foima.
focd oicce bn pot c(Tc pare ciTcntialie mac i foimc fif.
Jflad novaUtrqi qra oc i(ta fittatc vfcft nibil vcl aUgd
no pot oici n ibil:qi tiiC ,p nibiU) rclinqucrcf . q op5 cp
ntaUgdptcrmamifoima:ificcompofitiiadditaligd
rcalc fiipcr mam i foiini. (Tltc qc partc totaUtatie efl
Oubiii.£t c(t ratiOjPpinqua fxiic ^ictcXompofitij ejc
ma 1 foima cft totil citL-n tialc. mo qucrif in quo fiindef
ifta totaUtafl:qi vcl fiindatur in ma vcl in foima vclin
Vtroqj no in m5:qi ma non clt totii ciTcntialcncc ad fe:
nccod foima. 0itV ncc fiindaf in foima cade ratioc qi
ma no eft pore cflcnrialie foimc:ncc foima mac : qi ma
n ibil itrin fcce caufat rcfpccm foimc . g op5 0"" vtro<g
fitita q> fimultae in compofito fit fupcradditii fup ma/
tcni 1 foimaj ronecuiue ma i foima fiindant totoUta
tem. CT^twn ey parte oiucrfitatie fic; fi fubftitio conv
pofito no addcret oUquid oiucriuj fiiper mam i foiml
no cfTct aliue modue oiucrfitatie compofiti a tna cp mo
duB oiucrfitatio foimc: fcd boc dt falfum:qi eft ali'' mo
due oiucrfita tie bic i ibi: qi compofiru5 oiffcrt a mote/
ria roncportie clTcntiaUe vt ronc foimc: fcd fo:mootf|
fertamapmoinon roncpartie intrinfcccrqifoimcno
cftpe:ificeftaIiuemodue oiucrfitatie.^Jrttia P5- pofiq|
cnim in cotnpoflro non cffct aUud rcaUtcr oiftinctum a
O 4
t
i
fjbri
partibae n5 eflct modu9 Difffrredt foimi a ma i cSpoH'
cum a ma.-^oLnuiUo ntodo fozmari ida ratio. ficdfwfi
ta fii&3 no addcrctaliquid rcalcfupcr mSmifoimom:
tunc fiiba compofita pmo oiffcrrct a mjrcna:'i fifr a fo:
ma:rcd boc cfi falfiim fin cos qm Diciint q) compofitu?
cft oiucrfiij a partc pmorqi oiffcrt ratioc altcrius. cofc
qucntia ps:qi poftq^ n ibil addcrct fupcr mam t fovnr.
tac nd oiffcrrct a ma: nifi qi founa:i fozma oiffcrt pmo
0 ma:qt nd pcr parredi careat parre.getia compofitu;
Difhnguir pmo a ma: aim cunde modii oiftincttois ba
beatcompofitil a ma quc fojma bj. (C^tc cjrparte mo
dt tcrminadi gcncrationc.fi fubflitia compofita no ad»
dcret aliquid realc flipcr mam i fotma:tuc compontn;
cerminarctgcneratione eode modorficut fozma : t etia
contra co6:q: otcunt compofitii tcrminat gcncratio/
nemrationc partia vt foimcfcd foimanotcrminatgc
ncratione ratioc partie:qz fo:ma no bs pancm •.ifkcfl
aliud modus tcrminandi gcncrarione: qi foima tcrmi/
nat feipfa gcncratione:i compofiQi terminat gcncra tio
nem rarioc fozmc. cofcqucntia pi: qj ficompofitti nibU
addcrct fupcr matcria t fo:ma j: i matcria no gencrat :
fedtifj fojma:riiccompofirii codcmodo tcrminarctgc
neratione:q: nibil addit fiipcr foimam.(ir3ftan cv par
ref denritatis. fi compofitii non addcrct aliquid realc.
VtDictiiefi:mncmatcria ifotmaeflcntidcm eflcntialt
ter 1 rcalircr: fcd boc cft falftis; q: matcria i fozma fiint
XxoAS Oiucrfa pncipiaitrinfccarcalttcr.pmopbyficop.pritia
(^q:qticcij(5vniicidc in numcrocflrcntialitcrfiintca/
dcm:intcr fc fiint cadc cfTcntialitcriihid cft ^ncipiii na
turaliter intcilcctii:fcd matcria i fo:ma fimt eadc cfTcn
tialiter vni i cidi i numero vt a>mpofito:qt nibil rcali'
ter addit fupia illnd : fcd ma t fotma no fun t tdc; cflcn«
tialitcraij matcria rcmancatpoftcouuptioncfoimc:
^ * ^^"^ tntetio arift.p5:q: 2irifl.in.7. oif^inguit fub/
flantiam in.j. matcriaj fo:mam i compofinim: q6 non
faccretnificopofltiiaUfluid rcalc addcrct:q: alitcrnon
ponerct in nnmcrii.lSed oiccer? qnia compofitii ponit
in numcrii: quia compofitii oiffcrt a matcrla ratioc fov
mt.t ecoucrro.^liud novalcr: qiiia fic ouo bomics oftit
j.qz ouo bomincs oiflcrunt ab vno ronc aUcrius: i eco/
ucKo:ictiaponcrctin numcrtim:q6cftfalfum.Crt)o<:
idcmar«uif.aucto:itatcComcntato:t6.8.buiu9.moca
pittAo.fj}^ autc? nd latcre.vbi oicino» fowna cflcaufa
actus in compoftro: fcd fo:ma no cfl canfa acms qui cfl
foima:qnia nibil cf^ caufa fui ipfiiis.gop; cp aUus actiis
flt in compofito p:cf cr foima^ciim caufa fit.^dco o\yoz
ter oici ad qiicfhoncm pmo pzcintcUigcndo qp quando
OidrQ>compofitii addit aliquidrcale p:cter cnritate$
nutene i fojmc potcft itclUgi ouplidtcr . vno modo^
compofinim addat aliqnid fuper matcria.; i fo:ma$ oi/
fhncta loco i ftibiccto: ita q» illa cntitas addita in com/
pofito fit oiftincra a matcria i fo:ma loco i fu&ro . aiio
modopotcft inrcUigiQ) iUud additii in compofito non
flt oiftinctii a matcria i fo:ma Uxo i fubiecto:tamcn iV
Uid non cftmatcria i fo:ma:ncc vtrucp^cd tcrtiii.f.rea/
UtastcrtiarcaUtcr oiftinctaabcntitatc matcriectfof
me:ibocbcne cfir6nabilc:g>aliqua qcnamra rdfint
Difiincta realitcri tamcn includanrar in codcm loco i
rnbiecto vtfuperficicsialbcdo rcaUterfunt oiflincta:
tii incUidunf in code U>co i fubiecto.
6*3 l^rV tyifi^ pofliuitoidadqucfiioncmoucconcUi
»^.c IRTW^ VHW fionc9.(rt>J«macftc|>fubtlatiacom/
pofita nd addit aUqtiid rcalc oiftincm$ a matcria i foz'
ma Uko 1 fubiecto. £t caufa cfl. fi compofitum adderet
oUquid Dillinctu U)co 1 fubteoo a matCTia 1 founa : toc
€16
tf matcria t fotma no con flitucrenir compofimm vnii
per fc 1 fimpliatcr.fed boc cft falfum : q: f m ocs q: ma*
xcrici 1 fozma confttiuitur vnii pcr fc i fitnplicitcr.confc
qucn tta P5:q: q6 cft oilhnctii ab aliquibtis loco i fiibic/
ctononconllituiturtvrfcvnumq:ilUs.(£'3ccmnboc
cflct:timccompofito inofono opo:tcretmatcriammo>
ucri 1 fo:mam:fed boc eft fatfum: quia fo:te moto mate
ria citis moucF fccuin oc [oco ad locum: qnia no monef
ad aUqucm locum m atcria rcmancntc immota tn ^mo
U>co.c6rcqucnria p;:qiiia quc fiint in oincrfis U>cis; non
op; cp fi vnum moucf :q> rciiqutim ctiam moucaf vt fi*
ego mouco::non opo:ta tc moucri:quiace in aUo toco»
C!i^didacdclufio.g>fubflariacompofita additaUgd z*^
reale nd oilhnctii loco i fubiccto a matcria i fozma : ta'
mcn oiflinctii rcaUtcr c% nanira rd:quia cfl alia cntita?
pjctcr cntitatcm matcric i fo:mc . £f p:obatHr rationi'
bus pus adducti6:quc pzoptcr b:cuitatcm no rcfumim
tur. (Cllotandii q> fi aUQS qucrcrct qiiid cft ilUid rco/
lc additum in compofito fupcr tnatcriaj i fojmam. £>i/
ccndii qp cfl fubftanria compofita: vcl fi vis alttcr nomi
narc; voccmrpcrfcfubfiflcntiaactnaUe.vndc vcriieft
9» rubflanf ia compofita pcr fc fubfilhi ocni : i ilUid non
vcrificatur oc matcria:ncc oc fozma: quta marcria non
ftibfilht pcr fc in actiKncc fo:ma: fcd in compofito:fcd il
la fubfifletia pcr fc i actuaUs in compoflto cft lUnd ad/
dimm caufani; intrinfccc a matcria i fo:ma:quia Con»
mcntato^Dicif.Spbvnco^us^Qifo^macftcaufa aciusin
copofif oifcd non cll ca fui.crgo a Ucriue acnis quc conw
pofimm addtt fiipcr actu; fozmc.£t tu oicis: qi ilta fulv
fiftcntia acmalis cii fit accidcns vbi crit vt in fubieao. 1
Csiccndum q> illa fubfiflcntia cft aUquid oc gcncrc fub/ . . uit
ftantic 1 non cft matcria:ncc fozma . crgocft fubrtantii»
compofita:quia cfl caufaiuj cx matena i fo«iw.(rilo
tandum q> bic funt qucdam oubia.^ft^zimu fi fubflantis
compofita addcrct aliquid rcalc fupcr materiam ifox/
mam:ninc non crii idcmodusquofonnapziozcftCDm
pofif 0 1 matcrM;fcd boc cft falfinn:quia boc vuU arift.
cjrpzcflc in i(to fcptimo.iCommcntato: qui oicit. q> foi -^.
ma po: cft ma tcria i compofito cj: matcria i fo:ma. pa/
tet conrcqticntia : quia poffqp compofitum addcrct alii i
qiictn acf titn fiipcr actum foime qui non cft actus i fov
ma parci0:tunc fo:nia pzio: eftcompofito . SUo modo:
quia compofitii includit aUum acni; i aUo modo ptioz
crit ma . iL3^^ fi fo:ma caufat aUquan artuj aliu; a
fc:mncDiibium critvirumiUc.Ktu6fit pcrfcctio: foz'
ma vcl impcrfcctio:.n6 potcft oict qi fif pcrfccf io::quia
boccfTctcontra Commcntatozcm.s.buius.illocapim Con».7»
lo.Opoztet autem non ignozarc. vbi oidt. Ouando aU/
quod nomcn oiciwr oc compofito i fomia non oidmr
Dc ilUs vniiiocc : vf qu9:um oiflinitio cft cadcm: fcd oV
cinirp:tmoip:incipaUfcrDc fo:ma tanqpocoigniori:
1 fcaindario Dc compofito.vndc oicit fic.Tlomcn figni
f icat vtriit^ ct cum oicitur oc vtroc^ verbi gratia.ani/
mal oc compofito qc materia i fo:ma: i oc fojma tanrii
non Didmrfiauoicunmr nomma vniuocaiqtioiujoif*
finitiocftcadc5:fcdoicimrp:incip3litcrilccimdario.
Zuncpaucisintcrpofitisaddit.bocnomcnantmalpn/
cipalitcroicimr oc fo:mact oicimroc congrcgato q:
matcria et fo:ma fccundario.£taflignat caufam.no»
mcn cnim non fign ificat rcm: nifi fccundu5 quod cft in
acm et caufa actiiB in compofito eft fo:ma : ct cum ouo
fiicrint: qtio:u5 aUcriim cft caufa rcliqui:iUud quod cfl
caufa Digniiis babcbit nomcn.tUud cnim nomm babct
pjo^Hcr p:incipuun:ct func occlarat oc calojc: ipatct.t
ficacmecompofUinoncftpcrfectioz foims^&imAiwr
non pottft rfle impafcaun.qma boc noii vtdmtr ntfo/
nabae.C3tcm aUiid oubiu. loi copofitum oiCLTct aliu
aauma fozmj.-aquopjodtKcrctur illcactue non potcH
Oict q> a matcna.quta matcrta non eit caulo age« octuo.
necfouua. quia fo:ma tantum babct fc rcfpcctu compo/
fitiinrjtionccaulc fojmalis.crgorclmqucrcturg» agc
ncrantc.fcd boc non vidctiir. q: gcncrans tjntum pdti/
cit fotmi quc ncccfrario confcqiutntur fotmam.
n^^lttllim ^^'"''^^'founaptcccditcopoft
|^*tiin#ii> tumi tnatcrum ouplicitcr.vno
tiMdoptcccdit codcm modo matcriarn t compofinimit
boc i gencraluvtpcrfccttus ptcccdit minua pcrfccta. qt
fojma pcrfccttot d> materta : i compofito c% matcria et
founa.Skd fi fojma compiratur in fpcciali ad ifta: tunc
aUomodopzcccditvtrumqj.qt foima p:cccdit matcria:
Vt acnwpteceditpurum fnbicctum in potcntia. fcdpjc/
ceducompofItum:vt cffcaum in gcncrc caufc fotmalis:
tfknon ptcit matcriam:qi foima non cfl caufa fotmalis
inatcric.modo ap.t comcntatoj intcllc):crunt qj fojina
pKccdtt matcriam -z compofitum eodem modo ^ p:i'
mummodum:-! non ftnfecitdummodum.crSdaliud.
i^iccndum qp actUB compofiti cft tmpcrfcctio: fo:ma.vt
C6,7, patcrpcrcomcntatojcm in auctotitatc pjcallcgata:qua/
do nomcn oicitur oc fojma i cornpofito cj: materia i fo:
iii4.pumo niq; oicitur oc fotma.vt oignioji. fcd oc com
pofito Dicitur fcciindario tanqs oc miniispcrfccto. vn/
dc acrae qui rcfultat c% anima cog^ x coqx>rc cf^ minus
pcrfccniainotjbiliaqj actusanimc cogi^^^^ficutcaufa^
- ttim fojinalifl caufc cft mintie nobilc t pcrfcaum cau
fa fojmalie. quia acnialie fubfil^cntiapcrfccftaaueil/
lcquecaufatfoj(na in compofiro in gcncrccaufc fojma/
lis.vndcaiam boc voluit oiccrc antiqua oinxncw.qt
ouplqceft fo:ma.qucd j$ partie^vt qiic pcrficit matcria:
Vtanimj rationalieifcd jlta c\\ fojina totiud:vt c(\ com/
pofitum qd cft fubltratu j foJiiic totalujtie. i[_ Sd aliud
Dnbiuin.91 acnis compofiti pjoducitur a gcncratc.qj gc/
ncrane qd gcncrat fojmam gcncrat coiii|,v>fitunt. fj tj/
mcnoitfcantcr.qjpiimo gcncrat fojmaj.fcciindario c6
pofitum.qjgcncran9q6 largiturfoimas^largituromnia
accidcntia conlcqucntu fojinam non folum accidcntio:
imo compofitii pmis cp accidcntia. (Tio; fi aliquia ad/
buc inrtara.qi ccnucnicntcr oicitur rotum non oiftin
gmnir ab vna parte mfi rationc altcriue partie: vt a ma/
certa rationc fojinc oilhnguitur. 1 cconuafo. fcd bic oi/
dttir oppofimm comuni oictoxiJ componnim oiihngut/
taraparrerationealtertuspanie:q6canulla partium.
boc polTa otci.9> illnd comunc oictum cfl finc ra
tionc. tpcrconfcqucne falfum.Uclalitcr oiccndiim.Q^
totum Dirtingiutur a portc rationc altcnue partie.t boc
paniculari DtfllTcntia oiftinaionc.vt totum compofi/
tum otlfcrt a foumxfi totum compofittnn eff pcr fe vnii.
crgo Diflingiuintur ab omnibue panibue totali oiffcren
tia:qae cfl nulla partium:fcd q6dam totum: vt Dicnun c.
r^finnr^^ inoppontnm.adpiimam.Zotii
I auuilvU non cll aliiid.tc.conccditur.no c
putcr partee.Lqp fit aliud Diftinctu loco 1 fubiccto a par
tiboa-fic intclUgit arino.t comcntato^fcd bcnc cO aU6
quoad cntitatcm tcnia:que non cft cntitae aUcuiua par
tie. (L ad aliam ranone in oppofitii. totii pcr fc vnii.w.
J&iccndiim ^ vcr cih^^ efl aligd addttum q6 non en/
Citaealicuiuepjrtis.fcd tamcn non cHDininctum U>co
« fubicao.ii t boc crt dc fcptimo Ub»,
(C3napitoaauuemctapbyfice. Qd I.
ffi
C6>cnribilc0 aotcm inb(tmic*%o
tt^p-^^^ ^^nfllf crwo^^Mumbtutis.tq/ -
rJtiirpjimocircaDictam 'SJ^
r rjWK^ partcm.Utrum matcria fit fcparabirpm ' '
ec a fojma.i:: argiiitur q» fic. Unumqoqj
pdt fcpari ab co q6 non clt fibi cfilntiale 1
p:op:tti.q: rce non poi fcpar ari ab illo q6
cft fibi clTcntiale 1 pjoptiii.fcd pot fcpara/
rari ab lUo q6 non cft fibi elTi.'ntialc 1 pjopjiii q: boc non
octcrminatfibi.fcdniillafoiinacrtcllfciitiaUe tp^op^ia
m5c:cum ma fit indiffcrcns ad qu.ilibct fojm.i. crgo «.
i£Jte ilUid qdcft fubjlc aUcui non toUit paccidcntale.
beccfl manifcfia.fcd nucfi fuba cfTcntiaUtcr.t fojinaac
ciditmatcric.crgomSpotcftclTctfcparariafojma.gtc.
CrJfcf^^TJratjoifoimaa injtcrij vrmatcriamona:vr
non.bcc clf manifcrta^xr fufficicn tc Diuifionc.fcd fi non
mancrtuc cflcoiruptibiUe.qd cft ■} 3;:.? pbf. qi oicit q> St
fit ingcnita 1 incoirupt ibilis.crgo manct.tpcr pns fcpo/
(f^f^tmfifiK ^i^?'^ (rabiUsamatcria.
*^rr*^'**^"^ Utteraprcdiaa.vbioicir.mamvcro Zxo.).
Dicoq non bocaUq6ene actu.(L £j:bocpolTcrargtif. &i
matcna effa fcparata vcl fcporabiUe a foima : nuicpoP
fctclTcaUq6cne boc:fcd boc clt falfiim fm .
ad quelhonem fJir?^rS=tS
oi:ira cp fub nulla fTa, Ct ro c. Dc q6 cfi p fe:vcl c act^f
babcns acnim.pcr fuffiricntcm Diuifionc.fcd matcrfa p»
ma:ncq j cll acnie.ncqj babcne acnim. qi non cft act^^cii
fit in pura ivtcntia.ncc babct actum qui fit Dc cffcn" ci*.
VtvuUc6mcntatoip:imopb)rfi.t in ocfubftantiaotbis. Co.<JJ.
1 ira non potcfi cflc cirdifcripta omm fo:ma. (T^tcm R Ca.p.
matcria clTct fcparabilie a fo:ma fm clTc:runc pofifcpa*
rationcmvclclTctinr.ctuvclinpoicntia.ibcccfl mani/
fcfta pcr oiuifioncm fufficicn tc3.fcd ncutro modo potcfl
cici.non c(\ in actu.qi non babct elTc aaualc.occ cfit po>
tentia.qi fubtata omni foima a ma.mS nullam babj po' ,
tcntiam ad foimam.qi non clTct mobilie t apta oifponi .
adfoimae.qi motuetoifpontiononDcbcturnificntiin
acru.tfictoUinirpotcntiamatcricad fojmae.tpcTpfla
eiue nanira:cum potcnna fit piopiium matcric. 0i mo/
teria piima fcpararcuir ab oinni foima:tunc non cflTct in
eodcm loco cum gencratoifcd boc cfl falfum pcr pH
mo Dc gnonc.qi q6 gnamr 1 matcria c% qua gcnerat oe/ "Cx.T^,
benteflcineodem loco.pffapj.qinibilcOibconificns t.z7.
in ocni % Dimcnfionatum tcrminatie Dimcnfionibus.er
go Dicit ap.piiino oc gcncrationc.q' mataia non fepara 7Cx>t9,
nira moipbcie 1 palTionibus.i.a fotmie. £t Dicit comcn
tato: piimo pby.t in dc fubfian tia oibie.q;) matcria nu^ Capi. p.
Dcnudatur ab omnibue foimis. £t oicit cdmcntato^ q>
noDcnudaturabomnibusfoimiefimul-fcd fcmpcrflat
fiib aUqua.Unde fi boc cfiet.tiic m atcria fimul clTj acta
1 non acni.boc cft falfum.pfcqiicnttapj.ci: qdpcr fc fiat
1 cj:irtit:boc eft actu vcl acms.fcd matcria non clT i aaa
cum fit in potcntia circiifcnpneomnibue fojmis.dJSc
cundo Diccndum.g» ct 1 am non potcfl iieparari a fomia 4
ad •xrfcctam ranoncm.^ t caufa efi. 3Uiui non perfecte
cognofcimr 1 comptcte finc fo:ma.quod efi in pura poti
tia.q: tlUid a qito intclUrctue mouctur ocba elTc in acni:
cum intcUcctus fit in potcntu paffuiJ.i boc patct:qc no/
no buitis.t tcnio oeaniina.fcd m Jtcria piima cfi biiiuf/ X^cl^,
modi.qjmateriaefiin purapotcntia.vndcUcct intcllc/ X.c.5.
ctusDillinguercpolTittntcr eficntiammatcnet fotmc.
tamcncomplaczperfcaecfTcnriammatcric apptebeit
dcrc non potcff finc fo:ma. t:t bcc cft intcntio anftotc/
ttsptimopbfficoiii.vbioicit.gjfubiccta naturanon cft TCx,^.
(cibtUs nifi m anaU)giam od founam. £t boc ocilam
tibri
ra.5. in artif idalibfis.t boc idcm vult cSmetawx ibidc.i \ oc
Coliz. (a&» ozbw.i.S^b^q: trirmutatio in fuba fcdt fcirc maj
immi.ficut trafmutaiio f m locii fecit fcire maj locaU j:
vndc per abicccioocm t rcccpti oncm fo: map fabalium
ocucnim"!!» cognitiort^ matcric p'.q: ow alifl^ fubiici t
mancrc in tranfmutationc t contranjs.q:coiw<«dia no
ttto conducitDifco:diam.pjimopb]f.
^^^«^ ••Am^^ adpama5.vnuqaodq?poedlfcpaw/
JKjlCI rv>nwx>»ri.ac.coccditur. (i:Iao'd9.Q»fo:ma
ftittato.tc. i>6m cp ifto fo:' flngurie non cft cffcntialw i
t)pamap:imc.3dco potma fcparariabbac fo:ma:vril?
U fuccdTiuc Dtuinj.fcd trt flri coniunctim non fcpaturt
0 qualibct fo:ma.q: fempcr ftat fub aliqua.rtl boc dl M
pziummacfcmpcrdrcfabaUquafo:m9:l5 no fcmEftct\
fub ifla founa.non tamcn ocnudaror ftmul ab omnibuo \
fotmi0.q: qaido abqdt vnam fo:ma:a(Tnmit alia.CCad"
aliam.ilUid q6 cft fubftantialc alicui.ic.conccditur.nifll
eepcitdcat ab co in cfrcgt tu oicw.9» founa cft aaideta»
lifl matcr icconccdimr. £t til q: matcna ocpcndct in cc
a founa:3dco non fcparatur a qiialibct fo:ma.vndcp:o/
paom eft ci ftarc fab aUqua foima:fIcut 1 potcntia cft i)i
miom acddcne matcricUd pot aUtcr oici ad mino:c5.
q: fo:m3 non accidit matcric:ficut accidcrie fiibicctorfcd
Of a<ddcrc.q:cftcj:traefTcntiam matcricficut idiuiduj
ocddit fp^i:-: fpccice gcncri: fcd boc non obftantc gcnua
nonfep3raturabomnibasfpcdcbu8:nccfpC9ab omni»
bae indiuidui9.q: fcmper dt in aliquo fuppofito.fic vnlt
Ca?oe 22.inp:cdicamcntis.q: futnoncpitib'p:imiefubfta/
fu6a. tfls impoffibilc cft aUquod alio:uin rcmancrc.fic noqri'
ftcntibus fo:mi9 fubftantiaUbus ipaffibilc cft rcmancrc
matcriam,vrtbcnevoU)g>mafit ingcnita Tinco:rupti/
& pbrfL bilie f m afi.tamen (l nuUa fo:* fu5aUs ciTct mat cria na>.
£.cSz c(TcAioianibilp:obibctconditionalcmccvcram:cuiu9 I
ant^denscftfaUumTimpolTibik.CLadaUam.fcpira
ca omni fo:ma.ic.C>6m 9 nutcria non rcmancrcr.2:t tu ,
Dici9.a> falfum dtq: eft uigcnita 1 inco:ruptiT5iU8x6cc/|
dirar fm naturam reiinquantum fcmpcr ftat fub aliqnai
fo:ma:fcd tamcn fl fcpararcrar ab omni fo:ma fubftitia i
li;matcria non rcmancrct:ncc quo od cfTcmcc quo ad po/ 1
icntiam.vnde ouando ap.oiat qp fit inco:ruptibiU9 no I
intcUigit quo ad fcparationcm ab omni fomuufcd cft in*
coxruptibilisfcmperftanefubaUquafo^ma. Qo 11.
t«. |^10nfequenicr S^^Zm^
** TBjaS nararaUe fit fcparabiUs a matcria PsdTc
LC^SI £t arguinir p:imo cpfk.3ntcUccu8ert foana
K^Main flraraUs 1 cft fcpabiUs a ma ^ m dTc.ergo foi
manaturalisfcparararamatcria PmcfTcmaio: eftma/
nifcfta^: nalis oacrminat oc intclUcra.vt patct }?6 ani
I4X0.P ma.i boc non dTet nifl dTct fo:ma naturaUs.mtno: patj.
rfQ5 ad peraE.iz.buiue.vbioicU.a)nallafo:mapwcedit copo/
U0.40 fitum.fcd fimul mcipit dTc cii compofito.tamen aUq ma
tJaL net poft compofitum.ficut anima.fcd non omnis anima.
redtantamitcUccra».ifi<iicUccrasfcparabiliBdlama
fm drcCKtcm qd no ocpcndct ab alio in caufaUutc B
potcft fcparari ab co Pm clTc.q: q6 aUqaid non potcft fc
paran ab aUquo fm cfTcboc idco cft.q: oependct ab eo i
taufaluatc. fcd fo:ma non ocpcndct abaUquo : vt a ma-
teria in caufaUtatcqtfoananon ocpcndctabea:ca5 nol
lam babcat caufaUtaem foper fo:ma.er^ poteft fcpara/
ri.3tcm quando aUqoid ocbcrar aUcui p t alijs ocbcrar
ner ilUid.iUudpoi coucnirc rcmotis poftcrio:ibU9:qi
eL5 Ih
fotmani.q: foana eft primo caofa dtcndi,-crgo foana ff ■
dTepotcftfcparariamatcna. ^ - ^
/C>k«C^r.riit*« vuUa;»4np«dictaUttcra vbioi/ Zx.}.
j^ppoi ItUlll cit.q> oc nomcro fo:marum : aUa e ■
fcparabiUsralia non fcparabiUe.ita ^an.vuU qp qucda :
fownefontfcparabitesa matcria f j ciTcficut fo:tnc ab .
qucdam autcm non:ficut nararaU» fo:me : 1 matcnalce
fo:mc.vndcctiamcomcntato:p:imopbf.oicit.5>ocnu CoM •
mcro fubftantiarum 1 fo:marum:qticdam funt matcna'
ke ficut aie que non fcparanrar a matcria. t ocducorar
Dc potcntia itwtericaiie funi non matcrialc6:fiait fcp«
•j-t - a eftadqonem. CMbiUeamatcria.
li^lCCQUin pumo g>fo:manararaU8 matcnalts
non fcpararar matcria fm dTc. gt caufa cil. ac we inbeii
rc8nonfcparararabeo:cuiu8d^acra8.quiafi actuein* 4
bcrcne fcpararctur a matcria : ranc idcm cflct mbcrcn»
1 non inbcrene : qd eft contradiccrc f$ fo:ma matcriaUa
eft ocrae inbcrcns : cu5 pcrfidat matcriam mbcrcntent T
Dcducarar oc potcntia matcr iccrgo fqxirari non poieft. «
Cr^tcm ft fo:ma matcriaUe clTct fcparabilie a mJtcnei
tuncpolTct rcmancrcpoftco:niptioncmcompohti.f3 & •
cft fairum.q: fo:ma fimul cft 1 non cft cu fo:mato: vt vCl
aE.iz.bui»e.confcqucntiapatct.q:flfo:mac(Tctfcpara Zx. (6.
biUea matcna:timc quando fcpararcrantiiccompofltu U7.
non ciTct.t tamcn rcmoncrct fo:ma. (HlKm ilU fo:ma
qucconftittuwrpcr matcnam.tpcrfUbiecra ibcrcntcr
non fcpara wr a matcria fm dTc : fcd fownc naturalce ct
matcrialceconftituimrarpcrmatcnam-irubiectus.vn/
dcctiamcornentato: vocat caefo:inas conftitutoe pcr
fubiccram.ficut patct s^pbrfi--^ >" ^ fubftantiao:bie.cr Capi p
ao fcparaturamatena.(C3«mfifounamatcnaUe cet
fcparabiUs a matcna:tunc pcr fc cpiicrct : qO cft contra
arift.fcptimo buuis.vbi loquinir contra platoncm^i vo a:.crt>.
luit a^fotmafcparatimp^oduccrcturtc^iftcrctoiuifis: tinfra ^
trancponcrcrar in matcriam. vndcctmm comcntaio:
oidt octauobmus.q^gcncransnonlargitur nniUiradx/ C0.15.
ncm.i.g» ponat fotnvam in matcnam oiuifim pwducta:
fcd tan tum largirar perfcctioncm,c6fcqucntia patct. qt
fi fo:ma fcpararctura matcria:tik pcr \c cpikrct. (Lz
oiccndum.a>fo:manaturaU8imatcriaUe:vtcrtintclU:/
cws e infcparabilis a matcna fm ee.ict caufa c.3lla fov
ma poteft fcparan a matcria:quc non cdudtur oc potoiff
tiamatcric.fcdformcimatcrialesrvtitclUctue funtbo/
iufmodi. vt vuU ap. f oc anima.t in oe animalilxie.vn' Xx.^.
de ctiam aE.oicit fcciido ocanima.0cparatnr cnis boc V7.
abbocficutpcrpctuiia cotruptibiU.aloquirarocitdle 1Cx,zL
cra.(C3temaUa ratio fm comcntatotcmaccipirar. luj c6.5. tcr
fit contra fidcm t vcritatcm.acaie non inbcrene fcpara ti) 6 ola.
tur a matcna fm cfTc: fcd mtcUcctoe e octoe no inbcree:
q: comcntato: vuU.q> intclUcrae non fit fo:ma fobftam
tiaUe t inbcrene ^ m cfTcfed tonram fm app:op:iatioej,
£>e boc non plue ad p:cfene.q: pcmnct ad tcn tum 0 ani Xx,}7»
nw.crilotandum fi aUquieqrcrct. vtrum fo:tno na
tiu^aUs cfTct fcparabilis a matcna fmrationcm. oiccre/
rar <t> bcnccft fcparabiUs a matcria fignlficata. no tamc
a matcria in cdmimi fm rationcm : fiuc ratio acdputur
per cognitioncm intcUcaus:fiuc pro oitTinitionc vnde
ar.iT^b^Vult.qjbcncinDifTonccuisponif matcru co Z.C.4.
mttnista^fubicctumDctcrmmiscaj.vndcctiiap. z" 1.7.
oc anima Diffinit animam pcr co:pu8.Q> anuna cft acrae
coq»:i8pbf".«.ZameaUqiuDicunt.q>fo:ma narara/ 7Cx,X*
Us fm ilUid quod cft 1 abfoUitc confidcrata ^vtcrt fcpa/
raritam a matcna comuni a flgntficata f in rationcm.
0ctm
qinr bdbott fc vt concamiraqz fcpanintur a matcr^ fm
ratione.ticetnon ^mcfTcitas.ibt loquituroefozma na-
turali f m illud quod cll i abK
9IH rcsne(\ '^P^^'"^$P3<<^<ncDicti8.qtpo(>tnm
«.U I viivx7.gftg>fo:mcnaturalc8m3tcrialcenon
funt fcparabilcs a inatcru f m clTcifcd fo:ma naturalie i
matenaUspotclUcparana matcria.(i:ad alia;.aliqui
DiatnttnauMem cfTc faUam.q2 lubicciiun non Dcpcndct
in caufalitatc a pzopziapaifionc.vt bomo a TiRbiiui non
camcn pot fcparifmcneapwpziapafTione. CiaiJtcr po
telt Dici.?cc(Kdo maiotcm.ad minoKi.q> fozma no oe/
pedct.tc.oicitur imo. q: matcria i fotma funt fibi ma
coo caufc.quia fomu ci\ cmfi matcric. qt oat ciTc (Ibi i
matcna foimcqt ipfamfuppoitat.(£ad aliam.quondo
aUquid.ic.£Mccndum9>vcrumcll.ft ilUidcllpcrfcqci
llene mnc potcrt fcparari ab altje. fcd fi non clt pcr fc cyi
ftcne non.t fic eit m piopofuo.q: fozma no pcr fc qciiht.
fed m matcria.crgo non potcrt ab ca fcparari. (Taiu oi'
cun t ncgando mino:cm. gp fornic no 5" clTc p:imo. q: ce
per fc el t componti.q: compoiitus €(tkd founa dt i quo
compofimmbabetefle. Od III.
Zx.7. (C^poua antcm non ignoMrctc.
£t*|f iir fcqucne capitulu;. Vtrii
Vftvi iwi nomc(pccicifignificctfo:ma
pcr ptiUKVcl fub(lantum compoiitam. Ct ar
jiumr p:imo q> tantum fignificct fubftantiaj
Jcompoflta; cj: matcna 1 fo:ma.pcr nome ll)c/
ciei (ignif icawr eflcntia fpccici.q: nomen (ignificat een *
Kam rci.i nomcn (pccici fignificat clTcnnam fpcdci: cuj
rpecice fola oifTiniamr. fj ciTc fpccici clt cj: matcria 1 fot
ma.vfptincipaliue faltcj apud illos qui voUint matcria
pertincrc ad quiditatcm.crgo ic.(L "Jtcm lUud fignifica
tar nominc ipccicL-quod p:cdicatur oc idiiuduo. q: fpc/
deapiedicamr oc indiuidttis.fcd boc cft compofitum ej:
matena •: fo:ma.q: fo:ma in rcctonon p:cdicatur oc in/
dUiidiio.rcd tantumcompofitumc;: niatcna 1 fo:ma.cr
Xx.zS. ^ '^^•(rjccm: ifupponocicquano b^.gj ratio qui figni
ficat nomcn cll oi(Tinitio.(L t j: boc arguiiur.ficut rcs fc
babct ad ottfinin:ficad fignificart.c): (uppofito. q: ratio
quam fignificat nomcn d t oifTinitio.fcd oi(finitio rci ac/
dpit moccriam 1 fo:mam.c)c fcptiino buius:q: in oiffini
rione rcnim namraUii capttur matcria 1 founa.ergo rcs
j^j, pcr nomcn fignificanir cii matcria -z fo:ma.
j4.37.;@pporirum ^•;;;;;^^i«^ap.«6mcntaw^qi
tix
7CX.7.
Cd.7.
^ , nomcnfpccici fignifi/
catfubltantiamquceftfowna:i fubfiantiamquccit co*
pofita c)c matcna 1 fo:ma.i comcn tator oicit. q> nomen
fpeipcr pue figniftcat fo:mam:i pcr portcriue ppo".
'^ritanAnnt 9>c(tvn<ioj;Ko:qi\crf ponentna
■3 Via I lU U I II yufl 5 ifta q6c.3n via pon if vna
Oiftictiofomic.^ qucdamedfounatotuteficut biima/
nitae cft fo:ma totiue.i i lUaetiam acctpimr matcria. vt
Oicunt.aUa c(i fo:ma parti9:vt aia vcl alia fo:ma.tiicor
Qjfiaccipmir fo:'totiu9:tunc nomcnfiicipfignificat fo:
mivt bo fignificat bumanitatci fcciidario fignificatco
pofitum cj: bumanitatc 1 biitc bumanitatcm. fit oicunt
banc fiiKTc ttcntioncs comcn tato:l9.q: oicun t gj figt fo:
ma5:i :>fignificat rem bfitcm fo:ma.q:p(Tg°e(t i babitu/
dinc 1 rclpccm ad :>flgn ificam;.3dco brt ocift cft 9 fiQt
vnnm i rcfpcctu ad aUudJScd fi qucraturoe fo:ma par/
tte:tuc nomcn fpei p pue fir(t copofitum cy ma 1 fo:ma.
1 p podcrius figt fo:mi:i cam aiTign an t.q: fo:* non e to/
ca cen' rcufcd pareecn*.(L via cil.i Dilhguit itcr lUud
qdfi2t.iq6ericro0g^.q:Diciit97 modus lignificandt
fqimr moduj itclthdCi modiie itcirndi fcgmr modum
eficndi.ino vidcmus (j» i ciTcndo oiiTcrt lUil» qo c(l : 1 tUd
quod cftr6cendi:q: iUudq6clt:cUiplumc6pofitu5.fed
r6 ccndi cit fo:*.0it'r clt i co q6 itcUr.q: aliud cl t qo itel
ligit :i aUud ro iteUhdt.fic crgo t co q6 liq t .q: aUud c q6
figf .q: e(t U 3po"'.i aliud cll r6 fig*', 1 cU>o:'. addunt
9 fic clt i dTcndo q> c^po"' b5 attnbutioncm ad foutu^:
fiait ad r6ncm ciTcndi:ita clt i figntficando.tt oiciit t(ti
fuiflc itcntioncm c6mcntato:i8.tc otciit gj vnii 1 idc no
mcn rcfpicit Tpo" 1 founi.lcd non cqualr.q: c^po"' rcfpi
cit;ficut(ijftgnificatur.ifo:ini ficuttUudqoclt r6flg*".
via cft poncdo of iam itcr ilUid cui ipo' nomcn:i it
kid a quo ipontf.nomcn.n.iponiturbabcntt fomia.f5 tn
iponitur a fo:ma.j£t q: babcns fo:mi cft c6pofltu.i6 no/
mcn iponif ipfi copoUto. fcd tri iponif a fo:ina.i oicimc
ilhi5 modum 1 vii ciTc idcm cii z^^q: lUud qd cU r6 figni
ficadi 1 itcUndi cft r6 iponcdi.i fic ifta vu o:imr a z*.
(CnotandiiQ5 iltaopio non vaUt.imo vf ciTcp ap.ico
mcntatote.q: qd oicunt i pma via oiiligucdo itcr ro:ma
totiue 1 ptie non valct.q: fo:ma ptie cit tota gditae rd.
q: fo:' boie.fubarcil tota gditae boi9:i clt bumanitae et
ma non eft oc ccn' boie.fcd tu'i ocfcn fo:mi 1 bumanita
te.Ct boc cjqncfiic p5 p a^r.q: vbiciiq^ (ogttir oc fo:'que
efi oilticta ca a nia vocat ea: 9 Qd e(t:q6 non CIT3 nifi foz
ma piceret toti flditatc rci.t t ti ta cft itcntio c6mcntato/
rie i 7*.vbi oic.q> gditae Ixjis vno ni6 c b6. 1 alio mo no cd.zi.
c(l bo.e bo p:o fot^^fcd no c bo p:o ppofito c^ ma 1 fo:*.
g pma vu n6 vf valcrc: cu fiindcf lup boc maad gdi/
tatc no ptincat. 1 gp foi' non fit tota gd ttae: fcd pe. 0irr
z* V» 1 5* non valet.vn bn volo.a> tor-" fit r6 fignificidl
qua flgtur ppofitii.fcd titfoana bnfigmrpernomefpci
cii ijx>jtct toti ccn"Micutct ro:ma clt r6ccndic6pofitij.
q: ppofini non clt iiifi g fotmi.icd tri fo:ma ct clt (5 no d
fc cpie.fic tri pmo 1 p lc c(t i alioamo eft mctipfum eecr
een^.ificitcUigaeoeiUavia. r-t
lP)lCCndut11 *^''8'^'^'^1^"<^'"3Ufcrfmitcntioni \
^C/tvwiiMMii» Sp.i c6mcntato:ie.gnicnncn fpci
p pus figt fotmi 1 fcctidano compo"" cj: ma 1 for'.f t 5
j)bat.qri ouoric fc brit g> vnii clt ci aitcri^ialiqd nom^
ocbctur cie: pnctpaUtie 1 oigniue ^bcrur caeqg caufato.
fcd fo:;iiacucacompafitt Iquantufigturpcr nome.qi
fo:macauiatacrum i c6pofito:'i copofimm non bj acm$
cfTcn tie nifi pcr (;o:mam:pcr quam actu figmr compofi/
tii. g nomclpei pncipaUiiefignificat fo:mi loigniueqp
compofitum. vri c6mcntatoioic fic. O: noincn ipei flgt C6.7.
Vtnimqs.vt aial or oc copofiro cj: ma 1 fo:ma. 1 oc foi'
tannim.tnonofoccie ficutoicunmr nominavniuoca.
quorum oiffo clt cadcm.fcd of pnciparr 1 fcciidano.fcj
ncutrcequcattrUjaimreidcin.i quedam in lUo p:io:a
(iint qutbtifdam.^t ucndtt c6mcntato: q> 6 nomcn aial
pnciparr of oc fo:ma:i fccundario oe compofito qcma
1 fo:ma.i;t afTignat cim.g> nomcn non figt rcm n ifi Pm
9» cft i acm 1 fo:ma cU ca actue i compoft to. £t oddit c6
mcntato: gj cum ouo fiicrint:quo:um vnu5 clt caufa re/
liquL-KUid quod ett caufa oignme babcbit nomen.q: z"
babct nomcn pcr pamum.t:t occlarat i qccmplo.q: res
calidc non babcnt nomcn caU>tieniflpcr calotcm ignie:
quicftifinciin fiimo.crgoigniaoigniue babctnomen
cab:ie.i boc conco:dat ctim oicto .fccundo buiue.t Zx.4 .
piimo poltcnorum.i fic vuU cot ncn tato: c]cp:cfTc q> no'- £^.5.
incn fpcdei ptincipoUue 1 oigniue fignificat fornia^. &
po(Ta addud ro ap.nome fpci figtgditatc pncipoUue:
1 fcciidano briegditate.i bec e(Tma"aptid oce. fcd fo:"
c(t tota quiditae fpccici.qnod patct pcr anlto.in Utteni.
qt Dicu.n (ubllantia flgniftcat conipofimm ej: materia
tft)rt
t foTma:tanc fabftantu t q6 qmd dl non fant idcm: fcd
n fubfiantta (tgnifioat fonna$;tunc fubHanf la t q6V)aid
f ifi/\nr<i 2dprimam (cftfiintidem.
JCIQ rdllOnty^pjfcf.qjconcrtTumcft 9>fojma<
tota clTcntia rcta matcria non pcrtinct ad quiditatcj ni
fi taqs fubicctum tHrfcrcns qutdjtatcm 1 fozmam.(E 3d
oliam.^llud flgnificatur pcr nomcn rpccici.tc.fciccnda
Q> boc fignificaf nominc fpccici p:incipaUue:q6 picdica
tur Dc indiuiduo.non tamcn in rccto. fcd i obliquo. q: fl'
dit J0 non |»rdicatur.rcd in obliquo oc indiuiduo : cuj i'
diuiduum addat aliqmd fupcr quiditatcm. vndc non oi
co.fo:.c(l bomo p:o foima.fs cftcx bominc.fj illud figni/
ficatur nominc fpccici fccundario:qd prcdicatur oc indi
uiduo in rccto.t bcc cft fabftantia compofita.q: fo:.c bo'
mo p:o fubftantia compofita.ClSd aliiqp fignificat.ic.
conccduur. et quando oicitur.fic fc babct rce ad oiffuii^
ri.pccdit . iOodo tu Dicis.g)! oiflRnitione rcp naturaliii
ponitur matcria.£>iccnd(t qp materia non ponitur q6 Eti
nctadquiditatcs:-! fftparsquiditatiB.fcdtanmm poni'
mrinoifTinitioncta^fubicctumocfcrcne quiditatcm.
vndclicctfitparBfubllanticcompofitc.tamcn none qs
qniditatiB.et ita cttam cft in fignificando 3> nomcn fpc
ciei fignificatfubfiantiam compoflpm.qnnateria^ pa
illius compofiti:': ctiam in oiflftnitione fubftirie compo/
fitc ponuur matcria.i lomcn nomcn (i^Kcici emm figni/
ficatfo:mamp:incipaliu0:incuius oifTinitioncnonponi
turmatcri4.vtpar8.vtvifumcrtp:iU8. Q6 IIII.
Z.cio. (C^ qn^admodotti ncc a nunicro ablato
l^crttnr ^ttaiftampartcm.vtrumno
le^lvrilUI mcrioifTcrit(]xcic.arguitur
piimo Qj fic.q: fHus oiflTcrut binarute i trina/
riuanumcriqgpuobmarv.bcccftocfc nota.
fed ouobinanj oifTcrunt numcro.vt oualitaa
infoitctplatoneoifrcrtnumcroa oualitatein ciccrone
tt gilbeno.cTgo binarius i tnnarius oifTcntnt plufqj na
mero.fcd non pofTunt plus oifTcrrc <^ fpccic. crgo nume/
ri OifTcnint fpccici.CT^tcm fi nunurri cfTcn t ctufdcj fpc/
dcLtunc omnis palTio quc compctu vni numcro compc/
tcrct altcri.fcd boc cft falfuju?: impar pcr fe competit tri
nario.fcd non compctit binario:vcl quatcmario. ;»fcque
tia patetjiam llla quefantciufdcm fpeciciquicqiud pcr
fe compcrit vni:pcr fc compctit altcri.vt nfibilc compe/
tit fo:ti.crgo t platoni.t boc vult cnnclTe comcntatoz z*
C&^ ccli.vbi oicit. q> illa quc funt riufdcm fpccici indiuidua
coucn iun t pcr fc accidcntibu8.crgo oifTcront fpe. (T Jtc
n numcri cficnt ciufdem fpccicLtunc oe numcris no efTj
fcicntia:fed boc eft incoucn icns.q: cfl anfmctrica. confc
qucntia patct.q: oc quo cfl fcicntia:Ocbct babcrc partcs
qac acddunt fub fcicntia t anc.q: fcictiacft vnius gcnc-
ris fub iccti partcs t paflionee cofidcrane. fcd indititdua
non cadunt fub ancqzocfccndetea generalilTunis vfqs
ad fpccialiiTima iubct plato quicfccrc. vt oicit 1i>orpbj"
«•6fl)6 riae.C^tcmoifTmirionceoifTcruntfpccic.q: aliacoif/
finitioafinLtaliacftoiffinitioequiitoifTcrunt fmfpej.
Ccio. ficat oiffinita.crgo numcri.pcr arifTo.in littcra.vbi com
parat^oiffinirionce numcris . crgo numcri oifTcnuit fpc
de.(E7tcm illa oiffcrunt Pm fpcdcmiquc oifTcrunt fm
formaex]: oifTcrcntia fm fotmaeefl fpcdfica. vtvuUcd
Ci, ix* men^to^io.bniue.fcd numcri oifTcrunt fm founam. qt
babcnt oiucrfas fotmas-q: in binartoaUaeftoefcriptto:
$ in tnnario.q: in binario c(T ocfcriptio m Duobas. fed i
trinariocf^ocfcriprio in tribue.
^Mtv^rirnx araiMOT-vnafiKcieenoceinponimr
'^rr*^*^^^ cjtaUa.fcdvnuenumcnwcoinponi/
eL6 iiii.
tur ej: aUo.vt trinarias e% binario.t boc pMbamr.^Und
qtiod qc ccdit aliquid in aliqua p:opo:tionccomponitur
ci:co.ej: ^"'pbf.capitulodvacuo.vbiap.vuU.g^plenas Xx*7C
non babct pjopo:rioncm ad vacuum fm qttcfTum.quia
ttmc componcrctur cr vacuo.ficiii 4" babcn t fc ad oao
fmp«>po:tioncmDiipla5:vndccomix>nunwrc]:ouob':
fed vnue numcnis cj:ccdit alium in aUqua p:opo:tionc
vcl fm pwpo:tioncm.vt trinarius cjrccdit binarium ijpt
po^tioncfcpquiaUcra.dTltcmfinumcri oifTcrrcnt fpe/
cicrtunc in fpcdcbue irctur in infinini5:fcd bo< eft faUB:
q: itcct in indiuidoie eamr in infinintm fm fuccefTioej.
non tamen imr in mfinitum in fpccicbtie. confcquentu
patct.q: innumcrie iturin tnfinmimpcr appofitionem
vnitatie. vt patct }°pbf .crgo tc.(L ItcJ f« numcri Dtffcr/
rcntfpccic.tunc infinite fpccic6elTcntfimulactu.fcd boc
eflfalfum.q: infinitanopolTunt efTcfimul. faUcmefTen/
tiaUtcro:dinata:fcd fpccice funtcfTcntiaUtcr o:dinate.
confcqucnria patct.omnce fpccice quc pofTunt clTe i vnu
ucrfo funt actu.alitcr vniucrfum non cfT; pcrfcctum. (ed
numcnpo(TuntclTcinfintripcrappofitioncmvnitatie.|
fi oif^rrcn t fpccic:opo:tcrct q> cfTcn t actu.(r3tcm fi nu
mcrioifTcrrcntfpcdcntncvnuminfiniwm cfTct rtMiiw
alio.fcd boc cft falfitm.q: tntcUccms non capit boc: cum
inftnitum compicbcndat tomm. confcqucntia patct.«
maio: cft numcnis iduuduoium qj fpccicrum^: fub qU
bct fpccu: funt plura idiuidua faUcm atnitudinc :vel po/
tenna:vei acni.crgo fi numcri oifTenrcnt fpccie : cuj tunc
Ifiniri numcri pofTint ctTc fm appofitioncm vnitarij. tuc
aUquid cfTj maiue ifm ito: vd poftct cfTc. qi idiuidua nu/
mcronim 1 potcntia iftnita funt.t fic ctia5 fpedee nume*
ro:um cum numcri funt oifTcrcntce fpcdc. modo nume«
nie indmiduo:um cf^ maioi numcro f|^tccicru$ : cum fub
quaUbctfpccicnumcri pofTintclTcpUira indiuidua.tfic
aUquidcft maius ifmito.fct ifla cft rario aicy.pmo 6 fen
favbi piobat.qp fpccics colo:um fint finitc. q; fi cfTcnt V
finitcninc aUquid ciTct maius ifinito aim numcnie idi/
uiduo:um coloium fit maio: numcro fpccicmm coU>ias
crgo tcdr^tcin quando ouo compofita fic fc babcnt 9
ntbil tncluditur oiucrfum in fpcdc in natura vniue ab il
loquod icUiditurt namraaUcriue:illa nonoifTcnintftJ^
q: fo:.t plato non oifTcrnnt fpc.q: in namra foi.nibil ictn
dmir oiucrfum tn fpccic ab ille quod uicluditur in natu/
raplatonie.fjDuonumcrificfebabctg» inumcns nibil
tcludmir nifi vnitatcs.q:numeruecoponinircj:vnita'
tibus.modo vnitae quc cfl pn^numcri non oitTcn fpcde
ad qUeftlOnCm oicendum^^nirmai^Soif
fcruntfmfpcmfimplicucr.gtcaufacfT. ^llanon oifTe/
runt fm f|xcicm quc fiunt:vcl pofTunt ficriab vno agcn
tc fm fpccicm t mc'* vno iftnuncnto codcm modo traf/
mutato i matcria: t i matcria codcj modo oifpofita t no
oiucrfificata fm fc.t ifta cfl manifcfta pcr fc. fcd numeri
pofTimt ficri ab vno t codcm agcn tc f m fpccic;. q: 1 vno
teodcm continuo idcm agcns fm fpccicm t mc" codc}
iflrumcnto:vtatUclbpotcft p:ocUtccrc btnaritun ttri/
nariuin oiuidendo.t eodcm modo moucndocuUcUunu
quarc numcri non oifTcnint fm fpccicm. (L 3tcm finu/
tneri oifTcrrct fpccic:ntnc pofTj aUqua fpccice in mundo
cfTc quc non cfTct actu: fcd boc crt falfum. q: fic mundus
non cfTct pcrfcaiis.q: ad pcrfccttoncm vniiicrfi rcqmri/
tur Q> omncs fpccics cius fint in actu.qi i boc cfT oifkrii
tia itcr idiuidua t fpccics.qi idiutdaa omnia acra nd re/
quiriirar adpcrfccrionc; vniucrfi.qi coiniptoaUqiio V
duiiduoalicuiuefpct adbuc vniucrrii pt cc pfcctu.f? oH
fpeeepiKeacturejirunf adcfcctionc vntiierfi.c^ pceU.
r
I Cti7« xndelJncemiixtiamx)\cttpiimoponc.9vtriiimiledt
I OlimnitKcicsmundircinancrcinqiuUbctboza^aUogn
tdaimTntucrfum non cffipcrfccium.yHa p^.qi quoUb;
ninncro oato adbuc potcftcrtc matoz. i fic in inftnitum.
w» (T^tcm arguitur auctontatc a^.in p:cdicto cj?qi 3^ .
tbicomparatnumcroe oifftnitionibus.fcdnon compo/
rat niimcroe qiubufcunq} otfTinitionibue.-fcd tantuj oif
^ f inirionibua fugiona i ifcrioiie. tct boc occUrat cdmcn
rato: ibi c^ncne pcr talcm modum.qj Dtcit.q? rcmota
aboliqiu Dirfimtionc vUia oriJ vcladdtta non rcmanct
Ctdcnt oiffinitio.vndc comcntato: c^cmpUficat oc oiffi
flttione anunaUe.quc cl^ co:pue nutrtbilc fcnfibtk: mo'
do (i rcmoucat ur fcnribilc:n.ic manct oiffinitiovcgctabi
liu;.vt cojpuB nutnbilcCt fi add Jtur oriJ:fiatt r Jtiona
lecrit Difftnitd bomini9:fiait co:pue nutribilc: faifibiU::
rationalc. ioimtlucr fi numcro addjtiir vnitoe vt bi<
nario non rcmanct nuincrus binarutB.fed en t temanus
0imtUtrr fi rcmouctur a numcro vnitao:tucnon nunet
idcm numcrue:icd cnt altcr.modo lUe oifftnitioncs non
Dtffcntnt fm ff»ccicm:quc funt fiipcrio:i6 x infcrio:io. q:
vna fpccice non p:cduanir oc aUa jffirmattucvt co:pii0
nutnbtlc fcnfibilce co^xie nutrtbilc. !3uniUtcr co:pu0
fcnfibtlc rationalecftco:pud fcnfibtlc. i££j: boc poteft
ficar^u.qito:iiciiq$compjratio adtnuicemeftflcut co*
pjratto oiffinitionie fupcrio:tB ad oifftnttioncm infcrio/
nenon otffcntntfmfpcctcm.q:oiffintriofupcho:ia nd
oiffcrta oiffinitionc ifcrio:i9 f m fpccicm:fcd clU^are ct'
Iktit ctijin gcnue cftpars fpccici.vndc non oiffcmnt fm
rpccicm.vtp:iue ocductumell.fcdnumcri f(intb.3.vf pa
cet ci; p:edicti0 per .1 comcntato:cm. vndc ritio eo/
nim qui tcncnt^) niimcri oiffcmnt fpccic fuHentatur fu
pcr boc qi arirto.compjrat nuincroe otfftniciontbue.qt
Oiffcrunt fpccicfcd oircctc ratio pctit contra ipfu$. quia
coinpjrat nttmcroe Oiffinttiontbue.f.fupcno:i0 1 ifcrto'
, rid.q:nonoiffcruntfmfpectc$.fcdvnap:cdicarDealta.
C6.ia. ^cftpjre ciii9.vndcc6mentato:Dicitbcc vcrba.fib 3;:.
inccpit tnduccrc jUii modum fimiUtiidinte. t oijcit.que/
admodum quando ab aUquo numcro.tc.idcil qucmad/
modum jUciii nitmcro addutir vnii$: aut ab co oiminui
Cur vnum tranffcmir ad aUam n jturam numcrt. ©imt/
lucr Diffinitionc9Comi\)fitcct priiito gcncrc: ipUirib''
DiffiTcntijoiqujndoab cto otminuttur aUqua oiffcr^tu
franffcmirotffinttioadDifftnitioncsaitcriusnaturcJgt
RmiUtcrqitido in cteadditurjUqua DiffcrcnttJ:vtctim
Oixcrimiis oc oiffin itionc aniinjUs: q> cltcoipue nutri/
bilc fcnfibilc:fi oiminutmtie DiffcrcntijmvUtinas rcma
ncbit oifftnitio vcgctabtUum.tfiaddituraUqua Oiffc/
rcntia ftt oifftniiio bominis. (L ^T^ quibus vcrbis com*
mcnrato:ie qirptclTc pj.qj numcri non oiffcrunt ^mfp^.
•llSrr hrtr* ^'^rationcemoppofitum.CL adp^inwj
i^Ut pUieDiffcriittcmaniietbinari^ic.^fta
rationon valct.q: pcrbanc rationcm poffct ctiamp:obj
riqp linca maio:': mino: oiffcnuit fpcacq: magie oiffc/
runt Itncc oecem pcdum:T ^*" pcdii t>tic Uncc cqualce.
fcd Dtie UneeequjUrs oiffiimnt ntimcro. crgo incqualcs
Uncc pdis oiffcntn t q; numcro.(]7Undc oicendum e ad
ranoncm.q: contra jrgucrc non cft (olucrc:q> binan^^nu
ments 1 tcmarius magie oiffcmnt (xr accidce $ ouo bi
nan|:fednonperfcmjgteoifft:ninc.q:trin3rtuecllma/
io:nunicniepcrvnitatcmq^binanue:qucvnitas acci'
dit btnano inqiunntm binarius cfi.vndc trinartus non
Oiffcrt pcr aUqmd a btnario:q6 fit tn truiario aUud ina/
tura-tcffrntiaUtcrab lUtequcluntin binj^.q^pcrvni/
tatcm oiffcrt:pcr qii.i mjio: crt trinariue $ binarius. et
iu pcr «ccidcns oiflcnioc pcr infcnotitaccmjciuc non ar
guit otucrntatcm in fpccic.CDad rarioncm aUa?. 0i im
mcrt ciTcnt cutfdcm fpcaci.tc. vcrum cih fi pjffto pcr fc
t fimplci:. (U £u oicts.^mpjritjs ic. £»65 qp tmpanca«
noncltpcriciab^numcn.fcd fub oifiunaionc.vtpstct
p:tmoportcrio:utn.q:omm9 numcmeiioncfiimpjr.fj •
fub oifiuncttortc parvcl impar.vndc qucdam femt pafTia
nes fimpUccs:^ fine oifiunctioncvi (p triigulus babeat
trcs angubs.i lUa paffio ocbctur omni contcto lub fub/
iccto.sScd qucdi funtpjfTioncsfuboifiunciionc: vtpar
vcl impjr bjbct fc ad nitmcnun. 1 oc ilUe clt vcp <t> dc#
bctur omni contcn to fitb fubicao:fub oifiunctidc vt ois
Dtialttas cft pjr vcl tmpar. (£ ad altam : q> oc numcriB
noncffetfacnitaxonfcqucruia ncgatur.ad pzobatione.
9> fcienttaDcbctconndcrjrc pjrtcs fubicctt. coccdtnir.
fi fubicctum babct pjrtce confidcrabtlcs in fctcntia. fcd
fifubtcctumnon babctpancsconfidcrabilce in factia:
non opo:tct q> fctcntta confidcrct illjs partc9.i:t qu jdo
Oicitur q» fcicn ti j cll vn itie gcncne.-xc.tJiccndus qj .
intcUigit Dc lubiccto:^» bjbct partcspcrtinctco ad lcie
tiam.fcd non opo:tct g^fctctia confidcret omncs panc»
fubicctt.vndc cfl fallacia confcqucntie. (L ad aUam. fi.
cmcW Dc Diffinitionibii9.ic.£>iccndum q> lUa ratiocon
cUidit oppofinifn.T Dc boc fatis pjtct cj: puo Dictis. quia
S^.com|Mrat oiffinitiontbue fupcrio:!6 tifcrio:i6 : qitc
non Diffcmnt fpccic.vc oicmm cn.^lSd aUam.^lUi oif/
fcmntf m fpccicm.ic.conccdiwr.fi fneafebabct oiucr/
fjB fo:iruie.(] _jf u oicis 9'numcri.tc.ncgamr.qznumc
ri non Dtffcmnt nifi pcr vnitatcs quc funi ctufdc fpcdcir
vcl non altcriua lpcctci.(i;:^t tu Dict8.g»alij cff oiltfctd
in trin jrio.'Z aUa in binario.£>tccnduin q) otfttnctio
in tnnario non cff pcr aligd q6 fit oiucrfum ab co q6 eik
tn btnarto.Undc in vno nurncro ntbtl icUidtmr qi5 fit oi
ucrftim ui nacura ab ilU>:q6 cH in aUo niuncro.Jgt bcc oe
quclhonc. Qucfho. V.
^ ^CrifllP ''•^'iwcmincapimUtm.vtni
w 1 1 1 u I nuincms fli vnum pcr fe. fed
]:ocbocvifumcrtin quintocqttadoquacba
iir.vtmm bte tria fint icjc idco p^ctcnnitttt/
^_:Hr.iqucramrctrcaoictam pjrtcm.Utmm
fo:ma lubitjttjlieiufctputmagistminus. iftargumur
p:uno q> non.auctontatc a^ .iltooctauo.q: ouat in ptt/
dicta Uttcrj.gjficutnumcnnonfufcipiunt mjgistmi/
nii6:fic ncc fublt Jntta fpccicm. 1 iliarn fubltantti c6/
fucuit vocjrc fo:injm fublbntialcm.qiureic.(i; 3tem
n fo:inj fubit jnriaUs fufcipcrct inagie 1 imnus.tunc ad
fiibrtantiameffctmotU8.fcdboccftfalfii5.qum.jpbjrfL
q: inotue t antum cft jd rcs j" piedicamto:u.v confcqui
tia pjtct.q: fi fic c[Tct:tiincacquircreturpcr inotus. quu
fiilccptio mjgis 1 muius non cll nifi cii mom. crgo ft fos
nu rubitjnttaUs fufcipcra magis t muius. mnc ad fubi
rtantum clTct motu8.(r3tem fi fo:ma fubltantialis fu
fcipcrct magis 1 mtnus: tiic p:iu Jtio fufapet nugis 1 mi
n iio.fcd boc cfi falfum.quia magte 1 minus funt otfpoil'
ntionce pofitiue qiic rcpugnant p:tu jtioni. cofcqucncui
pjta.q: fi fo:ma fiibflanttalte fufcijvrct nugis t minus;
tunc fubltantta cffct magis vcl minua p:iujta.q: ais foj
ma ignis fufciput magis 1 minue : tunc liibiccium fians
fub illa foiiiu cl) nugis vcl ininus tuitututn lila fo:ma:
1 fic ptiiutio fufcipit magis vcl intnus.(i_ 3tcm fi fbzmc
cUmcntotum oc quibua magis vidctur lufctpcrct mogl
tminuo^mncnominaclcmcrtto^um rccipcrcnt compi/
rationcnvfcd boc c\t falfiis.q: non otcimue acrio: aque/
wi>yAm puct.qiua cum fovM rc(ipidt mogie t minut;
tnnc^tnomcn fmeam componiF.vr atb^albiot mfntM.
r W " • lc9 crtoy ftifciinjnt magis i min».
vnl folutc obicaionem c<rra boc qiurn moitct Siiicmna.
*l0nri:inr1l1tt1 ^'^'^^«Irjebuiiidquclhonia ow
IrlUla I lU III 1 1 turc% modo fm qiicm elcmcnta rc
mancnttn mijcto velotainrur rcmancrc.O: anrctn elc'
mcnr j rcmancant in mii:to4Mr$ auctoiitate a^r.in p oe
gnoncvbiloquimrDe gnonc mi):ti.d.£rta in mijctond
co:rumpunturncc altcf ncc ambo.crgoopottetctVa re
mancrc m mittoroc Ixx vifum in quinto.vbi Difpurabo/
tur ibi qucftio.Scd oicce.g» clcmcnta non comunptmf
jpptcr bocqi faluatur virtua.i illtj vrrtuo cfloctue. 3fW
non vjlct.q2 adboccp aliqutd non co:rumpatur non taf
fidt rcmancre accidcne.tipfumcotrumpattirtfabill/
tla.qi cojruptio cft tranfmutat 10 Pm fubftantiaj. nttcca
virturcs clcmcntonjm tlm accidcnria 1 qualttatcs fcdm
coB non fufficit ad non co:ruptioncm coium q> vhtutce
remancant:-: coirumpantur in fnbflantia. vttxito pcr
impofTibilcqj bomo comtmpcrctur i fubftantia:t retna/
ncrct ri(ibilitaB;tuncbomo non oiccrctur non comtpt^:
Xx,S9» imoocncccfTitatccfrctcoinipttia. (L ^tcmaE, oicttin
fine ciufde; libti.Q> illa func bcnc mifcibilia:qiic func tcr
minabilia t oiui(ibtlia:i fubiungit caufa$.qi no fac tUtcr
rtmi comipcibilia.modo (i nullii clcmcntom rcmancrct:
tunc ctiam cflcnt coinipta:': ad non comipttoncm C01U5
nibilpioficcrctfalua virtutum.cr^tcmfielcmcnta no
remancrct in mij:to:fcd in gcncrc mijcti cotrilpcrcnt :ita
g> i iltanti gcncrationis mipti coirumpercturtunc vnuj
^idcmt^idcmcfretcne^anon en0:q6 eflcdtraptimi
oignitatcm.confcqncntia patct.qi poftcp foimc funt coi'
rnpte.tiic funt non cntce.qi coimptio e ad no cns.<L' 3rc
ej: aUa parteq6Ubct clcmcnrum cft cne.qi q6 comimpic
oliiideene.qinibilcoirumpitur a nocntccfTcctiuc.mo
do fi foimc ctcmcntonim in gcncratione mi^ti funtcoz'
niptc;mnc coirumpuntur a fcinutccm.qz ficat antc gcnc
rationcm mi;cri vnii clcmcntum agir in aliiid. t cconucr
foXki inflarigcncrationi9mi):ti.igiturmncag«ntico:
rtimpunt feinmccm.modo comimpee cft cne:': ipfuj po'
nitur non cfk ene.t flc idcm in codcm inftati gcncratio'
nismii^ticritcnstnonene.^riremaf.oicuin finepzf
mi oe gcncrationc in oi(ftnitionemij:tionie.ct> mirtio eft
mifctbiliom altcratoztmi vnio:i fic mi^mm cO cifc vn v
Rtmejrmifcibtlttiuealtcrjtie. bocficarguimr.cj:
qaibufcuqs altcratte miictu; b; ciTe vnitu) itta rcmanet
inmi)ctoactii.qtatteratiocftocvna qualitatcin atiam
conrranam. £t boc mancntc codcm falnccto in actu. qz
attcratio non tranfmutar l\ibiccrum:fcd mirtum babct
dfcvnmm qc mifcil^ilibus tctementiealteratie.vtpo'
trtejcpiedicta oiffinttione.
Il^kv c>t^<lt>me<Yiidqaeflionem.Q>f(mne
li^W VII U ftobftantiateeelcmcntonmi fnfcipiunt
nM0totmintie in gnonc mijcti.Ctca cft.qi cii foi'crconi
Oebeont rcmanerc in mij:to:vt vifu; c.vct rcmancnt fm
perfcctionem vltimam: vct fm pcrfcctioncm remiffam:
1 refractam.1 bocpatetper fufficicnrcm oiuifioncm^fed
foime fabftantiatee etcmenteztim rcmancntcs in mijcto
fmaliqiiidfuinonremancnt fmvUimas perfcctioncs^
qz alitcr mijctum non cfTct vniim fimpticitcr. qi illud i q
lont oiucrfc fozmc fubftanrialce non cft vnum fimptici'
tcr.fed elementa fm vttimam pcrfcctioc? babcnt oiucr
fae foimae fitbftantiates.t pcr confcquena non e(Tct vna
n^nplicitcr.gt boc con firmarur.6i clcmcn ta f mvlrima
perfecrtonc; remancrcnr in mirro^rnnc quattratce in fti
morcmancrcnt in mi^o.fcd boc cft ipo(Tibilc.qz;iltc qti
I »
tateefnfiimocojrumpuntuncumclTcmtjcticofifTatime' * •
dia pzopoznoncconfcqucnria pata.qz qualitatcs confc
qiiuncur foimae clcmcntoium^ vttimaepcrfcaidco:
1 fic pacccq' (i rcmancnc fozmcelci»cntozam Pm pcrfc
ctioncsvtrimaercmancrcntctiamfmqualttacce infii'
mo in ipfo mi)CCo.crgo rcmancnc fm pcrfccrioncs rcmif'
fae.i boc non cfTcc ni(i rufcipcrcnt magis 1 mimiB.(£Jti
comcntatoz argtiit.tcrtio octi contra auiccnna.0i ignie Cd,67
pofTct admittcrc atiqua partcm quatitane rcmanentc to
ta fozma (iibfbantiali cius. mnctoros i^ispofTct fineoi
caiiditatc ficri.boccll ridiculuj.q> ignis (it(inccatidici
texam (icpzopzium citis accidcne.confcqiicntiamjjbat.
qzidcmcftindtuidiHim tottust partis.iboc fattem in
bomogcneis:cuiufmodi funt cfta. vndc qaa rationc tot*
lgntspo(Tctcnrcrinealiquapartccatiditatie:cadd ratto/
ne (IncoiTMi calidttatc.qz tomm 1 pars funt ciiifdcm ra/
tionfe.Sed pioptcr cauillantco cofirmatur pzcfupponc'
do.^-p>zimo.q> accidcns fcpabite 1 infcparabitc poiTunt
cfTccitifdcm rationi9.qzcj:oppo(itoo(lnnguuntin-.vtoi
citurpzitiK>pby(i.pcr ar.icomcntatozcj.Sccundofup
pono.ipaccidcno fcparabilcdquocozrupropotcft rcm«
ncrc fubicctum:faltcm concomirartuc icrrio fiippono.
^ ca tidiras ignts efi ciufdcm rarionis in omnitxis gcne
nbuect'*. (Ttcrbcx Jrgtiirur. ponanir 3) catidttae ignio
fm aliauam partcm amtn jtur.vcl tunc etia$ amitritnr
fozma (iibftantialie ignis fm altqiii partcm.vct tota re/
nwnct.bcc cft nota.pcr (iiifictcntcm oiuifioncm. 0i co»
nimpatur aliqua pare fozme fiibihintialis l>abetur pzo/
po(Itiim.-9> fozma fubfta tialie ignie reminimr 1 fufcipit
magie 1 mintie.fimitttcr ttctlig atur (i acquintur aliqua
parsottiditatis in igncqz ignie agit in aqua;:i ntnc etii
in tcndimr fozma fubft anrialis. qz tdctn cft iiidiciitm oe
toto 1 parte in bomogcncis. 0i aute.; oicatur q» rota fo»
ma fabftantialis remancar cozrupra aliqua parre calidii
tatis.ninccriamatia panccatiditatiecoznipca.^tem to«
ta forma fubftantutie rcmancrct nifi vna pars catidtta/
tie effct feparabitis.-z alia infcparabitis.i ninc non ciTcnt
ciufdcm rationis f m piimam oignirarcm. fcd qp omnce
pancs catidiratis non fin t ciufdctn rarionis.quod cft co
rraterriamfuppo^irioncm.t^icquaratione ignie potdV
remancrc fm totam fozmam fabftatiate vna partc coU/;
d ittxtiB ami(Ta:cadcm rationc ignie poceft remanere tot^
(incomntcatidiiatc:cumomne8pance catiditatts (int
ctufdcmrattoni8.modoboceftndiculu$:cp ignis toras
rcmancat (ine omni catiditatc fm fuppotinoncm. fecan
dam crgorctinqniranQyquantum ignisamitrit vel acg
rtt occatiditatctantum acquirat vcl amircat oc foz^fab/
ftanriali.7 fic fufcipit magio 1 mmue.i fimilitcr itclti^ar
nir Dc aqtu 1 atijs clcmcn tis. Ttorandum q> foz' fub/
ftanrialcsmiictozamnonfufcipiiitmagis iminus:(|tiit .
babcnrconfiftcnriam ipzopoztionem ocrcrminacam in
maccria 1 indiuifibtlcm:fcdfounefubftantialc8clcme/
toztim qttc confifhint otfpofitiae in quatif atibue rangibf
libus pofiiui t intcndi 1 reminLvndc ettam comcntatoz £6.^7»
oicit tcnioceli.4p fozmc fubftantialce ctcmcntozum fut
mcdic intcr fozmae fubftantialcsmi^ozust fozmasac/
iHnMflr^lim Q^f^icf""' Ccidcntates.
IPtUlai IIUI i II q„cdam oubia. (rt>iimii5 cft. ©i
fozmcfubftantialcsclcmcnroznm rcmancrcnr imiicto:
tunc niilttim mirnim c(Tct frigidiue tcri^.-fcd boc eft f^
fum.qi aliquj mirra fiinr frigidioza rerra.ficut marmoc
1 b<\vt parcr pcr contactiie.confcqucnria pata. qz poft*
q^ fozmafubftanciatie ignts rcmancrct in mirto.nmc
etcaliditas c{uercmancrct.quia03rctcaliditatcm ati/
quam mijCto:rationc cuuu non cfTct fngidute tcrra: quc
1
0cmi
nullflm babct caliditatem. (HJtcm ft fozmcniD oics nc
mentotum intcndcrcn tur i rcmittcrcntur : tiic gno non
XV.^ cJTct tcrminuB altcratioie.fj boc c falfus.vt p5 cx S^^pjbf .
Cd,iz, {Qc6mentato]C.6.pbf.:9ria|^.q!tcrminu0n6elitcij il/
locutitgcl^ tcrininue. qztcrminiis fcquiturilludcuiue
efl tcrminus.fcd (i fo:m3 fubftantulm ircndcrctur i rc
mitterctuntuncgnatiofoimcfuljaliBCfTctfimulcujal/
tcrationc.q! iicut ptinuc acgrit calidit as fozmc fubalis.
fic tt :xtnuc acgrcrct fb:ma fut>jlis.q! qu antii oc calidi''
tateacgrcrcf:tm Dcfozma fubflantiali.CCjft»-'"! tu oicis
9»fo:mcclcmcntop f\n cffc oiminutti rcinjncnt in mij:
10. 01 boc clt vcf:tunc ?ria rilclTent ui codc5 fubo ifm
XcX7> idcm;fcd boc cft falfum.cj: 4° ^''.pna p5.qi foimc crtozii
prie funt: vbjciiqs fint: 1 in quocunq^ gradu rcmUTo.,p/
2CiC.{;. barto.oitTcrcnna ^m fpem cH contrarictas. cic io" buius.
fcd fotmc clcmcnto:um in quociiqsgradu fint oiOinguii
tur fm fpccic.qt i qualibspartc mictifunt iimul omncs
fozmc etbf.qz quclibct ps mi j:ri clt mijcta.g pria fttfunt.
£IU 1^4.111111111 rdnctnpiobjrctur.Qjclcmcta no
remancrcnt in miyto f m virtiitco:qd cll contra cos g fa/
dunt iftam rdncm.qz H qiulitatcs fcnfibilcs rcmanct in
mi>:to.mnccaloietrcmanctin mino.fttilcfcquitur cp
nulUim mi^fum fit frigidiue tcrra : q6 crt f alfii, fm coe.
pna pj.qi in quoainq? mirto crt caUditae.crgo ct calidi'
tae cfl m marmo:c:q6 crt mi>:tuirucrgo rationc tUius ca/
Uditatis non cll frigidius tcrra:in qua cfl nuUa alidu
t4s.(I73tcm irta ratio fiindatiir fupcr f alfa; tmaginatio/
nem.vndc imagmat g» marmo: fit fngidaie tcrra pura.
quodcflfjlfum.imol5marmo:fit frigidiuetcrrain fug/
ficicnon tamccftfrigidiue tcrrapura:cui non cli admij:
ca aUqua caUditae: vt lUa quc c(t in ccntro. vnde tcrra q
en in fupcrficic non cW pura.fcd cfb mij:ta cii co:poiibus
caUdis.fcd tcrra pura cll frigidio: oinni mijrto.vndcoic
€0.4.1. cdmcntatot.z^ccU.StcutpzopinquitjeadmotuccUlar
jCcme girurmomm Tcaliditatcmtlcuitatc^^tTcrcmotioacclo
fngidi/ largitur frigidit atcm.grauitate:': qiiictcm. vndc mi]ctu5
oz oib'' benepotclTc fngidiiis terra in locogcncrationie.non ta»
crie. et incneflfrigidiuflclcmcntopiiroiinp:op:ioloco.(Lad
aocas. alitid.fifotmc fubflanttalcs.tc.polTctoict g* vcnim eoc
gcncrationcclcmcnti.quodnoncft tcrmlntie altcratio/
nie.qui j non babct ouiifionc ab ca. fcd flmul fit aim ca
cttm rccipiat magie 1 minue:fcd oc gcncrationc mijrtop
verum c\\ q> cft tcnmnue altcr Jtionie.q: non fulciptunt
magis 1 minue: vt vifum cfl.vcl pofTct fic c]q)oni.gcncra/
tio.LgcncrJtum cl^ tcnninus altcrationio ^q: gcncrarum
eifTc non c\\ finuil cii aUcrationc .q: aUcratio p:cccdit gc/
neratum.drad aliud oubnim.iSi fo:mc «.ii^^mQjilla
ratioclUontraco6mcr.q: jvnuntq' rcalitatce clcmcn'
tares manent quc non fimt fo:mc:fcd boc fcquimr cp co'
trariaceni in codc.q: illcrcalitatceoilTcruntpUif^ nu/
mcroxrgo oiiTcrunt fpccic: jvr pns funt contraria.i iic
nulU rcalitae clcmcnt aris rcmancrct.q6 cft contra coe.
mdc mir abilc cft ignie fm clTc 1 f m fo:iium fubftan/
tiale5 non rcmancat in mirto. 'Ztamcn rcaUtae ignisre/
manct. vii ifTarcaUtae: vclcflens.vclc(Tnibil.0inibil
ptonibilo rcUnquawr.01 cftens. vc\c\\ fubfbaniia : vcl
accidcns.non potcft oici q> fit accidcns. q: oicunt qp ifla
clcmcntj non folum rcmancant f m accidcntia.fcd ctiaj
^m rcaUtatcs:quc no funt occidctu. crgo rcaUrae e fub'
ftanria.vcl crgo ed componni: vcl matcria: vcl fo:ma. c
ruificiciitcm oiuifionc fubflan tic : lcd iftc rcalit jtce non
pofftint cfTc matcria.q: clcincnta non oifTcrunt fm matc
riam.nccpoiTunt clTc copofitum.q: tunc rcmancrcn* clc
menu:fm 4> cUmcnta copofita. crgo rduiquimr gi fint
ro:mc.tper conl<:qucnsfcauimr 9 fo:meeKmcnto:am
rcmancant i mi]:to.(C0cd fo:tc oicce. iftc rcalitatcs
funtpartcefo^ineelementarie.tfificcfl^mnc babcf j)'
poOmj.q: non pofiut ciTc n ifi pjrtcs fiibicctiuc:i vnum/
quodqj totum vniucrfalc p:cdicatur oc fuis pjrtib^ftib»
icciiuis.crgo qUbct rcalitas fo:mc clcmcn t arie: crit foj'
mj clcmcntarie.fcd q: contra argiicrc non cft folucrc.er
go oiccndum cft aUtcr.Si fo:mc fiibftantialce.ic.confe'
qiicntia ncgamr.Xu probae.q: in qu aUbci ptc mitti fat
fotmc.tc.vcrumcftgjiquaUbctpartc mirtifuntfo^me
omniumclcmcnto:ii.i:t tii dicis.^Uj funtcontrana.fal'
fumcft.adptobationan.Oiffcrcntia fni f^vm.tc.concc
dimr.oiiTcrcntu fm fmalcm fpcciem cfl contrarictae:t
ficcflinp:opofito.quiafo:mcclcmcnto:um \ mij:to no
fut fo:mc finalC6:fcd funt fo:mc mcdic 1 rcflrictc.q: ma
tcru nat j clT rccipcrc fotmae mij:to:u5.i pcrconfcques
ibt non cfl oifTcrcntu fm fpcciem finaUm.quc ftt per pu
uifioncm gcncriefuieoifffrrcntDe.
iHH rdflrttirrt P5>nciixilc6inoppofim5.p?adau
4tiu I ativiivx? cto:itatcm ap.ficut numcri.tc.
J&65 cp boc foluit a? . i fcqucnti Uttcra.t.c.io. vndc fcm^
per ifta littcra oiminutc allcgimr. q: a^.addit. fcd fig/
dem aim matcria.vndc loquitur contra piatonicos. qui
pofucrunt fo:mas fcpar Jtas. quia non fufcipiiit magis 1
minue:ficut 1 numcri m J". quoe pofuit -fMato. fcd oicit
a^ bcnc fufcipuin t magis mintto 015 matcri J.i boc .
cft p p(aionicosi)ui pofucnint cae fcpararae. . .
'a j fXft^(t adp:imam.©ifo:mcclcmcnto|:.ic.
iClU I »^'l^"»Ciiccndu5ij)Miotueoiiplicitcr accipt'
tur.Uno modo vt oiftinguttur a numcr Jtioc indiuifibi'
U>i fic cjpitur p:o qujcunq^ mut jtionc ptinua.aiio mo'
do occiptf .vt babct fubicctiim in Mta fub vtroq^ tcrmii
noperfotmampofitiuamfinale.modogcncratioclcme'
to:um cfb bene motus p:iiiio inodo.q: ficii t fubicctu5 ac
qutritcaUdiiafcmfuccc(Tiuc:ficfo:mjm fubllantialcm.
non c(t mome fccundo modo.q: non babct lubicctus
ens in acm fub vtroq^ tcrmino pcr fotmam pofitiuam t
finalcm.tiradaUam.Stfo^mcfubfl.intialcs.ic. C«iccn
dum cp pcr iftam rationcm ctia; p:obatur g> qiulitatce
non fufcipcret magie 1 mintie.q: fi quaUtatce fufcipcrct
magie 1 minue:': ptiuatio fufcipcrct magie 1 minue.q:
oUquid cfl miniie caUdiim:m agie cft ptiiiaium calidita'
tet cconucrfo.Undc oiccndii cW.qp non cft inconucnies
g^ptiuatio fufcipiat magie 1 minue in fubiccto.q: mate'
riacflaUquandonugiep:iu3ta fotmaignie.aliqiundo
miniie.ficutin caliditatc.i^icce.q^magieimin^ic.con
ccdmir magie 1 minus cntie pofitiui : iiuc oifpofitioncs
pofituic.fcdmagisiminur>cnti6p:iuatiui non lunioif'
pofitioce pofitiuc:fcd p:iiia tiuc.(£; ad aUa^. fi fo:mc cle
mcnto:u5.ac.£>iccndu5 q» non fcquitur. q: nomina non
ofTimilantur rcbue.q: aliquando pariium nomcn fignifi
cat magnam rcm.f^icie.gi vidcmue in alue fo:ini3 que
fufctpiiint mjgiet minue.tc.ibiccndii q> gr.imaf tci fic v
pofucrunt nomina quc comparantur. fcd no impofuchit
omnibus fo:mi0.quc fiifcipiuni magis 1 minus nomina
quccopjranf.q:igno:jucninfrc6.q: rcrfo:mcfiibftan
tialcs ocailic funt.vndc ncfciiicnint qj fufcipcrcnt iiU'
gistminus.crgo non impofucnmt nomina copjratiiu
cis.Ucl oiccndum g> ifia rccipiunt comparaiioncm.fcd
non rcgularcm.quia no oicimus acr acrio:. qtiia clT ma'
Uis fonus icacefaton.vndc pocta.' t^cgiila gram aiicc ,p'
bibet ccrtifTtma Ugc.Tlcqs ius. vcl uiie comparct abfqj
magie.Undcbcnccomparanmr.fcd non rcgiibriicr.vn
dc bcnc oicitur magio igncus. vcl tcrrcum.vndc mcdici
biU mvfu.q: otcttt g> ilUidq6cll magis igncii aqucii .
t\o qui/
liKrglcfj
lur illd iiu
cto:iu»
piji.irfpe
cicorttcrt.
ciu.nui.
fpiiiata a
rocicf.lio
l^omiidf.
ffcntair.vttarftpetaUmodoloqnaidi. Qo Vn.
rx.<z (T^n nanjralibaeqntdcm fcmpttemle.tc.
' ^T^cfituv circaidcmcapttn.vmimcc/
l^vrilUI iumflrcoporitamc):matcha
1 roima.£r arginrur pjimo qp nc.^llud q6 mo
uct fcipfam cll copormi; c% ma 1 foima.fcu oi
Jluinbilein partcm mouetcm 1 mocam. mouca
cftfo:maciifomicfitmoacf i90crc.motacftma:cu ma
tcric flt moucri 1 patix^c z". oc gcncrationc. fcd cclii nw'
uct fcipfum.qi in gcncrc co:"" crt oaicnirc ad aliquod p"
Q> mottct fapfum.i boccft ccUim.vt patct 8" pbjr.g cft;c6
pofitii qc matcr ia 1 fo:ma.(ir ontmatum cfl
X.c.o.t copofimmc^rnatcriaifoima.qiaiaeftfo^ma ^act^coi
cd.4.z. po:«9.cic z" oc aia.fcd cclum cfl animatuj.z*ccli.crgo cj:
CoTtf. "»5 1 fo:maj£t q> fitalaram. boc idcm voU comcnratoi
pizTb^.QJOt^i^ ccla cflcaiaro?. Ijoc virraribus ani/
mc non babcat nifi ooas.f.ocfidcr ium itcllcciii .(JT
in quo fo:ma 1 fo:mattim funt vmim numcro ocbct c(Tc
compofitum cjc matcria 1 fo:ma. q: non cft intclUgibilc
fo:ma -r fo:matiifint vnum numero nifi fit conftitutu
cxmatcriat fo:ma.-fediccloHx):matfo:matu funt vnii.
pcrc6mcntato:cm.z*' ccli.vbi oicit.qi fo:ma 1 fo:m.m>5
in cclo funt idcm numcro.l; magie oimmutc rccipics
1 rcccptum in fo:ma abroluta.g ic.C 3^^ in omni eo q6
moucttir ncccflc cft intclligcrc inatcrtam.c^ z^buiue.fs
ccUun mouctur.vt pj ad fcnfum.B rtcllas.crgo.ic.CL 3tc
omnie fubltanria vcl cft matcria.vcl fo:ma;vcl compofi
Xx.7. tum.cjcbis.eicT^iS^b^izTocanima. fedcclumcftfubi
2Cx?. itantia.i ncc crt maicria.-ncc fo:ma.crgo compofitum.9»
Xa,x, fit nullus oubitat. 1 non cft matcru.q: m jtcria f m
fi^ "0" mouctur faltcm motu loc.ili.vt ps S^Pbp fcd cclu
inoucrarpcrfelocalitcr.0imilitcrnonclUo:ma:vtpa'
c6.iz. tct pcr comcntatoicm.S" 1 ^-b^.vbi oicit.cclum fcmpcr
C6.i7. b>ibcrc potcntiam i vbi non piobibct vt fit matcna. kd
bcnc piobibct ipfu; cflc formd.crgo rclinquitur a> fitc6/
pofitum c^ matcria 1 foima.
Z.C. iz. ^tthnflf ^^^*" focdicta littcro. i ide vTt
Cjq,20, SK/t^tH^mU? comcntatoipccli^ipmopbir.tinjni
C6.tfj! ctatu oc fuba o:bi8.q> cclum fit fubm fimplc^ fine ma.
1t3<Afini^M adintcllcctiiq6ni9 0ilhnLtioncm:Q'&
IrlOtanUll nominc cclum itclligunmr quatuo: fi
vcrba pBomm vtcntium boc notc.Uno modo of cclum
totum vniucrfum co:™" conrtinitum qc clcmcntie 1 gn /
ca cfTentia. ©eciido modo accipitur p:o vUima fpcro to'
nus vniucrfl qucciiq$ fit illa:fiuc oaaua vel nona: vt oi/
ucrfi oicunt aftronomi. Zcrtio modo accipitur p:o tota
fubrtantia coipoica celcfli : in qua funt rtcllc fijrc vclcr
I.C7d. faticc:fiuc tn qna non funt ftclle4:t ifta tria babcntur ab
'i.ix.96, ap.pmo ccli. Quarto modo acapinir pio toto aggrcga '
t.c6.S5. ^ mobili circulariter 1 motoic.i fic accipinir a comc'
C6.?tf. tatoic j' Dc anima.vbi oicit.q» co:poM cclcftia rccipiunt
intcUigcntiae:t intclligunt cas.i boc non verificawr m/
fi pio intclligcntia.q: celomp») co:po:e non in tclligit u
tclligcnfiam:ncc rccipitcam.vndc infcrio: fpcra intcUi/
git fupcriorcm tatjp fuum pcrfcaum. idcft totii aggrcga/
tum cjrmobiU 1 motoici f m piimii fignificanij oicinir
liber occclo t mudo.i.oc toto vmucrfo coipoico i pgrc/
aato q: cHs 1 quinu efientia.
«-^ _ - MiC^ odmeftadqoncm.pmogjfiloqaamur
ll^Ot VI lU occclopiimomo.5>noncftcopofltun»
ma 1 fojma.£t r6 eft.q: q6 cft fegotum ab aUquo loco
t fubo non eft fonna eia9.q: fbnna non eft fcpar ata loco
1 fubfccto ab eo:cuia6 cft fo:ma. fcd pare ccU i piimaria
figntficaf i6( eftfeporata ab alia loco t fabiccto. vt quin/
£i$
ta eflcntia eft fepjrata ab aUa.qiprc vna pare non eft fo '
ma aUcriue.ita (j> pare cclcftis nd cft foima fpcrceicmi'
tari» fm pamariam acccptioncm foimc. {Yz^^icmdta
eft.q> bcne cft compoflmm fic ^m firitudin cm:i Pm accc
ptionem fccundari.i.gt caufa cft.q: quando aUquid con
tinct aUnd:i cft pcrfcctiue co babj fc ad modii foimc rc
fpccm iUiua.i bocviiU comcntatoi piimo ceU.fcd ceUim
q6 mouctur circuKnircr cft pcrfccrius co;po:ibu9 in fpc/
ra actiuo:um 1 p4fl'iuoium:': continct ipfa.crgo babct f«
vt foima.T flic ccUim cft compofitum cc matcria 1 fbima
fm fitinjdincm 1 fccudario.gt bcc cft itcntio "B^.i com/
mentato:i8.p:tmo mctb3urorum.vndc oijcit ap. ibide.
Q>ccUtmp;ototovniucrfocx clcmcntisiquita cflcntia
cftcompofitii cx. marcria 1 foima. q: cclum q6 mouctur
drcularircr cft fo:ma: : clcmenta:quc moucrar moni re/
cto funt materia.cr5*^iccndum.q> fi ccUim accipinir in
fecuda figmficarionc: ninc non cft compofimm cj: matc»
ria 1 fo:ma.er caufa cft. 'JUnd quod moiicmr mora ppc*
rao vnifo:mi 1 rcgulari non porcft cc fo:ma in mareria.
q: virra» in magnimdinepcrficienB m3m: ibabenscflc
inberentcr in matcrta: 1 vnampartcm qctra aUa j: no po
tcftmoucrc motuvvrpcruo:(j>voc3rc6mcnraroi confti/
nmim in c(Tc g ftibiccnim.qi raUs vimis 1 foima cft coi
mptio.fj moroi fpcrc vlrimc moucr motu ppctuo x vni'
foimi.qc S^pbr.t iz.b''. quarc fic ccUim non cft copofitii
ejcmatcri j •: foima piopiic oicta. (T^' odm.cr ccUij flc
fumptumbcnccft ,?poflfti ccmai foimapicta cgiioce:
1 pm flmaitudincm.et caufa cft. /JUa^qiiomm vnu; agit
monim:'! aliud rccipir morii: babcr conucnicnriam airn
ma 1 foim3:T congrcginim crcie cftcongrcgamj eicma
1 foima f m fimiltriidincm.q: foimc cft agcrc. aUcri'i?o
pitncipi) moucrii pari.z" ocgcncrarionc. fcd moroi cc/
U cft agcne moram.qi in fcpararie idcj cft agcne 1 finis:
vt oicir comcrirnro: iz' b".-: in oc ftibftanria oibie.t cclii
rcdpir morum. vt p? ad fcnftim.': flc ccUim cft copoflnij
qc matcria t foima cquiuoccj^: oicitcomcntato: p:imo
crii.g> na matcric t foimc of fm aUam t aUi acccptioej
oc fupcrio:ibu9 1 tfcrio:ibue. CLTlotandtl q> opi" fnnt
oc cclo in ?• flgnificjrioncvtntm quinta cflcntia flt ftib/
ftantia compofita vcl fimplc): circiifcripto moiicrc: t rc
ritabo pmo oius opionce. •f>oftca oicam ad qoncm f m
intcntioncm ^z-i c6mcntato:i0.Una cft opinio fratris
rbomc^ceUim fltcopoflramqrmatcria t fo:maiiVta
tali matcria qtic fit in potcnria ad c(Tc fuP.ilc inquannim
eft oe fc t i nannra fui.bocpiobarvnarationc pmo ccU t
mundi.Omncq6cftcn9acracftacru6:vclbabcneaaii
bcc conccdiwr ab omnibu9:fcd cclii cft cne acni. vt pj.fj
non cftacnie.q: flc folum comp:cbcndcrcf inrcUccroet
non fenfu g> eflct ircUigcnB inrclUrcwm.q^ cft f alfum: q?
non foUim comp:cbcdirur inrcUecra:fcd cti.i fcnfu. ^rc/
rumnon inrcUigitcumfltco:puB:q6non intcUigit.gefl
habcne acram:i boc cft copoflram cr acni.i.foima. 1 ba/
bcntc actii.i.matcria. (IjnotandiivUcritio pp fuftcnta/
rioncm ^''opinionif.. q> oicit bcaraeZbo.q>boccclii flt
compofit tl cr matcrta 1 fo:ma fubftantiaU'. tt^ boc cft oiP
fcrcntcr ab iftie infcrio:ibn3.q: nnlLi fo:ma in infcrioa/
btiB totam potcntiaUtarcm marcric rcplcr 1 fariar ronij
appcritum.q: fcmpcr rcUnquitpotcntiam tatipctitii ad
foimamaUi.flrrpiiuationem aUcriuefoimc:vtanima
bumana quceftpcrfccriflima foimain infcrio:ibuo non
rcplcttotampotcntiaUtatcm marcriet appcrinim.fed
adbuc rcUnquir inmatcriat appcrinim tpotcnriasad
aUam foima^i: ftat fub pnuationc altcriiie fonnc. idco
b'' cftco:rapribili9.fcd foima ccU fociat totam potcnria/
Utatemmaterie:trep(cttorameitieappennim tnallas
£6.z4.
iC.c.^i
t inde.
D>.p.
n i\}o.\n
rua.rupcr
puo cdu
I
Cap».p.
r.ce.5.
T porftii rclingr in ma od aUi foanl. ieft in/
«owuptilJil w Pm nam.et bVoncm afngnat,f.a> replcat
• 'ft>MporfnrtaUraremac:qicllvr«9fozma cawfaUraKp/
nciC9 mam:i cft foima roralw. Cr boc pj pcr ^ureacrt/
uaj chib: q: cft T?rii3 aaiua oana vfr clTcno octcrmfjrc-
fW vthficur ignis clt \Jru9 acriiu ocrcrmiara : qi cjufar
calidjrareDcrcrmmarc^noaUud.gmaignisftanBfub
roim j citta bj appcnru i potcntia ad alii foimi . g aim
roima ccli fir vtie oanscfTc vrircr:fariar roriporcnriali/
Wie mac no rclinqucnB appcririi ad alijj fo:m j:i fic pt
^m cuj 0» cclu cft copofirii ma t fo:ma fuKaUi rri clt
WKoai yibilc.vrt ma in cclo x in iftia ifcrioiibus cfb al'
•maB r6nw : nd ^ptcr copoflirionc aUciii" of ie t fo:mc-
Pfrqua ma iUa of Jt:q: marcriacftofno fimplc]cfuBum
no incUidesaU^ oilfcrcnrii t acriirpcrqui oiftinguaf-
icd illa oiucrfiraa cfi .pprcr babirudme ad a lia fwmav
marcna ccU bj babitudme ad fo:mi vUrj quc rcplct
«fatiat totu appetinj i potenriaUrare cius.vr ocm cfhfj
marcria m mfcrioiibuabjbabinidmead fo:ma pjrria
lem X octcnnin jrj:quen6 rcplcr rotajporcnrialitarcm
msc. vt Dcifi cfi p:iu9.(rQtiicquid fit oc illa opinione-
qioeboc videbiFpoftea:rrt ifia rario no cocUidir opofi
tumcu oicif.Omneen9ic.er ru oicie^gj cclii cft fublM
m.i:onced I r .er tn of ci5:(p no cfi acrua.ncgoiq : cclu cft
ocnia. (jrad .pbarione:runc idc; cfTcr ircUigcns i itcllc
ctiim 1 no fcnrircr . ^iccndu q> vcru j cfb oc acm qui efl
leparams a magn irudmc: i crt inco:po:cu8 : fcd non cfl
vero ocacnicovojeo: q: mccirrcndif 1 bj fcnfarioncj-
q:b5accrtrta:r6ncqaop fenrif.-rnon cflinrcUigcne.er
quddo addir qp mar cria ccU fariar : boc ctia no clt mnu
tcncrcq: Ij fo:ma ccU firvri8:i c^xeltentioircfpccru m/
wnop 1 nobilio::ramc opj qp m vno o:be i parte cclcfli
llt fo:ma crccUcnrioi i nobilto: cp m alio o:bc: q: fcmp
conrcnni co:pu9 cft minue nobiU: conncn rc. ct.4. pfj^
iIco2r.ergo fiiy fo:ma o:bi9 infcrioiie cft ignobilio: fov
nw fupmoiisri pcr ^rte appctir founa j; q: marcria que
cRiriinf«rrio:ib«6fubfo:maignobiUo:i appcrit fo:ma
nobiUoHrj. fimilV ma cclcllie fiib fo:ma o:bi8 ifcrio:is-
qu«ft minue nobilis af^crir fo:maj o:bi9 nobilioiis.
CCaUa e^opinio frarria £gidij 9 fccir rracra ru j oe ifla
nwreria.i rcnctQ» corpus ccUrflcfitcompofitucjc mate
rta 1 fo:ma fu biliriaU pcrfi" marerii fm cfTc: 1 babj ee
inbcrcn rcr m m arcria.gr addir 9» oiucrfiftcat ifia j opi/
nione a p«dicta:q: oicir: q> marcria ccU cfl etufdcm ra/
nonisoim mareria inferio:um quannim cfi in fc. -^:!!
mamcondufioncm piobattribus rjtionibus . t>:ima
fiwni wr ej: parre cjrrcnfionis ct oimcnfion ie. ©camda
fuminircxfurtcranrarie locnfirarie. Zcrtiaqcpartc
wditufionis. (rt>"ma rario cf^.ficcluj non effctcom/
pofitum ej: matcru 1 fo:ma non pofTcr clTc cjrrcnfum 1
OimefIonaru:fcd boc cft falfurn:q: cfi cjrrcnfuj 1 oimen
ftonaru Q> rcquirir cfTcquanrii 1 qrtcnfum. vrt cn j j boc
Badfenfu5:q:cclij rjnrcmagninidmiscfl vtambinw
ttrre nulUis fit rcfpccni ciiis: imo cria refpectu minime
frcltc.vT pbjf in aftrologia.i vt oicif pmo mcrbauroB.
cofcqueria pj pcr C6mcnraro:e ^mo.rracrani oc fublfa
tiao:bis:9J fi fo:ma picccdcrcroimcnfioncin marcria:
tunc non cfTcr qctcnfa omnino: fcd elTct indiuifib!U«:qi
fo:ma no cjrtcndifcTctcnfionc matcric.crgo ficeUi diet
finc omni mjrcrij co:pouU:n6 cfTcr cyrcnfum : ncc ba/
bcrct ixjrte* cjrn-a partcm. Ciyc tUa fubl>jnria cfl com
pofira q: mai foi^cuiVJrrce oiffcnir pcncs rar 1 ocn-
fum^ip^obJtbancpcrariftote.z^oejjaieMdone^vW
wquit contra empedo.qui w^it c&a non baberc marc/
nam : 1 til conccdebat gicomparannur f m raruj i ocn/
VIL
fiim.gte)tbocconcUiditariflo.conmicnm:qufaffelc/
.^^«^^««^"^'^.'""'HJ^o^^f^^J-op;
in vn j mjrcrij 1 fubicctocomunti fic arifto. \nilr a> il •
la quoj: pjrrcs ouTcruntpcr rariiT ocnfum : onj conuc/
nircmmarena.(r3rtebocpjpcroiir.nirionerari'ioen
fi:q: ociUtij eflquod pUis bj oe marcria 1 miniie oc fov
inj.i.bj fo:ma impcrfccrio:e.j3cd ccoiicrfo raru eHq*
mmiis bj ocmatcria 1 pUis oc fomia.i. pcrfccrio:cj foi
mam^peroiffmirioncj oenfii rari p; qjoiius pjp
rcs oilTcmr rarirarci ocfirarc. talccficompofiru cr rrta
tcna 1 fo:mj:rcd pjrtcsccli funt bo:q: Hcllj cfi ocnfioj
prs fmo:bi9:iparrc9 no ftcllarc fimr rario:cs. vr oicit
«^mcnraroj.z? ccU:i in oe fubftirij o:bi9.erii vnj ps Co. 4.r.
ffi',^ '"^•^' Uma.(r3rrc illa fo:ma qtic So Capi
cltocfem6i"vidcnirciTcmmjrcria:q:oaroQ>n6firin
marcria:nmc ciTcr m6i" oc fc: q: in fcpjraris a marcria
no oiffcrtcaro 1 camicc.i.fuppofirii 1 quidiras: fcd foi
ma ccli oc fc non cfl indi^^pcr arifiorc. in pmo ccli. vbi Tx.9T.
Dicirij oiiTcrr orc cclu 1 boc ccluj. (TZunc probar z». J>b6 3/
lU J fubiccta funr ciufdcm r jrionis : quos vrriiffi cfl in nie 2'.
ptirj porcri j:q: oifcrcrio n6 cft nifi pcr acrti : quij acrt»
fcparar iptlhnguir.Tbtiiue.crgoq^ciiinpuraporeria Z^/lo
no bj acru: pcr quc oimnguat :rcd marcna ccU 1 ifcrio/
rumcfl b'':^: marcria infcrior:nccqu(d:nccqujlc-ncc
quanni 1C. otcif.T.buius: fcd cfl m puni porcnria vtet' X.co.8.
ponir ibi Comcnraro:. fimilircr marcria ccli cft in pura
porcria.aUrcr cr ipa 1 fo:ma ccli no ficrcr ^vr fevnii.et
confirmar .iSiair no cft nifivnus jcnis omn mo purus:
fic no efinifi vna marcria oinnino pura 1 vnius rariois'
fcd non cfl nifi vniis acnis omninopurus. vtf^ oc oco
zfbutuB.i.g.pbjfico.imarcrij cflparapotfriaioincr Z.c.±L
iiricarajimo 1 no oiucrfiftcar j in infcrio:ibu8 1 fupcrio Z.c. 85-
nbus, IDodo frjrcr egidais addit: qj t j tn ccto fir ma»
tcriacitifdcronts aimarcrta infcrio:ujquannijcfloc
fe:riipcrfo:mi oiffcrr:qifo:maco:pi6 ccIclTie Diffcrta
fo:ma infcrior:q: fo:m j ccli no b j contr ariii. idco non
rclmqmrin marcria altqtuporcnniiappairu adaUi
fomu.q: miKcrii ftans fub vna fo:ma no appcntaUaj:
nifi lUa fo:ma babcar conrrariii:i polTir ci fticccdcrc in
mareria.O: aiit matcria ccli no babcarconn-arm.f^- qi
monieccUnobjconn-ariu.qrpmoccU. crgonccfo:ma ^-t-io.t
babcrconrrariii.ipcTconfcquc9ccUin6 crtgcncrabilc ''^'•f-zf
5co:rupribilc.q:gcncrariocftocconrTarioin c6n-ariu uTAt-
m fubflanna: fcd fo:ma infcrior vclpcr fc vcl falrd pcr
oifpofitocsacciderjUrs vr alq oiamr co:riipiinr foane-
uifcnop 1 fuccedimt fibi in matcria.
llimillr^ fifoccocUifionc^tamcronesnocon/
SUUiwqipm cliidunr.tr adM.ficdiicfTctcom
pofinim ic.cofcqiicnna ncgaf :q: no ob^boc cp cclu no
babcarmamifo^maj adbucporbabcrc Dimcnfionce
1 efic c)rrenfuj:ficut figura Dcrcrmmari b;.(rad pbo/
tioncj,«5o:manii$ci:tcndif ic.Conccdif. f o:ma ma/
tenalisn^qcrcndif nificrrcnfioncmarcnc:q: fifo:ma
marcrialis p:cccdcrcr of mcfioncs in matcna : nic cflet
indiuifibili8:fcd fo:ma imjtcriaUe cr ingencrjbiliend
cfl natakrjrrcndi pcr marcna j co:*":qtic fubuciaf ri:fcd
pcr fuJ fo:ma quc incft fibi vr fubiccro fimplta. vri ctil
Comctato: quido oipt boc m oc fubfiirij oibis.intcl/
icpt oc fo:ma marcriali 1 gcncrabiU. (rSd aliaj. 3Ila
fubftanria cfi compiofiraic.pcriftam rarioncmcriam
.pbarcnir qt cclum babcrcr marcrii- quc cft fubiccnim
gcner Jtionifl:q: arifio.argtiir ibi c6rra empcdo.qut 01
ptgj pma cthra funr ingcncrabilia 1 inco:niptibilia- ct
no babcnr marcriaj : modo arifio. vulr p:obarc fibi g»
fint gcncrabiliaicouitpctbiUa x non folum 9 babcant
•P
9dfinl
X.c5.\z
C5.IZ.
JLibri
nutcriiiSMboc j?baf ejcconcdTw «b eoxfl flla Wfferunt
in rantJtciDcnfitatettbintuceyqacfontgcncrabiUaT
cozmptibiUa ibabet matcm cdcnvf? quattuoi clcmc'
ta comparanFfccundtj? raritat^ t ocnfitatc vt conccdit
£mpetdo.quarc tc. Un P5 ratio no valct ad ppofitu.
CIW o6m cft ad fo:ini.Cuiu3 partce oiflfcrut u. Con
cedtt.fi Diflfcrant raritatc i ocnfitatc matcric infcriop:
fcd fi oiffcrit raritatc t ocnfitatc cquiuoce oicta no of.
3Cu oici0:Q> portCB celi 'ic.£>6m 9 raritae 1 ocnfitoa m
fupcrioiibus z infenoxibuo n6 cft vniuocc oictarfcd cg/
Doccianalc^ice.f.^ t poftcriusrq: quititaB 1 oi« alia
occrttia non mnt in cclo 1 infcTio:ibu9 nifi cquiuoce vel
onalogicc. vt oicit Cdmcntatoz in tractam oe fubHitia
wbi9. CCUndcnotandugjrarttaBi ocnfitaain ifcrio*
ribu9 1 fupcrioub* oiflferunt:q: raritafl t ocnfitae in in/
(eriozibue accipiunt pcnce plue 1 minue babcrc oc ma
leria 1 fo:ma:q: ocnfum cft g» plue bs oc matcria 1 mi -
nus oc fo«na.i.imperfcctio:c fozma: fcd rani$ cft Q>mi
nue bj oc matcria a plue oc fo:m3.i. pcrfcctio:e fowni.
vnde terra cft plus ocfa aqua: qi plue babct oc matcria
1 minu» oc fomwqi et vno pogtllo tcrrc fiunt occe p«
0illi aquc:t aqua dt oefio: acren fic oc alqe^fcd raritae
^ ocnfitae non fic occtpif in fupcrioiibue: q: ibi accipit
pcnce tcrminarc 1 non tcrminorc vifim: quia illa pare
ccli cft ocnfa quc fi interponaf intcr vifum 1 fopcrioKj
Ijartcj j?bibct videri fupcrioicj partemn^t quido lun»
ponif intcr folem 1 vifum noftnij p:obibct folcm vidc
ri:fcd illa qne no impcdit vidcrccfi rara . vndc raritae
efi Of apbonitoa rcciptcndi fpccic in p:ofundo; quc non
impcdit vifione: fcd ccoucrfo ocnfitao cfl fpifTitiido no
recipicndi fpccicm in p:ofundo ct tmpcdit viftoncm.
tCad aliaj.2lla foana que oc fcnocrt indiuiduata u.
Conccdirar.lu oicierqj fornia ccU ic. t>iccndti 3» Snf.
loquitur occclo in ptima fignc : q: intcndtt ibiincjuirej
re.vtruj fint plurcsccU.i.mundi . \Tidc fo:ma iUiue no
eft oc fc indiuiduata. vndc oiffcn cclu 1 boccclum.i.to'
tum vniucrfnm co:poictun:iboc toraj vniucrfumco^
po«um. vndc ilUid cft compofim j e% matcria 1 foimx-
quia vna pare ei^efl pcrfcctiot: aUa ipcrfcctio j:t pcrfe/
ctio: pare cft fo:ma impcrfcctiozie . vt oictum cfi piiaa
fm fimilifudinc aliqui:fcd flriffo. no loquitur oc quin
ta c(Tcntia:q: ibi no oiffcrt cclii t bocccUun : vt cclii ot»
bis fjtumi:-: boc ccUi ozbie fatumi no oitTcriit. vndc cfl
fo:m3 oc fc indi". vt vuU Comcntatoz.pmo ceU.(jrad
qucftione o6m cfi fm intctioncj flriflo. 1 Comcntato/
ne oifiingiumdo oc ma:^ ouplq: cft: qucdi cfi in pote
tia ad fozmi fubflantiale: 1 illa non cfl aliquid in actu:
qz nccp qutd ncqg qualc:fcd cft in pura potcn tia rcccpti"
ua.7.biiiu9.aUa cfi matcria in potcntia ad vbi : t illam
vocat arifto. vndc 1 quo.9.i.iz.buiue. leftin potcntia
ad tcrminoe motue locaUo. vndc 1 quo ad tcrmin ii. vii
1 quo fit mome 1 quo.i.quo ad tcrminuj ad quc fit mo'
tu9 . (Ttxjbita bac oiltinctionc oiccndum cfl ad quc/
fiionc^mo q> ccUl non babct matcriam pmo modo. £t
caufa cft qui pon it Cdmcntatoz pmo ccU.fSi ccUun ba»
bcrct matcria pmo modo:mnc efict gcncrabile z cozru'
Etibile t non ctcmu:fcd boc cfl falfum: cuj fit ingcncra/
ilc 1 inco:ruptibilc:fiait morae ciue.S.pbjrficop. con/
fcqucnria p;:quia q6 bj matcriaj:quc cft ui potcntia ad
fbzma j 13 cft gcncrabilc t cozraptibilcquia ficut opcra
00 facit cog" fozmaj:ita tranfhiutatio f acit fcirc matc/
riam.vt oicit Cdmcntatoz.8ixiiue. crgo fi fcMbct matc
riam:ranc cft gcncraram 1 no ctcrnii.(I7j5cd ad boc re
fpondct £gidui8:9> matcria pma in pzima inqnifitionc
pbf* cfi coffiitapcr cnmlinatationQ in fubftantta:fcd
pofiqj cfl cogm'ta: potcft cnam matcrfa attrfbttf (lUt*^
ingencrabiUboe 1 incozruptibiUbuS. vt Uxus p:imoe(l
tognitueperntomm U)caUmt.vtp5.+.pbyficozuj.tpcr
C6mcntatozcm.8btiiu6: tame Ujcuepofica attnbutue
cfi quibufdi imobiUbus fccundti bcum vt tcrrc. vndc
£gidiue oicit ad ratione.fi cclum babcrct matcria j nc/
garct confcqttcntia:qma potcfi dTc in gcnerabiU t mcox
ruptibile:quia babct fozma carcntcm contrario. Cu oi
cie:Qj tranfmutatio ic. vcram cff in pzima inquifitione
pbf fica:fcd poflqs iam cogntta cft:ctiam potcftattribtii
alue.f.ingcncrabiUb"'! incouiiptibiUbue vt ccU).(Ci>«
ccndum q> iftj rcfponfio no vaUt: quia fulTctatur fupcr
boc qp ccUim fit compofiram ex materta 1 fozma carcn/
tecontrano.ilUid cflcontra C6mcntato:c pmo ccU'.vn/
dc arguit fic : g» fi fozma in matcria cft carcne cotrani»
gcncrationc:tunc narara cgiiTct ociofe. l>oc cft p oigni
tatcm natiircxonfcqucntiaj occlarat : quia matcria no
efi pwptcr aUud:nifi vt ex ipfa cu j fozma f lat aUud. mo
do fi fozma in matcria non babcrct contrariu j : funcej
mjtcria non polTct aUquid ficri cuj fo:ma: quia alta fot
ma nun^igcncrarctur in matcria:quodcft faUuj^tcon/
tra C6mcntato:c. vndc C6mcntatoz fubdit 9» ficut ab/
fcifiocft finie cultcUti cuUclluS cflfct ociofue:ft nuc^iiu
cidcretfic gcncratiocft finie matcric.vit fi fozma niiq?
gcnerarcrar in matcria: tiic matcria cffct ociofa. ifta cft
ratio Comcntatozis bona t indilTolubiUs fccundum na
raram-Q; ccUij no babct mam ^momodo oictam: tpo/
nit cam.pmo ccli.(L Sccundo oiccndu : ccUij babet
bcnc matcriaj fccundo modo.f. matcriam vndc tqno;
qz cft fubiccram fimpUnc ad vbi.£t ro cfl.^lUid q6 nwv
ucf fcaindij vbi ct vbttale ocbct babcrc matcriiquw
moras rcquirit fubican 1 materia : quta cfl actue entis
in potcntia.j" pb]?fico;::3» crgo moucf fccundii vbl-oe/
bct tMbcrc matcfia:quc cfi in potcntia ad vbi: fcd ccUij
cftbwrquiaccUi motict fccundujvbi.vtf90cfc:quiain
boc coucniimt omncs lcgcs : qnia flcut tranfmutatio in
fnbftantii fccit nos matcria pma j cognofccrcfic tranf»
mutatio in vbi fccit noa cognofccrc matcria localcj. vt
oicit C6mcntatoz.s.buiu9.et B ctia cj^iKdTcvidcf vcl'
lcanfto.8.buiiie.illocapiraU).oematcriaUaiitfubftan
tia.vbi Dicu fic. jfn naiuralibus quidcj fcmpitcmis aiit
fub(^antt)9aUa ratiofozfan:qucdi matcrii non babcnc
aut no ralcm:fcd foUim fcaindii loaim mobiicj.(r Tlo
tandu j cp rationcs conclufionie ccU in quana fignc ao
ccpti pzobantur ficut concUtfionce ceU acccpci in fecnii
da figtionrquia capicndo ccUim cum mo" n6 efl cotm
pofiram ejc matcria ct fozma pu)pzic oicta : quia foztna
in matcria no mouct moro pcrpctuo t vnifozmi.t ratio
pziue cfl tacta: fcd tamen eft compofiwm ei: materia et
fozma impzopzic oicxa t flmilitudinanc: qz illa quozus
vnnm agit mot um:t aliud moram rccipit:babet conue
nicntiam cum matcna 1 fo:ma:t aggrcgattun ey cis efl
cotnpofitum cj: matcria t fozma fecnndii fimiUradute:
t B ratio pzius tacta cfi. C TTotanduj g» bic fun t oubia
contra pofitioncj anfio.t C6mcntato:is oc cclo in ter/
tia (igncquia pzobaf q> ccUim babcat matcria j:qitc cft
in potcntia ad elTc. Quia fubltant ia babcn 9 vcl potcn»
ocficcrc ab opcrationc pzopizia btbet materiam que eft
in potcntia ad clTc:quia fi ocficeret ab opcrationc: ocfi/
cerct ctii tn fubfiantia. maioz manifcfta:quia qo poteft
oeftccre a pzopzia opcratioc : opoztct qp fit cozniptibile
t txibeat materia j:quc efl in potcntia adefic: quia fi oe«
f icerct ab opcra tioc 1 rcmancret in fubfiatia : tunc cflet
ociofum:q6 cft contra oignitatcm narare: fcd ccUim po
ccft oef iccrc a pzopzia opcraiior.quia moroe ccU potcfl
r.c6.j-
Com.^
t.iz.
C5.Z0.
Co.zo.
Com.4.
iC.p.p.
t.iz»
0cmi
non cfferi 1k celnj p6t non moucri qd cft pzopiia opera
tio ciiw.crgo bj matcna quc cft in potetia ad ee. citt
lUafubftatia qucocpWctabagctc ojbaberematerii
q: potcntic octine 05 rcfpondcrc porcn tia paflTiua: quia
eges no^ucit aliquid nifl cjr matcria x fubicao.vt r.
3CX.8Z. pmo pbrfico:p:fcd ccluj ocpcndct a caufa agcntc . vt p5
Cap.z$* per Comcn ta to« in oc fubftatia oibie vbi oiat: 9» celfii
indiga virtutc aaiua;qi moticne totij cft agcne totom.
crgobjtnaterii.critcmoiucrfitaemotuenon arguit
Dincrfltate mobilie nifi cj: oittcrfiratc fo:mc:qt q> igni^
fitoincrfueatcrrano tmcjcoiucrfitatcmotn» conuin/
dtunfcd etii ci: co q6 ignis babcat alii fozmas fubftan
rtalcmatcrra:f5Cjcoiucrfitatemotuu coi^cclcftiiiad
Cc^zo. motum infcriop arguif oiucrfltas mobiliu. c% pmo ce*
U:qaia pcr oiucrfum motii ccU.f.cirailarc; arauif ce/
Utj fit altcriiw nae ab iferioribus quc irwacnfmom re»
cto;t ifta ratio eft foitio: ad p:oteind fj 9» cclum fit com
Co.2D.t pofimm ejrmatcria 1 fo:ma . vt oicit Comcntaro: ^mo
ca^ cdi. CJfcj «n coqjo» ccUrfti cirdifcripto mororc : aut
oilTcrtrcs fcnfata ab intclU:cta:aut nd.per otuifionc fuf
fkientcm.fl oiflrcrtrunc ccUi? cfiq>iit compofirum cx
mSffotma.fi n6Diffcrr:riicidccftfcnfariiiinrcllcctn.
tom^ qd cft abfurdii:': ifti ron^ pon i r Comctato: ccli.
n?rmilt riibftantiaquepotocfi/
yiiuiu^ ccrc«.Conccdit.npoteftocficcre
abopcrc omnino fimuLZn oicie: 9» ccluj poteftoefice
lctc.C>iccndn q> non cft vcrii.UndcDictii Comcntato/
riB no bcnc intcUigit ab aUquibus oiccntibus q> cclnj
p6t oeficcrc a roto motu fimnl ficut cecns a toto vifu:t
boceft falfum:quia flc no intcUigit C6mcntato: :q: tuc
ceUmi cflct gcncrabilc 1 co:ruptibilc. vndc cclii ocfice/
re fimtil fm totii ab opcrationc cft falfuj t impoflibile.
Scd alio modo pot itcUigi ccUi ocficcrc a motu fucccf/
flue ndflrfccundiitotu}:q:vna rcuoUitioccUco:riipi/
titr aUa aducntcntc:quiabodicrna rcuoUitioceUcotru
pitur oducntcTc craftina: a fic cft ircUcctUB vcms 9 mo
tusceli porcft no cflc fm partcm 1 fucccfl^iuc: 1 fic nuUu
Inconucnicns fcqnif. (TJadaUud oiibiuj. tD6 ocpedct
ob agcn rc tc. £>iccnda q> onplcT cft agens.vnu? vcrum
t fimplicitcr oicntm. aUud cft agcns oictuj fimiUtudi/
naric vt q6 confcruat.modo veru; efl q6 t)cpcnda a ve
roagetcpcrmotu b^matcriiquccftinpoteria adcffe:
C$m. 18 quia flcut oicit C6mcnraro:.iz? buius: q> vcmm agcns
opud anfto.non congrcgat inrcr oiucrfa:fcd qrtrabit il
Uid q6 cft in potetia ad «cnij.et lUud q6ficeflab ogcn/
le fimiUutdinaric oictobj marcri j vquc cft in potcntia
ad cfle.Zu oicfe: cdu ocpcnda tc. £>iccndii 9> ccUi no
ocpcndct ab agctc (xno modo:q6 cjctrabit fnbam eins:
quc cft in potctia:fcd oepcnda ab agcntc fcciido modo
oicro.f.a confcmantcvndc aUqni fncrant qni oijccrant
celnciTe pmii cns 1 ado:abant ipfum.Contra bos U>qiri
C^tA tur i^bi Comcntato: qui oicit: q> cclum no cft ^mii cns t
fn5a ozB ^mum j^ncipiii: fcd ocpcnda ab aUo pncipio confcraan
tc cjctrinfeco. oc quo ctiaj oicit arift.tn.tz.buius: g> ab
boc principio confcrtMntc ocpcndct ccUtj t natura.0s
X> ^iS» quo intcUigif oictu$ C6mentatoris:Q> cclnm ocpcndct
a virmtc agctc.T^oc 05 in tcUigi quimm ad cau^$ fina
lem non foUl quantii ad rnontm:fcd cttam qtiannim ad
rn5arn.-q: ccUi quo ad fubftanrii cine ocpcndct ab ogen
te.i.fine t ^fcniatc fubftantii cius.vndc q6 mouaur il/
Ind no cft ^u:fcd ocpcndct a ^mo vt a finc:i boc babj
quo ad fnBom cinr/fcd ccUi moncf .vt pj.vnde qiundo
Cdmentato: oidt nnUacflcoiflcrcntii tntcre^igcnria
virtutislargietismorii': pcrmancnni ctcrnamintcn»
dit no foUim oc caufa finaU motus ccU: fcd oc fine fufe
VIF,
cdirt Ifc t)j mteUfgi iHe locus.cad aUnd oubta.oiaer
nttte motnu tc. Cocedif. ej: oiucrfirarc fo;marii aUquo
modo cft oiucrflf as mobiUnm : fcd no of^ 9» a oittcrfls
ro:mi8 inbcrcntilxis^fcd (Ufltcit ctii 9» flnr ab"^i cflc.
Xu oici9:9> ccUim tc.Conccdif . crgo boc ctiaj eft mc*'
aUqua fo:ma oiucrfa:quc no inbera tcognofrif in cffe
pcr fubiecni: fcd per fo:mi abftraaajrquc ttl cft apmof
p:iatafccunduopus.vndccdii non b;fo:mainbcrcn/
tcm:tii bj fo:mi app:op:iati fm ^cipifi opcrans:flcg>
moto: no ocpcndct a taU co:po:c in cnc^fcd in mouedo:
q: moto: moua taU co:pu:597 no pot mcucrc aUiid mj
ius:ncc minus:t taU vclocitatc oacrmmata motict- ita
^ non aUa.vtp;.z"ccU.(radoabium.'Jnco:po:ccdc Zx5.j6
ftt tc.C>iccnduj gj in cclo circiifcripto motorc rcs intcl t infn,
lccta tconfcraota oiflfcrunt:q:cclu quo ad fu5amcftt"U
Uid qd intcUigif : fcd fcnrif ouo ad accidcnria vt quo ad
Uunc t aUa.Zu oicis.crgo cft compoflnim cj: ma tc.Oi
CMuj cft 9? cft brt copofitii cjc matcria. vn 1 quo:quc n6
cft fubftrata fo:mc inbcrcnn:fcd fo:mc fcparatc fm ce.
Vt Dicmm cft.(r TlotandHj oc fubftantia ccU:9> celun»
circufcripto mo" no mrcUigimrnifi in analogia t com/
pararionc ad fotmam cins.rmo"'" ab™" fm ciTc : q^ cfl
fu5m fimplcj^gt boc no inrclUgif nifi inquanrii rccipit
mom a mo":fcd boc no pot cflc nifi intcUigamr moto^
ficaii in ma infcriop cft fimilc in anaU>gia ad fotmaj.
VH Comcnrato: oicit .^mo ccU: q> fuPa ccli:q6 cft fnbic/ Com.p$
cram fimplcj: in potetia cid vbi:n5 intcUigif ftnc fubfti
na fcparata:inquantii cft fubm 1 rccipit motii ab ea.
91 H rc1finn<>a inoppjfitu.Qdmouctfcipjt?.
lau l^llVm^ Conccdif.fi cftgnabilcmnccft
:>pofftu cj: ma t fo:ma cauoce oiaa vt vifum cft:q: ba>
bct materia.vt! t quo:t fic moua fdpfum quo ad aggrc
gatii cjcmo'^*': moto:flaitDicnimcft.(rad aUa;: qdcft
animatii tc.Conccdif .ficft gnabiU: 1 co:mptibilc: runc
ert compofitui cj: matcria t fotma vniuocc Dicra:f; fi cft
animatii ingnabilc: non op;:rcd fuflFicit 9» fit aliqiio tno
do compofitu j cj: inatcrta t fo:ma cquitiocc. Tu oicis:
9> ccUim cft animam5.Conccdimr.capicdo ipfum cum
mo":t Ucctiicfl compofinim cjc ma 1 fomia cquiooce.
vA ficur bic fo:ma cft nobilio: ma:fic in co:po:ibae ce>
kihbus moro: cft nobiUo: moto: t fic b j cod itionc foi/
mc.(|~ad aUa-^n quofotma tfo:matiitc.Coccdif.aIi
qno modo cft compofim j.Z:u oicis:9> w cdo fo:ma tc.
3Uud cft oiflficilc qiio in cclo fo:ma t fo:matii fint vnii
jiumcro:q: moto: dMcparams a cdo fm fnbfiftcntiaj.
Vt vuU Comctato:. Undc o6m cft 91 o^r vnii ntimcro
«6 pcr ind iftincrionc vniiis cflcq: fic babct oiucrfa cffe
fubfiftctie moto:tmobilc: fj p:o ranro orir vnu niicro:
q: moto: t mobilc n5 fiir Difticra loco 1 ftiliro.vri morot
app:op:iaf mobiU fm opari6cj:t fic n5 funt Diftfcra; qi
moto: moua taUr co:p^: ita 9> n6 aUud:t taU vdocitate
octcrmiata: itag^n^aUa.t taUscirciifciptio indift6ni9
fuffidt 9> fint vnii nuo rccipics t rcccptii. vt vult ibi Co
tnentato:.(rad aUi.^fn oiqf* moucf-zc. C6ccdif.fi mo
ucf motu gnSrionis t co:roptionie:ninc opj babcrc ma
tcrii quc cft in potcnria ad cffc fj fi moticf motu locali:
no opj:fcd fufftcit 9> beat mSm coitinocc c icto j qiic cft
vri tqiio.£tmoids:9>cclumouct.C6ccdif.motu loca
U:tficbjmam locale.vtDicrumcft.(radaUaj.omnie
fubftiria vd cft matcria tc. C>iccndii 9» cft fo:ma t fub/
iecnt j fimpU:p q6 ctiaj oicif matcria locaUs quc cft in
potctia ad vbi.£t m oids:9> matcria no moucf tc-Con
ccdif .matcria qtic cft in potcntia ad cffc no moticf mo/
ra U>aU:t boc cft conccffum:fcd matcria U)caUs bri mo
uctur mora U)cali.jgt tu piobas 9> n6 fit founa : q: oidt
t
3C.c5.iz
Comcntatoj cclu fcmpcr birc potctla in vbi nSphibct
Vt flt ma:fcd bcnc piobibct ipfuj dTc foimi. volo bc
nc cclum cft matcria localis i fiibicctii fimplcic i no cft
foima gnabilifl z co2rupt ibilie:f5 tii bcnc p6t c(Tc fo:ma
inquantii cftactiwpcr fccxiftcn9:largcaccipicndo fo:'
mip fubiccto flmpUci:': p:o illo q6 no cft in potctia ad
ccfu5alc:vtvifu5cft^.£tr>Dcq6nc. Qd. VIII.
(pbecquccficBitacB nonqindem ic.
3'^^^.ff^f,circab3ncp3nc.ytra nccidS
Ig^trillll tubabcantmatcriajqcqtui
fiant. cargmt flcOmnium gcncrii funt
cadcm pncipia f m analogia. vt vult arifto.
ir?buiu9:fcd in gcnere fubc fun t ^cipia fov
3C.;5. i9. tm puatio matcria c% qua fit. vt j^.^o Pb)rficop.crgo
3C.C. 5o. ctii in gcnerc: accidcntiii etii eftfoima puatio rnatcria
vfqj ad cyquafitaccidw.Rbabctmatcriiqcqua.Cr^fc.fiait
cex.^4 fcbabcntmifcibiha admijctiificqualitatcsqrtrcincfc
bftt ad mcdias qualitatc5:pcr coucnicnte fimilitudinc:
q: ficut cj: mifcibilib" fit mi)Ctii : fic qc qualitatibue pii'
mi» ftunt fdtet cj: qm-cmis futnt mcdicfcd mifcibilia
funtitiateriac|cqua fiuntmijctarqictii oicuntclcmcta.
crgoctiaqualitatce z'componunf qc pmiQ-.z mcdtcqc
qOTcmie:flcutc)c mi.gic.Cltc.ficut fcbs ma fcnfibi/
lis ad namralia:fic fc b; ma itclli^ibiliS ad matbcma'*:
1 bcc cft manifcfta pcr coucnicntc fimtlitudinc^fcd na
curalia babct matcria fcnfibile ct qtia fiun t.g ctia, ma'
tbcmatica brt t matcrii cr qua fiiit:^ matbcmatica fimt
acctftia.g accritia babct mam cr qiia fiunt.g^c.CTlt^
numcnts comivnif cj: vnitatibus taqp qc ma: q: numc
ru8 cft multinido cjc vnitatibiie aggrcgata: fj numcrua
efiaccile.g acciitia biit rium cjc qiu fiunt.
Zx, tz.*nfc,>^P[ n,t« cft ad qucftionc:a> accidctia no ba
JK^lCVIIUUIll bcnt matcriicrqua fultqucigrc/
diat copofitionc cot^.& caufa cft.fi acciitia bcrcn t ma'
tcria qcqua ficrcnt: ranc cfTcnt compofita cc matcria t
fozma:fcd boc cfl fiilfuj : 9: uutcria quc cll in ptira pot^
tia n6:cft in gcncrc accidctiu.pritia f^:qj q6 b? mam cy
S|ua ftf :cft compofitii cj: ma i fo:ma: cum fo:ma fit pcr'
cctio macqi ma no bj c(Tc:nifi pcr fo:ma cii fit in jxira
pofcntia.(r3tc.fi accidctiababcrcnt matcriaj cjcqua
fiunt;tunc fo:ma accidctiu clTct in rnatcria pma boc cft
^lfum:q: fo:mc accidctalcs oiffcriit a fo:mi9 fubrtatiai
libu9 q: boc fo:mc fubdantialca funt in cntc in potdi
tia:fcd accidctalcs in cntc in actu . vt viilt Comcntato:^
C5m.4 z^ocania.iaccipit ab ifto.S. (L'0cciidoD6m: q< bcniT
7CX6.4. babctaliquidqcquocomponunt ificiitq^maligialiq/
litcr cft fimilc matcrie . gt ratio cft. "JlUid q6 bj partcs
c% quibttfl coponif dfentialitcr boc b5 malc : q: partcs
c% quibusaliquid coponifclTcntialircr intcgratiuc afii'
mtlanf matcric:ibabct fc vt matcrialc : fcd accidcntia
funt b-rq: accidcntia faltcm aliqua babct partce cr qui
buscomponunf cflcntialitcrintcgratiucfiaitlincabj
partcfl ct quibu9 compon if : ficut partce Uncc . Simitk'
aibcdo 1 nigrcdo babct partcs fimilitcr g: quiTj^copo'
nunf vtoiticrfo9gradH9.fimilitcrfo:mc accidcntalcs
mcdic rcalitcrcomponunfciccrrrcmis vtnibcdoqc ni
CSta.^ grcdine 1 albcdinc : q: oicit Comcntat 0:. ^o pbrfico.
gjcrtrcma actu funt in rncdio.fimilitcr lineacomponf/
tur cr longitiidtnc 1 ouobu9 puncne:': logitiido b? fe vt
' matcrialc.gtiftarariomagispbatoc accidcttbtisco:/
powlibti9.(ir3fc:i eft ratio magis vtis. ^lUid q^ copo/
Jn cap' nitur c)Cgencrc 1 of ntia bs matcrialc cr quo f it : q: gen'
oc Bfc. b5 fc vt malc j^ncipiik q: oicit Xfnconicrt. ^mo poftcn.
€18 vni.
<j> gcnu» eft ttutcria fo:maU'8 vrfo:ma matcrialts. j qft
compon if eic gcncrc boc b5 matcrialc cjc quo fit^ed fov
me occidcntaTcs funt b^: q: omncs fo:mc accidcntatca
p:ctcr gcncraliiTima componunf crgencrcioilfcretia:
1 boc vcritatc oc acctitib' in pnto.
^Ar^ ri^n m oppofitii. (L^ ^maj.oiurn ge
JdU litllUi I nfrt -ij. Conccdif . no tamcn funt
pncipia oicta vniuoccq: matcria fo:ma quc fiint pnci
pia fubefuntaltcrtufl r6ni9:fcd matcrta 1 fo:ma in traf»
rmttarione accidcnttu pcrttnct ad aUiid gcnu9:q: mate
ria 1 fubicctii pcrtinct ad gcnu9 fubc.crgo ratto nocon/
cUidit.(f:ad altaj.ficuf fc babcnt mifctbilia ic.t>icida
Qj no cft fimiU in boc.q: mtfctbiUa ftint fubc:-: fic prtt ci
matcria mirti faltc? jjpinqua mcdio;:: I5 babcant fc vt
matcrialc.et fimiUtcr intcUigaB oc ^19 qualitattbu0
rcfpccni fcaindaru:fcd cft fimtlc-q: ficut mirta compo*
nunf clTcntiaUtcrc)cmifcibiUbu9 qitcacm rcmonetui
mirto:fic qti3Utatc9mcdicc6ponunf crqctrcmia qii«
aati rcmancnt tn ci9 : qiio aut ej mifcibilia mancant in
mirto vifum eft pii9.(L aliaj.fiait fc bj matcria fen
fibiltg -tc.^iccndit? cp cft fimilc x oifiimiUr.cft fimilc iit
boc.q: ficut namraUa rcquirunt matcria fcnfibilcm fic
nutbcrrutica matcrii intclligibilc:tamcn cft oifTitmlc
qimatcria naturaUri fuBarii cfl oc gcncrc fubc : fcd ma/
tcria intclligibili9 matbcmaticop faltc quc cft fubftan»
tu co:po:ca ftiblYrata accidctibU9 no cft oc gcncrc i{[o>
rum accidentiuj.vii bcne volo cp matcria m tcUigibtUa
accidcntiu5matbcmaticop:qucfuntpa(Tionc9illafunt
ocgcncrc accidcntiii. (C Sd cuuie tntcUccrii notanduj
q> oc ntimcro matbcmaticop qucdi babct fc vt fubfti'
tta:fiait nutncrii9 1 tri.iguUi9 1 ilU>p matcria iteUigibi
lis cft fubftitia coipo:c j fubllrata ci9 quc cfi oc gencre
fubftitic.aua matbcmatica babcnt fc vt palTionc9:T il/
tos matcria intcUtgtbiUg cft oc gcncrc accidcntiti;: Vt
manguUi» cft fubiccni; babcrc trcg:': rriangulu9 dt oe
gcncrc accidcri9:n6gjfitin codcgencrcctibabcrc.}.fic
intcUiga9 ocalg9.C>c matcria intciUgibili matbcmati/
coE inquircndu5 cftalibi : quia funt opintonc9 oiacrfc.
(C^tcm oirtimilc cfl in aUo: q: ma fcnfibilig cft c)c qua
aligdficiingrcdif cotxjfitionc ilUu9: f5cr ma intclligi
biUn6 pp:icaliquidfrt:f5eftfubm in quo eriftunt ma«
tbcmatica. (CSd alia p? ()> nucru9 n6 addit aliqua fou
mi fupcr vniratc9:fcd numcnwcft mct vnitatc9 cffctu
rialircnfiatr vtfum df ^:qiio aut niicru9 fc b5 ad vni'
tatcgftinropioncgtaliquaiyvifuscftpue. Q6 IX»
CBabitotioncmatucm quadamtc.
I crttnr imcdiatccicacctopoflic
Ltrillll ficrivinu5aqcmo:nioviui».
D(L argutf pmo 5» fic.Q: fiqcoccto imcdiote
|n6 ftcrct vinu:aut boc clTct cr portc macant
- , Iqc Jjtc fo:mc:aur cr partc puatow.p fuflficicn
tem oiuifioncfed no cr parrc mac : q: ma indf ne cft od
ocm fo:ina:ncc cr pfc puari6t9 : q: qc tcncb:ofo fit luci*
dii imcdiatc:': in lulto iulKi.jSimirr ncc cr pt c fo:mc:qj
ma p6t rccipcrc quicutp fo:ma5 : q: abiccta vna fo:ma
alia p6t ci fucccdcre in ma.g zc. (LJtCy ma pma cft fw
fccptiua cuiullib5 fo:mc fubaU9 c ogen9 CKrtcriDinatn*
crgoctiaimediate matcriavinipoft abiccrioncfotme
occtipcroctcrminatiiagcn9p6t affumcrc fo:mavini.
aii9p5.qc.8.buf : cjuia marcriacftfufccpttuacuiunibct
fo:me pcr octcrminatu5 agcn9.?ntia (^:quia fo:ma vi*
ni cft f6:ma fubftatiali9.crgo imcdiatc poft foanas ace
timatcriapotafTumcK fomiavtni pcrDcterminatuiii
agcn9:ficut i atia« fotmae*
a.tz*
i
5 Bcmi IX. tX.
y . f i 4 ^tlhori f n t ^''^ arifte.in picdkw litten: m oi ftwma mipmc funt oppoRta: q: ma cft potetixt fozma
r ^'■"i? riM qu«u<5 tra(s tranrmuronr adt cft aaus.ftio acnis i potctia valdc filt oppofita. vt vuU
inuk^ad matcril.ofqrcdircvtflqrmojtuo anlaltfi: anlto.pmoDcania.toicitComcntaronbira^runtma/ Com.d.
accto vtn u . vrt 1 2« Oo.oicit:^» vinum no cft ma accttt )cimc oppoflta. (U ^tcj magie vidcrcf qi cjc wubus foi oc aia
£9.(4. «n»">'Comcntatoi:qmanviniim cflctnutcriaacctL- miacnifdefpcificrctvnupcrrcTCirouabuspoitionib''
mncflcutc;: vinoimmcdiatc ficrct accru^ fic cjcaccto
inreW^fUtm i^imcdiatcficrctvinii.
"•••vwwi.Mii> qonienotandii:g>fo:m40i
' oernmodc bj fc ad mS5:qz aliqif fozma b$ fc flc ad nui'
trria^potintrodudperfolapntia agcntie abfc^traf
motarioncrflait m<" tcncbjofum bj fc ad lumcn:q: ad
MSpHtia$ folie mcditi illuminaf : 1 boc cfT idco: qz ma
dl fume Difpoflta ad illi fotmi : qi non ITat fub ^ia 01'/
I))dnr:qti(gb5 fc ad :>trarin:ita g>ma nocft i tali otTpofl
noncTfcd fubi>ifp6ncpriafb{mcintroducedc.£taUqil
mac qs q: mS t foima : fj cr oti a biw ponioibus mac no
fit vnii pcr fc:ncc 9: ouabua fozmie ciufdc fpei.a tc. ma
ioi cft nota-qz maio: oiucrfitae cft intcr ma^ t toimi $
intcr onaeponioncB mac vcl ouae foimae ciufdc fpei.
minoti^^^qjeicDuab^^pottioibuemac nofit vnupcrfc: ;j.
ncc c% Duab' fozmis dufde fpci: 1 boc coccfTu j crt a^iud
oc6.^rc'K.<C'Jtc qcilli8:quc ipouant oiucrfaenae nd
pot ficri vnii pcr fc:qz oiucrfc nac no faciun t vnum pcr
fc:fj matcria 1 foima funt b^- q: alia cft natura matcrie
aliafoimc.vtpjpmopbffkoi:. T.^Si.
foOTiaiHap6tintrodticiimcdiatc:tpcrvnitranftnuta ^tiMfittw^ vultarirt.inlfapdiaa:(j>cymat i,8r.
rtoneinmaj^flcotfcbjmaacrieadfojmdignie.vrlin «i^PpvlH-Mlll foz*fitvniipfc:iidevult?me"'.
calilMie pot drcgcneratio coucrfiua imcdiatc:t boc:qz
fllafozmand pzcfupponitaliae fozmae fubozdinatae.
QfK^aat no pcrvna tran fmutatione:fcd pcr plurce foz
mae tntrodocif in ma j: ita q> ma vntca trifmutatione
ndpot tranfmutari ad fo:mam:fcd pcr pliira mcdia fit
Cranfl[tue:qz illa fozma pzcfupponit altae fozmae in ma
teria pzcccdcrc ozdinanl:i ipfuj rranfmurane 1 mouce
n6p6tvnicarranfmiir3rioncfufficicntcroifjK>ncrcme
dia:t boc pj in gnationc anialie pcrfccri:qz anialjxrfe'
ctii gna tur c): (Ibi (Imili tn fpe:t boc no imcdiatc: fj me/
diite fcminc:virtU6 aiit in fcminc no por vnica rrifmo
cationc rranfmurarc mcnlbiiii ad fozm.i animalie^imo
^mo ^ucrrir mcftruu in fanguinc : -z ocindc fangiiinc in
«mbzionc.vrl in talib^dltwcrmiatue modua nacopc
radi:ttf in c6 ^ducta pif t cozrumpi vnica trifmutat6e.
Crad qudhone oiccnduj q: accro non fit imcdiate
Vfnii.-nec qr mozmo viuum. ratio dl.^lla fozma n6 pot
induci in mam vntca tranftTMitat ionc quc pfiipponit in
mSBccdcrc nlurce fozmae fucccflfiuc : qz plurce foz' no
poflunt indua in matcrii ozdinati j t fucccniuc pcr oc/
cetminatii agcnevnica tranfmutati6c:fj flc fc fozma
Vtni ad ma tcria aceti: 1 fozma vitti ad materia moztoi:
tpHe% moztuo Dcbeat ficr i viuii:opj 9 ma an ialie mot
hii ^mti fit fub fozma aUmcti:Dddc fub fozma mcftrui:
t ocindc fiib fozma fanguinie:t fic oc alije. £t idco plu >
ra mcdia rcquininf ad boc q> c^ occtofiat vinti : fj vnit
foltj agcnefufftcitad trifmotandii vinii in accni . vtl in
fllteci^ucunf poctcrmtnatiiozdinc': ppluraiuc^ej:
^ationc nopotficribabitue abft^rdolurtoc in mam
pmj:flcut pot ficri c 5:tif in gbtw ^tto bj imcd iatii oz
dine od futSm fozmc:flcut 1 in talibue ct ^uatioc p6t
ficri rcgrcfTue ad babitii: qz cx tcncbxofo l^t lucidiiM ej:
ininfto iufhim:qz Inmcn 1 tcncbza txibet imediatoj ot/
dincm ad pzop" fubicctom.
n H rti tinn ca^^^''^^^ "^^- £>»ccnda g> boc eO
nu I wllUilLUq^i^rtcfozmczbabitue^qzrcg/
cunt Dctcrminanj ozdine pccdcndi : qz fozma vini rcg/
rit pltirce fozmae ozdinarim fucccdcrc fibi in ma accti.
Vt vifit J d>. (Cad alia pj.flfr qz vbi no cft ozdo fozma/
ra ^ ma agee oetermtnatti pot iducere fozitia in mam
vnfcatrafitHitat6e.£t)Soeq6nc. Qo, X
([;35c t)uHrarione vcro blctatc*
i^E^critwr "''^^ tttimii caplhi . vtriieic
J|Vlwrillll maifozma fiatvnuj pcrfe.
[^Carguif pfnoa>non . g)cilliequcmadme
(untoppofita no fti vnu;:q: illa qucmajcime
fimt ofipofica non copatuin t fc fiiiui l: fs mS t
iPlfrfnHllttl (^(i^^n^c^^fPdcmatfozmafitp C6m.t5.
Ji^i vvi lUUIi i fc vnii .Oz cj: illie fir vnii j p fc: quo
rum vnuj cll tn po' alittd in acru.cr lfa:qz c)c ralibue fic
vnupfcinulla rcqutrif ci vnicne itrinfccafaltepnci/
paUe:lj flt oifpofitiua ca.minoz p3.ma dl in po* t fozma
dT actue.g xc.iZ 3tc qc illie fit vnuj pcr fc:qtio;: vnum
oat altcri cfTc acrualc^ alrcrii rccipir tlltid ciTc:il>cc cfl
manifcftapcrC6mcnrarozciniflo.8.vbiDicir:Q?caufa £6m.i5.
iftuie vnttatie cfl vt trafmutcf tllud qi^ cf^ in po' ooncc
fiat in aou ab agetc.i.ab cytrabetc ipfu j oc po' ad actii:
1 poflea addit.9; igtfaligd c\\ vnuj:q6pmo cfl in po* t
poflca trafTerf oe po' ad aaum: fj fozma oa r cfTc actua/
lc mae -x ma rccipit dTc illud : qz rccipit ce acf iialc. g t?.
CCJt^Cr illie fit vnti ^vr fc quibue agcne largif cffc p/
fcctii.-qz cfTc pcrfcctum cft cflc vnii pcr fc: fcd agcne lar/
gitur mac 1 fozmceiTc perfcctu:qz oicit Comcntatoz in
iflo.8.g7 tranflatio oepotcntia ad acnim no largifmul/ C6mU5.
tintdincfcd pcrfectione in cfTc: qz agcna non pmo gcne
ratfozmioiuifim.vt voluitplato: tficnj/largif molti/
ttulincfcd pfccrioncqz gcncratfozmi in ma. <C Tloti :
dii^c)cbocp; crroz quo:iidi:q: aliqiii Dijrcriinr copofl
tum cj: coz' 1 an ia cfTc vnii participattoc: q: cozpue par/
ticipat ania:^ oi^t aliq^ cfTc cim ifliite participation te:fs ;
alq cam vnttatiepofucriucociciitta aniccujco:po:c:qi •
onia 1 co:pti9 fimul cocttftrit: ^xcwt licofron oijrit fciam
c(Tcmcdiiicui9q6dtfctrcianic;ficntrccitat anfto.in Tx&.i6
lra.0cd alt) Drit :?p6nc.vii otit vmcrc cfTc caufam conv
pofitioie co:pozte cu ania: ita vita compofltioef>. vif
ctii qii cdTat ^pofitfo no cft vita : t oijccmnt q> cadc efl
ratio tn oibiie fo:mie:'Z oicit Cometatoz. cj^ponedo Ut/ TM.i6
tcraj arifto.q» arifto.oicir q? ci illarii opin ion ti j cft: qi
ipfiqucriit cie. qrc cj:(x>' fit vnii.vii ctti qucnint ati^
t)nam inter ea:t oiat C6mcntatoz:q; caofa oeccptionif 1
cop cft 3» pontint tde qrt cft in po* 1 qrt cft tn acm ce oi»
ucria^ttn rci vcriratc cft vnuj:qz ^ptcr tlludqd fuit in
po'cft in actu 1 no funt txc ouo otticrfa.
ilH ra^tiCkncck adpmam.ejcilltequciTwpme
jau rauoneu riuitoppontatc.coccdif.ruoi
cte:9;ma t fozma tc.nego^imono funtoppofita . CL ad
,pb6ne.actue 1 po^tf .C>om qf actue 1 po*ad ide fimptr
irclata mapmc funt oppofica:q: idcm non cft in po*'! tn
acm:fj relicta ad otucria no fiint oppofira:qz po'in ?po*
flto 1 acme no fun t oppofita:qz rcfcnin f ad oiucrfa:': qi
po'refcrf ad mam.octue ad fozma.cad aliaj.magiii
vidcf tc.ncgo:qz tj ouc fozme ciufde fpei magie :?ueiat
ab'* : t twc prce mac q^ ma t fozma:tii in coparatioe ad
vnii p fc facicdii magie :7ucniiit t j|pozrionanfma t foc
ma. vii in taU compcfuo: qd cft vnu per fcrcqu irif pio/
tibri
ponio Qfiu t n5 flmititudo.C&l MLtfiOiB qoe '
tantoiucifa8na8.ncgat mdiot.vi)batecicDuab'^uicr'
fie naturie bfttib^^ppoztionc? adinuice fit vnii pcr fc vt
fi vna cft in po' alta in octu : f$ cj: otucrns namns i octu
no fir vnum pcr fcZu oiciB: gj ma i fo:ma funi oiucrfc
nac.Conccd I rtri biU pponioncq: madt inj«)*.foz* in
aau ■ g cis pot f tcn vnu pcr fc. Qd. XI.
CqUClCr ii,j,vtru foima fubrti/
rialis ^iiigaf mSc imcdiate vcl pcr aUq6 mc
iiu itnnfcdi.gt vidcF ptungaF per media
mtnnfccii.^^ozma fubalienoovniFmacnin
X^^t/i oifpofitc.z" Dc aia.aa^aaiuo|t fut in patietc brt oifpofli
co:f$ illa oifpo cft mcdiu vntedi fotma cii ma: camiov
fpofita fubito Itroducaf fo:*.gcftmediiLC£t
turoifponcBCoiriipipjcccdctcfl inmaiaductu founc.
(E Contra.nulla opatio nac cfl frurtiufs H oifpcnce art'
ccdctce fo:ma in ma co:riipcrcnf in aducnm fo:mc:tiic
een t fhiflra. CTIt»^ oiucrfc founc ciufdc fpci filt tn oi
ucrfia gtib^^mac pcr oiucrfaaoimcnfionco^qi talcs fox*
pfupponunt i^tcsoiucrfas tnacQ oiucrfae oimeflocs. g
fo:ma vnif mac pcr mcdiii:q: oimcftonce funt mcdii^
vniedi foima tn ttu quc fo:'n6 rccipit i ma:ni(i mcdi J'
tibus Dimenfidibus di foz* ouudatt e^edaf oiutfloc i
Cai^.p, qcteflonc macvt i:^ in oc fuBa oxbiB.^jK foi^non efi
cit mam nifl quc cft in po* ad ca:qi nibil fit ipofc ficri.^
vni f mac g mc^.qd cft talis po'.g vn if pcr rncd tii.
X^^S- ^htV^riffltti cftanfto.inlfa.o.g»nocftqrcda
*^rr^'*'-^"* ci vnioiefoimcoimaauflqtma'
teria cflpo".fo:ma actufci idc vultC6mcntato:.tcria$
Xx5.7. ^r^^o.z' oc ani3.C>imifli8 opionib^^c ca vmcdt fo:ma
cii ma cit taac flnt in p:cccdctiq6nc . oimtifa ctta opioj
ncplatonifl qui voluttanijinpiungi matcric vt iiroucf
1 nauta n aui : q: flc ponedo opoitcret iungi pcr a Itquod
feoc crgorcUcto i^S^t,^
fo:*n6iungif macpmc^ intrinfccii ^ncipalc.^tcaelh
q: fl boc cct:tilc compofitii ci: matcria t fo:ma dTct pcr
acciie;q! foitna vnircfmatcric g aUud:flcut quc vniun'
cnr vifco vcl clauo:fj bocefl falfum.qc picccdcntt q6nc.
dT^tc.tuc fo:ma fubaUe efTct accil8:qt tunc n6 aducni/
rct p:imo cnti tn potcn tia.cir quo pcr mc'"' j^cipalc: i qt
fic aducnu cft aca1e:boc cft falfuj-CTltc illa n6 vnuin.
torpcr mc* pncipalc-quoj! vnu? crt in [-io' rccipcrc cffc
•ctiulcaUud oattaleeflcmatfoimafuntbuio. (£&c
cundo otccndii q> rcquinf medtii intrinfccii oifpofltu;.
£t Qttfa crt.foimc mirtop rcciptnnfin matcria mcdii^
C5,67, KcotnpJcj:ioncifoimiDcrntoj:.pcr C6mcntatoic.}.cc
lioiccntc:g>pma ma rccipit foimaecttof tiUiemcdia
tibus rccipit fo:ma mi):top:fj irta funt mcdia: qi c6ple'
po nobi""*-: foima ctVop fub optia optonc oifponilt nw
tcriJ ad foima briana:i flc oc alqs. CL "Jtej fo:* fpei ad'
ucnitmae mcdiatib^^foimiegnaUb^perC^metatoicj
Cdm.i7 Oi^f '^5-P° b'';^» ma pma pmo rccipit fotmas magis vfcs:
Dcindc minus vtcs vfq;ad tdtuidualce;f$boc nocctrni'
fi cet mcdiii Difpo'":^: fo:tiK gnabilcs oifponut ma; ad
rcctpicndti fotmasfpalcertcicbiem 9>aUqucoifp6ne0
funt fu(ic:flcut ppfo i fot' gnalce. g tc. (EJte in gcncra
tionc ign ie cic aqtia : aqua non cciTat rarcficri t vfcp ad
fiima oifptonc ttroductt6is fomic tgnis:t abtccti6ie foi'
f jpi» A aquc vt Dicit Comcntato: in oc fuba oibis. g fo:* ignie
' vnif mac g itnnfccii mcdiu$ oifpo'":^! fi>lii itroducif in
titSm oifpofltaj caUditatc i iiccitucA fic itcUigatur oc
ah)0 . ibcco:riipti6c autoif^^nuaiiccdentiu; fo:mi tn
tnS bi oduetu foi' tenef a tcn&tbus vnitate fotmarii 9»
ei6 XI. 7 1.
anrDpt3nF:f$ a ponetib'' pTaUtatc fo:maru no.
fittir odr6nc8.bti.n.j>bant9fltoarcmeditt$
milL inrrinfcciiDifpofltii-inonpncipalertboc
pcciTu$ ert.£t boc crt oc 8? Ub:o metapbf flcc.
Cr<§tnitoctauus.7ncip(tnonu8. Od. L .v
(L®c pmo quidcm Igftnr t>c cnte XxBj^,
©nfcquetcr
quaptoptcr tquatii funt flt^Utrii po' actv
ua t paflfiua flnt i oiucrfle fiibiB. £t q> finc
in cod^ fubto ^baf . matcria t fo:*fant fil
1 ina b; potctii pafl^iiia t fo:* actiua .gfit
ITKt* in graui crt fil po^actiua i pafliuacq: grauc mouc
tur Q fe t a ^ci? ttrinfcco ocoifum:aUogn moiiarcf vio'
l^crt ita b$ in fc potetia pafliua iquitu mouef rt bs po'
tetia actiua uiquatiimouct:f$ grauc crt vnii fu5$: qt gni
uc vt lopis evnarestvniifubj.gpo' aaitta t pafliua fif
funtin vnofubto.CC^tcamiemoucf abomabiUtitel
Ugcs ab itcUigibilt.bcc cft maifcrta;f$ idc$ pot fc amarc
t itcUigcrcgidcbsp^^^actiuatpalTuia.g fitfunt.
^tyfyo{\u^x vuUarirto.inpicdictalfartCortii' Zxoz.
r ^^"^ tatotvndcoicitarirto. pali igif q»
crt quidcm vt vna potcntia.
5^1 r r ti H M tti ^'^ *
j^iki.iiuuiil riintinoiucrfi8fubti8:itaQ>nofiir
fit in codc fiibto f $ idc$ t codc m6.'f^atio crt.flcut fe
ages ad paiTu$:flc fc b$ po* oaiua t pafliua.p pucnicntc
firttudine:f$ ide n6 crt agce t pa(Tu$ fm idc fir : t codem
mo.qi irta j^diciit. CJtc fl bcrct ide potcn tii oaiua$ t
paffiua fm ide t code m6:tuc ide cflct in po' t in aou: 1$
hocert falfu$:a: aaus tpo*funtvaldeopix>flta:tn6coo
grcgan f in eocle.^xitia [^:q: Fm q> alifid b$ potcntii pof
fiua ert tn po':f$ ^ «> b$ potentia actiuaj crt in actu.6t
oico f m idcq: m com|\>flto pot fimul cflc po* pafliua t
actiua f m oiucrfas ptcs^qipo^pafliua incft c% ptcmae
t po* actiua ct panc foime. ftn boc ctia t lUid q6 mouet
fc p fc oiuidif in ptc moucntc t in portc$ mota:t mouc»
b$ po""aaiui: t pe mota b$ potcntta pafliua.£t oica
codc m6:qz ide f m idc p6t bcre potcntia actiui t paffi/
ua$.'n6 tn codc m6:f$ oiucrfimodc: ficut oicit Comenta C6.x8.i
to:.$.t.4.ccU;q:foitnabpidi0 inquitujfounamooet: C^zz»*
inquini aiit fotma in matcria moucf .
iflr^ VAtKynca. inoppofitii.(Cfld§mtt.mateTia
Jaa railOnCy afo:mate.Cdccdif:«>fantCmr
fubiccto tti fttn t oiucrfc ijtce ciufdcj fubti^t ita po" acti#'
ita t paiTitia pnt ce m codc fubto r6nc oiucrfarii ptiii.vc
vifu$ cft.Cfld iilii' Coccdif .^m ouicrfae ptcs vcl ftn
cande partc oincrflmodc aacpta:ficut vifutn cft oc fot
ma lapidis. vri volo qp fubm ide babeat Dotctia actina$
t pafl^iui ftn Diucrfae partcs.vt vifiimcft . d 2d aliaj.
amans moticf tc. £>6m cft (pamo: t intcUcaion6 funt
vcri motus: f$ largc accipicndo moni$.g n6 valct aUgd
.ppofitu. Ucl (x>(Kt oici od minotc: qp li ide itclUgat fc
boc tii cft aUo t aUo m6: q: tntcUigene oifTcn ab inteUc
cto:q: itclUgce cft in po^fj intclUrctii cft in actu: oc boc
b$ vtdcri.^oc ania:qiioitcUcctU8intclUgat fc infouna'
tuafpcctcbusaUoium. 06. U.
iC €^Qoniam a6t bec inanfmatio it Z. c&].
l^rnriir "''"^'«^"cp^rtc.Utruvntt
iS^itl UUI fcictiaflucpotcnttafitDao'
I ntm c6trario;:.ir£t at^if ^o g> flciicut
fe biit ^tiuc oppofitaKTc c6traric oppoflta.
pcr c6nenicntc flmiUmdincqi puatio cft ra«
di)cc6nrarietati«:qt(cmevniicontrariop bsfcvtpua'
Di
"fioni
tio aliqaalim' rcfpKm altcrtae.ergo fioit fe babet
oae oppofitarflc ettam con rr j ric opponta^fcd vna ratto
Cx.85> tfcicnttacfl^atiucoppofito;j::q: of pmooconiarimo
i'n crroiibus rcctu cft mdcx fui i obliqut: i boc idi vult
JCx, 2$. Snftotc lce.tn tcrtio t>c an tma.
^*^* j0pp^^l^ll|argiiirarauctoutateanflote.inUc
tOr^m /^Att^tn riidcfcoaenicntcrgjvna
Oa lltam QOnem fdcntia^ potctia fo:mali
cer t efrenttalitcr f»t contrariof : t boc ^bat ma^imc g
^citic oppofltart pcr aoaozitatc arift.bic. Bcd in ve
ritatc ifta opinio no valctcuiue ratio cft. ficut fc bj fcn/
ftisadcontrariafcnlibiliarfic intcllcctusad contraria
intelU^l^ilia pcr conacnicntc; fimilitndine-. q: fiait cft
in fenttendoiita in intdligcndorcii intcllcctiie picfujipo
ttM fenfum.-fed fenfus nd indicat ono contraria:qz vtfus
per alii fpem appjcbcndit albcdinc?: i pcr aUa nigrcdt
nc$A etia aUtid c(i iadicia vtrobic^. crgo ctii vna fcien
t» t pitio fbjmalr 'icflenttalitcr no cft contrariop. Urt
altter t>6m eft od qtiefhone.Ct vico pmo qpc^dc fcictia
tpotcntia cflcnriaUtcr-zfojmaUtcr no cftoppofitop x
C5iafaeitJ5cicntia t babituB DtfhngiHinf pcr obiccta.fi
cucenij jXJtcntic Diftingtuint pcr acntsrt actus pcr obie
cta fic faetie 1 potentic oiihnguun t per obiecta.£i: boc
orguif (ic.vbi funt Diucrfa obiecta fotmaUrcr t cflcnttfl
litcr.ibi etia funt Diucrfcpotcnttc t fcicntic : t boc P5 cy
ptefappofitafcd contraria funt oiucrfa obicaa foimaU
terteflcntialitcrfiait fanitas i cgrifudo albu^ nigrii.
Vt pcrfcf^.g 7c.(r3tcm.ficnt fcjxibct acm0ad contra
riAiita fctcntic:qj fiait fc bj fanare t cgrotarc ad f anita/
tem t egritudincm flc fcientia: qi fcicnria vt mc"'cft oe
■cta fanandi vel cgrotandi : t ita intcUigae oc alqe : fcd
no cft vnus acras fojmoUtcr t cflimtiaUtcr contr Jrio;::
quiaacraacontrariop funt Diiicrfi:fiattcnimfanita9t
egrmido fojmaUtcr oiffcnjn t:fic etiam acw9 fanondi t
egrotandi.crgonocft vnofcientiat potcntia contrario
rom fojmaUtcr t cflentioUter . (T^tcm fcieria cft rotio
t fimtlitudo rcpjcfcntans rcm cttro vcl faUc? confeqni
•ar i(t9.(r£% boc orguit .vbi nocfl vna fpccics t fimiU
Cudo rcpicfcntan 0 rcj cytra: ibi no cfl vna fctcn ria. bcc
efi manifcflo cp oicto:fcd vna fimilirado t rario non po
teft efle cdtrarto|::qt fi eflct vna r atio t fimiUtudo cou'
crarto^:ranc corraria cflimt cadcj. vndc aUa cft fpccics
tflmiUtudoolbitnigri.tfimiUtcrintcUigas ocpotcn'
Cia rarionaU refpecra oppofitojp.(rSccundo oiccndii:
Q) vna t eode fdentia t potentia cft contrarior fubiccti
uc.etcaufa cft.^fUa funi vnil fublcctiuc:qiic fimul funt
in codcm fubtccto:fcd fcicnticcontrariop funt fimul in
lntcUccra:quia no opponimt in intcUcctti: quia illa que
fiint oppofita no compatiunt fc in codcm fubicao.vt at
bum t nignim no opponunrar in intcUcctu : fcd bcnc fc
compatiunf :imo iftc fcicntic mogis pcrficiunf pcr ca:p
fiimul coqnfletia : q j oppofito iu^ta fc pofito magis cltt/
ccfcunt.(C£t fic P5 ad auctojitatcm Sriflo. q: eft intcl/
ligcnda q> vna fdentia eft oppofitop fubiectiuc: qj funt
in vno fulko:fed no cft intclUgcndu? g> vna fit foimofr
t»/«#^*/^M*>rt {^•fif^"^*^'"^^^'^' (tcentiafr.
JCltl r^llOn riue tc. q» cft fimilc t oiflimi
lc.eft firc i boc 0» vnii prio:p alTiinila t pua toufj cft oifll
mtUr:aj ambo cotraria funt cntia pofitiua: fj vnii oppo«
fltop puattuc cft non cns.g no o{^ g» fi puario cognofca
tur pcr fpccte babiras:q» ctia controriiun cognofcaf pcr
fpeciem fui contrart|. (rautcr pot oici coccdcndo mo'
iorcm.(i:2ld minojcj:!}» vna fcicntia tcXonccdit .fub/
ieaiae tamcnfotmaUicrnoniquiapjiuatiofciwr oUa
n. n III.
kientia $ fdentta babtrus: fed originaUter pjitiatio dc/
pendet tn cognofcendo ab babitu . oc boc baba vidcri. .
terttoDeantma. /Queftio. III
C^onta&qnidamqaiWcnntTc. ^^^^
l^CVittW circaboccaplm.Utrumpo/
vlvrillll tctia actuia p:cccdr.t actu;.
dJSrguif ^mo 91 no . Caufa t cffcctus fimul
luntt non funt.z" pbrficof :fcd potcntio aai JCx.j7,
ua cft caufa actu8.g fimul cft cii octu.crgo tc
(L3ftc.fipotetiaactiuaptcccdcrrt actiiqucrcref. vtrii
pot^ioaaiua fitfufltcies^cipiti actiie vclno:tbocp;
pcr fuffidcnte oiHtfionc.fi oicaf q> fit fiifftcicns pncipiii
acra9:tunc qua ronc caufabit ocram poftcriue t ntinc.fi
oiit non cft fiifficicne pncipiu3 acras: tunc o(^ 9 ontc^
agat tranfmurcf :t fic crit potetiapafltua:qj potctia cir/
ca qua cadit tranfiniitatio cftpafliua: t fic potcntia octi
uacritpafliua.(L;31tcm.fipotetiapjcccdcrctactii: ranc
od boc (i> cjttrrccat actu : oj^ <p oetcrmincf pcr aliud od
aciifed boc cft falfuj: q J omncoctcmiinane alitKi: op,
babcrc potcntii actiuam:tunc qucrcrcf vtrii lUa potcn
tia pjcccdat actd vcl non.fi pjcccdit acram;tunc crit p*
ccf^is in infinitii.fiaiit no pjccedatocram: ranc eadcjn
ronc crat ftidii in pmo. oiitia |^:qj ois potetia ^edcs:
octii ops 9» octerminccad lUii octum pcr oUud.
^nVindtnttt VuUartftot.inUttcra:quivuUg> t.co.5.
^ppviUUIII potcntiap:cccdata£tri:tbocim/
ptobando magaricoe.
*^%rt^nt\ itm qncftiondqj potcnt ia acttua
V 1 1 U III 1 1 p5( p:cccdcrc ac tu m . 1 1 l?oc pba t
quottuoj rarioniTHis.-f:) Jima cft.fi nibtl cfTct potcs: nili
quido cflct acra opcrane : ranc aliquts no cflct cdif ica/
toj:nifiquidoactucdificarct:fcdboccftfalfum.qibii8
artcmcdificandicftcdificatojquauisacranocdificct.
t fl[miUtcr intcUigarar oc altjs. ?rt tia P5 : quio fi potctia
actiua fimul cflct cum oc w t no pjcccdcrct actum:titnc
quido cdificotoi nd cdificarct : tunc no cffct cdificotoi:
cum no babcat potcntiam actiuam cdificandi. crgo tc.
C?tcm arguif cp partc inaniinator :q; fi nibil cffct po
ccn8:nifi qri cffct tn acra opcrans: tunc nibil cct frigidii
vcl oulcc:tomnino fcnfibilc nifi qiiido actu fcntirctur:
fcd boc cft falfu5:quia ifta babct potcntia fcnticndi an/
tc^ fcntianf acraxofcqwcntia p5:qj cffc fcnfibtlc cft po
tcne fcntiri.crgofipotctia actiua no pjcccdcrct acttim:
ranc fcnfibilc no cflc^nifi quido actu fcntircf . (E3tc5.
fi nibil cffct potcne^nifi quido cft in ocra opcrone: ranc
aniinol no babcrct fcnfum:n ifi qaado actii fcntirct : fcd
boceftfalfum:qianimaloojmicn8 odbttcbs fcn(\tm.f.
vifum audttii tc.15 ocra non vidcot vcl audiat.cofcqu^/
ria p5:q j iUc cft cccue qui no vidrt t optue natus c vidc
rc t quido optus natus cft vidcrc: fcd oojmiens t clati*
dcnsoailoscftapwsnatus vidcrctno vtdet quando
aptue natus cft viderc:t fic tdcm bomincs in oic crunt
ccci t furdi.Cr3tcm.fi nibil cff« poffibilc : nifi quando
cft in opcrc t actu:ranc omnc qft no fit cffct impoffibilc
ficri vcl factii cffc:fcd boc cft falfum: q: fic toUcrcf mo/
tus t gcncratio.vndcctia funt muUa quc no fuintacni:
tamcn poffibilio funt ficri . cofcqucntia p>:qj cum potc
tio n6fit:nifiquidocftacras;tnc nibiicffctpoffibilcni
fi quado fit:t fic tollcrc f motue t gcncratio t tota na:q2
nibilgn3turaau:nifi pus fiicrit porc gnari.
'SXiK Mfirttirrt Cadpmas.cjufjtcffcouetc.
JCICI railOnty^Conccdif.occaufam octutcffie
ctu:red coafa in potcntia pot pjcccdcrc cffixra^ In actit:
tficration6cdcludit.(ra<l aU4S.fi potenoaacriuate.
4
tJbri
Xx.izo
ct.ixixt
mdc.
^imidumgyed^cipium (UiTkiaisactitiu ahispofl/
Cisqiic adbocrcquininf:vtg>fit oifpo^conucnicnecj:
partc pjflfi 1 cf. pjrtc agctio: vt actiuu fit appjojrima'
mtn 1 paiTuium fi fit potcntia acttua naniralis: fcd fi fit
potcntta rationalie rcquirirur oBm:': q> octcrmincF vo
Umtatc.CCad aliaj.fi potcntia actiua pccdcrct octii ic.
C)icendii q>noopS9 oetcrmtncf pcraliam potentiam
actiuam.-fcd (i eO potetia rationaUs fuificit 9> octcrmi '
ncttir pcr obicctu i voUjntatc:fcd ficftpotcntia namra
(ie tm no rcquirif Dctcrminatio aUa.-nifi q> [w(\i\s fit ap
piorimams^t fit in taU oifpofitioc in qua natii fit pjti:i
ageefif intaUoifponcinqnatiifitagcrc. Od. IUI.
(££.(t aium poHibilc z^,
V\^riti\r vtm^oiflfinitiopofTIbflisflt
llUl bcncoata.(Cetargiufp?Qj
non. QuiapoiTibilceltgjomnccojmptilnlc
cozmmpof .vt p$.^mo ccU:fcd boc pofito fcg
S*wr impoflibilcrqj mnc tnatcria rcmancrct f!
neomnifo:m3:ct fic otffinitio pofiibiUBnon critbenc
Data:quc cfl gi ^x)(Tibilc crt : cuiue actiie fi crtitcrit nul/
Uim fcquitur impoffibilcCJtcj polTitilc cft fo:. currc
re 1 no currcrc. mo ponamr in acm ^ fimul airrat t n6
currat : tunc fcgmr impoiTi bilc.f.^ c6t rad iaoj i a fimut
verificcntur oc codcm . Scd fonc oicerctur cp non cft
pofTibile foKcm currcrc t no currcre fimul: fcd fucccfTi/
ue:ita q? cum vnum inbcrct rcliquu non inbcreat.t» oc
non valctrquia vna cll potctia contrariop:fiait vna po'
tentia currcndi t no currcndi. crgo fi potcn tia rcducaf
ad acm$:of9 toma acttie potcntic ponjt in jctii: i fic
aUquis fimul airrct -z non currct: qiiod c\\ c6t rad tccrc.
Crifcm pofTibilc eftcontinuii oiuidi in infinitus.ejctf"
%xiS't\ pbj-ficop.i pmo ccU.modo fi aau ixMiifoiuifum fequi/
3C.C5.Z. turimpofiibile:3)infmitii cetpcrtranfitiun.
^^7' ^tltV>ri f lim ^'^' Snfio.in pzcdicta Utrcra vbt
S£/ppv'i ivum oicjf .g, pofiibiU: cft cuius octus fl
cjrtitcritnulUjmfcqaifimpofnbile.
m qacfttonem SfefSfaSS
turpolTibilc bic vt oiftinguif conrra ncccfTariii t impof
(Tbile.^t caufacft.nibilojdinafadimpoflibilc^quiapo
ten tia non o:dinaf ad tlUid qd eft impoiTibilcqz ad im/
potTibilc nulla cft pot ctia . alV pof ctia cflc i potcn tia no
elTc cfTct frafira: fcd pofiibilc ojdmaf ad acttim cum fit
in eodem potcntia i actu» . (f^tcm. fi acme pofTibilia
ponimr inelTc vclboc cft polTibiUrvcl cft impoifibilc
per fnfficiente oiuifionc5.n6 potcft oici q) fit impoflibi/
Ic:qi fic tmpofiibilc fcqucrcf polTibilc. pbario : quia ad
quodoic^ fcquif artccdce.t om.xnd actue pofTibilie ba/
bct fc vt antcccdcs.t impolTibilc b5 fcvt pne.crgo fi pof
fibilc ojdinaf ad acmm qui mclTc cfi impofTibilc : mnc
ad polTibilcfcquif impofTibilc:q6cftabfurdum . (TCt
confimiaf.Oiiadooppofitiicofcqiicntiefcquif oppofi/
tum antcccdctis : tunc pma ^intia crit bona.cc pmo po'
rum.modo fic cft:qj fi cft aliquid pofTibilc ad q6 fcquif
QCtus:mnc ctias actiie cfl pofTibilis. vt fi a.fcquif b. fi a.
e(lpofTibilcb.cftpofTibilc.m6fiactuscft impofTibiUs:
nmc ct ii liUtd e)cquo fequif eft impofTibile: qi impofTi/
bilc n6 fcquif nifi ej: impofiibiU.g illud qd elr poflibtlc
ent imtxjfTibiUr: q* cfl falfum . crgo po2 ^rttia fttit vcra:
gj fi aUquid cH pofTi bilc ad acms qp acme fit pofTibiUe.
Cr^tcm jvfTibilcDiiudif cotra ncccfTariii icontra im/
po(TibiU'.Bfiacm8ciu6ic)cillcrct nulUi; fcquif impolc:
(5 aUqu.ido falfum.orte P5:qi ita accipif bic pofTibilc q>
no eft ncceirariilnec ipotlt: qi ii6 fcmper eft . ficut ncaf
€16 llll.
rariummec remper no eft:ficut tmpore.pAtia fi^-qt q: eo
9 poticoiuidif cotranccariu oifiatab acm: ei:eo mt<p
Dinidtf ?tra impotc no rcpugnat fibi actu0.g oe ee ntia
poiftbiUe funt ouo.f.oilTatta ab acm 1 non rcptignantia
ad artii:cr co q? oiftat ab actu.fi ponaf m actu fcgmr fal
fum:ci:co9)n6rcpugnatfibt acms.fiponaf inactu no
fcquif unpotc.pofTibtU g pofito in acm pot fcqiii falfuj;
fcd nunq? fcquif tmpotic.vt fi oicaf bomo pot icdcrc cjc
co g> n6 fcdct pofc oiftat ab acm. t idco fi ponaf m acra
fcquif falfum:qz falfum cft ipfum fcdcrc:fcd q j fibi non
rcpumat iftc acme qut cft fcdere . idco boc pofiro m c2
non icquimr impofTtbile.
51 ratianca Crad^ma.porceftomnecoini
JdU I ailUllttJ pribiU:cojnjpi.Conardif.omne
cojruptibilc pcr fc acccptiiporc clUojmmpi : % ctia boc
pofito m actu nuUuj fcquit imporc:fcd n6 cft ^Xc:(poi
cojmptibiUrfimulcojmmpaf : fj cojmmpif iuccdTiuc
qj cojmpto vno gcncraf aiiud:i cc6ucrfo: quia cojmp!
vnuiscft gnatioaUcri^^^tficmatcrianofiat^ine omn(
fojma.diadaUa.polccftfojtcainrcrcz non currcrcfi/
mut. ibicendii q? fi boc: q6cft fimul Dctcrmiat currcrc;
fic cft fa irii;: qj aligs no b5 pofctia curredi i no currcdi
fimulfjfifimuloctcrmmatbabcrc potcntiific cftvc/
ra5:qz aUquis fimul b; potentia currcndi i nd cnrn^.
Ct quido Dicif Q> vn 0 cft potentia c6trarior.Dc boc vi'
fum cft ptieiqj cft vna fm SuSmno aiit fojni jUtcr i cen
tiaUrcr.vrt alia potcntta eft ad currcrc i aUa ad non cur
rcrct aUa cft ad fanarc t alia ad cgrotarc. vndc poterie
funt Diucrfc:ficut tactue. (Uad aliaj.continuii cft pof'
RbiUr 'jc./biccndii 9> flcut cfl potc fic pofito in actn n6 fe
quif impotc: qi pttnun poteeft oiuidi in ifinitii non fm
actu Eliccfii:fj f m tmpfccms cui fcmp cft pmirtafw^^qi
nnq^ Dttudif :nifi adbuc aligd rcmancat oiuidcndti. vA
act^ n6 pot fcpari a jxj^vrt otinuii cfl oiuifibi lc fm q6/
Itbs fignii quo ad actti tmpfcctii:n6 quoad actii pfcau:
9tomfitoinifum fmq^ljfignu^fjg^fmaliq^ cftoiui
fum:': fm aUq6 rctnanct oiuidcndii. Q6. V«
CBi afitcltqt5 Oicte cft polc ^nqnltfi fcqcTf .
l^^rirnr o««»t«ncpi^ vtriioiigd(T«
(TCtarguif p?aiictoiitate arifto. in ^icra
IfaqroiffoncpoflibiUeoatii gjnoncftaUjjd
^ pofcQj trt nuqfi erit:fiatf aUg cjcilhmabat vt
ipotia cflRigcret.arif ^dicitbie in Ifa.^C^te.fiboceet:
tucaliq6 poUr cct ipott:bo< e falfuj 6 fc : qj pofe i ipofe.
2? pranfi .opponuf ,?rta P5 p Comctatoic.f b''. vbi oic.
Q6 niic^ crucipotc.gfijvrc nuq3criteftiporc.([:ife.
liboc cct:tnc aUqd bj po*"' ad gnoneg6 nilqp gnaref: fj
boccft fairu5:qi oiat C^metatoj.p.b^nibilpo^^bsad
coimpt6c5 gn cojriipaf nibil bj po'" ad gncnc gn ge/
ncrcf fir.^rta P5:q J cc gna'' cft porc. g fi oligd pote cft q6
niicpcrit 1 aUgd crit gnabilcq6nii§gnabif.
^DDof Itll \ " '^^^' ^^'3** S" 5bilc:Q> nii$ gna/
r*^"*''"^ bif vtc6itcrof.auctc3r.z?ocgna
ti6c:qi Ij occomiptibilc oe nccttatc coiriipaf : n6 trt oe
gn5''ocnccit3tcgn5bif.vrtoicit. <?utume.n.inccdcre
geno iccdcf:ificpori0cfttccfTtie iriaUquogniinince/
dct.^na (,^:qi cil aligd cft gnabilcq^ nti(| gnobif t gna
bilc cfl porc.g aligd crit porc q6 nii^ crir.
10 rtf 1 tli^ II 111 * ''''9 ^'^^ qonc^» fn\ iteriocs
iriv^iaiiuuiil a^r.q^niiUiifcmpitcmii cftcoiru
pnbilc ftuc potcne n6 cfTc:i boc pbat.pmo ccli . Urt ad
boc ^bidii fiipponunt ouo.-flnimo g» pofTibiU in ce po/
fito.nuUii fcquif incoticntce: I5 aUquido fcqtuf falfuj.
£t boc non indiget occlarationc . 0eaindo fiipponunc
1?
8id( pjo
tonfirm*'
cr.t.(.ii{>.
rr q Uxo
Tol; acrip<
OilhncQo
fimo<»x>e
ouptict nr
uic. r.ltl«
110 potcn
tic 'ipolC'
m
Com.j).
Co.tf4.
t.c.iz4*
i
9 oao contradictotifl nd poft(in t efle (Tmul : ncc etii ouo
conrrarultcctjUqiiis (imulbiibcatpotcntum redendi
t non fcdcndi componcndo If nmul.cum babcrc porcn'
fiom 1 non cum fcdcrcvnde bcc cft pama oigniras fcdj
2ri(l^° buiu0.non contingit idem llmul cfTc i non cfTe.
Cir"Diflruppoltri8argmtur(Ic3lludcftimpolTibilc coi*
mmpt: q6 11 ponanir cozruptu fcquitur ipolTibilc e^Dif'
finitionc impolTibtlie.f.poiTibilccI^quoponto nullum
fequitur impo(Tibilc.£r per oppodru; impotTibilc e quo
poittofequitur impofrtbiU^fcd (i fcmpitcmtim ponit cot
ruptam:mncfcmiiturimpo(ribile.f.9>aUquid (imul cfT;
tnon cffct in eodcm innanti:qt quapartc clt fcmpitcrnii
td fempcr T Hc in qnolibct tcitipote.gt qua partc cO cov
nipribite t cotmptum in oliqiio tcmpoK non efl. i (ic (!<
mul cfTct 1 non c(Tct in codcm tcmpo:c. vndc omncs na^
cnralcd in bocconucniunt:^» nulUim (cmpircmume cot
ntptibilc.(E 2Cunc oiciit iHi wio: qp (i illa ratio e oemon
Hrata oc ifta concUiilonc^runc q: aUo larcrc leodcm vi'
gote concUtditur q> nulUtm fempcr non cnscft polTtbile.
Ctperconucrdoncm nuUuj po(Tibtlc cft fcmpcr n6 cn».
l^argiuint(ic 3lUide(limpolTibilcatio pofitofcquitur
fcnpolTibilccjc otffinitionc (mpofTtbiiterfcd ft fcmpcr nd
ensponiruriioitibilcfcqutnirimporc.f.aUquidfimul cc
tnon co 9>cftfcmpcrnoncndinquoUbainlbnri repo'
ri» babcr non ce:fcd cy co q6 c(l polTibiU;. tunc aUqii crit
t babetee.qt poli inclicponto.f c.t (k aliquid (tinu[ crit:
< non erit.crgo retinquitur 9> nniUtm fempcr non cns fit
porertconucrrariirnuUiim polTtbilcclKcmpcrnon cne:
t(icomncpofTibilcaUquandocrir.aUomodofo:manir
iflaratio:t rcdtt tn idcm.@t aliqtiid cftpolTtbtlc in fauu
ro9>nnnq§crir:runc idcm llmulpotcllcfTctnon clTcco'
poncndo If (imul aim c(le;fcd boc e(t impolTibilc c]C fecii
da fuppo(Ttionc.confcquentia patet.qt po(TibUc eocpcft
pofTibilc potcft c(Tc.(inuUtcr poteft non cfTc.q: ponif nii»
quam ce.gtconfirmattir.ii crtaliquidpolTibilcifiittiro:
Vtin aUqtioinilantiiigncr ilUidiiilbneinquo poiTibilc
cftcfTc:tvocerur.a.modo tUtid poiTibilcfir.b.t.b.potcfTc
in Ai.b.etiam no eft in.a.qt nunq^ crit.t (?c potcft finuil ee
t non ce.t pcr ?fcqucno fimtil crit i non crit in a. irjti
fempcrcns i fcmpcr non cn» funt oppo(ita:i ftmilircr nc
tctrz. ce(Tariu5 1 impolTtbilc.c): pttmo ccU.t x^pcrbicr. boc
Uz9* ftcarguirur.OmncfcmpcrcnsedncccfTami.crgo fcini;
non cne cO impofc.ans pjimoccUconfcqucnria parct.fi'
cutptopofitum tn pjopo(ito:ficoppofini^ inoppofito.tc.
t tcn ct in picrcriris p:o fc t codcm gcncrc oppofirionis.
Cir^tcm ii aliquid e(l po(Tibile q6 nimi$crit:tunc iiiqd
fft fempcr non cnort non fcmg non cna.fcd boc ei\ impof
ftbikr.q: ifta funt oppofita.confcqiicntia parct. q: poflibi
lepontnir non fcinpcr no cns: t q6 nuni^ crit ctt fcmpcr
noncne.£t i(lcp:to:c9Duerationc9funrfmfundamcn/
U 3)t.pn)ptnquiU8. fcd iftc vltime Oint fundamcta 2r .
'^r^ri^tlHlltn ^"l^n^^tMtl^it^i^^^P^ne.Sii
WlSJlmMmil ndeaUq6poreqnerit:tiicomniafii
nira oe ncccfTitatc cucniunt:boc cfl falfum.p:imo pcrbi/
ermenia0.q: tunc non opottcrct confiUari t ncgociarixo
kqaentiapi$.q:poftq^ omncpo(Tibilcct:nccc(Titatc crit:
toncomne hituniqcncccfntatc aicntrct.vndctc6mcn«
C$»4t« tatotDicit.z?pbf.fcrmoDiccn6oiacucntrcDc nccclTita/
tecft vanae.t in pBta contradicetur ei.C^tcm bcc pofi
nocontradicit Ubcrtari arbitry.f. cp Ubcrum arbitnum
(icboc dlfatfum.t contra omnce lcgc0.confcqucntia pa
tet.qt libcmm cf^ pok cligcre: t nunq^ cUgit boc . fl crgo
non e(Tet aliq6 pofTibilc q6 nunq^ crttitunc non babct po/
tentiamciigcndt q6 niiq^ cUgit.(C3(tcm (i omnc po(Tibi«
k aUqtumdo erit: lunc nibil crit concuigcne odvtriiUbj .
ti9
fed boc eft fal(hm.ptimo piioaim.3iTa patet . qi oc rati6«
contingcnti0cfTq>po(Titcc.ttamcn niin^ fit.fi ramini/
bilcfi polTtbilcnifiaUquandocrir:mncnon crirconrin/
gcn 3 ad vr rii Ut>cr. (r 3tcm (iomncpo(Tibi[cct nccc(Tita
tcaUqnandocrir.ttincntilliiBdTcrbomo vimpabiUe
ptcr vicia:ncc laudanduo p:optcr virtuofa. boc cft falfii.
confcqucntia patct.q: p;o|Xcr ca queoc ncccfTitatc fitint
oUquiencclattdanirncc viniperatur.£tconfirmaf. Pt2
ap.j* etbi.C): bi0 qtic infunt a nanira non Dcbct aliquie
fcrepan.q: turpcm a natura nuUue icrcpat:ficutccco na
to:red mifcrcnirci6:fcd (iaUqui0 tranfgrcdirur Icgc5b4
bcr imporcnriaj faccrc Pm lcgcm.q: non potcft aU6. vn/
de fi babcrcr porcnriam faccrc fm lcgcm : nic ncc ciTario
adimplerctlcgcj.t fic nonvimpcrarcnf cytranfgrcftioc
lcgie.fimilitcr non knidarctnr cx obfcruorioe t implaio
ne.il^jKm tmc non cfTct ptinitio maU):um acttium:fcd
boce(l contra omnce lcgco.^na p.itct.q: ptinitio eftad B
q6non opcrcnturfimilcmaUtm,q6opcrati funt fiierur;
t Qj poiTunt faccrcconfcquetia tcnct.q: dc nccciTitarc vf
facienr:t fic non Dcbcnr |xiniri:vcl dc nccclTirarc non fa^
cienr:t fiic ircntm non ocbcnr piin iri.(I73(rcm po(Tibib: ^
Q>aUqui0mo:iaruranreq^cogircraliqnodcoginibile:vt
q> rriagiiUi0 babcat tree anguU^e cqualce Dtiobuo rcct i«
tnunqpcogitabittalccogitabilc.(rZiincqticritur.vrr'
poObancporcnrtam cogirandi.imo vtriim piuie babuic
porcnriam cogirandiilldcogirabilcvcino.Sioicaf q>
(icf.g> babcat porcnriam cogirandi tliud: tiic non ocpof
flbilc erir c)r ncccfTitatc.S t oicanir q> no babucrit potc'
riam cogitandi i|[ud:boc cl^ falfum.q: potcntlacogitati/
ita fcquifur b(imanamfo:mampcr fctaccidctia:qucc3
fcquunmr fpccicm aUquam pcr fc:ctiam confcquunf idi
uidua ciuidc fpci.vt pita p c6mcntato:cm 2''ccU.t pcr Xx.^.
ap.(ir3(fcm fi boctunc nullil an imal clTct cccum fl naii
uitatc:ncc furdum:bcc cft falfum.confequcntia parcr.qt
ftcccu0 crtanatinitatc:ttincn'.in^vidcbit. crgononbo/
bct potcn tiam ad vidcndum.q: omnc pofTibilc ncceffa >
riocrit;fcdnibilcflccaim:nifiqinon vidct.tti apnijna/
nim vtdcrc.CJ^tcm fi omnc p-aiTtbilc altqtiando cc ne/
cc(Titatccrir.tuncnibilcritfriitlra:bocc!ifalfum.2Vb)r. tctfz.
confeqticn tia pj. q: fmfira c(i q6 aptu? naiam cft atrigc
re finem:ncc atrin^t.t fic. fi omnc pofTibiU: cjc ncccfTita/
tc crit:ninc nibtl crit fruftra.q6libct cnim atringir finc?
fiium.(i;3ftcm otctr c6mcnraro:.pr imo ccli.gj ticcr porc Coozo.
tia ad co:ruprtoncm non pofTir cfTc inftnira.ramcn poti»
tia ad gcncrarioncm.f.accidcnraltrcr cl^ ifinira: vr rcmo
ta porcnna.fi lunc omnc pofrtbtle aliquido cjc ncccfTica/
tc crit : mnc potcntia non cft infintta ad gcncrattonem.
iftd ^^•'"«^''^"■•^^'nr Pmtnrcnrioncmarifto.
JCIU HUt adprima3.!3iocporc.tc£>6mg)Ouple)C
cft necc(Tirae.con rinua t in rcrcif a . Con rinua nccciTttae e
f mquam altquid batnrt cfTc in qtioUbct tcmpo:c.t quo/
Itbcr inibnti rcmpoiie:vt bomo ^fpecics babct neccf/
(itatcmconrinuam.qtfmpijm tnomni rcmpote babct
ee.&ed necefTitae Diiicontiniu e(l oupUricqncdam e ne/
ccfTitae oifcon ttnua octcrminata quo ad naniram t quo
ad noe.05 alia eft neccffitae indetcrminata qiio ad noe
toctcrmmatananirc.ncccfTiraeitcrcifaoctcrminatana
turc t nobie cfl in c^rcmie pambiie tcmpo:ie:fcd i mc/
dio tempotc non cftcuj illa mcnfura mcdi) mnpo:ie.ta
mcn ilUid nKdium eft oetcrminatc fcintj. t quo ad noe;
t quo ad nam. vt cclfpfie (blte vcl innc c nccia nccitatc
oifc6tinua:6tcrminatarnnactnobi0.viialiqrtc.taliqii
non di.vt in mcdio rpe ircr ouo rpa cjrtrcma. in quiboe
efl tcft ixtcrmmata nac. q: tpe i q cftnotum natural^
ter ctiam c(l nooim quo ad noe fm pb(U)(opb ii quanto
ttmpoienontriv. tfnqiiotcmpoirfrit.SednfCrtfftat
intercifa i indctcrminata nobia.octermmattt tamcn na/
turc.w.ccrtanaturalitcr quontotcmpoicnon crit.-jin
quotcmpojccrit.fcdnobiecll inccrtum.quianon pof/
fummcnfurarc naturalitcrquanto tcmpozcnoncrit,ct
i'n quo tcmpoic crit:fcd nobw cft inccrtum: vt q> aliquie
fodicne inucniat tbcfaurii non cft ncccffarium ncccflita/
te contmua T octcrminata quo ad noerqz non cft ccrturn
nobis in quo tanpozc iadpiat boc:i boc pzopter ranta tc
1 indctcrminationcm caufanim.vndc nullus cft qcpcrt'
Detcrminatammcnfuramillius.
<Pr Iw oiccndum cft ad pzimii oubfum.^» h Sf^
X».^ lAH. omnianoncucniuntocnccciTitatc ;xinua
neccfTitate intcrdfa Dctcrminata qooad noe. tA oia ew^
ntunt oe nccclTuaf c aliqtw:quc qc partc cuitabiUtati» cd
Cradictionie:(Tue octcrminata quo ad nararam:i quo ad
noetvcl quo ad naturam tantnm octcrmina ta : f? q«u> ad
noa idctcrminatarquiaaUtcrfcqticrcwr impolTibile.yt
te fedcrc cfl nccclTarium ncccfTuatc intercifa: i octcrmi'
nataquoad naturam. Ucct non fit octcrminata quood
no6.ibccc(l nccdTitae ctJitabiUtatie contradictionie,
C£t tu oicie.crgonon opoitct confiUori. £>iccndum
vcrum cft.fi omnia eucnircnt ncccflfitatc continoa.vcl
qcnccc(Titatc intcrcifa oacrminata quo ad noe: i ad na/
tnram:fcd ficnonomniacucniunt qc ncccfTuatc. vnde6
iUid quc cucnlunt cx nccdfitatc oifcontinua octcrmina/
ca quo ad noe non confiUamur ncc ncgociamur g? fiant
ftnnaturam;vt oc cclf pfi folie. az fiuc confiUcmur : fioc
non.tamcn fcmpcr cucnircn t. fcd bcnc confiUamur qoo
od mcnfuram tempoiie octcrminatam.f. cp calculamue
lopcramurinoaiiendooeterminatu; tcmpue mqfiat.
CU^tcm videtnra>ifta ratio pcrat contrarium. qzfioia
cucniunt ocncccfTTtatc opoztct confiUari. qz connUari e
Oenumcro polTibiUum. crgo ocncccjTitatc of^ cofiliari.
CContra bocargoitur.t>oft$ aUquod ogibilc oc nccef
ntateeriradquidconfiliamur.vidctxir fit friiftra:cuj
ilUid nonpotcftnon aicnirc.qzUUidconfiUujqdozdina
turod aUquod fumru5c(Tc:q6tamcnnon potcftnon ce.
£itccndum qj confiUum non oidtur fruftra pzo tanto 9»
oidinctor ad aUqood fumrum dTcqd cttam pofTit no cd
ficut fol cpftcne in oziente oc ncccffitatc erit in occidcn/
te fm airfum pBici boc pcr motum localcm. qz non oe/
ocnimr ad occidcne nifi pcr motum localcm. 1 tamcmo
ttie locaUe non cft fruftra.qz ozdinatur ad boc 9> fol crit
(oaidetc.licct tamcn impolTibile fit foUronon dTc in fii
turo.ibi.0imtUtercdfiUari ozdinatur ad agcrc aUquod
futuru cfTe 1 no cft fraftra pcr boc q> non polTit no agcrc.
CLSd aUud.9 pcrira libcrum arbitriimi.ncgamr.qz U/
beitM orbttn) non cft ad bocJS> aUaepofTu cligcre ali6.
