Skip to main content

Full text of "Urkunden und Akten der Stadt Strassburg"

See other formats


Urkunden  und 
Akten  der 
Stadt 

Strassburg: 
Bd.  2.  Hälfte. .. 


StrassbuTgll^H 

(Germany),  Georg 
Karl  Wolfram,  ... 


Digitized  by  Google 


Digitized  by  Google 


Digitized  by  Google 


Digitized  by  Google 


/ 


Digrtized  by  Google 


ii(l  NllENiMiAI(TEN  1)111  STADT  STIIASSHITKi 


Hr.l(Al><UK<iKIIK.S 


Mir  UNTEKSiLlZijAG 
L)1:K  LANDES-  UND  DER  STADTVERWALTUNG. 


Abthoiloug:    rrkuniinnbuch  der  Stadt  Stra<«fbDrg. 

'  n  und  Stadlrrrbto  bis  zmn  Jabre  1XQ6.  Bearbeitet  '  AVip;;aiiil. 

i'ulitiHche  J^^rknnden  von  I26r>— 183JS.  Ikarbtitet  %ün  Vf.  Wieg  > 

-'4  ■ 

3.  Hund;   Priralrruhtlirbe  ürkondi-n  und  Amtaliaten  von  126ft— 1382.  Bearbeitet  von 
A.  Schulte,  4".  XLVII.  -151  ,s.  JS'M.  24  — 

4.  Bmi.l;  1  naifif.  NurUti-äiKB  und  Bericbligtmgoo  *n  Hand  1—3  gö«(unraeU  vun  W.  Wie- 
::  ■.  h  l    IN  iri^t,.,-       Hand  S. an.  4,1  bearbeitet  v.  Ä.  SchnUe  n.  W.  Wicgaod-  4".  VJI, 

Mk-  >.  l!^*M.  *       .  .4  18  — 

1.  Band:   8.  HilAe.    Stadtjvchte  und  AufzeicfanoD^en  Uber  biHrhüflirh-stüdtit'cbe  und 
ItiscbOfliche  Aemtcr.    I!(>arbeitet  von  A.  i^cliulte  unJ  n  \V<ilfrnin.  :  md  nCO  8 

'  '  1880.    Bearbciut  1 1  e  und 

A  :,-2  - 

in  rwct  WAIJu:o  ^\l 

"  i..ihi   roUllHche  trkundi'ii  \oii  i,;m  v.Jdii,  Ini/,.  (.uutrr  l'it;-,:iü.j 

7.  Hand:  Privatrerhtlit-hf  l'rkunden  v,  I331S-1  ,  rb.  v.  H.  Witte,  (unter  der  PrpSRe.) 

a.  Abtheiliii        rolitiitfliA  Currespondenz' der  Stadt  Htra-wborg  im  Zeitalter  d.  ReforniBtiitn 
!.  Band:  ir.l7— 1530.  Uoarbortot  von  E  Virck.  Lcx.-B».  XIII,  öf»8  S.  1888. 
ä.  Band:  15a I-  ISao.  I'-  '.  v   0.  Winckelmann.  L.    >    V  ' ^  !  736  8,  18^:    .j.  i-,  - 
X  Band;  1&4U-1545.  I;  ().' W  i n c k  « l  ni  a  n n.  1.  780  8.  189a  ,A  18  — 

1  llmi.r  liearbeftet  vim  .1.  Bernaja.  (in  Vorbereitung.) 

Die  alten  Matrikeln  der  l'niverHilüt  Straa»bnrg  in:il— 179S.  Bearbeitet  von 

K.  n  o  d. 

1 .  Biiuil :  nie  all;r<'ni('inen  Matrikeln  nod  die  Matrikeln  der  philusophittchen  und  theo- 
)..-|.,  )i,.n  Fakulint   I>ex.  8".  X.VAVII.  71U  S.  i,s;*7.  18  — 

i>ie  Uatrikein  der  mediiiniacben  nnd  Juristlürhen  Fakultlt.  Lex.  8".  VI,  679  S 

.M  18  - 

h  l:  Register.  (in  Vorbercitnng.) 


Digrtized  by  Google  ^ 


URKUNDEN  UND  AKTEN 

DER 

STADT  STRASSBURG 

HERAUSGEGEBEN 

I 

MIT  UNTEBSTÜTZUNü  DER  UiNDES-  UND  DEll  STADTVERWALTÜiNG. 


EBSTfi  ÄBTHE1LUN6 

ÜKKUNDfiNfiUGH  DER  STADT  STßASSBURQ. 


STRASSBURG 

UNIVERSITATS-BUCHDRUCKEREI  VON  J.  H.  ED.  HEITZ  (HEITZ  &  MÜNDEL) 

1898. 


Digitized  by  Google 


ÜRKÜNDENBÜGH 

DER 

STADT  STRASSBURG. 


VIBRTKR  BAND  ' 

ERSTE  HÄLFTE 

NACHTRAGE  UND  BERICUTIGÜNGEN  ZU  BAND  I-III 

GESAMMELT 

WILHELM  WIEUAND. 

REGISTER  ZU  BAND  II,  III  UND  IV,  1 

BEARBETTETr 

VON 

ALOYS  SCHULTE  und  WILÜKLM  WJEGAND. 


STRASSBURG 

VERLAG  VON  KARL  J.  TRODNER 

1898. 


Digitized  by  ÜOOgle 


Digrtized  by  Google 


VORWORT. 


Nach  einer  sehr  tiel  läutern  Frist,  ah  irh  rnnird'n  konnte  und  iriinschen 
dur/te,  0171  ick  endlich  in  der  Lafje,  diesen  Ilalbband  der  Oeffentliehkeit  ühcnjehen 
1%  können.  Meine  amtlichen  Verpßichlungen  und  die  überaus  mühselige  Ile^isier- 
4tieii  iaien  seine  FeriifeMh$nf  ihr  OeHkr  wnSgert.  IHe  hier  teretnifleit  Nack- 
tritge  SK  rfra  irm  ersten  B%itim  «wrm  tereUs  im  Jahr  t893imJ>rwk  ^gesehhs' 
sen,  das  Rer/isler,  dessen  Anß»ge  Über  sekn  Jtihre  himutreichen,  M  die  iÜri^e 
Zeit  in  Anspruch  genommen. 

Für  die  Nachtrage  haben  das  Bezirks-Ärchio  des  Unler-Elsass^  dessen  Be- 
stände  ick  i»  cMcr  Mime  dnrekfersdke»  komUe,  da  VnHmiie^  Archiv,  i»  dem 
ick  dank  der  Jfw^lcene  des  KaiserUchen  Herrn  Statthalters  und  Jeteijfen  Rdehe* 
kanslers,  Fürsten  zu  nohenlohe-Schillingsßrst,  vom  Januar  bis  April  1889  die 
Reffisterbände  der  Pulste  Ilonorins  III,  Qregor  IX,  Innoceni  IV,  Alexander  IV 
und  Urban  IV  durchsehen  durfte,  und  das  in  der  Bcnedicliner-Bibliothek  zu  Melk 
a.  JJotuiH  wieder  gefundene  ^'eeihuch  des  HirassbHtger  Domcapitels  in  Verbindung 
mU  dem  gleichartigen  Donattesehinger  Codex  den  umfangreichsten  md  werfhwüsien 
TMl  gt^ferL  JH  kier  f§r  die  JCenntniss  von  dem  BesHesUtnde,  den  SinkünfUn 
fmd  dem  LeiensmUerialt  des  Domcapitels  im,  i3.  JahrAtmdert  die  reichste  Quelle 
erschlossen,  .w  bringen  die  Römischeti  Regesten  nfimentlich  fitr  die  Besetzung  der 
geistlichen  Utellen  und  Pfründen  an  den  Utrassburger  Kirchen  erhebliclte  Aufschlüsse 
und  hier  und  da  gewahrt  wohl  ein  Stück  wie  z.  B.  Nr.  51  durch  die  gedrängte 
JPSIle  scbtcr  MüUMhmgen  einen  gradecn  Üerms^kenden  Einbliek.  Ausserdem  kttt 
eine  ffmdsekri/t  der  Berliner  BUtietkekt  die  bereits  Füthe  in  seinen  Bmimißner' 
briefen  verwerthet  halte.  Einiges  beigesteuert  und  Herr  Professor  Dr.  A.  Schulte 
hat  aus  den  Strassburger  Archiven  wie  ans  dem  Karlsruher  General- Landes- Archiv 
in  sehr  danhensmrther  Weise  eine  Reihe  von  Beiträgen  geliefert,  die  sätnmtlich 
durch  Simufügung  seines  ßfmntns  besonders  geiennteicinet  sind.  Aneh  aus  der  ge- 
dmdUen  LiUerainr,  besonders  ms  den  Verff/ßnÜiehungen  ans  dem  VnÜlUsniseien 
Archive,  ist  noch  mancher  Nachtrag  gewonnen  worden.  Dass  bei  einer  solchen 
Snmmelnrbeit  eine  absolute  Vollständigkeit  des  Materials  nicht  erreicht  merden  kann, 
ist  selbstverständlich,  Bimelnes  entiieht  sich  immer  auch  der  sorgfältigen  Nachlese. 


379616 


Digrtized  by  Goqgle 


von  WORT. 


Für  das  Register  sind  im  Grossen  und  Ganzen  die  von  M.  Baltzer  für  da» 
Register  zum  ersten  Band  avf gestellten  allgemeinen  GrHndsnt:e  massgebend  ffehH^heit, 
doch  haben  sich  angesichts  der  ungeheuerlichen  Anschwellung  des  Stoffs  einige  tiefer 
grnfmde  Aendtrun^M  aU  lutAteend^  «rwUwt.  SH  imt  OHntmen  sind  die  Va- 
HäiiMU»  der  Smiwtff  imd  die  vereekiedenen  Angaken  iee  AiUtiUt  griuieiUieiii 
unberikktieitigt  ffehUehen.  Bei  den  Personmmmen  ist  eine  Zutanmenstellung  der 
Vornamen  mit  Verweisen  auf  die  Familien-  vnd  Ortsnamen  witerblieben.  ebenso 
sind  die  den  Personennamen  in  Cursice  beigesetzten  Datirwngsjahre  der  betreffenden 
Stncke  weggefallen,  da  die  Urkunden  ton  Band  II  und  III  nur  einen  hurzen  Zeii- 
TMm  UMßue».  In  der  Regel  iit  f§r  die  afyJMeiiuJ^  Ordmmg  der  PereMeimtme» 
der  Mmiheimme  mastgebend  geweee»,  «00  dereeUe  etändig  mU  mnm  Otienmun 
terhtnden  ist,  trat  der  letztere  dafür  ein  gemäss  dem  allgemein  verfolgten  Bestre- 
ben, die  Personen  (knnlichst  bei  den  Orten  unterzubringen,  tu  denen  sie  gehören. 
Von.  diesem  Grundsatz  ist  nur  bei  Strassburg  ^gewichen  Korden^  da  dieser  Artikel 
eoati  «SM»  ^drikketukn  Umfang  erlangt  AUie  u»i  mdrerttH»  die  MaJU  der  Ver- 
weite aUee  Maee  Mkereekritle»  MUe.  Sine  Nenermg  iet  iei  de»  FamUiefuumeH  I»- 
.J0/tm  eingefnlirt  vor  den,  alt  vor  den  Vornamen  der  veiblichen  Mitglieder  dann 
ein  Stern  gesetzt  wurde,  wenn  die  Trägerin  desselben  der  Familie  nicltl  durch  Ge- 
burt sondern  durch  Heirath  angehörte.  Der  hinter  dem  Eintrag  stehende  Name  be- 
zeichnet dann  die  Familie,  welcher  die  Frau  eHistammte.  In  gletcher  Weise  be- 
seicknet  ekne  Yortettung  des  Sterne  der  hinter  dem  Eintrag  ttehende  Nam  die- 
^aige  Familie,  in  welche  die  B^re/hide  heirathete.  Es  geteliak  diet,  «m  die  Ver- 
sippung  der  Geschlechter  auf  den  ersten  Blick  kenntlich  zu  marken.  Fine  besondere 
Schwierigkeit  ergab  sich  daraus,  da.'^s  am  Schlüsse  des  Bandes  III  bereits  Amts- 
listen für  die  städtischen  sowie  kirchlichen  Behörden  und  Institute  Strassburgs  iu- 
eammengeetelU  waren,  deren  Material  in  irgend  einer  Form  ohne  lästige  Wieder- 
holungen im  RegUier  wieder  ereeieinen  «meete,  Se  iet  der  Auew^  getrefin  werden, 
date  die  Personen  mit  ihrer  Amtsbeieieknmig  an  den  ihnen  alpkoMisch  zukommem^ 
den  Platz  im  Register  gestellt  v  urden  vnd  dasft  unter  dem  Artikel  Strassburg  dann 
bei  den  entsprechenden  Behörden  und  Anstalten  einfach  auf  sie  verwiesen  wurde.  Bis 
aus  nicht  aufgenommenen  Urkunden  notirten  Namen  jener  Amtslisten  wurde»,  da 
sie  nnvolletändig  sind,  im  Ftgieier  nicht  mehr  verwerthei.  Es  sind  alte  alle  Strass- 
bi/rger  alphabetitek  Wf  Regitfer  Hngeerdnet,  auch  die  Bürger,  denen  übrigens  der 
Zusatz  civ.  nur  gegeben  wurde,  wenn  er  in  der  Fr  künde  selbst  gebraucht  wurde, 
so  dass  die  Anzahl  der  Bürgernamen  jedeiifalls  beträchtlich  zu  erweitern  ist.  Allein 
bei  den  Sira^sburger  Gewerben  und  Handwerken  sind  diejenigen  ihrer  Angehörigen 
aufgeführt,  die  nur  mit  dem  Vornamen  genannt  sind,  während  die  mit  einem  Fami- 
liennamen ieteiein^en  AngeAerigen  deredie»  ntUer  dietem  Namen  tu  eueien  sind. 
Bei  den  Strassburger  Oertliekkeiten,  vor  Allen  bei  den  Areae  und  Ifäiisern,  sind 
in  erster  Reihe  diejenigen  z^sammengestcllf,  die  einen  irirlHchen  Beiiianien  fuhren, 
während  die  nach  Famtltennamen  bezeichneten  zunun-sl  bei  den  kiilen  m  linden  sind. 
Auf  eine  übersichtliche  Gliederung  des  im  Artikel  Strassburg  sich  häufenden  Stoffes 
wnrde  ieeondere  Werth  gel^t^  alle  wiehtigere»  Stiekmrte  tind  durch  fette  Sehrifl 


fOHWORT* 


VII 


Mto*  guptfHm  J)ruei  iervotffeieie»,  der  awek  M»st  im  RtgUt»  MgräMgim  Sinn' 
trägen  ans  dem  gleichen  Grunde  Anwendung  fand.  Von  der  Beigahe  eines  Sachre- 

gisitfrs  inirde  mit  Rücksicht  auf  den  heterogenen  Stoff  der  drei  Bände  und  dii>  ver- 
schiedenartigen, gleichmdssig  nicht  tu  befriedigenden  BenuUerampriiche  Abstand  ge- 
nommen. 

Wae  den  ArMUvUhÜ  mn  Beniner  mkugtt  n  wmdt  «m  Prof.  Dr.  ifdknite 

das  Material  des  Bandes  III  ausgeuigen  und  verarbeitet,  wälirend  ich  das  Gleiche 
für  Band  II  und  IV,  1  ihat.  Es  tersteht  sich  ton  seihst,  dass  dabei  viele  l'ngleich- 
artigkeiten  unierliefen,  die  ich  später  möglichst  zu  heben  und  zv  glätten  suchte,  indem 
ich  die  drei  Bände  tu  wiederholtem  Malen  ton  A'euetu  auf  einzelne  6'iichworte  durch- 
mA,  Sme  ente  ZutmmmuekioeiMung  der  S^tiUrmatStge  wn  Band  II  lati  III 
nekn  JOr.  Skn*  WiUe  w,  ei$u  ÄrteiS,  die  Aen^Ue  «m  mir,  als  iek  die  Aimige 
von  Band  IV,  i  hinzufügte,  revidiri  und  ztm  grossen  Theile  toUig  neu  gemacht 
fcerden  musste.  Besondere  Schwierigkeiten  verursachte  bei  den  Strassburger  Ge- 
schlechtern, in  denen  der  gleiche  Vorname  so  oft  wiederhehrt,  die  iScheidung  der 
ürhtnden^eiUen  und  ihre  Zuweievng  an  die  eüu^un  Penmun,  Trete  redliektier 
M4ke  iet  mr  dabei  wa  muik  M  der  BeeÜmmianf  der  Orteangaben  gewin  wumeker 
Missgriff  und  Irrthum  untergelaufen.  Oß  v>olUe  mir  die  mühselige,  überaus  zeii' 
raubende  und  unendliche  Geduld  erheischende  Arbeit,  die  ich  in  vielen  Ansätzen 
Jahre  hindurch  nur  stikhveise  fördern  konnte,  imuberwindlich  erscheinen  und  wie 
der  millelalierliche  Schreiher  seufze  ich  jettt  erleichtert  auf.-  dis  het  ein  end,  des 
flmet  eiek  Aaret  nnd  AenL  Indem  idi  eean  SeJiktti  die  BenmUer  det  Regietera  nm 
IfaMem  ß/r  aß»  Sekwäeien  md  UneBenJUHen  deseeUen  Htte,  etatte  iei  ougMei 
den  Vorständen  und  Beamten  der  Archive  nnd  BüHetkeken,  die  meine  ArMt  «w- 
teretntet  Jkaöen,  den  geHirenden  Dank  ab, 

Strassburg,  den  28.  Juli  1898. 

WILHBLM  WiBGAND, 


Digitized  by  Google 


I.  Bischof  Wilhelm  von  iStraßöurg  weiht  dte  Kirche  zu  BargheiiA  und  trifft 
über  ihre  Ovter  und  Rechte  Vei  fiigmgen.  1035  Juli  35. 

In  nomine  sanc(§  et  individug  trinitaüs.  notnm  sil  oranibus  pro.senlibiis  nlqne 
futuris  Christi  fidelibus,  qiialiter  Willilieliniis,  Argentin«;'  civitatis  opiscopus,  regia 

»  generosilale  procreatus  ut'cuou  uiiuiium  viriulum  äleiumate  lauda[bijliler  exoroalus,  in 
Villa  BDicheim  dieta,  adjuvante  divina  gralia,  oooaeaavil  ^cckaiam  in  honore  dei 
8anetisalm§qiie  geD^nds  aog  Mari^  et  in  comineinorBtiona  aancli  Petri  principiis 
apostdorum  et  omniwn  aamtonin,  petioione  aok)  nomine  atdiiqtiseopi  Berilitolli^ 
aliorumque  per  totam  provinriam  convenientium  Inte  fidelinm,  alque  ad  motrem 

10  ecclesianiro  dedicavit.  huuc  aiilem  cum  manu  advocati  sui,  videliccl  Hcriinanni, 
coDfirmavit  omni  jure  suo,  scilicel  vineis  agris  maacipÜB  omnibusque  dolalibus  rebus, 
predieto  epiaoopo  Willihdmo  preaente  atque  eonfirmanlet  audientibns  capeUania  auis 
Aaone  oamerario  et  Denmanno  decano»  Bertnbardo  atqne  Oione,  Harlmanno,  Nolkaro, 
Wallcuonone.  *  conprovinciales  aulem  asstabanl  presbiteri  Rihliomn.  Wichart,  Zeizolf, 

»  Knammo,  Vocco.  Amezo,  Eppo,  Adelprehl,  Ilnzo,  Ribcolf,  Adelbreht,  Azzo,  Sigebolt, 
WodelUart,  lIi2emaD,Bezili,Trudmaa,Lanzeli.lierzoliupU,Kugixo,  Keppo,Wazeli.Knam- 
meli.  Beginpolt,  Wolevin,  Kiadhef«.  omnem  aulem  dedmalionem  huic^cdeaiQ  ab  anli* 
qola  patribna  iaaütutam  atabilivil et addidit  Cuobneb  {de]«  parte  sua,  exeepta  ea  deeiroa- 
tione,  quam  auua  anlecesaor  Erchcnbaldua  de  Ttandelingen  binc  absttilit  sine  generali 

M  consilio.  ipse  tarnen  in  presentin  omriium  asstnntiiirn  profcssus  est,  iTijttslehinc  ablalam  et 
hoc  vidisse  in  aspeclu  sui  anlecessoris  Weruiharü  (et  jiidiiolum  fii'^jisse,  et  sab 
aspectu  omnium  coalirmavit,  vila  comilaote  in  proximo  suo  generali  concilio  reddi- 
turum  fbiaae.  buic  rei  inlerfiierant  oplimatea  laid:  Xoizo,  Pucoo,  Cuono,  TJoco, 
Voeeo,  Uahlfret,  Svidker,  Adelbreht,  Ebeao,  Eoanan,  Emidio,  Beidi,  Bodel,  Dietpolt 

»  cum  hIüs  conprovincialibus :  Die/eli,  Adelboro,  Frftnddi,  Rflzeli, Litttddt  Embart,  Sixo, 
Kerdd,  Herewartt  Dniteli,  C&no,  Gotepreht»  Azzo,  Hiao,  Gnammo. 

0  diexes.    b)  «mtjeUitclU. 


'  in  Jener  ZeU  leeuig^letu  mnier  dem  ie^ediem  ^^ieeapet  iMt  maektmeeiteii. 

•  ynmensrerci'ichitiine  roit  Slrarylutrijcr  Caitoitilrm  und  ro»  Srhirr^trni  ifc<  Sirn!\fiurqfr  St.  Sfe- 
s»  fJuiHtkiostei n  nun  dem  'Jlen  .fiihrhumlfit  briiuieix  ihe  Lihri  conjratemitatum  sancti  GaUi,  Augiente», 
Fabarientes  ed.  T  l'iper  i.  MG.,  für  St.  (hiUn,  p.  41  eoL  lOOfWl  mi  p.  43  cA  ItffflO^  für 
JBetektnau  p.  240  col  3a8  tmd  p  325  «oL  ÜGS^SCG, 

IV,  l  1 


Dlgrtlzed  by  Google 


S  1035  —  1137 

Otnnia  *  isla  pi-rpelruta  »iml  8  kalendas  augiisli,  id  est  in  Feslivitate  saucti 
Jitcobi  aposloli,  fralris  Johaiiuiä,  et  sancli  CrUlofuri  marlyris,  regnante  Cuotirado  12 
anno,'  ab  iocaroaliooe  domini  1035,  indicUone  3.  [Folgt  eine  Aufzaklung  der  Kirchen/- 

Ami  Urkundei^tMh  der  AbUi  St.  GaBat  UJ,  093  tur.  i3  naA  der  gUüAteitigen  A'ieder*  » 
«elM  »  «•  CM.  1801  p.  106  Ar  aU/UMUtätik  St,  QeMm. 

2.  Gebdiardus  preml  Ai^eDÜD«isb  eocieaie  exonerans  ecdesiaiii  Zmnie  «tun 
pro  rem«dio  anim«  sue  ei  nviaorium  dimiUil  et  ooodonal  in  perpetuiim,  quod  ex 
inolita  coosueluditie  singulis  aunis  exigebalur  a  saoerdolibus  ecclesie.  hujus  autem 
rei  tesles  affuerunl  Adelgotus  *>  preposilus,  Burchardus  preposilus,  Berloldus  cuslus,  lo 

Hcrloldus  canlor,  ('anilus  (cdilinijij,"^  Conradns  camerarius,  Hebcrliardus  coriepiscopus, 
Ludewicus  coriepiscupus,  prei>pilcri  Mehii'nduä,  Sauxxu,  Eugelberluä,  Mungdoidus, 
Banohoh,  Barakhart,  Bruniogus  proeuralor  ejttsdeiii  eccleaie  el  alii  quam  plaies 
derid  et  laid.  [ii31—im.\ 

S  am  Stnßh.  Ba.-A.  G  S4€().  Copialbu<^  de»  DomcapiUU  foL  148  «m  «Amt  Htmi  de»  n 
17tm  Jahrh.  genchrkhen.    Die  Datirung  ut  nach  den  gemmnien  Mitglirdem  des  SiraR- 
bmrger  Damcapitdi  hettimn^   Vm  1137  ab  tra^eint  Xari  aU  Bomdekan,  su  den 
üAi/m  «rglL  die  ZinunMreOm  i  DB.    M  er.  Af—M. 

* 

3.  Buekof  Cfeihari  ««•  Sdvßkm'f  inrkmM  dv  Ormiwng  äee  Augustiner' 
CMorAemut^g  m  lUemoeiler  dwrek  den  Stnißhetger  JhmeanMteiu  Ämrad,  U37.  m 

:  In  nomine  sancle  el  individug  trinilalis  •  cgo  Uebebardus  Argentinensis  eclesi§ 
presul  licet  indignus  ootum  esae  volo  cuootis  Cbmli  iidclibus,  qualiler  CAoradaa 
«jusdem  eoleaif  oanonicus  capellam  io  Idenwilere  aUam  cmn  lolo  ejasdero  lod 
allodio  familii  ei  omnibus  appendiciis  necnon  el  allodium  de  Sluzzcsheiffl  cmn  eapella 

deciinis  banno  et  familiii,  cclesijim  de  ITolzheim  cum  decimiä,  qiiitique  inansos  npiid  » 
Eberslieim  el  parteiii  «clesig.  quimitu;  inunsos  aptid  Breidenbach  el  qiiarldiii  parlem 
eclesi^,  quinque  mansos  ad  Witer^beim  ci  allodium  Sefridi,  quod  babuil  apud 
B&tenbeim,  ad  aastenlationem  eorum,  qai  ragalarem  vitam  sundA  Augualini  ibidem 
dttctttri  aunt,  donavil  pro  remedio  ammaram  palris  sui  Truhteri  matriaque  au^ 
Berht§  el  frutria  aui  Hugonis,  sui  ipsius  cunclorumque  parenlum  suorum,  ipsumque  m 
locum  Argenlinensi  eclesie  fridi  lil,  Iradendo  firmavil,  Grmando  legitimis  invesliliiris 
inveslivil,  ea  videlicel  coadUiune,  ui  ranonici  regulärem  iuibi  deo  servienles  omoia 
superius  aaDolata  Icncanl  el  propnetaiiä  jure  possideaot.  idean  aatam  canookä  deo 

•)  Ditte,-  leltte  Aifalt  auf  dir  BOfktiUe  Jet  PtrgamtnU  oitn.     b)  B  Atdeftorum.     c)  B  dMaliluia. 
J}ie  H  ikt{üg*iid$  Co»jeetmr  decanni  mckmM  mir  d»rtk  dit  SuUmtg  «mgt$(Uo*»*a.  n 


>  Die  JBgoehe  Kmrad»  JI.  fällt  m  den  Segtember  1024,  cito  i»t  die  Ziffer  der  Heffiertm/ijahr« 
tun  1  jw  AtfcAi 


Digitized  by  Google 


1137  —  1180 


3 


ei  sanctQ  Christiog  adtiluUti  nichil  jurU  edesiastio^  v«l  seeuUri  poteatati  debeant 

preter  obedienlie  subjectiooem,  quam  c;  !  |  \r  Tiiinensi  exhibeanl.  non  prcpo- 
silum,  non  advocatum,  nisi  quem  ipsi  clff^erinl,  presulc  prodiclo  conslilnenlc,  liaboant, 
episcopus  eliam,  si  locum  eundem  aliquando  visitarc  voluerit,  ita  caritativc  veuiat, 

i  Qt  nnlU  pre  multiludine  gravis  exislat.  advocalus  aulera,  si  dampnum  aliqiiod  in 
rebus,  qua  ad  «undein  locrnn  pertiDent,  feeerit  et  ammonilns  a  fratribus  statim  non 
emendaverit,  apiacopo  libram  auri  persolvat  el  advoc-atiuit  cnrcni  aliiisque  electione 
ipsoruin  constitnattir.  aclfi  aiüem  sunt  liec  inprimis  in  civilüle  Arf^cniiiia  roram 
eptscopo  Ctiiioue,  Kriderico  duce,  in  honiin  presenlia  leslium :  Burcliardi  decani, 

10  (ieroldi,  Hugonis,  Hessoois.  R&degeri,  Berhlolii,  Cünradi,  Sigefridi  advocali,  Mauiiuuiä, 
S^efridi,  Wolframmi»  Hunberti»  Gebeooiiia,  Burchardi.*  sed  ego  gralia  dei  reaidaos 
in  aynodo  generali  enpiensque  cuncla  digne  deo  gesta  oorroborari»  per  analbenatia 
vincalum  inlerdixi,  al  nulla  deinccps  hominis  persona  de  cunclis  rebus,  quf  predicto 
loco  concessae  vel  concedendac  sunt,  qnicqnam  sniltol  auf.Tro  vel  (Hrainiipr.',  sf.l  fra- 

u  Iribus  ibidera  deo  famulantibus  lib«r«:  des<;rvianl  el  indimiuule.  fuctu  sunt  oulem 
bgc  anno  incarnationis  dotniui  mülusimo  cenlesiino  37,  indiclionc  15,  regnaiite  Lotario 
imperatore,  presentibus  bis  teslibas:  Algozo,  Karolo»  Berbtolfo,  Berbtotfo»  Pairo, 
Eberhardo,  Burchardo,  Ileinrico.  Ilarberlu,  Wicramoio,  Alberto,  VVallero,  Burobaidot 
Oelpbrato,  JobaDoe,  Dielbero,  Simone,  Hagoiie,  Beielioo,  Ilcrbone.  Cflorado. 

»  Bma  StnM.  Be$^Ä.  0  hae.  1(158  tr.  wA.  «  d§.  M.  füM.  imgr,  IWruny  mkI  Ar 

Jieurkundung.    Die  Datirung  und  die  ZaigM  »hti  Wtit  hiBtnt  Tkrtt  WhI  «M  tkm 

andern  Hund  der  Urkunde  hinsugefügt. 

4.    Zfie  piibsllicken      fönten,  ßistfiof  Petrus  von  Frmcali  und  der  Cardinal- 
preshyter  Petrus,  (testätigen  die  Verfügungen  des  IStraßtmrgtr  Si.  Peterscapitels 
tft  über  du  Vermndmg  der  dem  Custos  zufliessetide»  Einkunft«  und  Oaien.  [1180.] 

Pelms  dci  gralin  Thusculanensi->  episcopus  et  Petrus  de  Bono  sancle  Susanne 
presbiler  cardinalis,  apostoüce  sedis  ie{;ati,  omnibus  tarn  presentihtis  quam  fuluris.  ad 
quos  presenlcs  liltcre  pcrvcncriut,  salutem  in  domino.  poslulaulibus  *  dcsidcratu 
eoncedera  lunc  precipue  hob  htwlatitr  oummk»  nobis  tegationia  ^  auloritas,  quando  ad 

»  id  quod  poslalanl,  si  propria  virtute  son  fbiaaent  inducü,  solicitis  Aieraiit  exbortatio- 
Iiibus  indacttodi.  dilecli  siqiiideai  filii  nOStri  Eberhardus  prrpusiius  et  ciinouici  sancU 
Pelri  Argenlinensis  du  rcstauratione  sue  ecclesie  pia  c!  1  m  !al»i!i  tlcvolione,  vacaole 
ejusdem  ecclesie  cusludia,  communicato  °  cumCunrudu  elodu  cl  discroltoribus  pcrsouist 
ecclesie  luajoris  Argenünensis  consilio,  slaluerual  perpeluis  inviulabiliter  lemportbus 

m  observandum,  qI'  nna  pais  nddilniim  proscriple  ecclesie  cnstodi«  in  refidendis 


>  Die  Hand'uuij  h'Ui'y,  u<iih  ön  Xrtnjn.iriUr  .11  '  -  r  /1,  iKir/j  JIO'J  rticn  in  lite  Mit!-  rf«  tWeitOt 
JahrtehtUt  dt«  lUuu  JutnU.  gtteut  HrnteM.  Vetgi  für  die  Xeugtu  Uli.  I.  iO  iir  U'J  u.  TU. 


Digitized  by  Google 


4 


1180-  1181 


leoUs  ipsius  eccicsie  et  claustri,  que  jam  pre  nimia  velustate  et  negligentia  ciutodiiin 
consumpta  instanti  rcporytione  egebanl,  de.heal*  sine  conlradiclione  expendi,  altera 
vero  ad  relevaiiclris  fralruin  necessitales  deputclur  de  celero  et  lerlia  custodie  relin- 
qualur,  ul  exirnle  debiia  sacris  allaribus  luminariu  minislrünliir.  ne  aulem  successioue 
temporuro  aul  aubtiUtats  malignantium  confiiadi  valeat  aut  in  alioa  usaa  ooDTeiti,  t 
quod  ab  eiadem  fratrilnia  pro  eceleaie  neeeanlate  draimaeripla  modetationa  ordinalum 
esse  dignosdlur,  sub  certa  disÜDOlione  '  sapienter  Toluenmi  iranstnilli  ad  noliciam 
posterionim,  qnid  ad  ctistodem,  ad  reparationem  rlauslri  et  eccicsie  vel  ad  tisus 
tralruDi  dcLciit  pcrüacre.  porro  cuslos  habebil  carratani  vini  ei  20  quarlalia  hiemalis 
frumcoli,  ad  quem  nibilominuä  pertioebont  orlorum  decime  et  omnis  oblatio  Iburis  » 
el  cere  el  quicqnid  parroobiani  ipaios  eodesie*  alii  pro  remedio  animarum 
saamni  sibi  duxerinl  coDferendum.*  medietas  quoque  oblationum.  quas  in  auro  vel 
argcnto  occulte  sive  manifeste  offerrl  conLigcril,  ad  ipsuiii  sine  aüqua  dubitatione 
et  contradictione  spectabil ;  altera  vero  pars  earundein  oblaliunum  deputabitur  ad 
ofBcia  ecclesie  et  claustri  et  tbeaaurum  ipsius  ecclesie  restauraadum.  reliqua  autcm  ^ 
tarn  in  vjdo  quam  io  ftiimenlo  el  censu  ad  omnea  usus  fratntm  ^pectaboot  et  ad 
aapplendoa  pTebendaram  defectua,  skul  eis  visam  ftiait,  expedientur.  sane  ipse 
cuslos  altaribus  choro  refeclorio  atque  cellario  juxta  antiquam  ecclesie  consuetudineia 
luminaria  miiii-^lrrib-t  el  campannnim  qualis  *  ecclesiam  decucril  inslituet,  ciii  in  victii 
el  vestitu  serundurii  rnori'rn  ecclesie  providebit.  allendcDles,  quod  prefali  prejiosilus  el  «• 
canonici  aü  honorem  omntpolentiä  dei  et  decorem  dotnus  sue  provenienle  Spiritus 
asnoU  gratia  talia  studnemnl  ordinär^  prescriptam  ordioatioDem  de  craunaDi  rratrum 
eoruodam  aasensu  pro  commoditate  ecdesie  ralionabilUer  ftctam  ratara  babemua  et 
autoritate  Irgationis,  qua  fuogiittnr,  confirmaraus  et  prescntis  scripti  patrocinio  com- 
rnuninuis.  ad  petitionpm  ipsontm  fratrnm,  sicut  ipsi  perhibuisse  '  nosciintur,  sub  «» 
terrore  anatbemalis  probibetuus,  ue  quis  contra  ipsam  ordinationem  venire  auüeat  aut 
eam  rescindere  cujuslibct  '  audacie  temcritate  presumal,  nisi  ejusdem  eccicsie  fratres 
pro  evideatt  neceasitala  et  qualitste  temporum  aliler  de  oommani  consilio  dttxerint 
ordinandiun. 

B  aus  Stnußb.  Bes.-A,  Q  4003  Statutenhuch  v.  St.  l'cter  voh  1560  foi  21'  u  Diu  » 

ttOlieke  Be*timmm§  mfM  HA  m»  der  für  io»  Jakr  iiSO  bemglm  AmMmM»  dir 
genmuten  päpttHdim  Lt^aUn  im  DatUehlcmd  «tml  ibr  Kmua^  im  ob  «tofM  ><wfa> 
nete»  BiKh>h  Knnrad  v.  StraUtuff  itr  dtm  ÜMk^UOm  BtM  9m  DtemHir  UT»  M 

MM  Deoember  1180  inneibiUle. 

5.  Pnhst  AJfxnnder  ///  hfs(f(fi;/t  die  tns>rir/c  l  ikunde  seiner  Legaten  Uber  " 
die  Einkänfie  dtf  Cudlodie  des  tiliaüOurgei'  St.  Peteisaliftes.  llHi  Mai  18  Frascati. 

Alexander  episcopns  servtis  servonim  dei  dilcclis  filiis  preposilo  et  canonicis 
sancli  Petn  Argenlincnsis  saluleni  el  aposlolicam  benedictionem.  ea,  que  a  fra- 
tribus  uostris  caoonice  et  provide  statuta  ^  [sunlj,  dccet  nos  inviolabililer  observare  et, 

■)  }l  lIi'Ix-hm.    \i\  II  ilistnictiuii«  Mpienlic.    <    B  |iarrocbia  in  ip«ius  ecclMiwB.    d)  B  COftfiÖtxtmW,  ^ 
ej  B  «jualem.    Q  B  prohibuiaw.       B  cotltbet.    bj  B  tUtaiam. 


Digitized  by  Google 


1181  —  1187  5 

ut  majorem  iu  posterum  habeant  ürmitalem,  apostolici  scripti  palrocinio  communirc. 
rescriptum  aulem  consülulionis  inspcxiinus,  quam  feceranl  venerabilis  frater  noster 
P[elrus]  TnsctilaDea«i8  episcopus  el  dlleeliu  fittu*  P[elrus]  liloli  aaiM^  Siisune 
presby ter  oardintlis  d«  rasUuratione  ecclesie  vestre,'*  demosiDis  paaperibas  erogaDdis, 

i  luminaribua  acquirendis  el  supplendis  iieoessiiatibus  (janonicOTiiiD  if^va  ecclesie« 
dum  in  regno  Tlieutonico  legülionis  officio'-'  fungcrcntur.  qunm  uliqiie  conslilutionera 
exprimenles  de  verbo  ad  verbum,  ^icul  in  scriplo  auleiilico  coutiuelur,  dulorilale  apo- 
stoli  cucoaQrmaious  el  presentis  scripU  palrocinio  cummunimus.  tenor  vero  consü- 
tutionis  lalis  eet :  Petrus  etc.  [fol^l  nr.  4.]  nulti  ergo  omnino  homiDum  Hoeat,  banc 

n  paginam  ooslre  oonfirmaliooia  infripgere  vel  ei  auau  lenK««rio  conlraire.  si  quia 
aulem  hoc  altemplare  prcsiimpsertt,  iodiguaUouein  omnipoteniis  ili-i  ac  beatorum 
Pelri  el  Pauli  apostolorum  ejua  se  noverit  mcumram.  daliuu  Tbuaculani  15  ka- 
kodas  jnnit. 

B  aus  Straßb.  Bee.  A.  0  4903  Staiutenhuch  von  St.  iV(«r  von  UGO  foL  23».   Die  Jahres- 
tt  tefÜMMMf  trgAt  «idk  mW  4tr  teUMm  FbeinHif  mm  «r.  4. 

6w  Im  PrivtUg  JCaiser  Friedridks  I,  Au  der  SUuH  Spe^fer  iAre  aUm  Frd- 

hiten  bestätiffl  md  ernfuert:  Argeniine  Iheloneum  de  navi  noik  plua  quam  Iredeeiai 
deoarios  dare  oogaulun '  IISZ  Mai  27  MaiM. 

A«t  aOfmd  ÜB,  4.  8t.  ^tgw  8  Xtwr.lS  wuk  dm  Orig,  i.  ^q/er.  A.*iL 

»  7.  In  einer  Schenkv» fjxnrktoide  des  Snrhnrf/er  Canonicum  Ju/iannes  filr  sein 
miß:  acta  sunt  bec  anno  dominice  inrarnalionis  inillcsiino  cenlesiurio  oclogfsimü  Icrciu 
Lucio  papa  in  Romano  ponlüicalu  teliuiter  presidenle,  impcraute  serenissiniu  iuiperaiore 
Priderico,  Heiuiico  veoenbili  preaule  Aiigenlinenseni  ecdcsiam  regen  le,  C&nrado  ia 
SorburgenaiecdesiaexialeDteprepoaito.  hujasatttem  Aele  donalionis  teatesaderanlBer* 

ts  Iholdus  majoris  ArgeiUinen.'sis  ecclesie  prepoäilus,  Fricco  in  eadem  ecclesia  decanu3, 
Lenlfridus  cßnlor.  Kberhardus  ejusdem  ecclesie  cuslos  el  prepositus  sancti  Pelri,  Frideri- 
eus  prej)OsiLus  sancLi  Thome,  Ueinriciis  uiagister  srolaruin  in  endtin  ecclesia,  Hugo 
luugiüler  i^colarum  Houaugeu^iis  ecclesie ;  miHlare^  vero  viri  Weriiberus  luaräcbalcbuü 

Afgentinensis,  BnrdiardDS  baigravius.  Rftdolfas  eanaldicus,  BAddfbs  de  Binowa  el 
*»  alii  quam  plar«  lam  derid  quam  laicL 

B  «M  AraiAft.  But^'JL  Q  ba«,  5180  0r.  inft.  e.  Jt  tä§.  jmnA  daimwil^ 

8.  /«  9VMt  ütMtmh  de*  Bisehof»  ffeinrici  von  Straßhurg  ititer  einen  GHlter- 
streit  e»ii^U»t  Tennenktdk  md  Si.  Georgen  unter  den  coo^ieratores  el  tesles  :  Berch- 
doldus  pr^Ktsilua  majoris  eedesif  Argvolinenais,  Fricco  deoanust  Berchtoldus  canlor. 


•  Dtrtelhe  rn.tsu»  findet  $ich  auch  in  dem  Pntulcg  Kernig  Otktt  tV  flr  dk  8Mt  Sp^ftf  «M 
1308  Duember  ii  6gtyer.  VergL  Uügard  a,  o.  O.  6.      nr.  25. 


Diglized  by  Coflgle 


6 


1187—  1 188 


Eberharl  cuslos,  *  Morandus  scolaslicus,  Heinrich  de  Veringen  camerarius,  C&n- 
radus  de  Ülolnnbriiggen  archidiaconus,  Rurcardus  arcbidiaconus,  C&aradlis  de  Uundol- 
vingen  archidiaconus.      acta  sunt  hec  US7,  indicüooe  5.  1187, 

Äta  dem  FürsUttbtrffMm  Urhtndcnhueh  V,  7,'  nr  113,  4  Nwib  dem  (Mg.  i.  SU^Ä.  ttm 
VUlinfftH  —  LadcKig  Rrg  epi$e.  <Jon*t.  I  nr.  JUi>7.  h 

9.  Bischof  Jli'iiirich  tOH  Straßhiirf/  bfurkuuilrt  ihü  Vti'zicht  der  Herren  von 
HaitstaU  auf  den  ton  ihnen  widerrechtlich  gegenüber  den  Kirchen  ton  Marbach 
und  Si.  TAomat  in  Antprveh  genommenen  Bann  in  Obermorsch ireier.  1188. 

\  In  nomine  sancte  et  individue  Irinilatis  ]  ego  Heinricus  dci  griicia  Argenlinensis 
episcopus.  nolnm  <?il  omnibus  fidelibus  lara  fuluris  quam  presenlibus.  qualiler  do-  lo 
mious  Coaraduä  de  iladeslat  conlra  justiciain  dei  et  bominum  sibi  usurpavit  bannum 
in  tenifanio  Uonwiln  ita,  ul  locaret  eustodeB  Tineanim  «gromm  et  pralorum»  et 
ea  oecasioDe  in  vindemiia  et  inessibus  mignum  et  inlokrabüe  damnttm  Qocteri^  Mar- 
bacensi  et  gcclesi§  sancli  Tbotnc  et  parrochianii  de  predicla  villa  iiiferre  non  formi> 
davit,  cum  tarnen  juslicin  f";visdem  banni  custodes  eligendi  et  inslituendi  coinmiiniler  » 
omnibus  sil  communis,  unde  cum  sepius  a  confcssoribus  suis  el  a  rebgiosis  viris 
cummooerelur,  ut  a  lali  presuniplioiie  sc  coulinerel,  laadem  cum  in  extremis  ageret, 
recognoaoens  reatum  samn  in  hoo  facto,  preaentilm«  fiUia  suis  et  eonseolicotibus 
Wernbero»  Goitrado,  Eppone  et  canonieis  MarliaoeiMibns  adlieet  eoofeasoribna  «aia, 
bannum  in  Morswilre,  quem  injiisle  diu  sibi  usurpaverel,  liberum  dimisit  et  filiis  w 
«uis,  ul  de  cgtero  se  de  eodem  banno  non  inlromittercnt,  inlerdixit.  morltio  igilur 
domino  Conrado  filii  sui  noa  adleudenles  paternas  ammoniciunes  el  inlerdictum  pre- 
fttaa  bannum  invaaenmt.  videntes  ergo  eanonici  Marincenaes  et  niMsti  Thome  et 
parroebiani  de  Iforswflre  grave  damoum  utile  duio-unt,  iltos  peocunia  sua  ab  eodem 
banno  removere.  ij)si  vero  aooepla  pecunia  fide  bono  promiserunl,  quod  de  cetero  k 
nec  Marbacoiisi  rcclfsip  ncc  sancti  Timme  nec  parrücliianis  aliqtioJ  gravamcn  irro- 
garent.  sie  er^o  mullo  lenipurc  lil)fru  fuil  alt  uintii  viul<.'nlia  banni  üui  predicla  villa. 
tandem  predicli  l'retres  W'ernherus,  Conradu^,  Kppo  iumeuiores  pacli  et  accepig  pe- 
cnntg  instinctu  raaligno  iternm  eeperant  eaadem  injuriam  in  predieto  banno  exercere. 
inde  oontigil»  quod  praposiloa  Marbaceasis  el  prepostlas  sancti  Thome  el  parrocbiaiu 
de  Morswilre  duxerunl  illos  fralres  in  causam  coram  uobis  super  hoc  negooio.  illi 
vero  in  nostra  constiluli  prcscnlia  dixornnl,  quod  idcm  hannus  pertiuerct  ad  cos  jure 
feudi,  cum  ergo  diu  ■  super  Lac  causa  coram  nobis,  presentibus  ministeriaiibus  ecclesig 
Argenlinensis,  dispulalum  esset,  landero  consilio  amioorum  suorum  et  precibus 

I 


*  DtrtMe  vor  hei  einm  ÄirfentkaU  in  Rom  euimmeH  im!  äem  Abt  vm         vm  dm  ffretteMim 

j4'^f<"M  zum  Si  liiftt^rirliter  fi  uilhlt  uunUn  I\\bst  Luchis  III  tiidtt-  ilaiin  in  etm  r  !'rknnde  von  11S5 
Februar  2ö  thrtn  ikktcdtsprucU  lu  (jumten  TtHna^Kicha  be»tattgt,    Verifl.  Funlenb.  Urk,  B.  a.  a,  (J. 


Digitized  by  Google 


1188  — 


laoo 


7 


devicli  coram  nobis  «t  «odesia  in  pubUco  cODÄilorio  onud  juri,  quod  dicebant  se 
habere  io  predicto  baniio,  abrentinliantes  bannum,  de  quo  qncstio  fuil,  libenim  di- 
miserunt.  quia  vero  g:eneralio  advenit  el  generalio  preteril,  no  liec.  que  jflin  ilicla 
suo(,  a  cogniciünc  successoruni  noslrorum  elabanlur,  preseuli  seripti '  paginani  cuu- 

»  scripsimufl  et  sigilli  ooatri  impressioiie,  ut  fima  al  UUbala  permaaaant,  commuiiimas. 
acta  anni  hee  anno  dominiee  iDcarnationis  1188»  ragnante  domioo  Fridarioo  glo> 
riosissimo  Romanorum  imperatore  et  filio  suo  illustri  rege  Heinrico,  presentibus  et 
videnlibus  Morande  magislro  scolarum,  Adelberto  de  Snecgcnbiirc,  Friderico  de  Ent- 
riogeD»  Berlholdo  comite  de  Nuwenburc,  Egelolfo  de  Urselingen,  Wernhere  mars- 

it  eako  al  filio  aao  WernUero,  Rudolfo  villico,  Rudolfe  de  Rinowa  el  Glio  suo  Eber- 
hafdo,  HmnanDO,  Burebardo  filio  domini  Willdielini,  ddalrioo  de  Vocelineahoven, 
Helewic  de  Bfths,  Änshelmo  de  MölenskeiDy  Conrado  abbate  de  sancta  Walburga« 
Heiniialdo  prepostlo  de  ItcnwUre,  Friderico  preposito  de  Trutenbuaen»  Adelberto  da 
£heubcin. 

Ii  C  im»  Cdm  Bet.-A.  H  Harbioh  Cut  M  Bf .  7  «*.  ttft.  tf.  «^t.  jmmL  dküqmu  Ruit  «at 

rother  Stidetuekmr. 

10.  In  einer  Urkunde  des  ÄbUs  MeltcicA  ton  Seh,  die  betagt^  wie  ein  Streit 
ieinus  Klotten  mit  im  «m»  Wklturf  Her  den  Z^kiUm  du  knUgm  WtihUg  nmUr 

to  MUmrkmg  Kifnig  BemricA's  VI  tu  Warm  endffilHff  heigekgt  ui.  vnter  dm  dort 
befindlichen  Zeugen.-  Cbunrado  Argentinenai  daeto*  EbarharAd  tbaaaurario  Atgenti- 

nensi,  Morande  scolarum  magistro,  Heinrico  camerario,  anno  dominiCQ  inoamatiODia 
UtK),  expeditioDis  Jherosolimitang  anno  secundo.    1190  {Äpr^ 

B  aus  Ftmr^b.  BtM.-Ä.  H  Imo.  1086  «r.  M».  «.      fmi.  Si^  dto  ÄbU  Sdmiek  m  AMP 

tt  fademdmur. 

6tintda  daruaeh  von  Sehefftr-Bokhortt  i.  d  MiUheüungm  A  hti^M»  fir  Omtmtithutik» 
OmMu^teha^  Dü,  MS,  der  üt  ZeU  mäker  beeUmmt. 

11.  Aufzeicknung  über  die  Lieferungen,  in  denen  der  Pßriwr  des S^oi^rffer 
Jhmca^iteU  verpfiicAlet  ist.  [um  1^00,] 

M  NoUmdain  cat  qaod,  qaandoeaiiMiue  dabitur  plesniii  aerrilium  de  anoiveraario 
alicajua«  preaeotantur  discipulo  portarii  soperiori  fruscluDgi  porcini  trcs  majores  et 
Ires  minores,  modii  duo  clauslralis  mensure,  44  piilli,  duodecim  casei  quadriperliti 
vel  lö  tripertiü,  dimidiuro  lalcntmn  piperis,  Iria  (juarlalia  laclis,  ova  cenlum  el  8. 
summo  aulem  mane  ipse  purUrius  cum  diäcipulis  suis  assislens  diligenliüäiuia  cura, 

M  ul  bene  et  fidditer  ninialrentur,  pertractabit  et  indpiena  a  summo  unicuiqtte  aecundum 
ordinem  aattm  queqoe  meliora  uaqae  ad  noviaaimnu  deatinabit  et  poslremo»  quod  re- 
liqnom  aat»  sibi  reaenrabit.  bio  est  modus :  onasquisque  aoi^ai  csmas  tres  cum 

•j  ilati  Mripto. 


Digitized  by  Google 


8 


1300  -  1206 


mlMineiito,  puUum  et  pIiKseDtBin  et  Iros  pnius.  si  vero  danlur  tres  fruschingi,  iode 
accipiot  carnem  et  dimidiam  cum  dimidio  sulsamenlo,  de  duobns  frnsgingis  1  carnem. 
a  medio  roajo  usque  ad  medium  augusluiu  de  4  frusgiogis  oviais  delur  caro  et  di- 
tuidia.  iu  diutidio  servicio  assiimpto  Irusgingo  swino,  inde  datnr  dimidM  caro  swisiif 
in  pleno  senritio  assumplia  dnobus,  delur  integn.'  quBndocunH|iie  in  aexla  feria  evc-  » 
nerit  vd  in  aliquo  jejuniorum,  de  pleno  serv'itio  denlur  4  denarii  et  placenta,  de  di- 
midio tres  denarii  vd  de  i  ovinis  fnisgingis  dt>  duohus  taotuin  duOS«  illSliper 
minisleriales  d[eiiariij  ^  3,  decliauo  1,  portario  1,  piiicerne  1. 

A  dominico  die  pascb^  usque  ad  medium  majum  accipiat  porlarius  3  agneUos 
ft9»,  i   lardo  iopiDgualo»  eiiin  18  oivia,  a  fcsUTtlale  omnium  aanelornm  uaque  ad  quadragesi-  » 
mam  pro  agnellia  6  ameres.  inde  dividei  fratiibiis  in  refeclorio  caiitatem  com  digni- 
tate.  feria  ^  aecunda  pnsclio  accepturus  est  porlarius  7  solidos  de  duobus  rnansis  ad 
Stulesheim,  solidum  1  et  1  denarios  do  chHc,  qu§  est  juxla  snncttim  Tliotnain,  de 
areali,  quod  est  in  plalea  ante  ccclesiam  sancli  Thome,  6  denarios  ad  suppleinentum 
^uni  u    scrvilii,  quod  dalurus  tsi  6  feria  paacli^.  in  nalivitale  ^  sancli  JobauDis  baptisle  acci- 
pial  idem  prelalns  8  denarioa  de  Uubpotesbeim  de  Iribua  *  raansia  et  dimidio,  quo« 
dedil  Adalbocb  sancte  Marie,  de  mouachis  ^ancti  Oeoiigii  7  denarioa.  de  aanctimo* 
nialibus  Fridewilerc  R  denarios,  ad  riudcrlheim  de  manso  5  solidos,  qui  perlinenl  ad 
lumen  private  kamere  fratrum,  de  Munullcslieim  de  2  mansis«  8  uuccas.   indo  mi- 
nistrabit  tribus  collidianis  eiemosinariis  0  solidos  pro  %cäiilura  et  singulis  noclibus  w 
srrL  f   8  lumina  ad  menaas  fratram  a  nalivilate  aancle  Marie  usque  ad  fealnm  aandi  Mi- 
c^''  "s   cbabelis.  inde  amoiinialret  ipae  lotidem  lumina  ttaque  ad  nalale  domini,  accepUa  4 
ttpt,  »    ttnccis  in  supplementuni  de  Scetersbeim  in  nalivitale  sanclc  Marie  duas  pro  censu  2 
^Mii  Ji    pfo  liospicio  ter  accepto  6  equis.  ilem  in  nalivitale  sancti  Johannis  baptisle  accipiat 

idem  de  Dungenesbeim  8  unceas  exccptis  7  denariis.  inde  mintslrabit  2  discipulis  th 
suiü  4  solidos  pro  veslilura  et  duodecim  eiemosinariis  in  capile  jejunii,  quarla  et 
qninta  et  eexta  feria  et  aabbato  aieut  in  oeteri»  diebus  qoedrageaim^  et  nnicuique 
d  denarioa. 

Ü  am»  Dmaim^iii^  Oedus  »r.  h\i  fA.  SO  X.  %  hit  /«L  6/  Eu^tn$  «M  «mcr  VamA  M* 

1200  yrschnrbni.  uiimittdbar  im  ^IiinMihv  m  «r.  JA,  VtrfL  dit  dort , 
kung  uöer  du  Handtchnft. 


12.  In  einer  Urkunde  über  einen  Zehntenslreit  zwischen  der  Aeötissin  von  Nider- 
wtiint4«r  md  dem  Pfarrer  von  Oeriweiler,  mkit»  die  Pfarrer  ton  Hagmivn  und 
von  Weißenittrff  ah  tarn  i^n»loli9e/ken  Sinkt  hetttUte  Riekier  sMieHien.-  acta  sunt  bec 

m'f  Int  D  i  mit  üaitn  obfn  ntkit  it«*  Seki.ft.     b)  Am  litmdr  Stjle  f«r ;  Not«,     c)  Am  R«u4f  ttm*  K 
fweßtr  leit  kti  6  dir  Sifle        Nota,    i!)  Iribu^t  auf  Ratvr.    r]  Vvn  kirr  at  iit  tmm  ftiibfi  dw 
MiMn^  «mf  wtm  mutftimtßitt»  PtffmMtMaeitm,  44  cm  i/tit  9*1^  em  4«rA. 


1  Ausführliche  MUtSeÜtmgeH  a(ar  di«  FlnichveriheüuMg  unter  tHe  Dmeatimiker  bringt  dietdbt 
Btmdtchrift  fol  30-SB.  MM  «<Mr  HmA  «V  Ar  JßUt  im  mm  JaMumierts,  dt$gltidim  am  An 
miukm  Jahr:r!mUti  des  Uten  JtMk.  i»  tHKh  «wcMaHNj^crar  FatUMt  ein»  AjtüirlkaMdidkr^  im  «d 
Straßb.  Bes.-Ä.  Q  3467. 


Digltized  by  Google 


1206  — 


1216 


9 


anno  doroiniee  incarnaUoois  1S06  in  oapilulo  »ajoria  ecclesig  AigeDUoensis,  presen* 
tibus  Eberhardo  decano  ejusdem  ecdesi^.  Friderieo  cantoie,  Htidinrico.  Diatbalmo, 
tllrioo,  BemeDDo,  Jacobo  Quadern  ecclesic  canonicis,  prescnlibus  eliam  preposilo. 

decano.  porlario  sancli  Thome,  et  decano,  Wernhero.   Ciionradu  de  sanclo  Pelro, 
6  presenliLus  eliam  laicis  Küüolio  i>cuUelo,  Güurado  de  Latidisberc      fratre  suo  Lent- 
frido,  Hugonc  de  Barre  et  aliis  quam  pluribus  dericia  et  laicis.    1206  iSlraßburg 
im  Doma^tifel. 

B  aus  SlraCb.  Bu.-Ä.  U  fasc.  2MI  w.  m6.  c.  3  tig.  p«Hd.  kutk. 

13.  A.  '  prpposilus,  K[ljerliardiis]  decarms.  F[ridericiis]  cantor  lotumqne  ca- 
iB  pilulum  ecclesie  majori^  Argeuliueiiüis  cunslilutiuiieui  Uiupuribus  ilertnanui  niansur- 

narii  et  Alberli  scuUeti  io  Lamparlheim  de  conscnsu  scabiuorum  et  mansariorum 
in  placilo  ftctam  de  eo,  qood  ccoaas  denarionun  et  avene  diversis  hucuaqae  terminia 
aoluU  inantea  lantum  uno  termino  prrsententur,  annotari  et  aigUk)  auo  mliorari 
fadunt.  «que  gcronlnr  in».  [1^^—1210,]* 

JB  MV  atralK.  Bet,-A.  Q  M63  CUTol.  Äbichn/t  tcn  einer  Hamd  da  mm  JtArk.  im  Apter- 
Copiotbueh  ät»  Bomcnpiteh  nr.  233  Die  Dalimng  ergibt  «cA  «h»  den  J/«mem  der 
Capäelewürdatträger,  vergl.  UB.  l,  220,  Ahm.  1,  wo  irrtämlieh  nadk  Grtmdidier  1M4 

14.  E[berliardu8]  preposilus,  R^^irlho!dus]  dccanus,  B[runo]  cuslos  sancli  Pelri 
in  Arpentina,  judicps  f^cdis  aposlolico  dclegali,  bestätigen  den  dvrrh  bridersddf/e 

•0  Schiedsrichter  getroffenen  üntschctd  in  dem  Streit  itcischen  dem  A/osler  St.  Blasien 
und  dem  Pfarrer  Joiaunee  von  üallingen  über  den  Zehnten  zu  Horbrunnen.  actum 
anno  dominioe  incaraationia  1216,  in  feslo  Urbaoi  pape,  in  capituio  Argentinensi» 
pKsealibua  Heasone  et  Heinrico  canooiria  de  Luleiibacli '  et  HAgona  plebMio  aancti 
Slepbani  et  tnagisiro  Heinrico  de  Vribarch  et  Berbloldo  plehano  de  Wetelbrunne  el 
plebanu  Cunrado  de  Richenwilra  et  mulüa  aliis.*  iSUÖ  Mai  HS  üjltraßöurg, 

X  mu  Karlsruh,  Gen.'Lumd^A.,  Saetion  Blunn  Cobt.  16&  w.  nfr.  e.  S       peiuL  partim 

mutÜ.  (SchuUe  ) 

Darnach  Hegest  bei  Ladevig  heg.  ejtisc.  t'onst.  ur.  lJi93, 


»  Jättweder  Jibert  oder  AmeU. 

>  S9tS  Januar  9  sehreibt  FiAst  Tnnoeenw  III  dem  BfMio/  und  dem  (hudog  «kmi  Straßburg:  licet 

«pud  jtniiees  senilnres  viilgaria  cxerc-i:ititiir  jmiicia  ut  aque  frigiile  vcl  ferri  caiKk-iitii  sivo  Juc-lli, 
hujasiuodi  taiiteu  juUiCia  «cclctria  uuu  a«iiiiifiit,  cam  striptuin  sit  in  l«>^«s  divlua  :  iiou  teittabis  domi- 
nam  denm  lunm.  Er  beauftragt  sie  demnach,  die  lieinigung  de*  Keimbold,  tcelcher  diesen  Brief  über' 
bringt,  nm  dem  Vonaurf  der  Keturei  wrsiehtig  ao  eineuleite»,  qnod  nee  tarn  iniquam  gnrat  Jadicrom 
M  MO  idMrieordis  diimlntii  e«nftind«t.  Au»  BtOumr-Ftdber  S^eita  impetO,  V  ur,  9119  (Bp^  14,  139). 
•  Jm  Text  führen  Beide  den  Titel  Magister. 

'  &  titgdn  außer  den  drei  Biditer»  der  Bieckttf  mn»  Cmutaiu  und  Cftnndiu  d*  Bmo  der  JHifnM 
ierEMe. 

IV,  1  S 


Digrtized  by  Google 


10  1216  —  1217 

15.  In  einer  Urkunde  Bischof  Heinrichs  ron  Strnßbvrj.  vflche  dif  Eittschei- 
äuttff  in  cinrm  Zehnlcnslreil  zirisclirn  dem  Propst  ran  Ifashtrh  und  dem  Pfarrer  der 
Kapelle  von  Obcrhasiack  beslaligt,  die  üerllioidus  preposüus  Honaugensis  et  magisler 
Bruno  custos  sanrü  Peiri  getroffen  kebtnt  «da  sunt  hec  anno  incarniitiom«  domini 
1216,  pfeflentibns  bis  teBlibus :  R[dnbBrdo]  majore  preposilo,  F[rideria>]  canlore.  B(er<  i 
toldo]  archidiacono,  H(einricu]  viceilomino,  M[arquardo]  celerario  de  Hawlabo,  S[i» 
frido]  portcnnrio.  II[ugone]  plebano  sancU  Slephaoi,  W.  piebano  de  Truliteraheiia  el 
aliis  quam  pluribus.  1216, 

B  «M  Aralt.  Bu.*A,  0  tun.  SSbl  9r.  mib.  e.  9ig.  fmi, 

16.  Der  Bischof  ton  Siraßbnrg  besteigt  einen  Entscheid  üher  Verwendung  von  n 
ßinkünften  der  Custodia  des  StnUliurger  St,  PeUrssUftet,  i^U  FOrwr  2. 

No8      miaeralione  AigenUnenais  efriaoopua  ad  notitlam  tarn  preaentium  quam 

posteriorum  preaanti  scripto  Iransmillimus,  qualiter  eociesie  sancli  Pclri  in  Argen- 
tina a  legalis  Romntie  sedis  Pelro  episcopo  Tusoulanensi  el  Pelro  [dp]  Bonn  privilppium 
subnixum  colialuin  fuil.  cujus  tenor  de  vcrbo  ad  verbum  prescribilur  videlicel :  Petrus  i» 
etc.  {folgte  iVV.  4.\  orla  igilur  gravi  discordia  super  ultimo  ipsius  privilegii  arliculo. 
Branone  pro  tempore  cuslode  aaserenle,  Icrliam  partem  ad  Mcra  tecla  depatalam  in 
•lioa  uaus  non  posse  transrerri,  reliqnia  omnibus  canooicia  affirmanlibus,  exigente 
necessilale  cam  partem  licilc  ad  alia  posse  converli,  partibus  super  nnillis  cl  validis 
ralionibus  siioiii  asstTlioiiein  iiiloiulentibiis  *  roborare,  qne  disspnsio,  qnia  cQnoni("ain  to 
visa  fuil  sciudere  uuil^lem  el  graviäüiinum  ipsius  ec<;leäie  incommudum  prelendel>al 
pecaonisque  gravamen  et  terum  jactarani  minabalar,  viri  disereti  fralerno  ipais 
amore  oompaüentes  Reiabardus  videlicel  majoris  ecciesie  noalre  preposilus,  Hermanna  * 
portarius,  Eherhardiis  ecciesie  ejusdem  sancti  Pelri  prcposiliis ,  Albertus  majoris 
ecciesie  caiioiiicus  cl  sancti  Martini  plcbamis''  partes"  suas  irnponentcs  prd'alam  con-  >5 
Iroversiam  tideliter  in  se  susceperunl.  qui  privilegii  circumscripta  deliberatione  IcDorem 
diligeoter  «aminanies  constdeFabant.  non  aine  gravi  jactura  animarum  illam  terUanit 
qua  ad  opua  ecdeaie  aeeundum  prefiiti  ^  eualodta  anerliooem  videbalur  pertinerCf 
ad  Blies  usus  poaao  transire  sc  ex  altera  parte  propter  aeria  intemperiem,  guerrarumquc 
pericula  «  fralrumque  tcntiitatpm  ipsis  fratribus  non  parvem  imminere  jactnrain.  nnde  m 
pnidentum  virorum  cousilio  ac  unanimi  totius  saucli  Pelri  capiluli  couseusu  privi- 
legiutn  in  melius  commulantcs "  ipsi  ecciesie  providentes  sie  slatuerunl,  ut  illam 
oiiatodie  tartiam,  *  de  qua  ^  agebalur,  oertia  eodesie  peraonia  extono  commitlerent« 
Tidelioet  dacano  cuslodi  atqae  cellerario*  qnt  fidcliier  atque  in  suarum  perieulo  ani- 
marum sine  omni  fralnini  conlradictione  unam  ipsius  icrtie  lerliam  ad  opii«?  ecciesie  w 
ipsius  et  claiistri  vel  Ihesaurum  ipsins  ecclos!.if!  rcslanrandum,  sicut  ipsis  Iribus  visum 
fuerit,  (ideliler  converlanl,  de  re^idui^  duabus  partibus  cuslodi  vigiuli  solidoa  moaele 
Argen  tinenaia  ad  auorum  aubaidinm  labomm  anonalim  aaaignent,  reliqttum  Tero  non 

•)  B  intantihn.    b)  B  canonic».    c)  B  Gamanv.   d)  B  pUbuj.    ^  B  poru».    t\  B  prinlL 

B  gwm  inque  (?}  »pthrala.   h}  B  emmaWm.   IJ  ^  Ufa  —  tKlIt.   kj  B  fnälilwt.  «p 


Digrtized  by  Google 


1217  — 


1221 


inter  fralres  dividont*  8ed  in  honestos  usus  ipsdrom  ooDverlant.  oos  aulero,  m  propter 
mutationein  temporum  aul  sublilitote  inalignanlium,  quod  circumscripla  inoderatione 
a  supradiciiü  sit  ordioatum,  confuudi  valeal  aut  ai  alios  usus  converti.  ipsam  urdi- 
nationem  ralam  Labeintts  ac  preseolis  scripü  palrocinio  communimut»,  auh  lerroie 
»  dislricti  anatlieiDatis  finniter  probibenles,  ne  quis  conira  prescriptam  (Mrdinationeai 
Tcnire  audeai  aul  eam  reacindera  alicujua  audacie  (emeritate  presnuiat.  qaod  qui  pn- 
sunapserit,  aoalhema  siU  acta  tunt  Jieo  aniio  domiai  1217  in  purifiealionis  Jiälo. 
B  am  Aratfr.  Bw.-iL  0  4008  SMutaitaA  von  flL  Mar  «m  sm,fA  Si*-». 

17.  /«  einer  Urkunde  Bisdiof  Heinrichs  ron  Straßburg,  in  der  er  die  Sllf- 
!•  tuoff  des  St.  Johannes-ÄUars  in  der  Haslacher  Äircke  bestäligl:  acU  sunt  hec  anno 

ab  iscaraalkMiie  domim  1217,  15  kalendas  oclobris.  bujiis  rei  lestes  suat :  Reinhardus 
majoria  fodeaie  prepoaüiia,  Friderieua  cantor,  B^rtoldus  ardiidiaeoDus,  Rodulpbua 
aroliidiaerana  et  prepositus  sancli  Thoinc.  Benigems  archidiacoDus,  Ülricus  dapifer 
el  canonicus.  —  laici  ininislfirial<'.s  tnajoris  ecclesie  Wallertis  tniles,  Lodowioua  milea, 
u  OlU)  advocatus  de  Mollishera  el  alii  quam  plurcs.    l'^ll  September  17. 

b  mu  Straßb.  Bet.-A  0  /wo.  6213  «r.  w6.  e.  ti§.  jiM4.  del^fto, 

18.  Houorius  lU  papa  .  .  episcopo  el  capilulo  Argeoliaeusibus  *  iodulgeU 
Iii  in  coa,  qui  aublraxeriDt  ei  iDvaaerint  homines  et  alia  bona  ecdesia  Argentmenna, 
niai  ab  illia  caoonice  commoDiti  resipuerinl  et  aatiafeoerint  de  dampnUi  lioeat 

n  esoomiDunicalioDis  seiilenliam  prointtlgare  ac  lerras  eorum  subicere  interdiclo,  ila 
tarnen,  quod  ad  iiniieriolera  personam  vel  regfiani  se  Hcenlia  hnjusraodi  non  exlendat. 
pre^entihtif;  lilleris  nequaquaui  ultra  trienniuin  vaiituris.  «supplicaslis  nobis».  daluin 
Laleraiii  17  kalendas  maji  ponliiicatus  auno  quinto.    iSül  April  15  Rom  Lateran 

Au$  Meg.  Vat.  Um.  11  fol.  107. 
n  ßmtuA  JVmwMi'       Bamr.  UI,  Inr.mi 

19.  Hooorius  III  papa  .  .  Argenlinensi  episcopo  mandal,  cum  capHulum  Argwi- 
tinense  Iransnaisfsa  petilione  monsfraverit,  qnod  plerique  advocali  ecclesiorum  diocesis 
Argeolioeosis  ecclesias  muUipliciter  opprimerenl,  qualeuus  ecclesias  ab  advocatorum 
vexaliontbua  atudeal  defeusare,  firmiler  inbibeus,  ul,  si  quas  advocalias  de  cetero 

M  vaoire  cooligeril,  nuUi  eas  coDferre  preaumat.  aed  eoclesie  aae  usibua  atudeat  applicare, 
Mvena  niebilominus,  ne  una  ecelesia  plurea  advocalos  assumal  nec  aliqucm  in  advo- 
catia  succedere  adoplionis  juro  permillal,  ne  videatur  locus  calurapniis  ainpliari.  «ili 
lecti  filii».      daluin  Laleraai  3  kalendaa  maji  aimo  quinlo.  12^1  April  29  Rom 
Lateran. 

^  A%is  lieg.  Vai.  tarn.  11  fol.  131: 

Darnach  gedruckt  bei  Sehöpfltn  .itt.  di>L  J,  MI  Hr.  m  — .  JfrfMlrfM  Jfay.  iToMT.  Xn,  I  üT. 
im,  Fatthait  nr.  M44. 


■  Awafent  wM  m  einem  Sehreiben  JPaibtt  Honmus  III  von  }32i  Sefitmh»  3  am  4tt$  npUfllttfll 
Piagawif  «ier  nafuter  Alb(«rtiu]  «»iioiiiciiB  Arguitiiieiint.  Äiu  Stg,  Vat,  ton.  tt  fii.  IST*, 


Digrtized  by  Google 


IS 


1321  -  1222 


20.  Ihmoiius  Iii  papa  .  .  abbali  et  .  .  priori  Novicastri  et  .  .  preposilo  de 
Hagf  iiowe  Ärgenlineusis  diocesis.     significaruul .  .'prepositus  et  capitulum  Honaw-  . 
gense,  qaod . .  maretcalem  ArgentineDsls  eptaoopt  oceaaione  advoeatie,  (piaiiiobtiaetin 
ecclesia  eonmdem,  ipaoa  jugiler  spoliat  bonis  suis  et  raullimodis  exaclionibua  agg;ravat 

et  moleslal  et  plerumqiie  niünus  in  eos  iniciens  violenlus  quosdum  c\  eis  ipsi  resislere  » 
molicntes  mcnbris  stii'?  muHlfivit  H  interdiitn  ab  ipsa  ecclesia  ciciens  universos  in  bonis 
illius  pro  sue  voluntalis  iibilo  debachalur.  uude  papc  supplicarunt,  ul,  cum  iujurias 
at  presmtras  netiieint  tolerare»  ad  marascalei  tyrampDidem  evitandam  ad  dvitatna 
Argentinensem  tantum  ab  eis  per  unum  miliare  distaotem  traoaferendi  eccieaian 
sibi  lioentiam  concedere  digoaralur.  papa  mandat.  quiitcnus,  si  premissis  veritas  i* 
siiffragelur  ol  considoralis  circiinistanlüs  universis  id  videritit  expedirc,  auclorilate 
aposlolica  pelitani  ci.sdfin  lict-iiliaiii  cuuceduiil  providenlcs,  ul  per  hoc  jus  cujnslibel 
iion  ledalur.  '  «significaruDl  uubis*.  datum  Laterani  4  uonas  maji  auno  quitilo. 
1221  JM  4  Rom  Lateran. 

Am  Beg.  Vat.  tom  11  fol.  121  ■.  W 
Darpßck  BrtttHtti  Ü  -j,  Ihnat.  1  'I,  I  «r.  SSiS. 

21.  Reinb[ardus]  praeposilas,  Bertoldas  decanus,  FHdericaa  eanlor,  tllriciM  seo> 
lasticita  tolmnqne  capilulum  majoris  coclesie  Argentinenaia  doaalionem  eccteaio  beaü 

Martjiii  in  Icrrilorio  Gengenbacensis  ecclesie  sile  clauslro  Gengenbacenai,  quod  ean- 
dctn  eerlesiain  mullo  Icmpore  posscderat  sed  a  quo  per  aliqnod  Ipmporis  alienata  m 
fuerat,  faclam  ralain  JiabeiU.  «divinum  opus  esse».    [aacA  Mai,]* 

K  <M»  KarlsnUttr  Oen,-Lttiid.'A.  OaagMibieh  Com.  57  «r,  mb.  «.       eqtühtlj  miMlal0. 

(Schuite.) 

LmuA  JUftH  i.  d  EtOtAr,  f.  Ouek.  d  OkrrA.  K.  F,  IV,  98. 

Heinricua  Argentineoaium  epiaoopua,  mnllitudioe  personarum  deo  jugiler  » 
apud  oeoobium,  <inod  Nidemmunsler  in  Iluhenburc  nanciipatar,  aervienlium  «aram- 
que  inopia,  qaa  crebro  tum  propter  difTicilein  loci  accessum  tum  eliam  propter  pos* 

sessionum  lenuilntetn  renim  pemiria  laborare  rompiUuntnr.  inspecla,  ecciesiani  in 
OUenrode,  cujus  presentatio  ad  idem  monaslerium  baclenus  pertinuit,  de  couseiisu 
capituli  ecclesie  sue  et  speciaiiler  Reinbardi  coarrairis  sui.  majoris  prepositi,  illius  ao 
loci  cbonepiscopi.  donal  cum  omni  temporaimro  inlcgritate  cenobio  roemorato.  «cum 
omnium  nostrc».  acta  sunt  be^  publice  anno  ab  incamatione  domini  1222,  iudio 
tiona  10,  episcopo  Honoiio  Romane  sedi  presidenle  anno  ponÜGcalua  ejus  6,  regnante 


I  Ytrgi.  die  nN$ekeH  dem  Homauer  Sti/t  und  dectcn  Vogt  dm  MandiaU  Wemher  gacUo$»eme 
AMm^  die  vat  noA  Mai  4  n$  datirm  itt,  i.  UB.  I,  183  mr.  190.  « 

»  Zur  Datirung  vergl.  .SfhuUt'.i  Auf>-urc  Acta  CngenhactMia  1233—35  i.  <l.  Z'u'fsrhr.  f.  (Ii-Mch. 
d.  Oberrk.  N  F.  IV,  90  ff.    Im  Jahr  wird  die  Gmtjtnbacker  Pfarrkirdie  vom  Bischof  Merihuld 

von  Straßliurg  dem  magister  Ilenricus  scolnuticus  Rancti  Thome  verliehrn,  hi»  ein  Schieihtpruch  VM 
1^  Se^tmber  13  QhuIwu  die  Kirtht  «kdtr  dem  Kkuter  mweitt  tmter  VortMkaU  der  Jümtetnav 
«MM  tUM^gm  FAmv.  dm  JKkki^  ober  und  Sdtobittiau  emigie  Sehmiga»  mtferkgL  m 


Digitlzed  by  Google 


1322  -  1225 


18 


FtidMko  BomaDomm  imperatora  glorio^SBtmo  anno  rcgni  ejus  decimo,  iupcriovero 
2,  rano  pontificBtos  nostri  vigesino»  Bdellinde  aUMtiin  numMtern  impetntnte.*  Icsles 

hujus  rei  sunl :  Reinliardus  preposilns,  Berhloldus  decanns,  Pridericus  cantor,  filricos 
scolnsticus,  Berlitoldus  arcbidiaconus,  Ilcrmannns  porlannrids,  Lndewicus  archi- 
5  diaconus,  Alberhliis  plebanus  sancli  Marlini,  Ollo  sacerdos,  Üielljeluius  presbvter, 
H«mri«iis  de  Ohseostein,  Cunradus  de  Wolfa,  Arnoldus  de  Burgelu,  Fridericus  de 
Hagenoawe,  *  Guartdaa  pnposUos  de  Itenwilre.  Cuonida»  prepoiilns  de  TroteDhuaeii, 
IKetericus  plebeoas  de  Barre,  Berwardus,  Ricliertta  cadoaici,  Alberhtus»  Nibelungns 
sacerdoles  et  elit  qnam  plures.  1228. 

if  B  MW  Slralib.  Bei  -A.  G  fasc.  2739  «r.  «fr.  e.  »ttg,  foA,  quemm  t  M^ftmu.  flyarfnifiyil 

an  grün-rothen  SeidtnfMen. 
B  1  coli  ibidem  or.  mb.  c.  2  »ig  pend.   Biaehoft-  und  Capifelsitiegel  an  grün-rotheH  Seiden- 
fäden. 

Dü  dtroiuilogi$ehm  Ajtfabtn  tiitd  ricA%,  mit  lUtdttiekt  mtf  die  JPmitifikamahr«  Brntori»»  Iii 
II  mM  iut  fiMeft  is  4k  «cIm  «Mm  JITaiMfa  dt»  JAn  iXU  m  arfmi  mm. 

23i.  Bwchiuß  des  Straßburger  Sl.  PelerscapUels  über  die  Vertheilun-g  seiner 

Ulricus  prejK)silu3,  R[einboldus]  ilecaaus  toluinque  capilulura  sancli  Pelri  in 
Argentioa  lam  preseutibus  quam  posteris  notum  facimus,  quod  ecclesie  noslre  pro- 
'it  videra  Toleates  possessiones  ad  anintanim  reroedia  perlinenles,  agroa  aeilicet  firagi- 
fero»,  inter  fralres  divisimus  boc  lenore.  ut  powesiioiiea  ad  noa  pertineDtea  in  Hoen- 
lieim  et  Vendenhcira  duo  ex  fralribus  possideant  ita,  ut  Iloenheim  quinqiift  solides* 
in  [saiK-h]  Michaelis  festo  el  ejusdeni  Capelle  dedicatione,  qiiinque  solidos  fralrtim  aifi,u 
universilas  persolval.  Wyberszheim  et  Hulschuszbeim  siutiiiler  duo.  de  Uutschusz- 

a»  hdm  vero  flralram  oommuailas  daaa  tmcias  in  festo  [sancli]  Geoigli  Honougie  Apr.$f 
fralribiia  peraolvel  aonaaüm.  Onolfeaiheim  etiam  duo,  und«  epiaoopo  prepoaito  deoano 
ealtenrh)  et  scolastico  deoem  quartalia  siliginis,  cuiUbel  duo,  annualim  persolvanlur.  " 
censiis  vero  de  bonis  eisdem  pecuninics  fralrtim  communio  persolv;i(    ilcrn  Berstell, 
Kriegs^heim  el  Romerszheim  duo  leneuiit,  Dingäzheiin  veru  se.K  pussideant  preler  unam 

»  oclavam  mansus  partem.  el '  dingsilber.  bannkorn  posscssores  persolvenl,  census  vero 
niimeralea  Aretnim  universitas.  HamdoleeshMin  nnus  tanlom,  qui  lumen  perpe- 
taum  die  ad  majus  allare,  de  nocle  vero  ad  aaneli  Oeorgü  allere  annualim  minislrabil 
ila,  nl  uiiiversilus  annualim  in  omnium  sanclorura  feslo  viginli  solidos  .\rgculincnscs    a-u...  f 
eisdera  persolval  el  dee.ein  .solidos  in  sancli  Egidii  feslo  pro  eis  *  siimliler  conummiü    st^i,  i 

»  persolval.  omnia  reliqua  sive  census  pecuaiales  sive  annonam>>  pussessor  exsolval. 
Joannes  Tero  posseasiooes  la  Utilnheim  el  in  Bnimal  pro  viginli  quartalibus»  qua  ei 
ecolena  onnualini  assigaare  tenebatqr,  qoanidio  ▼ixerit,  posatdaat.  portarins  vero 
pfo  tempore  habeai  in  Geyqtoltsbeiin  mansum.  in  Hirtbickheim  novem  aeKlarios,  in 

B  t  CM.  anno  pontificatu»  —  loipctrantc.     h)  B  i  chorirpUcopus.     t)  B  1  tttUt  ton  HarmtuDM 
4f  porlarhit  «i  dit  JV«mm  Hmttrnt*  am.    Yem  Cftnndus  prap(Milut  ■!«  Itenwilre  ai  der  SeUnß 


Digitized  by  Google 


U  1226  -  1228 

Gttgenlielin  unam'^qtiartale,  in  Duntzenheim  ocio  sextarios,  in  Pfelteszlieim  novem 
sexlarios,  Schillingheim  2  quartalia.  Ronteho  1  quartale,  Ktioeheim  0  sextarios,  OfTen- 
heim  oclo  sextarios,  Frankenbeim  unutn  quartaie,  Dundenheim  Ires  *  sextaric^, 
Dubiockheim  3  sexlarios,  Belheim  3  s(?xlarros,  Slulzenbeim  3  sextarios,  Alzenheim 
3  seitarios.  Kunigssboflen  1  quartale.  Ki  Rg  .zlieioi  7  sextarios,  de  agris  ante  dvilalem  * 
tria  quartalia.  in  Heiterbergeo  3  aeztarioa.  de  quibns  omBibus  Jam  dictus  poriarius 
annuatim  oellerario  sex  quartalia  siliginis  et  pistori  octo  quartalia  exolval.  ex  mo- 
leodino  vero  in  Eckboltzheim  ad  sp- ;  Inin  0  quartalia,  pauperibus  quatuor  quartalia  in 
quadragesima  uiinislrentur.  si  aulem  uliqua  occasione  supradicli  possessores  jam 
diclas  poitöeä^iuueä  aut  veudeudo  aul  pignoraudo  sive  alio  luodo  ab  ecclesia  alieua-  i» 
verint  el  hoe  oonstare  potent»  omne  jus»  quod  prius  ia  ecdesie  poaseasionibus  habere 
diDoaoebaiitur»  integraUler  Iranseat  ad  univenitalem.  acta  suDt  heo  apud  saDctuin 
Petrum,  aflUo  domiDioe  incaraaliooia  12fö.  de  communi  lolius  rapituli  conseusu. 
et  ut  bec  omnia  rata  permaueanl  et  inconvolsa,  ecclesie  noslre  aique  domini 
Uldaiid  preposili  noslri  sigillis  preseos  scriptum  dignum  duximuä  roborare.  u 

S  amt  Straßb.  Btg..±  0  4712  SttMeiAtuh  9m  A.  Ater  «na  im  Htm  J«IMk  fit,  40» 

-fei  4L 

24.   Gregorius  IX  papa  abbali  de  Hegennehe  et  conjudicibus  suis,  cum  . .  episcopo 
et  capitulo  ArgenliueDsibus  dederit  in  precepiis,  ui  R[oduirum]  caDontcum  sancli  Mau- 
lioii  Hildeaemeuais,  Porlucnsis  epiaoopi  oapellanoni.  in  eanoDieum  reoiperent,  ei  alsUuni  m 
in  choro  et  kwum  in  capilialo  asstgnarent  el  prebendam  ai  qua  vacat  confcrrent, 

mandat,  qtialitius,  si  dittus  epiM-optis  et  capituluin  mandatum  neglexerint  adimplere, 
appellulioiic  püslposita  coinpollal  cos,  non  obstantc  constitutione  generalis  concilii.  * 
qua  cavetur,  ne  quis  ultra  duas  dielas  extra  suam  diucesiai  per  litterad  apostolicas 
ad  Judicium  Irabi  posait.  *  «etsi  omnea  miliüe*.     datnm  Anaguie  3  idus  junii  anno  » 
primo.  id^7  Jvtd  n  Anagni. 

ÄMi  heg   Vat.  tom.  14  fal.  18. 

DmuKk  SatMtrt  Efkt,  jmnC  JImn.  1,  iT4  w.  88B  ^  Jumif  Big.  Ort§.  IX  «r.  Ut, 


25.  Venci^iß  der  «t»  den  Seelferäihstiflmgen  det  StraSbitrffer  JhmcapüeU 
geUriff«»  MdÜtekeit  Onmismcke.  [l224-'i22H,) 

Deäcripliu  quuruudaai  urealiuui  iiifru  civilaleia  äiloruui  ad  oblationes,  que  vo- 
cantur  setgereie,  pertinentium : 


>  Art.  37  der  Stattitm  du  4ten  LaUraH-ConcO«  von  1215.  VergL  Mansi  Cow.  CoU.  XXII, 

t  iiS7  Jum*  7  koif»  Pc^t  Gttgor  IX  tehtm  dm  Abt  vorn  WeiMbmrg  beauftragt,  dm  CanmSmB  » 

Jtmlolf  tu  Bchütsni  uihi  (hifur  zu  lorgm,  daß  «r  wüM  kitthNdkm  JSMNtit/l<  mgmkmakrt  üMte, 

Vtrgl,  Hodatberg  a.  a.  0.  272  ttr.  357. 


Digitized  by  Google 


1^24  ->  1228 


I  ■  Inter  pontes  arcalc,  quod  solvil  talentum  et  sex  cappones,  de  quo  lalenlo 
dividurilur  4  uiicie  pridie  nonas  jannarü  !•>  annivcrsario  Rftlandi  canonici,  item  4    ■'«n  ' 
uncie  4  kalendas  febriiarii  in  anniversario  Alberli  canonici  picbani  sancti  Martini,  '  " 
item  4  uncie  in  kaleudis  augusli  in  anniversario  Rädolfi  canonici  de  Uhtenberc.       ^»g.  * 

*       II  Jaxla  judeos  amle,  quod  dedit  Lodewieas  decanos.  '  quod  nunc  est  caria 
pfsbeadarii  regis,  in  cujus  anniversario.  videlioet  Ludewici,  dat  idem  prebendarius 
regis  5  kalenda»  junii  dim:^  uncias.  de  codom  ctinm  areali  dal  idem  4  lincias  15  ka-    Mm  ti 
lendas  febniarii  in  anniversario  magistri  Hermanni.  item  idem  dal  de  parte  arealis,    Jm.  u 
quod  modo  spectat  ad  eandem  curiam,  singulis  annis  ad  commune  fralrum  4  uucias 

M  et  portario  2  cappones  el  canerario  10  dcnarios,  quia  emplum  fmt  cum  denarüs  de 
areali,  quod  prhis  speetabat  ad  coriam  regia,  quam  oommulavimBS  cum  ista,  et  ven> 
didimna  illam  elemlmus  ialam  piirtem.  item  ad  eandem  curiam  spectat  areale  eciam 
sibi  conliguum,  de  quo  idem  prebendarius  regis  dal  2  tincias  pridie  Valendas  januarii  Dte.n 
in  anniversario  Marci  scolaslici  el  dal  2  uucias  pridie  kaleadas  mal  in  aooiveraario  Äff.»» 

>&  Hildegundis. 

III  Ilem  areale  prediete  eorie  ooatiguum.  de  qao  in  anniveraario  Amotdi  laid 

6  idna  octobris  danhir  2  nncie  et  octo  denarii  HonAwe.  de  quibus  denarüs  preben-    ooc  m 
darioa  regia  dat  2  solidos,  nobis  unciam  et  Honftwe  4  denarios,  quia  roedietas  ejus- 
dem  arealis  modo  special  ad  predictam  curiam  regis.  reliqaoa  duos  solidos  solvunt 
to         unciom  nobis  el  Honowe  debent  solvere  4  denarios. 

IV  Item  horlus  ultra  Bruscam  juxta  sanclum  Slepbanum,  de  quo  danlur  U  ka- 
lendes  febraarii  in  aniversario  Bnrdiardi  Poeri  *  4  solidi  et  dno  cappones.  n 

V  Item  juxta  illum  hortus,  de  quo  dantur  8  idus  mardi  in  anniversario  Oiselen   mim  « 
4  aolidi  et  duo  cappones. 

m       VI  Ttera  juxta  jirediclos  liorlo3  esl  dimidius  horlus,  *  de  quo  8  kalendas  mai  Af>ir.M* 
in  anniversario  Burctiardi  müttis  dantur  duo  solidi  el  2  cappones. 

VII  Item  ^  areale,  quod  didtur  euria  templarkmnn,  de  quo  danlnr  10  aolidi 
modo,  qninque  solidi  in  porificatione  in  aoiversario  Bertoldi  anbdiaooni  cancmid  de  e 
Swarsenberc  ^  el  5  solidi  3  kalendas  junii  in  aniversario  Bertoldi  prepositi  de  Swar-  mwm 

M  senbere.  de  eodem  areali  olim  dabantur  8  uncie,  aed  mensufnariua  de  Oeisbolesbeim 

•J  .t.  CM  Ba»it,  mi*  tt  ukttmt,  to»  gUieAtr  Uuitd,  titnto  dt*  folgfnd*  Mmunrung.  Ihe  An/iiHjiiiieA- 
«IMlw  ä$t  «MfitfMi  ÄhtHt  i»  Md«B  inMita».   b}  /Mf I  »im»  MMw  Ahiü'. 


1  Dimt  OmmkiM  AMm  itt  im  Mr  ISIS  Jmi  »t  maek  tm  LAm,  «ryL  BiritkU§imgm  m. 

as        *  Wold  uiaütMk  mit  dem  im  Jahr  1140  gttckenhten,  früher  sur  Kämmerei  des  IMmsUft*  gthOrigen 
Enfe,  vnyi.  ÜB.  I,  80  nr.  98. 

*  im  SeObnA  M  Amm  mmeiU  auo  inMmmtionii  doBini  MCCDL  YtrgL  ZtiUekr,  f.  0«$ch.  «i» 
Obenh.  K.  F.  III,  88. 

«  Im  Seelbueh  nähtr  tmkkmet  joste  «t  vlii»  pontvn  mbhü  SüiihaiiL  r«yL  Aitidkr.  f.  Otteh. 

«  4.  Oberrh.  N.  F.  III,  95. 

>  Im  Seelbueh  näher  beteielmet  ala  domns  Itpidea  anper  BnumnL  Ftfryi,  SSeäiekt.  f.  GitiA.  A. 
06«itA.  Jf.  f.  IJl,  87  u.  'J^).  JairnfiiUx  im  ZuMimmcuhaug  mit  dem  Dreifaltiylccitskhstcr,  später 
JtlmmHeriMm  tum  grüne»  Wörth,  vergl.  Hegel,  Siraßb.  St.-ChroH.  II,  732  u.  ÜB.  I,  m  Anm.  ü. 


Dlgitized  by  Google 


16  1224—  1238 

dat  residuas  diias  uncias  de  curia  I.ingolvealieiin,  ia  ulroqiie  auniversario  unatn  un- 

ciam,  quia  taliler  commulahalur  uua  pars  census  islius  pro  una  parle  Uliu«  curie.  * 
Vin  Item  anale  ia  Einganden  gazzen.*  de  quodaDtttf  in  fiato  FaUani  et  Seba- 
/m.  n   diaiü  13  kaleodas  februarii  in  auniversario  Herboloni«  5  solidi. 

IX  Ilem  hortua  el  araale  ultra  Bruscam  juxla  predicoture.i.  '  de  quo  danlur  4  * 
Jan,  to    »ncie  el  1  capponcs,  due  uncie  feslo  Fabiani  el  SebasUani  13  kttlendas  februarii  in 
Mai  a    anaiversario  il&gonis  canonici  el  ^acerdotis  de  Vriburc  el  due  xxaoie  8  idus  mai  in 

anaiversario  Hi^onis  arcbipresbyien.  * 
|)M«^  s        X  Item  areale  inler  pratea  juxla  senem  saDclum  Pelnun»  de  quo  in  festo  Agathe 

in  anniversario  Ottonia  laici  danlur  5  sotidi.  w 
mr.  t        XI  Ilem  areale  juxta  sanclum  Marllnum,  de  quo  8  idus  fobniarii  in  anniversario 

Udeche  dantttr  diic  nnn'p.  ' 
Ftbr.ti         XII  Ilem  areale  ad  \V  iieugazzen  in  superiori  slrald,  de  quo  in  vigiüa  Malhie 

in  annivereario  Alberti  laici  dantar  4  solidi. 
Mira  I«        Zill  Item  areale  in  Kflferegaiaen,  unde  dantur  17  kalendas  aprilia  in  anniver-  u 
An.  ir    sario  RudolPi  laici  quinque  solidi,  et  de  eodeni  7  kalendas  februarii  in  anniversario 

Radolfi  laici  eüam  quinque  aoUdi,  qui  10  solidi  olim  aimul  dabantur  in  priori  anni- 

versorio.  • 

Mänjs         XIV  Ilem  areale.  de  quo  in  KCifercgazzen  daolur  in  annunciacione  beale  virgiois 

4  uncie.  ncsoitur  quia  dederil.  '  sciendum  quod  areale  ad  Witengasae,  quod  dedit  m 

Mtnu  HeoU  laiena,  de  quo  dabanlur  4  aolidi  in  vigiüa  annuttciationb,  el  areale  juxta  sanclum 
Tbomam,  de  quo  dabanlur  4  solidi  et  Ires  denarii  in  anniversario  Berbta  in  feslo 

annunciacionis,  perdita  sunt.  * 
Mir,  u  XV  Hein  areale  in  antiquo  ioro  equorum,  de  quo  pridie  kalendas  aprilis  in 

Hat  I»    anniversario  Ulrici  danlur  2  uncie. '  item  de  eodcm  14  kalendas  junü  in  anniver^  » 


■  Jm  SeMuA  näher  erUuiert .-  cnriA  in  Lifolahein.  quam  coinmaUvit  Vitalas,  qai  habet  eandem 
eorUm  nip«r  Biommii,  i»  qv»  pcim  <Mit  4  wniM  Md»m  di«.  F<r^  Zetttdur,  jf.  Oaek.  d.  ObmK 

N.  F.  ni,  99 

•  Im  Seelbuch  bezeichnet  als  nltra  foium.  Vergl.  ZeUtAr.  /.  OttA.  d.  Oberrh  N.  F,  III,  8S. 

»  Der  Bau  der  Dammikammiederia$»iimt  murd*  m  der  JbilaunI  de$  Jakn  JM»i  UgonMH,  Miyt  M 
MO.  SS  XVII,  101. 

•  Im  Sedbuch  unterm  8.  Mtd:  Hflgo  «nUprMbj1«r  «bUt  «■iowqot  dturiua  L  VtrfL  Ztäkhr. 

f,  Qttdk.  d.  Otmrh.  ü,  F.  III,  97. 

•  Im  SeeBmdi  mOerm  6.  Fd>ntar:  Ödicba  obiit  de  areftlf  juxta  nnetam  HkrtiniitB  QoicoiqQ« 

denarinm  1.  Vrrgl.  Zcilschr.  f.  (rrmh.  d.  Ohrrrh.  A\  ITT,  S7.  Atinserdri»  fitul  im  Setibuch  unterm 
2(Men  Märt  und  Sten  Jum  je  ein  aieale  Juxta  sanctam  Hartinom  onicaique  denariam  1  nerseichittt. 
Ä  o.  o.  OL  &  ai  M.  M. 

•  Im  Seelbuch  bezeichnet  tüs  aicale  in  foro  tmii  unterm  3Clen  Januar  tu  drn  5  gnliili  ruxh  hin- 
tugejügt  et  4  denario«,  ver^.  ikitichr.  f.  Gewh.  ä.  Oberrh.  N.  F.  III.  86  u.  91,  wo  e»  heißt:  RftdoK 
Uieas  obUt  d«  areali  in  foio  10  nlidaM,  M 

»  Fehlt  im  Seelbuch 

•  Im  Seelbuch  unterm  24ten  u.  Uiten  Märt  eingetragen,  ver^l.  Zett^hr.  f.  Gesdt.  ä.  Oberrh.  2!.  F. 
UI,  91. 

'  ün  SeeÜHMk  mOtnn  SUtn  MätM:  Dlriena  oltiit  d*  mmU  ia  foro  aaicalqat  daBarinm  1,  «tdteri» 
191m  Mai:  Fridmem  lii«u  obHl»  «ai  dtdil  «mh  ia  amn  tettaai,  imtenii  STIm  Ntmtitrf  « 
Wercher  subdiaconua  obfit  da  aiMlt  ia  Cm  dtoariui  1.  Yernl.  XäMir.  /.  QetA.  d.  OftarriL  S  F, 
III,  92,  9au.im. 


Digltlzed  by  Google 


1224  — 


1228 


17 


aario  Priderici  danlur  eciam  2  uncic.  ilcm  de  codcm  5  kalendaa  diecembris  in  anoi-  w«*.  n 
Tersario  Wernhcri  sabdiaconi  danlur  eliain  2  vincie. 

XVI  Hem  oretile  super  valluni,  in  quo  esl  lohium  pcilificum,  quod  dcdit  Wern- 

herus  Vitulus,  cujus  anniversarius  dies  est  pridie  idus  apniis,  quod  concedilur  ad  At>r.  « 
»  libUom  firatrum,  et  denarii  pertinent  ad  servicium  fesli  Ifarie  Uagdalene.  m  u 

XVII  Rem  areale  jaxta  aenen  aancUim  Pelroin,  quod  dedit  7  Jdua  novembris  *   jvh.  ? 
Nibelungus  decanus  sanoli  Pelri,  qui  prcsbjter est  inscriptus  legale,  '   de  quo 
danlur  7  solidi ;  sed  de  his  trt  s  dennrii  solvuntur  alias,  et  nobis  proveniunl  4  uocie 

et  1  denarius,  qui  eliam  pcrlineut  ad  servtcium  iesti  Marie  Magdalene. 
M        XVni  Item  aieak  in  Wileugazzeo  juxta  sanclum  Marliauin,  de  quo  daolur  10 

aolidi  de  OfTemia,  que  obiit  pridie  kalendaa  mai.  pro  qua  daotur  4  aolidi.  reliqut  Arr.u 
danlar  de  Alberto,  qui  obiil  4  kalendaa  novembria.  *  omnea  denarii  aimnl  aolenl  den  otu  » 
in  pascha. 

XIX  Item  arealp  jtixta  RinLburgelor,  de  quo  7  kalendas  juoü  in  anniversario    Mai  j< 
1»  ö^mundi  danlur  10  sulidu  * 

XX  Item  areale,  quod  dicttur  curia  MeieUni,  de  quo  pridie  nonaa  junii  in  an-   /mt  t 
niTeraario  Heielini  danlur  dne  iinde.  * 

XXI  Item  areale  juxta  KlefTelmaDnesburgetor  juxla  fonlein,  de  quo  7  iduajunü  Jmai 
in  anivcrsario  üelphradi  dantur  de  duabiis  domibus  10  solidi  et  4  cappones.  *  qui 

m  denarii  dividunlur  lautum  illis  fralribus  el  ebdooiadanis  et  elemosiuariis  el  clencis 
epiacopi,  qui  intersunt  eo  die  misse  pro  defunclia. 

XXII  llem  curia  clauatralia  Juxla  porlam  kptdeam,  *  de  qua  idibua  JunB  in   jimi  w 
anniversario  Herlwigi  dccani  datur  uoicuique  denariua  unua. 

XXIII  Item  art'ülc  Juxla   porlam  botim,   de  quo  3  nouas  julii  in  anniversariO  Mf< 
u  Aatüonis  danlur  2  unrie,  (|uo<i  in  rc^Mila  cuuliuclur  j)ro  -1  solidis.  ' 

JvXiii  Item  areale  juxla  aquam  et  Juxla  longum  celianum,  de  quo  17  kalendas 

•)  Dut  D.,iu,.i  III  am  B*»i»,  wk  t*  iditmt,  fkMiiilif  mtdiftlr^f.      bj  Auf  Atw,  m/ha|t 

vtrtckritbn. 


I  Im  AdBueh  vaOem  7ten  litvemier :  Njrbelnnc  pi-eibTter  obiit,  qui  dedit  $n*U  «pnd  lanetom 
PMrum  in  nsatn  fratrum.  Vergl.  Zeitschr.  f.  Oeach.  d.  Oberrh,  N.  F.  III,  301. 
W       *  Im  SeeltuA  tuüem  ä8te»  October  der  müit  iibenmitimmaide  Jämtrag:  Albeitas  liücaa  obii^ 
qiB  dtdil  mal«  in  dar  Witingast*  jmcta  nnetnin  Hutiimni  In  wnm  frstnun,  d«  qop  priu  dabutlu 

4»0litJi.  Vngl  Zcitschr  f.  Grs^h.  d.  Olnrrh    ^'.  F,  III,  199. 

*  Im  äetlbuch  unterm  acten  Mai  eingtlragen:  Sfmiukt  laicai  obiit  de  pistrino  onicniqae  fratium 
dnadM  8.  r<iyL  ZMatkr.f.  ML  i,  Oimh.  JV.  F.  JU,  m. 

M        *  Im  Seelbueh  unterm  4ten  Juni  eingetragen :  Uazclin  obiit  de  Lattptrtlieifll  ail:eili4tl0  ftattniB 
denanum  1.  Vergl.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh,  iV.  F.  III,  100. 

^  Im  Seelbuch  unterm  7ten  Juni  eingetragen:  Oelphrado*  obiit,  qai  dedit  2  areas  Klophilmanni» 
borgalor  pro  10  »olidit  et  4  c«pombtw  ««(iM  «d  obitam  matcbald.  Verg^  Zeilechr.  f.  Ijhttch.  d. 
Oberrk.  N.  F.  III,  100. 

«         Im  Scclhiu-h  bt'ieichnH  dt  CMtii  pMpotIti  jut»  poitMiB  dritotii.  VergL  Zeitadlr.  f.  OetA.  d, 

Oberrh.  N.  F  III,  100. 

'  Jn  fiMhidh  imlcrai  Stm  J«K  eingetn^:  Ano  liiaoa  obiit  d*  «nali  4«alidoi.  Vergl»  ZaUtkr. 
/.  Qeetk.  4L  Oterth.  N.  F,  tU,  100. 

IV»  1  S 


Digitized  by  Google 


18 


-  1228 


JM  M  augusti  in  anniversario  Gelphradi  dantnr  13  uitcie.  *  qui  denarii  dantur  etiam  looo 
quorundam,  qui  scripli  sunt  in  regula.  et  soiendum  quod  mcdietas  illarom  13  nnciarum 
dalur  in  feslo  Johannis,  allcra  vpro  mprlielas  in  nalalüms. 

XXV  Ilem  horlus  juxta  suu  Uim  Michahplem,  de  quo  13  kalcndus  scpletnbris 
Atig.to    in  anniversario  Gunlheri  burgravii  daniur  5  uncie  el  4  cuppuues.  insuper  de  eodein  & 

borto  soIvuntuT  qaidam  denarii  in  curiam  preposili  sancti  Thome  ad  sanctam  Aurelian). 

XXVI  Ilem  horlus,  qui  jacet  inter  basilicam  aancte  Aarelte  et  Kunegesbovea, 
Attg.  u    qui  periinet  ad  porlam,  de  quo  portariua  11  kalendas  seplembria  in  annivwaario 

Zeizoin  el  Luggardis  dat  5  solidos. 

XXV'II  I(cm  curia  clauälfüliä,  que  esl  parum  reniola  a  lapidea  porta  et  adjacet  lo 
AMf>  M    tnuro,  de  qua  3  kalendas  seplcmbris  in  anniversario  Richwioi  cpiscopi  dalur  unicui- 
que  denaritts  1. ' 

XXVIII  Ilem  areale  apud  sanclum  Petrum  sencm  in  loco,  qui  dicilur  Undurfle, 
de  quo  13  knL'iidiis  ocloLris  in  anniversario  Luggardis  danlur  2  uncie,  '  de  qiiihus 
scdeciiQ  denarii  dantur  cuineraho  el  duo  soiidi  dividunlar  fratribus.  que  2  uuoie  is 

Nov.  u    solenl  dari  in  feslo  Marlini. 

XXIX  Ilem  areale  cam  lapidea  domo  iinder  Salzeren.  quod  inscripium  est  in 
regola  pro  terda  dimidia  uncia,  *  dequibua  denariis  adbuc  de  eodem  areali  soWilur 
uncia  una.  reliqui  30  denarii  aolTttnlnr  de  curia  mcnsurtiurii  de  Geisboisheim  in 

Oefc  *    Lingolvcshcim,  qnos  solvil  idem  mpnsurnarius,  qui  siniul  ilmlur  7  idus  oclobris  in  h 
anniversario  Gerburgis.  sie  enim  commulalus  est  par»  census  islius  arealis  pro  parle 
curie  in  Lingolveshcim. 

ou. «  XXX  Item  areale  Jnxta  Branlbof,  de  quo  3  idna  octobria  in  anniversario  Wicberli 
debent  dari  dne  uncie.  ^  quod  areale  marscbaleas  adjunxit  cnri«  sne  injuate.  non 
reddit  censum,  quia  dicil  se  habere  jus. 

OM. XXXI  Ilem  horlus  ullra  Bruscam,  de  quo  14  kalendas  novembria  in  anniver- 
sario Mehlbildis  dalur  uncia  una. 

CMM        XXXII  Item  bortua  in  Sleinstrasen,  de  quo  octavo  Icalendas  noverobris  in  anni- 


t  Jm  Seelbttüh  unterm  UUen  Juli  der  nicht  übereinstinmewle  Eintrag:  Gelpknt  obiit  d*  mnaSi 
jnxta  aqnam  dcnariam  1.  Vergl-  Xeitiu-hr,  f.  (tfsth.  d.  Oberrh,  N.  F.  III,  103.  |p 

s  im  Seeiöucli  unterm  SOten  August  eiugetragtn :  KichwiuttB  epiacopa«  obiit  do  Criecliesbeiui  ple- 
tmm  «ervicium.  eod«in  die  Lanselinas  presbyter  obiit  d«  Volfgttlgeshpiiii  1 1  <!>>  rarte,  qne  est  infr» 
portaa  eivitatia,  nmeaiqm  fhitnun  deauiiuii  1,  qaoeamq»  loeonin  liL  Vergi  ZeitaAr,  f,  (h$ek,  d, 
Oberrh  2f.  F.  III.  m. 

*  Im  Sirlhurh  uiiti-rm  19tm  September  eingetragen:  I.ftgart  obiit,  cujoa  filia  dedit  ar«a1e  apod  II 
■Mwtam  FeUrutn  ntam,  qui  dicitui  Undiurfte,  i  oaciM.  Fcryil.  SSdttchr.  /.  Oeidk  tL  Oberrh,  ü.  i\ 

m,  m. 

■*  Im  Seelbuch  unterm  Oten  October  <lrr  u!irr(i)i<>livimrii/lr  l'mtrng :  Gcrl  Tiir  <iljiit.  i\\ic-  dt'Jil  arcala 
com  lapidea  domo  Mncie  IfuriOt  de  qua  amminittrantar  20  deoarü.  et  do  curia  in  Lingolteibaim 
iiiMawni«riin  de  Oeaboteeheim  30  denaiiot,  qvi  omnea  dividaiitar  iirter  fratn«  et  niniitro«  et  enslodta  « 

ecciesie.  Vergl  Zettvhr.  f.  Geseh  d.  Ol-^rrh   .V.  F.  III,  }'.>s. 

*  Im  Stelbuth  unterm  13ten  Oeiober  eingetragen:  Wiprcbt  obiit,  qai  dcdit  areale  jasta  sanclua 
Andream,  de  qno  datar  «ueoiqne  fratram  denarii»  1.  Vttr^.  ZeUm^.  f,  Omh.  d.  Cbenh  2f.  F, 
III,  198. 


Digitized  by  Google 


1224  - 


1  228 


10 


▼ertario  HugoDis  laid  dantur  demrii  quantum  plus  de  horCo  possunl  liabcri.  qai 

modo  solvil  duos  soUdos.  * 

XXXIIT  Item  areole  in  Stedcigazzen  orte,  *  de  quo  pridie  Icaleodas  novembris  OM«r 
in  anniversario  Angiselin  laici  dnntur  4  solidi. 
•       XXXIV  Ilem  «reale  ante  domum  Dispensatoris  in  supcriori  slrala,  de  quo  pridia 
kalandaa  novembris  iu  anniversario  predicli  An^elin  dantur  eliam  4  aolidi.  » 

XXXV  Hein  areale  ad  Nalereti  el  ad  Gullälehere,  ■  '  de  quo  3  nonas  novembris    Mm.  § 
in  nnniversario  Friderici  laici  danlnr  8  solidi. 

XXXV'I  Item  areale  in  Sialielere  gazzen,  de  quo  4  idas  novembris  in  anni-    jt^  49 
10  versario  Eligente  düiilur  duu  uiicic.  * 

XXXVII  Item  areale  prope  juxta  et  ante  fontem  kattorum,  de  quo  lOkalendas 

'  decembris,  sdlieel  fasto  Cecilie,  in  anniversario  Cftnonis  laiei  dantur  due  uncie  el  6    Km.  n 
deuarii.  quod  scriptum  est  in  rcguta  pro  4  solidis  el  dicilur  ibi  ad  Witengazzen.  ' 

XXXVIII  Item  areale  juxta  fontein  kalloruni.  de  quo  eliam  lOkalendas  doctMribris    wm.  ta 
u  feslo  Cccilie  düDlur  3U  denarii.  noQ  esl  scriplum  iu  regula,  quis  dederit.  quod  areale 

olim  solvil  3  solidos  el  duos  denarios. 

XXXIX  Item  curia  prapositi,  de  qua  10  kalendaa  Januaril  in  anniversario Cftnradi   the.  n 
elecli  danlur  unicuique  duo  deuarii. 

XI.  Kein  curia  ante  dünnini  Kagonis  el  dicilur  zime  Sleinbokke,  de  qua  10  kalendas 
K>  jauuarii  in  anuiverüariu  Arnoldi  de  Melslie  danlur  modo  due  uncie,  et  post  obiluin    om,  *f 
Ülrici  ebdomadahi,  cujus  uunc  esl  eadem  curia,  in  anniversario  ipsius  eliam  dabunlur 
due  uncie  de  eadem  curia. '  item  adendum  quod  Aratres  eommaniter  teneotor  dara 
4  uneias  de  quadam  euria  apud  sanclum  Oeorgtum,  quam  vendiderunt.  de  quibus 
4  unciis  dabunl  duas  uneias  idibus  augusti  in  anniversario  Addheidis,  alias  duas    4^.  u 
K  uticias  ilahiiiit  11  kalenilas  januani  in  nnniversario  Alberli.  '  pro  qna  cliom  curia    Die.  n 
vendita  diibual  eliam  Iralres  de  conimuni  posl  morlem  Alberli  Ragesh  in  ipsius  anui- 
versario  alias  duas  uneias  el  inscribetur  regule.  '  el  priores  4  uneias  ipse  Albertus 
Ragesli  aolvet  quandiu  vivit. 

t)  ad  —  •Itbera  mf  Bm». 


9»  *  Im  StdbuA  mUerm  '2öt€»  October  der  etwa»  a^wikkmit  Smtn^ :  Bog  Uicu  obiit  d«  horto 
•oto  uliaai  S  mmiaM.  Veryt.  Beüadir.  /.  Geeek.  d.  Otetrik.  N.  F.  III,  /99. 

«  Im  Sulbuch  be:e!chnet  tih  areale  in  furo.   Vt-r;)!.  ZeitKhr.  f.  Gesch.  d.  Ohrrrh  y.  F.  III,  SCO. 

*  Im  Seelbueh  beieickiiet  alt  areale  8aper  pontem  mit  dem  Zusatz  von  ttceiter  Hand  qnod  modo 
didtu  it  dar  Natorm  val  i&  dem  Ooltdahan.  VergL  Ztütd».  f.  OetA.  4L  ObmH.  N.  F.  III,  900. 

•4  *  7m  SeeUmch  untrnn  lOUn  Xomnlcr  ii»t)(trtuv:>i :  Kliponta  obiit,  quo  dodit  areale  in  StadelgazMU 
ia  u&am  fiatiuu,  und«  dutur  uiiicuii^u^  fratrum  düiiarius  1,  (^uocuinqae  locorum  üi.  Vergl.  Zeittdtr- 
/.  Oetch.  d  Oberrh.  N.  F.  III,  201. 

*  VergL  Zeitaehr.  /.  Guck.  d.  Oberrh.  N.  F.  III,  202. 

*  Im  SedSmA  imifrai  SteN  Äprü  EMrag  «m  ifaienr  Batds  Ötiisii»  abdeiodaiitti  «bUt»  qnl 

M  dedit  fratribus  cnriam,  qae  dicitor  zfime  Stoinbock«^  de  qw  Mldtin  di»  dantu  S  «saia.  TivyL 
Zeitechr.  /.  tiuch.  d.  Oberrh.  2i.  F.  III,  93. 

*  ün  SieUmA  ttnier  beiim  Dateu  «imfi»ngm :  da  «tria  aped  aiBCtnm  Gaoigiam  danaiiiui  1. 

Yergl.  Zritxehr.  f.  Grarh.  d.  Odrrrh.  N.  F.  JIT,  193  u.  204. 

8  Im  iieeibiteh  uutfim  Mlen  Autjuni,  KnUrug  von  Bpäterer  Hand:  eodeia  die  obiit  Albertos  Ragescb, 
4t  in  cDjoa  anoiTcrsario  dividuntnr  fratribus  2  ancie  de  coatmiinitata  da  oatik  «päd  SMictoiB  Qaatf^tm, 
Ver^  ZeiltAr.  f.  Geich,  d.  Oberrh.  H.  F.  III,  195. 


Digitized  by  Google 


20  1224  -  1228 

XLI  Item  curia  clauslralis  juxla  curiam  fralruin  et  hortiisad  WolmtDnesburnen. 
tM  j    qui  perlincl  ad  ciindom  ctiriam.  *  de  qtiibua  3  aoDBS  mai  in  annivomrio  Bertoldi 

canlori«!  dantur  uniciiiqui'  duo  denarii. 
Juni  9  XLII  Iteia  (limidium  lubiuin  pcllincum,  quod  dedil  Gerdrul  5  idus  junii,  cl  denarii 

inde  proveoieates  dividuDlur  eodem  die.  » 
XLIII  Ilem  «reale  aateporlamsanctiPtotriaeiiia,  qaeddedilBiebarduacanontcna 
Mw.  <    8  idus  Dorembris,  de  quo  daulur  10  aoUdi  el  4  cappones.  qu(»  accipit  porlarius  et 
de  denariia  Dinistral  tolam«  quod  in  anniveraario  ejaa  aoriplum  eal. '  reatdui  sui 
sunt. ' 

Mm  m         XIJV  Ilem  ortus  zen  Hunden,  quem  dedil  Diclrich  Slebellin  6  idus  marcii.  de  i* 
quo  dantar  flralribus  6  aolidt  et  2  capponea  '  et  clerioo  manemine  5  aolidi  et  2  cap- 
pones et  clerico  capdle  ejusdem  Stehellini  4  uncee  et  2  capponea. 

imm/7         XLV  Item  orlus  an  Steinslräzen,  quem  dedit  Fridericus  roiles  16  kalendas  aprilta. 
de  quo  danlur  5  solidi  el  2  cnppones.  de  denariis  dfthiltir  snÜdiis  unns  singulis  annis 
clerico  uiauemisse.  el  quandocunque  nobis  infra  civitalem  assignabuntur  redilus  idciu  » 
solTenlcs,  tunc  ortus  revertetur  Uber  ad  beredea. 

ZLVI  Item  areale  ante  portam  boum  prope  fonlem,  de  quo  dantar  10  aolidi  et 

Atif,»    2  cappones.  cujus  medieta lern  dedil  Nebelongus  laicus  10  kaleudas  septembria.  aUam 

fUr.M    medietatem  dtdit  Gregorins  de  Roma  canonicus  4  idus  ftbruarii. 

XLVII  Ilem  curia  in  Ghanegesboven,  quam  dedil  Simundus  Stebellin  8  idus  lo 

Ftbr.  t  februarii. 

XLYIIl  Item  olfidum»  quod  dicitur  geKenambaht,  quod  dedil  Gonradua  came> 
lun  4$   rarins  idibna  martii,  de  quo  dautur  2  nnoie  •  fiUo  Jobannia  de  Malotadm  probende 

nomine  el  aoimo. 

e 

XI. IX    Ilem  nreale  juxla  sanclum  Andrcnm,  qnod  dedil  Ulricns'^  do  Krslbeim  » 
7  köleiidaä  itiai  Iii.  *  de  quo  dal  Waitherus  de  Barre  10  solidos,  quorum  5  sulidi  divi- 
ftbr.ia    duntur  presenlibus  in  missa  pro  dcfunclis  nomine  et  animo  prebende  in  auniversario 
oct.  t»  ejusdem  Ölrid.  reliqui  5  soiidi  dividuntnr  6  idus  octobris  in  anniTersario  Amoldi 
prepoatti.  et  büa  5  aolidis  adduntur  3  aolidi,  qui  dantur  de  orto,  quem  deditOozbertoa. 


•}  Diutr  fMf  Mimlrtf  Ulli  tUU       Rtuif.     h)  Dit  MJtm  i^MUm  Miittm  dÜMM  BiiUrtgi  aaf  W 
Manr,  Ftr-  4  rim  4*  mtdk  tUMtr.     c)  M  UM  V  Mht  W. 


I  Jm  Setübnch  btteidimt  äU  anal«  infr»  ehitainn  tt  «a>ti>  vltm  Bnttcan.  VergL  Aftidtr.  /. 
Oach.  d.  (»terrh.  N.  F.  III,  97. 

s  Jm  Sedbueh  imUrm  6Un  Novtmber  JSuUrag  vm  tweiter  Hand:  eodem  die  obüt  Ricbardoe 
OMieBie»,  qni  dedH  «d  portam  areale  «ctra  poftam  aaaeti  Petri  usie,  nnde  portarioa  eoda»  di«  a» 

tenelDr  flars  uiiicuiuM-  il  rri-ium  uiium  et  dovU  prebendiü  cleiicornra  sitnilitpr.  iiisuper  ponet  in  «cro 
4  cendelas  pro  K  donanis  an(c  4  aUaii»,  videlioet  hoc,  sanctA  Marie,  saiicte  Katherine,  aancti  Juhannis, 
■aocti  Andree.  offeret  etiam  1  deDarinm  in  missa  pro  defnnctis  post  primam,  ins  iper  fl.ibit  .')  cliMianog 
6  aacetdoUboa  ob  «ja»  memoriam,  relifiaoa  proventna  arealia  aibi  reaar«abit  Vergl.  ZeiUchr.  /.  Oack. 
i.  Oberrh.  N.  F.  JIJ,  m.  a» 

s  iVur  ditae  Zintverpflichtting  cereekihmt  du  Sedbu^  nMi  Üi  UUm  fo^enien.  Vlfft,  ZtMkr. 
f.  Gesch.  d.  Oberrh.  N.  F.  HI,  90. 

*  Im  StOMi  bemUkiut  ob  «raa  lite  Jaxt»  »Item  domoni  eorfiiiarii.  Fnyl  ZeMtt.  f.  0Mdk. 
4l.  Obmü.  Jf,  F.UIta»u.  196, 


Digitlzed  by  Google 


1224  — 


1228 


2t 


«I  hic  Situs  est  jnita  enriBm  sbbalis  de  Alldoif.  *  predieli  8  solidi  distribttnntur  pvesen- 
tilnis  ia_missa  def[anctoruin]  in  anniTeraario  predieli  Amoldi. 

Item  de  curia  prebeadsrii  regia  id«iii  preljendarius  regis  dal  4  anciaa  ad  com- 

munes  usus  fralrum.  • 

»  X  aut  Melker  Seelbuch,  fol  95,  Z.  11  t/x  fol  fl7,  Z.  20.  Die  Kintrünje  T   XLI  stammen  w»i 

der  ersten  Hand,  Eintrag  Xhll  von  einer  zweiten,  XLIII  von  einer  dritten  Htmd, 
welche  OHcA  die  Einträge  XLIV—XLVII  besorgt  lu  haben  scheint,  XLVJII  und 
XLIX  flOM  CMcr  «mtMw  Haitd,  d*r  kUU  JAtat*  «mWch  ittm  i»  oui»  —  finttcnm,  der 
M<Ar  dm  (Maroder  tum  gdegesOUdtm  KtUt  Mft,  «bm  ciMcr  ftmfim  Ba$ti.  ÄBe  fünf 
n  Hände  gehören  dm  iMm  Jährkmdert      doch  itt  eint  seAKdto  IVg»  dtmlbm  nkkt 

tu  verkennen. 

Bei  der  Edition  des  Sedbuchs  in  der  Zeitsdurift  für  die  OfMM«  itt  Obtniiemt,  lt.  JF. 
Ulf  77  Jf.,  mrf  die  k*  hier  auch  für  die  nähere  BetdHTtibuMff  der  Hanätekrift  verweite, 
Mtt  iA  au»  eintdnen  Angaben  für  dieten  Theä  der  Handschrift,  da*  Güter-  und 

1$  Zimtcerseiehniß,  dm  Afifasisiingstermin  auf  die  Jahn  1224  bis  J23-2  gtli'gt    Dieser  Zeit- 

raum wird  auf  dte  Jiihie  K'24  bis  1328  beschränkt  werden  dürfen,  da  sielt  in  nr.  28 
wiederholt  unter  den  uinprüngliehen  spAter  radirten  und  iU>erschriebenen  Einträgen  der 
Xmmt  DkpvBMtor  befmd.  IMtt  aier  *•(  jFHtdridi  Sgtiider,  dar  m  n»er  Urkimdt  mm 
xm  FOrmrt»  tdim  ab  MMiorftm  tiMidliMt  «M;  F«fyi:  UB.  I,  m  m:Jtt$.  JD«n* 

M  Zfitlrstimmung  gilt  «N*  ftr  dit  /USpoMÜm  iir.  86  Ht  3^  4it  äb  tut  fliMJW  tttftw 

fassen  sind. 


26.  Ver:ekhniß  ron  NaturalHeferunffen  und  OeMeinkfhißen,  welche  die  CttM^ 
niker  des  &traßbur<fer  J)<mcapiiels  während  des  Jahrs  beziehen.  11224—1228.] 

Dominico  die  pasche  minister,  cujus  ordü'  tuiic  in«tat,  plenuin  servicium  daturus 
csl  fralribiJS,  lioc  est  unicHique  fralrum  ^  panes  Ires  prclcr  coUidianum,  Ircs  coclas 

u  carnes,  quarlam  assaro,  pullum  unum  et  Ires  agnellos  lardo  inpinguatos.  dividal 
iDlar  fratrea  insuper  placeatam  et  digailatem,  feria  aecanda  aimiltter  quiuque  stdia 
in  aupfdemenlum  aoceptia  de  Mfksaeeha*  et  Rodesheim.*  in  octava  pasche  dimi- 
dittm  serriciuni.  si  aulem  alias  eaJem  die  hoc  esl  oclava  inceperil,  plenum  servicium 
delur  excepta  dimidia  carne  asso,  vel  si  in  priori  dominico die  pasche  fratres  invilati 

«0  fiiertnt  ad  palalium  düinini  cpiscopi,  in  uctava  plenum  servicium  accipianl  a  ministro, 

cujuscunque  ordo  lunc  inatal.        in  lelauia  majore  unicuique  parlem  piscis  vel    Apr.  u 

t)  ß  mt*  «rfo.  k)  J)  tebi.  c}  i>  UaMcha.  dj  9  priim  dmiolML» 


I  Im  Seelhuch  bezeicktd  «b  Mtni  ntv  jute  ttudum  AdnIUb.  Feiyi.  fWlidkr.  /.  OttA.  d. 
Obirrh.  N.  F.  lU,  m. 

a>       *  JHtier  UMe  SinUng.  ttiheiid  mit  nur  etme  WitdeiMm^  tbm  Auam  det  Eit>tr«tt  II  m»  ttkt, 

«0  neben  den  4  Unsen  tn^A  S  Hühner  für  de>\  Pförtner  und  10  Denare  fUr  den  Kämmerer  terttidüM 
tisid.  S.  S.  Im  Seeltiuch  ist  itiilierJeni  noch  ty».'«cÄn«l  unterm  U'.nrn  Oetober  und  hier  gar  mM 
entäkstt :  «ödem  die  Cftnradus  episcopus  obiit,  qui  dedit  cunam  fratnbus,  qne  vorabatur  curia  Rfifi 
ekrieL  qiM  vendil»  tat  et  com  dexutrü«  «diScatam  est  refectorium  et  ideo  in  fest»  Ntcbolai  d*tiir 
i»  nbetio  dt  wmamai,  fmur  twei  mekf  iiAcr  fcaejdltMle  amlla  iiib»  ciTit«t«m  unterm  2ten  Atraw 
und  21ttn  März,  sntcie  unterm  4ten  Februar,  21ten  Märe  und  30ten  April  je  ein  dimidiai  Iill0fl% 
qtti  interjacpt  urbAnorom  campo.  VergL  Zeitschr.  f.  Gesch  d.  Oberrh.  N.  F.  III,  199,  87,  91  n.  ftf.- 
>  Ver,ß.  die  budfUOm  JSMf«^  «iilffii  MUn  und  Utt»  JIM.  5.  AÜMkr.  /.  GttA.  d.  Obm*. 
X.  F.  m,  99. 


Digltized  by  Google 


«  1224—  1228 

■denariam.      in  tempore  rogalionum  feria  sccunda  de  Wichcrsheim ■  accipiat  unus- 

quisque  integram  psrlem  piscis  ul  est  salmonis  et  dirnidiam  et  ova  4  et  quarlam 

parlem  casei.   feria  III  de  Gcisbodcsheirn  similiter,  feria  IV  de  Lampertheim  simi- 

liter.       iu  asceusioue  domiui  utinisler.  cujus  ordo  lunc  instat,  plenum  servicium 

exoepta  dimidia  carae  assa.      aabbato  pmtecoslen  detur  de  cellario  anicuique  fra-  » 

tnim  integral  para  piada  et  dimidia,  ova  4»  quarla  pars  casci  el  a  miniatio,  eajiia 

ordo  lunc  inslal,  paoes  Ires  preler  collidianum.      doroinico  die  penlecosleo  pleonm 

servicium  excepta  dimidia  carne  sssn.  in  oclava  simililer  sicul  in  ocfava  pasche. 

Jim*  14    in  oalivitale  sancli  Jobaoms  baptislc  mluisler  del  pleuum  servicium  ad  supplcmcolum 

de  iDgenbeim*  accq(itia  4  frisgingis  ovinis,  pullia  20      duobita  modi»  framenti,  m 

Atig.  I   sitiilia  6  vini.'      in  feslintate  aancU  Pelri  dimidium  senricium.      in  fasUvitate 

rStti  LaurenoU  simililer.      in  festivilale  sancti  Andree  simililer.      in  fesiivxlate 

Juli  IS    sancli  Jacobi  aposfoli  simniter  excppla  placenta  tt  di^iiihile.       iu  feslivilale  sanc- 

Aitj,.  I    tonun  Syxti,  Rartliüiüiiu'i, Mulliei,  Syinonis  et  Jude,  Thoine  siniilitpf.       in  assiirnp- 

^pl.'  II  lione  el  in  nalivilate  sancle  Marie,  in  dedicaliuiie  ecclesie  et  in  iestivitule  äaucli  i5 
oct.  tu  , 

%    Ilicfaahalia  pleniim  aervictum  excepta  dimidia  carne  aaaa.      m  nativilate  domini 
planum  aervicium.  at  aulem  ipsa  die  invitalt  fiterint  ad  convivium  domini  epiacopi, 

"  UQam  caruem  Uinturamodo  acdpiant  de  niinislro  fralrum.  in  feslivilale  aancti 
DfT.  n  Johannis  aposloli  plenum  servicium  ercepla  dimidia  carne  assa,  insupcr  camerarius 
«M.  1«  ciaram  polioncm  del.  in  nal[ivilute] '^^  inuoceiiluin  dimidium  servicium.  in  ao 
I  oclava  nalivilalis '  dimidium  servicium.  si  vero  in  nativitate  domini  mandncaot 
coram  efMaeopo  vd  si  alleriua  miniatri  ordo  tunc  instat»  plenum  aervicium.  in 
^m.  9  epipbania  domini  plenum  servicium.  de  Frosheini  ad  supplemenlum  accipiat*  2  modios, 
f46r,  >    frisgingos  3,  pullo.<  20,  situlas  ö,'       in  purificalione  sancle  Mwrii"  pleinuu  servicitim 

excepla  assa  carne  (iinudia.  in  LX  feria  sectindn  et  qirarta  caniein  unam  nieridie,  t5 
cenam  in  nocle,  teria  111  el  V  el''  subbulo  caruem  unam  cum  duuulio  salsamcnto 
in  meridiet  oenam  in  noete.  in  L  plenum  aenririum  in  n^ridia  excepta  placenla, 
in  noete  dimidium  aervilium.  dominica  prima  quadragaaime  datanta  est'  eame<- 
rariuä  in  meridie  unicuique  fralrum  partem  unam  piada  id  est  salmonis,  et  mtalster» 
cujus  tunc  ordo  inslal,  unicuique  quartam  pnrlem  casei,  ova  quatuor,  panes  tres  m 
preler  coltidiunum.  item  camerarius  in  nocle  cenam  de  piscibus^et  placenlam  el 
claram  polionem.  de  cellurio  (rulrum  hiluiam  vini  unam  accipial  el  minister  eadem 
ttocte  inprimia  menaam  disponat  panibua  caseia  et  ovis.  dominica  II  quadrageaime 
de  Wiclierabeim "  unicuiqne '  partem  unam  piaeia  iu  meridie,  oleum  Ubram  unam 
valena,  acetum  aufficiens    et  in  nocle  cenam  et  de  oleo  dimidiam  libram,  acetum  u 

a]  D  WicUercshein.     b)  unlcuiqu«  —  iotcgr«  av/'  Minni-.     c]  D  Ingrobem.    dj  Ü  üiili  UttcUilamri. 
r)  /«  Af  folgt  nark  Mi  mm  Reunr,  I)  nitiviUle  »»Dctoruin.    f)  ü  tijd.  domioi.    g)  Ü  ace 
k)  D  mU.  Ib.   i)  D  9m.  Mt.   k)  D  WklMrubcto.   I)  Ji  »M.  fratniiD.   n)  D  •«««(. 


'  VergL  dm  hezügUchen  Eintrag  untern  äiUa  Juni  im  Sedbuch.  S.  Zeittchr.  f.  öetch,  cL  Oberrh. 
IT,  F.  III,  101, 

*  Vergl.  den  httüglichen  Emlng  mUr  dem  m^tgdbam  Haiti»  im  SMlhidb.  8.  Z^ttekt.  f.  OcmA. 

d.  Oberrh.  S.  F.  III,  83. 


Digitized  by  Google 


1224  -  i228 


suÜfideos.  ■     domiBiea  III  quadragesime  de  GeubolAsheim  similiter.      doioioicB  IV 

qutdFagesimc  camererias  similiter.  dominica  V  qaedragesime  de  Lampertheim  simi- 
liier.  in  palmis  camcrarius  similiter  el  minister,  cujus  orJo  Iniic  inslal,  niodios  2, 
in  cena  doniini  idem  minister  modtos  2  et  celierariuü  uaicuique  parleni  piscis  id 
•  esl  salmouis  vcl**  2  denarios,  oleum  et  accetum  sufßciens'^  sicul  supra.  in 
sabbato  seeundo'  idem  mioister  modios  2  unicuique  quarlam  partem  casei,  ova  4 
et  cdlararios*  unicuique  iulegram  partem  piiicis  et  dimldiam. '  ia  sabbatia  qua- 
tuor  lemporum  ei  in  vigiliis  aposlolonim  el  ceterorum  accipial  uniisquisque  fratnim 
8  ministro,  cujus  tunc  ordo  inslaf,  nnnni  partein  piscis  ve!  dcnnrium.»       in  vigilia 

10  sancli  Johannis  bapliste  unicuique  fratri  integra  pars  piscis  el  dimidia  de  Owen-    J»»i  u 
heim  delur.      in  vigilia  saneti  LaurencU  ei  saocii  Petri  similiter  de  eodem  loco.  ^^-^i 
item  in  quinqusgesima  de  singutis  snpra  notatia  preposituris  preaeulenlur  eoquo 
fralrum  ad  servicium  ipaoram  et  pauperum  modii  3  Icguminum  el  de  fabis  quar- 

lalia  3,  pinfori  modii  2  fnimmti  ad  luandalum  de  siugulis  preposiluris,  hoc  est  de 

11  Geisbolesheira,  de  Wichorshcitn. de  Lamperlheim,  de  minislro  cellararii.       in  nati- 
vilale  sancte  Marie  de  singulis  preuomiuaüs  preposiluris  prcsenlenlur '  ad  mensos    s*p*.  • 
fralrum  mensale  usum  cum  manuteigio.      in  unaqnaque  quarta  feria  quatuor 
teroponim  aodpial  coquus  fralrum  ad  servilium  ipaomm  quartale  nnum  legumioum 

a  ministro,  cujus  tunc  ordo  instal.  simih'ler  el  in  f«  rin  VI  eorundem  lemporum. 
1,        Nolaiidum  quod  in  fcsto  Maf}iie,  quando  e^'eiiil  extra  qiiadragesimam,  el  in  festo    Frhr  tt 

aposlolorum  Pbilippi  et  Jacobi  dat  meusurnarius  prebendara  sicul  iQ  die  domioico.  / 

in  annuncialione  dat  mensuroarius  sicul  de  dimidio  servicio.  jmtcjm 
Hotandum  eliam  quod  preposttus  dare  debel  fratribus  stngulia  aonis  de  Crek- 

kilberc  duas  karradas  vini. 
H        Noliiucluin  (juod  singulis  annis  non  auiplius  q)!nm  due  karraJi^  el  dimidia  vini 

Hubiaco  et  Phaplieulieim  relinquende  sunt,  sicut  dilliniluin  esl  in  capilulo.'' 

In  festo.'  saneti  Martini  daturus  esl  camerarius  unicuique  fralrum  sidos  quinquc    s»*.  u 

el  in  peaoba  IL  ilero  in  festivitate  saneti  Martini  presentenlur  domino  prdato  de 

Wicherasheim  uncie  10  et  8,  de  Wolfeaheim  unde  4«  de  Geisbolesheim  aimiliter, 
ao  de  Lampertheim  uncie  12,  de  Bischofesheim  "<  et  Freistat  et  Lintgiezzen  "  uncie  7, 

quas  conferens  in  uniim  dahil  unicttiqne  fralrum  unciam  1.  siqiiid  autem  auperfueril, 

usque  in  pascha  reservetur. 

In  pascha  accipial  idem  prclalus  de  Geisbotesheim  20  siclos,  de  Wicheresbeim 

aicUw  10  et  8,  de  Freialal  aidos  2.  de  Daneheraleshdm  sidos  4,  de  Bemheim  20 
I»  solidos.  ®       in  festivitate  saneti  Thome  acdpiat  nnusquisqne  fratrum  denarios  2   a*e,  » 

da  prescriptis  preposiluris  equali  nuroero  collectos. 

In  fcslivilate  sancli  Andree  apostoli  presentenlur  porlario  fralrum  de  Creckelbcrc    km.  m 

denariorum  libre  2,  de  Colbollesbeim  p  similiter,  de  Avelesheim  10  solidi,  de  Rodes- 

•)  D  Eufficit.  b)  D  et  narkqftrajiH  <i«f  Rasur.  c)  D  suflicit.  d)  D  »«nein.  «]  D  cclliriui 
(]  D  add.  io  nnguli.i  «abbtti»  quaJrtgesircj  a<  lut  UDUSquiisquo  rratnim  «IcntriniD  anum  da 
mioisttro,  cuju«  ordo  tunc  iastot.  (i)  D  tidd.  uquid.  h;  D  Wichereshein.  \)  D  praacnltlur. 
k)  D  OM.  NoUadum  quod  ia  fMtO  Mathia  —  in  capitulo.    Ij  D  featiTilate.        ß  BilfDfaMla 


Digitized  by  Google 


S4  1224  —  1228 

heim  similid^r.  item  de  Rodesheim  libra  1,  de  Aveslieim  •  30  solidi,  de  Keslenhok 
10  sulidi,  de  Mozzenhcim  8  uncie,  de  Htnidenesbrim  tincia  1,  de  Hclcneslieitn  4 
uncie,  de  Geisbolesbeiu  10  solidi,  de  Iladestsl  10  soiidi,  de  öwabberc''  4  uucie, 
de  Beru  2  solidi*  de  Haredosheim  uneta  l,  de  Fridesheim  aimiliter,  de  Suln  quiiique 
aoUdi»  de  Obeim  ISdenerii,  deMoUesheim  lOaolidi.*  summa  libra  11.  *  bujnsTero  • 
pecunie  summain  porlarius  fralrutn  accipicns  necnoit  et  infra  iiolalas  eleinosinaram 
oitliiliones  (lili^eiilissirna  fidnlilalis  ciira  fralribus  atniniiiistr«  1  et  arnminislrando  juxla 
regule  preceptuiu  uullalenus  iratres  conlurbet. '  sie  utique  olim  hec  accipiebantar 
et  dividebanlur,  mudo  vero  talilcr  accipiuulur  et  dividunlur: 

Mim  «        In  festo  Martini  daturos  est  camenrius  unicuique  Autrara  exeeptis  ebdomadariis  » 
et  elemosioariia  qutoque  solides. 

IVMkM  lu  feslo  Amlrce  recipil  portariiis  de  cellerario  25  uncias,  Je  QieDSurnario  de 

Wicheresheim  18  uncias.  de  mensurnario  de  Geisbolesheim  10  uncias,  item  de 
eodem  de  Hetensbeim  4  uncias,  de  meosuroario  de  Lamperlbcim  vigitui  solidos,  de 
preposito  de  Crecdiilbere  dno  lalenla,  item  de  eodem  '  de  Rodesbeim  10  sotMos»  i» 
de  GblboleDsbeim  talentiim,  de  feodo  in  Rodesbeim  talenlum.  de  feodo  In  IfoUcs« 
beim  10  sulidi.  de  feodo  Avelsbeitn  10  solidi.  de  feodo  Keslenbolz  10  solidi.  de 
Maz/.enbeim  4  uncie  usque  ad  obihim  Rftpgpri,  post  ejus  oliihim  8  uncie  vel  minus, 
de  feodo  Siilze  5  solidi.  de  Fiide.slieiiii  1  uiicia.  .■-uinuia  iiuruiu  \2  Icilenla  el  5 
uucie.  de  isliü  deuariis  dabil  poHarius  5  uacius,  äi  poleäl,  ciiilibel  fralrum  et  m 
prebendarioram  clertooram  preler  duoe  ebdomadarios  et  qualaor  elemosinarios,  qvia 
reliqwis  dnobtis  ebdomadariis»  qat  teomtnr  esse  saeerdotes.  dabitur  wabtssr,  qnan- 

HM.SO    tum  et  fratribus  de  illis  denariis,  qui  dividunlur  in  feslo  Andree.  illi  vero  5  solidi, 

ffM  H    quos  dal  catnerarius  in  ffsto  Marlini.  non  dahunlur  ei.s  n  cnnierario  sed  de  comtmini 

fralrum.  simililer  nec  duo  soUdi,  quos  cameranus  dal  in  pascba,  dabunlur  eis  a  u 
eamerario  aed  de  oommnni. 

um.  H         In  paaeba  camersrius  dat  calqne  2  solidos,  cui  dal  5  sottdos  tn  festo  Martini.' 

In  pascba  recipil  porlarius  de  mensurnario  de  Wichersheini  18  solidos.  de  men- 
surnario de  Oeisbolpsheim  20  .solidos,  de  feodo  de  Beiriheim  20  .solidos,  de  feodo 
de  Tancratesheim  4  solidos,  quos  coiiferens  in  unum  cum  illis  denariis,  si  qui  so 

iVo».  39    supcreninl,  in  feslo  Andree  dividel  singulis,  quibus  et  dividil  iu  festo  Andree  pro 
qnantitate  denarifvmm  et  personarum  cuique  saam  porlionem. 

•>  D  An«sbcin.    b;  D  Suabb.    c)  D  lUrrsdasbeia  «JW>  UutclMhliBt    i)  D  m,      UlilkAäm  X 

solidi.    e)  Mitr  i«rt  D  mtf.   f)  M  d««d«a. 


■  IH«  8mm$  »timmt  nicht,  nut  £itu-eth»miig  der  BltUmmer  10  Solidi  betrügt  s*e  Ii  >/t  I^utti.  u 
*  Uebtr  anien  ZeitHmgm  det  Camerariu»  vergl.  BimaueadUnffer  Codex  fal.  3,  Eintrag  von  cmer 
JTaii'l  um  die  ifittr  ihs  l'Um  .Jnhrh  Item  tiot.i  iIp  (l()nuni<  i.n  diclms  in  jejnnia,  jinma  dominica  In?o- 
CüTit  me  et  dominica  Letaie  Jeius>äleui  alquu  iu  die  pnlmaram  d&t  cameranaa  donünis  et  »Iiis 
omnibas  nnicuiqae  de  mane  2  denarios,  d«  uocte  ■Dtem  domiaia  ia  nbotorio  prcsentilnu  18  denarios, 
»fiBoiatM  iAwper  decimo,  d«pir«r«^  piaMtae  et  prepMito,  «i  |»«mbi  mI,  onicnita*  . .  .  «pei«  \i,  «• 
doBÜMlIit  et  •bdonHuhriii  9,  »Int  voHtm  bob  datiu  da  bobI«.  itma  doDiaica  BaauaiMwad»  BHiuBiBa 
de  Gcisbotsbc'ini,  dr  n:{:ii'  :t  ''^■■•\\\  inai  de  raeoMTm  da  Wiganlniai,  «t  daiiniaa  Jadka  na  da  aHoc 
•arna  de  Lamp«rtlt«iia  dalui  »ituiU  modo. 


Digitized  by  Google 


1224  -  122S 


25 


Item  mcmorie  est  commcndandiiin,  qiiod  cellerarius  ik-  niinislcrio  suo  sinpnlis 
ariiiis  70  quartaiia  cervisiace  annoiie  Iralribus  äehcl  dnri\  minister  de  \Viclicrsl>i.-iin 
lolidera,  de  Geisbolesheim  80,  de  Lainperlheiru  50.  ad  Geisbolcsiieim  sunl  duü 
et  90  mBiisi  et  unusquisque  peraolirit  3  mallra  de  cervinaea  annona.  ad  WicLeres- 
•  beim  10  et  8  mansi  persotvuot  aimiliter,  ad  Lampertheim  16  simtliler,  ceUerariua 
de  20  mansis  similitcr.  insuper  unusquisque  mansus  persoWere  debet  duoe  nummos 
et  ühulum  ad  eandern  oervisiam  fiieiendani.  de  tribus  preposiluris  lantum  videlicel 
Geisbolesheim  Wiclierslienn  Lampeiliieiiu  persolvunlur,  qui  vulgo  vocanlur  nuromi 
lignorum.  cellerarius  aulem  alio  modo  dare  debel  scilicet  12  oucra  plauslrorum  de 
n  lignis  in  enriam  fratrum  ad  eandem  cerviaiam.  sciendiuii  est  qaod  de  Geiabotea» 
heim  auper  32  mansus  jam  predietos  8  mansus.  qui  ibidem  cum  alüs  habentur 
eadem  justicia,  per  negligenliam  quorundam  diminuta  sunt. 

Mensuruarius  de  Lampertheim  dal  camerario  qnatuor  inicias  singulis  annis.  men- 
suroarius  de  Wicbersbeim  dal  eliam  camerario  4  uncias  singulis  annis.* 

1«  ir  oiw  Melker  Seelbuch  fol.  93  bis  fei.  94"  Z.  35  eon  der  «nim  Amd  eUtfOnigm.  JXt 

Äbsätxe  tind  durch  rothe  Initicdbuchitaben  bezeichnet. 
D  colL  aus  Domurschntger  Codex  nr.  512  fol.  47''  bis  fol.  50  Z.  5.    Eintrag  mn  einer 
Umi  du  mug€heiiä«»3JUmJ«Mu$itUrt»,  toM  der^lbent  dk  dot  vorliergehendt  Tadtm- 
hw^  gmMebm  hat.  Vtrgl.  Ster  die  mdhen  ZßMaUmmmnf  datdlten,  wie  S6er  dit 
Ihm<hchrift  »irine  Ausgabe  des  MtOiur  StifbiiA»  m  dir  Ztitielirift  fOr  dk  GuMddt 

tt  des  Oberrheins.  IX.  F,  III,  79. 

27.  Vermerk  über  einen  Ttipsrh  ron  nnindsliicke»,  die  iit  den  ^eet^eraih* 
Stiftungen,  des  ütraßburger  JhmcnpUels  gehören.  [74^2/ — ia:i8.\ 

Commutaliones  vel  concambia  qaarondam  oblationuro,  qiie  selgerete  nuncupanlur, 
breviler  staluimus  annotare,   ne  anime  fidolitim  in  annivcrsariis  earum  debitis  vigi- 

I»  liarum  et  missarum  otficiiä  privurtntur,  et  ne  purlarius  negligentia  vel  alii  canonici 
ejus  argucrenlnr.  sciendum  est  igitur,  quod  quedam  malrona  nomtue  D&da  pro 
dimidio  manso  ad  Wicberehelm»  de  quo  unicuique  fratrum  denarius  1  administrandus 
esset  13 kalendas  februarU  in  anniTersario  cujusdam  Viceche,  et  pro  quodam  Humberto,    /m.  m 
in  cujus  anniversario  de  eadem  villa  2  deuarii  amministrandi  csseut  10  kalendas 

n  novembris,  el  pro  quadam  Heilwicha,  de  qua  1  dcnarins  amminislraiidus  est  5  idns    (m.  ts 
aprüis,*  el  de  quodam  Friderico  fratre  causitici  Walten,  de  quo  1  denarius  ammini-    Af.  • 
strandus  esset  18  Icalendas  julii,*  et  de  quodsm  Wo-nhero,  de  quo  unus  denarius   /«n«  #« 

•]  Dimr  JImIi  «liiM  tHrma  wm  €mttn  mtf  BhU  M  t.  H—U,  tmgHrtfm  «m  Ar  erMm  Bmi. 


1  Im  SedSbmA  midtrm  Me»  ÄptfA  ehtgelrage»:  Hdwidi  oMI^  d«  imitli  lO  fovo  «t  d«  4  agria  d* 

M  BBtenheim  Tioiferig  unicnirjiie  fratrum  denarios  2.  Vrr/jf.  Zeitschr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh.  N.  F.  III,  94. 
*  F^it  im  SetUmch  Iteim  angtgdttnea  Datum.  YielkiclU  ist  der  Eintrag  unterm  Jifttn  Mai  gemeint : 
Fridericns  hie«  ohüt,  qni  dadit  «csl«  m  iM«n  (^Mrnw.  Ftfyl.  Zeäadkr.  /.  GttA.  d  Ofrfrrik.  N.  F. 
m,  SS. 

IV.  1  4 


Digitized  by  Google 


ae  1224  —122« 

.V.*!-.  *7  animinislrandus  csl  5  knlcntlas  decembris,  et  de  quaihiin  LTigarde  1  denarius  aramini- 
Mai  I«  strandus  csscl  de  climidio  manso  Felsenheim  19  kalcinlas  junii,'  cl  de  marito  suo 
Apr.  4  Golefrido  deoarius  1  amrainislrandus  est  2  Donas  uprilis,  el  de  Glio  suo  Golefrido 
Ott.  M  denarius  1  amministFandu»  est  6  idus  octolnis,  el  de  ejus  proprio  snnivensrio,  dft 
üw.«  quo  1  denarius  amminiatrandus  est  3  nonas  deoembris,  pro  hjs  ilaque  omnibns  c 
anniversariis  chio  arealea  in  foro  dcdit,  quonim  unum  singulis  unnis  laleDliin  nnum 
Den.  »    persolvit,  videlicel  4  imcias  in  nativitate  domini,  4  uncia«!  in  media  quadragesima. 

4  uncios  in  penlecosten.   aliud  vero  areale  omni  anno  10  solidos  pcrsulvil,  duas 
"jiatU    uiiuias  2  kalendas  aprilis,  duas  uncias  14  kalcndas  junii,  duas  uncias  5  kalendas 
WM.  ir   deoembris.  areale,  quod  aoWit  ialentum,  est  vendilam  pro  10  mards,  que  dabanlnr  tu 
Alberto  de  Sneddnbarc»*  quando  captus  fuH  a  Lapis. 

M  am  Meiker  6eeibuch  fol,  U4«  Z.  'Jt6  bi$  f<A.  9i  Z,  11.   Eintrag  von  der  ernten  IJand. 


28.  Virrrirlitiiß  der  Ztiitpffirhtffjcn,  rr^Irhf  die  zu  den  üeelgerälhsliftunffen 
des  Slrnliburger  DomcapUels  gehoirigen  slddlxschm  Grundstück«  in,Hehaben.  [1^24 
—1228.]  u 

Hir  pontinenlur,  qui  habeot  arealea  de  selgerele  intra  civilalem  Sita  et  dant 

ccnsum  debilum. 

I  de  primo  areali  dant  Gcrhcrlliu  4  uncias  et  2  capponcs.  de  eodem  dal  Hein- 
rich 4  VDctas  et  2  capponea.  item  de  eodem  dat  Frideliep  4  uneias  et  2  cap- 
pones.  M 

II  de  secundo  areali  el  aliis  süii  itUincnlibus  dal  vicariu^i  re^is  2  micins.  ileiii 
dal  4  nnrias.  ilem  dat  2  uncias.  ilem  dal  2  unriag.  ilpm  dal  1  uiiciaiii  uobis'  et 
4  deuarios  llonowe.  item  dal  4  uncias  ad  commune  cl  porlario  2  cappones. 

III  de  tercio  areali,  qnod  est  dtmidium  areate,  dat  theloneariua  de  Vegersbeim 
10  deuarios  et  fiüa  Borgravii,  que  fuil  in  BasUea,  10  denario«.  quorum  vterque  « 
debet  darc  Honowe  etiam  2  dcnarios.^ 

IV  de  quarto  areali,  quod  est  borlus,  dal  filius  Uermani  editui''  sancti  Stephani 
4  solidos  el  2  capponcs. 

V  de  quinto,  quod  tat  etiam  liurlu:»,  dat  idem  tilius  Ileruiaui'  2  suiidoü  el  uxor 
OeiDgedankes  2  solidoa  et  2  cappooes.  a> 

■)  Kohlt  titrgftrhiuefifti     M  T  - «;  r  iV't /.'hir-.-  EiHtrnj  Ilrrmaon  c  lituns.  Karkgftrajt*  to»  ttir«$  iptitrer 
Uand  filiuB  mii  itr  Gfnehr  herj/tiltllt.     c)  Uitr  thtnto  wt«  oitn.    VrtfrIhtfUtk  UwiMlUI. 


>  fdktt  Mt  Sedbuck.  VieOeichf  itt  der  Eintrug  MnUrm  13Un  Juni  gemeint:  L&gart  obiit  de  dimidio 
maoto  td  8a]iMl]i*h«iio  denatlmi  1.  Yergl.  ZeittAr.  f.  OeaA.  d.  Obtrrh.  N.  F.  III,  10t. 

"  W'AJ  iihi\ti«h  mil  dem  Dom'i'tuohicut  Alhfrt  wu  Fchnrclrnhitrij,  der  von  ll'JO—lSOl  nachweisbar  |§ 
ist.  Die  Witt/e,  ein  unter-elniUsischeg  AdeisgetcMecht,  timi  mthrädieiiUich  jeite  Luj>i,  die  erschlage« 
wurde».  Ver^  Am.  Arg.  i.  MQ.  SS.  XVII,  lOL 

'  /^V  Zinsangabe»  A»  II  «mf  III  tM  twcU  goHt  tUreitutiameitd  mü  de»  Ytrmerke»  m  II  urni 
III  bat  iir.  Jl5. 


Digltlzed  by  Google 


1224  - 


1228 


37 


VI  de  aexlo,  quod  est  dimidiua  hortus,  dat  pradielii»  filiits*  Hermani  2  aolidos 

ei  2  cappooes. 

VIT  de  seplimo,  quod  est  curia,  diit  IlürUiac  geaer  Viluli  B[eiDboldi]  10  Solidoa 
et  meDsurnarius  de  Gcisbolesheim  2  uncias. 
»       VIII  de  ooUto  dat  theloDeariaa  de  Vegersbeim  30  deaarios  et  quidam  diolua 
Ottgelin  15  denarios  et  filia*  Burlcardi  fiUi  SickoDis,  quam  habel  Lenselin»*  15  de- 

narloä. 

IX  de  nono,  quod  est  horlus,  dat  quidam  4  uncias  et"*  cappones  4. 

X  de  decimo  dat  tilius  Heinrici  de  W'izeoburc^  30  deDarios  et  £rbo  judex 
10  10  deuarios  et  Cöuradus  Virnekoni  2U  denarios. 

XI  de  undeeimo  dal  Reinbolt  vir  filie  DiapeDaaloris  < '  2  unciaa. 

XII  de  duodeeimo  dant  fiHi«  Wd^angi  2  aoltdoa  et»  Inapitale  2  aolidos. 

XIII  de  terciodecimo  dat  Hartuno  ßlius '  Hessonis  de  UolleabeiDi  5  solidoa  et 
Oerhardus,  ([ui  dicitur  Piscator,  etiam''  5  solido-?. 

u        XIV  de  quartodecimo  dal  tilia  Dispensatoris  uxor  Walten '  4  uncias. 

XV  ds  quinlüdecimo  d«t  Gozelinus  filina  Sifridi  lU  solides  tribua  Ticibua, 
aeflioet  qualibet  Wce  2  unciaa. 

XVI  de  aestodecimo,  quod  est  lobium,  danl  modo  duo  10  uncias  ad  comtuune. 

XVII  de  septimodcciino  dat  quidam  4  oaotaa  et  Irea  denarios  nobia  ad  com- 
1»  mune  et  dat  alias  1  denuriurn.' 

XVIII  de  octavodecimo  dat  C[onradusj  Virnekora  10  soUdos. 

XIX  de  ttonodedmo  dat»  G[onradu8]  Virnelcorn  10  aolito. 

XX  de  ▼ieesiroo  dal  Kordewin"  16  denarioa  et  Marquardus  Vitulna*  16  dena- 
rios et  iiliaP  C&nradi  Vituli  ^  8  denarios. 

tft       XXI  de  vicesiino  primo  dal  Huc  de  Sarburc'  5  aoJidos  et  2  capponeaet  quidan 
Werner»  cliatn  5  solidos  et  2  cappones. 

XXII  de  vicesimo  secundo,  quod  est  curia  ciauälraliä,  dal  episcupus  uuicuique 
denarium  l. 

■)  Clim  rt»  ^tertr  Band  riHfnckailH.    bj  fiUa  »fAUr  Hadgelragen,  amf  J*r  flUftmlt»  StUtf  SHUti 

ig  »eU  ridm.     c)  «jusm  —  LcataliB  $/itltr  tuirkfdragen.     d)  folgt  Saiwr,  mm'I  erknnhar  II. 

e)  (iÜiis  —  liure  iji-,!f''  fH:'h':tl:  ■)_i'H  <irj/'  Rjsur.  f  l  nfii-f  iKjUfkrr  Kialraj  ^i»[;^.■ll^a^lr,  tjtäter 
naekgtlragesi  H«inüoit  etc.  tü»  »«ekjtlraje»  auf  ÜMiir.  auf  der  irot/  Tidaa  »Saitä.  Uj  folgt 
großt  Ratur,  ho^piUle  rvn  tjtilt  tr  Htmd  matAf$tt*gem.  i)  Uvtanc  EHua  uitekgelragen,  rtwiu 
is  t'a  llessooM.  k)OMlMKla>  —  eliain  ipater  narhgilrmgUi  atifSamr,  ni  triam t»  tkork  6liu«  ,  .  .  .  > 

K  I)  VftprangUA  nur  Dis]Miiiatar,  Mek^etraytit  spültr  ülia      asw  Watlail   m)  t«lft  eint  gnßt 

Ratar.  Von  itn  eerm'i^lf  -i  Jf.-'ir ,rn  y.".j«',^  r><  tu  trkeim»» ;  C.  Virne  ,  .  .  Sifridu«  Cliu« 
Maroilii  II  uociay.  oj  Nordewin  Harkgtfraye«  auf  Katar,  »nur  dtr  m  erktmten  Hoci  Vitulus, 
wrktr  KoU  Reinholdus.  o)  M8n{iiarilH«  Vilulus  MOrkgctrajeH  auf  Hatur,  folgt  to*  trsttr  durck- 
•ft«r  fpd/«r  iankgtitritktn  aorori*  tlW   de  OBiniburt;-     p)  folgt         trtttr  Uand  aUr  Uemi, 

M  gmiMiM  fnlrö  rai.  ^)  Viuili  tf&ltr  MttgHtaftn.   r)  Jk/*  Stmir  fuukgetrajm  ton  tfättnr 

Etni,  •)  Waracr  ^Utr  tutkfUMfnt. 


i  WoM  FHidrieh  Spender,  der  in  «wer  ürbitide  vom  1229  Februar  13  «2«  «enfertoi  te> 

mdmei      Sein«  fiMne  «jmf  FrieiriA  wtd  Burdkud,  aanr  TödUer  Gerirtid  wniA^im.  F«yl.  KB.  I, 

169  Hr. 

>  In  nr.  25  i»t  die  DenarsMung  grade  umgekelut  angegeben. 


Digitized  by  Google 


98  1224  -  1228 

XXIII  de  vicesimo  Icrcio  dat  Sigelin  filius  Marsilil  2  uiicias. 

XXIV  de  vicesimo  qnarlo  tlal  fleirxnnan  ■  9  uncias  et  Wezil  juJex  4  uncias. 
XXV'  de  vicpsiino  quinlo,  quod  csl  liorlus,  dat  nobis  Weroherus  ülius  Sefredi 

5  uacias  el  4  cappones,  qui  luulalur  ud  libiUim  purlarii. 

XXVI  de  Tioeaimo  sexlo,  quod  est  hortus  et  pertioet  ad  portam,  dat  porlarius  • 

6  soUdos. 

XXVII  de  vicesimo  septimo,  quod  est  curia  elaualralis,  dat  decanu»  de  Ohasen- 
ateio  unicuique  denorium  1. 

XXVIII  de  vicesimo  oclavo  dal  quidam  Wernher  swertlegere''  2  uucias.  de 
quibua  denariis  dantor  16  camerario  majori  el  2  solidi  dividuolur.  m 

XXIX  de  vicesimo  nono  dat  Fridericus  de  Albe  et  nsor*  Heinrid  de  Schaf- 
toldeslieim  carnificiä*>  uttdam  1  et  mensurnarius  de  Geisboteaheim  30  denarioa. 

XXX  de  tricesimo  dohvi  dare  marscbali  us  2  unriiis. 

XXXI  de  tricesinn)  |)riinü  dal  vidnn  (^utiradi  Viluh  unciain  1. 

XXXII  de  Iriccsimo  secundo,  quod  est  hortus,  dat  ortuianus  4  uncias  et  u 
2  capoDes. ' 

XXXIII  de  trieeaiitto  tereio  dat  filiiia  OUonis  Innmenkkera  4  aolidoa. 

XXXIV  de  tricesimo  qnarto  dat  vidua  ^  Johauni.s  filii  Erhonis  i  solides. 

XXXV  de  tricesimo  qniiitu  dal  vidua  VVcrribcri  ^  Ciohclouch  solidum  1  et  vidna 
fralris  sui  lleiorici,  quam  halu  t  lluimicus  de  Vriburk.     solidos  et  lIiL-lonefirius  de  m 
Vegerülieim  solidum  1  et  Luiupeilus  '  de  Uinnolteswilre  doliduui  1  et  Lentfridus 

aurifex  3  aoKdos. 

XXXVI  de  tricedmo  aexto  dal  vidna  GAnradi  YUuIi  15  denarios  el  quidam 
Cftnradoa  vigil  ^  25  denarios. 

XXXVII  de  tricesimo  septimo  dal  Hup  filius'  thelonearii  ™  de  Vegcrsheim  u 
2  soUdos  el  vidua"  Johannis  ßlii"  Erbonis  solidum  1  et  Ülius  Riidegeri  de  Vriburk 

6  dwarioa  et  vidua  Heinrici  f  Bilde  4  denarios. 

XXXVin  de  tricesimo  oclavo  dat  filia  *  RAdolfi  eellerarii  de  Rinowe  90  denarioa. 

XXXIX  de  tricesimo  nono,  quod  eal  curia  prapositi,  dat  prepoeilua  anicuiqae 
2  denarios.  « 

XI.  d(!  (niadragr>iiu(>  dat  Sifridus  loco  IValruni''  4  uncias. 

XLi  de  quadiagesimo  primo,  quod  est  curia  claustralis  el  hortus,  dal  Ludewicus 
de  Huneburii  unicaiqne  2  denarios. 


a)  Hrtpon       Auw  tp«ur  naekfHragtit.    h)  Wanber  •wortfegtn  m«  $pt$mr  Saud  M<Jf «- 
traft»,    t)  FridHioM  —  vtm  tfttif  Maekfttnft».    i)  I!f*f*§mflkUr  KtOrtf  Hrfmicitt  —  w 

orDifci,  !■'  urtiiUij.is  ria-rljf!,  .'t-y^,  es  fv'-^l  r^n  t.Mtfr  Hand  .--Irr  ■!ur:h,jrslr\,  \rn  t'lrioin  ebdo- 
luaJaiius.  Ij  Auf  limur  tj  ätn-  tuieigelriigtH.  l'rtpr<l»glitktr  Etitlr^g  II  iüUjus.  viju«  ipSttr 
iMrhgtlragttt.  Vnjiriitglirh  ftdglt  Johannes  tilius.  h)  Tvdu*  tpater  naekgelragtH,  litnto  d«i  i  ■'• 
Wanibcri.  i)  LuapsrUis  auf  JUtmr  tpüu^  muifrtragtn,  kl  Caaradw  vi{pl  ^tMr  n»tkg*tra$*a, 
1)  Uug  tlios  ipat*r  MkftragtH.  n]  Vr^utmglkk  ÜMlmMriiu.  «1  vidin  «jtfMr  mthfttngt».  «« 
c)  l'rtprüagUeKtr  KiHtrag  Johannes  filius.  p}  ridat  vad  de*  i  in  Heinrici  tpiiltr  maekgttragtn. 
q)  fiii«  eul'  Roiur  ifiiler  HtKigttragt«,  uriprungUelw  9tnti$eii(r  Kintrag  vidus.  t]  Sifridus  — 
fritrum  auf  Sunt  tfUitf  MclkfHnftK.  Vvm  mnfrttitffkki»  Siatrag  a»  arkmmm  ....  «Mo- 
mtdarias  .  .  . 


Dlgltized  by  Google 


1324  — 


1228 


ZUI  de  quadragerimo  sacando,  qood  est  dimidimn  lobinm  pelUfioum.  dat  quidam 
iinam  anoeaaD. 

XIJII  de  quadragesimo  tercio,  quod  eat  ante  portam  aancU  Petii  aenia«  dant  duo 
de  duabus  domibus  10  solidos  c-t  4  cappones. 
»        XLIV  de  quadragesimo  quarto,  quod  esl  orlus  zen  Iluadeo,  daol  duo  fratres 
orlulani  10  unccas  et  6  cappones. 

XLV  de  quadragesimo  quioto,  quod  est  ortua  an  Stainatrase,  dat  oiiulaaaa 

5  solidos  el  2  eappooea  nobia  et  derioo  maBemiaae. 

XLVI  de  quadragesimo  aezU),  quod  eat  ante  portam  boum,  dat  vidua  quedam 
w  10  solidos  et  2  cappones. 

XLVIl  de  quadragesimo  seplimo.^  quod  esl  oQicium  geldenambaht,  fiUus  Johannis 
de  Ifulnbeim  dal  idibi»  Bwrtfi  2  moiaa  mtniiw  tH  animo.  m**i* 

XLVin  de  quadragesinio  octavo,  qood  est  areale  juxta  domoni  eerviaiani,  daotur 
a  dominis  nostris*  10  sulidi,  quorum  quinqae  aolidi  dividunlur  in  cboro  presenlibus 
1»  in  missa  pro  defußctis  7  kalcndas  martii  in  anniversario  Ui[rici]  de  Krsilieim,  reliqui  F<-t»:tj 

6  idus  octobris  in  anniversario  ArnoUli  preposili.  insiiper  hiis  quinque  solidis  addiintur  <><*/• 
3  solidi  de  orlo  äilo  apud  sauclam  Aureliaio,  quem  dedil  Guzl>erlus,  qui  siiuiiiler 
dividimtur  in  choro  presenlibus. 

De  areati  Juxta  Sporere  dat  *  clippaalor  Heinrieua  talenUun  1  el  2  capponaa  et 
•»  Arnoldua  dormenlarius  8  uncias  et  2  cappones  el  QHus  Heinrici  clipealoris "  8  uncias 
et  2  cappones  et  nxor  Creflelini  4  uociaa  et  1  capponem  et  Adelhart '  4  uociaa  et 
1  capponem. " 

De  denariia  in  Ilugesbergen  ad  oenam  perünentibua  dant  moniales  de  Kuneges- 
brueken  18  denarioa  et  Hartunc  gener  Vitoli  Bfdnboldi]  qaintuaa  deebnum  diattidinm 
»  deoarium  et  quidam  10  denarioa  et  quidam  5  denarioa  et  heredes  Hogonia  Mortia 

aolidum  1. 

De  areaii  in  foro  eqiiorura,  iu  quo  est  domus  Nicholai,  dal  Nicliolau.s  Dacian 
quinlam  dimidiam  unciam  ad  cenam.  item  de  alio  areaii  ibidem  dat  Uozelin  lilius 
Sifridi  Qndam  1  ad  omam. 
M  Nota.  G[onradua)  Vimekom  debet  de  omnibua  in  aumma  13 '  unoiaa.  thdonearaus 
de  Vegershdm  debet  in  summa  4?  solidos'  et  4  denarioe.  Jobannes  filius  Erbonia 
debet  in  aumma  5  solidoa.  [U]arluac "  gener  Vituli  B[einboldi]  debet  in  summa 

■)  domn  —  BOitrit  tmf  Bttwr.    b)  folgt  auf  lUtur  ttrmicM  Cftomdus.    c}  filiiw  —  clijMatoris 

H  «IM  raJirlt  Sitlle,  roH  dtr  iioeH  ;k  frkin»en :  et  WalUtrr  ....  8  uncias  «1  S  cappODe».  * 

0  III  ia  XUl  roN  ilaßtrtr  DitM.         IV  wir  kUtßtrtr  Dintt  tingUnjtm.     h)  XKr  ImUuU  U 
«ow  Seimtir  «NycS«*. 


1  IdmUuJi  Mit  XLnn  m  wr.  »8.  Der  «on  Skmmi  aUhtün  Ai  XSiügtlkifm  ftgtHrnäMtf,  imttr 

XLVIJ  dort  erwähnt,  fehlt. 

w       *  Verrechnet,  In  WirUkMceU  6  SoUäi  und  4  Denare. 

•  QfkOär  betagm  attfikrtrtOmmgnmrHi^Mau*  mm  dm  GOMmM  WMttimJiü»  IMS. 
7«fl.  ÜB.  J,  HO  «r.  m. 


Digitized  by  ÜOOgle 


S»  1224—1328 

11  «didoft  el  tercittin  dimidinm  deuriam  de  Hugesbei^n.  *  de  qaibua  qnintiu 
dectmus  dimidins  denaria*  pertinel  «d  oenam. 

Ji  au$  Mdker  Sedbueh  fot,  104  bü  fot.  105».  Die  Einträge  1—XLI  ttanmen  von  der  erstm 

Uatid,  die  Eiiiiräije  XLJf—XIA'I  von  rinrr  zwfitrn  HuiiJ.  die  Juntrage  XLVII  iintl 
XLVIII  «Ott  einer  dritten  Hand.   Mit  den  Worten  de  areali  jaxU  üporere  letet  bii  & 


29.    Verzeichniß  der  für  die  BestreitUHff  des  gemeinsamen  Verbrauchs  nnd  des 
Tisches  iettimmU»  ttadtisehen,  Qrwtdttücke  des  StrüM^rger  HomeqpiteU.  {1224 
— 1228.1  «• 

Item  descriptio  arealeum  el  domorum  infta  dvilatem  parlim  ad  communes  usus 
fralrum  parlim  ad  cenani  jx^^rlinencium,  que  ex  parif»  inter  arealea  soperins  Scripla 
deschpsimus,'  que  ilerum  prupter  specialem  ptirtiuentiam  describemus. 

[I]  Domus  iD  curia  fralrum.  que  dicilar  Volperti,  ^  perünet  ad  communes  luus 
Ua»  quod  in  guperiori  domo  meoanniarii  reponaot  frumenlwn  de  menaurais  el  aliud  u 
fmmentum  de  oeaa  et  de  oommuni  ibidem  leponatur  proporcionaliler.  mediam  domum 
el  cellarium  coocedil  portariti«?,  pront  caritis  polesl,  el  deuarii  danliir  ad  commune3 
usus,  nisi  forte  fratree  commuui  couseosu  coocedereot  cellarium  alicui  fralrum, 
sicut  nuoc  est. 

[3]  Ilem  aieale  inier  Sporere,  in  quo  sunt  plures  domus,  quod  aolvit  siDgulis  m 
anaia  Iria  talenta  el  8  cappones.  quomm  demirionim  roedletas  apectal  ad  communes 

usus,  medielas  ad  ceaam.  de  quibua  deoariis  90  candele  dantur  in  anniversario 
Hedewigis,  sictit  habetur  in  re^l»,*  proporcionaliler  de  ulroqiie.  ipaa  enim  Hede- 
wigis  dcdil  parlem  el  Eberhardus  miles  partetu  eju*idum  arealis. 

[3]  Ilem  lobium  pellificum,  quod  dedil  Wernberus  Viluluä,  cujus  ccnsus  perlinet  t» 
Mu  u   ad  serridum  Uarie  Hagdaleue  el  alo  ad  communea  uaas. 

[4]  Ilem  areale  ad  scnem  sanctum  Pelrum,  quod  dedit  Nibelungas  decanns 
aaocti  Pciri,  dl."  quo  oliiis  .sulvuiittir  Ires  denarii  el  insnpcr  ad  commnnes  inus  fra- 
lrum danlur  4  uncie  et  unus  denarius,  qui  eliam  perliaeut  ad  servicium  Marie 
Magdalene.  ao 
[5]  Ilem  domus  lapidea  cum  areaU,  quam  dedit  Bftddfiis  seullelua,  inler  Judeos, 
4pp.  M  cujus  aDDivenarium  oommemonmus  pridie  Icalendas  mal.  qui  eliam  plura  bona  oon- 
tuUt  eodesie  *  el  inslituil  primwm  serviciom  Kalerine  virgioia  et  kaudelas  in  pente- 
coalen.  predicta  domus  peilinei  ad  coromunee  usua  fralium. 


1  YargL  m.  4«. 

I  FcrfL  ZtUMÜr.  /.  Gmik.  d.  Oftcrrih.  N.  F.  171,  79S  «.  M. 

*  Jm  Seelbuch  uoch  enruhnt  nehm  der  duiiiuii  Inpiiira  iiitcr  ;uileOS  rftr  '^rhtjAwUg  fljMt  SIMI*  inttr 

kUbM  «d  isuutnm.    Verffi.  ZeiUchr.  /.  Getch.  d.  Oberrh.  Jf.  I\  III, 


Digitized  by  Google 


1224  — 


1228 


at 


[ß]  Ileni  (lomiis  lapidca  cum  nrcali  juxta  cj^mitcriiim  sancli  Andrce,  cujus  cpnsus 
pcrtinel  ad  cüinnniiios  usus  fralruin.  ilem  in  ialere  ejuädein  arealis  aliud  arealc, 
quod  pulatur  dedisse  ii&nradus  elemosioarius,  qui  cliam  esl  inscriplus  regule.'  quod 
solvU  du«a  uDciaa  ad  «sommuiws  usus  fntrum  4  nonaa  aqptembris.  «v^  » 

*        [7]  Ilem  curia  ante  moaaaleriitm  jusla  foolem,  que  dioUur  curia  prepoaiti  aale 
ttonasteriutn,  qae  oUm  fuit  curia  daustralis  et  commulata  est  cum  curia  apod 
sanclum  Andream,  quam  dcdil  Hugo  presbiter  de  Griez  canonicus,  cujus  annirer- 
sariiis  dies  esl  se[itinio  idus  julii.  que  nunc  csl  curia  clauslralis  el  oiiin  perlinebat    J^n  ' 
ad  comuiuneä  usus  fralrum.  cujus  loco  bec  curia  aiile  monaslerium  posl  mortem 

w  Friderici  eanloris  pertinaUt  ad  oommunes  usus  fratram  ita.  «jnod  aingidis  annis  da 
oenaa  ajusdam  eurie  portarius  aocipial  ad  usus  suos  10  aoHdoa.  et  idem  porlariua 
in  anniversario  predicli  Friderici  CHntoris  de  eodem  censu  dividat  10  solides  ad    ^p^-  *» 
selgerele  el  10  solides  dividat  simililer  in  anniversario  domini  Berengeri  Spirensis  *• 
episcopi,  fralris  ejusdem  cantoris,  et  10  solidos  dividat  in  anniversario  palris  eorum 

tt  Ollotüä,  quod  eat  nooo  dectmo  kaiendaa  aeplenüirifl  in  vigilia  aaauoiplioDia»  et   Amt.  h 
10  aolidofl  dividat  in  anniTeraario  matria  eorum  Adelbeidis.  quod  aal  7  idua  narcü.   jmm  » 
qui  omnea  poat  mortem  cantoria  inacribentur  rcgule.'  reliquua  censoe  curia  dalntur 
ad  oommunes  usus  fratrum. 

[8]  Ilem  areale  in  vpXen  f'oro  e([uonirn,  in  cjiio  sita  csl  donnis  Nicholai  Daciani, 

w  de  quo  daolur  4  uncie  et  10  deuani,  qui  pertineul  ad  cenam.  ibidem  areale,  quod 

aoWit  undam  ad  cenam.*  item  areale  negleetiim,  quod  «lim  aolvit  13  denarioa  ad» 
cenan.* 

Jtf  011«  Meücer  Sedbueh  foL  97  Z.  39  bis  fol.  97  <'  untm.  Alle  Einträge  von  der  ertte»  Hand, 
4k  JMMm  tM  itatk  roUie  IWtfrtm  Imintfi'rft  gmadit. 


9I*  VerseicAuiß  der  für  die  Bestreitung  des  gemeinsame»  Verbrauchs  und  des 
TüeMf$  httmmtm  «vßtrMtiMkm  Onmäsiiiti«  ä«i  Shmßimy«r  Jhmcapiiels.  [li*S4 
-t22$.] 

Item  descriptio  allodiorum  extra  civileiem  sitorum  ad  commuoes  usus  et  ad 
ceoam  pertioeumum. 

[1]  In  Hermuleaheim  est  curlis  cum  vineia  el  domna  cum  aua  curia,  que  pei^ 
tinent  ad  commanes  usus  fratnun,  quam  dedit  Heiniieaa  de  Veringen*  quaeopua. 

■j  Ditfr  Utile  gauM  Jiiäl»  amf  Rmtr.    b|  fimi  —  Vaiy  M«  mär»  eUm  efHerer  Band  emf 


'  Im  SeäOmA  mitem  ttttt^  Septmibtr  entgangen. '  Cta»t  mbdiMonm  obiit,  aimb  «piid 

iUMtam  Andream  iti  usum  fratrum.    Vergl  /^eilsrhr.  f.  Geerh.  d.  Ohrrrh.  X.  F.  77/,  19(1 

*  Yergl.  Ztittchr.  f.  Geech.  d.  Oberrh.  N.  F.  III,  9&,  303,  193  ti.  90,  aUe  vier  Einträge  im  Sed- 
htuA  mm  jmeiter  Hand. 

S  im  Seelhuch  nind  twch  unterm  Ilten  FOtruar  und  2tm  Jmi  ttwl»  iu  Im  MrwMMl.  F<ryL 
Zeitadur.  f.  Oeteh.  d.  Oberrh.  A.  F.  lU,  88,  94  u.  100. 


Dlgitized  by  ÜOOgle 


as  1224  -  1228 

[2]  Item  in  Mollesbeim  4  agri  vioiferi  et  dimidius,  quod  dcdit  Walthoiis  loicus 
dictiis  Sculleliis  de  Strazburc,  qxti  perliDenl  ad  octaras. 

[3j  Item  predium  in  Innetiheiin,  quod  dedil  Elicrhardns  mües  filius  prcdicli 
Waltheri,  de  quo  uuuc  dantur  20  quarlalia  tneuäuroi  fruioenli  el  20  qubrlaiia  urdei 
boBi  et  8  oppones.  medielas  frumenti  pertinet  ad  oommanes  usus  fratroro,  altera  » 
medietas  ad  oenam.  et  ideo  firatrea  tenentttr  qualibet  tecunda  foia  oportuua  vd. 
alia  die  in  ebdomada  prater  paadialem  celebrare  miaaain  pro  defanctis  et  visitare 
sepulchrum. 

[4]  Item  predium  in  Virdenbeim,  guod  dedit  lleinricus  roiles  fraler  predicli 
EbeflHirdi,  cujua  medietaa  pertinet  ad  csmmuiie»  usus,  altera  medielas  ad  cenam.  u 
ibi  eDim  daolnr  cappones  et  denarü. 

fß}  Item  predium  iu  Hoslhös,  quod  dedil  Wallherus  Sculletus  juvenis,  frater 
predictorum  üeinrici   et  Ehorliardi.  de  quo  danlur  20  quarlalia  ttlriusqae  fromeoti, 
quorum  medielas  special  od  communcs  nsm,  reJiqna  ad  cenam. 
juu  u         [6]  Item  octo  agri  ad  Dutelnheim,  quuä  dedil  Adelhelmus  9  icalendas  augusli,  ^ 
de  quibua  dantur  tria  quartalia  ailiginis,  que  perlinent  ad  oenam;  aed  olim 
dabantur  insuper  tria  quartalia  ordei. 
/uNfir         (7]  Item  Dubenckhehtt  eai  mansus,  quam  dedit  Gerdrat  idibiis  Junü,  de  quo 
danlur  8  quarlalia  ad  cenam  si!i!?in<<. 

[8]  Item  Berollsbeim  est  mansus  et  diuiidius,  quos  dedil  Ilermannus  laicus  «« 
Juni  n    15  kalendas  julii.  de  uno  manso  danlur  12  quartalia  siliginis  ad  cenam.  reliquus 
dinddiiis  mauaus  jaoet  incultua,  qui  eoiam  pertinet  ad  oenam. 

[9]  Item  molendinum  ad  Quainnheim,  quod  olim  pertinuit  ad  mensumam;  aed 
jacebat  incullum  et  ideo  concessum  csl  Ileiiirico  cierico,  qui  dicilur  Piscator,  qui 
edificavil  idem  müleiidimim  tali  eondicione,  quod  ipse  indc  solval  quolibet  finno,  » 
quaindiu  vivil,  4  quarlalia  siliginis  ad  cenam  el  posl  moricm  suam  idem  molen- 
dinnm  fadeat  ad  menanrnam,  el  qaiconque  ait  menanmarius.  reddat  »de  4  quartalia 
ailigtnia  ad  oenam. 

[10]  Ilem  in  Suvelwiersbcim  sunt  7  agri  frugiferi,  quos  dedil  Heinricus  Gan- 
lUnM    cellariiis  7  kalendas  aprilis,^  de  quibus  et  de  \\\m  agris  ibidem  jacentibua  danlur  m 

ad  cenam  (j  quartalia  siliginis;  sed  olim  dabantur  scplem. 
oct  M         [11]  Ilem  Wulve^iieim  sunl  bona,  que  dedil  Adelbeil  7  kalcodaä  novemli  is  et 
iii«.  #*   Heail  laicua  14  kaleodaa  septembria» '  de  quibua  dantur  modo  84  quartalia  siliginia 
ad  cenam.' 

[12]  Ilem  in  banno  Munoltshcim  sunl  17  agri  rrugifen,  quos  dedit  Rudegerus 
AKf  at    advocatus*  11  kalendaa  augusti,  de  quibua  modo  danlur  4^  quartalia  ailiginia  ad 
cenam. 