1 non cUgcre.qz ptradictozia ciTcnt fimuLf; fofridt ad ly
bcrtatcm arbitri) q> aUquie eUgat ftn rationem 1 gratia
ftiiioato Q) non babcat potcntiam non cligcrc. qz Ubcru$
• eft ilUid quod cft gratia fui: vt oicitur pzimo buiue.Ct n6
' oicirar UbcromaUqoodpzoptcr vcUc aUquod.q6ctiam
poftit noo velUr:fcd tanram oidrar Ubcruj- q: vuU aliq6
fmrattonem igratiafoivtocue oidmrPmap.Ubcre
moocrcquicftpzimum moucne.qzcUgitivuU moucre
gratia fuui non ctiamcli^at non mooCTC. qz no potcft
non moacrc ftn . ficut lumcn UUiminat oe nccclfua/
tc pntc iUumtna'«.i non potcft no iUuminarc pfcntecoz':
qfi cebct ilUiminari.vndc ctiam oidt quidam Urgifta. 9
potcftae pcccandi addita voluntati non auga Ubcrtatc
(cd minuit.vndc licet voUuitae fit ad aUquod agcndum
bonQ.quc non potcft non agcrc adbuc eft Ubcra.qz fl c(Ts
poccne od non agcnduitutunc non augerct Ubatatcm:f3
miiiiJ««.G:ad aUad.(3i omnepo(nbiTe/tc.conlltttuen
tia ncgarar.^icie.Q' rationc conringftie.icjiegaror.vn '
dcadcontingcnead vtrumUbct fiifficit. g^aliq^indiui/
duum fit in vno tcmjwzc fub c(Tc : 1 in aUo fCpo« fub no
clTc; vcl 3> vnum inditiiduum fit fub vno c(Tc : 1 aUod in/
diuidnum fob non ciifcHcd non rcquirirar ad contingcns
ad vtrumUbct9>po(Tit fcdcrc.i tarticnniinql fcdcat. fcd
fu(Ticit q> in vno tcmpozc fcdcat.i in aUo non fiiaciruic.
qzaUtcr c(iet unpUcatio. (LM aUud.0iomncpotie.ic.
confcquenria ncgarar.qz Ucct boc oc nccdUtatc agat.ta/
mcn adbuc aUqme acrae cft Uiudandue quando agit ftn
reaam rarioncm.qz rario fcmpcr ocpzecarar ad oppofi/
ta.pzimoctbf.(rc>tci6,cj:bi6qnccc(Tario.ic.(r't>tcen/
dum Q>oupUceftnccc(Tita6violcric:qucfitimpauc)c/
trinfcco.-vt (l (ozriebomo tcncrct pcr viit» aUum mano.
bec cft nccdTuae violcntic: ; que (ic cjcnecc(T»tatc vwlen
tie infunt nnUumrcddunt laudabilemncc vitnperabt/
le. aua cft nccdTitae incuitabiUtatie pjo^Hcr incompof/
fibiUtatem contradictoiiozum quc infunt cic neccfTitate
illa fimt Umdanda vel virapcranda.modo fic qc boc cp fi
aUquie agit fm inftitutioncm lcgum:vcl cUgit tranfgref
fum lcgi6:boccft q: nccdTitate non violcnt ic:fcd ineuito
biUtatie pzoptcr inc6iv(TibiUtatcm conrradictoziozum:
VtfioUquiebcncagit n-lmalctboccftcirfaU nccelTita/
te.crgolaudori vcl vitupcrariocbcLvndcita cUgitagc/
rc bonum:qui agtt bonum. q> non potcft non cUgercvn/
de ctlam foUie ocue cft pzuiatue illo q6 non potdt impU
carc.flradaUampzobarioncm. Sliquie ndocbetlaiida
ri c% bie quc infunt a narara. £>iccndii q> ilU>zum que ini
funt cj: natura:qucdam infun t q: natura onimc;i quedi
ci: narara cozpozi6:modo ejc bie quc infunt animc aU$)e
ocba laudari vcl virapcrari. vndc bo bonc natiuitatl 9
facit bonannon potcft faccrc mala laud.ind'' cft. joimt«
UtCT bomo malc n ariuitatiequi facit malc:q6 non potcft
bcncfaccrcvittHvrandue cft. vndcctiam-pozpbnriue
oijcit.fpccice -piiami oignae impcrio.i.attcrtotur boni
inclinarioncm ad facicndu bona: 1 non potcft facerc ma
la;fcdiUa qucinfuntcxipartccozpozie^ncqjfimflaudan/
da.-ncq5virapcranda:vtfiaUquiecft cccue onatiuitate
vclmonftruofua noncftvifupcrandiie.caUtcrpotcft
0id.5> lUa quc infunt cic nanira polTunt fc babcrc DupU*
dtcr.Uno modocjrqtiibtisnon fcquirar malnmaU|e.n/
cutnaniralu incpftcnria:nccocbctlaudari:nccvirapc/
rari;vt fi w ce riirpie in cozpozc.c): boc non fcquitur ma/
Uim aliie. aUa funt nararalia incdftcntia. c% quibue fc/
quitur maUimalgs.vt fiquie non opcratur lcgce:ino
adozatocum.fcqttirarnialu;aUj6.ci:bi6aliqui9 cfticre
pandue.£t (unt ctiam naniralia inc):iftcntia. cj: quibus
fequirar bonum.qc bie eft laudandue. licct (tnt ifta a na '
rara indiuidoali.tn cj:bi0 lcgiflatozeeozdinaucriitpuni
tionce vcl laudcm.ci: qtiibue fcqnirar bonum vcl maUis
alije.(rad oUud Diibitim.Si B dTa rancofcqucria ne/
gatur.qz mali ocbcnt puniri quando ojvrantur maUim
Q> non polTut no faccrc. (Uict ra oicie.Qj boc cft cj: necef
fltatc. £)iccndum q>fic(ic% necdntatc quc cft pzoptcr V
copoftibiUt atem contradiaoziozum. 1 fi rcdiidat in ma/
UimaUquozum:tunc ocbaptiniri.jScd oUquiefacicne
molumnccc(Titatcviolcnficnon ocbctpuniri.ettuoi'
de.aliqme infpicicne punitionem aUcuiu6:vcl no potcft
non facere : vcl non potcft faarc. ibiccndiun non po/
teft hcen q6 no facit.(C £0 otcie.9' punirio cft fiirara.
i^iccndumcpnon.qzpunifton5ozdinanirad ^9' aUgfi
non pot non faccrc aUq6 malii: fcd ozdinariir ad 0 q> n6
faciat malum:ficut fol in occidcntc potcft dTc in oziente
permottimlocaUin.itamenpwpterbo(motu0 k>caU«
nontlkfnAnu^ mocns localts non oidinttur ad boc qi
fol mNUl ht in ouetc.fcd ad boc g> ibi fit puntrio oulina'
nir adboc o> non poteft focerc nulum: 'zndadbocg^no
pocdtnon faccrc malum.(C 3d altud oubium.^ poiTibi
lecflQyaliquie mo:tatur.u.conccditur.£t tu Dicie^wre
tu cogi^^.tc.imo ota9.Q> babco potetiam cog^ illud. £)i<
ccndtun qp non babeo potcnciam cog<" illud . £t tu oicie.
pocentifl cog^ illud.tc.conccdittir. potcntia cogitabiltii
quecogtiabuncur.fcdpotcnriacogitandi alia qucnoco^
gitabuntur non confcquitur fo:ntam. vndc indi" titum
babct potcnttam cogitondi oc cogitati8:t que cogitabti/
cur:fiedoeiilt)0que nunquamcogitantur abeononbo/
bet potcntiamcogitandcRcut tti babce potcnriam v\dii
di vtflbilia non omniaifcd rantum quc vidcbuntur i Hc
oe alij0.(£;ad aliud oubium.Si boc clTcr.confcquencia
negorur.ad pu>bactoncm.po(lqua; cecus.tc. volo.£c cu
otcia^cus babec potcnciam.ic,i&iccndum q» non opov
tct ceai$ babcre fimpUcitcr potcntiam vidcdi : fcd bene
bdbct non rcpiign3ntii:qt non repagnat (tbi vidcrc. vn/
decccua cft qm non vtdct : non tamcn babct potcntiam
od vidcreifed non repugnontiam. vndc non rcpugnarta
dl in plae ^ poccnria.qt omnc potcne cll non rcpugnie.
fed non cconaerfo.CTSd aliud oubium.0i boc ens. ic.
Confequcnridnc9atur.q2frulhMel>:cuinonrcpugnat av
Cingcrcftnequenontncludirfcdnon opotrcrg) poHiri'
cluderc fincm^fcd fufTicir q» ci no rcpugnat.(I7ad aiictO'
ritatemcorticntatoiie^potcntiaadgcncrationcmtc.oan
da c(t auctoiitod p:o auctozitatcqt oicit nono buius.
nibil babet potcntiom ad gencrationes quin gcnercmr:
fimiliccr ntbil e(l pofTtbile quin crit. ([^diccndum crgo
od aucto:itarcm.3>potcnti3 ad gcncraiioncm cft infini/
ca.Commcntaio2 intclligit a pirrc antc. quia od gcncra/
tioncm cui incft inftnita potcnria in pictcriro: fcd nd iiu
celligicur a parte poft.per boc oiffcrt a coiruptioncqt po
ccntia a partc aH no dl infinica od cotruprioncm. qz co)/
rupiibilc prcfupponit cns. crgo (t cotrrupttbile a ptc an •
te babcrct potcntiam inftniiam ad comiptioncs: tiic cec
Wtxo. ene (cmpiicmum a parte an tc.quod c(t falfum.pumo ce
izLvUff U.qiindiutduum actutnfininunnonpioccdit incotru/
io ftoQ. pctone nifl a parce polY.vt paiet:£t idi addun t q> flc oici'
tur ad qucfhonem f\n inrcnrtoncm ap.t comcntatotio.
0edpoflca fubiunguntg>cftD6m alitcrad qticffioncj
fmfidcmt vcritatcm. qp alijd cftpolTjbiU: qiiod nunq|
erict aliquid gcncrabtlc qd nii^ gcncrabitur:t boc ecrc
dendum firmitcr i flmp(icttcr c% infoimationc fidci fan
ctenn boc (anctie facrc faipturc Doctoiibue reuerctcr of
(iaiciendo.£c lUud ocbct tcncri finc ocmonOrarione : qi
cft fupcr naturam.£t ei: boc g» crcdimue fimplicitcr cffc
rcromqcpotentia oiuina gloiiofa babcmue mcntu.vn '
depofTibilceftaliqucpodiecUgcrcttamcnnunqleligit:
1 poflc vclle Q> nunqj viilt.
ai J r{>n^a inoppofitum,'3flUKle(timpo(nbiIcejc
KIU I VllfLV quofcquinir.tc.conccdirar.£uoici0.
0t aliq6 cft impombilc:q6 nunqp crit.tunc aliquid fl/
tnui dTc 1 non dTc Dicun t boc vcnim cft fm curfum na/
curalcm.fcd tamen boc non fcqumtr utquannim Dcpen/
daqcpotcntiaoiuuia:qiiUudqiiod eflpotrtbilcdTe in
fiinirovclgcnerariocuepjtclhUam pofTtbiUtaies quo
•d lUud dlc rctraberc:ita g> nunqp crit. £t tu oicie. crgo
contingti fiinul c(Tc i non dTc. C>iccndum qp fi coniingit
flmuldTe t non cfTc.non tamcn vtrumqs cducanir od
actum.fal vnnm. vndc inquantiim piiits fiiti poiTtbiU; in
fatnroodaUquod tnnane:mnc ?tinacbatdTe:fcd inqui/
Cum in lUo rcmpoie i inftanri non dr pioducru j ad actti:
cunc nd cfl:« UnpoiTibile e poflca ficri: Itcct oncc ilUid ixu
V!.
txo
Ihns fbilTecpofltbiTedTcindcfPc^amenpoflpofinonej
vniue cdTat polTibtlitae flmul dTcndi:t no ciTcndi. £i ni
Dici9.^K»(TibiUincfTe pofito nulUim fcquirur impotiibif
U:.conccdirurinquanrucfl ocfc.tpcrqjrunon impedir
pcr fuum oppofimm.i:r boc iam c(t pofinim.qt oicnim e
qf tn ilU) tnlbnri in quo poinbiU; fuir c(Te non cft.': fic i iU
lo infianti non potclt plus dTcqi fubbta poicntta p pofl
tioncm (ui oppofiti.0cd aUqtu oictinr. q? itUtd non c(l ^
ma Dignirae.non conringirfimui idcmciTct non dTcSj
idcm non fimul cft i non cft. (E toc bac quefhonc inqui'
ras.qi fl vie aUam optnioncm icncrcr^ aUquid efl e pof
flbiU;q6nuq^critacctpiasratidcspio ic:quefuerit ady
ducteconn-apumampofltion^.tbocefl. Dd VI.
Ci^ mnibDB aorctn potentt)^. ic. 2Cx.p.
^ V I iiii I addij. necdTc crgo alteram
adc(Tcq6 piopiiusdl.oicoautcmbocappe*
nni$.Uiru potcntia rarionalie quc cO ad op
pofiraDacnnincruradvnumpcrvolunrati
1 piobcreflm. £t arguimr piimo Q> non.q6 e(l indiifera
admuUa nonocterminatur pcraUquodpalTumcqae U
difTcrens ad muUa.bcc c(\ manifc(ta.qi potcniia paiTitn
que cft indiffcrcns ad muUa non babct Dcterminarc iV
lud quod cfl cquc indiiTcrcne:fcd voUiniaee vimie paf/
flua:'! eft cqtic indifrcrcne ad mtta.vt oc fc patcr.crgo no
octcrminat potcntiam rationaUm. (U^tcm iUud no ba
betoctcrminarc poicntiaj intcniionalcmpcrq^ftunua
oomininoftroiumactuum.qipcriUudpcrquod fumtts
Domininofironimacnaim:nibil DctcrnunaniraisfirU
bcnimtindiffcrcne.fcdpcr voUtntarcm noefumue OO'
mini noilronun acmum.crgo pcr voUinrarcm nibil oc/
tcrminarar ncc porcnria ranonalie, (£Jtcm moues oe/
bct dTc nobiUus moro. vr parcr rcrrio oc anima. fcd itcV lCx-p.
Urcnis c\\ nobiUo: voUmrarc:aim flccognofcitiua poccn
cia.crgo voUintae non potcfl moucrc i oercrmtnarc po<
tenriam rarioiialcm.fifjdcm idcm non pordt ocrcrmi/
narc fcipfum:vt oc fc patct.fcd voUiniae c(t c^kdem pote«
liacum inrcUccra.vrmuUi rcnent.
d^ftn^^liriitti wUap.ipiedictaUttera.qtoidt, Xxo.$
^rr 9> po-ronaUeqtic poicft oppofita
Ortcrminat ad vnii p volunrarc Tpbcrcfi5.i.clcaionc$.
(J^Tloiandus ad piopofitu.Q) non oiffcrt quando qrirur
Vtrii po" ronalis octcrmincrar pcr voUintatem:t vtrum
po*rdnaUs vnaflcoppoficoram fubiccciuecvdfoiniat^*
vndc boc non ouicrfifiicac piopoflram.
'^(\ nil^ftlOtiritl o*$^t»Kntwf5nalisqae
Jaa quCinuntin valecadopponia6rcrmuui
rarad vniic voUitatetcleaionc.fNd.^lUid q6imcdia«
te b; inclinare poccn tti rdnaicm q idifTcrcns cfi ad mul^
ca t ad vnii:b$ oacrminarc ci.qi q6 imcdiaic icUnat od
vnii q6 idifTcrcs cll ad muUa : boc oetcrminat ipfuj.ficd
VoUintas c\\ baq: voUincae ui tdte q pdc oppoflta tncli'
nai imcdiatc ad vnii.qi voUl tae cll incUnarto pfcqucns
foimam appicbcnfam pcr intclUctum.vndc inrcUccras
non inrcUigtt nifl voUtum.vndcnon octcrmtnatur.tmo
nifl octcrmuiarctiv pcr voUitatcm no intcUigcrct pUia
vnum(gaUud.(r?tem a uufa indctcrminatanon pav
ccdit ocicrminante ctfcci^.nifi pcr aliquod Dcrerminas.
qi caufa vniucrfalis i indcrcrminara no pioducu octcr/
mtnaram effixram nifi octcrmuicrar pcr caufam piopi/
quam t oetcrminatam.t boc paict indiuituc in omnib*:
qi fol or dlicca vniucrfalis rdpccni ifcnof t indctetrii/
nau.g non pioducu boicm vclcquti} nifi ocicnninct g
aUq6 ciufde fpei.2d bac itcntioncs oijut a^.z?pbf fico.
9»b5 gflieratbomincm ':foircdpotrnt{(ir6n<ilte<Ide'
f crmi nara ad mftoe ac t" opp'".q: vna poVonarc oppo^.
& idc DicittTpcrbicrmcntae. g non ,pdiicit octcrmtna'
nimcfFccfum nifi Dctcrinincr g alind.Ct non c octcrmi'
nis aliud intcltm q? .pbcrcfia : i voluntatt i multis pfup
pofTtis itcUcctus indiffcrcn tcr bj fc ad if^a qn dtcrmina'
tur p aUudniflpcr voluntatcm inclin antc i clccttoncm
cUgcntcm.vndcclcctioavoUinta8non DiffcnintfubfU/
tiaUtcr nifipcr rcfpcctii ad oiucrfod actiio. qz cademeft
^U9 voUtiuaiclcctitui:fcd of voUtiua iquantu tncUnat:
Cap.^i. ^ vult.fcd orclcctiua inqiiantii cUgit.gt ct . j" ctbi.oi
rit.g» volutas cdfinia t opttmt.fcd clcctio cft o:dtnatO'
ntm tn fine. (TVIH notanduj.Q) cUxrio b$ fc ad voliita'
te.ficut ro ad itcllccni. vndc itcUcctue t ro vna crt virt'
fuBalitcr.fcd oiffifrunt.q: intcilccme cft ^nciptor :fcd ro
efl ^nciptof i otdinc ad ■fnce.q: ro cft vtmw otfcrctiua.
VfHicct bj fc voUintafl i c lcctio.q: voluntae cftvirtusq
VuU aUqttid abfoUitc:vt fincj: t bx finc Difcurfu: vti vo-
luntas pot vcUc aUQd cognttu Q imeUcctum abfqj oi ro/
cinationc:fcd clcaioprefupponitoifairfii; troctnatiuu:
cii ipfa fit oidinato;: in f tncm:Dc ifto piite bj vtdcri ?'De
afa.t j'etbr. (rtJlicrius notandii.g» voUintae non fcrf
in aU^d niti cogn iturvndc intcUcctue p apjptcbcndit aU'
fld:Tpoftearocinat ad vtriqji^te.vtTtim fitbofiusibo'
ncfiii.£t ttinc iUo bono pfcntato intcUecttti voUtnta» in'
dinattvuU.Ctwncoctcrminat intcUccrum adbocin'
tclUgibilc inrclUgcndij i p:ofcqucndii.t fic cognirio ircl
lectueptecedir acmm volurarie vno modo^taUomodo
fcquitnr. vt vtfum cft.£t boc non cft incdaeniene.Utru
oiit volun tae fit cade virtue cii inteUectu fu&alitcr t foi
malitcroc boc funt otroucrfic^z vtrii aUquo bono pfcn /
cato intcUeaui voUtntae pofl^it no teUeret funt opionce:
1 babct locum.j" obico:um.
rCkn^a Sdptima^ftcdindifltrene.tc.coce'
I V^llvx^^dittn-.C^icie.QyvoUtntaefitvirt^^paf'
nua t indiffcrcne.tc.C^iccndum 3» voUitae potcft wiplu
citer confidcrari.vno modo in fc t abfolutc. t fic cfl idif'
fcrcno ad muUa.t fic non potcft oeterminarcpotcnriam
ronale.SUomodopotconfidcrarimquantum mouctur
a p:op:io obiccto:t fic cft 6tenninata ad vnii: t efi i actn:
1 fic babct motierc t octerminarc potcnriam ratioalcm.
(£Sd oliam.^Uud non babct oetcrminarc.tc. concedi'
cur.£t tu dicie.q) pcr voUmtatcm.tc.aUqui oiaintad 5
Q^noenon fiimiieDriinoftro:umactuum pcrvoUmtate:
q: voUtntae babet octcrminamm obicctum. fcd fiunus
Domini pcr clectioncm. vndeeUgimus ca quc fimt ad fi
ne; otdinata.t non ozdinata ad ftne.(raitrcr pofTj oici.
g» fumue oomini noflrontm acmum pcr voluntatcm ca/
piendoabfolute inquanru non moucturavoUbiU :tfic
non oeterminat potentiam rationalcm.fcd capicndo vo
bmtatcm inquanmm ptcfcntamrei bo" iudica^^pcr iu'
cellecram .fic non fumueoominiacttiii no(lrorum.itaoi
co Q^poflitmus vcUc 1 non vcUc boc bonum:fcd ft ficoe'
terminamr voUtntae ad vnum.q: p:cfcntato bono voUi
tari muUi oictint g> voluntae non potcft non vcUc iUud
bonum:tficbabctDctcrminarcpotcntiam rarionalcm.
oe boc ingrcndum efi oiUgcntcr quid fit meliue oicm j.
<r2d aUa.mottene oebet efTe.tc.conciditur.fi efl pzinci
fMlemoucns t oirigcne p:incipalc: fcd fiibojdinatuj po'
tenticrationaU:ncutfcbabcntfan"adinrcUccrum t ar
Cee fubonlmarc ad p:incipalcm:ficut are frcncfactiua fc
ad miUtare. (T attrcr pofTct oid.g» mouee inquantui
b<vt oingenecl^nobtliiie morotoircao: ledaUomodo
motumtoirccium pojTnntcfTcnobiUotanobiUiatctoi
ffiimuSMOioB^ VoUiniae.tc. i&icendum 9 voUttos
VII.
inquanttimtnottet tDingtteftnobtUo: inreae(ta.f^tU»
modotntellectueeflnobtliotvoUmtate inqaanram in'
intcUecrae cognofcit:t efi virrae cognofcirina: fcd vo\S
tae non cognofcir. fcd eftvirtue ccca. (["aurcr aU) oC»
cunt tcncn tce q> voUintae non fit virtue oifcrccta ab in'
tclUrcra. vndc vna dl virrae. fcd oiffcntnt p actue ifioe.
quia intellecme oicitur ab intcUigcndo : voluntaea vo*
lendo. (Cad aliam.^fdcm noo p6t.tc.:xcdif .codcj mo'
do fc biio:fcd ^m oiucrfa cfTc bene polTtbilc cfl.Zu oid*.
9; voluntae t intcUccme funt vna virtue comunitcr.ne«
gararergo ratio non concludit^fed tcncrce fit vna viP
tue:oebent tti oiflingui fm oiuerfoe ocrue. vt viftun i. j
pofTibtlc efl.g» voluntae fic octcnn tnct tntclUrctii nd ab'
foUite Q> fit vna ^itue fotmarr t fubaH-.t boc c. Qd. VIL
(C^mantepotcnrtacflvniiqtSq^ttqnno.Tc* Cx.(r.
I^mflir cii^^^c^Ptraltn^vtriim'
Vlvl UUI rcriap:ima:vriUamateria^
tranfmiicattvad fozmi mtiUie tranfmutario'
nilnte fit in potenria ad fomta. flrauirar im»
'q> fic.matcna ptoptnqua c(l in potima od fot/
mom.crgo ctiam matcria p:ima cfi (V)tcnria ad foan^
vclctiamillamatcriaquc tranfmutartir ad fo:maspUi
nlMie tranfmutarionibue.aiie patct oc fe.t e% UtteraxS'
fcqttcnria p:obaF.q: magie xfq> materia pzima fit in po
tenria ad fo:ma:q5 p:opinqua. q: matcria ptima b? fc vC
fubiccramptimii rcfpcctupotctictrtMtcria ptoptnqua
babct fc vt fubiccrii z^.modo ilUid q6 Dcbctur pmo t (t* T^t/^
cundo magie ocbcrar ptimo $ fcamdo. vr paret fccudo 7Cx*^
b(tiue.£t ptimo poflcriontm. (T^tem iUud cfl in poten
tia cuius acddcne cflcntialc t p:op" cft potcnria ad fov
mom. quia ptop** accidcne t cen tialc pzcdicatnr oe liib'
teao.lkut bomo cfirtfibiUe.quiarifibtlc d>p:optittm
acddene bominie:ficctiamaiiiidacddcnep:opuos cft
potcnria ad fo:mam;ilUid cf^ in potcria:fed potcnria ad
fotmam cft cflimnalc t p:op:iu? accidene matcne pme.
q: oicir comcnraro: in oc fubftaria o:bte. IDatcria fab/
fiantiamrpcrpoflc.t ficvultqjpotcnriaadfotmifit
p:iumacctdcnsmacp:imc.aeflin po" ad fo:ma. lCx.iz.
^ntVtrimm vuUpBeinp:cdictaUrtcra.q:oie. Capip'
^yy^t^Wtn q>tcrracftinporenriagrauc:f5n6
cft porcnria bomo:t inrcUigir oc marcria p:ima:t 6 aUjs
marcnje qucplunbue rranfmurationibus rranfmutan/
T^icciitltn Cturodfo:mam.
JkiJi\.KAAUiit nc^.qimatcriaptimatfimiUtcr quc
libct materia quc pUiribite tran fmutarion ibtie tranfhiu
tanrar ad fozmam cft in porcnria ad fo:mam.£t ifia co«i
cUtfiopu^barar per ouae rationce iam adduaae:tpoflr$
adbiicp»bari.3Uud quod cfiindifTcrcneod omncs fot*
mae rcripiedo cae c in po\ q: nibil bj fc tdiflfiirrcntcr ad
pUira rccipicdocanififitinpo*ad ipfa.fcdma ^'eflin
potcntiaadomncefbtmaeteaerccipit.vtpatjrcptimo t.8.
buius.tpumopbffico:um.ergoefTinpotMaad cae.Ct C0.70
nmiUtcrintcUigcocmatcriarcdpicnrcfotma? plunl)* i,txs
tranfmuranonibus.fiair fi cx rcrra Fir bomo.q: anrcquj
ci: rerra fiar bomo:opo:rct g» tranfmiitctur in bcrW: po
ftea in fanguincm.t fic ocatue. (CBccundo oiccndam
efi.g7 non cfi in potcntia p:opinqua t octcrminata.0ed
caufa dt.^JUud no dt in potcntia Dctermmata ad fomii,
q: non batjctoifpofirionce p:cp:iae fo:mc.q:nibiT bab$
rarioncm potcntic Dctcrminatcqd carrt oifpofitioibuo
p»>p:i]s fotmc.quia pcr oifpofitioncs founc matcria ap
p:op:iarar t octcrminanir ad fomtam.^fta 91 pcr folam
tranfmutationcmagcntis rccipit fiounam. fcd matcria
ptirtiaefl baiufmodi. tqucltbct matcrta quc tranfmt»
lamr ad fb:matn pluribtis rrjnfmatationtbaa. qutitcer
tu$iq>m3tcr\3 ptma carctoifponibtispujpi^sfozme.
q: non pUm fe b; ad vnam fojmi ad alia;:t Hcpiq:oi
ais co:rclanc matcria piima magie babcat ronc; po/
tentie $ matcria pupinqua.*fcd matcria (nopinqm ma /
gig babct rarioncm potcntie oeterminate materia pzi
ma. •f^jimc rationcs pbant bcncg>marcria p^ima flt in
potcnria 'z magie in pocetio^ matcria p:opinqua : i boc
«ftconcciTum. Q6 VIII.
X^i' C€lTnadtcmcilipramp:ia0t>eccrminadi.'ic.
T^^riflir cu^lx^c^Pitulu-vtrumpo*
1^4 VI liUl piccedatacrumfmrarioncm
TCogniiionem.£t argiunir p:tmog) fic.fcmpt
tema comparatur ad coimptibilia : ficut act''
/ad potcntiamn b^c cfl manifcRa.fcd cotrupti
bilia funt nobis notiota. q: pcr infcrio:a cogfcimuB fem
Xxo.^. P(tema:vt fubHitias ablh-actad:ad quas fe babet nolYcr
inteUcctiis:(icat ocalus noctue ad Uicem foU8.z* btitue.
«^«.CT^rcm magts confufa:funt magis nota nobie.
pumopbf .fcd poteriacltmagiB indc(crininata.t{2 ?rt«
confara.crgo potcntia cft nobis magie nota.
X.cii. ^nfv>(iriittt vuUaj:.ipudictaUttera.q:Didt.
*^rr^*'*^""^ Omnittaq5taU.-p:io:eftact'r6ne.
l^lCCnci II ttl ^ q6ncm.p:tmo 9 actue cft po:
Mw^iwvllUIIIII porcntia^mrationcm': cogniriocj
flmpUdrcr.£tcaafacft.quatii aliquid {^Kirricipar occnrt
cate:tanrij parttcipat oe cognitionc.z° buiiie. q: flcut rcs
fie babet ad cn dtatcmnta ad verita tcm. vn d c oici m r. q>
cadcm funt p:incipia cfTcndi 1 cognofccdt:fed acms ma/
gisparricipat oc cntitatc qg porcn tia.crgo ic.(£Jtcs ra>
rio3f .tn littcra.3lUidcflpuu3potcntia rationc Tcogni
lione flmpiicitiT.pcr q6 po tcn ti j DiflFin itur. bcc crt ma/
nifefla. fcd potcn tia oiifin inir pcr actiim : 1 boc occlarat
ap.in Uttcra tnductiucq: vtfibilc dt potcne vidcri: t vi
dere cft acm9.£t cdiftcato: cft potee cdificarct cdifica/
to: babet potcntiam actiuam.i cdificare eil acme.
1^(!>tdn tlllttl ^ btccilcHibium.q:periilam ean/
1 1 UU I II ^jcm ronem potcft pu)bari q> potc'
tia eft pxiot octu rationc:ci) in oifTuiitionc actue ponamr
potentiarvt a^r.Dfdt.^ actus cft rcm eiciftere alitcr $ in
potetia.]^ ftipcr boc oidt c6mcntato:.9) actue 1 potetta
fiintoppoftta faicontraria rclattua : z vtruq; ponimr tn
Diffinittonc altcrius.': tii indc non accidtt maUi;. (£ti>i*
cendum q> licet illa fint rclatiua: 1 vtruq; ponatur t oif •
finirione altcriue inquanmj funt rcUitiua.tamcn q: act''
perfecrio: tft potentta.idco in oifftnitioe magis pcrfccta
actntponitar. t fic acme puo:cil fm oilfinittoncm pcr/
Kectam potcntia.crgo tc.ftz' oiccndum.Q? actua p:to: c
po^quo adnolh-amcognitionK^acctpitur bicpotoitia:
non foUimpropofcntiaactiua vclpafTtua:fcdp:oquaU/
cunq; p:incipio morae. ft caufa clt. 3lUid eftp:iu& quo
«d noB:qd magis mouet intdUrcmm no(hDS.q: cognttio
caufaiurex bocinnobis :3>tntciUgibilemouct intciUc/
cm$:fedactaemagiB mouct intelU:ctumnofhum q^po/
tentia.q: oicimr }'VbF-9' fcmpcr cjctimabimr aliq (piB,
moucnB.crgoacmecflp:io:cognitioncquoadnoe.
r^irmiK^cs 3dp:ima.&cmpttcmatc.conce
du I wiiuilvlJ#<jia,r.2ruQ,£j9.^fcnipircma.ic.
£>iccndum qp ifTa namraUter magie nota funt co:rupci/
biUbue : fcd 9 no funt nobie nota:boccflp:optcr ocbiU'/
catcmnoflriintcUccmsnon cognofccntienifl c^ fcnfatl
t fantaltati&.vndcaccipiaeactum -^potcntiam ciiifdcm
retmnc oct'' magie notiie namraUtcr t quo ad noe po
tatm.i£Md aU3m.confufa.tcibi£cndum 9 Mf.. loqni/
p?b'.t.
Xx.i7:,
Co.ji.
tnrbctllteconfufls^quefuntacm^q: loqtiirar t>c magia
vnitteriaUbus.gtillafuntnobie magie nota.q:coano/
fcumrcactum. Qo IX»
CZcmpozc vero prfo0:fp& vcro agcnfi. tc. rx.ij.
I rC^ poncm qucrim r. vtni; octus
" fitp:iorpotctiatcmpo:c.i:tvidef
»:imo cp non.^Ua quc funt rclariua vntim no
[cftp:iU8aUcrotcmpo:c.q: rclatiiu i.x>fita fc
ponut 1 intcrcmpta fc tntcrimunt. c^p:cdica
mentie:fcd acttie 1 po* ftuit relatiiia.p comccatotc m ilTo
p.q: oic.3> act^t po' fiit pria rda.g tc.Cf 3te iltop q funt
fcmpitema vnii no pccdit aU6. q: q^ vmi pccd tr aUcrii
tepoK:iU6incipititpc.fcdq6 cftfcmpitcrnii non mciptt
in tpe.fedpo" t actus funt fcmpitcrna.qi po^clt fcmpitcr
na:ncat matcria 1 ctiam actus cfl fcmpitcrnus. q: fcmp
^nttnfltlim Vulta;:.ttiUt/ Cdl:fiiit:ierit.
^frr^* n-M 1 1 j f cra.q: vuU 9 acme p:ccedat potc<
tiam tcmpotc fm fpem.i pofTet p»bari.£lfc p:cccdit n$
dfcfcd acme bj cfTcvt cfTcpo' vt non cf^.
(^f (3 11 H llltt "'^ tdlccrii qon t6:q:> actus 1 poten
in vi^ai lUUI 1 1 prtt tniiltis modie coparari. vno
modo.acttis fimptr comparatur ad potetti nmpUciter.
ztmodoacme^mfpemcoparamradpo^^fmfpes. }"
m6 actue indtuiduicopat ad tdtuiduipo"*. 4?m6acr
fm fpe;c6eaf ad po"" idiuidui.
\\c\C '•<*fl^''f"io^-'f"nt4*''P9'«>cm8 fmf^j^
K^%. noncp:io:tpc^\j'fmfpc3.etrocft.3li.>;t
^ funt fcmpitcrna.-vnii non cftp:iii9 altcro tpc.bcc c ma/
ntfdla cj: pdictie:f$ actue % po' fm fpc? funt fcmpitcmo.
q: gnoeoE fmdraiUi cff in infinitii.vrt actus boiet po*
bois fm fpem funt ctcma:!; fm numern gcncrcnf x cov
ni|>anf .CCPkO z' ,5nie.3lla quc no cjrccdunf tpc no mc/
furanf f m tpe.q: gcgd mcnfuraf t]jc B ocfinit m tpc.fcd
actue 1 po* limptr n6 qcccdnn f tpc.q: fttnt ctcma. vnde
octue fimptr U>quedo fcmp cftiz ct po*.ficat pof ctia ma/
tcricfimpTr cctcma:'! ct actus.q: ma nii^llat ftnc fo:*.
(C'Pk6}'?nie. Zcrmtnue a quomotuo cflp:io:tcrmi<
no ad que.bcc c mantfcfta. fed po* indtuidui b; fc vt tcr/
minuo a q.q: nibil fit nifi q6 eit inpo^.i acms b; fcvt ter
mmuB ad qucu^: itroducit Q motu tgnoncm.Cf^o 4*
?niB cft.q: ill6 q6 bj fe vt agene rdpccm alteriue : boc^
puue illo tpc.cc 5* b^q: agcne p:iue dl ilU> tpc cuitteefl
agce. in boc oiflFcrt a fo:':q: fircfl ciim fo:maro. fcd act*
Im Tpem bsfc.vt agcs rcfpcctu po' id imditi. q: po* illa V
diiiiditi iUa fit i actu g cns i acm. vt vuU 3p.i Ira. q: idc X.C Ij.
ogcB cfl q6 oifpomt ina jrt itroducit fo:mi. flait vuU c5
mctato: 1 7ti:tfo:tc ifta ? pofTct ^ocrti: q> po' fm fpcj i Co.ji.
p:io: tpe aau tditiidui. £t ocbcs notare. 3; acme tantii
p:io:cfttpc po^^nqua.tnon rcmotaqtpo^infinitae
tn p:ctcrito ad gnoncm.vt t>icit comctato: p ccU. m6 ni* Co. zo.
btl cft poftcrius tfinito. (rilotandtij vUcri^qj ap.fol/ t4xo,
uitcUmcbum fopbiHicii platoni8.q: oicitcomcntato: e^c CcM-.
boc q» acms pccdit po*" fuit ca ^is famofc fopbilta^ :^
attribiiif platoni in mcnoncp qua 6flmdt fdrc t adifce
rc.otccbatJi.imix}t'ceaUgd adtfci.qmadifccrccrit flne
oiactioc lUittB fdc:aurcaliquiactionc.f5ifincoiacti6e
fcic:ttmc non crit adifccrcoino. j3i crit pcr actionc; illi'
rde:tunc adifccnecrit fdene.qd cfl inconiicnicns.q: mo/
me non dt ad bal>imm:(ed ad babcndum.a;:. foUiit ov XxJUi^
ccne:g>adtfccne aliquo modo babct fcicntia; in gcncra*
li t in potcntia.ficut tlUid q6catefit b; aligd catiditatie.
t p illud p6t calcfaccrc. lit iUud q6 moticf allQd cine
q6 cft in motour.ltcct non pfcctc. tamcn impfcctc.fTc illc
g adiidt babet aUquid fcicnticrpcr qui agit.Ucct babca»
I
tibrt
impafeOAS rdenriiim t DimUiutam: t g illom ogft illud
q6eft rctCTttte Dimmate.t boc non eft tncoacnicne.
Afi^tiHiim 9^^^ Dubium.a;:. Dictt. qiadii
fccntcquiacgritbabitiim intcllccmalcnon jpccdif i in/
finitum in acttbue.^penienitDr ad aliqucm acnj pmu$:
qui non cllabaUoprioteactu.Zancqucriturpc^uidacji
rif illc primus octusrvel j;>cedit ab babititvcrno.Si p>
cedit ab babitu:mnc non c1> p:imus acms pcr qucm ac/
quirirur babtms.0t non p:occditabbabim:runcctiam
fcqiicntcs actiis non pzoccdut abbabitu.qt funt ciufdc;
rationie:'! idcm in fpecic cum i llo pzimo acro.red boc efl
falfum.qz oia acras rcquentes puKcdut ab aliquo babU
tuA fic c(t oc virmtibue motalibus. opj.n . 9> pucn tamr
ad ipmu actum eiigedi.vclille actue piiinue piocedit ab
babttu virmtten^lno.tDeduco vt[niue.cr3(l Bi^dc
car a> in generatione babiiatj inteUcctualium vel mow
liimiperuenimradprimuactnm.tilleacme nonptoce/
dit ex potcn tia babituata:fcd non babimata.t boc nd ell
inconucniene. qt octue ptimue i fecundi acme qui funt
idem fpccic vnue.f.p:ima« pwcedit e;: potentta non ba/
bimata.q: idcntitas fpecificanon eftabilloa quoptoce/
diit:fcd magis ab obiecta-fcd ilh acme Mt ide; obtectn :
i fpccie: (tuc pioccdcret a potcn tia babimata:vcl non ba
btmata.1 (ic intclligamr oe babitibus moulibue.
91 H rattnnra inoppofirom.adp»mi.ilIa que
I atiuiltu runtvcra.ic.coccdimr.ZuDicie.
g> porentta i actue ic.biccndum q> acms i potctia vnv
fo:mitcr acce^xa funt rclatiua: vt acms i potcntia fcdm
fpecicmt(im|:4iciter:meutrum edptiue necpoi^criue.
£t w Dicie.i ctii potentia i actue fm numcTti$ Ain t rcfo.
ibicendum 9> nd funt rclattua (ic pcrfcctc fm nmilimdi'
ncm vtnufq? tcrmini.q: potcntiaad actum p:cccdit.fcd
bcnc funt rcCi (k gj actus fucccdit potcntic.i potctia rc/
fpicit acmm.non vt (imul e^iftene cum potentia : fed vt
aliqaod poflenus:qd (bcccditpotcntie in matcria.vnde
benc fcquitur. &i poten tia ell od actii: tunc aaus erit.f$
non fcquiturractue e(T.qt non compatiunmr fc ftmutrcd
oaus fm fpccicm i potcntia indtuidui no ftmt rclatiua.
qt aoue fm fpedem ptioz e(l pocentta idiuidui : vcl Rge
veilet oiccre fint re& boc eflet tamen impwpzie: vt Di
cmm eH Dcocm i poten tia fm numcrum.(irad alia$ pa
tn.q: fempitcmomm ncunnum cflpziue tepoie. vndc ct
ocms t potetia tnig" funt (empitcma: vt fm fpcaem no
bfltfevtptiaetpoHeriue.ficvifumeft. Od X«
XjU^ rabftantia p:lmnm qofdem tc.
'^tf^riflir drcabancpartcj.vtruacrae
I I im I p:io: flt porctia f$ pcrfccrio
nem t Dignitatem.3rgutmr pzimo 9 non . 31
] lud q6 eit piopinquiuB p:ime fubftantic e p:i
li oe ^ pctfcctioncm i Dignitatc5.z?buiu6. qx
q^cftpwpinqutuetlli qdcDmapmc talcrtlludcmagis
tale. cfgo qd dt p»)pinquiue ^e fubdanric tllud c ma/
gie piimam:fed potcn tta ptopinquio: el^ pumc fobdan/
cie $ aaue:q: potcn tta cft matcria que Didtnr a fubftan
do:tmatcnaprimofubrtat.ergo matcria eftptimafub/
(lantia.modo potentia ptoptnquiot dl matcrie q^ aaue:
q: matcria e(l infeparabilie a potetia.drjte finte eft gfe
ctio: o:dtnato tn nncm.q: finis c(l opnmum:t inrclligif
oc ftnc cuius:non oe finc quo:fcd potcntia bobct fc vt fi /
nis rcfpccm ocms^: lludtum cft aaue:t fpcculatio e ad
boc vt ocquirawr Idcntia : t fcientia e(l qucdam poten/
na.ergotc.lrtpoi1etconfnrman'.3iUid quodeftpoftcri*
in generadone^cft piiue in pcrfectioe. btctSt mantMa«
ets X.1.XI.
fed fcten tta efl poftcrio: in gencrarionc acra. q: octue eft
ad boc 9 gcncrcmr fcicntia. fcd fcicnria dl qucdam po/
tcntia.ergo potcntta cft p: io: pcrfccrionc actu.
^ntV^rifflX vultap.inp:cdictalirtcra.vbivult Cx.i5.
jE/pP^I UII7 acnis fir p:io: potcn tia pcrfccnoe.
35»i>i?/1 iim ^'^^ qucftionc5.Q» acms cftp:io: po/
Jt^li.wu lllTI xcMU fm pcrfcaionemet caufa c.^l
lud quod cft p:opinquiU8pcrfeai(nmo tn gcncrc (Ubfto/
ticcft p:iu8 fm pcrfcaionc illo qd cft rcmor iite.cj: z* b'. Ix. 4 .
q: q6 cft p:opinquiu8 igni:qui majrimc cft calidus: illiid
cft ma%imc caltdum.Undc in vnoquoqj gcncrc cft vnii
perfectnmp:<mamqde(l mcnfuraalio:iim.tq6dtm<i
gieapp:op:iamm:illude(tmagieperfccnim.fcd acrae j
bHiufmodi.q:ocu8cftpcrfccri(Timum ingcncrcfubftan
t ic.t cft punis ocms.crgo acrue cft p:opiquior oco $ po/
tcnria;cum ocits flr acrue flnc omni porcntia.ergo octtia
eftpjiorpotentiafmpcrfcaioncj.C^wnMcftroa^ X.c C5.
in llttera. JUa que funt poflcrioia in generarionc fpccie
1 fubflaria funt p:iow.q: vir cft pcrfcctio: pucro: t tame
vir poltcrio: cftpucro gcncrationc.q: cj:pucro ftt vir. ct
bomo pcrfcctio: cft fpermatc. q: fpcrma non babct fpej
bomin 16 acm:qua babcr bomo:t bomo crt poflerio: fc^
generarioncm rpcrmarc:fcd acrus poftcrio: cft in gcnera
tionc potcnria.t bic intclligcndum cft oc cod^ nuo.
*IH /ytf% n <4 11 tti 9» f^jc cft Dubium. acctdcns cll po'
lrlOl4nUilin ftcrius fubftanria gcncrationc.tt»-
mcn fubfbntia cft p:io: accidcnte pcrfectionc. fcprimo
buiue.Cr^tcm alia mcmbra t partce animalie funt po/
llcriota co:dc fm gencrarioncm.tamcn co: p:iue i alt)s
mcmbriefmperfeaioncm. ibiccndumqj ilhidoicmm
babctvcritatcmineodcjgcncrctocillis qiicfiint ico/
dcmfubiccto:modofubftanriataccidcnsnon funt ieo»
dcm gcncrc p:cdicamctali. qrc non valct (1 acddcne po/
ftcrius gcncramr gp flt pnius fm pcrfcaionem fubftatia:
fed bcnc partcs animalis funt tn codcm gcnere p^cdico'
mentali cum toton boc pcrit fcctida in(lantia.modo ifta
non funt in codcm fubicctavt co: t alia membu: fed ba
bent oiucrfas pottioncs matcrie.
3j jj r»<^n<^« llltidquodcftpwpinqnkie.tf.conce/
ZXQ rv?ntt>«ditur.flcutp:imarubftanriaftn pcrfe
crioncm.Ct m pjotKts.a» matcria dlptta fubflantia.^i/
ccndum non cft p:ima fm pcrfccriocm. £t ni oiris.Qi
fubHanria oidrar a fubftando. £>icendiim qj fnbrtanria
fm perfccrioncm magis oicimr a fubfiftcndo cp a fublM
do.t boc perfcaius rcpiriir tn fo:ma t fubftanria ab(h«
cta:$ in matcrta.qrcno valct. (pad aliaj.finiseftper/
crio:.tc.conccdirar.ftnis ciuue.£t w oids.g' potctia ba
bct fe vt finis.ncgo.ad pwbationc;. Ihidin; fpcaila?tc.
ibicendum cp actue imperfccti cjc qutbtis gcneramr bo*
btrue benc o:dinarar od fdentiam.fcd tamen fdentia or
dinarar ftnolitcr ad acra? perf ccnun:vt ad fpecularidcj.
vndc ctiam fclidtas confllht formalitcr tn acm t opcra>
tionct non in babitn.(rad aliampatct.q:licaaa''im'
pcrfcat flnt ptioteegcncrattoncfdcntia.tamen acttte p#
fcai poftcrio:c8 funt fdentia fm generationcm. oc qui/
bueintcUigirar. Od XI.
(C^SluontlvCTObo^quld^eft vlrimum.Tc.
^^nflir drcatKinc pancm.vtrujali/
Vl wrilU I fjt irnancne in age r
TCxdS.
ce.arguinir ptimo g;> non. aiique acttoce flJC
liCranfeunrce tn marcriam c^crio:cm t no ma
nent in agcntcergo omnee aaionce:flmiliter
non manent in agente: vt oomificorio nd ma*
nct tn,oomificatou.fed tranfit in tnatcriam qxcrioxs.
lumtde aiMr. <
9§iUt)ttc asi*
Sinulitaalefactio non manrt in aUfxiaitcxS
fiequaiUii pix[i oe limiUbue vf cfTc idc; tudicium.
modo omncs actionc9coiuicniunt in comuni nntu
ra actioni0.crgo R aliquc actioncd moncnt in agcn/
©ppofttum CSinunSr^S
Caozii non aliud opue pzct cr nctionc i ipTie qci'
ftit (XtUKVt vtfio in vtdcntc: z rpccuWin fpcoilan/
cen vtta in an ima:i felicitas in fclicc : fcUcitM vi'
ca niq; qnaUe qdi:'z q: vua optima.
tWH mteMcCtnm qonjenotanduj.Q^oe
Jaa initllttlUm nuoactionumtagcn"
Duo font gcncrarqucdam fun t agcntia:pcr quo2um
flaioncsrcUnqu(mr3Uud.f.O|?atum ccffantcoQO/
ctonevtpcroomiftcationcm ocrcUnquinir aluid.
fc$ DomueccfTontcoomificatoK. Bt ntVpcr calcfo/
cttoncs DcrtUnQtur aUud . ct cefTantc calcf jctionc.
^fic oe alqe.^ocd qucdd ftin t agcntta i acttoncs: e
quo|: actioncs non ocrcUnqiutur aUud in mateha
C]ncriou.f.operamm:vt p vifioncm videntis nil>il
oereUnquitttr cdTantc vinoncSirr per inteltm in/
teUigcntid nibiloercUnquimr cefTante intcllectoe:
ibocfm tntcntioncm S^. qi vilto fit itus fakipiif
do non qctra mittedo.CTTlotandii vltcriue.g» aU/
^ quam actioocm mancrc in agcntc pot ouprr tntelU
'spaaiVmoui» gi.Unomodo.(}>cadcmfit virniecffcctiuat rece<
1 mati. fj rtqnt jyjua iiiuis actionis fotmatr. aUo modo potcft in^
«5^««? *in^ itia ^'^^^'S» actionem imancrc in agcntc q> fit eadcj vir '
tSc!^a.m 41 ^^^'^*^ reccptiuaaaionie ^m fubicctuj.qt am
•f jfp^ Acd.a. bc func in fubiecto cod^.tti funt otdincte foOTiatr.
«^id^fniukj|H|^ «1//^ oicccditmcftadqftiocm.qj nulla
S^tfbo^S actiomanctmfubicctopzimomo
Mta.T^^.(.c. ^-'i^ 9 ^ eadcm virtns oino quc agat 1 cfTiciat ct
4o.fiNVo« p»>/ recipiat actionem.£t caufa eO. ■f^otcllae actitta efl
tm.9tota no ^ pzincipium tranrmittandi 3ltc|: inqnantumaUe:^.
S?J/'r ?^'f"i?t otlfinitiopotcftatis actiiic : vt c^ 5"
■Mcnfi "tii^i q« •'''•^*^'* boc non c(Tct.fi aliqiiid f m candcm xnrtutcj
Sadrcarcrcfnc- foimaUtcr 1 circntiaUtcr agcret 1 rccipcrct actides:
ttfario wfticrto qj iic non tranfmutarct altcnim fm fcipfiim.Q) nnl
'*^"*T'^^^Jv ^''"'" compctit fiuc iTt voUinta0:fitic intcUcct':
52Jvip ocmt^ vclqticcunqjaUa.drjScciidooiccndumg» bcnee
mof* j^ti aliqua actio qtic imanct fccundo modo.ita q> ^ts
Brfc^. ZciKoA ^ctiuatreccptiuaactionienon fitotlhncta loco
gli pjwBcm Wc ^ lubiccfo.Cf C3uf j cft.Si non cfTct aliq actio ima/
'^i" ? modcr. ncnflfccundomodo:n6ponct faliijriq>animalmo
:j€ni m rcttiMo ucTcx fcipfiim:fcd boc cft falfum.qi animal mouet
icaicfoifiuwci fcipfum.vtpatetejcoctauopbyficojum.t ocmott'
•«Wp^*^^ bU8 animaUnm^q: noncft oarc vnam partem qtti'
r? 6*i*^o 4" titatiuamqucmoueatipfafcipfam.qtcaDciicnire
njpimiic iUiu» adpzimamportcmqnantitatiua. vtadcot:vbino
.-uom^.oif rcri/ potcftDiftinguifmquantitatcparemoiicnetmo/
tc.rucrct^.u^ f^^^^ mcdiue pcr rce.qj cft pare ciufdcm oiU
^^mtitoua.foi pofitionie t qualitaftert non moucf ipfa fctpfa5,er
.nimj.c6.5.t Jo gononpofTct moucrefcillaporfinifirationc ptiuj
} Su^pacc} rnc f^^n t la Uum.quar lun vna ell ani ma: t a lia corpue:
^J^' '^''m t " nwdo an ima t co:pue non oill ingttn tur loco 1 lub /
«iro 1 "rwra. iccto.qt funt in codcm fiippofito 1 induiiduo indi*
im «iijavomid ihnctoU^cotfubiccto^fcdfccuecftocalyeactioni/
Cfisiitatr» vUt' btie:quc rcqnirunt agcne t palTiun Dilhncta locoet
wdkoio fui,ij.cio: vt patct oc ignc.virtiie cnim actiua caUdi
nlw ibt^q: ibi Mtie in ignc 1 rcccpciua caliditatie non polTunt elfc
{oKKio maappo in codcm fubiccto indilhncte. ergo tc. (L'3tcm in
rKa.mibi ^idc5 animafenfitiuaopottctefTevirtutc^namraleaai/
6mA«/ ttamfcnfaiionie.q:fcnfibile noncftfimulcum ov
^ !• i^r^tf- 0'''^ fenfaKiCum virtutc ienfitiua fcdm moucns
XI.
crr
Kopinqtitim t tittmediatiun cus moto ocbet elTe fimoL .
tta qp medium ncc fit plenam nec vacutim. vt patct frpri
mo pbf ficomm.ergo fcnfibile non potcfT efTe imediams ^^^M,
piinciptnm actiuiifcnfationie.Soimilifcr nccfpecicevi/
fibtUe t fcnfibiUe:qtie infoimat vifum t fcnfummon po/
tcflefTcimediamm ptincipium actiuum fcnfationie t^
fcpiobatio buine.qt fi boc cfiet:mnc fpde fcnfibiUe cfict
nobtliot fenfa.fcd boc efi fdlfum fm omnee.confcquef ia
Eatct.qt iUnd eft nobiliue fen(U:cuiueopcrattocftno/
iUot opcratione fenfue.vt patct tcrtio oc anima.fed cffi ^CC7.
cere fenfationcmeft nobiliueqEi recipere fenfationem:vt
vult comcnraf oi.rcrtio oc anima. quia vniucrfalr cffice CdUp.
re nobtUue cfl ^ rcciQe.p2ima ::»fcquetia patct. qt pofiq|
in animaUcft vimie actiua fcnfationio : mnc non e i aUo
fubicao:$ in quo efi virttie rccepciua fenfationi8.qz ali/
qua octio efi fmanene fecundo ttiodo. imo ettam oato g>
fpecice fcnfibiUum cfTct ptincipium actiuu; fcnfationis
adbucbabctiir tntcnmm.q: ipfiponunt fpcciefcnfibilqj
tn illo in quo cft anima fcnfitiua. £t boc voUiit 3f .figni 5*(tKta>
ficare in iha otfiitnctiaa:^) virtue actiua cfi ptmcipram Tx. i7*
cranfmtttandi altemm.vel inquanmm aUcrum.q: oipc
vel inquanmm.q: in aUquibuepotenaeaatuacfipzinci
piumtranfmotandi ide.tamen tnquantum attc;:. q: idc
fubiectumeflaltctvmalcrationcDiucrfanim virtufu$. «r*
CTTlotandumQ» virtue actuiacftoiiplcr. vtfufficitad
pu^po^^.Oucdam eft cuiue clTccfue ciuldem fpcciei cum
ea:vt caliditae gcncrat cfTcct iim.f. caliditatcs qui e euif/
dcmfpecteicumcaUdttate. aiiaeH virtue cuiueelTiect*
non eftcinfdem fpccict:tmo ncc cinfdcm gcncrte cum il
la virtutcvt virtue motiiia quc cfficit momm localcnu
modo mome locaUe non cfi ciufdcm fpeciei ncc gcneria
cum virnitc motiua.qt virtiiemofiua cft igcncrcquaU/
tatte.q: cft naturalie pofcnfia:vcl impotenna : fcd mot*
locaUe:vcl ctl in gcncrc palTionie.-vcl vbtt fm q? oiner/
fimode accipimr .inodo pttma virme actiua t reccptioa
eiue non coincidunt in eodcmfubiecto : nec fm candcm
partem in numcro:vt ignie fm candem pancm non ba/
bct agcrc ca Ud i tatcm ct rccipcrc candcm . iScd rcccpci/
ua vimie bcnccum fccunda coincidit in eodcm fubie/
ao:t fm candcm partem in numero : ncc oifhnguunttir
locotfubiccto.namanimatcotpuelunt ta eodem fub/
iecto t indiuiduo.q: funt partce cfTentialee eiufdem fpe/
cici.lotmiUtcr in augmcntat ione vtrtu» actiua augmcn
tationie t rcccptiua funt in eodcm fiibiccto: vt in anima
Qugmcntatiua.qtanima vcgctatiua incadcmpartecar/ \
me:t iFm idem babet virtut cm octtua t recepttuam aug>
mentationie.vndeanuiuaiigmentaciiMe(l oUaiuegc/
nerie qj virmtee vel augmcntatio.
94 H rnnrtti SUqucactionett^xotifeqocmiane
jau I VlltlI|»g3taf,a<jpjoj„jio„f^^jpcfi,niU'
bue.tc.Cticcndumo' ifteactionceconucnitint in comu/
nigcncrcacfioniB.q: vniiicrfaUacaufanturcic quiditatc
inqua conucniunt infcriou:fcd tamcn Diffcnint in fplU
namra.q: quedam funt pcr quae nuUnm opcramm ocre
Unquimr in materia c^tcrio:i.i£t qucdam funt perqtia0
bcne ocrclinqutmr aUud:vt oictum eft. ergo cft oilTimi»
le.q: alique actionce tranfnint in matcnam cpinotem
non ficut aUqui imaginantur 97 cadcm aaio numcro tnl
fit abagentc in patiene: ficut oc loco ad U>cum : ficnt pt/
la vna numcro e]cifbtne:modo bic:modo t^biik eft fdlln.
fed trahfit in materiam ei:tcrtoKm.i.rcctpit in mataia
t oc potcntia eiue cducimr pcr agene ad actu.t fic trafic
t>omificatio in materiam cinenWq: non cfi nata mane
re in boic:ncc ce i bominc: f; alique acnoee no trafciit in
matcriam e]Cf eriotem.Tt vifum eil«
Xjcxo.
C0.3.
txJp. (ffiitf 5t mcWo: z bonojabllloz €i6.3Cn.
T^crxttyf circatxKcapttulas qi poftct
lg;4vl IIU I oiQt ap. paiam crgo. q: non
cft aliud q6 malum p:ctcr rcs.vtE malum fit
m rc.argiutur pnino cp non.q: qoc i rcbue 15
dtcn0.q2 cns rcs oucrtunturfcd maUitn no
cft enaSed eft non cn9.q: malu 1 non cne ^acrtuntur : fic
bonumTen».<II'3ftc5 q6 clt i bono non cft malu. q: i quo
t\\ bonu.cO bonu.i no malu.ficut in quo cll albcda e aU
bum z non nigrii.fcd in rc cll bonii.cum rce 1 bonum cbi
ucrtjnrur.crgomalum noncltin rc. (r^lteinillo nonc
imUim qd cR a natura vd ab artc: vcl a oco:cum are ni
1 DCU8 faciant rc9 mcUud po(Tint:fcd 010 rcs tii a natu
ra vcl ab arte:vcl a Dco:ctun otnnie res flt otaina natura/
Tx to®PP^^^^^^ vaUap*inpzSt"*ln^qi^
* ^ inttUjnonntfcpatu:vtpUtovoluit:fcdfitc6uincfiim rc/
iC^lCenulIm cadq6neQ>maliidlircb^co:rupri
biUbiiB t gcncrabilibus.i caufa cft.^n iUo cit maUim q6
potcft ocnccrc 1 coiriipt m dTc fuo octuaU. q: co:ruptio
1 ocfcct^e m3lii:i cft cx rcbue maUe. fj co:mptibilia fut
W-qioc co:mptibilcoe ncccfTitJtcco:riipimr.cic8''b'*.
C: 3tcm in iiU> cft maUi q6 b5 maUciam. q: oi» o:bdta'
tCB 1 oefecnis funt ej: pte mae.p cdi.t ilUi fii t qucda ma'
U.fcdco:raptibiUa funtb->.q: co:mptibilc bj maUciam:
cum abfcifio a ma fit ca p^vtuitatie: vt vuU comcntato:
i?ccU.crgo in rccftmalum.cr^tcminilioeft maUijin
tjuo eft pziuatio boni;ficut cccitas p:taatio vilu».vn ctia
tixp maUim non impojtat rcmotionc boni ncgatiuc.fcd
pzmatiuc.in quo crgo cft p:iuatio boni:in lUo cft maUim:
fed in rcbue cft p:iuatio boni.qj in rebus cojruptibiUb"
eft p:Ujaiio fo:mc in matcria:quc fo:ma cft quid bonum
m-f ef, tDUunam.vtDfpumopbf.qui ctum fo:ma matcria (ip
* petit:flcatturpcbonii:ifeminavimm:ftcutibidc Dicif.
C£)c ifto p5 : g> ficut maUij cft m rcbus coimptibilibus
ej: partc po' cotmptionis 1 p:iuationi9 in matcria:fic b<v
namcft inrcbtie co:mptibiUbu£tcj:partc cfTcndi xiov
me in motcria:cutn fojma 1 clTc fit bonuj loiainii. ClJz*'
D6m.^ malum non e\\ in rcbue fcmpitcmis. £t caafa c.
3n ilUe non cft malum in quibu9 no cft cojroptio 1 oefe/
ctua.quia ifta funtqc rcbtie maUe.vt oicram eft:fcd i rc/
b«6 fcmpitcrni6:non cftcojmptioiocfccra9:nccp:iua"
cum non babcat matcriam: partc cuiue bcc infunt .vt
Dictii cft. vrt ctia oic p'". g> in boc cognofcttur qp aflrono'
mi oicimt faUii: q? qda ftdlc funt fo:tunatc: 1 qdi no foi
natc.C3ddit comcnfatofcQ» trh poftibilc cft fcirc 6 cie:
9 quedam ftelle font meliotce qutbufdam. vndc ctiam
boc bcnc inucnitur i quibufdo} abftractie:cp vna fubfti'
tiacftnurUor atia.ficutUipcrio:ifclUgcntia cftmdioii'
fcrioie.dJTlotandii oiUgcntcr.g» fm intcntioncm 3?.
1 comentatoiia maUim non inucntrar in fempitcrnie.ict
iftud eft verum tnquantu pdt conuinci e% fcnfatie.fcd fii'
pcmararaUtcr potcft cflc malii in fcmpitcmi0.qi ocmo/
nce ponuntur in fcmpitcmi^.t trt funt maU.Ud pofTj oi
ci fm fidcm 1 vcritatcm.g? ocmonce funt crcati.crgo »5
funt etemu 1 q piie potcft in eie e(Tc maUun. vnde ctiam
pofiuntcoirapt tou)ucn tpunirionodoaf . loquitur oe
fin>pticitcrctcmiB.£>cbocinquircndumcft oiUgenter.
qi vcritae 1 f idce ponit ocmonce qui funt maU.
91 J rnnra adpiima^dcftinrcbue.concedifali
dU I Vnvk7»qyomo<lo.{;tiuDici9.Q>maUimnone
cnB.ibiccdti<i>DupU:]c cft gradu9cnti9.quidameftpcr/
fectuf t non Diminutufft taU ene non eft maUun. flUue
06 XIllT.XIII.
crt grjdue cntie oimfnume t Iperfcctoe. t talc dis
bcne cft matuj. vndc cne piimo modo conucrtirar
cum bon 0 1 vcro. fcd cne ■f modo conuertinir cuj
malo 1 falfo.vndccnajof non cne.qi non cnepwp
t actualc. CTSd aliam. 'HlUid in quo eft bonum no
^maUim.c6ccdit.vt fic. jtuDici9.Q>tn ol rceftbo/
nii.conccditur i refubgraduprrfecto tacmali.rcd
tamcn m rcfubgraduimpcrfcao tDimintito no«
eft bonum^cd malU5.q: maUi cft in potcnna matcj
ric qno ad cotroptioncm 1 ocfcctii. vndc quido of
Q>cn9rc9t bonumconucrnintur (ntdligif oecn/
tc t rc fub gr adu pcrfccro.(rad aliam.^fn iUo non
eftmalum.ic.atiqiuoicuntqj ocuetnatiira faciiit
fempcr qdeftmdiue quood quilibctpartcm.vn/
denincffetaliqiiodmaUimm cntibue niUtabona
fiercnt.nifi dj coimmpcrcnir acr non gcncrarctor
ignie : ncc tco faUurcrar nifi morcrcnir atiqd aial.
vndc Didt.g> 0CU9 1 na pmittunt atiqua maU pio/
pter faUiationem vniucrfi. (TaUtcr pofTct Din«p
oc^t narara t are t>c contingcntlbiw fKiunt mcU^
quannim cft cx partc coiuin.': oc piima intcntionc
cojum. fcd aliqua cucniant mala ocfccwe: boc
cftcjcpartc matcricinfcriojie.q: nonfcmpcr cft in
pcrfcctaoilponcad bonii.fcd aliquandoin ea tndd
cunwrrtialapioptcripcrfcaioncm ciue: tindifpo
nrioncmeiu9:aliquandoboc cftcic partcmac
ticulari9.t cjcpartcogen'" p.irticulariu5.q: aliqiiJ/
do abundant. t aliquando ocficiiit. t pg boc ct fiut
moftraDiucrfa.vtpjcjcaU^e. Q6 XIII.
©nfcc^iictcr
aliqua pofcntia fit mclioi actu.irr argiri/ SCxap.
rur p:imo ^ non . ^inie c mctio: oid ino'
Itie in fincm : cumnnieflroptimii^fjact'
babct fc vt fini9 rcfpccra potcnticcum potcntia cn
dinctur ad acram.vtad fincm.flaitpotcntiavtdcn
di ordinarar ad vidcrc:fiait ad fincm.crgo actu9 e
nobitioi. (T^tcm fiait fc babj aliquid ad cntitote
itaadt>onifatcm.fcd actiwcft magi9cne qppotcn/
tia.ergo magte eft boniim.maioi patct.qi bonum t
ene ^iucminf .mino: nota cft.qi vniiq6q5 cft p aaii
C3^tcm q6eft piindpiii cognofccndi attcr iUud i
mctiue co:qi q6 cft piincipium cognofccndi alte|i:
boc c mcliue co q6 cognofcif .q: pn" mcliu9 e pn**.
fcd actiie c\\ pn" cognofccndi.qi po*ndcognofcitur
nifi pcr actum: vt oc fc p»atct.
^rtt^rtfi riitti ^''^ ac. inUttcro. vbioic.«»
r W » nccdTce i matie actum tftnc
octcrioiedTc po*.£tidcm vultcomcntatoi.
Tairr»M*^ 11111 ^'^ qoncm.gy m bonie act'^
X^lttnaUin mclior po*.et ca c. 3llud quod
t)eterminate c bonii:t non cft indiffcrcn9 ad bonaj
tmalucftmetiti9ilbq6noncft octcrminatc bo".
redeftindiffcren9 ad twniiimalu^.bcccftmanifc
fta pcr fc.fcd bonu9 acnie cft 6tcrmmaf c bon'' : ncc
cft indiffcren9 ad bonii t ad matii.q: cft bonuj col
non pcrmifcctur malu.vt oicii cdmcntatoi. vtl boc C&j>.
Sii.in littcra Dedudt.qi queainq^ otciinwr f ; pof
fe ulcm fubiccto eft potcne ^rraria non fojmalitcr:
fcd idcm matcriaUtcrvt vifum cftpiiiie.vt ilUS q6
Diciwr poffc conuatdccrc idcm cft aim potcntc li'
gucre.lcadcm potcntia. vt mcdicina pot faccrc fo/
nitatem t cgriwdincm.qi e cadcm potcntia fnbic/
ctiua cdualcfcendi t laboiandi.t ocbct intclligiDC
potentt^t.De fubiecto potcntr.t non j> rdpcc w ad
SC.c.i>.
THoni'
actamrqilknon wdccftpotcnrio fo:ituU'rcr fanifaria
t ettrimdiniB-.qt (tcur cgrcrare i ranareoitfcmntrficpo'
Xx^io terio fanitatie-zcgritiidims.vtojciF.j.pbflicop.modo
ifle acma oifTcrt fojmorr.Muarc: ilk rcfpais. i£XiMC
addit arift.Q' actus in bonie cft octcrminatc boniw:
acniB bonu3 nopotcflcmaUwnmuLq^mbilpotccbo^
num 1 malii fimulvt fimiil cgrotarc i fanu? c(Tc.(L &c
cundo oiccndu:9> malito acuia cft octcrioj poicn tia. Bt
caufa eft. iuud malii q6 clt oct crminatc malu; i no in/
difrerens ad bonu i maiu crt pcius i Uo q6 cft mdiffcrce
ad bonti 1 malu?: bcc cft manifcftarfcd acme malus oc/
Cermtnarc cft malu9:t crcludit oc bonti: fcd potetia cft
indiffcrcs ad bonu i malii: ficut cadc cft potetia cgroti
di 1 fanadi faUc fnbtiua.vt vifum cft pus.
COA •.'•«-•.^M/*^ CrSddmaj.finiecflmelioM?.
JOQ railOnCy ♦caccdiF.finia in bonie^fcd oc ft'
nc in malie no op;:ficut furari cft finie po' fiirandt: i ta/
men fiirari cft pciue potctta furandi. (Taiq oicunt aU'
ter Q> in acm ouo poflitnt cofidcrart ipc actu» t malitia
quc cft in acm.^iDo oicunt cp acme iqiiitu acme cft me
lio: potcnt ia:fcd tti acms inqiiantii ocrcrminatc cft ma
loscftpdoj.CCadalti.ficutfcbs aUgdadcntitatcic.
Conccdtt.oc cntitatc quc conucrtit cti bono: vt quc cit
pura 1 pcrfccta:qi aUqua cnmas cft mala i couertif ci
malo:ficiit vifum cfl in picccdcti qucftionc.0icut crgo
fc b5 ad cntitatc;:quc cft pura i pcrfccta:fic fc b; ad bo'
nitatcm.Xu oicis:g> acms cft magis cns . Conccdif . oc
ocm in bon is iUc magis cll cns bonu qp potctia: fj acme
in maUs no cft magts cns pcrfcctii i bonu; qp potcntia;
fcd cft magts cns maUi . vndc lUa actiuitas eft quedam
maUtia.(rad aUi.3Uudq6cft ^cipiu cog^^.eriaj ifta
pot ncgari:q: matcria cft pncipiu cognofcendi compoH
tum:': nl no cft melio: copofito.fimiUtcr fcnfibtUa funt
fcicipia cognofccdi fubftiriae ab'*':': tamc fubc ab"^ fiit
mclio:c8 fcn fibiUbus:': fic ratio no c>".Ucl aUtcr potcft
otci:g>pncipiucognofcediaUcrii cftmclius ilUnnqua»
mm cft pncipiii cognofccndi ipfu;:fcd fimplidtcr noeft
meUiie:q: aUo modo pot c(Tc octcri^Ct tu oicis: cp act^
eftpncipuicognofccdiic.ificctii cftmcUo: inqiunm
cft pncipiii cognofccdi potcntia : fcd aUo modocft octe»
rio:inquantuacmo cftoctcrminatc maUtstpo'eftin.
dfnsadboniiimalii.EtBocqonc. Qo. XIIH
JCczf. Ct€inoniaa(jt cidccne i noncns -rc.^
ir^^ftrMf circaboccaprmvlrimu.rt?
fgltrilUr vcritatiifalfitati itdUctue
co:rcfpondcat in re compo vcl Diuiflo.CTar
guif pmo q> no.llon cniis cu no cnten^el cn/
Jti0 cii n6 cntc non cftcompofitio veloiuifio
in rc:q: compofitio t oiuifio nfi funt cntiii i rcru . vnde
non cns non oicif componl cum no cntc vd oiuidufcd
veritas i falfltas bf ocb«:q: ifta cft vcra . no cns cft no
ensn ifta cft falfa.cns cft no cns.ci vcritari i falfitati no
co:rcfpondct compofitio vd oiuiflo in rc. (Elftcm.iUa
eft vcra vbi idc p:cd tcaf oc fcipfo affirmatiucq: illa eft
marimc vcra:ficut ilb in qua ncgaF id6 oc fcipo cft ma
rtmc falfa.vt bomo no cft bomo:fcd ibi no cft copofitio
vel oiu{ffo:ci't ciufde oc codc no fit compofitio vd omi'
rto.qic.C^t^nveritati f m intcUccrii co:rcfpondcrct
conipofitio in rc:riicco:niptobomic iftacftfalfa.bodt
animaUfcd boc no cft vcrii:ficut of coitero» ifta cftetcr
nc vcritatis:q: ct co:rupto fo:tc.ifta eft vcra.fo:.cft bo:
fic ctia botc co:ropto ifta cft vcra.bo cft anial. ^fltia p$:
q:co:mptotwten6cft:>p6rcaUBai3U8ciibomtc.
£St^t^^Cirrtx wU arifto.in p:cdicto capto vbi oi
S^PPOlUD^ cir.t>ccoiitinr«b'cftpponioutoi'
xuih "» ^'^
tiidf : fupple vents i falfumbx idcm vnlr artfto.
ad intcllcctum /SSr^tc
funtop5nes intclliisvt fufftcitadprts.vna cft fim
pWduj inteUig*quceft rcfpcii q6qd cft i pnm oN
iecri.atia eft opatio quc cft ?p6 1 oiuifio.(i: lloti»
dii zrqjqucdifuntftibcfimpliccsin gb^^nuJlacft
?p6 fm rc5.vt ocus i fulSc abftractc: qucdi \?o fiit
fuBe opofite cr ma i fo:* : ficut funt fulk gnabilce
1 comipribflee. C 1-^oc vifo o6m ad qoncpmo
vcritari itcUuB Pm ^mi opatione n5 rrtdct aliqua
opo in ref m oiftatia. £t ci cft.Qn ttcirs app^cbc/
ditgditatetccnriirdab^nopndo ali^dDe ipfa
re lUivcritati nibil co:nidct in rc ^^ponis f m oifti
tia;:q: app:cbcfioni fimplici:qucd> refpcu gdita
tisn6co:rndctaUci opo in rcfm oiftontia:qi in il
la apprcbcfi6c nibil pdicaf oe rc: ficut qil itcllciie
itdtigitqditatc bois ab"ibi nuUa cft ?p6 in rc: q:
n6 p:cdtcat vnii oc aUo:f5 tn app:cbcndit qd ir j tc
rci pcr fpe; ofozwe ei:kd boc cft circa vcntate in'
tcUccms qtio ad ^mi op6nc:q: in pma opon c t tel
lecms vcritas confifht in fimpUci app:cbcfionc:
quc fit p fpcm pfo:mc rci. viT qti itdUrctus intclU'
git rcm fimpUd itcUi* i indimfibilLtiic itcUccra»
?fo:maFpcrfp^m ci:i iUa ofo^mitas cft vcritae.fi
cut itdlecme ntbil :?pontt f moiftantia: i oico ^
Oiftantii:q:aUqnitcUccm8in fma op5nctntcUi/
gitoiffoncquc b; partce vt aial r5nalc mo:' in g»
bue cft 7p6 aliqtiarrfcd nofm oiftantii.^ret n5 t}o ifi <r (n rtm'
q, arca pmi oponc inteilecme no pringit f alfiras:
q:qftitcUect^teUigitrcmnmpUaitcUtgt :tiicb; ,aru.h imdiciie
pfo:mitatc cii ea:q: no p6t no bcrc ofo:mitatcvcl no roirn r nc foi
Oiffotmitatetquc cft falfitas^q: aUtcr itdUgcrcr rc
t no iteUigcrerq6cft c6tradictio: f; ti\ intclUrctus [fHr^l^^^p*
fic pot bcre igno:antia oc rc qrt n6 app:cbcndit ct opcraticnr tmd
intdUgttrcm:q:igno:antiaopponifintcUig*fim' ifcfus.iicmpiim
plidii:f5n5b5falfitatc:q:mtcUcctusrcfpcctu q6 ^'^^•P^l^^f
gd cft non p5r faUirfiait ctii fcnfus rdpccm .ptnq |';;>"^ofa!pg
'obiccti.(f "Scciido D6m:q» vcriiati i falfitati itcl ar'
lecme in z'oponc circa opdnc vd oiuifione rndct ca qi crt noii
9po 1 oifio in re.ica dt.iUt if itati i falfitati rrtdct
ppoiotuifiolnrcquccaitfaf ct ppone-ioiiufionc „,",,^jtju, „b<
rcaU:q:cffccmsn5cftfinccaufa:q69cfficit tcau
faf cr opoiic rcaU iUi rrtdct ?po rcalis i oiuifio: f;
vcritas drca pponc i falfitae in z* oponc iteUcct'
caufaf cr 5p5nc 1 oiuifionc rcaU.pcr artfto.in Ut/ Xx,A
icra.vbi oicit:itdUis cft vcrus putis ppofim? effc
ppo* in rc. vt bo cft oial.t oiuifu; ab aUo dTc oiut»
fom.vt bo n6 cft aflnus^f; itclUis bilsfc ccotrario
menrif .i.faUitiir in affinnatoe 1 ncgonc: ficut qtii
jjponit iU6 q6 cft oiuifu; in rc. vt bo cft afinus. vf
oiuidit iUud q6 cft :Dpo" in rc. vt bo no cft aiaU vH
crii arifto.oiTCit.fi-b^.vcru b; affirmationc in con
iuncto tncgarionc in oifitincto:fcd faUu^ b^Varti/
ti5is pdict5c5: q: b;affirmationc in oifliicto i nc/
gario in :>iiicto. vi! ct poftca oicit arifto.in Uttcra:
Q> vcruaut falfii; oidf qiT rcs cft vd n5 cft.i.abco
Q> rcscftowtiooiaf vcra:ficut qu itcUtgit facrio/
ncfiaitcftin re.Scd itclUis cft falfusquiintcUt/
gitaUtcrcjpfltinre.vtl j:iptcrboca>itcUigo tefe/
dcrc n5 fcdcs^f; e5:qi m fcdcs itdlUscft vcnieet
0? qrt intcUigo tc fcdcrc.vndcjjptcr negarc i afnr
marenfm nibil cft in rrl5 In rc opabiU aUquid fit
jjptcr niiqjeictimarc: q:poffiimu8 boc pioducerc
cu cjctinwmuectrt in rc IjicculablU nibilcft inrciqj
n6 facima» g eirtimatiocs altqd lYnle Mef vrt
ccIu.([;Tlotidu b.ficut anft.tigii n lfi:q> nqno
VcritiB 1 falfitaa qtjo ad z*" opone ftcire cft circa
^ponct oiiufionc fignirocnoo ^pofitop ali^funt
^fica fenBrt nilqp pnt oiuidi: tiic no cotviit mii
cabilius in vcriiarc i f jlfiiatc:ita qp cadi ofo ali'
qrl fit vcra aliqil falfa; fcd affirmaiuie fcmg cft vc
ra.vt bo cftaial.i ncganuc fcmp cfi falfa. vt bo no
dl anial.fi aii t aliq funt fic oimfa q> nii$ pniopo'
nLtiicncgd fcmp cll vcra. vtbd nocfiofintia.t af/
matiua fcmp falfa.vt bo cftafinu9.fi aut aliq fic fc
bii t aliqrt funt ppofita aliqrt oiuifa vt oting*, vt
botem cii fcdcrc non fcmg cft opo^: nec fcmg oiui
fum:in illis cadc? ozatio vclopioin nuopotaliqil
t^cma aUqrl falfa.fl:0c*o x>6\.9 vcritaii in z'
ogone itdfeqdceftctrca icopofita ifimpliciano
co:rndct aliq ypo vcl oiuifio in re.gt caufa cft.^l/
U vamti X falfitati in rc nulla :?pd toiuifio co;rc
fpondct qtic b$ fc fictit atiingcre t rcpjcfentarcqz
atringerc i rcpiliarc fit qrt bcmtts repiita* vt fpc/
ciem :^o:mc i rcpiitanicm aliqua fimpfr i no f m
^ponctoiuifioncrcalc.gquopvcrita» eftperat/
Cingcret repiitareno rcfpicittni ali$ ?p5ne$ i oU
nUbnc$ in rcrfj boc cftdrca vcritatc fimpli" i in <
compofitopqz vcritae taliii no folii quo adpmaj
r* citelftw.fjctii quoadz""vtfifacioaflrirma
oc oco:g> oai9 eft iuftnfl:boc no cft pj o\x>fif
tion^:qi in oco nnlla cft ?p6:ncc mSc i fo:mc: nec
gcncrie i of ierncc fuBri i accrt tie:f? cft vcrii in ei9
«prttarctotringcrcqiibcmuBfpcm rcpnrantem
eas f m qui intcUbs cft c6fo:mie cte: t ttic atttngt
mue cas fitic itelligif quo ad pmi oponc vt fi oc'
ab"itclU'gif quo adgditatcfiucquoadz^opera
cionc: vtpndo aliqd attributum oc oco: vt oiccdo
0CU8 cft inftu»:oe*cft fapice.tUi vcritari ntiUa cov
rildct 3p6 in re:fed cft cadcm fpce rcpiitane (li6m
Cdm^p. t p:edtcatii.Uii Comcniato: oicit.iz.b": q> in oco
vtta t fapictia n5 oiffcrut fmcrtc.vti idccft ibi oi/
fp5 1 Dirpo".i. ftiBm t p:edicanK in oco oino funt
idc rcarr.-fj iii oiffcrijt fm intcllcif» t modu itcUi/
gedi.vii iicUue iicUigit ftibm i p:cdicanim in oco
oiucrfa fmafftmilationcad ifcrto:a.vii in ifcrio/
ribiis ifta atn-ibuta fapicntia vita funt oiiicrfa. vt
9b6rit fapicns tvtuu9:t fic iielb itcUimt ifta pte
oicata efic in oeo mnUa:quc tn ^ ce nofunt mut/
fci t oiuerfa. qiio f5 fit intcirndu b? vtderi.ir.btii'.
fic ct ignotare fimpliaa t incopofita cft no attigc'
rci.qu no bcmue aUqd repii ta" vnifo:mc cis: tiic
dt ignoTiria.et B ignoiiria no eft pcr aliqui oiuu
Monc? rcalc in cie : t ita ifta ^ rcfcrf ad z*" opa"""
ItclUrcnie:fjquidoaffirmamu9 vclncgamue ali/
quid DC oco: t algs abftractio:!? «ii poflTtt inicUi/
giqtioadpmioconcjtntcUccKio quidoinicUtgi
tnueqoiditarcflcof ab^noaflftrmando vclncgi/
ad rationee ,„^^»^33™
entw cu no cntc t24»t oid Q> vcrii cftfm rem ef
tra aniam:qt no funt entia c)rtra aniam. vii oj itcl/
ligi cp vcritati inteirue:quc cft circa ppofita cjrtra
aniaj : cotriida ?p6 rcalia t oiuifio:fj fi funt cntia
raioie ftifficit 9 co:nidcat cie ^po vcl t>iuirio fm
ronc;:ficutcbrmcra cft figmcntii : vt cbrmera no
eft tragelapbue. vii ifta funtcnita ronie. fimirr no
ene in ania cft cne aUqtiarr. vii otccndo. no cne cft
no cne.ibi nd cft pwdkatioj)pa;f5 ciufdc pc code
€16 XV.
tin talilMifl n5 rcqoirif 3po realie^rii ide non ^ponarfl
biipn:t fic r6 no xludinfad alii.itla eftvcra vbi idc
p:cdiaf ocfcipfo.Coccdif.oi n6 cftp:cdicatio pp:ia.s
n6 oj 9» tali vcritati co:nideat 5p6 reaU9:ci't no fit ^po/
fita:q: ide no c»pon t f fibiipfi. vn l j bo fit ^pofit' cjc ma /
tcria t fo:':tii bo no oponif boi:t boc capicdo ctindc bo
minc:q: bii pticularie bo ?ponif cu coi bomic. vii idcm
iudi-^^cft oc iftie:vbi idc pdicaf oe fcipfo:fictit oc fimpU'
db^t inc6pofiiie . ifnd aUi. fi vcritari f m itcllctn t^.
t>dm co:nipto bomic.ifta cft falfa.b6 cft aial: ficut ctii
ifta cft falfa co:nipto fo:tc.fo:.cft bo:!; altg oicant: q> 1 j
nulUifl bo fitadbuc ifta cft vcra.bocft oniaU vti iftud oi
cnjjeftfalfunvljfitcomonc. Qo. XV.
Cgcd cftvcrumqnldetn autfalfum tc, x.K .ri^
K^Sct^l^^Cnrilt* "''cabancpartc.Urrii Pccc
.T* « . pocotinptdrcaqd gdcft
iDco.t;
t.t.c.j.
: circa fit&ae abftractas t Mmplicee.(r6tar
guif pmo q? fic. 0tait fc b; fcnfiis ad fcnfibt
le,pp:ium fic Intcirus ad <\t gd cft.pcr conoc
nicntcfimiUnidinc:tciacdpiiarifto.j.Dcanij:rcdfen
fue Dccipi t ci rca .pp" fcnfibilcvi vifus circa colo:c5:q:
aUqti lUitd q6 cft albti fcnfiis iudicai mbcil:t qp cft oiil/
ccgitlhw itidtcat aiivarii.ijctii intcirus ocdpif circa q6
qutd eft.(^3[rej.crro: in pncipiaris jjucnit qc crro:c in
pncipqs:t b cft manifcfta: fj inc6poncndo t Diiiidcndo
fimpUcta:tq6qtttdcft crrarcrqtaliqn tn coivncndo
ptcs ipfius qiS gd cft crramtis.g crii 5" crrare circa fim
plicta:q_uop rtl q6gd cft.flT^ic vcrii t falfum funr con
rraru. t j: boc arguif .Circa qS bj fieri vcrii:b j ctti ftcri
rjlfuj cu ,-»ria nata ^nt ficri circa idf vi.io.b^.t.z. prar. XxJUu
1 vcrii t faUitm ftint c6iraria : fed vcrii bj ficri circa qd
qutd dhq: intcmte circa q6 quid eft pot cffc vcrue t xti
cf 119.0 p6t cfTc falfus.(r argf 9» oeccptio f iat drca fub/
{tm^i ab"*. ad q* quid eft pcrtinct gcnus t ofn tia : ax
qOquidcfttoiffinitiocrp:im&8ditatcc6ftatc)rgcnc/
retDiffcrcniia.vtp5.7.buiae.t6.top{cof.crgo o"oc/ T-f. 4 t
cepno circa fubftirias abftraaae^q: rttbarii abftractac
cftoiffinitio.tc6tingit fcirc.igif iigno:a:c oiflcrcntii.
crgo oecepcio circa ftibftitiae abftracia9. X<.2X.
^DtDOrifniH vtnuf(jiviiUarifto.tnp:cdtctaUt
• j ^xT " " * tcra g oidt:Q» n5 o^occipi drca q6
quidcft^fjautFmacciie.firi-n^pf^ocdpidrcafuljaein/ -b>
copofiiae t abftracra9:t boc idc vult Comcta to:. CS.tU
3d nonrm o6mpmog>perfcn5:?"oecipirir/
caqdquidcft.etcauracft.jioicntia
cognorctnua naiio non occipif circa jjp™ oDm:t bocqii
potctta cft in tali oifponc in qua nata cft cognofccrrt fl[
militcroBm^rjitciruocftpo^cognofciriuanaUe^tqood
quid cftpp"'oDm ciue.g no occipif.maio: pbaf^q: fcn
fu9 cft po» cognofcititia naU9:t n6 occiptf circa pp^^fcn
fibilc qii cft m taU oifponc vtriiqj in q R natti cft cogno
fccrc t ilUid co«nofci:t ficctii quclj po* nalto actioa ap'
p:o]cimata paffo qii viriicti cft fub taU oifpofitocin qua
natucftbocagcrc iUud pjti^iiiccjcncccffitatcbocgdej
agit.iUud ifepatif.mino:Dj:q:intcirtt0 cft po^nalieco/
gnofcitma:tqdquid dbcftciuooBm.vt pj.t.oe anima. 2x6.21
crgonoocctpif circa ipfujpcr fequidovtruqrcftin ta/
lioifpofiti6cinqua natiicftbocmoiicrc UUid fnoiicn.
(CSccundoDdm.q^ivr accilo biI-?"occcprio circaqS
qttid cft. et caufa cft.fictit fc bj fcnfibiU jjp" ad fcnfuj:
«a tnicUuo ad ^p"" in tclUgiT?tlc:t q6 quid cft: B eft nw'
nirefta cfi oicti» : fcd fcnftie occipit ^Kr acciio circa cp"
o!jm:ficutcu otganii cft indifpofirii: q: Ungua in fcl>:ici
tontc qfi cft ouUciudicataraarujgtiam medio cnrc in/
iz4.
difpoStnKqt ttc rifus aliquando qd eft albam iodtcac ra
boum: vt acrc cntc niibilofo.(Trnirr cuj no cll ocbif a oi/
flirid fcnflbilis ad fcnfiu occipi t jftciit vtfua folc qui <A
maioi tou tcrra iudicat pcdalcin: qz no cil ocbita oiHi
tu£t boc tangit Zbcmidms.z? oc ani j.fic ctii mtcllc
ctU0 drca q6 quid c(^ pcr jccidcs p3t occipi. & B p"ou
plkitrr.vno md in :jponedo q6 quid cf>:qz crr Jt in :7po'
ncndopartc9 incopodibilcsvrantmalrdnalequadro'
pce.Slio modo jpplicationc q6 quid cftid oiffinitii: q:
aUquido q^ quid cftrcft bcnc o:din Jtii in pjrtibus:t 3p
pUcafad alicnii citTmitii: vt antmjl rato jIc moztalc ad
»(ina:i iftud e(t pcr accidcne:qz quido qd quid dl bcne
(ilojdinatii in pjrrib":! ad ppf oiffinitii appUca"nii$
Dccipic circa ipfum. (C Ccirio o6m: qf circa fublliriaB
•bftractas no p"occcprio.if r catifa cft.Ctrcj lUud no dl
OeccpCio: cuins non cH Jliquid igno:arc i aliquid fcirc:
qiDQcepriodl babirus crronciispcrqueaUad fcimtis
Oere^caUquidignoMmud^fcd fubfliriahiabitraaams
no efl aliquid ignourc i aUquid fcirc qi non poiTumud
altquidi^ourcocfubflirusabftracris taUquid fcirc
oi o{no flnr (impUccs i induunbtUrs . vti vcl fiinpU fci'
mue eas vrflmpfr ignoiamud.trt n 5 cfl ignozitia oifpo
yff iTT fltioi8:fed negjtdis. vi! Srilto.oicit:^ ipfa flmplicia in/
ceUigcre flnc compofit ioc rcaU efl vcrii:fcd no intciUoe
re ea cfl ignozirij:fcd nd efi falfum:ncc occcptio que f ir
per compofltionc vcl Dituflone:fcd tgnozitia: fcd no
eflnobis qlis cd cccit js.i.pcr pujtionc potctic rcmote
irecepciuc:q2bjbctnus inrcUcatlpcrqtie cflpofTibile
nobie eas tn tclUgcrcfcd ccais oid f pcr pu jrione pore/
CicnaUsircmorc jd vidcndiiiificnosbabcmuapotcn
Ciom Jd vidcndumtcognofccndumfubi^itijs abflra/
oas: l; no nifi qujdo inteUcaits fucrit pzcpar Jtus pcr
pmniafpcailabiliactconiungcrurciinrcilccrus agcne
VCinrcUccrui adcpro.^r addir qp ccciras: (tc fc b; ad co/
lomtvftcur aUquis oino no baixe intcUccru ad fubftan
cioe fepararae.vil mnc cfTcr flmilc:ficuc cnij aftnue non
bab&inrcllccni b$ fc ad fubRitije fcparatae : ftc ccctte
ad coU>2e:q: vfrobtc^ puara cft potcria rcmota ad obie/
ctum:fcd (lc no cfl Dc bominc : quia 1$ in pncipio noe nd
fltraie in potcnria Mnnqua ad inrdUgcndu fubdantias
ab(h^tas:tamebabemae potetiarcmocivt intcUcih
per quc pofTtbilc cfl nobis bibcrc cognitionc abftracto
Xx* tS» ^ i'^'* Uttcra arift. capit foUitio qucftionis qua
mouct arif^.j.ocanima.vtmtntcllccwspiunctuema/
gnitudtni poiTtt intcUigere ftibflitiae (cpatae: q: arift.
imlt:(p flcq: inrcUccrue no b; fc (ic ad cognofcedii fub/
flonciae fcpararas^fiau ccarae.CTTIorjndu? otUgctcr
ap Cdmeraro: bs B If Jin afftrmatiui.vii oidt: qj dc fub/
Rati|0 abfbracrie accidit pujtio vimuie: qiic cft ignou
Cta ciftjgt B dl in viraite ratioalL-ficut cccitoe in oaiU>.
1 dddit Comcntatoc9> arifto.inuit per boc no intcl>
Ugcrc rce fcparatae pcr intcUectii bumanus cft in inttl
lcctu noibro fimilc ccdtati in oculo antc$ pcrf ida t in/
ccUecnwiflicvtdet Q>Uttcrac6mcnti corradicar iirre/
irnreicn noe habcmuS ncg"":Comcntato: afTirmatiui.
XMcendii efl9>noc(lconrrjdiaio :q: vrrac^ lirrera pdc
ejcponi ad vcrii inrcUecrii.^ma lirtera ncgariua.igno:i/
tta nd tH qttalie cedtae.rcfercnda eft ad potcn tii natti/
ralcm remori:q: babemue porcnrii vr intcUccttim pcr
qo^ noepofTumiis intcUigcrc fcpjrat J:fcd ccciis ncc po
ccntta j?ptnqui:ncc rcmotam b; ad colozcs^ 0cd Utte /
ra comcnti. vt P5 pcr cius cypofltionftrcfcrf ad potctia
ptopinqui i acqtUfitam:q: intcUccrue in pndpio cdiun
aionie ct'i co^wte ndt^porenriip:optnqui adinrcUi/
gedii fcparata.-ficitt cecue otdt ncgaiionepocetiej>pin/
qtie:flc tnteUectus in ^cipto b; neg Jtion^ pocenc p:o/
;^quc ad cogfccndii fn&as abflractasrfcd nd remotc.
riflrtfirtl (iradpmjm.p5C):Dictis:q:fcn
I **»'iviiv.i?«(i,3f,Ycjj)p;ii-,jenfibilc noocci
piF pcr fcrficut vifuj cf>:l; pcr jccidcB.(i7ad jUi. C)ic6
dum 3» crro: tn pnripijtte pot pwucnirc no folii cjc pn/
cipi|9 in fcfedejcpncipgs vcris mjle compararid.vnde
n6cflerro:inpndpi}8 pcr fc apud babcntc intcliccmj
Difpofltii^fcd potcft ficri crro: apud inrclUrcrtl indifpofl
wm:'z J5 c<\ pcr accidcs : t oc boc vifum cft.in fc6o bui*.
(17 ad alti. Csiccndii q> con trari a babct ficri circa idcm
fubicctii ,pp:ium.modo piopjtQ fubicctii vcri faKi cft
compofltio 1 oiuiiio in tcllcctus. i idco bJbcnt ficri ciu
ca intcUcctum compofitii i Diuifum : i no arca q6 quid *
efb. falte fubicctiuc. vrt ctii nonop^ q* fcmpcr in qtio cft
vnuj contr jriof :in ilU> flt rcUquil: q: pot ciTc vnu? oc
tcrminatii jn jnirj vtcaliditje igni:cui nii^ incflfrigi
ditae:f$ aUqua jjpofltio comtx)fit j cft fcmpcr vcra : ita
q> nu^ eH falfa^ficut^pofitio aiTirmatitia nccciTaria:vc
Dcus cfl iufhis.aiiquj vcro fcmpcr f jUj: irj 0» ntl$ cft
vcr J:vr Dcite cft in tufhi9:ficut vtiU ariflot.p. butug.vn T-f tT,
iilcpjopofitiocs Dctcrminit fcad vnii.alicatitaUqttjn
do funt vcrcalicjtiando falfcficut c6tingctce.fo:.fcdcr.
idrcatalesverui falfumbjbcnr conrraricrarcpp:ie
in5 circa alijs.-fic intclligje oc q6quid dbquia intclle
aus fcmpcr pcr fc cfl vcnie circa q6quid eft : Ij fiar dc
cepcioi iano:jnria pcr Jccidcne.(CadaUJ3.ad qdgd
eft.Cocedir atle . captcdo qti idi t j tc p:o illo q6 c^nimif
cur pcr oifTinitione:': q6 quid cit p.'o oifTinittonc: (td ne
gjrar confcquctia.(iradp:obJtione: 8>abftractop cft
qi^ quid cft.C>iccndii 9> nd cft DifTmino ipfoni; p:op:ia
qtic confta qc gcncrc ct oifTcrcnt u : qut j abftracta non
bjbcnt gcnue i oiffcrcntijyls -f^oipbf ' vcUt oppofitti.
jgt boc crt oc nono lib w.
(r5initonono.3ndpiCDedmue. Qd. L
CSnum^qola mult(e modie bfdtur i c.
<g| ^fin 1 f cu"' j Dccimii libtus . £t
«^CrilUr qifubditanftor.infi-j.
iDar imc i?o q6 cft inctrii ce ^miV Ut;t
vnt q6 crt pncipiuj nuincri ocbcjrratio
mcnfurc.(Carguif pinoqjn6.3lUidq6
cft mcnfura cft pnctpiu? cognofccndi: qj
mcnlurjDcbcrciTcccrrilTimii inotifica
rc ocbct menfuratij:fcd vnti no cft pnciptu; cognofccdi
aUud:q:vniib5 fcadnumcnim vtpuatiojd bJbitu;.
modo pttjtio no cft pncipiu; cognofccndi babiniin: fcd
ccoucrfo. vt |:^.vDc anima. i ^mo. g no ocbct fibt rjtio
mcnfure.CT^tcj- fiboccfTctttincin quociicp rcpcrircf
menfurj: i vnii:rcd boc cft falfiun: qui j imiU j bjbct ra
cionem mcnfurc:': tjinc no funt vnii.cofcqucnna pj: q:
in quocucB inticnifpoftcrius:i ^i6:ficut iit quo initcnif
bomo:i jnim Jl.crgo fi ratio mcfurc ocbcf vni pmo:tiic
in quocuqj rcpcrircf mcnfurai vniixum mefura fir po
ftcrio: vno.(C3rcmmcnfura imcnfitratu ocbcnrciflc
vnigcnca.ficut p5 in bocDccimo: fcd vnii non crt vnlge
ncum aliaii:q: fi clTct vnigcncuin boc cfTet maj:imc nu
mcro:fcd boc no pot dTc:q: niimcrue cft in gcncrcqui/
titatie:fcd vnitae non cft in gcncrc.
^f^f^rtriflm wlt Arirto.inp:cdtctaU'ttcra:cc
j^Ppv^lUUin idcmvuUComcntJto:.
^iVmrliim ffiadqucftioncpmocprjtiomen/
114 III I » furc pino i cfTauialitcr ocbcf vni:
q6eft pndpiii numcri.Ct caufj cit. 31U ocbcf ro mcfu/
re ^41)0 1 efientiaUter quocognofcinir p:imo quanttta*
O z
X.co.^.
I.C6.7
ZXO.Z.
l
■liaiitt0:q{ qttiricati nuptmc ocbef ratio mcnfure t
mo.vn ctii qiiit itae DicifciTL' ratio mcftir jndi.g pcr q6
cogiiofcit qiuntit JB aliciiitid illi ocbct pino i clTcntuU
tcrrariomcnfiircfcd qujntitaecuiuflibct cognofcitur
Vrio. vrt continua qu.ititas notificar pcr oifcrcti. oifcrc
ta quititas notificjt pcr vnii.crgo fibi ocbcr ro mcnfu'
rc.ir 3tcm lUi ocbcFratio mcnfurc pmo i cflcnrialitcr
in quo inucniunt pmo codif ioce mcfurcrqz in quo inuc
nidnnir codittoncs centulcs altcuiusrtn co inucnif illa
ree:fiair in quo inucniunf conditiocscfTcnttalcs bomu
nis in co inucnif boinoifcd boccft vnii. Uri.j.funt codi
tioncs rcquifitc ad mcnfnri. Qnj clt q> fit ccrtilTimu?:
cu mcniura ocbcjt notificarc mcnftirjtti: t bcc coditio
Dcbcf vni:q: vnii cflccrtilTimii tter omncs quititatrs:
ntmnotiftcct numcrus :xi*"quititatc.(j70<^cijda|>li
tto g> mcfiir .1 fit induufibiiisi luinimii wl fimplicittr
Cdtnoz vcl f m inlli tutionc noftriUndc oicit Comctatoi.S-bti
tU8;3> rcs no mcfur jf pmo i ciTcntialitcr : nifi pcr illud
q6 ell ind tuifibt lc in cis:c^ quo componun f :etii men fu
raD$ceminimu qdojbabcrc fcficQ>nibilpo(Tttaddi
3C.C0.X. velauferri q6 no lateat nos.vt vult anfl.in Irttcra.mo
XtCStiT dobocmaj:imcDcbcf\nii:qjfimplicitcrcft indimfibi'
le.vt p3 in 5? £t cft minimii^q: nibil ^>6t aufcrri vl addi
q6 non latcatx)d no inucnif in magno.qt aliquid porctl
auficrri a magno veladdt ad ipfum:qd tri latct.dTXer'
tia cond itio cfl mcn iu r j fit vn igcnea merurato:i boc
%XM9. vulr arirto.+.pbf ficof vbi oicit: q> mctrti no cfl tyxx^
genusmcnfurari; fcdautmtilra mcrru totum. 1D6 ilhi
condttio DctKrf vniqdcfl pncipiii numeri:qt numcrus
nd eft mfi plures vnitatesedcntiarr.vt p$.(L ^(«^ qi^ «^l^
^um in generc boc eflmenfura poftcrio|::q: pmuj in
vnoquotg genere D5 clTe metrii t menfura aliop.vt otci
5^x6.7. i" ifto.io. fj vnu in gcncrc quititjtis eft pmii ofip'
baturqi pmu ix\ gcncrc qiiitttatis vcl cfb vnii vcl mul'
tavel punctii:B cft mani f clta.^Kr futTicicntc oitii fioncj:
Ted punctii no clt 5mii: cum add Jt fiip: j vnit jtc pofitio
nem:qt pnnctiiefr vnitaspofita.Tlecet multa funtpzi'
mum:Qi fl multa ciTcnt ^inuj.tunc vnii cfTct poftcrius
multo:t fic mulnim non componcrcfcj: vno:ncc tpfum
participarct:qi pus no componif ct poftcrioji: ncc ipin
p3rficip.it.modobocclTfalfu5:qi mulfimdopjrticipat
vnotconfiittiif e^ vno:alioquinj;>cedercfin infinitu;.
nnoficrctrcfoUifiomultinidinis:q:ftcmultu5compa
ncrcnir multo.i ilUid ttcril c% aUo miiUo: i fic tn infi
ninim.(ir0cct'tdo 0(Sm:gi ratio mcnfurc ab vno t rifla
ta eflt oiminuta ad omncs aUas mefuras. £t caufa cfT.
ab iTlo rranfTcrF i oeriuaf mcnfura ad aUvis mcnfuros
quo vn iiqiiod<5 cognofcif : oi j menfura (It ratio cogno
fccndijUj;fcdpervniinumcralemefurain al^scogno
fcif ;q: Dicit arifto. mctru5 in grauitate t vna pma gra'
uif as efl mctrii in gcncrc grauitahi; i vna vclocitas pn
ma eft mctrii vclocitatn:t vna pma fubftitia cfl mctrti
in genere fub(lanriarum:i fic oc alqs.(r3tcm a qoo in
ali^s oeriuanir indiuifio efl menfur j ; q: mefura 05 eflb
fdiuifibitis; fed abvno qS eft pncipiu nttmcri accipinir
Idiuifio tn alus.Unde Jliquid c(T indiutfibilc fimplici/
rervtvnifjs.aUquidcfiindittifibilc fininftituttoncj:
q6 cfl fimile vnit at i numcrali: vt in qunU 1 qttitp; qtiia
aliqiiido acciptmus quatitatcm quc no cft fiinpltcitcr
UKl(uifibili8:vt linca pcd jlis:q: ^inuu oiuidif in ifini'
tum:fcdcfi indiuifibtlcfmnortrainftinitionc:ificpo'
nirar mcrru:t fic intclUgjs dc ali)s. £t boc ocbct intd"
ligioctlligqucfunf qu.it jvcl inquititatc tcozpojib'':
q: fo:tc ro mcnlUrc in tmaUbus cft vnitae centialte: cii
rtiintienisefTcntiaUii (Itcjcvnitatib^^cfTentiaUb^^ftcut
ao ir.
nuerud tnSlra eft t% vnitatib*qne fant pn^ $f itarlc
nfmflM Ca^i^niixonccdomjiote^qt
M^\* I ai.»viiw»|T|^fura ojeiTc pnctpiii cogno/
fccndi menftiratii. £t tu oicis:^? vnitas ic.ncgaf ad p'
bationc vnitas oicit puarioncj . £)iccndii vnitaspioc
confidcrart ouptr. vno modo quo ad nam itibicctas in/
diuifiot;': lUud fignir nomic pnctparr vnit Jtie:': r\cvni
tas no oictt pujtionc:ncc tndtuifioncm. aiio modio po'
tcfi cofidcrari quo ad indiuifionc quc clT poftcrio: DiuC
fionct fic no cft pnciptti cognofccdi. vri crii illa indiui/
fiocltc):frJCiu8fiijtu;:l5c6notcf.(i;ad jlij5.fi vnum
bjbcrcf ic.ncgaf oria.ad,pbJtionc>.vbi inucnif pofic
riu9 tc.Coccdif.in oufi8vniuocciclTcntialitcro:din«
tis:fed in oicf is analogicc:n6 op5.vnde fl rat io menfurr
vniuocc rcpcrirctur in vno : 1 tn aUj9 gcncribns; fiic bft
concUidcrct : icd fic no cft: q; ratio mefurc ocbcnir vni
1 alijsgcncrtbus jn3logicc;q:pcr p:iu8 vni 1 poltcritw
alus.vndc vbi iniicnif ratio mefurc;n6 op5 poncrc vni.
qi^ cft pnapiii niimcri:fcd fulTtctt aliquid p:opo:f ioale
qujntii adrjtioncindiuifioni6:ficutcaUd«m cftpoftc/
rtus tgnc;i t jmc no opj vbi fit c Jlidu; 3? tbi fit igni»
fccundii vtrtute vclfccundii rcfracrione. (radalum.
Conccdtt mjio:ocmefura inrrinfcca^jfint vnigenea
.i.ad idcm gcnuspcrfincit.non qp amlx) ponanf pcr fc
in gcncrc:rcd vnii rcdttctiuc:': ficcft vnti in gcncrequi/
titat ts.vndc magis loqticdo vcridjcc polTct oici q> vnii
fit mcnfura vnitatis: q: idem efl 91 vnitas fit pncipumi
numeriivnifatu:inonDtffcnintfmrcm:l53Uqualiter
oilTcrif : q: vnitatcs fc^ magis c)cplicitc impottit men/
fura^ numcnisfcnartus. Q6. II. 7^x6tt*
©nfcquctcr ffir^f"""*
rrc'.Utrii
minimiiin vnoquo<5gencrcfit mcfuraoinj
iUtiisgcncris.([7arguif^mo9»n6.lTDoru9
pmuG clt mcfitra oium moruii 1 non cft min<
mus.ci^go ic.maio: clt nora.cj:.s.pbyficop.i z?ceU;ma' Xxo.St
ioi i^-q: motus pmus efi motus mapme mobiti8.gefl ^ infra.
mapmus 1 no mintmue:a't vUima fpcra fir maj:ima ct £^z8.
connncat omnce alt je.g ic. (JJ^tcm oujltt J6 clt pmue
numcrtispjr 1 minimti8;quia tn ipfa tnucnif pmapau
citas.i pcr c6fcquciie p:ima muUifudo 1 pmus numc/
niB.t per cofcqucns cnt minimu8:fed non cft menfuni
omniu alto:ii:q:ouaUraBaUquonc8fumptan6rcddit - 7
omne numcru; : t anic ci\ oc ratoe menfurc. g ic.(L 3t« jCx&7»
mcnfurai itumfuratii ocbct clTc vnigcnca cjci(lo.io.fed
in ?tinuis miniitrii n6 cft vnigcncii cii alqs; q: minimo
elT induttfibiU::ficut punctU5:alia aiit oiotfibilia. quare
nopolliintclTcvniuBgcncris. XXO.X»
^nnnflfllX ^'"^^ Arifi.inpdictaUttera.tCont/
^ r r ^ ' w;> ^icn tatot 1 qcpofitotes : q> niintnta
in vnoqtto<5gcncrcclT mcnfura oium aUoj:.
"^tCCn H 11 ttl "^^"^' ^ vnoqoo»
A£:/ii.ciiuuill qtgcncreeflmenfura oiumaUo;::
tcatifa cft. (T 'TUud clt mcnftmi olum alioc qd in fc cft
certiiicenilTimum:q:Dicit Arifto.gimefora efliUud
quo ccrf c cognofcimue qu.!rifafe vniiifaiiiifqi ptoptcr
boc oe ronc mcfiirc cft ccrtitudo:q: minimii cH ccrrifH/
mii oium iUiue gcncrt8;q: minimii invnoquoci: gcncrt 2Cc5^.
ertccrtilTiinti:itx>c.pbat Arifto.inlfa:q:ccrnlTtmii tn
vnoquo(5 gcncrc c(T a quo n6 p6t ficn nibtraaio ct ad/
ditiol3tcn8:imociiaUquidaddtf vcl ftibtrabif ftatitn
clTmatfcfta fubtractto vcl additto:fcd ralc cft minimu:
q: minimo n6 pot ficri additio : n tfi ftatim manifclTef :
ncc fubtracf to.g crt ccrtifltmum. 1 pcr ^ris clT mcnfura
oium iUius gencrt8.(r0ccnndo D6m cft g> ilUtd mini«
k
l&ccimi
mnm no cft femp (imprr minimu.£r catifa cft.^llnd q6
cft oiiufibilc no cll mhtimii: qi minimu cft indtuinbik
q6 g cft Diuifibilc no cft minimnjfcd mcfura aliquido
t(t ouuflbiU9:qt aliqrt CKdpinuiB mcnfuri linca cubita
lem vd pcddlequc Diui(Ibilis:i boc dl minimti fm
nofh-i iftitutionci boccjT?:cnc vult m illa Utrcra. 115
fcmpcr aiit numcro vnii mctmj. t poftca fubdit.Qj q6
^ufingubrm indiuiTibilc nd ninirr aut omnc indiui'
fibilc vt pce <; vnit40.£icqua Uttcra accipitur 9 ouplc^
cill minimu: q6di ctt minimii fimprr.flcut vnitae in oi/
icrctte quc cft mcnfura.aUud cft minimuj fm noftram
' tn(litiuionc:(icut mcnfura ciccipit in cotinuis: qd cftfi'
milc vnitati numcr jU:(Tcut aliquido accipimoe qaiw
fatcm aliqiii quc nd cft (impfr indiuiitbiUe vt pcdali*
knca c\\ oiuifibili0:q: cotinuii fcmpcr oiuiditur (cd c(l
tnduiiitbtUe ^m noflram inihtuuoncm: t Itc ctii dl oe
ali]e mcnfuris vt oc vUta.
ff*ri^tt/f/t Cr3<l^'nimotue^ma0tc.C5'
JCia railOne» ccdir.tuDiciera^dlmajrimue.
fi rcfcraf ad fu6m in quo c(\:(cd R rcfcraf ad tpe mcfa '
rane flc cft min imue: qi motiie pmue cft vdodue 1 vc'
lociftimii mcnfuraf minimo tpc:': boc cft vcru rcfpccra
•liop tcmpop quc mcnfurjnt motus 3lio:iimo:bium.
tldpoiilct Dtci:q6cllminimiid.i.nmplici(Timus;q:p:t/
mum mobiU! tifi vno motu moucf rcgnlari : fcd alg 01/
bce moncn F pTibue motibue.C 3d aUam.oualita0 cft
minimue numcruo par.Conccdicur. Xu oici^:^» ouaU'
ta« ic. biccndu q> otuUtao m^furat omne numchi vd
(fcvdaUquoa(Tumpto:iti^ ormcnfura aliquoriceic.
£>icendii qp vcrii dloc mcnfura aUquota:q: iUa aliquo
licns fumpta reddit tot u p:ccifc:fcd no dt vcrii oc mcn
furano jUqiiotJ:q: lUaaUqtioticeifumptano pafcrcd/
dtttotuj:fcd vcl jbundat vcl Dcficit.(radaUa.a>mcn
foraimenfurotii ocbctcffc vnigcnca. ConccdiF intcUt
gcndoq^pcrtinctadidcm gcnusflueboc rcductiucfl>
nepcrfc. vndc aUquandomcnfuratmenfuramj pcrfc
ponunt in gcnerc codcflaJt cii quitiras mcnfurat $ti'
catc$. aUquido mcnfuratii ponitur pcr fc in gcncrc: fcd
mcfura no : nifl pcr reducrionc^nau pncipiii ponitur in
IKcdicamcto pcr rcductionc ad pnctpiatii:flcut fc babj
vnitasjdniiincrii.CtBDcqonc. Q6. III.
0nfeqacter?S%';;SSra
'4Ki qd dl mcfura in aUquo gcnere flt pmii 1
aufaaUop quc funt tn iUo gcncre. CSrguf
:ur pmo qp no.vnii cfl mcnfura numeri.vt oi
€16. Iir. •»*
Com.?,
ctu5cft:icd tn vnfi nocflpncipiiimuUimdinie^q: vnii
1 multa opponunt :q: vnii oppofitof no eft pncipiuj al/
teriu0 .0 ic.iCJtc mcnfura 0; effc pare mcfurati: ita q>
•liqtfotiene ftimpca reddir mcnfurani j: fcd punctue eft
pumii in gcncrc quititatis:': rrt no cf( pars quantitatie:
rec oUqiiotif ns fumptue rcddit quantitatc. ergo pmuj
non cH mcnfura aUop. (C ^tcin pma caufa efl menfura
oium fubita tijrii.vt vuU Comcntato: in iito.io.fcd pM'
ma cau(ia no cft in aUquo gcncrc vt ocs :xcdunt.g ilUid
qd cft mefura aUop no cft ^mii 1 caufa in fuo gcnerc.
ZLc5.z.^ntV\rinitti ^'l' Arift.inp:cd!CtaUttcra:qui
J^PpOI irUni vuUqj mcnfura fit pmum oium il/
Uo6gcncne.gtbocidem vtiUComcntatotctaUj cjcpo/
^S^i/^^ftK^nrM (nentcB Arirtotilcm.
Jt^ltvIIU Ul II ad qucftionciq' mcnfura in aUqiio
gencrccft^ii tcauiaotnm in iUo gcncrc.Ct caufacft.
7n quoiibet gencrc cft vnii jvrf cct i(Ti m u:q6 cft ci oiuj
que fun t in illo gcncrcq: ouo nd poiTunt c(Tc pcrfectiiTi'
ra« tn codes gcncrcqt mtpoflibilc eft in.eodcgcncre ee
DlUsflXdcsequaUrcrp.TFcctas: fed illnd cftptfnui$t
mcnfura omniu:q: ^mii 1 pcrfc«i(rimti ^iieminr .g tf.
iUJtem illud q6 c(t poft pmum vd cft catifarii vd non
caufaiii:t cft manifcn j pcr (ufTicientc otiiiflonc : f$ n5
pocoici 9> no flr caufjtu$:q: flc c(Tcrpmii.'Z pcr ofcquiB
ouo pma cfTcnr in codc gcncrc:q6 cft impoiTibile: q: qd
pcr fuperabundanrii oicti vni foU conuenu. vtoicit.}.
tbopic.g tiUid erit citii. £p boc vUcri^fl eft citu vd cit
cicii ab aUquo ctufdc gcnerie vd ab aUquo oUcrius gc/
nerie.pcr fu(fidcnte oiuiflonefcd no pot dTc caufamm
ab aliqito aUenus gcneriB:quia flc caufi t caufamm n5
conuenircni in gcncre:q6eft falfum,ergocftcaufarum
ab aUquo eiufdc gcnens:t B no p6t dTc n ifl pmii:qtiia (I
poncrcf aliqtiod poftcrius aUquo iUud caufarcttmmnc
qucrcrcc oe illo pofterio:i: flcut pus vd cft coufatii vcl
nd caufamm:no potcft oici q» no flt caufamj: q: flc ciTct
pmii vt ocus:iino vt pus 1 cffent ouo ^ma in codcm ge*
ncrc.fi aiit cft caufatu:runc cft caufani ab aliquo ctufd^
gcncrie vd alrcriti0:i flc m infinitii.vdcrii oare ^mnj
q6 flt caufa t mcnftira oium aUop.vndc iftcconuerran
tur fl cft ^tnii t caufa.g eft mcnfuwt ccoucrfo. (TTl»
Condii ti\ 9« ouplcc cft mcnfura t pmti. Oucdi eft mcn/
fura intrinfcca: ficut marcria t fo:ma : qtic funr ^ncipia
cognofccndi rc5:t caufa rci inrrinfeca.aUa cft mcnfura
qccrinfccaKiair finis t cfTicicne: t flcur oicir Comcnt» C5in*7*
to: : 9 cft oarc ^mii ciTtdcns t fincm vt jpmam caufas:
q6 cft mcfura oium crrrtnfeca t fcaindii app:opinqaa/
cione vcl remorioncm ab tpfo omnia oiatnf magis vcl
min tis pcrfecta:q: q6 cft p:opiquiue ei magte cftpcrfe/
cnim:t q> cft rcmotius ab eo mtnue cft pcrfcctii.
31 r1 ratir^ni^a Cad^m.T.vnujcftmcnfivano
I ai-iwilwt» mcrof tc.Conccdit mcnfura in/
crtnfeca.Et moicis:^» vnii no cft pncipiii muUop : quia
funt oppofita.Oiccndii 9 vnti capifoupfr.vno modo fe
cundii fo:mi t fpccicj>p:ti:t fm coplaione t pcrfectio
nem eiue : t flc vnil oppon if multo t no oftituit ipfum.
aUo mo no fm fpccic t fo:ma ,pp:ia:fcd Pin q? eft pare:
t includif tn muUo:t non fm q> vtui b5 c6pU*tionc:t fic
vnii :?ftttuit muUa.t jvnif fit'c.Co:pus ouptr accipimr,
Uno mo fm fo:ma t fpccic ^p:ti vt opponiF aniato:(l/
cut co:pti8 qi> cft lapis bj fo:mi .pp:ii t coplctionc pcr
fe:t Qc no ^ftiftiit anijtii.aiio modocapif no fm cdplc/
Cionctfouna Dp:i.i:fcd inquantiieftparsanimati^teft
in potcntia advltcrio:c pcrfccrionc: t fic conftituit cot
pu0.(rad alti.tDcnfura 05 c(Tc pars . CxSm q? venim
cft.fi cft mcnftira intrinfcca:ninc cft pare cfTcntiaUs vcl
q^titatiua. £c m oicis:q' piinctii eft pmu t non eflpars.
C>dm Qj punctii eft pars Uncc no q^titatiua: fed dTentui
Us:q: linca copontfci: longtmdinc ta$ qc ma:t cjrouo/
biie punctis tcrminitib" t.icp cx fo:ma. vndc ctia j oictc
Arifto.pmopoftcriop:q>ful>aco:ujcftc)cbie:tloquif Cap*oe
oc Uncj: que cft cr punctis tan&eicparcibu0dTcnciali/ pcr fc»
bus.(r Scl aUaj.pma caufa tc.Concedif .^jfltmcnfurs
qrtrinfcca.vc ^s vifiun eftit videf in fcquccibas.gc cn
Dict0:g:> non cft in gcnerc.£>6m q» cft in gcncrc (u(5c per
reductioncl j non pcr fc:t boc (uffkic ad boc q>aUgd flc
in gcncrc prr rcduccionc 9» flc m6km.yA nd of^ q> m^
fura t mcnfnratii pcr fe flnc in generc fs fafFtdc vnitt
ficingcncrcpcrrcducctocs. £15. niL
(££t fctam metrd rcmm bidmne iL Zx5,^
l^nrnr circabancpartcUtriifcicn
Ivl UUr tiatfcnfusflnt mcnfurc m
atn.(retarguiF ^mocpfl[c.'JlUKlcftmcfU'
0 rcru p. r q6 aUa cognolcunmrq: mdort
tibri
9Stf(e pn" cogTcendt mcnruratu : fj p fcCa? x fcnfbs alia
co^cunr : qi g fenftim co^fciinf oia fcn(i''':i p intc" oia
JCxA?» intclligibilia.vtpj.j.ocani.i.gt?. (T^t^.ilUidcftmefu
raaliof :q6crt OTicipiiico;::qzmcnfur3 cft pncifniimt
CMfaaliop.vtpuevifu; clTifcd inrcllccriiatfcicntia dl
Edpiijo{umaliop:q! fcicnria:^ intcilcct^tuinus ftint
cipia oiu; nSUi):t fcictia t intellccru9 bumanus func
cipia oium artificialiu.g intcllccnw cfl mcfura rcro.
(CJk vcritaQ pmo cft in intcllcctu.^mo pcrrarmciae.
£>C0.8 t^iiiifl ginrcUcctiwcftmcnfura oitim rcrti5:q.' ficut
aliquid fc bj ad cffe vcni;: ita ad cfTc: qtiia cns i vcrum
cdacrtuntur.modo tn quo aliquid babct ^mo cfTc illud
cft caufa ciue.t pcr :3rto mcnfura.
^nni^rrilttl Arilte.(nliftcra.vWreptobat
*^rr ^ Hllll opinioncoalior g volitcnltcjjfcien
tie t fcnfufl clTcnt mefurc rcriit tde vult Cometato:.
*SSim\A llltl qucftionCQjfcicntie t fcnfus
Jle:7ltCIIUUIil nSfunt mefurercrum:fcdrceftint
mefurefcictictfcnfu9.gtbo<4JbaFpcr rationc .Arilt.
•Jllud cft mcnfura altcriU9:q6cft|Jncipiu5 co^ofccndt
tpfuj. ifta cft manifcfta ejc oiaie.fcd rca ftint pncipiii co
gnofccndi intcUcctii t fcnfuj vcrti vcl falfti; : quia oicit
m«**. Arifto.9» i>pcer no« epftimarc tc c(Tc albu; no pp boc
Xxdai toe«albt»:fedpiopterboc9»tu cs albuectilhmatiot
fctetta ert vera qua e^timamiw t fcimua tccfTcalbti.vrt
Oicit Ari(To.cpnobisaccidit:ficutnaUquis fcmefurct
pcraibirtl:tiiccognorcimti0 quiti fitmus:-! tuncnoe ^xi
camus cognitionc no(Tr.i crrc mcfura; btiius:fed boc no
eft vertufedmefura cfl quititae cubitalis: t bocpcrad'
dicercad trfi nolhn.i.9>cubitue appUcetur ad nos:flait
noecognofcimus alia cnria pcr fcicria ptitamus cc cau
fam t mefttrajaUo^:fcd \\x no cU: qj fcibiUa pUio mcn
furanr fci^tii^qi fcietia caiirjfa fcibiUbus t fcnfus mcn
CSni.<, furaf a fenfibiUbn».(L"3tc t cft ratio Cdmcn t.noas . fl
fcieria t fcnfus dTcnt menfurc reru:tunc rcs ctrra aiam
oependeret a rebae in anIa:qtS cft falftim.oritia p;qi ot
dt Comentatoi.fl non c (Tct oign lue vt cn tu mcn fti rcn t
feicnti.i t fcnfum $ vt ilta mcfiircnt cntiajid.n.clt men
fitra n i fl (in t en tia:tiic fcqticrcf qt i Utid q6 cfl cptra an i '
ma ocpcndcra in rtTc ab co q6 c(t in anfa.jQJtlotandii
DiUgcnrcrQ» mctrii pmo t ^ncipalitcr cft in oifcrctievt
vnitae numeraUs .ppnjffimc cft mcnfnrafcd ftn fimiU'
tudinc mctru; cft oiminutii ad aUa ab vnitatc ntimcra
li:qj mcfura pmo t ^piic oicta o; babcrc trcs conditio
ncs. -p^iimo q» flt indiuiflbiUe fimplr: qi pprcr boc ma/
jcimeoicif c(Tccerta.<5cjS>rcquirif q^pcrciiiorcpUca/
ttone aliqtiorics reddat totii:qz fl pcr rcpUcationccaie
no rcddcrrt totii:ninc no c(Tct mcnrtira : q: oiat Srifto.
TixMo. ^.pbfflco;::^ marii ntbil vidcf c(Tc cjrtra mcnfuratu:
fcdautpluramcfratotu. ;?rcquinf admcnfura;,ppe
ricta qp d; notificaremcnfitratii.modooee iftc rrcsco/
dirioncs ocbcnrur vnitati numcraU^vt f^ctoictis: fcd
aU$ flmiUtudinc; tranffcmntur ad alia.crgoop; qp flt
aliqiia fimilimdo inter vnit.itenumcralc t alias mefu/
ras. vii qucUbcr aUaru incnfurarij op; ad minue vnam
j^codirionu; babcrc.modo aUqua mcnftira cft quc pcr
replicationc cius aliquoticns rcddit rotti : l; no flt flm/
plidter tndiuiflbiUs:vtvnciaqnecftmcfura pondcril
RmiUtcrgcncraUlTtmii oicif efliC mcnfura aUof in pze/
dicamcnto:n5^ pcr citis rcpiiatione rcddat aUa tnfc/
rio:a:fcd quta cft pncipiti cognofccndi 3lia:tfic oc aU}5.
CfTlota tamcn fcicntia t fcnfus oiir mcnfurari a fcv
biU no mcnfura qnanritariua: fcd mcnfura pcrfcctioie:
qi tn vctitixc quito fctbilc cfi nobiUus t pafcaiue tan
loficientiaiiobiUMtpcrfcctio^
Mflrttirrt CradjJmi.lUudeflmefurat?.
4CIU 1 iwH^^llty.Cicedu^QjaUqitidcognofdper
aUtid oicif :aut tiq^ pcr potcn tii co^fcititii t talc nd cfl
menfura:fcd pluo ccoucrfocognitu; crt mcnfura cogno
fcetis.BUo modo aUqd cognofcif pcr aUud ti(|t pcr pn /
cipiii tcaufa; cognitois t talcefl mcnftira.mo pmo m5
res cognofcif pcr fcnfum t tntdlctn:fcd fcdo md intdle
crastfcnfuscognofcunf pcrrce. (padaliaj.^Uuddl
mcnfura aliop ^c.Conccdif .Zu oicie:£p intcUcctus tc.
CdmgjinrcUccrite oiutnuscft CJufjotumrcriinaUu:
fcdpUis ccoucrfo.g no c\\ incnftira nSUii. (I721d aUam,
veritas ^mo crt tn ttcUccm . O^; q> vcrttas cquiuocaf:
qj vno mo acctpif p cntitatcmantfcftatiua fui apud in*
tcUcctii:q:ndcftactumanifcftans fcapiid inrcUccru;:
fcdrmb;babtrudine.vi^cria; Comcnratoi oicitinz'
pbf ficop:g« nuUt'i cns namraUtcr incognioi cfl: t flc ve
nim dl in rcbus g:tra anima;:^: aptitudo manifeflan/
di rcm cll in rc t no in intcUccm:t fic vcni conucrtif di
entc.auo modo of vcritaoa qtu altquis picimr vcnie:
q9iiis.n.rcenata fir manifcflari aptid intcUcm:n6 tam^
aUquiedlvcruefmcam:niflfit :?foimitas inrcUccnt»
ad rcm ^ m coinpofitione vcl oiuiflone; conccptuum : t
boc modo vcnim non eft fnitMUtcr nifi in itcUcau : U
in rc flt cjctra dfcchuc. Oo. V.
(C^uodquidcminomnfgcncrc vnflcft
7^ r t*l rtl r ^*^^^ v^rw. qi tnfra fub'
wivl llUI dit.qucrcndtnpfu;q7vntim
I fic t in fuBa fubam vni tpftt; vnii . Utru p:i/
ma caufa:flait octie fit mcfura oium tn gcne/
rcfu6c.(I7£targuif ^mo q>n6. rDefurn 05
eflenotio: mcnfuraro:qimcnfiirjnorificarincnrurarii:
fcd pm.i catifa no cft nortoz ftiblhirus.z^Nii'':^: ftibllan
tic ab"minimcnobis funr notc:qi fiait ibi oicif .ficut
b; oaiUis noctuc ad Uimcn foUs: ita fc b; in rcUcctus nf
od miifcftifTima in narura.i.ad ftiB.isab'".5':c. (P^te
mcnrtir.i jUqiioricne rcpUcata rcddir rorii:fcd pma caa
fa aUqtioricns rcpUcara no rcddir rorii:q: oaie repiica/
tu8 niilU fubam rcddir:cii flr oinoabfh^acnie.
(PlrM-v^rifiiitt ^''^ Ar1fl.tnp2cdicraUrrcra.vW
Xjy\A^\\vm\\ vuU^jingcncrc fubO^nricfiroa
rcfubflantiam vnam.-quccflmcnfuraomnuun: t oiat
CdmcntatoL-3> b cft jpma caufa.
tn^ nHtltll ^^^'^ qudhone : ij' ^a coufa non
Vi^J\\\.\\\\W\\ I c(Tmcfura itrinfcca ct ppjic ninx^,
gtcaiifacO.ad mcnritritntrinfccit pp:icoiaarcgni
tur trce^ditocs. -f^itmo rcgrinirq*(itindiuiflbiUrlim
plicitcrqt .pptcr boc mefura 0; effe marimeccrta.fik'
dido regrif : q» pcr cius rcpUcarionc aUquotiee; rcddat
totii:q{ aUter no cfl mefiira:q2 oict t An(>o. 4. pbr fico.
i|»mctrii nibilaUnd vf crrramcnfuram;: fcd autplura
tnetra torii. rcquinf :9» noriftccr mcnfiirarii. vr pus
vifum cft.(r£rl>ocargiiif .^Uud no cfl mcnfiira.ppue
otaa t intrinfcca qt^ nob; codiriocercquifitae ad men
furi:': B cft manifclb:fcd pma caufa no b; oee condino
nce rcqfitae ad mcfuri:q2 lUc funt.j.vr ii vifum cft. &.
I^ma ci nd b;:q2 p ctiie rcplicarione nuUi fuba; rcddit:
quctiieflvnaconduionii.vnm^ura ^pc ficnfioebef
vnitari nt'icraU:t ab ipfa tranfbta efl ad aUa f m aUqiii
lifinidinc rcpti.Crii pma caufa eflab"ab oibiis fubflj
tijB.^ no cft mefura in trinfcca.^Ti" o6m: q» cfl mcfura
crtrinfcca t Pm fifttudine.gt caufa eft. 'JUiid cft mcnfu
ra falrecrtrinfcca t aliqtio m6q6b; aUiJ pditionc xnh
fure.ifta cft manifcfta:f; ^a ci b; aUi|i ^ itton^ mefu
rc*.qi^*Cadl (impli^^cufil fimpO' idimfibtU*:<iq»ni
Cdin.7*
C3nt7.
Tx.14..
oAn nMgnirodtn^ .tnl Dictr Commtaunin ^iaa litte
ra: o> cu ^uicmj fucrit buic catifa dl (mipUctflima
Q) occlaratii cfl in pbf flcie pmu motozece ctcmii 1 ab'
nnictii ab omnt ma . £t cu; oeclarouit pod in i(to.izjp
boc no foUij.eft ^d" tatg moroirfcd taig foima t finie;
Dtclarabir <i> lUud cft vcp vnii oc quo occlaratii fiiir:
9>clt pn" fubc: ficut occratu cH in ifto.fupplc in ifto. iz.
(l» cfl acnte vlia: cui no admifccf po* omnino. z fic vuk
£6mcn ta toiiq; pma caufa fit mefura oium fuBani cum
Ct pncr oium fu5ani. 1 0$ itelUgi : ficut ^ ocm dh^»
efl mefura ejrtrinfcca. (TTlodii Q) fancnto Zbomaa
Cncbif ptra Comcntatoze in boc:Qj oicit pmii motoicm
cfiemctrii ouimfubaru^ioicirg» Comcntatoipmono
M Dicit:qz metnii fm Ariilo.cH piunctu t no fcparatil-
fcd pmue motoz efl fcpara tu5 a rcb'.! no eft metrii fub'
Itan tiarii. z? Dicir:g» fcqucrcf fm Comcntatoieg) pu'
mua motoz cet in pdicarfiro fuBc:q: mctp cfl vnigcncii:
1 in eode pdicameto cu incnfurato : f j dcub no cf^ in ali'
qoo ptcdtcameto.(rib6m 9» ocue c(\ incn fura t metrii
oium fu6arii:tmo etii outm entiii co ino quo Dctn ci^
ma ro no ;xUidit.vi1 Arifto. vult g> mctrii no 05 cfTc fc
IMrahi pcr fe fubfiiTes vt )rdca:ficiit voltiit plato: f; non
negat j)n metrii poiTit cirte fcparatii 1 ab™" ab omn i ma'
Ceria.^ad alii.fii6m(p no op; cp mctru cu; mefurato
fit in eode gcnere per 1 oircctc:fcd fufTicit qj per redo
ctione vr pn'" cfTicies ecrrifccii^fiait ma 1 fotma Htnt in
piedtcamet 0 fubc p reduadcs vt pn* intrinfeca.
rartnnca CadM.i»3«><urao5cftcno
aU I 4llOnct5.rtoj^c.coccdif.flcft mefura iw
trinfcca:tuc 0$ e(Tc notiot mcfurato no folii nalitcrKj et
quo ad noe:f; fi ci^ mefura c%tn(cca fuificit q> fit notioz
naliter.gt tu otcie:9> pma ci tc. l^lm Q) vcrii e(t no ell
norio) qno ad noS:ttf efi notiot nlliter.vnde fipcedere'
mnscognitide naU:nmc pcr ciue cognitione ota aUa co
gnoficerenf .-cii ipfa fit pma Ui;: 1 ^mum fpcculii otum:fi'
cut oicit"Lf nconicil.p? poftcxbocfuiTicit admcnfuraj
e]ctrinfcci.C[7i9d alti.[^:q: no op5 mcnfura eictrinfc
catfm fimiUtudineoicrabdatoes pditioesmenfure:
fedfnfricitaybabeataUqiic. Qo. VI.
Cl0 pponunmr afit xmnm i mnlta t c.
I^^iffir circaboccaprs.Qtruvniit
Ivlvl llUt multaopponanf .(Cargfp
9>nd.Uniioppofirof noptcdicaf 6 rcUqiio
afTirmatiue:f) plus intertmit ipfu) : ($ vnum
picdicaf DemuUtnidtne:q:alici tnultitudo
efl vna.g n© opponunf.(E 3tc vnum rm opponif vni in
iRo.io.i ^mopfarme.fjmuUiiopponif pauco.vtin.io.
bui'.gn6 opponif vni.CTIrc.iUud qd pdiruir aUcru:cr
efi C6 etue no opponif fibi : q: totii 1 pare funr eiufdem
(pei.i pcr prte nd opponunf :fcd vnn ^fiitnit mnlta t e(l
pareef :qz multitudo ofiiniif vniratib" tiq§ ci^ prib^
^f>tV\ff ri IX 3n(^o tn Urtcra:qi oicir Q>vnn
*^rr*^''"*'^? tmuUaopponunfmuUi0modie:ct
boc idem vuU Cdnienratoi.
HPt^rf^ltii^tim odircllafiqdnie^cpvniionpU-po'
n ^141 lU lll II Kft pfidcrart.vno mo fm fozmi t
fpcm j^pzii 1 fm ^pletione t pcrf cctoej ciue.2IUo°capi
timvnii non fm fped^ 1 fozmi^pjii:f5 fmcpdi paract
idudif in muUott no Pm q> vnu bj pfccr6c;;f5 Pm 9« eft
in po^flcut ct of Dc cozpotc q> vnuj acciptf f m foimi t
jjpiii fpecic vt oppon tf aniaro 1 no efl in po' ad vUcrio
rc; pfccrion c. ficut co^pue q6 eft lapie fo2mii>{nii t
Bfcctoc; pcr fc:i fic no pfiiniit aniatn.Slio mo coDiFnd
fm pcrfeaione t founasppiiom; fed inqoontit tu part
lz6
•nto(teftinpo'od vUcriotepcrftctionctncnfi
opponif animato:fcd cdflituit ipfuj.
l^iV ^ifcs ^^'^^<*<^(\oncspmoq)capiedo
IK^VA- VliW vntijpmomoopponifmuUo.gf
ciefi.^fUa opponunf quc bnt ratidee oppofitas et
majnmc oidinqt quc mai:imc oiftit 1 brit ratdes
oppofirae illafuntoppofita:ibocp5C^DifT6nc>
rior:f5 vnii 1 muUa funt bo:q: vnii capicdo p? mo
b$ rone oppofiti ad muUa t mape oiftat ab ipfo:t
boc in gcnere oifcreto;t:qz vnti tquitn; vicit mibi
namfubicaitdiitifibiUrariimuUirudo oicirnas
fubiccri Dittifibilitari:t ifta mapc ofnt: t vt fic nd
prtt fc 3pari in code. (fz' o6m:q> fic opponif ci5'
ric^t di dhqz ii^batii efi 9 yna 1 muUa fiuit op
pofita vT g ^dictotle vel renuc vd ^ritte vd co'
traric. p fufficiete Diuifioncqi np fut pfcs fpee opi
ponie: f5 n6 prtt oid q> opponanf 5diao:ic: q: bo*
ni femp vnii cft cne altud n6 cn8:f5 ifla ambo func
enria.firrndopponunf rettuerqzreriuc opponnnf
vt foj^rcfp^^tno foi^ab'*:^; tfie fur foi'ab". j oppo
nunf prie vel puatincfcd no puariucqi vnu ilk>p
efi ene.aUerii ^ nd cne faUe ^ gd . vtl nulli na$
ponit ^tio. g opponiiF 5rie. (£&s tu pofice ilTa
rcqi Comcntatoi vttU.c^.p.gi opponanf pttatiuc:
qi oicirgj vnii 1 muUa funt pria.t 5rietae fm qni
funt 5ria funr ^rio 1 babttue.gt addit Cometa'
toi q> J^.vocat fiuone 1 babitii pria: qi 5ria rc
ducunf ad boc gcntte:t fic vtilt Cometatorg? vnil
tmuUa opponanf pitatiuc . (PSd boc v6m cd q>
vnii p6t Dupfr cfidcrari. vno mo quo ad nam fub
iccta indiuifioi:': lUa na figtnr nomic fimpTrt fic
Dtcit na; pofiritii: t fic oppbnif muUo pric quo ad
fozmi 1 pfea6c5 ciU6.aUo' pfidcra f vnu5 quo ad
indinifionc:i fic oicit ^urionc q ^tatio no figntr
pnciparr noic vniu8:(^ onotaf 1 fic opponif multo
puarine . (Tz^pot argui p z* ;5nc. ^lla funt oppo'
fita pric quc funt fpes i\iC? gcncris cjc oppofito oi'
ftinctc:ib cftmanifcfia.cpio.b''.t.cij.z.i4.. qiof
q> orietae eft of ia fm fpcm:f5vnu 1 muUa funt bo:
qi cne oiuidif in ifia.f. vnnm 1 muUa: (imt in fpee
oliqualitcr quc funt oiiicrfcgditarce.vt p^.S- b'. 1
iotg^ n6 vcU5 of c q> cne fir gcnue vniuocii ad i(\x
fj anologii.(C;nondii tn q> aUg ortt gj vnii 1 mtra
oiiicrfimodc pfidcrara opponunf f m oce fpee op'
pofirioie: qz oilt q> vnn inquitii cft oucmbiU: aij
entc opponif mnUo 5dicroMc:qi muUirudo cft no
cne:icne 1 no cne pdiciir. vcriratc lUud nocft
brt cauni5:qi mtiUttudo no cl^ n6 cne : I5 n.non fit
vnii cne:rrt cft muUa cnrio: qimuUoe vnirarce in«
cUidit. vft nd cft vcra pdictio intcr vnu? 1 mulra.
0ecudo Dtcunt q> H vnttm confideraf vt mcnfuni
flc opponunrur rclariuc:quia mcnfura rcfcrrur ad
mefuraru. t>oc et vdctur c(Tc oe ircnrionc arifio.
poflea:'qi oic g; vnii opponif mtro aUquarr.f.retit:
qz eft metrii 1 mcfura numcri: t boc no cft 5
^em:qi ab^acccprii 5riaf mulro.quoaiit vnuj t
multa opponanf piunuevd 5rie qcotcrie pjqil
oiccbaf ad ocrfi C6mcntaro:iB.(rj't)6ti:g' capie
do vnii zt m6 no opponif muUo.£t caufa cfi tacta
^ue.^lUid qd cfi pe aUcri'* t ipfu; pditutt no oppo
nitur fibi t vifa efl pzitts.
JaU rSllUUtl^ jjbanrgjvniifcdomoacce*
ptii no opponif muUo:i boc cft pccfTii5.(rad z'*
vnii nd opponif nifl vni. Coiucdtf . in vno gcncre
O 4
Bcdtthi hfflo
Pottone < mbi
{>ncipia Saaf.
9 vnd ^npjrr
ngi ()u6n^i>iuifl
biliune. rnd.n.
nd Mcit altqaaj
Oifpon^ addiiaj
cirtnnf.finitc>p<
natus tn Suui
napqiKin imif'
l7it Comituoi,
•f,mctap6.
1 in.lo.b*-cd.£.
£1 q: oppofUio
inicraliquaan^
dit pcncet fuam
t>\iapik ngtnj.
16 £6rncraaioz*
iuiiafuap:mc(/
pia Mni <p vni
tmultaoppond
turpuanuciid
rrpofuupCT-op'
poncm priajop
p6nc5 fm t>alH/
tum 1 fxunonr.
Hr< Blofi oocio/
rie txttmu iiai
tion^ comAMO'
Ubei
oppSnk itodt m5. Zu oicis: qt nuilta oppo ni wr
paaco.D6$ 9> muUirndo pot oupfr pfulerari.vno*
Vt Dicit ty.cc(ia$ rcfpai altcriua: i boc mo tnultitu
do opponic pauco:qi multicudo cft qucdi pluraU
t40 ca ncceiKL-fs pjucitds efl mulritudo finc cjccef»
ru.3lio mo poc :?lidcrjri ^m fe 'Z ab^^t flc opponi'
cur vni t no poucorqz (k ctii paucicas ef) qdi mul
titudo:flcntDuaUta9.gcBDcq6nc Qo. VIL
Kc>, C&i^^a0cq:contrdr(OTo(tendimr7&
~ X^^ritnr arcabancpiirte.Utrn
KXs^MVUl vniiflt^e muUitudi/
nc.(C& arguitur ^mo 9 no .-^huatio
dl pofterioz babitu. vt per A rifl. in
tra:r$ vnn b) fe ad mnltum:flatt ^tio
ad babita:qi vnii oicit tdiuiflonerr; mnUu oidt Di
oifloncfj idiuiflo efl puatio Diuifldis.^ tc. C7tj*
iUud efl poflerins aUero q6 norif iaf pcr aUec:qt
nocificans Mw tSt notificaro : fj vnii notificaf per
mttitudin^cii in oiffone vniue ponat multtiiido:
q: vnii na uidiuifa 1 nd muUa.
^ntViririim wUac.o. vnu nafrdTe 5us
^PpOllUim mnU?*ljfenfufltpoftenV
Slr^ /yf\n^t%% D6m:3> vnum nlUtcrcfl
mX\\\J\Vim muUo.gtcacft.fimplcTptis
eft jjpofltorq: pieccdit ^pofltii^ficut pars totii : fcd
vnn e(t fimplq: refpdi mulci: cii vniras fit na indi
Bifa t flmpie):.g if.lT^tftn-ilUid qd Dcpcndct ab
nUo in ce t pricipac ipfiij cft poflcn'' naUtcr qi qd
ocpedetabaUopofteh*efieo:flcuccfTccni6 pofie/
riot dlcl't itfnsnb pcidpac poficrius:fcd cj> ma
gis^fj muUintdo ocpcdct abvnitatcincflct pcici/
pacciqjmuUirudo caurarci:vnirarib''t pirtici/
par cas. vtl muUirudo non c(l nifi muUc vn itatcs.
ir3fre qd dl mct;: alterius boc efi pus eo naUten
tB efl manifdla ex Dictis:f j vn itas dt mcnru mul
tinjdis.vf vifujcftpu9.5tc.(rz°D6m:Q> vniipo/
lleri*c(lmulroquoad nfa5C0gne.£tcaefi.5llud
dl pus cogne quo ad noe q6 dt magis fenflbtlerq:
j^x5.^* oianfacogniriotcipitafenfatis.vtDf^mopoflcr.
f j muUinido e(l mogis fenflbiUs vno. vc ck Iro:
Xxi^ Arifi.9 ptltos cfi magis fcnflbiUs ^|vnii:
t Diniflbile magis dl fcnflbile $ indiuiflbilc t fic
pUtas efi vno rdne fentoj.i. nonria fenfibi/
tim^ Utatis.tDidtCometatot.cain 6 efhqtoiuifibile
dl niai*fdiuiflbilL't maius maifdhns eft minozi.
fUfi^S Ibttealigs oiccrct qp vnii quo ad nos t ^m
fenfnj eft (kis mttUo:di flt metrii multoj!.(i:£>6$
Q> onplep dl cognitio fenfltina quo ad nos: qucdi
cft ofnfa:t taU cogne fenflriua pfiifa muUinido cft
vnaq: occumit muUa qpvnii^ficiir qi^ aU'/
ge audir 1 vidcr mUa cj: rcmorie cognc ofiifa ^is
occurrur flbi mulu $ vnii.aUa eft cognirio perfe
ctattaUfoztevnumed j^muUo.crTlondug»
mii Diffmir muUitudinc:tcp.-ndti1c(iDifTocircu
laris:qt boc efi Diuerflmode . vri in muUinidic dt
ouo 9liderare.Dialflone t mbinidine.XDd fl mut
citudo :Mtderaf quo ad Diuiflon^fic vnnj Diffinif
P mnUitudincq: e nc^e Diuiflonie:fj fi pfidcraf
quo ad mulrirodinftuc mulritudo oifl^nif p vnii:
q: malrinido edoggregataei: vni^:tno funr aliq
multa.-niflcuilsparciconrifdeat vnii . (TTlonduj
VUeri':^» ointfib ^ opponif vni vr oticrnfcii cnrc:
t Diuiffo que opponu wi Vt c(t pn" numeri no eft
cad&qi Diuiflo 4 opponif vni vt pumifcum ente
€16 viLt vrrr.
dt 5dtooiia Pm ^ or boc eft boct boc no cft bc>ct boc
Dcbes itelligcrc no qtto ad nam fubiccri indiuifion i:q{
illa opponif muUo pric. vt pus vifum cftrfj boc cft inrci
Ugendu quo od indiuifioncque eft qucdi ^ia rio t aUq
ncgatto:t fic rd vniue acdpif ab indiuifionc: qtic oppo/
nit Diuifioniinrerpdiaona:fcdratiovniusvtcftpnd'
pia numeri opponif Diutfidi quitiiariuc. gt ci: boc aUg
codnduntotdin^ inteUigcndi:qi pus intelUgtf cns ali«
quod no vna intcUcrtioc f m fuM vcl accidce intcUi»
^f.Secudo intcUigifnocns . Zcrtio inrclUgirDittifio
inter ima vr oiuifio cnm a nd enrc: vt q? fuba cft Diuifa
a quiritate:q: iUa funr Diuifa:quo;i vnii no eft aUcruj:t
H eft Dtnifio corrad icrion i9.poftea inteUigif vnii q6 pri«
uarDtuifioncj.UUimo inrclligif mulritudo qncefta0/
gregauqcvnitaribus.
rafinnra <ra<ipmif^:q:vnaquoadUi/
JdU I aUUIItk^ diuifioncpoftcrt^cftmuUo^qiB
Diuifionc cognofcit indititfio.t boc cft :xcfTii5.(L £t (ic
et(9 sd 2"":^: vniinonficaf pcr mulrinidtncronc oiui
nonis:fj mtrinido norificat p vnii rdncquod cft mvAtif
tudoaggrcgataqcvniuribns. Qo. VIIL
CCluare pala <s t>(aerfu5 1 btfltmfle %c .
if^^nflir ^■^(><in£pt^'tltriionine
\ v4vi liUi ensTpatuoicnrifiridejvet
j Diuerfuj.(rarguif ^mocpnon.TloenspoC
I ppari ad ene:t no ens neccft idcm ncc D^
^ucrfu j ab cnrc.pTno eft ide : qz cne t non ens
Z.CO.JCI
ux.
opponunf corradicrozie: t pcr 5rte majnma oppofiride.
quoitvniieftremoriuttalrerius.-necenetnd cnefiirDi/
ucm.(\i Differfs in aliquo DifTcrtfed no cnrie no eft Dif
fcrenrta.g tj.(r3fre vna quaUrae por comparari aUcri
quaUuri t vna quirius aUeri:t X> eft manifcfta:qt atb*
pdtcomparari atbo t tricubinis tricubito : fcd ouo albi
no olcun f id£fed (uniles magis.fcd oiio trinibiri cqna Capifoc
lcse):pjedicamfris.t.5.btiius.gtc.([:3ftcm idctoiucr qncitate.
fumfiinrofiefu6c.e):.5.buius:qivniraB in fubftiriacft X.ci8.
f dcritas:fcd aUctas eft oiuerfitos : fj vnius in qualira' ^.zo.
tarc cft fimilirudo. vniras in qniritare eft cquaUraS t oi £.c xo.
ucrfiraoincqualirae.crgofubftariaaUcricopararafub/
ftantic oirif cfTe cadcm vcl oiucrfa:quia nibil compara
tur pcr oifTcrerias fiiDcnifi qiic fiint ftiBc.
d^nrv^ri f iitti Srift.in p:edtcta littera: tpo
^j^j^iauiU ftcafubtun0it:i)pterq6omnead
omnc-aut eft idem.^aut aUud.
IRot^ndllim «'vnadlcopanirioppebicraof
lflUl4IlUUin quaDicitanfto.7.pbrficop:g.fo Xx6.tl
Uim mo fit in fpe atboma:t oe uU non Ujouif ad pfen». .^1^.
atia cft coparario cdmunttcr DicU:que efr coltario re|: TCtML
fimiliii vcl oifTimiliii vct rerii eiufdegeneris vcl oioer/
foji gcneru.t Dc bac pjocedit que(Ho.
Ibinr X)\ (n ^ q6nem:Q> omne jparatu 01
m^y^ >iiv antcftide:autDiuerfnj.£tcacft.'?nol
c^rariocaurfuba opaf fube:«irfuBa?paf accririauc
acais accriti.pcr fuflFicicntc oiuifioncfj in oi tali ^pone
ppatu aUcri vct eft ide vcl otucrfuj. ^b6: q: fi otic f(it»c
ppanf ad fduiccfunr oittcrfe.q: funt ocni oiuifc: t q fut
acni Diuifa funt Diticrfa:nifi finr ouo noia flnoia^q^fita'
lla :?parcnfad fciuiccnicfiiba nc ccr Diuifa:fjeade. ve/
nij cft rdcriras t oiucrfirae in fuba voriaf : q: aliquc
fubftiric funt eedegcncrc:alique oiucrfc.aiiqiic ccdej
fpc aliquc oiucrfc.aiiqtie ccdcj numcro aUqiic Ditiofe
tapplica.Scdfifiarcoparario accririead fiibftanriaj:
aur lUud aaides cnr in illa fuba vct inaUa.fi aaidcns
caparcfddro&iminquaeaflcaccU&truCafmfaem
l&cdmi
tfoWectdftfiirtt fedcm.td funt oiaerti FmeAitii.Ss ft
•cddcne coparcnirad alii fubjj i qua non efl.tik fut Dt'
ncrfa nmprr.iS; fll accidcns coparanir ad acddcn«:tunc
iUa acctdcntia vcl funt in code fubo vet non.0i ilnt t co/
dem roSortanc funt cade fu&itic: fcd funt oiucrfa fi tti •
CiamJScd IT non funt tn eodc fubotttic funt ftmprr oiucr/
^Alfju faxrgo omne compjranim ad oc:aut cl^ idcrrcaut oiuct'
fom.vndc oicit 3^.&tucrfutn gdc; igitur: aut idcm ^
bocoe od oe t)f quecuq j otcunf vniaim t cn9.vuU oice/
re arill.llb coparatio tin dl inter tlla qnc funt entia. qt
id^ X Diucrfum no funt pdictozia. vit copjtio vnioa i Di'
acrft trft cfl in cn tibiia : t no op; fit t no entibua.vti nd
opi q? cne non cnti flt ide vcl Duicrfu;: fcd fi ide t oiucr'
rum eflitnt pdiaozia:tunc baberet veritatem qp vnii e(Ti
en«:aliud non cns. vnde opponun f cotrarie. quoto vtru/
qj eflcne.vnde ifla coparatio babet vcritatem tantiun i
cntib(».t .alTignat caiifam tn ltttera.q: vnu$ t ena co
parata vt vnum cns altcrtiie. vcl cfl aptus natum e^ vna
cnm eon flc ed idem:vcl n on cit aptum natum ttkynxt:
tlkeftoiuerfum.vnficidcmioiuerfujopponunf prie.
nUi4IIUllll| (1)9 comparamm altcri:vel eft idcj
iibi vcl Diucrfum. modocopianir Dtuerfltae numerali^:
Vt bic bomo cll oinci^us ab alio bomincper Diaerfitat^.
t ecoucrfo.altcr ab iRo e oiucrfue per Diuerdtate. modo
Cunc vna Diucrf!ta« comparaturalteri: veleeadcm libi
1^1 Diucrfa.-non ei> eade.qt mca Diuerdtaa non efl tua ot
uerflta93iec efl Diuerfa:t nibil purdicatur oe fcipfo oeno
minatiue.tr^tcm fi cfTct oiuerfa ifta otuerfltas boc cflj
per oiuerfltatem.i ccducrfo.alia clTct oiucrfa pcr alia Di«
nerfltatetuncqncranirvclalia otucrfltaeivclcfleades:
xt\ Diuerira.nd poteft eiTe eodem nec oiuerfa per alia; oi •
Ifta fn(| nerfltatem.qt flc ptocedcretur in infinittim. q6 efl falfii.
S*"^",'^ r ([it>ica\dum qp omne cdparantm ad omnc: vcl efl idcj
fa/nwta. ^ oiucrfumvcl eft quo aligd eft oiuf rrum.qi alitcr iref
oi (n« ei in inftnimm.vndc pcr boc patct folutio ronie.qi oiucril'
«■Mcoc* taemcacompirataaltcrinonclt oiucrfa :fcd quoaligd
•*-«o«<|» cfl Diucrfum:^ boc fufftcit.vtrum aii t in oiuinia patemt/
wrto" ui *^ filtatio flnt idcm vd oiucrftun.qi aliqai ponuni foi
^idtfttua maUtatesbocbabcntvidcrctbeologii.
«uDUKTOj j| rfiinca 3dp:imampdtetc):oicti9.qtiHacom
ftu». JdU 1 UIH»k»«p3|.jtiotanmjintclli^iturlncntibn9.
U^ad aliam.vna qualitas i qtiatitae tc. conccdinir. Ct
tu oicie.Qj non cft idctitae tc.C>iccndum gj ftmiUtudo x
cqoaUtaseflquedi idettus.qiidetita8noneflnifl que/
damvnitas.p:optcrbocflcutinomnigencre d> repcri'
It vmtatiita idetttat cm.(Cad alia.ldcm tDiucrfu.ic,
Jbicendum qp fun t DifTlrcnrie fubc. p:imo t pzinctpaUter
lamen Denottunat iuc funt ad aUa gcncra x fubftatia. vA
cumidetitasfltqnedam vnttaspnmoreperitur in fub/
Htimli t% gcncre fube tralTcrr ad aUa genera. vnde Uc j
idem 1 oiuerfiun flnt oric fubflantic ptincipaUtcr. tam^
perDeriuationepiitrestriUialt)9gnib*.tC^. Q6.IX«
(Ti^uoniflin aorcm Mfferreconrfn^r.
^rrifnr drcaboccapimlii.Urrtiicd
1 V^ltl lllll trarietasfltmadmfloiflan/
t{a.£t arguinir ptimo q> non. Controrictas^
oiffcr^ria in codcin gcnc rc. qz contraria (unt
^ , cinfdc ffcncrie cj: pedtcameris t fn boc oeci/
^no.fedmadf^^JOiififtianon cftin cod^gcnerr ciiea^
ftmt in Dtucrfis gcncrib' magis oiftcnt ilUs que Ihnt \ tc
gencrc.crgj^rietae non cf^mairima w(timna.(£Jti
•Uwm t nigri) funr :xraria.e]c Ifa.fed inter albn t nigmj
fidc(lnM]amaoifldntia.qtmaio}Oiflittaeftin(crM>
Xx.il,
flma t n{gcrrimu.qt oicfmr j* topico.Q icnt fc babet flm
piicitcr ad flmplicttcr.t magie ad magie:-z map*^ ad ma^
dme.crgo fl Dtllontia cft tn tcr album t nigrtim q6 babet
feflmpUcitcrtnaiotcritDiltantia intcralbiuetnigrius:
t madma inter albifTimii migcrrimii.crgo non cft mad
nMContrarictae.flr^fcficontrarictae ciTctmadntaoi/
ltantia:tunc non pofTct ficri motus a medio ad c):trcmii:
fcd boc dl falfum: faUitos confequctie apparct. qt vide/
mu9 qp motiw fit a rubco in albiim t nigrum. vt patet 5**
pbf .cofcquenria ptobamnqt moma cfl inter ma^ime oi
flantta contraria.fcd mcdm non mapmc oiltet ab ejrtrc
mo.qz magi9 oiftat cjrtrcmu ab qrtrcmo.
^tyt\/\Cttitt*t vuuar.inpKdiaoca'otc&.prie/
J^Pr^'**^""^ tatecrtbmajimaoiflantii.
*r5ii><m n m qucflioncm.Q> cotrarirtae eft
JC^ltcnulllll madmaoiftantia.etpotcft p:oba/
rirationc a^.i8i;qw'bue fiiit tranfmutati6ce:t gnatoes:
t in quibue eflalteratio:intcr illa elt maprna otflan*.q?
tranfmutahonee fiiit intcr ma^ime oiftantia. £t boc
inteUigi oe illie que map*e oiftat pftrtbifr t copabiUtcr.
fed tranfmatatioce t gnonce fiunt intcr conn-aria. fic pa
tet quinto pbf .t i(ta ratio efl a^t. CJtem (ictit cfl in oi/
(huiria lo€aU-itae(t in oiflantiacdtrariotum.pcr comcn/
tatorc oicctcm.Quc qdcm illa qtic funt oiflatia piima in
loco funt illa quop oirtan tla eft manma. & addit comc
tatot.Q> m Dcbce fcirc q} ifla cft oiflo priotii ptopter con
trarietatem que efl in loco.vnde oiflantia in loco cft coo
Ta in cotrarietatefubieaom coz" piopriotum iftis locis.
g flcut cll in otftantia locaU-fic cft tn oiflan tia contrario/
rum.fcd piima oiftantia in loco cft majrima. pcr comcn/
tatojc.qz Dicit q> lUa quc funt oiftantia p:ima in U»co fiit
iua quomm oiflontu cfl ma)cima.£t Dicit.9> mapma oi
Itantiaitocoeftdrciifcrenricadcentrum: faUcmvirtu/
tc:Uc5 non $titatiue.£toictt comcotato: sTMiitis.Ouo^
niam oppofitio pjima t clTcnriaUter cft pjimo i ete q funt
in loco.i.contrartcta8.vtc):ponit comcntatoj.Kdco acce
pta cft oiflanria ioilTonccontranoxum cum of. g» coira*
ria funt que mapme oiffcriit.CTtotandii bic o» 05 UcU
Ugiocconnr3rq6ftnpcrfcctaroncm.q: ctiammcdiiicd
trariaturepremoinquanttunpamcipat nantram aUe«
rius qctremi,J6t tamen non madmc oillat qctrcmu; ab
eictrcmo $ me" ab epremo.fj oe D pU» vtdcbif poftea.
CHA f^rfV\ti^<i adp:imam.Contrarietaecftoif»
JaO 1 ailt)nty.fcrcntia.tc.conccdtnir.Zu oici»,
q> maioi cft oiftantia in oiuerfls gencribus.ap. (bluit B
in littcra.q: Dicit.que non cducniunt in gencre non oiffe
runt f m magis t minuert mapmcfcd magie oiftant in'
cofenbilitcr.i.inc6parabilitcr.q: non poffunt comparo/
ri.fcdoicunturmagieDiftarc incoparabiUtcr.crgo ndi
madma oiftantiaintcrDiuerfagcncra comparabiUter.
inad atiam.album t nignim.tc.conccdirar. lu vid9.
Q>non cft madnta.ncgo.ad pjobationcm.XDaio: cftol
ftantia intcr aUnun t nigrum.£Mccdum q? vcriicft qui/
tum ad c):ce(Tum,fed tamcn non quo ad clTcn tiam. q: ol/
biffimii t nigcrrimo non oiffcmnt madtv* <)t cticipent
albedini t nigrcdinc5.vil oj cflc Itcr conn-aria oiftantia
flb^.non fm cjrcclTuj coeatiuc. q: B accidtt prtje. |C2d
piobationcm.iSiait fc babct fimplicitcr.conccdit . 3fto
j>pdo$(tcUigiIptcdicjrispcrfc tvntfo:mitcr acccptl.
modo madmc oiftarc non rcfpicitpofltiuu; t fiipcriari/
oum vnifounitcrt codan moido.q: aU)iflimum t niger/
rimum non madme oiftont oiftantia formaU t cfTcntio/
U niflpcr albcdincm t nigredinem inquantiun cticipMit
aUx(iiiij«nigrediiicin..VDdc j>pc priafuat abftrocra 4
XxS.6.
i$«t.5z.
Xx.ii.
XxAs,
Cd i}.
Qiioih'
tdUgat
OUCtOG.
l
"LiM
9ltanHncrkr\ti3 fdiutribili: vtatbedotnfgredo difTnc
fpcdro per ic m gcncrcrf m ci> inccndtinror i rcmittiitur
f tn cp:c(Ti«tn mtra icrmintim : vcl in tcrmino. boc cft ejc
panc fubiccti inagis vrminue oiTpofiti ad illam fo2ma.
ad a liam ptj tccqt non ab" rcpcritur con trarictae m'
tcr medium z qxremu fm pcrf cnam rone prictatie:^ m
3ui fit mapma oi(lancia.tii adbuc moms pdt ftcri a me
io ad c^titmum inquanmj in fc includit nom altcrius
e]:frcmi.q: oicit ap.S.pbj.qj mcdtii comparatu ad vnu$
Xx^ eytremof bjronealtcn^Qronop". Oo X.
(Cl^te aatem cntibne. 16*
banc Etcm qticriiur. Vtmm vntl ffc
contrariiivnt.argiurp3>non.mo
I |f U0 c(l a prio in con trarium.5?pb]r. fcd motue
cH a otiobud in ide.q} motue cft a ntgro ( albii
i a mcdio t albiLcrgo ouo funt priavni. iLJii
plura fHt contradtccrc vnt:qi biiic ^poni.oie bomo air/
rif . cdtradicit ilta.gda bd non cumt;'Z non oie bo currit .
gp(ura (iintcontraria vni.qipdictiocRpiima t majcuna
oppo.n § ouo pi!t vni pdtccre:muUo magie pdt ouo con'
rrarianvnt.(L3ftem^tut(mou}liconrrarianroroaoma
la.qz libcralttati contrariattir piodigalitas tauaritia. ^
pturaprianf vni.qrifhifuntpriavirtiiamowdo': cjrtrc
ma in mo:alibus.crgo vnii non conirariatur vni.
equaUcontrariaturparuii t magnii:t bocapparctcjc tfa.
3Lc.i4. ^'^'^^ "<^" cquale priantuni non cquaic confirtit in
^ irM^otpiruo.qzqnqucrimusocbisoicimus Bcfleq/
le vc( minue:vcl mogis.piia pi oc fc. (E3ftcj plurcs funt
5p(c):ionc6 prioium $ oue.c^ z" topi.qi of q> fcj: ftmt cd
picxioncs priof ouc funt co^c^ioce non facicntce c6'
Crana.ficutqi) vtriiq$prio;:coplcctituraliud:vtamids
Wfaccrctmimicismalcfaccrc.vctcp.inimicie Ijcncfa'
cere:i amicis malc.vii tfta non funt contrana. qz vtraqs
rti^da Aint eiufde mozis.aiio md acdpiunf coptbncs
5rio:p.qil ambo pria oicunf oc codcj.i boc of .vt amicis
bnfaccrc:i amicie matcfaccrc:-! inimicte btifaccrc: i ini'
micte ma(cfaccrc:aut vntij of oc vtrifq j.i boc ouprraut
amicts bitfacere.t inimids btifacerc.i amids matc^cc
rertinuniciemale.tflci^^yquattuoifuntpria ^mquat
cuoicdptcponce.crgo vnipturafuntprta.qti(laprtapUi
n funt.crgo plura vni contrarianmr.
TxdJL ^^^^ pyrdictie cplkntib^Qj prie'
^ C4ac(lmaximaofiai|2fccta:tuncfc$)mr3>trhvnu3 vni
CodA. ci^^^i^uun.ibocidcmvuttcometatoz.
*flof£inHl1ttl 9^<ntdl«w<l6nie.9>ouple)cec6/
wnvi^uuuin tranctae.qddcftcoplcicoiuj.-vtois
bocd iufhismuttue bo cft iunue.qdii tncoptcp^: ftc co/
Iiditaeifrigtdttas:f3q6 tantujqrtt oeprMeincoplcjrie:
(T^teprictae incoptqcop vcra cft ouptqcOucda c(^ g/
Uct9.i qdi oiminutajPfccta cft riccatiditae i frigiditas
in vttima perfcai6e.0 j oiminuta prictos fit triptV. vno
moqilpactionci pafTionc rcmitttinf cjccctlcntic qctre
mo^ 1 biit cfTc rcmi(Tum;vt in tcpido b; dTc frigidum et
calidii.q: cprcma actu mancnt i mcdio. t; non fm ce vl'
limii.tii fm efk remtnum.(irz?m6 eft prictas otmtnuta
ocbititatc cntttatis fu5i. i fic prictas dl intcr fotmas
ru5a(cs.q: fu(3m ea|t cft ms in po'.cii tit pria rcquirant^
lUBo cn e in acm.(r j" c(i prtctae oiminuta c% ocbilitate
QaiuitJtie i pjfTiuitatie^ncut fpee prio;: in aia.i flcalbe
do 1 nigrcdo fiint priaoiminutau]: brit ocbite aaiuitate
<iicpi{tDidtriaadq6/ <;ipa(nuitatc.
u\f\> ne.l>umo9»loqucdoDcpnjscomplcjas,
X.
liQnon llcoep:opofitop:incipati. 9 vnu vnf contnrio/
mr foznutiter ipcr fc.ict caufa c(l. 7Co( modis aiiquaco
crarianttir c6plc)ccqiiot modis idem pzedtcatii pot nega
ri oc fubicc to oc qtio p: tus afftrmat>arar.pcr a^.p cMer
mcniae.q: oppo ell ciufdem pzcdicati oc eodc; fiibiecto
affirmatio i negatio.ergo quot modis in genere oppoms
conrrariotum ide ptcdicatii pot ncgari oe eodej fubo oe
qtio p:itie aifitrmabamrtot modisfitcontraricfae: fedB
fc 1 fo:maliter:boc f tt iifi vno modo.q: t n codcm gcnere
oppoftiton is pcr fc 1 fozmatitcr idcm p:cdicamm no poc
negan oe eodem futjo oc quo piius fuit affirmatum niH
vnomodo(Tcutomnieb6 e(liunu8:nuttiueb6eitt(hi8.
1 oico per fci fo:matitcr.q: vni prtt contrariari pturcsjp*
pofltioncs:vna fo:malitcr:3tia cgpotlcntcri pacciie.ife
buic.omnie)>6cftitirtii0.c6trariant oucvna fotmatiter.
atia egpoUentcr.vt nuttus bomoefl iudiis : ois bo non i
iu(hts.(rz?o6m g> toqucndo oepnje inc6p(ci:isq func
contraria ^m pcrfecti r6ncm i non oimintitam vnii vni
eft cotranum.Ct raiio c(\. Jn pcrfccf a conirarictatc ico*
ptcjcorii c(t marima oirtan tia cr p:cdicta qonc. q: c6tra/
rict je cft mjj:ima oill jtta;fcd ttla tin c(t inrcr ouo.qi im
ccr ouo c^trctna i vitima.g vnii vni contrariamr. qt (lUi
cih funt ouo.qt vttimo non dl attjid vttcri^.gt confirma
mr.q6 pcr fupcrabtind jn tiam or vni foti conucnit. qc ^
topi.fcd in perfccta contrarictate incoplcroaim vnii ou
ttai ab altcro pcr fupcrabund3ntiam.q: marimc oiftare
eft oil^arc pcr fupcrf>abundaniiam.crgo i((a oiftan tia ta
wmcftvniusadvnum. (nz?o6m.9»loqticdo xxcdtn/
rictJic inc6ptcro:tim oiminuta fatt^quoadptimoe oa
os modoe plura polTitnt vnicontrariart.£tcaufa eft. Jn
mcdio qrtrema funt acm ^m c(Tc rcfraaum.cr ptimo oe Zr.c.90.
gcncrationc. etpcrcomcntatotepij^pbr.qtinpaiidoi C6.5^
nibcoclta(biiinignimacm.fjltcmfmc(Tc rcfractnj.g Co.<.ip
ptura vnt fun t con tr aria.q: mcdium contrari a ttir crtre/ i.5x.
mis c6rrarictatc oimtnut j.crgo oi^it ^.'y' pbr. (p me/ Xx.^
dinm comparamm ad vttimii crtrcmonim t>atjct ratfo/
ncm alicrius crtrcmi.Similifcr patct oc fo:mi6 fubfti/
tialib''.^: ptures fpccics fimi fub vno gcncrc qiic fimi co/
traric.oc boc ptue poftca vidcbitun p:itie criam vifum
eft in 8' butue.g» fo:mc fubates ctcmcn to:um fut prte.
rCinca ^^^l^ini^^^t^otuscitoec^irario.ic.
mu I V*^^f^*conccdimr.ficnmotvt»nrictcacccp(*
mnccd tantii oc vno conir ano cjctremo i atiud.^t m oi/
cis.g> motus e(l oe ouobus in )**.
i^irrflHllltl «'fiacciptmrmot^largcipcrotid,
j^i vvi luui 1 1 tamcn potcfl c(Tc oc mcdio in cjrtre
mum.ibocquanmm in mcdiofaluamr namra altcrius
eictrcmi.q:nonfitmom6Depatidoad atbum nifiiqui'
cum in patido fadtamrnanigri.drad atii:plurapo(1unr
contradiccrc.ic.toiccndum q> pcr fc 1 founalitcr vnnm
cantumcontrjdicif vni.(f7ad ptobationcj.hHiic.omni»
t>omo.ic.i^tcedum pcr fe 1 fotmalitcr buic coniradi»
dt ina:quidam bomo non cft iufhis. fcd ifta contradicic
ri cquipo(tcntcr:non omnis bomo eft iufhis.i fic r6 non
conctudit. (nSd atiam. virmri mozati.ic.potcft oici. 9
contrarietas ejctrcmotum ad medium eft oiminuta.i fic
ptura vn i polTunt contrariari.vndc ptodigalitas 1 auari/
tiapriantur pcrfcctc.ific vnujcrtrcmii vni priamrfifd
prianmr tibcratitati inquanmj tibcratitascft mcdium.
1 ficpttira vni pofTunt contraria e(1c.Ud poteft oicLtp U
ceteicfrema^5rianf mediofintpra.tiinoncotrarianrar
(tbi vt ptura: fcd inquantii babcnt r6nc vnius.r.r6ne ma
li.(Cadattam.gquaticontrariamrp3nium.ic. C)iccn#
dii 9>non pcrfcac cquaic ptrariawr magno iponioUiei
i
C.C.4J
X.C7*
Co 5j
opponinir (tbt pninttuc. vnde cil mcdtum tnter maiiM
^ (Tunus.crgo mcdtu p abncgacionc pot cfTc itcr ouorp
trema:(iciitlaptt}Di£if non tiilhi«:q2ncqsciltufh)0:ncq$
in tultu0.t fic non cll pcrtccbi conrranctatf. (C Sd alias.
pUucdc6p(eponcB.':c.C>t^$9> 2f .loquttur tbioecotra/
n)0 cdplci:onim.qucponunt accipt hn Diucrdtatc lubic/
ctop ycl pjcdicatomm : i non f m idcntttatc picdtcati cc
fabi.q2 non funt vcre t ptopzic yria : fcd aliquo modo uv
qoontii bcnt controria. vndc il)a non funt cdcraru omi'
cis bene^tcerctamtcis m.ilcfaccrc:cii non negetur idc$
picdtcatum occodeiTubiectorqbpusfuit affir(natii$.
otcuntur phc crptcpriof incopiq:oiu:(ku(brifacerc t
iTMicfacerc. oc i> plus b} vidcri aUbi. Qd XI.
4UC in eodem fufcephbili.
^rrifnr ^'^^■^'^cCf^-vnaimcon/
wlvl lim trariababcantficricircaide.
£t arguitur pzimo gp no. fiait fc biit foune ad
ma).lk fctMtKnt concrana ad fuDtn. qi ytnf
ria oi(feriit foimaliteni funt ouicrfe fo2me.er
go (icut Df iicrfc foimc biit fc ad matcriam : tta contraria
od fu6m:fcd Dtucrfc fozmc rcquirunt otucrfae matcnaa.
q: alia t alia founa eft in aUa t alta ma.q) octus actiuoju
funt in patiente oirpofito.ergo ?trarui non fnnt ctrca ide
fu6m.(£'5t^n album t nigni funt contrana.C): iicccncfs
non babcnt ficricirca ide lubs.qi aibum b$ ficrt ctrca ni
ucm:drca qui non babct ficrt nigrcdo.g non babet ftcri
circa idefubicctum.(ir3tem caUdii i fngidum non bnt
fieri circa tde fu55x)zcaUdu ftcn ctrca tgne: circa que
nobj hcri frtgidilfcd ifta funt pria.iino pcrfcai^fiinc c6
traria.@imtUtcr polTct argtiioc fcia t igno:antia quc fiic
pria.i tri tgnoutu no bj ficri ctrca fubje ab"".g ic.
LL^fttv^fi f iim l"tcra.qi oxcn^ yrii
^*^rr^"*^"'" funtpU^onTcrcntiaincodciMfufce
pctbilut ide vuU comcnratoi.
XVi>^n<^ iifM ^^*^ qonem. gp contrarta nnA fuoc
Ji01tl.nUUITl ficricircatdcmfulim. ^tcadt.-Jlla
que ma^meDiftantDidantia pcinuabrit fiericirca tdej
fubm;m quc otftant mapme ot(Yantia continua bdt fteri
circa idcm fubm.vnde nibil oifRm ab aUo mujcima oida
cia nifi babcant tde fubit'ctum.vnde fouc i numcne non
e(* contrarictae cii non Diftcn t: vt ptiniu.fcd 5na mape
oiftanr oillacta :Mtntia:(Iait albcdo i nigrcdo: qi tlla qc>
ccnddntiir cj:tcnfione i ptiniijtionc lubi. vndc of ijK>ft'
prcdiamcntia.Quata fiicrit fupcrfictce tih albil clTc oi'
ca6.£t foue tantiim p:obat oc contrarqe coipozaUb^^vbi
c(lconcuiutta8.qtf!aUquaconcranafunc iuttcllcctu no
(untcontinuapiinuitatc quantitattua.Cr^tctUacoicit
t babent ficn circa idcm fnbm^mtcrquc fiunt tranfmti'
catione» i gnonce.q: quc non coicanc i ma i lubiccto no
tranfmutantur adtnuice.vnde a:p .oiicit. pzuno oc gcnc
rationc.oium trifmtitabiluim cft cadc; matcria.fcd Ixc
funt contraria.q: j}nco pbj- tranfmiu jito i mottte fu in/
tcr conrrana.qi qcalbo fii nigrum.Ct pzoptcr boc in oif
finitionc^ioziiponttur(2>(intctuldc5gcncrte tfu5i.i:i
0$ intclUgi^ contrana babent ftcri curca idem fubiccna
nt(i fubicctii octcrminct (Ibt a njniraaUcru contrario;:.
ncurntjc ocrcrminatribtalbcdtncmitgnia cjlidtratcs.
lioit ^icit ap.inpoltpicdicamcnti9. Scciidoo6j. tfi
cn tllud fubmcftalitcr t aittcr oifpolttu ftane fub ilhe cd
tran)e.i:t ci eft. 0icut fe bt\t fotme od mam: tta pria ad
fuBntQ :xicntcnre firinidinc.q: prraria oiifcnint foztno/
literfed Diucrfc fozmc rcorunt mam aUtcr i aUtcr oifpo
(Iti.q: oicit comcntato; p oc aij.g> mebulconisnon otf
fenint a nicbus amniA qt aia otf&rt sb aotoMUgt txK
izS
e(T etia q5 of <p omnce fo:mc matcrialce conucntunt tn
ma p:ima:'Z funt in ca.tii btit altae i alue nutcnae puv
pinquje. g ct prta rcgrunt fuDin.aUtcr i aUtcr otfpofitii.
f^ntytxra aJp"uP5.q:(tcutfoimc oiucrfe
JCIU raUUil tt^. fiint tfi ina p; ri.^ in fuBo: fed bilt
mam aUrcr i aUtcr otfpo(iri:(ic :3ri j biir ftcrt arca idcm
fubm.tti aUtcr i aUtcr oifpofitti.djad aliae ronce pj. qt
illa fubiUntu octcrimnanc (ibi a natiira vnii contraruv
cum.vtvifume(l. Qo Xih
(ET^zima ergo contrarietae bablrae. t c.
^rrifiir c^ft^i^^iwctfti-qipoi^woi/
Vlvl IIUI cit.(!itagndnceiptmttce^tc5
tran)». vtrii ^nu contranetae (tt puatio i ba>
bttuB.arguiiur p Q) non. QA aUqua qc oppoff
f 0 oiuidunt aUq6gcnue:vnum illo^ no pdica
tur oercUquo.qi ofietfp^} vntue gcncne nopicdicanf
oe fcinuice.vt bo non picdicatur oc afino : fcd oppo pria
■z ptitutiua e^ oppofito Diindunt boc gcniie. qo ctl oppo:
qtoppo oiuiditur tn qiuttito: fpee. ftc t opvvfita pdicto/
ric prie.tc.g onciae non dl piitiatio i babtt''. (L 3tc5 nd
cne no picdicaf oc cntc:ncc cp.i bcc cft manifcrta pcr lc
fedambo pria funt cntia.q:pionittaUquamnd3: fcd vnii
ptiuatitic oppo(ito:u cfl non cnB.q: p:tiut nam:(tait ccci
tae Ucet ocrcluiquat a^vitudinem in fubiccto. crgo con.<
trarietae non cft babttue i pzitiatio.
^nt>t\Cirnx vuUa;:.inp:cdtctaUtteni.qio(W«
S/p|^lllU> ditg^p^inujjrictaeenpuatiotba *
bitue.t idem vult cdmcn ta to :.
Itlfrllrrrilftl 1onioo*m.Q)pitnattovno
ii»i.v»iwvi.uii» mopotcapt j?oifp6ncq oic
negation^ i carcn tii fo:mc i fubo (imptr. i fic intcr paa<
tione t fo:ma cH pdtctio^ricut no vidct t vidct. auo md
pnuatiootcitcjrcntta formctpcrfcctioniein fiibo apco
nato:ficut cccttas Dicit piuttonc viliie in oculo:^ tntcr il/
la$ ^attoncm t babitii cfl oppo p:iuatttia.tcrtio mo p6c
caiM p:tuaiio vtc6fcquitiiraUquifo:tna po(ittua.q:re/
fpcctu altcri'' otcit ^ationct ipcrfccttoncficut nigredo
tq6Ub5 vnu i5riof otcttnampofitiua.ttiinquatii elTp:i
iiattoaUcri'nac.q: ntgrcdoelf p:iua?aU)edinie. q: oiuc
nam impcrfcctio:c.t fic vnii pnop (ignificat jj modiun
babit^:altud p modti piiJtioie.tctet (i(r vna oriaf cuiuf/
cuq$gnie b$ fc ad alti Driam:ric puaTad bitii:fic trronale
b5 fcad ronaU.vn irronalc bii pcnit aligd.iii dic puatio^
nc r6nali6:cii fit ipcrfccti^^.t fic tniclUgae oc alije.
l^ia ^^lfl^ o6cfuntadq6nemoue'^e0.-ptinMe.
ttefiV vUW g:>pricraBpman6epiiuatiot tMbituo
p t md.£t ci eit.vn a ipce oifUncta ab a Ua non cH aUo:
ncc ptcdicanir oc tpl J.q: bo non picdicatiir oc cquo : fcci
pjuu^ p t z' mo accc^Tta facit oilticf ae fpce a ijrtciatc. qt
oppo ^ictotu t pziuatiua fiint Ipee oiihncte a i?rictate.
t ^atio p mo acccpta factt 3diciu>nc.fcd puuaito z?md
facttop(^ncp:iiutiiij.crgoi>rictaep:imanon cUp:tua'
t lo t babitu».(L z"o6m pma pricr js bii cfi puario
tbabitue:capiendopuactonltbabttiun tcrtto modo.£c
ci cR.gnationce t trifmutationce ftiit ui ma oe pni0 id
pria.cy 5' pbj-n.q: omn ie motue t tran finuiatio ftt qc cd jr^7,
trjrtoincontrariuiii.fcdgcncrattoncefiuntCFbabittt t
p:itiactonctcnioia5acccpta.vtc):tionalboq6c(lntgrii
f it albiim.crgo omnte con trarictae cr it p:ituiio boc mo
do:fed non omnie pziuatio crit conrranctae. q: ptiuatio
oicitur muUie modie. vt occcrmtn jmr in Urtcra. gt od ^
bancinccncioncmDipc a;:.btctpnmot*j-li.qMn vno» )l
quoqjgcnerccli oarcp^imam contrjrtctJtef. f m p:uia Tfc
cioneto -ttMbuum.t ctiam oiat^ m ptrancto» alioui
Pdfcanrfwtom reducititr ad pmi ^enti <i eft I genere
fU6e.Lad piiuatione i babirt.et 05 intelUgi boc )*niodo
accipicndo ^tionem. £t et oicif ptiuatio radi^omni»
cont rarurtati0.'Pk6nc9 p:occdunt vtjs fuis. q: bcnc fno»
bantQjprictaanoncft pztu3tio:cjpicdo puationcmpet
fecudo md.t fic fun t fpcs q: oppofito DifKrtctcgt ctia fic
pttuatio non fundar fupcr foimam pofituiam. fcd oil ca
rentiam fozmc vcl in fu6o fimplidter.vcl in fubicao na
to.fcd contr jrictas bcnc cft piiuatio tcrtio mo : q: flc no
funt fpc9 oppofitcrncc fic p:iujtto oicit negationem fo:'.
fcd fitnd jfitr in fo:mj pofitiua.luct oicat negattone foi'
mcoppofite.vtviiumeftt Qi XIII.
C^lttonll d0c vna5 vn( coittrarificft. 1 c.
, 'SkIvI IIUI Ucontrartcturparuoi mor
gno.arguitar p:imo9> fic. lUa lUntcotrarta
qtteplurimiiDiJlattnun^compatiuntar (e
. in codcm fuBo.pcr Diffoncm contr3rio:u5.qj
conrraria plurimtl Diftant:i non copjtiunrar fc fimul in
codem fubicctorfcd cqualc •: magnii 1 paruu j funt b^. qx
nibil eft paruum magnd 1 cqualcxi: cqualc neq{ efi ma'
gisrncqs minue. (HJti illa vtdcntur clTe contraria: in
bu9 vtimurbacoiaione vtrum.q: talioictioncnon vw
mar nifi intcr illa quc non ptingti dtc flmuL- 1 boc p na'
turam oppon io tcontrarictatts.fcd i tftifl vtimurbac oi'
ctionc vtnttttrvt vtrii boc fit magta vel minueraut cqua '
le.ita qc vna partc.vtrii qucrit itcr magte 1 minue ej:
^f^tV^ririim Caliafwtcintarcqualc. ^
3Cx,i7.*'rr*^'^*^"*" vuUair.inlittarj.vultcnij flicq/
' lenon contrariatur magno t paruo : fcd pUta opponaf fl'
bi ptiuatiue.i idem vuU comcntato^
^trrnrliim ertadqoncm.qjcquaUropponif ma
X^lLLi lUUI II gno iparuo pjiiiatiiic. gtboc j>bai
ap.in Uttcra.eqoaU:opponiturmagnoiparuo:tbocpa
tct.q: qttcrimus pcr vtrum intcr ifta:inon qucritur vtc
pcr fc nifi intcr oppofita.q: fi vttmur vtrum in alge. boc
noncftnifiinqiuntiifuntaUqttaUtcrtpcr acddcne op'
pofita.(Ei:)cboctitnc arguinir.autcrgoiftafuntoppofi
taconrraricaiu rclatuicautcontradiaotiraut p:iuati/
uc:fcd non opponunmr p:imiB tribue modis. p:imonon
contraric.q:fi boccflfcttunc vnujcontrariarctur pluri/
bue.fcdboccftfaUum.q: vnumnon contranamr pUiri*
buecontrjrictatcpcrfcaa.c6fcqiicntijp3tct.q:magnij
tpariuuiifuntDuo.Tlccctijm opponiitur rclcjtincciim
vmun non ocpcndcar ad aliud. 1 bcat rcipcctuj ad itTfii:
neccontradictozie.q: non opponnntur ?tradicto:ir qrii
negario non cft indiffcrcn tcr in qiioUbct fubiccto.fcd eft
in fubiccto o^xo natoq: bec crt oiffcrcntta imcr ncgatio'
ncm contradictoziamipziujtionc.qzncgario contradi'
ctozia non octcrminat flbi cno.q: babct ctiam ficr i i non
mtcncc oacrmmat fibi aUquod fubiecttix): vnuicrfaU/
ter baba fien in omni fubiccto.q: omnc quod cfi: vidct
velnon vtdct.Similiterqdnon cft vidct vcl non vida.
fikdp:iitatto oacrminar fibi fubicctu cum fcmpcrfit in
fubicao apto nato. q: lapifi no oicitttr vidcrc ncc efle cc/
cum.&imilitcr octcrminat fibi tcmpu6.q: catulue ante
noucm oieeniec efi vid&:ncc cfl cccue. BimiUtcr oeter
minat fibi Uxti. q: aUquie non foUitn qc carcnria vtrtut)
nararaUs.ncc oicitur bonue ncc malue : fcd aiam cf ca/
rxu rcnria tocL-fiait bf a c6mott3to:c &.9 bcrcmita:ncc bo/
nusnccmalueoicirarpoUittcc.qtnoncftinUxo oaer/
minato vbi e bonitae 1 malitia polUtica. 0imiUtcr oc/
terminat fibi partenv.q: in manu aUqnie: nec otcitar ce/
OM ncc .viden». XDo ptocedendii eft ad imnM^ qi c$'
ei6 xni.T.xnir;
lenon eftnfll in fubiecto apto nato:q: non omnc q6£flec
magnumnec parunm oicuur cqualc: fcd tantum quod i
qaanram:i non cft magie vcl minueui: cqiiaUtas 1 ine^
Utas fant paffioncs qaannurie.(C3tfm aUter potcft jv
bari.yiftanonfintcontradictoxi4.qifieflent contradi/
aozia.-tanc omne compararum aUcri dTa magie vcl mi
nus vd equale.fcd boc cft faUum.q: q6 non cft quann^
ncceftmagie mintie ncc cqujU:.confcquctiap3ta.qz oe
quoUbct affirmario 1 ncga" 1 oc nulU) flmul vcrc vel fal»
fe.ergo reUnquitur q> cqualc oppotumr magno 1 ponto.
ideftmaio:iamino:i p:iuariuc. dJTlotanclumtameg»
poffa oiciQ>magniiiparaiicontrariarcnf cqitaU.tccd
ucr(bconrrarictatein^Krfcaa.ncutmcdiii c6tranarar
eirtrcrats.q: cqualc aUquid ponit. q: quantitatem 4 nec
roaio: cft ncc mino:.et flc vnum pot conrariari pUirib^
flcut rubcum albo 1 n igro.i tamen opponirar ^ m oiuer/
fas ratioes priuatiue t cotrancq: contraric opponit iii/
quanram oicit aUquam naturam pofltiuam: z non cortv
panrar fc fimul atm magno t paruo in codc? (abicao.f$
pziuatuieopponmtrmagnotparuoinquantatNcitncga ;
tionem t pztuationcm vtnufqj.
"ZiA f/ym^a »noppofiram.adpzfma.5Uafantc5#
JCICl rOnvi> traria4riurtma.tc.c6ccdimr.finia/
jcimc oiftant:nmc funi contraria pcrfccta contrarictotc:
1 fi ouunt nararam pofitiuaj.d Xu oicis.q» cquale.ibii
ccnduj 3>non mammciplurimiioiftaf.qzcjcrremii ma«
gie oiffcrt ab crtrcfuo q^ a mcdio.crgo funt pziuatiac op
pofito:vclfaUecontranacontrarietatctpafcaa. (£/Bd
alwm.3lla videmr cffc con tTaria.tc.i5icendum q^noto
Uim vrtmur bac oicrionc vtrii tn con tranje.imo criaj in
oi*busoppofitts:vt vuU ap.in Ua.ergo boc arg"'btij>bat
fint oppofita.f j no pctfc ptobat 9 ftnt 3rieoppofita.fi2
Virumeft.qrcr6nonconcludit. Qd XIIII.
CSinirttfCT afit t)c vno T mnltie. ic. ^.^^
^ TZ^^rttnr «tca Wcptcm.q:pofteaoiZ.
iKrlvl IIUI vniiaiitcftmtnusaliquo;po/
|ta Duobue.vtru vniifltpaucii. arguinn^^tno
\\ap flcXDulraj contrariatur vnt 1 pauco.crgo
l'vnii cft pjucii.aiis pata c% oictis.confcqiicn/
na p$.q:vnii :?tr jriatur tantum vni.fi crgo muUu c^n-a/
narar vni 1 pauco^opjg; vnii fitpaucii:aUtcr vnumcon
tranarctur pUiribus. (C 3tcm ouo funt muUa: 1 no funi
muUa nifi rcfpccra vniU8.crgo vnu cft paucii.maioz e no
ta.q: ouplcjcc miiUiplct:. ago oao funt muUa.mino: pa/
tct.q: muUujnon Dtcitiirnifl rcfpcctiipaiici.crgo fi ouo
funr muUaM n6 fttnr muUa nifi rcfpccni vnioexrgo vnu
eft paucum.(L ^tcj ilUtd q6 cft minus aliquo:boc cpati
cum refpccra ipflite:fcd vnuj cft mums ouobue. crgo c
paucum rcfpcctu ouonim.maio: patct.q: q6 cft min'* re<
fpccmaUcutus:boccftpjucumrefpccmfui.mmoz pi.qt
vnameftminusotiobus.quianoncftnMiusncqs cqua
^DDofltUm ^l'3f.iUP Clccrgominw».
r ******* * tcra pzcdicta.vndcoicu.g» vnum i
min^aUqoo.f.Daobas.£tbocnibil p:obat.ncc fcquitor
fl aUQd fit minus ouobus.t tamen non cft pauaini:t I
vnonopfiftitponcu.idem vuU comcntatoz.
'SXt^^rtArf^ cftadqucftioncm.q>vnamnon«f!
Jj^lCCnuUin panaim.etcaufacft.eicutfc bab$
U)ngitudo ad pzodticni j 1 b:cuc. fic pUiraUtas ad maltd
1 pancii .fcd pzoductii 1 b:cuc funt longttm qaoddam. ^
etiam multii t paucum funt pUira. maio: cft manifefto*
pcrconaenicnnrmfimiUtudincm.qzficut U>ngitudo cd/
pararar ad paodoctum t bzctie tsq^ od loas paflidc» : ita
pluroUtas coparanur od rouUii t poucii la^ ad fba« ptfr
flones.nuno} p]tct.qt cfTc biax cft quoddam Iongit$.-qt
bzcuc c(i pjtTio longitudints.i fimiUtcr pzoductus. ci^
bzcuc cil longum f jitcm c):cc(1(im.crgo omne psucnm e
qooddaminuimmxu; rupjttio multimdinisiplurali/
catie.(C t:)c boc tiinc vUcrtuB:paucus cH quoddom mul/
tumfcd vnum non crt multum:vt oe fc patct: crgo vnuj
noncltpaucum.lL3tcmouofunt puxraispoucumJficuc
valt a^.fcd vnutn non cfl (xio. crigo vnum non cfl pmii
poacum.'; pcr conicqucne multum paucu$.qt magis vi'
derctur q6 ciTct p:imum paucum.(£. Ilotandum gj mul
titudopotcll conftdcrari oupticttcr.UUiomodo.vtDir
cu pluralitatcm cjcccdcntcm : i (k opponitur poucitati
inquanutmoicitpiuraUtatieqcccfTam. aUomodocom/
fidcraturmultitudo.vt otatpluraUtatcabfoUite iflan
pticticn-z ricopponitur vnirq: vniinon cfl multuudoe]:/
cclTa.^dco vnutn non potcrt otci pauaim.
91 H rnnr^l adpumi.pat$ci:tilonotabiU.Zuoi
CIU I vliwyfcig.^^ltmn^^jjitrjrijtur vniapau
co.conccduur.non code modo.fcd oiucrfimodc conftde
raram.vt vifum cll.crgo ctiam non fcquitur vnum fit
paucum.qi vnii bcncpotcft oi.^K«ii pUiribiis otucrfimo
dcx f m oiucrfaa rationc&.i fic ratio non xludu. (Cad
aU jm.ouo funt muUa. ibiccndum fi muUa impouant
multuudincm ftmpUcitcr i abfoUite:tunc ouo funt mul
ca refpccm vnius.q: ouaUtas c\\ piima muUitudo:fcd fi
imiUi utipo:tjnt tnitUiiudincm cjcccdcnicm : tunc ouo
non funt multa;fcd uint p:imum paucum. ergo vntt; no
dtpauatm.(£3daUatn.3IUiidquodcl^ininu8.ic.C>ice
dumgfnonomncminus cllpaucum.licctomne paucii
fit minus:non tamcn omne mmus ellpaucum.q: non oc
nunus cll iiuiUtun c;ccctTum. 05 X V,
C^ulntoclo antcm quafl ^cnue.ic.
2Cx.z{.iO^ "^l^rnriir "fMbanc portem.vtrumul'
KAs.t iiHi titudofitinplus^namerue.
arguimr p:imo non.Cuius oifTinttio cjaer
I rimr cii miiUimdinc non e(\ i plus. q: otf •
finitio toiflfinitum conucrranturtncutnim
cftin pUisaUcrocrgoaimquoconucnif oiffininortoif
finiram.fcdDiifinitronumcrtconucrtirarcurn mnUira/
dine.qi oiffinitio numcr i cll muUitudo mcltirata p vnii.
modo omn is muUtrado crt mcnftirata pcr vnii. z nc mul
tirado toiffinitio niimcri coucrtitntur. crgonon in pUis
fe bab«.(n?ff em quo:um funt ccdcm (^tcs i pafTtocs
vnum non eft tn pUis aUcro. q: magts cois t minits non
funt ccdem pafTioncsnccfpecicsrflcut animaUe i bcmv
nis.q: animaUs fpcctcs funt afinns i cqtui8:t nd fpecies
bominis.fcd ccdcm (pccics i paiTiocs funt numcri i miil
ttradinis.q: quccunq; fitnt fpcctcs numcri: i mtiUitudi
nis t ccd iii?rfo.ficnt ociarius binariae x tnnanus. £t ec
par 1 impjr quc funt pafTiones numertetiam fant pafTio
nee mulmudtnte.qiomnie muitinido eflpar vrimpar.
crgo.tc.^r^te vbi funt cnria muUa Dtuifa.tbt cft numc/
nis.q:nnincru9 non cit nifi mHUitudo Difcrcto:um i oi»
uifoiumpcrvnum.crgovbi funtmuUacntiaDtuira pcr
vnuiivtbi cf^ ntirncniB:fcd in omni nuiitiiudtnc funt cn/
tia muUa DiuiTa pcr vnum.ftcut patct induccndo in mul
tiraduic fubftantianim ab"^ : ibi funt multa cntia Diui'
fa pcr vnum.crgo tc.
tf^nnr\ri f 11 irt ^P-'" P^cdicta Uttcra.vbi
X^zi.^PF*^"»'*-"»* at.gjmrtttudocftqnafigcnu8
tX9
vbioi/
nw
meri fupp(e quanritari.t idcm vuU comentatot.
^P^IiTHiiilftl ^ fluct^»o"cm. gjmuUirado
N(:7ltCIIUllll| dtinpiusq^numcnis.tequafi
geniie numcrt. £t coufa efl. 0ioit fe babct vnuin abfo^
kite occepcum advnum quod eflptinciptum nume
riiHc mulntudoabfoUite acccfXi ad mtritudinc;;q
ellnumenis:pcrconucnicntelimaitudtnc.q: ficuc
fe baba p:incipium ad piinapiii : (ic p:inctpiarani
ad p:inciptam$.fcd vnii abfoUitccil p:incipiu mul
ntudis abfoUitci vnii q6eil piinciputm nui c mtit
ticudints numcralis pundpium; fcd vnuin abfoui/
tc occcptu cil in pUts q| vnum;q6 e (t pitnciptui ntu
incn.q: vnum abfolutc aucpttii circuitomnc pte/
dtcamctii.fcdvnti q6 cft ptinctptii nttmcn c(t in oe»
tcrmtnato pdtamcnto falte rcdiiaiuc. q: i gcnere
quantiiJtis.crgo ic.(£;3(tcm tllud cft tn pluo qtiod
rcpcrtt i fcnfibiUb''t ci:tra fcnribtlia;q^ tUud q6 tii
turepcrif infcnfibtlibus.q: q6repcrtnir in pUirt/
bas:boc cft magis comunc lUo q6 rcpcrmir in pod
ciozibus.fed muUttudo abfoUiic acccptj rcpcrtrar
tain fcnftbilib^^qj crtra fcnfibilta. q: multitudo rc»
pcruur m fcnfibiUbiis.vt in canibtie i boibii6:icp
crafenribiUa.q:tnfubflann)8ab"':tnumcms Uuf
nitur in fenfibtUbue.q: numcruo cft cns inatbcms
tiaim : tcntta maicmattta funt :>iuncia fcnfibiUb*
fm cffc Itcct (int abfotuta ^m rattonciti. ftcut pi ejp,
oiaie.(L llotandum q> a|:.Dtctt.^ maUiradoeft
quafi gcnus numcn:i non oictt fimpliciter. q: non
di gcntia p:op:ic 1 vniuocc Dictii. q: mtilniudo rc#
periturinoibu6p:cdtcammti6.riaitcn6.m6nibiI
elt gentis vniuocu ad occcm p:ccUcamcnta. q: cna
non ci\ gcnus.vt viliun eft vn 4? q: cns otcitur mul
cipUciter 1 non vnuiocc.ergo muUuudo non cR ge
nu9 p:op:ic 1 vn itiocc Dicnim ad numcni$.vti vbi/
ciiqj cU nuincm8:iL>i clt miiUtnido. : non cconucr/
fo.q:ctum altquamulriiudocltciTcntijmm:vnde
quido ap.in ir"^ butue inuclhgauit numcrii tntcl* rif.jil.Tfdfi
ligentiaf:nonuttcUc]citDcnumcroquiritattuo.fs
oe nuincro efTcnna^.i iUc c\\ in omnt pKdicamcn
to.(jr ilotjndii qp lancnis Zbo.oicit.g» vnum pot ^bomeDcifr
Dupirconfidcrjn.vnoinovtcftcnsindiutfibilc.x ih(cnti loco*
fic pucrttf cii cntc.t no cll i octcrminato pdicaind
to.aiiomodocjpinir.vt babctrationcmmcnfure:
1 fic vnum cll in giic quanttiatte rcductuic.fi«mal
tiiudo.vnomodo conridcraiurvtDicuoiuifionej ft>te btftnnovt
enttu.t fic clt trafccndcne : 1 non c\\ in octcrmina' ranm poao»»^
to pdicatncnio.q: pot cflc muUitudo vcl fiibamm:
VclquaUtatum:vclquantttaiii.aiiomodocapttur ^Vd^d^fidalliif
muUitudo: vt clt mcnfurato.': fic cll m p:cdtcamcn .t»ic% n6 q ad foi
to quititatte. q: q6 b$ r6nc$ mcnfurati boc cft i gc matr. m n gmo
ncrc$titatt8.3Uudociiiclt oilTtcUc tencrcquoad ninjp»?f .t.c.zj.
vUimti.q:3fidcridovniiimulta iqttitii brii rond
mcnfurci mcuirjtt fut i gnc rctonis. q: oria pbcns canfi. ffnfu» itit
aligdDj^cci lUogiiccu tUoq6ii>bu.fic ronalccigC' ZbcmdMcv
ncrc in q e\\ aijl.15 mcfura imcfuratiic in giicrcla muidtodoniwe/
tionie.q: fic vmi multa inquatii b$ ronc mcfurc t JJj",'," j' ni'"j^e*
mcfurabtlte funi i pdicamcto rctonie.vii bii veru$ cm jdut mt rrfpe
eq>rd mcfurc aliqlr circiifcrtbit of lam vni^p qui ciuo mr fiir jn: (ic
vn iiin ponif i pn'" quititaiis.fs tii no rcpon 1 1 ipfu j ' ' f^Jit^^riw *'t
ingcncn:q|titatis.q:ofiaaltcriuegcncri8vt rclo' jJi^nuHrmJ^njl
nis n6 rcponit aUgd tn giic i^tiatis.ficct cfTe mefu mcfuraia (xm»"
ratucirciifcribitaUqlrotlTcrrtii pqui multinido i"fr fiibi; rffpc'
ponif igtic mttt Jtie;lcd tii tpfaj non rcpontt in giic 5™ (oMtrauM
quantuatie:vtoicraine. _ rcrcio nc ,i,nf«
rcirif^nra ^S^lprint^-CUtUeDlffO.tCXO icepici^caili
K*U i '*i»*^ili.x?»(fj,jur.iCuDicie.ci'Di(T6nu tofubcqjdmj/
ineri.ncgo.qinumcntscftmulniudomciurabitp i< Oqaa i.^:m«/
vntiq6eltpn'"numcri.lcd mitUimdo mcliiraf no unoT(lm»ua
foUimpcr vntunquodeUpn^^nuufjctiamQ vnuro x}o<4Waifi<«
J
<l6drcuitomncp:cdicaincnnim. ([^Sdali5.<{no/
rum funt ccdcm palTionca i fpccico.ic. conccditur.
£u Dici0. 9> ccdcm funtfpccice.ic.ncgo. q: numc/
hlontfpcctco tantumipjiTioncB ocgcncrc quan/
tttatis.fcd multitiidinis abfolticc jcccptc:non folu
fnntfpccicBOcgcncrc qiuntitatis.imoctiam fpcs
oc giic cuoillibct pdicamcnn.qt mulf itudo fubarii
qualitanim qu4ntitanim.ic.(£ adaUam.vbi funt
cntii multa.icxonccdimr.fI funt mnlra cntia omv
, fa pcr vnum qd cft piindpium numcri. tunc cltnu'
mcrua.fcd fi fintcntiamulta Duiifapcr vniJ5 cpcd/
ucrtitur cum cntc:tunc non cft niimcru9:fcd multi/
tudo.(CiCuDici0.97 in omni muItitudinc.ic.Dice
dum3>vcriidlenttaDillinctapcrvnijqdell pun>
ciptum nnmcri.n e(t multitudo numcnilis vcl oiiH
cta pcr vnum qd conucrtitur cii cntc ilcfl multint'
doab^accepta.tncrononp". Q6 XVI
CX.ZX. C^mafitcorrarioram^rtngitmcdlQ ic.
^^rinir c<rcaboccapmiUim.qt
UUI portcafubiungit.ornnia
noq; mcdia in codc$ fiin t gcncrc ; i quof
rtMti funt mcdia.vthi mcdia (tnt in code
generccum qftrcmie. Srgtiif piimo q>
non. virtuB mo:aUe e(i mcd ium in tcr ouo c^rcma
Vicia.ficur patcr.zTcfbicoHim. vbi oilfinitur virt':
qt oicit a virtuo c babit^clcctiu'' i mcdie" qcv
(lene.fed vinue motalis non cft tn codc$ gcncrc cii
ej:tremie.qt ejOTcma funt in gcnere mali: i virnie i
generebonLnbonumtmaUimnd fantf gcncrc.fiit
lamcn gcncra oliojum.vt patct c^ portpzcdicaincn
n0.crgo mcdinm t ci:trcma non funt in codcm p:c'
dicamcnto.C^tcm cqualccfl mcdtii intcrmognii
tpanium.ncut pata cj: Uttcra. fcd cqualc pcrtmct
ad genua relationis.magnii i paniu ad ficniie qui'
titati0.crgo mcdium no cft in codcm gcncrc cii cp
,- , . trcmi0.(Q;3tcmillaqucluntDiucrfarumrationuj
gcncraUti non fun t in codcm gcncrc. qi illa quc fiit
in codan gcncrc funt cuifdc r6ni9:faUcm fm gcn'':
Vtomntaqucfuni in gcncrcaniriulte fiinteiufdctTt
rationie inquantum animaLvt patct cx p:cdicamc
ti0.quccnl5nonfuntciufdcm ratidis gcncraUsno
funtin codcgcncrc:fcdmcdium i cjarcmafuntoi/
uerfartunrationiigcncraUiun.q: c^cmababcnt
pitnciptum.mcd io aut rcptignar ratto ptincijxj . cr /
go ifla DifTcmnt f j ranoncs gcncralce.crgo mcdiii
cum cjm"cmi0 non clt ui codcm gcncrc. (L 3tc5 bc'
rcmita cil mcduim intcr bonuj i maUim ciutlc : vt
C6. i6Jboia». voUc6mcntatot.fcdbcrcmitanoncflincodcmae
ncrccumeictrcmie.aijbcrcniita (itm gcncrcfub'
liattc.fcd bonii tmalii in gcncrcouaUtatis. (C^te
intcr album i nignim mcduim ctt mtcUigcn tia: qz
ncc cftalba ncc nigra;fcd mtcUigcntia no c\\ icode
generc cum albo i nigro:ciim intclUgcn tia (it i p:c'
d(camcntofubftannc:faltcmrcductiiic:fcdalburn
tnigru in gcncrc quaUtatie.dJ^Jtcm f m comcnta'
tozem pumo pbjr.matcria pzuna clt mcdium intcr
fojm3mip:iuationcm.fcdmateria non cftf cod^
gcncrc cii ptuiationc.qtpttuatio c(t non cne. g ic.
^rtt^ririim vuUap.infidictaUttcra.vbi
r*^ UUi 1 1 Dicit.9> mcdu fm founi funt
incodcmgcncrcilUe quonim funtmcdiariuiem
VuU cdmcntato: cjTJoncne .
ad queftioncm STif^SS^'
C6.78.t.7^
ZX.ZZ.
as XV[.
eftmediitm fm fo^mam: quod fit ctrorniemfe cSmipi»
ktboc cll mcduij in c\6 nccclTc cU priue tranfmutari q6
tranfnuitatur.aiiud cit mcdium piuiat ioii q6 non fiit e
comiictioncm cxrrcmozum in q6 no nccdTc cft rranfmu'
tari ilUid q6 tranfmutatur.CE^unc oiccndum cft ad q'
lhoncm."P:imo q» rncdtumpofi™ in q6 nccclTc eft ptuie
tranfmutanquod tranfmutator dt in codcmgcncrccus
CTmcmiB.& caufa cft.^^Ua fiint in codcm gencrc a q vna
pcnniifat io fit in aliud.qc Uncra.q: oidt ap. gj non ec
miiran ab aUo gcncrc in aUud gcnue:nifi f$ accidcne: vt
(T pcrmutatio fu ejccoloubus m figiiram.boc acctdtt itu
quanmmfiguraconitigtturaUcuicobu: inquantii fit^/
mutano pcr fc. fcd a mcdijs fit triimutatio in qctmnu:
q6 occlarat S^.ui littcra. q: mcdia oicimusbcc:in qtK«
amqj nccclTc c ^*I0 pcrmurar i q6 pcrmiitanir.q: qc (i a[/
boaUqiiid fiat nigrum:p:ius vcnit ad puniccii i rubeni:
1 fi non vcnit ad omnia mcdia.tamcn ad aUq.q: noopoi
tctgiilludquodn-anfmutanirabvno cjrtremoin aUod
vcn iat pcr omnia mcdia:fcd fulTicit pcr aUqua mcdta.er
go ncccfTc c\\ mcdia.t quo:um funt mcdia c(Te in eodetn
gcncrci non foUim cflc in codcm gcncrc p:cdtcabiUittl
ctiam fubgcibiU.q: tranfmutat io aliquo:um non fit ab<
inutccm ntli conucniant m aUquo vno fUburcto. crgo tc.
(! "Sccundo Diccndiim.q» incdium puuaniiuj in q6 nd
nccclTc clt p:iu6 tranfrnutari qd tranfinutarur non cft in
codcm gcncrcfimpUcitcrcumcprcmis "pcr fc.£f cou»
fa cU.q: p:iuatio non cft in codcm gcncrc pcr fc cum ctu
tc.fcd mcd ium puuanuum babct fc vt p:iuano ad qctre
ina:vt pcr fc patct.crgo non cft in codcj gcncrc pcr fc cn
c):trcrnie.(f7 ^tcrn P*"" J tocUifio potdt ^noban oUa ra»
tionc.3Uud cfl in codcm gcncrc ai$ cjctrcmts q6comp«
ratum vni cjctrcmoium babct rationcm aUcrius.q: paf
ticipat naturam vtriufqfi.Ucet mcdia fm fo:ma i comix
tioncmfuntboiufmodi.pcr arifto.quinto pbj-ricoium.
vbi vuU.Q>mcdurn pcrc6rni}:fioncm comparatuj: vni
cytrcmouim babct ranoncm aUcrius. ficut ^Udum c5
paranim ad nigrumbabct rationcm albuc?.
*lbi «"^f l1 M H 1 1 m * '''^ *^ oubium.gqualc cft medfo
IrtUlailUlJIII ^mp^iuationcmintcrmagnojipar
utnn.i ramen cft in codci n gcncrc aij nuigno i fxiruo. cr
go fccundaconcUifionon vidctur vcra. (iradboc oicit
comunitcr.9> fi magnum i panium accipianmr vt oicut
quantitatcm abfoUitcrflc non babct mcdium vtcqtiale.
1 (ic fiint oe gcncrc qiiantitane.fcd fi (ic babcnt mcdium
bocfimplicitcr cf\ p:iuat lo quantitatis : q: qiiod non c(t
quannim nccmagniim ncc paruum ncc cqualc:Jictif in/
tcUigcntia. liicmcdium noncftin gcncrc quantttatie.
auo modo accipimr magnum i paruum:vt Diciuit quon
titatcm cTCCcdcntcm icpcciTant.vt p:o maio:i i minoji:
ificfuntingcncrcrdationie.ncutquoad ranoncm cfi
ccdcntie icjadTi. i (ic cquaU cft rncdium.i cft crta j i ge
ncrerclationis.UcctmatcriaUtcr fintin picdicamcnto
quanntati0.vndccquaUrnon oicitpiiram pttuationem:
Uccf non iit magis i minue.famcn aUqnaUtcr partidpac
nafuramvtrtufqj.q:coinparatu 3dmjiu0 babct ratio<
ncm mino:ie: i cotnparatum ad minus babct rationcm
maioiis.vndc ctiam non fit frifmutano a rnaio:i ad mi'
nue n ili p:iue pcnicn iatur ad cqualc.t fic non cft mcdiu
(irnpfr g puationc.': ftc cft in codc gcncrc aim crrrcmis,
rrtnrcj adp:imarn.virntG cftmcdiumic.co
JdU I vIltt^^ccdimr.^EZuDtcis.qinoncfticodcj
gcncrc. biccndum gj imoxjz cprana vicia i virtua funt
ingcncrcquaUtatis. (C£ttu oiciB.a>a;:.oidt.QjC):trc'
ma fiuitingcncrcmaU:i virme in gcncreboni: ibonum
% maUi} non Umt in gcncrcfcd fou giui.£>6m 9 skf^t
(^mC'
dio.
m
©edmi
Ibi' fm opm ionc pitb3go:ico:u.-g poriicnmt oao ocncra.
jmim bon i.aluid rTuU.-: in gcncrc boni poAKiiit omnia
bona.f in gcncrc mjli otnnia mala.nmc ^m vcritatcm
bonumi maliim Ucctfintgcncra fdbaltcrna no fantgc/
ncraU'(rima.q j Aint in gcncrc quaUtatis. (£ad aUaj oc
eqaaU pitet qc fohitionc oubii.cad aUi.illa q funt oi/
ocrtijp ronu ic.xcdit.fi filt Diiicrfap ronu gnaUiTimor •
nmc fiint in oiucrfo gcncrc : fcd fi ftin t oincrfamm rario'
«iinflibaltcmanim.tiic pofTunt cfTc m codc; pzcdicame
«>.(rXu.d.9» mcduu i cjrtrcma.ic.fciccdum q< loqo6
m^io pofltiuo non oiffcrt ab cjrtrcmie rat ioncgc'
Bai»gnc raU(Tunt.vcl etii rubaUcmiUcct mcdia piiua
monKtrant ab ciaremie.vt vifaj cft. et tu jjbas.q» cy/
Ircma babcntrcin rafiocpjmcipij.oiccdu q> ratiopjin/
api> 1 pjinclpiat i non-oiticrfificant rationcgcncri8:l?ait
tnimal i bomo. vtrum aii t aUqua mcdia rcrpcctn aiinii*
ejtrctni babcni rc in rationc piincipi) : oc bocingrcndat
e!t.qt fojtc mcdia g comijrttoncm non babet re in ratio/
ncpjincipq rcfpcctuaUcriuocjrtrcmicucomirccntur c^
Woq5:rcd fojtc mcdia in Unca pjcdicamcntaU' vt fubal
lcma babcnt fc in rationc pjincipg^faUcm fojmalitcr rc
fpccni cjm-cmi vniue vt fpc"'.(i:ad aliam patct.ij, bcrc
mita non oicimr mcdium intcr bonus i malu tiqei ilUid
lu quod piiiw fit pcrmutatio $ in qctrcma. (rad aUa;.
»imiUtcr intclUgcnttacft mcdiiipabncgationcm Ctcr
BUKim 1 nignim. (^ad aUa. £>iccndum g» materia non
VKitur mcdiii pcr cominioncm.ncc ctii per abncgatio •
nemo» llt non cneifcd oicif mcdiii Pm fimilitudincm.qi
rojma cft acmo.t piiuatio fimpliatcr cft non cne. mato
ria aiitcm ncc fimplicitcr cne: ncc fimpTr no cnfl.qj cft in
potcntia.vndcctiam ad matcrii nonellpcrmmatio-fcd
roagis in tpfa fit gmuta^et B cfl. Q6 XVII,
XVIL
fafcr oppoJIta:veI ftint intcr contradicfojiarvel duatioa-
vdrclatiuc oppofita:vcl iric.r; non runt mtcrcontradi/
cto«a.qj mtcr cfTc i non crtc non cadit mcdiii:-! boc c vc
nun:acapicndo cflc z non cfic vnifojmitcrvt cfTir iacnu
rnon ciTc m actiL-z cfi^c in potctia:t non cfTc iit potcntia.i
cfTc RinpUatcni non cfTc fimpUcitcr. vrt ifta non babcnt
mcdium:qj if>a runt c6tradictojia.vndc oc quolibct cfTc
vc non ciTc:i alTirmatio vcl ncg3tio:DC niiUo fimul vcre
Vclfairc.rcdaccipicndoc(Tc inonclTcDitToinutcr.fic no
cffcnmpUatcr:icflciactii:ficbcncbabcnt mcdiii.qj
inpotcntia.'rficnonruntcontradiaoiia:ficutinnuitc5/
mcntatoji2''bmue.0imiUtcrmcdium noncaditintcr
rclatiuc opp" q fc:x dpbat ap.oc rtlatinie fm oiri.qi il '^'^''^
la non Tunt in codcm gcncrcrvt rcicnriat rcibilc.qi rcicn/ ^
tiacftquaUtoe : Tcd Tcibilc potcl^cffc rubllantiavclqua»
ntafl.Sirr potcft piobari oc rclatiuie fm cfTc. qj intcr il»
U nwt caduni mcdia:intcr quc non cfi tranrmutario ptr
fc nifi grana rcnim:rupcr qiiae funditur.ficutpatct qui"/
topbrfi.ttfictantummcdiarantintcrilU:intcrquccfl _ .
tranrmutatio.€t eriom Tunt oc codc gcncrc cu cprcmie.
crgoitcrrclariueoppofitanon cadutmcdia. Simiiitcr
mcdia per fc non cadunt mtcr oppofita pjiuatiuc : i bcc
comparata ad Tubicaii apnim natu x octcrminato tcpo^
rc t toco.qi omnc animal apmm nanim ad vidcndum-x
m tcmpojcquoaptu nanimcft.cflvidcne vclcccum.et
nmiUtcr rcquiritur octcrminatue locue.qi aUtje non To*
utm CTTcarcntia vimitie naturaUe ncq; oicmir bon' ne*
q;maUia.fcdcriic):carcntiabci6tcrminarifiaitoiaii
fuitpiiB.vndcbcncintcrpiiaatiucoppofitacltmcdiuni
quadononcomparanir adfubiccmm apnimnamm.fie
lapte ncq; oicitiir vidcne:ncq; cccue. qj n6 ed aptuo na/
tue vidcrc.i fic mtcUigcndum c oc algo. vndc boc non e
piopuc cfTc mcdium i pcr fc^cu mcdium ocbcat compa/
ran ad ide fubiccnj;.ad qo cjrtrcma. crgo potct pcr fuffi/
cfcntcm omifioncm:Qj mcdia tantu funt mtcr ojntrarie
oppofita. (T eccudo Diccdnm. q> non omntum contra.
noaim cft mcdiiim ^m foimi.ict caufa cf>. 3Ua cotroria
non babcnt mcdinm ^m foimam quc non pofTunt rcfh^
aa comifccri.q: n*«dia Pm foima caufantur c;:c6mirtio
nccj:trcmoju rcfrartoium:rcdaUquaconmjria Tunt M.
qi mutta ftint contrana quc non pofTunt c6mirccripcr re
fractioncm.ficutranu icgmm tconnmilia:vndc etiam
DKunturcontrariaimcdiata l^m af. in poftpjcdicame/
ti6.yndc benc vcru cfl q, comparido fanum i cgrum ad
rubicaum non piopiiii:vt ad laptdc: tunc babct mcdio$
pcr abncgarionc.qi lapte ncc oidtur ranue ncc cger.£t 0
non oiritur pjopiic babcre mcdiu.vt viTum cfl piiue.ta'
mcn aUqui addun t:q> pjiuatiuc oppofita babcnt mcdiu
inquannunincie faluatur natura :>trarictatie.qipiim«
conmirictae cpiiuatio i babime.vt vifum cft pjiu8.t fic
piiuanuc oppofita pcr fc non babcnt mcdiii.f; b acciia,
Sd rattanca 3dptimam."3Uudc^nccftatrtib
^ . ^•«^"^^'^'^''''"^"«^"■""onccdinir.
Jluid cft mcdium fi ocdpi f cfTc t n6 cflc vn i foimitcr. qi
fk ftint conmidiaojia.vt vifum cf^.dJC t ni oicie.juud
quod nMnrmutanir.tc.£>iccdum Qjaccipiendocnc quo
od tcrminu ad qucninc babct non cfTcqi f^at fub non ce
toto tcmpojcpicccdcti. ietin vUimo inlranri fiabitTub
non cflrc.t boc fi cfl gcncratio mijrtoium. Scd tomc pii /
ue ilUid Ikrit rub aUquo cfTc.qi matcna non f>at niida.et
matcria babj cfle in po*.qi cjc bominc gcncraiiir afinue.
tunc in toto tcmpoic parccdcnri matcria Iktit fub n6 ee
^tni.timcn flait ftib aUo cflc. vt bominie: i i vUimo in/
Itanri introducitur fojmabominie. fSiautcscfl niomc
gcncraUtcr accipiendomotum^ctiam pto fcneraiionc
C2tv»cro fant media oppofif 02um. ic.
■' ^rnflir "•^•'ancpartcm.vtriiofuj
|i ^*"' oppofitoiomfintmcdia. gt
argiiinirpjimo q fic.-fi>jimoQ)Ucr contrxidi
ctoria.^Uud q6 ncc ftat fub cfli::ncc fub n6 ce
cfl mcdiii intcrcontradictojia.qj cflc i no ce
U funt connradictoiia.crgo fi aUgd flat ncc fub crt^c:ncc Tub
non cfTc:iUad emcdium intcr connMdictoiia: Tcd ilWq6
H tranrmiitanir ncc ftat fub cfTc:ncc fiib non cfl^c: no Tub ce.
qi nodum cfl:ncc fub non cflc^qj q6 no c\\ non moucmr.
aigocltmcdiHm.(£:3[tcm illa lunt rimul qiiop non cme
dium:t quc non Tont fimul iUop cft mcdium. t bcc e tki.
qi qiiojiim cft mcdiii iila non fun t fimul.crgo pcr oppofl
tBm;quojumn6cft mcdium lUaruntfimuUrcdoppofita
non funt fimul in codem ftibiccto: vt c;: Diffinin6c op'
pofirionie.crgo intcr oppofita dt mcdm.il 3tcm in quc
eftnranrmiitatio.cH mcdiii.qj rranrmutatio fitab cprc/
moadcj:trcmu:tnonpcrucnitadci:trcmum: nifi piiue
pcnicnitad mcdiii qi mcdiuindl inqdpiiue ncccflcefl
tranfmiitari q6 tranrmiitaf .r; intcr oppofira cft tranrmu
Z!.CT. <ano.qi tranrmutatio cft m tcr oppofita.qc 5?|*f .
Zl^zr ^t^tyoitiitn ^P* * """oium oppofitoiu fft
^zj. ^rr*^"-""* mediumpmfojminificonnurioiu.
ct idcm vnU comentatoi i c):pofitoice.
I^lf^ndlim cfladqucfhoncm.(pnulloiiioppo(l
i^iv.wiiuuil| tonim rcfixrcmpiopiti ruBitmoc/
tcrminato tcmpoic i loco c mcdiu pcr rc nifi cotrarioiii.
£t cauTa dl.^Uoium clT mcdiii fm foimi.quojii cflpcr/
niutatio adinuice cjc oiffinirioc mcdi) : qi mcdium efi in
' qo tranrmutane piiiie n-irnmtat $ in aUud.red oppofito
mm eft n^afhwtario.a: non cfl itcr non oppofita. ficot w
ejcUttera.tcjcpbi^^.ejcboctancvUcriue. Simcdiarut
i
tibrt
clcmcntoznmrtitnc quidm monctuntanc non ftat fiib ce
pcrfccto tcrmi ad quc5 : m llat fub cflc ipcr fcctorq: fcm /
pcr par» acquiriiur poft partcj ooncc totum pcrftciatur.
Vndc quando cj: aqua fit ignie : tiuic cotmuc abgcit vna
para fngiditatie poll aliam;': ctiam vna para fozmc fub'
rtanrialis polt alum conimuc.qj quan tu amifit aqua oc
f ngiditaic tantum oc foima fubrtantiali:i fcmpcr acqui
riturvnapar0caliditati»poftaliam:Doncctotum pcrfi/
ciatur. q: quanttim ignia acquirit oc caliditatc : tan tum
C5 *67 Dcfo:mafubrtantiali.vtvnltc6mcntato:tcrtioccli.tt
mnc in vltimo inftanti pcrftcimr fo:ma ignia. tt bcc cll
raoi 6« intcntioc6mcntato:i9mocfubftitiao:bi9.itcmoccU.
^67 0cd qui tcncnt aliam viam gp fovne cUmcntoaun non
' fufcipiant magie i mmud:oiCQnt cp ifta intcnfio t rcmif/
fio cftnon c^ portc founarum fubftantialium.q: funtui/
diuifibilcs:rcd cft qc partc Difpofttionum adiunctarum:
ficut qiulitatum.q6 tamcn cft contra c6mcntato«3:i oe
boc vifiun cft.(Cadaliam.'Jllafunt fimul.ic. tjucndu
cp ifta cft falfa.q: non babcrc mcdium cft m plue ce R'
mul m codcm fubiccto:qi multanon babcnt mcdium: z
tamcn non fimt fimuLficut contraria imc".': multa aUa.
Undc ifta funt fimuLquc funt in codcm tcmpo:e i U)Co:
tnon babcnt mcdium.CSd aUam.3ntcr quc cft tranf,
mutatio.ic.Oiccndum q> non opo:tn nifi tcrmmi tranf'
mutationis babcantmcdiu.vndc tcrmmi gcncrationw
mirtotum non babcntmcduim.crgotranfmutatiofit
ocvno cjctrcmoad aUud:finc boc q> pcmcniatur ad mc/
dium, fed bcnc verum cft pcr monim picccdentcj oif
ponimr matcria ad fo:ma introduccndoj : qucoirponcB
non runt mcdium p:op:ic intcr clTc inon cfte. Similitcr
IntcUigcndum Dcalqs tranfmutationibusquc fiuntm'
tcr tcrminoe qui non babcnt mcdium:vndc benc vcru?
eftcp tranfmutatio non fit dc cprcmo in c>:trcmum qui
non cucniaf ad mcdiu^iboc vbicft mcdiU5.fcd vbinon
eftmcdiiunnonop5:iboccft. Qd XVllJ»
(rHbrimc aotcm &iflfCTcntic t)ifgrcgatiuu3.ic.
'^' ■iTn. -.j... circabanctMrtcm.vtruj mc'
I^CrilQr fmfo:ma.vtpaUdu'irubcu5
componanturc):c)ctrcmifl.arguitur p:imo Q>
non.ouc fpcacsnon pcurrunt ad pftiiutioncs
^ .. I rcntc foccici fm potpbrriu.in boc ipce Differt
^.^" a Df iafcd cictrema funt duc fpcciC6:fiait albcdo i nigrc.
do.crgo non conftuuunt mcduun: vt paUdu, vcl rubcu^
(r3tcmcj:Duobu0cntibu8 inacm non rit) .7.0 .1.8.
^•^t^ (td duo citrcma runt actu:vt caUdum 1 frigidus.crgo no
conftituunt mcdium.(L 3'cm c% tlUa non fit aUquod j
quc non compatiii wr lc fimul in codcbcc eft mamfclta:
fcdouocttrcmanocompatiunturfcfiinu. •Jicodc fubo.
Vtalbcdoinigrcdocumfintcontraria.
o. i<^««<«x..r. vultaf.inUttcraxi:vuUQ>mcdia
CX.z5.2^ppOU[Ull| ^fo:manicompooanturc]:c]ctrc
mie.iidemv«Uc6mcntato:.
^..«..n*!.^ opinionibu9Diccndam.9>mCfmfoj'
^^linu 1 1" mam coponunmr aciu c% q^trcmie. tt
«. , ^ caufacft moUiple]C fm 3? .1^:ima cft. 3lla qiurfunt fim
nUcia in quoUbct gcncrc funt caura compofitotum vico
pofitiua aUo:um.q: illa quc funt in codc:vcl funt compo
fita vcl fimplicu : 1 funplicia funt copofitiua aUo:u5.rcd
cttrcma funt fimplicia. q: albcdo 1 nigrcdo fut c j:trcma
in gcncTC colouki funt mapmc fimpUcu.crgo funt p:m'
(ipiaalio:Hm.vtmedio:u. (LSccuda caufaaF.3Uud
XMn. eil compofitum c)C crtrcmie in q6 p:w9 trafmutanB traf
munt.q: ilUid in q6 puu9 tranfmutanfl tranfmutat $ in
c^mmii ilUid cft copofituj cf qxrcnM^ aUter 00 pir
ei5 XVIII.
I tranfmatatio ftcrct in ip(Um:fcd mc" eft h^-er Ira. (Ta Z.c.z
caufa eiufdcmcft.?(lliid q6 babct fc ad ouo cprcmn : ita
Q) vniufl cft minua aUcriua magi9:iUiid clt cotnixifitum
c^ ilU».bcc cft manifcfta. fcd q6Ubct me" fm fonnas fic
fc b5 ad cjrtrcma;^» vnius cft magig.i aUcruw cft min'.t
bocpatctmomnibu6indiiccndo.q:nulUimmc"cquaU'
tcr babet fcad crtrcnu:vt oicitcomctato:. 3>impoflibi/ C0.2?.
Ur cft Q) in compofito cj: contrani9 fint oac partcfl cqua»
lcfl.fcd aUcra ocbctcftc Dommi9:cai attribuimr fo:maw
gt additcomcntato:.^ boc ocmonftrat impolTibilccfTe
inucnirc mc"" complcicionc m qctrcmifl c6tranjfl..vt ov
pt6aUcnufl(iolTibilcclTc.Xuncbocpiobat cometato:. Co,t>
q: fi ciTci polTibac mucnirc mc"" c6plc):ioncm. tunc dTi
po(Tibilcinucnircc6pofitumci: ipfieqrtrcmifl abfq^co
Qj aaidcrct cie tranfmutatiotaut oiminutiorita cp comi
tato: vuU Diccrc.o» fi cflct complcrio mcdu.tunc rc& co/
pofita nunq^ co:mmECtur ab mtnnicco: q: non c(T5 oare
oaufam quarc vmim pUia agcrct ^ aUud.Scd bcnepM«
fct ab cictrmfcco.f.a contincnte tranfmutari. q: contmes
polTct ipfum calcfaccrc magia vcl min U9:i boc cocowlat
cumoictoc6mcntato:i9.pmoccU.gjnoncftDarc mijctu c5.7.
in quo cUrnwta cquaUter Dommcntur. q: fi boc clTct: tuc
non cfTirt motu9.q: qua rationc moucrctur fmfum.i ocoi
fum.filr non ciTct oare tocum. q: qua rationc cfTct farft«:
1 oeozias. dt add it comciuato: poftca:^' partC6 in conv
pofitoi mi)Cto funt m poicniu : non i actu.i tdco ^rvofin»
cft vnum in ocm 1 fo:ma.q: pcr partc oomm itc.i.pcr fw
mamqucp:incipaUu6rcrpicitctc5Dominantc.(i:4 ca.
et lUifl componunf mcdu quc iunt pjiou pn* in c odef.
q: infcrio:a 1 poftcrio:a coponunnir c j: p:imifl.fcd cjctre
ma funtpumapjincipurefpcctumcdioj: mcode gcnc»
rc.q: albcdo 1 nigrcdo f iit po:a rcfpccm colo:p mcd ioai.
£t ficw.O' cjctrcnu actii fiit in mcdio:ficut clcmcta actu
funt in mijtorvt vifum cft in S^.Ht ad banc mtcntionc oi
cit comcntator p pbr.q? oiffcrctu cft intcr ma tcriam pn C6.$d.
mam 1 mcdiii.q: matcria p:ima cft in pura jiotctu fufcc
ptiua omniii fo:map 1 fo:mc funt in matcria ptima i pa
rapotcntu;rcdcj.-trcmarunt inmcdioactu.<L zTtnccn/
dum.g' mcdia n6 componuntur ej: crtrcmio hn fuae v!
t«ia9pcrfcctioncflic)cccllctu6:rcd fmg^rcfrangimnir
1 rcmittunmr in fuifl cj:ccllcnti)9.tt caula cft.mcdu c6/
ponuntur cj: cj:trcmi9 acm:vt um p^obamm cft. vcler'
go componuntur cj: cie.vt funt in vUimie pfcctionib^ct
cjcccllcntij6: vt fub clTc rcfracto 1 rcinifro. pcr rufficicnte
oiuifioncm.fcdnon c6ponnntur cr cte f m fiue pcrfcaio
nee vltima9.q: fic non c6patiunf fc in codcfubo:vf caU/
dd ifrigidii m fiimo.ago componunmr cjccie fmee it»
fractum 1 rcmilTum.et cr boc patct crro: quoaidam ot/
ccntium g» mcdia non componunmr cj: cjctrcmie fm re
1 fo:md:rcd foUtm qoanmm od cognitioncm. (L 3te m«
le oicunt cp mcdia componan tur er cytrcmie n6 actu. fj
fm virtatcm.vndc ifta funt c6tra intcntionc 2;:.
214 t*/kttr-t adp:im3.t)uefpe9.ic.c6ccdimr.ooe
JCIU rOIItl>*fpcg inancnicflfobvUimiepcrfcctiO'
nibus:iqucnon oulmaniur adj^cnonon cooairrunt
adconftinitioncm tcrnj.etficintellcpt •f>o?pbyriu9. fj
nibil p:obibct ouafl fpccic9 fub c(Tc rcfraao 1 rcmiflb cd
currercad c6ftimnonc tcmj- Etquc ad bocozdmantur.
1 (Ic cft in p:of>ofito.q: eprcma non componun t mcdiuj
fm fuae vltimag pcrfcctioncg : fcd fub cfTc rcfracto 1 rcf
mino.iiradaUampat«cj:oiaie.£jcouobu6cntibu9in
aauremancntibue fub cftcpurononfitj^.fcd bcnc cr
ouobue in octu fit j" fub cfTc remilTo 1 rcfracto.vndc iftc
partca funt in potcntia rcfpcctu fozmc. quc tamc magie
«mbainirBtioonunati.vtvuUc6mctato:.CLadoUi. '•^
L
\
(.C.Z4.
£^flli0qaen5 rccomparianf ic.Concedimr.Tu^9:
g> cjrtrcma ic. C»iccndiim Q) qrtrcma fcnmdu vUimas
fUoa pcrfcctioncs nd compariuntur fc fcd tamcn fcctm«
dtQ dlc rcrnicta$ t rcmimim benc fc compariuntur. £t
bccDcqodlione. Od. XIX
CBlDcrfam a6t fpede aUcnioetd
^i^lflir firfi^boccapthirquiapoftcd
l^wl liUI fubiungit.cdrrartctatce igif
cruntbe.tltnijcoirarictaafit intcrfpccice
alicui^ gencris: ita 9> Diucrfc fpectcs flnt con
traric.([7arguit ^o non. Quia fl Diucr'
lltae in fpcdc dfct cotrarictaKtunc omnce fpcdcs eent
controricboc cfl falfum.falfitas cofcquctie apparct: qi
fixrdcs in p:cdicamcto fubc no ftint corraric : qnia fubc
Xx.io. nfbildlcorrariij.c)C(ncdicamcnti6.i.5.pbrfico;:.confe
CaiTloe quenria p;:q: in pjcdicameto fubc ct funt fpcs.cn^rem
contrana nata funt f icri 7 dte in eode fufccpritto : f; oes
Diuerfc fpectcs nd funt in fubiccto : quia fpccics fu5e nd
font in fubiecto 1 proptiii eft fubc in fubiccto no dTc. q:
p»dicameti9.crgo oiuerfc fpccics non funt contraric.
i£Jtes.U fpcs fubc cfTcnt contraric: tunc ctii oiffcrcrie
confhtuctcB fpccics cflcn t con tranc: fcd boc cft falfum:
qi DiiTcretie fubc oppononf ^tiiie:ficut rdnale t irra/
rionalexofequenria {^:qi otucrfltas in fpe 00 dl nifi ejE
Differetqs pfhtneribus fpes:i flc Dric cint ?trarie.
^t^tv^ffrtiz vult Anfto.mp!cdictalitrcra:qufa
^yy^i^wy vuUircorranctaBfit oiffcrctiafm
fpeci6i idcm vuU Comentatoi.
dU II14ITI ucrfltasfcamdiifpccicmndcft contra
rietas vcntflait Diucrfltas in fpcdc in ^icameto fnbe
non cfl vera contrarictas : nifl acd^ contrarictate; pio
petfecto f impcrfccto i ^tide 1 babim : ficut cft intcr
omnes fpeciCB:imo ctia in picdicamcnto fubftaric : ctB
eflptiuatiotbabiruB^qjpuanotbabiruscfl radij: ois
corraricrarie.vndc in picdicaniftofubftanric no cft ve/
raconrrarictas intcr fpcdcs:'! boc ^bant oictiB rationi
bos: quia fubfltarienibilcft cdtrariii:'! rcftimanfrdnes:
qttia caufa btcuitaris omitnm t : fcd oiit tamcn bene
dt cotrarictas largc capiedo p:o pcrfccto t imperffao
tpuationcibabim:quia vnafpccics citpcrfcctiot aUa
t vna Dicit ctii ^arioncm aUcriu9.(rTlotandu5:(j> I5
Oicaf c6munitcr:boctamc vidcf ciTecontra intcnrione
Aril^o.iveritatKquia Arifto. vuUQ>contrarictaseft
Dfnria fecondij fped^ ita (p qUbct duc fpcs Diuidentcs
genus fint cotranc vera contrarictatc : quia contrarie/
cas efl Diffcrctia perfecta:t pcrfcaa DifTcrenria d> inter
Z^n(\e r»Am C<l><owgeneris.
%AU\*v wii» eftaUtcradqucftionc:Q>veraco/
trarfdas cfi intcr fpcs cuuiflibct gcncrie. et boc pjoba
tnr ooabus ratioibus A nfto.pofiris in Uttcra. (r-f>tl/
ma efl.3lla funtcotraria quibusoiuidifgcnos:t bocp'
tc. 24. baturabartftorilrqzillaquibusgcnusDtuidifiUntop
pofltaboc ponit arift.tiic vltcri^^opj rcfolucrc:aut font
oppofita :>tradiao2ic: aut rclariuc vcl puariuc: aur ?ric
per fufficicnrc oiiiifionej: fcd ouc fpcs gencris vniuoce
ndfantoppofitecdtradicto:ic: quia vnucotradidodo'
ntm eft per fe no ens t no cn0:ncc dt fper. nec quiditas
alicuiusrnccgcnus.0imiUtcr non funtoppofita puati/
ucqoia ^tio nuUitts cfl fpcs . <SimitV ncc opponiinir
relariac:qt moUa fontgencra ab":quc no oiuidunf per
rclatiua.crgo ocbct c(Teconrraria:fcd oiucrfa fcamduj
fpccie funt illa quftxis oiuid tf gcnus : q: gcnuB oiuidi f
per fpeciC0.C7Kin4lla Dbicilitas cft con-ar ictos vcra
e5. xfx.
qoe baber cSdirioncs rcqoifftas ad vcram contnineta/
tem:bcc cft manifcfla:fcd oiucrfitas fcamdii fpes gene
rfs vniooa babct codittones rcqoifltas ad vcram con/
crarietatequia vnaeflc5dirio9> contrarictaB cfl pcrife
cta Diffcretta:t oincrlitas fccundii fpcciem cft pcrfccta
oiffdTftia 1 cdtnria funt ciufdegeneris.0imirr fpcdee
dufdegencris no oiffdimt gcncrc . SimiUrcr cotraria
no compatiun f fc fimul in codc fiibicao . Bimifr fpcs:
Ij coucniant m gencrc:tame no conucniunt in f denrita
tc fpcafica:t fic intclligaf DcaUjs.(Cnotadu:g7 15 fpe/
dcscoiuflibetgcncrisflntcotraricvcracontraricrate:
tameptrarictasif^eftouplcic.Qucdacft pcrfccraqoe
eftfo:mariima):imc oiHanriumfccundii fuasvUimas
pcrfecriocs acriuaru t paifiuarus in codcm fubicao:q6
cflcns in acru:fiajr dlalidiras t frldiras. SUa cftcon/
trarietas vcra:tamcn oiminuta t iUa oiminurio caufaf
et trtlMis.Uno mo cjc parte fubicai: t fic eff oimtnutio
cocrarictatis intcr fo:ma8 fubftatialC6:q: corrana per/
fcaa rcgrunt fubicctu pofitiuii t in actu: fed fojmc fob/
fbnrialcst>abetfubicctu;:qd cfl in poteria.crgondpdc
effc pcrfecta cdtrarictas intcr co: I5 tame fit vcra cdtra'
rictas.Scdido mo .puenit oiminurio conrraricraris ejc
remiffioc t refracrioe c):rrcmop:t ftc cirrrcma qiic funt
fn medt)s t mictis octn fccnndn; fo:ma9 remifTje t re/
fiMaas n6 poffunt pcrfcctc cotrariarit fic contraricta»
(flin mcdt]is:flait in rubco tpalUdoin qito cftalbom t
nigrii rcfracnimtrcmiffum.Zcrtiomodoptoucnitot/
minutio corrarietatiscicncgarionet oiminurione actf
oitati5 1 palTinitaris adiniiiccique no agimr t pariunmr
fntcrfc:nccco:rumpunf adinuicc:t flcfcicnrtccontra/
riop funt cotraric adinuiccquia non agunt t patitintnr
adtnoicetcnn^ poiTct Did 9 fpes ^cneris extra animaj
funt cdriMrierfStd in anima fpes no fnnt cotraricq: oidt
C6mcntafo::gj oppofita C|tra animaj in anima no funt
oppofita^ficut fp^ albcdinis t ntgrcdinis: t tiic poncre
tur CTcmplii ocifta cotrarietate oiminura albcdo inu
grcdo: qitia albii app:odmatu nigro non agir t parimr.
CrTIotandii biCDubiil: c^ aiiuB fotiirioc pj folurio ptf/
me raridis.tx>mo t aflnus ftmt fpccics : t tamcn no funt
cdtraria:ciuia lont fubftaric t in fitbftaria nd cll contra/
rictas q: pcdfcameris.t.5.pbrflcoaim. (TCMCcndii qt Cafi'. DC
omnisfpcsaUcuiusgcnensvniuoci funtcotraricvcra fuBa.
contrarictatc vtoirtingtiif abalusltvbus oppofitiois Xxd.io
tfuntcotraricfcamdii fo:maB fobftarialcs.gtqiiido
Didf dc piedicam^tis qt in fubfiatia nd efi ^xrariii.Con
cedif .raridc matcric:qi contraria nata funt dTe in eod^
fnbicao:fcd matcria non dt in fubicaorfcd rcrionc fot
mc fubltantiali» in fkibftatia bti cft c6rrarinm:t hoc no
ncgauir Ariflo.in p:edicamctie. vri oicir Comcntatoi. C6.5i
^mopbffko|r.Oinibil^bibctcpfuBc finrconrraricfe (, pfie«*
condii fo:mas:ndaur funrc6rrariefecundii fubiccrum: f^^,
t fkot oicere 9> fubfiatia n6 cll c6traria ftibfta tic. vcro
tit fm fubiccttj t matcrta} : fubftanria aiit contraria cll
fubc fm fo:mi illud cft venim . £t boc voluit Alcpm.
Diccrcvt oicit Comcntato: cinn oipt: q? in fiibftantos
fimplicibuB pot efTc c6f rarictas n6 in compofirie : t ad /
dit Comenraro::^» 2lepm^.mrcUcpr boc q6 arirto.oi ^5, ^
Tpit inpicdicamctis 9) p^optiii fubfta ric cfl n6 bcre con/
trariu oe copofiris fubftan)s oi)Cit. ocfimplict^b'' 'Srift.
otcitin Ulnoocgcncrarione.co:po:a fimpliciafunt?/
ria. (Cadaocto:irarc Arifio.5.pbfn.D6m. (radcnf*
intellcau notandii contraria cffc in codem ful^ccto oi
ftinguunf fccundiioiftincrioncTdcntirariBfubiccri:qx
conrrariaelTc in codcjfubicctopctDupiidrcrintclligi.
Uno mo fccundii f dcnriiatc numcralcs ptiariucq: mS
' l-ibri
eflvnanameropcr pti(urionrmfotmartim:tn<jnper
aliquod {w(itiuu.21io md potdl intclligi oc fdcntttate
numcrali Tubiccti pofitiucmo in fubftitia no cft cotro'
rict J6:ita q? cotraria fint in code fubicao numcro pofi'
riucrficut cfl in acddctibus: fcd cft in eodc fubiccto nu*
mcro ptutiuc vt in matcria: i fic cfl vc;r qd oijrit arift.
£xdfid in.^^Tbf ficof rq? in fubflantia no cfi contrarictas tan$
cotrariafintinfubicctocode pofitincpcr finalefoimi
ivlttmi.fcdbcnccfl cotrarictaBpmomo infubftatia.
rndcctii in fubHantianocHmotus fccnndii vnam ac/
ceptionc motn9:qui rcquirit vnii fubicctu numcro pofl
riucvt oictii cft pue.vtidc ctii fcquiF nccriTario: 3> ptis
dl cdtrarictae in.fubftitia q^ in accidcnttbU0:q: contra
nctjs nd cffct in accidetibue^nifi pus ciTct in fubfiatta.
Co»V>. Vd ctii viicit Cdmcntato:.5.pbf (ko|i : 9 ocmfatio qua
jpbat Arifto.3» in Aibfbitia non cft motiie fundat fnpcr
boc;^ fubftitia no bjcontrariii: t oicit Comcntatoi; 9
ifij j>bJtio famofa.lct addit g> illa4>pofitio:fup qua
fullcntat c1l:quapdipt g^tranfmatario tn fubftatta t(t
gcneratio 1 cotrtiptiort tllinon funt mome:(|uia fant tn
fubiccto^qi^ cft in potetia c no in acm.£t addtt Comcm
tato::9>aictan.DicitDcgaierati6c infua crpofitionc:
9> p:cdicni cfi q> fubHitta babct cdtrariu:fcd q> nod oi'
|ainu0 oe nobia 9 efnta fcaindii fozmae nd funt corra'
rta: fj fecnndu qualitateo loaiti fumns nd^ vcritat^
fn boc loco.crgt {ic];*icxinis foronib^^xiab^auctojita
ri0 arifto.foUitio t rcfpofio ad pmi 1 fenindi rationej.
Ciad tcrtii etii patcrquia Dfntic fiint ^traric : quia I5
circiiloquamurcasnominibtifi ^utiuis vtirrationalc
inanimatum : tame t)ia\nt oiucrfae fozmao contrariaa
pofitiuas : quomodooutcm tn contranjo fit puuatio ei/
ctumedfnuie. Ouefho. XX.
SCc&te
C £ltiarc palltqz illad qT$ vocar t c.
^rrtriir ^■'cobancpartc.Utmmge
Ailvi II 111 nustfpcctcegcnerisfintca
:5 vcl oiacrfa fpcde : t potTct fpccificari ad
;cnu0 generali(fimu 1 fpccicj ffxr"". (| £t ar
Igiiitur pf tw 9> fint cutfdc fpccici.^lla quc iin
poitant candcm vcl vni ciTcntta funt ciufdcj fpccici: q:
oiacr(e fpcdce no poflfunt impoztarc cande ciTcntii.-fcd
genue 1 fpcaes impoztont vna cfTentiam t quidttatem:
quia comuniter Diciro» genae 1 fpcdee impoitant ean/
dem namri 1 foimam. crgo ic. (CJte? gcnus 1 fpcdee
funtcadcqdpzobaf. Quu omnccomparariiomniraut
cfi idcm fccu$:aut oiucrfitm:ficitt arifto.wlt in littcra:
fed fpedee coinparata gcncn nd cl^ oiucrfa : quta fi cct
oiuerfa:tiic genus no piedicarcF oc fpccic: qd cfl f a Ifuj.
ergo fpccics cft cadc citm gcncre: vcl ergo clt cadc gcne
revcl fpccie vcl numcro.pcr fuffidcntc oiuifioncm: fcd
nocflcadc gcncrc:q: tuncgcnua babcrct actu oifTcrcn/
lia^xrr qua oifflcrrci a fpecic:fcd boc c(t f jlfum.Tlcc c«/
dcm nomero:qi fieffent eadc numcro: vcl boc cfTct oif/
finiti6e.nta qp gcnus 1 fpee oiffcrret: flcut oiffinitiot oif
finitiivelnominc.vt tOarcae Zlullius.vclppzio vtbo
tno 1 rtfibilc. vcl acci^ tc:ficut foit.i aibcdo:i bec eft ma
nifefb per fufficiente oiuifione:qt iUa qoe funt eade nii
mcrovel babct fe vt finon tma: vcl fici» oiffo 1 oiffinitii:
vel ficut pwp" 1 fubm: vcl ficut accne x fubm: fcd nullo
Cilo^ modo^ b$ (e fpee od ^enos nd ficut oiffo 1 oifTini/
cusu)t gcnue nd dVoiffo fpcL-nec btlt fc vt fiinonimornec
vt jjp* 1 fubm:ncc vt accrte 1 fu6m.'Vt per f« psxrtp rc /
Unquitur fint eadcm fpedc.
^nt\i\Ci f tttM Arillo.in ptcdicta littero: 9
txa^. «^pj^lllllin geiu»^fp».necfontcad<fpccic:
e6 XX.
RecoftKifa.tfdlvult ComentarorfedaUqaf accipftiAt
citulu; qonie.vf niiTi gcnue 1 fpeo fint cadem vcl oiuer/
fa gcnercrfed illud pliie vidct concozdorc ca; Utreraxix
Ariflo.accipit oc fpedc.
^linr t^tSttl (K^Q^^ioneQffpedeegoierieer
JL^uilV UUIII gcnu9:nccfuntcadcfpcctc:nccoi
ucrfa fpecie.£t pofTct addi q> ncc funt cade gcncrc : ncc
Diuerfa.8t caufa d>.3Ua ncc fun t eade (pecic-.nec oiuer/
fa:quomm vntl babct oifTcrcnni acm:aliud no: qz qao
cu^ Dcbcnt cfTc cadcm fpcropoitct 3» coiicniant in vna
DiffLTcntia actii qtic con Him at fpem:ficut fow .t plato.H
miliicr quc oifTcnint fpc : opoitet boc Itcrti cfTc pcr oif/
fercntia 1 fotmam:fiait bomo t eqims babent oiuerfa*
Diffcrcntiae per quae oifferun t fpe. crgo quo;: vnu; bat
bct actu DifTcretii : t aUod non:ncc funt oiucrfa fpe^icc
eidc5:fcd fpcdcs x gcntis funt bo:quij accipiaFbomo t
fublTitia.tunc bomo b$ oifTcrcntii actu : fttbfTanria aiic
non acm babct oifTcrftiamfcd potdTatc tTn: quia oicit
■t^ozpbfri*:9>gcno0b5 potdlateoiffdrttas^cravero
nulli.ergo gcnoe 1 fpcdee:ncc font cadc$ fpccte: nec o</
iicrfa.CJtcfn t dT ratio arilTot. ficut fc bj matcria ad tJLz^
fo2ma:ita gcnne ad fpccic.pcrconucnicntcjfimiUtudu
nem:q! gcnus afTimilat mac : quta fiait matcria nuUo}
foimi incUiditclTcnttalitcnfcdcfiinpot^iaadomne^
fic ctii gcnus niillam oifTcrentii oiuiiam incUidit ocTti:
fcd trii in potctia.crgo cflfimiUmdo conucnieB:fcd ma»
ceriancccltcadcfpcciccujfo:ma:nccoiucrfaafoima. ^ i
pmo no cadcm:qi matcria no cfl foimamcc incUidit for
mampcrquicpttcniat in fpcciccii foima: ncccft oiner/
fa fpccic:q(iia no incUidit in clTcntia foima per quam fic
Diucrfa a foima.-f$ matcria fimplicitcr negatioe foima/
nimoftcdit.crgo fimiUtcrgcnoeneccfiidcs ciifpedc:
ncc Diucrfum fpe.(rTlotandu o> arifhM. loquif oe ge/
ncratiocno vt cfl muUitudo ocfccndefl ab vno pncipio
Vt bcraclitof DiainFgcnu0:quta ocfccduntab vno ^n/
cipto vt bcracUto: f$ arifTot. loquiF oc gcnere in na rd:
qd df vn iuocii .modo fi ilUid gcnue compara F ad (p^m:
ncc cfb idcm:ncc c(\ Dtucrftim fpe:qiua eade fpccie func
qucbdbctcandc DtfTLrcntii:fcd gcnueaim fpc nonbo/
bcteandcoilTcrcnrii acm:quia fic gcnusciTet fpce. (oi/
mKitcr ncccfl ouicrfuj fpfquia illa oiticrfitas clTctpcr-
0ilTcrcnniacmalc:qna3 nob;genu0.(ir'notandu$(p
qcbocj.^ cuidcntcr:^aUadtfoimagcncrie loiucr^
reaUtcr a fotma fpcdfica:quia fi babcrcnt cande fotmf-,
fpcdcs 1 gcnue: ninc dTcnt idcj fpccic: qi> negjt arifto.
Crilotandii vUcritis:^? gcnus 1 fpcs bcnc funt oiucrfa
fpccie in aliquo ficito. ficut tlla funt oiitcrfa qnc itnpov
tnnt oiucrfis ccn tias 1 gdttatcs in vno pdi'° : f) no func
oiucrfafpcvrfpcefmalcsaUcui^^gcncne. . .
r<^tinnca (Cadpmam.-TfiUqnitenentQ»
I *»i.»vin.t'»gcnuBifpce impoitant vnajn^
rimoiaintqjTdcnritasciTcnticnon ftilTtcitadj-dcnti/
cafes fpcciftcifcd pUis rcquirirquta opoitct qj vtriic^
acnim incUidanimo acta incUidat oifTcrcntia: t boc oc/
ficit in gcnercTqiiia gcnue nd tncUidit actu oiffcrcn tiaj.
(r.Xac pofTet alircr oid :xxdedo maiot^ fcd minot ne
aaL-quia gcnus oicit aliam fozmi t Diitcrfam rcalitcr a
founa fpccifica.crgo rario no cdcUidit. (TSd aUam.ge»
nus t fpc0 vd funt cade vd oiucrfa.C>iccndti q? funt oi/
uerfa capicdo ^osj? fozma gcncraU:t fic in rccto non
picdicaFoc fpc.vt ^is vifuj eft.gt ru ouioxrgo funt ol
ucrfa fpecic.biccndii q> ncc funt oiucrfa fpc; ncc cadej:
quia eft mcdiii intcr i(\a.£t tu otcis.omnc comparams
alteri vcleft ide vcloiucrfum.ConccdiF. fcd tomenon
opottct g> fit ide vd oiucrfum (pccic:qi idcs t Dtucrfiis
i
U.Z4
J&ccmi ,
<ft in p(ud $ idem vcl oioctfuj fpe. vnd« artfto. notate
Oiccrc 9» omnc compjnrti alrcri fir idc rpccic vcl ouicr
luiivqma gcntia x fpcs no funr idcm ncc oiucrfa fpccic:
qtiiinoftincapca nataadilla.nimgcntisnon inclndat
ocni offRrrcnria.vt vifum cft. vii bj fcmg abncgarionc?
adidcfOtticrfus:vtvtfii$ca. Q6. XXI.
aCc 25. CH3uWfaWr autem alfqnfs t e.
^Crtflir ^rco bancfwrtcm.Umtm
11.111 omniscorrancrae factaroii
iicrfiratc in fpc.(rargtiirur ^mo nd. ID j
fculimim ^ rcmininii funr corraria:-! B cft no/
M rf. lirrcra:i rame nd oifFcninr fpe: quia ma
fculinu 5 1 fcmininii funt in cadcfpccic paffiuc 1 acriuc:
qaia idcm agcne naturalc vr mafciilus vcl fpcrma viri
(Qoducit maliculii cj: calow fo«ioji.n fcmina; q: calojc
Ocbilio«.crgo«.(i:3rcm albcdo t nigrcdo funr corrai
ria:i tamc non oiucrfificant (^arqtiia olbcdo i n igrc<
do funt fimul in cadcm fpccic 1 fucccfliiic in indiuiduo
rtufdcm fpcciei.*t flc omn ie conrra ricto^ nd f^it oiacr'
^fllVtr I f n m Cfiwrcm in fpcric.
«;/ppvi itui 1 1 arguirur. Omnie oiHcrfitoe in fpe
defaritcotrarictate^jcr ariflo.in litrcra. pomnis con/
rraricras facitoiocrfitate in fpc. pcr conucnicntc fimili
eudincqtiia ficut omnia oiucrfitoe in fpc facii corrarie/
tarc:ita omn ie corrarictas facit oiucrfitare in fpe.
?1d mfrllrrfnm n««^onie.iriiorandiig»
«lU lllltUtLlUin Duplo:cftccirrarictas.Quc
dam cll quc fc rcnct cjrpartc foimc rubrtarialis: alia cfl
qucfctcncr nrpartcmatcric.i.cxpartc fotmc accid^/
tali9:qucplue rcfpicit matcrii indiiudnomrn:n6 5» ali/
c|aa corrariaas p:ccifc rcfpictat matcria : qtiia matcria
indifTacns cll ad omnee fo:ma9: fcd bn rcfpicit oifpoifi
noncemalcs indiuiduor:fiajt mjfcul" 1 fcmi'".
^f tllltr <X(K ^"cl^ioncDiccdri.q^omniBContra'
Ai^t. 1.1.11 IV. au rictaetqiicattcndifcrpartcfotmc
fabdatialis facit oifTcrcntii in fpc.£t cauf a cll.^Jlla con
trarictae fadt oiucrfitate in fpccirquc atrcndtf cr par
ceoiucrfap quiditatii icfTcntijrii; qitia oiucrfc cffirnrie
fadunt oiucrfitate in fpe.crgo con rr aricros qtic arrcndi
cur ci: panc oiucriarii qiiid tra tii 1 ciTcn tiarii fadr oifFc/
rcnriam in fpe:fcdconrraricraecj:partcfo:mcfubflan'
lialis cft b<^ : qj accipit oiturrfae quiditatcs : qiiia fotme
eficntialcsi fubfliriales oiticrfc oiatnt oiucrfae quidi/
tatcs X elTcnria8:cii foima fit tota quiditas rd. vr ^is vf
fum dl.vrt conrrarictas quc cfl cic parrc fo:mc fubflan/
cialiebominiBteqoifaciroifTcrcnrta in fpcann finto(
ucrfc cfTcnric . 0imiUter conrrarictae tx parre albcdi/
ni'8 1 nigrcdinie faciunr oifTcrcntii in fpc: cti; fint oincr
fedfmtic.({ £>iccndii fcciidorQJContrarictae quc att^'
dirar qrpartc matcric t oifpofitionu matcrialiii non fa
dt oiffcrcntia in fpe.£r cft.^lla corrarictas no fti'
dt oifTcrcnria in fpccic: que fit c^ codc agctc t |»ricnte
eiufdc fpci:quia oiticrfitae cfTcctue in fpc no fi t cjc code
r. co.p' ajjcntc t parictc in fpc:ficut p? cic.s.btiiiie. Scd contra/
XXI, fictaequccflqrpancmatcrict oifjvfirionujmatcria'
Uom Xiko^xA ide fpcrma 1 mcftniii fit mairiilue t fe
minafccitndij potif oiiicrflmodc a calo:c: qttia fi pa/
rituracalo:cfo:ri;ita Q>virtutefo:matiai fufTicicntej
babeat ad fomtcr ageiida ocpcUendo oppofitae oifpo'
firionce pafTioas:mn< erit mafcuUie: fi ixiriwr a calo/
re ocbili;ita cp oeficiat in fpcrmatc fiiffidcs t fo:tis vir
tus fo:mariua ad agendu; fiilTicicnf cr nmc f it fcmina:
quia fcmina non efl aliud: nifi vir occafionattts cr ocfe
ou virtatte Fomiaciac t fic funt otfTcretie accidetalCR
€15. xxr. ^
quia fiunt in cadcm mafcria:vt cfl pafTa otticrflmodca
cjlo:c maio:e vcl minoieciurde agcntie in fpc.qd nd ol
iicrfificarfpccic.fcdrm facir oitierfliateaaidcnrjlem.
(rnorjndu Qjmafcnlmii tfdnminul fitnr ptnicpaflto
nceaniinaliernoramerunr ocnumcro DifTcrcmiar«?t
rotmarii rubftanrialiurqutanoconfcqiiunf foima; fub/
Ifanrialc t fubftanria:fcd pUts funr in matcria t co:po:c
.i.funrfoimcaaidcralcsqucconfcquunfindiuiduum
spofitu; cui' pars dl ma.g no oiucrfifica t fpem.
31(1 V<Xt\C\t\CCk ^radpma.TlDaldiliniitfeml/
q» funt cotraria n6 cr portc fo:mc fttblti tialie. vndc oi/
ucrfificant fpcm gcncrie: qiiia fiinr oiticrfc rpcBCdotis.
Cr tu Dicis: q» non oiucriiftcanc rpcm. (T^iccndtim q>
imo oiucrfificanr rp^m gcncris j)p:ic:l; no oiucrfif icct
ffxcicmfubiccti talrcriusgcncris.vndcbocnon rcqui
nf od corrancratc q? oiucrfificct fpcdcm fubicctt-quia
conrraria nara funr ficri in codcm fubicao numcro. vc
pus vifumclt.Cfad ratiocs qucfmntinoppofui feif
fcrcntia fcamdii fpccicm cfl contrarict ae.CScediF an/
tcccdcnsrfcd ncgoc6fcqucntia:quia contrjricras cft in
plufqj otlTcrcntia fcamdu fpem.vndc cft f alLid a confe
qwmiie:q:,pccdif amagts cdmuniadminus comiine
efTtrmatiiicficut fi oicercf .bomo cft animal. « anial cfl
bomo.etfjocq6nc. Q6. XXII.
<r€lm contraria bfocrfa fpcdc ic . ^***»
Ti^^riflir cifcaboccapinilii.Utracor
liui ruptibilct {co:mptibileoif
Mfcrant gcncrcd argiiif ^mo no. Contra' Tjph^
||ria funt in codan gcncrccj: littcra:fcd cojro Ttj^
— ^ptibilctinco:niptibilc funtcontraria :qtiia
Co:ruptibtlcoicitpotcntii adcozmptioncfcd tnco:ra'
ptibilcoidt ^atione illiup potctic: t mjioi ctia Kibcf
q:pu:dicametie vbi Dtcit . fi vntim conrrarioaij rncric
Qualct rcliqnii.crgo no oilTcront gencrc.|(:3[te?qd nd
facit DiflFcrrc fpcrctii non faciroifTcrrc gcncrrqtna fi il/
Itid qd magis vidcmr inclfc 1 no incft: ncc illud q6 mi'
nua.modomagis vidcfq»comipribilct inco:mpribi/
lc faciant oitftrrc fpc cp gcncrcqttia quc otfTcninr gene
re:criam oifTcranr fpeit non cc6ucrfo:fcd co:mptibiIet
inco:mpribilc non faciunt oifTcrrc fpe: ficui bomo t tn/
diuiduii bominig no DtfTcmnr fpccic: t tamcn bomo eft
inco:rapcibilte:ficut alicfpcettdiuidua funtcotrapti/
bllia. (T^tc.ficoimptibilc t inco:roptibilc oiffirrrcnt
ocncrc: runc bomo t afinue DiflFcrrcr gcncrc c tia : f$
Doc cft falfuinx]: bomo t afinits ftuit ciufdegcncris. te/
nct cdfcquetia: qnia qttop p:tncipia oiflfirranr gcncrc :t
pjindpiata: rcdanima intcllcctitia eftpncipium bomi/
nt6:tanimaalia:quccftco:mptibilie:cfl ^nriptumafi/
ni:t int cUccttie cft incomtptibilis.crgo fi ifta oiffnvnt
gencrrt ctia bomo t afinue.
C^ntv^rtriim vultarifto.inlfrtcrarqnfaoicirg) t
^PpOlllUm co:mptibilcttco:mptibilcotlfc/
m
ron t gencrr t quc runt oiucrfa gcnerc plus otffcrant ^
que fpdtt ide vnU Comcntato:.
\^<X\C\C\t\cn\ D«cifcomunircraimoiftin
00 iua> qoneni ctionrgioupfcrcftgcnus.
Quoddi cftgcntie nanu^lc.Qddi lo0icij.6cruenani/
rale oidf:q6cft comunc mnltie quc coucntunt m mate
ria.vndcomniababcTia marcriaconucntunr in gcncre
naturali:t quc oifTmin t matcria oiflfirmnr gcncrc natu
rali.ScdgcnuelogiciicftqtN bjvnii modii p:cdicandi
comunc vniuocii oc mulriefpccicbtts . ^iUacottoiiiii
in gcncre logico:quecdueniuflC in vno modo ^licandi
K z
tibrt ' '
vnmoeoJEt illa oiffcront in gmcn logtco qae n6 c5ae/
ntont in vno md pzedicandt vnktocogn ali.
T^llfK- mmnf adqucflionc?:^ comiptibilcT
J^UHL VlkrUni incojmptibilc oirfcrunt gcncre
naturali.gt caafa cft.^lU oiffcmt gcncrc natarali. qiio
rumvnii bobet iiutcrii jUucI n6;i hcc p? iam oicri^:
fcd inco2niptibilc n6 babct matcrii. vt oc fc p?; i comi
pttbilc bj-crgo oiffcnmt gcncrc natiirali . <]:0cciindo
oioini:Q> no Diffentntgcncrc logico:fcd conucnmnt.gt
oufa dl.^lla qiiecoucninnt in vno modopzcdicddigc
nerali vniuoco: illa no oiffcmt gcncrc logico . boc P5 cj:
oiCTiBrfcdcomtpttMeiincomiptibilc oiicniutin vno
modo picdicidi gencrali vnuioco: quia rubllitia p:edi
catturniuocc oc fubftiria comtptibili i incomtptibili:
qttia i>on*friU9 oiuidit fubftantilquc cftgcncralifTi'
mum per coipoieu j t inco:poicii:i inco:po:cu cft inco:
i ruptiTjilc.i Tt(CX5bocc6miinttcrfitocrti:ramcin rci
veritate eficotra intentionc arifto.t C6mcntato:i8: qi
2rifto.oicit. co:ntptibilc x inco:mptibilc Diffcriit gene
reiplufqpfpecictloquif dgcncrclogico. vndcfiloqoc
rctur oe gcnere naturalirfua ratio no valcrcr:qnia plato
t>icttq>Tdcat>omini0 tbomtncsparticularcs nooiffc'
nmtfp^tmogcnerciqucDiffcriit gcncrcplua oiffcnit
$fpecic.vndcplatobcnc?ccdcrct Hrifto.pmo cp r^ca
1 indiuidua oiffcnint gcncrc naturali: quia f dca tio ba '
betmatcria:fcdindiuidiu bominiebabetmatcria.vtt
ifta font eadc. vil non fcqacrerifta oifffmnt gcncrc na'
cnraU.crgo oiffcnlt in fpccic logica. vu boc ncgjrct pla'
io:quia brt conccdcret lihi oiffcrrc gcncrc nattirali;^ ta '
men coucniunt i fpe fpccialiffima : fcd opi (t cofcquctia
fit bona:t c6tra pknonc^' loqiuf oc gencrc logico z
vniiioco:qtco:ruptibiic i inco:rtiptibilc Diffcmnt gcne
re logico i vniuoco.goiffcmnt fpcdc:tunc cft cofcqucn
tia bona:T ?"c6tra pla ton c:q: opo :tct piaton c concc<ie'
K ei.vit ii arifto.vtcrcf gcncrc naturali ipfc pcterct:q:
fumcrct qjbocoiffcrrctfpcdcq) ocbcrct p:obarc:quia
no pbariicftqcboc^oifferant gcncrcnaturali:quijl5
conccditplato^TtamcncttitcofcqucntirTftc arifto.pc
rx^ terct:q6nullua oicit.C*tcC6mctato:oicitinboc.io.
Qj co:roptibilc t icomiptibilcfuntDfic^araricTiliud
q6 congrcgat tUa eft nomc equiuocu.et addit. vii coip'
qftoicifoecoiroptibili tincon-upttlMli cft nome cqui'
aocmi (ic vtiU q» oiffcrant gcncrc logico: i no folQ gcnc
rcnamrali.(ret tuncop? rcfpodcrcad rationcj^q? ifta
Co:mptibilcT inco:ruptibile3ttcniiit in vno m6p:cdi
candi vniitoccmegttf:qaiafubftantia no cft gcncraliffi'
mum:nec p:edicaF vnittoce oe fubftan tia cotnHHibili t
inco:rupttbilffcd analogicc,(£ ict ft Dica9:q> cftgnaliP
flmii in picdicamcto fubftitic.£)iccndii qj^n6 cft fubfti
ria:nccfubftatiaco:po:ca.vndetftapdicaf Dccotrupti'
bili 1 incomiptibilt analogicc i fccundti pua i poftcri':
ficur cne p:cd ica t analogicc Dc.io.ptcdicamentie.vnde
(bbftiria pcr ptta p«:dicaf oc fubft antta inco:roptibiU:
cuj illaftt pncipiii fubftantic co:mptibili9.(rauaou'
tatc? -pon^byru ncgo:q: fuit illiiiaopinionie: iplus crc
dcndficft anftotcUTLomcntatoii^l^otpbfTC Urt
Dtcendiicftadqucfhonc fecundii intcntionc}arifto. T
C6mcntato:i8:9) co:niptibilcT incomiptibilc oiffcriit
gcncrc logico. £t hioc piobaf pcr rationce C6mcntatO'
ne.q: r.itio arifto.vifa cft:quia voUiii pbm cotn pla'
toncm:q) oiffcran t fpe fpcctaUffima.et boc fic.^lla que
Diffentnt gcncrc logicooifff nmt fpc fpcnaliffima tc.o«
boc vifum eft faris. vii C6incntato: in ouobue lodo. z!
celi.Tult <p coqw» ceieftia: i o:bce no fint fpes eittfdcs
fcncn» vmuoci . & boc pu^bai flc . &i cozpoia cclcftta
ao Tixu.
t(knt in genere logico t vniiioco:titnc cffent compoUta
cjrmatcriaT fo:ma. Tpcrc6fcqiiC9Co:"*:q6cftfalfutn.
3fcqueti3 j:^:quia nibil cft in p::dicam«o fiibftitic pcr
fc-A oirectc : nifl (it compofifti ct matcria 1 fo:ma:T pcr
cofcquce co:''.t:t idc vtilt "Soc^ fitpcr p:cdicamcta :qt
Arifto. Dctcnninat oc fubftitia compofita mcdia rcU'
ctie cttrcmie fcaindu q> ibi oicif.q» Boc" intclligit oc
fubftiria compofita ct cffc 1 cfTcnria: boc no cft vcrii:qt
cfrcTcffentian6oiffcriit.vt.4.biiiu6 vifu^d^.vrt Conv
mcntato: cotra Aniccnni ponit ifta rationc.T in aUo U)
co Dicir:<j> arifto..pb3t q» ftclU: n6 moucnttir pcr fc. Qt
fi boc clTct:ninc inucnircf in omnibue:fcd n6 inucnitar
in Utna.crgo ncc in alije.gritnicoq?oiacelcftia ciufdcm
fpci.TOicit C6mctato::(j)bocn5cftqcempUi:fcd ocmo
ftratio fitndata fupcr boc q» ftclU fttnt ecde in fpc no in
gcncrcficut putat Buiccn . <: t boc ma" eft ct fundamc'
tie oatie in fubftantia cclcftie co:po:i9:quonia5 fempcr
Amccn.opin jf in co:po:ibua cclcfhbtie.ifta cffccadcj
in gcnerc t oiucrfa fpccic ^^ncr oiucrfltatc motiium in
panibu0:T ^ptcr oiucrfitatc fuo:u5Ccntror .£t mnc lo
quimr c6tra boc.fi itacermnccffcnigcncrabiliaTCOi'
niptibiUa.crgoab aUquo po:i co:po:c: Tcffcnt iUic p:io
ra co:po:a co:po:ibu» cclcftibtie. 1 omnc boc cft impof
fibilc:bcc funt vcrba Comcntatouertpoftca intcrponit
qiicda pwbando 9 oiucrfitae mortiu in panibue ccU t
Diticrfitae ccntrop n6facu Diucrfitatc? in fpcctc.gr po'
ftca C6mcf aro: rcmouct Dabiii:quia aliquie poffct ou"
1 oiccrc q»co:poM cclcftia cffcnt indiuidua ciufdc; fpc
cici pzcdtcabilie ct vniuocc. ficnt fo:t. 1 plato bominia;
1 fic effent in p:cdicamento:T boc cffa corra Commcu'
tatoa.boc rcmotietinncdo oifttnctionc fpci.iJX' fpccieo
vnomodoaccipif jjcffcnria vniuocacomuni pFibtiet
indintduiB:-t (lc co^K>:a celeiha no funt dufdc; fpcciei.
aiiomodofpCBcapif ptoecnria: quceft comttniapfib*
an3logicc:quia illa parriciponi illa namra fcaindii pu9
Tpoftcri^flcufio.p^cdicaifirapticipitcntitatcfm^
1 poftcriue:T fic funi indiuidu3 dufde fpci:quia funt na
nirc Diucrfc:quc parricipant effcntia celefti fccudii pue
T poftcriuB:T ita cft intclligcndn?. Tboc ^bat C6mcnt«
to: pcr moto:c0 co:po:u; cclcftiu:q: oicit q> nanirc quc
motict ca funt conucnictce b4 conucnicria:T Diiterfc b4
oiffcrcntia.^TDodo mototce T intcUigcntic fiini Diitcrfe
naturc:T funt ciufdc fpccici.vt bur nominie intcUigcn»
tic q> rcfpicit ca fccundii pue 1 poftcriue: ficut t cne ba*
bct fe ad occc pMrdicamcta;T ftc fiint indiuidua ctufdc?
fpci T nanircqtic rcfpicit ca fcaindii pus 1 poftcriu6:no
fcaindti vniuocatione:T addit natura cuiuftibct indiui
dut in eo eft aUa a nanira aUcrt" altquo inodo : t addir.
T naeque mouetea:ftint conucnictce b<»c6ucnicntia:T
oiucrfc b4 oiucrfitatc. (Cgt boc p; :xo:dantia Dicto|:
C6metatoue in oiucrfle locifl:q: oidt in finc pc ftibfta'
ria o:bi*:Q> co:po:a celcftia oifTcriit fpc. bic aiit oicit
conucntunr in fpc^tpHTe no accipit fpcm fccundiivniuoca
tione p:cdicadi ocptibos vt bomo : fed accipti fpcdc .p
analogo.vt octfi eft.T flc c6ueniunt tn fpc.i.analogo: fcd
oiffcront ()pi : quia funt nawrc aUquo modo oiticrfc.fi'
cutctiamoto:ceco;:,vt vifumeft.(U3tcm. illa n6coit
iicniunt in genere vniiioco : quc no habcnt aUquod c6c
q6p:cdtccf vnuiocc: quc.n.:?ucniiit gcncrc log'co:op$
b^rc aUqttod c6c q6 pdiccf oc cie vno nominc t rattoe
vna: vt in artp:cdicamctie.f;co:mptibiic t inco:nipti/
btlc funi b-?. pcr Comcntatorc.B.io.oiccn tcQ» cii co:rtt
ptibilcTincomi^xtbilc fintDucDiffcrcniieconiraric. il
Uid q6 cogregat ilUi cft nomcn cqaiuoca . vti cotpue qd
Dicu oe iiU0 cft equiuocum.
^*z?ce.
Cd.49.
pcoidi*
comc^.
CaTvUt
t
t
m
ratifW^A ixnam. Cotraria tf . Con>
I aii^^ivx? ccdiF.qucfuntvcreippiiccon'
trarioifcdcoinipn^btletincomiptibtlc nofunt pwpjic
?craria:quia nd rMcniunt tn vno fubiccto t materia:q6
requirif od veracontrarietatc.ettaoid8.arifto.acce>
pitipfacotraria.biccndijginon loqitlf ocvcrccontra'
rye triutdctibua idc gcnua i f«bicctti;:fcd largc p oiau
dcntibuacne imcdiatc.OTad 3iii$:q> no facit Diffcrrc.
Coccdif .oicia co2t''zc.ncgo:quia fpes babens fuppoflta
cotaiptibilia noneft incojruptibiliBrfedcojrumpif in
ftiie indiuidute . vt vifum cft cu qucrcbaf . vtruj pcr fe t
^ocfTctgcncrabileicomiptibilc.cradaliam.confe
quetianc^f.Dide.^ncipiabomintei anniponunf tn
ptcdtcam^.CMcendtt g» ^ndpia vt foum oictop non
ponun f in pzcdicameto oircrte:fcd pcr reductionc? ad
pwdicameta. etfkcdccdif 9>incomiptibilcponif per
rcducttonead comtptibilc:cuitteeft pncipiu.
CTf initoccimue.^ncipitotiodcdmue Ariftotdienvn
dedmue^m Anerrofin. Q5. I.
Zxo.^ C fubftanria qofdcm tbcozlca cft tc.
'^fvitur ctrca.iz".£tpzimovtrii
^(.1 uui metbapbjrflcacofidcrct
fubftantiaj.crarguitur pmo 9> no.^flU
fciettaquc cofidcrat cn6inqu.immcne
nd confldcrat fiibftanti i : q: confidcrare
ene inquantti cne cft cofiderarc a liqtiod
■* trafcendcnetnoDctcrmtnatticn6:quia
me inqttanrii cne tranfcedttomnia pzcdicameta xivAy
flantia eft fpilc picdicamcntit. g fctetia cdfldcrane cne
inqaitii ene no confldcra t fubam : fcd meta" cofldcrat
ene inqnantu cne in.^.buine. vbi oictf . cft aiit qticdas
rcietiaqnefpeculaf cne inqu.itii cne: t quc infunt d pcr
ttxt^a nd cdfldcrat fubam.CT^Iftcm.illud q6 cft oc con
Bderatioelogicc ndcftoeconfldcratidcmatbapbffTci:
q: oincrfc fdMe babcnr alia t alia c6fldcrata:quia fcie
tiefeconf queadmodii i rce.^.oc anima^f; fiibftatia cfl
oe ^flderattoc logici^quia logicuo cofldcrat fcicntia:cii
confldcrct pjcdicamct j.io. vt p; in pjcdtcamctie . crgo
metapbf flcue nd confldcrat cam.
^l^fv^ri f II tM vutt arifto.in pndpio.i2.Dicee:g»
r*^' llUin oe fubfta'tij qutde tbco" cft.i.pji'
ma pBia : qt caufc t ptindpla fubftantte querunf in ifta
fdcntia:': idcm vult Comcntatot.
«r\t><tn^Mt«« eftadqucfttonc^iflardftiaconfl'
*27lvvnuillll deratfubam:c^6ptobaf abanft.rti
tion ibue.4.pma eft . ad ^mam pbiam pcrttnet coflde'
rarc oc pmo cnterqi ^a pBia cofldcrat cne inqtuntu}
enB:i quc buicinfkuit fm fc t ^cipalce dufdc; partee.
Vt ocifi cft.in.4. crgo cofldcrat pmit cne : fcd ftiba cft ^
mum cneiqd pbat anfto.f n liitcra oiccne. qp fl omnci.
vniocrfum cft totii.i. vnti gcntis:ita omnia coucnianc
<n vno genere adbuc fuba cft p' pare t fpee : t fl vn iucr'
Ihm eft ?»lter febabee.i.fl partce vniucrfi fc babcnt fm
^et poftcrine ad cne^tunc adNic fubftantia cft pmum
ene:De{ndcqitititae 1 qlitae;ifa q? ifta oifiiiaiua cft ve
ra p vna partr.qz ene no cft gcnus vniuodi ad.io.p:cdi
cametarfcd analogice ocrfi cft:i ita qcponit CometatoL'
1) ipfc adducat qepofltocs A la^ani^.t Zbemiftt): qna^
Iptobat:t caufa btcnitatis bic no rccitatii.fE^fcj oe il/
. loentcconfldcrat^apBia:q*cftnmplicitcr:tp:ctcr
wSjuti. "''"^ ^^'^? ^ ^®' "''^ ^"'^ rcfbccw ei^qj ifta
' rcietiacofldcratoeentcperfcctotflmpiv.goeillocdfl'
deratrqA eft ene flmpiy t pcrfcati:fed fuba cft b<?: qt nul
lom aliop ptedicaniAo]; uiucniF fimpth nifi rnbftatia.
06. I.
vndealfa fm fc no ortr entia.*fed qufa funrenHe.t
Itilteqj qualttas alicniue cft qnalitas:t motiiB aXv
autie motit8:t fic oc aiqe.g meta"con fTdcrat fub/
ftantiaj.critwn «Ho cntc eft ^ma pr>iii:qttc cfl Z.c6^«
rcparabiTcabomnibtis aUj9:t nullii aliud cft fcpa
rabilc ab co : fed fubfta tia cft b«: qj cft fcparabilie
ab accidcttbue:q: aliqna fubftatia cft flnc accidcn
tc: vt oc^: q: nuUii alio|: entiii eft fcparabitc a fub»
ftantia.ergoc6fidcrat fubam . (Clte atia rario ell
tacdpifejctefWmonioanfiqao;::qtiia anriqui pjJC %x^%jLt
teftanf opcrc t fua inucftigatioc q> ifta fcicf ia con
fidcret oc fubftaria. na ipfl qacrcbit pncipia 1 cau
fae fatjftaricM poftfi boc fcccriitputaucnint fc fuf
ftcietcr tradidiffc iftam fctcnria.f.pma j p}5iam: ta
mcn ifti an tiqui oiffcrcnrcrqucrcbit : qiiia aliquf
oircriit vRa cfTc ^ncipia fubftitic rcnnbili6.vt p(a
to pofuit f dei . aliqui pofucntntrartiailarce fub/
fbntiaeefTcpndp(aft»bftatie.<rTlotandii«»C6' Cd«4«
metato: oidt bicnotabileverbu oftendcdoqufol
fit vfc fm ariftot.t cft.Uniucrfalia aptid ariftoc.
funt collccta ct partiattaribue ab it cltccttt qm' oc
cipit inter ca fimilitadind t (adt ea vna; intcntio
nem.£t C6mftato: loquiFoe vnincrfalt p:o intcn
tione.& tangit tcrtiam caufam ciae oifpofltiuani
agente t materialcjHrr boc 9> Didt a flngularibu5:
q: fingnlaria Difpoftttne ogunt vniuerfal(a.£t caa
fam agentc pcrfcctiuam tangit aim otdt ab intel/
lcctu qui facit vnam intcnrionc?. gt tangitcanfaj
rcceptiuaj.f. ab intcltcctti poiTibili qui confldcrat
flmitimdincm intcrca.
fl d tion ^mam.^Ha fdena t£
<1UI ailUiltt^ ncgo:qmailtafdctiaqacc5'
fldcrat cne inqiianram cns: cria^ confidc rat j^nd
patcs partcscntis 1 fubftantta cft pncijMlio: para
enrie.vtvifumcft.crgorarionoconcltidit.crad ©tNofrfo mo
aliam.illadq6cftDeconfldcrationctc.Conccdit. ^° «oiuo-jndi
fiib cadcm ratioc confidcrandi^flcut matcria con*
Cdcratur a naturati t maa" fub alta t alia rat i6c l?dr r6mm«I
confidcrandrquianamralteconfidcrat matcria; coimi.r.ptjffl.
tnqaantiicftfubicctit; tranfmutationie tmotue:
fed meta^^conflderat inquantti eft ene:t fnb rario "^P^*»**'*
ne enrie t caufe.et tti Dias:^» ftibftantia cft oc
dcratione logid.Conccdif.quantii ad rarioncjfo/
bt)cicnditp:cdtcidi.t inqiiantii ftatfubcflerarfo
nie.Skdmctapbfftcnec6fldcrat fiibftantiam ma
gte inqairii eft pncipaUo: pars cntte: t magis quo
ad elTc. vndc no cft inconucnide idcm con fidcrarf'
anamratitmctapbfficofuboiuerfle rationibue.
vii ctii Arifto.oijnf-^-lTnine^Qj metapbfflca ora Z.co.$.
Ictica t fopbj-ftica vcrfanFdrca id&fiair ^ie vifu
eft.tideor6n6c6cludtt. 06. II,
(r0nbftatlcXx)trc0 fnnt xmqiiit ZxB,^
'^cr\tt\r rircabancparrc.Utrii
\A%.l IIMI fubftanriafcnnbili5fit
occonfldcrattone mcta" . ([farguimr
^mo<pnon. "Jlludqftcftgcncris octcr/
Jminarin6cftocconflderari6cmaa".
eic^Ttd^blmo Arifto.oatoifTercnria inrcrfcie» Tx.m,%.\,
Cias pjrtiatlarcs t maapbffici: qiiia fcictic parti
atlarcefnni circa atiqtiod gcnus octcmiinaru : vt
gcomctriacirca magnitudtnc8:fi5 m«a'" no cftcir
ca aliquod gcnus oetcrminarit: f; magts ctrca ena
inqnanrii enetfed fltbftantia renflbilis cft octermi
nari gcncrt8:q: Tubftitia fenflbflie cft ene natnra/
U3
11'ized bv I
•Libri '
le t occofldcnnone naniratiB. crgo n5 cft oc con^
Hdcranoncmcta". (E^tc? >ll»d qiS rcpttgnat mo/
do oitTinicndi in mcta"non crtt>econ(idcrationc
mcta*^':o: qd coHdcnit a mcta'1»; modii oifTmicn
di mcta^hred fubiYantia renfibtlis repngnar modo
Oiffinicndi mcta".c^.6.buiu0.vbi Arilto.olcit tri
2Cx.z. pliccmmoduoiffinicduquiananiraliB oiffinitcii
ma fcnflbiU mon« : fj mcta"' oiffinit abOrabcdoa
fnatehafcnfibtUia motufccundiiciTc tratione.
t ifte modud oiffiniedi repugnat fubfiitie fcnfibi/
non cft oe confidcrationc mcta^\(£Jtem boc
Cc5.5. I^ auctoiitatc Arifto.in ifta Uttcra:qi.}.fiint fubc
vna fcnfibiUe: i iUa oitiidit :q2 qttcdi c comiptibi
Uftt qucdi etema: 1 ilta fitnt oc cdfidcrationc na/
niraliiB:fed ful^a infcnfibitie dl b** pfidcratioie.
iS^tyt^dtn m arifto.bic: qi octcrmiat
*^rr*^''*-"''^ ocfubfiitiafcnfibili ctocei''
. ♦ " ^ndpi)0:fiait in.T.^S b''.': tdc vutt Comctato:.
I6<^r^n/4iim cidintettcctiiq6nt8:Q7fub(li
nUl^llUllin tiafcnfibttiBDuptrpotconfi/
derari.Onomodoinqaantii elUcnfibilisimobt
Ub 1 vt pcrtinct ad motii fic cft oc ofidera toc na
niraUB.flUo modo pot confidcrari inquantuin ell
pore entis: i quo od namra cntis.
^nrti' nAttl ^dqucllione^mo g^cofide/
iL-Uni- Vv7II| randofubaminquanmmcll
mobilie i quo ad motu} cfi oe confidcra tionc ni'
Us.Ctcaufa cft. "JUud q6cfi fubm motus:': cft ino
bile cft oecofidcrationc naUs.q: namraUs omnia
confidcrat:quc cofidcrat fub ratioc motus i in ba
bitudinc ad motu:q: monis cft pncipiu in natura:
Xx,7i, V oicit arifto.z.pbfficop. Quccacp mota mouet
(Untoeconfiderationcnaturatts:fcdqitccitq3mo/
(tent no mota nd ampliusconfidcrationts natura
Usrfj fubfiatia fcnfibttts pmo mo cft b-^ : q: fubfii'
cia fenfibiliB efi fuljj monis i c\\ mobilts . vt oc fe
pS.{I76ecando o^m: g* coCdcrido fuKam fccun/
do modo eil oc cofidcrat ionc mcta'' .2:t caufa cft.
3lUid udit fub cofidcratide mcta^hcuius pncipia
confideranfa mcta":qi pncipia i p:incipiata ftint
ciufdecon(UlcrationiB:fcdpnctpia fubibncicfcn/
flbiUs?fidcranf amcta^q: Arifto.y.-^.S.tHiius.
ibctcrminatocmatcriai fo:maqucfunt pncipia
fubftitic fcnfiblli8:t ctia in ilto.iz. vi^ Comctato:
Dtcit:a> ifie traaatuB videf oiuidi in otio.f.in c5n>
derattones oe ^cipqs fubfiatic gcncrabitis i coz
raptibiUB:! in cofidcrarione fublTantic etcmc:ils
meta^^^cofidcrct mam i fo:mi:tame bec cfi alia a
cofidcrationc nSti.vt oicit Comcntato:. vn in na^
toralibue oeterminatu dl oc pndpt)s fulic.f.matc
ria 1 fo:ma : inqultu funtcaufctrafmutationie : fs
in ifta fcietia octcrminaf oc cis fm q> funt fublli'
tici ita cofidcratione vfioti.g ficcft oc confidcra/
tioncmcta".(fr3tc5cuiiiscft ^fidcrarccns i par
tee entts inquantit ene ; tUiue efi cdfidcrarc fubae
l<ntfibilee: q: fuBa fcnfibilie e(t pare cnris ^ncipa/
Uo: eixcpcis tm ab^^^fed mcta^' efi cofidcrarc cne
r^-a Ami tparteeeiueinqoatucltene.ejt.4.bni''.i.<s.gc6fl[/
*^'P^*' derat fubae fenfibiUe.CC^te meta" pnctpati'':?^/
C8 D f.zo <lcratfu5aeabfiraaas.q:iflo iz.gctta$c6fiderat
•^^ (ubae fenfibilee:!) no ita p:mcipalnq: iftc fenfibi/
Us manuducunc noe m cognitionuj fubale ab^".
vH et C6mentato: oicit.7.b':^ oes pccdctcs lib:i
Cfuntpparatoti) ad.iz".
imcto/
€16 ir.Trii.
pb]rficiis non confidcrat fubilantiam fcnfibilcm fub ra
tionc octcrminati gcncris vt eft fcnfibilts i mobiUsrfff
c6fidcrat ci vniucrf ili^^^inqitanriicft pjrs cntis inqui/
tu5 cne.crad alii.^llud qi repugnat mo otffinicdi -zc.
C6ccdif .Xu oicis:cp fut^a fcnfibtlis u. C>dm g> inquan
tam efi mobiUB:^ vt pfideraf in babitudinc ad mora^
1 (k rcpugnat mo oiffinicn di in mcta*^*: fcd inquanram
confidcr Jtur inquitum cft pars cntts:flc non rcpiignat.
modo oifftnicdt mct a^^q: (ic no Diffinit cu moni. £t tti
oici8:a>meta"oifftnitnncma.Conccdif.quoadtract9
ram oc fubfiattjB abfh^actis: fcd quoad alios traaatua
pccdetcs bcnc oifftnit pcr matcni:n6 mqnantii cflfub/
iccnim tranfmutati6i8:l'cd tnquini; cit fubihitta i cns.
(Cad aucto:itatc Arifto.Jbtccndugjtpfc tntcUqcitq»
fuba fcnfibilis cofidcrata quo ad moti'i:fic cft confidcra
rionis naniralis^fcd no ncgat: tmo vuU q> fit confidcra'
rionis mcta'':inquanram clt pare cntis inqui^nra; ene.
iStBocqucfttonc. Q6. III.
^S^^IIItqUtlCI p3rtC3dbuc.pptcroi/
:tii C6mcntato:i8 in boc c6mcn to vbi oicif .
Comi.^
^itjpbc!?'
m rattones.^Sy&«'!^fi
■tlcTca.oicit fupboc q? n5 cft ttclligeda.Utji
ialiBbat)cat,pb3rcfubl^itias abfiractasee.
(Cl:t arguif pmocpn6. llulUisartifcyb? j>barc pnci*
fui fubtccti.B cft nota:q: quclitKrt fcicntia b.; ftipponcrc
(ulim fuii cffc i ^ncipia fubtccti.q: fi .pbarct : .pbarct cp
po:ibu8:': tunc pnci^nje cffct pus:q6crt tnc6ucnics:fed
fttbc ab"funt pnctpu fubiccti fcic nalis: fiait cntiemo/
btlis.vt oe fc pjcrgo natie no bj pbarc fUBas ab'** efle.
iEJte pmu8 pBs bj pfidcrarc pnci* cn tis Pm tp cns : q:
pfidcrat cns inqtiitu cns -: j^n* cius.ct.^.b^.g b$ ?fidc/
rarc pn'' fiil3c mobiU8:q: cns mobilc cft ps cntis inqui/
ram cns.g fi b; pfidcrarc pn' cn tiB inquitii cns : ctia
:?fidcrarc pn' cntis mobilis: t B fimt fube ab":': bc funt
Oiic roncs olcran.vt oicit Comctato: in pdiao ?mcto.
(T^tc.ficdt fc b; nutis ad ^txindii mam ^i : fic ctias
ad .pbandtt fubas abflractasec. pcr ^ticnicntc fimilira
dincq: ficutmacftpncipiiimaUrcntismobiliSincfub'
fiiric abfiractcfuntpn^motiuateffcctiua cntismobt/
Us.g fi tc cit Dc vtroct!:f5 nalts no pbai ^ma mam ee. vt
j?bafpcr oujs roncs Auice.quasC6mctato:tangic.z'
pbfficop tlto capro.Qni aiit na oiuidif .p:ima ratio cff.
XDa cft pn^^co^po^is mobiUs:q6 cft fuDm nalts fcic:fcd
nutUisarrifcj:tcptat.pbarcfuu pn^^cujocmfanofitct
po:ibus.(C3te.fictit'fc b; ars ita i nl: fcd nulla ars ^^fi'
dcrat vni materii cocm omnib^^artibus: qui ciii noj)/
bat cflc.^ nulla fcictia nalis c6fiderat t^bat mam'efK:
que cft cois omnibus nararatibus.
(^ntVAfi f 1 1 tti vtitt Comctatot in boc c6meto.U>
*^rr^' lHlin quedopaiejMn.iauicoi.qut vo
Uicrunt cp j^mus pljs bcrct j)bare fubas abih^actoe eflic
t no natis.gtia idcj vult ^mo i fcdo pbfficof , vrt oicit
in fincpmipbj-ficoc^loques p auicena qtii voliiit g» pt
nuiB pBs berct .pbarc pna* ab" cffc.vn ipfc oicit:q;< aui
cena majrimc peccauit cii Dij:it:(}' pmus pBs Dcm6ltrat
pmu pn"' cffcCt auicc.p:occfltt in lx>c iuo tib:o oc fcia
oiuina pcr vii qui c^imauit ce ncccffarii i ccntiali tn
illafcia^tpcccauitpcccatomanifcflo.Ccrtiot.n.itto^uj
fcrmonil: gbtis vfue cl^ in boc toco:n6 pcrtranfiuit o:di
ncm fcrmonii pbabitiii. iZ3tc aii vult C6mctato:.8.
pbjrfico}::g>nali8 bj j>barcpn*ab"cffc.
*i^iCCn^ llttl ^^^^^ intctionc Cometa/
j^iwi lUUI II to:ie:Q? pmas pBs n6 bjpbare pn
cipia ab" cc.gt ci cfi. giufde fcie cft pfidcrarc cocUifio
ncm z nKdtii.vt pi €% pmo ^p. (j mcdins pcr q6 fuBe
Cco.^.
r.co.^.
Com.^.
Com,5.
C6.vlt^
Cd.zz.
Com.^
^uodecimi
CSm*^. ai^jpbmlc((cdtmota».yiioicitComcntatoiin
t!io.tzup impote dl Dcdarare ab"^ ccrn ift cj: mo'
ta.1 io ocB vic alicrpcr qua9.pbaF pmua moto: cc.
aUqoalitcr funt tnfuJficietce.t U cffcnt vercrcflem
niieratc in pma pi^ia.md motu ^derat nSlie cuj
llnt pn* in na.C^rcjfiair tna pma .pbari cflfc:
Iicfa6c ab".-pcr :?ucnicntc (irmidincqivtriit^ bj
pbari quo ad cc.firr I5 m5 (It fuDj momS 1 trifmu
tati5i8:i fu5c ablhtictc cfficiit motii:fcd ma pma
jpbafceanalipcrtrafmutatiScj.gctfuBcab"^'
Cfi.fx. Bant cc pcr motij a nali.pcr C6mcntato:e.8. bui".
Com.5. 1 ifto.iz,vrt oicit: q> trifmntatio in fuBa fccit fcirc
mam pmi clTc ficut trifmutatio in loco fccir fcirc
ifiam local&vil (Icut ma ^ma inuedtgat p rrifmu
tatione in fu5a: qua bs :Midcrarc naliernc fu&c ab/
ftracte iuelhgant pcr motiiqae trt pfidcrat nalis.
C0.2X. vtl et oidt Cometatohz. pbffico.g» mam ^mi ce
nd eft mani^rnifi E flg" nJle vt pcr trifmutatiocj:
fj fig* nalc vt motii pfidcrat n SUe . g mam jj' cfTc
pcrmotij.6tctia^nKiemoto2abftracm9 pbafce
3C^co.vlt*. pcr fi^ nalc vt motii.cjc.84*rfico:um. f tii oicit
Com.vU? Comctatoz in finc pmi pbffl. p auice.g» pciue efi:
qd oipt auicc.g» fcia nalie acdpit a pma pBia coz
poM ppofita ejc ma 1 fo jmaincgUgce vcri vii pio'
bendi mamefleq: trifmuratioc. vn arifto.occla'
rat fubam mac pcr OQi'" cf(c ad oce ofiae cn rium
fm Q> fant cntia.g impotc cfi occlararc mampmi
effcnifi in naU fcia . CT^not Jdii vUcri'': q> Comc'
CSm. 5t tatoi Didt.iz.bui''.in palU:ga?5mcro:q> pmue pl^e
acciptt a naU 4? ^ftiti fuBae abfbractas c(Tc: qi l>oc
occtitu dt in naUb^.vrt in p^t^bffico.occlaratii cft
oc piincipqe fu6c gnaUe.f.oc ina 1 foima:^: gbue
?poniF fuBa:f5 in.g.pbffi.Dccljratii eft : g^mouca
fuBa5 ctcma:fiait cclilcfi ab"'"^ m5;qi nulla vir
toe in coipoie pot faccrc motii ctcrnii. ^ boc pof/
fet fIUo|i5ari.pcr ilUid jjbat pn" ab"""cfTc:pcr q6
i)baF no ce in coipote 1 iTia^itudtnc:i B cH mani
ux. re(la:f5 bocefip motii:q: arifl.S.pbrfi.p fx>cj3bat
vltinii. ^"ab"" no ce in miqi nulla \'ra6 in ma pot foce
rcmotuetcrnii.CTlon'" vltcri^^ptcr Monero*
n um:ficut Cometatoi tigit.r . pbjfic. 1 a Uqiu IV in
Cdm.zz. iilo.iz.Q7 trce funt modi ocmrationu; . Qucdi cft
oemfario fimpfh qucdas pptcr gd:i qucdi qi:fcd
arifi.tm in Ub»>pofic.Dc Duabue Dcmfationibue
oipt.f.DC Dcmfarioc .pptcr gd iqrf^ foitc ppicbe
dir Dcmfationc fimprr fiib Dcmfatioe cipqnid.vt1
C6mftato:.foitc ucllc j:it p Dcmoftratioej fimprr
oemfatoe; quc cft p cie rcmotaeif^ g ocmfarione
Ui; gd.ttcUigit Dcmf at6c5 quc cft p cie^pinquae.
iSrana rrrntt (^05 pcr Donf ationf.qi itclUgi t Dcmrat6c5 quc
Sin'o,r?no ^fWcflfcctaepoftcrioicetng'.(rr'o6m: cp qil
tavu commrn ^™'^ Accipit a naU pljo ^•abfiraaa cc j?bai
mozit aocrro. pdicata ccntialia 6 cie.ft caufa cft. 5lla fcia b;
nohmfiiig^» gd bare6fub(tatt)eablh-acri9picdicata ccntiaUa in
e otrntatdti cit pa(Tionce vcl picdtcau cennalia : flcat vult
(ntd:tQd Arifio.^mopo(^crio.il.j7iconte.qt(ciacfibabi/
«ww^ fl tue :<Cc>nie filti ocmfati: 1 in xUifionc pafito pic
Ki^nSS 0 «liud picdicatu dTcnrialcq: no
irtfij.js.r.Bf c« ot^^pfcmpcrpaiTiojjbct Dcfubo:qiaUquafu5ta
lo aaiftnditfoi ndbabetpa(Tionce:vtfu5cab(lraac. vA fii(ftcitQ>
Kobiirasfuii.fr picdicattic(Tcntialc pbcf Dcfubiccto:^boccftin
©fmf^iwfimp^ ni<^<»'^'(altequoadtractarilDcfubft3ti]9 Diiitnie.
md nt txmPaiio ,pbarc picdicata dTcniialia oc cie:cum no
pcr (ii rcmoid: babeatj;>p:i3e pairtonce.£t B cft enndTa intcntio
as. iiiF. "+
Comcn tato:i0 in boc comento vbiotcit: 9>poft$
pmue pf>a accipit a naturaU pmi fubftantii cfTct
aUaefubftiriaeabrtraaaatiincpiobatpicdicata
eentialia Dc eie:ficut g> pncipiii pfTur fubftantic cft
fubftantia t foima t fuiie: 1 fubftaria abftraaa
tnoixct vtrocp modo in ronc foimc moticntie t fi/
n te:i poftca paucie intcrpofitie addit:^» c5fidcra '
tio Dc fubftitia abftracta cftj>piia buic fcicnrirvt
Q» oemon ftrat dc fubftannjs abftraaie picdicata
dTcntialiavtgj pma fubftantia vt mo"^piimue eft
fubftitia 1 pma foima z pmue finie . Bt poftca oc
terminat vtrii fubftantu imobiUe fit vna:aut pUf
ree:t fiplurce vtp rcducanFad vna:tqiiooidinc'
tur:i pmue pBe piobat ifta picdicata dTcntiaUa 6
fubftimeabftractie no Dcmonftrati6c^crgd:
quc cft c]c poiibu6:fcd Dcmonftratoe quia. quc cft
pcrrcepoftcriozee.
l Sd r^CtOnM [lloPPonrii.cradpmam.
ccdit Dc oemfatione jpptcr quidquia fic pertinct
ad fuperioie fcienriaspbare pncipta fubiccti info
rioiie fderie eflfc fcd tame benc artifcj: pot pbare
pncipia fw' (libiccri c6 Dcmoftrati6c q:. quc cft pcr
figna t pcr rce poftcrioice.Ct tu oicie: 3> fubftiric
obftraac if .CoccdiF. g bcnc voU) q> naturaUe no
babcat .pbare fubftiriae abftixiaae dTc ocmoftra
tioc jjptcr quid. quc cft pcr caiifae: fcd tamc bcnc
p6t pbarc cae dlc Dcmonftrari6c qi.quc cft cx po
ftcrioiibue.vt vifu5 cft.(i:ad aUa5.^mii9 pBe ic.
pofi'ctoici:9>n6 bal^j)barepiuiptafuiftibiccrl:fi
cut necfuu ftibiccrii oemoftratioc .pptcr quid:ncc
ctii Dcmonftrati6c qi:nifi ipfc c6fidcrct mcdtii:ct
(Icn6b5.pbarcpndpia cntiemobilie vtfubftan'
riae abftractae:q: no cofidcrat motu:i (ic cofcquc
tia n6 valct.(^ad alia. ficat fc b5 ic. Conccditnr.
Zu Dicie:3> nalie no b5 jpbarc ic.C6ccdtr.ocmo'
ftrarionc .pptcr quid:fcd tame bcnc p6t jsbarc ftn
dpia fubi c(Tc Dcmonftratt6eq:.ipcr lig^: 1 fic na
tiiraUe^bat matcria cffcperfig" vtper tranfmu'
tationc.C^ad alia.ncut fc b; are ic. £MccndH5 q>
omnino nocft fimikr intcr arte 1 namrl-qivna cft
fcictia namraUe.-quc eft c6muni6 omibtie fcictye
naturaUb^-ficut fdcnria Ubii pbrficop:iiUaj}bat
icofidcratpmimatcriicoinune otnntbtie nat«/
raUbtie:fed filc n6 cft vna rce comunie omniT)'' an
ttbue.g qudibct are cofidcrat marcrii ^pinqtias
ftie artt vt fabcr fcrrii:fcd fi clTet vna are comunie
omnibae arribtie :illa cofidcrarct materia^ c6cm
omnibtteartiV.etBDcqonc. Oo. ini.
C^oncntee qnfdcm Igttnr 7?.
" y^eritnr c'rcaiUa5parte.Utrii
IV4VI liui itcUecmepo(Ttrmanc'
. T .hxfcmpcrcomiptobominc. arguit
^jfJ|^mo9>n6.3nUidq6Dcnouo incipirn6
— pot fcmp mancrc: q: quicquid oc nouo
incepit ilkid n6 cft fcmpttcmii 1 (dnp: q: aUqti n6
eftene.i fcmpcr cne: 1 aUquado non cne ;3d icunt.
(Simit^iUod q6 inccpit dc nouo:op5 «ii g' coirii'
paf 1 Dcfinat cHc : fcd inccUccme oc nouo inccpit:
ficut in tn(^ifionc coipoiie.g intcUccme no mana
coirupto coipoic. il^JtcM intcUcctiie rcmancra
coirupto bominc:rik c(Ta friiftra.boc cft falfu5:qi
oaie 1 natara nibil factiit fmftra.9riria p5: quia (I
inteilccnw remancret bominc coinipto:tunc non
{modt6molTr«
110 ponfruiiaiae
qiUflfgjntrrM
niZixmiOi*!!!
fc(yopollmo:ii.
capro.r.bociu
Ofmfatote poiif
nmfiR^nilasei
ncomiiiaami/
Bf ctrJ<p qoncj
abfolujt : 1 n fit
TqaJob:f5fu:t
pplwacomcia
fO!ftjtifl^ftnfa/
iioftmtirr appd
Uf 6mf atio cie
iti 1 ocmfano
abCotiita 1 6mf ■
noponirimani
qil^uefufntno
nuo-: ljtfti»foc
nt fuD ciff T faa
cJnonosrrti^e/
ntfatio abfoIiiM
qoaicimifftt
filat^a^fucriicJ
rn$fmi c^cru
omif ario pp
trfi fcn ncmf atio
cic m'i:q6idc<
apud comAato'
r;.fi*opoflfri«
futrit nou':crni
ocmfatipnfoqj.
ffu Ofinfaiirefl
m-Hiidicn.f^
c6niimoi.z.cc.
c6mcn.;i'.f
pbf.?m;.z.bj:
«r fi cotigcrit M
noti] apd noefb
iioiiiaptidnani.
tnc Dcmfationr*
^atf m bac facn
nafrnni ormfa'
aontecdc-ic^tt
flpnscrit (pno/
taapudnoenon
rint noia ap6 na/
turi:tucocmfa/
riofeialfe fniiit
Ofluofignop.fal
fiimcftq6tKru
t>oao::q» Sp.ia
poftfrio:ib*ana
Ifiicienoflfbcru
locut* ocDcmfa
n6cfimprr:imo
arelllafinapaU
tfrfllDfMnf*/
tioc fimplV:pcr
qai acqnl (are
Ampfi-abarir.
ib«d<! oiffuuins.
aiif*o&cmfa'
nocerffpcrnlh»
non funt limpCV
Dfmfan^caifcd
fiii obbgtarcs t
Offf ftun ifti*:qi
prr aliaofnifan
dl gnj no ocQrit
fcirf fimplidur.
fitui rcftc oijM
Ztxniiltfin ^
mopoflcrlo^
babcm jppiias opcrationerqi ptopm operario in'
tcllcctus cft intcUigcrc cu fantafmatc: qi intcUigc
Cx.M. rc vcl cft fan' vd no cft finc fan*. q: j" oc ania : mo
intcllcctiia fcpjratiw non intcUigcrct cum fantaf'
matc:-: fic dTct DcflttiKus a j?p«a operatioc : i pcr
confcqticns cfl frttfira.
tnalcm ad cffidcntc 01.9» moucntce cac poe pcrfe
ctc funt $ cffcct^od que agii t:f5 fo:ma fimul cft cu
cffcctu.ipoftcaaddit.nautcm aUqoid poftcriuB
manct.i.fo:ma polt co:niptione compofiti.boc cfl
pcrfcrutandusnam in quibua fozmisnibilpzobi'
bct Q> mancat foima port compofitii^vt fiaima dl
CaUs 1 no omni0 anima manct pofi cozruptionem
T*tA Vtfcnfitiua:fcd IntcUcctue.vndectiaoicif fccun/
do oc anima.fcparaf boc ab boc.fiait pcrpctcui; a
co:ruptibiU.(C llotandii qj q: ifta Uttcra capiun'
lur Duc vcritatc0.-f>iima q> aninu intclUrcniu fit
fornia fubftatiaUfl coqwiis bumoni: Ij boc non oi'
cat C6mctato:.0cdida veritaecft q> anima intd
lectitu manct co:rupto co:po:c. vndc Cometato:
Oiccrcrgj anima intcUcctina no cft conuincta coy
po:i fccundii ciTcfcd tih fccundii opcratione: quia
intcUcctUfl cfl tanq| pncipiiioperana intrinfcoij:
cuitis opcratio ocp^ct a co^Jo:c:velab aUquo m
co:po:c:fcd no babct cfTc inbcrctcr in co^>o:c nec
confiitutair pcr fiibicctu;. Xamc iftud oictum eft
ptra fide 1 vcritatc:i pUis bs vidcri.}.t)c ania.
21/4 /4t«/*l^'/^n<tt«i oicendu:Q?anima{tcl'
JtlU qUtlUOntlTI urctuumanct co:upto
bomtncrr bocpjobaf . Si anima co:rumpcrcf coi
rnpto bomine vel clTct pcr fc vel pcr accidcn9.pcr
fufficientc oiuifioncquia omnc q6 coiruinpit vd
coirumpif perfe vclpcr accidcne: fcd nnitromo'
do co:rumpif anima coirupto bominc.pbamr B.
fmo g> anima intcUcctiua no co:rumpamr per fe:
3: qd fic cll co:mptibiUr cft fo:ma matcriaUa.mo'
0 itellecmB no efi fo:ma matcriaUe^ncc co:mm'
pif pcr accidcn(j:quia ilUid q^ co:nmipif per acci
dene co:rompif ad co:mptionc aUerPqdcotrom/
pimr pcr fc:-: ctii opj q> fit cductii oe potcntia ma
tcricquiacofcquimr foimi fubftantialc in maic
ria:fiait riflbiUr coiiumpif .modo fic itcUccms n6
educif oepotcntia matcric:ncc imcdiatcincc mc
diatc.g nuUomodo coimmpif . 1 pcr pfcqiice ma'
CRiaily netcoirupto bominc.CCllotandii cp Cometato:.
bic tangitopinionc Alctandri 1 oicit: 9 Alc^an.
Vult:9}nulki0inteUcctu9 rcmanctnifiadcptu9:fj
itcUccme in babim t matcriaUa coinimpif . crgo
rxm H quado Srift. oipt: 3» intcUccme manct:intcUcicit
^ oc intcUcctu adcpto. mnc Comcntato: tangit alia
opinione oi.q> taUe opinio ftiu aiepndri 1 nd cfl
aliop perirpatbeticoFmec £bemilh):qi plurc5 co
nim voUicrant: q? intcUccms matcrialie manct t
intcUigetia agee ab" e quafi foima intcUcctui ma
tcrialLita q> boc fit vt compofitii qc matcria 1 foy
mo: 1 ipfa vno modo agu itcUccmaUtcrvt fccii'
duj a>eft fo:ma.atio modo recipitea vt fccundii
intcUcctii matcrialc: 1 vocat intcUcctii matcrialc
poffibilc. Dcbocplus babj vidcri.vocanima.-f^o
flea Comcntato: fubtnngit fuam opinione oiccnS:
qp oectarauimue in Ubw ocaninu : q> intcUccme
«genecft quaflfo:ma in inteliecm matcriaU.Ct
q> ipfc agic tntcUecta x rccipit ca fccunduj tntdU:'
06
cmmmaterfalcytQjintelUrcma materiaUflcf^ge
ncrabiUe 1 conipf ibtlte.gt addit q> ibi occlannii'
mu9 q> b fcntctia efV arifto. q> intdlccme in babi'
tu babct part^ gcncrabilc 1 parte coiroptibiW. £t
mncCom^tatotctponitbocquomodo cftintdlij
gcndii:quia no cft vcnij:^» intcUccme fitcotrupti
biliefccundiirc. crgofubdit.iUiid q6co:rompitur
in inteUccm cft actio ciueifcd in fc int clicctite non
co:rompif .C2Cunc .pbat ^ intcUccms matcria'
Ue fit mcoiroptibiUe.Si cnij intcUccms matcria
U'e clTct gcncrabilifl t co:ropf ibilie : mnc baberct
tranfmut.uionc;vt Dcclaratttjcllpitiwrquta fiaU»
quidficrcttranfmutatii finctranfmutationcrmnc
oliqnid ficrctcj: nibilo:q6cftc6tra namraj.iCet
mnc addit Commetatoi : q> intcUcctus agcne eft:
fiait loai9 rcfpccm inicllcctiie matcnaUe 1 po"*.
boc oebct intclligt : q> ficut Uxus efi pcrfccrio: lo
catoin fimplicibue: ficintcllccme a§cne eftpcr
fcaiot intdUrcm pofTtbili.gt addit Comctato:: q>
fiactioiftiue intcllcctuefccundii q»copulat aim
intcllcctu mafcriaU':clTct n6gcncrabiUe:tiic actio
ciu9 cct ftibftatia ciu9:quia nullii accidee cfi etcr'
nu5:nifi mome: vt jx>ftca oicit.et oddit 9» fi octio
cfTct etcmortunc intcllccme agcne n6 babcrct nc
cdTitate in bac actionc.i.g? ^ptcr intdUgcrc copu
UrcturciiintcUcctu matcrialictl intcUigcrcdTct
ctcma t nouuj. (rXiinc addit cum intcUcctue
fiicntcopulatuB cii intdUcmmateriaUrmcactio
,!.acmane ipfuj fccundii 9» cuj cocopulaf aUa fo:
ma a fubftitia due. gt addit 9» ilUid q6 agit intcl'
lccmoagrainintcUccmpoflibiUfit fubftitiaciue
.i.intcllcctueagcnscritfubftatiaalg.f.intdlcctui
poflTibiU 1 no fibi:quia nibil eft fo«na fiuipfiue.irt
addtt q> poflibilc cft vt etemu aUqd intdUgat gc
ncrabilc t coiroptibilc . fi igif intdlccme poflTibi'
lieocniidcf apotctia apud perfectione buinanaj
.i.9>inifta vitapcrfidaf intdlccmein babitu; ita
Q> intcUc):itomnce rc6:quia mnc ocnudame clt a
potcntia: quia n6 inteUiglf per euj plue alu oiocr
fa:quia no redpit pUie fpedee: quia cft plcnue fpc'
cidMie:tiic oeftroimr inteiUgcre : quod cft aUud a
fubftantiarius^tfuncnibil intdUgimue omnino
pcr bunc tntcUcctum:aut intcUigcmuefccundum
Q) actio ciue cfl fubftantia riue.i.acrio ri^ erit fub'
ftantia:'! intclUgit mnc intcUccmj agentetimpof
fibilc cft vt aUqita bo:a no intdUgamue pcr ipfuj:
quiamncintdUgcrcciTctctcmuj.rclinquifcrgo:
cum ifte intcUcctus fit ocnudame a potcntia.i. q>
non tHrnouo intdUgat aUquod fcnfitiuurvt intcUf
gamuepcrtpfumintdlccnifccundu g?actio ciu»
efifubftcintiaeiue:iboceftinfincacicpttonip:cu}
intdlecme agcne coniungimr ri vt fo:ma: 1 intcW
ligit ipfum:': bcc cft vltima piofpcritae t fclicita^.
C Tlotandtl cpbicdl oubiii: q: fdidtae nfa cofi'
ftlt in itcllcctioc oci.g fi ofifVit m itdlcctioc in tcl/
lcaue agcntie:tuncintdlccm9agcn9 cfTct oaie.
£)iccndu 9» Cometato: itdUgit q> fdicita^ noftra
Difpofitiue pfiftitin cognitoc intcUcctueagcntie:
quupcrboc oifponif ad cognitioncj abRractop:
cu ipfc fit fubftatia ab'*.i per 3ilfl fld cognitionem
octt in boc cft fotmafr lamma fdicirae.
iflrll rahr^ni^a (rad^.llUidq^Pcno
ina raiionee uotc.AriHo.conccdcrctt
C6mctato:.gt ra oicis:9» intcUcctue tc. Ariftote.
negattq: pontt iteUectu etcmu antc x p:i«e : fj fm
9srtai*etut§-
mtvifyocratr*
rurad midlfcfiJ
poinbil^.iJifdlc'
ctuo nU5 pofltM
lierrfpmainttl
kaiMaecnart'
cnuabilocn«$
nuicrutp$w
mitlt09»9l»n6
dtrotmaedoai
MpOtCIUUUUC*
polfiUIi*. nom^
cnini mfltcricfo^
na( illud cxqoo
ritjli^dcu iniii.
nfroiipptCT iB'
icilcCTii polTibild
t>iabcrc oiurrfoj
tnodil rcripirdl
in(cUrctU5 agrt^
t rpcncflUucUf
^bilc* amdrc'
cipirdt matmc.
idror(cn*appd
Ut loOM^ni.
tauiitpfUsSnl^
tn.^dani.crrcB
trntia annqucii
locii (jpccicnjj.A
CUII9.UX.C0.'.
3C.cj>.
CSio.
fUan t ver i tatiem Dtcttur 9> intcllcaae oc noao indpit:
U 0 lurrc poft cft ctcmtie.£t boc cfl pcr potcntti oiuini,
« (k q6 d nouo iciptt fcmp ci pot cc a ptc poft fs po*" ov
aina.licct fit p natura$.vndc ocue pUis potcft ^ natura.
i£Sd alii.fi intcllcctus ic.conrcqucntia ncgatur.Sd jp'
bationc$.qt tuncodhtucrctur a p:op:ia opationc.ar.i
cdmcfitatojoicmntg^non.qjlcmp itclligitcu fan .q:
coznipto vnobomincadbuccft:>iunctusalg .q: ponunt
viuun intcUcctum numcro in omnibue.fcd alitcr c o6m
fm fidtm 1 veritatecp intcllcctue comipto bominc ad/
l>ucinrclligit.q2licctnon intclligatcu fan^^.q^ cH ci pio^
ptium quondo cft coniiictue coipoii.tamc intclligit alio
niQdo.vtrii autcm intcdigat tunc pcr fpem:vcl p fpes ao
gntae.vrprcncUtionealicuiusfutkfuciozie.bocctinct
odtbcoloioe. 06 V.
^^CVltnv circabanc ptcm.vtmmoiu$
vl vl llll I pjcdicamctof fint cadc pn*.
licct in tcrtioqucfitum fucrit. vtru$ omnium
it vnum p:incipiit. £t arguitur piimo qi non.
ij9i omntum p:cdicamcnto|: cflcnt cadc p:ui
dpiarttmc cfTct aliq6 vnum vniuocu; ad fu&am i alta p/
dtcamcnta:vcl fubllaniia cfTct pn'" rclanonis alto:u p:c/
dicametomm.vtriiqj cfl falfum.q: non cflaliquid comu
nc vniuocum ad.^p:cdicamcnt3.q6 fit p:mcipium. &i'
militcrcftincoucnicn89)fubltitia fitp:inctpiumi ctm
rclattonie aliotti p:cdicamcnto:um.q:oicitcomcntatot
g>flfubfiantiac(Tapzinciptu rdationie aliouim p:cdi/
camento;: contingcrctQ^omnia ptcdicamentacent fub/
flantic.omnccnim cuius clcmcttj c\\ fublbntia:-: tpfum
eft fub[^antia.£tadditc6mcntato: fitr clt tmpolTibtlc
Vt rclatio fit clcmcntum aliof . q: tunc cotingcrct 9>oiii
pzedicamcntaencnt rclatiiu:i in aliqua bo:a rclotucrcn
Cur in rclationem.p:ima o\u patct.q: fi cadcm crtcn t pn
dpiaomnium p:cdicamcnto:um:tuncaliqutd cfTctcom
ftiune vnitiocum ad occcm p:cdicamcta.q: p:inciptu; i
p:incipiafumfunt vnigcnca.vclfcqucrctur^rubliantu
rfictptincipiumomnm p:cdiCiimcnto:um cii fubRantia
VtdcarurcfTcpmij cns-z p:tncipiumcilp:imu$.(;, 3tcm
n eadem c (Tcn t j^cipia omn lum p:cd icamcn to:um : tiic
C(Tcntaliquacntia;qucnccc(Tcntluba:ncc accidcne.fs B
cflfalfum.qtomnc cndcomp:cbcnditurfub lublbntta
Xci accidcnrc.confcqucntia patcf .q: p:inctpia i clcmcta
fiit alia a compofito cx;clcmcti6:ficut.b.t.a.funt alia o fil
laba ba.(173tcm fi ptincipia omnium cfTcnt cadcm: vei
ctTcnt ocgcncrc fubllan ticita qp ccnt fubftitia : aut cent
flccldenna:aiu cfTcnt p:io: j bie.fcd omnia ilb fiint inco/
ucntcnttauquia ptincipij accidcnnum non funt llibfian/
Cia: ncc ptincipia fiiblbntic fiuit accidcntta cu; p:inci|>ia
tpiincipiata fint vnigcnca.nccque funtp:ioufubfian'
tte t occidentcqt nibil cll ptiue fubftantta t accidetc. c6
fcqucntia patctu:]: fi p:incipia omnium funt eadem:tunc
opo:tct g> fint fubftantia vclaccidcne:q:omncq6 cflvf
ell fubHanria: vcl acci!e:vcl cl^ atiquod ptuie bie.pcr fuf/
^t^t^/\(irfim (ficictcmouiifioncm.
UUin vult .in ptcdicta Uttera.vbioi/
ciuqp piincipia fubftantic t acadcntium funt eadcm ro/
fl^H itirrilrrnitti (ntip^nxont.
1111-viiL.vtUlll qSniscftnotandum Qjquc/
dam font p:incipta intrinfcca infcrio:U): ftcut matcria i
fotmarqucdaj funr cjrtnnfcca:': illa funt oupliaa : qucdi
funt rcmota:fic dfiaee finie rcmotue: qdi (unt ppuiq:
XtSr^ Wi frt ^^^^^^ .PP'<?"" t fin«8 -PPiqu"-
viiv odfnadqoncro.QJCopicdopjinapiain'
trihfeca q» ftwiioincrfa in f^^cic i numcro. t boccapiirn/
dop:incipia p^optnqua.lftcjufacll.^lljp^incipia funt
ciucrfa in fpc i numcro:q (Vit ci oiucrfiratis fpc" i nume
ralie.q: oiucrfiras fivcifica i numcralis in cffcctibus ert
cr oiucrfiratc fpccifica i numcrati p:incipiop intrinfcco
rum: vt matcric i fozntcfcd prindpta p:opinqua in trifc/
ca funt bc>.q: pn" propinqua itrinfcca:ficut matcria i fo:/
ma funt ci oiucrfitatis fpccif ice i numcralis infcrioia^.
q: fo:ma i marcria bois faciunr bominc; oiffcrrc ab cq.
1 fic oc alus.irr oico piopinqua. q: fo:rc capicndo i codc
gcncrc futic cfTcctum:vna cct ma i fo:m.i omnium: ficut
rna p:ima i founa gcncratis.vn ct p:tncipu propinq ali/
quotum non foltim oifficni t fpc i numcro:imo ct gcnere
ficiir pn'art»o:i6 1 tx»mini8:qu3ntiraris i fubftaric. (Tz"
o6m.9> bcnc fiinr cadc p;incipu intrinfcca p:opo:none.
£t caeft.^lta p:incipi3 funr cadc Pm p:opo:tioncm:in g/
bue cO fimilie babuudo ad cfrccttie.q: p:opo:tio non cTt
aliud nifi cadcm babinido atiquo:ii ad atiqua:': fic c onii
logia p}opo:tionie:ttuic cf^ oiurrfotii babitudo ad oitur
fa f m fimilitudincfcd fi cft anatogt attributionis^tunc e
babinido oiucrforum ad vnum.ficut magie patct q: 4!
fcd p:incipio:u p:opinquof intrinfccoium cft fimitieba
bitudo ad cfTccruB:fiair marcha info:mara fo:* afini ba/
bctfc ad afiniim:itamarcnap:opinquatfoimata foutw
bois babct fc ad bomincm.£t fimilitcr fuBm infotmatii
caliditarcbjfcadcatidirarcm:ficfubiccruminfo:matu5
frigiditatcbjfcad fiigidiratc^imoad frigidu:i rcfotuao
ficad atia pn*p:optnqua omniii p^cdicamcto^ii.^rTlo/
tanduj btc q> ouplcjc cft p:opo:rio: vr ad pp^fuflFicir.vna
eft fimitie babtmdo oiuerfoc ad oiucrfa: vt fcrcnirae in
acre:': rranqiiittiras in mari oabcnt fimilc babitudtne.f,
quicre:': funr oiiicrfa:': vocatur p:op:ic analogia piopov
rionie.atia c(> p:opo:rio babimdo oiucrfop ad vnuj: vt
noucm p:cd icamcn ta accidcnriii bat>cnr oiucrfam babi
ttidincmad vnum.f.fnbam.modoqn a:p.oicitq>omniii
funt cadcm p:incipia fm piopotrioncj intclligit oc ^mo
modo p:opo:rioni8:': non oc fccudo modo.CT otccndii
Q>capicndop:incipia c>:mnfcca rcmotaij-funtcadc^»
cipiafimplicircr ivniucrfatircr icadcmin numcro.Ct
caufj cfl.^lla ftint principia cadcm fimplicircr 1 vnitier
fatitcr omniiiennum:qucbabcnt caufalitatcjvniuerfa'
litcr omniii.fcd ptincipia rcmora carinfcca funr b>^ : noj
t>cuecftp:incipium c]ctrinfccii ■: rcmotfi. babjcaufati/
tafcm fupcr oia cnria in ratioc agcnris 1 finis. Simitircr
corpa cclL-ftia rcfpcctu ifcrioipbrttcaufjlirarcj fupoia m
rationcagcnnstfinie.q: acce(Tuetrccc(Tuefoliein obli
quo circiilocft caufa gcncrariois 1 cotrtipttonis^iilla fiit
p:incipu cjrrrinfcca:^ fic inrcltigas oc atuG,(L Vodj.Q»
capicndo ptincipia CTcrrinfccap:opinqua q>funt oioer/
fa fpccic 1 numcro:-: boc in gcncrc fiibrtantic.£t caufa i,
•Jtta oiffcrunt fpcdc 1 numcro: a quibtis c oiucrfitas fpe/
dftca T numcratie.fcd a p:indpijee>:trinfccie pupinged
Diucrfitae fpccifica 1 numeralie.qxaliue': aliue cfTixnw
In fpccic fit ab alio lalio cffidcnrc 1; finc in fpccic: fic bo/
mo fit ab bominc:cquus ab cquo.0imitircr crii atiqui/
do ifta oifTcrunt in gcncrc.fiait homo f it ab bominc: ni»
grcdo ci:cjttdiratc:i jlbcdo c): frigtditatc. dJQuiro po/
td* oici.g» cjpicndo ilTa ptincipi j cannfcca p:opinqua
9>funt cadcm p:opo:rione.£(caufa cfi.^flla p:incipta
funtcadcmfmp:otv:tioncm.vbic(t cadcm babitudo
p:incipio:um adcffccfU9:fi:dbocc(linp:incipii6 cjrtrin
fcci6p:opinquie.maio:imino: ocdiicanmrvt pmis in
piobationc z' conctufiois : nifl 9' bicaccipiunf cjrtrinfc/
ca ptincipia illic aaipicbanmr intrinfcco.i flmilticr iiu
cclUgantr oe p;opo:rion e:vt puus.
flJr? fditirsrtra -Sdpiimam.SiomntampTedifa
JuU railV'1 1 . mcnrojri ccnr cadem |^dpi3 ic.
£>^m tj> non ot^ alifld cc coc vniuocu.rrncdicamctie.fj
ftifTidt dTccomime fm fnoponioncm i analogiajr" £t
tu.d.9> pn' 1 pn" funt vnigcnca. tN^m qi non opj cc i co /
degcnerc.fcd fufTidt g» altq mo rcdncTiuc.DC boc pii''^!'
fnmeft. (TSti^ilitCTO^m. g>capicndo pn"" rcmom? q»
fuBa cft ^n"" oium picdicjmcnto|:. non tit op!5 (p t^iJ
fubj.vil boc trfi inrcltV oc ^ncipge inmnfccie fiibftittcct
c^crrinfcciervtcfftcicntibtJBivopinqiiie.qjfTfmncipiiiflc
eftfuBj tpiincipiatum. (Tiadalii.SicadcmcfTcntpn'
cipia.ic.ncgo piitiam.qi non ops.qi illa ^"pfltcflc fuDa
Ijnon fitcadcm tn fpe velnumcro cu fubfTantqfl caufa'
rie.trt funt fubllitic alio modo oictc. (C£t tu oicie.g» fm
ripta 1 piincipiat j funt vnigcnca. t>6m qp vcnim cft vcl
lunt in eodegencrc cum cfTcctu pcr fc i oircctcivcl f ; re-
duct(onem:fed non ot:^ (j» fi 3liq6 cft piincipiii accntium
Q> fit oc giic acciirie.-fTcut fuba quc cft oc gcncrc accntiu;:
non opj g> fit Dc gcncrc accn" nifi fm firitudincj i ,ppoi'
rionf (Cad aUi.0i cadcm clTcnr pn' ic.C^^m 9 capien
do pn' rcmota 1 Cjctrinfcca gj funt fuPc.fcd capicndojppj
qua prindpia altquando funtTuBc: aliguando accii*:t nd
funt poia fuba 1 accritc fm toia ambitu : f$ fnnt po:a bie
fabRati)e 1 accif rib^^^uo;: funt in'' Qo VI>
e6
VI.
(T €1 m autcm crant trce fnbftantfc. tc.
^rriflir circi "PtJ-vtriincccfTj
wltl IIUI riiinifttponercaliquifu6as
fcmpitcmam cfficicnrc?. £t arguirur pmo q>
non.qj fi cfTct neccfTariil poncrc aliqitam fub'
flantiamfcmpircrnam:boccfrcr majrimcpg
morum.q2 H neccflario ponirur fuba fcmpircma:boc ma
jrime vfcfTcpEmotij.qiitwni9poniturctcmu8.gopj
ponaraUquafuBactcm3:aquaocpcdcat motus.fcd boc
iwn eft pwptcr mocom.qi mo tii9 n 6 cft c tc rn U9 . q I fi cct
etcmufl:tunc infiniti oicepcrtranfifTcnt vlq5 nunc^t fic
tnfinitum cfTct pcrtran(irii:qd cft iinfXjfTibilc.crgo no cfl
iMrc fubam fcmpitcrnam.(C3tcm fi jrdcc platonie cent
nibil p:uxicffcnt ad motu.fiait vuU c6mctaroi:m5
f dcc ^m opin ioncj pla ton 10 fun r fcixi ra rc t crcm c.g n on
05 poncrc fubam crcmaj pp motii.dJ^rcgno cn ppcma
icomiprio.qcS^.pbjr.izTocgcncrarionc.tramcn nnlla
vna gcncrario cft ctema.tmo vna fucccdit altcri.ergo pa
ri rarionc:Ucct ptoptcr monim fcmpircmuj opoircat po
ncrcfubfl3nriamfcmpitcrn.tm:nonr,imc vnam opoirct
poncrc fubftirii fcmpircmi: fcd fufficit yna fuaedat
aUcri:t fic nuUa vna fuba erit crcma.
Z.cz^^nt)oritUm wUar.inpdca-Uttera.vnUcnia»
*^rr*^'**'""^ ncccfTjriufitponcrcaUqujfubam
7*meta.
a.t.c.zo.
vfqj ad
t.c.3t.
lC.c.^6
tiMConaperettirtotalitcrrancpoft vUimii monim efTet
tttotud:di non coiriipcrcnir nifi per monim.SCunc pbM
eypartc tcmpoiie.Qjaiam non pofTibilc cft tcmptie fie'
n qd piiue non fuit omnino. qi ntncanrc pmu; rcmpu»
efTcttcmpue.t npoflcojntmpcretur itaa»pofTipjnibil
cfTct pU]0 t)c tepoic: tunc pofl vUtmii rcmpue clTct r^ ptio.
qipiuie tpof>criU6 funr oric tcmpoiie.i non pofTunr irel
Ugi finc pictcrito 1 futuro tpc:quc funt partce t cmpoiie:
Vt Dirit c6mcntatoi.fi iginirtcmpiteponaffactii cfTc:tijc Co.zp.
dt ncccffc ficri in tpc.i fic an tpe piimum crit tcmpueret buiud.
boc in infinirum. q6 cft imporc.t fic tcmpue fcmper ent.
1 pcr conff qucne motue fcmpcr crit.qi eft cotinutie t
pctuue.vt tcmpue.qi rempue vcl cd idc; rcaUtcr q6 mo
tue:vcl cfl pafTio monie.t pafTio non cf^ finc fubiccto: fcd
non omnie morue cfl corimiue 1 pcrpcruue.fcd tanttt; lo
caUe.inon omniemofiislocalie^fcdfoUim circularie^^z
motus rcflcrtie 1 rcctue non cft ctcmus. vt piobotum e
8'pbf li. CCTlotandum bic. 9» licct concUifio Sr . fit ve/ T.c.6^
ra.q» aUqua fubflant ia fit fcmpitcma.tamc mcdium pcr t infro.
qd piobj tur non cft vcrii.q: quando oictrur q? fi tcmpua
ocnoiioiripirpiiuenon ftiir.i fi coiruptnirpi^ft nocrit.
modopiine 1 poffcrius funr of ic rcmpoiie. ipfi oicrit g>
priue 1 polTcriue oicuntoifTcrcntii non rcaUrm:fcd ima»
gtnatam.qi fi tcmpue oc nouo inccpit:ntnc opoitct pittM
non cfTc.non piioiitatc rcali : fcd tmaginata non opo:tet<
vndcantc piimiKcmpuainuncpiimnmbcnccf^ piiua
imaginanim.Ucctn6piiusrcalc.ficutDicimue cjrtra ce/
Uimnibilcfhccrttimcflg^cjctraotcit oifTcrcntiam loco»
lcm:-: non oicit oifTi:rcntiam rcalcm loci cum :CTtra ccli
nulUie loais fit:f; oictt oria; loci imaginat i. fic cfl oc po
ritatc 1 pofTcrioiiratc. (P ib^; q> boc oicrii n5 valcr.q: il
Uid oictfi n6 valct.tcfalfunvad atius fuftcntationcfup'
ponif falfuj.f; ad fuf^etarioneb^oicri fupponif falfu .f.cp
piiue 1 poffcrius ofcant oifTcrcnriam tcmpoiio rmagina
tam.vndc if^j oiainr DtfTcrcnrias clTcntialcs rcmpoiis.t
impofTibilc cfl:n atttrahtcr loqucdo : qy piiue 1 polkruie
finr finc rcmpoicvndc rarioi .non pordlnaniraUt cr
contradici. inrCt ni oidB.cj:tn cclnm. ic. CMccndum ij»
non clt fimilc Dccrtra. qi crtra aUqujndo potdt acctpi
piiujtiiic:ficur pcr piiu jriocm ciraifcrtbmris. t ficnon
dl oifTirreri j cffcntiahs loci.fcdp:iu9 1 poftcrius ftit oif/
fcrcntic cfTcntialco tcm poHe:': nunqp poffitnt occipt p ^
uarioncm tcmpoii» mcnfurantis. vndc Ucct fic oicaf h
arilTo.nanimlitcr tamcn fm fidcmtvcritatantcmpu»
imotu3 ccli Dc nouo inccpcmnt.ficut 1 co;jx>ia cclcfha.
£t iUud non potcft ocmonfhrari c^: fcnfaris^quia nibtlt)e
nouonaniraUtcrinccptnnifTpcrmotumitranfmutario
ncj;fcd ftipcmantralitcr ahquid bcnc inccpit oenotio (i<
nc mofu.f pcrcrc3tioncmfimpUccm.£ttlTa piodnctio
non cfl n Jturali8:f5 fupcr narura5:vndc boc c fimpliritcr
crcdcndum finc ocmonflrarionc facris fcripniris.
fempitcrna.vndcp:obatQ? piima fuBa fitfcmpitcrna.Ct
bocidemetiajpbat.8*pbf.£tidcmvuUC6mcntato:ct
lifraT ^trrtlHlim Cali)<W<«toJce3F' rcxrtnnca 3<lpnni3m,ficfTct nccdTariujpo
X£?lwcllUlllllgdqoncm.9>ncccfTccfTponcrcaUq§ JiAU I •*l*^'l»vl?«nf|.p.jf arifTo.iC6mcntato:c6ce
fubfTantiam ctcmaj.Ctboc^bat ap.in Uttcra.&ifiilx:
p:imc cntiiimqucfunt^n" fenfibiUum non dTcnt fcmpi
temc^tunc^omnia dTcnt coiruptibiUa.^ii am non .pbat.f^
comcntatoipiobatcaj.Qiomnccuiuecaufa cfTgcncra'
biUetcoiruptibilie.ipfumcftgcncrabilcrcomiptibilc:
fed fubflotic etemc funt caufc omnium. falfitatcj con fc
qucnrie a^.p»>bat ej: partc motne 1 tcmpo:is. qi impof
fibilc i cfTc omnia co:mptibtUa:q: impofTtbilc d^ montj
f icri:.aut coirumpi. qi fi monie oc nouo ficrct poftqp to»
taUtcr piius non dTct:tiic ficrct pcr motii.q: omnc q^b oe
nouon jt uraUrcr ficfit pcr motii: 1 ntnc antc primu mo'
tum dkt nvotu8.q6 cft inconucnicn «. £t (tmiUtcr.fi roo/
dcrcnt. £f qujndo oicinir morus non cfb crcmue ipfl
ncgant : vt vifum eft : tamcn 9m fidcm 1 vcritarcm fuBa
cflctcma:oato qp monte non fit:qi piima caufo non o:di
nantrad monim.(]~ad aUam.t»iccndum q»non conclu
dit.q: rdcc fi cffcnr non cffcnr in fingiilaribue fm ce.mo
donibil opcranirnifiq6 cflfingularc vrvniucrfalcifln
gulari fm cfTcfcd rdcc cffcnr vniucrfjha:': nulUim babe
rcnt rcfpccnim ad monim. q: non coniungunrar d fiatc
moto; mobiU.fcdlubfl3nticab"coniungunntro:bibtt8
(icut piopiq motoice.(rad aliam.gcncrano.tc. tsicen/
dum g> gcncratio non cf\ ctcrnj cadc; niiincro: f; in fpe.
ergoojet poncrc ctcmumaqoo Dcpcndctconrinnatio
T&uoiccimi
11%
t fticcrtTio gfflfrationam. -r B eft rtwtuo folia : i a Uomm
coiponim ccldTlum:quc Tunt ctem.i fm 3^ . vndc gcne '
ratio non pcrpctuatur ei: vna gcncratione numcro. fj cf:
continuattonc i fuccdTionc gcncrattonum:fcd motUB ce.
Ueftetemafl idcm numcro.crgo rcquir-tfubicctumct
moucnBCtcrnum.(Tr£tfuDici£i.^!nfinfti Dicspzcccfle
nint. 1 pcr confcquce iifinitumeft pcrtranntum. C)icen
dum cp morae totuseft vnus numero i :>tinuu0: fed par
ria!c8 raiolurionee funt partce citis.t o:dtnitar acciden
ralitcr.': pcr confequcns oics. modo i accidetaltter o«li/
natiB infintnim poteft ee pcrtranfitum : (Icut etiam ari.
ponit q> infintfi bomince pzcalTcmnt.qz oxdinantnr ac/
ddcntaUtcr.ZamePjfidcmtveritateoiccrctur 3>mo
tugcum mundo incetnt:tetiamocfinct.q! octis creauic
Ula qinitoxlon ipfc fiitt antc aUa en tia.t & cH. Oo. VII»
vaojx focrit motionm. i c.
* l^fTfflir "rcab3ncpartem:vtrojfub'
V^Cl IIUI ftantiactcrtupzimafitfcmp
j^nouene i opcrane. arguitur p:imo q? no. 0i
I rnbftantia piima ctcma fcmpcr cct moucne i
Jopcrane^tunc non agcrct libcrc.fcd ct nccclTi'
tate.fcdboccftfalfum:fjifita9 confcqucntie apparct.qi
pziiiu fubilitia majrtmc cft libcra; cum polTit agcrc i nb
agcrc.vnde etiam omnino libcrtae cft a pzima caufa.con
reqactia ^x{i iUud non cll Ubenii qd fic agit i operatur:
g> n on potcd non agcrc i opcrari.modo fi pzima fubfian
tiA fcmper moucra non poiTct non moucre.C^tem ilU:
motoz non fcitipcr mouet.qi non babet mobile fcmQpze
rene.qz moueno non moiKi nifi picfcntc mobiU. fcd p:ia
caufa non babuic mobiic fcmg p2cfcne;qt mobilc vt cclti
non femc cil pzefene pzimo motozj.qz ccUi Dc nouo cft fa
ctam 1 creatum.t fic non fcmpcr fuit.
Tx.ta C^t^tst^^Cttntr» vulta:p.inp2cdictaUttera.vtilt.n.
4^JO.(^PpO|lCpm 3,fubfbntiapitma fcmpitemafit
fcmpcr mouest oQans.^t idcm viilt comcntatoi.
nrirrt-irttirm otccndu.a»fmintcnfioncm
na queiUOnein ap.-rCdmcntatone.p-.iaia
fubdantia c(l femper moncne i opcrane.ft caufa cd.Bi
fiibilantia pjiitu etema nocflct fcmpcr opcrie i motiee
tunc contingcrct motum ccU non ciTc.fcd boc cft falfiim.
vt p:obatum cll 8°.pb]r.q: motUB ccU cft ctcrnit9.qj oicit
a^.9°buiue.'tlon cnim timcndum e(l ccUim flct.con
fequcn t ia patct.qi motue cft acciden e.a no potcd ce cter
nu9 nifi abaliquo mouete actu. modo fi illud moticd no
fenipcrttctumoueret:fcdinpotcntia:tuncc6tingcrcc no
mouere:q! concingic aliquid babcne poccntu; ad moue
dum non agerc i moucrc.trt oicit comcntatoz.g» omnie
moto: cui admifcctur potcn tta po(Tibtle cll.vt aUqua bo
ranon moaeat.q2nonmouctni(ipcraUiimmotote$eiC'
trabentem ipfam oc potcntta ad accumquc cftponTbiC*
vt non fit pzcfcne.CI 3tem mundue cft ctcmiie 8° pb)H.
crgo pzimue moro: fcmpcr motict:q: fi mundue cft ctcr
nU8:func p:imii mobile cft ctcrnum:': opo:tct g> fcmpcr
mouc3tur:aUoquin efTct frullra. modo no potcrt fcmpcr
moucrt nifia fub(Utia;quc fcmpcrmouctric^lp^ima.q:
n femper mouetur a fubdantta non p:ima puxredcretur
in infinitum.q: fab(lantta non p:ima fcmpcr mottet i ra
doncaltcriuscumDcp^catabaUa.CCnotandu; U'
cctiila oicerctari(lo.tCdmentato:ad qucRioncmts'
mcn aiitcr eft Dicedum fm fidcm i vcritatcm. q: p:ima
fiibftantia vt ocue non fcmc» mouct:aim mundue oc no'
tu>fltacatu0:iantccrcattonenon mouit.q:non ftutmo
bilc.vti(ie ettam motue non fuit eternue.fcd oe nouo in •
cepit:tbociidpotcllpiobaric]c.renfatiei imaginatt«.n'
v(q$ad
.t.cd.S}.
Cd.jo
aitprfaavffusefl.fcdMmcn firmitcrcredendii cabfqj
omniDcmonOrationcq: ibi celTjt mcritum: vbi rariop'
91r1 rc\t\ca Oyctvppctimmxwm.
<au I vlltU.adpjimi.tticptimaiHbflitia.tc.W/
ccndii qj ouplcycft nccclTitae^qucda violcntic.i illa ixtu
pedit Ubertatc.q: illdqp fic oc ncccfTitat c mouct no mo/
uet libcrc.aUa cH incuitabilif atte incdpo(TtbiIitates
pdictotiof .t iUa nccclTitae non impeiditUbcnatem. vii
Ulxroseqt^edgratia ftii:i q6 fic moucf gfa fui motict.f.
p:ima intcntionc. Ucct fccuda intcntionc inoucat ^ptcr
aUa.vtcdicettDilfiindatftiam bonitarem alyeper mo/
tii.': fic Uberc agit.vndc K>icix comcntato: z'ceU. q? nibil £5.(7,^
agitp:imaintcntioncggfc:nififcciidamtcnti6cagatpB ^ *.
aUa;nift fit natura non nataad largiedii.t fic oiccrct
ic6mcntato:.fcdoiccrct H ridcmtvcntatcm.qdnooj
9 illa fu5a fcmpcr moucat. q: pot coicare fna; bonitate
olge p:ctcr morii.crad alum.^llc moto:.tc. Zu oici».
g» p:im«8 moto: non fcmpcr babet mobile.a|r.'r comen
tato: ncgarcnt.q: ponunt mundti ctcmii.f5 fm fidcm et
vcritatcm ocbct oici nutndum dc nouo iccpt(Tc:'z ilUi po/
nit9»pmuemoto:nofcmpcrmoucat nifiacciperct mo/
tu j pro inteUcoiocqd cft imp:op:ic uccipcrc motum.ec
bocdL Oucdio VIII.
l"^^nriir ^''col>^n<P^riein.vtmmpu
^j^vl llUI mafubftantiaritinpotcntid.
]|argiumr p:imo fic^timo entt ocbctur pa
Itma Dii'poi1tio.q: pumum cne potiue babct Di/
' fpofitioncm p:tmi qlalia cnttj:fcd potentta^
p:io: actu.q: ^"'•buiue. vbi a^ . vult.q» potcntia cft p:ioi
actu.q:aUj)d puuedl in poccntia.-: poftca in accu.g fuba
c(t in po^.C^tcn iHud qd m tcUigic aUa a fc crt in po'.qi
intclligcne cft in potcncia rcfpccm ciuo q6 itclUgic.fj
fuba incclfic alia;cu$ ocue intclUgat oia cnria:vt oc fc (^.
crgo ic.flr Jtcm ilUid q6 priuo non mouit : 1 poftca mo»
uct eft in potcntia. q: q:iod p:iu6 non motict. 1 inodo fic
c(l in potcntij ad moucndum.fcd p:im a fubllantia e
q:p:iitu fubaaUqn non mouit.ficutantcacatlone.ipo
rtea mouif .crgo p:ima fulia c(i in po*.
£^r\ty(\{ttttx vuUac.inp:cdictalfa.q:vult9»pti
'^' ma fuba non fit in po^Ct arguit fic^ Tx.io.
tna fuba vclcll actue,vcl in po^pcr ui(ficicntcm oiuifio/
ncm.fed non potcft ciXz in po'.q: fic non fuificcrct ad cter
nitatcmmotu9.£tctpoftca oicitay .in iUa partc.-fitin/
cipium cnim cft incclUgcncia cp pma ful3a clt fimplqc fi/
ncoicoponc.icltaccuefincoipo^tfubafincoi acciice.
£tc6mcntato:Dicittbi.a>primacicftinfinc fimnUcita tajo.
tie 1 actuaUtatie.q: cH fimpUcifTtma 1 fm actii fuba.
lPr>f(atlHl1tt1 (>(lin(cUcctumqonie.9)DupU:ic c(l
invuillUlllll potcntia.qucda5cp4lTiua.ficuc lUa
pcr qua ree parif^ficuc cft po' mac.i criam illa po* q qiu
rce clTpcrfcccibiUe.vrt ct intcUcctue pottB cft in po*:noii
3> babca t po""pcr qiii fit gcncrabi lie 1 co:ruptibtUB.fcd
bj po"" p qu jm pcr f ictf .(taUa cft po* acttua pcr quam
rceagit.(C£uncD65cfiadq5ncm.-f^:imoQ>fubapma
no b; po^" palTuum.£t ca dl. 3Uud t quo cH po* pamua
cft impfcctii 1 Dcficicne.fiait ma pma q sppctit fotmas:
ficut turpc bonii: : fcmina marc:fcd p:iina fuba cft pcrfe
aafimprr.cjciz^iS^b^^^vbiot^.QjpmjfiibacftEfccta fim X.c.}0.
pUcitcrt fm "Jpbole.g no cft i po* palTtua. (L 3te fi clTs i Jtf •i.jS.
po* pa(Tiua:tiic cct jligd pue pm a ful>a.q6 c iiiHiorc 1 fal' Zx.iz.
(iim.^apj.q:ilUidq6citi po^pafTuu JCtiut -^gficitur
P aUqdqd cftacctt:': illud cne in a:cu clt p:iuB cncc in po/
tcntia.CL0cci}do D6m.Q> b$ bii po"" actuu q c fuba ei''.
i
•Libri
£rcanf) cft.^fllUdbabct potcntiani aftto<wn<ioc£dfiai'
tta nia.q6 diptimn moucfl:': in cuius virratc omnta mo'
ocnt 1 agunt.qz nibil moa« nifi pcr potcntiam actiuam:
1 in cuiod virtuteomnia moucntqi fi non babcrct pot^'
tiamactiBamqaccftftudTcntiartunc in virmtcciusnS
omn ia moucrcnt :q: ntnc ipruiTi moucrrt virtutc altcri
pzimi.fcd pjima (ubftitia clt bo.qi Dais cflpiimum mo'
ocstvirtutcciufloia moucnt:vtvalt aji.icomctator'
Xx.i6. tn bociz?t.8.pbfncoaim.Undcnocandu. Q» iquibufdi
58-4.4- potcnaa octiua oiffcrt ab ij^o agcrc :flcBt pot^ actiua
tt.t.c.4d igni« cft calo: quojgit.et calo: oiffcrt ab ipo caUfaccrc.
Vfqjttd ©cdinpzimafubitantiapotctiaactmanooiffcrtab ipa
I4.$z« opcrationc.vndcinprimafubftantiapotcttaactiua non
cft piincipium opcration ie-cuj ipfa opcratio flt mct fub'
flantia octfcd tantam cfl ptinciptum cffrctas.vtTum aa
ecm opcratio in alqe fubftantye ab"". flcatfubfiatia ctt'
fum.oc boc poftca vidcbinir.
ga j[ -r„>,rt adp:imaj.p:Mnocntiocbcturp«ma
Cl U r W 1 1 ty ♦ oifpofitio.t>iccndum q> fl intcUigitur
oc oifpofitionc quc cft acdd^e non cfi vcTum.q: nnlUim
ttccidcnfl cadit in ptimo cntc.0cd fi intcUigitur DifpO'
fltionc quc cfi fubftitia rci. Zunc oiccndum Q» cft vcru.
CrStmoicie. g»p:to:oifiv>fitiocft potctia.conccdimr.
Jn gcncrabiUba» 1 coiruptibilibus in codc; indiutduo.
iS5cdtamcxm9cftp:ioipotcntiaffmpUritcr. vndc po'
tcntia pafTiua non cadit in ctcmi8:fcd tanm$ acm«. crgo
non vaUt.fUad aUam.^Uud qd tntcUigit alia.ic.concc'
dimr.0i intcHigit aUa pcr fpccice fumptas a rcbua. vd
pcr fpccica c5crcata9;tiinc aUqu aUtcr cft in potcntia paf
llua.non quc cft p:inciptiiin coiniptionie in fubfiantia.f5
quc cft faUw 1 pcrfcctio:fcd fi intclUgit aUquid pcr fuam
effcntiam:non opoitct q» fit in potcntia paiTiua: fcd c po'
centiaactraa.vndcomnce pcrfcctionce rcmm actu fant
Cn p:ima fiibfiantia^quc potcntia funt in piima materia.
C&te« Vt oicit Comcntato: in ifto ouodccimo. g in piia fubffan
da non cft potcntia paltiua.crad alia.^Uud quod pitue
non mouit.ic.aji. conccdcra 9 dTct in potcntia. i£&
iuoide.9»p:imafubftantta piius non moait.a;r.ncga/
Itti C6mcntatoi.q: oicunt^ piima fnbfiatia fcmp mo
ttit. oc boc viftim cft piiu9.0cd Pm vcritatcm t ftdc? oi
cercwr Q> p:iuenon mouit (L£t ni cicifl.q) tunc cffct in
copotentia.C>tccdum5>vcrumcff fllmoucndo poffno
moacrc cadcrcr aUqna nouitas.tunc c« in potcntia in6
purufl acnw.fcd q: in pma fubftitia nulUicadit nouitafl.
Ucct p:iu8 non moucrit: 1 mo moucat.-ni motieat pcr vo
tantatcm no mutabiUtcr.t ctiam flt cictra tcmpua. crgo
potcft moaerc poft$ non mouit flnc omni nouitatc 1 po
centittUtatc paffiua. vtqac fit oiucria fubffantia dtw: ca
Gima fubftantia Dctcrminctur ad moucrcpcrfolam vo
ntatcm non mutabiUm.vt ctiam nulUnncttdai taw»
fnouitod. Cl5 IX.
e5 IX;
CHmplinBigirar.tc.
\7^^rttnf circabancpartcm.vtrtnnprt
tX^Krl imr mafnbftitia flt omnino inv
materiaUe. carguimrpiimo g>non.3lUid
quod cft vnuj numcro. 1 fingularc non cftot'
Tjc t8 ' ' il noimaicnaU.ciCT^iquintobuiua.qivnuno
T^- iz! "^^^ Dicitur pcr matcriam.fod piima fubftantia cft vna
*^ numcro 1 fingUa.pcr ap.in f inc.iz.buius. vbi oicit. vn'
ergop:uiccp8.(C3tcm quicquid uicnimri cfliecm^ctiaj
inucnitur i caufa.q: cffccnia rccipit cntitatc a fua canfa.
crgoquicgd inucnitur tn cffcaibue:ctiam in caufa.fcd in
effcctibua inucniturmatcria:iDai9cft caufa omniij:in'
ucniturnac^matcriauifubfiannje.qi funtgcncrabiUe
«cojrtiptibilet.er^oetii in pdmttfabftantia.^r^rcm fl '
\ad qtjod babet oiuifloncm 1 oiucrfltare in fc: bobct ma
tcriamxii oiaiflo 1 oiuerflrafl cft a matcria.piima fubfli
ria cft \ylqi in oco cft oiuifio.qi babct oiucrfa attributtt.
qioiamr piincipium tfinie.SimiUtcr fapienflintcUi/
gcne.t fic oe alqfl.crgobttbct matcriam.
iCkt^t^^Ctrtm»*^ vuUariff.inpdUtaUttcra.vbivft Sucjo.
^PPOlll.Uin (,,fu5.i pmafit fincmatcna.tfl&
ttUe fubffanttcctcme.vndc argnit flc.Si ctcmum babe*
rct matcriam:mnc fimul cffa t non cffct.fcd boc contr»/
dicit.confcqacnna patct qicapartcqnababctmateriaj
poffibiU cft effc 1 non effc.t qi cft fcmpi tcmuj femper e.
gt oidt Cdmcntatoi.Q' ctcmii cft aaio ptira. 1 omne q* CS^
eftactio pura non babct potcntiam.vndc fl babcrctmtt'
tcriam:mnc in codcm tcmpoic fimul cct 1 non effct.q6<
contradictio.': fic patct q> fubftatia ctcma non bab? nw
tcriam:fcd aUqiu fubftantia cftctcma.vt piima. afr mo
mfl non cflct ctcmnfl.(rTlofandum qp qc ifta Ifa accipi/
mr q> intdUgcntic funt pun acnie.gt Dictmt aUqui ^ ve
rum cft pcr ncgationcm copofitionifl intrifccc.f. matcrie
tfoimc.fcd taincn non pcrncgationcmcompoflticnieq
eft cx gcncrc t Diffcrcntia.q: oicunt a> compofltio et ge/
neretoiffctcntia bcnc ftataim fcmpitcmitatc. vndcoi*
ctmt cclum cffc compofinim cr gmcrc 1 oiffcrcntia. qi i
in gcncrc.t t amcn cft fcmpitcmum.vndc i^i oiciit. cp n6
poffumue pcr pbilofopbia ptobarc.q> intcUigentie crcUi
dont compofitioncm qc gcncrc 1 oiffcrcntia. fcicendnm
Q> bcnc piobamufl pcr pbibfopbiam cofcqiiiitiuc bocgx
fl intcUigcnrtc ccn t compofitc ct gcncrc 1 Diffcrcntia:njC
cffcnt gcncrabiUe t coimptibilce. quia fi bot cffct : mnc
cffcnt fubftanticgcncrabilce icoimptibiUeOTimctiam
cffcntcompofitcct matcna 1 foima.etb''caufa cft.qaia
flUid cftcoiriiptibiUqftcomponimrcjrgcncrctofia. q»
vnttOfi»<contrariarcfpccniaUcrin9.ct):?baiue.modo r vf y f
^funtnttuflbifucccdcrc in codcm fulio.
^C\t><m<^ iim *^ qucftioncm. ^piima fubftan
CwnU U in tia cft ctcrn a.t omnino imatcrialie.
£t canfa cft. TUilUim ctcmum babet matcriom. quia oi
cif Comcntatoiferiidocdi.abfcifioamatcria cft cauftt Co^^*
]?remitatte.fcd pifma fubftantia eft ctcma. vt piiue vifii t^.p
ch.C^iwn illa fubftantia omnino cft imatcriaUe { qa«
nuUa cadit ptioatio t impcrfcctto.qi omnie impcrfectio
1 oibcitas cft cx partc matcric. vndc ctia piiuatio anne*
cfi wr matcrie.flcut piopiiti accidenexrgo { quo nulla ca
ditpiiaationonbabctmatcriamrfcdtn piima fubftitta
nnlUicaditpjiuatiotinfcctio.quiapiima fubftantittfea
caufacftpcrfcctafimplidtcr.ct pcr7pcrbole:vtoidnir TCjCOIL
qninto buiue.crgo tt.C^tcm fl ptima fubftantia babe*
rct matcriam:mnc non eftct ptima.fcd boc cft faUnm. qt
eft con tradicrio primam t non primum . cofcqacntia ptt«
tet.qi fl babcrct matcriam^ninc dTct compofita ct mate
ria t foima.modo componctia funt piioia compofli 0. vt
■flj J ~x,riV\M<»rt (pcrfcpatct.crgot?.
iClCl rai lOn ♦ piimam.^Uud quod cft.t?.5l
la potcft ncgari.qi ifta ratiocft vcra in gcncrabilibus et
comiptibiUbus quc babcnt matcria. fcd fubftantte ab"
non indiiiiduannir t fignificanf pmam vcl qnantitatej
in ml:vcl pcr foima? cductam oc potcntia mSc. fcd aUo
modo. q: R mct foimi pcr quam fubfiftant.t oe boc viffi
cft pi tn6.quando oifputabanir oc piindpio tdiaidoatio/
nte.(Ead aUam.Quicgd inucnintr in cffccm.tc.verom
eft:inucnirar in caufa vcl vtrratc vrfoimalitcr.modo.d.
q> matcria in ucn itur .tc.conccdimr crgo ct iam i wn irar
inpiimacaufa^tc.qiomnce pcrfcctionceq funtimJ
^tntt in potcntttt inuenttinf in d octu 1 virtutc.tanus
1
Qlndedmi
iUquioicant.qd inucnintr in dTcctu:mentmr icaw
ra.-vemmc(hnpcninctad pcrfcctioncm:rcdfiper'
tincf dd impcrfcctioncin non opouet. modo mate»
ria [mnu pcntnet od imperfectionem. pzitna folw
tio efl tuhot (r2<i JlUxd qd babct oiuifion^
« Diuerfit<item.ic.conceditur fi babet oiucrfitates
^ ^oiuifioneminfematerialcmrrcd fi nonmoon.qt
V ceUim babet oUierfitatem in fute pjrttbug.fcd non
PMterialem.erg0 non babet materum qiie efi i pp
ccntta ad eflrUcetbabeat matcriam loale. vt pti*
ttfiim cd.dTSCu Dici0.4>ptima fubd Jtia babct oi/
aerfttatem t ottiifionem in fe. i^endiun 9> nd bo^
bet oiuerficatem rca(c$. vnde ifia attributa quc at/
ihbuuntur oeo fapiene prtnci(Mit; caufa otnnia in •
pottantcandemefrcntiami nattiri:inonoifTcrtic
#m ratukd tontu; fm rationem quc oiucrfitaB ra
cionis occipitur fm oioerfUatcm reru tn in fcnoiu;:
Hcutpuusvifumelhtpoficavidebir. Od X
Z.fi^ C-^oiKtaotemftcntappcttbfle.Tc.
^^riflir ^rca lUud apitutnm.
'^vi iiui vtrumpzimafubfiaria
fit imobi Ufl.trt arguitur p2imo 9> n6.q6
mouct fcipfu5 non eft omnino itnobilc.
qt nibil mouet nifi rcfpcctu mobiUa. ff
inima fubfiantta mottet feipfam. qi pzuna fubfian*
Cia itclUgit fe i am jt fc.ergo mouctur a fripfa. crgo
piitna fubfiatia eft omnino imobtUa.CT^tcj omne
quod eft talc pcr panicipationc; rcducinu* ad tale
percfrcntiamifedomnia aUamoucnturpcrpartici
pationem.qt omnc mobile bic infcrius rcciptt mo'
tum ab aUo.crgo b ab; rcduci ad aUquod quod mo'
octur pcr fc pcr cffcntiam fiiam.t boc non cft aUd
niHpuma fubfiantia.q2omn ia rcducunturad piO
mam fubfiannam tiq§ od pzimum pt inctpius. q ic.
C^Jtem ilUtd quod elogamr i apptojcimat ad alt6
boc mouctur.qt elongari i piojriinari fitnt ptop}ie<
foces mocu6.fcd pzima fubfiantia c(\ btnti rtTwdt.qt
ptimafUbdantiacUmgatnr lappzoirimacnr tihsi'
fmouba«.qt bomini rclici ptopinqtiioz cil pma ci
Zx,$6. 0ppOriCUm vuU ^SSu Uucixi.et
ctiam trticdtatc oddit. 3gtrur cft aUtid q6 no mocii
moact fempitemum:-: ruba i actii i cns.
^Skif^Anttl <^f^<i<l()ucltionc;.^p!ima fub'
XPlUtl lUUil I fijtia motict : ita q> omnino eft
imobilis per (ie t per accidcns rrtoni p:opt io Dicto.t
bocptobaturrationcS^r.tcomentatojidiqui cum
pcrtraaat . vndc Sr .oicit. gfl iginir aliquid q6 nd
tnouct mommcii fit aUud q6 mouetur t mouct fi/
iiiut.£l>ctiam aUudq6mouct titij.crgocfiaUud
" fcmpitcmumq6moucttanttim:tnonmo«ctur.tc
W.J^ ftibllantia i acnis purus. Ct Comcntato: oicit fm
ateicandrii.q' tfta crt rd cp altq6moucns no mouc
fnntcfi oictabicuitcr.tcfircmcmouitioet^^qdot/
cmm cfi in 87pb)r. gt cft fiind Jta fnpcr ouas ptopo'
fltionc6.quani pzun a cil.Q? oc compofitum qc ouo/
lMi9;quo2umaltcriipotcrtefTc pcr (cxtii rcUquum
potclt c ftc pcr fc.fcd inucn imud jliquod momm et
moncns copofimm ejc moucn tc t moto:t inuentm''
•liquod momm pcr fc:q6 non cfi moucs. crgo ctia
inuenimusatiqd mouens omnino imotMlcjnaiot c
manifcfia.qt copofitum qc ouobufl.quorum vnum
tnuenimr per fc finc alio : ctUm rcliquum potcfi v
oemn puccr iUM4;,Rifl vium ocpcndcat cj;aliOi
Xs
IJ7
C6.35
T.C.6.
Z.c6.}.
tifra.
Xx.4.6
tiufra.
Hcut eft copofltio fubfiacic t accidenns.£t occlarat com
mcntato: . ^ldromct componinir c^ aqtia t mcUc : t vntl
inucninirpcrfc.crgoctiamaqua.mtnojpacctrnoo inuc'
ntmtie aUqiiod compofinim cx motictc 1 moto.ficut ani»
tnal.2:t tnucnimusaUquod nu)turn pcr rc.qo non cft mo
ucns ficut otga^.ergo inucnimus atiquod motics no mo
Cum.tbocciKmuncapotcntia.ti nullamatcria cxiftit,
CC^tcm flnon ciTet oarc aliquod moiicns omnino imo'
bilc 1 pcr fc.t pcr accidcne.tunc cffcc pjoccdcrc m in finf/
tum in mouentibusiboccflinconticnicns.vtpatctrccun
dobaius.t y.t.84)b]r.pfequentia patct.qz omnc moties
quod mouctnr fiue moucatur q fcfinc pcr accidcns fcm/
pcr motKrar ab atio.t fi ilUid moiKCunitcnim moucmr
abalto:tficin infinirum.(C3temfip:tmafublbntia no
cflet imobiUsomnino t per rc:ranc ncccfTarium cflct aU'
S|uod moucns poncrc antc p:tma rubftantiam : fcd boc i
jtrumtipofiibitcconfcqucnria pjcct. Omnc qtiod mo<
uetnr inquanra;b««efi in poccncia. £t q6mouct inquan/
ciim tx>cfl acra.fcd impoiTibilc cfi vnum t idcm:t fm
idem fit actu t potcntia.Si iginir p:ima fttbRanria cfl"ct
mobirminc cffct in potcntia ad aluid:f m non cec actu:
fed nibil talc pcr fc vJdic ad accum. cnc crgo nccenariuj
poncrcaUquodmoucn8p:imam rubfianctjm. CE ^tcm
fiptima fubfiantia moucrct motu ptopiic Dicto:tunc cic
Impcrfccta.fed boc cfi fatfnm.q: puma fubfianna efi Qfe
cta fimplicitcr.tperfperl>olemc):S'btiins.p:obanoc6/ Xx.zi.
fcqticnttc.q:omncquodmoticf p:opncmoucraradatj/
quam pcrfcctionevqu a p:iu0 caruit.t fic cft impcrf cctit.
i£ Jtcm omnc quod moucrar cfi co:pu6 vct virras : bec
cfl manifcfiaxic z'lHiuiB.q: i omni rc mota opo:tct ima' Xx.lr.
ginanmateriam.rcdp^imafubfiancia non c co^^xie ncc
virras in co:po:c.cx 8* pbr.CEI^otandu tnmcn oiligen' t.c7j>.t
cer.Qj monie fumittir ouplicircr.vno modo p:op:ic. t fic t.c.vtti.
cflactusentisin potcntia.ficucpaccc j?pbf(?.titlomora j.c6.d.
ptimarubftantianonmoticturcumiUc motuefit jjpter
indigcntiam.vnde aiam a^r.Dicit toqiicne pc illo motu 7?pbyff.
quod nibi t mouct fcipfum.ptimo q: opo:t5: q6 inouet fc tx.p.x z*
Q>bjt>cat partes.quarumvna fit moncne.tatia mota.
2tio modoaccipirar moras p:o accu pcrfcccion le.t fic U>
quirarfls.intcrtioocanima.g^intclltgcrccl^ q6dimo
ucri. vnde oicit comcnrato: S^^^yfi-Q^ tmpon^ibtlc cfi qi
aliquid moucat : iTiouetur.t boc cfi vcnim i motw
t mooentibtis vniuocc oictis.£t addit comctato:.Q>a;:.
oidtboc^itbocnoncilimpoflibtlc nifiimoto:ibu8 qui
fttnt co:pou aut virratcs in cotpo:c.£t addtc ccmccacot
q> idco opinatMrar plaro.q: mota cj: (c mottcn t a motien
tib'ab"'.q: poncbat qt moucns fceft ob'™:t q> ab^^cfif
ttioticns fcrrcd fi boc fucrit.-ninc mottie t moncrc ilUc oi«
cunt c$)uocccum moni g efibic^t addit comcntaco: 9»
crro: pcingit platoni.q: optnabanir cr p:imae motoz ro
cflinco:pc.tg'moto:cirre noncficojpus.tbcc cftopi- ,
nio vcra.if t addic ^ plato c\t opinanis cfi bocg» oie ma
to: fiue fitcnc coqxis:fiue non.non mouct mfi moucatur
vno md moras dc6 vnttiocc.t finit iporc apud ipfu vt mo
co: qw cfi cotpus moucat (c.t qui cH virtus in cotpc. £t
tijc xUifit pUto e;: boc o> anima non cfict vir tus in cot*.
tefictcmacniiu>aeat.£taddit comcnratotQj bocciTct
vcnim.fiaia moucrct fc crfcntiaticcr 1 mora.ppo nbfhM
ccionis.f. vc itcllcct''': ttcttcct li ut ca ccnt tdc. vt occtaro/
tu elf oc ^no motoze. t oc cetens mo^ ab^^.fcd itle mo
tusof cguocc cii mora g cila mototilxis q fiui t cojpoM:
•ut vututcs i co2ptbue.£t add 1 1 comcntatoi ton» D tna'
nifcfiu cfiqcercitatte in ifiie fcicnjs.
93^ r(\nca 0^q6ctatc.ic.i>65Cpvqi^.g»litflia
I vnvW«pocnu,tmpt«codcin6.£rra.d.gjirta
X.C28.
C6.40.
l
Diqiiizecl b
I
Jnfcn'(«si.t?.cona(Httir.<rgor«IacnimirttdaUqaod qfi
dlpnmuni z talc pcr c(Tcntiam.nait cclu.i illud rcdiicy
air dd aUud:non q6 mouctur pcr crtcntiam motu vniuo
ce oicto 1 4?^c;f j tih mom ipiope oco. vn ct p' fu5a i aUa
mobiUa non ^ucniut in pn'" vniuocc oiao. vt vifum cft.
Cr3d aUam.qo clongatur.icconccdit .Hcft clongatio %
appwriinatio loaUtcr i quantitatiuc oicta. fcd ficll f m
nmUitudincm.non opoitct. CTCt w oicw. 9 pama fub/
ftantia.t2.£>icedum q> non clogamr t appiopmaFqui'
titatiueilocaUtcrrcd^ fimiUttidincm fmgimogl vi
minua participat influentiam ciua.i boc poteft fieri flne
motu.£tbocell. 06 JCI.
^ partcm.vtrupnmum
[E^pj mouenemoucat emodamoppetibiUs: fluc li
ni0.arguimrptimog>no.3fn fcparatietiino'
I^, ll^^SLbiUboB non cft f inle.qc tcrtio btiiu9. fcd pmu
moucne cft fcpcimm 1 imobiUr.crgo tc.CCJtem fi pmaj
moucnsmottcrct: vt fmie. mncantccoplctioncmmor'
non babcrct cfle.fcd boc cft falfum 1 ipoltibilc. qz piimu
moucne fcmper babct cflfc com fit ctcmnm.confcqacti4
piobatur. q: finie an tc coplctioncm motua non cft ocni:
fcd t.imm in potcntia.C3tcm<»P'"""5 mouenemouc
rct in rationc finieimnc vcl attingcrct bunc fincm vT no.
pcr fufficicntcm oiuifionan.0i non attinmt bunc fincj:
tunc clTct frufira.0iautcm attingit bunc fincm quado/
qj: mnc ccflat mora9:qj babitibue cpftcntibue in nwtc*
Xx.SS' nacdTatmome.^oocgcncratioc.fcdiiwweteUimql
cdTatcimifitetcmua.
^«•''©ppofitom r&'^rs?r"
^Ckt^^t^AiM* eftfldqucftionc.gjpiimum mouee
JE^lCtnUllin ttwuct.vtpiimuappctibilc 1 finis.
gt catifa eft.3n feixiratie a matcria idcm cft agee 1 f in ie.
C5a6, rt ofcit comcntatoi iz» buiue.fcd primu cft fcparat um ti
materta.f!cutpiiu»vifam cft.tpiobatumcft.s pbrnco.
CC^tcmiUudqdcftoptimum omniumtotiue vniucrli
tt4.vt. mouct vt piimij appctibilc 1 finie.qi finie 1 appctibiU C
Capi.p" bonum:cu bonum omnia appctant.q: piimo ctbj-c qmj.
TTxAU 1 tcrtio oc anima.q} mouet eni appetibilc.t bw»u vcl
opparcne bonii.ergo qd eft piimu appetibilc cft bonnm.
fed piimii moucne cft optimum omniuj totiue vnincrfi.
cjcpiimo 1 iz' buius:ocue cft optimum conim quc in na
^n Db* nira.Critcs lUud mouct vt primii appctibiU: 1 finie. qo
2\£,S*. omnia amant 1 ocfldcrant. q: p:imii oppctibile t finem
omnia ocfldcrant tamitrtiqx octcriue amat 1 ocfideiiat
mclius.fcd piimu moucns cft buiufmodi. piimo nzt
Tn !*• baiue.q: omnia aUa a p:imo mwicnt vt amatia -i ocfidc
' rantia:ficmalic»ntcUigcnticicoipo:accU:ftia.<i:3!tcm
iUud mouct vt fin io 1 p:imn appctibilcajd q6 omnia oy
dinanmr.q: finie cft p:imu appctibiUmd q6omnia oidi
nanttir ad pmii moucne. cj: ftnc iz.vbioicit .cp pmu mo*
a tx <T ucns cft bonumtotiue vniucTfi:ad q6 totum vniuerfum
lib» ad oidutamr ti$ad bonum fcparamm. (Tllotandum 9
TcivL oople^eftftnu>.quidameftacquifiiu»pcrmomm^qui/
dom eft ftnis piceiciftcne momi:qui caufat mora5.(i:Ul
teriue notandum:^» qucdam monent 1 moucnmr ad au
quampcrfcaionemoenoao.ficutegeTmoact fcadaco*
rendum fanitatcm.SUa vero mouent non ad acquiredu
fanitatcm:fcdad pcrfcctioncm babitam cofcruandam
vel manifcftandam.i fic piimii mouene mouct piimum
tnobilcnon pioptcr pcrfcctioncm aliquam ocnouoacQ
rendam.fcdpiopterpcrfectionibabitam confcitwndaj
t manifcftandam.vnde ^ii mottcne largimr 1 manife/
ftat fttam perfecnoncm aU}» pcr mota.iLUnit notadu
e$ XI;
Q>Driaeftinrcr moucntia infcrtoia 1 fuperiota.qt
mouentia infcrioia piima intcnttonc mottmt pclli
pcrioia.tfcciida intcnrionc moait pcfcScd fupc
rioia piima intcntionc moucnt Qjj fct fccunda Ueii
tionc Bp infcrioia. 1 ^ largiendo t comonicado eis
bonitatcm.vndc ctiam comcntatoi oicit fccudo cc
U.^ nibil mouct piima intcntionc pioptcr (caiifl fc
c^ intentionc moucat pioptcr alio.
9iA f^tii^rtt^a ad^.5nfcparatt»icxo'
JCIU r9llvnvt>*ceditor.oeftnequi acquirit
pcr morom.fcd in eie bcnc eft ftnis piccpftene mo
tuuT qui cft perfectc caufane momm(r3d aliam.
jSipiimii moucne.tc.conccdltur. fimoucrct vt fi'
nie qui acquirimr pcr mowj. fcd fic non mouct. vt
oicmnicft.cadaUam.0ipiimum moucnemo'
uet tc.fciccndum 9 pcr motum non acquirit ftnes
oc nooo.nccattingit.qHianonmouct.vtfinis ac
qiiifittiBpermotua.fcdmouctvt ftnie piccpftcns
momi.vndc cftmct iUcfinieifcmpcrmouctppD
fc:tz*tntcntioncci2,alia.vtvirumcft. 06 XII.
Cl^o:nm aotcmp:fma tc.
tSicritwr circabancpartejppcer
\^\,\ liMi oictumcomctatoiie.qt
ibi oictt cencUidcndo 9 apparct q: oictl
9 cclum eft an imemm. qi appetit t ItcU
_ J UgitM qd non babj oe vimitibue animc
nifi intelUrcmm t virmtcm ocfidcratiuarivquc mo
uct in loco.vtrum ccUim fit anunatum.argutmr ^
tno 9 non. Qi fi cflct animamm vcl cfict anihiatii
anima fcnfitiua:aut vcgrtatiua: aut itcllcctiua. pcr
fulficicntcm oiuifioncm.fcd non cft animatum ani
ma vcgctatiua t fcnfitiua.qi mnc eflct gcncrabiUr t
contiptibilc:cuius oppofitum piobamtn eft^wimo
CfU.Tlcc ctiam aia intcUectiua. qi inicllccms pfiip
ponit aUas virtutcs f m Zbcmiftuim.z^oc anima.
vbi Dicii.Quibufcuq5 moitaUbue narara ocdit in»
tclUrcmm cidcm ocdit cctcrae potcntiae i miniftci
rium ratu>nie.(E?tcm fi ceUim clTct animam5:tuc
cfTct oigani'".fcd boc cft falfum.g comcn tatoic^ fc/
cundoccU.vbi Dicit.q>nulla oiucrfitaecft icclo ni*
fi f m ramm t ocnfum.vndc oiganicum coipu» cft
compofituj CT oiucrfis partibtie:que oiffcriit com/
pofitione t copUrrioncvt oicit aibcrms lcaido oe
aiarqiauriecft aUcriuecopofitionie t complcjrio/
nts t ftgui* $ ocuUie.con fcqucntia patct cj: oiffini'
tioncanimc^itanimacftacms coipoiie oiganici i
potcntiavitambabcntie.^Tltejfi ccUimcflttani
matum:tuc cfTct compofimj ci: matcria t fo:ma: fj
boccft falfum.qi cft fubicctum fimplej:. vt vuU c6/
tncntatoi in oc fubftantia oibis.t pmo t fcciido cc/
lixonfequentia patct.qi animamm babet ouo prm
cipia intrinfcca. quoms vnii cft.vt matcria: 0U6 vt
fotma.iftcm fi cclum cffet animamm.ttinc cct oug/
incntabilet oiminuibilc:fcd boc cft falfu5. cj: pmo
ceii.qicftingcncrabilc tinaUerabile:: indimmui •
btlc.c0nrcqucntiap3tet.quia vidcm^alia animata
oogcri t Dimmiu. (Lltcm q6mouctur tantiim ad
vnam Diffcrentiam pofitionie non cft animam5.qi
animatu moucturadomncmoifferentiampofitio
nie.vt potct in animaUbos.fcd ccUim cft b>.^qi mo>
acrar tanmm ad vnaj oiffcrcntii pdni».qz circula«
ritcr mouemr ab oiicntc in occidene rcdaindo in
occidcne. vt iMo t z? ccU . (C 3te iU6 non po'
ni i p&ia q6 nd pot oectarari t%. monifeftie fcnfui.qt
Co.{7.t.zl.
in imot>iUl7*n^
dr.w.i.in ma'
rbcmanaa^ ett
tociUialogar
p6o itM(W. Ikot
i^niicomimo--
ria 1311)01111»
lUoloco.
Cd.4Z.
Cap.pxo.90.
tx.zo.t.zi.
tx.tz.tnr>.
tx.i7.tifr«.
lii
*
L ec fnunifeftis op3 manirdhe flgnie in te(Ttmom)a rtf (n
' renru.nollrjcniincognitioincipicc):rcnrjtis liim^na/
Xx.za. ti».cxtcrtio oe anima.ict coincntato: oicit S^pbfflcoTii.
jo.tjp. £)5»cnmcntum vcrommfcrmonumclhrtconcoidctco
Ca.zz rcbus fcnrjtis.ict oicit tcrtto oc an tmj. Vcc cnim c(i cd>
Coin.7* dttio nccclTaru nccdTanis ocntonflrattonibue. vtcon/
coidcntfcnfatia.fcdccUim c(Tc antmatumnon pocdt oc
clarari ck mj"^ icnfai.qi boc non potcft inucdigari nilT g
nu>tum.i boc non cll.quui muUa mottcntur carcntia aU
Vtgrauia i lcuta monimata.
^nn^(iriim vultc6mcntatoiinbocc6mcnto.'r
^yyvnium «iamap.bic.t.2?ccU.t.8.buiusn
Z^.iz. 8-pbffi. (ct pofTct argui rationc.qz quod caufa anitru'
cc.vlci. to:um cfl caufatum.qi qd dl in canfato vcriou rnocb dl
Cdi7« tn coufaivt oictt cdmcntatoi STbuius.fl crgo catifata bo/
bcnt caufamrmuUo foztius caufa. qz antmatum non pot
ficn ab inanimato.qi dfcctus fcmpcr rcccdit a pcrfcctio
nc caufc.t a ia tum di nobiUus inan tmato. (C^t bcc ctti
Qaare fiiit caufa.qiMrc ouiccna coactus fiuit poncrc oacorc fov
aoi.po' marum.qt animata qcputrcfacrionc non fiulTcnt alitcr
liutt oa gcncrata.q:nocrataUudagcns ptop:tii.q6crat animj/
co:e fo: tum fcd cclum cl^ bo-qz cclum ci\ cattfa omntil infcrto:ii
ma^. infpcraaaiuo:umtpj(Tiuotii.q:oiciturp:imo mctbau
Ca.p. ro:um.if^ncccfTitatcigif tlkmiidusccontiguuslatiou
bu9 fupcrio:tbu9 : vt omnis vtrtus eius gubcrncmr idc.
Z.0.Z6 £t otctmr z" pbrflcomm.bomo gcncrat bomincm i fol.
X.C50. 1 z" oc gencrationc.fozmc omniii funt i tcniiinis. (Ctlo
"po tbc tandum (}> oc tf^a qucftionc fuitopinio Xbcmiih}. 3»cc/
iDifh) ItimnulloclT; animatii:nccanimaatip:op2taia:ncccft'S
vndc opinabamr q;> cclum inouct feipfum.vt grauta t lc
uta tnanimata.t motus cclt dTct naturalts.vt motus gra
aiwn 7 leutum.3(bi opuiio cnndTe c\\ concra inccn tiocs
ac.S pbr.vuUcnimgjccltimoucanirab intcUigctta fi.'
bi app:op:iata.t tz.b^inucf. .gauit nuincrii p:incipio:u j
ab'"' pcr numc;: motufi cclclhum.qd non cffct nttl mot'
tUi pioccdcrent cffccttuc ab tntclligcntijs. (r3tc$ vido
V mus Q>grauia t lcuia quidcuni in tcrmino ad quc.f$ coz/
Kc^.' po:a ccldha nitq§ qutcfcunt:vt ocmonftratu; c(i 8'pbf .
^ni ad (E 3'*^ motus naturalis grauiii i Uutum fouioi cfl fm
f^t^^t ct>i c6mcntato:c }°ccU:t cc6ucrfo. oc vio/
Cd.z8 lcnto:fcd motus ccUdl rcgularts 1 vnifo:mi8.ci: z" cclL
Cc.zS. ipjtctadienfum.ir^t*^ iCbcmiftius vcl inteUigtt p
t ifra. cclum fubicctiun (iiiiplqc.vc c6tncntatoi. vcl ccUim dTe
copofttum cr matertii 1 fozma.bcc cR manifdla^xr fuf/
ficicntcm oim(ionc.0t intcUtgit per ccUim fubicad (Im
ptCTC. vt c6mcntato:.tunc non potcft ou.crc qtnd mouca/
curab intclligauta:fcd fm fc.qi tunc idctn cffct in actu t
in pofcntia relpcctu ctufdcm.f.motu9.q6 crt impofTibilc:
crgo opoitct q> oct dTvcicns motui ccUih. vfcrgo ojt in/
tcUigentia$:q6 ipfc ncgat.-vcl rnct fubHantiam cclt.^ ttic
cum Kibi^antia ceU rcctpiat motum: vntun 1 idej cnt ra
tto agcndt t rectptcndi motum.q6cfl impofTtbile. c^i^mo
uens 1 motum femper tunt oiucrla.7.pb)r(tcoium.Joi ac
Dicas:gi cclum motict fc pcr aaidcns: co modo quo gro/
nta t lcuia:tunc adbuc Uat ratto.()uonta$ grauc inantma
Rimn6mouetfcperacciden8nifi moticatpcrfc mcdiii
quo moto ipfum ci: confcqticnti inoitcturfs tllum modit
moncndipcracddcnsnoncflpolTibtlc inucntritn cclo.
vtpatet.Similttcromncpcraccidcns rcducit adpcr fc
crgo opoitct rcduccrc ad pcr fc motum 1 mottcns qd no
pctcf^ ficri tn cclo:fcd in grauibus 1 Uuibus bcne.(£^3t<
itcct altquid moucat fc pcr accidcnd:tiic op; poncrc olid.
q6 cfl ratio moacndi actiuct aUud q6 cU ratio rccipicn /
di.(kut patct m gnraibus^fcd boc non potcU ficri in celo.
ika^ (iinf)k]C4t viHim t ide(ifiipU]( iion pon^
<5«
tio agendi t redpCcnduiec poORct alitid Dart q6 dl^
ratio agendi t recipicndt n am ipfc non poncb jt in/
tcUigcntiam rationem agcndi: vt tam vifum eft.gt
ncc potcrat ponerc aliq6 jliud tnfcrtua vcl infcrio »
ris oidinis ad ccUim clTc rationc moucdi cclii acti»
ucxrgo rclinqiutur q> fub j ccli : quc cft fubicctum
(implqc ^m c6mcntatoicm:dTa rano agcnd 1 1 rcci
picndt moamuidcft ipofTtbile. £unc fcqiiitur aUa
pjrs minous.q» fl cclum dl copofintm : nmc pofTct
faUi arc q> atiud clTn r Jtio agcndi:t aUud rccipicn*
di.Scdconrrailbmpjncmfunt alic rjttoncB:qt
vuU c^efTc. cp cclum mouctur ab in cclligcn '
tta.alitcr non inucUtgjrcc numcf itcUtgcntijf pcr
namenim momii. vt f atcmr in boc tz? iftiam flc fc/
qucrctnr cclu cct gnabilc 1 coiruptibitc.djaiia
fitit opinio auiccne.q7 cclum dT$ animams antma
pcrficicntc ipfum.£t ratio fua potilTima fiiit.qi niil
la tntcUtgcntta ablh-acta pot cognofccrc indtuidua
Uccr.fcd aninu ccli cognofcit rcuolutionce particu/
lares:aUtcr non cfTtccrct cas. £t q: ifta foirna e pcr/
fcctilTtma intcr omncs foirnas in magnimdinc . qx
virtutc c6tinct omncs.crgo appcnnim a totam po*
tcntiam matcric fatiat q> non aUam foima. t flc crt
coirupttbiU.vt ait. iZ&cd tf^a opmio c(t contra V
tcntioncmap.tc6mcntatoii6.8pbf(icoium.xiz''
buius.in quibus lode eirpidlc vuU Snft. 3>cc(um
moucantr ab intcUigcn tia.t non foUim in rati6e fv
nis.t^ ctiam p:o tanto.qi intclligcntia mouct mo«
tum inftnttttm. idco piobat q) non potcft dTc virt*
in magnitudinc.i in iz.bttuis inudhgat numcp in/
tcUigcntiarumpernumcrii inoniii.q6non cfTetfl
unmm mottcrct rattone finis. £t Comctatoi oicit
iz.mctapbf(icc.^qucUbctfubUanfurum ab""*
clt aufa (hbUanticfcnnbiUs fm motoicm t f m ft/
ncm.drjtcm nnlla virtus in magnmtdmc p6t rno
ucrcmotum infmitii.s.pbf ft.fcd vinutcs cclcUcs
inoucnt motum infininim. crgo tc. (C^tcrn vidc
mue (p ammata anima pcrficicntc moiicnt cii fati/
gahonc t pcna. vt patct m antinalibas. fs ccUun no
moucturcumfatigationctpcna.vtvuU a^.tcom
mcnt jtoi in miiUis (oci8.([;3tcm fi dTcr.tunc e(Rrt
compofititm cr matcria 1 foima 1 babcrct potetii
con tradictiontQ.i (vr cofcqucns clTrt gcncrabtlc ct
co:rupttbilc:jugmctabiU i oiminuibilc:'; babcrct
imaginationcm t fantafiam.omnia ifta funt abfur/
da.crgonon vaictirtaopinio.
rntirtn '^"'""«^^'^itSuiccnna^nal
Q>vcnimefT3>nulla intcUigcnna moucns cogno/
fcit monim fiuc rcuolutioncm particularem.fed co
gnofdt ^mo mocii ccli m fiia vnutcrr.ilicatc 1 cjccd/ >
fcqucnn rcuoltitioncs pjrticiilarce f rn includii^'
mrin motu p:imoaccepto 9m fuumambimm.los
Dices.^jintdUgentiacognofcittontm monim pii/
mum. vc continuus c 1 c tcrdus.i vt flc cft vnue nu/
mero.crgo cognofccc aliquod indiiiidiulif crquod
cft impofTibitc nifi fit virtuB m magnitudtnc.£»ice'
dii q> mocus primus vt ?tinuus t ppcmtis non cog
fciuir ab intcUtgcnha nifi fub ronc vri:': non fub ra/
tionc ringutari.igt fi oicas.tunc in tclltgcntia cogno '
fcaa^qcn-afcquoniam inonisdlcjrrra itclligcn/
nam.vtpatct:tmotum cognordt:vtotci8.£)6m
non cognofctt motu nifi fi q> rcUicct tn fui cflcntio.
CCStretpofTaaltasimaginari.CxSog» UcUh*mo
ue»od(9(pco^catmotu que}fac.fsitclth*cosfac
t.44.
z*op{oaui.in
9'fiiema.ca*
fccundo.
Contra.
tX.79'^V\tL
rx.4z.tifra.
i>'*.}tf.}8.t.
4«
XX.79'
Bird iMdrhttt
(Mtfd i mcucip
do.vidcromcn'
utoii.zutitci,
lab««dN«.
adMticdiam
I
1
"Lthri
$Hi z^rtfpon' piimd ptfftriphirtirt odlderat (Ib{d(nmilan inqoa
fto »oaonB f ft pot.griam boc bs qc natura qd odidcrat fc af
SS.nS^ fimilarcoco.etad ilUidocfidcrarenarrfcqHif mo
ttmi in ir .me ' ucrcvndc crcdo q> fuppofito ifto p:o polTibili vcl u
urbyflcc.fd.ji* pofTibiti. q> intclligcntu non cognofcu motum.oii'
tbiby <i' co:pa ^5 ocfldcrarct fc alTimilarc p:imo:i illd ocfidcria
*nmb»"airnifl adipUrc no polTctrnifi b motri.i fic adbuc moucrct.
imcn-m'.*mti Vhii^ \:)t{ia oiccdumcftadqoncsfmintetio
&ffldcramia5:d tKflV ViiW ne;2;;.tcometato:i9.(C2dcu/
moiio m iMo.fl intcUcctii notandri.q» cclum vno modo pot ac/
p inidR t wian C'P' P»" aggrcgato cr motorc.f.m tclli^ctia quc mo/
fatc.id*' t>» p c. uct circularitcr 1 niobiU.qd fic mo<jct ctrculariter.
ecfuBio:bi(i.ct aiio modopotaccipi ccUim p:ognta eficntia.q nec
tib^^riii ^S''^"'^ laiisri boc drctifcrtpto motow. CTx!
fiafttJcofifcerc notandti ^m c6mcntato:cm.r?ccU.comcnti9.tfo.ct
motd . 1 <r (/ 7t.g) animatii oicirar cqu iuocc oc cc lo : t an t ma ria
tf ddr moui (>". quc funt bic.i.Pm oiucrfae rattone9.q: vno mo otci
n-^o^cc^^cdc nironimatiianimainc):ilkntcco:po:i:iconUituta
ftid m moiifdo P^f fubicctum inbercntcr.aUo modo animams 01
< 0«Kri 10 f 1 i\ citur anima non inbcrcn tc co^x>:t .nec conlhtnta e
font|>fftrif oif; fubmoaneflbidlcifcdroUimanimammonima ap
bono- afuaiM PioP"'»^^ flu<^ <^ p:inciptit motus : 1 con iunj;itttr ei
ff adiniiifc in r« f^n motijQ cft pn" imcdianl 1 octcrminatu mot^.
g^dotvniciDt' Ik^rti» y)ifiy oiccdu^adqucfhonc.-f^^tmo g»
fjrc.mfii^^igif KJVk. vllV cjpicdoccUtm fcaldo modo dr/
wnibSsrmt cijfcriptomoto:e.f.tntcUigcntianoncft animatuj.
1 impf aim^ms: £t caufa cfl.Si cclii circiifcripto moto:c e^ anima<
rnfricvriatpAuo ram:tunce(retcoq7U9 c6pofinimcrfo:ma tmatc/
injj^concf pfio. na.fed boc cft faUum.q: ftc fm c6mcntato:c e fub/
mu* rmnlari? i<^'"^ fimplcp.pfia {Kitct. q: animatumbab? otto
irnifoimi» nui p:incipia.f.anima:quccftfo:ma:ico:pu8.q6eftm3
idt^il* iprdtm^ terta.q^anttnaeactitgco^po^id.tc.i^tpolTentaddu
■'{a c4 oue aUe r6ncB in p:tncipio qadlioie factc ad bac
? VrfrniWa» conclufloncm.fcd non rcftimunmr PB b:aiit3tcm.
tpriftao tpiu^ (Tz^oicendii.qjcapicndoccUtmp^imomd p:oag
ra mpfdimAa grcgatoc^ fnoto:c.f.tntcUigcntia:imobiUnoneft
aduifonfporf aiammanimainbcrcntcipcrficicntcipfumin ee.
%-mo^v6ww etcaeft.0iceUimcfrcrantmatrt antmainberente
a.ifr.iz.mCTi. tunceflct gcncrabiU ico:ritptibtlc.fcdboceftfal/
fo jtf.t.j.ddia. fum4nimoccU.^apatct.q:oi9fo:maconflimta|$
.comi. fuB^ ^ gcnerabiUe 1 cotruptibiUd.flcu t vult com
fli^ilbnafl^iSltt mentato:^moccUx6.zo.q:fo:main matcriajjpa
itm. cflgcncratio ico:ruptto.rtaitoccifiocp:op:ia oc»
cifo^i.CC^t^ ^ clTct animatiirvelefTct anima/
tum anima fcnfitiua.vel vcgctotiita : vcl inteUcctl/
ua.fcd nulU) il>o|: modo:u:i oeduco idam ratione
flcut oeducta dl in p:incipio quefhoi0.(irz*o^.g7
flccapicndoccUtm dlantmammaia app:op:tata.
TXt €it £t ci comcn tato:i9 z' cc{i.vbi ap. foUiit iUaa oiffi
dlce qudtt6ce.£t p:ima fua ratio cft.^Uiid quod e
nobtUtts animatte eft onifitatilbartc b; p:o mantfc
Raiq: q6 nulU> tnodo efl onimatii no pot ee nobiU'*
animato.fedccUied nobiUuaanifnane {fcrio:ib?r
q2Didtcdmcntato:.ibix6.^i.9>noe opinamur ce/
IttmdlenobiUusaniftMto. (fJtcmilUiddtaiatii
q^ mouetlocaUtcnibabetfiguramoeterminatam
1 p:op:ia. q: moucri locaUter copetic animatte. qz
animata non itioucnt fe oc potctia cfrentiaU.q: boc
T^e^tt pu>p:iu inanifnato:ii.vt i;^ 6° pbf .nec etiam ina
nimata brlt figtiras ^pttae 1 Determinatae.q: tpfis
remancnribuein fpcpofTuntbfeotuerfao fignraej
Vt in Uipidibue.ceUtm cft b<>.nam cclum mottet
cjcfc locaUtcr.q: oiuidit in parte moucntcm 1 pte$
U.4.6A tfra. tt)otstm,ejC g^pb^^.i babet p:oprtafiguni$.f.fperica.
u.2i.tifra. z!cdi£t^tC}tc6ffletatoLg)iftaratiodtfiptoire]C
e5
parte fnotus t ftgurerquc pofterioia funt. CC j" ro dT. &
eft ro cc Q^-V fijndarar fuper rones nales t oiutnas. ?!/
lud cdpofitit efl animam; :cuius aUcra [Kirs dl (u5a flne
matcria 1 magnimdinc.q: ocih c(l in fcieria oc ata. q>oe
talceneab"""a matcru cft intcUccme.fcd aUera parsce
li c(t flne materia 1 magnimdine.q: occlaratti efl Sf)fbf.
qp moto: ceU efl imaUs.^t addtt coftientatot.^ oeclora'
ntm cft in.d- vere pbi'.9> fo:fna itdlecroaUe non tnotiet
nifi p ocfidcriti p:tmi.ip:imii mouct vt anirttatii t oefl/
dcrattim.Ct ad banc intcntioncm oicit c6mentato:.ver/
ftte pn™ z' ccU:cp in co:porc cclclh fomta 1 fo^mamj fut
vnumnumcro:vtcclti 1 intcUigcnttaquecftmotozetus.
licct magis oiminutc fit oifpo rectpientts t recepri tn
fo:ma abflrocta.f.in intcUigcntia.vbi fo:ma t fomtattts;
Vt intcUigene 1 inteUecmm fm fubam funt vnu; nno.qt
moro: ^m dTc non :?tnngimr mobili i co:po:c ccldh.fied
tm fun t vnti numcro fm cffcctu 1 motii.nam inotue g efl
i mobt U imcdtatc p:occd it a mobiU. £t boc pot ptobari
aU)e ronibue.^fn cdo fiit fci:ofiep6nie.z?ccU.ergoeani'
matum.?iia |:^.q: ibidcm a^.p:obat.q> in ccb funt oifi
fercnticpdnie.q:dlanimamm.vtpatct circa principiuj
2'ccU. (E^rcm oie pcrfcctio quc iniicnimr in ifcno:tb'
t^tnucniriin fttpcrio:ibue.inobllio:imodo:ai$ fintci
infcrio:um.fcd in infcrio:ibu9 inucnit anima.vtpfcp;.
ergo cttam in co:po:ilxi9 cclcfTibne.CT^tc q6 b$appctt«
tum.i itcUcctii:vt pcr fc pj-fcd ccUtm cfi b<>.vt e% pa*
Dicne pcr c6mentato:e.q: co^>o:a ccldlia oc Vmtib'' aie
nonbabcntnifltntcUccmmivirmtcm ocfidcrariuaj q
mouct i loco. Cir3rc q6 moucnir finc fatigatione 1 pcna
1 circularitcr cf^ onimari*i aia opp:op:iata 1 non inbcren
te.q: taUe moms non cft nifi a fo:ma fcpata quc dt intet
Ugcnria.Tlam vidcmue <p anima pcrficice mam nd mo
iict circutantcrmonetetcii farigationc tpcna.
lQ<Ar<^rt<^iit«i g^bicefloubiitm.Tlibil oraiatnm
mUL4 IIU II 1 1 1 pcr aiom fcparatam:fiait nibil oici
tur albii p olbcdincm fcpjratam:i fic cciii non of ocfide
rans ncc ap»pctcn9:ncc aiamm anima fcparata.vnde boc
vidctur implicarc cidicto:ta.((r2d boc oiatnt aUqui. 3»
cduin p:o toto oggrcgato cr in teUigetia 1 o:bc dl aiat ii:
t fic aniftta in ilb aggrcgato non efl fcparata. &. fic oicc'
do non cuadct oilTicuUae. q: ccrtii cfl <p ccUi totu cf ani
iriarum rarionc altcriue pt ie:qiic b, aiam: vt pjo quinra
efTcnria.fcd non ronc aic.q: nil?il bs fcipfum animore. cr
go ficcUim cflanimatftp:oquintadrcnria:ntncaUoui(i
erit talc animamm pcr oUquod fcpanim ab co:qd dt in»
conuentene.Undc oiccdum efl cp ccliun p:o quinta een/
tta dl animamm aia fcparata.£t qti oidmr niM dl ani
ntm.ic.ventmeftq5d^ fcparammqd d>oifhncmm lo/
co 1 fttbiecto. (T^t m oicie.ij» intcUigcntia fcparata.tc.