•}  et     MplBBbri*  «M  fMe>«r  BuU  am  Mandl  »aA§tM^ta.  b)  DMUtr  tmtr  Saarn  §Aatm» 


1  Im  Setibuch  unterm  27ten  Märt  eingetragetu    Vergl.  Zeittehr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh  S.  F.  III,  9ä. 

•  J«t  Se^buch  Uttfhm  heiie  Güter  ja  VI  nodioi  tl  qaMrUte.   Vergl.  ZeiUd^.  f.  G«aA.  d.  Oberrh,  m 

JK  F.  III,  mt  u  7'n. 

*  Da»  Sedbuch  fügt  hineu:  de  Hagenowe.    VergL  ZeiUchr.  f.  titach,  d.  Oberrh.  2i,  F.  III,  10$. 


Digitized  by  Google 


1224-  1228  33 

[13]  lleai  in  VeDdeDheim  est  mansa».  dimidiiim  dedit  R«ginhart  diacoftas 

6  kalendas  septembris,  alium  dimidinm  manstim  dedit  Adallwro  laicus  3  nonas '  Aug.Mt 
dccembris,  de  quo  maaso  modo  danlur  Iii  quarlalia  sUigtoU  ad  ccoam;  sed  olim  amu» 
dabaulur  20.* 

»  [14]  l\ma  in  LampeHheim  sunt  tercius  dimiditis  maotas  f«m  tarn  in  «gris 
quam  pratia  quam  curas,  qui  perUnant  ad  oeoam,  vel  param  plaa.  de  quoUbet 
horom  manso  dantur  modo  14^  qaartalia  siliginia  praterquam  de  nna  quarla  parte 

nansi;*^  olim  dabantur  20  quartalia,  sed  incerlum  est,  quis  dederil. 

[15]  llem  in  Vfilcnkrichesheim  jiixta  Haldcnburc  sunt  3  spjri,  quos  dedit 
Rugcr  luicus  pridie  kalendas  ducembris,  de  quibus  luudu  daliir  unum  quarlale    nov.  s» 

tritid  ad  eafum.' 

[16]  Il«D  in  Hinslele  aont  bona,  qua  dadit  Eberluiit  prepoiibw  4  kalendaa 

februarii.  olim  fuil  beneficiom  claustrale,  sed  dimitlebatur  ad  cenam,  el  poslea    jmH.  a§ 
dabantur  inde  sedecim  uncia;  aed  modo  coosceasam  eat  pro  10  solidis  R«inboldo 
»  Vilulo.  • 

[17]  Item  in  Hugesbergen  debeat  dari  5  aolidi  minus  obulo  ad  ceoam.* 
[18]  Item  in  Barre  dedil  Wemher  laicna  piidia  idoa  aprilia  agram  et  dimidium  Arntn 
Tinifenim  ad  eoiam,  qui  oonaoeari  fiierunt  pro  1  uncia ;  sad  deuarii  «t  agri  din 

aublracli  sunt. 

«I  [19j  Item  in  bauno,  qui  dicebattir  Herdosheitn,  qui  modo  coliliir  ab  illis  de 
Bersleteu,  suot  agri,  de  quibus  dabantur  7  quartalia  frumenli,  el  de  curia  io  eadem 
TiUula,  qua  modo  eil  deierta,  dabator  aotidua  el2eappoDes.*  quos  agroa  et  aviam 
eantor  attrasit  ad  bmeficium  auum,  qaod  habet  in  Beratelen,  qaoa  tenelur  dimtl- 
tere  fratribua,  qnla  perlinenl  ad  renam.  soli  enim  domino  de  Swabeeberfc*  dimiiai 

m  erant  ad  tempiis  vite  sti«^.  quia  tractaverat  negociuni  (^oclesie  in  Romana  curia. 

[2ü]  Item  in  Keslenliolz  snnl  vinec  pcrtiaenle.H  ail  commune^  tisns.  *  el  vinum 
bibitur  in  nalalibus  el  iu  auluumo  culiigilur  el  ducilur  el  procuratur  de  communi 
in  vaae  et  aliia. 


•]  falgl  scfil  iltiri-K  unlergttttite  Punitr  (J'titgl  tl  Dnkinttr  Ittrttr  RnH'i  fluntrn .  c)  prcler  — 
miDsi  to»  andrtr  mtmif  tfältrtr  Hand  an  Jiande  »ackgttrtft».  d)  Ditnr  Sinlrag  tum  TktU 
mtf. 


>  J«  SedbueJi  siwl  noek  5  modü  hugmmmt  terMtdUtO.  YergL  EtUtekr.  f.  Gt$A  dL  Obtrrh, 

2i.  F.  HI,  m  u.  äOX 

*  Im  Seelbuck  unter  dem  angegebenen  Datum  eingetragen:   Elwrhart  prepo«itns  obiit  Rimlat 
H  Biodiain  1  frisgingos  2  sitnlns  vini  l.    Veryl.  Zeittchr.  f.  (rttrh  fl.  Oh<-rrh    X  F.  III,  SC, 

*  Im  Sedbuch  üt  alt  Mderlrag  von  Hambergener  Gütern  nur  uidct  m  lUn  Marz  verieüAnel:  Roho 
obiit  da  dimidio  nanw  ad  matfAttgHk  %  «adw  rt  S  duMfiM  KtiyL  Aitortr.  /.  OMk  4  Otm*. 
Jt,  F.  III»  90. 

<  Im  StdbuA  SnUräge  mOerm  6lem  Imnat  mnä  tStem  Deeemtbtr.   VergL  Zeit$chr.  f.  Oetdt,  d. 
«  Oberrh.  N.  F.  III,  84  u.  SOi 

*  Etwa  der  Jkmeaponieut  AmM  von  SAwiMerg,  dtr  1196  und  1207  urkundUdx  nachweisbar  ist? 

*  SidM  Einträge  uiOem  um  WArmrwiäailt»MirM.  VergL  ZaHe^. /.  Geteh.  d.  Oberrh. 
X  F.  III,  88  u.  »L 

IV,  1  » 


Digltized  by  Google 


34  1224—  1228 

[21]  Item  in  Lulenbeim  sunt  fere  2  mansi,  quos  dedil  C&no  laiciis  16  kalendas 
Mftp.M    marcii  in  usus  fratrum  ita,  qmd  opus  ssncic  Marie  aiagulia  annts  2  quartalia 
siliginis,  ■  qui  modo  solvunt  10  quartalia  siltginis. 

[22]  Item  Hugo  milea  de  lapidea  porla  dedit  frolribus  quoddain  allodium  in 
Veodeohetm,  scilicet  doas  curlea  et  egroa,  pro  remedio  anime  aue  et  uxoris  aue  • 
Kam,  M    tali  conditioue,  qood  in  anniversario  suo.  quod^cst  4  kalendas  deceinbris,  porlsrius 
actij)iot  de  coinmuni  2  uncias  dividcndas  ad  sele^orele  inlcr  fralres  et  accijnat 
/«Ii  H    2  uiicitis  in  anniversariu  uxoris  ejusdein  Hugonis  scilicet  Oflcmigc,  quod  est  5  idus 
julit,  simililer  dividendas  inier  fralres.  de  codem  eltain  allodio  portarius  accipiat 
2  quartalia  siligims,  de  qaibus  qualibet  die  quadrageaime  preter  dominicas  procuret  m 
dari  scolaribiu  ante  refectorium  3  cuneoa  inter  eoe  dividendoa.  prelerea  de  eodem 
allodio  dftbuntur  3  quartalia,   acilicel  clerico,   qui  cuslodil  cameram  et  dicitur 
camerarlus,  1  quartale  et  clerico,  r|i)i  celebrat  manemissam,  1  quorlolo  et  vicario 
sancti  Laurencii  1  quartale.   isla  3  quartalia  erutil  lulis  Iruiuetui,  quäle  dabUur  de 
agris.  sive  siUiginis  simplicis  sive  silliginis  et  ordei.  reliqua  provenientia  de  eodem  u 
allodio  cedent  iu  usus,  fratrum  preter  pullos,  qui  suot  portarii. 

ß3]  Item  in  Bftlenbeim  eat  curtis  sive  ortua,  quam  dedil  SifHdoa  bui^raviua 
Mai  s  3  nonas  maji,  de  qua  danlur  5  solidi  et  capoues  duo.  G&nredo  coocesaa  est  anno 
äM  I    1239  festo  Philippi  el  Jacobi  ad  20  anooa. 

Jf  «M  MOker  aedbudt  fd.  98  bis  fd.  99     SS.  Die  ÄbMn  tüwi  Atnh  nXAe  hiitM-  m 
buchstabcn  hervorg'hobtn.    Die  EitOräge  1—20  $tammen  «M  der  enten  Hand,  Smtnit  JU, 

mit  (Um  fol.  'M  beginnt,  von  einer  zvxiten  Hand,  Eintrag  2S  von  einer  dritten,  Eintrag 

2-S  von  riiirr  vierten  Hand,  lunerlnilb  de.*selln:n  fifUt  hi'i  duo  rurii  Sehluß  citie  fütijte 
Hand  ei».  Auch  die  $pdtem  Uände,  jede^faUi  die  nxiU  und  dritte,  gehören  noch  dem 


HI.    Verznrhniß  der  einsl  :u  NnhirnUieferungen,  jetzt  zur  Zahlung  ton  DwMt^ 
Pfenningen  verpjlichieten  Hüter  des  UtraUburger  Domcapitels.  {1224 — i228.\ 

Hio  contioentur  feode,  de  quibus  olim  dabanlur  aervlda,  sed  modo  dantar  deoarii, 

qui  dicuntur  diensiphenningc. 
/M.f  [1]  nc'iino  prcposilus  dedit  Rrukingen,*  3  nonaa  janaarii,  de  quo  modo  dantur  m 

fratribns  2  talenla  et  porlario  lU  solidi. 
««i »         [2]  De  MoUcäheim  el  WielaulshoTen,  quod  dedit  C&no  preabyter,  6  nonas  ro«ii 

danlur  fratribus  11  unde  «t  portario  6  aolidi. 
iMf        [3]  Hein  de  VoroUieim,  quod  dedil  Lneao  eamerarius«  5  nonas  mal,  dalur 

modo'>  fratribus  talentum.  t» 

•)  Jim  trfS»$tm       <tma  «ccipwl.   b]  fvlgt  tut*  ßMiir, 


>  Yergl  UB.  I,  CS  nr.  79.  Vergl.  außerdem  rur  Kenntniß  ier  JMem  NotmÜi^iKUKgm  He 
unter  den  gegebenen  Daten  veritichncicn  Eintrüge  im  Seelbuch. 


Digitized  by  Google 


1224  —  1228 


35 


[  (]  Iiein  *  de  Jeben^eim»  quod  dedit  Addbrehl  advooatus,  6  idiis  mai,  dantur   «w  #« 

fratribus  4  talen(a  et  porlario  iinutn  lalenlum. 

[5]  Ilem  de  Ingoitcsahe,  quod  dedit  (iolebrelh,  pridie  kalendas  juQti«  dalur  jmm 
fralribus  lalenlum  uuuiu. 
•       [6]  Ilem  de  Bsddsbacl),  quod  dedit  Ödo  epi^icupus,  7  kalendas  septembris,  dantnr  ^iw.if 
poHerio  10  adidi  et  fiatrilKia,^  quanlum  poleat,  qoando  reditnelur. 

[7]  Ilem  de  Cricclicslieim,  quod  dedil  Ricbwinus  epiäcopus,  3  kalendas  seplembris,  Ait,n 
dantur  modo  fratribus  23  qiiartalia  siliginis  et  portario  5  qnarlalia  siliginif?  et 
5  quarlalia  ordi^i  ei  prebende,  quam  insliluil  Cüradus  clericus  diclus  Abbas, 
10  12  quarlalia  siliginis. 

[8]  Ilem  de  Eraollsheim,  quod  dedit  Fridericus,  5  kalendas  oelobfia,  daotur   a«A » 
portario  5  solidi  et  unum  quartale  meaaurai  firumenli.  et  fratribus  danlur  1&  uncie 
et  quinla  dimidia  ama  vini  et  pislori  duo  quarlalia  mcnsiirni  frumcnli. 

[9]  Item  de  Gcffede,  quod  dedil  KberUardus  presb^ter,  kalendis  novembris,  iv««.« 
u  daUir  iValribus  lalenlum  el  lumiua  iu  cboro. 

[10]  Ilem  de  WiUegoUlieim  de  tribua  manais,  quos  dederunt  quidam  fidelea,  qui 
non  sunt  scripti  ia  regnla,  de  qnibus  dantar  90  aoHdi.  cum  quibna  denariis  olim 
serviebalur  fralribu.s  in  refecturio  in  fcslo  animarum,  sicul  insliluluni  Alil  ab  inicio.  Mn,  f 
datiir  niüilo  (alpritiim  fralrilms,  t!e  quo  lalento  dividuntiir  5  solidi  in  panc  pl  aliis 
10  pauperibus  in  feslo  .-iiiiiniiniui.  rt'lujuos  10 solidos  relinel,  qui  coUigil  eosdcm  denarios. 
el  fralribus  rcmanenl  nuvem  uucic. 

[11]  Item  de  Hetinabeim,  quod  dedit  Noede,  6  idtia  jaouarii,  quia  dimiaaum  est  jim.ff 
ad  meusuraam  Oeisbolsbeim.  idem  menanroarius  dal  portario  6  soUdos. 

[10]  Ilem  de  Torolfsheim.  quod  dedil  Otto  laieiia,  5  idus  junii,  quia  dimissum  Jtmt» 
ti  esl  ad  mcnsuniam  de  Wu  hcrslieiin.  idem  menstirnnrius  dal  portario  10  soltdos.'^^ 

Nota,  de  quocunque  beneiicio  horuni,  ubicunque  dulur  portario,  dabilur  eciam 
jüaceme  vinum  prclerquam  de  Wielantsboven.  scias  eliam,  quod  frumeulum  de 
Grieebesbeim  et  onoes  daierii  predicti,  qui  pertineul  ad  ftatree,  dantur  modo  ad 
eommunes  usus. 

10  Iteiii  Melhildis  de  Ceinbein  el  ITiif^o  marilus  dedmnü  1  apnim  situm  apud 
Kvaihzenlieim'  ad  cenatn  refeclorü  in  quadragesima,  de  quo  Fridericus  diclus  Vreise 
annualim  prcsenlare  debet,  4  sexlaria  siligiuis. 

M  am  Meiler  SeeOmAfA  69  K  19  bis  foL       Z.  18,  Ikt  Onuk  Kimtfdtn  SÖiaß- 
alttau  JäftUrag  von  der  enUn  Hand. 

K  a]  ItftH  Sinirag  geki  tini  fnSt  JImr  toraut.    h\  Mff  fjw  $Mßm  Ittki.       fUft  ik*  Batm. 

d)  DUur  ItttU  Mintr^  tImM  «m  «Imt  mvmIm  ^fäNm  Band, 


•  Fehlt  im  ikelbveh. 


Digitized  by  Google 


36 


1324—  1228 


32.  VtrmerAe  M6er  Nvhmä-  und  (hUU$finmgm,  dietMdoi  Stnt^mrgtr  Dom' 

öciendum  quod  de  Tambach '  huiliä  ü  auuis  dabil  Iratnbud  scula^ticus»  quandiu 
vivil,  3  flisingos  el  portario  aaum  quartale  frumeati  meiisunii  et  pinceroe  ywam 
■uum.  interea  iMielur  dare  poiiario  qaarlala  1  fnimenti  mensunii  «t  quioquid  «um  t 
oonliDl^l  da  tfibufl  frissiugis,  et  pincerne  vinum  suum. 

Dominus  preposilus  habet  fcodum  cle  Vorchheini,*  quandiu  vivil,  pro  talento. 
preposilus  eciam,  quandiu  vivit,  dabil  de  Taleheiui  in  ebdomada  paschali  *  pleuuia 
dimidium  senrictum  el  pauem  et  vinum  cum  phalelaleu.  post  ejus  mortem  vel  mula- 
Uonem  feodi  dabitur  de  utnxiae  feodo  anliquum  jos  si  potesi.  n 

Dominus  A[rnüldus]  de  Burgelen/  quandiu  vivil,  dubit  de  Bibilnlieim^  plcnutu 
dimidium  servicium  cum  phalelalen.  exceptis  pnllis  cl  j)lui-enlis  el  vino.  dabil  eliam 
inde  10  solidos  ad  niaiulalutu.  })osl  ejus  obitum  dabilur  anliquum  jus  si  polest,  dat 
etiam  modo  pincerne  vinum  suum. 

Ittin  dommiia  Otto  da  Bonveli,*  quamdia  vivit,  dabit  de  Mulvefahaiin  et  Wicbers-  » 
heim  tantum  ttaa  fttagingoa  ta  feria  V  paaehalia  ebdomada.  poat  ejus  ohitum  dabitor 
plenum  dimidium  servicium.^ 

Tiem  porlarliis,  quaindiu  vivit,  dabit  de  Ebersdorf'  plenum  dimidimn  Servicium 
pum  frumenlo  cl  viuo.  postea  dabilur  anliquum  jus  si  polest. 

Scieuduin  quod  dominus  de  Rapullesleiu  el  sui  heredes  lali  coudic!oue  possi-  w 

dant  benefieium  in  Si^teabeim,*  qmd  bona  6da  teneolur  dare  3  frissiogos  et  tria 
qnarlalia  roensarai  frumenti  et  qaintam  dimidiam  amam  vioi  ante  eamivolam  okri- 

corum  vel   ipso  die.  quod  si  neglexerint.  dabunt  ante  mediam  quadragesimam 
5  tolcnla  Argenlincnsis  monele,  qualis  tunc  dari  debel  in  civitate.  si  vero  ulrumque 
oeglexeiiol,  nicbil  Juris  deiuceps  habebunl  io  illo  feodo,  sed  liberum  redibil  ad  <» 
fralres.  et  super  hoc  babent  Privilegium  ecciesie. 

Item  Gftniadua  Leilreebe    ad  tampua  viu>  sae  dabit  da  feodo  Sdiarwilra    3  fiia- 


*  Jm  StdbitA  JBmMlf*  «mttrw  latm  lUnr  «hmI  71m  3fowri»f.   Foryl.  Zdltoeitr.  /.  Ofwk.  A. 

Oberrh.  N.  F.  III,  90  u.  201. 

<  Vergl.  den  Eintrag  unterm  Sten  Mm  im  SeelimcH  und  d*e  ManduUueH.  S.  ZeUackr,  /.  Öetch,  w 
4,  Ohmi.  ».  F,  lU,  M. 

*  Ver^.  den  Eintrag  unUrtn  Iten  April  im  Seelhuch    S.  Zeittdtt.f.  OttA.  4.  Obmh,  N.  F.  III,  90, 

*  Ancid  wm  BOrjfien  m  jener  Zeit  Camerar  de»  JJomeapttett. 

*  Foyl.  Am  JSIMray  wrtcm  Um  A)tra     StObtuh.  8.  ZtlMhe.f.  Otteh.  d.  OkrrA.  JT.  F.  lU,  AS. 

*  Otto  von  Bollfeld  ah  Domrauonicuii  1308  utul  1218  urkundlich  nachwrishar  !• 

>  Vergl.  de»  Eintrag  untern  36tm  Februar  im  SedbuA.  8.  ZeiUchr.  f.  Qetch.  d.  Oberrh.  N.  F, 

m,  90. 

>  VerfIL  im  Ebani§  mkrm  iUn  FAnar  im  fiNBueh.  8.  Ziäkkir.  /.  at$dk  d.  Okrrk  X.  F. 

in,  87. 

»0  Vergl.  die  betreffende  Vrkuixde  von  1319  October  1,  UB.  I,  tS9  WT,  379. 
>>  Korurod  Leitreche  itt  1225  urkundlieh  nachweiAar. 

»  F««!.  ÜB  Bbarift  mtem  m»  Jamm  «mi  Mm  JM  «e  fiMilMdk.  A  Zrilkhr,/,  Mk.  d, 
Cbmh.  N.  F.lliai*.  97. 


Digitized  by  Google 


1224 


1228 


37 


giogos  «1  paneia  et  Tinttm  et  fideüter  colet  vineas.  postM  dabUttr  plennm  aervidaai 
ai  poteat. 

Ifem  post  mortem  Scfredi  miiiislorialis  '  fcudtini  in  (^rieclieslieiin  *  rcdibtt  liberum 
ad  fralres  cum  ediliciis,  que  in  ipso  edillicuveril,  iiullo  herodc  .suo  COUlrsdicente ; 
»  sed  quamdiu  vivil  dabil  45  quartalia,  sicul  buperius  scriptum  est. 

Item  dominus  de  Bürgel«  lempore  irile  »ue  da!»(  lercium  dimidium  talentum  de 
BrokkjageD  in  purifieaiione.*  mi^i 

jr  m»  irdfar  Adkiicft  fA  99  •  2.  »5  H$  fik  100  Z.       JMta  Am*  mOe  JmiHdai 

so         33.    VerieichniD  der  :u  den  Seel<;eTäthitiftnngen  des  Stroßimyer  Jkmei^ßiteÜ 
gthSrigw  außerstädlischc»  Qtmdstücke.  {1224—1228.\ 

Nota,  hec  sunt  bona»  que  sita  sunt  extra  civitatem,  de  quilms  danlur  dcnarii 
fruraentum  et  vimirn,  q»e  perlinrnt  ad  selgerete  et  portarius  dcbcl  di\  idor.-  fralri- 
bus.  (pi'<rinn  qopdnm  coQcesäa  sunt  rusticis  el  aUis,  quedam  etiam  babenlur  tarn  a 
16  mililibua  quuiu  ab  uliis  hcredilario  jure. 

[1]  Cranecbesveldeu  aunt  quedam  bona,  qae  dedit  Bernbart  presbiter  6  idua  t 
jannarit.  qua  leaeiat  quidam  el  lenmtar  dare  2  uociaa  Intnbua.*  quod  olim  fuU 
daualnle  beneficium  et  idem  dederuot  domino  boieiicii  aodpitrem  preter  illas  duaa 
oncias.  que  dividcLontur  fratribus. 
M        (2)  Item  in  bauuo  Hostboveu  est  ager  vinifer,  quem  dedil  Werober  milos  de 

Mundiiigen  6  kaleudas  februarii.  ^«m.  *i 

[3]  Item  in  Bibilnbeim  sunt  doo  manai,  qui  pertinent  ad  opus  sanete  Marie, 
quos  dedit  Albertus  causiliciu  kalendas  februarii«  de  quibus  magiatri  operia  leneutur    ntr.  4 
fratribus  darc  2  uncias.' 
«        (4]  Itetu  in  Hbiitlenlieiin  sunt  vinee,  quns  dedil  iie^iäo  decauus  nunas  fi'bruarii.  Ptbr.» 
de  quibus  dantur  fratribus  7  solidi  ArgentiDensium,*  quos  solel  coUigere  nuucius 
fratrum,  qui  diator  wunnebole,  qui  mittilur  illoc  in  autnmno. 

[5]  Item  in  PbaSienheim  est  ager  vinifer,  quem  dedit  Bonifacius  uiles  de  Steinen* 
bnr^tor  15  kalendas  febnwrü.*  am.  «t 


ao        '  WM  Si/riduB  tninüter  fratrum,  der  von  1216  bit  1239  nadkweMar  mI. 

*  Vti^  4m  IStMlnv  «mfim  SOtan  Aatfiot  witi  im  amduatig  im  fiMAwk.  8.  XäUdir.  /.  GttA. 

d.  Oberrh.  N.  F.  III,  lOfi. 

*  VtrgL  S.  36  Anm.  4  und  den  Eintrag  unlerm  3tm  Januar  tnti  der  Jiandnotix  ün  tketlmch. 
8.  AAackr.  /.  Ottek.  4.  ttcrrft.  N.  F.  HI,  OS. 

tft  '  /tii  Srr'f.arh  in]fn-  d'-v-  'i?; 7f "r'^tiffi  Datum  der  Kinir<j<7  ■  Pfrnhart  presbyler  obiit  He  Cranecliei- 
felden  anicuitiue  iratrum  ileuarius  1,  quöcamjue  locoruui  sit.  Vergl.  Zeitathr.  f.  üench,  d.  (Jfjcrrh. 
X.  F.  III,  84. 

*  Im  Stilbtuh  mttim  Mfigtimm  Ihtttm  ti$ifitnfm:  ukoiqae  fintfum  dMiariaa  1.  V«rgU 
AteAr.  /.  Gttck.  i.  Oberrh.  IT.  F.  Jlt,  9$. 

M  *  Im  Seelbuch  unln-m  ungegebenen  JOatum  eingeiragimi  «od«  4aatvr  IsIealqB»  ftatnUB  deOttdl  S. 
7<ryL  Z€i*$chr.  f.  Oeech,  d.  Obark.  N.  F.  III,  «7. 

*  Xdr  bttrtffende  Eintrag  im  SitAiidk  adltti  «M  MmUtr  Bntä.  FnyL  Xnlaekr.  /  Otaek.  4.  Obtrrh. 
S.  F,  in,  M. 


Digitized  by  Google 


38  1294»12a8 

MtvM  [fi]  Item  Ergershcim  sunt  3  ogri  vinifcri,  qiios  dcdil  Orlruii  4  iJus  februarii. 

de  quibus  unicuique  fralrum  datur  denariiiä  1.  quia  olim  fuil  beueiiciura  clauslrale. 
Mr.«        (7]  Item  Ifiunelie  «ml  2  agri  viniferi,  quos  dedit  Hartparo pridie  idos  MmiaHi. 
de  quoram  medielite  quidam  dal  allenm  dimidiam  amam  vidL  de  reliqua  medielate 
quidam  aller  dal  3  amas  vini»  qui  eliam  dal  l  capponem  de  quadam  parlicula.  > 
[S]  Item  in  campo  ante  civilatem  est  1  aper  frugifcr,  quem  dcdil  Willehelmus 
frijr.  /j    laicus  idibus  februarii.  de  quo  quidatn  dal  solidum  unum.  item  in  eudem  campo  est 
j/dr;jo    alius  Rger  frugifer,  quem  dedil  Mebthill  3  kalendas  aprilis,  de  quo  idem  dal  eliam 
SOlidutn  1,  qui  habet  priorem. 

[9]  Itent  in  banno  Keatenhoh  annt  2  agiri  ittculti  olim  viniferi,  qnoa  dedit  lo 
Nibelunc  laicus  16  kalendaa  marcii.  qui  concesst  sunt  pro  iribus  pullis. 

[10]  Item  in  Kestenltol?,  sunt  3  agri  viniferi,  quos  dedil  Burchart  laicus  12  kalendas 
. oe<.  i/    novembris.  de  (|uilins  dt-benlur  fratribus  4  unoie,  que  a  tempore  mortis  Heinrici 
imperatoris  sublractc  sunt.' 

[UJ  Item  inÄcIienheim  eal  ager  frugifer,  quem  dedit  Ganilliia  miles  lölcalendas  *§ 
Mr.M   marcii,  de  quo  danlur  tria  aexlaria  ailiginia. 

[12]  Item  in  Acbenbeim  ert  cnna.  quam  dedil  Hugo  oognomine  Wippertan» 
tkt.H    14  kalendas  januarii.  que  concessa  est  pro  ?0  dennriis.' 

[13]  Item  in  Criecheshcim  juxla  Hutlesheiin  sunl  3  agn  frugiferi,  quos  dedil 
Mr.M    Heinrich  milcs  6  kalendas  marcii.  quorum  unus  perliuet  ad  opus  sancle  Marie,  reliqui  m 
duo  aunt  Aatnim.  de  quibua  trilma  aimul  danlur  uno  aono  2  quarlalia  ailiginia  et 
aecnndo  aono  2  quartalia  ordei.  tereio  anno  nicliil  dalur,  quia  lunc  sunt  inoulli.  de 
quo  frumcnlo  tercia  pars  dalur  ad  opus,  reliquum  vendilur  et  dividilur  inier  fralrcs. 
[14]  Ilcm  in  Tamhnch  rst  ngpr  vinifer,  quem  dedil  Wernherus  Puer  4  idus 
jv<rt/j    marcii.  qui  concei>sus  est  pro  ama  vini.  u 

[15]  Item  in  Quvaaduheim  fiunt  10  agri,  quos  dedil,  ut  etedilur,  Budio  laicus 
MraM   8  kalendas  afwilia,  de  quibus  danlur  2  uneie.'  qnos  babent  plures  beredes.  de  quo- 
Übet  agro  aolvunlur  4  denarii.  quilibel  salvil  quanlum  hübet  de  agri:^. 

[10]  Item  mfn.siirnarius  de  Lamperlheim  debel  dare  4  solidos  in  anniversario 
MtrsM  Cftnradi  de  Ulelubrucken  S  kalendas  nprilis  et  2  cappoiies.  ([ui  dedit  areale  jiixta  w 
sanclum  Andream  ante  capellam  sancti  Antonii.  quod  areaic  prius  solvit  eu:>deni 
denarios  et  cappones,  aed  commnlalitm  est  cum  SüHdo  de  UffwUre  pro  feodo,  quod 
ipse  lenebal  in  mensuma,  ila  eliam,  quod  posl  mortem  ejusdem  Sifridi  et  uxoria  aue 
in  anniversario  utriiisqne  dabil  unicuique  fralrum  denarium  1.^ 

[17]  Item  in  Pbeteuabeim  sunl  3  agri  fhigiferi,  quorum  duos  dedit  Fridericus  « 


I  WM  teü  dtm  Todt  Aiiiridbt  VI.  im  Jähr  UM. 

*  EMqMm'cM  der  Angabe  im  5M&«eil,  wUtt  bereit»  eine  eweite  Hand  khUMt^^tt  hatt  Wti  Biodo 
teatuD  datnr  nncia.  Vergh  Zeitedtr.  f.  Geteh.  d.  (Jberrh.  X.  F.  III,  204. 

'  Im  Srdhitch  unterm  angegebenen  Datum  der  ShUrag:  Baggo  laiou  obiit  de  Slnzxeiihein]  et 
QwMawtheim  dcnanom  t  «t  illii,  qai  «odcm  di»  nimm  ovituit,  dtnaiio«  8.  Vergi.  ZcitacAr.  /.  m 
Oetdk.  d.  Obmh.  K,  F.  Ol,  91 

*  Aiinn-i^mr  Sijrid»  eSufOnfm  unUrm  STten  Mdn  m  Stäbuek,  VirfU  Zeittdtr.  f.  Oe$ek,  d. 
Oberrh  N.  F.  III, 


Digitized  by  Google 


1224  —  1228  9B 

mQes  8  Vatettdas  »prilis.  Icrcinin  dedit  Oerharl  mfles  kalendas  mal.*  de  <faSbn»  agris  jSSV 
nmul  danlur  5  aolidi  in  aDDuntiatioae  sancte  Marie.  jfinjr 

[18]  Item  in  Phelensheim  suqI  50  agri,  quos  dedil  Ülricus  laicus  5  idus  augiisli. 
de  quiljus  danlur  50  denarii  unicuique  fralrum  cl  oclo  minislris  eorurn  denariiis  1. 
I        [lüj  ilem  in  Wikerübeim  sunt  12  agri  frugiferi,  quorum  4  dedil  Aiberlus  de 
Rinowe  7  kalendas  aprUis,  4  dedil  Bftdolfus  paler  soua  6  idus  aprilis,  duoa  dedit  "f^r.^ 
HftdolAis  miles  ßUus  predicU  Alberti  3  kaleodas  junil,  2  dedit  Eiwrbarl  miles  freier  jmw 
predicli  Alberti  4  kalendas  oclobris.  de  quolibet  agro  honim  12dantttr  tria  sextaria  av<-M 
ailiginis.  de  islis  agris  quiduin  habonl  plus,  quidum  minus. 
10         [20j  Item  in  ColbullesluMin  äunl  quediim  bona,  que  dedit  Juudila  4  aonas  aprtlis. 
de  quibus  bonis  lieredcä  leuenlur  dare  2  uncias.* 

[21J  Item  in  Lamperllidin  nmt  Z  agri,  quoa  dedit  Hak»  0  idua  «priltt.  ^  t 

Ilem  in  eadem  viHa  auni  8  agri,  ^aos  dedit  BiUolf  laicns  Store  vir  prediele 
II  ei  Ii  kc  15  kalendas  januarii.  de  qiiibua  4  agria  nmul  dantur  quolibet  anno  8  sextaria   a«.  m 
1»  ailiginis. 

[22]  Ilem  in  Lamperlheim  est  onus  ager,  quem  dedil  Gerdrut  filia  predicli  Storea 
pndie  kaleudaa  jauuäni.  de  quo  singulis  annis  danlur  2  sextaria  trilici.  Bm.  9* 

[23]  Item  in  Hohheim  sunt  2  agri,  quos  dedit  Barkardus  prelbelus  pridie  nonas 
mai.  de  quibus  datur  uncia  1.^  im  9 

SD        [24]  Item  in  Marlei  est  ager  vinifer,  quem  dedil  Otto  Puer  7  kalendas  marcii.  MnJV 
(25]  Item  in  Jenebreten  est  mcdiclas  rnijusdam  alloJioli,  que  est  fratnim,  quam 
dedil  lleinricus  pro  se  et  matre  sua  Gerdrude  7  kalendas  marcii.  uade  dalur  fralribus  rtbr.a 
ainguUs  anrns  qvartale  fnimsnti. 

[26]  Item  in  baono  Soherwilre  est  ager  vinifer  joxta  bannum  de  Kuoegeshamt 
■  quem  dedil  RQdolfiis  titeloneerius  9  kalendas  junii.  de  quo  modo  danlur  due  ame  MrfSf 
vini;  sed  post  obilnm  ejus,  qui  nunc  possiJct,  Über  reverliliir  ad  fralres. 

[27]  Item  in  SutlloUeshcim  est  dimidiiis  mansus  minus  uno  agro,  quem  dedit 
Bertholduä  cautur  de  Gerullesekke  11  kalendas  äeplembris.  de  quo  danlur  4  quarlaha    ^ug.  u 
tritid  et  8  sextaria  siUginis. 
m       [28]  Item  in  Berehdm  juxta  Barre  «et  qnedam  cnria,  quam  dedit  Bdnlodi  buoaa 

kalendas  seplembris.  que  solvil  solidum  et  2  cappones.  avfc# 

[20]  Item  in  Oderalesheim  est  sger  vinifer,  quem  dedit  BAdolfus  laicus  3  nonas 
seplembris.  s«/>t  j 

[30]  Item  in  Ebenbeim  aunl  vioee,  quas  dedit  Eberhardus  decanus  4  kalendas 
•>  novembria.  de  quibus  beredea  sni  dant  10  solides,  de  quibus  10  solidis  4  pertinent 
ad  fralrea,  2  fralribus  sancti  Thome  dantur  cl  duo  danlur  fralribus  aancti  Pelri  et 
2  solidi  dantur  dominabus  soncti  Slephani.  de  nostris  4  sülidis  datur  quarto  elemosi- 
nario  noviter  iDslitulo  1  denarius  et  sacrisle,  cujus  est  ebdomada,  datur  1  deoarius. 


«       1  J»  SitSbuA  UMUr  im  eiyyitmm  IMwM  eingetragm  uniouqiw  ftatnm  diiwrinm  1.  Vw^ 
Xdtkkr.f.  €Mk.  A  Oterrft.  K  F.  in,  M. 


Digitized  by  Google 


40  '  1224  —  1 228 

[31]  Item  in  Biscofesheim  juxla  fiodeaheim  eal  «ger  vinifer,  qaem  deditWeroher 

Aor.  tt    puer  laicus  13  kalendas  decembris. 

dk.  h  [32]  Item  in  WillegoUebeim  esl  ager  frugifer,  quem  dedit  Agnes  3  idus  decembris. 
de  qtto  danlar  uoo  anno  4  aezlaria  *  siliginis,  aeeundo  4  sexlaria  ocdei,  terdo  nichfl, 
qiiia  ineultua  est.  » 

[33]  Item  in  Criechesheim  joxta  Tungedesheim  sunt  qiipdam  bona,  de  qnibiis 
dalur  uncia  a  duobus  ab  ulroque  10.  *  de  isdpm  eliam  bonis  debcbat  instipcr  dari 
uoa  uncia  singulis  annis  ab  heredibtis  ciijtisdaiii  Hermanni,   (jiie  diu  esl  sublracla. 
[34]  Item  in  Kinslelen  sunt  quedam  bona,  de  quibus  dantur  4  sulidi  u  pluribus 
am^  t   in  feslo  Petri,  quod  dicilur  ad  vincala.'  m 

[35]  Item  in  Offiroheim  aual  quedam  bona,  de  quibus  danlur  30  denarü  in  festo 
/mtM    Johannis  baptiste.  et  qnidam  de  isdem  bonis  deberent  eliam  insuper  dare  10  denarios. 
qui  diu  snhtracti  sunt.* 

[3r>j  Ilpm  in  TlialeheiTD  sunt  qticdam  bona,  de  quibus  olira  dabanlur  10  solidi.* 
de  quibus  adnuc  tantum  datur  uncia  a  mouacbis  de  Niwenburk,  quia  uxor  Lugelini 
dedit  eis  2  agros,  de  quibus  eo8d«n  denarios  dare  lenenlur.  de  residuis  5  nneiis 
Bertcddus  de  Offenbntk  dedit  15  denarios,  filii  Volemari  de  Baldeburnen  dederuoi 
2  uncias,  mater  Heinrici  militis  de  AUburnen  dedit  15  denarios  et  liUus  soraris  cujus- 
dam  Rudegeri  ruslici  de  BiseofTesheim  dedit  15  dnnarios,  et  Hellengenis  miles  de 
Lamperlheim  dedit  15  denarios.  qui  omnes  diu  sublracli  sunt.  » 
[37]  Item  in  Bnishwickersheim  sunt  quedam  bona,  que  perlioeot  ad  minislerium 
Htm.  M   porlarii,  que  dedit  Wolf  heim  laieus  11  kalendas  dec^bris.  unde  debent  dari  3  solidi, 
quorum  medietatem  dat  Wernhenis  Bagarius,  aliam  medietatem  debeni  dare  pueri 
Burchardi  de  Bilde,  qui  denarü  sunt  servi  dormilorii. 
Jon.  <  [:^J  Item  in  Helinshcim  est  curia,  quam  dedit  Alberlua  miles  6  idus  jaouarü.  » 

de  qua  danlur  7  sexlana  fabe  et  2  pulli  vel  3  anele. 
MU9        [39]  Ilem  in  Westhoven  curia  ei  ager  vinifer,  quem  dedit  Bureardus  8  idus  Jalit, 
et  ttxor  sua  posi  mortem  ejus  inscribetur  regule.  * 

[40]  Item  in  Westhoven  est  ager  vinifer,  quem  dedit  Dietbericus  Burgravius 
Febr.ii    8  kalendas  niarcii.  de  eodcm  agro  dividet    porlarius  in  anivcrsario  pnlris  sui  Rur-  *> 
um  «    cardi  20  denarios,  qui  prius  dabanlur  de  2  agris  in  Ilolzheim  2  oouas  "  maji,  quos 

b)  sexUria  ouf  JKaMf.    b)  dividct  att/"  Srnttr.    e)  II  MB  m/  BMur, 


I  Betügliche  J\intrn;;i-  im  StAuA  itHterm  3km  tmi  HHm  FAnur.  YtrpL  Btitttkr.  f.  <3mk*  d. 
Oberrh.  N.  F.  JJJ,  87  u.  89. 

>  Der  heiOgKekg  JSMny  im  AdBiicft  mHUrm  3Um  JmK.  Ver^  Ztitm/v.  f,  Omc*.  A  Obtmh.  U 

H.  F.  III,  192. 

'  Betuliche  Einträge  im  Seelbuch  unterm  Ilten  Aprü  und  Jlten  3Iai.  Vergl.  Zeiichr.  f.  GcscA.  d. 
Obmh.  N,  F.  III,  94  u.  99. 

*  BetügKtAe  Emtrigt  im  SidbuA  mitam  IMm  FArtiMr,  S6tm  Min  «mi  19Un  AngnU,  ^  <»- 
tammm  fedoeh  7  Umm  tlatt  9  «r§ibm  VtifiL  XtfUdUt.  /.  GtiA,  A  Ottnk,  N.  F,  Ulf  ^9tm,  194,  M 

&  Im  Seelbuch 
A  Oberrh.  JT.  F.  UI,  lOJ). 


Digitized  by  Google 


1224  — 


1228 


41 


redflidimns  heredibus.*  item  de  fodem  agro  liubebilur  memoria  matris  siie»  Sigewize 

7  Kluä  septembris.  item  de  eodem  agro  uxor  sua  Beatrix  p06t  rnorUsm  suam  inscri-    st^t.  7 

belur  regule.* 

[41]  Item  Wenihenis  Stapb  Z  kalendas  mai  dedil  ia  Tnibterah«m  10  quarlalta  ^jw.x« 
t  de  qaodam  allodio,  qoonim  4  sunt  fratrum,  4  operis,  untim  derici  manemisae  at 
unam  vicarii  sancti  LaurenÜi. 

[42]  Item  EdeUint  unum  agrum  vinifertttn  dedil  ia  Pfaffenbeiin.  q^qe  obiil  nonaa 
seplembris.  9^  i 

Nota  quod  boaa,  que  uon  descripsimus,  neu  äuut  leuda  fralrum,  que  cutilinenlur 
»  ia  Kgula.  partim  dimissa  annl  ad  mensttrnaa,  quedam  perliaent  ad  caniwn,  qoedam 
eüam  adlracta  sant  ad  feoda»  quedam  sant  etiam  oommutata,  aioul  invenilur  superiiis, 
quedam  sunt  vendUa,  qoedam  aubtraela  et  neglecta,  qnedam  dimiasa  ad  bona  cene 
sibi  adjacentia. 

M  aus  Melker  Seeibuch  fol,  100«  bis  f<A,  103,  Z.  19.  Die  Kinträge  1—3C  stammn»  wn  der 
I*  er«(cn  Hatid  bit  m^f  den  SehlußtaU  des  lÜPtragB  36  qai  omaes  «t«  ,  der  wie  der  Ein- 

*n§  ST  ehur  meeitm  Bamd  ONj^eMr«.  IHe  BimMIge  89— a  tbtd  «dn  «Amt  OrÜtm,  Bbf 
trag  42  von  einer  vierten  Hand.  Die  Scldußnotii  nota  qnod  etc.  »te}U  ewar  auf  der 
gleichen  Seite  wie  der  vorhergehende  Eintrag  43,  ist  davon  aber  durdi  ein  S^ium  wm 
22  ZtOm  färtmit  tmä  fMrt  mMarmm  der  tnim  Hmi  «t. 


M  34.  V^nurJie  %ber  Verpfieh^geHt  Wiehe  itr  Sekeni  und  4er  KeUemeister 
des  titraßburger  J/omeefitele     leisfe»  iaieUt       ünlerkaU  des  Se/Morüm  *.  A, 

Nota,  in  oena  domini  pioceroa  tenetnr  de  officio  sno  pauperibus  dare  nibeum 
viDum  «d  mandaluto.  et  album  vinum  propinatnr  de  eommuoi  et  celtorarins  dat 

u  2  solido:>  ad  dividcndum  pauperibus  ad  mandalum  rt  dnt  peccaria  ad  propinandum. 
dal  cliam  in  inicio  qitndragrsiinp  »hi«s  pelves  ad  luvundos  pedes  ponperum.  finilo 
mandato  in  ccna  duniini  duo  minislenales  porlarii  accipiunt  sibi  2  mauulergia  et 
duaa  pelvea. 

Item  pineerna  teaetur  propiuare  canoaicia  aancli  Thoma  et  aanoti  Pelri  in  pro- 
••  eeasiombua  posl  veaperaa  U>to  bdiio  preterqoam  in  nalalibu8|  Inno  propinaUir  eis  de 

oommuni. 

Kern  in  sRhhnlo  sancto  ad  collaliorieiii  uiile  coinplelorium  propioalur  de  cooi- 
utuiii,  iiiiuüiler  iu  sabbato  sauctu  peulecuäles.' 


M       1  im  SajUmA  «ttterm  61c»  Mm  Vemttk  wm  tpäterer  Hmtd:  d«  agro  in  WMtbovta  80  «UiMurios 
qoi  prhn  daimitvr  de  Bolsbeim.  Foyl.  Zeäadir.  f,  Ottdk.  d.  ObenX  HT.  F.  III,  07. 

*  Fehlt  im  Seelbuch. 

*  In  den  Coimiatndiiin  (odMiaaticf  Argratinatwi«  (CcliMf  o«dliuii(  •  nligioiiirimo  presbiteca 
«t  CMMnieo  igudMB  eeeUii»  BaMolf«  i»  Bpnaumkinger  Codem  «r.  6ti  fol,96*—t6', «mgetrafen  «m 

«  tUur  Sand  au  Bmk  dtt  IM»  JeiMiuiidtiftt,  weugmeitt  SätutSm  enlkaUuid,  wM  fd.  69  wt' 
IT,  1  9 


Dlgrtlzed  by  Google 


42  12  24 —1228 

Nota,  frnlrps  lenenlnr  dnrc  0  («Iciilu  de  coniiiitini  in  qnadragesiroa  pro  piscUms 
ad  refctiorium,  qiie  olim  iliili;intiir  de  Milzecha,  quod  vendidcrunl.' 

Nola.  cellcrariiis  teiieUir  singuliä  annis  porlario  1  huhlcil  salis  et  piucerne 
simiUter*  et  sal  in  coqainam  fratram  et  ligna  ad  refectoriuin  ealeficieodum  a  festo 
ff««.  M   Martini  uaqiie  ad  eenam  et  in  cena  domioi.  t 

Sciendum  qood  de  singiilis  Iribus  meitsurnis,  scilicet  Wikcrsheim  Geisbolta- 
etfi.»    heim  Lainperlheim,  quolibet  anno  in  nalivilale  beatA  Virginia  dalur  unum  mensala 

inlcxlum  et  manulergiura  de  simplici  panno. 
Ott.  s         Item  de  feodo  de  MuUesbeim,  quod  dedil  Baldolf  cantor.  5  uonas  octobris,  uuo 
anno  dantur  baceina  2  ad  rafectorium,  altero  anno  manutevginm  intexlnm,  quo  lo 
utebanlnr  olim  mioiatri  altaria,  quando  solcbant  aa  induerc  in  refactoriOt  et  adhue 
utcntur  in  refeclorio  vel  in  dormilorio,  si  nrcfsse  fueril.  ad  preparandum  sc.  et 
baccimana  et  inaniitergium  sunt  porlarii,  quando  innoviintur.   mrnsaüa  vcro  tria 
sunt  ininistri  cellerarü  quolibet  anno,  quia  tenelur  lavare  et  mensalia''  Semper  ad 
duas  seplimaoas.  et  6  mensalia  sonper  remanebunt  in  reTaetorio  et  2  manutergia  u 
«VC  «   A  cena  domini  uaque  ad  naliTilatam  beate  Virginia,  poalea  4  uaque  ad  oenam  domini, 
qaia  tone  ministri  portarii  accipiunl  Z.  in  nativiiate  beate  virginis,  quando  tria 
mnnutergia  dantnr  n  nirnsitmariis,  sicul  superius  scriptum  est,  l  de  veteribus  acci- 
pilur  ab  bis»  qui  lavanl  mauulergia,  et  sie  4  maoeal  usque  ad  cenam  domini. 

M  a</<!  Mflhfr  Setibuch  fol.  102  Z  21       fol.  JIO»  Z.  14,  JSMlny  «M  der  tnkH  Emi,  » 
die  Jnitiidbudutabe»  in  rother  Tinte. 

35.  A  tif^eichntin/}  ither  die  Verpflichtungen,  welche  der  Pßrlner  des  Straßburger 
JUomcapitels  zu  leisten  hat.  [1224~1228.\ 

Nota  quod  porlarius  feria  VI  pasi  In-  tenetnr  servire  fralribus  in  refeclorio  et 
reliquis  clericis  et  scolaribus  de  con-^ncludiiie.  in  quo  sorvitio  dnhit  ferciiln,  1  de 
salmonp  vcl  sclmelingis,  si  saluio  noi«  iiivemlur,  vei  simul  de  utroque,  «lleniin  de 
coctiä  piäcibus,  tercium  de  assis  piscibus  in  oleo  et  panem  et  vinum.  et  uuicuique 
fratmm  et  dericomm  episcopi  et  ebdomadariorum  et  triom  antiquomm  elemosina* 
rioram  preaentturo  in  civitale  4  denarioa,  et  onicttique  corundem  absentiiun  1  de- 

b]  pinccnie  sirailiter  auf  Rü*»r.    b)  fot$t  eine  raiiirie  Sttlk.  M 


Miduitt:  Si  ftutem  cftimopu  cam  batiibas  in  fesÜTitate  suicti  Martini,  Andrej,  adventns  domini  vel 
Ib  doBrinieo  vigili^  aiHmai  eakbnM  volMrit,  Irin«  wdin«  nt  anteecaaoiiM  pcoeadat,  alüs  ntom 

dicbtiB  nno,  vino  ex  cpllerario  ipsins  accomodato,  idcgt  si  cnm  nno,  sexiariom  1,  ii  cum  tribns,  qaar- 
tale  1.  si  qiiiiii.s  sitnla  dimidia,  Ri  septcnia  sitnla  1.  in  dio  antem  natalis  domini  sitale  2  proptor 
commiinioiifm  poimli,  similiti^r  in  cena  domini  et  in  dominiro  pasrh*'.  si  nntrm  non  atlnrit  ppia-  c. 
copas,  in  ipüs  dieboa  ot  in  cj^tcria  p«r  totnm  annam  cnstos  gcclesi^  administret  vinnm,  acccptia 
7  c«rr*dia  vini  apiieapo,  id  Mt  «l«  SDlzmata  carrada  1,  de  Rnbiae»  1,  da  Keat«nholc  I.  d«  E(riaica  1, 
P^^r^  ^  <uim  1,  de  Muzecha  t,  de  Mollesheira  1.  sed  et  ipse  casios,  qnaado  d*  callailo  fhratcaiB 
ail  iu..;ü:wiu  nicnsam  epiacopi  ^  becchariis  propinator,  5  boccanis  propineL 

1  Vrrnl  lim  bettt^UhmMKtrtig  im  SeMtiek  mttm  ISttnJcmmat,  8,  ZeUtekr.  f.  Ottek.  d.  Cberrk,  «o 
N.  F.  Iii,  M. 


Digitlzed  by  Google 


1224  — 


1228 


43 


narinm»  et  insuper  decano  1  denariunit  et  pinoerae  1»  et  preposile  si  presans  eit  1 

denan'urn.  dabit  etiam  eisdem  preseulibus  placenlas,  insuper  duobuä  suis  minis- 
teriiüb»!«?  cl  quarto  clemrisinario.  dabil  eliam  eisdem  omnibiis  preter  qunrturn 
tilemusinarium,  qui  iuerint  in  ves])«ris,  clarelum  de  uuule  in  cena  cum  oblatis  et 

i  insuper  suis  et  reliquia  mioisterialibus.  qui  fuerint  in  cena  in  refeotorit».  iA 
sciendum  quod,  quandoeunque  datar  claretum,  unicoiqae  predtoloram  datur  de 
jure  diinidius  äloupus,  insuper  decano  de  officio  dimidias  Stoupus  vel  gerenti  vicem 
ejus  in  refertorio  d  dapifero  ditnidius  stont/us  uhiciinqne  sit  cl  pinccrne  diniidrus 
slonpiis.   insuper  pinccrne  3  dimidiüs  sloupos  ubicunquc  sil  et  cclk  rario  duo  di- 

10  nndii   sloupi  de  prebeiidu.   que  delcta  est,  que  diccbalur  vulgo  des  zapbeueres. 
pinceroa  vero  tenetur  dare  21  stoupum  porlario  de  optino  viiio  cellarit  ad  clare- 
tiim,  eodem  die  similiter  camerario,  qui  lenetiir  dare  duabvs  Tiwbas  daretum,  acilioet 
in  festo  Johannis  ewangelislc  de  nocte  in  cena  cl  in  Teria  III  de  noctc  in  cena,    tue  » 
qnando  est  carnivola  laicortiin.  nlr;iqnc  vice  dahit  ei  pinccro»  31  sloupum  sicnt 

u  et  porlario  et  ad  queinlibet  diniidiuni  sIou|juiu  clureli  dunlur  3  oblalc. 

Porlarioa  eliam  dabil  in  prediele  serrilio,  quicquid  iiecessarium  est  in  coquina, 
acUioet  in  lignia  et  aale  et  pipere  et  oleo  et  aeceto  et  aalsa  et  scutellia  et  peccariia 
ad  vinum  propinandum.  que  omnia  auperfloa  poslea  reeipiet. 

Porlarius  eliam  lenetur  durc,  quandocnnqiie  opus  est,  a  nalivitfite  beate  vir-  « 

jo  giiiis  et  ipso  die  usqne  »d  dim\  nalaleni  doinini  qualii)ct  nocte  in  refcctorio  8  lumi-    am.  m 
nana,  quorutn  1  datur  in  cellarium.  a  die  natab  domiui  et  ipso  die  usque  ad 
carnivolam  laicoram  et  ipea  nocte  dabit  eadem  lumittaria  eameranua  custodia  de 
Camera.^ 

Portarius  eliam  dabil  gramen  ad  privalam  et  lumen  per  totum  annum  ad  pri« 
N  Tatam.  domum  cliain  private  lenotdr  rcedilicnre,  si  veluslate  corrumpilur. 

Lumen  vero  dorinilorii  tenentur  dare  mensurnarii,  quilibet  in  quabbel  sua 
mensuroa  9  lalenla  de  sepo.  quicquid  de  eodem  sepo  supereril,  accipil  servus  dor«^ 
mitorii.  portarius  etiam  debet  babere  sedem  in  refectorio  antepoaitam,  ut  eualo- 
diat  disciplinara  et  ante  refectorium  et  intus,  si  opus  est,  tdem  si  deoanua  jusaerit. 
10  ]>orl?tritis  eliam  lenelur  niinistrare  in  refectorio,  quicquid  datur  de  serviciis  bctic- 
ficioruin  vel  de  cotnniuni.  dfipifcr  vero  tenelur  ibidem  minislrare,  quicquid  datur 
3  mcnsuraariis.  porlarius  eliam  tenetur  dare  tribus  autiquis  clemosiuariis  et 
duobus  suis  mtniatria  unieuique  2  solides  ad  walsbar      dabit  etiam  unicui<|iie 


*  In  itr  DommatAüiger  KoHätehrift  nr.  bti  ftt.  t1  lOKfel  ilrr  Mr^fMfe  ilftwftmltt  «mf«r  ombrn 

IS  hier  gteichgiltigen  Nöthen:  item  poifariiis  tcnflur  i'tnf  officio  buo  dare  tuintii  ail  prl'ntt!n  fra- 
trnro.  dat  etiam  a  IchIü  Hichahelis  uüiiu«:  m  vi^iliun  tiuirvitniis  domini  otitai  iiucUi  7  iLuninrirKi  in 
rpfectoriam  et  anum  in  cellarinm  omni  noctc  a  primo  vris<\  unoil  ]ioM!tur  in  ccllarinm,  etiam  as<{ne 
ad  Tigiiism  aatintatit  «t  hoc  dat  nnocio  pinMrae,  qai  custodire  t«acttir  Tin»  frAtram.  item  de  hiia 
ImniiiilNui  fiant  92  de  nna  libn  etwe.  pmtes  vero  tenetwr  «unererim  ueqtae  i«  eMTDiepriviam  ed  vellB«- 

40  toriam  minisfrare  et  in  rcllariiim  ritinm  diu  tat  necesse,  Fintrnii  von  einer  Ifaml  um  die  Mille  des 
13teti  Jtthrh.  i'W.  iit"  twn  gieicher  Ilnnd:  item  in  fosta  oiiiniritii  satictoi tirii  Jat  [xirtnriiis  de  communi 
candelas  canonicis  et  omnibns  prel)«ndatis  chori  clerids  et  siinilifrr  srolaritjiis.  et  miKirlt  <loiiiiiu>rnm 
tree  ^ottdetwit  1  libntn  et  ohoh  dcricortua  0  eaadele,  ftcoiarittm  aatem  IS  faciunt  nuam  libreMS. 


Dlgltized  by  Google 


44  1224  —  122i8 

suoram  dnorum  minislrorum  4  vellera  oviitiii»  i]ue  dantur  ad  scrviiin  benefioiorum 

in  estole.  reliqua  vellera  et  VL-Ilera  agnellorum  in  pasrha  rellnebit  sibi.* 

Scicndum  quod  porLiiriiis  tiyL  ilc  üflii-nj  pmle  fccli-sinin  in  Jeiiiu'lieim.  dal  etiam 
duas  prebendas  suorum  uiiaislrorum  el  3  üntiquas  prebeudas  eletauaiuciriorum.  quos 
eleiRonnarios  eligil  aive  laioos  honestos  äve  clerioos.  haa  5  prebendas  dal  aioe  • 
ekclione»  aed  prepaaUaa  inveatit.  quartam  prebendam  elemosiaariam  de  noto  tnati- 
ttttam  danl  simul  preposltus  decanus  el  porlarius.  qui  Ires  si  conveuire  non  poterunt, 
in  qucmcunque  duo  eorum  convencrint,  tereids  reclatnari'  non  poleril.*  siicrrdos 
tarnen  vel  proximu  futurus  sacerilu.s  iu  eadem  prebeuda  eligi  dabei,  qui  deinosinarius 
a  decano  habet  cuneom,  a  prepusiiü  plaoenlam,  si  preaena  est,  quaodo  aervitnr  de  it 
meoanraa  laDlum.  a  porlario  habel  plaoenlam,  quandocanque  aenratnr  de  aemoüa 
beneficiunim.  si  de  eisdcm  danlur  placenle.  de  primaria  vero  insUlulione  el  dono 
Cönradi  ALbulis,  iiistilutnu.-  cjusilein  [irebende,  babel  12  quarlalia  siliginis  in  Crifches- 
heim  et  coUidie  sloiipum  iü  ffllario,  qiioiisquc  currit  sloupus  fratrnni,  et  buljel 
coinmuuioncu)  refecloni,  quanLum  perlinel  ad  cuuimuiieä  usus  el  puiieiu  de  uucle  in  u 
r^elorio.  item  porlarius  iustituil  aervurn  dfurmilorii,  qai  deinceps  niehil  lecipiet 
a  majore  miniatro  porlario,  a  quo  aliquando  reeepil  aenrieium  rereclorii.  aed  simal 
eril  aervna  don&ilorii  el  refeotorii  el  acd[^  jns  in  refectorio  ab  aDli<|QO  eonsue- 
tndinariuin.  in  communi  enim  capilulo  coinmuni  omniuin  fralrum  consensn  consli- 
tulum  est,  ut  ulrobique  servial  et  accipiat.  nec  idem  servus,  quousquc  vixenl,  m 
amoveri  poteril  a  quoquam  porlario  nisi  forte  propler  gravem  culpau,  qua  dignus  sit 
nmoUoae,  aioul  et  alter  prebendalua.  id«n  eliam  aervna  tenelur  reddere,  quicquid 
in  dormitorio  cuicunque  fralrum  de  leclistemüs  Suis  vel  de  vestibua  ad  chomm 
pertinentibus  fiirtini  äublutuiii  fuerit. 

Nota*  eliam  quod  porlarius  tenelur  dare  in  capile  jejumt  2  8oiidos  el2sextaria  •» 

lO  JVoMr  AfnU,  MfArfm  amri  MIm  ümt  gtUm»  nid. 


1  In  der  Dtmaueschinger  IlandscJiri/i  fU.  llo  heiatt  e$:  item  portaiias  t«netDr  doobuB  miulütris 
floia  de  sarritiis  in  oviais  carnibas  omni  anno  utriqoe  4  vellaffft  trel  mIUU  6  denafln.  Heni  vollera 
utAm  d»  a^lü^  qmado  diktnx  ptaoctiat  tun  a  portvzio  qam  ttim  »  manrnrnariii,  omnia  aant 
oooornm.  lo 

»  Im  Melker  Setibuch  fol.  lOG  iat  vm  einer  Hand  aus  den  tniUlern  Jahr.-rJintt'n  des  ISltn  Juhrh. 
folgender  Eintrag  tereeiclwet:  Idibua  febmuü  obüt  Berhtoldoa  cAuooicui  de  ßi«lb«rc,  qai  legavit 
IMzibaa  St  amaw  «ffnU  «t  imbMiiUuD  mut  taaaiitain  pw  aniwn  kae  Mmdi^aiM,  vt  ob  umw» 
xiam  asime  aue  et  anime  avnncali  sai  Lndevrici  de  Honcburc  coiicanonici  sai  com  predio  de  eadem 
pecnnia  empto  prebenda  perpetOAlia  instilueretur,  que  sacenioti  roUata  ad  aucmenlnm  diviui  obseqaii  u 
in  majori  eoclc&ia  deserriret.  fratrcB  cum  predicta  pccuiiia  tiibita  eccleaie  lum-  suiniim  iicccssaria 
•olveatea  de  conuaaaiboa  itipendiia  aoii  eaudem  prebendam  taliter  inaüUiemnt,  ut  aacerdoti  cottklio 
rigolm  allnu  v«l  dno  «aa«i  «i  «topu  von  vini  ita  iamm,  li  pw  aasQU  p«nit  miaiatnuri,  «t  pufa 
noctarnua  refectorii  et  cena  commanis  et  pisces  in  qnadiagniiltt  ticot  elemosinaiiis  debaat  miai- 
atrarL  ad  prebendam,  qoiconqae  pro  tempore  dominas  erit  beneficii  antlqai  de  Kolbotesheim,  olwieani  40 
debebit  eligcre  et  electam  ad  instilaendum  pri'posito  majün  proscutaic.  qiii  taccrdos  crit  sab  magi- 
ateno  decani  pro  poue  cootinnos  in  cboro  et  miiaam  pro  defanctia  sicnt  et  clerici  episcopi  et  dno 
•bd<im«darU  •<)«  ebdomada  tmebitnr  celabnn.  insnper  in  faato  Margaret«  (Jtü  15)^  qaod  de  novo 
ad  institotioiiaiD  pnfati  Ladawici  de  Unnebue  aoUanpaiter  celebratnr,  portaiiiu  d«  aoaummi  (la^ 
trnm  daas  candelns  similea  ceteris  ad  vc»pcras  et  ad  matntinas  et  ad  misn&m  et  iu  aeconda  yea|iM  41 
occasione  predicte  picnmc  mi  tiuiiurcm  di  i  c(  Margarete  virgmis  in  choru  (en«bitur  arceudera  at 
niitiaias  laminam  fraUiboa  reseivoro.   Vergl  ZeiUdir.  f.  Gesch.  d.  Oberrh,  2i.  F.  III,  88  tt,  97, 


Digitized  by  Google 


1224  — 


1228 


45 


piae  el  4S  pane$  albos,  qai  dieuntur  smallabe.  quod  lolnm  diindel  18  paaperibas 

proporlionalitcr  in  quarta  feria,  que  est  in  capile  jejuoU,  et  V  el  VI  et  sabbato, 

sicul  institiiil  lleriwic  (locami>«,  cnjiH  dies  anuivorsfiria  commemoratur  idibtis  junii.*    jw>i  is 

dabil  etiain  poHarius  matlas  novas  in  i  liorum  a  fosto  Aiidree  usque  iu  ccnaui  «ioraini    Nov.  so 

•  de  quibui>däiik  huiii-s  in  Holzbeim,  de  qiiibuä  dunlur  2  quarlaUa  siliginis,  que  dedit 
ImeiB  Skalendas  junii.*  dabit  eliam  portarius  fralribas  ad  aelgerele  Saolidoa  de 
borto  KunegesboT«i,  fpa  pertinel  ad  portain,*  quem  dederanl  Heixolf  et  Lügari 
11  kalendas  scptembris. 

Portarius  etiam,  qnicquid  non  polest  dividere  por  olnilos,  sibi  rctinebit.       si  vero 

10  defcctus  fueril  in  4  deDariis  vel  tribus  vel  duobus  vel  uno  el  nun  amplius,  ipse 
supploldl.  omaea  cappooes  sunt  poriarii  vel  pulli  et  denarii  bonoris,  qui  dicuntor 
ersbas,  sive  in  eivitate  sive  extra  pTOTeoiant  de  bia  bonia.  que  ipse  de  suo  oflido 
debel  inatiluere.  portarius  eliam  veleres  mallas  in  cena  domini  recipiet.  portarius 
eliam  dabil  ?al  nä  rereclorinrn.  scrvns  dormilorii  de  consuiludiiit'  dabil  ad  minus 

I*  6  cociearia  el  (>  (laljclla  ad  rffcclorium  singidis  annis.  qui  etiam  de  coiisuetudine 
autiqua  debel  preparure  et  ßdelitcr  emere  escara,  que  datur  ad  cenaro  in  eslale,  el 
piaccs  in  quadragesima  el  accipere  1  aculellam.  el  de  graUa  dalur  ei  lunica  pro  labore. 

Notandui»  quod  preaente  et  eonaeneiente  epiacopo  B[ertoldo)  de  Tekke  el 
presenlibus  et  conscntieutibus  Reinbardo  preposito  et  Bertcldo  decan(>  fi  Friderico 

*•  canlor«?  el  otisloile  et  Ulrico  sco!;istico  el  universal!  capilnio  instilututu  tjsl  siiiml  ab 
oronibus,  quod  deincep»  in  iiiorle  episcopi  duo  prebeudarii  episcopi  non  mutenlur 
ab  ejus  successure.  instilutum  est  eliam  ibidem,  quod  scinpcr  duo  cbdomadarii,  qui 
primi  poist  banc  inatitutioDem  instituuntur,  et  iHorum  ancceflaorea  teneaDtur  eaae  vel 
fieri  saoerdolea.  qai  4  videlicel  clerici  episcopi  aaeerdotes*  el  2  ebdomadarii  aacerdotes 

»  teueantur  celebrnrf;  raissam  pro  defunclis  quilibet  sua  ebdomada.  propler  quod  dabitur 
ebdomadarlis  dt-  cuininiini  walliscaro  qnnnlnm  et  fralribiis.  et  vicariis  ppiscopi  data 
est  communio  panis  el  ccne  et  piscium  de  communi  in  rcfectorio.  quod  neuln  prius 
babueront  acilicel  nee  vicarii  episcopi  nee  dMlomadarii.* 

M  aus  Melker  Seelbuek  fil  IM'  Z,  i»  kk  fot.  209*  jn  Bttit,  tkf  ftmtt  SMn§  «M  4br 

>*  traten  Hand. 


>  Vergl.  de»  he:,ujUc)u;,  EifOr^  mOer  An  mHgfgAaiem  Dahm  im  BedMk.  &  Adwlkr.  /,  Gmk 
4.  Obtrrh.  JS.  F.  III,  m. 

t  Im  Sedbud^:  d»  Hobhtim  dimidiom  tnodioin  oibue  lawiiai«.   Vrrffl  Xfitwhr.  f.  ÖMfÄ.  lt. 
tt  Obtrrh.  N.  F.  III,  99. 

*  ün  iStaifriidk  betadutet  da  horto,  qui  jMset  inter  bHiUown  Moot»  Antelie  et  CnnagOfthoTeo. 
FnyL  gtitaehr.  f.  G«$eh.  i.  Obtrtli.  M  F.  IJI,  IM. 

*  Ausserdem  im  der  Donaueschinger  Handschrif!  fol  U  die  Xoli:  :  item  pori;iriu»  tcnetor  ex  ofGcio 
sno  C4iuas  commanitati«,  ntmediornm  et  waUchar  ai:  niinouain  ad  inerui  ptgrUiientem  per  se  vel  per 

«0  ninwtrM  nuw  colligcro  ut  uLubedietUes  procarare  cvcomninnicari  et  asque  ad  twciaiii  lententian 
aggismi.  et  «an  bac  fewrit  et  o«t*ndent,  p«8te»  fintns  oUerina  nqninn  twowtor  ena  niw  expMM. 


Digitized  by  Google 


46 


1229 


SC  Paitt  Gregor  IX  enUcieuht  «ine»  Streit  gwUeke»  einem  P/trrer  to» 

Freiburg  und  dem  Straßburger  Domeapitel  über  ein  Cwumieat  wU  Pfr^tUU  tu 
Gunsten  des  letttere».  1229  Mai  iO  Perugia. 

. .  Capilato  Argeatiaenn.  cum  inter  J.  plelmnum  de  Viriburch  es  parte  una  et 
voa  ex  allen  super  canonicatu  et  prebeoda  quoudam  magistri  Alberli  concononid  t 

veslri,  que  iJom  plebaniis  in  ccclcsia  voslra  sibi  vendicare  volcbal,  qiiestiu  suborta 
fuissel,  landem  posl  diversas  comniissiones  hinciiide  ad  judices  divprsos  obli  iitas. 
eidem  plebaoo  ac  dileclo  üliu  B[eiloldu]  decauo  veslro,  proptcr  hoc  apud  sedem 
apoBtoUeam  oonstitntis»  dileotam  filium  I^ainaldom)  sancli  Eustacbii  diaeonum  oar- 
diaalena  camerartutn  noslrum  concessimaa  audilorem.  qui  enm  poal  diaeeplaliones  m 
tnulliplices  dileclo  lilio  Johanni  S{)ate  subdiacono  et  capetlaoo  noslro  de  nuslro  man- 
dalo  causam   fiiijustiiodi    commisissct.  prediclus   dcriuius  corain  eodeiii  cojjellano 
proposuit,  quod,  cum  bone  memorie  C[oDrado]  Portueusi  episcopo,  dum  in  parlibus 
Tentiioie  Iq|atH»ns  officio  fuogeretur»'  fiilao  augg^stam  Aussei,  quod  prabeada  «t 
eanonicalus,  de  quibns  agitur,  tanlo  tempore  in  ecelesia  vcslra  vacaveranl,  quod  ad  ts 
sedem  apostulicain   ipsuniin  donatio  erat   secoodum  Lalerauciuds  slatuta  cooeilü 
devolula,  licet  iiulla  ihi  jin-beiida  vacaret,  cum  non  sinl  ibi  dislincle  probende  nec 
canonicorutu  numerus  (iiniiiilus,  ideni  lanini   episcopiis  diclo  plebano  canonicatum 
hujusmodi  cuntuhl  et  prebeniiHui,  qui  plura  obtiueus  benciicia,  que  curaiii  ItaLeut 
animanim  aonexam,  minus  idoneus  erat  ad  ea  in  vestra  ecelesia  obtinenda."  quare  m 
dictns  dcoaous  petebat  memorato  plebano  super  ipeis  inpont  silenliiim  et  ipaum 
tamquam  falsariura  cauonica  pena  percelli  pro  eo,  qnod  fueral  quibusdam  litleris 
falsis  usus,  que  s«b  nomine  <if)0stulice  sedis  extileranl  fabricate.  prediclus  vero 
plebanus  cidem  decano  plures  excomrounicationes  in  inodum  exceptionis  opponens, 
ut  eum  excluderet  ab  agendo,  proposuil  ex  adverso,  quod,  cum  olim  prefato  legalo  u 
B  vobis  fuiaael  oblatum,  ui  in  eociesia  vestra  de  ana  vel  duabus  prebendis  ad  snun 
bbitnm  ordinaret,  idero  legalus  preDominalo  plebano  diotam  prebendara  et  canoni- 
catum,  que  lanlo  tempore  ibi  vacaranl,  quod  ad  sedem  apostolicam  canim  erat 
dpvoliita  donatio,  conlulil,  .  .  abbale  de  Cella  el  ejus  collegis  sibi  supi  r  hoc  cxecu- 
luribus  deputattä.  a  quibus  fuil  iu  eorum  possessionem  inductus  et  lata  nichilominus  » 
exoommunicationia  senlMitia  in  rebelies,  poslmodam  qaoque  .  .  prior  de  Salem  et 
ejus  oonjudices  super  biis  a  sede  apoatolica  delegali  predictam  prebendam  et  canoni» 
oatum  aanteoUaliter  adjudicamnl  etdem  el  ad  mandalum  ipsorum  prepositus  vester, 
ad  quem  inslitulio  pertinol,  ipsum  exindc  inveslivit.  utide  scpefatus  plclmmis  hiimi- 
litcr  postulabat  prenominalu  decanu  el  »uiä  complicibus,  qui  super  hoc  ei  se  temcre  >t 
opponebant,  ürmiler  inhibeh,  ne  ipsum  super  possessioue  prediclurum  canonicatus 
et  prebende  ulterius  molestarent,  qwn  potius  ipsum  permitterenl  pacilica  possessione 
gaudere.  predictas  vero  capellanus,  hüs  el  aliis,  que  coram  eo  fuere  proposita,  dilt- 
genter  auditls  et  confessionibua  all^lionibus  et  ralionibus  ulriusque  partis  pleniua 


>  In  Her  mn  täU  Jum  bi$  JM«  Muk 
•  FnyL  ÜB,  i,  iTTwt.jm. 


Digitized  by  Google 


1229 


47 


iRldlecUs  el  nobis  fidelitcr.  recUaUa»  de  mandato  noalro  et  ftvtram  noslrorum  con- 

süio,  jamdictnm  decai)um  nomine  ecclesie  veslre  ac  ecclesiam  ipsam  senlcnlialiter 
ab  iinpelilione  ipsiiis  piebani  prorsus  »bsolvit,  ei  silenlium  super  canonicalu  et  pre- 
benda  predtclis  imponens.  dos  igilur,  quod  per  eundem  capellauum  super  hoo  est 
»  senlentialiler  diffinitonat,  ratum  habeotea  auelorilale  spostolica  confinnaniia  el  pre- 
aenlis  scripü  palroeinio  oommiiDimus.  nulli  ergo  clc.  noslre  ooDfirroalioaia  infria- 
gere.  si  quis  autera  etc.      datum  Periisü  6  idua  maji  poaüficaius  noalri  anno  lertio. 

y  mu  Jby.  Vtat.  tom.  U  ßoL  X1S>. 

LurmA  Anmag  Stf.  Ony.  IX  mr.  iST  BmmOi  AO»  gmä.  Oh,  I  «r.  il& 

n  37.  Gregoriiia  IX  papa. . .  Ai^nlinensi  epiacopo.  ex  litUria  illiwi  eccepit  per- 
lalam  fiiissc  ad  synodutn  suum  qaeslionem,  qnod  quidam  viddicet  de  judaice  ceci- 
talis  errore  ad  Chrislianum  lumeii  venim  oddiiclus,  uxore  sua  in  judaismo  rdicta. 

in  juilii'io  ])()>lularis<?et .  nl  liliiis  (niadriennis  sibi  assignarftnr  ad  fidein  cullio- 
licam  perducuudus.  hincinde   inuUis  allegalis,  predicto  pucro  in  polestate  episcopi 

u  fetento,  papam  oonsnlne  voluit»  qnid  sibi  fadendam  aasei.  papa ,  com  fiUns  in  palria 
potaatate  eonsistat,  eajus  aequitar  ramiliam  el  non  mslris,  at  in  lali  elate,  qua 
non  debeat  apud  illas  remanere  personas,  de  qnibua  possit  esse  sttsptcio,  quod  aalnli 
Vfl  vile  iiisidientur  illius,  et  pueri  post  trienniura  apud  palrem  non  suspectmn  ali 
debeanl  el  morari,  respondel  episcopo,  palri  pucrum  assignandum  esse,   «ex  lilleris 

1»  tuis.»      dalum  Perusii  17  kalendas  Junii  pnntißcatus  anno  Icrüo.    I2i!9  Mai  16 

V  mu  Heg.  Vat.  Um,  14  fot,  lU. 

38.    Pa^j'!t  Grcijor  JX  gestattet  dem  Bischof  von  Siraßl/Hr«/.  du  Einkünfte  des 
»  im  Jhmcaj)Uel  ffehörigen  Lekant  i»  Mitaufyhdm  auf  LehnsseU  a»  hialie»,  imd 
jtfflHKai^,  Mt  sü  Me4  «mmm»  Tod»  vneigr  an»  fmwu»  Nutien  des  Ct^pUeü  ter- 
vandt  Coerde*.   1229  AuffWt  20  Perugia. 

Qregoriua  episcopua  sarvns  serronim  dei  venarabili  flratri  episcopo  Argentinmai 
aalutan  et  aposloUcam  benedicttonem.   fraternitalia  tue  devotio  ainoera  meratur,  ut 
t»  te  favore  aedia  aposlolice  prosequenles  pelitionibus  luis,  qnantum  cum  d^o  possu- 

miw,  annuamus.  cwvn  itaqiip,  sicut  pxhihitti  nobis  tiia  pclilio  conlincbat,  quosdam 
red<liliis  in  Meynnltzhcvm,  qnonini  donatio  csl  ad  Ar^eulinensis  ecclesie  prcpositum 
devoluta,  olim  in  minuri  üHicio  conäliluluä  Jtixlu  coiiäueludiDem  Argenlioeusiä  ec- 
clesie in  fendam  habueris  et  nunc  idem  preposilua  et  capitaluni  ejasdem  eecl^a 
*»  ipsoe  tibi  quoad  vixeria  duxerint  concedendos,  noa  loia  aopplicatioDibua  indinati, 
quod  per  eos  super  hoo  proride  actum  est,  aucloritatc  uposiolica  confirmamus  el 
presentis  scripti  palroeinio  commnnimus  statuentcs,  til  posl  decessum  tmiin  iideni 
redditus  in  communem  usum  canoDicorum,  si  de  dictorum  preposili  et  capituU 


Digitized  by  Google 


48  1224—1230 

volttnUle  {irocesserit,  perpetuo  coaverlanlur.  iiulli  ergo  omnino  hominum  liceat. 

hano  pnginam  noslre  confirmotionis  el  constilutioni.s  iiifringere  vel  ei  ausu  lemcrnrio 
conlraire.  si  quis  iuilt'in  hoc  allcmplare  prpsHtnjjSpril,  iiHlip:naltonem  omDipoteiviis 
dei  el  bealurum  Peirt  el  Pauli  apusloloruni  ejus  üe  uuvenl  lucursurum.  dalum 
P^rusii  13  ktlendaa  seplembris  poDtificatas  no«lri  anno  terlio.  » 

B  mit  Straßb.  Bew.'A.  0  3463  OdBat.  JÜMkr^  com  tiner  Band  i«$  ITten  Jakrh.  im  Papier' 

Copialbueh  de»  Domcapitda  nr.  312. 
Qedrudct  bei  GrwuUdier  Oucoru  iMd.  III,  319  nr.  31b  («s  libro  salico  gamini  oapitnli 

llgM*.  fi>L  44). 

39.  B[erlho)dus]  decantis,  F[nderica8]  caDtor,  Il[cinricus]  dictus  de  ObsensUin  lo 
corieiMseopus,  Rfaeherus]  diclua  de  Grifenstein  canonicus,  W[enieru8l  plebaoua  eC 

canonicum  ^Liiicii  Slephani  ArgeDtinensis  ordinationem  H.  abbatis  moDasterii  de 

Ebersheim,  qui  ad  stinnim  precnm  insttitilioiu  foroshim  Erpnrc  a  vtilpo  appcllalum. 
qiiod  oÜm  Ulrico  boiie  uiciuurie  ü«  Schouowe  l  uslddieiidurn  cotiituiäerüt,  Üielherico 
fralri  suo  äub  eadem  forma  comuiendavit,  appensioue  sigillorum  suorum  couUrniunl.  a 
caane  qui  dem  magna.      acia  sunt  hee  anno  dominice  incaraetionis  1S88.  i2S9. 

B  aus  Straßb.  Bu.-A.  H  fsic  801  or.  ml»,  c.  1  tig.  ptnd,  latto,  4  ddaptil. 

40.  JJrci  Btschitisse  des  ülraßburgcr  Domcapilels  über  die  Feier  wh  A'ircA^ 
festen  und  PfiUitdenterxcaltHutf.    \i224 — 1230.] 

Notum  sil  omnilms,  qnod  clc  commTiTii  ponsptisti  Pfinliardi  prepositi,  BerliloMi  ** 
deoani,  l-Yiclorici   canloris,    l'lrici   .scolaslici  lociusiiii«:  rapituli,  pelcnle  hoc  tlomino 
Ludewico  de  Huneburc.  qui  lunc  erul  dumiauä  beneiicii  iu  Kolbosbeim, "  lirmilcr 
inatilDtain  est  in  perpctuum»  ul  preter  aerricittm,  quod  de  eodem  beneficio  de  Kolbota- 
baitn,  aieut  in  regula  continetur,'  Iratribusdabatur  et  dnbilur.  et  preter  lalealum»  qaod 
singulis  anuis  de  eod*'tii  ad  walschar  dabalur  el  dabilur,  duniinus  l.^deicicus,  quam  diu  * 
vixerif,  quolibel  anno  20  solidos  monele  tunc  in  civilnle  currt  ntis'  pro\iina  die  ante 
fcsluu)  Margarete  portario  de  codcm  beneficio  represenlet.  fralros  vcro  fcslum  Mar- 
4tM  4$   garete  cam  9  leelionibus  et  bjstoria  «diffiisa  est  gralie»  et  vespera  et  misaa  sol- 
lempai  et  aeeunda  veapera,  sieut  in  fesUa  9  leclionam  de  virginibua  fieri  aolet, 
oelebrabunl.  quod  lamen  ad  pelidonem  predicii  LMeuici  slalulum  nemo  dubilct,  » 
cum  priua  id  io  cboro  ialo  Üeri  oon  oonsueveril.*  portarius  siquidem  de  predictis 


'  Ver<;f  da\  Fiittrag  unterm  ITttfn  Juni  im  Seeibuch.  S.  Zeitschr.  f.  Goch,  d.  Obcrrh.  N.  J-'.  TIT,  inj. 

*  Unter  dem  Wien  Mai  •«!  dte  ült/iung  Ludwigs  von  Ilünenburg  im  ,Sctil/uch  eingetragen:  «odom 
die  obiit  Ladewicas  de  Hanebaic  canonicus,  qoi  insütnit  Bervitiotn  dari  in  festo  Margarete  de  feodo  th 
in  Kolbotibtiin»  quod  ipM  tone  haiwhat,  in  nfootorio  omaibns  ehori  cloiei*  «t  Mokribw  iU,  at 
frfttru  In  •}aa  tanjtvnuio  eva  ermw  praemioM  nntoot  ijoi  sepalcbraiB.  iMUt  «tiun  provtiitn 
nnius  aiiin  de  eodem  feodo  in  luns  fitstion  «i  SO  ipMirUlia  amoM  hgßtü  tetiibM.  VergL  ZtiUAr, 
f.  Oetch.  d.  Oberrh.  2i.  F.  III,  »7, 


Digitized  by  Google 


1224  —  1231  48 

20  «otidis  euilibct  eLori  derioo  in  nwtuUsis  preseiili  1  denarium  mioistnfait,  reliquos 

vero  inter  fralres  et  clericos  prebcndalos  in  civilale  presenle»  el  3  eksnosinarios 
diviJct,  rclcnta  tarnen  si!«  (Iii|tp'ici  prcSenfln  poninflem  deiiarioruni,  cl  quicqnid  j»er 
obuloä  dividi  nou  poteril,  quorum  vice  4  deiiarioä  ad  tnajus  el  lufra,  ut  per  denahes 

»  iDlegros  dividanlur,  si  neccsse  fueril,  ipse  supplebil,  quod  etiam  aui  juris  «sl  in  aliis 
denarüs  per  euui  dividendis.  posl  obilnm  vero  dominl  Lftdcwicii*  quicunque  aue- 
oeaaor  ejus  vel  alioruas  post  eum  in  eodem  heueiicio  fueril,  loco  illorutn  20  aoU- 
flomm  in  eodem  feslo  mane  in  prandio  in  refeclorio  fralribus  el  prebendalis  el 
chori  ilfricis  et  sctilarilnis  cum  dnobus  fercnlis  sive  carniura  sive  pisciiun  el  paoe 

10  et  vino  secundurn  consueludinem  refcctorii  singulis  anuiä  scrvire  tencbitur. 

Eodem«  eüam  tempore  et  cspitulo  tnstitulam  eal  coromnni  consilio,  quod  fealum 
Heiortci  imperaloris  sient  feata  9  leclioaum  eelebretur.  meosurnarius  tarnen  eo  die   jm  tt 
aicul  in  die  pro  festo  preltendam  fralribus  ininislrafait,  qaia  prepositus  secundum 
anliquam  consueludinem  el  jusliciani  deSipzestal  plt-num  servicinm  lenelur  ministrare.' 

M  Stalulum  eliani  est  in  conimuni  capitulo,  quod  cuicunque  quilibel  fratnim  in 
obitu  suo  vel  prius,  si  non  mutet,  prcbeudam  suaiu  legaverit,  redilus  prebende 
ipatus  per  annum  post  mortem  frstris  percipiat.  qoe  legalio  ei  proben  oporleat,  per 
dooa  aivtt  fratrea  aive  alioa  viroa  honestos  laioos  vel  elericos  sive  per  aervos  snos 
boneslos  si  alias  moriatur  probelur.  si  vero  nemini  legavcrit,  si  obligalus  est  debitia, 

to  que  alias  non  solvanlnr,  de  redilibus  ejus  prebcnde  per  nnnum  snlvnnlur  et  si  opus 
est,  servis  suis  eliam  ex  parte  satisfial.  quod  si  neulro  opus  est  nec  in  debitis  nec 
in  aervts,  enm  eiadem  redilibua  sdlicrt  prebende  per  annum  a  portario  vel  a  Ira- 
tribus  ematur  prediolara  eccieaie,  cujus  provenlus  dividanlur  fratribus  in  ejus  anni- 
veraario»  qnia  tune  nomen  ejus  luacribuidum  est  regule  et  memoria  ejus  annuatim 

»  commenBOranda. 

M  aus  ileUitr  Seeibutk  ftL  M    J>ie  beidtn  ersten  Kintraije  van  der  gkkhett  Jünttf,  <far 
dritte,  laste  EhArag  «an  «mirer  Hmi  mU  äMMerer  Tihtf  nr^'-hriebtn.  Beide  Hunde 
fthSren  der  ersten  EStfte  de»  IJten  JaJtrfwndertit  an.  Tiie  t',t^„!,Ufte»(iU&»ie  werden  der 
glrUJirn  Zeit  aiiyeluMoi  \nc  ihis  Sfrlhurh  nifl  ihin  tJiiU-r-  und  XiiinTeneicbniß,  auch 
»  weiten  die  im  Liagang  geiuuinten  Würdenträger  da  CupitcU,  wie  der  1330  tt^ttst  ur- 

hmMA  mehtbtttuh  LmMg  «m  gamuhwy  mtf  dti  /«kr»  iXU—JJI30. 


41.    Ollü  sancli  Nicolai  in  carcere  TuUiano  dincoiius  cardinalis,  apostoiice  scdis 
legalus,  ÜlUoniJ  scoluslico  el  ({[eiuiicoj  dec-aiiu  sancli  Tboiue  Argenliuensis  mandal, 
quälen UA  conventionem  inter  episcopum  el  capitulum  Wormacieraea  ex  noa  parte  et 
«  priorem  el  fratrea  predicatores  ex  altera  super  quibusdam  areia  factam  ab  ulraque 

•]  dm  Rutil  99»  ^fturer  Emti  UntiigifUfti  d«  HiMebure.  b)  Im  M  XmittimmiMm  mm  eimtt  Z§Ut. 


1  Vergl.  den  Eintrag  unter  dem  angegebenen  Datum  im  Sedljuc/i.  6*.  Zeitsdtr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh. 
N,  F,  III,  lirj, 

IV,  i  7 


Digitized  by  Google 


50  1231  —  1233 

parle  firmiler  observuri  fboiant.  «cum  inter  voneraUlem.»      datum  Ratispone  11  ka- 
lendas  aprilia.  [1B31]  ^  Mär*  22  Regen^ntrg. 

An  ITAifahMiMt  Aeta  mjMrü  tutiiils  j;  4M  «r.  632  mek  W»itm^^$  MmmhI  Vcurmf. 
Jfn.      EttiOk.  JJnh.  JNU.  m.  DanwA  Am  OMb  A  d.  fit.  Wtrm  I.  m  «r.  i«8*. 

4S.  .  .  Scolaalieua  .  .  portenariua  majoris  ecciesie  et  .  .  decanus  sancli  Tbomc  • 
Argentitiensis  .  .  preposilo  canoniois  et  clericis  Thuriccnsibus  ex  maiiJulo  Grcgurii  IX 
pope  inscrlo  (Lalerani  2  iclus  maji  pontificalus  anno  qninlo]  iTKnulaul,  qu;iliiius  pape 
provisionem  circa  fralres  predicalores  Turiceuses  *  scrvarc  sludcanl ;  alioquin,  cum 
super  prediclorum  fratruin  paoe  et  quiete  procuranda  mnltiplicem  domini  0[(lonis] 
legati  premiserint  amraonicionem,  precipa«  cum  «t  ipae  dottiious  papa  aibt  et  eis  super  lo 
hoc  duxeril  special! ter  seribenduni,  si  precopli  iavenerint  transgrcssores,  inobedieariam 
per  ccnsiiraiu  ccclcsiaslicam  non  obmillent  dchila  animadversione  punire.  «mandalnm 
Uomiui  paput.      daLum  Argenline  4  uuoas  julii.    [Iä3l\  Juli  4  üttaüimrg. 

ÄH»  ÜB.  d.  auat  u.  ItmMk^  ZMA  l,  SiS  nr.  468  tuek  »pä$efn  JOMkr^fm, 

43.  Grcgorius  IX  papa  . .  episcopo  Argentioensi  mandal,  quateous  .  .  priorisae  » 

ac  sororibus  monaslerii  sancli  Mi>tl  t  i  Argenlinensis  ordinis  sancli  Augustini  cantandi 
divina  oonccdat  s\w  jnris  prfjuiliciü  libcrntn  facuUalern.    «iHlcctnnim  in  ChrislO.» 
dalum  Anaguie  Z  idua  oclubriä  anno  scxto.    la3^  (Jetober  14  Am^iii. 

Y  m»  Beg,  FoC  im.  16  fid.  U». 

Q 

44.  LUrficiis]  arcbidiaconus  Argentinensis,  ul  ordinacio  do  causa  inter  oeno-  lo 
bium  Novillaronse  et  Otlonem  plebanutn  de  Bubswilre  sni  arcbidiacunatus  orla  super 
quibusdani  oblacionibus  iu  ecclesiu  tiewilre  pcrceplis  el  j)ercipiendis  facta  rata  per- 
maneat  et  observelur.  cedulam  nicmürialem  super  boc  confectam  sigilli  sui  muuimiuc 
roboral.  «ttniversUaU  veslra  leoore.»  actum  anno  gracle  1233  mense  Junio. 
1233  Jnni.  » 

B  «IM  AroM.  Ai^A.  Q  fitM.  5444  «r.  w».  c  Hg.  lam, 

45.  Bcrcbloldus  Argentinensis  episcopus  de  coosensu  I\[eiubardi]  preposili, 
B[ercfalboIdi]  decani,  IJl[rici]  canloris  totiusquc  capitnli  Argentinensis  ordinal»  quod 
in  ecclesi«  de  IfenoUeabeim  sempor  sit  plebanus  sacerdoa  reaidena,  qui  secum  teneatur 


>  In  dtm  gleichen  JvJire  1231  JüU  96  Freiburg  tndkdni  in  einer  Urkunde  der  FmäU  von  W 
OUingen  /Br  da$  IhmetyfiUi  von  Ltuumat  «ater  de»  Zaift»!  OMgutar  H,  eanonuiu  AiguitiB«iuii. 
8,  FatdM  ftrvm  BenKnttml  H,  W  mt.  106. 

z  Die  ^l(chrla»sung  dw  Bmimbuur  im  ZOrkk,  «K«  im  Jotr  Jim  trfiifU,  mV  StnMmgtt 
Jbtngmg  surwkgthau 


Digitized  by  Google 


1333  — 


1234 


habere  socium  sacerdolem.  ad  cujus  provisioncm  assignal  tolam  dolom  ccclcsie  ville 
de  MeinoUesheim  cl  decimam  iu  Cuorshcim  cl  in  Furchhusea.  «uuiversitali  vcslre.» 
acta  sunt  hcc  anno  domini  1233.  1233. 

M  aus  Melker  Seelbuch  fol.  54«  von  nahcMU  g^tiueUißer  Hnnd  eingetragen. 
M  Oedruckt  bei  Grmdidier  Oeuvr.  ittid.  III,  329  nr.  33ü  (ox  libro  salico  sammi  capitali 

Afgwtin.  fol.  41  »t  «t  librD  Mgalt  «jotdem  MpitsU  fi»L  M).  VtrgL  ÜB.  2»  186  Jim. ». 


46.  ITIricus  canlor,  Henrioits  magister  de  Luliabach  canonici  majoris  ecdesie 

Al^nline.  judices  a  sede  aposloüca  delogati,  palere  volunl,  (piod  conslilulis  in  8ua 
presenlia  doniino  M.  preposilo  in  Seibold        niia  c(  fralre  Btii]u!fr(),  prornrnforo 

Ii  generali  totius  Almanie  sancli  spirilus,  pru  sf>  et  suis  fratribus  in  Sieftisieil.  ex  parte 
altera  causu,  (^ue  intcr  eosdem  super  hospitali  el  capclla  sancli  spirilus  in  Gcilnliuscn 
rerlebalur,  dilBnila  sit.  acla  sunt  bec  presentibus  doniino  portario  de  Eriuberg, 
dkmino  Henru»  plebano  de  HallinnCt  doroino  Joanne  Spina,  Ilenrico  de  Argenlina, 
Golfrido  sacerdote  el  Gotfrido  cognato  suo,  Gerhardo  plobano  de  O/.enhurst,  Ikrloldo 

M  sacerdole  de  Wonnntia,  Wernero  de  Kurvabell,  Ilonrico  de  Geilnlnisrn  ol  Brrtolilo 
Hunroculo  de  üeilnhusen,  Hugone  cive  Argenliuejtsi,  niagislro  Wortwiuo  scolastieo 
Pragweusi  et  aliis  quam  pluribus,  anno  domini  1231,  13  kaleudus  scplembris.  carla 
aigillis  judicum  el  magislri  Rudolfli  de  SIeffesfiddl  roboralur.  1234  August  30. 

Aus  Hetsitche»  UB.  2  Äbth.  I,  140  nr.  182  nach  einer  Äbadkrtft  im  SeStoUer  KopiaUtuche 
B  fn  Bimeln, 


47.  Paifi  Greffor  IX  trägt  dm  Biteiof  ton  Strasburg  und  ieti  Stmßiurffer 
JkminiJianer»  Meinriek  und  Volenrnd  auft  daß  sie  Bruno  von  O/pmiurg,  der  sein« 
Ketzerei  bereuend  vi  den  Schoß  der  Kireke  £«rtlckAeArie,  gegen  seine  Bedränger 
sckütten,   1234  Oetober  17  Perugia. 

»       .  .  Episeopo»  Henrico  et  Volcaando  fralribus  ordinis  prediealoram '  Argenlin- 

ensibii^^.  accedens  ad  apostolicam  aedem  Bruno  de  OlTenburdi  laicns  Argenttnensia 
diocesis  nohis  exposuit,  quod  ipse  rornm  voLis,  filü  fraires  predicnlores,  fpjibus 
conlm  Il^'r^'licü3  inquisitioni^  ripgotinm  dicimur  cammisisse,*  super  crirainc  heresis 
accusalus  el  in  publico  de  bujusmodi  pravilalc  confesäus  ad  unilalem  ccclesie  rediil 
u  et  peaitentiam  a  vobis  super  crimine  prefato  reoepit,  propter  quod  ipsnm  aigno 
crucis  assumpto  in  terra  sancte  anbaidium  profeclttrum  coram  non  modica  muUitudine 
viram  ease  natholicutn  nunliastis.  CL  lenim  cum  pro  eo.  quod  sie  ad  fidcm  calholicam 
est  reversus,  ab  .  .  ahbnl«^  d.-  ne^^  nhach,  Woll'lielino  de  Agnovia  scullcto  el  quibus- 
dam  aliia  clericis  et  laicis  malivolis  suis  Argentinensis  et  CoDstanlieusis  diocesum  non 


m       )  Jtt  «Mcr  KntumgibyOe  da  Pabitet  Uaneriut  III  «on  1297  Jtmmr  ll  erscheint  u.  A.  ah 
Airtuat  tnHu  Jofcamea  Arg«titiii(iB»it  otdinis  pfedieabnua.  Fnyf,  Soietibtrg  Kpist.  poitt.  Born.  /, 

353  nr  T>/ 

2  Verifl.  UB.  I,  179  nr.  230. 


Digrtlzed  by  Google 


o2  1234  —  1237 

solttiii  Sil  bonis  suis  Rie  oiiniibiu  spolialus,  sed  etquidam  potentes  am  gravi  odio 

pprsrqnantiir  el  siln  gravcs  iiiferanl  inoleslias  et  jacliiras.  ipsum  ad  noslram  prescn« 
tiaui  ( (im  vtblria  iilli  ris  (l.  &linaslis,  ul  super  lioc  ei  providere  misericordilcr  dignarc- 
mur.  qnocirca  diücreUoni  veslre  per  aposloüca  scripta  mandamus,  qualious,  &i  est  ila, 
didos  deleolores  bonorum  suoniin,  qui  eum  ipsis  eo,  quod  ad  unitatem  ealbdicam  • 
reversus  extitil,  spoliarunt,  quod  ei  bona  ipsa  restitnaol  ae  ipsi  de  dampnis  et  injariis 
irrogatis  salisfacianl,  ul  tenenlur«  et  ab  ipsius  super  preniissis  indebila  moleslalione 
desislant.  monitione  premissa  ptir  censuratn  «cclesiasticain  appellatione  roinola,  sicul 
juslum  fueril,  compellalis  proviso,  ne  in  universilalcm  de  Agnovia  excommunicationis 
vel  iulcrdieli  senlcntiam  proferatis,  uist  su])er  lioc  a  nobis  mandalutn  receperitis  to 
speciele.  quod  ai  non  omnes,  tu  freier  episco])e  cum  eorum  allero  etc.  datum 
Perosii  16  kalendas  novembris  pontiGcalua  noaüri  anno  ociavo. 

y  im  JUs.  Y0i.  tML  Jr  fA  US. 


48.  In  einem  Lehensreg ister  des  Klosters  Schwarzack :  bcc  suul  fcoda  mililum, 
que  possident  ab  ecclesia  de  Swarciadi  ....  Siebellinus  milea  de  Argentina  babel  u 
in  feodo  4  uncias  ei  deeimaa  de  uno  aralro  in  Qwaczenheim,  Johannes  Rufus  in  foro 
equorum  babet  in  feodo  minorem  decimam  in  Franckenbeim.  \i9t5 — 1235,} 

K  «Ht  JCurbrwfter  (7eN.-Xaiiil.'jl.  G^kübiiA  w.  7»  JL  aO  JOtOtr^  «wi  «nicr  Htmd  itt 
ISten  Jakrh.  Jhe  jSetffteili'mMim^  ergibt  «mA  iaratu,  daß  itiifcr  den  LAauirtfem  amh 
der  acoltet«  WolfUinm  d«  flkganow«  tiidteüit.  (SdttdUJ  to 

Qtdnd»  danuiA  tei  fiirafl  IK/Ilom.  Oadk  d.  HUH  SAmanaA  II»  M  «r.  jM. 

49.  In  einer  Verffkickevrkmäe  der  AhtH  Nevweiler  mU  dem  Stiß  to»  ffat' 
lack,  den  Zehnten  in  Truihtersfieim  betreff'fud,  ^reiche  «.  A.  besiegelt  Ulricus  canlor 
Argcnlinensis :  acta  sunt  bec  anno  doinini  V2\\{\  \\\  vi^nlia  luitivitiilis  Lciile  Mrtrir 
virginis,  in  pjilalin  dornini  episcopi,  prespiilihus  Alhcrlo  ciisludt-  Nuviiiarensi,  Iloiirico  «» 
kamerariu  domini  noslri  episcopi,  magislro  Gervaico  n  cUue  stularum  sancli  Tbome 
Aigentinensia»  Alberto  milile,  qui  dicilnr  SeboUe  aliiä^uc  quam  pluriboa. 
Septem^  7  JStraßiitrf  in  der  kiKÜtßiehen  PfiU», 

B  aus  Straßb.  Bet.-Ä.  0  fasc.  5237  or.  mh.  c.  1  »ig,  pend.  (Jacobi  abbaüt  JIMBoratfil^ 
H  4  d€laptü.  ao 

59.  Biseiof  Berthotd  wn  Stra^my  hesüUigt  eine  (Hiertchenkmg  der  ter- 
mttxreten  Frau  Luffardis  und  ihrer  TffeAter  ßr  in  SinU^u/rger  St.  Ägneehieeter. 
1Z37  Augntt  17, 

Bertholdns  dei  grada  epiaeopua  Argentinensis  omnibus  prescnlem  paginam 
inspeciuris  roi  gesie  noticiam  eum  aalule.      cum  omnia  etas  prooa  ait  in  roalum,  m 

expedil  niiiliciis  linminnni  prinViilpr  nr<"nrrpre  ot  pravas  mnoliinntioncs  eorum  cir- 
cumspecla  providcncia  dcviiarc.  buc  siquidcin  ounüidcralioue  pcrinote  dilecle  in  Cbrislu 


Digitized  by  Google 


1237 


58 


filie  nioniales  sancfe  Agnelis  Argenliiicnsis  ad  prcscntiam  nostram  accesscrunt 
humililtT  pclenles,  ut  doualionein  po.ssessioüuin,  quam  eis  feccrot  Luganiis  vidua 
cum  liliabus  suis,  que  in  eodem  ceoobio  elegerunl  douiino  famulari,  digoaremur 
«ucloritalie  litteranim  noatraram  oonfirmaie.  noa  igitor,  qaamvia  omnibos  nobis  *nb- 

»  jecüa  in  jafttieiU  miis  simua  debilores,  apecialitts  tarnen  büs  aumna  aalrieti,  qu« 
secalo  renuncianles  sab  regulari  disciplina  se  divinis  obseqmis  mancipanint.  qaara 
ipsarum  procibus  inclinati  alquo  pcliciouera  earum  beniguo  favore  prosequenles  pos- 
sassionps  a  predicla  Ln/jardi  ol  filiabus  suis  raonaslerio  beate  Agnetis  coUalas« 
quibu9  tilius  suus  Fhdericus  renunciavil,  sicut  iu  inslrutueiilü  uoslrorutu  civium 

10  oonlinelur,  preaentia  pagine  muDimine  robonmua  ipsi  oenobio  in  perpeluum  servi- 
tnras.  cum  prelala  iMffmriii  in  presentia  noalra  el  alioram  booeslorum  hajuaaiodi 
donationem  fueril  confessione  propria  publice  proleslala  et  idero  cenobium  possessi- 
otiem  rerum  donatarum  per  scpteouium  lenueril  inconcusse,  *  igitur,  ne  talis  donatio 
a  quoquam  iupusterum  possil  perversa  cavillalione  perlurbari,  baoc  paginam  in- 

u  pressione  sigilU  noslri  duximus  roborare.  actum  anno  domini  1237,  16  kalendas 
aeplembris,  hiia  preaentibus  Waltbeio  el  Bernbebao  firatribas  predicntoribua,  Wolf- 

*  helmo  decano  sancli  Thoma.  Cftnrado  cuslode  Ilonaugensi,  Eberliardo  cuuonico 
sancli  Pelri,  Petro  nolario  nostro,  Hiigone  de  Mitlelhus  el  Krhone  de  Bilolvesheim 
iiiililibus,  Cönone  lilio  Krl)onis,  Friderico  lilio  Cfinonis,  Golzon'^  lilio  .Nicolai,  Jobanne 

w  Vitulo,  Ileinrico  de  Ache,  Johanne  de  Sarburc,  Hcssuuc  uulurio  civibus  noslris  ei 
alils  quam  plnribua.  inqnibus  antem  locis  posseasionea  donale  aiteatnt,  ad  caatdam 
bie  feeimns  anantari:  Aindas,  in  quo  monasterinm  aanele  Agnatia  ooUoeakum  est 
cum  pomerio  el  ania  allinenciis,  bona  in  Sohilticheini,  in  Adelbartabovea  agri  prata 
et  curie  etppcora,  in  Argenlina  curia,  que  dicitur  des  Ilellegrozes,  medietas  molen- 

st  dini  in  inferiori  parle  sancli  Slephani,  lii  Keiuieuülege  curia,  in  Lingolvesheira  quarta 
para  man»  et  omnia,  que  lunc  temporis  posaedil,  cum  ntensilibua  domus  sue.  Ger- 
trudia  quoquerelida  Erboni»  areem,  que  dioitnr  dea  Doiben,  prelibato  cenobio  eodem 
iempore  oonluUt  coram  nobia  et  preacriptia  preaantibos  petpetno  poaaidandam. 

B  m»  atnttb,  Bu^Ä,  H  fitttt.  B117  ar.  ut».  t.  a^r.  fmA        Ar  AkfeMü»  FarMarft  «a» 

Sl.  MUi  Gregor  JX  trägt  dm  Bisehof  ae»  Straß^rg  md  den  Achten  von 

Pairis  und  Temfnbai'h  auf,  :u  encät/en  und  zn  entscheiden,  ob  nicht  das  Kloster 
St.  Stephan,  dessen  Reform  bisher  nickt  ?n  erreichen  (/eiresen,  an  die  Striißburger 
Dominikaner  abgetreten  und  seine  Einkünfte  an  die  fünf  ne%ge gründeten  Straß' 
»  imfer  FratuniliStter  terteilt  werde*  kthtnen.  i237  ßecmher  i9  Rem  tm  Zo/mw«. 

.  .  Episcopo  Argenlinensi  .  .  de  Parisiis  el  .  .  de  Tennebach  abhatihus  Basiliensis 
el  Conslantiensis  diocesum.  significanle  dudum  te,  fraler  episcope,  nos  noverilis 
accepisse,  quod  cum  oUm  inlelleclo,  quod  monaaterium  aaneti  Stepbani  Argenlinenaa 

1  Vergl.  ÜB.  I  213  Anm.  1.  Ar  Bmt  dt»  Bk  J^moMtetm  M  immA  mt6k  weUer  Jwadfe  m 
«0  veriegtm,  wM  um  das  Jahr  1330. 


Digitized  by  Google 


5i  1237  -  1241 

proptor  malitiam  sororum  ordinis  saacli  AugusUni  degentium  in  eodem  essel  in 
spiritualibuä  el  teinporalihns  fjravifcr  deformalum,  tibi  fraler  cpiscope  el  dilcclo 
lilio  .  .  priori  fratrum  predicalorutn  ac  üermauDo  canoiiico  Ärgentinensibus  dire&eri- 
mva  scripta  noslra. '  ut  illud  in  suo.  si  pusselis,  alioquin  in  Cislerciensium  vel 
sancli  Augustim  acilksel  seeundum*  sororam  moDBSlerii  saacti  Sixti  de  Urbe  slude-  • 
Klis  orditiibus  rcformBna,  sororibas  ejus,  si  qae  nollent  alierum  ordinum  ipaoram 
as<;iim<»re,  In  lucis  competcnlibus  collocalis,  vos  ad  reformandiini  illtid  in  ordinp  stio 
jam  per  quadrieuiiitim  sollicile  nosciraini  laborasse,  sed  nuilatenus  profecislis  ;  inimo 
sorores  predicle  omnes  preler  sex  ab  eodeui  monaslerio.  quia  eas,  lu  fraler  epis- 
cope.  volebas  indudere,  rec^ernnl.  nnde  nobis  humtliler  supplioatnin,  ul,  cum  m 
fralres  predicalores  loeo  ipao  ^ere  noscaiilur.  eo  qiiod  domum  eorum  destrui  oportet 
propler  fossala  civitatis  Argentineosia,  que  per  medium  ecclesie  ac  ofncinanitn  ipsorum 
fratrum  dirigenda  videnlur,*  concedi  eis  prefnlum  monasleriuni  et  reddilns  ojus  inier 
qtiinque  nlia  cenobia,  qiic  de  novo  conslnicla  sinil  jtixla  rnitros  rivilalis  ipsins,  in 
quibuü  lere  usque  ud  treceiitaä  sorores  domino  iamulatilur,  licet  vix  ccutum  ex  pro-  u 
venlibus  eorum  sustentari  valeanl,  diairibul  reoompenaalione  Acta  eedasio  Argenti- 
vCDM  pro  juiiboa  «ibi  ab  eodem  monasterio  debitis  faoeremus.  quia  vero  nobiB  dod 
constilit  de  premissis,  discrelioni  vestre,  de  qua  gerimiis  in  domtno  flduciain  pleni- 
orem,  per  opostolica  scripta  mnnflanms,  qualinus,  si  esl  ita,  super  biis  auctoritale 
noslra,  quoü  secundum  deutn  expedire  vidcrilis,  slalualis,  prediclis  sororibus  in  aliis  » 
loci»  ordini  suo  competenlibus  collocalis.  oontradiclorea  elo.  quod  ai  non  omnes  tu 
frater  etc.      dalum  Laterani  14  kalendasJanuarüpoDtificatiu  nostri  anno  undecimo. 

V  au$  Reg.  Vat.  Um.  18  fot.  341: 
Bunmdt  Stnmüi  Acta  jmhI.  Sda.  1  «r. 


St.  JDoM^misi  AmM  entiekHiet  9bt$*  iSSftvi'<  9«miM  der  Ometnde  Hmit-  » 
flU  und  im  Ulster  Sf.  Ärbogoit  vier  den  Besitt  einer  Wiese  tu  Gunsten  des 
leUtem.  iS4i  Juli  iO  Straßkurg. 

Amoldus  preposilus  Argentinensts,  loco  domini  epiacopi  pmsideoa  judieiis.  notum 
Acimus  omoibiia  presens  aeriptum  inspecluriSt  quod,  cum  coram  nobi»  queatio  el  Iis 
▼erterelur  inter  RuddAim  preconem  et  procuratorem  univorsitalis  Huncavell  ex  una  an 

parte  et  prepnsitiim  el  convcnltim  sancli  .\r])0(^asli  c\  altera  siipcr  co,  quod  idem 
procuralor  pro  nislicis  prediclis  dicebat  ot  ossi  rcbat,  per  prepositum  et  conveiilum 
.  dicti  tnonasterii  ipsos  fuisse  spoliatos  cujusdam  prali  pussessione  in  baunu  diele  ville 


>  .S.  ÜB  J,  m  nr.  327.  U 

>  Hier  «dkint  (nw  Mkhre  Datirung  Jür  die  dritte  StadUnoeiUnmf  flgeben,  w^die  dU  Gegend 
McMf  41er  Bremek  umfaute.  vergl.  fmvnmnn,  I^algeschichlt  A  SteM  StfmBbmg  8.  6S  /.  SpeiWn 

tettt  in  Beinen  Conn  tanim  dir'o'  JU  f^Hiqmtg  der  Stadt  m  iot  JtSir  iXt9,  WigL  JMMm»  d.  I.  SteHU 
p.  l,  cmutrv.  d.  monuM.  kistor,  d'AUace  XIII,  246. 


Digitlzed  by  Google 


1241 


—  1242 


» 


aiti,  similiter  diceits,  ipsum  pralam  almeiodain  esse,  unde  petebtl  nomine  preflile 

universilalis  sibi  fieri  fcstitueionem,  iidvB  N.  *  preposilus  |iro  ae  et  oonvenlu  suo 
coDlradiccbal  dicens.  verum  iion  esse  de  aHqnn  spoliacinno  nec  quod  pralum  alnienda 
fuerif.  sed  res  proprie  dicli  inoiiaslerii,  et  per  expcusas  et  labore??  ejiisdein  inuiia- 

6  steni  de  silveslri  loco  ad  pralum  factum  et  perduclum  fuisse  per  annos  40  el  plurea 
tnnMctos,  posseasam  Tero  ouatodilam  elaecatnm  elfennm  addomum  prefati  moaa- 
aterii  adductum  per  annos  40  el  ampliua.  eum  antem  super  prediclia  mullt  teatea  ab 
ntraqae  parle  fuissent  producti  Jurati  el  scripli  et allegaciones  ab  utra^  parle  Scripte 
el  nobis  porrcclo,  et  poslqiiam  in  causa  fnit  conchisum  ab  tilrnque  parte,  el  ipsis 

la  parlibus  a  nobis  die  aäbignala  aii  diniuilivam  äculeudam  profereudam  tnedio  tempore 
lam  super  actis  quam  allegacionibus,  ddiberacione  et  consiliu  prudcntum  virorum 
balrito.  MOttodum  deliberaeionem  et  oonsilium  ipaorun  pro  monasterio  meinorelo 
aentenciam  dilHnilivam  pronunciamua,  nemoratum  preposilum  el  conventum  sancti 
Arbogast!  ab  impeticione  predicti  procuraloris  et  universilalis  ville  Iluniszvell  penilus 

16  absolventes  et  porpeluum  silencium  ipsis  imponcntes,  quiu  iaventum  fuil  et  probatum 
pro  sepediclo"  umuaslerio  de  possessioae  40  annorum  el  eciam  de  constructioue  prali 
fCt  testes  rcligiosi  ordinia,  quibm  najor  fide*  fuil  adbibenda.  quam  ipsis  mslida 
quasi  in  pnq»rio  n^cio  tealifieanübtta,  maxime  cum  et  ipai  ruslid  in  suo  lealimonio 
vaeilkrenl  et  plurea  eomm  predicto  aaonaslerio  in  quibiudam  leslificarentur.  in  hujus 

M  rei  memoriBm  preseus  scriptum  sigillo  noslro  fecimus  commnniri.  acta  sunt  liec 
publice  in  curia  nostra  Argcnliiic,  anuo  incarnadonis  domini  1241,  fena  quarla  nnle 
feslum  saiicle  Murgurelü,  preseulibus  iiiis  leslibus  Liricu  de  Erslhetus,  Cunradu  ple- 
bano  in  Onwenbeim,  magistro  Nioolao,  magistn»  Alberto,  magialro  Hdnrico  reotofe 
puerorum  majoris  ecdeaie  et  aliis  quam  pluribus. 

M  Baut  Straßb.  Btz.'A.  Q  1?U4  foL  381«~aaif  d^miUwcA  mh  SL  Arbogaat  m  der  Sehrtfi 


Bertoldus  Argenlinensia  epiaoopus  tolumque  oainlulttm  ejuadem  lod  oompo- 

siliooem  permulatione  quadam  faclam  inter  C[onradum]  canonicum  archidiaconum 
dictum  de  Wolva,  rectorem  ecclesie  de  Otrenburc,  et  abbatem  convenlnmque  (Tcngen- 

•P  bacenses,  quos  ille  super  decituis  uuvalium  iulVd  lermluos  parrucbie  sue  sitorum 
traxeral  in  causam  coram  jndidbas  t  sede  sposfdica  delcgatis.  yidelioel  decano  ^ 
cantcm  saneti  Tbome  et  cellerario  sancti  Petri  Aigentinenais.  ratam  habent  el  s^Uis 
suis  roborant.  «cum  facile  labantur.»  acia  sunt  hec  anno  domini  1342,  3  nonas 
apriJis,  presentibus  leslibus  decano  de  Zunswilre,  camcrario  de  Gengenbach,  domino 

w  Bruuone  plebano  de  Viliogen,  Bertoldo  Episcopaliscelle  canouico,  magislro  Hüdegero, 

•)  B  »edicto. 


Digitized  by  Google 


SA 


1242  —  1245 


Alberto  clerico  diclo  de  Fribare,  Wsllero  laioo  de  GengenMi  et  tUis  quam  pla- 
ribtts.  iS42  Afrü  3. 

K  tiua  Karhruhfr  Gen.-L<md,-A.   Omgenbach  Conv.  125  er.  wb.  c.  5  tig.  flni,  partult 

delape.  JärheUtat  die  Siefd  de»  Bitehoft  und  det  Ikmcapitde.  (Sekmlt«^ 
AmMMft  imMI  Ml  IMimwfr  DOs.  ArA.  XIX,  m  wä  im  vrWmlielm  JMm  iM&  » 

54i  Albertus  oomea  de  Hebspuik,  onKwiOtts  Ai^eDliueDsu  et  Beätieiinf»*  omni 
ictirai,  que  sibt  eonlra  moimsleriuia  Moreoae,  quantum  od  pinodiieleai  ecckaiam 

de  Mure,  ad  presens  vel  in  fularum  possei  ooropetere,  omuino  nmuDciat,  monasterii 

jn^  in  (  1  '.r>lri  predicla  rccopnoscens.  ul  rüinmcialio  nullo  umquam  ingenio  valeal 
irriUri,  iiislrumenlum  de  niündato  el  consi-nsu  judiciiin  suoriim  .  .  scolaslici  et  .  .  lo 
cellerarii  ecclesic  sancli  Peiri  Argenliiieiisis  est  conlectuni.  «quia  labilis  csl.a 
actum  Basflee  anno  domini  1243,  in  natali  sancli  Slepbanl.   i24S{  Ihtxmber  96  Bnset. 

Aue  US.  d.  Stadt  u.  Laadeehaft  Zürich  II,  74  nr.  570  mch  dem  Or.  i.  St.-Ä.  Aargau 
Xfltov  -BV-  M*'        —  f^inyL  ^  ^  ^  ^ 

SS.  Berdioldtts  Argentinensis  egiaoofm  onuiea  proprielales,  quas  Harlmannas  ti 
senior  comes  de  Kjburo  eoelede  Aij^tinensi  oontulent,*  d  et  Harlmanuo  ftalriieU 

suo  in  feodum  concedil.  «qTioniam  qw  gerunlur.»  ecla  sunt  hec  in  irerbotesheim, 
presenlibns  hiis  testiliiis  A[rnoldo]  preposilo,  H[einrico]  custode  el  Reiuardo  de  Tenge 
canonicis  Argen liuensibuis,  Wa][leruJ  marscalko,  Wil[leLeimo]  vicedomioo  Argenli- 
nnisi  etc.  anno  domiDi  1244»  7  katendas  maji.   tö44  April  25  JBerM»Mm,  u 

Amt  ÜB.  ±  OtM  u.  LaMkuß  ZOrieh  U,  m  mt.  «00  mmik  Or,  i.  A/ordU«  ZWthil 


56.  Innocenlius  IV  papa  Ilenrico  de  Vislingen,  canooico  Argentinensi,  veoera- 
bilis  fintris  episcopi  Spirensia  nepoti  indulget,  ut  beaefidam  unum  preler  obteota 
retineat.  cetsi  propter  ambiliones.»  dalam  Lugduoi  idibus  maji  aono  aeeundo. 
1245  Mai  15  Zfon.  n 

r  «M  Beg.  Vat.  tarn,  21  fdl.  187t. 
JkntßA  Bergar  Beg.  hm,  IV  ttr.  l^L 


57.  Innocenlius  IV  juipa  Coiirüdu  de  Wolva  archidtacoDo  Argenlmonsi  indnlp(>(, 
ul  unicum  adhuc  beneiicium  rclincal.  «eUi  propter  ambilioues.B  dalum  Lugduni 
idibus  septembris  anno  terlio.   1245  S^ptmUr  13  Lfon»  n 

Y  tm$  Beg.  Vat.  tom.  :il  ftai.  23^. 

Bergir  Big.  hm.  IV  nr.  JSSS. 


1  Den^  eredteint  noch  einmal  mit  eeinem  Bruder  Rudotf,  Lmdgnifeß  im  Stoß,  m  «Hier 
Urkunde  wm  1363  Märe  U  Seckingen  für  ^o$ter  KappeL  3,  VB.  ä,  SM  lk  LmMutfl  ZOHA  II, 
m  mr.  856. 

•  Vttgl.  UB,  I,  218  wr.  287, 


Digitized  by  Google 


1246 


57 


58.  Innocenlius  IV  papa  .  .  pr^Nisito  cceleflie  Argeolineaais  coDcedit,  ul  com 

Berloldo  canonico  Argenlinensi,  nalo  .  .  comilis  de  Wilperc,  humiliter  supplicaoti 
dispensel,  ul  prcler  bcneficia  crclcsiaslica  ciiratn  nuimarum  liabctiliii,  qijc  nunc  ob- 
Uuet,  aiia  beoelicia  vel  persotiatus  aul  dignilales,  cliamsi  sirailem  curam  habeaut, 
«  libere  relinere  valenl. '  «digoaiD  est  uLt  dslam  Lagdnni  6  iAm  octobris  aiuio 
lertio.  (ktober  ii  Lfm. 

V  am  Heg.  Vnt.  tom.  Ul  foi.  U47<>. 
Ihrmh  Btrger  S/tg,  Inn.  IV  m.  1597» 

59.  PaUl  Imnoeai*  IV  ffUl  dm  Straßbw^tr  GaMttieHS  Budol/  Dispent,  MtM 
w  Pfirünien  t»  ««ruMArm.  1845  OcMer  17  Lj/o». 

Radulfo'  canonico  Argentincnsi.  oobis  et  ecciesie  per  grata  devolionis  obse- 
quia  96  cnpienles  jrfaciU»  rodder«,  ul  in  hujos  firmitale  propotili  amceritwi  «ninio 
persevereal,  ooodigais  volumos,  ul  debemust  gratie  premüs  refovere.  sane  fide  di" 
gnoram  relatiooe  comperimua,  quod,  cum  exislas  de  nobilibua  oriundtis,  lua  una 

u  cum  eisdem  sinceritas  lionori  et  iiegoliis  ecclesie  obsequiosam  se  pesiil  el  ulilem 
cxhibere.  hac  ilaque  coiisideraliotie  ducti  el  precipue  quoque  diiecli  iiiii  .  .  abbatis 
Augeusis  monastcrii'  ad  Komanam  ecclesiain  nuUo  medio  pcrlinenlis,  cujus  asseris 
esse  germanust  cblenlu,  ipsius  in  hac  parta  lionorando  peraonam,  tibi»  qni  aeientia 
el  alüs  dinoaoeris  adjavari  meritia  bonealatis»  facientea  gratiam  specialem,  ul  preler 

n  beneficia,  qiie  oblines,  eliamsi  curam  babeanl  animarum,  aliud  bcnrficium  vel  pcrso- 
nalum  aul  ccclc^iasticTn  dipnitatein  scti  etiarn  prclaturam  cum  simili  curii,  si  tibi 
caDonice  oiTeralur.  iicilc  recipere  el  cum  priuribus  libere  retinere  vaieas,  nun  obslanle 
constitutione  condiii  generalis,  lecum  anctoritate  presentium  diapeasamus  proviso» 
quod  eadem  beneficia  debitia  ob^uiia  etc.  usqua  n^ligatur.  nullt  ergo  etc.  noslre 

M  dispensationia  etc.  aiquia  aulem  etc.  datum  Lugduni  16  Icalendaa  noT«nbria  anno 
terlio. 

V  aus  lUij.  Vitt,  om  21  fei.  245". 

XtarHocA  Berger  iUg.  Jtm.  IV  nr.  16136,  Berrmüi  Atta  jwiU.  Hdv.  I  nr.  3SS. 


60.   Innocenlius  IV  papa  .  .  episcopo  Rasiliensi  mandal  pro  Eberardo  nrchi- 
10  diacooo  Argentincnsi,  fralre  .  .  comilis  de  Öulze,  de  quo  laudabile  lesliinoaium  per« 
bibetur,  quatinoa  cum  «o  dispensel,  ai  eat  nolrilia  et  litterala  persona,  ul  alia  bene- 

aj  1»  itt  Jlmhtfttkrift :  RudaUi». 


I  Innoccntins  IV  pK{>i  tid«in  conccdil,  nt  cam  Hernianuo  snbdiacono  [>apc,  ncito  .  .  comitis  i1<> 
mipdrc!,  bomiUtw  rappUeanti  mp«r  eodem  disp«iM«t.  datum  Lngdoni  6  noiws  octobris  anno  teitio. 
H  IM5  OeMtr  9  Lgm.  Au  Jby.  VM.  ttm.  »t Ut*.  UmmA  Berg»  Jby.  Innl  17wr,tm, 
*  Konrad  im  Smmtm^  Jl^  «n»  Jtw'd«—«. 

IV,  1  8 


Digitized  by  Google 


68 


fieia.  etüiiDM  cunm  halieant  animaram  annexam,  dummodo  ipaoram  pfovcnliia  ce»liim 

marcanim  argenli  snnualim  valenliam  non  excedanl.  licite  recipere  el  cum  archidia- 
coaalu  Argenlineiisi  d  aliis  jam  obtcnlis  rptinore  Whfre  valent.*  «aposlolice  sedis 
beoignilas.»       daliim  Lugduni  15  kalendas  novembris  anno  lerlio.    i24ö  Oclober 

V  WM  Beg.  VaL  t<m.  21  faü.  243'. 

DmrmA  JMmUrg  E^fkL  pmiL  Xm.  II,  wr,  HS.  Rirger  Se§.  Imt,  IT  »f.  ISTO,  Bat* 
«MdK  Aetm  fonk  Eth.  Imr,Kt. 

€1.  Jtoooceiitiiu  IV  papa  . .  episcopo  Basiliensi  mandat«  qualinus  cum  Alberto 
eanoDlGO  Algentincnsi,  de  quo  laudabilc  teslimoniuin  pcrhibetur,  si  est  nobilts  et  m 
litlerala  persona,  dispcnsel.  ul  alia  beneficia,  rtiamsi  cnram  habeanl  animarum 
annexam,  dummodo  ipsorum  provenlns  sexH^iiila  marrnrum  arf^mili  aiimiitlim  valcn- 
tiam  oon  excedaot,  licile  recipere  et  cum  aliis  jam  oblcntis  rcUuere  libere  valeal. 
«apoatoUoe  sedis  benigoitas.»  datum  Lugduni  12  ka]«idas  novembris  anno  tertio. 
1946  OeloUf^  Si  Ljfo».  u 

V  mu  Beg.  Vat.  Um.  31  fd.  JM>. 

Xtanuwh  Berger  Btg.  hm,  IT  mt.  1596.  BemomW  ÄeU  peuL  HHt,  I  ur.  S59. 

62.  liiuoceulius  IV  papa  Ebcrardo  canonioo  eodesie  sancti  Pclri  Är^enlinensis, 
cum  quo  Piortuensis  episcoptts  tune  aancli  Nicolai  in  Careere  Talliaao  diaoonus  cardi- 
nalia,  in  Abnannie  partibua  aposlolice  sedis  l^lns,  dispensavit,  ut  preter  prebendam  w 
eoclesie  sue  et  unicum  beneHcium  curam  habons  animarum  aliud  beneficium  seu 
personatiim,  etiamsi  ctirn  aimilis  ei  immincret,  licite  recipere  el  cum  oblenlis  liherc» 
retiuere  valeret,  concessioncm  conGrmal.  «justis  pelenliura  desideriis.*  datum 
Lugduni  9  kalendas  novembris  anno  tertio.  1245  OeMer  24  Lyon. 

V  «M  Beg.  Vnt.  toin.  21  fcL  048.  U 
JtanuA  Berger  Jüg.  Im.  IT  NT.  15M. 

63.  Innorenthi??  IV  pnpa  .  .  episcopo  Basilicnsi  mandat,  qiiatiniis  cum  W[aUero] 
scolastico  ecclesie  sancli  Tliuiue  Argcntineuiiiü,  de  quo  laudabile  leslimonium  perhi- 
belnr,  dispensel,  si  eat  liUerata  persona»  ut  alia  beneficia  seti  unicum  personatum, 
etiamsi  cnram  habeant  animaram  annexam,  dummodo  eorandem  benefidoram  rtA  » 
peraonatus  provenlus  qoadraginta  marcaram  argenli  annualim  valenliam  non  excedant» 
licite  renpere  et  cum  scolatria  ipsiua  ecdeaie  ao  aliis  jam  obtentis  retinere  üben» 


I  Innooantiiu  IV  papa  .  .  episcopo  Basiliensi  mandat,  qaatiaiu  diapanset  anper  «odcm  cnm  B«t- 
toldo  da  Tünbero  canonico  Argentinenii,  nepoU  comitis  de  Salsa,  «apeitolice  >«dis  benignitaa.» 
datnrn  ut  in  proxima.  1345  Oclober  18  Ltfon.  Atis  lUg.  Kot.  «SM.  Üf  fiA.  Mi.   DamoA  Btrgtr  Jfay.  » 
Jim.  1Y  nr.  1571  und  BemoiM  Ada  pimt.  Htlv.  1  wr.  267. 


Digitized  by  Google 


1245  50 

taleat.  «aposloliee  sedia  benignitas.»  datum  Lugdnni  Skalendas  noveniliris  anno 
terlio.   tö45  Oetohr  25  Lfm. 

r  au$  Beff.  VaL  tau.  »1  fol.  H7: 

DßrmA  Bmfir  Jtiy.  iiHi.  IV  «r.  IffML  BcmoMW  ilcta  fönt.  Bin,  1  «r.  9SL 

ft        64.   Pahsl  Innocenz  IV  beauftragt  den  Bischof  von  Basel,  dem  StnMwrgvr 
Scholasticus  Konrad  eine  Prohtei  zu  verschaffen.  Octoher  3t  Lyon. 

.  .  Episcopo  Basilieuäi.  hiis,  qui  per  grata  devolionis  obscquia  gralie  sauclo 
sedis  apostoliee  ae  coaplaot,  eam  libenlw  impoidiiinis  et  ftiToram  eb  benivolim 
impertiinttr.  cum  igilur  dtleclus  fiUus  C[oQradi»]  scolasticiis  Aigealinensis  ae  nobU 

1«  obsequiosuiii  wdiibuerit  cl  devütum,  noa  volenles  ei  facerc  graliam  specialem  man- 
damus,  qualcDus  ipsi  scoluslicu,  quem  sue  probilalis  mcrilo  carutn  habenius  pluri- 
mum  f'l  accepUim,  in  civilate  Argcnlinensi  vel  Basiliensi  scu  in  ipsaruin  diocesibus 
preposiluraul  sue  uobilitali  coogrueulem,  si  vucal  ud  prcäeus  vel  quam  cilu  ad  id 
obtiikrit  «6  focMiIlaa,  aucloritate  noatra  cooferu  et  assignes,  non  olttlantibtta  indul- 

t»  geaüa  privikgio  vd  rtalalo,  q^uibiu  poasii  hujiumodt  gratia  impediri,  aut  ai  de 
mandalo  nostro  ilndem  in  similibua  alicui  sil  provisum  vel  quod  dignilalem  predictam 
scu  alia  beneßda  oblinel,  eliamsi  ciiram  babi^at  auimarum.  oontradiolores  eio.  dalum 
Lugduui  2  kalendaä  nuvcmbnä  anno  lerlio. 

F  OM  Beg.  Vat.  tom.  31  faL  361, 
»  Darnach  Borger  Beg,  Jhn.  lYmüB»,  BtnmM  Acta  fOHt.  Häo.  I  wr.  JW. 

65u  InooceDtioa  IV  papa  Coredo  caaoaico  sancti  Tbome  Ai^eulinensia  indulgei 
C{onradi]  scolasUd  Argentioensts  aupplicalionibua  indiualiis,  nl  pieter  ttoicum 

beoeficium  curam  oblincns  animarum,  quod  ad  preaaoa  asaarit  ae  habere,  alia  bene- 

ficia,  ctiamsi  i-urani  siiiiileiii  habeant,  duminoJo  ipsorum  proventiis  qtiinqiiaginia  mar- 
»  Carum  argcnti  valenliam  annis  singulis  non  cxcodynt,  libere  retincre  valeat.»  aposloliee 
sedis  benigDitas.»      dalum  Lugduni  7  idu.s  ouvembris  amio  lerlio.  1245  I\fo- 
ewrfar  7  Lfm. 

V  aH$  lieg.  VaL  (4Wt.  21  fol.  2i8<>. 

JtariMM*  Berter  Ay.  Jim.  IV^r.mL 

«•       M,  Innooentiua  IV  papa  .  .  epiaoopo  BaaiUeiiai  mandal,  quatlnua  emn  Gonrado 

diclo  Gaie,  reclore  ecclesie  Petri  Argentinensis  dispensel,  si  ei  morum  bonestaa  et 
acienlin  lilterarum  siiffragantur,  ut  alia  beneficia,  etiainsi  curam  habeont  animarum 
anncxam,  damniüdo  ipsorum  provonlus  qiiinquagiiita  marcaruin  argeiUi  unnuatim 
valenliam  nun  exuedaal,  Heile  recipere  ac  cum  ubleulis  libere  reiiuert:  valeal. 
»  «apoalolice  aedia  benignitaa.*  datum  Lngduni  idibua  novembria  anno  terlio. 
1245  Novmier  13  Lfm. 

V  Mt  Beg.  Fof.  Im  JIM  Af9». 

BßnuA  Bttgtr  Big,  Jmi.  IV  wr,  1609t  StnutMi  ÄdA  pttttm  Bdt.  I  nf .  3SS. 


Digitized  by  Google 


00 


1246 


67.  Pahst  fnnocenz  IV  beauftragt  den  Bisehof  to%  Basel,  i^Mi  Omumeus  Gott- 
frid  rom  SlrnrAivriin'  St,  PeterssÜß  DispeM  für  P/^ihiuUiterwrb  fewikre». 
iÜäG  J<'ebrunr  U  Lyon. 

.  .  Episcopo  Basilicnsi.  npostolice  scdis  I)enignilas  consuela  sie  merila  per- 
sonarum  elc.  usqiie  discernit,  ul  cos,  qui  littcrarum  scionlia  et  roorum  nobiÜtate  » 
precelluQl  etc.  usque  honorarc.  hinc  csl  quod  pro  dilecto  filio  Godefrido,  canonico 
eoelesie  sa&cti  Pelri  Argeolioensis,  mandAmus,  qualcnus  ^um  eo,  si  sibi  monimboneslas 
et  liUeranim  acientia  saOragBulur,  ut  alia  beneficia,  etiamai  .euram  habeant  ani« 
maniin  anDexam.  duminodo  ipsorum  provenliis  quadraginta  marcaruin  argeaü 
annualiin  valenliam  non  exccdanl,  5;i  cniioiiice  ofTcranlur,  licile  n-i  ijirrc  ac  cum  lo 
ohtpiilis  lihf*rp  relinore  valoal.  conslilulione  geueralis  concilii  non  ohslHiiU",  ourlorilalo 
noslra  dispenscs,  proviso  ul  beneficia  ipsa  debilis  elc.  usquc  negiigalur.  dalum 
Liigduni  5  idtts  febrasHi  anno  ierlio. 

V  aus  Eeg.  Vai.  tom.  21  foi.  362'. 

DunaA  »erger  S^.  Inm.  IV  mr.  tmt.  JggnmiBf  Jeta  fdnf.  Udt.  I  ar.  STO, 

CS.  Paist  Inween*  IV  goMM  seinem  JTaphm  den  SiraMurger  Probst,  daß 

gewisse  ihm,  zur  Verleihung  sustehende  Pfründen,  der  Straßbttrger  DiStew  nickt 
durch  pahstUrhe  Briefe  vbertragen  werden  ftönnm.  we»»  Sie  diese  PfrÜndeZ  nicht 
ausdrücklich  bezeichnen.    1246  Februar  10  Lyon. 

.  .  Preposito  Argenlinensi  capellano  nostro,  Iici»t  qnibnsilam  duxcrimus  » 
(jonci  tleiuluui,  ul  iu  diocesi  Argenlinensii  aliquibuü  clerieis  suis  el  aliis  personis  pns- 
siul  in  ecclesiasUcis  beneficiis  providerc,  quia  latueu,  sicul  le  rcfercule  didieiuius, 
qtionindam  beoefidorum  collalio  in  eedem  diocesi  ad  le  special,  nos  noltntea  tibi 
per  concesstones  bujusmodi  super  ipais  benefidis  derogari»  aactorilale  tibi  preaentium 
indulgemaSp  ul  beneficia,  quorum  collatio  in  ipsa  diuccsi  ad  te  dinoscilur  perlinere,  m 
conferri  non  possial  per  litleras  super  boc  a  sede  aposlolica  impclralas  seii  eliam 
in  poslerum  impelrandas,  luäi  de  ipsis  bcneficiis  in  eisdem  liltcris  cxprcssa  ineulio 
habcatur.  nulli  ergo  etc.  noslre  concessiouis  elc.  siquis  etc.  dalum  Lugduni  4 
idos  febraarii  anno  lertio. 

VoMXtt.  F«e,  «MM.  12  foL  MS».  M 
DanuA  Serger  Seg.  Imi.  IF  nr.  J71A. 

69.  Innoccnlius  IV  papa  .  .  eleclo  Argenlinensi  mandal,  quatenns  cum  Johanne 
canonico  sancti  Thoinp  Argenlinensis,  pro  qtio  parle  iinivorsilfjlts  civiuin  Aigenli- 
neusium  bumililer  supplicatum  fuil,  super  plurihus  ecclcsiusliciä  beneticiis  cum  hiis, 
qua  obtinet,  retinendis,  eliamä  caran  habaanl  animaniiD,  usque  ad  aymmam  octua-  n 
ginla  marcanim  aijgeoü  dispenset.  «ex  parte  uaiverailatis.!  datuni  Lagduai  13 
kaleodas  aprilis  anno  tertio.  i246  Moers  SO  Lyo», 

V  me  Jfay.  YeL  tem.  »1  fA  teo». 

AmMdk  Anintcry  EpieL  pnä.  See»,  ZI,  110  Nr.  Ui.  Säger  Reg.  Jim.  IV  «r.  JTfiA. 


Digitized  by  Google 


1346 


61 


70.  Innoomilus  17  papa  . .  preposito  ArgeotineD^  etpdlano  suo  msndal,  qua- 
tioQS  cum  B(erlo1doJ  diclo  de  Baaseoanch,  nepole  .  .  abbatü  saocti  Galli,  canonieo 
Curiensi  super  pluraliUte  beneficiorum  diapcnset.  «aposlolice  sedis  bonignilas.» 
dalum  Lugduni  2  Doaas  aprilis  anno  lerUo.   1246  April  4  Lifo». 

»  V  au$  Reg.  ViU.  Um.  21  fd.  370'. 

Lamaeh  Berg»  Jby.  iimi.  lY  nr.  179$.  BermdU  Acta  gmU.  Ilde.  I  nr.  SJSt. 

71.  Innocenlius  IV  popa  .  .  epi«copo  cl  capilulo  Consl.mlipnsibua  mandat.  qua- 
liDUä  R[eiDbardutn]  canonicum  Argenliuensem,'  nou  obstaule  ccrlo  in  ecciesia  sua 
cattonioorum  numero  ucc  valculibus  aliis  privilcgiis  aposlolicis,  in  concaoonicuin  feci» 

M  piant ;  alioquin  . .  de  Hdeoberc  et .  .  de  aancto  Homeriho  prepoaitis  el . .  aeolaelioo 
eoclesie  Lulenbaccnsis  Basiliensis  diooesis  iiijungil,  ut  mandalum  exequanlur.  «apo- 
slolice sediä  bcnigDtlaa.»  datum  Lugduni  6  kalendas  juüt  aano  lertio.  1246 
Juni  26  Lj/o». 

V  aus  Jitij.  Vat.  toin.  21  fnj.  J.OC. 

^  Damadi  Berger  Reg.  Inn,  IV  nr.  1048.  Bernouüi  Acta  pont.  Udo.  I  nr.  377. 

72.  Innocc-iUius  IV  piqia  .  .  ahl)ali  cl  convenhii  monfislerii  sancli  Blaäii  ordinis 
sancli  Bencdicli  Cüusluiiliensis  diocesis  mandal  consideralione  ü[ebehardi]  canonici 
Argenlinensis,*  qui  nepos  eal  bone  meoKnie  C[onradi]  Portnemds  cpiscopi,  quaünua 
Conrado  canonico  eoeleaie  de  Haselahe,  qui  nulluni  nee  in  ipea  eoekaia  nee  alibi 

to  beneficium  asseculus  sil,  de  bencficio  provideanl  conferendo ;  alioquin  .  .  decano  ecclesie 
Colurabariensis  el  .  .  scolftslico  ecclesie  Luleinbalensis  Basiliensis  diooesis  injungit, 
ul  illos  compellnnl  per  rensunttii  eorlesiastirntn.  «cum  sictit  dileclus.»  datum  Lug« 
duni  3  kaknuias  aiigusli  aiuiü  quarlü.    lÜ-JO  Juli  3(i  LifOH. 

Y  an»  Beg.  VtU.  tom.  21  foL  31$. 

a>  DmmA  Berfir  B^.  Jim.  tV  nr.  aOtO.  JhimiriK  äO^ptmL  JBRrik  I  «r. 

73.  Pabst  lunocenz  I V  träyl  dein  Abi  ton  Aeuburg,  dem  Lehaii  des  Strüß- 
IwrgtT  JhmcapiMt  und  dm  ProM  vo»  St.  PHtr  su  Stiu&mrg  auf,  ge§e%  den 
P/am»  von  BlietucÄmciler,  i&»  tie  absetzen,  sollten,  nicht  vonugeAen.  1246  Oe- 
Mer  iB  Lfon. 

N  . .  Abbat!  mooa^iii  Gaslri*  Gtalerdensis  ordinia  Argentinenaia*  dioce^a,  decano 
nwjoris  ecdesie  et  preposito  sancti  Pelri  Aigentiaensibua.  eum,  aicut  dileetua 
filiua  B.  plebanus  eodesie  de  filienawike*  Afgeatinensis  diooesis  nobia  exposuit, 

■)  WM  tu  trfSiMM  mnii   h)  V  Argcndinensis.    c]  k  oJtr  Ir? 


>  SeMurd  vm  nenge». 


Digitized  by  Google 


1346 


dadma  ad  iaslaaliui  dileoli  lUii  Ditheri  oanonid  Spireads  vobis  dederimat  littnia 
lUMlris  in  mandatis,  nt  diclo  B.,  qui  defeclum  pali  natalium  dicebatur.  ab  ecelesia 

eadem  amoto  ipsara  prcfalo  canonico  conferretis,  '  nos  veaerabilis  fralrU  uoslri  .  . 
episcopi  et  dileclurum  filioruiu  .  .  inagistri  el  consulum  Argeulinensium  precibus  in- 
clioali  mandamus,  quaUnus.  si  est  ila,  coulra  prefatum  plebaouai,  cum  quo  veuera-  ^ 
InUs  fiater  ooster  .  .  Porturasis  episcopus,  tuuc  aancü  Nicolai  in  canere  Ttiliiano 
diaeoniia  cardioalis,  in  partiboa  illis  apoatotice  aedia  legalua,  anper  defeclu  prediclo, 
ut  didtnr,  dispeusavii,  auctoriLate  lilleranim  ipaaram  nttUaleuus  prooedatis  el,  ai 
forte  contra  pttm  in  oliquo  processislis,  proces^nm  vestnins  prolirius  revocelis,  prc- 
diclo  Dilhero  de  aliquo  b^-tu  ti -  iü  coinpelenti ,  eliamsi  curam  liabeul  uiHuiarum  •« 
aonexaiu,  auclorilale  uoslru  m  civitale  vel  diocesi  ArgeDliuensi,  quam  cito  sc  facultas 
olilnlaritt  providentea.  conlTadictorea  ele.  qnodsi  oor  omnea  eto.  dattiin  Lagduni 
idibua  oetolHrb  anno  qutrto. 

F  MW  Seg.  Vat.  tom.  21  foi.  349". 

DtwiMcft  Berger  Seg.  Inn.  JV  w.  3300.  tt 


74.  loDooeoliiia  IV  papa  .  .  ^iacopo  Argentinensi  ooncedit,  ul  cam  Berwardo 

canonico  ecclesie  sancli  Pelri  ArgenliaensiSt  clerico  Berlholdi  de  Tiersberc  canonici 
Argentinensis,  fralris  nobilis  viri  .  .  dotnini  de  GeroUesselcc  dtspcnsare  valeat,  qitod 
preter  beneticia,  que  obtinel«  quorum  uoum  curam  babet,  sicul  asiicht,  animarum 
annoxam,  adhne  unieum  alind  I)ane6ciain,  ellamai  ainülem  earam  hal>eat,  libere  » 
relinere  poeait.  «ut  prdniaa.»  dalum  Lugdnoi  3  kalendaa  noTemlwia  anno  quarlo. 
12^  Oelokr  30  Zym. 

Y  Mu  Seg  Vat.  tom.  ill  /ol. 


75.  Innocentias  lY  papa  Frederico  canonico  ecclesie  saaoti  Petri  Argentincnaiat  n 
consanguineo  .  .  episcopi  Argentinensis,  cum  auclorilale  Gregorii  pape  predecessoris 
super  dcfectu  ualalium,  quem  palitur  de  solulo  el  äolula  geuilus,  dispeasalum  l'uerit, 
ut  ad  sacros  ordines  promoveri  posscl  et  ecoleaiasticttm  benelioinm  obtinere,  alque 
poatmodum  duo  receperit  beaefida«  eonoedit,  ut  prediela  relinere  ao  aliud  adbuc  bene- 
ficium  aeu  peraonalum  vel  ecclesiasUoant  dignilatem  relinere  libere  valeal.  tad  « 
fücieudam  tibi.»  datum  Lugduni  6  idna  novembris  anno  quarto.  i246  üfosemier 
8  Lyon. 

r  üH$  Btf.  Vut.  um.  2lfoL  Sit 
DanaA  Btrgtf  Stg.  Im.  IF  «r.  AMI. 


Digitized  by  Google 


1246 


63 


TS.  Innocenlins  IV  papa  Johanm  ctnonico  et  cellerario  eocierie  stncli  Pelri 
AigeBÜneoBis  ooöoedit,  ul  a)ia  benefida,  etitndeuran  iMbetat  anitnarutn  anneiain, 

dnmmodo  ipsorum  provcnlus  triginla  marcarum  argenli  annuallm  vslenliam  non  ex- 
cedanl,  licile  recipere  ac  relinere  valeal.  «cum  sicul  le.»       dalum  Lugduoi  17  ka- 
•  lendas  deoembris  anno  quarlo.    1246  JVovemier  15  Lyon. 

y  Ott«  Äey.  Tat.  i<m.  21  fol.  343. 
JJaruaeh  Berger  Beg.  Inn.  IV  nr.  2258. 

77,   Innocentius  IV  papa  .  .  fpiscopo  ÄrgeiUinensi  concedil,  ul  cum  Frederico 
clerioo,  de  avanculo  suo  subdiacono  el  soluta  genilo,  dispensare  valeat,  ul,  bujus* 
w  modi  defecla  et  constUulioiie  generalis  coiiCiUü  nequaquam  obatantibu«,  cedcsiam  in 
Bischovcsham,  cumm  animarum  hsbentem,  nna  cum  prebcnda  et  aedastria  eodesie 

Su[r]burgensis  Argcnlincnsis  diocesis,  cujus  paler  ejiis  csl  cnnonicns  et  prepositus,* 
ac  prebenda  sancli  Thome  Argcnlincnsis  relinere  el  aliud  adliuc  bcneficium,  eliamsi 
similem  curam  babeal,  recipere  licile  ac  una  cum  oblentis  libere  valeal  relinere. 
11  ctoim  volenlea  lioiionfa.a  datum  Lugduni  15  kakndaa  decembiia  anDO  quaito. 
i246  Noüemier  17  Zjw«. 

V  aus  Heg.  Vai.  tom.  31  foL  346,. 
Dantaek  Bartit  Jt^t.  Im.  IT  nr.  m3. 

7B.  InnooBiitiiia  IV  papa  .  .  preposito  Afgentinensi  capellano  auo  indulget,  ul 
M  preter  beoeficia»  que  oblinet,  eurem  balieslta  animarum  annexam,  alia  benefida  «en 
peraoDatus      digoitatcs,  eilamsi  curam  aimilem  habeani,  licite  redpen»,  dummodo 
ipsorum  proventns  exceplis  oblcnlis  ccnlum  marcarum  argenli  annualim  valenliam 

lion  (wcedaiil,   et  cum  oblentis  pisdem  relinere  lilierp  valenl.    nnposlolice  sedis  be- 
uignilas.»       dalum  Lugduui  11  kalendas  deoembris  anno  quarlo.    1246  Notember 
M  2i  LfM. 

Y  auiBeg.  Vai.  Um.  21  foL  347. 
Jhnmek  Bergtr  Stg.  Jim,  IV  m  MTt. 

79.  loDocentius  IV  papa  .  .  preposilo  et  •  .  decano  et  capitiUo  sancti  DeodaU 
Tdknaia  dioceaia,  indinatns  pred^us  Gebdiardi  oapdlani  sui  canonici  Aigenlinensia.' 
10  mandat,  qnatintta  Henrioim  reetofem  «odeaia  de  Anaolviahem  ipaina  eapdlaoi  de- 


>  Frialrich  wm  Hagenau,  der  im  Jahn  1250  auch  al»  Ptobtt  de»  Str<^bwt§tr  Dameapitdt  erteheint, 
mi  im  F^brmr  ntA  «rfamdet  wini  m  timr  ürkmdt  vom  mi  Märt  38  «m  MjMM  XadtfO^er,  dm 

<  Gebhard  COH  Freiburg.  Ejosdcm  procibu"  mi  linntug  Innoccntini  IV  p»pa  cmn  ßiircardo  plebano 
Ik  de  Nusplingen  Constaotiensia  diocesis  super  pltnahtatc  beneficlornra  dispensat.  datum  Ln{diiiii  10 
kalendaa  decembris  anno  qoarto.  1346  November  l';.'  I.</on.  A\t$  Beg,  Fol.  im.  »t  fiL  Hf,  DmuA 
Smftr  Stß.  Inn.  IV  nr.  3276.  BenmOi  Ada  puU.  HM/«,  l  wr.  396. 


Digitized  by  Google 


64 


1246 


Votum  in  canonicnia  redpiant.  «dilecti  Hlü  Gebehardi.»      datum  Liigdtini  11  kt- 
lendas  decembriB  anno  quario.  i246  Noumier  2t  Lyw. 

y  M»         F«l.  tom.  :n  ftd  363". 

Amtock  Bergtr  Big.  Imm.  IV  nr.  M4a.  Btnm/U  Acta  fOHL  Buh,  J  nr.  39i. 

HO.  loDocenliua  IV  papa  .  .  decano  el  capilnlo  Columbariensis  ecclesie  Basi-  « 
lieiisis  dioccsis  mandat,  qualinus  Ulricntn  reclorcm  ecclesie  de  Turinelu  in  Hflsiliensis 
dioccsis,  iu  quo  nübilt.'s  viros  .  .  d*.'  FtTrcIo  ei  .  .  Parva  jii-lra,  coniiliuii  Romarp 
ecclesie  devolurum  vuil  bonorare  peräuuus,  in  fralrcm  el  canunicuui  ädiiiillunl  ;  alio- 
qnin  .  .  Ihesaurano  eodesie  saocti  Peiri  Argeolitiensis  injuugil,  vA  inandetum  apo- 
alolioum  ezequalar.  «afliecUoiiia  palerne  aladium.»  dalnm  Lugdani  6  kalendas  » 
decembris  anno  quarto.  i246  NoMmbtr  27  Zyo». 

T  muMtg.  Vat  tm.  St  fO.  848». 

Daruach  lingn-  llrg    hm  IV  nr.  2291.   Sodmberg  Spitt.  pOHt.  Sm.  II,  SM  MT.  Ml. 
Bernouüi  Ada  pont.  Helv.  l  nr.  UÜQ. 

81.  Pabsl  Fnnoeen:  IV  i/cniihrt  dem  Bischof  von  Strtfibvrg,  daß  er  dem  u 
Pfarrer  von  Jilienschireiier  für  den  Besitz  seiner  Bfriinden  Dispens  erleilen  dürfe. 
1246  Jkcmlber  2  Lfon. 

.  .  Episcopo  Argenlinensi.  prccihus  dilcctonim  filionim  .  .  magislri  H  ronsulum 
ArgeoltDensium  inclinati  prcsenlium  tibi  auclorilale  cuncedimus,  ut  cum  dilcclo 
iilio  B.  plebano  ecclesie  de  Büenswike  lue  diocesis, '  quod  ecciesiam  ipsam  et  alia  m 
benafiiaa,  que  nunc  obtinet,  postit  lidla  ao  libere  relinere,  noa  obslantibua  conati" 
talione  ganeralia  conoilii  et  quod  defeclum  natalium  patitur,  aicut  fertur,  super  quo 
sccum  per  venerabilem  fratrem  nostrom  .  .  Porluensem  episcopum,  lunc  sancli 
Nicolai  in  carcere  Tulliano  diaconnm  canlinaleni,  in  parlihiis  ülis  npostolice  sei^is 
Icgatum,  ul  ssserilur,  exislil  diä|>eiisaluni,  ^  valeas  dispensate  proviso,  quod  ecclesia  » 
et  beoeficia  ipaa  debiüa  elo.  usque  negligalur.  dalum  Lugduui  4  nooas  decembria 
anno  quarto. 

V  mu  Seg.  Vat.  Um.  31  fol.  349'^. 
Ikmuiek  Bayer  Stg.  Jim.  IV  nr.  99tU* 

82.  H[eiDricu8]  preposilus  sancli  Pelri,  Ulricus  sancü  Stephani  plcbanus  et  m 
S.  cualoa  aaocli  Andree  ArgeDliooiaes,  a  C[oiirado]  Hildenaheimenai  episcopo,  judioe 

et  eonservalore  ordinia  beate  Marie  Uagdalene  a  sede  apoalolicB  delegato  subdele- 


1  Vergk  nr.  7«. 


Digitized  by  Google 


1246  - 


1  247 


65 


gaü,  uaiveraos  ecdesiaram  rectores  cclerus<{iie  fiteles  exhortentur,  quatenus  paupenim 
sororum  ordinis  supradicti  de  domo  in  Cronendal  Argenlinensis  dyocesis  nuntios  ele- 
mosinas  reccpluros  ctficaciLLT  promovcre  rureiil.  «quanti  sikmerili*.  dalum  anno 
domini  1247,  3  kaleiidas  joiuiürii.  124G  DecemOer  .W. 

•  B  MW  lüroßb.  Bei.-Ä.  H  hap.  2972  vidm.  wft.  e.  J9.  «f.  pcmt.  €Uapii$  ausfffsum  «pm 

Fifidarieoa]  prepotitai  «I  FtlidwieotJ  acoUatieaK  «aaleii*  naeti  Tkone  AiKeatiiitHi« 
U08  Mm  17. 

HS.  PM  InMoegM  27  tr&^i  dm  Biickof  vo»  Sira^wg  4»f,  dm  Otmonkn 
Reinbold  vom  St.  Thomatsiiß  ZH  Straßburff  für  seine  P/Hnden  Dispens  tu  erteilen, 
M  iS47  Janmr  28  L^ott, 

.  .  Eplsoopo  Argratinenri.  ad  &deiidamdUectofilit>Reiiibaldo,ctn<»u»saneli 
Tkome  Argentioensis.  graliam  spedalem  lue  cMuhmim  luonim  preces  clc.  ut  supra 
nsque  inducunl. '  qiiocirca  mandamus,  qualinus  cum  Ipso  super  oblentis  et  oblinendis 
pluribus  beDeficiis  vei  per&uoaübuü  aul  digDitalibus,  eliamsi  curain  animarum 
i&  habeanl,  coosütulione  generalis  concilii  Don  obstaate,  auclorilatc  noslra  dispenses 
ttsque  id  auminaiii,  de  qua  videris  expedira,  proviso  ut  eadem  beneCcia  debilia  etc. 
iisque  negligatnr.      dalnm  Liigduni  6  kalendaa  februarii  anno  quario. 

Y  tmä  Be§.  VtA.  Hm.  »1  fd.  35h. 
Lanadk  Btrftr  JbfL  hm,  ZV  wr,  9S79. 

M       8i  PM  Iimeeiu  IV  trägt  dm  AU  und  ü§wnt  des  Xb^*  Gfengenißdk 

auf,  dem  Strai^wrger  Citri Aer  Walther  eine  ihrer  Kirchen  zu  terhihen,  xcidrigen- 
falle  der  Schatzmeister  nnd  Srholaxficnii  ton  St.  Peter  zu  Stradhnrg  nnd  der  Dekan 
von  Haslack  für  die  Ausführung  dieses  Mandats  Sorge  tragen  werden.  1247 
Januar  28  Lyon. 

B         .  .  Abbali  et  convcnlui  monaslcrii  in  Gcngenbacb  ordinis  sancti  Benedicli,  Ar- 
genUneusis  diocesis.       dignum  est  bene  ageiilibus  pro  meritiä  responderi,  ut  ip^i  ad 
virlulum  sludia  forlius  animenlar  et  corum  excmplo  cxcilenlur  alii  gralia  premiorum. 
binc  eal  quod  pro  dUeelo  filio  Wallefo,  derico  Argentinenai,  de  quo  dilecU  Glii 
magister  et  cooaulea  ac  dves  Argenlinensee  laudafaile  ndns  testimomum  p«r  aoaa 

>■  lilteras  prebucnint,  universilali  veslre  mandamuSt  qualinus  eidem  de  aliqua  eccle* 
sianim  ad  veslram  donalionera  spectanlium,  qiie  clericis  consuevit  seciilaribus  assig- 
nari,  non  obslonle,  si  pro  aiiis  vobis  direxiiuus  scripta  noslra,  quibus  nolumus  auc- 
torilale  preaenUnm  prejudicium  generari,  aut  aliqua  sedis  apostolice  indulgcntia, 
per  quam  qpaina  provisio  diffmi  vel  impediri  valeat,  quam  dto  ae  boultaa  oblalerit, 

»  pfovidere  curelia ;  alioquin  dileetia  fiUia  .  .  tbesaurario  et  .  .  acdaatico  aancti  Petri 


»  Yergl.  ttr.  85. 

IV.  1  9 


Digrtized  by  Google 


66 


1247 


Argentineona  et  .  .  deoano  ecelesie  Haaelanenna  Argentinenns  diocesit  lilteria 
nostris  iDjungimus,  ut  ipsi  mandalum  super  hoc  «pwloUcttm  exequaoiar.  oonlndic- 
tores  e(e.      dalum  Lugduni  5  kalendas  febraarii  anno  quarto. 

V  aus  Heg.  Vat.  tom.  21  fol.  360. 

Durtmk  Btrgtr  Ay.  ian.  lY  «r.  SSSSt,  » 

8$.  P«iM  InnoeeM  IV  fordert  iu  Ae^iui»  und  de»  Content  der  Abtei 

Brslein,  auf.  dem  Canonkus  ReinboM  rom  St.  Thonuusiiß  zu  Straßhurg  eine  ihrer 
Pfründen  zu  fffheif,  und  beauftragt  den  Schatzmeister  von  St.  Peter  sm  StratHwy 
tnii  der  Ausführung  dieses  Mandats.    IH47  Januar  31  Lyon. 

.  .  Abbalisse  et  convenltii  de  Eschen  ordinis  sancli  Beoedicti,  Ärgentinentis  m 
diocesis.  nd  faciendfim  dilcrlo  filio  Rnnboldo,  ranonico  ecelesie  sanc(i  ThomeArgen- 
tinensis,  gratiam  specialem  veuerabilis  frairis  nostri  .  .  episcopi  et  dileclorum  ßtiurum 
dvium  Argealinensium  preces  ac  ipsius  canonici  merila,  super  quibus  ei  testimoaittm 
peiliibelur  laudabile,  nos  indoounl.  rogarous  Uaqae  universitateai  veslram  atlenle  el 
moneiDiU  flrmiler  prccipiendo  tnandanlcs,  «{oatiiMia  eidcm  pro  apoalolice  sedis  el  ii 
nostra  rcvcreiitia  prü\ idcalis  liberaliler  in  ecclesiaslico  benefirio  compelenli,  quod 
ad  cüUationetu  veslram  perlinoal  el  consucvcrit  dericis  scciilarihus  assignari,  non 
obslanlc,  quod  idcm  alias  beueticiatus  exisiit,  vcl  tii  dircximus  vobis  pro  aliiä  scripta 
BOSlra.  quibaa  ttolumus  auoloritate  pnaenlittm  prejudicium  geneFari,  vet  indulgeotia, 
si  qua  vobia,  quod  compeUi  ad  alicujoe  provisionem  per  litten»  apoalolicaa  hod  pos-  m 
^Us,  a  scde  aposlolica  sit  concessa  vel  qualiter  alia  ab  eadem  aede  obtenla,  per 
quam  hujusmodi  gralia  retardari  valinil  vpI  eliam  impediri ;  aüoqnin  iiolenles,  ut  ad 
nos  verbum  noslrum  vacuura  rcverlalur,  dilecto  ßlio  .  .  ibesaurario  sancti  Pelri  Argeo- 
tinensis  damus  nostris  lillcris  in  mandatis,  ut  ipse  super  hiia  mandalum  apoatoUcum 
exequatur.  oonlradiotores    etc.   datum  Lugduni  2  kalendas  febraarii  anno  quarto.  « 

Y  aui  Beg.  Vat.    m.  31  /oL  359^'. 
DamaA  Sergir  Ay.  Im.  lY  «r.  iS7S. 

86.   Pabsi  hrnocenz  II'  trägt  auf  Bitten  ron  Meister  und  Rath  der  Stadt 
Stra^wrg  dem  BüdUtf  wm  Straßiur^  auf,  dnfür  tu  eorgm^  diUt  Frieiriek,  der 
Sokn  iee  Straßhirger  Hüters  SwreMri  Spender,  in  dae  St.  Tioauutti/l  duelM  w 
als  Ctmonkm  eaifgenemmen  Coerde  und  eine  Pfründe  erAaÜe.  iS^  Feirmr  13  Lfen. 

.  .  Episcopo  Argen tinensi.  dileclorum  filiorum  .  .  magislri  et  consulum  Argenti- 
nansium  precibns  inelinali  maodaroua,  quatinua  dileclum  filium  Fridericnm  elericttm, 
natum  Buecardi  militia  Argeulinensis  dicli  Dispensatoris,  super  cujus  provisione  idcm 
magister  et  consules  nobis  humililer  supplicanint,  in  ccclesia  sancti  Thomc  Argen  Ii-  at, 
nensi  auctorilule  noslra  recipi  facias  in  canonicum  et  in  fralreni  eique  conferri  pre- 
bendam^  si  qua  ibidem  racat  ad  presens  vel  quam  primum  ad  id  oblulerit  se  facultas. 


Digitized  by  Google 


1247 


91 


non  obslanlc  cerlo  canoniconim  niimcro  juraraenlo  vel  aliu  firmitate  vallato  out  si 
in  cadcm  ecclesia  direximus  scripta  noslra  pro  aliis,  quibus  per  preseules  liUeros 
Dolumus  prcjudicium  generari,  seu  aliqua  sedis  aposlolice  iodulgealia,  per  quam 
ponit  hujusmodi  gralia  ünpadtri.  oontradictbres  etc.  daUim  Lugdiini  idibus  febroarü 
t  vimo  quarlo. 

V  aut  Heg.  Vat.  tom.  21  fei.  365, 


87.    Paisl  Inmce/i:  IV  erlaubt  dcM  Uisdiof  cun  Utraßhurg,  vier  seiner  Clcriker 
mit  Pfründ<H  in  tier  Kirchen  der  Stadt  oder  Diffcese  Straßbttrg  m  teisurgen. 
u  1947  Feihwtr  19  LfOH, 

.  .  Episcopo  Argeiiliiioiisi.  e\igeiillbu3  tue  devoliunis  merilis.volis  luis  libenler 
aiinuimus  et  pclitiones  luas,  quautum  cum  deo  poäsumus,  ravorabililer  exaudimus. 
luiü  uac^ue  suppiicationibus  beoignum  imperlienles  asseosum  presenlium  tibi  aucto- 
rilale  conoedimiis,  ul  quatuor  de  derids  tuis  in  qualoor  eodeaüa  tue  dvitatis  vel 

1»  diooeste  in  eodesiaatico  benefieio  doguUa  in  singulia  attetoritate  nostia  provideas  vd 
fodas  provideri,  doq  obstaole,  si  alias  beoefidati  exisluol  vel  in  ecciesüs,  in  qaibo* 
eis  providendum  duxeris,  direximus  pro  eliis  scripta  nostra,  quibus  nolumus  aucto- 
rilale  presentiuni  prejudiciuui  generari,  vel  qualibct  indulgentia  ab  aposlolica  sede 
oUenla,  *  per  quam  hujusmodi  gratia  impcdiri  possit  aeu  eliam  retardari.  conlra- 

a>  didores  etc.     datnm  Lugdani  11  kaleadoa  fflarlii  anno  quarlo. 

Y  atu  Reg.  Vat.  tom.  31  foL  366». 
Darmeh  Serger  Beg.  iwt.  IV  nr,9MS, 


8!{.    Pii^jst  Ithioceaz  IV  gestattet  dem  Bischof  ton  Slraßhunj,  seinem  GapltH 
Hugo  für  Pfrindenerwerb  Dispens  ztt  gewähren,.   1247  Februar  20  Ljfon. 

«       .  .  Episcop  Argentinend.     laam  vdaDlea  honorare*  personam  et  per  honorem 
tibi  exbibilum  dii  providere,  dispenaaDdi  oum  dilecto  (ilio  Hugone,  capellaoo  too, 

pro  quo  Dobis  fuit  e\  parle  tua  humililer  supplicalum,  ut  preler  beneficia,  que  oblinet, 
eurem  habentia  aniaiaruin  aliud  ndhuc  bcaeficium,  eliamsi  sirailem  curam  habeal, 
recipere  licite,  si  ei  canonice  otferalur,  ac  una  cum  oblentis  retinere  libere  valeal, 
M  plenam  tibi  coacedimus  aooloritate  preaenliam  fecoltatem,  proviso  ut  eadera  benefida 
debilia  ete.  nique  negligalur.      datuni  Lugdani  10  kalendaa  martii  anno  quarlo. 

F  am  B*g.  Tat.  tom.  il  ftiL  3««». 
HamaA  Bttgtr  Rtg.  lim.  IF  nr.  MÜS. 

•}  W  abliMa  «/  Stuw.   h)  V  hmttueaa,  otea  grtUgl  iurtk  PwUm,  n  ifcfyweftrMm. 


Dlgltized  by  Go  ' . 


«8 


1247 


99,  Pfibsi  Innocem  IV  gestaltet  dem  Bischof  ton  Straßhirff,  dem  Streßiwyer 
Domeamnicus  Friedrich  vo»  Sktkkck  Di^nu  ßr  Pfrändentnoerb  m  /Milrm. 
1247  Februar  27  Lyon. 

.  .  Episcopo  Argentinensi.  •postolioe8editbeDigiu(asooi»uelamerita|>ersonarum 

provida  deliberalione  disccrncns  illas,  quas  morum  convenustat  honfslas  et  lilulus  »■ 
nobililatis  cxornat,  gralia  favoris  smplioris  atlollil  el  inajonbus  sludel  henodciia 
houorare.  cum  igilur  dileclum  iilium  Fr^idericuruJ  de  Öcaleke  caDooicum  Argenli- 
MDseiii  de  generatUal«  itatalittm  ac  moram  decentk  duuris  per  luas  lilteraB  com- 
mendanduin,  apud  oos  inlerveniaodo  pro  ipso«  aoa  eontamidalione  tui  volenles  aibi 
graliam  facerc  specialem,  fralernilali  tue  presentium  teuore  commiUimus,  ul  cum  i» 
eo,  quod  preter  bencficia,  qua  ohlinet,  personalus  et  dignilales  ac  alia  beneficia 
ecclesiaslica,  eliamsi  curam  habcant  animarum.  ei  ei  caQomce  oOeranlur,  possil 
recipeie  el  cum  eiadem  licite  reünere,  coDaliltttione  generalia  coDcilit  non  obsUnle. 
aucloritale  noslra  dispenses  usque  ad  summain.  de  qaa  consideraUs  panona  aue 
merilia  aecutiduni  dcum  videris  expedire,  ila  lamen,  quod  io  uuo  personaliter  el  » 
in  aliis  per  idoneos  facial  vicarios  deserviri,  nou  obslante  contraria  ipsarum  eccle- 
siarum*  coasueludioe  velslalulo.      dalum  Lugduai  3  kaleudas  marliiaDoo  quarlo.' 

V  aus  Bfij.  Vitt.  Um.  21  /oi.  369'. 
Dttnofh  Bcrgcr  Beg.  Im.  IV  nr.  ÜIS, 

90.    Pabsf  Iiiiiort'nz  11^  fordert  den  Dekan  und  da4  Capitel  des  Si.  Peters-  •» 
Stiftes  zu  Straßbury  auf,  Hugo,  den  Capfmi  des  Bischofs  ton  Straßfuir// ,  ah  Cam- 
nicus  aufiunekmen  und  mit  einer  Pfrknde  zu  tasorgen.    1247  Man  ö  Lyon. 

.  .  Decano  el  capilulo  sancli  Peiri  Argenlinensis.  meruit  nptid  nos  venera- 
bilis  fraler  noslcr  .  .  Argcnliuensis  epi.scoptis  siucere  devolioiiis  .studio,  ut,  quam 
digue  possumu3,  sibi  el  suis  graliam  faciamus.  cum  ilaque  dileclus  lilius  Hugo  » 
prcsbilar  capeUanua  ejoadein  episcopi,  aietU  aocepimus,  honeale  cooTeraationia  el 
Tile  javelar  meriüa,  ut  beoigni  favoria  apud  uoa  repperiiae  gralolelur  elfeclum,  uni- 
versitalcm  veslram  rogandam  dttzinoa  altaata  et  monendam  mandanles,  qualinus 
eundcni  pre<5bytcriiMi pro  npostolice  sedis  ac  noslra  reveri'ntia  in  fratrem  el  cano- 
nicum admiltutis  et  de  prebeiidd,  quam  cito  se  facultas  üblulcril,  liberalilcr  providc-  t» 
atis  eidem,  nun  ubsiunle  cerlo  canouicorum  numero  juramcnlo  seu  quacunqne  Crmi- 
fate  vallato,  et  quod  idem  aliaa  beneficiatua  exiatU,  vel  ei  vobia  pro  alüa  acripta 
noslra  direximus,  quibus  aucloritale  preaanlium  notumua  prejudicium  generari,  ant 
aliqua  iodulgeatia,  de  qua  apecialem  in  litteris  noatria  oporteat  fieri  menlionem, 

•j  r  mU.  ipMrum  duetktirickt».    bj  prtsbvtcruoi  «vf  ftatur. 


I  Unter  itmtObe»  Datum.  wmittMar  rnttaHeteni  ^ttlattH  Kbtt  ZmnemM  IV  Am  flifcAo/  von 

Straßburg  für  Friedrich  i-'ui  Sl,ih!i-rl\  ut  ti  Uia  in  ciritate  vel  dioceti  in  pcrsoDiio  aliquo  Tel  digni- 
tet«,  etiamti  ciur*  sU  eis  animnram  annesa,  proridere  ?aleat.  Darnach  Berger  Reg.  Jim.  IV  nr.  2479. 


Digitized  by  Google 


1247 


6» 


maadatum  nostrum  talilcr  impleluri,  ul  ex  hoc  V66lra  sinowilM  Iiübeatur  digna  lau* 
dibus  cl  favore ;  olioquin  vencrubili  fralri  nostro  .  .  cpiscopo  Argcntinensi  per 
lilteras  Dostra^;  ir  jungitnus,  ut  super  hoc  mandatum  apostoiicum  exequalur.  cootra- 
dictores  etc.      daium  Lugduni  3  nonas  martii  aoDO  quarlo. 

•  V  mit  Erg.  Vat.  Um.  Sl  fol.  .?ß7. 

Damach  Berger  Beg.  /im.  IV  nr.  ä452. 

91.    Innocenlius  IV  papa  .  .  episcopo  ArgeiUitiensi  concedil,  ul  Sifrido  clerico 
suo,  lalori  preseoüum,  providcrc  valeal  in  aliqua  ecclesiarum  civitatis  vel  diocesis 
siie  in  pmbeadali  seo  alio  eedcsiuttoo  beneficio,  non  olislante  defeelu  natalium,  quem 
M  palitur  de  subdiaoono  genilns  el  soluta.  «exigeatibm  tue  devotionis.»  dalum 
Lugduni  Doois  marlii  anno  quarto.  i$47  ifön  7  £pm, 

Y  MW  Ay.  Fol.  fOR,  Jtt  >W.  M8. 
Xkomadk  Jfciytr  Jfay.  Jim.  JV  «r.  H$L 

M.  iDBoeeotins  IV  i»pa  . .  abbati  et  con^entui  in  Valle  aaneti  Oregorii  ordini« 
IS  aaneti  Benedieli  Basilienais  diocesis  mandat,  quatious  Hartungo  clerico,  pro  quo 

Hugo  capellanus  .  .  Arg^nlinensis  episc(M>i  supplicaveril,  in  ecclesiaslico  hcneficio 
providere  curenl.  «voleutes  dilectum  lilium.»  dalum  Lugduni  7  idus  marlü  anno 
quarlo.    1Ü47  März  9  Lyon. 

V  (UM  Reg.  Vat.  tom.  i'l  fol  567. 

M  Damaeh  Berger  Beg.  Itm.  JV  nr.üi&L  BemouUi  Acta  yont.  Htlv.  l  nr.  313. 

93.  Innocenlius  IV  papa  .  .  episcopo  Argenlinensi  concedil,  ul  Aloxandro  el 
Richiwino'  clericis,  sororis  sue  natis,  in  Maguuliua  el  Trevcrensi  proviuciis  in 
dignilatibus  aeu  aliia  bencficüa  eedesiaaticis  providere  valeat.  «exigentibua  tue  devo> 
tionia.»       datnm  Lugduni  7  idus  martii  anno  quarto.  i2€7  Mim  9  LfM. 

m  rcm$  Btg.  YnL  tm.  2t  fik  s«r. 

DanaA  Btrgir  S»f.  Jim.  IV  nr.  »488.  ^rmmOt  Jet»  fdof.  Ed».  Imr.818 

94.  Innocenliua  IV  papa  abbalibua,  abbaliaria,  decania  ei  altia  eceleaiaram  pire- 
lalis  et  convenlibua  ac  capitulia  eccksisram  tarn  regularium  quam  aecularium  ctvi* 

lalis  et  diucosis  Argenlinensis  indulget  ad  preces  .  .  episcopi  Argentinepsis,  ut  ad 
«0  recepUoaem  vel  provisionem  aikujus  Tel  aliquorum  compelli  per  litteras  apostoltcas 


i  InnoOMtint  IV  papa  cApitnlr,  <;incti  Caatoris  in  Codantw  amadftt,  qnatiiMUi  ftidnriiiaflii  sbii» 
com,  oatmn  aerortt  .    epiacopi  Argoatinensis,  in  unonianai  rMdpianUs  «  pnbuidan  sonlKvat. 
tarn  Lagdani  S  idns  martii  anno  fOMtO.  1H7  MÜrt  8  Lj/on.  Am  Jby.  Vat»  tm.  91  fii.  tST.  DtameMh 
Berger  Beg  Inn.  IV  Hr.a4ö4. 


Digitized  by  Google 


70 


1247 


imp«tratas  vel  eliam  impelraQdas  miniine  valeant,  nisi  forte  idem  episcopus  super 
hujusmodi  provisionibus  execulor  a  pupu  fucrit  dcpulalus.  «preribus  venerabilis 
fralru.»        dulum  Lugduni  7  idus  marlii  auiio  quarlo.  i<^47  Man  9  Lyon. 

V  au»  Beg.  Val.  tom.  21  fol.  368. 

Ikmmh  Berger  Utg.  Im.  IV  mr.  SißX.  l 

95.  InDOoentius  IV  pei«  .  .  abbtli  et  ooDTentui  in  Scutlera  ordinis  snieti 

Benedict!  ArgentineDSis  diooesis,  nobilis  viri  Qonradi]  comilis  de  Friburc  supplica- 
lionibus  inclinatus  maiidat,  quatinus  Peregrino  canonico  sancli  Thaiini  Argenlinensis, 
devoto  comitis,  in  aliquo  ceclesiaslico  beiielicio  ODinpelenti  ad  cuüalionem  suani 
speutanle,  quud  clericiä  secularibus  assiguari  cousuevil,  providere  oureul;  alioquin  m 
. .  episcopo  ArgeiiUneDSt  injungit,  ul  mandalmn  sposlolicum  exequalur.  «dtlecti 
filii  nobilia.«      datum  Lngdani  7  idas  martii  anno  qaarto.  t947  Man  9  LyvH. 

V  tM»  Beg.  Vat.  Um.  21  JoL  370: 

DamaA  Btrger  Beg.  hm.  IV  mr.  Mtt.  Btnuidli  Ada  foM.  Mibk  I  nr.  SU, 


96.  InDocenlius  IV  papa  .  .  episcopo  Argeolincnsl  indulgel,  quod  cum  Hugone  it 
capellano  suo,  proiil  expedire  viderit,  dispensare  valeal,  quod  preler  beneiicia,  qiie 
obtinet,  curam  animarum  babeatia,  pussil  alia  cum  cura  vel  siae  curu  libere  reli- 
nere.  «deoet  benignilatem  codcsie.»       datum  Logdani  8  kalendaa  apritia  anno 
qnarto.  i247  Min  25  Lfoa. 

Y  CMt  Btg,  Vat  tom.  21  foL  371'.  K 
HwwMh  Birger  Reg.  Inn.  IY  nr.  3UML 

97.  Innocenlius  IV  papa  .  .  decano  et  capilulo  ecclesie  sancli  Thonie  Argen- 
linensis niandat,  qualinns  Percprino  concauoüico  suo  .  .  episcopi  Argenlinensis 
procuralori,  qpi  pelilione  raonslraveril,  quod,  cum  ,  •  arcbiepiscopus  Maguntious 
illis  dcdiaael  litteris  suis  in  maodaüs.  ul  recipienles  ipsunt  in  canonicttm  et  in  fn-  * 
(rem  ei  prebeodam  conferrent,  lioat  ipsam  demum  reoepiaaonl,  anlea  (amen  poat 
presenlationem  liUeraram  ejuadem  arcbiepiacopi  quamplures  alios  tarn  auctoritatc 
aposlolicfl  quam  propria  recppissent.  donec  prebeiidaui  in  cader'i  'v-lt'tiia  fucrit  asse- 
ciitus,  de  cuinuiuuihus  prüVL'iitiljus,  qiuinliini  una  pirbciuk  valel,  provideaul  Hbcra- 
litcr  annualim  ;  aiioquin  .  .  cpiäcupo  Argenlinensi  injungil,  ul  mandaluui  apostoUcum  M 
exequalur.  «stta  oobia  ^lectus.»  datum  Lngduni  6  kalendaa  apiilia.  iS47  Min 
27  Lfm. 

V  mu  Reg.  Vta.  Um.  21  faL  311. 
Lanuieh  Berger  Beg.  Im.  IV  nt.  U9i. 


Digitized  by  Google 


1247  71 

98.  P«M  InMeens  TV  ietM/trugt  den  Bisciof  ton  Siraßbur^,  teinm  CapUat 
dm  Straßburger  Canonicus  I/emrkk  «0»  (hnUuck  /%t  Pftihdenerwerb  Ifiipm 
M  f»Mre».  1247  Min  U9  Lfon* 

« .  Bpiaoopo  Argenlinensi.     cupieiites  proni  ad  gr«tUiii  ittTmiri  libenter  ipsam  illis 
»  impendiiDus,  qui  eatn  tanquam  sibi  debilara  propriis  sludenl  sibt  merilis  vendicare. 
cum  igilur  dilecltis   filius  IJenr|icus]  de  Gerollesecke,  canotiicus   Argon linensis, 
capellanus  luus,  dilei^li  lilii  .  .  Spirensis  elecli  nepos,  in  ccclesie  negoliis  se  promptum 
exhibeal  et  devolum  multumque  in  proaequeodis  eiadem  negoliis  laboraril,  nos  ad 
tuam  et  ipshu  eleeli  anpplicatioiieni  mandaiutta.  qualinaa  enm  codem  caoonieo 
w  super  oUenlia  el  obtineodia  plttribtis  beneficiis  aeu  peraonatibtta  vel  dignitati}>u8, 
etiamai  curam  habeanl  animannn,  non  obstante  constitutione  generalis  coiicilii,  el 
eliam  super  eo,  quod  idcm  plury  bcnoficia  ruram  aiiinianun  littbenlia  contra  candem 
coDsUtutionem  sine  apoälolica  dispenaalione  delinuil,  aucloritale  nostra  dispeases, 
piout  videria  expedire,  proviao  ut  eadem  beneficia  debitia  etc.  uaque  negligalur. 
»  datum  Lngdani  4  kalendaa  aprUis  anno  «jnarto. 

F  tau  Reg.  Ko«.  Ihm.  JU  /W.  STt 
BmnmA  Btrgur  Jb^  Xwl  IV  nr.  UM. 

99.  PaiM  Innoeent  IV  trifft  dem  Biseiof  w»  Sintßbitrg  mf,  wixe»  Cttpia» 

dem  Straßburffer  Canonicus  Heinrich  ton  Geroldseck  eine  entspr*ei«nde  WSräe  oder 
to  Pfründe  in  irgend  einer  Kirche  der  Mainzer  EridUkete  vu  versehagen.  1247 
Min  31  Lym. 

Eidem.*  quia  bonori  ecclesie  inteiidimus  el  augmenlo,  illos  precipiie  prosequi 
debemns  gralia  spedaÜ,  per  qtios  el  decus  augealur  ipsius  el  utililas  procurelur. 
cum  igilur,  [sicul]  ex  parle  lua  el  dilecli  filii  .  .  elecli  Spirensis  fuil  prop(^iluin 

«  eoram  nobis.  dilectus  filiua  Heur[icus]  de  Geroleaacke.  canofkieus  Ai^nÜnenaia, 
capellanua  tuna,  prdaU  elecli  nepoa,  in  ecclesie  negotiia  ae  prompliim  «bibeat  et 
devolum  roulluiiique  in  prosequendis  eisdem  negoliis  laboraril,  nandamna,  qualinus 
eidem  in  aliqna  ecclfsiarnm  provincie  Map;u!iline  in  dignilalo  scu  personalu  vel  alio 
ecclesiaslico  bencliciu,  quod  cnrn  decoal.  auflorilale  nostra  pruvidcre  procures,  non 

30  obälanle  si  in  ecclesia,  in  qua  ei  pruvidendum  duxeriä,  dircximus  pro  aliis  scripta 
noatra,  quibus  nolumna  ancloritale  preeeotium  prejudicium  gcnerari,  vel  atatuto  de 
eerto  eanomeorum  namero  juramento  aut  confirinatione  aedis  aposttdioe  vel  quaeumqne 
finnitate  alia  robo  1  ,  vel  qnnd  idem  aliaa  benefieialus  exislit,  vel  si  atiia  seripsimus 
pro  eodem,  sew  qualilicl  iiKluIgcnlia  ab  npostolira  sede  oblentfi,  per  qnnm  Imjngtnodi 

s;  gralia  vaieal  inipcdiri  vel  cliam  relardari.  conlradiclores  etc.  datum  Lugdum  Ü  ka- 
lendas  aprilis  anno  quarlo. 