£>6mcpnoncftfic fcpata q}fitoillinctaU>coi fubicao*
q: anima non occupat U)ot; ncc fu^m. vnde verum e q>
an ima non cft pcrfcctto iberens.pcr quo^ otbis eft.tanu!
talis fo:ma non dl oiuifa ab o:bc \aco 1 fubieao:t efl ap
pioptiata o:bi:(Icnt fo:ma materic. 1 boc fnfTidt od B
aUemm pofntaUentm ocnoiarc.i iRa vnio inteUigetie
adozbcmcftmirabtUsioifTiciUe infcUccrionie:ftcntft
vnitae itcllcctus noflri nobie cff mirabiUs : fuppofito g>
non fit inbcrcne matcric.vt vuU comcntato:: tamcn ctc
doQ>vniotnteirntic ado:bcmdlverio:in na$foune
cum materia in ilhe infcrio:ibu0.nam ad vnion^ fotme
atm matcria ncccfTaniicfl agcne tranfmutane matcria$
1 oifponce.tamcn boc non rcquirimr tnvnione intclUgd
tic ad o:bcm. (£, Tlotandum trt cp ifla app:op:iario itd
UgerieadotbemoifTcrtab app:o|niattoncitdlectus no
(tri ad fontafinata noflra. qtintcUectus ind^ boimoc
tvltiini
infn.
cd.5.
©uodecimi
inrcUig' no mdiget cclo quo ad itclligcrc flue qao
fld cncniiir; folu qiio ad moucrc. vrt itdfe nolfcr
_ clT in po pa(ruu.ideo no orit ad acturniflmof ab
Cwbio aUquo cjctrm" vt ab obto.cnotandu q, oubiui
dt ? pmapncjrqi ocm cft cclii circufcripto mo'
i«»«.x«.-x.- '**^*^"°^^"."'}'-CC6tra.3[Uudqdcflnobil.U8
i«rce.3nic.<{t. amatocft anutu.ifta^jpocftCometatona: fjcclu
arcufcnpto mo" cft nobiliue aniato vt mufca vcl
Vfne^i^oohuir-A^crpctuumcftnobiliuagnabilii
I^.zo, p^cdi.cadbocorttaligg.cclti circufcriptomo/
to« no dt nobiliud aniatisrt boc pba't . O n opti*
in aliquogcncrccftnobili^optimo altcn^gencns
tuc totu gcnuB (Imprr ctt nobiliua toto illo gcncre
^oibus in illo gcncrcfj optf"in gcncrtrcogfccntiii
ellnobiUueoptioingcncrcno cogfccn".qretotij
gcnus cogfcen" i ifimu in lUo gcncre cft nobilius
toto gcncrc no cogfccn"".-: pcr piis ccU).a«^p5.opti/
mu8 boeftmdioi optio afino.g totu gcnuebo^cft
nobiUue oibtw afin ie.minoi pj : qz ocue g cft opti/
nuw m gcncrc cogfccn^cft nobiUoz optio in gcne/
re no cognofccntiu .crgo tom? gcniis cogfccn'»' eft
nobiUuB oiVaUcriue gniarfj cclii cft in gcnerc no
cogfccn ctafaUaigencrecofifcen^.qrcic.crftu
ccnda<rco:po2aceUr-drtiifcnptomo^'nobUioja
fcnt multie aniaUb' : quc funt vt mufca i x»me.
• 1ft«r,T«M. ^'^P?f".P^"B«dcr6ne.Qifopti"inaU3
f^"«^«^«[cd<>ptri„gencirfuBariirimpU'"eftno
06« anoT. in p ^Uue optio in gcnerc ppofltaru fuBarii: vt oeue o
«pib^ftjRjo: dlflmpletdTnobiUozoibuem gcncrcfu&ar ^
friiibfcammd; •Sl'"'?'*» funi ,n na.cr pbc?bui'
■iftppappcmuj "icopti optioingcncrccoz""°.m6cduc fimrtcr
erntctnroTmo ictcmutaialialutgpo^tcojW*. a fradrnnpx
^ZX^H "«««'amantparefui^autQ^fit inftfmimcdiatS
rt» mn p: fft co: fjot^iiiojie anic.mo qrt orqd clT nobiUue ic.vcnu
poardcftf pnuj dt. VTcnTc aniatij aUquo mo : t fic ccUi cft atatii no
?:n^X';o^ SV^JISS?*^'»"^^ fScfianiatS
«ntii mftmfo ^"^^^^ •n']rm nobiUoueanie.vfi ccUi dl afl
wcoeiaDUnifp "33 '"fcrgnai"tingn5biUa.vtoicitC6mctatoi.
thn^an^Z^- ^'cclwomcn.^z.To. rTi.erad rationee iUozii.
S^ff ;i «Pnovalct.quiatmcitincontrarium
mofri p(.nci"' S^anttim^ cie.vt vifum cft:tamcn p6t oici q> ma/
•fepanMii : qdcft »oj 0? intciligi in vniuode;'; oc fpc fba""'- qi acnue
m co non prr <»n vno« acdpif p fpc fpa''. et.S.brqi indiuidua fpci
So ; ^?'"» ciafdecfcctionie in fuBa vtocebo?cB%
doDf nurti orantpcrocci\tia.'zm UUel^vcritatcqzoptimoe
idiigco.tfi «"t bodtrwbiUoMc.qio^eboieefuntciuBpcrfcctio
umlLt^n/.'/. !^^^:^^^"i^^"K<^»^t^(^fp€^bm'i pcifcmana/
SK„" P fr ^ "«» t>5 vcntatct fic ctt in j,pori/
t cc-i nrcbommi »o:qicognofcce cft anaU>0ii.^aiitcr pot oid.Qif
tet>oc<rt>o cn optimutc.Coccdit vtfic.fradminoies.tyiSma»
T^^rHT 0f""e cogfccn- vt funtcogfccn' fub ifta rcdu
cr quo n cr nobiUo: ncgatioc: fcd trl no 05 q? cognofcce
— i.ii itnipirfit nobiiiue n6cognofcctc:qj n6 cognofc^
tcn p6t dfc nobiUue aliouo mo t>t a nn fnttnM,^^^ ^
€16, XIIL
jpr^frndfctiln6j)ba-ttpfu$n6c(rcanu^ anlnwatv
^op«afci:qiboccflncciii.vtvifu5crt cadSomfifr
parata % apptopata oibi tm mouct circubritcrq* o"ec
culane cfi nobiUfTimus motuu.cic p? ccU.eria-bociKer
prcmobilie^qzitclUg-moucte^Ti^qi^jmo^draS^
natumoucn:fcd.nobile.r.cotp''cclcflcnaXfim^^
folu m ciranni qi nct^ c guc nct^ laic.(cad alSS
mot^dlnobilioi.i6 03 ^
rcanob.U-oi':cuioefia,-afcpata.cati^^S?S^ l
aUa brt t mom quc carcn t ania.CC&i 9, ta£ mota cS
"5 aniata an.mTaJ^"/
piiata.ficu tdlccUim. Q5. ^j-ijj^
0nfcciuctcr ^"5"^'''^'*'"*"*««
11^.4 M^^*-»-» inpccdcnriqone.vtB
itcUig- mouce ojbc fit ^iuncta ojbi in cc-aUfi
mo qrit g oc boc vtrii itcllig» mouce oibc fit
— — — -J?«u<ta ojbi f m cc vt foima fubaUs fuc moc
fiS/' S ''^'»«^5iai"»»"l Bficif paUad fc^ratii ab
ipo:ficuf albedo quc dl fcgata ftncca panetc^ n6pfia?
parictevtaUbctoicit^fjitcUig-moaceoibcdlBfcc^^
oib.0.p Comctatoie oc fu5a oibie.g cfi piucta. Cao' 6.
^DDOfltUm '"■f."f q^^^l^imobilcfmfct^ac
A^a - - cidceno dlpiuaii m ce iMacbi/
li:qi q5dl pmctu mobili f 5 cc eft mobilc faltjpatcrte-
qimot.enobi6moiicnfoiaqucfuntinnobi8.z.tbopic! 2Lf5 «
f?iteUig'mou€eoibecfibc|.8.pbrfico?:. ^ f^**'^*
iRotandUm »(P^.1oefiinc6fiicia:«pccdiffc
n.M 0, , . ' «' P ^'•Si Duae opionce cii fuie ro/
nib . z foliiar5neeftntcnctC0ba6opfonc9:iQl5mnc
dioat q fibi v.dcbit ^babiUoi. (rt>iima cfiopio vni'
«fr Q> itcUig" motice oibe cfTcctiuc cfi vn.ta oibi m ec
cpitie:ita5,cftfalfu5ipfamofccefepafi incfTc cpitic
if*"'^^/ "^'^ rafionib" 1 ai.ctibue. t»i|
macft.nuIlafoi^dtfcpataafuama.Bcfimi.fcfiap^
aioncfj itciug» mouce oibe dt foi' oibie.vt oicit Com C<mm5
mctatoi m oe fuba oibie:^ in muItieaU,e loc.e.(E5fc$^
JUa q funt f m fe idiuifa Ucxixt vnii f m cc:i fi.n tpiT.cw
Fm ce:t b cfimanifdla.f? intclUg-toibie funt b«. cbo.
7Ua funt idmifa f m ccquo;: ce n.bil cft mc^:qi illa fiit
|mcd.atcvnita.iC5fleimc''vnita:f5ifercc-oibi6iireI
Ugetie nibilcfime"':': fieftme" oct illud: vn ncc cft plc
nu:ncc vocuu.g funtimcdiataPm ce.ipcr-trte accie fit
vnu^in fc.(r3fe q6 ocnoiataltOTi n6cfi fcpatii ab co-
qi nibi I or ralc p aliguid ab co fcparii H effc : fiair nibil
DT albu pcr albcdine ab co fcparard : 1 pcr ifiu modu p/
oat AnUo.7.mctapb. g. n6 fit poncrc rdci fcpati nio/ c
do quo jrmaginabat plato.f. gditatc bomie fc^ratam; Hc ?'+*
qj tuc no poflet ^icari oc boc bominc:q; clTct fi-rorata
ab co Pm dTc.flaut oicato) fufficitad bocg^ aliQd ceno
minefab altcro qp fit ?wnctii$ pwappiopiiationcj ilTo
mo oica oe f dcie platoie.f q» fuflfidt fint ocnominate
lapiwopiiatcoctermiarie indiuiduiead boc vt ivfnnt
oe indimduie fimul pdican.erii ad boc vr finr quidita
tCeailOr indlUlduoi^TlirnKamnt,.,.-.,..-»^.
roi modf rno.u "'"H"""noou.u8nocognolccfc:qin6cognofc&
«o"i"«"r5i!iT ^^'•^^'"^'''''"«oUquom^vtfin^cognofrenedt
SU/ft rt "^"'4«o6n?fcC9cfignabilc.^bigfa.vifu0cftco
«ftfemafr ipf. no cfi cognofcee : 1 ni vifiie non celi^vW oi^i?» oih)^Vn„?^n '^-''^^'l ^''^-
rfojcitr.qoe. eftnobiUoi voUintatc:l5fitnobilioiinquanriico^ icim^^^^^^^l^^^
btcfcripa 01 4/ 03 j ^^fiX.^^ Dncioalfflinrw rm^^ril ':^^'"'-'^"'^\l^"'0'"«0-(r3ftc.inflrmnocftfcpara/
liocmfjoctJ' kSm. TfltlOCS r^^^ Jl-^ Cgnofcce. tumabco:ciii''cftin.>fni fm^rti-.^K..^
toitcfripiKim » .- r/ PoO"'^4 Pmcroncebnj)/
•riiigauic Mnt ccUino fit oniatu ania inbcrtte 1 Bhdcte
. — T-"-'7""'K""-«i'»-iiauui7wt viiinrquiaita
tce alio;: indiuiduo;:: 1 fic pBe malc argucrct c.nra p(a
tone:f$ itdlig»ocnoiat oibce x picd.cat occie.p pf5;. 2»
Cell.Vbt Dldt:(D oib<*fl fiinr
^•^'"""""^««'•iL .iie.in.rrmnoaricpara/
tumabco.curcftmftfm fmcfTc:ibocf?per inducrio/
ncm tarn m nalibue 9 arr.ficiaUb' inftrumairie:fcd oj
bie oicif inlhtimcntu intclUgetie moucne . vt farie f^.
0
L
Googlc
\
TxJloo
tinfra
Cd.44
Zx.79.
Com.50
X.C.79.
tvlti*
3Cx.4i.
C]c f*-: 2? ccli.pcr Arifto. 1 ComcratoJC.gnS cft fqjatir.
(T^tc mobilc 1 moucs funt imcdijtarqi moucaunc
1 motu novrtr poflfc cc fcrvata i cfTc: ficui m oibus. fct
pbjrii crt.T.pbrfi.vii vidcmuG ^tue mofhw q moact
mcbs no cll fceata a mcbjo f m cc. Si aut oicis: 9» iita
(Unt vnita f m appxopzutoc-, boc novr fufficcrcq: oaro
Q> nauta flt ajviopnatue alicui naui: tii cam moucrc no
poiTvniftfibi vnircfaliquomomcc.vtocfccmanifc".
etii no bii poiTcmue f.iluarc alia b.> quc attribuunf cc'
loifj itcUig' cft mouce imcdiatii rcfpcu oibie: mo cll
Dcmoiictc imcdiato.mino:|:^.cT.8.pb)r.i.iz.b . <L Jte
maioi cn vnlo itcr inrc"" 1 oibcqp itcr vna mtc ^ 1 alia:
qi Pm ocB itclligctia eft appiotniata oibi:f5 nullaB oictr
vni itcllia^^drc appiopii.it.i .iltcrcfs vna ftcUig cRcon
iucta oltcri.ni vna it cUig' cft pcrfcctio altcrrificur ircl
lcctiuu cft EfcctioitcUigctifl. vt oicit ComctatoMz.b ^
Crit^.iUa quc funt magie vnita 1 imcdtatiuB cp fublra
tiaUe foi' 1 ma fcnfibiUe f Jcifit vnu in cc:qi nuUicftwi
biu an cjc foi' fu&aU 1 ma fcnfibiU fur vnu m cc:fii ucUi
gcntia 1 oibie funt b^r B Comcn tatoic in oc fuba oibie.
vbi ponit of ia; itcr foimi fubalcm: quc cff pfcctio mae
fcnfibiU'9 1 intcUigcntii ipfam quc cfi .pfcctio oibte : qt
CtcUlg^vnifoibinonmcdiitib^DimcfionibuB^f^oimC'
nocfl mcdiitc foi': t oppofito mo cft oc foimtP fiilvjb :
quc vniunf mScmcdiif ilMie oimcfionibus. gt pfirma
nir.nu; intciria imcdiatiuevnifojbi qltoimcnfioncs:qi
Dimefioncs vniunf o;bi mc" ircUic;":f5 Dimcfionee vni
nnf ozWPm cfic.gmagieintcUig^ (rircnopolTcmiia
faluarccclumoucricjcfc.fipn-^mouce ciTetfcparam?:
(Btucucpetti cnraappiopiiatu: q6cftc» Anfio.Si^^rn.
(ri3oc ide arguif auctoiiratibtw : t pma aiict oittas ctt
C6mctatoii9.8.pbFfi.'r.iz.b''-in lUaDifgrcfi^ioc. ?fo.mc9
aut grimaticus.vbi oictr : q> eft oarc mrcUigcnrii lUq?
a 5 mome ccUb? vclociratcDctcrminata: 1 cfiircUigcn
tia fai ania:quc cfi in co:t cft oarc ircUig^^a qtia iftc mo
tue b; crcrnitatc:t cft itclUg* fcpat a.St cfi itcUir P"w:
1 ficvf Comctatoi vcUc:qi if cUig^a qtu picdictue mot^
b5 vclocitatc octcrminata fit i>i(\cta tn cc ipfi oibi:oicir
.n .ci elTc m oibe.ir aii J «^•^ ^u^^o""^ '^*^'^''**'"®'/*
cclicirca pn^.ibioicit^q^foi^motiwozbc oliquomodo
afi^imilaf fo:'ab'':t aUquo m5 foi^maU \nhocq>moi\ct
lUad-cui^cftfoi^f.motucircrari^tafTimilat foi ab :q:
nd oiuidif otuifioc fu^i.et part poft fubdirq' fo:ma t
fo:maru in coipo:c cclcfii f aciunt vnu nuo: U rm oifpo
nemagieoiminutaqpinab"ML"aiiacfiaucto:ita9Co
mcraro:ie.8.pbrfico. vbi loqucs oc motu grautu; picu:
Q> in bie qiic moacnf cjc fc moiics t moru fun r folu oilh
aa fm oiffone t no ^m ccaiiue oppo" cfi tn bie quc no
moucnf er fe.funr.n.oifiincra moucs t motu5 Pm omo'
ne 1 fm ccrcclii ailt ct fc moucf .vt p; ibidc.et cr bie p;
Q» in cclo ftinr ouo pn'facictia vnii in cc. 1 pcr ?iis intcl
Uflctia eft piuncp o:bi in c(Tc:q: no cfi ibi poncre aUam
onia; picrcr irclUg'"*. «raii^ <^ opio. quc vrdTcocin'
tcnrioc o"^ coircr loqucritl: t vidct c(Tc opio pln.S. voy.
1 in ifio.iz.t C6mctato:i6;9» cr ircUtg^TO^bcno fir vnu
in dTc • f5 fo*" Pm app:opiiationc fun r vnu : qm biir fe vt
mouee t mobilc.t io funt app:op:iata yt mcwens t mo/
bilc:t lUud dTc vnu f m app:op:iafionc cft rtTc vntim m
mom.ni ircUig't o:bie funt vnu; in mot u:q: monie el t
ab vno cffc* t ob oUo rcccptiuc. ifta igif aRnopatio »10
cft fo:' ad mam pp:ie loquedo:f5 mouctie ad mobilc. t
id fictu c^ naitta t naui no fit vnti fm fc quc fc bnt: ficiu
moa^ t mobilc:ifa fuo mo c p itcUig* t o:bc no fu vnu
^ efie.£t fi nouta moucrct nauc pcr oppctim t Dcfide
riumctunc cffct nwgie fimiU oc noitM rcfpcctu nauw ct
oc Inrdh'gfntia rcfpcctu o:Wfl: q: tntcUfgctia m<v
uct pcr fe:imo mouf t pcr appctitii t ocfidcrium.g
no op; 9 fit coiuncta o:W fmcficfiait naiita con/
iugi f n aui aUquo mo fm dfr. t no moact omn ino
pcr appctitii t ocfidcriti . '?[fta opfo porcft fic .pba'
ri.t pma ro pot accipi ab Arifto.spbrfico.vbi vi>
dcf pbarc cf intctioc ircUig' moucne o:bcnon
fit virtue in magntttidinc. Oi fi dTct virtue in tna
gnitudinc vcleffctin magnitudincfinita vclifinf
ta . pcr fuffictctc oiutfione:fcd nnitro mo pot oici:
q: nocft virtuein mignirudincinfinita:qi iftino
cftoare.vt pbarricft.vpbrfi ncccftin magnirudi
nc finira:qt virriie infinira no p6r cffc in m.ignitu/
dinc rtnita.dtcm.nuUa virtus in magnitttdine
pot mouerc mom ifinito.ci:.8.pbf fico.qi taUe vir
tus mouct cu f.nig-ittoc t pcna. vt p; oc aia rdpcu
aniaU9:fcd tntcUits' moticr morii ifintrii in oibe. n
cut ma* cft.(L ^tc.fi fic effct:tunc moro:cs oibiuj
moucrcnf vcl per fc vcl p acci^e : fj boc eft f alfum_.
c^.S.pbrfi. :3iiria p;- q: motie nobis moucnf oia q
ffit in nobie.r.tbop.^^^^rc ois ^U9 in magnittidi»
ne c^endif cyrenfionc tUiue inagnltudie.vt appa
rct in oibue foimieM^uc fun t pcrfeaionce aliaiiu?
qctcnfi: q:bocn6 videf cffc ym.iginabtlcqiaUgd
fit pcrfcctto vnita aliati crrcnfo:nififir crtcnfa : f$
inrdUgcria no cTtcndif ertcnfionco:bi9;q: intcl
ligcntta eft impartibiUe t indiuifibiUs.vt oicit .8.
pbffico.cr^ic.ll motot cffct piunctufl oibi ^m c<
no polTct al/gd app:cWdcrc mo ab'": f5 tin indiirf/
duaUfcr.fcd boc cft falfum. c^flr ia p5; q: moro: eet
indiHiduafuetfignafusindtuidtiarocmagniriidf
nio:t idco app:cbcdcrer foUl tndiuidtiarr. (L^tn
cr Dtiob" cntibas in acru n6 fit vnii in ce.r. oc oia.
t.7.t.8.bui'': fcd ccUi 1 iteUigetia fiit cnt ta in acrii.
C^te.fl boc dTct Cometato: falfum oiccret:aim
Dicie celii effe fubj fimplci::imo cadercr in co ^po»
fitio ex intcUig*t o:bc:cr gbue ficrct vnti ^m cffe.
(rTlotandii vlrcritie:g» tUi qui tcnct pma opinio
n^ riidcf ad tftae ronce : t prcmirrunr ^mo q> non
intcndiit(pintcUig»fitvnitao:bt iftomoy cjctc/
d af crtefionc o:bi6:t <p fubfiftat pcr o:bc: ncc ef:
f5 cft vn ita o:bi co mo quo punctue vrt if Uncc : q»
niiUicft Dubiii q» piictii vnttii cft Uncc in cffe : t no
crtcndif cjctcnfionc Unee . gtboc mo intdlccme
vnifco:po:i m cc ftn fidclce n6 cp ejctcndaf crtcn
fionc co^»:ie:t trl no eft feporatus in cffc 0 co:po'
rc.et per iftum modii poffct aUquie r ma ginari
intdUgctia vnif oibi in cffc : ita qi n6 C):tendafur
l^OC VifO rfldS?a?r6nc0.(i:a<lp'"3'"-,3»
pl>e in.8.pbrfico..pbat qp ^ma virtue fiuci^a iw
tcUigcfia no fif virtus oiimaa magnitudini : f5 oe
aU)9 a pma no jjbat pi>9.na5 f»ma inteUig*n6 mo'
uctvifu5 roncfinio Pmgi vf cffcitcntio Arifto.t
C^mctatoiie.in.iz.b^^fs ocs aUe a pma ircUiff' mo
ucnr cffccrujc.gt 16 cu oicit pbe q> f ttie in magnl/
tttdinc finita n6 moucr mom infinito:cicponcdu5
cft Dc virturc pma:f; fi cffct virmen6 pmaoato cp
in magnitudine p6f moncrc mow infinito: t P cll
i^tutcpmcinrciiig^^q^ailr.pbauirpl^He.S.pbrfico.
ftiit oe vmrc p ': q n6 cft moites cffccriuc:fcd tm in
ronc fini9.(£^lixcr p5r oici: qp p^ie tnrcUcpt.g.
pbf fico.ij» intdUo* n6crat virme cTCtenfa cvtcfio/
nc coipoiie: qi fi tta cffct n6 poffet mo" mora infv
lo:fcd 8> no fit coiuncta o:bi in cffc no cjctcnfa ct'
Z.C.78.t.79.
Zx.}
Zx.i9
vbi.0.
Z.C.7.
2:.c.49.
Z.c.15.
Z.C.79*
Zx.i6,
L
ISTnodkctmi'
« ttfidone cotpoiiB rtu$ pbue ^baait: otdmas 9 jpdn
aa eft ptuncra linee: 'z ania ittllccttua btimano covpon
ftn fidcUe: t no tfl cjrtcnd if cineflone co:potiB:ncc pun >
ctum qctcnfionc UnccO: aiit pBuf» oicit.8.pbffla» Vtr
tue tfinitano p6t cfTc tn magnitudtnc finita^Tdtotct cp
intcUrpt oe ^tu virnitcvcl pot dici qi no pot cc in ma
gnitudfnefinita:itaQ7Cincndarcrtcnnoe illittemagni
cudinis^tboc intcndit AhnoS.vpyfico. vt oitt. C^d
aUdDiit4>^maintellig*cil imobiUeperdrt peroccile:
q: non cft oiuiflbilietncc pcr rc:ncc peraccife . iBtomne
X*C^z. q6moucfcftoiuirtbtlc.vt|:^.6.pl5jrfico.tnmityocalg9
intcljigctt}9:quc funt imobilC8:qi no qrtcnditnf 1 oiui/
dunf q^cnfionc oibie t oiuifioncgt boc mo otit qp pu'
ctmn in hnea fit imobile:qt oato qp fit contunctii in rlTe
aUcui mobilttft ipili) eft indiutfibite per fe t pcr accif 0.
(CMili^'0>^t 9 virtus in magnitudinc cttcnfa crtcn
t fionc magnitudtnie non pot mo" mom infmifo:fpdrr fl
(it vtrtue ^ma.fi aiit no fit cjrtefa: t non fit virtue pma:
|i6tmo"motu infinito:t boc ^tc pmecie.i^Sd alii.
omnie virtue in magnimdine eft eictefa t oiuifibtUe ov
uifione magnitudie.CtM^m q> verii eft fi fit in eictenfo
me" oiuifiocaiiufmodi fun t foimc malcerquc rccipiii'
tur tn ma mcdtantibtte Dimcnfionibtie: fcd intclligcria
no vnif oibt mcdiittbue otmcftonibtte : fj ccoucrfo. vt
'"2* ^'^* ^^^^ C6mctatoi.£tii noe vidcmue q) pnnctit cft pcrfr'
}-waw6 crioUncctnocxtendif qMfioncUncc taniaintcllecti
oacftperfccno coipone t no cft CTcrcfa crtcfionc cotpo/
« n».<[Tld3Ui.o6;cpfiintcUig'cj:tcndcrcf c]ctenfl!one
oibie:nincno polTct 5pa:bcndcrc vtrfcd fi no cytcndif
M potcrtt.(L 3d aUa o6m q> ve?: cft qc ouobue cntib'
j^l ."i^ in actu oiftinao t fcparato nd pdt f tcri vnii clTcf} intel/
Ugcntia t otbte nd funt entia oiftincra acni oiftiao t fc
parato.g e% eie pdt ficri vnu fm efTc.tlcl pdt oici 9> ve^
rum cft.fi vnti fubfiftat pcr aUcrii:tccouerfo ; tiic cjc cie
no p6t f icri vnii cj: cie:fn intcUi^ tia no fubfifht pcr 01
bcinincc c?.^ q: cie pot ficri vnii. (£/Sid aUi.oi^m ce
kim tato or nmptr fuKm a Cdmetatoie : qi fua foima
no vnif oibi mcdiatibueoimefiontbue : t ipfc itcllcrit
oc fnbaceUcircufcriptaintcUig': tficiftifoUiiitrdnee.
gfc ^^ iftl' afCT^z^^opione^qucvflcfTc.pbabiUoi:
3C^wU II II intctioe Artft. t Comctatoiie foUuit
rdnee aUeriue opintonie . (CZd pma oilt q> intclUgcn/
Cia t oibi5 no biit fc:ficat perfcaio t perfcctibilc:,ppitc
toquedoiquo noe oicimue q> f tgura inberee ccre cft pfc
ctio ccrc:fcd intcUigetia eft pcrfcaio oibie:qi moua oz
bem:t fic cu; pcrficit fm mota. g t^ perfcct to co modo
quo moticB pot oici pcrfcctiomobiUe:t fic intc^^cft ifta
^pofitio intclUg' ad oibe.(r2d alia. pcr idc.no.n.itcl/
U^cnda cft ppiia foima oibie co mo quo ania fcnfitiua
Dr perfccno coipoiis:fed eft foima appwpiiata md qno
3PX47. monce pot otci foima refpectu mobiUe»)! o?. j.pbffico.
jScmpcrcictimabif alifffjKsmoucne. vtt moucnspot
oici foima rcfpccm mobtUs t ptccipuc fi fit foima in fc
indiuifa a mobili loco t fitbto: qft cft oc intcUigf n tia rc
CtpiBi fpccm oibis:t ifta r^ponc inucftigauit Comctatoi in pn'
apio traaams oe fuBa oibie .(E 3d aUa.t>6$ q» ilUi que
fnnt imcdiata ^ m ciTc:ita qy faciunt vnu in cfTcilla con'
itmgtinf Pm cfTcfcd aUtcr noifiatt nattta moucne naue
eft imcdiattte naui: t tit no facit vnit fm effe atm nauc:
t codc modo fun t ifta:quc funt cdtigua fm cfTe ftint ime
diata; t trt c)c cis no fit vnti fm cfTe . ([I&ed ifta fofo no
videf valcrcna fl iUa qnc funt cdtigua fit fe t>abcr^t cp
vnii co;: cHct foittu moucns:t aUud efTetcoipue mobi/
U t ciTct fic coiunctus in c(Tc co tnd quo tfta ?(igua fnnt
cdiuncta fiuc eo modo quo tnoucns coipotalc t tnobilc
ei6. XIIF.
1bittc5t{^anulUDubiiicflQ>qcei8 ficrctvniiPm effe
ita Q> vnu perficcrct fu5am altenue.-ctii fi ftin t vntta fe
cundii cfTc fiuc in c1le:iu q> fit vcni of c q> cfTc vniue n5
fit feparatii ab e(Te aUcriue:ficut vcrti cft oiccrc oc mo'
uennlKie imedione t motis : t oc ipfie corigiiie fcmpcr
bf .ppofini q> intcUigcria fit vnita oibi f m clTc (EUn' >»
dc alitcr oiccndii cft ad rationc: q> inccnigcntia moues
oibcm t oibis .p tanto oicun f imcd iata Pin cfTc: qi xteV
Ugentiacftappiopiiata oibi : itaq' nibil imcdtatttts oi»
cintr.ergo imediata eft fm effe appiopitattots t no fm
efTc vnionis.vii fi.ppofitioncs capian tur ifto modo:ilT0
qitc fiuit imcdiata fm cfTc vnionis. ifta faciunt vnuj in
cflc cciftetict fic ifta maioi cfTct vcra t minoi cfTct faU
fa:qi intcUigcria t oibts no funt imcdiatii fm cffc crtfte
tie.^t w oiccs foitc:g» no cft aUquid: qt> fit aptu j q:ifte
re mMediQ.vcrtim cfhqi no cft natii aUquod cpftcrc cfTe
tncdinm cicnantra ra.gt idco pcr pttationc talis mcdi|
ndoebet oiciimcdiata qtrtiadtalccriftcrc.r^fintvi»
appcUarc imcdiara pcr piunionc ralis mcdu:ninc oicaj f i„%i
<pmatoicftfalfa.n6.n.fifuntimcdiatJ tali modo:opot'
tag> fint vnii in efTccriftfricqi intcr criftcrc iUop nS
eft nantm cfTc aliq6 ciciftcrc mcdiatii:(ed lUud ar"bcne
cocluditin coipoiaUbue.naiitacjuo;: cjciftcrccnirinv
incdiara crunt vnita in cfTc cjriftctic : qi pcr ^tarioncm
tatismcdg oiainf vnita^tpcrtalemediuj oicunf non
vnita.(rad aliam.oiccndu PmpJjmt Comcntatoiem
Vt puto:g> a tiqd fcparatii ab atio fm c(Tc crif^ i*tic:oii ti>
mcn non fit oiuifam U)Co t fubiccto ob co: t cii boc fit
bi appiopiiatii vt moucns mobf li : bn poflct ipfu? ocno
minarc:ita cft oc intcttigetia rcfpcctu oiWs . (T Ui! t)i'
ccndii cft fm pff m t C6mcntatoic:Q> intcltcaus qtti cfl
fcparatust imirtus coipoiibnmano ocnotatcoip^^bu'
manu.Quidoigif Dicimueq^cctiicftanimatiinoneft ' ^.''■^
fcnfns q> fit animatii anima pcrficictc ipfum in cffc: fcd
cftfcnfitsqjcftanimatiianima motictcfibi appiopii»*
ta vt mottcns mobili:ncc cft fimilc oc rdcis.quas pone
t»at plaro:q: crant quidirarce indiuidtior t f m at; pie»
dicabanf picdtcatiocDicctc boccftboc: fcdlx)c mo^
l?oc cft buius vt mottcns mobtlc(r Sd atia.oiccndu <p
maioi cft vcra in coi^^^fcd in alqs no. modo intcllccnis
n6cllcoipo9.tdco tc.ncc {diictiocftin coi^^^.vidcnuis
cnim q> fantafmata funt inl^ntmcnni tnrcllccrus agcn/
ti6:ttamcn5funtc6iuncta in clTcnafcqticrcf qjvnuj
t idc fimut pUtribus fm fuppo* cfTrt i)iunctii in cfTc:q6
pittocfTcimporc.ni tntcllccnts agcnsfif^^iungcrcf fan
tafmatibtis mcis t nii6:quc tn funt riftincta fm fttj;^:
t nifibocar"m«cogcrcr Diccrcaudactcr q' intcUcctiw
agcnsinperfecffoefant^^^rnif inclTciftis fantafmati/ '* * . ^
btis.mo quo vna itcltigi^iarii vnifattcri vt pfcato per/
fcctibiti:n6 trt DiccrcQ^ intcltusagcns fubfiftcrctpfan/
tafmata^nccc^.^radalii.r^mcpintcttigrtoibes^qac
fcbiit vtmotiestmobitc imcdiata fttntm6fupiadicto:
t tt^ no oj^ 9» fin t vn ita in clTc. vt e%.7. pbrfic. pbaf :q> Xx. io.
xter motics t mobitc n ibit cft mc". mo qtio potc cft. iti6
n6cftporc:g?irclUg*fit imcdiataoibi cpriiadqcfltia5:
ita 9» cx cts fiat vnu in qciftetia : fi^ fiin t imcdiata: ita q>
cjrcis fiat vnii fm oppiopiiatione. &i aut aliquis qne<»
rcrct fuppofito q> intcllig' n6 fit ^.Muncta in cfTc criftcn/
tic oibi.qucro vtrii (iippofiro q< ocmus vctpcr impoffi/
bitc vcl pcr^fcq' inre tlig' fit coipoicii moticnsipofTct
moiicrcoibcatiappiopiiaf.SiDicasq^naqucracim • , •
t no cfhnifi qi fcparata in cflc fuppofito q> fit coipoictis
mouee: ita modicu ^oqii nocrat coipoiaim mottcs.
j3iautoicae:(j>adbtKquidocftmotice co.%ioicu5p6t
nioucrcbo<cftpptjm.7.pbfBco.qtibij>baait(iiinfcr ^cfo.
& z
c • J
t.c.44.
tibri
a>ipeteu t motu nibU cft medB (tamoffto 9 fb
iiMorne imc(iiatu.s intcllig' fuppoRto q> e(Kt coqAno
urrc no poitct:! non dl alia caufa^nin qi fcparata in c(1e
t no imcdiata vt vf g code mo: 1 Daro g» intcllig* no fit
cozpue no pot mouerc ni(i ^iuncta in cffc : qi inonetc ci
mancrcffcctiiB.z.pbvfico.najfuppofito^intclligcntia
elTct moucB co:poicu no fuiTiccrct vnirae appzopiiariO'
nia ad boc vr poflct mouerc fmu mobilc:imo opozrcrec
Q> cifct imcdiata fm eof. fupcrftcics vltimas . ^vnitaB
iila ipfnopiisxtioi» no fufficit ad boc vt intclligetia pof/
fitmoucrcimcdi4tc:toatog» nolir cozpo:cii moucnB.
CSd boc Dici bjcuilTimc : qp fuppofiro g> inrclligcnria
cjnft^fcparjtafmcyiftcrc macquoefli quidofitfe'
iwrataemccrcfcoviw fuppofitoq>baberct vtrtutemo
aendiqui^mobabuit.lCibicendusQjfkfq^Jta mooe
rcti moucrc pofTet.et tuoicisr.pbarii cfl.cicT.pbpfico.
8> tntcr moues co!po:eii imcdiaru nibil cft mc'" . fcd 0$
g»flt vnii f m cop fupcrficic» vlrimas.vt babcF in pmo
oe gcncratide.captb oe octiuo t pai1iuo.C£>^m 9 pBo
bene arguit.7.pbf flco.oe mobtlibus co^x oc rebu« fe
babcnribu» vt natc funt fc babcre.rea.n. flc funt narc fe
babcrcgino moucnrmancntiaco:"nifi mcdtaniibus
btflrurfirie co^^^.x^bi gra.fkur funt virtutce co:" : ita q>
no mouent pcr appetitii 1 oefldcriiiifed intellig*oato tp
efTicerefco:pu8:Dum6moaeret fuf^ctenterpcrappcti/
tui 1 oefUeriii.vt 6mo ttuxicbat : adbuc pofict moncre
ipfii e^tefc]2ata:f} 9> monce co^x>:cti moucar fitfficK/
ler Q appetitns x oefidcriii: fo:ran boc cff imporc.i id ra
ci5c0p6i.7.pf^ficleuee(Unt.(ir2d alLa.o6m 9» moioi
eft vnio (ter vni ftelligcncia t aliii q| tnter {tcUig*" 1 0«'
bem:q: iter itcltigentii vni t alii d t vnio : quc dt inter
ItcUigee t UcUcrft quib* rttagie fit vnii $ cx fo:' t c^
mjf.vt Dicit Cometato: fu|;!.).oe ania:f$ cr tntcUigetia t
oibe fit vnu fbla: ficuc qc mocorc t mobili . vrni} atir cjc
ouab^teUigi^e ftac vnu f m ecrficutcj: pfccro ct perfe
nibiU Du* eft rT;ag'".ni f! cjreie ficrct vnu3:aur c fc:aur
1; acciTe. no pc r acciie: q: q6 vcrc cf^ nuUi occtdir : ncc p
f^:q: c% ouob^^cntibue in acm no ftt vnuj pcr fc: fiait cj:
perfccti^tpcrfeaibili fjfuperi^j^baui oppo"'g vnaj
r6ni.(tSd aUi.t alii firoi^m tp qA Cdmetatoz Dicit:Q>
intclUgcntia no vnif o:bimediitibueDimenonib'*:no<
luit g> nc vniref o:bi vt gfectio inbercne o:bi vt fi^cc
rrfs voUiit folii q» vnireF otbi vt pfectio apptopata a q
o:bcs biir morii; ircUcrir ctii qp itcUioecia vnit o:bi vt
finie.t idco no opi itclU^etii vniri o:bi mediantib'' oi '
mennonib^:t g> oicit Cometatorg) Dimefioncsvniunf
ojbi mc"fo:':c)q)onedii eft g> Comctato: itcilcpt mc"
foxim t mc^ftncjti mediii t caufa idem. vr oicit pFSue.
fcciido poftcriop. 1 ideo oicit Comcntato::g' oimcnfio
nes vniun t o:bi me" fomia. crponcndij eft g> Comcta/
tm intellept me'' founa.i.me'' finc tc. & cui oicit Cd>
mentato: vniunf oibi mediate fotma aaipit ibi mediii
pro canfa f inalt.finte oiit nd vnif nccefTario in effc ei: cu
iOB cfl fini0;fpalitcr fi flt fini<; gratia cui'.(r3d boc aiic
9> oicit Cdmetato: m. iz.mctapbf fi.£>iccndii g> pcr fo:
mam quc cfi in o:bc fluc pcr animi:que efl in co no itcl
le]citC5mcntato:inteiUgentiainbcrcnte) o:bivtfigu/
raccreKcd intetUgic inteUig^ app:opuati o:bt fccun
dtQoUqu^ motii Dctcrmtnatii. ni cuiUbet momi octcv
minato co:rcfpondct intcUigcntia oetcrminata . vt [^.
iz<metapbf fl. vbi pBe pcr ntuncrii moto|: 1 motuu; in'
uefligac numerii incclUgcntiaru.CC 3d aUae auctotita'
cee.p$ flmiUter: q: quido oicit g> intciUgentia aflimila/
lur fo:me matcriaU in boc g> mouet iUiid:cuiue cd foi>
nwnoincclUgit9>flt fomMinbere»:fcdintcUtgitg>flc
€16
fbtma f m apputpi tattonc monie . (SlmfUrer fn flOfl ■»
ctotitate quado oicit:in bis q ne mouenf nc fe mouen* t
motum f unt oifhncta fm oiffinition^ no ^n dTc:i^ in/
tdligit Dc ce app:o^ti6i0:t no vnioifl.^idclts tngflcot
ingrat ci opio flc jpbabilio: t ea ceneat Q6, XIIIL
Ctf^cductioaikqaaUdopdmaparaot^ Z.c)9.
^rnf iir circabancp3rtem:q:pofle«
^tl llUI fubinngit.ee vitacnicvtii^
fimul c^pcdiedo.Ucru in p° pndpio flt oete'
ctatio t vita. C arguim r pmo g> nd flt iKle»
ctatio. Jn qno noeftpiilTion5efl i>clectacioc
qt Ddcctario cfl pafTio cofcques acmm:flau fcnrire vel
intcUigcrcfcd in ^mo ^ncipto nddlaliqaa pafTiorcii flt
fuba flnc aai)te.crgo tn pmo pncipio no efl oeteaatto.
iLJte intcT illa non cflcoparatio.quo;: vnii cfl in gene
re t aUtid no:t b eft nota.cir.7.pt>f flco.q: tm cft compa' 7Cxo,0
ntio in fpeatboma:fcd pmii ^"'no cft in gcncre:vcoi»
pccdunt:q: flc cfTet Umitatari ifbi infdiou (unt in pdif
camento. gnd pparanf . t per piie in pmo ^dpio nd efl
fuma Dcicctatio.CCi^uncarguit fifmul oeambotMiKqi
oeUraario t vira non flnt in ^o pncipio: q: flfx>c efTei;
cunc pmii^n^cflfct compofltii 1 noim;boccf> falfunuid'
cll ppofltu cuj j^mii ^n" flt fuba flne omni acciitc t finv
pte): flne omn i compone.flrr nd efl nouu cn flt ctemu).
pntiap$:q:Ddcctatioeflvnio puenictie ciipucnicnte.
& fl odcctatio cct in ipfo dtct ppoflcn. t pcr i>H9 nood:
q:omneppo"'eflnouu.vtvttUC6metatoi.l3ibrfivtta Cotn^p
eit in co;tuc dTcc opo^iqi vita eft ab".g ertt aUQd oek/
rcns viti t biis vitl-flcnt concrcmm.
f^nf^r^rirnrM vtriufqpvuU Ariflo.fmovaltg» Xx.|pw
*-'rr^'*^*'""* inocofitfdmaodcctacioecvita:
fmo efl ipfomet oclcctario t vica.
ad qucfhoncm
Bceocms vetaccuiig magie fnntnori.vtioictt Anf>.7.
mctapB.p:copcifocrafcundii adilUid qdnociuedlDi/ C(5i9
fcipUna ita fttoib^Qminusnotanaeadmagisnocana'
turc:t boc ctii opue cft in actibue. (r£lt boc pot argut.
3Uud cfl fiima odcctatio: aiitie itcttcccto no ort a (oBll^
dus:q:octectariodldrcaactu0:flcut Ariflo.DediaB ^*
q: oicit ^pcer boc acms fenfue t itdUis: ficnt vidUcfd ^
titdlcctiofuntodcctabilia tvnoquo<eo:dte efl ^ma
t maximuj odcctabtlc vt aaibtie fcnflrinie vidcre fm
aUquoe:vcl audirc pfonitia fm aliqiioe:t in actib*itelt
lccnialib" cft octicnire ad odcctabili" acrii vt intctlige
rc qd n6 Df t a fu6a:t efl etcmii t nobiti".ittad ettam dl
Dclcctabili^.gt eft itle acnis j efl f m fe t pp fc:fj itdlc
aio od cft b-rq: ircllccrio oci n5 oft a fuba od t efi fcm
pitema:q: oeus fcmp irdUgit fct ipfc cft f m fc t opri".
io odcctatio cft flbi ctemo tpe:quc nobie efl puruo tpe.
5te in itlo efl fiima Dcteaario in qoo nutla codit po^
tetiatitae t trifh^q: trifh* opponif Dclcaarioi . vri etia
itta oclcaario no clt pura:quc b; trifiitii fibi annqfi: fi
cut pi in Ddcctab' gtilhie t tocme^fcd in oco nnlUi cadic
potctt jUras t tri(li':cii no pftipponar aUgd in fua actoc,
vA n6 itcUigit per fpes.-flcu t atia:f$ p ftii eflentia : cii oi«
rduceit in eo t in fua cenria ta£ in fpccuU>: t flc fba in<
tcUectio cfl fiima oetcaatio t efl fcmprqi nobie cfY pu»
C|2e:q: nos apponimno magte in ali)e $ ircllicprrc : flcuc
in omededo et bi^b^o: qtic bri t triflitiae flbi incras.^
fitttta oetcaario efl in jptno vcl tpfttmma dl oclccratio.
CTz' o6j g> oeus cfl fuma vita. et ratio eft.^Uud cil vi
ta optima t fiimma q6 efl intcUspums t acras : q: vtta
nobiUoi cO ab itcUccni:iino intcilcana cfl vica. g 3> cft
I
7Cx.ioo
> ptmttfntffUecttw flltiddloptima vitoriinoabfllai^ a
eibu0 Dcnuata efl vitj.bis quidrctanaarbiegdeoblcu
rtusrf; Deu9 cfl in tcirns piinis 'z acra8.e^ \fa:qi dciw dl
punts intdtba quo oes atu ocpendcnt. ^ efl fatna vita.
iC non^^^^Cometatoj bic DirgrrditaUquaty Dtcc8.q:
quo viia i fjpicntia .ppjic oiir Dc oco:q: oais of viuue
fapic8:t in tx>c putaucriit antig rTvnitate clTc in fuba:ita
Q) volucnint trce fubilantias cffc in oco rcalitcr Dincr'
^a.(r t)oc vifo imptobat Comentatorquia tunc Detio
ciktfobflatianainrrata tcongrcgita pervnamfnteiv
tknit fotmi addita :?gregato:rcd tx>c c(t incoucnicna
bfcbeDeo.vrt enibocfalfo imponir :>'':^ ipiobauerit
trinitatc vt ci {Xjnit nra fidcs.f. g> fint trce pfone t vna
eiTentta. vil Cdmetato: tih vutt Dicere nd fit trinitaa
in oco in fuborita ^.^.fubeflnt opofite tn Deo:vt ifli anti
qni volucriit.vil etii nf a fidce pontt vni fut^$ patris fi
lii tfpne fancri. (£7Ciic Cometatoi tagttalia opinione;
cp anriji pofuenmt oifpdnce ab"* addica0 een ttc t n oco
vttiitcmt trinitate dTc : flcnt if>i oicnt in le^e inaiiror.
1- ^
xiiir.txv. '4*
Aim fntclli^ndi.vrt intclfa intclligit oifpofltii.i. flibm
1 oifponc.i. picdicatii in oco oiiicrfj iiiTimttationej
ad j>p6necatbcgo:ici in rcbue maltbus.vndc ficut ibi
oft oifpo 1 Difpo": t funt mutta: vt qy bomo fi t fapicn» t
viuu0:flc intetrue itcttigtt ifla picdi" in dcc cffc mutta;
qucnl ^mrcm nofuntmulta i Dtticrfa.vti Comcntatot
Oicitiq;) ifta pdtcata in oco no oiflfmint.flait ab""" t c6t
cmwita q> vitj flgnificct atigd no in fubto. viuii aiit fl*-
fftificet aliqd in futito.rfoj mi in ma t bat>ihi in fiibo:fl
cutet fe b? atbcdo ad albti.CTton" et q>B efl oub". fl
ifla at tntnita in oco t oifp5neo nulla j Wrent oiuerfxtsu
tej in re:f j cm fm itcllctn: ttic fcqucrcf q» ifte ocept^cet
ficni0:qt tttc pccpt^ cit fictue: aii nulla coirt^dct oiuct'
fttaareatis in rc.vii .pptcr boc oicit Comctatoz.^.phr. ^
ne Arift.xedcrct tpe ficni no fotii oij:it dTc i itcllccto:
fs efle in re cf .<irad boc oilt ati() ooctoic8:q» in oco nft
eflmulf irado.ncc Dtttcrfltaerfcd no rderitaerfj tJoenon
vidct :q: ilUid.f.no ydcti taa crt cne.^ op5 Q» flt idi vf Oi
uerfttj cii oco:qi qftl, cn s oparatii cnri vcl cft idc vcl oi
etninc Comctato: tjngit imporeji* accidit iflfe: qi fic ucrfii^.{l aig ctudut p foimalitatce:Dc gbtie no curaf
OcuedTctvnuepcrvniintcntionc tfozmiaddtti ccn
Cic t oifp5niba0 in oco:r$ boc efl inconucniee.^TEunc
iiii|Robat tfla0 opinionee flmul otc^e . q} vtrit^ optnioi
vidcfaccidcrc^:qdcflfalfii5 oicereoc oeo:qtomnc
ppo" cft noun^iifl aligd pcr fc ^poncrcf: tiic ctia cxiret
oepo* ad actii flne mo'':q6 efl falfii$:qt nibiloticit fc oc
po* ad aatim.oif riam nd oectarat: fjpicqt pofl$ in oeo
eflcnt pliirce fubc eflimt partce ciue i ?p6 priii .Simitt'
pof^^cfTcnt tbt otfponee additc fuBc:ctii cflct :>pd : vil
nofha fidce no ponit tnntt jte in oco fint oifpofitoce
ab^in oco vt ifli pofiicrunt: fcd ponit iftae oifponee rc
Utn vt patcmitatc fitiarione : qne tii funt vnti in cflen/
08:1 iflc oifponce no arguunt :3p6nc tn oco. Un quado
Cometatot oicit.qp fl trinitae dTct in oco eflct opofittoi
tidtnqp vcrum cft.fi trinitae cfTct in oco quo ad ftibam
vctquo ad oifponee ab^^additae^fcd fi cfttrinttae p:o'
pi ictaoi rcla 1 1 uarduio ops 91 fit ^pom cc altq6 n ouus:1{/
aitponit noflni fidce:t cft vcrii: ncc Comcntotot toqui
cur cotra boc.(rTlotandii i)> atiqtii oidit: 9 Comcnta/
toi btc ?tradidt fibi:qi oicit.fi aliquid eft cdpofitu$:ttic
eft noniimio cclii fm cu cft ::>pofitti cj: fut^to t qnititatc:
1 ania itcllcctiua c^poflta cft ct itctlcii poAibili tagetc:
t tn niT>it nouii cft in cie^qz funt ctcma fmcti.Cr^>icen
dii q> Comen tatoi nd ?dicit flbi:qt oc opo" c nouii aliq
nouitate vcl fubali vct acciitalLmo ccUi:ls in fuba no flt
nouii:qt flfc no cft ^":tri quo ad oiticrfa vbi:quc acqui
rlt pcr motii inouaf : q t fol in ocridcntc cft in po' ad vbi
in oricf c:,t tj inteiru0 in faba fit ctcmuetrt in acdit^ino
nof .f.quo ad itcltigcrcmo pmuj no inouaf ;ncc in fuba:
nec in accfltc. g in conuUa cft^. d^jBiiqiaictii oiit q>
Cometatoi ftclUgit qj omnc opo" et pndptie tTi^v>
rft nouii jnd flc celu t ania in tctlccttna no funt ijpofita.
(CTlotondii vltcriU8:9> Comcntatot ondit quo in t)eo
flt mtittiplicitae t Dtaerfitaa»): oicit g* Diifcrctia cft in'
(cr fubos malce t ab'**:qt tfbtmie i ma:l$ oifpofitij t oi'
rpoflrio.i.ftibm t picdicata funt vnii in cfTcrvt bo cii oij
fponif per ro'':t6c rona'* t fut^ ronabititatie fant vnii
In cflcfj DtfTcrii t rcafr: qt oefcrcne vt ftil3m ori a octato
.i.a oifp6nc:que ocfcrf .fed in foimiaquc no funt in ma
tcria Difpo t oifpo".iit]t; t picdicatu oino funt ide reo/
litcrflcut ifta ptcdicata m oco fapice viuue fut idc rco/
Utcr cu bco:t til oilTirrnt ^ intcllcifi : t oidt Corncnta/
tot-g> ifta no fnnt idcomnit>u8 modie: fldit nomina (y
nonima:q: nomina ffnonimo no oiflferont f m modum
int(lli06ii:fed nn vocotrfrd ifta in oco oiflieriit ftti mo
ad pfene.^ Unde oi^m cft ad qoncm fm intcnrioncm
Anft.t Comcn tato:i0:gj ntitta cft oiiicrfitae i oco : fcd
otno rdctitas. ^t DtfTcriit ifta attritiuta in oeo fm intd
lcctu bamanii:t no fcquif q» fl oiucrfltas conccpt uii cft
qutb^^^flderamueocdgircdncaf in oiucrfitatc rcalcjr
in ipfo oeo:fj fitlTtctt q> tftt otucrfltati fm intctlccwj ve
no flt ficta co:rdp6deat aligd in citie.f i boie eft attudi
itetligcrc t vetle;t cc iUa oiucrfltatc qao ad itettigcre «
vellc ^m qujndi aflimitationc coocipimue itcUigerc t
vctle in oeo oiuerfa:n6 gj oiucrfltae illa intcllcctop at^
tributop in oco rcducjf ad oiucriltatc in oco: fcd fufTi/
cit g> fit cx oiuerfitatcxioe eft In caafatts : qae coirfldct
iUi Diuerfitari inrctibe.vfl c)c boc g> atiud eft bo vt intct
UiarcatMld vt votes occlaramue intcltigcre t vcUrii
oeortpdpimtieca vt oiucrfa fm 5tcllcm:ciii DiuerfltBtt
nult j Diucrfitas in oco co:rndct:t tti no cft ficta: fcd rc».
d uctf ad Diitcrfitatc rcalc:c} cft Itcr vellc t itcltigcrc iit
boic:t boc futTicit.ffgt boc fbite votiiit oiccre Comcn
tfltotg> tntcUlie itcltlgit Dtfp6nc t oifpoftro j in oeo fn»
ttiTimilationcfl natiie cft mutta fntdUgerc. vrt ficnt vtA
dabtntxHcaliadertirtteltigcevoleetiaftiJtf.flciJer • •sj
ttflimtlaitonc accipif t itclligit tn oco vt eft viuerc iitl;
Ugcrctvcllctc.n6g»iUiintcttcctl6i coirfldcat oiacHl!
tae rcatie i oco:fj fuffidt onicrflrae in ciriB.vtocifi e.
ffld rfltiniirrt Cad ^C)eteoadote.C6ce#
iCJU I i«lOlie0,dif,„jff„ottl)U8:fjinDcoode/
cttttio n6 cft paiTio.oile itctligcre: fj eft cadc ccntialVTit
itctligcrc.vtviftijcft.Cradalia.^ltanocipanftc.vcra
cft oc ?(urati6c ^piic oict J : quc cft tn ^i'" vniuoco:f}
tn :7Cit^Poi hcri targc vt ipiopc oicta: qtic n6 eft in p/
dicttto vniuoco:fj analogo. vi^ oclcaario n6 cft vni" oi
cta oe octcctari6cDci tifcrio;t.C2Watia.p5ei:oicti»:
q: ifta attribnta octcaatio t vif a n6 faciut aUqj oponc
ui oco.-q: vitat viucrc in oco t oclcaatio funt vntim t
idi oino fm rcm:flcut vifum cft pua.vfl eria octcctatio
in DcoaocftvniooucnicttecuconneniMtiq^ oiticriit
rcicumrcfcd ibicftideoclccfanetDctcctJtii tinrctti'
gcnstinfcttcctum. Q6. XV.
(Cl^ftcnfamella(jt x noconringit zo
I^CVitnr circabancpte.Utni^pn^'
ilUI fltifuiitivigo:ieitcfiuc.2lr'
'goif ^g> flc^timiij pn" moua ptpe tnfi*.
ouctc Arif.8.pbf fi.^ cft iftniti vigo:i8:at a"" X^79*
]fti|srqirif ad motu c nui^ tcpuB:q: odB g>
0 }
4
flJrl MflV>»irrt Sclpiimam.SiottinitimpKdifa
JClll rallfilty ♦ nroJt'i ccnr cjdem i^ncipia ic.
ib6m cp non opj aligd cccpc vninocu.j:.p:cdicamcti6.f5
ftifficit cflfccomunc fm ;^oponioncm i analogiaj-fTHt
tii.d.Q)pn''ipn"funt vnigcnca. «M^mg? nonopjceico/
dcgcncrc.fcd fiifTicit q> flliq mo rcdiicnuc.oc boc pii^vi'
fum cft. d^Similitcr o6m. q»capicndo pn'" rcmoru? q>
fuBacd^n"' oiiim picdicimcntor. non tii op; qj oij fint
fuba.viiboc tm intclfr oc pncipijB inrrinrccie fiibOiricct
cjffrinfcdavt cfficicntibue p2opinqui9.q: fi piincipiii ITc
cftfulja Tp:indpiatum. r^adaliJ.Sicadcmcfrmtpn'
cipia.-zc.ncgo prttiam.q: non opj.q: illn pn' pri t cfTc fiiba
Ijnonfitcadcm in fpe vclnumcro cu fubilantijB caufa'
tiB.trt funtfubfi.iticaliomodooictc. (TCttUDicie.Q» pn
ctpia 1 p:incipiaf3 funt vnigcnca. t>6m <p vcrum cft vcl
funt in code gcncre cum cffectu pcr fc i oircctcrwl f 5 rc-
ductioncm:fcd non ow 9» (1 aliq6 cft p:incipiu accri tium
Q) fit oc gfic accririe.-ficut fuba qiic cft oc gcncrc accritiuj:
non op5 qf fit oc gcncrc accri"' nifi fm fititudincj 1 .ppo:/
tionc.(i;ad alii.01 cadcm cflcnt pn* u.C^im q? capicn
do pn' rcmota t ejctrinfcca g> funt fube.fed capicndo^pi
qua imnctpia aliquando funt|fu6e: aliquando accii':t no
funt poM fuBa x acciitc fm f otil ambirii : f? funt poja bte
(iibfiitijs 1 acciitib^quof funt pn'* Od VI.
'Cc29. C ^ m antcm crant trce fnbftantfc. 1 c.
' "^' — ^mflir circaboccaprj.vrruncccfTa
I ^vl IIUI riitm fit poncrc aliqui fut>a5
fcmpitcmam cfftcicntc?. Ct arguitur pmo q>
non.qz fi edct neccfTani) poncrc aliqttam fub'
fiantiamfcmpttcmam:boc cfTct mjpmcpg
inotum.q:fineccrtarioponintrfnbafcinpircma:bocma
jcimcvfclTcEEmotu^^momeponirurcfcmue.gop? q>
ponataliqua fuBa ctcma:a qua ocpcdcat motue.fcd boc
noncilptopccr motutn.q: motus nd cfl ctcmue. q: fi cet
ctcmue:tttnc infiniti DicepcrtranfilTcnt vfq> nunc : 1 fic
infin intm cfTct pcrtrannn'i:q6 cft impofTibi lc.crgo no cfl
T^meta. oarcfubamfcmpitcmam.CT^tCTnnr^^^^^Pl^J^^fisccnt
o.t.czo! nibilpwdcfTcntadmotu.ficutvultap.-zcomctato::^©
vfqj ad* T^^^ ^"^ opinioncs platonie funt fcparatc 1 etcmc.g non
t.cjt. o5poncrcfubamctcm£«gBmotfi.(L 'Jrcgnocft ppcrua
^.c.4.<$ tco^niptio.cjrS^.pbf.taTocgcncrationcitamcn nulla
£.c5tf. gcncratio cfl acma.imo vna fucccdit altcri.crgo pa
rirarionclicctpjoptcrmontmfcmpitcmii? opo:tcatpo
ncrc fubftanriam fcmpitcrnam:non tame vnam opo:tct
poncTC fubfl.i tia fempif cmi: fcd fufTicit g? vna fuacdat
altcri:': fic niilla vna fuba erit ctcrna.
Tx.Ta.^*^i'\.'sCt tit**t wlt ac.in pdca littera. vnltcnt (p
^SE^PPOIllUin nccclTaritifit poncrcaliqiiifubam
fempttcmS.vndcpzobat g» p:ima fuba fit fcmpitcma.Ct
Xx.±6 bocidcmcriapbat.8'pbf.f tidanvultComcntato: ct
tifraT i5)ICCndum A ,CalMC):pofito:ceaf.
JK/ 1^*- 1 1 u m 1 1 ad qoncm.Q> nccdfe cfi poncrc ali$
fubftantiam ctcmaj.Cf boc ^bat ap.in littcrj.Sifulic
p:imc cntuimqucfunt^'fcnfibiliumnon cfTcnt fcmpi
tcmc^tundomniadTcntco^ntptibiliJ.^riamnon ,pbat.f5
iQg comcntato:p:obatcaj.Q:omnccuiu6caufa cftgcncra/
bilis t co:nipf ibilie.ipfum cfl gcncrabile T co:mptibile:
fed fubrtitic ctcmc funt caufc omnium. falfitatcj confc
qucnrie a;:.p:obat c>: partc motue 1 tcmpo:i8. q: impof
fibilc c cfTc omn ia co:niptibilia:q: impofltbilc cft moni5
ficn:,aut co:nimpt. q: fi motue oc nouo ficrct poftqp to'
uUtcr p:tus non cfTct:fijc f lerct pcr motilqt omnc q6 oc
neuo naturalitcr ficftt pcr motii: 1 mnc antc primu mo*
tum eneta)o<U8.()6e(l inconucnicn <>. £t fimiUtcr4i mo/
VI;
ntflCo:rfperetnrtofalifcrtuncpo(lvltimtiinotMm dTrt
monte:cu non co:riipcrcfur niripcr montm.SCunc ,pbat
qcpartctempo:ie.q?ctiam nonpofTibitccfttcmpue fic/
nq6p:iuenon fuit omnino.q:tuncantc pmu;tcmpti«
dTcttcmpoe.t fipoftco:ntmpcrctur iracppoffip;nibil
dfet plus oc tcpo:c:riinc polT vlf imii tcmpue cfTct tepixo.
qi p:tue 1 poflcriue funt of ic tcmpo:i0.'r non pofTunt if cl
Ugi finepictcrito z fiituro tpc:que funtpartcs tcmpo:iB:
vt oidt c6mentato:.fi iginir tcmpusponaf facrii dTctuc Co.rp.
cfinecdTe ficri iatBe.i fic ari tpe p:imum crit fcmpite:ct buiite.
boc in infinintm. q6 cl> imporc.t fic tcmpue fcmpercrtt.
1 pcr conff qucne monie fcmpcr erit.q: dl corinuue i q*
pctuue. vt tcmptie.q: tcmpue vcl cfl idc; rcalitcr C[6 mo
t us:vcl cift palTio motue.i palTio non cfl finc fubiccto: fcd
non omnis motue cficorinnus 1 pcrpcnuts.fcd tanra$ U)
caUe.inonomniemotu9localie:fcdfoUim cirailaris.qi
motuercflcrue -irccntsnoncf^ ctcmue.vt p;obatumc
8°pbrfi. (CTlotandum bic. q> Ucct concUifio a:p.fit VC'
ra.qi aUqua fubftanria fit fcmpitcma.t amc mcdinm per x infra.
q6 ptobatur non c(t vcnt.qi quando otcirar qj fi r cmpua
ocnouoicipitpnuenon ftiir.ifico^riipintrpofi noerit.
modo p:iii<» p.-ilTcriiio funr of ic t cmpo:i9. "ifpfi oicut Q»
priue 1 polTcritie oicunt oiffcrcntii non rcalcm:fcd ima*
ginatam.q: fi tcmptie oc nouo inccptt:ntncopo:fcf p:tn»
non cffc^non p;io:itafe rcali : fcd imaginata non opottet.
vndc antc p:imii tcmnie z nuncp:im?im bcnccft p:iu8
imaginatum.Ucctnop:iuorcalc.ncutoicimu9 nrTra cc
lumnibiicfl:ccraimcftcpc}:fraoicit oitTcrcntiam loca»
lcm:*: non oicit oiffcrcntiam rcalcm U5Ci cum :c)rtra cclu
nnllue U)cus fir:f; oicitona^ loci tmaginati. ficcfl oc po
ritarc 1 pof>crio;irarc. (T C>6; q» boc oicrti no valct.qi il
Uid oicti) no vakt.tcfalfiim^ad aiiuefuflcntationcfup'
ponit falfu;.f; ad fuffctarioncb^^oictf fupponiffalfu.f.Qj
p:iue 1 poflcriue oicant oifTcrcnt iam tcmpo;i0 rmagina
tam.vndcif^a oiatntoiflFcrcntiaecfTcntialcstcmpotiB.t
impofTibilc cff:n attiraUtcr loqiicdo : g> piius t pofhrriu»
fint finc tcmpo:c.vndc rar ioi a^.non pordT nantralifcr
contradici.(r£t ra oids.crfra cclum. -rc. C>iccndum tj»
non cft fimiUr oe crf ra. q: cma aUquando potcft accipi
p:tuatittc: fiair pcr p:iu3ri6cm dralfcnbcnris. t fic non
cft oifTcrcria clTcnrialia loci.fcdptitts ipoftcrins fiit oif/
fcrcntic clTcntialcs tcm potis:'! ntuiqp pofrunt acdpi p ^
uationcm tcmpo:i0 mcnfurant is. vndc licct fic oicat fs
arifto.nararoUrcrtamcn fm fidcmtvcritatcmtempM»
1 monto ccli Dc nouo inccpcntnt.ficut t co:po:a ccldha.
f t ilUid non ixitcft ocmonftrari ct fcnfattg:quia niM t>e
nouo naniralitcr inccpit^nifTpcr mowm 1 tranfmutatio
ne5:fcd fupcmaturalitcr aUquid bene inccpit oe nooo H»
ne mofu.f pcrcrcarioncmfimpUccm.Htiifta pioductio
non cft nantraU9:f; fupcr nantra;:vndcboc c nmplidtcr
crcdcndum fincocmonftrationc fjcrie fcripturie.
P(%tl(\n(^a 3dp:tmam.ficfTct nccdTanujpo
I 41 lUI I tt^* fiff^ tc.arifto.t Comcntat 01 coce
dcrent. Ct qu jndo oicinir qi monio non cft ctcmue ipfi
ncgant : vf vifum cft : tamcn f m fidcm 1 vcrit atcm fuba
cft ctcmaioato q> monis non fit.q; p:im3 caufci non o:dt
nantr ad monim.(["ad aUam.biccndum q? non conclu
ditq: rdec fi dTcnt non dTcnt in fingularibus fm ti.mo
donibil opcranirninq^ cftfingiilarc vfvnmcrfalcifin
gulari f m cffc.fcd rdcc cffcnr vniucrf aUa:': niilUim babe
rcnt rcfpccram ad monim. q: non coniungunrard ficut
moto: mobiU. fcd lubftanticab"coniungunnir oibibtta
ficut p:op:q mot oies.d" ad aliam.gcncrafto.tc. fcicen/
dum g>gcncrario non cft ctcma eodc; ntimcro: fj in fpe.
crgoo5et ponerc ctcmumaquo oepcndetcontinnatio
l&uoicdmi
11%
1 (hccdTto gcnfrationam. 1 1> dl niorua folw : t atiouun
C02|X)ium cclcftium:quc funt ctcm.i Pm 3;:. vndc gcne»
ratio non porpcniarar cr: vna gcncTiitionc numcro. fjcj:
conr inuationc 1 fucccrttonc gcncrationum.-ftd motus CC'
licftctcmaa idcm numcro. crgo requtrtfubicctumet
mouene ctcrnum.flrHt tu oicifl.9J infiniti oice pzccciTe
nint. 1 pcr confcqucB infinimm cft pcrtranflmm. ^tcen
dum qp motus roms crt vnu3 numcro t ^tinuue: fed par
tialca rcuolutioncs funt partcs cuw.Toidinirar acciden
talitcr.ipcrconfequcns oice. modoiacdd«aUtcro«li'
natis tnftnimm poteft ce pcrtranHtam : (Icui etiam ari.
ponit 9> iitfinitl bominee picccfTcmnt.q: o:dinantur ac
ddentaliter.Zcme ^ fidcm x vcri rare oiccrctur q> mo
nis cum mundo inccpit:t ctiam oclinct.qt ocus crcauic
illa C}; nibilo^i ipfc fiiit ante alia entta.t 3 cft. Oo. VII>
C3t vcTO fi focrit ttioriuum.Tc.
^^nflir circabancpartcm:vtra5fub/
ftantta ctcroa puma fit fcme
ituHicns topcnans. arguitur piimo qp iio. &i
fubHantia (nima ctema fcmpcr cet moucns x
operansrmnc non agcrct Itbcrc.fcd cx ncccnTi/
tace.fcdbocdlfalfamfaintas confcqucntis apparct.q:
piima fubHitia ma^imc cfl libcra: cum pofTit agcrc x no
agcrc. vndc ctiam omnino libcrtas cft a piima catifa.con
lcquetia |:^.q2 illud non c\\ Ubcrii qd (ic agit i opcramr:
n on potdl non agcrc i operart.modo (i p:ima fubRan
tia fempcr moucrct non polTct non moucrcCCJtcm illc
moto: non fcmpcr mouet.q: iion babct mobilc fcmcp:c
fens.q: moucno non mouc: nid p:cfcnte mobiU. fcd p:ia
C3afa non babutt mobilc fcmg p:cfcns:q: mobik vt cdu
non fcmp dl pzefens p:imo moto:. .q: cciii oe nouo e(l h
cnim 1 creatum.t (ic non fcmpcr fuir.
Tjcxo C^ktyf^Cttt^n* vuUa£.inp:cdiciaUttera.vtiU.n.
*^jo.)E:FppOilHJin Q,fub(tantiap:tma fcmpitcma fit
fempcr mouestoQane.^t idcm viiU comcntato:.
niwi^iCSn^m o««ndu.g»Pmintcnrioncm
Jaa mjeillUneiTI ap.-rComcntatons.p^ima
fubdantia e(l (emper moucns i opcrane.£tcaufa elT.Bi
fubHontia punu etcma no ciTct fcmpcr opcras i inonee
tunc contingerct motnm ccU non ciTc.fcd boc dl falfiim.
vt p:obatiim cfl S^.pbj-.q: mot us ccU cft ctcmus.q: oicit
a^.pTbuius.llon cntm timcndumcftcfceUimi^ct.con
fcqucn tia patct.q: moms cft accidcns.t no potcft ee ctcr
nus nift ab aliquo motietc octu. modo (! illud moucs no
fcmpcr actu moueret:(cd in poten tia:tunc cotingcret no
moucrc-q: contingit aliquid babcns potcntia$ ad mouc
dum non agcrc i moucrc.tt oicit comcntato:.^» omnis
moto: cui admifcctur potcn tia pofTibilc cft.vt aUqua bo
ra non moueat.q: non mouct ni(t pcr al iiim moto:c$ cj^i
trabcntcmipfumDcpotcntia adactiimquc dlponTbir;
vt non fit p:cfens.(C3tcm mundus dl ctcmus s^pbffl.
ergo p:imus moto: fcmpcr moiict:q: fl mundus cfl ctcr
nus:mnc p:imu mobilc c\\ ctcrnum:': opo:tct fcmpc r
moucaturaUoqumdTct fmftra. modo nopotc(l fcmper
moucri nifla fubllitia:quc fcmpcrmouct:idlp:ima.qt
fi femper mouctur a fubHantta non p:ima pzoccdcremr
tn infinitum.q: fubl^antia non purtu fempcr mouct i ra
done aUerius cum oep^cat ab aUxCTTlotandus cp \v
cetiRa oiccrctariito.tComcntatotad qiidtioncmtfl/
nten aUtcr cft otcedum ^m f tdcm i vcritatcm. q: p:ima
fubdantia vtocus non fcmg mouct:atm mundus oc no/
00 flt crcaras:i ontc acationc non mouit.q: non fiiit mo
bile.vii4e etiam motue non fiiit ctemus.fcd oc nouo in •
cqNt:t boc no potell ptobari eic. fenfatis t imaginatie. fl'
Lt.C^.
vfqjad
.t.cd.5j.
£.c.i7.
C5.p
aitp:iusvifu$dl.rcdtamen firmitercredendij eabrq$
omnt ocmonflrarioncq: tbi cdTat mchmm: vbi ratiop/
91f1 rnfirrt 0>ct qrpcrtmcnrum.
4au I adpiimi.tucp^tm.iUiWUfia.tc.j&i*
ccndii <p oup!cj:cft nccc(Tita9:qucdi violcnric: illa inv
pcdir Ubcrtatc.q: illdqii (ic ocnccdTttatcmouctnomo/
uct Ubcrc.aiia cl^ tncuttabiUtatis pg incdpo(TibiUtate5
pdicto:iop.T illa ncccfTitas non impeditUbertatem. vii
libcni; e qd cft graria fui:-: cfi (lc moucr gf-a fui mouct.f.
ptirtu intcnttonc. licct fcciida intentionc moucat,pf»fer
aUa.vtcdicct-zoifTundatfuambonirarcm algspcr mo/
nj .t fic Ubcrc agit.vndc oicit comcntato: z^ccU. q> nibtl £5 w .j
agitp:(maintentioneppfcnififcctidaintcnti6cagatpB ^i, *
alia:nifi (it namra non nata ad largiedii.': fic oiccrct a^«
tcomcntatot.fcd oiccrct fidcmtvcntatcm^qdnooj
9> iUa fuBa fcmpcr moticat. q: pot coicarc fiiaj bonitate
aUjsptcter motii.crad aliam.^Uc moto:.Tc. Zu oicis.
^ p:imu8 moto: non fcmpcr babet mobilc.a;:.t cdmen
tato: negarcnt.q: ponunt mundii ctcmii.f; fm fidcm et
vcritarcm ocbcr oici miindum oc noiio iccpi(Tc:t illa po#
nit cp pmus moro: no fcmpcr moucar nifi accipcrct mo/
tii j pro intclleai6e:q6 d^ imp:op:icaccipcre mo(am.ec
boccft. Qucftio VIII,
CiStsdbncncqs fi agct.tc.
i'^'^?riflir circabancpartcm.vtnimpa —
j^ci iiui mafubftantiafitinpotcntia.
larguitur p:imo qp fic-^umo enti ocbcmr pti
ima Oirpo(itio.q: p:imum ens potius babct 01/
. fpofitionem p:tmi q| alia cntt j:fcd potcntia i
ptio^actu.c^/.buitie vbi a? .vuU.g'porcr,riacltp:ioi .
nctu.q: aU fld puus dl in potcn t ia.t pollca in actu.g fu5a ^*^*' 3*
cft in po^.C^lftcm tllud qd intcUtgit aUa a fc cft in po'.(tt
intclUgcns cft in potcntu rcfpccm dus q6 itcUigit.fs ^ .
fuba intcirit alia:cu> ocus intcUigar ota cntia:vt fcpj.
crgo tc.(E3ltcm ilUid q6 prius non mou tt : 1 poftca mo»
uct dl in potentia. q: qiiod p:ius non moticr. 1 modo fic
cft in potcntta ad moucndum.fcd p:ima fublTan tia c b^.
q: p:una fu6a altxin non mouit.ficut antc crcatione.t po
(ica mouit.crgo p:ima fuba crt in po*.
<Pll-\rt<-\rifnr vuUar.tnp:cdictalfa.q:vuUQ>pa ^
*^rr*^"»-") mafubanonfirinpo'.t:rargiitrfic.p Tx.^.
ma fu&a vclcftacrusvclinpo^.pcr fufficicnrcm oiuifio/
nem.fed non pordl c(T: in po'.q: fic non fuiTiccrcr ad ctcr
nitatcmmotus.gtetpoftcaoicitaf .in iUa pjrrc.-f^tin/
cipium cnim efl intclUgcntia <f> pma fu5a cll fimplc^ fl/
ncoic6p6ne.te(tactu8fincoipo'.tfubafincoi accntc.
Ctcomcntato: oicit tbi.a» prima ca cft in finc fimpiictta ^'50.
tis 1 acttuUuti8.q: cft fimpliciflima 1 fm actii fuba.
iPt^ftinrlnm Q^lintcUcctuinqonis.ayDupicircft
inuiailUUIII potcntia.qucdJ5Cpa(Tiua.ficut lUa
pcr qui rcs patif^ficut cft po' mac.t ctiam illa po* q qui
rcscftpcrfcctibiUs.vrtctintcUcctusporiocftinpo^non
gjbjbcatpo^^pcrqtiifitgcncrabilistco^ruptibiUs.fcd
bj po'"" p quam pcrficif .ctaUj cft po' actiua pcr qium
rcs agit.(C£(inc 06; cft ad qoncm.-f^:imo qp fuba pma
no b; po'" pa(Tmam.£t ca cft. 3Uud i quo cft po' pafTiua
cft imgfcctii 1 ocfictcns.ficut ma prna q apvxttt fo:itU5:
ficut mrpc bonii:t fcmina m jrcfcd p:tma fuba cft pcrfe
cta fimprr.cjciz^tSV^vbiof.a) pma fiiba cftgfccta fim jCc.jo,
pluitcrt fm Ipbolc.g no cft i po' pjlTiua. C 3te fi ciTj i }tf •t.jS.
po* pa(Tiua:tiic cct aUqd pue pma fuUa.qd e uw\\>Xc 1 fal/ £x.iz.
(um.3rta pj.q: ilUid qo c(t i po' p-JlT^inJ Jcruaf 1 pficitur
paUq6qdcftactu:t ilUidene in a:tu cft p:tue cnrc tn po/
tcnfia.(i:0^u<lo b6m.a>b$ bii po"" octiua q c faixi ei^
e6 IX.
Ct cattfa cft.'jnudbabct potcnriam actfaam qo€ 2 dfai'
tia fti3.qd cft ptimn mouw:': in cuius virmtc omnta mo'
ocnt 1 agiint.q: nibf l mouct nifi pcr potcntiam octiuam:
t in cuiufl virtutcomnia moucnt.qi fi ncm babcrctpot^'
turnactiuamquecftruadlcntta.tunc in virwtcciuano
omniamoucrcnt rqimncirfummoucrctvirfutcaltcri „- ^ ^ , »t <»•
|«imi.fcdp:imttfubftatiacrtb«.qiDniflcftpiimummo* d^nM/^rinim vultanfr.tnpdi£talittfra.vbivtt
0<9tvirtutcciu60ia moucnt:vtvalt ap.i comctator S^j^pUIUUIII Q,fi,6.i pmafit flncmatcna.tllHr
jtf. in boc ixrt.8.pbf ncomm.Undc notandu. cp i quibufdi
a8.44< potcntia actiua oiflfcrt ab ipfo agcrrflcut potftia actiua
t comipri"WI<e.er«)ctii in pdma(hbft«ntf«.(ritan H >
lud qood babct ouiiiioncm 1 oracrfltarf in fc: Nbct m«
tcriam.qi oiuifio t oiucrflrafl cfl a matcria.piimg fubfti
tia ef> bZqi in Dco cfl oittifio.qi babct oiucrfa attributa.
qioicimr piincipium ifinie.Similitcr fapicnainfclU/
gcn9.i fic oc alt)e.crgobabct matcriam.
a.tx.4tf ignia cft caloi quojgit.et caloi oifTcrt ab ipo calcfaccre.
Vfiqj M jScdinpiimafubltantiapotctiaactiuanooilTcrtab ipa
IX.Sz« opcrationc.vndc in prima fubftantia potcria aaiua non
cf^ piinctpium opcTarioni«.ai5 ipfa opcratio flt mct fub»
flanria oct-fcd tantum cft piincipinm cffccttw.vtrom ao
tcm opcrario in alqe fubftantije ab'". flcat fubflaria co/
rum.Dc boc poftca vidcbimr.
gj jj t-rttiris adpiimaj.piimocnriocbcmrprima
ntl rOII ♦ oirpofirio.£>iccndam 9>fl intcUigimr
oc oifpofitionc quc cft accid^ non cfl vcram.qi nnllum
accidcne cadtt m piitno cntcGcd fi int clligitur ft oifpo'
flttonc quc cft fubftaria rci. Zunc oiccndum 9 cft vcrii.
CCCttuoicie. gjpiioiotfpofitiocft potctia.conccditur.
5n gcncrabilibiie t coiruptibilibue in codc; indtuiduo.
Ekd tainc .Kme cftpiioi potcntia flmpUcitcr. vndc po'
tcnria pafTiua non cadit in ctcmi9:fcd tantuj acttie. crgo
non valct.(rad aliam.^llud q* intcUigit alia.tc.concc
ditar.0i intcUigit aUa pcr fpccice fumptae a rcboe. vd
pcr fpcdcecocrcata6;tuncaliquaUtcrcft in potcntia paf
fiua.non quc cfl piindptum coimprionie tn fubftantia.fj
quc cft faUte 1 pcrfcaio:fcd fi intcUigit aliquid pcr fium
dTcntiam:non opoitct 0:» fit in potcnria pafTiua: fcd cpo»
tenttaactiua.vndc omnce pcrfcctionce rcrum actu funt
fn piima fubftantta:(^ac potcnria funt in ptima matcria.
C5.t8* Vt oidt Cdmcntatoi m ifto oaodccimo. g in ptia fubftan
Cia non cft potcntia pafliaa.CTSd alia.? Uud quod piiue
non mouit.tc.a;t. conccdcrct q> clTct in poicntia. (TCt
ttioici9.g»piimafubftanria piiuenon monit.a^i.ncga/
rct 1 ComcntatoLqi oictmta» piima fobftitia fcmp mo
oit. oc boc vifnm cfrpiiae.0cd fm vcritatcm t fidc? oi
ccrcnir qj piiue non mouit dJCt m cicie.Q' tunc dTct in
co potcnria.ibiccdum qp vcnim cft fl i moucndo poft n5
moucrc cadcrct aUqna nouitae.tunc cct in potcntia % n6
portie acttie.fed qi in pma fubftatia nalUi codit nooitae.
Ucct piiue non moocrit: t mo moucatxii moocat pcr vo
lontatcm no mutabiUtcr.t ctiam fit qrtra tcmpue. crgo
potcft moocrc poftqp non mouit flnc omni notiiratc t po
CenriaUtatc pafTtua. vtquc fit oiucrfa fubftanria due: ca
ptima fhbfhmtia oeterminctur ad moocrc pcr folam vo
usntatemnon mot(ibacin.vt etiam nulUimcadat t^pos
tnoottas. Od IX.
Itx.78.
Zx.tz.
CSmpKueigfmr.ic.
^«^rirtir circabancpartem.rtTtnnp:l
IIUI rnafnbftltia flt omnino im/
matcriaUe. crargiiiturpiimo q^non.^Uod
[quod cft vnuj numcro. t fingularc non cft ov
'no tmatcrulccic 7" t quinto boiue.qi vnu no
mcro oidtur pcr matcriam.fcd piima fubftantia cft vna
numcro t flngUe.pcr ap.tn finc.iz.buius. vbi oidt. vn'
ergop:inccp9.(C3tcmquicquidiucntturicfTcctu:cria5
iniicnuiir icaufa.cjicfTccmarccipitcntitatcafua caufa.
crgoquic()d inucnitur in cfTcatbuerctiam in caufa.fed in
efTcctiboainucnimrmatcria:toatscftcaufa omnturin'
uaiituriMqsroateriauifubftantije.qi funtgcncrabilcs
aUc fubftanric acm c.vndc arguit fU.0i acmum babc
ro matcriam:ranc fltmtl cfTa t non dTct .fcd boc contra/
dicit.confcqocnria patct qica partcqaababctmatcriaj
pofTibtlc cft cfTc t non clTc.t qi cft fcmpifcmaj fcmper L
£t oidt Cdmcntatoi.Q> ocmu cft aaio pura . t omnc q6 Cc.fX
cft acrio ptira non baba potcnriam. vndc fi babcra ma'
tcriam:ninc in codcm tcmpoic fimul cct t non cfTct.q6<
contradiaio.t fic patct fnbftatia ctcma non babj ma/
tcriamrfcd aUqua fubftantia cft ctcma. vt piima. afr mo
toe non cffct ctcmne.CTTlotandum qp q: ifta Ifa accipi/
tur intcUigcntic funt pun acnte.gt oiaint aUqui q> yt
rum cft pcr ncg.ittoncm copofirionfe intrifccc.f. matcrie
tfoimc.fcd tamcn non pcrncgarioncmcotnpofiricnieQ
eft CK gcncTC 1 oitTcrcnria.qi oicunt cp compofirio e» ge/
nere t oifTctcntia bcnc ftat cum fcmpitcmitatc. vndc oi/
cont ccUim cfTc compofinim cr gcncrc t otfTcrcntia. qt i
in gcnac.t tamcn cft fcmpttcrnum.vndc tpi oiciit. q> no
pofttimue pcr pbilofopbii pK>barc.q> inrclUgenriccrcUi
dant compofif ioncm gcncrc t oifTcrcnria. CMcendnm
qp bcnc piobamue pcr pbiU^fopbiam cofcqnut iuc bocgj
fl intcUigcnttc ccnt compofitc ct gcncrc t oifTcrmtia:tuC
elTcnt gcncrabilce t coirtiptibilce. quia fi boc cfTa : tunc
cfTcnt fubftanticgcncrabilcfl tcoimptibilcetcomolam
dTcnt compoflic ct matcria t foima.Ct ^''caufa cft.qaia
ilUid cft comtptibilc qft componintr cr gcncrc t ofia. qt
vna of ia ^ contraria rcfpccw aUcrina.ct )c?boiue.modo y^ . y .^
5ria funt nata fibifucccdcrc m codcm fubo.
^tV^trtK^iltti cftadqucftionem.ij>piimafobftan
Jt^ltvllUlllII riacftctcma.tomninoimatcrialis.
£t canfa cft. TlolUim ocmum babo matcriam. quia oi
dt Comcntatoi fcciido ccU. abfdfio a matcna cft canfa C&^:^
ppcniirarie.fcd piima fubftantiacftocma.vt piiue vifii t,4p
cft.C^tcm illa fubftantia omnino cft imatcriaUe ( qos
nuUa codit piinario t impcrfccno.qi omnie impcrfectto
t oibcitas cft partc matcric. vndc cria {ininatio anne/
ainir matoic.flcut piopitu accidcne.ogo C quo nuUa ca
ditp:itiationonbabctmatcriam:fcdm piima fubftitia
nnlUi cadit piiuatio t infccrioquia piima fubftontia fco
caufa cft pcrfecta fimpticito.o pcr ^pcrbolc: vt oidtnr X<.xl.
qninto buiue.crgo tt.CT^tcm fl piima fubftanria babc
ro matcriam:ninc non cfTct piima.fcd boc cft falftim. q»
cft conxradictio primum t non primum. cofcqucntia pa»
to.qi fl babcro matoiam.ttmc cftct compoflta c^c mate
ria t foima.modo componetta funtptioia compoflto. vt
Ui potcft ncgari.qi ifb rot 10 cft vcra in gcncrabiUbue ct
coiropnTjiltbua qttc babcnr majcrt.i. fcd fubftantte ab*
non indiuiduanmr t flgnif icanf p mam vcl qoantitatei
in ma: vd pcr foimaj cdnaam oc potcntia mac. fcd alio
modoqi E mo foimi pcr qttam fubfiftunt.t oc boc vtfii
cft piiae.qoando oifptttabanir oc pnncipio idiuiduatio/
nie.crad oUam.Qmcgd inucninir in cfTccnt.tc.vcnm»
cft:inucnimr in caufa vcl virratc vrfoimaUto.modoA
g^matcria inucnirar.tc.conccdirar.crgooiamiacnitor
in piima catifa if nitc. qi omnce pcrfcaionce q f«nt \ mi
^tnatnpotemiainucnumt in^*ciactut vuiutc.taute»
'Bndcdmi
'lIIquiDiaint.qd inucnicur in ctrccmrfucnimr icoif
fa.-vcnim cft:fi pcrtinct od pcrfcctioncm.rcd fi pcr'
tinct ad tmpcrfcctioncm non opouct. modo mcite'
ria pziiiM pcrttoct ad intpafcctioncm. piima folu/
tio c(T tunot.(r3d aUa$. Tllud q6 babct Diuiflon^
1 Diucrfltatcm.tcxonccdirur It babct oiucrfttatrs
tDiuifloncm tn femjtcrialcmrrcd fT nonrnoof^.qt
celum babct oiuerfitatcm in fuje pjrttbas.fcd non
piaterialeTn.ergo non babet nMtcriam quc e(l i po
ccntiaadcfrrltcetbabeatfnatcriam loca[^.vtptt*
Viibmeft.(I7£:uoids.9>ptimarubfljttababct Dt/
nerfttatem x Dtutnoncm in le. Dtcendum q> nd bo/
bet oiuerfUatem rcale$.Tnde tila attributa quc at/
Oflbtinntur oeo fapiene pnncipiu; cm^a ornnia in >
poitont condem effcntiam t natura: t non offfEriit
f m rcmcfed tantu; ^m rationem quc oiucrfttas ra
fioni» accipintr fm oiucrfitatcm rerum infcnojuj:
Hcutpuusvtfumefbtpodcavidcbtr. Q5 X.
C^oncc aucem fkuc appctibOe.i^.
' ^^rif llt* ^^^'^ '^^^ capttulom.
^ V 1 1 1 u I vtrum ptima fubftiria
(it imobilie.ft arguitur ptimog; nd.q6
mouct fcipTuj non efl omnino imobtle.
qtnibilmouet mflrcfpcctu mobilie.fs
puftia fubftan tta iruxtet feipfam. qt ptima fubflani
cia itclligit fe z amat fcergomoiictur a fci^Mj. crgo
|>tima fubftatia efl omnino imobUie.dJ ^lccs omne
quod cfttalcpcr participationc$ rcdudtiu* ad tale
per cfTcntiam.rcdomnia alia moiicnturpcrpjrtid
pationcm.qt omnc mobilc bic infcrius rccipit mo/
cumabaUo.ergobab; rcduci ad aliquod quod mo'
ncturpcrfcipcrefTcntiamfiunvtbocnon cflaU6
niflpumarubflancta.qtomnia rcduainturad pti'
iTvam fubHannam tiq^ ad ptimum ptincipiu$. g tc.
CT^tcm ilhtd quod eldganir tapptodmaf ad ali6
bocmouctar.qt clongari i pzojrimjri funt piop:ie<
laceamonid.rcid pttma fublijntia cf^ buiufmodi.qt
pttmallibftantiaelongjrar tapptodmarar ilhei<
rinioaba«.q2 bomini fcltci ptopinquiot clt pttu ca
©PpofltUm „„^t|;S,cra.«
cttam imcdijtc addit. 3gifur cR jUud q6 no mocii
rcmpitcrnum:i fuba z acni i cne.
<)7
^ViC^^Wm ^i^(>dqucftionc;.^p:ima fub'
I W Mi 1 1 ftatia mouct : ita q? omnino efl
imobiUs per fc t pcr accidcne mont pioptio Diao.«
bocpiobJturrJtioncSp.t c6mcntji02id;qui aim
penractat.vndcar.Didt.i£[ligituraliquidq6no
fnoua n>otum:cu flt aUiid q6 mottctur t mouct fl/
mul.£fletiam aUudq6itiouct iatii.crgocllaUud
fempitcmum q6 moua tanttim:t non mouctur.i^
ftib(iantiaiacruopurus.£tCmncntacot oicit fm
Sleitandrii.Q? illa cft ro q» aliq6moucns nd mouc/
tur:i cft oiaa btcuitcr.i cft rcmcmoMtio ci''^^ oi/
ctum cfl (n STpbf .£t cH fiind jt j fupcr Duas pjopo/
Orionce.quarii ptima clhQ' occompofitum cf. ouo/
bas:quotum altcrii potcfl clTc pcr fcrcti i rcUqtuun
potdicfrcperfc.fcd inuenimus jltqiiod motum ci
moticns copoflmm cf. moucntc i moto:': inucnim''
•Uqitod motum pcr fc:q6 non cflmoues. crgo ctii
inucnimus aUq6 moiicns onuiino imobilcmaiot e
manifefta.qt copofltinn qc otiobus.qoonim vnum
inucnitur per fc flnc aUo : ctiam rcliquum potcfl i<
uemrt p«tcr iUi|<l:.nifi vnum ocpcndcat ejcaUo.
flcuteftcdpoflrtofubflaticiacddenri0.£tDcc(aratcom C5.|5
mcntato: . 3[dromelcomponinir c^nqiia i mcUc: i mel
inucninirpcrfc.ergortiamaqui3.minotpatct;nLX» iniic/
nimue aUquod compoflnim c;: mouctc i moto.ficut ont*
mat.^t inucnimus aliquod momm pcr rc;q6 non cfl mo
uens ftcut ozgj^.crgo inucntmus aliquod motice no mo
nim.ibocclUmuneapotcntia.ii nuttamatcrij exifbr.
Cr?*^" flnoncflet Djre aUqiiod mcHicne omnino imo/
bilc 1 pcr rc.t pcr accidcne.tunc cfTct pjoccdcrc tn infini/
mm in mouenribue:boccftinconucnicns.vtpatarccun
dobaiti8.i7".i.8.pbj'.3fcqucnriapatct.qiomnc moties X.x.6,
qtiod moucmr fiiic moticatur g fc:finc pcr accidcns fon/ 2.co.j.
pcrmouerarab atio.illilludmoucniritcrummottcrar tifra.
ab a lio:i fic in in fin inim . (T 3tcm fi pnma fubf^an tia no
cfraimobilieomninoipcrrcfnncnccclTarium clTctaU' 'ziafra.
S|aod moticnsponcrcantcpnmj rubltjntiam : rcd boce
alfiimtipoflibiUr.conrcqucnfij pjtct. Omncqiiod mo<
uaur inquonm; b^ cR in (x>tcn tu. 2rt q6 motict inquan/
ni m b'' cft acra.fcd impolTl bi tc cfl 9> vnum i idcm :i f m
idcm fit jctu 1 potcn tia.Si igimr ptima fubnanria cfTct
mobir^ninc cfTct in poicntia ad atiud:f in non cct acni:
fed nibil tak pcr fc vjdit ad acnim. cnt crgo nccefTariiij
ponereaUquodmoucnspjimam fubRantiam. (£3fcm
fi ptima fubHantia moucra motu ptopnc Dicto:cunc tH
impcrfcccj.fcd boc cft fairum.qipjima rublTantia cft pfc
cfa fimp{icifcr.ipcrfpcrbolcmq:5'btnn6.pjobatioc6'
fcqticnttc.qi omncquodmoucf piopncmoucraradaU/
quam pcrfcaioncj:qu j ptius caruit.t fic cft impcrfectii.
Cr 5tcm omnc quod moucnir cH cojpiis vcl virtus : bcc
cft manifclTa.c): z^btiius.qj iomni rc mota opoitci ima'
gin jri matcriam.rcd pjimj fubrtantta non e cojptie ncc
vtmis in cojpojc.cj: 8* pbf .(C llotandii tamcn oiUgcn/
ter.q> monis fuminir ouplicitcr.vno modo pjopiic. i fic
efl acrae entis in potcntia.ficut JiKxxct }?pbf fi.i illo moni
puma rubftanttanon mouctnncum illc motus fit .pfxcr
iRdigcntiam.vndeetiam Spi.Dtcit loqucneDcitlomotu
qiiod nibil motta fctpfum.pjimo qj opojtj: q6 ttwiia fc:
cpbjbcat partce.qiijrumvna fit moncns.ialia mota.
2Uo modo accipitur monis pjo actu pcrfcctionis.i fic lo
quitiiraji.intcnioDcanima.giintclligcrccrt q6dimo
v^ri. vndc oidt comcnratoj S^pbrfi.^^ impofTibilc cft (p
ofiquid moticat : fmq» moucnir.i boc cll vcrum i mocw
imoncnribuevniuoccDicns.ttaddifcomctatoi.Q^a;^
OicitbocqjbocnoncrtimpolTibilc nifiimotoiibua qui
funtcojpoia ant virnitcs in coipotc.gt addit comctatoi
g> idcoopinabanir plato.qi mota qc fc inoucn t a moucn
tib' ab''*.^: poncbai Qj moucns fc cft ob'"^i 9> ab'""cft
ttuxicns fe:fcd fi boc fucrit :fiinc motus i moncrc iltic oi»
cunt cguoccaim motii g cll bic.tt addit comcntatoi Q»
crroj ;7ringit (Matoni.qt optn jb jnirg' piimae motoi nd
cflincoJpc.igMnotojcrre noncftcoipus.ilxc cltopi' ,
nio vcra.£t add it qp plato cll opinarae cii bocg» ois mo
toi fluc fiicnt coipus:fiuc non.non motut nifl mouearar
vno md mom« oco vntuocc.i ftiit [porc apiid iplu vt mo
xox qui eflcoipus moucat fc.i qui cl^ vimie in coipc. £c
ciic xUiflt pLito c]c boc 9> onima non cfTct vrr tue in cot*.
t eft acma cu moucat. €t addit comcntatoi q» boc ciTec
vcmm.flaia moucrafc cfTcntialttcr i mom.pponbftra
crioni0.f. vt itcUcct^i itcUccrti ui ca ccn t tdc. vt occtara/
tii efl oc ^mo ntotoic. i oc cacne moi^ ab''*.rcd illc mo
cus of cgtiocc di mom q clt a moco: ibiis q fttn t coipoia:
aut vinutcs icoipibue Jct addit comcntatoi tottx 5 ttM> C5 .40.
nifcthi cl> qOTciutis tn iflts fdcn^s.
rcsneck ^q'ifwlc.ic.£>659've;ic.g>ltifba
^A^A I vijvi^.pnCTiiitinp^codemdJgtraAl.gjilla
Xxii,
XxAz.
t.c.79.1
t.c.vlci.
X.cd,6.
7?pbfl?.
t.c.|^.iz'
X4:.2S.
€6,40.
L
fn(MoM.t?.conccd{tur.agorcdacamiirsd(iUqaod q6
cll pttmuni 'z t jIc pcr c{Tcnti3m.rk3it cclu.i iltnd rcduo/
f nr ad aliud:non qd mouctur pcr cfTcntiam motu vniuo
cc oicto 1 ^^c T$ tth mom ipio^ oco.vri ct p* fuba lalit
mobiUa non pucniiit in pn" vniuoccoicto. vt vifnm cft.
Cr^ialiam.q6 clongsrur.-ic.conccdit.neltclongatio i
appzopmatio loalircr i quantiratiitc Dicta. fcd (i cll fm
fimilitud incm.non opoitft. (ITEt tu Dids. q> ptima fub/
nantia.':c.£>icedum3>noncl5aaturt app2oximar qua/
cit Jtiue 1 locjlitcrrfcd fm HmilitiKltncm f m Q> magl vt
minue partidpat inAuaitiam du0.-z boc potcR fieri (ine
mora.£tbocell. Qd XI«
s^iii(.v|uvi.vi partcm.vtrup2imum
moucne moucat q modum appetibiUs: (iuc fi
nie.argiuturpnmoqtno.^n fcparatiet imo/
biUbne non ct^ finie.qc tcrriobttiue. fed
XI;
f
i
1
g^tfiatnbita moaentia (nferiou t fuperiott.qt
mouentia inferiotapurna intcnnone mouentccfn
periou.t fcciida inrcntione mouet pQ k.&td fape*
riotaptima intcntionc mouent ic:t fcainda ircn
rione ec infcrioto. 1 13 largicndo t comun icido cx»
bonttatcm.vndectiamc6mentatotDidtfedidoce Co47.t.zi.
nibft tnouet pzima intentionc pwptcr (cnifife
didaintentioncmoueat ptopceraUs.
JCXQ r3none0«ceditar.ocfineqai acqairif
permonim.fedtnctebenceflfinidptee]nrtenemo mrpAUtLt^
cai:tquicf>perfectecaafanemottim,cr/3<laUam. m imeb<Uii»ni
j5ip:imiimottcne.tc.conccdinir.(imoucretvt fi' IhSilualilb
nie qui acquiriaur pcr moms. fcd (ic non mouct. vt Hf^^^t a morn:
Oicram efl. (£/Sid aUanujSi pitmnm moucne mo' t tx AUa logmr
uet ic. ibiccndum q> pcr motum non acquirit finej pC» ^*'^^"^
ocnouo.nccttttingit.quianonmouct.vtfinie ac/ rt«taibCTnffi
moucnecfl fcparumiimobiUr.crgoic.CC^tCTnfipnwj qtiifiraspermotue.fedmouct vt finie pzecpllene ,uotoco.
moucne moocra : vt finie. tonc antc coplctioncm tnot'
non babcrct cfTc.fcd boc e(! falfum i ipoiTibilc. qt ptimii
moucns fcmpcr babct cflc cnm ftt ctcmnm.confcqnctia
pwbawr. qi finie antc coplctionan morae non cft acra:
lcd t.irtim tn potcntia.(L'3tcn»-(» Piimuj moucne mouc
rct in ratione fuiie:tanc vcl attingcrct bttnc fincm vtno.
per fufTicicntem oiuifloncm.Oi non attingit bunc fine$:
nmc cltct fruftra.St autcm atringit bunc f mcm qnado/
qj: ranc ccfTat moras:qi babiribne cplTcnribus in mare*
Xx* 5^ ria ccftar monie.^o oc gcncratioc. fcd moras ecU nii^
cclTat cum fit ctcmue.
Z^Ci^.^tM^tsdmttt vuUaF.qjpjimumoacnemooct
K^PPOIUUin inrationcappctibiUetfuue.
^S^ir^Annt fftodqudtione.cppiiimunmoace
X^ltvnilllin mouct.vtptimuappctibilc i finie.
& caufa cft.^Jn feparatie a materia idcm cft agce i fin ie.
Co.)tf. Vt ofrit comcntatoi iz° buiue.fcd primii dl fcparatum a
38.4.4. matcri3.flcutpiiuevifum cft.t piobatumcft.s pbf flco.
X'C.79. (CJtcniilludgdeftoptimum omniumtorius vniuafi
tt<.vl. mouCTvtpiimuappetibiUtfinis.qifinist appctibilcc
bonnnvcu bontim omnia appaant.eic pnimo cxbyc oni5.
morai. vndc ell tn« illc fuiis 1 fcmpcr mouct p pp
rc:tz*intcnaonej;Qalia.vtvifumdl. Q6 XU»
C^^iam autemp:ittu ic.
l^fritnr a>Mbanc partcjiJptcr
Viwi iiui Diaumc6mctatoiie.qt
ibi Didt concUidcndo Q) apparct c% oial
91 ccUim dl animitum. qi oppcti 1 1 itcU
SUgitMqd non bab$ oc vimittl^us anime
nifl intellcctiim t virratcm odtdcratiuamquc mo
uct in U>co.vtram ccUim fit animaram.argutrar ^
mo^non.QzfidTctanimaramveldTct anihtaiu
anima fcnfitiua:aut vcgctariua: aur ircllccruia. per
fulTicicnrcm ouiifioncm.fcd non dl animatum ani
nu vegctarina 1 fcnnriua.qi tuncdTa gcncrabile t
comipiibiUxutue oppofitum pzobotnm clT^nimo
cdi.Ttec eriam aia intdUraiua. qz intdtecrae pfitp X.C.20W
ponit aUae virturcs PmZbcmiftium.z* oc animo.
vbioidr.OuibufcuqjmoitaUbusnararaocdK in<
tcUccnim cidcm oedit cctcras potcntiae i minifici
CaiJi.p° bonnnvcu bontim omnia appaant.ei: piimo ctbj-c oni5. rium rationie.(L3tcm fi ccUim dTct animaraj^tuc
TLjC^U ttcrrioocanima.qimoaacniapprtibilc.tqftbonuvel ertctoigani'".fcdboccftfalfum.pc6menratoic5fc/ £5.4^
apparcnel?onii.crgoqdcftpiimiiappctibilccft bonum. cundoccli.vbioicit.q»nulb oiucrfirascft iccU) ni»
fcdpiimiimoucnscftoptimumomnuijtotiue vnincrfi. fifmraramtocnfum.vndcoiganinim coipue cft
C)cpiimotiz'buiu6:Dcu9cftoptimumcoium qucinna compofirajeroiucrfisparribue^qucoiffcriircom/
5n ^b! rara.(i:3te5 illud moucr vr primii appaibilc t finie. q6 pofitionc tc6plc):ionc.vt_oicit aiberrae fcdido pc
i5z.
omnia amant t oefidcrant. q: piimu apprtil?ilc t fincm
omnia ocfidcrant t amat:taq^ octcrtne amat t ocfidcrat
mclius.fcd piimii moucns cft buiufmodi. ctc piimo t iz!
3b j)b! buuisqiomniaaUaapiimomoucntvramariat ocfidc
rantia:flcutalic intclUgcntietcoipoiacclcftia. CC3«^"»
itlud moart vt finis t pumn appaibilCMd qd omnia ov
dihanrar.qi finie eft piimu opprtibiU^ad q6 omniaoidi
nanrar ad pmii moucns. cjc fmc iz.vbi oicit .q' ^mii mo'
aXxSz. o*"* ^ bonum totius vniucrfi:ad qd totum vniucrfum
Vfq5 ad oidmarartiqsad bonumfcpararam.CL11oMndum q?
t.co.vt. ouplcj: cft finis.quidam eft acquifiras per moram.t qui/
dom eft finis pieepficns morai:qui caufat moras.GT Ul
tcriuo notandum:4> qucdam moticnt t moucnnv ad aU
quam pcrfccrionem oc nono. ficut cga mourt fc ad acg/
rcndum fanitatcm.aiia vcromoucnt non ad acqoiredii
fanitatcm:fcdad pcrfcaioncm babitam cofcruandam
vcl manifcftandam.t fic piimii moucns mourt piimum
mobilcnionpioptcrpcrfectioncm aliqaam ocnouo acg
rcndam.fed pajpterpcrfircrion^babitam confcmandas
t manifcftandam.vndc pmii moucne brgirar 1 manifc'
aia:qiauriecft altcrutecopofitionie t complcicio'
nie t figurc q| ocuUis.confcqucnna potct cj: oiffini/
tioncanimc.qianimacftactus coipoiie oiganicii
potcntia viram babcntie.(C3tC5 fi ccUim clTct ani
ttMram:tiic dlct compofira^ cic matcria t foima: fj
boc eft falfam.qi eft lUbicaum fimplci;. vt vult co' Can.5x5 20.
mcntatoiinocfubftanriaoibio.tpmot fccudocc C5,Rj»-i^rtl
li.confcqucnriapatct.qianimaramt>dbctouoprin * ^
cipia intrinfcca. quoni; vnii cft.vt matcria: aU6 vc
foima.3tcm ficclum dTaanimawm.ranc cd aug/
mcntabiUtoiminaibile:fedboccftfatfu5.c>cpmo tx.zo.t xL
ceUxj:cftingcncrabilctinaltcrabiU:itndiminui» ' * *
t>iU.confcqucnriapatrt.quia vidcm^alla animata
augrti t oiminui. CJrcm q6 mouctiir tanram ad
vnam oiffdrentiam pofitionie non cft animara5.qt
animatu moarturadomncmoifTdrcntiampofitio
nie.vt patrt in animaUbue.fcd cclum cft b<>.qi mo>
acrar tanram ad vna5 oiffcrcnrii ponisx)i circtila'
ritcrmoucraraboiicntcin occidcns rcdnindoin
occidcne.vt(:9^otz!ccU.(C3(cilU5non(9po' c.ctz.tifVv.
flat(oamperfeoionanab}eparinota.(LUiuknocada niipBuiqdndp6cocciararic]cnMnifeftia(di(iiuit cciT.tifra.
ZX.ZO,
Cd.zz
Cd,7'
Qaare
Sui.po'
kiu DJ
toiefoz
ICxp.
oc fimnifcfWfl opj tnanifdha fignifl in tdhmomj» vtf
fcnfu.nollra cnnn cognioo incipit cp fcnfatis i imagina'
ti9.cj: tcrtio oc anima.S:t comcntatoj oicit 8'pbf(ko:ii.
j£):perimcn tum vcrouim fcrmon um cit: vt concoedct c6
rcbusfcnfjtis.ict oicit tcrtio ocammj.tJcc cnimcftco'
Com.7. ditio nccdTariJ nccdtjnis DcmonfhJtionibue. vccon/
coidcnt fcnf jtia.fcd ccUtm cfTc anim Jtum non potefl x>c>
cljrari ci: ma'" icnfuuqi bocnon poteft inucfhgan nifi g
motum.ibocnoncltquia multamoucnturcarentiasia
Vt grauia t lcuia inanim jta.
^•3^' <Plnrt<^(irfini vultcomcntatoiinboccdmento.t
«^t^f^VJIllUin ctum3f.bic.t.z?ccti.i.s.buiu9ri
£x.iz. gTpbf (i. £t poflct argui rationc.qi quod cfb caufa anima<
totum cil cauf jtum.qt qo cfl in canfato vcriou modo dt
tn cauf j: vt oicit cdmcnt jtoj 8Tbutus.fi crgo cjufat j ba/
bcnt caufjm:multo foif iue cauf j. qz animafum non poc
ficn ab in jnimaro.q j ctTccnw fcmpcr rcccdit a pcrfcctjo
nc caufc.iaiatumcrt nobilius inanimjto.(i;£t bccctti
fuit caufa.quare auicena coactua fitit poncre tutore fo^
mjrum.qi animata eicpntrefactionc non fuificnt aliter
gcncrarj.qinocrataUudagcne piop:iii.q6crat anima'
tum.fcd ccium cft bo.q: cclum clt c jufj omniii infcriom
in fpcr j aatuoium i pjnriuotii.qi oicintr pumo mctbju
rouim.£)c ncccffttatcigif tl^mitdusccontigime larioi/
bufl fupcrioubufl : vt omnid virtus eius gubcmcrar tdc.
& oictnir z' pbj-(Icoujm.bomo gcnerat bomt.icm i fol.
1 z" oc gcncrationc.fotme omniii funt i tcrminis. (J^Tlo
"Po tbc t jndum oc tfta qucflionc futt opinto jCbcmilhi. qj cc/
milh) lumnullocif; animjt(l:nccanimjapp:op2utJ:nccpft".
vndeopinabjtur <j> cclum mouct fctpfum.vt gr jui a i lc
nia inantmata.t motue cclt ciTct n jturalifl.vt motua gra
uium 1 Uniuiin.5lhi opmio e^dTc cll con tra in tcnttoes
a;:.8.pbf . vult cnim gjcchl moucanir ab tntclltgctia fi.'
bt appiopujtj.':tz.bMnucf..9auitnumcriipunctpioju5
ab'"' pcr numcp monitl cclclhuin.qd non cffct ntfl mot'
UU p:occdcrcnt ctfccttuc ab intcUtgcntt^e. (T^tcj vidc
mufl 9> graiua t lcuia quteicunt in tcnnino ad que.fs cot/
Ux.p.' poMCcicftianri^qiitcfctint:vtDcmonftrjni5 cft8'pbf.
vfqj od ([r^tcrn monio naturalis gr juiu leutum foziio: cft
ixo.^j. Sjt. m finc:i cttj c6mcntjto:c )''ccli:i ccoucrfo. oe vio/
Cd.zS lcnto:fcd motufl cc\i c(l rcgulartfl i vnifo:mi8.cic z° cetL
Z.C.ZS. «patctadlcnfum.(ir5tcm Zbcmifiitifl vcl intclUgit p
xifti, ccUimfubi£ctum(implej:.vtc6mcntJto:. vclccUim clTe
cdpofitum eicmatenci t fo:ma.bcc eft manifcfta.pcr fuf/
ficicntcm Diuinonc.0tintcUigitpcrceUtmfuburanfim
pUn:. vt coment jto:.ninc non potcft ouxrc q* no moucj'
nir ab tntcUtgcntta:fcd fm fc.q: tunc idcm clTct in acru t
in potcnttJ relpcctn eiufdcm.f motufl.qi^ clt tmpofTibtlc:
crgo opo:tct 9 oct eifktcns momi cclr ih. vf crgo oat tn/
telligentia5:q6 ipfc ncgjt.-vcl met fubftantiam ccU.t tiic
cum lubftontia ccU rccipiat motum: vnum 1 idcj cnt ra
tio jgcndt 1 rccipicndi montm.q6cfl tmjviTibtlc. q: mo
Zx6.p, motum fcmpcr tiint oiucrl j.y.pbyfico^um.Si at
tz. Dicae^qjcelummouctfcpcraccidcne^comodo quogra/
nia 1 leuia:tunc adbuc ftat ratio.quonia j grauc inanima
rum nomouctfcpcr jccidcnenifi moucatpcrlc mcdut
quo moto tpfum ct confcqucnti moucturf; i(him modit
moucndipcracctdcnenoncfipolTtbtUr tnucntrt tn ccb.
Vt patct.^im tltter omnc pcr accidcne rcductt ad per fc.
er0oopo:tet rcducere ad pcr fc motum 1 moucne q6 no
poteft fieri in cclo:fcd tn grauibus t kuibue bcne.CC^K
ticccaUquid moticat fe per aatdenfl:tik op$ ponere alid.
q6 e(l r Jtu> mouendi jctiucrz aUud qt) cfi ratio recipien/
di.(icut patct m grauibue.-fed boc non potcll hcri in cclo.
liceijfit (impUjcqt vnum t idcflxnpUji non potcft cfk ra
u.vlti.
xu. „
no agendf t redpiendunec pofkt aliud oan qd eiTj
ratio agendi t rccipicndi nam tpfc non poncb at in»
tcUigcntijm rjtioncm jgcndi:vt iam vifumclhCt
nec poterat ponerc jiiqrt aUud infcriua vcl infcrio *
rie oidinifl ad celum ciTc r aiionc moucdi ccUi acti»
uc:crgorcltnquitur(jjriiljacclt:quc cft fubiccnim
(imp(cic fm cdmcntjto:cm:clTcr rjrioagcndt t rcci
picndi mocum^d cfl ipolTtbilc. Xunc fcqiiitur jl(a
pjre nunou0.q) fi ccUim ell copofimm : tunc polTct
fjUijrcQ» aUud cflct ratioagcndct aUud rccipicn»
di.Bedcontrjilbmpancmfunt altc rjtioncBtqi
a|i. vult cjrprdTc. q? cclum moucttw ab in tcUtgcn »
tia.alitcr non uiucftigjrctnumcp itcUtgcntijp pcr
numtrummotuii.vi f Jtctur in boc iz? tttam fic fc/
querctnr a> celu ect gnabilc t co:rupnbtlc.([:aiia
fuit opinio auiccncQ» cclum dT$ animanis anima
pcrficicntc ipfum.fii ratto fuj pottfl^ima fmt.q: nul
la intcUigcniia ablh^acta poi cognofccrc indtuidua
Utcr.fcd inistu ccli cognofcii rcuoUtttonce pjrtiav
lareflralitcrnon cfhccrct caa. gt q: ilb fo:ma cpcr/
fcctilTum inter omnce fo:mj8 in m jgnitudtnc . qi
Virtutc cotinct omnce.crgo oppcnnim t totain po/
tcntiam mjtcric fatiat 4» non jliam foimi. t fic c(t
coirupttbtUr.vt ait. (L Scd tlt j opinio cft contra i'
tcnttoncm a;:.t coincn t Jio:tfl.8.|*f(icozum.t iz*
buiufl.tn quibufl locie cicpurlk vtiU ari(t.g>ccUim
inoucamr ab intclUgcntia.t non foUim in raiioc ft/
nifl.et ctijm pio tanto.q: intclUgcntia mouct mo/
ttim inftntrum. idco piobjr q> non poteft dTe virt*
in mjgnuudinc.t in iz.bume tnudhgjt numc;: in/
tcUigcniiarumpcrntimcrii motuii.qftnon clTafl
canmm moucrct rattonc finifl. £t Comciato: otcit
iz.majpb7(icc.Q>qucUbct fubftonnarum ab""*
clt aufa (bbftantic fcnflbilis fm mototcm t fm fu
nem.(I73tcm nnllj vinus tn magnirudincpot mo
ucre mowm infmihi.spbffi.fcd viriuicfl cclcftco
moucntmoium inftntittm.crgotc.(L"3tcmvide/
mufl B» ammota anima pcrfictcnic moucnf di fati/
gatione t pena. vt patct m animalibufl. fj aUim no
mouctur ciun f Jiigationc t pcna.vt vuU Bp.t com
mcniaio: in mttUie Ioct9.(|~3icm fi cflctninc cdct
compjft tum cr matcria t foima t babcrct potctii
contradicrionia.tfyrcofcqucnecffctgcncrabtlcct
coirupitbilc:jugmcrabilc t Diminutbilctbabcrct
tmaginationem t f jntjfiam.omni4 ifta funt abfur/
dj.crgonon vJlciifta opinio,
rntirm '^"^'"ot^ftiitSuiccnnaQjnnl
1 »-'i»^'ii».ijfoimjfcpjrjta.tc.potcrtDin
QjvcTumcftQjnuUa intcUigcnnj moucnfl cogno/
fcit motitm fitic rcuoluiioncm pjriicularcm.fcd co
gnofdt pmo moni cclt tn fti j vniucriaUi Jic t cj: co>
fcquenn reuoUitioncB pjrncularcfl.f m Q> incUidij/
uir in motu piimo acccpto ^m fuum ambiium.&s
oiccfl.QjintciUgcntijcognofciiroium motum p:i<
mum.vt continuuec 1 crcrnua.t vt fic cft vntie niv
mcro.crgocognofcaaliqttod mdtuidttalircrquod
dlimpoflrtbilenififit vtnufl inmagnttttdtnc.i^icc'
dii Q> motufl priiime vt ^tintiue t ppctuue non co^
fcintr ab inrcUigcnri j nifl fub ronc vfi:t non fub ra/
tionc fingulari.tr fiDicae.mncinrclUgcnria cogno
fcCTJ^cxn-jfc.qtionijm monifldlcjrrra ifcUigcn/
tiam.vtpjtct:tmoium cognofdt:vtDtct8.C>6m q»
non cognofdt motii nifl q> relucct m fui dTcnit j.
CafrftpolTetaUflflimaginari. £m!»o q> iteUh'mo
ueiiioo$8icog(cat mottt quc$ fac.f3 (tctth*cogfdt
1.44.
z*opioaui.tn
9*fuem«x«*
Contni.
f.C.70.tVlti
£.c.4i.
t.C4z.tirra.
4«
8ird imdrtmi
(in%ti t mc-u(n«
dO.Vtdf COITKII'
7i.ttn.Z4t.0c
labaoztaa.
adouicdiam
'k
Jlla2'rffpoB>
fio t>oaone rfl
lporio:tot«rf
(lo^dint <dmi
Htoutniz.mc'
rjpbi'flc<.f6.jrf
ibib5.<pco:pj
(fldYtanabnit)
Inirirm t ttuti
bfrtdrrbiiiiu;:q
monrtinlofo.g
Itcirnil] mouri
ClnifiniTolun
rat^ad^ M ^^.
(Krnl>ao:tit«.(f
l2.mn,(o.44
ft^irr poniiiirl
ligCiiicogfrfrf
tidatmctd (>".
Cicvoirp^i^
rti;ro:po5 fflf
ilid in nioiirdo
<gfnrri1ofaq
funt^rftficoif'
poMtio rrsrnttd
bono;g luaam
ff adinuircmrf
gddot>onirtnl'
(jtc.mfli*^»gif
vtDicafcpinmo
uinobntf ?nuj
'timpfdimAnj:
ftifficvrielpfiua
mat^concfpflo.
moi*«iii ffUfft
nnr* rfgulari»
t rniroimt* nnl
lii t»t* ipcdtmd
tii lot^.fjinio'
ir>»alaliu.iOb*
r irrfguUrtta*
tprinae tplii'
ra tTipfdtm^
adratfenfctort
qr f pucularit
pcT«o.l6t><r«
2(>ifr.iz.nKta<
r6 )tf.t.^6aja.
tfo X.61 xdmi.
rmfus oati Inni
iiiaUbuaadfaltt
Knk
u.ziAifn*
tibri
pjimii pifndpium.": ocfidcrat (Tbf afTTmflan inqai
nim por.Ctiam boc bj ct namra qd ocfidcrat fc af
fimibrcoco.ictadilludDcfidcrarcnatrfcquirmo
Mcrc. vndc crcdo fiippofito illo pzo poffibiU vcl j/
poflfibiU. cp intcUigcntia non cognofcit momm.oii/
mo Dcfidcrarct fc affimilarc pzimo.t iU6 ocfidcriii
adiplcrc no poflctrnifi p motii .t fic adbuc moucrct.
Ihkt/^ «^triVt oicddumcftadqoncsfmintctio
tt^lV VlllV nc5ap.icomctato:ia.(i:adcu/
iu9 intcllcctii notandu.O' cclum vno modo pot ac
cipi p:o aggrcgato et motorc.f.in tcUi^ia quc mo/
uct circularitcr i mobili.qd fic moaet circuloriter.
aiio modopdtaccipt ccUim pioqntaenbitta.q nec
cgrauisncc IctU9:iboc circiifcnptomoto:c. (Tz^
notandti f m c5mcntato:cm.z?ccU.c5mcnti9.<Jo.et
7i.gj animatu oicirar cquiuocc oecclo : t onimati»
quc funt bic4.f m oiucriaa ratione6.qt vno tn6 otci
nir animatii anima inqciftentccojpojHconfiitatsi
per fubicctum inbercntcr.aUo modo animamj oi
cimranimanoninbcrcntcco^wn.nccconftitutaB
fubm oang fibi dTc:fcd foUun animamm anima ap
p:op:iata quc cft pzincipui motu6 : i coniun^nir ci
ftn motii q cft pn" imcdiatij t octcrminatu mot'.
IfcV^i- vnfrt oicedujadquclhone.15>:imo q>
II^tUC vllU capicdoccUimfcciidomodocir/
difcripto motote.f. intcUigcntia non cft animatuj.
£tcaufacft.0iccliicircufcriptomoto:ccctanima<
tum:nmcclTctcozpu9 cdpofitumcjrfozma imatc
ria.fcd boc cfi falfum.qz fic Pm comentatoz^ e fub/
tecnim fimplci:.:?tta patct. qz animatum bab? otio
ptincipia.f.anim3.quccftfo:ma:ico^xi9.q6cftm3
teria.q: anima c actus co:po:i9.ic.i£t pofTcnt addu
ci ouc aUe roncB in p:incipio qncftiow factc ad bac
conclufloncm.fcd non rclUmunnir pp bzcuitatem.
(I7z''oicendii.Q>capicndoccUtmpzimom6 pzoag
gre^atoe^ motoze.f. intclUgcntia.i moblU non cft
aianim anima inbcrcntci pcrficicntc ipfum in ee.
£tci cfi.lSi ccUim clTctanimatu anima mberente
tunccflct gcncnibilc icozntpnbile.fcdboccftfal/
funHmmo ccU.3fi a patct.qz 019 fozma confiirata p
fuBm cft gcnerabiUa i cozruptibiU9.flcut vult cem
mcntatoz ^mo ccUx6.ro.qz foztna in matcria ppa
cftgcncratio ico:niprio.flcutoccifioep:op:ia oc
afozi.ci^tem fi fic cflct animatii:vclcflct animo/
tum anima fenfltiua.vcl vcgctariua : vcl inteUcctl/
tia.fcd nullo ifio;: modo:ii:i ocduco iftam rarione
flcut oeducta dl in p:incipio qucfti6i8.Cz'b^-9'
flccapiendoccUtm cflanimatumota appzopziata.
kt ca c6mentatotifl z" ccU.vbi 3? . foUiit illa9 oiffi
Cilc9 qucfli6e9.£t pzima fua ratio cfl.^lUKl quod e
tiobiUu9 animati9 eft ortimatii:banc bj pzo mantfc
lia:qz q6 nuUo modo cft animatii n6 p6t cc nobiU'
animato.fedceUieft nobiUnsonimatie ifcriozib'^
qzoicitc6nientatoz.ibix6.tfi. 9» noe opinamur ce/
Uim cflc nobiUu9 animato. (Eltcm lUud cl^ atatis
q6 mouet locaU tcr:i babet f iguram octerminatam
tptopzia. qz moucri locaUter coperit animane. qz
onimata non moticnt fe oc potctta cflentiaU.qz boc
cfl pzopziu in«iimatozii.vt S' pbf Jiec etiam ina
nimata brlt figurae ^piiae i octcrminata9.q: ipfi»
rcmanentibuAtn fpcpoffuntbre Diucrfao figuro^j
vtpsin lapidibuflxeUim eft b<».nam cclum moucf
ci: fc localitcr.qz oiuidit in parte mouentcm i ptej
motam.c^ g^pby.i babct pzopriafigarttj.f.(perica.
celi. fi^icit cSmctatoz. g> ifta ratio ocopttur ej:
7CX.79.
tvltiml
Cd.).
infnk
£16
p.irtemotti«ifl[giire:qiicpofterio«runt. (£^*r6en.et
cfi ro DB gd.q: fundarar fuper ronee nalea t oiainoa.
lud copofitu eft animamj :cuiuflaUcra paraeftfu&a flne
matcria i magninidinc.q: ocm cfl in fcieria oe aia. q^o^
talc cne ab""" a marata crt intcUccnw.fcd aUera parfl ce
Ucft finc matcria 1 magninidine.qz oeclaratii efl8V>7«
q> motoz ccU cft imaUe.Ct addit c6mentatoz.9> oeclara'
tum crt in.jri.vcrc pbi^.g» fozma itcllecraaUfl non mooet JCcjtfi
nifi p Dcfideriii pzimi.i pzimii mouct vt aninutii t oefl/
dcratitm.£tadbanc intentionem oidtc6mentatotver/
fU9 pn" z'ccU.-q) in cozporc cclcfli fozma i fozmanij fiit
vnum numero:vt ceiii i intclUgcntia quc cft motoz eiu».
licet magie oiminute $ fit oifpo rccipicnti9 1 rccepti in
fozma abih-acta.f.in intcUigcntia.vbi fozma 1 fbzmatuj:
Vt inteUigcn9 1 intcUccntm fm fuBam funt vnuj nao.qz
motoz fm eflc non piungintr mobiU' i cozpoze cclcfti.fcd
tffi funt vnii nttmero Pm cffccni i motu.nam mora9 g eft
i mobiU tmcdiatcp:ocedit a mobiU.etbocpotptobori
alg9ronibu9.'3ncclofuifcroficp5nie.z?ccU.cTgoeani'
matum.:>na pj.q: ibidcm a:p.p:obot.cp in ccU» funt oifi
fercntie p6ni9.qz cft animamm. vt patct circa principtuj
z*ccU. (IT^tcmot^pcrfcctioquc inucnirar inifcriozib*
Ojinucniriin ftipcriozibU6.inobiUo:tmodo:cuj fintcl
infcriozum.fcd in infcrio:ibtt9 inucnirantma.vtBfep5.
crgo ctiam in co:po:ibu9 cclcftiba9.(r3tcq6b$appeti*
tum.i itcUcctii: vt per fc pj.fcd ccUim cft b<». vt pj e^ pzi*
oictie pcr c6mentatozc.qzcozpoza cclcftia dc x«nittVaie Co.jtf»
nonbabentniflintdlecramivimitcm ocfidcratiaoj q
mouct i loco. (CJtc q6 moncnir finc fatigatione i pcna
icircularifcrcftanimatiiataapp:op:iatainon inberen
tcq: toU'9 motug non cft nifi o fo:ma fcpata quc eft intel
Ugcnna.Tlamvidcmaeqjanimapcrficicflmam it6mo
iiet circubritcnmotjetetcii farigatione ipcna.
113 /Af ^ uAttttt Q' ''ic ^ oubium.Tlibil or aionim
lrll>l4nUlim pcrat"omfcparitam:ficutnibiloici
tur albu p albcdinem fq>jratam:i fic cciii non t>f ocfide
ranenccappctcn6:ncc aianim animo fcparata.vndeboc
Videnir impUcorc ?diao:ia.(I~ad boc oicunt aUqui.o»
celum pzo toto aggrcgato cj: in tcUigetia i ozbc eftoiatn:
1 fic an ima in ilb oggrcgato non cft fcparota. £t fic oicc*
do non cuadctoifficuUae. qzccrtil cftq» ccUttotti cf oni
mantm rarioncaUcriug pti9:qucb5 aiam: vt p:o quinta
efrcntio.fcd non ronc aic.qz nibil bj fcipfitm animorc. er
go fi cclum ctt onitiiani pzo quinto dTcnria:ranc aUouid
erit tole animatum per aliquod fcpanim ab eo:q6 efi in*
conueniene.Undc oicedtim cft q) ccUim pzo quinta efti'
tia eft animotum aia fcparota.Ct qn oicintr nibil eft oni
nim.ic.vcntmcftcpcftfcparantmq6 cftoiftincram
co 1 fubicdo. (C& ra oictg.Q» intcUigcntio fcparata.ic.
£)6m g> non eft fic fepata q> flt oiftincta Uko i fubiccto.
qz anima non ocaipat U>ai$ nec fu&m. vnde venim e g>
anima non eft pcrfcctio ibercnepcr quo j ozbie eft.tanui
talie fozma non cft oiuifo aboibc Uxo i fitbiccto:i eftop
pizopiiata o:bi:ficut foimo matcric. i boc fttffidtod D q»
oUcnim pofTitaltcnim oenoiare.i ifta vnio intcUigctie
ad o:bcm eftmirabiUe i oifTtciUe intcllccrionie:fiait it
vnitae itellmue noftri nobie eft mirobiUe : fuppoflto gy
non fit inberene matcric.vt vtiU comcntotoz: tamcn cre )• 6 alt
do 9> vnio inteirnric od ozbcm cft vcrio: in na q| fo:me c6.5,
aim matcrio in iftie infcrio:ibiie.nam ad vnione fotme
cum matcria neccflanii cft agcne tninfmutane materias
1 oifponce.tamcn boc non requirirar in vnione intcUig^
tiead ozbcm.CTlot^ndumtilQ^iftaappzopziario itel
Ugctieod ozbemoifTcnab oppzop^iarioneitdlectue no
ftri ad fantafmata noiha. qz intellectue indiget bominc
rtoc aanT. in p
caplb ec Aiba o;
Buodecimi
litK ftin tflb* in M jppa oponc: auc cft inrclligcrerfj
inrellig' no tndi^ cclo quo ad ircUigcrc fiue qao
ad c(Tcntii:f5 folu quo ad rnoucrc. vtt itdfe noftcr
cft in po' pafriu4.idco no cpt ad aaii:ni(I mot'' ab
tabia aliquo qctrtn" vt ab oBto.CTTlotandu oubiuj
tft 5 pma ,5nc5;q: ocm cft cclii circii fcripto mo/
torenocftaniatii.CICotra.^llud qdcftnobiliiw
2!?cr.p(ne.di. aniato cft aniatii.illa.pp6 cft Comctato^is: fs ccUi
drciiicripto mo^* eft nobilius ania to vt mufca vel
fme.pb6 bui^-fiKrrpctuum cft nobiliua gndbili 1
Z.C75. co»opttbiU.cit8.pbffi.f5cclu5eftfuBa|2pctua.e)c
Zx,20. ^ceU.(ra<lbocorttaligg»ccUicircufcriptofno'
totc nd dl nobilius an iatie:i boc .pbi t . QH opci*
in aUquogcncrccftnobiU^^optimo altcri^gcncris.
tuc totu gcnue fimpTr cft nobiUus toto iUo gcnere
1 oibue in ilU) gcncrczfj opti^in gcncre co^ccnriii
eft nobiUud optio in gcnere no cogfcen'". qre totii
gcnus cogfcen" i ifimii in illo gcncK eft nobiliue
loto gcncrc no cogfcen'".t pcr pne ceto.a'"'p5.opci/
mu9 bo cft mcUo: optio afino.g totii gcnus bo^eit
nobiUueoibueafini0.mino:p$;qzDcuegcfiopti/
mne in gencrecogfcen'cfl nobiUo: optio in gcnc/
re no cognofcentiii .ergo totuj gcnue co^^fccn'" cft
nobiUua oib^^altcriue gnl8:f? cclii cfi in gcnerc no
cosfccn"": lafaUaigencrecogfccn^.qrctc. (tt^i'
cendu qf cotpoxa ceUr* drciifcripto mo" nobtUoM
funt mtiltie aniaUb" : quc funt b<? vt mufca i ^me.
6t boc poOct pbari g cide rone . O ri opti"* in ali^
gcncre tc.fcd opti^^in gencrc fubarii fimpU"" c{\ no
biUue opcio in generc :?pofitarii fu&arii:vt ocue g
cfl fimpiej: efi nobilioj oibue in gcnere fuBa:p ?po
bwfld ftnr?.rtH fita^.gtc. (Tltcingencrcfuixiriietcmacoe^cft
i**?^'' ^ opti'":^! cfi opti*" cop:quc funt in na.cj: phe'. bui'
S wiSS ^ « «'Pt'"' <Vtio in ^cncrc co:'""".mo cclii e fimplc^
crntcinfotmo ictcmii iaialiafut:?po"ico:"'. a iiradrdncj.
mmiocai«f.2lP' QdenobiU^aiato.Coccdif.aUquoiftopmodo?::
w^mveS ""^ * * '"'^ imcdiatuj
eft rjirt Q2 ri» co! "obiUoiie anic.mo qti of:q6 clT nobiUue tc.veroj
iKu cdcftc vnu; cfl. vr cfTc aniatii aUquo mo : 'z fic cclii eft aiatii no
Pf •< •fP*^* P ania ptc fui f m clTc an iatii vt bo: fj cft an iatii ania
tmninSm!^ mo":! fic cft inftfm nobiUoxie anicvti cdu eft qfl
incowoiiibii/p iJKa^inrergnai^iingnabiUa.vtoicitCometato:.
nas oriiirioncj. 4" cdi.cdmcn. 4-1.70. ■T.7i.Cr3d rationcs illo:ii.
«cr .n. gnibiic x £>iccndum Q» no valct : quia trn cft in contrarium
cornpr.bdctTCif .- ^ -
»<morDp(>nci^'
rWpcnMdiqArft „ _ - . _
Mcoimipcr^ vno^accipit p fpcfpa^^^qc.S.b'':^: indiuidua fpci
ctp(dtq6^pm J()r**funt ciufdcefcctionie in fuba vtoceboice:lj
iJbfvM^' ohntpcraccrttia^-zin iUiebj vcritate:q:optimue
rcliig<>. t fi cA ''0 eft nobiUo: tc q: oco boice funt ciue pcrfcctio
imciiio^e ppar niB:fjingcnerib'':quepreefpeebi1t<z pcifcinana/
tcm in cc no cc r U)gicie 1 cguocie non bj vcritdte:! fic cfl m jjpofi/
t^c-1 Smm; to:q:cognofccedl analogu.(r aUtcrpotoiri.Qii
inboccrUocw optimutcCoccdit vtfic(r2dmino:c5.£>6ma>
aae t appncnB totu gcnue cogfccn* vt funt cogfccn' fub irta redu
t moticne m lo^ pUcatoc cft nobi Uu9 no cognofcetibue: q: aifirma
^1« ouo^K CT ^ nobilio: ncgatioc: fcd tii no 05 cognofcee
«M modcrnoMi fimpfrfit nobiliuB no cognofcctc: q: nocognofcee
irncttri jdimcn potcnTcnobUiueaUquomo vtfinocognofccnecfl
"on^ 3iicrro. ctcmiitcognofccecftgnabilc.^igfa.vifuecfico
SoSr'^i gnofcce 1 voliitae no cft cognofcee : 1 tii vifiie non
cdo:cotra quo« cft nobilto: volun tatc : I5 fit nobilioi inquantu cov
laccfcripliin q' fflflV^rcX P'"^'P''l^^'"''P' CgOOfCCe.
jlioctncj t«cd iClU i S*VlVCt> po(itU5^cr^^-^^gj^-^^
tdugcmic " banfc ^p ccUi no fit oniatii ania inberctc i gfidcte
P 6110" ?"3"""".P '^W' W vifum cfhtamen pot oici cp ma/
l : fft ^ intcUigi in vniuode:': oc fpc tpr'*: q: gcniw
06. XIH. "0
ipfujfmcfTctif n6j>bdtipfujndcfrcdni3tii animdop/
p:op:iata:q: boceftncciii.vt vifu5cft (Tad nliam fitr
|^:q: anio iberetcr numct ad ocmofiaj ponisifj ania fe
parata 1 app:opata o:bi trfi mouct ciraibritcrq* ?"ejc
pte mouctie 1 mobilis.qr ptc moiicn ti6:q: fo:"nobiUo:
t^circ motii nobilio:e:q:cgd fcgt fo:mi: fj motue cir'
cularie cf\ nobiUlTimue motuii.qcp? ccU.etii bocw e^
ptemobili8:q:itcUtg»mouetei: m6quomo''cft aptuj
natii motieri:fcd mobiUr.r.co:p''ccUrfie natu cft moucri
foiii in draiinirq: nctp c guc ncq^ lcuc(i:ad aUa. £>*j
9 ^iinaf c]c ma""fcnfui cclii ccaniatii ania appwptio/
ta;q: tj: mot u circlari iftc mot'' cft nobiIio:.i6 05 pccdc
re a nobiU""' fo:':cui9 dt aia fcBatJ.([:et tu oicie: 9» ct
alia biit motii que carcnt ania.(C£>*m q> talc motii cir
culareregularci vnifoimetrn bjaniatiianima app:o/
piiata.ficutcftcdum, Q6. XIII.
S/inci4UWltl inpccdcnticioncvt;:
itcUig*moueeo:bc fit :>iuncfa o:bi in ceaUq
moqritgoebocvtrii itcUig*moucso:bcfit
J:3iiicta o:bi fm cc vt fo:ma fubalis fiic mae
(rarguit p" cp fic Tlulla pfcctio fubaUe c fcpata a fuo
pfccf ibiU p idiia6c5: «nibileficif paligdfcparatii ab
ipo:fiait albcdo quc dt fepata fm ec a parictc: n6 pftdt
parictc vt gUbct oicit : f5 if clUg' motiee o:bc dl cfcctio
otbie.Q C6metato:c oc fuba o:bi8.g cfl piiicta.
X^yyVl lium cidceno dlptiiau in cc mf90\>u
li:qi qd cft piiictii mobili P5 ce dl mobilc faitc p oecrte;
q: motie nobie moucnFoia quc fun tin nobie.z.tboptc.
f5 itcUig' mouee o:bc cft bvl.s.pbj-ficop.
lHotan(1 II m * l^" 1° inc6fyct«.«^cedd ffc
u »v»^i»MMii» Q> p taga otiaeopvoneecii fuie ro/
nib''. z^foliia r5nce fm tenctce bae opionc9:i QI5 oinc
eUgatq fibi vidcbit jpbabilio:. (Tl^iima cftopio vni'
tefig^iteUig^moueeotbe cfTcaiiic cft vniraoibiinee
epiticita q^cfi falfu5 ipfarn ofc cc fcpati in cfTc qrtltic
ab o:bc(r£tboc pbitirtierationib^^tauctibue. -Pii
rtu cft.nulla fo:'cfr fcj^ta a fua ma:l7 cft miifcOa p idu
cttonc:f 5 itclUg" mouce o:be cfl fb:' o:bie. vt x>icit Com
mctato: in oc fiiixj o^bie:-: in mulhealqe locie.dT^tcj.
■Jila q ftint f m fc idniifa fadiit vnu Pm cc:-: fiint oiiicta
fm ce:i B cft manifcfta:f5 intcUig*i oibie funt t)<y. .pb6.
3lb funt idiuifa fm cc.quo;: ce nibil dl mc^^q: iUa ftit
imcdiatc vnita.i p :?ti6 imc" vnita:f5 itcr cc o:bi6 1 itcl
li^etic nibil cft mc'":i fi cfb mc" ocf illud: vti ncc cfi pU:
nii:ncc vacuii.g funt imcdiata ^m cc.i pcr ::>tl6 cjc cie fit
vnufmfcCT^tcqd ocnoiataItcriin6dt fcpatiiabco:
q: nibil of talc p ali^uid ab co fcparii f 5 cfTc : ficut nibil
of albii pcr albcdine ab co fcparata : 1 pcr ifiii modu p'
bat Arifto.T.mctapB.qjnofitponcrcrdci fcpatimo/
do quo rmaginabat plato.f. gditatc bomie fcparatam:
qz tiic n6 polTet pdicari oc boc bominc:q: cifct fcparata
ab co f m cfTcfi aiit oicat 9 fufficit ad boc aligd ocno
minctab altcro q» fit 9tunctU5perappiop:iationcj:ifio
m6 oici oc j-dcie platoie.f.q» fufficit qi fint ocnominate
1 app:op:iatc octcrmiat is indiuidnis ad boc vt jvflint
oe indiuiduie fimiil pdicari.Ctii ad boc vt fin t qiiidita
tcealio:p indiuiduop:ificpBemalcargiicrct(.Jrrapla
tonffj itcllig' ocnoiat otlxre 1 picdica f oc cie.p pli»,. 2°
ceU.vbi Dicit:g> o:t>cefunt animatiirtato cftponcrc
feic oiffcrctiaS ponie in cie. (L "Jtc.inftfm n6 cfi fcpara»
tumabco^cui^^cfiinfifm fmcfTc^ibocf^per indiictio/
ncm tam in nalibue qparnficiaUb'' infirumcntie^fetlo?
bie oictt tnilrtnncntu intelUgctie mouctie . vt fatis m.
0
CapP.p.
Capi^^p'
t.55.-
XxAoo
«tnfra
2C.c.4t.
Cd.44
C5.4i.
Cdm.30
r.c.79.
£.c.4i.
q: p* t z? ccU.pcr Arifto. t Cometatoje.g n5 cft fcpatu.
CTJtc mobilc 1 moiics ftint imcdintarqj moucs imc'""
1 motfi noviir polTc cc fcpar.i l clTc: ficiu in oibiia. £t
pbjtfi clh7.pbf fi.vn vidciiuis x^tiis motiiia q mooct
mcbr no cft fcgata a mcbw f m cc. <5i aut oicas: cp tfta
(Unt vnita f m appiopjijtocjbocnovf fulTiccrcq: oato
Q> nauta (It app:opiiatii9 aliciii naiu:trt cam moucrc no
poffjrnifi fibi vnirct aliqiio mo in cc.vt oc fc cmanifc".
trii no bii piiflcmue f jliiarc alia b.^ quc attribuun Fcc
lo:f5 itcllig'' clT moiica imcdiatu rcfpcu oibie: 1 fmo cft
Dcmoiictc imcdiato.mino: p5.ci:.S pbj'.i.iz.b''. (CJte
maio: clT vnlo itcr in tc"" 1 oibc $ itcr vni in tc*^ 1 alia:
qi fm oc»j itclligctia cf^ Qp[:>:op:i.ita o:bi:f5 nuUue oicft
vni itcUig^^dTc app:op:i.ui .ilrcri:f5 vna itcUigVITcon
iucta altcri.ni vna itcUig' cft pcrfcctio altcri^^lTcut ircl
lcctiuii cft EfcctioitcUigctio. vt Dicit Comctatot. iz.b'*.
(C^ftf iUa quc funt magis vnito 1 imcdiatius qp fubfta
tiaUe fo:* ma fcnfibiUs facifit vnu in cc:q: nuUi cft oti
biii gn cj: fo:* fu5aU 1 ma fcnfibiU fiat vnu in cc:f5 irclU
gcntia io:bi9funtb'">. p C6mcnrato:c in oc fuba o:bi9.
vbi ponit Dna5 itcr fo:ma fubalcm: quc cft pfcaio mac
ficniibiUs t in tcUigcn t ii ipfam quc cff .pfcctio o:bi6 : qr
ltcUlg"vniFo:binon mcdiitib^Pimclionibus^f^oime'
flocs mcdiitcfo:*:ioppontom6clTDc fo:mie fiiba»'^:
qucvniunf macitKdiitibusoimcfionibus. fztoUrma
nir.na5 intclfu imcdiatiuevnito:bi q?oimcnfionc9:q:
Dimcfionce vniiin ro:bi mc" itcUig*:f5 Dimcfionce vni
nnf o:bifm cflc.g magisintcUig'. (r^tcnopofTcmua
faluarcccUl moucricF fc. fi pn'^ motics cflctfcparani^:
$tticiiq; ctia cflct app:op:iatu: q6 dl c» Arifto.g.pbrfi.
(T_"Doc tde arguit oucto:itatibua: i^ma oucto:ita»cft
C6mct Jto:i8.6.pbf fi.T.iz.b^.in iUa oifgrcflrtoc. loinca
autgramancu9.vbiDicu:a>cftoarcintcUigcnrii.ilfq?
a q monie ccU b5 vclocirarc Dctcrnunara: 1 cfi irclUgcn
tia fcu ania:quc cft in co:i cll oarc ircUig^^a qtia iftc mo
rne b; ctcrnitatc:i cft itcUig' fcpat.i.i:t cft ircUig* pma:
t ficvf Comctato: vcUcqi itcUig^a qua p:cdictU9 mot^
b5 vclocitatcDctcnninata fit :?iucta tn ccipfi o:bi:oicit
.n.caclTc in o:bc.(raii ^ cftaucro:ira9 C6metato:is. z.
ccU circa pn^.ibi oicit:q> fo:' moucs o:bc oUqtio modo
afTimilaf fo:'ab'*:i aUqiio mo fo^^^mali in bocgjmonct
IHnd^cui^cftfo^^f.motuarcrari^TafTimilaFfot^ab'*:^:
n6 Diutdif Duiifioc fubti.et parii poft fubdit:*}» fo:ma 1
fo:m3rii in co:po:c ccU'ftt facitint vnii nuo: U fm oifpo
nemagi9Diininutiqpinab"'.([;;aUacftaucro:ir3BC6
mctato:i0.8.pbf fico.vbi loqtics t>c motu grauiu5 oicit:
Q> in bis qtic mottcnf cj: fc mouce 1 motu liint folti oifti
ct j Pm oifTonc 1 no Pm ccaiius oppo"* cft in biB quc no
moticnf cFfc.funt.n.Diftincramoucstmoni; fmDilTo'
nc 1 f m cc:cclii aiir cr fc inoucf .vr p5 ibidc.ict ct bis p?
q> in cclo liint otio pn* factctia vnti in cc. 1 pcr prte intcl
ligctia cft :?iunoa o:bi in cfTc:q: n6 cft ibi poncrc aliam
ania5 p^ctcriteUig"". (raUa cft opto.qticvf cfTcDcin/
tcntioeo^ c6itcr loquctitl: 1 vtdcf cfTc opio pBi.S. pbf.
1 in ifto.ir.-: C6mctato:i6:cp cr itcUig'i0Jben6fitvnii
in cfTc : fj fo" fm app:op:iationc funt vntl : qrfi biit fc vt
moues 1 mobi tc.i io funt app^o^niata vt moncns 1 mo/
biU':i lUtid cfTc vnii f m app:op:iarionc clt cffc vntim in
motti.ni ircUig^i o:bi9 ftmt vnu5 in mont:q: motus cft
ob vno ctTc"' i ab alto rcccpriuc. ifta igif app^opario no
cft fo:'ad mam ,pp:ic loqucdo:f5 mouctie ad mobilc. 1
io ficnt cic naiua'-: naui n6 fit vnti f m fc quc fc brtn ficiii
moucsimobilcitaftiomocic itclUg*io:bcn6 fiivnii
fm cfTc.et fi nauta moncrct nauc pcr appctirii 1 ocfidc
rium:tunc cilct nvigis fimiU oc naiita rcfpcctu nauie c(
oe {ntclligcntia rcfpccm o:bi8: q: intcUfgctia mc
nct pcr fc:imo motict pcr appctitu -r Dcfidcrium.g
no op5 3> fir coiunct j o:bt fm cfTcfictu naura con/
lugif natii aUqiio m6 f m cffc: 1 no mcncr omnino
pcr appcritii 1 ocfidcriii. Ifta opio potcft fic .pba'
ri.ipmar6p6taccipiab Arifto.8 pbrfico.vbivi' 1.^.78.1.7?.
dcF.pbare cr in tcti6c qj ircUig" moucne o:be non
fit virms in mjgninidinc. Q: fi dTct vimie in ma
gnittidinc vcl cflcr in magnuiidtnc finir J vcl ifini
tJ . pcr fufFicictc Diui fionc:fcd nnuro mo Dici:
q: n6cft vimisin m3gninidincinfinita:q: iftano
eftDarc.vt.pbatiicft.^.pbj-fi.ncccftin magnittidi Xx^yr»
nc finit3:q:" virnie infinita no pot cfTc in magniw
dinc finir3.(I73rcm.nuUa virnw in magniiudinc
pot inoucrc mom ifiniro.cr.8.pbrfTco.q: taUs vir iCc. J9.
nio monct cii fatigari6c 1 pcna. vt p5 oc aia rcfpcii
aniaUe^cd intclUg' monct motii tfinitu in o:bc. H
ait ma* cft.(r 'Jrc.fi fic cfTcrnmc moto:cp o:btn$
moucrcnf vcl pcr fc vd p accrts : fj boc cft f jlfum.
qc.S.t^rfi. pnria P5: q: moti9 nobis moucn f oia q Xx.^t
fiit in nobt9.r.tbop.(f77ff oi* i" mjgnintdt'
ncqctcndiF crrcnfionc iUitw inagninidis.vt appa
rct in oibns fo:mi0:quc ftint pcrfccrioncs aUaiiii^
nrtcnfi: q:bocno vidcf clTc rmjginabilcquligd
lit pcrfcctio vnita flUaii crtcnfo:nififir crrcnfa : f;
intcUig^ria n6 qctcndif crtcnnonco:bi9:q: intcl
ligcntia cft immrribilie 1 indiuifibilis.vt Dicif .8. vbi.&.
pbffico.^r'?'^'^ nioto: cfTct :?itincnifl o:bi f m ce
no polTct aUgd app:cbfdcrc mo ab": f5 trfi ind iui/
duaUtcr:fcd boccftfalfum. orttia p5: q: moro: cct
indiuiduatu9ifignjni9indiuiduat6cmagnintdi
ni0:i idcoapptcb^dcrct folii tndiuidualr. (£3te$
ct Dtiob^cnribn^ in acni no fit vnii in ce.z. Dcaia. jC.c.7.
i.T.i.S.biii'': fcd cdii 1 ircUigcria fiit cnria in acru. X.c.4^
(T^rc.fi boc ciTct Comcraro: faUttm Diccrct :aim I.c.i5.
Dicit ccUi cffc rtil\5 fimpUt::imo caderct in co ?po >
fitio cr intcUig*i o:bc:qc gbus ficrct vnii fm cffc.
(TTlotandii vltcriti9:cp ilU qui tcnct pma opinio
nc rndct ad tftas r6nc9 : 1 premitmnt ^mo q> non
inrcndiir9>inrcUig*firvnitao:bi ifto moqi cpi/
daf crtefionc o:bie:i q; ftibflftat pcr o:be: ncc c;5:
f5 cft vnita o:bt co mo quo ptinctue vrtif lincc: qt
nuUi cft Dubfii pi"ictii vnttii cft Unec in cfTc : 1 no
crtcndif crrcnfionclincc . Htboc mo intcUcctus
vntfco:po:i m cc Pm fiddc9 n5 c^tcndaf crtcn
fionc co:po:iB:i tn no cft fcparanw in cffc a co:po'
rc.Cr pcr iftum modii poiTct oliquie rmaginari g»
intcUigctia vnit o:bi in cfTc : ita noc^ctcndamr
IfelrWVJlfi^ CWcnfionco:bi9.
IKfiJK. VliU rrtdcntadr6nc0.(radpmam.g»
pl>9 in.s.pbrfico.pbat Q' pma virtttg fiuc ^a tn« X.c.7^,
rcUigcria n6 fit virms oitincta magnimdinf : f5 oc
alg9 a pma no pbnt p)70.na5 pma intclUg' no mo'
uctvifu5r6ncfiniefmgivf clTcitcntio Arifto.i Xx.iS,
Comcraro^ie.in.iz.b^f^ ocs alic a pm a ircUig* mo
ucnr dTccriuc.et 16 cu Dicir pjT^q» ^rus m magni/
nidinc finiu n6 monct moni infmitoxrponcduj
cft oc vimitc ^ma:f5 fi cflct virxue n6 pma oato <p ^
in magnimdinc p6t moticrc motu infiniro: 1 15 cft
^tutc pmcmrcUig^q^aiir.pbauitpfMie.s pbrfico.
fiiit Dc ^txitc p": q no cft mouce cffcctiuc:fcd tm tn
r6ncfini0. (f aUtcr p6t Dici: (3>pbu9 intcUcrit.8.
fiby(ko.q> intclUg" no crat virmo cictcnfa cncfio/
nc cotpotie: qt fi tta cfTct no pofTct mo"^ moni infv
to:fcd no Ht cdiunoa o^bi in cfTc no c^cnfa cp
»
TSuodcdmi
ctiieflptunctulineeriania itcllcctuwfjamano coqwii
f tn fidelce:t no tH qrtoidif cjrteflonc coipotts.ncc pun <
ctum cttcnftonc Uncf .O: aiir p}>u9 oidt.8.pbffi^ yiP
inoifinitanopiSc cflcinmagninidincftnita^Jdtoid g»
intcUept oc pma vtrtucc.vcl pot oici qi no pot cc in ma
gnitudineflnita:ita9'Ci:tfndat cncfinoc illiti«maani
tudinis.tboc intcndit Anfto^.pbf fico. n oAu ClSd
aliaDiit(i>pmaintdlig*c(l imobilispcrfet pcraccflK
q: non dl Diuifn:»ili9:ncc pcr fi::ncc pcr acdiB . £t omne
X^z. qd moucf cft oiaifibilc.vt p;.<5.pbrfico.t flmin-oc alijs
intelligen)o:que funt imobile 9:q: no cirtcndunt % oiuu
dunt cjncnfionc ojbte t Diiiinonc.lcc boc mo ont Q> pii'
ctum in Uneo fit imobilcqt oato q» fit con iiinaii in dTe
aitcut mobilL-ti\ ipfuj eft indiuifibilc pcr fc t pcr accifs.
|{r2dalii.ontgj virtUBinmognitudine eticnfaqctcn
il.u ..^ fioncmagnitudmienonpotmo^moniinfinito.fparrfi
fit virtus ^a.fi auc no fit cjctefa: t non fit vimts pma:
pot mo"moni infinito:t boc ^tc ^me cie.CCSd alii.
omnia virtuetn tTugnitudineefie^tcfatDiuifibUisDi'
uifione magnmidi6.(r£>6m q> verii eft fi fit inqctcnfo
me" oiuifioccuiufmodi funt fo:mc malcBrquc rccipiii'
nir in ma mediannlnis Dimcnfionibiie: fcd incclligctia
no vnit oibi mcdiatibus oimcfionibue : f) ccoucrfo. vr
f 6«iaM* ^*^" Cornctatoi^oa nos vidcmus g? pnnctii c(i pcrfa
}%aoii ^ ^^^^ ^ "5 qctcndif qnefione Unec t ania intclUrcti
ua d^pcrfcctio co2po:te t no cftqrtcfa CTCtefionc coipo'
t ns.(ljadalii.o65g>fiintcUig'cctcndcrcr crrenfionc
o:bt6;nincndpofict;)ptcbcndcrc vfrfcdfi nocicrcndif
btipoccnc.cadaUaodmgjvcEefiqcDoobue cntib''
.r, in actu Difiincto t feparoto nd pdc ficri vnii cfTc^fj incd'
Ugentia t o:bie no funt entia oifiincra acni otfKcto t fc
parato.jj ct cio p6t ficri vnii clTc.Ucl pot oici 9» Vf/
rum clt.fi vnii fubfiltat pcr altcrii:t ccouafo : ciic C]C cie
no pot fieri vnii cjc ne^fj incclligcncia no fubfif^ir pcr 02
bemjncc c?.g cic eie pot ficri vnii. ([jad alii.odm cp ce
Uim ,p cito of fimpfr fuBm a Cdmetatote : q2 fua fo2ma
nd vnif 02bi mcdianlxis oimeflbnibue : t ipfc iteUqiit
XX fabaceUdrcufcriptaintrUig'': tficiftifoUiiitrdnee.
9ff"^z*"opionc:qucvflcnc^babiUoK
Xyi^U II II ^ (nterioc Anft. t Comcraro:i9 folutir
rdnee aUerius optnionis . cr3<l pmi Dtlt 9» intelUgen/
na t o:bi5 no bt!t fc:ficnt perfcctio t perfcctibilc:,pp2ic
U>qucdo:quo noe oicimas 9» figura inberce ccre cft pfc
ctio ccrcfcd intcUigetia cftpcrfcctio 02bi9:q: moua 02
bem:t flc cuj pcrf icit fm monS. g of pcrfccrio co modo
quo moues poc oid perfecrU) mobiUe:t fic in te^eft iila
jppofirio intellii^ad o:be.(rad alia. per idi.n5.n.\ttl
U^cnda c(l pp:ia fo2ma 02bie co md quo ania fcnfiriua
Dr pcrfccrio co2po2i8:fcd cn fo:ma app2op2iara mo quo
J^xS?» fnouce pof Did fo2tiM rdpccni mobtUe:q: of . j.pbrfico.
fikmpere^mabif •Uqijpce inoucne. vti moiicn^por
Did fo2ma rdpcctn mobiUe t p2ccipuc fi fir fo:ma in fc
indiuifa a mobili loco t fubro: q6 dl dc inrclUgcnria re/
Ctpi.pi fpccni o:bis:t ifti ?p6nc inudligauir Cdmetaro: in pn>
dpio rractarusoefuBa o:bie.crad aUi.D^; iUa que
funt imcdiara ^tncffc:ira q? faciunr vnu in clTc:iUa con/
iungunf fm ciTc:fcd alircr no:fiair natira moucne naue
t(t imcdianiB nani: t rii no fddr vnii ^m dlc atm naoc:
t eode modo funr ifia:que funr cdrigtu fm cfic fun t ime
diata: t tii ejc eie no fit vnii fm cflTc . i£&cd ifia fofo no
videf valcrc.ni fi illa quc funt cotigua flC fc babcr^t q>
vnii co:p cffct fotma moucne^t aUtid dTetco2pu6 mobv
lc t ciTct fic coiuncnte in c(Tc co mo quo i(\a ptigua fiin t
cdioncta fiiK co modo quo moucne co2po2ale t inobik
et6. XIIF.
1fantcoti^nuUiDubitie(t9)e)cde ficrctvnu^ dle
ira Q> vnu pcrficcrct fubam altcntie:crii fi fiin r vnira fc
cundii c(Tc fitic in c(Tc:ifa q> fir vcrii of c q> cfTc vniiie nd
fltfcparatiiabdTeaUcriue:ficur vcrii cUoiccrc dciimv
oennlNie imediarie t morte : t oc ipfie cotigti ie fcmper
bf j?pofirii 9» inrdligcria fir vnira o:bi fm dTe. (TUn/ 3*
dealircr Diccndu cft ad rarione g» inrelligcnrij mouea
Mbrm t oibie .p ranro Dicunf imcdiora fm cf(c. q: ircU
Ugenriaefiapp:op:iara 02bi : ira q;> nibil imcdtariue oi»
dntr.ergo tmediaca cfl fm cfk app:op:iarioie t no fm
e(Tc vnionie.vn fi,ppofirionee capianrur ifto modo:i(Ta
qtte funr tmcdiara fm dTc vnionie. ifia fociunr vnuj in
dfe CTCifi^rict fic irta maio: dT« vcra t mino2 dTct faV
fa:q: inrcUigeria t o:bi9 no funr imcdiara fm cffccxi^e
ti€,£t ru oicce fo:rc:cp no cft aUquid: qd fir aprus cyifte
re mediii.vcnim cft:q2 ndcftnarii aliquod cjciftere cflTe
mcdium etnanira rn.gr idcoper puationctaUe medq
no Dcbcr pici imediara $rii ad rolc epftcrc. f? fi ni vi»
tippcUarcimcdiarapcrp<ijrioncrali6mcdq:runcDtca$
^ maio: cft falfa.no.n .fi funr imcdiara rali modo: opo^'
retQ>fintvniiine(TccTiftette:q:inrcrcdftcrc iUop n$
eftnarum cfTcaIiqi5cdftcrcmediatii:fedillud ar"bcne
cocUidir in co:po2alibus.ni ilUiquop cpftcrc crfit inv
mcdiara erunr vnira in dTc cdfteric : q: pcr puarionem
raliemcdgoiainf vntra:tpcTralemediu5 oicunf non
vnira.crad aliam.oicendii fm p}5m t C6mcnraro2cm
Vt puto:g7 aliqd fcparatii ab alio fm c(Te cttft^icDu tof
men non fit Diutfnm loco t fubieao ab eo:t rii boc fit fl'
bi app:op:iaru vr mouene mobtli : bn poflfcr ipfu? r>cn<>
minarc:tra cft oc inreUigeria rdpccni o:bfe . (T Uil oi'
cendii cft fm p|?m t C6mcnraro:e:9' inrcUcaue quicft
fcpararuetimijmiecojpo:ibnmano ocnotarfoip^^bu'
manu.Quidoigif oicimiiflq^^cchlcft animatiinon eft
fenfue q> fir animarii anima perficictc ipfum in c1fc:fed
cftfenfueq»cftanimaruanima moucrcfibi appzopiiMt
ta vt moucne mobili:ncc cft fimilc oc rdcie.quae pone
bat p(ato:q:erantqniditarce indimdtior 1 f m C115 p:e»
dicabsnf p2edicari6eDicctc boccft boc : fcd boc magis
boceftbuiuevf moucne mobilc.C~ad aU.i.Diccndii q»
maio2 df vcra in co2^:fcd in alqe no. modo intcUccnie
n6cftco:pu9.idco tc.nccidiicnocftin co^^^.vidcfnus
cnim cf^ f antafmara fiinc inftmmcntii inCcUccnie agen/
ri6:t ramenofiinrcoiuncra in dTc.nafcqucrcf 9>vniij
t ide fimul pUiribue f m fuppo* e(Tct inunctii in dTcqft
puroc(Tcimporc.ni inrcllccnie agcnefir^iungcrcf fan
rafmaribu9 mcie t niie^quc til funr oiftincca fm fiipp'":
t n ifi boc ar" mc cogcrcc oiccrc audacrcr in tcUccnis
agcnetnperfecf<6efanr"""vntf inc(Teiftie fanrafmari/ . ^
bue.m6 quo vna irelligeriarii vniFaltcri vt pfccno per*
fcctibUi:n6 rrt oicereQ) inreUiie agcne fubfifteret pfart/
rafmara:ncc c:5.(rad alii.r^>m q» inrcllig*t02be9:qac
fc brir vr mouce t mobilc imcdiara funr mo fup:adicto:
t tfi n6 of^ cp finr vnira in dTc. vr cjc.7. pbrfic. j)baf:(p jCx.ia
iter tnouee t mobilc nibil cft mc". m6 quo polc cft. mo
n6 cft pote:q> iteUig* fit imcd iata 02bi ^tii ad cpTriaj: 4
ira qceie fiar vnu (n edftet ia : f5 fiint imcdtato: ira 9
cjcis fiar vnii fm app:op2iarione. S>i aiit aliqiiie qtic^
rcrcr fuppofiro q> inrcUig' no fir c>iuncra in c(Tc ctiften/
r(eo2bi.qaero vrrii (iippofiro q> Dcmue vclpcr impoflTi/
bilc vel pcTtjofe q> inrcllig' fir co2po2cii moucne^poflct
mouere o:be:cui app2op2iaf .0i Dicae cp n6:qiicricim
t n6 eihnifi q2 fcparara in e(Tc fttppofito q> fir co:po:cus
mouee: ira modicii pmoqri n6erar co:po:ciim moiice.
0iaiirDicae:(j»adbucquidocftmoiiee co:po:cu5p6t
mouerebocdlppr7m.7'(ibffla>.41tibi,fibaatt<i>tn(ier I^w.
IX.44.
t.c.44.
moais coipeteH 1 motu nibil clt mediu fbnwflto q> fft
moucns iincdiatu.g mtcUig" fuppoHto cflict coif/^mo
ucrc no poitct:': non cfl alta cdufainifl; q: rcpcirata In cfle
t no imcdtata vt vf g codc mo: 1 Mto qj intcllig* no fit
totpuB no pdt moucrc nifi :7iunct3 in cffc : qt manetc ci
mana cfTcctue.z.pbjfTco.njs fuppofitoq) intclligcntid
eftct mouescotpotcu no ruflficcrct vnitaeappu^pziatio/
ma ad boc vt polTct moucrc fiuu mobilcimo o^ztcret
QfCllct imcdiata fm cop fupcrficica vltimae . ^ vnitae
idaappiopziattdts no fufficit ad boc vt intclligctia pof/
Rtmoucrctmcdiatc:tDatog:> noltt co:po:cu motjcne.
C[radbocDicibjcuilTimc:cpfupiX)ritoa)inicUigcntia
cjnftea fcpjrata fmc%incrc mSc quo efl t qu ido ftt fe/
parata cfnccrcfcoipu» fuppoftto 9 babcrct virtute mo
nendi qui ^imo |Mbuit.(Ci^>cendii$ q> fk fci^jta moue
rct t moucreporret.& tuptds:,pbjtii cfl.cp7.pbrfko.
S> intcr moues co:pozcii imediatii ntbil efl mc" . fcd o)
g>nt vnij fmeof fuperficics vltimas.vtbabcr in pmo
Degeiicratide.captbDcactiuot(Mifitio.(rib6m tppBe
benearfluit.7.pbrfico.oe mobtUbnscoi^': oc rcbue fe
babcnnmie vt nate funt fc babcrc.rco.n. flc funt natc fc
baberegind mouentmancntiacot''nifi medtanttbua
infhtiifitie coi**.^i gfa.fUut funt virtutcecoi" : ita q>
no mouent per ap^ttii 1 oefldcrtii: fcd intelUg^to 9
dficerefcoqMB:Dum6moucrct fufficienterperoppctt/
tuj 1 Dcfidcriu.vt pmo mouebat : adbtic pofict moticre
ipTa epitc fc\^ti:{i 9 mouc0 co^wicii moucat fiifftCK/
ler c appctitu; t oefldcrtii: foifan boccf^ impotle.t id ra
Ci6e0 pDi.7.pbf ficleucs funt.cad alii.Ddm ^ tnaiot
cfl vnto ftervnaiteUigenttitaUi^tnter{tcllig*"io«/
bem:qi ucr iteUuentia vni 1 oUi eit vnio : qtic cfl inter
IteUigee 1 tteUcm eie quil>* magie fit vnii ct fo:' t c]C
im[.vt Dtdt Cometatoz fu(;.).oe anta:f} cj: intcUigctia x
otbe fix vnti foUi: ficut cy motorc mobiU . vtnij atit «
tMiab^telUgetije fiat vnii fm ec.ficatcx pfccto ct perfe
ctibiU ou* cfl mag^.n.i ft cj: eie ficrct vnujuut g fcaut
B acd^e. nopcr accris:q:q6 vcrccft nuUi accidit : nccc
fcqi c% Duob^cntibue in actu nd fu vnuj pcr fc: ficut ejc
perfcc^ t perfeaibili fj fuperi^^baui oppo* b vnaj
r6ni.(t^<i «lUa.t aUa fifo6m 3» qn Cometatot Dtctt:ai
intcUigcntia no vnit o:bi mediitibue oim^ontb^^nto/
luit Q> fic vnircf o:bi vt pfectio fnberene oibi vt figj^ce/
rrfs voUiit folii 9» vntrct oibi vt gfcaio appiojata j q
otbce brit motii: itcUeicit ctia qp itcUigctia vnit oibt vt
finie.t idco nd opi itelU^etta vniri 0201 tnediantib" oi '
menfionib':t gi Dicit Comctatoi:Q> oimcfioncevniunF
oibi mc^^foi^qcponedii efl g> Comctatoi itcllcj:it mc"
fotma t me^fincni mcdiu t caufa idcm. vt Dtcit pbus.
fedido poflcrior . t ideo Didt Cdmcntatoi:4> Dimen fio
neevniunf oibtme" foima.eiponcndti eflg^Comcto/
co: intcWjqcit me" founa.i.mc" finc tc. £x cuj oidt Cd>
mentatoi vniunfoibimediitcfoimaaccipit ibimcdiii
pro caufa fuialt.ftni6 aut no vnit ncccftarto in cfTcei: cu
ioe cfl finie:fpaUter fi Qt fuiiS gratia cui^djad boc aiic
gp Didt C5mctatot in. iz.iTtctapb)rfi.ibtcendii 9 per fot
tnam quc cfl in oibe fiuc pcr anima:qttc efl tn co nd itcl
lept Cdmcntatoi intcUtgentia inbcrcntc} oibi vt figu/
ra ccrc:fcd intelUgit inteUigctia appiopuata oibi fccun
dos aUqu^ motii Determtnatii. ni cutUbct mocui octer/
minato coircfpondct tntclligcntia octerminata . vt pj.
iz.metapbffi.vbi pBe pcr numcrii motof t motutt$ tn/
ucfiigat numcrtl intcUigcntiarii.CLad altae atictotita'
tee.|^ fimiUter: qi quido Dicit 9 intclUgentia afiimila/
ttur founc nuteriaU in boc gp mouct ilUid:cttiae cfl fov
manointcUigitsrfit founainbercKrcdtncclUgitfffit
€t$
ftmtM fm flpptofnlation jmotne . S^lmflftcr fn «Tb tnv
ctoiitatequidoDicitrinbie qnemouenfcTfemottcns t
morum f tmt Diflincta fm oifi^nitionc no f\n dJe-.ifx in*
teUigit DC ce app20^ti6is:t no vniots.4;idelts inofitot
in^^rat^optofit^babiUoiteitcneafs. Qd.XinL
^rriflir ctrcabancparrem:qipoflca
llUi rubiongit.^tvttaoiitvat^i
fimul qcpcdiedo.Utru in p" ^pio fit oetc/
ctat 10 1 vita. (Targuitur pmo q^nd fitoele'
ctatio.^n qnonoeftpafTton5eil Ddectatioc
q: Dclcctatio cfi pafTio cofcquce actunvfiiatt fcnrirc vd
intclltgcrcifed in ^mo pncipto nocflaliqaa paifiaxu fit
fu5a fiine accA tc.crgo in prato pncipio no efl odcciattoi.
intcr tlla non cl>c6p3ratio.qtio;p vnii cflin genc
rc t aUud n6:t b ef^ nota.cT.7.pbf fico.qi trh cfl compa< Cc$4f
ratio in fpe atboma:fcd pmti ^"'no cfl in gcncrenrt oH
pcedunrqi fic efkt Umitata:t ifbi inferioia funt tn pdi«
comento.gno :)paranf. tper ?t!e in pmo pncipio noefl
fiima Dclcctatto . (C Zunc argoif fimul Dcamtiobtie^
Dclcaatiot vita non fint in pmo pndpio:qtfifxH:efTee
tunc pmiijpn^cffct compofltii t nouii:boc dt falfum.n5
cf t ppofitu cu j ^ii ^n" fit fn5a fine omn i ocditc t flm/
pte^ fine omn i compone.firr no efl nottii cu fit ctcmos.
?rtttapj:qiDclcctatio cftvnio :3uenicTis cu pucnientc
jgt fi Dclccta tio cct in ipfo eftct cipofitii. t pcr 0A9 noaa:
qi omne ppo*" eil nouu. vt vulr Conuhratoi. Stlr fi vita
eit in co.-tnc cfict ?po":qt vita ab".g crit oiiQd ocfe/
rene viti t bH» viti:flctu concrctom.
i^tMM^dttim vtriufc^vuU Ariflo.imovuUi})
r im 11 1 m oeo flt fiima oclectatioct vita:
imo cfl ipfomct oclcctatio t vita.
ad qadhoncm S&^iSSPgS^
Qtc actue vcl actuii q magie funtnoti.vti Dictt Arifl.7.
mctapB picopc ^ trifcundii ad illud qA notins dloi/ lCxSJi9
fctpiina ita fit oiVp minue nota nacad magienocanar
ture:t boc ctii opue eft in actibus. (T^ boc pdc angtii.
3lUtd cfl ftima Dcicctatio: atiue tteUcctio no ort aful$a
due.q: oelectatio efl circa acme: ficnt Arifto. ocdodt:
qi Dicit ^ptcr boc aaus fcnfus t itcirue: Ucm viffilatio
tttcllcctiofuntDclcctabtUa tvnoquo<coidtc ell^mti
t maximus Ddectabile vt actibne fenfitiuie videre fm
aliquoe:vcl audire :7fonitia fm aliquoe:t in acttb*itcU
lccniaUl^'' cfi Datcnire ad Dclcaabili" achi vt inteUige
rc q6 no of t a fti&3:t cft etcmo t nobili^.ilUid etiamdl
oelcctabtli*.£t dl ille actue g efl fm fc t pp fcfj itcUc/
ctio od dl b^.q: itcUectio od n5 ort a fa5a od t efl fem
pitema:q: oeue femp iteUigit fe:t ^e efl fm fc t opti".
io Ddectatio cl> fibi etemo tpe:quc nobie efi paruo tpc.
(EjKin illocflfiima oclcctatioinquonuUa caditpo/
tetialttae t trtfii':qi triftt* opponif oelectatioi . vii ctia
illa oclcaation5dlpura:qucbstriftitiafibtanncx-i; fi
cut p; in Ddcctab^^gt^lhie t tactue:fed in oconuUa cadit
potctiaUtae ttrifh*:di n6(Hupponataligd tn fua actoc.
vAno itclUgit per fpce:ficut alta:f$ p ftii dTcn tti : cii oit
rcluccit in co t in fiia ccntia ta$ in fpcciilo: t fic f\u i»
teUcct 10 efl fiima odcctatio t eft fcmp:qi nobie cf^ guo
tpcqi nos apponimne magie in ali|B ^itcUtgcre : ficut
in omcdedo ct biTxdo: qtur brt t triflitiae fibi aneicae.^
fiiiita Ddcaatio cfi in pmo vd ipfttmmet cfl oclcctatio.
Cz* Dtyj 9 ocos cfl fiima vita.£t rotio dl.^Uud dl vi
ta optinu t fumma qd cft inteirepume t actue : q: vtta
nobiUo2cilabitcUcciu:{mointcUcatiadtvita.^3>cft
i
pmo CPt pttmtfntellertne tlUidrftoptima vitanmodbfltatfta
2^ioo oibue Dcriuatj cfl vitd.-i>t9qtndecUrius.bi0gdf obficu
• riu8:f; ocus c(l in tcUbs piirus ? actn8.qc tf a:<^i oats eft
pnnis intclGi a quo oes ohi ocpendcnt ^ cfl futna vita.
Convjd <r Tlon^QtComftatoi bic DirgrcditaliquatyoiceB.cx
•quo vita t fjpicnti j ,ppjic cilr oc Dco:q: dcus dt viuub
(apiCB:t in boc putducrtit antig truiitate c(Tc in fuba:ita
q) votucnint trce fubHantias cHc in oco rcalitcr oiner'
. 60.(rt>ocvifoirTHnobatComcntatot:qniatuncDctis
4».. <ii clTetfubftatiannmerata tcongrcgata pervnaminten/
cione t fotmi additi pgrcgjtorfcd boc cft incoucntcns
Oft oc oco. vrt cna boc fatfo imponif p^g» ipjob>aiterit
Crinitatc vt ca ponit nfa f tdcs.f. qy flnt trcs cfone i vna
dTentia. vti Cometato: tin vult oicere 9> nd (it trinitas
inocoin fu5a:ita9>.).fubcfint:?po(itein Deo:vt ifhanti
qni voluchit. vti etii nf a fidce ponit vna fu6a$ paths fi
li) tfpusfancti. (TXac Cometatot tagitatiaopinioner
q>mtiq pofuertmt oifponcs ab'" additae ccnric in oco
vfoitcmt trinitate elTe : ficnt ifti oicnt in lcjge mauror.
£t ttinc Com^tatot tangit impore q6 acadit ifHe: qt Rc
DcnscfTctvnuspcrvnaintcntionc tfo:miaddita cen
tie totfpdnibnsin oco:f$bocc(l inconiicnico.(C ^onc
imptobot iftasopinioncs (Tmul oicis.qp vtric^ opinioi
Vkkf acadcrc :3pd:q6c(t fatfitsi oiccrc oe ocorqi omne
3po"eft nouii.-nifi aligd pcr fc jponcrcf: tiic ctia cicirct
oe po*ad actii (Tnc mo":qd cft falfit;:qt nibiloucit k oe
po* ad actitm.ontiam no occlarat: fjf^irqi poft$ in oco
cflTcnt plitrce fiilic dTcnt partcs cins t :>p6 ptiii.iSimiiy
poOq^ciTcnt ibi oifpdnes addite fuCextii c(kt :3pd : vA
noiira fidce no ponii trtnitate in oeo q> fint oifpofitdes
eb" in oco vt ilh pofucmnt: fcd ponit iflae oifponce re/
latos vt pdtemitatefiliatione : quc tn funt vnu in tfiai'
tia:t ide oifpones nd argimnt cTponc tn oco. Ui^ quido
Cometatot oidt-Q^fi trinitae cfTct in oco dTct ^tpofitio.
tidm Qj venim cft.fi trinttas c(Tct in oeo quoad fubam
vcl quo ad oifponce ab"'additaB:fcd fi cft trinitae pit»
piictani relatiuarn:ndops9t fit :>p6aiccaUq6 nouujrfi/
ait ponit noftra fides:t cft vcriu «ec Comentotoz loqui
tur con-a boc (Cnotand ii qj alrqui oiciit: <p Comcnta/
to: bic 3tradiat fibi.q: Dicit.fi aliquid cft c6pofituj;tiic
eft noniinn6 ccUi fm cii cft ppofitii qc falito t quatitate:
f onia itelkctiua tTpofita cft q: i tcilcu pofiibiU t agcte;
t tn n ibtl nouu eft in cisxii funt etcrna fm ca.i££>icm
dii 9> C6mcntatoi n6 jjdicit fibirqxoe e nouii aliq
nouitatc vcl fubaU vd accii taU.mo cclii:l? in fuBa no fii
nouii:q2 fic no cft ppo^^tn quo ad Diucrfa vbi:quc acqui
m per motii inouaf : qt fol in occidcnte cft in po' ad vbi
in orifte:,t Ij intdftis in (nba fit etemus:ti^ in accilti^mo
oar.f.quo ad itetligercmo pmu j n6 tnouaf ;ncc in fttba;
nec in accntc. g in co nulla cft of». ([;Wqiaictii ont q>
C6mctatozitcUigit Q)omnc:3po^eic^ipne trafmn*^
cftnounjitoficcelutanki inicUecttaan6(imti)pofita.
CrTlotandii vtteriUR^ Comentatot otidit quo in oeo
flt mttUiplidtas t oiuerfitasiqt oicit tp Diffirretiaeft iri/
tcr fubas maUrs tab"*:qj ifoimis i ma:l5 oifpofitii t oi/
fpofitio.i.fnl^m t ptedicatn funt vnii in ctfcxt bo ca oij
Ifwnif pcrr6'':tac r6na""tfub5r6nabiUtati8fantvnii
in cfTcfj Diffcriit rcafr qi oeferens vt fubm oft a oclato
.ixi oifponcrquc oefcrf .fcd in fonnis^que n6 funi in ma
ter ia oifpo t oifpo''.i.fub$ t pKdicatu oino funt ide rea/
Utcrficnt ifta ptcdicata m oeo fopics viuns fut ide reo/
Utcr cii Dco:t tii oiiTcrat fm intcllofi : t oidi Corncitt^i'
totq> ifta no fnnt idcomnitHie modis: flcut nomina ff
nonima;q: nomina (ynonima n6 oiflfenint fm modum
intclU0edt;fcd tih vocaTrfcd ifta in oco oiifierii t fmmo
dWnfnteUfgcndi.vi^infcireintclligitDfrpoftfn.i.fiibm
t oifp6ne.i.p:cdicatti tn oco oiticrfa iKTiitiilJtione;
ad ^p6necatbcgo:tci in rcbue mattbus. vndc ficut ibi
oft oifpo 1 Difpo°':t funt multa: vt qp bomo fit fapicns t
vinneinc intcirus itcUigit i(b ptcdi" in pcp c(Tc multa:
quc trt fm rcm nofunt mutta t oiucrfa.vri Comcntafoj
Oicit:^) ifta pdicata in dco no oiffmint.ficnt ab""" t c6»
crctii:ita q> vita figniftcct aligd no in fiiBto. viuii aittflv
gn ificet aliqd in fubto.f.foimi in ma t babitu in flibo:(I
cutet fc b? albedo od albii.CTlon'' et (pB eft onb*. fl
ifta attribtiti in oco t Dtfponce nullaj bcrcnt oiucrfita/
tcj in re;fj tm ^m itcllcifi: tuc fcqucrcf cp iftc xcpt*cet
ficnie:qt lUc pccpt^ cft fictue: cui nulla coirrtdct oiucr'
fitaa realis in re. vii ,pptcr boc oici t Comct jro:. 4. pbn ^
ne Arift.3cedcrctt^ficnin6foliiDi):it ciTciiicUcan:
fjefiein recf .(C^ct bocodtalig Docto:cs:gj in oconA
eft mattinido:ncc Dittcrfitao.-fcd n6 rdct itae:f j bociKNI
vidcf :q: iliud.f.no ydctitae cft cns.p op; q> fit id j vCoi
uerfiij cii Dco;q: q6lj cne oparanl cnti vct cft idc velci
ueriuj.([ aigctiadiitpfo:malitatce;Dcgbitgn6curaf 1
ad pfens.(rUnde o6m eft ad qdncm fm inrcntionem
Anft.t C6mcntato:tG;q) nulla cft oittcrfitae i oco : fcd
oino rdetttae. £t oitfcriit ifta attributa in oco fm intcl
lcctu bamanii:t no fcqitif qi fi oiucrfitae conccprml cft
quib'3flderjmusocuijircdncat tn citicrfitate rCi^lcj
in ipfo oeo:f j fiifTicit qp iftt oiucrfitati fm intcllcctu j vt
no fit ficta co:rcfp6dcat aligd in citis.f i bcic cft atiiid
itcUigerc t vcllc;t ct iUa Diucrfitatc qoo ad itc lUgcrc «
vctU: fm qu jndi affimilJtionc conctpimuo itcttigcrc t
vcUe in oeo oiucrf3:n6 cp Diucrfltae itta tn tcUcaor oi/
triljutop in oco reducaf ad Diucriitatc in oeo: fed (ixffif
cit9 fit qc oiuerfitatc:que eft in caufatis : qne cotriidet
aii oiuerfltoti intcltbs. vii c^ boc oUud eft bo vt tntel
lt0eairtaUiid vt volce occtaramus tntctUgcrc t vcttc m
ocon Tdpvnns ea vr oiucrrj fm ltcUcni:cm oiiicrfitait
nuUa oiucrfirae in oeo co:nidct:t tti n6 cft ficta: fcd re».
dtictf ad Diucrfitatercate:^ cftttcr vcllc t itcUigere i»
lx)ic:t boc futTicif.ffet boc fbite voUitt oiccre C6mei»
tatoccp intclftie irclligit otfponc t oifpofltn j in oco ^
afTimtlattoncfi nanis cft mttlta intctligcrc. vil ficnt vi»
dctbinboicatiudcfTcitcttig^evoieetiuftti tc.ficpe» .'jr^ .^.^g
afTimilatione accipit t iteltigit in oeo vt eft viuere itet;
Ugcretvelletc.n69»UUintcltc<ti6i co:riidcat oinerA
tae rraUs i oeo:f j fnfficit oincrflt as in ciris.vt ocifi e.
^(i rdflrttlM <r aoM-'^l'"afiote.Cdce#
«U I **"UIIwU«^j|-jnif<.rioMbue:fjinDcoocle/
ctatio nd eftp«(Tio.9<to itetUgere; f j eft ccKle eentiaiy cq
iteUigere.vt viAi^eft.cad alia.3ttan5?panf te.vcni
eftoc^paratioejjpucDicta^quccftui^i^vniuoarli
tii ctpono pot f icri targe vt ipio^ oicta: qtic n6 cft in p/
dicato vnuioco:fjanaU)go. vrt oclcaatio n6cft vni" oi
cta oe oelcaatweoci t ifcrio;t.C3<*aUi.p5etoictie;
q: iftaattribnia ocUraario t vita n6 fiicitit aUq^ oponc
in ocoxp viwt vnicre in oeo t oeUxtatio funt voum t
ide oino fm rcm;flcut vtftim cft ^s.vtt cria octcctatM
in ocon6eftvnio9ucnieriecuconaenieritjq!t oiuait
rciaimrc;fcd ibicftideoelcctanstoetcctatii tinteili/
gcnstintcUcccum. 06. XV.
(£0 ftcnfoni dl odt T no conritigit t c-
^critnr orcabancpte.Utrii^pn*
^Vl ILU 1 fl[j {fmixi vigoiie itefiue. 7kt<
gulf ^(p fic^timuj pn" mouct ptpe infi*.
oucte Arif.S.pbrfi.^ cftifintti vigoii8:cittt*
fti|srearu od aiocu c nui" t<pue.-^ad«
modedtptrwos Dico rcquirittir.maib: virRis qpbo
mo moucat pcr vni oic . crgo a ligd moueot ptr ttm*
puB infr rcgnf fit vtrtutie inf inttc.
^t^f%/^ri ni m P3 auao:icate Comcntatot» qai
C5.79 Wlt.84>brffc.'r.z.ccli;9»infinit09
Cd.tf3.t intcnfluc^mquaUtatcsactioniscfltmpofTibilidin fox'
7U ittis ^tn qp Tunr foi':itJ 9> nulla fozma infinitj fit tntenfi
uc fiuc fit malia fiiic {malis t fcpata a ma. £i poc argni
rdnc.ft ^^" moues eflet if tntti vigoztfttuc ide vigoi e(kt
i^iotns nobiftfs boc e(l falfu$.-qt in co^ ipfiuB oet
fjKff.fi ftitnn ftiicita9.o:.io.etbico.9ritia p$: q: infinira fm q»
SCi.35 infinieiie(tincognitii.c]cpmopbfllcop.T.z.bniU8.
'Sn iftwl (Irtfir fic^der.p!ni(B ctponcnF ro'
^ 11 II ia qui IL cabtila qdnie vt gd litvigoi 1 infi
nitue vi^oi^t e om Qd (It finituB vigo:. (£& ad boc in'
telUgedunondii Q:>p vigo:enib:l intclligic almdapud
pBoOTiiH iftu8 actuu imc" motua : q: vigo: fonat po""
actttta:a q imc" cgrcdif mo<u0:quc no cft tcrmiata t fv
nita t limitara ad octcrminata vclocit jte:f$ qcii<pvek>
Citaieo«tap6tinmaio:&tbocvocati.8.pbf.tin0.i2.
C6.4i. Cdm^to:ifinitiJinqIitatcactionis:q:ndc(trinitiiad
Dctcrmiataqlitate acttoie: r> vigo: fmitus cft Vtus actt
oa motue imc":quc c(t octcrmtata t limitata od octcr'
minatii tcrminii vciocicati» fm magie t min": iu qf n5
pot i maio:£itcc tninote velodtat^ motue : (kut motot
gl5appu>p:iatuecete(heltmitaf fmDctcrminativelo
^ne». citaterq: nd p6t veloctuacnec tardiue moucrc . crt
odm ad qone fm inrcntionc Ariflo. t Cdmcntatotie: t
funt oue pnce.-^anu c(l 9 6e no c(l ifinict vigo:te itcn
fiucjgtcieft.dite e(Tetifihiti vtgotieitenGuc:tucmo
Herct in no tpe:^ bocdl fiairn$:q: motu5 no fit in inOati
cn flt ^ n am motoe ven g e(l localie oe quo logf bic qui
cft ^i mobilia: <f moucr p"" mouee.Tiltia i^-qt fl ^ii
moueeeer ifiniru in vi^:e:velmouerrtint^vcinon
ipc.fl in no rpc:riic beret 6" incducniee.fi in tpc:alccn$
jppottio tpte motue od tepue (ir fm pponioncj iJratie
•d ^^ratetnc fi ji* mou^ moucrcr in rpc quitucu(|i par
«0: tepue in quo mouerct bcrct ^pottoc j ad tcmpue in
qnomooct ixaa finite. tpcr TdeefTct j>po:tio ^tie fv
«iie«linfinW:q6cftlmpole:q: ^tie infintrc qdfini/
Ce.S2* W«''»ll«cftjPPo:tto.gtiftar6cft Arifto.pmoccU vbl
sbdt Q) nopot cfTe grauitae t lcuirae infin ita. (E^te.fi
pmd ^"dlitt inf miti vigohe:ninc vtue finita m cquali
tipoa pofTct mo" in qno mouet ixx» ifinita:boc e(t (m*
pDfnbdcrq: ma^^s intcnfluc in minoti tepou cquale
cfliK(u$^dncit vcl in cquali tcpotc maio« t pfcctto:e
ixladt effifctu$ (5 \?tue mino:,pilcia p? : q: poft$ fmuj
pn"q6eft{finiti vigotiemoucret m tepo:e: illud repue
IIc.vigiciqtmo: bo:a|: in gb'' rcuoiuit p" mobilc ab eo'
depiicto in idetocaccipiat i^nis finita :q rooaeatipru;
in minozi t£poKJn6 iUii^tuct addafaUa.-qtboceftpore:
<T^p(netnncaddifDcitaitc.tatoinagieDimtnair oc
tpe.g tanta ^tue aggrcgata rr ptccritc t oddita mouet
anmiaoutepo^cjtcjaddaf aliaftaeitficfempoonec
dRnmt tftue fi n ita in equalt tpe in qao mouet i^rae inft
nitaxijperadditioejiieinD^tattiefinitcpacnit adilltid
c^ein quomouet itateifinitartnii iUa fras^cui addif
^^toe alia fcmp rcmanet finica:q: p addicionc; finiti ad
.IA ■ finiciin65ftiraif niflfiniciL(I73cenibilDSponiipLMa:
niflpo(Tic:xiinctcicmanific(hefen(bi>fed|^ inapiuj
c(1einfiiRitivt9oiiendp6tc6mndei:manifeftw (enfni.
mato:^bafperCdmenuto:e.8.pbrn.eicperi*(ermo'
nu$ vero^ tJ.mino: p5:q: pmii pn* (ic ifinici vtgo:ie
no pot ^Httnd c): fenfotte eje poRc fu5eciue:q) fuba nne
nocftraiitt)ait:ii<c}e)(parttdi(aQi9:qtmiUiitdfca!*
MaUM per <|IKS polTct couind $ motue f tcmptiefcd
pcrtempaet moram boc non p6t conuinci : q: monMt
tnnpae (unc fin ita 1 Umitata quitii ad vclocitat6ip|li
morae no fit fimul in inftana* fcd op; 9» fncce(TtuerTq6
facccifuicfitno^ccditc^mfinitovigo^cquiabocpoO. T
fct moucrc t faccre ipdim in n6 tcmpotc. vrt motue eft
oetermtnatue quoad vclocitatcqiuacft oarc ina^unf
l^oatat^: t inotue non pocd> vclocicari in infinitum.
([rTlotaqpaUqnivoluntuttpedircilUratton£-toidit
Q»otffirrcnttaefticcrageetmouenefccundiinauras:t tboM
ogcnetmoucneper voluncacetinccllcctii: quiaagcne
fccundii naturi agir quan tiicuc^ porcft agcrc t fccunda
Vlcimti fucvtrtiirie:vt ign te agtt in matcna; fubicctani
quantiicuc0 potcll t fccundu vlcimu vinutie : quia rv*
tuetoccionanirjUB cftoacrminacaadmajctnut$ tod
minimu:rcd agcns pcr voUmcacc t tntcllccram nd Ojjit
quantuctics potcfhfrd fccundii qcigcnf li finie t pofltbi
Utacc; marcnc fubtccrc vt oomifiicato: no agitqnantO'
cu(^ pocclhfcd fccundu cp fmie c)ci^c:t fccundd (p ma«
terta fubicaa potcftrcdperc. vti potagerepUie velmir
nne fccimdti g>appcnt fme fo:tine vcl mtnus: fcd oeti*
eft agcne t moucns pcr voUmtate t intcIIcau5.ei]go n$
opottct g> moucat quantiicilt^ potdh fcd fccundii po(8
biiitotcm matcrie fubtectc:fed fcctmdii q> rcapit motn
vt ceUnn n6 eft naram rcdpcre vcUKicace mocue in tnr
finttum:fcd fcctmdii octcrmtnati vcbdtatcqtiia nato
ra co:po:ali9 non cft nata rcapcrc pcrfcctiocj cqualcj
fubftiric ifmitc in vigo:e:t ifta cft obicaio fanctt TLbo*
mc.8.p<>}'flcoaim.(ti:adbocoiceret Arifto.9» vcnim
eft.oe volnntate t inrcllccra tranfmutabiU. vndc intel/
leaue qui pot m tcUigcrc modo vnu} poftca aUud:t pdc
intclligcrc modo pcrfcaiue vdmmue pcrfcccc:quui
flccft tranfmucabiUe: vr oomificato: potcfl intclligcrc
Domu perfeaiuevd minue pcrfccte:t fccundii boc agit
ttKillOagcntecftvcru q>n6opouetipfumagcrcquir
tnciicti potcft:quia agit fccundii cicigcntiaj finie t poflu
bititacc) matcnc fubicctc: fccundii q> fic potcft fouu»
vcl Dcbiliue agcrc t fccundti qp alitcr t alitcr itcUigir t
oppctit : fcd agcne pcr voluncaccm t incdUcraj qiii cft
incranfmiuabiliet fempcrquicupotcfttamac tappcf
tic fcmpcr codc modo. tllud ccta agtc quitiicuci; potdt
cnmactiofcquafappetitij:fcd pmum pnciptii cftbuiuO
moduqiiia ccue intcUcctue no c\\ trifmutabilie:^? mo*
do icclligat t oppctac pcrfeaioti modo:ica appeticu*
due fcraf oe vno appetibiU in aitud:fed fempcr eodem
modo appctit t intdligic quancflciicp poccft. crgo ataj
ogirquitiiciicppotcft. i,u ovcw.q? vcrti cll tnquanram
eft Dc fc agit quanciiciitp potclhfcd inquan tii clf cp par^
te mobiUe tmpedtc : cMiia mobiUr no cft naram rccipcrc
effifaii ppotttonabtlcpotctte infinite in vigo:c. i£ ad
bocDiccrct Ariftocc.t Comcncacorqj nocitaltqua vtr
<ue actiua flnc pafTiua cotrdpondetc ci.£t boc patet e^
Diffinitiocpotcnnc actiuc m qumto bur.vbi oiciFpote XxJil»
ftae actiua eft pndpia tranfmutandi aUcnim vcl idcm
tnquantu aIterti.ergofl ^mom dnciptii bj potcntii m<v
ucndi in inlhinticunc DcbaefTe virrae pafTuia : que fit
naca rccipcrc fu:t boc cft vcruj fccudii fiuida" Arifto.
t Comcntatotie. ^^ccunda cocUiflocft: 9» fm Conu
mcntatoM pmum pndpiibieccft finiti vigo:ie:ncc infi
niti.£tcaufa cft.^Uudmouee Q>n6 motict aUqnod mo
biU: imcdiatcncc cftvigoae finitt:ncc mfinicuqnu per
Vigotcm in tclUgif virtueacnua imcdtacamorae.crgo
qd immcdiatc non cfTicit moram: ncc cft vigo:ie finici;
nec infmicufed p:inui moueneeft bainfmodi : quia pUr
mam mouetw iMM mouct unrocdiatc : quia mouec mcr
rtscu oa>
aonaLu
aiftMoitainlz.
iBCta.c6.4i.fni(
Imfta» f jpi^cii i
«(aaacr.q:B6
ItM» Dicrrrco-
■BODcal i oupti'
omotcf t^n-
il4.imo(llTau«
■oioz^c^f >p
(didf oaplcr pe
MplKrs ronnn
■lou/di: Ac Tatv
idiRrOftUrauii
jiSrcg. •niiitn^-
0*in (miu oiOi.
iUittinotoiTapptoiniato.t(icmooetalui mcdii
cibu9 aU|e mototibus ccicihbu8.cr£tboc pioba
cur muUi«(uiaottt4ttbu9.*pumaclianll.izJ7\
vbi Dtc.QUb) motoz ccldhs mouct:vt amis x ocfi
dcrie altud:g op; ciTc aUud qc q6 tXt atrune 1 Defl
dcrie.t:t iHa cflitcntto .z?ccii. vbioicit.q6at
dl optimc fe brte nibil idigct acnonc. qt toutV dl
optimii cop q fnnt i nS.vf aitt opcimc bilti epRerc
f^bticilfincacndCDoc^bataf .actio autq6<
i ouob":! cutue gf a fit:t q6 buiue gra,crgo fi p* ^
cip: u agcret imediatctuc eet fuiio etue : pg quarn
agcrct.qre cflet nobiUoz eo-fj ntbil cil nobiUue p.
t>oc ct ouctoziuttbnscdm^atozifl.p oic co^
metatotiz*JMUue.q} motu» ccU Dcpedct a ouplici
mototcab vno motozc g e(l hnitc motidis x octer
minatc vclocitatie:Qeataepie ico.f$ab aUomO'
tor g e iftnice iTU>ti6(8:a q bs cpemitat^ m otua: ec
ille moto i iva9 Itberota a mil.(C3te otidit i cod^
91 ^tutcs i coigibue celeflibue prtt femQ moucre x
pi!tn6femcmouere:piitnofem|2tnouere(i iUud
q6 mouct ed fufceptiuu aUcuius trifmutatoie.
gmottct pphnequiiulliguntfemctei: ppctuita
teitLikcttotenue fetnpmoticnt:() fints nonejp/
ptcr aUud.qt fi tranlmuurcntur no fcmpcr in tcUi
gcrent ipfum codem moda-t no femper moticret.
<r3tcm Dicit in oe fubftancia otbiexapi? quarto.
cu Sf.^fidcrautt i ^uttbue appchtitite q moucnt
imcdtateco:cacclcflia viditi bie ftuhb^^Diulnis
cne moticri ad aUfld appetibtle nobili^ t )5 e oe*.
gt fic itcUigit 9> p* mobiie fiue fit ocuaa tg^
fiuc nona no motterimcdiatc a p motou.f} ab aUo
a p b$ velocitate oeterminata : fj a p motote b$ p/
petuitate motue. vi! et otc btpbj^.g» p* mou^»
tid epflit t niagnitudine:': g 15 neq$< hnitti neq; v
finitii.C4?moitcbunf oitficuUatce 9 ifti p6ne$. t
tnfibUient : vt Sc.i comftatot oilTokierft. gtptP
tna ^.31Uid q6 j)ducit aliqd oc ifintta oiftantia e(l
ifinitt vigotie itenfiue.fj pn" eft b^-g tc. maiot
eflmamfefia.qtilldnon:?ucnttnifialiau iftnitoC
vigote j>dncere3liqd dc tfinita Dtfian'.minotp{.
31 p" pn^ p6t aligd c julare c% nibtlo.mo ifiniuoi
antia cft inter u ligd nibil (L3teqrt aUq fiit ca<
dicflcntialttcr.fi vnuc ih'''.^ reUquu. bec clt moi
nifefta.fcd ouratto t vigoi in oco funt vnii t idcm
c^ xxsXrx{i oi q6 cft i oco eft ocuax% ifto iz*.vndc
cdmetotot ctcit.q> multipUcitas non eft in oeo.