V  aua  heg.  VvA.  tom.  21  foL  37L 

DanaA  Herftr  Bii§.  hm.  JV  nr,        SertmOt  JOß  fonl.  Bde.  J  ut.  318, 


'  Ltnäbe  Mnteat  wk  in  tur,  »S. 


Digitized  by  Google 


n  1247 

IM.  Innocenlius  IV  papa  .  .  episeopo  et . .  Molutico  Ai|pDtnieiisilm8  mudal» 

quatinus,  cum  Rodulfus  quondam  plebanus  de  Friburch  Constanliensis  diocesis  auclo- 
rilale  ,  .  Magiinlini  arcliiepisropi  loci  tmetropolitoiii  exigenlibus  cnlpis  suis  amotus 
fuerilque  postmodum  Uebehardus.  capellanus  pape,  fraler  .  .  coinilis  de  Vriburch, 
insUtttlus,  capellanttia  in  oorporaknt  possessionem  ecdesie  de  Vriburch  inducaaU  t 
«cum  sicul  accepmns.«      datom  Lngduni  6  idiis  aprilis  anno  «piarto.  t247  Aprü 

V  am  Bt§.  VoL  tont.  21  fd.  37»: 

Ihnuich  Tinger  Heg.   T„n  IV  wr.  MU.   JtenMdK  AgI»  fMfi.  BOt.  1  «T.  529.  V9fttH^ 
btrg,  US.  Vn,  406  w.  äi8.  w 


III.  PoM  In/noeen*  IV  btmiflraft  den  BUdUtf  em  Sifußhtrgt  SiepJUM  dm 
Bruder  Hnnrichi  ton  Qerdditck  eine  entipreeiende  Pfründe  tm  vtrteiAffen.  1247 
Aj>rü  13  Lyn». 

.  .  Episeopo  Argenllneiisi.*     «cdesiaram  otiUlatibus  non  deperit  aed  aoereseil. 

cum  persone  in  eis  illis  ultles  admillunlur.  inandainus,  qiuilinus  Slephano  clerico,  fratri  u 
dilecU  filii  II[enrici]  de  Geroldisecke  capellani  lui,  provideas  vel  provideri  facias  in 
aliqua  ecclesiarura  lue  civilaiis  vel  diocesis  in  prebendali  vel  alio  ecclesiastico 
beneGcio  cotnpetenli,  eiiamsi  curam  habeat  animarum,  uuu  ubütaiile  si  in  ecclesia, 
in  qua  ci  pro^ideadam  duxaria,  direximus  pro  alHi  scripta  noslra,  quiboa  noluaraa 
elc.  uaqae  generali,  vel  «juod  idem  alias  beneßeialus  existit,  aeu  slalulo  de  oerto  m 
canonicorum  numero  juramcnto  vel  conßrmalione  sedis  aposloUoe  aul  quacunque 
firmitate  nlia  robonito,  vel  quulibcl  indulpeiilia  ab  apostolicB  sede  oblenia,  per 
quam  hujusmodigralta  impediri  valeal  seueliam  relardari.  coalradiclores  elc.  dalum 
Lugduni  idibus  aprilis  anno  quarlo. 

F  cnu  Beg.  Vat.  tom.  71  fol  375,  M 
Darnach  Berber  lieg.  Inn.  1 V  nr.  263i. 


102.  fanocenüua  IVpapa  . .  qiiacopo  Baailteiisi  et  A[nio1do]  preposilo  Ärgenlinensi 

capellano  shp  monclftt,  qTintirus  raii«nm,  que  inlcr  preposilnm  el  rfipitulurn  ecclcsie 
Beronensis       ])orle  uiui  üc  episcopum  Constonlienseni  super  quiliusdoin  deciinis  el 
rebus  uliis  vertilur,  lermineul  vet  ad  sedein  aposlolicam  remtllaul.  «dilecli  libi  pre-  w 
positiia.»       dalnm  Lugduni  idibns  aprilis  anno  quarto.         AprU  13  ZyM». 

V  w  Eig.  Vi,t.  tom.  21  JA  383: 

Dmatk  Birgel  lUg.  bm  IV  itr  S8l9.  BtnmBi  JOa  puO.  Hth,  I  nr.  8SX. 


•  Denselben  beauftragt  der  Pabit,  für  »eine»  VerKandteii  Antelm  Canonicua  von  Speier  in  Sluit 

(hier  Diitcfge  .Sf ( <i/i(<ij);/  fj^lrr  irorxi*  ;u  sorgen  iii  liif^iiitale  jirclatuia  seu  aliis  en  Icsiasiicis  bMWBcHli  M 
«Uamii  cornin  animaium  habeaDt.   1247  Apnl  17  Lyon.   Ebatda,  darnach  Berger  nr.  3533. 


Digitized  by  Google 


1247 


73 


103.  Innocpiiliiis  IV  papa  .  .  episcopo  Argeiitinensi  maiiJüt,  quuüinis  Ilenrico 
de  Geroldisecke,  capeliano  suo,  nepoli  Spireusts  elecli,  in  civilale  vel  dioce^i  Basi- 
liensi  provideal  seu  providcri  facial  in  aliqua  dignilale  vel  prelalura,  que  ad  col- 
lationem  ^iscopi  Basilienaia  non  special,  «cum  siciil  per.«       dalum  Lugilani  17 

»  kalaodaa  maji.  1^47  April  iS  LyM. 

Y  mt  Reg  Vat.  Um.  21  foL  385. 

Amweh  Btrger  Beg.  Zim.  IV  Nr  StSS.  BtnouBi  JM»  pM.  Bih.  I  nr. 

104.  Innocentius  IV  pnpa  .  .  dccano  cl  capilnlo  ecclesie  srincti  Thome  Argon- 
liuensis  mandal,  qualiniis  Johannem  plebauum  de  Biirningen  Argcnlinensis  diocesis, 

1«  Carum  cl  devolum  magistris  coDsulibus  et  commuai  Ärgenlincnsibus,  pro  quo  ipsi 
direxerunt  precea  el  lUteraa  apedales,  in  fratnun  et  oiiKmieam  admiUant  el  da  pre- 
benda  libacaliler  prorideani,  nm  obataote  cerlo  canonioorain  Dumero  etc.;  alioquia 
episcopo  Argentiaenai  injungit,  ul  mandaliim  aposlolicum  esequatur.  «paterne 
benivol«  Tille  graltam.»      dalum  Lugduni  16  kelendaa  maji  anno  quarto.  1S47  April 

•»  16  Lyon, 

V  aus  lieg.  Vat  tom.  .•/  fol.  376. 
JkimaA  Berger  JUf.  imi.  lY  «r. 


105.  Innoce&lias  IV  papa  .  .  abbati  de  AlEta  Cistercienaia  ordinis  Spirensis 
diocewa,  .  .  deeano  et  Eberardo  de  Entringen  eanonino  Argenlinenaibns  mandat, 
«0  quatinus  ablHitissam  et  conmmtaiD  de  Krslein  Argenlinensis  diocesis  oompellant,  ut 
jiixta  maudali  aposlolici  tenorem  Ilenrico  olerico  de  Phorclioin  Spirensis  diocesis 
jn  competeiiti  orclesiaslico  Lcnefirio  providcanl.  «dilectiis  (iliiis  Henricus.»  dslum 
Lugduui  15  kaleiidaä  maji  aonu  quarlu.   1^47  April  17  Lyon. 

V  aiu  Reg.  Vat.  tom.  21  fol.  386<: 
n  Jkarttaeh  Berger  Heg.  Inn.  lY  tar.  966$.  Bertmüi  Acta  pont.  Udv,  l  «r.  323. 


ttC  InnooenUns  IV  papa  .  .  tbesaurario  aancü  Tboma  Argenlineiiflis  mandat, 
qoatinus  Henrico  de  Qeroldiaecke»  canonico  eodeaie  Spirensia*  qni»  cam  ae  patenter 

opposuerit  fautoribus  F[rcderici]  quondam  imperaloris,  non  audeat  in  civilale  Spi- 
rcnsi  secure  morari,  provenlus  prcben-le  sue  ipsius  ecclesip  nsqne  ad  Iriennium, 
90  ubicumque  fueril,  faciat  iulegre  ministrari.  «cum  sicul  accepimus.»        datum  Lug- 
duni  12  kalendas  maji  aono  quarto.  i247  April  20  Lyon. 

r  aus  Heg.  Val.  lom.  21  fot.  383. 

Damach  Berger  Reg.  Inn.  IV  »r.2&37.   Ridetibtrg  E^iit.  jjoni.  Rom.  U  nr.  327. 
IV,  l  10 


Dlgrtlzed  by  Google 


1247 


107.  Pah<;(  Innorpnz  IV  hnrUligt  dem  Bischof  ton  StraPilmrg,  daß  er  das  Amt 
des  Mansicus  der  iStraüburger  Diöcese,  das  durch  Wahl  der  Domherren  bislutr  beselU 
wurde,  verleiht»  dürfe.  12 ft  Mai  3  Lyon. 

.  .  Episcopo  Arpenlinensi.  cxipentibus  Itie  de%'otionis'  merilis  elc.  ul  supra 
usque  exaudimus.  luis  ilaque  suppliialiouibus  benignum  iinpertieutes  assensum  pre-  • 
seotium  liln  ««ctoritate  concedimus,  ul,  si  offieiam  mansivi  >*  Argeoliuensis  diocesis, 
quod  dilectus  filiiis  Hugo,  arehidiaeonus  ArgenliDenais,  consaDgoineus  tuas,  obtiuel 
et  coiiäuevU  per  eanoDicoram  elecUonem  coDferrit  eodtto  arehidiacono  cedente  ve) 
decedenie,  persone  idonee  valcns  nosirn  fretus  aucloritalc  oonfeire.  conlradictoret 
etc.      daliim  Lugduiü  5  uonas  maji  auoo  quarlo.  w 

V  aus  Btg  Vat.  ttm,  51  fol.  9«,^". 
ßaruach  Berger  Reg.  Inn.  1 V  nr.  •Miä. 

108.  Innoct>iiliuä  IV  papa  .  .  abbali  el  couvenlui  de  S^arzahc  ordinis  i>äucii 
Benedteti  Argenlinensia  diocesis  mandat  ad  preeea  . .  conitis  de  Wirlemberch,  qua- 
tim»  Nicolao  clerioo  ArgentiDensi  in  ecclesiastteo  beneficio,  quod  ad  cdUationero  i> 
suam  perlioeal  el  consueveril  clericis  secularibus  assignari.  providere  cureot ;  alio> 
quin  .  .  episcopo  Argentinensi  irijtingil.  ut  super  hiis  mandntutn  iiposlolictim  exe- 
quatur.  <ad  faciendain  dileclo.»  datum  Lugduni  tj  idus  maji  auno  quarto. 
124^  Mai  10  lym. 

V  au»  Reg.  Vat.  tom.  äl  fol.  387'-.  M 
JkHuaA  Jfcffcr  Mtg.  Lm.  IV  «r.  JM0O.  JfodMtffy  J^pM.  pmt  Sm.  XI  itr.U», 

109.  looocenlitts  IV  papa  .  .  prepoailo  ecelesie  aancti  Pelri  Aigentinansia 

mandat,  qualinus,  si  decanum  et  capitulum  Constantienses,  ecdesie  devotoa,  con* 

ligeril  oh  lioc  a  Conslantirnsi  ecclpsia  absculare,  prebendarum  proventas,  ac  si 
personaliU  r  residcrcnl  in  ipsa,  t'iü  minislrari  facial.   «cum  dilecli  filii.»        dalum  t» 
Lugduui  0  idus  maji  anno  quarlo.    Iif47  Mai  II  Lyon. 

V  au«  Reg.  Vat.  Uma.  21  fri.  388', 

LamuH  Sergtr  Jby.  Itm.  IV  nr,  iKi.  IfanMiK  AtUi  totL  Sei«.  I  «r.  MI. 

110.  Pahti  InMoeen*  IV  erstidU  dm  Ikkan  und  4m  Damea^l  «m»  Stta^rg 
mÜ  BüdtneAi  ««^  die  ton  £[6eri«rd\  wn  Ettendorf  der  Cvrie  erviuenen  Dienste,  •» 
desse7i  Sohn  Hermann  als  Canonicvs  in  das  CapHel  mtftunekme»  und  mt  ebur 
Pfründe  f»  c«r«0»ye».  i<^47  Mai  lü  Lfforn. 

. .  Decano  et  capitalo  Argenlinensibus.  gralos  wAm  et  ecelesie  pro  pure  devo> 
tionia  et  fidei  merilis  prosequi  debemus  in  suis  favoris  gralia  speciaiiä,  ut  eo  libcn- 
tius  apostoliee  sedis  se  temporibus  oporlunia  sludeanl  e&bibere  placilos«  quo  de  suis  u 

•)  V}  dtvoals.   b)  Btrgtr  Hat  nmitj. 


Digitized  by  Google 


1247 


obscquiis  se  gaudeulcr  aspcxcritil  munernlos.  sane  de  dileclo  filio  nobili  viro  E[ber- 
üardo]  doiuino  de  Elendorf  certis  constat  inditiis,  quod  dicbus  islis  una  cum  venera- 
bili  finMre  wMxo  Ai^ieaUneiiä  ^isoopo  omni  diligentia  el  virlnte  qua  poluit  honorem 
sedis  apostolice  procuravit.  cum  itaque  dignum  sit,  nt  idem  no  nobilis  propter  hi^iia- 

s  modi  meritomm  sludium  favorem  in  nobis  invciiisse  gaudeal  gratiosum,  uinvmitalem 
vestrani  rogamus  et  horlamur  allcntc  mandiinles,  qnaliuus  dileclum  filiutn  Hennatintim 
ck'riciun  tialttm  ipsitis  pro  ii])o.slulice  sedis  el  noslra  rcverealia  in  fralrem  et  Ciuio- 
nicum  aduiiUaliä  el  de  prebenda,  quam  cilu  ^  tuuuUuä  obluleril,  liberaliler  providealis 
eidem,  noo  obetante  eeito  canonioorum  numeio  juramenlo  sea  quacnnque  firmitate 

t»  vaUaU),  Tel  ai  Tobis  pro  alUa  aeripta  noalra  direximus»  qaibua  ele.  usque  gmerari, 
aui  aliqua  indulgcnliu  eic.  ui  in  proxioia  usque  provenire;  alioquin  Tenerabili  fratii 
no<!iro  .  .  episcopo  Argcntinonsi  olc.  ul  supra  in  proxiraa  aaqne  exeqiiatun  contra^ 
diclores  elc.       daLutu  LugJuui  4  idus  maji  auDO  quarlo.. 

V  aus  Beg.  YaA.  tom.  21  fol.  390. 

»  Jhrmuk  Bmyir  B«g.  Jim.  IV  «r.  iSSL 

III.   Pabst  Innocen»  IV  htenßragt  den  Bischof  vo»  Siraßburg  auf  Biiten  du 

Straßburfftr  Canonicus  Heinrich  von  Geroldseck,  daß  er  rhss-en  CJrrikfir  Heinrich  in 
dem  Slral^wrger  St.  Thamasstiß  CanonictU  und  Pfründe  verschaffe. .  1247  Mai 
14  Lyon. 

n  .  .  Kpiscopo  Ari^^s'utiuensi.  diiecli  iilii  Ilfiirici  de  Gerolilisecke,  canonici 
Argenliuensis,  nepolis  dilecÜ  ülii  .  .  Spirensis  elecli,  qui  le  in  ecclesiaslicis "  nc- 
gotiis  laborantem  plurimum  javisae  dicitur,  precibua  iacUnaÜ  mandamua,  quali- 
nns  Henricum  dericum  ejua  mdlum,  vA  asserit,  ecclesiastieum  beoeäcium  aaaecu- 
tum  in  ecciesia  aaocti  Thome  Ar   i  lir  nsis  aactoritale  noatra  recipi  Aiciaa  in 

»  canonicum  cl  in  fralrem  ac  ei  de  preLeuda,  qua  ibidem  vacal  ad  presens  vcl 
quatn  priinutii  ad  id  oblulerit  se  focnUn.s,  provideri,  nun  olwtfinle  certo  canonicorum 
auiueru  jurauieulo  vel  alia  quacunque  iirmilale  vallalo,  uut  si  direxiuiuä  äcripla 
aoalra  pro  aliis  in  eadem  «eolesia»  qaibua  etc.  usque  ^eiierari,  vel  quod  pro  eodem 
alibi  acripsimaa,  ubi  nondum  eal  sibi  provianm»  seu  aliqua  aedia  apoalotice  indnl- 

«0  gentia,  per  quam  posait  hujusmodi  profiaio  impediri.  contradictorea  etc.  datum 
Lugduni  2  idus  maji  anno  quarlo. 

l'  aus  lUg.  Val  tom.  21  fd.  390. 
fMmach  Bergt r  Meg.  Inn.  IV  nr.  2685. 

tt8.  Innocentiua  IV  papa  .  .  epiaoopo  ArgenUnenai  concedit,  ut  Änaelmum  eano- 
4»  nicum  Spireaaeoi»  cmaaDguineum  ipsius,  moribus  el  nobililale  mullipliciler  commen- 
dalum,  in  ecciesia  Argenlinensi  recipi  in  canonicum  el  in  fralrem  facial.  «aiioslolice 
sediü  benignilas».      dulum  Lugduni  idibus  maji  aono  quarlo.    iSi47  Mai  13  Ljfon. 

V  aus  Reg.  Vat.  tom,  21  fol.  393». 
Damach  Berger  Reg.  Itm.  IV  nr,  2718. 

W  •)  V  ecci  ii»  Ittttt  SM«  tnf  Ramr. 


Digrtlzed  by  Google 


76 


1247 


113.  Innocentius  IV  papa  .  .  abbatisse  el  conrenlui  monasterii  de  Andelalie 
ortlinis  sancli  Benedicli  Argenlinensis  diocesis  mandat,  qualinus  Krboni  canouico 
sancli  Tliomo  Argenlinensis  aliqiiam  ecclcMarum  ad  monaslerium  de  Andelalie  pleno 
Jure  speclauliuui,  que  i^eculuribus  cunsueveril  clericiä  aääiguari,  conferanl  el  assigoeiit; 
alioquia  Corrado  canonioo  Basiltensi  injungit,  at  mandatum  apostoltcum  exequatur.  • 
«snscepli  cura  rmuninis.»  dalum  LngdnDi  9  kalendaa  jonü  anno  quarlo.  1247 
Mai  24  Ljfcn. 

r  mu  Bug  Yat.  Um.!api.m* 

DanmA  Safer  Stg.  Itm,  JF  nr.        AniMdK  AOß  fMf.  Btbf,  I  nr.  MA 

114.  Paöst  Innocenz  IV  ttellt  Priorin  und  Content  des  Siraßhurger  St.  Agnes-  i» 
klosiers  unter  die  Obkui  du  Ordgfumislers  md  ProBiHtial*  der  Ihminihaner.  1247 
Juni  1  Lyon. 

.  .  Priorissc  el  convenlui  monnsterii  sancle  Agnetis  Argentlneiisis.  cum,  sicnt 
ex  parte  veslra  fuil  propositum  coram  iiobis,  vos  inclusc  corpore  in  castris  clauslra- 
libuä,  nienle  latnea  libera  devole  doiuiuo  iauiulantes  iuäliluliones  ordiniä  fratrum 
predieaUvum  haotenus  laudaliilUer  duxeriüa  obsarrandaa«  nos  ad  supplicalionem  dilecio 
in  Gbrialo  filie  nobilia  muHeria  Amicie  domine  de  Jovigniaoo  et  Gualcberi  nati  ejoa 
fainiUana  aostri  deTotiooisvestrepredbusioclinali  vosel  monaslerium  veslrum  incorpo- 
rantes  ordini  supradiclo  prcsentinm  auclorilate  stalnimtjs,  iit  si:b  niagislerio  el 
doclrina  .  .  magislri  el  .  .  priuris  prorincialis  Tbeulunie  dicli  ordinis,  qui  pro  tempore  tt 
fueriul,  de  celero  maneoUs  illis  gaudenles  privilegiis,  que  ordini  prediclo  ab  apostoltea 
aede  oonceaaa  annl  vel  in  poatenim  eoncedenlnr,  ipsique  magiater  el  prior,  conlrsna 
conatitulioae  ipalua  ordinia  vel  indulgenlia  ab  aposiolica  sede  oblenta  aeu  oblinenda 
nequnquam  obslanlibus,  animaruni  veslrnrtjrn  solliciludinem  porenies  et  ctiram  elc. 
ul  supra  in  üllera  terlii  capiluli  usque  proul  viderint  expedire.'  nulli  ergo  elc.  a» 
Qostre  iocorporationis  et  constilulionis  elc.  siquis  elc.  datutn  Lugduni  kalcndis  juuii 
anno  qaarto.* 

V  OH«  Rrg.  Vnt.  tom.  21  foi.  400'. 

DanmA  Btrgtr  Btg.  hm.  IV  nr.  »789.  JMMffy  JEjipirt.  fipitl.  Born.  U  «r.  STT, 

115.  Innooenliua  IV  pepa  . .  epiacopo  Argenlinenai.  cumabbatiaeaetoonventaa  » 
monasterii  Seconienaia  ordinia  sancli  Aiigtislini  Conatantiensis  diocesls  mandalum 

aposlolicuin  Ironsennles  niire  snrda  errlesiani  de  Tlmon  AJherlo  de  Ileljesburc  canonico 
Argcnlinensi,  cujus  frulcr  el  palruus  el  plurcs  alii  consanguinci  F[ridcricoj  quondam 


1  Vergl.  UB.  I.  234  nr.  293  u.  225  Anm.  1. 

-  Unter  dem  gleicheu  l}>itinn  umi  iii\hr:H  mit  tlmselben   Worten  benachrichtigt  der  Fabtt  den  tft 
Or((«RMieM«r  md  4m  limuuiai  der  DominikuHtr,  daß  er  da»  Stnßburger  St.  ÄgneMotUt  dm 
Orden  ehaerkibt  habe,  und  trügt  lAnnt  auf,  qmtiiiu  «niitia  pMiniiM  «4  niebUiniin  mtm  ^w- 
tniitia  ciiretia  diligetiter  et  sollicite  jaxfa  cimstitutionii  nottn  tonoram  ttlbkta  eojaalibat  difflealtalu 

dtspendio  adimpUte.  Ebenda.    Durnach  ßerger  nr.  37'JQ. 


Digltlzed  by  Google 


1247 


77 


impenlort  coolra  eeclesiam  a^beserint,  exeeutores  aulem  mandaU  aposlolid  Wallero 

clerico,  nepoti .  .  preposili  Spirensis,  canonico  ArgeolineDsi,  qai  cum  consanguineis 
suis  in  ecclcsie  nepolüs  virilitcr  laboravcril.  prcdictam  ecclesiam  rontulcriiil.  mariflal, 
quatiuuä  dictum  Wailerum  facial  ipsius  eccleäie  pussessione  gaudere,  nun  olistanlibus 
*  litleris  verilali  et  justilie  prejudicanlibus  ab  codcin  Alberto  a  sede  aposlolica  verilate 
tacita  impelratia.  «ei,  parle  lua.»  dalum  Lugduni  3  nonaa  Junü  anno  quarto. 
124^  Jmi  3  Lftm. 

Ymuntff.  Vai.  tarn.  St  foi.  40S. 

Damaih  Bayr  Urg.  Lni.  IV  nr.  iBS?.  SMktibtrf  JMRl.  Um.  II  Ilt.STS.  BmMNlBf 

10  Acta  poiU.  Hele.  I  nr.  351. 

116.  Innoceulius  IV  papa  .  .  saucti  Petri  et  .  .  saiu  Ii  Thouie  Ärgontinensium 
Ihesaurariis  maodat,  qualinus  Sauctorum,  scolaslicum  ecciesie  sancli  ViclorisMaguDlini, 
nctorem  cedaflia  in  Uingilinheia  Magttulane  diocesis,  non  parmiUaDt  ab  aliquibua 
indebite  moleaUri  auper  eeeleaia  illa.  «ut  dileclo  filio.»      dalum  Lugdnni  6  idus 

iB  janü  anno  qaarlo.  i247  Jvni  9  Lfm. 

V  Uts^  Y«A.  im.  U  fii.  »t. 
Dtonwck  Bayer  lUg.  hm.  IV  mr.  aTH, 

117.  Innoccnlius  IV  papa  .  .  abbali  el  convenlui  moniisterii  HtrsaugcDais  ordinis 
sancli  Benedidi  diocesis  Spirensis  mandat  üebehardi,  capellani  sui,  fratris  comihnn  de 

*o  Frinburch  suppiicationibus  inclinatus,  quatinus  magislro  Eberharde  de  Ilorwe  eierico 
capellani  in  ecclesiaslico  beneficio  compelenli  providere  curent ;  alioquin  .  .  caulori 
eocletie  svncli  Thome  Argentineasis  injungit,  ut  mandatum  aposloUcum  exequatur. 
«dileeli  fiUi  Gebebardi.»  dalum  Lugduni  2  idua  juoii  auDO  quaito.  1247  Jimi 
IS  Zyra. 

tt  V  au$  Beg   Yat.  tom  21  fol.  404. 

Dctmach  Serjfer  Btg.  Inn.  lY  nr.  J1824.  Btnumtli  AetapotU.  Büt.  I  nr.  898. 

118.  Innoccnlius  IV  papa  .  .  preposito  et  capilulo  Basiliensibus  mandal,  qualinus 
Berdoldum  de  ilorburch  canonicum  Argentinensem,'  consanguiueum  C[oDradi]  et 
II[eDrici]  comitum  de  Vriburc,  qui  se  in  ecciesie  Romane  negoliis  obsequiosos 

■0  hactenua  et  devotoa  exbibneraot»  in  caooiiieum  el  in  fralrem  reeipientea  prebendam 
ei  eonferanl;  alioquin  .  .  episcopo  Argenlinensi  injuugil,  ut  mandatttm  aposlülicum 
exequatur.  tcum  dilecU  filii.»  dalam  Lugduni  idibua  junii  anno  qnarto.  1247  Juni 
i3  Lyon. 

V  (tus  Tin/   Vat.  tom.  21  fol.  404\ 

»  Damach  Berger  Heg,  Im.  IV  Hr.  2&2$.  Rwlatlferg  Epist.  pont.  Rom.  II  nr.  392.  Dcr- 

noM  Atta  pont.  IMv.  2  nr.  SS9.  FärHenberg.  ÜB.  VU,  4fft  nr.  m. 


>        ÜB.  I,  236  nr.  SM. 


Digitized  by  Google 


78 


1247 


119.  P«M  Innoun*  IV  fwthH  AU  imtf  Content  des  KtosUrs  St.  BUutea 
MUft  Oriroi»t  dem  Cleriier  0iM$  gemtimten,  Stnßiwffgr  Bürgenneislers,  eitu 
spreckenäe  P/Übtde  iw  tendUigiK  1247  Jitni  26  Lfm. 

.  .  Abbftli  et  oo&vftntni  monasterii  sanoli  Bbsii  ordUm  nndi  Bmedicti,  Con- 
slantiensis  diocesis.     cum  dil«elus  filiaa  Ii  *  magister  wmm  Ar^tin«isiuiii.  aienl  • 

pro  cerlo  didicitnus,  adeo  aedi  aposldice  sit  devolas,  ul  tarn  pro  se  quam  pro  suis 
predicle  sedis  graliam  merueril  el  favoreni,  nos  volenlcs  düecto  filio  Orlroino'*  clerico 
dicli  magiritri  oh  hoc  el  obtenlu  venerabiüs  tValris  noslri  .  .  Argenlinensis  episeopi 
suppliciiuliä  noLiä  pro  ipso  graÜam  lacere  specialem,  universilalem  veslram  rogandaai 
diiximua  aUante  ai  monendani  mandantaa,  quatinua  eidam  Ortroitiß  in  eodasiastico 
braaficio  competenti  ad  veatram  ooUationem  apactante,  quad  dari  eleriaia  aecu- 
laribuä  consuevil,  ai  vacal  ad  preaens  vel  quam  primum  ad  id  se  facullas  obtulcrit, 
providere  curetis,  non  ohslantt'  si  vubis  iltreximns  scripta  nostra  pro  aliis,  quibus 
auclorilale  presenliura  etc.  u^que  geuerari,  aul  aliqua  äcdis  aposlolice  indulgenlia, 
per  quam  possil  hnjusmodi  gralia  impediri;  alioquia  .  .  Uiesaurario  ecclesie  sancti  » 
Thome  ArgcntinaDsia  litleria  noalna  injungimna,  ut  ipaa  auper  hoc  inaDdatum  apo- 
atolicom  exeqiialur.      datam  Lagduni  0  kalandaa  jalii  aano  qaarlo. 

VmSeg.  Fol.  im.  U  fA  4t». 

DarmA  Aeiyw  Itig.  Jm.  tV  mr.  »09.  BmmM  AOa  fomL  JEU«.  I  «r.  3M, 


120.  Innocenlius  IV  papa  .  .  abbali  el  coDTeutui  monaalerii  io  Oengenbach 
ordinis  sniKli  Benedicti  Argenlinensis  diooesis  concessionem  occlesic  parrodiialis 
saiicli  Martini  in  Gprigenbach  in  proprios  usus  monastorii  ;ib  llenrico  episcopu  Ar- 
geDlioensi  boDc  mcmorie  facluia  el  ab  Hcnnco  episcopu  prefaü  successore  approbalam 
coofiriuat.*  inaeriinlur  litlere  episeopi  Henriei  data  Argeutine  aono  gralia  1247,  itt'* 
^  *'  dictiona  5,  2  Idtta  marlii.  «ad  facieodam  vobia.»  datam  Lugduni  5  idus  julü  auK) 
quinto.   12^  Juli  It  Lffo». 

F  am  Ay«       Mfii.  M  Jhi.  iU. 
SamaA  Berg$r  Seg.  JttH.  IF  nr.  3CTl 


Iii  runooenliua  IV  .  .  decaao  A  ^aphüiö  IlonaiigfnHi^  A^|€imk 
inai)dal,  qualinu«  Ortwinum  clericum  Ar^i^lioeoaem,  pro  qü«  *M%ia<ff  fl  eUnsul«*  «• 
-ArgeoUuenses  anppHcaTerint,  in  canoDieum  «kl  ita  fratram  reer^tes  prcliffiidaiii  ei 

•)  VitUntAt  Heed»  ntff»ma.  bj  ir#**»«»rfW,4(«^A. 


i  Berthol  ius  ojnsropnB  Argentineneis  magistram  II  cinricnmi  >colMticuiii  «edwie  mbcH  Thotm' 
Argettünensis  in  «andern  acdMism  intrnamt,  qoDr«das]  ftatom  PortiwtMia  et  sancte  Kofine  ei  is- 
-  «Opoi  tue  «poetolic«  Mdto  UlBtioM  fui«ui«  et  jadkea  «b  spostoUai  ttde  delegaü  illi  »lentJoni  impo- 
■  ^IT*"*"  »••^ canoDicu«  A. gnitinensis  <li,lus  Jo  Oeroltcuecke  a  so.ie  npa.tolica  quasdam 
,  UltMM  per  ftbi  suggestionem  contra  monastermm  inipe(ra»«rat,  qui,  com  abbatem  at  cooTuituiii 
^diatiu  indcbito  fotigwat,  d«  mo  jvn  dMBdtiM  qii«tti«ni  citMimt 


Digitized  by  Google 


1247  79 

♦ 

liberaliler  oonferant;  alioquin  .  .  cpiscopo  Argmliaensi  iujungil.  ui  naudalum 
aposlolioiitn  excqtialur.  «vulcnles  dileclum  filium.»  dstam  Lugdani  2  idus  julü 
anno  quinto.    1S47  Jvli  14  Lyon. 

Vmulttg.  Vat  Um.  »1  foL  446. 
*  LamaA  Bergo  Reg.  Jim.  IV,  «r.  9096. 

122.  lonocentiusIV  papa  Hcarico  dePhetenshe  cauoDico  sancli  Thome.  nuiiiiu  .  . 
episcopi  ArgeDtinensis  concedit,  ut,  cum  eo  tempore,  quo  deeanus  et  eapitulum  eo- 
desie  aaucli  Thome  ArgmitiDeiuis  ipaum  de  mandato  pape  in  canonicuTn  receperinl, 

ad  conirn  inslanlinm  jnravcrit.  se  quam  prirao  .  .  episcopns  Argcnlincnsis  colchraret 
w  ordines,  ditioonolus  oidinem  rfreplurum,  riori  obslanle  hujusmodi  juraiiienlü,  ad  recep- 
tionem  ordinis,  donec  prebendam  in  eadem  ecclesia  asseculus  fueril,  niinimc  lenealur. 
«cum  «cut  in.»      datum  Lugdnni  idibns  juUi  anno  quinto.  Juli  18  Lyon. 

V  aus  Reg.  Vat.  tom  21  foi  444". 
AirMcft  JUrttr  Jby.  Jim.  IV  «ir.  a09V. 

»  tSSb  Innoeenüus  IV  papa  ablwtiasia  et  oonventibus  sancti  Benedict!  et  aancli 
Augustini  ordinum  civitatis  et  diocesis  Argeulinensia  mandat.  qiialtnus  preees  episcopi 
sui  super  receplionibus  faciendis.  diimmodo  idonee  presenlenliir  persone,  admiltant 
libere.  juramenlo  non  obslante,  quod  de  non  recipiendis  aliquil)us  iisque  nd  certtjm 
lempus  presliÜ3se  noscuntnr.  «ex  parte.»      datum  Lugduiii  idibus  julü  auuo  quiuto. 

■«  i24r  Juli  i5  LjfM, 

VmuStf.  y«».  im.  »1  fit  4M'. 
DartMik  Berstr  Beg.  In».  IV  nr.  9094. 

124.  Innocentiua  IV  papa  .  .  episcopo  Argentinensi  concedit,  ut  Alexaodro 
canonico  Wannaciensi,  nepoli  snn,  in  aliqua  occlcsiariim  suc  civitatis  vcl  Jiocesls 

n  in  dignitalp  vel  pprsonatu  valcal  libere  jirovidere.  «exigeutibus  lue  devoüouis.» 
datum  Lugduni  idibus  julü  unnu  qiiiuto.    1247  Juli  15  Lyo». 

V  «UM  Reg,  Vat.  tom.  »1 M  444«. 
Xhn»A  Betftr  Beg.  lim  IV  nr.  9099, 

125.  Piü^st  Innoeem  IV  beßtMt  im  OrdensmeiHer  md  dm  deiUwkeit  Provin- 
M  «tff/  der  DmvtUaner  dießgaeiiunff  gginet  MaudäU,  htreffind  die  Büneerlgihmf  dee 

SUvßiurfer  Si.  AfnetlÜosters  i»  den  Orden.   1S47  August  7  Ljfon, 

, .  Magisiro  et . .  priori  provindali  Teotonie  ordinis  predicatorum.  enm  dileetas 
in  Cbristo  filiaa  .  .  prioiiasam  et  convenlttm  nonasterii  aancte  Agnelis  Argentinensis 
ac  idero  raonasterium  jncorpoFBTerimus  ordini  vestro,*  nobili  muUere  Amicia  da  Jo* 


»        >  Verffi.  nr.  114. 


Dlgitlzed  by  Google 


80 


1247 


vigniaco  et  Gualcliero  nalo  ejus  fHiniliare  nostro  inlerponentibus  super  hoo  non  sine 
mulle  inlercessionia  insl.uilia  partes  suas,  presenlium  vobis  aurtorifale  precij)ieii(]ü 
mandamus,  qualinus  qiiod  .supor  hoc  a  nobis  factum  est,  graUiai  el  lirraum  habentes 
nou  allemplelis  per  vos  nec  permillalis  a  personis  ejusdem  ordinis  conlra  tioc  ali- 
quid  ttUo  umqaam  tempore  stlemptari.     dalnm  LttgdoDi  7  idus  augttsti  anno  qninto.  * 

V  aut  Utg.  Vat.  iom.  Hl  fU.  451". 
DarmA  Berger  Btg>  Itm.  IT  nr.  StIUk 

126.  Pnhst  JnnornizIV  Iräfjl  der  Ae^jfiMin  und  dem  Content  des  Klosters  St. 
Stephan  :h  .Str(iß>/ur<j  av.f,  dem  Slraßlmnjer  Cl''rikcr  Xicolavs,  dem  Sohne  Heinrichs 
des  Rollini,  eine  t-itlsprcchende  Pfründe  %'i  verleihen.    12-17  September  20  Lyon.  io 

.  .  Abbalisse  el  convenlui  monaslera  saiicli  Slepliani  Argenlitiensis  ordinis  saucli 
BeueJicti.  vestris  aflectibus  debel  esse  volivum,  quod  digue  vobis  gratum  esse 
perspiciüs  el  volna  nou '  producere  poteril  ^  premium  gratie  specialis,  sane  dileelus 
fiUua  nobilis  Tir  .  .  comes  de  Diliogtii  ad  hoc  ttna  cum  suis  inlentus  magnaniiniter 
c:^sc  Jicilor,  ut  Rnowne  konor  ecclesie  per  eonim  miniaterium  angealur.  propter  hoc  » 
siquidem  nos  personain  ejus  afTectu  benivolo  proseqnenles  ac  ipsins  in  (Ülectu  fiüo 
Nicoiao  clericü  Argcnliocnsi  devolo  suo,  pro  quo  nobis  preces  direxil  el  lillcras 
speciales,  volentes  honorare  persoDain,  presertim  com  dileetna  liUu3  Henricus  diclus 
Rafoa,  peter  dicli  deriet,  ad  hoc,  proul  accepimua,  Studiosus  existat,  ut  vobis  et 
eidero  ecclesie  sincera  possti  devolione  placere,  universitatem  vestram  rogandam  » 
duxitnus  el  raoncndam  mtintlanlcs,  qualinus  cidem  rlprico  pro  aposlolice  sedis  et 
nostra  reverenlia  in  ahqua  ecclesiarum  ad  vcstram  cullalioncm  speclanliiim  de  hene- 
ficio  ecclesiasUco  competenti,  quod  soleat  clericis  seculoribus  assignari,  quam  cito  se 
facultas  oMulerU«  liberaliter  pnmdere  curetis,  non  ohslanle,  ai  Tobis  pro  alüs  scripta 
nostra  direximuSi  quibns  elc.  uaque  generari.  sive  aliqoa  indulgentia,  de  qua  ape>  ts 
cialem  in  lilleris  nostris  oporlesl  fi«ri  mentiontm,  pteees  noalras  et  i  lalum  taliter 
impleture,  ut  ex  boc  processu  lemporis  apud  nos  nieruisse  augmenluui  favoris  cl  gralie 
gaiidealis ;  alioquin  venerabili  fratri  uoslro  .  .  Argentinensi  episcopo  per  lilleras 
noslruä  iujungimus,  ul  super  Loc  mandalum  aposlolicum  cxcquatur.  contradiclores 
etc.      datum  Lugduni  3  kalendas  oclobris  anno  quinto.  n 

V  CK«  S«.  Fat.  Um,  21  fol  470\ 
Danmk  Serger  JUg.  Itm  JV  «r.  S334. 

1?7.    Pabsf  Innüren:  TV  trilf/t  dem  Bischof  von  Sti'nßlmy  avf,  daß  er  die  Auf- 
nahme  des  Ckrikeis  Johannes,  des  Sohnes  Heinrichs  des  Rothen,  eines  Straßburger 
Bürgers,  in  das  Straßburger  St.  Petersslift  als  Cauoiiieus  und  seine  Versorgung  x> 
mii  einer  Pfiünie  bewirke.   1247  OeMer  i  Lyon, 

.  .  Episcopo  Argentinensi.  elsi  ad  provisionem  cunclorum,  qui  clericali  mililie 
sunt  ascripii,  pietas  et  pastoralia  oflicii  debitum  nos  propulaant,  bornm  tarnen  pro- 

•  non  m«l  «m  Yerithen  tiugtidoit».    h)  V  prootcril. 


Digitlzed  by  Google 


1247 


81 


visionibus  oo  favorobiliorcs  cxliibcre  nos  qiienil,  <|iii  i)otinriliiis  inerilis  ol  inlerces- 
sionildis  scdis  aposlolicc  rlf>rolorum  onioaeiuril)us  adjuvan'.ur.  cum  igitur  ilileclus  i'A\m 
nubilis  vir  .  .  cuiues  de  W  irlimberc  pro  dileclo  lilio  Johaiioe  clcrico,  nalo  dilecli 
filii  Henrici  Ruß,  civis  Argentinensis,  qui  ascriptus  clericali  roililie  nondnin  est  ei 

s  patrimoni)  eocl«siastici  participium  asseculus,  nobis  bumililer  suppUcaril,  ul  ei  pro- 
visi  tiis  niatiiis  iunnificas  extedderede  benignitale  «olila  eurarenius,  nosejusdeni  nobflia 
in<lui  ti  ]irccibus,  quem  gralia  prospqnitnnr  >•{  f^vorc,  marulamus,  quatiniis  Piindem 
rln  i.  um  in  ccclcsia  sancli  l'elri  Argeiuinensi  aueloritalo  noslra  recipi  lacias  in  cano- 
nicum et  in  fralrcm  eique  provideri  de  prcbcuda,  si  qua  in  ipsa  vucal  ad  prcscus 

I«  vel  quam  primuro  elc.  usque  facaUas,  non  obslanle,  ai  in  eadem  ecclesia  stalutum 
ait  de  oerto  canonicorum  numero  jnramento  vel  cotifirmalione  sedis  aposlolice  au(  qua- 
cnnquc  firmitate  alia  raborato,  sive  si  pro  nlüs  in  >  m  scripta  nosirn  diieximua. 
quibos  Jiohiüms  clr.    nsqiic  ircrKT^iri,   nnl  rl  imlulgcnlia  «^t\\<  cjusfloni,  pt»r 

qtiam  pussi  t  linjusniodi  gralia  juipcdiri.  contradjclurcs  de.      daUim  Lugduni  kalcndis 

la  uclubris  anno  «piinlo. 

I'  au»  Rtg  Vitt  lo„i.  :>t  fol  473''. 
ßarim^  B>rgn-  U'uj.  Inn,  IV  itr.  SOGS. 

12H.    lunocenlius  IV  papa  .  .  abbali  el  convcnlui  monaslt-'iii  Gcngcnbaccnsis 
ordinia  aancti  Benedicli  ArgeoUnensis  dioccsis,  precibus  episcopi  et  universitatis  Argen- 
M  tinensium  inclinatns  mandatt  qualinus  clerico  Reimboldo,  nalo  Reimboldi  sculleti  de 
Geogenbarli.  qui  Inf!  rici]  qunndam  inperaloris  abdicaU)  dootinio  reductua  ad  dero- 

ti<jnem  ->  liis  iiposloiu  o  lioiioroni  ipsius  unn  cum  .  .  Ari;ontincn.«.i  <'pi-:coprj  non  abs([iie 
inciirsu  danipuormn  graviuin  virililer  promovere  sludoal,  de  bi-nelicio  ecdesiaslico 
competcnli  providera  curent.*  «digne  infiindilur  cordi.»      dalum  Lugduui  2  idus 
»  dccembris  anno  qmnto.    1247  ßeemier  i2  Lj/oh, 

Y  au»  Rtg.  Vut.  tom.  :il  fol  41^9-^. 
Zhntadi  Berger  Beg.  Im.  IV  »r,  3SS4. 

129.  Cfonradtis]  scolasitcns  Argentinensis  *  venditionem  predii  in  Riebein  a  nobili 
viro  fl.  fralre  suo  abbali  oi  (ouvt  iiiui  deWctlingin  faclam.  commulalionem  qttoque 
Mt  in  Enslringin  a  nobili  viro  R[udolfo]  fratre  auo  dicto  de  Wassirslels  rolam  liabet* 


'  luiiocpnliiis  IV  papa  .  ,  rpiscopo  Argotitiiioiisi  muiiJat,  ijuatiiiiis  cum  Uoiinholdo,  filio  Uoiiubuldi 
sciiHoti  de  Gcin^enb.ii  h.  rcctoie  «crlcsio  ilo  IlasoLiln-  ilispeiisot.  nncnl  preter  eaii<iem  ectlesium  curam 
unimanini  haboiitom  alia  briicticiU  rum  simili  ciiia  rcuiporc  et  rctiiiero  valoaU  datam  Vt  mpm.  Aus 
Meff.  Vtil.  Ion.  foL  4m'.  JMrtiach  Berger  Htg  Inn.  IV  nr.  Säiü. 
ts>  »  Ik-r.wibe  trtdteint  gehmt  ah  Flrghr  in  einer  Urkunde  xrinfn  TtrHttm  HudaJf  wm  Jahre  mit 
äer  Ikiekhnung  magistcr.  i  '  i  /'    T/f  •/.  S<  »•{i  u  Laiitlscliaft  Zn.i'lt  II,  UO  ur.  I,::t. 

>  In  einer  undatirteu  Urlutnk  gtil  Jier  fk-hala»tictis  Konrtui  ton  Wassentetz  teine  EiHwMig»n§ 
datu,  iaß  $ein  Bruder  Sudot/  BttUtunaen  i»  EngUringe»  an  Klotler  WeUingtH  tertnutchte.  Vergl.  VB. 
A  atadi  u.  iMHiUdtaft  Xürkh  II,  m  nr.  704. 

IS,  1  Ii 


Digitized  by  Google 


82  1247  —  1248 

et  sigillnra  snnni  BppendiL  «lenore  presenlium  voI»is.»      datiim  Argontine  anno  domini 
proxima  feris  tercia  ante  feslum  i)eali  Thome  aposloli.   1247  ^ecembgr  17 
Slraßburg. 

Jus  rn  il  Stadl  u.  LamUchaft  ZOrük  II,  1S$  «r.  74»  MC*  ier  OyN'c  i.  Watinftiiet 

Urbar  ».  St.  Ä.  Aargau.  • 

VM).  Eljirliardiis  canotiicus  Arf^onlitionsis  dictns  de  Wassirstelz  romtnulatioiiPTn 
predii  in  Enslrinpin  abliati  rl  cdiivenlui  de  Wctlingin  a  nobili  viro  H[u(loÜbj  puter 
suu  fuctdui  rulam  liahel  el,  quin  sigitlnni  proprium  uon  babel,  sigillum  domioi  C[od- 
radi]  scolaslici  ArgeDlinensia  rogal  appendi.  >lenore  presentium  vobia.»  dalum 
Argeotine  aano  domioi  1247,  proxima  feria  tema  ante  festnm  beati  Thome  aposloli.  ■* 
iB47  Dvember  i7  Stntßiurf, 

Am  üb.  4.  SsmU  «.  LmMißft  SBMA  U,  iST  «r.  703  naek  4er  C^fU  i.  Wattnigtmtt 
Urbar  «'.  St,  A.  Aargau, 

ist.  iDnocentiiia  IV  papa  .  .  abbati  et  conventui  monasterü  de  Ellenber- 
munster  ordinia  sancli  Bencdicli  Argenlinensis  diocesis  indulget,  qtaod  Wallero  ca-  ^ 

nonico  Arffpntinensi.  nalo  \V[aUcri]  doniiui  de  GcroliliM  i  moiiaslerii  advoculi, 
nun  obätanle  quud  aiiis  providerc  leneanlur,  de  bencticiis  eccleäiaälicis  primo  vaca- 
turis,  eliamsi  curain  aniniaruiu  habeaol,  usquc  ad  valenliam  Iriginta  tnarcaruin  ar- 
genU  aottuatim  libere  providere  posatnl.*  <ex  parte  vestra.»  dalum  Lugdiioi 
4  Italendas  fdmiarii  anno  qninlo.  1S48  Jmuar  29  Lfo».  t» 

V  «mt  Utg.  Yat.  im.  »l  fiü  SOSL 
AwMck  BtrgtT  Big.  Inn.  IV  w.  3581, 

I3S.  Innocentiua  IV  papa  Engclbeiio  clerioo  Argentinenai  ad  preoes  nobiUmn 
viroram  .  .  de  Dilgen  .  .  de  Wirtembefc  .  .  de  Gruningen  et  .  .  de  Calve  eomi- 
tum  de  Suevia  indulgel,  ul  non  obstanle  defectn  nataliuin,  quem  patitnr  depRföby-x» 

lero  fjoniliis  el  soliita.  nd  sncro»  (»rditics  promoveri  oi  bciiefichmi  eprlesiaslicuiii, 
etiiuiisi  curam  aniiuarum  babeat.  obUncre  pu.ssi(,  i(a  Uuieii.  quod  si  ipsiiin  ad 
episcupalem  voeari  conligcrit  digmtalem,  illam  nequaquam  recipial  abäquc  scdis 
apoalolice  licentia  spcciali.  «elsi  geniti  ex.»  datiim  Lugdani  nonla  febraarii 
anno  qtiinto.  i248  Feinur  5  Lym.  w 

V  aus  Ueg.  Vat.  t<m.  31  foL 

Bemaeh  Berger  Beg.  Inn,  IV  nr.  3900.  IMetAerg  JS^pMl.  fOiL  Eem.  II  mr. 


I  Innoceutiiis  TV  papa  . .  decano  t«eleii«  aancti  Tham^  Argvuiinamta  »iiidai  tt*  pffAdM  ■Uwteni 

•t  eonventuin  img  ei  <  i  nccssionc  prufalu  luolcHtari  patMtur.  dattuil  «t  rapHl.   Äa$  Reg.  Vak  tam.  21 
fit.  IMÜ.   DartMch  Berger  lieg.  iim.  IV  nr.  3682.  M 


Digitized  by  Google 


1248 


83 


133.  InoocenÜtts  IV  papa  .  .  abbati  et  convenlui  mooasferii  NovillarcDsia 

ordinis  sancli  Beuedicli,  Argenlinensis  dioccsis,  siipplicalionibiis  ipsorum  et  rnagiä- 
Irorum  consulum  et  universilatis  civnim  Argenlinetisium  inclinalus  iudulget,  ul, 
poslquaiu  Sauluru  ei  Symuoi,  ualo  nobilis  viri  Lodewici  advocali  de  Liclbeaberc,  de 
abenefieiis  debllis  fiierit  proviaum,  magistro  Gervako  de  Ar^fratiaa  darieo  auo,  qui 
raonaslerio  dadum  servterit  fideliter,  pFeferentes  «am  sex  alüs  clericis,  io  ecclesiaatioo 
banefido  compeleotl  providerc  possint.^  «Ex  parle  veslra.«  dalum  Lugduai  nonis 
februarii  aouo  qainlo.  1248  Februar  5  Lj/on. 

V  Ott»  Bef.  Tat.  tom.  31  fol  5o:!'. 

I»  BanaA  Betgar  JUg.  Inik  IV  nr.  3WL  Boimbtrg  JEfiH.  pwt  San.  II  «r.  49Z, 

\'iA.  Innocenlius  IV  papa  .  .  episcopo  Arjjenlinensi  ad  preces  nobiiis  viri 
ilennci  ue  TcugcQ  dcvoti  ecclcsie  mandul,  qualauis  cum  Ulrico  clcrico  Argculiuen.si 
dispeuset,  ut  ooti  obstante  defedu  nataUom,  quem  palliar  de  pre^bylt-ro  genilaa  et 
soIuiN,  ad  sacros  ordinea  promoveri  et  beDeBeium  eoclesiaalicum,  eliamai  eurom 

uaoitnaruni  habeal,  obtinere  poesit,  ita  tarnen,  quod  si  ipsum  ad  episcopalcm  vocari 
conligerit  dif^nitatciii,  iltani  uequaquani  recipuit  ribsque  licontia  sedis  aposlolice 
speciali.  «e<l  fLicionduiu  dilecto.»  dalum  Lugduai  2  idus  februarii  aouo  quinlo. 
Iü48  Fcbrmr  I  j  Lyon. 

V  am  Btg,  Vat.  ton.  JU  fiiL  »IL 

M  DanuOi  Btrger  Heg.  Im,  IV  w.  Hf«,  BermaO^  AOa  pmt.  Bdf.  I  w.  4». 

135.  lauoceotius  IV  papa  .  .  epi^po  Argetilineosi  ad  supplicationes  H[eT(' 
manai]  et  H[arlmanni]  comiluni  de  Riburo  in  presenlia  sua  oonstilaloram  maadat, 

qualitius  cum  Reitaudo  canonico  Argenünensj,  ß'alre  nobilium  virorum  Corradi  ei 
Ilenrici  domitiorum  de  Tengeii,  qui  dudum  in  ordino  subdiacoQalus  cxislens  cuidam 
»  vidu(?  nliquandiu  cobabilaveril,  landem  ea  abjecla  ad  clericalem  ordioem  sil  rcversus, 
dispensct,  ol  in  minoribw  ordinibus  ministrare  valeat.  «dtlecü  filü  nobilea.»  da- 
tum  Lugduoi  idibua  rebruarii  anoo  qiiinto.  tS48  Feiruar  13  Lfo», 

V  am  lieg.  Vat.  tom.  21  fol.  ÖOC. 

Damach  Berger  Rrg.  hm  1\  ur.  3699.  MoiaiAirg  EfiMt.  JMMf.  üiiMii.  IT  «T.  498.  Bcrmidli 
w  Acta        Mel».  I  nr,  43ä. 

136.  Innocc'ulins  IV  papn  .  .  episcopo  Argenlinoosi  obleniu  ( icbehardi  capellani 
sui,  *  C(ooradij  liuins  ejus  comitts  de  Vriburc,  et  Ilenrici  de  Gerolseke,  cauuuici 
Spirensis,  nepotis  elecli  Spirensia  concedit,  ut  cum  magtstro  Oervab»  clerico  Aiigeti- 


'  bmoMntiiu  W  pap»  .  .  «piieopo  Aigcntiaaini  nudat,  qnatiiras  «bbataiii  «t  oonvuitiuii  Novil- 
•>  larenses  «iper  eoneeubne  prcscripl»  molMtari  n«a  pfttittar.  4«tnin  nt  mgt%  Ana  Ay.  Yat.  Mm.  St 

fot.  rM.  Ditmwh  Berger  Heg.  /im.  JV  nr.  3603. 

•  Venfi.  für  Gebhard  diebeitkn  ScJirtOem  /tUMMM  IV  9»  4e»  BrAUdiof  wn Xtk»  «SN  JM9  JprÜ 
23  Lyon  bei  Jkrgar  nr.  44ö4  und  44@0. 


Digitized  by  Google 


84 


1248 


(iiieiisi  iilonim  devolo  dis)  rnsel  super  ohlenti^  et  obliiteiiilis  beDeficiis  ccclesiaslicis» 

eliiititäi  ottiam  utiiiiuiruiii  li;i!)'  ;inl .  '•elsi  pitirulilutem  ect-li-siartiin.k       datuui  Lug- 
duni  Vi  kalendas  uiarlii  aaiiu  quiuto.  Jii48  Februar  18  Ljfuu, 

V  o»<  11,11   Xm  \<m.  21  fol.  '>11>. 

Ihiniath  ISertftr  Heg.  Jun,  Jl'  «r  JOttJ  ÜtmuulU  Ada  yoiU.  Htlv.  1  nr.  443.  S 

137.  Pabat  luuuccHi  Jl  yeslallct  ämt  AU  tiud  Cuntent  dci'  Al/tci  Mtiui'SMÜuxlvr, 
ihren  reeitser/airneit  Cleriker,  dtu  M«$i*t«r  Gervaku*  ton  Slraßbitrff,  trotz  niedrer 
Vtrbiudliekkeite»  mit  PfrÜHäen  zu  teraorffe».    1248  ifärs  i3  Lyon. 

.  .  Abbali  et  cuuvf;itlui  Mouniiiui)[aältTiiJ  urdinis  üuucli  BettcUicli  Argeatinensis 
dioeesis.  exigentibus  vestre  devolionis  mvritis  elc.  nt  supra  usqne  exaudimus.  n 
cum  igilur,  sicut  ex  parle  veslra  fuil  proposilum  coram  nobis,  magislcr  Gervaicus 
Argenlinensis  clericuä  vcsler,  in  canonico  et  civili  Jure  petitiis,  diu  vobi::»  i-l  iiiona- 
s(''r!(>  Vfhlro  .'•«•rvii'ril  liddilor  el  devole  iiec  pcssilis  ei,  qdi  jaiii  iiiulnio  elatis  (.'xisUl» 
providt'ic  ul>sqiie  grulia  iiuslra  in  bciit-iiciis  d  i  lrslasliris.  euiii  silis  W  alruiniiiü  de 
Gerolätcke,  cuiiüiucü  ArgciiUucusi,  cl  alüs  quinnuc  cleririi  ad  inauJuluni  sfdiü  i& 
«postolic«  obligali,  noa  Teaerabilis  fratris  noslri  .  .  cj^iscupi  Argeolinensia  et  vcslris 
supplicalioaibiis  benignum  impertienles  asscusum  providendt  cidem  magislro»  post- 
quam  fiierrt  eideiii  canonico  pr()vi>jiiiii  in  i-i'cIcsiMstieo  beneficio,  quod  ad  collaliogcin 
Vf.slrüin  |v!T',ii5.  ,1  (  t  if  itsiiin-f-nl  clfrifis  .scciilanbu.s  as.'^igliari.  lion  uhslaiile,  quud 
alia^  beneticiatiis  cxislil,  vel  alia.>>  .si  tipsinuis  pro  i'odi-m,  2»i  eidotn  episcopo  lioc 
veatro  inoDa!>terio  videbilur  cxpcdtre,  pleiiaiu  vobis  aucloritalc  prc^eulium  i-uncedi- 
muB  facuUatem,  proviso  ul  postca  provideatis  predictis  quinquc  clerids,  ut  lenemini, 
cum  ad  id  obiuleril  se  facoUas.  nuUi  ergo  elc.  na&lre  concessioois  elc.  datum 
Lugduni  B  idus  marlii  anno  quioto. 

Y  «M«  Itei).  Kot  tum.  Sl  fät,  &3S.  Angtfü^  dtr  Vermaß:  dttu  »t  rapar  hoc  comervalor 

dictis  abbat!  et  eonventai  «pisc(>pDi  Argentitiemis  lab  «adem  data 

DaruMh  Berger  Beg.  Inn.  IV  nr.  3900, 

13$.  fJ[eioricuä:  Argcntiuensis  episoopus  omnia.  que  B[erbloldus]  predcccssor 
suus.  Argenlioeusis  episcopiis,  cum  Uluslrt  viro  Ilfarlmanno]  eomile  seniore  de 

Kibiirg  siipir  patiimoiiiis  suis  dtsposuil,  quomm  proprietatcin  pri'dirliis  comcs  a-  an 
clcsie  Argt.-tiliiit'iis.i  rnuliilil  r  !  it,r>\  ab  eadcin  taiii  i])sc  (|uain  (iliiis  Iralris  Mtii  in  f.odin» 
riH  rpi  ruiil,  scciinduiii  ijiiod  iii>U  ii;ii(  nt;i  sii|K"r  lioc  >cripla  conliiK'nt,  '  ralii  babtl  et 
auclorilutc  äua  couliriuat.  «cpiuniiim  vi^or  buiuaue.«       daliiiii  apud  Argi'ulinani  aiiiiu 
domini  1248,  17  kaleudas  maji.  tcsles:  fralre»  II-  i'riur  el  c:[uuradusl  de  Aquia* 


I  Ytrgl.  VB.  1,  S18  nr.  287  «.  nr.  SS.  u 

»  CtinratliiH  de  A(|nis  Hugo  junior  de  Argctitina  crselifliicH  a?<  PiminQumtrhrüdtr  in  einer  ZU- 
ruhrr  t'ikuwir  nm  l\.'H>  AiitiI  i.  eittiiso  C.  d«  A<jtiis  uml  Joliuiiiiuü  du  Ai;;cntinft  in  einer  Urkunde  wm 
l:^ii>  AiKjii'^l  ffimr  fraU-r  lliiiro  Aij;i'iititie:)sis  iU>  fiidnif  tiri'dnatjruiti  in  Tiiroj;i)  utrinri  l  iLunde 
«Ml  i:i4.3  i'rbniur      Vergi  L  Ji  d,  Ülttät  u.  Lamlsvlrnjl  Zürich  II,  U:J  nr,  UJ7 ;  147  nr.  Oi:i  u.     nr.  376. 


Digitized  by  Googl 


1248 


85 


ordiois  fralrum  predicalorum,  K[einhardus]  de^Tengen  et  C[oDradus]  de  Lourea 
canonici  ecclesie  Argentinensis.   1248  April  15  Stral^urg, 

Äu*  ÜB.  d.  Stttit  «.  XmiNbefta/t  ZMtk  II,  a09  nr.  792  noA  4.  Or.  u  HpfiutMt  2Wm. 

139.  Pähl  ItiHoceuz  IV  trägt  der  Äebtissin  und  d«ia  ContetU  der  Abtei  [Erstein\ 
» tntf,  de»  CanoHicitt  des  St.  Timasstiftet  z»  ^ilraßburg  Werner  ton  Woljehei»  mit 
einer  entsprechenden  PfrSnde  su  tersorge»,   1248  Mai  26  Lyon. 

.  .  Abbatisse  et  convenlai  de  Oraterbere*  ordinissancti  Benedicli  Argentinensis 

diocesiä.  ad  facicndüin  dileclo  fiUo  Wernero  de  Wolfgangcshcro,  canunico  ecclesie 
sancli  Tlioine  Argenliuensis,  graliain  speciaK^ni  venoruhilis  fralris  no^lri  .  .  episcopi 

'«  Arfjeiilitu'nsis  profps  ne  snppÜralio  dileeli  filii  I'rregrini,  prociiratüris  sni,  tirrnou 
üH:rUu  cjustjcm  canonici  cl  .suoriiin  devodo,  quam  habeul  ad  sedem  «postuiicam, 
super  quibus  eis  lealimouium  perhibetur  laudabile,  no$  inducuul.  rogamas  ilaqua 
universitalem  Tealram  attenliua  et  monemas  ßrmiter  precipiendo  maodantes,  qualinud 
eidem  oanonico  in  parrocbiali  vel  aliu  ccciesiaslicu  Itcneficio,  qiiod  ad  coUalionem 

»i  veslrain  perlineat  et  consiieveiil  ch  !  ;i  seciilaribiis  a.ssiguari,  ctm  li>  pro  ;qioslnlicc 
sedi.s  el  noslra  revermliri  ÜberaliU  r  providerc,  nun  obslaiite,  qiiuil  idiin  caiiüiuctis 
alias  bcnelicialus  oxi!>lil.  vt  l  si  alias  scripsimu3  pru  eodeui  aut  si  pro  aina  vobis 
direximu»  scripta  nosiru,  quibus  eum  in  aasecmtione  beneficii  preferri  volunnis  de 
g;ralia  speciaii»  vel  induIgenUa,  si  qua  vobis  est  ab  aposlolica  aede  concessa,  ul 

»compelli  ad  provisioiu-m  alicuju^  per  lilleras  apostolicas  non  possiiis;  alioquln  eidem 
episropo  damus  no.slris  litleris  in  mandatiä,  ul  ipse  super  biis  luandalum  aposlolicunt 
exequalur.  conlradiclures  etc.      datum  Lugduni  7  italendas  junii  aooo  quiuto. 

V  niii  }{rg    l'ui.  tom.  2t  fiA  5.77 
jMrmch  Jkrjfer  Jieg  Jm,  i  K  »r.  ■W34. 

•*  140.  luuocenlius  IV  popa  .  .  episcopo  Argenunenst  uuiiidat,  quatiuus  Uincuia 
clericum,  natum  nobilis  viri  EberaiiU  de  Ereodorf  ecclesie  devoli^mi,  in  quem 
gratiam  factam  qnondam  Hermanno  derico  fralri  Ulrici  irult  omnino  refundi,  juxta 
continentiam  lilteraruni.  quus  decanu  el  ca[)iliilu  Argi'iitinetisibus  neciiuu  abbat!  et 
convontui  iiionasterii  de   Wissenburch  ordinis  sancli  Benedicli  Spirensis  dioccsis 

»I  super  HiTinaniii  i  ravisitinc  rlircxt  rit . '  in  canoniciuii  el  in  Iratreni  Argenliuensis  ec- 
clesie recipi  ac  ei  cuntern  pri-beiidam  cl  ab  eiädem  abbatc  el  cotivuulu  do  beuelicio 
faciat  provideri.  tintellecta  purilate  devotionis.»  datum  Lugduni  3  kaiendas  junii 
anno  quinlo.  1248  Mai  30  Lyon. 

V  vm  Bitg.  Fat.  «on.  31  /«L 

^  Darnttth  Berfer  B^.  hm.  JV  nr.  ms,  Bodmberg  Bpi$t.  pttit,  Rm.  II  nr.  671. 

t]  oder  Ontenwtef  WM  ttriaia^Mt  Ai*  Entteia.  ^ 

>  Vei^  die  Bulle  mn  V447  Aprü  18  jAfOH  i.  Heg.  Vat,  tom.  :il  J\d.  ä91  bei  JUtJeniterg  E^t.  pont, 
Rom.  II  nr.  Sliä.  Betyer  ur.  3e94 


86 


1248 


141.  Innocentius  IV'  papa  r[c(ro]  sancli  Georgü  ad  Velum  AtirLuin  «liacono  CAr- 
dinali  apostoliiN-  scdis  lepntu  rnainlnt.  qualinus  opcm  et  opcram  del,  ul  lieuricuä  de 
Gercidescke  liasilieusis  el  Argeulineiisis  canonicum,  cum  ad  cpiscopaluin  dicatur 
idoneus,  iu  aliqua  ccclcsiarutu  Theutouie  iu  ept:>cupu(u  oäsumalur.  «elsi.  >  dalum 
Lugdooi  6  idus  julii  anno  sezto.    1248  Juli  tO  Lyon.  h 

Aus  BentoiiUi  Acta  ponl,  Helv.  1  nr.  4ÜS  nach  Haj  i'ann  lun.  1 V  a.    foi.  3, 
Ikmtaek  Berget  S«0.  Im.  IV  nr  4118   AllAoat  nr  1S4Z3. 

142.  IiiiioceuUus  IV  papa  .  .  abbali  el  cuuvenlui  inunasteni  de  Sculira  ordiuis 
saocti  Bmedicti  Argentinensis  diocesis  mandat.  quatimu  Pteregrino  canoaico  ec- 
dteie  sancti  Thome  ArgeolinenMa  juxla  promissioncm  suam  in  oompetenli  ecdesiastico  m 

beneliciu  providere  cureot;  alioqiiiii  .  .  epiäcopo  Argeulinensi  injun^il,  ul  mandatuin 
apostulinim  cxetjnutur.  »cum  [sicut]  clilt-cius.*  datum  Lugduni  5  kaleuüaa  oclo- 
bns  atinu  scxto.    1^48  Uejitember  Ü?  LyoA. 

Am  Btrs»  Beg.  Inn.  JKur,  4199  ihwA  Iteg  S^ait.  bm.  IT  a.  t  fd  7:  Jbttftml  nr.  33460. 

t43.  InnocenUus  IV  papa  .  .  thesaurario  ecdesie  sancti  Pelri  Argeotinensis  u 
mandat,  quatinus  Uugonam  canonicum  ecclcsic  Ttiriceusis.  clericutn  [Willcluii]  regia 
Rumanorum,  nun  permiltal  super  beneliciis  suis  inoloslari.  «dileclus  filius  Hugo.« 
dalum  Lugduni  2  idus  aoveaibriä  aouo  sexlo.    1248  J^'ovemhr  IH  Lyon. 

.ln-f  Ttrni'iiiJli  Ar/<t  jimit.  Thlr    T  Hf    '.<) }  T\fg.  Piiri».  hin   IV  <i   n  fol.  II«. 

/Jarmich  Herger  Ht<j.  Inn.  1 V  nr.  4         Hudenlti  ff  Episl  ptmt  Horn  11  ur.  605.  rotlhant  io 
nr.  13078. 

144.    Paisi^  iHuoctAZ  IV  bewilligl  den  Schntzmiskru  der  Dom-  und  St.  Pelers- 
Mrd^,  sowie  den  Pfitrrer»  der  ParroeAialkire&e»  w»  Sf.  Mtriin^  Si.  Siepku»  und 
Si.  Andreas  :tt  SimMtay,  daß  ihuerhMlh  ihrer  SpreHytlgfenst»  Mein  üreAlieher 
Neufniu  ohne  Zuslimmuaff  des  Bischofs  und  des  DomcopHeli  ton  StroMurg  ottf'-n 
geführt  werden  darf.   1248  December  2  Lyon. 

Inuocciilius  episropus  servus  .sorvorura  dei  dileclis  Gliis  majoris  cl  sancli  Pclri 
ecolcsiarum  (iiesaururiis  f\  sjnicli  Marlini,  .sinirti  Sl''])fiajii  «  t  StHicli  Audiec  porro- 
cljiarum  plebaui«  Argculiuenäibuü  salulem  cl  apuäluJicam  bcMicdiclioomu.'  exi- 
gculibus  Tfislre  de?olioois  mviilia  votis  vestria  libenter  annniinns  el  petiliones  vesUaa,  » 
quanlum  cum  deo  poasumua,  fkvorabiliter  exandimoi»  veslriä  itaque  supplicationibna 
beoignum  imperticnles    consensum  auloriiale  presentium  vobis  iudulgenn»,  ut 

■)  B  Kleiunaioi.   b]  B  inpcmcn. 


'  l'crj/i.  Uli.  1,  Ü-IJ  nr.  3Jü  souuc  Anmeik.  1  u.  i*. 


Digitlzed  by  Google 


1248 


87 


nnllos  inß«  Uiesaurariarutn  et  parrochiaruin  vesirnrum  liniites  sive  fines  aliquod 
Oratorium  sine  assensu  et  volunlulc  venerabilis  fVotris  noslri  ppi^copi,  decani  et 
capiluli  Argeulincnsium  conslruere  valeal  vel  illic  t-liaia  se  Iranüferre,  nou  obslanlibus 
aliquibus  indulgcutiis  seu  privilegiis  seu  aliis  quibusciinquc  literift  ib  apostolica  aede 
■  vd  legatis  ipshis  impetratis  vel  iropetiiindis.  nulli  ergo  omoitio  hominum  liceat  baoo 
paginain  nostre  concessionis  infritigcrc  aul  ei  aoau  tetnerario  conlraire.  si  quis  aiilein 
lioc  atlemplarc  prcsumpseril.  indignalionein  orrinipoleiilis  dei  et  bealorum  rt  lri  et 
l'a'ili  ilpo^^to1o^^m  (jus  sc  nuveril  iocursurum.  dalura  Lugduni  4  nonas  dccembris 
poniilicaltis  nostri  anuo  sexlo. 

U  B  aus  Straßlj.  Bu.-A.  G  A9»  StatuUnlnul,  r  St  Peter  fol.  SC, 

JVW/i  Jiei/.  ruh».  Inn.  IV  a.  6  fuL  13'  litrgrr  Ktg  Inn.  IV  «r.  1227.  lUlhanl  nr.  IMHii. 

H5.    Innocpntius  IV  papa  .  .  magistro  civium  consulibus  et  iiuivciailali  Argen- 
iinensibiis.      ex  parle  siqnidein  v^tra  fuil  propositam  ooram  nobis,  quod.  cum  tara  a 
nobis  quam  a  l^atis  noalna  pro  quibusdam  filiia  oepolibus  et  consanguineis  vealris 
u  super  ipsorum  provisiduliuis  diverse  ad  diverses  liUere  emanarlnt,  quia  posttnoduin 

nos  et  iiflrm  legati  aliis  gratiam  lam  in  gcncrc  qiinm  in  specic  fecisse  diciinur,  ut 
prrilictis  dc'lieanl  in  provisionnm  ns«prnlionc  prelerri,  vcslrorum  provisiones  plus 
debito  rclarduntur.  qii.ire  i^aj  iiobis  biimilitci'  po:>tulaälis,  ut  providerc  super  hoc 
palema  soUiciludine  curaremus.  nolentes  igilur,  ul  bao  occasione  proviaioues  hajua- 

M  modi  debeanl  retardari,  eisdem  filiis  nepotibus  et  eoasattguinds  vestris,  dummodo 
in  eccleaie  devotioae  persistanl,  auclorilale  presentiutn  indulgemus,  ut  nulli,  dummodo 
non  sinl  heneficia  as.se<"nli,  eis  ralione  predlclo  gralie  pr^fpraiiltir,  srd  sicut  priores 
sunt  per  dalam  et  presctiliiliuaeai  lillcrarum  ipsanim,  ila  iii  executtutte  pruviäi<iriuTii 
aint  cliam  potiores,  non  obslanlibus  aliquibus  lillcris  a  nubis  vel  eisdem  legäli» 

»obtentis  vel  eUam  oblioendia.'  texigentibaa  vestre  devotioiiis,>i  daUim  Lugduoi 
4  idua  dacembria  aooo  aexto.  i248  If^mber  10  Ljfon. 

Ana  Btrsftr  Seg.  hm.  lY  nr.  43S0  Moeft  Jtqr.  ArA.  Jim.  lY  •.Sfal.  jST».  JVtMad  er. 
ISliO.  Vcryl.  Utk.  I  MS  Anm.  1. 

146.  Innocentii'.s  IV'  papa  .  .  archicpiaoopo  Magunlino  et  .  .  epiacopo  Argen- 
•0  linensi  intiroanli,  quod,  cum  dudum  nd  preces  su;is  Pfdro]  sancli  Gcorgii  ad  Vclum 
Aureum  diacono  cardinnli,  lunc  in  parlibus  illis  apüslnliic  serlis  legalo,  lilt«Tis  in 
mandalia  dedissel,*  ul  llenrico  de  Ücroldoseke,  Basiliensis  ArgeiUincnsis  et  Spirensis 
eoolesiaram  canoaioo.  nepoli  .  .  eleoli  Spirensid»  in  pertibus  Tbeutonie  de  epiacopala 
aliquo  providerel,  eodem  legeto  antequam  id  fieret  redeuale»  idem  cenonicus  noUam 


K        '  Iiiiiocr-ntiu«  IV  papa  .  .  SHiicti  Arbogast!  rt  .  .  Fanrtc  Trinitatis  cci  Ie-^inium  ]  roiiositis  et  .  . 
decADo  sancti  Thom«  Argentinensibus  maiidat,  qualiniu  uou  pcrmittant  predictos  filios  nepotes  et 
connagnineos  rapradictomm  Argcntiitcitsiam  conti»  tBii«r«iii  pr<«wl«Dlittm  Itttonwttm  molMtari.  dAtam 
at  rapra.   Au»  Berger  JB«g,  Inn.  lY  nr.  4351. 
«  YergL  «r.  241. 


Digitized  by  Google 


1348  —  X24d 


comodam  ssMcalu»  sU»  mandttl.  quatiDus  diclum  canonicum  in  aliqua  ecclesia  catbe- 
drali  deparlibos  ilHs,  Hnsili^-nsi  excepla.  ({iiom  prinuim  oliiulrril  so  Aicullas,  preGciant 
in  ppi«;ropiirn.  «Ina  nol)i.s  Iraler.»      daliiiu  Lugduni  15  kalendas  jaouarii  auno  sexto. 

Aw  ticnovili  Acta  poM,  JJeiv.  I  itr.        tuiWi  Heg.  I'itri$.  Jiih.  H  a.  0  fei.  3'i  ^ 
DanuicA  Server  Heg,  Ih».  IV  wr.  i39S.  Boienbtrg  £|n'«<.  font,  Born.  II  nr.  Jktttimt 
tu-,  13566. 

147.  Innownliiis  IV'  papa  .  .  nbbali  de  Villcrs  Cislerciensis  ordinis,  ^lelcnsis 
dioci  Wcrico  ot  .I'ilnintii  .Ii'  Miicoio  ardiidiacono  Molcnsi.  oliin  inier  Horwanlnm 
cnimnii'iHii  rrclcsie  ^iini  Ii  l't'iri  Ar<j«'nli?>i'nsis  et  .  .  übbalem  convculumipie  Mauri-  m 
monaslerii  Argi  iitinonsis  (üuccsis  siijier  (piadain  uriima  peiiüiuuc,  iu  qua  eos  idem 
canoBicos  sibi  leneri  dicebat,  donec  ei  de  bcueficio»  quod  deoem  marca$  valerel 
annuatim  vel  ampHus.  providerent,  U(e  suborla,'  dedit  magistrum  J[ohaiiDeio]  Spalam 
subdiaconum  t>t  ( api  ll.nnuiii  sutiin  atidilorem,  qui  senlcntialiler  difDnivit,  ut  tantum 
siiblraheri^tiir  Inijiistii  j  Ü  peitsione,  qtianlutn  provi-nlus  bfiionciorum,  quo  alias 
dicUis  canonicus  h  ih^  ii  t,  v-tlrr^iit,  H  si  «tins  mlditus  angmenlari  conlingerol,  de 
pcasioue  sccundum  aagiiictiliiiu  hnjustnodi  d*>iiieretur  et  iidcm  abbad  et  couvculus 
tenerentur  preibto  canonico  ad  tolum  residaum  pemlvendnm,  si  vero  canonici  red« 
dilus  equivalerent  predicle  pensioni,  abbas  et  conveDlus  ab  ipsa  essent  penilus 
absoluti.  venitn  quia  jam  dictus  canonicus  labores  gravesque  sumptus  propler  lioe  to 
diciliir  siibiisse,  papa  illis  iiiaiulal,  cpialinus  valorem  iinniiiini  n-ddilmim,  quos  wwr 
idein  canonicus  oblinel.  osliinanles  (aiilinndcm  de  pensione  sijl>lralii  «-l  re.sirliuiiii 
canonico  a  prcfulis  abbalc  et  conveulu  tarn  diu  anuis  »ingulis  exbiberi  pleiiarie 
faciant,  donec  sibi  de  tanto  beneGcio,  ut  superius  est  cxpressum»  etiamai  curam 
babeat  aniinarum  annexam,  curaverint  providere.  «olim  tnter  dileclos.  •  datum  » 
LugduDi  14  kaleodas  janttarii  sexto.  1248  J>eeember  19  Lyo», 

Am  Iterijer  Reg.  Itm.  lY  w.  4352  muh  Meg.  Paria,  lu».  IV  o.  0  fd.  SP>,   FoUh«tt  ÜT. 

148.  Tnnocentius  I\  papa  .  .  episcopo  Argenlinensi  niatvlnl  volens  Ili'nriontn 
de  Vinslingen  Arj^enlinensen)  canonicum  sne  nierilo  probilalii  el  oblenlu  iilins  el 
nohilium  viroruni  Ll[riciJ  de  \Vi[r]lemberc,  lliarlmanni]  de  UiulangtT,  Il[uyonisJ  de 
Parvapetra  et  Cfonradi]  de  Friburc  cotnitum  pro  eo  supplicantium  gratia  prosequi  et 
favore,  qiialinus  eidern  canonico  in  dvitate  vel  diocesi  sea  provincia  Treverensi  in 
ecclesia  caliicdrali  vel  alia  de  beneficio  prebendali  et  pcrscninin  -eu  eeclesiaslica 
dignilalc,  elianisi  nirn  ti  babcal  aniniarum.  ]irnvideat.  «voleiilos  dileotum  iiliutn.»  dalum  » 
Lugduni  12  kakijil.is  lebinarii  anno  sexlu.  l^^l'J  Jonuar  '^l  Lyon. 

Aug  ikrgtr  ii<g,  Itm.  I V  nr.  4JG0  nath  llrg.  l\ttis,  Inn.  IV  a  6  /<•/.  ^.S'. 
Damaeh  Xodeitberg  JJpift,  i>mt.  Rom.  Ii  nr  ÜM.   BtrtuMUi  Acta  {lOat.  lieh.  I  nr  507. 
I\>tlhast  nr.  13540, 


'  Vergt.  ÜB.  I,  ä36  «r.  3t3. 


I24d 


89 


149.  innoccnlius  IV  papa  .  .  cpiscopo  Argenlineu$i  mandat  supplicalionibus 
Dobilium  Tiroram  .  .  de  Giiining[<-Mi]  et  .  .  de  Nnremberc  comitum  incliuatus,  qua* 

tlnns  IIcDiico  de  Vin&Uag[eti]  csnonico  Argenltnensi.  corum  cottsanguineo,  de  altqiw  « 
digaUate  in  ecclesia  sancü  Annialis  Meleosis  dioccsis,  cum  eatn  ibi  vacnrc  conligerit, 

A  quam  i<lom  canonicns  diiTfril  "crpptHTKlatn,  provideal.  «porsonns  dilf  tiirnm  fiUorum.» 
dalum  LugduDi  3  kalendus  tebruurii  anno  sexlo.  Iii49  Januar  30  Lyon. 

Aus  liergrr  lifff.  Inn.  IV  »r.  n.'tG  tuuh  Ury.  l'uris.  Inn  IV  a.  <T  ftjl  28, 
HartHuJi  itüdenberg  Efut.  pont.  Umn  II  nr.  (HH.    l^Uhast  nr  lälüS. 

150.  Innoccnlius  1\'  papa  .  .  docatio  snncli  Andrce  Warmaci<'nsis,  .  .  canlori 
i>  Molensi  vi  .  .   llso«!.Ttirrtrio  sancli  Pelri  Amnitincnsis  mandat,  qualimis  .AnsHmtim 

cauonicuiu  Spirenseni.  consanguineum  ej  ibcupi  Argculinensis,  in  propositum  ecclesic 
sancli  Martini  Wannacienaia  ab  eodem  epis<:opo  promolum«  in  eorporalem  prepositttra 
possessionem  inducant,  nisi  canior  Waitnadensis.  cui  canonici  prepoailcram  eandem 
oontulerunt,  instilutioncm  canonicam  Bssecutus  fiioril.   «c\  parle  Tenerabilia.» 
*i  dalum  Lugduni  3  Italeadas  apriiis  anno  aexlo.   i249  Man  30  Lyon. 

Am*  Btrger  Iteg.  In«.  IV  ttr.  4577  tMcft  Key.  Pari».  lim.  IV  a,  G  fiü  Si».  Aulhul  nr. 

laeri. 

151.  Innooeniius  IV  papa  A[nioldo]  preposilo  Aigenlinensi  capellano  suo  mandat, 

qnalinus  cum  H[enrico]  preposilo  Basiliensis  ecciesie  dispenset,  quod  prcter  benefioia 

to  qnc  oblioel  alin,  personolus  vel  dignilnt'»«.  etiamsi  curani  babeanl  animarnm  annexam, 
usque  od  .siiiiunam,  de  qua  expedire  videril,  licile  in  Alamania  recipere  valeut. 
lapoälolicc  scdis  benignitas.»  dalum  Lugduni  17  kalcndas  tnuji  anno  sexto.  li^lO 
April  15  Lyon. 

Aus  BemouUi  Acta  pont.  lidv.  J  nr.  ö3ö  nach  lieg.  Paris.  Inn.  IV  a.  C  fol.  44, 
n  Jkumaeh  Berger  Jby.  lim,  IV  nr.  4498.  ^itthaet  m*.  1S890. 

152.  Innocentius  IV  papa  .  .  episcopo  Argonlinensi  concedil,  ul  OUoni  notario 
suo  *  canonico  ecciesie  Homingfensis]  in  sna  civitale  vel  diocesi  providere  Taleat  in 
pretiendali  veL  alio  eoclesiasUco  beneficio  oompelenti,  etiamsi  curam  balwal  eni- 
manim,  quam  primum  obtuleril  se  facultas,  «exigentibas  tue  devolionis.9  dalnm 

10  Lugduni  nonis  maji  anno  sexto.  iJS49  Mai  7  Lyon. 

Ana  Berger  Rtg.  Jmt.  IV  «r.  457«  tuA  Sig.  Parte.  Jim.  ZV  a.  8  fei.  S3.   AM^mI  nr. 

13672. 


1  In  einer  Pulk  <lc3  Pabflr«  Inruxeii;  IV  juf  <i<i.>  h'lo/tler  Kuppel  von  lUt'J  Irbniar  S  Lyon  wird 
ericuhnt  Petrus  canotiicuH  pocIcsio  Hono^tnsis  cicricus  ei  nunrius  ArfeBtioWMb  cpiMOpi.  Aue  Berger 
»  Meg.  Inn.  IV  nr.  4339  iMWft  Meg.  Parte.  Inn,  IV  a.  6  foL  26. 

IV,  1  19 


^  kj  i^  -d  by  Google 


90 


1249  —  1250 


153»  Meifter  und  RtUh  der  Siadi  Straßiurg  ieiwiMHds»  «mm  Qüt^nekmiiMnff 
ikns  Mrger«  Biukini  a»  das  Straltinryer  St.  Jokauwskloster,  1249. 

Wir  Sjfrit  ein  edelknehl  uod  Reinboll  Claweses  sAn,  b^rgermeistere  zü  Slras- 
burg,  ttttde  der  rat  tflnt  Icunl  allen  den,  die  disen  brief  seheot  oder  bArent  lesen, 
dazEtzekinl  unser  burger  »lies  daz  relU,  t]ay.  er  het  an  onc  ein  funfczig  acker,  die  > 
do  gelegen  sinl  in  deine  ban  zu  Kungeshüvcn,  und  au  eime  hüse  über  den  allen 
graben  (lün  li  smrr  solen  heiles  wülon  geben  bet  dfn  1c!o8t»>rfrowcn  zu  sancle  Joban- 
nese  zu  Slrazburg,  und  hanl  zu  urliünde  dirre  vorgesciiribou  dinge  unser  ingesigel 
gehenket  an  disen  brief.  der  wart  geben  in  dem  jare,  do  men  zalte  von  goltes 
gebiirte  sweilf  hundert  nnd  nän  und  viert»{(  Jar.  und  worent  Ach  zft  gegene  diae  ^ 
geaügen  W'altbcr  Marsclialg,  der  wisze  Alberrebl  Beger.  Friderich  von  Ufwflre  und 
andere«  die  öcb  in  dem  besigellen  briefe  geschriben  slAnU 

H  flw  Sineb.  HoMp.  A.  Prot.  S.  Mar«.  «1$  feL  I.  IktiMm Ämg^ itrhiämMmk  Uthmit 
«on  «Amt  Emi  de»  J4tm  Jakrh.  g^fiirtigt.  (SMIUO 

154.  Innocentiua  IV  pepa  .  .  canlori  sancli  Petri  A^nlinenais,'  aupplicanlibus 

II[cnrico]  de  Vinslingen  capcllano  suo,  cantore  Virdunensi,  I  n  ihiU  viro  Tb.  comite 
de  Rul^rsinc'cu,  L(udewicoJ  domino  de  Lil  rnlnirnb  advocalo  Argcnlinensi,  maudal,  qna- 
tinus  Jubiinni  diclu  Nouse  cauoiiicü  Mclonsi  iu  aliqua  cccle^iuruin  regoi  Alamauie 
calbedrali  vel  alia,  Metensi  Leodiensi  Tullensi  et  Cameracensi  civilatibus  et  diocesibns 
domtaxat  exceptia,  de  prebenda  dignttate  etc.  etiamai  curam  babeal  animarnm,  prout 
idem  duxcrit  acceptandum,  providera  procuret  lacieiis  ipsuni  exnuuc  in  canonicum 
recipi  et  in  frairem.  <ul  dilcclum  filium.»  datum  Lugduni  5  idus  auguati  anno 
octavo.   1250  August  U  Lgott, 

V  aus  liaj.  l'.if.  (om.  23  fol.  97«'. 

Ztamadk  Borger  Rig.  Itin.  lY  nr.  S3&t.  • 

ISB.  Innocentiua  IV  papa  .  .  epiaoopo  Argentinensi  commidit  annuens  precibua 

nobills  viri  Ulrici  coroitis  de  Wirlembcrc  ccclesie  Romane  dcvoli,  ul  cum  Alberlo  de 
T.iliTU'Czingen  cononico  Argentinensi  ejusdem  comitis  consutif^nitiro  disprnscl,  quod 
preter  canonicalum  ArgenUnonscm,  de  Cburo  el  de  Munzingun  Argeulincnäis  et 
CoQstanliensis  dioeesum  ecdeaiaa  et  alia  beneßcia»  qne  oblinel,  curam  animarum 
habentia  posait  alia  aeu  peraonalua  prelaluras  yel  dignitatea  eciam  cum  simili  cura 
recipere,  ai  eidem  in  regno  Alamanie  canonice  oflcrantur,  et  cum  obtentia  licile  re- 
linere  uaque  ad  quantitalem  illam,  de  qua  consideratia  ejusdem  persone  neritia  8e> 


•  f'ntirm  3^l'  it  Jii!i  /f  .w  i7,, Jahrs  hatte  J'ithM  Innorrn:  IV  Jan  Ciwtor  mn  St.  I'rlrr  imfijetragcn, 
für  lUc  Ausfuhrunij  euii:s  Mauäul,'.  um  den  liUdtoJ  w/n  Meli  iu  üuiulat  Ueinrkhs  vuh  Ftiuttutt/cn,  Ja  a 
CoHlort  dtr  Kü  che  mn  VcniMM^  Sorgt  mh  «t^stn.  AiuJtig,  Vat.  tou.  j^fit,  ^.  Jhrmek  Berg»  Meg. 
Jim.  IV  tur.  4776. 


Digitized  by  Google 


1250 


cuodum  deum  videril  cxpedire.'  «dilecll  filii  nobills.»  datum  Lngduni  tO  Italeiidas 
oovembria  aooo  octavo.   1250  Oetobtr  23  Lyom. 

V  aus  lieg.  Vat.  tom.  33  fol.  36. 

Dartuuh  Berber  JUg.  Jun.  JV  ur.  4iH3.   BemouUi  AvU\  potit.  Udv.  J  nr.  341. 

»  156.  Inuoceuttus  IV  papa  .  .  episcopu  Ärgtsuliueiisi.  WaUeruä  cunuiiicus  Argen« 
linensis  natus  nobilis  viri  W[aUeri]  domioi  de  Oerolcseke  exposuil,  quod  olim  illi 
mandavissct,  a(  cum  ipso  auper  obtentia  et  obtinendis  beneficiis  aeu  dignitalibua  vel 
alii!<i  preluturis,  cliuinsi  curam  atiiinarum  haberenl,  usque  ad  auromam  de  qua  expe- 
(liif  vi  ll  i»  !  (lispeiisarel,  *  verum  qiiia  idem  canonicum  minor  viginli  quinque  annis 

lo  exislerel,  cum  eo  dispei>nre  siipff  hoc  liaclonus  ili<tnlissel  episcopus.  papa  mflndal, 
qualiuus,  si  est  ila,  cum  eudcui  canoihco,  iioc  nun  obslantc,  si  proul  asserilur  deccm 
el  noTem  anoorum  eiiatal,  super  obleatia  el  oblineadia  beueficüa  diapenaet  juxla 
priornm  eoDtmenliain  lUlerarum.  «dilectua  filius  Waltenta.»  dalum  Lugduoi  7 
idna  decembris  anno  ootavo.  i250  Ihember  7  Lyon, 

w  V  tm  Reg.  V«t.  t<m.  32  fei  SO». 

Damaek  Borger  Reg.  Jim.  IV  im*.  49i». 

157-  Innoceiilius  IV  papa  .  .  cplscopo  Argcnlinensi ,  cum  in  Argrntiuensi 
eccle.sia  dicantur  liabcri  slalula  salubria  et  consucUidinea  approbale  ac  qucdam  alia 
slalula  cl  cunsucludiiies,  que  nun  suul  ulilia  uec  bonesla.  mandat,  quatiuus  slaluta 
w  ecdeaie  honesta  et  consuetudines  rationabiles  el  antiiiaaa  de  ooasensu  capituli  con- 
firmans  reliqua  statuta  lainua  bmesta  et  consuetudines  non  rationabQes  ab  eadem 
ecclesia  extirpare  prociirt  t.  «in  ArgenUnensi  cccleaia.»  datum  Lugdoni  5  idus 
decembria  anno  octavo.  1200  Deecmber  9  Ljfo». 

V  in(.i  B^C'j.  Val.  lom.  32  fol.  32. 

tft  DarnacA  Herger  Heg.  Irü.  IV  nr.  40G2. 

158.   Paisi  JaHocem  1  \  tragt  dem  Bischof  con  Ülfaßl/urg  auf,  für  eine  näher 
ietmcknete  SiesckHeßmtff  in  SimQburg  Dispens     ertieite».  1950  Beeember  12  Zyo». 

.  .  Episcopo  Argenlinonsi.       elsi  conjunclio  copule  conjuirJtlis  e(c.  ul  suprn  in 
CLIl  captlulo  iisque  id  exposcil. "  cum  igilur,  stcul  ex  parle  lua  el  dileclorum 
so  iiUoram  E.  et  R.  mugislrorutn  et  consulum  ao  universitalis  ctvium  Argen  Ii  uensium 

•)  Xu  ergAnsfit :  in  qutirto  cons*i<guiDitatis  vel  aflinitatiri  graiiu  sacris  Kit  canonibu«  iniordict«,  proviile 
tamca  su(Mr  hiU  iutetJum  Kumana  dispensat  ecclesia,  maxime  cum  urgcas  DiK«jsit4s  vel  evideos 
UtililM  id  «ipawU. 


'  Unter  äemadbm  JMttum  erlheill  Pi^st  Innocenz  1 Y  dem  Bischof  con  Slraßburg  den  gleichen  Auftrag 
I»  /Br  den  Straßburger  GatmueM  Kmreti  «Ol»  JMUnwiwiN!^.  Am  Meg,  Vol.  loiii.  a9fit.S8.  Jkinitiek 
Serger  E'  n  hm  IV  nr,  4914. 

-  VergL  nr.  131. 


Digitized  by  Google 


1260 


devolcrum  seili  «ipuslolice  fuil  proposilum  corum  iiobis,  pro  returmanda  gravi  dis- 
cordia  uoguliu  geiiciali  dumpuuäa,  que  iiiler  prefaium  E.  magistruni  et  qufti<idiii 
alium  potentem  virum  civem  Argeotincnsem  erat  cxorta,  Reimboldus«  natus  civis 
ojusdem  fitiam  prefati  magistri  legilimam  disponsaveril  ia  uxorem,  [nec]  possit 

bujusmodi  inalritnotiimu  pro  eo,  quod  se  cuiiliiigunl  qnarta  coiisaiiguinilalis  liiica,  » 
sine  dispensalione  err!fsi<'  roiivnnuiri,  nüs  luis  ol  predicloruni  siijiplicnliniiüujs  incli- 
DüU  luaudamuä,  qualiuiiä  cum  eis  auclorilate  ooslra  dispt.-uses,  ul  liujai^inodi  malri- 
UMmium  tieüe  eousumare  ac  in  eo  permanera  Taleant,  iinpcditneDlo  Iiajusmodi  uon 
obstaote.      datum  LugduDi  2  idu$  decembris  aoao  octavo. 

V  OM  Heg.  y<u.  tom  33  fU.  Sit.  t» 
DanuiA  Btrger  Jtaj,  Inn.  JV  »r  4950. 


159.   Olto  Pragtr  BSr/fermeitter,  Rath«  md  Birffersehaß  to»  Rtffettaburff 

ddiiktii  dem  .Sc/uiltfitiß,  ihm  Unlh  und  der  BHrgerschaß  von  S'frtißhurff  für  den 
S-/titdc>icrs(f(:,  den  xic  ifiuui  JUhyt-r  Ol(o  r/eleUM  haben,  md  sprcekea  sie  des- 
Hellten  für  immer  las  uud  ledig.  \aui  iZ^O.\  u 

Viris  hoDorabiUbus^  et  diseretis  ac  inliinis  amicis  suia  domiuo  aculteto  Argenli- 
neusis  civitatis,  cunsnlibus  uuiversisquo  cuticivi[)us  suis  0[Uu]  Prugariuä  magister 
civiitm  cum  cun.siliariis  ciiiiclisipic  coticivibus  suis  Uali!>])üiieusis  civilalis  afret  luosiini 
in  iiiunibiis  vuliinlaleiii  cum  servicio  indcIVs-,;)  et  expt'üto.  veridica  iiili'üt'Mitius 
rt'lalionc  per  leguliunetu  dik'cli  concivis  nuslri  (iumiiii  Otluuiä.  quud  duuipiiuni  u  m 
quibusdam  concivibus  veslris  sibi  illalum  per  consiliuto  et  auxiliiim  vestre  con- 
manitatis  sil  aroicabilius  delelom.  de  quo  ttoiversi  et  singoli  vobis  ad  gratiarum 
aasiirgimus  actioaes,  Vi^ire  cunstanciam  lidei  in  omnibus  reconmendandu,  a  qua 
nutiiquam  ne^  ca!<!»f)eo  vcl  ad  sülam  scinlinnnlani  exivssisse  dinosciuiini,  volenlcs 
id  eliatn  perpeluis  siuc  quolibct  dubii  auibiguo  üpul  vos  omnibus  promercri  stTviciis,  s^ 
rcddeuleä  üiuiiis  iuipctiliuuis  cl  quorimunic  predictu;i  concivcä  veslruä,  vuä  univursus 
et  aingulos»  uoa  cum  dicto  Ottone  et  amicis  suia  et  a  coomuailale  nostra  deiuceps 
omniraodis  absolutes  pro  tali  dampoo  «t  causa,  tenore  preacncium  coulestando  nec 
mcncionem  alicujua  impetitiouis  vcl  querimonie  proinde  aliquando  debere  suborlri. 

jS'  (iMjf  Slraüb.  Sl.-A.  V.  V.  Q,  Corp.  K  lud.  17  «r,  nih.  c.  my,  peiid.  JJiia  Sirrifl  nicht  mehr  m> 
erXiniNftar.  Jhc  Sthri/t  gdwrt  den  mittUrn  JahrzthnteH  (Us  J.Hvn  JahrktnnUrtH  <iii  Otto 
Frag<r  Ut  alt  Mrgermeüter  tu  Jitjfetubwrg  witderhoU  in  den  40er  und  Mci  Jahren 


«'  üt/r>  Keuiiiliulda«?   b)  S  hononLibuB. 


I  /i  f!,~mr,';h-r  Jiryetuhuitffr  Chronik  I.  S  lj  u»<t  imch  liicd  Ciul.  episc  Ratisp.  J,  #13  m  äCH  tt 
Jahrtn  I  JIli,  r.'IS  und  l;.':ti     lUiii  crivheittl  er  noch  aiii  Zcujff,  IMii  Karl  l'ruj/cr. 


^  kj  i^ud  by  Google 


1250—1251  98 

Kiü.    Der  Ordensmeislci'  der  Domtmk'nifr  dunkl  Alici'itut  Magnus  für  seine 

Virdieusle  um  den.  .^llraQlmrycr  Cuncmt.  [nm  l'jr>t).] 

Idem  eidem  venerabili  et  infra  salutom  se  ipsuin  cum  obaequiose  prompUtudine 

voUiiilütis.  lelus  gralos  nuper  de  veslra  pulernilalc  ruinores  occepi  mihi  exill- 
s  tat  ioiiis  el  gauilii  tu-iteriMin  Irthiientes,  nam  in  Ar{i;eiitinam  veuicnles,  sicnt  knrissi- 
mus  .  .  mihi  signilicare  curavit,  Iratres  doclrina  sucra  reüciliä  cum  eorum  proieclu  pro- 
mocione  ordiois  et  vefilroraitt  merilonira  uugiiiouiu  jiixla  vobis  concessam  ccliiuä  siugu- 
lariler  graciam  et  donatam,  pluribus  in  beneGciis  et  gratis  favoribus  conventum  eundeoi 
reapicere  atuduistia.  super  quibus  omnibus  gractarum  paternitati  veslro,  quaa  possam, 
10  refcTo  aclionos  vobis  siipplicuus,  ul  Iaiidaljililt->r  cepla  coutiiuiare  taliter  procuretis, 
quod  vobis  cedat  ini  ineiiluiii,  ad  profei:luui  frntrihn^  H  cprnonlibiis  ia  exempluiu 
elc.       beue  valeat  veslra  mihi  admodum  cara  paU;niilas  reverenda. 

J?  an^  IkiliH  liibl.  Mx.  thrul.  kit  ort.  fir.  lO->  fol.  IS".  Die  Adreisse  ItergesteUt  OM  dtM  MT* 
aiutlehenäen  itritf  mii  äer  Uebertdtn/t :  domiuo  Alberto  magistor  ordinis 
u  Qedrudtf  danutdi  bei  VinMe  DomtHiJuMerbritfe  S  St  nr,  ^  der  di»  <Aige  IkAirung  ^iht.  Die 

ThtUigkeii  AibbfU  im  Straßburg  itt  ieitUth  nicht  gmaut  fnifuJtgea. 


161.  Piibsl  Iniioceiiz  IV  (jihl  dem  Slruiihvrijer  Domcanciiicus  Walther  ton  Ge- 
roldseck f/eu  iße  Zn^kAerKugeH  betreffend  die  Erlungmg  der  JJomprobsiei.  Iit5t  Ja' 
nuar  31  Lyon. 

M       Waltero  canonico  Argeutidensi  nalo  nobilis  viri  W(alteri]  domim  de  Geroiis- 

eke.  pctiliü  lua  nobis  exhibila  couliiiobul,  quud.  cum  ad  suppUcalioiiem  veoe- 
rabilis  fralris  noslri  .  .  Arfri'ntimmsis  cpiscopi  de  pieiKJSilura  Arf^ciilinfrisw  «?eclesie, 
cum  vacabil,  per  liileras  iioslras  libi  iiiandavorimus  providcri,  cl  quamplures  super 
provisione  ip^is  facienda  ia  civilate  vel  dioccsi  Argenlioen»  de  preposilura  vel  dig- 

n  nitate,  quam  duceretit  acceptandum,  ante  impelraLiouem  litterarum  hujuaraodi  el 
post  eliam  a  nobis  litteraa  impelrariot,  quorum  aliquos  alüs.  pro  quibus  antea  acrip- 
senimus.  iiiandavisse  dicimur  in  pr(*in>s!liire  vel  digiiilalis  asseculione  preferri,  non 
obstat. filiiK  aliquibus  Hlli^ris  spoeiaUler  vel  generaliler  impelralis  vcl  eliani  inipe- 
Irundis,  Inncs,  iie  propler  hoc  lua  possil  provisio  impediri.  quare  nobis  humililer 

^  äupplicavisli,  ut  providene  libi  super  hoc  de  benignilale  sedis  apo:»loUce  curaremus. 
DO«  igilur  tnis  supplicationibus  inclinali  auctoritate  libi  presentium  indulgemus,  ut 
per  aliquas  lilleraä  vel  iiidiilgoiilias  a  sede  iinpcLralu.s  eadem,  cujuscumque  tenoris 
existant,  vcl  ctiam  impulrandas,  que  de  indulgenlia  hujusmodi  pleuam  el  expressam 
iiou  l'ecerinl  nienliont'ni,  ntilltim  libi  quoad  assoeulionein  jin'positure  ipsius  ecciesie 
prejudicium  geuerelur.  nulii  ergo  clc.  uo$lre  cuuceäsionis  elc.  dalum  Lugduni 
2  kelendas  februarii  anno  octavo. 


y  am  E'\/.  V'.,f   tarn   '?•?  0,1. 

Hnniuch  Btrgef  lieg.  Inn.  1 V  nr.  500'J. 


1251 


162.  Innocenlius  IV  papa  .  .  epispopo  Argpn(iiir»nst  intimariti,  qnod,  cum  ze- 
lator  ecclfsie  qnosdnm  nobilf'3  et  poleules  Ari;riiliuensis  et  qiiarutidHtn  nliiinirn  civi- 
latum  et  diucesiiin  cupieiis  ad  ecclesic  Horuaue  serviliuiu  conira  hosles  ipsius  sal- 
tem  obligare  muDeribus.  quaadam  eis  suininain  pecunie  dederii  et  proroiseril  mulUs 
de  posaeasioDibiw  Ai^ntinensis  ecdesie  obligando,  noonulli  non  cuFaverinl  assistere, 
qiiidam  vero  se  a  scrviiio  ccciesie  subtraxcrini,  indulgct,  ul  pecuniam  et  possessionea 
conccssBS  vc!  obligatas  ob  ipsis  rcppicrc  valeat  oec  teneahir  oxl)ih<»rf»  promissnm, 
noü  übsiantibus  inslrumenlis  seu  lilter'S  vel  qiiibuslibel  aliis  cautionibus  sujicr  hoc 
exhibiliä  tarn  per  illum  quam  per  capiluluiu  Argen lineusiä  ecdesie,  quus  ud  hoc  uua 
secum  asserit  obligaios.  «tua  nabia  fraternilas.»  dalmn  Lugdubi  kalendis  februarii 
anno  octavo.  1251  Feirmr  1  Ljfon, 

V  aM  lUg.  Tot.  Um.  S»  foL  H«. 
Xtenmcft  Strger  Reg.  Jim  IV  nr.  SOM, 

163.  iDDOoenlios  IV  papa  .  .  episcopo  ArgenÜDensi,  cul  o)im  duxil  conceden- 
dum,  ul  ccdcnto  vel  decedenlc  .  .  cellarario  ArgeuUneosis  ecdesie  officium  cella- 
rarie  Johannt  de  Ereraborc  consnn^'tiinpo  sno  cnnonico  ejusdera  ecclesie  cotif'errel. 
ne  pro  eo,  quod  Wallerus  Argenlinensis  canooicus  super  conferendo  sibi  eodera 
ofHcio  prius  a  .  .  Colouiensi  arcbicpiscopo  tuoc  in  parlibus  Alamannie  aposlolice 
aedis  legato*  litteraa  impetravU,  hujuamodi  graliani  tmpediri  oontingat,  maodal.  qua- 
linua  non  obstanUbus  archiepiscopi  litleris  diclo  consanguineo  suo  de  ofTiciu  memo- 
ratü  provideat.  «cum  sicut  acccpimua.»  datum  lüigduni  kalendis  februarii  anno 
oclavo.  1251  Februar  1  Lyon. 

V  mit  Erg  Vat  tom  ?7  /o?  H 
Damach  Berger  Heg.  Inn.  JV  nr.  5058. 

164.  Innocenlius  IV  papa  niatidol  .  .  decnno  ecdesie  de  Crozinppn  et  Hugoni 
de  Vriburcb,  canouico  ecclesie  Tviricensis,  quia  priorissa  el  conveulus  rnonasierii  de 
Eilperch  conqueate  aunt,  quod  Radulfua  oanonicua  Ai^ntinenaia  ei  quidam  alii 
deriei  Constantiensia  et  Argentinensis  dvitatum  et  diocesum  super  terris,  debilia, 

possessioniljus  el  rebus  aliis  eisdem  injurianlur,  quulinus  parlibus  coiivocalis  causam 
audianl  el  appellalione  remota  li;if'  di  hito  decideul.  «ililecle  in  Chrislo.»  dalutn 
Lugduni  kalendis  februarii  punliuculus  iioslri  anno  octavo.    lif 3t  Februar  1  Lyon. 

Am  Wirtemb.  ÜB,  IV,  £53  nr.  1184  nocft  Or  i.  ShMsttrt.  (Schulte.) 

165.  Innocpnlius  IV  papa  . .  abbali  sancli  Oalli  Constanliensis  diocesis  cotniiiiltit. 
qualinus  cum  Courado  canonico  fjsincli  TIiour'  Arpfültnpnsis  dis|ionsr<( ,  ul  prelcr 
ccclcsiastica  beneflcia,  qiie  nunc  oblinel,  quorum  queüain  curom  iiabenl  amuiarum 


'  Konrai  von  llodutaden ,  Ersbischof  mn  KüIh,  war  JJIti  ^f'lr^  14  tum  fäballuAeH  Tjegalen  für 
JTwteilUmKl  «nMimt  worden,   Vtr^.  I\Mi¥ut  nr,  mm  und  Modealterg  JSjjj.  foiUtf,  Rm.  II,  467. 


1261  —  1262  1)5 

aonexam,  possit  adhuc  unicum  ccclesiaslicum  bcDcfictum  in  provincia  Maguntina, 
eliainsi  euram  similcm  habest  et  dignilas  vel  pereonaltta  ezisUt,  ai  ei  canonioa 
offi^atur,  libere  reeipere.  «ad  faeieadam  dUeeto.*  dalttm  Lugduni  2  nous 
rebruarii  anoo  octavo.   i25i  Feirmr  4  Lyon. 

»  VmuRtg,  YtA.  low.  »/«I.  m. 

BarmA  Borger  St§,  hm,  IV  nr,  5988.  BtnmäU  Ada  foiä.  Bd».  1  «r.  98», 

I6S.  Innoceotius  IV  papa  Ebcrardo  de  Sttlse  archidiacono  Argentinensi  mandal, 

qiialinus  cedetile  vcl  dtcedenle  abbalc  mouaslcrii  sancli  Galli  Alberlum,  preposilum 
i])sins  nionasterii,  corisobriiium  dicti  abbciti?;  cidcm  monRslerio  preßcial  in  Bbhalem. 
>»  «adeo  probata  devolio.«    dalum  Lugduiii  10  kaiendas  msrlii  aono  oclavo.  1251 
Fdruar  20  Lym. 

V  aus  Rtg   Vat.  tom.  2S  fol.  48. 

Darnach  Berget  lieg.  Inn.  IV  wr.  5085,   BemudU  AOa  jMsii.  Hdv.  I  nr.  563. 

167.  ii[cinricu.sj  episcopus,  ]j[erlLüldu8]  decaims  el  arcbidiacouus  capiluluinque 
I»  ecelesie  ArgeniiDcnsia  donacio&em  el  ordioaÜODeiD,  qua  Fridericus  Argentioeiisis  el 

in  Sorburc  ecclesiarum  preposilus  jus  patronslus  ecdesie  in  Rfttersboven  el  ipsam 

eociesiain  cum  omnibuä  appendictis  cepilulo  ecelesie  Surhurgensis  contulit«'  jure 

arcbidiaconi  diele  ccrli  s;e  renianeiile  in  omuibns  sibi  salvo,  rcjullrmant.  «pasloralis 
cura  requiriu»      dalum  Argeuline  anno  domini  IZöl,  naense  marcio.    1Ü51  Man 

B  mu  Stntßi.  Bex,-A.  0  fMC  617d  «r.  wft.  e.  1  $($.  ftnd.  3  idmi», 

168.  Pabst  Innocen:  JV  trägt  dem  Buehof  ton  Meli  auf,  den  Ütraßburger 

Cmi'ittirffs  Sim')»  rnn  L'vhl'-vhcYfj  in  sfinen  AiLsprüchen  nvf  itie  Probxtei  ton  ISurburff 
gegen  Anselm  ton  Fieckensiein,  Vanonicm  zu  Speyer,  zu  UHterstützcii.    1252  Januar 
ü  10  Perugia. 

.  .  Ejiiscopo  Mi'lensi.  ul  dilectiim  fltium  Symoncm,  canonicum  Argentinensem, 
iialiim  quiiiKliini  l/nlowici  domini  de  Licltlurnljt'rc,  ;idvociili  Ari^f-tiliui-iisis,  graliosa 
bcnivoleuUa  prosetpuunur,  lides  el  devoüu,  quciin  dilcclus  Ülius  nobiiis  vir  ilcnricuä 
dominus  de  Liellbembere,  advocalus  Argentinensia,  firaler  ipsius  ad  nos  elRomanam 
at  «odesiam  babet,  necnon  carissimi  in  Christo  filü  nosiri  Wßllelmi]  regia  Romanorum 
illusii  is  et  dUecii  (ilii  .  .  <  IlcIi  Uaguntini  precamina  noa  horlantar.  cum,  «icul 
igilur  lidem  rcx  et  eleclu«  Dobia  exponere  curavemnl»  venerabili  fraUi  noatro  .  . 


•  Der  fkhenkun'jmkt  dts  I'rufmles  Friedrich  von  1351  i'cl/nuit  el/cnda  or.  mh  C.  2  sig.  jrend.  (tetapsü. 
In  einer  Bcgtütiguutjsitrkuiule  dutter  Srhcnkmuj,  uusgestrlU  von  AnsLelinus  proiiositus  n  i  Kbic  Suiljiu- 
a»  gaiuis  «nt  läöl  Mär«  28  wird  Friedrich  bereits  tU»  verstorben  beseiehnet.  libenda  or.  mb.  c.  sig,  pend. 
Ytrfi.  a.  88. 


96 


1262 


episcupa  Argenlioensi  oostris  dedissemus  lilleris  in  maiidaliSf  ul  eidem  Symoni  de 
aliqufi  prelatura  vel  dignilale  in  Argenlinensi  «vitale  vel  diocesi  provideret,  Ansei- 
mus do  Klckosloim,  ojinoniciis  Siiironsis,  preposituram  ecclesie  Surbugensis  Argen- 

ünensis  diocosis  pmliclo  Symoni  do  jiiR«  di-Iiikiin  «ü  i  rnnferri  juk  kiriliilc  qiuinindüin 
lilleranim  po*;tTr!odnni  oblontonuii  n  sf'fle  aposloli  i  jiineiirovil.   vcnuii  cum  iiiiltT  » 
el  fralres  ipsiii.s  Aiisc/mi  se  polcnlrr      piileuler  oj»j>oniiiil  ecck'sic  ucgotio  gcuorali, 
C[oDrado]  nato  quoDdam  Ftlideriei]  olim  Bomanorum  irapcraloris  et  ejus  fantoribus 
adheMndo,  et  caatra  et  munitionea  imperii  occuparint  et  delineant  occupaln.  sitque 
aatia  indigninn  pi'rs(*culCHrom  ecclesie  et  ecclesiiislice  Kbertatis  filios  ad  honores  et 
ecHesiaslica  boiiffirin  proinoveri,  (piihiis  nioreiiliir  iM)liiis  spoliari.  nos  dictoruni  ropis  m 
el  elccli  precihus  inclinali  iiiarulamii.s ,  qiialiiuis  palrcm  ol  Inities  dicli  Aiisefmi 
moneas  attcntius  et  inducas,  ul  iufra  duurum  inensiuui  spsliutn  posl  nioniliunem 
luam  ad  devotionem  ecclesie  redeuntea  castra  et  mimiüones  predicla  eidem  regi 
resliluere  non  poatponant ;  alioquin  preralura  Auselnutm  de  consilio  dilccti  filii  nosiri 
ll[ugüiiisj  liluli  sanclo  Siibine  preslnlori  cardiiialis  aposlolice  Sfdis  l^'gnli  a  prepo-  »s 
sitnra  ütinrir  vrn';  mpmorala  illam  diclo  Symoni  aucloriliile  noslra  cunforo-S  et  nssifrnes. 
coDtradiclores  etc.  non  obäUintc,  quod  causam  moluiu  iuler  prediclos  AuseL/iit»!  et 
Sjfmonem  super  predicla  prepositura,  in  qua  nondum  est  ad  litis  c(»itest«üoiiein  pro- 
cessum,  duximus  ad  examen  apostoUcum  revoceodain,  sive  qiiod  venerabili  fratri 
nostro  . .  episcopo  Argenlinensi  dicitur  ab  npostolica  aede  coDcessum,  qnod  nulK  •> 
possit  in  sua  ciTilaU^  vel  dioceäi  prelcr  ipsins  assensum  per  lilteras  apostolicaa  pro* 
Tiden.      dalum  Perusii  14  icaleodas  februarii  anno  uono. 

T  ata  Heg.  Vat.  tarn,  S»  fal. 

11^,   Innocentius  IV  pnpo  .  .  epi'^copo  Argenlinensi  mandat,  qaaUnaa  eznuno  ts 
prepositurani  Argenlincnsem,  si  super  ea  liligaiitibus  coutigerit  inponi  sllenlium 
nullique  ipsorum  eam  adjudicari  per  senienUam,  pape  donalioni  reserret,  dislrictius 

proliibens.  ne  ipsa  per  eleolionein  ve!  provisionem  alicui  per  aliquein  nnctnri(n(e 
qualibel  confcrolur.  ac  decernal  insuper  irrilum  el  inanc,  si  conlra  reservalionem 
el  probibilionem  bujusraodi  conligcrit  attentptari,  cum  super  ea  de  cclero  per  conlro-  so 
veraias  et  jurgia  discepiari  nolit  in  ecclesie  prefale  delrimentum.  «cum  nostre  inlen* 
tionia.!      dalum  Perusii  12  kalendas  aprelis  aano  nono.   iSö^  Män  Si  Ptru^a, 

V  aus  Heg.  Vitt.  tmit.  22  /ol.  IW. 
DamtA  Borger  Reg.  Itm.  IV  nr.  S589. 

170.    Innocenlius  IV  papa  cum  Gebchardo  de  Friburc  pai>ellano  siio  cononico  as 
Ärgcnlineusi,  qui  proposuil,  quod  olim  in  guerra  nobilis  viri  . .  comitis  de  F riburc 
fralris  sui  .  .  Basilienscm  episeopum  non  aniino  bellandi  assoeians  inlerfuisset  cap- 
tioni  rounitionis  eujuadam,  in  qua  plures  homines  dicuntur  occisi.  et  petivit  super 
hüa  sibi  salubriter  provideri,  cmn  presenlia  aua  nulU  fuerit  mortis  occasio,  dispensat 


Digitized  by  Google 


1252 


97 


super  irregulariiale,  si  quam  forsitan  ex  hujusmodi  prcsenlia  conlnxerit.  «es  parte 
tiia.»      dalum  Pferusüi  12  kakndaa  aprelis  anno  nono.  Mir»  21  PerufU. 

V  all«  Heg  Vat.  to,n.  32  fU.  134-. 
»  DanmA  Herger  litg  Jmi,  IV  «r.  BtrnmMi  ÄeUt  pMt.  Hdt.  I  nr,  570.  FürtUnberg. 

ÜB.  VII,  407  nr.  SSL 


171.  Pdi^sl  Jhhocchz  I  y  bfsUUtijt  dem  ^SiruiihHrger  Uomjyrobsl  Walther  ton  Qe- 
roidseck  den  SeAieäspneA  de»  jM^stHeAe»  Cfapians  Anäretu  iu  dem  Streit  mü  dem 
pätftlieken  Caplan  und  Ülra^rger  Canonietu  Gebhard  um  die  SiroBiiwrget  Oom- 
proäsiei.   1252  if«i  11  Perugia, 

w  üuöllero  de  Geroiseke  [ireposilo  ecclesie  Argenlincusis.  ea,  que  judicio  elc. 
usque  cominunm.  sane  tua  petitio  nobis  exbibita  continebal,  quod.  eum  in  causa, 
que  inter  te  ac  Geberardam  capellanum  nostrum  canonicum  Argenlinensem  super 

eo  verlebalur,  quod  idem  capellanus  SBserebat,  preposiluram  Argentinensis  ecclesie 
aucloriiate  nustra  siln  canonice  fuisse  collatain  el  te  impedire  lemere,  ne  dictus 

Ii  cupellauus  po'^sc^sioiirin  ijisius  prcposUnre  ]>r!rificnm  ndipisci  jKjssel,  dilcctum  liliuin 
J^uhaunemJ  äuiicli  Nicuhu  iu  carcerc  Ttiiliuuu  diucuiiuin  cuidiiiuleni  primu,  uc  cu  sc 
sd  parlea  alias  Iransferaote«  Andreom  nepotem  et  capeUanutn  nostrum  dederimus 
parübus  auditores,  idem  Andreas  eognitis  ipsius  cause  meritia  et  juris  online  obaer- 
vatü  nn()is  lideliler  recilatis,  preseatibus  procura loribus  partium,  de  niandalo  noslro 

M  te  duxit  ab  irnjiclili  inf'  ipsius  (.ieliehardi  ]if'r  ilitfitulivaiii  seuleutiain  absolvendut?!, 
proul  iu  lilleris  iiui<j  cuuloclis  sij;illalis  sigiUo  ipsius  Andree  capoUaui  plcnius  tun- 
tiuelur.  uus  ilaquü  luis  äupplicatiuuibus  iuüliuali  scaleuliam  ipsam  uucloritale  apo- 
stolica  couOrmamus  et  preaentis  scripii  patrocinio  coromummus,  tenorem  litterarum 
ipsarum  de  verbo  ad  verbutn  presenlibus  inseri  foeientes*  qui  teils  est:  In  Gbristi 

tt  nomine  amen,  anno  cjusdom  I2ö2,  iudiclione  10,  quarto  die  intrantis  maji  coram  fiii* 
leslibns  infra  scriptis.    olini  inier  dominum  tieljchürdtim  dumini  pape  capellanum 
e\  uuu  parlu  el  douiinuui  Guallcrum  Argeutincnseui  cunouicum  dictum  dt;  Gtiielseke 
cx  altera  super  prepostiluru  Argen linonsi  qucstiouc  suborta,  idcui  dominus  Gcbehardus 
oblinuit  citari  predictum  dominum  Guallerum  ad  sedem  apostoUcam  pro  causa  eadem. 

m  quibus  partibus  dominus  papa  venerabilem  patrem  dominum  J[ohaunem]  ssacti  Nicolai 
in  carcere  Tulliano  diaconum  cardinalem  concessil  sp«  cialilor  audilorera.  coram  quo 
a  Conrado,  rlerico  c\  proctiralore  ])redicli  domini  Gtljfiiidi,  libclhis  porreclus  exlilit 
in  buüc  modum:  coram  vobis,  vcncninde  paler  ac  doraine,  J[obanueJ  sancU  Nicolai 
in  carcere  Tulliano  diacono  cardin  ui,  partibus  uuditore  concesso  propooit  Corradus 

»  clericus  et  procuralor  domini  Oebehardi,  domini  pape  capellani  et  Argentinensis 
preposili,  contra  dominum  Gualterum  canonicum  Argentiuensem  dictum  de  Gerolseke, 
quod,  cum  .  .  abbas  suncli  Trupcrli  in  nigra  silva  Conslanliensis  diocesis  aucloriiate 
aposlolica  preposiluram  Argculincnscrn  prcdietam  l  idfin  Gebebardo  canonice  coolulisset 
et  eum  iu  sedem  prcpoäili  installassel,  dictus  Gualleruä,  cum  Duiium  jus  babeal  ;  ^ 
IV,  1  1»  : 


Digitized  by  Google 


1252 


in  preposUura  eadem,  aswnrons  sibi  etndem  collHlam,  memorato  Qebehardo  teroere 
se  oppooil  BC  ipsum  impedil  et  molestat  super  ipsa  preposiiuru  non  pennitlens. 

ipsnm  jKJSsessioncm  ipsius  pocificam  adipisci,  propUT  que  jatn  dicdis  Gelicliardus 
incurrit  fininpna  gravia  et  »jxpensas.  quari'  piiKÜcliis  Corradurt  pelil  noiiiiiie  ipsius 
ücbeLardi  culluliunciii  de  tnemorala  prepusilura  ArgenUiK'iiäi  eidem  fuclatn  per  * 
abbaten!  prefatiim  per  vos  auctoritale  aposlolica  conGrmari  et  eidetn  Qiultero  super 
ipsa  preposUura  perpetuum  silenlium  imponi,  cum  nuUutn  jus  habeat  in  eadem. 
pclil  etiatn  per  vos  seatenlialiler  injiingi  sepediclo  Guallero,  qiiod  meinoraluin 
(lebcliardtun  non  iinpedial  nec  perlurbel,  quoniinns  ntlipisrnhir  prfposilurc  cjusdem 
possessiüiii  iii  piiciCicatn.  pelil  eliain  dainpua  el  inlerest>e  el  expnisas,  qne  et  quas  •<> 
incuml  üccu^iune  tnoleslalionis  bujusmodi,  que  exlimal  cenlum  tuurcait,  pelil  cliani 
expeusaa  ftetas  el  protestatur  fadendaa  aalvo  jure  etc.  super  predieto  libello  coram 
eodem  domino  Jfobanne]  lile  legiüme  conleslaia«  fadis  posilionibua  hinc  el  inde 
el  responsionihus  nd  easdeni  ac  aliis  ri(e  pcraclis  el  tandem  eodem  domino  J[o- 
hannc]  sc  ad  partes  olia."«  Iransferenfe,  (Inniinn«!  pnpn  nohis  Anilree  fapellano  el*» 
ncpoli  stio  cnusam  ipsarn  coinmisil  biie  debito  leiuunan^lam.  super  qiui  visis  ra- 
tiuüibus  iiecuun  confe&siouibus  el  allegalionibus  ulriusquc  parlis  audiliü,  relutiouc 
dibgcnli  domino  |Mpe  facta,  de  ip^us  domini  special)  mandalo  predictum  Gualterum 
Aiigentioensem  canonicum  el  Henricum  ac  Jaoobum,  procuratores  ejus  ipsius  nomine 
presentes,  ab  impetitione  dicti  Gebebardi  et  predicli  Corradi  procuraloriä  ejusdem  i» 
prcsenlis  ejus  nomine  per  difniiitivarn  s<'n{pnliam  in  scriptis  nhsfilvimus  justitia 
niedianle.  in  cujus  rei  tesliinonium  scripUun  presens  jussimus  sigilli  uoslri  mmtiiniiie 
roburari.  uclutn  Pcrusii  in  camera  predicli  domini  Andrcc,  poulilicalus  duuiiiii  Inuo- 
oenlii  pape  quarti  anno  nono»  presentibus  magistro  fiemardo  Ispano  domini  pape 
capellano,  magislro  Angelo  advocalo,  magislro  Oregorio  capeilaoo  domini  Gnillelmi  n 
sancli  Euslacbii  diaconi  cardinalis,  magislro  Arditono  cfipt  llitno  doiniiii  Ocloboni  sancti 
Adriani  diaconi  cardinalis  el  magislro  Pancralino  de  Regio  icslibus.  e|>o  riaudiilfns 
impcriali  üuclnniaic  iiolarius  predictis  inlerfui,  ut  supra  legilur.  omnia  de  mauüalo 
prefali  domini  Andree  scripsi  el  in  publicam  forniam  redegi.  nulli  ergo  etc. 
nostre  confirmatlonis  etc.     datum  Peruaii  6  idus  maji  anno  nono.*  it 

V  OM  B«g.  Vat.  tom.  23  fol.  16h: 

DwiMcft  Btrser  S«g,  bm.  IV  nr.  6734.  BernouUi  Acta  foiU.  Bdv.  I  ttr.  TS6,  IWttmberg. 
ÜB.  rn,  408  «r.  »69. 


1  ünUr  dem  ffetcAm  Datum  wimitUUmr  optehUe&md,  mit  »oh/uu  gliche»  WorUtmt  trägt  J^ibH 
JtmoeaiM  IT  dm  Prior  tm  LüAäm  (Lnknlwim  ordink  t.  Baneditti)  m  dar  Matter  Dükeaa  mtf,  dm  » 
Straßbtirgrr  Ttomprobst  WaUher  «ON  OcroMlNdb  fi^fai  «Uf  JitfitJ^  «iif  itmk  SekMlMtntdk  mmtkirmm. 

Btrgtr  Heg.  Inn.  IV  nr.  iT35. 


1252 


99 


17?.  PaM  /wMWN«  IF  gewUri  dem  StrttMwrgtr  SchöUutieus  JCoHfvdf  daß 

seinem  Biehlsanspruch  auf  die  SiraMnrger  Domprobstei  durch  den  Entscheid  zvischen 
Wallher  von  Geroldseci  md  CMAard  «0»  Freiburg  kein  JNaektAeU  enoaekee.  iS52 
Juli  ^4  Perugia, 

Conrado  soolastieo  Argenlinentf.  ex  parte  lua  foit  proposilHm  corara  nobis, 
qnod,  coia  olim  pro  le  sc  quibusdam  nriis  clericis  super  conferen Ha  ilihel*  vestrum 
preposilura  sive  personatu  vel  alia  cccU-siuslica  dignilatö  in  pailihns  Ahimanie  sub 
diverais  furmis  ad  diversos  execulores  direxeriruuä  scripia  noslra,  landeia  ecciesie 
Argentincnsis  preposilura  vacanle  siaguli  veslrum  per  depulalos  sibi  execulores  pre- 
posiluram  eaadem  aibi  fecera  conferri.  verum  Gebebardus  f rater  nobilium  virorum 
comitum  de  Fribureb,  capeUanus  noster»  pceposituram  ipsam  leliter  sibi  collatam 
credens  se  fuisse  canonice  asseculum  ac  assereus,  Walliierum  de  OeroUaeke  cano- 
nicum Argcnliiii'Dsoni  ciii  prcpositnrfi  ipsa  collaln  cxlitit.  sp  non  permillerß  ipsins 
preposilurc  pacilicu  poääcäsionc  gaudere,  ipsum  ad  noslraiu  ubliuuit  presenliatn  evo 
cari.  sed  quia  idem  WailAerus  ab  iaipelilione  ipsius  Gebekardi  fuil  auclorilale  noslra 
per  dilMtam  Glium  Andream  nepolem  et  capellaottm  ooslnim  exigente  jaatilia  sen« 
Lentialiler  absolulua  *  et  ob  boc  ipae  pro  prepoaito  ArigeDtineosi  ae  gerena  asaerit, 
eandem  preposiluram  canonice  se  adeplum,  tu  oocaaione  bujuamodi  meluens  juri. 
qnod  in  eadem  preposilura  le  (^rciüs  Imbcrf^.  ctini  de  ipso  discussum  non  fueril, 
prejudicium  generari,  pelii^li  tibi  super  boc  a  uobis  palenio  remedio  precavcri.  licet 
igilur  res  inlcr  alios  acta  alii  rcgulariler  non  prejudicel,  luis  tarnen  precibus  inclinati, 
quod  per  proeeaamii  inter  prediclos  Q^haiHbm  et  'WallAerum  babitoa  et  aeulenUanft 
promiilgalam  aeu  oonfirmationeni  apostoUcam,  ut  dicilar,  aubsecutam,  äva  quod  jua 
tunm  super  boc  bactenus  prosequi  disluliali,  millum  litt!  in  jure,  si  qiiod  in  eadem 
preposilura  oblincs,  prejudicium  generetur,  auctorilale  tibi  presculium  imiulgemus.* 
DuUi  ergo  noslrc  conccssionis  elc.      dalum  rcrusii  9  kalendas  augusli  anno  dccimo. 

r  an»  Stf.  Fat.  tom.  22  fol.  306. 
DamaA  Strgtr  Heg.  /nn,  IV  ar.  i968. 

173.  Innooeoliua  IV  papa  Gebabardo  de  Fribureb  capeUano  auo,  propter  loul- 
tiludinem  bunciiciorum  que  obttnet«  tntelligenli  ae  od  oblinendam  quamlibct  digni- 

lalenT  ecclcsinr^licam  inbaliilem  reputari,  ac  psiraln  aliqtia  tlc  ohU'ulh  heneficiis 
resignare  indulgel,  ul  quaUior  de  preJictis  beiieliciis,  que  luahaTil  resignalis,  rebqua 
belle  vaical  rclinere  nee  ad  oblinendam  quamcunque  diguilulem  ecclesiaslicam  epis- 


1  Fnyl.  «r.  J71. 

*'  r>itenn  21teii  Au;iii.<t  dfs  Jtihr',  ]'}r,2  iihtrtiägt  Pah»t  Innocem  JV  ilrm  rnrdinaUcjjatm  Iluqo  die 
dtfimttix  Ue$tUung  der  J/omprubnUi.  Heg  Vat.  tom.  ä:i  fol.  ä03.  Davnach  Berger  Ueg7 Im.  lV~nr. 
Sm.   YerfL  iMtkM  nr.  1469S  und  UM.     Jt89  J$m.  i. 


100  1  252  —  1253 

copalem  vd  ulinin  per  exccplioiietn  de  licneficiorura  pliiralilalc  possil  impediri.  «pclilio 
tua  nobis.»     dalum  Pmiaii  12  kalenda«  octobris  anno  decimo.  SgtUtnöer  20 

Perugia. 

V  ttu$  Reg.  Vat.  Uh».  39  /et.  207. 

Darnach  Berger  Beg.  Jim.  IV  «r.  ölt89.  JkmotUii  Acta  pont.  Hdv.  1  ur.  737.  FünteMberg.  s 
ÜB.  VII,  408  mr. 

174.  Ueinrich  tun  i^tiufiia,  der  .Sohn  tTcrhards  ton  Ravensbufi/^  cerkauß  alle 
teing  im  Bann  von  SchUti</fielm  gvkgtnen  GBitr  dem  StraMurger  Borger  Erho, 
BieAtere  SoJkn.    i2S2  NotemJber  25. 

Nolum  sil  oinnil)Us  presens  scriptum  inspocluri*,  Iltiiuicuin  de  Fingrin.'  (ilium  m 
domiui  Gerhardi  de  liaveusburc,  omuia  Luna  sua  laut  propria  quam  hercditnria  iu 
baono  Seiltencheim  *  apud  Argentinam  sUa  domino  Erboni  lilio  judicia  civi  Argen- 
tiuensi  pleno  jure  vendidüMe  perpetuo  sibi  el  aucceaaoribus  suis  possidenda«  videlicet 
dimidia  bona,  que  pater  ejus  el  malcr  sua  in  Hanno  Schillenchemi  Ii  i)  lu  rtint.  in 
rnjus  rei  memorinm  et  <il!»hilil;ili'!ii  prt'seM'«  f\fiidf  pn^ina  »-st  con*«  i iplii  d  si^illis  i» 
civilaliä  ArgtiJilinenäiü  el  prcdicli  ileinrici  de  i'ingria  in  It-sliiiiunmui  coaiinmiila. 
acta  suni  hee  feslo  sancle  Kalherine  anno  domini  1252,  preaenlibus  hiis  lestibus 
viddicet  Willehalnio  Bagario  vicedoroino  ei  raagislro  civium  Argentinensium,  Alberto 
Bagsrio  ulbo,  Eberbardo  t)urcpravio,  Burcardo  Murbardo,  Gozperlo  miriislro  fralrum. 
Gozelino  niiaslro  Vilule,  Julianne  Vilulo,  Burcardo  Dispcnsalorc,  RtMnil)oldo  Sliuben-  M 
wec,  Cänrado  quondam  judioe,  Gozzono  cl  Reimboldo  liliis  Niculai,  iieimboldelino. 

B  um  SiniSb.  Bet.'A,  Verinte  flachen  er.  vtb.  e.  1  «if  .  pend.  mutil.  i  i^^put. 

175.  P^t  InnoeeM  IV giit  dem  Sirttßburger  Bomprobst  Wallher  ZKskierungen 
Mreffind  seine  Vereergmg  m4  drei  P/Huden.   1253  Februar  13  Perugia. 

Wallero  preposilo  ccclesie  Arg<'niinen.sis,  nalo  nobilis  viri  Walleri  doniini  de 
Gerollseka.  sicut  lua  petitio  nobia  exbilnla  conlinebal,  de  prelalnris  dfgnilatibua 
el  beneficüs  ecelesiaslicis  in  diversis  dioceaibus  per  noatraa  Utleraa  diverais  tempo* 
ribus  tibi  uiandaTimus  provideri.  verum  quia  tempore  iinpclrationis  litterarum  ipsarum 

Iria  benelicia  curam  animarnm  liüln  niia  obtinebiis,  super  (piibus  csl  locum  ourto- 
rilalc  sedis  npf)>!itolice  dispensnlum.  de  quibus  iu  i'isdeui  lilleris  nun  hobeliir  meulio  s» 
specialis,  quaniquam  in  eiai  illu  oicuiäulu  äil  in^erlu,  vidclicel  uou  ubälunlc,  quod 
alias  benefidalus  exislis,  dubitas»  ne  oocastone  hujusmodi  lua  poasil  provisio  relar- 
dari.  noa  itaque  luis  aupplicattonibus  iocliDeti  auclorilale  tibi  presentium  indulgemus, 

■I  Im  mim  «  in  Namtnt  n»  wAnehir  Strick. 


t  i«  Baeentbmrg  gab  et  nocft  einrr  ijuiKjcn  MiUheUuttg  des  Htrr»  AnMmiitlu  Dr.  Bvoumum  tu 
Hb— iwidWuifwi  «'m  Familie  von  Beigem. 


^  kj  i^ud  by  Googl 


1253  101 

nt  per  hoc  super  proviaione  hujusmodi  non  possil  tibi  oliquod  generan  prejudicium 
vel  obslecolum  inlerponi.  nuUi  ergo  nostre  oonoessionis  etc.  datum  Periuii  idtbus 
februsrü  snno  decimo. 

B  176.  Pahst  liinoeen»  IV  geuMrl  dm  StraßHrffer  Dmprohti  Walfier,  dtUl 
iem  Iklegititr  des  aposlolUehm  J^ukls  eine  StrafsenUnz  gegen  ihn  ccröfenttieAen 
dürfe  ohne,  einen  hfsondeni,  Anfing/  eleu  d'wses  JStuJkle,  der  diese  Indulten»  aus- 
drücklick  emäAne.   i^ö3  Febrnar  17  Perugia. 

Waltero  preposito  ecclesie  Argenlinensis,  oalo  nobilis  viri  Walleri  dotaiot  de 

u>  Gerole^eke.  (uis  inolinali  precihiis  auclorilate  tibi  prcseiiUimi  indulf^einiiä.  iil 
nulhis  fle!(ȣj?iliis  vel  snhdelcgatus  iih  no  execuCor  scu  eliam  con-^^rvalor  n  seile 
aposlolica  (lepntülus  pussil  in  peisuuiim  luom  cxconununicalioiiis  suspeiisionis  vel 
iuLerdir.li  betitenliam  proiiiulgare  absquc  speciali  mandalo  sedis  ejasdem  facieato 
pl«iain  et  expressaro  ec  de  verbo  ad  verbum  etc.  usque  mentionem,  preseotibus 

16  poel  quinquennium  miDime  valiluris.  nulli  ergo  nostre  eonceasionis  ele.  datum 
Perusit  13  kaleodaa  marlii  anno  decimo. 

Y  am  Heg.  Vttt,  t«m.  32  fol.  »iL 

177.    Pahsl  LiUfmuiJ  V  beauftragt  seinen  C aplan,  Heinrich  von  l'iMliugcn,CanlQr 
te»  Verde»,  dm  atrs^itrger  CanOHteus  £b»rad  w»  LieA/Mierg  alle  dessen  ter- 
m  sterienem  Bruder  Simon  bewUligte»  pSb^iieie»  ProtisUme»  tnsuvenden.   J253  Mwrs 
2S  Pwtg^. 

Henrico  de  Vinslingcn,  canlori  Virduncnsi,  ciipellano  noalro.  dileetua  lilios 
Gonradaa,  canonicas  Argentinensia,  gerroanua  dilecti  fiUi  nobilis  viri  . .  domini  de 
Liebtenberc,  advocali  Argenlinensis  devoti  nostri.  nobis  bamililer  supplicavii,  ut, 

SB  ciitn  condain  Syinon  fniler  siius  Argcntiiipusis  «Mnoniciis  siipcr  provisioiiibus  suis 
de  lienpliciis  occlL'.sia.slici.s  cum  ciira  vel  sine  cnrn.  pn'lnliiris  pI  jtcrsonulibiis  nun- 
nuUoä  u  iiubis  gruliuü  couceääioncä  cl  execuluriui<  littei  its  itnpelrarU  a<'  iUem  Symun, 
hujnäniodi  provisiottibus  nondum  execnlioni  mandatis,  licet  in  aliquibus  ecclesiis  in 
canonicum  aueloritate  litterarnm  ipaarum  rcceplua  fuerit,  viam  sil  universe  carnis 

n  ingressua.  aperire  aibi  ob  devolioneni,  quam  consanguinei  sui  ad  Romaoam  habenl 
pcclf'siam,  aposlolicc  provisionis  dcxterani  flo  spcoinÜ  t^rntir»  ciirürpinus.  ipsiiis  igilur 
el  dilecli  filii  iio-slri  Hfngonis]  lilnli  sanclc  öabiiic  presi^^Uri  cardinalis.  oposlolice 
sedis  legali,  cl  .  .  elccU  Spiicnsis  uobis  per  suaa  Hlleras  homililer  supplicanlium 
pro  eodem  precibus  indinati.  votenles  gralias  et  indnlgentias  diclo  Symoni  ab  apo- 

u  stolica  aede  concessas  in  personam  ipsins  Conrad!  Iransferre  mandomus,  qualinus 
ad  provisionein  ipsius  per  Ic  vcl  per  uliuni  prf)f^»>  i.is  juxla  noslraruni  oblenlarnin  ab 
eodem  Symone  fralre  suo  cunUnenliaai  lilleraruiu.  el  quia  diclus  Symon  in  ali« 


Digitized  by  Google 


12  53 


quibus  ecclcsiis  receptus  extilil  in  canoiiiciim  et  in  fralrem.  proul  superius  est 
expressiim,  volnmtts.  quod  cenonicalus  vel  canonias,  quos  prefatus  Symon  jam 
obtinuerat,  memoralo  Couraäo  auclohlale  uostra  cunferas  et  assignes  sibi  de  pre- 
bendis,  que  diclo  Sjfmoni  n  viveret  deb«TeQtar,  quam  oito  ad  id  se  faeulta«  obtuleril« 
pn>vi«iani8,  Don  obslantibi»  atalulis  ipaanim  eocletdaram  de  certo  caaooicoram  » 
numero  juramenlo  confirinatione  sedis  apoatolioe  aea  quaettinqoe  alia  firmilale  robo- 
ralo,  seu  si  inibi  do.  mandalo  noslro  vel  legatorum  sedis  aposlolice  allquibus  sil 
provtsum,  ve!  si  prelnfis  et  canonicis  earundem  ecHesianiin  a  predicla  sede  vel 
kgiiliä  ipsius  iudullum  existal.  quod  ad  receplionein  vel  provisionem  alicujus  coin- 
pelli  per  ]itt«raa  Aostraa  aeu  Icgatornm  ipsorum  apedalea  vel  geoenlea  neqimiit,  m 
nisi  in  eia  dicli  prelati  executores  fuerint  deputati,  aut  qaod  inlerdid  auapendi  vel 
excoininunicari  non  poaainl  per  hujusmodi  lilteras  plenam  vel  expreaaam  aal  de 
vcrbo  ad  verbiim  iion  facienles  de  lioc  indnllo  ac  de  ipsis  ecdesiis  necnon  numero 
rcceplorum  in  ipsis  tfiin  iiostra  qimm  lp{j;nloruin  noslrorum  aitcloritnle  el  ipsorum 
oomiuibus  menlioueto,  vel  si  alias  scripsimiis  pro  eodetn,  vel  quod  alias  beneücialus 
et  minom  etalia  exialil,  aul  quod  nm  eai  io  aacria  ordinibua  cooatilutua,  dummodo 
ad  iUos  86  promoveri  faeial»  cum  Aierit  oportunum,  et  quacunque  alia  predict«  aedia 
iDdttIgenlia  generaliler  vel  apecialiter  quibuacanqae  peraonia  aea'locia  anb  qua- 
cunque  forma  verborum  concessa,  per  quam  in  noslris  liileris  non  expressam  vel 
lolaliler  non  inserlam  pfTefltis  noslre  gralie  circa  illum  impediri  posset  (itiomo;lftlil»el  *» 
vel  diirerri.  conlradiclurt^s  tlc.      da(uo)  Perusii  8  kaleadas  apriiis  anno  decimo. 

r  OM  S«g.  V«t.  Ion.  S2  fei,  398. 

178.  Fridericus  sacerdos  vicarius  in  Rumolzwilre  Argentinensis  diocesis  fralribus 
bospiliilis  in  Sloipa  pjnsdem  diocesis  bona  in  banntri  Sinecrisl  el  Rtniiolzwilre  et  in 
Muurimonaslerio  exlra  muros  civitatis  ejusdem  sila  confert.  B[erlholdusj  decanus, 
II[einricus)  canlor  el  li[eiiirlcua]  de  Ohainateia  arcbidiacotiua  Argeiitinenaea  ad  peli- 
donem  iUiua  ei  predictonnn  fralnim  aigilla  appendunt.  acta  auul  hee  Argenline 
anno  domioi  13^  nonia  apriUa.  i25B  April  5  SIraßimrf. 

Jt  «m  Aram.  Jtei>A  G  Im«.  ftTit  mr.wA.e,i  itf.  ««KL  jmmI.  1  idoft. 

179.  Paöst  /ituocem  IV  beauftragt  seine»  Caplaa  Heinrich  ton  Finstingen,  so 
Ountar  «o»  Fiertfim.  de»  Straßiwyer  CtauttUau  Konrad  «m  LiehUi^erff  m  Am 
nuf  ihn  übergegangenen,  Anspruch  seines  tersterhne»  Bruders  Simon  auf  die  Proistei 
Mf»  Sw^urg  tn  mlerslütse».  1253  April  7  Pervgw. 

Eidem.*     pro  parle  dilecli  ßlüConradi  canonici  Aigeotinensis,  germani  nobilia 
viri  .  .  domini  de  LiehteDberc,  advoceti  Argenlinenaia  devoti  noalri,  fnit  propositttai  n 
coram  nobiB,  quod,  cum  noa  oUm  auper  proviaione  condam  S^monia  fralris  aui  Ar- 


l  VergL  «r.  1T7. 


^  kj  i^ud  by  Google 


1263 


genlinensis  caDonici  de  aliqua  prelatiira  t«1  dignilato  primo  tane  in  Argentinead 
eivilale  vel  diocew  vaealura  ad  certum  axecutorem  sul)  cerfn  forma  direxerimus  acripta 

noslra,  iRndem  vacnnle  prcposilura  ccrlesie  Snrbnrgonsis  Arpcnliiicn^iis  diocesis,  qiie 
de  jure  eidcin  S\inüiti  debebatur,  Ätiselmus  de  Klekcsleiii,  c;ijieliuniis  iiosler,  pre- 

i  posiiurain  i]isaii)  auciorilate  quaruudam  lilleraniin  a  sede  üjKJötulicci.  ignoranlibus 
nobis,  qiiod  pat«>  et  freier  ipsius  kiuelmi  potenter  el  patenter  opponerenl  negodo 
generalis  ecclesie,  postmodun  oblenlamm  conferri  sibi  in  ipsius  SyMwnif  preju- 
diciuni  prociiravit.  sed  carissiino  in  Cbritto  iilio  noslro  Willelmo  Romanoruni  rege 
illuslri  oc  vcnr-rnbili  fralre  nostro  .  .  archiepiscopo  Mugutilino  ttinc  eleclo  inliinantibtis 

10  nnbis.  quod  dicti  paler  el  frairps  ipsius  knselmt  C[onrado]  nalo  condam  Fr[iderieij 
Homauorum  imperaloris  ejusque  iauloribus  adherebaot,  quodque  castra  et  muniliooes 
imperit  occuparant  ac  detinebaol  etiam  ocoupata,  nos  venerabili  fratri  noetro  .  . 
Uetenai  episcopo  noslris  injunximus  litlerls,^  ut  predictos  patrem  el  fratr»  nonere 
00  olBeaciter  inducerc  procuraret.  qiiod  infra  cerlum  leinporis  spalium  in  eisdcm 

u  exprcssum  lilleris  post  ipsius  inoiiilionein  ad  devotionem  ecciesio  i-fdciinlfs  caslra 
et  niunilioncs  ipsa  regi  resliliuTcnl  inetiiorolo  ;  nlinijuin  prefaluiri  Kiisrhiutm  do  con- 
äiliu  dilccti  filii  nuälri  H[ugouiäJ  Itluli  siincle  Sabine  presbjleri  cardmalis,  upu^lulice 
sedis  I^ti,  a  prepositnra  eodem  amovens  illam  diclo  Syno»«  auciorilate  nostra 
conferre  et  assignere  sluderet.  oonlradictorea.  cumque  idem  episoopos  in  negotio 

■*  liujusmodi  procedere  incepisset,  dicliis  S^-mon  diem  dausil  exlremnm.  iios  vero  post- 
modum  ad  didi  cardinalis  el  .  .  elecli  Spirensis  necnon  et  nobiliurn  de  Suevia  nobis 
pro  codein  Conrado  supplicanlium  inslanliam  omncb  gralins  suj)er  ipsius  Symonis 
pruvisione  obleulas  a  oolns  in  ipsum  Conraduio  duxinius  Iransferendas.  ideoque 
ntandamuB,  quatinus  in  eodem  n^ocio  pro  ipao  Conrado  prooedas  juxta  pradio* 

I»  tamm  noslFamm  direetanim  ad  eondem  Metensem  episcopani  pro  eodem  Sjrmone 
contiuenliam  lilterarum.      dalom  Penisii  T  idas  aprilis  anno  decimo. 

YauBeg.  Vat.  im.  S»  fiiL  M8. 

180.  Iiinoccnlius  IV"  papa  .  .  episcopo  Argentincnsi  inandul  Volemaro  canonico 
ecclesie  aancli  Adelfi  Novillarensis.  nalo  nohilis  viri  Eberardi  de,  liitlendorf,  con- 

*>  sangiiinei  el  socii  nobilis  viri  domiui  du  Liclilenber[cj  advocali  Argeotiaensis,  ob 
devoUonem,  quam  idem  Eientfdng  ad  papam  et  Romanam  habet  ecolesiam,  grattam 
fiietanis  specialem,  quatinus  dispenset,  quod  preler  beneficium  cum  oura,  quod  ad 
Presens  obtinere  dicitur,  alia  beneficia  ccclesiaslica  cum  cura  vel  sine  cura  licite 
reeipere  possit,  constitutione  generalis  coiicilii  ot  ([uod  idem  cnnonicus  iniiiüris  ctalis 

»  exislit,  iieqiiaquam  übstaiile.  «volenlcs  dileclo  tilio.»  dalum  PerusÜ  6  idus  aprilis 
auüo  decimo.  JHö3  Aprü  H  P^mgia. 


104 


1253 


181.  Innocenliiis  IV  papa  Conrado  canonico  ArgeiilineDsi,  germano  nobilis  virt 
(lomini  de  Lielliimborch  ndvoi;ili  Argenlincnsis  eoticedil,  ul,  cum  oinnes  gralias  el 
indiilgcnlias  quomlam  Svnioui  tialri  sur,  super  provisione  de  prelaliiris,  diirnilalibus 
cl  bcneüciiü  eccleüiaäliciä  ab  apo.slolica  cuuccääas  io  peräouam  äuam  IraDä- 
ferendas  duxerit,^  si  aliqua  de  bujusmodt  prelaturis  elc.  eoram  hsbMiit  animaram 
annexam,  niohilominus  de  illis  possil  libere  provideri.  «cum  sicu(  nobis.»  dalum 
Asisii  2  kalendas  naji  bddo  dedmo.  12Ö3  April  30  Assisi. 

V  ma  2tt$.  Vat.  Um.  SMfO.  SÖ8. 

I8IK.  Waltbenis  saDcli  Thome  ArgeDtinensis  dvitalis  el  Henrictts  HaselaceDsis 
eeclesiarum  seolastici,  judioes  ab  H[emrieoJ  episcopo  Argenlinensi  coostituti,  babito 
jurisperitOTum  coosilio,  abb'itetn  et  coDvenliini  Nuvilhirenseni  ab  impelicione  Conrad! 

de  Tcdinczinfren  rariornri  Arp^ntinensis,  rccloris  ec(.'le>it'  iu  Biiswilre,  super  deciinis 
agrorum  el  uovaliuin  in  terimnis  parrocliie  diele  eceli>ii'  silf  niin  el  snpcr  obla- 
cioiiibus  Capelle  in  Ulhouwilrc  ud  dicluui  ccclcäiuui  spcctanli^  alj:>ulvuul.  «lala  esl 
seolenlia  scripio  preseoli  anno  domini  1253,  tercia  feria  proxinia  pusl  iDTentioneni 
aanele  cnicis,  m  curia  domini  oflicialiä  Argenlinensis,  in  presentia  A[lberli]  de  Tal- 
mezingeo  et  Conradi  fralris  sui  rccloris  ccciesie  de  Itnswilre  canonicorum  Argen> 
linensium,  magisErt  Gervalci  canonici  ccciesie  sancli  IVlri  ArgciiliDcnsis,  et  aliorUDl 
quam  pluriuni.»  1'-Jö3  Mai  0  Ulraßl/urg  im  Mof  des  Oljiiiak. 

B  am  Stroßb.  Ber-A.  Q  fkic.  6127  or.  wb.  e.  S  u'g.  jfini. 

18;l.  Innoccnlius  IV  pa|>a  iriigoni]  liliili  .saiicle  Sabine  presl)ilcro  cardinali 
aposlolicc  sedis  If^uto  mrirnlnl,  (pialinus  per  sc  vel  per  ali?im  cum  Krederico  Scolari 
gcruiani  filii  nobiüs  vin  llenrici  domini  de  Licbteuljerc  advocali  Argenlinensis.  posl- 
quani  fuerit  dericali  ceraclere  insiguiius,  dispenäci,  quod  pluria  ecclesiaalica  benefida 
cum  cura  vel  sine  cura  licite  recipere  valeat,  consliluUone  generalis  coodlii  el  quod 
idem  minoris  ul  dicilur  est  elalis,  necpuKpium  ob.slanlibus.  «ad  fadendam  gra- 
tiam.*  dalum  Asisii  2  oonas  juoii  anno  decimo.  Iii53  Jmi  4  Assisi. 

V  «M  Seg,  VtO.  lern.  S2  fct.  977. 

184.  luDOceoUus  IV  papa  Wallero  preposito  ecclesie  Argculinensis  nalo  nobilia 
viri  douüni  de  GMoleseke  indulgel,  ut  circa  prelaluras  cl  alia  ecclesiaslica  beaeficia 
curam  animarum  annexam  babcnlia  obteiila  vcl  eliam  ohlim  ii  l  i  (it'f'cltis  sfierorum 
ordinum  ei  non  obsislanl,  dunnnodo  cougruo  tempore  sc  Ju<  lal  aa  liujusmodi  ordincs 
protuoveri.  «dcvuliimis  lue  munlu.«  dalum  Asisii  uouis  juuii  anno  decimo. 
1853  Juni  5  Assisi. 

V  aua  liejf.  Vat.  tum.  24  fvl.  i!7i. 


■  Kcfyi.  nr.  177. 


106 


185.  DcT  (JardiiiuUegiU  Hxuju  y  ihl  dem  Bischof  coti  aUhurg  Vollmacht,  das 
SinlUmyer  JkmwpUel  vm  Httem  gegen  imProhläes  iSli.  Ptt&rnitßes  und  denen 
Yerwmtdte  feeeAmrene»  Eide  su  läse».   1253  Juli  S*  Trier. 

Venerabili  in  Clirislo  palii  dei  gralia  episcopo  ArgeiUineiisi  Irater  Hugo  uiisera- 
■  lione  dlvina  tUuH  sancte  Sabine  prcspU«r  cardinalis  aposlolice  sedis  legatus  salutinD 
«t  sinceram  in  domino  cBiilatem.      exhibila  nobis  dileclornm  in  Christo  decaui  et 

capiluli  ecclesic  Ärgenlinenaia  petilio  conliucbat,  quod,  cum  prcposilus  ectdeSM  aancli 
Pelri  in  ArgenUna»  olim  super  ohlincndo  prelx  iidali  benefirio  et  jure  caiiünic  in 
Arf^fnliriciisi  pcclestü  conlra   ii^sius  crclfsic  lilierl.:ili'iii  d  ciii(ii[natn  consiieludincni 

10  litteras  aposlolicas  iinpetrassL-l,  prcfah  decaitus  cl  capitulum  sc  lueuiuralu  prepusilu 
noB  abaqiie  dampDia  et  expensis  gravibus  opponentes  in  ipsius  offeDsatD  nolentia  ab 
ioqaielalione  eornm  deaisleTe,  tactis  sacrosanclis  evangeliia  juraverunt,  qnod  nullttiD 
ex  dicli  pr^osili  fralribus  sivc  consanguincia  dericis  aul  laicis  usque  in  quarlaoi 
g-pnerationpm  ad  aliquod  bcDeficiuni  quibiiscniifinf   porsonis  nssii^nari  corismMiim 

I»  adiiiillfri-iil  seu  conscnlirent  in  ipsuni  nec  ctiiii  de  ccletu  ali(|ualenus  proüiovercnl. 
verum  cum  juramenlum  bujusmodi  uon  soluui  ttMiiciariuin  sad  iiiiquum  tuenl  cu, 
quod  drctt  hob  perlcalam  immioet  Bnimaram,  suppUcaverunt  bnmililer,  o(  sibi  pro- 
videre  super  biia  de  benignitale  soHla  curarerous.  de  vestra  igilur  cireumapeclioae 
plenam  in  domino  fiduoiam  obünenles  paleroilali  veslre  qua  fungi«nur  auctorilale 

I»  commillinnis.  qnalenus  super  rHnxnlione  juramenli  predicli  agalis  mm  sppediclis 
decano  el  ciipiluli),  jiruut  .secundnin  dotnn  anitnnrtiin  snarnm  saluti''  iioverilis  cxpe- 
dire.'  dalum  Treveris  0  nona.s  julii,  punlilicalus  dutuiui  luoocenlii  papc  quarti 
Bono  uDdecimo. 

B  m$  Straßb.  B«i,-A.  (i  (mc  3166  CopiaUmch  dt»  Doatca^iUi»  fol  134  von  tintr  Utuul  de» 
*>  ITttH  JtArh.  gatMtbm. 


186.  IiUMcentius  IV  papa  UDiversis  Chriati  fidelibiu  per  ManguotiDam  et  Trc 
verensetn  provindaa  eoustitutis.     cnm.aical  .  .  cpiscopuset  .  .  decaous  et  capitn- 

lun:i  Ar^aMiliiHMises  SUB  pelllionem  onslrarunl,  ad  conipleiidam  fubricum  Argcnliiieusis 
ecclesie  quanipim immii  sninpUiosam  (idelium  subsidiis  indigeant  adjuvari,  ouinibus, 
w  qui  eis  ad  hoc  uiaiiuiii   iiurrcxprinl  adjiilriceni,  niitiin  jinmim  c!  XL  dirs  rp!;ix?il, 
prcsculibus  posl  consumaliononi  ipsius  operis  ininiaie  vaiiluris.^  «quuniam  uL  ail,* 
datum  Asisii  8  idus  jolii  anno  undeciiDO.  1253  J«H  8  Assisi. 

V  aus  ütg.  Vat.  tom,  23  fU.  23'^^. 

Barmek  BermuUi  Acta  ponl,  lldv.  I  nr.  6ä6. 

n  <•)  £  ArgruttaaMi».   b)  S  salultn. 


i  Auf  Grund  dicstr  VoUmachl  lüst  UUdwJ  llemnch  das  JJomcaptlel  von  dem  Eide,  J3ü3  August  S 
Strußburr,    s.  die  brlreffemle  Urkundt  i.  Stttt»,  Bu.-Ä.  Q  ar.         fA  UU». 
1  Yergt.  UB.  J,  im  nr.  374. 

IV,  1  U 


lue 


1253 


187.  Innocenlitis  IV'  papa  .  .  episcopo  Argenlincnsi  inandat,  qiialinus  Coiiradum 
subdisconiim  nulliiin  iMMK-fli  iitii!  ecclf.siaslioiim  olilinenlom,  nalum  nobiliä  viri 
Eborurdi  duniiiii  de  Landeslu-ic,  qiii  pro  dt-fcnsionc  ccciesinslice  liberlalis  dererlans 
a  faulohbus  FifidcriciJ  se  pro  inipiralorc  gt-reiilis  capliis  fueril  el  diu  cnrcerali 
enguslia  maoeralas,  in  aliqua  ecclesiaram  sue  civitatis  vel  diocesia  ad  quoscunque 
apectantium  r«cipi  facial  in  canonicum  et  in  freirem  ac  ai  provideal  de  preheuda.* 
•pnit  1  dovoiorun)  obsequik.»  dalum  Asiaii  8  kalendaa  auguati  auno  undecimo. 
iüöü  Juli  25  Assisi. 

V  OM  Mtg.  Vat.  UmLiSfO.  118. 

188.  Innocftntias  IV  papa  Henrigo  epiacopo  Argentinensi,  cui  pro  exuncratione 

dfbilonim.  qiie  coiilraxeral  pro  proseculione  negocii  ecflesie  generalis,  duxeral  cuii- 
eedetidutii,  ul  possei  per  biennitim  percipcre  proveiilns  pndaliirannn  cl  beneficiorutn 
iu  oiviUile  ac  diocesi  Argenlineii^i  vacalururum  iisquc  ad  ceriuin  lenipuij,  indulgct, 
ul  finito  tempore  in  liUeris  pape  coniprebenao  possU  percipere  provenlus  primi  anni 
prelalurarum  et  beneficioram  vacalurorum  iofhi  bienninm  in  eisdem  civitate  ac 
dioccsi  converleodos  in  solutione  debiioniin,  provisu  quod  in  prelaluris  el  beneOcü» 
bujiismodi  iuleriin  per  ydoneos  vicarios  serv  ialiir,  nuleus  anlein,  quod  ad  inouaäleria 
rnnress  o  bujiismodi  r\leiidalur.  «sicut  peüliu  lua.«  dalum  Aaiäii  3  iduJS  augUSli 
anno  undecimo.   iv",";.?  Atiffvst  tt  Assisi. 

V  am  Stg.  Vat.  tarn,  »3  /ot,  S», 

189.  lniioconli(i>  IV  ('oiiindo  cniionico  Arf^enlinoiisi,  fralti  nohilis  viri 
douiiui  de  LieÜieinbereli  üdvucaü  ArgeuUnensis  iiidulgel,  ul  uiiicuin  hnidiciiiiu  el 
unaiu  dignilalcm  ecclcsia^Ucaui,  cliatusi  curatn  habcanl  animarum  annexam,  iidle 
relinere,  ai  ei  io  regno  Alamanie  canonice  oßerantur,  et  cum  unu  beneficio  acillcet 
curam  habenle,  qtaod  jam  obtinel,  libere  relinere  valeal.  non  obstantibns  eoostitu« 
lioue  concilil  generalis  el  quod  palialur  in  elale  defeclnni,  cum  diratur  aiiiuitn  ler- 
eidti)  dfoiininn  Hlligisse,  quodquc  uon  sil  in  snrris  ordiuibns  roiistilutns.  »apostolice 
.sedi.s  beiu^inlü.>>.*  dalum  Asisii  15  kalendaä  sepleiubriä  anno  undecimo.  1233 
Autfttst  IS  A.<isi.\'i. 

V  UM  Meg.  Vat.  Um.      /ot.  itf«. 

190  TuDorenltus  IV  papri  .  .  episcopo  Argenlincnsi,  cum  nübili.s  vir  Eberbardus 
doraiuus  de  Landesbero  pro  deteiisioue  ecole.siaslice  libcrlalis  decerlans  ab  ecclesie 
indevDtia  fauloribus  quondam  Frßdericij  se  pro  impcratore  gerenlts  caplus  fueril  et 


I  InnocentiüB  eidein  mandat,  ijuatinus  eundem  Couradum  Eubdiaconum  de  alii|no  lieneficio  ecclesia- 
•tieo^  •Uiunai  cnram  habest  aoimanun,  >d  pceieutalioaem  «eo  coUntioBem  Abbatitie  •!  conventua  d« 
Anil«1ihe  ordinit  utneti  BeMdieti  ipMtuto  as  aolito  clerida  aacnlarilma  MajgMri,  qaod  iäm  Coo- 
laidttB  duarit  acceptandiuaii  praennt  pmidciri.  datoin  nt  anpia.  JEftcmto. 


1253 


407 


diu  carcerali  anguslia  mappralns  alia  dainpna  t^ravia  passus,  inanflnl,  quatinus  Lcm- 
prido  clerico  iiolo  ejus  de  aliquo  bpn<  licio  eccli  sitislioo  conipi  ti-'iili  ;H  co!lalion»*m 
abbalissc  ac  couveuluä  de  Iluhcmburc  urdiiiiä  saticli  Augusliiii  spcclatite  uc  i-ulilo 
ckricis  secularibua  aasignari,  quod  idem  hempridus  duxeril  acceplandum,  etiamsi 
*  earain  habeat  animaram,  procural  provideri.  «grata  davotoroin  obsequia.»  daiiiin 
Asiaii  14  kalendas  aeptambria  anno  nndeeimo.  i253  August  19  Assm, 

V  mu  JUg,  Vat.  tum.  33  fil  113*, 

191.  Initocenltns  IV  papa  . .  episcopo  Arg«ntinensi,  L(odovienm]  comitem  d«  Wto^ 
burc  Basiliensis  diocesis  ccclesio  Humane  dcTOlutn  volens  in  Bglolfo  clerico  nato  nobilia 

,0  viri  üunilerii  domini  de  Landesberc,  pro  quo  idem  coim^s  per  lilleras  nUcnlius 
siqiplicavit ,  pr(»scqin  prnliose.  tnaiidnt,  (pintimis  piih^m  rlerico  in  sna  civiUite  vel 
diücciäi  de  aliqiio  personaiu  vel  dignitate  seu  licnelicio  probendali  vel  alio,  ad  cujus- 
cunque  oollationem  pertineal,  eÜuniM  cnram  babcat  aniuianim,  procurel  provideri, 
exnunc  tpaum  in  ecclesia,  in  qua  ei  de  beneficio  providendum  decreverit,  ai  oollegiala 

M  fiierit,  in  canoniciiin  recipi  fadens.  «grata  devotorum  obscquia.»  dalum  Aaiaü  2 
nonaa  aeptembris  anno  nndeeimo.  September  4  Assisi, 

V  aus  Hcfj.  \'<it.  tom.  23  fd.  118. 
DttTMch  BerimMi  Acta  jwnf.  HHt.  I  Mr.  901, 

Ifl?.    J)f  r  S'traßljurger  Arcfiidiakon  Kmimd  ton  Wolfach  friffl  Yrrfi' (jinu]  Uber 
t<t  dru  Lnlerhalt  l  iiws  Priesters  in  der  Capelle  stmes  Hofes  H»d  üOer  die  Venrehdung 
geirißer  (Julseiitkünfte.    I<*.'t3  Aoeemder. 

Novfrinl  uiiiversl,  quod  nos  C[onradus]  de  Wolva  arcbidiaconus  Argcntinensis, 
de  consensu  domini  noslri  Ufeinricif  dei  gratia  Ar^entinensis  episcopi  totiiisque"  capiluli 
oüälri  cuu^ieiiäu  pleuius  accedenle,  staluimus  ac  ordinainus,  quod  oiniies  posscssioues 

B  «te  in  banno  Sttvdwiherelieim,  feodo  nostro  clanatnili  qnondam  Beinbeim  altineDtcs, 
ad  eapellam  eurie  iioalre,  quam  nunc  possidemua  apud  Argentinam,  cum  quibuadam 
censibu-s  ad  predictum  feoduro  Beinh«itn  periineutibus,  quos  nunc  Volcroaraa  milea 
de  Eusheiin  pro  tempore  vile  sue  possidel,  de  cetero  posl  morlein  noslram  in  re- 
coiiipensalionem  jurispatronalus  rrrlesip  de  Hoinlieim  ccdanl  ac  pcrliiu-ant,  lia  lamen, 

K  quod  dominus  curic  predicle,  qui  pro  tempore  fuerit,  jamdiclam  capcliam  sacerdoli 
ooorerat  et  assigiiel,  idetnque  sacerdoa  de  eisdem  redditibna  ac  aliis  nunc  dicte 
Capelle  altinenlibua  in  cboro  nostro  frequenler  deo  famuletnr  aecoodum  conauetudtnem 
olionim  ejusdem  cliori  vic-ariorutii.  nos  et  capiluluu)  staluimus,  ut  prediclus  sacerdoa 
recipiiU  porlionem  in  refeclorio  ad  ceiiam,  rlirtns  rlifun''  capellanus  |>er  lotum  nnnurTi 

«  sinunlis  noclihus  Capelle  lumen  aimiiniistifl,  lUnniiiu  fliam*^  curic  sacerdolem,  cui 
capcilain  a:*sigiiaveril,  iiec  ex  jusla  d  i«liuuiii)iii  causa  uon  lioeal  amovere  seu 
mutare  nee  redditus  predictoa  nbi  aliqaatenus  usurpare«  de  predictia  etiam^  leddltibua 


«)  B  tatinw.   b}  B  «.   c)  B  «l.   i)  B  «t. 


106  1253  —  1254 

in  Suvelwihersheim  -jii.slüri  ccciesic  noslrc  18  qiiBrlalia  iDVMelkornes  «ssigDentur» 
iit  ii^rm  rnpellaiuis  .siiif^iilis  diebiis  apud  pistrinum  siguluni  nimm  el  cuneiun  recipial 
el  decainis  ppr  ss.'ljtrnclinm^tn  flirli  pr>ni-4  ijjsum  n»!  frocpienlniidiim  clionim  compellat. 
ilem  staUiimiis,  quod  fpiiciiiu|iie  ieodun»  noslrum  claustrole  iu  Truchlersheim  pro  sepefato 
feodo  Beinheim  perroiilatttm '  de  cetera  hsbuent  vel  ponederit.  0  agri  ac  unom  § 
pralum  in  banno  Barre  silum  ad  prenominalnni  feodiim  Beinbeim  quondam  perlinenles 
eidero  ccdant,  el  20  solides  aonualim,  proiil  consuelum  est,  de  diclo  feodi)  Truoliters<- 
lieiin  ccflcsie  nostre  ammiiiLstrel.  ego  vcro  Efberhordus  de  Sulce,  qiiia  dicliiin  feodiim 
Tru< hlerslicini  ac  eliain  aüt  rpfMiltis  prcnoniimti  tnihi  seciii;dum  consuoUidinom 
ecclcsie  noslre  siuil  a  prcdiclo  C^onradoJ  archidiocoiio  legali.  Iniic  ordinalioni  »o 
oonsentio  el  in  leslimonium  Itujus  prediclia  UUeria  sigillam  meum  appeudo.  ut  aulem 
hec  rata  et  inconvolsa  pemianeanl,  preaens  ccdula  aigillo  doroini  nosiri  epiacopi  el 
capiiuli  sigillu,  nostro  vxdelicel  et  R[berliordi)  de  Sulce  eat  communila.  actum 
anno  domini  1253,  menae  novembri. 

B  am  StrM.  Bet-Ä.  0  mä  Ci^^itibudi  iti  Demag^Mb  fÜ.  ffw  «n  der  Sdirifi  de»  » 
S7teH  JaArA. 

InnoceoUns  IV  papa  H[ugoDi]  liluli  sancle  Sabine  preslnlcro  cardinali. 
nun  \\  allere  prejjosilo  Arf^ontinensis  RCi  le.sie,  nalo  nobiüs  vir!  Walleri  domini  de 
(ierolseke,  dispensalnm  esl,  ul  preler  Ires  ccclesias  curam  untmariim  halienles,  qiaas 
lunc  sc  oblinore  dicebal,  possei  duas  dignilalcs  vel  prelaluras  ecclosiasUcas  oblinere.  w 
quta  vero  .  .  epjscopus  Argenlineoais  per  lilteras  suas  exposuit,  qiiod  idem  nobilis  iu 
servitio'eoclesie*propriis  sumptibua  sibi  astKiaset  diligenler,  papa  iUi  committil,  qualinua 
CD  in  eodem  preposito  dispenaet,  ul  preler  premisaa  el  ecclesiam  de  Zunswilre 
Argenlinensis  diocosi.s  cum  curn  anirnnrnrn,  quam  proponil  poslmo>lum  rissfculum, 
uniciim  aliud  bonoficium  ecclesicislicnu»  eliam  cum  simili  cura,  si  sibi  tünouiLL'  in  " 
regno  Alaniüuie'oirerulur,  Heile  possil  recipere  et  retiuere,  uon  obslanlibus  cousliiutione 
generalis  coDcilii  et  defectu  etalis,  quem  )>ali  didtur,  cum  jam  vieesimum  tercium 
annum  allingere  diuoacalur.  «cum  dilecto  filio.»  dalum  Laterani  Sidua  decembria 
anno  undedmo.  1253  Dteemhr  il  Rom  Lateran» 

Y  am  Jteg.  Vet,  low.  }»  /oT.  91»».  n 
Darnad,  Bit^l  Btdlttr.  ord.  prmdieat.  VII,  S»  nr.  379.  PetOuM  «r.  ISm.  Tciyi.  ÜB,  I, 

2J>J  Anui-  3. 

194.    InnocentiiH  IV  papa  .  .  opiscopo  Arg^ntincnsi,  mm  nol)ilis  vir  n[einricus] 
dominus  de  Lichloiiberc  advocatus  Argeulinenais  pro  Nicohio  <i<>  Novocaslro  cnnonieo 
Mclen:>i  per  suus  iilleras  .supplicarit,  commillil,  ul  cum  ipso  canonico  dispenset,  » 
quod  preler  eccleaiaatiea  beneficia,  que  oblinel,  curam  animarum  habenlia  possil 
uoicum  aliud,  etiamsi  ouraro  habeat»  si  eidem  in  regao  Alamannie  canonice  offeratur, 


I  Fcfyl.  VB.  h  »7  Au»  ». 


^  kj  i^L-d  by  Google 


1  254 


100 


racipcre  libere  et  rclinere  valeat.  «cum  dileclas  filiuä.»  datum  Latennl  8  kalendas 
marlii  aano  undecimo.*  1354  Febntnr  22  Mo»  Lat«ran. 

Y  nu  Btg.  YtA,  Um.  Sß  fil  CO: 

195.   Paht  Innoeenz  I V  gexcakH  dm  Slraäbitrger  Domeaj^d  die  freie  ßieeio/e' 
s  wähl.    12^4  Man  13  Rom  Lateran. 

.  .  Preposito  .  .  decano  et  capitulo  Argentinenaibus.      argenti  nilor  seu  aplendar 

auri  majorem  deleclalionem  humano  visui  noo  prodncil,  quam  cordi  noslro  provenial 
de  illis  preclaris  merilis,  quihns  vos  una  cum  vpnerabile  fralre  »ostro  .  .  episcopo 
ac  dilectis  filiis  populo  Argentinensi  apud  deum  el  sedem  aposlolicam  per  ionga 

m  lempora  splenduislis,  purilalem  (idei  et  constanlie  ßrtnilalem  ila  viriliier  el  Iriampha* 
liier  inimicis  eodesie  alnpentibus  observanles»  quod  rerum  et  peraonamm  subjacere 
dispendiis  quasi  pro  niobilo  reputaatia.  cum  itaque  pro  bajusmodi  meritoram 
excellenlia  deceal  vobts  compensart  premia  graliosa,  dos  ejusdem  episcopi  cl  vcslris 
supplicolionibus  annuentes,  devotioni  vcstre  presentinm  auctorilate  concedirnus,  ut, 

u  cum  ecclesiam  veslrain  pastore  vacare  contingeril,  de  persona  idonea  et  devota  sedi 
apofilolice,  que  lanto  coogruat  oDcri  et  kouori,  per  electionem  seu  poslulationem 
canomcam  vobis  providero  poasitia,  noo  obstanlibus  aliquibua  litleiia  a  sede  apo- 
stoliea  et  l^lis  ejus  sub  quacunque  fonna  vel  espreaaione  Terborum  impetratis  ac 
eliam  tmpetrandis  aut  quibuscumque  inbibiltonibus  vel  acceplalionibus  aut  reser- 

w  vationibus  auclortlalc  ipsarum  genornHlpr  vel  spociolitPf  factis  faciendis,  ctiam- 
si  cuulinealur  in  eisdem  aposlolicis  litteris.  quod  ipsarum  impetralohbus  alique  dicte 
aedis  indulgenlie  sea  littere,  per  quas  capilulis  ecdeaiarum  catbedralium  libera 
faenltas  eligeodi  ^soopum  r«8ervetur,  quecanque  alie  non  obaiatant,  ntai  de 
TestiH  eoclesia  et  numcro  canonicorum  in  ipsa  stalulo  ac  nominibas  eorum  et  de  tolo 

ij  Icnore  prescntis  indulgenlie  de  verbo  ad  verbum  in  predictis  apostolicis  litteris  im- 
petrandis  plcnuriü  mcnlio  hahcnlur.  nos  enirn  nichilominus  exnunc  irrilum  decernimus 
et  inane,  si  secus  super  premissis  eoutingut  ab  aliquo  attemplari.  nulli  etc.  nostre 
concessionis  et  constitnlionis  etc.      datum  Laterani  3  idus  martii  anno  UDdecimo. 

V  au»  Jteg.  Vat.  low.      fd.  70».    Hinzugefügt  wt  fdj^mdtr  Yentierk  :  datay  «st  eis  con- 
ti servator  .  .  prior  de  Lakeaheim  ordinis  sancti  Benedict!  Uetensis  diocesis,  non  obstante, 

■i  alitaibos  a  sede  »pottaUcii  lit  iodoltutn,  qaod  Ba^uidi  vel  interdici  aat  excommoni- 
eari  non  possint  per  litterM  apoitoUcas,  que  d*  noniailMM  at  da  digniMilnn  eofttn 
et  iiidüho  luijusmoJi  sibi  coiicesso  planu  ataspiMiaiii  MttdatrariM  ad  tariinn  aoit 
fecerint  mentionem.  datum  ut  sapra. 


40  <  7m  <MHr  BulU  Innocenz  IV  von  r^'ii  Februar  11  an  Htinrich  von  Finstingen,  den  Cantor  der 
Kir^  ron  Verdm,  diu  JOthtamt  der  M«t*er  JürdU  bttr^eud,  uerdm  ol«  conaerratom  btnidmeti 
Tbomc  Argctiiitieaait  tt .  .  flatelaceniii  Argentinenais  dioeeaia  Mcteuarmii  aeolaatMi  Atu  Seg.  Vat 
t'Wi.  :.'■)  fi'l.  !>/'.).  Ehrui  i  Srhohislic  iin  rmi  S  Tliimtit^  dllciii  in  i  iner  Bulle  von  J25i  Märt  4  an  den- 
»elben  Adiessitten  die  gletche  Augtiegeuhett  U-iiej/anl.  .ius  JUi/.  V'al,  Um.  23  fol.  67".  Dagffftn  wird  in 

10  Biülea  90n  1364  März  10  und  Mm  28  in  derselben  Sache  der  cautor  ecclesie  8.  Petri  Atgentitieosia 
«Ii  conawvator  btttiUt.  Am  lUg.  Vat.  Um.  33  fU.  90  m.  j>9<.  EnaähiA  «mcIi  «0«  Sk^  «*rd  Mt 
ffcjdlai  Jakn  1954  i»  «imr  TMumia  Xaduf  Hamraefet  vom  StniMmf  Waltana  aoolaatkaa  naeti 
IliOBw  In  AvntiB».  Or.  i.  8lnM.  Be$.-A.  H  feao.  IWl  A  S^fpohtUm.  ÜB,  I,  88  mr.  ST, 


^  kj  i^  -d  by  Google 


HO  1254 

196.  lanocentius  IV  papa  .  .  preposito  eocleaic  sancti  Arbogast!  exlra  rauros 
Argriiliiiprisns.  Eberliurdus  Cunradus  et  Otto  de  Enlrugen  canonici  Argenlim^nses 
mon>(f;irtinl,  (]tiod  l'frtnis]  snnrti  (iporpii  fid  Vclnni  Atirciim  diar-onus  cardinalis  primo 
Ol  po^tmoiium  .  .  Colunicnsis  archit'piäcu|iUä,  luiic  in  partibus  Alamaiiuie  legaliuiiis 
fungcnies  officio.'  iu  prelatos  et  otericos,  qui  aliquos  in  suis  eedeslis  td  Taeatuns  t 
prebendas  proprio  motu  reciperenl,  et  «tiam  quaioplures  exaciitores  aaper  quoron- 
dam  proTjaionibtts  ac  subdelegoli  ab  eis  necnun  eoaaarTalores  a  sede  aposlolica 
dcpulali  in  omnes,  qiii  se  illis.  quibus  depulali  eraut,  opponerCQl,  generaliter  (liv(^rs!i'> 
inlerdicli  siifäppnsionis  et  ex'-ninmunicalionis  senlenlius  proinulgavissfnt.  vpnuii  iidi  in 
cauonici  limcnles  aliqu<im  setilenliuruin  iucurrisse  supplicarunl,  ul  provitlere  sibi  papa  in 
curarat.  maodat  Uli,  qualinus  recepla  ab  dsdem  canonicia  de  pareodo  mandalia 
ecclesie  idonea  caolione,  ipaos  absolvat  ab  hujtiainodi  sententüs  ad  cautelam  et  dia- 
penset  cum  eis  super  irregulnrilok-,  si  quam  oonlraxenDt.  «Kberhardus  Cunradu:^  et.» 

da  tum  Lateraoi  16  kalendas  aprilia  anno  undecimo.  1SÖ4  Mars  17  JtoM  La- 
ieraa, u 

V  OM  Jttg.  Vm,  um.  23  ftL  85. 


197.  lonooentins  IV  papa  Henrico  episcopo  Argentinenai.     licet  pro  aubventione 

imperii  Romanie,  aicul  in  Laf^nueosi  concUio  slatutum  fuerat,*  vieeaimam  omniuin 
ecclesiaslicoruin  provenluuin  per  ccrtas  personas  in  Magunlina  provincia  inandaveril 
collifji  f[  collcclfim  .  .  Mopunlino  firchiepiscopo  ad  ojnis  ejiisdetn  itnperii  inlegre  «o 
assignari,  cuUectiunem  el  cunservationem  prcdicie  vicesiioe  illi  duxil  in  sua  civilale 
ae  diooeai  comroiUendam  mandana,  qualinus  eandem  viceaiman)  per  se  et  alios  dili- 
genter  oolligens  eam  coDsenret  in  pretati  imperii  aubaidium  oonvertendam.  «licet 
pro  subrenlione.»  datum  Anagoie  10  kalandas  Julü  anno  undecimo.  i2S4  Juni  22 
Amgnü 

V  tm  Stf.  VaL  tm.  Sifd.  1M\ 

Thnuuh  Hn^RMiiK  Atta  gmO.  Ilfh.  I  nr.  637.  . 