I^fiattribait fibimuUipltcitje i5 nocft nifi fct^m
modii itcltndKfj oeue e if uutc Durationis:vt ps 8!
pbf ct eft infiniti vigoti9.C3« a^8.pbir.t iz*
b'* nitiF Dem6lh%irc q> pma ftiba cft itnmrhbilis 1
flne magnitndinc4^ focit idi rdnc;. &l p' fuba ^
cft ihniu efl in magnitadmen^i I ma^titudinc
hniu:vel {hniu.c oiuifionc fnfficictc. f j n5 pot cc
i rTtagnitndinc irinita.qt lUa no efl. vt p celi. t )*
pbf .&irr nd pot ee in magnitudine hnitauit P
hnita non pdt ee i magnitudine finiuumare c finc
inagnttadinc.(C£f <X D jpbaf 9» cfl inrinita : vCg
inteUit oc ihnltate vigotis itenfiue: vcl oc fhnit»
cc i Duratione.6t oe ifinitate vigoai9:bf j)po".0i
lojtur oc ifinitate txiratidi9.tuc ro a^. ell falfa. qt
\ magnitudinc hniea pdt ec i^tua ihniu acrioa i oa
raciden^ magnitudo forefi h'^gnttndf9.t tam^
ci^actuia c(t ifinita t ouranone.q2 per Uimen
fgit pcr ihntcii c^.t Uc po* oaiua i infmixc wn*
XV. 3r «<»
cidi9.t bHcn in ntagnf tu<line h'nira.s pf q> fola po
ccntiaifiniti vigou9 intenftuc nocit i magnttudi/
ncf j tMrtis e in f ui in vigoti9.q rc ocue no ci t tn ma
gnitudinc:tfici(cnditi3^.argucrc. CC^t^iiii^^i^
ptinet effrau ih'" ^tuatr pmo 1 idcpcndcn tcr t fit
vf cfTe inhnittvigous itefiuc.t bcc cft manifcf ta.l|(
d" nuiuce pcinct vtuaUtcr cifecti3 ih"'.^ motn pcr
ih^ tcfKW quc cit.t pumo. qt non efl alia cdpuoe
qtic fit caufa bntue motue:t foUim cotmnct tpfunt.
quia vututi piimt ntbtl accrcicir.ncqj otmtnnttnr.
quarc motuo con ttnctur a motoze ptutu) indcpen'
dcnter ptimo t fimukt fi motns ctiab ctcmo : toc
e(linftnittun.qnarcvnumcontinctefTccttun infi«
nitum virttiaUter.tc. (£jKm fi pumu moues foi
maltccr contincrrt omnce perfectionce tam pte/
fcntiujpietcritouiq^ftimrorum. bcne conccdere
cur clfe inhnih vigotie.t boc omnc« c6ccderent.(^
ptimummoncneperfeaius continctomnce per/
feciioneeta ptcfentium ptctcntotum t futurows:
licet non contincatcae fotmaUtcr. qt contuietca*
cmtncntcr q6 cfipcrfectme ptincrc fotmaUter:
qd ell inf initi vigotie. (£Jicm (i ipfum ptimu ecc
couRi totaUe t imcdtau omnium entium pccdere
tur 9> e(Tj inhnm vtgohe: bec cft mantfcfta oibue:
fcd piimiimoucnetiobiliue tpcrfectiueett canfa
ottmtuj encium fl e(Ta totalie caufau]t efi fnptc
ma canfa t vniucrfatie oiTin iiim cntium quc efl no
biliot t perhxtiot $ totalie caufa otnnium cntius.
ClJtcm ptimum mouene non cfl muiot ie virtnt)
^fiefTct inmagnitudmcqtpcrefTcin magnitndi
nc non accreiiccret (ibi atiqmd oc virtncrfcd oiml
nucrctttr.frd fi ptimum moticne cffct in magnitn/
dinecfTct inhniti vigo:i9.qtboc conccdtt coment
catot.(C ^tcm itlud quod potdt vetocitarcmott^
in inf mitum cft inhmti vigoti9. qt boc intclliaicar
pcrinhnitatcmvigoti9moucn9.quodnon cft oc/
tcrmtnuram in vctocitatc motue:fcd fcmper vclo
drcrpotcflmoticrcm infininim:fcd piimummo'
ucn9 potefi moocre in inf in itum. niobite poteft
vetocitartin infinitum:vt vuU afz.qimouctper I»
finitum tepu9:vt vntt 2;:. (L Jtcm fl piimnj mo*
uenB non cifct inhniti vigoti9 : tunc voUintae non
eppeterectpfum toctectarcturinamandoipftim.
fedlxxeiVfaUumpcrcirpertcntiam omnuij.quia
noeenmimur in nobie.Q) votiintae appccitt oc»
tccutiu' in amando pzimum mouene. conieqncn/
ciapaiet.quia nutla potcntiaoclcaarar t appaic
itUidquodrcpugnatfuonobiUffimoobo tfmi.fl2
•udituenonoelcaarorin icofonantiafonoiumq
repugnat confonantue qiic (unt in fonie. (C3tcin
quodcftvUunue finteappcnrue butnam ocbjc^
inhnitum aoctotitate anlto.fvimo potUticouim.
fi Diuictc appcccrcnrar tiq| hnie bominie m inhnf
ram appeterenrar t e;rtcndcrenir oppaitue. ergo
fl vUimne hn ts bom in ts no elTct hn 1 e bom m ie n6
aDpetcranr:fcd oeuec vtnmuehnte bomtnis.qt
cft optimum co tum que m natore 1ant,(£3ti cn(/
diq j non repugnai uihnitae intcnfina non eft per/
fecium nifl tn ipfo fi t ifla virras intcnflua.quia eni
norcpugnacatiqua^dinoque rcquirtturad eUie
Bfcctiooemnoneft efcctu:ninbcatitla9dittoncj;
Vt boi n6 rcpugnat intc tUgox q6 rrgnf ad pfcoio
ncm ei*.^ bo non cft cfcctue nifi (ntcltigat: fed infi
nitae tntenfliKiodKpagnac 01041 hnlcaeiioiidl
paffi&€9 ptimi cnti^-.zqi» no ocrerminat vnu oppo
fiiocpHibi no rcpiictn n rcUquu.g cns non eft pfecru
niB in aliq cntc ftt ifinitae ttcnfluc.fT^te (1 ^"mo
ume eet fiititt vigoufl.tunc ctTct copoRtuj i no fim
piej: in ftnc fimplicitatie.rcd boc eft falfa$. qt
raoues dl nctiis ^mos i fimplidfTimira.?nd qi
ftnitii c bns finc.fcdbne flnccft copofttujc); finc i
cutiiecfinis. ([fZcncndo via 2f .tcomcntato!ts
nidcndu cfi ad roncs.CT 3d ptimi r6nc^Q6 pro«
ductt aligd.tc.^xcditur.Zu oicts.oeus i b9> ncga'
rent B a^.t c6metatoz.Zo ptobas. qi oeus poKfl
Cdufare.tc.Sp.tcomcntatotncgaret.quianccnp'
poretboc ad fcnfum:! oppo" oiaint a:p.tc6mcta'
tOLq] in boc oucniiint oes q oe na loquuti funt. q6
p pbf .t.c.54' ^ nibilo nibil f it.ic.(U^ oicis.g ocus no e oipo/
tms.;&dm qp ocus efl otpotcns rcfpccm otcun pof
flbiliu$:T pcr boc oifftrrt ab oibue alt^cd^Ottib^qz
non pofTun t oia poiTibilia.fcd foUis oetis.wdc Cd'
mentatot oicit.|3j ocus pofTit tmpoftibiUa.boc non
vf ctincre od oignitatc: fcd c(l cmoi t occcptio. vt
of.84ib7.(radaliflm.^cdit maiot.£a.d.tc.con
ceditor.ficnt.n.ouratio cius c(i infinita pcr car^ctti
terminop:fic vtgozccius cfl infinituspcrcarctia;
terminop.qzc(^ftnctcrmio.qz iinfinituj DurJt:f$
non (eqnmureicboc(p fit mfinittts in qUtate actio/
ni8.Cir2kl aUam.£>dm g> intellcint oepotentia in*
Unita in ouratidc c^ fc.6ict9 g? virt^n nugnitudi
ne.tc.non vaUrt.qz nulla virtus inftnita in twrat io
neoefeqaenoocpcndctabaUopotdTc inmagni
tudine.vnde 1$ fol babeat porentiam mouendi pcr
tpe ifinitu.iUd ttl non b$ oc fe rfed ab alia virtutccj
non c(i cn mognitudinc. vn oicit comcntato: in oc
fn&ioibis.qj' co:p J cclcfha non folum indigct vir/
Rttcqae largitur ciemotti fcinpitcmu. fcdct indi'
gent vtrttue que largittir cis pmanetii etemaj.vii
vtrtufl infinit» tn ourarionc oc fc non potefic i ma>
gnitudine necappioptiarcvt intcKigcnticncc fm
inbcrcntiai;.()rer6non vi\ct.(£Sd aUam. qt> con
ttnct cffectfi inftnttii.tc. Ci6m q> tfta pwpofitio cft
tMfAefjp ftfcontinet ctfcctii infinitil qt flFpot oet
tcrminarc boc qd e(l cffccttts in f initus fiT paxluc^'
dus:vcl actij btidi.m6 cjpicndo p m6:tttncvcni cfl
9illudqd:3t(nctc(fcctum ifi^.i, qAfiTpot jpducc<
recffcctus infmitos illud cft iftnitt vigotis.&cd z"
modoeft falfiim.fl oeterminat modojbikli fimuU
vt Q> fif b; virtutem pioduccndi cffcctoni inifi"'. qt
bocpocefl cdie non f tnut vigoiis. ^XxLd. pmu
mouens.tc.i^6mQ)^iimo«cne nonflrcontinct
cffcctti mft^.ita 9 fimul Dctcrminet cffccttim in fu
nitum.iM 9 filpofTit puxiuccre cffccnis infinito*»
qsnoiipot ptoducere firmotum. qt boc efi p Mti»
WMMtus.fcd fiuccfTiucpioducitcu). vndcbene
c6cAietfimul cffcctti ift'".i. b$ oes pcrfcctionce flf.
coponendo flmuL- au boc q6 cfl.b; • crgo pzoducit
noo fimuL-fcd fuaefTuic cffcctum mfinttiun^ ba'
bet caufJlitates fup motum tn f ^'".(L Sd aUam.&i
pmum moucns continerct fotmaUtcr.tc. coccdif .
ijfHnfi/^T ^mum motirns.tC.ncgatur.qi fl conti/
Mimimenter nocottnct nobtUue. vndc l; abfoUt'
cetftmpUcitcrptima coufaconrincatnobilius t
frctioti modo$q6ctiq$ aliitd. &i tamen foimaU'
rcr ?tineret omnia:tunc nobtUus t pfcaioii modo
pcineret qualibet aUa rc:Ucet abioiutc contiocat t
com/iJioMeibi:
npjin^ti.idco
t6i.q>Miro p-
ttAxtttmtm»
irruli.mDirco'
mciacotitN.tua
ccirattrsumcn/
lamocdslc.
£16
flmpnrpevfieat(M.vndepdittonalise(tfat^tc^
flentc falfo.vrt fl p*^ motiens fotnuUt cr conttncret
ocBpfectiones^xrrfcctiustnobiUonmodocoftne .
ret c| Q> cmincntcr t virrurcqi runc cffct foimaU <
icr (Ms perfccno.CirSd alum.0i£|" moucns dfa
caafafoimaUs.tc.conccdinir. (jTjCu.d. g^pzimos
motiens.tc./b6rn ^ f jlfum clt.c^ta.n.flnipfr t ab
foUtrcperfectioitmodo cotincat q| q6ciiq; altud:
tii fl ponercfcaufa totaUs t imcduta:tunc nobiUo
ri modo t pcrfectioti cfT; ca q§ vris ca t remota.vn/
de pdirionaUs cfl vcra:^iis atts flt falfum: t ipU«
cerpdicroiia.q:q6cimi:diatatcitotjU6:boc n5
efl p* ca.qi alia ci cft piioi.fcd ponit cfTc piima ca:
titac ^maca.-tnopma.iCStlolii-pnmmmouca
non 03c(Tc mtnous vtgozie.tc.ncgatur.qi fl piimii
mouenecfTct in magnicudinccfTct tnftntti vigoiis:
qi i i^tutibus i 111 jgn iciidinc matoz virtu^ moitct ui
maiou tpc fm ourationcm.crgo ifinu j virtue pcr
tps ifrurrgo fl pinj caclTct i iiugnintdmc C1T3 itn
tts ifinitc.icd cu pontrur cpra inagnitudincm 1^'':
oon fequitur qp m jio: virnie moucat in matoii ic'
poicqiin vircutibusc^tra magnitudincmvirtus
qttc mouct c Dicm:ct mouct p tpe infinitU3.CU2<l
«Uam.oc voUintatc.C)6m q? vcnim crt.&i ncc fm
rci nam:nec ^me^imationc tunc voUintas fcquif
tamatip3.qi voluntas (cjit coaninonc;.qt fm rci
naminfmtrijitcllccnisporiudicarccctfi'". t ninc
voliitas appctu tpfuj 1 amat.qt voliitasc Ubcra.t
p6( fcm i q6ciiq$ jppicbcfum q itclfm.dJ^ aUa
q6p6t vcU)citarc.tc.pccdif .Zu oicis. p"" pot vdo
orarctc.negat .(TSd pbarionc.Oc q6 moucrpc
veU)Ci''.tc.£N6m q> oeq6mouetur cotingit vcloci*
mouch.fuppofltog' i^us rnoticntis itcndjmr i im
fuiini.fs 0 n6 efl vcru.q: aUq6 mobtlc dl q6 no cd
tingit veUjci" moucrt. vt p5 z^ceU.fj q6 oicit flf .3»
p^' o< mobtk vctoci'' mo" itcllejnt fop"' 9 t'' mo/
uftisttedif {{^'".vn B fuificitflbiad ocmfation^
Vt pi ifpiciet i.q: vnU jjbarc ^ n6 cft tps mi". qi (I
fcmg aUjd vcloct'' moucrcf ;tiic no cct tpe mi'". qi
fljcpg cct mi'" alii)d ri fcmp vcloci^^moucrct .crii (i
fai9cetifmita.qifinita^Huemouctitpe.t maiot
iminont]2c:aic^tttsn6pofT$ vcUxi^^moticri. qiR
moitcrct vcloci^^.tuc moucrcr i non rgc. vcl cet mit
nue tpc minimo.(rad aUi.q6cfl vlnm'' finis.tc
ncgatur.qi q6 efl in* non p6t cognofci.qi ifi" f 5 9
butus efl Uognirum.eic p pbf.fed fmis apptcbciidi «c,
tnrtdlnotue:tifrn6 appicbenditur.Xu otcis. *'
£>iuirie.tc.C)6m qp Dittiriasappcri i ifi^oupltcitcr
potc(l itcUigi.Uno nuxlo qp appctantur i iff^: ita
0) appctitus non ocrermincntr pcr aliud.t flc ^ v(
i^rqifinisnonierminaturpcraUud.qiper boc
bUVirrt f tnis ab eisrqucoidinantur i finej. qi oidi/
naiisifinct iponintrtcrminus.vtaliae potelibi/
bcrc q6 fufftcit flbi ad fanitatcj.t ita o:dinara in fi
nem tcrminantur bcnc pcr aliud: fj finie n6 tcrmi
namr pcr aUiKicrgo fi Diuitie cflent finis bomini»
appetercmuri iff.qi tcrminarctonita 8> non pcr
ali6.aUomodopotc(lia'lUgi 9>oiuitic appctanf
l ifr itcnflucQ) fcmp magis t magl appctanf .t fic
non cfl vcrum.qtuacft ocucntre ad vUimum ter'
minum.CJ£u Oicis.oeus eft fini«.tc. vcnim ^.cr ^
go octts in ioiFinitum appetimr piimo mo. qi appc
tuiis non tcrminat c ali^d aUud octi. efl fi>
nis:t ftnia non tcrmmat c aUud.fs al non fic appe
t4i
3
XVL
U9
titurin mf^intenHuc fcmpcr nwgw t magwrvtocift
dl.(Uadaluitn.Cutconq; ic, C>t}m9>infmt'cae vigoits
rcpognat pcnti:(lefTcttnftntnistn vigozr runcmoacrrt
in non tpc.C^jCu oicia.oc ronc cnris rton c(l finiras. &i/
cendii qp fmo finirae inrcnfiuc ci^ pafTio cius : t oc rati5c
eiu9.q2 vnumcu cntc :>ucrrttur.ex4*btmt9.fedocronc
JDcj. vniite efttcp m fe (It indiutfam.i a quocuq; alio cnuifum:
t ita inquantuvnii c(l i cns oiutfum t oimnctii e ab alio:
fed fl p' cfTcr infi^in vigorc:runc non dTct indiuifnro i fe:
t tndiilinctum ab alio.q: infinirum cfl indiil!ctn.cr3(i
iiii.0i p" moucns cfTct finitum.tc.ncgattir ?iia. ad ^<
bationem finitti eft bAs fincmrvc;: eil tn rebue mdlibne
t coipo£iUbue.qt finiram eft bile fine.t eft cdpo(itum.-fs
in fcpararis a ma finiru non b; fincm. ira cp Rr aiiud: fed
fllud cft ftn inl fcipfo t pcr rc:n on g f tnem qui cft fq^addi
ate fttbe.fcd cl> idcm finirii t rmis.
rt^nt^ rdncminoppo^^.tDooenemonetper
<4U rpetnfinitum.arieconccditur.fcdcd<
fitqaentia ncgatur.3d pzobationcm.maio: virtus rcgrt>
ntr.i?.£>dm 91 6 cfl vcrum.in virruribus in magnirudf/
ncn?t ptius vtfum.fcd non cfl vcrii in virrurib^q^rra mo'
8nttudtn^.qt eade virtue mooct z tpo inf inttii:t q oicm.
5(tacfloetermtnatto2l;:.tcomentatouscfuea loqnun
cur natht inquantitK pdt ^uinci ei: fcn f Jtie.C Ut! aliter
t6m eflad qdnem ^m ftdcm t vcrirarc; ocrcrmtnanue:
g> ^ pn"ad cft ocus gloriofue cfl tnfinitc virrurts in vv
$oje intennue:t inqtuntii efl tx fc pdc vclocitare motu$
In infi''.0itVi tnfbnti p6t mouere inquatti e oc fe.vnde
Virtue ci* non cfl Umirara ad aUqua oetcrminat i actio'
nem.^ boc dt vep fimprrt n ullus pot ?diccrc butc ve '
ritati.vndc bil vcp cft.cp Sp.t comcntaroi boc n6 vide/
nmt.q} nibit pofucnm r n ifl q6 pot puind c% fenfatts.fcd
fUndn6potocmo(>rarinaturaUternec:?ttinci e)c fenfa/
^ ti0.qt eft fupcr nam t o^a dtie.qt ocus pdt faccre boc
ni non cfl nata rtelUgcre t cape:cum fua opera oiflen c in
infi" fupcr opa naturc.vnde boc efl (Imptr fine oi ocmoT!
ftrattonc naU oncdcndmn t firmitcr rcnedii cx infoima/
done vcrc t fancrc ftdci focre ccclcfle ooctojibus in boc-
rajerentcra(Tcnticndo.q:e):bocq6crediinu6 (incroni/
bue biitibus ottii a fcnfatie babcmue meritu. vfi nuUtw
e(fcctus eft fen (Ibtlis:^ 1"^ boc poiTit ^um ci.
rclfirttirrt tnotT^-Owrrcs.SStboccetoc'
Aiu I ailV^ll vt> moiicr in non rEc.ic.iidm cp oe'
$tiie(Y ocfemoaett'tflati:f;ipedit eicpartcmobtlis.qz
nacotporea no nara c rcaj^c cffcctu ^pottioiule fubdi/
cie ifinite vtutie tn quaUtate octionie.Zu oicie.^ poten
tic actiue.tc.conced tt . in oi porcnria : cjcccpta po* pjimi:
oii ntl>ilcoircfpondcr.q2 cft infuitrii fupq:ccdce ocs rcs:
qt oia cj: nibilo fccir.fir or (i moucrcr tn tgc:tiic cii ppoi
rio tpie.motue ic.tydf q> ve|: eft in naltbue non agcnti/
buepintelthitcognitionem.qtqnanto virtus eicccdit:
canto in minoii tpe mouct.0cd in intcUcctuaUb'' no eft
ficqt iUa que ogunt f m ircllccnt non ogitnr ^m cjrigetia
fue ttat1:fs vtpiicct (tbi:vt Domiftcatoz no op? 9» ooml
ficet ttft quantii pdt:f j fm qp placct (ibt.t fm 9> fini t na
core fa5ic6pettt.t fic oeue mouct:non fm q6 p6t:fed fm
9 noc fu5t t mobilie c6pctit:fcd ilUid no pot motu reci/
pcre in inftonri. CTiStqfi oicit voUintae imutabtlis a^t
fm qp poteft. bicendnm q> voUtntae immurabiUB cii in
fr.t qtiicgd facir t iTioua:boc facit f m voluntatcmnecef
(ariam^z omnia funt ncccfTaria in oco.fir ramcn boc no
abfoUue por faccrc e^llenrius aligd oi opr.t boc eft f s
placitii eiue.£ic lx>c ettam non cadit aUqua imuutio t V
nouatio t oeo:(ed fnfTiat in focto.Ct qii 2l:p. oiiftniuit po
Zxd7. MUtom actiiiam.qutnto buiue. Ux^uebatur oe potcntia
actiiia natnraU'.-t oe ilta quceft poft pziml potenttam:oc
bocinquiraturotligcntcr. Q6 XVI.
n^nrmiirfi^r qritur adbaccircaei/
j S7ni tqilCier prcm.q: af vuU
qf in magriirudinc ftnira non por cite virrue V
ftnira.vrru virtiis tnfinita polTit cfTc in magni
rudine ftnita.2rgutt irtimo q> fic.Cclu cft ma
gnitndinis finite.ex p ccli.fcd ccln cft t^tie infinirc. q6
pzobar.q: cclii vcl cft virturis finitc:vcl infinitc. p fufTi/
ctcnre oiutfionc.Si cft vnitie inftnitc txibct pzopofttnj.
0ieft vtrmtie ftnirc. runccftgcncrabilct cozmptibile:
qz e po*"finiti no pot aUqd ourarc ^ tpe inf f.f^ e gna>'.
q6 cft 0 Itetione a^.p ccU.vbi vult q> Ittingnabilc t icot TC^cto,
mptibilc.C^tcqdmouctp rp9infi"b;po""inftnito5. ...S.
qzpo* finita non pdt moucrc g tpe infinitil.8.pbf (i.t ifto Xx^Vp»
iz.frdcelamcftl7.'>.qzmo(tctptfi0infinirii.qzgiio tco^ X.c.4i.
ruprioeft cpctiia:q catur a cclo t mont cine.z'' oc gnone. Xx. $tf .
t.8.pbr.gt dfirmaf .3Uad q6 fcmpcr cft fcmper mouere X.c.4.6
pot.fcdilludq6cftftnitcmagnitndtniefcmpcr cftvtce/ t indc;
lii.qz cft fcmptccmii t ignSbilc t icozruptibtlc. vt p ccli. Xx.20,
^Mflc^riflim vuuar tnpzcdcalirtcra.t.s.pbf. £.c.4i.
^rr^"*^""* vbinirtfocmoftrare ^in magni' Xx,79»
tudine ftnita no pot ce magnitndo tfintta-flcttt nec i mo/
gnimdine infuiita pot cfTc po* fmita.t boc ide vult com/
metatoz.(I7Tlotandam q> ahg nidentbzcuitcrfincoifti
ctione o> in magnttadine finira non por cfk po' infinita:
t non ttctltgimas oe ad cfTe. qz oe ilUi non eft ad piie
pzopDtiCKfedoepo* quecftadmocn.vndeboca;;.^bac
iopponcndo ouo.-l^zimti eft. &i fint t>ae virttitee.qrum
vnaeft maioz. atia minoz. maioz ^tus tn cqnaU tcefiicic
maiot^ cfTectii $ minoz vtrtii6:vcl i minozi tcmpoic fa(
equateeffectil-ficut fi fiuit diio ignce : quo;: aUcr cft ma/
iozsitter^minoz.tunc (i minoz igniecalcfacit tantd qui»
titatem ac}ue in tanto tQcnmc maioz ignie in minozi tcc
equalesquanritatecalcfacit: vcl i eqtiaUtccmaiozeq?tt
ritatem.ir^CDdofupponit.g)moruenon p6tef1cin6
tpe.tl>occftpcrfemanifcftimi.qzDiccrc motumdTetn
non eft oiccrc cp motus non cft motUB.qz tunc no Im<
bcret pziae t poftenue.ft cfTct (inc tpe tllnd ocbct inrcUt
gi oc vcro mom od c^cctudcndii morii fjpuaUrm. qui foztr
potcft cfTcinnon tpc. C^gjcbie argnit ap.&ivirtnef/
fmira cfTcr in magnirudinc finira^runc moticrct in no ti/
pozc.fcd boc c ipotc cjc z' fupp6nc.:>ita ^batur.qzpoft^
ifinita po' cft tn magnitudinc finira:ninc mouct vct i tc
pozerret in non tpc.fSi mouct tn non tce:mncbabef pzc
dictii tconcniensfoi moaet i tcmpozcft' Ifinita : vt ft*
pmi raiotuic ozbcfttii in .z4.bozte:captar aliapo*finita
itla moucbti imlnozi tpc c^ftipponc p^lODo riicadditd
attcrius potcnticficrad iltampofcnrtam:runcmouebut
mUiozi tcmpozc.vt fi pzioz mouctMt in.48<bozie:timc il '
Ui pzeccdene t addita poten tia fozte moucbit i.^.bozia4
qz ^m addiriocm potcntic ad potcntiam pzopoznonabi'
Utcroiminuirurrcmpus.modo ircrujaddatur alia vir*
rae finira.ninc fozrc moucbit in cqtiaU rcmpozc cuj infi#
nita.qz.40.tMze c)xedant foztc.z4.boza0.(icut t*rae iam
congTemtaejcincqciftentct addita potenria bottet fc od
pteen(tene.ergo in cq<iatt tempoze mouct virtue infini
ca t finita:vct vimie infinira moucbir in non rpc.crTI*
tandumqibiccftDifTiailtas qz vidcrqppcrifta rarioni
ao fotii Ttiincat 9* no (ir vimi? tfinita i magnirudine fi'
nita:fcd p ci ct jibatur q? virme ifintta ctii non eeirtra
magnintdinc.t fic oc^n^ baberet po*" tfiniti. t mbit fic
mouet B tpe ifi*:q6 e p ar ..pba°accipiaf cadcj r6.f5i e
aU^ ^^infinita:fluefit{magninidic fiuccnmoucbitl
tce vel in non tepoze:i ocducatur omnibus modie. ficM
Dici
1 >
|«ia»feqttcttir 9>virtu0infin(taetrramagnfnidme?:ft
Vi'itU8 finita moucbunc idc mobilc pcrcqudlc tcmpus:
vcl xirtm infinita moucbit in non tQc.£t boc cfi q> com
metMoz qrit in iHo cometo.ftuc virtue infinita Ht in tm
gnitudinc vdc^ctra magnitudin^vt Qd clTrqtufioiccrct
non cft Dfia (luc virtue infinita i magnitiidinc: vd epn
quantii ad illud inconucnicna.q: vcl moucbit in non tc/
pozc:vcl ^9 finita t infinita mouct idcmobilc pcqua^
lc ftadiii icqli tQc.CIJTlotidii 9» ooctotcs n)dcnt:ad cu'
iue intcltcctupHrfupponiit p.Q>nulla ^tusin magnitudi
nc moucat p intcllhi.q: intclte non cd^^tue in coipozcc):
3'oc aia.fcd x^tue qncdl finc magnitudinc mouct p intcl
Cc4* lcctij.vtDidt2l:p.ir.b(iiue.q:cclilmoucmrabiteUntia.
SC,f,<^t. qi ci rttirc non cpTtcntc in m.ignmidinc HCXvic oiaint
9> cfl ofia intcr agcne 1 moucne f m intcUcctii: tagce qd
ftiouct ct agit fm intcirm.tDo oicut.agi& nd p intdr$ fa
dt cfTcctii p:opo:tionalc Itic nacq: ignte cft aacne non p
^ intcir?. iftacjlcfjctio tantacftquantue dlcaloi.fcd cffc
cme agcntie p {tdfs non p:opo:tionarn5c fncfcd fo:mc
apphcnfc pcr itcirj.vcrbi gfa.oomificaro: agit p intcirj.
mo nd agit tan tl oomu quanti pot.qz non opi q> oomns
.V , fit tita poCDomificato: romificarc. vil no opj 9 ti'
tu Domificct quonta pot.fcd qptu app:cbcndit tantii oo<
mificct.IDo oiainr.ftue (n magmtudinc non agit pcr v
tdlcaii .g facit dTcctii ,pix>:tionalc nac fuc. fcd fccus dl
Dc i^tc qctra magnitud incrq agir p inrcirj. q: nd opi q>
fadat ttfi ^ti pdt.vndc ft cffct rrus in fm ira in magn ini'
dincfcqrcf 9» rttotue ab ca pccdcna cflct fm .ppottioc;
eiue:i (ic .pccdit ocmolh-ar 10 ciiie.io i aii t dl ^tue in f ini
ta non in magnitudincmonie ab ipfa non pccditf m p'
po:tioncvirtuti9:fcd fm roncfomicapp:cbcnfc.i.fmQ>
^ucnit fini tnac(CTlotandu; vltcriuB:vt oicunr: qj fic
piobamm dl in d^phr.q» nibil mouctur nifi babcat ma
XiC^z. gnitudinc. vil vdocitae motue dl cffectm rcccpc^ a itio'
ucntc in aliqtio btitc nMgnitadincm.tDo oiciir.q> nulla
na co:po:ca pot rcdpcrc dfcctri ,ppo: rioalc ^tttti 1 po':q
nondlimagnitudincqtqli^bjnaanpotcacopjt ad nl;
icotpojca.-fic pti" ad abHroaii 1 vrcC XD6 hie vilto or
cut cjT»fito:c8: non p6t xludi.^Si rme tftntta no fic
t magnimdic Q> q: ca cofcquaf qi vclodtae ifinita fit tn
aliquo co:pc:vd moucri in non rpcqft cfl tffcauB ppoz
tionametalipo'.fcdnon,pbtbctialiq magnimdinc ra
dpicffcctii v^tie ^ cft in magnimdinc.q: ca dl po: cffe/
cm.Si g ci cfTct in magnitudinc vt virttie ifinita admo
ttttiic ct cffccrae vt moucri t no tpcvfi fi poncrct q> ali'
qua vtrtne infinf ta cct in magnittidinclcqncrcf cp co:re
fpddcne ci cfTct i magnitudinc: vt vclocitae ifintta:i mo
ocri in non tpc.fcd boc cft tpotc^ i (f Ci: boc p? foro
Dictc oubitationie.na moucri in tpcinfinito non rcpugt
magnitudini motc.vt magnimdini draili. vt ,pbatit cfi
|mu».lcd itioucri vdodtatc iftnita in non tpc ?naf roni
magnitodfftvt in 6" p:obattl cl>.vii ipcdimcnmm dtqc
partc magnimdte:quc non cft nata rccipcrc motu j in no
tcmpo:c.f5 cx partc iftutie infiinitcc^uc e cjrtra magnitu.'
din^non impcditttr.vndc^Sf .a p moucntecimrmo
tos infinitcouratioie^tnonmomsvclodtatts infinite.
3f(bcfltcrminatiofanctijCbomc(rTlotandii vf 9»
oicmm illud non fit vcp fm inrcntion^ 3;:. 1 comcnta^
toiie.vri vnum oubium cfl oc boc. q6,t>tcit agcne pcr
intcllccrtij non agit fm ctigcnriam fuc n ac. boc non va
lct.vriDiiplc):cf^agcn«pcrirdlccrii.qddiq6 rcripit ali
quid q; fantafmatibue.vt intcllccttie boie.aiiud e agc9
pcr intellectij:q6 n6 rec^it e^ fintafmatibne: vt intcllc/
Ctii80toinn9.(r?teagr»pcrintdlectiiq6dam intronf'
motabileomninoper reaperocciden»: 1 tllud intciUgit
qttfo|(!t»9tefltappetitquam$ etperfcdfd!fmodoqti9
potintdUgittappctit. aiiud dtagcn^pcrintcUccntm
q6 non in tdligit quicqd pot pcrfcctilTimo modo.i q6 no
appetit quantu pot : t boc cR tranfmuiabilc tOo agcns
perintcllcctiiq6etrafmutabilealiquomdfaatcfTcctn$
non p:opo:tionalcm nattnx fucfcd fo:mcapp:cbcnfrf$
intcllcctueomninoitrafmtitabitiefacirquicquidpordl
1 effectu p>ropo:tionaIcm fuc nawrc.crgo op$ gp moucat
fm qf potdl.i fiib modo perfcailTimo:et fi fU effet: tun<
non moncrcmr in tcpozc£tbocpu>bamr. ageeqdagic
pcr intdlcctum q6 intdligit t appctit quicquid potcft et
fnb modo pcrfdrrilTimo illud mouct quicgd potcft.quia
motuB abco p:occdit fm moduj inrclligcndi 1 appctcn
di.-fcd ptimii moucne omnino in trifmut abilc intclligit:
t appctit quicgd pot 1 pcrfcaifTtmc:q: non mintie vtma
gio.q: mnc voluntae ciue dTct mutabili9.q6 dl inconoe
nicne.ergo p^imfi moucno f acit 1 motict qutcgd potdl.
crgo fi infinir.i porcnriam babcrct ad motil noticrcr ino
tempotccn; factatqiticquid porcfi. vndc fi oomiftcatoj
itcUigcrctocnccc(Tttatcqutcqdpotcft:riicfaccrrtoomii
p:opo:ti6ali naturc fuc:fcd boc non cfi.vndc virtue no i
uugnitudinc ctirtcne f.icit cffcctii fuc nartirc £r confir
numrfc6m C6mcntato:cm.cpoiccrcq? virrue infinita
fm inrcllccrum non fociat cffccmm p:opo:ttonalcm ftic
namrc cl^ crtra fiindamcnra.q: potcn tic actiuc co:rdpd
det paffttta piorcntia: vndc fi virme infintra potcii mouc
rcin no fcmpoM:.tiic cftpotetia rcccptiua illitie cffccm»
alitcr ciTct fniih-a.fcd no cft po*receptiua nifi co:pii9 rii
nibiImoucamrnifico:pu9. (r^tcmcumoiatnt ctpofi'
to:c9.q» intcr virmtcm infinitamcpra magnimdinc? t
virtittcminfinitamim3gntmdinccftotffcrcnria.q:ilte
virriie in magnimdinc porcft faccrc cffcctii pu)poztiona
lcmfucnarurcfcdvirrtieccrra magnittidincm nonpo/ ^
teft faccrc cffcctu p:opo:tionalcm fuc natttrCDocnova STpb^.
lct. quta t)icit c6mcntatt«.Q»non cft fimtlcoc vimitc in 7p.co. t
magntrudtnc-ig^traimigiittiidincm.qtfi cfTct virm^i/ tz^ tnet.
finttainmagnitiidinc:mnccffcrinfinitain vigo^ctmo/ *o «41*
ucrct vdocitatc inf initact in non tcpo:c vndc oiat com
mentatot.qyintcrvirmtcminmagnimdincrqxrama'
gnitiidincm cft tripl ct oifftrrentia.-^zimaoirfcretiacft
g> virtiid in magn imdtn c op; q> fit ftnita vd inf inita. f$
virtti9 qtic non cft in magnimdincncc opj q» fit finira vf
infinita in vigo:c Scciida oiffcrcntia cft.q»intcrvirtii
te9 in magntmdinc vnacftmaio:. alta mino:. fcdin viT'
ttitibu9 ci:tra magnimdincm non oportct qt vna flt ma'
iot.alia mino:. Zcrtia oiffcrcntia cft.q> p:opo:tio tettu
po:i9 ad tempu9 mom9 vtrtumm in magnimdinc bab^
locumf m p:opo:tioncm virtuti^moucnttead virtutej
moucntcm:fcd in virturibtiecyrra magnirtidincjnoba/
bct locum.q: p:opo:tio cft ranmm fm quantitatcm.qttt
quantitae non eftin virmtibtie cttra magnimdincm.
'j'iinr a(\ rrtfirttl adptimioiccrctcomen'
iL.Unt rOnCin.tato:. ©i virme infinita
cfTcteirtramagnitudincm:mncmoucrctin no tcmpote.
comcntato: oiccrct.qj ifta virme infinita: ncc mooetin
tcnHio:rncc m non tcmpotc.q: non babct potcnti^ mo
ucndi imcdtate.vndc fi imcdtatc moticrct mobilr tunc
dTct verum moucrct in non tempo:c(r£u otci9.tc.
£>iccndum q> ptincipiii moucne q6 babct infinita; poo?
ttam non moiict imcdtatcfcd mcdiante alio qtiod cft fi»
nitum.vndcficntoiatcometatot.iztbutue.i^^tmu mo C6*4L
bile moucttir a otiplict mototc ab onima quc eft in co*t
ab antma qttcefcparata lUberataabomnicoipoteom
nino pcrfc tper ocddene. vnde fiboccftd g>mouem
imediate.rancefktptoponlo motiw admommittcm'
i
©uodccimi
P
' pM» ad temptw f j p:otx>:tione rtutia dd \?tittCTti;
fcd (nfiniti adfinitiinon cH piopojtio.crgovirtua
pzimtnon mouct iriic"^t.fqprnotoi appiopjianiai
Vtrtuein magnitudinc.crgocHp!irnuemoto:otno
fcpjratua a magnittidinc.vndc fi virtus ifinita ex'
tramagnitudinccft': mouamcdiantcalio : tilcno
ops qf nt .ppo2tio motue ad motfi fm ,ppo:tioncm
Vinutiervt otctii cft. (rilotandfi qp virtutcm cflc
in magnitudine pot intclligt oitplr. Uno mo qj ibe
•rntcr x ruBiucvtrtus fit in magn iradinc: vt albcdo
in parictci atal tn bominc.Slto mo poc intclligi qp
non fit vtrtue (abfectiue in magnitndine.fed appzo
piiate ^m motii: vt talts virtue moueat Dcterttu
natfi mobile:vt o:bcm:i tali vclocitate i non maio
ri 1 vno motu i non plunbu6.0ic vimts crtra ma
gnittidine of cfTc oiiplicitcr. vno mo q> no cft i fub'
iecto ibCTcntcr. tn app:op:tatc cf\ in magnitudine:
fk motojce coi^omnes eicccpto p:tmo moto:e funt
c)OTamagnitudine.z°m6oictmrefTee^:tra magni'
tndine non folii fubtectiuc t inbercn tcr f5 et f m ap
p:op:iatione ficut pmus folii ecj:tra magnittidine:
inbcrcntcrcft tn magnimdinc:ncc^m app:o|^ono'
ne.q: non octcrminatus ad aliq6 mobilc i o:bcm.
fed oino feparat''': libcrams ab oi o:bc quc moticat
{mediate.XDoqit oicitcomcntato: q;> virms infini
ta ejrtra magnitudine:nec mouct in tpc : nec in non
tEC.-nccfinttivigo:t6:necinfiniti.intclligitDcx*fute
C5mi.7p, quccft crtra magnitudineoino fm inbcrcntum ct
Cfyiiu^ app:op:iationc.i boc intcndtt.S pbr.i iz.buius.qi
ptimiis motototnocfl libcrJt''^ magniradinc. vn'
deoicii.^" mobilecori.ponit qc otipUci mototcab
Vnomotoieci c(t in co Pm apvvop:ijfionc:vt mtclli
genria i a moto:c g cft omnmo libcratus z fcpat iis
fm appu>p:iatione i inbcrenttam. vil etiam oic cd>
mentatotinocftibao:bis.ai ac.ofidcrauitin x^tu
tibaeappetitiuievtditaliqu.iornoucrc adatiqiiod
Ca*.4. appctibilcnobiliiisfc. (Cllotandfiq^Dubificft.qi
Comentatotoictt.Qj virtusrctra magnitudinc: nec
dlfinita:necinfinifa.cuni Sp.in vlnmaocmolh-a
tioneoicatQ^^^moucnsnon potcnttaminfint'
ti quo ad mota.q) imcdiatc moucat.fcd b; po"" m>
ft'nitacauralitatc.q:mottctin gcnerccaufc finalie:
quc caufalitas fupcr fc mquanni moiict vt finfs:
non vt vcrii ogce qft cirrrabjt aligd oc po^ ad nctfi.
•WV^I* K/v* odroncsinopp^.adp:imi.Celii
ll^wl IJSJL cftifinttc.tc.xcditnr.Zuoicis.
^celis.'i2.ib6m4>babcrcpotcntiam cHoitpliciter
vel ad cfTcvcl ad mottim.3teru potcntia ad c(Tc di
onplq:. vna eft po*ad efle per matcria? qi'c cH pars
btitis potcntiam:t (k cclii non babct potentiam ad
eiTc g fn5am fiinplice fui quc cf> coniiicta acrai que
nopjtimrcoponctillajbj^icftinfinita.vrt in infi
nitii m ourationc pot cflfe figtiraf ii -z oimcnfionatii:
X bcc po' coniuncta acrai. ©ifr po' ad motu ou'
p(er-po*acttua t pafnua.md cclii b; po*" infinitam
paiTiuamod motii.q: rcccptiu.i ctl rcciptat monim
I ifi".fcd non b? po"""' actiua; m fc ad motfi:ncc fub'
(eaiue:necan7:opan(tc.q:fcqucrctur cp moucrct
in non tpcvcl maio: virtits e(Tet cqtulis mino:i.q6
e(linc6ticnicns.([r2d aliaj.^lUid q^mouct.ic.co
cedifur.flmprripttncipaUtcr mouet. SCuotcie.
ceUim tc. C>6m ccUi ic.non mouct ptincipaUter.
qt piimii moucns mouct: vt amatii i ocfidcramm:
q6 nuUo^ eil in magnitudine.red cclii mouct vt mo
c<n appto^iat* ei dl U^} moucnne : 'z ^tc
«44
fpHue tnoitct.crad flUam.^JHod qd fcmpcr cft.tf. Coii/
cediF.mouct fictit agcns j^ndpalc vd'infffolc.fed not? 05 •
0» pcifc moucat vt pncipalc agcne.ff Zu oids.ccUij 1?.
C)6m gj mouct vt inftf alc agcns.fcd non vt ^"moues.q:
flflcitKWcrcttnnontpc.qScrt iporc.iifTaftintoicta fm
intentionc comftato:is.tii fidcs 1 vcritae pon it pma cds
ec ifrotie iTinitc i vigou:.'!: oc boc pus vifus cao fJtcrmit/
tafgrabzcuitatie. 06 XVII.
C^trfiafitponcndfi rrKunfubftanriam.td
T^evxtlW ctVcaBcaprs.vtrtip"' mottce
\il.vl liUl moucatUncdiatcp^^mobiU:.
6t argttirptimo cp ficq: fi boc no c(Tct numc»
rtts morau non argucret numcr moto:u5.fcd
1'boc cfi '^itention^ ap.in ifto iz". vbi q: numc
1 0 moniii inucfHgat numcz: motor -Ciia ps.q: pofiq§ pu
mus moto: non inoucrct imcdiatc p*" mobitc: tiic ptim'
motus cct a ouob'' moto:ib''.t fic non cfTct numcrus mo'
tttii Pm numcr motojr.q: vnns mot'' cfTj a ouob^motoi
ribus.quarc tcir^tc fuba ^a mouct tmcdiatc ^nro
mobtlc.pap.trtoiz^.vbioicit.vidcmus oiitptctcrvni'
itcrfi lationcquamoucrcoicimViftii fubam.iintcUi*
gtt vnuicrfi lationemofii pmimobiUs.crgo p^fuba mo/
uct imediatc piimfi mobilc : fcd p:imfi moucs vt oats c
p:ima ru5a:vt oc fc ps.g^tc.Ct confirmatur. (3i ptimum
moucns mouct pt(mu$ mobile. vcl boc cft mc** vcl Cmc/
diatc.pcrfiifftcientcjoitiifionem.rcdnon cf^mcdiatcqx
cadcm rationc ct moucnt omnia aUa mobiUa.i fic no fo/
Utm oicerctur ptimii mouce rcfpccra primi mobiUs.fcd
^^rxrxrsCi ttt**t (KXi^m rationc oium aUo:tim.
^lPI^OIllUin vnltap.tcomcntatotb.i.S.pbrll.
iRofdtlHllttl Q^^il^^iq^ncrunt Dticopmionce.
11 vnac(tQ>p:imilmoucntp:iiiuiino
bile immediatc. 1 piobat boc ration ibus prcdictis : 1 ad
buc alqs aucto:itatibue.*f>:ima cft.qi^ motirt aUqiiid fi/
nc mcdio motict iincdiJtc. bcc c\\ oc fc nota. fcd p:imtij
moucnsmouctp:imii inobilc finc mcdio. pcrcomcnta'
to}em.iz.buiue.vbiDicit.p:imi. moucnemotictiflti mo
tum.i loquitur oc mot u pmi mobilie finc mcdio. (CJtc
! fcpiratis a ina idem cfi cfficicne 1 finie.fcd pmum mo'
uenaell fcparatum a ma.cic ifio.iz.t.8.pbf .pcr ap.t co'
mcntatotc.crgo monct vt dficicns 1 ftnie.fcd q6 moturt
Vt elTicicns 1 nnis motict imcdiate. (C itcconfirmatur
acdmcntatotciz^b^^.vbio^c.itcUigcnticabfbractc.fs g>
funt abf^ractc ftint 6n'' ouobtts modis f m agcne t fines:
fcd boc non cfTct ni(i imcdiatc moitcrct pmum mouens.
(T^tcm fi mottcns non monerct tmcdiatc ^'"mobilc
tiic p' Tuba q e ocus cct po: p motote toti'. f; B c falfti. q:
oic 5* izTb^.qj aUg oicut ^ma fttbaj cc ^:c mototc p to
tiM^cflj.priapj.qtpoftqjpm^^noto: moucret mc^aUo
mototc.p^mobilc tfic cct po: moto:c toti'.q: pccdit ilUt
moto:e fimprr.tt:?finnjf pcomctatote ibidc. vbioic.
qlib) fuba ab^cpn" fubc fcnfibil rm fo:ma 1 finc.fj boc
no ect n ifi imc" moucs moticrct p™ mo''.g ic.iV ^te
q6 c ocfidcratii jjp fe fac p" motii imc" p co"^ '.iz.i5'. vbi
Dicit.^p facit ifiu motii c ocfidcranl: fj p" moucs c b^xq:
moucsc folii ocfidcrafu 1 amatii pp fc.vt viiU o'"ir"*
b^.vri otc.bcc.n.c of ia itcr pn* pma ab''.'i aUa pn*ab".qt
aUa ab" a p fiit 6fidcrata no pp fc.fj pp aU6. vf p". f; pn"
l^* c oefidcratii pp fc:i no pp aU6.([ aUa c opto q vf cc
crpfTc p&i 1 o-^-O» motics no imc" motict ^'"mo''. £t
ro ^ma ad 15 jjbidii c.-prctcr tU6 moiics qd mouct foli»
Vt attiatu 1 ocfidervitii oeb; cc ali6 mou ^e q6 moueat vt
amons 1 oefidcrae.q: q6 mouct vt amatii 1 ocfidcratuj:
raottct tm vt f inis.mo finis no mouct ime".(cd ci^ ciuus
t.c.4.^;..
t.48
r.c.^d.
Z.C.7p.
Coufi.
t.4}.
3C.c.4i.
X.C.7P.
C6.}iy.t
J8.
Co^Cz
44.
C3.37.
gratfa fit motud.r; p:imu moueo moatt rrfi: vr amatu et
Xx-iS. Ocfidfratu.paE.iftoiz°.vndcctc6mctatoz oicitibidir.
Cd.S^ q> moues vt ama tu pamii.f5 cctu (ma mottct ab ifto:
ficut Dcnderona a ocfidcrato.i amans ab omato.fs cclii
C fe drciifcrtpto motoxc non ocfiderat t amat. qt boc
nct ad intcllcctum amare i odidcrare.^ alius efl mou»
in cclorp quc celii amat t Ddiderat.C oi q6 agit mo
%X.64 tii tmc"^ boc agit nobtlT fe. pcr 2^ .z* ccli.ca^oe oua /
buB qontbtia cifftcilibu». vbi oicit.actio pfiflit in ouob'
fempcr.cuiue gfa:t q> ^''gratia i finc i agcntc ftncj^f;
t>cu9 non potefl ogere dd nobiUue fe cum fit oi.itimii coji
quc in natura. i£3te$ ffp* mouene moaeret imediate:
tunc in non tpe moueret. fed boc cft falfum. qt implicat.
:ym ptobarar.fupponedo a in virtuttbue que funt i itta/
gnitudiuc:(iue fubiectii!c:fttie appropttate matoz virtus
mouct pcr cquale fpactu in minoti tQCX non inequali te<
potc.fcdpmu pn^-qdedcaufaperpetuitatie mome:dl
maiot^omneealievirtuteB moucntee. modoponamr
qp vtrtuB aliqua moueai i minoti tempote : illa virtue
quc cil ci pcrperaitatis morae : modo illi ^rati addarar
alia virraeimnc virtue tota motiet in minoti tpc q§ pcin
flene pzioi.qtquantii addirar oe virratc:tantuoiminuiF
Dc tanpoie.^ftey oddarar alia virtue illi.itcrum mouet
inminoti.ttlcfeinper addendovirratevirtuti DCttenif
odboccpillavirttteftnitain magniradinemouetineqli
tempotepcr aliq6fpactnm:tequalcmobile incqttaliK'
porc ctt illo motict virrae infinita.fed boc dl falfii. ^mo
ucbtt in non tpc.ergo opf9^i aliue motot qui non itt oe
feinfinitemotionie. CCt^octdccofirmarauctozitattb''
ftpMmacflcomcntatoiie.Spbf.vbivultgjvirtUB infi/
nite motionie non eft in magniradinc:que virtue cft piv
niacaperperaitattsmorae.vndeQQ 3 noncdfinitanec
tnfin ita tn vtgo t e.modo comentato z intelligit 9» virtue
inftnita no cft in magniwdinc vcl fubiectiue trii. vcl fubi
iectiuc 1 appzopziatiue (imul.non intcUigit q> vinue inft
nita non cft in magniradinc folum fiibicctine.qzqc B no
fequeretur qp virtue ilU nec elT$ f inita:ncc fin iti vigozis:
qzet alq motoiee cozpop ccldlium funt ct:trj magmw/
dinem fubtectinc.a tri funt vigozis finiticrgo pmus mo'
toz cH cctra magmtudin&non f(Hn fubicaittc.fcd ctia op
p:opziatiuc.eTgo pzeter (nimu motozcm op; cfTc motoze
piop:iu:mc" quo pzimue motoz moucat pmum mobile.
"Doc etiam vult comcntatoz.s .pbr . t iflo iz*. £>idt enim
9 motue celi pzimue e(t a ouplici motoze.quozii vnii dl
anima in eo epSt ene.i.motoz appzopziattie:t ab i(to mo*
toze celu mouera r oeterminata vdodtate. Sliue cR mo
toz qut dt inftnicc motionie:t dl motoz non in ma : t ab
illo motoze cft ppctnitae motionis.cr5tc cometatoz Di
dt ibidcm.virrutc6 in cozpozibus celeftiTj" poffunt fcmg
nu>uere:t pofTunt non femper mouere.poiTunt fcmQ mo'
uere fl aiud qq q6 mouentnon e(t fufceptiblle tranfmu'
cationis. fcd cft omnmointrafmutabile. f;pfit non fcme
itiouere.lt iUud qq quod mouenct ad q6 mouet dl fufcc
pnbiletranfmatation(s.gvult9pieterpzopzios moto/
res ozbium cclcfliit dlcomitnie motoz.QQquodeperpe>
Cap,±* moras ccU.Cf^temcomcntatoz oidt.in oe fubfta
tia ozbie.Qj cii ap.cd(ideratut in virratibus ccldtiVvi'
dit eas mouere Qp appctibile nobilins (e. ergo eft motot
pzimos fl non mouet fme" pzimu mobile.T)oc idej vult
CoA 4. comentatoj z*ceti.capfo oe oifficiUbus qSnibue.vbi oic.
9>iUiid(yftdtoptimefcbtf6non indigct actionc. vi^ vi'
dcfopt^febabenti fuujbenccpfterepzetcractiocj.
qzacttoconfifhtinouobtts.f.ingratia cuius.i.in agentc
t fine per que a^t. CTTlotandum 9 Ucct pzimii moues
noaitiouet ^mumobiU ime".tanKn exceUentiust^
C5.79.
Co.4j.
»6 ♦
rectiusintelUgic^mafnobile^alq motom.^lle
pzimus motoz attnlxiuar pzimo mocozi: non p>'
cedatab eo ime". fed pzo tanto cp cfl pzincipium t'
tcllMendi iUii motu pfrctius t mobile dtis. (ETIo
tandumvUerius.Qjlicctpzim^^motoznon moueac
ime" pzimii mobile. tame eft finis gratia cotus dl
tttotus iUert non folu) dl finis ntotue.fed et fubfti/
cicqz moctis pzimus efl qj^ pzimii moucne. £t etia
(iiba mobilie efl pp pzimu moucnBu)z in otbue (iue
(Int a na-flueab artc minue nobi[c:t minue bonuj
efl pQ mdiu8.cic polUticozum.
*l(S^r hw o<lrationes.adpzima.0tttanon
Ijyjk. e(Tet9>pzimiimottcns.tc.C>6j^
numcniB motoz pzopziozii utdhgaturper nume;p
mo tuii . vt vuU a^ttf odboc moblle ^mii pot babe
re motoze aUii pzeterpzopziiLvt coc$ qui moact vt
amaram t Dcfidcrara.crSd aliam.1^zuiu fubfta/
cia.tc. ibdm g> (t tntcUigarar cp ime"motieat (Ine
aUo.ranc ncgarar boc.qz non ime" monct. fcd (i tn/
ccUigarar qp pzima fuba.tc.flc vt pcrfcctius t cjrcel
lenti'' itcUigj t ^mu mobilcfic cfl vcrii gp pcrfccti'
intcUigit t CTrccUcntius q^ gciiqs alioziim moto:p.t
proptcr banc cj:ccUcntiam (ibi attrtbtiimr pzimtts
moras.tflgniibuinsdl velocita8moras.()zpzim*
ittotus c(t vdodoz omnibus alqs.crSd aUa$.fi
motiene.tc.i&6m q> mouct ipfuj median tc aUo mo
coze.gtcii oicif 9 non Dtccrctttr pztmus motoz.tc.
ib6m cp Df pzimus moto: rcfpcctu pzimi mobif. qz
ipTum circcUcntius t nobiliue iccUigit $ alg moto
ree.t ctiam ^tute dne oee p:op>:i| mototce motiet.
djad aliam.^lUidqd mouct finc mcdio.tc.conce
dirar.£u oicie.gj pzimii mouens.tc.i^icendum qp
pzimum mouens mouet flne mcdio.i. mobiU.quia
non medi^^mobiUmotiet fcd non mouct fine me/
dio.idnc mocozc aUo.qz ranc moucrct i non t pe.qz
Virrae infinita fi clTct i magnitudinc:fiuc fubiuc.fi'
ue appzopziatiue moticrcc in non tepoze.£t no vulc
otccrc cdmentatoz cp p:imu$ moticns efTeiccra ma/
gnittidincmq6 moucat ime^pzimu mobile.qz c6
crad iccm fibi.qz in itto iz°.Didt.^ pzimu; mobile
mottctur a ouplid motozcquozu; vnus anima ep
(lcnBieo.tcfl finitct octcrminatc vcfocttatiB.gt
ab aUo motozc mottcrar qtii non efi vimie in mate
ria.t cfl caafa pcrpcraicatie rttorae.Cfrad aUa;.3n
repatie.tc. C>iccndum (p boc t>ebct incclUgi. qp vbi
cfi dficicne:ibt efi t finie.fcd non conuertirar g> oe
q6 cfi finie fit cfficiene. q: pzetcr motozee pzopzioe
qui mouet octcrminacc cft aUq6 moticne aUad.jp'
ptcr quod ali) motozce moncnt.q: babct fc in rone
fiinie oium.^t eft caufa pcrpctuicaris morae.(r3d
aliam.jS>ubftantieabftiracte.tc.£)iccndi'tq>comen
^toz iteUit a> intctrntie abftractc f $ g> funt ab"fiit
pncipia Duobus modie.fcd agee.idcft g> quoddiqs
cpzincipiumagens aUctiiue. etiamcftpzinciptum
fi''.fcdnon conucrtitHnyfiaUquaintcUigcntiafit
pzinciptum vt finis:g> fit agcna: t g> imc" mouMC.
vnde aUe inteUigcntic a pzima mottcnt vtagencii
tmediatatvtfinis.fedpzimatnteUigentia mouet:
vt finisnon vtagens tmediate.crad aUa$.0i pzi
mti moucns.tc.6tcendum q> pzimam fubftantias
dTep:io:cm. motozc^nimopoteft inicUigi ottpUd'
ter. vcl tcmpo:c:vcloignitatc. modo pzimo modo
non cft veru.qz motoz fecondns eft coctcmtis pzio
fttotozi: t flmiUter cozpoza cdefha fm comcntatO/
iv.rcd fi inccUi^r s> eft pnoz Dignitatc:fic cft ve
jffttopioMoo
napdiatcomc-
taxoit rrptctTt i
1z.mn.c6.44.
vM b5.DlI>ro:
dqfifiiita icmt
1 vtia nU\ lU» rr
ctaqbMcnocm
(dr^.ttxc dtet
rpdfontic moa^
tle ^cdd tnoni
Mumo. rnrfu»
<6m^.J7. oic.cp
aliaabnraaarl
dmf tf rtrctaa
6ftdcraia tHxrr
slia.r. pn* alios
motnn ptcrmo'
fd DiDmu: a6jt
bdcmora^racu.
vi cc drau p (ir.
f raKoe co.ft.
m6 q5mo(ri^
monct i act*pa/
nia flnc oi pofi>
ita. lalcadriod
mfi^c^.npjtrr
110 Maia. c6..fj
forooc.^q. idcj
c6.to.mot' cfti*
^moio:^ ctrr'
ndQC actio pn'
ra.(d^c6.j$.tTU>
ama^nNisiiim'
inallacriftitma
trna. rorfae.s.
pt>r.(.c<t4.*M
6nn6ltraT ^md
motoj^r^iiicir
nifcrcaaccU.qt
itxmaflsaMKC
rcloctiaamonM
tii ComcttMt
q^o^elcgcertii
paniidiit>oc.q>
D(*tMbnaiirdo
(n dlo Comcnto
clarc pf .locii tf'
fcrtfDcmoucf<ce
id.l^Drfaeriiia
inoacf cifrcttDC
qmo pofl?co§.'
fci ord r^ abftra
au.cam nulla fit
alia rta f t comd
iaio:c ^mmo
lue.plkt rMM
tatotle addnrt i
.q.mcabtnplia
cdluatc itclli0(f.'
tic.quaebtcefa
b:nuia(^ic>m(tto.
'tibifolui ronc*
iodiue.tc.
i
pam9 potencitc puoiomni motote fami
do Dignitate t notxliutc. vA et Cdmcntatoz:
loqmt ibi oc quibufdam:quomin pofttionc;
fcqucbatur qp pmum moucns pue clt tcmpo
rcmoto:c fccundo:q6fccundum ipfum non
tSt veium. i£Sd aUam. 0ub(Untic ab" li.
Hiomdai 9 vcrum cH g> funt finis motus 1
fubllitic itiobtU0:quia no foUi motus celi eft
pwptcr ^mii moucnK (edetii fubflantta mo
bili0 vt ceU efl ftnoUtcr pptcr pmii moucne
fimpUcttcr fcd pxopccr aU08 motozce fccun/
darto.i^i ftc oicedij clt ad omncs altas otKto
ritatcs:^» fi Artllo.vcl Comcutoi inucntun
lur oiccre g> ^mue morua cH a ^no pncipio
intcUigiit fccundii eiccclUntii 1 pcrfecnoics
iiKKlii intelUgcdi pmt mobilts : quuccrtius
«CTXcllcntiusmteUigttp^mobile ^aU) mo
coze9.g ^mua mot^ attrtbuif ^*" motoji nd 9
ime^^inoucat.vtoctn^^. Od XVIII.
,0nfcquenter3i^'S
E^mo ptincipto . Utm$ ituHKOC
lediate . idco pzoptcr maioicm
identiam etu0:i ctiam pzcdtcto
XVIIL
•45
ZxoAj. ms.-quia oijnt Anfto. £t B quc rimplq:
trccundiiactxi:l$t(laque(liomagi0bjbcrec
locujantcquattuozpicccdcntcs qucflionca
poll illi qua qucfitii futt vtru intc* moucB 01
bcj fit couincta o:bi. tt cft qucflio ilta. vmi
dmu; pncipui (it fumme fimplc):. CCSrguif
pino 9 no.^lUid in quo funt muUa attri buta
«d en fummc fimplcp quia muUitudo pzcdi
cato;; ct jttrtbutop argiiit compolicionc: qi
vnum -i muUa no funt idcm: fcd tn pmo pnci
pto fu t imtltj attnbuta : q: oco attribuutur
muUa picdt" : quia vtta fapicns 1 uitcUigra.
ergo no cft (implcj:. iUjKm. UUid attrtbuif
Oco qd crt meUus 1 optimns: q: oaie c(t opti
mum in natura.ergo (ibt ojattribui optimu:
fed compoliiio mcUus cf) (impUcitacc m ifc
rlonbus: (lcut bomo qiu crt copofitus cll mc
Uo{ matcria pina: vcl ctii quatuo: clcmetiB:
t Oc Dc aU)s. Clt^ilUid elt compofitii; cui''
cfli: Idt t quiditas ignout :quia cuine cflefci
cortquidttasignotat^itafcbs^in taUcfTe
tquidicis funtDUicrfa:tcdpofitio c\\ oiucr/
foB:fs edc dmi (^cipt) fcimrt quiditas igno
rof: qt polTuj fcirc elTc oci: vt a> oaie eWAtH
quid clt oeus tgnow.C Itcj.aatdee in fub/
icao arguit compofltionrcii accidce ai fub/
iecto no impoitct eande rcm: fcd oiucrfa:fed
in oeo funt accid^ta: ficut fopietia bonttas x
b^ergono eft nmpic%:i qp ifta fint m ocooc/
dd^ia pbamrq: in nobie funtaccidcntia.g
no poflitnt effe fu6j oci : qx q6 accidtt vnt no
eft fit5a:qt qd vere ell nuUt accidit.
* - ^t^»^y%.C,ri*f* vuUflrtf.tnUttera:tet
r.iJ.}0.^c5.J7. j^ppOlUUm C6mefatorgvuU9»6s
flt fiimc rmplqi: ita 9 in eo nulla fit ppd.
A^<T»i/4i«T cltadqoncqjoc^iquims
|i^iCenQll> dscltfumcfimpUry.etca
tStSt OCtts clTct ^pofltus: tiic ui co clTct al fld
per modii octue t aUquid per modii potctic:
fsboceftfalfu; 9ae(lpurusacmB(tnc oi po*
piiiTuu.piiai;^qtin omni€opoato:(Iitc fucjE
moterit 1 fotnuufiue e% gencre t oCffer^-fluc fir com>
pofitto quititatie: fiuc virnuii fcmpcr aUquid b3 fc pcr
modii potetic t aUquid pcr modii actu6:qiita matcria t
gcnus bj fc pcr nuxlu potectc:fcd otlTcretu 1 fo:ma pcr
modii actue:t fic tntclUgat Dc aU)e.(L 3tcs.tUud qdeil
5nciptii fimpUciteir ut totovniuctrfo c(t fiime fimplq::qt
pmu fimpiV tottite vnuierfi c(t (ume fimplep ais omne
copofitii rcducaf ad pmii: fs ^mti pnctpiu cft qc ilto
iz.9>^mu|^cipttifimptirc(tpmuintotovniucrfo cum ^nfinr.
ipfuj flt canfa t ^ma fut^ t bontjm fcparani ad q6
omnia aUa rcdunint.g ic. (L^te. fi pmii; pncipiri cflct
copofitu tnofiimcfimplcptuncbabcrcccaufaj po:cm
fcqdcit falfuj: q: ipUcat cotradiaotia.vti ficcffct pma
caufa t no pma caufa.pittia \ptx[z omne cdpofltii oc^vn/
dctacaufa6o:e.quarepartcecopofitenon vnitinf mifi
percaufa; po^e.lLlte.fl pmu pncipiiic(Tctc6pofmt$ct
no fiimt fimplq: : auc clTct in co copofit to mac t fo:me:
out gcncrie t Ditfcrcnc:aut partiii qEitit Jtiuaru : aut vtr/
tuaUii:aut fubiccti t accrttie pcr fuifictcntc oiuifione : fi
pnciptii pmii no clt ppofitn qc ma t fo:ma cii fit ctcmii:
nec c^ gcncre t DtfTcretia:q: gcnue oicit t pfupponit ms
tchi.vt vuU Cdmcntato:.3.ccU:nec e(t cdpofitn cic par/ C6. 49*
ttbtte quannutuiie: q: cfl vtfum ^e 9 e(t vimie e^crro
oem quititatc t magnimdincincc cft copoficii c^ oiucr
fie parttb'' ^ualttHieificut e% ouicrfie potenje cu fit pti/
ruBintclUiB t flinplcic;ncc clt cdpoficii cj: fubto t accritc
cii nulUi occiiecadac in ipfu$: q: clt (uba finc omni accu
dete.g reUnqutt cp fit fume fimplcjc.C 3cc.fi pmit pnci
piii ctTct ?pofitii:nmc in cocadcret aliqua tnouatio: fcd
tjoc eft faUu5 : qt dmu j^cipiii dt in trifmutabilc t fcm'
per b) fe eode niio. prta pjtq: Comecato: oicit tn tx>c. iT. £0.^9.
g>omne ppc^tii elt noim: i; oc inltatia quc clt !^ boc vt
oe ceU)xi6cft ppofltii cjc fuba t q^ticacc: 1 oc anima itcl/
lcctiua vtfu j cft pue.(i: llotandu.pptcr foUic tone ratio
nu5:<p ifta attributa tn Dco:ficut 9 ocue clt fapicnsvitt*
no otffinrunt reati- in oco:f$ funt vnii (n fulia : ncc ni funt
oino cade: flcut ff no"": quc otfTcriit tift vocafr: q: oifTc/
nuit t^m modii intclUgcndi g accipit f m fincudinc; ad *
jfjponccacbc'"'!^ rebue compoficie.ficur.n.ucUijetni
rclUgic tffa in boic mulra qjbo fit fapieo vuuieiir a itcUi
gir ilta in oco no 9 DifTcr it in oco : fcd tm intcUtgit tfla
^m firitudinc;:q: oifpo t oifpofitii.i.fubm t pdicametii:
Aait ds elt viuue t <Ss clt f jpiee in oco nd ornt rcafnfcd
oino fdt ideficut oinc in maUb" vc ro'' t b6:q: oifponif
bo p r6''.oc ifto vtfu j cft ^ie m qd j qonc.Cic fo:maU^
aut quae aliq ponuc ^m oiucrficatc accribuco|: vt^pet*
temitae t fiUacto fint oiticrfc fo:m aUrarce no princt ad
A rAnt^a (-JPPo^ fi m<»0«e tbcologoe.
JCIU I VtltLV* adji**.F5CiCDiaie:q:i(taattribut«
in oco nfiofnt reatV:lj ofant ^5 mo"' itcirndi n'n. ClBd'
aUa$.3lUid attrtbuif oco tc.occdtf . fi fit fimpfr opti"" t
mclt*.£u oicis:^ ?p6 t{.C>6? g» c»p6 m rcb^^ppofitie cft
melio: vna pnii q clt flmplc)c:fj tti pp6 no c nmp^opti":
q: in rebTimpltcib'' non cadit pp5:t fimpUcitae cft mc*
Uo: 3p6nc:cii 5p6 arguat nouitatc.(J_ fld aUi.llUid cfi
?po"tc.pcedit .fiec fimpfrfcif.Xu Dicis:g>c^ pmi pnci
pq ic.C^ 9> e^ pmi ^ctpi) fdf: flait qditas a''. vil i(ta
ut nuUo ofnt. vit fi faf fld c(t ce Da:tuc et fctfqd c(t Qdi
taeoci.vrtbrt ve:pcrtq> cepmi pncipqfctFquoadcjcil*
tii in rcni na:t fic cr qdirae ct'' lcir^fstrt fclrc ce oci in fe
n6 pot fctri finc jjdr* oct. vii fl vnii fcif 1 aUud. vii alige
bcnc pot fcirc octi c(Tc:t tii ignojarc gdirarcciue tn fcn
fic ctia igno:jf c(Tc m fc-C ^ a''''?- accidcne in fubic/
ao tc.Conccdit . Xa Dicie:g> in oco funt tmilta accif tta
ncgaiur.(La<lpu>batton< fopicntia bonitas tc.C>icen/
tibrt
du$:3> \$ ilb dnt accidcntia in ifcnojiba» : tamc in oeo
■ fiint fubllatia.(radj?bationc:q6 vni cft accidca ic.Di
ccndii:37 vcrii eftin fidi"* vniuoci9:fcd in cguocts n6:qi
vna vojcpotcft fifgnificarc oujcrfaa rc9:quanjm vna cft
ac£idi9 1 alia fubftantia.vn ifta non funtvnmocc oicta:
fcdcquiuoccvcl analogicctn fupcriozibuet ifcrioiib'
Vt vult Comcntatoi. Q6. XUC«
qot^^ (git fubllltic flnr Tbarfii 6
'^crxtwr circaidccjprmfupja oictaj
V4vrilUI if jj. Tjnxvi motozcB cojpop
I cclcHius Itntotdinatifm ozdtnccozpof CC'
J lcftiii in magnitudmc x m loco. an^tf
4^? q? no. ^lla q o:dinant ^$ otdine magnita>
diniiilocbpcojpof ccldhfiDcbctbrc magnitudincT
locii:q: aligd no or ozdinari ^ m ozdinc mobiUii inagni
cudinii;ni(i bcjt magnirudinci locii : fj moto:cB fcgati
3CX.79 "6 brttmagnirudmc.ejc.spbf fico.T.iz.b'': q: funt virtu
i.8tf. magnirud tn c: ncc^ bilt fitij i locu: q: folii covpus
Xx.Ai. loco.c]c.4.pbf ficop.([:3tc.moto:cBCo:po?: cclc
jC^.jp, (hii ocbcr bcrc o:dine fuc oignitatie ^m qp vcloci" mo/
ijcnt:q: maio: vclocitae mot ' argmt nobilitatc i oigni/
catcmaio:c moto:i8:f$ moto:c0co:pof cclcfitiindmo'
ticnt vclocuis ^m magnitudine vcl fitu$ mobiliu: qz vi
dcmus q> liina veloclue moucf: q: in minoii tpccoplcc
morii fuum q|aU) planctc: i plhit tA ipfam dTc minoziB
quititatisab^eplanctiB^q^folclhnaio^.rirrcllinfcnot
in o:dinc. (T^tcj. moto: foUe cft nobiUo: alMs mototi'
biie:t txi no cH fol maio:ie quititatie aU^e planctie^ firr
no cft in fuppmo loco.g mototcs fcpati no o:dinanf f m
oidine mobiUus in magnitudine i Uko maio: cll mant'
fcfta.foUn.nobiIio: cfl altje : q: cfl co: planctaru i caufa
lumie eo^ . i pcr ^e moto: ciue crit nobilio: alqe mo/
Cotibue. vA aia aUqui Diit fole clTc patrc pUmctaru. mi/
no2 (^: fol t o:bie ciue no funt in fupp:cmo Uh:o: q: fa
curnne uippttcr i mare funt in fupto:i loco . &itr o:be8
co;t funt matotce : q: :?tinc9 c maiue :?tcto i fpcri foUe
contincf ab tUie: i tome fol dl nobiUotalije pianctie. i
pcr cofcqticne o:big due : q: ilclUi i ozbie (imt cuirdcm
jCc.^o. namrc.cjclccundoccU.
cCiLi. ^tyt^U f iim ^'^* Artfto.in ifto capto.vbi vnlt
^ppgiHHni g,pnctpiaab''moucntia otdincn
tur fm o:dine mobtUii in magnitudmc i \oco H q> vno
eft ^ii:aUud fcamdii:': fic oc alge: fic ctiaj motowe in
C6uL4. Pignitatcipo:itatco:dinanr(I 1.">ocidc vuU Comcn/
tttoj bicq: oicit: Qm ifo otdtnatio tftop moucntium a
|mo moto:e:op$ vt fit f m o:dine o:biu; i ftcllaru in lo
co:manifdhi dl ctia;:q: ^:itae co;: in U>co t inagnitu
dinc facit coe pojce in nobiUtatc.
^^irrnrliim «fttJdqonejfm intentionc Arift.
IV-t I lU U I II ^ Comcn tato:ie:9J o:do moucntiii
in oignitatc i nobiUtatc cft f m otdinc mobiUum in m»
gnitudic t loco:ita Q? fupcrio:i6 1 maio:i9 OJbie dlino/
coj nobiUo J i oignio j . vri moto: ^i mobiUe fiuc B fit
oaaua fpera fiuc nona d^ nobiUo: omiiibue alije. £t qj
boc cfl oiflFidlc.pbarcqjfunt quafl pncipia:t til tndigec
pjobationc:! pjimue nwgiftcr nibil oi)cit finc fo:ti pw/
bationc.vt oidt Comcntato^pmo oc gcncratidc. £t qj
ojdo dt optimii:qj in na nibil cft mojdinatii : q: naturo
eftcaufaomniBo:dinatidie. crgo in toto vniucrfocftot
do.Ct cic boc pot tunc ^pbari tanqi a poHcrioji intentii.
jiojiue nobilitatie i oignttatie pojum abfh^xtop t
tnoto^ vcl cft fm ojdin^ cojpop ccldliu in mognicudi'
ne 1 k}Co:vel quia fccundii boc cp vclociiie mouct in mi
noji tge.per fuificicnte Diuifioncm:qi oignuae moto{>
06 XIX*
no p5t e^:ntfi altcro iftop modop: fj no pt oi
ci3> oignitae cop fit cp rctioluat o:bc6 i mio
ri tgc:i R jjpjge motib'':^: Uina cO ifima pU
naap I ojdic Digniiatl : qjcqfi fctptictaru;
q: Diucrfiftcaf in Uimic: 1 ct in fuba. vt apps'
rct oemacuUi^imoto^ci^^dtignobiUo: toi
gnue minus:t tn Uina m minoti tcpo:c :.^icc
curfiim fuii qpalq planctc.crgo o:do moto^
in Dignitatc 0$ cc f m o:dinc co:pof ccldliis
in magnttiidinc.vn ctii AnlTo. z? ccli oicit:
qtianto co:po:a cc lcllu rcmotioja fun t ab
bie q funt l5:tito funt nobtUoja 1 oignioja.
rf=f fMM^fiH r6nc8inoppofitti.(L"ad
jCt llintaCI pmam.3Uaquco:dmaft
tur tc.Coccdif .fi o:dincnf localttcr 1 fituali
ccrfcd fi fm o:dine toignitatci nobiUtate:
tiic no opij.Zu oiciB: mototcs tc. Conccdi
rur.vrt ctii fcquifg>o«locop localtenona^
tcnditur pcnce o:dmc co:po:u5 cclclhum in
magnimdinc:fcdtamco:docof inoignita'
tct nobiUtatcattcndtf pcnceboc . vrt Com»
mcntato: oicit:q» po:ita6 co:u j in Uko 1 nu'
gnttudtnc f jcii cos po:c0 in oignitatc.Cjad
aUa;. C>dmg>moto:c9 co:po;:ccldhumic.
£>6m9< boc vidcf ronabilc.q: vclocitae mo
tue cft cffcctue qui argtiit maio:c nobiltiate
motoz: .Zu oic le:^» motojce co ^X):um cclc/
fiiii ic. C>6m cp falfii? cft. (Cad^pbationcm
fui. £>6m : qp I5 luna in minoti tepoic cftciat
curfuj fuii: no tii cjboc fcquif q? vcJoci'mo/
iicaf q: ad vclodo:e motii non folii rcquirif
g^iHrrficiai motii fuii in inino:i tpc : f, ct xtg^
rtf g>maiu8 fpactii vcl cqualc pcrtr.ircatin
minoji tpc.iK)6 bic ocftcicboc: q: Ipaciu? 9
pti afitluna 1 iUo tpcndcftmaiuB ilU)q6p.
tranfii fjmmue vcl alu planctc: tmofpa'" qj
pcrtrjnfcunialijplanctcclTmariUoq6pcr'
trafit Uma in ilU) tcmpo:c. Cu oicie^g» Com
mcntato: oiat bic "Jc. C>6m q> Comctato : ca
ptt ibi vciociue moucri gcncraUtcr p lUo q6
in mino:i tcmpojc co:nplct curfum ruii:-! ix\v
tcr non mtcUigii. (E 3d aUam oc folc. /b6m
q> Cometatoj. p.44.vidcf bic nidcrc qtiafi
vacilljndo.vndcoicit.Oioylinatio.igifeo'
rum a pmo crt p:ccif j.o:dinatto ^o coyi noB
cftp:ccifa. a dJ-pcrboc vidcf foUicrc ar
gumcnta.^oJtc vuU oiccrcg» fi inotojce co:
po:um cclcdiii app:op:iati comparantur ad
p:imum motoicm: tunco:dmatio co:um cft
p:ccifa .t. cp nuUo tnodo poiTtint ciTc p:io:c9
rd^pcctn pmifcd fic fcmpcr funt poftcrioie»:
quta nd cfi aUquie rcfpccttie quo p:imus mo
to: fit poi^crto:. &cd o:dinatto co:iim ad k'
inuice.ixompar Jti intcr fc non clT p:ccifa:q:
fic pofliint dTcpoics tpolkrio^cfl oiucrfTnio
dct boc non dt inconucniee^ficut bomo pot
ee oigniot afino 1 indicfnio: oiucrfimodc : q:
bo inqu jtii ron.iUe clt oignio: <ifino: fj icon»
ucrfo.afiniis inqiiantiun cognofccne cfloi'
gnu>j bomine inqu ancus dl albiie.fic inotoi
foiie rcfpcau fupcrioiiun vnomodo potcfl
dTc oignto:;T aUo modo indignio:: t nopliie
oidt Comcnt Jto::': Dicit.o:dtn Jtio cnim co'
nim adintiicc fm nobilitjtc$ pofTibilccft fci
rieic Diais ab antiquie babcntibus curaj oc
a.t.ctfz.vf(pad
tc;;.c6.^
Comen.44«
■ ©jwmlWrfcwn^
I j(o: >iliud iirttii: t cjf
o:din,ino mo o? ap c
ficifj. ni CU5 toioimtS:
o:klinieci>ttltAttn p:to
ntpoftfnoit.rfps.s.
mcij.ca.s(>o:i:cu5(i'*
cnt) iii c4 (0(1* oidio. vr
P5crfinc.i:.tq:iliKi
qa ccioidis cnobiU*
iltoo:dinc. v(t75conid
iaii<:in s.pt^.p. i/.t^
fiiiap<M.ir.inct.t.c./r
voiljj.ri.n.iUcppo:di»
nc:f}illcpv>t.>uccn.pB
B ficim^ifto* :no<o:r0
alic;:o:txu altcpc^pQ
r^alfo prcIOiu! fld()«i
^^'".lufillopbi in.4«
nicra.i.p. is.q9ma0l«
vo affint* f {7pinQiM<
talc mas", vc c: t n of .
z.cc.i.c.tftf.illndcme
liiieqOopHinocrtp»/
pinqui*.o:dinano(sl'
iDrcosapc pafj.t?oc
cft ciiauadci)tatciTcii
iial 10 c J o:dtt) moioi: i
ap:q:illC''<>o: flltrre
q c p.pptngo^.Sjoidt
naiiocop adinuicdtii
III rcroiic td fMnii i no
^cifa. r6r:q:nirtlfto
rujmoior cirra^"b5
roncs mcfurc nmpTr.t
10 Dcfinc ro adcqta 01/
dini9 itali piidcraiof.
JCtirta crpo mcaqua/
drat?nicil pm» iwoa»
imcdiair p:cccdciib*.
mrcrat.n.q^fol rf|;»fc
iiobilic:c mo(o:c ali|s
pUct;:ppra:qtala
nctc lnfni9monb'vnr
o:dinarit?fcamoios
for.L- iqtiiUro aodt
n(cia:fjapB(iMtJpM
t]ilie:pp l^-b cdmAa
to: q;< 0: Unano co:um
adiiuncc) iw cft pcifa.
i
l&uodccimi
C6.45
•aionibU3 eoiuj in cntibiw. vcrbi grjtia . qtfi oant roli
vitam.rjtumo rcsfij^aa, Uult oiccrc^idcmrcfpccni
ciufdcm potcft clTc nobiluio.T rninua nobilc oiticrfimo
dc:vt fol c\\ nobilioj inqiuntii; fibi attnbuitur vita: (i>
turno inqiuntumflbi attnbuiturftpo.-quiavtucrccfl
nobtliuB c(Tc ft):o : quia multa inanimat j pUis funt fipi
animjti9:qtuaoiutumio:j funt viucntilitig vt aliquc
gcmmcoiurtirnioicfl funt hoininibiia : tamcn funt igno
bilion vuicntibue: fcd faturnua fcaindiim aliamcon /
ditioncm nobiliotcllfole inquantumbabct aliam vir/
Rucm nobiUo:c5 vtrtutc foUa:-! ficintclligatur oc alijfl:
tunc in finc ouit Comcntato: . £t fonc mcUua clt ilUid
q6 mrcndit Arilb.f. cp o:do copcft^m o:dinc5 co;i in
l oco.i i ntcUigjtur modo pdicto. Q6. XX.
©nfcqucntcr ^^^Z
pptcr oictum C6mcntaio:ie:qui j imp:ob3t
o:bc3 cccntricoe 1 cptcicU>e. Utnim cccnrrt
cio^bcetcpicicUnnt plurce in co:po:ib'ce/
lcfhbue fccundii n jturajrci. C^Ct arguittir pmo fic.
auctoritatc ptbolomci 1 omniii jffronomo:ii5 modcr
no:um^x>ncntm cccntricoetcpicicloe. l:tpotcflp:oba
nritioc.JUa funtpon^jin cozpo:ibusccU:(hbueper
qncapparcntta ccU-ftia faluantur: 1 tongo tcnit>o:c ftinr
obfematj inf aUtbtUtcr: 1 finc quibiie non poflcnt fjUia
rt ilTa apparcntia in cclo : ncc poiTiintalfignari rationee
co:u5:fcd (vr o:bce eccntricoe tcpicicloe faUiantur ap
pareniia in ccIo:t alTignantur rattonce co:um 1 finc eis
non polTcnt f aUiari 1 afHgnan rationce bo:imi appartn
rtum:quij 9> pUnctj in codc; gradii figno t mintito ap'
paratmaio: vel minot non cffctnificrfct ptopinquiot
vrrcmotioi: vt lunarie pLicta apparct maio: quidoqj:
tqrtq; mtno:.n jrn Uin J quado<g cll in aiigc : tquidotg
eninoppofito aiig{e:t mino:cllqnandocfiinattgc:qt
tance1rreinotio::t in opvx>fitoaugiep:opinquio: : 1 fic
rrmotio vclapp:opinqujtio maio: vcl mino: cfi fccun
dum o:bc6 ccctricoe.fimiUtcr plancta oicittir rctrogra
due vcl ff Jtion ariue vt Uin a c(\ in fiipcrio:! partc cptci/
cU oirccfiua 1 ptocclTiua t cft retrograda in ifcrioii par
tc:({iiia tunc non (uiiattir in motu fuo pcr motiun ftrma
mcticii moucar contra iplbm.
Qinn^^ri f II 111 ^'^^ Comcntjfo: in ifio apimlo.
■^rr^'*^*^"* tfcctindoccU.ttn mtiltiealijelo/
d». vnde ipfc ptobar in ifto.iz. tnbue rationibue.vnde
Dicirq* ifti ctcU funt c^rtra natura;. (rii>:ima ratio eft.
0i clTcnt o:bc9 cccntr\c\ t cpicicli: timc clTct aUiid ccn/
tnimci:traccntm:n mimdi:q6cltndicuUim nmpofTt/
X> bilc:vt ptobatum efl pmo ccU:quia fic clTct aUa tcrra ct
aliue mundue:quij ccntram tcrre rcaUtcr cl> idem cu$
centro mtmdi.cofcqiicntia vvitct : qiiia cpicicUie t ccetif
triaie babcnt fua ccntra cjrtra ccnrni; mundi t conccn/
trici circtili:t (l cira ccntmm mundi ciTct tcrra : fic ctii
circaccntmjcptcicUtcccntrtcielTctaUue mundtie: q:
centmm tcrrccfl idcm rcaUtcrcu; ccntro nuindi.fi tiic
cpicicUie o:bie clTct : moucrcntiir circa ccntmm : mnc
cfict aliud ccntm; t alia tcrra in fpccic. t per confcquce
aliue mundue.fT^tem.n boc dTet verum g> clTcnt piw
racenrra:tuncclTcntp(ura cotpo^agrauia e^rtra locum
terreoiffcrcntiafpaie.tpcrconfcquene medium non
cflct vnil t inditiifu;: fcd clTct oiuifum t babcrct latitu/
dinem.cr3lijratioCommentatotiecflquamipfc po<
nit.feciido ccli . fi clTcnt cccntrici circuU t cpicicU : nmc
incotpotibueceledibue ncccfTcclTct inucnirc co:po:a
fuperflua rcplentta baim vacuiim finc aliqu a vtiUtatc
rct:fcd boc eO falfu^: quia in coipotibua cclcilibue non
t^6
C6.45
1.46.
Cd.^z.t
cH wfuumnecetia5co:po:3 elemcntaria t oiuifibilia
t rarcfactibiUa.c6fcqticti.i non occlarat:fcd patct : quia
0!bc8cccntrici in vnapartepUie clongannir atcrratg
in aUj:itj q> intcr circunfcrcntia; ccentrici: t intcr aliii
o:bc5 efboiflantia.modoquado illa pare eccrxtrici : quc
magie ctonganir a tcrra ilUic rcptct cam : vcl crgo iniic/
nict ibi vjcuiim vct co:ptifl jltcntie nattirc . fi vjcutim
clt inconucnicne.fi ptcnu;: mnccfictaltcntignature$
cctum:tboccftcondaifjbitctrarcfactibilc:quiaopo:/
tet^ccdanqiita fi no ccdcrct: ttinc ficrct pcnctratio oi
mcnfioniim.firnilitcrintclUgaooccpicilie.cratiJjra/
tioncmponirfcLiidoccU.tquafialiqujUtcrconcotdat; Co.;z.t
ficfTcntotbceeccnmci ctepicicUinco:po:ibiieccIc(li/ 35.
bii9:tiincclTct oarc vactiii; infra fpcraecc!cftcfl:vct cct
ibi atiquj rarcfactio vct condcnfatiovcl pcnctrario coz
po:tim t oimcnfioniiin:fcd omnta ifta fatfa: qnia in coi>
po:ibtiecclcftibu9 non cftoarc vaauim :cum ctiam no
fir oarc in infcriottbiie.vtcr.^.pbrficor P5.0imiliter «n trtaa'
noncftpcnctrjtioDimcnfToniim:quiaiU.icftimtx>lTtbi w w
lifl.C):.4.pbrfico:u5.fimiUtcr nocfirarcfactiotconde/ 'J^^l^,
fatioaliaiiH6co:po:ieattcriu0nanire:quiaittudn6cft zf^ss x
ibi.confcqucntia p:obatiir qiiia o:bce cccntrici in vna 7*.
pancptufl clongantiiratcrra vtinjugcct inoppofiito
augifl ptiifl app:op(nqtijt tcrrc:itj qp intcr circiinfcrcn/
tiam eccn trici vltimam:t in tcr o:bcm cfi oiflantia. mo
doqujdoilljpjre.-qiicmagie clongatura terravenict
t rcptct cam: vc 1 crgo in ti cn ict ibi vacuu; vcl co:pae al/
tcntifl nattirc fc; ptcnum . fi v acutim babctur inconuc
nicns 1 llitd.fi plcn(i5:nincopo:tct a)Co:puefitaltcrtU9
n jmrc $ cctum:vcl crgoccd it itUid cot^xie.t condcnfa
ntr vel non.fi cedit:ninc il>i eft condcfatio t rarcfactto.
finon cedirttinccft ibipcnctratio Pimcnfionti;:quia iO
laparflcccntrici;qucplti6 rcmouc f atcrravcn ice pcr/
trafit t pcrfotat iltud coqiHis: quia erii in toto illo loco.
fimititcrintcttigatoccpicidie.jfr^tcs.aUaratioCom/
mcntato:ie.fccundoccti.?iirtio:bC9 cccntricitcpid' C5jK.
cliclTcnt:nincco:po:acclcllia oifTcrrcnt fccundum fpc/
cicrn:fcd boc cfi fatfu;; qtiia Comcntato: vutt. fccundo Co.'4o.
ceU:9>co]poMcele(tiacd<icniantin(txciexonfcqtictta ^Cf> '
piobatiir qtiia co:po:a cctcfiia fic babcrcnt Diticrfa to/ '
ca fcaindiim fpccicm:quia vt p5.44)bf fico:um.co:pu8 T,(,a \
circularc cft in toco p ccntrti. fi crgo ifti o:bce babcrcnt
oiucrf j ccntra fccundum fpccicm t clTcnt in loco pcr fl/
la:nincbobcrcnt loca oiucrfj fccundum fpccicm: t quc
babcntlocaoiucrfafpccic riffcnint rcamdumfpccicj.
(r3tcm.arguitur rationccomtint ad ambo if^a.f. ccen/
tricofl t cpicictO6.0i cfTcnt ifii otbce: ranc cfTa atiquia
monie locati9:qui ncc cffct a mcdio:ncc ad mcdiu;:nec
circj mcdiiim:fcd t>oc cft f j|fuin:qui3 ptobatum cft pti T.co.6
mo ccti: qi omn 16 mortifl tocatifl vct crt a mcdio vcl ad
mediumvclcircamcdium.confcquctiap:ob3nir:quia
ilh epicicli t ozbee ccentrici non moiiennir a mcd to vel
ad mcdiu;:qHia iftifuntmoruerccti qiiinocompcnint
co:po:(bti6 cclcftibii9:ncc moiicntur circa mcdiil: quia
non moiicnnircircamcditim mundt:aimco:Hmccn/
tmm non fit mcdiu5 mundi.CTTlotandH; q> aliqui o(/
cuntad qucflionc^^ctptcfupponuntptimog^pzcfuppo/
fito 9» p:cfci.itur qiiid nominifl oibifl ccetrici t cpicicli;
vtbabcturc)ctbco:ica ptanctam;:potcflaUtcr)rmagt'
nari drcutoe eccntricoe elTc in cotpotc ccUrfii ottptid/
tcrt fimititcrcpicicloe. •fi:imoocctarcnir tHrcccntri»
cie.Uno modo (j> ifticircuti non fint cotigui: fcd oiftan
tce.atio m5 q» fint iJtigui ct no oiftatce ab atije panib*
toxbib^celcftiii.mo impoTceft ecciraitoeccetricoetn
co:poK cclcfti ftn ^ni f maginationc^iJ ilti circuU crf/
Z X
tibrt
trid flnt tiihntt» t non contingni paitibt» alq» otbfu
cel<fttnm:tfic non cft crcdcndiim co» dTcpolTibilca c%
Mtan rd:quia timcclTct vacimm in oiftantia illa:qiia
Oifbnt ifti otbce ccctrici afupcrioiibue i mfcrioubue:
vcl c(Tct ibi coipue altcrius natnrc: vt aqua vcl acrcon
dcnfabilcft vcl rarcfactibilC9:qd cft inconucnice. vnde
bocfoztc pioucnit cj: quibiifdamaftrologisiqui nonin/
fiftcbant circa naturalcm pBiamfcd volucnint babcre
lodi 1 fTgnii vcl ^adu pUnctc fic i>cfcripfcrut circuloe:
ita oiltantce i nocuraucnlt.vtrii ibi clTct vaaifivclco:'
pu0 altcri" n5c:qi 1? ingrcrc ptinct ad nSlc : fs volucriit
babcrc fuu.ppo^^pzccilc cp idis circulieino oirantce in^
conncnietia cjc tali ocfcriptionc ; oiimodo babcrct jjp"
t boc attribuf ru t -(btbolomco: i otn bo9 arguit Comi
tatoi vt Dicunt:q: fl fic clTct vt ifti ocfcripfcrut: ttincc^
Vacuii.tpcr :?fcqucecozpoza cclcftiaDiffcrrct fpccic.t
pcr cofcqucna tcrrc oifFcrrcnt fpc t mundi, vndc fimile
dhflcut boc fl oiflFerrct ab alio pcr V3cuii:ita Q>oirtaret
per vaaiuj mcdiii tunc Diffcrrct fpccic. ^ifr fi tcrra oi'
Rarct a tcrra pcr vaauij mc"" ouTcrrct fpc.fi fic coqioja
celefha Diftarct fic pcr vaaui5 in mcdio:tunc oiflFerrcnt
fpcqz no confiitucTcf vmi cc cis pcr vacuuj.quarecfTct
alius miidu9: vel poni op$ aliq6 coipue in mcdio q6 cet
altcriuenaturc tcnctcondcnfabilc t rarcfactibilc vel
q6fierctpcnctratioDimcfionu;qucomniafiintinc6ae'
nienria. vt Dcrn cfi. £t illa oifpofitio circulo;: taliu} c(t
Dcfcripta infra . fi aiit circuli ccctrici f magincnf fcatn/
do modo.f. q» ponan t cotigui o:bce ccetrici cu otbibua
ftiperiotibus i infcriotib'^ fic fun t plurc9:ita 3> qmlib'' i
planeta vt fuffirit ad jjpo'^ bj.j .oibe9.f.fuppzema? me'
diu 1 infimii:'! oee funt 5tigui:t ouo cjctrcmi o:bc9 funt
concentrici i mcdiu9 cccnt ncus. £t quo ad vtra^p par/
tcm contiguat alue otbibua: qz mc" ifto virtu9 cclcfhe
infiuitur in infcrioiibti9 cp no clTct : nifi ciTent cotigtti: t
ncnulltifcquiF imporcq>nccfit vacuuj^ncccoipuere/
plen9 : qi 1$ illc eccntrictt9 in augc p<u9 clongcf a tcrra:
t in oppofito atigis plu9 appiopinquat cii in tcr ipfum t
aliii oibe fupcrioic i infcrioie no fit oifiantia mcdia : f$
cotigtii fiinto2bce.6t illccccntriateoibie in pfandiw
te cft tottue oibi9 planctc qui cdftimun t q: tribti9 oibt/
bue ouobue c^remie cdccntricie t vno ecetrico tn me/
diotconriguaroibufl alqa vtpatcbit in figtira. (Ttlo/
Candii erii cpiciclos cfTc in coipoiibus cclcllibus pofTu/
muSymaginariDuplicitcr.vnomoymcdictaecpicicli
flt vUra fnpcrficie cj:trcmam ocfcretie planctam i me/
dietae tntra:t boc modo efi impofc^qi tunc oe neccfitra
tefcquercnf oicta icoucnieria^qilllamcdictae clcuare
tur fuper e^rtrcmi futx'rficieDcfcrcnti6:T cii moucrctur
opoitcrctDcucnircad locii vbi ^te fuit vacuuj vclple/
num.vt infpidcti ocfcriptiocs infcritta. vrt ctia fi cet
Vacuii tbi tiic illa mcdictag cttra fupcrfici^ ocfcrentie
tftrani no tnoucrcf :qi in vacno fi elTct no eflet mocuS.
C7C.4.pbf flco.f; fi iucniref plcnii: tftc ibt ficret penetni/
rio Dimcnfio'":^ boc mo foitc ipiobauit Comctatoz cpi/
dcloe fm ifii falfam fmaginarionc.filio mo pofiumiM
f ma ginari q> tora9 cpiciclu9 fit intcr fupcrficte; mre'
mam oefereri^ planctl-ita 9 in ^funditate eiue Ht: ita
gf 01:^ ipfu; oefcrente circulii babcre tanta ^fiinditat^
g^pofTitredperet cdpzcbcndcre tommcpicicUi tofa/
mcmimciuertQjmoueat in pfunditatcciuectrcacen/
tru; fuum : t boc mddrculi tlf i cptcicli fun t pofcg 1 quo
od vtric^ fmaainationem vidcri potefi indefcnpttone
fnfra vbi crit ilta Urtera t.
li^l a «91 (ta ^ rcfpoderi ad qonr 9 ozbee ecentri
li&w Vlllp citcpictcUfmfmagtnatidcs fecudam
05
ftmt polira tn cotpoiilMie cclefliV.gt boc p5tp\mi
Demofiratiuardne.^lUtdefipoiTibilc in coipoiibus cc«
le(lilxis:ci:cuiu9 fitppone aaid^a rcjUter t vcraciter
ineinibnn t coip:):ibue ccUrft tbue:fcd cj: fuppon" oibinj
ecentrico;: t cptcidoiuf in cozpozibtie cclcfiibtte inei:i«
(htnt eie acctdet ia rcaUtcr 1 vcracitcr. quarc funtpoili'
bilee in eis.maioi cll manifcHa:qi nuUti accidctie rcali
terqtioadcctftcntta rci vcracitcrquoad nofh-i intclU/
gcntii t copicbcnfionc inc):tfllt rei ct ftippofitioc aUcu
ius fozmc impoffibiUe fibi.vt 1:^ tn multie inducedo:vt
rifibile nd pofict rcaUtcr 1 vcraciter inee €% fuppofitde
fozme lat>tdi5 in bominc:q i fl bomo babcret foztna lapi
dienoclTct rifibiUe. SimitVfcnfibilcno pofictreaUter
t vcracttcr incfTc bomint cc fu pponc fozmc que cft flW
impoTte vtfo:mcUgni:tficDcalt)e.minoip$perifioo
mct qtti nitiin f ocftnicrc 1 rcmottcrc cpicicloe a naiura
coipopcclclhfi:qi c):fuppofitioncoibiii cccntricozuj t
epicidozum accidcntia rcaUtcr t vcracitcr faUiantur in
cozpozibue cclcfiibus vt motu9 cqualce t loca Dctcrmi
nata 1 gradus pl inctarii 1 Dircctio ftatidatio 1 rctrogra
dattotb«. vndcipfiDiaint ^jficfTcnt cpictcUt ozbee
ecetrici:tiic faUurcnf motus cqttalcs 1 loax taUa appa
rcnriaoe planaie.vnde Comcntatoz Didt.z*ccU:5poi/ Com^
beeeccntricitcpicicU.quosponunt matbcmattci funt ^£«(.4.5
res ^zcs cj: gbus fcquunf poftcriozce:t ctim in ifto.ir,
Dicit afirologia b" tcmpoiis n ibil cfl incffc: fcd cficooe
nicns comptitatio fcctuidii no inclTc. i:t fic bcnc vtilr:^»
llt poffibtlc vt c)c ozbib'' iftie rcddirar vera Uxa t veH
motue planetaru$: qi efi conucnics ad numerandum t
computandii motueplanrtantm: fcd non eft in cfTet fe/
cunditm rcm : quo aiit attjc ocfcrctis Utnc moucatur ad
vnam partcm t ccntrii cpictcli ad alii pirte niic fint in
codeozbc t circttio B vidcf oifTicilc : fcd fic aUqui f ma/
ginanrunqma Diaint nifi bocclTctcp in codcoibcrtTct
mcrairins no fcmpKr cfTei fiib vno ocfcrctc : fcd boc no
Demonftrit tpfi.vndctlUid vidcfimpo(Ttbilc:quta mnc
dTctvnatcadc parenumcro au)cocfcrcntie tccntrus
epicicU:f5 lUa no polTct moucri oiucrfie 1 oppofitis mo^
tibue : f5 pzobabiUue dl qp ifia nnt in Duicrfie oibibue:
ita qf vnue ozbis oefcrt cetrii cpidcU:t aUcr atigcm oc/
foitte:t fic pofiibile efi moucri oiuerfie motibue: quia
ficnofttntvna tcadcmparenttmcro.Dcbocbj vidcri
in tbcoiica planctarii:t fic boc fufficit alhonomo q» oo/
to q> cpidcU effcn t fiitc fin t rcaUtcr fiuc no fin t in coipo
ribus ccle1hbue:Dum tame fiippofito q> cfTcnt fic ftcret
motue t a(ia apparcnria vt fiunt : t boc fufficit afirono/
mo: vndc alhvnomue elhquia nd curaRvil afironomoS
Diimodo babcat octerminata U>ca planetarum t oetcr/
minatoe mottts: no curat vt? piottctiiat boc fiuc pcr rea
lem cicificntii taUii oibiii in cclo vcl non boc inqttirere
f|7ectat ad namrale.vndecoditionalis pot cfTc vera ftio
antccedete cjciftcntc impofTibiti. ct^.+.pbrfico.t.T. per C5.M.
Cdmentatoze.tDodo foztc Comcntatoz intedttargnc' Ciat^
recontrailbs qui pmomodo f maginabanfcccntncoe
ozbce t cipicicloe vt pattiit:fcd boc no vidcn f piacnde/
re vcrba citt6:qttia vtdcf c% vcrbis ctus q» fimptr Com
mentatoz intcndat rctnoucreozbes illos:qz vtdcf oice/
reg>velitper aliamafhoiogiafaUtarctfia apparcnria:
quta pcr eundeozbemt Dioeribspoloe.irtboc videtur
eic vcrbie cine.iz.buiue. vbi fic oidt. TlcccfTc cfi igimr Cfi. 4^
pcrfcratari rarftisocifta afirobgiavcra quceft fupcr
fiindamcn ta nantralia t apud me fundata fnper motus
dufde ozbts 1 poioe Dtueifoe Duoe: ant ptlre fm qp ^e*
nit apparetib'.porc.n.e ftclUe cx talib^mottVvetocira/
t^ t tarditatejigreflus t retrogradati6e$ t altoa motne
i
©aodcrimi
qttilMitt^potaic i^ibolomctis ponmafhvndnrfas:^
apparct qc boc pzopingrjs i rcmorio vt in lima accidit.
Xuc oddit.^fn luucnrutc aat rgani qf B ^plcrcfp me.in
rencctiitejuti.iDcff>ero: fcdfo:rciUcfcrmo inducitali
quead pcrfcmtandti oc boc.£t fiic pj q> fJmprr intcndit
rcmouere illoe otbee ti^ impofTibtlcs in cozpozib" ce/
lefhbus: i multu; oeboc cni innflit aipbanbtue: imo
•Ipbagranus fcquai: auerrof 0: g alio modo voluit fal/
lurc itta ap^tti ^ q oibce talc5:quo0 poniit matbc^'.
Vt 1:9 in fuo Ubu) qud Fccit oc (3 1 cft valde oifficilie.
rafl^^rt Conictatozi8p9Ctoial:9>jxcdijt
M^K* I ai-ivwx? Dcifheo:bib«efm fmaginationi
^ma.rjid funr ohgui:f$ fl ponun t (c6o mo n ibt l pcluddr
? boe ozbce. vt vifum cfl. 06. XXI.
Z.^.5i. CiSloc aotcm drca (ntcncctnm t6
i'ni t> ^''^'^ apfm . Utro oetis
IIUI intclliaataUquidalmdafe.
I arguif^ttto g> fk . 0i ocua no itcUigerec
jlij)d aliud e^ctra femc fgnoiarct ea : qocfuc
ettra fcfed boc efl abfurdii oiccrc oeu$ aUq
foiotare: cu ignotitia flt quodda malu: ocus oiit tocafr
moptimu eo:n;: qtic in natura.:M!na |^:qt pofl$ oeua
nd itelligeret alia cjctra fc ignouret ea . (Ejltem a^na
per itellcifi cognofcit ca quc agit:q! artifeic cognofcitea
quc pcr artc .pducit.vt Domincatot Domu.mcdicu8 fa*
C5.)tf. nitate:fedocueeftagcnepcriteU£mtvoUintate.in ifTo
tz? t ocue agft aUa entia : c|uia oeiuefl agene totum.in
CtptS. oe fubftaiia ojbie.j itclUgit cjrtra fc. (TJtem q6 cogno
fcit caiifam aUcuius cognofcit 1 caufatti:q2 vmi non pdc
flne aUo cognofci:fcd ocue cognofdt caufa; alio;z cntiii
Vt aufa eft:qt cognofcit fc vc cil caufa aUo;t Tpncipius:
qz ab iplb ocpedct ceUt z tota narara.aty in ftimcictcr co
gnofcerct:cii ipfc fit ^n" oium.CJ^tc.fi iUud oc qoo vi/
defminae inefTc:T incft:i oeqiio magie:f^ miniie vide»
nir incf1!e i3> itelkctue btmamie cognofcat aUa : 1 tame
7Cx8, 5. cognofcit ofa.qc oe ania: qi cfl pofTibiUe oia f icri mo/
do flmiUtudie 1 cognitioie:i p:ccipue:qt pl3ia or perfe/
Com. 5. cca in maioii partc fubti. vt oicit Comcntatoi. v oeata.
1 pBia totiue vniitcrfT cogniho. vt oicit Algajel t li'
bto oc Diuiflonc fciarii.i *Lf nconi^. occcptt ab eoin tra
aatu oe ottu fcientiarom.
£3kt%MCtntm vidcfvclle Arill.iniflocapfeg»
K/ppvl ilUm oeue no iicUigit alia a fc:fcd fc tm
Cdm.50 cognofcitTrt6aUa.£tidevidef vclUrComcntatonnj*
Dc aia vbi oicit:^» nulU foxma cfl ftmpn* U^ata a ma/
ieria:nifl pma quc ntbil itcUigit qara fc:i itendtt j^t^
^"tqfteft Dcue t pbarratoc. 3Uud qdcognofcit aliiid
ti& pmii t adcqiiani fubm no cognofcit altud q^ no ?tt
nef fub ipfo fubro:qz ^nie cognofcitioa nd cogfcitaUud
ntfl fub;:i ea oc gbue pzcdtcaf fubm t funt ifcrio» qoe
phnenf fub fubicao: vt vifua cognofcit coU>ze vt pmii t
adequatii o5m eiue.g nibil cognofcitnifi qd b$ coloiei
Xx,66. fm aliqu*mo".vt pj et.z.oc ania:fcd oeuacognofdtfe
<ctf7. vt o6m ^mii 1 adcqitatii: qi nibil aUudejctra oeo adecj'
ttn^oeo^qz oia oeficiiit a fua perfccttde.
1t3/^#'/«M<4iim oditcllcctiiqonietrcB fdppofitto/
rtOianaiiril nce.l^jimacftgioe^eaiteUigea
fozmafr. z*eft9>ocu3cftvolcne. j'cfla>itcllcctio«
VoUho oei n5 cftaUgd altud a fua fuba rcatr.CCPtimd
jpWt aliaiii fic. ad q6 fupponiir 9» ocue agir jjptcr finfc
3C.C.75. qi.z.pbfuco.Dcmonftraf oc natura g> agit ,pi?tcr finej.
% infra oe qtM cam^ mtnua vidcf oc oeo.erao t ocue aglc pt
pcer fin^ J£t boc co modo qoo agic vel nbi oebetur mo<
cUie caufjUtatis 1 aaiots: 1 15 fic arguif . Omne q6 ogic
XXL
j>ptcrf&t«m vd cognofdt fme vel ofrfgirahalfo q6 to
gnofcit fin^pcr fumcicn tc oiuifloncfed non cft oiccn/
dum9> oirigaf abaUo:qznnictlUidaquo oirigcrcror
effct fupcriiie in oidinc oignitaris t nobiliratte cum oi/
rigcne nobiUue t pcrfccriue flt oire«o:'z f?c oene no e<fr
optimti 1 c]cccUcn":q6 cft cotra intcllccrii.g ocue ircUt/
girin quociii^gcncrecaufefir.g ircUigir.([;7f<?- omnis
lubftanha pcr fefubfiftcns fincmatcria 1 magninidine
eft intclUgen8:qz in omni tali fiibftiha idcm cft in teUt'
gcn8tintcUcctii.vrp5.}.Dcania.vbiponitvnti pncipiS
tn oidinc ircUig biUii:qz Dicirq>in fubftann^e fcparahs
idc? eft intclUgcne t rce itcUccta t fcicne 1 rce fcita: fcd
XKUB e fubftanria pcr fc fubfiftes finc mareria 1 magni/
tudine.vt pi^i: ifto.ir.t.84Jbffico;:. Scciinduj^banc
aUqui fic.fi ocoe nd effecvoles t agcne pcr volun tarcm
nd dfct aUqood cotingcne in rcboe : fcd boc cft falftim:
qt aUqua funt conringcnha:qiic polTunr cfTc t no cfTc. fc/
cundo pl?rfico.t.d.biiiue.?ntia p»? : qz fi Dats cj: nccdTi/
cate agcrcr:mnc omnce coe fub eo ageret t dc necdrita/
ccqz in virtutc ciue.inferiozeeenis caofc nd agunt : nifi
inqoanhi oirigunf a ^ma canfa.O crgo pma caufa ei; nc/
cemcaie agereKt per confequene omnee caufcque func
fub ea:t nibil wnc cfTet cotingfe in rebue.ergo relinqot
cur q> Dcue libere agat:vt Ubcrtae oiftinguitur cotra ne
cdTitatenamrc crgoagit voUintaric. tperconfcqucnt
c6tingetcr.£t Dictint ifti q> Srift. in Dictie rtiie implicat
cotradiccionrqzipfeponic c6tingentia:tocusagereeT
necelTitate nature. t per coffrqufe a Ue caufe fub eo agnc
oenccdTitatccumnon agantnificiue virmtetoirecte
abeo:tfico^cjiifcDcnccdTitate pzoducunt fuoecflfiEc
ctusrzfic f m oiaa fua crif cotingcne t no crit c6ting^ai»j
<[rTIatandii:g> 1$ b r6 vera concUifionepictendaC: uin
men videf dlic mirabiUe:qz pcr cam conoinceref qtnU
bilcet nccciTjriii in natura:nifi vnum p" ^*: qzqrqoo
^mum ^cipifj opcraf contingetcnomnia dldicconhn
gcntia: cii .pdncanf ab agcntc q6 agit conttng^cr.t per
confequee fcicntia ocftrttif. vndc ifta ro nocft pbffico:
nec arift. t Comctaroz inn itcrcf .(TUil alitcr pot pio/
bari fecunda fiippo fic. Omnie fubftantia itcUigce opci
mum di appctcne t amane: fcd oaie intdUgit fcipfum
g cft optimu cop quc in narura.crgo tc.maioz efimant
fcfta:q: ifhid cft naturafr itcUcctu in ifto ozdincqz nort
op5 cquc matfcftj qucrcrc in omni .ppofito. vt pj eir.r.
buiue. mino: t^: qz apprt it fcipfum 0 cft optimti cozum
que in narara.ergo eft voles t appctee.C"f^dho tcrti|.
nam f{ velle t intclU^e eft aliud a fubftiha od : ita q>
eft accrts fupcradditu:mnc ociie no effa pma fnbftatia
t pmum pnciptii:fed boc cft falfiim: qz fcmpcr pcr ocuj
intcUtgimue pmuj pncipiuj : q6 a nuUo alio ocpcrdcc.
cofequcntia |;^:qz illud q6 canfat pcr acciTs nd caofat fit
moKs oe^ no caufat:nifi pcr itcUigcre : q6 efl acci!s fTbt.
ergo caofat per occns t per oUud : t qd pcr altod oebcf
aUcui non oeberar fibi pzimo.
IblfV^ Xiifta C)6meftadq6nem^ frention^arift.
tKfW VUIV qiDni9ficItdUgitfci^m:g>nibUaUud
a fe ftclUgit:t boc pzobat Diiabue rationil3ue.(rad pzi
mam ratione fnpponit ouo. pmum cft:g> oifTcrt intcU»
gerc bonu t quodcii^ conhngens. t>oc j>bat:qz incoae
nies e medttari inq bufdi:q6 no eet: n iR oiffcrrct tteUi *
!|ere bonii:t qttodcucit c5nngcn8.f.maUt5.(r0catndo
iipponit 9> intcUigcrc no b; omnino Dignitate t nobiU
tatem qc fcipfo^fcd ct aUo.f.intcUigibili. £t boc vcrum
eft oe iteUtgere quo itdlecrae itelUgit aliud a fc:qz :>tin
^it ttdUgerc indignilTimii t viU(Tim6:t tif ille qui itelU
git indigntfTimii itcUi^ict boc cil fogicndii.m6 certum
Xx.79,
tvltiffli
Z.C.48
X.C6.S.
?d((ttotn
i
(ft.flfhtdlfgat b»bembonitttit%fetiStf(ttfa^Mi
qtiodcuc^ ifcUigibile qaatucai^ vik.CTHlcboc arguif.
0i oais itclligcrct aliud a fctunc fuii itclligcrc Dtgnifi
Cdrct ab olioif? boc cll f3iru;:qj ficut oc^^quo ad fiibatn
ndDignificjr i nobilitatcno rccipit ab alio; ficncc itcl'
ligcrc oci no oft a fnfia Dctona pvqi itclligcrc quo itcU
ligit aliud ab intclUgcntc non pcr fc bj oignitatcj t no/
X*C% biUtatC:fcdabitclligtbiU.bocDicit AriO.in Ifa. vbi flc
Dicit. gt.n.ttclligcrc titcUig' crit indigniffimij itclUgC'
ri. ^rc fugeidu bcc cadc. ctcn no vidcrc qncdi Digni''
qj vidcrc vtflfTtoptimu intcUigcrc.fcipfuj gintcUigit.
C_ Scciida ro acapit in finc capft . 0i ocue itcUigcrct
ota aUa a fc:tunc itclUgcrct ?pofUa:qt aUc rce funt ?po/
fitcfcd boc cft f jlfu;:at q6 i tcUtgit cdpofftij no fcmpcr
b; fuQ bil t optimil^qz pus itcUigit parrca $ totil t itcUi
gcrc p jrtC0 puB no bj fuii bcnc : q: fuuj bcnc confifht in
itcUtgcdo totii j. modo DCU8 indcficicntcr bj fim optt"
Co.Si» Comcntatozaddit ctii^jipfcDc^itcUigitnaturacntia
fimptr iqttantiiens:a2i^cinctc(lcn0 fimpTricognofcit
fr fcia in cflic fm dtcattfa entius. Bx boc fda ftia oft a
fcia noflra: q: fua fda cft caufa cntiii : fj noftra cttcmd'
taab cn t tbus. Ztinc addit q>cxbcc fcgtur non igno/
rar aUa. ct ponit cjxpia<.&i aUge cognofctt calotc ignie
fbnpfr Q cfl caufa a\u>^ nd tgnotat calotc in aliis.g aim
Ome flt cne fimpTr x^mai cognofdt fcipfuj no igno:at
alia:': 15 funt ba ciue loqudtie p Zbcmiftiii.gt cuj boc
Ignowuit Ibcmiftiue oijrit cp ipofc cft ttcUccnie itcl
l^r muUa fiibito:t boc cotradicit f moni.modo cii oici
mus (p itdUgit fc tnibU aUiid cicrrinfccij.£r g> mtciriis
t ttcllcc" in eo fun t id^ otbtte modts. oijoitJi.g) itcUigit
oia cyquo intcUigit fc clTc pn" co:p:tunc paiicie itcrpofl
Cis addi r. vcntae cU ciiie g> f 5 9» fdt re tffi fcia cft in
e(Tc cft caufa coaim in cfTcvJbi gra.g fcit caloje ignis:
tifi nd of ncfarecabiisnamepltie in reU^ caUdie: fj
ifte dlqni fcit namcaU>us fm calo: dl. tzt fttr pmiis
fcit natura cntis in eo <p cft cne flmpfr q6 cft ipummct.
Cnunc ^.t idco boc nomc fcia cquocc of oc fda fua t
nofha.fua.n.cftcaufacntie.cneaiitcltcaufanoflrcfde.
Cri^oflca j?bat Comcntato: ronc:9» ocua no fdataUa
a?c:q: fi {teUigcrcr aUa a fc vcl bx clTct fda vti vcl parti
cnlari.pcrfumdcnteoiuifioncfcdnd fctavri:q: illaefl
Otminuta 1 potcttaUe.fiait ai.i vfc cft cne in po* 1 fdre
^^.^-«ligd in vQ eUfcirc in po*: fcd fcia oci no cfl oiminuu t
tl^ potennaUspmtlV nec cognofdt alia puttailari fc ia fm
HU«4A «P^ roncs 1 fo:m36:q: particnlaria fat Iftnita : quc no
1 -l - oetcrminant in fda.vi^ ifta funt Ifinita fmfnccdtionc:
^ •(cdD<asnoitelltgercrcafuccc(liiic:q:inoconon cadit
ux^^w[ fnccdTio:q: fl bocclTct:tunc dTct trafmutatio in 1x0: (^6
falfum cft.g rcltngnir 11 cognofccra partiailaria oia
fimul cognofccrct fm j?pae fo:mas.(n Tlotidii qp funt
^ Dubia 9tra ^mi r5nem:q: A hfto.oidt: (p aUq6 itcUige
re cft fiigicndd:q: meUus ef> aUqua nd vidcre $ vidcre
Vtefl itclUgcre itcUigibiUs tndignifrimi. (TContraM'
def qp ttdUocre indignifrtmii nd ftt Aigienduj: q: iiclU/
gibilc vcl eft rpccuUibile vcl p:acticu. 11 dl fpecula" ali/
quod efl indig* in gcncrc ftiBc vt ma pma^cjuc dl indi/
gninfimii cns:! tA ipTam itcUigcrc no cU fugiendii: quia
Arifl.fquirit oc ea.pmo pbHico;: : t fotman f oifTioUrB
36nce oe ca.fimifr rdatio cft cne indig" in gencrc acd»
cntui:q: cft minimc cntitatie.vt oicit C6mcntato:.iz.
merapbf fl.t ri^ iteUigerecam no cR fugicndii: q: Srift.
20 ^9^'^ ^ ^ "* pdicamerie.capro oe ad aU9d.t.S.btiiu5.
Cr7te.?tra boc qp oidrrmeUns efl aUqna nd videre ic.
Ticgo no eft mclio: aflfirmatioc q: nlUie cft g mallct d
cecas,^ Vides.(C i&dtn efl od ^>m:q/ aUd iicUigcre dl
Cd.ip.
e5
fbgfcndfi vt VUifflmti.vnde fiigiendd e(re<ntellfgmt4
Ufnmti in oulinef0eculabtUn 1 opcrabiUu pot intelUgi
onptlr. vno mo g> fimpfr t ab^fit fiigicndii:t flic no itclU
gir Ariflo.q: flc q^libct itdUgcrc dl qucrcndii i appc
tendil:fcd nd Dcfpidcndii:q: oie vcra cognitio cft oc no
mero bono;: 1 bonoubiltia.vt fcribirinj)bcmio dc aia. jCco.^.
aiio modo pot itcUigi:g> flt fiigicndii rcfpcctu altcrtus
nobiiio:i8:t fic itcUigit A rillo.q: fic et itcUccnis in itet
Ugcndo vilc ncgUgit itcUigcrc nobilc.t pcr :?tt6 oigntta
tcj ciue t pcrfcctiote nobilitate ciue:q: it cUigcrc oiner
fificaf fm oiacrfitatc nanirc itcUcoc.vt oicit Cottieta/ C6.7.t
tatot.) Dc anta. vndc itcUcctuS no bj oignitate De fe:fed ^6*
ttb itclUgibiU.(r3d z* oubiil odm cp no videre potefl
intelUgi Dupfr.vno modo ab"t fimpfr.fic non intdUgic
arifto.ncccft vcnVcii ficomnc vidcrccft appctcndu}.
2Uo ittodo p5t itcUigi in compjratoc ad aliud:t fic me
Uueeft aliqua no vidcrc m vtdcrc: q: itcUccnis in vid^
doinfcriotatvilta irttpeclif a viflonctintclUraiocno/
bUiotis itdUgibtiis.£t n;boc bj arillo.g? ttcndit gi itu
tclUgcrc nol^ otgnitate t nobilitatc: nifi ab itcUigibifi
t ptccipuc vcntm dt oc iUo intcUigcrc qtio intcUccni*
intcUigit ahiid a fc.rcfnmat crgo ratto fl oais intdUge
rct tc.frgcd aUud oubiuj d> g> mouct arifto.in If a.fl T^,^
DctisintclUaitfctnibilaUttd.-tunc fuujintcUigcrccrit
itdUgentia iteUig':t fic crit aaus accc(To:iue 1 acciden
taUe:q6 cff falfumtq: itclUgcrc oci cfl tdcj dTcntiaUter
cumfu&3ctiie.confcquetiap$:q:ficDCuseUmctipfufn t
itcUigcrc:q: no DiiTcrt itcUigcrc a fuba cius: q: flc itdU«
gcrcDcic(TctitcUiRcrc:tficaccdTo:(usacttis tocddcn x
taUe:q: itclUgcrepmocftoUcnue: tcircdfcquetifut:ftC
vidcrc cft aUcn" pmo t fcciidario fui t actu accc^oiio*
(Cad boc rdpondcr arilb.farie obfairc.Qtiido oicif Cco.5i
g; itcUtqerc oci crit itcUigcntia iicUig' oictt gi inteil^
rc oci d^ i tcUcctio itclU:ctdis:q: Dcus efl met ircUigcre:
t quido of boc no pdt dTcq: itdUgerc no d> ipfios ttel/
ligcrc pmo itcrimit:q: in iUis in gbue fda dl idecu; re
fdta:t itcUigcrc idcm cii rc itcUccta:t no cft acnie acccf
fo:iue.vndcinp:3Ctici8t opcrabiltbuefciacrt rcefine
ma.fimtrr in fpcculabtUbus ro.i.fcia cft ipi rce finc ma
teria:cum fcia fit fda rci;q: fcia dt idcm di rc finc mate
ria.quare magis boc dl vcrtim in oco g mapme cft (<t
paranis a ma: q? fcia fua c cade cti rc : t ircUigcrc ide cu
re intcUccta:t non dl acnts acccfro:uie:q6 atit Df fda U
ptdis dl iddcti laptdc:intcUigit idcm.i.ciufdegcneris:
imo ctii fo:tc idcj.tciufdc fpci fl>i"' : fcd im otlfdrijt fe
cundumodudTcndi:q: iUudbidTe incxtcnfnmttcov
ruptibtle : fed lapts babct clTc crtcnfum t cotrupcibile*
(CTlotandttj g> I5 fic oiccrct ariftot. t Comcntato: ad
quc(lione:tameo6m dl fm fidcj t vcritatc: oaie xtit
ceiUgit omnia alia a fc perfcaifftmc t actu Diflincto. &.
boc ^bant fic altqui.Qutcgd cft pcrfcctidie oj attriboi
oeo: dj oeus flr c^ccUcntilTtmii t optimii co;: quc in na
ttn^ t efl bonii quo n ibt l mcUits dccogitari pdi:fed itet
ligcrcomniaactuDiihnaopertinctad pcrfcaioncmt
nobilitate Dci.quare etil modtis itdUgcndi aUa in ipfo
oeo no cft pcr rcccption^:q: no rcciptt fpee t conceptua
rcrumvtintcUectusbnmanus-fjcftpcrrcpdtation^ •
q:omnia rcp:cfcntant infiiadTcntia . (riTotanduj.*gr
lScdcUifiofitvera:ti^ ro .pbanecaj no vtdcF cfTcDcmo/
fh-atina.crad maiote.tiiutcgd dt pcrfcctionie ti.Con
cedif. CMcie g> itdiigcrc il. iS6; g> no cfl vcni: nifi i in/
tellecra naio rcdpere oifiinae fpee rerum:t in quo reci
piunnir actus oiuerflficati vt in nf 0 intelUrcnu q: iielU
gercnoflrij ibi Diflingiiirafubaitcirus trccipit actu*
if eUcctu» Dillictoe; q: ficut efl alictae iteUigere 1 octM
Jg>iiodcdmi
0d intdbnrffcdlaltnaB incer acate inrelfefed flcndeft
Dc ttciru od.qi non c(l natue rrdce Tpes re;r: nec actiM
Diucrfificatos i oiihnctoe.vri acttis intdthdi in Deon5
funt oidingiicdi.qi intclligcre eft inet ocue t fu5a vet: x
fiait in ful>3 oci non cadit Dilhn':lTc ncc in actu intcUh'
dt. fcd t Jlie oiftin" actttu c natj in illo tteUectu^ natue
tft rccipc alia a fc i fpcs rcp rccipit t actue oifhnctoe B
0il9X[i intclUgerc outcrfificat f moiucHTtate nac inteV
lecce.vri p 9» ocue in tcUigat oia crtra fc ftn ^pa»
ronce 1 foimae ^1^.10. t>oc ncfcio ocmdfharcnc muUa
aUa q f idce tcnct:fcd tcnco fumittcr boc q: tnfomiatlo
ne f idci:f jcrc ctctie ooctotibue Kucrentcr olfcnticndo.
Mfirttirrt aFo6fnqriof.g>ioetie.tc.oria
JaCl railOnee negatur.adpzobatione.3[ntciU
9rrc.ic.concedttur.t>c ilU> inteUtgere od q6 moucr ttd/
Ugene ab aUquo mouctri nobiUtaf a mottentc alio : vc
eb ItdUgibiU:fed ItcUtgcrc od nobiUtate t bonitate b$
oc fe. vri bri ^cUidcrct (t oate itcUigcrct g reccptioncm:
Vt itcUcctue nf tuc itcUigcre nobiUrarctur ab alio : fs B
non cU i Dco: vt ocifi cft.C^S<l ali4.0i ocue.ic. pccdif.
Q>bri iceU'ttcompofltavtboicmd1eaial.(r£u oicie.
B no fcm|2 bj fuii optimu.ne^f .q: feme bj cfcctionem
ni 1 opctmu.q! (iticcltic cotu t pce.vndc t boc e of ia iw
cer fccirm oiitinu:': iccUm nfm.qt itcUis nf tniue uclligtt
Etem^totum:i lUc no fcmpb; fuii optimii.qi itcUndo
gtc no b5 fuii bri t opti.qi :?ftltic i tccUhdo totuj.fj ocW
ItcUit tocii 1 ptc. qx non cft ibi ozdo pozie t pofteriorie:
ncc tcie:ncc nac:qi (1 boc eet:tuc cet et otdo in ful5a oci:
vd fuccdTio vd oido nae-xii iteUigcrc nd oiffdat a (u&a
Dci:q6 c abfnrdu.g fcmQ b; fuii opttmii.CI7 Tlotandum
q> fopbiOc jrgtiiit (tc.j^cue fcitgcgd fcintt.qi ota fciutt:
t nuUtue crt obUt':^? oate fciuit tc nafdtup oc nc^itate.
gfcit rc nafcittirii.t c :>rie ce nafdturue : t non ee nattts.
^i^cut aliq q> b ^ faUii f igurc oictioie. m gd mucamr
in SHlcvt qcqd tpottat gd:i nafcitup qlc.Skd boc nd va
U:t.q: capi jf jp flcgd qajUciiqs t arguat : vt ptiu* i mof
loti t mtno2icaptfqoale.cogitandu c(t oc boc biL
Ht^rv adroncepadductae.rridctap.fCo'
ll^tr IJVX- mcntatot.ad^mi:tuncfequcretur9
ect ignoune.ncgaf pria.qt ignountiae negatioc|ue trii
rich in fubo nato:vt Utpie non brie fciae nd t>r icjrane:
qmon crt n ante babere fciam.vndcU ocuenon intcint
aUa.n5 tri ignotat ca.q: no eft natue ca iteUigere : vt oil
CdtiiAatoi.(iradaUa.3Uud cfi eagene.tc.C6mg>no
opi qp cognofcat iUud q6 agit fub pto^ fonna.fcd fufft^'
dt cp co^fcat ca$ ciue.CT jCu oicie.g» ocue ic.c6ccdif .g
fufficic cp oeue cogfcac c5m ciue: vc iUud a q ocpedct. fj
no op5 gi biic eflfectu cognofcat fub piop: ia foi*. vt fi b6
vadit p fontm no cognofcit ota vbi. gquc moucF^fcd co
gnofcic cij agetc.vt atam q cft agcne motii. fic c in .pp'!
Tt ocifi e(l. (T Sd aUa. <5i qd min* vf .ic.^ccd 1 f . Xu oi
de.Q» min^.ic.ncgaf .qi itcUtgcrc noftram natii cft viW
ficari 1 nobilitari ct itcUigibiU.qi itcUccme noltcr apt*
name e oia aUa rccipc. ^tc? tccUigcrc nofhii tii cft idej
ciifnliaiccire.vriftccnncaUccaecitcr icdUgeret fubaj
itdfe:fic Ucr acwe itdUccue noftri cft oUctae:fj tntcUe/
ctue oci no cft natue rccipc aUa a fe:ncc fpce rey :nec in/
teUigcrc ci'' naram eft viUficar i 1 nobiUtari cjt aUje. vii
et nocft aUctae intcr fubam intcUcctue:i iter iteUigere
Dci.qrc non vjlct.crad 3li3.q6 cogfctt.tc. fcdm_9» (td
ligcrc cim aUcuiue pot cc onob" modie. Uno mo g? c4'
Utae fupaddita ftibc UUue fit rc()xcoie occritaUe. aUo^
0» cdUtae non fit fugaddita nec rcfpcct' occritaUe. tOo
vcp eft qj cognofcit cam.vt caUtae cft feipaddita fuBc.t
^ cft rdpcct' acciltaUa.0) ct 9 inteUigat cinij : qt reto
XXIL
<4t
nocogfctf fl[nccictrcmie.0$flalige{tcUigatclmaUoa/
iue p vt no wcit rdpcati fapaddtm:no o|^ cp inteUuoc
td cuiiie cft cj fub ^pa fot*.Zu otcie.ocud tc.vcp cfta
caUtae no cft fucaddtia fu&c oci:ncc oiftlcta a txo4f»lM '
gcgd cft in oco cft idc ccntiaUccr cii ipfo oco.i fic ifte ba
bitudince 1 rcronee in oco no funt piftictc: fcd ftmt idd.
fl rr aut oico oc otb* que attriboun f oeo : 9» flt ci fapte»
pater t fiUne.^ non op; i itcUcctionc ifta cftc oiftinctaa
faba due.CL»cd oicce.crgo itdUgcrc ocu dlc com nv
bil aliud c itcUigcrc q| gj oc^ eft Dcue.06 j q> vc:p cft ct
na rci:a> inteUigcre oeii eccam:vdpfcmnon eflaU6qi
intdUgereodi ceoetlfanttiloiuerfavocabuU. ibicee.
none cft oiucrficae t :xcpttl7'' qri xiptm" oai ce ca$ : vf
patrevd fapiccci fj aUa accribuca:vcl ocii dTc ocii.bl
ccndti 9> qc na rci non cft oiucrficae aUqua:fcd tri cft oi/
nerfitae tn vocabuUe.0cd tri aUj| tbeoUjgi oiciit:9> qif Opinid
itdUgimue i oco itcUigcne t iteUectii t rera patrc t fttiu fcoti,
t aUa attnbuta non eft oiftinctio rcar.tri c foimar^ita 9
circtifcripto opc intcUcctue adbuc ifta attrtbuia foznwf
Utcr oiiTingutinf tn Dco:fcd non cft rcaUe Dtftinctio:qiM
eft re;:.0ed alg obgciunt ^ boc. q: oie oifttctio fovmt
Ue eft oifttnctio rcaUs.qi ipfi uttclUgunt cp fit Diftinctio
fotmaUe drdifcripto oi oqc intcUcctue nf rq: fi fic dlies
taUa attribuia oiftinct a founaliter non funt nibiUcr'
go entia.fcd cne t rce :?ucrtun f fi eft oiftincno enttiQ
o(^ Q) fit oiftictio rd t rei :Dicnn 1 9* nd funt jppiie rca: ff
imptopneradbuc no valct:qt rce vfDidtur a rcot rcrioi,
t fl fic oicun f rce.q: rcnmr t itdUgun f :tuc fut rce jppct
&i autem Dtcanf aratue.ta.tum4)6 eft firmd : tonc tier
Dicutor rce pioptk,Jftud negocia pcrtinct adtfoco
logoe. Oodtta XXII
• y>jc#'.
(Tl^fcrntandom antem qttaUtcr.ic.
l^Wrnt* circavitimiicapttaUi i(ha«
ICI IIU I (x.^ a):.comparat toturti
mutcrftun muUttudint oomdhcc. vtrum in
toto vniiierfo ocbeat ec vnite ptinccpe. 1 0 <
quercrc.vtrum i toto vniuerfo fit vntta ocu»
t non p(urce.£t argmitur ptimo qf pUiree.pUira boa me
Uo:afunt$vnum.bcccftmanifdla.fcdoeue cftbonii*
qtoptimti co;: que in nacura : vt of in pu>bcmio buiooii
crgo cft mcUne e(Tc plurce ocoe t pUira bona: q§ vnum» " ■ ■
CIJk ficut cft in mino:i mtido.fk ctiam in maiou.per
puenientemfimiUmdinc.q:bomoDicitarmtno: maiv
due: 1 afiimilarar maioti miido. vt oidtur 6' p(>f . (ed in {^,
minoti mundo fitnc plurce piincipce cquc p:imi:ficut I
bominc bint pUirce otlancc6.quo;r vnue no cft fub aUo:
nccobcditfibt:Vtrc^ tfiimttepontifc^ q:ncutcrvttll
cffc fubicctue aiten.crgo non eft vnae. (CJtcm fl cfiiet
vnue ptinccpe tottue vnincrfl aut ptindparetur punci/
pam ocfpotico vclpolitico.q: non ftmtplareepundpa/
tae.cicp|:tmopoUtticc:fcd tftc p:inccpeflcftctvnue to/
ciue vniucrfT ncucro modo ^nciparccttr omnibue altje:
ptimo non pot ptincipari p:incuMtu odpotico : q: iftc i
fcruouim.1 (Tcoia quce(Tcnt:dient.fenMt non lUxrra.
quod cft p namram buxnanam:quc rdcruat fibi Itberta
tnn.-ncc ct piincipacur piincipam poUcico:q: in tlU> Ud/
tumcft fubicctoe rcfiftcrcprincipantitcotraircfuc vo
bintati.£tficfiDcuepnciparentrpncipatu polUttco U/
ccret fiabiectoe rcfiftcrc voluntati fuc: t cotroi rc.q6 cfl
neplxw DiccrcCTgo non cft vnue:fcd plurce. C ^tcm H
boc ciTcttunc in aatlxie bumanie non ciTet aUq6 maUi:
vdvimpcrandii vcUxmicndii.fcdboceftfalftim.q: iii
actibue bumanie muUa peccota cdtingiin t:que funt vtf
tilpcraiKlai{ucicrcpanda.qtintx)Comne6 cduenittpc
Digitized b\
pAi ptobatiir.qi raptcTtttdirmts t fumiu pttncepe nSvt
Cnirtere aliqua maU t riio pncipjtu:ncc talia ozdinarc
q nnc icrcpida i ptinicda.qt qo oidinat no ptinitrncc q6
pnnmtr ozdiitat.ciun crgo ipfc ocus flc fapicncilTimite z
oprtmuB non ocbct ipfa mala Qmittcrc : ncco:dinarc in
fuo pncipatu.gnon cil vnue.df^tcm fl vntte c(Tct p:tn>
ceps totfaa vniucrfl:tunc fcqttcrctur jUcrii bo2ti ncccf
fano:vr3> oia caufata clTcnt nccciTaria: t nibi l pting^
Vt\ ou ixingcncia t nibil ncccflaruim. vtrtjq; cf\ fsHfof,
qi (p oij fint nccdTaria n nitlUij ^tingcns boc cft iinpof
fibileu^t na t'r intcllcctii eft aliqua c(Tc con (ingentia. fi^
cn aba Qtc cft ityvpoXcqp oia fint otingctta: t nibil neccf'
(aruun.qz runc niilla ciTct Tci J.cii fcictia fit roUim ncccf'
X^'\9 iariotii.q; p pol^c.fcd foUi; opio.p:obatio onc. <\i pofl^
Vnits cfTct ptinccps totiue vniuerfl : tunc pndparcf x ^
» efTot t cir«:vcl ncccirititc nac: vcl ^tingenterSicy nc
cdfitatccij ocd altc nac flnt ab co:t ocpcndeant ab co:x
I f tutc ciitd agfit 1 cint co md vt ocpcdcc ab co.q: cjc ne
ceffitatc.crgi} c% nccitatc nac oia j^ditccrei t carct : z flc
0(3 cint nccta:t q fiunt-fiiit nccto t non ?ringcntcr.0i/
militer c)c alia ptc.fl otingcnter ^nciparet t carct : cunc
cn oes alic cae flnt ab co:t a i^tc eius Dcpedcit :tacp>
duccret tcarcnt. 1 flc ota ccnt ?tingen'.vt nibtl nccmj.
i^Jti in ipfo oco vcl cft id^ itcllcct^ t voUitas: vcl funt
Oiucrfa.p fufficietc oiuifionc.f$ no fun t ide.q : fi B cfTct:
toc no magl oelcctarct :cti oildcrct 9> ocus eet itclUges
f volee:^ fl oitdcrcf q» cet itcUigee trn:t fic cu; oiccrct
9> ocus cct agea p itcirin no opottcrct addi:t p voUatate
qdnd cft vcp. q: qn oiTdim'^ q> oeufl e intclUgw t voUre
magis oeclaramus nam Dci:qp fi ondcrct ^ cct volcns
<Z.met. tifi vel iccUigefl ttn.vii et cdmetato: oicit.ijj moto:c9 cc
C6f4t6 teftiiiocpotcnnidatcbritouas.vo urarcm ticcUcaus.
t flc fi ifta no funt ide.crgo rcUngt ^ funt Dtucrfa.t per
Confcqttene ifla otto ptinclparcntur toti vniucrfo. t per
pfc* criit ^ncipc8:t no vniia ttn.
i^t^nnd n i m ^^ '^ '^** ca*.vbi copat totnj
*^rr vniuerftij mrritndini oomcfiicc:
z in multttudine oomeflica no efl nifl vnuo pnccps jrco
nomne.^Sirr copat vntucrfum ejrcrcitui. vbi no clT nifl
vniis pnccpe.Et B cfl bonii fcpatii t o:do priit ctcrcic'.
£t boc cft bo" ^tunctii .firr ac.in finc b" capH p" vbi oi'
Od fiDC. ctt.ii;nri3 ^o noliit mak oifpdnt nccbonii pUtraUtae pn
Cipamii.vnus ergo j^ccpe.
lQii><*ni^iim qonc?<j»tot(vniaerfon6^
,Vj.>.- ■01VUIUIIIII nccpncipafnifivn^^ccpe.etboc
otldif o(iprr.1i>:imoei:gteb6eoifp6nieentiti5.ad cui*»
caid^tiain notida t pfupponcda funt dda.ll^timo q> cn
tia vnitterfi funt bri oifpofita.t 15 ,pbaf . Q: bonti vniaf'
Co.^ CQiufq; pfiflit i opc t acm.vt p ctbf. Oino qtio|: act*
topuetnopevidcf eflebonii. (L C^bocflCJlUifiitbc
nc oifpofica.q prt c i oponcs p:op:ia9.t p yH» bri o:dina «
CopToe t3.q: oifpdcflbrlcie ptce o:do.cj: S^b^.fj ptce vniucrfl t
paoxL entia piit tn fuas op6ncs:vt fu5c fcpatc:t aUa cntia mi'
Ua.vt cuiUbet.<n intelUgcntie mouct o:bc6 flto0.t
mititcr cozpa cclef^ia t infenou piTt in fuae opationce.
Vtpj^Cr^nocandiig^adbonio^dinacione prium flos
pmancrc incotntptibir: rcgrif oiflinctio t fpcculatto h
cer ptce.q: numcraUs oifltnctio t idiuiduaUe non fiifTi
cit ad boc q> efTct pman^:vt fot. t plato Diflingttunmr
numera&.t ti! non pmanent ncc funt OKlinata cf1cntia>
Uxer.dBt bis arguif .'Jllud no p6t cfTc i vniucrfo quod
non ftat cii bona otdinatlonc ptiiij vniucrfl: t boc pjeic
^ma fupp6nc q> cntia fiit bri o:dinata.fedpUiraUta9 ^n
ctpantiitm non p6t flare cu ix>na Difp6nc t ozdinatione
fitiii.qiflci1ieatp(uree^ncip(»:tiicvcl otHingacrcntur
(t)AtL'Vd fm nnmc;:.C3(l pu)poftm$ non pot Hid
5»Dilfcrant ^m fpein.q: fi fic;runc vniis clTct ^m^q: fub
gcncrc no citoarcoitasfpeecqiuUspcrfcctionie.i:tflc
vnus cec pmu9.£t flc tfli ^cipcs non cfTcnt cquc pmi.
tponunf ^mi.tflcpmttnon pmi.qdt'plicac pdictione.
01 atir oiitinguun r ^m nuinc;::t fit oiltin^idiuiduaUe:
tunc non facit ad pmancnttaj.vt oipt z* fuppo. t g ?rie
cnixa non clTcnt fpe oirttncta.q: non clt m Jio: oif^incti»
in aufatie:q3 in caie. t p ^ria non babcrcnt o:dinc5 pcn
mafiuii.fcd fiicccfTiuu t accritalcm.qbcrtabfurcUjm.gt
iUam ronem innuit Sp.i p:edci Uttcra.adftnC5iz'.£n
tia ^o nolunt malc oifponrncc bonu5 pluraUtae piindf
patiiii .vnu0'crgo pnccpe.Cz* ^^^^ «-'J^ iivfTibtUw
tc pUirificatioia pmi pncipi9.(r3d niiU9 cuidcntiino
candii.q' fi cfTcnt plurce oq t ptincipee : tunc vcl oirttn'
gncrcnf (};kcic vcl nuo.vtfufficit ad pri9.fcd non fpede.
q: fcmp oc Diiab^Ypebttsvna cft pfcaio: aUa.qz impoCe
cft fub vno gric ciTc oiucrf.i9 fpes cquaUa pfectidisxt e
piis.fl oirtingucrcn f fpe vnii iifi cfTct ^n^t n6 ambox)6
cfl pdictio.q: ^ionun f cquc ^mi.non ct nu6.q::t Dcdoot
tur ro vt p:iu9.(L ilotidii ouo.p q>non poi clTc oiflin?
numcrar finec6p6nc.q:idiuiduactufdc5 fpci nooifftri
guunf Diflincti6c fpccifica.q: in quoaUq :?ueniunt in H
tonon oiftingtuinf:f5 tn na fpccifica pucniunt; crgoopj
Q» DifTcrant p aUq6 additii fup nas fptfciftca.fs illud cne
addttii cien6p6i intclUginift pc6p6nem.(L~1locandti
vlccriu9 (p t oco non p5t efTe :3p6.q: ert fumc flmpUata'
tis.g c poc rcfoUii.oc c6poflcum crt nouu;vc cclii c6v>ofi/
tttm cj: fuBa t quirirarc cll nouum Pm vbi.£c iccllcctae
c6pofims ci: oiucrfis potcntt}9 crt nouue hn intclligcre
t rccipcrc.fcd in oco non cadit aUq nouita0.q: tunc cfTj
maU9.q6 cft falfum.q: tunc efTct aUQd p:ius D€o.qt traf
mutane p:ius cll trifmutato.fcd ocus cfl fimpTr ^muj.
(LClcbie argiiif .01 ecnt plurcs Di):cunc oifttngucrcnf
nu6.fed boccrt falfum.q: ciic in ococctppo t nouita6:t
n6 cct p^.qb clt impUcarcq: ocue pontf p" cns t itranf
mutabilie fimpfr t fumc fimpic)C.piria j)baf . q: non oif/
feritnc fpe. q: fcmpcr vna fpca cfT p:io: t pcrfcctio: alia. .
t tiic non cfTcnt cq ^*.t qgtuie ocbcac ce natr: icanmm 9»
vna fpee (it j^: t pcrfcctio: aUa.trt alige oiccrct j)ba.gt
pot fic pcrfuadcri.q: fpee vcl fitnt cqli9:vcl incqUe pcr»
fectionie.S 1 ocf x" babcf .ppo^.t fic vna crit po: alia.
t tamcn ifh og n6 ccnt cq pmi.fit tu ocue inccUr fim^iTr
prruie.^i cqlie pcrfcccioie.crgo func aufdc pcrfca6is.
q: fic eqlc i (^ntacc crt vnii iq^titatc.fic cqlts pcrfcctio'
niecitciufdcm pcrfcctioie.t ciufdcm fpccici q: perfec?
t fpceide funt £t fic fi ccnt plurce pncipce piimi no Dif
ferr^ fpc.q: fic n6 cfTent ambo eq pumi.t pcr cofequee
Dlflingiicrcmr folo numcro.
'tlSri* hrx* '>drenc9.adp:ima.pUirabona.tf.cd'
ll^tl UUi. cedifcctcriepib\£tfiiUapUira bod
funt pofTibiUa:fcd fl fiit impotta n6 opi. (l^t>icie.q> De«
U6.tc.£>6m q> cfi totatr optimueo:p que t na.£t tamcn
n^fegf g>mcU'fitceprc90C09.q:i[X)fTibilccrtciTcplu' ain if.,
rabona^znoncflmflvnaeDcus.vndccrij, oicirurfli biictoc
lo alrilogo oc fuma fpccic non crt nifi vnii tndr.(L llo- fhio alt '
tandumqia;:.Dcdiu:icadmaccriam.L.1: ficcntplurca q.i6alti-
t)i):mnctxibcrenc mam.q:nonpolTcncDifTcrrcfpc:vtOi logo.
cmm efl.crgo funt tdiuidua ciufde fpct.lcd pluraltcae i*
diuiduomeiufdemfpccieinonpoccrtcfTc finc materta:
t fl cfTcc maccrta co:u:mnc dcus clTcc crafmucabilis : qd
nepba6cltDtccrc.(Ladalii.)5iccinmino:t.tc.poccfl
ncgan.vndc in aluiuocft fimilc:t i aliqito DtfTiinilc. t;tl
flmilc in boc.q: ficat in boibus ett aliquis ozdo: flc i to«
toviuaerfo.0edcll iaUoDi(Iui)iU.qaiaboroincenoB
ftmttfCcntiaUteroidinati^i in nulla (t^^fpltifTImd tndi
uidiu filtc(Tcnn3lifcrordin£jta:f;accnr3litcr. Ojpartf»
vniucrfi luntcfTcntialitcroidtnarciintrifmutabilis e
OKlo ifcr cae.oj oiftingiiunt fpc. imo ctiam gcncrc. Xu
Oicie.in boicic.-J^olTumue nldc rc tid minoiejced^o
i( maioic.vrt vtrum rniie ocbcat cflc pnccj^ { tota mo*
narcbi3:P pnnct ad potitioi.Urt ad .pp* ocbcm^^jiccf:
q> i tofo vniiicrfo vn^os ce pnccpe. <f 7u.d.(p no e rcic
nec fum' potifeic. b*? 9 fum" potifccr rct no fubflc
Bbi infpnaUbuerfmoin tpalibue.nl in f^VulibtTet ftu/
le.(I7Sed oicee.ij) faifuffidentcr loqucri9.qi ttfi m lege
jcptanop 1 non tn alge. Ct^m q> inquantii ef^oc ^digno
1 t)e iure n3li oee boice cuiufcijq? moiie i lcgie ocb; ce
lUb lcgc rpianos.quccftpiobjtaeuidcntcriccrtitudi/
nalitcr p euidentia mirabiliarque naUi competut nift le
gie factoii irpiano;r.vi^ et in$" e oe ^digno oee oebent
ee fub p6tif icc fii motq^uie no (inx: imo plue crrnt t oefi
ctnt a ronrqpto plue rcfiftiit legi n>ianc.cr 3d alia. vel
pndparef oefpc tco.tf. Odj cp ocfpotico ^ncipatu piin
dpatur ^m fimiUtudinc.qi piincipattie ocfporicue i tn
quonon eftpbae t licituj rcfiaercrt Miccrc fuBopiinci
pl.llcut ontma ^ncipaturcoipozi pncipjtu ocfpotico. qz
non Ucct coipi refiftere anime.qi fi ai.i vuU moucrc ma
nii:manu9 non p6t rcfiftere.SilV fcruue qui nafr eft fev
ouervr^non potpicnidcrcmcntciUcnon pot rcflOere
nec 5diccreoi!o fuo.qi non Ucctflbi rcfiitcrcoflo. (lc ft
f i^pofito qjcj: nSrei no Uccr aUquod cne rcfif^crc volii'
•ati oinine.qi fictu oeue vtiU op; vn iiq^qj fic operef .
te;: cft trt(j>oeu9 in fua oidinationc non falUtur ncci'
tendit malii in fuo ^cipatu:fcd bonii olbue.t fm illum
rcfpcctu pncip.wr ^ncipani poUitico.vi! et coiter oicif
9> Dco fcmirc cft rcgnarc^qi fnbuct fiimo pndpinon cft
feruirervt prractat as.S*ctbi.qi boice rcgi t fiibud boe
fubqci legf non cit fcniituerfcd Ubcrtae pUie.vbi et oidt.g) fcr
plnc nd uire pBie cft Ubcrtae.crgo m tto plus fcni irc oco e Uber/
e f uire. ta0.qi fua voUintae dl nobiUrfima^f; fic non cft oe bole
qniferuitbolfcd cft fcruue.qi aia buinan a non cft olno
Uberata apjfilonib^tb'. (TSd aUam. Ztincin acrib*
bumanie.tc.nc^atur -^rta. vndcnon ab"q> vnue piinci
pctur adbuc m pncipatu contingitmalnm t pmittif oe
fco piiniri.CiMcis faptcnrilTimu6.ic.C>dm 9>piincep»
fapfcnrifiimue g pncipaf octcrmtnatc mKitudini in^
eflinfetoevoluntate nonospmitterc inoidinationej
in fiio pncipani:ncq; aUqft malii vel puniendil. qi q> taF
lcgiflatoi oidinat non piinir:t qdpunit non oidinat.fcd
fccuecftoeiUopiincipc quimnUitudini toripiincipaf
t indet crminatc.qi pot pcrmittcrc in fuo pndpatu aU5
ponienda. qi lUc ^cepe non foUim intcndit bonuj vnr
fnrtierfed bonii oium.ft pp boc t actibue biunanie con
tingit malum.£t boc pcrm tt rif .q: boc piouenit e)c eo (p
«ft bonu aUje partibue vniiKrfi:quanim et bonii inten'
dit.qin6nuq?ocficcrctnifimoucrcf abaii3 enreode'
ctabilc.quod cft bonti alqe. t fic iUud oclcctabilc quod
efl boniim alqe :boc crias inrcndir: t illud mooet ratio'
nem: vt ocficit:t pcccat.Ct fic permitrit ilUid maln; pg
octionee alios :q act io cfl bonii :vt bj vidcri. j?ctbi t pu
nit.qietintedit bontt iUiueptie.toebocbs videriimo
raUlMie.cr^daUi.tuncoiaefient necefTaria. bdmfm
fi dcm t veritat ^.qi coparando cn tia a piimo quo ad pi
duf ficncmod p" pn^^qtnon fimtnccc(Tariopioducta:f5
Ubere.qi ^ ita cJt (}» pot no carc.qi non necefTitaf adj>
duccdit rce^cil ag at fm intcUectii t voliitate.vi^ oia funt
in voluntatcfua.qictUclligcntict ccUtjfunt crcataoe
nouo t U bcre a oeo.qi pomit non creare. vi! n ibil efi ne<
ccfTicane ips ad ^dncddii ree:t pofl^uctione intcUig^
XXfT.
tfarij t celi oe* p6t faccre oidin* iflop q od effect*
nccciTortu.qiet intcUigcntietcclii a ptc poftfiint
etcmc.gt iia Ij mudue fitpiodttctue p a ^*ci libe
rc.tamen oeue oidinauit i mudoaUqiu necia.qno
ad cfTectuo fuoo;quia aliquecaufc proditcunt cffc >
ctue fiioe necio.£t aUqua i mundo ftint ^t ingcnria
q pnt fteri i non heri:cu beant cie i^iticularee impe
dibileB.etficocuenoncccfTifaf in ^pductioc rer.
qi Ubere t voliitaric pducit.8t oicte.9> riic no eirs
fcia.C^m imouqi fuf^lcit ad 13 Q) fit fda aliquop
fint ctcma a ptc pofi: vcl q> et ourcnt pcr magnoj
tpe.craUtcr oiccrct pBe.3> nec oia fii t ncccflaria:
ncc oia 5tingen'.iino ali^ ^tingcn". vt ac we buma
nii.G:£>icie.vel cdt eic nccitate. £>6m q> otiplqc fi>upl^ neetf*
eftnccitje.violeritticuitabilitarie.lD6^"'n6oo/ ntae violdte
minat t cit aliqtia eic nccdTitatc nac p violetiam: i inctiitabi'^.
Vf lapie fcrf furfum p vi^.fcd ej: nrcefnrate nac in»
euitabiUtarie:vn iporcealifcr fcbfc nifi p^comu/
nicet fui bonit ate altje.vrt fiait imtvfc cft fc babe
rc aUtcr luci pHte orapbano nifi itUiminct or apba
nii.fl:c e oc p.f.oeo.q^ ipofc cft aUta fc bf c nifi oo /
minct t coicct fiu bon itatc alijfl. bide. ^oianecef
larioenint.q:oeeaUccac non cint^nifivt ocp^ft
ap.tvrocp&Ktap.fedcrnccdTttate ocpedcntab
eo. goia nccio^ducunt.gt fic nibilcrit jringcn».
Bt addiit ifti g> a;:.pdicit ftbi. qi oicii primum eic
necelTitate agere.t p orte oee alie caufe ocpcndcni
a i^tutc ciu9 ct nccciTtrarc:t conr aUa: vr ocpedet a
p.g oia pioduciit ej: nccdTitatc. t fic nibil crit otim
gcns.gt trt Sr .Dicit aUq clTc 5tingcn*.gr fic oiciit
tbcologi ajt.ee in 5dicn6e eji^a.vH ipfi no ponSt
0die)cnefitateagerf.r5Ubc.qip6tndagcre.<L'£>i paU2f o fpo/
cendu gj faUia reuereria bo;i ap.noeft i ?dicti6e. nunt a J. flbi
StipfcbjoiacnttapancrcncccffjriaaUcJ m6necef ^diccre
tatie.ita g> ipfc ponit qj qcilqi cnit i Ptiniro eicne/
ccfl^itate j>ocnirc:t qciiq; no criit CTrnccitutc nop/ '
oenire. (tad cuiueitcUcctiinon*g>ouplcj:^ne' 'necitae jtf"
ceftitae.Quedieftcofinua.vtqeinoitpctqUbct t Difcotiiuia.
pterpie.vr odi clTc cft nccinm:necefTttate ptinua.
qi in oi rpe cft aiia cft ncccfTirae oifc6tinua. t illa
eft otjplqc. Quedi cft octcrminara q ad noen quo
ad nam.vt illa q no cft in oi tpc.f? tn aliq ptc tepo»
rie oetcrminata t pofTumue boc prcfcirc : mnc oe/
terminatii eft.t quo ad nos:t qtio ad nSm.vt cft oe
ectfpfibue runtne:quc funt cr nccdTitatc oifconti
ntta:t bcc oeterminatafunr 4 ad noe:t quoad nas.
qi crit i aUq pn: rpie ocrcr". ^ifr drcnninarc pic/
fdnpotanobte.Sjalia cft nccclTitas Difcotinua
Determinata ^ ad nam:non octcmiinata q adnoe.
qz boc oetcrminate f it in aUqua pfe tpie.Scd non
p6t oeterminate ptefciri a nobis pp rarit ate t ic6'
lUetudine.vt q> fodicne rcrra; inucniar rbcfaurus
<neciu necitarc oifcoti' 6ta" q ad nas. l; idctcr"
q ad noe.tDodo ad ppofitii qtl otdf.Qi fi ocue ej:
ncccfTit at e agcrct.tc.iitSm q> ipfc oiccrcr 5> oia fut
necdTaria aUcro iftof rriii modof : wl ncccfTirate
oifc6ttnua oeterminata 4 ad noe t nas: vr cclrpfce
etoiirifoletftcllae.vcl necirarc oifcori^Di-rcr^^q
ad nim:idcrcr" q ad noe:t iU6 erir c)cnccirarc: ff?
porc aUrcrpdirtoiia firc^ icodc inftanri tpie qfte f
ppmi oignirarenon ?ringttfiridcc(Tc:tnon cnTc.
£tboccffnece(Tifafcn6violcric:ncc conrinua.fcd
Difcontinaa.oefcrminatii qiio adnam;indctcrmi»
namm quo ad noe:quc ncceflitas c pioptcr inconv
pofTibtliMtcm pdict oild:)::t illa vocantur corigcn/
rtetftporaacr^
luop-q: luiK ni'
manranu (ilf» i
t.ptyr.Q\oneai
pccnii.)ilVMCc<
mn} 4 "^**
edcrmmjiu tn
oiijcsndccpii-
gl».qi?tiii»i
cimoc^ct ri'
B( (ii2 (oiiU n
pjB»iffi»nc?ii'
bn.ct pmo (>c-
rd.^rcalVnbm
eftadarg^.^q
laoctKOtorcq'
nuiniftioifcrio
nb* ccioia pii'
gdiiic.ma.n.d (>
q jircapiclVc i
ojcc./.nictJ'-
«6.22. t.5J «•
mjiruironcco
•Wlcr ju ad rrni
Iibctfcb?.«cll
fniJ P^i.*-
I.C.I7. tloOKll
p^e.tf.mctj.i.c.
5,cpmJ cracaii
fj?iiS^8.p:<icr
quivtiprit)'jlr
fbrccpiiiu (qir
^no^ poi aliqii
oirpomf} <vx^
iicnitq?n6fcmp
otxdiimoio:i(i
fo:mc.ljis»ti"
gci«'rcpj(>mo
attjiKd^mcriio
fmtciprcoarii
ncfioajciin^c-
bcicic^ncrcnj
n^.tnqi ulcitf
f(a'rccipiua{ i
pjlTo: quod ad
vrnilibj rct7irc
f^craoia ?ri«J
iia : l?ic c 4' iion
oij (I nccdVitJ
icpnngutfj J?.
r.iiij.acraacni
actiuo; fiiit i pj
iiciiic DUpolno.
cr.z.ocjiJ.t.c.
tia que non funt Mtermtnati qno ad nde.t flc eke
rn ax.cA crcdcrc oebcmtw oppo* fmfidcmivc
ricicc.qi oai8 Ubcrc f jctr .tca q> poc aliad faccrcrt
poc no faccrc.Silr aligd c\\ fvjffibilcqo nuqj crit:
fcd boc 'non vidic ar. f mpn' fua.qaia non poccft
ocmonftrart cj: fcnrtbiUbuaifcd bocctinfozma'
ttone ftdn i vcricacia tcncmVnjcrcnccr facrc fan'
cti80oaoiibu9CcclcficalTcnticdo.(Cad aUi. Jn
oco.tf.y'' Dic iz^b^.co.jp.qi of la c intcr fiibas ab'
flrxtas 1 malce.^n malibua Uc? oifpofitii 1 otfpo
.i.fiib.n 1 picdicatiim idcm fint fiiL>o qti rcaU oiftt
cnoniDilhngimnt:qnnccUcctU9 oilhngiutrait in'
tcUcctuicozrndccoilhnctiorcaUs: fcdin ab"*ptf'
poficio X oifpofitii.t.pdicatum x fubm: vt ocus c fj'
picns volcne iulhis:'z fic ocali)sattnbutts funt to
taUtcr idc.Sc ad cidc itcncionc rcdiiatnt oib'' cno
diaifcd oiffcrunc folu f m intcUcccii.gc oicic f jvni
Ifam.q» crt non func fj-nonjrma.q! oitTcmnt f in iccl
lcccii:fcd in rc non:3cUidic tunc gp muUipUcttae in
oco non cfl in rcfcd^in inccilcaii:foUj crgo inccUe
ccua 1 voUincaa in oco idcm func oino ^m rcm. vtt
ipfcDicic illa verbj.quibijfdam picnuiTie. 1?cccft
igi tiir oifpo inccUcctue in rcbu3 compoficte cj: ma
1 fojma cum oifponitur copoficiim.p fozmi aiic oi
fponicbabccc foimi pfoimi. 'JnccUigitJi. vtriiq$
volcn^ 1 fnrdligene non magis cognofc ena efTct i^qto
gnofccrct q' tih df intcUigcn8.C>6m imo. qz illa ottri
biua oitfcrunc f m conccptii 1 occlaraiu f m inrcllectn;
pccprum.Concra.Si iila actrtbuca in oco 1 oifponco I
oco nullaj babcrcnc oiucrficace in rftfcd cm f m intclle'
ccum:cuncfcqucrctiirq»iilcc6ccptiis anccllcccuacfTirt
fictuB. qi tUc xcptuG crt ficcu9:aii nuUa rcfpodcc oituT'
ficaercalisin rc.vndcppboccciicomcncatoi 4*^ibrfi. tx.ioz*
oicit.nc pccdcrcc cps fictunvnon foUi oipit ipfiim cfTc tn
(nccUcau:fcd cc in rc cinra. 1> wptcr boc oicimc aUg 00
ccoic6:9> in oco non cO muUmulo ncc oiucrfiras.fcd nd
idcticas.Scd boc non valccqz lUiid.f.non vdcncicaBefl
cns.gop; ficidcm vcl Duicrfum.q; quoaUbcc cnscd-
paracum cnci:opj qp fic idcm vcl oiucrfum. Undc 065 i
od iUtid^m inccncioncm ar.tcomcncacozis.gi nuUae
oiticrficas i oco.fcd oino idccitae.t oiffcruc ifta actntHi/
ta foUi f m incclfm bum anuj in oco. £c non fcgf <f fi oi'
ticrficae xcptuii cfl gbus nop :>fidcramii6 ocii q> rcdw
cacur in oiucrficacc rcalc in ipfo Dco:fcd fufFtcic qy iUi oi
ucrilitaci fm inrcUccni;:vt non fit ficta coirfldcat aU$)d
in caufjri9.v5.in bominc clt aUud intclUgcrc t vcUc.t:^
f Ua Diucrfitacc in boniinc quo ad inccUigcrc 1 vcUc fm
qujd im jiTimilationcm xipimus tntcUigcrc: vclU: in
oco oiucrf.i:non q» oiucrficas ilLa accrilnicoiii oco rcdu'
cantur ad oiucrfltatcm in oco:fcd futTicit g» fit q: oiucr/
1^').>III» L/ai^ifc u ■v^.iru. _;ii.v.«io».>.. r»i v.<ii.ui »«• i>.u>v .r-»...— ......... , ...
adunata aUquo mo.i of i j alio modo.rbl gfa.cum ficaccqucclTin caufati8:qucco2r(:fpondcc itU oiucrfita
oifponit boicm pcr ronabiUt jcc; inccUigic q> luli$
ronabiUcacis : ron abi"' fic idc in jdun Jtoc:-! i C10
g» ocfcrcs clt aU6 a ocl Jto.qn fucrinc ic pfidcraca
oifpo 1 oifpofitum in cio quc non func in mi:ciic rc
duainc jdvnainccntioncoibus modis^tnuUcw
modU9 cric quo picdicaiii oiDigu jc a liibo.i oifpd
cpcra intcirm.finclTcnciarci.<ocdciiinccUca"co
poinc aUqui pzoponcin c)c oifpctnc oifpofico in ta
ti incctlcctus. vndc g^aliud clTbd:vc itcUigcns: talmd
Vt volma occlar jniii9 itcltigcrc \n:llc i oco: :xipim''
ea vt oiucrfa t^m intcllcctum:cui oiucrfit at i nuUa oiucr
ficae in oco cozrcfpodcc.t cil non c(T ficca:fcd rcducitad
ouicrfitacc rcalcxjuc cft intcr vcUe t intclUgcrc in boie:
1 boc futTicit.£t boc foitc voUtic oiccrc Comcntatot. 9>
intcltcccua intcUigit oifponcm 1 oifpoficii in txro f m af'
fimilacionc:ficut naciw crt multa itclligcrc bic.vndc fi^
^lUlilt aiUJiia ^'iWJ^IHV.Ui V Ull^.VJllW l ... ■■llill.lt.Vli^.l.V.l. ...•.••t. v.. .•v>>.g>r v .. ... >.v
libuB rcbue.tn non tntrUigira: cis noia ij-nonyma vidct in boic. aUudciTc intcUigcrc volcns 1 iitfium .ic.
Q' ppo fic Pm nomtr:': noii f m inccncione. fcd intcl
ligVr cj cfTc of ia fm afTimit ittoncm.f. q> in taUbue
accipit ono.quop piopoitio adiuicc alrcrtue ad jf.
ccrumcrtficut|;ncdiC3tiadftil)iiipzDpoitio.t:ccd.
pontt CCCI6 .pponcm c arlxgoiicam: t nuUam oif'
fcrcncii incclUgicdTc incercaoino nififm ^ccptii
.f.q»idcm accipiroilpi5ncmToif;x>fitu.incclU:cni3
cnimpotincclUgcrcocbieouobuo modie fmfili'
ciidincm ad.ppoficioncm cjtbcgoiicamin rcbue
compoficie:ficucintcllig'cmulca fm ftlirudincm.
tt fi intcUcccue acccpifTct oif^wncm ■: oiipoficum:
non poiTct inrcUigcrc nas coni vncc occlararc ca x
mJgnamofianiinccrcaqncDiiTcnincin cfTcittcl
lccca-: quc oiffcrunc in iiitcllcciu folu:Ciinc -y' C6 >
mcntacoi.muliipUcicae crgo in oco no cft nifi i in'
tcUcctu:fcd non in clTc.Scd alige oiccrct.Oi ica c
Vt Dtcii comcntatoiitunc qui intdUgcrct 3> ocus c
&ic p afTtmilationcaccipit z inccltic in oco.vt cfl viucd
inccUigcns^volce.tc.non q> iUi inccUcctionicotrcfpon
dcjc oiucrfit J6 rcaUa in oco:fcd fulTicic oiiicrficae i cau
f jci9:vc ptiue oicui cO.Z;c boc coc coto Ub.iiuia".
([7C rpliciut qonco pfpicacifTimi fpcailatozio ^odnio t>e
gjndjuofupcociiUbitimccapb]rficc.accuractfTimccm£
dacecii qpipUirimiBappcndicuUs m marginibuooccoia
tcrcomcntor omniumaUcgattonibuo ifignircpcr cx'
ccUcntepBm:acfolcrti?artiuoocto}clDafcbuantontti
31mara.DC fanctopctro oe gaUtinis.
t
q$4.
4-
5.
<Sy
7.
8.
9.
io.
p.
iz.
«5-
14.
«5.
Itf.
17.
18.
(9.
3».
zi.
3Z.
CQudWoncep:imi lib:imrt3pbirfte.
/Tp'-,,^ fcH"*?fiftatffapCa. car.t.
^ Utnunmcta"fttiiot alt)s
fcicnti]9. car.j.
Utru; cne f m 9> cns fit (U5m Dc quo
cftmctapbfltca. 4.
|Utnio^0boic9nafcire6fidcra(. 5>
Utrii boice appctant vni fcias.
tf.
7.
7.
7.
8.
8.
9.
9«
io.
17.
18.
»9.
«9.
zi.
zt.
zz.
Utnim vtfiie majrii^c oiligatur.
Utnitn vifus fit m j j:imc cognofcitiunB.
Urru aliq aialia b:uta fint p:ude' % oifdpU***.
Utru lialia b:utabcant cirpimcntum.
Urnim c)C fcnfu fiat mcmoita.
Urnirn cjrpcrimcn tum fi j t cj: mcmo:i|9,
Utnun ara 1 fcia gcncrcnf cpcpBtmcnto.
Utru aUq9 polfit brc artc 1 fcia$ finc cjrcimeto.
Urm arrifct finccxi2icn*magi8 p:oftciatq|c):peTt'
Utruarefirvrium. (fincanc.ji,
Utrii vfc fit p pcr fcgnabiletcoiruptibilc, iz,
Utni bibit'' fpcc"' ftnt bonorabilio:c6 p:acttci9.i4.
Utn: pBi purc fpccu'" fint pmittcdi in polUtica. iS.
Umim mctapbf ficitsDcbcat fcircomnia.
Urnim mcta^^fitfciaccrtiiTima.
Utrii mctopbf fica fit majcimc p:inctpaU9.
Utnimmctjpbrfica fit fcia libcra.
Utrii fjpicntia fit pofrclTio bois.
CTQiicftionce fcciidi Ub:i mcrbapbf (Tcr.
^^'^rriim cogntriovcriranefitpolTibiU».
z. ^*-* Utriipn'finrnarrcognita.
}. UtriioiflFi^^cognitiotofitc^EPcinrcir».
4. Utrum intcUcctus noftcrpinnctus magiBpoirit in'
teUigacfubftantiaeabftractastDnun. Z4
Urru f(i6c ctcrnc ocp^dcat ab aUquo agetc. z8.
6. Utrum in caufie cfficientibue fit pcefius i ifi*.
7. UtruincotifismiUlMsearininfi'^. $0,
8. Utrii in ciis finaUbus fit ptocdTue in {nfi". 31.
9. Urrumincaiefo^maUbtwflr.pcclTusiifr', jz.
10. Ur j: prcs oiiTonis logicc finr oiucrfc fotme rcaUrcr.
^n iftaqoncrangirurqoDcpUtatc fo;^ opticjz.
p. Urrii^fuctiinotiuefirincofucio. 3<5.
iz. Urni lo" fir ^o: alqe fcitsotdinccwc^tco^'*. $8.
IC^^oncs f crti} Ub:i mctapbfficc.
qd.i.^f ad igfitidc; ^il nciriu; fit^dabitaf.^S.
z. '^*^' Utriivnafciaiapoflitpflderareomnia
gcncracaufarum. ^p.
Urni in fmobiUb^fitfinistbonii. 59.
•f>cr qii.i cij rce magie cognofcaf pfccte. 40.
Urnl |^'pn*finroc?fidcran6caUcuiMsfde. 41.
Urrii ad vna fciam princat pfidcra^oiuj fu6ani. 4i.
Utp p:ctcr fiilxiefcnfibiUrsfintaUqalteq funtciuf/
dcm fpcdci. 41.
Ut"m Jt^' vt linec x ma^** flintab^a fcn*^ ec.4z.
UtriignaivUafintpn*rcs. 42,
Urru oiu; cntifi fit vnii pn*" noe. 4z,
Utrii cadc fin t pn^ coirupribiUui 1 1comi^. 4}.
U rni gcnus p:cdicctur oc of ta pcr fc, 4).
Utrii vnii 1 ens fcgata fint pn* 1 fube rerumJic pU<
tovoUiit. 4^.
Urnl niirTmagnitudinesfint^^tfaSercp, 4^,
Utriipn^fintacravelinpo*. 4^.
Utrumpn^fintfingulariarautvfia. 4^
dJQoncequartiUb:! mcrapbrffcc.
<[5'i'3^ rr iini ^"'^ ad.jtj>n'*.4tf.
z. UIm Utrunegaobeatoiftinctaseflieabar
firmationc. 48.
%. Urruinrcb^^catiec^fitaUudabeenrta. 50.
5.
4-
5.
6,
7.
8.
9«
io.
iz.
»}•
i4
15.
i6
q6num
4. ClnrScnttvniifllntide. %
5. Uc"ensf vnijflgntDifponcefupaddiradnScreiSx
d. UUru meta'* t opalctica ^fcnt' circa ide. 5z>
7. Ut"iftd fit ^"^n" :3plcra ipotc c idc firccvT A ee,5j.
8. Utni Bn"" :?plci:ii fit otbtis notidimii. 54*
9. Utrup*pn*pofT«ocm6ftrjri. 54.
10. Utriinegisvoccmaliquidrignificareponatvocem
aUquidflgnifiare. 54«
XL UtrumvoitpoiTitplurafignificare. 54*
iz. Utriiopioncspdicto:io;:nntpric. ifi
t| UrniirclkctuspofTitintcUigcrepUirafit ^
{4. Utrubccfirrabocftaialbipcs. 5^
15 Urriifo:rcco:niptoadbucfo:.fitbo. 57«
itf. Ut"ponete8>d»'fircc\*atoUir pdr"cftitialc.57.
17, UtruacctispofiiteciubsaUcri^^aaiiiis. 58.
i8 Utramfitvcriifimplicftcr, 58*
if UtnuntnrebiiefirentirasDemoftrata* $8«
zo, Utrumoiafitincontinuomora. 59«
zi Utriifnobisfitccrtacogni^tocmfataftrcb'*, 59«
zz. UtriioiaenriarcfcrantadfcnfumvrUcirs. ^ ^
z^ Utritalij)sbiieroncmfopbifticamadaltqui pnem
oebeat p:optcr boc crcdcrc illaj concUifion^. 59»
CTC^ucftioncs qutnti Ub:i mcta^^j-ficc.
<l^('73rfl«Mt«i adifti fciamptincatDiftdnoium.59*
35. KXlVmn UtriMmag^^firDarc^-^idiui". 60.
|, Urra^n^^DicatCpriusoc^n^magnirudinis. 60»
4. Utrufuiisfitcaufa. 60»
5. UrruclcnicntuppiiiisDicaf Demapma. 6L
6. UtffoMnccU-mcnroprcmanciriinijrto. 6z.
7* Utrii jdrrifinurarion^nal^opottcatagcs cflcintri
fccanHxiiTo 1 iitobtU. 6^
8« Ut^na p pus Dicat oc ^onc nafce" vroe fo:*.
p, Utrum oifto ncccfTjri) q oicitg; ncccflariiicft q6at
ipolc alr fc babcrcfit bona. 64«
to. UmimjUquodcnonrcicfcncccfianum. 6^
]d Utniconrinuumfit^mlcvnum. 64»
iz Utrii ni fpccifica fit vna rcaUtcrtaauaUtcrejc ani/
mam oiftincra ab vnitarc numcraU. 64»
13 Urnimcns^rnfcp^Diuifioncoiuidaun.^c.pn''. &f,
i4. Utruacciisfitcns^mfe. 6S»
15 Ut? rcrminus pccprus accifrarfigniftcet p foi*^.66,
16 Utnimfuba oicafoccopofiro fo:"': qdiratc, 66»
17 Umi idcfitaB q aligd of idc fibiipfi fir rcto, d7«
18 Umilocotrccfitojrcpnustpoftcrius* 67»
ip Utrummotusfitquantitas. 67»
zo. Utf qlntitas p fc fit otutfibiriptcs cinfde ronis.di. •
zi Utrii Diftcrcntia fubftantic fit quaUtas. 69*
zz, Umimbisrnafintfcj:. 68«
z). Utnimrelariofircnercale. 6<^
Z4. Urnim rcto otft inguatur a fundam^to. 7P«
z5. Utrurcrofirvnrip:cdicamcntum. 71«
.Z6. Ut^fcia tfcii^rcfcrant vna rctbncnuo vroiocrf,7^
z7. Urriiinrclforefcrat adilUidaiitiseinrelfo, 7^
z8 UtriicfccttoncsoiumcntiumfintiDco. 7f»
X9, Utrti oifSS vd ptcs oiffon ie pdi""^ g fc.oc oiffi", 744
)o. Utriiiftafitpcrfc.calliaecftbomo, 75.
^ Utniaccne^fcp:cdiccmrDcfu5o, 7^.
$z. Utriiifta.bocftbomo.fitpcrfe, 75.
Utruspofitiofito:dobnttsptce. 7$
j4 Umtfpesrcarrfitcdpofitaergcncretoiia, 76
j$ Urriipccpcuslpeircaljrfitcdpoflt^ejcpccptognist
oifTcrcntie. 7$.
Utrii accfiria etufdem fpecid poflint cfle Diucrfa nn
mero in codcm fubiccro. 79,
J7. Ut^aHlibjpo^acriticco^rudcatpo^palTtaate?.?^.
}8* Utrii octus t po' fint in quoUbct pudicamcnto. 90»
TxtvM q6num
C!!CLoetHonn(exxi\ibiimmvilyy1lct. 4.* tl<raDifT5po(TibtU9(itbcneoata. ftt*
a5.f*7^rt*Mtti oluii"fpjli«rrfabcjtfa<cremCTtW' 5« Utrualigdfitporcinrcpnaq^nu^CTit. iig.
f^LrUin ncmocq6quidcftfu6i. 8i. d. Utru poVonaliaquc cliad oppofiwoctcrmtnctitr
z* Ut'"piJcricuifpe*"flntcCTtiaUsofiebabitu»itcl/ ad vniunpcrvoluntatcmtptobcrcfim. izo.
IrctitiftpBic. 8i. 7. Utruml^mavclilUmlquctranfmutar adfoimJ
}. Utni$otninofc{c (pecnbttiKpBtcInaUmatbemaA multistrjnfmuf3tionibt}9fit{po*adfozmi.izo.
ticam-iommamlltfuffidCT». $«. 8. Utriipo^pcedatactiifmroneicognltionc. izi.
4. UtriipBiafpc^fltgen^adnatfoCniamatbc^.Sj. UrmmaauefitpaojpoVpc. izi.
5. Utrumlogfafitfpccubttna. 8}. lo Ufniact^fit^jpo'fmpKct*"ioignitat<. izi.
^ UtruDCCTtceaccifepofTitcficfda. 84. xi UthialiqactiofitimancsinagCTte. ixL
7. Ui^riiCTBpaccrtecaufct abagrniervtlnpUmV.SS. iz Utriimalumfittnrc. Iz«
f. Utnivcritaetfalfitaefitinintellccnu 85' i} Utriialiqu.ipotcntiafitritcliojact!i. izz,
f. UtriicntiaroniBfintinpjcdicamCTio 8tf. 14 U-iJitatitfalfitatMtcltflCojrt^dcatinre^po.tc.irj.
io, Utriipjcfcrofiamrcal^ripictcrohamrationieflt (5 Utriioeccpfioc6(ingatcircaqdjldell:tdru fuboo
aU4aliaofia}*:^nccfltonarcaCnecr6nie. 87. abfiraaaetfimpliccB. iz).
CQuefiionce fcptimi Ubxi metapbf flce. CQ^nce occimi libii maaphrfTcc.
fl54.^ft»rirM n)crWaacciltienteen"riue. 90. A^-t-^fnir vniqiSepn^nuiocbcat romfure.iz^.
«airiirn tjtniibocfbujeit^wffitpiedicarioe r. 's^*-' Umim minimujinvnoquoqsgCTcre
accrttcinabftracto. pi. fitmcnfuraomniumiUuieacncrie. izi^,
1. Utnifnbafitpiiozaccflfcnetitia. J. UtruiUdqicirvc^aiaU^igrtcfitp^tcJaUop^funt
4. UtrufuBapieccdataccfltfaoilfone. 9Z. 4. Uf"fcia tfCTfuefintme^crcr. ir5. riillogrtc.iz5
5. Utrufubapccdataccntiatec. 92. 5. Utrti^macaficoraefitmifuraoiamigrtefu&c.iz5.
6. Utriimioif^iguatcCTtiarrabactut^tioe. pj. d. Ufnivniitmulfjopponantur,-^ ix6.
7. UtrumpfubaefcnfibilcepoftumaeoeuCTireinco» 7. Utru vniifitpriuemultitudine. ^ ixS
gnitioncfiibapabf^ractarum. 94. 8. Utnioccnecopattioicntifitidcvclbfijertu. iztf.
8. Utrtiadq(>jjddtfubcptincataccflo. 9+« 9' Utriiprictaefit mapmaoifiantia. te7
9. UtruaccflebeafqdfldcvcloifToneabfirartiita Q» io Utriivnamfitcontrariiivni. fe7
nonoifFiniann-cicadditione. 94' jn Utrii^riabeantficrlcircaid^. iz8.
<o. Utriiodo.nafuefimuefitnugatio. 9^. Iz Utrum^mapricraefitptiuatiotbabitae. iz8.
jrf. Unrtiqdod^icopofitiefitideciieoCTiaeeft. 95- ij. Utriicqlcpricf paruotnugno. iz6
ix. Utrumfoi*fiftoragditaerci:tmanonfitparequi' 14. Utruvnumfitpaucum. iz8
ditafiefiibl>antiec6pofite. 9tf. 15.- Utrn muUifudofitinpUteq^numcnte. iz9.
h. UrriiaiaUagn.iriEpufrcfa'"pofiinfficnacaii9& 16 Utriimcdiafintincodegilcdicjrtrcmie. iz*.
<4. Ut^aIaUaoiaqfiTifqcfcicpoflintctficnfirifcic.97 i7 Utriioiumoppofitof fintmedia. ijo.
i5. Uf c aiaUa gnat a flti fric t cfi fcic fin t ciufdc fpei.?7. i8 U.mc* f 5 formarvt paUdu pponant f% tprcmi6.i}0
i6 Utriifot^vrijpo^ptpfcfittermin^^gnonie. 98. 19 UtriiJrictaefitintcrfpceaUaiiup gnie.TC. iji.
t7 Ufriiformafitpzluatioindiuiduationie. 99- zo. UtnigCT^tfpcegniefintcadcvclDiucrfafpf. iji
•18 Utrtiartgnation<rcin5Uevtigni9vclalrcri'opo:' zi Utriioie^rictaefaciatDiucrfitarcifpe. ijz.
tearpctiffcrcaUquiptcignietc. ioj. zi, Ucriicoirut^tincotruptibilcoiffcrantgCTcre. ijz.
^ Utriipgnoneinfcnoziifitneceflcponerefubiliiiae dfQucflionceouodccimimcrapbjrfice.
abfiractaetfcparafae. ^04. (l5.f.^ft*lim «"«opbrficapfidcrctfuBaj. ijj.
«to. Utruoilfofitrobrteptetptcm. io5. z. ^»-' UtnifuBa fcnfibilfit oe ^fldcrafioe
•Xi Urnimpancefinfpiioicetoto. io45. 3. Un^ narbeat,p"fuBa6ab"*cd. iij. rmcta^.ijj.
«. Utnigcn^fignificctvninajvclfuaflfpee. iotf. 4. UfriiifcireponitmancrcfcmEcomiptoboic. IJ4.
«j. .U.ctpnb''oifl6nieficci:grtctDfiafiatvniiB'.io7. 5. Utruoiumpdicamctopfintcadcpn'. ij5,
• •»4 UtriivriarealVflntfcpataafingt^fcnfib'tcozb".io7. 6. Utruncci115fitponcfaUqpfnba5fempttern1i.tc.ij5.
Uniivrcfltfubarcloccrte. io6. 7. Utriifubap^fitfcmpmoufetoEttnebcc^fbBactcr
X6. Utriiflngabniipjopiicfitoiffovclvtiu?. io9. 8. Ufrii fnba pma fit in po». ij6. (no.ijtf
X7 UnriiqoBpgdbeatlociicircafti&ajqrcdopEfldcft 9. UtriifubapmafitoinoimaUe. Ijtf.
Z8. Uf^fuBaopo^fltaUdamatfoi*. lio. Cb6.io9. io UmipmafuBanttmobiUe. ij7.
CTQoneeoaaailibzimcfapbfficc. p Urnip^moucflmoucat pmoduappcnTjiUefluc fi'
'i)5.i.<2^rf itm mafirfcpabdfmccofo:'. ito. iz UrrucclBfitaiafii. ij7. Cnie.ij7.
•g, IfclirUin Ut;:fi>i*naliofltfe|2abtlieamacir/ fj UnTiitcirnnamou^eoibcfit jinnctaotbi^jcficvt
" ■ cacandcmparrcmFmefle. iii. fojmafubaUefuciTMtcrie. ij9.
•f. Ufrunomifpciflgnificafotmicpti^vKaRamca/ 14. Uttiiinppn^fitoclcctatiotvita. 140.
•4. UtriinulDiffcritfpe. iit. CP^fiti.iiz. i^. Umip^^pn^^fitinfmitivigoiieintcnfiae. 141.
5. Utriifot*fn5aUe(iifcipiatmagietmin'. iij. i6 Umi^t^ifinitapofTitccinnuignirudinefinita .14?
7. tUriicclijfit copofittictmatfoi*. Ii4 i7 Utriip^^moucemoucatimc^^li^mo''.
'9. Utpaccrtfiabeantmajctqfijt. Uf. 18 Utrup"^*fitfumcfimplcir. 145
9. Utrueyacetopoffitficrivinii.tctmotuoviuii. iitf. (9 Utf motoicecozpoycclcfliiifintotdinatifmoidi
to Utrueicm5tfoj*fiatvnumpir!e. ii7. nccozpopcric(hujimagnifudinetHoco. 145
p. VUru foi* ftiPar^iiigaf mae Imc** vtc aliqd me' it ri 20. Utrum cc^trici ozbce t cpicicU fint pTet in cozpib''
i£Cidne9nonilibii. ((ccaAiy. cclcftibiiefmnajrri. ^4.6
qSXl^ffH po'3Ctiuatpa'*flntioiaerf fubtie. ii7. z< UtriioateintcUigataUfldaUudVife. 147
^ l^iril Urriivna(dafluepo*fitouop5rio;i.ii7 zr. Unrumiiotovnmcrfofit vn^oeaetnoopre». i^S.
f. Utruipo'aatuaptcccdataaum. tl8. <$ini6 tabule.
Cr^arcusSntoniustiltmaiM fancttpcmnas mo^ifi/
coacqccclUmttartiutn Doaotioiioandrc^ tOodonv
gopatrtrto vcnctofclicitartrm.
£pc^vtnc»lh^imin DiftcihlxtBprrtpa
tbcticof qontb" vcrfaremtir : in tlli pcr'
irdua Dc indiuiduationc natiire oitficul
t Jtcm incidimufl: mtrabamurcQ 9 tncd
pnuBpcnpatbaico;:poO Ariftotileco:
I dnbcnfle Aiicrrof 0 in e 1 rc pubitis plc
rucp: acfibi contrariue apparerct: qnodr
ca^Mc.puinctl relaptie ingcnn babcnie afTumere ofh'
fni.glaboiauu^ vebcmcn tcr pcmot 1 pcnttgil: vt in ea
rc finccri rcritatcm a(Tcqticrcrq6 an cffcccrim iiidtcto
magnificcntic tne : cuitie auctozitae apttd mc plttrimus
valctrclinqucndii cenfui.Tla; qttantu ingcnio pollcas
ino clapfo clarifTime inotutt. nibil.n.a tn naturalibiis z
HiDiuinafciitia intactTiactndifcnlTum publicis Difpu'
lationibne .ppiio marte rctiqtiifh:qHO fit vt ingcng t«i
folcrrii fjpicnteeadmircnf icolit.^ndilToliibilts infu
pcr ncccflTi wdinie noftre nodtie:cu? ea queftioncquc a
nobis Dc indiuiduatoc nature infcribitur annotatiocs
qfdi: quas in ^obane 6andauenfc;:a mc calhgatii fug
mctapbfflds qonibue^annetas ad vos trafmitterc me
cocgit. pliirib'' ^fect 0 $ pmifcri magniftccntia vdhi
fpcculatioib^DonafTcm : mfi iniqtiafoniinapatrii mea
i<inctii •petru dc 6alatiniB bffpanis mtlitibtis popiila'
tioni DcdilTct. vcrii cn; mc triquillioji animo c(Te agno
acro fubttliotce qticf^ioncevobis Dcdicaninis aggrc/
diar.Ualc vimitii ac nonrc etatis dccus fcmpcr War
dantongtuinurmob
CTX^^ardanronij Zimara fanctfpctrfnatfe qo oc pjfncl
P|iotndittidtiatiotsad intcntionc Aucirofst Ariffote
iie fubtilircrcicaminata.
^ (Vt(% eft qoid fit pn^indtuidua/
^tlliU tionisDcintcntioe AucT'
ro)rs.(r3r0uif c|i'uS:qtpcrpBtim in.5.
mctapb.t.cir. JIU ftint cadc|5 numcro.
qaop ma cft vna:t.7. mctapbffT. t.c.z8.
foitce Diffcrt a callia pp mam. fTltcm.
^•metapB.t.c.?^- fingrarc q: vltima ma
efj.(r ^.Comcta to: in oc fono t vigilia. babj^ fozmc
VfcB no inditiiduanrniflper mam. (r^te. 11. metap^.
cx.49.Que ftint numcro multa multam mam babcnt.
<r'Tftc.ir.metapl5.c6.)ci.C6mcntatoi fcntirc vidct ma/
terii rtTc pndpiii indiuiduati6ie:t in.7. mctapB.co. z8.
babct qp caufa in multiplicatioc generabiltrt ab vno ge/
ncrantc n6 eft:nifi .pptcr multiplicatioe; matcricrii in
quae agit: t in pmo mctapbyfi. C6.40. bj cp Duali tae in
rna rccft.pprcr mam.Eandcfent^tii bj.?. mctapbrfi.
comi.zr.vbi b; qp gnabilianalia funt ,pptcr marcria t
aqfn9>(r'^»rfa9 ronc argtiiF ad idcj: q: tllud cft pn'''
indiuiduati6is:qd cfi pncipiii indiihnctionie . Zalc cft
ma.pcr pl5m.^fnomct3pD.t.c.i"7.vb{ b; <r in fiindami
tonatiirc nibil cft oimncttVfU^ -li-cr pBm.pmo pofle.
ficutaffirmatiocficaufaafftrmari6is:ifa ncgationcga/
tionte:i ep:in caufie adcfluatis t ptedfis: f; flc efi Q>ne/
gatio t carctia matcric di ratio pptcr qui in abftractis
• macft idcj quiditas lindiaiduii. pcr pbj in. j. dc aCa.
tx.9.«.7.mctap6.t.c.4i.i.in.8.mctapB.t.c.vltimi.crgo
pcr oppo" babcrc mam crit in rcbus gnabilibtts canfa
multitudinisnumcralis:iqticadmodu pluralitas ma*
tericrii cft caufa pluralitatis indiuiduoitnta vnitas ma
tcric crit catifa vnitatis vnius inditiidnl. CfCofirmar:
qifma\Luc^z,Qai oidt cdu oidt founas: qni oidt
bocceItimDidtmam.€tinfra.t.c.95-c6cluditce!n$e(re
vnii:q: c6fiat cj: tota fua ma.P^urfus tn tcdibtis p:cal'
icgatts babct g» ficflTcnt plurcs ccli ccnt plurce pmi mo
to:cs:i ficffcntpturcspfnimotoics cffcntmateriaies.
boc aiit no valcrcr:nifi multipltcatio indiuiduop in ca/
dem fpc ficrct pcr materiaj.dJ^^oce ?iUic. quas facit
C6mcntato:.in.;.Dc ania.c6.4.t.S. c6tra pluralitatd in/
tcUcctus:i}> fi intcllcctue cffct multiplicatus cfTct mate
rialis 1 cflTct coipus vcl virtus tn co:po:c:i rccipcrct fl/
gnatc t cum bic 1 niic:iftc aiit ^ittie vt ipc ibidc oicit nS
tcncnt:nifi ,p quanto ma rcciptt fotmas indiuiduatoet
ifiae.ma igif fm ipfu; cfi pn*" indiuidtiatiois.
rktiMCtrntn q^capn^^^coicabiUtatistc^/
iaa OppOUCOm ucnictienocfiKinduudua
ti6ie.talis cft ma:q:vna cft ma oiu; gnabiliti t co:nipc<
biltu perpBm in.8.mctapB.t.c.)ci.maio:aiitcmaifcfla:
q: indiuiduil oicit cffc tndtuifu; in k:t oiutfum a qtiolj
alio Ktirfusq^cciiftnitatisnocciidiuidiiattoia:
fjpottusqdcftro finit3tis.idiuiduii.n.ipo:tatee finita
1 limitatii:f; ma cil caufa ifinitatis.fo:ma ^ cfi ci ftni/
tatis pcr i^j.j.pby.t.c.ckj.i.fiS.qrc fo:ma crit pn* idiui
duati6i8.C'<^urfudaquo idiuiduiifouiriduiifionct
tcrminationc:ab codc b; vnitatcnticralc:': no ab co_q6
efi ro otuifibilitatis t itcnninationis.p;: q: idiuidtiii oi
cit idinifionc. Scd talia foitif a fo:ma:q: fo:* cfi ro tcr
minatiois 1 idiuifionis.mS i?oeftci oppofltop . vt fw; E
pBm.?.pbf .r.c.67.i.65.(rConfirmaF p Aucrro.j. pbp.
c6me.(S8.vbi b; a>ci in boc a> vnu; fit idiuifibilccfhqz
ois rcg cfl vna pcr ftii fo:ma:i fo:* cft indiuifibilis p fc.
CriSComcntatot.p'' oc anim3.co.90.oc qft cfl vnii cll
vnii p fui fo:mi:n6 pcr fu 3; mam.(rampli''.^? Dc aio.
c6.5}.iDcb:a ccnii n5 oiffcrunta mcbiis leoni8:niflqt
ania oiffcrt ab aia. (U^dc b;.r.DC aia.c6mc.(So.cflFcati^
magis infcgf agcs cj^ mam: q: mclius cft ejciOimarc
oiucrfltas mac fit cp oiucrriratc fo:m3rii qj c5.C3d£
bi. ^tnoccli.c6. 7r.fo:mcDiucrfay natura:p inatc funt
bcrcmasDiucrfeq5ritatls:cu;Diucrfit3e fo:ma;ifitci
oiuerfitatie quannratu 1 matcricrii rccipictiii fo:mae.
(E fturfus.r.oc aia.t.c.z.i.7mctap!i.t.c.7.i.8.mcta**.
t.c.j.1 ?.7.£H-fcribtf fo:* qp dl illud:.ppfcr q6 idiuidoa
fit boc:i 15 aligd. (T^de ifinitics rcpcttt C6meuto:.z.
ocania. c6m^.(S.7.S.i.9.idcb;.8. mctapB.c6.vltt''.cp in
bis qiic no biit marn:n6 bfit cdtn alia; a fc in boc funt
vnii cc6trario cis qiic fun t in ma.B fozmas.n.fitint opo*
fita c% ma 1 fo:' vnii 1 aligd ene.C^dc; b;.7.mctapB.
c6.vltirfkurfus.7.mctapB.c6.S.i.5»nctapB.c5.iS.b;9»
fuba Dcmrata fit fuBa 1 vna p fo:ma;.1de.5.pb|r.c6.68.
1.Z.DC aia.co.7.(r'P»arfu8 ronc oitdiFfo:ma cc pn^idi
iiiduati6is n6 mam:q: illitd cft pn" idtuiduarioiapqd
vniiidtuiduiioiftingtiif abalioa poti.^dc.n.cfipn^oi
ftingucdi a poji 1 pn" clTcndt.nDo p fo:ma; oiftinguiF
vnu idiuiduii ab alio:i no p ma;:qi f m PB5.7. mctapB.
t.c.49.actu8 fcpat 1 oiftingitit.qrc ic.^f^.cffcctus in
acm ca o; cc in actu:f; id ttiiduii cfi gda cffccrae in octti*
fua igiFca crit in actu.tali6 aiit vcl crit ma vcl fo:'4ioii
ma:q:mafubfiatiaF ppoffe.p*capitc oc fiiC»a oibis.1.7.
meta*'.5.9.'i^efiat i^ vt fit fo:r(r'fturfit8 illd efl idi
aiduati6i8 pn" q6 cu fucrit idiuidtiii erit : 1 quo ablato
idiaiduii n6erit.tali8cfo:".vtp;p Auerro.7.mctapB.
^in.jT.i p? poilcx6.tf J.1 p? capiteoc ftitJo o:bie. vbi b?
Q) p ablationc fo:' rce amittit nomc 1 oiffone: l;fua mS
remaneat.qrc fo:ma lndiuiduati6ie pfiimtluii pnciptis
SdOppOfltUm tflSlsii^iluScftlSn^idJ
aiduattoiti9:q6dl pn"coicabilicati8 1 vruatii-.ulis dt
'^ndmdmtioie
15«
eft vna no ((h ntit qz illud d> ml i po*.aliiid 'fo c acrus
t fo:*.cr P»»'rfu9 cvpo" C): ina i foi':aiit otcit tcrti.i cnti
tate rcj fr oirtincti a utib^.aar nibU alitid cft $ fiic par*
ice lilTiirnptc.fi ^nm ccrt u cll g> t jIib tcrtia cntitaa ccn
titU ocpcndcc ia ocpcndct tam a ml a foz':q: (kut nd
p5tc(Tc fmc ipltcattdc^ictidts cdpofitu fincfoimarita
ctti finc pdictioc ppofitii nopot c(Tc finc ma. r tam ma
$ fo:* pcr fc xiirrut ad Idiuiduatiortc :?pofitrfi ^fo ocf
f m g> ctpo"* nibil aliud fit;nifi[ fuc partca fif fumptc : tiic
manifertii cft it.i p fc dt ci ^^pofiti ma m fuo gcncrcfl
ottfo:'.gtirnaq^fo:'funtci mdiutduationiB opofiti.
lC^o:tcoicc8:(}> ma z foi'(ut e fcci ^pofiti ^ta ad ce:
no aut cptii ad idtuiduatii cflcfs B folii b5 a fo:'.S5
.matcriapfcpcumtadcc ^pofitipcrfet cocurritcquc
^mo in fuo o:dinc ad talc dTcflait fo:* equc ^mo in fuo
o:dinc:ctii oairrit. vi^ ma caufct in gcncrc cic malid
boc no b5 i fo:':f5 cj: fua ronc fo:mali. g ficiit matcna g
fc iKurrit ad c(Tc :?poflti p fcrctia xurrct ad oem ^ditio
nc rcpti ncc to in tali ce. (L £t pfirma t : q: dte opofiti t
incdicabilceiTc fontide. trCofinnafp C5mcntato:c5
in.iz.mctapB.c6.i:i.ad fme oiccnte.^llnd efl vnu5 nuo:
cui" matcria cft vna nuo. 3dc ifra in codc.iz.t.c.z7.nn/
gulariij aliud tua matcria i fpro i mouca i mea.vbi cp
p:c(Tc Ariito.bj pairrcre inam pcr fc ad fingularitatc:
licut 1 fo:ma. Quarc p? opione plufqp Comctato:i8 dV
nafcmpcuiapacc -zouctc inbacrnSjdncipqa Arilt.i
aucr.ocfccilTcqiiio at ronco ci" foUti bcant ifra patcbit.
fait alia opimo ZlZ^S;:
qp ipfa tndiuiduatio fiat a matcrta quanta: fo:nia autej
ad idiuiduatoc? u6 xurritiq: fo:' mqu i tii fo:'cll coica
bilis : no cft bc cnifi q: rccipif in bac ina :iini otciit
e|:quo in ma fm ancrroy m funt ab ctemo q^titfltcs in/
terminatc q? bcc fo:ma fit bcc t non illa b5 ingunt i(N a
matcha a qua mdiuiduaf . (*»ati5c0 aiit quibus moucn
cnr fapcn'u9 in pncipioqonis addurimus.
£K/*A tiVf^ opiononp6t(^arc:ividcfe(Tc:flcatopio
lllil ncgattiicieagcntcsafo^inalcstnopce'
dcntium:nifi mam.3fti.n.vi»r tollcre nccitatefo:mc in
cflFcctibue. vt argiuf 5 eoe argumeto quo 5 rrufianuj
orgumctati famus. 'Jllud.n.cftpcr feca indtuiduatioie
q6eft pfcca cntitati9idiuiduali6:fcd fo:'c(l bo.igifoc.
CC^urfus illud a qtio pcr fc fo:tif rcs vnitatc numcro
lem cftpcr fc pn" idiuidiutioie ciiifdc:(5 fo:ma c(lb->|2
aucrrofm.pmoocania.co.po.qrcic. (i; l^urfus illad
aquo rc0 cflbocaliQd cfl pcr fc pnaptu indiuiduatidts
ciuo:f5 talc cft fotma. pcr pl^i: i C6mctato:c.z.oc ania.
t.c.z.(r ad if^as 1 5firc9 aucreeiftirfldcnt qp idiuiduii
efl boc aligd a fo:ma.i.cfl m acm i crif^it pcr fo:mi: n6
aiit fo:ma cft pcr fc pn" inc6icabiUtati8 ciue: f5 ifta gUv
fan6p6t ftarc:l5 n.vcrii flt q> idiuiduii cj:ilTitpptcr fot
miy.tii boc n5 toUit gn fo:mj fit pcr fc pn"* idiuiduatio
ni9:imo aucrrors.^.mctap^.co.iS-i.T. mctapB. ome.5.
£j:pxc<(c b5 q> fiifta ocmollrata no cft fuba i no dl vno:
nifi per iUi.f.,pptcr fo:mi:i idc b5z. oc ania.c6.7. con»
grcgatti ct ma i fo:ma no cn vna : nifi pptcr vnitatcm
epTtc in fo:rna. (f ^urfue pu9 na indiuiduu^ cl^ boci
flngularc qp fit cpie.cctuia.n.cft poftcrio: na rc:cui ad/
uenit.i i6 rcs ccna n6 eft in pdicameto:q: cftaggrcgatii
pcr accile.vt p5.7.mcf apB.t.c.Sj. tunc igif ?fidcro cnti/
lat^b^^fuppoflti in illo p:io:i naturc in qiio abllrabit ab
•ctiuli cjcfltia: i qucro ixr gd fit boc i fingfarc pmo^an
pcr fo:mi:an pmatcria an p^titate:n6 perqptitatcq:
vt argutii crt fiipw:aut pcr quatitatc tcrmi no ti:aat per
interminatl-no p5t Mri(2dm: qt Dlo efl (ndtfTercne re/
fpcctti piuriil^nec^ per tcrminati:q: illa efl poftcrio: na
tura :?poflto: flc vfr cft oc quoUb5 acciitc tcrminato.vc
efl fnia aucrrojre.pmo capitc oc fuba o:bi9.i.z. oc afa»
pme.4.a poftcrio:t aut nibil fu-i cntitatc fo:tif:ncc vni»
to te pmo nvarime in ab'*'. l^dT a 1 1 gi f vt t a lc fuppofltii
flt bocvel u foi mom vd pcr fui fo:mi vci p vtriu^ fit
1 tnnc magis videf 9> flt boc a fua fo:ma $ a fua mate/
rio:tii q: cffcctus in actu caufa 05 c(Tc in actu:ni q: a fov
ma b5 nomc 1 oitTmitionc 1 n6 a ma:ficut c(\ mcs 3ue»
rof9in.s.mrtapB.co.7.i.7.mctapB. c5.p.(I7(Nurfu9
iHa rc(p5fio fcipfa5 oclhtiit. ni fi :7pofitii a fo:ma b5 ce
epittc. idf a fo:ma pncipaTr babebit dTc c6pofiti 1 e(Tc
bocSiriiictia.n.vclcft accm vclb5 modii acctUi6:tali»
oilt ctittia rccipiF in ipfo ^pofito pcr fe pmo:i non cll in
ipfis partibu9:nifi pcr occidcns.illud .n.qft pcr fc cttftit
cfl copofitu5 ct matcria 1 fo:ma. IDatena aii 1 1 fo:ma
n6 ctifhint:nifi ad ctntii ipf!u9 compofiti.fi igif fo:ma
eft pn'" pcr fc criflcdi ipfl :7pofito:ctii ipa fo:ma crit pn
apiu5 per fc d^ndi ipfl ppoflto in eflc incoicabiU 1 me
boccfi pbaf :q: a quo rcs b5 accidetia odtio cntitotcnt
incoicabilcab eode b$ ctii cntttatc inc6icabi(c5:flait a
quo re9 b; acddetto ?i!tia cntitatc coicabilc ab codcm
bj cnti tatc c6icabiicm. agcne.n. quitam oat oc fo:ma
tantii oat oc accidcttbu9 piitibtis fomio:mediite tom^
fotmo vt fcntit C6mentato: in .S.pbffico. c6me.)z. t.j.
ceU.c6mc.z8.i.4.ccU.c5rncn.z4.|^ ifto mo«o:q: floit
efTccmii vHum cjufc funt vTce: itopartiailaruim caufe
funtpartiailarc9.z.pbrfico.r.c.»8.t.').mctapbffi.t.cj.
i.iz.mctapbffi.t.c.z7.Cu5 atitqciftcnttaivritcrofaoc
cidcntiaterminatafintin ipfocompofito i^cipaUtcr
fint in co jjptcr fo^mi.lfgif a quo compofini^ pncipaU/
tcr b5Q>ej:i(tat:abcodcm coinpofitii babcbtt pncipaflp
flt boc 1 flngiilare.lDtno: quantii ad p:ima parrem
fai j?baf pcr pBm in pbcmio mctapbr. ybi b; cp actu»
igcneratioce funt circa fingiil arij.^ldc pmo pc gcncro/
tionc.t.c.^o.feciid j pjre mino:i6:ctii p:ob jf :q: I5 pB«
oicat.pmo f*>f fico.t.c.8o. q> fubiccta qtitdc matcria co
fo:ma caufa fint otum eop quc ftunttamc no ell oubia
qjtaliaaccidcntia rcrminata pncipafrfimt a fo:mofaU
tcm in gencrc caufe fm Jiis:vt pulcb^c occljrauit aucr/
roT9 in pmo capite oc fuba oibis. no.n.clt bcc comple»
%i6:i bcc compofitio in boc compofito : n ifi .pptcr bartc
fo:ma.fo:ma.n.Umitatfibi matcriii oifpo(lti5csciu9
n6motcriafo:mj:finitctiiinfraortcndcmue.(rCon/
firmaf boc per aucrroj-m m pmo oc ania.pmc.90. vM
bj rce b5 9 fit vnii 1 cotinuii a fuo fo:ma 1 n6 a mote
ria:q6 cgo intciligo ^nciparr vt magie infra occlarabo»
(E (iiUrfiisacras fep3ratioifti^iit.7.mctapB.t.c.4^.
fed idc eft j^n"" pmo DtftingucndiidTcndi.fi igif vnam
indiuiduum DilTinguif abaUoindiuidnoperfaomfo:/
ma:ctquo fo:mo cfl pn" oil^tngucndi ^mii n6 motcrio:
q:in fiindomentonamrcnibil cf^oininctii. p^mctapt^.
t.c.i7.(rScd od boc gdi riidcnt glofantcs ocm pBi ou
Dirit.actue fcparar 1 Diftingiiir.vcru; cft in Di(l6nc foi»
moUigdirariua:n6aiir m oiftinctiocnumcraU. (r(3j
p:flcut vl'tu5 canfc ftint vtce : ito particuiariii caufc funt
pticularcs:ficutigif fpce rcrii gnabiUii ^mooiihnguti/
rarpfuasfo:masc6c8:itaindiaidua fubiUis c6fbituta
^mo pcr fiue fo:mas pticularcs.qrc rclinquif ifli opio
nc5 dTc crronci:quc ponit foUimo matcru; qiiit35 dTe
indiuidiutionis pncipui.-qiioaiit motiua ilhtis opionie
T^rrf 1 1 Aninm ^ bcant ifra potcbit.
JU^VI itavpiiMU ponit g;vniic|^indinidtiit$
fotnurr fltboc feipo 1 nd aUo.q: pcr pHin in.s.mctapl?.
U z
tt%xMtM.vnuq6i^^en9 Tvnufcfpto. CCofimw
tur.TJnctapfticctcjtco.^SHaturJvniufcuHifcpj»^
nbi.nd igir cft^rendii alind pn" idiuidnatots a kipo.
mnrm iftaopinioncarguif. najccnum
CU LUIILI «»»c(lg>fecu9 cftin fimplicibue tfc/
cua cft in c6po(itt8:fiaif clt fcntct ta pBi in.7. mctapbf .
tcj^cvlri.gjtnfimplicibtte nocopofitisnoqticrtr.nccg
pcr qtiid.nccp pcr qrcfcd cft jltcr modtie qonte: 1 fcia»
Q> vritcr vcni c(\:q> fcciie cft in ipfia pncipge t fccue cft
in ipfiepncipiatie.pncipiata.n.Diffcrut pcr fua pncipta:
fcd pndpia vcl no Diffcriitvcl fi oiflFcriu fctpfie oiffcriit:
t funt potiiis pmo oiucrf i Diffcrctia:fiait Dicit i fimi-
U Auicc.in .5.fuc mctapBO: rcfo no rcfcr f :fcd cft ratio
rcfcrcndi: vclfircfcrffdpa rcfcrf ;ita in piopofito:l5oe
fbtm 3 quc cft pare cdpofiti pofiet oici: g> bec fo: ma fim
plejc fotmafr i intrtnfccc dl bcc fcipfa:^ foztc ctia? boc
OemaDiciporlj.n.Attcrrors.iz.mctapb.comcn.i^.Dj
eof 9» ma no bj vnitatcrnifi a foima. "Doc tntcll igo q^f ii
od vnitateejitrtnfecJ z lyAtcm ipfam fozma tn inatcria:
fed quantii ad vnitatc intrinfccam t .pptia fibt.btco qf
ma fcipfa cft cne: t fcipfa cl^ vna.alitcr.n.fi ocj cntitate
t vnitate ma baberct a foimx tunc cffcn tia mat cric nd
cffcf rcalitcr Difhncta ab ccn tia fozmc . ([JCuiue oppo/
fitu b5 Aucrrojre.crpicfTc in.SmctapB. c5me.8. t pmo
celi.9me.9z.tiincetia nd cficnt tria pncipia rcrii natiira
lium. (TCuitie oppofitii ocmonftratii cll pmo pbj-fico.
pcr longti .pccfiiim.Cjad .ppofitalj oc part ibuB ciTcn/
ttalibue cdpofiti DtcamttEs qitalcefnnt bcc fo:malitcr
fdpfis.tamc oc ipfo compofito boc no pot 0!ci:q: oc ipo
redd I pdt r atio pcr fuae caufae intrinfccae: q: cdpofitu$
cft boc pcr banc matcna t pcr banc fo:m.i. ficut mtiU O'
tienebocalTcnjit Aucrroys.vtfttp:aoccLiratujcltpcr
pturee auctoittatcs cim . XDof itia ailt illitis opintonts
ridlccfifolticrc.nampB6in.8.mffapB.fc):.cvlttmi.lo/
qucbaf oc rcbueabftractiea ma in quibue idc;eftQdi
tae t indiuidun.vt apixird crii in.^.oc ania.tc^.C9.vbi
Oicif ^ tn quibttfda ide cft caro t camis cfrc.in talib^.n.
no op5 qticrcrc f m pBoe^t mopmc fm Aiicrror m pcr
quid calia fint bccfeipfle.n.funtftatim id q6 funt.no.n.
Ibi oiffcrt pofTc ab effc. vt oidf .j.pbffico. t.c. .i»ptcr
nd cfTc in cie aliqtiod pnciptu5 potcntialcficut dt mate
ria in iftis gcncrabilibus t co:niptibilibus: t boc fcnflt
Aucrro^ in loco pallcgjfo. vbi oicit:^' in bis qnc non
babetmamtalia no babcnt caufam aliamafc in bocQ»
ftmi vnii.£contrario eie que funt in maten|e. q foznus
.n.fitint compofitac]cmafcriatfo:mavnum taliqtiid
cne.cr3d aliud.fcptimi mctapbf ficc oicifting) pl>3 oi
|Cit iilud cotra 'fMatonc qtii opinabaf <p f dea bominie
cfletqucdafabafcparafa a part icularibus bominibue
coie orbue.arif^otclce aiit argiiit cotra tf^um:(j' boc fit
impofl^ibilc.vnaqucc^.n. ftiba pcr fc nrifics dl fibi pzof
pzia tno cdis.cfi aiit fibi .ppiia vcl fcipfa:ficut c(i in ab/
fhrjais a ml vel faltcm p!cr fua ^ncipia ^fiitutiua: ficut
cft In opofiiis qc ma t fo:*:ncut.s.ocifi eft.
^ifuj T ipzobatto it^XI^Z
credodTcDemente Aucrrofs.p^imo igif poncmusali
qnae fuppdnee t t>ifhnctidce.pofica fitbncct cmue :xtu
fionce rcfponfittas ad q6ne. qc qutbus facilc patcbit vc
ritas qucfiti.in p:imis igif tu ocbcs (circ.q) ifia qudtio
cfimota ocintcntioc aucrrofs.nuUiis.n.modcmo:»;:
necantiquop aHcrro]rffarii octcrmtnauitbancqoncs.
3(obannce.n.oe3andunoin 7Tuc mctapbf ficc.mouct
txrnc q6nem:tamc videf eile oubiue t .pblcmaticc ^cc
dcrcfic viderc poteftolq aotmodemi Diucrfaefmagi/
Se pzmapto
nationes babent.(I70dae igiT (pq5 oe pndpfo (ndtnt/
diiatioia in vta aucrrors t anlYoccUs no b; locii in fub/
ftantije imatcrtaltbus:ficut ctia fupcrtits nof atn tibt:qz
tnabltractisamafcna idc^cllquidttas tmdiuiduum
omnibusmodiB:ncc)}ibiaUquaoifiinctiocadtt:nififo}
tc fm modii intclligcndi noftruj.boc aiit cjTJt-^nTc pi oe
intcntiocciue.8.incfa;>b]rfi.c6mcn.vlfimo.t.j.Dcania,
comcn.p. t alibi frcqiicn tcr. Oucftio igif ttb qucnt oe
fubrticgemaccrialibiisgcncrabilib^^tco^ruptibtlibue.
([r0c6o.tu Dcbce fcircg; qoandoqucrimue Qd dt pn/
cipiii idiutduatioie in ilhsgcncrabtlibus no qiicrimue
quofo:malifcrindtuiduiiclhndiuidiiU5:quiaficfacile
cfTctfolucrcquciltonc.tndiutduii.n.fo:malttcrcflindi/
uiduu infcnttoc fccunda.ific.n.funt oc nuincro fcciJda/
rumintentionii.quae fccundo inidlcaa appcllaiaacr/
rofe.4.mctapb]rii.c6me.fccudo.']Indiuidui't.n.vniucr/
falc t particularc funt tntcnt6ce fccundc. no qticrtt igif
queftio qtio fo:maUtcr foitce c(i inditudiiii:q: intcntoc
fccunda fo:maUtcr tcffcctiuc ab intcilccfu fic ocnomi/
naf .1lec qucro quo foztce fo:matr efi vnue ntimero: qt
vnitatc numcraU cft vn' numcro : fiuc i Ua fit oc gcncre
quatitatisfiucn6:nccqucroocvnifafcnumcraUv3ga:
fcd qticro quo t aqj pncipio p:o^imo t caufapmma vnO
tatis numcraUs fignatc fo:f cs cfi vnus numcro t bic
(£7Ccrtio.tu ocbcs fcirc q> alitid cift loqui oc p:inapio
indiutduati6ie quantii ad cffc (ibf ficii qA fit in cffcctu:
aim tranfmutatioc.aUud cft log oc tali pncipio f m cfTe
mctapbr ficii hn qd cfTc ofidcraf vt abfirabtt a f rafmu/
tat lonc t ab actuali cpfidtia.t b5 folii cfic ptcdicamcia
le. 'f^ario cft: qi fingularc vt b5 cfTc in cficau cfi q6da j
aggrcgatii pcr accrio no babcne conccptti pcr fc vnum:
nccvt ficefi rcponibilc in p:cdtcamcfo.igno:.itia autcj
tfiiusoiftoniemultoe ocduptad baratrii ignouriein
via Cometatotie t ariftoccUe.vt ifra patcbit. Qd autej
ifta vtroc^ modo tcrminabif in via ciue.(E;i\urfue oc
bce fcirc g> vnti idiuiduii vcl fttppo"' fm aUos oiftingui
ab aUo in p:cdicameto fuBc :>tingi t Dupfr. vcl pcr irnn /
fcca vclpcr qrtrinfcca : itrinfccaaut iduitduo fubc funt
bcc ma t bcc foima.Cjcrrinfcca atit funt : fiait cfi ipfum
agcns t vtitcr oia acci!tia:ncuf cft q^titos tepite t locu»
qucc6pcfunt fibi vt bs cfic in cffcctu. (T Kurfue ni oe/
bce fcirc qp ficuf cffccfiui vfius cic funt vfcs^if a ptiaila
riii caufc funt particularce: fictif f^.z. pbffic. t.c j8.t.5.
mctapB.t c}.t.7.mctapB. t.c}7.vbi becurqiboincdi
pponif e)c camib'' t ofTibue in c6i. bo ^ panicularie er
bie camibtis t cf bis ofiib'', 3de fcn tit pBs. iz.mctapB.
t.c. z7. (E'l^urii'9 tii fcis in via cius g> fo:'cft nobilin»
ens mSt .->pofito.7.mcfapb.:3mc.7.t.z.pbf fi.c6me.4.
^dc.S.maapb.^jmc.S.t p". ccli.omcn.5. vbi b5 q> mina
eftenemcc n3;n ifi jj qgtorccipitfotma.drUltcriue.ta
Dcbce fcirrgj I5 ma pma oicaf cffc vna ntio puatiu<J rc/
fpccm oium gniibiUii t co:niptibiUu5. vt cft fnia pf^i.8.
maapB. t.cr 1 .t aucrror e.i r.mctaplS^jmc.i^.tn cfficif
piurce fm plurce babilitatce.ad rccipicndii fotmae p/
riae:ficut faibitpBe. p* oc gno.t.c.Z9.t Comctatot ibi/
dc5.?mcn.zz.t.iz.mctapB.3mcn.ji. t p? ccU. ^ymc.izo.
t.4.pbf nc.:?mc.izo.(C*li>:o quo tn ocbce fcirc gp. ficut
fcribiiplis in.r.ocania.t.cz4.t.z<5.actusactiuo;: fiiit
tn pafio Difpofito.i6 fi ma oictf rccipcrc banc fo:ma:o|:9
ipfamoifponi tqUtatiuctqgfitaiiuc:Qbus oifponibue
inductis ab agctc nccio infurgit oc nouo qucdi babili«
tas in ma ita iclinis mam ad banc fo:ma qp n6 ad aUi.
talceaiitbabiUtafce fincponcrcfpcctiuc numcrantur
od numcratocs foimarii: t fiit gnabi lcs t cotruptibilc»
^cuc$ po' rcmota mae pcr qoa mardpidc fotma n
tSllttemmAeatettMi aonrof o i"n yniti» aUrgane
gcgd Dicat3obanc90c ^ladcjno in hoc:5 qiiecrrdomc
pcmoftralTc in qone mca qtii fcci oc po* mac. (IJRar /
fa8.m Dcbcs fcirc cj> rcfcrt oiccrc aligd nccto coairrcre
•d cfTc aliaitua.t illiid cfTc oc ronc itrmfccj t llitta : ficat
m oc piutioc quc nccio xitrrit jd gnone rci gnatc: non
ti! crt oc ronc rci gn atc.vt otcif Aitcrrora. ^mo pbf flc.
5mc.tf4-Cr wbce oiligetcranladiicrtcreQjfe
atndii Aucrrorm: vnii q6 cflf fjrnonimn enti eft idej
di cntc T no o ffcriinnifl rjtionc. j..metapB. ?me.vt.8.
mctapl?.:>inc.8.t talc vnu qd cf^ rrnontmii cnti eilalid
fm ipfum 0 Auic^na ab vno qft crt ^n" numcrl : eicquo
fcquif cii cns 1 vnii fint.^de; fm Arido. t Comcnta
toicm.quot modis igir oiccF cne totmodis oiccf vmi?:
qi mnltiplicato fu5to muttiplicaf piflTo: ex <1<>o et
gygcQdcdcaufacntitatiecd etiajcaafavnitaris ^i^irta
calecntitate:at; tgif ene aliud gencricraUud fpedfice:
aliud numcralitcr oicaturita vnitae:alia gencricoralia
tpecificxiiii numcralie crit.
t\yi^tCCta Ponnnrxlaffoncs.^macS/
J^lJlV pZCmilUx? cUtHoeft.gnabilittmicoini
ptibiUii pncipia itnnfeca : t pcr fc idiuiduatioie ciue vt
indiutditri b5 c(Tc picdicametalc:t mctapbf ncc Ujquen
do:funt ma t fo:ma fua.^fta oclufio.pbaf.illa funt pnci
pta per fe vnitatts numeraUe tnditiidni : qnc fitnt per fe
pncipia entitatie cius.pj pcr vUimi't fttpponni. n6.n.eft
fmaginabile ^abaUquorco rcripiatcntitafcm aqtto
no recirnM aliqtia vnitatf.ai ene t vnii flnt id^fcd ma/
teria 1 foima funt pcr fc ^ndpia itrinfcca entitatie jpo*
<Itt.vtp;.r.oc ania.t.c.T.igif tc. C"C6fimiafrtfertre'
dit in idcq: tlU funt pn* vnitatis namcralie tndiuidui:
c gb^taUs vntt.ie centiarr oep^detrf? vnftas nualis
Rti ocpcdct ccnriaUtcr a fuiBpartib'. vt p;.7. metapfe.
t.c.vltimi.2irc t?.(C'f^urfus ilU fant ^ciptaper fc Idi
piduatiois : pcr que vnu indiuiduaj a oininguitur
•baUo.p5:qJ cadefiint pncipia oiflincriua a ^:i tcffcn
dW^pcrmamtfozmivnii indiuiditiia^ti oifHnguif
•baUo:qipcrillaoifhnguif vniiqtS(t»a^ii abalio q6
nS eft ipfum:pcr qttc pmo bj dfcfcd vtir oc ?po"eft per
fof mam t p fni fozmi. vt C6tnetatot.5. metaphTfl.
0mc.2?.g p mam t foiml fui oiftigtiif ab alto q^ no cft
iff^. igif ma t fotma funt per fc pncipia idiuiduidi. 0$
p banc ocronc inftaf .no.n.vidcf 9 ma fit ^"oiOinguif
di a po2i:q: acms eft otftingaerc t feparare. 7. metapB.
t.c.+'?. (Cib Sicutefttxrma in coi tin fpec5fldcrata:
Cta efl oc ma indiutdualif; vna fpcs no oiftinguirar ab
alia pcr mam in c6i:f5 pcr foima^ in c6i :qi fm aucrro.
foirnd cft tora gditas . igif a pari cft oe ma indiniduaU.
CJCofirmaF afTnmpnlqi ficut cft in fo:mi5 acciltaUV
t artif ici.tUbueiita cft in nSlibtis: f? foimeacciltales n5
tnftinftttunf pcr mSj: aUogn albcdo in bomlc fpc oiflin
guercf ab albcdinc in cignp:q^ cft f jIfn5:foima ctia fta'
nie in ccra fpe otftingitcfcf a foima ftattie facta in ligno
qdcftf.iIfitm.gap3n[DidFct infubftatijs n5UV:3>fae
foimcfpccificcnon oiftingttunF pcr fuas mas . gapari
crit o6m oc tnditiiduie ipfariiraiitis oppoffm^m oicis.
(r4;oitc,pprcrargumcf3 3Uqttt fttcntntmoti adodm
Q»matcrta no cft pnctpiil pcr fc tndiuiduationis: fcd eft
pditio nccio rcquintart boc tenent oc metc aacrro)rs t
anftotcUerfcd ifta pofitio n5 eft auerrofs: qi fi ma per
fe xurrit ad cfTc tdiuidui pcr fc xurrit advnitarc ciue.
n6 igif tiql ?dirio nccio rcgflta titu:imo tiqs p fc pn".
CaA /«fv^iifM;?!-^ oi'ttrtldcf.(rad^miirtldef:
JEia ar0UinCl4 g,nvolumu8faIaarcarifto.
•pdiaioncof^glolareiUajjpdne diw.«aa*rcpamt
"SnimimtiStei
«51
otflinguit.vCTiJ tfhil^ ^«■■pncfpale t nobniuemS t<l
boc intclUgt ocb5 cu5 piecifionc: ita q» Ma actiis oifhn :t>^
aaat;imoctiammaoilltnguit:ljn6cqucpnctparr fiaic ^
roima:cti foima nobilioi fit ma.aitoqitin artftotc. fi W
pdiccrct in.s.metapB.t.c.d-vbi ctpidTc ponit m.itcrii
cflc pn" pcr fe oiftingucdi.tngt.n.ibi q> qno^ mitcric z
foime funi oiuerfe:iUa funt oiacrfa.firr.7.mctapbf .foi»
tes otffert a caUia pptcr mamcncc valet gbfa fcotilla;e
g»il)ifumaf ma.poria idiuiduali:qiti tpd bccccytatcj
sppcllitrqi fic niiUibi ariftotc.fampru mam:q6 ctii ap
paret cic oictiedus ibidcm : vbi b5 Q> gnans gnat aliud
jipter niam:t eft.tet.c6.z6.logf igif pHs ibi oc maquc
eftfu5mgnoni8.(r£t B ^firmaf cjc fnia aucrro.ibtd^.
?me.z8.vbi c)cponee mcnre pht otpt: g» mtilrimdo gc/
nerabilmabvnognanrcj;>ttcnit.pptcrimtltitiidincma
teriec in quas agit.€kd tii otccs B t bA:<p ma nulU) p«
ao at pn^ oi(hngu^i:qi q6 oc fc cfl indilHctu nulUoe
Diftonis of dTc ^n":f5 ma oe fc eft idif>incta.p?mctapB.
t.c.i7.t.7.mctapB.t.c.8.vbiDT g> ma n6 e qprH5:ncc qle:
nec aliq^ alio;: pdicamcnrop.qre tc.(rad boc cgo rc/
fpodco g> ma pot Dupfr ^fidcrari. vno" vt efl tlUmitata
t puata oi fo:*.t vt fic ma no b; c(Tc:nif! in itcUii.vt ingt
aaerrofs.iz.met3pB.om^.i4.£t fTcmap'cftindiftt*ct»
t vna p indifferftia t puatione otum foimac: nec vt flc
eft|^'"aUqaopactoaUcui'' oift6ni6:t fic itclligif mcne
arifl.tn U>cis adductis.aiio*:Midcrafma vt f>at fub fot
ma:t vt cfl ^" ein tiale aUcut'' cffccme:t (Ic ma b5 rtte.
ef aniafiKt flcoanf macjfipcfiait oanf foi'j?^.alrogi»
q6l?pofldfiierict5Ubct.m3ai'it tatV c6fidcratabflefl
pn" DUlingucndi.fj»6 aiit facice opinari mam nullo pt
cto dfe oiflonis cft: qi foi* cu Ctt cfcCTioi ma: t cui»
ipcrfecrioia vfr fint gp pfccrioianjidmus n5 15 bac cffe
foima5;qi cft in bac ma:tmo pori^^bcc ma cll t>cc ma:qt
cfl fub bac foi*.foi*.n.cii fir acms Umirar fibi mam:qae
efl po* pp ipfam foirira fuilTc nobilioie cnrtrarc qp f^t cn
titae mac. (££t ad boc rcfpiciespBs Ditir.7.mctapbf.
acriifepare toifttngucretiippnclpalc toiiginalecaiti
oifl6nie:pp boc trt no ncganit mas cria aUquo parto oi»
fVincti6is ci pn" rdpcu ppofi ri: cniiis efT ^n^.pnripiari
.n.oifhnguif^pcrfua i>n'xo m6 ailt aligd oifliimtir qii«
ipfu5 cfl ctt6:t qi ma dl ens in po*.i6 oifhnguif vt po":t
qi foi* cft acms foi* oifTiguif vt actus.?eando a iif actfi
ed po*"acms cft nobilioi po*:t nobilioii m6 oifhnyitr.
£t ne vidcaf ribl notius boc:manuduci itcllcm tuu pcr
qoodda firc.Ccrtft cflq)pBs.9.maapb.rct.c6.zo. b5 v
acms efl r6 cognofcedLt tH ad cognitione rcrii nalium:
of^ cognofccrcoes fuas ci6:qi oia bi^tia pn' cis t crnta •
no cogfcunf :nifi et cognitioc pncipiop ci ru t cfto}:.vt
oemfatpBs in pn? pf>rficc aufailtati^is: op; igtf cogn»
fctre mam reril naliii.g ma aUquo m6 cft rn"" cognitio*
nis.ma aiit n6 efl actue:ncc actii btls.et riic cft ^fire ar*
gumentii oc ma qilo ma cft fm fe flt ignora.7.metapbj.
t.c.)5.p6t ce pn^cognofccdi^flcut fupiue arguimus: qu»
ma di fe fit indiftincta potcrit dTe aliquo mo ^na"
Difhngoedi.0ircargtt":fimiUS quoqjfofo.^rad aUud
rrtdef:g> I5 foi* fit tota gditas:pp boc ti^ non fcgf Q) mi
fpecifica n6 fit pn" oiftin^Wt ipfius ft»ct: U f«* fpcofl
cafit^ncipali^otfhnaiuu.Htr^eft.qi foima ipfan6dt
fpfa fpes ppofita et ma t foi' otV modie: fic Dicit atier/
rof s.7.metapBx6.zi.qnidita6 bomis d>b6 vno? t gd|
tas bols n6 eft b6 aUo': t e c>gregatii cjc ma t fot'.-qi igif
ma bois e(t oeferis foima bots:^ e(\ gdftas ei':t qi aU«
t alia foi' in fpc b; alia t alta maj fpc fiau cft fnia pBi.
8? mctapB.t.c.d-t C6metatoii8 ibldi.t.8.pbffi.c6..^(J.
t.^oiicftvBxwz.-frioptcrBctiDSipfafpcctftca epn*
— ^
Dtfhngn^i fpfaj (jicm:': boc apparetppt^m.s.mctapb.
tu:.j:i.vbi ocludit oiWdne fpcru c): oiftonc tn jcnj» -r foz'
HMf : 1 vnitatc fpccifici cx vnitatccoiiidcj.Ucl alitcr.
cdogfa oifputatioie cp ma in fpi pfldcrata no fit pn"'oi
^ , fhii^i<dt:tuc ncgit (Tlinjdo:qi fccus c in c|ditati''t fcaj»
in ruppontie gdltatti:q; ma in Qditatib'*^ cf Qditatc. id
n6cft^'"oiftigucdi.'f5 ma in fuppofitwq no funtgdita
tc9 no cft cf ccntia? fuppofiti:irno c pfl ccn tialis cf.io c
j^n " oiftigncdi induir: no trt fpcin. trt ni; tu oicib 9> fic
vlm cic funt vtce ic.ftudct qi vcrii clt ^tii ad aliqind
trt q^tuj ad oia.ale ibi no cct fititudoifj idetitaa.pma tii
fofo mciioi cfhl j.n.ma fit ct gditatcm fpci: q:. v$.nd cft
gd i ta9:ncc pa ra gd ita tis cius : no tii crt cf clTcn tia fpci:
r .1 imocftpareclTcntialieci^^^iifiaDiffcrutinviaaucrro.
t ivo.Muti^ f{aitfct0:tficutc(lpar9C(Tcntic:itacllpn"oi(loni0ei''.
"J ,..Cr3<lali"drrtdcf:(}jn5cft(lfeDcfo:mi9accittalibU9
; ..^ ' 'tocfo^miefubalib^^^q^fo^^accrttalcflnobrttmajcjtg:
^""^ ^'^'"•«•^f5inq.8.mctapB.t.c.iz.'JtactiirrtdcfDc'
t A*««ii.«.\m
rfojmie artifi'
cialib^rq: vt irigt aucrro.8.mctapB.co.)Ci.'3(n artificiali
btie folii 5ringitcp(tatcoiucrfltatc macrii in fpcpot.p'
duci idc5 cffcctus in fpct vt mibi vf: ro crt:q: fo:*^ artifi
cialcB non funt in po' mac:(Tait foi'malce:f5 funt ab c%'
trinfcco moto:c.vtcft fnia Comctatotie.j.ocaia.co.iS-
,t.7.mctapl5.co.z8.TOa.n.n6 1>5 nalc iclinationcj ad il'
las.gt fic folb ic. (Tz* ? ^cipalis c(t iWa: I5 ita fit vt
„ Cicit ^ma p:^» ti ma fo:'funt g fc pn'idiuiduationie:
jjpando trt mam ad foima pcr pue fo:* cft pn*" idiiiidua
ti^ieqj ma in o:dincad ipfujfdiuidim.^^Kta ;5 .pbaf fic.
4/1. 4Ilud pcr ^e t imcdiatiiie cll pn*" indtuiduati6tea qtio
rce pue b5 cfTc boc t vn ii cffc-.ft, idiuiduti pcr pus b5 cfCe
vna t boc cfTc a fo:" cp a ma.g pue t pncipaliue fo:'crit
in" idiuiduatioie ma. t>ifctirfu6 noriio cfi tnaio:i: q:
Idtnidtut oicit boc cffc 1 vnu cfTc.f.incoicabilc ciTc. tOi
no:ai5tpbabif p qgplurce auctce aucrroj-e adductae
in pn^aonie.quarii trce folii bic volo rcpctcrc. Comcta
to: in z* oc ania.5mc.7. Congrcgatii c% ma 1 foi* no cft
vnu.-nifi pcr vnitatccpltejiniprafojma. 'Tdc.?.pbffi.
pmc.dSoie rce cft vna pcr fo:mi fiii.^dc pmo oc ania.
oe q6 cft vn li cf^ pcr fita fojml-t ctii ?f inuii:n6 pcr ftia 5
mam.fitpplc in p"-: pncipatV. (r'(xurfu9 ficnt fc b5 mi
1 foi* in coi rcfpcctu ^pofltt in c6i:ita ma t fo:' in pticu/
lari ad opo"" in pticulari.-fcd pcr fo:ma in c6i per oob oi/
fKnguif:T cft vnii ppo'"!^ c6i cp pcr mam in c6i.g a pari
fdiuidnii i^iatlarc pcr oiihnguif c^h^nii pcr (ua$
fo:ma $ p fua materi2.£ti aiitcopo* in c6i p poe oiiTin
guaf pfo:mi qBjpcrmatcria.p^pcrmultaeauctce C6'
incntato:iefup:3 in pn^q^nie.qrcfo^^parttculariecrit
^n"" intimia» idiuiduat6id $ ma ptictarie.dT^» ad iU
UB ouctce Comctatoiie qdi riident oicetce q» ocrii C6«
ititotoite.z.oc ata.?me.7.b5 iMratc oc fot* fpcdfica:nd
flut oc fo:'indiuiduali.?grcgatii.n.ci: ma 1 fo:* rcponiF
< pfhtuif in cc (txrctfico p fo:mi:t no p matcriS . ^crxis
fm Aucrro. tcncntc g> ma n6 fit pare gdttatte . CC31>)
^alitcrglofantiftaeaucto:ttatcooicctce:cpidinidiius
CilboCit vnii pfo:mi.i. mdiuiduu in actuipp fojma:
CAfEn" n6 e(l tdiuidiut6i9.05 pma rilflo n6 p6t (la
rc4ia flctir vilium cie fnnt vree:tta pariiculariii cae funt
Pticularc6:i5 g fo:' fub cfTc fpcnficoflt pn" vnitatte fpc
clfice:trt bcc fo:' idiuidualie crit pn"ivnitatie niieralie.
CrC6firmaF:q: aut Com^atoz ibi lojf oc c«regato in
c6t:aut ocB ri^rcgato jjctcnlari. no p6t otci fTM P5 ifpl
tiiti c6mcntu: imo Comcrato:.z.oc aia.?me.z.oi]nt:cp
foi"cftpcrqtia idinidiui fitboc. fi igif logfoc^grcgoto
rjc bac m3 1 q: bac f o:*.p5 0) 15 fo:*n6 3(htuit fottc? p in
cfle fpeciftco t cdicabili : fs poci'' in ce boc « (ncotcabili.
Bc pimcipio
(L 2:t ?firmar:qt qnot modie Dr cne;tot modto Of vnn:
di cne t vnii fintvna napcr pljm 4.mctapl3.tx.}.0ed
cne of vcl rrifccndctcr vcl gcncricc vcl fpcaficc vclno
mcrali tcr. g a pa ri ct vn 1 tae.t p :7ne alia c vn icae flnmt'
larie a fua fb:' fingulart:': alta crit vnitae fpccifica a lua
fo:' fpcciftca.({7Ct confirmaf : q: nibil pot c6ftitucre p
aligd in aliqno clTc:qd repugnat roni fotmali ei'*: flc ro/
nalc n6 p6t :jllitucrc boicm in cc irronabtlitatie: fcd flc
cft qp fo:' fingtarte clt oc fc B t oc fc vna.vt ifra patebit.
gn6p6tp;>ftifucrc indiiiiduftinallquoclTcvcl inaliq
vnitafcc6icabili:t boc pTtg fcq: tuccffcctue trafccdc
rctfui C35.(irC6firmaf p aucrr0rm.SmctapB.3mc.iS.
t.7.mctap|j.c>mc.5.vbi b5 cp (^tlia ocmf ata p fo:m35 fit
fu5a t vnii t aligd cne idc5.6.mctapB.:3mc. vUi. cr q Pf
fm aucrrorm : q> p fo:mi id tuidualc pmo t p fc fit t>oc
aligd tcortimif in cfTc incolcabili. aiia autrilfioalio|c
Dc aan ci:ntic fatie a nobie fiipu ipugnata fitit.(r0cd
tiic c loc'' oubltat6i9.ni p tc idtuidiiii of pl^itui in cc idi
uiduali t in vn itatc nitcrali p mam t fo:ini: pncipaltue
trt p fo:m35.(r0.^ ^ccrtii clt idiuidim oicit otio.f.ce
idiutfu; tn fc 1 oiuifuma qitocficg alio. induufio atit cR
paiTiO(|iti"':fictouiifio.gad clTc idiutdui pdtcamctale
no fufficii ma 1 fo:*: iino ct pcurrit <$(ttae . ([Jii>:optcr
iftud arg* oijat ^obince oc iaduno in q6nc.ppa ocbac
mlijvtdiuiduiiq^niadnam fubicctiindiutfioni c(lin
pdi" (iibcfy cgtii ad clTc idiuifti5 cftin pdi''q^(if at ie : fl>
cttt palTio ,ppa citts.ioj ilta opio n6 pot llarc:q: tiic indi
uiduu fubc cfTct aggrcgatii pcr accn6:q: itKi:! arct rce oi
ucrfo;: pdicamctop:imo fcqucrcfg* talc idiutduii fuGc
potiue t pcr ^ue locarcf in picdi"' cptttotie qg in p:cdi'*
fubc:q: ^crcms aliq6 ct accrttc t fulia p ptie ipo:tat acd
dcne ful>am:fiatt albfi.vt b5 Coinct ato: .Aiiiccn.^.
mctapB.:>mc.i4..lT3aj:imc in rcb^^nalibue. (L -iS.lfrta
rnfio c p Comcf ato:c.7.metapB.az.vbt b^.g? idiuidna
fuScpccdiit idiuidua aliof occntiii . gfcclufa rcaiiufl^
pdi":adbticcftrcpircidiuiduaj?pafulxr.([7 i>:optcr d
igit oicam''<j> vcrucqi iditiiduft oicit idiiiifionc: tn ifti , .
idiuifionc pncipafr b5 a fo:'.l:t cu5 tu oicis qi idiiiifio i
pafTio qjf itati9:oico g? fu cguocae oc idiuifioc :q: alta e
idtuifiocntitatiiiartaltactdiuifioq|fitatiuafcuc;:tcn(2 c .
ua:flcutaliadtvnita6qcftfrnonimacnti:taliacfi vni . .
tae q cft pn"' nurncri.(r£t vt tti polTie 15 mcli" itcircrc.
Ddbitaf .ra oii:ifii 9> idtuidnu c([ vnii5 p fua fo:mi ^ci
palitcr.©5 ?.n6 vf qf fo:' fit pn'" t ci ^jrima vnitatl no
mcrali9:q: a pari cft qo oc ipfa fo:' p gd flt vn a nuo ma
jcimc cii itcira fo:'fit itcltB rci c6icabilie. (Lad boc rft/
dcf #5 pn'aucrroy6:Dtco q> ipfa fo:' fin^Tie cft vna fci^a
t n6 p aliud.ncc^ p mampii6:ncqt p mam totiiie vt atq
VoUicriit: q: vnitaB ittz (ingrie pne ipfas foima (tngfc j
cdcad^dica: tn6of[ nifir6nc:fic.n.fupiaoiptibi:cnS
t vnii ^xicrnmf :t fiit idc t n6 of nt:nifi r6nc. t quot nuv
die of cne tot modie oicif vnii:t q: cne aliud fpccificc x
aliud niicrarrita vnitae alia fpccifica t olia numcralio:
fic igif vnttae fingrie yns ipfa^ cntitatc fo:' finglis tal€
vnitatC5ipfa fo^^b^a fcipfa tn6mcritoqEttitafi9:nifim
^naeqjvniiqdcftfrnontmii cnfifitidcq6vnu qdcffc
pn* numcri. Cu aiit vnu f m C6mcntato:c.4. maapB.
pmc.j.no oicat aliqg otfponc pofitiui cddita cnti:fed ft>
liioicat indiuifibilitatc in fc alitcr vt ipfc oicit nibil cct
vntiperfiii fubflantilfcdciTct.pccniiein infininim. fl
vnum DiccrctaUq6clTcpofituui.': idco vniiqtiodcjjcfTc
vniue rei cft pcr ftu5 ftirum.gccc igif alia cfi indtiu'
fio impo:tata pcrvnti qd c(t ffnonimu cnti;t alia cflicK
uifio impo:tata pcr vnum q6 clT pncipiu^ numcror:q6
Mt fowna feipfa fit vna.ps pcr aucrrof m.j.pbf flibiu$.
5??^8.vfrf t> ofe re» ^ rna p fn.T fcvjma.^o:' aut e indi
utrtbirc fi::lx)C c fcipfj cft vn j (icp. .ptimti ^ ptr^vnuarl:
H vnitas nibil oic fojmarr f m ipriimmifi idtntftbtlitate.
jgtcii Diccbaf q» foi' ^ coicabit;'! itcira foz'cft intcirs rci
cdtcabilierrtdef g» loqncdo oc cdicibilitatc i pfa fuppo
(Ita etufde rdnie.talia ircira folu cdi^ictit fo:' coi.foi* aiit
ftngtT0^incdicabilis:i bcc fcipfa talt tcoicabilitatc.Ucct
loqtiedo Dc cdicabtUtdtc q fo:' ifozmst ma;.fot' fingula
rie vt (1c oicaf cc coicabil-ncc oc ifta logmur ad prtfl.vrt
vrrfcaiecft in pncipg9:i fccu9C i pncipiatie.vri bti 6c6
pofito cj: ma t fo:' p5t ^rt p gd Ht B.qx p bac mas : i pcr
bic fo:mif j 6 ipa ma i cf foi" no of^ ^rcrc.q: laUa lut
nmp!icia:t fcipfie funt bcc t vna foimarr.C» J tu.d.ct
brirfjUt; qro a tc oc ipf a fo:* coi q f m c6mctato:e c fubs
vritatt9:p gd otfcedit i fua fiippofita i ce pn". tadcm.n.
fpes ftib fcb'; pTa fuppofifa.opj igif qj cii infcrio:a fcmp
addit aUgd fup:a fua fiipio:a:(]; ruppoficii oc pdicatiito
fu5c:vt abfirabit a qUbct rc aUcri'* pdicamctt:addat aU
gd fupu fui fpcm:fttb q e rcpo".et tiic qucro gd fit illd.
Mi B oiccrct rubtiU(Tim'fco.Q>additorta.; qui oit idi/
otduale:qui bcccatatc appcllat.t tfia bccccitae c oiutfi
ua fpet:': cadc c oftituttua fuppo".i oic.cp tarbccccitae e
ide realiter cu fo:'i cu ma t cii copofito.t non oifiingui'
tur ab ipfis nifi ex na rci.et figd qrat p^d bcc fo:* c bcc.
otc q> B fiii bccccttatej)p:ii.firr bcc ma e bcc g fui^^j
becccitatcj.Quicgd flt oc ifta opionc titi ooctoiis : cut'
ego no fii oign'' folucrc caldamcta.q: tri cgo ptracto ifii
qone ad mer^ aitcr3(6 rogo nc aUg molcfic fcrit: fi 6cla
raucro talcopion<f noccoc metcaucr.oicam^igtt g>in/
diuidu j 1 it j fi.jta p^ t p fc p n5 fat i ^icameto. ro efl.
qitaUafm ac.tc6mctato:cfuntifinita.ifinitij aut fm
9> ifinitttm cff ignotit. taUa aut in pdicamcto non colU>
cant : vt ifinit.i fiit. 115 ingt Boc'' rug pn"*. Q) q: rca ifi"
fttnt.io a?.n6ocifinttiBrCf fignificationtb^^tracrat.fj
oecc pdtcamet j :9fiitue0 ad q ipa tfintta mrtitudo figni/
ficanttu vocii rcfcrrtocbcat tcrminauit.Tlcc valj.fi oi«
coe ^raUa idiuidua fignata funt ifintta:vt funt i actuali
erfltia.n5aut vtrcponimf ipdkamcto.q: vtrcponunf
rpdicamcr.-» funtfintta.(r05 ^ls Bvczr flt.rii B nopot
rtarc cii fttndametia ruia.fi t n ponifl taUa I pdicamcnto:
Vt flgta fiit.q: q ronc vnu\ Idiui" ftgtii: vt abHrabit ab
actiiati CTt^ti irrcponif i pdicam^t o^vt flatu cpari ronc
1 aliud.icu taU J fint ifi'*.qrc fcgF idc qd 6ti9. 1i>:optcr
B tnot^^ftitt -(yotpbjr.ad 0^5 q> ocfccdctib a gnaUfiimis
od fpaltiftma iiibct plato gcfccf ifmita.n. rcU'queda fut:
neq?.n.eo|: poflc fieri oifctplini. Ilcc valct glofa q folct
Oari q> in Unca pdtcamctaU f>atU9 c in fpc fpililTima (g"
•d p:cdicata gditatiua.t qp* ad oiutfi6cj q fit pcr ofu»
fpf cificae 1 gditatiua9:n6 at ad Diuiflocj q fit p oiffe
Ktia9 idiuidu ilc9.0 j faUta pacc fic otcetiii potpbj.tbi.
•X ^"■cxponcB cti cTCludiit tale otuiflocj pcr of iJ9 idiut •
dualcfl i ipfa idittidtta.qt talcs funt Ifinitc. 1 ifinitii f$ q>
ifV cft ignotii.vrt rcddit caj fui oicti t^ott^f" qrc tubct
ptatogjfccTcifpcrpiUfTuna.q: ilUSqiSepofi fpej fpalif'
flmi cft ifi fingulariii.n.fignato^ii cc cfi ift" Pm pipate
ticofl.vA atuT.ibidc oirit.fingularia i quc oiuicUinf fpea
fant ift". gt 10 no copwbcndunf p onae gb^oitiiduntur
fpcfl vltimc.q: tfie ofie funt ift"*. v et vidcs folcnifiim'
il|r.i z?poftc.t.c.zo.?rpcttnpptivolctc.(}>tnoiffonc'it)i
nifloe opo:tcrct oia co^ccrc.ingt.multcn .fiit oiffcretie
in cadc fpe.fj no fm fuRam.ncq? p fc:qiS qqjoncfl tbcmi
ftitt9.ca?z4..ingt.-ti>:imiiid nocncceocflOtffifretiaflfci
rl: ppca qi ifmifc a^^ acctltib^trabipflit.gb^^rcfl cadefpe
copicbcreiuiccoirccmunf.Ccccigif q>fm pipatcricoe
non oant oiffcrenne aUq fu&alcs: p qs fpes fpiUfiitnc 6
jpdicamcn to fuBeDuiidanf in fuafndiuidua. qucfintDi
mncrecirna rctabtpfa fo:mj;iab ipio iJuuduo fingula
n.&ed ralce oficqiubtts oiutdunf fpce i fua fingularta
vidcnf cffc acctttaU*e:fiatt mcliufl ifra m ;i>nc tcrt ta oc«
cbrabtmus.Cticamtie tgif q> idiuidua tlta fignata: vt fl>
gnjta funt non runt p t p rc tn pdic jmcto.3cd fi ruiit in
pdtcamcto funt folu rcdtictiucvri indiuiduii vjgii pmo
iplc rcponif tn pdicamcnto.q: vt fic non of cc tnfi^.j^t
idco vidcmue a^ in pdicamcntie^oii logtur oc p' fu&i
tDcindtutduiercpofitifl imcdiatc rubrperpiiiffima:^
talia fcmp ctrciiU>qiittur in rute cjreplifl p indtutdua w
ga.3nquit.n.q>p:ima ruba cil vt aligs b6:taltge bo«.<C
banc rniam longc ati noo ptopalautt Slbcrtue magnit»
fupcrpo:pb]rno:iip:cdicamcnti6ficut vtdcrc pofce.ta
Ua aiit idiuidiu fignata vt noe opinamur no Utnt m pdi
camcnio nifi rcductiuc.o^^.n.ift'" ad finitii rcduccrc^fi»
cut vrr oem p:iu a tionc ad iiiu babitum rcduccrc occct.
gt idco talia idttudiufignata n6 rcpono in ptcdicamcn
to:vrfigiTataruntocintcntionca}: q:vt ficruntinfini/
fa:rcd vt induunt modum idiuidui vJgi:t vt oiciit mtbi
fuptx)'" tncoicabilc nac coie.i in t aU c(Tc ?fidcrando foi
tcm.oico q> fottca cft ro^tce;': bic bo pp ruam fo:mam.'i
PP fiiam mam.p:tncipjlttts tti pp fiiam fotma.i idcods
qucrcbaf gd addu ro:tCB rtip:ana;btimana.otcoq> no
addttaUqui of lam indiuidualc oc p:cdicaincto rubc ^
ctiu am nac btimanc ad ipiuj ro:tc:otnincti c% na rciab
ipib ro:tc 1 a fot^ct". rcd folu (ottcfl: vt fic addit rup:a na/
turi bumani bic maj:': bic fo:mas.£tcti qrif p gd bcc
ina.i bcc fo:*cft bcc:rridcf q> rcipfio nc aU^ oiliicto cc
na rci ab ipfifl:q: ocq6cj: aiam cyiliif ^m oucr.cfi fingu
larc.ficut pi p oc aia.co.g.rz^oc aia.o'"6o.t.j'0caia p'*
iS.t.iz.mcta.co.^.t.t^.ZaUa aiitgnabiUa ejcaiaj qcit
Itcntia:vcl e tpm ppo^.vrma rua:vcl ftia fo:'. liic oico, ^
gicopo^ebocpfui maj.t p fui fotma.Dcco.n.pt rcddi "
ro.fjoe fuifl^ncipqfl non c aUa ro a fcipfis fuc idtuidiia'
ti6ie.(r05 lu Dicce.vf q> ipfa finglana finf i pdicaitito.
q:vbie DJrc p "pdicabilc;ibi cfb Darc vUimii lubgcibtlc
fitr rpce pdtcjf oc ptib'' oiffcrctib" nuo. &i igtf i pdica«
mcto rubcclKpce rpiUffima rcclufa rc ctiiunibj pdica/
mcntibabcbit j)poidiuidua:q:£dicaiiitafunt ipmi):ta
1 brii ftatii i furfum 1 oco:rum. iocd ad bcc org" pj foro
ci:fundjmcfienfte.op).n.ipdicamctocevUimiirubqci
bilc.co m6 3 c porc:*: f m q6 n6 rcpugnat fibi r6 fo:mol:
fcuradicaro:diepdicamctjr.vbi.n.co:do: iTjicft ^st
poftcrr.fic pj S^mctaxa^^Dc poii.iduiidtia aut fic raxi: (|
funt ifmita ncdii n6 brit o:dmc itcr fc.fic pj j :mcta.tcy.
c^.jn.t 7'mcta.tci:.c>".49.vcnii ct n6 brit o:dmc ad ipa$
fpcm i r6nc fubtjabtr pp cim qui oipm''.^ j fi taUa ftint
ipduiamctoruntfj modu queoipm^.ificpjrotb arg''
Dc rc.(L &ed adtHic ? pdicta oubitaf .Xu oiyilh. g> oli
gd e idiuifibilc p rua fo:ma fingtilar^ .© j boc c p pBj
tn }'mcta.t.c6.):t.oe idtutfibilcautcft ^m qptitotcnvaut
^m fpcj.t vidctur confimiUe fcrmo rcrmoni aticr. pm9
pbj.c6.c!.(i:ad boc potcft oici q> ap.i 3?maa.loquitur
oirputatiuctp:obabiUtcrvt inquitaucr.ibtdc inco.p.
j£t idcoacctpit ^nop6nc6 famora6:i fic in U>co pallcgat»
vbi arguit pplJtonc ad p:obandii q> rpce funt magie ^
cipia gna accipit banc pwpon cm taqp famofanvq' oe
indtuifibilc aut cft f$ <|titatc:aut f m fpcj: pp boc tami
flE.non ncgarct vnitate; p:op:ii mdiuidualcoiftincta
elTc ab vnitatc rpc**:t abvnitatc $11" q cft iJn^nui.tt (l
modcrni tbomtftap vidtffcnt banc cupliccm indiuifibi
Utatcmt vnitatc facilc potuiffcnt cuadcrc arg'" oc Dtia/
bueaiabue intcUcctiuiofcparatieamsLqiiooiftuiguan/
tur ct a riq^ in ftindan tur co:po2ibU0.ctun fm tbeoloflofl
ifa frtrcllrctitiii (Tt pntio nattira tmntnafl otationis : $
tcrmitujagncnia.licctidcmnt inftane tcfnpojis.qtoc'
crcando mfiindit.in piflroUitionccnimiftuiearguiimiti
OicutmiUccomcntitia.picnnt.n.qjpcromcrfaBbabita'
dince quaebabentdd corpo:aDiflinguantiir.l5cd boc
nonpotfftflarf:vtrubttlitcrDiritin bac matcria 0co.
i()UoUbcttis.qdnc z'. Zus q: iftj aptimdo cft poftcriot
natanitp(iaanuna.mmqxtalieapcitudoc(l'cns adaltc
lUTanima cllcnead fc.£um q: ratio aptitudini0 no
cH rat io cn tte in actu.q: pot c(Tc aptitiido ad tcrmtnum
non qnflcntcm.aU) autcm quantum ad altcram partcj
Oijxrunt:Q>Dcus non potcftcrearcouaeanimae intclle
jj^e pimdpio
ilU Ucct vidcafc^ dcat illa.CI aist ^ ^^^^ modcr
nos aucrrofftae ifta Difti' oc oupUci vnttatc nuali futr:
qt vt inquitcomenuto^iz.maa.co.}7. fiamonoz intcn/
tio vnius of oc ?tinuo.qi igitur vnitas ttU ?if s quatito/
tcm cft magis famofa.pp boc ooctotcs modcmi bqucn
ccs oc vnitatc nnali copoflti Dictit:iUam ce foUi; mchto
quatitatis.q: ingunt q? indimduii Dicit indiiii(Ione$.oi'
oiiio aute i indiuilio fnnt palTiones quantitatid. qrc ic.
0cd idoe^fcao occepit iocus pntis.qt no fegt .aUqua
tndiaiHo coinpcttt td luiduo mcrito ^ticatis.g ot».31t4
cmm eft tndiiiiflo cn titatiua.t aUa cfl idiuillo qtuntitn*
tiiu.Hcut oUa vnitas efl bcct aUa ilUi.
ctiuas:t eas (Inc coipotibue r>rcruarc.idco cafbs non cfl ^f»|*f i /| pzincipaUs ad mente pBi i auer.fTt i(h.^
i:vi(fthiiia.CIMi(^(te{iwMre(rAaa(miintMectaamr'* ^m^^* ciptjindiuiflonisc^nrinfcca^nectotllrcqaj
Hta ad efTc idiuidu ale. Qbua mcdiantibus indiuiduii in
po(TtbiUs.0ed ifla cfi vna refpofto qui intcUectos mc'
n^n potcd capcrc.Unde.n. p:ouenit ifhi impofTibiUtas:
vcl cx parte agcntis : i boc non. q: qua ratione oats pot
confcniarc animas iftae a co:po:ibus fcparatae pari ra'
rtonc poterit:i cae confeniarc an tcqp eas co:po:ib«i6 in-
fund3t.nccetia$boccflcirpancc(fcauB.q:cfrcntiaani
nttintcUcaiucquoadfaamcfTenonocpendet a mjtc
ria.C-^Stctcrca ifla rctpoflo non foluit argumcnnj.ni
lim in codcm infTanti tepo:is anitna intelUctiua Ht tcr
minue crcationis i gencrationis : non tamen in codem
inftanti nattirc.£t mnc qticrcbam a tc. vtni; iUe anime
intclUraiue in ilU> ptio:i natarc fint ouci babcont fuas
vnitatcsoilhnctae vclnon.flficbabcotntentojc (Tnon:
boc vidnurabfHrdum. q:mrc crcatioDd in iUop:io:i
nae non terminarct ad onas aiae.fcd ad vnl-imo fcque
retur 9>pUjraU'ta6 atanim i Difhnctio e(r$ ab agentc na/
carali:quod eO bcreticu.gt ptopter bo< fubtiUffim* tbo
miOani j bcrueus biito I quoUbcttis. quoUbetto tcrtio.
qacflionc.9.inqaic.93ntmerationalcscicboc9> futfoz
riK vnlbilesmae:feqnimr 9» ffnt (^UurificabiUs numero
Raufufccptiua earufuntpUtnficabiUanumero.lS; 9
octuaUs fufceprio carum in oiucriis matcn]s:Tr babitu
doad oiucrfas tnatcriaB fit ci pluraUtatis canu non vi'
dco p2obabiUr.poiTa camen oici 9> qrquo funt taUrs fof
mc babcntce tmcfccrionem 1 potcntialitatcm.9).f.nate
funt cflTc pancs fnbfta tie ppofitc cx matcna 1 fo:ma.na'
tcfuntpUirificarirnccboccftponcrcfj» plariftcemr pcr
actualcm fufccptioncm in marcria : vcl pcr oiucrfas ba/
bimdinesadmateria.fedpfuaseiTcntiaeinquanmj in
taU gradti cntitatis^fic poteriales fnnt.bcc iUe.£ccc imi
tar(j»bcnicu9ab ipfa tandc? vcritatccoacme ponitrot
malitcr 1 intrinfccc ipas anirtias intcUcctitiae Difltngui
per feipfas.i cr confcqucnti babct ponerc q> ifie oue aie
in tcUccf iuc bAt Ottas,vnitateB Diflictas:qae fint fibi co/
dcm:(tcut nos tenetmis:qi in t IU> port abih^biic a quoU
bct accritc.llc aiit vidcamiir Diccrc ifta gratis pp ^tCT'
uten tce q oicut copofitit fiitxilc ocm vnitate nnmcra/
le b$ merito quanritatis.adducamus p fniam pfbi in 4."
mcta.t.cd.3.vbi volce .pbarc Qjcneivniiqdcft fj-nono
mii enri fint id^rcafr.co q: cadegnonc gnannin cadc$
coiruprione co:rumpunt :ingt.q: bd 1 vnus bo ide fant.
ncc fcparan t in gnone 1 co:ruptide.0i igirar vnicas bo'
minie cii na bumana cft fibi cadcpp B q: in gnone 1 coi
niptioe non fepan f :a fo:tio:i vnitas b'' bois crit vcrilTi/
me eadccii boc boic pfcnim cii actus 1 gnoncs fint cir«
acttuU' cpftentia fii boc 1 vnii func ipfum agcns quanrf
ras po' rcfpcctiua matcric : ct b:atitcr qucciiqs ncccfia/
no xurrunt ad crtc indtuiduLvt fic:ficHt cll tpe 1 loa»
1 b<>.bcc ^ .pbat .3114 fun t pn' idiuidu''cttrinfcco.nccio
tri ctcurrcn'' ad cc icoicabilc idinidui l c(Tcii:q n5 ftmt oe
intnnfcca roncmcqj p fc ptcseentiolcs idiniduL- fine])#
b" ni idiuidujtio no ficrct in cfTccm. q^ritjs ageeet
po* rcfpcctiua funt b '.talia.n.non funt intrinfcce ptee U
diuidui.vt p$.g> aut taUa rcgran t nccio. p oe agctce
c6mctato:c.ii.ma.co.p.ide p!Js infra.t.c.z7.vbi bj. g>
ad vnitatenuale cffccnis rcgrif a^ vnit atc nullc btte
ingt.n.aUud ma ma 1 fpes 1 mouee 1 tnea. vti autc rone
eadd.qi)^bat ibide. qtfingiilarie^^t»;cficfingtilarc.
£b et ipfa $ titas nccio patrrat ondir. Ha ^ ipfu$ qua »
ritatcs itcrminate funt coctcrnc m.1c p:imc. £t q: oc ad
rccipif:rccipit Emodijrccipicntie.^Jdcofm ipfumoee
fo:mc Djn tcs cc mac fun t cocjrtcnfc ad qnenfTon^ mae.
Bt funt fignate.i fic intctligo oictuj cdmentatotis in oc
fomnoivigiIia.vbibj.^ fotmcvres inditttduant pcr
m55.vcp cft loqucdo Dc idiuiduarione ipfac : quc fit in
ciTcctu 1 in acmaU cafhrntia. Ili qui^" iftc fo:mc roci
piunf tn ma:rccipiunf cu bic 1 nuncpQ infcparabilce ce
oimcfionce_abca:fiait p longu jxciTum Dcclaranit C6*
mcn tato: i p capTo oc fuba o:bie.Q> enim fo:' rcdptatur
ioacrminita partcmac: bov 05 mcrito inae 1 ^titatie
ipfam infcpabitrinfcqucntis. Ct fic intcUigtfocifin'' {
)'oeata.inc6.Sin ^n?Difgrc(Tionie:oiioicit.Q>nccclTc i
vt ifia na guc of in tcUcctua rccipiat founas.aiio mo ab
eo fm que ific mac rccipiun t fo:mas rcccption ie; quahi
p a ma eft tcrminario pjimc mac in eis. boc eft oictu. 9
ifte fomic maUre xUidan f in mS.i fint btc 1 ntinci flnt
ejctcn fc :boc bn t mcri to m ac. fifr et po* rcfpccriua mace
ricneciopcurrit:cjctnnfccctriad idtuiduatione ei'.finr
1 ipfa pauario. vt pj p pbj-.g» it po* ifta rcfpcaiua ncccf/
fario 5Currat.p5pcomcntato:em.iz.mctba.co.j:i.i 4.*
pbf .c6.izo.f>atim enim inductis oifpontl>tt8 ab agcnte
ifurgit in materia oc no<jo qucdam babilitae incUnan»
tpfam materiam ita ad banc fo:ma: non ad aliam.gt
ifta poccntia inducta fo:ma in matcria co:nipimr : 1 cft
ro ecgui idi" no pot rcdirc id^ nuo. vt c fn i j comctato/
rta.c6.n.iz.mct. qd qre ^tigat no e pritis fpcailarionie.
qiio aiit tps 1 locue ?airrat ad ind iuiduatiocs rci fingia
laris icfTciiDCctatii cfl i nSlipbia.ic.
file b&t ifie bo vnus funt ide.pj aiit cp 3;:. 1 Comcnta
tot ibid^ toqucbanf oc vnitate q cft frnonima enti: igif
flngre oe pdianvfto fu6e alii vnitate fingular^ bj ab il
bvnitateqaec(l^"iw^itaU8c(l|^(Kno)ilU.-nec i
comcntaio:.p oc aia.copo.Dic.g; o^ q6 e vnii:c p fiia foi
mi:i no p fua mi$.(£f).ti\ oi):ifli i tcrtta onc glofando
aucto:itatc$c6mcntato:is inoe (ono 1 vigtlia.cp fotme
vaincrfaieeiodiuidiuaturperiiMterisro quontum ad
Judmdmtiome
«ffirqctraafam « aCTaaUmeiriflenn'9m.(r0cd conrra.
3llud q6 no bj ce cj:tn aus nd por idiuidii jri cjf aiaj.qi
Indmiduario non non cnrie.rcd fojmc vfce nullii ba*
bcnr c(Tc cjmvi animifiaircft fcnrcria aucrrorB.iz. mc
tapbf cc.co.^-i alibi frcqucrcr.crgo ic.({;ad bcc cgo
Oicoadp2imu5.g»qzrc9fumir ocnommarioncm abco
quod cil in acni:-! non ab co quod cft in porcnri a.vr parj
2'pb)r.in rcy.co.jrt.i.s.mcrbapbrficc.rcnco.^.Cum aiit
foima fir acni9. i pcr ipfam compofinim fir acni.fcptio
metapbfficc.rcr.co.T. pir marerum atircm copoflftum
flf in porcria. q: natura CIII9 ftibftanriarur pcr polTc. pii
mo capircDcfublbnnaoibw.^dcovniraremcompolI'
ti ac tnbuu c5mcnr jroi ipfi foimc i non marcnc riqp oi
gnioM 1 piincipalioiirpjoprcr boc tame non ncgarct c6/
mcnrarojquin marcr1anrcaufjvnir.1ri0fopont1.co mo
do cmm aliqutd caufjrquomodo ipfum cilcne.grquia
rn jrcria crt cna in pDrcria caufar vnitarc; in cdpofiro: vt
•n porcnria.gr q: foima cit acruscaufat clvtactu.qilo
eniin conccdis m marcnam concurrcre pcr k ad cffc c6
poflti:-: non conccdie cam pcrfc concurrcrc od vnirare
ciue.cuni cne 1 vnum finr idcm f m ipfiim. vcnim d ira
cfTcT 5» nuUo pjcro concurrcrct marcria ad vnitate con
pofiri:nccc(f(ra9 marcric in ipfo vidcrur aufcrri. quod €
impofTtbilc.fcd illud qd facir imaginari inrcllccru; boc
Oc marcna fuir impcrfccrio ciu9: 1 por^tialita9 cius : q:
acnulirjs quccfl in fojnu ti<5 cns nobiliueomnia que
perfccrioncs oicunr fibi vcndicarc vidcnir.(L ad 2' «
fpondcnirg» f m aucr.foimcvniucrfalcs babcnr aliqd
ciTc cpra animam.-non q> ipfig vribus coircfpodcar ali <
qua vnirjs Piifmcra ct natura rci a (Jngtilanum vnita'
tecTCTraaniTi.i:ficutimaginatuscftfubnli9fcorug.11a5
f m comcnraroicm omnc acru cxiilens qcrra onimam i
nnguljrc:non foUim rcalircr: venim criaj cx narura rci;
fcd dTcquod babcnr foimeiftc vfcec^rra animam eee
porcntialc.Zalc aiircm fXjrcnnaicdTc babcnr in potcn'
ria marcric:iu]crj illud aucr.iz.mcrba.co.iS- omnce foz
me funr in porenna in ipfa marcria.': funr in actu in prio
moroic : qt> cgo intclli^o oc acru vinu jU 1 emincn tiali:
non ocacru foimaU.cu cnim nanira piimo inrcndar fpc
ciem:irccundarioindiuiduj:bmccftq' mmatcrijcre'
pcrirepofentiam:pcr qu jm ab crcrno rcfpicir:-: incUna'
tiir ad ipfam fpccicm pcr fe x piimo.i appcUanir ifia po*
rcmora.taUfl autepotena rcmora no rcfpicir indmidua'
ke fo:ma0:n ifi p accils.-r idco picrcr po"" rcmoram opj
poncrepotctiaepiopinqq ocnouo infurgcntce in ma. p
quasmababilitemrad foimae pticrjrce rccipiedae;fic
cflfnia auer.ipccU.i in +°pbf.vrrobiq5.c6.izo.£Kqno
fgitur f alcB foimc vfce babcnt c(Tc in matcria in po".et
qi ilUid qiS cft in po* non ocducinir ad oaum nifi ab aU'
quoenfeinacru:ficutoicircomcnrjroz 6 pbr co.4.1 iS?
1 8'merbxc6.i^.gBboc Dicimus noo:(j> coicabilir je ifla
pocmrijUs foim jp vrium in ma fi o? ocduci ad acnim:
t in elTccru boc dl ab ipfo agcnrc nlli. lalc aiir agcns i
pmue moroi. £r ocs cic z' quc mcdianrc alio t aUo afpc
cni folis 1 ftcilji: fm appiopmqtionc vcl rcmorionc ipi
paiTo^dikunr xurrcntib^caiepticulanbus^qucffit 15
cfTccru nouii.i qi ralia ogcntia naUa rcaninr paiTuj i q6
agir.gr qi rnarcria cu oc fc fir cnntao i3iuifibirn6 pofT;
Imcdiarerccipcplurcefo:ma9:nifipintcUigjrpiuifa.&
aur non p5t ficri nifi p qttiratcidco qu intitas iincdiatc
cematcric pfcjjtiir.Bqiia mjtcria accipir Diiiifioncm in
fuis prib":i p tMispUiraUratt-foimar cuj oucfoimeop'
poiitc in cadc ptc m arcric pcifc rccipt non poiTinr:vr ipc
Dtcit i pcapire oc fuba oibie.gt ita bfi intcUigie mo ^iio
foiine vtc0 (int q matcni iduiiduatc in cifcctu. ni cu ra
lc9 fint i acni.t fn intenrionc piimfmororis : non fm e^
fingularc.qitalunonfnntipnmaria ircnrionc narurc
fcd ^m (pcm.ralccfTc.pflucneabitcUigcntiai^m ccvte
acciditiprumindiuidnaric|:panc rccipicnne. Cumoe
q6 rccipiturpmodiijrccipunrie rccipiaiur.ibcccHoe
intcnrioc aucr.in illo loco.fi bcncadiicrne.^oimalircr
igirur ad arg^ oicamus ncgando minoiem. in qua oicif
nulUim dfc vfia babcn t cjrtra anima.imo bjbcnt c(Te
potcntialc.qi c6irae vUecjrtra animam clt in pi.itcntia.t
coinunit J9 mjrcnc cli pura piiiutio.ficut rcllanir aucr
roj'9.iz.mcra.c6.i4.qucaurcm firiflacoirjs fiifficicicr
anobi9 oeclararii c<\.(£&cd biccfi locueDubuarioie.
qtciivrijMap.icomcntatoicm nonfinra nngulari/
buefcpjrjra. vidcnir igirur in fingtilanbue Ht aligd
ejrtra ai jj cj: n jturj rci; vl rcjlitcr Diilinctii ab ipfie fin
gularibu9.quod tii nopofuifti. (i;-picrcrca otibitatur.
tu oimfii q> vHa bnt dTc in po* in ipfa marcria. quarc n5
ojjcifiiqibrtrciTcmpotcnnainipfiefingulanb''. (L 2d
bcc cgo nidco ad p"'. qy 16 q> vtt j f m a^ .non funt fcpa '
ratj j fingularibueificur pofuir pljto.non op5 pcncrccjf
aiam aligd rcalroilhnciusa fingularibus;ficutDij:cruc
vulgarce:ncc ct aliQd cj:nanira rci oifiinctum.qiomne
quod cft cptra aia? cft fingul jrc f 5 aucr. vndc aucrrofs
7°mcrba.c6.z7.oi>:ir.()>arilKibiinrcndtbjtrccUrare
Q) n j tura quam bjbct Ipccics in gcncrabilibus rcbus i
aliquod mcdium idcfi c6|.\)fim j cj: marcria 1 foimo.ni/
bil igirur efl ^m comenraroicm cj:rra anima$ nifi fingu/
larc in c(Tc JrtiuU:nccopo:tct poncrc vniucrfalia rcaLa
vclgraduevniimc contcntocin ipfis(ci!imrcm: vclcj:
natnr j rci. quu ulce gradus fm Ipfum vidcnrur ociofl:
fi cfTcnr.Hcc proptcr boc fcquirur ^ ipavnmcrfalia fmc
figmcnta.q2fibicj:traanimi coircipondcnt fingularia
tcfTcporcntialc quod babcnrinmatcria.(]jad fccnn/
dum rcftvmdctur.ir idcono oijci vnia(.rfaUa babcrc ci
potcntulc in ipfis fingtiljribue : fcd in potcria matcrie:
nc crcdcrcs q» tn ipfo fingiilari fit aliqua vnitae vniucr
falie cx naruro rci:vcl aUqua cntirae rcaU6.vr mulri po/
fucninr.Tlam criam f\n ipCos poncnrcs ralcs gr adiis ct
vnirarce:vniucrfali j r tii oicuntur b Jbcrc cffc poicntia/
Icc):traanimam.vndcn'Cfiue^mipfos oicunturcomii
nia rcalia cnra aiam vniucrfaUa.Ot auic} bac opio/
nc0 non crcdo dTc oc mcntc C6mcntatoti6. idco otEi 9
vHa ifioium gcncr Jbilm 1 coinipt ibiliuj babcnr cc cj:/
traonimi (vtcnrialc} in ipj matcria. 24cccdit ad boc 9»
ciim dfc potcti jIc rcfcratur ad acrum:ilUid cflc comune
qtiodbabcntvriacf animamtnporcnrianon poteft rc/
duci od dcram in ipfo fingiitan.vr fmgulare eft.fcd bcne
ifia c6>ras porcnti jIs vniiicrfalui ;x->tcO rcdnci ad acta
in ipf j m Jtcri j.Cr idco loqucndo oc ido cflc ^vitcntiali;
q6 bilt vUa cxtra animi rcctius oicitur fir tn marcna
4 in ipfo fingiilari. vt fingularc cfi. £t fi quandoq; inne
nirnr cp ralc e(Tc porcnriaUvHa e^ra anima biit in ipfi»
fingul jribu6:boc ci\ fp:op:ic oictum : 1 non vcrificotur
nifi mcnto matcric.tit notatcr Dn:i oe if 0 c(Tc quodc6/
pcrit vtibus cjctra onimi.tlaj fi loquan ur occfTc q^cd
pcrirfibiinanima.qiralcc(Tccfiactu abipfo intcUccrn
agcnrc.iui:raillud jucr.inpiimo ocaia.c6.8. inicllcci'*
cilqui fjcir vrirarcminrcbue.Otqucras quid buicdle
acruaUcoircf|.Kidcr cpra antmi.otco ipfj fingubria.
ificrcipccrurjlisdTcporcftDici^Q' vtia brirciTc porcm
tialc in finguljribus.Uria.n.funrcollccraqcpjnicula'
ribuein inrclUrLiuquiaaipit inrcrca confimitinidine.
tfacitcavnaminrcnrioncm.iz.mcrapbj-.c^.^.tco.z^.
1.14.1 j' mcta.c6.zo.oiccbat.c6c no c fing(ilarc.f> c i fi
pUr oib'' fingularib'' bfitibue itlam fotnia.3dc} p mcu.
•e
DlLi
U4 XMAM^t
c6mcnri0.tf.«^.a.T7.fdcni.7.mcta**.c6nicnti3.z7.'r.S7.
fiiic i(?ifiir ad fiimtu manifdM cft ribi qilo ifte foi' vfcs
fmcffcqdbnt crrra alamindtuiduanC in cfTcctuabage
tcia ma:ia qujntitatc:': EaUabaDiHcrfimodctamcn
qj abagcntcindiuidtiant ingcncrccaufccfficicnrie^ia
ma in gcncrc cac matcrialie fufcipicnria. i a quanritate
in gcncrc caufc Difponcntie:q6 gcnus caufc ad matcria;
Cidc rcduat . i^t flc funt in tclligcndc auctoiitatce aucr.
binctndc oc tdiutdnationc nvic. ({TScd tu Dicc0.a ^ foi'
malitcr iltc fo:mc vXcs funt coicabilce.CMco (j» fozmali'
tcr 1 intrinfcce iiia coicabilitao copctit iftis fo:mi9 ma/
Ubti0 cy: fcip(l9.q: funt talio n ac.t talis o:dini0.£t boc e
cc mcntc aucr.p:imoccli.c6.s>z.vbi babct.q^ fo:ma cfl
fubicctiim vfitatio.i iflc cft intcllccnis auiifltb; fo:mc:
q6cgo intclLgo Dc fo:mi8 coibtis': matcrialibue: quod
addo p:optcr fo:ma9 fingularce : 1 z^ addo. q: non oi»
founa cft coicabilie pluribiie fuppofi tis f m pBo0. ncq?
coicabilitae cfl rcalie pafrio aiiunib? fo:mc: nifi fiimat
|M(no p:o non rcpugn atia ;co modo quo Dicimue dc con
tinuttatc rcf^Kctu mot«9:toc vclocitabilitatc in infini'
til-ficut p; ?'pbr.co.6.T.8.pbf .co.z?.i.6.pbr.?.i5moriii
inquantii monie non rcptignat continui tae 1 vclocitabi
litao in infinitii.non tn omnia mome elt cotinuite. ncq;
omnis mottie cfl vclocitabilio in infinitil: ita in p:opofi
ro efl oe coicabilitatc rcfpcctu fo:mc. 9» itclligcntiis
Uta pafTio non copctit.q: in talibuo non otffcrt quiditaa
ab indiuidtio:ficut jMtct f Dc aia.t.c6.9.i.7. mctapbr fi'
ficc.t.c.4i.ioctauo mctapbj-ficc.t.co.vlrimi.Undc foi'
tnc quc funt bic fo:malitcr fcipflo funt pluribno fuppofii
Cis c6tcabilce:fi[cat fotmc abfiTactc a matcria fcipfie fo:
malitcr funt coicabttce. qi funt aItio:ie o:dinis. fpccice
cnim funt fiair ni» .vt tcftanir pBe.8.mctbo.tc):.c6.io. 1
qt a;:.talcm coicabilitatcm qc fenfarienon agnouit nifl
in tftie gcncra^^.ptoptcr corum.n.dTc flujribilc foUici'
dido Diuina fuit mifcrta.cii no potucrit faccrc talce fpc/
dce gcncra bi l iiu pcrmancrc f m ind ju id iiti m ocd it cis
virttitcm.vt pofTint i fpc pcrmancrc: vt oicit comctato:
2* Dc anim3.c6mcto.?4..non fuir autcm ifia podibilitas
calia (xrpcniandi cj: rationc intrinfcca 1 foimaU ipfop.
1 q: pBi p^occfTcnint cum iffie fundamctis. pp boc :?fuc
ocrut Diccrc comunicabilitatcm in plura fuppofita ciuf/
dcmfpecict clTcmcntomacrqdocni 05 intclligi in gcnc
rcdic molis. q: ipftnonncgarcnt talctn ccicabiUtatcm
fotmaUter ibercre ipfie fo:mt0 comtinibue e^ fua ronc
ni6vtfotaamueargumctaopioniMn.p:imo
rcfpondcttiradargumcnta mmani. (nadmimti dcco
mun itatc mac rcfpondctur:q? coitao quc clt in matcria
cflpura pHatio:i i5 ma of vna nuo oiumgnabiliu icot'
roptibiliii puatiuc pcr puationcm cnuiflibct fo:mc. pcr
quam aliqd or clTc vnum numcro. Scd c6itae quc cft v
fo:mio vribiw cft eictra aniam in po^.vt Dicit aucrro^s.
Iz.mcta.c6.14.lr1: quo p5.cp fo:mc coco f m aucr.ci; aiaj
baocnt e(Tc medium intcr pura$ pttationcm: 1 intcr c(Tc
actualcacccdit ad boc matcria quando vcnit ad indi
uiduationcm rci in cfTccm non vcnit fc fola.fcd vcnit co
artata pcr agcne^i pcr quantitatcm:i pcr potcnriam rc <
fpcctiui:qita inclinat ma;adbancfo:ma.^non adil/
Uim.fliait (Upu Dictii efl.ccad auaoritatcm auiccnc in
feino naUum.Tifdet cp ipfe vnlt fo:ma flt pndpaUti*
^ncipitim indiuidtiandi q§ matcria. potiue cni matcria
Dicinir e(Tc gg fotmi^qg fo:ma p:optcr maj fm . Ucj
plato oppoflraj tcnucnt oiccno fotmao oari fm mcrita
JSe p:incipio
firao fomia:? dlclDiuc»fltatl mSep.qi fo:'clTnoWlfe»
maipfccriotn pori^Diucrfitasipcrfcctio^ie cciDiucr
fitaris ipcrfectiorie q| ep. Bx idco oijrit albcrrao i p Ub*
6 itcllccni 1 itelligibili.traaara p ca!5?3> oiucrfitas ma
tcriq^ non dt ca oiucrfitatl fotmap.fcd fignii:i fm boc
babcinue Diccrc.ij) comcntato: i s?pbj'.?.46.qii argntt
ciTDtucrfitatc mac|: fup:a Diucrfttatcm fo:ma;:. illa r6
cil a flgno.fcd iHa fn ia albcrti apud mc cfl fufpccta.Tla?
aim r?pbf .t.c.?o.ca»fc ftin t flbiiuiccm cic. ct qiio fcgf
q> fo;ma i gcncrc caufc malte fit ixjftcrior ipfa matcria.
Ucct i gne caufc fo^mafipfa fo:' (It po: ma. izt ninc fcgf
q) Diucrfitae i ipfio macbus fit ci i giTc cic ma trcfpcctu
Diucrfitarie foimaf :in6 folil fignij.cii.n.vtnc fit ma ci
fo:mc:oiucrfir J3 i catifa crit ci oiucrfitatie in cflFccni.vt
talc Dicinir cffc cffccttio illiiie cic.£t idco afr o6m c^fieo
j) q tu Dcbce fcirc 9> ma 1 fo:' pnt Duplr ^fldcrari.Uno
mo vt cac 1 cita:i ifla ^fldcrano eft rclatiua. £t flc fuic
DCffi z?pbf.Q> ma 1 fo:" Dicurar rclariiic.t.c.rf. aiio md
pilt ofidcrari vt cntia. £t tunc oico Duo q> cofldcrando
mam 1 fotrni.vtcic funt.q: vt fic ftmt flbiTuiccscac.flc
Dtucrfitje fotmarii cflci Diucrfltatiomaq;. £tDiiicH!<
fitao macp cft ci oiucrfitatis foimof . i oiucrfie rit gni/
b''ca;:.aUo m6 piit 5fidcrari:vt cntia fnnt. 1 ifta ofldc
rario cfl abfoluta.i q: acnis 1 fo:ma fimptr cfi pus 1 pfe
criuo cne po" 1 ipfa ma: Ct q: okJo n ac vtilr: vt ipfcctio'
ra flnt gp pcrfcctio:a.quarcci5 ma vt cne 1 po° fit pofle
ritie fimpfr ipfa fo:': vt cne 1 actue:cu acnie cjcp'. mcra.
r.c6.i}.fimprr 1 abfoUitc fit ^:po*.fic oicogjDiucrfita»
mac;: non dl ca oiucrfi ta t ie fo:ma p .fcd poti'' fignii:i fll
itaitcllcdtalbcrtuo.cgoftima'iipfo."non.n.dtcrcdcn»
du gyoi^btiemodiifounafitcimac loiucrfitarie ciue:
ma vo nulto? fi'! ca Dtoerfitatl fo:'.ncc aucr.alicubi oi)cit
boc.viT i z" Dcaia co.^.n6 oipt a> Diticrfitas inacit nul
lomofitCA Diucrfltatis fo:map.£t q> fo^^oib^^moois flc
ca oiticrfitatio mac.Scd oiat.qi mclius cft qcifhmare
cp Diiicrfitae fotmar fit ci Diucrfitatis mac;;.non vv
iicrfiraa macfitca biuerfitatifl fo:mc .i. non cftmcliu»
cKifiimarc qi oiucrfitao mac fit ci Diucrfitatio mac.pp
fo:mi ce nobiUo:c ma.vtl vt Dijci.0.ignobiUtaB 1 Dcbilt
tao cnritario maci fac multa imaginari oe ipfa.^ tn non
funt.i ra btT m.ida mcmo:ic ii\a: q: pplce viri ilUifirce C
biercb^crrat.^JIla igit aucto:ita9c6itictito:iec6cludit
9>fo:'fitpricipaUu9pn^idiuiduari6i0qEtm5.C[radati
cto:itatcp!3iz'oc aia.t.c.z.rfidcf cio oiicitpBopmaj
idiuiduii non dTcbocaUgd.fcd pcr fo:mi.n6 q^pBone/
gaucrit mam ec pn" idiuiduat ionie.fcd q: ocnoiatio ftt
abacra.i non a po".idco oitit p foimi idiuiduii cc 15 ali
quid.fljad aliiid.oc idiuifionc nidct iir iUud no plue
pcludit nifi 3> p foima pndpaliue id luidtiii b; vnitare$
1 (diuifionc$.£ic B tn no fcQrargn ma ct fit p fc ca 1 pn"
eius.crad aUtid riidcf q> bn vc:p cftg> vna fo:"numc'
ro non pot ec i pluribuo matcrqe. 1 ita ct ?ccdif . q^ ma
vna ntioPm illam roncf^m qui dtpn" idiuiduatioioin
cffcati no pot c(Tc firmcc fiicccffmc fub oiucrfie foimio:
qj tunc cotruptii polTcr rcdirc idc? nttmcro nalr. ca<J
aliud riTdcf q> fcaie cf\ i abfri-actis a ma:i fcais ci ma*
Ubue. q: abftracta ttatim fiint id q6 fOif .1 funt bec 1 vnn
fc ipfio.fs no cfi fic i maUb'.q: i ipfle tnatcria pcr fc xur
m^rtiin Critad:7fl6nciidiuifloncipfoc.
JdU 1 1 lUUU U alfcri' opionio rrtdct Q» fo:*flngnla/
rie formafr 1 trrinfccc fcipfa cfl bcc 1 vna: c[6 ai'it oia fo*
Ict.fo:mae indiuiduari p matcrlam 1 quanritatcm:fari0
occlararamcfl quomodo illdvcritatcmcontincat.
mae.vt oiS comentatoi z^pbf .c6.87.ita ctiam glofattir if^^ Avj f fnodo folticrc argnmcnta i p:incipio qoni».
aBCro«raac6nKntttt0W i 2TDCaia.c6rogtO.tfO.tf Oiticr / U>vIM|I' adilkiatrcsaiictozitatcsflmul nz.atc&ln
adtUaotrcsatictotitatcsflmul ps.tfcdcla
dnnrmatfffamclTfpfrrc^ripiu fndimduariontfl.non
tametoulcncqs cqucpzuicipjlc ficurfo2ma:ltccccni;
matcrtii eqac puncipjlircr in fiio gcncrc pcurrat fic foi*
bi fuo^crctjmcn abroUirci rimplicircr piinctpjlius
pcurrit fozma.<rad auctozi t jtc c5mcntato:i8 i oc fom
RotvigiliapjtuirAitnj.dJioimiiitcroicedu clladoe*
•Uoeauctoutatcs pl3i tcomcnrjroud.gi illc pjobir ma
«crtonefTeper fe^pioputi indiuiduattoms. £r iocaiteic
qairencntmimconcurrcrcvt condirioncm ncci'(Tjrio
rejjntaiejrerinfcccad mcntejipfoir.catl Jliiid rrtde/
tur.Q) vnitaeiindiutfioptincipjliterin ipfo indtuiduo
cfl a fozma:"Licet et pcr fc:non ir j r jmc pjincipjlircr flt
a ma:q6 jurc oicttur in fiindjmcnronac nibilciTc oilli'
cntm futt q: 013 qucbjbcnt ciTc in mj:bnr ciTc jxjrcnria
le.d^ad aliiid rndctur.DCcdo mato:cm.ncgo minorcj.
Tlegatio.n.mjtcrie non eft adeqtuta ci:p!optcr quam I
•blfractts a ma Rt idcm quidit j9 1 indiuiduil.qi effcct'
pofiriutie oicicur babcrc cjufjm pofiriuam.imo oico.Q>
quidttjtce abfTr actc fo^maliccr z incrinfece cf fua ratio
ne foimali brtt qp finc boc 1 vnu. vt oicit cdmentatot 8!
metbjpbf ftcccomcto vltimo. Tlcg Jtio aiir mareric nd
cflci buui8:fcd lignum.itaperoppofitti.fomu: materta'
leefozmjUrcr tprttofontcoifabilesejcfuardne fo^ms'
U t non bjbcnr boc p:imo a marcria. vndc fi rarioni foi
nult 1 quidit Jttuc naturc bumanc rcpugn arct piuriftca
bilirjs in plura fitppofita.cfto q» pcr pxjiTibilc vcl impof<
fibtle talts natura cotc Jrcrtir m jrcrie:adb<>c icomunica
bilis remancrct. &cd qz ma cll caufa ifltae pfuriftcatio
nie in gencrecjufe mjrcrtaUe.gt qi non rcpcrttur fc6m
pBoe nini malib^ppBplJdctfcnfjneloqtiee picriiqs
ettnbuit tfta plurtficjiioncs ipfi mac. fic oipim^.crsd
^oucntijs aucrrore oc inrcllccrti p?iqijo tcncant fcdj
funoameta fuj.licct in fefintcrroncc. ^pfc cnijr^g^o^
qdrecipit in ma^rcdptf mcdianrcquanrirate. tiooee
fonnc reccpte I ea funt oiuifc t figm jic. qj oe qd rccipit :
reopimr p modil rccipicnri6:p:oprcr boc ramcn non nc
gjrcrc6!iu:ntjro:i3>foi'na fit ptincipm indiuifioiecn''
rirariuc.liciu oicrumcft.e.
9iA ftr<Tiitti(^n tnoppolttiiptobitiamateria
XAU ait^UlllCia millopjctoclTcp:incipiuidi/
aiduarioniB.([73<^ Piimii otcrii cff rup:j tn folurionc j^/
mi argiimcnrt tnifiani.(rad z'^ rndcrur ofirrqualirer
ma f m fc pccpra fir ca inftniratie. tii vr vcnir ad indiui>
dtt Jttone f intr jre bn ab 3C[cn rc t alqe ^ xtirrunt ad idi/
niduatione in cfTccru.01 vo loquamur oc indiuidujrio/
ne^ adc(lepdicamcnralc:ir j bcc ma clj bcc fcipfj:ficut ^n* id»«* q ad ce pn''. fj q> n6 fit pn"" idtuidu3ti6is'i cfie
I5<
cots c fuDj vntarifl no foi* flngKe.cr^ad ali6.filr o» fot*
fpc" c ill j quc c ad gdttatc pttnee.imo e' ipfa gdit js
aucr.7.meta.zi.jj.i.?4,p'''.(J adaliud rri^tj^plTefu*
mtc ibi cclii p ipfo mfido.^ c tbi e in pcc Jrgumcncjriuo.
vulr.n.,pbarc q) finr ptcs miidi.q: cii mu d' fir c6(X)firue
ej: ma 1 fof-.i i talib'' rcfcrt ^fidcrare foimd f vri:7 foi*"
ipticulari.q: italib^fjipjoiffcrrgdiras 1 tdi"'. xqj gdii
tas taliii vf prib' cc fuppofitis coicabit.^o vf fcg foimas
mudi plib^cccoicabilc.i t6 adduicir aucrarc illi. qi 9 oi
citcelu oic foima.g otc |3 cclii otc maj.pp P tii no ncgat
p&3 foima ipfas fingttlarc ^n^ce idiuidua".': fic ad boc
Vid <ar<Tlim^rci ^^^''^'"'fcidiuidui^pn^oi
MA\* ai^Ulllwi^ C0(j> xludiltipfajnctioocur
reretaqB?duto.nncqiianon polTcrftcriindtuidua'relI
effccm.vt otctii eft in 5* ;5nc mulriim oiiTufc.
ad argumcnra S^^^^
Uld brt .pbar q> qpriras no fit adcq tii pn^^idi" i clTcctu.qi
ad illi pcurrit 1 ma 1 fo:* g fc i itrifcccxurrit it per fe/
ipfum oges^e^trinfccc tii.t fic inrcirr ocifi aui. i 5*mcta.
fue.ca?p.ggnitas efi tifi cgniras.ncc vna:ncc ptcs: qi vc
ipfcoicibivnirasimulritudocvrin^r fibiab crrrtnfe'
co:in6funtoc ccn^ci^vnitati.n.qc^pccasci^^ptnngif
jjiteirmiiingularitatiimultitudini nuali conitingif q
ip5 ages. t p acciitia 1 oifponcs e q indtuiduaf :fiait ipe
fubcifr occljt i ca^z^citifdc' S' mcta".oic.n. vbi occrauit
Q> nle abltractc no prif icjn f i c.:dc fpc. qi fi prific.irctur
vrboccctmericomac.vrmcricoofiaEniccacciittb^pio*
piqe nec cdiV. poHca (libdit. q ^o c% iff is naie cgct mo/
tcria no b? c^ nifi cii ma fucri t ppjca. vii ad cius r (Tc adt
ucniiic jccncia 1 oifponcs C)ctrifccu6:p (3 idiutduj n?cc
ille.-P5 igif qiioct tpj accii^^rpcipiicqptttoeocurritad
idiuiduatione ciq? ^dit 10 nccto rcgfita.ma dt 1 foi'fiint
if rifccc E fc xurrcn* ad illa idiniduationc i cfTcccu. ^fta
aiitq|titasqnr:vtriitcrminara vl itcrmmara.o^m q> ^
ad ipi idiuiduari xurrit q^titae itcr^incciUa tccucnt^
fcqitiif .q: noe ^n^^p fc adcqtu idt^^.Cfad tll6 it qi^oice
bof q» tiic oiutfio fpct i fiu idiuidua cct p accrts.TV^c.S.
qi vrioqrifl oc oiuifiocci'' q ad ccc):iftcrc:tbocno inc5
ucnit.vr ocm e.vt loqris ce oim fioc ci^q ad ce pn''.i rik
fiiir ociii 9 talia fingolarta co mo q brit cepn'':nib(ldid'
diit fupia namcocm.ntfi bic maj:i bac fo:ma.
ad argurtienra
{£Sd p"' rii^ij» illi^ ocludit qi ma al qptirarc no c pcr fe
becfo:ma cfl bec fcipfa. cad rridcf . g» ocUidit indi
niduanoncpncipaltusc^ jfo:*. ([fadocs aucfo:irarcs
•dducrae rridcf vnic j rrifionc:()> pcltidut fo:mi ^ncipa
Ifpcurrereadidiuidujfioncficin r"?ncnfj rcnutm'.
r^fir^^ rridcf 4>vcf clt9>Dil>6apiio:icil {2
dii IWIIvW fo:mipndpalitis.ciiBrrioicim''ma/
ceri^ ct eile ^ctptii oilTingucndi a piioii. qiio ir boc fTt:
?quob&itintcin3Uctotitasp^i:iklarJUimus.8.Cjad
«lii.ves eft qp effccruo in actu b5 cim in acm: 1 q> indi"
fit a fo:*ri^ ab actu. tn illa non cfl fulficies piinctpium.
qi pairric ec ipfa ma:t idco arg"" ocludic piincipalitte
indiuiduu c(i a foima.([7ad aliud.fiti' rridcf q> ocludit
q> a foi* ^ctpalius eft indiuidu Jtio.i5 fumit nome 1 oif
f^itionem ab ipf j.non tamcn feqnimr quin matcria fit
per fc piincipium indiuiduacionis eius. vndc fi pcr pote
vel impotc aufcrrctur maccria indiutdui rcmanctc fua
foi^.p^boc illud indiuidufi no ccc idi"' ^m pl3oe.
arr.tunt^r^ iopp^pbatiafoiminoccpn*
Cia argUinCta iduu^.cadp-^riidet.forma
cro boc no pbataicce icoucniee q> idi'" t cfTcii fit aggrc
^atii p accris. vt p^vrpolT, ric i.g» I5 ma cum $tit.itc (ic
pn" idi^^.no tri c adcqtu.t cit alio mo xurrac ma.i alio*
q^cicas.q: ml c6currit g fc 1 itrifccc.qpcitae oiir vr oilpd
nccio xurrcs:adbuc tcneri P01T5 f m t alc cc gncne id lui
dni cf ad aliq6 cns p fc.q: p fc tcr^^ci^e ^po"" cc bac ma
1CX bac foi^.qjriras ar xurrir ctrtrtfccc:'! vt yi irio rcjjfl
ta.^' ti^ rfifio alit^b^magl pLiC5.(r ad ali6.oc ligtio viri/
dif m mcdtctate:i fm alii mcdicr.irc ficco.iU6 cicUidic
jpnobis.q^macti^ricaccnocff fufTictCe^n'" tdiutdua/
rioie i cfTcii.05 rcgrif cc fo:*. <1 3ca mibt ocifi vf i boc
qonc oifftctU 6 pn' idiuidti jt loic i vi a .1 fui y^auer.
i q ade ocairriic mibi illa rba:q addujrit i c6.5. tcrtn
oe aia.vifu cft mibi fcribcre q6 mibi vidcf t boc. ^ fi qo
oppct mibi n6 fiicric ;»plccii cric pn'"c6plcmcri.': nlc ro'
go ffcs vidcrce P (criptii fcnbcrc luje otjbirarioce.i foi
cc pill6iueniet vcf i I5.fi nodil iucni.^t fi inucni vt fra/
go.ruc oectabunf p ill6 qoncs.vit as.n. vr oic a;:.p".i te
Raf Hbi oi md.Xws ocoii griofc virgini rrMric. iSmcn.
Snnotatibncd
(£tOirmntw\^ jimararanctfpftrinattadnotatiocs in
^oincmgandaucnfcmrfupcrqucltionitHiemcta^^clcga
tcr oifaifTc tn vij ^SriftotcltB: i ftii magni cdmcntatotts
aucrroj-e.ad andrci ifDocionlgum.
yZ/n lUlUlll tiasiumimcihquoj:
I opinionibus aU^9 cdicaucrtt. fcd i bie ^
\ adbuc fugfidjlitiscniicijucmnt:ctcnim
: bi ?fcrunt aliquid.njm babitum qutdcs
noftruj p:cci:crctf jti funt. •fblia in i°. pii*
mc pt?ic.tc|:.co.4. Cumigitnrbocjnno qoncB3o.ini9
gjndjucnfisfqui p:ccipuH9 itcrcjrpofiroice aiicrrope;
rfqjjd nonfjicpoia bctbituscft.)calligjndc jd ma'
nusmeaspenicncrint.vifum cHmtl^i aliqua in ipfii an'
notarcrin quibtwrvt mfbividcfra via picccptoiis fui cla
rcocui.ircvtdcf:annotJboqj aliqua?quofdJ5:qni no'
nallamoffrafinFcrunttEibuemciaDctrircntioncancr'
roj-e^ficut lucc clariue parcfaciaj ribt. 3d p:ofccro vcri'
tatiflgfjjnon inanle gloiiccupiditate mcirtj afTiipfitffc
j>ntcii glibct fibi pfuadeat. Ilam vt fcribit aucr .in z'
mctapbrficc.comcro.iS.llartira pBicqucrcrc mapmd
pcrfcnifationc;:ficut i p;cccpro: fmia arilTorclce ibidc
•ffirruit.Tlcc crpcctCG a mc in quoltbct p.i(Tn mc loban
ncm rcpicbcnfurum. jtum qi vt inquit plw piimo topi
coium.capro.9.quolibct piofcrcntc cont raria opinioni'
biie fancnr um t>c qtioHbct follicirum cffc ftulfuinc.Iij
q: opue nortmm mulrum circrcfceret.Ium ct qi multa
in marginibite cltie annotaui. c.i t jmcn quc fcp.irartj I?
annot jnd j rcliqui : funt nonullj quc wligcnii ccaminc
Oifcuricnda funt. ^n quibue ipTe grJuHTtmc pcccat. Ilc
feiturauctoiitas vinfuis crronbusvcritJtio apparcn/
fijm mcntibufl judttoiti; ingcrcrctca vcritatte amoic
coact'':»^! in 15 optifculo copcdiofe tcrmin arc pllitui.
i£i>iinwi9 error in pumo metapbf flcc qonc pma: in pil
nw oubio:in 5 qucrit.vtrii fclicitas pfift Jt in aciu fapic
l^cit 3oanc0 ro„S;|'K
fapienticqut bjbctur in ouodccimo mc
|rapbflltc.arc)c.c6.z9 vfq5tn fincm.trr fi
Iquiearguarconrra ipfumg^fclicirae bu'
Imjna confiftit in copulationc intclUcrus
agcntie di po(Ttbili:fiait fcribit aucrrof s
frij?ocarj.c6'°.^6.oicit.(}ifclicita9 confiftit inillaadc/
prioncoifpofifiuc.fcdcoplctiucconfillit in acni fapicn'
tiali:g rndif in ouodccimo mcr jpbrficc. 2Jcd faluj pj'
cetanriviriiftud non cfloe intcnrtoncComcntatoiie:
imo comentatoi vult tonim oppofimm. Ilam ^m ipfuj
i'n ^''oc anima.comcto adcptio intcUectus agcntl cii
pofiibilinon cofingitnifipofiqpbomo ocquifiucrit oce
(dae fpccularittae:cum igirnr mctapbrncaraquclibj ps
tfusfitfcictij fpcculattua:vt cfl fniappi in tf?meta.t.cd.
z^.videturg^illapare metapB)rcc quctraaatiiioco.tt'
Cellrgennje crit acnis oifpofit iuue ad vcram fcUcitatcj;
«H'c confiftit in adcptionc intcllccnis agcntie fm Macr.
qoameconfra.C>tdt cnim Cdmcntatoiin fmccomenti
^e.St m anifcftum clT q> quando oia intetlccta fpcculati
ua f\icrint crificntia in nobie in potcntia g» ipfc crif co-
pulatne nobifaim in potentia.gtciioia inteUccta fpccu
lariua fucrint ejriftcntia nobifaim i acni.crit ipfc tuc co'
pulamenobis in actu.iaimqticdam fticrintinpocetia:
t qucd am in ocni.tunc ipfc crir coptilanie ^m partem:t
fmpjrtcmnon.Crruncoicimurmoticri ad cottnoatio/
nem.f r aim comptenis fuerit ifiemoiue ftatim ifle in'
tcllcctu» copuUtDr nobifcum oibu0 modie. £t pod ps/
rum (iibdir. q> bomo fccudiS Zbcmifhus fm btmc mo»
dii afitmilatur oco qnoqtio modo:in boc quod dl fdens
omnia cnrta quoqtio modo. 8r e(lomniaenrta.8tpara
infrafubdit.grbocapparctg» fiuintcUeaiono eflali
quid fcicntijnirn fpcailartiiamm. Scd cft aUqtiid cur/
renecurfu rcigcncrarcnaruralircraoifciplina friamm
n>cculatiujru'n.gccc iginircrpic(Tc:qi fm aitcr.fcierie
fpeailatiucconairmnt Diftx)fitiuc adjdeptioncm itel/
lectus:tn qtia feUcit jnir bomo.Ct P5 cp f m ipfum cogni
rfoiU3:pcrqii35 fcUciijmurqitecfl ipfiuo intcUcct^rno
cflaUquj cognirtofp;cuUriuj.apcrtc tgitur crrar '^ov
nes in via cuie oicene.fcUcir arcm nofh-i confiiTcrc i iUa
norittafapientiaU:qncb3bcFin oiiodcctmo mctjpbf'
ficc completiuc.': in adcptione confifterc oifpofiriuc: c6
ronim oppofitii fit vcni5 oc mente citi^.Confirmattn" Q
aiicr.p.mctapbTficc.comctovinmo.vbibabctbecvcr
b3.& Dccljraiiimue gjfointnirae m arima quc cf^ infpi
ccre intcUcctum fcpanim cfT pcr potet iam quc f it in Ittl
lectuf^culatiiioapudfuamvUimjpfecfionc.nmilepo
tcnt ic qtic fttit in vifu apud afpccttim ad coloiCB.Tlon g
potcntiamocmodopotcntiariicogitatiuap^qucacflrii/
nir pcr cognitioncm : quoniam non cfl ficut criffimautt
oucmp jce:()> boc acquira ftir pcr cognittonctn. £ccc igi/
nir gi comcraroi er inrrnro oinar opiniones aticmpacc:
qHioiccbjffcUcirarcmconfiftcrcincognirionibus fpe*
atlariuis.qu arc "^oanes eria in bo< fitir occcprus.©; iU
Uid qi^ in erroi^ocrrufitt)octoiC5nolhiim ftiif .qi vidit
ap.in occimo ctbv.ca^.to.oiccrc fcUcit.ircm bumanam
connncre in acni f apicnriaU i mcrapbrficaU. l:r qi nefd
iiir glof jrc banc fliicroitrarcm fm piindpia aucr.,pptcr
P oainiit in biic erroie.0cd oicae ni in via ri"* 9» ftltd'
r J9 btiman 3 cofiftit in babitu mcrbjpb7ficaU:i actu me
tbjpbr ficaU. vcruin cft in rarioc piorimc oifpofitiui ad
vcrani fcUciraroniqncfinipfnrn babcrurpcr adcptto'
ncjcoplct iuc.iDctapbrficj cni Ucct via njtiirc fit pot
alne fcicnt ge fpeail Jriuie:t3men via ooctnnc cft vltia:
fiaitcf^ fcntenria cius in fcrto mctapbrficc.cotnfto.j.t
i fcptimo mctapbrficc comcto J7.q: igitur babtnis mc'
tb3pbrfic.iU9cflvUimooifponcn9UcUcctiirnfpcculati
iitirn.pioptcrbocoicitpBflfclicifafcmconftlicrein tali
acw.aiitcr oid pofi^ct.g» ibt pBe Uxjuuius cft oc fcUcira
tc:quc coifcr conringir cr adinuent ioc friar cogitatiua*
mm:qucbabennir p otffurfum namralc.llon aurej lo*
quuniscftoevcrafcUcirarcqucraro :3ringir.fcrmone»
eni moialCB fiinr p:ob3btlca. qi tr.Tdunf vnlgo.icoma/
nifjti borum.idco fi c . Uxitiiitue cft oc co qt> vt i plu/
ribus appjrct.qi boc cH piobjbilius. gt ilTa rcfpofio pc
compiobari p ea que in eodcm loco b? pBs. cp fapicne i
amidlTimiie oco;:.vbi vidcntr fcnt irc ocum curarc ida
pjrricularij.Cum rii oppofinim ipfc fcncat in otiodrci/
momctjpbrficc.t,c6.<>i.f:t ioibiin cibici9p:obabirr U>
quutu9clhcuiu9 fignii.giibilognir^xlitionalifcrotccs,
TlamfioijcuramaUquibabcnfbumanamm rcmj vt
eriffimanir 1 credii : rSnabilc cUcoe gaudcrcopttmo t
cognatifrtmo.i.piobJbile efi fm ipfum. Tlec vaUrt qi* oi
di ^loince bic:': in tcrtio oc anima.qone.^T.g» otiplcjc i
cognitio babita a nobie ocDco:vna cft fimplcr 1 intniti
na: alia dlcnunciafiua:quc cfiaim alfirmatione t ncgtt
tionecognitionein fimpUcem^tinniiriua babcmtisptcr
inteUccnimadeptiiqti intcUigimue pftilum tntcllccc*
agentis.aUae(lcognitio cnunciatiua p qua intclligim*
Oenm dTc fu6am 1 acmm ptmim. 1 tr in tcU igit fcipfum
1 bvr-z ifta babcnirp ocmonftrationc.T babcnir p aatts
fcu bJbitum fapicntie fTJdifuj in ouodccimo mct jpb^
ftcc.gt ifla cognitto cnunciatiua non babctur niflpjcce
Bnnotationce
<57
dflit* cognfrionefnmftiuarqiiebaberper ircUcctuade quantu c(t mm'fofpfaru.fIiiiffr«iIqti«iffi tfimerito
ptujried vltiniatjfcUctcaeonHitiniUacnuncunuaco
gnuionc.(L'3ftJ rrtflo cftcrroi punioiruj qi :n fc cft fjl/
f4;tij q:clU6tr4 Comcntafoicj.CJiccrc.n.gjfcl^citaevl
cimatj pflftat in cogninoc ilU qucbf pcr ocmonftrano
ncs.t pcr oifcurfu j q«u arguit impcrfcctfonci <p no od'
ftat in lUa cognitioc fimplici ituif iiia quccftperfectio::
eft iUiid q6 itcUcctiifl mais nd p5t irclUgcrc. (CiS quc
ertiUa cogiiitio babita pcr ocmonflratocs trjdita in.iz.
mctjpl j.m qua noe vUimaic fclicitari poflimue. 116 vi lig :ntt)3:T no a nobia: q: tunc rcucrtcrcmur in opioncj
dco.tii qz iUa cognitio babita ibi ococo clt fub ronibuB fl n.>iudiB:qui oiccbai octi rcfenialc irti fcfcntii mcta/
vfibuj 1 trifccndctibua no fub aUqua roncj^piia iKi* pbf ficJ .p fc:c oncra q.ic inucbit pBuarij» tunc ociw ciTct
pocctic.i.ipflud iteUcctusmo cll rcpugn iria: qt Pm pbi/
lofopboa ftcUcctuanoitcr clloia ficri.ficut p;.?. oc ani/
m a.tcjr.co.^.nmirr (l cj: m :rito ipfarii inrclUgcntiarum
n5cftrcp(ignitia:apjrinccci:partc itcUcct^noltricnt
rcpugnantiarqinocflrcpcrirc pjtcntiam acrciusapud
fpfo8:cui pjlTiua n5co:rcfpondcat: ncc valct IToicaf g»
iila mct jpbf fica in fc:3d qua fpcct at coMcrario oc itcl
ligcntg9Pm.ppjiJ9rjtionc9:taU3babcf abipfia intd
od.n.i fi cogMofcimiia ocfi ciTc Jctu5:c(Tc pmii: clTc fcipj
CntcUigcntctalia aut funt rationce trafccndcntce : tum
etilqt illa cognitio c(l ctim of fcurfurt eic ptltf cti; potcn
tiaUtatc t impcrfcctoc in qua cognitionc potiue cogno
fcimue:vt oircriit f ipictce: quid nd fit ocue qp :[iud fit.
CT^^-t^icf '■'^ 9 i'' ' cognitioDcmollrariu j babira in. ir.
mct jpb.pfiippooit lUam tn tuitiua:t q» no polTit bjbcri
fineilla cognittoefnmitfua qucbabcf pcrfntcUcctum
ttdcprii; cl^aUid^cuiue oppo'" qiiottidie crpcrimur.naj
ipfc potuit bx cjrpcriri oc ipfo qni bcnc bjbiiit iUjj co'
gnitionccnuiici3tiui:nriq:r3mcbabuir:nccbabiruni9
eft lUjm intiiitiua.(L' ampUue.iUa rcfponfio cft conrra
Auerrofutqt fpfe oicft.fn comcn.i6.O2 fn adcptoc i Ua
noe itcUigimus omnia:t fumue fiait Dg:t q» lUc modu5
intcUi^di no currit curfu fcicnriarii cogitariuarii quc
babctpcroifairfum:fcdcflpcrfiil>aminreUcctue3gen
tie: in quo oi a in iftanti co^ofcimue .5 tn lUa cogn icioe
fmfpTum AiicrrqrmfcUcitjmuntnoin illaocmofh-a
ttna:quc bf in.iz. mct3pb.!ecdipfjcftDifpdad ilUm:
(iciit ijm jpcrtc ccmfaui. (r^t ct ifti^» pjtcrc pot fofo.
odargumentumfubtiUe Scotf in ^mofucmctapbffi.
in qudhonc ^ma.in qua inquit:g) fi tcncaf vi j iUj:que
ponit Qi mct ipbffica ^fidcrat quiditatce rcnim fn vrf:
wncvidef omifiofcicntianifpcculatiuartim pofltaab
A riffotclc in.6.mctapB.tcifX0.r.c(Tc fnfufficfca.na que
rif ad qua fcientia fpectat ^dcratio fntcUigcntfarii fc
omdit ppiiaequiditJtceri vtp; itucnti ad nuUam illa-'
nim triii fpcctarcvfdcf . )f t fbi Scotue rildct: cp oiutno
iUa|:^i cft oc fcictqe pofribiUbue acquiri ciufu nali: 1 r
Offcurfuj : qualie no dl fUa quc oc intcUtgctye fiib pio'
p:fa ratfonc babcri p5t.(i:et ifta cfl rrtfiooiiim tbcolo
go^in jplogopinifcntcntiarii.vbiqucrunt vtrujboml
ni.p ftjni ifto fit nccclTjriri poncrc aliqua ooctrina fuu/
naturalitcr ifpirat i: ad qu i bomo no fK>fTit attingcrc tf
nalf luminc ircUectu3.(r0cd Ijilla rilfio fn fc fit vcrif
flma: vcllem tame fcf rc a fubtflit atc fScoti ad qui kien
tiam pcrtinc jt ifta cognitio quidiratiua intcUigcntfarii
in via Ariffo.matimccii Anrtotclc9:vtipfcDicitMUii
ftatum no vidcaf pofiiilTc.f one Diccrct ©cortie^cppu'
plcycft mctjpbrfica .in fc i in nobio. £t tiinc fm arflt.
Ofccrcf:(j>ffiacognftfo fmfpilce roncebabitaocintcl
ligctqo pcrrincat ad mctapbrfici in fc : no ad mcf apbf
hca in nobie.©cd fi fic oicaf bocno vfdcf polTc ftarc fe
aindriviampbor.tumcjrpjrtcobiccrf. tiicrpjrfcpo'
icntfe.non c% partcobfccti cogniti: q; fi intcUigcntic.vt
inquit aticrro)re w.z.mctapl5.c«ncn.pmo. non intcUige
rcnf a nobi6:clTcnt ociofcq^ cgo ItcUigo fic.Tla vt fcri ■
bit ipfe in fc6o ccli.i7.i.zi.:>mcti9. 3pfc intclligctfcpai/
mariaintcntiociigiint.pptcrfc:tfcaindari3intcntfone
ttgtint .pptcr ffta ifcrioia: 1 cH intcUigcn tic ag in t feain'
dum ipfiijocnccdTitarenaturc.feqiufa»ipfcintcUige
ticf^atimcomuniccf oem cognirionequc oc ipftebabe
ripot, intcUcctue igif bttmaiiueivtcnt itclUgcre ipfo*
itii J 13. j lco 0ICJ3 tu fm ^ncipfa aucrrof e; (j> illa oiui*
fioariibtelie ocfcict i}3fpcailatfui9eftru(fiden6:.ppte
rca:qi cft oc iUie fcicn tge qiic babcnnir pcr oifcurfu j : t
funt Dc numcro fcicntijni cogitatiuanij. &cd in talfo
uffionc nocomptcbcndinir illacognitioqueno currit
curfu naturalf.f.quc no acqiiirif pcr oifairfuj: fcd b«bc
tur pcr intcllcaii adcpifi:i ninc ofccrct aiicrroj-e^gjco
gnftfo ffla ocfntcUigcnjefiib.ppjije rationibue nondl
pare aliaiiue fcietic fp cculat iuc:fj talie babct alio ni<v
do:qj pcr fiiBam itcllcaue agcntie:gHi in ponrcmo vnl
nirnobis vtfoimapoftacquifltioneomniitfcinitiaruj
fpcculjtiuarii: 1 tfic no9itclU'gcmu9 ocii 1 intcUigetfa»
(icuti funt. f t ifia clY via ciue ic.
(r<5ccundue crroz mqucftioncfeainda ^fmetapbf
(iccvbi qucrit oc oidinc fcicntiarii adinuice.
3cit lobince
dine fcfentie Diuinc ad aliae fcictia5 in coipo
rc qudtioie. in folutfoncfcciidi Dubg:Q' Ic>g4
^^ca no cft ncccffaria ad aliae fci^tiae nccclTita
tcabfoliita:rcdfoUinccefTifatccondirionata:i ad bcne
c(Tetjntfi,vndcfifcicntfcdTcntozdin3timtraditc:ncrt
eetopu9 ()»pucrpu9adifccrctlogtC3 qgaliaefcicntiae.
boc ailf 'Jobjnnc^ ita .pb juit : q: mulri viri iUu(^rc9 fn
mcdfcf n j 1 marbcmatfca 1 in alg9 fcictg9 acgfiucnint
•liaa fciae finc logTCca.crgo logyca non cfl ncccffaria ne
cdritatc abfoluta.Ocd falua pacc tanti ooctoii^iboceft
falfum.ad itcnrionc aucrrofe t ariftotc. et ro cft ifta
na pmo poftcnop:fcia eft d?cctU9 ocmonftration ie:qii
crgo igno:at artcm ocmonftrandi quc tradif in lo^yca:
fmporc cft ipfum babcrc aUqua fciam. vrt vtoptimc of<
dt Albcrtus fnpcr li^oipbrrio. ignoiae logrci fl aligd
fcire vidcaf ncfcit f Uud:qi fc bj fnpia fuum fcibflcficiit
fcbjfgnieadcombiiftibilcgcomburit indcitfc conv
biircrc.ad boc.n.Q> aliqnie fciat no fufTicit ipftim ocmS
ftrarcfed op; cp ocmon firct 1 fciat fc oemoltrarc no po
tcft aut aliqe fcirc fc DcmonftralTcnffi cognofcat fc cr
mie vcri9 poiibn9 notfoz'bu9 imcdiatfe caiififqj cocliu
fionfe Dcmondrarionc conftiniilTc.gt idco cft qj oilTici/
lc dt cognofcere fc fc irc. vt ingr t>Bue in pmo poftcrioc,
^alia aiit nSpofiimt fciri finc logf ca.vtmanifdtuj c(h
qi talia m ca ooccnrur . binc cfi qj plcrfcp antiquop o</
cepti funf:t fn grauilTimoecrroice dc lapfi funrqi abie»
cta fcia Difputadi Dc rcnim vcritatc pcrgrcrc tcntabar.
Ucni q* iobincm nollrii ad buccrroicj Dcdutit fiiic:
q: nefduit folticrc argiimcntu oe 1?rpocraic:fl vt tradi
cur oee fdae finc togrca adcpfne cft.ad boc tamc oica?
fug»1?fpocratC9 qrbonifatcitcUcctue tcomplcpoi»
oeucmt fn notitf Joium fcicntiarii ^xrr iucnrioncm: tcjc
^jHiocuenft fn cognftocj logrcc: 1 pcr logTCiiUambo/
bitampcr iucntioncDcucnitincogntrionCjalMriircicn'
riarum.vndc nccefTanii c(t q> pcr cadcm mcdia^cdat
fupcr vna ooncUifionc fcibiU aliquf9 pcr inuennoncm
. I
Snnotattoncd
per qiK oeacn it «Uqaia adeandcmper ooarinam. vcrt
tdfl cni$ in rc ctlvna t mo tnodo i vui acqutllbiUe:floit
vniim cft ccntni» i medm i no ni(i vna via acquifibilc.
vt oictt pftu0 m crbicien idco oifficilc cft attingcremc'
duim:facilc_^aiit cft j mcdio ocuiarc. (TiScd cotra. pic
dictaarguit.vidctg>aliqiii fcicntiapoffitacquin ftne
logjrcJiqjDcplcrifcp lcginmscoaacquifiuilTc fcicnrias
in fono;llcut oc fjlomonc lcgimug m f jcria UttcriS.fimi
lif cr bx idcj cofirmare vidcf arillotcUre in oc fomno
t vigiUj.vcl(vt rccnua oicam^^in Ubjo oc oiuinatioc.
3dc5affirmatpBu9 in i>blcmatibt».pjrticula.?o.|>blc
matc pmo quofda q: cgruudinibcia mclicolicia ctulif'
fc poctas : ficut rccitat oc mar Jto ff racufano. qrc vidcf
g> {ciiue aUc acquiri poiTitn t finc logrca.@cd ad bcc oi
cimus no6:(j» Ij fola fidc tcnc ndii (It pcr oet omnipoten
te$ fcicnni aliquj infundt ^K^fTc in animi nofh i.Zame
bocndfuitocmcntcpBiifui ComctatojiB iaucrrojrB.
vndc Cdmcntatoi in finc fui comcnti in Ub:o oc fomno
t vigilij. (rad bccargumetj fojmaUrcr rcfpodcrc vi'
dctiir.inqutt.n. ibidcnuin aao 'fo gcncrc cntium cadat
ifta cnunciatio conHdcrandii ert : quoniamgcncra rcrii
fcitaru$:autfuntfcicntiefpcailatiuc:autfunt artceopc
ratiucjut virtutca cogitatiuc pjrticularc8.t:t c(t mani
fdtum Q> irta compicbcflo no cft in maioii pjrtcnifi in
rcbu9 futuri9:aiiu9comp:cbc(ioj?piiccftavirtutibue
cogttauutepjrriculjnbud.qtiibus vtunturadcomp:c'
bcndcndii vtilc i noccne in rcbua fiitiihe . Srtce aatcs
opcrattuc cinfhmatii cll qp porfin t acquiri in lonio. fcie^
tie 3ut fpcculatiuc rcmotu? cft vt accid Jt boc in cie.bo'
mo cnim natura b; ad coinp:cbcndcndu$ fcicntiae fpc
cul Jti II jg pcr pu>pme pzopofitioee babitje^ilibomo
compicb^crct eoeflnc ppofltionibtis:ninc illc pzopo
fitionce cfrcntociofeinamravoliittboc.CtvniucrfaU'
tcr fi aUquod intcUccnl oc itcllccris fcicntiarii fpccuU'
tiuarii acquirafbocmodo cllaccidcntaUtcriraro:ifl/
miUtcr impolTibilc cft vt ipfu? fi Jt fdcnt la fpccnlitiua:
nifi aUqtite ponat bic clTc aUquc modiim bomtniiin qui
cotnpieb^lunt fcietiaefpeculatiuae ftnc oticipUna . &
i(i( bomtnee fl funt equiuocc funt bomince : imomogis
Vidcnf angcU (gbomince;fcd boc vidcf impofTibilccjc
boc qd oico.cognifio cntm fpcailatiua vna cfl in fc non
Oiucrfj fiiicfiicriifcitapcroifcipUnajfiuc fincoifcipti'
na.6t fi cffct fcira pcr vtrij(p:mnc oifcipUna non clTct ac
ccpta nccciTjrio in oifTinitioc ciu6:i (ic fttinue iter ouo:
aut vt oicamus q» ifla cognitio cquiuocc oint cii cogni'
tionc bumana:aut vt concedamus (}» cadcm rcs inucni
turpcr caufae oiucrfas: i fccundus boc rcfpcctus rci ad
fitas caiifa? quibos conlhniitur non crit necclTjrias.£t
omnc boc eft impolTibilc. i^iiccre aute q» polTibilecfi vt
Vma^ncercriifpeculatarii acqutrant abaliquo modo
bomtnii boc modo compicbcfionie cft iinpolTibi lc quo
niam ocquifitio carij boc modo ctt fupcrfiuu$:aim iam
ocquirant abbominemodo[Krfcctio:t:nifi aUquts fov
tc Dicat;^' iftc modue cfl piopiius cis in quibue pofTibi
lc cfi vt adifcan t fcietiae fpccuUtiuoe: fed fi ifii funt cj}'
Qoce fnnt bomtnce.bcc Comcntato: . £t .ppter boc mo/
gnue Albertuein qucfiionibue ocbominc.inqucfiioe
j>p:ia oc bac matcria.in qua qucritvrrii fomniaUs fciC'
tia fit fpcculatitu vtl piactica;foUicndo oicit 9» cum fd'
NiaUs fcictia fit acccpta finc medio i>bantc vei infcrcn/
tc ipfam nd cfi rpecuUriua:i aij cacTi? flt acccpra flnc cU
gentia iconfiUo no clt piactica fimpTr^lsfon ia frcqucn/
ter funt oc bie in quibue vcl circa quc funt nofirc opcra
ttonee.i idco 0ocr atce cocionane od atbcniAce oppel
Ut fcicniii fommalc ouiini non bumoni : x ariftotelce
rupunaturlpzddentii:coQ>ndaccipiret f^cipqsrd^
ric fpeaiUtiuc vrpiacticc. bcc aibcrtus. ^quibuscla
rifiimcpj aiictoittatc iratonibustontof virof 3» nui
U fcicria vcrc fpcaiUtiua vel vcrc piactica pdt acquiri
flnc oifctplina ocmoilrariua: 1 e% cofcquenti nuUa taUs
finc logrca pot acquiri:f m pncipii pbflofopbo? Ukjuc
do i2. 0cd q6 Dcccpjt 'Jobincj fiut bcue confequctis:
qi enistpfc vidttaUasfctcciasacqutripofTcflnc l^ca
babitapcrooctrinj;jp:cceptoiecrediditeaepofiebft<
bcri flne togjrci abfoUitc.
(T a Ucr crro: in qucfiione.i 5*. vbi tcnet vniocrfalia eflc
p:imo 1 pcr fc gcnerabilia.
3nt Irthin^a inqiK(hone.id.p:i/
CU lOI-»4neO ,niUl)ii:(}»fcainda
viam AriftotcUei Cdmcntatoiisvniucrfa'
Ua funt pmo 1 pcr fc gcncrabiUa: rcd tfia pofl
tioocflrtiit iudiciii Ariffotc. in.y.mctapbf.
in tcic.c6.ztf .i.z7.vbi ,pbat cotra -pUtoncj: g> ilUid q6
pcr fe pmogencr jfcft finguUrc 1 no vrc.jxjino cni vni/
ucrralie.vt oicit in tcic.c».z8. nccp gcncr J f n ccp gcncrat:
rcd oiccbat q> Arifto.ibi arguit oc vniucrfaUbue ■plt»
tonicie^quccrjntfcpjrataafinguUribus.octaUbtisjv
ccdunt rdncs pBi^q» n 0 pcr fc gcncrant: nccg pcr fc gcne
ranf:ffd pc vftbua m finguUribtiscaffenbtie.vrfcnfit
pf>U9 r jUa pmo 1 pcr fc gcncrant . (\ [ (ocd ilia rcfpofio
b6 pot Ibrcq: 1$ rones pBi tbi ^pccdant pncipaUtcr con
tra -f^Utonctain^ ctii fcaindum ipfum t atia vnuicrfa/
lia quc pofuit Arifiotctce no tKr frfcd p accidene gcne
ritur.boc aiit aactotiratibue hticir 1 rationtl^iie. aucta
ritaeefl auerrojrs in pino mctapbrficc.in comcto. zr.
vbi b Jbct.4>vniucrfatc no babet cficmifi fcaindtl q> efl
fcietia.i.fccundijq6efi in anima.£t fimiUtcrafrtrmati/
uum 1 ncgatiuiij.i intcndit q> compicbcnfioncs qtic i>i
cunmr rcietic runt rcrii quc fiint in fcnfibttibtis no gcnc
rabiUM:necco:niptibllce:nifiaccidctalitcr,ifuntintcn
tiones vniucrrales qnasiteUccnte compiclxdit in cie:
ifunt fo:mc:comp:cbcnfloncei?ogcncrabtliuj 1 co:ru
ptibitium.f. indiutdiiof compofltof non funt fcicntic:
fcd 7 maginatoce cop . bcc ComAato:.'?^ gbue vcrbi»
clare (iqfrcundii aticrrofm^tpintcntioce vniucrfalee.
quae inteUectuecomp:cbcndit in finguljribttB:funtac
cidentaUtcrgenerabiUe laccidctalitcr comiptibilca:
taUreaiitinicnnocs vniucrfalcs funt vUa anliorcUca:
q: in.iz.metapb)rfi.c6mcnto.4..ipfc oi)cit i}>vniucrfaUa
apud arifiotclefuntcollcaac^partiaiUribue in intel
lecni:q: occipit intcr ea confimilirudinc; 1 facit ca itcn
tionem vnam. (rampliue arifiotclce in j:>bcmio mc/
t3pbfflce.rcddenscaufam pptcr quid vidcmue cxper
tos magisptoficcre rationcm babcnttl>us:inqiiit : quia
are efl vrtunvocms aut 1 gencratocs omncscirca fingu
Uria funfcnon.n.bomo fanaf: nifi q: ©ocratce fanatur.
ergo fcntcntia pbi cfi g> fingiilaria pcr fc gcncrcnf : vtia
autem non nifi pcr accidcns: fcd Dtccbat q- vn iiicrfalia
no funt gcncrabilia gcncr Jtoc fcparatj a fingiiUrilnie:
fcd rHnrgcncrabitia gcncraroc nngtilariii.(7 6cd cotu
tra.£|:bacrcfp6fionc(^atimrcqiuf:9) vnuicrfatiafitint
gcnerabiUa pcr accidcns:q: q6 ad altcriu5 gcncranoni
gcncraturpcr accidcne gcncraf :i cx confcqtieti vniucr
fjlia non fun t pmo 1 pcr fc gcncrabilia: cuino oppofitus
ipfc oicit.p^ cofcqucntia:quia pmo poficrio;:. capirulo
oc vri. 3lUid pmo alicm compcrit:qii' pcr naturam pM>#
p:iam fibi copait 1 n6 pcr aUud:fcd Dicct>at tfia coru
fcqucnna no vala.vniucrfaUr cfl gcncrabilc gcncratoe
finguUri9.igifpcraccidcnseftgcncrat»ilc;ricutnon va
let.cok>z no efi vifibtUs:nifl in boc coU>tc t iUo.cryo co-
Snnorationc0
f5S
U)! dtperaafdfli» viHbili». (C^f^ o«ro.*?nflatia ifta
qtii adducic n5 cfl ad .ppofirusifairum e(t.n. q> colot no
fit rinbilis : n ifl m boic coloic ct illo: vt viflbtUtae Dicic
aprinidinci:quc cft piopiia pafTio coloiie tcftc aacrrof
in c6mcn.tf7.fcriidt ocania. vrt p:opiic palTioce cjrquo
lluunta^ndpqecfTcnriaUbue fiibiccti compctuntfuie
rubicctie:ctii vt abftrabiint a fuie fuppofitie. pafTionc»
cnim Dctnonflrant oc fuie fubicctie circtifchpcopcr in/
teUecmm quoUlxrt fingulari.ncat pmo poltcrto:um.
vndc rcfcrt oiccrc coU):cm cflc vifibtlcm:i Dtccrc coto'
rcm vidcri:fiait rcfcrt oiccrc bomincciTc rifibil*?:': ov
ccre bomincm ridcrc . vndc fi inftantia ocbcrct cflc od
ptopo^tu Dcbuit (Ic flrgncrc.cok>: non vidct nifi in boc
coloic t iUo.crgo cob: pcr accidee vidcf : t ninc boc q6
concUidit indantia cft vcnl . ficut bomo no ridct vcl nd
eompctit fibi acme ridedi actuaUtcr : nifl rcfpcctu bui'
bomie t iUiue.crgo ndcrc pcr acddcne compctit bomi
nLcuiDubtusefl.-'t5Ji.riflbiUtas pcrfecopctat bomtni:
nd tame ridcrc: ita 1$ viflbtUtae per fe compctat cok>:i:
notam^vidcri. (Tampliaecontrjopinione ^obanie:
cft ancto:itae pBi i Commcn tato:ie in.7.mctapb)rficc.
Cer.co.}4.vbt bf g> vniucrfalia : aut nd coirunipuntur
aUqoo modo:aucco:nunpunrper accidcne . ^fdcm ba'
bet Cdmftatot in.ii. mctopbf flcc. c6mcnto.z7. 9 vfe
ne«^gnat:nc(p gcncrar.C^mpliue.?. metapbf .t.c5j.
non clt gnatio Domtie fimpfr vcl co:ruptio ; fcd gencro'
tto cft ilUueoomiie Dcm6fhrate.(r P»"rfu9 rattonibu»
idcm oftcndif ;q: fi vniitcrfaUa cflcnt ptno tpcr fe gene
rabtUa co:ruptibtlia: fcqacrcF 9 foetia clTet oe pcr fe
pmo co:rupnbtUl)us:fcd fccundii ipfum . pmo polrcrio'
rtim.t.7.mctapb]rfi.fdcntia cft dc pcr fc inco:ruptil>iU''
bus:': taUa no flint nifi vniucrfaUa qiic pcr fc fnnt tnco:*
niptibi'lta:i pcr acddi» co::upttbtUa.c)re tc.crSdbuc
utit (I vniuerfale t per fe gcnerarcf :ninc gcneratio
eflet cx nibilo. cofcquetia cft Aucrroye pmo oc gencm
noqe.te^9mf.4x>.t ciufdc.7.metapbffi. rci:.c6. z7.vr!
p6ita tn ^rno oegeneratioc qcptefTc bab> 9 no atigcrar
qnancu vniHcrfalc:nccgcncraf anial vniucrfalc: fcd ti/
U«^»nofinguloribus DcbcnF. CT^^Mrfue lUud q6 non
!»( ciTe crnM an ima in actn no p6t eflc pmu» t per fc ter/
tntnne gcncr jrioniergcnerarioie cntj rcrminus cf^ acra
ene:fcd vniucrfaU 1 kcmdu arifto.t C6mcntato:c3 n6
babcnt aUqiiodcflccirtra animjreaUterveleTcnanini
rei Dtfttnctii a finguljribne:fed folu babft efle in potcn/
ciaxrgo vntucrfalta n5 funt per fc pmi termini ^cnera/
Ctonis.maio: cft nota.mmo: efi C6mcntato:ie. pmo oe
•nij c6mcn.8.t.ix.mct3pbrfi.c6mcn.4..'iaUbi freqa*'
ter.TIon mclatcnt inftanricfubtiUeScoti p:obati0D(i
ri vnitate mino:e vnitatc numcrali: fcd oc boc infnvif
cemite fiipcr inotatoce in.vlib:oDrto?ccdete.
ClZiiu» erro: in ^o mctapb]rfice tn quclh6e.l9.oe:>!!'
derane a mctapbffico.
3cit tobanes ^TJffl «
no fab piopni» rarionibu»: t in boc opcime 1
clcgatcr fcntitKcd aducrteg^iprencfciiut fol
ucrcbocargumcntii.c5ringitcognofcercbo
mincm inqnantu bomo:tunc qucro ad quc amficc pcr
tincat iftj cognirio;non ad mctjpbrfirii: qi iUc n6 confi
derat quiditJtce rcruj in particularuncc ad matbcm i'
ticum: qnta illc foUim conflderat accidentia vt magnt'
tttdfncs t numcroe: nec ad naturalcm: q: natnrali» qc
auid c6fidcrat:c6fidcrat vt cft motu5:vcl vt b; babitn/
incm ad motfi:ficut cft fcnteria pBi in fcciido pbyflco.
tci:.c6.7i.ad boc argumcmu 3(obinc8 oicit:^' confide/
ratio naturaU» oopltdcer concipi p6t . vno modo vc oti
(Itngiiit ab aU)econfidcrationibii0;t fic qutcquid confl
dcraf a naturaU:confidcraFperbabimdinead motum.
aUo modo confldcraF in fe t quo ad flmpiicc cognitio/
ncm. vt confidcrando anial inquantii an imalt bomine
inqtunrii bomo:t taUa vt Gc confidcrata a nantr aU nul
lambabet babimdtne ad motu.^n qua quidcm rcfbon
fionc Dupn' pcccat ^fobance.pmo qufdem: q: videFfen/
rirc mobiUtatc cfle rationem fotmale; fubiecri narara/
Ue pBic:tnnc quia iUud q6 Didt in fe Dictf cfTc falfu$: 9
aiitmobiUraenon fit ratio fotmaliBflibiccti pt5icnara
ralisofTcndif.qttiafubicctii namraUtcrcftpue pafli6c
fccundii rattonc} fubicai.pofleriu» aiit noefl rario fov
ma lie con fidcrandi pue. TTDobiUta» aute; efl paflio nt
raralie in fcicria namraU.vt pj. Tlcc valct rcfpoflo TU»
colcri ad boc du; Dicir: qp zmpiqc cft ratio fo:m3Us.qai'
ditatiua^tfubicctitta.modo inquitipfcg» paflionon po
cdl eflc racio fotmaUe quidicatina:bcnc tamen p6t eflSe
rario fotmaUe fubiectiua.fr^^ c6tra.ifla Diniflonul
la efhquia n6 Damr pcr oppofita:q: cadcm cf> rario fov
maUe quidiratiua in fcicntia t fubicctiu3:q: qi> quid cfl
ipfliie fiiblccti omnie DcmonfTrationis Dtrif cflic ^ci".
vt p; pmo t>c anima.tei:ta comc. p. fl igif paflto nopdc
eflfc ratio fotmali» qniditatiua: a pari ncc fubteaiua po
certccflc.(r-5.'Fwe»n3niralcepoflnncpcrfcctccogno/
fci vt abf>rabunt a mobiUtatca flnc motn qutditatiue
in naniraU' fcietia cognofd pofTunnat; qutdttas abflra
ba t a quo 1 1 ba acciden tcboc au te; n6 cflct fl mobiUta»
cfTct rario fotmaUe fubiecri namraUe pBic : quia ro fov
maUe fubiccri includit in omnibtte infcnoribtie ipdua
fabiccti:ncc valj qd oicit 1licolctn»:Q> iHa ratio fo:m«
Ue fubicaina inclodiF in onuitbue Ifnioiibus ad ipfa$
fubicctii non fo:maliter t acraaliter fed fundamcntaU
tcrtantij.na;cii pcr ipfu;mobiU'taefltper fcpafTiocoi
po:te mobiUe:q6 fu6m in naturaU pBia : p:op:ta aiic
paffio quc pcr fc ^mo coprtit fttpcrioti fo:m3Utcr:com/
petit cria pcr fc no ^mo fate pcr fc infcrioiibus foimaUp
tacrajUfcrficutcftfcntcntia pBi in ^mopoflcrior.gi:
quo fcquif 9 taUe pjflio crit ocmonfh-abiUe DC fiiie ifi;
riotibue pcr ipflim fubicctu 1.1$ pcr mcdtil- 1 ita ffcrfo/
ra incUtdcnractu tfbimaUfcr ipftim fu5m t r6ncm fos
malcm ciii9:cutn talia pjflio oc ifcTio:ibne Dcmonflra/
biUsnofitnifipcripfumfiibm comtinc troncm fouM
lcm ciue fiqjpcr mcdiu? : cui illa paflio pmo compctlf.
Ueni^qd occcpit ifloe fuirqtcrcdideruntrationc? fot
mak; fubicai cfle mobilitat^: q:p(crii(^ audiunt pBm
aflcrcrc 9 nararalie qaicgd c6flderat : cofldcrat fab ni
tionc mofU8:flc»t p; pmo pbffico;:.tc>r.c6.8.t.):i.t feco
do pbrfico;:.tci:.c6.7i.t.8.pbf ncop.tq:.c6.2r.t.d. mc/
tapbfflcc.tctrx^.r. Camc oicae ni9 mobilitae . erqtKy
pma paflto fubieai nararaUe pBie:t qtvcra ratio foc
malis t qnid itatiua labiecti nararalie eft nobi» ignota:
circuloquimurcampcrpmampalTioncjciusnobis no/
tam. Bt boc nobi» plcrux^ cotingit 9 cttm Diffcrcntia»
virimae rcni j ignotcmiis : accidit nobie vt cae pcr p«v
puae pafTtonc» t acdderis drdiU>quamurt ifla cftfcn
ccntia Aucrrofein.7.mCTapbfff.c6men. ^i.ts. meta/
pbyn.c6mc.5.t.+.ccli.tf.t.r<S.c6m^ris.£tidcooiccbat
auiccn.in.S.fuc mctapbf fi capl'0.5.9' Dcfccnis nominii
1 paniita» pcrcipicndi DifTcrctias:aut boc: aut ilUid.-fs/
dt nccefTario Dcuiarca vera Diifcren tia ad comitaneTC
flc aUquado oenomina t ciue nomen a fnocomitari . £t
idco cii pBe Dicit:^' naniraU» confiderat quicqnid con/
fidcnt vt cft in moni vnlt oiccrc : 9 in fua c^fldcrarioe
no abflrabit ab tlU rattoe fotmaU ad qua imcd iate ofo
3£z
annofafionca
qttittirmotu«:qui:q2ignouma0 ctrdiloquntiiscfl cai
nobis pcrruucomitansipcrpjlTioncciuspmi. Ouod
attt itcrii ^ob.ince oidt: (p bomo vt confidcrjt a nativ
nli in fc no includit motu^: tjmc vt conftdcraf a nitw
r Jlt vf oiffcrt 3 cortfi[dcr.itlocqH J5 babcnt alq artificca
oc bominc:vt fic icludit motii : boc niillitir. cf\ momcti;
qjoinnu cofidcr Jt j in aliquj fcictij Oi-bct bjbcrcali'
qiii ronem fonnalc fub qiu confidcrcnf in illa rcicntt j:
fiuc tJlia abfolutc t in fc conddcrfturfiiic tn compjrj'
ttonc jd ali j:(tait t>icit pBr ^ cucnsf!tfu5m mct jpb^
ficc:mctjpbrficu9 confidcrat qiK->dUbct inquantii cna.
Vt[^.4..mct3pbrficc.tc|:.cdmc.pmi.'ifccudi.omni9.D.
gmfriafcnfiiBcft vnufl:nincigif qiiido bomoconfidc
ratur inquitti bomo in namralipbi j : qucro quc cftftij
ratio fojmalia.irt ninc argumcntti (tat vt fupja.CT-^.e
eandcm roncm foimale qui naturalid bj oc bominc in
fe cofidcrato pcr cande talis confidcrjf io oiflingitit ab
ali|0 cdndcrjtionibus . £t no op^ multiplicarc iftae rd'
ncsfinc nccclTitatc.alTumptii .pbaninqj autconfidcra'
tio Dc bominc inqu jnni bomo cofidcraf in fca nanira/
U^tcfl calis 3fldcratio,pp:ia ftbt naturali: jut cftcomu'
nisflbfialtcri artifici.fi pmiibabcointcnni:(jipcrcan
dnn roncmpcrquibomoconfidcranirin fcanaturali
pBo: pcr candcm ctii oilltngtut ab ali)9 arnficibus ct a
cdlidcrationibus ipfof . i;t di ^m tc ratio ifba pcr qua$
bomo cociptf in fc:n6 includat motuj:a pari ncc ilU pcr
qui oilYinguiF ab atge :>fidcrattontbug:qua« babet ali|
•rtiftcc9 Dc ipfo.n ^o oicae (f ilb cofidcrario pcr quam
naturaliaxiptt bomtne in fc clUomunie fibi t ali)e ar
ttricibus^fcquifg^qaidttaabomistn particulari noma
gtsconfideraf anaturjli$amctapbffico:vcljmatbc
mjtico:cuiu0 oppofltii tii tcnceqaarc octfi tuii cilcrroz
purufl. ^dco oicae tu fcaindu} pncipia vcra: Q' quando
qurrif. bomo inqtianrit bomo a qiio ?fidcrat. C>icae
anaturali.ftctiarguu (j»n6:qjvtfic abftrabitamoni.
gditae.n.abfh^abit a quolibct accidetcfcd motue elt ra
tio fotmalis fubiccti n jturalio.qiiarc nd (vrtinct ad na
tunile.'Pkefpondcf Q> monie no cfl vcra ro fojmalie: fj
circiiloquif cam. £t cu of q> n aniralie cofidcrat omnia
fub ronc mobilitatis i no abf^rabit a moni . £>iccdii cft
Q> no ablh-abit ab illa rationc fotmali ad qui imcdiate
cofcgtur monie.qui r6ncm:q j ncfcimus cam eicplicarc
nominamue cam noic mobilitatie.
jnSkipcr fccundo mctapbyficc in qonc quarta.
~ Jat lobinee JS^S
Aucrrorm fclicitae noffra nocofiftit in adc
^ ptioe if cilcctue fm aucrrorm: fcd in babim
— fapictirquitradif in.iz.mctapbjrfi. vndcil'
lacognitio intuitiu3:qiicbabcf pcradcptioncjoidina'
tur ad if\am taqei ad finc.S; miro: oc "Jobane.vt fupza
Oijri quo pot boc r maginari.Tlam ro oiaat q> cognitio
impeifeaioj ojdmcf ad pcrfcaiojc: i no ccontra.lDo
do cognitio complcpa babita pcr oifairfui oc oco : t in'
tclligctue cft logc ipcrfcctioi ca quc br ittiitiue p fuBaj
ItcllccttiB agcncie:cuiue fignti q;> pBue cognitione ^nci'
pio? appcll juit itcllccnij:t appcllauit aiin cfTc nobilto
rcm babitii $ fit babitus (icierialis qui cfl rcfpccni con ■
cluHonii.vtiiSincalcefecnndi polTrrio;:: quito cni$ ali
qua cognitio efl flmpliao j riro ccrtioj t finc crrojc : q6
itep alio modo piobart pot.3lla cognitio crt pcrfcctioi
inobilioj alia:qiicmagi9acccdttad cognitioncm finv
plicitcrpcrfcctilTimaMn latinidinecognitionie.pjifta:
qi pcr acceifum ad magie talc t majrimc talc menfuran
lor cetera.oicit.n.pl3u0'in.4.mctapb7fl. tc]c.cd.t8. 9 iV
liid qft pmo vero afTiniue et piopinqufas citar:fl(itd eft
magte vcrum.3f a cni poftcrioc pjno ^pbat altcri fcie'
tia altcra ccrrioicm clTcquc fmie ^nc ipue cfi magis af
f in ierfcd fic eft fimptV t pcrfcaa cogn irio quc eflf mc/
trumot'umcognitioniicf^cognttiooci:tilla clTifufnua
1 fimplcr finc oifctirfit. crgo qitanro aliqua cognitio eft
nmpUdoitantotlla pLrfcctiojcritalta cognirioncflbi
coirefpondctc. vj.inojdincad vnum tidcmobicctuiu
fcdcognitiobabita ocoeoperinrclUrcnimadcpnt; ell
fimplct.Ctcognitiobabita oct>copcrbJbintm fapien/
tieeftcumotfcurfu.crga illainniitiujcognitio eritper'
fcctioi complcta cu; oifairfti b abit 3: qt i>me cogni'
tionicfbtU3.ppinquioi.(Campliiid:trcdirfcrc in idej:
illacogniriocltaUcraperfcctioipcroai funiie in intel
ligedoflaitoi):fcd pcr illi co^itione intiiitttia} affimi
lamur oco.tcltc Aucrror in comcnto.ttf et luctojitate
Cbemiflij.pcr cogiitionc? aiit pcr oifcurfum vidcmur
oiffcrre a oco titclUgcnfH9:t magis rebtia mobiltb^ap
pjoptnquarc.qiurc rdlat vt "^obannce ab ipfa veritate
coactusoicjt tn via Comcntatojisilli cognitioncnon
ojdinari ad iftj; qiicpcr Difairfiim : fcd pjrius c5. flcut
fupcriua annotain.plactiit ailt nobie in boc loco itcji ca
fttgarc ipm:q: cr fibi ttcni crrarc Ubtiit.
(JjSupcr qucftionc quinta feamdi maapbTflce.
Lwiiiviivii» grcdtnirqucigcniafa/
bicnni;.nim anrlquof .nim modcmo;: vf(9
I id tempoia nofb-a farigattit. vmi oc itcnrio/
^^^■""rtc perip3tbeticop:ctcm 3 babcit cjufa> agc/
tcm.noe aiit bancqticftionc? rcfcnuri voUimue in. ir.
mctapbfficc fupcr illa qucflionc: qua qiicrit ^obanc».
VtnijccUimfitanimanim.ibicnimfimuloftcndcmas.
Tthi itcUigcntia fitcaufafoimoUefui oibist cffidcn»
1 tinia. ibicp oftcndam in quo 3obanncs crrat:t in quo
modemipcccanr.
(nSupcr q5nc occima fccundi.in qua qucrit vtmmpor
tcs olffdnie logrce fint oiucrfe fotmc re jfr ofntce.
'Tirtt t/^^^mrti q^foima gcncrisct
^tll lOI.>4ntU foimaoifTcrcticfot
Due foimc reaUtcr oiflincte:a 9» tor funt
foimc tn com pofito:qHot fimt picdicata qui
ditatiu3:t g> fojma cojpojcitat le Dcpicdica
mentofubflantic pjcccdttquantttatcstnrcrminaraein
ipfa marcha. SaUu pacc crcdo 9» omnia ifla fint cotra
Auerromt Ariftopbus.n.in.-r.mcrapbrfi. tcx.c. ro.
t.zi.Ctpic(Tc bj qj in Dtctis feauidii fc ide? cff fubicctd
t piedicatii. modo fi foima gencrie rcaUrcr oiltingucre
rur a foima fpccici:qtio cfTcnt idcra-aut qiio oc ipfa p»
dicaripolTtt. ([jampliue Comctaroi in pmo capiteoe
fubfbantiaoibi9:b5qpin rno compofitocfTc p(uf<|tmi
fojmam fubfianrialc cft impolTibilc.q^fi boc vcriratej
baba:n6 or gU>f arc q> vcrii cfl oc vna foima fpccif ica:
noaiit ocfoimiegcncricie:iftagbfaDc(Tniit uidicium
Coincntatojie : qi ninc Comcntatoi flbi contradiccrct
bic.t in. jxcli in c6mcn.tf7.vbi tcnct pUircs foimae fpe
ctficae in codc cottipofito rcmancrc: qi vulf Q' clcmen»
tafojiaiUtcr rcmancant in mitro.opojtct igifqi ipfc te
ncat qi in vno compofito non cft mfi vna foana fnbftan
tialie:qucfit vcrcfub(liitia:n6intcnflbilis netp rcmiiTi
biUe.idcopitit ipfc ibidc foimc clcmcnror funt me/
dic intcr fiibam t accidcne:pjoptcr cae parriciparc odi/
nonibMriufcp.Sir igtf boc pinum fupiwfiru tp in vno
compofiro no cfl nifi vna foima fubfiinalte in reeprx
onimi ctiftcntc.Ccaido fuppono g' oilTinitioncs rcru
fumunr a pndpijs qac fun t ut rct g^uin Diffuucieocs
9nnoeati'one0
rflum tott vnlttafalid eietitenttu ejXrt animam: fcd fun t cfTe foirtias qtioc fttntptfdtcota qaiditatfitiL-qt tttnc per
Otfrinitidesrenimpttiticalaiius qrfftcntiumcjrrraani/ bumrmodi oifTinitioncj noq^plicarcairaliquafoMia'
mam:ihl intellcctus cft qui fiicit vniucrfalitatcm in rc/ ntm impottatarum per oifTerentias intcrmedios inter
ba».pmapareilhttefuppontie(loeitcntionc Aucrro. ^mamgcnu9tvlrim3moifferenttas.(E3niplius.Ari
in ^mo oe animax6men.S.t in pmo. i fccundo pbrflco. rtotcles i Cdmentatoz in.7.metapbf fi. tcjrtu co.ix f «i
Vtrobu^xdmcn.zSfeciida pars fuppolici cft in pmo oc ciunt iftam confcqucnrilqj floiflFinitioncs oarctar per
anima.cdmcn.8. JdiB fuppontis (ti tibus arguo (lc.oif'
ninirio bominio coftat etgcncrei oifferctiaxr^ per fc
cundu fuppofttii gcnus x oiffcretia fumunrar a pndpqs
epMtiboa in re in ipfo bomine: fed in bominc in rc ep
cra antma non efl nifl vna founa intrinfcca. ergo genus
1 oifftrentia no funt oac fotmc realitcr oiffcrcntes: nec
fumun t a oiucrfla fotmie rcalitcr oifTcrctiTjufl . fiaxt m
ekis.fTSmplius.fiquotfuntpzcdicara quidirariua in
compofito tot funt ctii fo:mc fubilatialcs: tunc rcdirct
accidcnria fcqucrcrur accidcncia quc p:cdicanrur oe
tali oiffmitoelTent ciufdcm nature i ciufde rci . £% qoo
i:^:^) gcnus 1 oifTetmtta opud tpfos no fumnnfa otuar«
fis naniris: quta runc no pofTct qc cts oifTinttio cddare.
Ucru q6 occcptt 3(obancm in bac maicria fait: qaia nd
pomit f moginari 9 ouo ptcdicata fignificcnt cadc; nat
turajfuboiucrfis modisconcipicndirvcl vralij oicunt
fuboiucrfis fojinalirartb". Cr io voluir3>pluralitarip#
dicatotum cozrcfpondcrcr in rc plaroliras fozmaru ne*
opinio -piatonis qut.vt iauit Auerrojrs in ptno oe mv gligcns oicmm picccptotis fui in fccundo pbffico:tuii
tnaxomento.7.t in ^tno fae canticc.cdm^ts.7j.t. 74.
Eofuit trcs animas in ipfo bomine.intellcctiua; in ccrc
KKConcupifcibile in cpatct irafcibilcm in cotdc .^tfi
boc eifct iquit Comcnta to: in locis adductis . bomo no
cfiEet fbnpUdter vnii animal : fed effct pUtra antalta : ita
cadc;rariopzocedif contrate:qt flaltaefifozma vitiC)
ris inbom{c:t alia efi fotma animalis in bomine.bomo
nd eflet vnii animal fimpliciterfcd plara.non vidco r»
Cione oiucrfitaris : quare ifia ratio no piocedat cdtra te
poriufi^cdrra ii>latonc. Cum vtrobicpfit idcm mcdia.
Vidcl} qp illud fotmarii in quo funr plurce fotmc fubfil
liales perfcctc illud no cft (Implicircr vnum : fcd plnra.
Cr2lmplius:p6us in frciido oeanima. tqctn cd.3i.b39>
comcn .Ti.imo arifiotclis in codcm fcaindo. tcpc6.i8.
in quibus locis babcnt candcm natura ingrcdi pofle oi
ucrfaa artcs.ccdcm cntm fiint lincc quc 1 a naturalt f a
gcomcrra confidcranrHr.(CampUtis. C6mcntatoi.4«
mctapb)rfi.c6mcn.j.c6tra Auicen.vaUQ>cnetvnum
fignf ficant candc j naturi:t g» vnii non apponit aliquid
pofitiinimfup:acns.Tlon igif vcrujcft fiindamcnram
Q> quot funt p»dicata tot fun t foimc. accidcrct cn im fe
re infinitas eflc fownaa in codcm: cum idcm fccundttm
Oioerfas rarionce cofidcrari c6tingat(ranH*>«w4'*<*'
raUtos non c poncnda fin c n cccfTuate. Jn boc entm fti
mus fapicntcs q) narara; imitamur . narara aiit qd poc
confcqui vnicaactione tinfinimcnto non ejixCTatvt
vegcutiiKMn cfi in fcnfitiuo : flcat trigonu in tetragono tllud ploribus infhtimeris t actionibus pcra^t. XDo#
qdnocfTctmififttifTctopinarasvnascfTcfotmapcrqua doomniapofTunt faluari poncnribusnobie vnam cfTe
IxMno fcnrit t vcgctat.nam fi plurcs ciTcnt . vt ipfc oicit nararaj impo:taf a pcr gcniis t oiffcrcnna fub otiicrflis:
in oc anima cotra ■f>latone.tci:x6.po.quid cfTct il tamcconcipicndi modis. (iramplius. Arifto.8. meta/
lad q6 ^tineret easvnitas." nibilp:ofccto.0ed oiccbat pbjrRcc.tepc6.i5.?tro -fi^latonc inquirQ) fi alia cft f dea
QFrationcsillebencpjoccdantc^tra-i^latoocqiplato animaUstaUafdcabipcdis nodTctbomo enefimpU#
poncbat pUirce anloe oifiinctae loco t fabiecto:fed ipfe citcr vnum : opinane pcr boc pBue gcnue 1 oiiflFcrcn tia j
ponit 9 fint pUircs anie in eodcm U)CO.qaanl vna cfi ot
fpofitiood aUi.0ed contra.Comentatoz in pmo oc ani
- ma.c6mcn.7.tc5mcn.89.Dicit9> ArifiotcleeopinaFo»
(fic animc fint vn a fccundii fubicctil-t plurce fccandu;
virtutcs. vrt in c6mcn.89.oicit.bcc igif cfi opinio arifi.
Tlon.n.optnaf q> facit oiucrfas ocrioncs pcr vimitcs oi
iierfas t vnica mcmbza tifi: nec|i per vnicas virratcs ct
incmb:aotucrf3tanra;:fcdopinaf gjfacitpcT virrurce
Ofucrfastmcmbzavnira.i.^ncipalia tmcmbja oiticr'
fa.ecccigif qiiofcaindiiarifto nonfunt piurceanimc
dkntiaUter oifiinae in vno animaU.£rgo non cfi vcra
opinto tua. vnde Comen tatot in cdmen^}. fmi t>e ani/
ma bab«Q> anima cfiin toto animali vna in fabicao:t
piurce fccundii virratce:t poftcafnbditg>cii ita fit: op;
Q> anima:aut fit vna nuincro .f. in animaUbas o:gaicie.
ouo)r pare non vtuit pofi oiiiifion^at vt flt in eis quo'
n vna in fpccie .f. in cis.qnozum pars viuit pofi oiuiflo'
nem:t funt ilU:quop mcmbza funtconflmiUa. qnid qc/
pofliusoiciporaitcontra 'Jobttnncj.^cramplius.pzo
Inconuenienri videnrarbabcrc Arifiotelest Cdmen/
tatoz plnrcs cfTc fozmas fubftantialcs partialesin piuri
bus mcmbzia .quanto magis i^if Inconucnicntias erit
poncrcpUirce totalcs.vndc in pmo oe anima.tcj^ 3.58.
trgucntes c6tra ponentcs animi efle armonii oedndit
adboc inc6ucnl^.v$.3> tunc in quoUbet membzo eflfitt
onima partialisrt in toto cozpozc dTct anima vniucrfa/
U8.(Camp*Ui8.pbas in.7.metapb7f!.tq:.c6.45.b<ibet
0> ad oiffinitioncm con fiiracndam fofficit gemis cuj fV
vna? fozml impoitarc ocbcrc. (nampUus.fundamcn
tum jfobanie cft ruinofum : q» vna t cadcm fozma non
poflit intclUgi fub oiiicrfls ^icatis quf ditatitiis: qfi ap
porct cj: fenteria aacrrors in.iz.maapbrfix6mcn.j9.
vbibabctQjpdicatatarrribiitainoiainis tin ipfisin*
tcUigcnnjs n6 oiflfimint: nifi fm modil intcUigcndi no*
ftrum:n6 igif op? q> aUctari p:cdicaio|: quiditariuozu$
co:rcfpondcat alictae fo:marii in rc:qz ranc rcucTteref
opinio li>latonis ponctiB:<j> modii intclUgedinofhnni
fcmpcr cofequif modus cofimilis cfTcndi in rc . vt quui
c6tingit intcUwerc anial abfiraaii a fuie fpebne:^ptcr
boc ita in rc efle ccnfuit t occcptiie cft. ([ Scd tunc cft
DifficuUos. nam vidcf g> opio "Jobanie in bac ma fit oe
intcntioc aiicrro]re.i2.mcrapbffi. c6mc.39' vbi inncnl
atictozitatc in qua C6mcnraroz vidcf rcncrc qp gcnne 1
otfliniria oicant fozmae oiucrfas t iter fe t a fozma fpe/
cirico.n3 in tllo c6mento ponit oiffcrenriJ ttcr cnuncia/
tionce:qnc cnunciat aUquid oc itclligcttje: t intcr cnun
ciatioce fu5alce in ifhe rcbue malibtie.na tam cniida/
Cionce cniician tce aliquid oc Dco:t itclligcrae $ cnun/
dati6ce eniiciantes in ifiis malibus aUquod pzcdicacii
fuBalc t Qditariuii c6aeniunt in boc qz vtrobK^ oifpofl
Cio t oifpofirii (luit vnti t idcm in pdicaroc t adnnatoc.
Jn omni.n.enunciati6c afTirmariiia fubff ariaU ocnota/
turfdMtaspdicatiad furm-ficutcii oico.bomocfira/
tioiialis:t cu oico. ocus eft fapicns.vtrobicp ocnotatur
fdcnrttas ^icari cu fu6to:tame inqnit C6mcntatoz: 9
oifTcnmtpofica inalio.niinabfhncrisama oifpofirio
naUDifTer£tia.boctiun6oi)ci(1et flopinotus fttiffcttoc tDifpofitafuntideomnibusroodiKtrcducunradvni
aonotationee
tntention^omnibusinodis.JScnullttd ericmodiie quo mxfozmi.nicatilecompofltaexn\3xfottmldadat
DiltwiUio^zDirpoficuinctTertCiaretoillingiiantrcjrncin mam.-qucncccfbgdKaebomisinccpjregditjcis^Jcan
rcbas mjccrialibue.l; in ptcdicacoc pdicatu z rubiectii togdicas bomiB no cfl bomo:taiiccr Tumcndo bomtn6
flnc vnii in adunattocrrunc cameouo in potetia.T tande f$ in abftractiB a mi pdicacii nd folii eft idcm in aduna
rcdiiciinc ad altqui oiftinctionc in cfTcnf ia rci.vii vt tu tionc cu iplb fulito. vcrii ct cft idc in rc: q: in talibtie no
ftclliga9 0ubitat6c?:volmadduccrc vcrbacitis.tnquit cftrcpirccrptcrciDiiicrfitatcpncinorrquo!: vnu;ftt
cni. lncieaiitqucfuntfoimanommjtcriaDifpofTtio-i ma tJliudfoiVf^inMlib^^foluofidcraf foz^tjnriu.foz*
Difpofitu rcducunt ad vnii in dtc t oiio in coridcratoc. .n.abllractc funi acraa cancii nulli rc alc pocctii icludi
3lla.n.circntia cam fucnt occcpta fm (j> pofita x fucrit tce.vt ipfcoicit in.9.mctapft.ccM6.i7.i.iz.mcc3pbffl.
Dtfpofica aliqua Dtfpoficione : citnc oifpoficio iDifnontii come.}o.i.z.cc(i.ome.34.binc efi <p pdicacn i fuBm tn
vnii cranc in pdicationc: ouo m iccnciocqzpzcdicacus talib^^Aint id^oib^^modis;! ficft aliq oifto eft folu; fm
oifTcrt a fubiccto.0cd camc no (icuc purdtcacii oilTcrt a itentoc;. vt ipc Didt:T io ipfc fubdit cp c(\ magna ofncia
fubiccco in pponibua cjtbcgonciB fubHantialibtie. ;bi icer ca qiic Dfnt in dTc litcllccni.lcr inccr caquc ornt in
fpoficio.n.idc clt 1 oifpofitiVfiau in rcbua abffractis : fj itellectu tantu . (I73d ,ppo* igif oicamue q> Comcnto/
in potctia Duo:quido itcUcctuB oiuiiic vnum ab alccro. to: noUiic oiccrc ibi 9» in rcb'' malib'' quot func pdicata
intcllcctus.n.natttd dl oiuidcreadimata m ciTe in ca e% gditatiua tot funt fot' a gb^^fumunt :f} voluit 4> in talt»
quibu9componunr:quauisn6oiuidanr incfTcfiaitoi oueaptc rcicftalicU0„p$toDcfcres eaiiiidaDclato:
utdit ttuccriaj a fo:ma : t foimaj a compofico ct mace* bocaiit rcfcrt ad mam:qHc vc ipfc oiac ^me.^^.fcptimi
rtatfotma.bccigifurcfloifpofitiointcilccniB in rcbus metapBxflfandametiiDeferesgditatc.piigicfmaucr
compofltisejcmatcna 1 fotmj: cii oifponit compofimj rOTm^opioncGfobinise^ erronei.|(r-(>.rric m accrtcib*
per foimam:auc aim oifpofuic babcnce fotmam per foi efict 300 qui :x»oncmoc8 ncganrqz in talibf nntgna t
ntam. 5ntclltgif.n. vcraipclTcadunacaaliquomodoet Diflfierecie.jr-fS nadmulticudine p:edicacop Qditatt/
OiflFcretia aliquo modo.i?bi gf a. q: cum oifpofuit bomi » aoji clTct pliiralitas fo:marii:tunc tn cclo t in ipfis intd
nem pcr rationabilit jcc intclligit fubicccii ranonabi ligetijs cfTcc compoflrio. vt p;. ni Dc talibiis multa qui/
litatiBirationabilicjflidcfuncinadunjcionciintcUi/ dicaciucpzcdicant.CCSmplius.fequcrcfQifuPavclcfl
git Q> ocfcres ct cia cft aliiid a ocla to: cii aiit fucrit cofl > f)xctC8 fpilifTtma.-ver3) gcn'' fupia k:\\>ruo a. 1 b.
dcrata oifpofitio 1 Dtf(vfitLi in cie qiic no fiint in matC' finc Dtic ntaterte infe:mandc ouabue fo:mis fubOatia/
riarrancrcducunf advnamDifpofitione omnibuemo/ libus.EtnincquerifcuDueflntfo^mcfubllitialcsqiio
dis.£t nuUus modus crit quo pzcdicawm oiftinguaf a oidingtiunf . vd folo numero .vd fpecic.fi r^babcbunt
fubieccon oifpoflcio cjrtra itcUcccii.f. in ccncia rci. "Dec genus fUpM fc.fi ^mum. fubltaria cric fpccice fpcciaUfli
Comccarojfo:maUccr.QucquidefcnccnciaDiufatiga' ma.(Camplius.aliqaaefTetfojma.qucncq;dtfubftan
uicintcUcccumcuminbacmaccria;q:crp:ciTc vidaur tia.-nccBaccid«s:fiattdlfo:maco:po:citacie.taU6cni$
t«cerc aucrro]r6:Q> iffi inulcitiidini pdicator quidicaci no cft accidcns.vt p.;:ncq? ftiba^q: nincvna ma bis effet
oof cojrcfpondcac pluraUtae fo:marii in rc:fcd .pfcao infozmata ftiba:q6 cfl abfurdii.Tlo cft afic lociis fotucn/
qui itcrius fpcciilaf vidci (p boc aucrrofs minimc fen/ di ranones x aucro;itatC8:quas adducit p:o fc:quia no0
fic.pjo qtio ni Dcbcs fcirc ftn fundamenca fua in.7. mc/ b:euicaci (hidcmus:fcd noltri p;opo(ici cfi cljbowrc in
tapbrflcc.cc)c.o.4i.i.8.mccapbj'.cci:.c6.8.inab(tracris indagandovcncjt^ctqua crro:cef3cilc foUiipofTun*.
G matcria tdem elt qdquid di:aim co cuius eft qd quid nam vc inquii pBue m pmo Dc aniinj.cct.c6.8">. f^cccii
cft.t vc Diac in.9.Dconima.ccj:.c6.9.3dcm cft magnira' cfl iudct fui 1 obliqui:fcd qui curiofc vuU viderc banc
do t magniradinis dTc:': caro 1 camie dTcna cum raUa maccrii vidcac bcrucii in craccaw fpili Dc l>ac matcrta.
fintacraspurifoimainipfiecflquiditas omnibusmo t6rcgo:iiiarimincnfe5 infcaidofcntctiarii.Di(Kn-i7.
dis. Jn malibus aiit fublhintt)s fo:ma foUim oicif cfTc qonc fcainda.vbi ferc oes roncs 'Jobjnnis fo:maiicer
atridttas:matcria aiit n6 pcrtincc ad quidicaccm:fcd eft vdvimialitcr rccipiunc foronem.
Waoefcrcnequidirarcj.tidcoimarcriaUbiieqrtquid (E^ncadcmqoncinquarcnctDarifbtmi co:po:cttati»
dlndcfl idcm cii co cuuie cl^i qi^ quid cl>. ni aim in Dif pcedente qtuntitates interminatas in marcna.
ffnitioneraUumaccrialmnccciTjnocadac matenavcl ^ ■ ■ iM f\r^nritm n6mirariDefolertia
apparcntervd5fecutittc.vteftfcntcnciapBtin fcciido B^ni|i^ ' r ^*"^ tanri viri qaomodo
pbj-ficop.te^.co.vUimi.t.tf.mctapbffi.tcjr.co.z.t.S mc Mw^Uiiicaapcnccrretin via C6mcntato:iB:oiini'
capbrfice.tci:.c6.d.gtq:materianon eftpare $)ditatis. iPlflff^ ll nwrfuftcncarefojmaco:po;cicafisDcpdi'
teftc aiicrroT.7.metapb)r.zi.??.t. ;4.c6mcntis.ppter iBTiiwlii camcnto ftib(tariecoacma cffc matcncpa
bocigif dt^fiibftantialesiquidiratuicpdicatiocsin mcpiecedenrcqiijtiratcsinterminarae.ScdilTaopio
rebus maUbus:ita fc babdr cpxneiB oifpofitio 1 oifpofl/ cfl oc oirecto cocra C6mecato:c pmo pbrfico.come.
tttm funt idc in adunatiocqi in picdicaiionibue quidv vbi ct mcentioc argtiit c6rra auicc'.fcnticnteboc,vnde
lariut^taffirmatiuiBOcnotaffdecicaepdicaciadfubie Dtatibi C6metatot<j>quiponicpmim5m dTcco:pus
cntm. gcq: caUrs DilTiniti6c8 fumunttir cj: ^cipije quc peccac.nam fi m5 baberccaliqua fo:m.i fiibftancialcfi/
func in re.vc ipfe oicic pmo oc ania.c6mcn.5. t calce oif' bi ^ptia.-flcut dl fo:ma cojpojdtat ie: r iinc fi iit ipfc oi/
ftnitiocs funt ipfop compofitof q: ma t fo:ma . vt ipfe cit omnis tranfmucacio dTcc in accidct ibue.nulla aurej
tefbf in.8.mCTapbffl.c6mc.itf.binccft(}>Ditic g^inccU clTan-anfmutatiom fubffatia:qinincfiibmaiiuflibct
lcctusinucnitaliquiaUctatct oiftinccioncjinrcincer tranfmutatioiedTctcnsacm.Compofirii.n.ctmateria
Oii|»ncm t Difpofirii: p:o quiro in raUbue:vt ipfe Dicic t fo:ma cojpojcitariscii ilUi fit fubftanria cfTiccret vnii
Oefcr&.iipfa ma:dl aUud a Dclato.i. ab ipfa fo:ma que cns aau.([:ampliii6.vt ipfc oicit tbi.fi ma babcra ali'
cf^rota qaiditas reit .pptcr boc fundamcnni^ctia^ ipfe qua fotmi flbi ppjiam:rnnc pcr illam babcrct nomect
Oijat in.7.mc6apbf fl. come.zi. (j» qiiidtrae bominieicft oilTonej^t e% ^flti in niiUa t ranfmur Jtioc ami trcrcr no/
bomo vno modo : t eft fozma citie : t non cft bomo alio men t Diifon£:q6 ni cft falfu^.gt pixa boc ipfc 'xUidit
nodo t cftflccipiendo bomiaei pao aggrcgato ej: mte, a> ma e(l in po^ocs founc futeles t accdtalcs. opio igit
VMrlt9>matfrfa non babnr atfqaam ro»tiamfub(lan
tialei. tlcc VJlct rcfpddo Job3nni9 in boc. 9 aorrofs
argmtcontriSaiccnnam inboc.-quia Suiccnnapone/
bat talc; fozmam cozpozcitatie oc picdicamcnto hib(ti
rtecefozmamftHraftcamabctcmoin matcria cjriftctc
•ntc oimcnfionca intcrminatao natura p:tue i matcria
•tccpta.^commcntato:contra boc argmrna; comcn
cato: bcnc ponit foimam cozpozciratie oc picdicam^o
rubftantic piiue natiira in marcria cpftcntcm q| quanti
wtcs inrcrminatag : tamcn no opinamr talcm fojmam
cflc fpccjficamrvt auiccnna opinabamr fcd gcncricam.
tbocmquit Jobanncecolligiturci: mtcnone iBucrora
in p:imo capitc oc fublbntia oibis .vbi loqucne oe aui
dna tnquitrg ccinimauitgiDifpontiotriumDtmenfuv
nameiriftcntiumin matcria nmplicucrcftctDifpontio
IMnKnnonum tcrminatarum in co. £ccc mquit 3oban<
nrs q> auiccnna opinatue cft fozmam co:poicitatie cffe
fjpccificam.Tlas commcnrato: Dicit g» ita oxdidit oc bi
menntonibuBintcrminatierflcuc oc Dimcnffonibtis tcr
minarie.f qiDimcnfioncerenninatcrccipiunrar in ma
teria poft fo:mam fbcaficam.ita ctiam oimcnnoRes in*^
Kerminatc rccipiuntur in matcria polt foima; fpecificf.
modo boc cfl falfu$ fi aucr. immo rccipiuntur poll fot
mam generica^fcd ad pauca rcfpicientce oe facilt eniici'
•nt.TUm nnllibi aoicena pofuir foimam co{|X)ictrarie
dlcfbzmamfpecificam:(kutparct Difoirren in lib.die
fafficic ntict in maapbrflca fua.ncccommcntatoi pcr
flla vcrba allcgata imponit boc auiccnnc:quod autcm
vutrcommcntato: ibibabere cnboc:qt ipfe Saicenna
opinatue cil ita ciTc oc Dimcnnonibns inrcrminaris W
cut eft De Dimcnfionibue rcrminarie.-g^qucmadmodn;
Dimenfionee tcrminatc rccipiunmr in matcria poft foi
numfubftantialc n.itactiamintcrminatc rcctpiunrnr
poftaditcntumfozmcfubltantialieinon facit mcntio'
nemDcfo!mafpccificamagis$Dcfo2ma gcncnca vcl
BumeraU:q:apari6 numerati pomit loqui;(lcurpatct.
Ci aurem foima cotpotatatie fm Saer. non flt ponen<
da:ncc vc genencanicc vt (pecifica (^:q iilla t cadem in/
conucnicntiaqucpioccdunt contra auiccnnam fm te
poncntcm illam f onnam cfTc fpcaficam cadcm fequnn
nircontracommcntato:cm:fltcncat illam elTc gmerv
cam:inqaii cnim in eodem p:imo capTo oe fubflantia oi
bifl contra aui.eicqno accidunt d multa ipofTibilia: quo
rtun vnum cfl fotmam non ouiidi pcr oiuifloncm mate
ric:quap;optcr no rccipict Diuifioncm:i tpfam cfKrcter'
nam non oiuillbilcm pcr oiuifionciti fui fubiccti:-: ipfaj
non txit>crc contrarium flbi fucccdens in eodem fubiC'
ao:quod (1 ita cfTct tunc matcria nulla^ redperet fcnma
nifi iftam fiibi p:iiTia;.patct autem atilibct fanc mentis
Qjtftainconucnicntiaitapioccditni:fl ponatur if^a fo^
ma cojpo:ie clTc gcncrica fiuc ponamr cfTc fpcnfia.na
qnan tiim od oooptima boc cbrum cft : gj (taliqua fo:'
ma quccunq; fit:oc numcro fubllantialium loquo::rcci
peretar immcdiate in matcria p:im3:cfTct indiuifibilie:
quia non accidit fc6m ipm oiutfio i ipfie fozmie nifi mc
ritoquantitatiBrmcdiantcqua rcciptuntnrin matcria.
iSmiilitcr ralis foima cffct ctcma 1 non l>at>crct cotro'
riu flbi fucccdcns ;in matcria qtiociuiq$ ponatur. Qui'
tum autem ad tcnium inconucnicns ctiam p;. 1lam fl
ma baberet aliqua foima fubflatialcj quc cfTcr vcre fub
llaria non recipicns mtcnfioncm ncq; rcmtiTioncm nul
la alii rcctpcrc pofTct.Tla vt inqutt ipfc tbtde.vnii enim
fubicaii babcrc nifi vna foimi impofTibilceft. 0ienis
b^t aliqna fo:ma nulla alii pofTct rcdpcre.Tlec vaiet
refponfio ^obonnie 9 iftud Dictam f m commcnto»m
fntelligiFoefom»a(lj«ffirfl tvCrfmaramo aur^oefW
tna gcncnca.nl ccrram cfl g> fo:mc quattiio: clcmento
nimfuntfotmefpcdficc.gtrf crt)ocg» matcria eftin»
fo:matailliefo:mi0mibilpu>bilKtquin aliam fo:mam
pofTit rccipcre.^deootctiJ cemcntatoiie intclligimr oe
foimia rubltatialilnis qite flmptV funt fiilic 1 no funt m«
dicintcrfubfiatiaiaccidentia:flcutfunt foimequattu
o:elcmcnto:umPm ipfnmtcrtioccli c6mcn.d7.vnde
bccfunivcTbariuein piimocapitcoc fnba oibie. Dtim
ponit Dfiam itcr tiifmutationc fitbalc 1 accidcntalc: Di/
citcnim.CjiffcrutaiitintxJcqrninucntt trifmutarion^
indiutduo:umin fuiefubltanttje cogcrc fubm non e(fe
ene in acra.-inon babcrc fo:mam qua fttbftitiat . j5i.n.
baberet fo:mam nulli alia rcdpcrct:n ifi illa ocftruaa.
UniLn.fabm babcre nifl vna fornia? cft tmpofribilc.£t
fl cfTct fiil5a fimprr cjcits in actatunc cfTct ipalTtbilet no
rcccptiuti. qd .n.cfi acra no rccipit alijjd qi^ cft in aau fe/
cijdugjcltlnactittpoftcaifCTrvndcna ilhus Uibiccd
redpientisfubitatialcs fotmae.f.pmc matcrtcrncccfTci
cifcnlm potcnc.f.3> potetia cius cft of i j cuie fubftiti»
lie:t tdco nulli bj foima? ^ptiam 1 nam cpftentcm lin
acra:fcd ciue fuba cfi in pofTc:i C):l50c ma rccipit oce foi
mae.^^iat igit ifta Dcmortratioq: intentionc aucr.coiv
tra ^otMnn^.Omnc fuBm rcccptiuti oium fo:mo|: fub/
(Tatialiii tam vtTum ^ pticularift cftDcnadatum a qtia/
Ubct fo:' fubflantiali vfi 1 partiailari:fcd ma piima re/
ripit oce fo:mae 1 vPes 1 ptiailarcs.igitur ma cfi Denu/
dataaboifo:'vrttparticulart:n6igtfb5 fo:mi co^w
rcitatie quc^ vfie t gcncrica.£>ifcurfusnotus tn tcrtfo
iimc:imaio:eft tpfiuein tcrtioocaia.c6mcn.^?i fci>o
oeaia.comen.tf7.0i.n.vt ipfc oicit rcdpicneno cfTct oe
nudatii a na rcccpri:ttic iderccipcm fc:i ide cct mouee
tmotu.tidcmcfTctin acnninpo^TBtnoiaiitcft aoe
rof e i boc loco vbi abfolutc oicit g> matcria rcapit ocs
foimas.t in piio pbf .c6me.<5vi.69.t pmo mctapbf. c6/
m«.i7.vbi bj g> ma nulla b? foima oino ncqsvltm neqj
panicnlarcfcd p:imo rcdpit foimas vfcs vfq? ad indu
uidualcs:cade mino: eft aacr. j.ccU.c6inc.67.tn quo ct
(pfcaucr.facitDcmoltrationcqui adduj:imuo.ingtcTil
(n DilToUitionc argumeti facti pp gd dtg> pBe no ponit
elemcta bcrc figuras .ppiias:cu tii ponat clcmcta batje
rc founas p^iMXu ii oictu fit qp piima ma no cft rcce/
pribilis foimarii nifl inqptu carct foima oino:i ipfc oif/
foUicdo Dicit:i oilTolutio cft:qi no cft nccclTariii in rcce/
pribtli:nifl vr no beat foimam quam rccipit:non vt non
babeatfoima omnino.Quiaigimr p:ima matcria eft
rccepribilie oiuj foima?: no 03 bcrc aUqua foim.i oino.
£Urmcta vo cfi no flnt rcccpribilia oiuj foima|: di non
recipiat fc no ortt ocnudari a fute foimie apud rcccptio/
nerfcd dt nccclTariii tm:vt Dcnudctur a foimie quas rc/
dpitint:': idcoomnismatcriababcnefoimamcft rece/
pribtlie quariidam foimani; taniumiipioptcr txtc ifte
matericpiop:ie nonbabctfoimaequaB rccipitint.-^U
ma autcm materia eft vniucrfalisfumnullam l>at>cat
fo:ma oino.THrc comen.vbi cjrpfTc pat^maf» ^ma nulli
pcnimsfo:mit>crcfa^mipfiim:pg ocmoftrationc qnj
oddujrtm^fictit.n.ocmoftram^^DcmaitclligibiUtlcc oe
nndatu abomnimaU:qirccipit ocefoimae mfclligibi
lee malcs ^ clTc fpinraalc:i fc^m dTc intcUigibilitatis.
ita ocmoflramus mam trafmutabilium cr co g> rcdpit
omncs foimas malce fccundum cfTc rcalc : x fcaindum
efTctranrmutabilitatieconcUidimusipfasnullam otno
babcrc foimamflbip^op^iam.CSi^Pl'"^ mim? cfTct
oe Suerof fi ipfe opinaras fiiifTct talcm fotmam co:po'
rciMtisptcccdcrcquanticatcs intcrminatas 1 9 tal»
fornn eftgamfca «non fpedtieix(tnrtptnermint facc
re menhone oe ipTa iit tllo captb.Tla tbicommcn.poftq^
t)e(lni]:icei: tnrmto mamptimam nDllamomntno bai
bcrc fotmam fu&alem fibi pwptiam oeclarauic qp mtu/
ra dus eft nacura potencie.£t ptopcerea immediace (ab*
dir^talisnamraDiuidif per quanriratee irerminocas:
negligcno in illo locofotmamcoqx>teirari9:necDeea ali
qnam mcnrionc factr:nifl Deftruendo ea oari p auiccnl'
Hcucc^intiienriDifcurfumeius inillocapfo. (TSmpli''
come.in piimo (nctapbf .oOendic mam ptima non ee gc
nud p:o(ncr ipfam nulli oino (tbi foima p:op:iam babe^
rcgcnue auce dl fotma vtietnec valec ctu rtifio ad boc fll
fi Dicas q> ideo ma non e(l genudrqz nd babec aliqua j fot
mam fpecificam:fcd came bcne b$ founam aUqua gene/
ricam fibi p:opiiaj:q: $pumum cu Dids boc.cu cogeris
faceri mam cfTe genus.Tlam genus ct non babcc fotma;
f^aficam:fcd fua fo:ma cftgcnerica i vtie-.i madme fe
cnduj ma ptin': qui ponis fotma generica rearr a fou
ma fpedftca dlDtfhncca.1^elinj|mr igif q> cdmencacot
ponac Dfiam incermimpzimamtgenuepencsnonba/
bereontninomamneqsgenericamneqjfpecificam: i B
cu non porcs ncgare.*riabec func vcrba dtie. £>eclaracit
dho>gcnu0eftaliudamaceria.genu0.n.c(l fo:ma vKs.
XDaceria atic fc^ q> in ea non or e(Tc in acni aliqd omni
noMcx eiequerccipirnnlla} babec fotma oino:neqs vni
nerialem ncq; particularem : fcd piimo rccipi t foimam
TtemM poflea mediare fotma vH rcdpic fotmas :parcicu
larcs:i eft vna in numero fcdm cp eft fubiecram fotma^r
indtuidualium:t muUa fc6m fotmas^qt oiuidif per eas:
ieflvrrflmiU'00eneri:red DifTcrcagenere:qi dlvna in
niimcro in mulri9:fc*m q> c(lc dus cft in porcnria. 5en'
aiir cft vnuj in fo:ma mcdia inrcr aaum i porcnriam in
mulris:': idco babcr gcnue ptedicari oc pluribue fpcbus
tDetndittiduis illa;i fpemm. IDatcriaaiitnopocptedi
carioe fpebnegeneracie ctc ca.l^cc comerarot.l^acec igi
tur 9> ma in boc oiflfcrc a gcncre:q: cft porcria piira .gen*
ottcedlfotma mediainterpuramporecia laccum puhi
t complemm.Opotccc igic mam nuUa oino fo:ma fuba/
lem bd-e fibi ppctui.(E ampliue boc idi fiilctt accoiica
tecdmcnrjto:ie in.iz.mcrapbf.cdme.t4.vbirecitis opi
nionem qiio:tidam Dtcetiij mSm e(Tc gcnus;qi efi cois oi
bu8 rcbue gcncrabilibu6:c^ boc quida rcpuraucrur maj
piima c(Te co:piis:i in boc loco oacgimr crro: ^obanis,
Tli i(hid comcncaro: appofttir p:optcr Sutcena poncnr^
fnma cotpotcicacte oep^icameto fubc tnatcr tc pzime
coetema:i q: illa dl fotma generica:id fm opione Suic.
fequi vtdecur 9? nulla fit Differctia inrcr mam:? ipfu; ge
nus:vi!inquictbicomecacot.£c videmrmibi q> uicede/
bac Dare DifTirrencia incer namra maceric in dTcM nacurl
foune vtte:i madme illiue quod cft genus. 'Kcputamr
cniQypuma ma:qt dl cdie b; nacuram ret vtr piedicabi
Us DepUiribuenmde quidameiciihmancpzimam matc
rfam cffc co^pue.-i fl ira c(Tcr babcrct fo:ma: vnde fcdj po
nencce fo:mam cotpotdcacie macene ptime coeccmam
iihbabcnt fatmQjmaceriapiimadlipfumcotpuscom
pofictun c^maceria pttma:i er cali fotma cotpoidcacis:
qt in tali oee reUque fotme recipererar.gcce igirar aper/
cequomodo vbiq; UKotii cdmcnrarot auer. De(Trutr foz
inamiflamcotpoidcatis.(ir3mpliusfi fotma ida cox*
potdcatis Dareturfcqueretur 9 pfideracio nacuralis no
refoUicrcf vfqs ad conceptii marcrie p:ime:fcd folti pue/
nirct ad concepmm cotpo:is:?ris efl falfum:i contra pto
cefTum pBi in inuno 1 fa$o pbf.Tli vt ipk oidc in oaauo
mecopbf .c6mc.iz.i in.4.pbf .comc. js.crafmutacio fub*
(lauaUsfeciccognolcerenMUKimoftw locaUa kdx co/
gnofcereU)ats.giigimrfa»itacwpottodt e tcri iaai glto
igimr per crifmucacione no polTec pcntenire nii! vfq$ ad
conccpramcotporis.pcr cranfmurationem enim vltcri*
nalis non po(Tctptogrcdi:q: calis fotma poninir etemoz
fcnncfequcref Q^ptobarccotpoMeiTecompoflca e% ma»
teria 1 fo:ma non fpccrarct boc ad n^U:$ pbm fcd ad tne
tapbfRcum:vt auicenafcnticbat: corra qucmaaer.i'n«
uebic in ptiopb|r.c6meto vltimo.llam nuUuin e(t aliud
mediua(lptobadiico:pouicoponiqcmaifo:ma:q§ rrdf
mutauo.Tlam vc ipfc oicic in eodem primo pbf fl.cofn^.
).q: vidcmiis aliquod cozpue rraffcrri dc camcicare ad
rerre(lreicacemcognoaimu«efleaUq6fu6mcerttutn q6
l>ecfUbvcroq$cerminocra(huitacionis:ciimanifefhi (U
9 vnu oppofltu no recipiac alutd (tbi oppofitu.&i aut^
fotma cotpoteitatis dTet macerie pume coecema : nic tm
le copofiram ej: maceria 1 caU fozrtia nalis non pofTet co/
gnofceremcqs naturalie per trafmutatione vtr poflet iit'
termaceriamptimam:iqaaUbetfotmam fubflanttak^
realem oifhnaion^ cognofcere: quod efl abfurdit 1 icon
ueniesapud ipfum.i^atctanrcq) ralie rario qium facft
cdmentatot p 2utcena; cquc bcnc ptoccdcrct concra ip»
fum:fl ipfc et tcncar fotmam ipfam in marcria ab etrmo
(n>i con iiiaam:flue ipfe optnerar cam cffe foima 0cnert«
ca fiue fpcdficlficuccUire inraenci pacere potdl.(E' An
p(ius odducamue contra poncntce fo:mam iftam cozpo
reicacisocmonflracionepi3i:ifui cdmencatotis Suero*
fein fc6oDegcneracione.ccicc6men.).vbiq: tnccnroCNi
nanciflamoptnionem.j&iciiccnimQ»poncnte8 macertf
cotporalem pziozcm quacraot fotmis cUmencotii errat.
3[mpofTibile enim efi reperire aliquod cotpus fiue finltii
ficfiuctnfininjfincconrrartctatcaliquaiUamsque rcpe
riunrarinquarmo: clcmcnrie.Omnccnim rale aut cft
graucatit letic:autcaliditm:aut frigtdum:icii bocQ>co>/
pus Difhncram babct oc ncccfTitate aliquam iflamm c$
trarietaram:of:^ q) fit altqutd ino:um:vndeinquitp6a9
intex, &ed facierce quidcmvnam marcria; cjcrra piedi
cra:banc autem fcparabtlem 1 cozpotei peccant. '^fmpof/
fibileeni fine contrarictateefTecotpns bocfenffbiUr.aor
enim leueniutgraue:autcalidum:aut frigidum neceflc
ef1einKniram.bocq6quidamponnntp:incipia$ efl^£t
commencacot in commeco tnquic.Qut veroponitbis qt
tuotcotpozibuemateriamefTeptiotcmeis cotpoialem:
1 in acra peccat JDmne enim cozpus edflcns in ocra non
potefl ftigere contrarictatem:i cum boc cotpus qaantns
non babct nifi aliquam DifTicrcnriam; qrifTcntcm.in bi»
quarrao: nccc(Tccll:vtfitaliquod ilb:umquattuo::iin
difTdcnter fine boc cotpus ponatur finicnj fiue infinito:
vc quidam Dicunc.TIecdleenim vt boc cotpus quinnmi
fit:aut graue:aut lene:aut frigidnm:auf calidtim.IDodo
a pari ifM ponentcs fotmam co:po:citatis ctcmam ima
teria ponunt maceria$ co^wMlem piiotem quattuoi fbt
mis clcmento:um:i ranc querendum d> ab ipfie.vtnmi
tale co^ws fit frigidum vel calidum vd grauc vd leoen
quoddiq; oerar arguamr con tra ipfbs argumento confl»
mili quo pBs arguit contra antiquos.Tlcc valet fi oes ra
tioncmoiucrfltatieqjanriquiponcbant talem materii
coqx>:alcmefTequid oinincmma qtiattuot fbtmis de/
mento:um:icaq?efTctaUquid infpeciccon(hmmj:i toc
ratio pbjrtofopbt benc p:occdir conrra ipfoe: quia omne
cotptiB (enfibileconftiturumin rpcdcbabcraUqtum c6
traricrarcm.1loe aurcm ponimue ralcm fo:mam cffcge
nericamquenulUi$babetcontrarium.>tideonon dlcot
rapribtlis:fed etema.(r0cd ifla rrtflo no pot florttn qt
nuUibi iucnics tales anti^s pqiios ibi pBe arguit pofiuP
fe tUa founi dTe fpecificam.£t idco oiccbat cdme. i ^
Snnoradbnc^
anftna comme. z6.qf vlr pi fficilc poflumae bodic in>
tdligcrc opiniocs antiqiior:qj non funt notc apud noe:
fmmopotiuscy^bis arifto.vtdcf fcqnig>antiqui:con»
tfj quofl arguit: poncbat tJlcco:p*i9 cflc infinitij i inde
tCTminatil pcr tiliqui foimd fpcofici finit optimc nota'
uit egidius i iHo loco picca/llot idii ct boe ixjfuilTc ma
Upjinciptriinftninl.i.idctcrminjfu:qi cjrquo poncbit
ipfum fcpjratii a cotrjrict Jtc no oabjn t libi fpalcm foi
mi pcr qua octcrminarctur:': in boc m alc facicb on t.qd
atlt Of dupi 'Jobancm ad crro:cm fuit:q: opinabatur q>
foima gcncrica rcalitcr oiftingiiit a fo:ma fpccifica:': q:
iHdcbat q> fo:ma co:po:cif atte oc pdicam^o fubc e foi
ma gcncnca:cui nibil 5:iat pofuit ipfam ctcma cfTrfed
Dcctpif in ftjo fundamcnto.lli fo:ma gcncrica t fpccifS
ca ide rcalitcr funt:f!cnt fup:a vifum fiut :t idco ad cov
nipt ion^ fo:mc (pccificc prictatc bJbctiB:fcgtur comf
ptto fo:mc co^wuritatie cii fit cadc rcafr illi:fola ronc oi
(hnctaab illa fmcomctJto:c:vcl vtalg volucrut:ci: nS
rn gcnu« i fpea oiflinguiimr.irStnplius (1 ma babcret
fbzml nd cet fc6m fe ignota:aiiu0 oppofltii vnlt pBtte in
7.mctapbr.tqc.c6mc. j5Tla ab illa fo:ma fibi ,pp:ia ba
bcrct nome i oiffinition^vt ingt come.p pb)r.c6me. 6 j
djampliufl anfto.in tcrtiopbr.tcjrxotne.tfS.lDa non
bj fi?em:i comcn.in come.rcddcna cim inquif.fi matc
riaberctfo:mac(Tctpcrfcn6DclJtain alio.ipofTct p fc
rp(lcre.Crampliuflc6mcn.qcp:cfTc p pbjr.comcn.tfp.
inqnit:t ifla ni quc cft ma crt vnum pn" comuncoibue
gcncrabilibuequcaltcritur adinuicd:fcdn6cft vnain
fcnta q> flt fiil5 j fimplcr cpftd» actumcq? ita q> fit aligd
c6pofitnci:matfo:Vnifibabcrctfo:ma p:op:ia nuU
lialia rcripcrct ipfa pmancnte:fcd ftatim co:riipcrcttir
^citoalia fotmagencrjrct .£tef gcgdrccipit aliqSno
rccipitipf(imfc6mQ»cflinactu:fcdft6m gj cftin pote/
tia.6i igitur ^ma ma innata cfi rccipcrc oeofo^maeine
ceflc cfl vt fit in po* ocs fo:mc:i vt no babcat in fua fuba
fo:ma$ ,pp:iam qua cH ma tcria:': et fi cfict aliquod cjri/
Dene inactii.i.babcs fo:ml:tiicgencratioin fuBa cet al/
ceratto: t fojmc cflfcnt acddcntia."Dcc come. Uidcs igf
tur q> abfolutc ncgat aucr.ma? ptimi non clTc atiquod
copofim cxmai fo:ma:i q> cfl fuBa omnce fo:mc in po
lentia.ncc oicit in ma c(Tc aliqua fo:ma ncq? gcncricam
ncq5 fpccifici.^t pfccto illi qui no afTcnriunt ifiifl r6ni'
bue no biit ingcniii babilitatum ad bonii.Tlam vt ci:pf/
#eb$c6mcn.in pmctapbf.tci:. comcn.ii.crraucnintan'
tiqui:q:pofucrntp:imum clcmetii c(Tc co:p«8:': non po
focriit ipfum fubam n6 co:porca.co:pu6 vcro vidcf co^
poniti:i idco ?tingit d gcncratio i co:niptio: i p:imum
elrm^m non o? oici gencr ari ncqj co:niipi.c6tingcrct
cni ctemcntii babcre clcmctu: i ficin inftnitum.(rfln»
pliue ninc if>a .ppofitio n6 c(Tct vfr vcra;cp omnc copofi
camet ma fo:ma clt co:mptibilc: fcd opo:tcrct ca co*
arrarc fic.omnc copofim ct ma i fo:ma fpccifica cf\coi
ruptibilc:i tunc ocmofJratio ap.i come.ad jJbadii coi
po:a ccM ianoei copofita ci: nia i fotma cocludcrct ti
tnm eanon coponi ci: ma i fo:mafpccifica. nibil Mitip
bibcret aliqueopinari po(Tc:t jlia cfTc c6pofita e^ matc
ria 1 fo:ma gcncrica.^^un.jrguit comcn.in p:imo capi'
teocfuBao:bi0.omncc5pofituq:ma ifo:ma cftgcnc
rabilcico:ruptibilc:fcdcclii no cftgcncrabilcncqjcoi
mpribile:crgo cclii n6 cft copofitii cr ma i fo:ma:n6 p6t
•ut pUis infcrr i cr ipfis pmiiTie nifi q> ce\u nd e\\ copofl
cii ei: ma 1 fo:ma fpccifica:aim ad ifium intcllcctu$ ma
to:oicaf dTc vcra.quarr.n. fcminas inpicmilTie talitcr
OcbcBColligcrc in xlufionc.fiait cft fnia plji in .pbcmio
pzimi poftcriop.C][:anipU' vidcmua arifto.in.7.meta.
tei:.commen.octaniDicerrmSmnonefreqnid nccqna/
le nec qudtii ncq$ aliqd alio^i p:cdicamcn tof :i ccmcn/
tato: in commcn.rcddcnecam buius inquir.i oiirit boc
qm fi aliqua fo:ma aut aliqua p:iuatio cffct dTcntiaUtcr
inman6rccipcrctocefo:ma9.([ amplumfi oarcf fo:
ma co:po:cit Jtie oiftincf a a fo:mi9 fpiccificie finc pricta
te c)cifiee in ma ab ctcmo:fcqucrcf qi n atura ociofc agc
ret . pde cft contra pBj pzimo ccli.tc)c.c6mcn.)z.i.z.ccU
tei:x6.5o.i.59.£t.}?ocaia.tcj:.c6mcn.45. p:obaf ?na E
ca quc bj i9ner.p:imo ccli.c6me.zo. vbi b; q» qc boc ap/
parct bcncqj co:p«6 cdcftc non cft copofitii c% ma i foi
ma.ficnt fiit quatuo: co:poia fimplicia:ct 91 cR fimplcjc.