198.  Pahst  Innoceuz  IV  gewäArt  EgeMf  ««»  Zaadsterg,  daß  er  Pfl'Sniea^ 

Wüi  tlcu  und  Rechte,  die  seinem  liruder  Guntker.  als  er  nach  GeitÜieker  war,  «»■ 
sUtndea,  tHoekabeu  sol/e.   Iitö4  Avgiud  a3  Anagni.  m 

Egelalfo  dcrico,*  ualo  nobilis  vtri  Cunlerl  domini  de  Landesberc  Argentinensis 
dioceals.      exhibita  nobis  ex  parle  Ina  pelilio  oonliuebat,  quod  noa  olim  inleDeclo» 


1  AtrtM,  Cardinaldi'acm  «OR  S.  öiorgio  in  Vdäbro,  «rar  Lt^  «ow  1217  Män  bia  Hude  1248. 
Vergl.  Sedenberg  KpiM.  txint.  Jtom.  II,  324  nr.  901  «.  43B  Arn»,  t.  Betüglidt  de$  Erzbltdkoft  Kanrad 

von  Köln  rtrgl.  S.  04  Anm   1.  K 

*  Vergl.  cap.  J4  u.  17  der  Vonatitutiomn  ä«4  CimdU  wm  ^fon  1245.  &  lUthatl  S.  996. 
>  WM  denelbe  Kgcldf  eon  LemdOKTg,  dar  fp&ttt  im  dt»  «Oer  J«hm  td»  Cammkm  und  tddidSUA 
ob  BnbH  da  St  Peter$i^i«$  t»  Sln^tuf  «ndMni»,   VtrgL  nr.  191. 


Digitized  by  Google 


1254  - 


1255 


III 


quod  nobilis  vir  B."  paler  luus  in  malUi  fidelitalis  oonstanlia  drca  promolioncm 
negocii  generalis  ecclesie  se  obsequiosuin  ac  gratian  cxhihens  pro  rcdemptione  C[onradi] 
nati  pjiis  el  qiionindam  aliorum  suontm  inililurn.  qtii  ;ih  ecclesie  pcrscculoribus  in 
hello  capli  el  per  bieunium  el  aiuplius  exlileranl  carceidli  custodie  maDcipali, 

>  coaettts  fuil  solvere  non  modicam  fectmie  qiMDtitolan,  quudque  idem  nobilis 
6[aDterutu]  militem  lune  dericum  nalum  ejus,  nepotem  veoerabilis  fralria  noslri . . 
Argentinensis  episcopi,  Irausferre  ad  sccularis  milille  cingulum  pru]x>ne}>at,  ac  le 
germanum  ip^ivis  G[unleri]  sibi  in  beneliciis  ecclesiasticis,  que  oblinebat  lunc  tcin- 
poris,  stibrogari,  cidem  eiiisc(>]>o  noslris  dedimus  liltcris  in  niandalis,   ul  oiiuiia 

10  beneticia  dicti  G[uDleti],  cliainsi  coruni  aliquu  curam  Lubcrcal  auimaruin  aunesam, 
DecDon  canonicalua  et  jura,  que  babebat  in  gratiarutn  proseeutionibua  ei  a  nobis 
vel  legalis  aedis  apostolice  conoessarum,  libera  eorum  ab  ipso  6[untero]  resigoattone 
reeepta,  tibi  aucloritale  uoslra  conferret»  induceDS  ic  iu  corpovalcni  vel  quasi  pus- 
scssionem  eonim  el  defendcns  irulncluiii.  qui  hec  posltnodmn  mandali  noslri  execulor 

IS  diligtMLS  iuiimplevit.  ut  igilur  bujnsnmdi  gratia  plciiius  lilii  iVtii-luo^a  rcddntiir,  nos 
luis  fjusdem  episcopi  prccibus  iiidiiiali  aucloritale  tibi  presuulnuu  induigemuä,  ul 
beneficia,  eliam  curam  animarum  babenlia,  canonicalus  et  jura  iiecnon  omnia»  que 
sive  per  iiistrumenla  sive  per  lilleras  diclo  G[antero],  dum  eral  dericus,  oompete- 
bant.  petere  alque  recipere  ac  etiam  reiincre,  dicUaque  instrumenlis  el  litieria  drca 

te  prcuiissa  libere  uli  possis.  nuDi  eh-  uoslre  conoessionis  etc.  dalum  Anaguie 
10  kaleudas  seplembris  auDo  duodecimo. 

V  «M»  Reg.  Vat.  mi.  i$  foL  J68<>.  Hiiuugtfügt  i$t  fblgmidtr  Vtmerk.'  .  .  ptcpMitM 
McUsi«  de  Tlenwiln  Argeiitmeiiui  diocasis  datua  «st  super  hoc  conscrvator,  non 
ob«tnnte,  M  aliqoibti*  n  aede  apotloUu  sH  indalttim,  rinod  excommonicari  Euspeadi 
^  vi-1  iiiti-i'diL'i  non  pos&int  per  littoras  apostuhcus  uoti  fuLieiiU'a  pl^'rwiin  et  expiaiMBi 

ac  de  veibo  ad  veibum  de  iudulto  bojasmodi  mentioncm.  datom  ut  supra. 


199.  Il[einriciiä]  do  Ocbaensleiu  arcbidiaoonus  Aigentinensis,  judex  capiluli 
Honougcnds  ab  episcopo  Argentinensi  depulalus,  inier  Conradum  canonicum  procura- 
torem  diele  ecclesie  et  Nibelungum  el  Rtilinum  fralrcs  milites  de  Üruuiat  super  du- 

ao  abus  aniis  nobilis  vini,  quas  iideni  fralres  de  ]>o<«sessionibus  in  banno  Dalbeiiu  Iritis 
ante  cellariuui  Ilüiuiugonse  annuutim  presenlare  debeiit,  lilc  orln,  per  diffinilivam 
üculeuciam  pruuuucial,  prediclo  capitulu  pusscssioncs  antedicluü  lu  cciisu  uobilis 
vini  lenai  el  id  presentari  ante  ejusdem  capiluli  cellarium  debera,  condemnaos  etiam 
fratres  prenominatos  eidero  capilulo  in  expensis  legiUmis.  «cum  coram  nobis.» 

«  actum  et  datum  auDO  domini  aiillesimo  ducenlesimo  quioquagesimo  quinlo,  sabbalo 
ante  leslum  Andrea  aposloli.  1:1^55  November  ii7, 

P  DM  araUft.  Bikl  d,  IVieifcrSnifiM»  Copjattmiili  von  Alt-St.  Petar  /gl.  679  in  der 
aOrift  ia  lau»  Jahfh. 

■]  WM  vtntkfMt»  Air  Q. 


Digitlzed  by  Google 


IIS  1256  —  1260 

2M.  Alexander  IV  gewihi  de»  Bitekof  ton  Stntß^rf,  dtß  er,  $ein 

Bruder,  eeiit  Nefe  it»d  4ew  Chriker  »»  SireiUaeAen  nkkt  ihr»  Liffuie  §»  terlaeeen 
iraneken.   1255  Deeemier  S7  Rom  Laterm. 

Henrioo  cpiscupo  Argentinensi.  lecta  coram  noblstua  petitiocoDtiDebal,  quod 
pro  ecdesiaslica  Ubertale  tuende  et  pro  negoeio  eeclesie  ae  imperii,  quod  in  Ulis  s 
parlibus  agebatur,  efficacUer  promovendo  tu  adeo  graves  inimicicias  incurristi,  quod 
tibi  et  consanguineis  ac  ramiliaribiis  luis  non  est  tuUini  exlra  tiiam  diocesim  liligare. 
quare  humililer  pclebas  a  nobis,  iit  orcurren-  luis  ei  illoruiii  iii  har.  parte  dispendiis 
mbericorditer  curnreiiius.  aus  ilaque  per^iiam  tuam  dignam  speciali  gralia  repu- 
tanles  ac  propter  hoc  luis  supplicationibus  indinalii  ut  tu  et  dikelua  filhw  nobflia  u 
vir  Aleiander  gerinanus,  Henricus.  rector  eeclesie  de  EUeräbeim  lilius  ejus,  nepos 
tui,  necnon  0[tto]  scolaslicus  Tlonaugensis  eeclesie,  tuus  clericus  specialis  lue  dio- 
cesis,  qni  Ubi  lideliler  iu  diclo  npgocio  astilil,  cxlra  diocfsim  ipsarn  per  litteras  nposln- 
licas  impelralas,  per  quas  ad  citationerii  partium  minime  sit  process'uni,  vcl  ctium 
impetrandas,  que  de  presenlibus  pleoain  et  expressam  mentionem  non  fecorint,  con-  i» 
veniri  vel  trabi  ad  jadidum  uaque  ad  biennium  non  pusätia,  dommodo  infra  ipsam 
diocesim  coram  compelenli  judice  parati  aiüs  Interim  conquerenlibus  de  vobia  juslilie 
pleiiiluditiem  exhibere,  vobis  auclorilulc  presetilinm  imlulgernns.  milli  etC.  QOSlre 
concessionis  etc.      datum  Lalerani  16  kalendas  jaDuarii^annu  priuio.  * 

r  au«  Reg.  Vat.  tom.  ?  /  /»l  rCÄ  .  H 
OtimclA  datmeh  Itei  Schöpflin  Ah.  dipl.  1,  419  nr.  571  mit  dem  intümlifJuH  Datum  1366. 

?0I.  Pnhst  Alexander  IV  i/raährl  Bischof  Heinrich  ton  Slraßhurg,  daß  er 
mtl  A'mwtlliffKaff  des  lilraßburffer  Donuapilels  seinen  Neffen,  Jleiurich,  Reclor 
der  JCirdke  wm  Sberekem,  ah^  Canoniau  m  da  Capitel  mtfkeime»  d&r/e.  19ÖG 
JiuMmr  7  JBo»  Latermt,  « 

U{enrico]  cpLjcopo  Ärgeotinensi.  ex  liiarum  scrie  lillerarum  acccpimus,  quod 
dileoti  filii . .  decanua  et  eapitulum  eeclesie  Argenlinenais  dn»  dileetum  61iuni  Hen- 
rieum  reotorem  eodeaie  de  Eberebdn  AiKOttinenais  diooesls  nepolem  tuum,  naluoi 
nobilis  viri  Alexandri  fratria  tüi>  dirigtnies  }>enivolentic  specialis  aflectuin.  cum  ad 

eos  canoniconim  rccoplio  in  ecolesia  i|)->a  Argenlincnsi  pcrlincat.  rlcrkninl  lilii  plena-  w 
riam  polestalem,  ul  rcclorem  ip>ntn  in  canonicum  instiliicre  vtileus  in  eailcin,  sed 
propler  quasdam  constitutioncs  et  cxcommuniciilionum  seuteulius  u  iegalis  aposlolice 
sedia  et  .  .  metropolitano  lod  contra  receptionea  quoram  Ubelad  prebendaa  et 
benelida  non  vacantia  promulgalaa  corum  et  tuum  in  bac  parte  desiderlum  perdnd 
non  poluil  ad  effectum.  cum  itaque  idem  clericus  de  honesta  vila  et  conver-  ■» 
satione  laudabili  commentletnr,  nos  propter  boc  etiam  obtenlu  tui,  qui  apinl  nos 
dignus  esse  dinosceris  gralia  speciali,  prcsenlinm  tibi  oiictorilate  cuncedimus, 
qualinus,  si  est  ita  et  dicti  dccauus  et  eapitulum  iu  pristiua  vuluululc  ipsum 


Digitized  by  Google 


1266 


113 


recipiendi  persisliint,  non  obslanlihus  preHictis  ronstihilionibii.s  sfnlenlüs  aul  cerlo 
canonicorutn  nuniero  juramenlo  conßnnalione  sedis  apostolice  seu  quacumque  firmi- 
lalc  vallalo  sive  dliqua  itidiilgeDlia  sedis  ejusdrai,  per  quam  receptio  ipsiua  valeat 
impediri,  prefatum  rectorem  ibidem  in  canonicum  et  fratrem  inatituer«  valeaa  et  de 
prebenda  nuUi  alü  de  jure  debita,  si  vacal  presens  vel  quam  cito  se  facultas  obtu- 
leril,  providere,  premissis  conslilulionibtis  et  senlenliis  ac  nuniero  ])ost  ipsius  recep- 
tionem  iu  suo  roborc  duraluris.      daluin  Laleruui  7  idus  januarü  aano  secundo. 

Y  «M  Stg.  Kot.  im.  24  fd.  1«9. 

202.  Meixicr  und  Rath  der  Stadt  Slraßburg  bt-nrhunden  einen  Güterkauf  im 
Koiugshofen  durch  das  Straßburger  St.  Jo ha nnes Hoste /\    1250  Januar, 

So  köflent  die  f'niwen  einen  liallan  und  zvvenczig  frühlbcr  aeker  luiil  ein  inct- 
telin  iu  Hcrmaunes  gesseiin  gelegen  in  dem  büu  zu  Kungcshuveu  für  lidig  eygeu 
one  alleine  das  metlelin,  do  get  aniweders  ein  pfening  oder  drie  heilbelinge  sft  sinae 
von.  ambe  Agnes  bern  Reimbollea  selgen  dohter,  der  do  hies  Sl&benweg,  und  hern 
Hugen  von  Rodcsbcitn  ein  rilter  irs  elicben  mannes  umbe  sebs  und  drissig  marg 
lülers  unrl  ISliges  Silbers,  nntl  seczenl  sieb  ftcb  sclmldener  und  wer  der  selben  ackcr 
und  banl  ufgen  alles  das  relit,  daz  sü  an  deine  selben  göle  bellcnl  oder  haben 
m6blenl  in  diebcinc  wis.  und  des  z&  einer  gezügolsse  so  l&n  wir  ReimboU  Clawes 
aÜQ  burgernieister  und  der  rat  von  Strasburg  fcunt  allen  den,  die  disen  brief  aebent 
oder  l^reni  lesen,  das  dirre  W  in  die  wiae,  so  do  vor  geacbriben  alftl,  geachebcn 
ist,  und  haut  des  unser  stete  gros  iogesigel  gehencket  an  disen  brief.  der  wart  geben 
in  dem  inonnt,  der  do  heisset  Genner,  des  jnres,  do  inen  zalle  von  gotzbürte  zwcilf 
bundcrl  jar  und  bclis  und  tunlczig  jar.  und  des  3(Q  einer  merer  sicberbeil  !>u  was  do 
bi  Weczel  von  Eckeversheim,  Heinrich  von  Wolfgangesbeim,  Peter  Nope,  Görliu 
HarluDgea  dobterman,  Bordcart  Spender  der  juoge,  der  swarcs  Johannea,  Heinrich 
Marsilie,  Nycolas  Zorn,  R&Iin  Ripelin  der  junge,  Reiinboldo  Virnekorn,  C&ne  Sftner, 
Jobannes  Erben  sün  ribtcr  des  rales,  Hug  Ripelin,  Burckarl  sin  s6n,  Reimbolt 
tSlübenweg  und  ander,  die  öch  do  bi  waren. 

R  ttu$  Slrafib.  Iloap.  A.  Prot.  8.  Hue  206  fd.  1.  Deuttchtr  Autmf  dar  Mluntdkn  Ur- 
kunde von  einer  Hand  des  14.  JtArh.  ^fertigt.  (Schtdte.) 

t93^  PaM  Alemmier  IV  tHgt  im  BUeiof  von  StrtU^mf  ««/;  tUu  3faniai 

Pabst  Jnnocenz  IV  auszuführen  und  die  KitthtVän  Dossenheim  Konrad  dem  PfSrt/wr 
du  St.  Thomassliftes  tu  StraMurf  zu  terleihcn.  1256  Man  14  Rom  LttttrtM. 

.  .  Epiacopo  ArgenUnenai.      cum,  aicut  dileclus  filius  Conradus  portonarius  ec- 

clesie  sancli  Thomc  Argenlinensis  nobis  expo.suil,  felicis  recordationis  I[nnoccnlius] 
papa  predecessor  noslcr  tibi  suis  dederit  liltpris  in  mamlalis,  ut  ccc!c5iam  de  Dosenbein 
lue  dtoccsis  ad  coUationem  abbali«  et  convcnlus  de  Swargaiie"  ordiuis  sancli  Bene- 


«)  Wohl  «fneiml«!  /fc"  Swmbt. 


15 


114 


1356 


dicli  ejusdem  diucesis  pcrlincnletii,  quam  Johannes  reclor  ecclesie  ipsius  paratus 
erat,  ul  dicebatur,  litiere  resigoare,  ipsius  iibcra  rcsignatione  recepla,  eam  sibi  con» 
ferre  curaresi  dummodo  nullt  alii  apeeialiler  defaeretur,  inducena  ijiaiim  vel  isdaoi 
faciens  in  corporalem  ejuadem  posseasiunem  et  defendena  induclnm,  contra  In,  lioel 
eedem  litlere  tibi  fuerint  pnsentalei  tandem  propter  ipsius  predeceasoria  oMtum  in  » 
hujusinodi  negocio  minime  procpssisli.  nolenles  igitur,  ul  idem  Conradus  spe  con- 
cepla  de  gralia  sibi  lacta  fruslrelur,  niandaraus.  qualinus.  si  est  ila,  in  npgorio 
ipso  procedas  juxla  litlerarum  coaliDcnliam  earuDdcm,  non  obslaote,  quud  idum 
rector.  qui  vocatur  Nlooiaua»  Johannes  per  errorem  in  eiadem  litteris  dicebatur. 
datum  Lalerant  2  idus  marcii  anno  secnndo.'  i« 

V  «tu  Jt«.  F«t.  t«».  9S  fil.  S58, 


SM.  PaM  Ahxandtr  IV  übertr&gi  dm  Abu  det  Kloster»  Beai^ri,  dem 

St^olastictis  des  St.  Salratorstiftes  ton  Metz  und  dem  Thesaurar  des  S'l.  Pelerstifles 

iit  Slmßburff  die  L'ufi'r^fifchoif/  imd  l' ntsrheidun f/  (frx  AY/Y'/f'W  zvisrlen  d>m  Straß- 
hur/fcr  DnmproM  Wall/fr  und  dem  Probst  ton  Uoslach  vber  die  Kirche  von  Zins-  i» 
xceihr.    1200  Mm  7  Rom  Lateran. 

.  .  Ahbali  monaslerii  RcDiprali  üislerciensis  ordinis  Tullensis  diocesis.  .  .  srola- 
slico  eecksie  sancU  öalvaloris  !k}<-leui>iä  el  .  .  Ibt-aaurario  cccleäie  saucli  Pelri  Argen- 
tinensis.  sua  nobia  dilectus  filius  .  .  preposilus  ecdeaie  Hasilacm^s  pelitione 
mon&lravit,  quod  Walleras  preposilus  ecclesie  Aigenlinensis  asaerens.  quod  ii»e,  cum  •> 
quo  sujier  piuralitute  benelicioniin  erat  per  sedein  aposlolicam  dispensatiiin,'  advacaalem 
ecclcsiam  Zniisw  ilrc  Argt^nlhici  sis  iliuccsis  curam  atiimaruni  bftlicnlcm  a  vcro  palrono 
ipsitis  lofi  iir.jlaüiacono,  ad  quem  de  aiitiqna  el  approhflta  el  hacleiius  pacifi'C  obser- 
vaia  consuemdine  insliluliü  recloris  in  cadeni  perlinel,  fuerat  canouice  prescntalus 
et  quod  ideui  preposilus  Hasiiacenstis  ioslilulioni  aue  ejusdem  ecclesie  se  contra  joati*  » 
tiam  opponebat,  super  boc  in  couimuni  fonna  ad  te,  GU  scolaatice,  apostolicaa  lilteraa 
impetravit.  nos  igilur  volentea,  ul  Judicium  sine  suspilione  procedat,  le,  fili  Iheaau* 
rarie,  ad  pctitinnt-tfi  ipsius  j»repositi  Hasilacensis  ac  le,  iili  abbas,  do  Diriusqiie  parlis 
pruc'uraluruui  assensu  cognilioni  ejusdem  negocii,  nun  obstanle,  si  per  le,  fili  scola- 
stice,  vcl  per  Balduinuui  tuum  concanonicutn,  cui  diffiuiliva  litü  senlenlia  ac  recep-  so 
tione  lestiuin  resen'alis  in  causa  ipsa  commisisse  diceria  vices  luaa,  in  eodem  negotio 
eal  prooessum«  duzimus  adjungendoa.  quocirca  mandamus,  qualinus  bujusroodi  legi- 
tiino  servnto  prncfssii  in  causa  ipsri  prorediilis  per  vos  vcl  alios  nculri  parli  sus- 
pectus juxiii  priörum  conlincnliiim  Itlleraruin.  quod  si  non  omues  elc.  dalum 
Lalerant  uonis  Tiiiiji  anno  secundo.  .  .  •» 

r  au»  Heg.  Vat.  tom.  2i  fol.  167: 

•  Vntenn  13ten  April  135fi  brttäligt  l'abtt  Äknadn-  IV  der  Abtei  Xfuiceiler  die  Ueherlastung 
iar  X»«fcc  von  UolutUtuheim  durtk  Biae^,  Ata»  mä  Dmeapitd  reu  SirvBbwra-  ^"t  Big  V«l. 
tOM.  M  /U.  174». 

*  Ytrfft.  NT.  i99.  *» 


Digitized  by  Google 


1266 


115 


205.  Paltst  Alexander  IV  beaußragt  den  Ertbkcho/'  ton  Besttacon,  durch  die 
Strafln  der  MMommmkoHo»  und  iu  IMtrdid»  Rath  und  Bürgerschaft  der  SUdi 
Straßhurg  von.  ihren  Ftinigeligkeitm  gtgen  Sisehof  und  Cferut  der  DiSeeee  Straß- 
Hrg  a&sMukrtdign,   J256  Jvni  Ii  Anagni, 

«  .  .  Archiepiscopo  Üisuntino.  venerabilis  fraler  nosler  .  .  episcopus  el  düecli 
fiUi  cspilulum  Argenlincnse  ac  universi  prelali  et  clcrici  ÄrgenÜnftiMia  dvilit»  et 
diocesis  siia  oobis  petilione  mooslrabBiiI,  quod,  cnm  qnidam  cives  Argeotinenaes 
perditionis  filii  nonnuUos  cicricos  ac  personts  ecclesiasticBB  ordinis  videlicel  fralrum 
predicalorum  divcrsis  iojuriis  affecissenl,   qnibus<lam  eorum  graviter  verl)eralis  el 

to  quodam  de  ponle  in  aquatn  procipilalo,  quoilnin  vero  suspenso  el  ulio  yilliclo  divcrsis 
gencnbus  (ormeaLorum,  idcin  episcopus,  ut  quos  dei  limor  a  tnalo  noti  revucal,  äallem 
pena  coerceat  temporalis,  de  consilio  el  Bseenan  capiluli  prelalorum  et  olericorum 
predictoram  provida  deliberatione  ataluit,  ut,  si  qnis  laicas  earuDdem  civitatis  el  dio- 
oetis  «Uquem  cleriomB  sive  personain  ecclesiaslicain  sacrilego  ausu  occidere  aul  metn- 

«5  brum  muJilare  presumpseril,  ofBcia  cf  fcuda,  si  qua  tenehal  ab  ecclesiis  vel  personis 
ecciesiasticiä  prediclaruiu  civilalis  et  diocesis,  ipsu  facto  ammillat  el  ex  biis  nichil 
Iranseal  ad  heredes.  adjecit  etiam,  quod  ofBcia  et  feuda  hujusmodi  iafira  15  dies  a 
die  palrali  sceleris  per  cos,  sd  quos  eoram  special  coUatio,  aliis  eonferantur.  dictds 
qnoqiie  episcopus  de  predictorum  oonsiUo  el  assensu  contra  laicos  esruDdem  civitatis 

m  f>l  iliücesis,  qui  hujusmodi  sceleni  pcrpetrarenl,  el  postcritales  eonnn  qtiedam  alia 
sl.iluta  edidil  honesta  et  juri  coDsona,  que  reddundant  in  augmeTiluin  ecclesiBstice 
liberlalis,  ad  quorum  observalionem  episcopus,  capilulum,  prelali  el  clerici  predicli 
se  aslrinzeninl  pieatito  jaranenlo.'  Terum  magister  conauleselcommuQitas  Argen li- 
neoses  sc  DOonuUi  nobilea  el  mulieres  earundem  dvitatis  et  dtocens  contra  eoadem 

»  prelatos  et  dericos  proplcr  boc  conspirantes  eos  per  caplioncm  et  occupationem  boiHH 
rum  suorum  ad  infrinf^cndum  hujusmodi  statuta  nitunlur  compellere  in  derogalionem 
ecclesiaslice  libertaliä  ac  episcopi  preiatorum  et  clericorum  predictorum  non  modicum 
prejudicium  el  gravamcn.  quare  episcopus  et  capilulum  prelali  cl  clerici  predicli  nobis 
bamtliler  anpplicaniDt,  ut  providers  ipsis  super  boc  paleraa  sollicitudine  cararemus. 

•0  quocirca  mandamua,  quatinus,  si  est  ita,  msgislrum  consules  uniTersitatem  nobiles 
et  mililes  prediclos,  quod  ab  ipsorum  injuriis  super  hiis  omuino  desistant,  monitione 
premissa  per  excommtinicntionis  in  prrsonas  et  in  terras  eorum  intfirdioti  scntcntias 
appellalione  remota  compcllens,  scntcntias  ipsas  usque  ad  salisraclionem  coodignara 
singulis  dtebtts-  domiikicis  et  festitis  pulaatia  eampaois  el  candelis  aceensis  publice 

«  Buncies  et  Aicias  ab  sliis  per  oornia  locs,  in  quibua  espediie  videris»  nonciari,  non 
obstaale,  si  predicle  conununilati  vel  aliquibus  aliis  a  sedc  apostoUca  ail  indultum, 
qnod  extra  snam  civitalem  vel  dioccsim  Iraiii  non  possiiU  in  catisam  per  litteras 
aposloUcas,  que  de  iudultü  bujusmodi  plenam  clcxpressam  dod  fecerinl  menlioDem, 


■  Fciyt.  VB,  I,  3UB  nr.  346  StnMmrjfir  ^HodiOttalaten  tarn  Jphn  tML 


Digitized  by  Google 


iie 


1256 


et  ooBstilutione  de  duaJms  dieti«  edita  ia  condlio  generali.^  datum  Anagoie  3  idoa 
Jqhü  anao  secundo. 

V  mu  Stf.  V«t.  (gm.  M  fii.  ITt» 

JEhaANl  bri        AnakeUi  FaMmum  f.  7.  nt.  8S.  VtrtH,  ÜB,  /,  301  Jim.  ». 

804».  Pebtt  Altjeanthr  IV  bwi^rttgt  den  BrsHteko/'  ao»  Betmteeitt  er  mSgefSt 

die  AufrechterhaUuiiff  der  von  Bischof  und  Olerue  der  Di'/cese  Straßbnrff  gegt»  die 
OewatUAaim  der  Laien  erlassenen  äioMen  sorgen..  1256  Juni  H  Anagni. 

.  .  ArcbiepiBcopo  Biaanliao.  hUs  etc.  asqve  comnunita.  saue  petilio  ▼enera- 
bilis  fratris  DOatri  . .  epiteopi  et  dilcclorum  filiorum  capituli  Argenlineosis  ac  iiniver- 

soruin  prelatorum  et  clericorum  Argenlineosis  civitatis  et  diocesis  nobis  exhibita 
conlinebat,  quod,  cum  quidam  cives  Argcnltnenscs  etc.  nsqne  tormenlorum,  idem 
episcopus,  ul  quos  dei  limor  elc.  usque  assensu  capituki,  prelatorum  el  clericorum 
predictorum  detiberalione  provida  statuit,  ol  si  quis  laioas  earundein  civilalia  et  diocesis 
etc.  usque  ad  beredes.  adjeeit  eliam,  quod  offieia  et  fenda  hujusmodi  etc.  uaque  ooDfe« 
Taotur.  insuper  diclus  episcopus  de  predicluruin  coosilio  el  aasensa  oonlra  laieoa 
carundem  civilalis  et  diocesis  elc.  usque  lilx  i  cum  oulcm  nos  conindcm  epis- 

copi  rfi|iiltili  prcliiiünitn  clrricorum  supplicalionibus  incliiiali  slaluLa  hujusmodi, 
proul  sunt  houesia  et  Juri  conaona,  rata  hat)enles  et  grata  ea  auctoritate  apostolica 
dmerimoa  confinnanda,'  mandainiis,  quatinoa  statuta  ipsa  faeias  per  oenauram  ecde* 
aiaaticam  appellatione  remota  firmiter  olisenrari.     datum  ut  aupra.* 

V  aus  Heg.  Vat.  Um.  U  Jol.  170. 

207.  Pabst  Alejander  JV  gibt  dem  Eribischofc  von  Bcsancon  den  Auftrag,  er 
vioge  Rath  und  Bürgerschaft  der  Stadt  Straßburg  dazu  bewegen,  daß  sie  iArem 
Olenu  wieder  /Wt«  Au^khr  und  Verimif  te»  CMreide  und  Wiein  gestaUen.  1256 
fyni  Ii  Anagni. 

Eidem.'^  exbibita  nobis  venera biiis  fratris  uoslri  .  .  episcopi  Argeulinensis  el 
dileclörum  filiorum  prelatonim  et  cbsri  Argentinenste  civitatis  et  diocesis  petilio  coo.tir 
nebat,  quod  . .  magister  conaules  et  uuitreraitas  civium  ArgenlinensiQm  de  novo  prp 

aue  Tolunlolis  libilo  slaluerutil,  ut  nullus  de  civitate  ipsa  bladum  vel  vinum  asportet, 
sicque  pretexlu  staluli  hujusmodi,  quoininns  prelali  el  clerus  predicli  bladum  siiura 
el  vinum  de  diclo  civilale  pro  suis  utililülihus  possiiil  pxlrahorp,  impedirp  prcstiiniml. 
si  vero  aliqui  ex  prelalis  vel  cltro  prcüiclis  bluduui  vcl  vinum  suum  in  eadem  civi- 


I  Ytr^  S.  14  Aim.  1. 

»  Vergi  nr  20'j  uwl  rn.  I,  »58  nr.  349. 

3  VergL  UB.  J,  301  nr.  40L 

*  Vtt^  Alt  Datum  von  nr.  SW. 

*  Vergi.  «r.  XOQ. 


1256 


117 


late  vendi  faciunl,  laagister  consules  el  uniTArsilad  prcdicli  ab  eis  quandam  sunimam 
pecunie  contra  jtisliliam  exiguiit  et  exlorquenl  in  derogalioiiPtti  libertatis  ecclesiaslice 
ac  prt'lalorum  et  cleri  predictorimi  |)rejudicitim  el  grnvnrnen.  quare  cpiscopus  prelali 
el  clerus  pretuli  nobiä  liuraililer  supplicarunl,  ul  pruvidere  ipsis  super  hoc  palcrna 

i  sollieUttdine  curaremDs.  quocirca  mandamas,  quatinuar,  si  «sl  iia,  eosdeni  magislnindi 
oonsules  et  univeniiateiD,  'quod  prdalos  el  denim  predicU»  Uadum  el  vinum  suum 
de  civilale  ipsa  extrahere,  proul  facere  consucveruiil  a  tempore,  cujus  memoria  non 
exislil,  ac  cos  bladtim  et  vituim  suum  vendi  facere  sine  nlicujus  exaclioue  pectinie 
libere  patiantur,  monilione  premissa  per  excommunicalionis  in  personas  et  la  civi- 

10  talero  ipsam  inlerdicli  senlealias  appetlalione  reinola  previa  ratione  compellas,  non 
obstante,  si  eis  vel  eorum  aliquibus  a  sede  aposloliea  sit  induUnm,  quod  exlra  suam 
civilalem  vel  diocesim  Irahi  non  possint  in  causam  per  liltem  aposlolicas,  que  de 
indullo  bujusmodi  plenam  et  expressam  non  fecerinl  menlionem,  el  oonsUluUone  de 
duabus  dietis  edila  in  concilio  generali.      daluoi  ul  sapra.' 

1»  F  mn  Rig.  .VaL  UmküfaLm. 

208.  Oritlfrid  roii  Ginxheim,  Straßburfffr  Pffrfffr,  mif  x^inn'  G^mffMin  Junta 
schenkt  seine  Oütey  in  Odratiheim  und  Niederhamberffen,  sowie  Baus  und  Hof  auf 
dm  Rossmarkt  in  Stmßburg  dem  Sf.  Markuskloster  daselbst.    1256  Juli  8. 

Omnibus  Christi  fidplibus  presens  scripluin  intuentiitiis  (lultridns  dictus  de  Giiunes- 
»u  beim  civis  Argenlinensis  noticiam  subscriptorum.       uolum  sit  universis  el  singulis, 
quod  ego  Gotfridiia  dictua  de  GunDeaheimdvis  Argeutioeiiais  una  cum  uzore  mea  Joota 
bona  mea  in  Odrazhusen,  in  Hogesbergen  inferiori,  doroum  et  curiam  in  foro  equorum 
civilale  ArgeDtina  pro  remedio  aniine  mee  ac  uxoria  meeeoatuli  moDaaterio  aahcli  Hard 
Arj^ciitinensi  ctim  pleno  jure  verc  proprielalis,  rorpora!»»Tn  ipsis  Iradens  posse^sionem 
»  liiere  partler  el  ubäuhile.  convenlus  vero  predicli  niona^leni  pruimsil  leceplurum 
in  cousorlium  suum  uxorem  meara  prediclam,  si  forte  ipsa  supervixeril  me  defunclo. 
ad  hujua  igilur  facti  evideiUiam»  ne  qua  in  poaterum  super  hoc  calumpnia  oriatnr, 
Presens  inslrumentum  super  predictia  coDfeclum  sigillorum  civiiatis  Tidelioet  Ar|^nli* 
ncnsis  ac  predicli  convenlus  appcnsionibiis  dtixi  roborondiim.       acta  sunt  bec  anno 
ao  domini  1250.  8  idus  julii.  Icslcs  vero  supi adirle  donalioiiis  sunt  dttiniiuis  Fridericus 
inter  mercatores  el  duo  filii  sui  videliccl  dominus  Cäno  diclu:^  Suaer  el  Kridericuii, 
Nidiolaus  filius  domine  Berbtelioe,  dominus  R&do)fus  de  Vegeräheim*  Guniherus 
dieU»  Kassenorei  Sigelinus  apud  sanelnm  Tboroam. 

8  sm  StnSb.  St,  Ä  Vofd.  DniwliB.  Qav. .%  70.  «r.  «ift..  c  ^  «v-  fcwi.  A&v*. 

»  209.  Alexander  IV  pspa  episcopo  Argeotinensi  petilione  sua  monslranti.  quod 
Jnuoeentius  IV  papa  devotionem  suam  el  ecciMie  sue  necessilatem,  quam  prek-xiu 
n^otioram  generalis  ecdesie  per  snoß  inimicos  incurreral, ,  diligenter  allendeos  ipai 

'  Vergl  »r.  äOü.       ■  •       ■  ' 


Digitlzed  by  ÜOOgle 


118  1256  —  1257 

pro  eitpectieudts  mnllis  eoclesie  sue  debilis  indulseril.  ui  frucltts  prelulurarnm  digut- 
UliiiD  et  «üoniui  beneficiurum  ecclesiaslicorum  in  civitate  ei  diocest  vacanlium  possei 
nsqiif  flfl  cettmn  lenipus  jerciperf,'  seil  lempore  elapso,  cum  fcdesia  adlitic  gravi 
utiere  debilorum  preuialur,  supplicanti,  predicte  graliam  concessiunis  juxla  lenureui 
lillcninini  predeoeamris  am  ntque  ad  dnos  aunos  adbuc  a  die.  quo  liUeraa  has  recft-  • 
peril,  eompnlandos  prorogari  prorogat.  ■pelitio  Ina  Dobia.»  dalum  Anagnie  5  idua 
jiilii  anno  secuudo.   £^56  Jnli  Ii  Anugni. 

YtMSef.  K<il.  Um.  2i  fd.  m*. 

Sil.   Berllioldus  decanus  Argeutiiu-nsiä  preposilus  Honaugeusis,  prupter  tenui- 
latem  prebeodaram  eoclesie  Honaugensis.  froclus  ecdesiaram  in  Boderswilre  et  in  lo 
Hallei:«,  quarura  coUalio  ed  ipsnim  pertinet.  ad  dislribullottea  quotidiaoas  denariorum 
eidein  ecclesie  conferl.*   acum  propler  lenuilalem.»      aolum  anno  domiai  1257, 
3  idiis  februarii.   1257  Ftkrmr  U, 

T  aus  sirufh.  UM  ,let  Prietttr-Siminctn  Copialbneb  toh  St.  Ptttr  M  139  im  dir  Sekr^ 

des  ITlen  JakrK  t  IS 

211.  In  einem  in  Gfjnnrart  des  iisc/wflic/ifn  Offi:tn(f!  ahffe.frhhss'i'nni  Kauf- 
briefe zwischen  dem  Schultheiß  ton  Hüriigheim  und  dem  licholaster  Otto  con  Hönau, 
Aecker  im  Bann  von  Hirligheim  betreffend:  aclum  auno  doniini  1257,  kalendts  uiaji, 
preaenlibua  doinino  Rftddfo  de  Vegersheim  plebaoo,  Berhtoldo  de  Inferno,  Hugo 
clerico  diclo  Lembelin,  Fiiderico  diclo  IlellegreTe,  Heinrico  diclo  Traben,  Sifrido  de  m 
Sl&Uheim  el  pluribua  aliis.'  1257  Mai  l, 

T  amt  SInßb.  JUm.  Ä.  Vit^Mnadt  ü  feL  90*  «p.  mt.  tte.  XIV.  (Sdu^). 

212.  Alexander  IV  papa  prei>osilo  et  capilulo  ecdeaie  Argentinenaia  facollalem 
eoncedil,  Albertum  de  Sletnburnem  canonicuin  Haaelacenseni  dadum  in  eodefi«  soa 
receptum  nuno  per  eonslitutioiiiem  pape  *  exclosum  rccipiaudi  de  novo  in  eodeaia  sua.*  u 


«  Vergl  «r.  188. 

<  Um  tkimtlbeH  Zweck«  iUterirägt  B[«rtJioldaa]  ciutos  Aigeutineom  et  prepoaita$  UoMagenus 
thf  BtHtmer  Kir^  iwdk  Mcfc  TilUmtionra  ia  Bettmliovaii,  in  Rommg  «t  ia  H*tt«B«.  1S64  Juni  7. 

Ebenda  fol 

*  In  einer  Urkunde  der  Herren  von   Wuttenbenj  von  J35T  Januar  13  Geisingen  ericltemt  unter  m 
ätmXoi^em  Ctandji»  canonicas  ecclesie  Argenlincngis  und  ISU'  März  4  in  einer  Urkunde  GrnJ  Hart- 
mmmt»  «pm  Grienitgm  äla  Zeuge  AillMrtiu  da  BlaBkiii»t«iii  Argsutinuitia  »t  Cii(«teiui«  eanonieoi.  Yer^ 
WistenAerf  ÜB.  K»  163  nr,  1418  «Mf  198  «r  i#M. 

«  Die  OuatiMi«»  Adfl  Mmaden  17  «m  19K  J^irä  S  atgen  ^  AnwartiO«^  «.  IMOatt 
nr.  16776.  ■» 

•  A1n»iider  IV  popa  prapoaito  «t  capitolo  «oelnie  meti  Patri  Airgni(tn«i»i*  pro  BrboM  et 
Nicoiao  de  Argentina  rlrnri!«  in  (>rr1p<tin  sua  receptis  et  exclnsis  concedit  eandein  facultateni.  datWIl 
ViUtbii  17  kalendas  aogaati  anno  tercio.  13i7  Jidi  16  Viterbo.  Au«  Reg.  Vat.  Utm,  35  /o/.  Gl. 


Digitized  by  Google 


1257 


110 


•licet  sicut  aoeepimua.»  dalttm  ViterbÜ  3  oonaa  jnlii  auDO  lercio,  f257  Juli 
5  VUerbo, 

F  oiM  Sqr  Firf.  («M.     /rf.  S9*. 

213.    Bischof  IL:- in  rieh  ro,/  /Slraßöiny  und  Laiid'ifiif  fLiurlch  Sigehert  hfur- 
s  künden  <hii  rrl/i>'ils$/iruc'i  ihn-r  Vertreter  in  dem  6'lr^tle  iirisc/ieu  der  Gemeinde 
Lipshtim  hhU  dem  Kloster  6t.  Arbogasl  Uber  ein  Wegerecht  uud  de»  Besitz  zweier 
H8fe  tu  Lipfiem.  1257  Auffiut  tor  der  Kireh*  bei  Lipsieim. 

ii[einricus]  dei  gracia  episcopus  Argentinensis  et  comes  Ilfeitiricus]  Sigcbertus 
landgraviaa  Akacie  univenis  presenlem  paginam  inspcciuriä  perpetoam  in  domioo 

10  saliitam  enm  nolicia  aubacriptonmi.  noverint  aniT<ersi,  qnos  nosae  faeril  opor- 
(anum,  qaod,  cum  universitas  villc  in  LupoUeszhcim  diu  contendisaal  cum  preposilo 
cl  convenUi  snncti  Arhogasli  exlra  iniiro<i  Argenlinenses  ipsor^qrie  sepiu«;  miilliiili- 
ctler  gravasset  super  eo,  quod  dicla  uniwisitas  volehal  et  «iicebal,  se  habere  dcbcre 
viam  unaiD  publicam  per  quosdam  agros.  qui  dicunlur  gcbrelte,  sitos  in  superiori 

»  canpo  in  baono  diele  ville  Lupolleasheim  juxla  aquam»  qae  dieilur  Andela,  apec- 
lantes  jure  proprielatis  ad  dictau  ecclesiam  aaocti  Arbogasli,  super  co  eciam  ipsa 
universiUis  contenclissct  rnm  ipsis,  quod  curia,  quc  dieilur  sedelhof,  aliu  curia  sita 
juxtfi  supcriorc  [prciimn]"  in  diclH  villa  Lupollc^}lcin1  dcberenl  esse  nlmrndo  pjus- 
dem  universilalis,  taudem  procuratores  noslri,  videlicel  Ollo  plebanus  sancli  Marlini, 

M  Friderieua  de  Eralheim,  Wallberna  acnlledia  in  Eralbeioi,  quos  noa  misimua  LupoUeas- 
heim  ad  cognoscendum  de  Jure  ntriuaque  partia  auper  via  euriia  antedietia  et  ad 
decidenduni  diciam  cotiiencionem  aeu  diacordiam  inier  jain  diclas  partes,  aie  deoi- 
dcrunl  staluenlcs''  per  diffinitivnm  senlpntinm,  audilis  hincinde  propositis,  prcsUlo 
juramenlo  ex  parle  preposili  el  conveiilus  predicloniin,  quod  agri  ipsi  curie  jure 

&  proprielatis  speclarcnl  ad  ecclesiam  sancli  Arbogasli,  quod  prefala  universilas  nicUil 
juris  decetero*  habebit  nee  aibi  vendicare  potent  in  cariis  agris  anledictia  nee  eeiam 
aliqueoi  transitum  vel  viam  aliquam  per  dictoa  agros.  ne  aulem  inier  prefataa  partes 
super  preiiiissis  nliqna  vulcut  in  posteriim  queslio  vel  discordia  suboriri,  prcsens 
]>;igin;i  perpcUio  diirnltir;i  csl  super  aritcdiclis  cotiferla  fei]  sif^illts  iioslris  in  omnium 

»0  premissorum  niemuriam  sollempniler  communila.  aclum  anno  domini  l'dbl  apud 
Lttpolteastheira  ante  ecdeaiam  meaae  augusiu,  presenübua  Gonrado  milite  de  Geis- 
poltesiheim,  Heinrioo  diclo  Rybiaen.  Hugone,  Rircardo  conversia  aancti  Arbogast! 
et  dida  aniversilale  el  alüs  quam  pluribus. 


214.  Alexander  IV  papa  decatio  eccU-sic  sancli  Leonardi  ArgeiUinensis  diocesis 
mandal,  qualinus  ad  provisionem  Conradt  canonici  ecdcsie  aancti  Tbome  Argenti» 
nensia  procedat,  pro  quo  lonocentius  papa  predeoeaaor  decano  et  capitulo  iUioa 


Ji      Siranh.  nr:..A.  0.  \VA  fit.  ST»»—»»»  C^ttttmA  MM  at.  iIrfteyMf  in  imSOiifiSi 


des  ICten  JaArh. 


120  1257  —  1258 

ecclcsic  super  rorcptioiif  el  provisioiie  sc^rii  la  dircxeral  el  qui  cx  eo,  quod  qui- 
bdstliun  anlea  receptis  (iiicloritale  jirupria  eorundem  decani  el  capiltili  et  aliis,  pro 
quibus  posliuodum  scriplufti  iiieral,  <le  prebuitdalibus  beneüciis  ejuädeni  ec(:lcsie  pru- 
•  Visum  eral»  sibi  metuil  prejudiciuin  gen^ari.  >pro  dileclo  filio.»  datum  Vilerbü 
idibua  novembria  anno  lereio.   i257  Nevemkvr  13  Viterio.  • 

r  aus  Heg.  Vat.  tont.  25  fol.  96: 


215.  Alexander  IV  papa  abbali  moiiaslcrii  de  Geugenhahc  Argenliueosis  dio- 
cena  mandal  oblentu  P[clri]  diaeoni  eardhialta  aappÜoanlis,  qualinus  Renbt^o  de 
Gengenbaeb,  eapellano  epiaeopi  Argenlmensia,  reclori  eoeleaie  de  Haaeta  pelenli, 
quod  ipse  dndum  in  eerlesla  aancti  Peiri  Argenlinenst  eanonice  receplus  sil  in  cono-  i« 
iiicutn,  verum  quia  rereplioncs  prcbendas  oxpeclanlium  vncntiirns  facte  in  eccle- 
siis  qualuor  dumtaxal  exccplis  p<T  conslilulionem  aposlulicaui  dccrcle  siiil  inanes,' 
recepliu  ipsius  sil  cassala,  de  prebeuda  pruvidere  procurel.*  «pelilio  dilecli  iiln.» 
datum  Vilerbü  5  idos  deoembris  anno  lereio.   S9Ö7  Jkcmber  9  Viterio. 

V  aut  lieg.  Vat  lom.  25  fol,  III.  i5 


216-  Alexander  IV  papa  decano  el  cuslodi  eccle:>ie  sancli  Lronardi  Argenli- 
npii?>i5*  dionpsi«?.  prrpfisiius  Argenlinetisis,  naliis  nobilis  viri  dnmiiii  de  nprol«eke, 
cl  Conriidu»  clericuä  coiisanguineus  suus,  fraler  doiniuoruin  de  L^lenberc,  Argetili- 
nenais  diooesia  proposueruni,  quod  P[elrus]  sancli  Georgü  ad  Velum  Aoreum  dia- 
eonua  graeralia,  tone  apoaloliee  aedis  kgatua,'  ipeos  oblentu  oobiiiuro  eorundem»  «• 
qui  personaliter  ecclesie  negotium  prosequenics  ad  ipsius  prorooiionem  personas  et 
bonH  exponcronl,  in  «iios  cnpeüfinos  admisissel.  oblenln  nohilium  eorundem  papa 
mandal  illiä,  qualiuns  duos  capcUanos  in  ccclesiis,  a  quibus  sunt  per  consUtulioncs 
pape  super  revocalionibus  receptionum  exciusi,  ad  jus,  quod  ratione  provisionum 
seu  receptionum  bnjusmodi  eompetebat»  reslitaantea  ad  proviaiooem  eorum  in  ipais  n 
ecciesiis  proccdanl.  tex  paiic  (lilectorum.B  datum  Viterbii  9  kalendaa  marlü 
anno  quarto.    i268  Jf^ruar  21  Viterio. 

V  amä  Rif.  V«t.  tm  OS/A  SM. 

217.  Liopoldua  de  Otlenrode  abbatiaae  et  convcntui  inlbrioria  monaaterii  in 
Holienburc  bona  aoa  in  bannis  Ollenrode  elGertewIlre  sita  conferl,  ckwiino  Efberhardo]  m 

de  Entringen  arcbidiacono  Argenlinensi  nomine  roonaslcrii  recipienli  tradcns,  el  in 
manibus  domini  ^^  lalleri]  de  Gerolsecke  prepositi  Argcnlioenaia  loci  archidiaconi 


<  Verf/l.  S.  JIS  Anm  4.  i:.'racä/m(  irird  «m  JoAie  J^5äa/s  jadcxasedoapostolica  depulatus  m  a'iMm 
Streit  des  Klmtrrs  Kberaht^iinlir  HladtgMQlJ  cattot  tMCti  Pairi  AintMtuiniH.  Or.  Slfttßk, 
JUi^A  H  fasc.  180.  » 

*  Kei^.  &  m  Amm,  t 


Digitized  by  Google 


1961  —1268  131 

resignal,  quicquid  juris  quoad  proprielalem  sibi  compelil  in  eisUeni.  Wfalterusj  pre- 
positus  Argealinensis  sigillum  suum  appendil.  acta  sunt  Uec  anno  üotuiui  1258, 
meiue  fcbruarii,  presentibus  hiis  lestibua :  domino  E[berbtrdo]  de  EotriDgen  arebU 
diacono  Argenlinensi,*  magistro  Clonrado]  Leitreche  eanonioo  ceelesie  sancU  Tbome 
Argealinensis,  domino  Lamperto  caoonieo  codeaie  infeiioria  monasterii  et  aliis  tfwm 
pluribus.  1258  Februar. 

B  (uu  Straßb.  Ba.'A,  Q.  fMc  27ö9  or.  mb.  e.  tig.  ftnd. 

218.  Anna  relirlu  Friderici  de  Alben  civis  Arpniiiiionsis  et  Johannes  clericus 
et  Gerbardus  laicus,  tilii  Friderici  et  Anne,  raliiicanL  Joiiaiiunem  omnium  bonorum 

M  aaoruin  in  baono  ville  Sande»  quam  feoerat  Frideiicus  pro  remedio  anime  ane  eoderie 
Omnium  Senetoram  Premonatratensia  ordinia  ATgentinen^  dyoceaia  in  hnne  modam, 
quod  eccleaia  predieta  tribus  preuominatis  personis  vel  uni  ipsorum,  quamdiu  vizerit, 
medielalem  provenluum  annuatim  prescntabit.  Cfonradus]  de  Wolva  archidiaconus 
et  .  .  *  ofOcialis  curie  Argentinensis  sigUla  sua  appendant.      anno  domini  1258, 

»  IG  kalendas  maji.*    t2ö8  April  i6. 

K  au*  Gen.  Ltmd.  Arch.  zu  Karhruhe  Vopiaibuch  tvn  Aüerheäigea  1  ean  1499.  S,  261. 

(Sekiauj 

219.  Alexander  IV  papa  episcopo  Argentincnsi  cüiiccdil,  ul  Johannem  clericum 
nepolem  suum  dudum  in  Argentinensi  ecclesia  receplum  in  canonicum,  per  consliln- 

10  Uonem  tarnen  pape  contra  receplos  ultra  qualernarium  numerum  in  ecclesiis  editam' 
eidusum,  ad  jus,  qaod  aibi  ex  receplione  hi^usmodi  competebat,  restituere  valeaL 
cex  tenore  tue.»  datum  Viterbii  5  kalendas  maji  anno  qnarto.  iSS8  AprU  <97 
VUerio, 

r  M  a^,  Fol.  «un.  m, 

s  220.  Aufzeichnung  über  Btntt  ttnd  ßinküufte  äeg  StmShirffer  DomeofUeU. 
[I8Ö1  April  —  1258  Aprü,] 

[N]ota  ^  census  ad  eommunilalem  tanlum  pertinenles. 

De  domo  Wolperti  in  curia  fratrntn'^  ....  item  de  area  super  vallum,  qtiod 
fuit  lobium  pclliilicum,  5  soUdi.  item  de  area  inier  ponles  Pavarua  dictus  Limeler 

M  ä)  Vr$prai$gUri  il.sr,.!  't'i,-t  N  i/,.'.v  itfc,'  thi,  r},itAr\{n  ht     h'  Fär  ,tfit  Bvfhtal"'»  N.   der  ah  laitiAt 

»atkjttrag(a  if träen  tiltit,  ht  J'iat:  gelautn.    c)  ft)r  du  Angnhe  dt*  Zimtbtlrajt»  ist  Platt 


•  Derselbt  erscheint  iciaki  ah  Zeuge  in  eimr  andern  Gülciivhenkung  für  Hohenburg,  bene.  Nieder' 
müntter  ton  12,->9  Aii;/ust  25  G  122»  cop,  chart.  see.  XVII. 

»  *  Jn  einer  Urkunde  von  1M58  Mai  7  teird  AllMrtu  de  TalaMMinfM»  eaasnian  ArgantiiMBiw 
«rwOlbit  «I*  nMtUgMtr  JUcftfcr  m  «mmw  SfnUt  it»  XJoiltn  St.  Mm  mä  im  Ihmitifi  äi  AmA 
S.  ÜB.  d.  Stadt  Basel  I,  344  nr.  396. 

*  Ver^  8.  118.  Atm.  i. 

VI,  1  16 


1251— 1268 


4  unceas  et  1  «enarium.  itcin  [iit]  domo  lapidea  inier  jiidoos  el  ollirot  ciirie  domini 
C[onradi]  de  Bniggc  20  soIhIi.  item  de  domo  lapidea  apud  sancluin  Andreain  ■  .... 
item  de  area  eidem  rontigiia  2  UDcee.  iteu  de  curia  regia  4  unoee.  ilem  de  domo 
dormenlarii  4  uncee  et  in  «nniversariis  domini  Ar[noIdi]  prepositi  *  et  Ut[rici]  de 
Erslein  *  10  solidi.  ttdin  de  prato  in  Sehiltenkein  30  solidi.  ilen  de  erea  in  Buten»  » 
bein  5  solidi. 

N[olo"[''de  feodia  dominonmi  ml  cointnuiulülein  pci lim-nlcs. 

De  Brokingen  2  libre  et  portorio  10  solidi.  ilcm  de  Wielandeshof  iu  MoUettheiu 
lOsoUdi  et  porttrio  5  solidi.  item  de  Jebensbein  4  libre  el  portario  20  toHü,  item 
de  Vorchbein  47t  portario  10  solidi.  ilem  de  IngoUesahe  10  solidi.  item  de  m 

if«^  *  Arnoltesbetn  15  unoee  et  portario  5  solidi.  item  de  W'ilgolthein  in  commetnoralione 
animarnm  pnnperibMs  5  soüdi  et  cominunilali  15  solidi.  ilem  de  Sclierwilr  1' lilire 
et  porlüriu  10  solidi.  item  de  SigüUeshein  4'  i  libre  el  portario  10  solidi.  iloin  de 
bleiugewirkc  frolres  de  Sleiga  2  unceas  el  3  dcnarios  el  Sifridus  de  (ioltensliein 
10  denarios  et  relicls  Lamperti  quondam  de  Steingewirice  de  Ugno^  ...  u 

p)f]ola'  census  de  areis  ad  cenam  lantum  pertinenles. 

De  area  in  Holwig,  que  fuil  Reinboldi  Glii  Nicolai  4^',  uncee.  item  in  Rinslet 
de  qnibiisdam  bonis  relicla  Viluli  10  solidos.  item  de  medio  Hubergen  cenobium 
de  Kunegesbruge  18  deoario:»  vi  relicla  Viluli  ibidem  14  denarios  el  obl[alas.] 

[N]ota«  census  partim  ad  cenam  et  partim  ad  commtmitatem.  « 

De  curia  prepositi  ante  monasterium  25  libre  minus  12  denaiüs,  de  biis  2  libre 
oeduot  ad  remedin  et  }iorinrlo  10  solidi.  ilem  de  curia  dicta  Slcinbok  3  libre,  de 
hii3  cedtint  4  uncee  ad  remtdia,  reliqiii  sunt  rommunitalis.  preter  hpc  dnl  mnnsttr- 
nariijs  de  Wigfrshein  porkirio  10  solidos  de  Dorollcshcin,  ilcm  de  Hfllcnsheiu 
maiisurua  de  Wigersheiii  portario  3  UDceas.  '  preler  Iiec  recipil  porlariuä  de  itinowe  s& 
20  solides  et  de  area  in  Kunesboven  20  solidos.  item  de  area  in  Scherwilr  4  solidos. 
ilem  de  Ifunoltesbein  6  solidos.  ilem  de  Dnngesbdn  5  unceas  et  2  denarios.  ilrai 
de  Wesleboveu  10  solidos  el  de  Stuzbein  27i  unceas. 

[N]olfi«  vinum  qnod  lanlnm  ad  coinmiinitatem  perlinet. 

De  curia  el  vioeis  in  Hermutsbein  dimidia  carrala  cl  Ducum  2  quartaba.  ilem  w 
de  qualuor  agris  el  dimidio  in  Mollesbein^  .  .  . 
[N|ota  *  annonam  ad  coromunitatem  pertinenlem. 

De  Criegesbein  23  quartalia  ^iliginis.  de  Lulenhein  8  quartalia  siliginis.  de 
Bruscbewigersheio  10  seitsria  siliginis.  de  Veodenhein  13  quartalia  siliginis.  de 

•J  1h  lit»  frtieu  Rühm  tun  Ktm^  junfrfr  liattä  mit  hintterrr  ih»lt  t»>ijflrstjt,i  ULn.  Dte  Kehl  Jatur-  Si 
$feAfitde  I  itt  rolliUittd>g  ftitrurkt.     b}  Wit  M  «.  Bm  trgSitstn  census.     c)  Ramm  gtUuttn  für 
ZitttmpA*.   dj  Hm  Iii  «.    •}  Hm  M  «.    f)  Dmtr  ga»tt  Biatraf  ruf  Jtantr.   ff  Wi<  in  «. 
h|  JÜMM  frimm  ft^  tüuaitftttt.  ij  Vir  lei  <. 


1  .ItrajMnNir  iet  Dompnibtta  AtmU  «m  JMsybn  «m  HHt»  OtMer.  Kctyl  Ailtoekr.  /.  GuA. 

d.  Obrrrh  iV.  F  III.  19S 

«  AttniverMr  tVncA»  v(m  i'i#<«n  um  2:HeH  Februar.  Vergi.  Zciltchr,  /.  Getdt.  d  Obarh.  N.  F. 


Digitized  by  Google 


1261  —  1268 


133 


hac  aimona  dividuntnr  4  uncee  ad  remedia  et  2  quartalia  oedunl  pauperibus  et  tria 
quartalia  iribi»  saeerdolibua»  acilicet  camerario  unum«  aanoli  Laurenlü  unam  et 

manetnisse  unuui,  reliqiia  cediint  coroiaunitaU.  de  duobus  quartalibus,  que  danlur 

pauperibus  scolarihns,  dividil  ^wirvus  porlarii  per  quadrsgesiinain  preler  dies  dominicos 
5  in  inaue  tres  panes.  ilem  in  Thruhlershein  esl  prcdnun,  quod  fuil  magislri  Dielerici, 
de  quo  danlur  2  quartalia  siligiuis.  ilem  ia  Brusclitwigersheiii  de  bonis  Leitreeheo 
5  quartalia  sfliginis. 

[N]ola  *  aDDonam  ad  cenam  laulum  perUnentetn. 

De  Tulcluhein  3  quartalia  siliginis.  dcTubenkein  S  (juarhilia  siliginis  de  ÜeroUes- 

10  hein  sive  Offenhein  20  (piartalia  siliginis.  de  molendino  in  Quacceuliein  4  quartulia 
siliginis.  de  Suvelwihershein  8  quartalia  fiiligiuis.  de  Wulvesheio  25  quartalia  siii- 
^nis.  de  MunoUedidn  5  quartalia  sili^ola  et  5  quartalia  tritiä.  de  Wendenhein  14 
quartalia  siliginis  et  4  quartalia  iritici.  de  Tnihterdiein  10  quartalia  siliginis  et  ordei. 
de  Lamperthein  de  2'/t  manso  25  quartalia  siliginis  secundum  regulam.  de  Ful- 

11  criegeslicin  de  Qtinzoenhcio  de  uno  agro  4  sextaria  siliginis.  ad  cennm  in 
(luailraj^esima  Wallhenis  marscalcus '  in  Mazcenliein  Ü  (juarlalia  siliginis.  ilem  ad 
cenctiu  in  quadragt^sima  de  Oeispolsbeiu  de  3*/«  agro  1  quarlule  Iriiici. 

|N]ola  *  annoDsin*  eujus  medielas  pertinel  ad  cenam,  reliqua  ad  usus  oommunes. 
de  predio  in  Innenhein  96  quartalia  siliginis  ^  14  quartalia  ordei.  item  de  Oslehust 
»  14  quartalia  el  3  sexlaria  siliginis  et  lotidem  ordei. 

[N]nia  qne<!ain  huna  sunt  in  Riiiowe,  que  dcdit  episropus  BerhloW'is  f1f  Decke, 
que^'  parliui  ad  cenam,  partim  ad  communitatetn  et  partim  ad  rcmedta  yKTliiu  ul.  dv  liiiä 
danlur  siligiuis  et  aveue  quartalia  ' ....  de  bac  anuona  supplelur  per  aunuiu  deleclus 
cene  in  refeotorio,  qui«  oUni  dabantur  unieuique  brebendariorum  tres  qnarte  panis;  sed 
»  modo  datur  unicuique  integer  panis  el  bic  defectus  supplelur  cum  12  quartalibns 
maosumi  fnimenli.  preterea  per  dies  quadragesirae  dsntwT  io  maue  preter  dicm 
dominicam  4  cunei  et  dimidius  scolaribus  pauperibus,  qui  panes  fiiml  äc  tribtis 
quarlalibus  siliginis.  danlur  etiam  de  hac  annona  per  quadragesimam  siugulis  diebus 
dominieis  in  mane  2  uncee  pro  piscibus.  ilem  dividunlur  etiam  in  ipsius  episcopi 
■•  anniveraario,  quod  erit  7  idns  oclobris,  *  unicuique  prebende  nove  et  anlique  pre- 
aenU  in  vlgilia  6  deoarii  el  totidem  in  louaa  pro  defunctia. 

Nota  etiam  fralres  tenentur  dare  de  communi  6  libras  in  quadragesima  pro 
piscibus  in  refectorio,  quas  oUm  dederunl  de  Muccecha.  quod  predium  dudum  ven- 
dilum  est. 

n       Subsequenter  describuotur  bona*  iofra  et  extra  civilHlem  sila,  de  quibus  solvuntur 

•J  TTi«  te!  «.    b)  R.-!u.ä  ,,'hs"r.  ß,-  7/.>.>,i  -y,;'.-,    <i  Wi*  Mg.    d)  IFi*  M  «.    %)  D  fiwi. 
f)  ßttm  gtUutcn  fiit-  jitHsaagabt.    g)  boDi  auf  Hatitr. 


1  iMr  biscIiOßiihe  Marschau  Waithtr  erscheint  ^uktst  urkutuilich  l'J5l  Februar  j.   Vtrgl.  ÜB.  I, 
236  Aim.  1.  Im  SeHbuA  itt  tr  mUtrm  3itn  JuU  vtneichnet :  eodem  die  obiit  Waltlieros  «cultetas, 
*»  qw  dedit  8  agn»  fngifuoi  al  coriiun  ia  ll«xeiili«iii,  de  qoil>n$  dantiur  S  qiHUtolia  aUiginia.  VtnL 
Üätekr.  /.  «Mek  A  ObmJk.  y.  F.  III 

t  Jfifdlaf  LtriMi  «w  Teck  fortan  m»  Mm  Oeteitr  2SM. 


Digitized  by  Google 


124  1251  -  1258 

deotrii,  framcnlum  et  Tinum,  que  portarius  dividere  taietiir  firalribus  in  feslo 

jtm.  m    ADdre^o  apnsluH. 

Nola  ergo  primo  de  curiis  dominorum  inCra  civilatetii. 

De  curia  regis  20  soUdos  et  de  area  eidem  cooligua  lleinricus  sacerdos  4  uuceas. 
de  hüs  16  iinoei«  oeduni  «otumunilaU  4  uncee  ei  camenrio  10  denarii  Honowe  » 
4  denarii  et  11  twcee  dividunlnr  frairibus.  item  de*  curia  juxta  lapideam  portam 
2  uncee.  item  de  curia  parum  remola  a  lapidaa  2  uncee.  item  de  curia  prepositi  4 
uncee.  ilem  de  curia  diclu  Slcinbok  dal  commuDitas  4  unccas.  ilcm  de  curia  apud 
saiiclum  Georiutii  eliain  coiiumiiiilas  G  uticeas.  ilem  ■  curia  dicla  Danneche,  cui 
allinel  orlus  ad  WoltnauueäburDe,  4  UQcee.  ilem  de  curiü  aiUe  monaslcrium  dul  lo 
commuDitea  2  libras. 

[NJola^annoDam  extra  dvitalem»  quam  portariua  dividere  tenetur  oam  eenaibus 
jmm.  IT    preacriptis.  in  Oslehoven  de  agro  vinifero  C  kalendas  februarii  3  sexlaria  tritid.  in 
ret,r. «    campo  ante  rivitalem  de  uno  frugifero  idus  februarii  3  sexlaria  siligitiis  et  in  eodem 
.virtSB    campo  de  uno  agro  frugifero  3  kaiendns  aprilis  3  gextarin  siliginis.  in  Achenhein  is 
t€br.  n    de  1  agru  frugifero  15  kaleodas  marcü  3  sexlaria  »iliginis.  iu  CriegesLcin  Juxla 

Fitr.M   Rodeshein  de  3  agro  frugiferia  6  kalendas  marcü  uno  anno  dao  quartalia  siliginis, 
altero  duo  quartalia  ordei.  tercio  nichfl.  quin  sunt  tneolli.  hujus  annona  tereia  pars 

CL'dil  opL-ri  sancte  Marie  el  due  parlcs  dividuntur  fratribus.  ilem  de  3  agris  in 
Lampertlieiti,  quos  coli!  diclus  Zender,  8  sexlaria  siliginis.  ilem  in  Wikershein  sunt  3» 
12  agri  friigilVri,  dr  utiuquucpie  daiilur  3  sexlaria  siliginis,  Iiorum  duo  dali  sunt 
uärits    7  kaleuduä  apriiis  el  4      Q  iduä  apriliä, '  duu  autem  3  kalendas  junii  el  duo 
mit'si   4  kalendas  octobris.  item  in  Lamperibetn  de  2  agris  frugifena  6  idus  aprilis  et  in 
eadem  viUa  de  2  agris  15  kalemfais  Janaarü  de  biis  aimul  dantur  9  sexlaria  triüd. 
^1^^    in  Genebret  de  medietate  allodii  7  kaleodas  mard  1  quarlale  siliginis.  in  Scbafllolles-  <& 
A^t-iM    heiii  de  dimidio  manso  minus  1  agro  11  kalendas  scptcmbris  4  quartalia  trilici  et 
Jan.-;    2  quartalia  siliginis  et  1  quarlale  urdei.  iu  llcUenäheiQ  de  curia  7  idus  januarii ' 
ote.  II    7  sexlaria  fabe.  nota  in  Wilgollbeio  de  I  agro  3  idus  dccembris  et  iu  eodem  tUUi 
/Mi^  t   de  2  agris  4  nonas  junii  2  quartalia  siliginis.  in  Kscbofeshein  juxta  Bodealidn  de 
Kot,  u   1  agro  frugifero  14  kalendas  decembris*  1  qaartale  sfligiois.  ilem  Hlia  Sifridi  dedit  » 
in  lllenhein,  de  quo  in  Sermershein  <=  5  quartalia  siliginis  et  ordei  danlur.  in  Ergers- 
liein  dt-dit  Johannes  Olius  Johannis  burgravÜ  2  agros  vinlferoSt  de  quibus  danlur 
Märt  n    16  kalendas  aprilis  2  quartalia  siligiDis.  *■ 

•)  Jt  np.  de.   k)  ll^ir  Im  «.   c)  in  SwmmlMn  mt  mtinr  Jürntt  MWiyrftwfM. 


<  Im  SeMuth  mtid  unter  dm  heidm  XMcw  da  men  Xärt  «ml  A»  Sfen  ilpnl  rAMiy  /e  4  m^ri  » 

verteichiut.  Vergl.  iUihdu-  f  Gfs(h  <1  Ohrrrk.  \.  F.  III.  V?  f)r 

*  Im  Seäbueh  unUrin  aten  Januar  enigetragen.  Virgl.  Ztiluhr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh.  A'.  F.  Hl,  84. 
t  7m  StObuA  mferm  ISten  Nbmither  eingetragen.  VergL  Zeittdir.  f.  GettA.  4.  Chmh.  N.  F. 

JIl,  201. 

*  Im  Stdbueh  i$t  uuierm  6 tat  Odober  vermerkt:  Joluuinw  burgravios  obiit,  qai  dedit  i  agros  to 
TiaifciM  in  Eriarriidm  «t  in  Binwatheiai,  und»  dkvtar  i  «uftriftU»  nlisiiut.  Fciyl.  ZtiUAr.  f.  6e$A. 

4.  Cberrh.  N.  F.  III,  S96, 


^  kj  i^ud  by  Google 


I  Vtrgl  StObtuh  iMferm  Ite»  April.  S.  Ze.txhr.  f,  Ooek.  d.  Oberrh  N.  F.  III,  92. 
»       *  Vtrfl.  die  Eintrage  UKitrm  SStm  S^UnAer  imtf  aSten  Noember  im  SteUmA.  S.  ZdMur.  f. 
OtBA.  ä.  Oben*  N.  F.  III,  197  «.  50«. 

s  FelUt  im  Seelbuch  unter  dnn  anurqrhmn,  n,Uum.  Vergl.  die  FiiUrUge  «Nieral  Stttn  AmfuH  «ml 
26.  tfotember  8  Z«it$dur.  f.  Qeteh.  d.  Oberrh  N.  F.  III,  IBi  w.  202. 

*  Im  Seelbut^  mOerm  tSUn  Jamiar  eingetragtH.  Vergl.  Zeittt^.  f.  OttA.  d.  Oberth,  IT.  F.  ITl.SB. 
4M        5  Jm  SeeUiuih  untenn  SOten  Juli  eingetragen.  Vergl.  Zeitschr.  f.  Getch.  d.  Oberrh.  y.  F.  III,  10.1. 

•  Fciyi.  «toi  betügtkhm  Eintrag  mnUrm  tOUm  Aitgiia  im  Sedbueh.  S.  Zeitadw.  /.  Gwrt.  d. 
Oberrh.  y.  F.  III,  193 

7  Im  SecÜHicl,  uiiity  dem  rugegehenen  Dtilum  eiHgetragUt  d«  Hvgirlll«  iiiiieau|ii«  fr»tniiB  dinvinin  1. 
tergil.  Zeütchr.  f.  Getch  d.  Oberrh.  A"  F.  III,  201. 


1261-^1268  196 

Nota  hec  dividuntar  novia  et  »liquis  brabeodis  de  remediis  in  ll^goltheiii 
in  {tteabdii  et  in  Er^ersItciD. 

Nota  census  de  fL-udi::»  doininorum.  qtii  dividunlar  cum  remediis  predictts. 

De  Berse  nonis  jauuarii  unicuiqiic  dcnariiis  1.  Jan.6 
*        De  inulendiDO  el  orlo  diclo  Korp  unicuique  denarius  1. 

De  Cri^gedieiii  .10  msrcti  Icaleodas  uoiouique  danaritu  1.  m^.M 

De  Oaolfe^eiii  4  nonas  julti  uaienique  denarius  1.  ^* 

De  Apiaca  pridie  nonas  februarii  uoicttique  denarius  1.  ' 

De  eadem  7  kalendas  maji  unicuique  denarius  1.  •     ai».  a 

10       Item  de  eadem  12  kalendas  augusli  uuicuique  denarius  1 .  <"^'  " 

Item  de  eadem  3  nonas  sogusli  unicuique  denarius  l.  ^«f^' 

De  Musiobe  pridie  kalendas  junü  uDicuiqne  denarius  1. 

De  Bischoveshein  superiori  14  kiilemlas  septembris  denarius  1.  Amg,;t» 

De  ITt'rdosh(.'iu  sive  Berslel  15  kuleiuia.',  jauuarii  detiariiis  1.  Oto.  tl 
M         De  Riilenliein  quinta  feria  pasche  utiicuiqiie  denarii  13.  ' 

Item  de  eadem  de  3  agris  viniferis  unicuique  denarii  2.  * 

Da  Slozbcim  8  idus  januarii  unicuique  denarii  2.  *  « 

De  officio  decanatna  de  Harlbnsen  16  kalendas  febmarii  denarius  1.  *  Jm.  n 

De  Wilgolthcin  sive  Ergcrslirüi  0  idus  marcii  20  solidi.  ^^r:  lo 

«>        Item  de  eadem  villa  5  kalendas  aprilis  20  solidi.  usyzu 

De  officio  decani  de  Roralie  7  kaieudas  julii  denarius  1.  Juni  ts 

Item  de  Ergershein  14  kaieudas  aprilis  2  uneee  el  4  denarii.  M«n*» 

De  eadem  Tills  de  2  agris  viniferis  5  nonas  maji  denarius  1.  »mj 

De  Rande  4  idus  Lbruarii  unicuique  denarii  3.  Mr. M 

»  Ilem  de  eadem  vilbi  3  kalendas  decembris  unicuique  denarii  H,  v  r,  « 
De  MoUesheiu  de  areu  el  5  agris  e(  dimidiu  11  kalendas  Junü  uuicuique  fralrum  u<n  u 
et  qualuor  cuslodibus  el  8  ministris  denarius  1. 

De  UtelnbeiD  14  kalendas  augusti  4  uDoaa.*  jm  i» 

De  Dancratesheim  pridi«  idus  novembris  denarii  3.  a-m.  i« 
M        De  Vagersbein  et  SckaffeliDgesbein  unicuique  denarii  3.' 

De  Molle.shf'in  dp  uno  egro  vinifero  10  kolcndas  februarii  denarius  1.  j««.  w 

De  Oilenbein  priJic  kaUnuias  jtiuii  unicuique  denarii  3.  u«i  m 
De  Nugerle  3  idus  nuveinbris  '  .  .  .  . 


Digitized  by  Google 


190  1261  —  1258 

Mutti  De  Lamperlhein  11  kalendas  junü  unicuique  denarii  2. 

Jon.  7  De  Oberwilre  7  idus  januarii  unicuique  denarius  1. 

juKi  8  De  Illenkirflic  8  idus  juiiii  unicuique  denarius  1. 

voc  io  De  Rande  1:^  knlendas  deceuibris  unicuique  denarius  1. 

iioe.  3  De  Herlovesbein  in  non»  decembris  unicoique  denBrius  L 

o«.  M  De  DuDgesbein  14  kalendas  januarii  noicuique  denarius  1.* 

tue.  10  De  Slozhein  13  külendus  januarii  unicuique  denarittS  1. 

JMS  Ilem  de  eadem  villa  3  nonas  julii  df  naritjs  1. 

n  r  i  Ilem  de  eadem  villa  pridie  nonas  decembris  denarius  1. 

ihrc.n  Purlariuj  dal  de  Westchoven  3  idus  decembris  denarium  1. 

fMr.  •  De  Innenbein  8  idus  februarii  4  unceas. 

jfMH  De  Hunesvelt  17  kalendas  sugusli  unicuique  denarium  1. 

iVM.  M  De  Uriefe  pridie  idus  uovembris  unicuique  denarium  1. 

Juni!  De  medio  Ilugesbergen  7  idus  junü  denarium  l.' 

lebr.i»  De  Rernlleshcin  11  kalendiü^  marcii  unicuique  denutium  1  ' 

M<ri2S  Ileiu  niau^uruanus  de  Luuiperlheiu  8  kalendas  upnlis  denariuiu  1. 

jm.  K  Item  idem  mansurnarius  6  kalendas  februarii  unicuique  denarium  1/ 

3M  i9  Item  idem  mensuruarius  tdibna  msji  unkiuique  denarium  1. 

/lA  w  Fralres  de  communi  de  Vendenliein  5  idus  julii  duas  unceas. 

Sw. »  Ilem  idem  fViiln  s  dt-  cummuni  de  Vendenhein  4  knlcniliis  decembris  2  unoeas. 


fNIota'  aj^ros  viuileros  exlra  civilalcm,  de  quibus  olim  dabalur  vinum,  sed  modo 
de  quibusdam  danlur  denarii  el  a  quibui^dam  vinum  et  hec  dividuulur  cum  prcdiclis 
p«br.  n   reroediis.  in  Muxcecha  aunl  duo  agri  viniferi«  qui  dati  sunt  pridie  idus  februarii.  de 
quibus  dat  um»  l'/t  amam  et  altar  duas  amas.  item  in  Danbaeh  de  agro  vinifero 
jMrt'»       'dus  marcii,  ilem  in  Marlci  de  agro  vinifero  7  idus  marcii  2  uncee.*  ilem  iu  Scher- 
wilre  de  agro  vinifero  silo  juxla  bannum  illorum  de  Keslenholz,  quem  dedit  Rudolfus 
Mai  tt    iheloucarius  ü  kalendas  junü.  ilem  in  üderalesbein  de  agro  vinifero  3  nonas  sep- 
lembris  2  uncec.  in  Wcslcbovcu  esl  ager  vinifer  et  curia,  quam  dedit  Burcardus 
M<  «   8  idus  julii,  de  curia  danlur  4  uaeee.  item  in  eadem  villa  est  ager  vinifer,  quem 
fibr.»   dedit  Dietherus  bargravius  8  Inlendas  marcii.  de  hiis  duobus  egris  datur  dimidia 
pars  vini,  quod  colligilur  in  vineis.  iu  Pfallenhein  esl  ager  vinifer.  quem  dedil  Bonc- 
jan  /«    facius  de  Sleininhurgedor  15  kalendas  februarii  et  in  eadem  villa  est  ager  vinifer, 
Sept.  s    quem  deüil  Edellindis  nonis  scpu  mbris.  et  isli  duo  agri  cunpulantur  pro  12  schaz 
et  vinum  inde  proveoiens  colligilur  a  nunliis  dominonim,  qui  dicnntur  wunnebole. 

a)  Wu  M  m. 


I  Im  SceftHcA  mUrm  iSten  DteeaAer  «ingetrngen.  Vergt.  Zeiltehr.  f.  OttA.  d.  Oberrh.  Jt.  F. 
III,  204. 

"  Im  Oee&ueh  UHttrm  Sien  Juui  eingctmgtn.  Vergl.  Zeitschr.  f.  Geadt.  d.  Obtrrh  A'.  F.  III,  100. 
>  Im  aeennuA  wnfam  SSUm  Febnuir  «ingeingen.  Vergl  ZtiUekr,/,  OetA.  d.  Oberrh.  N.  F.  III,  89 

*  Fehlt  t>n  s^riijurh.  ,rM  9tnMA$at  mi»  4m  Mitrof  mOtrm  äffen  M&rx.  8.  EtUtekr.  f.  Oetek. 
dta  Oberrh.  ü  F.  IU,  U2. 

*  FMt  im  Atlbiieh,  wM  ■enwdkadl  mA  dm  Sm^Of  «tUtm  llSUn  Fibrtm.  8.  ZeiuAr.  f. 
Omk.  4  Oberrh.  N.  F.  III,  6». 


1251 


—  1258 


127 


[N]otB*  bona  alle  etiam  extra  dvilalem  sita»  de  quibns  dantur  denarii,  ei  hii 

perlinent  ad  reroedia  suprascripla.  in  Krancbesvell  6  idus  janiiarii  2  uncee.  quarum    /«m.  • 
unani  unccsm  dat  cenobinni  de  Omnibus  Sanclis  et  ;.ltcrain  siMiltt  lus  df  Re-npcheim. 
iiem  de  Bibeliihein  dal  opus  saocle  Marie  2  unceas  kalendis  februarii.  in  Ptallen-    Ktr.  t 
»  hein  danl  quidam  da  Hnaeran  de  vineis  nonis  febrnarü  7  solido«  Argentinensea,    iv(r. « 
quoe  solet  eoUigere  wonnebolte  dommorom.  item  in  Ergershein  de  tribus  agris  Tini- 
feris  4  idus  febrnarü  3  uncee,  in  Achenhein  de  curia  Wipertanzi  11  kalendas  januarii  SS^V« 
20  (leiiarii.   in  QunzccnhfMn  de  10  a^ris  riiigiferi^  8  kalenJas  apnlis  2  uncee.   in  lUrtU 
Pt'elcnslioin  de  3  Irugit'eris  5  solidi,  '   ilem  iu  eadetu  villa  de  quiiiquaginla  agris  5 

10  idus  augusti  50  denarii.  ilem  in  Kolbotslicin  de  quibusdam  bonis  4  nonas  aprilis 

5  «noee.  in  Berghein  juxta  Barre  de  euria  kalendis  septembria  1  aolidus  et  2  capones.    a^'  t 
item  in  Vendanfadn  anni  due  eniiea  et  agri  frogiferi,  da  quibna  aoltrunlur  commu-  ^ 
nitali  13  quarlalia  siliginis,  de  quibus  dividil  porlarius  4  unceas  fralribus  de  commu« 
«ilale  receptas.  '  ilem  in  Rinslet  sunt  quedam  bona,  de  quihns  a  plnribus  pridie  ka- 

11  lendas  augusli  daulur  4  solidi.  iu  Dalheim  dabanlur  olim  b  de  quibusdam  bonis,  sed    juu  3i 
modo  datar  tanliim  1  uneaa  a  monachia  de  Nuwenburg  et  5  uncee  dudum  sunt  sub- 
tracle.» 

lN]ota'>  descriptionon  arealium  infra  civilalem  silorum  ad  reinedia  pertinentium, 
qne  porlnrius  dividere  teneltir  fralribus   in    niedia  qiifidrngpsfmo.  de  areali  inier 
10  punl«'S.   quod  solvit  20  soliJos  "l  divistirn  est  in  quinquo  arealca,  de  uno  4  uncee. 
de  .sccundo  2  uncee,  de  tercio  2  '/j.  ileui  in  aliu  vico  relro  isla  de  uno  areali  2 
nnoee  et  de  quinto  90  denarii/  item  de  orto  ultra  Bruscam  juxta  aanclnm  Slepbanum 

6  kaiendaa  februarii  4  aolidi.  item  de  orto  iati  contigno  8  idus  mareii  4  aolidi.  hoa  J'><> 
dat  airaul  diclus  Bni^or.    item  de  dimidio  orlo  ibidem  8  kalendas  mareii  ^  relicla  'ntivii 

»  edilui  2  solidos.  iU-m  do  areali,  quod  est  curia  templarionim.  Janlnr  10  solidi. 
item  de  areali  in  £ingandeu  gassen  Cunradus  bospilalarius  de  Niderentnunster  15 
denarios  et  relicla  Lancelini  15  denarioa  13  kalendas  februarii.  ilem  de  areali  et    Jan.  xo 


I  Vtr^  iit  Einträge  wttem  aste»  Jtära  mti  Ite»  MtU  im  tdMiieh  8.  StHtttkr.  f.  Ocwk.  4. 

w  ObtTth.  X.  F.  III.  f)?  I*.  ;>c. 

*  VergL  die  Einträge  unterm  27len  Augunt  und  3ten  Jkcember  im  Se^budi.  S.  ZetUehr.  f.  G€$dh 
i.  OberHt.  K  F.  JIT.  i9&  «.  908. 

^  Vergl  die  Einträge  unterm  J9ten  Fehrmtr  tmd  lIMfli  Ai^fiut  im  Sedbuch  S.  Zeitnchr.  f  Geich, 
d.  Ohrrrh.  N.  F.  III,  fiO  u.  194.  Außerdrm  ist  im  Melker  Codex  fct.  S5  von  einer  Hand  um  die  Muu 
16  des  J3tcii  Juhih  vnzrulmrt :  A(ielhi  it  Je  Wistiiburc  obiit,  que  liedii  curiatii  lipiiii  Roimkirchen  do- 
minis  et  canoniciis  ecclesie  Argentinensi»  Bolvcntem  U  ancias,  at  üdem  perpetno  anDiversftriani  «joa, 
quod  «ril  8  idns  octobris  (Oet.  8)  et  Oertrndis  loatris,  qaod  erlt  A  kktwdM  «eptMlIlrit  {Avf.  Xf)  et 
aroncnli  sni  Sinidi  d«  WiMübine  qoondam  prebendarii  Argentlnensis,  qaod  erit  7  iilns  npriüs 
{Äprü  7)  «xeqokiitiir  ae»  dtbito  Tigiliis  et  tnisM  pro  defanctis,  ita  tarnen  qaod  denarioiam  difttii- 
«  butio  in  coro  preMnIibw  tiJitiitn  fiat 

«  FoyL  die  BinlMgt  «Mferw  Um,  »9Un  Janutur  taid  dem  Ven  Augutt  im  SetUmdt.  S.  ZeiUebr,  f. 
OttA.  d.  Oterrft.  N.  F.  III,  b3,  8$  n.  19». 

)  Fehlt  ,m  f^e.tbuctK  w,M  verurdum  mit  dm  fMny  unterm  lUten  April  im  SeMnek.  8.  leUeekr. 
/,  Geich,  d.  tJberrh  iV.  F.  III,  dä. 


Digltized  by  Google 


1S8 


1251  - 


1258 


Mm,  M 


MW  »s 

Jim(  4 

fumf  7 

JhII  S 
JuH  M 

fltpl.  M 

OM.  #• 

Oc«.  <# 
<>c<.  1« 

«et, 


Orto  juxla  antiquos  predicatorcs  *  13  kalendas  febniarii  heredes  dicti  Barccbe  4 
unccos.  item  de  areali  inier  pontes  juxia  senem  sauclum  Petrum  danlur  5  solidi, 
quorum  30  denarios  dal  Heinricus  iIi;  V  oirgnngesheiii,  ilenim  idem  20  dcnarios  et 
Ueinricuä  filiua  Marsilü  10  dcnurius.  ilem  de  areali  juxla  sauclum  Marlinum  dat 
Reinboldtia  Viroekorn  8  idos  febniarii"  ....  item  in  Wilengaasen  in  saperiori  ^ 
•treta  danlur  7  Icalendaa  niarcii  4  solidi,  quonim  Cunradn»  Woirgaog  dal  2  soiidoa 
et  bospitale  2  solidos.  ilem  de  areali  in  Kufergassen  dat  Hesse  61ius  Ilartuugi  17 
kalenelas  aprilis  5  solidos  et  filia  Gerbardi  piscnloris  7  kalendas  februarii  5  solidos. 
ilem  de  areali  ia  KutTergassen  daolur  Q  kalendas  aprilis  4  uocee,  quorum  kufler- 
meister  dat  2  iineeaa  el  Burcardns  Dispensator  1  unceam  et  Rudolfus  de  Vagcrs-  w 
hetn  1  nnceam.  item  de  orto  aito  in  dem  Bruche  0  uncee.  Ilem  de  areali  In  Witen> 
gassen  jnxla  sanclum  Marlimun  danl  filii  VIrnekorn  10  solidos.  ilem  de  areali  juxta 
Rinburgedor  danl  fiiii  Virnekorn  7  kulcndas  junü  10  solidos.  item  de  areali,  quod 
est  curia  Maceliui,  pridie  uouus  junii  2  uncee,  harurn  filius  Marcqiiardi  ViltiK  dat 
15  deuarlos  el  Bero  lö  douarios  el  Rudolfus  Laocelin  8  denarios.  ilem  de  areali  i» 
juxta  Cleffelnennes  liargedor  prope  fontem  de  duatnis  domibua  danlur  7  idus  junii 
10  aolidi,  quorum  Hugo  da  Sarburg  dat  5  aolidoa  el  eenobium  aamsli  Nicolai  ad 
undas  slve  ad  canes  dal  5  solidos.  el  bii  denarii  dividuntur  novia  et  anliquis  prc- 
bendis.  ilcni  juxla  portam  bonm  danl  hcredcs  Marsilü  Thiiscbere  '.^  nonas  jtilii  2 
UDceas.  ilem  de  areali  justa  et**  juxla  lougum  cellanum  dal  Heleman  17  kalendas  w 
augusti  13  unceas.  ilem  da  areali,  quod  est  orlua  juxta  aanetum  Midiabelem» 
danlur  13  kalendaa  aeplembris  5  uncee,  solvunlur  eliam  de  eodem  horto  quidam 
draarii  in  curiam  preposili  sancli  Thome  ad  sanctam  Aureliam.  ilem  de  areali, 
quod  est  horlus,  qui  situs  est  inier  basiücam  sanctc  Aurdic  iu  KuiicgcshoTen 
el  perlincl  ad  porlam,  dat  porlarins  15  kalendas  seplembrisö  solidos.  item  de  areali  juxla  u 
senem  sanclum  Petrum  in  luco,  qui  dicilur  UodurfliDgen,  dat  Werulierus  swerlfeger 
19  kalendaa  oolobris  2  un^ss*  qnoram  16  denarii  cedunl  oamerario  et  duo  aolidi 
dividuntur.  item  de  areali,  quod  eat  inter  cnmificea,'  in  quo  est  domus  Ispidea, 
dalur  2  '/t  uncea  6  idus  octobris,  de  quibus  denariis  dat  Fridcricus  de  Alba 
10  dcnarios  et  Jobannes  filius  Lancelini  10  dcnarios  et  mensurnarius  de  Lampert-  » 
heim  30  denanos.  iiem  de  areali.  quod  est  orlus  ultra  Bruscam.  14  kalendas  uo- 
vembriä  unam  unceam.  item  de  areali  in  Steioslraase  dantur  8  kalendas  novembria 
4  uncee  et  bic  horlus  mutalur  ad  libitum  poriarii.  ilem  de  areali  in  Sladelgasaen 
orte  dat  Bicbwinus  pridie  kalendas  novembris  i  solidos.  ilem  de  areali  ante  domum 
Dispensatoris  in  siiperlori  slralu  dal  Heinricus  MarsiÜus  dntor  domini  de  Hentingen  w 
pridie  kalendas  novembris  etiam  quatuor  solidos.  ilem  de  areali  ad  Nalerea  et  ad 

a)  Jteum  grlatum  filf  JSvMmfth.   bj  J>  py.  flt  jox» 

>  Die  er$te  IHedtiUmmiff  dar  Ikmmikmur  h/omi  «uA  mtßnMSt  der  SUsilt  war  dem  JSffMMlf  Aor 

msi  gegründet,  «und  wonetent  «lo  uf  26  jor.  donucli  koment  hü  iu  Ptrotburg  au  die  Iioft-st^t  (to  .sü 
tguote  sint,  and  vingent  ir  clu-^tev  und  kirche  ane  z&  buvrende  noch  go<z  geburie  ]2ö4  jor.  S.  D.  m 
StAluor,.  VIII,  733  und  ÜB.  1,  267  nr.  SSZ  WMI  369. 

*  Fntharr  /Tins  2  f'ii:ai.  S.  ur.  25 

■  in  nr.  2u  betnchnet  ak  ander  Sulzeieo. 


1251  —  1258 


1S9 


Golldaber  dantiir  3  novembfit  nonaa  8  soUdi,  honim  Weraher«»  CbbekMieh  dal  1    am.  i 
«diduin  el  Reinboldus  Virnekorn  ])ro  filia  Wulfgaug!  de  cnria  Ologener  Ssolidos  el 
■  relicta  Lamperli  de  RunioUswilr  4  solidos  el  Sifridus  de  Vagershein  1  solidtim.  item 
de  »reali  in  Slabeler  gassen  danlur  4  idus  novembris  2  uncee,  liaruni  Riidolfus  Lau-  *  A«r.  w 

Q  celin  dal  15  deuanos  el  Vigil  25  denarios.  item  de  arcali  vicino  superiori  slrale  et 
ante  foolem  catonim  danlur  10  IralendBa  aeplembris  *  2  unoee,  harum  dat  Laodose   Avg.  u 
2  solidos  et  Bilde  berea  Herbonis  filit  Jobannia  1  loUdttai  et  Erbo  de  Pribufg '  6 
denarioa  el  Bilde  pro  se  4  denarios.  ilcm  de  areali  juxla  fontem  calurura  dat  Maro 
qiiardus  caupo  10  lialendas  septeinbris  -  30  denarios.  item  de  quod  qiiondam  fnit    /i.«/. « 

10  lobium  pellifficiim  diniidiiim  scilicel  retii  la  Romflni  5  idus  jnnii  nnam  uiiceam.  item    j>mi  » 
de  areali  ante  portam  aenis  »aucli  Pelri  danlur  duo  8  idus  noveiubri^i  de  duabua    vur.  •  . 
domibna  10  aolidi,  de  hiia  deDariis  dividit  poiiarioa  novia  el  antiquis  prebendia  um« 
eniqne  denariuin  1.  et  de  nocte  ponel  ante  quatuor  altaria  qnaiiior  lumiaa  valentia 
8  denarios.  el  1  denarium  ofTerl  in  missa  et  5  denarios  dat  5  sacerdolibus,  reliquoa 

u  denarios  relinebil  sibi.  ilem  de  areali,  quod  ortns  ce  den  Hunden,  danl  orlulani  duo 

fratres  10  UDceas  6  idus  marcii,  de  biis  denariis  recipiunl  fralres  5  solidos  et  ciericus    M<^t «« 
manemiase  5  aolidoa  el  capelk  StebelUni  -4  nnoeaa.  ilem  de  areali,  quod  orlua  an 
Sleinatraaae.  dal-  ortnhnras  15  kalendaa  apriUa  *  6-  aolidoa,  et  de  biis  redpit  elerieua   ««r«  «t 
manemisae  1  aolidom  «  t  1  solidi  dividuotar  fratribus.  ilem  [de]  *  areali»  quod  eal 

«0  ante  porlam  bontn  prope  fonlem,   dal  mater  Erbonis  sacerdotis  10  solides,  qnonim 

5  solidi  dividnnlur  uovis  cl  antiquis  prebendii»  10  kalendas  septembris  et  5  solidi  4  Aug.tJ 
idus  februarii.  item  de  areali.  quod  e^tt  curia  in  Kunegesboven,  dal  Ueinliarl  2  unceas  tebr.to 
8  idus  febmarii.  ilem  de  areali,  quod  adjacel  porte  doinini  Ofwilr,  quod  commu-  mr.  * 
tatnm  fuit  pro  quibusdam  vineis  in  Bwnbein,*  dantur  10  aolidi»  de  biis  dividualnr 

«  fralribus  et  quarto  elemosinario  noviler  insliltito  et  sacrisle,  cujus  est  ebdomoda, 
4  solidi,  Fralribus  sancli  Thome  2  solidi  et  fralribus  saneti  Pelri  2  solidi  o{  dorai- 
nabus  sancli  Slephani  2  solidi.  ilcm  de  areali,  quod  est  curia  apud  lobium  Kuneges- 
boven, dantur  a  magistris  operis  sanole  Marie  2  unoee.^  item  de  officio,  quod  dicitur 
getleaambabl,  dal  Jobannea  6»  Hulnbein  2  nnoeaa  oovia  et  antiquis  prebeddis.  hoc 

«p  remedia  dividunlur  in  medio  jejunio.  quia  tunc  vix*^  sunt  collecia. 

Nota  de  Mülleshein  dominus  Ü[Un]  de  Elringen  T)  nonas  octobris  uno  anno  duo  Oei,9 
bacimuia,  altero  aunu  inanulerium  iutexlum.  debiisrecipil  portarius  uuo  anno  baci- 
mioa,  altero  manuterium. 

•)    «M.  d».  1)  D  «dwt.  c)  if  fix. 


4t        >  Fehlt  Uli  Srelhudi.    icolil   cerwecluteit  mit  dem  hintrag  unterm  :!:^ten  Hovembtr  im  Sedbu^. 
&  ZtiUdn.  f.  Gfucii.  d  üUnh-  X.  F.  111,  »0».  Atttuim  «mhI  a  Dmm  afttr  Jiwi  giM*»ierjwcftiiifc 

*  WM  dieselhe  Verwechslung  wie  oben, 

»  Im  iieelbuch  unterm  17tm  Märe  eingetragen.  Vergi.  Zetltchr.  f.  GeteK.  d.  Oberrh.  N.  F.  III,  91. 

*  VergL  im  SfuHng  mkm  99tm  Oekter  im  Adtwek.  &  AdMr.  /.  6t$tk.  d.  Obmk.  N.  F. 

4t  III,  199. 

a  Vergl.  den  Kiatrag  unterm  22teH  Aprü  im  Seelbueh  i.  d,  Zeittchr.  f.  Omh.  A,  Obmk,  N.  F. 
m,  M  whI  <len  äMMfernyMitt  MM  J«tec  1M$  im  VB,  I,       mr.  499. 


Digitized  by  Google 


130 


1251  -  1258 


llem  de  Wcstclnis  el  Achenheia  dalor  nnicuique  firalrom  ttoos  enncus  d  atonfiui 

oet  »9    13  kalendas  novembris. 

■on.  M         llem  dominus  K[berhardus]  de  Eolringen  dal  pueris  in  feslo  innocentum  5  uaceas. 
et  «  aon  4at  puertSt  dal  aiil^  fralriiws  de  Handenaheiii.* 

Item  donioua  Oftto]  de  Entringen  de  Beraa  de  quadam  curia  el  vineia'  dat  » 

lumen  anle  donniloriiim  in  inalutinis  el  in  sero. 

Hein  (lüminus  Jo[haiines]  cellerariiis  dt-  feodo  in  Rodesliein  preseiitabit  portario 

Od.««    3  kaieadas  novemt(ris  Iria  tulenia,  quorura  30  solidos  dividit  in  v-gilia  tanlum  presen- 
tibus  cbori  cleriois  subdiaconis  ci  diaconis*  ...  et  sacerduUbus.  ^  residuum  dividel 
proportiooaliter  norta  et  «ntiquis  prebeodie,  fetenia  lameot  ai  Uli  *  6sl  presens,  duplici  i» 
prebenda,  reliquoa  30  aolidos  in  niisaa  pro  defanetia  dividei  aimili  modo.  • 

llem  in  quadragesima  ad  mandalum  danlur  de  Bibelnbein  paaperibaa  10  aolidi. 
ilem  de  Truhlershein  simlliter  10  solidi  ad  inuiidaliim.* 

jvor.  o  Nola  in  feslo  Marlini  datiinis  est  camerariiis  33  personis  uniciiique  5  solidos  ; 

aliameu  duo  ebdomodarii,  qui  noviler  sunl  instiluli  ad  celebrandam  missam  defunc-  i» 
toiwn,  &  adido«  recipiuni  de  communilale,  el  hü  pertinent  ad  «atadiar  tantam. 

mpk  m  Iton  in  fealo  Andree  recipit  portarina  de  cdlerario  25  uneeaa,  de  mensnmario 
in  Wigersheiu  18  unceea»  de  meoBttmario  de  Oeiabotshein  10  unoeas,  ilem  de  eodem 
-  de  Heltenshein  4  unceas.  de  mensurrrarin  de  Lamperlhein  20  solidos.  de  prcposilo  de 
Klechelber  2  libras,  ilem  de  eodem  de  Ilodesheim  de  Teodo  10  solidos,  de  Eberbardo  lo 
de  Enlringen  de  Kolbolshein  lalenlum.  Cunradui«  servulus  de  MoUesheio  10,  item 
0[UoJ  de  Entringen  de  Rodeaheini  lalentuoif  HeiDricna  de  Aneloabcin  de  feodo  10 
adidoi,  C[onradua]  de  Wolva  de  feodo  in  Keatenholc  dicto.  »ed  oensoa  auni  in  cM-. 
täte  et  dominus  0{lto]  de  Entringen  babci  eosdem  10  solidos. 

C[unradus]  de  Dalmassingen  de  Ma/.centiein  4  uncea.s.  F.  de  Grense  de  Suloe  » 
10  sülidus.  ebbas  dorraeiilarius  de  Fndfshein  1  nnceam.  summa  horum  .... 
bii  denarii  dividunlur  inier  fralres.  duobus  ebdomudariis  et  Iribus  eleiuosiuariis 
escepUe,  el  nolandum,  quod  pront  nune  unusquisque  recipit  4  unceaa  «I  6  denaiioa 
et  reroanenl  5  denarii  indiviai.  - 

Wm.  tt         Ilem  in  pasca  camerarius  *  eiadenk  dat  2  solidos,  quibus  Martini  dedii  5BolidoB;  •» 
attamen  duo  ebdomodarii  *  2  solides  recipiuni  de  communilate. 

Insnper  iii  pascba  recipit  portarius  de  mensurnario  de  WigersUein  18  solidos, 
de  mensurnario  de  Oeiabotshein  20  solidos,  de  feodo  de  Beinbein  de  domino  de. 

■I  I4kh  im  tt  ftkmt.  bj  P  «Ol.  e}  Jmgäi»  im  D  n^fdamm.  d)  P  vmuOm.  •}  D  MmM. 


I  Ver^  den  Eintrag  u$fterm  I4ten  Januar  im  SeMuek,  S.  ZtiUckr,  f.  Gesch.  d.  O&errA.  2f.  F.  « 

jzr,  &t. 

r  72  die  Einträge  utUenn  13Un  April,  33tenMai,  ir>tenJuli,  SOten  Septtmber  tmäXUmOtUbtr 
m  ikeibuch.  S.  Zdttehr.  /.  GeaeK  d,  Oberrk.  N.  F.  III,  94,  98,  102,  196  u.  199. 

a  Fwyt  Am  SkOrmf  mOenm  SOlm  OeUiber  Um  aedbtiA:  dhidlt  30  MlidH  ifa.  qaoi  aBvqaia«M 
chori  clericat  Enbdiaconns  vel  diaconus  pipaenx  ar^^ipiat  2  dMMTiOt,  MMfdot  choil  clariODt  praMBt  4» 
3  dcnanos.      Zetttchr.  f.  (reich,  d.  Oberrh.  A'.  F.  III,  iiÜO. 

*  Vergl.  dem  Simtnif  tmUnrn  Itit»  fUraor  im  Stdbtiek.  8.  EeUtekr.  f.  OMdk,  4,  OUnk.  N.  F» 
UI,  S9. 


^  kj  i^ud  by  Google 


1251 


—  1258 


181 


Steioabar.  qood  feodom  nunc  sitom  est  in  TraMenheiii  SO  »i^idoft;'  Kern  de 

domino  Jc^banne]  cellerario  de  Dankralshein  4  solidos. 

Nolonflnm,  qTind  inenstirnarius  de  Lamperlhein  dal  anmialim  pamerario  4  imceas. 
similiter  luensurnarius  de  Wikershein  dal  eideni  4  unceas  nnnualiin.    item  prepo- 

*  ailus  dal  de  Owenheiii  Iralribus  in  vigüia  Juhdiiüiü  haplisle  piäce:^  el  üuoä  denarioä,  Juni  xj 
SIT«  fiieril  dies  dominieiui  sive  non»  Semper  debil,  similiter  in  vigilia  PMri  et  Penli  ami  m 
et  in  vigilia  beati  Lanmilii.  Ay§.  $ 

Ilem  dominus  feodi  de  Urnhein  et  BerBa  in  feslo  Arbogaati  dal  quatuor  fri>  JMm 
schingos  ovinos  et  panem  ot  vinum,  secuodum  quod  babet  negola,  el  ad  refeeloriiim 

u>  pullos  24  el  siccas  scapulas  Vi.* 

Kolandan,  quod  odierarins  de  nünisterio  ano  tenetur  singulis  aunia  dare 
70  quartalia  oenrisiaoe  ennone,  id  est  avene  fralribi».  ilem  miniater-de  W^perahelD 
todidecn.  ilem  de  Geibotsbein  80  quartalia.  minister  de  Laroperlbein  56.  et  bec  * 
annona  40  prebeiidis  in  feslo  Marlini  dividenda  est  ila,  quod  nnaqtipqtift  equalem    woa.  « 

u  rccipiat  porlionem  preler  ircs  pr(>f)endas  elemosinanas,  quarum  quelibel  dimidiam 
recipil  porlionem.  recipil  ergo  unaqueque,  proul  nunc  cousislit  in  numeru  quadra- 
genario,  7  quartalia  et  t  seitarium  el  nnaqueque  elemosioaria  3     quartalia  ei 
I  aealarium  avene.  et  sie  de  tota  summa  allerimidinm  sextariiam  remanel  indi^iram. 
Nola  eliam.  quod  dominus  da  Bersc  ^  tenetur  <^  dare  annuntim  ad  commonem 

■»  slouphum  fralnim  carralas  viih,  prepositus  de  ('iekelherg  ?  carralas,  dominus  de 
Eclringen  de  ßulenbein  dimidiani  carralam.  et  äciendum,  quod,  quandocuroque 
propioatur  atoupbus,  pincema  de  unaquaque  carrata,  que  propinalur,  accipil  ex  oflido 
auo  emam  vini.  quod  dioitnr  Hnnewin.  et  prebenda,  qiie  dicitur  minor  sapfener.  que 
de  majore  otlicio  zapfener,  quod  nunc  est  deleturo,  de  novo  foil  insttluta,*  qnsm  habnit 

9t  Wer[neriis  ditlns  Rephun,  lenelur  propiuare  el  fidehler  mensnrarc  sivc  per  arnas  sive 
stüuphüS  vinuui  propinaiidutn.  feces  ctiain  de  vasis  vel  carralis  evacualiä  pruvenienles 
idem ex  ollicio  suo  recipil,  el  ob  hoc  purgare  et  iavare  debet  vasa  elcarratasevacualas. 
et  nola.  quod  20  ame  claustralis  mensure  fsciunt  carralam  clanstralem  et  84  stonphi 
amam  el  de  15  amia  propioatur  slouphus  per  aonum.  büs  autem  pfopänatur  pre- 

aa  bendia  atonpboa,  videlicel  40  prebeudis  clericorum  et  duabus  noviter  iiMtiUitia, 
qtianim  unam  conferl  Teodarius  de  Kolboläbein.  alteram  prepositus  decnnns  el  por- 
tarius  simul,  *  cui  eliam  prebende  dalur  anouatim  4'i|  ama  vini  pro  eo,  quod 

b  hfCE.   I»)  üent  NM  «nJttf  Bm4  aatkf/Hfßfim,   cL  ß  UUax,   d]  b  mint. 


'  Vergl.  dU  VrkMHdr  ton  l-iHl  Man  is,  in  lUr  Conrulu»  de  Wolfftho  Arpeiitinensis  ftrrhidiacoiiu!. 
»  &dl0r  Mu  Behlheim  mit  Beeiteume»  Heimidte  com  t^eekenttei»  *«  TmehteitheiM  und  AUeuheim  vtr- 
foiutM.  A  VB.  J,  997  Am.  »  ii.  «r.  m. 

<  Vagi.  (Un  Eäang  v^ltm  mgigAaiM  XMmh  im  Mucft.  &  BtUkkt.  f.  Qttdu  A  Okvr*. 
*Y.  F.  m,  m. 

*  Foyr.  4ie  Urhmden  «tit  4m  Jekrm  19SO  «M  IMSS,  behvfmi  dw  JMdwiw  «mf  Zt^f^iummt  dn 

■M  Strtißbnrifer  n-»i'-'<;'ileh  i  VE.  7,         vr.  Ü4->  ii.  .m*  nr.  407. 

*  Int  Mellrr  Codex  fol.  lOii'  4M  lon  einer  Hand  in  den  mUlkieu  JuhrithtUeu  Ute  J^Hcn  Jaltrh. 
rerteichnet:  Nota  qnod  dao  clerici  duanim  prcbendaram,  qnu  institait  episcopns  Berhtoldos  de  Tecke 
dm  feodo  et  <le  «ednia  de  Mainolstlieiai,  qut  dst  pnpoiiln»»  ittm  oletioiu  piebciid«^  qaaBi  inttiloH 


Digitized  by  Google 


193 


1261  -  1368 


celebrat  niissam  defunclorum.  el  0  pret>einiis  laiconim  miiiislrorum,  3  pistoribus 

2  coüiä  2  iniiiislriä  porlarii  et  minori  zajjfeuer  el  coofeclori  vasonim,  qui  dicitur 
bumeister»  el  6  offiddUbu«*  id  est  deeano»  qtii  redpit  nngulis  diebm  3  alouphos, 
cuilor  uoam»  pinoerna  1  dafufcr  I.  item  adftndum  est,  oora  datur  claretum»  dalur 
tanlum  presentibiis  in  rerectorio  lata  cleridt  qmm  laicia  minialria.  ei  nnicuiqae  ■  » 
daliir  '  \.  stoupbuä  el  3  oblülf,  insuper  iernno  vel  ejijs  virom  gerenli,  si  ipse  non 

V      esl  prcäenä,  V»  stouphus  et  dapileru  '  ,  el  jiinct'rne        preter  hec  danlur  pioctirue 

3  dimidii  slouphi  cl  ddele  prebeudc  duo  dimidii.  quos  nuac  recipil  commuailas. 
porlarius  uii«  vice  dat  claretum»  videlicet  feria  aesla  paache  quando  ftwril,  el  came- 

A»,  JT   rariua  duabu«  vicibiu,  acilicct  in  natalibos  in  festo  Jobaonis  et  in  earniprivio.  item  u» 
pincerna  dat  portario  unii  vice  2t  stoupbam  de  oplirao  vino  et  oamenrio  dnabus 
vicibus  quabbet  vice  21  stouplnim. 

Ilem  uola  feoda,  de  quibus  solvitur  viiium,  quod  selgerelc  dicilur,  quod  eliam 
propinatur  io  oellario.  dccanus  de  Obscn»lein  de  Wilgollbein  4'/t  aoiam.  dominus 
de  Wolva  de  eamera  de  feodo  de  Wiheresbeitt  4*/i  amam.  item  dominus  feodt  de  t» 
niiicDbeiu  4V,  amam.  item  dominus  feodi  de  ScUenbein  3  amas.  ilem  dominus 
feudi  de  Molicsbeil)  el  Derollesbein  3  amas.  ilem  dominus  feodi  de  Bibelnbein  4''| 
amam.  item  dominus  feodi  d»*  Meinoltesbeiri  1",  amom.  ilem  domiinis  feodi  de  Col- 
bolsbein  ^  4';,  amam.  item  dominus  feodi  de  Urnhein  4'/«  amam.  ilem  dominus 
feodi  de  ArnoÄtsliein  4'/,  amam.  ilem  dominus  feodi  de  Rinslel  4'/i  amam.  ilem  n 
feodi  de  Ifunver^ein  de  feodo  4V|  amam.  ilem  feodi  de  Tubenkein  4</,  amam. 
ilem  de  eadem  4'/,  amam.  item  dominus  feodi  de  Dallieim  1'/,  amam.  ilem  dominus 
fipodi  de  Egensbein  4'  ,  amam.  item  preposilus  de  Slecscat'»  4'/»  amam.  ilem  do- 
minus feodi  de  Rodesbein  4"^  amam.  item  dominus  feodi  de  Üanbanch  4'^  umain. 
item  dominus  feodi  de  Zebersdorf  4V,  amam.  et  nota  simililer,  quod  unumquodque  » 
boram  beneflciornm  dal  tria  quarlalia  roaDsuroi  frumenü  el  similiter  beneficium  de 

•]  nioiiliif  M  UBieii^iM  mf  Samt,  h)  SIhkm  Jbmr. 


B«rhtoldaB  canoiiicua  de  Rietb«rc,  quam  dat  domiiins  iMIwSeii  4*  KolboUhoim,  itwn  clericas  ff«, 
bcod«,  qoMB  iuUtnit  qnidam  CAnndni  cUricns  dictns  Abbat,  qoim  dut  nnnl  prepoiHoa,  dMUU, 
porteriw  toI  dvo  Mmm,  d  tenioi  non  eonacntit,  bü  ijnatuor  elwiei  ^bmdati.  qni«  hob  imboit  9» 
partim  in  denariis,  qui  dicantar  Mlgerdr,  p\  stafuto  cnpitali  generalis,  bab«bant  p»rlein  in  omniba« 
remedÜB,  qno  dicantur  selgerete,  qae  post  illud  capitulnm,  in  qno  statutDm  est,  coufersniur  ecclesie, 
sicnt  et  reteri  fratret.  qne  sunt  hec:  in  anniveisario  Ricbardi  canonici,  qaod  est  K  idas  novembris, 
itoiB  itt  Miaivcnuio  Ongorii  eiuionici,  qaod  «st  qaarto  idas  febroarii,  iiam  in  unimaario  Hibttliugi 
laiei  10  kalandu  aqttttnbrit.  Ver^  die  Emträffe  imt«rm  Sten  NoveiOer,  IOUh  FOtnutr  md  93ten  X«-  la 
gtut  im  Scflluch.  S  Z^-ittehr.  f.  Utach  des  Oberrh.  N.  F.  III,  201.  88  u,  194. 

>  im  MeUxr  Codex  itt  auf  JuL  25  von  einer  Htmd  um  die  MUH  dea  ISten  JtArh.  folgeader  Ein- 
fnv  veneUhmii  Otto  Smumlulp  eanonieiM  Argantinanni  obiit  18  kalondas  ootobris  {SepL  14),  qui 
pro  remedio  anime  soe  sex  agros  frngifirns,  4  iniaitalia  siliginis  et  duo  onlci  exsolventes,  in  banno 
ville  de  Kolbthe'im]  sitos,  ecclesie  Aigtugiu-jiM  kgavjt.  a  ca|jttulo  ditte  ecclesie  statatnm  est,  nt  in  «o 
annivpr8.-irio  Üttonis  ad  vigilia«,  qne  cum  9  lectionibas  snnt  csntande,  inter  presenles  tantnm  in 
cboro  et  pers«venuitea  a»qae  ad  landet  tria  qnartalia  dividtntor,  td  mittam  Ttro  leliqna  th«  inttr 
pentvaraatet  mqneqne  deeantatara  Itaerit  «agmi»  dd»,  et  recipiat  pottariat^  li  protiDt  faaiit  in 
choro,  dapliccm  diB*ri1r-tinri''Ti  «am  ralioiie  nfficii  rjuam  rationc  etiam  canonie.  abiüw  aatoBB  laiiOBt 
officii  taotutn  unam  Ümtn  auttim  uiissa  facienda  ait  processio  ad  sepolcram. 


^  kj  i^ud  by  Google 


1261  —  1258 


133 


Oflenbuiig  laalnm.  et  hujtis  ntam»  terd«  pars  cedit  portario  ei  due  partes  ad  aap- 
lemeDtam  cmm. 

Nola  numerum  prel)eiularum,  quibus  dalur  vinum  de  feodis  cnpradiclis,  quod 
vinum  dicitur  s^lgerete,  40  prchendis  clerieonim  et  officio  portarie  et  duohus  minislris 
6  suis,  et  uiiaqueque  prebeoda  recipit  duos  siouphus  de  urioquoque  feodo  supradicio, 
ainoiKler  jmrtarius  ex  officio  auo  et  dno  miDistri  aai  tantum  daoa  atoupbos  recipiuDt. 
de  feodis  aalem,  que  tantnin  tras  amaa  aolvunl,  recipit  unuaquiaqne  pTedidomm 
uoum  sloiiphum  et  ministn  porlarii  sirnililer  unum.  vinum  aulem,  quod  de  unoquo- 
qne  feodo  residuum  fuerit.  recipil  pincernu.       item  notti,  quod  de  Weslehus  et 

10  Acbenbcio  domtous  de  Sulce,  sed  hararius  dal  pro  eo  aonuatim     kalcndas  novembris    ü«i.  m 
40  prebeodia  unioiiiqiie  atoapbum  et  cuaeum  unum.*  ilem  idem  härarios  habet 
quaadam  Tincoa  in  Bergheim  juxta  Barre,'  de  hiia  dai  annaatim  5  amaa  vidI,  et  de 
hoc  Tino  mini^lrantiir  40  prebeodis  tmicuique  2  alouphi.  qiiicquid  aulem  de  hoc 
vino  remanet,  iudivisum  cedit  cominuniiali.  nec  porlariiia  nee  ejus  nunisLri  in  hiia 

u  duobus  stouphis  quic({iHnn  Juris  hab«'nt. 

Ilem  uola  in  cena  douiiui  pincerna  ex  ui'ücio  suo  tenelur  dure  paupenbua  rubcum 
vinnm  ad  mandalum  et  elbum  viiiuni  propinabitur  de  conamuni.  aed  qnidaiii  nontae 
Braklco  aervus  qaondam  epiaoopi  Heinrici  de  Voringen  et  similiter  episcopi  Berit* 
toldi  deDekke  pro  remedio  anime  sue  dedit  agnim  tiaifeniro  in  Ergershein,*  unnm 

tt  videlicet  de  meliorihiisi,  liac  condilione,  ul  cuUor  agri  predicti  annualim  in  cena 
domini  darel  unam  amam  vini  melioris,  quod  in  civilalc  venditur  ad  propinandum 
(ratribua  elüsque  preaenlibus. 

Ilem  nola  numeram  'prebendaram  redpientinm  piaam  in  quadragesima  et  in 
aingulis  quartis  et  scxtis  feriis  quatoor  temporum,  videlicet  40  prebeode  clericomra 

»  et  4  prfibfnde  uflficiales,  scilicet  prepositi  dccuni  pincerrie  diipiferi,  Pt  duoriim 
coquorum.  et  uterque  Iiorum  recipil  prebeudam  duplicatam.  et  sie  eruol  48  prebende 
in  toto.  quibus  pisa  mioislralur.  biis  prebendis  unusquisque  meosuniariorum  in 
quadragesima  minialrat  12  prebendis  oflicialibos  sive  aliia  anicoique  2  aextaria  piae. 
et  in  qnarta  et  in  sexta  feria  qaatnor  temporum  et  per  tres  primos  qoadrageriroe 

M  dal  minister,  cujus  lunc  ordo  instat,  supradietis  48  prebendis  sive  officialibus  sive 
aliis  iinictiiqtie  prebende  2  cacübos  pisp.  qiionim  16  cacabi  fnciiinl  sexlarium 
unum,  et  24  cacabi,  qui  dantur  pauperibu»  ad  mandalum  in  quadrägesiuta,  simiiiler 
faciunt  unum  sextarium.  item  nola  in  quadragesima  unusquisque  meusurnarius  de 
aingniis  mensumis  preaentare  debet  coquo  fratmm  ad  aervilium  ipaomm  3  quar> 

m  talia  fhbe. 

Item  nota  oellerariua  inilio  quadragesima  dare  tenelur  duas  helves  ad  lavandum 


>  Vergl.  den  JSiilny  imlir  dtm  «y^dlflim  IMwii  mm  jMNM*.  S,  ftüietr.  /.  OadL  d.  OfttrriL 

a.  F.  Ul,  199. 

*  Im  MtOer  CMex  itt  fol.  i09»  «m  fUektHHftr  Hand  cAtfefnym;  eeteto  kalwdM  ensaiti 
M  (Jtü  S5)  ebitt  AfD«a  d«  Hadaitet  uor  B«f«romi,  qaa  dadit  7  «gros  et  qaarUm  putem  agri  in 
Baieheini  jut*  Andelkli«  raltot  et  iaenttM,  qui  specifiouitDr.  not»  qaod  boc  ■criptam  ««t  aano  do- 
niai  1234  mens«  decembri.  VtrgL  Züttätt,  /.  Qu^  A  OUnK  N.  F,  JUI»  JOS. 

s  fMft  «M  SeObmA. 


Digitized  by  Google 


134  1251  —  1258 

pedes  paupenim  et  dtto  matttHeria.  finito  mandato  in  cena  domini  duo  mioiatri  por- 
Urii  accipiunt  sibi  lila.' 

hem  pincerua  (eoetur  propiuare  canomcis  saocli  Tliome  el  aancti  Peiri  In  pro- 
ccaaionibua  poat  ve^ieraa  lolo  anno,  prcicrqaam  in  natalibus,  lune  pit^ntlar  de 
communi.  » 

Item  in  sabbaio  sanclo  paacbe  ad  ootlalionem  anle  conplctorium  propinalnr  de 
communi  el  simiüter  in  sahhnlo  pentecosles. 

Uem  nola  cellcranus  tenelur  singulis  annis"  portario  1  ahleil  salis  «  l  pinceriie 
ttimiliter  el  sal  in  coquinatn  fralrum  el  iigna  et  eliam  ad  refeclorium  caiefacienduin 
Mf.  H   a  feato  MarttDi 

Itam  noCa  de  singvlb  Iribua  menaurnia  aeilicel  in  Wifmbeim  Oeiabolsbenn  et 
•  eip.i  in  Lomperiheim  quoUbel  anno  in  nalivttate  beale  virg^nis  datnr  nnnni  menaale 
inlextum  el .  .  .  .  * 

D  aus  Dommetchinger  Codex  ttr.  512  fol.  13  bis  fO.  Sf.  &  /«Uw  am  SMm'ttpei  Btätter, 
äerm  FÜMatega  nocft  voHumim  tmi.  Jkr  fttm  Si$ilktf  getthrMm  «m»         H«mi  i» 
muOer  Mitte  iCet  ISlm  JdMwMlir««.  Wt  Sidmikt»  MmT  «ftft  «ie  EtMehmff  «m  «mm 

^elnT.  An.!u!,f„  Tfilrt,  auf  <hf  Ml  tom  April  1251  hi-.  .ii^.i  Ai»,}  ff^i'i-i'^. 
Der  Termiuus  n  quo  t*t  gegeben  eiumul  durch  die  Notii:  juxt»  antiquos  pre<licatore« — 
der  Vmmg  dtr  iMminikimer  erfijigtr  im  JaUrr  1S51  —  Hiid  durch  die  Erwähitutig  de» 
7«McA<t  tom  Bamkmmtr  mm»  da»  Trmdrier^mmir  Ont,  der  mi  Märs  18  Mt/mt*.  u 
9trt/L  ÜB.  I,  SSf  Am».  S.  Der  Ttrmüm»  ad  qHtm  i$t  gegebe»  Aireft  die  ErwMmmuf 
ihf  Tridfriau  de  Alba  alt  eitte*  lebenden  Zin$:»hkrs,  in  einer  Urkiii!'!r  (vu  i  '.'ifi 
Aprä  10  wird  er  ah  verttorben  beseidmet,  ^rgi.  nr.  21H  Vielleicht  lä^illt  sich  sogar 
Üe  KnUlehungateit  auf  das  FriH{/ahr  und  den  Sommer  det  Jahrs  125t  begrenxen,  da 
unter  dem  Zinaeakkru  noch  WaUker  ab  MeutehaU  tutfg^iütri  wird,  im  September  aber  u 
deuMem  Jahres  Xberlutrd  alt  Vonriidl  henidknet  m'rrf.  Am^  die  Erwä/mmif  du  tutf- 
geholieticn  /,!ii><'<  no,';'».  die  1.'50  schon  in  Auimicht  (jfniimmrH  und  t2S6  fMiT  trfÜft 
KW.  spridtt  jür  etne  engere  Begrensung,  vergib  VU.  1,  306  nr.  407. 

221.    AU'Ximder  IV  papa  .  .  decano  ecclesie  sancti  Telri  Argentiiiensis  inandul, 
quatiiuis  Sitridurn  n-itiufi  llaromodi  de  I.amperlbein  militis  pauperern  cloriciun,  qiii  m 
olim  in  ecclesiu  äandi  Thomc  Ärgenlinensi  iu  canonicum  recepluü  ac  quanJani 
domnm  ibidem  adepius,  que  uon  eonanevtl  niai  canonieis  ipsioa  eecksie  atisignari, 

•)  mmm  epUer  OUr  der  gmb  aeetgetfagen. 


'  Kfrr//.  ilu:ii  (hr  Auffiilinnty  im  f  fol.  3  des  J  ^oiiiVifSLhiiifjir  CixU.r  mit  tjlfichreitiger  Iliiiid :  itiiii 
DoU  de  mancUto  in  ceua  domini  lecto  ««Mgelio  lavantar  p«des  paaperam.  iciliMt  preposita»  et  d»-  » 
eamw  IsTiot  et  du»  poat  illo%  4|ni  aant  in  prwbradii  aanona,  porUnt  manuteriam  et  tergunt  p^dtm 
et  o'ctitaiitur  cos  si  autem  prepositos  et  decann«  non  «Diit  ibi,  »Iii  duo  nuon*  iaprebcoda  ÜMiHllt» 
itcm  qaod  ii«nluiu  12  {aaperibo»  lavantur  pedu,  qni  eliam  ab  antiquo  positi  tnn*,  et  inter  Qlo«  dia- 
Iribnitur  qaartale  »iiii.  qao<)  etiani  liat  piurctna  ex  officio  soo,  aliis  ai.i   i:  V2  ünn  Jatur  Tfinnm  nec 
•tism  lavantar  pedea,  Md  uniTenalitcr  dantoi  coilibet  2  denarii  et  paiiu  emptas  pro  denariii.  item  de  «• 
•rtn  denanis  dat  eellmriiia  S  MKdot  «t  portatiaa  d«  boai«  in  Binowe  2  toUdoe,       «mit  epiaoopa« 
Pr-rhioldus.  rt  i]c  r  omroonitate  2  solidi  item  trimm,  qaod  propinator  doninii,  procarat  portario*  ■ 
oiiaiu  dt  communitäte  et  cellerarios  dat  picaria.  item  «adem  recipinnt  die  miaiatri  poHarii  nterqne 
onam  narten,  in  (|uo  lavabaatnr  pedot  paapenoi. 

<  r«i9i  die  £rgihuwiig  an»  wr.  34  nmotergiam  de  iiaipllat  panno.  4» 


^  kj  i^ud  by  Google 


1350 


per  coutilutioncm  pape*  deslilutus  sil,  pro  canoaico  baberi  fooiens  de  prebenda 
providere  procuret.  cdileclus  fitiiis  Sifridiit.»  datum  Aiwgaie  DOHM  loaji  anno 
fointo.  tö59  Mai  7  Anagni, 

FoM  itv.  Fat.  lan.  JS/W.  iSi. 

5  VSL  /«  «tMr  Ütimid«  BUt^  Beinrieks  Stf/Ututf  fir  du  kh$Ur  im 
FftfeiM^  eilte  andre  Brei-,  Wein^  med  Odd^Vertkahmg  teire/pmd:  adicientes, 

quod  trea  canonici,  scilicet  .  .  plebanus  .  .  eantor  et  Ilesso  canonici  ecclcsie  saiioli 
Tbome  vel  qui  prebendas  eorumdcm  pro  tempore  lenucrinl  el  posscderinl,  cum 
dominabus  in  vino  equalein  capiant  porlionenj,  in  pane  vero  et  in  deiianiä  ad  vestes 

M  «t  coquintin  pertinoitibiu  diotis  aanaonslf  pro  pordonibus  se  ooolingenübua  ab 
antiquo  ana  pordo  accreacal  aicul  celeria  dominabus.  datum  «t  actum  apod 
Erslhetm  in  clauslro  munasterii,  septimo  idus  maji,  anno  domini  1210,  presentibua 
doininis  preposito,  (^onradoj  de  Wolfahe  el  E[berhartlü]  de  Entringen  archidyaconis, 
scolaslico,  Walramo  de  Gerollserke  canonico  Argcnlinrnsi,  noslro  officiaii,  preposilo 

Ii  Haselacensi  el  Surburgcnsi  ac  aliis  quam  pluribus.  1259  Mai  9  A  rstein  im  Ä'loster. 

B  CM  Sbroßb,  BU.-A.  Q  tue  8786  ».mb.e,  Sii§.  gmd.  loMÜ. 

223.    Pn  thold  von  OchseMtein,  Dekan  des  Straßhurger  Domcapitels,  setzt  twr 
Verwaltung  der  Kapelle  seines  Hofes,  trelche  der  k.  PekvaeUa  it»d  Seolaeliea 
geweiht  iet,  einen  Prieeler  ein.  1259  JVocemder. 

M  Cum  fra^lfe  alt  at  labilis  humane  conditionis  memoria,  non  imprudenler  agitur, 
81  gesta  tempornm,  ne  simul  labantur  cum  ipso  tempore,  scriplure  tesHmonio 
muniaolur.  ego  igilur  Berloldus  de  Ohsenstein  deccanus  Argentinensis  scire  %'olo 
nnivanoa  tarn  poaleros  quam  presenles.  quod^  cum  cappella  curie  mee  iu  honore 
aanetarnm  viiginnm  Petronelle  et  Sooiaaltoe  oonseerala  baetenus  delermioato  nctore 

et  caniaril,  de  ipsa  ipsiusque  atlinentiis,  consi-nsu  el  volunlate  domini  mei  H[cinriciJ 
dei  gralia  cpiscopi,  Hfeinrici]  fratris  mei  iircliidiacoiii.  cui  randcin  ciiriam  meam 
legavi,  necnon  lulins  capiluli  Argenünensis  ecclesip  pleniiis  accedfolc,  iu  modum 
dux.i  subscriplum  laliler  ordinandum.  volo  igitur  inpriiuis  et  urdino,  ut  W  öllerus 
aacerdos  mens  cappellaniM  et  camerariua  Argenlineuais,  quem  in  jamdieta  cappella 

M  inatituo,  ipaam  cappellaai  cum  diete  eamararie  officio  aeu  quacunque  prebenda,  si 
qua  in  ecclesia  Argeutinenat  slbi  oblata  fueril  inposterum,  usque  ad  tempus  vite  soe 
paciflce  possideat  et  q«ie(e.  ipso  vero  cedente  vel  dtncdcnlp  niiüiis  de  cclero  insli- 
tualur  in  eadem  cappella,  nisi  sacerdos  fuerit  honesle  conversalionis  et  vite,  DuUum 
penitus  habena  beuelidum  in  cboru  Argentinensis  ecclesie  antedicle.  quotieng  etiam 

m  candem  eappellam  vaeare  eonligertt,  dominna  predicte  curie»  qai  pro  tempwe  fuerit, 
aliun  aaeerdotem.  qui  et  ipatna  erit  cappellanna,  in  eadcm  inaliluet  servata  forma 


I  Keiyj.  S.  IIB  Aum.  4. 


Dlgitized  by  Google 


196  1258  —  1260 

penilus  supnidicla.  quem  eliam  noD  mutabtt  üisi  jusla  de  causa  et  legiliina  nee 
aliqualimis  atnovcLil.  predictus  eliam  saceHos  omni  tlie  in  prcdicia  cappella  missam 
ceiebrabit  et  singulis  dicbiis  dominicis  et  feslivis  ibidem  dicet  vesperas.  eidem 
insuper  cappelle  lumine  olei  per  noctem  ac  cereis  in  vesperis  sive  io  missa  honesle 
providebit.  alüM  aulem  defedus,  si  qui  fueriot  io  libris  aiv«  Ai  calioe  dve  in  » 
Tealibtts  aaeeidotalibaa  aut  aliis  neceaeariis  aen  reparatione  cappdle,  anppleMl  ipse 
dominos  curie  habundanter.  sepedicius  eliam  saccrdos  tarn  matulinis  quam  horis 
diei  singulis  choro  ArgeuUnensi  frequenler  et  sollicile  tenebitur  intcresse.  pI  ne  in 
büs  iaveaiatur  negligens  aut  remissus,  siatuo,  ul  idem  sacerdos  18  quarlalia  fni- 
menti  mansurnalia  piatori  ecdeaie  majoris  aonia  singulis  tempore  debilo  repi^senlel  m 
et  de  büa  septimaDatiai  paoem  recipiat,  proul  noi  ex  oaooaicia  dari  conaaevit.  per 
cujus  sublractionem,  ai  Opua  fVimii,  per  daoeauum  ad  ea,  que  prcmian  aunl,  exe- 
qucnda  sludiosius  arcealur.  cetera  autem  diele  cappelle  allinenliu  universa  et  singula 
idem  sacerdos  rrcipiel  el  in  suof?  usus  rediget  el  cunvertet.  in  <pioruin  cortiludinem 
est  prciic-ns  littera  revcrendi  patris  ac  dumini  H[einriciJ  dei  gratia  episcopi  et  capi-  u 
Ittli  ArgentineDaia  necuoD  bmi  el  tl[euiricij  archidiaooai  fratria  mei  sigillorum 
wuaijniDe  oonaigoata.  ooa  H[einriciia]  dei  gratia  apiaoopua»  H(eiDrioa8]  de  Obaeo- 
stein  arcbidiaooQus  tolumque  ^M^pttidiNa  •  Afgentiaeasis  «cclesie  snpraacf^a  fala- 
liabentes  alqiie  firma  nostnim  consensuro  plenarium  eisdem  impcrf iniur,  cappellano. 
qui  predictam  jam  tenel  cappelinm  aut  qui  in  postenim  ipsam  lenuent,  ob  dilec-  » 
lionem  dicli  domini  deccani  concedenles,  ut  portioueut  equum  cum  ueteris  noslris 
prebeodariia»  qmbua  de  apeciali  gratia  tiw  de  jure  boc  eat  iDduUnm,  reci|Nat 
omniom  eomnt,  qua  lain  in  cbaro  qnam  in  rrfeetorio  djalribunnlur  sive  nUniatrautur. 
in  quorum  omnium  evidealiara  et  firmitatem  perpeluam  sigilla  noBtra  preaenlibva 
sunt  appeoaa.      actum  aono  domini  1^  mense  noverobria.  » 

D  «w  Am».  DomtapMt-Ärtkh  or.  m*.  c  S      pati.  fMitnn  miilil.,  1  Map».  (Afadto^ 

224.  Ale\!iiid*;r  IV  [lapa  .  .  preposilo  et  capitulo  ecclesie  .sancti  Pelri  Argen- 
linensis  conccdil  facuitalem,  liurcbardum  de  Argenlina  cleriLuni  in  ecclesia  sua  in 
canonicum  recipiendi  uc  pruvideodi  ei  de  prebenda,  nou  obstante  staluto  de  cerlo 
eanonicorum  nomero  aut  contradicUone  minoris  partia  capituK  aui  minus  rationabili.'  ■» 
«dilecU  filii.»  datum  Anagnie  5  Icalendaa  februarii  anno  aexlo.  1860  Jmiuar  !^ 
AtMgni. 

y  «M  Jt^.  VM.  tarn.  iS  fiü  ä4U. 


225.   Alexander  I\'  papa  llcnrico  dtcano  Mctensi  capellano  suo  mandat,  qua- 
tioQS  Folmaro  de  Kisle'  derico»  qui  olim  a  decaoo  et  capitulo  ecoleste  Ärgenti-  i» 


'  Alexander  IV  p«pa  .  .  .  proposito  et  capitulo  eccUaie  HaMlacensis  Argentineiisis  dioceus  pro 
Henrioo  dt  PImImwIiIub]  ctnioo  ArgentineaaU  diocMi»  idem  coacedit.  diitiUB  «t  mpt».  MUnda, 

•  irnfcrw  §ktAm  IMmn  heauftmß  PäkKAknmiKr  XVäm  lUKmvmSt.  Peter  MuSUnßburg  für 
die  Versorgung  des  TorraiJug      Histe  clerinu  wH  fiNCr  Ifr9mk  in  Ar  SinJu  vm  F«fid|Hi  tUk  flt 

bemühen,  Ana  Bcg.  Yat.  tom.  25  /oL  m». 


Digitized  by  Google 


1260 


137 


nensis,  concessa  eis  a  H[ugone]  tUuU  ssocte  Sabine  presbilero  cardinali  luac 
aposlülice  sedis  legalo  *  recipiendi  eiim  per  suas  üflrras  faciiIUUe.  in  t-aJein  ecclesi!» 
exlileril  receplus  in  caDonicum,  postea  latoen  per  coiiättUUionein  pape  desliluLus 
Sil,  de  prebcnda  in  prefala  ecclesia  piovidere  procuret  Jus,  qtiod  eidem  in  ipsa 
6  eoelesi«  ex  reeepUone  hujusmodi  competebat,  in  alatum  prisUnum  »usciUas.  «exbi- 
bila  nobis  petilio.»  datum  Anagnie  4  nonas  febraarii  anno  sexto.  t$60  Fehimr  2 
ÄMffni. 

Y  m»  Rtf,  VaL  tm.  »  fH.  »ir, 

226.  Alexander  IV  papa  .  .  decano  ecclesie  sancli  Salvatoris  Melensiä  uiandal, 
M  quaiions  pro  Johanne  de  Lnpide  canonico  Treverensi,  qut  dim  in  eoelesia  Argen« 

tinenai  reoeptus  ftieril  in  canoiticuni,  aed  per  wnaiitnlkmem  pape  super  revocalione 

recepliranm  edUam*  deslituUis  fueril,  rec«plionem  predictain  et  omne  jas  acquisitum 

ad  t'fficaeiani  roboris  el  juris  prislini  reducat,  si  inajoris  el  sanioris  perlis  capiluli 
predtcle  ecclesie  ad  id  accedal  assensus.  «ex  parle  dilecli.»       datum  Anagnie  6 
a»  kalcnduä  marcii  anno  aexlo.*  1260  Feirmr  24  AnAgni, 

ÄMJUg.  VaL  Um.  »6  fO.  U7, 

227.  Alexander  IV  papa  .  .  preposito  el  capilulo  ecdeaie  Ai^enUnenaia  Ucen- 
tiam  elargitttr,  Pridericum  de  Bechbnrc  canonicum  ecdesie  Gaonucsenaia,  qui  credilur 

ecclesie  illi  exislere  frucluosus,  in  canonicum  recipiendi  ac  providendi  ei  de  pre- 
«>  benda.  mnximp  (|nia  eauonicorum  inslitutio  el  collatio  prebendarum  in  ecclesia  ipsa 
ad  illos  äpeclare  dicilur  el  dicluä  caiionicus  in  ea  est  pcrsonaliler  residere  paratus, 
noo  obsiante  alatiito  da  eerlo  nwnero  eanonieoruni  ipsius  ecclesie  juramenli»  oonfii^ 
malione  apoalolica  roboralo,  codem  nnmero  poal  receplionem  ipsius  in  suo  nichilo« 
minus  robore  duraluro.  *  «merilis  laudabilis  conversalionis.t  datum  Anagnie  4 
s>  nooaa.  jtti)i^  anno  aexto.  i2C0  Juni  2  Ana^ni. 

r  am  Jby.  F«r.  law.  K  fil  MV*. 
JWiMdb  llcnidiiBi  Jüta  foKL  Jlrf«.  1  nt.  <M3. 


■  CardinalprietUr  Aqps  Mii  8  SaKim  mw  in  An  Jahitm  liU  M$  12IH  fSlbMiAtr  ht§A  /&r 
w       *  S.  il8  Amm.  4. 

S  I'ttleriii  ijhtrhrn  Ikitutn  hnaiiflnigt  I'dli.it  AIrxtiiiilfi  IV  (hu  Ciiiitdi  rUi  >liußtmii/ei  St.  I'flerf 
kirche  für  die  Aufnahme  des  Cleriken  Ueiurich  vou  Fimtingcn,  eine*  yeitcandlen  de»  Melier  Bischof», 
in  die  Metttt  XMk  Strge  tu  Uvft».  Am  Stf,  Vat.  im.  88  M  HT. 

*  In  eondem  modnm  icribatur  eisdem  pro  Hc-rroanno  de  Tir>r!tten  detu  o  in  MdtnMeliMia  aiqiw 
»  in  finem.   datom  Anagnie  14  kalendas  junii  anno  tcxio.  I  JOo  Mut  20  Aitagn». 

in  madinii  modam  fcribatnr  «isdan  IM«  Alberto  de  Blanken  rl«rico  in  eadwa  welKi»  aiqM  in 
Snf  n.  4atmB  Augoi«  IS  kalmdw  jimii  aaa«  ikIo.  1260  Mmi  21  Am^. 

IT,  I  18 


Digitized  by  Google 


138 


1260 


22t.  Atifleieknmtg  Ufr  die  JUrticAen  Natural-  hesw.  QtldbniMge  de»  Straß- 
htt^er  JkmetifUeh.  [w»  il^&O.] 

Hio  iocipituH  dislribuliooe»  caniium  per  anDum. 
•tmn,  $        Qreumcido  domini  dal  mmunirii»  dimWum  Mrvitiam.* 
^  '        Vigilia  Epipbanie  doh  jejuDiatur  nec  eliam  dantar  earaaa  acque  denarii, '  «piia  • 

transmutalum  est  in  dieboa  rogatioDum. 
Jan  <  Epiphania  domini  mensurnariiis  dat  plenuni  aervitioiQ. 

Jan.  ii  Oclava  epiphanie  ut  dominico  die. 

it         Fabiaui  et  Sebasliani  ul  in  doiiutilco  die. 
j«R.  u        Agnetia  viiigiDia  at  dominioo  die.  >» 

De  feodo^  in  HoUesheiiii  duoa  firiagiogos  portarioa  mioialrat. 
fV/r.  /  Brigide  virginis  vigilia. 

t'tbr.  M  Purißcatio  sancle  Marie  plenum  servilium. 

De  feodo  ^   in  Zeijerädorf  dimidium  servilium  pürlanus. 
A»p.  «         Agathe  virginis  mensurnarius  ul  dominioo  die.  » 

De  MeiDoItesbdm  «  cooiinaoitas  8  fHagingoa  et  portarioa  miniatrat. 
Ftir.a  Vigilia  Malliie  apostoü. 

f^.M  Malljie  aposloli .  .  .  nt  in  iloniinico  die  de  menstirne. 

Et  quia  feslum  hoc  sopius  crit  post  sepluagesimam,  que  dicitur  hrodewocli, 
nec  habet  certuin  locuai  in  kalcudario  sicut  alia  festa  p«r  annutn,  hic  autem  nota-  «o 
tum  ioTeniea»  qualiler  debeat  minialrari.  per  totani  enim  ebdomodam  dantar  camaa 
aio  viddicet:  feria  aecunda  et  (|aaHa  feria  ut  in  privatia  diebna,  feria  autem  tercia 
et  quinia  feria  ae  aabbato  ut  in  dominico  die,  et  merot  omni  nocie  eomedeatibna 
in  refeotorio. 

Item  in  quinquagesima,  id  est  carnisprivium  clericorura,  dal  tneuäurnarius  in  t» 
mane  plenum  servilium  cum  dignitate  *  de  nocte  cümcdcntibus  in  refectorio  dominis 
ebdomodariia  capdlania  et  elemoainario.  et  de  dimidio  aerritio  dantuir  ad  merot  nni* 
cuiqoe  2  camea  et  decano  4  oama  et  diroidia  auU  unieniqua  et  hec  dantur  feria 

seciinda  sequente  in  mane.  el  lunc  carnes  st-cande  sunt  ad  nnum  friscliingum  plus 
vel  minus  secundum  numerum,  qui  comederuut  in  refectorio.  item  nota  quod  carnes  w 


»)  i'.ilfnH  31.  Jantnir  «Ant  Daltnaitgait  in  JB.  h)  l'Mltrm  4.  Ftintar  okni  DaUitanjabt  i»  B. 
e]  OSMm  17.  FHnur  9U1  OtUnufai*  6»  B.  d}  in  B  im»  nmktht  v.  •)  cm  digalMt 
mif  Samr. 


.*  Im  demBim  Hw»dad»ifl  /<rf.  la  itt  aiu  fletcAer  Zeit  i>ermerU;  «i  «ntain  featttin  faatit  6» 
nddio  ivrvitio,  tone  d»  nuM  dkt  (2  dsiHuriot]  miieniqae,  de  noet«  ntt«iB  onnibna  nt  prodictom  est. 

[ifoin]  si  feslum  faerit  do  pleno  bervilio,  <lc  mane  dat  4  tlenarios,  de  nocte  per  omnia  ut  priai  tarn 
ofiiciatis  quam  »Iiis  de  prebend».  itern  feria  quarta  infra  peutocobU«  dat  etiam  mensuniariaa  2  der 
naiioi.  itm  ei  feslnm  Uatbei  Thome  Tel  Mathie  venerit  in  «inartain  feriam  qnatuor  temporn^,  dat 
«tiaat  menmiMniM  8  denaiioa  et  offioiatts  jw  mam.  Item,  nota  de  ^lüe  •postolorom  et  aliomm 
tuüMnm  figilUe  htbenthim  et  in  sabbatia  cpiatnor  tempornm  ftem  sabbatia  eliam  per  jejnninqi  M 
proter  priinmn  et  ultiranm  sabbatum  dat  etiaiii  mensarnariu«  iinicuifiue  1  (l*nariuiii,  uutem  epil- 
cofv»  ordines  celefaraTetht,  dabit  2  denarios  et  prima  dominica  in  jejanio  dat  etiam  2  denarioa. 


Digitized  by  Google 


1260  139 

audDCiklantar  cum  inf^rioribi»  cpniibtts  ita  vid^U««!  et  peasaiide,  qQod  qudUbel  caro 
poodsrel  12  libras  vel  II  ad  minus. ^ 

Gregorii  frty^  iinicuique  0  denarii  in  maUitinis.  .war;/* 

Item  püät  liec  nola  in  sancto  die  pttscbe  [dal  mensurnarius  plenum  serjvitium 
•  cum  Iribus  carnibus  et  omoibus  [aliis  ad  plenum  servilium  perliDenlibu«].  feria  ae- 
eunda  simililer  in  omniboa  miniiitral. 

Ilem  feria  terda  dimidium  servilium  [de  remediis]  de  feodo  [in  Bibelnheim]  cum 
pfacelat,  exceptis  autcin  plucentibiis  [et  denarüa  puUorum,  que  aont  remisaa]  de 
eodem  feodo.  et  liec  procural  porlcirius. 
1*        Item  feria  quarla  de  Tbalbeim  dimidium  servilium  per  (olum  et  simililer  cum 
pfecelat.  hcMS  etiam  porlarioa  proeurabit  ai  oiBdo  auo. 

Item  ^a  quinta  de  MusTeiabeia  Ina  friigiRgoa  etiam  portarius  proeural.  feria 
aulen  aezia  porlariya  de  officio  suo  in  refectorio  fr^ttribus  vel.  si  parcilur  ei.  dat 
omnihns  prebem-tatis  et  ininistri.s  unicuique  2  aoUdoa,  chori  clertci»  autem  dat  unicuU 
u  que  12  deiiorios  prescnlibus  in  choro.* 

Sabbato  uutem  dal  camerarius  de  camera  plenum  servilium  per  tolum  el  simililer 
plilocelal.  el  hoc  airaililar  portariua  proeurabit. 

llem  in  oclaya  menauraariiia  dat  dimidium  e^ilinm,  ^  autem  menannia  in* 
cipit,  lunc  dat  mensurnarius  plenum  servilium. 

Uem  vigilia  anmintialionis  beate  virginis.  iitrtti 

(Ilom  in  feslo]  beüle  virginis  dimidium  servilium.  si  auti'in  %eneril  in  jejunium,  lUnM 
lunc  [danlur  de  mane]  unicuique  '6  denarii,  de  [nocle  dumijnis  in  refectorio  Vi  denarii 
(daeano  de  officio. . .  ]  *  dapifnv,  pinoerne,  preponlo.  r  .  .  et  cods  12.  (domicellia 
el  ebdomadarüs]  0;  aUia  autem  non  datur  de  nocte.' 
»       Item  Marci  ewangeliste  unicuique  denarius,  si  autem  veniel  infra  oclavam  paache.  ^jw. 
tUDC  danlur  oamca»  quia  non  jejunialur  in£ra  oclavam.  * 

•I  JUiMN  f»r  Jngnit  htf^ttama,  ihm»  tri  im  flt/gtaJtn  Pmtkitm, 


'  Jh  dtrsdheH  Ilaixhchnß  lit  auf  fnl.  II  F'<!:-rrv'lf»  verseichuet :  item  not.i  qnarta  feria  die  cint- 
inm  incipit  refectio  in  refectorio  et  dalur  uuum  icrLiuIam  de  pissibus  refectionem  liabentibus  in  re- 

49  fictorio  et  dnrkt  nsqae  in  cenun  doiuiui.  postea  incipit  cena  feria  secanda  post  Cjaasimodogeiiiti  et 
du»!  iiaqoe  in  qointam  ferian  poat  waltatioDwa  aancia  cnda  diabos  Bon  feriatia,  Ceriatia  aotem 
eaBB«d«at  iU  ras  et  abdomodtrii  proptar  narot.  qnod  datnr  ci«.  poataa  ecmadimt  Htm  abdonodBill 
ibi  uaiine  ad  feslnm  Mirlmhelis  rt  7  diebns  poet  et  tone  dattir  eis  mfrot  ^filicet  dominica  nocte, 
fem  tetcia,  qainta  feria  et  »abbato.  qai  aatcm  feria  »ecauda  «t  ijuaita  ibi  couiedit,  Uli  dantor 

41  2  denarii  tantnm  pro  inorot.  item  per  totam  ebdomodam  paaclialein  etiam  datur  merot  aia.  item 
•etandam  qnod  in  jajonio  de  featia  non  dantnr  danarii  pisainm  niai  aacaadom  qnod  ibi  coatiaalar. 
ilam  in  «latotilma  at  in  dia  Johninta  da  maae  floa  dantar  evapatl«  et  nnebnmatt  propter  Hrvitia  aad 
de  nocte.  item  minnti«  etiam  Inntnr  denarii  pissinm  in  nntalibos  et  scutelle  et  «imititer  in  c|uadra- 
geaims  et  eliam  quaiulo  datur  roiin.  sed  iofirroia  non  dantac  denarii  piMiuoi  iieqae  neutelle  niai  labo- 

«  natibna  in  acata. 

s  In  denaOM  Bmidiehrifi  ftiL  4'  «•  nO^fnduKder  Sleüe  da  Ktändan:  niniatnt  pertniaa  da 
poito  com  tribaa  faranlb  pjaeinm  da  aabnona  at  alüa  optimis,  dat  atiam  elaretoB  inanpav  ad  nnana« 
qwunqae  acntellam  4  denarioe  vel  cnilibet  dat  2  solidoa.  si  parcitar  ei. 

•  Jbk  aäBfretheii^  ätOe  de»  KtUatdan  »H  fol.  4  himtng^^:  iatom  Ceatam  aat  aeanpar  conti- 
-«  ffliHB  fNÜffitati  pMcali,  n1i(|wuido  poit  paaen  at  «litm  nKqnnndo  in  ji^ynalD. 
«  JU.  9  Imaiftfligit  jnUit  ftilam  Mxtna. 


^  kj  i^  -d  by  Google 


140 


1200 


Ilem  nola  ia  diebas  rogaUonum*  de  nenauroa  de  Wigersliein  dantur  domiots 
et  capdlanis  eptsoopi  unicuiqtie  10  Jenarii,  dec^no  de  officio  .  .  .  dapifero  pinceme 

et  prcpnsito.  .  .  .  rocis  12,    [loniicellis  c{  <'h(lünicflariis.  .  .  ol  [eleniosinariis]  .  .  . 
pt  ciiilihet  insuper  1  ova  teria  seciiiida.  ilom  feria  lercia  lic  mciisiirna  de  Geisbois- 
heim simiJjter  daiur.  et  feria  quaria  de  roensiirua  de  Lamperlheim  datur  eliam  simili  * 
modo. 

Apr.  9t         Ilem  vigtlia  Philippi  et  Jaeobi  apoatolonim  non  eat  vigilia,  aed  carnes  ut  io 

privalis  diebus  danlur. 
jtfaf  I  Majus.  Philippi  et  Jacobi  ul  in  dominico  die. 

vo,- ,T  f>  nonas  maji,  invencio  sanctc  crucis  ut  in  (lomiiiico  die.  »o 

Mai  10  6  iduH  inaji,  iiordiani  el  Epiiuucbi  ul  lu  douiinico  die. 

3imi  H         17  kaleodaa  junü,  hio  incipiuut  o?ine  carnea  dari.* 

Hai  M        5  kalcndaa  junii,  de  Rodeahein  4  friachngoe  ovinoa,  portariua  hoe  prociirare  tenelur. 
Item  hie  nola  vigilian  aacenakmia,  unicuique  dewarius  1. 

Ascensio  domini  mensurnarins  plennm  servilium  cnm  carnihiis  ovinis  et  pOFCioia.  •* 
Item  vigilia  penlecoslcs  cellerarius  dat  deuarium  sicul  in  vigilta  pasche. 
Item  in  die  penlecoslcs  plcnum  servilium  cum  caroibus  oviois  et  porcinis, 
dignilale,  denarüs  pnllonim  et  integris  placenitbas. 
/i.H{  tt         17  kalendas  JulH,  Viti  et  Modeati  de  Kolbotahein  4  [friacbingoa]  ovinoa,  quoa 

porlarius  tenetur  procurare,  et  20  pullos.  w 
Jnmt  K  0  kalendas  jiilii,  vigilia  Johannis  bapliste  dnl  prppositus  de  feodo  de  Owen- 

hein dominis  et  cäpellaniä  episcupi  unicuique  )0  denarios, decano  ex  officio  3, 
dapifero  et  pioceriie  3.  domiccllis  cl  ebdoroodariis  [11]  et  elemosinariis  9.  item  si 
portarioa  faeril  diea  dominica.  lamen  danlur  aic. 
jM(  M  6  kalendaa  julU,  Johaonia  bapliato  mensurnarhia  dat  planum,  [eut]  dal  in  aap-  » . 
plementuro  preposilus  de  Innenhein  4  frischingos  [ovinos  el]  Iria  quarlalia  frumenli 
et  40  pullos  el  4  amam.  de  hiis  minislrat  [ipse]  omnibas  unicaique  aecundum 
stalum  suum. 

4  kalmdaa  julii,  vigilia  Pelri  et  Pauli  denarioa  pissium  *  dal  preposilus  de 
OweDhetn,  SKUt  in  vigilia  Johannis  baptiate.  m 

■)  Vtitrgtitknfbtü  ibtr  X  titu  IV. 


I  Fei.  10  himugefügt :  quia  variator  ia  kabaiiarii»  oami  umo. 

•  J^K?.  .')'  Jiiuzuiji'piijt :  v.i  rofjuiii;» 

•  Fol.  (J  UH  gktriter  SuUe  des  Kaiendars  lö,  be%  den  folgatden  Angaben  aber        Luckf  gelauen. 

•  Im  derselben  Hattdithrift  i$t  foL  1«  Fdigtndet  XI'WW« ;  Hie  nt«m  nota  de  donariis  pissiam.  I» 
li  featum  aliqaod  Teniat  in  Mztam  fariam,  da  quo  menrnrnariaa  ministrare  deber«t  nt  in  die  dominico, 
taue  [de  maoe  dat]  nnicniqne  2  denarios,  Semper  didtnr  de  presentibns,  de  nocte  [dominis  in]  refec- 
torio  presentibns  I'i  il-juaiios,  «Ic  ofticiis.  itisupor  ilccaiio  dapifrro  luiici-rtit'.  .  .,  ubiciiii(|U<'  lücortim 
sunt,  preposito  antem  nunqnam  datur  niu  quando  preseiis  est.  item  cocis  daatur  eliam  1^  de  nocte 
tMltam  (Lomicellis  et  «bdonadariis  9,  alüs  aatem  non  datur  dt  nocte,  «nei  «erftcr  not«  de  denarüs  «» 
«ueorum  de  qaalibet  secunda  feria,  quaria  et  sexta  feria  dat  mensornarins  presentibna  in  ciTitat« 
tmicniqae  2  denarios,  insnper  decano  .  .  .  dnpifero  et  pinccrno  ...  de  ofticiis  corum  nbicnnqne  ]o- 
cnruiu  sunt,  [ireposito  aatem  non  datnr  nisi  quando  pre.sens  est  si  tcro  ftstiiin  vemct  in  .'iltqaam 
predictaram  dierum,  de  qno  feato  carnea  dautur  j^rel  denarii  piaciomj,  de  iUa  die  non  donlar  dooarii 


^    i^ud  by  Google 


1260  Ul 

3  kalendas  jnlii.  PMri  et  Pauli  aposlolorura  dimidiam  aerritiuni  unicmipie'  *• 
carnem  1  ovinam  et  dimidnm  ponsiiiam  el  dimidium  bug  ac  denarinm  1. 

2  kalendas  julii.  commemoratio  Pauli  ut  in  dorainico  die.  JmJ  M 

4  nonas  julii,  Udalrici  cpiscopi  ut  in  domioico  die.  iusuper  de  Egensheim  4 
6  friscbiogos  uviDus  porlarius  procurabil. 

3  idus  julii,  Heinriei  impentotü  de  Sketetat  plenum  aerviUttm.  porlario  preaen-   Mi  tt 
tastar  acilioet  4  friachingi  ovini  el  2  poreini,  7  aolidi,  12  gewage  caaeonim,.  Ina 
qnarlalia  lactis,  110  ova  el  '/t  ^''^'^  piperis»  de  hiia  ipee  minislrat  omnibus.  item 
iMnattroarius  ut  in  dominico  die.'' 

M        Idus,  MnrgaretH  de  Kolbotsheiin  in  rcfcclorio  servilur  vcl  denarii  dantur.''  jxii  is 

[12  kalendas  auguslij,  Arbogasli  ut  in  {dumiuico]  die.  iuäuper  de  Uruheim'^  4    Jiu  u 

friiebiiigoe  ovioos  et  44  pullos  ^  et  12  aoapnlaa  iieoataa,  ova,  sagum  et  accetum 
ad  jiwsol  fadenduro. 

II  kalendas  «ugusti,  Marie  Magdaleoe  serviltum  in  felisciario  communitas  dat  m 
it  coro.* 

9  kalendas  augusli,  vigiüa  Jacobi  apostoli.  j<Hi  ti 

8  kalendas  augusti,  Jacobi  apuäluli  diuiidiuu)  äervitium.  m 

3  Dooas  augusti,  inventio  sancli  Stepbani  ut  dominico  die.  a««.  s 

6  idos  augusti.  Syiti  pope  dimidium  servitium.  Ana. « 
»)        5  idus  augusli,  vigiüa  Laurealii  preposilus  densrios  pissinm  dat  de  Owenhein  Aug.  $ 

sicul  in  vigilia  Johannis  hapliste. 

4  idus  augusti,  Laurcntii  marlyris  dimidium  servitium.  .4»;;.  t« 

10  kalendas  septembris.  vigilia  assumplionis  sancle  Marie.  au^.  h 
18  kalendas  septembris,  aasumplio  beste  Tirginis.  bic  indptunt  csines  pordne  w 

fb  oum  pleno  servitto. 

15  kalendas  septembris,  de  Rinstet  3  frisgingos,  quos  dividil  portariua.  ^i«.  n 

11  kalendas  sei)lpmtiris,  odava  assuinplionis  ul  dominico  die.  Aug.*» 

10  kalendas  seplcuibriä,  vigilia  Barlbolumei  apostoli.  Ang.  u 

9  kalendas  seplembris,  Bartholomd  apostoli  dimidium  servitium.  Aut.M 
N       4  kalendas  septembris,  decdlatio  Jobannia,  dedicatio  ecdeste ,  mensuraarius  An- » 

plenum  dal  servitium. 

7  idus  septembris,  hic  dantur  carncs,  quia  non  est  vigilia.^  «qm.  r 
6  idus  septembris,  nativitas  beate  virginis,  plenum  servitium.  •■'»p«-  » 
18  kalendas  octobris,  exaltalio  sanctc  crucis  ul  in  dominico  die.  '* 

u       12  kalendaa  octobris.  vigilia  Malbei  apoatoli.  $cm-m 

11  kalendas  octobris,  Mstbd  apostoli  dimidium  servitium.  '* 

a)  dimidium  —  •inicuique  anf  Rasur.     h)  iuvn  —  die  iwif  dvnktti-'r  Tiate  kiit:Mjffagt.     c)  vel  — 
dtMur  mit  dumkltnr  Ttmtt  lumt*gtf»gt.    d)  Umh  ttktimt  ttma*  tfittr  vo»  «m/rrr  if«arf  nngtfägl. 


1  Fd.  7  an  ffteichfr  f^iflk  d^n  Kaiendars  40  pnlli,  iof^  «ON  OVft  a6  dM  üebrige  fMmL 
'  Foi.  7  an  entsprechender  Stelle  vcl  denarioa. 

*  FAT*  «H  gkidkr^dk  itt  JTalfNdw«  ii«n  tit  vigüte,  md  daDtnr  «anc*  ut  bipiivitia  dttbna. 


Digitized  by  Google 


US  1260 

!>rrt.  »f        10  kilendas  oetobrit,  Maurieii  et  aoeiorum  ejas  ul  in  domisiieo  die. 

Stpi.ti         7  kalendas  octobris.  de  Bulenliein  dimidium  servilium,  qaod  portttius  dividit. 

gfpi,  N  3  kalendas  oclobris,  Micbahclis  archangeli  pleniun  scrviüum. 

^puso         2  kalendas  oclobris,  de  Scherchein  2  frisgingos.  hos  dividil  portarius. 

(Kl.  II         5  idus  octobris,  de  Oflenburg  plenum  servilium.'  ■  » 

Ott.  tt        Mus  oclobris,  Avrdie  Virginia  ut  in  doininioo  die. 

<M. M        15  kalendaa  novembria,*  Lnoe  ewangelisie  de  WllgoUbein  3  friacbingoa  el  SV« 

aolidos  ad  huurepfenninge,  bec  portarius  dividil. 
Oer.  17  6  kalendas  novembris,  vigilia  Symonis  el  Jude  aposlolonim. 

ori.  tt         ö  kalendas  novembris,  Simonis  el  Jude  aposloloruta  do  Northus  pienum  ser-  lo 

nlinm  cum  omnibus  altinentiis,  portarius  etiaro  diridit.* 
o«i.  «f        3  kalendas  novembris,  vigitia  omniuni  aanetorum. 
A'w.  f         November,  omniuni  aaneUPhim  ut  in  dominioo  die. 

Aw.7         7  idus  novembris,  Florentii  episcopi  mensurnariiis  ul  in  dominico  die,  inaaper 

de  Daubach  2  fri«s«»inf»os.  Ims  dividit  porlarius.  u 
S'nr.  ti  3  idus  novetnbri»,  Marimi  cpiscopi  mensurnariu^  ul  in  duiuiuicu  die,  iusuper 

de  Dnbenkeiu  3  frisgingos,  hos  dividit  pwtarias. 
A'M.  lu        10  kalendas  deeembris,  Cedlie  Virginia  ut  dominico  die. 
ffM.  u         7  kalendas  decembris,  Kalherine  virginis  servitiam  dal  commanitas  cum.* 
A..f  t»  3  köIeiiJos  decembris,  vigilia  Andree  apsloli.  ■» 

A'ov.  s»  2  kalendas  decembris,  Andree  aposloli  dimidium  servilium. 

om.s         3  nonas  decembris,  AKalle  vi^nis  ut  dominico  die. 

Ute.»        8  idus  decembris,  Niootai  episoopi  [ot  in]  dominico  die. 

ote.tt         Idus  decembris,  Lucie  virginis  ut  in  dominico  die. 

üK.a»  13  liiitendas  januarii, vigilia  Thome  aposloü.  n 

nw.  II         12  kalendas  Janiiarii,  Tbome  aposloU  dimidium  servilium  preler  crapellos  et 

placenlas  el  denarios." 
Bit  it        0  kalendas  Januarii,  vigilia  nalivitalis  doroini. 

«M-,  M        8  kalendas  JaiinarCI,  natlvitas  domini  pienum  servilium  cum  3  camibus  el  omnibus 

aliis  altincnliis.*  «> 
üw.  »         7  kalendas  januarii,  Stephani  prolhomartyris  ut  dominico  die. 


•l  Jhi»«tt»  *•«  elmu  tfälertr  Utmi  tin  fiul  fmn  rtMifhtffr  Kittivg,  roa  dtm  umr  einzelm  WmU 
bttw  ffW  /  .  .  .  d«  fMd*  .  .  .  t  iMcalaiM  ■lUfo  BMoUriw.  h\  Mkr  An  fol- 

ftnätu  Siiitfäfe»  DovMubrto  r«*  «Mm  ipUntr  Bmtd  Mtkptngtm.    e)  Km  «fM«  »fUtrtf  HanH 
kitttHgefiigt :  «t  muMnwiiw  1/S  MMidim.    4}  Sitr  mk  Im  A»  /UfUtdtm  Si»tn>get>  janiwrii  v» 


i  Fol.  !)  Uli  filHdur  8UK$  (b>  Jtaimdiin.'  Mtvitlaai  in  n^Ktoiio  vel  dtnariw  in  drarn,  tmaä 
tone  ordiuabant 

*  na.  9»  m  tnUpnelmii&r  SMt:  dimidfaiB  wnitiiiiB  aoaptii  dnariii  it  djgulatii.  «» 
«  Fol  10  hinnigefügt :  ti  MutiMi  vmM  ta  Mktam  feriann,  tanc  d«  BUUM  «nkaiqa«  4  tosfU,  it«m 
de  Bocto  ia  ntactorio  domiiii«  . . ,  dat  A^rmde  nürt. 


Digitized  by  Google 


1260  - 


1262 


143 


C)  knlendas  januarii,  Johannis  «waugeliste  pleDum  servitinm  cum  2^/,  earne.  »f»,  ir 
5  kalendag  januarii,  innocenlum  dimidiuin  senitiunn  dm,  m 

D  cm»  Doummtkinffer  Codex  nr.  612  fol.  3'— 3''  und  52-54',  Da*  Gante  hur  ntMHMMM- 
pemtt  OM  ncei  gletchartigen  und  gHeidueitigen  Stücken,  die  beük  im  Sahmen  eine» 

*  Kdlfii'lir,  cfehalUn  »md.         rmte  fiH  2^  big  fei.  10»  umfa9«rnd  itt  benutet  bis  mm 

Etntrtif/  Uregorie  pape  etc.,  jedoclt  mit  Wegtauung  der  UeüigetUoffe  ohne  betmderH 
Vermerk,  dam»  eeUt'da»  noeite  reichhaltigere  Stück  ein.  denen  Sehrijt  sum  Teüjfont  ver- 
Wtken  WKi  nüM  mehr  lesbar  itt,  das  tnte  ^tUt  iaf  fcrioreN.  Die  eerblichenen  SÜOen  nmi 
ergätut  dun^  Heranziehung  der  Concordanten  tmf  fol.  Sc—lOv  und  der  Einträge  in  B,  einer 
»•  Papierluiiuitchhft  drs  Nten  Jahrh.  im  StraM.  Bet-A.  G  3467.  die  zeiHtcM  Ent- 

ttehung  des  Oeuuen  anUingt,  tu  wird  es  nur  kmrie  Zeit  nach  nr.  230  xu  selten  sein, 

Ihr  SekOtkeiß  Xietiard  nnd  die  Qmeinie  vo»  Zaiern  (Heilen  J9§if*r- 
meitler,  Rath  und  Bürgertehaft  von  Straßhurg  mit,  dnß  eie  ikten  J98ffem  nerMe» 
Men,  Slraßburger  Weine  zu  katifen.  [»m  1260.] 

«5  Domino  et  amico  vere  dileclo  .  .  magistro  civiwm  ArgcnlincDSium  necnon  viris  dis- 
cretis  el  honestis  cunsulibiis  fi  civibus  ibidem  E[bcrhardus]  scullelus  el  coromunilas 
Zaberuie  paralaiii  ad  quecumque  beneplacita  volunUleni.  certissime  sciatis,  quod  nee 
IieimitUmiia  nec  volumus  aliqua  padione,*  al  aliquis  noatris  ex  dvibna  emal  aut 
oomparet  vina  ▼estra,  immo  ad  aalvandum  el  defeDdeodam  vobia  ea  magis,  ubi" 

M  eumque  possemus  aul  possimus,  nos  babebilis  prompUorea. 
[iit  verxo]  magislro  civium  ArgentiaeDsiom 
COOSuiibus  et  civibus  ibidem. 

8  aus  iHraHb.  ^t.-A.  V.  C.  G.  Corp.  K  lad.  17  or.  mb.  lit,  d,  c.  sig.  interto  impr.  deieto. 
Das  Stück  gehört  dem  Schriflcharacter  nach  in  dte  ;weite  Hälfte  des  ISten  Jahrhundürttw 
■»  JSm  jteAuMctfi  Ebtrhmr*  mw  Zabtmtt  it  IS&S  und  mi  mkmMkh  netdmtMer. 

SM.  Rttdolßis  de  MinrewUre  filiua  Baldemari  et  Hedemgia  uior  ana  de  conaensn 

puerorum  suorum  vendunt  duo jugera  vinearum  dicla  Banhols  ailaapud  Castrum  Wiaekke 
Burcardo  diclo  Sij)i)eslul  elvi  Argentinensi  pr<>  d«^ceni  marcis  argenti.dominusWaltherus 
sculietuä  in  Keispr.sberc  sigillat.  «noverint  uiiivcrsi.»  acta  sunt  hec  in  Arpenlina 
30  aono  doniini  1201  in  vigilia  beali  Valenlini  uiarlyris.  1261  Februar  13  Straüburtf. 

Ans  Urkmndenb.  d.  Stadt  Basd  I,  £S2  nr.  390  nach  dem  Or.  i.  Staatsarchiv  tu  Basel 

t^\.   Concessio  feodalis  23  marcarum  argeuli  super  theoloneo  civitatis  Argen- 
tineasis  recipiendarum  rarendibflium  cum  330  marcis.  que  summa  ^  muluo  Aiit 
»  reoepla,  Jobanai  BiUerolf  civi  in  Bninasebacb  per  W[a1tberani]  epiaeopum  de  con- 
aensn  decani  et  eapituli  ftcU.  1362.  >  1262. 

.  S  aus  Strutib.  Be:.  A.  Q  r!464  Eeiiest  ton  eititr  Htiwl  <les  ITten  JahiJt.  i.  Copinlhiich  des 
Damct^itels  lit.  <j.  Die  Abschrift  befand  sich  im  großen  pergamentnen  DomcopitUbuch 
fiL  94, 


'  12C^  Mai  d  Uli  die  inventionis  uiicte  crocit)  erichetHt  tu  Speyer  in  der  bischöflichen  ifalz 
Johannes  de  Vrankonstein  archidjwsoDas  ArgentineuKis  als  Zeuge  «jnir  VfhmU  Biaekqf  Meiiuiek$  «M 
Sjp^  f&r  dm  iOteter  Heiltbrudt.  Or.  mb,  i.  StrtM.  Bet.-A. 


Digitized  by  Google 


1263 


232.  T'rbanus  IV  papa  matidat  .  .  electo  Argenlinensi.  qualinii>,  cum  ma- 
gister  Ilenricus  scolaslicus'ecclesie  sancti  Petri  ÄrgeiUiiieriüis  cununicadiin  et  pre- 
bendam,  qaos  in  eeelesia  Hooaugen«  Aiientiiieiisis  diocesis  obUaet,  velil  libere  re- 
iignare,  resignatione  ab  eodem  reoepta,  cum  ab  ipso  requiailua  fiiertl,  eos  de  oon* 

sensu  majoris  et  sanioris  parlis  capiluli  ejiisdem  ecciesie  Honaugenais,  ad  quos  * 

prebemlarHm  collalio  pcrtinere  dicitur,  alictii  persone  ydonee  conferre  procuret. 
•ex  parte  lUlecti.»  datum  apud  Urbeoivclerem  nonis  julii  anno  sccundo.  1203 
JkH  7  Onieto. 

Y  an»  Beg.  VaU  tm.  S6  fitl.  96. 

233»  Urbanas  IV  papa..  decuno  et  capilulo  ecciesie  sancü  Tlioroe  Arftentineosis  m» 
supplicantÜMis  concpdtf  fncultetem,  nt  Waltcnirn  naliiiii  SifriHi  de  Schaflolslien  mi- 
litis  nulluni  lienciiciuMi  ecciesissticum  obltnenletn  in  ecciesia  äua  recipere  poäsinl 
in  canonicum,  nuixiiue  cum  eleclus  Argenlinensis  illis  pro  eo  primilias  precum  suarum 
direxeril  auasque  preces  in  bac  parte  admiltere  cupiant.  «supplldialia  nobia  per.» 
dalunn  apud  UrbemveteFein  ö  kalendaa  noverobria  anno  terlio.  1263  OetoUr  £9  m 
OniHo. 

VtHmBeg.  Yat.  fem.  »fiHOS, 

234.  Urbanus  IV  papa  .  ,  abbali  monaslcrii  de  Euenheim  Argeulineusis  diocesis 
inandat,  quatinua  Henrico  de  Achenheioi.  caoooico  ecciesie  saacU  Thooie  Ai^nti- 
nenaia,  capellano  Jfordani]  MncUNiim  Coame  et  Oamiaoi  diaooni  cardinalia,  qui  olim  n 
in  eadem  ecciesia  ad  priniicias  precum  bone  memoHe  Walteri  Argenlinensia  epia- 
copi  8  capitulo  ipsius  ecciesie  eoruin  motu  proprio,  prout  de  anliqua  et  approbala  et 
Jiocteiiiis  jinrififc  ob.servrita  consueludine  est  oblenttim,  posl  conslilnlioiiern  Alesandri 
pape  pretleces^riü,  per  quam  receplioues  canonicurum  prebendas  expectaulium  vaca- 
turas  faetaa  in  cecteaiiat  quatuer  dumlMttl'-eseeplis,  deorevil  inanaa,^  eanonice  re-  u 
cepUia  exliteril  in  canonicttm,  aed  nondum  inibi  prebendam  aliquam  asacculua  ail, 
de  prebenda  sibi  da  jure  debtta  providere  procnrel.  tdileclus  filius  Ilenricus.»  da- 
Ittm  apud  Urbemvelerem  nonia  novembria  anm»  lerlio.   1263  JVevemier  5  OrtiOo, 

r  «tu  Biß.  Fat.  im  SOfii  236. 

23d.  l  rbanus  IV  papa.  .  decanu  et  capilulu  Uuuaugensls  eccleäie  Argentinensis  •» 
dioceaia  concedit  facullalem,  recipiendi  Jobanneni  clericum  nalum  Nicolai  dieti 
Zorn  mililia  Argentinensis  in  canoiitcum  ao  providendi  de  prebenda,  maxime  cum 
canonicoriiin  insiilulio  et  collaUo  prebendarum  ad  illos  in  ecciesia  ipaa  pertineal  et 
per  indtislriam  ipsius  clerici  anorumque  consangaineorum  potenliam  qterent  eidem 


•  Vergl,  S.  im  Anm.  4. 


1263  — 


1264 


ecclesie  plura  posse  commoda  provcnirc'  «supplicastis  nnbi?;  p^^r.»  datum  «pud 
Urbemvelerera  nonis  noveinl»ris  .iimo  lerlio.    iÜüS  November  o  Orcieto, 

Y  AM  JB<f.  VaL  Im.  aif  /ot.  m». 

236.  Urbanus  IV  papa  .  .  eleclo  Argf^nlini  n^i  concedit,  ut  Huironpm  paiiperem 
clenciui»  Arpenlinensem  in  ecclesia  sancli  Pctn  Argentinensi,  dumiiiodu  cnpiluli 
ejusdem  ecclesie,  äd  quod  in  ea  coliuliu  prelieudarum  perliuere  dicilur,  assensus 
acoedat,  in  canonicum  rcciiM  fliciat  eique  de  prebenda  providere  procnret.  «apoalolic« 
pielatis  provenire.»  dalnm  apud  Urbemv«(erem  15  kalendas  januani  anno  tertio. 
ISieS  Jketmher  18  Onkto, 

rmu  Stf,  Vol.  Im.  gdfäUm, 

237-  Uritanua  IV  papa  .  .  archiepiscopo  Magunlino  mandat,  qualinus,  cum  .  . 

electus  Argenlinenais  propler  vianim  diaerimlnt  el  gnerrarum  incnrsus  lÜHrum  par- 
tium sedem  raetropolitanam  sccure  adire  non  possil  ab  illo  diacona(us  et  presbileratus 
ordiaeni  sc  nuinus  cunsecrationis  slalutis  temporibus  receptunis,  ci  assignct  locum 
«liquem,  ad  quem  secure  ilUus  presenliam  adire  possil  pro  prcmbsis,  alioquin  com- 
roillat  aliquibus  eptscopis  graliam  el  commnnionem  sedis  apostdice  oblinentibas, 
qui  ei  ordincs  et  mnnua  htijusmodi  eiadem  temporibus  conferaot  vice  ana.  «cam 
sicut  dileclo.»  daluu  apud  Urbemveterem  10  kalendaa  roarcü  anno  terlio.  1264 
Februar  20  Orciet«. 

y  SM  Bug.  r«f.  loM.  J89  fiü.  i9»>. 

238.  iThaniis  IV  papa  inclinalus  prwibus  Cfoiuoili]  cunnlis  de  Firburch  el  uui- 
vprsitatis  Friburgensis  niandut  .  .  ahhali  Truperli  in  inj^ra  Silva  ordiuis  sancti 
Benedict!  Constanliensis  diocesis,  quatmus  Conradum  ciericum  nalum  ilUus  comilis 
proponenleiDt  quod,  licet  qnondam  Gebeardo  gennano  ilUus  «omitis.  GontttntieBai  ei 
Afgentinensi  canonico,  apud  «edem  aposldicam»  cujus  erat  capellanus,  mortuo  Inno> 
oentius  papa  canonkwtum  et  prebcndam  vacanles  sibi  dnxarit  conferendos,  tarnen 
gratiam  factam  prosequi  negligenter  umlttens  imllum  ex  eo  conimodnm  reporlavi  rit, 
in  eadem  ecclesia  Argenlinensi,  si  est  idoncus  el  in  predicta  ecclesia  Argenlinensi 
residere  paralus,  in  csuooicum  recipt  iiacial  eique  provideat  de  prebenda.  «ad  facien- 
daro  dileoto.»  datum  apud  UrberoVeterem  13  kalendas  aprilu  anno  tertio.  iS64 
MSr»  80  Onitto. 

Vmtittg.  Ttt  tm.  99  ftl.  2$S. 

DtmaA  BumM  JO»  ftmt.  Bth,  I  «r.  m 


>  üriMUim  IV  papa  .  .  .  decano  et  capitnlo  ecdeaie  saDcii  Tbome  Argentuteiuis  snppUcantibos 
«oneadit  fte  J«kanne  clerico  nato  Nicolai  dietl  Zatn  mÜHit  ArgratiiMMi»  «uidcm  bcnltalvim 
daton  «t  tnpis.  Am  Bug,  VaL  im.  99  fit.  76'. 

Vr,  1  19 


146 


1  264 


239.    Urbar.us  IV  j  .ip  i     .  decaoo  et  capilulo  ccclesie  SurburgeDsis  Argenü- 

oensis  diocesis  su|j]'rKniili!ius  conordil  lioentiatn,  Gerardum  de  Wangen  dericfim 
coDsanguineum  inagislri  (ji  r.irdi  diuli  Miiii'^leriiilis  erdesie  Argeiilinensis  rccipiendi 
io  canonicum  ac  providendi  ei  de  prebendu.  «supplicaslU  nobis  per.»  dututn  apud 
Urbemveterem  nonis  aprilM  anno  terlio.    i264  April  5  Orvieto.  » 

Y  (NW  Stg.  Yat.  «m.  äS  /o{.  J^ä^ 

2-iO.  frhantis  IV  pnpa  .  .  eleclo  Arc^'ntinonsi  iio'-liilanti  concedil,  ut  magistrum 
VV'allerum  medicuui  suum  clericutn  Argentincnsem,  qui  diu  in  incdicina  rexisse 
dicilur,  in  ecclesia  saiicti  Pelri  Argeulinonsi,  duuuiiodu  capiluli  ejusdciu  ecdesie 
aasensus  accedat,  in  canonicum  recipi  et  de  prebenda  ei  providere  proeuret,  i(a  u 
tarnen,  quod  idem  magiater  ad  ordinea,  prout  onus  prebende  aziget,  se  fticiat  stetutis 
lemporibus  proinoveri  et  {>er^naliler  in  ecdesia  resideat  rneinorala.  "aposlolice 
piclalis  provenire.*  daluni  apud  Urbemvelerero  6  idus  apriiis  anno  terlio.  I2ß4 
April  S  Ürcuto. 

VmmSqf.  V«t.  tom,  4»  M  148;  » 

241.  Urbauus  IV  })a])a  .  .  eleclo  Argenlinensi  mandat,  quatiuus  VV'allerum 
dictum  de  Sarburc  clericum  Ar^c  ntinensem,  niagistri  et  con^üiluin  Argentinenais  i  ivi- 
lalis  cousangninetira,  pro  quo  illi  apostolicnin  ^rutiiiiii  [ilt  spei  ia!fs  litteras  iniplo- 
randam  duxerint,  in  ecclesia  äoncli  Pelri  Argentineti.si,  in  ([nu  ]<iebendarum  coUalio 
ad  preposituoi  et  capitulum  dicitur  pertinere.  aactorilale  pape  ia  canonicuni  recipi  u 
fhciat  ei  de  prebenda*  provisunis,  ita  tarnen,  quod  idem  WaUeriu  se  faciat  ad  ordinea 
proinoveri  et  in  ecdesia  ipsa  residere  procurel.  «devolorutn  ecdesie  inerila.» 
datum  apud  Urbemvelerc»  6  idus  apriiis  anno  terlio.   1:1^04  April  6  Orvitto. 

Y  tm  Stg.  Yät.  im.  29  fA  140*. 

242.  Urbanus  IV  ^pa  . .  preposito  .  .  decano  el  copitnlo  ecclesie  aancli  Patri 
Argentinensis  concedit  facultatem,  ut  non  obstantibua  eerto  numero  canonicoram  et 

quibusdam  aliis  statutis  Nicolaum  clericum,  natum  Conradi  civis  ArgeuliMonsis.  pro 
qtio  flfeinriciis]  Argentinensis  clertus  illis  primitias  precuni   suarum  dircxeril,  in 
canonicum  rccipere  ac  ei  de  prebenda  providere  possiul.  «ex  lenore  liUerarum.» 
datum  apud  Urbemveterem  2  Italendas  maji  anno  terlio.  1264  April  30  (hr^kto,  m 

Y  OM  Btg.  Yat.  Um  SB  fal.  3U». 

243.  I  rlmnus  1\  papa  Hfeinrirri]  Argi  nlin/nsi  declo  concedit  facult;item,  ut 
Rodegero  cierico,  notario  suo,  nulluin  bcncticiuni  t'cdesiasHcüni  ohliiif  iili  providere 
de  prebendali  vel  alio  ccclesiastico  benelicio  etiani  curam  uniinaruni  Uabente,  st 


Digitized  by  Google 


1264 


1265 


147 


quod  in  civilste  rel  dioceai  ÄrgenlinMiii  vaoat,  necDon  eum  in  canouicuni  recipi 
fae«re  possü.  «fuam  prosequioiuc  Iionore.»  dalom  apud  Urbemrelerem  3  kaleodas 
iiiaji  anno  tertio.   i9G4  April  30  OtHtto. 