^o:mc.n.quc funt in ma fiint pric:i fi dTct fo:ma in ma
teriafine^io.tuncnamra ociofcagcrct:aim in ifiama
no ntpo*oino.3n ma.n.no c{\ potcntia nifi atmd fcpara
tioneciufl a fotma.Si igtf fubj matcric clt in po*:i fue*
rit alic)tia ma.ciiiiie po*nunq^ crit ad actiKifta po' e ocio
fa t fu|}fiua.£t fi n6 cct gcncratio 1 co:ruptio non fiaret
operatio ifhue virtutie.f.potcntic.oeaf io.n.iihue potcn
tieque eftejcea quecflabfciiTio cr acuminccladi) cfi ge
ncratio ico:i«ptio.0i crgo ifia potcntia cflct iinc gcne
nitionc ico:niptionc:c6tingcrct: vtaliqScnecfTct fine
acrioncp2optcrquamfiiitcne:quodcrtiinpo(Tibilc.£c/
cc q> c6mcntato: b$ p:o impofiibili aliqua c(Tc fo:ma in
matcria finccontrario:i vultcjTiicfrcocm fo:mjmcfTe
a matena fcparabilcm pcr fui co:ruptioncm.(L ampli*
tertio ccli.c6mcn.z8.i.4.ccli.c6mcto.zz.i.8 pbr.conv
mcn.^o.b; q> in animalibiie.lfDoto: imotu; oifringuu
tur ccntialV.il3oto:.n.i ciecOaia imoiii cil co:pu6:fj
in corpo:ibU9 fimpUdbue idcj cfi moto: fm fpcm 1 mo
tum:fcd Diffcrunt ^m modum:i in quarto ccli. comme.
zz.oicit 9 grauitae in lapidc c(T moto: fm qi cfi fo:ma
tantnm:iirfacfimotainquantii5cftin p:ima matcria:
itaufa inboccfl:qjp:imamatcna no cltcne in acni.U>
pteautcm componttur cirgrauttJtc 1 p:imj matcria.£c
ceigitur in clcmetienon cfl alia founa gcncrica a fot
ma fpccifica.gt "Ifobincfl oicit 9» ifta auctojitae fiiit fibi
multum DifficiliB. Ct cgo oico ftiit fibi cti j itnpofTibi
lie DtlToUirion ie:quia foUitio fiu nulUiie cll inometi : qi
eftfoUttio voluntariaifinc rationcoicta.oicitcnim q}
lopie potcfi ouplicitcr conndcrari.vnomodo quantum
ad totam fuam fubflantiam.i fic non folum cft compoli
niec):vnafo:maicjevnamatcria;f3babct fo:mae fnb.
flatialce plurce o:dinata6 pcr qiiarum p:imam cfl fulu
ftanria:i pcr aUam cft co2pue;i pcr aliam lapie.aUo mo,
do lapie potcfi cofidcrari inqu antum cfi fubicctinn mo
btlc motu rccto:i vt fic non componif nifi ejcmatcria t
fo:ma.qiiduie igitur tn l3pidcp2ctcrfo:mapu>[niiqua
eft lapie fit fo:nw qua cfi fubfii tia:i fo:ma qua c coip',
lamcn boc accidit ci inquantum cl\ mobilie motu rc/
cto:q: fi non babcrct nifi vn j; fo:md.f.fo:mam pcr qui
efl lapi6:i matcrii co:po2alcm jdbitc moucrctiir motu
locaUrcao.£c6trario cfi aut oc animaU fi ocbcat fcmo
oere moni locaU pioccfl^iuo non rccto opj ipfum cftlc c6/
pofitum cjc an imo:i quada.; alia fubfianti J acni pcr qui
cft acni mobilc taU monHi 0cd ?tra iflam rcfponno*
ncm inftatur.piimo qui j illud quod oicitur in ca cf\ fal
fum.fccundoquianoncfiad intcntioncm commcntato
rte.piimo quidcm falfnm ef\ q> Upidi inqujntum mobi
liedl moturectoaccidjtfibi illa fo;mj:(vrquamccoi
piiecnm fubm motue otcanir dtc co:pue.omnc cni mo'
bilc 1 motu rcao 1 motu circulari olcitur clTc co:pu6 (1
cutcftfcntcntij pb]Plofopbiinfcictopbirficc:um tcjc.co
men.}z.ljpie igiturinquimmmobjliemotu rccto pcr
ftDrcflecoip(t9in6pcracciie.0ccundoifta riino non
Bmomionce
tft«d n«nrfc5mnitfltoii9.Tlam fn.^.cdi.comcn.z8t6
Oicit in aialibue motoi i motfi cfTcnrialitcr oiftinguij
nirqjmofiMnaraUpf cfTcco:pu0:in clcmcne autcnon
dlniH matcna:t nd oicit comctato:: qj in clcmcntie fo»
ma cotpoicitatio pcr occilfl DOirrat imo cam nmpfr ne>
gat clTc in ma co modoquo pontt '3obannca.i3cd m ou
ccfl.i pjri ifta aucto:itae p:occdit cotra tc:q; ni tcncef j
ih tcntione flucroye in vno copofiro no clTc nifi vna fo2'
ma fubalcm.modo in aiaUbue:c):quo taUa oiuidiitur in
parte pcr fc moucnte:^ pancm pcr fc motam:tiic ui aiaU
erunt wic foimc.f.anima:': fo:ma pcr quicorpue cftco:
piie 1 cft actu mom^:P. ndctur 9» 13 vcrii cft. tamcn ilU
fo:maco:po:ien6cftDiftincta a fo:mafpccificaquattu
o: clcmefo:ii quc fotmaUtcr funt in aiali: fcd cft cadem
rcalitcrdiiUi9.iifTacftfniac6me.in.7.mctapbf.in co*
men.ji.vbi inquit aia? cc fo:ma addita fotmie coplcrio
nahlHifl;7 io co:p«e aiaUe of c(Tc pare pcr fc mota.no au
re incoucn it in code e(Te piuree fo:mae:quarii vna (itve
rc fu&o:aUc autem ftnt medic tntcr fuBae 1 accidcnriarfi
cut oici t comcn .in . j .cel(.c6mcn . 67. & i igittir fo:mo ifta
cotpotcitatis cflfet oifTinaa a fotmie cUrmctoiii: mnc ar
gumetu c6cladcret.et fic oiaii (it oc bac qdnc:i qua vo»
Uii mc oilatarcq: mulri modemi crcdiit illiopinione$
iobInieDcfoimaco:po»itati8(U(1ie o< Intcnnone co/
mentatotis.
Cl" qtJc(lione virima fcfn metapbf vbf tenet logici no
(implidtcr ncccflaria:-: p^tnctpafr ce oc rcbiw.
IJcitiobancs f^i^lZZZ
I ctrfnc neceiTitate (impthi qp logica p fc 1 piin
'cipaUter c6fid c rat oc rc baeiqi ^clndit vcrita
' te qnc piimo rcpcritur in rebtte t no in intcn 1
twnib" fcciidieijcr fc out 1 no piimo logica cfloc intcn'
tionibue.CQuiwad ^necefTitateU>gicefatiefti/
pta vifum cft.vcr quantu cid id qi"» fcSo oicit logica ^nci
palitrr cc oe rebite vf mibi (it falfum.n.i lUud vidcf
e(Tcptimoc61Tdcratii a logica quod in ca o^lTinitur oiui
diF:tocquopa(Tionee tpwpiictatce ocmoflranturfcd
In U>gica n6offlFiniiiror ree nccrce oiuidiittirper fc nec
Oe eie pafTionce t .ppiictates ocmcftriirarfcd oc intcti»
onibue fct^ie;quarc intetionce fcctidc piincipaUtcr cofl'
ranmr.^Daio: cft manifcfta 1 cft pBl.in piimc poftcr io-'
rij.mino: P5:q: in logica oiffininir intcntio gcncrie:fp^i;
oifflcrftic:pr»:ij.~i accidftie.©ifrcniiciatto:ofo: nomen:
^bii^ocmoftratiofrUogifm^nuUibi Diffinif pcr fcali
qtia inrerio p:ima:': (T quandoq; boc fit boc cft pcr acri'
dcD:': vtb? attributioncadintctionefcciida:(icut inp/
dicamcrie ^ringit rce oMcrari p acridce.f.in oidinc ad
mterionce fccud ae no p fett fub ronc ptopiia:nct« :>nde
ratocfuP3inquJriicftgcncrali(TTmu:t inquariinon crt
in (ttbieao vcl m qnani no of oc fubieao vd of oc fubic
Cto:t in ronc fupioiie vcl infcTio:ie vcl in r6nc (ubiccri
vel ^(cari rce ipfe a logico ^fidcranf .qtiare n6 p t p fe
logica eftoercbue.(r Hmpli" vidcm^VBumplcriiqj in
Initt^e UbioiuUjgicc ponctcfuamintcntioncpiinciparr
ctrca intcntionee fcciidae^ficut fcdt in Ubio pcrbicrmc
niae:vbi ingr .pmu 05 :>ftitacrc gd fit nomc:'i gd fltvbu:
poftea gd afTirmario:t ncgario:t cniic«atio:t ofo.£t i pn
cipto libit piiozii anaUrticop inqutt . piimii 05 otcere cir
ca gd:t oc qoo cft itcntio.Quonii circa Dcmoftrationcj
t oemolh-atiui oifciplina.ocindc octcrminarc gd cft .p
poAriort gd terminn6:t gd frUogifm' tc. £t i pncipio U
bii topicop ttaein>idiait. ppo^tu qdi ncgoaj e mabo
da inuenire qna potcrimue frlU>gt?are oe omnt moble«
matcqcpiobabilibttsrtnoeipn Dt()7onrionc fu(nnete«
nibil oicemos rcpagnle.p2(mtI.n.0icMii gd eft (VUogir/
muetcCtin Ubioclccboiii taU vtif pfationc.oc fopbr'
(hctsaiiteiecbtsrtDe bieg vid^rgdeclcncbi fcd non
fat.fanr aiit paratogifmt-otcettKis incipictce fc6m n a 5 a
pmie.ampliue auicena.tn p:imo fuc mctapbr .capro.z.
ingt.fubm vcro logicc (icitt fduifti funt intctionce intd
leae fcdoq apponiimrinteriontbue ptirno inrcUcais
ftn b0C9 c pacnif oc cogn ito ad incogn itii n 0 t qui
tii ipfe (at iteUeae.gt itide aucrorfl.4. .mnapbr.com /
m^.7.ingt.q>bocnomc cne of oc pmie mtcUigibiUb': t
fedidie t fiit rce Ujgfcc.^tide Boaiue fupcr poipbrrio.
3ride aibcrtue.^ftidc; bcatue Doao: in qonibue fuper
boetio oe rrinitate.itid ^ fabtiUfl fconie in vniucrfaUbtM
(bBPoipbrrioqonc.i^-grbicuitcr oce rcctc fcnricnte*
(Mriit iftiue opionie. CTamplius fl togica pmocfTa oe
rebtts ^tingcrrt logfca magie ci fcf am reale $ ronalej»
di tamc oee oicit logici cc ronalc fciam: (tcut cft fcntcn
tia aucrofe fuper poipbyrio ad ^cipiil-t oium eicpofl/
to:p.Q6 ailt occepit ^oine fuit qividir n^nuUae oifftni
tionc9 U)gicalc9 no vcrificari in fcWe intctionit)oe:fcd f
^mie pp boc oirit logfca piimo ofidcrarc oc rcbue ; fcd
bocnibilcft:qietin ipfieintctionibusfd^isrcpcrif vet
ritae t falfltae tanq§ in (igno.in rcbue vcro repcrif tali*
veritae tanq^ in (tgnato.vndc pp6nes logicalce oc acta
fignatovcrificawrinactucTCcrcitoin itcnrionibtie pii'
mie.fcioe tame Q' ct in ipfie intetiontbue rcciidis rcperi
nirvcritaepiopiiavtin fignato.ficutcum oico.fpeseft
vrc.tfn&mnoncftpiedicatii.fciae et 9 logica vfitatur
Duobus modis.vno modo vt eft inihiimenl otfttngoes
vcrum a falfo.aUo modo piout alTumuf ur ca quc occla
rato funt in ipfa:t accipiuntur pio madmie ad coftmcn
dii vcl Dcftnicdum aligd.piimue modiie of c(Tc ptopii/
us.fccudue modus cii coniideranir t vfitarar in (dinf
particularibus non eft piopiio8:fcd in ptima pBia cft|>»
piitt6:ficat cft fnia aucrore piimo pbrficoc . commcn.
j5.t oaouo pbf .5".7o.t fc6o mct a.c6me.iS.£t fcptimo
mct i.c6mcn.2.t piimo topico;: capTo.z.
Cr0upn'tcmometapb]i1iceinq6ne qaa qaeritvtnim
gcnera t vlio fint piicipta rerum.
10 hi<- nrttir quicquido«fatioban
m IML qyilt ncetcncaeniQjliccc
genus t oha famatar o piinriptje quc funt in
re vt eft fcnteria c6men.in piimo oe ata. com
Jmen.5.Ctprimo pb7flcoia.comcn. z8. & (e*
ciido pb)r.comcn.z8.tamc gcnue t of la no funt piiripta
rcalia t foimalia rcru;: vt "Jobin»^ cft opinatue: fcd fiit
pitncipiacognirionie t funt piinripia occlarantia quidi
tatcm:vndc auerofe.}.mcta.commen.io.b$ 9 vte t fin
gulare fanttXK nature.bocn.intcUcaii: boc aitt fcnfibf
lc:t fubdit (p oifTinirio p^icipioiii Mm funt piincipia
gcncra:t vHa aUa cft a oiffininonccos fc6m q> funt par/
tce rci DiffmibiUe.boc cft oicra. alio modo appdlanf ge
ncra:t oifTcretic ^cipia rcfpecra otfTinitionie. aitomo
do appetlinir ^ripia illa 4 (iit in re a gbue fumif r6 ger
ncrie:t r6 oiffcrctic.Tli gcnite t Diffcrct ta:vt b? come.l
c6me.attcgato oidinir ^ncipia cogniti6i6:t n6 pn' cen/
di.Tlcc valcf q* oicir ^obince 9» pBa oicit i.7?metapB.
tcicc6me.;5.9ptce t>iffiniti6isfiit fo2mc:£(re vf 9 vtis
Rnt fotmatta t realia cendi. Tlom cguocauir ^(oba/
nc9 oc foima:ouplc)ccft.n.fo:ma.f.oano c(Tc:qttcappcU
lanir ab aligbue foima ptie:t cft foiina occlarie gdir^
tct i(hi appetlaf foima toriua.tDodo gcnus 1 ofia (lior
foi* oeclaritcs gditarert fiir ^n* cogniri6is.-non fonr
foimatia clTendi^x boc eft qd oirir conmicn . ptimo pbf
flcotum coinmen.5.9 oUe (ttnt poricf fdtn fide$ t oUr
(caindiim f maginarioaenrc valct qnod oicit iohwnc»
q>i[\a qiicpjrftciuntqtudttatcinbomuiiaintrinrccc il'
• lafuntp:icipi3fo:m3lia clTcndi:qitotaquidua9rddl
" fojmarfcdvniucrfaliaigcncrafuntboiafmodirq: foi'
mct gcncrie t oifTcrcntic intrinfccc pcrttncnt ad qtndita
rcm:qui3 bomtnts quidirj9 intcgramr cr fo:ma gcncra
li 1 fo:ma fpcculi:boc nibil cff.'!! jm qiuditas bominie
potcfl puplicitcr confidcrari. fcamdufndTcct fcdm ef'
fcnrtam.i^Dodo quiditas bominiB fccundum cftc quod
babct inftnguUribue pcrficiturq:p:incipi|0 rcalibud
e(Tifrtdi.f.cj:matcnaifo:ma:fcdquidita9 bomini» fciSj
ertcntia tvt quiditas cft:vt fic iicrficitur cj: p:incipge co
gnitioni6:qualla funtgcnue t oifTcrcntia: i iHa cli fcnte
cia Sucrof 0 in piimo mctapbffkc commcn.z?. vbi vO
civ.t intcndit Qj c6p:cbcnfionc9 quc Dtcunrur fcic fiit re
rum quc funt i fcnfibilibue non gcncrabilc 9 ncq$ co:ru
pfibilcsnifiacridcntaUtcrtfuntintcntioncs vnmcrfa
Ice:qui0intcllccttt3comp:cbcdit incio^tfut fo:mc.C6
p«bcnfionc6 vcro c}uc fun t co:niptibiliiim 1 gcncrabf
lium.f.indluiduo:umcopofito:cnonfnnt fcicfcdima^
nattoncs to^.& quafi intMcbar q» iOa fcnftbilia babet
O0O0modo0 comptcbcnfionie.modfi qui non cft fcictia
eoinm^fcd imaginatto.ct modu quicft fcia co:ii:-: c\\ tn
tellccta vniucrfalta.bcc comme.vbi cjcp:c(Tc patct qi cx
tra animam nuUa alia cft copofitionifi cr matcna fo:
ma;qiic quide compofitio cfi ipfiue fingulano^cuiuo fin
gulari» non cft fda ncc DtfTmitio : vt oiccbat ^Mjua in.7.
mctaiTbr.tcr.C45me.jS.3lfcracrt compofirio c% gcncre
t oilTcrctia.£i talio cft pcr fomias occlarantce quidita
tem.qu39intcUccm9Cdp:cbcndit.i iftccft fdaco:um.
Tla$ intcUcctu9 cf> qui facit vniucrfaUiarem in rcbue.
piimo Dc anima.c6mcn.8.£r ouodcrimo mctapb)r.com
men. .^.TIcc valet ratio ^obannte oum otcit:^» ilUid qd
notifkat fnblTantii rd tft fubftatia 1 quiditas reirfcd ge
ntts 1 otfTcrcntia notificat fUblTitii 1 quiditatcin rcucr
go funt p:incipia fubfTantialia ra.(E3fla cnim ratio qc
picfTc foUutur a p&o in p:imo "mctapb]r.tcj:x6mcn. 45.
contra-f^latone$.3ltaentmoecUirabar'PlatoQ>ma^ii
t panium funt fu6e rerum.argncbat cnim ficquod no<
tificat naturam fu6c cfl fuPa.magnii t panium ftm t bu'
Mifmodi:crgoic.gtibipB0Ocducuipfum ad unpolTibi
le vt p5 ibi.gt comcntatoi in finc commenti babct : ari
(lotclc9cnimoptnatur9>intclU;aa rcrumnotificit fub
ftantiae rcrum^inon funtfubftanticcanim. £ccc apcf
tecontra"jobanncmquomodogcnu0 toiffcrcntia ^m
arifTo.icomcntatotcmfunt p:incipia notificationie t
cognition i9:non p:incipia fo:maUa cflcndi :ti(\ae(t oc/
tcrmtnatio p6i t come.in.T.meraui tci:.cd. 44. t [fra.t
in.).mctapbf .in quefltone qoa qucrit.vmim genae per
fe ptcdtccnir oc DifTcrentia.(r "3" bacq6nc pinan nc
gatiuamccnfcoeffc tenendum:tump»pter aucto:itate
pBiin.^merapbf.tq:.c6mcn.io.t.6.roptco:umxapro.8.
nim ptopccr rationcnvqt fi gcnue pcr fe incUidcrcnir in
coccpra oiffcretic comittercrur nu^iorrum er qi fcmQ
concrabce efl ertra cocepnim quidiurinam con trabibi
Ite t econuerfo:fiait vfr aaue eft cictra potentias t ccon
tra.tbm.-vt inqtiit pbu9 in fcTTo ropicoui.capro.8.fi ge
nu0 pcr fc prcdicaretur oe oiffrreriarrunc vnu aial cflct
•uo aniinalia.tlam out animal incUifum in rationalt
oiffcr^iacihdcaisaiaUincUtfoin bominc;aut noid^.
Sipzimii. runctoi^nitioncclTct nugatio.fi non cflid^.
ergo aliud.i tiic fc^r 9 b^mo eet ouo animaUa.quod
efl abfiirdu^.ampUue qiic babent conccptum fimpUci'
tcrfiinpliccmnibilquiditatiuekUidant.llamtaUatC'
tte p^ in.9.mctapbF.aut torarr fctumrMU routr igRo«
afionee '^'
ranmnfunr.n^nfmoDfiterllitiuelnnaUoqtridtotiitecS
ncniunt:ncq) pcr aliquid quiditatinc oiffcruntficut c(t
fnia ciiw in tScimo mctapbr .tcr.comc.iz.gt in gnto me
tba.capro oc code 1 oiiicrfo.Scd oiffcrcntie vUimc que
fperifice a poipbfrio nominanirbabct xcptii fimplici/
rcrfimplicc.lla oiffcrcticoiffcrcrin non vadurtn infini
tum;q2incfrcntialitcro:dinarisn6cft^ccfTue in infini
tii:fiatteflfnia du6in.z.mctapbf.tci:.c6rT>e.io.ideoo|if
Q> oeuenianir ad aliqiu p:to t>«icrfa:i fic p; <f oifTdren«
tie vitic reru fiit p:to Dtucrfc:nibil(]ditattuc incUidetce:
t B ^e gcnus p fc no pdicaf Dc ofta.dJ Tlcc valct q6 01
dl Jobince-.q) tlla quc ipo:tit candc fotmivnii p fc pdi
cattirocaltcro.crgofcdmtcncntco gcnuei oftamfumt
ab code fo:ma:n6 p6t cuitari: quin gcnue ^ fc oc ofia p<
diccr.(ir&cdadlx>coicimu9noeq<adboc Q^aligde
fc pdiccmr oc altcro:op5 vcl vnu fit oc gditatc altcri'
mficm cfb in p:io modo oiccdi p fe:vcl q> fiuat cr p:ind
ptje clTcn tialibiio cr:ficut cft tn fkdo modo oiccdi g fc:in
quopaflTio g fc oc fubiccro ^icaf . ItDodo ncutro ifloui
modo;: gcnus fc p6t oc of ia pdican:n6 qdcm ptio mo
do:q: gcntie no ponimr in oiffinitionc of ic:tum q: oiik'
retia no bj Diffinitioiic:tn q: ofia nc participjt gcn'': vt
Dicit pBue in.4.topicor :ncc etgcnus fc6o modo oc oif
fcretia pdicari p6t:q: oiffcrcntia n6 ponitur i oiffmittoe
gencne.quarc nulU> ino p fc oicedi gcniis oc of ia pdKOf
cari p6t.n6 funtaiitpUircp otccdi modi infimplicircr fd
biUbiisnifiifliouo:ficutpcririo:ibu9prpiarcticievifum
cfl:l5 igif gcnue pofTit oc oiffcrctia 1 td^ice pdicarup
quito id^rificantur in vnotcrtio:tamegdirariuemini
me oc illa p:cd icari pot.llec valct q6 fcoo oicit.-fi otfTc'
retia n6 pcr fc furripcm picdicanonc gcncrie:gcn'' igif
per accidce oc oria picdicabif :i ttic fcQrorqi cri a gcnue
pcraccideeocfp^p^edicablf:inquaincludif ofia:quia
qrf aUqoid piedicatur oe aliqiio pcr accidcne:aiiainqs
adiiiginir illud:adbuc oc co pcr accidcnB piedicabif : w
cut animal pcr accidee picdicanir oc nwiico:t idco ani
mal fcmp oc mufico p accidcne ptcdicaf xuiciiq; adiun
gatiir miificiim iScdfcfclUt iobannc c^uocatio ifli'' tcr
minipcrdccidc>3:ni pcraccidcnBpjcdicarialiqiiidofa
miturpioiUoqi^vcrcaccidcTaUtcrpicdicaf ocaliquo:
t lOa ptcdtcatio pcr accidcns cfl tribue modte: vt iquit
p^s in piio pofTcrio:ti:vcl qfi fulxii p:cdicantr oe acdj
dcnte:vclquandoacridcnepicdicaFpcfubiccto:vclqrt
accidcne p:cdicanir oc acddcntc.aiio modoaUqttid oi
cinir p:cdicari pcr occidcns p:o otnnt co q6 efl qrtra
ditatcm.n n6 cft pcr fc flucne a gdit atcvndc pUrriiq j m*
uenimus pbm oicentcm infcrto:a accidcre fuie fuperio
ribue.iDinc oico 9 \l\ud quod p:cd icanir pcr aaidene
p:imo modo oealiquo fcmp oe co pcr accidens picdica
tur aiiciiq) illtid adiungaf :fcd quod p:cdicaf per acd/
dene kt>o modo no opj.Ucl oicas: vt inquii fubtiltefco
tUB in tcniomctapbf.in qucfiioncvnica.givcp c(\qai*
doaUQdpiedicaturoeaUquo^acctdc9:cr qiioiillo in
quo icludimr iUud foimalVno fit vnii pcr fc fcd vnu; q
accide9:tiic vcf c(\ qft of .modo non cfl fic oc of ta rcfpe
cm fpci:qi cr ipfie fit vnu p fe no vnii p accid^.llcc v»
let alia ro 3obinie i qua oicit 91 oiuiftim p fc ^icaf oe
r>taidcntib''.Diuifum4t.cfT ci:tra ouiidetta:': oiuidcntia
fur eicrra oiuifum gdirariuc ficut vlr ma clT c^ra foima
j|dirariiic:i actu^ c^ra potetii: vn ifta r6 pctit pncipiuj
equc.n.ignotii cfl vcl ignotius oiiitfum pcr fc pdican Dc
outidAibue:igcnu9 pfc oc of la pdicari.aiia argtimeta
'^oanis foUmrur a fcoto t ab anton io andrce in boc lo'
co idco fupcrfedco a foltttiooe eof .vnii otco qi mee fua
cotradidt ariAotcU t coineii.tc
(£ 711 qaelhoneoaodedrtia fn qua tenet vHa Ixibcre ali'
quam vnitatcm rcalcm cttra antmjm.
fmt wrvnitatctcntiMte
J|lllClJU4l> vriiimrqfantiqiioapBoB
,piiif3tigirau:tmoclcmto:c9 afTidiic fatigat.
J Jn ca cnim oiii flrifto. platoni obutatiii.
iviaailt anHotclie vahcfuntoptonce.ng^j
rfttgmtr. vt inqnit Siicr.q^iftiqocftPifficiUo Oiucrfi'
eaft.n.opinifinmarguttDifficultJtc^in matcna. ^nbac
igitiir qucflionc in vta ptp.itcticojufn trcs iucnio famo/
fio:c9 optonce.<r<3"3F P»'"* fubttUs fcoti m 7nuc
mctap^r lcc.in qonc.is.t in fccudofniac oiftinaiocj .
qonc piimi tencntie.q' pjctcrvnit.itcm numcralc5 quc
elt in cntilx»8Cj:fraantma cft rcpcrirc aliquam vnitatc
minoicm vnitate nnmcrali.^Kmiginatitr cnim ipfc q> in
foitccft vnitas numeralierquc cft matima.pcr qua j for
tcBeff vntifl nuo.t in foztc cft vna alia vnitae cojrcfpon*
dcna naturc bomanrquc eft i fojtc. t ilta cft minoi illa.
t cft alia vnitaa e% natura rci.pcr quam fojtca cft aial.t
poruir q> iftc vnitatce vnitiuc cotincntiir in fojic: i fiint
idcm rcalitcriplifojti.-rctiamintcrfctnon oilhnguu'
tiirnifl ci: nanira rci.TDouctiir aut fctpotHTimie roni'
biw.qiianim ptima cft ifta.ei no oarctur minoj vnitaa
vnitat cnumerali in rebH6:fcqucrctur (p non cfkt aligd
vntim rcalitcrmcnfuraneoiaqticfuntin vnoquoqjgc
ncrc.5rt9cft falfum. 1 5 p6m i occimo mctjpbf licc.t.c.
7.vbi b?.a> in vnoquoqugcncrc c(t vnu quod cl> mctrii
t mcnfiira olum quc funt in lUogcncrc.modo talis mcn
ftira cft rcalis.qz mcnfurata fiint rcalu.t funt reafr mcn
farata.icns afit rcalc non potrcalitcr mcr.furari abcntc
rorionis.^fgitur vnitae illiuapjtmi mcnfnrjnti&cft rca»
Ue.Zaliflaitt vnitaanopoicftcfTc vnitjefingiiljne.qj
nulliim efl fingtilarc in gcncrc qiS fit mctrum t mcnfura
omniiim qtic ftint in illo gcncre.q! fm pBm in }'mcta.r.
c6.ti.in indiitiduw eiufdcm fpci non e(\ boc pjiu» i ill6
pof^critw. qrc vnitaBnamcr jli<» non crit rcalie mcfura
ommu qoefunt in iUogcncrc.ieoJum quc funt in fpcdc
fiia crgocritaliqiiavnitaercaU» minoj vntiatc nume/
raU.Oi tamcbanc viam non teneoadmcntcm cdmen'
tatojia.idco (imtit formabo argiimfntH fcoti:i oabo rrt'
Boncs tn vin commtatozie.(L 3d iftud igitiir argtnnen
ttimmibi vidctiirq' fitpctitiopncipu q: fupponit iUft
qiiod indigct pjobatioc.fupponlt cni argumcnttl q? mc/
forata in aUquo gcncrc funt rcaUa t rcaUtcr mcnfurata.
modo vcl ipfc intcndit q» taUa mcnfurata in iUo gcncrc
funt rcaU 1 rcaUt jtc nngularis: vclq' fint rcaU a rcaUra/
tc oiOincta a rcaUf atc fingularia. 0i piimum.tttnc non
pUi9 fcgnirnifiqjmcnfura iflojummcnfuratoiiHcrea'
tts rcaUtatc fingiilarifl.nam mcnfura i mcnfuranim oc
bcntdTcciiifdcm rationia.ficutcft fnia aiicr.4?pb]r.ti
co.ilo.': ninc ipfc non baba qi^ intcndit pjobarc. fi vcro
tu oicae q^taliamcnfuratafuntrcaUarcaUtJtc oi(hn/
cta a rcaUtatc fingul3rio:tu pctw pjincipm ficut intuen
ti<p!(.£t idco ad boc argumcntii oico:^» taUa mcnfurata
in aUqiio gcncrc funt rcaUa.fcd citra animam no babct
oUam rcaUt Jtcm vcl vnitatcm rcalc? a rcjUtatc fingii«
larie it vnitatc fingiilariB oico acni jIc pofitiua.f; vni'
tatcm acntalcbabcnt ab intcllccni jgctc : qui facit vni'
ocrfaUtatcm in rcbue fm comcntatojcm.pjimq oc aia.
comcnto.8 quod no 0? crponi:vt aliqui c^x)niit:Q» in/
tcllccnin facit vritatcm in rcbus fm cdmcntatojcj qtio
fld clTccognitu tantuxiiapjribocpolTctoiciDcfingula
ribUB.idcooico vrtafunt abinrcUccni.non folumqua/
tiwn ad ciTccogninim;q*cft cfTc ^m qutd. vc nimctiam
qaantiiad vniucrfaUtatcm tcfkcomunc cdmunitiitc
aniTOtarionc0
quc cdmunttofl eft ronie rsntii.vi! vnitaa iHa octasrmt
nox vnitatc numcrali cft ab intcUccni. firr cflc i muUis:
t oc multiB ipfum vtc f n cdmcntatojcm babct ab itcl/
lecni agcntctarnc talia vfui cttra animi.bcnc babet c5
munif Jtcm p^tcniialcm^ficut cft (hi j ciun in iz?m«b3.
Cd.i4..qucc6munifa9 pjtcnnaUetllop vriumrcru;gc»
nerabiUumTComiptibiUu5:tn qutbiisoiffcrt qurditaa
1 indiuiduu of cfTc in potcn t ia in ipfa ma: vcl in ipfis fin
gulanb<i3:i in jctu virniali crt in pmo motoic. ficut oc/
claratU in qonc mca oc piincipio indiuidnitioniBjt iofl
loqujmurOL-potcntiaUiftacomanitatcquccflcraia;:
talCB quidttatcB gcncriB fubftatic non mcnfuranntr: yt
(k ab aliqua qniditatc acniali ciufdc gcncris. qi vt oiti
cytra jn imi non c in ifliB malibuB aliqua quiditas rca/
U9:quc b jbcjt ct na rci aliquam vnit Jtcm acnialcj fe/
cUifa omni opcr Jtioc intcUccnia abrtrabcntiB vcl conll
dcranris.f m igitur t jU: cITc mcfur jbunf ab aliqua fld^
tatcpcrfccnoJibabcntcvnitatcmpotcntialcnobilioie
ali)9 pmboccnc.taliBcntmocbct mcnfurano:qualiB i
clTc mcnfur JtoJiim.TlotJntcr tii appofiit ab aliqua quu
dif Jtcciufdcm gcncna.lVi loqucdo ocquiditJtc qucc
cttra gcnug omncB quidit arce q funt in fjdic jmcto fub/
ftanticacni jUtcr mcnfur jnf a gdiutc EfccnfTimj tpfi'
octrqiic e\\ fimpUcilTima t fingulJrilTtma.t tft a cfl fcnti
tij ctiiB tn occimo mctba.co.7.fi vcro loquamur quitu
od jcnialcin mcnfur Jtione ifiac qiuditatum ab atiqoa
gditaicacfujUbibctcvnitJtc;jcnialc:tcoitatC3cma/
lcm.otcoq>il>a mcnfurationon fit nifi p intcllcaum g
concurritinDandovnitatcmtllaactualcquiditatib'^
bcnnVcttra animi illam vnitatcm folum in potcnria.
£f PpboctunonbJbcscpctrra aia;Dcf altquavnita»
tn actu ctt r J aijm minoi vnitJt c numcr jU. vndc ct na/
tura rci non oicimuB in aliquo gcncrc clTc vnii mctram
t mcnfuram fm rcaUratc oillict am a rcalitatc t vnitj'
tc fingulariBrfcd foUi vt flc op; adclTc intcUccfUB opcra»
tioncm. (rz* ro fubtiliB fcoti eft tqa.^m pBm in 7°pbf .
t.c6.29.in fpc Jtboma fit cdpjrjtio. q: c vna nanira : n5
outcm in gcncrc.qj gcnue non b; lUi vnit jtcm. ^fla at
vnitas non cft vnitaB roniB.qi conccptue gcncris cft ita
vnuB apud intcllccw.ficut occpnie fpci.aUoquin nulUw
concepniB oiccrctur i gd oc multiB fpcbus : t tta nutla»
conccptUB cffct gmu9:fi tof cffrnt xcpni9 oict i 6 f^vb':
quot funt occpnis fpcciccqj ninc in finguUs fxiicafioi/
biiB idcm pdicarcnir oc fc.firr vnitJB conccjxue: vcl n$
conccptuB nibil ad infcntioncmpBi.ibi.f.'jd coparatio»
ncm:vcl non.crgo pBb intendit naturam fpccif icam tTx
dTc vnam vnitatc:non vnitatcnuSU. qi i vnitatc nume
raU nofit coparatio. iV Sd boc argumctn; nidcFq' ve
rum cft:qi coparatto fit in fpccic atboma. non tri cr boc
fcquifur q» buic nanirc coparatc coircfpondcat et aiaj
altqua vnitaB actualiB minor vnitarc numcrali. f; talt» .
tribttitur fibi ab intcllcctu. vndcfiait iftacopararioftc
flbinrcUccni:ita vnitas ifla tribuitur talinac: in quafit
comparaiio ab intcllcctu.et cu; t u oicie^a pari polT; fie
ri in ipfo gcncrc t aliB c6paratio.qi vnitae illa apud ifd»
lectu j non eft maio: ifla. ad boc oico ncgando afiuptiu
Imo vnitas illaacfualifl fpccificaadbttccmaioi illa oe»
ncrica:cno Q' vtraq; ab intcllcctu pzoccd at. Ct ro e tlra,
qmotcitc6mcnrjtoi.iz.mcta.c6.4.vria apiid a^.fiic
coUcctJ ct parriailaribu9 in intcllccra qui accipit intcr
ca confimiUtudincm. gt facit ca vni in tcntionc. qz aiit
in illa fimilintdinc q cll in fingolaribuB cfi latinido.vil
XbcmifiiiiB in p oc aia.fupcr C)cp6nc.t.c.8.iquit.6cnti»
enim jut mcrj norio cft fineeutdentifoUditarcqjaUa.
&cd e% tcnui rubobrcuraq^QnuUtudinc fingulahocol^
annotattonc0
If astaat pcrtitiflfime nibil-aut qp (Tngraria multo pofte.
rta0.2t fpcdc« nanira quedi ciTc amati fo: ma.nani ra
tiobomtnid llmnlatt^ iugata matcric cft:bomo ftt. bcc
iUc.&:qtiop5 9> ctmaion fimilitiidic rcpcrta in fingii/
laribne in tcllccms caafat maioie vn it jtc$ : t cr minoii
minojc.(rZcrtiii argumcntiiScoticftbocrfmpRm.
5? mctapb7fi.tC)C.c6.zo.'3fdcm (Jmile cqualc fiindantur
fopcr vnuyita qp Ij (Imilirado babeat pio fiind jmcnto
rcm ocgcncrc qualitatie.^f^clatio tamc nocft rcalis ni
H babcat fimdamcn tii rcalri ratione piojrima ftindan
dircalc.igif vnitaequcrcqnint in ftindamcnto nmili/
mdinid rcUittoie realismd aiit di numcraiie:qaia nibil
vnii 1 idem cft fimile t equale fibiipfi.0$ vt mibi vide
Inr ii^ud argiimcntii pot rcto:qacri con tra iKum . Tloj
ant ipfc vutt qf fiindamcntii (Tmilimdinie fit aliqd rea/
kqd realitcr flt coc wiob'' cictrcmie fimi litiidinie. ver »
bigmtia.^yeicnaturaretfitaliquavnitadrcalis mino:
vnitate numcrall comunie cditate reali in oaobtie fimi
Uba«:aut vult ^bore cp talie vnitae minot vnitate rea/
li eficomanie coitatcrationie. fi z" runc non ptobat q6
nitendit,pbarc. vt manifcfhl cft.fi pmii ninc illnd etiaj
pioceditcquc bcnc contra Ipfnj^ficnt t contra noe.nam
ipfe tcnct in.T.mctapbf fi.Ibc in qncftionc. ij'. fi loqua/
marinqnit rcalircrbumanitaequcin foac noneftbo/
manita0:que cft in i^latoc. i cft rcalie oiffcrctia e% oif/
fcrentije indiaidualibae vnitiuc contcntis infcparabi/
Ubu9btncindc.fi igit ita cft g» nibil rcalc: qi^cft in fojte
tUud nocft in -iMaf onc.vtiitae igu illa rcalie mino: vni
CotenumcraIi:quccftin -^latoncno cftcomuniecomu
ntotc reali fibii IMatonirquia tlla cft cadc rcalitcr vni
lati numeroll vt i(»c tcnct.qnarc taliB vnirae.mino: vni
tatc numcrali no pot c(Tc rcalc ftindamcntij fimilittidi'
nlB:quiarc3litcrloqiicndonibilcft:nififingiilarc.02fi/
cu Dicas:(j' talio vnitae mino: vnitatc numerali cft fim
damcntiifimilittidinificirciifcribcndoea? aoificrett)0
t vnitatibus indiuidnalibtteOTnc manifcftii? eft:(j>ifta
cirriifciprio no ftt nifi pcr opue itcUccme agcne abfh^
bcntie pue a fno poftcrio:i:vcl pcr opiie intcUccme pof'
nbilis vt aUqui tcnucnint. gno babce 9>ftindamcntu$
jp^nrn fimilirudinis reaUo fccundii vnitate illi mino/
rem aUqnd rclatione? realcm actu ftindct: fccUifa omnt
opcrarioc intcUcctti6.quarc a pari oicimus nosg» fcdu
fa omnfoperationcintcUcctusnibilrcalc cftc6efo:tit
platonirfed qaicquid rcaUtcr cft in platoc cft rcaUtcr oi
fhnctii a pl3fonc:fcd oicimiie fo:teefTe fimilcj pUifo/
niboc cftpcr intcUccni accipicntciftam fimiUmdinc;
porentialc$:qiic cft in ipfis fingnlaribuo: toetaU poten
tiaU flmiUradinc facit intcllcctue acnialc?. iujrta ilUtd.
inteUecniscftqui faciiqcfimiUmdtneflngulariu; vni/
acrfaUtatein rcbue.gt qnadooiccbaf Qjrclationierea
Us ftmdamcnfii ocb? dTc rcalc. occdo co modo quo pof
flbiUr cd.vH qctra animaj no rcpcrif aliqua comunita»
acnialis:fed potentiaUs tanni?. C Qnartii argumentii
iScoti fiiit. vni'opp6nis rcaUs fiit oao qctrema rcalia.
Contrarictas cft oppo rcaUs: qf> pi.Tla? vnum reaUter
Deftruit t co:riipif rcliquu circufcripto omni opere Itcb
lecra9.etnonifi:qtiiafuntc6fraria.3gifvtrucB pmum
eictremii iftius opponis realis vt eft qctremii cft vnnm
aUqaa vnitatc reaU.nd aiit vnitate nameraU:qaia ranc
p:cctfc boc albii dTct ^ii connrariii btiic nigro vcl pd/
fc aUud albirqd eft inconucnicns: q: ninc dTcnt t ot con
trarictat ce pmc quot indiuidna c5traria.< C 3d boc re»
fpondef :qi cotraria qae fnnt in rebus noUi babent rea/
lem 1 acraale vnitatcnvnifl numeraUmvfed 9 fiat ade*
qaatioobiecticontranifmcdmanitatemboc fitobin/
teUccmagcntc qixlex (Tngularrbtta conn^rictariba» rt
pertis in rctHiecanfat cocm contrarictaret adcqtiatas
innaturiscomunibus.fbfioicae. tiicvidcf 9>fi inre/
bus nibilaUud fit q^fingularc taUe c6munitas vidctur
eneftgmentii.*f^dpondcf Qjnoeftfigmctii :q:aUguid
fibi realeco:rdpondcr.f.conrraricfatc0 tlU: in fingulari
buercpcrtc. (EQuinnimargiimcntu ©concft.vniiw
actionie fcnfue cft vnfi obicctum fm aUqua; vnitatcm
rcalcm^fcd no numeralc.crgoeft aliqua alia vnitas rea
lis.mino: q§ numcraUs.jiJbatio mino:i0:q: potcntia co/
griofccno obiectii:fic.f.inquantii bac vnitat c vntj:cogno
l^itipfa?inquantiioiftincra$aquoUbct q6non cftbac
vnifatevnii:fcdfcnfti9n6cognofcit obicctum inquatij
eft oiftinctii a quolibct q6 n6 cft bac vn if at c vnii: q6 pj:
quia nulUis fcnfus oifttngtiit biinc radiu; foUe oifTerre
numcraUtcr ab illoradio. ficirciifcribanf omnia fcnfi<
biiia c6mania:puta ottierfitao loci vcl fj-ni6.6f fl pone*
renf ouo quata fimul omnino per potcnti.i riuini : qtie
eflcnt omnino fimiUa 1 cquaUa in albcdinc 1 quiritatc
vifus ibi n6 oift ingucrct ibi dTc ouo alba. ©i tamcn co
gnofccrct altcrii iffop inquantii cft vnuj vnitatc nume
rali cognofccrct ipfiim inqtianrii oiftinctii niimeratiter
a quolibet aUo. i^ffct ct iti^ta boc argui oc pmo oBto:
fenfusq6cftvniiinfcaliquavnit3tcrcali:q:fiattoBm
buiU9piotCficinquantitobicctiip:cccdit intcUcrtii:ita
etia fcaindii vnitatc fuam rcalc ptcccdit oem actii ifdi
lectus.£t (iibdif :fcd ifta ratio no ita concludit: ficut p:e
cedcns4X>(Tct.n.poniaUqd obiccw? pmii vt cftadcqita
ra? potet icdTcaliquod c6c abftracni ab omnibus obic
aie parricularibiw:': it a n6 babcrc vnitate nifi c6mtini
tati9 ad tftapUira obicct a part icularia:fed oc vno obie/
ao vnius acnis fcnticndi n6 vidcf vcrcpolTi: ncgari:qt
nccdTariobabcrct vnitatcrcalc z minotcm vnitatc na
meraU.i^orailTct jSconieconftrmarc iftamrationen»
pcr )C6mentato:c in fc6o oc anima.c6mcn.65. vbi babj
q> fi obicctii fcnfue dTct aUqtS pjrticularc: fcnliis no (en
riretmifi ilUid partiailarc tantii.(r 3d boc argumctitii
q6rttagnifadf 0cotu9 oidmu9 no^g? oBm fcnfati6i0
qoc fti e%tn anima fcmpcr cft fingtilarc . na? cum taU«
fcnfatio flt flngnUri9:obiccni a quo catifafcft finguUire
tmouct potentia per vnitatcnumcralcn6 pcr vnitati
mino:e vnit atc numcraU. £t rario cft; q: pcr pl>m in z*
pbffico.tcj:.c6.?8.t.5mctapbffi.tc)C.c6.j.particaUiriaj
caiifc funt pamailarcs: t vlium caufc funt vfcs. Cfc otic
ftat adcquatio obiecti ad ip(um fenfu^:-: ad ipfa? pot cn/
riajbocntpcripfujactiiinfclleausfacicntio lUitalej
c^nuinitate^qticinrcb^cftflnguUiritcr^in potcntia.vt
q: vidct intcUcctus q> obicctii iftiiwvifionie fingulari»
in rc cft bic colo::i iUiue illc colo::abftrabif coloicm in
c6i ab iliocolo:c t illo: ct itacria abftrabif vifum cocm
obboc vifuT iUo:i ficadcquat obiecnipotcntic riccn»
9> obiccfii vifue abfoUitc cft colot.Ct fccundi'i boc Dipt
p^ in calcc fccundi poftcriop:ij? fcnfu9 cft vUe: fcd fen
riredi fingulari9.pofliimu0.n. oiccrcpotcntia clTc vni»
uerialiote acw.potcnf ia.n.fcrf In obicctu fimprr I5 fm
actu poflit fcrri in boc obiccrii. vt obicctu itclUrcraoeft
qdquideftfimprrtamcfmactujfcrf potcntta intcUe*
ctiaa in banc quiditatc: vcl iUam.piita in qiiiditatcj Ui/
pidio vel Uonio.fic ctia vifue cft rcfpccni coU):i5 fimpli
dternu^ tome vidct nifi bunc coU):e . £t iuj:ta boc oi/
jcit Aucrrof 0.2.OC anima.c6mc. e^.Q» fi fcnfos dTct oli/
coius particalaris fcnfibiUs in rafoc obiccri ptiailaris
nibil aliud fcntirc polTct.O: oicit 0cot^:cp pof cntia co*
gnofccnsobtecrajbac vnitatc vnum cognofcit tlUid vt
tnftincta a qaolibet non babcnte ilii vnitatf.C>icimu«
noB'qi> vmtm eftrccondu modmn rcntifndt (Tbi ocbiti
1 qualtratrs/cnricndL-modo fcnfiw ipfi :^ mj rtmc cttc/
rioics: oc qiiibiis argiimcnnis pioccdit: n6 abftrabtint
a picfcntiti matcricncc ab .ippddttqe matcrtc:!? abltrj
bantanutcna:flaitbcncDtnt Albcrtue in fccudoDc
anima.in trJctatu.^capro.^.Ct btnc dl q» virusndpcr
cipitoi(Wnctionc;niimcrJlcm radio:um:quia ilTiradq
non funtfimuLnccp funt Difttncti fcnindii locu? i fccun
dum (Tnim. vndc coiropto p:imo radio t gcncrato alio
no cft vtfua Difccrncrc:vtrii iftc radiua ftt altcr numcro
ob al(o:q;tc; p<t9 fcnficquiacjquc oifccmuntura fcnfu
Ocbcnt fimul cffc acni cicillctia in oiucrfia locia t fitib**
locata.":piop(crbocDi):it majrimuapBop AriftotclcB
ln.7.mctapbrfl.in tc^.?. j^.Qjfingulartaoumrcccdtint
fl fcnfu ncfcirnufl vtrii fin t vcl no fint. i idco qui abrtra/
bit a radijs niirncro otflicria omnia fcnfibilia comunia
abfirabit x tollit radios dTc fub talt cfTc obiccta vidoiB
in reni natura.fimilttcrquiponitDuoqiuntafimulper
Oiuinampotcntiajquccifcntomninolimilia icqualia
tn albcdinc t quantttatc.bicimuB . -^a fcaindii Artfto.
t Cdmcntato:ecafum non c(TcpofTti»ilcm. otio.n^quan/
ta fimul in eodcm loco non pofTuntdTcSlitcr oarcf pe
nctratto coipotii.aiitcr admittcndocafnm oicimus gi
vifus Dccipitur in oifccmcndovnum ab aliopjoptcr ca
c(Tc fimul 1 omnino fimtlia.fiait plcriiq? occipitur in iu
dicando vnil cfTcouo:bocrjmcn6pioucnit(j>fcnfatio'
nis (Ingiilaris obiectum fit altquid in rc fcaindu vntto/
tcm mino:c$ vnitatc numcrali: fed oiccbat q> fingulari
tas no cft ratio agcndt:fcd c(t conditio agcnne. Ilattmi
tnim cfb pncipiri motus i quicti9.crgo natura fccnndn;
vnitatcm piopjia minoic vnttatc nuincralt cfb pnctpiii
agcndi. 0cd od boc oiamus noe q) nanira ipfj cf^ tan^
tam natura:': cft tanta ca qtie quiditatiiic pzcdicanF oc
ipfa. vndc natura no cft vna:ncc vnit jtc mtno!i:ncc vni
tatcmaiozLinqttantu; abfolutc : in fcconfidcrjf : ficut
cdfentcntia Auicenc in ^''fuc mctapbrficc.capro pmo.
vndenaturavnif vnitatiminoii vnitatc niicraltabin>
tcllcctutvnitatinumcralicdittngif natura abipfoage
tr einra.t idco vtrac^ vnitas efl Kbi adttetiria . Sccedic
ad boc 9> vnitas ipfa fcamdii viam qua fcquimur no oi
dtaliquid pofiriuii additil cnti:fiatt cfi fcntctia Auer/
rofs in 4° mctapbrfi.comcn.j.Ct ca cpra animi nibil
flt:nifi nanira fingiilaris 1 vnitas ciue:quc cfi idcm cu$
ea 1 no oiifcrt nifi fola ratione: i^cimus q> natura fccn/
dumvnitatcniimeraleefi^dpiu;a^cndic)ctra:t fm
vnitatcmino:cvnitatcnumcrali cftpn^agcndiintraj.
inipftim intcUcctu; . 0cd adbuc inftaFg» in rci vcrita/
teouo fimilia ocbcnt fcntiri 1 oifccmia vifu.na; fccuu'
dooeania.numcrus eftfcnfibilc cdmunc . Qui tcncrct
riamiltopqui tencntfcnfibfia comunia non polTe fcn/
tlri:nin mcdianribns fcnfibilibus .ppjge:Diccrct q> nu/
mcrue otfTimi liuj cft fcn fibtlc comunc . Sut otcas ra q>
Rnumcmercnimfimiliu; t>cb; cflc fcnfibilccomunc:
opi 9> talia fin t actu qnficntia cx quibus numcrtis con
nitnif : t (p flnt in oiucrfie locie 1 (itib^^.fiatt alias limi'
totn tibi.([~3d confirmation^ tamcomniii co:um:quc
Oijcimusaddticamuefcntctia Ariftotcliein pmopodc
rioj: in tc)c.c6.4;.vbiinqutt:nccppcrfcnfumcftfdre.(t
cnim eft fenftis talie:^» bui' 1 non buius aliaiius: fcd ta
mcn fcntirc nccclTc cfi boc aliqutd 1 vbi 1 niic: vniucrfa
lcaiitt inomnibns impofrtbilccfifenrirc.Tlo cnij boc
dlne($nunc.n6enimefict vniuerfalc: q6 cnim fcmper
tvbi(^cfbvniucrfaleoicimuscfTe:quonti igtf ocmon/
fhMfioncs vniucrfalcs funrbae aut no cft fcnrirc mani/
Mu 9> neqf fdrt pcr fcnfum cfi:fcd manifeduquonias
tficfTct fcntiretrlangulij ^ouobasrcctls fqnalcsbOi
bcra angulo9:qrcrcmns vtiqg ocmonftra.^ .^nc : t no (l/
cnt quid .i fatcn f fcircmtie.ncccfTc cnt; dUcn tirc iinffV
laritcrfctct ia ail t cft in cognofccndo vn iucrfa lc. qua
fcntcria clarc p; fcnfum cognofccrccu bic: 1 nunct non
cognofccrc:nifi finguUrct ctcofcquenri fcnfup ndmo/
oenir in rc ab vnitatcmino:! vnitatcnnmcrali. fmlhtt
cnim moncrcf potcnritt cognofciriua ab aliquo obiccto
fcatndti illi vn incrfatttate t r attonc quc ab ipfo non co
gnofcif .(rScriii argumcnrii 0coti cfb ifhid. fi omnis
vnitaa rcjlts cft numcralia. Crgoomnis oiucrfitasrca
lis cft numcralts:fcd ^i^ e cft fatfum: quia omnis Diucrfl
tas nnmcralis inqitantu numcraliS cfi cquatis:t ita oia
cfientequeoifiincta.gtntncfcquifcpnopiuspot intd
lccnisabfirabcrc a fo:tc tplatonc atiqnodcomune $
a fottct linca:tdTctquodltbctvniucrfalcfigmentiipa
rum.pma confcqucf ia.pbatur Dupltcitcr.pmo Q> vnum
« multa:idcm t oiticrium fun t oppofita.io^mctat^fft
toticnsaiitoicif vnumoppofitiiquoticne trcliqunm.
cic^mo tbopicor.crgoaiiltbct vnitjri co:rdl»dctfu«
p:op:ia oiticrfit .ie.cr-^-z^q: cniufl; oincrfitatis vtrii'
<^ ei:trcmij cft in fc vnum : t codcm modo qiio cft vnuj
in fc code modo videf otuerfum a rcliqtio cirtremo: ita
g»vnitasejmmivniHBpot pcrfcccratio Diucrfitati*
attcnus CTtrcmi.irConfinnaf olitcnq: fi tantu; eft in
bacrevnitasnnmcralisrcatis qncctlcp vnitaecft in re
ilta crtqc fc vna numcro.crgo ifhid t lUud 9m omncen
titatcm in cis fiint ^mo oiucrfa: t in nntlo aliquo modo
coticnientia.CConfirmafetii pcr boc.quia Diucrfitos
nnmcrjlisdf bocftngularc ndclTciUud fingularc. fttp/
poflta tamcn cntitatc vtriitfcti cxtrcmi: fcd tatie vnitas
eftncgitio altcrittsc^rtrcmi. ^tc.nnllocdf^cnte itcl
lecra tgnis caufaret ign^ t cotrnmpcret aqua:t dTet ati/
quavnitaercaltagrncranrisadgcnitii fccundii fotma
j?ptcr qui gcncratio cftct vntiioca.intcUcctus cntm^fl
derans n5 facit gcncrationc ciTc vniuoca : fcd co^ofcit
ea efic vniiioca. (TSd bcc argtimcta rrtdcf .Sd pmii oi
C0Q>rcfcrt DiccrcaptidmcnamipfamdTc cnercalc t
oiccrc ipfam dtc vnntcrfjlc icalc vcl ct n jtur a rci. p:i/
mom cfi vcni f m C6mcntato:c.n6 cnim ncgarct natxu
ram bnmani dtecnsrcalct naturi afinina;dTc rcalfc
fcd l>cnc ncgarettalcm nanirl clTc vniucrfalc rcalc vcl
qc natura rci.vndc fccundii viam qiii fcquimur natura
bumana n6 oicif dTe aliqnid rcalc in rcbue nifi rcalita/
tc itla quc cfl in futs flngnlartbne: ct lUa in rc fcclufoot
actn intcllcctus nibil alind efi q^ fua fingularie.-ncc bo/
bct vnitate realitcr vcl cc nanira rci oifttnctam ab vni
tatefingularie : ncc pjoptcr boc . fcquif inomniacfTcnt
cqualitcr oifhnrta.nam ficut ftip:a oicru cft cx fcntctia
tbcmifhj t C6mcntato:i6 vniucrfalia n6 ftint omnib*
modis ab infcllcctn:ita Qinibilds in rccotrcfpondcat:
qnf a ranc clTct figmcnnim pamm:imo cft cjc fimititndf
ncrcpcnain rcbnS.CTCtbocconfirmanircirfcntentia
^&octq in ^cdicanKtie in capfo oc fubftanti j.vbi inflt
Qtidco Arif^otctcs pmadfut^f^anttasa^x^llat ptoptie
fubflantia8:qnia bominc qnidem tpfam fpccic; vel ani
mal gcntis qc indiuiduoi: cognitionc coUigtmus : qnia
outcm.vt fup:a oicnt; cff:in ifta fimtlittidinc: qtic cftin
fingiilaribnacfHattntdomadma^binccf^ 9» itcUccrtis
ab iftis abfh-abit concqntis Diucrfos.£t idco Diffcreria
fpecifica:ctoifTcrcnri3 gcncrica intcrattqna rcpcrittir
c);mato:i vclmino:i fimititudincin ipfisfingutaribnt
rcpcrta : cc quo:nm fingutarinm fimilitudinc genera et
fpcdcs ab inr cllccni catifanturfiait fup:3 oictu dl. X«
\C9 autem oiffcrcntic non funt figmcnta:vt argumcntn
i
Snnoutionco
U4
Imciginattir. nam no ftmtct mtro intdlccni caufatc im
moaltquidribi tn rcconciponda.£ti(lac(lra(to9>no
cqueabllrabitconccpttiinvnustntcllcctiie a linca ta
foitc fiait a foitc -z platonc: pjoptcrca quia in rc ftinda/
mcntjUtcrcft malo2(imilifudo ctTcntialisintcr (oitti
tplatoncmqjtntcrfottcmtlincam : Ijigiturinrcnul'
lavnitasrcaUdrcpcriamrqpvnitJs numcraUertamcn
quiain taUrc potcntiaUtcri KindjmctaUtcrcf^maioi
conucnicntia aim vna rcq^cum aUa rc:p:opfcr boc in^
tcllcctusablTrabitabiftisnngularibuo vnitatco comu
ncB quc funtfundamcntjaUarumoppofitionum.Cum
autcm vltcrius Diccbjtur:Q> tunc ouo numcro otlTcrcn
tia cfTcnt pmo Diucrfa:quia vnumquodcp cft in fe vnu$:
t eo rnodo quo vnu$ cl> aUquid inkco modo cft oiucr'
foma rcliquo : T itj Duo numcrooiffcrctia clTcntpiimo
Oiucrfj. <i_ ad boc rcfpodcf : q> fi rcaUfcr loqiumur oe
Dtuerfitatc.rcaU i actuaU n ibil quod rcaUtcr c(i in fouc
eft in platonc.vt ipfcmct fatcmr : tamc Dicimus fo:tcm
tpUtoncmbabcrc jUqui conucnicntijmtfimiUmdi.'
ncm potcntialcm:qucfimilitudo rcducituradacmm
abintcUccw.CJCt ita rcfpondcf adfcqucntcm confvr/
mationcm:quu) 1$ c|: partc rct oiucrfit as numcralis oi/
cat boc fingularc non dTc iUud: tamcn ciim bac acmaU
Diucrntatc numcraU llat fiindamcntaUs ct potcntialis
ftmilitiido ecnttalitcr tn ipfie fingularibus rcpcrt xquc
poflca rcducif ad acmm pcr intcUcchi agcntcm.(rad
iUiKl Dcgcncratioc vniuoca rcfpondcf.nam vt mibt vi
dcf vcl argumcntu no concUidit intcnni fuu; : vcl cque
concludit cotra ipfuj:(lcut z contra noe.na vcl ivfe viilt
Qf in gcncrationc vniuoca (!t aliqua vnitas rcalis com'
munis gcncranti t gcnito fccUifa omni opcratioc inteU
tcaus vtric^ rcalitcr c6municata:vcl vult qp taUe com/
munitas in rc cll potentulie folum: fcd ab tntcUccm fit
•ctiMUe. &i imu: argumetti cquc p:ocedit cdtra ipfuic
fiait 1 contr j noe.nam ipfc tcnct in 7*fuc mctapbrficc.
qndlionc.i)*. rcaUtcr loqucdo bumanitae quc eilin
fottcn6cltbnmjnitae:quc cll in pljtoct nibii rcaUter
dlidcm vtntQ c6munc .!3i fccundo modo: oicimue cp
ndopottctponcrc in rcnun natura aUqui vnitatcmcr
notura rei mino:c$ vnitatennmcrjlt : in qua gcncroe x
generatii fint in rc potctiaUtcr coucnientia. ni ctii ipfa
no pofita boc f aUian pot . j fot tc.n . i platonc CTiflctibtis
in rcrum nanira:fingitljribue in rati6c gcncrantte i ge
niri nullam rcale vnttate baben tibue nifl nit mcralcm.
odbucefl eentialie tfiindametaUBflmiUnido in poten
ria:a quibue pcr intcUcctii agcntc ablTrabcntc} rcdod'
tur ad actii.lf t idco adbuc nullo intcllccni c^ilTetc gcne
ratioignie jb igncclTct vniuoca.na$ fcmpcr in ipRe fin/
gulanlxte remancr ilTa fimilitudo potetialie qtialie rc'
quinf tntcrgcncrie i gcnitii.Tlamnddtoubittcnifc/
cundu fund jincta &coti:q> fi piato gcnerat fotte$nibil
cdmunc rcale dl vtric^ idcvnitae cni; fpccifica que efl
fat pla tonc non cfl ilU cadcm vn ttas fpccifica: quc eft in
platoncrcaUtcr loquedo: nuUibi.n. pzctcrq^ in oiuinis
rcperif aUqua vnitae cade rc aUtcr vel namra pluribue
fuppofiris comnnicata reaUtcr. £t idco oiccbat £>ama/
icenue:9>ilUid q6cdmunccf^ inoiuinis rcicft.q^ve/
rocomunc dl m crcaturis ilUtd cfT ronis . (£€a fi oicat
fikotue : 9 ifla cofnunitae ab lihe fingularib^actu fict
ab intdlecra ag;etc 3 part Dictmus noe 9 ab ilUs fingu
lanbue foUi vnitate nuerale acra babentibns abftrabi/
tnr vnitae fpccifica in acra qnc in ipfie finguljribue cft
in potcntia tanraj.(C^ouc fc^>o oicct 2kottie.8> fccUv
ffl opcratioc intcUectus (ccandu pofltione fna odbuc qc
narara rci eft vntuocj gcncratfo:-: cfi atiqna rcalis vnV
tae in qua conucnit gcncr jne 1 gcnitiim.n jm I5 ilUi Vfii
tae comitnis.quc cfl in gcncr jn tc minoj vnitatc ntnnc/
raU fcctuidii rem oon fit in gcncr Jto: t .rnc opt j nata efl
cfTc.CJScd c6tra.fmflrad>illa aptinidoqnc nunqp rc
dticcnirad actum.apcirudocnimnodtadimpofTibile.
CT^^ottc Dicct ipfc^» in taU na d^ no rcpiignanri j:i iia
oiccrc vidctur.^n qiiir cnim qp narara dc fe cft pnot (ui
gularitatcet inquannimcll fic piioi non ri:piignat fibi
dTc finc iUocontrabcntc. ct lubdttQi ficiit obiccntm in
tntclUxtn fccundti illam cnritatcm ciue 1 vniucrfaUta«
tcm babct vacdTc itdUgibtlc.^fta ctii m rcni? nanira
fecundii lUamcnritarcm babct vcrfi c(Tc cj:tra onimaj
rcolc : X fccundu illascntitatcbabct vnitarc fibi piopoz
tioabilc^- quc c(\ indiifcree ad flngiilari j:ifa no repo
gnat iiU vn uati oc fc qp cum quaciiq^ vn itatc fingulari/
tatie ponatur. 4r 0ed c»tra. (1 natura bumana fcciindu
vnitatc; rcale:fccitndii qui cft in gcncranrc: non potcft
cfTc rcaUtcr in (b-ljfonc gcnito.nunqr» igifclt rcalte vni/
uocatio intcr gcncrie t genttii fccundii aUqiii vnitate;
rcalc5 vtritii rcalttcr concnicnte . Ilcc valct q6 oicitm
9> pot cfTciddl fibi n6 rcpngnat . Tla? ninc clTct Dicere
miuocationc intcr gcncrane 1 gcntfii attcndt n6 pcnc*
aUqui potcntiampbpflca 1 rcalcm: fcd foUim pcncepo
tentiam bgrcam 1 ratiois t .inm;. n am vt ipfc f>abct tn
nono fue mctapbrficc.qudrioc ^ma. ocfaib^o potem
tiam bgf ca inquit : cf\ modns compofitioisqttidam
facraeab intcllccni:caufjra6 cr bjbttiidmc tcrminorij
iUtuscompoflri6ie:inqiianni .f. no rcixigiunt.t fubdit:
(pljcomuniterfibi inrccoircfpondcat aliqua potetta
rcaUe:tame boc non cfl oc rat ionc buiue pot cnticfcce
igitur q> cafdcm angufiiae pjtitur ipfc in oifToUirionc il
Uus argiimcnti . ficui t nos.t t andc babct cr principq»
fuis fjrcn fimiUtudincm ifta rcalcm tntcr gcncranect
gcncratumcffcin rcrujnanirjfcclufoomni acturario
nie in potenua.ft 9 illa vmtae minoivnitate numcrs'
U vid«itr fupcrflucrc . vt argn jt iir fic contra ©conim:
Uklif^avnifae mino: vnirjfcmicrjU crtpjiTio rcalia
i^: natura rct conucnicne n jriirc f^vcificc vcl gcncnce:
vd c(\ aUquodilbi ab intdlcctu tnbunim.fi fccundum
babco intcntum.fi p:imum.connra. omnie pafTto rcaiis
c% n anira rei pcr fe ptimo.modo txrfcir arie compcf c ne
fupcrio:i compctitpcr fcnon pjtmofms infcrioiibue.
ifia cfi Artffotclis in p:imo poftcrioium: nccin aUquo
vidcf babcrc inlTantiam.vt indticriuc Difairrcnri in
omnibue : nifl rottcaddncae tnf^anttam in cafncontra
quemp:occditargumcntii:fcd vnirjB ifta mino: vnita/
te numcraU cfl pcr fc pjimo palTio nanirc fpccificc: que
vnitae nibil aUud Dicir pcr tc ntfi comtinicjbilitatc ad
plura fuppofir j. fcqiicrcf g qt talis vnitas pcr fc n 6 p:i/
mo competcrct fo:ti.i pcr confcqucs comiinicabtiitae:
quod cft abfurdum.O: fi oicae vt oiccrc vidcrie: q» ifla
cdmunicabiUtas noncompctit nifijUnii acm indiffe/
renri aau confidcr Jto ab ircllccni. crgo i(\a vnirae mi/
no:vnitatc numcrali non cllptifTiorcaUe pcrfccompe
tes ipfl nararccuine oppofitii ni oiccbae. (Tiiietcrea.
qnid oicit if\a vnitascr nanirj rci fccUifo omni aati ni
tionis.^vclDicitpzccifc non rc^n^njnnam: vd vltra il/
Uidoicif aprifudincm rcalcni comunicjbiUratie rca/
U'e:vd Dicit vtruCB fimul.fi piiuim. (>; q> talie vnitasni
htl rcalc oidt: nifl fundamcnram rannij. nam ipfa non;
rcpiignanria fojmalitcr non clTcns rcalc fcd cne ratio/
nie.fl igif ifta vnttae fojmjltrcr cr narurj rcioicitnon
rcpugnantiam tantum.tunc talie vnitae mino: vnitate
y z
nammlicHeM rationiQ-.caim oppofiram m ofcie: &i
Dctur feaindu.-(p vltn non rcpugnjnttait namra rci
oicat Comunicabtluate rcjlc^ ad {tlura fuppofitj : rtinc
flatargumcntu fup:a factu;: quia omniBpjfTioqiic rco/
Utercompcntfupcrion rcaliter compctittinfcrioii.fl
fibicompctitfcclufoomniactu intcllcctus tabftrabcn
tta T conndcranH0:idcfY x tntellcctua agcntie i polTtbi/
li9.8t iilapu>po(itio non babet inllan tii niU oee inflon
tiom in cafu:q5e(l vtfondu;. (ligitiir fccUifo omni acto
{tdlecnte comunicabiUtae cii pjffio rcaUenanirc : erit
1 fiio2um tnfcriozum.^dem fcqtiif fi oe nir tcrtm metrv
biu; oiuilioniB vt intueri p$. (['Ca fi oicaf q> ilTa paHto
nature fecUtfo omni acni ranonie oicit cdmnnicabilita
tem eic nanira rci in potentia:tamcn jctu talc; comuni
cabtlitatem nd oicttmifiquando nanira acni cft ablha
cta dflngularibue per intcUccruj agcnicm.CScd con
tra.flucrjtur a 0coto.vtnij ifta comunicabiUtae in po
tentwque cfl in rc fcclufo omni actu rationie vcl flt paf
fio reaUe i ene reale: vel flt ens rationie i piecik niblt.
0i ^ii: orgumenm; flat vt fupta.-quia talis cointuiica
biiitas m potentia:quc cft pcr fe ^opalTio rcaUs n Jtu-
rcbumanc: crirpcr fc non ^mopalTiofouis : x ita foztis
eiTctcdmunicabiUtas in potcntia:q6ctT abfurdiim. 0i
(ccundti:tunc nobabet q6 intend 1 1 piobare pcr iftud ar
gumentii . 'Libetcr vcUcm mibi folucrcf in via cius: q6
ego adduci folum ad c|:ercitandti intcUectum meit: no
quta vcUm contr adiccrc tanto vtro : cutue cgo non fum
Dignus folucrc calcumcn ta.
94 1 tVl nni t1 fVt ^ '^"^ Ifobanis bf c : t in pmo oe
iClUa upil IIU ania fupcrqucrtioncoctaua.vbi te/
nct vnuierfaUa babcrc vnitatcm rcaUrm. ctrtra animas
' muKnevnitatemuncraU^tponitinfUapDflrionc 9>na'
tnragencrica rcaUter ettoiftincta a nanira fpcciftca^na
turvi aiit fpccifica no cfl rcaUtcr oiffincta a fuie flngiila'
nbus.porifrimaaiitrafioadptobandil vnltatcm gcnc
ris reafr oiftingui ab vnitatc fpccifica ftiit iffa. 3ila fof
ma qiia confcquif aUqitod accidcci rcale taU modores'
Uquonoconfequlf fotma bominis:nccfomia aflni.-nec
aUcuius altcruis fpccici: ncc fimromncs iUao: cft oiucr
foreaUterab omnibua iftisfotmis . nam li cffctcadcin
Oisomntbus iftio: tunc omncacctdcne rcalrq^ aUqiio
modoreaU confcquic cam:cria confcqticrcf cae codcm
inodoreaU fecundii foima; animaUs.vii animalconfc/
quif aUquod accidcns realc taU modo reaU quo nocon
rcquif fotmam bominie:ncc fozmi aflni:nec aliniius al
terius fpcciei: ncc omnce flmuLvt fcnftts confcqiiif pcr
fc pmofoxmajttnimaU^vndeantmal: vtomnoiconcc
dunt: pcr natiira anim aUe incft cuicuci; incft: i no incft
per aliquid aUiid cui ^tie infli^ncc confcquif foimi bo'
minie vt bomo : qiiia t unc inclTet pcr foimam bominis
cuicticpinclTct:q6cftabfurdu. nmiliternoconfequmir
per fe pmo fotmam afini pcr c jndctn r Jtioncm . fimiU'
ter non confcguif pcr fc piimo omncs fo:mae p:op2ias
aUaru fpccicrupcr eandcm rationq» : quia fiincaiicui;^
fmfue incfTctboc cfTctpcrnaniriomniii fotmariipto/
pitarum ipfisfpcctcbue^qftefl ridiaiUim.ergovidenir
Q> fo!ma animaUs fcaindu Q> eflanimal eft oiucria rea
bcer ab omnibue fotmis ptopjus fiiarii fpccieru;. &cd
fomia fpeciet nd cfi rcaUtcr oiitcrfa a fotmis tndiuiduo
rum:qiiia tuncftxcies no oicerct totum elTc indiiiidiio'
ru$: q(S cft contra ^^octin in Ub:o oiuifionu . ^L; aiit ifte
ratiocs fupcriiis ftiifTcnt adduccde : tamc voUii bic cos
•ddu)CiiTc:q i ct obliuionc cas p:ctcrmifi in queftide oe
pIarabtatefotmarii.Uuittunaiitadtdq6 oicii ^obi'
nce vniucrfaUababcre witat^ reolem minoicvniiatc
ntimcraU.p:;bicpcrfiia fundamct3.13anccfia;optniO'
ncm fcquiitufi cft iSaricixs fiipcr p:ologo ptimi pbrfico
rum:cuiii3rjtioneepotilTiincfimtbc. ilUid cllcns rca/
lc.extra animi q6 a nanira pitto intedif. fcd namra p:i/
mo intcndit fpccie flngiilarc. vt efl fcntcnt ia Suiccn.
in fua fuffincntia: t cfi fententia AtierrofB. fccundo oe
aninu.comcn.j4..rir.mcfapbrfl.comcn.^7.(E'f>»^tc
rcj ArillofiU"e.7.mcfjpbr.tct:.c6me.45.babctQjvnt'
iicrfjlc cW jpciim njium c(Tc in muUts . ilhid igtmr vet
vcnficanir pto rc. vcl p:o cdce^Hu. no fccudiirquia con/
ccptus ct> flngularie aim flt in itcilecm.tgintr vcrifico/
mr pto re.CTSmpliue.pBue in quinto mctapbf fl.capii
nito oc vno.ponit vnum fpccic. quozti ratio c(\ vna vet
boc fumif pio conccpm vel pto rc. fl i^mu; ttinc nd eflicc
mitasfpccificaniflperopus intcllccms.(ramp(ii}0.
vndc babcrcf int cllccnis ad catifandum talc conccptu:
vcl cj: fc.t fic cfTct ficme: vcl cj: rc:-: fi boc : mnc opottet
oare aUquam vnitatcm minoK vnitote numcrali in re
q6 intendcbanir. (J7'3(tc;.miiUa ptcdicaf a attnttuutur
rci gcfra animi quc t>cfingiilan nd poiTunt vcrificari.
vt Q>co:u$ fit fcicnria i oifrutitio i palTi6c0.Zcnct ctii
£tirtcus aUam conciuflone^* <p vnii^alia realitrr oi/
flmguunfaflngularibus.namilla.quof ptcdicatafunt
contr jdiao:ia talii rcaliter oiftinguunnir.vt patct pcr
pttmii ptincipiii: vniucrfatia t fingularia fiint Initufmo/
di:q6p:obaf :quta vniiicrialc cft fempcr i vbictt; fingu/
larc cfl bic i nunc.crgo vbic^ i non vbiqj vcnficant oe
ipfi8.(ir3te.vnuicrfjliecftDifFinitioifcictia.pa'mopo
(icriouim:i.7.mctjpbrfi.tcj:tuc6mc.5j.Singulanum
oiit nccp fcicntia ncq^ pifTinitio.7. mctapbf fi. tcj:.c6.^5«
(.ramplius.7.mctapb]rn.tcctuc6mc.;7.ifcctidopbf
ficop.tcx.comc. js.vniuerialiii caufc funrvniucrfalcs.i
pjrtiailariii particuliree . boim cnim in c6mttni fit ct
camibits 1 olTibtis tn comuni . 0cd bomo part iciil ins
cj:bi8 camibus t bie olTilMts^fcd quor pjindj^ia fnnt oi
aerfa.iUa aii funt oiucrfa. quare ic. bicit 2^irtcu«:
vniuerfalia funt coniunaa nngiilaribiis 1 no fepara/
ta ab ipfis: quia tunc inctdcrcmus in opinionc piacois.
nam vf inqiiit C6mcnfafo:. pmomccapbpfi. comcn.ji.
IDijCfio vnuicrfaliscii pjrTiculanfo:tioicft:qpmittio
accidctis cu fiibiccf o.Scd iftc opinioncs vt mibi vide/
mrfunt ettranceomcntc AnflotclisiComcntatoiis:
qutatameopinio ^fobanisi Burtcicoucniunt inboc
Q> vniiierfalia rcaUtcr fiint ej:tra an imi oirtincta t a fe/
inuiccm 1 a fingiil jribus:ls fccundit 3obancm.boc oon
vcrificcf oc fpcnc rcfpccm flngnlaris.idcopiobo rotto
nibiis vtnqi coibue: 9» talia vniucrfaUa non fnntejnra
onimi.ifto modo quo ifti fingiint. fi cni vniucrfalia il>a
cfTcntreatitcroiftinaa fcqucref fupcriusnonperfe
picdicarcf oc fiio infcnoii : cuiue oppofirii tMbct pfSu»
tn pmo poficrio;:.in capinilo oc pcr fc.pbatur feqoda:
quiainomni cnunciatiiu p;cdicari6cnn ()tu affirmaf
atiquid oeaUquo:ocnofanir f dcncitaS picdicari cii foo
fubieao:quia qc co q> rce cftvct non cfhrcdditur oratio
vera vct fatfa^xr pBum in picdicamcntie. !oi igif foi/
ma animalie cft realifcroiflinaa a foima bominis: tiic
iflanocfTct vera.bomodtaniaLncc vataeuaflo^obo'
nis Dum oidv.ip gmus potcft fum i ouotHte modio. vno
niodo pio compofito qc mat cria 1 fo:ma generali: 1 fic
no picdtcaf in quid 1 in recto oc fpccic : fed in obliquo»
1 flc oicimus bomincm cflc compofiram qc animaU . fl
vcrofumatur gcnus p:Dcompofito ctfoima vlttmat
omnibuB picccdcnttbus pcrtincnttbus ad cfTcvnitw
tpedei fnb rittionecamcn rumpta a ro:macdmuntvd •
modo cfTcnd t confeqinm te fccmi cdmtmcs flc bcnc pie
dicamr Dcfpccic in rccro t tn qu!d.([;'0ed contraJftaj
rrip6(ionc5 inftanjr.ccrtucfh9>gcnii9 1 ft>ccice ftin tof
dinabilta in gcncrc in nti5e fuperiozis i tnfcrio:ie . Bt
tunc qucn f ab ipfis.vcl gcnus.vt ficoicit fomu; gene
ricam tanturxTl otcit matcriasgcnerice foimc tantum:
vel oici f compofltu ct materia genenili t rotma gcncra
11:1 ita ctiJ5 qucraf oc fpccic fuo modo.Si pmri.vidclj
8> gcnns t fpcdee oidinannir in pjcdicamcnt o pzo fot/
Rits tanru.-tunc gcnue ncc^ in rccto nct;^ in obliquo pzc'
dicabitur oe fpccic n5. tn reaotouia in ptedtcatde eiTen
tUU oiccnte bx dl boc non pieaicatur illnd q6 eft rea/
Uteroiilinaum abalio.modogenusctfpccics pzofov
mis titii funt rcalitcr oilhncta : vt voe ponitisincc etiJ
tt flc pzcdicabifin obliqtiorficut fi Diccreturfo:ma ba*
mana cne% fozma an imalis:quia aut lj.ej:. oicit circun
ftamiom coufe m3tertalis:t boc no : quia founa fpectfi'
co no cft cj: fozma gcn crica ticp qc matcria:fcd fit a ma/
teria (Ibt coircfpondcntcmjpmc loqiiedo oc matcrta
realijftcut voeponitis.fotmc cntm fpccificc babcnt ma
cerios fpede oifhnctas: Ij en im gcnus oicat a plTO in fc
pctmo metopbfftte^ cdm j.4^materia:n6 tattt^otd
mr materia realis: vt voe fitmitie:fcd cfl matcria fcain
dtQrdnetfm ftmilitudincgcnueeni.vtoicitibiConv
inentatot ci\ fotma vniticrfalie : i c^quo cfl octcrmina'
bilis per oi fTercntta$:que vocaf fotma piriicularis pu>
tonto otctFmatcria:quia eo modo qno materia ^fna oc
lerminot contrabittir t pcrfidmr pcr fozmaerita gcnu»
per 01 Ifcrcntias.': idco rcctc oipt 1i>otpbf rins in captb
oe Diflrcretia:gcnu9 clTc .ppoztionale matcric:i oiffcrcn
Ciam e(Tej?po2tionalc fo2me.£t nd oijcit gcnns cffc vera
materiam:nec oifTcrentta veram fotmam e)ctra epften
ce5:f!cut ifh fingunt nuilto minus [y.ei. no potcft oeno/
care caufam fozmale rcalc:quia fotme nd d> fotma ifio
modo:ncc cilcaufa cfficicns ipfum gcnus pjo foima: q:
lalis foima aut cfl matcrialis:aut imaterialis. fl imate/
rialis redit opinio IMatontsrt iflo modo clTct impngni
da il>a refpdfio: (Tcnt opinio -pUtonis a pBo impugnaf
ln.7. mctapb7(t.(imatcrialis.confra.foimamaterialie
n5 cfl imed iat nj pnincipium agcndi nifj pcr aliquod in>
(Immcntti oc numero vinumm actiuarii:quia ignts nd
ogit inqiuntum ignis:fed inquanmm calidus: taliaaiit
non vcrificantur oc fotma gcncrica animalis. vt patet.
nuilto minus ly. ex. nopotcfl impoitare rationc; caufe
flnalis. nas finis babct ratione optimi.iu^a illud. Oni
Ifnem aufcntnt vidcntur aufcrrc boni naturam.recudo
metapbr n.fcjctu comi.S.r idcm babcf in feciutdo pbf /
Acoutm.tqrtu comen.ji.t. 5,metapbirfi.tCTcm comcn.?.
IDodopottus fpcdesoiccrcf canrafmalis gcncris $
ccdtra:ann fpccics actitalio: i pcrf ectiot (it gcncre . &
confirmaf perXbemi(hii tn pmooeanima fuperqcpo
firione tertus octaui.(icut fupcniis allegamj fuit:nnUo
loif modo ifta ,ppo(itioerit vcra . bomo c(l ejc animali.
H bomo 1 anfmal oicant fozmas tanm?. 0i vero oicas:
Q?bomo-zanimalfunt otdinabiliaingcnerc ptomate/
njstanm;. (xjc vtdct abfurdum.gtptetereaconfimile
argumcnfiipotcftficri:(lcutfuit factuoefomia tantu.
&i vcro Dcf tertiu:5> talia funt oidinabilia in gcncrejp
c6po(itts e% matenis rcalibue t cc foimis rcaUbns:tuc
torumargtuf:9>animalndpoce(lin rccto piedicarioe
homin rquiavtdcfunt rcaUter otOincta: quia qnomm
matcric i foimc funt rcaliter oifTincte Jlla fnnt reaUter
Di(tin(ta:taUa funt fedldii voe. bomo t animal (ic fnnv
itionco
ptaxrgo t{.i3cd oicebat Jobine»:(p vt tU animat ptti
dicarar in obIiquo.Cu tlYa ppolitioe eic.oicendo. bomo
eil qcanimali.QI^iScd contra.iterii argu3rar.q6genu«
cjufe impoitat Ij-.cp:. vcl marcrialis vcl foimaUs vel fi»
naUs velefftci^is.no matcrialts^quia tunc rcnfusdTet
g»i(lud compo(itiireaIc:q6c(t bomocomponcrcrarcjc
boc cdpofiro rcali.qS eH anial tiqj cr matcria . {£&ed
contrj ; mnc aliqua fhilTctcompoittio rcaliealia abea:
que ab AritTotcle poiita fiiit in fu is li bi is.nullibi enim
oetali rcalicompo(itioc Ariftotclcs mcininit. (iatteft
fentcn tia A ucrroys.i r.metapbf ce.comen to. 4. vn iuer
faUa apud Art(io.n6 fttnt ci^ra anima: fed ab itcllectu.
Cramplius.fl gcnus pjo tali compofito eft matcria re/
fpecra fpcd ci: opoitct aliqui rcalcm foimam aducnire
ri.erii igif of ia: 1 tuc fict ifta pdicatio.bomo cft cjc aialj
t qc rationali tan qj cr matcria 1 foima. 55cd tunc itcrii
qnerarar oerationaUan picdicetfoimi tantii an mate«
riam tanrii an compoflrii cr materia t foima tanram.fl
foima tan tii :tanc non clt vcru j: g? bomo pio aggregato
er matcria 1 foima (it cr rationali piout rationale otdt
foimaj tantum:t Ij*. erinipoitaf gcnuecaufe foimalis;
quia bomo tan$ er foima conftat et foima ftu piopita
qui ponis reaUter oifKgni a foima (mpoitata pcr oiflfe»
rentiam:quia nt ponis q> ad mnUipItcationc picdicato
rum quiditariuop mulfiplicanrar foimc: nccctii If ra*
tfonalc. pKdicararfubrdttonccaufcmotcriaIts:Oujol
co.bomo eft cr animaU t rattonalt quio ranc opozteret
adinuenire aliquid ;q6 piedicarcror vt foima: t itaeflict
pioccfliis «n inf initnm in iflie motenjs t in irtie foimi^:
nec rarionale pio aggrcgato er matcria 1 foima oiffcr^»
tiepicdicarar ocfpccte:quiarancDiffcrcntia nondTet
foima (imp(er:fcd copofitu er matcria 1 foima.CT^tir
tuncquomodioeriftieotiobtis.r.ergcnacioifTdrnrfd"
rteretpcrfe vnum:fi vtrfiq^ oicit qnoddaf; compofimm
er materia t roima : cii cr ouobus acni criflctibua vno
ftcrinon poflit pcrfcnec itcp l]?.cr4»otcft tmpoitarege*
nus caufe eincien tis: ou oico. bomo efl c% rati6ali:quit !
fi rarionalc oidt pcr te vnam fotmi realcm : que d> pm-
dpiiim dTendi.tlla foima:a4it cft matcrialie-aut imma/'
tcrialis. £t argiianir.vt Aipia:ncc fm raa fnndamcnt a; '
flponisadnumcrationcpicdicatof gditatinos nume/
nim roimara j reaIium:porcfi oici:^ bomo efl er rario*
nali tii^er flne:quia poriue roima bumana:que:pcr t«s'
eftreoUtcr oifiincta a rarionali foima:crit ftnis rariona
Usq|cc6tra:cum illa oidincf ad i(tam t n6econfra. £c'
ce igiwr q> nullo modo faluarc potcft ; qttomodo gcnu» »
vt fuperins piedtcaf oc fpcde : ncc in rccto : nec in obW
quo.Tlcc vaIetq6fcciido oidta»gcnue fumptii .p foV
ma vlrima:etpio omnibus alge roimispicccdcnribusc
fub rationc tomen roimcc6munis;vt fic picdicat in re*
ao tx fpccic. Tlam pj cuilibct fani capitis Q> gcnue pw
taU compofito cr roima vtrima:t aU)B foimte ; vt fic n5 •
eft oidinabiU; in gcncre in ratioe fupcrioiis fupia ipfa j •
rpedcm:immo etiam vt fic ralfu j cli: q6 oicit f alc com* )
pofiram cr ilhs roimis : 1 cr roimavlrima: fub rarione
tamcn fumpta a roima comuni potdl in rccto picdtca/
riDefpecic.quiaadbncillaratto fubqua picdiararno
inclndif in ft>cdc:aim taUs rario fnmarar a fotma com
muni:t illa foima pcr tc cft realitcr oidincta: etii vt fic
ab ipfa fpe.Quomodo fgif : 0 '?obinc8:babrt veritatej
piopof{tio'^oq7bfn|:9> fuperioia oc inrcrioiibuspic
dicanf ;rccnndu fnndamenta ttu. ^itc oiccs 9> vt fict «
illa rario n6fnmif a fovna c6muni : red a modo dTendi
confequ^te fotroam tdamtx (k gemts in reao pocefl
jannofatiortC0
piedicirt Dc (ixcte pio rali compoflro q: foima vUima:
1 aU|B picccdcn tibus. ([TScd cotra. qucro atc quid fit
iftcmodtid cfTcndi vcl cil cna vcl nibil.fl nibil: p:o nibt
10 h.ibcjrur.(i cns iiut fubdiiia aut accidcns. 11 accidcs
tuncgcnus ocpicdicamcnto fubflatic picdtcarcturin
rcao in pttmo modo oiccndi pcr fc oc fua fpccic fub ra'
tioncaliquaaccidcntalt.qt^cft inconucntce labfurdu.
n illc modug no cft accidcns.cnt igic ftibflitia. £t runc
vcl crit matcina vcl foima vcl compofitii c% matcria ct
foima. no matcria:quia matcria no babct modu; picdi
candi.vt c(l fcntetia Cdinct jtou9.tz.rturtapbf ft comc'
f0.i4.ncc crit foimatqi tfta foima pcr tc e(t foima com'
muni9:q(ii tllc modu9c(Tcndicdmuni9cdfcquif.i£tcu
fupia piobatti Ht q> gcnu9: vt oicit foimi comuncm;nd
potcft picdtcart oc fpccic . crgoa pari iftc inodue cffcn'
di no potcrit picdican oc ipccic.cu f!t idcm rcalitcr cuj
ipfa foima comuni vt ar^iaturficrquandofuntaliqua
ouo cadcm rcalitcr:^ vnu illoinm non potcd picdican
in rccro oe aliquo tcrtio:a pari ncc altcru; : fcd tta cft oe
foima comuni t modo cflcndicofcqactc ipfa? . crgoic.
nccpotcllDJri9>tali9modu9C(Tcndic6mnni9 gconfc/
quimripfamfoimi.fitidcmg>compofitii qcmatcriat
foima.quia pioptcr candc rationc; adbuc gcntts fub ta
U modo no potcd picdicari oc fpccic in rccto:quia com
pofitti tfhid e% foima 1 matcria comunibu9 c(l rcaliter
Difhtnctii a fpccic:i talc fccundti fUndamcta nia non poj
ce(Tpicdicari in rccto oc fpccicvt nictii conccdi9 . igit
aparlncc inc modug cendipotcritoc fpcctcpicdicati.
flponag talc; modu c(Tc idcm rcalitcr cum tali compo/
fIco.(ir 3mpliu9.fi fic oica9: tu incidis in foucas qtiam
fccifti:quia tu babes pio incoucnicnn : aliqiM fotma
cadcm rcalttcr babct oiucrfoe modo9 c(Tcndi:a quoiu$
vno fitmif ratio gcncrt9:i ab alio ratio oiffcrcnticquia
ponis foimae multiplicart ad multiplicationcm picdi'
catoiii.Cttandcjabipfa vcritatccoactus innui6i(him
modii oiccndi;quc tamc latc imptignang. (L ;9mpliu9.
gcnu9 ifio vltimo modo fumpcii.f.pto compofito €% foi
ma vlcima : 1 omnibu9 alt|9 piccedctibtis pcrtincntib'*
od cfle vniue fpccicl-ftib ratione ramcn fumpta a foima
comiuti vcl a modo c(Tcndt confcquctc foima comune:
pcr tc fic gcnus in rccto picdicaf oc fpccic.(E!5cdcon'
tra.qucro quc picdicario fit t(ta;atit cft picdicatio fiipc
rioiis oc fuo infcrtoii:atu comicrtibilis oc fuo conucrri
bili:picdicationc9 cniin quc funt in codc; gencrc . tcfie
•poip^yrio.in capitulo oc fpccic. foln funt tftig ouobug
modt9:fcmpcr cn,m inquit fnpcrioia oc infcrionVpic'
dican raut cqtu occqiiis.^nfcrioia "io oc fupcrioitbu9
mtnimc.idcdnopototcig) gcnusvc ficpdicaf ocfpe/
cic tn rationc fuperioiie. ni gcntie vt fic no oicit nifiag'
grcgatum e% foima vltima:t ct omntbu9 foimis piccc
dentibu9 fpcctictbtis ad c(Tc fpcciei: modo foima oiffc
rentie fpcctat ad c(Te fpeciei: imo oiffcrcntia cf^ tota ra'
tio fpccici.vt oicit •^opbyritta in captb oc otffcrcntia ; 1
pl59 in.T.mctopbf.tcicc.+j.p^ aiit a> talc c>pofitii no e(t
oidinabilc in ^cncrc in rationc fupcrioiis.fl oicas q>
talig picdicatio cfi conucrtibiUs oe cdacrtibili: tunc fcj
5iuitur 9 oiccndo. bomo efi animal.ralis piedicaciocn
it rcruj in codem gcncreepftentiti cnt picdicatio oif'
ftnittoni9DcoifTtntto:autpiopiic pa(Tioni9 0cfubiccto.
fi ponae paiTioncs cfTc in codcm gcncrc picdicamcnta'
11 in quo cll ipfum fiibicctii: omnia autc; ifta funt abfur
da 1 inconucnietij.(r3mplui5.ronalc ctia$ in rccto no
ptcdicarur oc fpccicmifi pio tali compofito e% foima vl
ciroa iomnibu»fo»ni0 piccedcntibuafpeaanbue od
ciTc fpcciri : 1 tunc fcqucretilr q> oiccndo . fx)mo cft anl*
mal rjtion jlccfTa m jnifcfta migatio:oilhnctioigirur
ifta a 3fobincponta nofolum noclUonfucti-imocrny
nea ficut vidcs.^S? oiccbjr: q» tUa otrtinctto crat oe in/
tcnttoc pBi tn quinco mct jpby fi. tn captntlo oc genere.
1 cft tei:.c6. j j-nom ibi pBti9 oicit in j^figntftcatione ge#
ncris vbi inquit.aiiiid vcro matcria : ciiiite oiffcrcntia
c(\ qujlitas boc c\\ fubiccmm:q6 oicimus mam . 7.ID0/
do tnquif ipfc:g> gcnus piimo modo.f.pio compofito cj:
inatcna i foima gcncrali cft matcria fccundu; rcm ipi
fiu9 fpcciei.Scd gcnus fccundo modo.f. pzo compofito
cx foima vitima : 1 algs picccdcnt ibu9 cft matcria fpc»
ciei fcatndti racionc.0cd piofccto nd vidco quomodo
e% vcrbig p6i tpfcaccipiJt irtJ5 otftinctionan. £tccne
non fiiit pioprcr aliud tf^J oilhnctto ab tpfo adinucnto:
nifi,pptcr fuumcrroncii fxindamcntti: quiacrcdidirge
nueoiccrc mjtcrii aliquam rcale rcfpcctu fpccici:!.; ta/
li9 no fit omntno ^ina fcaindti ipftim:;: occipif :quia q6
eft flmilc matcneacccpit pio vcra matcria.vndCjPptcr
boc oicir pljtis gcntis dTc matcri jj: quia octcrminanir
fiibucicur 1 contrabitiir pcr oiiTcrcntia:inodo q6 babet
modu; conrrabibilis octcrminjbilw ifubucibilts bat
bctmodiimatcnc^dcologfcioijrcmnt fubicctum in
piopofirionibti9 e(Tc matcrii. Cr pcr oppofini; illud qd
baba modum picdicabilig 1 acttianiis 1 pcrficicnrig x
contrabcnris babctmodujfoimc imodusqualitarig.
f t idco otcunt logrci picdicanim bcibcrc tnodum foi/
mc tn piopofition tbus:'! (ic «iam t>Bue bic aptxllat ge/
nu9 fubicctu 1 marcrti.irt oilTcrcntiam appcllat qtuli/
taton ifoimam^nogjtpfefentiatgcnnecfTe vcram ma
teriam:t oiffnrntiam veratnqualitates . fT^f lacrca.
contra ^iirlcn; pteciptte quomodo fi vniuerfulta fiinc
rcalircr Difticta a fingulanbug; ttalta vninerfalta fnnc
cccma:fingularia afic fiintcoiniptibtliaqiiomodovnq^
talia oe finguljrilMis picdicjbunf.-ccrtc ncq? pdicarioc
fubfiantiali : ncc^picdtcationc ocnomtnattua intrinfe/
capiedicaripotcrunt.(Lampiiu9.fitalia vniucrfalia
funt rcjliccr oifticta a fingularibue: 1 funt in ipfig fingu
laribus cttllctia quomodo crtinc tn cie: vcl fiaxt foima
in fubicao:vcl fictit intclligetia a(Tillcn9:vcl ^m alique
modii ftctu.Tl6fccundii:quiatuncrcdtrcropinio "Plif
toni9:ncc pmti;quia talc cfl compofitii cr matcna 1 fov
tTU:loqiicndo DC vft fii&ali; 1 q^ c(\ in r ali c(\ fingtilarc.
Cramplius. tunc accidact 01109 quititatcs cfTc fimtil
in vna 1 eade rc-.t tunc otingcra idcm cfTc bis qtuntii.
(r<3mpltu9.fi oarct vVc rcalc;fcqucrcf cp fingnlarc rea
le effct vfc rcalc.pbaf fcqticl j.nam fi Jlicui inc(\ fubie/
ccum fub ronc qtu cft fiibm.runc ci incflt 1 pjfTio . fi igif
bomotncftfoicifubcaroncquabomo cftvrie vcrc cp
tra a[am.foircs ergo cft verc vrte; nec btc c(t fa llaaa oc/
adcri9:qi mcdium no variaf . (rampittis fi talta vtta
realiaponunf in rcb^rtipfluera tntellcctue agcns . nas
pcrC6mcnraroie.in.;.ocania.:?me.i8.ircllcccus agcns
cfl g craffcrr rcs oeoidinc in oidin^. £t facir oc (Kstcria
iccllcctts acni itcllccta.(| ampli''.^ ifta opio c(Ta vcra
fcqucrcfvclq6 totecnt vfia quoc fui;r finguiaria; vcl 4»
vnat caderesrearrcfTctplurib V6icaca in tlTtstfcrioit
bus. vtruqf iflo;: efl iconucntee: ficut oe ptno maifcflii
cft.oc z? oti pjpcr J&amafccoiccnte: g» foUi in oiiunis
rcpcnf vna na in gfccttflima vnitatc tribiis fuppofitis
coicata.^baf fcqncla.ni antal vre:q6 cft in foi. 1 in pla.
c^tra antam;aut cft ide: auteflolind. fi z" fcqiiif 6mus
tconucnies.fi p^fcquif z^.fib aia oicit 3fobinc9 roiml
gencrica reaTir Diflfgui a founa fpedfica. foiroa aiit fpc«
annorationca
100
cifica? n5 r«atVDi(h'ngui a foima (Ingtilaris cft ocm w
litariii.na fiu ro cogitrq: fi cogcra g candcjpbari pof •
fct foirni fpccifica; rcafr j fo:fiu fingiilanB oilh'gtiufic
ad[$ fani capitie miifLihl cft. Inohcs antc; burlci i
bannts infra folucntiir.Llolo.n.acccdcrc ad opmioncm
commcntatous.lla; rcctum clt iadc): fiii t obliqai.per
pbf lofo|;^m in ptimo oc anima.tci:.cdmcn.85'
illll rtnifllfl aucroj-stauiccnnetalga'
JtlU4 eil UpimU ;cli3':abub.Kbcr:ifcrcom
niumpjcdpiiotum p:ripjtctico;um: vt oicit aibcrtus
in tractaru fccundo oc intctlccni x intclligibili.capro fe/
cundo (p vniucrfalcnon fit in rc. gt (j> omnifl vniucrfali
cas t communitao fit ab intcllcctu.fumcne tame funda
mcnfiim a rc. gt 5> taha pzc dicata vnmcrfali j i quidita
Ciua fint ab intcllcciu.Tlota tatncg» vt mibi vidctur al»
bcrtu<falua rcucrcntia tanti ooaoae>on brt qcplica
nit iftam opinioncm nifi fub cofufie vcrbte. Ilcc aliqtie
modcmouimvidiqui oillinctc opinioncm aucroraoc
claraucrit in bac matcria.Sciafl igitur m pmio apud
mcrcfert oiccre in via aucrore naturam bumanam cf*
tc ena rcalert oiccre naturam bumanam dTc vn iucrfak
mlcpnmiieft vcrum fecundum ipfiim.Si cnim notu»
rabumana.gtalienamrcocquibu6 btbcntiir fcicntic
rcalcflnoncffcntcntia rcalia.ilcctalesfcieticcfTcnt fci
cnric rcalcs quod e(\ abftirdum.Sc^ tu ocbca fcirc qi
loqucndo oc iftie vniucrfaiibtie matcrialium rcrtim:^
Sucrorm vt mibi vidctur ouobiw modisloqiii poffn'
mito.Uno modo oc clTc coium:p:out c\\ in matcria i in
agcnte.ttltomodopofTumueloquioc cfTc vniucrialiu?
qnod elTc compctit fibi in intcilcctu:-: ranc fccundiim ta
k elTequod compctit fibi ab intcilcctu vidcndu eHrvtru
aliquoi ciTc rcfvvcni illius c(Tc co:rcfpoodcat fibi in re:
«tucmtbividctur q> fi loqHamuroccflctaliumfoima
nim vniuerfaliumquod babcnt in materia i in agentc.
fctco g» fo:mc iftc comunca babct efTe in potcn tta mate
rictbabcntcfTcin actuin primomotoJcficiucftfentcB
tia ciufl.tn.ir.mctapbyficc.come.ip.vbt babcnir g> om'
nce fo:mc funt in potcntia in ipa matcria ftint in actu i
btis minue vidctur $ Dcalijd fntctligentqe. £M'circni(n
9>intcllcctU6p:imoipcrfc alTillit fivcici fingtilari:
fingtilari cnim non aiTtlht nifi pcr accides : ficut latc oe/
claraui tibi in quclhonc mca oc fpccicbus iteUigibiiiV.
lirampliusanllotelcBinqtijrta parricula pioblema'
tum.p:oblemate.i5.vbi qucrit pu>ptcr quid coirc omn<
umoelcctabiUlTtmu$c(t:vltrjalta8caufa8a(Tignat cati
fam finalcin:t c(\ confcruatio fpccici.idco nanira pofuit
tantamoclcciJtioncin cottuvcUittcfcjm.'narura aat
tan vniucrfalie in boc non mtcndit confcruattoncj pii
mo tndiuidui icd fpccici.accidit cnim c% tali acm oifTo*
lutio tpfius mdiuidualis naturc pzopter rcfiaurariones
iconfcmationcm fj,Hrcici oc quj pnmo follicitatur nam
ra.lL'a'"Pl»i8 xomcn.in commcnto ftio fiipcr lib:o oc
fomno 1 vigilia inquit tn otlToluttonc qucflionis oe cau/
n8vcrifomni)tnquit.'fNCUcrtamarcrgo t oicamueq»
aimoatozifhuscognitionie eH intcllecme libcratuea
matcrtarctcltocclaratum in FUtma pbrlofopbiarij-idc
intclligcnticablhxtc intcliigut naruras vniucrfalcfl.t
non oant ntfi fimtlc ctua quod b3bcnt:impo(Tibilc cfhn
ocnrintcntionemindiuidualemomnino:cu$ non bdbe
ontnamramcompicbcndcntcm intcnttoncmpartiaila
rc.(E'PJf tcrca rdnc boc idcm p:ob ari ivt. omne agcns
pcrcognitioncmaliqujmactioncmp:optcr aliqutd oi
9>cognofcataitquo modoilludpzoptcrquod agit:fcilt/
CCTvclfecundiim fpccicm vci fcaindum indiiitduum:
quiafinullomodocognofccrctagcnsiKom fincm noo
moucret;p:optcr ilUim:qoiafini8 mcuctagi.ne:vtali'
qiio modo cft in intcntion(ragcntis:fcd itcllig«-ntic agiit
pcr cognittonem fuo) actionc; pzoptcr ifta infcrio:a fal
tim fccundaria tntcntionetfiatt clUcntcntio eiue.infe»
cundoceii.oecimofcpttmo.t vigcfimop:imo commen»
tieti 9 pcr cognitioncm patct cx fcntcntia cius.ir .meta
pbffkc.commcnti9.?6.'i.44.crgo intclligcntic oliquo
modo cognofcunt il^a fingnlaria.f. vcl fccundum fpcci'
cmrvcl fccundum indtuiduum:fcd non fccundum indi'
niduumrvt cft fcntcntia pbvlofopbi.in. iz. mctapbf fice
tc):.commcti.5i.£tcomincntatoiie in locteaddactie:cr
p:fmomoto:e.Tlonenimcftncgandum illtid fundamc gorclinqinturg^fcaindumfundamcnta ipfottiminjcb
wm:ficut quidam pclTimc ncgant:quin nanira p:imo in
tcndatfpccicm(gfingularc:qzilhid fundamcntum cll
auicmnc in fua fulTicicntia.et cft fundamcntum aiicr.
tnqjpUiribueiocis.aucrofscniminpumoccU.comcn.
izo. lct in qturto pbf ficozumxomen.iro.bobct qp matc
riap:imjp:imo pcraptimdincmnaturalemfaipotcn'
tiam quc cli fubftantia cius inclinatur i appctit fotmaj
fpccificam (5 banc fo^mam.Similitcr moto:e9 ccUrftce
in qiiozum intcntione cf^:vt omnce foync quc m potcn'
lia funt in matcria ocducantur ad ocmm : patct in fuo
pzimaria intcnttonc funt fpcciee i non nngularia nifi fc
oindariop:o quanto in ipfie fpccice faUiantur : ficut cft
fenrcntia ciue in fccundo oe anima.m comcnto.j^.. vbi
bab? q> follicimdo otuina cii non pomu faccre aial ptv
manerc Pm indiuiduum mifcrta cft in faciendo pcrmo'
ncrc ipfum fccundii ftvcicm.Et in wiodcctmomctapbf
ficccommcnto.iT.babct q^ oiccntcs qiocue cfi foliiri'
tus cira vntimqtiodq? mdtuidiuim aliqualiter cfi vc^i
ialiquaittcrnon:qinulUjm indutiduumbabct oifpofl'
tioncm pzoptiaj nifi tiia oifpofitio inueniamr in aliquo
modo illiue fpccici.et boc modovcrum cfl ocum follici
tari circa indiuidua.SSoiUcimdo autcm circa tndiuidu
umtaUmodocpnulUiebjbcat communicationcm aij
co.boc non cft fae bonitati oiuine.C3'npli«w cotnmc'
tatoz in tertio oe anima. commcti8.5.i9.t'ZO. boc idcm
ailcrtt oc intelUctu (wiribiU z oc iDtclicctu agcn tc:Dc q>
iigcntic cognofcan t fjvcice rcrii.Sed ifta ratio videt pa
ti tnftantta:q: non opo:tct intclligcntiae cognofccrc ifia
infcrio:ap:optcrqticagunt:cum talianon moucantiir
abappctibiUificutcfi m rcbtis infcrio:ibu6:in quibue
ogcns mouct a fme lab ipfo appetibili tanqp a pcrfcctio
ncrin qua funt talla agcntia pcrfcctibilia.m<>do intclUgi
tie non moucnmr ab ilhs infcriozibiie t anqp a p:opiio fi
ncrt 0 pzopzia perfcctionc:cum potiue ipfe iint finie i g/
fcctto ipfoaimrficut cft fcntcntia commcnt3to:ie in p:i/
mocapitc oc fubfiantia ozbi».Ct.ir.mctapb7fice. comf
to.jtf.^nquiboelocie babct 9» in abfiractie amatcria
f mie non oiftingtiitur a moticnte : ficut accidit in rcbua
matcrialibiie;nific(Tct^>ilUtdKibctvcritatcm cc fine
primario non oc finc fccund ario ptoptcr quc$ agunt.to/
iie autem finte fecundaric intcntionie moiict faltim tcr
minatittcp:o quantoactio ipranim tcrminarar ad if>«
quc funt bic tanq^ ad fmc. £ t cu iDa actio pzocedat ab ip
fiemcdiantc cognitionc opo:tct fincm ifiiue actionis
e(Tc in ipfanim intcntionc. 'llolo tamcn oiccrc iftc fu
nisappzcbcfionie motteat effcatue ttcUcctti iteUigctic:
fcd folum tcrmm jtiuclj cnim aucr.i2.mctapb)rficc.c6
mcnto.j6.Dij:cni q> balncuj in aniinj mouctvt cfficics.
£tbjlnaimci:tra animam tnottct:vt fmiobocbobctve
ritatein i(iiematertaUbu6.t:tvniucrfalucr m illie quo
rum fcientia caufamr ob otnccto.^aUit autcm in abftra
ctie omnino a matcna qtiomm cognitio c(l caufa rcni$:
8nnocatione0
tlmt ptild^jc Umftdtif tibf m tbcorematilHis mcie.£^ p> quin altqtta elTct p^3lfiat:cd nulla potMd actitu eot
dictiB igitur p5 qf vniucrfalia aliquod ciTc babcnt in in
fcnfioncpjimimorojisimtcUigcnriarum.trtboc fojte
VoluitDiccrc .■aibcrtnscHimoirittriplctdTc vniucrfa'
le.f.antcrcmrin rctpoftrem.appcllansxmuicrfalc ante
rrm crtc ipfiiw itamrcrvtbabct clTc obicctiuum:? eft in
acttirirttuliinpiimotnorozc.vniucrfjle vero inrc dl
<pfa n jtura in ff ngulanbus eiriilfe.vniucrfalc vcro pofl
rcm cft vniucrfalc ablTractum ob appcnditqs matcrie g
intcUccnimagcntcm.1lota tamcn qjiflcconditionca:
fcn in rc:antercm:'X pofl rcj.Hmilitcrvniucrfalitas t par
tiailjrita«efreinanima:teiTce}mManima5.0miiUter
cnc vnum vd nuiUa.^acddunrnatnrc qaeoeno'' vniucr
fiilis veiparriailari0.Tlecnatnra aliquid iRotum Dici£
dTequiditariucfedomnes buiufmodi conditiones fut
HbiadttcritUic^cttnnc(.&icut et fententia fnbtilifTi/
ini auiccnnc in quito fnc mctapbrflcc.capfo pjimo.Cg'
nirascntmelltanramcquinitas.^n Diffmitiocenimcg
nttotis non ingreditur vniucrfalitas vcl particularitae:
nec effe in anima vel cxtn animam:n cc cfTcin porentia
Vci tn efTecni:nec e(Te vnum vcl mnlta.Omnia enim ac«
ddunt ipl! quiditati vt gditas e(l:ficut ipfe Dicit.CCUl
teriue ni ocbcs frire g» vntuerfale ftimirDuplicitcr vno
modo pio in tcnnone logica qtie eft vniucrfalitas i fecii <
da intcnrio.Slio modo fumitur pio natura ipfa que OC'
nominatur ab vniucrfalitatcific autem dl intcntio pzi/
ma:fiait potefl colligi oc intcntione commcntaroziB
(n feptimometapbfftee.fncommeto.46. Ubi babet9>
DifTtnitiones vniuerfaUamftabcbunt aUquom otf^ll'
rioncm oifpofitionuj fnbflan tialium cpftennum cTctn
animam 1 qualitatcm accidentem eie. ^undomentum
cnim vniiicrfalitarisdloifpofirio rcaUe tfubflariaUs.
tlniucrfalitas autc? crt qualitas ilUus 1 accidcne rario'
ntsin viacius.lDocidempatetoeintentione auiccnnc
tn loco picaIIcgato:vbi babet g> vniucrfale C)c boc 9> efl
vniticrfale eft qiioddam:ivniucrfaIe fcamdnmQ^efl
fd cui acadtt vniucrfaliras cflquoddam aliud.Ultcri*
cu Dcbcs fcirc (}> vniucrfalc p:o piima intcntione: vt fn/
qnit auic.fiiminir trib** modie.Uno modo pto eo quod
actu pzcdicanir oc mulris^flcut bomo.aUo modo Umv
nirvniucrfale pu> eo quod polTibilc ctt p»rdicari oc mnl
tia.Bt fi nullu; eomm fncrit in cfTecm:(icut intcntio 00
mtts cptangtiUr qucvniiierfaUe eft ct eo 9> nanira eiue i
pofTc pjcd tcari oe mulrie^fed non cfl' neccfTe cfTc illa mul
Ca:immo ncc criam altqnod ilbtuj.^idnir x tertio vni
ucrfa Ic in tcn tio quam n ibi I piobi ba pjcd ica ri oc pluri
bus:qnod fltamcnaliquid pjobibeatdlcaufa intrtnfe/
ca:fiait fol aii acddit impofTibilitae cj: ci cjrtrinfcca ex
ftii;imaginati6e:g) fit i pturib'i oe pUiril)''. t^oc idi ^tii
ad iftnm terrium modum aflifrit albcrnte mognus i tra
ctatu fccundo oc tntcllecra 1 intelUgibili. tn capiralo.z.
Vbi babcr q> fol 1 luna funt fotmc communicabilce: fed
g>non communiccnrarcllq:bocc)>totamatcria eftco/
pjebenfa fub ete.0ed ifta tmaginarioautcenne 1 albcr
ti qui vtdetmrfcqui anic.in boc contradidt auerof .115
entm efl vcrum 9> in ifTis fotmis.in quibus foIu$ eftvna
tndiuidtium in vna fpcctcflatt cfl in rebue etemie:9> ta
Us impolTibiUtae tanmm fita coufa rpnnfeai:i q> non
fit c% imaginatione t rationc inrrinfcca taUtim fotmaru
fnqiiannim talcs fotmc funt. 0icut cnim apud anicena
aliquidpotdlcfTcpofTibilcpcr rarionc;tntrinfccam:qd
tamcn cfl necefTarium pcr rarioncm extrinfecam 1 cau'
rcfpondcrct:t ita ill a potentia fiulTct ociofa : qnod cfl cS
trapbflofopbuminquintometopbyfice.in capitulo ot
poteflatc.tzt in nono merapbfficc.rc)C.commenti.z . vW
oiffinit potcnn am actiuam pcr pafTiuam: t ccontra.tta C
ptopoltto.Sitalesfotmcbabent aptiradincm nanira^
lcm: vt pUtribus communiccnmr:fiifta apritudonon
baberetaUquod agcnequod oeducerctillam aptitudi»
nemad ocram.talie apntudo fuilTct ociofa.<E''<>trtcrea
auiccnnaoicitQ7taIce fotme funr communicabtlee cjc
fua imagtnationc 1 ej: fua rationc fotm3U.£amen boc^
impofTibile qc c.i cictrin fcca:quc ibi ptobanir.^ffta antn
cfl coufa pjtma fcdm ipfum:que in mcrapbf fica: ptobot
cfTcIs commcntatot oppofinim tcncat.CTScd c6tra.«
quo ptodiKirarnarara:abcodemptoducirar aptitndoc
confequene namram.per pbf U>fopbum in octauo pbfft
comm.tepcdmcn.^z.&i igtiur otbis folie inodudrar a
ptima caufa fcu aUcr 02 bis.crgo 1 aptitudo nue. & pqp
confcqiicne taUe narara non folum cflcommunicabil»
a cittfa intrinfccarimo ctia a caufa ci:rrinfcca.(L O: fiofr
catur g> talie natnra non ci\ comunicabilis ptoptcr cau
fam cjrtrtnfccam quceft materia:qi non babct aliquain
oUam ftMteriam cui cotnmunicari poiTit : ficut oiat 21/
berrae.Tlam tota matcri a cftcotnpicbcnfa fub taU fou
ma:fic cria oiccrevtdctur allicrra6:i ctiam ariflain pti
tnoccU.tcj:.c6men.95.|{ 0cd:?tra.ifla nocftrario pttf
ma incommunicabilitatie foimc 1 plura fuppofi ta : Ucct
cnimmatcriapcrfeconairraradmuUipIicationcm idi
uidtiotum tn eadcm fpccicficut in qucllionc oc indiui/
duationc nararc oicram eil.jtamcn ptincipaliue cocur
rit fotmx'Cum autc matcria (it polkriot fotma non oki
muB incommnnicabiUtatem materic cfTc caufam pm«(
ttotalcmincommunicabilitarisin ipfa fotma. pori''^!.
fcdm pjinapia pcripatcricoium fotma ncccfTitat mare/
riam:q§ materia fotma.io otcofotmae cnrium ctcmozii
per rationem fiiam fotmalem clTc taUe narare:g> in vna
fpecienorepcrit nili vniifuppofitiLetcyboc P3a>i>p5
ilUirquamacdpitfubtilie fcotuein fc6ofntaraj.Dif(i}*.
qonc vUima.adptobandnmpbirceangeU}e efTc in ca*
dcfpc.qtoiequiditaBquatueftejcfeeflcomunicabilte:
qi nec cf peHwtionc (ibi nepugBat: vt pj oe clTcnria oint
na.Tlece)C impcrfecrionerqi boc conucnit gcncrabilib^
^ cotruptibiIib'.CC t>tctcrea.quclibct gdirae crcat ure
potcft intclUgi fub ronc vTi abfq? cotrad iction c. 0i aijt
ipfa cfTet oc fe bec. 5diaio cfTct irclligcrc ci fub rarionc
vrisQuicgd ftr oc boc in via fidct£>ico ^m via ariff.
t comcnrarojis boc no cll vcrum:falua rcucrentta tanti
ooaotie:n6cnimoiequidita6:quannim cfioefcdftcd*
municabilie pUiribus fuppofitie fcamdu ipfos:ira g>c5
numicabilitae fitaliquapaiTiorcalispcrfcptimo cottP
petcnsipfiquiditari.qt fiomnisquiditae^vrficefTct c5
mun tcabiUe:cii in etcm ie non oiiTcrat cffi: a polTc fm vi
am ipfoinm:vteft fnia pBi in tertio pb7iicotti.tnic6md,
5r.a:iicfequeref q> in intcIUgcnnjs oc facro cent jAan
rtippofita in eadcfpc : td} r6ncpofTuntclTcplura:taUro/
nc pofTcnt ec ifmita.qt ois narara quc oc fc conumicabi/
UeeflpUiribue:cftc6mtinicabiUeinfinirie:nifi aUiide U
mitemr.fcdmaijt fundameta pBiboccftlblfiim;q2.in ta
Ubue non efl nifi vnii fuppofitii in vna fpedc.(r ampU
ne.ranc aliqnid cfTct oabfum in nararvi :quod cft conrro
pbflofopbum piimo ccli.tqcx0mmcnri.3z. gt fcomda
ccU.tqu0mmcnti.S9.ft tcrtio oc anima. tciccommcii*
famcrninfecam.'?taapudaucro]rm<iariftotil^:rtc»o 45.Tli flquidttatcemtdligcnrioru funt communica/
puto nibil eft polTibile pcr rationem intrinfeci:quin eti* bilcs .&i i(hi commtmicabiUrae non rcduccrcnir ad
«mlbpofribilcpcr cauramq:trinrecam.£tccontr8.aUo acmm cfTct vana 1 ocioia . f roflra cft cnim aptiiudo
annofationea
1*7
fllaqof adcKtniniion rrdadntrfTcntcomfntaroz mac
(nimo cdi.comifto.to.CrSd argiimcnta a«tcm koti oi
ccmpbartcomcntJtozijiquiditJtiimaU rcptignat co*
muntcan pluribua fuppofitte cx fua rationc fo:mjli: qi
V5 talifl o:dint9:t gradus c(t quidttae.Similitcr comu/
nicabilitjs copctitqaidit jti mjtcri3li:qiii3 talt» quidi
tafl: vmim autcm boc fit c r pcrfcctionc vcl imperfcctio
ne.oiccrctur fm pBos (j> impcrfcctioniB cftplurificari f
pUjrsifupponta:qivtinquitaucror9 fc^oe aia.come.
34..foiUcitudo Diutna cii no potuit faccrc pcrmancrc ip
fum fcdm indiuid(utm:mifcrta cft in oando ci virtiuem
qua pot permancrc in fpccic.c)c fui impcrfccttoc.crgo p
cedit in fublTantialae malibue ida mnltitudo ^m ii>f09.
& pcr oppoflmm cj: fui pcrfccnonc pioccdit in imalib''
gi totum cfTc naturc faluatur ivno fcippofito in vfM id</
eitatc nttmcrali i pcrperuatur.ita vtptitooiccrctplJaB
t commctato:.fcdm ailt illoe qui tcncnt et tbeologice qp
•ngdi non funt pUinfic at i in vna Ipecic oicercf 9> (iii
rationefo:mali:q2tali9o:dini9inaturc funt rcpugnat
libininquanmmimales funt.Qaodaiitinftjt oe een/
Ita oittin j p? q» illa inHantia in via iiHotu no cft adduc^
da:q: eie fcn fatie ad boc non potucrut pcrucn irc. vs.q' in
Utitudinecntiumaliquacntitae in vcra i pcrfecta idC'
ritatc numcrali fit tnbtiafiippofitis rcalitcr oilhnctia
comttntcata: immo fcnfita oucunt ad oppofiium iftius
(lait fubtililTimc ocdujcit fcotiw in ptologo pzimt fcntr
riaru.qacftionc p:im3.^m tbcologoe aiit tcncntce in in
tdligcnti}9 citra ptimi non cfTcplura fuppofita oiccrcf
QjcfTcntic oiiuncnon compctitcomunicabilitaa in tria
fapponta:vndc tmaltafcd vnde inftnita eft. Cf Sd ali.
adautcmobiccttimfcotioicitur^» aliqaod p:cdicattis
eompctitalintif(«bvnarationc:quod tamcn rcpugnac
ddem fub alia r J t ion c: ficti t in qu 1 1 c6 m cn ta to: oc cclo i
feptimopbfficozu.comcnto.z.qjccloinquantij cclfi rcj
pttgnat quicfl.no autcm cclo inqu.itum co:pti0 clt.£t c6
(bnilcm fcntetii b? ipfc.in tcrtto pbrficoium oc rcgula'
rttatc z irrcgularitatc motU9.£t in.d.pby. commc.i5. oe
Vdocitatc monM.ita in ptopofito qiiiditati inquantum
quidita9c(tnon rcpttgnat comunifabilitas^quia fific:
tuncaiilibctquiditatircpugnarct:quod crt abfurdnin*
Zamcn quiditati inquantus talis:bcncpotcft rcpugna/
rccomunicjbilit38:flcutquidttati imali.2^i igif oicat
(coniflquiditjtanrinquannimquiditaecft dTccommo
nicabilcm:fili inquanram: oicatpotcntiam logicamfic
fum atm ipfo:fcd fi fic oicat.-ninc non bj quod intcndit.
&i aatcm vclit q> li inquanram tcncantr rcduplicatiiie:
1 otcot cam piccifam i adcqnataj rcfpccni pjcdicattno
VideoqiiomodobocmanutcncTipofrit mvu pBiico/
nicntato:ie:q: nincvt fupta oicnim cft:acctdcrct aliqui
aptitadtne?fru(Trariinanira ctcmo tcmpotc. acccdit
ad boc3»fc6m ipfoe pcripatcticoeqmditafl non oicitur
vnitioccocmatcrialibue i abftractie ficutoicit flucro
jre in tcrtio oe aia.comcnto.^tf .0cd of fcciwdum pitiia
«1 poftcritie:t ideo no op? aliqua paiTioncj rcale vniuoce
(pfidcompctcre:idco nonvalct.fi qniditatce matcrialea
(bntcomitnicabilee.crgoiimaUreq^quiditje quannij
dl oe fc c(Ycdmunicabilie.-fi>atct qp argumctii no pjoce
dir.qtcomunirabilitaenoncft paiTio rcalie quiditatie
inquantumquiditJe;fcd qutditatie inqitantum malia
fc6m ipfos.rcftvcru autcm ipfuie qttiditatie abfolutcoi
cit folii nofi rcpucptatiam:non aliquid realc t fic 05 ttcl/
Itgi Dictu commcr Jtozie in pitmo ccli.commc.9r.q> fo^
ma eft iiibiectu vntatie:i ie cf> itcUccnie cuiufUbct foi/
mc.i tdco of in oifTinirioc vfie.ij' cft illud qtiod cft aptii
natti oe pUiribue picdicari boc cft Qiau.fomie inquontii
fo:ma compettt vnca«.fdcft Rbt iion repagnittMejrtaU
non rcpugnitia.rcpcritur vntae in rebtte cfcmt9:iogice
loqucndo:fcciidum q> oicimue foicm cfTc vniucrfatcoe
pluribuep:cdicabilc.non aiittalts vriraavdcomunfca
bilitae cft aliquid rcalc vcl ctc natura rci 1 talibue rcpcr
nim.0cd vt fic rcbue malibue 1 coznipnbilibtie copc
rtt multitudo in eadcm fpccicvndc pcr comparation^
od ifta maiia itcllcctu9 noftcr oiftinguit vtc a particnla
ri in rebue etcmie:!.; talia Dc n atura fui ide fint omnib*
modfe quiditae 1 indiuiduum. ITamcn fi aliquo modo
oifTcront:oifTcriitfoUi5fcj\mmodu intclligcndi noftnl:
flcut oicit commcntato: in k6o mctapbv. comcn.j9.£t
leaindumifttid ftindamcntii arift.oirit in pjimopof^
rioznm.in capfo oc vn.g' in rcbue ctcmie in qtulNM nd
eftntfi vnus indiuidiiuin in vna fpccic^quidoqsoccidtt
crro: imagtnando pafTionc quc incftp:tmo coi inefTcp^j
mo finguljri.Similitcr in fcptimo mctapbf.tcf.com^.
5S.Diritq)fingularcctcmumfaSmi2)cft fingulare non
cftOifTtnibilcCr^n iftie.n.locie 2frifto.ponitoiftinctu>
n jitcr fingularc 1 vfc pcnce modiim itclligcndi nofhv.
pcr comparationcm ad ifta malia.Ctim tn fc*m ipfam {
rcbue etcmie 1 in abftracrie a ma: ide c% pte rd fit caro
1 comie e(Tc:ficut cft fcntcria ciiie in tcrtio oe aia. tct.c6
mcn.p.£t.7.metapbf .tci:.cdme.4i.q: igitnr qniditatl
inquitiiquiditas eft nonrcpugnatcomiinicabiUtae:eic
laU no rcpugnitia logicue ad mucn it i reb' ctcm ie oiftl
ctione vUe a particulari.Ct non cxbocqp talce fo:mc qc
fua rationc fo:maU comunicabilce funt:fiatt oipt 9ut'
cena 1 aUKr.i fconie cii cie. (L 6f d bic cftlocue oubita
ti6ie.tu oinfti 9» in ctcm ie f m cdmcntatote nd inucnia
tnr pUira indiuiduadufdem fpci.(r2>cdcotra aucro*
f»in fcSoccUcomcnto.^^.bjiyco^po^acddho:? ftdle
funt dufdcm fV>ccict.£ttJmcn talia funt ctcmaimatei
riacarenria^vt cft fcntcntia ciue in p:imo ccU.i in Ub:o
oe(Ubftatiaozbte.(L ainpUuequodcft ad pcrfcaioni
vnincrfi 1 otdine t occoii of pont in natura:qt na eft ci
ozdinieioccozieiocpoiTibiUbue facit qttod mdi^^eft:
fcd clTc pUirce intdUgctiae m cadc fpccic arguit maioti
pcrfccttonc t occo:cm vmucrfi cp fi cfTct vna tanttim in
vnafpcctc:vt vf.crampUue fiinabllractie a matcria
non cft nifi vnu indiutduu; in vna fpcdc.boc non vf PB
aliud.q:talia carcnt mjtcria.(17!5cd ?tra.carcnria ma
tcriecftqucdampjiuatiofcuncgatio.modo novidctur
Q>folancgJtiofitfufTicicnecatifainditiidiiarionie in ta^
U'bue:qj ctfcctue pofitiuue rjbabcrc catifam pofitiiias.
(£ ampliue c% fcciido oc animavnuquodq? pcrfccntm
eftciipotcftpjodticcrcaliqutd fibifitc.Ccd ct*i argnif
flc:perfcctimmafimilitudo cll illaqticcfccudilfpccie:
cnm abftracta a ma fint jvrfcctioja iftte cotrupribilib^
talia potcrut altquod fibi fimile i fpccic p:oduccre:flcut
«illa,(rConftrmat pcrc6mctato;cfci^3CcU.commcTU
4^.^i b5 : ftcUas i intdUgcnriae dTc ciufdcm fpccici.
(fad bcc rcfpondctur.ad p:imii$ o6m.g> I5 aibcrtu»
magnne in fcdoccU.traaatu tcrtio.capto.4..Dicatg»coi
po:a cdcllia non funt ciufdcm fpcu-ficnt oijrtt mdalacb
1 aucrofe:fi ipfc intdUgat qj non funt vniue fpecid vni
uocc rcctc Di>:it:fcd no fint vniue fpct analogrvt ane
rore occlarat in calcccommc.+c.z.t^e ccU>. boc non po
tcu ncgare.-f^zo qno nt 6bC6 fcirc qp gcncrabili 1 ctcmo
nibil tA communc vn tuoaim:ficut patct f mo mctapbf
fice.tei:xommcnri. jo.6t occimo mctapb)rficc tcx-com»
men.vltimi.SiTrcaufctcaufjto^nibilcft communcvni
uodi fm pjincipia aticrore.lScd fi cft aliquod coc ilUid
efl ^analogtara quandam fccandti; pjiue 1 pofteruia*
quia autcm in ipfla intdltgcnnja rcperitur caufa t can'
9nnocanbnc0
farumcomadoqnolntcllecttimell caufa intclligcntia:
Vt occUrat aiicrrora in Diiodccimo mrtjpbTricc.com'
mcnto.44.pioptcrbocipfc intclligcnticnori funt vni'
de fpccici vnitiocc cqiulitcr pjrticipjntce aliqu Jin ccn
tialc pjop:ictatcm:fcdboccftfccHndumpriueipoftcri
ue.£t it j cftoiccndmn confcqucntcr in via cius oe coi'
potibtie cclcthbU8.(L 0cd cu oicce z bn.fi tntclligcntie
t co^w2a cclcfha non babcnt aliquod communc vniuo
cjmrquarc igitur aucrore oiicit cae cfTc vniue icmfdcj
fpccici.Ctnon 01 j:it 31 funtciufdcmgcncrie:tDiucrfjni
fpccicrum.'Pvcrpondcturqibocfuitjnotjnto:quia ana
logia vcriue bjbctrationcmfpccici qj rationcm gcnc
rie.^n gcncrc cnim latcnt cquiuocationce: vtoicmir
in fcptimopbfficomm.tc):rucommenti.}i.acccdit ad
bocq^caqucfuntoiucrfanimfpecicrum 1 etufdem gC'
neintalibuenonfcquiturgifi in vna fpecie eil flliqua
eiTcntialis p2op:irtae q» illa fit in omnibue fpccicbue co
tentie in illo gcncrc.-fcd m intcUigcntiie tcojpoiibuece
teftibuecftbocQ^fialiquj cfTcntialie p^opzictae cfi in
vna tlla cti am cft in omnibtie:licet fccundum pt iue 1 po
ncriue:tboc ctiam rcpcriturtn illie que funt ciufdcm
fpeciei:^ quicquid cficnttaltter compctit vnt:e(1cntiali
tcr competitomnibue:vte1>fcntcntia commentatotie i
lecando ceU.commeto quinquagcfimo nono. £1 od boc
aducrtcnecommentato20i):itintclUgcntiae 1 cozpoza
cclcfTia cffc ciufdc$ fpcciei:fupple m analogc:vt ipfcmct
feqrponit in fccundo ccU. in c6mcro.49.cr3d aliud rc
fpon d ctu r 9; i llud argumcn tum po 1 iue conclud it oppo
Htum q^ p2opofitum.1lam cuni fupza oictu j fit gp nanu
rap:iu9iiitendttfpecicmi$ inditiiduu; plue videtur fa
cere ad perfectionemt occotcvniucrfi muUitudofpc
cierttmq^multitudo indiuiduomj fubvna fpcciecon/
tento:um.(radaUudoicitur9> carentia matcric non
cftp:im j 1 adcqtiata caufj:quarc in ctcmie t abllraccie
a matcna fit vnum indtuiduum in vna fpccicrfcd folum
cf\ fignum ad cognofcendii boc:ficut bcnc oi^imue noe
(nqucdioncnoflrjoe indiuidujtionc naturc:!3cd ra/
tio fotmalie ifttue cftc|:co:quia talce fo:mc ftinrtquia
taUaentiataUe o^dinietgradtie^ncc potcflrcddiaUa
ratioilhuertficconfcqucntcrotcimuenoe in viapbflo
fopbontm talce tnteUigcntiae fc ipfle tdiutduarL-nec aU
qua ratio reddi potefi oe indiuiduatione tpfo:ti nifi (tia
mct cncntia:ficut cft fcntcntia pbflofopbi in octano mc
tapbfficc.in tcym commcnti vltimi. vbi commcntato:
i'nquitq>iUaqucnonbabcntmatcrumnon babcnt ali
od a fc in boc funt vnum:i in boc funt cne. £5ifficul
taetamcnpulcb:acfrctinbac via quomodooiifcrat in
taUbue cclum:'z boc celum: ct gabticl 1 bic gab:icL que
tamen nd c(t bic cpiminida. ^ad aUud oictii efi quo
modo tteUigamr oictum iUud ariftotcUe 1 commcnta'
to:ie alibi oiffufiue a nobte:pu)nunctamcn oictmue
Q> illud babct vcritatcm in rcbue co:po:eie: nec in ortv
nibtteco:po:ibuebocvcritatcm babct.^patctcnim q>
Co:ptie cclcftc:quod cft pcrfcctilTimum omnium co:po'
rum:non p:oducit fibi fimilc.foUim igitur babct vcrita'
teminco:po:ibu6Co:rtiptibtUbue anima participanti'
bue.in qutbueneccfijria cl^ rductiofibifUniUe ptocd
fcruationc fpeciei.Cjad conrirmationc oictum cft quo
modo Dicttim commcntatotie cfi intclUgcndum.£j: p:e
dtciie igitur pjtct q> talce fo:mc abfhactcfimiUter co^
po:4 cclcflia in quibus folum vnicum cfi indiutdttus in
vna fpccic q: fua rationc fo:moU non funt fo:me c5mu'
nicabilce.inqtijntu$tjlcefunt:ficutvidcttirfcntircaui
cennatalbcnue-zfcotuecumcie^nccrjtiop^ima 1 ade
qoata tn tihe etcmte co:po:ibue.i qutbue foUtm e(l ynu
indiuiduum in vna fpcde fltmitnr e% parte materie : qt
VS<totj materia fit comp:cbcnfa fub vna fo:ma: licet il*
Uid pbjTlofopbue oiccrc vidcatur tn p:imo ccli.quomo'
doauicmariihKcUeintentioin boc faUiari bjbctvide
quecgo fcripfi in qucfiione oc p:ictpio tndiuiduationie
pnot Jtie ponun t conclufionce qucdjm ad inte
tionej arifto.i comcn lato: is .(IJ-p:ima coc lii fio cft iHa
Q> vniucrfalcp:o fccunda intcncionc noncflui rcfcdfo
Utm babct c(Tc ab anima in ficri t confcruari. "Jfta con*
cUifio pjtct:n jtn vniucrf Jlc p:o fo:m jU aon oicit nifi ba
bitudincmadpjrcicularc:quc bjbitudonibil aliud c(l
nificompjratioqucdjm pjfTuiJ:quapcr intcUcctit vnti
obicctum cognimm compjratur ad aliud obicatunco/
gnitum.tale autcm nibtl aUud efi cne rationte:f3 tunc
pulcbu oilTicultae efbvtrum vniucrfaUtae ilb pio fccu
da intcntionc fiindctur in ipfa re tanq| accidcne in fubic
cto: vtvoUiit fcotue i qucftionibue fupcr po^pbji^rio quc'
ftionc nona: vcl fit in rc t jnq| m obiccto; vt tcnuic bcai*
Docto: in traccjm oc vniucrfalibiie.t amcn boc pcrtinet
ad logica; pcrfcrutationcm:idco b:cuit ati lludcne cam
bic ptcrmittcrc occrcui. CC ©ccunda ^cUifio cfi 93 vni
uerfalep:op:imjiiucncionenoncfi aliqmdmrc kcUn
foomntactu intcUcccus cx natura rci vd rcaUtcr otfiin
cmm a finguljnbne:fcd folum in rc babrt cfic in pocen/
tia:acm outcm babct clTc pcr intcllcctum agcntc abttn
bcntcm.^ila conclufio p:obatttr raciontbus 1 auctotita
tibue:namficommunitasc(Tctc;:trJ aniina^.^t idaco/
municabiUtje tn aciu pcr fc namrc c6pcccns:mncpcr fc
non p:imocompctitindiuiduis:quodcf^ abfurdumrqt
in p:cdicatie pcr fe quicquid per fc compctit fupertou c
fe competit tnferioti in ptedicatie reaUbue:i(la cft cniin
vna mai:ima pofita a pbf lofopbo in antcpurdicamctie.
vbi babct q> quando altcrus oe aUcro p:cdicamr qaio
quid p:edicattirocp:cdicato:pdicar tocfubiccto.vbi
aticrors inquit illud babcrc vcritatcm in p:cdicatie p
k.(n^ouc oicce gt ida c6icabilitas cll accidcne pcr ac
cidcne rcfpccm nacurc:t non p:cdicarur pcr fc oc ipa na
tura.^cd concra. omnc accidee communc rcalc p:imo
compctit fingiilanbufl.fccundariofpccicipcr po:pb]rri
um in communitatibue.-crgo fUigularc ciTcc pttmoconv
municabile.cr^.ad iftaj concUtfioncin facmntomne*
rationee adductc contra aliae opinionce. aducrteta/
meng>m ifiacocUifidenoU>Dtccrcg> vniucrfalcp:opi:i
ma intcntionc non fit cne rcalc:q: boc cfi falfum:na$ vf
ficmbilaUudcllq^ipfa naturacuiattribuirur vniucrfa
Urae.irt talie naruranulli otibium clhquin fit cne rcalCt
quia fcietia rcaliscft oc obiccto rcalt:fcd volo oicercq»
talie natiira non cfl vniucrfalc rcalc vclq:n jmraYCi t>i
ftincmm a flngularibue. 0i cnim natura ipfa non cfiec
cne realc:tunc bic non e(Tct falUida accidcntie arguedo
fic . bomo cft vniitcrfalc.vniuerfale eft fcciida intcntio:
ergo bomo cft fcciida intcntio. vcl ficbomocft fpccies.
fo:tce cft bomo.crgo foncs c fpccice. 11arura igirurcui
arrribuimrvniucrfjUras ab ircUccru bcnc eftcne rcote«
tjmcn vniucrfatitas i(\a:t c6tt je actu jlie n6 cft nifi ab
itcUcctu: fttmee tamcn o:igincmt fundamcntuma rc
vndc taUs nacura vt cft in rc non cft vniucrfalc actu fcd
potcntia.actuatitcmcaufatur vniucrfaUtasin ipfapcr
acmm itcllcctue:t ifta cft c^tdTa fcntcntia commenta
to:ie in p:imo oe anima commeto octano . vbi babet q>
intclkrctueeftquifacit vniucrfalitatcm in rcbue.gt 1 fe
cundo oe aia.comc.6o.occlarie ilUid oictii pBi.qito fln/
Slariiifccundumactumcftfcnftis.fcia autcjcftvnitter
iam.inquit:quia fcnfus in acru non moucr nifi mota
quioictmr comp:ebenfioareb''piirticularib''(cnnbi'
Snnoranoncd
libw.tHhftint eirtraanirtiam.tntcltcctusatttcm mouc
cur ad vUimam pcrfcaioncm a rebus vniitcrl altbus : t
ifte fantin ai J.t c% ido loco pi ?Tcomm in apptcbcfio
nefenruenonoponctponcrc jltqaim vmtatcm mino'
rejvnitatc numcraU.^t i tertio oc anima comc.isbs 9
fnteUcctusagcns tranftcnrcs oe ozdinc in oKlinem:^
fadtDcpotetu itcUcctisoctu intcUccta.l^tinftnecom
mcnti ingt.£t omnta Duita ab ariUottlc t boc fun t ita 9
Vftainnulluin babcnt ciTc cptra animam quodintcn/
dit-pUito.quiafiitJctTctnon indigcrctponcrc intcUe/
ctum agcntctn.^tcm piimo mctapbf . comcn.tf . fpecies
funt rce iutcltectc in anima CT;iUcntc8:t non babcnt efie
tj:tra animom.Ct infra in eodctn pjtmo.commcnto.zd.
iiiquit.£t vnuicrfaUterfpectaUsnaturanullfibaba ef/
(e nifi fecnnduj 9 cfi in itcUecni.£t infra.c6(ncn.z7.ba
bet.vniucrfaU:.n.non b$ cfic nifi fcin q> efi kixufcdm 9
cinanima:tflmiUtcrafiirmatiuii tncgattuum.gt tfra
commcnto.z8 babct5>vnumnumcro non pjcdicatur
oe|>UiribU0:tfpccic3ct> vnatntcntio fm fojmi.^ttn/
firacommcn.4S.babct.9rtfio.cntmoptnatur3' tntcUc/
ctarenunnotificantfubfiantiasrcrumtnon funt fub>
ftantie earum.(L Hrnplnis m tcrt 10 mctapbf . cdmc.io.
VniuerfalctparttcuUrcfuntoiicnature.bocintcUcctii
UUid vcro fcnfibtlc.tt tnfra. comc.zo . inquit.Commu/
nenon clitfinguUrcfcd cfic^cmptaromntbusfingulart
bus babentibus tUas fo:mam.(ramptiu8 fcpttmo me
Iapb)r.c6mcn.57.vniucrfalta impoffibilc cft:vt fint fulic
rerumtfiarumquarumfunt vniucrtaUa.vniucrfaliJ.n.
ftmt comunia:'! nullii comunc cll ful3c.(C ampliue oiio
decimo mctapbf.c6mcn.4..Ulniucrfjlia cntj apud 2ri
fto.funtcotlcctac^pjrticulanbus m itcUcctu:quiaccw
picintcreaconfimiUtudinem^tfjcitea vni intcnttonc.
gt inft^c6men.i4.^oimcc6munc8 inquibue iniicntii
curvrtaftintcntiain potcntia:tidcofcircaUquid in vni
ucrfalt cft fctrc in potetia.C6munita6 igiturquc cft ivni
nerfaU b$ cfic cpra aiam in potcntia : communi tas aut ^
qoe efi in matcria e pura puuitio. £t ifra commcto. z?»
biqait 9 artflo.ibi vaU oeclarare 9 puncipia fun t ono'
bos modis rcfpcctu rcrii quarus funt piinctpia.f.vniucr
falitcriparticutantcr^tvult ocmonrtrarc q> verus rc
fpectus crt parttcularis aim vfta non balH'ant cflc cytra
animam.3flactufuii fcntetta tbcmiftq in piimooeata
comcto.s.vbibabet.Ccrtei fcotfuj illapulctKrrrimaco
Bderatio efl. vtrum nomina gcncnim 1 fpcdcrum notio
neefiabtaq$animiflnt:dn nantrcpotius atiqticinfingu
laribU8cdtcntc:fancvidcntttrtUjnudi0noitonttHt8 jp'
ptna:quetamcncumc):nngulariumcolljtioncac fimi
Ittudtncrcponiturinfingulana:'! naturas cuidetcs ac
folidas rccidant.ft tdcm b$ auiccna in quinto fue me<
tapbf .coptb pmo z fcdo.vbi bj fi ;3fidcraucris buma
nitatemabfq$vUaconditionc:tunc n6c6fidcrabi8ba8
retationcs: ficut picmoltrauunus.fupplc tu tn caplo p:c
cedeti.vbi oetermtn auit 9 bumonitae cft tantuj buma
n{tas:nec vUs oe fcncc pantcutaris:t fubdtt. manifcftii
eft q> impofl^ibilc cft.-vt vna natur j bJbcat cflc in bts fen
fibiUbus.ita vt in actufit vniucrfjlis.i.ipfa fitc6munie
blbtis.vniuerfatit js cntm non accidit n Jturc nifi cus ce
cident in fotmaitoneintettigibilt. 3tdcm babct ;6octi'
in pjcdicamcto fubc vbi bj 97 piop:tc fubltitias indiui'
doos oictt q> bommemqaide ipfajfpem vct animat q6
efigenaenonntfiq:tdiuiduo;p cognuionc colligimus.
£t in ti^bw oc vnitatc i vno babct q> omnc q6 cft:idco e _
qt vnum numcro eft. £andem fniam imitatur aibcr/*
tus magnua in tcrtiomctapbf .tractatu tcnio.capitulo.
i8 jnqoit JS>ou autcmpcnpjceticotii medu in boc incc
densoidtgjprfndpia remm:h cntacceptallngularfa
Ibntrfc^ r jf toncm atttcm abftracto a rcbiie t fcparata
vRa funt: vbi aducne qi pioprcr qticdam vcrba qae po/
nitatbertusinpiimotibjo ocintcUccm t intcttigibili.
intraaam fc^.caplb fc6o.vt«q»crtt:vtrti vniocrfate
fit in folo intcttccm:an ctiam fit ettr a in rcqj ibi rccttat
opinioncm cojum qui pofiicntnt vniucrfalecflc foUim f
anima.quidam vcropofitcmnt vniucrfatccflcin rertqi
pjtma opinio cojum qui oiicerunt vniucrfatta cfTc in ani
ma efloptnio autcenne aacrors t aiga^cUs^vt tpfc oi/
cit ibi,~r qi atbcmis rccitatis iltts onab'' opintontbus 1
quit.nos autcm in ifla otfftculcatc mcdiam vta ambula
tes otcimite:': pioptcr boc votucnint opintoncm atbcr/
ti oc vniucrfaUbusefTeoptnionc illi qtii imitattir fcot':
t>e qua fupn oicmm efiifcd faUta fcmpcr rciiercn tia ifto
ramnanq^ittafuitopinioatbcni: vndc opin io atbcrti
cfl opinio aiticenc 1 aucrofs 1 qttod oicit ibi fcpcr me»
diam viam jmbtilarcnon cft:quij ipfcoifcrcpctabopi»
nionc itlo:um:fcd qut a tll am opinioncrn vti!t occtarare
ipatcfacerctmagifqpipfiocctaraucrirvndcvidfatque/
foifti atbcrtum.inqutntomctapbf.in tractanifetto.ca
pimli6.5.i.d.i.7.vbi tractatocojigtnc vniucrfalisri oe
naniravniucrfalis.-ribiptane iftividcbunt vtrumai»
bcrrus concordacum 0coto vct cum commcntatojc:t
Suicifixjn bic fcntetiam ctiam oc vntucrfaltbtis:quJ
oipmus:ocfccndit bcanis ooctoj in tractatu ocvniucr/
faUtnisficutvidcrcpotcs.adttcrtcctiamg» vtfupia oi
aum eft narura ipfa oc fc:ncc vn lucrfali? ncc finguLnrie
cfi:fcd iftaacciduntnararcinquaniumnatura ell:ipJO
pter boc fcquitunvt inquit Buiccnna q> vntim 1 idepo*
f eft otucrfis rcfpcctitnis cfTcvn iucrfatc 1 fingularcfunc
vnom t idem oiucrfis rcfpectib' eft genus 1 fpccicB:vni
ucrfale enim non otcinir nifl in rclattone m ultotuj : n iH
enim rclatio ficret ad multa:non cflct comuniovet parti
ctpario:aii ctiam aflcntit aucrors in fcptimo mctapbf
ficccommcto.^^.g^vniucrfalciparticularcfHntadati/
quid.occtarat autem auiccnna tbcams oocto: in tra/
aatu oe vniucrfalibasquomodo accidit vnum 1 idc 01
uerfisrdpcctibuscflcfingtitare 1 vniucrfjk.Tlajipfa
fotma fccundu^ q> cfi in anima cfl fingutaris:indiitidiui
cur cnim ab indiuiduatioc animc in qtia rccipit .^Ua ta
men cadcm foima cf^ vniiicrfilie rrf^vciu indiuiduos
fc6m q> in ea conucninntifcd tfia opinio non ptacuit ai
bcrto quantum ad bocquia inquit ipfe in quinto maat
pbfficc.tracratu.tf.capifitUN^.q^foima vt cft inanimo:
nulto modo cft nngiiljri9:qi non cfi in ca fictif acciden*
in fubiccto:fcd foUim cfl tncflc abftrationis tn ca. gt i5
non fcqnintr ad fingulantatcm animc fingularitas fo:*
mereccpte.ScdtupjoDcfcnfionc autccnc:ibeoti 00
aoiis potcs fic oiccrc ad argumcnnim albcni q> in ipo
vniiicrfati:vt cft tn itcltectucfi ouo confidcr jrc.f.rcpie*
fentanstrcptcfcntatum.rcpicfcntane cftfvKcics intclU
gibitis:t i(ta cfl in intcttccf u ficut accidcns in fubiccto:fl
cut occtarauimits in qonc nf a oc fpccicbus itctttgtbilib^
rcpfcntatii autccfi ipfa natura rctuccs in tati fpccic: 1 ta
lis bcne cft in intetUrcm fotum inclTc obtcct uio 1 in cfTe
abftraaionis.modo auiccnna t Ibomas toquritur 0«
repicfcntafiuo:q?tatccftfingutarcin cflcndo:ivniucrfa
lein rcpicfcntando. Ilowantcm iftasoifficuttates cua/
dentesatttcroccljramuoqiicmodon.itnraipfa cft fin/
gijlaris 1 vniucrfalts oittcrfis ri fpccrib^in vt J aticroye
(Hcentce:q> cic quona oc fc ncc vtts ncc fingut ans eft : fj
eft tannim ipfa: oicimtis q> nantra fcciindum cflc qttod
actubabct cara animam cft fiflgutjri0.finguljrit.1cl
enunconiungintrabipfogcncrante tronfmutantc mat
Snnotacione0
fcdmfncsratcmqtwdbabrt in inteUeaa actticftvC*
Coniugiturcnimvniiierfalitattabintellcctu agete qui
ci largitur vnitKrfalitatc5:'z idco rcctc oijcit Boct»"' vni
ijcrfalccftoum intclligtf :iflngularccrt oumfcntftur.
ad bccctiamqucoictaftintpot addud ratioSuicene:
q> impolTibilc cft vniucrfalia babcrc dk aliquod cjoth
quomodxuqs oiftictum a flngtilaribus. Uniucrfalcn.
no cfl vniuCTfalemifl vt eft vnum oc omnibusrvnus aut
oc omnibue non babct in c(Tc quod babct in rcbuerquia
tnnc vni i cfdcm rciaccidcrcnt multc indiuidnattonce
vclomnce.-quod cft tmpolfibilc.Tlon cnim d\ pofTibile:
Vtquicftfancmcntisi intclligatq>vni:ieandcmbuma
nitatcmvcfttan t accidcntia -piaton ie: z (pfa codcm fint
flccidcntiaSocratie.OpoitctigtturQ» flt vnum ocom
nib>ue:ptoutvnum efl abllractum ab omnibue:bocflUt^
non cft nifl pcr intcUccturcuiue ptobatio aibertii cfl.
TlaDuefozmccinfdcsfpccici cid^ incflcnonpoflnt.ac
cipiatur crgo bomoafonc ibomo apiatonc flnc onv
nibus indiuidudntibu9:i tunc qucritur vtnim fint ouc
fotmc aut non.fi fint oiic:i fecundnm idcm ftint in itcllc
ctu:tiic ouc fojmcciufdcm fpcciei inluntcidcm^quod i
impoflibilc.!3iautcmfuntcadcm:tunc cadem ratione
oeomnibtie indtuiduieaccipcrctur idcm. "Jgitur idcm
qnodin intcllectucft vnuj lidequod tarncn cll oc inul
ti9:fic igimr non c(l vniucrfalc nifi oii intclligimr i bec
cft vcritas.Ct aducrtc ctiam cp Ij oiycrimue cp itcilcct*
cfl qui facit vniucrfalitatcm in rcbu9:fcia9 tamcn nata
ram ipfam ciii attribuitur vniucrfalitos non cft vniucr^
falc fccundum c(Tc qued babct in {tcllcctii,ita.f.9J ipi ns
tureintalicfl^cvniucrfalitascfl^entialitcr i quiditatiue
competatiiflmtliter oumoiinnatnra cui coninnctacft
nngularitoe cjtra onimam:noncrcdaefingularitatem
in tali cflc quiditatiuc copctcrc:q: natnra ipfa quanmm
cflmerito fui cibftrabit: i ab cflc in anima:i ab cc cjctra
anima$:iab cflc vniucrfalitati9:i abcflcfingularitatie:
HcutfupjaDictumcfl.gtidcoomnce confimilce oifpo'
ntioncefuntaducnticic ipfi naturc inquantum natura
cft in quocuqj cflTc namra concipiaturncc fccundu j ali/
qutd iflomm onoinm cfle talce oifponce quiditarine in
lUnt nature:i ideo bcnc oijcit aucrof e in fcptimo meta
pbf.c6mcnto.4d.vbi b5:gp vniucrfalinm oiffmirionce
babcbuntaliquamoifponcm oifponii fubftantiani cji
ITenrium cttra animam^i qualitate accidcntcm cis.boc
clTo(cm.vrcp:imopiimaintcntionc cll fu5avclpotcfl
eflc fubflaniia fcd vniuerfaliiaecfi fccunda intcntio:i i
qucdam qualitae acddcne p:ime intcntioni: 1 non e oe
dfcntia due:ibanc fcntcntiam longeante noe pjotulic
aibertoe magnue fub obfairifTimie ^bie in loco p:ealle
gato oiccne:licct antem oijrcrimue vniucrfalc ab boc cp
eftin intcllccm non fit vnuicrfalcnon cfl tamcn vniucr
falc nifi cne in intcllcctu.boccft oictii natura fai quidi/
tagipfa cuiattribuimr vniucrfalita9c^bocq6cftin in/
tcllccw nocd vniuerfalis.fupplc m 9 vniucrfalitoe i ta
li cfTc intcllccmali fpcctct ad quiditatcm cine :i ad due
effenrta:qz qnod flmplV aliaii accidit:i aduentitinm cft
fnquantum ipfum fm qnodciiq; cflc cft fibi adncnririii
inqnanramipfnm:itacftocvniucrfalitatc:nam talieac
ddit namrc inquantum namra cft:i idco p:optcr cc q6
natnra in Intcllcctu:n6 p:optcr bocvniucrfalitae crit
oecfTcntianature inquanram namra cftmon cft tti vnii
uerfalc niflene in itcllccra.boc cft oictu Ijvniucrfalitae
non fit ocquidiratc namrc.tamcn narara nunq^cftactu
vKe nifi oum eft in itcllccra.vniuerfaU'tari cnim nararo
coninngi! abintcUccra:ifmeflc qnodnatnra babct in
intcllccta-quod cttam cflc flbi aduentirium cft tnqnatn
qniditoe cfHlciitanicAiJ teftit(^0td 3fra Bttfeoiv
dufloncmtnftarorrnam ancrofe in pzimo pbfflcozu$>
cdmcto.z8.babct9>animal quodcft gcnue bomfaiierf
btpcs quod cft eiue oifTcretia funt cntia in rei vcritate:
ergo genera 1 oiffcrcntic (Imtvninerfalta rcaUa fm ane
rofmrziftafuitvnaoc anctozitaribue quc fedt errare
^obannerooeptedicatie quiditatiuie 9» flnr ptincipia
rcaliacfl'endi:ig7 pUirificcnrar fo:me ad pUirificario/
ncmp»dtato:ri.C~amplm9 aucroye in.iz. mctapbjr.
c6meto.i4.ponitoiffcrcntiamintcr comunitatcm quc
eft in matcria . ct intcr c6munitatcm quc cft in fozmis
vniuerfaUbue:qtcdmunitae qnc cft in matcria no eft ej:
tra anitfii:fcd cotnunitae qiic eft infotmie vniucrfalib*
cftcictraanimamergovninerfaUababcnrcfTc CTtratn/
tcilecram.cramp(inerationeitidcm(uldramam bc/
ne fequirar.fda c(l oe entc rcati:fcd omnie fda cft ocvni
ncrfali:crgo vniucrfalc cft cns rcalcCT Smplius ratiot/
bue fubtiUflimi fcoti.in fcptimo mctapbf .qonc. is.zin
tbeo^cmatib'' tcbo:cmatc qrto. fai p:oponcquarta im/
pngnanir ifta opinio.Tlam obicccumnararaUtcr ptecc/
ditactumicrgovniucrfalc naturalitcr ptcccdit inteUe/
crionequando vniucrfalcintcUigirarfcd non cft i acin
in itclUrcranifip {ntcllccrioncm.(rConfirmarar:qui«
fl obiccnim vt obiccram:i vt ptiue intclUrcrionc non cf
fet vnincrfalcnon poflctab intcUccracomparariadpUa
ra c)ctra.(r^,fubicoum fcicnric inquantum cftfubte/
cmm p:cccdit intcllcctioncm:fcdvtficcrt vniucrfalepqs
vt fubiccnim cft p:imo talc:i fi piuno.igirar oc omni : z
fic oc co fcicn tia c(Tc pot. (ECofirmarar flcut f/' qd
eft p:opofitio vniucrfalie p:imo ac w complqro concipl
potcft.^ta tcrminne rine cjrtra fub ca ratione fub qna i
ciuB tcrminueptima intellectionc incomplcta : fcd ter'
minii6:vttcrminu9 vUecftinfrap^imu; p:inciptum:qi
vniucrfalitcrfumptibiU9.(rt>'tiincvnfucrfaUta9CfTct
condirio cnrie in itcUccraflaitvcnin:iita oiminucret
ene boc flcut illud.£t ita non magie clTct aliqua fcicntia
Dc vniucrfaU:q|oc vcro.Crampiiiu5omncintcUigibilc
vcl cft in re vcl raufarar ab in tcllccra intciligibiU. crgo
quod cft in rc opo:tct q> flbi aliquid co:refp6dcat : 1 n6
intclligo cp flbi aliquid cotrcfpondeat vt fiindamcnra$
tanram:q:criam vtficfcciindie intcntionibtis aliquid
in rc co:rcfpondct:i tunccriam non magis bomo oiccrc
rar vniucrfaU:$ fo:tc6:fcd fumimr bicco:rcfpondcrc:
fiait fuppofimm idemrcaUtcr ilU vniiicrfali:ifa cp vni>
ucrfalia non flnt fictionce intellccrae : mnc cn im nun$
ptcdicarentur in quid oc re cttro: ncc ad oi(finirioncm
perrincrcnt : nccmctopbyfica oifcrrctatogica :immo
omniefacnriae(Tctlogtca:q:DcvniuerfaUxrrgo fm ot/
dincm vntucrfaliii cft o:do gradtni; cntitarie in indinir
duo.tr^cc rcotU9 vbi fiipta. crad bccargtimcnta rrtdc/
rar. ad qyiWa aucto:itae comcn . p:imo pb^ fl . ita in
tcIUgirarfi fas cft nobie commcntatotcm pcr commen
tatotcm cjcponcrc.Tloluit cnimoiccre Qianfmal 1 ipm
bipce 'flnt vn incrfaUa rcaliax): boc 9> oitit talia c(Tc en
ria in rcivcritatc:flcut finjc^mnt modcmi oiccntee fpft
rcalicomponecomponicicgcncrci oifTcrenria rcoUb^
fed p:o tanto oitit comctato: genue 1 of iaj bominie ef/
fcentia irci vcritatc p:oquafofumunrura pzincipqe ^
funt in rr.ficut ipfc tcftamr p:imo oc anima. commcn.5>
icommcto.S.aducrtecriam flcutoipmtie a puncipitf
cp rcfcrt oiccre onimal 1 rationalc cffc ene rcolc : 1 oicc
re animalirarionalccfl^cvtia rcaUa.(Ead aliud rcfpfi/
dcrar 9> vt inqiiit ibi commcniato: matcria cft vno nn/
meropcrptiuationemoinm fotmantm indiuidualiuv
noncnimb)aUquasfotinaindiuidualem fibt v^opmi
|Krqaintvniinumero.|;^aiItg)fmralc cfTcma nocd
ejctra aiam.rcmpcr.n.ma ^ m cilc cil coiunaa alicni foz/
mc.£x idco talie coicae qiic cil m ma non cl^ nifl cne ni
lioie:! piira piutio ; fcd coitae quc cl^ in fo:mie coibua
eftqctra ani am in potetia : I5 no flt in actu fcntuli talis
coitoa. Dilfcrt igit coiue quc ci^ in ma a coitatc quc c(t
in fozmievnbuetqi illa c(l cne ronia puru; nibilcjnrt
animi:rcd coitae quc c(l in vtibue cpra aniam obtinct
ciTc mcdut uitcr puruj nibil ^ ciTc fimptr. boc igif tu
ndbabee^) vHababcit aliqd ciTc cjc na rci vd rcaUr oi'
ftincram a nnguUrib'':^: tal.e coitae potctialie:quc cft
ejctra aiam rcfpcii vlium nd cl^ nifi rua fingfaria.c^quo
ru5 collcctoc vtc caurat .it^apmc rclpcii clTc obiccriui
q6 vlia bni in itcllcctu.fi vo loquamur dc ciTc vnum vt
cil m itenttde nac:Oico op talia vHa bHt ciTc m actu in p/
mo motoic boc clt in actu tuali: 1 babet dTc in potcn/
ria in ^na ma:fiau cft fcncctiaciue in.iz.mctapbjrficc.
comcn.i8.(ir3daUudoiccndii:q) in illoargumetoco/
inittirfallocia accidctie vdfigurc Dicti6ie.flcut|;^.vcl
per fallacia cguocatoie fi brt aducrtie . <E2d argumcn
ca£koti nidcf .ad pmii quidi viri illuilrce^rucucriit
rridcrc9>obmmotiuujitcllcctu0ad itcllcctiocj nocft
vfcrcd cit qo fld cft in fantarmatibusvt vidcfciTcrcnte
f ia pBi in j^oc aia.in tcpc6.}o.a.}p.(L 0cd li^a opio no
poi itare.na Aucrrofe in f oc ania.c6me.5. 1 ccme. is,
inquit q> itcniioce ymaginatc no polTun t moucrc intcl»
lectu:nifi polt^ fucrint actu intcUcctc:q6 cl^ pcr opcra'
ttone mtcUcctue agcntie:qui oc potctia in tcUcctie facic
actu intcUccta: taUa aiit actu intcUccta funt ipfa vHa . g
Aucrrojrm vlc cftobm motuui itcllcctMlccvalct
ptrabocauctozitaepBiin j^ocania adducta-.pptcrca:
qiibip&eloquif ocpmamotioc intcUcctue: qtic clUc/
fpccai fpci itcUigtbiUB:in6 lcgf oc z'moti6c quccft rc
fpcauintcllcctioi6:fiait aUbioifftifius occlarauimue.
^JtDuarc aUtcr odm ccnfco ad boc argu"' :cp I5 obicctii
naUtcr p:cccdat itcllcctionc caufati cj: obiccto t intcl/
Uau:n6 ramc talc o5m vt cft caurane tntclUrct ionc nali
tcr pjeccdit vtitacc cata in ipfo pcr itcllccrii agcntcfl fa
cit vritate in retnte. 1^:o quo tu ocbce fcirc qp vUiae clt
moduei^ditioobicctivtobmmoiict adintcUcctionc
modo jrmaginandii cft qjbiccft ojdo. pua.n.na obicctii
oepotctia mtcUccto fitactu intcUcctuj virtutc intcUc/
ctue agcntie largicnrie fibi vritatc:quc cft modue nccef
fariue adboctp obiectii moucar acru inrcllccru poiTibi/
lem:navr oiccbaf ei:fcntcria Aucrrofelnrcnocefma
ffnucxj: quo funr potcria ircllccrc no poiTunr actu mo'
nerc intcUcctu nifi fucrmt actu intcUcctci.nifi pusacfl
(ira vtitatc 1 imatcrialitatc fibi tnbuta ab intcUcctu:ef
idco n6 rcquif cp vtc fit cne rcalc:l5 natura rubiccta vK'
tati fit cne rcaU.llota tit irta vUtae caurata pcr intcl
leaii agcntc no cft lUa comparatio vfie ad parricularc:
que eft fcdida iienrio: q: ralte caufaf ab in tclUctu poiTi
bilLvH etii fikotue ?ccdit q» vtiiae c(t rclaiio fcu rcrpc
ctne r6nie.j5cd intcllcctue agcne caufat vtc matcriate
no vfc fo:mate:q6.n.obicctii q6 in fantarmatibiie rctu^
ccbatcumbicinunci ciiconditionibue indiuiduanri
bue reUiccat in rpccic intclUgibiti: quc fubicctiuc cft in
inrcUecra finc bic 1 nunc: boc bj ab inrcUcctu agcntc : 1
boc appclU} vtc matcriaU: vct fundamcn taU::cui vfitae
fo:matis:quc cft rcfpcaue artribuiF.intcttcctue.nuigee
cii flt virtua fcparata a ma cj: rui na pot caurarc vniuer/
falc materiatc.vt ingt magnos Albemie in S° maapR.
bi tractatu.d.capro dc o:i$e vtie. (£i>io q ru ocbee rci
re 3> polt(5 ircttccme agcne abftra):ir illa naruri cocm^^
quc tn fantafmaribue aticaUri» crot : tiic boc appcUac
Bnnomonce
vrc male actiL-eft tiit ro:imIe tn potitii. idiaut vK mo'
tcrialiattribuif abintcllcctuagcntc fmviam C6mcn
rato:ie:qui fcquimunvnii in muUie:t$ Qcotue clTcvnii
in miittie oicar inciTc vti c% narura rci fcctufa omni opc
ratioe intclUrcrue ram agcnrie ^poiTibilie: 1 ctii kcm
dum Burlcii t Tuoefcquacce. oici \k> oc tnultie fibi tn/
buif ab inrelkcru poiTibili:'x in boc oee pco:darc vidcn
rur fm C6mcnrato:e.igif tcnc ni 9» raj clTc vnii in mul
tie 1$ oici oc muttie infit vti ab ipfa ronc modo occtani
to. (Lad :)f irma t6c3:oico 9 obm vt cft acm motice in/
tcUcctii potcj cft vXc malc ^ctii per ireilectii agereit cu
fir acru male. porcnria ^ fotmaie: jp ranto pot oparari
ad plura oc quilxie oicif t ptcdicaf. (r2d z" pncipate
oc fiibto fcic rrtdcf qj rubm rcic:vct vcritis Uxjuedo ob/
icctumrcicc):traaniinicrtcnercalcquo ad matcriaU::
Tcd quo ad fotmaU: cft in intctlcctu:ncc .pptcr hoc intcl
tccme eft fiaue:quia facit boc eratiquo fibi rcati coirct
rpodcntc in rc . iltud igtf ocquo cft rcia rcatio rufficirQ»
fic ene rcalc iflo modo cjrrra animi : fcd n6 rcqrif gp flc
vtc rcalc.(J_ ad :>firmati6cj 6 tcrmio vtie pmi pncipij:
q6 tatie pma intclUrctioc cft intctUgibitio . i^cfpondct
9? vcriicftgjitclUgibitis cfttalie tcnninuevlrfiimpt''
pma itctlcctiocincomplcp abintelU;auporrtbili:mj)/
ptcr boc no rcqtur talcj tcrminu e(Te vtem cj: n a rci : qi
ifta vtitae rcflfita ad t?oc q? ab inrctUrcm polTibiti flr co/
gnofcibilie targira cft fibi ab itcttccmagcntc.Cu j trt ejc
n j rci nibit vritatis actu fit nifi in potctia tantii . (T Sd
ati(id:oico gp vtitiB fo:mali9 : quccftrctb ira oiminuir.
ficur cne vcrii:lcd vtitas matte ab irellccm agerc n6 ot«
minuit:imo j^moua ad fciam 1 ad icctlecrocj. £r ira p$
rofo ad tx)C.(ir ad atiud argir^ocoti in tbcowrmatit)u5
riidcfgj n6:op5 qjvti q6 fit ab itcltcctu agcntc co:rcfpo
dcat alifls gradue cntitatie DiUictue c): namra rei a gra
du ipfius fingutarie .pptcr roncm fupM acUlucti . Bt cu
arguif 9> vTc ciTa fictio itetlue:ncgafar^'": q: flbicoj/
rrtdct fingutariaaquof fltitudinc cauraf.Etcum or 9»
runc mcta" no oiffcrrct a bgrca: 1 q» mnc ote Tcia elTct
togrca ncgo argu'". £t r5 cft lita.na vfc lumif trib'' mo/
die! vno m6 pu> vti mati:q6 clt pma intcntio cita ab in/
tcttecru agcnrc.vt rup:a oijci.aiio? p vU fo:mali: q6efk
fcciidaitcntioqucvt fcrcoibusvirujcft cauraf abitcU
lcctu poiTibtU a p^op^ictatib^^rcrum^mcdiiritiud tn p:i/
mis iccnti^ib^-ficut brt oijrit l&came ooao: in tracraru
ruo oc vl^ib^.atio? ftimif ,p aggrcgato cj: vfi x> pma itcn
tioc 1 vfi p:o ucntioc.manifcrtu j cft aiit vt ipfc oicit '
cp imporc cft vna j 1 candcj fciam Dctcrminarc oc vti B
fc quanrii ad iltae ouae narurae quas incUidir:fcd pori^
oe vno per fc: t oc aUo pcr aarts.ergo logfca cum :?fide
rar vte no pfiderar ipm q^tii ad nam fubiccta j pcr rc:Rd
.n.pfldcrarbomincj in co q> bomo : rj in co q» fpcs: 1 (ic
ocatijsaniaUbus.tidcologrcapnciparr cftt>c Tcciidi*
irenrionibU6:rjq:rcciide itcntioncspncipatraccipuinf
a p:op:ictatibue rcnj mcdiitibus pnu5:ficut viriim cft.
idco oicir Auicen.|^mo fuc maapbf.9> U^gyca eft oc fe/
cundie iccncionib'' odiunais pmie: t flc i:^ cp logy ca nd
pfldcrat rcm fubicctaj pcr rc:atic atit rcic pfidcran t vfc
qptii ad rcm fiiBtam.ni pf>s nalis n5 pfidcrat co^p^^mo/
bitc iquantii gcnus:rj iquan tii mobilc co:pu6: bcc btiie
oocto:. vbi ritp:a fotmatr . Cj: gb'' vcrbie clarilTimc pi
rrtfio ad argumctii Bcoti: qiio cfto q> vtc niiUi babeat
vnitatcm reakm minotej vnitate numcraU : adbtic ta^
mcn cft racio oiucrficarie . quarc vna fcientia cft rcatie
1 atia cft ronaUe. CC^ fie P5 rcrp6fio ad oia arguincta
li^<rl>^r CS^cotipifti viaC6mctato.
IhaiaCmOaO foUicrcarg"BurU:i.(Ladp"
Z
rdi>5deF:9» vcru eft q> natora pTroidit fp^n.i bcnc fc.
quircjcbocgjiaUsnacltcnarcalcno trtfcqiiif gTjlia
na lit vfe rcalcrncc fcqmt q? tJlia na bJbcat vnitatc rca
lem minoii vnitatcniimcrali, (TJScd p:quo tiic faUia/
biFcfTcntiaUs nntudo intcr tndiuidua cuifdc fpccici, (1
annofationeS
quantii odmitenon afif (pmtii «d fMinalftqftcft wf'
ucrfaUtas. vt{ fcicntia rcaUe b? oc natura bumana : qoe
cft rcaUemo tanve crt vte rcalc. £i iujta boc oixi t Coau
mentatoj in ftmo mctapbf fi.comcn.rr.gj fcnfibiUa ba
bent ouoe modoflcompicbcftonia, modu g no clt fcicn
"Jv - v.»i«v ij^wiii, II ucrii wuOT nioao8comp;cDcitoni9, modii 0 no ci t Kien
nocft aUqua vnttas cow rcaUe fupcr qtia fundct taU'9 (1 tia eoj::fed fmago, i modii qui cft kieth cor i cft intel
miUtudo: cu? rtfui fint lUa.qtiop qinUtaa cft vna. R.e - kcta vria:qiic vria funt itcnticce vrcs^quae inteUccra»
rpondcf ^nritiido: quc cll in fo:te ftindanir in vnitate comp:ebedit in (Ingmaribu9.iam atit inowit tibi cUrc
numcrali fojtie:i fifr fiUtudo quccft in Ciccronc.fs vni qiio fcietia oicat ciTc rcalie mcrito nanirc: quc eft mile
tae fpccifica quecft vnitao roni» etlciB ratio fiindandi oenominatij ab vritatc: quc quidc n5 cft reaUs t vritaa
firitudinc:t ita itcUci:it pbs fimilia funt lila: quo:um cftena ratiow.': ita potcris rmaginari qiio intcr aliqua
quaUtae cftvna;i cp cqualia funt iIIa:quoj: quatitae c(t
vna.JSt oicimus q> hnce i plato :?ucniunt in n.Ti buma*
na:quc efl cne rcalc;I; no babcat vnitate' reale mino:c5
vnitatc numcrali: ficut fupia oipm'» in fimili . (iret ita
cfletia od? oiftinctio fpccifica cft oiHincrio rcaU9:qi
cft mcrito n j tijrarii:quc fun t rca lco: Ij talce na tu rc non
bobcant vnitatc mino:^ vmtatc numcrali rcalcj. Ct io
no cft fallacia a fccundfi quid ad fimptr arg*^ a oiffcrcn
ria fpccifica aliquop ad ofntii numcralc cof:qj ifla oi'
Ihnctio fpccifica Pm noe no cft purii cne rdni0:ficut fin'
giint fic arguctce:imo cft Dirtinctio rcali9:tamcn6 ftju'
daf fupcraliqua vnitatc rcaUminojivnitatc nnmcra'
U,j5ed cfbtalie vnitaeronie tcflratio ftindandi ifti oi
fhncrionc:cu$ trt oe factooie firmido t oilhnctio rcalle
fiindcf m vnitatc nticraU mo pqrpofito. Uolui bic itc-
rato foUicre argnmcntu ifhid: qj mibi majami vim fa
eft fimilintdo rcaUe i oiflictio rcalie mcrito nature rc«
Ue:n6 mcrito vnitarie minojis vnitntc niicralt: quc efl
ratio ftindandi ipfie fingularibiw vcl fimnitudmej vcl
oiltonc rcalcj. iZ&cd m oicee t benc. 3 pari erit rci«/
tiorcaUe intcr cntia r6nie:q: fufficitrcalitasftindamc/
ti cj: cuiue .pp:ictate caufan F. H&cd ad boc oicimua
noeg» non cft fimilcq: ificfimiUtudinc6:qucfuntpura
entia r5ni6 no ibtim infiirgunt a rc qcrra cjriftcnte: led
mcdiitibus pmia intcntioibuoqtic funt in itcUectu.£c
idco fcctidc intcntioes a pcrfpatbcticie appcllant fcco'
do intcllccta:t intcntionce pme jppcllanf^? intcllecta.
(Cad roneo Burlci pcr quae ,pbat vtia rcaUtcr oiffin/
guiafingularibtie. (] ad ^uj jjcquidfltoc ilUmaia
ri in fc: jd m m 0:«? tame oicif qp e(Tc vbit^t fempcr non
compctunt vfi realirerfcd pcr opiie intcllccrus.naj no/
nira vliep qitito abf^rabit ab bic t nunc:.p tan to oicif
w..r.» i« Vf-«^ m ' lii vnii .4' uira viiB.p qiuto anuraoit ao Dict nunc: p tanto Oicit
K«.w„^n?5''?7"'"*'""''^^^^^ rtrcvbitptfcmper.etideotaliacompctiintfibiabitel
AriltO.IOinODlftmitvrc Drcrrtr><>nrrrrfr<innirM{.... f-..~. c-.j T.fi t-' . _
Arilfo.ibi no oiffmit vrc.p rc cjriflcnrc cjrtra animi.q:
id cpftenri ejrtra anima non compctitefk in multie -
OemuUie. iScd ifla Diio:vt.D. Albcrrus loce rcctefcn'
rientce:comtietiit rci vt bj cfTc m itcllcctu. (L Sd at'
gumcntii Burlci riidcf (t.bcncoaf vnitae fpeciftcapo
tentialia cjrtra animi.no tamcn actualievt ilf 1 ftngunt.
*0zoquotuoebeefcirc^mvia$ Aucrroye? AHicc.4
Iccni.ftideoejrilloargDmcto fcqnif intcrvrc tfingu/
larc no cfTc nifi oilhnaion^ ronie 1 no rcalcm: ficut ipc
intcndit.pbarc.na vtinquit Aucrrofe.Bmometapbf.
c5me.5i,IT3i):tio vUe cii partiailari cfl rojtioj mi]ffioe
occidcntiecii fiio fiibiccto.t idco Piflinctio rcalie nocft
inter ea.vt Burlciis finfit .t .pptcr boc cum cfTc vbit^ x
fempcr compctit nattirc pcr ojnie intcllcct^vpptcr boc
^S?:.^!af^r''""T^^^^ nofequifcyTo9.vrcel>vbi(B:Ungularcn6XbS
J^tK;;frr^JSf.wf.l^^'''"-^ ig«FtaI.arcjUteroimngiiiinf:ficutcfTcabfhacnjVtS
^^'^"ll'''!^}^'''}'^^^^ abflractiiiqpiitatcnaturalitmatbrmaticanoorguut
£Sr^±?r?rt?^7^-?'"^°^^ Diilinctione>caIc.n5.n.ariftotclc9DirifTctm^S
5?.??" , i-^ ^'•^-^'^ a iq no oiffin ce aufcuUatioie q> ccde fiit Uncc matbcmaticc t nSra
?S ,n n.M?,!'/'^"''^ lc8.-ftatioautefhqjecabftractutnSitu-cS
^''^roZrSH^^^ nmtquatitaripero%eintcIIc«tie:q.iarcr5nc5»urtd
Zl^l^^^'"^ '^t^ oiftmgui fojmalitcrquc n6 non ocIudunt:nec fua v.a pbabiUe cft ficut vidct.
funr apta nata caufare vnii conccpni fpcciftcii: 1 ita itcl^
Ugif ocm Ariffoteliein ^"mctapbffi.Dumoicit.q» vnii
fpcfunt.quo;: ratioefl vna.pcr ronc; mtcllqcit ^ccptii:
1 ifh efl Dcfortprio oata a poftcrioii. fciae t ri ficiit fupja
oofi efi:intellcrii moucri a piopjictate 1 fimiUtudinc:q
. -r " . ■..■■ii.iiu Cl7t.inui|j.
pmo oc ania.t Comen tatojie.iz. mctapbffi. c5men.4.
gtnotabcncbocftindamctuj invia C5mcntatoji9 in
i>acmateria.v;.Q' ^m ipm vnitae no t>icit aUquid pofi'
riuu:fcd foUi indiuifione^q: ^pter boc ftindametii ode
ferc ronce ^obanie oc 6ad3uo:per quae motuo ftiit ad
poncndti vnitatem rcaU: mino:c vnitatc numcrali pof'
funt folui:ficut m v.dcrci^tce.r ad aliud rcfpondcF-
9> in obiccto fcie cH ouo cofidcrarc: matcnalc:': foima/
le.modo fcicnria reaUe efi oe rcbue cpn an imi quan '
ttim ad materiaIc.fo:maIeaiitcfipcranimaj:eomodo
quooicimuematbcmaticajefTeocquiritateabfhacta
aqualitJt.biiefcnfibiUbueqdcejbfTracriicflperaiaj.
c^ aia?.n.n5 cft rccirc Unci a quaUtatibue fenfibilibu?
abftracta:'! idco Anerrof e oicit. j. pbrficof . come. 60.
ccU.com^.rr.g» jjponeematbcmaticcfuntad rma
tionceaiifJobiniefacilcfoluipofTunt crbie qucoijci'
mue^tmajcimapare illarii rationii foluif pcr illud ftwi'
damcnnij.vj. g> vnitas in via Comcntatoiie non oicit
oliquidpofiriuii:fcdindintfionefoli.(rad illaatitrd'
ncm qui fiipcruie pictcrmifcri : pcr qui 3Iobince nirif
pmo oc ania.t Comentato:i9.iz. mcMnbtrfl rftm«, 7 c .f^^A..r ^ .^. . ' - _ r 1 .. : '^"8*"
fscfpondcfij» illa ratio n5 :xludit:qi fi xUidcrera pa/
ri fcqueref foimam fpccifici realiter oiftingui a foima
ipfius flngularis^cui^oppofirij ipfe tenct.0ed qi odda'
cerc ad inconiicnidenon cff foUKre. "Jdeo rcfpondetnr
9> clTc fcnfibilc compctit nature vt (tat fub conccpni ge
ncrico:_t non vt ftat fiib xcptu fpcciftco:t boc eft per in*
tcUcctii.gt ita non fcquif 5» fit oiftmctio rcalis intergc
nue 1 fpcm.quare tc.gr omn ib'' ifhe p; tibi:que fit via
C5mcntatoiieoevnincrfaUbue:tnin bac materiaali'
quid appofui qd n5 fit bcne oictii:iUud ofcribae oifficnl
tarirn tDcbilitari intcUccniemci.nulItij cuimmoder
nop auerrorftarii vidi qut banc ma tcriam od plcnum
traaet fm viamComentatoiie.et idco ilta via fi n5 flt
completa crit tibi initiu complemcnri. HfTct aiit bicafv
poncnda fcntentia anf>otclie;3> vniucrfalianon funta
c6ution£:iu in a»vffM f/-t« #ft J^u-ril- ' F».'>icMua KTitcnria <jnirotciie;3» vniucnaUanon funti
|uutione:iiamj>pofito fciacflocrcbt» cjaraammas fingularibu<»feparaia:fedquiaiirapcrlongum jKcflic
A
Bnnomonce "^*
(itatisrls aut illi ratio ComctJtoiifl nuUtUfl Rt momem
ticontra fide noftra.-tamc quia fumus in opinioncriue
oe intclUgcnrijs.idco adduri boc :>tra lobanc.(f73fn/
pliufl.n in itclligcntgacfrctfccundu Comcntatozcjali/
qua rcalifl compoflttottunc ibi clTcnt ouo pncipia . qao
nim vnfi clTct potcnt la i aliud actufl.^ecd boc cft cotra
pftum tn.p.mctapbjrfi.in tcjrco.iy. vbi babct : 9> dl aiit
nibil potctia fcmpitcrnu5:l5.n.Pm t^Bofl aliquodfcmpi/
tcrniun pofTit c(Tc in potctia ad vbi:q6 cfl accidcfl : ficiit
(fi oc co:po2c ccldli:nullam tamc potcntia quo ad c(Tc
fubftantialc fcmpitcrna rctincnt:qiomni9 talis cft me>
fontfpim&iata«ibfpfoc6tra*<!>latonein.7.mctapbf(i.
idco bcc fub filentio tranfirc coftinii.vnu cft q6 volo te
«dmoncrc tn boc loco:g? ouj oicimue nanira vntucr/
falieb? c(Tc in bie fcnfibilibu6:n6 itcUigimue cjc boc
q> cft vniucrfaUfl:i fub rationc vritatifl b? c(Tc cpn ani
tnam:fcd mtcUigunufl q> natura:cui accidit vniucrfaU'
taaibjcein iftifl rcbuflfignatieifcnfibilibue^ficuiopti
mcoij:it auiccna in ffuc mctapbr fi- caplo z? qui intcr
omncfl pcrypatbcticoS. vt mibi vidcf bcnc x p:oU):c oc
clarat ifta matcrti:a quo ^xjUca poftcrioics totum fcre
Q6oiaint:acccpcrunt.Jctifli9 sajVJrctcrroi^obinifl — r -^ ,.
in qacftionc iz'.quinti mctapby fi. in qua tcnct vniucr/ rtto matcrtc.Si tgit tn intcUigcnjs clTct it ta rcaliB ppo»
faUaacnibabcrc vnitatc rcaUrm minoic vnitatc numc fitio c% fubftintu i actu intcUigcndi cum acttis intcUi/
raU.et P5 ctti crroi ipfiufl in codc.S.metapbf. qucftioe gcndi fit fubllitia in tpTis.non.n.in intclUgcntya cllaU
a4.'.3nqua pptcriiUidfiindamcntuporuit avcic?rca quodaccidcn8finvi3CtU8.vtp5.iz.mctapb]rfi.comcn.
Utcr componi cy gcncrc i Diffcrcntia. na vno incoucnie' 25!3n intcUigcnnjfl i«it cfict compofitio cx Oiiab" fub/
ci oato pUira fcquunrficut inQt pl» pmo pbrfico. flantg9:quarii vna dfct potcntia i aUa acnie.igit tn cw
(T&uvKr qucUtoc 9' 1 vUima kpi mctapbfftce. effct aUq fwtctia ad clTc:q6 cft abfurdum.irSf d ni 01
ita ^t*^i\-*/\t*/f nonafc):titcnct"Jo/ ccflContra.najPmaucrrofmaniamtcUcctiuacftcofn
IFI quCIuOriv bincecntia rotioie pofitacyoiiabuefubffinjflclTcntiaUtcroiftinctiScjcin/
cfTcpcrfcin picdicamcto^qitamcniftapofi tcUccnipo(TibiUic)cintcUccniagcntc:ficut cftclaract
tio oircctc cotradicit pl3o in.^.mctapbr.vbi qcpcdita fcntcntia ciue in.j.oeanima tn $pluribu9 lo/
==)oiuiditcnflpcrfc:q6cftci:traanim(J inocci dfl.ni iinc6mcnto.4.t.5.i.i8.'r.i9.t«>.i?ci'5;'"^
mcdicamcnta: optcrca no infi(To cotra ipfii?:fcd vcnia pbfficc.c6mc.i7.b5 9 intclUcnifl agce 1 pombilie funt
ntne qudo ad iluJd q6 oicit ^obince in qucUionc vUi
maiftiuefcirtiinquaponU rcalccompofitionc tn ipfie
JntcUigcnti|9 fm viam ariflotcUe.ni quia ipfc ncfciuit
foUicrc vnam rationc Sconftarij:pcr qua piobant oari
Oillinaioncqcnatura rci:quc cft tfla.ccrtil cftq» intcUi
gcreqtio intclUgctia fanirnt itcUigit pmu5 1 fcicft aUud
t aUud fcclufa omni opcrationc inteUcaua. ifta oiucrfi
oucpartce animcrationaUe:gcqtitdotcatmodcrniin
boci tamcn cii boc9> anima intclUrctiua cft compofita
ej: iftie ouobue pncipqe no fcqui f in ca dTc matcria re/
rum tranfmutabiUii:fcd folii matcriam intcUigibiUuj.
crgo a pari vidcfcfTc oiccndil ocalije intcUtgcntqfl:ni(|
cffct .pptcr impcrfcctt6c5 animc inrcUccnuc:quc cft
vUima tn gcncrc abflracto;: accid It fibi ifla rcaUe opo
tauuaicciuiaoinniou».raiiwiitimiu«.».iiK>.m.»wiMiii. » -...o — t--— - ■ .7 i.-
cae non cft rcaUe- qi tunc in itcUigcnnje c(Tct copofitio: fino cj: ouabue fubftannjeitanq? cj: partibue ciTcnttoU/
necdl rat6ie cii fit fccUifo omni actu itcUccme.crgocft
Oifhnctio mcdia fcu cynatura rci.tLan^Pl"'^' P*"** "\'
tcUigcntia cognofctt ifta infcr ioia.nas agens pcr cogni-
tionc cognofcit caufatii fuum : vcl crgo vna in tcUcctioc
vcloifltnctifl.no vna:qivt oicif .j.oc anima.intclUgcrc
varidf fccundiioiucrfitatcrciitcUccfc.crgo oifiinctie.
gkd ifia oiftinctio ncc rcaUe ncc ratioie.crgo cft oiftin
aio cj: nantra rci.cad pmii oicit ^obince : cp in qua'
Ubct tntelUgctia citra ftmii dl compofitio rcalie ct plu/
ribuefubftinjfl.Vttfuntoiucrfa itcUigcrc fccundufub
bue 1 potdlatiuifl:pcr quarii vni rccipit 1 pcr aUa crcat
intcUtgtbtUa.et idco in ca vcrc rcpcrif intcUccniepof/
fibiUfl vcrc 1 oc noiio rccipicne in tcUccta fubiccttuc^t
vcrc rcpcrif mtcUcctue agcne qui oc potcntia itcUcctie
facitacniintelU:cta:ficut ocmoiirauimufl cotramodcr
nioice aucrroff^ae in qucftionc nofira oc f^dcb^itel/
Ugibilibue.^n alge aiit intclUgcnnje citra pmi 1 fnpia
vUima no iucnif vcrc itclkctue polTibilie: q: itcllcctio
tpfarum no ocpcdctafantafmatibue noftrts altquofvi/
cto:ncc caufaf^ab cn tc 1 ab obiccto ficut noftra : imo in
nOUfllUDIiailJB.vnmniwuiLiia ui.iitb«.i«. IV1.U..WUI..I/- ...w^.....>-.^-. .^.
ftantiilntclUgcrcpcr q6 itcUigcntia fatHrnitntcUigtt ipfie tcftcaucrroj-.iz.mctapbrfi.comcn.}9.^^»-»KUi/
6mam itcUigcntii: 1 intcUigcrc pcr q6 intcUigit fcipa?. gcnfl intcUectii 1 intcUccno nooiffcrunt: fcd fiint idcm
vndciniftiflintcUigcntqecftrcaUecompofitio cjcfuba oibiiemodieapartcrcfetfioiflfcnintboccft fccundu
1 ct acni intcUigcndini vt inquit C6in^tatoi.}.oe ani/ modu itcUigcndi noftru tantu:vcrum qi talce ttcUigcn
ma comcn 5.1.14. inquaUbctmteUigetiacitra pmacft ticouprrconfidcraripofTunt.vnomodoiquantucntia.
bitclUctue pofTibiUfl.Cad z" argumcntu Dictt ^obi' oUo modo iquantu talia cntta . 1 fccundu pmu rcfpccni
nceperintercmptionc.negandoaiTumptij.Dicit.n.Dcuj
fluUopacto cognofccrc ifta fingularia.CTScdconn-a
^mo oofi fuii tnftaf .namfi in intcUigennje f m arifto.
X aucrrorm efict realie ifta compofitio . fcqucrcf g> in
ipfie c(Tct nouitafl.c6fcquc8 eJt faUii5:t :?tra pBm 1 in
p|>flkoc.iin.9.i.iz.mctapbrfi.ct vbitg. confequcntia
oedaraF.nam fm Comcntatoic.iz. metapbf . c^mc.jp.
fola pma tntcUigcntia of verc 1 fimplV ens:tmo cntitae
ipfa:ficut cft fcntetta pBi 1 Comcntatoiie in.S. mctapB.
capfo oc pfecto.folue ocue cft cne fimpfr pcrfcctii.ocm
pcrfcct6c5po(Ttbilcmrcpcririinbabini entie poiTidct
ocus:imo cft plcna 1 pcrfecta polTcfTio ipfiiie totiiie bo/
nitatiefxrrcfTenti.i. aUcautitclUaentic inqu.itu;cntia
runt:funt vt ita bquar Dcriuatcntinidincfl a pcrfcctioe
oeciarat.namfmt.omcniaioif.iz.ii».i'»r'.'^.«-w'"«-.)y. ............ --^
omnecompofitii cftnotui:ncc vaUtrdponfio lobante ^citcUtgcntic^utusipfcfuntcaufata imcnfuratact
otimotcirS^iUudocTnC^mcntatoiieintcUigif in rcb" quiditatcmipcrfectionemicntitat^potiue babcntce
compofitie cjc pncipqe tranfmutabiUbufl:qiccrtum cft
Q» Comcntatoi arguit ibicon-a poncntce trinitatcmtct
PSQ) lUt n6 ponunt in oiuinie compofitionc qc pnciptje
tranfmittabiUbufl.aucrroffl igit nonarguitadtTiopo'
fitum.COJ f» ^i^^^^l^ "° P*'"^""-^^^ ^^'"P"^"'^^**
men fcquifad pofitionc ipfop:<i» in oiuinifl fit tali8?po
(itio.(EScdcontra.muUomagiflfcqucf t)c alqflintel
qp fint gditas vcl pcrfcct io vclcntiras.ijdco Dipit "fMa
to.omnc cnfl pcr part tcipationcs rcductf ad enfl p cfTcn
tias: quia igitur tota pkniiudo pcrfcctionifl 1 cntitati»
abfcpomniimpcrfcctioneiocpcndcntia rcpcrif info/
lapma intdUgcntia;aUc aiit pcrfcctioncm qiii babcnt
non fincaUqua impcrfcctionc 1 puationc rctincnppio/
ptcr boc oijcit Comcntatoi in.j.oc anima. in comcto. 5-
Ugcntij«fccMn<iuniamvia'4i6.n.vidcorationcmoiucr uifolunonctcmcqiicftionu>:i|»foUim in pnwintcUige
k
tta qditM t effaitfa Cunt fdcm omnibtw modi9;in alqs
aut^dicjs 1 cffcntii oiffm.-': folum pina cff libcrjta ab
omni potcn rulit.uc:3lic int babcnt intcllcctii.; poiTibi'
lem.i.imi.vrfcctioiicmquandajtpuationcm obtincnt
inquantii cntia runt:-: flc oicimua caa componicj: intcl/
leaa po(Tibili:i cr itcllcctu agcntc:n5 taq? qirctre vcl
c% txiabue partibue cflTcntiafr oiOinctis: (tcut cft in ani-
ma rationali:fcd t.iqpC)cpofl[tiuoi^atiuo:qi intclltgc'
ticinqiiantum cntiafant^oicuntoliqnapcrfcctioncm:-!
qj vtficomncs ocficiunta pcrfcctionc ^mc.pptcrboc
ocfcaus illc 1 illa puatio a Comcntatozc appcllatur in '
ccUccnia pofTibili9:qui impcrfcctioncj imponare vtdc
cur 1 puationcm:cu nullam babcat natiiram: mft q; [\>(
fibiUBV0Cam9cft:Tfittancgtab«la rafa in qua mbil fit
Ocpicmm.j.ocanimj.flvcrointcUigcnticipfcconndC'
rcnt inquantu talce funt:fic nuUa p2o:fu9 cft in cig rca/
lispotcntia.omnecnim pcrfccrioncjcfTcntialc quain'
tcUigctia fa tum i apta nata cft babcrc : ab ctcmo babct
feciindij viam pBop:qz in ctcmig fccundu; fcntcntiam
pBo;: no oiffcrt pofTc abc(Tc.£t iuf boc oiicit aucrrofs
in fcnido ccli.comcn. j+.vbi oicirpofTibilc in rcb^^ctcr
nie cft nccc(Tariii:cu nibil fit pofTibtlc in cis vcrc.Tloti'
tcr oipt vcrc:quia fccundu ciciftimationd t mctapboii
quada aUquod pofTibilc in cis rcpit . £t ct ifta occlara«
tionc inotcfcit tibi cocotdia piunii aucto;itamm in via
Aucrrors in quilnie fibi cotradiccrc vtdcf .nam in no'
ilomctapbrfl.tcpco.iT.tin.ir.mctapbffi.comc.^o.ba'
betQ^incntcctcrnonuUacHpotctia omnino.idcinfra
c6mcnti9.jS.4i.t.44.Dppofitt'i tamcn vidctoiccrc.j.
oe anima.comcn.^.t.j^. £ t pcr banc oiftinctione oc ou
pUci pofTibilitatcrt^j.f.tcriftimata^vfw alg oiciuipbf'
HcavellogrcaconciUant oictaComcntatojie^fTciitvi'
des.CTScd tii D:cce:i bcnc.pptcr gd in aia intcUccti'
03 rcpcnf ifta rcaUe compofitio ex intcUcctu pofTibili i
ej: intcUcctu jgcnte.in alqs aut ifta compofitiocft fecii'
dum qrtflinutionc tan tu.gt ad boc oicimue nos.pptcr
quid <inimi intcUccfiua cft anima intcUoctiu3:i antma
intcUcctiua nocflaUcitcUigcntic. pjqiniiUa ratiopot
rcddibttius: n^fi q: ania intcUccttua cf\ talie oidmie in
pof^rcmocntiu ab(]Tactop:i in mcdioojifontiectcmi
catis 1 tcmpojie.Q: igif cj: fui ipcrfcctionc in fui opcra '
tioncocpcndcta fantafmatibiienof^ri^ faitimqiiantii
od intcUccfione noui:i quia taUe itcUcctio no cft idcm
efTcntiaUtcraimanimainfcUccttiia:cumiUafifnotiai
of ddcn9:3U3 vcro ctcrna i fiiblUtia: .pptcr boc in ani'
maitcUcaiua opuefuit poncrc otiagpartce cffentiaU'
ccr oilhncta8:Pm qiurii vnam rccipiat: i fccundii aUaj
crcct intcUcaa.^n omni cnim namra tn qtia cft vnum:
cfft c(\ 013 fieri:dT oarc aUcp qfl fit omnia faccrc: i quia
idcm fccundii idcm no pot dTc moucng i morti;: ,ppf cr
bocopottnit in anfa itcllcct iua:quc oc noiio rccipit fpc
dee frelUgibilcs : j^cquid oicit modcmi in boc: poncrc
Oaas partcedTcntialcs rcaUtcr oillinaas: pcr qiianim
oUcri cft aacn9:i pcr aUcri efi rccipcns . £t ifta cfKin»
ceraopio Aucrroj-^ in.^.ocanima.comcntioadductig.
no cnim opinatus cfi Comcntato: intcUccmjagcntcm
polTibilcm ifpcculatiuum cfTc idc; fiibicao. ncutZ^be
millius 1 ZTbcofrafhw opinatu9 cii : imo in boc cppid'
fecontradicitciB:quidamaiitctponcntc9C6rncnfafO'
rem oijrcrtmt opioncj Comcntat oiie no oiffirrrc ab opi
nionc iCbcmifh):fcd faUia pocc ipfop nocft ita:fiait oc
daraniinaadtionc mcaocrpeciebufl intclligibilibt».
quaruj odfnictio in via Comcntatoiw muUoe in crro'
rc8 ifinitofl in via ciu9 addiirit . 'f^cdcamus crgo vnde
oiacrtutiu9:t oicamtis 3» vcra cft j>po(T(io Cotncntato
rie in via cius: q> omrt c compofltum eft rtotiii aliqtio no
uitatc: vd nomtjcc qiiantii ad eflCTVClnouitatcqaantii
ad opcrat ionc 1 accidcns. gt ita cuj anima in tcUcctiua
fit rcaUtcr compofit j cj: intcUcau polTibiU 1 intcUccm
flgentc : e(i noua faltim quan tu j ad fuam opcrationcm:
quc ocnouo cft rcfpccfu ocfaminati indiuidiii:a cuia9
fanfjfmatibus oc nouo moucf. in aUjs afit itcUigcnfq»
nuUa nouitas rcpcriri pot:ncc nouitj9 quantu; ad cfTc
quia ifta cfl incrito matcricncc nouitae quanni ad opc
rari:quia fua intcUcctio cftcadcm cii rubflantia intcllv
gcnt is 1 dtctcrn3:llait 1 ipra.rccfe igif oijcimue nos 3»
fiaUe intcUigcntic dTcnt coiirpofitc rcali compofitionc
cr ouabusrubft^nnjetantjcr pofctiarcaU lacturco/
It talce babcrcnt vcl nouitatcm in riii cfTcntta vcl noai*
tatcm in rui opcrattonc. £tomni3 ilta ftint iconucnicn*
tia m via C6mcnf3foii9.(ri5icamu9 igif ad argumcn*
ta pptcr quc fuit coacmg "Jobincs poncrc illam rcalej
compofitioncin itcUigcntuscrrubftantia ictactuiiv
tcUigcndi.no cocUidunt : imo ipfcmct in oc anima.fa
pcr qucftionc.zT.tenctboc g» intcUccnie pofTibilifl noti
vcrc rcpcritur in intcUigcntijs. inSd pmil oidf :gj in/
tcUigcrc quo intdUgcnt la fatumi intcUigit fc:i pma fn/
tcUigcnt ii cft vnum intcUigcrc rcaUtcri cft idcj omnl
bus modis quantu cft cr namra rci:i no oiflRrrt nifi Piti
modii intcUigcndi noflrii. tDarimc fi tcncamiifl vt tc/
ncndii ccnrco Q> intcUigcnt la fccunda pcr .ppiiaj dTcn/
tia; intcUigit pmi.crad ^'"^quicqHid fit 6c itcUcctioc
Dci rcfpccm iftop ifcrioj: in via Comcntatozifl.iUud ra
men argumcntii non concUidit piopofini^:crto 0019
intcUigatfingiilaria . nam vnica intcUcctionc intdUgit
ornn ia:iaim of g? intcUigcrc vari arur f m oi»crfifatc$
rei intcUcctcvcruin clt oc intcUigcrccaufafo a rc intel
lccta:n6 aiit babct vcrif at c oc intcUcctoc: quc dl coufa
rd intcUcctc:ficuf cft tntcUcctio ocL-que dl caufa reruj
fm viamC6mcnf3fo;tB.ir.mctapbrfi.comcn.5i. ZlDo*
dus aiif quo ocus int cUigit oia pofinis cfi ab Aiicrrof .
vbi.9.ef cfttnodu9qiicno9 vitpofiiuTUis itcUigcrc
^llDCr rCDnniO '"«^"PMccmqoncpmate
^uy%.t icjpiiiiiu na3obinc6tnbcrcntiiefle
oc cfTcntia accidcti9:i 9» ocmoftrationc^ funt oc aaua/
Utcr ciciftcrtbus vt act uaUtcr etiflnnri q: in bis omnC/
bufl fubt iUfTimc rcpicbcdif obincs a p:cccpto:e me»
magifh-o Antonio trombcta nolTrc ctatifl in mctapbf*
ficc fpcculabilat loib" viro cmcrir iflimo.idco q atpiunt
vidcrc impu^nat i6c5 3obanifl vidcant ipfum tn Tfftie
mctapbrli.qonc pma.