V  «an  Stf.  Vat.  tm.  S»  ftl,  910. 

h  244.  Urbauuä  W  pHpa  .  .  inajuriä  et  .  .  saDCli  Sulvatüriä  cccleäiüruiii  dtcutitü 
lleteDsium  intaitii  J[ordani]  sanctorum  Cosme  et  Damiani  diacotti  cardiDalis  suppli- 
canlis  nondat,  qualinus  Ymenim  presbilernm  sancti  Gorgomi  Metensem,  qui  a  Ber« 
waHo  canonico  ecele.sie  sancii  Pelri  Argentinensb  oonstitulus  procuralor  suus  ad 
colligendiiin  reiidiliis  el  rt^f  ipii udani  peronie  summom  quandnm.  in  qua  nhbfis  Maiiri- 

10  monasterii  Icnebalur  eidem.  rcrepcrit  seplinf^cntos  libras  Turonensiuni  nomine  cano- 
nici, eidem  lauicu  ralioiieiu  reddere  denegaveril,  moneant,  ul  infra  octo  dies  posl 
moniüouem  eidem  canonico  de  predicia  summa  rationero  rcddat.  <sua  nolits  dileclaa.» 
dalum  apud  Urbemveterem  4  kaleodas  aeptembris  anno  lerlio.  1264  August 
29  Oniefo. 

ti  V  mu  Stg.  Toi.  tom.  89  fei  33i. 

215.  £ierkerd  to»  £iitrmge»,  ArcAidüieoH  der  Strußiur^r  Kirche,  verfügt 
Uber  die  Vemafttmg  der  KapeWe  seines  Hof^s.  i2G5  April  23. 

Ad  lollcnduui  ainbiguilaliä  discntnen,  quod  progessu  leni|>oii>  |«isscl  inuudarc 
snpcr  dulü  pulrunalus  jure  et  disposilionibus  mcis  Capelle,  quam  egu  I>>berhardu8  de 

»Enlringen  arebidiaconus  Argenlincnsia  in  curia  mca  fundavi  et  oonstrazi,  Tolun- 
latem  meam  preseniibus  litteris  perpeluo  valiluria  ioseri  l'eci  ipsamque  ad  notidam 
omaiuin  in  forma  suii.scripla  cupio  j)ervenire.  nolum  sil  igilur  presenlium  inspeclo» 
ribiis  utiivprsis,  quod  ego  Eiier/iardus  predictus  volo  ordiuo  el  dispono,  nt  fid  pre- 
diclain  cappellam  ralioue  dolis  perlineanl   bona,  quo  emi  in   banuis  viliarum  de 

«Tnitershdm  Frakenlieim  et  Utenbeim,  anuis  singulis  42  quartalta  ailiginis  et  ordu. 
Dovem  solidos  et  novem  caponcs  nunc  exsolvenli«,  el  ho«  redditus  ateque  diminu- 
tione  aacerdos  insliluUis  in  ea  percipere  delyeal  annualim  ila,  ut  ex  eis  in  Inininari 
iioclis  el  candeliä  eidem  Capelle  provideal  necessuriis  in  nllnri.  ralione  ptiain  pre- 
dir((>  rnpeüi'  idem  sncpnios  docnnn  eri-lesie  Art^entinensis  .sil  subjcclus  et  ciioro 
<isiri(  (US  beate  virginis  umnibus  iiom  cunonicis  et  consueliä.  luissam  vero,  quam 
siiigtilis  diebus  celebrare  tenetur  in  predicCa  eapella,  perficiet  ante  primam.  ipse 
etiam  sacerdos  comrouni  consensa  totius  capituli  Argenlinensis  aocedente  refeclionem 
in  refeclorio,  dislribuliones  in  choro  percipiel  cum  aliis  ejusdem  cbori  prebendariis 
de  novo  inslilulis.  volo  etiam,  ul  de  prediclis    \J  ijiinrlalium  redditibus  superius 

«nominulis  sinf^tilis  annis  iiilVii  assiirnptionem  el  nalivitatcm  beate  virginis  sex  qiiar- 
talia  mansurnaiis  bladi  al)  ipsius  Capelle  saccrdole  pisluri  cccie»ie  Argenlinensis 
perpetuo  presententur,  de  quibus  idem  pistor  predicto  sacerdoli  singulis  diebus  unum 
cnneuro  roinislraliil.  it«n  dispono  et  volo,  ut  jus  patronatus  sive  instilutio  sacerdotis 


^  kj  i^  -d  by  Google 


1265 


in  eadem  capella  ad  «lominum  curie,  iti  qua  fundala  exislil,  qiii  fueril  pro  tem- 
pore, tanttim  speclel  nec  is  eam  tilli  persoae  nisi  in  sacerdolio  consliUile  liconliani 
habcal  coutereudi,  alioquin  decauus  eccleäie  Argenliueusis  predicle  ipsum  super  hoc. 
nionitione  videlieet  8  dierum  premisw.  conigal  et  emendel.  n  eniin  post  hujusmodi 
monitionem  oeto  dierum  prediclus  dominu»  factum  suuin  non  duxerii  revocandum  s 
capellam  predictam  sarcrdoli  libere  conferendo,  cxtunü  prefatus  decanus  ipsam  ladi- 
(faam  vacantpm  rnnf^  r  it  pro  sue  volnnlalis  L!rl)itrin  siicerdoli  et  taulutnmodü  illa  vice, 
nullo  sihi  f\  li(H-  jure  in  poslerum  circa  corüilioiK'iii  \]mm  nisi  ex  casn  sitniÜ  ar-qui- 
sito,  ufc  dumiui  predicte  curie  reluctaulis  vel  instiluli  ab  eo  reclamalio  ulluru  pre- 
Blel  obstaculnm»  quominus  mea  volunlas  snpraacripta  debilum  sorciatur  effeclum.  i» 
quod  enim  fundator  pia  consideratione  insUlaendnm  exütimavU»  nequagaam  erit  con- 
trariia  acUbus  erellenduni,  sed  in  oinnihuä  ejus  proposiluoi  juaUeia  et  pielalia 
favore  snhnixinn  dcln  l  irrelragabi liier  cttstodiri  scfMUiduin  Icpidmfis  samMioDes.  iU 
autem  preuiis^a  disjmsiiio  rata  el  finna  perpetuo  vüieal  reniauero,  ip^aiu  higiiioruut 
Teuerabilis  palris  U^einnci]  dei  gralia  episcupi,  capiluli  Argeuliuunsis  el  mei  muni-  n 
mine  feci  soUenipniler  roborari.*      daluin  anno  doiiiiDi  1265,  Okalendas  maji. 

246.  AufzeiehHung  Mier  «ine  MeßHiftmg  im  Slrüßburger  Cior  und  andre  durch 
den  Custos  des  Siraßburgtr  JfmeapUtl*»  B$riiold  mm  Oehwutgi»,  ftirofene  Vw' 
ßgmgt».  («m  12Q5,\  •» 

Cum  ea,  que  cuilui  el  revereulie  divini  impenduntur  nominis,  non  stnl  ponenda 
sub  modio  aed  auper  canddabnim,  ot  lucem  Cbrisü  fidelea  intueantur  et  videant 
ac  per  hoc  ad  opera  carilalia  el  crealoris  obsequta  reddantur  proniorea,  ad  uni- 

versorutn  presencium  el  fnlnrorum  noliciam  expcdil  pervenire,  qualiter  vir  honora- 
bilis  Bpffliloldti-^  de  OhsensJein  cuslos,  o!im  decüims  Argenlinensis,  ordiiuivil  el  * 
slatutt,  ul  qualibet  ebdomada  per  circuluui  anni,  exceplo  tempore  quadrugesimali  et 
ts  tribus  ebdomadibus,  «na  in  qua  occurrit  natalia  domini,  aecanda  resurrectionia  et 
lereia  pentecoatea,  mteaa  in  die  aabbati,  ai  quoqao  modo  fieri  polerit  et  non  impedit 
feslum  aliud,  alioquin  aliquo  dierum  precedenlium  ejusdem  ebdomade  sollempiiiler 
ad  laudem  el  honorem  virginis  gloriose  dei  genilrii  is  Marie  in  choro  Argcntincnsi 
(leheal  colelirari.  de  \'ü!iint<)(e  elinm  tociiis  enpiltJÜ  Argciiliiionsis  et  assensu  idcm 
custos  reüdilus  Z~t  quarltilium  siliginis  in  viUa  Horaiie"  silos  cl  18  quarlaliuni  in 

•)  R  %»  RoFttie  auf  Rmtte. 


•  /»I  <fcm  StrtiU  des  Bitchofs  lleinr^h  ron  StraRjurn  mit  fkr  i'itadt  MiUhausen  in  den  Jahren 
1266—1270  ertcheinen  dU  BevoUmächtigte  df^  Hi-ahifs  inugiütur  Cönradai  de  Rodeshein  clericuB  «t  86 
iMiiliMÜ  notier  «M  4m€Ufe  mü  Qmaadm  el«ricw  «lictiw  FMtor.  /«nur  lugiiter  BtUnngiM  oIwmm 
jnd«  «wi«  necter  mä  nugtetcr  Wwnilin«  d«  ffordtr»,  firmer  tretm  noch  auf  Htnnuurat  TIw> 

Stfiii  custos  Argcntiiieiisis  mt'l  F[ridencU8]  celliTuriuu  snncti  Potri  Arpenlinfiisis.    Vrrgl  Motmamt 
Cartulaire  de  Mulftotue  1,  nr.  24—97  nadt  den  Arctuvalien  t.  Straßb.  Bei -A.  U  faac.  112. 


^  kj  i^ud  by  Google 


1265 


140 


Lanno  Wilifrsheim " -ilo<?  sun  pcuiiia  ]>roi)ria  comparalos  ft^odo  in  WilgoilH'im  univit 
f'l  adopliivil  ila,  qm>l  qnicuiujue''  dominus  scu  possessor  ejusilem  t'codi  tueril  in 
po^leruui.  Uenarios  usualis  cnonele  ArgenlineDsis,  qui  de  uno  quarlali  silig nis  prove* 
nire  polernnt  juxla  commiioem  eatimaUoDem  el  secundum  qnod  eodem  die  in  foro 

»  vendi  poteril,  dabtt  qualibel  efadonoda  et  presentabit  d,  quem  dccanus  Ai^ntiiMaiais, 
qoi  pro  tempore  fucnl,  ad  hoc  diixprit  dppulanduni ,  dividcndos  per  illum  fidcliler 
inter  ranonicos  el  celeros  prelicnchirios  Arj^^ontiiicnscs.  quibus  hnjusinodi  remedia 
sive  obveiUioues  dividi  cousueverunt,  qui  eidein  misse  inlererunt,  poslqnam  aguus 
dei  fueril  decanlaliim.  quudsi  propter  ialerdicliim  forssu  ecclesie  Tel  civitatis  aul  alia 

M  quacunque  de  causa  nna  ebdomoda  vel  phiribus  sive  quantocunque  eliam  tempore 
long|iore  dictam  nissam  coulinget  nou  cclebrari,  extunc  sequcnli  ebdomoda  proxima, 
qua  cessanlo  hujusmodi  impedimenlo  divina  resumi  couligeril  el  prescriplam  missam 
fiecantari,  u\  est  dicliim,  omnia  neglecta  per  umnes  hujusmodi  ebdomoilas  dislribvi- 
aulur  exlunc  nicLiloniinus  in  choro  et  insuper  denarii  uuius  quarlalis  siliginis  eidem 

i'diei  d^Lali,  at  aal  preordioatum,  ila  qudd  ex  tali  divinoram  aospeasione  aul  ne- 
gligentia dominus  predieti  feodi  nullnm  commodom  vel  emolumenturo  consequatur. 
eonbilit  prelerea  dicliis  custos  et  assignavit  ad  usus  fabricc  ecciesie  Argenlinensis 
mpdictntcrii.  quam  liohtiil  in  inolendiuo  silo  apud  \  illam  SrliHflulIsheim  20  quar- 
tiiliu  fruiix'iili  luiiiis  sin^nilis  vnlenlPin,  iil  eidem  falirict^  perpcluo  lioscrvial  in  sni 

««meinonam  et  suoruui.  prelerea  univil  ideui  custos  curie  sue  claustrali,  quam  iaba- 
bitabak  vite  sue  l^oporibas«  orlum  suis  sumptibus  comparatom  et  patatum»  situm 
ex  opposito  jam  diete  sue  carie,  slatuena,  ut  quicunque  dominus  sive  posaeaaor  ejus« 
dem  curia  et  orli  fuerit  in  posterum,  20  solidos  Argenlinensis  nionele  usualis  aunia 
singulis  in  ip^iiis  aiiiiivL-i  .sario,  10  videlicel  snlitlos  in  vij^iliis  et  reliqnos  10  in  mis«;» 

»pro  defunctis  dislribuat  el  procurel  dividi  in  churo  Ar^a-iiliiiensi  inter  preseules  ca- 
uoaicos  el  celeros,  quibus  lalia  rcuiedia  dividi  consueverunt. 

Preterea  dominus  porlariaa  Argentinensis  de  predicta  villa  Wibersfaeim  redditus 
decem  quartaHum  siliginis  singulia  annis  deinceps  percipiel  ab  eodem  domino  cnstode 
guo  precio  similiter  coinparalos.  quoruin  5  quarlalia  in  anuiversario  ipsius  domioi 

io  cujilodis,  qiiod  spmper  12  kalendas  ninji  c^l  cplebrandum,*  ad  vigilias  el  ad  missam  Apr.it 
morlüüruni  uuacum  libra  prenotala  diviilat  vel  ilividi  proouret,    ut  superius  est  ex- 
pressuiu.  reiiqua  veru  quiuque  quürlaliu  in  anniversariu  duauni  iieinrici  pie  uieinorie 
fratris  tpaitts  domioi  custodis,  quod  semper  6  idns  novembria  est  factendum,^  retenta    at«*.  • 
aibt  porlione  debita,  modo  prehabito  in  choro  presaulibus  dividi  procurabit. 

Ift  '  M  aus  Melker  Codex  fol.  4ö  bis  fei.  45"  Z.  9  Eintrag  von  einer  Hand  aiu  der  tuseilen 

Häufte  dt$  ISten  Jahrh.,  der  letttt  AbtaU  vtm  andrer  em  wenig  spätrer  Haad  naek- 
getmgtm.  Da  4er  (kiHm  BertMd  «ww  OAmttUin  IMfit  ntkUt  wkHmäUA  fraeMnt  «mmI 

sein  Brurlrr  Heinrich  noch  früher  iltdH  DuAr  MMAlMiMcr  Ut,  m  itt  dtti  ßUUik  IM  rf« 
Jahr  lüüö  uttd  sjMter  eu  aeUen. 
Ht  •)  XVIU  Us  Wibantnin  «h/  Xttnr  s/mitf  MthfttMgt».   b)  fuknuqiM  auf  Bernte,   c)  villaa  emf 

>  YtrffL  dm  Emirag  iurttr  dem  angegebenen  Dalum  im  Seelbuch :  obiit  BertoMns  eaitoi  ktgßa- 

Hnenslt,  dlvidantnr  80  solMi  «t  5  qaarUlia  siliginis.  .S'.  ZeiUchr.  f.  Gesch.  d.  Oberrh.  If.  F.  III,  98. 

*  Vergl.  de»  Eintrag  untfr  dem  aii'ii-<idtrnn\  iMitum  im  S>:(lfnich  ■   obiit  UeinricW  4t  Ohuiutwil, 
^i  (ÜTidanUur  &  qaartalia  »iliginis.  S.  Ztittchr.  J.  Gesch.  d.  Oberrh,  N.  F.  III,  201. 


^  kj  i^  -d  by  Google 


150  1263  —  1266 

247.  Die  Herren  von  Landsherrj  bitten  den  SlraDltn  iji  r  Bürgvrmister  Rijtelin. 
dem  Gerücht  ri^fgrgfnivfrrfr,},  (I<yfj  si'-  Vi rhnndbing  v.td  Ai'Sf/Inch  mU  (/'•m  Ifrrrn 
von  Balzendorf  abtehnen  u  oliten,  da  sie  dam  tot  ihren  BundesgenosscH  Jeder  Zeil 
bereit  seien.  [I2(i3—r^0'i.] 

Irine  lieben  Cniiiiile  heni  Hipt  liiie  «Ilmii  meisUT  von  Slraslmrc  enbieteiil  die  gc- 
bröderi'  von  I.iindpsherc  irn  p'^wilüpcti  (üeiicsl.  uns  isl  fiirkomeii,  daz  inen  sage 
z.ti  Slmsburc,  diiz  wir  ininn«'  wariieit  unde  rehl  verspreclien  von  dem  herreu  von 
Baciiidoif.^  darumbe  bilte  wir  uch,  swa  ir  daz  vernemeDt,  dai  ir  den  kunt  dfiiot, 
daz  wir  minne  warlieil  unde  rehl  geüorsam  sinl  ze  nemeoue  und«  ze  IQnne  vor 
unsem  herren  von  Slrasburc  unde  von  Basile  dea  biscoven,  vor  unsern  licrren  » 
den  graven  von  Halx'shnro,  vor  itns<»ni  !if^rr«'n  dem  gravt>n  von  Krüjtnv  nnde  dein 
liiiilfjrnven,  vor  iich  herreii  von  Slrasburc  tiiuir  underpn  nii!>ern  eilgnti^>un  -  unde  an 
allen  den  i>lcten,  du  wirs  ze  rehlhe  tun  äuiu.  des  bitte  wir  ucb,  daz  ir  das  kundenl 
an  allen  den  steten,  da  ir  wenent,  daz  es  uns  gAt  si,  daz  wirs  iemer  gedienen 
mit  übe  unde  mit  gfite.  darumbe  senden  wir  ueb  unsern  otTenen  brief  sft  gezuge, 
daz  ir  dis  für  uns  mogenl  werliche  bieten. 

S  mit  Siraßh.  8I.-Ä-  V.  V..  O.  Cmp.  K  lad  17  or.  wft.  c.  »p.  pmä.  Gut  erhaltenei  8ie§ri 

Kntirails  ro)i    T.ini'lf/'rri/    Dnn  Srhriffcliiviilter  ruirh  rjrbiirt  das  •Sltirl:  in  die  fvxitt 
iiu!jtc  tita  i.i/tH  .hilit huiultils.   JJu  Jiuhn  MijieUN,  i2i>^  und  l'MG  ais  liutgermeitter 
erscheiid,  außerdem  auf  der  Xninun<f  der  BiindeitgtnotHeH  hervorgeht,  daß  irtr  uns  in  ^ ' 
dar  Zeit  dea  Kamp/ee  gegen  die  Oeroldaecker  befinde»^  der  mit  dem  triedeu  vett  Kappel 
am  /hü  ^  «toMo/t,  M  M  4a$  (»mOt  im  fem  Jahr*  m  leuen. 

848.  I>ie  Beireu  Conrad,  Gunther,  IVemer  mi  WaÜher  m«  iMui^erf  bilten 
Meisltr  JtalA  und  Borger  der  Stadt  Strttßburg,  He  mifekte»  den  Buehof  «m  Strtiß- 
burg  zur  Verhandimg  über  du  Kloge^  die  er  gegen  eie/HArf,     ieetmme»  eueien,  *i 

[1963— ma,] 

Iren  letben  frunden  deme  meistere  unde  deme  rate  den  buf^ren  oucb  ■  gemein- 
liebe  von  ^  Strasburc  inbeitent  C[unral].  6[uttUter].  Werfnher}  Wal[lber]  de  gebr&dere 

von  Landesberg  iren  bereiten  dienest  zu  allen  dingen.  wir  künden  ucb  alse  useren 
Icfljfn  ceswornen  frunden,  daz  wir  hnftcn  furiiuriipn.  daz  miscr  iurre  der  hischof*» 
elage  ucli  von  uns  also,  obe  wir  une  des  sinen  iit  haben  genunien.  des  wir  vor  golc 
und  der  welle  uosculdicli  wenenl  sin,  alse  wir  welleul  beweren  mit  deme  graven 
B[adoire],  an  dem  wir  unsere  sacbe  babeten  gelassen  su  sage  und  zur  fiirenne  unbe 
dA  warheil,  dar  der  unbe  nul  invil  sagen,  wände  es  ime  unser  herre  der  bisebof 

»)  S  ittA,   h)  8  wi  durrk  dat  gmm  SiM  fncirirJ««,  thnut  wr.  •* 


1  Woht  SttdOf  «OR  BtdMemUirf,  der  1263  ab  SekMÜheiß  «m  Hageimi  erteheha.  Yergl.  OB.  1, 389 

nr.  r>12. 

*  iSiVj  Juli  J«  fcarvn  die  Herrn  ton  Lttttitberg  iem  Bmuk  gegen  He  OeroUtedter  be^etreleH. 
Vergl.  OB,  J,  370  «r.  49G. 


1368  — 


1267 


i51 


nal  wil  geslAleu.  daronbe  bile  wir  ucb  iiude  maiMnl  Ach  owenta  «des,  d«ii  it  ün» 
unde  wir  üch  bsbent  getsn,  das  ir  uaaeren  berreu  den  biscbof  wellent  bilea,  das 

er  minne  reibt  und  warlieit  von  uns  vor  deme  graveo  R[adolfe].  vor  unseren  berren 
d^ii  dümherrcn,  vor  Ach  und  anderen  woren*  eitgeuos^(Ti\  die  vir  darz&o  unver- 
j  STOgrnlicliP  miigt'iU  hrinfrcn,  gerAclie  ze  niomenne,  daz  wirs  hicmer  unbe  üch  unde 
du  stai  gedienen,  wir  uiancul  ücli  uuuii,  daz  wir  uuser  drnwe  unde  warheil  gegen 
ucb  haben  behalten  unde  iuier  wdlenl  dAn,  awa  ire  ans  gemanent«  nnde  wan  ir 
dasselbe  gegen  uns^  nnde  menegelicbeme  habent  getan  unde  l&nt,  darvone  bile  wir 
unde  manent,  daz  ir  uns  dasselbe  wcUeitl  dfin.  daz  wir  es  imer  gedeinen  und  ucli 
Dnf)  vo  weren.'  uade  unseres  berren  des  bischofes  willen  gerficbeol  uns  herwidere 
scribeune. 
[in  cerso]  uuiversiiali  civium 
Argenlinensiam. 

3  eut  Slraßb  Sl.-A.  V  D.  G  lad.  H«  or.  mb.  lU,  eiaus.  c.  nj.  im  ers.  iiin>r.  mutil.  Ind^ 
Ii  igt  der  Stehämrg  im  Oberteil  de»  Schädet  ttoA  deutlich       erktHim.  £im  Stidt  ao» 

beaomder$  mMÜtftner  OrthograiAie,  wie  die  Sehreibnmf  tU»  von  MttA  da»  uttgmShn' 

liehe  C (jütimmmi  von  o  »m  biscLut'  uhrt-  sc!i.  inn  e  tn  wtllL-nt  üher  w,  ri,n  a  i'»t  swa 
\dnr  w  i(.  ».  w  zeigt,  dem  Schriftcharakter  nach  in  die  sweite  Hälfte  de«  ISten  Jahr- 
hunderte  gehörig.  Weyen  der  getMturtn  IktUnmg  vergL  nr.  HZ,  da  tU^phtdlm  Vet- 
häUmttt  hier  wie  dort  tiOr^em. 

249.    Ritter  LxuUrig  von  Berghcbn  t/teUt  dem  StraUhtirger  Bürgermeister  mit, 

(faß  er  rlcr  Stddt  ron  S'/'ifr/i  (ros/nnrs  itiitf  sriurr  S<7hnr  c'uirn  Iis  .-in-  P p n ij xtoctaD 
irdkrenden  Waf/enstilistand  verschnifl  hnhe  und  daß  er  sich,  dafür  zum  Eiiilagcr  in 
Rhtinau  oder  JCrstein  verpß'ickle.    [um  1267. \ 

n       L[udovicu$]  miles  diclus  de  Bergheim  J{olianni]  honorabili  viro  roagiatro  oon- 
stiluiii  Argeiiliiiensitim  salulem  el  quidquid  potesl  ilÜectionia  fl  amoria.  nolum 
lieri  vobis  cupio  iiccuon  univer.sts  prcseritem  ct  ilulaui  inspecluris,  nie  e\  parte  Vim- 
mari  necnon  tiliorum  ejusdein '  linnas  treugus  usquc  ad  ucliivaui  penlheco^les  civi-  (juw./jj 
bus  Aiigenlineasibua  Iradidiaae.  quod  el  si  prefate  Ireuge  per  predictun  OamtfrvM 

»  Tel  ejttsdem  fiUos  allquo  caau  eontingenle,  quod  abatt,  fuerint  violate,  Obligo  me  no- 
mine obsidis  per  präsentes  oumquani  me  a  civilale  Rinangensi  vel  Erslbeim  reces- 
;<unim,  donec  oRdom  fti(>rint  etn<>ndatn.  et  ut  major  Udes  predicUs  adbibeatur*  sigiUo 
tneo  feci  pre^eolem  cedulam  cousiguari. 

8  9U8  StmRi.  St.-A.  Briofbuch  A  fol.  2-iI    mit   di  r    rt  fn  i.^Lhrift:    Qoaniars  and  »iure 
tl  sdne  Uustuiige  gegen  den  von  Strnzburg  uf  «in  zil.  Das  Ütüek  düi^'te  um  das  Jahr 

1267  iu  sttien  »ein.  deu  siemlich  reich  an  Fehden  tfl  mMi  i»  ihm  tun  Joheumte  ab 
Strae^urger  BSttyenteitter  witderholt  urkundlich  erteheint,  da  sowohl  Ltiäteig  «on  Berg- 
heim  we  Onmar  «mT  eebit  Sdhme  für  jene  Zeit  nachweiAar  sind. 

•)  8  wm.  b)  8  rtp.  um  itfdMritktm.   ej  S  w  «cna« 


«      1  WM  Gmmr  vom  CHenAnA««  nmi  etim  SBhie  Sudoff  mti  Bagö, 


^  kj  .  ..  ..d  by  Google 


18S 


12  68 


ESO.  Das  Sdaß/jittyer  I)oi>uapilel  (ngl  Vtrßgmgtn  9ber  die  Feier  de*  F«9t«9 
dt»  h.  Avutndue.    iÜöS  Sude  Februar. 

Nos  B[eiibQldus]  preposilos,  B[erlboldus]  decaous.  C[onradus]  cantor.  Vi[wf' 
quardus]  B(»l«8liciis  tolumque  capilulum  ccclesie  Argttnlinensi»  oiniiibas  presentis 
piigine  iospeclonbus  vcl  tenoris  cjusdem  suditoribiis  volumus  esse  noliim,  quod.  cum  s 

Ott.»*  haclcnns  in  feslo  sancli  Aniiindi  conrfssnris  et  poiilificis,  qui  primus  l'uit  t^ptscopus 
uüslre  t'CLlt'sie,  uon  legeretitur  tiisi  Ire;»  leclioiies  in  inalulinis  in  clioro  e<  L-iesi»' 
iiuälre,  iioH  in  capilulo  iioslro  de  coiuuiuui  conseuäu  el  volutilate  oinnium  uustrum. 
supplicanle  nobis  super  boc  bumih'ler  el  devote  magistro  Genralco  prebeadario  ee- 
desie  nostre,  sie  duximus  stalueDdum  ad  laudem  el  bonorem  omntpolenlis  dei  el  i* 
gloriose  ac  beale  seinperque  virginis  Marie  alqiic  ipsius  sancli  Ämandi,  quud  dein- 
ceps  imperpetnum  Icgenlur  in  choro  nuslro  in  matulinis  novem  lectiniKs  in  festo 
ejusdcm  sancti  Aniandi.  quod  festum"  eril  Semper  Icrcia  die  ante  fcüluui  aposlolorum 

Off.  M    Syuioois  el  Jude,  qui  magisler  Gemleas,  ut  canonici  el  prebendarii  ecdesie  noslre 
lanto  frequentios  el  Ubentius  in  diclo  feslo  sancli  Amandi  inleresae  velinl  inalutinis  » 
ei  misse,  emit  seu  comparaTit  de  sua  pecunia  quarlam  parlein  aree  ctijusdani  domus 
Site  inter  palmlarios  versus  m;ii  clliiin  ,  que  oüin  fuil  pabniarii  dicti  Capelen,  sol- 

/>«•,  ts     veiili'tn  aiiiiiialiin  in  censu  quäluor  uiiria^  et  cpiinque  dencTrios  in   feslo  nalivilatiä 

^ani  «I    dotnini  el  tantundeni  in  feslo  sancli  Julianiuü  baplisle  iniperpeluum.  quam  qua rlaui 
partem  aree  et  cenaum  ipsius  idem  magisler  Gerealetu  dedil  coululil  el  donavilM 
ecciesie  noslre  pro  anime  sue  remedio  leoeodum  iiDperpeluum  el  possidendum  sub  hac 
tarnen  furnia,  quod  porlarius  eoelesie  nostre,  qui  modo  est  et  poslhsü  pro  tempore 
fueril,  faciel  rei  ipi  eimdetii  rcnsTim  r\  ilividi  por  nuntiuni  sumii  annim'iin  in  choro  noslro 
inier  caiionicus  i-t  prelM-iulanos,  qui  luiic  presentes  finTinl,  in  tnülulinis  quüluor 
uncias  el  in  niissa  quatuor  uncias.  reliqui  vero  d«*ceni  denurii,  qiii  siiprsuul  de » 
diclo  censtt.  aic  divideotur :  sacerdoti  iq  diclo  festo  cdebranli  dabniitar  duo  de- 
oarli,  aimililer  diacono  duo  et  subdiacoDO  eliam  duo  denarü  illa  die  l^enlibus  ewan* 
gelittm  et  epislolam  in  eboro  ad  misaam.  reliqui  autem  qualuor  denarii  dabunlur  sa> 
cristis,  ut  niinislnMit  et  piilsciil  in  diclo  fpsto  sancli  Amandi.  sicut  consnevit  minis- 
Irari  et  pnlsari  ab  eis  in  t'eälis  aliorum  sanctoruni,  quandü  novtiu  kn  üones  le-  $0 
gmilur  in  cburo  noslro.  et  si  boc  forte  facere  nolucrinl  vel  ueglexeriui,  nicliil  da- 
bitur  eisdem.  ut  aulem  omnia  premissa  deinceps  imperpoiunm  firma  et  atabilia  aer> 
venlnr  tarn  a  o^bis  quam  a  noslris  auoeessoribus,  sicut  sunt  predicta,  preaens 
Utera  loco  publici  inslrumenli  confecla  regule  nostre,  sicut  moris  est  et  oonaueludinis, 
de  nuHiro  consensu  est  ioserla.      actum  anno  domini  1208  drca  finem  roensis  fe<» 
bruarii. 

Jf  «UM  Mdker  Codex  fA.  W.  Eimtr^  vm  gkidueäiger  Hmtd, 
4  F^ff  Anirc. 


^  kj  i^ud  by  Google 


1370 


153 


251.   Die  Defittitoren  der  Dominihaner  spenden  Herrn  J6[hanues]  in  Slraßtuff 
ßr  sei»  de»  Orden,  mlzltrinffeitdee  VorÄabe»  Loi  und  Dani.   [«or  1H70.] 

Domino  Jopiaant]  in  Argvntiaa  dilfiuitores  superne  pittatis  dulcedine  soginari. 
muUonim  ben^cioram  ▼eslroniin  ordini  nostru  exliibitorum  nec  immemores  necm- 

6  grali  ad  gracianim  acliones  consurgimus  ac  dtvine  bonilati,  que  cor  veslrum  ad  lau- 
tam  clementiam  excilavil,  landtim  prcconia  deslinamus.  non  solum  vos  et  pcrf?o- 
nam  vestram  et  ca,  que  ad  vos  spoclare  ouscuulur,  leueuiur  diligcre,  aed  et  luius 
ordo  exigenlibua  veslris  meritis  obligalur  vobis  in  omniboa,  qne  anlnli  vealre  milt- 
tanl,  ex  inlimis  afleclibus  r^pondere.  igitur  provinciuli  noeUo  referente  propoailum 

10  veslrum  didicimus,  cui  lolis  visceribus  non  iramerilo  congauderaus*  .  .  .  ul,  si  nudus 
omniDO  veniretis  ad  nos ,  Semper  vos  nt  potrern  secnndtim  omnem  hcnivolentiam, 
que  anima  vestra  Jesideral,  tractaremus.  quapropler  memorato  palri  proviuciali  noslro 
oommittimus,  quateous  anetorilaCe  aua'  at  noatra  circa  vo»  ordinet,  quecunque  polest, 
aed  vealra  beneplaeilam  Toluutatä.  deua  aulem  miaariarum  paler,  qui  sanetum  in 

u  Tobia  proposiiiim  seminavit,  dignctur  sie  vos  donorum  suorum  coDSolacionibua  irri- 
gere, ul  dignos  fnictns  poenilencie  proferntis.  nndacler  igitur  vos  deo  et  ordini  com- 
miUalis  stienles,  quoA  contingel  vobis  muUo  melius  quam  credalis. 


£  m$  B«riin.  BAL  M$.  Umi,  M.  «et.  Mr.  lOO  fd,  34.  Datktmg  mA  4tr  SUOmt  dee 
SUknSbtm  im  Codex.  Ver^  FMe  IhrnmOunitn^  SrieOiHy  8.  T  vmd  S.  «4  u.  71' 

to  252.  Hermanniis  de  Dierstein  Ihesaurarius  ecclesie  Argenlinensis  et  ülricu» 
niiles  de  Ulonhcim  decisionem  dissensionis,  que  intcr  ipsos  vertebalur  de  jure  palro- 
natuä  de  ecclesia  in  ütenheim,  in  viros  discretos  dominum  Egelolfum  de  Landesperg, 
Beriitoldani  de  Dielsdorf,  magiatnun  BiUnngum  Judioem  onrie  Argenlinenaia  et 
nagiatnim  Eogelbertam  ac  in  vintm  raTerwiduin  dominum  de  Sulse  tamquam  medium 

»  ut  in  veros  arbitros  tranaferunl  et  slaluunt  penaa  non  servale  decisionis.  sigilla 
Joliannis  dp  Utonheim  pro  sc  el  filio  siio  Johanne,  plebano  in  Stulzlieim,  Ibesaurarü 
ad  causas  pro  magislro  Johanne  de  Basilea,  Ilermanni  Ihesaurarii  el  5  orbilronim 
aunlappenaa.  dalum  el  aclum  1270  4  kalendas  marcii  in  lobio  apud  Kungeshoven. 
tS70  F^rwr  BS  Kifnigthofen, 

M  Ken»  KarbnA»  Gem.  Lamd.  Ank.  er.  wOt.  e.  tO  $ig.  pemi.  partim  ddapt.  Arhdim  «mt 

Bruchstücke  »on  6)  apitiovat,  im  Sieijetfeld  rine  Hand,  von  der  Um»;hrifl  erkennbar: 
BOlvgi  ....  Tol$  .  .  .  7)  Siegel  einet  denken  8)  Si^  emet  ütenkdmart  mü  fünfmal 

253.    Magister  C[onradus]  cnnonicus  sancli  Thome  Argrnlinensis  el  mBgister 
u  Engilberlus  enUckeiden  mU  E[berhardus]  de  Sülze  archidiacouus  Argenlinensis '  einen. 

>}  F^lgt  ei»t  mir  tumrtUniUck»  8kUi  imt  mkt  tifUMrUgt»  AUUh-tiatg  «. 


I  Ikr$dke  wird  atteh  in  einer  Urkunde  von  1366  März  13  Speier,  eine  StrttUadke  meiidteH  Budo^ 
von  OüUingrn  und  Werulur  t>/n  Uhnnoig  betref^mit  «ndUud  «ff  jai«X  a  Mda  l^tolk»  MtgßHat. 
Vergl.  ÜB.  von  St.  Gallen  III,  169  nr.  970. 


Digitized  by  Google 


IN 


1370 


iStreit  iiher  .\'nil>riicfi:ehn(en  in  der  Genieinde  NoHuenweier  :irisc/ir,i  dfui  Khster 
6i.  iSlephan  tu  iHmßbttrg  und  dem  Pfarrrector  JokauKe».  actum  in  vigilia  Mar- 
garete anno  domiDi  1270  in  preaenüa  tnibacriptoram :  acilioel  domini  E(l)arb8rdi]  de 
Sttlae  arcbidiaooni  Argenlinensia.  ,  .  .  domini  C![onradi]  de  Talmcaringen  arehidiaooni 
ejusdem  eccleste,  domini  Friderici  scolaslici  sancli  Thome  Argenlinensis,  Mathie  et  » 
Sifiridi  canonioorum  eocleaie  aaneti  Slephani  et  pluritun  alioram.  1270  Juli  i4, 

K  «m  KtHmAar  Otn.  Laut.  Arek.  ot.  wt.  «.  6  tS§,  jumdL  parfte  wUä.  (SdmUt^ 

Eberiiarduä  de  Eulringea  archidtacoiiuä  Argenlitieusiii  bona  äua  apud  Kol- 
botabeim  aila,  Tidelicet  ooto  agroa  fhigiferoa,  et  anam  euiiam  nlam  in  civitate 
AcgenÜnenai,  oonliguaui  domui  dicte  xume  Rephnni,  peeuniaaua  proprio  eomparalam*  w 

donal  ecciesie  Argentinensi  iU,  quod  bona  agri  el  curia  ad  prebendam,  quam  Label 

Dietericus  clericus  suus  prebendarius  ccclesie,  jierpeluo  deboant  pertincre.  B(ertliol- 
dus]  preposilus,  E[l)erliar(ius|  de  Siilze  archidiaconus  Argenlinensis  luiic  donalioni 
intersunl  et  ei  sub  sigillis  leslimonium  p«rhibeul.  aclum  el  daluio  anuo 
domini  1270,  aezto  idus  aogusti.  1970  Auffuti  8.  u 

JU  au$  Melker  Codex  foi.  4i-.  Etntrag  von  einer  Hmd  dea  anagehenden  UUii  Jaiirltunderti. 

255.  Her  Ordensmeister  dei-  Dominikaner  wird  um  Hilfe  gegen  eine  abiricunige 
Sekttester  des  St.  Elhnheihklosters  in  Straßburg,  Wilburgis  ton  Still,  die  ikr 
Erbt  unter  fälschticken  Angaben  znrHckterlangt,  gebeten.   \nacA  1270.] 

MagtSlro'  contra  quandam,  que  apostatavit  a  sororllma.      reverenlie  veslre  signi-  « 
ficare  dignum  duxi,  quod  in  Argen lina  apud  sorores  de  sancla  Eb"z(abel]  quedam 
Wiiburgis  nomine,  de  Slille  agnomine,  primiliis  eniisso  voto  accepit  rHigionis  babi- 
lum  per  8  anuo»  in  eodem  luco  persidleiiü  el  facieuä  in  cboro  releclorio  el  capilulo 
aioal  aoror.  hee  pretttxin  inGnnilatis  aidiam  deaeraii  olaualri  neo  reveraa  eal.  nam 
ttbi  pea  ejua  requiesceret,  repperit,  eum  ei  adhesit  quidam  pbidcoa  mortaH  potins  «» . 
afieclu  ({uam  maritali,  in  cujus  contagio  ne  dicam  conjugio  usque  hodie  perseverat. 
dicla  muHer  animo  irreverenti  tradlta  cepil  bereditalem  petero  in  judiciis  publicis  et 
larnquam  inotKcio.se  preterila  ad  bononim  possessionem  unde  liberi  aspirabal.  super 
boc  ipäu  apoälalica  iilleras  aposlolicas  oljliuebat^  lamquam  esset  vidua  el  persona 
mianabilia,  in  pluribua  fblaitalem  auggerena  el  subprimena  veritatem.  cttjua  tntenoi-  » 
onem  cum  pars  eidveraa  per  exoepcionea  peremptoriaa  vdlet  dlidere  el  funeatam  vocem 
magia  inddendam*  quam  andiendam  probarel,  eo  quod  eaael  monadia  et  Aiiaaet, 


'  Aua  jener  Zeit,  li>72  uwl  naMu>\  fiuiku  sich  in  ikr  Berliner  Handtchrift  eint  Reiht  VM 
Scltreilien,  betreffnul  die  Wahl  ilr/t  Straßburger  I^ectore  ('Irich  tum  ProrinfM  der  DHWMiiaMr  MWl 
MIR«  Äm*tfühntng.  VergL  Fink«  a.  a.  O.  S.  7b  g.  md  EMeitmq  S,  18. 


1270  - 


1376 


replicavit  se  noD  lamquam  conversam  in  clausiro  slelisse  sei  cuslodivisse  ac  outrivisse 
Undem  puUt»  coliitDiMinim,  veriua  dixiisel  genimina  vipp«rarum.  quid  plura?  juri»- 
jiirando  religionein*  q|mvil,  tranMctioncm  ealeavit,  pacta  oonvenla  perpetua  violavii 
el  nfcliiloiiiiiuis  in  am  reprobacionis  indicium  permissa  est  sie  ex  «Mitentia  agere, 

ul  nuUus  ci  hactenus  molestus  fueril  ex  fralribus  vel  prelalis.  jain  ergo,  que  iinpu« 
nilatetn  veleris  admissi  tion  correctioni  sed  constietudini  depulavit,  sc  prescriptione 
luebilur,  niai  per  veslruin  ofUcium  sie  fueril  mierrupla,  ut  lanle  presumpcioms  fla« 
gitium  non  Iranseat  presamptoribus  in  exemplum.  eel«ntm.  Har[iiianntt8].* 

B  aw  BerUn,  Btbi.  11$.  theai.  kU.  oet.  nr.  109  /oi.  20. 

OMhMll  darmaA  «m  DMt  i.  ZritaAt.  f.  Oeidk,  4.  ObmMiu  2f.  F.  T,  585  mi  Stgut 
htt  IMto  LombOtamiHtfit  A  78  «r. 

256.  «Her  Dielberich,  }ier  Egeloir  und  her  Aodreez  von  Stöfenberg*  und  Abi 
und  Gonven!  von  Gengeubaoh  vrr'  inbaron,  dass  ihre  Misslielligkeileri  durch  vier 
Schiedsleute  entschieden  wcrdeu  ijülieii.  cvon  dirre  beider  parle  wegen  ist  man  komen 
an  die  16le,  von  der  wegen  von  Slofeuberc  an  Lern  Albrelilen  von  Sleineburne 
ein  thftnherren  von  Slraabiiro  und  an  hem  Bainbolden  den  Uebenoellere,  von  des 
oioaters  wegen  von  Oengrabadi  an  hero  Walthern  von  Halberg  und  an  meisier  Ber> 
tolden  von  lobenhein,  also  das  diae  viere  beider  parte  rehl  ervam  und  ez  gewaU 
heben  gcsdieidenne  nach  minne  nnde  nach  rehl,  und  über  dise  viere  isl  zc  obcman 
genunimen  der  herre  min  her  Wailher  von  Gerolleseke  der  alle.»  Die  vier  Schieds- 
leute geloben  bis  Weihnachlen  den  Slrcil  zu  entscheiden,  «au  dem  ciälage  uuch 
sanle  Bartbolomeabtag  in  dem  jare,  do  man  von  gotes  gebarte  balle  sveilf  bnnderl 
und  sibeneig  und  drA  Jar.»   i273  Avfusi  29, 

K  tm  Kmiindi/er  Oem.  LoMd,  Ärck.  Oengenbacb  GoiiY.  4S  «r.  wA.  c.  8  aig.  gend.  de- 
lafttB.  (SdnOie.) 

257.  Betehhß  des  Str&ßhtrffer  Jhmc^ritOi  «Ur  die  Verteilung  von,  SckboU- 
heimer  Ei»kU»flen  ^ «»  tevu  Äi^tkSrifen  «w  FeUr  ftwi$9er  AMtvenarign, 
[«m  iS7ö,] 

Nos  Friderieus  prepoailus,  Berlboldua  decanua  et  capitulum  eodeaie  Argrati- 
nenais  nniversis  lam  presenlibus  qoam  foturis  notum  aase  eninniua,  quod  nos  con- 

scnsti  iinanirni  decernimus  el  decrevimus  el  observandum  a  nobis  et  a  nostris  in 
evuin  siioces^soribus  presenli  scrijjlo  irrevocabililer  älabilimus,  quod  de  tjniDdocim 
quarlaliuui  siliginis  reddilibus  in  banno  Eckebolzheim  a  Ilugone  lailile  de  iiunewilre 
oompaFalis  per  felids  reeordationis  Conradum  de  Waazerstelz.  quoadam  ecolesie 

aJ  üebtrgttchntben  eitr  dem  yeülgleu  deci«ioD«m. 

'  WM  Btmaim  9.  MmnIm,  ««rylL  Mer  üm  Fhiikt  a.  o.  0.  &  JM  ZKt  Strümir  Mmdtdtrift 
fdl  120  enthält  u.  A.  von  ihm  auch  em  ScHn^tm  oditttirt  kotori  Ai|[viliiiNM]  mkm  uuom,  mr 

am  Freundtchafttfhrate»  bettektnd. 


1275  —  1276 


Ayg.  u    noslre  scolasücoin,  et  in  remedium  coUatis  in  sniiiveTssrio  ejusdem  «eolaslidi  quinqne 
qaarlalia  pre8entii)iiä  in  plenis  vigiliis  el  in  missa  pro  defuuclis,  item  toUdem  qaar- 

.wai  /  lalia  el  eociein  modo  in  annivorsario  felicis  rccordalionis  Rpinhanli  <lc  Tengen  quon- 
Miirtis    <lam  preposili  erclcsie  nostro.*  item  qiiiiique  qnartalia  consimiliter  in  anniversario 

boue  memorie  Eberliardi  de  Wuzzerüleb  quuudaui  uoülri  euncanunici^  dislribuaDlur  & 
dominia  el  prebeudariia  ecdeaie  noslre  aeeuadun  eam  auinmam,  ad  quam  pro  tUo 
lempwe,  quo  aanimsariain  peragitur,  quinque  quarlaliuro  ailigiais  predum  ae  ex- 
tendit.  in  quolibcl  eliam  anniversario  dabunlur  de  eadem  summa  quatuor  denarü 
Arg(^ntinensps  camerario.  et  duas  canrlplas  el  lapetum  apponcl  iu  choro,  aicul  moris 
est,  idcm  camerarius.  dum  hujusaiodi  anniversarium  peragelur.  t» 

Jl  aus  Melker  Codex  fal.  23''  Eintrag  ron  gleichteitigcr  Band.  Die  Xeitheiitimmung  ergicbt 
»ieh  au»  der  Enrnhuunif  de»  JhmfiroltUes  Fritdrich,  der  1277  euer$t  bestimmt  nachweisbar 
ist,  trähmid  snn  Vtirginiiiry  lin  thiJd  schon  127  d  n/.<  tviitoi  hrti  br;rir!aiet  uurd.  Tfo  die 
Mitglitder  de»  DoHKapiteUt  deren  Ajuneerturien  gefeiert  werden,  noch  einer  frühere» 
Zeit  MfMrtm.  »  iat  8lMi  MdM  mAnekehiUek  in  «Kr  MüU  der  70tr  Jakn  i» 
»m  tetten. 

258.  Meister  vnff  Rith  rira  S(,-aßf/i'ri/  heMrkfyiffrn .  duß  Reiifhfifd  Sfubemreff 
und  seine  Fraa  Agnes  eine  UofsUxU  am  lüfeg  bei  Üt.  Kathannen  Konrad  Morlin  in 
ErMfike  gegeben  Haben.   1276  Mnn  14, 

Wir  Ilarttin'l  von  ScbiUciikeim  der  moister  und  der  rat  von  Slrazburp  tflnl  » 
kunl  allen  den,  die  disen  brief  gesebent  oder  geb6renl,  das  ber  Reinboll  Sliiben- 
weg  und  vir  Agnes  siu  wurlin  mil  gesammenter  bant  babenl  verluhen  ir  bovestat 
amme  il^e  bi  sanle  Kalberiuen  zeime  reblen  erbe  Cftorale  Hftrline  unsera  bui|;ar 
und  sinea  erben  iemerme.    die  sulnt  dervone  geben  ze  cinse  alle  jar  abl  uaoe 
Slrazburger  gpnij  tiihI  p^ebi-r  jifcrininf^f»,  an  deme  rinse  sol  sio  iiieman  holicr  steigen  i» 
und  alle  licrii  (Üinrats  Mörlins  erben  die  engenl  kLin   crschalz.    swer  aber  den  bu 
dutTe  cMlI,  der  gil  erscbalz.    swie  dicke  dise  boveslat  verändert  wirt,  so  sol  doch 
dise  gediuge  ieoier  alele  bliben.  ber  Giinrat  MMin  bet  8cb  unb  allen  den  bu,  der 
duflTe  alal,  gegeben  bern  Beinbolde  und  siner  frowen  aehs  pfund  Strazburger.  die 
baut  sie  von  imc  empfangen,  dez  baut  sie  verleben  und  banl  gelobet,  swcr  Cünratcn  a» 
M6rlin  odor  sine  erljen  irrvl  an  diseme  hns?  oder  an  tlf^r  hovestele,  das   sulnt  sie 
in  abetün.    htrunibe  ist    unsere  siele  iugesigele  aa  disen   bnef  gebenkel  zeime 
Urkunde,    dis  gescbach  an  deme  sammestagc  vor  millervastcn,  da  von  gots  gcburte 
warenl  tusent  jar  sweibundert  jar  and  aebn  und  sibencig  jar.  berane  waren!  ber 
.lobannes  ginsil  Drusch,  ber  Cftno  der  S&ner,  ber  ReinboU  von  Fribnrg  und  ber  » 
Hartmüt  von  ScbiUenkeim  die  vier  meiatere,  her  Goselin  von  aanl  Thomane,  ber  Uug 

>  Vtrat.  den  EiiUrag  uttter  im  «ttgtgebtiten  Datum  im  Sedbtieh.  8,  Zeitichr.  f.  Oeack.  d.  Oberrh. 
y.  F.  III,  198. 

*  Virgl  den  Eüttrttg  Hilter  cbm  otigfi^tHem  Datum  im  SeMuA,  S.  ZälatHtr.  /.  (ihicft.  im  CMcnA. 
y.  F.  JU  96.  » 

>  Yargt.  den  Eintrag  unter  dem  (mgeffebeitem  Batum  im  Setibueh  8.  Zeittekr.  f.  Getch,  rf.  Oterrh. 
Ä  F.  SU,  90. 


Digitized  by  Google 


1270  —  1277  «r 

von  V«'gerslieiTii,  lior  ITug  Ripelin,  h^r  Pclur  Ripelin,  her  NVallher  Six;iider,  her 
Lucas,  ber  Reiubult  Slubenweg,  her  Niclaws  vuu  Kagetieckc,  her  OUo  Ripelin,  her 
JofaAnnes  von  Sarburg,  her  Cdio.  b«r  Niclawa  von  Viukenwilra,  her  Heaao  an  4cm 
wasaere  und  Niclawa  dez  Zornes  sun  der  rat  ae  Slrazbarg. 

P  au»  PrivatbtliU  or.  mb.  c  sig  pend.  rielaiuo. 

259.  Eberliardus  de  Entringen,  Hermannus  Ihesaurarius  cl  Johannes  cellerarius 
canonici  ecclesie  Argen l i non f?i ,  nrhilri  a  preposito  dccano  cl  topilulo  ecclesic  Ar- 
genlinensis  elucti,'  arbitrando  statuunl,  guod  ad  prepuäiluia  de  cetcro  perlinere  debeat 
coUacio  oßicii  acullecie  ro  Lamperlheim  ila ,  quod  super  defectu,  quemcttiique  capU 
talum  per  aeullelum  »ualinelnt,  iUud  recurautn  habere  debeel  non  ad  seiillelum  sed 
ad  prepositum.  ilem  ordinant,  quod  ecclesie  de  Oeraheini  el  de  Heriolfheim  jura 
pntronntns  ad  preposiliirn  perpctiio  debeant  pertinpn».  cnppüam  vero  de  Schenviire 
collaciom  capiluli  depulanl ;  ecclesias  vero  de  LaiiiptTllieini  fi  de  Phelensbeuu  ac 
reddilus  decem  ogrorutn  in  Lamperlheim  sitorum ,  qui  vulgariter  dicuulur  B&lclacker, 
ad  prebendaa  aeu  meaae  el  uaibus  oapiluU  cedere  debere  decemunt »  aigiUa  aoa 
appendentes.  aclum  el  dalum  anuo  domtni  1377,  feria  sexia  proxiina  post  (eatnBt 
beati  Miebahelia  ardtangeli.  1977  Oetoier  1, 

M  «M  MeOxr  Codex  füL  43.  Eintrag  ton  gkichieitiger  Hand. 

260.  Bischof  Konrad  vm  Straßburf!  hUfft  dtii  Oril^nsmeister  der  Dominiinner, 
dm  beabsichligten  Ueberlritt  seiner  laichte  tom  Kloster  Klingenihal  ins  St.  Marx- 
Jtkfkr  in  Straßburff  genehmigen  t»  toolltn.  \t273—iS77.\ 

Religiosü  viro  cl  discrelo  .  .  magislro  ordinis*  C[onrn'ltis]  dei  grücia  episcopna 
Argenlinensis  cum  rccommendacionc  devola  paralani  ad  hene[ila('ita  vuluntalom. 
oeplem  habemus  ex  sororc  in  clauslro  Clingenlal  Basiliensis  diocesis  apud  sorures 
vealro  ordini  incorporacioois  liloloeonsigualas,  quam  nobis  kariasimam,  aicul  natura 
edidit,  ita  el  apiritualis  gracia  commendavil.  unde  inier  bujua  vite  oommoda  poliora 
hoc  superius  collooabimiia ,  ai  de  veslra  conoessione  nobta  indulgebilur ,  quod  de 
clauslro,  in  quo  esl ,  Argonlinam  Iransferattir  sororum  sancli  Marci,  que  se  ad  id 
devol<^  oflertinf  rt  sincere,  coUppio  socianilü.  jiim  anlc  dies  lujs  per  priorem  proviii- 
cialem  jiropositum  nostrum  consequi  spcrabamus,  sed  priurisso  el  conveulu  prediclo 
Clingenlal  renitenlibus.  ul  decebal ,  pn^cere  mianne  poteramus.  foraitan  enim  co- 


«  Vergl  die  hetAglidte  Urkunde  von  1377  September  30  i.  UB.  II,  41  nK  69. 

«  In  einem  Schreiben  an  den  Ordentmeister  uuf  jeMr  '/leit  ftd.  133  bittet  der  Cotii'iit  ron  .Stei>ie 
umAm/iMhm  tu  den  Orden  und  bemerkt  dabei:  miUtomm  «im  mb  loci  «ntitüto,  ««Üas  jarisdictioni 
KM  mbieit  jm  oomimiii«.  mptninim  K«t«n  mi1>  fi«tniin  Tcttromiii  oontmtos  ArfHtinMM«  «nlminii 

quibns  nos  rotnmenJat  licnrfii-inin  speciale,  ii.ini  ali  ipsis  visitamur  rorrigimur  nferiDMiraf  MCbWI- 
taU  diocesanornm  sibi  in  viceni  saccedentium  ab  annis  circiter  qainquaginta. 


i58 


1378 


gilHbanl  honealiiis  Tore,  si  veslre  ■uctorilalit  par«reat  ntttilius,  quam  acquiefloereot 
oOMÜonibas  eeleronim.  quod  et  not  pro  omine  saadpimus  et  «d  veslre  broignilatia 

sinuin  vela  converliinus  spei  ooslre,  nobis  prediclain  dari  neplem  humilitcr  posltt- 
Irmics.  qnofl  haiil  dubium  cunüs  monasleriis  ejusdem  ordinis  in  noslra  diocesi  con- 
sUlulis  cfdere  poleril  ad  commodum  el  profectum,  ctrtn  Uiinijiiaiii  ;i|ipfnso  ante  oculos  » 
moniineiilo  gertiiani  tiubis  sanguinis  pignore  obligali  grata  soivetuus  benelicia 
tarnquein  ex  debito ,  ed  qttorani  preslaciooem  tomquam  ex  gratuila  liecleniis  pro- 
vocunur. 

B  aus  BerliH.  BM.  Mt,  theoL  lat.  oet.  nr.  109  /oi.  m.» 
Otimdtt  ilwiMwft  bii  WUkt  üttfiiiiBMuArttft  &  89  nr«  90m 

861.   V\  aUlier  vun  Cliageo  und  Sophia  seioe  Frau  verkaufen  Herrn  Hcrlinannen  n 
von  Swaben  «nein  Dfli^  too  Slranburg  fftr  190  Ifark  Silber  Strassburger  Ga- 
wflges  ibfau  Hof  »  ffiadioftbaim  bei  Roalieiin  und  daa  ingehSrige  Gut  su  Biaeboft- 
beim,  Rosbeim,  Ingmarshetm,  Griaabeim  und  anderswo  da  herum  als  frei  und  ladig 

Kigen  ;  doch  soll  dem  ,  dt-r  etwas  von  dem  Giil<"        eime  prhe  pnpfnnfr»»n  umbo 
cap()«i)  sinss  oder  uinbe  win  xinss,  korn  zinss»,  sein  Erbrecht  siel«!  sein.  Sophia  hat  u 
kein  Willumsrecbt  am  Gute.  Die  TOchlar:  Frene  mit  Hand  ihres  Mannes  Graf  Hein« 
rieb  von  Veringen,  Katherioa  mit  Hand  ibrea  IfaDoes  Graf  Tbebold  voo  Pfirt,  Clara 
mit  Hand  ihres  Mannes  Hessun  des  Markgrafen  Sohnes  von  Baden  geben  alle  ihre 
Hechte  snf.  Die  Grafen  und  ihr  Swäher  hängen  üir  Siegel  an.  «Wir  Ilug  Rippelin 
der  racisler  und  der  rat  von  Slrasslmrg  hanl  oucli  unser  stelle  ingesigell  «n  discn  » 
brief  gekenckel  zö  eime  Urkunde  durch  gebette  des  herren  von  Gingen,  wann  er 
itnaer  bui^  ial.      diss  geschacb  an  dam  awAlfflen  obende,  da  von  gottat»  geborte 
vtrenl  tuaeul  jar  swegrbunderl  Jar  und  abtewi  und  sibenzig  Jar.  berane  «arent 
barr  Bertholl  von  Diclsdorlf,  her  Hein  rieh  von  Wol^angeabeim  und  syn  sun  Hen- 
rich und  herr  Fridci  icli  von  Urwilre  und  herr  Marcus  und  herr  Johannes  in  Kalbes-  • 
gsfwao  und  herr  Andres  Wirich  und  Peter  hern  Bern  suu>.    1278  Januar  5. 

K  auH  Karltniher  Om.  Land,  JtA.  GgpMBw*  «M  ABeHitSftn  «r.  I  &  984  etp.  ekart.  «M 

1499.  (Schulte.) 

Darmeh  Fester  Bsg.  d.  Markgre^en  v.  Baden  nr.  511. 

?62.    Nicolaus  III  papa  . .  Magunline .  .  Warmactensis  .  .  Spireiisis  .  .  Arpenlineusis  m 
.  ,  Herbipolensis  .  .  Bamhergensis  el  .  .  Anpusleusis  ecclesiurum  preposilis  decanis  el 
earum  capitulis  niüudut,  qualinus  deciniaai  omnium  ecclesiaslicorum  provenluura, 
quam  Gr^rius  popa  predeoessor  sacro  approbante  Lugdunenai  eoocilio  pro  liberationa 
terra  sancle  ordinarerit, '  integre  persolvant,  nullas  de  oetero  super  boc  querentea 


1  Utbcr  diese  Zelwtsammlunß  und  ütre  Kinreihung  unter  du  Constitutionen  des  Coneüs  WM  Lyon  u 
All  /«ftn  1274  mgl.  Milfh.  a.  d.  KolttL  Ank.  h  95. 


Digitized  by  Google 


1278 


180 


ooeasuHies  frivolas  vd  causa«  exoogilaDtes  inanes.  «dudom  felicJa,»  dalum  Kome 
apud  saooUlm  Patrum  10  kalendaa  febniarU  anno  primo.  i«79  Jmnur  23  Bm 
St,  Peter. 

4Me  M«tk  o.  A  VaHt  Ank.  tw.m  (B«|.  T»i  tooi.  I  A  I  «p.  3.)  -  üwie  »r.  M». 

t  26S.  Du  SMkityer  UmeafiUet  teeekKeßt  m  Hta^ktr  des  Sinßhirger 
MSH*fere  eine  fünfte  Pfründe  zu  sUfiem,,  wefeie  der  CaMnict*  Bherhetrd  von  EU* 
rufen  Msstattet,   mS  Min  31. 

Sdant  cuncti,  qood,  oum  fMud  eaaenl  namero  prebendarii  astricli  dtvmia  ob-> 
sequiis  in  majori  allari  Argenlinensw  eceteaie  exequendia  et  propter  hoc  defteluin 

inlerdum  quoaJ  cullum  iliv'mmn  chonis  flicle  ecclesie  paterctur,  nos  .  .  prepositna 
.  .  (lecanus  el  capiluliim  ecclesie  Argenlinensis  prenolate,  deüberacione  liabila  circum- 
spccla,  Dumerutn  bujusmodi  diiximus  ainpliandum.  slaluenles  el  ordinaoles,  ul  quin- 
que  siot  prebendarii  divina  in  predieto  allari  majori  de  cetero  ceMMintes.  ei  quia 
peraona  qvinta  per  noa  adjecia  namen»  qualemario  prebendarioram  anliqoo,  quibna 

u  erat  pemiaaum  in  allari  prediclo  divinum  urncium  odebrare,  prebende  qua  sustenlari 
po5?set  rcddilus  non  habebal,  lionorabilis  vir  dominus  Ebirhnrd-;?  dp  Kiiiringen  con- 
canonicus  noster  pielale  motus  et  in  ampliacione  divini  obsequu  doleclnlns  propter 
dcum  et  iu  remcdium  aoime  sue  uiunia  bona,  que  habebal  in  bannis  vülarum  de 
Ueindtdieini  et  de  Tntldnbein,  empla  pro  Friderioo  diclo  de  Huneboi^  et  pro 

M  BmMUido  diclo  Kago  mililibus,  Talencia  oentnm  el  vig^nti  duorum  quartalium  redditua 
tritid  sUiginis  et  ordei  ac  duaa  vecluras  annnalii»,  conlulil  ecclesie  noatre  liberaliler 
et  donaril  volens  el  slatuens  ,  ut  quinla  persona  prclibala  ,  qtipcnmqiie  fueril  pro 
tctnjiore,  percipial  ralionc  probende  reddilus  eosdein  perpetuo  el  tarn  in  allari  majori 
quam  lu  cboro  eccleäie  uostre  divinum  uüicium  peragal  seplimanis  uebiUs  el  omnibus 

m  boria  conaoeUs  Juxta  morem  et  ordinem  obaarraloni  inter  prebendarios  aab  dido 
qnalernario  nnmaro  conalilntoB.  nos  wro,  ne  dicla  quinla  persona  discrepet  ab  alüa' 
suis  conprdiandarfia  in  percepcionibos  dislribucionum  inoboro,  refeciionum  in  refec- 
torio  et  Qummorum ,  qnibns  de  novo  prebendarum  in  ecciesia  uoslra  sunt  reddilus 
aucmentali,  staluimus  cl  ordinamus,  ut  dicla  persona  quinla  omues  distribuciones 

M  el  refectioues  ac  tot  DUtmnos  perpetuo  debeal  percipere  el  habere,  quc  et  quod  celeria 
prebendarüa  dominoram  noatrorum  episoopi  etprepositi  in  diclo  allari  celebrantilraa, 
n^a  exoeplo  prebendario,  solent  jam  vel  deinceps  consueverinl  miniatrari.  reaervarit 
autem  sibi  dictus  Ebirhardus  collacionem  prebende  bujusmodi  pro  tempore  vite  sue; 
posl  obitum  vero  suum  conferat  ipsam ,  qnicunqtie  teneat  feodum  dictum  zft  deme 

Sä  Kurbe,  persoae  dumtaxal  ydonee  et  vite  probate  ia  sacerdocio  auclualiter  existeuli, 
et  que  cboro  eocieue  oostre  ex  afia  causa  miniiae  ait  aalricta  nee  leoealur  alii  bene- 
ficio  daaervire.  alioquinai  seeuaradum  fberit,  coUacio  non  valebit  taniquam  altemplata 
ooDlra  mentan  {«efali  domini  Ebirhardi.  deoanua  edankt  ad  quem  dicti  prebendarii 


•}  jrdiiit. 


1278 


jo^tilneio  pertinel  seu  inveslilura  ex  ordinacione  domini  Ebirbardl  suprascripli,  nullam 
persotif»m  insliluel  vel  inveslicl"  de  diclu  pr^  benda  nisi  personam  in  sacerdocio  oon- 
stitiilam  nec  ad  aliud  beueiiciuiu  obligalam.  slaluil  insuper  prefatus  dominus  Kber- 
bardus,  ut  dicla  persona  siugulis  anuis  pislori  nostro  duo  quailaUa  «liginis  miuuä 
uno  sextario  el  qualuor  quarlalia  Irilid  minus  duobos  sextariis  debeal  preaenlare,  • 
de  quibus  aibi  diclus  pialor  in  rcfeclione  quoad  punom  per  lulum  annuni  tenebittir 
providere  vel  eo  absenle  a  refeclorio  panein  refeclioni  prcdicU-  deputatum  pauperibns 
soolaribns  erogare,  sunt  aulem  redditus  trilioi  vigiiiti  litirtrlalia,  siligiuis  vero  qua- 
dragiola  sex  et  dimidium  quartale  el  ordci  quinquuginta  quinque  quarlalia  el  dioii- 
dium.  prafalus  quoque  Eberhardus  ordiDacionem  predicle  pKbmda  oooaeribi  ftcU  et  » 
ixk  libro ,  qui  dicitur  r^Ia  ceeksie  noalre,  soUempniler  oonsigDari.  in  hujiia  m 
leslimonium  sigillam  capiluU  Doslri  presenlibus  est  appeiisura.  aclum  el  datiiiu 
Ceria  qtiiala  posl  annondaeionem  beale  Virginia  anno  domini  1278. 

jr  «tt  Jfdter  OeititJIH.  40»  —  41  ßpdite  1.  Skitras  «w  gindtuäiger  Band. 

t64.  Satkthseklvß  €ier  das  Zedertc^lAett  der  Gerber  ßr  du  SeAuAmteier.  » 
IS78  Ikeemier  i  Straßbvrg  tmf  der  P/^t. 

Unaer  herren  der  meiater  und  der  rat  von  Straabnrg  aint  des  ubereinkummen, 
4b8  ec  deme  lande  und  der  aleUe  nutze  ist,  und  durcb  daa,  dax  die  kurdewenre  meia- 

lere  and  kurdewenre  und  «Ue  ledergenirere  miUenander  mil  liebe  lebenl,  so  hanl  sie 
uf{rt>s*"tzet,  das  die  Icderperwere  iemerme  stilnt  bluwen  das  balbc  Icurdcwan  ir  wo-  w 
cbewerc  böse  und  gCU.     und  swas  sie  zer  wocbcn  gegerwcnl,  duä  eiisulnt  sie  uie- 
EBanne  veilbielen  nocb  geben  zc  cuOenne,  cz  ensi  denne  balbes  gebluwen,  und 
««Molnt  kein  kurdewan,  das  gegervet  ist»  eoderwarbe  in  machen,  das  sie  dis  tfin 
Saint,  daa  iat  in  mit  rchlcr  urteil  ane  gewunueu  uffe  der  pblcen  vorme  rate  xe 
Slrazbitrp;.  nnd  swelre  dis  hiicliel,   der  sol  deme  burcgraven  drunilx^  bfS^^ern  und  s& 
w^-Uen.  als  ir  rt-lit  ist.  werc  aber  ilaz  der  burcgrave  sie  nibt  drunibc  rchlverligca 
-«rolle,  so  sol  sie  ein  meister  und  ein  r&l  drumbc  rehlvcrligcn  und  sol  ir  besseruoge 
•4nNRbe  nemen,  alse  vorme  rate  rehl  iat.      dia  geadiacb  an  deme  dunreslage  nacli 
Andrea  mes,  da  von  gols  geburle  warent  tusont  jar  xweihiindert  jar  und  di- 
Vewi   nnd  sibencig  jar.  berane  warent  ber  Jobaunes  Panfile.  her  Jobannes  von  m 
JNAmenowe.  bor  liug  Släbenw^.  her  Nidawes  Mersel  die  vier  meislere  «.  e,  w. 
fttgt  der  Rath. 

8  UM  iUraßb,  St.  A.  8chn)iniacher-Ziuift  Kor.uib  cn0.ptnd,iUUgf<e.  Setke  AMmfohnAi«. 

?fi5,    /f's'  /ili/ß  (fes  Utraßhvrgfr  DmnrnpUi'h  Uhi-r  eine  rrirfiHc/icfc  GeldterteUunff 
MH  seine  An (jfhiinfji'n  rrUhrrnd  ärr  Arf rr/if\-  irad,  F(ixUn:>-dt;ii .    J'J7S.  ss 
Cum  II)  pUinbuä  tenipui  ibua  anui  ui  ecclesia  uuslra  Argenliueiiäi  rcddilus  piebeti- 

•j  AI  invMligat  uiiI  durchttntkmum  g. 


Digitized  by  Google 


1278  - 


1283 


m 


darum  adeo  exUes  oi  tenucs  haclonus  consueverint  minialrari,  qaod  per  eos  tam 

canonici  quam  prcbendarii  predicte  ecclesie  sustcnlari  non  potcranl  quoquo  modo, 
ideo  DOS  prepnsitus  ilixanus  et  capiluliun  predicle  ecclesic  Argcnlinensis,  consirle- 
raoles  hujusmodi  deleclum  divino  culiui  oon  expedienlem,  ad  occurrcn> 
*  dura  bujusroodi  defectai  cttomuni  delibencione  ordinandum  duximas  et 
tuendam,  qaod  de  cetera  qualibel  die  per  (olum  advenlum  domiai,  qnando  cames 
noD  minislranliir  in  coquioa  noslra,  item  aingalia  diebiis  per  lolam  quadragesimam 
ac  singulis  (IttMnis  pr-r  Intnm  annnm,  qtiatiflo  carnes  in  coqiiina  non  solent  minis- 
Irari,  singulis  r;nioiiicis  in  civitale   Aigciitina  lunc  cxislentibus  duodocira  deuarii 

10  Argen  Ii  netiseä  aääigiicnlur.  si  vero  uliquis  canouicoruDi  abscns  fucril  exlra  civila- 
tem  usque  ad  prandium  vei  posl  prandium ,  oirea  talem  personam  sie  •  absenten 
oonsaetudo,  que  servari  aolet  circa  dislribticioiieiD  (»nnuin  in  hoc  casu,  aiiniU  modo 
servelur.  prcbendario  vero  regis  octo  deoarii,  ilem  duubus  prebcndariis  episcopi  qua- 
libet    die  unicuique  qualnor  dennrii,   ]>M)eridoriiH   vero    cplfhranlihns   in  majori 

>»  alUri  cuilibel  4  denarii*'  asäignenlur  el  cuiiibel  ebdomadanorum  qualuor  de- 
narü.  singuli  vero  ex  tribaa  elemoainarils  tres  denarios  recipianl  diebus  ain- 
galia  adlicel  per  adveolum  el  per  quadragesimam  taolum,  et  boe  ex  grada  et  non  ex 
jure,  ila  lamen.  qaod  dictasprebesdariiis  regis.  prebendarii  episcopi,  prebendarii  in  ma- 
jori altiiri  oeii'bmntes.  cbdomafJarii  rl  elemosinörii  qiiiilibcl  die  scilicct  per  tolnm  advcn- 

*o  luni  dainitii  iiileresse  dehfiil  mnliilinis  misse  publice,  ilem  vcspens,  in  qiuidragcsima 
vero  inlersinl  omnibus  Itoris,  quandocumque  sunt  purciones  hnjusmodi  percepluri. 
alioquia  si  aboentea  jostam  eauaam  el  legillimam  absencie.  videlicel  acute  ve)  allerios 
gravis  infirmitatis  aat  mioaciouis,  ooram  decano  ecdesie  oostre  vel  coram  aoliqoiore 
ex  eBBonicis       lecanus  abaens  fuerit,  non  docuerinl,  carebunt  iidem  absenles  qaoad 

«  diem,  qua  alicni  de  premissis  horis  non  inlcrfuerinl,  omnino  prebnhila  porcione.  in 
cujus  rci  teslimoninm  presenlem  ordinacionem  conscribi  fecimus  el  in  libiü,  qui 
dicilur  regula  ecclesie  oostre,  sollempaiter  consignari.      uclum  anoo  domiut  1278. 

Af  mu  MMer  Coiat  JA.  M  Emirag  am  tctnig  tyäterer  Hand. 

2G6.   Hesse  an  dem  Waxzcre,  ein  Bürger  von  Strassburg,  beurkundet,  daaaer  daa 

tt  Gut  zu  Vezzenbeim,  das  er  von  d-n  juiigt  n  Herrn  von  Raboltstcin  geliuiifl  und  znrec.btera 
Leben  empfangen  hat,  um  tiO  Marie  Silber,  den  Kaufpreis,  iunerlialb  der  nacbsten 
fbol  Jabre  denselben  zurückzugeben  bereit  sei.  1281  an  dem  meiclage.    i281  Mai  t, 

Aua  RappolUt.  VB.  1,  117  «»•.  J4ü  nach  Copie  <w  Colwara  Bu -Ä. 

267.  ffermann  der  junge  Markgraf^  co»  Bad«n  terMttt  Herrn  Peier  von, 

M  ScUneck  ton  Straßhirg  für  26  ^f'trk  SUher  einen  einmalige»  AnUnl  ä»  MtM» 
Einkünfte»  zu  Knielingeii  und  Aeureulh.    1283  Oetober  16. 

Wir  Hcrroan  der  junge  marggrave  von  Baden  dun  allen  den  kunt,  die  dison 
brief  sehen  aldcr  boren  lesen,  daz  wir  dem  lienen  Pi  ler  von  der  Sconeneggc  von 
•}  T'ft/i  kirr  ai  6it  tmm  Seiltm  mit  «n4tnr  Mkrtr  Tunt  gatkrititm.  k)  Uli  «Ifä  «»/  Riuur. 
IV,  1  2t 


Digitized  by  Google 


162  1283  —  1284 

Slraslturg  versezet  haben  unser  gc\l,   daz  wir  liabcn  ze  Knodelinfjen  und  ze  dem 
Nnwerule,  uinbe  sehsc  und  aewanzig  marke  loliges  silbers  niil  dirrc  bcscaidenheil, 
Apr.  t»    daz  er  alder  sine  erbea  von  deme  vorgeoaDten  gute  voo  oslereu,  die  nu  komenl, 
891.  u   aber  jar  nemen  solleii  drten  mark«  lotiges  silbefa  und  darudi  fe  «ante  Miehdes 

dage  den  neheaten  die  anderen  driaen  mark«,  tind  haben  im«  daa  gelobet  mit  unseren  • 
driwen.  daz  wir  in  noch  sin  erben  andern  vorgenanlen  gute  nihl  enirren  mit  kainer 
slahte  dinge,    bi  dirre  unsere  sazunge  ist  gewesen  der  herre  Ilug  der  vogcl  von 
Wellehusen,  herre  B.  von  Remechingen,  her  Gerbart  von  Ubeslal  und  AI.  der  . 
scriber.  das  dis  abo  Teal  und  atmle  betibe,  dez  geben  wir  dem  vorgenanlen  herren 
Peter  and  stnen  erben  unseren  (^encn  brief,  veraigdt  mit  nnaeroDi  inaigeL  dirre  w 
brief  wart  geben,  do  von  goltea  geburt  gezalt  varen  duaenl  jar  awaihnndert  jar 
und  dhu  und  achaig  jar  an  aante  Gallen  dage. 

jIm  Sehöpfiin  liitt.  Zarimto-Baimait  V,  »9  maA  4m  damtk  i»  DMfacft  b^btdUdkm 
Or^itMiL  (SeknUt,) 

Lunadt  JFMir  Big.  A  Maritgnfem  wen  Btukn  nr.  S4i.  1» 

268.   Jiescklvß  des  Ütraßburger  J)o}ncapitels  über  eine  reicAlickar  Brotwrteilung 
an  seine  Angehörigen.    i2H4  October  21. 

Quoniam  reddilus  prcbcndarum  cccicsic  Argenlincnsis  sunl  üdeo  Icnues  et 
exiles,  quod  vix  canonici  v\  prebendarii  ejusdem  ecclesie  pusäunl  per  eos  commode 
suslenlari,  ideu  iios  .  .  preposilus  .  .  decanus  et  capilulum  predicle  ecclesie,  ut  tarn  m 
oanonid  quam  prebendarii  aupradicti  ad  freqnentadonem  cborl  Aieilitts*  invitentur  et 
per  eorum  preaendam  diyinna  cuUua  aollelbpmi»  peragalur,  reddilus  hnjusmodt  dux- 
imus  augtnentandos.  slaluimus  igitur  el  ordinamus.  quod  singults  canonicis  predicle 
ccclpsif  Argenlinensis  in  civilate  Argentina  vcl  in  studio  de  licencia  capituli  exis- 
lenlibus  vel  circa  n^ocia  capituli  occupatis  de  jussu  el  maudalo  ipsius,  vel  qui  » 
propter  melum  legitimom*  oon  andent  alare  in  civilate  Argeniina,  vel  qui  annos 
grade  sue  legaverint  auper  dioram,  per  totum  annum  hujuamodi  duo  panea  elaualraltta 
cum  euneo  prius  augmentato  didma  MngaUa  d«  bonia  communibus  dicli  capitoU 
jiixta  ponsueludinem,  que  ciren  rarnes  dnndas  canonicis  el  circa  leganles  annos 
gracie  super  chorum  prediclum  ubservala  est  hacleuus,  perpeluo''  assignenlur.  item  m 
slaluimus"  et  ordinamus.  quod  prebendario  regis  et  duobua  prebeodariis  episcopi 
aingulia  duo  panea  ciaustralea  cum  cnneo  prius  angmenlalo,  nnieuique  vero  ebdoma» 
darionim  et  elemodaariorun  unua  pauia  daaatralia  «um  dimidio  cuneo  prius 

augmenlato  die  qualibet  minialrcnlur,  ito  tarnen,  quod  tnlcrsinl  choro  od  inatulirias 
ad  publicatn  inissaai  el  ad  vesperas  a  principio  usque  ad  ünein.  si  aulem  aliquis  ex  i» 
eisdem  prebendariis  ebdomedariis  vel  elemosineriis  absens  fucrit  a  choro  propter 
inpedimenta  capituli  nOatri  de  mai^lo  eoatro  vel  propter  sauguinia  minuoionens, 
idem  abaena  ex  tali  causa  nicliilominua  augmentum  red|del  tofaliter  supradictum. 
item  statuimna' quod.  ai  quis  de  prediotia  prebeadarüs  ebdomedarüa  vel  «kmosinariia 

•I  JrfeenUttt.  h)  M  «taUdünM.  c)  ifMgittiiiMiai.  d)  JfpHpMIiMw  a)  IftMlniiTW.  Q  JT  iMlni«it.  «t 


Digltized  by  Google 


1284  —  1288 


163 


horis  picsciipiiä  uegl^tmt  inleresM  vd  eis  «prinoipio  usque  «d  fiMm  noo  ounverU 
inlereiae,  quod  deoamu»,  qui  nuoo  tal  vcl  pro  tempore  faerjt,aiigmeDtiini  piediotum  loco 
negUgeotis*  percipial  et  suis  nsibus  appUcet,  dnminodo  idem  n^igen«^  in  civiiale 

Argentina  extiterit*  nec  nliqua  predictarura  causarum  fueril  prepeditus.  ul  autem 
'  slaliilum  Ijoc  perpctuü''  duraluruni  invioluhililer  observeiur,  preäeiiU.'m  urdiiiaciooem 
äuper  eo  coutici  ju&simuä  el  eaui  in  iibru,  t^iii  dicilur  regula  ecclesie  noslre,  fecimus 
soUempnilcr  oonngnari.  aetum  anao  domini  1284  io  vigUia  apostolonim  Symoais 
el  Jude. 

Jf  am  JMbBT  Codex  foL  3aZ.1T— /U.3$Z.1S  Eintnif  «w  /kidkttitittr  Band. 

M  2€9.  HerfmanaD»]  de  Thiersteiu  ibesaorarius  et  camerarius  eodesie  Argentinensis 
de  edißcio  easlelli,  qnod  apud  TiUam  Suvelwihersheim  pecunia  sua  comparavil  el 

edificavil,  cum  orlo  el  pralo  jiixla  muleiHlimun  si(o  riocnon  de  eJificiis  caslfllo  cir- 
cumjacentihtis  sie  disponit  el  ordinal,  quod  ipso  ab  bac  vita  cedente  dictuin  caslellum 
possideal  seuior  eanonicuä  Argealiaeasis  parentele  suc  de  Thierslein  nacionis,  qui 

15  antiqaior  sit  in  jure  canonie  eoelesie  A^genlinenaia.  et  si  nnllus  de  parenl^  saa  sit 
in  eocleaia  canonieus»  vull,  quod  castellum  pertineat  ad  illum,  qui  pro  tempore  offi- 
cium habel  camere  ecclesie  Argentineasts.  qutcunque  castellum  icauerit,  statuit,  ot 
idem  annis  siogulis  in  revolucione  annivcrsarii  ipsius  Iriginla  sültdos  den.  Arg.  mi- 
nistret  et  assignel  feslo  b.  Marlini  porlario  ecclesie  dividcndos  in  clioro  prcscnübus    Not.  « 

au  duwitiiä  el  prcbenduriiü.  vull  tawiuii  ^ibi  saivum  fore,  quod  ordiuuciuneiu  suum 
revocare  et  castellum  Teodere  pet  mulare  aliisque  Ions  legare  possil.  deeanus  et 
capitulnm  sigiUum  capiluli  appendnnl  cum  sig^o  lUesauFarie.  «scianl  euncti  quod.» 
dalum  Donis  januarii  anno  domini  1286.  i986  Januar  5.  ^ 

B  wi  StnUSb.  Bu.  JL  Q  baa.  1719  tr,  utb.  v.  i      jpend,  tNomM  t  dWiyit. 

N  270.  Nicolaus  IV  papa  .  .  Tüllen^  et  .  .  sancti  Tbome  Argentinensia  ecde- 
siaram  decanis  mandat,  qualinus  Frederico  episcopo  Sptrensi  pro  juralioae  ineaola 

imponanl  poenilenliam  ac  revocenl,  quod  in  dainpnum  ipsius  seJis  invenerinl  allemp- 
lalum.  «ad  nudiculiam  noslram.»  dalum  Reale  aonis  septembris  aooo  primo. 
1288  September  5  Riefi. 

M  Atlt  Leuufioit  Seg.  4*  iiicola*  IV  nr.  SS2  (Reg.  VaL  44  foU  aV)  -  Mitth,  a.  d.  Vatik 

ÄrdL  I  nr.  833. 

271.  [Ifer  Pnoi»»uU\  «eriutet  de» /hminiiauem  d«»  VerMrmU  AngehSrigtn 
der  mit  Intvrdiet  Megten  Stadt  StraOhtry.   [i288]  Wbrm. 

Quia  permissiooe  divina  vacante  domo  Argenlinensi  mulli  per  Icrminos  diele  do- 
H  mus  discurrunt  ebsoWentes  excommunicatos,  ut  dicilur,  qui  uiissas  in  Argeulina  a 

■)  M  MglieDkM.  14  M  iM|{liaiM.  c)  II  «stiilvril.  dj  M  |i«Tp«Uao. 


Digitized  by  Google 


1288 


profanis  sacerdolibus  audiverunt,  iulerdiclum  domini  legdti*  lemere  violanleset  alia» 
qua  noD  oportet  dedarari,  presentibus  aaperaüdentes,  UDivareilalem  veslram  re- 
quiro*  diatriole  prohibana  et  injungeos,  qaatenus  nutli  fralruin  veslrorum  detia  lU 
cenciani  prediclos  lerminos  visilandi  sine  causa  mlionabili  el  manifesta.  prcinissa 
dt'ÜhiTatione  cum  sex  fralribus  convcnluum  vestroruin  ad  hoc  convocalüniin.  quo-  ^ 
ruii)  conscienlias  in  hoc  onero,  qiiod  lunc  demum  licenciam  dari  suadeaol,  cum  vere 
iililitalei»  et  necesaitalem  boe  cxpeto«  Doreriot  evidentem.  iUoe  aulem,  qui  de  Ar^ 
{^ttne  oati  sunt.  moDeo,  quod  locia  suis  conlenti  siot  et  cmlati  non  appropioqaeni 
nec  persouas  evocenl  ho  a  miäsione  nuncioruin  abälineaut  el  eciam  litterarain,  ne 
me  oporteal  circa  ipsos  aliud  ordinäre,  vakte.      dalum  Wormacie.  *^ 

B  au$  BerH».  BfM.  Jtfir  tikeo?.  fni.  od  w.  109 /M.  tSi*.  Jm  JÜutdt  OM  ^Mihtr  Hand  vtr- 

tnerll :  amnionifio  nc-  fi  afres  absolvanl  autlientes  divina  in  Al^atill» 
Gedruckt  darnach  bei  Finte  Dominikanerbrie/e  S.  120  nr.  97. 


272    [J)er  ProcinzUil]  der  JJomiiiHancr  er/iuihiit  die  Scktrestern  rffs  St  Agnes-  » 
klosters  in  6'traß6urg,  aich  ihre»  bedrängten  Oaplans  atunaeAme».    [1^88  Winter] 
C'oimtr. 

Priorisae  et  aororibus  aancte  Agaetts  in  Argenlina.      veniena  ad[me]  capellanoa 

voslei  qm  lehalur,  quod  iusolilas  molestias  paterelur.  nanu  quidam  religiosi  ipsuin 
sibi  ul  dicil  vcndicare  conanlur,  lamquam  ipsorum  ordinein  Icmernrie  dimiserit  ali-  *> 
quandu.  iu  hoc  casu  cum  foris  pugnas  intus  lirnores  iudebite  paciatur,  petivil  sibi 
roisericordiler  proTideri.  super  hoc  cum  palris  audiveritis  senlenciam,  carisaime» 
veatram  oonscientiam  diri^tis.  dieo  ergo,  quod  tales  religioai  regulam  juris  non 
debenl  offendere*  quia  nemo  potent  in  causa  propria  judex  esse,  undc  frustra  iojec- 
lionem  maniuim  comminanlur,  ([nia  vigor  jii(lit;ioruiii  idcirco  in  tnedin  posiltif?  est,  » 
ul  nemo  sihi  pennillere  audcal  ullioiicm.  lI  si  spcus  fi!,  super  emunilalc  loci  veslri 
el  pcrsonarum  iate  scnlcDlie  non  dormitanl.  srripiuui  est:*  scrvus  scienle  domino 
et  non  contradicente  ad  ordines  acoesserit.  ipsiu^  repelitio  nuUa  erit,  quinqueop 
ninm  etiam  sub  diasimulatione  Iranacuraum,  qnestionem  non  patitur  libertatis.  ad 
hoc  cum  secundum  cauones  preceptum  si',  quod  religioai  aiDgulis  annts  auos  re-  »• 
qnirant  aposlatas  el  ejectos,  quid  juris  sibi  ßngunt.  qui  annis  11  sihieninl  et  homi- 
neni  pro  derclielo  habuerunl,  ul  sil  jara  usucapionis  in  re  mobili  Iriplicalum^  porro 
cum  aposlüsia  sil  temerarius  a  religione  discessus,  non  videtur  apoatatare,  qui  reli- 
gionem  religione  voluil  commutare.  el  si  dixerint,  quod  ad  laxiorem  vitam  migra- 

■)  /Uft  AirtiMfititn  pfMtntibu.  » 


>  Du»  vom  päbtUidkn  Ltgatm  JUnuMt  £bb  Mai  1S87  vefMHfU  Interüel  «Bcr  Sbußturg. 

Verg^.  ÜB.  II  S.  70  /. 
s  C.  20  2ki.  &4. 


Digitized  by  Google 


1288  —  1280 


165 


veril,  super  hoc  inslitualur  acliu,»  tiulordinum  coiuparalio,  quod  lameo  indecens  esl,  et 
videbilur,  ulrum  vobis  an  aliis  palma  victorie  debealur.  videle  concussiooem,  videle  ca- 
liunpniain  et  eanle.  nam  ai  tanlum  malum  vealn  nag^enlia  pefmiaerit,  eoUata  äi  vos 
bonortficencia  mioor  erit.  verissime  enimeredilur.  quod  jaeula,  que  in  ipsum  publice  ja- 
*  danlnr,  dam  subministrenlur.  unde  ai  apud  vos  aecore  retnanere  non  potesl,  que- 
ral  tucius  prcsiJium.  et  vos  sihi  lamqiiam  fratri  vestro  volji.s  siiii|)!icili'r  üliligaio  de 
viclu  providerc  lenebiaiiai  el  vesdlu,  aisi  aliud  auclontate  siipenoris  fuetil  ordiua- 
tuni.  Dcc  dubium,  quin  ad  vos  perlineat,  quicquid  lucralur,  nisi  a  vobis  pro  abjecto 
et  «xposilo  habealnr.  ▼alete.      datum  Golttinbem. 

t»  B  auB  Bertin.  BibL  Ma.  theoi,  lat.  oti.  »r.  109  /oi.  1S3.  ütbendirift  mr  i^«ichtr  Htmd 

•nnoutio  «d  aorona  Mnela  AgB«ti«,  qnonodo  m  IwbMiit  tiA  e»pe1kiHim  anam. 
Datirung  naA  itr  SUSmiff  it$  Sdmibam  u»  (Mec.  Ftryl.  Fbiikt  Dmii^tamwM^t 

S.  120  ff. 

l>fr  ProciniKil  drr  J)o>iiiinkaner  <jihl  dm  Schveslffn  der  ülraßburger 
Ii  KlösUr  ai.  Marx,        Agnes,       A'icolaus,        Kathenna,  i>t,  Jilisabeth^  St.  Jo- 
htMt  mtd  St.  MargttrHhen  Vtrkaltmigmaßregiiln  für  ik  ZtU  d99  InterdicU, 

Priorissis  el  üororibuä  iiiüuuäleriürum  sanclortmi  Marci,  Agnelis,  Njcüliii.  Kule- 
nue,  Ebzabel,  Jobatinis,  Margarete  provincialis'  de  tüudo,  quo  modo  se  lenere  de> 

»  beant.  ex  eo  tempore,  quo  potentia  ciTiuna  Argenlinenaiam  fratres  de  dvilate  ipaa 
ejecit,  mnite  suborte  «unt  questiooes  el  ad  me  diverai^  peiiale  vidbuep  quibua  res- 
pondi,  prout  polui.  mittens  lilleras  hiac  et  inJe.  quas  si  vobis  comniunicassetis 
muluo,  de  modo  vivendi  nl  mnic  salis  instrui  poteralis.  spd  quin,  ut  nrhifror,  alique 
ad  vos  noD  venerunl,  alique  gnaro  interprele  caruerunt,  quasdam  abjt^cil  uegligeu- 

n  lia,  Celeras  oblivio  sepelivil,  omoibus  lilleris,  quas  baclenus  vobis  misi,  revocalis» 
in  iaiis  vobis  aignißcafe  curaW,  qaaliter  caalodialia  innocendam  et  declinetis  offen- 
aam.  primum  igitur  admonco,  ae  coamunioetis  nominalim  eioommunicalis  el  inler- 
dictis,  scientes,  quod  si  hoc  fecerilis  in  conlempluni,  peccalum  incurrilis  criminale. 
porro  qiii  siiU  riüiiiiiuUim  excomtnunicatt,  infallihililcr  scire  poleslis,  riec:  excusat,  si 

30  lales  paren(03  veslri  sunt,  nam  ab  ipsoruui  poteslale  el  federe  religio  vos  exemiU 

•)  S  ml». 


t  Vm  ditu  ZtU  kaUe  der  Frovituial  von  Freiburg  aus  auch  an  den  luKtor  tu  Krem»  fl6er  He 
StnMmrger  Wkrm  v.  A.  getduieben,  tmA  über  die  Veriumdlimg«»  *u  Wormt:  detinet  mm  eonun 
«xp«etatie,  qnl  venire  dtlMiit  dt  Wonnaou,  fralrnm  eanmun  «t  pronnam,  qne  illic  agitar,  reUtari.  mm 
3i  ex  fine  preennüs  est  inicium  ((Mriiiui  snbseqnenlis  ot  aine  meo  consilio,  li  quod  tampu  pst,  nec 
«iimptus  nec  advucatoraoi  copia  nogotio  coiupetena  hab«retar.  dndum  reniü  •  •  priores  Ärgeitüii«n- 
>em  et  ZoTingcnsom  ad  curiam  et  jam,  si  mihi  nandlttar,  poat  MW  niineivm  agUabo,  und  weiter: 
f»t«r  Wilbelmn«  d«  Tmiris  iflgicditnr  at  goia  wln*  qoMii  »ppunbut.  boni  nnwn  anMn  tnL  retalH 
«nin  d«  nieonni  cum  la  Wonmida  optato»  ncnt  HÜ»  loi  potent  jiuta  eamoi.  «anb»  libonttin  «t 
reecriptam  exceptnm  est  «ddltis  ntionibni,  qaiboi  opoittt  nwtoiapor«  mpandtri  ete./U.iMt*  «ciyf. 
Finke  a.  a.  0.  B.  126. 


^    i^.o  i.y  Google 


166 


1 2dd 


interdicti  vero  sunt  omnes  in  civilate  et  ncc  apud  tos  nec  alibi  polerunl  audire 
divina,  nisi  super  hoc  iicenciali  sinl  vel  privilegiuto  babeanl  speciale,  licenciara 
quidam  habuerunl,  ul  dicilur,  a  veoerabili  domiuo  legalo,  sed  omnes  revocavit,  sicut 
in  «ultenlicis  *  Utlem  sah  vidi,  ego  eniDexoonpMaioDe  paucia  «mtciniiiiiB  noslris 
el  vestris  inveni  formam,  per  quam  aliqaando  apud  voa  divinis  posaent  officüa  inier*  » 
esse,  quibusdam  ex  privilegio  pa[)ali  et  procuratorio  nomiDe,^  quibusdam  ex  ipsius 
legali  nohis  conccssa  iodulgeuciu  siiiguluri.    verum  quia,  quod  provisum  fuil  ad 
concürdiam,    cepit  lendere  ad  iiuxaru  i(a,  ul  muili  sub  qiiocunqiie  colore  ecclesiaa 
vealras  iiilrarenl,  percipvrent  sacratuenta,  ulinam  noa  deciperentur  üacramenlis ! 
nam  quidam  ea  jusie,  qaidam  lemere  presumpserunt,  alle  cum  esaent  cuQjugale  el  » 
eoUidie  excommunioalis  coulerentnr,  eodesiarum  vestrarumo  limina  eakaverool.  unde 
plurimi  scandalizali  sunl  ila,  ul  quibusdam  admissia,  alÜs  aon  admissis  judtcio,  pro 
(pio  judicabuulur.  dicenni»,  (piod  nd  !ioc  fnciendum  nos  allicerel *•  tuqie  litcnim.  in- 
^uper  ingraliludiius  uobis  viciiun  atTixerunl  dicerues,  (juod  illos  exoUuleremus,  qui 
DobU  indecliuabililer  adheserunl,  alios  adrailtereuius,  qui  se  paruiu  iiu:ilriä  necessi-  ^ 
taübtts  iiapeDdeniut.   religiosi  quidam  prelerea,  cum  aiiguunlur,  quare  lalam  in 
eivilaiem  propter  piedicia  aenteneiaiii  noa  obaervenl,  repliesnt,  qaod  per  nostras 
aorores  principaliler  violetur.   ipse,  inquiuol,  excommiinicatos  admillunl,  cum  reci- 
pitur  puella,  cum  fiunl  exequip,  in  loculione  cum  illis  siinl  a^sidue,  familiam  tenent 
excounnutiiculüiu,  que  audivil  divina  a  sacerdolibus  profauaüs ;  conversi  earum  el  »> 
familiäres  slaol  in  eccleslis  et  ooocurrunl"  cum  plebe,  ul  elevari  videant  corpus 
Ghriati.  quid  plura  f  «go  hiia  dispendiia»  proul  possum,  cupiens  obviare.  ne  ooea* 
aione  dampni  dampnum  videar  inluliaae,  boc  ago,  quod  salutl  vestre  el  paci  celerorum 
judicavcru  verisimililer  couvenire.    omoem  igitur  hominem  excludelis  obicthus  et 
clavibus.  quando  in  ecclesia  veslra  cappcUanus  proprius  voce  submissa  dicel  inissain, 
nec  lima  neque  foramcn  ad  videodum  ia  hoslüs  aut  panelibus  reliuquatur.  missas 
aulem  dioent  in  foalia  aimpUdlnia  8emidtt(didbns  daplidbut  et  lotidubus  et  aliquando 
pro  memoriis  defiincloram.  el  licet  aecnndum  Jus  eemel  aaltem  io  pascba  omnis 
Ghrislianua  peretpere  debeal  eucbaristio  .sacraineiiUnii,  vubis  lamen  aliquid  duxi  am- 
"    pUus  coucedendum,  ul  videlicil  in  nativilale  domini  communicelis  cl  in  pa^cha  el 
adhuc  una  vice  in  aliquo  IlsIo,  cum  priorissc  magis  dispositas  vid*'rin!  esse  sorores, 
accipienles  ex  hoc  argumenlum,  si  sorores  ante  vixerunl  paci(icc  quiele  psriler  el 
devote,  proviao  quod,  que  in  exoommunicaüonem  inciderunt  loquendo,  mandando 
excomuuDicatia»  quod  ad  rem  oon  pertinel,  non  coromunioent  nisi  primilua  absolnle. 
quam  absolucionem  commillo  in  casibus  levibus  vestris  propriis  cappellaais ;  in  gra-  u 
viunhus  aiitcm.  tilpotc  si  amicis  suis  consilinm  impcndunt  et  nuxilium  anl  favorera 
mauireslem,  nou  debebunt  cnppellani  absolvere  nisi  prtscnlr  priorissa  sua  cum  hiis, 
quas  advocare  volueril,  de  pareodo  mandato,  sicul  las  e»l.  prcslita  caulionc.  cap- 
pelianos  tales  Itabebitta,  aicnt  pemItUt  privileigium,  videlicet  qui  siul  providi  et  dis> 
creü.  ipsi  vobis  in  neoesailale  exbibebunt  ecdewastica  sacramenta,  hoc  est  in  in-  *• 

<i)  (  fhrfjrtrkjititn    liAri-  ilat  ilMirkilntkrnf  ex  »UiS  [lateQtjbus.  bj  Unit»  au  Jiatdt  dt»  BlattU  MCA- 
i/ilrojtfi.     cj  L'Mlen  am  Kand  dei  Blalltt  uackgrlrajtH  fltt  4t»  iWTtlMntlk»»  *Mtn  MBCtt. 
ßurehttritii»  indaccret.    ej  V«itrgtt<Ar>tt«m  imh  Miuk 


^  kj  i^ud  by  Google 


1280 


167 


firmilale  aupemoienle,  in  fuitis  ecisnit  sieal  auperius  est  nolainm.  addo,  quod  Tices 
i|Moroin  ad  premissa  supplere  potcnint  alii  cappellani,  el  hoc  ex  permissione.  reUgioai 
vero  qnicunque  et  clerici  non  dicent  in  ecclesiis  veslris  missas,  etiamsi  faleanlur  se 
gaiidpre  privilegio  qiiod  hoc  possint.    natn  vos  reslringo,  np  hör,  sinatis  fieri,  nec 

&  ipsis  calix  prebeatur  ncc  officio  cougrua  indumeDlu.  conversi  vestri  el  semifralres, 
qui  tarn  aa  quam  aua  damta  et  tolaliter  ordini  obtulcnml,  admilti  poleranl  ad  divina, 
raro  tarnen,  pro?iao  qnod  enm  i|Mia  alii  ovllatenus  adnUtlantar,  neo  ipei  in  quoenn- 
que  alio  loco  cujuscunque  ordinis  preterquam  in  vestris  clauslris"  divinis  polerunl 
Interesse,  de  hiis  aulem,  qui  siint  in  obsequiis  veslris  pro  inercede  annna  conducti, 

10  si  non  audivemnl  divina  alibi  preserlim  in  oivilale,  quia  luoc  essent  escommunicaii, 
ordinenl  pruyriaae  de  aororum  diaeretaram  censilio,  äeut  Judicaverint  ezpedire.  cum 
voluarint  cedem  prioriaae»  ingredi  polerant  eorlenam,  qneodo  noluerint,  exeludantar. 
hoc  intelligite  de  Ulis  servitoribus,  qui  sunt  in  curia  juxta  claustrum.  reliqui  qui  de 
grandiis  vcniunt,  sinl  exclnsi.  de  confessionc  quedam  perplexilaa  esl,  sed  non  nocebit 

15  vobis,  si  non  confiteniini,  ([nando  per  cives  probibemini  confilrri  hiis,  qui  sunt  veri 
vestri  ex  ordine  contessores.  uiias^  enim  couiiteri  tulibus,  qui  nun  babetil  poles- 
tatem  abaolvendi  voa,  etiamai  essent  ordinis  noalri  fratrea,  niid  prins'  fuissent  dausiris 
pro  eonieasorilMis  deputati  vel  »  me  licennali»  nihil  valet.  unde  et  graviter  puniendo« 
censui  quosdam,  qui  ad  hoc  claustra  vestra  occulle  vel  clandesUne  non  sine  gravi 

M  «candalo  el  proprio  periculo  sunt  ingressi.  nrc  lurbenlur  sorores  ex  hoc,  quod  in 
confessionibus  habere  non  possunl  solitam  libertalem,  nam  patres  nostri,  sicul  pro- 
pbela  lestalur,'  in  caplivilale  posili  dicebaol:  non  est  in  tempore  hoc  princeps  et 
profdieta  et  das  neque  aacriSduoi,  princeps  viddicet  quo  tuearaur,  sacerdos  quo 
puriGcemnr,  propheta  quo  informeninr,  dux  quem  imitemur  neque  aaerifidum  saera 

I»  communio  quc  animns  rpficil  fainescentes.  nichilomious  tarnen  suhjunpitur  rcmedtnm, 
quod  vicem  suppleat  oiunium  premis.sünim.  in  anitna,  inquil,'' contrita  cl  humilitutiä 
spirilu  suscipiamur  a  te,  sicul  in  miiibus  agoorum  pinguium.  quid  Uli  deest,  qui  a 
domino  aasolpitnr,  qui  suaeipil  aerros  auos  io  honumt  o  hooum  omnia  honi  bonum! 
quia  mihi  det  aoquiesoere  in  te,  ut  obliviacar  aliquando  mahi  neaf  consolalar  noa 

«  ^riosuspater  Auguslinuatnlibrude  vera  rdigione  dicetts:'aepeainit  divina  Providentia 
per  nimium  turbulentas  carnaliuin  liominum  seditiones  expelH  de  Christinna  oongre- 
gatione«  eliam  bonos  viros.  quam  conlumeliam  el  injuriam  cum  pacieutiäsinie  pro 
ecdesie  pace  tulerint  nec  ullas  novilates  hereats  vel  sdsmatis  molili  Aierinl,  doce- 
bnnt  homines,  quam  vero  affectu  et  ainoeritate  caritalia  deo  aervienduni  ait.  hoa 

M  Coronet  in  occulto  pater  in  occullo  videns.  de  sepulturis  OOnatet  vobia.  quod  non 
potL'stis  aliquem  scpelire  nisi  sororeni  in  siler.cio,  sed  nec  sorores  pos^^ctis  sepelire, 
si  Qoa  bene  servassenl  interdiclum.  de  conversis  idem  dico  et  familiaribus  simililer, 

IMteftieMtten  oraiorii*.    b)  Folgt  ecUm  gttilgt.    c)  B  r^.  priM.  4)  fotgl  imtlMMm 
piaphtta.   tl  OtitrgtiekrMtm  fltr  änndulnchttm  HigHoe. 


«        >  JMnid  in,  38-40. 

:  VtrgL  MiffM  iMnbgia  Um.  XXXIV,  m 


Dlgitized  by  Google 


1«8 


1288 


quod  lumulentur  in  sikneio.  m  bene  servaveruut  inlerdiclum.  familiäres  aulem  tales 

iiUelligile,  qui  sc  el  siia  monaslerio  oontiiltTinit ,  siciil  siiperiu3  est  premissiini.  scio 
quud  hoc  grave  est,  sed  düceole  spirilu  verilalis  seuliUs,  quod  cum  oniinc  et  pro  or- 
dine,  quc  uomen  ab  ordine  et  merilum  uccepislis,  pali  quecunquo  incommoda  dcbe- 
alis.  nam  sine  ordine  neo  misaa»  aut  aepttltaram  vel  privilegla  fonrilan  haberelts.  » 
abjstinendo  autem  a  veiilis  vobis  non  ordini  serviiis,  nam  aecundam  jus  acripiuro. 
in  quocunquo  slnlu  iiivcnircmini,  obligaremini  ad  prciiiissa.  sunl  apud  vos,  ul  dicilur, 
quidam  rcligiosi  vt  slniiu  quielem  turbanles ,  pedcin    movere  diüf^enlps ,  feneslras 
occupantes,  opus  coniniuiie  impedienles,  ougis  el  risibus  vacantes.  oculos  detigcnles, 
de  simplidtale  yes(ra  predam  callide  aucopanies.  bos  devilate,  si  debilo  cupiiis  n 
persiatere  in  hooore.  ilios  aulem  amidiuSi  qui  dicuul  aJBrmant  predicanl  contra 
racUim  leguli  in  injuriam  noslTam«  imaio  ia  erotUDwlian  cruciüxi,  putanies  venisse 
dt»  nnslris  caluuiilaliLii.«;  messem  snnm,  tamquam  excomnninicatürum  faiitores  dfvitale 
conscienliam  el  scienliam  non  habentes,  precipue  qui  se  ex  talibuä  mudicos  proUlcnlur. 
nam  in  quodcunque  claustrum  lalts  medicuä  curans  vulnera  aaucian«  corda  ti^^TMaus  i» 
fuerit,  ipsum  clauatmm  ab  omni  graiia  premisse  auapendo  et  contumacea  privo  eisdem, 
donec  salisfat  lione  premiasa  reslilui  mcrcalur.  aupcrius  scriplum  est,  quod  a  divinis, 
que  fiiiiit  Hiiinl  vos,  oinnps  lioiuincs,  qtii  non  snnl  juris  vrslri,  cxoludalis,  nun  ob- 
slaule  quod  olini  quibusilam  persoins  iiüIjis  iu  Cbrialo  devolis  bUeras  noslras  dedi. 
bas  pro  laolo  fore  volo  con^olulus,  quiu  hujusmodi  lilleras  non  cassü  nec  revoco,  «» 
aed  auapendo  et  efTectum  differo  earundem  propicr  pacem  aliorum  el  propler  vitandum 
oflendiculum  infirmorum.  conclodena  igitur  boc  atatuo  boo  repeto  hoc  incolco.  ({uod, 
qiifciniqnc  soror  alicui  religioso  confessa  fueril  vel  ad  ipsos  intra  clauslrum  vel  cinii- 
li  riuiu  cellnrium  %-el  orlum  .sivo  locum  qn^'inliltel  alium  veneril,  confessio  tpsius  ?ril 
irntii.  et  in  hiis  scripUa  aoatheinali  ipsam  subicio  necnou  in  tnorle  dignis  ordinis  ^ 
aullragüa  eam  privo.  aacerdotea  inauper  vestroa  cauloa  eaae  volo  ad  dialrielam  aen> 
tentie  obaerranciam  inlerdicti,  alioquin  non  auslinebuntur  in  veslra  cappellania,  nam 
irreguläres  fierenl  et  ad  Boroanan  curiam  deberent  neoessario  prolictaoi.  dalam 
iJagenowie. 

B  av$  neriin  BiU.  lUi.  jAfo/.  Utt.  ocl.  nr.  K'J  foi.  159  lOi  '.  •» 
Oetbiukt  danmek  bei  Finke  Lminikaiie^ef«  8.  13B  nr.  109. 

274.  Der  Pnmntial  ertitekt  den  Prior  dtr  Jhminiianer     Bern,  dm  Ordens- 

Itmdcr  Johtnuies,  der  die  Siraßburger  Fraue,ii/ösier  St.  Marx  und  St.  £«iAeritM  W 
ttaziemiwAer  Weise  beirele»  habe,  iu  bestrafen.  [IS89  Frükjahr\  Begeiuat. 

Priori  Bernensi  provincialia  de  correcüone  fralria,  qui  intravit  claualra  aororum  » 

in  Argcnlina.      fralrem  babetiaapud  vos  Johannem  nomine  juvenero  non  aacerdotem, 

de  quo  intcllcxi,  quori,  cum  ipse  diiL-fixl  quosdam  fralres  per  Reuum,  seduolus,  ul 
dicilur,  vcnil  ad  curiam  sancti  Marci,  ubi,  l  utn  lultis  satis  esset,  dplicatura  prcsidiuin 
ullio  tnqtnnei»  ingressus  esl  clauslrum  sororum  ibidem  morancium  cum  Iota  sua 
lemere  comiliva.  itn  aic  effodit  fialam  soam,  ut  memoria  ejna  in  benedictione  non  «> 


Digitized  by  Google 


1289 


169 


Sil  nsque  faodie  apud  illas.  vioe  sllera  ileram  descseadii  per  Renum  deducendo  fratrem 

Paulum  et  intravit  curiarn  sancle  Kalerine,  crcdens  eSW  curiain  sancli  Marci,  et 
reliquil  dictum  Vimhim,  ut  diciliir,  in  luivi  soluni  iu  magnum  ordiiiis  scandalum  et 
niliorem.  cxpeclaiis  relrilin'ioncin  a  (loiiiitio,  qui  lalem  talibiis  coujutixerunt  et 
5  hoiicälatt  ordinis  minus  pruviUc  providcrunt,  de  diclo  igitur  iohanne,  si  sie  appel» 
latur,  in  quoeunqae  loco  ipsiiiu  inveneriüa,  voMa  commiito,  quateous  ipsum  pro 
qualilale  eiilparum  aaperivs  oorrigatia  prohibentea  eum,  qui  male  orditur  prindpia, 
ad  ulteriores  ordines  promoveri  et  nunquam  clauslnim  aliqood  sororum  visilei  sine 
licencia  yrrovinfialis.  fxltinc  ipsutn  ad  aliquem  conveutum  exlremum  proviiicif  auclo- 
10  ritale  pre.<>enlitim  pro  Iratre  duiiius  miltaUs  juxta  ordioationem  cupiluli  Augiisienäis, 
ubi  illis  boc  in  '  pena  imponitur,  qui  uotabililer  Ärgcntineo:>i  territorio  appropinquaal. 
qoanlo  magia  id  obeervandum  est  in  eis,  qui  claustris  sororum  se  ingeranl  Juxla 
man»  Aiigentinenses  locaUrum.  quidquid  inde  fecerilis,  mihi  reseribile«  cum  pri» 
mun  obtulerit  se  facultas.       dalum  Hagenowie. 

»  Buu  Btrlm.  JUN.  Jb.  UkMl.  laL  ul.  nr.  10» /oL  Itt«. 

Stgat  danoA  M  Fadtt  JkmtHälKumbri^  8.  tSl  «r.  109. 

275.  JDer  Ptwinual  der  Ihminütiner  heüußrafft  die  Sn^rierin  nnd  die 

Schtreslern  Agnes  von  Hohenstein  und  Gertrud  VM  Königshofen  com  Straßhurger 
Sf.  .Vf/rx^hafer.  diu  rnlersuekung  ge$e%  ««»  ^fefuutnte  Miteckweelem  m  /"SAre», 
to  HüSO  Frühjahr]  Hagemtt, 

Supprioriase  et  sororibua  Agneli  de  Ilohcnslcin  et  Gerdrudi  de  Kftnengeshoven 

ntl  sniK  '.tim  Mnrcnm  juxta  ArpentiiKini  provinciiilis'.  quia  stalum  veslrum  emulor 
dei  emulutiune,  seinper  vos  (lliiislü  fxluljm'  .sulügo  nun  hn}>f»nlfs  mnculam  nec 
rugatn,  sed  iu  prei>enli  eu,  quu  voLis  suul  neceiisjana,  opurlel  iUleriai  ordinari,  qui 

u  corarapoailua  nunc  iu  vlrga  nuuc  upparerem  in  spirilu  lenilatis  juxla  quod  vobis 
utile  repulnrem.  verum  ne  inier  mulla,  que  ad  me  perveniuni,  videar  aicut  homo 
non  audiena  et  non  habens  io  ore  suo  rcdiirgutiooes,  quedam  inier  vos  judicu  cor» 
rigenda  primutn  cunngens  cus  regnhirilms  jafiilis,  f[iie  {wr  superbiam  hiciferntn  itiii- 
taulur  et  cum  Datau  et  Ab^ron  cuulradictiouis  »pirilu  rcpicte  terre  ^alibus  ubsor- 

■0  bentur.  audivi  dissiraulando  dissimulavi  audiendo,  quod  sororea  Andriota.  .  de  IIa- 
genowia.  Egniuns  de  WinUierlur  preter  alias  sursum  et  deorsum  insaniunl  .  . 
priorisse  rebelles  per  suporbiaiu.  celeris  infesle  per  calumpniam,  quibuadam  impor- 
luup  per  malic:;itii.  oiunilnis  graves,  nisi  forte  sui<;  compücibus  per  vesaniam  coni- 
prot)<iuliir.    ciiiii  lijilur  proviik-re  drheiimus,  nc  )iiuiluuini  fcrmenli,  quod  licu  j^im 

u  uiniiä  iuvaiuit,  tuUiiu  uicLSsaiii  corniinpal,  discreliom  venire  commillo  el  lii^lncle 
mando  preaencium  per  tenoroa,  quatenus  rebelliones  diclarum  pert»onarum  el  alias 

%)  B  fip.  Jb. 

IV.l  » 


Digitized  by  Google 


170 


1209 


earum  insoleacias  inquisitiooe  pkiiüiic  faclQ  inihi  infra  mensem  prebilis  de  clauslro 
sumplibus  nunrio.  quem  milletis  ad  iin-,  lidclitcr  referatis,  qualenus  de  vuUu  dei 
Judicium  prodeat,  quoU  quieli  inouaslice  prolicial,  et  lerram  sauclam  in  c^ia  stalis 
Aujusmodi  abbomiMlio  non  depravel*  .  qaodsi  omoes  hiis  czeqaendis  propter  debi- 
Ulalem  forailan  corporis  ioleresse  oon  poteritis,  due  vestrum  nidhilominiu  exequanlttr 
preeipienles,  quod  decreverilis  vice  roes,  finnilar  obeenrari.      daUim  Hagenowie. 

S  MW  Bntin.  JMU.  JTi.  ÜmL  tat.  oeT.  «r.  10»  /W.  m 

CMmekt  iantaek  Mbw^t  M  Fmk»  Dommikamutfitf«  8.  O»  «r.  Uß, 

276.  Jhr  Proriiizial  Iteaußrngt  (Un  Prior  der  Domlniha ii>-i'  :v.  CoJuvir,  dh- 
beiden  Ordensbri'</(r  Krho  vnd  Ilumhert  rregen  Betrettüs  der  Straübvtrgsr  FraucuklüsUr 
zu  besirafen.  {t'^SO  FrHhjahr\  Hagenau. 

Priori  Columbarienst  proviDcialia  de  quorandam  fralnim  correctioae,  qui  claustra 
sororum  Arfjfenlinensium  inlraverunl.  cum  niiper  essem  in  loco  veslro,  conveni  fra- 
Ircm  Erbonem  de  eo,  quod  lanlum  civitati  appropinquavii,  ut  clauslrum  sancle 
Ägnelis  iogrederetur.  qui  se  de  propinquitate  exouaavil  lilleram  nosIrBm  ad  suam 
interpretBDS  voluntatem.  quam  eaaso  et  revoco,  ne  per  eam  mea  simplicitaa  ilenim 
deludalur.  pro  ipso  autem  allegal  pietuUs  afleciio,  quia  oarnem  suam  odio  habuit 
nemo  unquam,  ut  propter  hoc  scverilali  aliquid  detrohalur.  unde  juxla  dalam  vobis 
a  deo  discretionem  pro  introitu  claustri  salisfaclionem  imponite  rompolenlem,  nisi 
forte,  ul  dicilur,  civiialem  ipsam  iogrcssus  fuerit  malris  domum  visilans  atque 
frairis.  baoc  si  verum  est  mibt  penitenliam  f«serveli$.  frat^  Humbertus.  qui  aucto- 
ritatem  sibi  oaurpavit  in  fraudem  atmplidum  feminarum  audieudo  confessionas,  in- 
gerando  confusiones,  uam  nulla  frelus  auctoritale  veaientas  ad  8e  involvU  polius 
quam  absolvil,  est  per  vos  acrins  (^orrigendiis.  cui  inier  cetera  injungotis,  quod  sc- ri- 
bat  convenldi  sororum  prcdicluruin,  quod  nuürim  absolvendi  eas  haliiiil  lepitimaiu 
polestalera ;  deinde  ut,  in  quo  dcliquit,  puniatur,  ipsum  restringalis  a  confessionibus 
audtendls  et  a  tenttiois  ^ailieimbas  visitaudis»  dooee  per  me  vel  vicarimn  restitiii 
mereatur.  quicquid  inde  feceritis,  mibi  cum  primum  sa  facoUas  obtulerit,  rsscribatis. 
valete.      datum  in  Hagenowia. 

JT  iiM  AiiIhi.  BiU.  M«.  IlM  iat.  Ml.  «r.  10» /W.  16»». 
GMfnidbt  darnach  d<»  TUS»  IkmimSimmhntit  &  S89  nr»  tlL 

277.  ^^>'  Prociii:iii^  J'-r  Donilnlhi iti'r  tinJrlt  (Jh-  Prnirln  (h'S  Straßburger 
S'f.  Mnrgnrethenklosters,  daß  sif  //>  .Ut/iderbrüder  eingelassen  habe,  und  fordtrl 
Bericht  damher.  \l2ß9  Frühjnhi]  Uagcnav.. 

Arguil  priorissam  sancle  Margartde  juxta  Arg' nfinam  provincialis,  quod  minores 
permisil  inirar;  clauslrum.  iuleilexi  pluriijuü  mihi  referenlibus,  quod  passu  estis 
miuores  ingredi  clauslrum  veslrum,  qui  iii  aliquam  ul  medici  curavcrunl,  mullos,  e 


■)  üttirjftttAritie»  /kr  dmrcittriehtiM  ooRUipit. 


1289 


171 


qoonim  mimero  ego  sam.  gravibns  valneribns  conciderunt.  an  fieacUis,  quod  ipsla 

non  licet  ingredi  dsuslra  monialium  ncc  vobis  fSas  fuit  hominetn  admiUere»  eliamsi 
fuissel  merilorum  suffragto  clare  fame?  od  hoc  cum  quidam  religiosi  perseculionis 
noslre  tempore  nimis  in  noslrnm  grnssenlur  injtirinm  ita,  ul  cum  iioslro  (li<5crimine 

&  coiiiprobeiilur  cum  adversarlis  cutiäpirasse,  diguum  tuil,  ul  pucius  Utlium  äolacio 
carenatis,  quam  suaptcionia  nebalam  amids  ofdiote  el  oeeasionem  mormuris  prebe- 
raüa«  hoe  ig^lur  scandalum  eupieoa  ab  ordine  removere,  distiicle  vobis  iojuDgo, 
quatenus  infra  roenaem  me  de  facto  per  Hlteras  vestraa  el  ooDventus  debealis  reddere 
cerciorcm,  alioquin  coQlra  vos  per  cenauram  ordinia  procedere  non  obmitlam. 

10  dalum  Uagenowie. 

B  «Hl  BtrUn.  BibL  Mm,  tkiol.  ht.  oet.  nr.  109  fai.  162". 
QtärmM  iamaA  btt  FMtt  JDmimketMrime/e  S.  133  mr.  m. 

27B.  J>9r  Provmfial  der  Ihminikttner  MU  der  Priori»  tUs  StnUtHrg^  St 

»  «erde,  \i289  FrSJ^air]  Hagtium. 

Prioriaaa  aanetc  Agnelis  juxla  Argentinam  proTiiidalia.  quia  ioler  celeros  COO- 
▼eDlua  aororam  Tcatrum  affeclu  prosequor  apeeiali,  indignum  esset,  quod  vobia  sab* 
traherem  beneficia,  qi]e  aliis  indulgerem.  quid  auten  pro  |Mce  sororum  egerim, 

vobis  cicius  innolcsccl.  de  sacerdotibus  liospitsüs  nec  «mim  vobis  possum  concedere 
M  neque  duos,  nam  ipsi  suolucosunl.  nl  eslimo,  iiidivisibiliter  obligali ;  vobis  autem  unus 
dcbcl  esse  secuudum  Privilegium,  quem  ego  iosUluam  el  qui  vobis  solis  deserviat 
proTidiis  et  diseretaa;  quem  com  de  sororum  earum  qne  aant  de  consilio  invenerllis, 
mibi  cum  sigillo  convenlos  et  veslro  diligencius  inlimelis.   expedit  autem  vobis 
habere  proprium,  quiu  ad  raissam  vobis  dicendam  iion  debet  admilll  qiiilibel  religiosus 
ti  vel  clcrictis  spciilaris,  ni^?i  vices  alictijus  cappelluni  per  claustrorum  uliuriun  cappel- 
lanos  quod  dico  secundum  indulgeuciara  suppleantur.  uec  scio,  quid  debedt  missa 
aoathemaiisatis.  nisi  quod  sibi  manducent  Judicium  atque  bibsnt,  que  frequcnii  pre- 
varicatiooe  exitis  de  daustro  ad  libitum  et  reditis.  credaüa  autem»  quod  non  prO" 
pono  tales  absolvere  nisi  preslila  de  parendo  mandalo  ydonea  eautione.  unde  super 
M  hoc  mihi  nd  geate  scribile  verilatem.  valete.      datum  Haganowie. 

B  du«  BtrVm.  TMU  Ms  ihecJ  hü.  oct.  nr.  109 /A  ISt. 
Erwähnt  bei  Finke  Domintkanerbritfc  S,  133. 

879.   Der  Ordensmeister  der  JOomiuikauer  gestattet  den  Schwestern  der  >straß- 
iurgtr  FraMenifätter  sevKM  Ordeiu  emife  FrleielUermße»  im  Sakramendpende)^ 
m  md  MmekSn».  \t289  FrSAJakr]  Hagaum, 

Omnibus*  soronbus  circa  Argentinam,  quomodo  se  babeanl  tempore  lurbationis. 
quia  spero  me  ilUus  caritatis  ease  consortem ,  que  in  cordibaa  diffusa  fideUum  cum 

•)  Fmwi  *lt»i  jHit  rmUr$  nM(M«r  ordioif. 


Digitized  by  Google 


1289 


flcntibii:<;  fliTP  docel  el  gamlenlilnis  congaurlore,  sine  pravi  tiolore  amlire  nequeo  nec 
senlirc.  qiiod  peccalis  exigentihus  sie  cahimpiiiis  homimiin  obriiimini  sine  causa,  qiiad 
sub  (ruuquiüilalc  debita  uoii  permiUimini  vola  reddcre,  que  propriis  labiis  üiatinxiaiUs. 
sed  si  aperlis  mentis  ooulis  posselis  agiMMcere,  quam  vernanübas  gematis  corooe 
veslre  tdleranci«  dorantur«  qoalia  monilia  vettris  afOguntur  peotonbns,  qn«m  pre-  » 
ciosa  dcxtralia  manus  rorcium  ambiant  mulienim,  inter  odia  cordium,  probra  lingua- 
nim,  arnia  perseqnencium,  oorde  versaremini  leliore  propler  eum,'  cujus  Inhor  nobis 
acutum  eflkilur,  cujus  dolor  oinnibus  per  7iara  traoseunlibus  dcmonstratur.  cujus 
honor  ad  mortem  obedieutia  oelestiam  et  terreatriura  flexione  genuum  cumulalur. 
porro  in  veatraram  tribuladonnm  aculefa  hoc  pungil  aeriua»  boc  parturbal  fraqiien-  » 
cius.  ho<;  moleslat  iinportuniua,  quod,  ut  acripsialia,  per  oonfeaaionem  pnram  non 
pol(*stis  in  vobis  placidnm  parare  domino  mansionem .  sacre  communionis  panem 
pnrvulis  ))clentibiis  nemo  frangil,  pro  vobis  el  aliis  consuela  non  permiUitnr  ex  hac 
luce  niigrantibus  sepuUura,  missarum  sollempnia,  quorum  suilragüs  divnm  placelur 
indignatio,  Don  auditis  et,  quod  est  pericnloaiua,  ezcommunicali  se  vobia  iogerual  » 
inceaaauter.  de  biis  mirarer  et  lurbarer  vebemenciua,  ai  per  lilleraa  karisaimi  mibi 
in  Christo  proviiici;ilis  veslri,  quas  dudinn  vobis  misü,  non  essein  aliler  informatus, 
nuin  quaninduTii  «iiilac-iii  roiicfsse  vobis  gralie  connnuda  breviavil.  quapropter  muUis 
interiuissis,  que  difi  vel  scribi  lacius  laliludo  exigerel  carilalis,  habilo  cum  spirituali 
palra  vcatTO  prion  provimtali  conailio*  qni  vealria.  aicutio  veriMeoomperi,  oportum-  ^ 
tatibua  aandue  impendere  et  auperimpendere  eat  paratua.  volua  oicbil  boram.  que 
jaa  eoocedit  commune  aut  Privilegium  ordlnia  speciale,  aufero  vel  aurerri  volo,  sed 
omriia  el  singuln  vobis  inlegra  servabuntur.  ad  hoc  illura  articulum,  qui  magis  vi- 
debalur  aliqnorum  judicio  scrupulosus,  videlicel  quod  cappellani  veslri  in  necpssilaüs 
arlioulo  vobl»  exbiberenl''  ecclesiasUca  sacramenla,  sie  elargaluiu  accipile,  ul  hec  " 
oeoeaailaa  non  ait  aolum  inatantia  mortia  aed  etiam  peraeootionia,  per  quam  percoaaia 
paatoribna  diaperguntur  ovea  gregia.  interpretor  ea  libertalOt  qua  privilegia  principum 
largissimc  conccdunlur.  omues  igilur  cappellanos,  quos  babclis  vel  habebilis.  sive 
ordinis  babidi  induanlur,  sive  inoedant  dfrenfi  habiln  dericnli,  dtimmodo  vile  honestc  sint 
el  opinionis  bone,  equalem  in  singulis  claustris  singulos  babere  voio'^  polesialem  iuexbi-  m 
bendo  vobia  ecdeaiaaticaaaeramenla.  üdem  cappellani  confe8aioneaTeatraaandiant,aed  voa 
. .  prioriaae  videritia.  quandoetquomodo  rite  fiel,  aepdialia  vealraa  sororeain  aUeneio,de 
aliia  vero  facile,  quod  juapenuHUtTel  antiqua  in  civiiaie  Argt  nlinensi  obUniiilconsueludu. 
misse  voliis  lepanlnr  ,  qnocieni?  vns  .  .  priorisse  voluerilis,  jamiis  tamen  clannis  el 
exchisis  cxcMnunuincalis  el  inlenlu  lis.  salvo  tarnen  ordinis  privilegio,  quod  mjii  »s 
solum  Dobis  sed  eliam  nostris  prucurulunbus  ae  uüslris  seiviloribus  esl  iiiduituiu, 
nam  illi  admitli  poiernnt  ad  diTina,  niai  interdicantur  apeoialiter  vel  cauaam  dede- 
rint  inlerdieto.  beo  itaque  deacribere  vdai,  at»  ai  in  aliqnibua  articulia  vobia  aubo- 
rilur  dubilatio,  dictum  provincialcm  veslruni  requiratis  el  consulalis,  qui  vobis 
obscnra  dciMnrnl ,  nngnsln,  protit  sernndiim  ileiim  cl  justiciorn  faccre  poleril,  ampli-  »o 
ficcl  et  excessus  corrigal  secundum  dalam  stbi  gratiam  in  vias  planas  aspera  commu- 

»]  Folgt  ttiirrktlritkt»  qui.    b}  B  cshtbercl.    c)  t'vl^l  dm-rktlrirktn  in  «sbitiilioiH», 


Digitized  by  Google 


1269 


173 


laodo.  predieli  etiam  cappeHani  coDfessiotiea  vestras  audiant  et  tos  conmtiiiiceut.  ul 
Irtditar  in  conatilalioiiibus,  per  fenMlram,'  donce  fratres  asaeeurali  a  civibiu  ad  vos 

pussinl  accedere,  vel  per  dominiim  papm  possim  vobis  graliam  aliquam  opliiiere. 
ul  ces?;aniibt)f;  cappellaois  io  premissü  ftatrum  oflicio  gaudeatis.  valete.  duliini 
Ilagenowie  el  cetera. 

a  an»  Berlin  BM  M».  theol.  tat  od.  w.  10»  fol.  J«7'—i«0*. 
GiünMfet  damaA  bei  Finte  IkmmkmmM^  &  t38  nr,  MO, 

?80.    J)er  Provinzial  der  Dominikaner  gestaltet  den  Sehwuttm  der  Straß- 
bvrfff)-  Fraur/i/rltJstw  die  CoMMMtiM»  IM  Cior  stgtl  dmteks  Fauler.  [1289  Früh" 
M  Jahr]  Hagemu. 

Omniboa  .  .  prioris^  el  sororibus  drca  ArgeDtioam  proviadalis  et  cetera, 
gratom  deo  el  ordini  obaequium  impendialia.  qnando  magialro  ordiiiia  illalas  nobis 

a  religiosis  quibusdam  injurias  iiilimastis.  re  vera  ego  nun  credidi  tül  mala  aliqtiilni.s 
irropatn,  nisi  essent  marlirio  comnanfH   imde  vix  poleram  lacrimas  conlinere  cl  vos, 

u  que  veslra"  scripta  vidislis  per  singula,  si  oronia  pariter  in  manibua  lenerelia.  vestri 
jam  ddoris  banemores  plagaa  nostns  lacrimis  tfflneBlibiu  lavantis.  bra  me.  fiUe 
.  Icariaalme,  quomodo  aedel  sola  etvilaa  oUm  plena  populo.  quem  deminus  ezerciluum 
benedixil.  viia  vestra  velud  a  lexenle  precidilur,  convolvilur  el  aufertnr  a  vobia 
quasi  pasloris  Inbernaculum,  quicquid  eral  remedii  gaudii  solacii  sanofp  spei,  porro 

»  cum  ila  repenlc  pliira  non  poltierilis  iiivcnirc.  non  nocet  ilerum  fragmentu  coHigere 
et  micas  toUeru.  que  de  roeasiä  iiustrurum  corruuul  doroinorum,  ul  reliquie  nun  jam 
oogitalionnm,  sed  looutiooom  el  operam  fealum  agant.  quäle  tunc  fuil,  cum  arliculi 
legereDtur»  ubi  eflkta  avrea  suidaram  aapidmn  aperatt  et  os  suum  iniquitaa  epilavil. 
ceterum  quod  de  communione  per  fencslram  posilum  est  in  liltera  magistri,*  non 

<5  vos  molestel.  nam  licet  de  mnndato  ipsins  cetera,  proiit  vohis  melius  credidi  expedire, 
ordinassem,  tunc  prescns  non  aderam,  quando  illa  additio  scribebalur.  sed  placet 
mibi,  qaod  io  cboro  veatro  eommumeetis  a  cappellanis  vealris,  qui  juveniur  per 
conversos  malnroe,  proviao  quod  iogredianlur  el  egrediaatur  aacris  induti  veslibus, 
qnod  decet  s<k  erJüiea ;  alioquin  oolumbe  gementes  vealraa  revolabitia  ad  feneatras. 

•0  reliqua,  si  qua  (iesiint.  per  vices  stipplcre  potcro,  proul  videbihir  oporlunum.  rogo 
aulem  hiimililer  el  oi)iii\e  ,  (junleiius  igiiuscalis,  si  exusperatiis  aliqiiaiuio  asperins 
vobis  äcrilx».  uain  cor  meuui  erga  vus  in  cubili  suo  plenum  est,  ul  äpero,  sanctu 
Icaritale,  que  utiliora  probat  volnera  diligeotia  firaadolentia  oseuUs  blaudientia.  abso« 
lulioneiD  et  diapenaalionem  targiaaimam  magialri  per  oerlum  nuneittiii  mitlam  vobia« 

!•  •)  WM  9tnAritk»  /kr  noMn. 


'  Fcfyl.  itr.  MOL 
'  Fnyl.  fir.  Xt9 


Digitized  by  Google 


1288 


qiiod  hae  vice  iion  poleram  ftcere  plttrimis  occupatits.  duo  claustra  noa  scripsenint 
et  hoc  ideo  fortassis.  quia  ooslns  Üueraa  non  viderant.  valele  et  cetera.  datuin 
Hagenowie  et  cetera. 

B  aus  Beriin.  Bibl  Mt.  theai.  lat.  oct.  nr.  10»  fol.  1C9.  Uätert^krtß  ie$  Stückes  von  gM- 

eher  JIiiH'l :  T.ittcra  provincIaliK  clsiJem  de  eodem  cum  tempwUMntO  prioifü  litten.  ^ 
Gedruckt  darnach  bei  Ftnke  ItovumkanerbrUft  S.  140  nr.121. 

Dir  Ordviismeisler  der  JJominüauer  berichM  dem  Bischof  von  Ütraßburg 
dm  Aftigang  der  Verkandlmgen  in  Worus  mit  der  Straßburger  Bürgerschaß  «nd 
hitUt  ihn,  den  Ordentbrüdem  die  Erbauung  eines  Sauses  in  der  StraQburger 
DUfeese  iu  gesiatten.  [1289  nach  April  Jß\  Worms. 

Argentioeosi  episcopo."  tiuverit  vesira  uxcelleutia  graliosa,  quod  reverendas 
pater  Wormacieasis  epiacopas  meam  exhortatns  est  eflicaeiter  parvilatem,  quatenus 
venircnj  Worniaciam  et  cum  civibua  ArgenUnensibus  traclarein  amicabililer  de 
concordia  el  de  pace*.  qui  venienles  sicul  a  principio  illirilos  arliculos  peliveruni, 
sed  ne  oblinerenl  vel  unum,  ipsis  more  solito  ore  solido  prI  responsum.  nnde  superuti  » 
ralionibus  io  (ine  sie  recesseruol  a  me  iamquam  deliberaluh,  ulrum  reliuquentes 
articaloa  oorrecUooem  firatram,  si  in  aliquo  ofleüdissent,  mihi  connritterant;  aed.  «t 
ilieitur,  cum  deliberare  pularentar,  congrcgaTerunt  homioes,  qaos  haliere  poteraat, 
conquerenles,  quod,  licet  vellenl  arliculos  ditnitlerc  el  in  aliis  sc  frairum  beneplacitis 
conformarc,  tainen  non  possenl  iiiveiiire  grnliam.  cl  hiis  diciis  ad  propria  suul  reversi. 
interitn  proccssum  er>l  in  tij^ura  juuicii  contra  ipsos  juxla  forraam  prioris  mandati  el 
Jam  procedelur  secutidutn  ioruaam  secuude  cotninissionis  *  videlicct,  ut  iufra  sex  uienscs 
causa  ad  oiriam  re?ocetur.  tos  igitar,  qui  usque  hue  ad  defensionem  vestrorum 
faumiliuin  ▼iiintia  braechiiinii  exteodistis  et  nostris  oportuaitalibna  sie  afflnaoter  sie 
indesinenter  afluistis,  ui  totum  vestrom  tal,  qaod  possumus  ei  quod  sumus,  super  » 
nos  sollle  conculiln  visccra  pielalis  ponsanles,  quanlum  religiosis  mentibus  ingeial 
oaeris  liligare  el  contendere,  quc  divino  cullui  dedilc  lenerenliir  p«ciQcis  studiis 
liiherere.  est  temeu  melius  cum  apostolo  nec  ad  boram  cedere  subjectioni '  el  omne 
malum  pati  quam  molo  consentire»  ne  iotemperantes  layci.  qui  dero  juxta  decretum 
oppido  iDfeatt  aunt,  possint.  quod  sibi  personas  ecclesiasticas  äiilijoctTinl,  gluriari.  m 
memini  quem  tnagnum  palrem  el  anoicum  ordinis  dubitasse,  ne  forle  fratres  deflci  nnil 
et  afTccli  tedio  flerent  segniores.  sed  noverit  vesUa  preemiaenüa,  ipsos  spirilu  sauclo 

•}  F$lfU  JtM  raKH  mtU  aigfalw  Qfdbiif. 


'  In  einem  Briefe  da  rni>  iii-i,tls  u;i  ileii  7?/m7io/  ton  Regauhurg  aus  jener  Zeit  foi.  H7  heißt  es: 
Tcnirc  ditpotoi  Batisponam,  aicut  aliqnando  Tobiscnin  trActaverftm,  sed  cnm  euem  NoreDbercb,  re*  w 
Tocabar  versiu  Warmaciam  ad  traelndiim  eam  eivilmt  ArgntiticindlKit  d«  eoneordu  tt  etnaa,  qot 
inter  not  vertitar  atqoe  ipsot. 

*  Oemeint  ist  das  Sdtreü>en  dtt  IMUtu  an  den  Bischof  von  IVorm  1280  Aptü  1$  im  ÜB.  II, 
117  nr.  15C. 

»  Ep.  ad  Gfdat.  II,  &. 


Digitized  by  Google 


1288 


17& 


inspiranle  (anto  fixos  poodere,  quod,  si  quis  in  deserLum  exiHi  sui  ad  ipms  exierit». 
veiUo  agilalas  arundines  non  videbit.  unum  eis  decsl,  quod  tfimen  vestr»  magniricenlia 
faciülpr  snpplpre  poterit  et  implen»,  vidf*lirpt  quod  jarenl  in  cüUejiiis  nbsque  sollcmp- 
nilalc  dcljila  divinum  oiHcium  inusilaules  vel  ad  ecclesias  seculariiim  diacuiTcnles. 
•  propler  quod  benigDUBteiii  mtram  rogo  humilitAr  el  allente,  qaatenns  concedatia 
ipsia  edificare  in  veslra  dyooen  domnm  unam ,  sicul  VMire  placuerit  voluolati,  ubi 
deo  serviani  el  veslris  jusstooibas  pareaal  laoquam  hnmiles  filü  tanto  palri.  valeal 
et  cetera,   datum  Wonnacie. 

B  «w  Ariim.  JUW.  Ib.  (huL  JM.  «et.  iir.  lOe  /U.  iM*. 


28t.  Ifer  OrdeHmeUter  der  Ihmi»iiäner  ieaußragt  die  OrdettsirSder  in 
SiAhtMadl  und  HagenaH,  eine  zeifweili^e  Niederheemg  <»  Mzterm  oder  eine» 

(tiuh-nt  Orte  der  Straßburger  Diö'cese  zn  gründen,  und  iedroAt  alle  Änkäuffer  der 
iSlraß^rger  B9rgenekafl  mii  Slrafvertetutng.  [1289\> 

tt  Fratribus  in  Sleislat  et  in  Hagcnuwia*  de  reeeptione  domi»  in  IlagcDowia.' 
cuQ  seeunduiD  prophelam  babitare  fralres  in  anum  bonnm  ait  pariter  et  jocundum,, 
vesiro,  prout  nunc  so  habet,  crcdo  slatui  oporluuum,  quod  recipiatis  commaniler  in 
ITagenowia  vel  aiilii  in  Ar^ienlinensi  dyocesi  de  dyocesaiii  cunsiliu  domiim  nnnra. 
quapropter  inler  cü,  (piilms  jiremisfsa  domus  tndiprl  adjuvnri,  permillo,  iiuoii  Ijiblia 
gloäulci,  que  fralriä  Jo[bauuisJ  de  Allia  -  fuisst;  dicilur,  additis  pignoribuä  aliis  ubli- 

M  getur  et  cicios  usara  eesuntibiia  redimatur,  ne  memoriale  ainAuI  et  memoria  pü 
intereat  largiloria.  cetemm  quia  omnes  casus,  qni  possuni  aceldere,  tiz  vaiet  hnmana 
ioduslria  prcvidcrc.  discreliooi  veslre  comiaitlu,  quatenua  ad  prioris  provincialis  vestri 
consiliuni  pro  hiis,  que  vobis  n'ilia  et  necessaria  jitdicaverilis,  recnrrutis,  qui 
vobis   vivpndi   formam   el   proficiendi   viam ,    temporale  comtnodum  ,  spiriluale 

»  snßiagiuin  juxla  datam  sibi  graliam  demonslrabit,  pruviso  quod  prefalos  locus  in 
proporciooato  fratrum  numero  tenealur  et  bospitibus  sine  caasa  rationabili  discur» 
renlibas  cum  equis  et  ftmnlis  nou  gmetor.  simptidter  anlem  et  expresst-  volo,  quod 
fralres  ibid'.m  mornlnri  proseqnnnltir  rnii>5nm  desolali  convenlus  Ar^i  iilinensis  el 
unaiiiuiiter  ac  iiiagiiilice  tueaiilur,  iil  cxiiide  lainieiii  apud  ordinem  <■{  iiicrihnn  sibi 

«0  comparenl  apud  dcum.  uam  de  prodilioue  vebemenler  suspeclos  el  qni  causam  tralrum 
impediwit  vel  pro  posae  non  adjuvant  laboranlea,  sed  magts  oivibns  Argentinensibus 
impenduntconailium  et  favorem  expresaura,  in  quocunque  oonventn  vd  looo  morentur, .  , 


1  ünUr  dm  Vontäadett  der  Doiitiiukattenomeiae,  tut  die  der  Pnmneua  12m  tt^ruar  eekreibt^ 
ti  erwMnm  oudk  vteftrtl  traten tn  Argontinenrinm  in  Shtatat  et  Hkgenow«  fid.  158,  vergL  Fitdte  tu  «.  0. 

S.  J-T 

1  Verj^  über  Johanne»  de  Alba  einüfe  Notieen  bei  Finkc  a.  a.  0.  S.  lU  Anmerkung. 


Digitized  by  Google 


i76  1289  —  1293 

pricir  provincialis  prediclus*  complOB  et  punitos  ad  exlreiuos  oonvenliis  sue  pro- 
vincie  miltero  timeahir.  iiidiilnminns  epo  ex  oflScii  mci  rlebilo  non  servanles  iid«m 
urdiiii  sed  c&cumruuiiicülurum  iavore  tamquam  picem  langeittes  dampnabiliter  inqui* 
nali,  si  upud  tue  rt^laUooe  vcridica  fuerini  denolali,  non  solum  in  proviucie  äue  ponenlur 
inargittibus»  aed  in  proTiaeüs  alüs  loeabantar.  ad  hec  lermiiii»  prius  habilis  ^  conteDti  * 
ttrili«,  sicnt  cum  iD  Ai^genlina  degebatis,  quousqne  pace  reddila  ad  locuin  prialiuttn 
n^eatis  et  Uiiic  dotiius.  si  qua  pro  redemplione  (einporis  conslrucla  fueril,  remaneal 
pio  (lomictÜo  vfl  rcliiujTialur  scu  etiam  dislrahalur  ad  arhitrifim  prioris  pmvitioinlis 
Si-piiis  fuemor.ili.  (jui  iid  int^  leferre  deb«l>it,  qnir(|iiiii  äclum  fueril  de  premi:«»!^. 

B  au*  BtrÜH.  Bibl.  Mg.  thtoL  tat.  oct.  ur.  10»  foi.  iC»«-.  U 
Qtdnda  danmdk  tei  Vimke  Ihmmitimtrbritf«  S.  141  mr.  Ot. 

Be^chlnß  'fcs  Sfraßbiirffert  SI.   Prfrrxcapiteh  über  die  Venrendmß  der 
KiukvnHc  des  Umdenjahrs  m  Setlgeralksültungen.    1293  Februar  15. 

Nos  decanus  et  capiluluin  ecclesic  sancti  Pclri  Arpffnlinerists  ad  perpeliiiitn  rei 
snliscriplc  meiiiuriaiii.  unonimi  consensu  el  vulunlale  slaluitnus  el  orJinainus,  ul  ** 
cum  reilJilihus  pnebende  uuuc  vacaulis  e\  morlc  pie  memorie  domini  [Kgelolti]  ' 
d«  Landsperg  qaoodam  eccleaie  nostre  prepoaili  primt  anoi,  qui  annua  gralie  vocatur, 
ooiniMrentiir  reddilns  ad  anniTensarittiu  dicti  domini  prcpoaiü  perpetno  celebrandum. 
iiisiiper  staluiinus,  ul  quicunque  cmionicorum  ecclesie  noslrc  predicU;  decesseril 
jtll•■^lalus,  qnod  nini  reddilihus  anni  sui  gralie  redditus  comparenlnr  nd  nnniversa-  •* 
riiiiii  suum  celebrundum,  si  in  debilis  licilc  el' sine  fruude  uuu  lutril  ubligalus; 
alloquin  non«  aed  'i  soWendo  dftbila  illa  solvatituf,  tu  quanlum  se  eztendunt  anni  aui 
grutie  fecuUetea.  in  eojua  rei  leslimooium  el  perpeluam  ßrmtlatem  sigiKa  noalra 
vidclicei  decani  el  oapitnli  predictomm  sunt  appeoaa.  aclum  iu  capilulo  noatro  anno 
dumiai  1293.  15  kalendas  marlii.  « 

B  a»$  Stnßb.  Be».-A.  0  4712  StaluttiAiiA  *cm  SL  Bder  fii.  93*. 

284.  C.  j.  c.  A.  Wallberua  dictus  de  UAlheiin  civia  Argeiittneuab .  quuudan 
procurolor  domini  e^scopi  Argenlinensia,  tradidil  seu  reaütail  loonaalerio  de  Omtiibua 
sanclia  census  12  Ib.  cere,  2  unc.  den.  Ar-  ,  d  3ü  pulloruia  solveudorom  de  officio 

fun  slarii  in  Korke,   ileni  ct'M^.iK  !  tinc.  .Ii  n    Arg.  el  2  cupununi  de  uno  agro  el  * 
pralo  in  Lauiiu  Sande,  |>erliiienliiuii  ad  uiuieiudam  ipsius  vilie.    acluu)  a.  d.  1293i 
11  kalendas  septemliris.  1293  .lui/ii.st 

K  au»  KaiitruUer  üeii.'Lami.-Arch.  Co^mWucIi  rvn  AUcrhrtligfu  Xr.  1  S,  27ii.  (ikJMUe.J 

t)  nara  de  —  prediclus  Huleri        A'witi'i-  «ori/ji-t  •  )')  ■■ü.    •   y  i  ,  ,    /'i.m.<   ,  ^    /if    ^rr  milrr- 
ttricktH  gtuigt  ul;  Mm  de&ides  et  remisM»s  vicillentcs  vi  dubio«  in  purlem  utramlibet  de«jiMol«s  ^ 
In  <]Wienw|ue  eoavmlu  rapaiMiiliir.   b)  Fflfl  ihmhitridie»  cnnw  c)  3  G.  A)  B  ml 


1  Httr  muf)  ein  Versehen  <h:s  Ahschrrihcrs  vorliegen,  iiulen*  fr  die  Sirjle  G  slait  der  liititi/icu  E 
/•rtzte.  EgeliAf  pu/i  Landsherg  ist  o>  den  lUkr  Jahren  wiederlwit  aU  Cunomcait  ton  St.  l  cirr  nachsu- 
ir'  i>rn  und  rr!,üuinl  12S4  Ottofjer  17  mi  ,  n-  r  HoJnUl  tU§  Sttftet  JjidlaK  ob  AvA«!  Mm  St.  Ftitr, 
Vtrgi.  2!etltchr.J.  Qttch,  d.  Oberrh.  XX.\1V,  26S.  *o 


Digitized  by  Google 


1294 


i77 


285.  Der  Pror  'mziahi'kar  der  Dominikauer,  Hermann,  fordert  die  Bestrafung 
{('■s  Ortleiishruders  Krho,  der  am  Kriege  ge'jen  den  König  Uilg^iOmmtH,  einen 
JJdHH  terwmdet  und  Beichte  gehört  habe.  \l'iiii4\. 

Kariasimis  in  Christo  fralrihus  jiriori  suppriori  el  Wern[ero]  freier  Her[mannus] 

5  virarins*  el  infra.  licel  fraler  ErL)o*  sciens  el  prudcns  prescnciara  meam  decli- 
tiaverit.  noleos  lameQ  experleiu  ipsuin  tore  gracie  visilacionis,  qiie  cuslodil  spirilum, 
i«aore  pnfleneiuiii  Tobis  oonmillo  parft«r  el  injuDgo,  qualenus  ipsum,  cum  «d  do- 
mum  redierit,  diligencins  adhibitia  pro  placUo  fralribus  visitetis,  ioter  alU  memone 
oommeDdante»,  quod,  aldicitur,  Itominetn  vulneravit,  ilem  quod  confessiones  audivit, 

10  cum  iioD  oref^nlur  ad  hoc  ohservalis  conslilucionum  limilihus  injtilulus,  ilem  quod 
in  cxercilu  versabatur  eques  pilleiilus,  juncttis  regis  iidversariis,  ilem  quod  se 
iuge&^iil  confessioni  el  consolacioai  ac  ncgociis  curuiti,  quus  idem  rex  ul  liosles  pu- 
blieoa  condempDavil.  in  primo  caau  aibi  penam  injungiie  non  Um  pareuasoria  quam 
vuloeratoria ;  nec  sibi  auffragabilar,  ai  dixeril  ae  defendiase  cquttm  a  lalnmibua. 

1»  Dam  non  fuerant  lalrones,  sed  bonesti  villici  nec  probaulur  invasorea  sed  equi  sni, 
quem  injuste  pf*rfli«l<'ranl,  |jelitores.  nam  el  si  equus  fuissel  ordinis,  lamen  vim  vi 
cnm  inodeniminc  iiiculpale  tulele  repellere  debuissel.  sed  quantum  legiUimos  lerminos 
e.vuesseril,  prubul  ligaum  lanccalum  el  vulneris  graviias.  quod  iiillixil.  ccleruui  üi 
dix«rit  aeliceneialttmadpredicandum  et  oonfeasionea  audiendum,  probet  dieendo,  per 

M  quem  uU  quaadof  ego  aulem  meroini,  quod  tempore  preeedeati  propler  aua  deme- 
rila.  ne  ad  idtniorea  ordiuea  prooederet,  inlerdixi.  el  quis  eumrealitoU?  si  priorum 
aliquis  hoc  presiimp^it,  non  polnil,  quia,  "t  difil  consliUicio,  caveant  diligenlissime 
priores,  ne  commiltanl  alicui  prcdicacionis  uul  confessionis  ofliciuni  niäi  fralribus 
scieolia  el  woribus  approbatis.  unde  si  quia  hoc**  licenciavil,  fecil,  quod  noa  poluil, 

»  quod  non  licuil,  quod  non  deouit  et  ideo  vanum  Ml.  quodai  ipei  adenliam  et  mores 
approbetia,  vos  ipai  hujuamodi  officio  sollempniler  deferalia,  alioqoin  ipsia  privatum 
eum  immo  lamquam  non  inlratilem  per  hoslium  nichil  eorum  habere  vel  habuisse 
pronuncielis.  od  l>oc  quia  proliihiltis  por  suppriorem  loci  in  (ermiiiis  Argenlinen- 
sibuä  invenluä  est  sine  socio,  äiuc  cappa.  inquüdain  lurpissiiuo  delubro,  ne  dicam  reclu- 

M  aorio,  et  assumpsil  per  se  suspeclos  et  olim  pene  addiclos,  quos  iofamia  oomilalur, 
ipeum  apedaliter  puutatis  a  porta  et  exitu  realriugentea.  bec  omni  teigivenmcione 
subiala  lamquam  zclo  ordiata  indlati  exeqnamiiii  fideliter  et  ferventer,  ne  per  re< 
miaaionem  alicujuapeccalia  oommunieare  putemur.  nam  non  caret  aerupulo  aocietalia 

•)  FtXp  ittdMtidiHii  llcMcisTtt  pnniapwl  bom  potoit. 


35  '  Yorhtr,  et  teil  um  IZ'IO  hatte  Hfiiiuinn  t.  Miuden  ttu  (kn  Frorüuiat  Jtr  Troceuce  it.  A.  ije$chriebtn: 
pMumm  qao^ae  teuaem  de  Ärgeiitiiia  vobis  misiuem,  si  portitom  aut  vectoris  copiam  habtÜMem. 
/aL  FcfyL  FiOct  a.  9.  O.  S.  löa  In  twei  Schreiben,  da*  cAi»  dMirl  «OK  1294  November  4  Ba- 
gtmm,  «üeM  amter«  von  1294  Deoember  1  Colmar,  vird  Ilrrmatm  viudriicklith  beieicknet  als  fiater 
Bei[iiian]ii»]  de  Hinda  ordinis  predicatomm  eoBTUitas  AigcutineiuiB  vices  gerens  rcT«r«adi  p&üria 

M  prioris  provincialis  saper  ReuniD.  foi.  1H3,  vergl.  Finke  a.  a.  O.  S,  ißSfßi. 

*  Yergl.  nr.  286  und  außerdem  über  Erboe  IHnötdidikeü  UM»  «.  tu  0.  8.  69». 

Vi,l  SS 


1294 


oocuUe,  qui,  cnm  possU,  nanifesto  fadnori  de^nit  obviare.  quod  si  iion  omnes  büs 
exequendis  interesse  poteritis^  duo  vestnitu  nichilomiuus  exequanlur.  processuiD 
aulcra  veslruin  in  scriplis  onm  sigUlis  veslris  et  coQvenlus  redaclum  ad  me  oporluno 
tempore  Iransmillalis.  daluiii. 

B  ma  Jleriin.  Bibl  Ms.  theoL  tat.  oe$.  nr.  100  fei,  J99.  U^rtehrtft  vom  gkkher  J^uid:  » 
(tmtcr  mtringitnr  pro  »«««»{baa. 

eedriuU  thtnuidt  von  Finke  ,.  Ztschr.  f.  Oesch.  i,  CbtrHttnit  JT.  F,  V,  838  md  JfajpMl 
bei  Fiiike  DominUcanerhriejfc  S.  160  nr,  152. 

286.  Der  Ptotintiahihar  der  Dominikanet'  ermahnt  die  Straßburger  Orden*' 
brüäer,  die  ton  ihm  geßrderU  Be^ruf^g  Sriae  tu  vereckiebeHt  ti»  ^edoek  in  guter  n 
Hut  9U  halten.  [1994.] 

Kerissimis  in  Qirislo  priori  el  fratribus  uniTerais  viearitia  et  iDfra.  licet  qaasi 
incessabililer  deUnqaeatibns  peoa  oonlinua  debeatur,  püs  tarnen  supplicadombns  in- 

clinalus  hoc,  quod  circa  fralrcm  Efrhonein'  dixeratn  accusandum, '  suspendo  usqae 
dum  vübis  prior  scripsero  ileralo.  incdio  tamon  tempore  sub  cHiitfla  i]>Htim  volo  cnn-  u 
sislere  diligcnli,  nc  discurrat  siciil  hnrlriui»  in  honoris  sui  (lis]ii-iuliiim  d  Irntrum 
displicenciam  plurimorum.  volo  auleiii,  ut,  si  quoquam  ire  debuciU,  assücielur  per 
vos  prior  ve)  per  snppriorem  aat  per  fratres  Wern[erumJ  de  Elrebach,  Wer[ncrumi 
de  Slesstat  aeuJohannem  de  Offenburg.  si  tarnen  aliquis^  Testram  copiam  habere 
nequieril,  qui  pro  tempore  prefiieril,  couvocalis  simul  cunctis  sacerdolibus,  provi-  w 
deal  sibi  de  socio  malnrn  sacerdole  el  cujus  vila  sie  i'rnbuta  sil,  quod  ejus  opinio 
not)  vacillel,  prelixu  sibi  pro  redilu  leriuiuü  satis  brevi.  ad  liec  universos  vos  el  sin- 
guloä  tencri  volo  olwdiencie  sub  vjrlale  «miUter  el  ipsum  fratrem  E[rboaein];  qui 
si  tronsgreasua  fueril,  vadal  in  curiam  pro  fralre  ibidem  moratoros  et  penam  gra« 
vioris  culpe  pro  suo  demerilo  aoluturus.  datum.  » 

S  OM  Berliner  SiM.  M$.  theoi.  tat.  od.  Nr.  109  fal  199«.  ÜAtndtriß  ton  ^teiditr  Umdx 

Temperatur  pena  prescriptc  littere. 

Jlegttt  bei  Finke  Dominikanerbriefe  S.  160  und  ZUchr.  /.  Geich,  d.  Oberrlieim  A'.  F.  \%  MO. 

287.  Der  Protiatial  der  Dominikaner  berichtet  dem  &roßpoenite»iiar  der  Curie 
Hier  die  Zwistiffheite»  der  Dom^ihaner  und  Framiekaner  am  OhrrheiUt  keeonders  m 
«ker  die  Khetergründung  der  eretem  in  SekleUetedi,  [naek  tö94.] 

Venerabilt  domino  ac  amico  et  benelico  spiritnali  sedis  apostolice  summo  peni- 
ienciario  el   cetera  cum  debita  reverencia   atfeclus  el  obsequii  prOmpliUidiiicm  pu- 
rioris.       innoluil  mihi  d<:  lemotis  parlibuä  venicnli,  qiiod  fratre.s  uoslri  cum  fra- 
Iribus  miuoribus  provimi«'  Alsacie  hnberenl  aliquid  siniuHalis,   quasi   edilicasscnt .  i» 
ul  dicam  vulgarilcr,  uitru  canuas,  preälaule  ad  hoc  auclorilatom  quuudam,  ul  dici- 

•)  B  aUcm 


»  Vergl.  nr,  2SS. 


1284»  1290  119 

tar,  iD«o  vicario,  quem  reliqui.  uvgus  facti  cum  quererem  ratiimem,  responsum  ao- 
cejü,  quod  fralres  pradicti  anla  contra  Privilegium  veneraut  in  civilate  Argantinraisi 
et  oppida  FrÜHirgeosi.  ikum  in  civiialc  predicla  enonniter  exceascrutit  1  f  unlcs 
coclesiom  quasi  h^I  pniu  lt  s  fratnini  noslrorum  eo  lempore,  mm  csseiil  abseules  el 
6  de  loco  suo  per  vim  iniporlunoruin  civium  clongali.  ciii  proscriplioni  prcstiterunl 
causam  fralres  predicli,  aicut  orbi  el  urbi  poteral  nulum  esse,  super  quo  sunt  adhuc 
patenlea  liUere  ipaiua  cardinalis.  ea  lempeslate  venerabilis  dominus  Tusculanus 
aposlolice  sedis  legatns  voluii,  nu  fratres  rel^ti  alrociter  viderentur,  qnod  in  vi- 
oinis  locis  sc  reciperenl  el  edißcarent,  quod  tarnen  iu  tempus  cl   lemporu  disUile- 

10  niiit.  postmoduni  oporluuitale  liabita  per  heneplacilum  rcpali:^  fttstigii,  ad  vocatiouein 
populi,  de  cousensu  d^ocesani  lu  viliam  Slezslal,  oppidum  videlicel  Argcniinensis 
dyocesia,  oculos  direzerunt  qnermtcs,  si  quoquc  modo  poaaat  sine  offiuiaa  fralnim 
memoratornm  raquieacere  pes  eorum.  circumapezerunl  undique  et  non  apparebal 
effugiuii),  (|ii!ti  oonlingerel  Impingerc,  sie  tarnen,  quod  fralerna  poisat,  qua  auffari 

16  omnia.  kiirilas  lolcrare.  emeninl  igilur  aream.  hnmo  insolulnm  partim  acceperunl, 
niotliciim  t;mun  circa  reperlu  ihitlem  luguria  molaverunl.  (|nibi!sdam  diceiUibus, 
numquid  i.sli  suii  boiniues  habilubunl  iu  mediu  lerre  ^  sie  sc  puiuinl  iu  alicujus  mu« 
nicipü  dimate«  ul  funiculo  distribucionia  eorum  nemo  audeat  propinquare.  dominus 
papa  sie  non  conauevit  sna  indiilgefB  benefieia,  nl  quonindam  remiasio  fieret  tribu- 

»0  lacio  celerorum,  porro  cessanlibus  allercalionibus  etdisceplaliunibus,  que  possenl  ver- 
gere  in  scandalum  pusiUorum,  ego  pro  meis  fralribns  censui  facienduro,  ul  ad  be- 
oignilatis  voslre  sinum  recurrerem  el  veslre  serenitalis  auspicium  cxspeclarem.  si 
enim  iralera  nobia  non  potuarit  in  ciTitale  regia  regis  posilio,  si  populi 
voeantia  requiailio,  ai  super  afflictis  pro  ere  alieno  ooncasslo,  si  non  debetur 

M  leä  priytlegii  compensatio,  si  Caritas  excidil,  fides  deficit,  spes  confundit,  quo  ibimuaf 
ubi  sislennis?  quo  Lb'cHtuiliinuis?  lioc  soluin  bobemus  residui,  lil  adenm,  rnjtis  est 
lerri)  el  pleniiudo  ejus,  oculos  dirigamus.  Semper  vigeal  el  tloreat  veslra  magniß- 
cencia  graciosa. 

71  nii.f  Jkrliii  BAI  Ms.  thed.  lat.  oct.  ni.  100  /<>}.  19^. 
W  Gedruckt  darnach  bei  Frnke  Dominikanerbriefe  S.  167  nr.  IUI. 

SM.  Sigdinua  dictua  Vdie  civis  Argenlinensis  de  consensu  decani  thesaurarÜ 

et  capiluli  ecciesie  Argenlinensis  in  remedium  ipsius  et  Anne  uxoris  sue  prebendam 
sacerdolalem  in  dicla  ccdesia  ordinal,  cni  bona  possessiones  et  reJditus  in  banriis 
villarum  Wilgotbeim  el  Winzenheim  situs  doiial  slaliicns,  ut  sacerdos  prebendc  omni 

S6  die  in  allari  cxlaute  in  ecclesia  Argenlinensi  juxla  viam  wider  die  Sleinbulle  ex  una, 
ex  alia  varo  parte  juxta  altsra  aaneli  Florentiit  consecralo  in  honore  sancti  Pauli 
apostoü,  misnm  odebret,  foita  missa  altaris  beati  Horentü,  et  ftequentiua  de 
üanclo  Paulo  et  serael  in  ebdomada  pro  dcfunclis.  prebendam  ad  presens  oonfert 
Oltoni  sacerdoli  nato  Ilcinrici  inslitoris  de  Argentina.  «cum  omnibua  bominibua.» 

40  actum  anno  domiai  1296,  4  idus  marcii.  1206  Marz  12. 

M  «M  XeOtrCtiafüL  M  Utfll.  34'  Z.  «.  Bmtng  wa  0ikhmt^  EmL 


Digitized  by  Google 


180 


1296  —  1299 


?89.  Cum  iiilcr  Rudoliilium  dominum  de  Uscnher}?  c.  u.  el  frnlrem  Riiiiolphum 
de  Stoffen  commendaloretn  s.  domus  Jiospitalis  s.  Joiiannis  Hicros.  in  Frihiirg 
et  coQveulum  ejusdem  domus  e.  p.  a.  queslio  verterelur  super  legiiimaiione, 
warandia  el  aoctornalione  curlis  diel«  Wtnatat,  aicat  coram  domino  decano  s. 
Trinilatis  SpirMiais  jiulice  a  aed«  apoaloltee  dele^lo  aoper  hoe  eat  actio  • 
tuta.  partes  couipromiltunl  in  magialrutii  Joliannem  Engelberli  et  magistrum 
Rinwinni  civcs  Argentinenses  tamqiiam  in  arhilros  et  pro  medio  elipunl  dominum 
Peinini  episcopum  Basiliensem  ila,  ul  causa  usque  ad  fealiim  assumptionis  b. 
Marie  virgiois  proxtme  venlarunt  per  ipsorum  aentenliam  termiuelur.  daoles  ipsi 
mag.  JobanDi  et  mag.  Biawioo  polealalem  examinaodi  caoaam  eandem  et  decidendi  m 
aervato  juris  ordine  vel  noo  servato  etc.  sigilla  RudoHi  et  domus  fralnim  sunt 
appensn.  datnm  actum  a.  d.  1206  quinta  feria  ante  featum  b.  Margarile  in 
oppido  dicto  Kenzing.  Iif90  Juli  12  Kenzitigeu. 

X  m»  Jr«fta«jher  Gm.  Land.  Ardt.  i.  C^vteftw*  387  (H«t«nbaiiii)  JA  132  Ccfie  dt$ 
Jf,  JtiUtmierU.  (SchiUe.)  u 


290.  IlaiuricL  von  Mülnbaim,  Bürger  zu  Slrassburg,  besclieinigl  den  Bürgern 
in  Goaleose  den  Einprang  von  300  Hark  Silben  Coatenier  Wftbrang,  die  aae  ihm 
von  des  K5nigi  wegen  schuldig  waren.  Zinslag  nach  der  LIcbtmess  1S99.  1999 
F«brtutr3. 

AlU  Schriften  d.  Vereins  für  Geschichte  de*  Bodentet^s  Heft  I  Anhnnri  S.  11  nach  dem  im  W 
CufuUuuer  St'JL  nütenim  Origtiud  mit  tBoUerktdtmem  Siegel  H.  vom  MülnKem. 

29t*  BittAof  JTMfvtf  «on  l^nßhtrg  gestatM  im  Dmin^imum  vm  Straßiurf 
mtf  ihm  BiUe,  die  iknm  few&hHm  Indutgtnwn  a»  tenmigw^  imd  H»URgt  ihntn 
tdM  MM»  AUtiß.  [1^73—1899.]  • 

C[onradu8]  dei  grada  epiacopua  Argenlinenais  univerais  präsentem  paginam  in- 
qieeluris  snlutem  in  domino  aempitemam.  diffuan  in  cordibus  fidelium  caritale 
sancta  el  salubri  cogitarionp  sepp  disponilur,  per  quod  a  patre  luminuin  jiislis  omne 
datum  opUmiim  et  peccalorihns  reiiiediiim  procuratur.  quapropler  dilcrli  in  Chrif?to 
prior  el  fratres  ordinis  predicaioruni  civitatis  Argenlinensis  nobis  exponere  curave-  «• 
mnt,  qnod  muUas  indulgeucias  a  anmmia  pontificibos  el  a  aedis  aposlolioe  legalis 
necnon  locomm  ordinariis  merueruni,  que  ai  ad  anmmam  redacle  aimnl  oerto  tempore 
aub  una  celebritale  dirine  i^elalis  habuodancia  mulliplicatis  intercessoribus  prove- 
nirol.  nos  igifur  ipsonim  prioris  el  fratrum  snppHcnrionibu?  inclinati  presencium 
aucloritale  coucedimus,  quutenus  remissiunes  el  iiidulgencias,  quas  pro  consecracione  w 
otnniuu  altarium  suorum  el  eas,  quas  pro  fcstis  speciaUum  sanctorom  Bartholomei 
et  oeterornm  exoeptis  necnon  eas»  quas  pro  suia  benefeclorib«»  obtinefaant»  in  ae- 
cnnda  feria*  tali  annia  atngulia  pronnncienl,  nt  fidelea,  qni  tunc  ad  ipaorum  ee- 

Folgt  dureiH'itieu  lalis  fest. 


Digitized  by  Google 


1298 


iao6 


181 


olesiam*  cam  debil«  devoeioDe  «ceeä««!!!)!,  novo  leUGcandi  beoeOcio  indalgeneianiin 
dfliM  S|>irilttalia ,  que  per  partes  coiuncverunl  perdpere,  siiciil  tollant.  nos  iosuper 
de  on)ni])o'.«n(!.s  dei  mlserii  onlia  confisi  omnibu.s  contiilis  ol  confessis,  qni  in  «lie 
prHihato  ad  memoralain  ecclc»i«m  acecssorint  el  ilicloriini  Iralruin  necessitaü  coin- 
&  pusüi  inanum  ipsis  porrexerinl  aiijulricem,  anuiim  et  karrenaiii  inisericordiler  indul- 
gemiu.      datam  loeoel  anno  lali. 

B  au»  Bert.  BiU.  Mt.  tkeoL  lat.  oet.  nr.  109  fol.  13'J.  Concept  baw.  Fonrndur. 

iSIt  -B»r  Pr»9iii*iäl  der  ßomünkaner  irS^t  dm  SlrgShuyer  firior  4tnf»  de» 
sekHiiehsftn  Wmseie  der  Oisela  ton  Lendtherg  gmM  ikrm  liegH  in  das  KhiUr 
»  mtftumtkma^,  [um  1300]  SiraMurg. 

Prior  proviocialls .  .  priori  Argenfroenai.      devoUoni  honorabilis  domineGysple 

de  Landcsberg  apu(  domuin  noslram  in  Argentina  residenlts  debemus  ittveniri  lam- 
quam  gralie  ßlii  non  iiigr;ili.  quo  jum  usilalis  mcrilis  nori  conlcnta  anperp  dpsiderfil 
per  gerniarmm  sihi  sangiiim-in  üecu»  nusln   ordiiiis  el  decoretn.  iiaiii  suroris  sue 

M  Qliuui  boue,  ut  dicilur,  indulis  sincera  cordis  alacritate  de  parenluni  beneplacilo  ex- 
bibel  in  ordinia  bolocauatain.  gemena  auapirat  el  aspirana,  donec  festive  leticie 
aibi  diea  orietnr,  ut  üle  predicaloram  ordini»  io  quo  delala  eongoaUoDe  aua  bebet 
alium,  aggregelur.  cgo  igilur  memorale  doinine  zelam  approbans  et  afleclum  libenler 
pi^tita  proseqiior  ad  pfTpctum  discretioiii  vcslrc  cotniltens  porilor  el  rnjtjngens,  qua- 

*u  lenus  dictum  Jo[banneai]  habilii  ordinis  iiiduere  et  oporluiio  tempore  ad  profcssionem 
Kcipeie  debealis,  quando  per  se  vel  per  alium  duxerit  requirendum.  vaiele  et  cetera, 
datum  Airline. 

B  4NM  BiriNi.  Bül.  a$.  l*«aL  tat.  oef.  nr.  109  fot.  199«.  Da»  UUU  StMe  im  (Mn, 

«  293.  Pabsl  Bonifaz  VIII  verleiht  dem  Heinnclt  vou  Freiburg  (Uriburgo)  ein 
Canonicat  oth  St  Thomasstifle  zu  Strassbur^.  aposlolice  sedis.^s  Conservatoren : 
der  Scholaslicuä  det»  Basler  Domes  und  der  pabslliche  Capellao  ileinricus  de  Labro, 
C^aoaiker  von  Pisa'.  1303  Januar  tO  Ron. 

Au»  Müth.  a.  d.  Vatic.  Arth.  1  nr.  518.  (Reg.  A.  ViU  ep.  435). 

»  294.  Gebhardaa  de  Friburg  prepositus  Argenlinenaia  promiltit  per  fidem  covpo- 
rali  auper  boe  prealilo  JurameDto,  quod  de  Juriboa  ad  manaumaa  eedene  Argenli- 

•}  Foljl  durtktlrieke»  confugertDt. 


I  I»  «MM  2N^|M)uaM»MftrA>/<  Btmtftu  VTtl  vom  gltielk»  ToffS  fltr  Sartung  gm.  dm  Mündt 

C nnrmiier  rw  Batd  w^(hn  als  Conserruloren  ^    '  j  ifnf  der  Dekan,  der  Themurar  Htul  der  Scholastieug 
a  am  Dome  :n  Stratiburg,  desglewhe»  tn  etnem  J'/ntndenlm^e  vom  7.  Januar  für  Johann,  den  Sohn  des 
Edlen  Konrad  JUönch  tu  B<uel  unter  den  Conaervatartit  itrScMaitkM  mm  Themtustifte n  SbmBbtUf. 
Ver^  JfiMA.  o.  4.  Vtitk.  Anh.  1  nr.  S19  «.  «6. 


Digitized  by  ÜOOgle 


182 


1306 


neosift  speelunlibus,  de  quibus  inter  quondain  Jo(lianii«iii]  de  FlorldngdD  preposilum, 

anlrrcssorem  siiiiin,  el  capiliiliim  coniroversi«  olim  fueral,  mansurnarios  et  capi- 
Inliiin  iniliatfniis  irifjuietabil,  sed  cosdern  permillel  i.iti  jiirihns  sihi  competentibus, 
sicul  anlu  tcrapus  tjuunilam  Friderici  d»;  Liecliteniberg  preposiii  in  mansurnis  exülil 
otMervBtmn.  recognosctl  sibi  nomioe  prepositare  noUum  jus  omDino  compelere  in  » 
jure  palTonati»  ecoZesitram  io  Wickerssbejrm,  io  Sesadsiheym.  in  Hirtingheym  necnon 
Capelle  iii  Wickendiqrm,  in  officio  sculleü  ibidem,  in  ofTicio  scu'!(  ti  in  Berse, 
feodoniin  incle  provenienlinm,  que  ad  mansurnam  domini  Rudolphi  de  Diiliiia's^^inpeu 
{)erliiieul  ab  antiquu,  salvo  tarnen  jure,  quod  sibi  uominc  sui  archidiaconolus  ad 
preposilurtm  «iinexi  compelil.  sigilluiu  eurie  sue  appensum  est.  daturo  16  kalendas  >« 
aeptembris  anno  domini  milleaimo  Ireeenleaimo  sexto.  1306  Anpui  18. 

B  aut  Straßb.  Bu.  Jl  U  3163  CdHai.  Äbtshrift  von  einer  Hand  de*  irten  Jalu*.  i. 
Aifto'>43qtUbMC&  ie$  JJomeapiUl$  «r.  30S. 

295.  Clemens  V  pupa  magistro  Ucnrico  de  Ilugeswilre*  subdiacono  eccksie 
sancti  Thome  Argen Uoends,  Alberti  regia  Romanorum  clerioo  et  nnaiio,  defectum  is 
uatalium  patienti  concediU  al  eoelesiaa  da  Hugeswitra  el  de  Tbambadk  Argenli- 
nensis  diocesis  curara  aniniaruni  babentes  una  cum  canonicalii  cl  prebenda  ecciesie 
sancli  Tbome  Heile  valeal  relinere,  condonaDs  ei  fruclus  ex  ecclesia  de  Thainhach 
adhuc  illicile  perceplus,  el  iodulgel,  ne  ralioue  islarum  curalarum  ecclesiarum  se 
ad  auperioras  ordioea  tenealar  facera  promoveri  uaque  ad  trienninm.  «  ezimie  devo»  m 
lionis  ainceritaa. »  datnm  apud  Vignandraldum  10  Izalandas  januarii  anno  aecundo. 
iSOe  Jhcmier  23  rillandnaU. 

Am       Clm.  p.rtom.nnr.        (c»p.  fifl4  fei.  110%— jriM». «.  d.  VmUe.  JMt.  «r.  «S». 

296.  Clemeos  V  papa  episcopo  ArgenUneusi  maudal.  quaiinus  in  Palavieosi 

el  in  Zovtogen»  Bemenai.  Turicenai  el  Columbaiteiti  GonatanUenaia  el  Basilienaia  « 
dittceaium  ac  in  aancü  Petri  BaailieDsi,  sancli  Thome  el  aancti  Petri  Aifratinenaibaa 

ecclesiis,  in  singolia  «älicel  singulaa  peraooaa,  qoaa  ei  Elisabeth  regina  Romanorum 

nominaverit,  in  Pflnonicos  rp«'i|)i  faciat  providealque  illos  de  prebendis  ibi  vficfttilibus 
vel  vacaluris.  « eximie  devotionis  sinceritas.  »  datum  apud  Vignandraldum  10 
kalendas  januarii  anno  secundo. '  1306  Decemher  53  VillandrmL  m 

Aua  B^.  dem.  fn  Flom.  2/  iir.  3132  (cap.  597  f.  Ii*'}.  -  Mitih.  a.  d,  Yatie.  An^  nr  688. 
»j  Reg.  Cltm,  Hv^vilrt.  JditiX.  Uugtiwilr«. 


•  ii«  einer  Buße  des  Pahsteit  Clnneu.i  V  lon  2309  August  9  Avignon  teird  aU  Priorinin  de* 
Matta  Magdtikiieidloitirs  in  SiniNmri/  A'jiics  tjeitatint.   Sie  gehört  tu  den  nchen  T'rioren  und  J'rio- 
rMitiWN  de*  Orden»  in  Akmannien.  «eiche  den  frepontn*  gener^  GerM  gewählt  h^ten.  S.  Heg.  » 
Clem.  p.  V  Um.  IV  «r.  ÜMOL 


Digrtized  by  Google 


1307  —  1308 


183 


297.  Hugo  von  U«senberg  verkaufl  dein  Jolians  Clolieloch  und  Johans  CleioeR 
dcssfii  Bruder,  Bürgern  von  Slrasslnirfi,  13  ^fork   Silber  Slrassburgcr  Wnlininj», 
jahrticliea  Zins  aiif  Licblmess,  von  den  EiuktiuRen  der  Stadl  Keuzingeii,  um  '^^'-i 
120  Mark  Silber.  I3(t7  iVovemöer  18. 

,  Ams  Zrilft^r.  f.  Oenrh.  d.  ftfierrh.  N.  F.  I  m  93  nr.  6  nach  dnm  Ftfün.  vA,  4tr  OffttMU 

cune  Arg.  vor  WJO  August  13  i.  Ht-  A.  Ktuzingea. 

298.  Otto  Herr  ron  O'  hsensteiu,  Bürger  ton  StraMurg,  üiemimnU  du  Stadt 
Geagenbach  in  seine  Pflegschaft.    1308  Mai  10. 

Wir  Olle  der  lierre  von  Ohsenslein  lAn  kunt  eilen  den,   die  dtsen  brief 

»  gesehent  oder  geliftrenl  lesen,  das  wir  gütlichen  sinl  Abereinkoinen  mil  den  erbern 
und  bescheiden  den  bürgern  von  Gongenbacb,  das  sin  Ans  mit  einhelle  unde  mil 
gölem  willen  iiaiU  erweit  und  genomen  zu  berren  und  zu  plleger  und  das  och  wir 
siu  banl  empfangen  und  genomen  in  uosern  schirn  und  pflegenie  bis  an  iren  rehten 
herren ;  und  swenne  siu  den  gewinnenl.  so  sullent  sin  von  Ans  und  och  wir  von 

1»  inen  g&Uiche  ond  alles  dinges  lidig  sin.    wir  sinl  oeb   mil   inen  i'ibercinkomen. 
das  siu  uns  jergclicbe,   alle  die  wile  wir  ir  pfleger  sinl,   inewcndig  den  nelislen 
vierzcben  nehicn  nah  snnt  Marlins  löge  sullenl  geben  zu  hei  utidc  zu  slure  viprzik    ^o».  n 
mark  luliges  sxlberz  und  desseil:>en  jares  ze  belle  nibl  ine.  darnaii  banl  wir  uien 
gclübl,  das  wir  siu  mit  allen  den  onversdieideiiliche,  die  zu  Inen  und  zu  irre  ge- 

n  mdnde  bArenU  swa  die  gesessen  sinl,  suUenl  lascen  bliben  sicsen  in  allem  dem 
reble  unde  gewooebeit.  als  sin  von  alter  bar  gesessen  sinl,  nnd  das  wir  kein  ir 
rehl  ir  stelle  rfht.  SFitznnpp  oder  gowonihnit  verwandelen  noli  veretidern  sullen, 
null  siu  nllc  ü;iMneii)liclic  iiüi)  ir  deheineu  suiiUerliche  snllenl  drengen  an  debeime 
ircm  allen  rcbtc  noh  an  debeime  ende  dawider  lüu.  und  umbc  iriu  rebt  zu  beba- 

K  benne  suUenl  wir  irm  eide  gelftben,  swenne  der  scbullbeisso  und  die«  die  da  urleil 
sprechent  gewonltebe,  sprecbenl  uf  ira  eil,  das  es  von  alter  bar  ir  rebt  gewesen 
sie.  wir  banl  inen  och  gelobt,  das  wir  siu  weder  verköfc»  noh  verleben  sullenl 
noh  üth  wider  iren  guten  willen  verseifen  noh  ensulnl  sä  liberbiiweu  noh  i*lbcr- 
luleii  aue  geverde.  wir  gelol  eii  inen  ucli  mit  iiaiuL'H,  das  unser  rihlf^r,  den  wir  da 

w  zu  riliter  selzenl,  sol  zu  ^ei  ihte  sitzen  in  der  slal  ze  Gengenbab  und  nibl  auderswa 
und  sol  oob  da  gerihtes  plkgeu  von  den  burgerti  und  von  allen  den,  die  in  dem 
kilspel  sicsent,  und  von  menagelichem,  als  bis  bat  sil  und  gewonlicbe  ist  gewesen, 
beide  voinnie  übe  und  ocli  vomme  gftte  und  von  allein,  dem  se  2U  geribten  kämet, 
nah  der  reble  und  der  burger  von  Gengenbach  urteile,  die  da  vor  gerible  urteile 

»  sprechen  sullen,  uf  den  eil,  umbc  alle  sache  und  nieman  anderz.  und  swos  immo 
die  verurleilenl  uf  den  eil  ze  welle  und  ocb  ze  frevele  von  Übe  oder  von  gülo,  das 
sol  imme  vallen  und  nibl  anders,  were  ocb  das  dem  selben  unserm  riblere  iemen 
erleilet  wurde  sn  vahenne  umbe  üb  oder  umbe  gftt,  den  sol  er  vaben  und  gehalten 
in  der  stat  ze  Gengenbach  und  nihl  anderswa.    nien  sol  och  keinen  iren  hurgcr  .*  : 

4t  noh  keinen,  der  zu  irre  gemeinde  börel,  beclagcn  noh  bekumbern  umbe  schulde '..•':*:: 


^  kj  i^  -d  by  Google 


i84 


iao8 


oder  ambe  gftl  vor  deheime  anserin  ambelinatine  imme  lande*  waud  vor  unserm 

rihl«*r  ze  Gcngenbach.  wir  hant  im?»  i>ch  pelohl,  das  allo  flu*  wcld»?  und  die  visclie 
wassor,  die  siu  anhörenl  und  darin  sin  rclil  han  gehaben  von  aller  har,  suUenl 
Ilgen  in  alleui  dem  reble  unde  friheit»  aUe  siu  von  alter  bar  gelegen  nnt.  die  Juden 
von  Gengenfaacb  sullent  ocb  blibe»  bi  allen  imn  alten  reh(en  und  in  allem  dem  * 
glimpfe  mit  slAre  und  mit  dienstc.  alsc  siu  In  il<>r  hls<  Ikim-  zite,  die  imme  laude 
pdoger  waren,  wüende  gewesen  sinl.  <I:irniili  liunl  wir  iiieii  f^rloht.  <la>  wir  sin  rril 
(:ulen  Irmven  siiüenl  scliirmen  beide  ire  lilx'  und  ir  ^ul  nn  l  inen  siilltMil  Iteliolfieii 
sin  wider  aienegeliclieiii,  swa  siu  s;n  bedurien,  aisc  vcrrc  unser  Iii»  und  unser  gul 
gereichen  mag.  siu  snllenl  üns  dawider  bebolfen  sin»  das  wir  siu  und  das  lanl  m 
berridien  und  bescliirmen,  alse  verre  unser  pQegenie  gat ;  aber  usw»>ndig  der  pflegeme 
sullcnl  siu  uns  kein  helfe  Inn.  wnn  so  verre  cz  ir  g&l  wille  isl.  dis  «lies  und  iege- 
liclies,   alse  liie  nnderschfidpii  isl,  iiaiil  wir  hl   gftlen  In'iwcn  und   bi  geswornorn 
eide  inen  gelubl  stete  zu  habenne  und  unvcrwaudelel  anc  alle  gcverde  und  meiner 
wissenlifibe  derwider  se  l&nne  durch  delieiner  bände  sache  willen,  so  ieuien  künde  u 
erdenken,  und  were.  das  villible  »ne  unser  wissende  von  Ans  oder  von  uusern 
wegen  hie  wider  getan  wurde,  das  sullent  wir  uf  ünsern  eil  so  wir  vertosl  inugcn 
s 'hnfTcn,  das  ez  werde  unverzosciiltclip  wider  Inn  unc  an  ire  uiiiuie.   und  tinihe 
eine  b.'Sleleguuge  und  em  werlicbes  uriiuncie  ailer  dirre  dinge  banl  wir  inen  disen 
brief  barAber  geben  mit  Anserm  ingesigcle  besigelel.  wir  Rudolf  von  gottes  gnaden  » 
der  margrave  von  Baden,  Ulrieb  der  langrave  von  Werde.  Johannes  von 
Ohscnslein  der  korbAsclioF  von  Strasburg,   Waltlicr  der  hcrre  von  Gerollzecke, 
Eleinrirli  der  li»«rr<*  von  Hapoli^ti  in,  IIiij:  der  lierre  von  l'!«»'ii!!erg  und  wir  Eberharl 
von  ürillenslein,  Kgelull  von  Razenliusen,  Kün  von  licrkhein,  Goiirul  von  Windeg, 
BcrhloU  von  Windegge,  Johannes  von  Hohenstein»  Eberharl  von  Berghein,  Johannen  » 
von  B&lenbein,  Wallber  von  BrAmal  und  Wilnbelm  der  Buigrave  riltere  baat  alle 
gelolil  Im  gflteu  IrAwen  und  bi  ünsi  rm  eide,  kunt  tu  villihii;  also,  das  die  erborn 
burger  von  Gftigenl)ric!i  dcheinen  bresleti  (jtnvinnenl  an  deiiciiin.' din^'.\  da>  hie  oben 
an   i!t-;rii  Ijrieve  underscheiden  isl,   da^.  wir  M-liadVn  stila-nl  niil  alli-ni   vlissc,  alsc 
wir  verrosl  luugenl,  sweaue  wir  druinbe  gcintiiil  werdenl,    das  lueu  äulicb  bre^le.  so 
den  siu  denne  banl,  unc  an  ir  minae  unverzogeiilicbe  werde  gebessert  ane  geverde. 
und  seltne  werlichen  nrkbnde  bont  ocb  wir  unaeriu  ingesigele  utnbe  des  vCH'gananlen 
herren  von  Üiisenslein  belle  und  liebi  an  disen  brief  geliLMiket.  wir  .  .  der  ineisler 
und  der  ral  von  Strasburg  fv'irjehenl  och  an  disein  selbeiv  hrit  vc,  das  der  edele  lierre 
her  ülte  von  Üiisenslein  der  vorgeuanle  6nser  lieber  burger  iial  vor  uns  gelobl  bi  k> 
sinem  eide  siele  su  babenna  unde  unverwandelot  alles  das  unde  i^licbes,  das  hie 
oben  an  disem  brieve  mit  Worten  underscheiden  ist.  und  des  zeime  waren  Urkunde 
haut  och  wir  unser  stet  ingesigcle  an  disen  brief  g«;henkel.  wir  Olle  der  vorgeuanle 
hcTTc  von  Ohseiislcin  fürjehcnl  zein  juugesleu  male,  were  das.  da  vor  got  sie,  das 
wjr  so  gar  uogevolgig  wolteul  üiu  uude  keinewis  woltenl  beäseru  den  bürgern  von  «o 
üciigenbaeb  sdicben  breaten  an  den  dingen,  alse  vor  isl  undersebeiden,  das  aiu 


1308  —  1311  lä5 

dainie.  ob  siu  wenl,  von  Ans  sullenl  gütlichen  unde  ane  allen  zorn  lidig  sin.  dis  ge- 
schab an  dem  fritagc  nah  des  heiligen  cn'izes  (ape  in  dem  meien  in  dem  jara»  do 
mau  zalte  von  golz  geb(!ir(e  ahl  jar  unde  drizehen  hundert  Jar.* 

K  aus  Karlsruhrr  Gen.  T.nml.  Ai  ch.  Sektion  Gengenb»ch  fiwc.  3  or.  mh,  c  /T  «»"r;.  ilrjuiniis,  Xach 
de»  At^tchrifUn  der  Siegetttreijen  htngtn  die  Siegel  genau  in  der  Rethmfolge,  wie  hm 


299.  «Ansheln  hmv  von  der  hohen  RapolUsleine»  Iwiift  von  Frau  cAnneo 
Hessen  seligen  wiUew«a  an  dem  wassere,  einer  buiiger^Dne  von  Slrasburg,  mil 
willsD  und  gebelle  liern  Jdianneses  flclfensleines,  Burcarles  und  Rülins  irre  sune, 

10  und  frowen  Annen  irre  lohCer,  und  hern  Lixlewigcs  von  I^otlesheim  ires  würtes» 
das  Weingelt,  daa  sie  vou  ihm  zu  Uagenacb  halte,  für  achtzig  Mark  Silber,  die  er 


'  Ein  ähnlicher  Pßegschaftaverlrag  datirt  mm<  1313  iMcember  3  ;an  ii«m  guetcn  tag  narti  K^uct 
Andres  tag,  d>  mau  zait  von  gottes  gebnrth  dreyi«hen  jor  und  «Ireyzehenhandert  jar  sa  Gengenbaoh 
in  der  stAtt-.  Er  benüU  gmu  auf  dm  verttdittidt»,  ao  daß  t»  genügt  die  Abweit^tungt»  hier  mh  geben. 

u  2Wr  Pßegtdiaft  SterMtMiif  Amine  UvmAard  Ritter.  Vor  der  Siegelungefanma  itt  eingeeMbem:  »and 
globen  auch  mit  galten  treuen  anaern  berren  deo  abt  and  das  dosier  sae  Üengenbach  und  ir  ent 
baschirmen  alla  vcito  wir  niögent  nnd  nimer  zu  übertrengon  nl^wendig  noch  inwendig  mch  schaffen 
überdr«nget<  Xarh  der  Stiijdungtformet  heißt  e»  «eiter,  »Wir  graff  Ulrich  der  landtgraff  von  Elssasa, 
hara  Buirf  hart  der  beti«  von  Bonbarg,  harr  Slolwlin  TOgat,  berr  Fet«r  von  Ändela«h,  hoR  Willhalm 

M  ditr  bniggrig,  hw  Bmg  Swftkbm,  hcir  B«Me»Mi  von  Wangen  äamlwrr  ni  Hnwtaeh,  htrr  WemlimT 
von  SehopflieiDi  der  pfidl^  Sifrid  von  Vegersbeim,  Inn  Bargh.  Schob,  herr  Wolfflo  von  Ober  Ehe* 
IiBgen  and  herr  AnPhelm  der  Kbemer  ritter  nnd  wir  Envm  von  Oirbaden,  Johannes  Beger,  haaden 
isu  :i  Go^mor  von  Ehenheim,  Erckhebolt  von  Ortenberg,  Hanns  StoU,  Conrad  der  Walch  von  Elaatf 
und  Hans  der  Kolw  von  Scbowenborg  kbnecht  verjehet  an  disem  selben  brieff,  das  wir  unvei scheiden- 

»  lieh  Mig  aint  und  hafft  amb  all  die  ding,  die  der  erbhacr  Aadmi  Manibard  globt  hat  den  erbera 
hiwgvii  TOD  Oenganbaeh  und  an  diaea  bcieff  nndecaehaUen  eia^  nnd  globen  ia  bigneten  trewen  nnd 
bi  tXlm  anaern  ehren,  ob  es  villenebt  atlao  Uiomet,  daadieaelben  bnrger  kbeinen  brestcn  gewinnet  an 
kLcim  Weeg  ;  >  1  r m  atet  gestLi  iben,  Jus  wir  in  deizu  sollet  gerulen  und  beholffi'ii  tin  und  schaffen  sollet 
alls  vcrre  \wr  kliunnet  und  möge!,  \\:>n  »ir  darüber  g«iaaii«t  werdet,  das  t»  UDTi)t20g«slilich  widerthon 

■V  «erd  Diiil  der  brest  gebessert  an  geferd.  ond  amb  ein  werlich  urkhundt  hant  wir  auch  unsar  inaigele 
an  diaen  brieff  gebangt,  «ir  bcnr  Andres  Morabaid  tbna  Uinadt  sem  jingittn  mabl,  das  wir  dear 
•dban  bnrger  globt  band  dtueb  bSeaern  •ehim.  daa  vir  aollet  eisen  nitnainon  ateliglEliab  mit  iwannig 
heiüertpr  niÄttiieM,  es  welir  datin,  das  die  serlis  und  driasig,  clie  darz.ti  genoinen  üint.  erkliiinden,  das 
man  !:o  maiiigitai  iiiit  bedurfi't,  m  sollen  wn  so    vil  irnDdei  han,  Si\h  sy  diuiM  ttcissct  alle  di«  mere 

a^  mc-nigü  ahn  geverd.  were  auch  das  man  villeicht  nnderwilon  färbaß  bedörfft,  wir  sollet  als  manigen 
ban  alla  ay  beiiaet  nnd  «ir  «rxflgen  mögant  olin  gevarde.  klieme  ea  «ach  allw,  davor  got  aie,  daa 
io  gf«l  anfrid  nnd  so  gitol  nbericcaflt  in  das  hodt  kbeme,  da*  die  86  oder  der  mherer  tbeil  er- 
khanden  und  »ncli  unf  selben  dacht,  das  wir  das  landt  nit  beschirmen  m^  rKfci  -o  sollet  wir  mit 
irem  rhat  und  willen  und  sy  mit  dem  Oiieern  einen  herren  nemmen,  der  dkü  l^u-.lt  helfl  schirmen, 

40  ohn  gpferdte.  wehrs  .luch,  das  wir  Anilres  Murnhardt,  das  gott  weüd,  so  gar  ungefolgig  wollen  sin 
den  bärgen  and  den  sechP  und  driaigen  an  deu  dingen,  die  vor  nad  noch  undencbeiden  aiod,  «ere 
dann  da«  die  H6  oder  der  aiahrar  pait  erklieaea  and  ■proehen,  daa  «jr  flit  volMit  haliaa,  das  «ir 
band  gelobt,  ao  aollan  aj  tod  mu  gAatliob  aa  allan  rorn  ledig  ein.  and  enanllen  «ir  inen  dernach 
«na  SB  einen  Boraiscben  kbonig  von  der  barg  Orlen  her,^  kheinen  schaden  thncn,  noch  die  burger 

4.1  uns  liievM  Ii  r  ,  on  der  stell  und  sollen  unserii  burger  barbi  verhaft  sin  zue  dem  eid.  so  wir  doromb 
geschworen  band,  aber  hierait  haud  wir  uo«  kheins  uusets  Tüchtens  verzigen,  so  uns  uuser  herr  der 
kheisler  gegeben  hat  uff  die  Ktati  und  uff  daa  Inadt  mit  einen  offnen  brieffen  aha  all  geCtfd«  ÄM 
lürlandter  Gm.  L.  A.  Kopial-Boch  445b  cojk  lAoi«.  »aee.XVL  (SiMte.) 


Digitlzed  by  Google 


186  1311  —  1312 

in  zwei  Termioen  sabl<»i  soll.  Oafbr  st«)U  er  «eben  BQi^n  und  verpflichtel  steh 
lind  jene  zum  Einleger  in  Strsssboig.  an  dem  dttuestage  vor  der  Ueblines. 
[1311]  Januar  28. 

Aus  RapiMiilHcin    ÜB  I,  303  nr.  2S  '>  narh  dein  Or.  ,.  Colm»,  B$l,  A.  E  AmO.  STlS,  itar- 
NflcA  auch  die  dort  nicht  begründete  ZeitbeslinunHtig. 

300.  «Johsns  fiorrp  von  Roppelsleine»  belelinl  für  sicl»  und  seine  Lehonsirbeu 
«durcil  den  diei.sl,  den  uns  und  unsern  foTJcrn  Jolinns  von  Winlertiir  zi'i  (ir-mine 
liulicuhuse,  ein  burger  von  Slraszburg  und  bin  irual  hont  geton»,  diesen  und  seine 
Lebenaerben  mit  den  Leben,  die  Jobsna  der  Schotte  der  rilter  von  Arnollsheim  und 
Ünemao  sttn  brnder  von  ihm  und  idnea  Vorfebren  in  Dorf  und  Bann  su  Hellea- 
heini"  bei  tlochfelden  gelragen  haben.  1312  an  demme  nebesten  mendage  vor  den 
päogeslen.   1312  Mai  8. 

B  au$  Straßö.  Bet.  A.  E  fuc.  ö78  cop.  ehart.  ettca  aiu  dtr  MUtt  in  iM»  JiMk. 
Donath  gedruckt  i.  BapgolUtdn.  ÜB.  l,  MU  mr.  29S. 

301.  Clemens  V  papa  .lolianni  nato  tpiondnm  .lohiiniiis  de  Ilnpenowe  notarü 
acolilo  Argen tineiisiä  dioce^i:).  dispensal  consideralione  Johannis  episcopi  Argen- 
linensis  cum  illius  faniiliari  de  adullcrio  gcnilo,  ul  ad  otnues  ordines  promoveri  el 
beneficium  oblinere  eliamsi  curam  habest  animamm  valeat.  «illegilime  genitoa.» 
datum  in  prioratu  de  Granscllo  5  kalendas  junti  anno  seplimo.  i3l2  Mai  98 
ßreteaa. 

Am  Jkg.  Ckm.     T  Im.  VU  ur.  SMS  (eap.  433  fol.  87b>. 

308.  Coram  preposllo  celerisqae  prelatis  el  eapitnlo  eoelesie  Argvntinensis 
Heinricna  de  Luppfen,  decanua  et  arcliydiaconns  ecclesie,  in  reinedium  aniuiarum 

parenlum  siiornm.  spprialiler  ipsius,  Ulrici  et  Iliigonis  qnondain  frotrum  snorum 
elinm  ooncanonicoruni  in  ilictii  ecclesia.  inslituil  Heinricum  sacerdolein  de  RAte- 
liugen  ad  capellam  silam  in  curia  ipsius,  quam  inbabitot,  contigua  preposili,  dedi- 
catam  in  honorem  saiielanim  Vargarele,  Katberine  el  Nicolai,  pro  capdlano  et  ad 
dictam  capellam  haclenus  indolatam  assignat  bona  speciiicala  in  bannis  et  villis 
Zallenwilre,  Slozheim  el  Nunnenwilre  sita.  roUalionem  preiienJ.-  ipsi  reservat  et 
decano.  preposilua  decanus  el  capitnlnm,  (pii  liane  fmiiiifilion^-n)  m  reguhi  .sn;i 
regislrari  feceruul,  ac  Johannes  episcopus  Argenlinensis,  qui  eatn  opprobal,  sigiiia 
sua  sppendunt.  actum  16  kalendas  jnlü  anno  domini  millesiroo  (recenlesimo  dao- 
decimo.   1312  Ami  16. 

M       Melker  Codex  fd.  48  bi$  /«rf.  ßh  Z.  9.  ^lArag  «H»  gltiehmtiger  Htmi.  . 

k 

'  «)  Smr  da»  n  m/  «Im  Oitnekfße  n»  1  wd  h  ««M  «ddurr,  tvnf  tenitrt. 


1312  — 


1314 


9 


197 


$63.  Cleiueiis  V  papa  venerabüi  fralri  Jobanni  episcopo  Argenlineiisi  concedit, 
ul  auclorilate  aposlolica  facial  in  canonicos  recipi  in  sua  cathcdrali  duas,  eliamsi 
bencficial«  existaol,  ae  in  singulis  aliia  siiarum  civitatis  et  dioeceaia  necDon  Lucein- 
baceosi  Basiliensis  dioecesia  utroqoe  sibi  jure  aubjecta  cdlfgiatia  ecclefliia  «ingulas 

*  nullum  Ijcneficiiiin  ohtiiieiiles  personas  idoneas  sacerdoCes  vcl  jnrnnle?  infra  aiimim 
a  tempore  reccplionis  hujusniodi  sacerdotium  se  recepluras,  el  illis  provideal  de 
prebenda  ibi  vacaate  vel  vacslura,  valeat  iusupcr  in  singulis  oionasleriis  lata  uiona- 
ohoniBi  et  csDonifloraiD  regularitim  quam  monialium  in  dielis  civilale  et  dioece$i 
ooDsistentibns,  conrideratia  eorum  facuUalibus,  recipi  faoere  singulaa  paraonaa  in 

w  monacbos  canonicos  vel  moniales.  «personam  (»am.»  dalum  in  prioraUi  deOraa- 
seUo  11  kalendas  juUi  anno  aeptimo.   131^  Jmi  21  Ofmett«. 

Am  Re§.  dem,  f.  V  Im,  VU  nr.  909S  (cap.  421  M  «?■). 

304.  «Llricb  von  Hapollzslein  ein  tümberrc  von  Strasburg*  ))eurkuDdet,  dass 
ihm  Scliultliciaa,  Bath  und  Bürger  von  Colmar  hundert  Mark  Silber  von  der  am 

»  nftcbalen  Marlinaiage  Kaiser  Heinrich  au  eulridatenden  Steuer  gegdiea  haben,  so    wm,  «# 
dass  diese  liiindcrt  Hark  von  der  Steuer  alizaziehen  shu].    1313  an  dem  sonnen* 
tage  noch  des  heiligen  crueen  tag  in  den  meigen.   1313  Mai  6. 

Am»  JlandM.  ÜB.  I,  SM  nt.  9Ce  Mtk  Or.  i,  Colmmr.  St.  A.  GC  1318. 

305.  SiatiU  des  Siraßdurffer  Uomcnptlds  über  eine  BeschrankuHg  der  Zu» 
a»  Uusunf  fitr  OkormtHeilung.  1314. 

Hiis  etiam  statutis*  nos  .  .  decanus  et  capitulum  antedirli,  deüberatione  pre- 
babila  diligcnti,  unanimi  coDseosu  adicimus  el  slaluto  inpcrpeluum  valiluro  et 
inviolahititrr  observando  firmamua  el  ordinamus,  quod  inpoatenim  nuUua  clericua 
prebendarias  capellanua  sau  quicnnqua  alias,  cujascanqae  condicioiüs  dignitatia  seu 

»  Status  existal,  ad  redpiendum  distributiones  chori  ccclesie  noslre  predicte,  que  lan- 
Inmmodo  in  clioro  presentibus  Iribunnltir,  nllatcims  admitlalur,  nisi  qui  Tinaniini 
conseosu  fralrum  adnnssus  fueril  ad  ipsas,  prius  lauieu  de  reddilibuä  cerliä  ipsi 
cboro  assignaveril,  quod  distributiones  ipsas  rccipere  valeal  sine  noslro  .  .  decani 
el  capituli  predkdorum  et  illorum*  detriroento  et  dampno,  qui  hncuaque  distribnlionea 

M  ipsas  rationa  prebendaram  snarum  de  jure  vel  de  consuetudine  perceperant.  volumus 
tarnen  et  presenti  statuto  ordinamus,  quod  si  qtii  fralniin,  qtii  nunc  sunt  vel  qui 
pro  tempore  fueriot,  prebeudam  vel  prebendas  clericales  de  novo  iosliluere  volueriol 

■}  «l  illonim  itni  Ramie  ttatkgtlrajtn. 


>  Dfu  Statut  des  DomcapiteU  com  1299  September  15  über  du  einem  tieugeieähUen  Bitduf  anftw 
»  crbynHlm  T«ts0Uk»iin»9i»  (vtrsf.  ÜB,  U,  37»  ne.  JUV       ttt^JA  M  wonm. 


Digiiized  by  Google 


188  1314  —  1318 

in  sppffliclfi  nn-^lra  ecclesia  \»'!  in  curiis  clauslralibus  eoruinlem,  quod  capellani  seu 
prebeodarii  illorum  seu  quucunque  alio  nomine  niincupentur,  diiminudo  nobis  decaoo 
vel  ei.  qui  pro  tempore  dccatius  fueril,  obedieDtiam  consuetam  fecerinl  et  chorum 
more  solHo  frequenlaveriol  et  clerici  fuerint,  distribatiooes  ipsas  percipiant  iolegre 
et  in  lolum,  postquam  reddilus  qutoque*  librarum  denariorum  Argeatineosittm  certos  * 
dicil  preheiiilürii  seu  capellaoi  ifoi  choro  asaignaverinl  cum  efTecla.  actum  anno 
domini  I3M.' 

M  «M  UOker  Codtz  fil.  ST.  EhOng  90H  ^IHOMitiffr  Emd. 


Der  l*Älelkuecbl  ileinncb  vou  Scbopflieim  und  seine  Brüder  verkaufea 
mit  Bewilligung  der  Erben  Beinricbs,  derLutbka  Miner  Tochter,  des  Ritter«  Konrad  >» 
von  Sohanenburg  WiUwe,  und  deren  Kinder  das  halbe  Dorf  Wilre  an  Johann  Kleiu- 
klobelüch  zu  Sirassburg.  Der  Hiller  Friedrich  von  Schauenbui^  als  Vormund  der 
WiUwe  siegelt  mit.  1316  October  9  u»d  19  und  1317  Febrmr  14, 

Am  aOtdir,  f.  AtMft.  A  Obtnh,  XZXJX,  215  wuh  0»jk  tkart.  t.  JCwbnAcr  O«».  LmO. 
Änk.  Boilmig  AktM.  t» 

307.  Conradus  de  Kirokel  thesaurarios  eccleaie  Argentinensis  eurjam  auam 

daaslrLiIeiii  sitam  in  parrocliiu  eccleaie  sancti  Andre«  civitalis  Argentinensis,  que 
qiiotniaiii  fuil  Heinrici  de  Gundolfingen  et  posl  eum  Eberbardi  <!?  Wnrtstein  canoni- 
corutu  ecclesie  Argentinensis,*  adoptal  cum  regula  Rüdolfu  de  Ühsenslcin  arcbi- 
diacoDO  et  canonico  ipsius  ecclesie  in  presentia  Heinrici  de  Lupheu  decani.  Jolhaunis]  « 
de  Ohaenstein  ecolastici,  Walramt  de  Vinalingen  canonicorum  predicte  ecclesie,  Gon- 
radt  gereutis  vices  dormenlarii,  Johannis  procuretoris  capituli  ipsius  ecclesie  et 
magislri  Dielmanni  advocati,  lestium  ad  hoc  vocatorum,  diclo  Kudoiro  presente  et 
adoptationem  a  tbesaururio  recipienle.  actum  12  kalendas  marcii  sub  anno  domini 
1318.    1318  Febrmr  18.  » 

M  out  JKdfccr  OmI»  >U.  £1«.  £liiit(«f  «on  gleidmitigir  Hand. 

>  Füir  ifo*  jfitieke  Jahr  itt  folgender  JänU^teid  dt»  Jkmcapitti*  in  der  DapieHtaudaehri/t  i.  Straßb. 
Atf.jlreiW*G3467  von  einer  Smd  mu  dir  U&ttdt$  Wen  J«liih.9emetit:  Vignwnripli«if*fJ«NiMr4) 
non  dabnotar  carnes,  qaia  antecestorei  noitri  jejanaTevunt.  sed  modo  dantar  caniM  fU  nMOnmuktiniB, 
>i  hec  vi<;ilia  venerit  in  diem,  qna  ipie  deberet  carnos  ministrarc,  si  vigilia  non  enet.  si  anteni  Tigitia 
venerit  in  <l<i-ui,  '|iia  utinistraiet  communitas,  si  vi^^ilia  iiüu  ess«t,  tone  ccotimimitas  ministrabit.  et 
ita  {uit  inventum  per  imiaiBitioncm  dumini  Johaanis  de  Uhsestein  aicliidiacoiii  et  domiDi  C&nradi  de 
FnaekwilaiB  oanonici  ecclesie  Argentinensis,  quibus  commiH«  foit  iA^otoitio  per  eftpitnlum.  ita 
dMmm  par  iptmn  capitaluiii  dillinitaia  d*  Mtero  obtertari  deiwro  ÜKtaa  «t  ictam  Mmo  doaiim  » 
-1814,  in  TigiliB  PUlippi  et  )»eM  apoitalontu.  in  qaoiam  vigilM  id«  «t  olHHnadini.  SSti  itfrff  30. 

*  Fff^f.  UB.  in,  »U  mr.  «86. 


Digitized  by  Google 


13  19-  1 320 


IM) 


301{.    Miirkgraf  Hii(i(.)ir  von  RiuLni,  Sohn  Markgraf  Hessos  selig,  bekennt  R^rli- 
lüll  von  Selingeu,  einem  Slrassburger   Bürger,  32  Pfund  Strassburgfr  Pfenninge 
weniger  9  Schillinge  zu  schulden'  und  gelobt  ihm  dieselben  bis  nächste  0:»leru 
wider  m  erstatten.  Oaf&r  verpflichtet  er  sich  zum  Einleger  in  Stelbofeo.  An  nnct 
•  Tbonaslag  vor  Weihnechlen  1310.  i3i9  Deeembtr  21. 

Am  Sehäpfiim  Uittoria  Zar.-Bad.  V,  370  iir.  JSfi'C  nach  Or.  im  Qeri.  Land.  Anh.  tu  Karlarttke. 
FiUtr  Stgede»  i.  Mmltgttiftn  v.  Bodtm  «r.  740. 


309.   Hermannu$  de  GerolUsecke   cellerarins  canonicus  ecclesie  Argen  linensis 
curiem  suatn  claustralem  »itara  in  parrochia  aancti  Laarantii  civitatis  Argenlinensis, 

10  que  vulgariter  dicitur  (IIAsterbof,  cum  feodis  clanslralibus  in  Otfenburg,  in  Korlhus, 
in  Bul<  tihein,  in  Bibeintiein  ac  in  Vchenslif  in  et  umnia  alia  feoda.  que  vulgariter 
dicuntur  CloslerleliPti.  ndnptal  ptim  rc^nihi  \\  airamo  de  Veldr-ncze,  suo  pnlnio, 
canonicü  ecclesie  predicle,  ui  presenlia  Heinrici  de  Lupfen  dccani,  Hüdolti  de  Jal- 
messingen.  Berbtoldi  de  Lnpfen  dicli  de  Fuisen»  Jt^annis  de  Swarosenberg,  Wal- 

»  tberi  de  Schouwenburg  canoniooram  predicte  ecclesie,  ilem  Cflnradi  de  Tatmea- 
singen,  Goczonis  dicti  Kolbe,  Hugonis  dicli  8o)i6p.  Reinboldi  dicti  Huffelin  niililnm, 
Cftnradi  ^t-rciitis  sices  durrnfnlarii,  Sifridi  capellani  NValrami  predicti.  Joliannis  dicti 
Kouanlz  notarii  dccani  ac  Nicolai  dicU  Kigelwarl  clerici  de  OlTenburg  publici  nolarii 
leslittni  ad  hoc  vocatorum,  WalraniQ  präsente  et  diclam  adoptationem  ab  Hennanno 

M  redinenle.      actum  4  idns  aprilis  anno  domini  1^.   1320  April  iO. 

3f  aus  Melker  Codex  fot.  53.  Eintrag  vm  gleidtzriligtr  Utrnd. 


310.  HcnnBiinus  sonior  de  Tliierslcin  rnmornrins  et  arcliidyacotins  ecclesie 
Argenlinensis  adoptal  EbfriiiinJo  de  Frünkciistoin  i'aiionico  ocrii'sie  A!f?''iiliiiensi.s 
curiam  dlam  in  parrochia  sanclt  Laurencii,  quam  inbabilabat  quondani  frater  suus 

«  Cftnradus  de  Frankenstein  pineerna  et  canonicus  acdesie  Argentinansis  et  ante  fra- 
tretn  suum  inhabitabat  quondam  Jobannes  de  Erenberg  cellerarius  el  arcbidiaconna 
ejusdem  ecclesie,  el  oninia  feoda  clauslralia,  qne  possedit  freier  Eberhardi  ab  ecclesia 
prcdirt.i.  acta  sunt  hcv  knlpndis  orlobris  anno  domini  1320,  presentihns  Gfhe- 
hardo  preposilo,  lleinrico  dccano,  lierraanno  seuiore  de  üeroltzecke  ceUerario,  W  al- 

m  ramo  de  Veldentie,  C&nndo  de  Kirbel  enstode,  Berdhtoldo  de  Filcsen,  Cftnrado  de 
Ljrheim,  Johanne  de  Swarlsenberg,  Johanne  de  Geroltsecke  et  Walthero  de  Schowen* 
barg  eanonicis  ecclesie  Argenlinensis. 


1  Dtrtdbe  erklärt  auch,  Berhtolt  von  SeHugen  100  Pfund  Heller  zu  »chulde»,  die  er  bis  zum  St. 
OmtfdffiUig  (Mai  U)  widmtnIaUm  wSL  Do^r  vergßidU«»  der  Markgntf.  Hemridk  dtr  Witie,  ta» 
H  SdMikäS  «m  Betighrim  «wi  Kimrad  der  Voft  «on  Be$igMm  töme  Heiwntii  Sitttr  vm  S«B<mA  »kh 

saut  EitUager  in  StraRburg.  SUral^burij  am  Miltteoch  vor  St.  Wali-uroeutag  1321.  1321  April  ;'.')  Straß- 
bttrg.  Au»  SthögfU»  RuUHia  Zar.-Bad.  V,  37'^  nr.  ^27  nach  Or.  i.  Gen.  Land.  Arch.  tu  Karltruhe.  — 
JMcr  Jfaynfca  d.  Mmign^  v.  B«faii  w.  rut. 


Digiiized  by  Google 


IM 


1320  —  1321 


Poälmoduin  Eberhardus  de  Kraiikensteiii  siiprascripla  feuda  sdoplavil  cum 
rcgula  C&nrado  de  Kyrkel  (liesntirario  fccli  sie  Argenliriptisis  preler  curiam  olaiislra- 
lem,  quam  inhabilal  Eberhardus,  et  ])reier  reddilus  quosdain  npud  Zeber^ort'.  quam 
cnriaiQ  el  quos  redditus  aduplavil  Friderico  de  Slralenberg  canonico  eoclesie  pre> 
dide,  jam  diclo  Cftnrado  preaente  et  adoplacionetn  suo  el  Priderici  nomine  redptenle. 
•dt  sunt  hec  idiia  novembris  anno  domini  1320  in  prescntia  G[ebe}iardiJ  de 
Frünirg  preposili,  Ilfcinrin]  de  Lupren  deciiiii,  Riidolfi  de  Ochsenslein  archidiaconi, 
niagiälri  llfeinrici  Dielmiiri  jirtLcndiirii  Argeniinensis  ecclcsic,  magislri  Dielmffnni, 
Cfinradi  durmeiilarii  el  Juhauius  dicU  liauäcler  de  ScUoneckc  lestiuui  ad  hoc  vuca- 
tonim.  1320  ßfwmhr  i3. 

U  «M  U^äut  Cedae  fiH.  AS-*.  £lm/ri<^  von  gkichtcitiger  BmL 

311.  Johannes  XXII  papa  episcopo  Argenlincnsi  inlimanti,  qaod  olim  Cnno 
Cunonis,  Scolaris  fatniliaris  ejus*  tttttc  in  annia  impubentibus  consUlotiis,  d  alU 

nounulli  puberes  cl  iinpubcres  ejus  socü  ludere  puerililcr  iiivicem  gcslienles  siijn»r 
quodom  liüim  aliud  lignuin  Iransversolitcr  posiifrinl  pIp..  in  (jau  !ndo  ex  improviso 
acciderU,  pucruin  quendaui  se  carnalitcr  couiLTtulcai  Cuno:ic  noD  videule  ab  exlre- 
DiUtttin  altera  iunc  demergente  opprimi  cl  posi  paucos  diea  vila  privari.  nwndat 
precibus  ejus  inclioatoa,  qualinus  dispenset,  ut  iUe  ad  onnes  ordtnea  promoveri  vileat. 
«tun  noUs.>      dalum  ATinione  2  iaiendaa  aprilis  «noo  6.  1321  Min  31  AviguM. 

Am  7«UL  Aknen  «r.  U»  (Ret.  78  nr.  UK^ 

SIS.  Berlboldus  de  LÄphen  cauonicus  ecclcsic  Argenlineuüis  curiara  suam 
clauslralem,  sileim  in  pnrrocliia  sancli  I^atironcii  oivilalis  Arpenlittensis  juxla  curiam 
domini  Conradi  de  Lierheim  ex  una  parle  et  ex  altera  juxla  curiam  dicli  Slorui 
civis  Aifentinoisis,  necno»  feoda  aua  damtmlist  qne  vulgariter  dicuotur  Qosler- 
lehen,  sila  in  bannis  el  vUUs  Wiveralieim  d  lltmversbdm,  que  dim  posaidebat 
Hdnrimis  da  LApben  dacanus,  nomine  ecclesie  Argentinensis  Rftddfo  de  Thienldn 
suo  concBuoflico  ciim  rogiila  adoptfil,  ul  jkj.sI  iiwins  mortem,  oessionem  vel  resigua- 
lionem  in  curia  ac  ieodis  succedat.  actum  et  dulum  coram  Hermanno  de  Thier- 
alein  el  Syniundo  de  Horburg  arcbidiaconis  ecclesie  Argentiuenäls,  uecnon  Ludewico 
de  Tbierstdn  canonico  eodeaie  anledide,  C&none  de  GrOtatein  canonico  eccicde 
sancli  Petri  ArgenÜnensiSt  Hcrnanno  rcctore  capcUe  in  Munolczbeim  ac  Cfintzelino 
diclo  Dormenler  prtsenlihu?,  feria  sexta  anlc  dorainir.im,  qua  cuntalur  judica,  suh 
anno  domini  millesimo  Irctriilcsimo  victsimo  primo,  BüdoUo  de  Thierslein  presenle 
adoplaciooem  prcdiclam  recipietiU-,  acluui  anno  et  die  prenolatis.    1321  Ajfrit  3. 

JT  «Ii  MeUcer  Codex  /«L       EMn^  «an  gkkhaeäigtt  Bani. 

313.  liermaunus  senior  de  I  hicrslein  camerarius  el  archidiaconus  ecclesie  Argeu- 
tinensis  denuo  adoplavit  cum  regula  EberUardo  de  Frankenslein  canonico  eodeaie 
Argentinensis  curiaa  silam  in  parrodiia  aancti  Laurendi,  quam  inbabilabal  quondim 


1321 


191 


fratcr  illius  C&nradns  de  Fraukenslein  pincerna  et  canonicus  ecclesie  Argenlinensis 
et  ante  fralrem  predictum  inhabilabal  qnondam  Joliannes  Jp  Erenberg  celleryriiis  ol 
iircbidisconus,  el  omnia  feoda  clauslralia,  que  Icuuit  fraier  ipsius  Eberhardi  ab  ec- 
elesia  ArgeDlineosi.*  acta  sudI  hec  3  nonas  aprilis  anno  domioi  1321,  presenlibus 
»  Walraiao  decano.  Symundo  de  Hortmfg  arcbidiacono.  Gftnrado  de  Kirke  Ihesanrario 
el  nr- 1j1  ]i  loono,  Wnlroino  de  Viiislingcti,  Crinrado  de  Lirlieiin,  Joliuniic  de  Swarc- 
zeiil>erg,  Liulewicü  de  Tlnrslein,  Wallbero  de  Schoweoburg et  Eberbardo  de  Lophea 
canoniciä  ecclesie  Argenlinensis. 

Premissis*  peraclis  Kberhardtia  de  Fraukeustein  feoda  a\bt  adoplala  per  [Iennan> 

w  Dum  de  Thierstein  adoptaTit  cum  libro  sau  regula  Gonndo  de  Kirkel  tbaeaurario» 
vidcUeet  orlum  silam  prope  Stftmeeke  e.  m.  A.  apnd  fontem  Wolmanneaburne, 
redditus  in  barmis  el  villis  Otronheini,  V^eraheim,  Kriegesheim,  Sullze  pro|>e  Berg- 
heini  el  B&teDheim,  Dangrolzheim,  Roslieira  sitos.  dtia":  cnrias  in  opido  Mollisheiin 
el  in  Villa  Dällelnbeim  silas.  ilem  Eberbardus  depulavit  ciiriain  clauslralein,  quam 

«  inbabilal,  el  reddilus  apud  ZebersdoifFriderioo  de  Slralenbeig  eanonico.  acta  sant 
bec  feria  sexta  ante  palmas  sub  anno  domini  1381  in  presenüa  Oebehardi  de  Fribuigo 
preposili',  Johannis  de  Obaenslein  scolastici,  Jidiannts  de  Swarcsenberg,  Eberhardi 
de  Luplieii  cnnonirornm,  Jobaniiis  Ktif?terlin  dicti  de  Willeslele,  prebeiidarionini 
Conradi  gercniiä  vires  dunneniurii  el  Johannis  clerici  dicli  Oebärlin  jurati  curie 

»  prepgsili  predicli.  13<fl  Apnl  10. 

M  am  MeOtr  Ctdmfel  35'.  fiHMrty  von  Jwn  Uimitn  A>  14.  JnftnlhiMhFffl. 

314.  Jdtannes  de  Gerdtaecke  aentor,  canonicus  ecclesie  Argentinenais,  cnriam 
auam  dauslralem  sttam  in  parrocbia  sancti  Stepbani  civitalia  Atgentinensia.  que 

ijuon dam  fuit  domini  lleinrici  de  Gerollzecke ,  odoptal  cnm  regula  Hermanno  de 
**  RapüU-lein(»  panonico  ipsius  ecclej^ie,  dpcnno  Walramo  de  Veldeneze,  Hermanne 
seuiori  <le  (iiTollzecke  cellerario,  Herniannci  de  Thierslein  orcliidiacono,  Cünrado  de 
Lierheim,  ilermitnno  juniori  de  Gcrollzeuke,  Symuudo  de  Ilorebiirg  archidiacouo, 
Berlhddo  de  Luppfen,  Johanne  de  Swarcsenberg  eanonieis,  Jobanne  procuratore, 
C&nndo  gerenle  vieea  dormentarii  ipdas  ecclesie  leslibns  ad  hoc  vocalis,  Hermanno 
•»  diclo  prescnle  el  diclam  adoplacionem  recipienle.  nclum  in  vigilia  Pbilippi  et  Jacobi 
apoatoloruro  anno  domini  1321.  2  kaleodas  maji.    I3S1  April  30. 

•)  Bitr  itfimni  tiiu  »Um  Airf. 


<  Ver^.  nr.  310. 

•  •  I»  *hrem  ^rtit  mit  de»  Tfarrrecior  Gtbluird  mu  Friiiurn,  :urjh  t>:h  Domprol>»t  mn  Slraßburtf 
WmI  nCNHirar  «ON  Oiwdntrj  «/pdHeren  die  Aebtiisin  und  der  CoHtienl  den  Cimer!ieH»ennnen-Klo»ler$ 
Güntersthal  a,t  diu  VMitnr  MHnfelitim/trieht,  mt  Austat  1.  Vtf§i.  Mitth.  rf.  üorfiwAw  Hiator. 
Qmm.  V,  241. 


Digitized  by  Google 


108  1  321  —  1323 

315.  Johannes  XXII  ]>apa  episcopo  Argenlincusi  inandal,  quatiiius  Mangülduni 
nalnm  oomitis  de  Nellenburch  scolarern  Conslanciensia  dioccsis,  postqiiam  fueril 
clericali  caraclere  iosignilus,  io  ecclesia  Argentinensi  recipi  faciat  in  canonicum  et  in 
fralrem  el  prebeDdam  vicaiiteiii  aut  vtcaliifaiii  «i  eoBrem  procuiel.  ■peraomm 
dileeti.i      dalum  Avinione  idilnis  Junü  anno  6.  i3Sl  Jwni  13  Atiftuut.  s 

^iM  Vatik,  Akten  Hr.  3&2  (Reg.  72  nr.  1586;. 

316.  Johannes  XXII  papa  Luloldo  ualo  Luloidi  de  Chrenkiogen  caaonicalum 
ee^ne  Argenlineosis  conferl  sub  expectatione  prebende.  daUim  Avinione  idtbus 
junii  anno  5.  132i  Juni  i3  Aviano», 

Am  Yatit  JOtm  »r.  M»  N.  4  (Beg.  7>  o^auMia.  Nr.  J016).  » 

S17.  Biichnf  Johann  ton  Slraßbur^  bestimmt  ditt  (jhickittcllung  der  A  umi/s- 
Xaplant-  «nd  andrer  Ndtei^ftünden  mit  den  Canonicütgpf)rvn  den  des  Strußhayer 
ßomeapiUh.  i323  Juni  17, 

in  dei  nomine  amen,  nos  Johannes  dei  gralia  episcupus  Argeulineusis  ad  puhii- 
oam  univertoniin  et  omnium  ae  sioguloruiü,  quorom  intereat,  iiotiliam  scriplo  prc- 
aenti  volaniu  pervenire,  qood,  cum  apud  capiUilum  eoeleaie  nostre  Argentinenaia 

de  prebendis  regis.  capellani  episcopi,  qualuor  ebdomadariorum  el  (rium  elemosiDa- 
rionim,  fjne  siciil  prehende  fanotiimnira  minislranlur  de  rnminiitiihiis  crnnario  cel- 
liiriu  fi  coquiua,  csscl  suborla  duhiclas  super  eo,  an  prebcnde  anledctcjuxla  siatuni 
singuianun  cum  pr^teodia  onioiriooroni  onaoere  deberent  in  redditibua  et  augeri,  m 
ai  qoando  fiicnUatibua  eoelesie  uodecanque  adanctia  prebandaa  sdita»  canontcorani 
contingcrel  augmenlari.  quibusdam  de  capilulo  aantientibus  hoc  fieri  non  dcbcre.  aliis 
econira  diceiitibtis,'  qu(j<l  prebende  anledicle,  que  .sleriUlalis  el  cnjuslibel  calami* 
lalis  tempore  cum  prebendis  canonioorum  descrescunl,  nierito  etian»  debeanl  ferti- 
litatis  el  cujuidibel  pinguioris  cveulus  tempore  sccundum  slatum  singularum  crescere  <» 
cum  ei^dem,  et  ad  nos  tamquam  ad  ordinarram  judiceni  auper  httjuamodi  du!  kiatia 
inlerpretatione  seu  dcclaralione  haberelur  rccursus,  nos  raliones  el  inütructioue«  pro 
ulraque  parle  exhibitus  inspeximus  diligenler.  quibus  inspeclis  cl  Inis,  qne  in  proxima 
visilalione  ecciesie  noslr«'  per  nos  facta  de  sohdo,  qiii  prfhendis  sin^nilis  ('jinonicnniin 
per  nuvant  augnicnlationem  prcslalur  el  prebendis  regis  el  capellani  episcopi  sub-  ao 
Irabitur.  invenla  fueraul,  recensitia.  communicato  prvdenlum  vironiin  conatlio,  decla« 


'  U^>er  diese  Frage  halten  i-oilur  iH»  liUen  April  de$$elben  Jahrs  Walramus  <le  VcliienUe  decanii« 
«c  JohaiuMi  de  Schwarlz«nb«rg  canonicus  ecclesi«  ArgentineMi»  elecU  a  capitnlo  dict«  ecciesie  ad 
ia^ttimdimi  «t  iovestigandum  Um  in  eapitiilo  qiim  extii»  eapitalom  npv  aagmentatione  preben* 
darioram  «tc.  «NlacAiedm»  qaod  dietaia  duurionna  MigauntetioiMni  IwImm  in  fatarum  d«  jare  non  ■» 
debcant,  während  der  S^eiartieui  Johann  «m  OehaetuMn  trläärte  unterm  ITten  April,  prefatis  preben- 
dariit  angmentahoncm  fnictuum  «uarain  prebendaiuiii  lise  facit-nJam  ail  prcsens  et  etiam  in  faturum 
joxta  modom  in  ipsa  ecclesia  Argentiaenai  hactcnns  obserTatum.  VergL  CopiaUmch  du  JJmwpiUi» 
nr.  909.  m.  310. 


Digiiized  by  Google 


1323  — 


1327 


roado  dieimus  et  interpretamnr,  prebendas  s«p«diclts,  que  ncul  preladum  est  de 

comrauni  minislranlur,  debcrc  omni  tempore  secundum  slalum  suum  et  pro  parte 
prebendam  qiiamlibet  contingente,  cum  prebendis  canoniailibus  in  quibuslibel  obven- 
Uonibus  mioueri  et  augeri  el  specialiler  se{)edicUtä  regia  et  capellani  cpiscopi  pre- 
•  bendos  in  piresiaiioii«  Meeplione  solidi.  de  quo  premittilur,  illis  rt»tt  coequaii. 
datdm  15  kalendra  juIÜ  anno  domini  millesifflo  treoentesimo  vicesimo  tertio. 

B  «w  MU.  Bu.A.9  MM  Cfalfat.  JiKÜrifi  «an  «mrSaiii  im  irtmJaMtmtdtrt»  ü» 
Pgfiit  CoptälMk  4i$  IhmeßfUeU  «r.  8U. 

318.  Johiumos  XXII  pypu  Ruodulfu  nulu  Ruüdulti  de  Wulzliuol  providct  de  cano- 
>o  nicalu  ecclesie  saucti  Thome  Argentineusis.      dalum  Aviuioue  15  kalcodas  decembris 

anno  10.   1325  Nowmber  i7  Aa^nöh. 

Aus  Vatik.  AkUn  Nr.  591  (Reg.  i^U  fol.  15»}. 

319.  Johannes  XXII  papa  Brboni  nato  nohflis  viii  Johannis  dicti  de  Kageoedi 
providet  de  canonicatu  ecelesie  aancti  Pietri  Ai||;eatinensis  et  de  prebenda  vacalura. 

u  «sedia  aposlolice.»  daiam  Avinione  9  kalendas  maji  anno  11.  J327  Afril  23 
Avifnon. 

Ju»  VtHOL  Jktut  irr.  8M  (Ba§.  88  foL  312). 

320.  C.  j.  c.  A.  Burcardus  nalus  quondam  Burcardi  dicti  Erbe  inililis  Arg. 
per  cooseusum  Rcinboldi  dicti  liutielin  senioris  militis  Arg.  curaloris  sui  locavil 

«  Gonrado  dick»  Winlerlinger  magislro  oerdonun  Arg.,  R«nboldo  diclo  de  B&nie, 
Johanni  dicto  de  Vessenheim,  Golaoni  diclo  Smt  et  Sbdino  diclo  Schenke*  cerdo- 

nibus  Arg.  conduceoUbas  sibi  el  illis,  qui  societatem  habenl  ejnadeni  artificii,  in 
vulgari  die  den  einunp  hanl  an  demselben  anlewerke,  lobium  nuncupalutn  die 
rinlsulerlObe  cum  omuibus  edificiis  deüuper  cdiGcalis,  sitis  Juxla  malcellos  novos 

»  a  parle  anterior!  infira  pralee  ex  im«  et  ex  parte  altera  lendunt  nf  den  langen  helre 
ibidem  unde  ndient  sft  gegen  der  betten  et  ex  parte  porteriori  tendnnt  super  Hdntie- 
linnm dictum  Well^er  A^^^,  in  empbiieosim  pro  annuo  censu  quatuor  librarum  et  deceni 
soHdornm  den.  .Vrf^.  solvcndu  in  vigilia  nativitalis  domini  quovis  nnno,  ita  tarnen,    ote.  M 
si  coiiductures  seu  üucceüäureü  iu  ipso  arlificio  iiniversi  anno  aliquo  termioü  preaolato 

«  in  solucione  census  existcrent  negligeoles,  quod  tunc  localor  vel  hercdes  possinl 
auotoritate  propria  mtrare  hospicia  oonduolomm  et  in  eiadem  capere  pignora  ralione 
census  ncgiecti,  quodque  locatori  licitlim  Sil  eosdem  heredes  seu  succe^sures  in 
diclo  arlificio  tiniverso.s  invadero  et  occnpare  judiciu  spirituali  el  secuUiri  et  sine 
jüdiciu,  i|tiousqtie  pleno  satisfacUun  l'uiTil  de  censu  neKl<'Cfo.  V.  Er.  1.  M.    acium  16 

»ft  kaleiidas  s-  plcmliris  a.  d.  i;527.  liujns  luslnuoenti  sunt  2.    1327  Auifu^l  17, 

A  aus  Siraßb.  ,Ve.  A.  Geibersunfl  or.  mb.  c.  tig.  jftHd.  ddajfia, 

•j  diclo  Schenk«  m/  Matmr. 
IT,  t  » 


^    i^.o  i.y  Google 


m  1327  -  1328 

321.  Oflicialis  curie  Argeiilitieiisis  iiolum  facil,  quod  Jobannes  diclus  Kusoll 
senior,  caiiotiictis  ecclesie  snncti  TliorrK^  Argentinensis  idemque  cnstos  ecclesie  Rynau- 
gensis,  Juhaooeä  capellunus  quondaiu  duuiini  Ileiurici  de  Dicke,  porlarii  ecclesie 
Ai^gentinenais,  el  Conradus  prebendarius  de  lleiaCersbeim  prebendarii  ejoadem  eocleaie 
Argentinensis,  executoraa  taalamaali  predicü  Heinrici*,  bona  apedficala  «mm  peeunia  * 
ab  Ileinrico  relicla  nomine  ejus  empta  allnri  Capelle  soncli  Andrer  ccolesic  Argenli- 
oensis  Iradiderunt,  ila  tarnen,  quod  eadem  bona  nomine  sacerdotalis  prebende  perpelue 
eidem  altari  alliaeaDl.  cujus  prebende  coUatio  post  mortem  ceu  cessioacm  Eberbardi 
dicti  Zarta  nunc  sacerdolia  per  dielam  Hainricuin  ad  allara  depulali  de  gratia  domiDi 
Gonradi  de  Kirelcd  Iheaattrarii  eodesie  Argenlinenaia  ad  dominom  oarie  clanslralis  i» 
quondam  Heinrici  de  Dicke,  aite  id  vko  diclo  Mi'instergasse  ex  oppoaUo  doranadicte 
Scbarpfeneckp,  devoh  ;itnr.  sncmlos  omni  die  in  predicio  altari  missam  peraget,  in 
qua  Ileinrict  predicti  et  parenlutn  siiorum  memoriam  babeal,  posl  mUsain  vcro 
sepulcbrum  Heiorici  cum  aspcrsionc  aquc  benedicle  viaitabil  el  ad  diatribulionuui, 
qae  fiunt  preaenlibua  in  cbnuo  eccleaie  Aiy^ntineosia,  portioiiein  «qnalem  cum  aliia  m 
sacerdotibua  ohori  aimilea  prebendas  babcntibns  admillendus  est.  in  quaram  dislri- 
butionum  recompcnsam  sex  lihrns  dtMiariorura  Argcntinensium  ad  chonim  fKJclesie 
annis  singulia  minislrahil,  ila  lamen,  (|iu.k1  qualuor  iihre  in  aimiversurio  ileinrici 
preseotibus  in  choro  dislribuantur,  relique  vero  due  librc  diälribuuulur  ad  feslum 
corporis  Gristi  per  Heinrieum  inalUulom.  saoerdos  eliam  deeano  ecdeaie  Ai^en-  to 
tiucnais  obedientiam  Aciat,  qoemadmodum  alii  de  choro  facere  consueverunl,  con- 
sensu  Gebbardi  prepositi.Walrami  de  Veldeutz  decani,  Conradi  de  Kirckel  tbesaurarii 

et  cnpitiiH  ecclesie  Argenlinensis  quoad  premissa  plcnius  accedenle.  bona  sperificafa 
Sita  sunt  in  bauois  villaruni  Ergersheitu  apud  loneuUeim  el  Bledensbeim,  Doroltz- 
beim,  opidornm  RodfSbeini  el  Ehenham  auperioris.  aigfllttm  enrie  Argeniioenais  » 
est  appensum.      actum  9  kalendas   deeembria    anno   dotnini   1327.  i397 
NnmUr23. 

M  «K«  MeOtr  Codes  fil,  2*  bi»  4*.  Eintraf  von  ^kUkuitiger  Btmi. 

322.  JoliainM's  XXII  pnpa  Heinrico  nalo  Jobannis  de  RapulUslem  providet  de 
canunicalu  eccleäie  Argenliuenäiä  el  prebeoda  vacalura.  «ex  lue.»      dalum  Avinionc.  «> 
15  kalendas  rebruerii  anno  12.   1388  JoHnar  18  AtigM». 

Aua  Vota:.  AkUn  Ar.  95»'  (lieg.  66  foL  ö»). 


Nicolaua  V  papa  Johanni  diclo  Surlin  aubdiacono,  nalo  qaondam  Wemerii 
de  Friburgo  civia  Argentinensis,  canonico  aancti  Mariini  in  Columbaria  BasUienns 
dioceais,  canonicaturo  aancti  Martini  in  Columbaria  confert.      datum  Rome  apud 


I  Vtrsf.  4ai  Tookumt  Biinrkko  vom  IHeke  vm  sm  Jmmr  U  i.  ÜB.  III,  2»  nr,  95». 


Digitized  by  Google 


1328 


105 


sanctatn  Mariam  de  Äraoeti  5  Icalendas  juiiü  pontifiealus  anno  primo.'  i32$  Mai 
28  Mom  St,  Mitria  m  AraeoeH, 

Jm  Fofft.  Akte»  Jfr,  1019  (B«g.  116  Ibl  5?^. 

324.  Niculaus  V  pap  Juliauiii  uato  Juhauuis  dicli  Cnsluni  de  civitale  Argeu> 
>  lina.  canonico  ecclesie  sancti  Pelri  ArgenUnensis,  oanonioalum  diele  eccieaie  coDferl. 

dairnn  Rome  apud  sanctam  Mariam  de  Araceli  pridie  lialeadas  juaü  pontificatus 
Bimo  1.*  i328  Mai  3i  Rom  8t,  Maria  «»  Araeoeli. 

Am  Vtttk.  JlOm  Xr.  iOM  (Itof.  118  foL  114>. 

325.  Kicolaoa  V  papa  Wilidmo  de  Blnemeler  ArgenUneDsis  diooeaia,  canonioo 
M  regulari  monasterli  anicti  Harbogasli  ordinis  aandi  Auguatioi  ejuad«m'  diooeata, 

cononicntum  et  prcbendam  in  diclo  moiiaslerio  conferl.  daluin  Rome  apud  sanctam 
Miirinni  de  ÄraceU  kalendis  junii  ponüficaliia  aano  1.'  13^8  Juni  i  Rom  St.  Maria 

in  Araeoeli. 

Jm  r«lft.  AkUm  Nr.  lOM  (Btf^  U8  fi»L  118). 

»  3t6*  Nioolaus  V  papa  Philippo  langravio  canouico  ecclesie  Argentinensis,  pre-^ 
posito  sancti  Petri  et  Ihesaurario  sancli  Thorae  diocesis  Argentinensis  mandaf,  ut 
unus  vel  duo  eonirn  Agnelem,  nalam  Nicolai  dicli  Stimf!;e  Argentinensis  diocesis. 
puellam  lilteralam  m  couvenlu  monasteni  sancti  Jhoannis  apud  canes  e&tra  niuros 
Argenlinenais  dioeesia  ordinis  aaiicti  Auguatini»  ai  sit  idonea  et  aliud  oaDonicum  non 

M  obaialät,  ut  deaideral  iUa,  ree^  faeiant.  datnm  Rone  apnd  aancUnn  Manam  de 
Araceli  kalendia  junii  pontifioatus  anno  1.  S328  Ju»i  1  Rom  St.  Maria  i»  AraeoeH. 

Am  VaOL  Aken  Nr.  mt  (B«f.  118  fbL  IIS). 

3S7.  G.  j.  c.  A.  Bureardaa  anniger  nalua  quondam  Boicardi  Brbonia  militia 
Arg.  veodidit  abbaliaae  et  couTeutui  inonasterii  a.  Cläre  i.  m,  A.,  Johanne  diclo  Hell 

»  procuralore  et  fratre  Heinrico  monasterii  eonverao  presentibiis  el  de  pecunia  persou- 
arum  subscriplarum  in  rcmodiuni  animarum  suanim  depulata  emenlibus,  reddilus 
annuos  4  Ubr.  el  10  so),  den.  Arg.  super  lobio  cerdooum  ex  opposito  novi  maccellt 


I  Eodem  die  pap»  Jacobo  uncti  Nicholai  in  c&rcere  TnlUano  canonico  et  cameiario  rao,  tiieMonno 
■■BCtt  F«tri  ftaiiliMlia  «if Itatia  ac  thocaorario  ai  «wtori  MMCti  TbonM  Argntfanona  dntlti»  «od*- 
M  nirnn  execntioupm  snper  preJictis  matidat. 

•  Eodem  die  papa  Thilippo  Uiugravio,  canonico  eock&ie  majons  Argeiitiucuiiis,  et  caulori  ccclcsio 
sancti  Thome  de  Aigentina  ezecntionem  predictoram  mandat. 

s  Eodam  die  pap«  Philippo  U«gnno  oanonioo  aoelaai«  ArgastiiMiMia,  pnpocito  nuiGti  Patri  «t 
Ibwawario  wncti  Tbona  Aisanlinnaia  dinoNia  •■eeatiMitn  pNdiclontm  madat 


Digrtlzed  by  Google 


IM  1328  —  1329 

canitficam  silo'  pro  precto  90  libr.  deu.  Arg.  A  1.  rendilor  Bssrruif  per  juramenluin, 
reddilus  prescriptos  esse  proprios  el  non  dolales  nec  nlli  obiioxios  et  sc  in  oisilcui 
quondani  Ricliwino  diclo  Korner  avo  suo  nialerno  successissc.  condiciones  sunt  hee 
vidclicel.  quod  munaslerinm  de  reddilibus  prescriplis  30  sol.  deu.  Arg.  iu  auniversario 
qaondam  Burcardi  dicli  de  M^lnheiro,  ftatris qaondain  Johannis dicti  de  Mälnheim  an  RinU  s 
bArgetor  civium  Arg.,  item  duas  libr.  den.  Arg.  in  anniversariu  quondam  Burcardi 
filii  iiiiluraiis  (juiniiiiim  Joliatinis  |>ri-iii<-ti  fralribus  minoribns  dotuus  Arg.  singtili^ 
niiiiis  truiliTt'  ti.'iiruhir  ilu,  ([tuul  ("ratres  fiiele  donius  dtio  iiiini\ ers.iria  periifi*'re  lone- 
aulur  i{iiO(l(|iie  pecunia  depulala  ad  inenäum  fratruni  pru  pielancia  in  cominuni  cedere 
debeat*  residais  vero  reddilibus  unius  libre  apud  loooasterium  s.  Ctore  remaosuris  w 
tla,  quod  in  qaoUbet  annivenario  10  aol.  cedere  debeant  ad  mensam  dominarum 
pro  uberiori  refectione.     dalum  13  katendas  januarü  a.  d.  1338.  i3S8  Jkeemktr  20. 

8  um  StnM.  SL  iL  Oarbumnft  «r.  mb,  «.      fe»d.  idaptt. 

828k  Johanne«,  Dekan  des  Stiftes  zu  Mainz  and  Hilter  Harlmann  von  Kronen* 
berg,  Burggraf  von  Starkeabarg»  erklären,  dass  sie  auf  Eitlen  der  St&dle  Strassburg,  ■» 

Spcyrr,  Worms  und  Oppenheim  vom  Erzbisebof  von  Trier,  Pfleger  des  Stifts  zu 
iJainz,  bfvolhnnrhligl  siiui,  den  Zoll  zu  GenHliriiii  iiiiil  Caslr!  zu  erlassen.  .\uch 
geloben  sie  für  ihren  Herrn,  dass  er  deu  von  den  geuauuten  Studien  beschworcucn 
Frieden  »u  adkirmen  helfen  soll 1339  an  des  heiligen  cruses  tag  als  es  fiudeit 
wart.   i3Si9Mai3.  m 

Jim  Boo$  üb.  d.  Stadt  Worwu  II,  ItiO  nr.  230  nach  dem  Or.  •'.  Womitr  St.  A.  nr.  119. 

329.  Bürgermeister  n>id  h'tUh  ton  Freiburg  beurkunden  eine  WillttnissttßHntf 
ikt«M  BMrgtrs  de*  Mitiers  Stephatt  Sirmtglsr  fSr  snnt  Frau  Zmm,  Tochter  ie» 
terstorinen  Slraßiurfer  RUten  Nidmu  Zorn,  1399  Jmti  17  FrHtur^. 

Wir  Suewcli  von  Wisenegge  ein  riller  hurgei tuet!«ler  und  der  rat  vuu  Fitburg  u 
t&n  kant  allen,  die  diaen  brief  aehent  oder  hÖrent  lesen,  das  her  Stephan  Str&ffer 
ein  riUer  von  Frihui^  unser  buiiger  bei  gegeben  ze  einem  rehten  widemen  mit 
wissende  willen  und  pphollunge  Johannes  des  Slr^»ffers  sines  bröder  fro  Lenen,  hern 
Niclawes  Zornes  seiligen  Iholer  eines  rillers  von  Slrüslnirg,  siner  elichen  wirtitinen 
zwei  hundert  marke  silbers  luters  und  luliges  des  geweges  von  Frihurg  für  die  zwei  lo 
hundert  marke  Silbers»  die  er  ir  gdobette  se  einem  videmen  uf  Nftoburg  und  uff 
allem  dem  g&te  untl  gelte»  SO  darsft  bAret,  swie  das  generomel  ist,  und  also  das  die 
Torgenanicn  zwei  hundert  maike  Bibers  suUenl  sio  des  selben  hern  Stephanes  eigen 
und  der  vorgenaiilm  fro  Lenen  siner  wirlinnen  widemen.  und  hei  er  ir  öch  den 
widemen  vor  uns  gevertiget.  alse  man  einen  widemen  billich  vcrligen  sol.  dii  vor-  m 

»  Vergl.  nr.  äJO. 

•  Fciyi.  ÜB.  II,  4SÖ  Mm.  S. 


Digitized  by  Google 


1320  — 


1  330 


107 


genanle  fro  Lend  het  öch  die  vorgenanlen  zwei  liunderl  murke,  alse  es  davor 
bescheiiltMi  genainel  niil  wülen  und  gehelle  hem  .loliHinii  s  Zurnes  eines  ritlers 
von  Strasburg  ires  anerstorbonen  vogcles  für  die  zwei  hundert  ninrki^,  dir  ir  der 
vorgeoanle  her  Ötepbau  Slröller  gebbele  zü  einem  wideuien,  unde  sol  dcb  du  vor- 

i  genante  fro  Len«  die  voiigeiiaiileB  swei  hundert  marke  silbera  nauen  unde  niesaen 
in  widemea  wise  und  nach  widemes  rehte  nach  der  atette  rebt  und  gcwonheile  von 
Strasburg,  alse  es  davor  bescheiden  ist.  es  ist  öcli  berette.  wer  es  das  der  edel 
unser  herre  grnvp  Cünrat  herre  -le  Frihtirp-  oder  sine  erh^n  Nnnbnrg  das  vorgenanle 
gilt  uud  das  dar  zii  höret  wider  kötte  unibe  den  vorgenanlen  hern  Slephaneo 

10  und  Johanaen  einen  hrftder  oder  ir  erben,  daa  man  denne  von  dem  güle,  da  milte 
ea  wider  gek&ffet  wirf,  awei  hundert  mairlie  ailbera  dea  vorgenanten  gewegea  aol 
l^en  an  einen  biderben  man  ze  I'riburg.  an  dem  man  ain  aicher  si,  und  süln  &cb 
dio  vorfjf'nanti  ii  zwei  liuiiderl  iiuirkc  lipen  in  widemes  wisc  and  in  widemes  rehte 
nach  der  äletlc  rcht  unde  gewoniieit  unze  an  die  stunde,  das  es  geleit  wirl  an  eigen 

ti  oder  au  erbe  in  Brisgdwe  mit  ir  beider  früude  willen,  unde  ist  öch  der  vorgcnaate 
her  Stq>han  daa  üchuldtg  ze  t&sde  fAr  aicb  unde  für  alle  aine  erben  aoe  alle  geverde. 
nnd  aul  denne  aber  das  gfil,  das  mit  dem  S'-lbon  silber  gekftffel  wirl,  aber  ligen  in 
widpmf-s  wisp  nach  dt*i'  stelle  reht  uiui  gewonlieile  von  Strasburg,  alse  dicke  es  sioli 
endert.  alse  davor  ^vschriben  stal,  ane  alle  gevcnie.  «"tch  ist  horettf»,  were  das  der 

30  vorgenante  her  Sle|)liun  und  tro  Lenc  sin  eliclu^  wirlinne  von  einander  kernen  uud 
bi  einander  nit  enweren,  swas  gfttes  es  ai  ligendes  oder  varndes  verwtdemet  oder 
nnverwidemet  iegelichea  ift  dem  andern  brabl  h^  daa  ime  daa  ganslicb  volgen  aol 
und  es  nuzzen  und  niessen  sol  unze  an  die  stunde,  das  si  wider  lesammene  koment, 
ane  alle  geverdt».    Imnther  ?.c  ««inem  urkünde  so  hoben  wir  dnrcb  der  vorpenanten 

tt  aller  bette  beidenthalp  uaserrc  stelle  gemeine  ingesigel  gebenket  an  disen  bnef  ze 
einem  urkände  dirre  vorgeaebribeaen  dinge,  hiebi  waren  dise  genüge  her  Cflnrai 
Dieterieh  Sneweli,  her  Sneweli  Bernlape  der  aehnltheiaae  von  Fribnrg,  her  Jobannea 
von  Munzingen,  dem  man  sprichet  der  Romer,  her  Kozze,  hern  Burcliart  Meinwartea 
seiligen  thnlerman,  her  Johannes  Sneweli,  dem  man  -l  »  spricbel  der  Gresser,  her 

30  Üietericl»  von  Wiswii,  iier  Johannes  der  Turner  ritlerc.  Wallher  von  Valkenstein, 
liiltebraDdes  sun,  Jobannes  von  Valkenstein,  Otteman  von  Keisersberg,  H&dolf  der 
Turner,  Volmer  von  Uunaingen,  Bödolf  Geben  and  ander  erbera  läte  gendge.  dis 
geaebach  und  wart  dirre  brief  gegeben  xe  FribuT);  in  dem  jare,  do  man  aalte  von 
goltes  gehüiio  drüzehcii  hundert  jar  und  nAn  und  sweniegjar  an  dem  neheaten  aam* 

M  mestsgc  nach  dem  pbingeslage. 

K  aus  KtirisniJf  r  Grn.  L.  A.  Tw.  BrcJignnir  Arelüfe,  Fnibnig,  Haintiadw  or.  wt.  c. 

»ig.  jfend.  (Stimlie), 

330.    Jobannes  XXil  papn  episcopo  Argenlinensi.      «quia  sicnt  noviter  inlellcxi- 
iiius,  Ludovicus  olim  Bavarie  dux  et  discorditer  in  regem  iiomanum  electus  ad 
40  parlea  Alamanie  ae  oonferre  aeo  illuo  suos  dealiaare  offieialaa  viearioa  et  miniatn» 
djaponU,  ut  suia  arroribna  et  hereaibua  fidales  partium  eamndem  inficere  ac  eorum 


Digrtized  by  Google 


198 


1330 


exaurire  subslancias  valeat,  sicut  bona  illorum,  qui  sibi  obediverunt  in  parlibus 
Italic  devoravil,  propter  rpiod  eoruni  nunniilli  ipsius  Ludovici  jugo  lyrannico 
servituUs  excusso  ad  devoliunetn  redierunl  eccicsie  el  redire  quam  plures  alii  se 
disponuDl,  Doa  cupientes,  quod  dilecli  filü  oitcs  Argpsticeose*  «Uique  fideles  luarnm 
cmtaUs  et  diocesis  Rnimanim  sttarom  perieulis  el  rerum  dispeadiis  pitc«v«re  atadeanl  » 
ia  hac  parte,  prefalis  civibus  Hieras  super  hiis,  sicul  in  eis  inlueri  plenius  polaris,  dirigi- 
mus  oportunas.  quocirca  fralLTiiitül-  in  luam  requirimus,  quatenus  eisdcni,  de  quibus 
lue  circumspectioni  videbitur,  pt-riculä  hujusmodi  necDoii  peoas  varias,  quibus  diclo 
Ludovico  suisque  sequacibus  adhererenl  se  dampuabililer  involvercul,  exponerc 
ooD  ommiltens  ipso«  ad  eadeqi  devtlanda  pericula  inducere  atudeas.»  datuna  Ad&ione  i« 
16  katendas  februarii  anno  14.   i330  JäHMM'  17  Ätifium. 

Aua  Vatik.  Akten  Nr.  1249  (Reg.  115  fol.  161,62). 

331.  Jobanncs  XXII  papa  Unponi  comili  de  Bockcg  el  Ulrico  de  ordiue  Iler- 
cmifRnmi  sancli  Augustini  poeiiiteticiario  suo.     «voslnsi  receptis  Ütoris  dpvolioueiu 

et  diligeiUium  vestram  circa  nuliiicalioneni  coolenlorum  iu  eisdeui  lileris  udbibilam  u 
oommendamus,  voa  acire  volenles,  quod  .  .  Uagantinciisibiis  el  ArgenliDciuibas 
civibus  aeribimiu  super  ds,  intendentea  civitatibus  alna  earum  partium  oeleriler 
scribere  pari  modo,  quocirca  prudcntiam  vcslram  rogamus  atlencius,  qualeous 
sicul  laudabiliter  incepistis  apiid  epfscopum  el  cives  Argentinenscs  ac  alios  earum 
partium,  de  quibus  expedirc  videbilis,  insislalis,  ul  super  rcceptionc  vcl  obediencia  w 
LudoTtci  de  Bavaria  ^eliei  et  seismaltei  seit  suorum  aequacium  non  perniittaiit 
quorumeunque  scrpentiDis  suggealionibus  aeduei,  aed  podus  eoadem  velul  pesti- 
feros  abiciant  el  repellant*.  datum  Avimoae  12  kaleudaa  februarii.  [t33Ü{  Janwar 
Iii  Avignon, 

Amt  rmHlL  MUm  Ufr.  2««7  (EUg.  115  foL  1M)l  M 

332.  Markgraf  Rudolf  von  Baden  rersichcrt  die  Stadl  Straßbnrg  dafür^ 
daß  iir  Bürger  Claus  Zorn  teehf  «einer  IHener  gefangen  naAm,  ihr  keinerlei  iSeiaden 
$«ßgeH  s»  «^len.   i330  April  16  Reihnietf, 

Den  erbereii  und  bescheidenen  bcrren  hcrn  Eherlin  von  MAlnlieim  dem  meisler 
und  dem  rate  von  Strasburg  embielen  wir  triargrafe  Riidolf  von  Baden  genant  llcüse  m 
unaeten  gri^z  und  alles  g&l,  also  her  Claus  Zurn  beru  Iluges  Zornes  suo  äwcr 
bArger  unaerre  diener  uod  unsers  ganodea  secbae  gevsngen  bat»  die  er  höh  geaut- 
wirlet  hat,  und  wände  das  Bi  andere  li&lc  angehortenl,  alse  ir  uns  gescbriben  hant, 
und  ir  uns  die  .sellicii  tnisere  knechte  und  diener  liJig  wcllcnl  lassenl,  si  und  ire 
guter  genlzliclic,  une  ein  pferl,  das  einer  uwerre  burger  für  sin  bebabet  hat,  swennc 
wir  i!ich  unseren  troslbrief  ssDlent,  da  trösten  wir  iiicb  mildisem  gegenwirtigeu  briefe, 
das  wir  Dodi  unsere  dienere  noeb  nieman  von  unsaren  wfigen  Adi  Awereo  bürgeren 


Digiiized  by  Google 


1330  190 

noch  der  attt  ambe  die  g«tat  deheinen  sobaden  noch  ungemaeb  niamer  gelQji  ane  alle 

geverde.  und  donimbe  zi'i  einem  waren  urkände  so  lian  wir  unser  ingesigel  gehenkel 
an  disei)  hrii'f.    der  ist  geben  ze  Holenberg  an  dem  nechslfri  intnjda|;i"  nacli  usgander 
oslerwochcQ  des  jars,  do  mau  zalle  von  goUes  gsburlc  drizehen  hundert  jar  darnach 
B  in  don  dristga^m  jave. 

S  nns  !?trtißli.  f?t.  A.  AA  8i.  or.  mb.  c.  $ig.  pend.  laeso. 
Damach  Fester  Reg,  d,  Markgrafen  v.  Bade»  w.  8&8. 

333.  Johannes  XXÜ  papa  Conrado  de  Kirkel  canouico  el  thesnurario  ecclesie 
Argenlinensis  ronfirinat,  (jiiod  e.v  pelitioiie  HerÜioldi  episcopi  Argentiueiisis  eonliiienle, 
to  laok  ex  älululu  ecclesie  Argenlineusiä  ({uam  de  anliquä  consuctudine  epiäcoputn 
ArgeDtineDsem  UDum  es  «anonida  ipsius  eecleflia  teneri  in  o0ieialeni  Argenlinenaem 
conalUuere  el  atiam  aaaumere,  ofBcialis  exislal  Argenlinenais.  datufn  Avinione  15 
kalendaa  maji  anno  14.  13^  April  17  AvignoH. 

Am  FoMt  mm  Xr.  1394  (R«g.  M  tt.  1177}. 

•»  3^54.  Joljannes  XXII  papa  episcopo  Argentinensi  gralias  ogil  de  summa  1000 
Uurenoruiu  auri,  quam  per  üenricum  Uhsscn,  ciencuui  el  nuueium  suum,  tecil  potili- 
fid  in  aabsidium  ejus  el  ecdeaie  Romane  oaeattHaliiin  ulique  grandium  presentarL 
daium  Avinione  13  kalendas  maji  anno  14.   1330  AprU  W  Avignoh, 

Am  Yattk  Akte»  Nr.  1300  Reg.  116  fol.  160). 

»  335.  Jol  amies  XXII  papa  consules  nifi{>;islros  civium  consiliuni  el  commune 
civitatis  Ari;enl m  nsis  r\liorlalur,  quatiuus  in  üde  el  devotioQe  coQälanles  el  strenui 
persistanl  scituri,  quud  ipse  el  ecclcsia  sancta  Romana  sibi  et  fidetilma  aBte  adverami 
adamatieoa  et  hereUcoSj  quoram  potendam  et  auperfaiam  in  brevi  enerratunia  dt 
alliadmus*  aadalere  divina  gralia  suffragunte  inlendanl.  «clarcl  in  conapeclu».  dalum 

n  Avinione  10  kalendaa  janii  anno  14.  1330  Mai  23  Avifnm^ 

Am  Vatik.  AkUm  »r.  im  (B«g.  116  feL  II7S«). 

336.   Johannes  XXII  pnpa  episcopo  Argeutmensi  concedit,  ul  ccclesiam  saacli 
Marlioi  Argeulinensem,  que  ei  preserüm  cum  in  civilate  Argenlinettd  moratur  eal 
multum  aocomoda  el  etiam  oporluna.  pro  eo  naxime,  quod  pro  defendone  bonorum 
w  el  virium  ecdeaie  Argenlinenaia  multa  subit  onera  «pensarum,.  uniat  menae  aue. 
dalum  Avinione  kalendia  augnsli  anno  14.  1330  Auput  1  Aviffnom. 

Am  VatiL  Akie»  Nr.  ISGii  (Reg  94  or.  1033). 


Digrtized  by  Google 


900  1330  —  1331 

337.  Nicolaus  ciislos  ecclesie  Tliome  Arg.,  Rwlinns,  Midiahel,  Älberliis 
niilites,  Johannes,  IlüiKelinus  el  (Tüssrlinus  .irnii^'ori  cl  EUekiitdis,  lil»eri  «inondöin 
Alberli  Hueleuderliui  mililis  Arg.,  cum  pater  eonim  qiiondam  m  sua  ullima  volun- 
täte  insliluerit  prebendam  Mcerdotalem,  eaadem  iastUannl  in  eocleaia  b.  UarÜni 
AiiSeiitiiiensis  in  boDorem  s.  Katherln«  Virginia  et  eandem  conferaot  Nicoiao  de  » 
Weslhoven  prcsbitcro  Arg.  collniio  prebetide  erit  apuil  Heniorem  faniilie,  tarn  inasculiun 
(juam  fominam.  rcdditus  prcbende  siti  suiil  in  Kppfiche,  Bruomat.  Joli;ifinp<?  Cinslerlit» 
rector  ecclesie  s.  Marliui  cousenül.  sigilla  cur.  Arg.  el  recloris  sunl  appensa. 
datuni  2  idos  novembris  a.  d.  1330.    1330  Novmier  12. 

K  ans  KarUruher  Gen.  Land.  Ärch.  cop.  chart.  tec  XV.  (SchitUe)  lu 

338.  Johannes  XXII  pnpa  camerarium  etc.  cl  univcrsilalcm  civilaliä  Argenlin- 
ensis  liurlalur,  nt  seeuin  et  cum  aliis  tidelibus.  de  quibus  expedirc  viUelur,  sedule 
irocleol  el  ordinent.  que  ad  didandttm  Lttdovid  danina»duni  propoailym  eognoverint 
opporluna.  Ludovieua  enin  non  oeasat  vias  ac  nodos  querere,  qualiter  conlra  fideles 
preserlim  AJamannie  partium  virus  cfTundat  sue  iiequitie  ipäos(|ue  in  ciKjrum  devia  u 
pertraliat.    datumAviai(Hiel4  kal«iida»februarü  aaoo  15^.  1331  Janrnr  19  Acignen, 

Jm  Foift.  Jitem  Nr,        (Itog.  11«  foL  \m  wnH  Ott  MMerUfirte»  /afeiwdMrmf  im 
.   Ytiiß.  Nr.  1431. 

93$.  Johanne«  XXII  papa  Henric»  ardiiepiaoopo  Maguntino,  Berlholdo  Argan- 

tinensi,  Rudoipho  Constantiensi,  Johanni  Lingonensi  episcopis,  adminislratori  ecclesie  m 
Basiiiensis  el  communibus  Magunlinensi,  Arf^entinensi,  Basilieiisi,  Frihnrgensi  Ulri- 
cuto  de  Lcniiüeuburg  ordiuis  Heremilarum  saucü  Auguslini,  poenitenliariuta  suum 
ad  eas  partes  beneplacHo  suo  sa  conferenteni,  qut  cerlaa  Uteras  apostoli«*  tobet 
presenlare,  quas  Ulis  dirigil  papa,  propenains  commendal.  datum  Avinione  10  ka- 
lendas  febniarii  anno  15.  1331  JmMr  23  Aviffno».  t» 

Jm  KoMb  Aktm  Nr.  vm  (Rtg.  IIS  foL  1€6)  mit  dar  mmmitm  Jakruittirmv  WO, 

34tf.  Gosse  Slunn  und  Johannes  buman,  Burger  von  Strassburg,  erklären  auf 
Bitten  der  edlen  Junker  «Hartmannis  und  Ülrich  Richarlis  von  Rawnhuaen,  hem 
Dietheriebis  seligen  s&ne  von  Baseahnsen  gebrAder»  sich  schuldig  bei  dem  Eide,  den 

sie  darum  geschworen  haben,  den  genannten  Brüdern  und  ihren  Erben  wieder  zu  «» 
verkniifen  «Westhus  das  dorf  bi  Bencvell  in  Strazhiirger  hischirnn  gf^Irgpn,  Ivvinp 
und  ban,  gerihle,  läte,  dieosle,  herber^  en  und  öch  betten  des  selben  dorihs»  für 
30(1  Mark  Silber  oder  zur  HiUle  filr  100  Mark.  Ow  RQdekaufmnss  aber  stattfinden 
ntfw  1  jeweils  vor  Lichtmeas.  Der  jährüdie  Ertrag  wird  nicht  an  der  Kaufsumme  angerechnet. 


*  la  «nadem  atodaia  pap«  eanccarinm  «te.  et  uiiTenitattm  dvitatii  Ibgnutin«  bortatar  «le.  u 


Digiiized  by  Google 


1881-1382 


901 


Sie  geben  denen  von  Raseabnsen  als  Borgen  «Rftlin  Rftlenderlio,  Eberliu  von  M&ln- 
heiai  riltere»  Hag  Sturm  und  Johannes  V6ltsohe  borger  von  Strasimrg.»  Die  Aassteller 
und  Bürgen  siegeln.  «Gegeben  an  der  millewochen  vor  senile  Michels  läge,  du 
men  znlto  von  gocs  gebftrle  dritteben  hundert  Jar  und  ains  und  drisig  jsr.  i331 

»  Scpiember  25. 

K  mt  KmUnihtr  Qtm,  L,  A.  ar.  wi.  t.  8  tUg.  pmd.  ddtftk.  (SehM»^ 


Sil.   «Johannes  der  junge  herre  sft  Rspoltstein»  geloht  dem  SchuUheissen.  dem 

Meister  und  Kalb  ku  Colmar,  hundert  Mark  Silbers  und  hundert  Pfund  ßaselor 
PfHimitfc  zu  Slrassburg  «HAekeline  !>avides  seUgen  sun  eins  Juden  von  Slrusbnrg 
>o  und  trOwe  Trineu  sinre  wir(in>  bis  zum  nächsleo  zwölften  Tage  zu  entrichten.  l'Si'4 
an  UDSerre  vrAwen  ahende  in  der  fasten*.  Mmrt  94. 

Am»  BappotttL  UR.  1,  3fl3  «r.  43S  MC*  Or.  i.  Colmar.  St.  A.  CG  lS3i— 186& 


■  Unter  dewuMtm  JkOtm  ^Mbt  Markgraf  Budolf  wm  Baden  Herr  tu  Tfortheim,  seinen  «1ni1«i> 

Orof  V!r:''Ji    vfrH  Wtrttrtiherij.  ron  JrrMni,    rinrm  Juden  zu  StraMiurg,  und  seüifr   Geiifu',  h.;ff  um 
^  JMO  Ff  und  Heiler  bü  tierahn  Tage  nach  Ostern  tu  ledigen.  A\u  Feeler  tiefen  d.  Markgrafen  v. 
BfOrn  nr.  aar  soel  Or.  i  Atat^fwlcr  ».  A. 


VI,  I 


Digitized  by  Google 


ZUSATZE  UND  BERICHTIGUNGEN. 


BAND  I. 


1.  SHte  1,  Anm.  1:  Dfr  Ori  Species  in  comilnln  RHrgen.sc  ist  d^'r  Ort  SpUz 
am  Tkuuer  See.  Er  mrd  la  dem  Tesiamehl  Bischof  Ueddo  s  ton  HlraÜbHrg 
{Scköpfl.^  Als.  dipL  «r.  34)  Spiels  in  Ai|pMiwe  ^etuaaU  und  9h  SkiUAurgiseh 
iefticAnet.  DU  Oren*«  tmUeken  dem  Äargt»  und  im  eomiUihu  Pipineex.sts.  der 
irit  der  Mitte  d''s  !0.  /aArknuderts  Bargensis  yenanitl  wird,  ist  nicht  recht  klar. 
Im  Chronictm  Ebers  Keimense,  das  die  gefniarkte  Urknnde  hfrcits  kennf.  heißt  der 
Ort:  Species  uUra  Ararim  in  coinitatu  Barga.  iro  nnter  Araris  nicht  dte  Krgers 
amuUm  die  Aar  w  verstehen,  ist.       Mtm.  Oem.  SS.  XXIII,  433.  (SeMte). 

2.  üeit«  /»,  St'.  2.%:  Vfrrfl.  die  Untersnrkvn(^  von  ff.  Wie<fiuid  i.  if.  F.eit- 
sckr.  f.  ifesck.  ä.  üö^rrhetHS,  iV.  F.  /A',  389 — 44^.  *lßie  OitesteH  Urhunden  für 
Si.  StepUn  t»  ShmÜmrf*.  Es  ist  deri  der  tHsfiAriieie  Beweis  für  die  Füleekung 
des  Stdeis  geßkH,  die  wkreekeMiek  in  der  Kantlei  des  Bisekefs  Bndetf  tm 
Sk9d6urf  um  das  Jahr  1103  torgenommen  worden  ist,  nm  Anspräche  anf  gewisse 
genannte,  efsässixcAe  Ort.ffkftfi''H  erhth^n  :h  ko/iMfH.  A'.  439—4(5  itt  der  Test  der 
Urkunde  aacA  einer  imtoiscAen  wn  J.  FrUs  gefundenen  neuen  Ueberlieferung  ge- 
geben. 

3.  Seite 'i2,  Ar.  27:  Vom  K.  Muhlbticker  m  I(<>f>  mer' x  Iif(;i"ila  imperü  /, 
nr.  1375  als  eckt  bezeichnet.  *  Das  Formular  gam  LiiduHgn  des  Frommen,  also 
die  Vormrkuude  wMlick  attsgesekrieiettw. 

4.  Seite  H.l,  Nr.  2S:  Verr/L  die  oben  erwähnte  i'ntcrswchvng  lon  W.  Wie- 
gend über  die  ältesten  Urkunden  für  61.  Stephan.  Auch  dies  Stück  ist  wie  iV>.  25 
um  dieeeUe  XeU  mtd  ame  glmekem  Ortmde  geföUeJU, 

aaUe  94,  £.  B  Jam  diclam  edait  iodicluni.   Z.  38  aeluin  eüitt  acU. 

5.  ante  m,  A>.  int:  Tom  F.  Mnhlbacher  in  Böhmer  s  Rvgestn  tmperu  I, 
nr.  i454  als  sachlieh  unbedenklich  beteicinet.  •  Formell  ist  die  nur  anderweitig 
kantleigemisse  Pffnformel  f»  haiukutdm,  t»  dieeer  Oetialt  HrgeH  tiek  dieselbe 


Digiiized  by  Google 


906 


6.  Mto  91,  Kr,  3t9i  VergL  Mm.  Germ.  DD.  /,  2^  w,  162. 

7.  BeUe  34,  Nr  42:  Z.  17  nach  ci Vitalis  tvohi  su  ergänzen  usum.  Vtrgl,  MoH. 
Qwrm.  DD.  JI,  88  nr.  72. 

8.  SeU»39,  jfr.ÄJis  Z,  29  m^h  vocalur  Kumim  tu  sirncAen  vnd  AinUtr 

nomine  zu  seiäeii. 
Z.  30  naeh  quem  «tMjiMdbi/ltw  ipse. 
Z.  32  nmk  acial  eimnu^ialhn  se. 
Stm  87s  Z.   6  archicapellani  »kM  archicBnoellarii. 

Coli.  H.  begUadt^ter  Abschrift  des  17.  Ja/trAHnderls  vom  Original  i.  Bul» 

Arfrrs  Bfsrfuribtinij  ron  St ntCbnr'i  f-A.  .'I-Jf .  Ifini/hchriff  d.  Ulraßb.  fnicen.  %. 
Lantus- ßtbliot/tek  L.  Alsal.  Vert/l.  Mou.  Uerm.  DD.  II.  310  nr.  267. 

9.  SeU4r  40,  2fr,  SOi  Z.  21—27.  In  dem  Mtte»        der  Dispositio  eisidfint 

Aii:<iM  ron  Rfinirca  und  (JurrerlHren  mrgemmnrn  iroriliui,  dfren  Ztr^fk  "^ar,  dem 
Bischof  das  Recht  :ii  sichern,  die  dem  St.  StephHHSk/n.ster  ceriuren  gegingewm 
früheren  Besitzmgen  einituiehen.  Der  urspr  Hag  liehe  l'exl  lautete  so: 

««D  lenore,  quaUniu  praeralus  episcopus  Utterinharius  suique  in  perpetuam  sue- 
cesaores  liberam  deead^m  abbalia  deincepa  habeaot  poLestalem  ateque  omni  personanim 
couliudicliune  cl  inolcslaliuiie  pos»ideiidi  et  lu  usus  aecclesiae  quicquid  iode  ailii 
libeal  uintiihiis  in<nlis  fyciemli». 

•possiderKii»  ist  in  «re.slit»eii(li» ,  «sibi  libeal»  in,  cstiblalutii  erat»,  «läcieudi» 
M  creronnandi*  eorrigiert.  Dit  Correchtre»  stammen  nicht  tnts  der  JTitntiei  ßuu- 
HeAf  II;  wntt»  die  FäheAKHg  wrgmemmea.  ist»  läßt  sieh,  da  der  Fälseker  die 
«reprUuflieAe  Sekriß  naehakmt,  nicht  entscheiden.  Don  SrlircUu-r  St.  ITiOO, 
tSehenkHUff  ron  >Srh>rnr:itrh  nn  iStraßbitr;/ .  dn-  unsere  Urkunde  benutzte,  hol  norh 
der  II rspr angliche  Text  corgelegen.  {MUtkeiinnij  ton  II.  Prof.  Dr.  liressUm). 
Vergl.  dmtzu  dit  dieee  Mittieilniig  beautiende  oben  enrähnte  L'utei'suchHHg  von 
W.  Wiegend  Über  die  üUesteH  Urkunden  ßr  Sl.  St^kan  S.  497. 

10.  8tMe  41,  Xr.  Sl:  Vergl.  die  obcnenmhnte  Unlersnchung  con  \V.  Wiegand 
Uber  die  Siteslea  Urkunden  für  St.  Stephan.  Es  ist  der  JVacAweis  geführt,  daß 
die  VorInge  0  nr.  9  eon  derselben  Band  wie  die  Urkunden  Lothars  I  nnd  Lud- 
wigs d.  D.  in  der  ztrciten  Hiilfte  des  12.  Jahrhunderts  geschrieben  ist,  und  sehr 
wahrscheinlich  gemacht,  da*s  das  Stück  in  gkicker  Weise  wie  die  Hn'r.  25  und  28 
gefiüsekl  ist. 

\\.   Seit»  7»,  »r,91tZ.  33  Uber  sluliiloruin  culleg.  9.  Pelri  junioris  t.  Strattb. 

Des.  A.  G  fasc.  4903. 

12.  SbMo  99,  Attm,  4t  Der  Termin  ist  naher  cv  iegrensen  auf  1169^1174  Octaier. 

13.  SeUe  lOO,  A»m,  H:  lu  einer  urkundlichen  Aufzeichnung  der  Güter,  icelcAe 
Utrieh  von  Ootenbtuy,  sein  Vater  EgeMf  nud  seine  Orosselter»  der  Abtei  Piris 


Digitized  by  Google 


au7 

%»g9wa>idt  Me»,  arw&AiU  M  der  Sekeukn^  Mgtk^st  dedU  eidem  eoclcsie  pecuoiam, 
iA  qua  «uptutn  est  moteidinuin  Culutnburie  u  Cunoae  de  Hiscovesheim.  el  hoc 
niBniilononduni  commissum  est  salniannis  Wcrnliero  inarsoalco.  Sifriilo  pn-fccU), 
Burchardo  de  Slenioburgelor  Argeiiliticnsibiis.  \Hl(t—llUii\.  Aus  RappoHstein. 
UB I,  Ol  nr.  49  Mdl  eUur  tm  1200  geferligUH  AvfzekhnHng  auf  Pergament 
i.  Colmarer  St.  A.  Die  ZeitiestimMing  ixt  naek  der  Amtaduver  det  Marseialh 
Werner  und  des  Burggrafen  Sifrid  getroff'en. 

14.  Seit«  I04.  ^r.  127>    Z,  19.   ^acA  cniionici.s  Komim,  nnch  vicedomiiuis 

Argenlinensis  /Semikolon  tu  eetzen. 

15.  s*iU'  104,  Aum.  S:  AdsIicIiuus  ArgeuUno  urbiä  advocalus  volhiehi  die 
Übertragung  eines  Gutes  iei  Seiallstadt.,  da*  Gtino  d«  TSvingen  (TMengen  B.  A, 
J^reOmf)  a»  St.  Peter  reriau/i.  Anshel»  war  Cvnos  fferr»  domiaus.  Bie  Zeit  ist 
nkJii  '  :it  l/exthmneii.  Aas  d.  Rotnhts  Sanpetrians  i,  Fr^karget  BUfeesaH' 
ArcAip  A  r.  161  {üchUte). 

16.  aeU»  J«9,  JTn  199t  Z.  24.  Nach  canonici  Kemmtt ,  fUMÄ  vieedomintts 

SemikcioH  tu  sette», 

17.  Belle  HS,  Kr»  tSBi  Z.  B.  futeh  flratcr  ejus  eimasehatten  Burdiardiis  Paar. 

18.  SetU  Ifte,  Xr.  167i   Z.    4  Wolfp«ngns  afift  VVolfanus. 

Z.    G  Demüdis  statt  Demuelis. 
Z.  7  amas  statt  omaa ;  dar«  statt  dari. 
Z.   9  Ritscluirdiu  statt  fiuschaTdus. 
Z,  iO  Röddrua  statt  Budolphus;  UulensteiD  statt  in 
Ulenslein. 

Z.  11  Cleinegidanc  statt  Cleio^danc;  Rodolfua  statt 
RudoIAis. 

Z.  iB  Pergaatent-Sodel  der  Abtei  XiaigsMiei  aus 
der  i.  HUfte  des  IS.  Jahrhvnderts  i.  SfraM. 
Ba,  A.  (SsUradenda  ton  Bade»), 

19.  SeUe  127,  jVn  190 1  Z.  i3  peraonarum  statt  partium;  hiis  sttUt  bis. 

Z.  IS  almende  statt  almeine. 

Z.  19  cognoscil  sfatf  rrcopnoacil. 
Z.  24  IMricus  .sind  nri<-us. 
Z.  25  C&nraduü  statt  Cuiiraduü. 
Z.  29  Rotwn  stäH  Rolwdl ;  nonas  statt  nonis. 
OeU.  n,  Straßb,  Bet.  A.  Q       p.  178  «9/1.      see.  XIV. 

20.  Mto  12»,  Mr.  lOit  Z.    4  Ueinriciis  statt  ileiiricus. 

Z.  6  eenobli  statt  coenobii. 
Z,  10  Eßierhardi]  slaU  Friderid. 


Digrtized  by  Google 


ä06 


Z,  22  Oulrioo  HiUi  Ulrieo. 
Aitaurl.  2  tu  tireieAt», 
Coli.  «.  Slt%^.  Bet.  A,  0  fa»;.  5085  «r.  mi.  e,  tig,  penä,  4da^, 

21.   Seite  J29,  Xr.  J62:   Z.  4  Mfinriciiä  siali  lletiriciis;  Argeulioencium  sUtl 

Argeulinensiä,  csl  statt  el. 
Z.  /S  est  M  «ir»j^4«ii. 
Z.    ü  Berhta  f/a//  Berth». 
Z.   8  Kunii^islinilcrn  .f^i?//  Kuoigsbrudteo. 
Z.  10  HAdoiü  .vA///  H.idolfj. 
Z.  il  Ikinrict  statt  Henrici. 

18  t«r  «bbaliMi  thuvt^iei»  el. 
Z.  22  Gldiifgedenc  *tM  Qeingedano ;  xi  Roieaee- 

liden  statt  zu  Borenfeiden. 
Z.  S*S  liiis  sttiff  Iiis;   Oulrico  statt  l'lrico;  daMnt^ 
einzuschieben  majoriä  ecclesie,  Weriohero  mars- 
cek». 

Z.  29  tu  kiek  imd  »  interpunffir*»:  C&Drado  Vir- 
neooni  magistris  bttigeiwian,  Bberhafdo  el 

Wallero. 

Z.  30  Ceber  Humb«r(o  tv?«  (jhicher  Hand  vberffe- 
srftriehett  cideler«.  über  Burcbardo  detgleicheh 
seinal. 

Z,  3t  RftdoUb  ttaU  RudoUb. 

Z.  32  Cleinagedanc  statt  Cleingedtne ;  &0t  Hugona 

vherfffsch  riehen  villauo. 
Z.  34  Pergament- Rodel  der  Abtei  Ktiniffsbriick  aus 
der  1.  Hälft«  des  13.  Jahrhunderts  i.  Straßö. 
Bet.  A.  (Fattrvdenda  von  Baden). 

2'J.  SHfe  t.l6,  \,:  173:  Ver//l.  die  Bemfrliungen  Fickers  i.  Böhmers  Mefietta 
imperii  l',  ii43  nr.  W55,  der  die  Urhunde  auf  Üeptemlter  18  terlegt. 

23.  SeUe  137,  Nt%  IWi  Yergl  die  BemerHnntfe»  Fickert  i.  Böhmers  Stfuta 
iw^i  r,  243  nr.  1053. 

24.  SeUe  189,  Nr.  17€t  Z,  29  Ix^  tm  der  ptmktWteik  SieHi  fv  ergänten  «Mi 
dem  Melier  SeelM. 

25.  Seite  147  Anm.  1:  Leber  den  Amtsantritt  des  Custos  Brvm  liegt  folgende 
päbstliche  Urkunde  vor:  lonueeuUus  Iii  papa  .  .  ccllerario  el  M[arcwardü]  Asino  et 
R[iidegero]  canonicis  Spireoaibos.  cum  cuatodia  eoeleaia  saacli  Peiri  AigeatineBSiB 
Taranta  qnatuor  es  caooiud»  eodeaie  magialroai  ^raaooeiD]  elegiaaeol  in  custodeiD, 


Digitized  by  Google 


9» 


prepüsilo  »d  quem  inveatilura  lUMciltir  perlinere  eleclioDem  admilten  rectusnie,  ad 
pape  audienliain  nppellalum  fnU.  cauaa  tpsa  II.  Sflboloni]  el  Gfonrado]  canooieia 

Spiroiisibiis  cutniiiisHa,  pnrlibiis  in  prcscnlia  iiiiius  jii(iiciim  constitulis el  ConimiBsiuniü 
litleris  in  publico  rccitalis,  inugisler  II.,  qiii  se  dicto  Rfninoiii]  ndversuriuni  oppoiiebal, 
ex  parle  äao<rti  Gregorii  cl  iiionaslerii  Parisicnsis  abl)altiiti  cl  preposili  de  Liilenbuch 
qunsdain  ei  lilleraa  pretseiilavil.  per  quns  msndnboUir  judicibus»  nl  nuHalenua  in 
ncgoiio  proeederenl,  cnm  ipd  a  papa  Utleras  reeepisaeDt  alias,  que  aadoritatein  prtoram 
penitus  Tevocabtiiit,  sicul  ex  earain  Iranacripto,  quod  diixeront  desthianduin  eis,  plene 
pntpnint  fdoceri.  veniin  cmn  iitciiiornlnm  nscripliiiii  a  stilo  canci'llori«  pape  viderelur 
pluriiiniin  tli'jrropnri«  et  linhrri  lur  iniillipliri  ralinne  siiäpoctiim,  ab  eodfin  T)i!t«rislro 
H.  auleiilictiin  postiiiiivil,  qiii  noii  solum  ropiain  tbcere  dcncgavit,  sed  recedens  ad 
euro  poatmodtiin  redire  oontempail,  licet  soUennpnUer  lertio  fuerU  eTOcalua.  dennttm 
vero  jiidicea  acoeplo  ab.  ablMlibiia  el  preposilo  memoralis.  eam  qiMsiviasent»  si  tales 
Hlleras  irnnsinisiss«>iil,  qnod  eattsa  titijuümodi  esset  prorsus  ipnis  incognit»,  eleclionein 
magislri  U(riinonisl  lainqu;nn  ranonicfim  roitfimistnint.  rlcmiun  cnm  .^hlioles  el  pre- 
poüiluü  iuslaiiler  H(^riiuui)eui]  ad  smm  presentiam  cuiivocareiil,  vucalus  ad  cos  accessil 
el  liabita  copia  Klteraium,  qoaa  adveraariaa  ejus  a  papa  ae  dixeral  impelnoae,  illaa 
in  mullis  comperil  esse  falsas.  quod  cum  vellet  in  conlinenli  probare,  ipai  non  aolum 
ei  sttper  hoc  aiidieiiliain  denegaruol,  sed  eum  a  probende  siie  slipendiu  suspeDdentes 
posl  appellalioncin  arl  pftjKtm  iiilerposilöni  conlra  ipsum  iti  prinripali  negülio  prooes- 
senint.  prefalo  igitiir  iiiugistru  b^runonei  el  C.  procuralore  magislri  II.  in  presenlia 
pape  cuuälilutiü.  U[regoriuui]  saticli  Theoduri  diaconuin  cardinalem  concessil  audi- 
torem.  in  cujus  preaentia  cum  eaael  diuliua  liligalum,  oblale  aonl  il)e  lillere,  que 
videbantur  revocare  priores,  quas  non  solum  in  bulla,  que  de  aliis  extraclu  litleris 
illis  insorla  fuer»l.  soA  nliis  iiniUis  inodis  papa  coin|)eri(  Hilsfispssr.  tpiasnd  rfrliliidinem 
plcniorpiii  Stil»  Imllit  sim  mill il  irilcrrltisfis.  pap«  ninitibil  prcrah»  eaiionicis  Spirensibus. 
qiialinus  senU'nliain  oonfralrum  siiuniiu  ohservari  tacienlcs,  quicquid  occasiune  lilte- 
ramm  ipaamm  per  diclos  abbalea  el  preposilum  (bclum  aase  noTerinl,  jndicenl  irritnm 
el  tarn  «os,  qui  uai  suni  lillerts  sntediclia.  quam  eoa,  qui  se  ipaas  menlili  suul 
impf^lnissp  piiiiiatit.  .<rinn  cuslodia  ecclesio.»  dalum  Kerenlini  2  idus  jiilii  anno  nono. 
Jif(ki  JuH  14  Ferenlino.  Aus  liHquigny  II,  ^,  940  nr.  120  nfuh  H^,  Vat.  lom. 
7  foh  lOi.  PoUiast  ur.  ä843. 

26.  Seite  tun,  Anm.  1:  In  der  Urkunde  bm  1223  Jimi  24  erschtinen  als  Zeuge». 
preseritiltns  CfonnKio]  scolaslico  Spirensi,  A[lberlo)  canonico  el  plebono  saiu  ti  Murlyni, 
portariü  sancli  riiorne.  Hfenricol  canonico  cjusdem  erclpsi«»  et  aliis  niulti»  clericis  el 
laicis.  Or.  mb.  c.  4  sig.  jmid.  l  delaps.  i.  Colmarer  Bez.  A.  Exlrad.  Mon.  Gart. 
12  nr.  1,  pedmeit  äanutek  i.  SappolMein  US.  /,  10  «r.  62. 

21.  Mfr  i.'tS.  .iniii.  t:  Diixselbe  Rathsterzeichniss  bringt  wohl  avs  derselben 
(Quelle  üchilter  Jus  statutarium  p.  li*4  i.  Strassb.  St.  A.,  doch  setit  er  statt  WeUsciui 
Nicolai,  OUcmia  Oudeirmdi :  Nioolaus  Wellscarus  u»d  Olto  üuudelUuguä.  ^rttrn 
Naam,  «n  vorletUer  Stellt,  (SdMl0, 

nr,  I  17 


Digrtized  by  Google 


m 

28.  Sfitr  15»,  Nr.  J97:  A'ach  den  ConslUulionen  der  Schwester h  ro/i  St.  Marcus 
zu  •SIraßhurff  \i'<'ri1('u  n-rsrfi}tif)-,n'  .1  rf/>rxfi nrri u iii-ii/iht.iter  eint/erichtff ,  so  firi  der 
lirHcke  über  dte  Tusx  nt  der  I^/drrei  OhertruilerthHr  vom  (irafni  //[arlmnmi  roii 
Kiburi/  l<f.'J3  Ummlier  iO  und  iu  Ade/Aaiist».  Leliteres  uimmt  der  Bischof  ron 
Fontiaiu  «•/  BitteH  der  Gräfin  Ädelkeid  von  Freiiurff  u,  iit  JSckutx  1234  Oe- 
tokir  12.  (YergL  ÜB.  d.  Stadt  «.  Landschaft  Zürich  J,  nr,  484.  Ladewig 
Reff,  epi.sc.  Co/isi.  I,  nr.  H.H:  l'reihurffer  Diö'c.  Archic  All,  <*!>.')  ii.  XIII,  934. 
Ladetriff  Rcff.  cpls-r.  f'uiisl.  I,  nr.  1 101).  Auch  dit>  S<>nnrn  rnn  Diesaenhufen ,  welche 
die  VerleguHff  ihres  Klosters  nach  kalhariueiUhal  durchsei :ea ,  191'^  Juli  15,  leite», 
secuDdum  regulam  beati  Angii»lini  el  cooMituliones  soronim  de  sa/iclo  Maroo  in 
ATgenlina  (s.  ÜB.  d.  Stadt  u.  Landsekaß  Zürich  II.  71  nr.  5tt7.  Ladewig  Heg. 
episc.  Consl.  ur.  \  l  ud  das  (Jleiche  icird  erwähnt  in  einer  Urkunde  Bischof 
I/r'ni rlrlis  rii»  Konslan:  1911  Juli  'J'J  mn  dni  \rhire.\teru  des  Frauenkloster.'!  früher 
iU  A'trrhhenii  dann  iu  Hirnau  (#.  W'irteuiberg.  LB.  Jl\  33  nr.  9ti3.  —  /i^g.  epis. 
C'oHst.  nr.  1548). 

29.  Hrite  ui7,  \r,  9Wt  Z.  3  «ock  einer  Aisckri/t  i,  Straeti,  Tiam.  Ä.  B«gisl- 
raude  B  fvL  110'. 

30.  SMI«  17h  Jfr,  1619t  Z.  10  nock  Nicolai  Komma. 

Z.  12  hinzmufigen:  eenkreeht gesehnittenee  Chirogr^^. 

31.  SeiU  Xr.tfi'i:  /..  23  iu  Julitiiiiies  prefccliis  Argenliuensis  ist  auiu- 
merien,  daß  in  einer  Urknnde  de*  Baeeler  SU/U  St,  Peter  von  1248  Mai  ah  Be- 
eitser  von  OStem  in  Oeilingen  erwähnt  wird.  Jobaanes  niil«s  de  Ergirshein  iMirgra* 
ms  Argentinensia.  Vergl.  ÜB.  d,  Stadt  Baeel  />  113  nr,  104. 

32.  SeUo  i89,Jfr.XMi  Nos  ll|ciiiriciiä|  Uci  gracin  opiscopiLs  Argentinensis  coiH 
fitetnur  et  proteslauiur  publice  el  voluroiia  esse  notum  omnibiM  per  presenlea,  quod 

vidimuH  lilterHS  sigillalas  sigitio  Ölrici  qnoiiHam  ciiiiioris  Argoiiiinensis.  <|ui  Inno 
vices  ilomini  liCiTlliolili]  («piscopi  Ar^'t'ntiiifiisis  gi-rt'hal  in  jutliciis.  qiianiin  tenor  de 
verbu  ad  verbiiiii  äubsequitur,  et  ad  pelicioiiem  et  instaiii'ium  prcpositi  el  cünvcnlus 
ecck'sie  saiK;li  Arbuguüli  exlra  iiiurus  Argenliuciisei^,  qui  liiiiehunl,  quod  .sigillum 
diclanim  litlerarnm»  quod  erat  debile  el  tarnen  integrum,  non  posail  durare,  presen- 
libus  in  premiasorvni  laemoriam  nosirutn  sppendtmits  sigillum  auno  dtunlui  1257. 
[folfft  l'B.  I,  nr.  2/0].  Aus  Slraßb.  Be:.  ^.  G  1704.  Cepialiueh  ton  St.  ArhogOtt 
fol.  280"  in  der  Schrift  des  10.  Jahrk. 

33.  «H«a  1»U  Xr.  944t  Vergl  die  Bemerknugen  Fickert  i.  BSkmer*s  BegeUa 
impeni  V,  42^  nr.  2142. 

34.  Seite  19H,  Xr.  ,iS4:  Z.    U  Tfll.  liilinin  statt  J  uteiiihdin. 

2.  17  prcpeditus  atait  impedilus. 
Z.  29  C&nsen  etaU  Gunxonis. 


Digiiized  by  Google 


Sil 


Z.  31  tutek  denarium  eimiutluilten;  aasigtiabit. 
Z.  33  acta  *Mt  daia. 

Coli.  H.  d.  Ahschnß  i.  Melier  Setlinek  fol.  93*  w»  Ifand  OKf  der 

tUHtite»  HUßt  dc9  13.  JahrkuHderts. 

35.   aefe  J»^  yr,  9Mt  Z.  5  nach  Entringen  eiusHuiaffe»  Alberto  de  TaU 

iiiezzingen.  Ver^l.  .1.  Ify.vA  l/B.  d.  /)eutwkardc»sMki  H«9»tK  /,  57  mcA  detn 
MarÖHrjftr  Oopialöuck  i.  Wie». 

HeUe  901t  Am»,  tt  2kt4  Ihtum  der  ürkHude  ist  fetutiter  'zu-  beHiemin  <ih/ 
iS39  Juni  Z7.  /»  den  Zeugtnmmn  »u  benern:  Cflnrudus  de  BnlriiifEen  et  Gftu- 
radus  de  Heigerloch  canonici  Argenlincnsea.  Vergh  ff.  Boos  ÜB.  d.  Lnndteknß 
Basel  1,  20  nr.  49, 

37.   fl0fle       A»m.  1 1  Domproht  Bernhard  ersekeint  ansserdem  ais  Zeuge  in 

einer  Züricher  l'rAutide  roii  1225  Decemher  8  nud  tfenelimii/l  mit  Andern  die 
Sfi>fi'(i'ii  dfi-  rnii  iJi'ii  (1  rufen  roit  fCiftiirif  «jesliftften  Coffft/i<ilfiirffie  .SV,  Jtfknb  bei 
WiHterthiir  [t^•J:^  -1-^:^7 \.  vrrt/l.  l  H.  d.  Sltidl  it.  Lnnd.srha/t  Zoncfi  J,  .V/i?  «. 
319,  ferner  L'-iHO  Mai  I  als  Zcu^e  in  einer  Urkunde  des  Abts  Rudolf  cou  Sl.  Gallen, 
tergl.  UB.  d.  AHei  S't.  Gallen  III.  82  ur.  868.  und  m  Jahre  1237  MUrgihtAtt 
Kourad  eon  St.  Gallen  die  wm  Grafen  Jirinltard  dem  ultea  cm  Thrmjen  Domprobst 
zu  Slraßbur/f  resij/nirten  Leheagüter  im  .SV.  Willirlmer  Tlitil  den  Klostt  rfrnurH  in 
Gitnterslhal.  Vert/l.  Mitlk.  d.  Bad.  Histor.  CommissioH  0,243  nr.  tiO  nach  einer 
Pap.  Vopic  (im  173:{. 

rw.  ,Ve««  yr.  'HiS:  Z.  3  Z%  ergHuten  ""<-li  Viruecorn  :  W'cnlonis.  Sifriüi 
niii  mitii-iiri  fnilnitii.  .Ii»liiitmis  d«»  Kiiii<*>;i-slif>vpti ,  .I'iliaiinis  ViUiii,  Kudulphi  de  Ve- 
gerälifiiii,  liuguiii^  de  ämUcocb«'iiii.  HeiiiiiKiidi  Sdibeiiwec,  Ueiiuboidi  iilü  Niculai, 
Gunradi  Rebealoc,  Uetnrici  fitii  Mardilii.  Joliannis  filii  Canoais,  Guaradi  filii  Erbonis, 
Hugonis  Riplini  magiHtri  civium.  haec  sunt  aulem  noniina  duodectoi  inier  pellifices : 
Gunradtis  Viniecom  iiiiigisUM',  (ioi(|K-i'lu.s  rniniHlcr  l'nilnito,  Kridericns  liliiis  Cunuuis, 
(">zzo  filtus  Nif(j!,ii,  (liiiir.iihis  UrtKv-tur.  Unirn  u-^  >le  Hviiowe.  Kridcrims  ile  fln^e- 
Howe,  Üurcardiis  Sidcliii.  liK^lenciis  Sliich.  Joliitiinos  de  Sarlmrc.  Ileinriciis  (ilius 
Mardlii,  Cuito  ßlius  (Juiiuui^.  Aus  der  Abschrift  in  ückillers  Jus  statutarium  S. 
12i,  der  unht  das  Original  zu  Grunde  gelegen  hat,  da  auch  die  SiegeUegenda  mit- 
geteilt wird  (Schutte), 

ai).    .Seite         m\-^7n:  Z.    7  Locus  iu  sireicAeu. 

Z.  11  loci  statt  Loci. 

40.   SeUe»»!,  ifr.2»tt  Z,  24  Hlmlolfiisl  de  V.t^'  Tslirii)  »'1  ('.[ozzo]  filius  Ni- 

L-lioliii  iilupisirt  civiuiu  cl  luluiu  cuiiäiliuiu  civi- 
lüliä  Aij^eiilinensiü. 
Z.  27  BOne  el  G&ta. 


Digitized  by  Google 


213 


Z.  55  Wallbero  marscölco.  Willelieltuo  vicedoinino.  Friderico  de  üfwilre,  He- 
zclliiio  de  Rgvierdfsln  in  niililibii-i,  Cünrado  Virnccorno,  Htircardo  Uispcnsalore,  Hii- 
gone  de  Scliillenclioin,  Wiriuu,  Jobaiiiie  Vtlulu.  r>iiridu  Hilde,  tleiiiricu  Man>iliu» 
R&degero  Hoger,  Ooselino,  RAdt^ro  Leiwelino.  Helferico  de  Kungeshoven,  Ilugoo« 
Ripelino.  Heiorico  de  Reiidingen,  (leinrioo  Iheloncario  et  aliis  quam  plnribns. 

S  AM  Htra&b,  SL  A.  Vord.  Dreizolio.  Gvw.  U.  81  or.  mi.  e.  »ig.peni,  dekpw. 

41.  8Mb  991,  Atu».  it  Graf  Rftdolff,  Pfatzj^f  zu  Täwingen,  frcil  G&len  einer 
Bctr^rin  m  SlrAssbnrg.  Gonlrans  seligen  Tochter  von  Pforixbain,  und  ihrem  Soba 
Bnrkarlen  einem  Pfaflen  ihr  Kipcn^ul  in:  [)<irf  und  B.iiiii  llaimitliain  von  allem  gell 
samnung  rroiidlcn^lrii  usw.  huI'  iiilleii  ir  gO(eii  rriind,  liurgiT  ze  SirMshnrg.  Re- 
sclieiihen  ze  Slrassbiirg  I*JI5  au  dmi  it'tlislftt  Inf;  fiiirli  s.  Miirlinsl;ig  de/.  Iiailigen 
biäcliofs.  i  nler  den  Zcuj/cu :  üaUmr  und  iJurkru  l  \uii  Muro,  hurger  ze  6(rassburg. 
A«s  Wirtmk.  l/B  JV,  116  nr,  IWi7  »acA  einer  Jthiffer»  deutseAe»  Uetertetgung  im 
C^iiieklem  des  Khetere  Bebenkmuen  aus  dem  tS.  JoArAundert  {Schutt^. 

AZ.    SeUe  2iS,  Mr.  im,  Z.  Iii  :  iu  via  lala  slall  iuviolate. 

43.  MIe  9^  Xr.  »9».'  Z.  27  aus  Melker  Heelbuek  fol.  55  •• 

44.  aaUe  9aif  Jfn  309:  Z,  4  Heinricus  etatt  Henricu«. 

5  Heiorici  s(iU  Ilenrici. 
Z.  7  nach  ccciesie  ßkU  cl. 
Z.    fi  :?  sfnft  \ 

Z.  U)  ninh  cuiiluliniuü  feklt  teslimoniales. 
Coli,  nath  einer  notarieil  bet/laul>iffteu  AieeAri/t  toh  1716  i.  Str^M.  Be».  A. 
G  fasc.  878. 

45.  SeUe  '4^4,  Mr.  30U:  Z.  23  Scripl[(imJ  in  Begeslo  süiU  Hescrip([um].  cer^l. 
Jhnifie  i.  Areki»  f,  LUIer,  «.  Äirehenfetch,  d.  MUtelttUere  III^  631.  Sbeneo 
S,  239  Z,  14. 

4ü.  SeUe  aOÜ,  Xr.  :t&-l:  Z.  23  Uuletkeim  Büleiibheim  ist  vokl  Rüde$k«im. 
Der  Legat  Hugo  i$t  «m  30.  Juli  iu  Co6te»z,  am  11.  A«guef  t»  MaiH*^  wrgl.  Bik- 
mere  Begesta  imperii  V,  1557  nr.  * 10269^10270. 

47.  flWte  97«,  jiTa  999 i  Z.  21  Vidimtts  mi.  e.  2  sii;  peud..  euegeelelU 
Lekaa  Berikold  und  dem  Ihmeepttel  von  Straßburg  1252  Juni  13  Straßbufg,  i. 
Makel'Stißung  i.  Munekener^Reiekit'Arckiv. 

48.  SMfe  fnUt  2tr»  999  Anm.t  BeaigDalio  bonoram  lo  banno  Hotlcubeim  et 
Benfek  per  Arooldum  mililem  de  HuUenbeitn  epi$co|)u  Argenlinensl  facta  in  recom- 

pensam  curie  diele  zetu  Wasen  apud  sanclum  Aiidreiun  Argeiilineiiseni  sile,  que 
qnidein  nli  pfMicni  »'[»ifcopf»  fcftditü  jure  recfpil  .  I2'>7 .  Auk  Strnßb.  liei.  A. 
ü  3101  Aus:ui/  coli  einfr  Hand  des  17.  JahrAunderis  im  Cttpinibuck  des  Domca- 
pUels  LU.  Q. 


Digiiized  by  Google 


m 

49.  tkUe  »&9,»r,ant  Z.    4  April  10  slatt  April  II. 

Z.  l'J  vidercl  .Hnll  viilt'rinl. 
Z.  Vi  eral  stall  elalis. 
Z.  15  nach  curam  eituiueialte»  animaronu 
Z.  iü  hmA  ab  tituiucMie»  eodem. 
Coli.  n.  Heg.  Vat.  (tm.  22  fol.  208. 

50.  fkU»  »Mttfr,9f4i  Z.  2  u.  20.   Von  Winkelmann  i.  Bßkmar»  Regest« 

imperii  F,  i,'i62  nr.  *  10301  intUuJakr  t2ti2  getteflt.  »Mit  pont.  Jtu.  a.  II,  also 
li*:Vf.  trnx  wifdf)'  nirhl  :>>)'  Ortsfii^ijahe  ftlimmt,  vcvnn  die  auf  Lo  pJ iinnfin  Schrift- 
i&ge,  trie  sehr  gut  min/tick,  auf  Luvuiiic  gcJeiilct  tnrdvH  .sollen,  das  .scmer-stils  f/aui 
«•  d«9  liinenir  ton  lÜü'J  passen  würde.  WakrscheiuUch  liegt  irgend  ein  VerseAen 
im  der  Jukreeangahe  tor.  > 

51.  .SHte  Amih.  2  hinzuiitfügen :  Iniiweiilms  1\  ]M\>i\  .  .  »■pis.cupo  Mvleiisi 
luaadai,  qiialinu:$  dissensioocm  inler  .  .  Conslanliensein  fpiscupum  et  .  .  abbatem 
monasterii  saucli  Galli  duduin  exoriani  tollere  prociiret«  aenlviiüaa  per  epiacopom 

ac  alius  prululas  rclaxare  ac  prooes^iui  ^loalibcl  lam  per  luagislniin  ('nnniduia 

srnlnsliciiiii  Ar^cnliiRMisem  quntn  f>'*r  t|iiosi'iiin<|iie  alios  pro  filtniitrii  jüiillnm  luihilos 
revücarc  procuret  etc.  «qnia  occasiuiie  iliscurdie*.  daluin  Asisii  3  idiis  iiiaji  atiiiu 
andedmo.  t'^M  Mai  i.l  Assisi.  Am  Reg.  Vat.  hm.  V.?  fol.  t06*. 

5Ji.    SetUt  »tt7,  Sr,  97Ss  Z     U  in  Ar^icntiiia  xlnlt  Ar^-cittinfiisis. 

Z.  10  nach  liabilii  eiHiusihaileH  vacanlibus ;  provitltTo 

sAt//  provideri. 
Z.  11  olisiaciilis  obsinculo. 

Z    I.l  rarionc  f/V  /;/  /i. 

Z.    II  il|t<'IHlt'nli  s  s/il//  illlrtii'lllc.S. 

Z.  17  iiuM'ilur  statt  dinuscilnr. 

Z.  20  vor  prebeiida  einiuschieben  aibi, 

Z.  23  debuenml  eUilt  d«bueriul. 

Z.  33  zu  erganzen  nisi  ud  «licti  aUluii  ul*8<-rvalionein 

s<' '>|)|jgitvriii  simili  juraoietilo.  i»  cujus  alaluli 

eviiicticiiiiii  elc. 
Z.  31  hinter  im^Kw^i  eiiuuschuttcn  videlicul. 
Z.  37  iMttm  tielkiehl  so  ttt  lesen  1250,  lerlio  idus 

decerabrit».  1250  Deeemier  Ii. 
Coli.  Straßb.  St.  A.  V.  D.  6.  B  70.  Cofie  wf  Papier  von  einer  Maad  du 
10.  Jahrkunderts. 

53.    IMlo9»OiNr,au»i  Z.    V  n-li-vuliunis  «AiM  relevaüone. 

Z.  11  iiie-rilo  statt  nuinoru. 
Z.  10  15  .stall  5,  Marz  IS  .statt  Miir:  ;^.s'. 
CoH.  H.  Reg.  Vai.  lom.  Ü.'i  fol.  lOU.  Himugefiigt  der  Vermerk .  .  .  Prior  de 
Lukeshcin  ordiaia  aancU  Benedicti  Melensia  dioocsia  auper  boc  cou«eivalor  datuaeal. 


Digitized  by  Google 


S14 

54.  Seite  'im,  yr.:t83{  Or.  m6.  c.  sig.  p«»d.  iw  StraM^  St,  A,  Prenoig- 
Tltitriu-üewülb  ü. 

56.  Seite  901,  Jfr*  saa  Z   IT»  s>A  illuniiii  pffcipiKr  sdi//  preciptie  «orum. 

Z    ^'7  iid'-li  lii'i'l  euuiiscfii'Hiit  sil. 
Z    •'{()  preserliui  nt  slrriv/ien. 
Z.  '{^  (Juiiiiui  cum  Stull  duniiiiicum. 
Colt  n.  Reg.  Vai.  tom.  24  foL  15'. 

W.    Seite  'Jit4,  yr.itms  Z.  12  G  laäc.  :^713  üall  U  läse. 

57.  Seite  'JU7,  Sr.:tU4:  Vetgl.  die  BemerkuiKjeH.  Firkns  i.  Höh  ner'»  RegtStA 
imperii  V,  987  ur.  üiiHS,  der  MtutrklU  als  AwsteiitMgJtott  atmimmt. 

58.  SeUe  JNM>  Nr,  404t  2.  10  angelus  »tatt  «ugaslus;  mek  eadem 

schullcH  hvsluria. 
Z    l'i  (iuiiiiii  stall  (luiiius. 
Z.  15  Huch  piTpfliniin  ei  Ii:  II  sc  hallen  el. 
Z    /'/  aiigtiliiH  s/(itl  utigiiäliis. 

Z.   '~0  «It'ceiii  statt  sex. 
Z.  21  sunt  statl  sicol. 
Z.  22  anlediclus  sfyiti  jam  dicUis. 
Colt.  HoeA  gigkkieUiger  Äbtekri/i  *.  Aftlktr  Seelbuek  fd.  UMf. 

50.  ftetu  9t9,  Nr,  424i  Z.  27  lie»jliUibujte  Copie  de$  Iß.  Jührkvnderts 
K  Sir^ßi,  Bei.  A.  G  faac.  1070. 

Üü.  Seite  ;tJit,  Amu.  V;  Z.  -P!  -Statt  ketihnuscn  ist  sehr  wahrscheinlich  Acrn- 
iavsea  zu  sehe».  Veri/l.  Wirtemderif  UH.  V,  '^'U  ur.  1466. 

Ol.    SetU  3X2,  Xr.  4»7t  Z.  22  R.  aufinlösen  H(e(MiUi].  (ScAMile.) 

62.  HeUe  999,  Sr,4:tJS  A»Hi.:  Donatio  propler  nupliaa  300  marcsiruin  ar|;enli 
super  villas  Riiislol  fl  Preiseiiliciiii  yw  i|uu()ilaiii  Wiilllu'iuiti  iwulteliini  Aig<>iiiiiiensera 

de  CDiisetisir  ilmriiii  i  l  ciipiluli  Klisalielli  «l»-  l(ii|i|M)llsli  ii;  sue  uvori  f'ticht  \'*'>H. 
r<f.'>S.  Straßt).  He:.  .1.  11  IJIGI.  .lits:ii>/  ruti  einer  Hand  des  17.  Jahrhunderts 
i,  Pupier-CojHulbttch  des  Duincapilels.  AOschrtfl  fiefand  sich  im  großen  pcryaMculiieH 
Gopwliitek  fol.  75. 

03.    Seite  :if'tl,  Mr.  4.'tSi  Z.  iö  iii  viu  lalu  stall  iiiviolale. 

64.    SelU  93»flfr,44»:  Z.  .'i'l  Si^isU-rl  statt  SigrlHTüis. 

Z   ■'//  II.  :t'i  ffOiliiiii  statt  fouduni. 
Z,  .V.j  bigiborl  stall  Sigcbcrlua. 
SeUeSMt  Z.    i  Bernardo.  BerDardua  Wotf  Berobardo,  Berii<- 
bardus;  fiwdum  tMi  feudutu. 


Digiiized  by  Google 


915 


Z.  'i  Si^iliiTli  Sigebei  li;  con.scii|ila  ä/«^/ scripta. 
'/,.    i  sigiiiis  stall  sigillo ;  Sigiberli  slall  Sigebcrii ; 

Beninrdi  sUtU  tterahardi. 
t.    7  Houweinexs^r  tiiUi  Ilaweninctrr;  Hartmamio 

stall  fliuiungo. 

Coli.  n.  l^lmbigltr  Copw  des  18.  Jakrk.  L  Slrußb.  Btz.  A.  0  Tiisc.  878. 

65.  SM«  340,  Amn.  t:  Ihr  Rath  gehSrt  t»  die  Jeir«  1208109.  (ScknJte). 

66.  Seite  .7*5,  Anm.  1:  Wiillero  elci-lo  Argvilliiieikisi  (lecjino  loliqiie  capilulo 
ejusileiu  cccle^io  Hurlmannus  cuiir-s  seiiiur  de  Kyburc  nuncial,  quod  ud  jielilionetD 
et  roandalitm  illorum  dominum  C[oiiraduni}  de  WarICDberc  cuncanonicuoi  illorum 
el  B[ertlioldiim|  de  Dielsturr  canonicum  sancti  SU>pli8ni  iiuncio«  illornm  bcnigae  rece- 
poril  ipsia  pruiil  liabiienint  in  nuindutis  per  uinnia  oblcmperans.  rcrof^noscens  doua- 
liotiptn  all  ipso  eeclfsir  illumin  t'.ichnn  y.wn  diidniii  jiir»-  n^tnlnü  ;tl»  etvlcsia  ArfXfn- 
liiieusi  pusäidere.  prolilclnr  cliaiii  iliiios  iiiincios  pn-diclarinn  rcrum  pussessionein 
nomine  eoclesie  Argontineasia  inlrasse  corporalcm  eC  pro  liinto  sno  acultetos  el 
officiaUM  in  loci«  tnsUluisae  exceplo  nolo  caatro  Morsperc.  cnjua  poaaeaaiontB  introilum 
ad  tempiis  e\  causa  diatulerinL  in  borum  ovideneiam  ^  protMlionem  lillcra.s  Iradil 
ftif^illu  siK»  rohoralas.  aclum  eJ  dfiliitn  Morsporc  anno  doinini  in  fpsta  hi',\\\ 
Slepliani  pape.  1200  August  2  Moersbcry.  or.  mb.  e.  sig.  pead.  laeso  i.  6'lraßb. 
Bei.  A.  Q  fasc.  11t. 

07.  .*irite  3JiO,  Ann».  1:  Horloldiis  iniles  df  HMdislu  tn  ilicliis  Knfii.s  Anna 
uxor  ojusd«'»)  (InfuliHÜni  ii^ros  siuis  xinifiTns  minus  (juai  lii  parte  agri  silos  in  hanno 
villc  de  Wfstliovcn  priori  el  Iriitrilms  ronvi-nlns  nionaslerii  de  Sleiga  perniutaliunis 
UIdIo  pro  curia  eorum  aila  in  Rodisitem  sursum  in  vioo  domini  .  .  de  Rainestein 
cum  quibualibet  poaseasionibus  in  villia  et  hannis  Rodialiem  el  fiiachoveriiem  ailis 
oonferunt.  Walili«;riia  «ptacopns  Arjjenttnensis  el  douiinna  Alberliis  de  Talmeszingen 
canonicii.s  Ar^i  nlinpn«is,  jMdi«-iis  rpiscopi  presidens.  qui  pormnlaliftnis  oontrarlnni 
corain  ipsu  in  forma  juris  el  in  ligura  judicii  habiluni  el  a  parlibus  nititicalum  pro- 
Icslalur,  el  Berloldus  Ruriis  sigilla  sua  apponnnl.  dalum  el  actuui  publice  apud 
Rodialiem  ante  valvas  eceleaie  inrerioris  ydua  mardi  anno  domini  i:^,  preaenlibus 
dONiinia  CidelHii<j,  Jolmnue  diclo  Kegilin  prebendHriis  e(H;lesie  sancti  Peiri  Argenti- 
nensis  .  .  .  Llenricd  Hulo,  Polro  gcnero  dieli  CWildin  .  .  .  Dietmart«  iiliaslro  Slelirllini  el 
aliis  quam  plnrihus;  12ti?  Marz  15  BwtAeim.  or,  ntb.  c.  2  sig.  pend.  i  delaps. 
i.  /I^traßb.  Jiez.  A.  ii  fasc.  5775). 

68.  aeiU4»h  Xr.8^7t  Z.  M  Usilline  ^/a//  Visilline. 

Z.  31  Or  mh.  t.  '3  rtiff.  p^nd.  i.  Üabel-St^ung  u 
Müücliener  BeicAs-ArcAiv. 

69.  8etf0  40»  Nr.  S8ß:  Z.  J4  Or.  uti,  e.  sig.  pend.  iae»»  i.  Batel-^Sii/hmg  i. 
Münekener  JMAt-Äreh». 


216 


70.   SM»  417,  Kr.ws^i  E-  33  B[erl|ioldiia]  tUU  BerliloMus;  . .  vor  deranua. 
BtUe  dtui       i.    3  venerabilis  *iaH  bonorabilis. 

7.     n  vroiiiiirr  ^tt  frugoaller. 

Z.     7  iiiifh  iiiinrxnm  rinzusrhnl len  diclns  WcJielimis. 

Z.  U>  Ihic  hhhIu  aliitt  in  hiiiH'  inoihini  ;  llyttclircf f^n 
stall  ü^iiebrel;  «i/rii  qinninigiiila  roizusrhaHfu 
quarlulia ;  v«ro  sm  tilgtn ;  Eii»li«iin  $Uitt  Eltes- 
keim. 

Z.   II  qiuirltilia  :h  lihjnt  \  iliujtie  sMt  Bttleai. 

Z.  Iii  nach  c(>iifi>rai  eiuiutckalleti  ydoueo. 

Z.  14  .  .  cutilus. 

2.  /7  .  .  decHus. 

Z.  18  qMoque  sfäU  que. 

Z        n«ck  sulisidtum  «intu»ch«Ur» 

Z    31  »juc  statt  quiMjiie. 

Z    3S  vnrh  ]ir»nn«nTiHlt>  Punht. 

Z.  2i)  ault'tn  statt  anteu  ;  nach  nialeriaiii  Komma  zu, 

tilgen. 
E.  30  .  .  eleclus. 
Z.  -If  scriplijui  xttrtt  dictum. 
Z.  li't  pri'tlicla  ftfuff  snpnulü-lii. 
Z.  35  lierlliuldtis  iJe  OliSfiistcin. 
E.  fi9  rar  Owgorii  einzvxehaHm  beali. 

Coli.  n.  einer  At/sc/itu/l  i.  Mriker  >Seell>nc/i  ful.  31  ff.  cou  einer  liand  des  atu- 
gekenden  13.  Jakrknvderts. 

7!.  Hfife  4'7,  Sr.  fton :  /h'r  f/eiintnttr'  //nf  ir,,)-  li>.~tS  an  ftnx  k'fnaft'r 
6'cAirai':acA  gesclienkt  wurden,  ine  a»x  rtnnn  A'f//e.\t  dti'  ftezSt/lichen  i  rkuHde  in 
der  Rtgisirahm  Pioeierit  te»  lüi?  p.  90  kertorgehi  (Copialbuek  nr.  739  i.  Kwh- 
mierOeu.  Land.  A.)  J)ie  damals  naei  torhandene  Urkunde  ist  niekt  mdtr  su  finde». 
(SeknlU). 

72.  tfH*e  4M,  yr*W»7i  Die  Jakresdatirung  iHOß  ist  m  i267  tu  bessern,  da 
t»  der  St«dt  Lm/ce»  der  Jäkresanfiing  Mck  dem  Oster/est  terecknel  vurde.  S.  Wiaket- 
MMü  Acta  imp.  ined.  JI,  737  nr.  1009^ 


Digiiized  by  Google 


317 


BAND  II. 

73.  Seit«  170,  Nr,  »21t  Z.  8  conaeryacifiiii  HsU  tä  conaerviitionein. 
Ooll.  muk  ffkUkmiifier  Abtehrifl  i.  Melier  SeeliitcJk  fol.  S6, 


BAND  III. 

74.  SHte  238,  Kr.  779:  Fridericus,  Li'ipoldus  el  Hainricus  duces  Austrie  fralres 
vcndunt  Iioiieslo  viro  el  iHscrclo  Ileiiirico  de  Mutnlieim  civi  Arpenlincnsi  oaslrum 
suum  Hiclienbcrc  cl  civilalem  nerclieim  el  caslrutn  sumn  Orlenbcrc  el  villam  Sclier- 
wilr,  ilem  Tallem  Älberli  vulgarilcr  dictam  Abrehtes  tal  cum  omnibus  pcrüneuciis, 
quoa  dicuDt  Tore  reddilns  150  roarcaram  ergenü  exoepiis  provenUbus»  qui  ad  cnlro» 
nim  cxpeaaaa  cl  cnstodiatn  pcriinere  dinosninlnr,  ilem  rcdditus  175  morcarttlD  argeilU 
solvcndnnim  nnmialim  in  fosto  1).  Marliiü  fpiscnpi  ilf  oxnclioiiibus  civilolTim  snanim 
Brücke  cl  aliarum,  quas  liahcul  in  Argoia,  necnun  civitatis  iu  W'inlerlur,  pro  'XA)0 
marcis  argcnli  (ulalilcr  ipsis  essignalis.  si  emptor  uUra  summam  150  marcarum  de  red- 
dilibos  dntalb,  viUe  etc.  receperil.  superreceplum  Tenditoribus  aaaigaobii;  si  vcro  de- 
fectam  habuertt.  Teodilores  defeelnm  aapplebudl  iolhi  menaem.  A.  ä  Vendilona 
emplori  ndejnssores  el  debileres  principales  dant  Clricum  comilem  Ferrolensem,  R&dol« 
fum  marcbionem  dp  Rfidfn  seniorem,  Ottonftn  domirniin  de  Ociiserisifin,  Ollnnem  et  Ber- 
schiuum  comilcs  de  Slrasberc  fralres,  Rüdolfum  comilem  de  Nidöwc,  Wern herum  comi- 
lem de  HonbenSt  Burchardum  d«  Öaenbere,  Heinricom  de  Grieaaaberg,  Ülricom  de 
Butikon  magialrum  cnrie  «noslre«,  HarlmaanuradeTegervdtmancalkain  «noatrdmuel 
Wilhelmum  ßur<^rBvium  de  Oslhovcn,  qui  nionitione  octo  dierum  premissa,  st  emplor 
aliqucm  defectum  suslinnorit,  in  civilalem  Argenliiiain  in  obslagium  presentare  pro- 
millunl ;  et  quidem  duce»  prescntabunt  4  niililes  huneslos  arma  exercentes,  quilibcl 
marcbio  el  comes  se  iu  propriis  pcrsonis  aul  unum  mililem  hoaeslum  cl  uuum  armi- 
geram  nobilem  arma  esercentea,  Berlachinua  de  Straaberg,  Burehardua  de  Öaenbere 
et  Heinricus  de  Griesenberc  personaliter,  si  placet,  Tel  quilibel  unum  armigerum  nobi- 
lem cum  duobus  cquis,  ririnig  de  Butikon  el  Harlmannus  de  Tegervell  personaliter,  si 
plncet,  vel  quilibet  2  faumUis  honcstns  cum  duobus  equis.  Wiüelifdmns  vero  Rurrgravius 
pcrsonaliler  tcI  unum  armigerum  nobilem  cum  2  equis  ad  dicti  ob-^tagii  observalioacm. 
jua  reemptionis  Tendiloribna  reservator  elsingtilecoiididoiiesreemptiouts  conaUlmmlur. 
si  emplor  mscbinaitone  aliqaa  vel  per  polenctam  Castrum  amiaerit,  emptorea  ipaam 
ad  reeoperalionem  Juvare  promiltont.  si  oecaaione  alicujoa  gwerre  venditoram  emplor 
ITtl  IS 


Dlgrtlzed  by  Google 


m 

expeosas  solito  graviore^  pro  cuslodia  vel  recuperaciune  caslrurum  facere  cogerclur  vcl 
forte  ad  nformalioneiii  ediCdoram»  qoe  niinam  minarentttr»  expeaaa»  beeret,  TeadiloKs 
ante  recttperatioiiero  eastrornm  bas  ezpensas  refundeitt.  agillaTenditoruin,  fidejuasoroni 

cl  emploris  sunt  apjtensa;  ITcinricus  dux  Auslrie.  quia  sigillum  proprium  dqd  bafaelf 

conlentus  csl  sigillis  fralrum.  nftum  et  datiini  in  rivilali»  ArgCDlinensi  tionaa 
oclobris  id  csl  sabbalo  posl  feslum  b.  Micbaelis  proximo  anno  domini  1314.  13i4 
OeMer  5  Straßhurff, 

Or.  mh.  c.  14  siff.  pend.  t  Utlnps.  t.  KarUruk&r  Om,  i.  A.  Mtmsarehi».  Jt4- 
gest  bei  Fesler  Nr.  718.  (ScAuife). 


Digitized  by  Google 


REGlÖlER. 


VERZEICÜNIS8 


abb. 

=  abbat 

=  aUoftMd 

adv. 

Arg. 

=  ^r^enhno,  Argetaintndt 

orm. 

s  armiV/er 

heg. 

=  btfgrina 

camer. 

—  camerarius 

~  ctmamcm 

cap. 

=  capcUnnuK 

celler. 

—  eellerarim 

dv« 

SS  ehU 

eler. 

=  clericus 

eon$. 

=  consul 

dae. 

=  dteanm 

der«. 

=  derselbe 

diae. 

~  diaconus 

—  domimUf  a 

«eel. 

=  ecclesia 

eecl.  maf. 

=■  eccUsia  major 

=  «ddkneeht 

ep. 

=  episcopus 

fam. 

=  famultu 

/V. 

=  ftater 

fr.  ewi«. 

=  /hitep  eonrersu« 

fahr.  —  ^uhernator  fahrice 
gub  hosp.  —  gubemator  hospitali» 
mag.       =  magiater 
mag.  eiv.  =  mngiiter  cMufH 
mü.  =  mtles 

nun,       =  monwbiM  monMi« 
mono«/.     =  monasterittm 
not.  —  notarius 

ord.  min.  ~  ordo  minorum 
ord,  pnd.  —  ordo  predicatontm 
pUb.         =  plebanus 
port.        =  portarius 
preb.         SS  prebendariu» 
prep.        =  preposiim 
prttSt.       =  presbijter 
prior.       —  priori9$a 
proc.       r=  proeurator 
sae.         =  taeerdot 
tcab,        SS  scabinuB 
9eot.         =  scolasticus 
S/r.  —  Strt$$Awrg 

Utes.         sss  iheaaurariw 
ung.        =  ungenannt 
me,         =  dcortiM. 


^    i^.o  i.y  Google 


NAMENREGISTER. 


A.  prep  eccl.  maj.  IV,  9^  3» 
Aachen  A(|uae  s.  Köln,  Utrecht  a.  Zürich. 
Aar  Arans  u  d.  Schweis  IV,  205,  L  ! 
Aanu  Arowe  III,  242^  äi.  243.  ö,  lä. 
Bürger  i 
Rabin  Mdser  III,  24i  4,  ^  ! 
Stieber  NicTaui  III.  248^  \, 
Vaken  Conrat  t.  llirgfe,  4.  ! 
Scbalmeitter  meister  Johans  III,  243,  I 
ScbaltbeiM  Cftnrat  v.  Wikeim  III7T42.  I 
Aarbeig  Arberg  L  Kant.  Bern 
Ülricns  de,  can.  eccl.  maj.  II,  320,  4Ü.  321, 

381,  LL  -  t  ni,  383,  Ii, 
WalthcruR,  natos  dorn.  Johannis  de,  can.  eccl. 
moj   11,  32Ii  39.  381,  IL  460,  2fL 
Aarbnrg  Arbarg  b.  ZoSngen  L  d.  Schweis 

der  T.  II,  480,  2L 
Aargan  Argoia  —  gonwe  —  gowe  III,  23    28.  25t*. 

312,  4,  381 ,  6.  —  IV,  2Ui  OT'IIT.  10. 
Abt  Abbas  Abbet  Apt  Appet 
Agnes  III,  56.  iL 
Angnes  f  III,  66,  IQ  Molzig. 
♦Anna  III,  65.  L 

der*  ins  Ilninireahof  III,  IL  SQcons.  412,  2  cons. 
Cecilie  Cylie  III.        (1  264,  38  Löselin.  , 
Canradas  der.  1^7^  li-H"  2iL  I 

Oreda  mon.  s.  MarcTill,  (w^  i-  I 
•Grede  III.  IM  i 

Heincemannns  III,        2.  139.  2L  3Q.  149.  3. 

1%,  iL  äU.  üiL  2tn,  3fi.  420,  2  cons.  423,  Ü 

cona.  428,  i  cons. 
lacobos  III,  55,  2< 

Imo  Yme  citTIII,  38^  i  55^  2.  t  IMi  SSi 
Johannes  III,  K  11  cona.  |,  ÜL  9.  1'  , 

31,  HL  47.  ir  SU  22.  65,  L  412,  L  cons. 
JoEToauB  et  JohanuE<s  urd.  fr.  pr»d.  III,  65,  Z. 
Jrmengardis  III,  55.  ^ 


•Irmengaidis  III,  37,  22.  t  Iii.  8Ö  Kencingin. 

s.  Schlettstadt 

Acerno  Ace-  Acer-  Aicernensis  L  Dnteritatien 

Bischof  Jacobas  II.  153.  30,  88.  I6L  Ifi. 
Ache,  ansicher  welches  der  vielen  Aach  in  Schwaben 
oder  Achen  sü.  6.  Saargemünd? 

nng.  III,  110,  Ifi,  2L 

Bnrcart  t.  III,  20^1,  3a. 

Burcart      vogt  v.  Str.  III,  128,  80. 

Grede  III,  LL  U  Vende. 

II  ei  lewig  V.  III,  S74,  Si  Brendelin 

Heince  t.,  herr,  III,  11.  LL 

Heiiiricns  de,  ci».  IVTSS.  2Ü. 

Hcinricua  dictos  de  f  Ol-  ^23.  HL 

•0«pire  III,  208,  25  Wisc. 

8.  Grave. 

Acbenheim  Acbinheim  w.  Slrassborg  U,  139,  Ii. 

—  III,  iifi.2a.  i6L9.276.iia.  -  Tvras. 

124,  15.  130,  L  133,  Ifl. 
curia  II.  5,  26. 

caria  Wipertansi  IV,  .38.  II  127.  1 

ecclesia  III,  21,'<.  diL 

•Agnes  III.  'JTo^  ÜL 

Agnes  de,  mon.  s.  Agnetis  III,  383,  M 

Angnes  III,  235.  Ifi. 

Cuno  de,  arm.  III,  ;Ott.  23.  215,  11.  236,  IB. 

270.  a.  27«,  6.  317.  Ifl. 
Cuno  UI,  ^  28."m 

Erbe  Erbo  de,  mil.  II,  278,  22.  2S.  —  HI,  1C9, 
2a.  219.  5.  276.  2.  27772.  317.  12.  320^  IS. 
426,  1  oons. 

Erbo  de,  fr.  ord.  min.  III,  873,  12. 

Erboais  dao  nati  fr.  ord.  min.  III,  210,  L 

üerJrudia  III,  IS. 

(iciiria  de.  tuon.  8.  Agnetis  III,  265.  12. 

(iüBBulduij  u.  GoBsoldus  fil.  de  III,  167.  9. 

•ürod»  III,  liTÜj  Iii  Kebstock. 

Henrican  de,  can.  s.  Thome  IV,  144,  lä.  s.  Rom 
Cor.  Card. 

HAgelinas  Hago  dictas  de,  fr.  ord.  pred.  III, 

21'.',  L  306,  lü.  82ij  aa. 


m 


Achenheim  —  Alta 


JobannM  dietas  de,  arm.  III,  109j  83.  23^  IQ. 

2(il.  2i  27a,  iü.  m,  2  COM. 

Jobanne«  III,  235,  liL 

Jobannes  de,  preb.  i.  Tbome  III,  197.  g. 

JanU  moa.  a.  Agnetia  HI,  '265,  m.  883,  8L 

•  JuDte  T.  m,  109,  23.  7  ^7.1.  12. 

Methildis  Mctza~aa,  beg.  III.  27.  LL  3iL 

Nicol.iii»  dictus  de,  fr.  ord.  min.  UI,  ''\^J,  iL 

Rciubült  Y  ,  ntter  II,  390,  20.  400,  22.  408. 
)>iL  17H,  üü  8cab.  —  III,  109,  23.  236,  2L 
203.  1«L  204,  12.  276.  ai.  279.  IL  2?iL  23. 
gub.  fabr. ;  348,  2Ö.  M^i  360,  llL  372,  iL 
8J«,  3(i,  396,  iki.  398,  fi.  cona.:  423,  2.  429, 
2.  43<l,  2.  482,  2. 

s.  Kaufleuten  unter  den  — . 

Achilenns  ob  Aqnila  L  Unteritalien? 

Bischof  Petrui  II,  32L  L  Sä- 
Ackeriuaa  Uunrions,  fr.  conv.  a.  Nicolai,  v.  Franken- 

heim  lU,  99,  3Q,  184^  15,  42.  249,  2. 
Ackermennin  Haea  t  HI.  263.  iL 
Ackes  aft  der 

Johannea  HI,  m,  7. 

Katherine  III,  TM.  UL 

Petrua  der.  UI,  H8,  28, 

Petur  herr  III,  67^  3ü,       37.  77,  83. 

Ralinna  ciT.  f  Hl;  68, 

Tina  III,  180,  LL 
Acridenaii  a.  Ochrida. 
Adal  —  8.  Adel  — . 
Adalbero  IV,  33,  2. 
Adalhoch  IV,  8,  17, 
Adalbero  IV,  L 
Adelbreht  IV,  1,  2i. 
Adelbrebt  ad».  Arg.  IV,  36,  L 
Adelbreht  preib.  IV,  L 
Adelgotna  prep.  eocl.  maj.  IV,  2,  HL  3,  12. 
Adelhart  IV,  29,  21,  31. 

Adelhartuhofen  Adalbarts  —  Atlplnhoven,  abgeg. 
Ort  iw  Strussburg  u.  Kiinigshofen  III,  9,  III 
61,  12.        2iL        Ii-  878,  ää.  -  IV,  63,  23. 

Adelhanaen  b.  Schopfbeim  L  Baden 
Kloster  d.  Angastinerinnen  IV,  210.  i, 

Adelheidia  IV,  19,  24, 

Adelheidia  prior.  8.  .\gnetis  III,  4,  32. 

Adelheidis  aoror.  mon.  penitentnm  III,  64,  20. 

Adelheidia  snbprior.  beg.  III,  29,  2. 

AdclhcMt  IV,  32,  82. 

Adelhelmna  IV,  32,  lA. 

Adelpreht  preab.  IV,  1^  15. 

Adilheidie  mag.  heg.  III,  30, 

Adrianopel  Adrionopolitanns  Andripolitanna 
Erzbischof  lUymundns  II,  301,  ^  326,  29^ 

Advocatns  a.  Vogt. 

Agnea  IV.  40,  3. 

Aenea  filia  sororis  Conradi  Tanze  mon.  a.  Agno- 

U*  III,  38i  32L 
Agnea  prior,  a.  Katherine  III,  248,  13,  33.  300, 12. 
Agnea  abbat,  s.  Cläre  a  d.  B.  III,  134,  L  226,  SL 
Agnes  mon.  a.  Johannis  Ilt,  836.  23. 
Agnea  prior,  soror.  penitentnm  IV,  182,  'iL 
Agnes  canthx  soror.  penitentnm  III,  100,  39. 
Agnes  mon.  s.  Nicolai  III,  IKi.  13. 
Agnovia  s.  Hagenau. 
AI.  der  scriber  IV,  162,  8. 


I  Alamannia  i.  Dentschland. 

Alba  8.  Herrenalb;  Saaralbeo. 
i  Alba  Julia  Albunsia  L  SiebenbSrgen 
Biüchof  Andreas  II,  374,  L 
8.  Alban  bei  Hains 

OeUe  V..  Pfrflndnerin  i.  Str.  SpiUl  II,  379,  2L 
Albanea«  Albaniensia  L  Epiros 

Biachof  fr.  Itichael  II,  16»,  8L  IM.  23.  IfiT,  tS- 
Alberhtoa  sac.  IV,  18,  ä. 
Albertas  IV,  3,  Ifi, 
Albertus  IV,  ItV,  LL 
I  Albertus  IV,  17,  12,  äO. 
I  Albertus  IV,  19,  £ä. 
I  Albertos  canaiticns  Arg.  IV,  32, 
:  Alberlas  mü.  IV,  40,  2fi. 
Albertus  mag.  IV,  55,,  23, 
Albertos  mag.  can.  eccl.  m^j.  IV,  10.  25.  II, 
13,6.1ö,3,aa.t  lötö.  ^yy,  ü.  pie&iu  Y. 
sTif  artin. 

Albertos  can.  eccl.  maj.  IV,  68,  9. 
Albertos  prep.  monaat  de  onulbos  saactis  UI, 
247.  Ifi. 

Albertos  aao.  eccl.  m^.  Iü,  46,  K 
.  Albertus  Magnus  IV,  93,  1,  Ii. 
[  8.  Albinas  s.  ät.  Elben. 
Albrechtsth.^I  Alberti  vallia  jetzt  Weilerthal  L  El- 
sas« XU,  238.  26.  240.  12,  3L  241,  3.  241. 
32.  312,  3.  —  IV,  217,  fl. 
Albreht  B61in  herr  III,  898,  S&  s.  ObrechL 
I  Albreht  Comtbur  d.  Str.  Deotachherren  II,  2^  SQ, 

Albrehtiü  III,  34L  L 
■  Albroon  Altbnrne  zvi.  Ergerabeim  o.  Dahlenheim 
IL  Mölsheim  III,  8.  31L  7(5,  20,  nfii 
Heinricua  de,  rail.  IV,  40,  ü 
Albns  8.  Wiae. 
Alcernensis  s.  Ac«mo. 
Ale  —  Almania  8.  Deotachland. 
Alesbach  a.  Alspach. 
Alexander  der.  IV,  69,  2L. 
I  Algosoa  8.  Adelgotos. 
;  Alife  Alifanos  L  Unteritalian 
Bischof  Bomanna  II,  67,  22. 
Allerheiligen  cella  omninm  Sanctorum  6.  Ober- 
kirch L  Schwarzwald   I'rdmunstr.  Kloster  II, 
1C5,  8,  IQ.  —  III,  24,  IL  ilirn  liL  35Ö,  Ifl.  — 
1        IV7I2L  11.  i2L  a.  176  28,  8  StiVHuf». 
prepositns  et  conventos  II,  166,  3.  —  UI,  124. 

12.  3nO,  liL  3ÖL  12. 
Probst  II,  3^  iü, 
fratrcs  II,  105.  Ii. 

ConratTiTlI,  165,  80. 
AlIerheiUgoubiMge  wohl  Ueiliganberg  w.  MuUhcim 

Nicolnus  V.  III,  3.S0,  312. 
Alliuau&wcicr  Alm&wilre  b.  Lahr  L  Baden 

Bertholdos  de  H,  33.  20. 
Alradns  prior  fr.  prod.  U,  109,  Sa.  124,  iL  125, 

3.  33.  126.  14.  Ifl.  127,  31,  36.  STT 
Alsa  8.  IIL 
Alsatia  s.  Eisaas. 

Alspach  Alea  —  Allesbacb  nw.  Colmar,  Kloster  S. 

Clarenordcns  III,  266.  2,  289,  Ifi. 

Alt  —  s.  AI  -. 
I  Alta  Silva  s.  Hante  Scille. 


d  by  Google 


Altdorf  —  Arberer 


Altdorf  ik  Hochfelden  111,  899,  12, 
Altdorf  Altorf  s.  2L  Moltliein 

Hünxe  «u,  11.  159,       20il  2fL  .TIS,  3H. 

B«nedictiner»btirri,  23,"TL  —  HI,  16,  SfcL  iL 
L  330,  2. 

Abt  II,  3L  2.  82fi,  SL  -  IV,  21^  l  b.  Str. 
Höfe. 

Symandni  III,  37^  b, 
Alteokendorf  c.  Eckendorf. 
Altenheim  Altheim  bei  Offenbnrg  L  Baden 
Kirohherr  ta,  Werner  v,  Schopthcim  II,  196, 
6,  ^ 

Anahelmns  diotoa  de,  civ.  III,  305^  2L  ML  1^ 

Anibclma«  dessen  Sohn  III,  BSSr£L  ML  12. 

•Engela  III,  »67,  1^. 

Heiuricus  dictus  de,  lanifex  III,  213.  3fi. 

Hngo  III,  367^  13- 

« Irmgardism,  865.  9B  Horaecke. 

Hetza  incltua  inTHl,  328.  2. 

OdiU*  III,  3fil  13. 
Altenbeim  Altbeim  »päd  SehsiUbeim  i.  ö.  Zabern 

Salmene  de  f  III,  375, 
AltenmünAzt^n  (A  der 

♦Katherina  III,  m  11  Clots. 

NicolauB  panifex  III,  8^  11 
Altessem  Jacob  d'  III,  354^  ^ 
Altabausen  OUhnsen  im  WOrt.  OA.  Saolgan  iL 
Raveniibarg 

Comthar  d.  Dentacbherren :  WAlvelin  v.  Nellcn- 
barg  III,  270,  äfi. 
Altweier  Altenwilre  apod  Dambach   ansgeg.  Ort 

eccl.  inferior  i.  Johanuis  III,       'ML  289^  L 
Altwelker  Heinricug  III,  18L  2X 
Alzey  Alzeia  L  Khciabeuea 

Ph[ilippus]  dictus  WinUr  de  11.  1^3,  IB. 
B.  Amandas  a.  Str.  Biseb. 
St  Amarin  s.  Homerinna  w.  Thann  L  ^b.  Eli. 

Kirch«  II.  Ml  2ä, 

Lentpriester  II,  }^  2fi. 

prepositns  IV,  10. 

Johannes  y.,  mag.  coatos  a.  Thome  II,  179,  2. 
m  L  2^  14.  —  III,  98.  aL  16L  SBTia. 
no,  liL  21^  LL  —  B.  knecht  Grezhart  II, 
JMi  27^  ^ ;  dienet  EUin  II,  1^  128;  a.  achfi- 
fer  Ffltaelin  II,  IM.  28;  a.  ^öf  II,  179.  3. 
183,  2L 

Ambringen  Ober  —  bez.  Unter  —  sw.  Freibarg 

Otto  T.,  ritler  III,  :m,  m. 
Amelia  Ameliensis  L  Mittelitalien  n.  Rom 

BiBcbof  fr.  Manra.q  II,  154.  24  178.  Ifi.  174.  Ifi. 

LndoTicna  de,  s.  Haslach  »col. 

Petms  Angeli  de,  s.  Korn  Notar. 
Amelang  Dietbericas  III,  a27,  Z. 
Amaso  preab.  IV,  1,  Ifi. 

Anagni  Anagnia  i  Mittelitalien  IV.  14.  25.  60. 
Ifi.  lUL  iiK^  116,4.116,7,2a-  118.  2- 
na,  i  läüTSi  137,L  ISi  26,16.  äL 

Anoben  a.  Bern. 

Andlao  Andel»  Andelach  Andelahe  w.  Barr  III, 
166.  HL  278,  12.  281  aa.  -  IV,  183,  41.  - 
Flnas  IV,  119.  IL  -  Thal  III,  28L  2S.  b.  Spes- 

barg. 

Deatschberren  —  Comlhnr« 

Slubenweg  III,  271^  2. 

Wailhcr  III,  3,  m. 
Kloster  Bened.  Orden  II,  353,        —  IV.  76. 

a.  176,  ffl.  a.  KirohachaU  II,  853,  ää. 


abbatiaaa  et  conTentoa  II,  853,  15.  M.  — 

IV.  76,  L  106,  aJL 
I  AehtisainTl.  .Sjf6,  32- 

KuniKundia  11.  358,  17,  34,  BH. 
domina  clanstralis 
de  Hamberg  III,  287,  2L 
die  V.  III.  -äll,  fi. 
Eberhart     II.  143,  23. 
Elsa  dicta  de  f  III.  8tö,  2<L 
Heinrich  v..  mil.  II.  Mi  2L  96,  ifi.   143,  23. 

422,  liL  (ders  ?) 
Peter  t.,  rittcr  II,  397.  22.  398,  L  -  IV,  188. 

la. 

Rndoir  V.  II.  143, 
Andolaheim  Anaolvisbem  b.  Colmar 
rector  eccieaie  Henricos  IV,  ß3,  3Ü. 
I  Andria  Andrinopolenais  L  Dnteritalien  oder  An- 
droB  ? 

Bischof  EgidioB  II,  30L  M.  22Z.  2,  OL  350.  UL 
AndripolitanuB  s.  Adrianopel. 
Anerbe  Ancerbo 

♦  Berhta  HI,  141.  19.  40.  175.  jQ.  gg7.  22. 

BarchitrdoK  fr.  pred.  III,  L  i,  iü 

•Hcilka  III.  HO,  a. 

Hcinricns  III  UL  19,  4a  175.  Ifi.  227,  22. 

Johannes  civ.  III,  HO,  5.  m,  H2. 
Aneshein  s.  Bnaheim. 
Angeli  Angelo 

Jobann«s  mag.  pror.  a.  Stephani  II,        2.  a. 
Rom  Cnr.  Urk. 

Petms,  de  Amelia  a.  Rom  Notar. 
Angelas  adv  mag.  IV,  98,  2ä. 
1  AngiBclin  IV,  19,  4.  fi. 
Angrot  8.  Grat. 
Aniciensis  s.  Le  Poy. 
Annaghdowu  Enacbdnnensis  L  Irland 

Bischof  Gilbertns  II,  374,  L 
Ansbeiro,  herr,  civ.  III,  &L 
Anshelmos  adv.  Arg.  IV.  207,  lü. 
Ansolvishera  s  Andolsheim. 
AntliouiuB  mag    prcb.  eccl.  maj.  III,  3.  2L  61, 

30.  63,  L  t  lOS.  ^  >•  Str.  Qew.  medici. 
Antiocbia  Anthioccenna  L  Syrien 

palriarcha  fr.  Yanardna  II,  3ii6.  2S. 
Antivari  Antibarensis  L  Albanien 

Ersbischof  Andreas  II,  374,  L 
Antwerpen  Antwerpieuais 

caBtclliiuiia  i.  Diest. 
Apiaca  8.  Epfig. 
Apothecarins  in  der  apteke 
j     HeinricoB  Philippi  III,  4,  2.  t  6^.  4. 
I     Hesselin  III.  390,  Iß. 

I     Hesso  civ.  III,  GfLiii  08,4.  117,  82.  186,32.  IflSL 
22.  258=  13-  280,  a.  m.'W  f  390,  Li. 
Philippus  III,         ILTlt-di,  22,  386,  9. 
I      »  .<oph)e  III.  ä90,  Lä  Uackenote. 
j      s.  Hc'Bsekint. 
AppeuAciiir  Appenwilre  ö.  Straasbarg 

Conrat  t.  III,  221^  30. 
Apt  Appel  s.  Abt. 
I  Aqaa  in  s.  Wassere  an  dem. 

Aqnino  Aqnincnaia  L  Unteritalicn 
j     Bischof  Or[egorias]  s.  Rom  Cnr.  Leg. 
Ar  —  8.  Aar  — . 
ArbeiUr  Grede  HI,  133,  HL 
I  Arberor  s.  Rafach 


224  Arberer 

8.  Arbogast  h.  Strutburg 
Angncs  IIT,  H6I.  22- 
Cnstina  III, IM,  23. 
Hiltcbtiig  IIir?i<31,  22. 
Jacobus  de,  piscaior  f  Il^i  361.  21. 
Jacobas  presb.  III.  ML  2L 
Johannes  t.  III,  413,  L  cons. 
•MeLza  lU,  361^  2L 
a  Str.  Kirchen  u.  Kl&Biar;  Oertl. 
Arborensis  s.  Oristano. 

Ardito  mag.  rap.  IV,  98,  2&  a.  Rom  Cor.  Card. 
Argentina 

Bnrcardng  dictns  de,  s.  Basel. 

BurchardiiB  de,  cl«r.  IV,  136^  28. 

Conrailus  de,  a.  Mona  Jovis. 

Heniicas  de  IV,  öK  lü. 

Hngo  de,  a.  ZfiricE? 

Johannes  de,  s.  Rom  Cnr.  Urk. 

Johannes  Jo.  s.  Z&rich. 

Johamnos  dictaa  de,  a.  Maarsmftnater. 

Nirhai'lus  diclus  de,  e.  MuurEinünster. 

Radegeras  de,  a.  Rom  Cur.  ürk. 
Arietem  ad  a.  Widere  znm. 

Arleberg  Arleybcrg  .Tobanne«  dictoi,  proc.  >.  Ste- 

phant  11,  44tt,  IJL  33  e.  Rom  Cor.  Proc. 
Armbraster  der  III,  ^  OL 
Amoldoa  IV,  15^  Ifi. 

Amoldaa  prep.  ecci.  maj.  IV,  20,  28.  21,  2.  22i 
Ifl,  122,  4,  89, 

Amoldaa  prep.  eccl.  maj.  IV,  54^  2ä.  &Ü.  IS.  CO, 
Iß.  gL  L  63.     a.  Bürgten  n.  Rom.  Cor.  Cap. 
Amoldaa  dormentar.  eccl.  m^j.  IV,  29,  20. 
Arnoidas  sac.  eccl.  maj.  III,  8,  Z. 
Araolsbcim  a.  Ernolaheim. 
St  Arnoal  a.  Arnaalis  b.  Saarbräcken 

ecciesia  IV,  8»,  4. 
Arzenheim  Arlaenheim  n.  Colmar  III,  264,  3, 

330.  24- 
Asinna  a.  Mets;  Speier. 
Asolo  Civitaa  nova  L  Oberitalien  Pr.  Treviso 

Bischof  PetruB  IL  30],  3fi.  337.  L  SL 
Assisi  Atisiam  L  Mittclitalien  IV,  10£  7.  27,  äl. 

106,  a±  lOfi,  8,  19j  2»^  ai.  107,"5rifL  213,  1& 
Asti  Astf-nnis  L  Oberitalien 

Bi&chof  Obertas  II,  66,  2fi.  161^  2L 
Atero  de,  a.  Mets. 
Atrio  de,  s.  Mets. 

Alznnbeim  Hohatxeahcim  s.  ö.  Uochfelden  IV,  14. 
L  131.  aä. 
Kirche  IV,  1U±  SU. 
Anenbelm  Oawonbeim  Ovvenheim  n.  Kehl  L  Baden 
IV.  23,  m.  131,  &.  140,  21.  Bü.  141.  20. 
ConruJüs  plcbanus  IV.  55,  2iL 
Aagcnse  uiouastoiium  s.  Reichenau. 
Angsbarg  AagaaU  Aagottonsia  III,  S^m,  2h.  2tK>, 
2.  —  IV.  169.  UL 
Bistum  IV,  1587  31- 
Angst  Oagst  s.  Zofingen. 
8.  Augustinus  IV,  HIT,  3Ü. 
Aagnstin  er-Orden 
magistri  ordinis  II,  14,  ai,  Hfi.  lö,  L 
provincialis  II,  2.  H.  3£L  ü  !L 

fr.itres  hcremitae  II,  SS.  ST 

s.  Bosnien ;  Bndaa ;  Rom  Cnr.  poenitcntiar. 
regala  II,  58,  L 
Angnstioerinnen  sorores  inclasae  II,  67^  2äff. 


—  Baden 

I      8.  Anrclia 

I      Katbcrina  de,  prior.  8.  llkrgarethe  III,  M4,  HL 

I       864^  ai. 

'  Anstria  s.  Oesterreich. 

Avel  —  8.  AtoI  — . 

Avellino  Avellinns  L  Dnteritalien 
I      Bischof  Johannes  II,  66^  2. 
I  Avanheim  Owenheim  w.  Trachtersheim  III,  178,  22. 
I  Avesheim  a.  Ensheim. 

I  Avignon  Avenione  Avinione  L  d.  Provence  II,  218, 

22,  IL  2i>i  32.  302,  12.  827.  24.  338.  ITL 
21L  2L  3M.  ifi.  IM,  L  8702.  885,  Ii,  22. 
407,  19,  402,  lü.  454.  gfi,  455,  2^  4[i7,  2. 
459.  a.  —  IV.  182,  33.  190,  Iii.  1|)2,  .0.  'X 
198,  U;  IIL  19£M.  ITO,  11,  ai.  1^13,  \JL 

Avlona  Avelonieosis  et  GlaTinioceusia  L  Bpiras 
Bischof  Waldcbranna  II,  66,  2.  66,  21.  07,  23. 
j        16L  2Ü. 
Avolsheim  Anelns—  Aveles—  Avelsheim  a.  Möls- 
heim II,  477,  IL.  —  IV,  ^3a.24jl2.130,ä2i 
'  Aso  camer.  et  cap.  op.  Arg.  IV,  1^  Iii. 
Azso,  IV.  L  2fi. 
Aixo  IV,  LL  l^i  *2. 
Asxo  presb.  IV,  L  1^ 


B. 

Babenberg 

Hcinru  h  III,  119,  23. 

•  HedowiR  III,  m>,  24. 
BabenBün  Babunsiin 

•  Adtlbtid  Iii,  22,  7,  30,  43. 

Heinrich  gen.  dvs.  civ.  HI,  t,  IIL  13,  22.  f  22, 

'        42.     211 40, aa. 

Ima  HI.  2^  iii  Kacbmmeister. 
Jobann  III.  3,  ö.  22,  4Q, 
Otte  des  III,  8,  4. 
I  Bähest  petitor  III,  30,  aiL 
I  Barh  b.  Neasats  L  Baden 
der  V  II.  280,  HL 
Bacharach  Bacberacum  a.  Rhein  u.  Bingen  II,  188, 

489,  14. 
Bacindorf  s.  liatzendorf. 
Hadelübach  k.  RuhUbach. 
Baden  II,  SOB^  14.  459,  34.  —  III,  22L  13. 
Markgrafen  II,  363,  '2!L  376,  23.  410,  Ih. 

Friedrich  U.:  II,  256,  28ff.  22L  25  ff.  307. 
<  UL  370,  Ii  41örUl.  471,  17,  22, 

Hermann  VII.:  II,  34,  19.  atL  132.  35.  — 

III.  IL  l  -  IV,  161.  34. 
Hesse  III,  TL  L  — ~TV,  158,  Ifi,  8.  Fraa 

Cläre  IV,  158,  12.  t  IM  L 
Rudolf  L;  II,  iL  12,  37.  42.  19,  2.  2L  ^ 
I  32.  22,  9.  33,  aa.         III.  TL  2. 

I  l'.ndolf  II:  III.  TL  L. 

UudoU  lU  der  alte  ältere  II,  25«,  L  257, 
a.  27Ö,  2±  2^  ih.  307,  Hi  IWI,  L 
j  .S46,  2iL  350,~5L  357.  EL  370,  1371178, 

3a.  414.  28.  46!',  aii_  470,  23.  471,  gff. 
—  IIL  220.  m.        2a.  261.  4.  276. 
UL  -  IV,  184.2Ö.  217,  Ifi.  s  i  irtfn,.ia. 
I  Rudolf  IV.  der  jange,  gen.     Pforr.tieim  U, 

469, aa.  470.  7ff.  471.  9ff.  —  IV.  ^  UL 
Rudolf,  gen.  Hesse  II,  868,  aä-  471,  T[7  3a 

I  —  IV,  189,  r,  aa.  ige,  as. 


Baden 


—  Basel 


Amtlenfo  II,  34,  7,  8. 
Leulo  II,  U.L 

ProcnratorDjeBokinas  8.  ColmAr. 

Ritter  II,  34^  7,  8. 
Zöllner  II,  aoS]  t!  ff. 

Hermannu«  dictus  de,  Upieida  III,  53,  22. 
Badener 
ang.  III,  05^  &.  B.  Str.  Höfe. 
Heinrich  Str  III.  74»  12. 
Därbelstein  Bernwartstoino  Berver—  Berwer —  Ber- 
warzatein,  Roinc  L  d.  Pfalz  w.  Bergzabern 
II,  2m.  ±  267^  i  ilA  ItL  3381  iL  34».  2L 
344,       318,  IL 
Anselm  v.  II.  322^  Üi.  32d,  lA  IT.  »43.  12  Tgl. 

Friesenhoim  llerkelin. 
Eberhard  v.  II,  26fL  13,  37L  ö.  22i  21  32«, 

11  ff.  344,  L  üfi 
Elizabeth  II.  347,  iL  ff  WS,  2  ff. 
•QRU  II,  347,  M  ff  34g7Tff 
Johannes  deTmil.  II.  l^/M.  Sf«,  fifl  t  344.  12, 

IL  3£L  2iL  34H,  SL 
Johannes  a.  Speier. 
Metza  a.  Hohenhas. 
Susanns  a.  Weingarten. 
Walllicrus  t  II.  348,  ü 
Bäronbach  Hembach  Raine  b  Oberkirch 

Barkart  v.,  edelkn.  II.  877,  iüL  378.  22^  :Lä. 
Bagarius  k  Dp^er. 
iiahaigne  s  Bühmen. 
Ikiiem  BaTaria  Banwaria  Bawaria  Feiern 
Uoraögo 

Ludwig  II. :  II,  »4,  3i  44»  fi.  142.  G.  8. 
Pfalzgraf. 

Ludwig  IV. :  II,  884,  2a.  385,  2i  .386.  US  ff 
m.  »»  32.  4.'.9,  a.  -  IV.  197.  39.  198. 
2L  a  Denischl.  Kön. 
Bair  a.  Bar. 

Baldemams  8.  Harbache. 

Baldes  —  esso  -~eys 

BcrhtoUijs  III,  ÜIL  IL 

Heinricos  civ.  III,  189,  IL  m  L  807.  L  309. 
32. 

•Li'icgartlis  III,  30L  L 

•Metz»  III.  18;^.  iL  2ü9,      t  307,  L 

NicolauK  Ill,"ia.  IL 
Baldolf  cantor  ecel.  maj.  IV,  43,  S. 
Baldolfue  can.  et  preeb.  IV,  iL  ^ 
Baldoltzheim  8.  Balzenheim. 

Ballbronn  Baldebrunnen  —  borne  nw.  Moltbeim 

II,  145,  !L  ~  III,  94,  2iL  96,  iä.  1 H),  ai. 
163.  ü  löti,  aö.  1H7.  LL  21öj  i2.  3^^717. 
Ochselins  leben  feodam  eitam  m  —  III.  212.  8. 
Einwohner  II,  145,  88. 

Hüntacher  Nicolaaa  III,  215j  33, 
Trenheim  Jobannea  de  III,  '^l.'i,  d>L 
m^orea  et  sculteti  II,  100.  35. 
Demodia  t.  III,  3^  12. 

Dieterich  ».,  horr  III,  94,  2L  9fij  Iß,  163,  äL 
Hesa«  V..  ei».  II,  2W,  12. 
Heaselinna  de  f  III,  i22,  8, 
Jontha  de.  heg.  III,  322.  IQ. 
*Uctza  III,  822,  ü. 

Nicolans,  fr.  conv.  s.  Cläre  a.  d.  W.  III,  218, 

Üü.  'ib2.  ir,,  12.  376,  2. 
Petrissa  de  711,  323,  U  Bfttenheim. 
Volemarus  de  IL 
8.  Wagener. 

Balmenere  Balmcnerin 

IV,  1 


dictns  III,  192,  22. 
Adelheid  die  III,  138,  L 
Balzenheim  Baldoltzheim  ö.  Colmar  III,  264,  3. 

330.  2L 
Bamberg  Bambergensia 
'     Kirche  IV,  1&8.  äL 

Bischof  Leopold  II,  173,  iL 
!  Banholz  bei  Wineck  w.  Colmar  IV.  US,  22. 
Bannacker  abg.  Dorf  b.  Weisacnborg 
milea  de  II,  19,  ü. 
Billnng  II,  m 
Heinrich  t.,  ritter  II,  203^  SIL 
Banwart 
I     *  Katherina  III,  384,  3. 
Ülricns  III,  384,  0. 
Banwartin  dicta  III.  S46.  12. 
Bar  Bair  Barrenais  L  Frankr.  Dop.  Hense 
!     comte  de  III,  3Ö3,  2&.  355^  IL  3^  12. 

Bareche  dictus  IV,  128,  L 
,  Barga  Bargcnsia  comitatna  L  der  Schweiz  IV. 
I        206^  1  ff. 
Baris  s.  Pairis. 

Barr  Barre  Borre  III.  62,  4(L  130,  43.  280,  18, 
2fiS.  IL  -  IV,  33^  LL  30.  atL  108.  !L  133,  lg, 
archijiresbyler  II,  9T  IL 
plebanus  DietericailV,  13^  8. 
Tillicns  Cftnradns  ■[•  III,  308,  20. 
Anna  dicta  de  SchiUinghcira  a.  Schiltigheim. 
Frifzo  T.,  textor  III,  252,  43. 
Qertrnd,  Pfrandneriu  i  Str.  Spital  II,  379,  3& 

*  Qerdradis  {  III,  m,  IQ. 
\     Heinrich  v.  III.  252,  ^ 

!      Hugo  de  IV,  9,  16, 
'     Hago  de  III,  832,  SS. 

Irmelin  ».,  Pfrtndnerin  L  Str.  Spital,  II,  379,36. 
Jacob  V.  III.  28,  a  scab  27,  1-  412,  2  cons. 

414,  I  cons.  415,  1  cons.  41G,  1  cona. 
Jacobos  de.  senior  ci».  UI,  88,  43.  W,  30,  12. 
102.  LiL  132^  23^  168.  36.  174,  3  mag.  hosp. 
17b,  iL  l«?r d3,  VSi^a  mag.  hrssp,    UM^  Iii 
:         proc.  Rotenkirclien.  2n,  iLL  22Ö,  33.  235,  43. 
I        261.  Ifi.  272,  ;iD  proc.  Botenk.  f         ^  293. 

HTBOH.  26,  ,5412,  ü.  394,  2L  4557  1  cona, 
'        427,  1  cons.  427,  2  cons.  428,  1  cons, 
I     Jacob  des    Sohn  v.,  herr  HI,  426,  1  cons. 
(dera?) 
Johannes  de  III,  345.  ää. 
Junta  III,  284,  308,  25.  t  ML  21.  848, 

äL 

*  Katharina  III,  ^  ^ 

i  Phjrna  domicelU  III,  W3.  U.  306,  2ä.  58L  2L 
'         346,  2L  3y4.  'ih 

WäTTTTfruB  de  IV,  20.  2fl. 

Wilhelm  V.  II,  264,  L  SL 

M^nich  miles  de  — 

Berhtold  II,  414,  U,  33. 
1  Friderich  II,  414,  TT,  3ä. 

I     Seltensprang  de  — 

BeiQiicuii  iiL  62.  aa. 

*  Lückardis  III,  62,  SS. 
s  Smit. 
Bart  Johannes  civ.  II,  186^  Z. 
Barte  KAnUelin  zfi  dem  III,  187,  35.  188,  2. 
Bartenowe  vielleicht  Bertenau  b.  Neuwied  V 
i     Johannes  de,  clipealor  III,  91,  8. 
Basel  Baail  Basilea  Basiliensis  Ba.ilien»i<i  II,  12^ 
L24,21,!ia.38.2a-aO,2iL  ^       'M,  2ä. 
1687m        GT  188,"S,  aa.  369,  IS.  410,  SL 

22 


226 


Basel  —  Beger 


417.  2L  418,  2i.  -  lü,  871,  äL  365.  32.  - 
IV,  2o,  22,  56,  12.^12.73^  2.  2O0,iL- 
distnctu«  IlTai.  dSL 

advucatns 

B[arkardas]  dictaB  Vic«dotninas  II,  II. 
Barger  ci»e«  II,  11^  Üfi.  44,  Li.  m  3lL  IRt]  ÜK 
189,  2.  IjHL  HL  229j  aß.  'MYIT  20.  421,  M. 
428,  IE  142,  23.  446.  L  47-^,  LL 
Froweler  Johannes  gen.  Rütxener  II,  421, 

Mönch  Konrads  Sohn  Johann  IV,  181^  SJS. 
Mordere  Biircardus  dictos  II,  38,  157"^ 
Mänich  Peter.  Cu»tor  zn  Lantenbach  II, 
417,  L  4ai,  aä- 

Bürgermeister  maKist«'"  citiam  meiater  II,  24j 
2ä.38,LLiMi,iiil«9.fi-l90,ia.  231.  'iL 

m,  aiL 

Argentina  Barcardoe  dictus  de  II,  88,  Ii. 
Monachni  B[ainrieae]  dietns  II.  11^  3£ 
Schaler  Connt  der,  gen.  Rummelher  II, 
187  Sft 

Bat  consüTe»  II,  lLa5.24i2L.3HiLL  78,30. 

Ifll  2iL  302,  £r  42I,"M.  428.  Ifi.  442,  2fi. 

446.  L  47:5.  U. 
Pfennige  II,  184»  22.  Unzen  II,  183,  38. 

8.  Alban  IV,  13K  M. 

prior  S(tepbanna]  II,  54,  36. 
Dominikaner  II,  2tiä,  iL 

Domstift  edcleaia  cathedralis  IV,  88,  2.  121^  3fi. 
canonici 
Corradus  IV,  76,  fi» 

Geroldscck  Heinrich  t.  IV,  73,  3.  86,  3. 
8L  Ü2. 

HaTishnrß  Albert  v.  IV,  56,  6,  33. 
Moiuti  Härtung  gen.  der  IV,  IST,  ^ 
MäderBilorf  Werner  ».  II,  403,  Ii  410,  28. 
WiKirfiB  Job.  (lapifcr  de  III,  6,  OL 
decanus  II,  öl,  üfi.  346.  2a  '^Vttj^  L 
Bcchbnrg  "Heinrich  ».  III,  1(>4,  :u. 
offioialis  curia  III,  13tf.  L 
officialis  cario  archidiaconi  II,  28a.  36. 
prepositna  U,  1622  13.  —  III,  36^  28  can. 
a.  Thome. 
Henricaa  IV,  89,  19, 
prepoaitna  et  capitninm  IV,  77,  22. 
Bcolaaticna  IV,  18L  21. 
8.  Leonordi  eccl.  III,  289,  HL 

c4uionicaB  regol.  Lampertheim  Haeo  dirtns 
de  lU,  289,  Ü. 
8.  Petri  accl.  IV,  182,  2ß,  210,  21. 

thesaararina  IV,  195,  2iL  ^ 

der  T.  in,  262,  L  8.  Str.  Hänaer.  i 
ConUelin  v.  III,  176,  4L  i 
Friedrich  v.,  fr.  pred.  III,  2^  4L  m,  43  I 

prior.  292,  23  prior.  364,  Ifi, 
Gerdrnd  ».,  Pfründnerin  L  Str.  Spit.  II,  879,  32. 
Heinricna  de,  fr.  pred.  quondani  lector  III,  28, 

IL 

Jobannes  de,  mag.  IV.  153,  22. 
Jobannes  de,  institor  1117^7,  36. 
Nioolaus  de  III,  367^  2L 

Petma  de,  s.  Horn  Cur.  Drk.  ' 
Riehe  V.  — 

Katharina  III,  881,  IS  Wotzol. 