(ni^Jrciantonij Zimara.qacftiooc nriplidcanfaUtaie
ifdUgcnt ic fcUcitcr icipit.fiipcr.iz.maapbyfi. in ^obi
nc aiit fupcr qonc qita qucrif vtni ccUi fit aniatum.
^^il-j^ eft vtrampm arillotcUflt
Vlviti^ fuiComctatotifl aucrrojr»
rcntcntiittcUigcnnaoctcrrccclcCrHt
arguif (j»fic. anaotitatc aucrroj-fl. in 7*
capfo oc fubf^itia oibis.vbi bj cp cozpos
ccicllcindigctmoucntcipfum in locoet
virt iitcquc no fit co:pus: ncc ^e in coi
pozc.ad largicndii fibi pcnnancntii ctcmam. gt motn
ctcrnii.taUsaiirpcrmancntiadt.pp:iii ciTeccU. igific.
ClS-vbicftcfTcct^foimaUsibicftcaufa foimalieei''.
Scd intcUigcrc 1 vcUc funr cffccnie fo:maU-9 itclUgen
ticccUimatircof irdUgcrcivcUcc):.j6.ir.mcrapbrfi.
crgo intc-^cU foima ccU.CC^.fi cr intc*i oibc no ficret
vmi pcr fc.riic cr inte* 1 ozbc no ftcret vcriue vnii $ eic
m5 1 fo:ma.?ne dt cotra aucrrof m.z^ccU.omcn.j. r
prtiia;qi qc ma 1 fo;ma fu pcr fe vntJ,(C-p»8 Jnctapbj-.
k
•7r
annotation^
:tme.iz.ful^ celdlee funt copofiite ejc mS t fojma ania/ Aucrro.in f 'capfo oe fnBa oibi8.rcfumene nii ocmro/
ca [tclUaibili.igir'tc.(ri5.iz.mcta|*f fi.c6mcn.}tf.co:/ tionepl^i in.Spbf n.Dicit ipfc:9»cii fucrit occtjmj ei;g»
poM ccldlia no moncnrnifi q: itclligiit.modo nullu ag foj'coipopcelefhu ciciftunt infnifl fuBtie tali critiarg»
grcgatiicyalTtftcntibueocnominatopcrorioperationc nooiuidunfpcrouiifioncfiii fuBti.etqica inboccft.iy
pMcnicntcoltcri afriftcntm.igiFintc^oatciTccclo.C:^' noe^ifhint in fuBrisf m 9»fiinroimfibilc9: ftitt occratu
C6mcntJto:.pmoccli.?mcn.95. b? 9» ifta na.f. cclujal
nCTitra:i no cft pcr fc cpie in actu nifi pcr fo:maj.(C^«
C6mcntato:.ptno pbf fi.dj.oicircp co^p^cclcftc oftinw
nir pcr Uclligcn tid.(L -^- pn'" oniatop 1 viucntiii 05 ce
aniatii 1 viucne^fcd cclii cft b^.g cclii cft atatiL mo ania
eftquaanimjtiiviuitiitclligitc?.z.ocania.z4.
Jnoppofitum frtXi^^.t^'-^'^
efie oino abfiractum a matcria
ei:g> iftc fo:mc no :3llitutinr pcr fubm: imo funt ablhra^
ctc in c(Tc:qm qcilWt in toto ftibiccto. £t non ouiidunf
pcr ctufl Diuifione:?tingit qj nd oftirtumrpcr fubm.Tlo
.n.cjrilhlt in co:ncc5 in toto:nc(5 i ptc:i vtr ncctJ i Diuifi/
billnccp i idiuifibili.B illc fojmafr.^n gbVbie cometa
toi vf fibi pdiccrc. naj ptie oici t t alce fo:' fiit ablh^a'
ctc in cfrcTi ejrilhit in toto fiibo. 6t pofica oicit gi no fiic
in toto fubo nccp in partc.qucro igif a vobie qii C6mcn
t jto:.o.g» fo:mc ccld\c9 fimt in toto fubto : jiit itclligic
^^f^l^^rT^ti^if^^^^ Q,funtintotofuBtoEifo:mationc?:_autitcUigit3»func
O lOlUllUnt cftncccirjriii.pifcllccmquc' in totofu^opcralTiftcti.i
... .v^.w.»^^, Top^nc.fioicattegjitclligic
flii.na q: od pponcs multiplicyno cil vnica rnfionc rc t> ifo:mati6c5.qro |.>oftca qrt.o.in z?oicto 9» nofut: ncj
fpondcndu.^quo.n.funt qtuo: gnflcanfap.cicz^pbrfi. m toto nccp ptequo itclligit vcl p ifo^maroc; vcl pafii '
tqiqdUbctgcnuecaufcinfuoo:dincoatc(rc.16vidcn ftetia.fi pmu.g^icufibi inpmooiao.nz .pjqjiuua
dom cftque fit ro fojmaUe aiiufcfiq} caufc.vn vidi plu/ cft falfum.itcUigcntia n.afi^iftit toti cclo:t cuiUbct pam
ree tpc mco.i5oz. pl^ntce igno:are quc fit ro fo:malie ciu9:lj ciueopatio magie appeat in vna partc cp in aiio.
mae t fo:mc.C>icamiie igif cu Arifto.nfo in z?pbrfico. vt pj ct fine.S.pbyfi. &\ igif voUimne laUiarc Cometi •
inteK.p.z8.t.29.q»r6fo:maUem5ecfteicquo fitoligd io:c5apdictionc:op5Diccrcq>\tclUgcnticno fimtinto
cu infitrq* ponif ad 0005 faationie vt b5 ibi Comcn to' to cclo:ncc in partc ciueixr ifo:rnatioc5. 1 1 fun t m toto ^
Coj.'ft6aiitfo:maU5ipfiuefo:mccaqrS9dcratcc.P.o cclopainftcntiit popcratiocs.-^o^tiuepeandc mfuy
fo:maUe caufc cfTicictie cft pn" vii motue.'f^d aiit cau' nc5 arguo fic.oata tUa rnfioc fcqucrcf q. ocmratio qu4 »
fc finalie cft:cuiue gf a oia fum t:t cft r6 mouctie vt ama f acit Aucrrojre p auiccn.m 3?capitc oc fiiba o:bi6.nuU ■
tum t ocfidcramj.vt b5 in.iz.mctapby.c6mcn.}d.T?oc la efict.auiccna.n.pofuit cclu clTc ppofimj ex tna t fo^
ftantc:oico 9» itcUigcntia no oaielTecclo in gcnerccau' quc crot ania f magiatiua^coactue aiit fuit auic. od ooc
fe maUe.vt clarii cft c^ ronc fo:maU mae. (T^ubiii igi vt cft vidcrc ab ipfo m $)*fuc mctapb.cap .z..pptcr ix)C
cur cft vtrii itcUigcntia oct cc cclo in tnpUci gcncrccou q: vidit qp motue ccU cft mot^ cognofccnti6;t q: tltear
fe.f.fo:maUe:cmcicnri6:t finaUe . 3n bac igif q6nc tria oilati6ce quc oicti; fiunr: fimr fingrce:tq: f m crpanse
qucro. pmu vtru irclUgcria fit fo:ma ccU fo:marr oone ticoe iteUigcntic n6 co^cunt fingTaria. 10 pofuit anima
eficfibi. 2"vtruitcUigetiafitcaufacflficiene rcfpcuce ffnoginatiua:quccfTcctiuccclH;moiict;q:taUecogfcit
U. 5" vtrii oct clTc cclo m ronc finie. nngfia. ^ntclUgcntia oiit f m aiuc moucr foUi; in rone
funt ifti ad ifti opione pptcr argumcntaort oppofimm.
C^Sjifiaopiocftpur^crro^.oatJ.n.iftaopioncfcquc/
ref Q> niCTct totue octauue.pB.in quo Anfto.Ubowuic
od oemf andii pmil moto:c clTc oino abftracrii a ma.or/
gjiit.n.ficin rci:.c6. 78.t.79. HuUa xJme finira mouct g
tpe ifin itu: fcd omnc co:pueiVCl Vrus in co:po:c cft vir/
ru6fmita.igif nuUataUe motictptpeifinitii.riic vltra.
nuUa 'Jrue fin ira mouct p tps ifinimj.pmue moto: mo/
uet per tpe infinitu. igif ^mus moro: no cft co:pue : ncc
itm in co:poic.t Aucrrore oicir ibidc;qi ct ifta ocnw/
flranocpcUidif p" moro:ec(Tcoinoabftracrri o ma . gt
eic iUo Uxoapgctoc mcntc arift.t aucrro.n6oari ma/
ccria aUcrfronie a ma ifto^i ifcriop:q: tunc arifto. ibl
non fimpTr pcUififTct p" moto:c ciTc abftractu ab omni
ma.Scd folu pcludcrct(j»fit abftractns a.ma iftop ifc
rio;:.fi igif irclUgetia oarct clTc ccUj p ifo:mati6c;: qiio
flUi ocmf atioplSi .pccdcrct .-' (fSjad boc ifti oiciita»
cuplcc cft fo:':qucda quc cft oftituta i c(Tc pfuBm: t elt
Oie fo:* quc cft cducu oc po' mac: qiicd .i funt fo:mc
OateeclTcmac ^ 9ftimetcefuBm:n6 cducrcoc po*mac:
fWlscgofcia iUaoiftoneP^ftdctvcrirarebabcrc U>cii.
Xfi iur pn* arifto.t C6mcnraro:ie.no crcdo iUa ice VC'
rajrt q: nuc fumus in fcboUe pBop.pbrficc igf agamue
in bac ma. f».iifio igif iftoc priftit in boc.vj; t> 3?« »5j
pcUidir ocii cc obftracrii o mS ad bilc ircUctn:Q>.v5.oe*
non cft fo:mo cducta oc po* mac: tii cu boc ftat a> ocue
oete(l<c<lofoOTwrir.(i:05iftariiaoeftco:rupt«.nam
illi qon {.vtrti celii flt ppo* cr ma t fo:':t arguit fic 0i
«lu dTetppo"ei:mSt fb:'.ficut aui.pofuir fcqiicrctQ»
cclii cflct co:ruptfbilc.t p orie nccio co:rupcf .IDodo s
pan cgo arguo p aucrrorm.fi f 5 voe aucrro.r; irciUge
tia oarc cc cclo p ifo:maroc5:cclu clTct co:rupribilc:ncc
valctfuga mifcrop oiftigucndooc ouplicifo:'cduaa
.f.ocpo'mac 1 no cductj.tla auiccn, ctia 5 qucargmt
oucrro]re:pofuir aiam );maginariu.i DarcclTc cc]o p ifoi
mati6e5:t no pofuit ipfam cduaa clTc oc po^ mac. vt pi
in 9%ie mciapB.capro.+.pofuit.n.auic.g' p^cne iquS/
tii itclUgit fdpm pducit vnu tatij:q6 cft pma ircUigcn^
t illo iquaru itclUgit p* ene pducititcUigcntia ifcrio:e
fc:tiqu3tijtalie itclUgcnriaircUigit fdpfa^vcl acriim
fuu .pducir i clTc co^p^cclcftc t oiam ciue:q cft onia fina
gmariua.gt ct boc p; qiio ifta aia f magiatiua: q cft foi*
ccli no cft cducra oc [v' inac fm 2taicen.qrc ic.f-t^-p
cidc5 rrtfionc5 arguif .na oata illa rnfi5c. otia qui facit
oucrrofein.iz.mctapB.5mcn.j9.rucrct fm fundamctt
ta fua.ibi.n.arguit 3 tpianoe ponetce trinitarcm fic . oc
ppo"* cft nouii.fi igif dfct 5p6 i oiuinie^cet igif nouitae:
nifl ingt ipfi ponat qp aUq ^xtnun f p fc. gr riic f acir ifti
prtam.fi aUq pponerenf e fc:riic cjrircnr oc po'in actii q
fe:t moucrcnf fine motoic pcr fe : q6 cft iporc FmpBoe.
tD6 a pori cgo orguo 5 aucrroTm.fi ipfc t5 cclii cc ppo/
fltii qc iteUi^t o:bc taq^ ct fo:' ifo:m.irc cp cclu cet no
iu);:ncc valsotild oe fo:' oantc cc no cdiicta t)epo'ma/
terie t oe foftiacu oitc cffcq; auerro fe brt fciebot 9
Z J
fC^iani n6 ponebit ilU oponem in otuintsmec ponuc ibt
eiife fomuj cdiiai oc po*mi€. 2° pncipjfr arguo ttcfi
<ntc'e(Ta fo:'D3n 9 dTc cclo.fequcrcf Q> itcUig^moucrcf
pcr occna ad motfi ccli.pna foztnafr cft auerro.i zrcjpi
tc Dc fiiBj o:bi6:t in finc pmi capitis ciufdc. p aui.Tlec
Val5 ojrtocbimcrica in via aucrro.oc foi^oantc c(Tc no
pftituta p>cr fuBm 1 oc foi" :?ftituta prr fu&m: q; vt oijri;
fluji-P que arguit nd pofuit animi ccli clTc cducti oe po'
ni5c.(rC6firmaf :q: no vf aliq paao jrmagiabilc Q>aU
gd lit fo:' ifozmaa aliqd fuI5m 1 no moticri p accna talc
fojmi ad motii fubi.(L "^ojtc Dicc8Q)biicrt fmagi''9>
ftt altq foi' tfozmis no educta oc po* mir^ no moucaf
C acciie.(£;C6tra:qt fidelcs tenet aia; itcllcctiua cc fot
mi cozgie no cdnai oe po* mae:-z tti fj ccn f aiam iccllc
ctiui moucri p acci^d motu coipis.itio a pari cfTct oe
Itcllig^i ifto cafti.cr-0.fi in tc'cct fo:'ccU:ficut ilh oidit
fcqucrcf g>ipmcclti idigcrct alio moto^cabipfa inte*:
g pcr fcmoueret ipj cclii.:»la crtciufde Sucrro.in code
zTcap? oe Aiba o:bie:q ?ntia fcgf cj;p'4ii fi intc' oarct
cffe cclo. vt Dcrti c(\ moucrcf pcr acciie:^ cii oie moto: g
occtie bcat rcduci ad^moto:c pcr fc.cjc.y.i.s. pB. nic ipi
cela moucrcf ab aliq moto:c oio abftraao a ma.(L C6
firrTMf:q: a^.tComentaco: tn.8.pb]r.t.:>.Sz.e):itcnto
^bitg» itelligf if mouenf p acciie:': p'*^ i ^'"ponit of ia$
intcr moto:co gnabile^ t co::nptibilc0.£c iccr moto:e5
O):po|: cclcfliii oicc6:q>moiictia:q fiitBmoucnf qc fc:
«eicali)9 pacciis.f. qrmonifui fiibti.i. ^mt moti abeie.
£t boc tqi moto: pfittuif q p*" mocij ab ipfo.f.q: motoj
cft in eo fo:*'r motuma:^ eftacccptuj in oiffonc fo:'^
9> mac accipiunf in oiffonib" fo:ma;;. £t 6 cft id 6 quo
of moncri p accrts in rcii?itatc.iDoto: aiit in co^po^ib'
celcfiib'' no :>ltituif p fubm ipfiue. 1 16 no moncf p mo/
01 fu5i moti ab iplb:boc m6 acciitali.|3 ille.Bx gb^^^^bie.
pS^io motonre tn rcbue gnabi''' t co^rupti^pcr acciie
moucnf :q: fiit fo:' oitce ce mac . moto:ce aut cclcfice.
16 n6 p accii5 moucnf :q: n6 fiit pdituti i c(Tc p fu5$.i.n5
fit fo;' oitce cffc mac. iai mod ii bqtiedi aticrr. foz'.n.
DiteedTe micf m aucr.appcllanf fo:'ofiicuccin circc
fa!6i:p $to furtcntanf a ma;t ndpHteik finc ma.vt p;.
p pb]r.o"'.7o.':.z.pbj.p.}o. vbi 0'" occfat: qiio mi cfi ca
fo:' 1 fo:* micCJ-^-fi inte^clTct fo^^ccli vt ifti foniic^fc
qfiCTet of ce\a 0$ cadcrc in xcpni fo:mali ipfius incclli
gcntic:rj3»macacci'puinf inoiffonib^^formaip.ptiecft
miifcflc falfuj.vt oes c<cdut..pb3f aiic fcqucla cx pfa'
taauctc aucrro.tn p".5zx>ctaui pb.tci: p ocaia.co.i^.t
cpz.pB.t.p.zi.t.t.?.vlti. (CO: fi ni oicae.q) ocrii aucr.
ftdligif oc fo:mie oitib^^cc inic cducne oc po' mic:n5
dtjt b; locii oc fo:mt'e oitibWc no cductie oc po^mic.
CrC6tra.qt a pari cox[P o:giicti no 03 cadcrc in oiffonc
Qnic itcUc*:q6 cfi p p&m t p^^^.z. ocania.vbi voliit illi
oiffoncs dTc c6cm oiaic.pna aiit ocducif :q: tu tcnce in
qltbcto3?Q>itcirtt0porie vclaiaircllcctiua ^m aucrro.
eff fo:* oane cc n5 cdticta:tti oc po^mac. £t oipftt g> pp
boc oiffo oie of cguocc oc ata vcgctatiua fcnfitiua 1 itel
lecaua.vt.o.p^^.j.oe aia.c6-5.5 aiejci.t tn.z.oc ata. p.7.
Ziicarguofikr.fl iftocftfoliir6.pptcrqui oiffoanicPm
aucrro.fit cguoca:q: ania itcllcctiua oat ce:-: no cducif
oc po* mac:tunc a pari in pcepm fo:nuli itcUig^os poni
celii:({cutixepcu aie ttcllectiuepontfco:pue.(Ci^.ad
pn''arguo fic.aucrro.in.zxap? Dc fuBa o:bie. qc itcnto
qriC4lUq6ne.vtru fiait cozp^^aialiii gnabiliii t co:nipti
biltn dcimM ct ab aia.fic celti ocpcdcat ab itclUg'. £t fol
oic ill.i q5nenc^.otctr.n. t vfipcojcp^celcftenoene^
in ftiocffc fot^.flcutefiDifpoaiaUii^qfuntBi^CE-^^ciC
oaobiM ocnt cpitibtta non f li b fc vnii.vt i^.7.metapi}.
cc vln.f; ti a\a $ tnrclUgentia funt octu entia. igiT t2.
©i itcUigcntia fit actu cns.pj qc.?.mcttp|j.t.c.z.ri7.ct
iz.mctap(5.p.)o4;:bctu ccUi feckifa itcUtgcntta fit actn
cne.j;>baf .qc fnia aucrro.pccU.p.95.t in.z.capt?Dc fnba
otbie.t.s.mctapB.t.c.iz.^n gbue U)cie C6incntato: po'
nU ofiam t tcr mam pma 1 ipfuj cclii m bocq: miji p' clt
cne in pura po';cclti ati t cfi cne in accu.gt ingt g? ccltim
rectiue of fubm q^ ma. ^p^o quo tu ocbee Tcirc qp in m9
iucniunf ouc r6nce.f.r6 potetialitane.t^.Q' qc po^mac
fo:'cducaf .aiia 1^0 cft ro ftitkntantie fo:mi. ilbf aiit
r6nu5 magie inctma cft ipfi mac prna ro z'.ni ro fov
malie mic cfi qc qtto fic aUgd cuj ifit . ^ q: ifia ro mie
n6 iucnif in tn5ccli:q: iccUigccia no cdticif oc po' ipfi*
ccU.S; foUij rccif z^racio mac in ipio cclo:p:o <^o. v}<
ipfaintclligcnticopcratiofubtiucrccipiturin ip^o cclo
binc cfi gj cclu rcctiu5 of fubj $ mi rcfpcii itcUigpi tic,
£t boc voluit C6mcntatoj in z^capi'' oc ftiBa o:bis.fub
^bie obfcurilTimie oum oijcit. Coipueaiit ccUlk cft qfl
mi ifiine fo:' abfiractc:': cU ma c)ciie in accu . 1 15 no aP
fimilaf mic nifi in boc:q: cfi ma fija ad rccipicndii fo<
mi.1 i5 oign i'' of fubm cg mi.m5.n. q cU b of ma: q: cft
in po*fo:* in ca fip:T of rtibm:q: c(t fijca fo:': 1 fic ppofi/
cuj ej. ma 1 fo:'.^$ oiccbac qp ceUi feclufa incclUgcntui
non efi tn actuq: C6mcntato: tn.9.mctap1>.t.c.t7. oicfc
9 nlbil ^bibct vt cdii fit mi:fcd jibibct vt fit fo:'. 1 io
otcit:9>cdii fcclufa itcUigcntiacfipitra po'.(r. Socd iUa
rnfio n6 cft DC mcn tc aucrro. q: I5 ccUi fccUifa intclUg^
tia n5 fic fo:*:cii cduj fecUtla itcUigentia cli ma tn aau:
q:arroriaquiponitauerro.in.6.mctapB.c6nicn.iz.a
in.z.cap?oc fuba o:bie nuUa cffct.ibi.n.C6mcntato:. 0.
9>ma ^ma cfi in po*.ccU aiit mi cft in acnt.lDo qroqii
C6mcntato: pparat mSm ccii ad mi? pma : out p(xirac
tfioe mie folii fccUtfi? p abllraaioncitcUefotmietp^
rii.-atttppirat lUaemad.put runtifounatcpcr fotmas:
aut pparat mim cdi ^ut cU ifomtata per fotmi.ad ms
ceriaj pmam infowne:vd cp.fi z" f^g» vtracu ma cfi in
actii.fi vcl 4" pparatiocct in cguocot maUi. g rcUm
qtiic prnii rncb^.v$.9> pparatio fit ttcr mid folii:': timc
babco intcnhi cp ccUi fcclufa iteUigetia cU in actu:t ma
pma efi in po' . {Z-^oite Dicce:g» cclii fccUifa UclUgetii»
n6 cil mi in actu^q: mi cft in actu p fotmi:': cii ucUigC'
cia fit fo:* ccU ma ccU no pot cc tn ocni fccUifa ttclUgav
tij-CL ad boc nidcfg> in via Aucrro.mi of fcrc anaU>
gice oc fuQiotib'' t oc ifcriottb^t 16 j?p6 illa bs vitatc 6
mi ifio^ gnabiliii tco:nH>tibiUii:n6 aiit b» locii oema
fupioii.vii mi cdi p fiia r6ne it rtnfcci cW i acni- q: \nw
q(>CQ in ctcmiB ip? cii ipj kxy^o fotmafr.vt pj.S.mcca".
c.c.vlti.9)aiit b fit idtibit jca fnia Aucr.p}:q:.8.fncta".
t.c.tz.oictt.rttd cccrnof cft aUq6 c^ils in accu.f. co^Hie.
£t boc idc5 bs tn.z.ca?oc fuba o:bie.t in p ccl1.95.l5 ibi
vidcaf fibi -pdiccrcqui pdict6c5 noe folucm'^3ii riidc/
bimiiead arg" pn"'.firr.8pbj'.c6.76.oic.co:po:o gcele
fha fiit inic fimpUcce: 1 foi'co-s. fiit fo:' n6 in matcrue.
cadc fniam rcpctit •y^iz.mcta(iB.p.io.oicc5:mi gnabi'
Uu efl m po*.ma tri fiatof cft i acni.CT-^.ad pn''.fi cc/
lii dTct fotmatV aiatii:aut cdii cffcntialr c^t aia t jtii:auc
aUgd vUra aiam.fi p*" p5 qp no cet nifi aia itcUccciua: qt
ania fcnftciiu no c ibi.vc |:^.iz.mctapB.p. j6.t.z.ccli.p'*
)7.£t tiic aia itclkcttua cet oiuifibilie. cjcquocdii ipm
fotmatV- efi $tu5 q6 nuUue fanc mcntie oiccra. fi f 0 vl
cra anima ttdlcctiui fit aUjjd aUud pfcctibilc per ipfa^:
ficut mi pcr fo:mi: tiic ceUi n6 effct fo:marr ncccfTariiit
q6 e p pci7patbcticoe.p9 aut fequda : q: ote po* pafinu
cftpo* ^tccioie.vc p5.pjnecap)7.t.c.i7.t. ip. CC^' fi
inte^cet fot^oane ec ccU> vt ifh Diciicpma itcUigctia
9nno(afione0
«fll^ttttrtu:^ abfurdam efl i feqoela Deducifrqi nu$
fo:ma i'fo:mat mam ni(l pfuppodto ogctc i dTuictc.llS
uuralitas canfc tntrinfccc b$ ixduct ad caurjlitatccdurc
ei:tn*fccc:nifi tiiponcrcs 9 p' itclligctia p fctpfam cffcai
ne -rfoimarrmit ipficclo.fttiicncclumt intclligctta
vninnt pfc-icopcvnunt pcrfctilcctircnt oepo*adaaii
pcr fc.i moucrcnt (inc moto:c pcr fc.q6cfl valdeobfur/
dij.Coflrcmrationcmadduptaucr.in.ir. m«a.y?39.5
Xpiinoa ponetce frinitatcm.nccad boc valct nifio illa
cbtmcrica oilligucdo oc Dtiplrct fo:' cduaa:-: no cducta:
ficiit fiipiiia ocm5lhaui.([7-tS.cfficic9 1 foi* no coicidiit
in idcnumcro:vtf^.z.pbp.tcic.o'«. 70.05 p* itclUgcntia
cft c.i cfficicB tpfl'' celi^fic in fcqntibtia ondcmu». igiFno
ff cffc fo:* cc[i.(nt>-fi P* in tclligcntta cct fo:'ccli:fcquc
rcf qi no cct p 1 p fc agcs:c>n9 cfl 3 /"".iz.mctapbf. p".
<5.vbi b^.q' idc c p"* cfl^cica p* fo:' 1 vlfirn'' finis.i^ j aiit
;?ria;q:fo:'vcntca in coponcscuma nopfcagit.Sjco'
pofttil c q6 p fc agit. q: cr .pbcmto mctapbr. oct ioce fiit
ftippoRtop.(L *^.fi f Mtc*cet fo:' ccli:vt ifti oicijt: fcqttc
rct q> ite*n6 cffct actuo piinif«:n cqj cct cne fimpt r pfc
ctu:?iia q^tu ad (i'en 0 3"^"".^ t i>?Sm.in jz.mctapbr.tcr:.
?".}0.vbt bj 9> in p mototc no admifcct ^x»' oino: ncq; i
Iti6a:ncqjin Ioco:ncqj inaliomodoppo^.qica po' ina'
tNM eft po' cft ma.£t iubdit ibide q> oc ctcmu; cff actio
piira.^de bj.z.cdi.p'*. j v^n» et qprii od r" cft o comcta
tote.i.S.mcta.copro oc piFccto.vbi bjq? folua ocue ecne
nmprrpfcctu:?riafliitpbat.Tlaocq6 ccoponibilc cu;
alio:ficut ml cii fo:'tncludit ipcrfcctionc 1 potctialitatc:
ni fo:'rcddit potetialie t ipcrfccta rdnemaccuivnit :fi
igiturqccclo tintcHigetiafierct vniipcrfetan$c): ma
t fo:*:intcUigcnt ia bcrct oliqua impcrfcctioncm: q: cau
fiilitoe mac 1 fo:mc impo:tat rationcm panie intnfccc:
tCTC ?riti rationc5 impcrfcctionia: q: pira rcfpcctu toti''
bj ratione potcntialitatie.gt io bri oiccrunt tbcologi:Q>
oeu9 no potcft fiipplcre vice caufc intrifccc:fcd folii cau -
fe eictrinfcce.*fi>5 igitur a> fi p' intclligcntia vnirctur cc
lo:fic fo:' infojmana celum qj p* intelligcntia eflet potC'
CtaUa: 3ria autcm efi 3 aucro^m .in.S- oc aia.p".^. vbi bj
Q> nnlla intc* ptcr pma eft Ubcrata a po'.£t cjc oAti pii"
non eflct C^«fi intcUigcntia oarct ce cclo fo:marr i
moucndo fatigarcr-prieert ? c6mcntato:em. z.ccli.y
ju^Pi aut oria:q: oie fo:ma oana cc in mottcndo fatigo'
tur vt P5 ob aucTOf.z.ccli.o". J.£t ro butua eft:q: oie ta
liafo:*oan9cffccft otuifibiliaadoiui(ionc fui fubiccti:
Vt P5 in p capro oc fuba o^bie.Ct io fi intc* cffct fo:' ccli i
mouendo f jtigarcf:t ficmotueccU non cet ctcrnue^bac
ronc foctt p"".tn. s.pbv.^^^.Tp.gt io ^clttdit ibi ?"^cp co:
puecclcffcnocftcopofitucrma^zfo^^fcd cff fimplcj::':
9> fo:* dua no ftibfiftcre pcr ipfum. £t q> ipTo cff q mo
uct tpm:'z qp in ipfo nd cfi fozma malie oino.lct in codc;
^foicitjp motozce coqjop ceUrftitifccKcdijtinvelo'
cttatet tarditatc:^i0moto:c0 co|: no fint in ma.gt in
fra.in ?'?8^ rcddene ca5 qrcmoto: ccli no fatigat :ficut
moto:ce aiaUtt.oicit q>boc id cft:q: in moucdo non mo'
tict :q: ci fatig ationie nibil aliud cft boc q» moto: mo
ucfqri mouct.bocgdc jjucnirq: cfiin ma.(C Cofirma
tur ro:q: qro ab ifiie an cclij fcclufa in tc*mouct fcUi:aut
ttn intdUgetia tnouet :aut copofitii cjc int'T o:bc mooef
non pt oari p™ fdm vcfira opionciq: fu oicte gp celu5 fc -
clufa intcIUgcntia cft pura po'. tOb fubiectii motue no
cft parapo'.05 e cne i actavt R5.5.pb]r.tej:.?".8.fi fcdm
bcoitetu^ voe.fi tcrtiu (^etQiintc' qcquocfifo:* oie
ce.ilU i;h(Q> ttKNicbiffaltimpcr accrie:q:qri flUq6copofi
cu CT ma 1 foi* perfe moiict ur fo:ma d'' mouct g accrie.
(Ep>n priraa intdUgetia c^ founa cclkvt ifti oiciit.fc'
ITX
qtterct q> jpma {ntc*noc(1ictflinprrtnC8nfiita:^if0 eftab
furdit:'x pria oeducit.-na intcr mam 1 fo:ttum cil mutiia
tcffcntialieocpcndcntia.vtpj.z.pbffi.to^.comcnti.^.
ITDa.n.cflca fo:mcrtfb:mamac.£t ficfipmo intclUgc/
fiacffctfo:maoanecffcccjoDcpcndcrrtaccIo in gcnc
rccauiemafcriaUeu.cri^'^^!'^''^^ vUimaia actuoU'
ta tcm : fubfillcntiatn.no potcfi ce pare altcri* ^' in tclli
gcntia cft bo: vt P5-J-ocaia.p".5. tir.meta.p"'. j.crgo 1C.
(C^^o^^.T.mcfopbf.p^.^i. Ioqucooc^tutcifo:matiua
Dtcit q> vtiie ifo:matiua no cfi tn fcminc:ficut aia in cab
renali:fcdcitaq'fiticUifa inco fiauaiaciclufa incot'
pottbue cclcfiib". tri: gbue r bie clarc p5.q' p'"^ f cnttit in
tdUgcnttinon cffc fo:ma oantc cffc fo:marr tpfi ceb:na
aliter coparatio aucro.nuUa effct:q: vuU ibi oficdcrc Q>
vfU6 ifojmatiua q^risin fcmmc no cfi in fcmic:ficut foz-
ma fubalte ct'':^^ mo quo niacfti calo:c n 5li:q: aia c foi
inaoiscccaU>:tn.iIi:fitcncam'' caU>:c nalccc fo:marr
aiatil iujto tUud ahfto.in oc mo:te 1 vita.vbt bj q> gria
tioeft p' ptidpatio aic in calido naU'.£t vita cft cine per
manfiovclfoUiaia cff fo;' fuiyalie co:po:i6 o:gjnicj. pbf
fict DiO^ofifi per calo:c nalcm:fi tcncamue ca lo:c nalcm
no cffe fo:marraiatij.j£t tdco vtue tnfo:maiiua cfi in fc
mtnc^fiottintdUgcntiadlino^bczno ficut aiadlicoz
po:c:ac fi Dtccrct comcntato: q> ^f.ia info:mottua cfi m
fcminc:fiait moto: i mobiU:': non fic fo:ma in mi : ficuc
ct intcUigcf ia efi in o:bc:ficut moto: i mobili: ■: no ficut
fo:' oane effc.ft g> iflo aucto:itae non rccipit ^lofaj:
ncc oifKcno oc fotmo cducta t no cducto b bj locu;vt P5
tntucnti.(C"^j-oie fo:" oane ccefl PiuifibiUe .id oiitificx'
ncmfitbiecti^m aucro.vtocmonilrauiinqonciiicaoe
rpcbu6tntclUgibiUbue.&t igiturocue cRfo:ma oana
ccceto cffcf vtiqj oiutfibiUe:^acU aucro.in.Spbf.co/
mcnto.78.(r^-oi6virtuec)cileinmacfi finitc motio'
ni0.Deuedlb9rp voe.igituric.priacll eiiifdcm aucro.
iarifio.inlocop:eaIlc0oto.(Ll^>oi9 fo:nia ojna cein
moucndo moucf . octia p voe clt bo.igit .^fla intuctib*
7^.1 8'".pbr.fijf notiffima. (L Oiio igif bonc octie ifli te/
nctceintdUgcntiamoarccffc fo:matr ipficdo fatcntur
fe no qri rc mct c ap.t auer: (E t^icam" igi f noe cii pcri'
tio:ib'' pipatbcticio^aticrovllieq^ite^riefot^ccU oane
ee fo:marr ipCi.£t ipm cclii fcclufa infclligcfia no dl
pura potcf ia:fcd cff ma in acm.£t q< oie fo:ma oane dTe
tnatcric fm 2(uero.eff cducto oc pofcntia m3e,(£&s p
ifti opionc infiirgiif nonuUa Dubn.Mli vr pdicfio in oi'
ctia D"*."nipccUcommctato:atipcUauttcdiifo:mirci
fpccw crntop:vt p5 i c6meto.z4. 3n .9. wt mcta.p'? i7.
oiintQjnibilj?bibet:vtcdii fitma:fcd j?btbct:vtfitft)Z/
ma.(C^.oubitaturcircaaIiudoicfu5;qz twx^itifliq^iiu
tcUigct 13 nd c fo:' oie cc cdo.05 p.ni oucr.i p ■z.z.-l.j.
cap.oc fuba o:bie.ict i.s.pbr.^S.t.^p.Ct altbt frcquctcr
pfucuit appcllare itdUgctti fo:ma ccli.^dc l^.i. iz. me*
tapbf.tf.i.^d.p'".! tn.io.meta.p".7.otcce g> idc c p" eflfi
dcne pma fo:ma 'zvltimiia finie.d^j^.oubitaf circa aU
ud Dictum:q: tu oicilh cp f m auerof m.oie fo:ma oane
ce e cduct a oc potct ia mic.(£&i^. itcUe agce f 5 aucr.
cft foz' tntcire polTibilie.-vt w aia.p'°.}d.t.iz.inc
topbf .p'*.i7.et tti tntcire agee no cff cductue oc potctia
itcire pofftbiUe.^r^^oubttaF drca aliud Dictii:q: tu oi
jcifii Q? cclu5 feclufa iccUigct ia cfl ma in oct ti f m auero.
C05 p:q:tunc p"^fibipdicif inp^ccli.p^^pS-vbibabct
Q> irta na.f.cclu cft na ncutTa:i no dl cjcrie pcr fe in actu.
crgovidcf 9 cela flt in octu pcr in tcUigcnt li tanqet p foz
ma.et (ic ceUi fccUifa itdligctia c pura po^ (C 5'.oubita
mr.Tli fi co:po:a cdcftio nd cficn t in fo:ma t a fo : mie oa
tibue cffciqw igimr a cdmcntatozc appdlant aiata cuj
4
oTa nieatm ab anfnMndor^tem qao corpoa cclclha pof
fcnt moncri pcr dUquod pnndpiu fcparatum ab ipfie:'
ad iftae obieaionee ':}^^,l"Z
mcntatoi (npccU.comcn.r4.oiicitQ>ccliicftqfi fojma
rcfpcauclcmmtoriTnoPirit comcntato; 91 cclii fit \'c
foi^rvti omnc ptincne aliiid:i cmnc gfcctiua aliquopdt
Dici qfi fo:ma iUine:Tt p;.^.Dc ai3.c6mcn.36. £t.4.ccli.
tCT:.commcn.zz.£t ncitclligif Pictu aucr.in.j.ocala.in
cdmcn.i^.g» intclligcntic pficiiit fc adinuicc,p qgtovna
cftEfcctioi ali3:tvnj itclligit ali.i:ficvna jvt oici fojma
cpcrfcctio rcfpcctu altcruie^vt p? ct ab codc.in. iz. mc
topbf .m ^.^^oiitcclu ricaf qfi foi" rcfpcctu clhto/
racomodoq oictiicft:p5abcodccomcntatoicin codcj
^".z^.pmi Dc cclo.vbi occfat fcipm oiccne. coiga.n.cc/
lcftia ofcruit cFnta 1 contincnt ipla: ct vlr funt in cis qfi
foi* tc.crad rildct .35 vt b5 commcntatoi.in. iz. mc
tapbr.incommcn.z9.infu6actcmaiucninnt caufc quc
pcr finttidincoicumrcanfcaicaufie gcncrabilib' tco:
ruptibilibue: vrt ma f 5 fifitudincm or cffc in ctcmie coi
poiilnie 1 non vcrc. ni ro foimaliemac cf^ctquo fit ali
annorattonca
prlt.Tldtrititia n.tMtacft^nfttlMsod ^(ematicni idfr
uidui.cuiuB i^tcd malcs ?tinuo fiuurvt p5 p oc gif artoc.
tcy.?". j8.£t.z.oe aia.Silr grtatiua oata cfi viuctib': vt
ppctucnf in fperqi f 5 idiiiiduu ppctuari nopiitrvt f^. r.
ocaia.tcj-.c>".J4'*'l<^c^fojp^ cclcftiaoicunf aiata aia
fcnfitina.Scnrne.n.pjti fiint aialib^ad falutcm:vt p ip<
foe ipcdimcntacuitarcnt:vtp5ab aiicrof . ?'??d.iz. mc/
tapbj-.^n cclo aiit ipcdimctii 1 maUi$ non rcpif .6t idco
ociofc na tribuilTct ipfi fcnfuo.dT-^.oie rcnfus fiindaf i
tactu:vtp^.z.Dc aia.fitaia fcnfitiua rc^rit octcrminata
mirttonc quatuoi qlitatii pmaf .bcc aut:t ?fitia fiit vaU
dc cjrtranca a na cclcfh ficoi vtdcB.£t boc vidcns comi
tatoi aucr.oij:it in.iz.nwta.:?".?^ .£t cj: boc gdc apparct
bii bcc coipa cclclha cc atat3.£t non biit oc ^tuttbue
aic nifi itcirm 1 \?tHtc5 ocfidcratiui q moiict in loco:': B
DccCabit qcbie.C>ictii.n.i.s.pb.qifimou^bcccoipa cc/
Idtia in nulla qciftit ma:t g? c foi^abftracta.bcc Bjt
Qbus vbis clarc 1:^ qt coipa cclcfiia no oiciif atata: co Q»
babcat aiam oi tc fibi ei foimalcfictit cbimcrisi tce nrf
tpie ftnjccriit.Tlam vt.o.p'*.8.mctapbT.?'?ir.coi|5a cc*
lclTiaDicunfcdpofitaciccoi^tfoi*alataitclligibili.>n5
gd cii infit.gt fic cclu non of ma^ rcfpcctu itclligcn ttc:f5 ita qi ibi aia fit rce aiata.no ita 9 ilUcdlaligd q6 aiaf ^
Dfma inquantii cfi fubicctii: in q fubiccttuc rccipif opc
ratiointclligcntic.0trrin^ama:vt.D.commcntatoi in
iUo commcn .inucnif po'ad cnc:in ccloaiit inucnif fo-
Uim po^ ad vbi:-! non po" ad cflc.fit fic tpm cclum of firi'
tudinaric ma i non vcrc ma.0icct intcUigcntia of cffc
foima ccli fm filinidinc:i no or vcrc foima oane cc foi/
malitcr ipfi: vri intc" of foi*ccli vcl g^cplarie : vt potcft
colli^gi Dc mcntc aucr.in.iz.mcta.in comcn.i8.vbi b$.g?
oce roimc funt in po' in fun t in ocm in pmo mo/
toic.inquanros pmue motoi conrinct cmincntcr oia ifla
Ifcrioia:vclalitcr.tntcUigcntiap6toicifoi'inqu3ni? cx
ptcnimdincfucpfcnioie ci:ncccn"itatc namrcPm pBoe
c6mmicat pcr momm 1 Uimcn fiia; pcrfcctionc ifiie in
fcrioitbu9:ificipfc itclligcntic piciuurfo:'rationc fuc
pfcctionie comunicatc alije rcb'': vt potcft colligi cr fcn/
tcnriacometatoiie.ir.mctapbr.comcn.jd.irta fubriliP
flmo fcoto.tn.4.fni3f .Difftn.48.qr.of clTc intc' foi' cc ficit qtiq5 conctotus virttitte:-! fic cft in piopofito.
ItinqptiialTiftitipficclooiefibimotiictcmiiipmancti iPt^fr/it mofoUicrc roncs pncipalce ortopp" qdnts
amctcm3:vrif5pipjtctico60tiplcrcftfoi':Daeccia(Ti' odductae.(E Sd p"" oico giiHa auaoiitoo
aiam aut viuat p aiam:oc.n.qd viuit p viti cft griabilc t
coimptibilc.modofitntclUgcntia cffctfoima oonecffc
ccIo:ficut ifti Dicnnt:vtiq5 oibieviucrct-tcfTct animatn
pcr ipfu5:fiau coipue animaUe of viucrc:i cc an imonis
P ai35 q c foi" ct''. Cr R g> f tc" no oa t cc foimafr
ipficclo:vri.D.g> fiitaiatapfccoipacclcfria.i.folii Dtciir
aiata: vt capif coip' cclcflc jp oggrcgato ronc altcri' par
tie.t{tcUigietic.£tDicunf aiatacoqi atab^ottpUcc^ro'
nc:mouetiB.f.i ifoimatie.oc p* ronc oipt pl?e i.r.oc oto
9> anima c q fcnfirim' vcgaamur 1 moucmurq: igif in
tclligetia oat motii ipfl cclo : qi> c qM i opus vt tc : vt pj
z.ocaia.tcr.comcn.i5 ppboc of oia ccU.nonatofaiacc*
li:qi ifoimatcclii.qrcic.({7ad vlti^ou*" oicoQ»n6 ico'
ticnit oUqd locafr moiicri aboUq pncipto fc|^to.no.n. in
oi motu locali rcgrtf ?ct3Ctusmatbcinancue:qi iltc fo»
liiclT ncccfla ri" in moucnttbue:imoriecoipoiei9:f5 ftif
ftcns:vtp5.r.ocaia.:>'?ii.i:?'°.^o.t:tin.j.Dcaia.inp'T5.5
aler.(rad ^''.qdoibueDifTiciUusclf.Dicofaluo fcmpcr
mclioii iudicio arrfcntictiiiin m5.qi.pp6 illa cftvrn?a
Q> fm aucr.oie foi' oan e ec cft cducto oc po' mac. £t ad
iftatii oc itcUccm agctc.oico q» vt b5 comcntatoi. in.ir.
mctapbj".?" i7.Dicif q ipfc occlauit in.^.oc aia q> itcllc
cnieagcs cqfi foi' ircirepofTibiUs.Jrt no Picit 0'". 91 tu'
tcllcctusagcefit x^afoiWoie ccfoimarr fibi.£tt6Di'
pt m codc p'" q> intcUcctus pofiibilie rcctiue of lo
cus rcfpccru itcire agcntie cp ma:qi vtdit q intcire agca
no crat foi' ois ci intcllcctui polTibiU cdiicta oc po^rC:
fioit fo* cdncif oc po* mae.gt fdo g> viri clorifiimi i via
aucro.c6coidat mecu5inbocl5^ mnUiaU) qcccllctce
oucroyftc : fint io oppofitu^. £t io fi oliae mibi ocairrct
afr oiccdu; mutabo fniam:qi arg" valdc mc ongit: finit
ridce.<r ad 4" Dubiii.oico q> n6cft pdictio.ni cclii fc
dufa if cUigctia no of cc in acra c|tu od aaidctia q ifiint
fa>i ronc ctue:puta ^tu ad motii:vt |:^.ir. mcta.?'? 4i.i
q|tiiad q^ritatcs:i aliab9vtp5pcap.Dcfuba01bie.8t
y i.z.capitc pc fnba oibis.foliivalt q cclii fit cffectiue
ob itc':fic mot^^ci^^fic i fcqnti qfito magie patcbit.Crad
z" qri Pf <f vbi cft cflrcct^^foimalie ic.ad B rcfpondef 9»
vt bs p ccU.p^^.Td.cclii of trib' modts. C»f .n. oc toto
miido:i of oc pte cf q cirailaritcr moucf .£ t ct of oe or
bc rtcUap ftrac:bac oiftictioc ft antc oicogiqri oucr.bic
indc Dicif cclii itcUigcrci cclii viucrc . occtpit cclii p ro*
to miido.i.jp aggrcgaro c% itc':i oibe : 1 n6 accipit celiij»
ptc d^q circuloritcr moticf :ficut crplTc fatc f ipfc in p ca
pitc PcfuDo oibis.pii oicit:i n6fnit oictiicclu birt a{a$
ntfi PE appctitii crritc ico:i morii localem.appctit^oiie
g e i boc coipc no c nifi q: c coipus cclcflcviuii p fc oppe
tcns pfc:n6 pppo^^crrifcicoDiuifibilcpct^^oiiiifionc.
cct.n .griabilc 1 comiptibilc.gt of cc motii p pn" fcpat ii
q6 c I co:n6 p ^"^6 c ps i co.gt boc mo of viuu 1 it clli/
gce.gt fi ccf itcUigce p prc i co n6 cct ItcUigce p fc: 1 eft
fifc boi i boc gi clt appctcs 1 vincne 1 moiicns i loco. Bt
vtrq: occlatiieacrioncil>iueco:piecfTcctem3 oeclara
biror foimam eiuo non criftcre pcr fuii fubm.gt fuii fub
2.ccU.o'?j. Cu ^ oirit qt ccla cfi ma i acro B b5 ^itatc,p icau5 ciTc fimplqc non copofitii qc matcrio 1 foima: qrli
nt cclu oifiiguif o ma p' q c cne i piira tvt*. (Ead f du'" fi ita cct:c(Tcf gcncrabile 1 coinipribilc.bec illc foimofr.
OicogjCoipacclcllianoDicnnf aiataaiavcgctatiua:qii Ccccigit qiiofmmcnteaucr.ccliin6rtcUigitpptcqell
cdo no fut po'aic vcgctatiuc. V5- nutrttma griotiiia 1 ou in co:modo fi intcUigcntia oarct dTc ccU) foimarnvt ifti
gm<tatiua.3llaJUoiEibua icoinipnbiUb'' copctcre nd fingiit. vtiqs dlct pare ipfiuB.et io bn oipt ^Rw
9nnocatione0
lu or Irdltgere boc ^ n pn" feparatu.i.ab ftractu no inbe
rcne ncqj oas cfTc cclo fo:nurr.n6.n.pdt itclligcrc comi
tatoz.Qj talc fit fcparatij quiru ad aflfiftcntii t opertt
rioncimo vt fic cft oiuctuj t alc pn"* ipfi cclo fiait naut a
ad opu8 cO oiuctus ipftnaui.d^adj^oicog^comc
,/ato: piotatoDititq^crintc^iiojbcfirvcriuevnujqpct
ma t fo:*:q:fit indiuifibiU' vnii:na itclligctia vnit ozbi
no mcdiitibus qstitatibus intcrminatie: ficut vnit fo:"
malieipfimateric.DiutfibiUtae autcj in raU fo:'Diuifibt
li od oittiflonc fubi attcftatur i arguit ipcrfcct ionc i co:
ruptionc.et boc no copctit ipfi itclUgetic.^t q> bcc fiic'
rit idubitata fnia aucr.p5 9> vba q fubdit o'"^ in mcdia
te in tlb c5m^.^oice8:i ci iflius adiinatioie itcr ifta fot
ma 1 fui ma$ c:q: no cobcrct fuc mac mcdiitibus oimc
fionib':flcfo:'gnabUc9 ico:ruptibilce.(rad ^."'oictii
ert qiio fubc ccUM^ce oiditur copon i qc ma i fo:ma aia ta
itcUigibiU:q: fumif ccUij .p aggrcgato.(rad S^oicog^
ttla.pp6.nuUibiin oictisaucr.nccaUcui^fanicapltierc
perta cft:q) niilUi aggrcgatu cr aififtctib'' ocnominaf ab
operationc ^ucnictcaUcriaiTiftctiu.Ctio nc^cturtiq|
crronca.Et ad aUud oiaii cft i oubitanoib'' quo ccU'i c i
ocm p itcUigctii:q: boc of itcUigi ^tu ad oia accidcntia
tcrminata:q: alia ibi no funt.ifta aii t infunt mcdiitc itcl
no aio: vt! rectT of ItMigHU fm ^'ciusrflcut n i phirf
b'c6me.cf .1. j.oe aia qrcic.(ri\urfus cdmciato:.i
5.3.Dcaia largiiit ^alcica.g crcdidit cp oiffo oata oc ota
vniuocc copctitoi aiciq: act^ pofit" i oiffonc aic pucmT
cii ipfa fo:':fo:' aut i finie coincidiit i idc numcro: vtpi
r.pbr.comcn.7.1rt iofioisaiacactue co:i2i6:oisaiacll
fmis fintcs i tcrminis ipm co^pus.-^inis aitt i tcrmm*
nopotfcpanarecui^cfinis^itc aic):.?clnfit ocm aias
cflc fo:miifo:miteco^iUBnulU) nio aco:pc fcpabile^
aucr.it ocridct aicjcan.oiccs qp occcptus c:q: crcdidit
Qiarmepont^ioitTonc aiccft vntuocc oicf'' DCoiaia:cii
no fit ita.Opo:tctautcm fi aucr. contradicit aictandro
9> talis 5dictio rcfcraf ad idc. m6 aicx.o.aiam cfTc fm<
1 cc fo:mi co:gi8:p5 it q>boc nd oipt nifi ,p q^to aia oac
cci n6 .p qjto aia cft cdtKta Dcpo' mac.lii fo:'of fmis
mac jj ^to ifo:inat ma$:i04tciec fo:malc:q: fic fo:m9
of cimac:n6it of foz^finismacjpdptocductf 6po*ci'^
q: fic bj rone caufati. ipa fo:* i gcncrc caufc m5liB:q: ej:
z.pbf.caufcfuntftbi inuicecaufc.jSiigif aticr.accufat
alcti. oc aia itcUcaiua.oc qua tcnuit q» fit finis co^cie:
no cft nifi:q: attcr.oifcrcpat ab co pencs alam intcllcctt
ui oarc cc; i no folii pence eJ cc cduaa oc po* matcnC
Cr3nipliu8 tiicaia itcUcctiuacft oiuifibiUsiq: appUca
lcrminaia:q:auan7inomni.ma4uiiiiiuiuim.ui4it uci <34i>(^iiuDiui.aia iii.ui.i.iiMai.i;i vuuiii.-ihcj.m* "!■>'••••'"
ligctiarficutapparct ctcratatisiviaei^etficctodm^ rct boiE$titatc:q:mcdiitccogitatiua qcqjta.^ta ar»
mrrniirtttfi •aiirr n tihvj-ninp.fii.oix Dirit coioua cci ooxit c5mc.oc irclUacntta rcfocctu ccU.c6mcn.;.l p capt'
adancto:itatcaucr.piM>r.c6mc.<$j.otloi):it co:pu8 co
lcftc5ftituiperitcUigcttip:oq5tocflfcctiuc ocpcdct ab
ca:i qitii ad accidct ia q tnfunt ei ic.(Ead vltimuj oico
8> ccUi of a ta tii m6 fup^i cicpofito.g t qii of aia c act* coi
pojieic.Ctaiacquaviuim^^it.of fmaucr.q» talie oif
finitio oat a oc aia no of vniuocc ncc cguocc oc oi aia; f$
onaU)gice:vtpj.r.oc aia.comcn.ii.i.jo.i.jToc aia.com'
mcn.5.1 fic cft i ppofito.intcUigctia n6 cft aia ccU eiufde
rottonia rum aiabus vcgctabiliii vcl aiaUum:fcd foUim
Df aia ccU p:o qeito afTiftit ci:i oat opcrari cidcJet boc cr
fatcf magnuealbcrtus.in.ii.fuc mcta.tractatu.2.capl'o
ir.bcccrfiiit indiibitatafnia aucrore.in pmocapfo.oc
fnb.j o:bir..(r^'-'d op:cdictam riifioncj oubitafrqztu
oiplhqjintc^of aiacelieomodo quoanima intc'"^?
^^'"^oictmr fo:mabominis:iadduj:ifti auao:itatc5c6'
mcntato:is oiccntie q> oifTinitto oata oc aia non oicimr
guit c6mc.oc itclUgcntia rcfpcctu ccli.c6mcn. j.i p capt^
tc oc fuba o:bi8."f Tcc bicvaUt riifio cbimcrica oc fo:ma
cduaa oc po* mac.i oc fo:ma n5 cduaa t)cpo* mae : qt
& iteUigcnria n6 cft fo:ma cducta oc po* mac. qrc fi fol^
nas ar^ ocfxu itcUcctiiu p lUi Diftinctionc:ncccflc i ar
gumctii c6mcn.ct folui qd ipfe ficit oc itcUigctia pean/
dc oiftinctioncm ic.Cf £t bas r6nc8 iftt modemi vidc/
rcnopotucrijrqrc brtotpm^nosqjitcUigctia Pmaucr.
co mo cft aia ccU q aia itcUcctiua f m ipm cft fo:' boi8:t
bcc oicta fufTiciit £|itii ad p*" qfitu ic.(I70c*m oubinm
^ncipalccrat: vtrit itclUgctia oet cfTc o:bi i gcncrc caufe
cflicicti8.£targiiif g:>n6aucto:iratcc6mc.tn.4.ccU.c6»
m^op.vbibj. (NC8.n.ctcmcn6b?lt agcenifi fciSm fitt/
tudin^ncqj biU ej: qttuo: aiifis n tfi fo:male 1 finalcm.
£tfibabucritaU'gdqfi agcns.no critnifimq^tu cft foi'
iUii :>fcmis ipm.([ampliH6pmcrapbr.c6men.;i.fub
cguocenccvniuocc f? analogicc.(rs5; ifta aHCto:ttas e ftitic abftraae n6 fiit oc fiibftitii« tftap rc;: fcnfibiUaj
ptc.Tlamaucr.tcnctfimplr omncmaiamoarccfTcfub cii iUefintctcme^^ftcat gcncrabilcs ico:ruptibiUr8:t
ftantialc tpfi co:iX):i:fcd p:o tanto oipt g» oilTtnitiooa' i5 no pnt cc cac cop.ncq; ^ j fo^masjncq; fm ogctC8:mo
ta oc anima of fcrc cquiuocc pjoptcr animam intcUc/ fi oc quo magis vf indTc 1 n6 incft:^ ncc oc q mmusrfed
ctiua5:qiic I5 fit fo:ma oans cfTc.non tamc cft cducta oc magievf cp itclUgctic 1 cn tia ctcm .i fint ca cfTcctiua ifto
po' matcric : ficut cft onitTU vcgctatiua 1 fcnfiriiu. Ct rii fcnfibiUu caufato|;.Cii vt ingt pjjo p mctbauroc op5
inbocoifcrcpatcommcntato:abalctandro:q:alcpin/ iftii miidilifcrioje fupio:iV lationib^^cfTc^igtium^vt
der pofuit animam intclUrctuiam cfTc cduaam oe potr
tia matcric:i no folii qp fit fo:nu oans cfTc.Ct ifta eft fcn
tcntia multo:um aucrorftarum noftri tcmpo:i8.(E;05
conrraiftamopinionctri iftamr.*na5c5mctato:fcdooc
anima.commcn .zi.oipt q> anima in tcllcctiua rcctius ot
cimr n6 anima $ an ima.gt boc n6 oijcifTct fi tcncrct ani
mam intcUccriuam oarc cc.Cn^^wi"" mocbcs fcirc
f m arabcs qp aia oicifab antmido 1 info:injndo co:p^.
gtbocpotcoUigie^fniaaHiccncg in nono fuc mctapi?.
ois ci'' ^us gubcmcr indc.Ss laUii n6 fiit ca cfTicicsn^t
patuit:^ mfto mtn''ctcmop.(r^.fi cclii cffcctiucdpcde
rct ab itclUgctia:fcqiicrcf g> ct fc cfTcr pofTibilc 1 ciTct ne
ccfTarift ab aUo.oiie c -3 aucr.8.t>b7.c6mmcn.79.-3 aUT:.
iauicc.5rta,pbaf.'nic5mcn.iz.mcta.c5mcn.4i.Dicq>
ifta oiftinctio.f.neccfTariit ab aUb 1 pofTibilc q: fc folii re
pcrif imomccli.ircddcscim ifti^^ingrq: motuscf^ab
alio:fcd fiiba b5 cc ct fc.1i>5 atlt cr mot" b5 cfTc ab alio cf
fcctiuc.Subaigif cclificftncccfTaria ctrcboccft:q:b$
CtiX>cpoiComgie)CiruaaHn.cin. y III nuiiw lu». ini.ijj-i.'. ,ww>..^\».-^i^ii ..v.. i. ^i. i.v»,v,i... - > ..^
apro.4.loque80caiaimaginatiiuccUq^t auic.crat ccetfc;j?utUctfc.Dtcitpuationccaufc cffictctie.liaiti
fo:" oans cc cclo n6 cducta i po'mac:fcd folii p fimplicc alitcr r6 com^.ibi n6 ;P"^'f-<raniP|">9
emanarioncm a p:i* intc^pducta b5.B i^ba.lloe.n.ii ort
dimus q> aia vniufcuiufq; ccU c ci" gfcctio 1 ci" fo:* ncc
cft fulu fcpata.aUogn cct iteUigctia non aia.g): gb^^rbis
clartfTimc p; q? aia apud arabcs of fo:* ifo:man8 cuius
of cc aia:intc' aiit of fo:' affiftcs. gt i6 q: aia itcllcctiua
fm auer.of foima fcparata f mcfiJKi folii of afTiftcrc 0:
bibainano:cebocDi)Ut9eiiMgi0mitfcftiiQcci:v( rtt
U.c6mcn.iox.ingt q> fi pofucrim" q> mcdiii crt ci gnmi'
tatis.lTDcU^ e oiccrc 51 e ci :?fenii8 gctc5 ^ agcns:^ red
dcns cim btii" fubdit.Zcrra.n.n5 cff gcncrata fm totii :
qrectcma fm c5mcn.rcctiu9 oiciinf b^rc cim :>fcruitc
qpcim agcntC5.(r^?°rtictapbr.tc): c6mcn.?.in imobi
Ubue n6 cft cfTiacs ncq; finis ic.(CKurfit8 .pbaf.cter/
navtf nobcrccimefficictcftitibus ouobus fuppofiti»
BmotMonce
qac fiint nortfnma fn via perfjKitcttcontj.p"' q< cxnibilo
non fit aliquid.inboc.n.conucncrunt omncequi oena'
turaloaitifnnt:Q>e):nibi[onibtl fit:vt inquitptxieinp
D< pbf (ico auditu.tci:.c6mcn.?4..Gcciidii (uppofitii cft:
^motuocclinuncpinctpctcnTcficut p5 octauo pbffico.
Jdie ftan tibua pzobjtur Q' cn tia ctcma alia a piimo no
funt facta.Jict tnimo oc ma:cjz fi ma dTet facta ma cet an
tcqp cflfct pcr p"" pzcfuppofitu.i:t prta ifta cft arlft.i cotiv
mcn.inpiimopbr.tcr.c6mcn.8z.£f.ir.mctapbr.tcj:.c6
mcn.ir.vbipjobaf g)m5n6gcncraf:qific ciTct pjoccf'
fu8 in infinitii vcl faltim opo:tct ocucntrc gi cj: nibilo fi
at alt^d.^t pcr idc fundamctii ptobaf ^ cclii no fit fcrn:
qt tuc cfTct c)c nibilo.£t pcr ide fundamctu pzobaf g> in'
telUgcnttenon biit cim agcntcqz tunc c)c nibilo fuiflfcnt
pzoductc.i^ idco cdmetato) p Sniccn. inquit.iz . mcta.
cdmcn.44.(pinintciligcntgsn6cfiactio ncq; cofecu'
rio ncq5 .pucnms.cri^ioptcr bae r6ftc6 mot' grcgo.ari
mincfieifc6ofcntcntiaru.Dilhn.pjima.q6ncp2imO;C>i.'
jnt entu ctcma no bcrc cam cfficicnt^.(L C6f irma f ifia
|X>fitio:q2 in omn i mutatidc efl tcrminue a quo i tcrmt'
nusadquctvti^quintopbji^.texxomc.j.&i igitur cclii
dlpuxluctii ab intclligetia:tcrminu9 ad quc ilf iue .pdu
cdoitM cft cc ccli.tcrminue aiu a quo cnt ccli n6 eflc. £t
tac fcquif cclii n6fempfui(Tc.?pl>5 in p:imoceli. (E "P»*
cui n6 cdpctit rd fozmalie caufc cif tcicn tis talc n6 cfi cf'
ficicne:fcd ficcft 9> r6 fozmalie caofc cfTicicntie rcmouc
tur ab in tclligcft)e:T mapmc a pma itcUigetia.crgo. ma
102 p5 pcr locii a ci foimali ad cfiiraii fo:male.fco a oifTi' <
nitioncadciifTinitii.tDino2{:^.'niratio foimaliecau'
fccfficietiecftpzincipiii vndcmotu6:fiaitcl^fhia pbp
tofopbi in fc6opb):'ficoiii.tc):.c6me.zp.p!ima aiit intdli
gentia rcfjpectu etcmom no ed |^":vnde motue.non.n.
pcrmotu; ifbpzoduciticfrcquarctc.dr l^ictcrea.tiic
fcqucrctur q) in oco cfTct pjioiitae i poncrio2itae.£t oe'
elTct pzio: feipfo:quod eit ^pBm i c6mcntato:cm.ir.me
tapb]?.tC)C.c6mcn.}94nobatur fcqucla:nam ccrtuj edg»
Deue efi caufa finalie oium.0t igitur vltra boc ciTct cau
fa efricicne:cii ca finalie fit p:ioz caufa efncicntc. &i igit
piima intclligcntia in vtroqj gencrc caufat:tunc ipfa cct
fRioi 1 poftcrioj fcipfa.cramfHiue fi ctcma cfTcnr ,pdu/
aa:tiicin ipfieccf potetialita6:oneefl o commctatojcj
i'z.mct3pb)r.c6mcn.3o.£t.r.celi.c6mcto.}}.vbi bj Q» in
cntc ncccfiario nulla cd poflrtbtlitae:7 idc bj in c6mcnro
)4.:>naocducitur.1laomncpjoductiicfl poiTibilc pio<
duci.aiitcr.n.impofTibilc ficri ftcrct:quod cfiabfurduj:
tunc vltra o^ q6 e\\ pofTibilc c\\ nouii:qj cft c6tingce.md
ma cft pcr qui rce p6t ce i n6 c(Te.7.mctapb)'.te):.c6me4
zz.i.5j.i5i igif itciligctie ccntj?ductec(Tcnt pofTibilce:
t fi cfTcnt poflTibilceelTcnt malce:'! fi malce: crgocozru/
ptibilce.(I7C6firmaf p pBm nono mctapbf. tcj:. come.
i7.i.iz. mcta.tcT.comf jS. vbi bs Q> nullii fcmpitcrnum
eftpo*.jSkdo<talccftacmene.(irCofinnafqjinctcr/
nie non oifTcrt cfTc a po(Tc.tcrtio pbv. tC):.commc.}z. igi
tar cnr ia ctcma nii^ ftieriit in po* ad pjoduci.crgo non
babcnt cim pjoducctc.(r ampliue fcquercf 9? e(Tc etcr
noiii cfTct tn c6tinuo f icri.lla omnc quod pjoducimr oc
ro cftvcc oicercQj j>ducif:vclaliqrt vcrii fuitotccrcg»
j^diicir.Ct tiic qucro aut cnt ia ctcrna jpdmmur qn fiic
aat aliqii pjoduciit ur 1 no fcmp.Bi fccundii igif non ab
ctcrno.!5i pjimii riinc cflTcnt in otm\o ficri q6 vf obfur/
dum:qj tunc c(Tcnt cntia fuccc(Tiua 1 non pmancntia: pp
bae ronee bcnricue oc gandauo in quoltbcto p.q.7 • bo/
bctq^iplicatalidaocoabctcrnofiiilTc.^rr "Jn oppofitii:
1 pjo Btc va cfi fnia ari.i c6mcn.in ic6o pjimc pBic.tC):.
cdmcn.^ vbt piobat q> in caufie cfTicientibue no efi pu>*
ccfTuein infinttij.0edef(t)eiKnfread vniip:ima tffidi
eneomniumcntium.Xalcaiitnon cfintfi ocuebcnedi
ctue.^r^^-io-nictapbr.c^mcn.^.ideeilpjimiicfTicicnfl;
pjima fojma:-: vU uniie finie.^fde b5.ir.metapbj:'x6me.
tf.)tf.}S.4i.48.t.Si.'3fn quocomcn.Si.inqtittg? fcta ocii
ci totiaecntie.CCampiiueiSucrin li.ocHmctio ocfhu
aionii.in oifputationc tcrtia.in foUitionc.iSDubg.iquit
verfuB fin(^.ampUue occUiratuj efl a pb)rU>fopbiB g> id
quod oat cntium fcparatojum a ma finc5:dt illud quod
oat cie clTc.^^ojma.n.i finie ftintvnus 1 tdc in bac fpccie
entium:crgo tUud q6 oat fincs cnt ibue ilUid mct oat foi
tTMm.gt tlUid q5 oat fojma$ cli agcn9;crgo illud q6 oac
fine buic cfTc cft agene.apparct idcirco 9» pjimu piincv
ptii cftomnium ifioju pjinctpiii.r.agene:'^ fojma 1 finis.
(CampliuB cometatoj.tn.r .capU) oc fuba ojbis pjobac
celii bcrccffc 1 pcrmanctti a deo:ficui 1 mot? ccU. & itu
quit: 9> finie fignificatagcnefigniftcatione ncccflCaria.
Cii igiturocite^momncsfitci finaUecntium.crit igi£
icfriciee.CrCofirmaf q2c6mcn.ibidemreprebcnditil
loe qul Diccbant ceUim ocpcndcrc a oco foUim quan tuj
ad motam.n6 autcm quanmm ad fubflantii fui:vtT ar«
gtiit contra ipfoe fic.^llud a quo oep^dct pjopjia opcra
tioaliaitueabeodcDcpcndcteiTcntiaqui cofequit ope
ratio.p5 i(f a tnducttuc:q2 a quo ocpcndct pa(Tio:i fubm*
0ed motus ccli qui c(\ p:op2ia opatio 1 pafTio ccU oepe/
det ab intcUigcntia : crgo 1 fubftantia celi ab intdU^
tia oepcdct.lDome aut ceU Dcpcndetcifectiuc ab itclli
getia:g 1 ipm celii.llcc valet rrtfio grcgojq oicctie qpce
lu ocp^dctabttcUigetia quoad fui eflcntia i generccau
fc finaUe.Tli vt P5 ci: ronc c6mctatoJie fcquif celu; oe/
pedcrce(fccmtc:(i.^C6mcntatoj.z.mctapb)r.c6men,
4.b5:Q>manifc(lti cfl:q) fi cflbic pjia ci oiam cntiu$: vt
occiaratii e(i in fcia naUg> illa ci cll magieoi^a:tie^
1 in vcritat c qp omni a cntia.Omn ia.n.cntia no ocgranc
e^:ivcrifatc nifi ab ifla ci.eil igif cne pcr fct vcp g fe;
t oiaaiia funt entta 1 vcra pcr.ce 1 vcritatem ciue ic.
3M Wii' inucniogrcgoiiiiarimincfem.iii
n IML qonc z».fniap.oift.i.q.i.oicete.-nuUa
etcrnii bcrc cim efficicntc.*f^jp foUitionc aiit auctojita/
tii c6mcn.bincinde qucvidcnf fonareop(X)firii ipfe ima
ginatuec(lvnioi(linctionc.v5.9'Ouplc): cll agcne.f.^
Vcritatc.Ht talc cftagcne cu motu;i cft pn*:vrt niorue:t
ficagcneoifiinguif paUagcncraaufarii. auomodo fu
mif agcne f$ fifitudinc 1 impjopjici ficomnc q6 cft ci
PPqui aUqd ef^ talc of agcercfpcctu iUiue:': ficagce no
otllinguifpfojml-icontrafincm^immovf fic ipfa foi/
ma potdl otci agcne ifio modo. CoUigititr aut cm i(ta oi
ftictio ex commcntatozc in quarto ccU.commcn to pmo.
Vbi b$.*f^c8cni5 ctemc non babcntagene nifi ftti fimiU
tudincm:ncq5 babcnt c% quarao j caufie nifi fojmale$ t
finalcm.£tfibabucrintaUqiiidquafiagcne:non eritnt
fi inquanmm c(i fojma iUi:-: confcmane ipfum.Ct p boc
foUiit omnce auctojitatee commctatojie.in Ub jo oc fub
llantiaojbie.capimlofcaindo:quando oiciturQ> uitcU
Ugcn tui cfi agcne rdpcau ccU:intelligitur ic6o modo fn
mendo agcne.pu> quato.f.omnee oifpofitionce:quaB ba
bet cdum.puta talcm figuram 1 tale^ motu:i buiufmo/
diomniababetmcrtfoinicUigcntic inrationc finis.fc
ita bjcuttcr oicit intclUgi omnce auct ojitatCB quc vid^
tur fonarc iteUigcntii ciTc cim ogcnte rcfpcctuceU tc.
S^ed r<jlll!a titiooctoiiB.3fiaopinievt
^tU IVimi* piltK mibividcmrnondloetnti
tioncarifto.icomme.Tldipfcncgiecntia ctcma bcre
cam cffcctiuam compcUitur fatcri quod ncgat. Ccrtum
efien im Q) moote ceU 1 generatio cft ctcrna. £t tamen
A
Snnotarioned
ilTa babf nt caafaj var dTidcntfm.Scd ad boc oiccbat
1} ab ctcmo fuerit gcncrjtio.tamcn gcncrario non e(t
(trrna vcl no eft ab ctcrnorq j nulla gcncratio cft ctcma.
Cl&cd 5.gdDcmotuccliqmtcftcpBocftctcmno ivnt
tatentimcraU.€^cd ad boc oiccbat tftap:op5 cW falfa
in via arirt.totu9moru9CclicllctcmtiB.lT)atimcfcni
dij tcncrce motii clTc rcm ciilhnctam a mobilt.1l]$ (I ly
totii.rumat eatbcgozcmaticc vclfincatcgo:ematiccfcm
perc(lfaira.6i.n.rum.n pumomodop$g>nibil aliud 2
(| ipftim pcrfcctu; cc fuia gttbtisrt flc Dtcetido totus mo
tU9 ccU cll ctcmue.fcn fu3 cft q» motu» pcrfcctue cx om»
nibus fuifl partib'' jftis cft ctcmuB.£t pj ingt (j> boccft
falfum.©irr fcdo modo cft falfa:qi fcn fus cft <i» quclibet
|Kird mottM fit ctcma.fT^f d ilb rrtfio no cfl oigna tan
to vtro.TU certii eft q> morue ccli: vt cfl cn b vnu n umc
ro cft ctcmue:vtell fnia pbi in.t;. pbjrficoju.tq:. comcn.
5tf.i.57.6rej:gnto mctapby.caprooc roto babct qt totu
Or oc (gtitatc continua:p$ aut (p q^titas con tinua cfl ou '
ptc^f pcrmancne:': fucccilTiiia^modo U totu^. qii -jflruiF
cu rc fiKccnioa aUt cr vcrificat qii conOniit cii rc pcr
itiancntCTVcrbi gfa.ifta.totii ccUi cft ctcrnu5.fi U totii. fu
mat categotcmoticc fcnfus cfl q> cclii pcrfcctii c% oibus
fais pribuB cflctemiVPkCs.n.pcrmaRcns fimul actu bj
ftiae pjrtcecjrflbaecoftat: fcd U totu.coftrurtii cn rc fuc
cdTiiu ad vcrincationc ciue qrt fumif catbego:cmati'
ccnprcgritbocqtrcpugnatronifotmaU cntie fiiccefii'
ui babcrc oce fuae ptce fimuL-t pp boc in fuccclTmie no
<ft ncccfiariu gj illa Difpofitio qitc vcrificaf oe toto vcri
ficcf ocpartctotiu9.i:i idcococcdenda vf ifta piopofi'
rio. totuB motue ccU e ctcrnue 1 fl fic:tik aUq6 ctcmum
b5Camcffiacntc5.Confirmaf:qj fcdmpcrrpatcticoe in
tcUtgcntia quc cfl ca eflFicicne mome ccli pcr fc intcndit
totii motu$:vt cfi vnus numcro:': non intcndit ptcs mo
tU8 nifi U3ccii9:per bccn.fundamctttm toUttur pofitio
aiiiccncgfuitcoactusponcrcvirtutcm tmaginatiua in
cozpojib^^ccUihbuo.arguatur igitur fic.illud ttcUigctis
pcrfccfficitqdpcrfc itendirpjqtnoagitnifipcr itcUi'
gercircUe.iz.metapbf.comcn.jtf .fcd intclUgctia pcr
fc Itedit totii mocii ccU: vt cfi vnue numcrat no iftae cir
culationc9fingularc0;qucquotidicj)duciiturntfl caC'
ddcns^pjo q5to.v5.funt :3tinuattua totitie:crgo ttclUgen
tia p fccftcattfa cfllctiua totiue monts:fcd tottis monie
cftctcmuoin vcrifTima vnitatcnumcraU:crgo aliquod
ctcmii b5 cim verc cffectioLquod ra ncgae.(n-f:>.ocdu
co 6rcgo.ad pdictiou^qt ipfc in ict)o articulo pzime qo/
nte crponce quo ifta auctojitae cdmetatoiie.in.iz.mcta
pbf . cdmc.4.i.b5 tntcUigi:oum cdmetato: ingncelii mo
ncrar a oupUci mototc.otctt i}> bx 05 itcUigi qtto ad oi/
ucrfas Difponce moucdi.fi gnc caufc cffidctis.Ct i gcnc
rccaufc finaUe:vndc pumus moto::vt effcctiuc mouct
cfi poftcrioz feipfo: vt mouct in gcncrc caufc finaUs: iflc
pztmue motoi of ouplctinoroj j>ptcr oupUceronc mo'
ncndi:Pmquariivnamoitet:vrc!Ticicne:ivtficcftfintte
motionis:': ^alta roncm mouct vt finis:-: fic cfl infini
te motioni«:cgobabco p tc q> tn ctcmis ratio moiicndi:
Vtcfftciene:tr*ttomoucdi: vtfinie ndcoinctdiit in vni
rationcfojmalc.^mmofuntronce oiftinctc fojinarrlj
fint idc fubiccto.Cuitis oppofim^ tu Di):ifli:g? in ctemie
ratio moucncu vt cffictcne coincidit cum rationc fuiie.
Cdfinn u t tn rpcraucroTm p:imo pbf ficc aufaiUationie.
c6mc.piimo.vbi b5 fcta oiuina confiderat tria gcncra
caufarn.f.moto:e:fojmi:ifine:p5aiitQ>fcia Diuina non
pfiderat motoic pcr motii pwduccntc:q: vt fic a narura'
liconfidcriturfiait er fnUetue.iz.metapbr. comm^.5.
3gitur jlu> loodo cdfldemf pumos motot a mctopbff
conccconfideraturvtdTmotoj ^m (Tmilintdin^eomo
doquoctponitgrcgo.qj vtficcoincidit ciim finc:iper
^fequcsnon ponit in numcrii.ioi igif mctapbf fica cen*
fidcrat tria gencra caufjn5:op5 cp r.^ncs foimalce ipfa|r
fintDiftinctc^inon coincidcntCB.'f\urfu9 comcntatot.
iz.mctapbrxommcn.44.contraauicnini tnquit q»in
intdUgcntus nocff actio:ncq5paffto ncc confccutio:ne
q5pJoucntu9.Zantii.n.iUiccf>caufj icaufatum:^m
inteilcctii clt caufa intclUgcntie^p? ailt q' intclUcni cc4
cffiacns intclUgoitie inquantii intcUigcns cfl: fcd Dicc
bat(j>inrcUcctiinon mouct:vtcfficice:fcdmoiia vtfot
ma.lCScd Ttrjartflo.in tcrtioocaia.in tcj:.commcii.
$4.b5 qp obicctu mouct:vt cfficicne.CT Smpliue come.
ir.mctaphr.i£>tnmcn.;6.b5.balnaim in aia mouct:vtcf
ficice.i bjlncil crtra aiasmoticKvt finie.(CM550iccbat
odbuc (t> ilUid arg'^ non pioccdit: qi argumcntu5 imagi/
naf otiofalfain vtaaucrorB.piimumQ^ fccunda intcUi'
gentia inrcUigat pumam pcr fuam fubrtantiam^quod ip
fcoicitcffc faUiim:immotntcUigit pcrfubftantiam pji'
mc.Scftm vcro cfi q> crcdit argucns q» pjima intclUgC'
tia fit cd cfficicne fccundc:ei: boc cauf.it intcUcctioucj
in ipfa fccuda:boc autcm eft f jlfum:q: tuc clTct coufa cf*
ficicnefuima:qiintcUcctlopiimcintcUigcntic cft idcj
ciifuafubftantia.JbicitinfupiTCpillapjobatio non p»/
ccdit:qtc6mentatoznonoicit:ficutinfcUcctumcfl cau»
faintcUcctionie:fcdDicttficutitcUcctumcfi canfa intcl
UjKcnris.Confiataiit giitcUcctiifnmptu pzo obiccto:vt
cftDifttnctiiabitcUcctionc:fiaitfumitarguen9n6cftc4
cfficicnettciUgcntie.gifiqriq^ntcicfficicns intcUcrti
onis in nobie.£t idco inquit ipfc intcUcctum fumirar
a c6mcnt3to:c ibi pio intcUcctionc.^ntcUcctto aut i no
bie n6 cfl ca cfficicne fcd fozmaUe:vt p5.(r0ed if>a fo'
luriofaUiapjccnoncft vera:qiiod.n.Dicit fecundatri in/
tcUigcn tii non pcr p:pp:iam cfTcntiam intclligcrc pm4:
fcdpercffcntiati»tnimc:oictumboccl> voliitarium.Ticc
inucnitiir auctozitas commcnt atoiie pzo boc pofinonc:
immooppofinimriuecfimagte pjobabilc in via ciue.
•^jo qtio m pcbcs fcire iuj:ta ooctnna ci''.i.iz.fnCTapbf .
c6mc.5i.i£TiUb.Dcftmctio Pcftru.oifpiitJtioc.ir.ipjitc
Difpu.^'.infoUitionc.iS.Dubu:q) piiiiKi intclUgcntiaqe
quocltfimpfr tncaufata^tactuepunienuUamoino b«'
bens potcntiaUtatc fc6m viam perip.ncticoiii non intcl
Ugif aUud cjrf ra fc:fcd cognofcit fui cfTcnnam tanrii:qiic
cmincntcr crt omnia.Ocits.n.cfl cns pcr clTcnrii : 1 aUa
funtpcrparticipationcm:fictit fuitfcntcntia platonie.-z
ctiamariffo.vtcRfentcntia commctatoue in fecundo
metapbr.c6mento.4.£t idcopzima intcUigcntia quc<
Dcusgloiioftis fic intcUigttoia:p:o q^tointcUigit iUiid
quodcffoia.Zalcautifcffcntiaciin.quc.n. oifpcria fiit
ininfcrio:ibu6.ccUcctafuntifupcrto;ibu6:ficut cft fcn/
tcntia Dionffg i Ub.Dc celcfti bicrarcbia. CinrmpUim It
accomodattl buic rci cft:ficut ipfc DicirilU: qui fcit calO'
rc ignia titri.no of ncfcirc nam calo:is cjrtftcntie in reli/
quiercbus caUdisfcd if^ccff lUcqui fcit nam calo:i9 fi
quodeftcalo:.£tftmiUtcrpjiiiui8lcitnaturamcntiein
co 91 cfl ens fimplicitcrquod cfi ipfum .©cainda aii t in
tclUgcntia cii Dcficiata pcrfcctioncpjimc.non.n.cft fim
pUcitcr ens neqj fimpTr vna:ficut pzimarScd cfl p par»
ricipationcm oi j ifta:in qua rcpcntur aUqua potentiaU'
tae 1 p:iuatio in^tii cns crt rcfpccru pcrfcaiois fimpTr
a qua Dcficit.ncccffe fitit ea j intcUigcrc aUud a fua cfTcn
ria:quia fua cffcnria non eft omnia cmincntcr cii ipfa fU
ocriuata fimilitudo pumc:i effcaue ciue.gt idco fccun
da inteUigentia no intcUigit omnia:pjo quato intclUgit
iUud qd cminetcr c(l ok fed itclUgit oia i> UcUigit
teim ffHcntlam qae dt caafalii t dTiccttie illiue qaod cft
cminnitcr omnta. etidcooipt Hticror» in lib.ocltni.
ctio ocltmctionu.oifpatationc. j^.m foltif ionc. is.oubij:
fj Q»omneintclUgcnsaliiid a faic(Tcntiacftcoiifaru obin
r tcUigibili.ft idco cii fccunda intcUigcntia inrcUigat pti
mamnccdTjriofcquitar ipfjm cfTc caufatam a piima.
Jam aut vidcrc potce:»}» cij fc^a in tcUigctia f!t tKfici^e
0 pcrfcctlonc piimcmccrtTario in c(Tcn tia citia aUqua p: i
uario 1 copoflfio rcpcrituri pcr ?m muUimdorcum ois
muUirudo ob vniiatcpjoccdjt:ncutfubtiUtcrocclarat
33octiu9 in lib.oc vnitatc -rvno^oiuinu platonc? imitae
talis cnim compofltio i muUi tudo: vt cgo puto cft ct pa
fitinoip«uatiuo:fInitfup:aocclaraui:ncut igimr pma
intclUgctiaqiiccftipfacnritao:i ipfa vnitas: fimpUcitcr
vno nmpUdmodoinrclUgiromnia:ficut fccunda intcUi
gentiaquccHcngTvnupjrticipJtiucaUqtiacompofitio
nc parncipane in fui cffc i muUiplicit at c:fic i in fat intel
lcctionc multipUcitatcmqiiandacfl vidcrc. acddit.n.
ouplct rcfpccms rcfpccta quo ipfa cft mcdia intcr qrtrc
ma. Ilam refpcctu piimc ipfa cfTcctue x in tcUigtt pji /
mam pcr fuam cfTcntias quc cft imago pjimc.Cognofdt
igimr pjimam p:o qnanto cognofcit feipfam t fuam cf'
fcntii quc cft cflfccme p:imc:i cognofdt tcrtia: i alia in_'
fcriota ad ipfam pzo quanto cognofci r ftum cfTcntiam q
rcfpcctuinfcriommadipfamcltcminctcrca:': cft cau*
faco:ii.iScdmoicc9 quieifto^umouorom rcfpcauurn
01 modo inreUigcndi fccudc in tcUigcnt ic or cffc pcrfcai
w.'P.crp5dcmr q? rcfpccme modt intdUgcndi fcciidc q
cft rcfpcctti p:imc cU nobiUo: obiccttuc. •|\cf;x-cra«
due rcfpcctu intcUcctionie qiii oc fcnmda cft nobili
otcTpartcmodicognofccnd^^^puertcndutiUft g> iUc
intcUcctionrsi no funt acddftta inlpfie intcUigctye: ncc
funt rcaUtcr oiihnctcn.^lc): ratura rci iftc intcUcctioce
inipfie.ScdtjUeoiUinctioimultipUcitJP cft foUi fm
modum tntclUgcndi noftri5:vi Vidcmr fcntirc aucr.iz.
metapbr.comcn.5.?.'lNcdcortuio crgo vndc oiuertimae
qt intcUigcntia fccnnda intclUgit piim.vno pcr cfTcntia?
p:imc:ficutfin):it6rcgojiH9arimincnfiGi modcrnt:f;
fcdintcUigit cam lomnia infcrioia ipfrpcr ptoptiaj cf<
fentiamodooccUrato:iiftacftfnia c6mcntato:i6 in lo/
rie adductie.adncrtc ttt bicqj itcUigcntia fccanda non
intcUigit fmx fub ronc caufc ad bunc fcnftim cp intcUc
ctiofcaindctncipiatafuaclTcntti in ronccaiifati.£ttcr
mincf ad p:im3 fiib ratione caufc."ncc intcUcctio ci** rc
(i^ctu tcrr ic idptt a fua cfTcntia fub rationc canfc.gt tcr
minaturad tcrria; fubrationccJufjti:mmquia ifta co
gnitiocfTctrcfpcctiua:ipcr ^ilefinobabcrct alia cogni
doncm:fccuda intcUigcntia oc p:ima non cfTct pcrfcac
bcata:mm q: ifla cognitio dTet pcr oifcurfum:qi a caufa
eoocoenirct i cogniiioncm canfc.nccobftat q< ibi tn ta
lioifairfunonfit(iiccdTio:q: accidtt Difciirfuimqtian/
tum oifcurfue cU q> fit cum fuccdTionc.boc cnim vcnfi'
camr ocoifcurfti qui cft in nobie : quiocpcndcta conti'
nuoitcmpo:c.0cdratiofo:maUeoifcurfue cofinit in
cognofccndo poUcriue pcr aUquid piiue naturaUtcr no
tu vcl cconucrfo.Si igimr intcUigcntia cognofccrct p:i/
nwm 1 tcrria fub r Jtionecaufc i caufati pcr fiiam cfTcn '
tiam : ilb intcUcaio non clTct fimpUcitcr inmiriua:fcd
oifcurfiuj.£tbocc6fidcra© aucro)r9.i2.mct3pb)r.com<
to.5i.oipt itctUgentia p' fm Zbcmi. cognofcit oia p
$to cognofcit fccl pn" oiu j.fit fic pt ItcUigcrc muUa f«
bito.Scdinquitc3mcnrato:i}>bccfuntvcrba cinsqui
non intcUtgit fcrmonce arif^o.Zamcn vcritae dt vt ip
fcfubditq>pmujfcitomniapioqu3ntofcitfc tifi fdain
cfrcqaoddl caufaeottimc(Tc:(kutigiiur puma intclU'
annocationc0
gcmia no fit oia lntdlt'g«Io fc fnb ratione cflofe i piincf
pu:iaU3 fub rone caufati i p^incipiari. 0cd pioqujnto
fcit ilUid quod fcamdum dTc cfl cauf j oitii.^ta apud ip#
fum intcUigcntia fccunda no intclU git primavpio quan
tointcUigitfcfubrJtionccaufjti:i p:ima5 fnbrationc
caafc.^nccintcUigittcrtiamfubrarionccaufjti i fuam
cfTcntiam fub rationecaufc : fcd inteUigit omnia i ftipio
ra 1 inferioia p» qiunto tntcUigit iUud quod fccundu$
dfeeftcffccraepiimcticflcaufa quoquo modo rcfpcctti
tertic^ilcautceftcfTcntia cius:i ita p? qiio fm pcripatCi
ticoeitcUcrtiooiummtdUgetiarucitra vltima ^
op irionc fibi copctit mcrtto pbitjfmjtii q6 copctit fibl
inpncipio qioiataUdintcUcctio cUpcrccnria:inoncft
fub babimdinc caufc i catifati.ficut fmgiit modcmLSI j
q«3ndoq?aiitabaUqaoviroiu$ ooctirtimo;: rcpcrituri
boc fuilTc oictii:05 rcdtici ad boc cfi oidmue:qi tolce fcT:
moncs no babcn t vcritatc nifi fm modum itcUigedi no
ftrii.Zamcn r Jtio otcta t no fit cr: pjrtc rci.(r Qaan/^
tum aiit ad ilUid quod fcciido oiat Srcgo.gj fi piima iii \
tcUigctia cffcctiuc caufarctfcciidi:caufandoitcUccti<vi
ncm in fcnind3;aim intcUcaio fir idcm cum fua fu6a:cr
go clTct caufa fiii ipfitie.fikd faUia rcucrcria tanti oocto
rieinbacfuapna mulru ocuiat avcritatc.Crcdit cniqjj
moiicrc ad intcUigcrc i appctcrc fit idc quod inrcUccrio
iappctim9:fcdbocnon cftitJ.pbantaftua cnim mouct
ircUccmm ad itcUigcrc:non trt ircUigit.l^:»oucrc cni oi
itcUigcrc.n6cftitcUigcrc:nccmoucrcadanvtcrc c aiv-
petcrc:idcooidmuBnosg»dTcnti3 p:imcitcUigctic fic
optimtieoiumqucinn3mra:ipcr om comunicatiuaif
olvj9:ciiaboptimolongc rclcg3tafitinutdia:finit oidt
•(>l3to.bicfit 9»ipfac):iUc9 in actu^niomouctad acttij
ItcUigcdi 1 appctcdi qrtra fc.acttis autc; pioductue c%
ifta motionc cU fubUitia fccudc itcUigctic.i i boc oifcot
d3tfolijpofitiotbcologo;rapofittoncplJo5:q: pBi po'
fucriit pioditctioncm i oiuinie in aUctatc naturc:i ad cj:
tratantii.ZbcoU)givcroponi*itp:oductionc in oiuinie
ad intra:i idctitatc naturc. O: itcrum oicii Crcgo. con/
mcntJto:e non oiccrc itcUcctu cffccaufam itclUrctionis:
fcd itcUigetie:ob!CctiiaiititcUcctiinocft caufa ctTicic»
itcUigcnti9.C»icimu9 no9 g> ircUcctu p:o obiccto c(\ cau
fa dTicieng itcUigctt9 inquatij itcUigcs cU.gr itcUcctto
cft cauf3 fo:m3U9 aufdcm in iUio in gbus itcUcctio rca
litcTDiUigutt abobicao.^^nabfiracttsafif a mafut idi
ilio oibu9 modte i no oiUinguutur nifi fcf»; inodii trcUi
gcndi noUrii.iz.mctapb)r.c6mcn.}o.gt idcooictu cqm/
mcn.in.ix.mctapb7x6mcn.4^veritatcm b; qtlodiqj
fumat :vt itocntt r^Cr^ad pncipalc orguir? ipfu-, fic
niipfcno vidcFbcncfaluarcoicta comctato:i9 i fcto
copitc oc ful>a o:bi9. vbi pofiq^ comctato: oitit q^ co:p*
ccU:ficn6idigctt3t<ivirmtcmouetciloco:fcd ct ^turc
largientc cc:i fubftitii i pmanentia ctcrnxfubdit.fini»
cnim figniftcat ageefignificationcnecdTaria. iDo vcU
lc fdrc a tc qiio finie flgnificat agce fignificotionc ncccf
faria:n6 videt «pibtfumaf agcnsp^oagcnte fm fimili/
tudin^:p:outd^ idcq>fini9:q: tiicidcm fignificarctfcip
fumfignificationenccdTariafmvnaicadc roncm fov
malcmquodcfi abfurdii. Cofirmat q:fcgmr tmcdiate
polhficut motii figniftcat mouc9:p; aiit (j> motum no fi'
gniftcat mouee fumcdomoucne: vt cft finie:fcd vt cftef
ricicne.CC^ .qucro ab tpfo qiio itcUigit talc agcne fs fi'
miliradtnrmn6oifiinguiinttcUigcntaea foimo t afi'
nc.out itcUigut qp no oiUinguit fubtccto: i tiic fumue co
coidce.Tla ifta tria ptimii agcne. p:ima foima.i vUim'
finie:funt idcm fubiccto: vt cft fnla commcntotoiie ocd
ino mctopbf .comctt.7.xiz4actapbfXommcn.AJ5i vo
•7J
fotelligat 9 ttUa n5 oilHngaonF fm r5n«n foOTiafcm.
cijnc fcqiiif oira ipluj qp ratio fojnialie mouedi in gcnc
recduTc dficicntie oiflmguit a ronc foimali mouedi in
gencrc coulc f inalie: i fic babco intentu p ipfuj. .pbatio
buius.ni ^ m fiindamcta fiu rd moucndi m ronc fo jme
oifHgiut foiinalr a ronc moucdi m ronc finie. ficui ipfc
allcgu ^mcniu pmii.4».occclo.vbiof q> abftractafolii
oc qtuo:cii& bnt ouae trii: ino non cfl maioz ro oc ilhs:
$ occfficlcnictr-^vt fupu ocdujci iplcinct pccditm
c^ponendo illi auctojitatcs CoiiKntatouB.iz.mctapb.
;>mcn.44.qijo cclii moucf a ouplici motojc:^» ro mouei
di vt cmciee oiftinguaf o ronc moucdi vt f iniB.(Canv
plius.apcrtc Comcntatoi o.inatifta5opione 6rcgo:i|.
fubdit.n.in capTo pallcgato.vii gdi oi):cruni ipfum: fup
plctu Arillotelcndoiccrccamagcntccclii.-fcd tantum
caufam moucntc:^ ilUid fuit valdc abfurdii. 'ncc valct
rrtfTo 6rcgo2ij oicctie: qr illud ocm no pot itclligi oc fo
dTicicntcqi ibidc Comcntatoi injjt.vii vidcmua ccUij
bire vni x^tutc no tm moucntcoio; fcd agcntc i pfcrui'
icm oia.flcut cft oifpoin coipoic boia t m co:po:c facto
j)pcerfine.i9aijt inquit ipcQ>c):bocn6 fcqmf intcUige
tii cfle vereagee rcfpcau ccU ficut ncc anima rcfpccm
coipoiiB . (E0cd bocfupcrquofundaf irta rnfio nibil
e0.pj.n.g> fimiUtudo no 05 ciTc quituj ad oia.fufficii.n.
Comcntatozi gj portqj pcr ocmrationepbamt intcUigc
cii chc caufain agcnte rcfpcau ccU 1 rcipcttti motiie cc
U.poflca comparatceld:t}6ertanimal magniiibomini jj
cft paraue munda6.vt cft fnia ijbi in.8.pb)rfico3:.t.c.i7.
Vii qiicadmodu mcozpoic bow funt muUa mebw fub'
OKimata vni i^cipaifq* cft coi qiio incdiitc ania eprr/
cet opcrationcd co:poti aniato ?grucntce::Mcruan6
in fuo eik: ita rma^andii eU oe cotpoiibue cclc
ftibue.ficut ipfc ad bngu oeclarat in.i2.inctapb.p.44.
^ in Ub.Dcftriiciio ocftnKtionii.oifputatioe j*.in fotbne
iS' oubg.i in z" ccU.4.r.t.70.?mcntie.
ttkti-^tnita '8'^ "'^^ abiccta bacopionc qp entia
H^lttfinili' ctcma cii ^m oce babcant caufam h/
nalcbiitctiicaufameiTicicnte.ni vt fcribit Comctatoi
in z" capitc oc futto oibie.finie figt agens fignificat lonc
nccclTaria.ponif.n. agcne in oilTonc finie tic& aUgd nc»
ceiTjno connotatu5:ficut cfi vidcrc in ztJbffice aufcub
tationie.t.c.zp.t in.S.mctapbf.t.c.z.t z* mctapb)p.t.c.8.
<n quibue loci« orgp finie efi ^V^ "^S^ne agit. (£ -pio
Intcllectioncaiit buiue 1 eop quc oiccda funt ocbce fci
re 9 ouplqceft agcne.f. vcru 1 agcne fm fimiUtudine$,
^fiaoiftincfiocoUigif ab Aucrrojr.ir.mctapbfxomc.
44.'t.+.ccli.pmcn.pmo. figcne vcriiappello ageeper
trifmutationeimotii:tbocagcn6?fldfrafin nalibua
f mq6p&9 oilTmit ipfum in fcciido pbrficop.tc):x6.z9.
pcr pn* vA motu5.agcn6 fm fimiUtudinc appcUo ipfuj
ccUiccne pcr fimpUcc? cmanationcs: quc gdcm cmana
tio fimpUjc cff motue fldi inctapboiicue : icu rcfpcctu»
quidi ^e ad motii metapbozicus: fl m ipfie intcUigcn/
tt)9 no ocncaaf .ficut efi fnia Comcntatozw in.84>bf flc
pme.40. 'Jfia oilTinrtio efi ctiaj oe mcntc Arifio.in.9.
metapbf futci:x6.pmi.vbi fcribit^g» potcntia 1 actue in
plu6 cff q? cop quc oicunf f m motu5 frfi.i Comcntatoz
in comcn .ingt:g> potcntia 1 actue oicunf in pturibue qj
in rcbiie tranfmutabiUbU9.CConfirmaf.q:no impii'
cat pdictioncs aliq6 accijjc cfTc circufcripto motu.ra
tio.n.oantte clTc cil po: rdne moucntie. vii Comcntatox
in.-^.incta;:^.oij:it.pmcn.}i.Q> mouit A riftotclc ad po/
ncndii moiicne fcparatii a ma in factionc ^am itclligi'
. biUii:q: i^utce itcUcctualce funt no mijrtccu ma. £t oc
nonmijKttjOiinmancccfi^c cltvigcncref anon m»j:to
cfi ma fvinprr.g^ 9^00 verbw ctare coUigirar qpnonot
ogee crt verc trifmuti9:imo cft agce filitudinarmiq^i»
<iviccn0appcilo.(£Conf\m3t pcr aucr.pceli.cdmctia
io5.t.io<J.vbibabetbectJba.C>cfcndctc6 aiit platoncm
oiciii g>aiTimiUitio generationia miidiej: fuis ctntie ge»
ncrarioni figurap t% Imeie 1 fuperficicbue a platone W
gaificat 3» miidue fcmfi fiiit apud platone:': cp ipfc non
itcdcbat c biic fermonc$:nifi 9 partce cms fun t p:io»:6
na toto:non qp ipfc fuit generatae verc.gt fi boc mtedc'
bat mbil oiflfcrt ob orillo JS)C qaibue vcrbie cUire pi q> l
rcbuectcmieoUquageneratio feupaoductio repcntur
ctema que c(t altcrius ronia ab ifia gcncrationc q fit oe
nouo in iftie mfcno^ibne.fit idco vidcmue comcnuto
rc.i Ub.ocftnictio ociirucnonii . oif^xi.}'.i foUuionc. t8>
Dubg. pbitcco:pa cclcftianoccgfiabiUacomo gcncra
tioie q ifia ifcno:a gcncritur:inflt.n.£>cmdci?o alcede/
riit iucltigarc oefuBceicihb^co^po^ib^et appamit d»
9 fut igriabiUa:no flc fii t ifcrioja co:|?a:i fubd it. vnde ii
coiQi fuBCcleftiagrtabilia clTcnt md iih" griationie indi
gcret oc alge co^pib'' pccdctib'' cis:ic. vri vt p5 itucti lo
crnUiic6metato:ibij?batco:BaccU:ltian6 ciTc genera
tii pductacomogcncrationie 1 jpduciionie quo ifia
mfcrio:agcncritur:timpu)batopionc9illopqm oipr/
riit co:pa ccieilia oe nouo fiiilTc p:oducta:quc qmdc p:o
ductio fuit:ncqj in tccncqs in loco: ncq5 cj: aUquo, tt
unpugnatieillisopinionibueponitfcntcntiam p:op:ia
oiccne talia babcrc caufam agcntcm ca ab ctcmo: q: in
ilU)gencreentwmquod oat finc5 oat ctia cffc:q: fo:ma
ifimeiniaUbue(Untvnumiidcm;modo lUudqo oat
fotmajeft agce:t tu vidc ibi.q: planc intcUigce qiio pbi
pofitcnintco:poucclclhan6fiiiircgcncrata.tt quo c6
ccdiit ca fuifTc p:oducra:tquo in ctcrnie ncgaucriit cau
lom agcn tr.': quomodo concciTcnmi agce in cis. (L Sm
pUue.comctato: m p:uno ccU . comcnto.ioc; inqiiit 9 (i
oliqua gcncratu) ficret cjc rcbue non tcpo:alibue:tiic ft/
[ercgnon cnmt puo:c6:nifi in clTc tantum.i.f m naturi. , ^
d^eclcontra irtam oilhnccione^ oc oiiplici agcnte fic
fumpt6inrtat6rcgo:m6.11icomirK'tato:.in.iz.mcta/ V
pb}'ficc.c6mcn.44.^amce. ingt.cpinintclUgcnmend
cft octiomeqs pwucntus^ncqj confccnt 10 ic.*f>5 aiit c gi
ibicomcntato: nonarguit contra auiccnnamadbimc
fenfum.vj.g> mtciUgcntic n6 p:odiKun tur pcr vcru mo
tum 1 trifmutatione: q: auicena boc n6 jvfuitficut cft
vidcrcabipfoinnonoiucmctapb)r.cap.4.vbi ponit in
telligcntiae pwduci per fimplice emanationcm: 1 fic pf
9 comeniatoi p biic intcllecraj arguit pipfum: qre -
c6mentatow nulla clT ^uctio in inteUigenje ncqs vc '
ra neqj fm Mittuimi.(£&ed ad boc oicimue no« 9» in
Dduciionc itcUigctiaram auiccna otio oirit. p " fuitg»
vna itclligctia pducu olii pcr cmanationc fimpUcc. fe»
cimdum fuit Q> vna intclUgcfia im vnoj jjdnacq: vn«
flctioinfcquirar vnuage6,p""aijtaccufat autceni in fc/
cudo oicto:-: non in p:imo:q: in p:imo coucnit cii co.v$.
9 in itclUgctije cft acmaUs jxluctio pcr fimplicf cm«/
nationcvt pi per vcrba ciue fcqucntia:Oum oicu.9> ibi
cf^ imciicaufaiilfm9»intelUctiiclt ci mtclUgetie.f5
ipfc bcnc oifcrcpat ab ouicena in fc6o oicto: in quo Sui/
cennaponcbaicpp:iaintclligcnfu^ucitfc6am:ifc6« ^
tcrtii^ttficocmccpe^mato^-^q^nocflvcriiboc.llam - vfts*'*-
ibin6cll?fccutio:nccp:oiicni^:nccvcraacnovclpa(rio: -
vriic6mipliimocsintclUgncticj?duciiturap:ia:ljvna 'A^itv^r-
imcdiatmeaUcra,Ccaiititafitadducamu6ybaauer.i n.<
Ub.ocrtruciiooertroctionii.oifputatione jMfolonc.zS.
oubq: vbi rccitie crro:c auice.m bac ma injit. Ict radiy
buiue ponia comiptw i(txfi oicdt 5p ab vtio non|nocc/
dft nift vnu:po(tf!i ponont fn iUo vno p(uralitate$.t>/t k
qmf cosqi ilb plunlitJS rqKriat (inccM\fi:f$ id q6 po
fiicnint .rj.g) illa pluralitafl c(l tcrminata . quarc cona/
ti fticrunt poncrc tcrtiii t qiiartii pncipuij oane cfTc cn/
tiircft finc otibio pofltioponttua.gt oc qualibct Dctno/
ftrarioncn«da.CandC(j»bccponrioDiffcrt apofitionc
pmi tfcciidi pndpg.oici.n.pot ^cii fcoida caufa appio
pziota (tf in babcndoplunilitafc.pctcndii cft gqiialitcr
fcgt in pofbcrioub^^^maca.ioia ifta funt ambagcsxcr
rwce.trjditDictoiibomuiufnir.quarcnoinfcUigcrct
quovna crtcaufa iujctaargumcntalisopionc ipcfrpa/
tbcticop ciue fcquadum. £t iam inflrupt fc argumcta
Ub in ftnc vndccimi mctopBf coj: boc DcclaralTc:': muit
— ,L QJantigncfciucnintinbocwccrcaliquid.vndcfmboc
f*^'^^ - ' vcracrit.ppoDiccnsrgjabvnono.pccdunifivnuj.ftip/
V viiwo. r|w** ""^ plctuimcdi3tc.£f vcracntj)p6oiccne:c|>abvno pcc/
r^UtdtiU* d«tpluralita6:fiipplctumcdiatc.bcciUc. •Doctd^bab?
^ infralocopieaUcgafoinforonc.zs.Dubq.vbiingt.vidr
tur.n.qjcaufapluraliratis itcUigcnfiarii fcparatamjfit
riucrfjtjecariinanirarii.quaerccipiunt in coqtSintcU
ligunt oc p<no ^ncipio: i in co q? acqiiirxint ab co oc vnJ
tatcrquc cft vna actlo in fc plura rccipicns f m ca plura/
litarc. fiait rcpcrit in altio« pncipcrfubquo ftatuti funt
tnulf I pncipani6:t ocboc alibi oeclaratti; eft : fupplc in
lz?mcf apbr.?mcn.44.vuU igif Comcn tatoz. oee itel/
ligcntias cfTcctiuc jjduda ^ma^fj oidinc qHodi.vna.n.
imcdiatius,pccdcrca fima.i aUi mcdiirc pma.pducta:
1 fic ocinccpg:-! q> irtc itcUigcnttc funt fciplw oiihnctc t
in pfccfoc ftia cfTtrnf iaU oif^r^cs ^q:» vna magie vcl
minus app:opinquat pmc:quc cfl oitim pn"*-! pfcoio.fl/
cut ipfc ad longtt occlarat in oifputatioc j* in fotonc. ig.
Dubu.vbi bj qp itcUcctio t pcrfcctio intcUtgcntiarii.pcc
dcntiii a pmo ^ncipio no pfiflit in puncto : ncqj in vno t
eodc gradtt:qt tunc oct efTcnt vnii x ide:(Tcut ibi videre
pofce^Tin.iz.mctapr?. 5mcn.44.pol>$oi>:it p Auic^.
Qj in itcUigcnfUB no cf^ actio: nc<p pjottcnntfl:fcd trfi efl
caiifa t C3iif3tu: fm q> ifcUcrft d\ caufa infcUigct ia.fub/
dir.T ciim it j fit non cft impofTibilcvt iUud q6 eftpcr fe
int clligihilc i in tcUcctii:fitcaufa pluriii enriu: fm 9 iw
tcUigunf oe eo multi modi. tUud.n. qd intclUgit motor
cotpotisceU ocptimomotozc^Tcftcaufain animacclt:
ohud eft ab co q^ in tcUigit ab co mof o: faturn i.c fimtli
tcr oc vnoqtiocp coc.vbi aduntc (}> Ir oc.oicit circii lia
ttam cjufc cfTicicntifl.vj.q» aUi intcUcctioncj caufat p»
mu8 moto: in intcUigcntia faturni^taltam tn intciUgcn
tiam Uinc:qi no .pducit cas in codc ptincfo 1 gradu pcr/
fectiotfl. non.n.o; intcUigi lUc locus fif.v.;. q> fif aUcta»
intclicctionii in pmo motojc cnflcnt iii : rii ipfc fit fum/
mc(imp(rt;it j q» nuUa ibi cfi oUctas in rc if clU:cfa:que
tft fua efTcnria: fed aUctae t Diuerfltas cft tn tntcUigcn/
ttjo ^cdcnttVabea modoquooijrimue.crSjadbuc
inf^jf 6rcgojiu0p opinionc fua oiccna.ni Comcntatoi
in c6mcn.44.ouodccimi mctapbrfi.inquit. iTDoe aiic
qui efl intcr modemoe in oiccndo^ij» a tali motoic,puc/
nit tatifl motor oot ^fcquif : aut pccd it: ant taUa vcrba.
Tlon vcrc intclligunf oc idis pncipqs abfhMCtie.ota.n.
Ift j fun t oifp5nc« agenriii fuperftdetenue non verc . ab
agcnfc.n.nibilproucnitvtoiirimuentfiqrtrabcrciUud
q6 el> in potcntia ad actu;fcd tUic no cft potcntia vH ncc
ogcn9:tannim.n.iUic eft intcUcctuo 1 intcUcctiJ: 1 perflc
L ctumtperfidenB.Sedadbocoicitttusnoe^^fnia C&
ff mentafotig in ifiie verbis fairq» in intdUgennje no eft
f jnH . vcrc agce pcr f rifmutarioilrncc cf^ vcra actio : q2 actio
^ #^.c *^ fundata_in moni:T acrio vcra cfl mcrito jtrarictori»
^mooegnone,t.C45.tfundaf in mom.j.inctapb.t.p.j.
tieciTjteftveraparttoqi vt fcribiTper ipfum in.^.meta/
pb]r(ice.:)men.r.intcUigcnticab(Tractca mafunt tantti
ogcntce.nuUo modo pjtietc8:ncccfTcntiaUtcrncc acd*
dcntalttcrncc in cia cf^ ^ttcnma:ncc ofcquttf io : ita.f.ip
vna vcrc picccdat vcl ofcquai aiiam.picccdcrc.n. vcre
t pfcqut verc oicun t notiit ateqj fm famofifat cm pue t
poficrittfl funt of ic tcmpojie.Urt Comcntato: ctciudit
ifiu; crrojc; pur vcrbj fonir.': io Dijrif ^ taliavcrba n5
ifcUigunfvcrcocifliapncipusabllractie.-qjoiabovcr
ba fiimpta vcrct fm famofitatc vocabuU oicunt nouf*
tate vt oipmtie. vn Comcntatoj folii in illie vcrbie: ne/
gatttgcne vcrii in infclligcnfijg: q6.f. agit cfi abicctione
pnjitpcr frifmtitJtioncj.ocfjU.n.jgcntcfoirivcrifica/
turq>abconibii pjoucnit nificjrtrabcrc tlitidq* cftin
potcntiaadacrii.qt taicagcnercfpicttpafTum tptefup«
ponitpjfrum:fjnoncg3tC6metaro;initciitgetU8ag^8 "*
^duccn9q6rcfptctttcr",pdiictij:tn5rcqritpaiTum:cu v c
fit agce p ffmplicej emanatocj fth.(r©cd jdbtic 6re«
goiiuB ilTat 5 i(ta oiftoncj.n^ vidcf q? in itciligcnnje fit
ifhid agcne pdticc9:qi Comcntatoi ifiae 5 Zbcmidins
t Zbcofraliii in j^oeoia.in ?mcn.zo.tin ^mcn.^. ingt:
Q>fm Zbcmif^iiit iCbcofrafhinoopuBdtponerertel
lcctii agcntcjnifi fm finntdincj. vbi.n. nocft vcra gno
no efl ogcne. (TBcd ad Jx»c oicimue noe g» Xbemifh'
1 Zbcofraftus pofucnu it cilcrfi pofcj agcnfe t fpcailoj
tiuii cfTc idcj furno:t no Difiigiii nifi fm firittidincqi ff
ipfoe intc''|,x»fTibili9nibilDcnoiiorccipif vtlafc occia/
raui in qonc oc fpcbtie ifciligtbilibtie.vrt Cometatoi in
rccitido optoncj if\o^ oictrq» cii itcire (pcnilat tuue fi
Zbcofi-afiii t Ilxmtftium fitctcmtie^ctquoagcneeft
ctcrn ii t rcdpiee cft ctcmii.fcgf q» ct ta f jctii cffcrcrniii
1 qi opin jri funt boccotingitvt in rci ^ifcitc no fit itdro
ogcne:nc(53 fadii :cii agcne t facfii no itciliganf nif? cuj
gnone t tcmpoicaiit oicaf q» oiccrc boc agcne t f>oc fa/
ctumnocftnifi^m fimiiirudincm.tjrgbue vcrbieod
mcntcj ComcntJtoiie ciicit Srcgoiitie cp in ctcmio no
cft vcrc agco qi^ ,pducat cfTcntii rci:t fit caufa cfficicna ^
enrif arie cfcmo;: cnriii.S j faltia pjcc ifia vcrba no (Tit
fld ftiu.ppofitii:qi iila vcrba Comctatoi adducit in par*
te itla qua rccitat optonc^ oUop t n6 01 jrit iliiid cj: itcn
tione j)piia. vti iUa vcrbj jddiicf j crant ftindamcnm$
Zbcmi(h) t Xbcofraftt ad oiccnduj :g> intcirue jgcn»
pofTtbilie t fpcaiiat itiue funt idcm rcalitcrt q> Conien
tatoi ibi n6 ioquaf c^ ifcntioc.ppiia^ncq: fit in partcar
gumcntatiua ? rbcmifliuj^fcd folii in pjrrc narr Jtiua
opionieci':p^pcrvcrbaqiicfcquunf. ingr.n. "Doc igit
mouitinTcmifhiit Zbcofrafiiitalioead opiniduoe
intcUccnt fpcailatiuoctoiccrcqjifiocratopfo Arifto.
•^oltca C6mcntatoi indptt cj: intcntionc ppiia loa
1 argttmetari ? ipfoe in illa pjrrc . f t fupcr boc fun t qo*
nc8 no \>3ucc tc.qrc pj q> 6rcgoi iue (n lUo loco n ibii bj
popinione fita oc tntcnf ionc Comcnt jtoiie.ff^^.cfh»
gf a Difputarioie: q» iila auctoiitae flt oc mcnrc Ccimeta
toiie.adbuc Crcgoiitie no bjqdintcndu.vj.Q' in ifciif
gcntue no fit ogcne .pdticee pfJmpticc cm jn jtioncjob
etcmo:f j folu bj cr iUj auctoiitatc q» n6 fit agcn? oe no
uo^dttccne:cii t ranfmutatione t tpc: qi Comcraroi in/
quit q» agcne t factu no inuUigunf :nifi cii gnonc t tpe.
£t ad ifhi ftclkifi ncgjt agcne t factu; in rcbtisctcmi»
Comctatoi t Arifio.fiait bcnc Dcclarautmue noe in iV
Iaoucto1ifafc.44.c6mcn.ir.mctapbf.fcd q> in ctemio
nofitagcne.pdticcnectcrnatcpcrfimplicecmanan5<7 /
P nulitbt 0'" oipt . ^ij igif c)c Dictie q» r6 modcmor oaH
w»at ad mctc o'":<p in ctemie no cft cfTicice : qi vt>i n6;
cftgno l tjjc ibi no QJdticcfl rcuj;>ductio fubc:(5 in itctlM
i
t74
geftjs n5 eftgno in tpe.^ bi ineelUgftqo non eft ^uc^
vcl.pdiicrio fij&c.maioi tnqiiiimtcftComcrarozis in
oeonu.comcn.zo.icomcn.^.pZbcmiltiu.minoipjDc
fe.0ed ad boc Dicimus noe tpfl malc allcgit illa$ ,p'
podtione in loas adducrie q: ircntdc C6mcntato2t0.'(l'
cur ocm cfl.UclcftoijJc^: nopUie fcgt cx iiU roncnif!
Q> in tfctligenie no cft pdiictio nott j.qi (Tc tlla maioz cft
vera.er iS C6menraro:. vr.».DCffj cil in Ubjo DcflTitcrio
OcftntcrioniJ.Difputattoe j*.in foronc.is.wibg.oii ijbat
coipoja cclc* noclTc gnatarpbareo mo gnonis q iRa ifc
rion gnanf.inucne aliii modiipduaSiBg ab crcmoed
in rcb''crcmte.<ir^.vr.8.0CTfjcft. rooantiacfleefl^i
ronc moucrie.mo ptie (Inc fpltcarionc pdicrioie pot dfe
flnc poHcnon.ficur p5.5-n»ct3|*T'f ap.oe poii.ergo ali<
cubi p6r cc cfficicna vcra.abfcp vo mont $ni ad cnrira/
te^nn.aiitcr.n.novidct^qiiomcrapBj-c^^pndcrrtqroo:
gna cini5.fiair C6mcntatoj vult.z.mcrapl7.omcn.d.vr
falrtj rrtj.fkur cft opCo aue.^^pbj-.pme.p. p.boc
iftanradnerfan).Dicunr.n.Q) iplicatpdicrtdc; alij]dflc.
oare ce in gcncrc cic cffictcnrie circfifcripro moni:qi ro
foimaliecfficicnriecftpn" vrt motus: fcd boc no vrgcf:
qi ifla eft rd fo:maliB agerie pbrftci i no mcraplJrci. ni
yt ingt Comcraro: p.pmi pbf.metapBjrc^cofidcrar rria
gna ciru.cfftcicnfl.fomii:': fine.t^ aiif qj cfficice p vcrii
morii no pfidcraf a mctapBfCo: f? a nali.Crgo cfficicne
j>diicc3:qdcft^'" vrt mor^mcrapbo"oicna mcra^pfl
dcraf :qUe ef^ rnotue i ipie itcUigcrye rcprud;^ gdc mo
tue nil aUud cl^ nifl ipfu; itcUigcrc x vcUc:cii tn itcUige/
rueiftemoruenofucrira Comcntaroie ocncgarue cuj
ifie Dicat 9> in ipfle cfl ci cirii co mo quo ircUcrfi cllci
IieUigcntie. ifte aiit morue etl cquocc Dicnie refpcii ve.-
ri motueg eftin rcb^cozpoicie.vt cftfnia Cdmcraro:i0.
8?pbf .C6.40.O: fi oicaf q> agcne mctapBf cuj cr a p43o
ocfcribir BcfTcpn^vrtmorue.fiairdtvidcrc abipoin
5?mcrapB.r.c.z.C>irimu0 ad hoc oupfr.p'' gdcm q> moe
fiwt pbi p mjgie nora oarc ircUigcrc mtnue nora.qruoi
.n.gitaciru.vtin9r Auerro.vmcrapB.pmcn.^?funrfa'
. mofa. 8r id pl^ norificar ca hn fui famofirarc.t t5 p t [/
la? Diffonc; f amofa; oara oc moocnrc ocdft inrclUgcrc
efficicno pduccne: q6 no cft ira famofom:m3):i mc cum
Arirto.in.p.mcrapB.r.c.p.oicatq' tn pluecflpo'tacrue
^ tn rcb^rrirmut jbilib^^.Uil fi argu^^iUud valcrcr:a pa
rifcqocrcf in ircUigcnrusnoefTcfmeqifinieocfcrtbif
' aptSoin.).mcrapB.r.C5.9>finiecflfinie actoietmome
fi tu oilTingtwe oc Duplici finc.f. Dc finc g cff ci fina/
'^fwfii^i lt6:iDcfineattingcndopoEat6c5:ap3ricgo oilhnguas
oeoupUciagcntc.f.moucnrc-zpduccnrc.aUrcraftr tzT
0ia'p6r:Q>ctiacfficien6mcrapr?)rcii ocfcribif ppn*" vfli
motue . rri mome iUe eft aUcriue ronie & morue pofit''
. in oefcriprionc cfficicntie naUe.ficut octii efl.
Gifinti^ Dil^6ncta$veraponif altcrartefl
S7141ILI;. 1114 ocircntioncaucrro.in z^capifcoc
fubao:bie.V5.9>agcntiu qddi cft poerpcacroiq^di \?o
eft pue na acro. Ciceplii pmi.ingr C6mcnraro: cft oc qd
fit fn fpa actutop t pafTiuor . £rcpli« fcdi crt in co:po:i'
buecdef^ibue 1 in fnbftitus ctcrnie: quc n5 fubuciunt
tpi 1 rrifmurarioni:iffa crti oifhncno cft oc ircnroc et'*.
ceUxo. io<5. vbi b5. Q6 inani cft rcgiri in rpc n6 iuc
nif ftnc rpci qd no innarrii clt rcpcriri in rge n6 b5 pue
t poftcriuo nifi Pm clTc.i.Pm nam : flcut cfl oc lineie 1 fi/
gurie.t fubdir:qrn fi aUq gnS fTt et rebue no repoiaUl)'^
tunc iUc rc3 n6 criir po:ce nifi in cfTc tanrii. j* oifhncrio
flfHrjo qucdi cftaim rrifmuratioc t tpc 1 cu nouirarc.
'f\cqrceocnecitatcfu5tn c):qoo aUgd fitrqucdi i^cft
gnario que ab etcmo fit fine motn io « trdfmuratoe no
requirene fo6m ejcqno ffat emanam^i talie gnStfo rr /
criiw oicif pducrio vcl cmanatio^quc nil>il aUud cft nifl
clTcnriaUe ocpcndcria caufari crcrnarra caufa cffccriua
etcmarr caufanrc.ida oiltincrio fcgf qc pma 1 fcaida : t
^bar ficur pma. oiflincrio ad mcnrc aUquos cftg»
nocfTcna pccdcrec(TcircUigit oupfr.f.pofitiuci^iari/
ucpofitiuc na no cfTc pcedir cfTc: qri aUqft cns in aUquo
iffanri nac pofiriuobs non c(Tc: 1 in alio inltanri bjee.f.
in inftanri in qtio fit fcu factii cfl. giccmplum fcciidi eft.
^bigfa.qri aUqtS in quodi(^inftanri nacb5c(Tc: famefl
aliod cne no cfTct a qno ipj eficnriarr ocpcnderct d non
effcaptii natii eifet opctcre: 1 fic in talibug non c(Tc ptjo/
3lhe fupponib'» /^S^SS&^b,
no* ?nce oe inrcnri5c Comerotoiie t.Ari(to.(L *fi>:ima
^ dt.in rtcmiB; 1 vfr in olb'abfiracrie a mareria eftoo/
rc vnii cfficice .pducce ab crcmo finc f 0 moru t rrifmu
tari5c:f5 p fimplicc cmanartocj.ps ifia ?:q: nuUa ipftca
tio pdictioie cfl aUque cfTcctii crcmarr ocpcdcrc a p* ci
Vtabeflficicntcq: fi ficmapmccncrjjp ronceadocrfa^
rq adductfle:f5 vifu; c(l q» illc pcludur.g ic. (rSm\Ai\[
fi bocipUcarcr ifia rcptignanna c(Tcr vcl c):ptccitt: autl
cj: parr c cicaur e^: parrc modi cindi.llo pot oari p^rqi »
occidir caro inquirii cinim cft cp rale bcar clTe cfTccriue
ab aliouopmorii 1 rrifimitarioc;. foUi.n. fx)c verificaf
oercb^maUb^^gnabiUbuaico^rupnbilibus. quop c(Te
rpc mcnfurar:cii aiirrpofirmenfura moru6:ralian6ni>
fl pcr moni trrifmurarioesceacgrtir: f? occirocrcmo:
coi'' fu5a no mcnfuraf rpc: ficiir pfacuir arifforcU in 4^
pbf .r.c.izo.non vidcf rcpugnarc q> accipiar cfTc ab aU^
flne >?o moni: f5 pcr morii merapt>o:icii fcii p fimplicem
cmanarionc5.(nConfirm3f:q: C6mcnraro:.ir.mcrtt".
pmen.44.ingr 9» in irclltgcn)0 cft ca t cirii: (icur mrcl/
lccnl cft ci ircUjgcnrie . CTConftrmaf ilUid q:cpto. flo
potc vet ipofc pce ab etcmo cffcr fijroe in barcna: no cn
oubiu q» vcftigiii ittod tn barcna oereUaii ocpcndcret
crem afr a pcde c(fcaiuc.-i^6r cr adduri crcmplii oc coi
po:c lucido: 1 ipfo oj-apbano. fifr non cff rcpiignina ej
parTccae:q: ca naUrcrlmo atrio:i modo^ ma cine p6t
oarc c(Tc fcdufo i?o motu.p5 iHa : q: fi non oa rcr c(Tc nifi
pcr morii trn:ninc non clTcr fua calirae attio: cilitate na
ntre:q: na etia cft pn^^moniei gcrie.vr of in z?pbf flco.
!3ed pma ci cll alrio:i 1 fubtimio:i modo coufane $ flt
catirae nature.fiair p5 pcr auerroTrm in tib". odhiictto
odhucrionu;. oifputationc p.'.in (olonc fmi oubq.vbi
(ngt:imo oicuntpcrTpatbCTici loqucntce Pm vcritatej
g> cnria .pccdiir ab cb modo atr io:i qi fir natura 1 $ ba>
mana voUinrae: .pbarum cft.n.ocmfariuc g» impotceft
^ccderc atiquc acrii ab tpfo oco nati modo fcu volttnta
rio.iujrra voluntatie itcntion^in nobie.Uri fm Cdme*
tato:e5. ni oebce fcire calitareoci .fccdcrc modo oiof»
no non nali^Bcc^Umrario.ficur ert votuntae in nobia,
tidco ipfc Di):ir in.tf.pmc pBie. pmcn.r.g» qucadmodii
nalia funr itla in qttor oi(T;niri6c ponif narura:iraoiu^
na funriltainquo:umoilTinirione accipif Detie.ivolii«
taria funt iUa:in quo:u5 Diffinirione fiimifvotuntae:ta/
tie aiit ciUraeoiuina i\;>ra\9 oci clf tnquanrii oar dTeqd
eff quoddi Diuinii.vr elt fnia pBi in z" oc ania.rq:.c.)4.
1 pmo ccli.re^ru c6mcn.ioo.i.z.ceU.tc)rtit €6.64.1 pmo
pb]rfi.te):.c6.8tna5 cd ocue (It cne per e(Tentia imparti/
rar aU)e futi cfTc ^ q> pofTibiU cft entiboe comunican*.
quo P5:q» matc Diatn t qtiidi coircr toquenrce Dcum
fm via pcrfpatbcticop natitcr agcrc: fai oc nccciTir ate
namre. Ocqoif fcciido (f fm ^ncipia pBo;: oe^pcurrit
foUunquanmm ad gradii cniitaiie : ficiu optimc fcnfit
aa z
bearas r>octoi Iboc qukqwd oicai Scotus in bac ma.
Tlota trt a> oiflfcrctcr coicat dfc ocue fubHantx^e gnSbi
libuflri fubftfltyBCtcmierqignabilibue impjrtif ccmc
diatc motacu fuRa cor i fuuj ec fcpo:c mcnfurct .Sut
etii alic ronce od boc adductc a p|jo t Comcntatozc m
8?pbr(»co.ma)rimc in c6mcn.4.t in ^e.iS.ficut ibi vv
dcre potce.05 fubHanie ctcmie coicat cc pcr irclligcrc
1 vcllrdcut cft fnfa C6mctatoiie.ir.metap|}.?mc.44,
«.?tf.n6.n.agit nifi p intcUctfi 1 voluntate.t io fubft.iri)6
iftie crcmierqnc funt nccaric.quap cc motu no mcfiirij/
turcoicat fuucc md C):pofito.p5 igif q» c^ta cftqrparte
pmc caufc no rcpiignat aligbue enribue oarcce.fcclufo
\Jo moni.Ciet ?firmaf:qi no implicat oarc puBfinepo
ftcrioiirvbi poficriue pot fcparari a po:i.f5 ita cft oc dk
refpcu morue. vt ocifi cft:qi ratio oantie cc cft po: ronc
moucnfieri momein ctcmte pot abfcUiircii talia motu
nonmcnfurcnf .vt Dcifi cft.qrc tc.dJ^^ojrc oicce^qj ifta
rcpafcn.itia cft qr parrc modi caufandi:qi oc^ nulla alii
caufalirarc vcra bj in gcncrccaufc cfficicnriB nifi pervc
rum morii .(f Scd ^ra.ocue agir pcrirclligcrc i vcllc:
ficut cft (hia C6mcfafo:ie.iz.mcfapB.c6mcn.44.a.3<5.
ocue.nxft vita inrcllcaualis.vr Dicirplxie in codcj.iz.
tC]Ctu g pcr inrclliacrci vcllcpotaligdcfficcrcod
tjrtra fc. (C^mpliiifl. itta rnfio impugnata fiiit latc otij
jjbauimue pma oiftonc?. Cr3mpliu6.gcgd pcrfccf6ie
cfi in intcllectu crcato n6 oj ocncgari ab ircUccni icrca
to.vt tbcologicc argiumus : fcd ircUccriie crcarue ali$
bj actiuitatc rcf^xrii actue ir cUigcndi:^» c% obiccro t in/
tcUccttt effcaiuc j;>ducif .g boc n6 05 ocncgari ab itcllc
ctuoiuino.intclftieigif oiuinuebiie pobiccto fuaccn'
tia? pot actii oUqur intcUigcndi ab ctcmo ^duccrc . £t
boc cft vcrii tam fm pBoe $ fm tbcologoe: Difco:dia
cft intcr ipfoe: q: fm pBoe iftc actue itcUigcdi .pductue
cfiin aUctatenaturetadcjc.fmfbclogoeaiitivcntate
dl illa ^dnaio ad intra in ]rdctitatc naerz talc cfl vc;:.
Cr2mp(iue.,p boccocUiflonc cft r5 C6metafo:ie fiip:a
adducta in UT7:o ocftniaio ocftnictionil.olfpurarioc j*
in foronc.i8.oubtj.vbi ocmonftrar gp oie ireUigcnria in/
tcUigcne altiid c>:tra fe efl caufata. 0ed oie intcUigcria
cttra pma efi iteUigene aUud a fc . tgif omnie irclUgetia
dtra pmi cfi anfota.Et ibi pbat cp pma inrcUigctta cfi
caufaagene t fo:ma t ftnie oium . fioit fiip:3 addujri ti/
bf.t w vlderepotee ibi. (E2Ulducam''poftrcmo.p bac
^cfone vnam r5ncm bcati ooao:ie in 0pufa1l0.z7.vbi
agit 6 etemitate miidLinqnit.n.^n boc a tota o(i(ht 36:
vtrii ce crcatii a oco f m tota fuKam t nobcre Oiu^tioie
^"rcpngncnt adiniiicc vcl n6 . ^ffta aiit roncm ciue fu'
mabofic.ficet rcixignantia intcr iUa ouo:boc autcfTct:
qiopiVt caufa agcne p:cccdat tpc actum: aut q: op5 no
t(k ^derc tgc ipfum cc.aut ^tcr vtrum : fcd pioptcr
nnUu ifTo|t repugnat aliqd ab ctemo fiiifTc a oco p:od(t
ctu.g ic.fiUogirmue cft bj-potbctiaie ?f inuue Dcflnicti
uue:cuiue maio: cft po' fyUogifmi oiuifiui:fcd mino:.p'
baf .^?qpfu ad pmii.V5.9' "5 cft imp(icatio :Mradicf i6i5
aliqttccflfean; abetcmopducuqtagcne tepoicpccde'
re 05 actti.nam nuUii agcne pducene cfTectii Aiti fubito:
necio picccdit cfTcaii fuu ourati6cfcd oaie cfl caufajv
dticcne cffcctu fuii n6 pcr motii:fcd fiibito.g n6 cfl nccef
fariitg:! Durati6c p:cccdat cfTcctii fiiii.maio: in oibtis
mutatdib^Ynbttieinductiiic :ficutcflilUiminatio abo:
tii cttJ rone Jjbari p6t fiCjn quociit^ inflanti ponif rce
cep6tponi pn^actioiecine.vt [^tnotbue gnabiUbtte:
q: {niUoinfianttinquo ponif ignieccignie incipitca/
Ufactio cfTcfcd in opcrationc fubita fimul Imo idc5 cfl
pn* 1 finte ciue:ikui ui oibue indiuifibiUbue cft . I^go
fnquocn<^iflantiponifagcns,pduccneeffcctufttUj::fu/
bifo p5r poni tcrminue act i6te fiic: fcd tcrminue ac^is
cftfimulatmiprofjcfo.gnorcpiignattnrcUcctui. flptv
natur caiifa .pdiicce cfTcct li fim riibito:no p:cccdcre txu
ratioccaufatii fuum. I^upugnarctaiit in aufie .pdtice'
tibue cffccnie fuoe pcr mottie: q: opi q) pn" mome pcc/
dat f incciu9.(n-(5.caufaj?duccn9 toti rci fubaj no mv
nue pot in pduccndotota ful>am qpcaufa .pdiiccne fot*
mam in pditctionc fo:mc:imo muUo magt6:q: n6 pda
cit cdticcndo oc potcntia matcric: flcut cft in co q jpdm
cit fo:ma.f5 aUq6 agcne q6 p:oducit foUi5 fo:ttii p6t iit
boc vt foima ab co.pduaa flt qrtciicp ipfum cft. vt p5 in
folc iUuminantc.grgo muUo fottiue octie: 9 .pdiicittiv
tam rciftiBam p6t faccrc. vt caufatii fuu5 fit qilcii^ ipfe
cfl.(r fb.fi aUqua fit caufa qua pofita in aUquo iniranti
no pofTit poni cfTcctue ciiie ab ca.pccdcne in codc iftan*
tt: boc n6 crt nifl qi ilU caufe oecfl aUgd oc ^plcmento.
caufa.n. 3pleta 1 caufatii funt flmuL f5 oeo nunqp ocficic
aUgdoe:3plcmfta Crgo caufatii citie fcmppotponie»
pofito:T ita no cll nccarin^ q6 oaratioc pccdat. "Dac ra/
tionc ct ia ponit C6mcnfafo:.8. pbfflco.c6mc.i5. (E^
voIcntievoUm tae nibil mtnuitoe f tute ciue.Ct pciptte
in oco:f5 oce foUicntee ad ronce Ariflo.gbue pwbatar
ree fcmp fuiffc a oco.pcr boc 9» ide fcmp facit idcoiciic
q> boc fcqncrcf :fi no cfTct agcne pcr volun tatc. g 1 fl po/
naf agcnepcr voUintate: nibilominiiefcquif qppothf
ccrc vt caufatii ab co ntuiq^ no flt:! ita p5 Q) n6 cfi rcpo/
gnantiaagcneDurationen6pcederc cflfcctii ruu."P6t«
bocide^firmaripcrvnaoirtinaionc noftri fup:apofl/
tam oc mctc C6uicnfato:ie in zfcapto oc fiifti o:bie. fl/
milircT n6 vidcf rcpu^antia : q: no cfTc alicuiue tpc op
pccdcrc cfTcfupponaf .n. qt o:do ad nibil tn ppcfiroc fit
affirmafue.vt fit fcnfue.crcamra cf^ faaapoll nibil.mo
do B oiaio:poft:o:dinc5 tpo:tat abfolutc. S5 0 :do mtt
tipicj: clT.f.ourat6te t nattirc. fi igi f cr coi 1 vU n6 fcqui
tur ,pp:iii t partioilarc:no crit ncccfTariu? vtjpfcr boc
Q7crcarara clTc poff nibil Pr;piie tHiratiocfiicrir nibiL- 1
pofica fttcrit aliquid . f; fufficit fl ^ie na flt nibil qg cne.
ptie.n.incfi vn iaii^ naturaD* q6 c6ucn it fibi in fc:q^ q6
folii cx alio b;:cc aur no b5 crcamra nifi ab alio: fibi auc
rcliaa in fc ofidcrata nibilcft. vrt pu9 natiiralitcr inefl,
fibi nibil qg cne : ncc op; q< p:optcr boc fit fimul nibil t '
ene.-q: ourati6cn6pccffit.non.n.ponif ficrcatura fcmB'^
fijitvtinaUquotpcnibilfit:f5ponif9;naturaciu6 efl
taUeQ)effctnibil:flflbi rclinqueret. "Dcctbomae.l^w
bac concIufionc:ctia5facinntomnce rationceadducte;
poft oppofltum in queflione.
gecunda c&cMiof^^^f,'^^
lifcrocmirclligcntia imcdiatcoarccffcoc nouoaUcui
malignobili f co:niptibiU.3fia pcto pn>barq:biexiuc
b5 pBe in.8.pbf fico.i Comcnt ato: ibidc.c6.4. i.i^i in
Ub?ocftructio ocfhtictionu.orputaroc p".i in.T.mcta",
tc.zS.^^^i.in Qb" locie fcribif q> a voUltatc anti^ no po»
tcfl imediate aliqt^ noini jHicirc.ttmi q: oc nouu impfe
cni5 cfT:t ote impfectio quc cfl in effccru reduci f ad ali/
qua impfccrionci notiiratc tn caufa.ttim q: f mcoc fm
apiaomncnouiimalcclT:imalcimcdiafc n6p6tficri
ab imaluq: talc no cf^ gencrabtlc nifl pcr gcncrattonej
requircnte fub5:t cum gnatio re^uirat alteracionc pic/
uia;. & alteratio rcqnirat :xaau: t :Macme flt cotpo^:
cum contingcntia.ficut illa quo:u vttima fttnt fimnl. 5?
pbTfico:u5.tC):m c6mcn.zz.binc crh 9»ab intcnigcntia
rcparatanibUpotcfirccundtimpboeimcdiate ocnouo
p:ot)cnire:iifia fiKnmt radicce Arifiotclie ad ocmon
flrandum impoifibilitatan rdcdrn; contra -tlatonei:
quantttcik^ atiqiu oicant 1II39 rjrioca non c(Tc ocnion/
ftratiu«9.ifti3migiturgcncrationc; rcquirciitcm fiibic
ctum 1 tcmpuB in ciuo fit altcratio pjcuia ad gcncratio'
ncmrncgJUCTunt pBi in coipo:ibu8 cclcfhbtis ct in ipfo
mundo. Ct cotra boc pnxcdunt rationce pBi in oanuo
pbrficor :i in pmo ccli.vbi ocmonftrat ctcrnitatc mnn
di.tidcoDij:it Aticrroj-3.pmoccli.c6mcnto.to5.£)cfcn
dcnrca aut -piatoncm oiaint: i}> -fMato in gcncratione
mundi oi;cit:9> partce mundi p:cccdunt mundti; mtw
rasion tcmpoic.£t fl boc oipt non oifcrcfxat a fcntcntia
Ariftorcli9.£t ita ctta finit bcncoijnmus no6:irclligu/
tur aucro:itatce aucrrof 9 in aliquibue loci6:in quibiie
Vidaur ncgarccaufam agcntc in ctcmia t inabftractie
a marcrtJ. £t ad bunc inrcllccrii .pccdunt omncs ratio/
nc9 Comcntatoae contra lcgce poncntce crcationcm
fTwdi oc nouo; quia omnre rattonce citia in i t u tnr bti ic
fundamcntopBo;: ruinofotcumboc tamcn bcnc llat 9»
Comcntato: pofiicrit r Anrtotclce aliqua; p:oductio/
ncm ab ctcmo 3 ca pma in gcncrc c aufc cfficierie. (["Ct
perbocpjfoUitto adinfinitasfcrc inflantiae 6rcgo:g
anmincnftsjiain ipfcacdidit g>Dum Comcntato: ar
gnit cotra poncntes creation^ mundi oc notio:gj Come
cato: vtitcr ncgct qualibct ^duaionc mundi;i occcpit
ipfuj in boc locue pritw ficut vidce.
Kcrtia conciiifio
non babcnt cflc poft non cffcp:otit Ir non cflc . pontine
pieccdit natura ipfiij cflc.pj ida ?.nam fccnndii pBum.
omne «cmii eft ncccflc cf(c fo:malitcr.ficur pj.p.mcra'
pbf(tce.tc]cni c6mc.i7.Jet idco no c(\ oarc aliquod pofi
huu; namrc vel ountioie. Jn quoentia etcma no fin t:
qnia fic eflct pon crc aliquid f icri c% nibilo.qi^ cft in cc n/
tieniene apud ipfo6:tam in inflanti naturc in infianti
tempo:is.vndc ad bunc Uftclleaii oi^nrrut pl5j mateha
tcelumcfTcingcnita.
SZUaria COCIUUO rrapmubabcrcfl-cpoflno
cffc pzottt If no cflc picccdit puatiuc ipfu j cflc . pat; ifla
conclufio.nam fictit cjc p^cdictis f^:cum omnia cnria ct
tra pmii ocpcndcanr a i^no cffcctiuc:talibu9 aptiim na
inmcflirt inefleipfumnoefPdi^mumnocffirt.vndcpo
fiue.vt it\gt fubnlie 0cotus in fcptima qncfTionc qtio/
libcnof.tjlia cntia acma alia a ^mo caret aUqtu con/
ditionc cflicndi ^ enritate.vidclvquia non fun t a fc fcd
abalio.CCf5cd tuoiccB:i bcnc.cnria ocrnacii finr ma/
teriacarcntia qticcft caufa perqtia; rceporcfl cfTcmo
cfTc.teftcpbo in fcptimomctapbf.tcjrtuco. zr.t.<)j. no
indef igif Q) fi pcr impoffibilc pmii cne non cfTct:9>
buB non ciTc compacrct. (ramplitie.mnc talce intclli
^cntic cjc fc cffcn t pofTibilce: T ab aUo ccn t nccrfTaric:cu
BHSc ypofitiifcnfitComcnraroiconrra Auiccnni.in g?
|Jl>ffico;tx6mcn.79.i m pmoceU:i in libw ocfubftan'
tid o:bte,(C ampUue.fi intcUigetic cflirnt caufatc: vt tu
Oijcifli:cfTcnt pofTibilcS.quia omnc caufatii cft poffibilc:
1 omnc poffibilc c(\ nouu j: 1 ita intcUigcnric non cfTcnt
ab ctcmo.(rad bcc rcfpondct .ad pmu oicimue ma
tcria cfl pncipium inntnfccii:pcr q6 aliqiiid compofitii
cj: materia % foatu intnnfcce ctt poffibilc cffc 1 no eflc
<n via Ariftotclie t Comcntatoiie. 1 idco niillum ctcf
num fotmaUrcr cr inrrinfccccff poffibilc cffc 1 non cffc:
quia omnc talccarctmjtcria: qtic cff pncipiii poffibili'
tatie^iconttngcntic. £t ad bunc intcUcctuj ncgat Com
mcntato: aUq6 cne poffibtlc foimaUtcr cjc fe ab aUo ct/
crinfeco poffcpcrpau3ri:quia aliquid tuncnaturafe/
177
riffct of tofum: fiair efl fententfa eki9.ptt\o celi. c6men.
20.1 aUbi frcqiicntcr.Ct ita oicimiie noeomncacmuj
fo:fnatr cffc ct fdpfo ncccffariii; 1 p:optcr boc oi)cimn9
fttp:a.9> no cffc nd potcff compctcrcaliaii acmo p:iuB
q?cffc in aliqtio infTanti pofititio vcl ourationie vclna»
tiirc:quia tomj boc cfl in rebue matcrialibtie: tamen in
rcbtieabfhractte a matcria flat bcncaUqiiid fo:maliter
ciTc neceffarium cj: fc 1 cffcaiuc ab aUo: cum bonu; vnl
ucrflfiait tcftanir pBus in finc ouodccimi mctapbffl/
cc. confiff jt in o:d inc: 1 qu ia vbi cft o:do tbi p:iu9 1 po
f>criu9:ficutpatct.qiiintomcrapb)rfl.tcjmic6mcn.itf.t
cflcopDn oc po:i.3[dco oicimtie noe omncm muUttudi
ncm intciligcnriorii rcfcm ad vtui ^nuim cfficicne. prf
mam fo:mam 1 vltimii fincm.gt ita cria oc alijs cfl oi»
ccndusxiimigiFcKruefitcaufaiftuisojdinie^-rnobilie:
etconfcqucnti if}oo:dinc: non cR Pubiu fi ocusnon
cffct:taira otdono cffa. ablata cnim caufa aufcrtur cflfei
ctus^j^idco oicimiie nos: cp Ij ctcma inrrinfccc n6 M
bcat oliquod pncipiti pcr q6 ocficcrc poffint:cum tami *
fua cn titae ncccffitao cffccriuc ocpendeat ab alio: non
cfloubitim a> fiiUiidaqiioocpcndcntncccffario:non^
cffa:83 ncc ipfc cffcnt.ct ita patct qiiomodo intcIUgctie i
non funtcx fc poffibilcs aliqna poffibilirarc pbffica^fcd I
poffibiUtatc qtiada j Iogrca:qiic nibil aUtid cfl nifi que/
dajimpcrfcaiofai ^iatioin ipfierflcut aUbioijamua.
irad atiud rcfp6dcr A iicrroj-o in Ub:o oeflniato oc/
ftroctionum.oifputationc tcrtia.in foUirionc.ij?. otibt).
Vbi inqnit:^) id q^pofuit cp omnc caufamm cft poffibif
U cflc non vcnficatur nifi in caiifato compofito: fcd im/
poffibilc cfl iniicnirc quid compofitii ctcmalc.crgoq^
IibctjK)ffibilccffc crtnoiium.cccc igif quomodoctiam
crbocpatctnuUumnoiuimimcdiatcaocopoffcpwoe
nirc ftnpBoe:quia omnc talc cft potfc.': ccotra.
i iRcftarmodo STffo^JrrTctt,
tato: in illa ancto:itate no vtilt aliud: vidcl j t abffm/
aie a matcria non fit vcrii agcno q6 agit cum abiccrio/
nccontrari) t pcr vcram tranfmiitationcm 1 monij:ta»
mcnbcncibidlagcnsfccundu fimiUtudincj qiiod ell
ogcne p:oduccn9 oans cffc circufcrioto motu.ati aitnd
oicofcntcntiiC6mcnrato:i9t Ariftotdie ibipuKcdc
rccontra -piatoncm poncntctn fo:mas fcparatae a ma
tcria.quae fdcao nuncupouircffc pncipia gcncrarionr»
imediata ilbnwn rcmm fcnfibilium . modo vt oicnim
fiiit fup:a: aUquod notuij tmediate a fubffontia fcpam
ta p:otumire n6 potclTrquia omnc tolc eft mittum cnm
matcriari omnc mirtii oim marcria fit a re mijta aim
matcna. ficut oicit Comcntato:. fcptimo mctapbj-ftcc.
comito.^.i otiodcctmo mctapbrficc.i j.t.iscomcntiei
non tamcn ncgat Ariftorclcs 1 Comcnraro: Dciim 1 in/
tclligcntiae cffc pncipia cffcctiua iftoiii fcnfibilitim:me
diarc ramcn:cum fcamdopbj-fico;: . oipcrit q> fol tbo'
mogcncranrbomincm:cujigimrconccdamti9 ifTain/
fcrio:a cffccritic ocpcdcre a oco: quc njcdiatc ab co oe/
pcndcn t: t babcnt cffc:mtilto m jgi9 boc bc co:po:ibu5
cclclhbu9:t oc nliis crcrnio boc coccdcrc ocbcnnia . ri
vr iquir pBs in pmo oc parribue animaUn<:capirc pmo.
qiiiob:c vcrifiriu9 oijrcri j cclti t facruj cftc ob bo irdU
gmrio. fi facnim cfhcr cffc ob cam caufam ; ^ aniinalia
cadiica orcp monaUa:-: rcddcno caiifa; biiiuo fiibdit. ot
do cn i ratus ccrtufqj ft Jtiio longc magie in rcbtis pj cc/
Idlib'':!^^ nobiS.<C3d aliud oifliifcoijciin Umttatiof
bii9mcievbigIofaui,pp6ncjillam:qtioaligdporccj:fc
n6p6tobalioperpctuart:q: bocbj locfi in fiibrtari)e:n6
aiic in accnnV^cut efi iftana oc mom cclifj epraj ibe/
aa )
t
ctot ad ^«n«:ofco<t>argumnTtu jmagimf <s> ro ppcer
qtii motufl iite%k po(Tibtli8:t abaUopcrpciuabiUa nd
dhq: ocpedct ab aUo cfffctiue*oc aut cft falfum:! con/
IM C6mcntato:e ibidcj.ni motus ccU non bj jJoflibiU'
tatcm cflcndr-z no cflfcndt a motoic: qj tunc ab codc ba*
bcrct c(Tc polTibilc t nccc(Tarii5:q6 cft abfurdu. i idco oi
co 9» motufl cll poiTibiUa rationc fui cot r anj : q6 cf^ qcs:
qt motui inquantfi tnotufl in gcncrc fiimpnisib; conrra
rium ipfam quicte. irta aut :3traricta9 cuj fit cptrinfcca
pot impcdiri pcr agcne cictrinfccus: vcl mcrito fubiccti
inquo rccipiF.muUa.n.^rariant in ifcriozibu6:qucnd
^trariant infupcriotibufl.tidcomotuflccU inqu^ntti;
morue cft q: fc pofTtbiUe : i vt (lc non rcpognat fibi non
cfic:qi vt ncn5carctcontrario:tamcp6tabaUo pcrpc
tuarl.£t caufaj)ptcr qui cft ab aUopcrpctuabiUe e(\:qi
Dcpcndct in cife abaUo:ibocbabct inqtiantu taUfl mo'
ttifl cffcaii vt fic nibil ocbct :>trariar i. tcitc pBo in fcctin
do ceU:i fic Dcbct intcUigi Dcin CorncntatoJie ou Dicit:
mome aiitccUpofTibilc cfi vt fit nccciTari^.ibalioipof'
fibiUe €% fc:i caufa in boc clhqi ciTc babct ab aUo^lf caa
fa in boc ocba rcferri ad iUud vtdclj caufa,ppf cr qiiam
k tflpcrpctuabilie ab aUo e: qi ocpcdctjn ce ab aUo: i no
t adilUidrvidcljcpfitpofTtbiUec): fc(yrt motu9 ccUo**'
plicitcr i)fidcran potcft.vno modo rn\ gcnufl.^^nqiiatii
moctte dfci vt fic motus ccli cj: fc.i.in r.itionc motuecft
pofiibilifl^qz vt fic no rcpugnat fibi babcrc ptranii : fcd
g» fit ab alio pcrpetujbili9:boc babct ,p qoantoconfide
ramr inquantii taUe motus:i qi motue celi flt taUe non
bdbet cflc ciTcctiticn ifi ab intcUigcnria:que fcmpcr Ide
foccre apta cfhmatcrialc aiit ocpcndct a ccb. vt p$. fcd
In fitbfiatqe non c(l ncnon.nxfi rcpcrirc(u5am po<Tibt
kmqcfcipcrpctuabiUr; abaUo:qipo4nbiUtae cfTcndt
in fnbftatij6cftmeritomarcrtc:quccflpnripiti intrinfe
cum 1 ftiBm ^rarictatie i puationi9:i taUe poflibiUtafl
Oarinfccc tmpcdiri nd potert: vt no oaicniat ad actum:
qt VtinquitComcnfato:.pmoccU.c6mcnti8.20.i.iz4.
tuncnotnra fccifTetaUqutd ociofum. fozmatr igif oica '
miie q) adcquata canfa pioptcr qitaf; ccli motiis fit qc fc
pofl^ibiUe 1 nccciTariue ab aUo non crt: q: babct cfTc clTc
aiuc ab aUo.ficut ra rmaginarie . idco argumcntu non
concUidit. f?~ad aUo oico in etcmia rcaitie oicit ci
jjfcmane qg agcne.ve^r cft:fi caufa pfcnnne oiftinguaf
prra vHrrii agcneqftagitciiabicctionccontran) cduccn
do aliqutd ocpotcntia ad actii.-talc.n.agcnflcftnouum.
Vt pj.fcd no oiftingtio caufam pfcruantcm ptra caufam
dgcntefccundii fimiUtudtne:q6 idcm cftq6caufa pduf
cene oone cflc finc motuiimo taUe catifa c>fcnian 5. vt fic
eft idc5 q6 agcn9:i ccotra. (CSd aUiid rcfpondct :(}» vt
ibi Comcntato: i Albcrtue pcr imobiUa pBfl intcUi
git cntia matbcmatica:in gbtie no cft finie: ncc cfTictee:
qt taUa no babcnt nifi catifam fo:male. vt pj per Auer
rofm.^mo pbrfico.comcn.pmo.diad aUud rdppndc
tnr.cdccdedo p»nu fiippofini ad bunc intcllcctii q>crni
bilo nibil fit ocnouo: tamcci: nibilo puatiiic pot aUgd
ficrt ab acmo modo fup:a ci:pofito:i fcaindti? fiippofi'
tamoccdif 3»motuenun(5incepitc(Iefcatndu pBum.
i££t tunc oico ad argumcntu.-g' pBae in pmo pbffico.
otim pbat matcri.i cfTc ingcnita$iiftia ^pbatio pccdit oe
gcnaaticnc quc rcqiiirit fiitim : i alfcrationc? pmam:i
pcr confcqiicne motii 1 tpe.fic.n.p:occdif fiia ratio: 9> (I
matcria taUtcr gcncrarcf matcria eflct antcq^ cflct:vcl
dTct ptocdTus in inftnitum in matcn|fl: talie.n.gcnc'
ratiocftnoiia i rcqiiirit fubicchi oencceflitatcificaU'
quid cc nibilo ficri cft abfurdum in via ipfop: i ita ctii
pzoccdunt rationcepbi dcccU>: Dtimp;obat ipfumdTc
ingenitttttL*eomodogenerati5tequo ifbi infcriouftmt
gnabili v.rtan br ncglofauit Comcntato: . (L ^d id aiit
q^oicif oc intcUigcntuo.oicovt fup:a:q' Comctato: no
arguit contra auiccni pcnce iUud qdecagbabcrccau/
famdTicicntcm:ficutimponit fibt 6rcgo:tu9 arimtnen
fiie: fcd argnit contra modum poncndi lUam pioductio'
ncm in ipliB:n6 tamen abfoUitc ncgat : ficat oictiim eft.
([jad confirmattonem rcfpondcf a qtubtifdi 3»n6ot»
mutano rcqii i rtf nccdTario q>non cflTc picccdat dfe : qi
ccrtum cft q» gcncratio .ptit oiftinguif contra aUcrotitv
ncm cft mutatio:i tamcn talie miitatio no eft oc no cfTe
nd cflc : [mogcncrafiop:ofnbifop:oucntufo:mc fimul
babct cflc 1 no c(Tc. vndc oicun t ifti q> fl gcncrat io oicif
miitatio oc no dTcaddTc:boc cft fuincndo gcncration^
p:o aggrcgato ct aUcrationc p:cuia: a fubito p:ouenta
fo:mc:i mcnto altcratioie no dTe compctit gcncratioi.
Jta r maginan f ilh q> in ptocUicrione acma tcrmtna«a
quo non cft ipfum non dTe: fcd fofTtat in t altbue : q> it»
pjodiirtactfcbabcafnocrficutoidt bcnicue inquo«
Ubcftie. (TScd ifta rdp5fio n6 potcft ftarc ^ptcr ouo
quc oicit.quo;: naitnim efh»cntm:flait mibi videf .q6
.n.oiciintocgcncrafioncp:ofiibifop:oucnru ibi fimul
cflfc 1 no cnrc:i qj no dTc compctir gcncrarioni mcrito al
tcrationi9:boc no potcft ftarc.nam pBnfl in.^.pbrfico;:.
tcrtaco.T.oifhnguit fpccicemotuecjcfuispcr fctcrmi
nie:tctTnini aiit gcncratt6ie vt gcncratio oifhnguif con
tra olioe monte funtdTci non dTc.qiiarcgcncratio crii
p:o fubito pioucntu oicif cflc mut atio oc no cflTc ad cflic:
llcc obftat q6 ifti oic unt no cflc i cfTc in taU mtitat ionc
fimul dTccam ccrrii fit qt aim fimuUatc tcinpo:i6 ftat
o:donanirc.(rampUue.rcpcrtrccftaUquimHtari6cj
fubtfamquanuHaaUcrariop:cccdit:fiaitcftociUiimii
nationc. Q6ctiifcciido oicKurqjin tUibiieabctcmo
p:oductis fiilTiat q< pjodticni cr fc b.iK'at non cfTc : boc
noncftttttc otau;omnibuemod'6:quiafi intclUgatur
Q»taU'ap:oducta c)Cfcfuntn6cntiapofitiuc: falfiucftl^
atndiim viam p|>or raij taUa er fc i fotmaUtcr fint nc/
ccffc cflc.fi vcrointdtigiftaUaq:fcbabcrc nodTc p:i/
U3tiuc:rcacoicunt.£f ficaUquidabacmo p:oduciDc
non cflc ad cflc:p:out If no cfl^c puatiuc nanira p:cccdic
cffc:nulUim fcquif inconucnicne. nam in bie in quibtie
p:odtici no cft aUiid a ptoducto dTcqtic oc potcntia ma
tcric non cducunf :no oportrt q> no cffc p:cccdat poflti/
«c ipfuj cfTcrncc otiratioc ncc namra : fcd in bie qucper
monim p:oducunf in qtiibue gcncrari oifTcrt a gcncra/
to efTc^rcquirifbocQj viddj non c(Tc p:cccdaf t cmpow
eflcn?cl falrtmnanira pofir itic.vt ocm cft : qiiia coc dTe
tcrminue cft miitatioie i moms.in bie autcm quc fiunt
abfcpmiitjfione vclmofupcrfimplicc cmanationcm:
fi-u infliirum.pot tnfdUgt aUqtiid clTc faau; p:acr boc
9>quandoqtnon fncrit:fublafa cni; mutarionevclmo/
tu non iniicninir in acrionc infliicntie ptincipq : ptioris
ipoftcrioifsfucccflio.vndc nccdTc cft vtficfcbabeot
cflfccnispcrinfinitumcaufattts adcaufam infliicntcm:
quidiu agit:ficut in rcbue quc pcr motu; fiunt fc babct
cfTccraead caufamagcntcm intcrminoactionte:cam
moni criftcntie:wnc atitc cffcaue io; cftmcccflc cft Igi/
nirvtin biaqticabfcgmorafinntfimulriiagctis infla
pi fit ipc dTccni9,pducrue.fi a lit acrio iflticntie finc mo
ni ertitaif :n6 accedit agcnt i oifpo vt poftmoduj poffit
a^crccu ^te non poracrit:q: iam bec mut atio qttcdam
cetporait iginir fcmpcr agerc influcndo:vndc i cfTect*
ptodticnie ifdUgi potcft fcmper fiiifTc . bcc Cbomae fn
traaatu oc igclis.opufailo.iS.capituU>nono.(rad aU<
adDeDifTuiitionccfricicntie:oictii cftfupta oapUciier.
i
178
C/9<1 aliud rcfpondcnir 9> non inc5ucntt.3> tyue vtcf/
fiacne fit poftcrio: fcipfovt finisrq: ifta p:io:it(39 1 portc
riotitae cft fcdm modilitclligcdi noftni: vt inquit comc'
nCM Wodcdmo mct jpby.commc.^g.iro modo quo cti
«madaerfjrmeconccdit boc in c^rponcndo qiio ccliim
tnouctitr a ouplici moto:ctcftc comm^atotc. iz. mcta/
pbr.comcn.-fi.iradaliud ocpotcntia rcfpondcf ncgi
do piiam.q: arg^cocUidit qy fi ctcma gcncraretur co mo
do quo infcriotartunc tn cis bcnecikt potcntialttjo : qd
tamcn non cft;vndc ibi non cR potaittalitas altqua rca
Ub 1 pofltiua:fcd folum logica t p:iuatiaaad modum oc
clarariim. ncc boccftcontracomctato:c:q:in.j.ocaia.
comc.^.in folutionc tcrtic qonio.Di)Cit.9>inomniintcllt
gcntia citra p:imam rcpcrttur il^a potcti jlitas . £t idco
ibiDipt.9>inali)0intclUgcnti)9 oiffcrtgdditas i dTcn»
cia.£t in Ub:o ocftructio Dcltruaionu.Difpatiitionc fcp
ta.in foUitione fcpti Dubtj.otpt 9 piima canfa cft quidi/
tas abfoUito:'! alia entia quiditate babet.Ud aUtcr pot
oici 9 in cntibus ctcmle alije a p:ittio non cft potcntia
eomodo quo potcntia cft oiffcrcntia cnti0:Dc qua ptkis
in nono mctapbf fi. tci:.c6.ij.g> in eodcm ptcccdit tcm/
poteactum.ibocittodo ctcmanon DiatnmrpofTibilia:
immo necefraria.potc(l tvimcn conccdi ad bonum intet/
lecram oUquod ctcmuj clTc poffibilc:p:o«t pofTibilc ide
efl quod caufabtle 1 obicctiii n potcntic caufatiuc oci.gt
boc modopoiTibtlcnonopponitur neccfTariornectaUs
potcn tia opponitur actut ncc fcparatur ab actu^poiTibile
igitur prout idcm eft qnod caufabilc non opponimr ne •
cciTanoform3Utcr:fcdnccciTarioafc:ficutcft ocus qui
cflncccfTcc(Tcafc:ic(tcnsincaufatiim.aUa aute cncia
etema funt fo:maUter nccclTc cfTc fcipfie foimaUtcr : cf/
fectiue autcm a oco:^ q: fuam ncccfntate bobcnt ab atio
(tc Dtcuntur poiTibilia.taU aut pofiibtU;non Dilhnguit p
necciTarium ficutvidc8.£ttdco Di):itcommcntaro:.in
fecundoccU.commcnco.^4.Q' polTibiU: in ctcmte cflne
celTarium. ('"£5cd :Mra boc tnfta wr:q: p:tmo ccU.come
to.i;4.'ntbtlcllpo(Tibtlcrcfpcctu agentie nifiilUid fit
pofTibilc rrfpcctu pafTi.Si iijmirctcmo citent polTibtUa
refpcctu agcti3 : clTcnt 1 rcfpcctu palTi.quod e(T abfiirdij:
nificfTctQjiUudoictumbj locum ocpotcntiai poiTibt/
litatc p:imomodo:quccompcntcnti nouop:oducto p
motii.non afit oc potcntia fccundomodo:cu$ pBs oicat
nonomctapbf.tcj:.c6mc.pmi.9»ipluec(lpo'i acttt6q|
tnbisqucoiciinir fc6m motum folu. (|7 fld confirmati
oncm tUam oicitur 4» tn ctcrnis non otfltrrt pofTc ab cflfc:
qttia in nulb inftanti tcmpojis vcl natitrc pofituic potc
tia cfl finc actirfictit cfi in ti^ls inferio:ibU8:tamcn tn ali
quoinflantinacurcpiiuatiucibipotetiaoifTcrt abaau;
t bocnon ncganr pbtCCad vUimum rndctur ncgando
fi cntia ctema funt p:oducta 9 cfTc co:um cfi in conti
nuo fieri:qi taUa ob etcmo funt pjoducta in c(Tc pcrma
nenci:ttnquadamcnfHrapcrmancntiquenone(i tran»
ficns m p;ctcritum:fcd fcmp manct ic.
Hboftquam vidimus
aionem etemotum quantii ad fubam:opj vidcrc: vtms
fm pBos babcat caufaUcaccm cfTccciuc rcfpectu mottis
on foUimntoucat vt fmis :aaUc incclUgcnciccffecttue
fioit tcnuit '3k>bannce.£t ar^itur q? nd moucac circai
ue.Tlam p:etcr moto:c p:imii qui folum mouct vt ama
tum 1 ocfidcratum opo:tct ponerc aUum motozcm mo'
uentem eflfcctmcficuc pj.iz jnctapbT.commcn.j^ 1 cla
riuBXommcn .41.(17 3"ipl>u8 o"""^ l^wd imcdiatc tffi
cit motum:agit pioptcr aUquid nobtluis fc. £kd oc^ no
agit ptopcer oliquid nobiUus fccum ipfc fit opciinas eo
mm que tn nantra fu t.-crgo oeas non immediarc motiet
IDaiozcfiarift.-zcommcntarojts.z.ccU.tcir.comcn.dz
vbi babcf 9 actio fcm^vr c(iin ouob'':': aiius gratia fit:.
':buiuf.gracia.iTI>ino:cftnoiJ:3>Dc»9 no agit p:opter
aUquid nobiUus fc:cum ipfc fit omniiim cn mim nobiUf
fimum 1 pcrfcctilTimum:ficiit p}.5.metapbf .caplb: oc q>
fccto.(rampUu9 fcqticrciur montm ficri in inlTanci.qft
eft abfurditmrprobarur fcqucla lt.iribu8 Ditobue fuppod
tifl.pzimii qi 0019 agit cx nccdTirarc nanirc.fi-aindusg»
ocuB fic infinitc pocccic.cunc ficfi ocus cfi infinicc potii
tic intcnfiuc t agit namraUtcrcrgo agit fm vUimuj vir/
tutis fuc.gt pcr :?fis potentia acciu j ctiie in infiniram ex
cedit refifictiam mobiUs:finifi.n.ad infinitum nulla cfl
ptopo: tio:i pcr 511 9 motus ptoucn irct fubito:q i quocun
qsmotuoatoinaUquamcnfura adbuc inmino^r^zmi/
no:i mcnfura a oco in infiniram cfi p:odaabiUs.Confir
mawr ct fcnrcnria comcntatohe.iz . maapbr. comm#.
4i.vbi bj.g' cclum moucrur a oitpUci motojc:quo:u5 al
tcrclf finitcmotionis^icftanimacjriffcns in co.aiter
vero cft infinitc mocion i9:i cft poictia quc non cfi l mi.
i£Md oppofitii crtpt>u8 1 c6mctaco:.in.8.pbf .vcrfus fi
nem.vbi via mocue conclufcrunc crcmiratcm p:imi mo
toiis.i in rc):.cornmcnri.84.pbB : comctaroi oftendunt
qp p:imus mocoz qui n6 cft in maccria c(t in ma amo ar
culo.f.cquinoctiaU:quia ibi mapmc apparct opatio ei':
1 ibidcm oicit commcntato::Q> oee lcgcs conucn iiint in
boc 9 oate babita t in ccUe. gt qiio P5 ocum f m arifio.
1 c6mcntato:em cffccciuc moucrc cc Utm ic.
3
n b3C c|onc '^*'"'?"'''^""*^^^'''"*^""*^'"
occouo pbf ficoium:in qonc pn>.
p:ia oe boc ma:i et tn boc ixjnctapbf .p:optcr rat lones
adduccaeanteoppontttmgtocusnon moiict inimcdia/
tcceUi effcctiuc f mpBoe. £t ilhiis opimonie antc ipfu;
fiiit Doctoz fubtilie i fcptima q6nc quolibctto:ii. (17 &$
vt mibi vf ida pofirio non potcft ftarc. "nam ariflo. iz.
inctapbf.tci:.c6mc.44.cjcnumcromotuii vcnarurmi/
tttcruminteiligentiarum moucnrium. bcc aiircnoneet:
nocttsimcdiatenon moucrctccli].(r ampliueqiiovia
motusocmonftraraurim£iUta9Dci:fiDais non imiiK«
diacemouct.(L'ampUuecommcntaco:.in pzimocap^b
oe fublTancia ozbis ? auiccnnam vuU op abllraaa a ma
moucc in DtipUct gcncrc caufc: finaUs.f.i cfTicictis.^dej
b5.iz.mccapbf.c6mcTo.}8.£tpiopterbocipfe vijiitibi'
dcm.inc6mcn.j<5.g>fifozmabalncic(Tct fcparata ama
inoucrct vtcfTicics:imoucrct vcfinie.(]7 SmpU^in fc*
aindo capitc oc fuba ozbie by.q> cciu tndigct motoze lar
gicnte fibt rootum 1 permancnttam etcrn a m:bic autem
motozquilargimrcelopcrmancntiam ctcrni ocuecfh
ficutftipza vifumcll.([7ampUu9.iz.mctapbfx6mcnto
4S.b$:9> nulla fuba abf^raaa cfi quc n6 moucat aUque
otbes : q: ninc inucnfrcnir in oifpiofitionc oiminura;que
pnaocducirarqcbioqiicipfcoitcratfupza. in c6mcnro
j6.vbioiKerat9> inteUigcntic pzimariaintcnrionc agiic
CBfcifccundariaintcntioncagiitpu^ptcr ifta ifcrioMi:
fiattctiamipfc tcftantrtn feaindoccU.iy.t.zi.comm^.
Ilam inrcUigctic funt communicactuc fuc pcrfcctionie.
Etfiboc viTificaturDc ipfio:quantomogie cdocpzintd
tnteUtgcnria.in qua nulla pzozfus c(T inuidia:ctt ab opti'
moficutDit:irplaco:l6gcrclcgaca fic inuidia.tct qt taUs
pcrfcctio f ii) pboe non p6t coicari iftie infcriozibus niflf
mcd lancc mocti ccU:binc cdqffi aUqua cfTa fo:ma a mi
Ubcrara quc non moucrcc aUqucozbcmicuncdfcc in oi'
fpoflcionconninuta:qzocficcrccfibt mcdium comuni'
candi fitam pcrfccrionem ifiie entib*:quc funt bic.£t fic
intelUgif oictiun commentatozis infeatndoccU.com«
mento.zi.vbtlMbct Qjomncagesquodagit pioptfrfe
intmaru inrcntionc jgitp2optcraltud rccudjriamrcn
rioncnifiilludnoncnctna innara ad Lirgicndum.non
cnim bocoicciirn ocbct irccllicinficuc quid.i ccponcrcs:
immoperucrtcnccetinuoUKnccscomcncarojcm Dictit
i2>ibic6mcntato:pcrilludniri.c^cip(t ocum:qui fccun/
dumipfosnoimmcdiatcagit. (C0jilTa cjTwocftruit
iudictti c6mctaf02td:q: ttinc ocu? non effa natura inna/
ta ad l.irgicndiVqd c(\ in finc abbominationie <: ppBiaj.
rationctn.vcritaccm^immocumocuQfitquiditad abfo'
Iuta:icne i bonti i vcruj pcrclTcntiam: aiia aiit omnia
fintquiditatcm babcntia:-: fint bona i vcra pcr pticipa /
tionc bonitacie 1 vcntatis qucm tpfo cft pcr c(Tcntii: fl/
cuttcftaturcdmcntato! infccundop:imcpbic.c6mc.4.
£>icimu0no6qpDai0cRnatura mapmc innataad lar
gicndum:cum vt tnquit ^octius (it fotma liuotc car^.
£t idco oicimus noe cp illud nifi c tanq^ aliquid ad im/
polTibilc ouccne: i no cft aliquid polTibtlc a(Tcrcne:(iait
ifti fingunt.Cc fctf^m boc fiindamcntiim cc ocducicurco
fcqucnci j c6mccato:ie in frfo mccapbj-. commcnco p:i/
mo.vbi facit ?tia;: qtic ab oibus policrio:ibue ocrifa fti
it:oicit.n.9>(iintcUigcnticn6c(TcntintcUcctcabintcllc
ctu noflro:tunc ccnt ociofc in na.llon cnim vie iftiue ra
cionte cofifl it in boc.vs.9> efTcntie intcUigcn t ia nim fin t
e)cincntcfl:q: ab intcUcctu noflro intclUganmr : q: bcnc
Vidcbat comcntato: q» cfTcntic rcnim funt cpflcntce^lj
no intcUigitiirfiait c(\ fcnccntia ciuo.c6mcnto.5s. in fc
ptimomctopbf. Scdidco oij:itilludqfnccntic intclU
gcntiariifunt naturc (nnateadlargicndunvvndcrcpu/
gnat cie Q)non ftntcotnunicabilce.gt idco fi intcUigcn/
tic no comunicarcnt fitam intcUccttoncm intcUcctiii no
fh-o^clTcntociofc^q: intcUccrioncm nuUialt) a fccomuni
carcnt.Cii timcn itlaintcUcccionaliccrfit comunicabi
liB:q2 rcpugnatei {communicabilitae.i^t idcoccnt ocio
fctmmo addi potell in vta eiw.q) non clTcnt intcUigcn/
tie.l6t ita oicimne noe fi aliqua itcUigcn tia immcdia/
re non moctcrct aliqucm o:bcm:tiic dTct in oifpofit lonc
oiminuta:': cfTct ociofa f m viam pl5o:um:ficut rcctc co/
firtnat comcnttttot.iz.mctapbf.commen.+^.vbi bj qp
U prf ma fo:ma que eft octie non cfTct moticns:^ n5 babe
rctactioncm (icut rcUqui moco:ce:quaute tUa actio fit
magie nobilie i magie vrie cflfct ociof a. (C amplius i co
mcnto.37.ciufdcmb5C)cp:cfTc.Q) fubftitia abftracta q
e(t inccllcccue ip:tmump5tncipiumcft:agitmotu; i c(t
tnorue ftnie.(Campliuo.io.mcrapbr.c6m^.7.ingt'X in'
tcndit cp cum buic fitcrit iunctum quod occlaratum dl
inpbflicie.f.cfTcp:imummoto:cmctcmum tabfolutii
ab ornni ma.t occlaraiiit poft:q* boc no folummodo cft
p:incipium tanqj moto::fcd tanq^ fo:ma i fini8:occlara
bitu r qj I llud eflvnum oc quo occlaratum fnit bicQ> ell
p:tncipiij fubfianticfiaircltocclararncpcflactue vUi'
muexutnoadmifccttirpotcntia omnino.gcccg» pmuj
ptincipiumoequo foUim vcrificatur q> firabffracrum
ab omni po* qf mouct vt cfficicne.djampUoe ouodcci
mometapbf.comen.S. inquir. occlarat etinboc tracta'
tUQ» p:incipmmp:imc fubftanticabHractcct clt fubfti
tta 1 fo:ma finie;t quod mouct vtroqj modo. Cccccjc
piclTcQ>p:imum p:incipium Pmcommcntatotcmmo/
iictvtroqjmodo.f.vtcfTicicnetvtfinie^idcmbj in c6'
mcnto fcqucnti.drampliud infra.c6mcnto. jo.ingt.mo
to: ctcmue cfi actio pura finc aUqua po* oino. Si.n. cet
cii potcntia aUqua non fcmpcr motue ab co pKHicnirct.
(^ampliug pbo in.iz.mcta.tc):.c6mcnti.4}.ingt. Tloo
ou t oidmue oc oiuinte fubflantiie^nincipium eni j i pii
mum entium non mouef ncq; efrentiaUterncc^ occide/
ralitert mouet i hcit piimom motujetcmu. rt)ulta«
aUaeauao:itatceadducercpotuilTcm quae tcdio afk*
auepKtcrmitro tc.
31(1 r^nonea «"oPPofinJnirflPondcnir.adpti
I aiiv/ii^t? mumoicoQJinabflractieamate
ria non oilTcrt cfficicne a f inc ficut in finttice oidt c6m<
tato::i idco no oportct alium moto:cm poncrc tn rafio«
nefini6:ialium in rationccfficicntie.c ad aliud rcfp5
dct fo:mjUrcr commcnraco: in. ir. mctapbp commcn.
57.vbi inquir.i intcndir pcrbunc fcrmoncm oiffmgue*
reintcr p:imump!incipium:'; alia p:incip(a abUracta.
aiia cn tm vidcnmr cfTc clccta i ocfidcrara p:oprcr alia
fc; p:incipi3 alio:um moruum cclcflium:p:crcr moraiti
oiurnum.quod aiir bunc moru; facir vidcrtircfTcclecta
pcr fc tc.gt (t ^obanncs banc aucto:itatcm vidifTct nnn
m illi rationcm addu)t;t(Tct:ncc in illam opin ionem ind
diffct.llam bicclarc vidc6:Q>p:imum p^cfTidt motu$
oiumiimnnon mouctp2optcraliumoro:cm:q: nonelt
finiefubftncficuralu moro^ce^ficurc^Ucnrcnriaci^^ctl»
am inc^mcn.^^.^LadaUudrcfpondcritrgj^tmnjfup
polTrnm abfolurc pofTct ncgari.Tlam p:op:ic loqticndo
octtsnoagitnalitcrncqj fc6m voluntatcmqticcff ino*
bie:fcd altio:imodo: vtoipmus ocmcnrc commcnra*
to:te: ad bonum tamcn inrcllccrum concedaiur : fccun/
dum vcro fuppofint; fcom pBoe cirp:c(Tc ncgandum ett:
non cnim ocus cft vigo:ie infinici fccundu; ipfos.ad aa
ao:itatcm c6mcntafo:is.in c6mcn.4i. ouodccimi me/
tapbj-.rcfjx^ndcnir q> pcr ilUid commccaco: non vultce
liim moucrt a ouobtis moco:ibHe rcalitcr oirtinaie: fed
obvnomoto:cmoucnfc fcdmouae rationce moucndi
fcj vt cfTicicns:i vt fin ierpio tan to autcm oij:it commeti
tato: Q> motus vt pioucnit q moto:c in rationc cfTtcieiu
tiecflfinitcmotionis^iclfanimactiflcne inco.i. vt I7c
cftfo:maapp:op:iarap:op:tomobiU:vt aurcm motict
Vt fin is.talie mot o: clt an ima fcu potctia fcparata.-q: vt
ficcft finievUimtie:fub quo oce altj moto:c6:qui funt fU
niefubfincotdinimrivtficmotuecf^ tnftnitc motio»
nie.i.curarionls.na; morus non fumir crcmiratem : vt
p:oiicnitair.oro:cmoucnrc vtcfTicicne^fcd vtp:oucnit
amoto:cmo(icntcvtfini6:Hcut ipfcmct commcntatoi
Dcclarat fcipfum in iUo commcnto ex fentcntta tbcmt*
fh):ituillnc rcciirrc ic.
•flSnftniinm vidifnue intcnigentiampjimiba/
ll^vi i.4uai 1 1 bcrccaufaUtatcmcffcaitiam: vlti/
mo Uxo 1 b:aiitcr vidcamuervtrum ipfa fit caufa fino/
Us ctcmo:um:i argiiimr Q) non.lla vt b; comcntatot f
piimo capitulo oc fubfliria oibie.in abflr icr is a ma nd
OifTerr efficicne a finc:cum igtriir altc inccUigcncic a pji^
mafinc caufacfficicnemocuscnjcip^iiefinier: itano
babcbunt alium fincm a fui mct fuba.campUue com/
mcntato: in fccudo capite oc fuba o:bi8.£t.iz.mctap|yf
ficc.c6mcn.j6.ponitoiffcrcntiam intcr ontmal cclcftc:
ctiltaanimalijqucfuntbic:q: in iftisoialibtiegcncra/
bilibue amatii cft oiflinctu cfTcntuiUtcr ab aman tc:i cll
c^tnnfccujab co:vt cft fnia ct pbj-lofopbi in octauopbf
lico:iim.tcpc6mcn.zo.j5cdinanimaU cclcUiidcm cft
amae i amamm omnibue rnodie.crgo rcltquittir q> alie
intcUigcnticdcrap:imamnon babet aUumfinemama
nim a fui mct rubftantia.(L' Cofirmatunquia tcrt io me*
tapbj'.tc):.c6mcn.rcrri}. in immobtUbuenon cftcffici^»
ncq; finie. (^ad oppofiru; cft fcntcnria pbi i c6mcnni
to:i8.iz.m«apbr.rci:.c6mcn.j(S.(iJ p:imiip:incipiuj mo
ucr vt am anun i ocfidcranim.^dc bj c6mcntato: oeci/
mo mcr3pbj-.c6mcn.7.i:r.iz mcrapbf.S.i.d.commctia.
vbi b5g>idcmcftp:imumefficienep:imifo}mat vUi/
nuta ftnis.C Smplius pcrfcctifTima caufalirss non dc/
bct ocncgari pcrfcctiiTimc caufc : fcd caufalitaa finie dl
CfcctilTniu cautalitatuiq: b; roncoptuni.-': bj rattoncm
moucntte non moti:q oia Dcbctattrilxuoco: (icm p5.z.
pbf.tcj:xome.}i.2;t.z.mctapby.tcj:.c6incn.8.i:t.5.mcta
pbf .tc):.c6mcn.}.vbi oicitur ftnc babcrc rationcm opci/
mLg caufalitoo fuiie ma^imc attribucnda c\\ oco tc.
nlS?rt frAnnnne ''^'"^ qoms opj pjcmittcrc
IPXU lUlUllUlli; quafda5Dt(Tincti6ce.-pnma
otftinctiocfl ifta.£Hiplcc cit finis vliimus.f.non o:duia
nis ad vltcrioicm fincni.aitcr vcro c(t fin ia fub fuic ot'
(liiMni0.f.ad vltcrio:c5 finc.Colligttur lOa oillinctio cx
Ilctt9iK3ucro.iz.maapbr.cdmcn.}7.vbtponitDirfcrc
naj ttcr p:imii p:inctpiii i alia abltracta a n)a:q: p:imii
pn^^cft clcctii p:optcr fc.aiia aiit fiit clccta t^Mum^inia
Diihnctto cH oe mtetionc Sucr.iz.mcta. commcn. 44.
£iin [ib.Dcrtructioocrtructioni'i.Difputaiionc icrtia. in
fbluiionc.i8.Dubg.vbi coparat co:pue cclcllc in fute ino
tibu9 ipnanimalt.ift coparat ct tpiu5vni ctuitati tn qiia
ellvnu6p:inccp6:iubquoali) magiOratuefuntconlhtu
ti.£lletbcc oiihnctioocmcntcciue tnfcciido ali.com
mcn.4z.i.7o.(irjSci5ooifhctio cft ifta.ouplcjccrt finis.
ptimarioe t fc^rius.finem p:imanum appello qiit p:ia
intctionctntcndtt:finis \^oiccundariueclt qui cocomr
cantcr t fccundariaintcntioncintcndit :coUigttur iAa
Diilinctto oc tntcntionc Sucr.iz.mctapbf .comcn.jtf .£1
ejcfcitoccli.iT.^^.zi.comcntie.bimieautoininctionisac/
comodatu cjrcpUt ponit c6mcniato:.iz.tnctapb}r. come.
}^t>c illo qui c^crcitatur in aliqua arte j^q ^Xcr^iotionc;
fncfanitati0.otcimu6Ji.c6fcruattonefanitatis c(Tc ftnc;
p:imariti.i:7:crcitationeaiit tn aliqua artc oicimue fine
feciidaruim.(E£crtia otlhctiocft illa. ouplcjccft finis.
attingcndus ^m efTct finie attingcndus pcr motii.patet
i(laoiltinctio:qtalitern6pofTcmuefaluaitr:qiio oe fine
:?fldcratnalie 'zmctapbyficu6:l5.n.vnii'z idcsfubiccto
polTif ingredi ouasartce.tamcnboccftfm unaginatio/
neo Diucrfoe: vt tedatur c6mcntato&2.pb]rfke aufculta
Cionisx6men.7i.Cu igit oe finc pcr motum attingendo
pflderanalis:tDctapbrfIcus confidcrabit oefine atti
gendo 1 imitabiU fct^m c(Tc: ficut c(l fcntcnru ciue ouo •
dedmometapbf .5.^6.commcnci6.Jt:t alibi frcqucntcr.
*^f^a O^nrifMia poniitorconclufionce.Qua'
J^MlV iranuPtld ramp:imaeftma.1^nmum
piincipiii efi finie vltimams oium etcmo:ii:aiia autcm
ctcma funt fini« fab fuie.^lfta :xlufio ^mi ad pzimum
piobaturqi in omni genere caufc cii ocucnire ad vnom
pzimu q6 cll ci totiue illiue gcncrie caufalitatismi qt in
ccntiarro:dinatien6cftp:occiTu6 inifinitii:aimetquia
ablato pzimo no efi inoentrc poficri^^.boc id£ DemoRrat
pbos in.z.metapi>f .teic.c6men.8.Quantii autcm ad z*"
probatur i(b pcfoma fcquinir e% pzimo.Cii.n .in vno gc <
nerc caufc n6 fit mucnireouo cquc pma: 1 codc mo cau*
rantia;cii p:imii pn^^fitvltimatus finie:nccc(Tc ef^ vt cctc
ra abrtracta a ma:quc ct funt ftnis^cii ut cis finis n6 oiffe
rat ab cfficiete.ignutt igi wr f in is fub f inc. t:t ifta clt oe
imetionecdm^ato:i0.iz.met3pb7. c6men.j7.vbi inat.
tintcnditp biicfcrmoneoifitngucrcintcrpziinum pnt
cipiii 1 alia abfiracta:aita.n.p:incipia vidcntur dTcelC'
cta t ocfidcrata alia.f.pn' alio:um momii p:ctcr mo'
tii oiumil-q6 aiit buc motii facitvidetnr elTc electii fe.
£tinfra.c6mento.44.inquit.i^icattut0Q) nulla fotma
efi qiufi finis t comiminie tvn iucrfali6:n ifi illa cj: cie q
bs acrioncm c6cm;t bcc cfi oiljTofitio fo:mc mouctio p"
ccliitnoruoiurno:oifpofItio.n.in iuaamentoco^v:ii cc
lelliii adinuicc io crcoodo cn tia que funt bici cofcruan /
179
do ca:efl Ikat Difpofitio regen tiii bono:u qai iuuit fe ad
iniuccm m rcgcndo bonam ciuitafc:qih oce jctionce co
riim fuiit crga actioncm p:imt p:incipio. OucJdmoduj
igimr p:im«a p:inccp6 in ciuitat ibua neccfTc cltvt babe
at actioncm pwp:iam quc cfi nobiUfTtma actionum. l=c
fi n6:cfTct ociofU0:qua octioncm intcndiit pcr fua^ actio>
ncm oes qui fut fiib ptimo p:indpe:queadmodii igif nct
cc(Tc e(l in tltte p;incipatibus:vtp:imu0 pnndpacus fit:
ficut cHnccciTc in actionibus p:incip|um:vt pzima actio
fic: fic cit intcUtgcndumoc ifiis fotmis mouentUHie cov
poMccUrfiiatc.
^vvMi«v»«» vv/vi^in»\^ ctcmomm attwgcn
dusfc6mcfTc.3rtac6clufiocfiocintcnfioncpbi in ptio
ccU.tq:.c6mcn.ioo.vbi bjgjccUiocpcdcta p:imo ptin/
cipio:a quo c6municaf ciTc cctcris cntibiie:bie gdc5 cla/
ruis:bi0vcroobfcuriU6:icandcmfniamb5Diiodccimo
mctapbf.tcj:.c6mcn.}S.-p:oitcllcctionccuius pctonia
tu ocbee fcircg» vt fcnbit pbs 1 c6mcntato:.5. mctapb.
capTo oc pcrfccfo.ocus ci^ cne fimplicitcr pcrfcctii: 1 cft
ene pcr cfTcntiam:alia aiir funrcntiapcr participarionc:
Ic6m maapbf .c6mcn.4. Qiionii aut oc cne per partict
pitioncm 65 rcdiici ad aliquod ens pcr dTcnttam : ficoc
Dipt OU1U0 -p ljto:pp boc cn t itas ifia x pcrfcctio que eft
pcrccnttiin pmocntccomunicafuriimitarur ab alyo
cntibtis tn gradu compolTibili fuc naturc: jKrfccfio cni$
ifla comunicjta multitudini cntiiim non confiftit in pd/
cro:cumoctauomctapbf.fpc0cntiumfintlkufnumeri.
;£tficonfilkrctinpiinctoomniaentia e(Tcnt idcm: imo
pcr rcccfTumvcl accdtum ad pmum aUud aUo oicif e(Tc
pcrfcctiufl:i t>oc cft qd Dijrif comcntatoz.iz.mctapbf .cd
mento.4^.9) o:d in jt io intcUigetiarii a pumo efi piuu
fa.'p:ptcr 13 igif oicim^^nos g> fc6a tteUigetia cl> aliqui/
ta pcrfcctio quc cminenter in pmo pncipio contincmrt
itaDcali)scnfibu9imirjntibu6cfTe oci vnuqtiodqs ff
q6potcfl:vtinquifpB9fccundo ocaia.fc)c.commcn.J4.
£t fccudoccU.tcj:.c6mcn.(54.aducrtctjmcng>Duple):
efi partictpjtio.v;.iurticipaf io cfTcntic fm cffc fonnalc
ficu t oicimue mcd 100 cobico pa rticiparc eprcma f$ ti
foimjlc fubdTc rcfracto tamc. aiia aiir cfi pjmctpatio
cfTcntiaUs oqvndcnric;t fic oicimue omnij cnriapartt/
ciparcciTcoiuinum:n6p:imomodo:trj cfftnriaoiai/
naitrctfotmarrdlcncias aUarumrcmj.Gcd tlta parti»
cipjf io cfi in alictate nature e(TcntiaUtcr t>cpedce a oco
in tripUci gcncrccaufc:ficutc6mcnfafo:oirirmuUoric»
g>idc cit p:imii dTicice pma fo:(na ■: vUimits f inia. Ilo'
ta nl p:o bac :?cronc g? I5 ab omni cnrc caufaro p:unum
p:incipiu5 fir imitabilc tn gradu dTcndi. £MfTcrcnf cr tii
bx cft rcfpccm ab(hactomm:i rcfpcctu fcn fibiUu;: nio
dus cn tm communicandialtcr efi ibi t altcr bic:fiou fu
p:a Dictumfuifii;.
^Crtta Crtlldllfm P^i^opaUecftil^a^ljocu»
114 tUilLmilQ fitfmievltimatueomniu
entium:vt Dictnm cfiuiUa tamcn entia funt finis fccitda
riusipnu0Det:f^ifiaxtb:qtoeqaodp:imaria itentide
agit pc fcfccundaria intcntione agit pp aUod: nifl iltod
no fit na apta ad largiedii:vt.o.c6mcnrato:.z.celi.c6m{
to.ri.qd non cil o6m oe Dco:CHm ipfc fit imcnfc largita*
tis.crampltus hic ocus cct inuidue; ficur in fifi arguit
pr>8 p fimonidc in ptobemio mcr jpbr.(ir ampliue cet
odofus ^m pl7O0 fi non babcrcr aUqtii actioncm p qui
fecundaria intetioc agcrct pioptcr aUa cj:tra fcfioit ar<
guit c6metato:.44.c6mcn.iz.mctapb)r.£tfcdoccli.c6
incn.zi.Quarc rcUnquituro^aUacnrta finr finte fcciida
rius ipfiu9 Dei,(C0cd bic cfl locns oubttatiois.Tla^z.
pbf .c5r«fn.S8.ilh<ftoiOio(Itfo entte nMrtTarq :vt ftia
actiontpioptcr ipftimmon iprum pjoptcr fuam actione*
2ccidcrct aut ocum cfTc p;optcr fuam actioncm: fi pzo'
ptcr cctcra cn tia quc fut cflfcctua ciue agcrct. (IT Smpli <
U3 finiebirarioncoptimi.z.pbf Rco:um.tn:. cdmcn.ji.
£t.z.mct jpbf.tcpcomcn s. Scd nibil cft mcltus oco:
ergo nibil p:ctcr octtm cft finis Dci.(r3mpliu9commc
Ctttot.iz.mnapb]r.c6mcn. j7.pjimHmp:incipium cft fo'
Uimclcctump;optcrfc:aliaabftract3 funt clccta pptcr
dliamcc valct fi otcatur (f p:imum p:incipiii cil clcctus
PP fc p:iitu intcntionc:3lia aiit funt clccta p:imaria in/
ccnttonc p:optcr attarquia ct ipfa piitruna int^nc fiit
p:optcr fc.crgo nulla cft Dilficrcntia contra commcntato
rcm intcr princtpium p:imii alia abdroaa. & bocar/
gumcnmm cft otffictlc ficutvtdce kc.
n-^iitiiitii c>ictmudomncncccfraria$p:ima
naintcnrioncdTcp:optcrfc:tn5
p:optcr fua; actionc:ntfi fcntndaria intcntionrt if^and
rep(ignant.cr2d aliud oicimits nos qp illudmificatur
oc finc p:imario qd bj rationcm optimi:non oc finc fcdi
dorio:ficutglofatc6mcntato:.z.ccli.c6mcnto.zt.(r 3d
vltimum oicimus:^) 1$ pzincipiu; p:imum t alia abfira
aa in bocconucniant9>p:imaria intcntionc agant p:o'
pccrfctfccundaria intcntionc pwptcr alia.£>ifTcriitta
mcn adboc:q:aaiooci itacnp:imariaintcttonc pp fe
Qjnullialtcrt ftnip:io:i fubo:dtnamr:immofif>it infc
con^ad tcrmintl.Scd actio altoui abflraaoc:!; fitpjti'
mariaintctioncp:optcr fc: in o:dtncad infcriota cnria:
tafncnactiotHafubonlinaturaltcn actioni nobilto:i i
vKo:i:funtcnim alta abfiracta ftnceparticularce fub fi/
nc vH con(limri.ocu0 aiit cfl vUimue finis vris:': cdmu
nieomnibusrficut oicitcommcntatoM'zjnaapbf.com
men.44.3ct io igttMt oci cfiaaio abfoluta:taaio intcl
ligentianfminrelationcconfin-it:fiaitquiditas oci cft
quiditaetih:iatiaabOractaqutditatcmbabcnt:ficut ip
fc oicit in Itb.Dcfhruct io Dcftntctiontim. oifputationc d"
i'n folutionc fc^i oiibt] . t:t in tcrtio oc aia.in comcnto.S.
in folurionc tcrtic qitcltionis tc.
fir/TiiitiriiM PJinct|x>lia.adp:imiiDtctit
KXQ argUllJtlUa crt:<i» aUcintclligcnticfunt
finisfubfincrqtinomni gcncrc caufc o|:^ ocucnirc ad
vnii ptimum.pluralitae cnim nula p:incipdnttu$.3[dcQ
vntt0 dl priccpe:ficut oidt pHus in caUc.iz^Kimc p6ic.
gtin.zjnctapbr.tcjrxomc.Socmonfh^tg^in cattfis fi
aalibae cficncialitcr oidinatis non cfi.in inf initum ten»
dcrcrred dtod vnu ocncntrc.crad fcdidii ofco: g> ofto
intcrintcUigcntiast animalia infcrio:a cofiOitin boc
q: ipfc p:incipalitcr agun t p:opf cr fc. 9ccundaria vcro
intcntionc agunt p:optcr alia.St boc vcrilft mc dc p:ima
intclligenttavcrificamrqiicomnibtts modis p:imaria
intcntione ptoptcr fe agit . Slic aiitem intclligcnrie pof.
fitntad ouocomparari.ad ifcrio:3 1 ad uifumt)cutti.0i
ad infcrio:a:ficp:tmo agitnt p:optcr fe.0c6ario vcrop-
pterinfeno:a.Si3utad oatmcoparcnturfic agunt ptl
tiioBiJoaim:vtfibtcompl3ceant:Tfecundarto agut pg
fcrt in boc attcnditur oiflinaio intcr animalia tnfcrio»i
t ipfae inteiligcntias.lla; animalia fcmp moucniur ob
cttrinfcco moto:c:puta ab appctibili a quo pcrficititnr.
j3cdintclltgcticp:tmar(aintcntIoncagutp:optcrfc.£c
fi agunt p:optcr tHa infcrio:3:boc non cft vt acgront alu
qium perfcctioncm ab ipfis^fed agunt ex fua bonitate:
vt pcrficiat ii>3 1 ca in c(Tc p:oduf at .gt f>oc moirimc vo
rtficamroc p:iocntc:q6cftin fincbonitatts:t>c<iuo ve*
riftcammcftapudpl5oii:ipfttme(Tc ptimnm p:inctpiuj:
p:imam fo:mam: 1 vtttmum finc. i3uc igitur mibi vtf«
funt ad mentcm pHotum tnr caufalttatc in tclltgcn rie fuc
becttd pjcfcne.ad laudcmciuequomcliits nibil cpcogi
rari potefi.&i quid autcm in ifhe annorattonibtte oictii
cftq6cb:tfiiancrct!gioniaducrfctur:7tludc):mcntecd
mcntato:is t arifiotelis oictum efi a nobie^non q: illi»
Diai0noea(Tenriamus:fcd bec paucaad mcntcm tpTiv
rumconfaipfimue narrando inrcntioncm ipfo:nm:&
oitintcrptacmoccct.ncc tn bocp:rrcrmittcrc voluiaU
3uidocmentcipfo:um:c(To9> itlitd fidci aducrfari vt'
eatur. C>cue cnim: vt uiquitauguftuiU8:non indi^ec
nofiromcndccio.
^ 3 Tl 3 S.
CTCirplidunt annotationcs fuper ^fobanne? oc ^andu»
no fitpcr qucitioniT^us maapbrficc^editc pcr c|:cclkn'
tcm pbf lofopbum TBarcum antoniuj )imara fanctipc/
tnnatcm.Snnooiii.i5o5.|^3tcndisfcb:itan):cum Uuide
omn ipotcnris od t fuc vtrgtnia matris mari&tc.
ir3(ifpidlcvcncn}e mandato t fnmpn*bus bcrcdiun
quondam nobilis viri otli Octauiani l3coti ctuis ZDo'
ciocticnfis.-f^cr l^onctum locatclum bcrgomcn(c}pie«
fbf tcrum octauo idus XDartiae.iSoS.
CJdbmnt» mm ius ro^due oe cotato ad leaoum. cn£>onu'niai8 fontanus monopoUtanns ad lcctoief.
Qui fucrat tencb:is p:c(Tu6:medifq5 rcfcrtu»
6andauus:nitidii marais ad afira tulit.
Quicartcs.t quc otfccrpfcr at ipfa vctufiae
'i^edituitlacenim marcusadafira virurti.
Qiunttis anfiotilcs tanms gandauus babctur:
Quifolusctarumfccttarillofttcm.
Crgo agc pcrpcmas gratce (htdiofa luucntu*
Zimjrrac:qin iam pata omnc fopboa.
tJirbius vt fupcros tennit:Dttm fparfa cocgit
TDcmbta pcr acquotctim otlaniata Imio.
*ft eddidit vt pclopi ocpaflos iuppttcr amio:
Utq$ebo:co:nauttmcmb:anou.iraDcue:
Zimararefiimitnobisotfccrpfarcfo:mans
UifccM gandaui marcusct cjxoUxit,
\V Q .•]