Petms  mil.  III,  381,  Ifi. 
Richin  y.  dicta  III,  880,  29  Zorn.  ' 
Seckeier  de,  Johannes  III,  3(W.  ai 
Walthems  de,  mag.  ni,  19,  12. 
Basel  Bisthnm  Diöcase  II,  37,  32.  St  33 ff-  Ü2. 


28.  140.  18L  2L  !8R  LL  92«,  30.  230  fiff 
241.  21  ff.  34a  2L ~m,  2a.~-T5*^.  L ^  III 
I  H.  -  WT^i  227^  12.  (iL  1 1.  2L  64,' 

STBÖ,  16.  72,  2277^  2.  107,  2.  157724.  iTö! 

22.1^  2ä.  18L  A."T94.  ST  —   

Bischof  II,  2L5.8Ö,L  140,  Z.  1»3.  iL  229. 
34.  384,  ai.  885.  43.  4mf■^K  i50,  EL  443) 
2fi.  447,  14.  448,  2.  -  IV,  .^7,  Zi.  68.  27, 
3a.59.5,aöf».L73,L  ^STSL  M  'U£~^ 

Gerhard  II,  M2,  IST 

Heinrich  II,  'WT  8.  qü.  20. 

Job  ann  administt,^tor  t  Langrea. 

Johann  II,  442,  20. 

Peter  II,  »0,  2L  147,  Ifi.  153.  L  -  IV, 

180  £,  —  — 

PetorTi! :  II.  174.  L  187^  21 
Baseler  Rftlinus  III,  258,  34.  373,  12. 
Bas$>uriheim  Baaen  —  Baainheim  b.  Höchst 
Heriwinas  de  II,  138,  2a 
Jobannes  v.,  rittefn,  371,  15.  2L 
Batiche  a.  Beltichc 
Anna  III,  100,  32. 
Katherina  III,  lOfi,  37. 
Batzendorf  Bacindorf  sw.  Hagenau  IH,  333,  2. 

Herr  v.  IV.  läO^  3,  3fi  s.  Hagenao. 
Bonmgarten  BÄm  —  BÄngartm  sw.  Barr 
Cistcrcienser-Kloster  III,   Hiö,  iQ.  222,  4.  26«. 
liL  a.  ,Str.  Häaser. 
Abt  11.  210.  2L  326.  32. 
Banwaria  Bawaria  s.  Baiem. 
Bawr  .  . .  Pierre  le,  signor  III.  354,  13. 
Beata  mag.  leg.  III,  27,  14. 
Beatrix  mon.  s.  Johannis  HI,  335.  24. 
Beatrix  soror  mon.  penitentam  III,  HO.  42. 
Beanpri  Bellom  pratam  b.  Luniville  L  Bep.  MeniHhe 
raonast.  Cistero.  ord. 
Abt  IV,  114,  12- 
Bebelnheim  n.  Colmar  II,  480,  äö. 
Clans  T..  ritter  II.  4()4,  ^ 

Bebenbausen  n.  Tübingen  Cistercienserklosler  III, 

256,  3Q. 

Bechbnrg  Behbnrg  Rnine  b.  Holdorbank  L  Kant. 
Solothurn 

8.  Basel 

8.  Zofingen. 
Becherer 

Hermann  der  III,  118,  4L 

Jacobns  III,  196,  20. 
Beckelnheim  Waldböckelheim 

368.  22. 
Befort  8.  Beifort. 

Heger  Bagarius  Begere  Regerin  Begero  Beigerin 
ung  III,  83.44.83,22.  151.  liL  -  IV.  133.  41L 
Adolheidiäüicta,  can.  s  Stephani  II,  440,  14. 

•  Agnes  IV,  133,  4Ü  HatUtadt. 

♦  Agnes  in.  ^43.  liL  35,  4i. 
Albrccht  IV,  90.  IL  100,  la  albus. 
Burcardos  mil.  III,  6i>,  2. 

Gisela  senior,  can.  et  proc.  s.  Stephani  III,  192. 

32.  259,  m. 
Johannes  der.  III,  66,  L 
Johannes  ritter  II,  367,  12.  .W",  2.  427,  B.  — 

IV,  185.  22. 
Lntold  ritter  II.  367.  12,  427,  HL 
Petcrman  hcrr  III,  340,  22. 
Wernherns  IV,  40,  ST 
Wernher  f  UI.  9L  35. 
Wilhelmos  mil.  III,  66,  2.  f  iL  4L 


b.  Krentnach  II, 


Beger  —  Bern 


WiEkMnnu  max.  cn.  o,  vicedom.  IV,  56,  IS. 
igOi  la.  MS.  L 
Beger  v.  OeiBpolzheim  I 

*  Ueilka  III,  -im,  7  Dunzenheim.  f 
Heinrich  III,  243,  Ü 

Johannes  edcllüi7  1(1,  9L  10.  838,  iL 
Beggenhoven  b.  Zürich. 
BefThl^t  Bnrkart  III,  Sno,  20. 
}!chburg  8.  Bechbnrg. 
Beheim  a.  Böhmen  n.  Speier. 
Bebeimstein  Beherosten  abgeg.  Unrg,  wohl  heote  i 
Hof  liomstt'jii  Ij.  Kpi;g  I 

Jeban  Ouirt»  de  IIJ,  H&4,  28. 

Theidrit  de,  aignor  III,  3öi,  'äL  1 
Bahlenbeim  Belbeim  Belben  nw.  Strassbarg  III, 
19.  fl.  105,  25.  278.  LL  -  IV.  14^  4. 

ConraduB  filia»  preconis  de  III,  iffTL 

Ueinrichas  de,  can.  s.  Stepbani  III,  190.  ä2. 
Bcigerin  s,  Beger, 

ücmhcim  s.  Selz  II,  275.  38,  40.  28L  13-  -  IV, 
Jfi  Säfl.  lül  2äff^£aff.  130,  38.  181.  85. 
I3A.  2a 
cccUaia  IV,  IfiL  20. 

Fridericaa  do,  fr.  pred.  III,  TO.  Sfi.  88,  Ifl.  114. 
ISL  ! 
Belami  a.  Uetz. 
BcIoDzstein  a.  Bilstein. 
Beifort  Befort  II,  303,  L 
Belbeim  ».  Behlenhcim. 

Bcllampratnm  8.  Beatiprd.  , 
Bcltie  s.  P>ern.  I 
Beltelini  Oreda  III,  169^  2fi. 
Bcnfeld  Benetelt  11,  Itß.  2.  -  IV,  212,  24. 
ßennwcicr  Benwilre  o~  Colmar 

rector  eccl.  Radolfas  mag.  II,  ^  32.  SiL^Ü  ff. 

Adam  de  III,  20. 

Anna  de  III,  23L  12. 

Ueilewigis  de  III,  23L  Iii  1 
Ber  dictua  III,  200,  21.  | 
Bercberg  ob  veracbrieben  für  Bccbburg  ? 

Johannes  de,  can  eccl.  m»j.  II,  321,  2ä. 
Berchtoldas  cantor  eccl.  miij.  IV.  5,  34.  20.  3. 

(ders?) 
Bere  Bero 

ung.  III,  2L  8,  41.  —  IV,  128.  ifi.  1&8.  26. 

*  Adelheid  III,  21^  8,  41. 

Petrns  III,  21.  8.  41.  38.  IL  -  IV.  158.  20. 
Bere  meister  II,  30,  30. 
Bere  panifex  III,  163,  U.  ^  Ifi. 

Kathnriiia  III,  2Ms  2Ö. 

•Kiinigiimliä  III,  28R,  12. 
Bcrt'iiholi  prcsb.  IV,  iL  ü 
Derer  III,  iVL  UL 

Bergbielen  BergbAtenheim  BAtenheira  nw.  Möls- 
heim III,  88,  22.  288.  IL  -  IV.  191,  13.  , 

cftno  de  t  rnr  322.~n: 

Johannes  de  III,  822,  liL 
Latzemannas  de  III.  822.  IC 
Nibeinngns  de  III,  l& 

*  I'et  1158.1  III,  322,  U  Ballbronn. 
8.  Uietcnheim. 

Berge  a.  Bern. 

Bergheim  Bercheim  Oberbergheim  nJi.  RappolU- 
Weiler  III,  238,  20.  240,  12,  33.  241,  2.  241, 
808.  44rOT2.  2.  -  IV.  217,  ä. 


Bergheim  abg.  b.  Bergbieten  IV,  19r,  12. 
Bergheim  Bere—  Berg—  Bergk—  Berckeim  lüttel- 
bergheim  s.  Barr  III,  278,  12.  890,  fi.  —  IV, 
3g,  aa  127.  IL  183.  12^  4L 
Ann  V.  III,  2:9,  11  Liebenäeller. 
Cftno  V.,  der  alte,  civ.  II,  36,  18.  55,  2Ü.  68,  9. 
85,  22.  9Ö,  IL  211.  S)0.  ß.  IIU.  19^  35,  U3, 
a:  -  IlCllj  ÜIL  2C,  Sä-  ^2fi,  a.  Eliaaa, 
Landvögte 

Cunrad  dea  alten  aon  t.,  ritter  II,  226,  L  — 

IV,  18£  2t 
Eherhart  »..  ritter  IV,  184,  2fi. 
Eberlin  v.  II,  999,  L 
Else  V.  HI.  8»,  28. 
Oertrnd  v.  III;  2i 

Johannes  v.,  proc.  ».  Elisabeth  et  Johannis  III, 
177.  iL  178,  42. 

Läcgard  v.  III,  32.  2ä. 

Lndovicus  niil.  de  IV,  161,  IL,  SL 

Rudolf  V ,  ritter  III,  302. 

Ilftdolfna  de.  arm.  III,  234,  13. 

Wernher  t.  II,  298,  lA.~m,  22. 
Bergheim  Johannes  dictos,  civ.  III,  257.  10. 
Berhta  IV,  2,  8Q. 
Berhta  IV,  16,  22. 
Berhtalina  dorn.  IV,  117,  32. 
Berhtoidna  anbprior  fr.  pred.  Hl,  87,  33. 
Berhtoldua  sac  hosp.  III,  172,  fi. 
Berbtolfas  can.  eccl.  maj.  IV,  3,  10. 
Beribtoltua  archiepiscopos  IV,  1, 
Beringer  Uoinricus  III,  183,  32. 
Berinhardas  cap.  ep.  Arg.  IV,  L  13. 
Berlin  nng.  II,  415,  5. 
Bcrlinoa  civ.  III,  318,  3. 

BerUnns  senior,  venditor  pannomm,  civ.  III,  320. 

aa. 

*EUekindis  Hl,  320.  39. 
B  e  r  n  II,  260,  34.  128,  12.  4,R1,  3S. 
Gemeinde  II,  2ÜL  LL  ^  ri^i  2-  446,  4. 
Rath  II,  260,  LL  2ä.  28öi  031,  Ifi  ff.  446,  4. 
Schnllbeiss  II.  285,  L 

Müntzer  LanrcntiP  II,  260,  IL  2&. 
Zweihundert  die  II,  lL~^ 
B&rger 

Anchen  Thomi  II,  260,  17,  32. 
Belpe  Rudolf  V  II,"^!!  31 
Berge  Peter  ab,  II,  ÜIÜL  LL  ÜL 
Bottingen  Burchart  v  II,  'ML  16,  32. 
Bottinger  ülrich  II,  2m  Ib^aL 
Flogke  Jobaiis  II,  gik),  lü, 
Flinsöwer  Chftnrat  II.  ^  14,  SL 
Qiel  Peter  II,  200,  17,12: 
Gippa  Heinrich  II,  260,  15,  32. 
Hebeman  Dlrich  IL  260,  15,  3L 
Ladener  Peter  II,  260g,  32. 
Linder  Jobans  II,  260.  18, 
Lömel  Berchtolt  II,  3Kn,  16^  32. 
Lömel  Chftnrat  II,  iL 
Masser  Johans  II,  2tiO,  16,  ül. 
Orset  Chftntzi  II,  2^0,  u»,  ai. 
Riede  Peter  v.  II.  Wi,  15,  ÜI. 
Ringgollz  Rftdi  II,         IT  aL 
Schafhusen  BnrcharTv.  Ii;  260,  13,  ül 
Schafhusen  Johans  v  II,  2^  16,  82. 
Sedorf  Heinrich  v  II,  2ti0."T4.  SL 
Seiler  BerUchi  II,  2(}0,  17,  32. 
Seman  Niclana  II,  2fi(L  14,  32. 
Sneiter  Johans  II,  260,  16,  2L 


228  Bem  ~  ] 

Sl«lli  NicIaoB  II.  360,  18,  87. 
SwarUe  Peter  II,  360.  18,  87. 
Teiawile  RAdolf  v.  II,  285,  7,  18. 

■.  Fna  Hemme  Dirre  U,  285.  lO. 
Walke  Semao  der  II.  260.  18,  87. 
Wichtrach  Peter  t.  II,  200,  17,  87. 
Dominikaaw  II,  97.  88.  Mk  8. 
prior  IV,  188t  81 
Üratrea 
Jobannes  IV,  188,  88. 
PkQloa  I¥,  169,  84. 
«nlM»  IT.  188.  86. 

pNfOtitu  «t  e«pitnlnm  IT,  72,  29. 
Bunurdm  bpanas  i.  Born  Car.  Cap. 
Bernbach  s.  Bäreubach. 
Berneck  Bernccc  b.  Nagold 

Albertas  advocalns  de  II,  20.  ^7 
Herner  Johanne«  ci».  II,  280,  S». 
s.  Bcrubardo 
Anna  de.  mon.  8  Margar*!«  III,  188,  17. 
Conradus  de  III,  I3»,  II. 

*  Lncgardit  III,  139,  11. 
s.  mont  JoTie. 

Berohardsweiler  BwnliafiSKnra  a.  Bnr 
Jobannes  t.  III,  188,  88. 
ThiltMihsBwn. 
Bndvt  piMh.  IV,  87.  16,  3b. 

BmHum  «liftg.  Ort  i.  Dalw-Bbau  IV,  88,  84, 

48. 

Berabelmns  fr.  pred.  IV,  bd,  IS. 
Bernhoeen  «b|{eg.  Ort  sw.  Neu-Breieaob 

Borcardnt  III.  296,  36. 

Uartmanno«  4»  t  Ul,  886,  a& 

Hattmanniu  i$,  «ap.  t.  Kurfanto  III,  881  8&. 
364,  89. 

Bernsteia  BatOMtiiii  BoiiM  b.  OamlHudi 

Vögte 

Andreas  f  III,  216,  23. 
SelIwrJabaaMi  U.  48«,  88.  «88, 19.  «W,  81 
BommrlatdiM  a.  BiriNMaia. 
BtralllMa  taaltiabein  abgeg.  Ort  w.  Straasburg 
bei  H«rtiKli«iv  IV,  38,  tt>.  123,  8.  126,  15. 
182,  17. 
üerse  s.  Borsch. 
Beraerin  dicla  HI.  26i,  4. 

6er«tctt  --gti'tu  —Bieten  —Stetten  — slatia  tw. 
Brumalh  IV.  1.^.  28.  »3,  2J,  23.  1S5,  14. 

»iceplfbauuB  Hugo  ;  III,  87],  8& 

dicta  de  Iii,  311,  M   39,0,  II. 

Elizabot  de,  heg.  III,  207.  19 

Elsa  bcg.  III,  2M.  -17.  288,  89. 

Johannes  de,  autor  III,  IG<),  9. 

Johannes  do,  oleator  III,  2ti3,  26  988,  88. 

Johannca  III,  263,  27.  2«2,  40. 

Katbernia  III,  2t>\  27.  282,  39. 

Mehtihlig  de,  bcg.  1(1,  2f>7.  19. 

'  .Sophia  III,  263,  26  282,  .-53. 

Sophia  lU,  868,  87.  882,  89. 

Honachm  da  II,  18,  8L 
BcrstelU 

*  Qreda  III  888.  86. 
Katharina  ll^  888^  88. 

Badaltaa  traetor  vaaonitt  HI,  888,  tt. 

Berstbeim  w.  Hagenau  III.  333,  7. 

fisrthelin  III,  61.  3  s.  Kalbesgasse  Bertha. 

Bartholdns  urep.  eool.  maj.  III,  6,  27. 17.  8.  f  2&, 
85.  -  IV,  158,  8.  154^  18.  f  168^  18. 


'  Bertoldns  archidiac.  Ar:'  IV,  10,  G.  11,  12.  13,4. 
Bertoldns  eantor  eccl.  maj.  IV,  2,  11.  3,  17. 
l'.r-rtoldus  eustoB  ecci.  maj.  IV,  2,  10.  3,  17. 
Bertoldas  prab.  eooL  mij.  Ui,  78,  17.  186,  lö. 
Bertar—  BarwNaMa  a.  BliMataia. 
Berrigerin  Junte  HI,  174,  88. 
Berwardns  III,  1»1,  2. 

Berwardus  can  s.  Petri  IV.  (52,  Ui.  83,  9.147,7. 
Benrardas  oan.  eccl.  maj.  IV,  13,  8. 
Bmiait  Baintaa  IH.  333,  38. 
Bwmraa  «acpantarios  III,  80L  4. 

•Elliaa  Ol.  86,  5. 

Biahaaea  III,  86.  &. 
BaiwarUaUilB  s.  BSrbelstein. 
Besanccn  Bisnntinn.t 

Erzbisehof  IV,         1.  llü,  5,  28. 
Besij;heim  i.  Würtemberg 

Uemncb  der  Wisze,  ScbalthaiM  v.  IV,  189,  84. 

Konrad  der  Vogt  v.  IV,  188,  ai 
I  Betscheler  s  Kaysorsbog. 
I  Betsch«l«rin 

dkta  111,  313,  41. 
I     Katberina  III.  343,  40. 

8»IC&dn  Ui,  848h  M. 
BatMhaman  dietaa  III,  947,  14. 

Bettenhofen  — boven  b.  Gatiibsheim  a.  Biaabmiliv 

III,  170,  33.  —  IV,  118,  2«. 
Bettiche  s.  Baticbe 
Anna  III,  316.  ». 
Berhtoldu»  t  III,  315,  9. 
Oitela  t  UI,  BIö,  10. 
Kathcriaa  t  III»  916.  IL 
Betxinger 
Jobannes  tnetzj^er  in,  184.  89. 
'     «Liebeste  JU,  131.  82. 
Beoggen  Back  —  Bdgheim  ö  Basel 
Comthnr  des  Dentscbordeaa  StAftUr  dar  DI, 
270,  89. 

Deataebbarr  JotaanuM  III,  8^  88. 
Beaals  IV,  !,  94. 

Beselinas  IV.  3,  10. 
i  Bezili  presb.  IV,  1,  16. 
Biberach  Biberabe  Bibrra  s.  OiTenburg 
R&dolfas  de,  fr.  rain.  III,  lüö,  22,  30.  177,  16, 
27.  277,  89. 

Biblenheim  Bibeln —  Bibilnhcitn  n  Mfflriwim 
III.  288.  12.  -  IV.  36,  II.  37,  28.  117,  4. 
130,  12.  132,  17.  139,  7.189,  II. 
rector  ecciesie  Johannes  IQ,  187,  S. 
BibUa  Biblialiaiai  a«  Haaaaaa 

Vaialahaiin  U,  881  88. 
Bidermann  s.  Ongenheim, 
Biengen  s.  6.  Breisach 

Nitlawt-'S  v.|  I.  Gt'bwciler. 
Biergesser  PiareKutiaiMs  11,  4,  9,  11. 

BaoMlin  oiv  II,  4ö8,  14.  —  III,  864»  M, 
Bier  mann  —  man  prazater 
der  III.  UH,  2S  s.  Str.  HIaaar. 
Anne  III,  146,  27. 
Qertradis  beg.  lU,  22B,  3& 
[     Gisela  beg  III,  228.  38.  234,  38. 
I     Qreda  beg.  III,  228,  38.  S34,  38. 
I     •  Katerina  III,  228,  37. 

Wilhelm  der  III,  227,  36.  228,  37.  f  236»  1. 
I  BktuüiaiiB  Mtaa  —  BUni  — Bfttaa  -  Boatan  — 


i^iyui^Lü  cy  Google 


Bietenheim  —  Blenkelin 


229 


Batenhein,  Hangenbieten  6.  Mölsheim  oder 
Bergbieten  nw.  Molsbeim  III  129,  !£.  —  IV,  3^ 
28.^5.30.34.11.  122.      126,  15,  131,  2^ 
132.  UL  142,  2.  189.  11. 
Jobannea  v.,  ritter  IV,  Ifü  Sä  i 
Jobanoea  v.,  edelkn.  in,  310.  22.  399.  i. 
Walther  V  III,  399,  3.  | 
Wernher  v.,  kArschner  III,       41.  j 
Engelin  de  —  | 
Agnee  III.  m  äL 
Beinricui  III,  280,  iL 
Bietlenheiio  Dftttalulicim  5.  Brumalh  III,  358,  llL 

Bilde  Bildo  IV.  12iL  L  ii-  , 
Heioricua  o.  8.  Wittwe  IV.  28.  27,  41. 
Sifridas  IV,  212i  3.  | 

Bildin  dorn.  III,  8,  2fi.  ^  34.  262,  3.  , 

Bilen—  Bylistein  s.  liiUtoin. 

Bilgerin  Pilcerin  Pilgrein 

•  Anna  III.  322,  39  Suner. 

Job&nnea,  da  Gengenbach  preab.  III,  277.  KL  j 
Sigeliuoa  äygellin  der  alte,  herr  IT.  872,  2L 
a  mag.  ciT.  —  III.  317,  2i.  832.  aa.  34L 
429,  1  cons.  430,  1  mag.  civ. 
der  jnnge  mil.  III,  BIT,       329.  2g.  861, 
42.  886,  39^  89a,'m  431,  2  rons.  482, 
1  mag.  civ.  483,  1  cona. 
herr  II.  473,  ai  acab.  -  III,  327.  32-  431.  1 
cons.  481.  2  cona.,  unsicher  ob  der  alte  . 
oder  jnnge? 

•  Sophia  III,  S29.  2S.  385.  aa.  392.  aa.  I 

vergi.  Ehcnlicitn.  1 
Biller  Johannes  HI,  67.  2^ 
Billnngna  f  HI.  8,  Sä. 

•  Hedewigis  f  III,  8,  2ä. 

Billnngus  proc.  a.  Thome  II,  472,  L=III,  852,  Sfi. 
382.  IIL 

Billongna  mag  judex  cnr.  Arg.  III,  2.  3.  18,  25. 

32.  3,5,  Ui,2!La2.tsLLa2.8iSilLlii 

12,  s:  -  IV,  m  aar  153. 23. 

Bilstein  Bylistein  Raine  b.  Kaiserslaatern 

Merbodo  de  II.  133,  19, 
Bilstein   Bilcnstem    lielenzstein   b.  Urbeis   nw.  ' 

Stblcttstadt 

caslnim  III,  aW.  äJS.  24L  L  209»  28.  I 
Wamair  de  III,  ^  23. 
Bilstein  Bisecke  abgcg.  Dorf  L  Elsass.  vergl.  Batt 
Eigentbum  za  Hagenan  II,  499  Anm.  L  ; 
•Agnes  de  III,  92.  11  s.  Oflweiler. 

•  Hflilrwig  11,  192.  ü2  Wasselnheim. 
JohauQcs  V.  il,  192,  Üdff. 

Bilwisheim  BilolTes—  Biloltisheim  sw.  Bramatb 
III,  164.  Ii  aiL  fl- 

Dictherich  ».,  riUer  lU,  310^  22. 

Brbo  de,  mil.  IV.  ^  IS. 
Bindernheim  Binrenheim  s  Beufeld  III,  390.  2. 

Bingen  Pinginenses  Pingaenae  II.  196.  6.  Ifi.  868. 
21  ff. 

civcs  1(,  ü.  LL 

Cüpitulutn  IV,  11^  39. 
Birmenter  s.  Nenweiler. 

Birs  Birse  Byrse  die,  Floss  b  Basel  II,  187.  32 ff. 
189.  1&.  280.  äff. 

Birsingen  wol  Barscheid  b.  Pfalzburg  L  Lothringen 
II.  407,  ^  409,  6,  ai. 

Birtzns 

Clara  III,  836,  23. 

Jobannes  caroifex  III,  836.  22. 


•  LncRardis  III.  M6.  30. 
Birtcigicftö  ob  Krafft  b.  Erstein? 

Hospital  III,  88.  3L 
Bischheim  Biacoves—  Bischoffesz—  BischoTesheim 

IL  Strassburg  II,  47.  22.  -  IH,  43,  2fi.  49. 

85.  6L  12.  233.  26.  378,  liL  -  1^53.  U- 
ciiria  epiücopuliü  II,  47,  23. 
Bttdegerus  ruslicus  17740,  liL 
die  Fi-au  v.  III,  130,  IL 
Heinrich  v.,  cir.  U.  201.  11, 
Kprlingus  de,  camifex  III,  100,  13. 
licdüir  V.,  civ.  U,  20L  1^14-.   -    III,  192, 

32. 

s.  Str.  Strassen. 
Bischof  Biscbofin  BischAvin 
dicta  III,  261.  IL 
nng.  der  o'eymann  III,  127,  22. 
♦Oerina  III.  90,  L 
Gertrftt  III.  119,  23. 
Hans  III,  gOTS. 

Heilwig  b«g.  m,  190.  1^  t  ^  lä. 

Johannes  pellifex  III,  90.  L 

Jnh.'intici  III,  90.  2. 

Katberiaa  III,  90,  2.  849,  17,  iA. 

B.  MüUenheim. 

8  Saarbnrg. 

Biscbofsheim  Biachovssheim  Biagofeahein  Uhein- 
bischotsbeim  L  Baden  D,  471,  31.  -  IV,  23, 
30,  12. 

Biachofshpira  ßiitehoveshein  sn|}erior,  Bischovis- 
heim  ni-scafcsboim  b.  Rosheim  IV,  40,  1  42. 
aa.m.21L]2ö.l3.15g.l2.2ifi.ffi. 
Cono  de  IV,  207.  2. 
Bischofszoll  Episcopaliscella  L  Cant.  Tbnrgaa 

Ikrtoldus  can.  IV,  66,  35. 
Biscrke  s.  Bilstein. 
Bisunü.nus  s.  Besancon. 
Bitsch  Bitis 
Herr  t.,  b.  Zweibrückon. 
Agncsa  d»,  mon.  s.  Stephani  III,  81,  2. 
Blaesheim  Bledens—  Pledenshcim  sw.  Strassbnrg 
III.  ^  4IL  IfiL  31  298,  ai.  —  IV,  194.  24. 
Fritscho  de,  ortnlanns  TTI7  292,  12. 

*  Katiierina  III,  292.  13. 
BlafAszin  dicta  UI,  874,  12. 

Blamenser  Bloraenser  ci».  II.  84.  3L  —  HI,  844,  fi. 
Blümont  Blanckenberg  L  franz.  Dep.  Menrthe  et 
Uoselle 

Hanricns  Henri  dorn  Je  II,  19,  IL  259,  L 
Blanke 
Agnes  ni.  891,  iL 
Clara  Ul,  391.  IL 

Johannes  civ.  III.  119.  30.  2öfi.  24.  f  240,  &. 

279,  32. 
Petermannas  civ,  III,  391,  IL 
Blanken  Albertas  de,  der  Arg.  IV,  137,  33. 
Blankenstein  Blankinstein  ßnine  L  Wäricmb.  OA. 
Münsingen 

Ailbertus  de.  can.  ecci.  maj.  IV,  118.  32  s.  Eich- 
städt 

St.  Blasien.  Benedict.  Kloster  L  südl.  Schwara- 
wald  IV.  9,  2£L 
Abt  u.  Convent  IV.  GL  UL  78.  L 

Ble  Johannes  pergamentarias  III,  390,  3. 

Bledenshrim  s  Blaesheim. 

BWukclin  Blenckclin  Plaucblin  Plaencblin 
nng.  II,  356.  3fi.  35L  2.  -  ni,  i. 


Blenkelin  —  Bonamie 


*  Anna  III,  270,  1&  Strowclin. 
*Ucilk&  III,  251.  2L 

Johannes  Kcnior  civ.  III,  75^  19^  90^  22.  III, 
2.  137,  22.  346,  ÜL 

Johannci  janior  civ.  III,  270.  Ul. 

Nicolaus  civ.  III,  172,  2L  216,  ä.  2öl^  21. 31i»^ 
IL  323.  22. 

Nycolans  can  a  Thome  III,  43. 
Blensbebart  Johannes  III,  129^  L 
Biete  a  Wiiitenbur. 
Bleyer 

Anna  III.  891,  ijL 

JacobQS  III,  m,  3ä 

Jekelinas  III.  391,  iSL 

•Katherioa  III.  391,  Bfi.  - 

Katherina  III,  391,  H  Easigman.  I 

Odjlia  in,  391,  HL 
Blido  Ii.  Epfig  j 

Borchardaa  de  IV,  40^  21.  ' 
Blienschwciler  Ulienswike  Dambacb 

B.  pleb.  ecci.  IV,  61^  32.  63^  &  ff.  64^  21L 
Bliwegcr  Heinricas  III,  2L 
Blomenser  s  Blaroenser. 

Blftmeler  I 
Johannes  III.  375,  3L  < 
WUtelnins  de,  can.  s.  Arbogast!  IV,  195,  iL 

Btnmbtrg  BlAmenberg  s.  Donauescliingeu 

Conrat      herr  III,  162,  2SL  ^ 

Blaracnan  BlAmon  —  Blftmin  --  Plßmenowo 

*  Agnes  III,  49,  1£.  i 
Agnes  III.  4£2Q.  ' 
Anna  tuen.  s.  Agnelis  III.  49^  iL  253,      (dies  ?J 

*  Clara  III.  31»,  2  Winterthnr. 

*  Ellina  111.113.  22. 
Erbo  III.  49, "SL 
Fridrich  IlTl»,  20. 

Oösaoliü  V ,  can.  s.  Thome  III,  iO,  2L  130^  11. 

352.  35, 
Gys^la  III.  49^  21. 

Hcilicke  III,  I3a       125.  2ä  Megedo. 

Heilka  mon.  s.  Agnel'islII.  i^i  ^ 

(dies?) 

Uugo  HAgelin  de  III,  49,  2L  291,  22,  U  scab 
42s,  1  cous.  432,  2  cons. 

JobauDcs  de.  ritler  II.  24.22.  —  III,  11.  P.  28,  42. 
41,  mag  ci».  4^  U  mag.  ci».  49,  IST  {jo, 
12  scab.  41 J,  1  mag.  civ.  413,  2  cons.  414,  1 
mag.ciT.4I6,l  cons.  417,  1  cons.  —  IV.  160.  30. 

Jobannes  der  junge  v.,  herr  II,  269.  24].  —  III. 

^  :iL  143,  2L  IWji  20.  IJÜi  6.  Ii 
20U.  M  scab.  416,  2  cons.  420,  L  cons.  423. 
2  cons.  420,  2  cons 

Jobannes  v.,  herr  III,  130,      253^      wcl-  ' 
eher  V.  beiden  ? 

Johannes  v.,  cdelkn.  III,  320.  LL  | 

Johannes  civ.  III,  319,  ä.  < 

Katherina  III.  12.  2E^ 

Ludwig  V.,  ritter  III,  19^  2Ü.  168,  11  »cab  f  230, 

UL  423,  2  cons  43o,  1,  2  coos 
Peter  III,  4H,  2L 
Kcinbold  v"III,  192,  41. 
Virdenhoira  »  1117399,  L 
Blftmo  Hugo  111,  72^  26. 

BUimelio  ' 

*  Irraelin  III.  18!,  lü  I 
Willehelm  111,^1,  ML  \ 

Bobardia  s.  Boppard.  } 

BocellinuB  mil  III,  (>,  ^  ^ 


Bocbkschinde  s.  Ensisheiin. 
Bockeg  s.  Bachegg. 
Bockelin  BAckelin 

nog  III,  108.  aL  244.  g.  248.  lg.  297.  a. 

Cüntzelin  III,  SM^  42.  367,  II. 

Juhannes  civ.  III,  203^  U.  220,  42.  2I(L  38. 
t  254.  42. 

Johanne«  civ.  III,  254,  42.  .t51,  38.  367,  Ifi. 

•MeUa  m.  m,  iL 

Nikolaus  III,~g^4,  Ü  367,  LL 

•  Ottelie  m,  8V),  33  Hetzel. 

Kflleman  Iii.  W»,  33. 

Clemann  civ.  III.  144^  11>.  226,  SB. 

Ühicns  III,  40,  fi  scab.  HL  21  (ders?) 

Ulrich  III,  ^  42.  ^  Kl  367,  11 

s  Str.  Strassen. 
Bockenau  Kokinowin  b.  KreDsnacb 

Franko  de  II,  133,  2L 
Bodel  IV.  L  24. 

Bodcrswcier  Bodersnilre  o.  Kehl  IV,  MS,  HL 
Böhmen  Bachaigne  Babaignc  Beheim  Boemya 
König  [Johann]  II,  351,  3fi.  -  III,  353,  26. 
356,  9.  359.  13. 
BAldelerin  Katherina  III,  S83,  UL 
Bönlin  Bftnierin 

DDg  III,  214,  aa. 

Aitnes  III,  29L  \^  20  ReinboU. 

Cftno  civ.  III,  l94,ll.l98j4.237,l2.tyLl2. 

3tiO.  44. 
Cftno  UI.  29L  la.  t  380,  4fl. 
Bllekindts  III.  39L  157860.  4a  Zabcrn. 
Greda  III,  29L  12. 
Heilwigis  III.  63,  39.  291,  IJ,  4L 
Jobannes  civ.,  "Herr 

iiriL  86.  63,  a.  1 62.  aa. 

114,  22- 

JoEMnes  civ.  III,  291,  18.  860,  iÜ.  4L 
Nesa  III,  860,  Trftbel  (identisch  mit 

Agnes?) 

Borsch  Beraa  Bers«  n.  Barr  III,  152,  43.  201,  23. 
-IV,  24,^L126,4.l30i2.13L  8,19.33: 
sculteli  ofEcium  IV,  182,  2. 
Ueiuricus  de.  fr.  conv.  s.  Agnetis  III,  274,  48. 

336,  23.  350,  3.  3«3,  Ää. 
JoEämies  v..  ntter  II.  397.  12. 
Sorncr  de,  Johannes  civ.  III,  IMj  43.  tiL  Li- 
246,  42. 
lifischer  s  Qffenbnrg. 
Bfizewile  s.  Bosweil. 
BofFesheitn  s.  Boofzbcim. 

Bog  Claas  u.  Friedrich  edclkn.  II,  377,  m  378, 

22,  42. 
Bogencr  s.  Hagenau. 

Bohlsbach  Badelsbach  b.  Offenbnrg  L  Baden  IV, 
35,  a. 

Bolanden  BoUndia  Bonlandia  b.  Kircbbeim  Bo- 
landen L  Pfalz 
Herien  v.  II,  H,  33,  35, 
Philippus  de  nr^LL  32,  LL 
Weinherus  de  II.  10,  22,"^  35. 

Bolchen  ö  Hetz 

Jofrid  V.,  herr  II.  ?90,  LL 

Bologna  Bononia 
Johannes  de,  fr,  prcd.  III,  114,  12. 

Bohonheim  —  hein  w,  Erstein  III,  87,  43. 
Frantze  v.,  edelkn.  II,  40t,  3L 

Bonami« 


Bonamie  —  Breusohwiokenheim 


S31 


Gozzo  n,  74»  M.  —  m.  417,  1  MM.  t.  Kk- 

silius. 

BuriLT  Conradus  III.  163,  36. 
Bonreld  Bonvelt  b  Ileilbroon 

Otto  de.  can.  ecci.  lui.  IT,  36.  15^  W. 
Bonlandia  t,  Boltndan. 

BoonhtiiD  BlfltMlm  h.  Bte|Ni  t  BlMiiibiiNB  I 

Oyselbreht  v  II.  :!7l,  1. 
Bononia  ».  Golo^nn. 
Boofzheim  Boffesheim  n,  Schlcttsfadt 

Dinghof  V.  St.  Stephan  III.  174,  ä«.  ' 
Bopiingcn  h.  Ncroshfiin  i.  Würtemberg 

K&dolfus  d«,  ptab.  eccL  maj.  HI,  37ö,  24.  i 
Boppard  Bobardia  a.  Btnio  II,  44,  tft. 

B&ig«jr  U,  M,  14. 
Bepp* 

*iiciu»  m,  9e&  U. 

WmlthvtiM  ««Tm.  181, 1.  m,  t7.  «.  Str.  Bi«Mr. 

Bordeaax  Bardogala  II,  208,  19. 

Borgdor  Borcatorre  a.  Loccli. 

Borboch  RAdülfuü  piacator  Ul,  100«  H. 

Boriin  dietu  Ut  iOl,  14.  I 

Born  t.  Ban.  | 

Boanien  BoaonientU 

Bischof  Bonifaeins  fr.  ord  Iwram.  II,  137,  &.  | 
lioRSPiidorf  nw.  Hovhft'ldd»  III,  31B,  27, 
Bosseuttcin  nniiic  h   .\clicrn  i  nnden 
Albreclit.  Audics.  Jolinnncx  edrikn.  V.,  II,  377, 
a-i.        b  S,  i2.  ».  Uantenstein. 
Bosser  Boszer 
*Hilteburg  III,  361.  22. 
Hago  III.  -m,  23. 
*Janla  III.  280,  34  Selose 
Sifridns  III,  217,  21  s.  .Str.  Hänser 
Bctnweiler  Bossenilre  w.  Worms  oder  Bacba- 
wtiler  ? 
Oaccfaode  de  m,  8öt,  99. 
Botwetl  BAmwII«  i.  Kant  Aai-gaa  Bas.  k.  Um 

Dlrich  V-,  B.  Seiiipacli. 
Bottinfen  Boltiager  s.  Bern. 
BSm—  «.  Bmub— . 
Bnnzardas  s.  Meli. 
Bova  BoTcnsis  i.  ünteritalien 

Bischof  CipriamiH  II,  IbA,  2i.  I*. 
Bruga  Brakarcnsis  i.  Fortngal 

Erzbischof  M.-irtilim  n,  178,  13. 
Bragcr  s.  Brogcr.  ! 
Bnkko  Mrim      Atg,  IT.  138^  18.  ! 
Brudcclw  I 
VOM,  m,  184,  Sl.  »81,  fik  «18.  3^ 
Bdabolt  mit  n,  181,  Sa  S67.  10.  868.  88.  889,  ' 
8,  18.  860;  8i.  866,  88  mag.  civ.  —  m,  84, 
31.  143,   19  mag.  dt.  827,   14.  22t(,  2h 
taag.  ciT.  886^  36  nag.  eiv.  946^  1.  266, 
8».  888,  S  «Mb.  886.  «.  818^  11.  888,  88.  | 
ttl,  1  MM.  488,  8  mag.  dr.  498,  9  com.  ! 
494,  1  com.  m»  8  eoD*.  43^6,  9  cww.  487, 
1  Btf  .  dT.  497,  9  eoai.  490.  8  eoai,  498,  1  I 
coae.  48tt,  1  tum,  481,  1  oou.  481,  8  cons,  ! 
1.  Stabenweg. 
BraDdenbnrg  Brandebargensii  i.  d.  Mark  I 
Bischof  II,  244,  38  ' 
Brandenburg  ftbgeg.  Ort  a  d.  III 
JohAnnes  de,  mag.  cao.  s.  Peiri  III,  24ä,  id. 
947,  7,  4(K  t  888;  8l  88»,  7.  I 


Johannes  de,  dec.  s.  Petii  II,  248,  28,  B7.  810, 
26.  2&0,  1,  —  m.  201,  1&.  (der».?) 
Brant 
Hethildis  III,  27,  17. 

DIricas  panifex  lU,  27.  17.  38,  43.  f  887,88. 
BtmntiiehkerM  diotiu  III,  161.  39. 
BfABse  Branio  ang.  herr  III,  16,  6.  86,  6. 

Tir.btende  s.  Wasselnheim. 

Breii^.^ch  Brisacnm  Brisach  II,  t>Ü,  iii>.  ül,  2i.  J(i2, 
JS  ^  III,  64,  2,  17.  312.  9. 

H.  scahetns  et  bnrpense»  II,  50,  32.  51,  9 

ciTis  Conradns  dictns  dp  Hono  II,  50, 81. 81,  10. 

Gerdrtjdig  de  II.  lOö.  M.  If.ß,  9«. 

Nicolaiis  de.  sutor  III.  :172,  II. 
Breiagau  Brisgftwe  III,  02,  31.  -  IV,  l97,  16. 
Brsileii  dea  k&fera  söhn  Johannes  cir.  II,  186,  4. 
BraUenbMli  Bnideabaeh  i.  Weileithal 

•oeltdft  IV,  8,  86. 
Bremen 

arcliieptscopas  II,  244,  32.  245,  6,  14. 
proviucia  IJ,  187,  18. 
Breiule-lin 
Gredo  III,  2'(4,  :i5. 
*  HcMlewiv  III,  274.  .14  Ache. 
Heinrich  VA  .  L' ,  .^b. 
Jüluüiics  Iii.  ,^.^4,  12.  T  274,  34. 
BrendoM-e  Hvinrim'i  de  f  III,  88,  18. 
Brescia  Brixia  III,  212,  10. 
Bretten  Bretheim  i.  Baden 
Diemo  tr.  H. 9U.  18.  81.84.  98,88.  a.  TaihiDgaB. 
Baiahart  «.  fflikdi  t.  II,  90;  81  a<  Nawaaliaif  . 
Biaabaig  Brafeng  b,  n6ebat 

Qerlicm  d«  n.  147,  17. 
Breascb  Brusca  Bresche  Biuscbp  rti^nka  Pruska 
Pritsche  II,  220,  5.  !<37,  24.  210,  30.  2ö8,  ». 
2B8,  11.  274.  17.  299.  Hb.  .H31,  16.  a37.  6. 
472,  19.  —  UI.  9,  17.  U,  2.  1»,  Ifi.  4f>,  41. 
6«,  80.  74,  40.  To,  7.  212,  24.  221,  .11.  222, 
6.  245,  26.  249,  29.  827,  26.  3ftö,  l«.  s.  Str.  Örtl.; 
Gärten. 

ginsit   jensite  Brasch.   ultra   Bmscam,  äber 
BrAscbe 

Bnrkart  hem  Erben  snn,  herr  III,  428,  1 
cons. 

Erbe  Erbo  filiiis  Johannis,  mit.  II,  19,  .12. 

—  III,  «51,7.  31  mag.  civ.  78,  Ibscab. 
t  143,  20.  414.  2  con«.  416,  1  cona. 
416, 2  mag.  civ.  417. 1 OOM. 418.  I 

Erbo  s.  Kogenheim. 
Fine  UI,  143.  21 

JohjuiBM  mil.  II,  10,  38.  30,  15  mag.  civ. 

—  III.  21,  24.  26,  21.  87,  10  mag  civ. 
84, 43  mag,  civ.  38,  1  mag.  civ.  4'\  14. 
4C,  36.  49, 11.  89,  3ö.  413.  I  cons.  418, 
1  mag.  dv.  414,  1  mag.  civ.  414,  2 
cons.  416,  8  eoaa.  —  IV;  166,  86  mag. 
dv. 

Johaas,  hera  Johann«!  brader  ül,  414,  8 

OOB«. 

Johannes  herr  Erbos  Sohn  m,  143,  90. 
Bein  holt  hem  Johaaaeaae  Erben  ma  III, 

422,  2  cons.  498,  9  eoaa. 
•.  Erbo;  Jnngo 
Breosdiinekersbeim  Brnschewigers--  ßnhschewic- 
kei-z—  Brushwickers—  Wicheroa —  Wichetra  — 
Wikfis—  Wickersi—  Wigers —  Wig^eiü  - 
Wiheres  -  Wyhcrss-  heim  —heia  — hoym  w. 
Straniiarg  U.  188^  14.  -  UI,  180.  0.  948,48. 


Digitized  by  Google 


S32 


Breuschwickersheim  —  Bttoking 


968.  SS.  -  IV,  IS,  U.  tt,  1,  84.  88,  16ft 
aS,  t  ff,  871L  a«.  IB.  40,  Sl.  19S,  S4.  1S3,  6. 

MekäU  «MilU  IT,  18t.  6.  7. 

mMMOfind.  8tr  Doneap.  II,  Sfid,  11.  -  IT. 

94. 48.  86.  26.  42.  6.  Iti,  26. 184,  lt.  140,  1. 

ntamniirim  Vf.  84,  18.  88.  86,  14.  06,  86. 

188,  84.  180^  18.  8«.  191,  4. 
di»  T.  n,  867,  I.  878.  11.  999^  18,  U.  898, 1«  ff. 

884,  a  886,  80,  84. 

Johunw  t  III,  308,  88. 

Johannes  III,  368,  29. 
Bride  Nicolans  III,  :U6,  II 
Brill —  s   Breis  — . 
Brixon  firixiiiensis  i.  I  irol 

Bisrliof  Lamloiriis  11,  172.  8. 

Dechant  nng.  III.  *2€U,  di. 
Brixia  s.  Bratcia. 

BrofMT  Bmgßt  BniMN  Briltir  Proeer 
Ciiir«t  dtr,  li«rr  II.  7«.  M.  —  11 L  413.  8  com. 

414,  8  «ODS.  415,  I  eont,  418,  1  codi. 
Ctont  dar  jnoge,  filiu  Cbbriub  II,  74,  80l 
III,  417,  8  OOM.  418,  1  mm.  418,  9  eoiM. 
480, 1  eona.  481,  8  eoos.  4«!,  8  com.  488. 
9  OOM-  494.  9  MBS.  1 
FridtciMt  flr.  pnd.  III,  992,  18. 
KftthtriM  IMU.     Kathwim  III,  88^  0 
IAmUh  m.  418,  9  eoai.  4|8,  8  «MM. 
WalMl  »ii.  II.  278,  23,  88.  879.  8.  368,  84 
eir.  363,  7  mag.  elf.  —  Hl,  19K,  8. 


198,  88  iMf.  ciT.  lit'J,  6  mag  civ.  900,  88 
IT.  884,  87  mag,  civ.  269,  34  naf. 
ciT.  8T8,  87  au«,  civ.  874,  18  nag.  oiv.  897, 


88  mig.  ciT.  889,  18.  886,  17  auf  eiv.  887, 
],  17,  86,  85  «Mg.  dv.  490,  I  eaaa.  481, 
1  COM.  499,  1  com.  498,  8  coat  484,  1  com. 
488^  8  mag.  «J?.  488,  9  eona.  427.  2  com. 
498,  1  nag.  elf.  486,  9  eoaa  421),  I  mag.  civ. 
480,  2  CODI.  4H1,  1  oima.  489,  1  com.  438, 
9  nag.  civ.  (ders?) 
I.  Löielin. 

Broggingen  Drokingvu  Hrokkingen  n.ö.  Kcnzingen 

IV,  »4,  30.  37,  7.  188;  Ä 
Bronukt  a.  Braroath. 
BfOtbaekar  Nicolaos  fr.  III,  876,  31. 
Broaka  Badnlpbo«  diotu  d«,  a.  Ron  Car.  Utk. 
Braberg  •.  Brraborg. 
Brücke  s.  Bni>:g  ti.  VilliDgen. 

Bragg  Bracke  i.  Aargan  a.  Waldabal  III.  23&  2». 

-  IV,  917,  10t 
Brogge 

Conradas  de  IV,  122.  2.  a.  Stf.  BSik 

WaltheruR  de  III,  231,  Ib. 
Br&ngiatal  abgeg   Ort  zw.  Bergbictcn  u.  Dan 

gatakeiB  BW.  Molabeim  lU,  288,  11. 
Bt&m  Stavfaabarg. 
Br6ning 

Anna  III,  317.  6  Habeachif. 

Johannes  f  HI,  217,  ti, 

Brioiagbaim  s.  Priozbeim. 

Britaiaebaeb  BHi«m-~  Braauobaeh  a.  Prinabaeh. 

Brtiin.ith  l!ri<mat  Brfimat  Brdmarh  GrAmat  II, 
4&B,  37.  -  III,  IBO.  30.  168,  21.  190,  27. 
213.  10.  229,  34  .  254  .  4.  300  30.  806,  l.'^. 
310,  27.  320,  15.  367,  39.  398,  33.  399,  27. 

—  IT,  18^  80.  80%  7. 


aMkSjKMlqrtor  U,  97, 17. 
Bittwokatr 

CldabAgalin  Hngo  o.  a.  Bradac 

n,  .m  28,  88.  384,  18. 
Bigaliai  da  Griagaakain  «ataa 
~   '  Rkdol 


»Ifba  II.  888.  98. 
Mtigar  Cftaxadm  II,  888,  97. 
Bcbaltbnia  Oroa  Otto  UT,  810,  98. 
Pinto  V.  - 

ABikalffl  riliar  a  949, 10. 987. 84.  988. 9« 
Barakart  rittac  n.  987,  36.  988,  84. 
8jm«nd  rititr  U.  418,  10,  14,  4a  480,  0. 
a.  Soka  n.  479,  7. 
Pnadanlii  da  III,  280.  4a 
a.  SaUlalar;  SrnkanaaM. 
Afma  da  III.  140,  87  R^AMia. 
CSandna  d«^  cap.  a.  Pitri  III,  857,  86. 
DanAdia  da  m,  86,  88. 
*SI1iB«  m.  77,  85. 
Qotoo  V.  U  9.  10. 
Onatbacaa  de  nr,  36;  88. 
Haiaoa  t.  Ul,  77,  25. 
Hag    n,  8^  la 
Jokaaaaa  dietaa  m,  346,  20. 
Ilibabiagu  mil.  da  IV,  III.  29. 
Hiaohna  v..  imUtor  ni,  260,  4&.  303,  6l 
Ballaoa  nil.  da  IV.  Hl,  29. 
Srmant  v.,  tdalkn.  III,  310,  84, 
WiMuT  V..  riUer  IV,  184,  28. 

ßrane  civ.  II,  .S.i5,  27.  445,  22. 

Bruno  mag.  ca«to<<  s    I'etri  IV.  9,  18.  10,  4, 

17ff.  »US,  36.  tm,  4  fl. 
bvaaaa  an  dan,  a.  ZoSagaa. 
Brl^  in  dem 

Amn  t  III,  38A,  m. 

Baatrix  bag.  m.  865,  89.  888.  80. 

Bogeldmdis  TU.  965.  IT 

Friderious  t  Hl,  383.  :io. 

BrAderkAchin  Brftderkui  hi  nr  in 
•Gettrndii  III,  17(t,  Hl.  2. 
Johannes  III    III,  41    170,  31.  226,  1  a.  Str. 

Munstff. 

Broica  Bruache  a.  Breoacb. 
Biuekariekaiakaim  a.  Bnnaobwidiankain. 

Brust  II.  276,  7. 

Bnchegg  Borkeg  Bficbecke  Rnine  b.  Aetigen  i. 
Kant.  Solothnrn 
Berhtolt  t  .  s.  Deti<schorden  n.  Str.  Biacb. 

lliipo  niiiies  (ie  IV,  198,  18, 
Matthjas  de,  s,  Murbach. 

Rucbcwciler  Buba     Ufi'-e  -  Baswilrc- 
rector  ecciosie  Konrad  v.  Dallmonsiogen  s.  Ocll- 

roensingen. 
plebanoa  UUo  IV,  60,  21. 
Coaradm  da.  laaibx  III.  818,  88.  875,  II. 

Bafliliana 
EIBb«  m,  28,  44. 

Petrus  III.  28.  48. 
Bnckeler  »  .Schilt 

nng.  III,  133.  2  cons. 

Sigclin  arm.  III,  894,  6.  4,32,  I  cona. 
Duck     FSnpheim  s.  Beaggaa, 
Backo  IV,  38,  28.  89. 

Bodaa  Badaanaii  1.  Itelnatian 
Biaabof  Iiioel«tiu  fr.  ord.  kann.  II,  89, 7,  88. 

40.  19.  49,  8a 

B&aklag  bbar  m,  889;  87. 


Digilized  by  Google  i 


Büfelat  —  Burner 


B^felat  s.  Wolfacb.  ; 
B6geUn  ob  »erichrieben  für  BOrplen? 
Arnoldos  filitu  Ehcibardi  de,  cäi>.  eccl.  msj.  II, 
331.32. 

ßflhel  s.  Offenbnrg.  ' 
Bahlerthal  BAhelUl  ö.  Bühl  L  B&den  in,  268^  30. 
B^hseler  Jobaones  III,  374,  38. 
B^hszenor  Bhhsencr 

•Elsa  III,  387,  3J  Mosang. 

HeinricoR  f  HI.  387,  üiL  I 

Jobanne»  civ.  III,  176,  AL  ' 
Bülcr  Bäler 

Albert  III,  iL 

Johanne*  III,  ;i27,  HL 

«Katherina  III,  294,  ih  Marschalk. 
B6lin  der  III,  297^  lä.  die  SIL  U  ■.  Str.  Strassen. 
B6ller  j 

ang.  III,  26s,  2S.  I 

Conrat  —  v.  Vinckenwilr«  III.  152,  U.  ' 

•  Lösche  III,  162,  HL  i 
Bürgten  Bargele  Bargelen  Bargein  b.  Waldsbnt 

dorn,  de  IV,  37^  fi. 

Arnoidas  de,  dorn.  can.  et  camer  eccl.  maj.  IV,  , 
13,  S.  3iL  8.  Arnoldos  a.  Rom  Cor.  | 

Capl. 

Büten—  B&tcnbeim  s.  Bictenheim  o.  Uangenbieten.  ' 
BÜtelnheim  s.  Bictlenheim. 

BAtteiicr  Kftdolfus  m.  107,  12. 

Bültikoii  Batikon  l  Aargaa  b.  Bremgarten 

Ulricaa  de,  mag.  corie  docnm  Ansirio  III,  238 
32.  —  IV.  21L  17,  25 
B&tzelin 

Pelsr  t  in,  207j  36. 

Potermann  UI.  207,  35. 

Töriche  lU,  207.  35^ 

*T6riclie  s.  Btpelin 
Bnkelia  Gaerart  III,  354^  ää. 
Bnman 

•  Anna  III,  3^6,  äü  Schilügheim. 
Johannes  civ  III,  394,  Sfi.  —  IV,  200^  21. 

Lembelinns  m,  32h,  :W. 
Bnmbilc  Buuibiliie  liembeler 
ong.  II,  18^ 

•  Agnes  irrr-H),  liL  i2j  2lä. 
Margareta  IIITSO,  HL 
Metza  III.  20,  19^ 

Olto  III,  ig^M 

Sifridns  civ.  III,  20,  Iß.  42,  22. 
Büb«  III,  106.  £ 
BAchberg  s.  Polberg. 
BAhs  vielleicht  Buchshof  b.  Mittclwoior 

Helewic  de  IV,  L  12. 
B5lack  B.  Zorn. 
Bfinheim  s.  Bonnheim. 
Bftnowe 

Elsa  de,  mon.  s.  Marci  III,  65,  i. 

Njrcolaus  V.,  port.  s.  Petri  111771,  iO. 
Bftse—  Baswilre  s.  Bachsweiler. 
Barbach  a.  Ettlingen  m,  376,  IL 

Kontseier  v.,  Hermann  HI,  376,  10. 
Barcardas  IV.  40^  2L  126.  28. 
RnrcArdas  arcbidiac.  Arg.  IV,  6^  2. 
Uurcardi»  fr.  conv.  s.  Arbogasti  IV,  119,  3iL 
Batcardas  preb  s.  Margarete  III,  Mi,  3iL 
Borcardas  prior  fr.  pred.  III,  10,  aQ.  11^  5.  44. 
IV,  1 


Borcardus  fr.  pred  III,  UO,  12. 

Barcardus  preb.  s,  Thome  III,  1.  12.  6.  2.  7,  12. 

t  lOOj  ai-  204,  2. 
Bnrchardns  IV,  3,  IL 
Bnrchardas  IV,  8,  IS. 
Bnrchardas  IV,  3,  18. 
Bnnhardus  fr.  min.  III,  19Q,  32. 

Bnrchardus  piocerna  s.  Thome  III,  8L  22.  t  138, 
ÜL 

Borchardos  prop.  a.  Petri  IV,  2.  HL 

Bnrcbardos  dec.  eccl.  maj  IV,  3,  3. 

Borchardos  filiaa  dorn.  Willehelmi  IV,  7,  IL 

Burchardne  mil.  IV,  15j  26. 

Borchardns  bargravios  Arg.  IV,  5^  22.  39.  1&, 

Barchart  IV,  3«,  12. 

Borckart  proc.  s.  Thome  III,  22i  8. 

Burckhart  presb.  IV,  2,  13. 

Burdegala  a.  Bordeaux. 

Barer 

Elsa  III,  306,  2. 

Johannes  f  Hl,  ?Q5.  L 

»Liaa  III,  m  ÄPÄIIerin. 
Burgberg  n.  Villingen 

Hago  dictus  de  III.  166.  dfi. 
Burgdorf  ob  L  Kant  Ui  in  ? 

Katherine  v.,  Pfrüiidnehn  L  Str.  Spital  II,  379, 

aß. 

Borge  HeinricDS  naota  III.  254,  12. 
Bargelen  s.  Bürglan. 
Barggraf  Buregrave  Bargrave 
•Agnes  III,  39j  ^ 

Egenolf  der,  lierr  III,  149^  2Q.  scab.  f  188,  2Ü. 

387,  IL  419,  2  cons.  421, 1  cons.  422,  2  cons. 
GAntfaer  der.  herr  III,  39.  2ä> 
Johannes  ritter  II,  427,  H,  SS. 
Wilhelm  der,  ritler  IV,  184,  2fi.  185,  12. 
s.  Diethericns;  Osthofen :  Salzmatt. 
Borggrevin  Greda  dicta,  can.  s.  Stephani  II,  440, 

Bargheim  Burcheim  b.  Lahr  IV,  1,  L 
Burgheim  Barcheim  Bnrkein  ö.  Barr  III,  54,  2fi> 
ung  civ.  II,  367.  17. 
Dietberich  v.  II.  143, 
I.ncpard  V.  UI,  49.  22  a.  Ripelin. 
Niclawea  v.,  eiv.Tll,  ^  2.  314,  21 
Beinhart  Reinher  v.,  ritter  ir~392,  &.  393,  2. 
396.  2L  8.  Frau  f  II.  802,  H  2Ö.  393,  U  ff. 
396,  26, 

Bargheim  Borghein  n.  AU-Breisach 

Walther  der  Waaer  v.,  a.  Freibnrg. 
Bargand  Bnrgandia  Borganden  II,  105,  2.  —  ni, 
3.  19, 

Landgraf  s.  Kibnrg  Grafen. 
Büri  8.  Lichteulbai. 
Borin  a.  Schaflhauaen. 

Barkelin  Johannoa  can.  s.  Stephani  III,  19L  12. 
Bumo  8.  Köln. 

Barnentrot  a.  Prantrot. 

Bumer  Borne  BArne  Burnen  abgeg  Ort  b.  Srhlett- 
atadt  m,  288.  10. 
B.  de.  mil.  fTTTß,  Sa. 

•  Elisabeth  III,  216,^  4Q.  218.  2L 
Onntherus  de,  nüLlIl.  ajü,  -ML  218.  2L 
Reinboldos  de,  cerdo  IV,  l»3i  211 

•  Dta  III,  25,  iL 


r 


534 


Burnor  —  Kagonock 


Wernher      tMm  HI,  9S,  4I. 
Barner  Bhrnorin 

Elisabeth  s  Wtisscnlnirg. 

Johannes  s.  Struzulliroiui. 

Margaretha  ».  Weisseuburg. 
Bamingen  wohl  abgegangener  Ort  ü 

plebanns  JohaniMalV,  IB,  B, 
Boscheler 

*Ontba  III,  114,  aOl 

Hugo  t  III,  114,  M. 

Johannes  III,  114,  91. 

McUa  HI,  114,  21. 

W«nüi«ru  bbw  tm,  114,  ». 

WtTBbvnu  Ikbw  III,  114,  90. 
Rus;ti  ü  t-.-:  TU,  340,  8. 

UufÄi  Aiij;  liusstnanch  i.  Thnigau 

H[LTtuldiie]  clutns  de,  *.  Chor. 
Buteiiet  piscator  III,  136,  9. 
Batikon  s.  Büttikon. 
Bnt*fkint  Bfitzkind 

dictus  III,  yj.  2. 

*  AftJiea  m.  888,  19. 

Couada»  m,  988,  19. 


C.  K. 


CabHno  L  Armani  an 
Bischof  Jacobna  IT.  »87.  2,  88. 

KabiishAbet 

Joliniinc8  civ.  III,  171,  H.  247.  30. 

Johannes  s.  Sohn  III.  2t7,  .'i7. 

•Tta  III,  171.  6.  t  247,  S7  Peiarlin. 
Kacliolcr 

oug.  III,  182.  7. 

Heinricns  civ.  III.  9&,  Bl.  961,  8b. 
Ludewig  III,  U7,  'id. 
Kärnthen  Carintia 

Hersog  Philipi»  Tl.  32,  8. 
CaiTa  Casphen^ih  t,  d.  Krim 

Bischof  Thadaua  U,  »74»  4. 
Kage  Chage  Kagan 
ou.  m,  85,  6.  232,  19  f.  Str.  Btuv. 
AAwaebt  der  II,  50,  la 
•AniM  111.888,  19  Bngalbndil. 
"  iniL  IV,  IBO,  90. 
«Mkn.  U,  867.  18.  868.  9. 
'    Ar.  mm.  Ui,  177,  90. 
ConiMlna  •.  Sp«itr. 

Qistl»  m,  es,  9t  Woisii«iii>. 

m,  232.  11. 

II,  2ÖI,  13.  289,  10.  2yO,  29.  IM»,  98, 
89. 

f  obMUM»  «rm.  t  TU,  817.  98. 
KMiMriB»  in.  889,  11 
L«diwt«Mi  vSL  Jn,  68,  9t. 
Iticolftiiw  «V.  IL  186b  1* 
Bvdolf  t.  HMtaeb. 

Stabalin  barr  LT,  889,  7.  408,  M,  99. 
WmlMr  rittcr  n,  198,  7,  38. 
Kage  V.  Vendenheim 

Rndolf  ritter  II,  198,  8,  83. 
Ktgeneck  Kagenecko  K.%;2enach  Kageneggi-  Kn(;<  n- 
eek       Str.  Oertlicbk.,  Strasaeu  n.  Oottes- 
huuapr 
familia  II,  50,  37. 


ong.  III.  (>9,  33.  03.  n   IM,  18.  153,  99.  IWb 

■2:>.  :u>'.K  24.  :i8t,  HS. 

r.irhlc  III.  174.  11)  Wetsal. 
BilKeriiH.«  de,  mil.  f  HI,  98%  Ift. 
Clara  III.  2(X).  3ti, 
Clara  v  III.  .^97,  3  WukwihtiM. 
ebne  III.  205,  H6 

Cftno  ▼.,  ritter  II,  7t  22.  -  III.  11,^,  43  mag. 

civ.  117,  12.  2»  mag.  cit.  120,  8  idm.  cif. 

120.  41.  149,  31  seab.  417,  1  MM.  41»,  1 

coli 8    130,  2  mag  PiT. 
Cftno  V  ,  hiTr  II,  2Ui.  24  mag    civ.   217.  M 

mag.  civ.  -    III,  1511.  22.   174,  14    188,  83 

mag.  civ.  IKÖ.       mag.  cit.  \'M).  17  mag.  ci». 

193,  29  mag  nv.  19-i.  40  mag.  cif.  196,  8 

mag.  civ  \         1.  422,  2  cona.  494,  1  COM. 

425,  1  mag.  civ.  426^  2  com. 
C6D0  de,  h.  pred.  m.  «91, 14.  888,  U  friw. 
Erbe  in,  206,  37. 

Erbo  de,  can  ot  celler.  s.  Petri  II,  249,  9.  2M1. 

I.  HH9,  y.  -  III,  92.  6.  123,  19.  183,  48.  236, 
:i9.  2X1.  42.  251,  35.  253.  32.  987.  17.  9?% 

41.  202,  8.  285,  21.  388,  8». 

Erbo  rector  ec«l.  l  BotMlÜielHa  III,  196,  94. 
Erbo  IV,  193,  13. 
Erhard  tdelkn.  III.  371,  40. 
•Opidnid  III,  124,  13. 
•  Gorrlrud  III,  150.  22.  174. 16.831,  1 
Qisela  mon.  s.  Johannis  Ul.  831,  2 
OAsselinus  G^>szetin  v.,  mil.  III,  149,  81  »cab. 

20e,   U    t  a«7,  33.  87a  12.  418,  1  oons. 

419,  2  coiis. 
OotsIiRua  (iusüi'lintis  de,  mil.  II,  277,  16,  81 

mag.  civ.  -  III,  2.'.;i,  32.  269,  7  scab.  316, 

41  tcab.  4'il.  1  COM«.  423,  2  cona.  495,  9 

con.H.  127,  2  Hing.  civ.  48%  1,  S  COM.  499,  9 

conB.  431.  I  vonn. 
*Gfitr-  III.  205.  M  Spender. 
Hng  V.   hcrr  II.  IhJ,  4U.  -  IH.  176.  II. 
.Toh.inncs  de,  der  alte,  herr  11,  74,  23.  —  III, 

47.  15,  40  mag.  civ.  1T2.  13.  114,  40  t  17«. 

II.  412,  8  maf .  ci  n  i  l'  cons.  414.  1  eons. 
415,  1  mag.  civ.  4lf).  1  cons.  417,  2  cona.  a. 
Str.  Mählan. 

Johannes  de,  dar  joiua,  harr  Ul,  124,  18.  419, 
9  eon«.  490,  8  eoM.  4SI,  1  «0».  491,  1  cwm. 
425,  1  mag.  civ. 

welcher  von  beiden  :'  t  III,  328,83.329,4. 

.Tohpnne»  de,  dictns  Uuuesveit  mil  s.  Hondafold. 

Johmne.s  Jehnu  Henselin  III.  20C>,  36.  9ft4,  80. 
da8.  42.      IV,  193,  13  (ders?) 

.Tohannea  dec.  a.  Thoma  II,  329,  11.  387,  8  ff, 

42.  -  III.  284,  19.  297.  3.  321,  9.  20  341.  6. 
Nicolans  dü,  senior,  mil.  II,  74.  26.       III,  6, 

8  CIV.  II,  6.  23,  22  mag.  faosp.  38,  1 

mag  ciT.  48,  86  mag.  hosp.  49,  13.  50,  7 
mag  hosp  55,  29  mag.  hosp.  57,  18  mag. 
ciT.  .■)?,  2i)  mag.  hosp.  80,  4.  124.  2  mag. 
bosp.  125.  23  scab.  126.  17  scab  lä5.  14 
mag.  hosp.  137.  28.  ll.'i.  mag  hosp.  174, 
1?.  175,  43  412,  1  mag.  civ.  41ö,  1,  2  cona 
114,  1  mag.  civ.  414,  2  cona.  415,  2  cona. 
lUi,  1  mag.  CIV  4UI.  2  cons.  —  IV,  167.  2 
(ders  '- ) 

Nicolaas  de,  jouior,  mil.  II,  160,  II.  193,  II. 
20«,  34.  269,  1.  276,  20.  279,  43  -  III.  PO, 
4  253,  m.  410,  1  cons  4(7,  2  cons.  418,  8 
mag  civ.  420,  2  conf>.  122.  1  cons.  493,  1 
mag.  civ.  424, 2  oons.  42ti,  1  cons.  427,  1  ooaa. 
welcher  von  beiden  ?  III,  99,  44.  1I&  44. 
186,  34.  aiO,  32. 


Kageneck  —  Caserta 


235 


Nicolaua  de,  cao.  8.  Petri  II,  39Ü,  1  -  Ul,  283, 
21L  2«4^  1^  prep.  a.  Petri :  II,  858,  im, 

23.  ■137,  Li.  463,  L  464,  IL  —  III,  Mi^  SO, 
360,  2L  356;  UL  357,  Sfi.  34)2,  32.  äßß, 

2fi.  371,  .^y,  :Wr3JL  359723.  390»  89S7T 

39«,  22.  399,  3i 
Nicolans  de,  can.  >.  Thome  III,  205.  Ül.  2äH, 

lä. 370,11  cantor,  ders.  wieder  trorbtirgeheuda  f 
Reimboldaa  de.  can.  8.  Thome  III.  93,  ^  2^3. 

13  scol.  t  28L  Ifi. 
Beimbold  ritterlll,  371, 

Cagli  Callensia  L  Mittelitalien 
Bischof  Oaillelmne  II,  183,  31  152.  22. 

Cagliari  Calaritanug  L  Sardinien 
Ei'zbischof  fr.  Kanatias  II,  185.  12. 

Cabor«  Chartnncke  L  Frankr.  Dep.  Lot 
Jacob  1.,  der  tioh  habest  nennet  II,  475,  ü  s. 
Rom  Päbate  Jobann  XXII. 
Calamonenaia  a.  Retjrmo. 
Calarilanns  b.  Cagliari 

Kalb  Kalp  Kelbin  VitaUs 
DDg.  ni.  m,  LL  144.  A2.  2aL  22.  —  IV.  16. 

21L  122,  l8j  la  8.  Str.  Höfe. 
Conradus  c)v,  f  HI.  116.  8i 
Cnnradi  vidua  IV,  28, 
Conradi  tilia  IV,  'iTT^L 
*  Ütrtrudis  Gerina  III.  73.  L  186.  iL 
Qerdrudis  lU,  337,  24. 
Geidrudis  III,  110,  fi. 

Johanue»  IV,  53,  20.  lOO,  20.  2iL  22  coa: 

212.  a. 

JoWnes,  der  Kelbin  san.  mil.  III,  61^  23,  63i 

2^  73,  11.  414,  2  cons.  8.  Kalbtgasse. 
Johannes  LU,  llfi,  8. 

Itha  dii'  alte  KTIFin  t  IH,  129,  52.  137,  L 
llarquardiis  IV.  27,  23,  38.  128,  4, 
Fhyua  domicflla  8.  Kalhsga.'^se. 
lieinbolduB  IV,  2L  ÜL  jW,  Ih. 
Sabina  III,  73,  2  8.  Phyna. 
Weiubctus  IV,  17,  4.  30,  2ä. 
8.  Ooselinua,  Hartanc 

Kalbesgasse,  platea  vicas  vitnli,  in 

Biig.  herren  II,  1H4,  iü 

Bertha  III,  40, 2»  61^  ii.  161,  Ii  Berthelin,  Stnben- 
weg. 

CftnradoB  III.  40,  2.  61j  i  ML  2<I 

Gerdrut  III,  220,  i  Windeck.  2:>9.  M.  32C.  26 
Müllenbeim. 

Hugo  III,  40.  2.  61.  3.  10»,  2a 

Johannes  cir.  III,  21^  ü        ö.  40,  L  4g,  36 
mag.  hosp.  50,  Z  mag.  Iiosp.  52,  2Ü  mag.  i 
bosp.  67,  21  mag.  hosp.  (>L  2  zoller.  63, 
2*L  t  Ml  Lk415.  2  cons.  419.  2  mag.  ci».  —  I 
IV,  158i  2ä,  tders'f')  s  Zoller.  1 

Johanne«  mil.  II,  237,  IIL  211,  Ifi  ff-  t  816, 

24.  311  12.  33L  IBT—  11^'  Ihi  2SL  16fi,^ 
200,  38.  211.  10.  t  220.  &.  220.  36.  239.  30. 
866.aä.3l8,aL32G,2fi.8ö8.a.  421,  1^  2 
cons.  8.  Kalb. 

Johannes  III,  40.  L  61^  3. 

rbyna  Fina  domicclla  II,  237,  LL  241,  Iftff.  I 
316^  25  ff.  817,  15  ff.  Ii»,  i        l^HT—  lU,  i 
^22.  136i  42.  2ir  m.  22iL7l2r22Ü.  3&  227, 
ÜK.  23i  22.  2^  LL  2^11,  ää.  2il.  38, 
38-  27L  LL  'l*^  2-  522,        '■MiL  L  ML  iL 

■.m.  L  Mi.  Li.  374,  aa. 

Ko3öI(  IIITlü,  2.  61,  3. 
Sophia  m,  40,  2. 


8.  Kalb:  Kelbeün;  Erbe;  Richter;  Ripelin,  Str. 
Strassen. 
Calcedonia  s.  Chalcedoo. 
Calincnsis  a.  Carinola. 
Callensis  s.  Cagli. 
KaHcsche  Kalteschinn 

Walther  der  II,  4.  ÄL  7,  8. 

s.  Söhne  II,  4,       7,  LL 
Kaltiscn 

Greila  III.  iß, 

Heinrich  III,  M7,  88. 

•  KatiiLTiiia  III,  ^  aa. 

KCuiieliü  III.  »37.  itL 
Kaltwile  HeinricnB  II,  30,  2. 
Kalw  Caiwe  L  Wfirtomberg 

comes  de  IV,  82,  iL 
Cambrai  Cameraconsis 

cifitaa  IV.  ÜL 

diocfsis  IV,  90,  la. 
Camerarius  Cameror 

Conradus  preb.  Arg.  f  III,  44,  38. 

Gfitso  t  III.  386.  liL 

Juliaiuius  doc.  8.  Thome  t  III.  386,  l& 
KatneriT  de  8.  Thoma 

Gützo  III.  ur  32. 

HertuannusUl.  H7,  82. 
Caroerino  CaTncrinensia  L  Mitlelitalion 

Bischof  HamWclas  II,  185,  15. 
Cammin  Caminensis  L  Pommern,  dioceais  II,  132 
18. 

Cancellarins  Heinricus  IV.  32,  2iL 

Kants  Nicolaua  lanifex  HI,  ^ 

Kantzekirche  St.  Johann  b.  Albersweiler  Ld.  Pfalz 

paator  Berthold  «.  Draohenfela  II,  481,  2. 
Capeten  pabnlariaa  Arg.  IV.  152.  11. 
Capoleos  ecol.  a.  Harle  de  — ,  ob  Capitolias  L  Pa- 
laestina? 

Bisohof  fr.  Johannea  II,  ^5,  IQ. 
Kappel  Kloster  i,  Cant.  Zürich  a.  Zag  IV,  56^ 
3i,  89,  32, 

CappclU.  welches  Kappel  a.  Rhein,  unter  Rodeck 
oder  anter  Windi^k,  sämtlich  in  Baden? 

Conradus  de,  cir.  III,  17L  2. 
Capri  Capritanna  L  Unteritalien 

Bischof  .Nicolaus  II.  173,  UL  174,  12. 
Capuchz  dictas  III,  4,  3. 
Capucins  Petras  s.  Rom.  Cur.  Leg. 
Capnte  s.  Rosheim. 
Cardin&le  s.  Rom. 
Carinola  Calinensis  L  Dnteritalien 

Bischof  Robertos  II,  152,  22> 
Carinlia  s.  K&rnthen. 
Carmeliter-Orden  II,  294,  L 

capitulum  provinciale  II.  466,  2iL  468,  12  ff. 

prior  provincialis  per  Alomauniam 
Daniel  II,  291,  25  ff. 
Sybeibtas  II,  466,  Mff.  468,  IL 
Karolos  dec.  ecci.  maj.  IV,  3,  12. 
Carpcntras  Carpenthoratensis  L  d.  Provence 

Bischof  Beringariua  II,  ^  L  31 
Karrichcr  III,  68,  SS  8.  Str.  Häuser. 
Carulns  edituns  ecci.  maj.  IV,  2,  LL 
8.  Caaciano.  sanctus  Cassianas  sapra  Florentiam 

III.  224,  2L 
Caaerla  Caserlensis  i.  Dnteritalien 


S36  G^erta  - 

Bischof  Aso  II,  1Ü3,  m  154,  25.  161,  17. 
Casphensii  s.  CafTa.  I 
Cassano  Catsanonsis  i.  UntciiUlMn 

Bischof  Pasqaalis  II,  153,  90.  154^  S4.  161,  17. 
CmUI  b.  Ibiiut  IV,  m,  17. 
Castetanmtis  •.  Civita  CMtallaii». 
Cstariziiro  Catacoiisis  i.  l'nteiilalio 

bi«<  liüf  ViMiutuK  II.  37-1.  2.  I 

KathniiiuiitlKil  i.  Cant.  Tliargaa,  KlottMT  d.  A«> 

gustineiinn«sn  IV,  Uli'.  ^. 
Kalbcrina  abbat,  s.  Cläre  a  <i.  R.  III,  101,  15. 
JUtbwin«  abbat.      Clara  a.  d.  W.  11,  SfiB,  1. 

SM,  ».  -  lU,  SaS,  10.  SM,  44. 
Katbcrina  innn.  s.  Marci  III,  88,  SS. 
Cattaru  L'aiarenai  i.  DalmaHen 

Bischof  Dompnas  II.  301.  &&■ 
Katzensllenbogon  —  ellcmbogen   —  «Inbogen  a. 
Wiesbaden  1 

Graf  Eberhard  II,  32,  9.  44,  Ii.  147,  16.  ! 
Katzenor  Knzzenore 

Gnnthere,  hcrr.  citr.  III,  iS,  14.  —  IV,  117,  98. 
Kanlleaten  Cofliatea  KohSAUd  Hut««  dm—,  iotcf 
morcatores 

Barkart  Keinboldelin  herr  III,  166^  fi. 

Cftne  III,  154.  f)  425,  2  cons. 

Erbo  horr  III   ir>4.  J.  433.  1  com.  4S6, 1  OOBI. 

Erbo  fr.  pr©d.  III.  m,  17. 

Fridericas  IV.  117.  30. 

Fridericus  IV,  117.  31. 

Qozzo  III.  7,  26. 

Johannes  III,  154,  9. 

•  Janlhe  III.  154,  R. 

Nicolaoi  herr  III,  7,  26.  t  154,  8.  215,  12 

264,  23.  422,  LK 
Reinboia  licrr  III,   K>4,  ».  419,  1  cons.  420.  1 

mag,  civ.  iL'i,  2  cons. 
B.  Aobenbeim;  Colin ;  RwnboMelin ,  Soner ;  Str. 

Stramn. 

Kaysanbarg  Keiswabm  ow.  Colmar  U,  MS,  38. 
mltadM  Waltbntis  IV.  liS,  SS. 
DemaeboTdenskooHMiia« 

Comthor  Wtrnbtr  Oimboldw  ID,  STl,  S.  . 

*  dngntt  lU,  84^  16. 

AuiheliiM»  dictoa  da,  dt.  III,  S4S,  16.  f  336>  i 
SS.  j 
Diabdt  Bebebaln     rittar  II,  404,  SS. 

Oltcman  t.  IV.  197,  31. 
Cecilia  mon.  t.  Agnetis  III,  100,  40. 
Cecilia  huroi  luoiiaat.  pfloitentiun  m,  116^  4S.  I 
Kcgelin  Kogiliu 
Johannes  preb.  s  Petri  IV,  SISi,  Bl. 
.Sifridos  ciT.  II,  10. 
Kehl  Kelle  Kenle  i.  Baden  III,  44,  46.  71.  37.  120, 
35.  226,  32.  24»,  37.  4«.  m,  m.  m,  31.  , 
SSO,  36. 
Ceinheini  s.  Zcinbum. 
Kciscr  und  knnege  fl.  Dentsebland. 
Ki'isoi-sberg  Kaysersberg. 
Ceiskittdes  wert,  Ins«l  i.  Rhein  b.  Kehl  III.  22ü, 
32. 

Kelbelin  Kelbelinns  i 
nag.  in,  104,  36  mag.  346,  35.  | 
anff.  vof  dsn  m^nstarc  III,  430,  2  cons. 
«Clara  III.  688,  ti. 

CAuradaa  mag.  de  Rodeaheim  III,  2,  21,  36. 
Heinse  III,  411),  1  cons. 

JohaDM*  III,  66,  86.  388,  48.  438,  8  eou.  | 


Kesere 

8.  Kalb  u.  KAlbusgas^e 
Kelbin  B.  Kalb. 

Cslla,  ob  St.  Pater  ö.  Fraiborg?  acbwarlkh 
Latzel 
abbaa  IV,  46,  89. 
Kalla  «.  Kahl. 

Kaliar  t.  BacnMii;   Gaitwailar;  Kolbabafan; 
Hottig. 

Kellerin 

Adelheit  der  —  Tochter  III,  15.  7. 

Ja(  [)l>  ilor  —  Si)hn  ci».  II,  185,  5. 

Kelleif.hals  s.  Tiechtiof^hansen 
Ktll  ziii 

Anna  mstitrts  III.  166,  'Ab.  280,  26. 

Ileinrii^'us  c.-ii  (»entarins  ihr  Qatte  III,  166,  S6. 

Junta  ihre  Sehwaatar  IIL  I6&  86. 
Kembel  Hetzelo  sae.  III.  88,  S8l> 
Kember  Kembere 

Johannes  Ht,  37.3,  24. 

Nicolans  III.  873,  24.  4a 

Syfridos  III,  47.  as.  6«.  86 

■"Witleborgis  III,  66,  86. 

a.  UOlabeint. 
KanurfS»  Kanphe 

*Abddla  tu,  183,  6. 

Haiaikoa  oipariaa  lU,  181^  8.  806, 0. 

Jaeob  m,  481,  S  oona. 

Jacob  m,  860,  45. 

Nieolau  U,  m,  87,  81. 

IMraa  aMjg.  hoap.  m,  S89.  18.  861,  S8.  86S^ 

Waitheris  III,  142,  10 
Kempfelin  cnparias  III,  2^8,  28. 
Kencingin 

Heinricni  civ,  HI,  37,  31. 

IrmciiR.irdis  ci».  III,  37,  29  s.  Abt. 
Ceneda  Coneteosis  i.  Vanatiaa 

Bischof  FtaBciac«  II,  3f4,  Sl 
Kengel 

ung.  III,  134.  II,  18. 

•  Katherine  III,  134.  II,  18. 
CaBicenata  ob  Zeogg  i.  Graatian? 

Biaebof  BartholoiDau  II,  801,  S6. 
Kanle  a  Kabl. 

Kanzingen  Kontziiigon  Keiuin^'  Keiiaziaganii.  FM- 

burg  i.  Br,  IV,  Ibt»,  la.  18.^.  8. 
•cultatas  Johannes  II,  2:^6,  11 
universitas  civiam  II.  236,  11. 

I.amperluB  civ.  II    236,  Uf. 
AiUiius  Je  III,  l.'-)0,  ;:6. 

•  Kathcrina  III,  i.">o, 
Keppeler  der  III,  2>m\  31. 
Keppo  prcbl)  IV,  1,  16. 
Karlio  die  III.  266,  68. 
Kama  a.  Waathoflia. 
KproUl  IV,  1,  20 

KütifilJ  Kertievelt  Kerixfald  w  Hoiiti'ld 

Conradus  de,  fr.  conv.  s.  Nicol.u  III   l.il,  18,  35. 

Ellin  V.  III,  71,  40.  222,  11    tl7,  I.  349,  31. 

r-crdrad  V.  III,  71,  40.  347,  ! 

Stehellin  v.,  ritter  II,  397,  23.  398,  8. 
Keseman 

•  Adelheidis  III,  55  8. 
Heinricas  III,  5.\  « 

Kcsemennin  Eltina  III,  237,  33.  «.  KaBaman. 
Kesere  Keser 
Coniadua  III,  SOi!,  6.  386,  6. 


Digiiized  by  Google 


Kesere  —  C  lein  hU  gel  in 


2Ü7 


•  Lawhe  III.  1»^  33. 
Nyclawe»  III,  13L  2i 

Kcs«cler 
Albrebt  der  II,  20,  Sü. 
Fridericos  III,  IMi  1^ 
I.  OeispoUbeim;  Kniebot. 
Kcttouholz  nw.  SchletUtadt  II,  150^  B2.  S09^  2& 
316.  30  MQnzc.  423,  8.  -  fTTTlO«,  5712«. 
217152.  21L  I5»j  Bl  233.  2fi.  ä!88,  LL  337^  3. 
361.  IL  378.X^-  fVTa*.  L  il-  iiäi  25788, 
lü,  12.  42,  ai  126,  2JL  TTO,  23. 
Kettener 

Barcarda«  ci».  III,  155,  iQ.  20),  1,  44.  224,  28, 
la  proc  fabr.  ».  Thorae  TjdT,  LL  5TT,  UL 
Ellekindis  III,  iVT,  lA.  ML  1^ 
Oepa  III,  2«7.  2Q,  t  311,  12. 

•  Oertrudis  f  HI,  2. 
Ckftg«  1.  Kage. 

ClUlkiadoii  Calcedonia  ralc«donieiitis  L  Klcinosicn 
Biaehof  Jacobua  II.  173,  LL  174.  U.  IBS.  UL 
Cburtaock«  s  Gabors. 
Cbaaresson  g.  Mete. 

Khemer  Anthelm  der,  rilter  IV.  IHb,  22. 

ChenadieDsis  t  Ctanad. 

Cberetitunsis  ob  Cerenss  L  Unteritalien  V 

Bischuf  Alexander  II,  lö2i  iL 
Cbibarcb  a.  Kiborg. 

Cbiemaee  Chimemis  Chymensis  i  Baiern 

BiBchof  II,  86,  9.  244.  Itä. 
Cbildenbeim  s.  Scbiltigbeim. 
Cholmam  — mar  s.  Colmar. 
Choro  ■.  Kork. 

Chotcichaa  Chotetovic  L  Böhmen 

Probst  .Mirozlaos  HI.  62,  ^ 
Chuncgeshoven  ».  Kfinigäm>fen. 
Cbnr  Curiensia  i.  Uraubünden 
Biaehof  Si/ridos  II.  LL 
Domcanonicns  filertoldasl  dictua  de  Buoenauch 

IV.  61j  2. 
DominicAner  II.  2SÜ  2. 
Kiborg  Cbiborch  Kybarc  Kybarg  t.ö.  Winterthar 
L  d.  Schweiz 
Grafen  IV.  Sn^  LL 

Ebprhairiiis  can.  eccl.  maj  II,  .Hgl.  19. 
Eberhart  Landgraf  zu  Borgnnd  II,  43B,  IIL 
nartnittnnaa  »enior  IV,  56^  lä.  83^  21^  84, 

2n.  210  3.  21Ü  2. 
Har(mann~ä!  Ne^ilV,  66.  IIL  Si  22. 
äL 

Hartmann  t.  Uababarg. 
a.  Oetterreich  Herzöge  Friedrich  a.  Leopold. 
Rudolf  der  Spiier  v.  II.  163,  Q. 
Cidelariua  preb.  t.  Petri  IV,  215^  iil. 
Kienbeim  Kano—   Kbnheim   a.  Hochfelden  III. 
40,  UL  Tti  20.  -  IV.  U,  2. 

Kienzheim  K6nsbcim  nw.  Colmar 
Philipp  der  Riebe  v..  edelkn.  II  404.  311  486,  liL 

Kilpercb  a.  Kircbberg. 

Kind  a.  Hattenheim. 

Kinzheim  Konoges—  KAnges—  Khnigesheim  w. 
SchletUtadt  III,  152.  ü.  332,  2.  -  IV,  39,  24. 
Dominicua  de,  fr.  pred  III,  2^  &. 

Kinzig  KinUig  Flas«  III,  44,  ifi. 

Kippenheim  sw.  Lahr 
nng  V  III,  349,  21  a.  Str.  liäuser. 


:  Cipa  Cönradas  fr.  prod.  III.  293,  2fi. 

St  Cir  8.  Siricnt  b.  Lyon  II,  307,  UL 
I  Kirchberg  Kilperoh  L  Würtemb.  0.  A.  Salz,  Frauen- 
'  kloster 

priorissa  et  conveulua  IV,  94^  22. 
Kircheim  .fohannes  sartor  v  HI,  176.  A^i. 
Kirchheim  Kircheim  Kirchhein  u.  Molsheim  III, 
234.  9.  45.  847,  22. 
archiprctbyter  II,  97,  12. 
Scbultheita  Johann  III,  234,  ÜL 
Kircbhcim  u.  Teck  L  WQrlemberg,  Fraoonklostor 
IV,  210,  IL 

Kirkel  Kirckel  Kirke  Kirkelc  Kirkil  Kyrckel  L  d. 
Pfalz  b  Hombarg 
Conradnt  de,  thet.  eccl  maj.  II,  321.  4iL  341. 
SL  381,  aü.  383.  lÄ.  411,  21.  41?n.  4M,  ai. 
I         434,  IIL  460.  25.  —  in.  21.  2iL 

255,  a  288,  2Ö.  318,  Ii  am.  iai  387,  2L 
355^  SL  399,  33.  -  IV,  liL  'i^  ]^  2SL 
lliü,  2,  a.  19L  5,  IIL  IÖ4,  10,  22.  19978  offl- 
cial.  Arg.  s.  Str.  Kapellen. 

•  Etsiib.  th  III.  13,  Ifi  Licbtonbcrt! 
JoLauinis  T.,  herr  III,  13,  III.  1H3,  3ä  (ders?) 
IniMBcardig  de,  cau  t.  Siephaui  II,  440,  Ifi. 

I     *Sophw  lU,  133,  M  Gcroldaeck  ü.  K. 

Kirrweiler  Kyrwilre  b.  Edenkoben  L  d.  Pfalz 
Tb[eodericas]  de  II,  133,  21. 

Kirwarte 
I     Heinricns  III,  290,  21. 

♦Katherina  1117290.  22. 
I     8.  Str.  Strassen. 

Kirweiler  Kirwilre  ü.  Bachswcilcr 
I     vic.   perp.  Johannes  SAner  do  Northeim  III, 
I        387,  2Ü. 

Kiselhere  presb.  IV,  1^  17. 

Kiseling  ».  Molsheim. 

Kistener  Wernher  der  III,  236.  12.  287,  Sg. 
I  Cisterciensis  ordo  II,  6,  IIL 
I  Civita  Castellana  civitat  Castellana  CnstolaneUKis 
I        L  Mittelitalien 

Bischof  fr.  Monaldas  II,  173,  !£.  121.  12. 

Civitas  nova  s.  Atolo. 

Clairvaax  Clarevallis  L  franz.  Dep.  Anbe.  Kloster 

II.  90,9^LL9L22  92,33.94,3,3», 
Cläre  s.  Baden  Markgr.  Hesse. 
Klebelin  It«  III.  IM.  ää. 
Kleibe 

Cftno  HI,  168,  21.  25L  ISL 
,     »GftU  m,"55l^  HI 
Kleibor  dictus  III,  2g6.  LL 
Cleine 

i      Berbtold  cir  II,  286^  U. 

1     Canradas  HI,  162,  22.  236,  2. 

Gerdrudit  bog.  III,  235,  L 
I     Johannes  sac.  proc.  de  Rotenkirchen  III,  273.  2. 
I     Katherina  bog.  III,  235,  2. 

B.  Str.  Areal 
CleineclobelAch  s.  Knobloch. 

i  Cleinegedankes  Klenegedengin 
nng.  nxor  IV.  26,  äSL 
Agneta  mon.  n  Agnetis  III,  4,  iüL 
Fridericus  III.  4,  33.  -  IV.  53,  ü. 

*  Ueilwigi«  mon.  8.  Agnetis  mT  4,  33. 
Lagart  vidua  mon.  s.  Agnetis  IV,  52,  32.  b'A,  30. 

I  Cleinhannes  Johannes  civ.  III,  221,  2. 

I  Cleinb^gclin  8,  Brumalh. 


238 


Clekel  -  Königsbrück 


Clekel—  Eleklegberg  t.  Olöckolsberg. 
Klott«  Clett«  B.  Ditenbeim. 
Klingelar 
Jobannea  der  III,  119,  ai 
•Sygeno  III,  U»,  2L 
Klingen  Clineen  jetzt  Alten-Klingen  L  Thargaa 
Herren  v.  II.  22^  M  s.  Str.  Häuser. 
CUre  8.  Bii3en  Harkgr. 
Frcne  a.  Veringen. 
Katherina  a.  Pfirt. 

•Sophie  m,  18,  ^  ^  ai  2i  UL  -  IV. 

iBgi  10,  e: 

Walther  H,  32,  \Q_       SL  —  III,  13,  IL 
18,  2ü.  2;Tj  3£  24,  4,  16.  —  IV,  168 
15  2L  — ' 
Klingenthal  CUngental  im  Wehrathai  a.  i.  Klein- 
oasel 

claaatrnm  IV,  157.  2£L 

prioriasa  et  conventui  IV,  167,  30. 
Klobeloch  ClobelAch  a.  Kooblocb. 
ClAtzelin  vergl.  Klotz 

Bagelinus  oamifex  III,  180,  iL  260, 

•Katherina  III,  180^  2L 
Clohuche  Ölrich  HI,  148.  SL 
Closener  Oloaener 

Johannea  mil.  III,  £09,  2IL  9U,  12.  428,  icon«. 
i'Jlt,  1  cona.  427,  2  cun». 

Syfrid  ci».  II,  286,  lü.  -  III,  »85,  2Q. 
KloU  Clola  Tgl.  ClOtzelin 

Anna  III,  882,  IB  Ettcmlorf 

Oreda  I1I,"333.  Iii  H  ucbalttle. 

Hdko  carnirijTir,  'jüd,  10,  —  ni,  332  HL 

♦Katherina  Ul,  :W?n2i 

Kaihernia  III,  aS^PlZ  Altenmhnze. 

Wilhflmtis  cftrnTTex  f  Uli  3^  Ü 

Wilhelmua  earnifex  Ul,  332j  Ii. 
ClAwelin  s.  SeligAwe. 
KlQpphol  a.  Speior. 
Knabe 

Agnea  III.  296,  L 

•Oreda  III,  il7^  ML 

Johannaa  cerlo  III,  29«,  L  317,  Ifi. 
Knanimcli  presb.  IV,  L  i6 
Knammo  preab.  IV.  1.  15. 
Knecbtelin  Jobannea  III,  428,  1  cona. 
Kneht  a.  Motzig. 

Kniebia  KniebAa,  Berg  ö.  Oberkircb 

colleginm  fratria  Ülhci  in  nigra  ailva  apud  - 

III (  3i4,  32. 

Kniebä.-iz  Knii^bos 

•  Jltirtbui^ls  III,  237,  a 

Heinrich  dictua  Keaaeler  ci».  III,  188,  41  237,  7, 
Kniftliiigen  Knodelingen  w.  Karlaruhe  IV,  101^  SIL 
Knobloch  Clobeloch  Clobelöch  CleineclobclAcb 

ung,  III,  ITö,  3Q,  179,  iL  ^  2i  m  Ji  8.  Str. 
lläaser  a.  Qiirten. 

Adelheidia  III,  33<>,  .^L  375,  7,  iä  Löaclin  (dies  -') 

•  Agnes  III,  33ü71iL  ' 

•  Agnea  III,  369^  i  Löaelin.  1 
Anna  III,  330,  30,  32  Uoaung.  J 
Anna  raon  s.  Härgarete  III,  384.  iL  I 
Anna  «chweslor  III,  201,  L 

Cleine  KIciu  —  JohaoHFa  II,  384,  ä.  —  III  19«.  ' 
2a  2tW,  37,  21a  la.  266,  36,  427,  1  cönT  ' 
429,  i  cona  ^TV.  183,  L  188,  LL    '  ' 

Delia  III,  330,  ai  Wintartar.  — 

•  Engela  1117389.  12  MoravelL  j 


j     QAaaelin  H,  8-35,  28,  »62.  2Ö  Manahfiter.  444. 
31  Mttnzhüterri45.  21  Man2hütcr.  —  III,  210, 
IL  '— ' 
Heinricna  f  IV,  28,  20. 
'     Johanne«  der  alte  cit.  II.  21S^  23,  ^79,  Ifi.  — 
m,        jli.  151,  L  165,       175,  iüL  2i!V 
iü  Tcnditor  pannoram.  '21b  11  scab. 
I     Jobannea  junior  ci».  II,  2S4  57  473,  :i2  acab. 
,         —  III.  151,  1   42.  105,  "527         30.  ITt^,  29. 
18«,  iL  2ül113  raa-;    civ   ^  ÜL  248,  ifi. 

3iL  270,  16,  4a.  31Ö,  1  acab.  TTscs.h. 
57ä;  iJ2.  375.43.420,  2  cona.  431.  1  eoiis.  432, 
2  cona.  433,  1  cona.  —  IV,  1R3,  L  (der»  ?) 
Jobannea  welcbor?  III,  l577ü3.  213,  12. 
272.  L  t  330.  22.  80573. 
Katherin  achweator^TIT,  21'!,  L  2L 
Nicolana  ci».  in,  206,  MTilO,  Ii  389,  18, 
Nirolaus  III,  830,  äL 
Rölinua  III.  !?7l 

Walther  III,  210,  dl  acab.  270,  13.  830,  aL 

Werlin  IH,  ^r72fi.   

i     Wember  o.  aeine  Wittwe  IV,  88,  19,  3fi, 
'     Wemher  IV,  129,  L 
Knodelingen  a.  Knielingcn. 
KnAraheim  Knoraheim  ö.  MaoramPotler  III,  60. 
m.  -  IV,  51.  2. 
•Aguela  de,  aoror  hoap.  III,  [»0,  UL 
Conradas  de,  fr.  hoap  III,  60,  iü. 
Jobannea  de  III,  47,  4. 
Cnner  a.  Rothenborg. 
Coblenz  Conflaentia 

8.  Caatoria  capitniom  IV,  69.  3L  212,  2S. 
Koch 

♦Oiaele  III,  225,  9,  42. 

Heideno  der,~Sraatknecht  III,  226,  9, 12, 
Kocheraberg  abgeg.  Borg    b.  Neogartheim  w. 
Truchteraheim 

capellanna  Jobannea  de  Wangen  Ul,  201,  2^ 
Kocbin  dicta  III,  99,  2L 
KA-  8.  Ko-. 

Kachlin  Ureda  f  III,  196,  25  Rebatock. 
Köln  Collen  Colonia  II,  61,  iL  93,  36.  98.  L 
188.  88.  ~ 
ciVcäll,  328,  20. 

Aquia  Keynkinna  dictoa  de  n,  323,  32 
Burne  Dietricna  de  III,  268,  L 

♦  Oreda  ni.  208,  L  — 
Gobelen  Godefredaa  dictua  f  II,  16,  32. 
conaulea  acabioi  magiatri  civinm  II,  823.  3». 
canonieua  Landnlpbaa  do  Diocha  H,  245. 
nng.  de.  dorn.  III,  77,  ^ 
Anna  III,  77,  33  a.  Spiaer. 
Gerhardaa "üicioa  de,  ciT  III,  250.  L 
Henricoa  de,  fr.  pred.  III,  28^  12. 
Heyntzelinna  de,  ci».  II,  'Ao4,  83,  ÜL 

♦  Ita  III,  20O,  I  SchnUheiai:  

•  Katherinrni,  182,  2. 
Peirna  de  III,  132^  2. 

Köln  pro»incia  II,  137,  IS, 
Erzbiachof  II,  244,  aL  -  IV.  83,  SL 

Heinricna  117274.  18,  üfi.  282,  33.  4 12,  H 

8.  Dootacbl.  Kanzlei. 
Konrad  ».  HochaUden  IV.  94,  18,  2fi.  MO, 

4,  dl  8.  Rom  Cur.  Leg. 
Sifridua  II.  61,  IL 
Königabacb  Kunegcabach  a.  A.  Dnriach 
Vef  c  Hermann  ».  II,  20,  32. 

KAuig»brück  Konegeabracken  Kanegeabrage  aw. 
Selz 


Königsbrück  —  Colmar 


cenobiam  IV,  122,  lg. 
AebÜBSin  117386,  äS. 
moniales  IV,  "gST^ 
Kfinigvhofen  Chanegea—  Knnege«—  Kooengei— 
Knnu—  KuDges—  Knnige»boven  w.  Slrasi- 
bnrg  II.  47,  1».  -  Hl.  L  2.  1»,  25.  IL  L  lü 
IHi.       AI.  31.  2.  Vi,  24,  54.  ^2.  i>d.  L  »8.  1 1 , 
75i  aa        Lä  i:i7.        H4.       1  If..  2171^7. 

asivm  -  TK  Iii  ä.  18,  2."^  2y.  2i  38. 

4.1.  L  90,  (L  na.  la.  1^.  8S.  128,  aL  12!). 

22.  lälQfl. 
Hermannes  gcsselin  IV,  113.  12. 
inclaMriam  jaxta  capellam  s.  Oalli  III,  171,  äL 
lobiam  IV,  12^  2i 
■caltetni 

Barcardna  DI,  IL  £^ 

HeinricDS  f  1I1.~367.  iL 
GerdradiB  de,  mon.  s.  Uarci  IV,  169,  lg. 
Helfericns  do  IV,  212.  4. 
Johaniiei  d«,  com.  IV,  211,  23. 
Jobann««  de  III,  160,  ßTilS.  2  cooa.  (den?) 
Kfinitx  Kbniti  aw.  Bern 
Comtbnr  deatacb.  Ord.  Wernher  Fosscr  III, 

270,  aa. 

KAppelin  b  RoBliPim. 

K^melin  Kfimlin  Kornelin  Komiin 

nng.  III.  188,  ]_L  IM,  2;L 

ong.  KorncliiiB  Sohn  der  jnnge  II,  186.  ft. 

Ooaselin  III,  2(i(i.  23, 

Jobanoes  III,  m,  22. 

•Met/n  III.  881,  IL 

Niclawes  proc.  s.  Peiri  III,  319,  2Q  s.  Rbeinaa. 
Peter  cir.  III.  aM>,  23.  3»l,  137426,  2  cona. 
Sigelin  III,  20fi,  'iL 
RArner  Kornere  KrumiTttarias 
Agnea  III,  m,  4J  Htiffelin. 
Anna  III,  IH4,  aiL  217^  2fi  ü.  Hrcnacb. 
•Anna  1I1."T04,  IL  121,  25.  22«,  17.  t  ^  ß 

Wiabrfsteliii. 
Ann»  III,  Mi,  ML 
Bllokin(liH~nt  '^M^  ^ 
♦F.llpkindiB  III,  -M^h,  L  affi,  23  Rnlendcrlin. 
•Gerlindi.H  III.  45712. 
GotfnduB  t  III,  'äh  1^  Iii,  21. 
HetU  III,  121.  2&. 
Jobannea  cjt.  f  III,  iS.  13^  42. 
Katerina  III.  4B,  12. 

Margareta  III,  217,  2«,  282,  IL  304,  32.  875, 
afi.  380,  M  Lapp«. 

Bichwinna  ci».  III,  40i  13.  100,  ML  104,  6,  iL 
121.  24.  löH,  4.  HL  lü.  1^4,  an.  LL 
213.  17,  £17,  2fi.  22(2,  LL  242,  2a.  25^  ML 
gP.  ÜL  282,  L  t  282,  lL~m,  fi.  373,  Ifi. 
575,  2fi.  380.  3g,  —  t  IV.  '9«'.  iL 

•RilinJis  III.  3i  ÜL  t  äL 

Symundus  civ.  III.  SlT-lgT  f  3C4,  IL  335,  L 
:^(Vi  22. 

Wernher  preb.  eccl.  maj.  III,  187^  iL 
Cofliuten  unter  —  a.  Kanfleuten  nnter  den  — . 
Koge  NicoIaoB  III.  268.  IL 

Kogenbeim  Konchcnbcim  aw.  Eratein  III,  43,  12. 
Reclor  der  Kirche  a,  Brcnarh  jonacita  Jer  — . 

Kolbe 
nng.  III,  316j  aä. 

Cftnradna  «ntor  III,  20i  2,  t  371,  SL 
Bbelin  II,  20,  3L 
Oiaela  III.  S71,  8. 
Oooxo  mil.  IV,  189,  HL 


Katberina  III.  20d,  2. 
Rftlin  II,  20,  M. 
Kolbelin  KAIbelin 
nng.  III,  268  20. 
nng.  jonior  III,  292.  iL 
ong.  mon.  s.  Agnetia  III,  165,  H. 
Agnes  III,  292,  a  Heiligenatcin. 
Conrad  meiater  III,  43,  11 
Dietheraa  Dietricua  civ.  III,  165,  iL  195,  2,  30. 
I        218,  12.  217,  lä.  249,  3a.  292.  fi.  293.  3ä. 

•  Katherinam,  292,  iL 

Kolbener  Heinricaa  pedelloa  cnr.  Arg.  III,  265,  ML 
Kolbabeim  Colboltea—  Kolboa—  KolboU—  Col- 
boseabeim  Kolbthe  Colvecbcm  w.  Stracsbarg 
III,  220,  22.  22L  28,  230.  Ifl.  -  IV,  3«, 

i     ü  OTifl-     Iii  iL  ^     2^  agri-'". 

lö,  lao,  2L  132,  ly,  28,.  4Ü.  rill,  liL  lili  Li 

154^8= 
feo^ärins  IV,  181.  iL 
rector  efctti-ie  Ofraiigua  III,  220,  33, 
viccplcbamiii  III,  231 ,  a3- 
der  *.  III,  20^  22. 
nng.  de,  domina  III,  64.  30. 
nng.  de.  domicella  III.  311.  22. 
Betachelinua  de  III,  365,  IL  379,  ID. 
Dietbrma  de  III,  2217®.  228.  4.  88,  A3.  7  8fi5. 

IL  379,  lü. 
Jeban  de  III,  3&L  22. 
Johannes  v.,  civ.  III,  80,  UL 
I     Nicolana  de  III,  ^  37 

•  Odilia  III,  379,  1 1. 
Keller  de  — 

*  Anna  III,  365,  m  Wiac. 
Hcintzctnannns  III.  365.  40, 
Koler  Conrat  III,  13, 
I  (;olio  Colinna  Kolin 
nng.  mag.  III,  54,  ML 

nng.  herr  HI,  164,  12.  413,  2  cona.  414,  1,  2  cona. 

415,  1  cona.  416,  1  cona.  —  IV,  15773  com. 

s  Str.  Höfe. 
Anna  beg  III,  194,  iSL 

Anne  in,  TL  II.  164,  IL 

Barcardns  civ.  III. "TlH.  OL  181.  32.  t  IIM.  42. 

I  aM. 

GoUo  (hca.  et  celler.  1.  Petri  III,  TL  10.  77,  L 

t        '.»6,  27,  41,  Ifi.  123,  liL  ML  Iß. 
Qölzenliern  —  ann  III,  23,  I  scab. 
Heinrich  acol.  a.  Petri  IT73W,  ÜL  -  III,  »1, 
28.  42,  Iß.  214.  aa.  2ir  42.  2^  1».       28L  ß. 

•  Kalhai-inii  iTClto.^ 
Kalhtnne  III,  TL  iL 
Lucfe-art  III,  TTIL 

Nicolaua  civ.U.  214^  22  mag.  ei».  —  III.  72, 

IL  77,  i  96,  27711,  ifi.  179,  21,  »L  181,  aa. 

I84,~a  mag.  m.  200,  SQaa,  4L  10. 

gSi;  39,  208,  12.  2»]^  .Sl  28 1 ,  iL  201,  Iii  t 

30a  Ii.  4237T,  2  con«.  4247Jrmag.  av.  42ö, 

2  cona.  426,  2  cona.  428, 1  cona.  429,  1  cona. 
Philipp  III,  181,  aL  196.  88. 
a.  Kanflouten  unter  den  — . 
Colmar  Cbolmam  Cbolronr  Kolroer  Colmere 

Colnmbaria  II,  93,  3&.  97,  30,  a2.  233,  iü. 

302,  aa.  —  III,  69,  2L  m  L  299,  217327. 

3028,  lü.  383,  22.  898.  IB.  -  IV.  164,  IL 

177.  88,  207,  2. 
cives  II,  29,30.  44,13,  78,  20,100,11.  480, 

2L  -  nr,  328,  7.  -  IV.  ISL  LL 
'  Scbedelor~7öhannea,  rittar  II,  403,  IL  404, 

;  2ä. 

i  Straaabnrg  Rölman  v.  III,  327,  ÜL 


S40 


Colmar  —  Crapfo 


♦Gisel  III,  327, 
jndei  lU.  29r>,  IS 

Heister  III,  »28,  s,         la.  —  IV,  SOI,  8. 
Bath  Ii.  -29.      78.  :io.  -  Hl,  «tt.  8.  8MI,  13. 

—  IV,  187.  14.  201,  8. 

SchDltheiBa  III,  Stt,  &  888,  18.  — IV,  187,  14. 

20!,  7 

Onndoltshciin  Sifrid  T   II,  29,  '.iO. 
Johanne«  der  all«  n.  Syfrit  s.  Sohn  11, 

404  22. 
SchaobHugo  III,  2»9,  41 
TAmherre  Jobannes,  ed.  tkn  11,  104,  99. 
Dominikaner  II,  283,  3.  —  Iii,  267,  33. 
prior  II,  140,  8.  -  IV,  tTO,  0. 

Pelms  III,  336,  lö. 
fratres  Erbo  et  Horobertas  IV,  170,  10. 
bospitale  paaperum  II,       10,  36. 
Martini  ecciesia  IV,  182.  2.'i. 
prepositu«  II,  l  ü',  V.  2S;i,  1. 
decanas  et  capiiulum  IV.  fiJ,  .'>. 
decanns  II,  346,  23.  .H&5,  2b  —  Vi,  61,  20. 
canooicns  Snrlin  Joiiannes  IV,  IM,  84. 
nng.  dicta  de,  civ.  s.  Trattatorios. 
Adilbeidu  de,  bes.  III,  27,  16. 
Dyeschinu»  de  II,  356,  8,  19  Proc.  d.  Uark- 

grafen  Radoif  v.  Baden. 
Gisela  de,  dicia  Meokelerin  Iii,  76,  6. 
Coloona  Ck>lnmna 

Patru  d»,    Bom  C«r.  Card. 
GoltMilun  1.  KolMtinl. 
Cornea  Graf 
Cuno  III.  12.  18 
Udalnctis  III,  42,  19. 
Konantz  Jubannes  not.  duc.  Arg.  IV,  188,  17. 
Konavije  Canavicniüi  i,  Dalmatien 

Biaeiior  OaUlalmm  ü,  327.  1,  88. 
CoBÜttenK»  a.  CobUrn. 

ConraduB  IV.  3.  10. 

Coucadus  lani  iiuiicujs  fabr.  III,  Ii).  *>,  '^>^  ff  39, 

36.  t  214,  10. 
Conradus  nuncius  av.  Arg.  III,  9,  1 .  «Mi,  30. 
C(oiU«dai]  mag.  can.  s.  Thome  IV,  153,  84. 
Goaradu  noa.  viridia  inaole  III,  105,  18, 
Cctandaa  tt.  oonv.  s.  Hargarete  III,  294,  12. 
CMraduB  rectui  b.  Stcphani  II,  222,  37.  224,  4 

-  III.  180,  27,  IJl,  6.  202,  10.  213,  40.264, 
l>i.  27'J,  t>,  32. 

Coarados  port  s.  Thome  IV,  113,  32. 

Conradm  «an.  a.  Thom«  IV,  69,  81.  84,  84.  118, 

37 

Conradus  camer.  ecci.  maj  IV,  2,  11.  20,  22. 

Conradw  eaftw.  «cel.  mig  II,  an,  2i. 

Conradaa  donaentar.  eoci.  maj.  IV,  188.  21.  188, 
17.  190,  9.  191,  19,  99. 

Conradns  can.  ccci.  maj.  IV,  2,  -0. 

Coaradu  pnb.  «ccl,  maj.  lU,  258,  31. 

Conradaa  dar.  proc  Oabahardi  IV,  99,  88  ff.  98, 

4  ff.  8.  Rom  Cnr.  Capl. 

CoDstantinopcl  Patriarch  III,  406,  B. 

Con  stanz  Constantia  Coatcntzo  Costnntz 
CoslAntae  II,  188.  30.  277,  22.  —  IV,  12,  39. 
94,  28. 

Bürger  IV,  180,  17. 

Hath  u.  Bürger  II,  488,  18.  446^  1»  86. 

Capital  IV.  6t.  7. 


CsnuniciiB  Gebhard  t.  Freibnrg  IV,  146,  24  a. 

Freibiirg. 
Dekan  n.  Capitel  IV,  74,  23. 
Dominikaner  II,  283,  2. 

Thesaarar  Gebhard  t.  Freibarg  IV,  191,  36  s. 
Freibnrg. 

(;onM.inz  Disthnm  II,  260,  40.  346.  34.  —  IV,  61, 
■U.  37.  61,  17.  6,S,  35.  72,  2.  74,  24.  76. 
.31  78.  5.  90.  30.  94,  28,  33.  97,37.  145,23. 
IS2.  2ö.  192,  2. 
Biachof  II,  27,  4.  172,  2».  886,  48.  48^  81. 
447,  14.  44S.  7.  -  IV,  »7.  81,  %  W,  ». 
210,  4.  813,  14. 

Heinrich  IV,  210,  13. 
Haiurieh  II.  172,  8. 
Badnlpli  IV»  KX»,  8a 
Consa  CoMMMt  i.  Oalaritalien 

Brsbiaebof  Adanalphm  II,  185,  IS. 
Copp  a.  Gopp, 

Coqiunariu.s  Weinhems  sacrista  fr.  pred.  II,  UO. 

3.  14. 
Kor       s  Kitt  — . 

(?)  Korke  6.  Sbraaabnvg  i.  Badan 

ecdesia  IV.  BOl  89. 

foreatarina  IV,  1TB.  80. 
Cornagk  a.  Karnagel. 
KomkAf  KorakAfe 

Bbet-baidaa  UI,  212,  88. 

Ofttso  ni.  99,  30. 
Koron  Coronensis  i.  Griechenland 

Bischof  Thonaasins  Thomas  II.  I7H  14  174,  Iß. 
Korp,  zrx  deme  Korhe.  moleiuiinain  rt,  ortns,  vipI- 
leicbt  i.  d.  Kurbau  s.  Strassbarg  so  lacben 
IV,  186,  6.  159,  85. 
Coirara  Cosbarinm  i.  Mittelitaliaa 

Ptotraa  da  II,  459, 4  a.  Rom  Plpate  Nicolaas  V. 
Kossweiler  Koswilre  Koiavilra  w.  Waaaelnhaim 

Anua  b«g.  III,  10. 

Diathaticaa  da  t  lU.  863.  la 

I.  Wia«. 

I  Koawilia  Jobanaaa  aeriptor  Ul,  87^  11. 

Co«!  —  Ä.  Const— . 

Kotze  nriilglfiis  snc   III,  105.  84. 
Kot7.enhaDsen  s  Katzenbaasen. 
Koizwilre  a.  XoMweiler. 
i  KAflbtaa  imdar  a.  KaaSaatan  aalar  dea  — . 


Jobaaaea  III.  844,  1. 
Petnia  III,  348,  47. 

Kouchenheim  s.  KogcnhcinL 
Coornagle  s.  Kamagal. 
Kozman  IV,  1,  24. 
Kozzo  IV,  1,  23. 

Crafto  aarifaber  III,  155,  22  s.  Cristina. 
I  Graft»  8L  Haaladk 

CrnftiiJoten  s.  Krastatt. 

Kram  Uerron  t  ,  a.  Oostcrroich. 

Cranechesveldcn  Kranchesvelt  abMg.  Ort  valll  i. 
Badea  IV,  87,  16,  36.  127,  2. 

Cranioh  a.  Spaiar. 

Krantz 
Berhtolt  III,  42,'>.  1  coaa. 
8  Geispolshcim. 

1  Crapfo  III,  281,  81. 


Digitized  by  Google 


Krastatt  —  K  uderer 


241 


Krastatt  Craflaieleti    Qrafsteten   Krafttette  b.ö 
Manrstnünster  III,  311.  LL 

JanU  do  III,  ^  3'J. 

*Katberina  III,  MS^  i2  Rote. 

Ijimperhtus  de,  cler.  Arg.  III,  884,  3fi. 

Odilia  de  III.  36.  äS. 

Wolflielm  V..  lanifex  III,  318^  AL 
Kranbarg  ob  vertchrieben  (Qr  Krambarg,  b.  Kilch- 
dorf  L  Cant.  Born? 

Heinricnii  sacerdos  de.  can.  ccci.  maj.  II,  321. 

Krautenbacb  Krutenbach  b.  Böhl  L  Baden  s.  Joden- 

breter 
Krebi  Crebiz  Krebcs 
nng.  III,  262,  -LL  21«.  IQ. 

•  Brigida  III.  ^ 
Brigida  III,  ^22. 
Cecilia  III,  69,  ä2. 
Katherina  III.  2b2^ 
Otto  ci?.  III,  lig^  31^  44. 
Otto  s.  UentichorHen . 

Otto  mag.  pauperam  s.  spiritua  III.  5.  11.  32^ 
KrebesMr  Crebisser  Crebser 
ang.  t  III.  106^  i  8.  Str.  Bftusor. 
ung.  domina  III,  2U1,  HO. 

*  Anna  III,  2b6,  TjTL  34»,  2  OroMoio. 
Bertoldns  civTlIf^  69,  L 

Conradns  ■!■  III.  iüäa  Z. 

Q«rtxudis  mon.  s.  Kathcrinc  III.  69^  3. 

Gotfridu«  f  III,  40, 

Johannes  III,  40.  aiL  41,  Ifl. 

•  Ne»e  III,  131.  22. 
Nyclawea  IITiai.  22. 
OUili»  III,  40,"m  iL  la. 
Sophia  III,  40,  a±  iL  liL 

♦  Sophia  III,  40,  aSL  4L  la. 
Creckelberc  s.  Gl&ckcisberg. 
Crcflelini  nxor  IV,  2»,  2L 
Creiger  dictns  III,  371,  45. 
Kremer  Crcmerc 

ang.  III,  iSb,  iüL 

Ueinrictts  preb.  eccl  maj.  III,  350,  43.  360,  HL 
374,  äti. 

Johannes  presb.  •  Thome  III,  11^ 
Kremern  under  den  —  i.  Oryraniel. 
Crenipe  dictas  III,  ^  iL 
Krems  L  OeNterreich 

Lector  der  Dominikaner  IV,  165,  32. 
Krenkingen  Chrenkingen  Crenkingcn  sw.  ßonn- 
dorf  L  Baden 

Latoldua  de  IV,  192^  L 

Ldtoldag  do,  can.  eccl.  maj.  II,  .SSI.  Li.  —  IV, 

Kreta  Cretz 
dictas  III,  iSL  38-  ^  20. 
an  der  obern  straze  civ.  II,  IBl.  30. 

Crieches—  Criegctheim  jasta  Hodesheim  s  Gries- 
heim. 

Cricchca—  Cricgcshcim   apnd    D^ngcnsbcim  s. 
Griesheim. 

Krieg  Crieg  Crieke 
Symon  dorn.  III,  363,  LL 
Symunl  s.  Hochfeldcn . 
•.  Str.  Strassen. 

Kriegsheim  Crie(;othcim  apnd  SchofTelingeibcim 
sw.  Hagenaa 
C&nradns  aotor  II,  383,  30. 

IV,  1 


t1/igcliiius  de,  8.  Brnmath. 

Juhainit's  cnparina  III,  ^86,  3lL 
Kriek  s  Zürich. 
Crinfogel  Crinvogel 

nng.  III.  206i  3  s.  Str.  Hüfe. 

Cftno  III,  66,  4a  1S3.  22. 

•Elüne  1117133,  22, 
Kristan  Cristanna 

dictns  III.  liL  iL 

Johannes  IV,  195,  4. 

Johannes  can.  i.  Petri  IV,  1»5,  4. 
Cristina  III,  166,  22  s.  Crafto. 
'  Krobsberg  Croppeaberg  Raine  b.  Edenkoben  L  d. 
Pfalz 

Uerkclin  t.  Ii,  322,  32. 
Crftso 

Conradna  civ.  III,  210,  3. 

♦  Kathcrina  III,  193,  liL 
Nicolana  caruilex  -;•  III,  11*3,  lü. 
Otto  III,  lt)3.  n.  40. 

Croja  Croenais  Crohenais  L  Epirua 
Biachöfe 

Andrea»  II,  327,  L  SiL  3Ö0.  12. 
!  Bomanus  II,  66,  2fi.  öTTSL  153,  dSL  161, 

ITj  2L  174,^  lä. 
('ronberg  Kronenberg  L  Noisau 

Hartmann  t..  riltcr  IV.  1^6,  14.  a.  Starkonburg. 
Kronthal  Croncndal  b.  Marlenhoim 

Borores  b.  Marie  Magdalene  IV,  66,  2. 
Crophe  Volmnras  civ.  III,  BOl.  22. 
CroppEsbctg  f.  Krobsberg 
CrusHilro  B.  Uro&sweier. 
Krotzingen  nw.  Slanfen  L  Baden 
decanna  eccicaie  IV.  94,  2^ 
Konrad  v.,  edelkn  117  406,  LL 
Krache  Diothcras,  monetarina  Arg.  III,  212.  1  s. 
Str.  Höfe. 
I  Cr^ter  an  der  Steinstrasae 

•  Ellina  III.  179.  HL  284.  3L. 
Ellina  III,  179.  20. 
•Qrcda  III.  179,  IQ, 
Jühatiius  :  III,  179.  19,  40. 
.luhainus  bücker  III,  179,  19.  4iL 

:     Jobannes  III.  17!^^  20. 
I     Luscha  III,  179, 
CmmpfAs  RAlinaa  III,  166,  30. 
Krntenbach  s.  Krautenbacb. 
Csanad  Chenadiensia  L  Ungarn 

Biachof  fr.  Antonias  II,  lUö,  14. 
Kubeier  Klibclor 

Conradus  cocas  ep.  Arg.  III,  129,  5.  f  162,  aL 
301,  23. 
t     »Elsa  III,  152.  ai. 
I     üerbardaa  III,  1^  24. 

Kachinmeiator  Khchinmeister  Kuchimcisterin 
nng.  III,  3,  4,  2fi. 
ung.  dio  III,  Ofi.  aa.  8»,  a. 
Hng  ci».  II,  186,  8.  —  III,  3,  4.  22,  411.  t  IM 
UL 

*  Ima  III,  32,  40  Babcnsun 

j  Katherina  domicella  civ,  III,  148,  4£.  149,  ÜL 
1        18L  12.  las,  6.  227,  IL  41L  238.  12. 

Wernbema  snpprior  fr.  prcd.  III,  87,  40.  179, 

'  aü. 

Knderer  KAderer 
ung.  III,  207,  L 
i     Burcardu»  III,  83,  2L  105,  24. 


342 


Kttderer  -  Kusolt 


Outrodl*  UI,  3S,  «7. 

*M«tn  m.  3S,  87. 
KftMin  Johann««  civ.  III,  H,  i 
KfifTer 

♦  Kathcräna  III,  jaa,  3. 
Volciiiiru.  III,  flO,  6.  t  1»,  8. 
Kftfferiiiristtr 
niiK   III.  216.  34. 
•Aumt  III.  216,'  85. 
Hngo  III,  216,  34. 
Kfiu—  Konahaim  Kienheim. 
KAogw^  KQB«g«i]i«iB  Kiashiim. 
Kflnighinger  Ellinii  III.  81,  8Sw 
Cftnin  Khnin  CAniuiu 
ting.  pellifex  III,  328,  16. 
Clara  III,  328,  16. 
Cftntzalinns  civ  III.  niC^  17 
*Groda  III,  Mb,  4ti 
Htdewigis  III,  ir> 
Jacobus  civ.  HI.  345,  10,  '4b. 
Johannes  III,  321,  14. 
Katherina  Iii,  628,  16. 
Cöiiiiuib  iloiiiKMit.  Mol.  mj.  f  III,  147,  4J. 
KäuiU  f>.  Köaiu. 
Cftnradas  vigU  I?,  «8,  «,  89. 
KAjubein  i.  KtooältriB. 
Kfirte«  1.  Ittenhelm 
Cdsterin 
Katherina     III.  2A0.  i'. 
Kobinus  ilir  Selm  III,  28i'.  !>. 
Chsterlin  .Johanne»,  recior  s.  Uartini  III.  350.  43 

393,  28.  -  IV,  200,  7  g.  WilUlcIt. 
Küüolshcim  KöUels—  KftuiUheim  »w.  TrnchtM»- 
heim  III,  59,  2.  300,  13. 
priniisaariaB  Aiululmiu  UI,  296,  80. 
Nicolaus  de.  sator  III,  887,  88. 
Scbotteman  de  — 
Metz*  HI,  333.  2*i 
Njcolau«  t  UI,  333,  27. 
Kahboch  Clialwdi  b.  Ulkr  i  B«a«B  IV,  J,  18. 
Knmbar  Kamberlio 
Hm  barr  f  U,  377,  84. 

Knmb^B 

Adelheidis  III,  184,  4. 

Cuiirmiiis  siitor  |  III,  IH4,  4. 
Knnbüssm  «litt»  III,  132,  16. 
CnnaTiensig  g.  Konavije. 
Knnatediacli  a.  ILAnigabach. 
X«iag«a1niiek«ii  s.  KSnigibrA«^. 
Kuiiprg    Kriii,yi.!:iiofen  B.  Xftnigabofeii. 

KuUJg  S,  DlMlt-Hl  llluixi. 

Knnncr  Nicolans  Iii,  377,  40. 

Cuno  Canonia,  f»miliarj«  «p.  Arg.  IV,  180^  18,  18. 

Cttumdiia  judex  Arg.  IV,  lOO^  at. 

Cnobach  s.  Knhbach. 

Cftnce  III,  11,  21.  412.  2  oona. 

Ciioru)  IV,  1,  J3.  I 
CAdo  IV.  1,  2& 
Cfta»  IV,  19,  19. 

rruiö  IV,  r?4.  i. 

Cftno  not  prep.  Arg.  III,  47,  & 
CAbq  pNBb.  IV,  88,  88. 


t  ftno  inili.  8.  Ihome  UI.  1,  12.  6,  8.  7,  19. 
C  iiii  i  fr  pree.  s.  Xathwiaa  DI,  94,  87. 
Cfinonis 
i     Cuno  filiuB  IV,  211.  W. 

Fridericug  filiug  ciy  IV,  69,  19.  81 1^  87. 
Johannes  filiag  IV,  211,  88  ooaa. 
CAjindiu  IV,  84,  18. 
I  CAnAdw  IV,  89,  88. 
Cair/ulci.^  clr-i    no;   er.:.  Arg   II.  329,  8. 
Cünradu*  fr.  eonv.  «,  Marci  III,  11,  7. 
Cönradu»  fr.  conv.  g  Marci  III,  II,  7. 
Cttnnuloa  cu.  a.  Stapbani  III,  73, 26^  97, 34. 110, 89. 
I  Ctondoa  cu.  a.  Patri  IV.  9,  4. 
Cönrados  not.  jihirx  thcs.  eccl.  maj.  III.  17,  88. 
Ctinradng  c«n.  eccl.  maj.  IV,  8,  10. 
;  CAaradas  elemos.  gabdia&  ocd.  xuj.  IV,  81,  S,  40. 
;  KoatMler  s.  Barbach, 
j  Ciunaliinu  mag  s  a.  ThoBMie. 
.  Kipf-  Kapbcrman 
nng  III,  262,  3. 
Johannes  III,  174,  18.  347,  8ft 
Kurfürsten  s.  Deutschland 
Curihrim.  wulil  riclitjgui-  Trimenheim 
Walther  v.,  hen  Iii.  419,  1  oona. 
Cnrian&is  s.  Chat. 

Kntaagel  Cornagle  Coomagle  Kniaagil  Kmaa- 

galm 
nng.  III,  388,  46. 

Cosse  Ooaae  UI,  841,  91.  886,  I.  481,  9  eona. 

(aera  ?) 

Gotso  417,  2  cong.  418,  1  ooaa. 

JobtBBaa  adalkn.  III,  887,  38,  41.  »88,  14. 
Karaeaenaatatar  RAIinns  III,  369,  86. 
Cursenlio  s.  KliLtilK-ini. 
Kiuvabcll  Wtriif-ru»  de  IV,  51,  15. 
Knr.-,  i.  I    K    /.cnroden  w.  Pfalzbarg  i  Lolhiia- 

gcn  II,  407,  32.  409,  6*  31. 
Ense  Käse 

Apncs  III,  921.  3f>. 

•  Ariu-s  III,  14-',  38.  221,  86.  24ß,  .S7  Wise 
Coiiruaus  CIV  III,  142.  39.  f  ttl,  36.  946.  37. 

390,  4.  • 
Coiiradus  lU,  221,  36. 

♦  Heilka  III,  3«9,  33. 

Otte  III.  iB2,  1  cona.  483l  9  ooaa. 
Otto  :irm.  III.  3^,  83. 
Werlin  II,  löä,  7. 

Wcrnher  senior  ci».,  herr  III,  10,  86.  98.  16. 

Wcruhern«  III.  317,  26. 

Wcmhemg  fr,  pred.  III,  64,  10.  968,  89. 
Knaal  «.  Odratzbeim. 
Kaao  III,  76,  16. 

Kasolt  Cnsoldl 
ung.  III.  818.  38. 
Agnes  UI.  206,  28.  367,  42  II 
•Agnes  III.  i;30t  38.  188,  8.  m,  .0.  237.  4. 
23f>   HO  42  SM,  8,48.999,19.  fmlao 

Schill  i^;lR'jm. 
Ägnrs  III.  307,  37. 
♦Eli^nliet  III,  r>|-,  37 
Elia  III,  878.  •27  Stroi>eil. 
UiirlHiannua  III,  37S, 
Hugo  Ilngclinus  III  nm,  2.  378,  28. 
Jo'iani  es  senior,  can.  s.  Thomä  III.  9118.  84. 

2     4  ).  367,  31.  t  «68.  49.  -  I?,  194,  1  a. 

nUeinau. 


Digitized  by  Google 


Küaolt  —  Degen. 


343 


Joli:tuiics  CA»,  t.  ThOM  III,  SIT.  &  887,  88. 

JoluiuncB  civ.  III.  66^  87.  87,  18.  t  188,  & 

2iV,  Hl.  (dert?: 
Johanne*  riv.  III.  G<^.  B8.  130,  39.  188,  S.  192, 

;«>.  227,  4.  '^ö,  ä»>.  43.  252,  «,  42.  298,  11. 

299,  13.  3t;7.  -JH,  12  308,  2. 
Liebe  Liebraiiis  dotnicclla  III.         S,  38.  ^06, 

2«  -i.iT,        3ti7,  14. 
Liicganlia  III,  :167.  42.  378,  i>H. 
s.  Str.  Gärten 
Kubenhaüscn  Koo««n—  Kotienhagen  n.  Hagcnaa 

II,  274.  5. 
Clawe»  <ier  jnde  v.  III.  248,  18. 
*ElliDC  III,  242,  12. 
KwtbMPliwm  QwUwiheim. 


D.  T. 

DMhstoiB  Dkbiflhra-  Tabehen—  Tabdiin-  Ta- 
WIM—  Ta^uuitaiii  aJÜ.  MohlMim  U.  68, 88. 
88^  80^  «I,  181,  88k  8».  ^     187,  88.  180, 
181  —  111,8.41. 
Mtman»  Petras  f  III.  :I02.  28. 
Ellin  T.  TTI,  119,  24.  S73,  36. 
Ilt-nrieiis  rasor  III,  B,  40  ff. 
Daciau  Niculauü  IV,  'J'^,  27.  31,  19. 
Tage&Urte  der  in,  1119,  7. 

Dabicnheiin  Dal—  Tul—  Tale-  Thalcheiui  ». 
Molsheim  HI,  76,  84.  WK),  30.  -  IV,  3G,  8. 
40,  14.  III,  30.  127.  15.  132.  22.  139,  10. 

plebaiiQS  Nieholana  HI,  190,  39 

Conradna  de,  civ.  III.  228,  40.  SM.  7. 

Ebelinua  de.  lanifex  III,  >'00.  88. 

Erlewinaa  de  IH,  30U,  31. 

•Katharina  III,  300,  ^. 
D»lin  Dm  T8n  «.  Und»n  i.  d.  PCaU  U.  861,  88. 

CAarad«  de  II,  88,,  11. 

Jobannet,  SaaiMr,  Daelliii  G&amt,  ritter  v.  II, 

851,  Ufr 

T»ler 

*  Ellina  III,  248,  48. 

.lolianuca,  aartor  III.  127.  42.  248.  42.  Ml,  4. 
DaUtUBSsingeu  TaliuasBi(ijj(.-ii  <  IK  '.liuensii.*g(>u 
Dambach  Dan—  Tain—  Tau—    Ihambach  Dan- 
banch  nw,  Schletlsfadt  II.  285.  37.  370.  20 
—  III,  44.  19,  41.  »3.  .10.  201,  .1.'.  11  jSO, 
4.  878,  4.  891,  25.  -  IV.  36,  l.  38,  24  126, 
24.        24.  142.  15.  182.  16,  18. 
ercleaia  »nperior  III,  38,  SBl. 
Hesse  v  III.  897.  432  38,  1  mm. 

•  Kinigont  III.  95,  7 

Ludewig  V.,  herr  III,  494,  1  eutt».  498,  S  cani. 
Bndalf  lU,  86.  7. 
Diuii«Iiiiig  QOTtrot  ni,  119,  81. 

Dancrazheiro  s.  DengelahaiiB. 
Taneller  s.  Wiulerthur. 

Dasgoltbeim  Dancheratcs—  DanckralK-  Dan- 
eratz —  Tancratca- -  Taiicrai—  Tani'rotü  — 
Daogrutzbeim  nw.  Mölsheim  III,  88.  2ß.  28.H, 
II,  339,  30.  ~  IV.  23.  34,  24,  30.  12ä.  29, 
131,  2,  191,  13 

Droteliodia  de  III,  33,  4  Schöneman. 

Friduieu  d«  f  lÜ*  88,  8. 


Jülüuiiifs  (K>  TTI,  3.3,  3.  t  l^ö.  2. 

JoUnuf.s  .ii>.  nv.  UI.  2^3,  1.         28.  361,  43. 

374,  43.  t  '■'■^'■l  ^9  I  Str.  Thfln«*. 
Lndfiwif:  v.  11,1.  ü^l,  5. 
Mehthildia  de  III,  H2.  25, 
liaiins  l)anr!z  Tanris  Tanry»  Tanris 

uiig.  liLir  II.  74,  L*7.  VJS,  27.-  111,62,  9.415, 

2  mag.  civ.  417,  1  cons.  (wohl  Hugo)  s.  Str, 

II&Dser. 

Agnes  HI,  210,  15.  f  335,  27  Rimnatliaiia. 

•  Arnia  Hl,  92,  3. 

Anaa  III.  325,  87  Mauenheim. 

*  Beatrix  IH,  98,  4.  .186.  17  s.  Viviantz. 
Erbo  cantor  s.  Thome  Iii,  8,  81.  98,  1. 
Erbo  III.  92,  8. 

Qüspertas  HI,  92,  2. 

Hogo  mil  II,  145,  14  mag.  civ.  —  III,  8,  29 
90,  39  mag.  civ.  93,  35  mag.  civ.  95,  4  mag. 
civ.  95,  14  mag.  tiv.  98,  3.  137.  39.  f  210, 
16. 262, 42. 335, 86.  4 14, 1  COBI.41»,  1  HMC.  civ. 

Johannes  civ.  f  III.  215,  16.  tSÖ^  87. 

Jobannes  III.  325,  37. 

Kalherina  III.  262,  42.  325,  .18  Hentwing. 

Reimboldns  Renbolt  III.  816),  16.  885,  87.  41». 
2  cons.  488,  I  cons. 
Xantolmui  «.  DMlnluiiB. 
Tialt  Dmta  Tvaäm  * 

Aga»  m,  818.  97  Wddalin. 

Agnat  won.  •.  Blinbtth  UI.  88,  84 

nLiUM  UI,  ^  18,  98,  48.  48741.  H,  40.  189, 


18.  t  188«  41. 
•Abim  III,  178,  89.  981,  S8. 
BarUoldat  III,  189^  1. 
Clwft  III.  888,  80. 

*C1atft  ni,  187,  44.  897.  88  DStidiemMHi. 

Cottndm  cir.  III.  88.  I8,  88.  f  48,  41.  189, 18. 

MtaolMiBRBnttii  IlL  169.  9. 

*a«rtradb  t  UI.  88.  16.  44,  8. 

•Ondn  UI,  871,  14  Bochbldts. 

•Hedwigis  m,  169.  1. 

Hngo  t  UI,  88,  16.  44,  11. 

JobMin«*  lIL  Xl%  e.  906,  1.  889.  81.  f  818, 

84.  8T1.  UI. 
NieoUnt  ill.  I8t.  8. 

Wilhdn  iBil.  III,  88,  88.  88.  4.  83,  1.  119.  6, 
88.  198,  36.  t  17IL  88.  806,  I.  861,  99. 
809,  16.  316,  98.  M  1  een«. 

WHIwlB  MAior,  im.  m,  197,  48,  884, 84. 384, 
44.  807.  98.  481,  1  oons. 

WilM«  jiMiar,  arm.  III,  371,  8. 

t.  Str.  Sttaimn. 
Tartarorum  in  dominio,  ad  partes 

ISischof  auillclmus  II,  301.  35.  35Ü,  17. 
Dasc^hf  r.istlip 

Cooce  hejT  III,  73.  iH. 

Conradus  nv   i  III.  247,  30. 

Conzolin  der  gulLbUiil  11,  1H5,  2. 

»Junta  Hl,  247,  30.  248.  89. 

Katberina  III.  248,  2  Muml. 
Taaler  T.iwelei  CK-iwes,  v.  Fiafc««lUr  UI,  978, 

26  scab.  42*>,  2 
Dautenstein  nattenstc:u  >>  I.uhr  i.  Baden 

Albncbt  T..  ritter  II,  377,  28. 

a.  SShna  Albreebt,  Andm  n.  Johaaan  •.  Boa- 


Tee^  Tekk«  i.  VArletnb.  OA.  Kirobboim 

Berthol'Ins  tlc  s.  Str.  Bisch. 

Desan  Friedrich,  viaitator  pera.  tercie  ragule  III, 
811,  88. 


Digitized  by  Google 


De{^tirfelden  — 


Deutschland 


Degerfelilen  Tegerfcldt  —velt  i  Kant.  Aargaa  s.S. 
Waldsbot 

Hartmanuaa  de.  marscalcus  dnoom  Aottrie  ILL 

»3.  -  IV.  917.  18,  25.  ] 
Wilbalmna  d«  lU,  412,  2  eoni.  414,  1  cona.  > 
415,  1  COM.  4S7,  1  CODI.  (d«n?J 
DeMiBgeD  Ddingen  n.  SnwoatOB 

Pritoehtnuui  inniitb  v.,  littor  11,  MO,  II.  , 
Deimering»  8.  Di«m<iiagca.  | 
Teiswilc  s.  Bern.  1 
Dellmentingen  Dalmau—  Dallmasa—  Talmees—  . 
Talmess—  Talmesz  —  Talmexingen  »w.  Ulm  I 
oilcT  Taliiu'is.siiig  1).  Rii:!!.";';!!!!  ' 
Albertus  de,  caa.  ec«l  ntsj.  et  6.  Petri  IlL  32,  i 
34.  t  35,  34.  t  106,  89.  -  IV,  «0,  «.  10«, 
16.  lai.  36  211.  5.  215,  26.  | 
AlbiTt  V  ,  tJflkn,  III.  &.■•>."),  11, 
Conrados  de.  arcbidiAc  et  laiitur  ecci.  maj.  ' 
n,  18.  »h.  —  III,  2,  39.  4,  2b.  19.  8.  t  36,  5. 
-  IV,  91,  36.  104.  II.  17.  130,  Söu  154,4  . 
8  Bachitrciler.  1 
Conradai  do,  mil.  IV,  189,  15  I 
Badolfaa  de,  can.  eccl.  maj.  II.  311,  21.  320. 
37.  321,  30.  341,  39   —  ÜI,  51,  »7.  15«.  RH. 
2f>6,  11.  268.  22,  2b.       I\\  8.  i:!. 

UlricoB  de,  archidiac  ico).  vt  cantor  eccl.  raaj.  i 
IV,  12,  17.  13.  3.  46.  20  48,  21.  50,  28.  61,  | 
7.  52,  23.  t  210.  26.  prep  s  Petri :  1»,  IK 
14,  15  I 
OemftiUa  mon.  s.  Hargwet«  III,  100,  40.  I 
DMUgelaheim  Dancrazheiu  b.  SueilbtMi  i.  B^g/t- 

am  m,  69,  S.  ' 
TengfB  ■,  ThangcD.  1 
TeniKiilMirli  s.  Th«nm]w8k.  , 
IVnzin  s  Tantz  j 
s.  Deodatas  s.  St.  Dio. 
Taotoni»  i.  Dtuttchlaad. 
Tennd,  Bnn  dt«  —  sui  U,  20^  29. 
Terni  Interampnensis  i.  MitleliUlim 

Pauliu  s.  Rom  Cur.  Proc. 
Terracina  Terraciiit  n.<^is  i.  MitteUtalitH 

Bischof  Andreas  II,  18. 
Terra  iancla  II,  137,  17.  -  IV,  6t.  81.  188,  94. 
Teach  Deachc  Tesche  Tcschelin 
Bertbotdas  carnifex  III,  250,  8.        21.  331.41. 
Patnu  caroifex  lU,  260,  7.  870,  2. 

Taselier  s.  Schilling. 

Dettwci!fr  Dettwilre  a.  d.  Zotn  6.  Zabwn 
*Ai]ua  lU.  am,  1. 
Conradas  sntor  III,  ^BS,  I. 

Oenttichland  Alamanoia  Alomauia  Almania  Tcoto- 
nia  Thaolania  Tbeatonia  Theathoaia  II,  5H,  Ii. 
«7,  2f».  70,  8.  78,  35.  8ö,  4.  87.  13.  91,  101,  2. 
102.  20.  104,  22,  37.  107.  30.  115.  12.  124, 
8  126.  Ü.  128,  38.  131,  25.  LS»,  31.  1.57,  31. 
all,  2'J.  282,  35.  294,  2.>.  332,  28.  387,  5. 
4««,  29.  —  III.  179,  39.  180.  17.  230.  3.  - 
IV,  46,  14.  51,  10.  58,  20.  7C,  20.  70,  32.  «5, 
4.  87,  33,  89,  21.  20.  Ii.  SS.  94,  18.  92,  7. 
106,  24.  10^  98,  87.  110.  4.  182, 8&  197,40. 
200,  15. 

deutacbea  laad  II,  848,  20. 

Thoutonicmo  ngnnB  IT,  ö,  6. 

ßomanornm  imparatoreü  et  regca, 
keiaer  und  knnege  II,  21,  26.  31,  15, 
39.  143,  7.  147.  7.  217,  12,  27.  222,  4.  266, 
20.  889,  9,  12,  31.  210,  8tL  233,  28.  875, 13. 


800.  34.  3.51,  10.  384,  4.  mi.  2>i.  3Sh,  24. 
380,  1.^  M.  -AH.^.  V  411.  <1.  .112,  Iff.  4h5, 

3.  474,  22.  —  III,  2).  Xi.  284,  17.  306,  I. 
82.3,  6,  .%  .324.  Itv  -  IV,  185.  44,  47. 
Adolf  II,  lU.  32.  146,  9,  15.3.  1.  f  183. 

22.  -  m,  92,  30.  94.  16,  28.  96,  .36. 

W.  1»,  37   119,  .SU.  t  206.  8.  —  IV, 

177,  2 

Albrccht  1:  LI,  171,  l'.t.  171,  35.  187,  21. 
188,  38.  -  Iii,  IUI,  i;i7,  y.  153. 
86.  154,  «8.  156,  87.  f  8.  -  IV, 
180,  18.  188,  18.  aMB  daikaa  a.  Hau»- 

Weier. 
Karl  IV:  II,  474,  84 
Konrad  11:  IV,  1,  9 
Konrad  III  :  |  II,  55,  i>.  l*b.  1.5. 
Konrad  IV:  IV,  96.  7.  103,  la 
Elisabeth  regina  Romatiorutu  IV,  18t,  97. 
Friedrich  I:  IV.  6,  16,  23.  7,  6. 
Friedrich  11:  f  U,  455,  4,  8.  -  IV,  13,  1. 

73,  28.  76,  8:1  81.  21  '  W,  7.  101,  10. 

Iu6,  4,  33. 

FricdriLh  't!er  Schöne)  11,  270,  Tl.  272,  24. 
271  1,  23,  37.  277,  12.  281,  21.  304, 
37.  :m,  OfT   307,  9.  3ft5.  41.  414.  35. 

-  III.  240,  10,  27.  31.  241,  11.  ,T0. 
260,  82  t  3VI1.  W4,  '24.  s  OesU<r- 
rcich  HerzD^je 

Heinrich  II:  t  IV,  1",        141.  C  2<>«,  21. 
Heinrich  VI:  IV,  7,  7,  20.  f  .HK,  ID,  M;. 
Htinridi  VII:  II,  227.  1   229,  8,  34.  f  26», 

;'.  37:?.  12.      III.  20fi.  1.  212,  7,  999, 

37.  224.  5.  39.  -  IV.  187,  15. 
Lothar  I:  IV.  2*16,  27. 
Lolhar  III:  f  II.  81.  SV  27:i,   16.  411, 

15.  —  IV.  3.  16. 
Ludwig  d.  Dentsche  IV.  2iUi,  27. 
Ludwig  [der  Baiei  <  II.  271,  25.  273,  9. 

274.  22,  4n    -Mb.  17.  351,  1,  24.  35»i. 

29.  372,  -23.  :t7:t.  12  ;i74,  :i9.  ;57:),  «ff. 
384,  22.  34  ff  385.  17.  43.  386,  3.  888. 
4,  29.  W!",  ;  5.  406.  22.  441,  1.  471,  I», 
37.  -  III.  297.  32,  41.  298,  32,  40. 
299.  18.  305,  22,  38.  306,  44.  319.  12. 
323.  1.  18,  90,  31,  40.  884,  1.  888.  19. 

-  IV,  197,  80.  198,  9. 9.  «XK  18  C  a. 
Baiem. 

Otto  IV  :  IV.  6.  86 

Philipp  [».  Schwaben]  f  31.  95.  273,  16. 
441,  15 

Richard  [r.  CornwallisJ  II,  12,  10. 
Rudolf  [t.  Uabsbarg  II,  18.  34,  .37,  46. 
19.  18.  22,  11,  32.  31,  1.  83,  m.  35, 

30.  36.  15.  88,  25.  48,  1'».  Ii',  3.  14 
65,  6.  62,  16.  96.  34.  97,  29.  33.  99, 
34.  t  171,  19.  183.  21.  -  III,  21.  19. 
24,  11.  26.  16.  32,  15.  58,  I.  68.  29. 
64.  6.  69,  15  75,  38.  8^  7.  f  187, 18. 
154.  33.  2nG.  5. 

Wilhelm       lIuDind'  IV,  8«,  16.  9.5,  80. 

9G.  10  ff.  103,  8.  aeiu  cicricua  liogo  a. 

/ürich  Domcan. 
Imperium,  Romanura  imp.,  aacrnm  Rom.  imp. 
das  rieh,  das  Römische  rieb  II.  19.  22.  31, 
23.  146,  11,  30.  171.  21.  221,  I»  ff.  222.  2. 
229,  12  ff.  232.  26  270,  27  ff.  272,  1.  .300, 
33  ff.  302,  81.  .304.  30.  351.  6.  406,  30.  430. 
21,  441,  35.  —  HL  21,  25  ff.  24.  14.  26,  16  ff. 
58,  4.  63,  31.  64,  9.  69.  17  ff  75,  38.  76.  4. 
83.  14.  94.  18,  .38  ff.  96.  2,  13  ff.  40.  97,  2  ff. 
119,  87.  137,  11.  183^  31  ff.  154,  80.  806.  8. 


Deutsohland  —  Thouger 


315 


224,  13.  241,  15  ff.  2!I8,  S5,  44.  MO,  t  888. 
1;'),  :U  fT.  Sn.  4.  38^.  26. 

uiMljlk-u(f  II.  47ö.  h  )T. 

arclüi^pwcoiii  et  opiacopi  Ii,  90,  2i).  93,  1- 

cameia  II,  88,  4.  147,  1%  448,  II.  -  III, 
68.  7. 

Kaii/.k'i 

WcliicL4iiLL'll;iriu!.  satri  iiiijjuii  [ikv  (iei- 

DIU  tu  11  III 

ücrlmrius  II,  121.  10  s.  Mainz  Rrz- 
biscli. 

Heinricoa  II,  68.  1.  95.  1.  JB,  ^8  s 

Muiii/  Kiibi.stli. 
l\'tiiis  11,  216,  4      Mniiix  E^rzbisch. 
\Vuni>iorut  U,  8,  11  «,  llikiiw  En- 

tUtbicancellarius  per  Oaltiam 

Bitldcwinus  II,  461    II.   m.  4  ». 

Trier  Erzbiscli. 
arcliicanccllnriti»  [mi  llaliuin 

HiMiM  ich  II.  274.  14.  28»,  Sa  44t.  17 

a    KdIii  Krzbigch 
Cancellunus 

Kberliarilus  II.  172,  4  s  \Vei!<spiib;irj4. 
lli'i  iiianinis  de  I.U'hti'nibi>rj:  II,  442,  17 
prolbuuülariuis  .luhamKs  iii.ij:.  II.  172,  n. 
notarins  regis  Johutmes  s.  llugtuau. 
c.islra  et  manitidiies  i:n[)rni  IV,  9(j,  W.  103, 

II,  lö 

civitates  im[u>ni.  des  riehst»  stette  II,  81,  13. 

I4f>.  20  :m.  5  fr.  474,  28. 
ilistrictns  impei'ii  II,  271,  32. 
kuiiif;5.j:;ericlit  I!,  1^8,  Ib. 
Kucfuriitea  II,  2^,  1. 
Laiidvögte,  advocati  proTincinlcs  II.  If'O, 

17.  2ii\  11.  983,  1  ff.  872,  31.  475,  10. 

8.  Elsass  i  Ortciirt-i.  Spciergfttt. 
plUgcr  II.  188.  1".  tr.  475.  8  ff. 
[/iL-5i's  iiiiiH-rii  s.  I,nr/,\wilcr. 
pjiiicipus,  fujiteii  Ii,  .'Sl,  24.  3."),  37  8. 

147,  16.  351,  8,  .ij  ,H^7  11'. 
rcicb&feste-  II,  289.  14  2;'0,  :^8.  300.  33,86 

g.  W'L-^icliibnLj; 
ritlcr  lies  K'>in).;s  s  Mitri-ihauscn. 
thoU.niu.trii  ä,  Fi.iiikfiirt. 
vicc.lotniiuis  ]ii  lionu  8.  Uaspcl 
Vügt  des  rcidi.'s  III,  2fi.  24. 
Vogil«ate  iic>!>  Ikichcs  II,  269.  14. 

Dmtschordlen,  ordo  doraus  Thcutonico,  fratres 
liospit»tis     lUii«  Theatooieorom  Jarotoli- 
mitAui  m,  89,  44.  95,  87.  S70,  81. 
b$ixtt 

Cnhn  Otto  III.  6«.  44 

Haltatadt  Conrad  Wcrulicr  v   Ul,  8,  2h. 

■lohann«»  u.  Loltoviciiüis  cpiscopUt. 

MotliD  Conradu«  III,  t>,^,  25. 

Uicgel  Andrea»  v.  III,       26.  , 

Riegel  Siegfrid  t.  Ul,  9b,  SO. 
Hoclmieiiter  lüifl»  IH,  870,  84. 
prLt  i-iitor  Fi\liUv;>i)g..-u  CmuadM  da  II,  104,  88. 
pruvinci.'iK's  hiiidcij inllriri.'! 

BiUlicijk.j  BcThtüll  V.  III.  270,  35. 

UfliiZLUKtuiii  Hurt.plduH  du  Ii.   104,  38.  — 

III,  (;!.!,  4  1. 

StuUhtim  IU-inl)Dld  V  III,  .H,  19, 
Comthuro  ll  OrilfUhlKin^m-  t,,  .Mtüliauscii ,  .\iid- 
lau;  Beti^geii;  FreiburK;  Gebweitcr;  Uitx- 
kiixh:  KayifOrBberg;  Küiiilz:  Mainau;  Mül- 
hausen; Bufacbi  Nürburg  ^  StrMsbarg;  Sn- 
miawkld. 


]  Teynheim  abgeg.  Uurf  a.  d.  Ul  n.  GollMr 
Nybelung  ?.,  civ.  II,  286,  9. 

Dc/iiiian!tiis  d«e.  MCI.  ni^j,  at  cap.  cpu  Arg.  IV, 

I,  13. 

Thaleheim  a.  Dahlenheim. 
ThmibMb  a.  Oanbadi. 

TheADeü  dorn  ,  Ttana  od«  Tmdo  i.  OnUrHalien? 

s   Hoiii  Cur.  Trk 

Thfloui?ari'jS>  s  ZuKor 

Thenenbach  Tpnne—  T>Miinnl),-icli  ('istcrc,  Klo^-icr 
n.ö.  Emmendingen  i.  Baden  IV,  »,  83.  t>,  88. 
Abt  IV.  53,  32. 
Tliengoo  Tenge  Tengcn  i.  Baden  n.  SchafThanaeu 
Corradns  nobilis  ?ir  dorn  de  IV,  83,  23. 
Henrictis  nobilis  vir  dorn,  de  IV,  88,  12,  84. 
lUinardos  Reti.indaa  de,  can.  ee«1.  maj.  IV, 88, 

18.  61.  8.  m,  2:1.  8^  t 
Kcinhardna  de,  preji  c-cl    m.ij  et  choricp.  IV. 
'        10.  h.  23.  11.  lt.  IS,  17.  30.  13,  8.  38,  7  fl. 
4  >.  1»  4«,  88.  4«,  80.  W,  87.  t  186,  ff.  811, 
13,  18. 

t  Theo--  Thodfttiw  a;  St.  DU. 
Theodcrima  pinctrna  a.  Domiaikamr-Ordaii. 

TheolocTis  8.  Hanle-Seille. 
Tlioutuiiiii  Thoufuüia  s.  DoutKchland 
Thiengen  lövingcn  1.  Fieibnrg  i.  Baden 
Cuno  de  IV,  •2<I7,  II 
,  Tbieratein  Dier  -  Ticratein  Timtait  a.  Boaal  «. 
Delaberg 
parentela  IV,  163,  14. 
'      ung.  de  III,  238,  14. 

♦Elisa  de  III.  8.\  1.^  104,  31. 
Hermannus  de,   arrhidiac.  ihc»    caiiur.  ecci. 
nuj.  II,  41,  12,  18.  lO.S  13.  149,  20.  -  III, 
90,  18.  28,  37  43,  7.  46,  12.  42.  78.  13.  85, 

II.  94.  8,  »8.  104,  «8,  87.  t  187.  12.  -  IV. 
137,  :i4.  148,  57.  1A8,  90,  97.  188.  10  a.  8lr. 
Kapellen. 

Harniaiinaa  de,  seiiigi,  arctiidia«;.  camer,  eccI, 
maj.  II,  207,  4,  6.  211,  20.  233,  31.  244,  2«. 
i        82t',  H8.  .321,  34.  341,  31.  m,  S.  -  III,  104, 
34,  37.  162.  18,  187.  IC.  325,  29.  -  IV,  18«, 
St.  190.  28.  86.  191,  9,  26. 
f     Hermannoa  de,  can   errl   maj.  II,  358,  39.  — 
I        III,  855,  9  (dera -} 

I.ndewicna  de,  »r.ol.  eccI.  maj  III,  42,  38.  8.% 
15.  104,  23. 

Ludewicus  de,  can.  eccI.  maj.  II,  H2l>,  89,  321,  89. 
381.  11.  -  III,  255.  9.  -  IV,  190,  89.  191,7. 

Otto  de,  cao.  eccI.  maj.  II,  321,  31 

Rftdolfua  cooica  d«  III,  85,  I  I.  104,  31. 

Rndolfus  de,  can.  eccI.  tnaj.  IV,  190,  20,  88. 

Symnndns  dorn,  de  II,  Bit,  84. 
I  TbioDTiUe  a.  Mala. 
■  aaat  Thomana  t.,  ad  a  Thomain 

CftaeoUsaa  mag  uot  civ  Arg  III,  17,  35,  44> 
t».  18.  t  40,  21.  7«,  18.  91,  21.  98,  3«. 

ErlinoB  DI,  80,  37 

aoaialiuns  mil.  II,  9,  18.  —  in,  23,  22  gub. 
botp  24,  I  49,  84.  61,  11,  80.  53^  8.  413,  1 
mna.  414.  I.  2  cona.  418,  1  coiw.  —  IV,  186. 
86  cona. 

*Hedewigia  Ul,  17,  35.  40,  81. 

«Savlna  fli,  49.  36.  51,  18,  88.  88,  18. 

Sigelin  herr  III,  10,  34.  18,  «a  —  IV,  117.81. 

Wallherus  fv.  DaamMDheim)  III,  49,  86. 

a.  Erliui  Spender. 

ThAgar  Fvidaricu  Tie.  a.  Annli«  III,  881,  94. 


Digitized  by  Google 


Thruhtersheim  —  Oominikaner 


Thrulitcrüheim  8.  Trochterthcim. 

Thuigiiu  Turgowo  — goia  III,  269,  31,  312^  4. 

ThnTibulensis  s.  Tortibuli. 

Thuschere  llarsilia»  IT.  128^  1^ 

Thukculatn  s  Frascati. 

Tibur  s  Tivoli. 

Dicke  Dick»  svr.  Wipperfürth  L  d.  Rheinprov. 
ang.  dorn,  de  III,  61^  üfl.  283^  SL 
uug.  de,  can.  eoci.  maj.  III,  63^  2  «.  Str.  Ka- 
pellen. 

Alezander  de  IV.  Ilä.  II. 

Clara  dicU  de  III,  IL 

Heinricua  de,  Ueinnch  v.  <ier,  edler  herr  II,  307, 

9^  15,  2i  M«.  L      397,  2L  8Ö8.  2.  -  III. 

8H7.  22. 

llvinricus  de,  port.  occl.  maj.  II,  ll'.S,  2'3,  iiZ. 
ML  33.  32L  Üi.  —  III.  200, 11.  2TCi2.  ML 

ifi.  2üH^  25,  my,  Ii      ai.  2g77aa  -  t 

IV.  UU,  3.  iiff,  aiL 
Henricus  de,  a.  Ebersheiin. 
Jubannes  de,  prcb.  cccl.  maj  III,  319,  2.  369, 

St.  Uli  ».  Deodatas  s.  Theo-  Thodatas  L  franz. 
Mp.  des  Vosges 

prepositus  decaniis  et  capitalam  IV,  03,  2d. 

decanus  II.  S53.  2L  864.  L 
Diebnch  Dypacb  b.  St.  Goar  a.  Rhein 

Heinricus  de,  mit.  II,  205,  3&. 

Johannes  dictas  Vos,  borggravios,  s.  Rrnder 
II.  205,  aa.  206.  ö. 
Diebolsheim  T6bclsheim  s  ö.  Bunfeld 

Catherine  v,  frau  t.  Rheinau,  civ.  III,  361.  ItL 
DicdeUdorf  8.  Dielsdorf. 

Tiefenau  Diefen  -  Tieffcnowe  b.  Sinzheim  L  Baden 
Wcrnhor  v..  cdolkn.  II,  4.59,  |9,  42. 

Diefcntbal  Dtefental  nw.  SchletiglaJt  III,  38tt,  IL 

Diclmannas  •.  Novenberg 

Dielsdorf  Diol—  Tirliszdorf  nw.  Zürich 
Bertboldus  de,  can.  s.  Stephani  III,  3^  21.  4,  2ß. 

-  IV,  153^  2A  IM.  24.  2l5i  LL 
Dieineringcn  Deimeringa  ü.  Saarunion 

Andrea  v.,  rilter  II,  287.  12  8.  Lützelstcin, 
Dienewul  s.  Offenburg. 
Diergbarg  Diera  —  Ticrsborc  s  Offenburg 

liertoldoa  de.  cau.  cccl.  maj  IV,  58,  31.  02.  U. 

♦  Hfiliko  V.  III,  18,  12  Lichtenberg. 
Dierstein  a.  Tbierslein. 
Diesacnhofcn  a.  Rhein  L  ('.tnton  Thurgan 

Nonnen  v.  IV.  810,  S, 
Diest  Dyist  Dylstensia  L  Südbrabant 

judex  scabini  et  cnnciliiim  II,  3fi5,  liL 

Bürger  Johunnc»  Socilaer  t  II,  d'yj,  2Iiff 
a.  Düornik;  Ulbcc-k  u.  Utrecht 

Oerardus  dorn,  de,  cnstcllanns  .Vtitwerpicnsis 
II,  354,  12. 
Dieler  Wahre  III  354,  21 
Dietericus  mag.  IV,  123.  &. 

Dietericna  preb.  cccl.  maj.  III.  25,  33,  42.  47,  21. 

-  IV.  l&4j  12. 

Diethelrons  can.  ecci.  maj  IV,  9,  2. 

Dietbelmas  presb.  IV,  13.  fi. 

Dicthcricaa  bnrgravins  Arg.  IV.  40,  21L  I2>y.  LJll 
sein  Vater  Bnrcardus  IV,  tO,  30_i  a.  .Mutter 
Sigewize  IV,  LL  l;  «■  Frau  Hc.itrix  IV,  41,  2. 

DiethorQ8  IV,  i  HL 

Diethoras  prior  fr  prod   III,  184,  LL 


Uietfaeraa  preb.  eccI.  maj.  II,  54,  3L 

Dietmaros  Th  m.ig.  officialis  judex  cur.  Arg.  III, 

14,20.15,32.16,  6,  2L  17,82.18,12.  gl. 

IL  22,  IQ, 

Dietmaru!  mag.  can.  t  Thome,  preb-  eccI.  roaj. 
'         II,  149,  l  fr.  150,  äfT.  -  III,  46,  IL  73,  2LL 
78,  UTlL,  2SrT  289,  6,  aa  8.  EhenhelSr, 
Dietmari  Ileinricas  mag.  preb.  cccl.  ra^,  II,  2t)3. 
liL  —  HI,  104,  aiL  5W8,  29,  33.  2&a.  39, 12. 

1 39.i,  3.  399.  afi.  -  iv.Tao.  a 

j  Dictpolt  IV,  I,  21. 
Dietrich  Conrad  ritter  III,  B95.  g^. 
Dietricns  aacrista  a.  Stephani  III,  4,  2j. 
Diezeli  IV,  1,  22. 

Dillingen  Dilgcn  Dilingcn  a  d.  Donaa 

Cornea  de  IV.  80,  11.  82,  2L 
Dinglingen  Tundelingoa  w.  Lahr  L  Baden  IV,  I.  19 
Dingsheim  Ding»«—  Dingcna—  Dunges—  Thn- 
g«D8—  Tangedesheim  apad  Ciiegesheim  nw. 
Sfrassborg  II,  391,  ffii  —  HI,  .n,  4H.  76.30. 
15^,  a.  ^  1.  -  IV,  lA  21L       IL  ~^ 
Barcardas  dictas  de,  ci».  III,  35<>  Xi. 
Dietroarus  dictas  de,  pellifex  fTTl,  lt>4,  12.  ää. 
345,  fli 

llartungus  de,  fr.  prod.  III.  322,  2. 
Heinricus  de.  carpcntarios  III,  101,  LL 
Johannes  dictua  Je  III,  194.  2. 
Johannes  subdiar.  preb.  a.  Nicolai  III,  164,  11. 
2^ 

Katherina  III.  845,  32. 

VolUo  de  III,  172,  IQ. 
Dinsheim  Danges—  Dungenes—  Dnngesheim  w. 
Uolsheim  II,  477,  U.  —  III,  ?80,  30.  -  IV, 
8.  2ä.  122.  2L  12«.  fi. 
Diocha  Landulphua  de,  s  Köln. 
Tirliszdoif  s.  Dieladorf, 
Dirmaalensia  a  Drivaato. 
Dirre  8.  Bern. 
Diapenaator  s  Spender. 
Dittelaheim  DyttiUbeim  ü.  Alzci  L  Hesacn 

Th[eoiIericu8]  de  II,  133,  23. 
Tivoli  Tibnr  Tybur  «.  Rom  II,  64,  3L  Oj,  8,  M 

66^  6,  32,  35. 
Dobran  Dobraau  L  Böhmen 

crcicsiae  a.  Viti  et  Nicolai  III,  52,  13. 
Todi  Tudertinua  L  Mittelitalicn 

Paulas  canonicus  II,  37,  21  a  Rom  Car.  Proc 
Dür&cliu  8.  Offenburg. 
Tos«  Flnss  L  Cant.  Zürich  IV,  210.  8. 
Doldemann  II,  im,  15.  291.  B.  aOL  L 
Tolewoggc  IL  civ.  II,  51,  L 

I)  II  in  i  n  i  k  a  n  0  r  -  0  r  d  0  n  ,  ordo  fratrnm  prcdi- 

catorura  II,  52,  2^  18.  5«,  fi.  63,  G.  70,  Iii  IT. 

75,  2.  92,  2JL 
capiltilutn  generale  III,  9^  2L  180.  12  proviu- 

ciftle  III.  25.  2L  -  IV,  169.  lü. 
claUKira  aororum  11.  bl,  3tL  o2,  23. 
couservator  privilegiorum  et  judex  II,  ^  fi. 

73,  34.  97,  liL  101.  L  102,  UL  282,  &L 
difTiniton-s  IV,  1.53,  L 

fratrca  II,  53.  lllTMli  1^   -  IV,  178.  30. 
Kckehardus  prof.  thcologio  III.  230,  LL 
Hugo  «.  Korn  Cur.  Card  Leg. 
Theodericus  pincorna  II,  216.  84.  32. 
Wernhcrus  a.  Marmors. 
Wilhclmua  de  Troviris  IV.  165.  38. 


Dominikaner  —  Dra^onara 


247 


institatt  et  can  IT,  35^  UL  IS. 

magistcr  II,  5r  10,  lÜ-  -  HITU  22.  180.  Hl  - 

IV,  7«.  llfSfi.  79,  22-       K  11.  1 51712.  167. 

l±  T7L~äl.  17^  12,        17£,  L  172,  LL 
Johannes  [do  Vercelliaj  Tir&li  LL  ftS.  Ifi» 
procnrator  in  provincia  Tbentonie  Petrus  de 

Monasterio  II,  104.  22,  28. 
proviiicKil.s  11.  7^r-gL  94,  2L  97,  3a.  Ufia  LL 

13»j  ÜÜ.  —  III,  171»,  aiL  —  IV,  76,  n,  3£L79j22. 

153,  tt.  157,  :>arTT):-i,  32.  i»>L  lä.  m'),  il-  32. 
reg,     169^  Ii  170, 9,  32,  171,  nn7i,  n 

SjTiTSj,  tL  17»,  iL  [75,  22711.   17(0.  fi. 

178  Ig:  181,^ 

Heinricns  III,  236,  2. 

Hermannna  de  Minda  II,  110»  Ii  123,  äL 
124,  ÜL  125,  i,  26,  32.  12«,  13,  UL 

m.  ifi.  ^Tv,  iMT  §1  SfiTTZL  L  Sä. 

178,  a.  179.  L 
UlricETV.  IM,  Sä. 

ProTinzial  der  Provence  IV,  177,  SS. 

Ticarios  magistri  Eckehardas  III,  256,  22 
DoninictiB  sabprior  fr.  pred.  III,  292.  26. 
DonaawOrlh  Wcrdea  III,  305,  M  306^  2. 
Donorinm  ob  Donori  L  Sardinien? 

Petras  do,  s.  Ravcnna  u.  Rom  (^nr.  Leg. 
Doornik  Dorne  L  Belgiachor  Prov.  Hennegau 

Ärnoldas  de,  prcsb.  II.  B54.  28  s.  Dicst. 
Torcello  Torsellanus  i,  Istrien 

Bischof  fr.  Tbolomeus  II,  ^T,  L  34. 
Torcbsviler  Torcbeville  b.  Dorsweiler. 

Dorensem  ob  Dorlisbeim? 
Coincbe  de  III,  854,  2iL 
Polmer  de  111^^^  24, 
Henchelin  de  107354,  iL 
Henzelo  de  III,  354,  ^ 
Henzelo  de  III,  ^£  22. 
Jehnn  de,  valet  signor  III,  354,  2IL 
Tieze  de  III,  354,  22^ 
Volcbe  de  1I1.~554.  £L 
Vriche  de  III,  354,  22. 

Dorenston  ob  Dürrenstein  Tärkslein  s.  Saarbnrg 
L  Lothringen  V 
Jehan  de  III,  354,  ^ 

Dorlisbeim  Dorlocz—  Dorolfcs—  Doroltes— 
Doroltz—  Torolfsboini  s.  Mölsheim  II,  2ä. 
296,  2,  -  III.  aöL  IIL  -  IV,  35»  21.  122. 
21,  191  24. 
Einwohner 

Nicolaua  dictus  Winnus  t  H.  296^  3. 
Burggrafen  v. 

Agnes  III.  109,  13,  42  Dnnebolder 
Bnrcardu»  III,  109,  U, 
Dielberus  gen.  Schade  III,  109,  13,  32. 
Heinrich  II,  I9L  aSi  233,  13.  ^11,  109, 
12. 

•lohannes  gen.  Tantelrnjinn  III,  109,  12,  39, 
Johannes  t  III,  m  di 
Kntbcrina  III,  lÖ^Ll  Niere. 
•Sophia  dorn  TIT7  109,  12,  atL 
VJilbclmoB  III,  109,11  — 
Johanniterkomroende  II,  405,  3ä.  450,  1.  —  III. 
^4ä.ll8,4L  147,a2.1i8^2fi.l(i6,4,  172, 
219,  2iL  2-31,172:a.  21,  LL  25^12,  föTT 
äL  m,  L  M2.  ii.  342,  227  3»t;,  iL 
Comthnre 
OroBtein  Thomas  de  III  388.  dL 
Oranbach  Johannes  de  III,  238,  LI 
Heinrich  III.  148.  2tL  i. 
Hüchberg  KAdolfas  de  TU,  3S6,  äL 


Jude  Hermannna  dictos  III,  219,  22. 
Vertreter  Wns^siliiheim  Hag  t.  HL  342.  23. 
Prior  Westhns  Johannes  de  III.  219,  22. 
Broder  Sturm  Wcmbcrus  III,  172,  Lä. 
Nicolana  de  fr.  III,  376,  21^ 
s.  Dorenscm ;  Schwab 
Dormenter  ('fintzelinns  dictus  IV,  190,  31. 
Dome  zftme  s,  Spina 

Rftlin,  herr  III.  11,  13.  cons.  412,  2  cons.  a. 
Str.  Häuser;  Strassen. 
Dome  8.  Doornik 

Dornstetten  Dorncslete  b.  Freudenaladt 

Burcart  v.,  Pfrüudner  L  Sit  Spitnl  II,  380,  2. 
TorsoUanus  s.  Torcello. 

Dorsweiler  Domes  -  Dors—  Dorssewilre  Torcbe* 
▼ille  Torcbsviler  b.  Albesdorf  L  Lothringen 
GodelmonnuB  dorn,  de  II,  213,  L  —  III,  224,  Iji 
Wilhelm  v..  rilter  12^359,127  3(>a  23,  .357^ 
IL  450,  2j  deBten  Neffe  a.  Uocbfvlden,  Cricg 
Syronnt. 

Tortiboli  Tnicibarenais  Thuri—  Taribalensis  L 

Onleritalion 
Bischöfe 

Egidins  II,  67,  ^ 

Nicolans  fr  "II,  173,  Ifi.  174,  Ifi.  188.  Ii. 

Dose 

Oreda  III,  329,  I  Scbidelin. 
Heinliclinoa  t  III-  329^  ß- 
DoBBcnheim  Dosen—  Dösen—  Tosscnhcim  nw. 
Strassbnrg  III,  65,  2.  893,  jjfi. 
ecclesia  IV,  113,  32. 

primissarins  Hartnngas  de  Ehenheim  III, 

40G,  2. 
rector 
Jobannes  IV,  114,  L 

Nicolaus  IV,  m:  ö. 

Wernfaerns  de~Ebenheim  III,  406,  14 
ITogo  de,  civ.  III.  51.  28.  t  ^  15.  366.  &. 
Ilug  V..  scab  II,  213,  22,  25.  -  III,  ^  6. 
Dusze  III,  174,  12. 

Dotenebem  ob  Dättlonbeim  oder  Ottenheim? 

Hechele  de  III,  3M.  21. 
Dotzheler  Tozeler  s.  Hagenau. 
DObe  Öttelinus  carnifex  III,  250,  6. 
DOch  Joh.  de.  officialis  III.  885, 
Toni  Tallensis  L  Prankrcicb 

civitas  IV.  90,  Li. 

dyocesis  II,  5,  12.  8S,  HL  89,  2S.  Iffl,  2.  Ö5:i, 
22.  -  IV,  13,  22.  W,  U),TT4j  12, 

episcopns  Conrados  fFT  ord.  min.  II.  55,  2Ü. 
«L  2«,  Ül.  155,  2fl.  161,  LL  —  III.  ÜpT"^ 

«iclesicdecanns  iV,  168,  25. 
TAfingen  s.  Thiengen. 

Dracbenfels  Drachinfels  Ruine  sw.  Landau  L  Pfalz 
II,  193,  b. «.  261j  15, 
Anselm  der  Pfiffe  v.  II,  203.  8,  Sfi»  t  218,  22. 
Anshelni  dessen  Sohn  II,  ^18728. 251,  32.  267,  L 
Arnold  v.  II.  203,  8,  3t|, 
Berhiold  v.  II.  218,  ü  tt.  251,  2L  267,  L 
Berhtold  v.,  s.  Kantzekirche. 
Nicolans  v.  II,  2OT,  8,  3fi. 
Rudolf  v  .Bruderdes  .älteren  Anselm  IL  203.  8  .T6. 
Rudolf  V.,  Bruder  des  jüngeren  Anselm  II,  21H, 
ai  ff.  »I,  ÜL  2B7,  L 

Trünbcim  Trenheim  nw.  Molsheim  III,  201.  3fi  «. 
Ballbi'onn. 

Dragonara  Dragonaricnsis  L  Unteritalien 


248 


Öragoaara  —  TUngenshei 


m 


Biicbof  Petras  II,  <i().  2(J.  IUI,  2-^. 
'nm^Mieiisis  B  Utrech« 

TnuMnot  TnpetoDaniu  i.  JüeinMien 
BiMdief  fr.  HaitiBm  n,  9«,  II. 

Trantman  s.  Hagenau 

Tr«chtJngBhaaaen  Tregtingcshu&cn  b."    Sl.  (innr 
a.  Rhein 

Johannes  dictns  Kellcishals  de.  aim  Ii,  32. 
Treffes*  —esse  s.  Drieffessc 
ang  III.  IUI,  34  a.  Str.  H&user. 
•Anna  III,  289,  31. 
Anna  III,  2iK),  3. 

Borcardna  III,  112,  36.  f  2^9,  «1. 
Bnreardti«  mag.  II,  391,  14. 
KatliLiiiia  III,  2Aii,  S9  Stemfif.  Ui) 
U&lhtm  ci».  III  234.  1.  f  «87,  10.  ÜÖJ,  Ü. 
Trenheim  s.  Tränbeim. 
Dmehelw  •  Obirhofm. 
Tntt« 
dw  Alte  III,  143^  91. 
Agan  1.  Toehtw  III,  14.3,  2a 
Drcttrrin  dirta  lU,  S33,  90. 
Treveiis  s.  Trier. 
DritiTossf  ft  Tiffft-sc 

Mathias  ili,  252,  19. 
TtMg« 


US.  lU,  Bi»,  14. 

•  flir   


•CiüiiK  m,  398.  14. 
Tri«nt  Tridtotinna  i.  Tirol 

BiKbol  nicinrieas]  II,  36,  9.  61.  94 
Trier  Tmaris  Trev.ri«  Ii,  39,  98.  188,  a&  481, 
91.  —  IV,  8«,  4J.  106,  8. 
profinei*  U.  U7,  17.  —  IT,  69,  99.  a&  SSw 
IM,  89. 

SncBiMharil.  m,  .36.  -  iv,  m,  ig. 

Btldewinas  II,  481,  8.  Itüi,  1  s.  DeuUchl. 

Kanzlei. 
Haaricas  II,  33,  2»,  80. 
Ctmninu  Johanne«  de  Lipid*  IV*  197,  10. 
Konrad  v.,  s.  Speter. 
Willu'liiitis  d*,  p.  r)oniiuik.iri,  i -Orden. 
Trippcl  vifUuicliC  in|iüiis  11,  183,  32 
Tristan  Jobaunos  eiv.  III,  376,  14. 
Drivasto  Dirmastensis.   wohl    venchrieben  aua 
Dnvasleusis  i.  Albanien 
Biifthof  Mycbolaoa  11.  6U,  9. 
Traehamaii  dietna  tit.  99,  9i.  44, 17. 
Drosche  Ri'idolfus  |>i.Hinr  III,  882,  91. 
Trn-  8  Tiü     Tiu— . 
Trnben  Hcinricus  dictus  IV,  118,  2«. 
Truchtcraheim    Druhlcrs—    ThnifiK  r»;  -  Trnli- 
tcrcs—  Trahtorz     Tniti  r-hciui  i\w  StraRS- 
barg  IV.  41,  4.  52,  23.  108,  4  ff.  lU,  ö,  13. 
130,  13.  131.  1,  35.  134,  90.  147,  99. 
plebanus  W  IV  10,  7. 
•Anna  de  III,  17ii,  81. 
Anna  de  Iii,  219.  14.  2ü. 
Conradus  de.  civ.  III,  179,  7.  176^  91. 
Cunzelin  t.  H,  141,  23. 

Gortrudi«  Oeria  d«,  W.  HI.  918,  9a  967,  19. 

340.  3r 

''Gisela  de  III,         2~i  Landsberg. 
Hugo  de,  arm.  III.  216,  44.  867,  19. 
Johannes  de.  arm.  III,  91»,  14.  860,  18.  968. 

26  271.  38. 

Johannes  de.  mil.  Hl,  79, 16. 919, 1».  SfiQ,  IL 
9Ö2,  98.  m,  39. 


*  IIa  de  III,  73,  U  Kalb.  3aO.  11.  262,  ^  t 

Me»3W»  III,  218,  Vo. 
s.  Str.  U&oser 
Hfltzel  T.  —  ?gl  lietiel. 
Tiiidman  presb.  IV,  1,  16. 
.S    ltadp«rt  s.  Tinperti,  Kloster  Bcaad.  Ord.  a. 
Frei  barg  i  Raden 
abbaa  IV.  tf7,  37.  W,  6.  145,  99. 
I  Tnhlanbuaen  a.  TioltnAauaB. 

Trul.for  IV.  2,  99. 
Ijnihtc-rstifim 

•(■eiita  IM,  332,  6. 

Nicoiaus  uictas  III,  362,  7. 
Trfibo  Trrben 

Oreda  III,  347,  33. 

Nicolaus  civ  f  III,  347,  99i. 

Volmarua  III,  10,  22. 
Ttt^bole  DrAbel  ahm 

JacotniE  i  iv  III,  360,  3ä. 
III.  460,  35  BöDlin. 

Heinbold  lU,  910.  3A 

s.  Str.  Bivaar. 
Ttftber  s.  Zarich. 
Trnscbeleie 

Uerthriidis  IH,  8,  40. 

Jnnia  III.  8,  lü. 

•  Juiit.-v  III,  S,  35,  40. 
LiKf;;.Ldit  III,  8.  40. 
NifolnuB  III,  8.  4a 
Odilia  III,  »,  40. 

Uftliiius  [lollifex  UV  III.  H.  40. 
,  DrusenlK-irii  Ti  iisrnln-im  !,u.m.  Hageoaa 
r.uii.  V.  III,  lfs(j,  33.  'JiS  15. 
Bcrtoldus  dictus  de  XU,  180,  34. 
Hilteburgis  III,  13U,  34  FUiaaelin. 
Drataii  IV,  i,  96. 
;  TnAiaA  m,  71,  96  a.  Str.  Blutt. 
Tratkind  prcb.     Thoine  m,  909,  44. 
Drutmau  s.  Ilagenau 

TiniUttonus  Trutlarius,  portatof  littarttam  «iv. 

Arg   III.  74,  3a,  7ö,  7. 
b  (i.'Lttin  dicta  de  Columbaria  Iii,  74,  40. 

,  Trutteiiliaosou  Trabten  -  Tratenhnsen  sw.  Ober- 
ehnhcim 

monaaUrium  ord.  b.  Augastini  III,  l€Ö.  II. 
eaaonicus  icgul.  fr.  JobanoaB  da  Bamlttifa- 

•  wilro  III,  278,  17. 

j  itionachus  de  Bemharlawilta  III»  166,  M. 

prepositus  Ii,  326,  33. 
(  unradus  IV.  13,  7. 
Fridericna  IV,  7,  18. 
Dabanck—  Dibinghaim  a.  Dfippigliaiiii. 
Tndcrtinus  b.  Todi. 

Tubeinstein  btirg  b.  DUbcndorf  t.  C»at  Zürich 

8  /.ürich. 
Tttbclsheini  s-  Dieboliheim. 

Tübingen  Tüwingcn 
Or.  Bodolz  Pfalasraf  an  IT,  919,  7. 
a.  Oeroldaeek  &.  Bh. 

DAnobolder  Düno  Tuneboldcr 
»Acne«  III,  lOi»,  42  Dorlisbeim. 
Bcrh.  1  iu  10;>,  42. 

Hugo  fitUi  ill,  91,  40 
Wernhcr  s  Kayscrsbcrg. 

TAugenabeim  a.  Dingiliaim. 


Düppigheim  —  Tura&t 


Düppigheim  Dnbenck—  Pabic—  Dubinck—  Di-  ■ 
bingbeim  Tab«nkmn  bw.  Slrassbarg  IV,  14, 
^.82,18.12^3.132.21.142,12. 
•  Minua  in, 

Nikolaus  V.,  prab.  eccl.  maj.  III,  199^43.  27fi, 
UL  2«3,  ai.  289.  16,  45.  292,  2."3B8.  369, 
äL  374,  3äL  375,  iL  39ä,"2r899,"ffi. 

WaUh«rns  de  III,  53,  L 
Täriiigtis  s.  Ramstein. 

Tärkheim  TAringbcim  Törinkeim  Tnrinchein 

Meister  ond  Rat  II.  302  28. 

rector  ecclesie  ülricas  iV,  64,  6. 

Jobannes  t.  III,  60,  4&. 

Kaiherina  v.  III,  fia  4&. 

Simund  v.  III,  60714- 

Walthor  t.  ÜI,  60,  4i, 
T6rlender  Darlender 

nng.  II,  IIL  25,  28. 

ung.  fr.  pred.  III.  322.  lü.  392.  20- 
D6rlin  Johannes  III,  198,  10. 
D&rningen  DArningen  Damigen  s.  Hochfelden  III, 
87,  42.88121  102.  12.  168.  2L 

Bnrkardna  de  III.  A'A.l  Ifl. 

Erbo  de,  der.  Arg.  III,  818,  L  t  "^18.  ^ 

Oertmdis  III,  8lt|,  iL 

Uetta  III.  ällL  iL 

Pelms  de,  ci«.  II,  160.  IL  20S.  aS. 
Dömioger  Ueinricas  mag.  hosp.  III,  196.  HL 
Dürre  Dörre  Darre 

nng.  III.  343,  LL 

Anne  III.  109.  2  Lenzclin. 

Clawes  III,  109,  2.  132.  i. 

Orede  III,  109,  2  Viriükorn. 

Heinrich  III   K>i  2. 

Hcinricus  III.  Iti,  iL  20,  2L  40^  fi  scib.  f  109, 

2,  412,  2  cons.  415,  2  cons. 
s.  Snrburg. 

Dörrembach  prociamator  rini  III,  371.  2.  | 

Dürronstein  s.  Dorenston.  ' 

TOscheniaii  Dölsche—  Tatsch  —  T^tz—  Tnschman  ' 
der  III,  418,  2  cons. 
nng  mon.  s.  Margarete  III,  343.  45. 
Clara  III.  127,  iL  397,  33  Danlz. 
•Engele  III,  12L  26. 

Nicolaas  Ciawcs  mil.  II,  260,  i  mag.  cir.  265. 
3i  mag  civ.  -  III.  1277^,  ih.  lög>  lAacab. 
183.  24.  2^  2.  236,  IH  mag.  civ.  269,  ä 
scab.  t  397,  3a.  421,  2  cons.  423,  1  cons.  I 
423,  2  mag.  civ.  424,  2  cons.  425,  2  cons.  i 
427,  1  mag.  civ.  428,  1  cons.  429,  2  cons.  ' 
(ders?, 

Datticnheim  Duloln—  Tötteln—  Tuttelnheim  sw. 
Strassbarg  III,  78.  U.  288.  2.  m.  M.  -  IV. 
32,  Ifi.  123,  2.  lo9^  19,  I9L  IL  j 

Tnllensis  s.  Toni. 

Damenheim  Dörnen—  TAmen—  Tfiminhoim  abgcg. 

Ort  fa.  Plobsheim  s.  Strssaburg 
nng.  II,  74^22.-  III,  417, 1  cons  (wohl  Wallher). 
Erbo  de,  arm.  III,  272,  Ih. 
GAsselinas  de,  arm.  III,  237,  IL  f  296,  18. 
(Ircda  de  III,  2§9,  34,  iTSarbnrg. 
Johannes  v  ,  mil.  II,  355,  iZ  mag.  civ.  —  III. 

ItO,  fl.  M7,  IL  26771-  t  289,  M.  324,  23, 

44.  a26.~Ztt.  asffi,  aa.  Saa,  2a.  428,  1  con«. 

429,  1  mag.  civ. 
lrincii|j;iirdis  de  III,  2.']8.  3.  1 
Kulhonua  de  III,  2dS^  21*6,  UL 
*N«sa  d«  III,  272^  Ih.  LAselin.  | 

IV,  1 


*  Sophia  de  III,  180.  fl.  319.  L  324.  2a.  826. 
28.  sag,  ijfi,  383,  28. 

Wnltherns  de,  rniTf  HI  23L  IL  258.  L  296.  LI 
418,  1  cons. 
Toniioliiif;.  n  .-s  Din^lingen. 
DnnJeuhcmi  b  Lahr  L  Baden  IV.  14,  3. 
Dandenheim  Heinrich  II,  415,  iL 
Tongedes—  Dangesheim  s.  Dingsheim. 
Dangenes—  Dnogesbeim  s.  Dinsheim 
Dungbase 

CriaUna  III,  213,  L 

Iltiiiricus  7  III,  213,  L 

Dunxenhcira  Dnnlxen—  Tunizen—  Tanzenbeim 
BW  Hochfelden  III.  54,  Z.  64,  30.  143^  ÜIL 
202.  35.  —  IV.  14,  L 

dict»  III,  178,  i2. 

dictns  cerJöIII,  29L  28. 

dictns  cnparins  III.  ü 

ung.  de  III,  liül  ü  lai^ 

*  Adolheidis  de  III,  257,  8  P6ler. 

*  Angnes  III,  237,  2i 

«  Anne  T.  III,  ISS.  45  Slubenweg. 
Bnrkardas  de,  arm.  III,  188,  46,  246,  23.  246, 
18  Bcab.  t  838,  Z.  42b,  1  cons.  427,  1  cons. 

*  Clara  de  III,  .370,  18  Wetzel. 
DietheruB  dictas  de,  cnparius  III,  237,  22. 
Fridericus  Fritschemann  Fritacho  de,  mil.  III, 

18.  85.  t  176.  iL  Iii. 
Fritschemann  v.,  mil.  II,  86t,  2fl  mag.  civ.  — 
III.  176,  40.  220,  2Ü.  297,  2i  mag.  civ.  AOL 
20.  850i  36,^  427,  2  cons.  428,  1  cons. 
489,~rconB.  4SD,  2  mag.  civ.  430,  2  cons. 
493  1  cons 

Fritac'h»  v.,  civ.  III,  117,  lü.  f  182,  iX  3f>l,  LL 
Fritschemann  v.  III,  22T,  31.  228j  15.  Ü 

t  ^  fi.  884,  12. 
Fritschemannas  v.,  civ.  IH,  384,  12. 
Gertrad  v.,  beg.  III,  m  IL 
Hailka  de  III,  838,  Züöger  v  Geispolsheim. 
»  Heilicka  de  III,  222,  2iL 
Jeckelinns  de.  civ  III.  26^,  LL  347,  13. 
Johannes  v.  III,  257,  1  f  261,  18.  422,  2  cons. 

425,  1  cons  (Henner)  ders? 
JunU  de,  beg.  III.  54,  IL  202,  SL 
Katberine  beg  III,  182,  48. 
HeUa  III,  64,  6. 

Peter  Pctermannns  de,  mil.  III.  316,L370,  18. 
.384,  5.  431,  2  cons  4.'i3,  1  cons. 

Volmarus  de     III.  202,  SL 

Wolvelinas  vor  deraokirchhovc  in  —  f  HI,  54,  fi. 
Dfida  IV,  26,  gfi. 
Tömhcrre  s.  Colmar. 

Tutant  DArant  Dnrant 

ang.  berr  III.  ^  L  416,  1^  2  cons.  417,  2  cons. 
425,  2  c^ns. 

*  Odilia  III.  fG.  12.  287.  38. 

Reinboldas  Rcinbolt  mil..  (zwei  verschiedene)  II. 
16,  83  mag.  civ.  74,  21  cons.  -  III,  34j  29.  i2. 

21  mag.  CIV.  44,  28  mag  civ.  45.  lo.  2b,  85 
mag.  CIV.  69,  B8  mag.  civ.  70, 5L  32  mag.  civ. 
TL  lü  mag.  civ.  72,  22  mag.  civ.  7i.  \  iß^ 

22  mag  civ  »5^  4.  §6,  11  (junior).  15L  LÜ /s. 
Freibnrg).  I0<7a  mag.  civ.  liSL  >iO  mag.  civ. 
106.  11  mag.  civ.  liEL  28  mag  civ  HO,  85 
mnjj.  civ.  158,  18  scab.  179,  ÜS.  f  ^77^8. 
412,  2  mag.  civ.  414,  2  mag.  civ.  ~7l7,  2 
mag.  civ.  418,  2  cons  419,  2  cons.  420,  1 
mag.  civ.  421,  1  cons.  422,  1  cons.  433,  I,  2 
cons.  426,  2  cons. 

3a 


250  Turant  — 

ReimboMiiB  mil  III,  2»7,  38.  S74,  S7. 
SoHUtm  III,  837.  89.  274,  87  HMfniobMiit. 
DnT«t«o  DnnMiuii  L  Epini 
RnbiMhof  HktbiM  II,  m.  Ifi. 

TtirfilnuPnsi»  8,  TortÜinli 

Turgoia  — gowc  8  Thnrgaa. 

Tnribalentis  Tnrtibalenan  t.  ToilibolL 

TarieeoM  Z&ricb. 

TbrinelMiii  k.  Tattchtini. 

parlAch  i.  Baden  II,  18,  88. 

Dorne  Tarn«  za  dem 

Sifridns  civ.  f        296,  41. 

Sifridna  prcb,  s.  ThoniP  III,  287,  11.  29«.  41. 
Turner 

Johan:n-s  'irr.  riHor  IV,  107,  80. 

Rudolf  der  IV,  1  i7,  31. 
Dornigw  a.  DQruingen. 
Tntwhim  TueiilMuit  s.  FtaaaitL 

Tnichman  b.  Tüscherosn. 

Dutelii—  Tnttelnheim  s.  DutllenliEim. 

Dattensteii)  s.  Druttpiisifan 

Tovingen  s.  Ooroldscck  ü.  Eh.;  Tübingen. 

Tvinger  Twingerin 

WM.  III,  101,  10  a.  ätr.  Häuser 

BnreluiTdns  -j-  III.  186,  21. 

nnrcRrduf^  .  >v  III,  310,  SO  se»b.  '/SB,  16.  883, 
l'j.  2(>.s,  1.  -jHi,  .U.  888,  M.  860,8S.  818^89. 
a82,  8.  376,  37. 

♦G.rdrndis  HI.  18«,  2J. 

«Greda  III,  2(i8,  4.  281.  34.  888,  34  890,  33. 

316.  29.  332.  8. 
JohuiDW  m,  356,  11. 
TiriB|u1iii 
UM.  m,  947,  M. 

JobmiM  piiestOT  lU,  194,  8L  186,  11. 
Twarri  Johannes  da^  not  Out.  Arg.  III,  965,  18. 

Dyist  8.  Dicat. 

8.  Dyouisicn  Hof  s.  BaslMilB' 
Djpach  s.  Diebacli. 


E. 


E.  mag.  riv  IV,  91.  30.  92,  2. 

EljL'liiL  s  Elicnhcim. 

Ebvlinw  fr.  pnd.  IH,  ö4,  9.  143,  38. 

Ebeliirat  preb.     Petri  III,  222,  S9. 

Et'urlianliis  Inirci^ruvius  Ai^^.  IV,  100,  Ii' 

Eberbardtis  luar&uakuii  Arg.  III,  1,  18  ff.  40,  30. 

—  IV,  184.  26. 
Eberbudu  mil.  IV,  30,  24. 
EbcriMcdm  pmb.  IVi  86, 14. 
Bbtrhftrdns  [v.  Jungingeiil  prap,  ■.  Petri.  coatot 

eeel.  »aj.  IV.  8,  8t.  6.  88.  8,  1,  86.  7,  Sl. 

9,  18.  10,  84.  prap,  «ecL  aij.  IV,  33,  12,  64 

(der*?) 

Eberhardus  can.  s  Petri  IV.  53,  18.  (>8.  18. 
Ebcrbardoa  caa  s.  Thorao  III,  42,  31. 
Ebcrhardna  d«tt.  accl.  maj.  IV,  9,  2,  9,  86,  84. 
Eberbardoa  ran.  ewl.  dmj.  IV,  8,  18. 
Ebarlin 
CftaM  JUt  419.  9  «MM. 


Eckehertin 

I     Rftlia  III,  114,  41.  128,  34,  44. 

BbcrlimM  «sp.  *.  HBigBrata  m,  864,  84. 
i  Bbandorf  aehmrlkb  idantianh  mit  Bbanhaim  nA. 
,        Scblattatidt  TV,  3%  la 

Eb«rshcira  n  <',  liWtlaladt 

'      ceclcsi»  IV,  2, 

rcriiir  IliMiricii'^  IV,  112,  11,  2:)  s.  Dicke, 

I'.tirrsli  imuiunster  n.ö.  Schlettstadt,  Kloater  IV, 
1L*(>.  84. 
Abt  II.  320,  31. 
!  II.  IV.  48,  12. 

Ebersleiii  n.ö.  Itaden-Haden 
Edclfrowe  t.  II,  87ß,  28. 
I     Uriiirich  hsrr  V.  II,  308,  24  IT. 
,     Symon  comw  de  It.  91, 86.  98,  6. 46, 1  s.  2»ai' 
bHkeken. 
EbMO  IV,  1,  94. 
Ebist^in  B.  Eppstein. 
Eboracensis  a,  York. 

Bebtornaoh  BptemMain       Laivmbu«  II,  88, 

36. 

BckarUweicr  Eckehrehts—  BakabftlM—  BAt- 
breUviire  a.ö.  Kebl 
,     Gftno  da,  «v.  n,  187,  97.  —  HI,  54,  87.  f  148. 

Friedrich  v.  f  III.  120.  31. 

Fritschelinus  III,  217,  14. 

Fritschcmannus  de,  m.  TO,  917,  13k  999,  96. 

•Gcrina  III.  54.  23. 
Gernngus  de,  civ.  f  'H,  89. 
OcrnnKUE  de  III,  146,  15. 
(Jnta  III.  120,  30. 

Johannes  de  Griesheim  di<-.tus  de,  civ,  III,  64, 

85.  79,  5.  146,  7. 
i      Johannes  III.  217,  U.  298,  27. 
IIa  III,  cA.  S2.  1  tu.  T 
Katherina  TTl,  I  7 
Nicolans  III,  217,  1  \.  :.">:!,  21. 
*Sopbi&  m,  217,  13.  293,  2ti. 
Bckbolaheim  Bekbolts-  Bek«b*ltat-  Bek«bols- 

beim  w.  SbMabnn  III,  144^  88!.  901, 10.  — 

IV,  14,  a  156,  96. 
Dominik anerinnmiklottar,  vor  1980  naob  Slnaa- 

bn^  verlegt  als  t.  Ifirgsrata  (a.  dort)  III,  9, 

17.  13,  44.  59,  38. 
OAsaelinos  III,  172,  83. 
Johunes  III.  179,  83.  176.  49. 
•laradradia  f  TB,  178,  43. 
;  Ecke 

Burcardns  civ.  III.  240.  1. 

«Ellina  civ.  III,  240,  9. 

Ellina  III.  Uv,  2. 

(ireda  III.  JIO,  9. 

Ita  III.  i'lii.  2. 
;      Ni.ol.iu.',  III.  240,  2. 
1  Eckehardns  s.  Dominikaner-Urden. 

Bckehardus  cjru^ev»  III,  144,  99  k.  Str-  Qtm. 
I  nedici. 
Eefccbart 

in?  III.  R.  10.  t  ß7,  11. 

'         III.  i;,  lü  HailttMiii. 
Erbetin  iU,  4>7,  11. 
Johannes  III.  07,  11. 
Petar  III.  67,  II. 
Bann«  III,  67,  17  Vaagoltiagra. 
Eokahartln 
dkta  m,  168,  34. 
I    Jahwiaa  ibi  Sokn  olat.  m,  166^  86. 


Digiiized  by  Google 


Eckelln  —  Ehenheim 


251 


Eckclin  Borcardiu  III,  260^  L 

Eckenbacb  Eckeback  der,  linker  Nebcoflius  der 

III  B.  SchletUtadt  II,  189.  lg.  418.  3.  7.  iä. 

447,  ö. 

Eckcndorf  Alteckendorf        Hocbfcidon  III,  399 
12. 

Eckerich  an  der  Leber  &w.  Markirch  I 
Johannes  t.,  ritter  II,  233^  H.  251i  2.  j 
Waffelarins  Waffeler  v.  — 
ung  II.  9«,  11. 

Heinrich  TT.  m  8.  404.  2L  -  in.  240,  . 
27j  11.  rioy^  1  8.  SchlcUstaJr. 
Eckwersbeim  Eckevers  —  Eckcvura  -   Eckver«—  ' 
Eggevura—  Egvierdesbeim  «.    Biuinath  III,  ■ 

18,ö.7j[j36,125,2SLi27,aäi.  '• 
hftbarii  iTt  128,"5r 

Faber  Jobannes  mag  III.  126,  L 

Lose  FriUo  III,  12«,  fi. 

Rote  Conradns  11171 88.  L 

Schalbif  Jobannes  scnltetus  III,  128.  6. 

Schenys  Conradus  III,  128,  Z. 

Sifridns  filiaster  VolUonis  III,  128^  (L 

Voltzo  tribunns  III,  124, 
UDg  de  Uli  »91,  1. 

ung.  domina  de  III.  330,  Hä.  ^ 

•  Adclhcidia  Ellina  deUI,  71^  Sä.  äl2.  ^  1 

•  Agnes  de  III.  76.  ISL 
•Gisela  de  III,  213,  SSx 
Oysela  v.  III,  IS^  i. 

Heczel  V..  mil.  IV.  118.  21  cons.  212^  2. 
Hetzelo  de.  arm  f  UI.  248.  21  417,  1  cons 

418,  1  con».  (ders?) 
Johannes  de,  mil.  II,  74.  22.    -   HI,  64.  iii 

mag.  civ.  71^  aL  76.  2a.  f  213^  22.  24'J. 

ää.  415,  2  cons.  416,  2  mag.  civ.  cons. 

418,  2  cons 

Johannes  de,  mil.  III,  213,  25^  33.  249.  84.  43, 

428,  1  cons. 
Irmela  de  f  III,  2M.  33. 
•Katherina  de  III.  248.  34. 
Lncas  de.  arm.  III,  249^  33.  43, 
Marcus  de.  mil.  Ill.Hr  4.  21j  i2.  I 
Marcus  de,  arm.  III.  249.  Sl,  13. 
Uatbens  de  f  III,  76.  2L 

B.  Lncas  u.  Marcus.  ^ 
Edellint  IV,  41^  L  126,  ai  ' 
Egone  I 

ung.  berr  III,  76.  3fi. 

Agnes  III,  343.  21.  ! 
Jacobu»  III.  102,  L  126.  iKL 
Johannes  mil~rrg.  fTTlSö,  2.  —  t  HI,  343.  21. 
Egcno  prior  fr.  preil.  III.  113,  2U.  118.  iL  149.  38. 

Egenolfas  medicus  fr.  prcd.  III.  3U.  13  s.  Str. 

Oew.  medici. 
Eggevors—  Egvierdcsbcim  s.  Eckwersbcim. 
Egisbeim  Egensheim  sw.  Colmar 

castrnra  II.  16,  8.  —  IV.  132,  23.  141.  i. 
Ebingen,  die  Würlemb.  Stadt  a.  d.  Donau  oder 
Ehingen  b.  Engnn  L  Baiion  ? 
Heinricas  de,  aartor  III,  335,  L 
Katberina  III,  335.  7. 

•  Sophia  III.  33571. 

Ebubeim  Ehenheim  snpcrior  Oberchenheim 
Oberehnheim  II,  192.  2.  —  III.  21,  äL  20, 
17,124^  22,  126,  4Ä,154.2il(iö.2.272,l!i. 
'jy.-).  iü.  ■.W^'ll.  370,~EL  385,  3Ü.  -  IV.  ,i9. 
^IM.  SLIH  2i  ~  Spital  III.  272,  ML 
Gemeinde  III,  ^äSL  1 


Geschworene  III,  126.  iL. 
Ilcimburgen 

Chnrat  III,  26.  32. 

Fridericb  III,  26,  30. 
Meister  ond  Rath  II,  302^  2L 
SchuUheisB 

Ebelin  III,  26.  23. 

Johitnnes  II,  190,  13. 
Einwohner 

Cursenlin  Fridericb  HL  2fi.  3Ö. 

Diotzmannos  mil.  III,  54.  3S. 

Octtrudis  cyrnrgica  III.  219.  43. 

Gezcraan  Walthcr  III,  26.  32. 

Haschart  brotbocke  III,  26.  'AL 

Hug  kftfere  III.  26^  32. 

H^melin  Wcrnherus  mil.  III,  249.  2L 

Iseubart  III,  26.  3Ü. 

Lüger  III,  2tfr3ü. 

Kendung  kftfere  III,  26,  3L 

NenduHR  HL  26.  32. 

Reiubuld  brotbcckc  III.  86,  ii2. 

Itingclnstein  Ueinricli  t.  III,  26^  aL 

RAdegerc  mnrschalk  III,  26,  'SL 

Schenke  Piuccrua  v.  — 
nng.  mil  III.  317.  2L 
Derbtoldos  f  III,  161^  33. 
•Qerdrndis  IH.  273j  33,  281^  33  Ilein- 

büldelin. 
Johannes  arm.  lU,  281,  2S. 
Lutze  mil.  Hl,  278. '5372^1.  lij, 
*  Odilia  III.  151,  33  Stollenberg. 

Scholl©  CflnratTir;  26^  SL 
Adelbortna  de  IV.  7^  13. 
Alberhtus  de  fr.  III,  376,  22. 
Diethmarus  de,  mag.  IH,  2i  35.  39.  £  f  289, 

3  s.  Dictmarns. 
Dietmarus  presb.  IH,  289.  L 
Ellekint  III,  199.  ül 
Oorlint  I irr  1^15- 
Oosmer  v.  177  165.  23. 
Oozmarus  de  III,  54.  ÜL  —  IV,  ISTi  22.  IQ. 
•  Orcde  III,  199.  9^  Hl  Ochsener. 
Hartmlidus  de  t  HI.  289.  fi. 
Hartnngus  de,  s,  I>osseulieiro, 
Heinricus  de,  pellifex  f  Hl,  274,  gQ. 
Heinricus  de.  mag.  cau.  s.  Pctri  HI.  344,  27. 
Hug  V..  ci*.  in,  199^  a.  t  Ii 
Hngo  de  IV.  151.~2^  ML 
Johannes  dictns,  fä^r  II,  240,  3L  —  HI,  200, 

aa. 

Jobannes  de,  der.  Arg.  III,  348.  22.  t  379,  20. 

Johannes  de,  presb.  proc.  fabr  III,  163,  42.  271, 
3L  279,  12.  280.  22.  285.  ö.  288,  2,  211.  JM? 
22.  ^  2,  33.  307.  3.  40.  3<Fr;dfi:  .S-'7,n5. 
335,  iL  .m  *dä.  3.H8,~R,  lg,  "ML  iß-  ~Si8,  3, 
2173.0«.       3üöa  1*L  J*74,  9,  5084, 

aL  353;  HL  396,  3SL  398.  ä  s  Greelinger. 

Ki'terine  III,  199.  44. 

Lembclinus  de,  mil.  III,  158,  38. 

l'eregriuus  Filgorinns  de,  mil.  III,  106.  3.  415, 
Ij  2  cons.  416,  1  cons.  417,  l  cons.  418,  1 
cons.  419,  1  mag  civ.  vgl.  ßilgeriu. 

Riidigerus  ile,  mag,  II,  102,  10,  liL 

Rndolftts  de  III,  54.  4lL~l7ri51,  40. 

Sopbi.-»  de  III,  385735. 

Weruberus  de.  mag.  cantor  a.  Petri  II,  235,  32. 
officiul.  cur.  2«L  I2.  —  III.  211.~52.  s. 
Possenhcim  n  Wcissenbnrg. 
F.henbcim  inferior  Nidcrn  Ehonbcini  Niedorchn- 
beim  ö.  Obcr-Ehnheim  III,  6.  5.  295,  iSL  351^ 
33.  390,  fi.  —  veste  II,  36^7  2L 


^   ■  >dbyGr 


£hmb«l  Emu—  Sren—  Eria—  Bnlmg  Biiff 
b.  HtinibtiB  m.  Wimpfen  k.  Niokn 
Hof  V..  a.  EntbaiiB. 

QOfr  4«r.  ^mtol  dt  m,  144.  40l  ISi,  7. 
«Uff.  A»,  CM.  «mL  maj.  t  IQ<  196,  80. 
ong.  4*.  dM.  «eel.  maj.  III,  143,  8a 


HMÜridb  V.,  CM.  «ccl.  jBiü.  n,  160,  81.  —  m, 

1,  M.  I4S,  4t.  IH.  n.  1«9,  18. 
HeraiMn  v.,  port  soel.  ouJ.  IT«  10,  S8.  18,  4. 

8«.  la.  SO.  6.  61.  18. 
JobamiM  da,  anUdiac  «t  oelltr.  mcL  maj  II, 
41»  It,  18.  71,  14.  78.  «.  97,  86.  186, 1.  207, 
8^  >  in,  «1,88.  80,  18.  48,  SS.  189, 1. 18t, 
<w  148,  41.  144,  la  IM.  88.  188,  18.  -  IV, 
94,  16.  180,  7.  181,  S.  157,  6.  f  188,  86. 
191,  8. 

Sidwln  Bicha  abeeg.  OH  b.  EidilMfiMi  s.  Bair 
adwcatu  lU.  2(5,  41. 
Mdlelat  Pritacho  in,  183b  86. 
mtg.  die  T.  III,  313,  29«. 
Ell»  in,  103,  3ä. 
*Q«ftndit  in.  193,  81. 
9tti»  m,  103,  31. 
JohUlM  III,  198,  81. 

Jantb»  III,  193,  81. 
Kitthvla«  in,  216,  99. 
JbnMNte  in,  916,  99. 
NieeUw  de  t  ni.  193,  31. 
meohHU  dictni  de  III,  216,  24. 
?olnantt  de.,  horr,  civ.  III,  193,  86.  f  216,  22. 
245,  46.  83.3,  2  «.  Str.  ITüfL. 
Eicbalie  abgeg.  Ort  b.  Kehl  i  Baien 

♦  Hetze  III,  361.  23. 

DIricns  dictui  de,  da  Missenheim  III,  361,  23. 
Eichen  Eycben,  de  Quem  äbfig.  WOhl  i.  d.  Nibo 
T.  Weiss  Pii  bürg 
Anabelm  v.  den,  n,  296^  85.  818,  8,  344,  16. 

847.        .UH.  1,  7 
An.Hlielin  v,  iloii,  s.  Nfuwcilcr. 
Johannei  >b  deu,  i.  Nuuweiler. 
Bidwiibuy  abgag.  wohl  b.  WeitacDbuig,  t.  BielwB 

N.  d»,  flau.  mcI.  maj.  lU,  ü,  89. 
EidMtftdt  Eiatote  Ejstetea  Ey«t»d«nra  i.  Baiara 
n,  97,  91.  101,  13.  109,  Sl.  103,  31, 86.  104, 
18. 

•piacopai  II.  100.  17,  26.  102,  7,  17.  106,  O, 
Jobann  II,  207,  8. 

itMBboto  II,  87.  16,  87.  108,  16.  104,  18. 
19,  88. 
■Mjor  eoal««« 

dMWBaa  U.  100.  9B. 

caaoBioos  Ailbartoa  de  Blankinstain  IV, 
118,  38  s.  Stnaab.  Domcap. 
s.  Marie  ecclesia  parrochiulis  II,  100,  SO. 
Eigilt  rin  V.  ».  Clara,  Agnes  lU,  2'J9,  40. 
Big<l»;irt  Nico)4aa,«]«r.  d»  OfftdbKif.  publ.  not 

IV,  ibä,  lö. 
Eibasz  a,  Eisaas. 
Bimero  zft  dem 

*  Elsa  UI,  178,  20. 
Oarhardiu  ch,  Ul,  178,  20. 
Jobanatt  diaa.  III,  17!^  81. 

Riualsheim  s  Eni<islioiiB. 

Eistete  s.  Eichstädt. 

Sanct  Elben  s.  Albinus.  wohl  idonUteb  mit  St. 
Albko  i.  d.  Pials  h.  RoekephkOMO. 
Sjfridoa  uü.  de  ü,  188,  86. 

EUfMU  IT,  19,  10,  65. 


I  Ellenhard  Einhard 

!     ong.  t  III,  I2Ö.  86.  198.  90  t.  Str.  B6lMr. 
I     vag.  in,  841,  7  a.  Str.  Qottaibhww. 

mg.  dar  juiga  DI,  ISO,  44  dwt,  wl«  magDos. 

gab.  fabr.  IH.  66,  88.  77, 40.  78, 
15  anL  8«,      88, 94.  90, 8,  W,  96.8a  100, 
I       5.  106,  8^  43.  192,  Sa  186,  7,  84.  45.  188, 
18  attb.  186,  85,  36.  187.  19,  86.  ISR,  19. 
198.  Sa  180,  40.  148.  89.  144,  18.  146,  88. 
I       147,  48.  161, 16.  169,  9,4».  160,  Ib,  26.  167, 
6  prac.  1.  apirit 
Baiaart  «t.  III,  151,  41. 
«Oartrad  t  in,  125,  26.  126,  SO  Sydelia. 
•Oiaala  m,  77,  4a  84,  26.  IK),  4.  106,  26.  186. 

86.  186.  19.  t  196,  87.  146,  66. 
*aiiU  m.  151,  41. 
rieinrictis  III,  126,  42. 
Kll"nwilie  ab^'i-^;  TJorf  b.  Kappoltsweiler 

Hrislheiin  V.  II,  14;^,  Hti. 
EliersUdi  Klrentut  sw.  Frankeuthal  i.  d,  Pfalz 
Johannes  v..  prob.  «ecL        lU,  198.  48. 
I  Ellio  a.  8t.  Amartn. 
Bbbaid  a.  Ellaahafd. 

Elrebach,  ob  Erlenbaeb  b.  Wailtt  oder  die  Rleich- 
namigen  Ortoebaften  i.  Baden  oder  dw  Rhaia- 
_pfalx? 

'Wememi  da,  fr.  pred.  IV,  178,  18. 
Elsa  mon,  a.  KaOarine  III,  .S92,  9. 
Elsa  prior,  soror.  peniFeiitum  III,  80.  9. 

Elsa  SS  Eilsasz  Elsaz  Als.-i  ia  Alsatia  provincia 
II.  5,  22.  81,  18.  86,  \'*.  'i.  105,  2.  146,  86. 
807,  17.  351,  8.  372.  61.  373,  4a  43^  89, 
39.  447,  13.  -  Ul,  6,  aa  69,  4S.  88;  8t  888, 

4.  850,  20. 

Landvogt  advocatos  provincialis  n,68, 87, 144, 

32.  214,  7.  256.  2S.  281.  27. 
a.  Bergheim  ('ano  v 
s  Hattstadt  Konrad  Wernher  v. 
B.  Landgraf  Ulrich. 
8.  Leiningeii  JolTrid  v. 
s.  Lichtenberg  Johann  t. 
s.  Ochsenstein  Ollo  v. 
s.  Pfirt  Ulrich  v. 
Landgericht  i.  Oberolsass  II,  406,  15. 
Landgrafen  in  dem  nidern  Elsasc,  Abaaia 
fsrioris  II.  62,  16.  187,  22.  229,  36.  —  IT, 
160,  12.  Landgrafsohaft  II.  474,  30. 
Egenolf  n,  217,  5.  —  III,  115,  6. 
Haintiras  Sigebertns  IV,  119.  4. 
Jabaaaaa  11,  67,  15.  Ul,  11.  14.%  28.  — 

ni,  166,  84. 
Jabaanai  Ulrioba  Sobo  lU,  älü.  19.  320, 

18.  361.  14. 
PUlipp  a.  W&rtb. 

OIrich  II,  143,  81,  217,  5.  2S0,  6.  9GA,  11. 
250,  9,  21.  257,  4.  39.  274,  88.  808, 
83,  99.  aOl,  88  305, 14, 86.  -  UI,  IIS, 
6,  m,  88.  161,  9.  2^9,  81.  918,  6. 9G0, 
99.  954,  1.  894,  96.  804^  88.  806,  14. 
919,  19.  319,  11  Laad««gL  880,  18. 
898,  S5.  327,  2.  880,  95,  44.  898,  81. 
—  IV,  184,  21.  m,  16 
Laodgiafen  in  dem  obern  Elsas«,  anpafbMria  Äl- 
•a«ia  II,  187,  22.  229,  3.'>.  406^  19. 

a.  Hkbabftts  ftadolf  v. 

».  OMtarfaKb  BaiaSg«  v-,  Friadricb  n- 1«»- 
peld. 

laadäebniber  Johaanaa  n,  406,  18. 
officiatl  per  AlMumn  II,  86, 17. 


Digitized  by  Google 


£lsaa6  —  Erbe 


Beichsstädto  U.  281,  87. 

Cuatodie  d«r  lliaMrinfidM  «.  Fiudakiiitv 

Ord«u. 
Margaret«  v.  II,  321,  13. 
Euenheim  s.ö.  ScliUUsUdt  <II.  254,  3.  2Ö. 
830,  24. 

rcctör  pcc!e«ie  Cftnrados  II,  37.%  1,  37. 
KniUuich  Enimrli  ii.  /üricli 

Propst  Claas  t.  FranenfclU  III,  361.  8. 
Bmhwt  IV.  1,  96. 
Emicho  IV,  I.  24. 
Enachdanensii  a.  Annaghdown. 
Eodekrist  -«ritt  Otto  p«b.  •.  Ftotii  III.  WB^  & 

368,  13. 
Endingen  n.Ö.  Rrcisach 

EadoU  T.,  ritter  IH,  B9Ö,  29. 
BngwIbBriw  prMb.  IV,  f,  12 
Engalbertiu  cl«r.  Arg.  IV,  H2,  23. 
Bsgalbreeht  Eneelbrehl  Kugüberlttus 

hbk.  nug.  in,  10,  11.  22,  ».  24,  4.  m,  36. 
2«»,  3.  t  230.  35.  -  IV.  153,  24,  35  iwobl 
Johanne«  ?) 

nng.  iDcister  III,  343,  16. 

Adelheidis  HI,  236,  1. 

Agnes  III,  229,  42.  232,  9  Schaab. 

Anna  III,  232,  12  Kage. 

Ellekindis  III,  163,  1. 

OospcrtoB  Oösselin  niil.  II,  362,  24  mag.  civ. 

-  III,  229.  44.  232.  22.  326,  39.  427, 1  con« 

428,  1  CODB.  4fl9,  1  cons.  429,  2  nu^.  cn. 

430,    8  cons.  481,  2  mag.  civ.         2  cons. 

48H,  1  cons, 
Ileilike  III,  239,  43  Zorn. 
Helene  III,  230,  15  Wirieh. 
•  Helena  f  Hl.  230,  34. 
Untjo  fr.  pred.  III,  236,  4.  248,  8. 
Johanucs  mag.,  Engelbrecbls  Brudersoba,  civ. 

HI,  22,  9.  105.  37.  133,  22.  139,  14.  l&B,  23. 

44.  163,  2.  229,  42.  230,  30.  f  230.  2,  24«, 

|.  QU,  17.  —  IV,  WO,  6,  10  a.  Ron  Cur. 

Katberiaa  III,  163,  1.  231,  89.  989,  I. 

Ortliebns  III.  231.  8. 

b.  ;Str.  .Str.i88en, 
En><i'tL'  .lolinnnes  sK  dem,  ciY.  III,  1^,81  s.  Wiu- 

k'i  thur. 
Engeliu  s.  Bistauheiia. 
Engfslteb  «.  Uoltlinn. 
Ettgizo  pfwb.  17,  1,  16. 
Eüg'atid 

König  Eduard  1 :  III,  180,  10. 

Eontringen  Enstriogia  i.  C^at,  Z&tkh  am.  ZAriob 
IV,  8t,  80^  99.  O,  f. 

BakwibMh  h.4  Kaiiwtlaatoni,  PigmoiMlrfttMiMi» 
Idorttr 

pt-epositns  Pliilipos  III,  326,  11. 

Eutisheim  Eiuüs—  Enssos—  Ensiebosbeim  u. 
Maihaassn  U,  190,  18.  40»,  9a 

Einwohner 

Borhkschm.ic  Wernber  II,  400,  13. 

Margward  v.,  ritter  f  II,  435,  14. 

Mcrkclin  sein  Sohn  s.  Niffer. 

Scbftnenbsrg.  horr  v.  II,  190,  17. 
Sclmhbeisi  Heinrich  Ii,  405,  84. 
Vogt  III.  197,  36. 

fitttringen  Entnigett  Etriagaa  ■.ö.  Hmwbwg  L 
Wartembog 


ung.  III,  1S3,  9^».  t  247.  82.  -  IV,  131,  21. 
•Adelheidis  de  IV,  .^1,  Ifi. 

Berngprns  de.  ,-in  liidlac,  .\rg  IV,  11,  13  s,  tipeier 
Bis.  hfifc. 

(  oniadiis  de,  c»n.  et  arrhidiac.  Arg.  III,  6,  2HI. 

t  ä.),  Ifl.  -  IV.  110,  12 
Eberbardus  df,  ran  et  ,irchidiac.  Arg.  II.  26, 

12.  41,  l'J.  luov  fahr-  —  III,  7.  ti.  2.5,  7, 
28.  36,  24  pfoy.  f.ihr  ;  192,  U.  —IV,  73,19. 
110,  2  ff.  120.  30.  121,  -A,       130,  S,90l  199, 

13.  147,  16.  154,  b.  Ibl.  6.  159,  6. 
Fridi-ricus  de,  cantor  et  cnstos  ecci.  maj.  IV, 

7,  8.  '.),  2,  «J.  10,  5.  11,  12  19,  17.  13,  H.  81, 

10,  12.  45,  l'J.  20.  48,  10,  21. 
Fridcrioiis  de.  panliumis  fr,  min,  III,  UÜ,  13. 

177,  Ii).  ],S2,  40, 
Maniuardiis  de,  scnl.  dcc.  «cd.  «inj.  II.  26,  11. 

71,  14.  72,  9.  Itf,  Ü.  160,  14.  1Ö2,  10.  -  III, 

36.  24  piüv.  f;ihr.  »;»,  17.  61,  2  prov.  fabr. 
6»,  12  t)  i,  14  T  1»2.  l-'>-  -  IV,  iri2.  3. 

Oito  de,  CHI  ccot.        III,  b,  14  ff,  31  ff.  25, 

18  -  IV.  110,  2.  199;  81.  190,  8^  89.  94. 
Otto  de  iV,  31,  lö. 
a.  Str.  O&rtsn. 
Enzheim  Ancs  -   Aveg—  Enesz—  Ensheim  sw. 
Strassbitrg  III,  llf),  6,  39.  288,   14.  -  IV, 
2t,  1.        —  Hof  ».  Dionysien  III,  IIb,  7. 
Huf  1.  Erenberg  III.  115,  7. 
VolciD«rM  ntU-  ä«  iV,  107,  87. 
W«IUMr  Hl,  889,  I. 
Bp9g  UUdw  iMieh«  KffUA»  Apitfl»  ^ptaM 
a.  iMätHb  n.  810,  88.  4S4.  8.  48«.  97. 
-  in,  174,  84.  819^  lt.  «78^  4.  -  IV,  48, 

37.  lÄ  8  ft  90O.  7. 

nag.  d«,  um  mon.  s.  BUwbath  III,  84^  90. 
BwkioWu  d0  III,  108.  99  ff. 


DUtbcrieb  t.  III,  480.  8  com.  4SB^  8 
DtoÜMraa  d«,  «kr.  III,  103,  a& 
DMiMr«  de  III,  10%  89. 
DtetflMr  T..  gm.  V.  BntlMim.  «blkn.  II.  488, 

89.499,401 
OtotodMlIn  T.,  litler  11, 191. 86. 198, 19.  S61, 3. 
DktMlMlbi  T..  edclkn.  II,  46»,  8  ft 
Hurttttaitas  d*  HI,  103,  .35. 

•  HadMrigto  d*  tu.  106,  98. 
J«bMiiM  dt,  mlL  III,  108,  86  ff, 

JobMMM  T.,  tiuL  II.  878.  8,  18.  484,  81.  489, 

9  ff.  —  ni,  HO,  9»  ff; 
Kathniu  d«  lU,  108,  89. 
a.  Btzekint 

Episcopali^eel'.a  s.  BiscbotmlL 

Eppettin  dicta  III,  249,  9. 
Eppo  presb.  IV,  1,  I&. 

Eppstein  Bbistoin  a.  Franktothal  i.  d.  RkaiiphU 

BaitoUaB  ds  11.  138,  80. 
EpteraMan  $,  BebtenMh. 

Eptin  dicU  m,  184,  Ifll 
Erbe  Erbo 

nng.  herr  m.  60.  9.  7».  98.  186,  18.  419,  I. 

(ders  ?) 

nng.  herr,  hcrrn  Johannsen  san  III,  115, 1 1 
mg.  bcrn  Niclans  san  III,  418,  -4 
«ng.  judex  IV,  27.  9. 
trag.  Alias  judici«  civ.  IV   100,  8. 
nng.  iMsrdos  IV,  \2\),  20. 
nng  can.  s.  Tfaorae  f  III,  75,  30. 

♦  Anne  III,  18t,  39  Körnar. 
BnrkKt  f  iU,  164,  40.  69b,  18. 


Digilized  by  Goo^e 


S54 


Erbe  —  Esschevar 


Bark&rdag  niil.  f  m,  805,  80.  S20,  j».  884, 
41.  398,  4.  -  IV,  193,  18.  m,  23. 

Bwkaiam  urm.  III,  305,  30.  8S(\  95,  4S.  384. 
41.  896,  86.  398.  4.  -  IV,  198,  1&  186,  88. 

Cano  Situs  Erbonis  IV,  63,  10. 

Cuaradus  filius  Etbonii  IV.  Sil,  96  erat. 

•  Dfo»  Ul.  389.  16  Hormlt 

•  Q«rtnidu  relicu  Brbonit  IV,  BS,  97. 
Uattiiiig  m,  185,  11 

JobMinM,  bero  Brban  sno,  filioa  Erbonis  III, 

481,  6  nwg.  ciT.  106^  8.  181»  17.  f  164,  40. 

410,  1  mag.  dr.  -  17.  S6,  18,  86.  88,  40: 

89.  »U  118,  97  aona.  fwiaviat«?) 
Jabamiea  hatr  HI,  80,  84.  419,  8  com.  488, 1 

mag.  w. 
JobkonM  t  ni,  896,  1& 
Johknnes  arm.  III,  889,  16. 
Johaanei  Ritlerltn,  herr  III,  186,  11. 
Katharina  III,  60,  1  86Der. 
•Lna  m,  395,  18  Palier 
IQelawM  hern  Erben  son  lH,  414,  1,  8  eoaa. 
Pbyna  lU,  108,  9.  131,  Ift, 
Vfbnnowe  m,  186,  11. 

a.  BreoKb  jeoieila  dar  — ;  Oraiarbe;  Jaoge; 
Kalbeagaaaa  in  — .  Bhainaa;  Waasara  aa 

dam  — . 

ErV'citerin  dia  m,  188,  48. 

Erlfleig'- 

Erho  sutr»r  TU  W),  S. 

•  udfii»  III,  yu,  ;h. 

Erbo  pre«b.  prcb.  s.  Martini  III.  39."),  19, 
Srbo  fr.  pred.  IV,  177,  8,  41.  m,  10. 
Erb«  ean.  ■.  PetrI  TV,  118,  8& 

F.rhn  ran.  s   Thornc  IV,  76,  2. 
Kiiiu  ~  Erinbt;rg  b.  Ehrcaberg. 
Erendorf  s  Ettendorf. 
Erfnrt  I!,  216,  36. 

ErgLTsluiiu  Eigores—  Erncerhcim  n.ü.  Mölsheim 
II,  477,  14.  -  III.  48,  38.  70*  20.  84.  -  IV, 
38.  1.  18^  31.  41.  196,  t,  19.  89:  197,  6. 
138,  10. 

Conrad  t.,  nag.  III.  96,  88  mag.  bo«p.  ISl.  18 

mag  hoap. 
Chntzo  d«.  orlulanus  f  III,  874,  86. 
•fiUina  m,  274,  84, 
Jobannaa  mil.  da,  Johaaaaa. 


Enaiahaim  Kiaatargerabaim  Eiager—  Bntgsia- 
baia  0.  Obartbnhaim  III.  184,  88.  878,  4& 
-  IV,  184.  84. 


Willabnrgia  da  Ul,  66,  88. 
Erich,  ein  Waaaararm  dar  Ul  b.  Ewban  III, 

322,  25. 

Erlegasse  Anna  do.  doniicolla  III,  104,  43^ 

Erler  Herhtolt  III.  119,  31. 
Erlerin  dicta  III,  398,  7. 

firlawini  JobannM  piab.  a  Stcpbani  III,  827,  87. 
Erlio  Erliotti 

«ng.  II,  978,  24,  29.  -  III.  34S,  4. 

nag.  barr  III,  297,  17  ■  Str.  Straaaen. 

Aap»  III,  998^  8. 

Baibtott  arBbnatar  IL  30.  18. 

Borcardaa  civ.  III,  178,  87.  883,  3. 

Haata  III,  431,  9  cona. 

HaSM  «an.  at  dcc.  s.  Thome  II,  810, 8.  880, 14. 

881,  8.  —  III,  81,  20.  191.  84.  197.  1. 
Jobannai^  ganar  Brlioi,  mag.  de  s.  Tboma 

not  Alf.  n.  74,  38.  83,  8.  186,  8.  187,  36. 

-  m,  äot  48. 


Jobanaaa  mag.  ea».  et  leol.  a.  Tboma  UL  884, 

47.  818,  19.  876,  6. 
a.  s.  Thomane  v.;  Scblattatadt. 

Emberg  s.  Ebrcnbcrg. 

Erngciliuini  s.  lÜKtTtlielm 

Ernlin  «»!).  Arj;   III.  t;.'),  13. 

Erno1»heini  Arn  iUc;—  AfHolz     Emoltahrioi  n.ö. 

Molsheim  Ul,  20,  22.  302,  23.  —  IV.  86.  11. 

122,  II.  139,  80. 
s.  Schotte. 

Erpnre  fortatam.  Tielleicht  der  hentige  Er>lbiuch* 

wald  0.  ScblaHatadt  IV,  48, 13  a.  Hilaonbaim. 
Eratein  Erata-  Biatbaim  Eiatan  Eaeban OiJt«^ 

hata  aa  dar  III  a.  Slraaiharg  n,  9,  lo,  198; 

8.  807,  10.  -  m.  880.  84.  888,  7.  -  IV, 

161,  81. 

Barger  and  SebalOinaB  H.  141,  ll. 
■cnltetui  Waltberas  IV,  118,  SO. 
monaslerium  IV,  135,  6  ff 

Aabtisun  II.  Convcnt  III,  208,  9.  SM,  18. 

—  IV,  66,  6.  73,  20.  85,  4. 
AebtisBin  II.  326,  38. 
Colata  III.  S03,  8. 
nng.  de  III.  814.  8.  391.  8, 
BarbU  de  f  III,  39&,  10. 
Critüna  da.  beg.  IH,  71. 18,  M,  44. 84»,  91. 986, 
9. 

Criatina  de  III,  886,  lOl 
Dietmar  >,  Ep6g. 
Elsa  de,  beg.  III,  948,  10. 
Else  T.  III,  11,3,  18. 
Frideriens  de  IV,  119,  20. 
Fridericns  de.  fr.  pred.  III,  27,  21.  28,  iL 
Fritscbo  de,  fr.  «ob?,  pnd.  Ul,  88.  36. 
Hartroann  v.,  s.  Schlattatadt 
Hattmannns  de.  mil.  II.  6.  90. 
Hertwigis  de  III,  214,  19. 
Hezso  de.  dorn  III,  15,  83. 
Jeckelin  t.  III.  39H,  35. 
.Tobannes  de.  s.  Maursraünstcr. 
Jobannes  de,  mag.  III,  2,  22.  24,  45.  m,  13 
(dars?) 

IIa  de,  beg.  III,  87,  89.  88,  35.  99,  98. 
Lhgardis  de,  beg.  Ul.  71.  1%  48,  44. 

•  Jfetza  III,  90,  13,  820,  8. 

Nicolans  da,  praab.  s.  Nicolai  TTI.  321,  18^ 

Otto  de,  lanilas  III,  läa,  i.  j  2 23. 

Sigalin      hm  III.  60,  18.  90.  13. 

Sigelin  brodbeck,  civ.  III,  60,  18.  90,  13.  f 

32a  8. 
Sigelinns  m,  880,  4. 

Dlncos  da  IV,  80,  86^  88.  89.  16.  66,  Si.  198. 

4.  41. 

Erwin   Münsterliuttiif  i^tor  III,  48,  48.  Utm  90, 

3li  ff  40«,  6,  26. 
Eschnn  Esrhowe  aa  dar  III  s.  Btnaabaig  III, 

322,  25. 

Tier,  procur.ntor  de  III.  19,  II. 
monaslerium  III,  231,  2d.  322.  24. 

abbaii^a  II,  i26,  33.  --  III,  114,  93.  931, 

14.  332,  34      Sir  Höfe. 
Mchiiy^9  t  III.  vn.  i.'. 
monialis  Auna  de  Greircasteiu  III,  2ii,  \'J. 

Eseban  a.  Eratein. 

Essrhpvar  Eschcv.irwe  — farwin 
die  III.  :?fi2,  33  s.  Str.  Areal. 
Af^nes  III,  264,  31. 
Ellekindia  Ul,  264,  42. 
Jobanasa  Arg.  f  ni,  864,  31,  48. 


Digitized  by  Google 


Esschevar  —  Fegersheim. 


855 


Johannes  III,  2C4,  aL 

Niaclans  III,  ^  iL 
Bmi  'dc  an 

Jajobns  III,  391,  iL 

•Kr.'berina  III,  391,  4Q  Blcycr. 
Essliofen  Elsselingon  Ezselingen  L  Wüvtemberg 
1.  Neckar  II,  261^ 

Hoioricat  do,  viccacuUctns  Arg.  III,  328.  18. 

8.  Ilurer. 
Estriolie  •.  Rotenkirchen. 
Etriii^n  i.  Entringen. 
Ette  Borcardn«  III,  187,  42, 
Ettettilirf  Bteu—  Ethcn—  Ercndorf  a.  Hochfciden 

nng.  dorn,  de  III.  40.  iM.  54,  lA. 

•  Ama  III,  m  iö  KloU. 

Dilti  icus  dem,  332,  Ifi. 

ELe-.liardu»  dom.~ao  II,  0.  31-  -  IV,  74,  30. 
flu. 

Fridcricns  dorn,  do  II,  6,  3L 

Hciarich  v.,  herr  U,  2bl,  22.  252i  5,  287,  38. 

»i,  23.-111,  Ib^rSL 
Hcraiann  v.,  EberhärS  Sohn  IV,  74,  &L  85^22. 
Rtbhard  Rennehart  v.,  hcrr  II.  25L  257^52. 

ä.  287i       288,  23.  -  III,  153,  2jL 
ülritns      clerTEbcrhards  SoEn  IV,  85,  25 ff. 
Etteiilicim  nJL  Kenzingen  L  Baden 

Wallherns  de,  cnpaiias  III,  894,  21L 
Etteiil  cimmünster  Etlenbermansier  Ettenhcim  il 
Ktnzingen  L  Baden 
abb:.»  et  conventne  IV,  82.  14,  32. 
Abt  II,  326,  SL  —  IV,  Iii,  la. 
adrocatas  monaaterii  s.  GerohUeck  tt,  Rh. 
Etllia^en  Ettelingen   Etteniogen    Otteningen  ». 
BLArlsrnhe 

HoiBricns  de,  *ic.  pcrp.  s.  Stepbani  II,  2.53.  HL 
411,  20.  —  III,  2ia,  18.  a26.  30.  227.  2ä. 
:>3l,  ai.  259,  12,  HL  283,  lü.  258,  2fL  318,  ö. 
ist  21.  848,  M. 
Etzekhit 

nn«j.  civ.  IV,  90.  2. 

Givda  beg.  deEpfichc  III,  119,  L 

Hodcwigi»  III,  m,  iL 

Ja:übQs  »ao.  III.  119,  ä. 

Jobünnes  sac.  III.  119.  5. 

Killlerina  III,  119,  5,  &  Utilis. 

Krittierina  beg.  de  Cpfiche  III,  119,  2. 

SiMlu«  Arg.  t  ni,  119,  fi. 

SiWdus  m,  UÖi  ä. 
Eysl  ahn  Nieder-  oder  Oberenzen  ö.  Rufach 

eccltsie  rector  üeinricns  mag.  II,  226.  iHL 
E78t.:den8is  s.  Eichstädt, 
Ezze'jBgen  a.  Esalingeu. 


F.  V. 


Fabcr 

Brttoldus  fr.  pred.  III,  öi^  lÜ. 

Iliijirich,  T.  Stuttgart,  piicMcr  III,  gögi  'i^ 

n.ipo  civ.  III,  i,  aa.  Iß,  1* 

Sij;clinu8  III,  17.  HL 

B.  Eckwersheim. 
Vachiran 

Conrat  III.  70,  4L 

GoMrid,  herr,  civ.  III,  70j  fltL 
Vag<^bein  s.  Fegersbeim. 


,  Vaihingen  s.  d.  Enz  L  Würlemberg 

Dicmo  advocatas  dc  II,  2U,  4Q  s.  Bretten. 
,  Vaken  s.  Aaraa. 
Valanea  Valaniensia  L  d.  Türkei 
Bischof  Johannes  11,  274,  22. 
Valdemovne  III,  35i,  28. 
Falko  8.  Zabern. 

Falkcnstein  Valkenstciu  Ruine  nw.  Niederbronn 
II,  271,  a.  297,  IIL 
Adelheidis  de,  can.  a.  Stophani  II,  440, 15, 
Agnes  de,  can.  s  Stepbani  II,  440,  12. 
'  Conradus  de,  arm.  II,  297,  4,  28^ 

Gotfridas  de,  arm.  II,  271.  L  2L)L  i-  2^ 
I  Hoinricus  de,  arm.  II,  2t) 7,  4^  20. 

!  Jacobus  de,  arm.  II,  271,  L  3^  36,  297. 

4^23. 

Ruine  b.  Schramberg  L  Scbwarzwald 
Conrndus  dorn,  de  III,  1^6,  a&. 
Raine  L  nüllenthal  L  Scbwarznald 
Johans  v..  s.  Freibnrg. 
Johannes  v.  IV,  197,  aL 
Walther  »..  Hildebrands  Sohn  IV,  I97i  20, 
Ruine  sw.  Donnersberg  L  d.  Pfalz 
Philippus  de  II.  10. 
Vallis  s.  Marie  s.  MarienthaL 
ValteDheim  s.  Vfaltenheim. 
Valve  8.  Walf. 

Fano  Fanensis  L  Mittelitalien 

Riacbof  Franciscas  II.  163,  29,  161^  LL 

Farre  Reimboldas  III,  282,  12. 

Varsberg  Warnosbcrg  ö.  Bolchen  L  Lothringen 
Gerard  v.,  herr  II,  290,  aü. 

Vasold  der  sciler 
I     Berb6rg  s.  Wittwe  n.  Kinder  III,  135^  2. 

Vaszieher 
•Ellina  III,  239.  21L 
Oreda  III.  239,  21 
Gftta  III,  235722. 
Heinricns  III,  239,  2fi. 

'  Fegersbeim  Vagere—  Vegcts—  Vegerszheim  sw. 
Strassburg  II,  »2,  12.  -  III,  ^  39.  —  IV. 
126.  30.  191.  12. 
th^earins  de  IV.  28,24.27.6,  28,  20,40. 

29,  ao. 

j  Hng  filius  IV,  2«,  2Ö. 

ung.  v.  III,  251,  h.  s  Str.  Oattcshänser. 
Anna  nion.  >.  Agnetis  III,  133,  Ml 
Hng  V..  mil.  II,  17,  2L  —  in.  6L  fi  mag.  civ. 
02,  ä  mag  civ.  66.  21.  80,  lfi.Ti33,  M.  418, 
L  2  cons.  415.~r  coni~416,  2  mag.  civ.  — 
IV,  157,  1  cons. 
Bog  vTTII,  133,  28,  41. 
Otteman  mir~nir804.  05. 
!      Rudolf  v  ,  mil.  II,  4,  HL  -  III,  ?,  Iff.  -  IV, 
I        UT.  32.  128,  10.  21L  ^  cons. 

Rodolf  V.,  mil.  II,  408,  JB,  45ß,  38,  473,  21 
1  scab.  476,  8.  -  III.  133.  2^,  im.  26.322. 
I  ai  mag.  civ.  824,  21  mag.  civ.  ^20.  2  mag. 
I  civ.  340.  16,  358712.  399.  12  429,  2  cons. 
431,  1  mng.  civ.  433,  1  cona. 
Rndolfus  de,  pleb,  IV,  118,  HL 
j      Rndoirns  dc,  fr.  pred.  III,  11,  iL 

Sifndus  dc  III,  15,  2,  Ifi  mag.  civ.  412,  2  mag. 

;      civ.  -  IV.  12372. 

Sifrid  V.,  mil  III.  183,  28. 12. 149,  M  «wib.  151, 
JLL  18L  82,  2a  mag.  civ.  I8II,        209,  32 
I        »cab.  2^  a  mag.  civ.  229,  lü  scab.  22 
I        scab  28L  22.  804,  2S,  431,  2  cons.  428,  1^ 


250 


Fdgersheim  —  Vinhege 


2  cons.  434,  2  mag.  civ.  485,  L  com.  49A,  2 
n»»g.  civ.  428,  2  con».  431,  l  com.  —  IV. 
185,  21  (dera?) 

Sananna  de  III,  ^  32  Witbrötelin. 
Veglia  Veglensis  L  I«tri«n 

Bischof  Lamberto«  II,  163j  aL  16L  HL 
Vehe  Vebin 

♦Ann»  in,  46,  22.  102,  2i  -  IV,  179i  82. 

Cktnnt  civ.  II,  18S,  L  -  lU,  45,  32.  102.  2g. 

S^dinaa  civ.  IflTiO,  iL  ü,  221  45,  STloa, 
25,  114^  AL  t  222j  32.  -^V,  179,  HL 

a.  S(r.~GoUeabäas«r. 
Veialer  Vtfgeler 

ang.  der  acherer  III,  151.  ID. 

Bryde  m,  16£  IIL 

Hcinricaa  raaor  III.  2fi^,  12. 

•Katherin»  III,  268,  TL 
Vciapag  Vettpacka  Vcisactbacke 

dictoa  HI,  229,  9.. 

Conrat  III,  fifi.  L  t  192.  L 

•Oertlud  III,  i>fK  iL  I02i  l  a.  Manraroünster. 

Qröda  III,  19273. 

Johannta  der.  TU.  192,  2. 

Kanignndis  III,  1^  d. 

OÜlia  III.  19L  a. 

Wernhenie  III,  192,  3. 
Velde  die  v.  III,  181,  42. 

Veldcnts  Veldcncia  Veldencze  Veldctilze  sw.  Dein- 

caitel  i.  d.  Uheinprovinz 
der  V.  II.  357.  Ifi  a.  Speicr  Bisch. 
Oeorias  Ueorgie  v ,  Oraf  II,  172^  fi.  ^6,  11 

Landvogt  L  Speiergan.  344,  fi.  —  III,  133,  33 

(dcra  ?) 

Waham  v.,  can.  et  dcc.  ccci.  maj.  II.  320,  S2. 

tiil,  atL  ML  32.  381,  311,  4ÖJ»,  as.  T!%  13. 

131;  a.  ^  III,  lÜL  iL  'J37,  2IL        23. 28'.», 

lÄ  344,  3fi.         IL      rvTl^llj  llj.  30.  19L 

5,  2£rn)2,  32.  HM,  Ü 
Felix  NicuUus  prtb.   cccl.  maj.  III,  56,  14,  33. 

63,  ÜL  IW,  6,  16G,  IL 
Velkelin  diclua  III,  2il.  25,  281.  23. 
Felaenheim  IV,  26,  2. 
Vende 

ConradM  rector  a.  SUpliani  II,  41S,  2.  463,  2. 
•Orede  III,  11,  lü  Ache. 
Meincelin  III,  11,  IL. 
Johannes  civ.  fTl,  11,  UL. 
a.  Helfande  zltat  — 

Vcndenheim  Wcndenhcim  a.  Stra»sbnrg  II,  198, 
8,  SL  —  III,  4,  IL  -  IV,  13,  22.  33,  L  34, 
51  122,  SL  12^12.  126,  III  027,  12.  ~  der 
frigi^öf  I1I.~5Ö4,  3L 

diclaa  III,  844.  L 

Oerdrudia  Jelll,  154,  43, 

•Orede  III.  ISL  ZH^ 

Jacobna  III, "256,  IL 

.lühaanea  III,~lBI,  2L 

Iirulolfas  a.  Scbiltighoim. 

HObei  de  - 

Betscholinaa  dictcis  II,  383,  £L 

8.  Kage;  How-emesser. 

Vener  Reinaldaa,  licenciataa  in  dccretis  II,  442, 
2L 

Verdan  Virdancnsis 
Kirch«  IV,  IM,  aiJ, 

eantor  HeinricE  v.  Finatingea  IV,  90,  35.  lOlj 
lä.  3L  UJOj,  35,  3it  a  Fingtingeu  a.  Itoai 
Cnr.Tapl. 


Ferentinuni  Ferentino  L  Mitlelilalien  IV,  209,  30. 
Feretranna  a.  Montefeltro. 
Veringen  n.  Sigmaringen 
Conradaa  diclns  de.  not  cnrie  Arg.  III,  38^  2L 
Conradaa  de,  preb  eccl.  maj.  III,  78,  Ifi  (Hers?) 
♦  Frene  IV.  168,  Ifi  Clingen. 
Heinrich  «räTv  IV.  IM.  Ifi. 
Heinricna  de,  camer.  «oel.  maj.  IV,  6,  L  7,  22 
a.  Str.  Biich. 
Verlerin  Jania  III,  65,  II  a.  Str.  Areal. 
Ferrara  L  d.  Lombardei,  diocoaia  II,  84^  1^ 
Ferretum  a.  Pfirt. 
,  Veae 

dictns  III,  358,  L 
B.  Köulgsbach. 
Feasenhcim  Veaten —  Vezzenbeim  aw.  Tmcbten- 
heim  IV,  161,  3Q, 
I     Hcinrirag  dictos  de,  ccrdo  III,  302,  22. 
I     Johannea  diclua  de,  cerdo  IV,  193,  2L 
•Kaiherina  III,  3(0,  28.  < 
Vettere  Johannea  civ.  11,  2^  IS. 
Vetterkint  Velkint 
,     •  Elaa  III,  288,  i&  Panfilin. 

Johannea  mag  adv.  civ.  Arg.  Tlt,  288,  3(1.  iL 
'  Vetterlin  Henrico»  III.  48,  a. 
I  Vetlich  Anna  III.  ä03.  4^  204.  L 
;  Feucbtwang  F/ihtwangen  L  ßaierii,  Mittelfranken 
Cunradua  de,  a.  Deulscborden. 
Feuerbach  F^rbach  n,  Stnttgart  III,  256,  2^ 
I  Veygeler  a-  Veieler. 
'  Vezzcnheim  a.  Fesscnhtim. 
Viborg  Wibergensia  L  D&nrmark 

Biachof  Pelru»  II,  67,  23. 
Vicecha  IV,  ».  28.  j 
Vicedominaa  s.  Bacel. 

Yicenza  Visentinua  Vizentinna  Vincentinna  i.  Ober- 
italien 

Bischof  Bernardua  II,  65,  L  06,  2Ö.  ßT,  23. 
IKI,  2Q. 

VicDS,  welches  der  verscbiedenan  Vico  L  Italien? 

N.  de,  8.  Rom  Cnr.  ürk. 
Vicbotc  III,  161^  33.  . 
Viennc  Vienna  a.  Rhone  L  Frankreich  II,  817,  3. 

concilium  generale  II,  244,  30.  247.  3.  324.  3ä. 
325.  iü. 

'      ecclesia  major  II,  244.  30  IT. 
Vigil  IV.  1251,  6. 

Villa  A.  de,  a.  Rom  Car.  Kamm. 

Villandrant  Vignandraldum  L  franz.  Dep.  Gironde 

IV,  1«2,  22,  30. 
Villcrs-Bcttnach  Villora  n.  3Ietz,  Cisterc.  Kloster 

abbas  IV,  88,  8. 
Villingcn  Vilingcu  L  Schwarzwald 
i     Brocke  de  —  Fridcricas,  Vater  nnd  Sohn  II, 

373,  aa. 

I      Bruno  plebanus  de  IV.  55,  30. 

Nicolana  de,  gen.  Swarbcr,  preb.  eccl.  maj.  III, 
144,  aü.  22t*j  Li         6.  t  IL 
Vilmeringen  a.  Meüijiyen. 
Filwirkerin  .McIsa  III,  300,  12. 
Finiinin  »an.  der  elteic  der  —  civ.  II,  184,  36. 
Vinaz  Hointzolina&  III,  222,  18. 
Vincentinaa  s.  Viccnza. 

Vinhego  abgog.  Ort  zw.  Ober-  a.  Niederehnbeim 
I        111,  385,  üfi. 


Vinko  —  Vogelsan^f 


257 


Vinko  8.  Zflrich. 
Finkweiter  Vtnkenwilre 

der  ».  III,  20n,  ly  e.  Str.  Hfinaer. 

•Kinignnde  III,  IJöl^  34.  I 

Niclawps  V.  III.  iTSTl  COM.  416,  l  con».  42;J,  , 
2  cott«.  —  IV,  157.  a  con«.  (ders?) 

Syfrid  ».  III,  nei.lSL 

Vogil  T.,  JticoWs  ITT,  345,  HL 

s.  Taaler;  Str.  Strafen 
FinsUngen  Vinttinga  Vinstingen  Vi«tingen  a.  Sur- 
barg L  Lothnngea 

Bmno  de,  ean.  eecl  maj  II,  321,  46. 

Friedrich  herr  zn  II,  450,  L. 

He  in  rieh  herr  sn  II,  321.  ifi.  400,  2L  408,  28. 
4i.ö,  L  450,  L 

Ueinricoi  de,  can.  »cel.  maj  IV.  Sg,  22.  88. 89. 
^  a  s.  Verdan  Cant  u.  Korn  Üar.  Capl. 

Heinricas  de.  der.  IV,  \^  2iL 

Htigttnmn  herr  so  II,  460,  L  | 

Hugo  dom.  de  II,  213,  ß.  . 

Johaiiues  de,  can.  öcci.  maj.  II,  B21.  ifi. 

Ita  de  III,  6a,  ai.  83,  aL  Hj  Ifi.  114j  S.  115^ 
1&  Fleckenstein. 

Sophia  8.  Wyre. 

Walramua  de,  can.  occi.  maj.  II,  820,  ÜS.  821. 
46.  460,  2fl.  —  lY,  188.  iL  191.  (L 
Pir—  Viribnrcb  8.  Froibarg. 

Virdenhcim  s,  Fürdenhcim.  | 
Virduneusis  s.  Verdau.  ' 
Vimekom  Viemkorn  Vimckor 

Conradna  IV,  27,  10,  21^  22^  33.  ^  30.  IM. 
12,  la.  2iL  'dL  ^12,  2. 

Olte  civ.  III,  m  £~n5.  Si. 

Reimboldns  janior  domTlII,  4,  !L  —  IV,  113,  2fi 
0008.  128,  &.  129,  2.  (ders  ?)  i 
Virstenberg  s.  Fflralenbetg.  | 
Virthener  s.  Ramstein. 

Visckbach  Heinrich  der.  IQ,  13,  83.  17,  HS.  82, 

Fiseiier  Bertsehiniis  civ.  III,  a87,  88.  i 
Viacherin  Berbta  III.  214j  liL  | 
Viaentinni  b.  Viccnza.  | 
VisioncQgis  s.  Vizeo.  ! 
Vistingon  s.  Finstingen. 

Viterbo  Viterbiam  L  Mittelit,n]icn  TT,  10,  8.  85.  2. 

87,  20,  28.  3H,  L  -  IV.  UH,  ja.  lU»,  2.  120, 

Vittelüii  herr  III,  31^  ai  s  Str.  Höfe;  Strassen,  i 
VitoIuB  8.  Kalb.  j 

Viviantz  Fivianz  1 
ung.  III,  136.  2fi.  ' 
•Beatrix  IIC283L  335,  17  s.  Daoris. 

Joh&nnea  Bail.TTT,  175,  2il~3ä  mag.  ci?.  176, 
10  mag  ci».  t  ^3  i2.  aas.  IL  41871 
CO  IIS  +iJ0,  2  cons.  4317  1  mag.  cir.  423,  2 
oons.  434,  I  mag.  civ.  425,  2  cons.  427,  1 
cons. 

Nesa  t  in,  33öj  22  R^imelnhoim.  | 
Visentinas  s.  Vicensa.  | 
Visen  Visionensis  i.  Portagal 

Bischof  Jobannes  II,  301,  Sfi.  ' 
Flader 

*Ita  III,  280j  24,  j 
tilricos  de  Arg.  UI,  280,  21.  j 
Flamenk  Johannes  dictas  le  II,  7,  22t  i 
IV,  1 


Fleckenstein    Fleckin—    Fleken—  Flekesteim 
—  stein  Rnine  w.  Weissenbnrg 
ung.  der  V.  II.  2.  Ifi.  9,  2a,  18^  33».  IS.  fi. 
Anselm  v.,  s.  Speier  Dorncan  u  Horn  Cnr.  Capl. 
•Elizabeth  t  III,  83,  iiiL  IIa,  2§. 
Fridericus  de  11,  4,  28.  10,  23,  ^  8&.  U,  6. 
Heinrich  V.  IV,  1|T,  36, 

Hoinricus  mil.  de  II,  22,  12.  147,  lä.  168,  ÜQ.  — 
III,  ^  ttL  Uü,  13.  2i  i3  iders?) 

Heinrich  der  jiingc,~ri(>rr  v.  11,  168,  30.  ^6, 
30.  2H7,  33.  288^       m  2L 

H^igcliii  V.,  ritter  II,  265713.  282.  L  286.  86. 
6Vd,  ■L 

JoEärTncB  T.  II,  813,  7. 

•  Ita  do  III.  69^  HTHS,  31.  US,  la  Vinsliogen. 
Hftdolfas  milTde  II,  4,  2L         HI,  69, 34.  83i 

aL  116,  la. 

Sasanüäde  III,  83,  aL  IIS.  25. 
Flegke  s.  Bern. 

Flemminko  rominicns  TIT.  .185,  2fi. 
Flexbarg  Fleckogbcrg   Floxbcrg  nw.  llolehoim 
III,  70,  ÜL  im  1,  322,  11.  367,  2L  393,  IL 

Hormannos  de  III,  322,  13. 

Kiincgandis  de,  mon  s.  Kalherine  III,  100,  B9. 
FlinsAwcr  s.  Bern. 

Flftrchingen  Florkingen  Florichingen  sw.  Dieden- 
hofen  L  Lothringen 

Johannes  de,  prep.  ecel.  maj.  II,  182.  38.  f 
aOTj  a.  —  III,  147,  BL  —  t  'V,  182,  L 
Florens  Florenti«  III,  224,  24,  4L 
Vocco  IV,  L  21. 
Vocco  presb.  lY,  K  lä. 
VAgclin  VAgelinos  Vftgallin 

dictus  III.  208.  0. 

nog.  t  III,  IM.  ti- 

Arnold  III,  15.  13. 

Heinrich  civ.HI,  5,  2.  45,  12.  t  iH.  IL  iL 

•M^red  HI,  6,  3.  46,  Ifl. 

Vöküiishofen  Voeelineshoven  sw.  Colmar 
Odalricns  de  IV,  7,  IL 

Völtscbc    VStc/schin    Vftsche    Volscbe  Volscho 

Voltschc  Welschin 
nng.  II.  Ui  31.  —  m,  65,  12  scab. 
nng.  senior  III,  47,  4: 
•Agnes  III,  51,  251  102,  22  TItindsfeld. 

♦  Agnes  III,  17^  18.  HG.  2iL  373,  ML  382,  M 
Sturm. 

*  Agnes  m.  202.  L  885.  IL 

Gfttze  8enior"cIv.  EI,  159,  8.  21.7,  28.  284.  21, 

28C,  ü  —  III,  172,  la.  ns;  23, 373,  ll 

3ü  (ders?) 
GAtzc  an  der  obernstrasze  III,  176.  8fi^ 
GAtze  der  jnoge,  GAtxelin  civ.  117  265,  2fi.  385, 
28. 

HertEcün  .Tohannes  civ.  II,  446,  22.  —  III,  340, 

ÜL  3J4,  42,  -  IV,  201,  2, 
Jacob  civ.  in,  Bl,  2ü. 
Jacob  civ.  U,  IK,  dL  -  III,  102,  22. 
Peter  Pettrmann  civ.  II,  215,  28,  -  III,  218. 

a.  340,  ÜL 
Petermann  civ.  III,  310,  2L 
Rciiibold  civ.  II,  159.  iL  2^  13. 
Reinbold  civ.  t  lUrM,  17308.  2.  386,  IL 

Förster  s.  Hönau. 

Vogelsang 

dietos  III,  841,  IL 

Johannes  1117262,  3£L 


258  Vogesen  — 

VogcMD,  der  Wasichen  II,  187,  32  ff.  m  fiff. 

303,  2ff.  369,  12. 
Vogil  I.  Vinkenwilre. 
Vogt  Voget  AdTocatu 

dictas  in,  21T,  S& 

Johannes  viv.  III,  95,  4SL  420,  2  cons. 
D(t«nheim-,  Wasselnheim 
Vogtelin 

^bannes  civ.  III,  ^  32  identisch  mit  Vogt? 

Pctros  ciT.  III,  129^  5L 
Volcmar  fr.  pred.  III,  lOj  gg, 
Volcmaras  fr.  conr.  i.  Marci  IIT.  3^  L 
Volcnandas  fr.  pred.  IV,  51^  22. 
Voifgangoshein  s.  Wolxhijitn. 
Volmaius  caa.  s.  Ktephftni  III,  169,  33. 

Voiu  in.  m  23. 

Volso  janior  m,  31^  IC  ' 
VolzQ  dictoi  III,  30,  2. 
Forbacb  Farpach  L  Lotbringen 

Jftffrit  herr  t.  II,  208,  L 
Forcbhcim  Vorchheim  b.  Emmendingen  L  Baden 

IV,  34,  ai.  36,  L  122^  m. 
Vos  8.  Diebach. 
Fosier  •.  Könitz. 
Vot^mei  dictaa  III,  312^  iL 
Frageie  Bnrcart  der  III.  67,  5^ 
Frakcnhcim  s.  Frankenheim. 
Franciskancr-Ordon,  fratrea  minores,  minrc  hrh- 
derc.  Barfüszer  II,  58,  Ifi.  1^  2111.  a^ff. 
92,  2>L  IHO, 
capilulum  gcaeralö  II.  58^  26.  —  III,  266i  L 
fratre«  II,  ^  12. 

Albortna  a.  Inaula  a.  Marie. 
Conrad  a.  Toni  Hiach. 
provincialia  III,  266.  & 

proTincial  L  Dentschland.  Alemanir  proTincialia 
Dietherich  II,  69.  10.  M.  60.  3,  8.  61,  L 
79,slL 

provincia  cnstodia  AUacia  III.  265.  41,  266,  fi. 

-  IV,  178,  3a, 
rcgala  II,  79,  1^  tcrcia  regnla  II,  82,  dl  t. 

Str.  Kirchen. 
Frankenheim  Fraken—  Franchen—  Franrkcn— 

Vrankon—  Klein-  oder  Hohfraukcnheim  s. 

Hochfoldcn?  III.  Ifi.  32.  M,  liL  III.  3iL  - 

IV,  14,  a.  52.  12-  147,  22. 
CAnradas  de  III,  18,  iSfi. 

FriUchc  v.,  civ.  II,  286,  IJL  -  t  III,  385,  12. 
Qerdrndia  HI.  18,  ÜL 
*Gerdrudi8  de  UI.  18,  OL 
Ileinricua  v.,  a.  Ackermann. 
Hngo  de,  civ.  III.  94^  (L  12Q.  k  t  Mi  ^ 
Hugo  de,  der.  III.~l|,  SL  22,  ifi, 
Johannes  de,  prcb.  a.  Thomc  III,  197,  3.821,  Ii. 
♦  Junta  t  III.  94.  2.  168,  42  MommenheTinT 
Katherina  f  Hl.  168.12. 
•Katherina  civ.  lUTllHö.  19, 
Margareta  III,  91,  1  120,  2,  1«8,  33. 
Odilia  III,  94,  L  120,  2.  168."^  365,  31L 
Sifridna  de,  civ.  III,  352,  1  »M,  lü- 
Sifridus  de  f  HI,  86275. 
Frankenheiro  prope  Sneraheim,  Kleinfrauktnhi'ini 

vr  Truchtersheiin  III,  378,  21L 
Frankcnatcin  Francken—  Vrankcnstein  zw.  Kai.^i'ra- 

laatcrn  a.  Dürkheim 
nng.  can.  ccci.  maj,  III,  ö,  13,  31  (wohl  Jo- 

bannea). 


Freiburg 

Conradoa  de.  can.  et  pinc«rna  ecc).  maj.  II, 
21L  ilL  -  III,  162.  19.  288.  17.  -  IV.  188, 

aa.  t  ISL  25.  iffiTL  a. 

Eberhardaa  de,  can.  cccI.  maj.  IV,  189,  ^  190, 

L  32.  19L  «i  11. 
Jobannca  de,  archidiao.  Arg.  IV,  143.  12. 

Frankfurt  a.  Unia  Fraiu-hcnlfirt  Franckenforl 
Frankenfftrt  Fraiikcnvurd  Krankcnvnrt  Fraken- 
fordienses  II,  12,  23,  4«,  Jü.  49,  21.  232,  22. 
362,  SL  HäT,  2L  476,  Ifl. 

BSrgTr  II,  44,       48,  20,  32.  49,  22. 

aculletua  a«iäüini  conanTea  et  nniveraitaa  civinm 

II.  49,  1^  12. 

Schnltl  leiaa  neinricna  II,  49,  1_,  17. 
tbclonearii  II,  4H,  19,  22  s.  DcnUrhland 
Fraicati  Thua—  Tmcalaimm  b.  Uom  IV,  ö,  12  ff. 
Bischöfe 

Johannes  a.  Rom  Cur.  Card.  n.  Leg. 
Petrna  a.  Rom  t^nr.  Card,  a.  Leg. 
Franenalb  s.ö.  Karlsrnhe,  Kloster  ni,  378,  IL 
Fraaenberg  Vrowenberg  abgeg.  Bnrg  bei  Stn(t< 
gart 

Albrecht  v.  ni,  266,  22. 
Frauenfeld  L  Tbnrgau  s.  Embrach. 
Freckenfeld  aw.  L:ingetikandcl  L  d.  Rbeinpfals  II, 

261.  ai 
Frcdericos  der.  IV,  ra,  8. 
Frcdericua  can.  a.  Petri  IV.  62.  2h. 
Frcdericua  acolaria  IV,  104,  22. 
Freiberg  Wrisberch  i.  Sachsen 

conventns  Magdalenitamm  prior  Waltherna  III, 
6,  IL 

Freibnrg  L  Itreisgan  Firbnrch  Fribour  Fri- 
burg  Fribargnro  Frinburch  Viriburch  Vribnrc 
Vribnrch  Vribnrk  H,  93,  SIL  25!*.  L  418,  2L 
—  III.  256,  13.  —  IV.  Iii  TSTlTfl,  3.  19S. 
21.  iäüL  21.  —  Castrum  Hl,  161j  HT 
Hörper  II,  ^  S  tT.  418,  2fi  428,  2L  442,  aa 
44«,  1,  47371IL 
Wallher  der  VTasor  v  Bnrghcin  II.  467,  8, 
13  ff. 

Strftffer  Johannes  der  IV,  196,  23.  197.  lü. 

SUftfler  Stephan,  ritter  IV.TW,  23. 
Itürgermeigter  II.  258,  3.  302.  2fi. 

.lohannea  herr  III,  118.  L 

Suewcli  Johannes  gen.  d.  Graeascr.  rilter 
II,  457.  IfL  s  Sneweli. 

Snewcli  V.  Wiaencgge  IV,  196,  'Jh. 
Hath  11.  258,  a.  302.  IJIL  418.  257428,  21,  442, 

aa  446,  4.  473,  Ifi.  —  IV.  196,  22. 
Schaltheiaa  II,  3^  20. 

Sneweli  Berulapc  IV,  107,  22. 
nniver.sitas  IV.  145.  22. 

Deutachordenakommende 

Comthur  Valkenstein  Johans  v.  III,  270, 32. 
Dominikaner  II.  283,  1 
ccclesia  IV,  72,  h. 

J.  plcbanns  IV,  46,  1  ff.  47,  3. 

Itoiliilfus  plebanuB  IV,  7272. 
Johanniter  III,  161.  11.  —  IV.  180.  .3.  IL 

("ommendator  Stoffen  Rudolphns   de  IV, 
180.  2. 

monasterinm  omninm  sanctornm 

prepositiis  II,  346.  21.  357,  Sfi  ff- 

Orafen  v.  II,  420,  38.  421,  1  ff.  430,  32. 
431,  fi  ff.  443.  22  447,  U.  448,  2.  46(0.  - 

III,  872,  in  —  IV,  77.  12.  99.  IL  160.  IL 
Adelheid  IV.  2U),  57 


Freiburff  —  Frundesberg 


259 


Conrad  IV,  70,2.7L2a.83.22.  88,  32. 
96.  3fi.  ito.  2L 

ConrädiiB  elcTTlV.  US,  21 

Conrad  11,  ^Ki^  24,  32,       305.  Ii.  —  III, 

117.  M.         4ä.  —  IV.  IJL  a.  ». 

noUrins  Petrus  III,  323,  ifi. 
Egf  ne  III  19,  2fi.  117.  aA.  16L  iL 
Gcbebaiilus  can.  eccl.  maj.  IV,  61,  IL  63j 

29^  21.  üJ.  L  t  üä.  24.  iTConstanx 

a.  Rom  Üur.  Capl. 
Gebehardas  archidiac.  et  prcp.  eccl.  maj 

rector  a.  Martini  II,  21L  13.  222.  äL 

224,  Ül  2111  ÜL  235,  23.  363.  IL  381, 

Snaa,  Mn»3,  i  ff.  434,  a.  460,  22. 

—  III,  145  Li  147.  iÜ.  152j  Ifi.  15Ii 

jü,  27o.~arüöi.  a.  378,  l  387,  aa»  8«i, 

aa.  394,  jL~359,  32-  —  IV,  ISI, 

189.  ÄL  190j  fi.  19L  16j  Sä-  TTg;  2i 

a.  C«n stallt 
Heinrich  II        21,  —  III.  19.  2ß. 
Ueinricaa  thcs.  occl.  maj.  II,  322.  31.  224, 

IL  233,  32.  -  III,  161,  2tL  -  can  ». 

Thomo  IV.  181.  25  (?) 
HcnricDs  IV,  77,  22. 

Hugo  can.  eccT^maj.  aaccrdos  de  Vribnrc 

IV.  16,  L 
Hugo  de,  a.  Zürich  Domcan. 

Albertna  dictn«  de,  der.  IV,  56,  L 
Cftninna  de,  civ.  f  MI,  170.  fiT  171,  iL 
EUa  beg.  III,  HO,  HL  fTTTlL  172.  aS. 
Erbo  de  IV,  129.  L 

Gerine  ».,  Pfrnndn.  L  Str.  Hosp.  II,  379,  3fi. 
Ueinticas  de,  mag.  IV,  9,  24. 
Heinricu«  de,  u.  8.  Frau  IV,  28,  SSL 
Jakob  III.  170.  42. 
Jeban  de,  escuier  III,  353.  2L 
KatberinaT.,  die  Scriberio,  Pfrändn.  L  Str  Ho«p. 
II.  379.  3fi. 

Itcinboldns  de.  mil.  II,  74,  21  cons.  —  III,  11, 
Ii  mag.  civ.  27,  lü  mag  civ.  &ä,  1  mag.  civ. 
6«,  ü.  76,  20  mag.  civ.  77,  31,  ai  mag.  civ. 
5L  la."^  22.  412,  L  mag.  civ.  413,  2  mag. 
civ.  415,  2  mag.  civ.  417,  1  cons.  418,  I  mag. 
civ.  419.  L  2  cous.  420,  2  cons.  421,  1  cuna. 
—  IV,  156.  aä  mag.  civ. 
lUinbold,  Herrn  Roinbolds  Sobn  III,  421,  Ii 

cons.  422,  2  cons. 
RUdegeras  de,  u.  Sobn  IV, 
Wemeriua  de,  civ  |  IV,  IWT,  Sä  sein  Sohn  s. 

Snrlin. 
8  SQzsc;  Turand, 
Freiburg  L  d.  Schweiz  IV,  60,  3Q, 
Viciüe  Fridericu»  IV,  35,  M. 
Preiaenheim  8.  Friesenheim. 
FrcisUtt  Freistat  n.  Kehl  L  Bade«  IV,  23,  30,  ai. 
Frenta  Frentscbe  s.  Landsberg. 
Freveler  Frevelete 
Anna  III,  333,  a2. 
Cftuo  III,  m.  IQ.  294.  11.  .33  i.  2lL 
Jekelinos  III.  m  221 
Irmelina  III,  333,  32. 
Katherina  III.  333^  M. 
•  Met«a  III,  SaSPSL 
Nicolaus  III,  B:^.-!.  32. 
Reinlindis  III.  333,  22. 
Fricco  dec.  e«l.  maj.  IV,  5.  25,  21. 
Frichcl  fr.  min.  Ul,  177,  20. 
Frideberg  vielleicht  der  julzt  mit  Oppenaa  vereinte 
Ort? 


Heinricas  de,  faber  III,  902.  8.  385.  Ii. 

•  Katherina  III,  202,  3,  336,  Ii. 

Frideliep  IV,  36,  Ifi. 

Fridorich  s.  Ottfriderlch. 

Friderich  fr.  pred.  III,  10,  3fi. 

Fridcricna  IV,  10,  45.  17,  L  25,  37, 

Fridericus  IV.  19,  8. 

Fridericus  IV,  36,  IL 

Fridericus  mil.  IV,  20,  IB. 

Frideticna  mil.  IV,  38,  SSi 

Fridericus  proc.  s.  Elisabeth  III,  34,  1&. 

Fridericus  fr.  conv.  s.  Marci  III,  3^  L  11.  L 

Fridericus  celler.  s.  Petri  IV.  14«,  28. 

Fridericus  prep.  s.  Thome  IV,  6,  2L 

Fridericus  cap.  III,  25,  9. 

Fridesheim  violleicht  Friesenbeim  L  U.-Elsass  IV, 

24,  4,  12.  130.  22. 
Vrie  s.  Sternoufels. 

Friedberg  Fridebnrgenses  L  d.  Wetteraa 

cives  II,  44,  1^ 
Friedenweiler  Fridewilere  0.  Neustadt  L  Scbwan- 
wald 

sanctimoulales  IV,  8,  12. 
Frieniabcrg  Vrienisberg.  Cistorc.  Kloster  i  Denier 
Amtabez.  Aarberg 
Abt  Konrad  IL  2gQ.  Sä. 
Friesenbeim  Freisen—  Vriesenbeim  s.ö.  Uanfeld 
IV,  214,  22. 
Edellin  HI,  &&  Ifi. 
Elliua  de.  beg.  Ul.  99,  22. 
Fridericus  de,  prcb.  s.  Thome  II,  166,  4,  ß.  — 

lU,  98. 
Margwardns  de  HI.  36,  Ifi. 
Friesonhcim  Freisenheim  u.  Lahr  L  Baden 

Cftnradus  dictus  -Sinuer  de  II,  182.  2&. 
Friesenhoim  Fri»in—  Vriesenbeim  iL  Huttcrstadt 
L  d.  Hhcinpfals 
Conradus  de  II.  1^  21L 
Marcwardus  Merkelin  v.  II,  328.  lÜ  ff.  343.  12. 
Frische  vaszieher  civ.  II.  284.  äü 
Fritag 

apothecarins  t  III,  180.  32 
Johannes  t  HL  1^  2L 
Jobannes  III,  leSTSL 
Odilia  III,  leöTIL 

•  Snphitt  Ilirm  2L 

Fritscho  fr.  conv.  s.  Marci  IH,  309,  13. 
Fritzelin  s.  St.  Amarin. 

Frönsbnrg  Friundosberc  Frundesberg  Raine  w. 
Weissenbnrg 

Conradas  de.  arm.  III,  233.  Ul 

Ebelin  Eberliu  Eberbardas  de,  .-vrm.  II,  287,  aS^ 
288,  2&.  —  III,  233,  Ifi. 

Eberbardus  de,  armTl-  III,  233,  Ifi, 

Ludewicus  de  II,  12,  30. 

Simnndus  de,  arm.  II,  233.  1^ 

Symnndus  de,  mil  U.  12,  30.  —  t  III,  233,  lü. 
Fruhburg  Vroburc  nw  OTtcn  L  Clinton  äolutliurn 

Ludovicus  comcs  de  IV,  107.  g. 
Frosheim  abg.  Ort  wohl   bei  Barr,  schwerlich 

Fröschwcilcr  IV.  22,  22, 
Frowelcr  g.  Dasei. 
Vrowonberg  s.  Francnberg 
Framontarius  s.  Körner. 
Frundesberg  s.  Frönsburg. 


200 


Fruondeli  —  Gei«poisheiiu 


FrftndeU  IV,  1,  25. 

BwtdUiM  III,  180,  35. 
•TOIabargii  de  TrAseahti«  10,  ISQi  81 
JolMBm  m,  180,  S6. 
HiMtau  ne.  III.  180,  ». 
F&btmmtn  ■.  FMnehimai. 

Hu  ritter  II.  864,  1  a.  GW^olriMim. 

moolMB  III.  199,  & 

Fftllcr 

Uciui  icus  m.-ig.  can.  s.  Thome  U,  326,  31.  S2ä,  12. 
Johannes  der  f  HI,  ir>8,  2. 
*  Katberino  lU,  1G8,  2. 
F{irbacb  s,  Fenerbach. 

Fflrdenheim  Vierdenehem  Virdenheini  sw.  Trach- 
tonheim  IV,  83,  9. 
Jobanaes  mag.  bosp.  III,  $03.  m.  239,  29. 
Bembaat  da  III,  854,  25. 
nittolio  H«jarieiuprab.Md.iMV.in,  808,9. 374, 1& 
Fikntenbarg  Fnntenbtreli  «.  AHoilEiNliui,  Bgbs. 

Coblenz  II.  142,  20. 
Fürstcnberg  Fänten—   Virstenberg  VontMlbwo 
Vurstinbsrak  DoMOHcUfligwil 
Qrafan 

Conndaa  de,  cao.  eccl.  maj.  II,  Sil,  19. 

480,  28.  -  III,  370,  12. 
B«n      II,  846,  23.  28. 
Fmdricb  t.  t  III,  163.  14. 
HMorich  T.  II,  M)  17,  n.      M>  —  in« 

24,  6. 

Heinrich  v.  III.  162,  16. 
Johannes  II,  346,  16. 
•  UdelUll  V.  III,  16«,  19.  l«t,  14 

ang.  de  III,  248,  So. 

Bcrtoldag  de,  dorn.  III,       18.  86^  1.  1 10T*t7 
s.  Antonien  Pfleger. 
FQi'ktcneck  Unin«  b.  Oberkinh  i.  Bidn 

liurg  UI,  156,  30.  168,  15. 
Fuetzen  Fbiun  FluMB  bb  Bmadorf  i  Badaa  ■. 
Lapfw. 

VnkriMlüaMn  a  FhlgriMibaiiii. 
FtdbiAw  ■.  ll8Mb«im. 
FUliB 

HadMiicb  bM.  in,  111,  1. 
Syfridiis      988,  14. 

ruudcMiin  B.  Bnnath. 
F&terer  JohannM  fr.  pi»d.  lU,  882,  7. 
Fnrcbbaaien  FtUoUlsaw        Zalwni  IT,  91,  S. 
ForiM  Farn  FftrM 

Bbalinm  m,  lOB,  84.  123,  6.  124,  22. 

JoksaaM  pimtor  lU,  109,  84.  184, 88.  186^  10. 

*K«th«ja»III,  188»  18. 
Farpacb  s.  Forbtdk 
Furste  Vurata 

Anselm  d«r  IL  %  18. 

Eckehaidns  III,  97,  8. 

Nicbolaas  III,  97,  9. 

Wernharua  da  Arg.  DI,  97,  8. 

s.  Krumath. 
Fyncii  snn 

Johannes  f  III,  132,  16,  187,  11. 

Johannes  III,  107,  11. 


0.  Bug.  ciT.  n,  16,  ea  94,  9. 

Oaie  ob  identiaeb  mit  K««? 
Conradas  ractw  I.  P«m  HB.  IT,  89,  8L 

St  Gallen 
Bürger  II,  428,  40l  480,  40l  446,  S. 
Abtai  IV,  1.  31 

Abt  II,  430.  41.  —  IV.  81.  9.  9«,  88.  96, 
8.  213.  15. 
Konrad  IV,  211,  18. 
Rodoir  IV.  211,  16. 
prepositug  Albertos  IV,  95,  8. 
Qallia  III,  1,  4.  s.  Dentacbl.  Kanzloi. 
Qalmat  Qalmaton  i.  Cant.  Tamm 

älfkb  T.,  a,  8— ipaak 
QMBbabaim  OaiBHiibaim  n.8.  Btrassburg 

Sigebotto  de  III.  69,  6. 
Gamandia  ub  ^uurgemüud? 

Htinncua  de,  vici-pk'b  e.  Nicolsl  IQ,  188,  8. 
Ownerin  Katberine  II,  286,  16. 
0«niUas  nül.  IT,  88^  16. 
OtHnur  Mtßum  pro«,  fr.  miii.  UI,  976^  88. 
Östioiliau  t.  BoM  Cm.  KhhL 
Qandalfas  not.  imp.  IV,  98,  87. 
Geb«  Rndolf  IV,  197,  32. 
Gebeno  IV,  3,  11. 

Gebolsbeim  Oaboltibaim  nw  Brumath  III,'  153, 
21.  dingbof  m,  168,  22. 

NkolMt  d«,  «ap.  t.  Patri  III,  861,  86.  878, 48. 
a«bMni««iii  Q*bm-  QtUiwrtnB  <Mob(  k  Hik 
liBfaB  «.  BolNotvitil 

Bmmm  Dwrtwhoirdn. 
Geb^rlin  Johannas  der.  Alg.  IT,  191, 19. 
Gebare  s.  Scblettatadt. 
Gabweilar  Oabwiller  Gewilre 

Schalthois.s  Wilhalm,  ritler  II,  404,  27.  38. 

WalJeniirius  de  III,  6,  84. 

Deatschordenscomthnr  Niclawes  von  Biengen 
UI,  271,  1. 

Dominikaner  II,  283,  3.  —  III,  876,  32. 
Oeckis  dictas  III,  146,  23. 

Gtffada  Gfiffedo  G&fftdo  GABdeheim  ob  BohM» 
gCft  n.O.  Waaselubeim  oder  Kleingöft  6.  ÜMin» 
mQnstcr?  III,  50,  lö.  -  lY,  86,  14. 
dicU  de  III,  iU,  3. 
QntxadU  de  UI,  396.  8a 
a«g«BbMh  f.  QongtobMh. 
Gehe  Cftnradai,  pdliftK  10^  81, 8L  lOi^  19  a.  8lr. 
Strassen. 

Gr-ilpiihusen  s.  Gchihausen. 

Oeisingen  ü.  Donaaeschingen  i.  Baden  IV,  118.  90. 

Oeispolsheim  Geirbosc—  GeiJibolz—  Geia- 
botea—  Geispoltz —  Oeizbota—  Gesbolts — 
Geabotes—  Gejpolz—  Qeyspoltxheim  sw. 
Strassbnrg  II.  100,  21.  183,  8.  —  III,  161, 
11.  3f,3,  ii.  -  IV,  13,  38.  22,  3.  23.  1,  16, 
2'.',  33.  24,  3.  25,  3,  8.  123,  17.  131.  13. 
lueiisurna,  mensomarias  d.  Strassb.  Domcap. 
11  3Ö3.  11.  -  IV,  Ib,  80.  18.  19,40.  U,  13, 
29,  42.  27.  4.  28,  18.  86^  98.  49,  &  180^  19, 
83.  IM»  11.  140,  4. 


Digitized  by  Google 


Geispolslieim 


—  Geroldseck 


plcbanns  Johannes  II,  100.  12.  1^  26,  23. 
nns.  de  III,  2C3^  13. 

•  Agnes  III.  301  31 
Conr»da8  mil.  d«  IV.  119.  31. 
Conrad  v.,  ciy.  f  HI.  20^  24; 
Conrad  III,  80^  ^ 

Cnnrados  de,  mag.  der.  II,  880,  Ifi  b.  Rom  Cor. 
Proc. 

Cftnradn«  de.  fr.  pied.  III,  295,  22. 

Cftne  T.,  riUer  II,  \M,  H,  —  III,  162, 

Demodis  de,  loror  III.  332,  h 

Elia  de,  domicella  III,  ^  8^  OL  318,  22. 

♦  Gi»ele  III,  80,  24. 

Johannes  111,"^  2L 
Johannes  de,  cariicntarius  III,  801,  31. 
Johannes  de,  prcb.  eccl.  maj.  III.  200.  iL  ^48, 
441  258.  ajL  271«,  Ifl.  28iL  32-  2^30.  HI5: 

12,  isr 

KaTheruiti  de  III,  290^  2fi  Kirwarte. 
•Margareta  III.  78,  12. 
Mcchthildi»  III.  20,  2ö. 
Nicolaus  de  III,  2y8j  L 
Nicolans  de,  paiilTex  III,  391,  13. 
Nicolans  de,  fr.  III,  376,  2L 
NicbeluDgai  de  f  UI,  m  &^ 
RAdolfai  de,  cit.  III,  TgTlS. 

Onipping      Weraher  ritter  II,  201.  2.  864.  I, 
34. 

KMseler  de,  Erbo  II,  19,  84^  32  ■■  Keaacler. 
Kranz  Krauts  de  — 

•  Anna  III,  363,  flQ. 
Beriholdug  iSTT,  f  HI.  863,  30. 
Bectboldas  III,  363,  aa 

Schampenei  v.  — 

•  Agnea  III.  120,  38. 
Heinricne  aartor  III,  120,  37,  42. 
Jobannea  der.  III,  125743. 

a,  Beger ;  Fülle :  Qope ,  Senftelcben ;  Smidio. 
Geiascr  s.  Offcnbnrg. 

Gelnhausen  Geiliihn«en  Gailenhaaensea 

hoipitale  et  capelta  a.  spiritas  IV,  bh  1 1 

Bärger  II.  44>  Ii. 

Henricas  de  IV,  ÖL  Ifi. 

Uuiiroculaa  Bertoldag  de  IV,  51^  1£, 
Gelphradua  IV.  17^  19^  32. 
Qelphradna  IV,  18,  !^  28. 
Gelphratua  IV,  3^  liL 
OeminnspoQg  s.  Zweibrücken. 
Oeuobrct  s.  Gimbrett. 

Oengenbach  Ocgenbacfa  s.ö.  OlTenbarg  IV,  1^  11^ 
Borger  II,  17,  31-  —  IV,  I^  U.  186,  2fi  ff. 
Gescbwomen  II,  12.  2L  2^1727.  Sfi. 
Juden  IV,  184,  4. 
Piteger  i.  Ochsrnslein. 
Richter  IV,  IHJ,  30,  37,  184,  2. 
ScbultbeUs  II,  m;  2T.  38,  416,  fi.  -  IV,  183, 
2d. 

Bertbold  II,  17, 

Reimboldua  lYTlL  20,  gl. 
archipresbyter  III.  223.  3. 
Kilspel  IV,  IM.  32. 

KloaUr  ord  s.  Bonedicti  IV,  12j  19^  83. 

abbaa  ei  coMtenlna  IV,  M,  237^65,  20.  78, 

^aL81,lfi,lftiLi.lS5,lS, 
Abt  IT;  326, "Ö.  —  mriOö,  ÜfL  -  IV,  6L 

camerariu«  IV,  55,  24, 

b.  Uartini  eccleaia  1V712,  19^  32  ff.  Ttt,  22, 34. 


B.  lülgcria  Jobannes. 

Hägerich  de  — 

Johannes  t  HI.  W,  13. 
•  Petrissa  HI.  ÖO,  IS. 

Renhohlns  cap.  ep.  Arg  IV.  120,  &  s.  Ilailach. 

Waltcras  de  IV,  66.  L 
Genselerin 

dicta  III,  346,  3B. 

Ellina  III.~^  Ifi. 
Genaero  Johanne»  III.  92.  9, 
Gensffts  s.  Hangenbieten. 

St.  Georgen.  Benedirtiner-Kloster  nw.  Villingen  L 

Baden  IV,  6,  83. 
munachi  IV,  S,  12. 
Geraldoa  prep.  gen.  ord.  b.   Marie  Uagdalene 

IV,  IM,  äs. 
Gerbnrc  IV,  18,  21,  ßfi. 
Gerdnid  abbat,  a.  Cläre  a.  d.  R.  III,  297,  18, 
Oerdrnt  IV.  S2.  IE 
Oerdrat  IV,  20,  4. 

Oerdrnt  die  flache  III.  300,  23.  s.  Str.  Häaser. 

Oerbardas  piscator  III,  Ifi.       —  IV,  128,  g. 

Qerhardni  fr.  conr.  a.  Cläre  a.  d.  W.  III.  ^  12. 

Qerhaidns  can.  a  Stepbani  III,  19L  iL  379.  ISL 

Oerhart  mil.  IV,  39,  L 

Qerhart  der  hinkende  III,  264,  20. 

Oerbertlin  IV,  26,  18. 

Qernuuiia  s.  Deotschl.  Kanslei. 

Oermershuim  L  Pfalx,  Zoll  r.n  —  II,  266.  30. 

Gemer  Ebelinus  f  lU,  30L  22. 

Oenuheim  a.  Rbain  b.  Worms  IV,  196,  12. 

Qeroldaeck  am  VTasichen,  in  Vosago,  Qerpl- 
dea—  Geroldis—  Oeroldos-  (icrols—  OeioJ- 
tea—  Gerolts—  Gerolz—  Oeroteaecke,  Raine 
aw.  Zabem 

ung.  die  Goroldsecker  ü,  168,  6.  -  EU,  IM,  32. 
nertholduB  de,  cantor  ecctmaj.  IV,  89,~S3i 
Burkardas  de.  dorn.  II,  5,  !L  321.  Sß. 
(luboharduB  de,  nobilis  vir  III,  234,  12. 
Heinrirus  de,  can.  et  cantot  ecci.  maj,  IV,  71, 

2,13.  72^  12.  73,2,  70,17,  86,  2.  87,  32. 

11)2.  26  B.  Basel  n.  Speier  Domstift  o.  Str. 

Bisch. 

sein  clericos  Heinricas  IV,  75,  12. 
UeinricQS  de,  can.  accl.  maj.  III,  255.  10,  — 

IV  191  24. 
Uogo  rn,  274,  Sa.  -  III.  290,  36. 
Johannes  de,  seuior,  can.  eccl.  maj.  II,  820,  4L 

321,  2ß.  -  TV,  191.  22. 
Johannes  Bnrkards  Sohn  II,  321 ,  Sfi. 
Robin  V.,  s.  Sumiswald. 
StcphanuH  ckr.  lY,  72,  U. 
*  Susanna  III,  290,  35  Qeroldseck  ü.  Rh. 

Syrannd^deT  dorn.  II.  ?,  2L  -  IIT,  fi,  32. 
W.alramu8  de,  can.  eccl.  maj.  IV,  78,  Ü!L  iL  LL 

136.  14. 

Qeroldseck  über  Rhein,  trans  Reuum,  zft  Nor- 

tenowe,  Raine  6.  Lahr  L  Baden, 
nng.  die      domini  de  II,  16,  15,  286,  sk  29L 

II  ^  —  IV,  62,  la. 
familia  de  III,  SlSTL 
Elsa  in,  290,  36  RappoIUtein. 
Uaneman,  herr  v.  III,  133,  39, 
Uermannos  de,  senior,  can.  et  ccller.  eccl.  maj. 

II,  320,  32.  821,  2£.  34L  32.  381,  L  —  III, 

mrSL  166,  33,  —  IV,  189,  8,  22.  191,  2ä. 


Geroldseclc  —  Gnammo 


Hnaaniias  de,  jnnior,  can.  et  pincerna  ecci. 
m^.  II.  320,  38.  32L  at  381.  a.  460.  2a.  — 
m,  133.  il.  315,  L  —  IV.  19L  23. 

Johannes  de,  can.  eccl.  itM}.  II,  321.  18.  381,  12. 

—  ni,  290,  a^L  -  IV.  m  aL 

Sophie  V.  m,  m^U  Kirkel 
Snsanoa  m,  29a  35  Oerold«eck  a  W. 

•  Snsanna  in.  m,  21. 
Ddelhilt  t  III,  133.  21  Wangen. 

Walteras  dorn,  de,  nobilis  vir  IV,  gä,  1&  Vogt 
V.  Etlenheimmänster.  91,  ß.  93,  2lL  IüO,  25. 

101.  a.  i04,aaiü8.ififf.  120,  n.  105, 20. 

Waltcnis    Goalteras  de,  can.  et  prep.  eccl. 
maj.  IV,  02.  I2.  91,  5  ff.  23.  12.       Ii  §L 
ß.  ^  Sfi.  99j  a.  W),  2i  lüL  ö-  UH,  :ül \m. 
lÄ  ff.  114.  IS.  I^IL  12.  iiiL  L  lAb.  VL 
8.  Str.  Bisch,  n.  Rom.  Cor  Leg. 
seine  procnratoren  s.  Henricus,  Jaoobns. 
Waltheros  de,  dorn.  II.  143.  29.  32.  144.  LL 
182.  12.  186.  IL  —  TU,  133,  32.  IM  3.  - 
IV.  184,  22  8.  Koch  Waltheros  II  IM. 
Waltheros  de,  dorn  II,  257.  ö.  32.  302.  tiä.  321, 

1±  -  III,  I83j  ^  2Wr'i± 
Waltheros  de.  dorn,  dictu«  de  Tawingen  II,  260, 
24.  30.  38.  32L        —  III.  133.  SS.  270i  5 
(ders  ?)  8.  Sohn  Georios  II.  32L  iL 

Walther  v,  II,  289.  23.  291.  2L  301.  IL 
390,  2&  (welcher?). 
Von  welchem  der  beiden  Geschlechter? 

Brfino  Brdnicho  de,  can.  eccl.  maj.  II.  320, 
40=  321^  84L  381,  12. 
Qeroldus  can.  eccl.  maj.  IV,  3.  10. 
Qcrsheim  vielleicht  Gerstheim  s.o.  Erstem  IV, 

157.  iL 
Qcrter 

FritAcho  panifex  HI.  2m^  30.  865.  2!L 

•  Katherina  III,  3tw^  21L 

Oertweiler  Gertewilre  u  Barr  III,  314.  2fL  —  IV, 
120,  30. 
Pfarrer  v.  IV.  g.  32. 
Bertboldas  III.  207.  22. 
BnrcardQS  III,  207.  23.  12. 
Clara  III.  207,  21. 

Cftnradns  deTpanifcx  t  H'.        22.  286.  gß. 
C&nradas  de  HI,  20L  24^  12  s.  PfaiTe. 
Elsa  III.  2ÜL  3Ü. 

•  Elsa  III,  207.  22.  +  2Q7.  42. 
Katherina  1117207.  BQ. 
Rftdecerus  de,  mag.  s.  Rheinau. 
WaltEeras  de,  s.  Niedermüuster. 
Keller  y.  - 

nng.  die  III,  313,  2Ü. 
Wal»  her  der  1117314.  22. 
GernnguB  der.  Arg.  II,  54.  6.  IIL 
Gervalko  Gervalcus 
nng.  mag.  can.  s.  Petri  IV.  83,  5,        84.  t 

104,  la.  152,  9.  Uff 
nng.  mag.  rector  scolarum  s.  TLomc  IV,  02.  2iL 
ung.  pedelluB  curia  Arg.  III,  47.  5. 
ung.  de  Arg.  t  HI,  29!i,  41. 
•Cristina  III,  292.  IL 
IleintzelinuB  III,  IL 
Qervasien  herr  III.  :t3.  iß. 
Gesboltsheim  s.  Geispolshcim. 
Geuderthoim  Gendero—  06dcr(—  Gfldert—  Gou- 
deret—  (ioudertheim  ö  Drumath  III.  138,  2ß. 
174.  aL  —  IV,  8.  lÄ. 
*Adelheidis  de  III,  265,  42. 
Albertus  de,  presb.  s.  Zabcrn. 


Anna  de  III,  12.  13. 
Cbnradns  de,  cnparius  t  m,  878,  L 
Fridericus  de,  mag.  can.  s.  Thome  II,  286. 

2flff.  21-1.  la. 
Gotfridns  de  III,  12,  HL 
•Greda  III.  878,  L 
Hn^o  de  III.  12,  13, 
Ingranima»  mil.  de  t  III.  28.^.  5. 
Ingrammas  de,  servas  TTl,  12,  LL 
Johannes  de.  ci».  III,  255^  U_  20L  iL 
Johannes  v.,  herr,  sn  dem  MalbSme.  civ.  III, 
34,  L 

•  Cütgardis  III,  289.  fi  s.  Ingremin. 
Volmar  v.,  s.  Hagenau. 
Waller  t.  II.  456,  SL 
Walther  v.,  s.  Hagenau. 

Geweihe  im-  s.  Zürich. 
Gewilre  s.  Gebweiler. 
Gezeman  s.  Ehenheim. 
Giel  B.  Bern. 

Gieiten  Ton  dem,  Johannes  fr.  herem  III,  337. 

QifSnger  Clanwes,  civ.  II.  ^IL  1^ 
Gige  Nicolans  III,  293,  28. 
Oilkengos  Rftlinas  III,  112,  2& 
Gimbrett  Oenobret  Ginebrette  Gyne—  Jcnebretcn 
sw.  Bromath  IH.  120.  fl.  I8gi  2fi.  Igl?,  2.  — 
IV,  39,  2L  124.  2£"^ 
Gingsheim  Gundens—  Ghndens—  (iandeBhcim  s. 
Hochfcideu  III,  371,  30. 
ung  die  v.  HI,  22L  20. 
Johannes  de,  der.  Arg.  III,  78.  IS, 
K'inefrunlis  de  III.  78,  32. 
'  (tinKheiiu  üunnesheim  nw.  Darmstadt  a.  Rhein  ? 
Ootfridns  do,  cit.  IV,  117,  L 

•  Junta  de  IV.  117.  fi. 
tiippa  s  Bern. 

Gips  Johannes  III,  341.  liL 
Girbaden  Girbade  Raine  w.  Rosbeim. 

Dieterich  ».  II,  191,  2fi. 

Erwin  v.  IV.  1867  22. 

WaltheruB  de,  mil.  II,  100,  36.  US,  30.  -  t 
III,  231,  IL 
Girlin 

Heintzelin  III,  385,  2L 

•  Metze  III,  385,  2L 

Uirsberg  Girsperc  Oyisberg  b.  Weier  L  Thal  w. 
I  Colmar 

Oltto]  dorn,  de  II,  185. 

Wallher  t.,  ntter  II,  479,  L 
Girschenckel  Hans  III,  1^  ISL 
GiBclon  IV,  15.  22. 
Glaser 

•Anne  III,  225.  10.  IL 

Uurcart  civ.  II,  201.  lÜ. 

Volmar  der  III,  2^  IL 

Qlasorin 
Greda  III,  136,  2. 
1     Katherina  III,  107.  3g, 
j     s.  Süsse. 

Qlavinioccnsis  s.  Aviona. 

Glockcisberg  Clekyl-  Klechol-  Klekleg  -  Ciec- 
kel—  l'rckkilberc  bw  Slrasubnrg  H,  212.  35. 
_  IV,  23,  2i  22.  24.  lä.  130.  aL  131,  20. 

(iloBcner  s.  Closener. 

Gnammo  IV.  L 


Onipping  —  Greis 


963 


Onipping  5.  Gcigpoliheim. 

Oobelen  s.  Küln. 

Goczo  cap.  eco).  maj.  III,  294.  2. 

Oodefridus  cto.  s.  Petri  IV.  60^  1. 

QArlin  Htrtnngs  Tochtermano  IV,  113.  24  cons. 

GdtUlmann  s.  Obtclman. 

Qßtao  dec.  s.  Petri  II,  829,  12*  858,  2L  423,  21 
437.  Ii,  -  III,  251,  20,       271.  2L  282.  LL 
339j  la.  344,  38.'^  HL  35ii,  ^iL 
Qoldonfeils  Raine  b.  Prantrat  L  Cant.  Basel  Land 

II,  189,  lä. 
Oolder  GMder  OAIdero  Goldcre 
dictat  III,  17.  i2  B.  Str.  Tbore. 
Burckart  1117163.  13. 
Clawe«  III,  300718. 

•  HMe  III,  ^  la. 
Hya  lU,  138.  1£- 
Stftimarns  III.  138,  Iß. 

Qoltsmit  Nieolans  fr.  III,  376,  21. 
Gope  Hesso.  can.  s.  Petri  III,  124,  3ä> 
Gope  Cope  von  Geispolzheim 

Agnea  civ.  III,  178,  28  Pfcttisheim. 

Barckart  III,  IfOlL 

Heise  hcrr  f  HC  lISi  2tL 

Besse  hcrr  III,  178.  22. 
Oornor 

Albertus  HI,  123.  6. 

Ebclino«  t  lU,  128,  4L 

El&a  III,  129.  fi. 

Hcüewigis  HI,  128,  i2. 

Jobannes  UI,  12!!.  6, 

•  Katherina  1117128.  iL. 
Kalheriaa  III,  128.  iL 

Qorostein  s.  Qrosteio. 
Gorze  Gorzia  sw.  Mets 
Oodefridus  Wemcnjs  de.  der.  III,  363,  24  8. 
MeU. 

Gosprebt  GoRbcrKti  Gözbreht 
nog.  V  HI  31 

•  Anne  III,  Iii.  il  I.pntzelin. 
Gerlxndis  HIT^S,  2h  Hilcr. 
Jekelin  IH,  1 47723. 

Johannes  ci^.  III.  ^  21.  338,  34.  34L  1^ 

•  Katherina  III,  341^  12. 
Gotebietb  IV,  36.  a, 
Qotefridus  IV,  26.  iL 
GoUfridns  filius  0.  IV,  26,  a. 
Gotcnbarg  s.  Jndcnbnrg. 
Ootepreht  IV,  L  ^ 

Qotfridas  sacerdos  et  Golfridus  cognatus  suus  IV, 

öl.  IL 

Gotfriduä  preb.  eccl.  maj.  III.  ^  2L 

Gotfridas  lector  fr.  min.  III,  36.  13, 

GAtfridns  phisicas  can.  s.  Thome  III,  All.  U&ff. 

s.  Str.  Gew.  medici. 
Oottesheim  Gottensbeiu  ö.  Zabem 

Sifridns  de  IV,  122.  14. 
St.  Gotthard  s.  raons  Jovis. 
Gotsc  der  ältere  n.  jängerc  III.  74,  ä. 
OOeb 

UeinricDS  piseator  III,  393.  23. 

•  Katherina  III,  393,  33. 
Goadertbeini  8.  Oendertheim. 
QAfidchcim  OdfTcdo  s.  Qcffcdo. 

Ooxweiler  Goxwilre  s.ö.  Überebnhcim  lU,  221.  2Ö. 


Gosb«rtns  IV,  20,  22.  29.  12. 
Gösbreht  s.  GosprehL 
I  Gozelinos  flliua  Sifridi  IV,  37,  18^  ^ 
I  Goielinus  IV,  212.  4. 
I  Oozelinns  filistster  Vitule  IV,  100.  20. 
;  Gozo  vic.  s.  Anrclie  i  II,  149.  4. 
Goipcrtns  minister  fratram  IV.  100,  12.  211,  2L 
Gozportas  poii.  s.  Thome  IH,  60,  30. 
Gozzelin  Gosselin 
Qotzo  hern  —  swcster  snn  III,  417,  2  cons. 
418.  2  cons.  s.  Knmagel  n.  s  Thomane. 
Gozzo  fiÜQS  Nicolai  civ.  IV.  63,  15L  100.  2L  2IL 

28.  211,  Qh  mag.  civ. 
Grafenstaden  Graven—  Grofenstaden  sw.  Strasa- 

bnrg  III,  68,  Ifl.  322.  2ä.  324,.  L 
Grafsteten  s.  Kraatatt. 
Giado  Gradonsis  L  latrion 
.  Patriareben 

Dominicas  fr.  II,  326.  28. 
'  Egidius  fr.  II,  173713.  174.  14. 

Oraestein  s.  Grostein. 
Grs.ssondorf  w.  Hagenau 

♦Cristina  III,  U2^  lü  Wide. 
I      Rbcrhnrdiia  III.  H2.  2. 
Pctrns  de  f  III,  142,  iD. 
Grat  Angret,  Rnine  b  Qebweiler 
Jobannes  ritter  II,  404,  25,  32. 
Graasellnm  s.  Grosol. 
Grave  s.  Comes 
ung.  III,  136,  34. 
BcrtholdnsTIl.  852.  fi. 

*  Dcmodis  III,  362.  ß  Schönemann. 

*  Orode  lU,  136,  M  Ripelin. 
Grave  de  Achs 

HeiutzelinuB  III.  370,  5. 
Grave  de  Heiligenstein 

Jobannes  III,  249,  21L 
Grebel  III,  18^  1£. 
GrefcnUl  ob  Gräfenthal  i.  d.  Pfalz? 

AnshclmuB  s.  Scherweiler. 

Perogrinus  de  t  HI,  152.  30. 
GrefTern  Oretfcrc  sw.  Rastatt 

•Anna  HI.  182,  13. 

Anna  III,  133,  14. 

(lertrudis  ITI7132,  12. 

Hartmannas  III,  132,  14. 

Heinricus  dictus  de,  can  s.  Stephan i,  HI,  132. 
13.  191,  IL  2fl».  12. 

Kaiberlaa  heg.  III,  133^  Ii, 

8.  Gregorii  vallis  s.  Monster. 

Grcgorius  mag.  cap.  IV,  98,  2ä  s.  Rom  Card. 

Greifenstein  Grifen—  (iritTenstciu  Roinc  sw.  Zabcrn 

*  Anna  III,  218.  40. 
Anna  de.  s.  Eschau. 

Delyma  de  III,  276.  4Ü  Müllonheim. 

Eberhart  v  ,  ritter  II,  2Ü  L  -  III,  80,  Ifl,  156. 

32.  -  IV,  184,  ai. 
Eberlin  v.,  der  eitere,  edelkn-  II,  414,  12. 
Eberlinos  de,  arm.  III,  234.  12. 
Hesso  V.,  mil    II.  192,^  193.  Ii  -  t  Hl, 

218.  40. 

Jobannes  do.  fr.  prvd  III,  219.  L  2^  22. 
R[ncberns]  de,  can.  eccl.  maj.  IV,  48.  LL 

Groiffer  dictns  HI,  313.  la. 

Greis  s.  Gries. 


264 


Grensd  —  Jugenheim 


Gkdm  ob  Oranian  b.  Innbarg  i  RheinproTinz? 

F.  do  IV,  130t  2a. 
Orevin  dicta  III,  843^ 

Orewilre  ob  Gerawtiler  L  d.  Pfals  oder  b.  Sur- 
brQckcD  ? 

Johannes  de  II,  138.  2^ 
Qreshart  s.  St  Anutrin. 
Grieningen  a.  Qraningen. 
Griee  Greie  Qriez  s.ö.  Hagenan  III,  399,  HL 

Coiuailus  dirtos  de,  i.  Maurnmunster. 

Hngo  prcBbitpr  de,  can.  cecl.  msj.  IV,  31,  1. 
Qriesenbcrg  (falsch  Wriesenberg)  L  Thargan  iw. 
Cuii&tanz 

Heinrico«  do  III.  ^  32.  -  IV.  217.  IL  21. 
Griesheim  b.  Diogsheioi.  Criefesheim  apnd  Dhn- 
gensheini,  Crii>cLc&—  Kriogszlivim  tiw,  Straaa- 
bnrg  II.  ägö,  22.   -  HI,       4i        IL  ML 
ä.  —  IV,  13.  ÜiL  U,  [L  18,  31  L 
a.  40.  fi.  44,  lü,  122,  a3."T2.j.  £.  IHl,  lg. 
Griesheim  Criegesheim  jiixt;i  Kodcsheim,  Criecbes- 
heim  «w.  Mölsheim  HI,  23»,  12,  4iL  —  IV, 
l^x  121,  liL  VnH.  lÄ. 

♦  Anna  III,  272,  2ä- 

Cono  nauU  1117  8L  22.  272,  2ä- 
CftnrBflns  de,  sartor  III,  241.  33. 
Deli;i  beg.  III,  272,  1^ 
•Ellina  HI, 

*  Mehtildis  III.  81^  22. 
a.  PHäger. 

Griesheim  am  wahrscbeinlichaten  daa  a  ö.  Kehl 

•  Beatrix  III,  121, 

Johannes  de,  ci?  s.  Iv(.-kartaweior. 

•  Itha  III,  54^  22,  Za.  ö.  2. 
Katerina  IITTlL'!,  Z. 
Katherina  III.IÜB.  I. 
Mebthilde  III,  ^  L 
Nicolawea  ?.  1117121.  6. 

ßrifenatein  a.  Oreifenstein. 

Grirael  Grimolt  Grimmolt  Grymmel 

•  Anna  III,  167^  12. 

Erbe  nnder  den  kremern  gen.  --  III,  1^  la 
cona  412,  I  cona. 

Johannes  mil.  III,  157,  12. 213.  HL  431,  2  cona. 
423,  1  cona. 

Lnacha.  mon.  a.  Bliaabeth  m.       LL  SOjj  39, 

K&doUaa  de  Sande,  preab.  Arg.  III,  Ml,  2,  33. 
Grimelin  a.  Roabeim. 
Griswilr  Fritacbemann  III,  256,  12. 
Grötsingen  üA,  Darlach  L  Baden  II.  18.  38. 
Grofenstaden  s.  Qrafenataden. 
Groa  8.  Brumath. 

Groael  Oraaaellam  prioratua  aw.  Vaiaaon  L  franx. 

Dep.  Vaaclaa«  IV,  186,  ffl.  187.  Ii. 
Groaerb« 

Elsa  III.  m  U.  386,  &  Swarber. 

Erbo  miLTTT  191,  2Q  mag.  ci»  240,  31  —  III, 
14L  18j  23  mag.  civ.  IJä,  I  mag.  cit.  143, 
2&  mag.  civ.  149,  17  mag.  civ.  l&O,  18,  M 
mag.  ciy.  216,  ÜL  ^  9t)ß,  L  4^1  cona 
421,  1  cona.  423,  2  mag.  civ.  423,  2.  cona 

Erbe  III,  223.  IIL 

•Oreda  1177223,  ä  386.  1. 

Sophia  III,  g237lQ.  386,  &  Lüaclin. 

a.  Erbe. 

Grosberre 
Agnes  t  in.  101.  26. 

*  Anna  III,  101^  IQ. 


Gotzo  «iictna  Oroslbeim  III.  101^  11. 
Heinrirns  civ.  III,  101,  IQ. 
Katliprina  III,  lOlj  "ET 
«.  (irostein. 

GroBse 

Conradna  carpentarina  in.  170,  22. 

•Oriatina  III,  170.  23. 
Groaaweier  Croawilre  nw.  Achem  L  Baden 

Reinboldna  arm.  de,  civ.  in,  179.  88. 
Grostein  Qraestein  Goroatein  Groatcn  Groatbeim 
Grozatein 

ung.  III,  181,  41.  22§j  3-  ^74,  4a 

Agnea  1117266.  8.  "255.  251-  m  2  .Uegede. 

•  Anna  III,  füS.  fi.  285,  21.  »48,  4Q, 

Anna  HI,  ^  L  285,  29.  .'MS.  L  376,  2S  Krebser. 

Claua  Clawea  t.,  imTn,  4737  äl  scab.  476,  ».  ~ 
III,  266,  a.  286,  29.  315.  4^  «««b.  M8. 
839, 1&  mag,  civ  340.  2<),  äl  mag.  civ.  349. 
57S»8,  üä  scab.  3727kL  4iS1.  2  COM.  4;-to,  2 
cona.  431,  1  mag.  civ.  432,  1  cona. 

CAno  can.  et  port.  a  Peth  III,  265,  fi.  ^ÜQ. 
339.  Ii.  349.  fi.  395,  la,  -  IV7190.  3£L 

GÄtäe  Qolae  v  .  mil  II.  IM.  12.  -  lü,  7(X  43 
mag.  civ.  lOL,  LL  lOL  32  mag.  civ.  M  ß 
mag  civ.  117,  gö.  123,  21,  12£  2  mag~Eosp 
124.  22.  I25j  23  scab.  12«,  11  acab.  127,  & 
m.-»p.  husp.  129,  41  scab.  135,  11  mag.  hosp. 
141.  19,  IQ.  145,  38  ms«,  hosp  17a,  8.  24(2, 
12  acäb.  t  2ßöj  ß.  285^  2i  ;148,  HL  37C,~2£ 
419,  2  mag.  civ.  421,  1  mag.  civ.  422,  1  cooa. 
424,  2  cona. 

G6lzc  GoUe  v.,  mil.  IF.  339,  23  mag.  civ.  340. 
6j  13  mag  civ.  841,  1  mag  civ.  X>n,  lü  mag. 
CIV.  362.  8,  ai  münzrneistcr.  3t)3,  1  münxm. 
893.  L  397,  2.  408,  2fi.  44»,  iJ2r"44n,  Ih. 
manzm.  —  III,  199,  Ifi  mag.  civ  2«5,  2.  281, 
22  mag.  civ.  28ii,  22.  315,  11  »c.->b.  328,^ 
3^  &.  395,  426,  2  cona.  427,  i.  mag.  civ. 
428,  2  mag  civ. 

Heinrich  v.,  gen  Romer,  mil.  III,  265,  8.  286, 
•SL  34y,  ß.  433,  2  ct)na. 

Kalherina  III,  2^  2Ö. 

Petrna  do,  priofTT  pred.  in,  298,  U.  811^  a&. 

817,  ÜL  321,  3«.  343,       345718,  44- 3^ 
Thomas  Je,  s.  Dorlishcim 
WeUelo  can.  s.  PeUi  III,  |8&,  3U.  3^  fi. 
a.  Oroaherre;  Uarailina. 
Grflncwalt  ».  Lenizelin. 

Orunirigon  Grisningen  Groningen  Oratanger  L 

Würtetub  OA.  Ririllingcn 
Mnrirn&nnaacomea  de  I V ,  82,  24.  TO,       ^  2. 
118,  32. 

Orancnbcrg  ein  bei  Salz  begOtertaa  Goacfalecht 

Anabelm  v..  ritter  ni,  48,  12. 
Qr&nbach  Grftnbach  L  d.  Pfalz  oder  Orombach  L 
Baden? 
Johannes  de,  a.  Dorliaheim. 
Gualeagia  ob  Valengin  i  Cant  Neaenbnrg? 

Petrna  de  II.  98,  Ufi  a.  Rom  Cnr.  Leg 
Gneleaem 
Henrit  Quoneppin  de  III,  864.  86. 
Johan  de  III,  364,  m. 
Gngplin^en  wohl  Güglingen  w.  Brackenhnim  i 
WüricmbiTg  oder  Upgelingen  b.  LidiUuau  i. 
Raden 

Spette  V.,  edelkn.  II,  876,  11,  Sä. 
Gngenheim  Ghgriilu-im  a,  Eochfelden  IV,  14,  L 
acnlUtna  Conmlas  III,  103,  24. 
«og.  de  III,  76,  aL  179,  13. 


GQSpenheim  —  Hagenau 


965 


*Agne«  m,  99,  i?. 

SifridoB  de,  lanifex  iU.  99,  ß,  37. 

Bidernuinn  de  —  HI,  S44,  A, 
Oigelinger  cW-  II,  224,  3. 
Q6ldin  orte,  m  dem 

«Qwliiidis  m.  Ml.  89. 

PMnw  i»  Atp  m,  ». 
Ofliil«ntfaBl1i.Fraibo«g,  Ci8terz.KIost«tIT,21l|S0i 

Aebtissio  n.  Ccnmnt  IV,  101,  36. 
Otiteler  OArtclcrin  Gnrtcler 

Mg.  III,  205,  'Ab.  H8ö,  3  ■.  Str.  HSnaer. 

Conradna  III,  .^^30,  13. 

CftDradns  cii.  Iii,  2(i4,  10.  298,  2.  3^0,  13  373, 

14,  26.  887,  80. 
♦Elia  in,  373.  14.  387,  .31.  '^B  Mosang. 
Fridericns  fttp.  f.  Elisabfth  III,  3ö<5,  9. 
FritRcho  pri'tb.  proc.  B.  Stepbani  III,  3S5,  42. 

333.  20,  43.  3S7,  7. 
Heinriciu  uv.  II,  28ü,  11.  —  m,  348,  13. 

276,  9. 

Johanne*  civ.  T1I,  111,  31. 
Johanne»  ni,  330,  13. 
KAnebwgis  inslitrix  III,  2«8.  8. 
Nicolaus  III,  123,  30. 
Nicolaas  preb.  s.  Stppliam  HI,  SvU,  22. 
Olktelman  Sigebotto.  prob.  eod.  nij.  Ol.  19^  M 

187,  10,  42.  m  1. 
Güttingen  b.  Conttans  i.  Badttt 

RadoU  1.  IV.  153,  37, 
Oaldia  Anrens 
der  m.  983,  27. 
Heiariem  III,  233,  41. 
Hu«  in.  9SS,  40. 
Petatat  fnwr  IV,  tS. 
Chindelfingea  QaadiW  Onndü—  OudolTiogen 
Raine  b.  g1«ie!iiiftiiilg«Bi  Dorfe  nw.  Ehingen 
a.  n. 

Cftnrailni  de,  archidiac.  Arg.  IV,  6.  2. 

Egelinns  de,  preb.  eccl.  maj.  III,  346,  M. 

Heinricns  de,  arcbidiac  Arg.  II,  220,  .10.  233, 
32.  244,  26.  -  HI,  66,  39.  156,  83.  166.  17, 
192.  10.  216, 38.  220,  28.  t  369,  28.  —  t  IV, 

188,  18.  s.  Str.  KaptllMI. 
•  Ita  III,  192,  16. 
Swicgenis  de  III,  192.  15. 

Oandeaheim  >.  Oingsbeitu. 

Oandoleheim  Oandolte—  Ohndoltlbtlai  •.  BolMb 

Egenolf  T.,  ritter  II,  435,  15. 

Sifrit  V ,  8.  Colmar. 
OiiBMih«m  a.  Ginthaia. 
Chmtbar  Str.  ünttraehiiläMiM  HI,  146^  1». 

Gonfhorns  borgravins  Arg.  TV,  18,  6. 

Oantbenis  preb.  is.  Tbome  Iii.  35,  18. 

Onntbems  mag.  hoap.  01*  SOI,  41. 

Gnntram  s.  Speier. 

Oft  —  g.  Ga  —  Oft 

G&ldihin  dietaa  11^  70,  8. 

O&te  ciT.  n.  ibr  Solni  Baitant  IV,  212,  7,  0. 

GPitenian 

dictuB  der  III,  276,  6. 

Wemher  der,  a.  BktMadt 
GAtgerbart 

dictna  III,  345,  13. 

Gerhardna  ID.  170.  15. 
GAtrameaheim  ob  OnndinMni  i.  BMbIiohm? 

Aadm  t.  II,  480,  &. 

Wo»  ^  n;  480^  Sw 


j  Gfttwwmlier  f  M,  198,  13. 

OiiRo  s.  Poer. 
I  üjer  Oir  Jotuumet,  der  junge,  ritter  II,  432,  14, 
'       39  a.  mianbarg. 

QjUger  JdhMiBH^pieab.  prac.  a.  Petri  III,  175, 17. 


H. 


H.  mag.  cif,  IV,  78,  6. 
H.  mag.  IV.  a09,  4,  11  ff. 
H.  mag.  oaa.  «ml.  maj.  FT,  M,  81. 
HabeMtael 

dietaa  t  m,  183.  34. 

R&lin  in,  49,  20.  61,  19. 
Habeschif 

•  .\nna  III,  217,  fi  Br&niRg. 
Johaiiuea  III.  217,  10. 
Katberina  III,  217,  10. 
Wernhems  f  HL  217,  7. 

Habsbnrg  Habes  -  Habspork  —  porc 
Rnine  n.ö.  Aarau 
Grafen  t. 

Alberttw  can   cccl.  miy.  IV.  56,  6,  33.  76, 

32    77.  5  a  Basel.  Mar  et  Mtmw 

fjas  IV,  76,  38. 
llarttnaun  II.  56,  86  a.  Kiborg. 
Rudolf  Landgraf  i.  Uaaaa  UI,  6,  9&  — 

IV.  56.  33.  150,  11,  St,  161.  8  ■. 

Dcatachl.  Kön. 
E  (Österreich  Herzöge FrieMdlll. LaamU. 
C.  Rodarin«  da  III,  6,  Sh 
Hackenote 

•  .Vgne.-;  III.  390,  18. 
Juhaus  ;  IU,  890,  16  ff. 
Sophie  m,  380,  18  Apotbaeariaa. 

Ha^er  a.  Landaberg. 
Iladstaft  s.  TTatfgtatl. 

Hagela  vielklcbt  Barghagcl  nw.  Laaingen  i.  Baiern 

Marqaardtia  de,  can.  cccl.  ra%j.  II,  321,  41. 
Hagenach  i  d.  Qemarkang  i.  BappoltaweUer  II. 

148,  26.  -  IV.  185,  n. 
Hagen  an  Agnovia  Hagenangia  Hagenowe  Ha- 
genonria  Hagenoya  Hagnawia  Hagnoe  Ha- 
gonoia  Hagnenowe  TT,  15,  16.  SO.  9.  21,  5, 
9.  31,  3.  88,  4ü.  44,  17.  32.  144,  II.  145,  8. 
171.  18.  175,  193,  C,  fr.  207.  25.  229,  28. 
292.  31.  ,301.  5.  41.3,  15,  40.  -■  UI.  154.  88. 
194,  28.  2m.  10.  224,  13.  291,  41.  8R3,  45. 
389,  9.—  IV,  Ifif,,  17,  168,  34.  IG9,  20.  170. 
11,  34.  171. 16,  35.  173,  10.  177,  87.  —  forat 
bei  —  III,  383,  34. 
Advoeatns  Vogt 

Fr[idericuB]  II,  207,  13. 
Rudegems  IV.  32,  36,  42. 
Barger  Einwohner  nnitersiUs  II.  17,  22,  86. 
44,  U  266.     ff.  271.  C.  287,  4.  289,  9.  19. 
2y0,  2:1  291,  12.  17.  292,  2f).  300,  19.  301,  6. 
307,  29.  322,  31  ff.  344,  16,  347,  38.  .348,86. 
—  IV,  52.  9. 
Albertus  \i.  WiMfelinns  fratrts  1^  807,  18. 
BogcDcr  dtr  II.  214.  28. 
Dotshelcr  Tozeler  de  — 
Henricus  mil.  III,  G,  4. 
Hainrieb  II,  IM,  81  ff,  —  UI,  ^  A. 
~    —      6,  4. 

SA 


966 


R«g«iifttt  —  Haredesheim 


Dratman  berr  II,  214,  28. 

Oeadertheim   Volmar  n.  WaUImt  IL 

218,  II.  814,  2,  19.  218,  1. 
Jacobas  cannearias  de  f  HI,  367,  7. 
Jdselin,  ein  inde  Ol,  SSO,  4L 
B.  II,  207,  1»  ff. 
■.  RoaebOm. 
8.  Zarte. 

Meister  u.  Rath  n,  818^  1«,  SS.  SI4,  4,  13.  81, 
33  266.  3  ff.  271.  SW.A  M,  8».  808,8«. 
847,  36.  413,  11. 


 t  ni,  46.  21,  -  t  rV.  IRf5,  16 

(dan?).  Johannes  s.  Sohn  aeolitos  IV, 
188.  16. 

lealUMl»  IlL  297,  S4.  306,  24. 
Mitett 

Bfttsendorf  Rudolf  v.  IV.  150,  86. 
LmmUWk  Waltber  t.  III,  297,  34. 
OUl«in  Trantman  III,  »83,  24. 
Wolfhelinas  IV,  51,  33.  52,  20. 

«.  Cläre  abb&tisaa  et  ooBteata*  HI,  183,  22. 
Dominikaner  U,  109,  8ö.  883,  4.  ^  IIL  16»,  6. 
867.  81.  821.  40.  -  W,  175,  It. 
dcariiu  IV.  175,  86. 
TbomM  II.  108^  88. 
PtmnaiakaiMr  III,  88,  88l 

Oaardna  «.  Gontwt  II.  91,  98. 
Proeontor  Balariau  III,  88,  aK. 
irospital  n,  287.  18. 

Probet  II,  97,  37.  386,  84. 
Füurai  St.  Qcorg  IL  87,  40. 
Ffbmr  IV,  8,  38. 
mpMitQ*  IV,  18,  I. 
rriMter 

s.  LAeelin. 
Nicolaat  II,  97.  88. 
Ticarias  Hago  II,  108.  87,  SS. 
ug.  de  m,  347.  19. 
*tmM  m,  41.  86. 

A^otfe  ^non.  •.  Maral  IV,  m,  30. 
Cftimt  T.  m,  41,  2b. 
FMteku  d*  IV,  211,  28. 

•  Otidnidii  ni,  III,  42. 
0»im  im  m,  997,  5.  23.%  32. 
O«tso  de,  can.  s.  Thont  IL  810.  18 ff.  —  III. 

167,  86.  t  237,  42. 

Iii  de  IlL  997,  6. 

'  dl,  tarn.  fabr.  eccL  maj.  III,  275.  1. 

 '■  d«,  pnab.  et  proc.  fabr.  ecci.  maj.  III, 

90,87.  149,83.  160,  44.  165,  39.  166,  18.  170, 
18,  ta.  176.  ».  164,  II.  IHH,  13.  192,  4. 197, 
».  tl4,  40.  898.  41.  995,  39.  2-26.  3.  228.  :^3 
99%  7.  SS7,  88.  244,  3.  245,  10. 
JMmmm  d«,  preb.  s.  Nicolai  lU,  .')S8,  2.'^. 

♦  X»therina  HI,  275,  L 
Hfltn  III,  227,  6. 

riiirns  de.  fr.  pred.  lU,  1$.  8. 
Voltzo  V.  III.  III,  4». 
Messorerin  III,  177,  1. 
Met/er  de  — 

•  Burga  TU.  108,  6.. 
Cfinradas  f  UI.  108,  6. 
Hageobnafc  t.  Ofiäm. 
Hagene 

QDg  Knecht  d.  Str.  SebviOWHi  II,  141, 1&  91. 
Berhtoldaa  lU,  370,  8. 

MOMk  B«|aBfMlM  Hagnecke,  Haine  b.  Wcttola- 
heini  cw.  Golwur 


domina  de  III.  .^52,  9. 
Elizabeth  III.  396,  25  Zorn. 
Else  V.  III.  35:^,  ß  Vogt ». 
liage:>oawe  s,  Uauan. 
Hahpero  s.  Hochberg. 

Haieraida  Haferada  Baianida  Bteanid»  Bviertidm 

nag.  m,  67,  3. 

der  jnnee  in  dem  flmtitMfa  dv.  II.  ISB,  A. 

Agncft  III,  291,  9. 
Elsa  III.  901.  10. 
Oreda  m,  801,  10. 

Heins*  eir  HI,  109,  8.  188,  91  f  891.  ». 

Ott«  OT.  ni,  »4,  L 

Haigeriocb  Hayerloich  w.  HadniMn 

Qraf  Albertus  II,  147.  16. 
Haiintzbain  ■.  Reimslieim 

Haiterbach  Heiler—  Ue}lerba«b  sir   Nagold  t. 
Würlemberg 
Berhtoldus  de.  fr.  pred.  III,  343,  25 
Johannes      II,  31.3,  7. 
Halbenhnse  Halphns,  Ileinricns  zAm  OL  194,  16, 
3«j8,  23  a.  Str.  Häuser. 

fialdanbacc  abcag.  Bug  b.  fliadarhaufearani  Ff, 

M,  9. 

Hallarman  dictus  UT.  392,  B7. 
Halsberger  Diomar  civ.  II,  184.  85. 
IL-vltcnntjcn  Demftdis  III,  330.  9. 
Ualtingeii  b.  Lörrach  i  Baden 
Pfarrer  .Tohannea  IV,  9,  91. 
Hanau  Hagpnonwe  oder  Hagenau? 
Fridericus  de,  caa.  et  prep.  eccl.  mtd.  IV,  |8, 

&  ea,  31.  8<\  16,  83  «,  Snrbu«. 
Handn&nfclMiin  EMrtaelmtMMm  Bantaektehaim 

ftrtaehsaabeim  w.  Straarinuv  IQ,  «8,  SB. 

88,  8t.  —  IV,  18.  84. 

Ilanener  Nicolaua  III,  2^5,  10. 
Hanewel  diotna  Ui.  367,  16. 
Hanfaat  «it.  II,  188^  8  clv. 

Haogenbieten  BSteii'—  BAtm—  Bnotaaliaini  4. 

Mölsheim  a.  Bieten  keim 
dieta  da  lU,  317,  21.  850.  14  Baimboldalln. 
die  T.  n,  867.  1.  37^  II.  899. 13, 16. 393,  16  ff. 

394.  3.  896,  80,  84. 
Chne  r..  hart  B.  190,  1». 
•  Heila  III,  91B,  21. 

Hag  H^elin  T.  U,  289,  34.  293,  3,  5,  301,  24, 
26. 

Hoji^daa  Sdraltbaiaaa«  &tai  v..  rittar  lU,  178, 

Hoga  8«kne  II,  372,  14. 
Ottt»  dictua  de,  ci».  HI,  215,  21. 
KoinboldoB  de,  mil.  Arg.  III,  317,  sa 
Qanaffta  d«'— 

Erbo  arm.  III.  881,  87.  886,  7. 

Eon  Dil.  m,  861,  87.  866,  7. 

*  Neaa  lU.  351,  86.  866,  8  Bftan. 
Hanoemann 
»Gerina  III,  331,  3«. 

Johannes  camifex  III,  331,  88,  46b  848,  84 

Johannes  III,  331,  45. 
Hansclor  Johannes  civ.  III,  874^  17  a,  Sckftliadc, 
Hanaar  eiv.  II,  886,  7,  23. 
Harbarlas  ean.  eeoL  maj.  IV,  9,  Ift 
Harbop.isf  s.  Str.  Kirche  .^rboKa.st 
Uaredesbvim  Ilaresdeahein  ob  Kerbaheim  ü.  Ben- 
Md  «dar  Hardaahaim?  IV,  94,  4»  88. 


Digitized  by  Google 


Harrer  --  Heger 


967 


Uairsr  Ueinricai  III,  213,  3. 

BArthaasen  H«rthas«n  sw.  H«f<M»  I?,  125,  16. 

Barthum  Heiarioiu  III,  39,  4. 

HarÜieboi  h.  min.  III.  3«,  14. 

HartmannaB  civ.  III.  21,  I. 

Adelbtud  seim  Tochter  b.  B«ie. 
Uartuuuinas  cap.  ep.  Arf.  IV,  1«  18» 
Uartparc  IV,  88,  8. 

H»rtuuc  g«aer  RatBboUU  TitaU  IT,  27,  8.M.  SM, 

33  I.  Kalb. 
Rartnngoa  III,  20,  $3. 

Hartungus  der.  IV,  G!',  15 
llattuugus  fr.  couv.  pr<»i.  III,  943,  2(i. 
UaitAngas  fr.  conv.  s.  Marci  III.  3,  1. 
Hm«  dw  altwelku  UI,  2»%  10. 
BMabiwt 


BttelalM  Uanlftwa  alpig.  Ort  mdil  btini  Weil«r 
Hatseltbal,  Dorf  IratUrliBaaNi,  Canton  BiUcb 

zu  sucbcti  II,  'm.  2>.   -m.  '21.  ?7.  mi,  10. 
ila&lach  iiasc'lik   Ha^elahu  U^bsoIo  Haselaceoiia 
llaf-'l.-uiunsis.  Nicdcrhaslach  w.  MoltlMiiii 

Klostcrkirchi-  lY,  II,  10 

Capi«»-'!  II.  äJä.        Jdb,  29.  324,  S7.  —  ID, 
22^,  4.  -  IV,  52,  \>2.  IM\,  3«. 
«anonici 

Conrados  iV,  Ol,  19. 

Sttinbrunii  Albert  V.  IV.  1  IS,  24. 

Waii^'cii  Hesheman  «.  IV,  185,  20. 
cantor  II,  (54,  IL', 
celleratius  kellcr 

meister  Fmicndi  Ilt,  .UI,  8.  41. 

mag.  Lndewicuü  II,  iS5,  30. 

Marqnardns  IV,  10,  6. 
cnstoa  II.  284,  1. 

decanns  II.  203,  ia.  324,  31.  —  IT,  68^  tt. 

portenahas  äifridoa  IV,  10,  7. 

prepoiitas  IT,  10.  >.  114,  fiw  ISS^  16.  136^ 

3li. 

mag.  de  Craßo  II.  207,  6.  936,  MX 
scolasticus  II,  ^.34,  1. 

Ami  lia  Lndewicas  de  II,  325,  32. 
UBuricua  IV,  104.  9.  109,  37. 
Kage  Rudolf  II,  i;ts,  .j,  31. 
Reinboldn»  d«,  ean.  s.  Fütii  III,  92,  17. 
il:isla<:h  (iberliaslucli  w.  UoUheim 

Pfairer  der  Kapelle  IV,  10,  3. 
flMlach  Hosela  Uaaclahc  i.  Kinzigtba!  i.  Baduii 
ecclesie  rector  Ucimboldns  IV,  Hl,  20,  32.  120, 
8  s.  Ocngenback  ti.  Str.  Biacb.  Capl. 
Hup«!  Olricw  U,  406,  27  s.  DantodiL  Tktdom  1 
Hat  NabMfltMt  d.  III  I».  OtafMWtadMR  lU.  68, 10.  I 
Hatten  Hattan«  Hfttüna*  «.  8eb  IT,  61,  lA  116, 
11,  28. 

Battign)-  Hatoigayt  a.  8mt1iu|  i.  Lotbriacan  II,  i 

19.  41.  i 
Htttisbeim  Hetenea— Iletini— Hettenslieiii  abgeg.  1 
Ort  b  Ofispobhfini  IV,  24,  2.  3ä,  22.  40,26.  ' 
lag,  24.  iL'i,  2?.  I  19. 

BatItUtt  nad«ctat  Uadstatt  üaJMai  n.  RnfMb  i 
IV.  24  8. 

Agüu  de  IV,  133,  40  Beger. 

Coondai  de  IV,  6,  1 1  ff. 

Conxadai  filios  Conradi  IV,  6.  10  ff. 

Conrad  der  Barst  v.  Ii,  143,  3d. 

Conradtis  Wernherns  de  II,  86,  18.  66,  98i.  — 

m,  21.  38  Landvogt  i.  BliuB. 
CoBiad  WemliM  t.,  a.  DantackoidMi. 


in,  11, 


(  finrnt  Wernher       cir.  II,  168,  21,  28.  «, 

Schlett.stadl. 
Eppo  fiiiia«  Conradi  IV.  6.  19 ff. 
ILine.tinnn  v.,  ritter  II.  4I7,  14.  418,  14. 
Katbarina  de  HI,  306,  8  Marnbard. 
Wernbena  filina  Conradi  IV,  6,  l'JfT. 
Vtroher  der  G&teman  r ,  ritter  II,  2U8,  13^ 
Dfotber  der  metzigor  t.  III,  337,  31. 

Jordan  Diathart  Sohn  Ol,  387,  61. 

•  Jnntft  ni,  629,  82. 

Bampstaln  Howonttein  Bei«  §Jb.  BMd  IL  188; 
16.  806,  2.  418,  84. 

Hambergen  Hnhprgen  FTiigfs—  JTngii —  Hna — 
ilikcbergen  w.  iSttassbars.  welches?  II,  841, 

8.  —  III,  95,  19.  -  IV,  38,  16^  8f. 
Pfarrer  Gerlsch  III.  406,  80. 

villicuB  ur.clulfaa  ciT.  III,  2a8,S8b  MiMnill 

ElUua  8.  Spiller. 
Conradns  mil.  de  II,  6,  11. 
Götze  *.  III,  272,  8«. 
Mittelbanabt  rgen  aediam  HogealMffMI  IT,  88, 

23.  .HO  1.  ."So.  128.  16.  126,  14. 
NiederbansDMgUl  HnmbwgM  iniMteff  IT,  117, 
17. 

Oberh.iusbergaa  HagMlbMgMI 
12.  41)6,  7. 
Ellina  inelaM  10,  822,  3. 

Haute  8«Ule  Hohenfent  AlU  sihr»  h.  BlnoMt  i. 
Itans.  b«p.  Uenrika 
DOBMt  «xd.  Gittere,  m,  266,  .'4, 
ftbbw  ü,  6,  17. 

Tbaoloon«  H,  6b  97. 
eottvanln  II,  6,  17. 
Havenei-  Berbtoldaa  HI,  9*18,  94  SIT,  88. 
Hawart  Hauw.irt 
uiig.  III,       43.  t  187,  9  8.  Str.  Thore. 

*  Agnes  III   liil,  11.  186,  31.  177,  5.  f  977,  8 
Hoyel- 

Gertrudis  III,  164,  11.  16ö.  31  Jnnge.  277,  « 

Landsbol):.  s.  Junge;  Landsberg. 
Jobans  der  Älter«,   civ.  III,  7,s,  32.  91,  8. 

t  164,  31. 

Johannes  mil.  UI.  119,  17.  164,  10,  23.  t  i*>ä, 

43.  177,  5.  277,  7,  W. 
Johannes  ean.  s.  Stcpbatü  III,  225,  4,  286, 

9.  289,  32. 

*  K6ncgonl  III,  11»,  17.  f  lt>4,  »I. 

llayerloicb  s.  Haigerlocb. 
Boso  pmb.  IT,  1,  16. 
Hebemao  a.  Bvn. 

Heberbaidns  chciriop.  Arg.  IT,  9,  11. 
Hebesbarc  s  Habsbarg. 
Mecil  IT,  18,  91. 
Hecker 

Ueinricus  civ.  III,  2m,  30.  2%  28,  888,  87. 

*  Metze  III,  276.  29. 
Hedewigis  IV,  30,  SS. 

Hedewipis  mon  s.  Blisabeth  III.  16,  16. 
Hegener  Ilcitwigus  III,  ISS,  28. 
Hegcnin  Ocrtrndis  f  UI,  9Ü,  4 
Uageimeh»  a.  Iloeningon. 
Heger 

*  Angne«  III,  219,  30. 

*  Oerdrndis  lU,  218,  89. 
Heintzo  III,  21»,  29. 
Johannes  111^  819,  99: 
a.  Offsaboif . 


Digitized  by  Google 


Heide  —  Hennekiu 


Heide 

wig.  du  ir         2i.  291,  »,  M.  SOO,  S9  1. 

WuBelnhtim  Vogt 
Htiden 
dicins  m,  388,  37. 

Johannes  proc.  i.  C1«M  «.  d.  B.  m,  381,  St. 
Heidena  Heyden« 
Conradas  panifax  lU,  161!^  1».  167,  31. 
Patent  i.  Sohdneck. 
Heideurfoh  dielns  III,  285.  10. 
neidioricas  can.  eccl.  mij.  Vt^  9^  9, 
Heiersida  s.  Baiergida. 
Heilbronn  Ueilbranne  *,  Raekar  II,  8. 
Hailicga  aoior  mooMt.  pMitotttum  lU,  11«,  43. 
i. 


i 


or.  1B4,  iu  guo.  tabr.  IBW,  19  gab,  labe. 
190,  48.  SU,  1.  SfiOt  aa  n  Wum  aa 


lem  — . 
•  Nesa  III,  893,  43. 
Nicolai  civ.  t  UI.  898,  49. 
Hiilebrack  KImI»  b.  BdttkolMtt  i.  d.  PfUs  I?, 

148«  48. 
HeiK  B.  HOL 
Hcilwicha  IV,  25,  30,  31. 
Uiulwicas  fr.  prod.  III,  116,  17. 
Heimbjirge  s.  Ulm. 
Haimo  prep.  eccl.  nuy.  IV,  84,  30. 
Htimabeim   Haimtzbain   i.   Wtitambcrs.  OA. 

Laonberg  IV,  212,  9. 
HdOMUtn  IV,  28,  2,  34. 
Heinrich  IV,  2fi,  18 
Heiniidi  nüL  IV,  38.  20. 
Hainria»  tt  outtar  Otcdiad  IT,  89,  2ft 

Hrinriem  dipwter  a.  ■.  Soba  IT,  S»,  1»,  80. 
89. 

Heinricas  vic^ilorainns  Arg.  JV,  10,  6. 
Beinricoi  Tic  s.  Aurelic  III,  171,  84. 
Htiariraa  tc.  conv.  a.  Ckm  ».  d.  B.  HI,  18»,  41. 
ib. 


•A^  lU,  221,  24.  S7S,  4  BalmL 

•AgoMlII,  292,  8  Kftlbdia. 

FritaehaUnas  iii,  271,  40. 

FnlMho  de,  aenior,  civ.  II,  286,  11.  _  HI,  100. 

1«.  itt,ia  8si,fls.  889.9.  ni.8e.  t»tt>ia! 

AM«  i»,  jvirior  ÜL  971,  88.  SM,  18. 
FWtocfco  de,  xAm  Rom^  «it.  lU,  S98,  90. 
♦e«tortlll,  221, JS. 

S3 


d»  Ol,  881,  S8.  222.  2.  t  S71,  40. 
4^  Orr.  III.  292,  14.  888,  15. 
m,  871,  40. 
de  ni,  271,  40. 
a.  Grave. 

Heiliger  Wald  Hagenaaer  Wald  IV,  7,  19. 
i:  u    i  n  1.  Kattnin»  in.  888,  9. 

Heilmann 

nng.  heir  f  HI.  6.  *J.  17.  10  S.  Str.  Hfift. 
Agaei  III,  6,  10  Kckebart 
Ellin  m,  e,  11  Saarbm. 

•  Heilika  m.  6,  «J. 

Heince  civ.  HI,  G.  10.  G7,  12.  125,  7  gub.  fahr. 
128,  19  gub.  fahr.  132,  Ui  gub.  fabr.  142,  12. 
14-»,  18  gub.  fabr.  151,  1,")  gub.  fabr.  152.41. 
l.")E».  ffi;H  fabr  lod,  l.->  gab.  fabr.  167,  15 
gnb  ixi  1  170,  U  gilb.  f,ibr.  171,  10  gob 
ükbr.  m,  10  gub.  labr.  189,  18 jtnb.  labe. 


Beiniicoa  fr.  c«nv.  t.  Cläre  a.  d.  W.  II,  953,  19. 

—  m.  191,  44.  193,  1.  212.  24.  2&4,  S3l 
Hnnrim»  fr.  oonr;  t.  BliaabaUi  in,  213,  21. 
HaiBrieaa  goatdlanaa  fr.  nda.  UI,  SO,  1.  36,  15. 

nciiirii;us  proc,  8.  Margarete  III,  79,  6. 
Hcinricus  itrqi.  s.  PeUi  IV,  64,  30, 
ireinricus]  dec,  s.  Thome  IV.  49,  33.  60,  5. 
Ueinricas  camer.  a.  Tlioiiia  UJ,  821,  15. 
Heinrioas  auf.  MOlaniB  t.  Thom«  IT,  5,  87. 

HmniMW  mg.  »wL  i.  Thoiaa  IT,  IS,  8^  40. 78^ 

88. 

Beinricas  thes.  s.  Tbomc  III.  9,  10. 
Ueinricas  costos  eccl.  maj.  lY,  58,  18. 
Beinricas  can.  ecol.  maj  IV,  8,  18. 
Haiariena  ptab.  acel.  m^.  III,  172,  16.  868,  33. 
Hnuittu  prtb.  cool.  maj.  III,  219,  48. 
Heinricas  rector  paeroram  eccl.  maj.  IV,  55,  23. 
Heiaricas  castos  imaginis  eccl.  maj  III,  3m.  3  J. 
Heinricas  sac.  IV,  121,  4. 
Ueintsalo  JobaaiMa  pcoc.  fr.  pc««L  III,  2i  7,  43. 
Hdterbaidi  *. 


Heite^rba^|i«a  wdil  vwichritbaB  fSr  OHnbartatt  IT, 

Hoium  s  riuy. 
Ileisolf  IV,  45.  7. 
Heleman  IV,  188,  SO. 
Uelfande  sam 

ang.  UI.  11,  10  s.  Str.  Hioaar. 

an^.  domicalla  HI,  848^  4. 

Heintsemauaa  III,  158,  88. 

a.  Tanda. 
Halhndia  diefai  III,  287,  9. 
Helfenstein 

Johannes,  rittor  civ.  II,  185,  7.  —  iil,  266,  32. 
281.  20.  423,  1  COOK.  4»,  1  «ooa.  488,  Smu. 

-  IV.  183.  9. 
8.  Hesse ;  Was.ser  an  dem  — , 
Helkestem  ob  lieiligenstein  ?  s.  Holkestem. 

Herbe  de  III,  SM,  33. 
Hellegreve  Fridericas  IV,  Ud,  80. 
Hellekessel  s.  IfelUageo. 
HellM  Hellon  cor,  da 
*  Anna  lU,  S12,  24 


Bartholt  barr  UI,  10,  35.  II,  90.  t  801, 18. 418, 
8  oona.  -  IV,  118,  19.  ^ 
Ja^bos  eiv.  m,  81%  S4.  818.  84. 8»,  84. 861, 

JobanoiM  m,  818,  84.  9»,  81. 

Seile  t  «I.  »55,  91. 
s.  Str.  Höfe. 

Belleveger  s.  Westhansen. 
Helt  Heilt 

Johannes  proc.  ».  Cläre  a-  d.  B.  III,  993,  19. 
:!68,  30.  -  IV,  196^  S4 
Heiwich  s.  Heilwicha 

Helwicas  preb.  s.  Thome  Hl,  181,  46.  889^  4t. 
Hendali»  Haiatsa  III,  398,  8. 
Henfitt  tnina  Johannes,  sator  lU,  159,  49. 
Heoice  Niclawes  prior  UI,  69, 40  a,  Wid«N  nUB  — 

Henj?<>r  Henuecker  Hennicker 

NiL  jl.-kua  preb.  eccl.  maj.  III,  880,  4li.  &7B|41. 
38!,  14.  334,  16.  394,  28. 
llonuckiii 

un«.  III,  231,  88. 


Digitized  by  Google 


Hqnnekin  —  Heringen 


Jobaones  kärschner  f  QI,  161,  80. 

JohAnnts  III.  161,  36 

*  Luscha  III,  Itil,  ;iti. 

il«atica:ä  proc  IV,  98,  1';)  s.  CieroldMck  Ö.  Bh. 
Walther. 

Utluieiw  eamor.  ep.  Arg.  IV,  52,  Sö. 
EiHUio«  tt.  pnd.  IV,  61,  tS. 
Ilenricas  MOl.  •.  Petri  IV,  Ul,  2. 
HenricoB  ean.  •.  Tbome  IV,  209.  35. 
Etnricns  prap.  m/KttU.  b.  UÜi«  lUgdabiw  oid.  III, 
52,  7. 

Uentschuhesheim  s.  HandschahhiiML 
Utntacbftber  QAtzo  Iii,  8S5^  7. 
Uentwing  Hentwig  Heatwte 
nng.  III,  208,  28. 

*  Agnes  III,  206,  98.  801.  «.  t  >87,  4S  Xwolt 

CrisUne  III,  160,  SS.  190,  29. 

*  Crittina  f  m,  166,  10.  190,  93.  »1,  7. 

*  Elsa  QI*  968,  8  sam  Biet 

Oerdrat  III,  160,  99.  190,  Sa  331.  8  Kageneck. 
Jobannes  scab.  III,  45,  31.  04,  30.  6ö,  12.  'JO, 
22. 

Jobannes  niil.  III,  262.  43.  f  307,  39.  326,  2. 
Johannes  s.  SlolUeneck. 

*  Kathariaa  III,  262.  42.  307,  3S.  f  326,  38  Dm- 
ris. 

Wallbw  «m.  III,  löO,  23.  190,  28.  306,  28. 

263,  9.  801,  6.  t  367,  ^3 
Wernber  aniior  nil.  lU,  löO,  94.  190,  91.  f 

969,  49.  807,  88.  499,  »vm.  4SI,  1  «ont. 

496  1  wMUa 
WerniiBr  jurior  niil.  f  HI,  908,  8.  807,  80. 

Ilerbarins  Dietricos  III,  30,  22. 
Herberon  gewiss  nicht  Herboco 

H.  de,  B.  Rom  Cnr.  Urk. 
Eacbipolensis  s.  Wfinbarg. 
Rerbo  IV,  3,  19. 

ITerbo  filios  Juliannis  IV,  129,  7  s.  Erbe. 
Uerbolzheim  Herbotesbeim  n.  Fraibnig  i  Badan 

IV,  56,  17. 
Herbofton  famili»  II,  60,  37. 
EmU  M.  H6nÜ 

Herde  abgeg  Ort  s.ö.  Kebl  III,  900,  17. 
Herder  nng.  III,  868,  II. 

Hardoahoim  iibgM.  Ort  b.  BanUtt  IT,  38,  90. 

125,  14. 

Perewart  IV,  1,  96. 

Heiimanmu  adf.  ep.  Arg.  IV,  1,  10. 

Heringhelm  KMd«r»  oder  Oberbenbein  •.  Colmar 

Matbis     iltter  n,  2m,  14. 
HeringhAbet  dictas  f  III,  247,  88. 
Berlisbeim  Herlolf—  HerloTeabein  1.5,  BiadtmiUr 

IV,  12«,  5.  157,  11. 
Hennannas  IV,  7,  11. 
Hermumaa  IV,  32,  90. 
HamMinnit  IV.  40,  B. 

Hormannns  prep.  s.  Arbogast!  TT,  I.'>0,  02.  —  III, 
313,  7.  an,  29.  .337,  20.  361,  27. 

Ilerniannus  edituas  s  Slephani  IV.  26,  31. 

Uerm&nnas  eamer.  s.  Thomo  HL  9,  6,  4ä,  91 
proc.  fahr.  59,  11.  190,  98.  191,  81.  t  916, 
18  a.  Bbeiau. 

ean.  ecd.  ni^J.  IV,  9,  8. 

Mol.  m^.  IV,  9, 10. 


Hermniinus  mag.  IV,  15,  8. 

lleiiDoUbeim  HeiraeU—  Hermoltx —  Hexiaota  — 
Hermntesheim  i.  ISreascbtital  ».  Mohbein 
UI.  274,  81.  -  IV,  31,  80.  W. 

die  V.,  8.  N'ioilci munBter. 

die  frowen  v.  III,  U  n,  12.  ütÜ,  24. 

•Metze  III,  3.^2.  10  ^onfteleJjOB. 

Nicolauii  lie  III,  :!r>i;,  17. 
Ottemannns  de  III,  27-1,  27. 
*  Sasanna  UI,  L'7-1,  27  Turant. 
8.  Sch'iuomann. 

Ucrrenalb  Alba  i.  Scbwarzwald  b.  Karlsrnbe 
Cisterc.  Kloster  II,  43,  81. 
I  abbaa  IV,  73.  18. 

I  abbaa  et  monachi  II,  49^  96. 

!  Herrenstein  n.  Zabero 

Hugo  dictas  de,  mil.  H,  919,  161. 
Herrot  i.  InaanbeiaL 
BMtwigw  fr.  pnd.  lU,  64,  9. 
Hertwigas  dec.  eocl.  maj.  IV,  17,  93.  46,  8. 
Hertzogin  Kathorina  III,  975,  36. 
Herzüliujili  prp.-ib.  IV,  1,  16. 
Hessekiril  Joh.innes  senior  II!,  28Ü,  5.  2'J4,  31  a. 
ApuÜi  ec;,iriu5. 

Heesel  Symon  III,  3ö4,  32. 
Heeto  Hesse 

UDg.  III,  20,  21. 

Anua  IV,  185,  10  Boibeim. 

•Anne  II,  143,  25.  -  Hl,  236,  31.  t  8*1,  8. 
—  IV,  185,  7  (RipclinVj 

Bnxobart  civ.  II,  978,  »3,  ».  979,  4.  —  III, 
109.  17.  168,  9.  988,  39.  981,  90.  890,  8& 
881,  41.  484,  1  wu.  -  IT.  186,  9. 

•Bedewigi«  m,  100,  17. 890,  88  Hoya  de  Boa- 


a.  HellouteiB ;  Waaaer  an  dem—. 

He880  notarins  IV,  53,  ?0. 
Ueaso  can.  s.  Thome  UI,       20.  —  JV,  136,7. 
HesMü  dtc.  et-Ll.  iiiaj.  IV,  37,  25. 
HesM  can.  eccl.  maj.  IV,  3,  10. 
Hataaaa—  Hatimbaiia  a.  BÄtUabaIaL 
Hatael  Hetaelo  Hetzil  Heael 
Agnea  UI,  921,  24  HeiUgeiiiteiii. 
Bnniiraa  mil.  III,  964,  Bl. 
Jobaoaea  bU.  II,  213,  14  inag.  civ.  —  III,  85, 
8  nag.  eiT.  86.  98,  44  mag.  cir.  87,  23  mag. 
«It.  88.  7  mag.  civ.  89,  3,  34,  40  mag.  oiv. 
90, 17  mafc  oiv.  151,  7  mag.  civ.  156,  96 
mag.  dr.  189,  84  mag.  civ.  lUö,  81  mag.  «iv. 
198,  10  mag.  boip^  417,  1  eona.  416,  1  cons. 
419,  1  mag.  df.  419,  9  cons.  4M,  2  cona. 
491,  1  cons.  49%  1  eoaa.  499^  1  aug.  civ. 
494,  2  mag.  ehr. 

III,  279,  49. 
III,  271).  43. 
III,  991,  97. 
•Mette  III,  97»,  48 
Ottelie  III.       32  RStkoIiii, 
Sjmunt  Symou  mil.  II,  74,  24.  —  III,  65,  39 
mag.  civ.   72,  14    8H,  11,  28.  221,  24  .  415, 

1  cons.  41 G,  1  cons.  416,  2  mag.  civ.  417, 

2  com.  iUK  2  cona.  494, 9«>iia.  490^  I  oaoa. 
s.  ät(.  Mtililen. 

s.  Tmchtersbeiro. 

Hetzelo  fr.  com.  a.  Clara  a.  d.  R.  III,  346,  97. 

Hetaelo  pioe.  fr.  pred.  III,  343,  25.  371,  49. 

BerlngtB  a.  flMioftn. 


«70 


Heyer  —  Hohüiiburg 


H»|u  Coandiit  lU,  87. 
Btdl  IT.  W,  W. 

Huzvl  a.  Ninibarg. 

Uildegundis  IV,  15,  Ib. 

Uildethtim  Hildeugheimensis  HildraamM^ 

epüicopat  C[onf:tJLii,l  IV,  64,  31. 

fi[odulfuB]  can.  s.  Mauncil,  cap  Porlaanit tp. 
IV,  U,  19,  Bti  s  Korn  Cur.  Card. 

Hiler 

*GerdtadiB  III,  338,  2ö  Qo»t»*kt. 

Johann«!  III,  338,  37. 

Kathetia»  Ul,  838,  27. 

SMiaaiiiai  putor  f  HI»  338,  36. 

Wcnhwu  piMilar  lU,  Mi«  ^ 

Wwnlimn  III,  S38.  S7. 
Hi'.tf'-'T-nii"  •-■  Mull.,  nhr-im 
liiltzku-i.hcii  t  lliu-.Lircli. 

Hiadiiiheim  Fli^iuicus—  llundeDesbcim  iw.  fltim» 
lnir|>  III,  W,  l.  -  IV,  34,  2.  130,  4. 
W.illhcrus  de,  Ijiiiifvx  111,         5.  382,  1, 
Wilkborgi«  de,  mag.  l»eg.  Iii,  367,  Sil. 
Uiugilinhein  s.  Ingelheim. 
Hipp«!  Nyco1an>  fr.  pnd.  Ul,  116»  17. 
Uippcliu  Hyppcle  Godradii  III,  199,  84.  187,  ö. 
Hiptbeim  Hipphens—  UypfMIllMiai  n.  Entcin  III« 

löl,  26  s.  Stroaell. 
Hincbaa  Hiraaagensia,  BUMdiot  KtotiMT  L  WOs» 
temb.  OA.  Calw 
abbab  et  conventus  IV,  77,  IS, 
liincbberg  Uiraberg  b.  Weinbeim  i.  Baden? 
Dembdia  de.  mon.  a.  Stopliui  HI,  61,  B. 

Hirte  Hirt  BjtU 
ClanwMdT.  II,  901,  10. 

COntzemannua  III,  310^  18. 
Blaa  t  III.  310,  14. 
Greda  III.  810,  10. 
Hanemann  civ.  II,  201,  10. 
*  Heilewigia  III,  261,  34.  837,  6. 
Jobanne»  civ  III,  310.  1,  fit, 
Jobannes  III,  .110.  2,  42. 
Jobannea  III.  II. 
KaUwrina  III.  310.  2. 
XlomannUB  f  III,  BIO,  U. 
LMtoertn«  III,  310,  2. 
Lftnerlinna  III,  310,  12. 
Lncgardis  III,  810.  10. 
Neaa  III,  älu,  11. 
N«n  m,  310,  3.  42  Scbenterlin 
NteobuM  III.  810,  2, 

CHcdinw  civ.  II,  301.  10.  276,  1.  880,  ÜO.  — 
III,  918,  32.  261,  20.  .110,  4.  887.  «.  889,  II. 
^galnwiuiDs  III,  310,  10. 

nirUnkeim  Hirtigkheira  s.  Uürtigheiui. 
nirtseler  ».  nffiuilmrg. 
Hittendorf  *.  Höttendort 
Ilittenbcim  s.  HiitUnlMiBlI. 
HttttngMi  I.  H&tliafm. 
Bitikinfa  HlitshliAeii  ■.  LoMrn 

Corothar  d.  DraiMh.  Ord.  T.  BittktalniiK  III, 

270,  38. 

Ilizeman  presb.  IT,  1,  16. 
HiM  IV,  1,  2ß. 

Uodibwi  Höchberg  Hahcbcrc  Halipng,  BniB«  b. 
EmnMndingen  i.  Bsdan 
Mwkgrafan 

fi«iiiri«li  n,  M,  18,  99. 


Beinncb  II,  277,  13.  881,  88. 
Hermann  i.  Jobanniter-Orden. 
Rudolf  a.  Dorlisbeim,  Johanniter. 

Hochfalden  Hoebmlden  III,  III,  36.  218,  4.  878. 
13.  -  IV,  188,  11. 

*  Anna  III,  84,  81. 

Cttnemannns  de,  cArnifoK  f  Ul,  971,  85. 
Clino  de  III,  222,  18. 

*  Ellina  IIL  889.  7. 

Oreda  de  III,  871,  14  Dtu. 
Oftte  T.  III.  154.  12. 

HannemannuB  de,  carnifex  III,  871,  32.  327,  31. 

Hartangnt  f  III,  .188,  a 

HarUingns  de,  fi.  pred.  III,  SM,  26. 

Heinriciu  de,  civ.  III,  34,  34.  —  911»  88^ 

Jobannes  t.  II,  9,  9. 

Johanna«  t.  III,  84,  8«.  »7,  9.  889.  7. 

Metza  de  III,  316,  42. 

Otto  V.  II.  9.  II. 

Eeinfrid     II,  9.  9. 

Symnnd  t.  II.  9,  II. 

VolUo  de.  mil.  U,  242,  10.  —  III,  154,  31. 

15«,  ^b.  t  319,  ö.  42Ö,  1  cooB.  426,  1,  9  COM. 
Wolfbelm  v.,  berr  lU,  430,  2  cona. 
Criog  V.  ~,  SfUttat  rittor  n,  860,  98.  861,  1, 

15. 

Sirenber  de       Bodwigio  III,  361,  9. 
Zimbermann  d«  — ,  Ladawkma  civ.  Ul,  343,  8. 

Hocbmeiger  s,  Hninejer. 
Hochatete  «.  H61]«ftt«t«. 
Hocbvart  dictua  -  III,  231,  83. 

R«iBluui  V.  1^  90^  99. 

Ilfiger  H«*iipr  s.  Hoyer. 
Uöhtiitute  Uocbatete 
ConraduB  cunUnll,  988,  IOl  <-  Ol,  839,  1«. 

348,  11. 

»  (:ii(.da  III,  333.  Iii. 
WülUietuB  Iii,  ^4ö,  11. 
Ho«n  —  a.  Hoben  — . 

Hönbeim  UftnlMim  n.  Stiaaabnru  II,  47,  8i.  — 
III,  43.  96.  49,  86  998,  9«.  8911,  48w  —  IT, 

13,  22. 

Hoeningen  Ucgonnehe  b.  L«niDgea  i.  d.  Pfala 

^bM  IT,  14,  18. 
B«Edk  Bwdo  »4.  Bnuutb  Iii,  G9,  3.  120,  6.  129, 
16.  109,  7.  919,  44. 

Nieolau  de  lü.  189,  6. 
li:.i«eler  Agn«a  Ul,  322,  12 
U6velin  murarioa  IIL,  288,  19. 
Bogor  1.  BojMV 

HobenbMg  MolMriboco  i  Wtrtenib.  CA.  Bptiob^ 

ing«n 

Graf  Albert  IT,  30,  1.  44,  !I 

Hohenburg  Hobembmrc  auf  dem  Üdilifuljrrg  nw. 
Barr 

monagtorium  ord.  k.  Angnatini  ill,  215,  46. 
24<j,  JT  s  Str.  Höfe. 

abbüüftäa  et  con*cntu«  IV,  107,  3. 

abbatissa  II,  826,  32.  -  III.  916»  98,  * 

prcb.  Heinboldns  lU,  327,  7. 
8.  Niedermünster. 

Hohenburg  Honbnrg  Ruine  b.  SrhSnau  nuf  dar 

Urcu£e  T.  Pfalz  u.  Elsass 
Burkardu«  de  III,  317,  22.  -  IV,  185.  19. 
HcinricDs  de,  fr.  Pfleger  der  Reuerinnen,  Siech«n- 

MbnOMT  iBtr.SfuU  111,980, 1. 983, 9.884, 98, 


Digitized  by  Google 


Hohenburg  —  Homherip 


971 


•27  ff.  285,  '>2  ff.  ."37,  6.  M'.K  9.  —  III,  ly.J. 

24.  206,  m  2H2.  45.  24S,  21.  2S9,  26.  284, 

31.  B03,  24.  817,  42.  831,  W.  8B«,  4».  145,  a 

•m,9.  388,  10,  18. 
WaltheruB  d»  III,  Wl,  0. 
s.  Polier. 

BolMMekM  Havakik  «ir.  XiteniMttm  i.  Pftti 

Hcimtinw  i»  n,  188,  W. 

RcinliMdiii  d»  H,  188^  M- 
Hobenfels  —  tib  abgeg.  Barf  a.  DmuMCibiirg  i. 

Herman  n.  Wcinhrr,  hcrnil  T.  IL  400^  SB. 
Hobcnrorst  a.  Haute  Seilla. 
Holiciigün  Hohm  QMM»  a.5.  WatMlnlMim  m, 

13»,  14. 
BobMbu 

Bturkkrdos  dictos  von  dem,  mil.  II,  347.  8S. 
M8  1. 

*1btu  h,  847,  88.  S1&  S  Birbdstmn. 
Sanwii»  t  H,  848,  88  Seh«f  a.  Spdw. 
Hohen  Hnse  mm,  •>  WiDteittw. 

Hohenloch 

Ebclinns  dictus  d«,  dt.  III,  78,10.  414, 1  eona. 

41H,  1  cons. 

aotzo  civ.  t  ni.  101,  se. 

Ootzelin  IT.  IPö,  7. 

Johannes  dt.  TI,  185,  7.  —  m,  83T,  1. 
Juntha  III.  101.  9». 

♦  K.'ithcriiia  III,  2:i7,  I. 
♦KÖHignn.lis  III,  101.  ?8.  f  237,  3. 
8.  Str.  OottcshTinsfr. 

Hohenlohe  Holicnlocb  iw  Uff«nheim  i.  Franken 

Ootso  de  II,  32,  10. 
HolwB  BapoltsaUine  a.  lUppoltotaia. 
Hobratttill  HotK—  Hohtmultia,  Warn  mr.  Hi>> 
lach.  Castrum  III.  89,  8. 

Agnes  de,  UMk  «.  MftNi  IT,  t09,  18. 

BiiMbud  V.  II,  4,  37. 

Bnrknd  T.,  litter  n,  422,  16. 

Bnrkiit  v.,  harr  n,  219,  B.  261,  2  2.^4,  .t2 

sa&  u 

JobtBnaa  t.,  Tititam  d.  Str.  Kirche  II,  191, 85, 
B8L  19»,  18.  »18^  7.  819.  8.  -  m,  186,  48. 
910,  SB.  -  IT.  184,  26  (daraf) 

in.  SM.  87.  870^  88, 

886v  19. 
*Ly8ft  t.  Pa11«r. 

HohnhafEt  Hoticrhnrst  8W.  Kabl  IH,  I881,  89. 
Boiersida  s.  llaicrsida. 
Holmberc  a.  Oelenberg. 
Holk^tilem  s.  Helkestem 

.Irh.m  de  III,  354,  32. 
UoltupfeUn  dioU  III,  115,  44 
Boiwiga  an  dam     a.  RainboldaHn. 
Boisheim  Holtzheim  a.  d.  ßnoaeb  >w.  Sli  ,^<)<ihnrg 
III,  857.  3«.  -  IV,  3»,  1«.  40,  ai.  41,  iUi. 
45,  5,  34. 

ecclesia  IV,  2.  25. 

«Clara  III,  'm,  35  Zart«. 

•Hosa  III,  .H47,  Ab. 

Jobanns  v..  Schaffner  d.  Slr.Ooiiie»p.in,  888,  B5. 

SigoUnas  de  III,  9,  2. 

Si^fai  V.,  bwr  «iv.  m,  818!,  9.  9B8,  ».  t 

Ilolzman 

•  Dfida  m,  68,  14.  135,  83. 

Fiflaebo  «iv.  m,  88;  14.  185,  88.  170^  88. 


Homberg  Honberg  Rum  bk  Wittna«  i.  FriAttal 

8.  Sllckingen 
comes  Wernheros  III,  888,  91,  —  I?,  917,  Mw 
a.  Bonennoa  a.  St.  Anurin. 
BoflMjara  a.  Hamayar. 

noroingensis  eccIcEii  s.  TTonau. 
Honan  —  ming«niiL-  —  n.Tgpnsis  — ■  naugensis  — 
naiigia  —  iiogfiisiR   —  noriKia  —  now*  — 
nrtwo  II.  Slrassbnrg  III,  IC,  ii:}.  'Mi. 
Klostc-r    ccclesi.i  III.  -i  i,  11.  —  IV,  1',.   17  ff. 
2'i.  2u.  118,  20.  2S.  121,  5.  141,  ;i.  33. 
pitfpositus  rt  capitnlnm  IV,  12,  2,  34. 
pixpabitus  II,  RA,  1,       III,  '-'9,  B. 
Bertholdus  IV,  in  :!. 
Heinricus  can.  et  custos  &  Tbomc  III.  t», 

29.  31,  8Ä.  3«.  26.  79,  12. 
(Ichsonstein  Berthold        oustoa  et  «Jec 
L-ccl.  maj.  IV,  tlH.  27. 
Jonnntis  et  capitolum  IV,  78,  29.  144, 
capitulum  III,  46,  8«.  —  rV,  Itl,  88 1. 
Ui,  6. 

CAnonici  frahoa  IV,  13,  SS. 

Conr»dttB  IV,  III,  28. 

Otto  IV,  89,  2fi  s.  Str.  niteb.  Not 

Perix  Conrat  ?.  Hl,  64,  39. 

Petrus  IV,  89,  34  s.  SU.  Bisch.  Nunc 
cantor  Johannes  III,  6,  1.  11,  13  s.  Str. 

Domcap.  Cnstos. 
cellariam  IV,  III,  31,  33. 
nistat  Cnnradaa  IV,  53,  17. 
scoiasticns  magister  aeoUroin 

C.  III.  f,.  21». 

Hago  iV,  6,  28. 

Otto  IV.  119, 19.  118,  IT  ai  8lr.BiBeb. 

Cler. 
Vogt  ailvocatns 

Jolianiies  III,  315,  10.  f  3ri4,  8. 
Wernher  s.  Str.  Bisch.  Ifaiaab. 

Agnes  T.,  schwcstpr  TU,  262.  2. 
Förster  de  - 

Agii«s  III,  21».  .10  r.osheiro. 

Hoinrit  US  <  iv  f  'H,  214,  61. 

Heinricas  III.  214,  3i. 

Ilonberg  s.  Hombarg. 
Bonbiirg  t.  Hohenburg. 
floBakin  a.  Hohenecken. 
Bonerhnrst  s.  Hohiilinrst. 
Hönower  dictna  III,  68,  17. 
Horben  Horwo  b.  Frciburg  i.  Baden 
Ebarhardiu  de,  mag.  der.  IV,  77,  SO  a.  Rom 
Car.  CapL 

Hoibnaaaa  «rahcadiaiiilieh  vairait  BaltingMi  b. 
LSrradi  i.  BmUb  IT,  9,  91. 

Horburg  Horobnrg  ö.  Colmar  II,  400.  32. 

Berdoldas  de.  can.  tec\.  maj.  IV,  77,  2A. 

Barchart  v.,  herr  II,  143,  30. 

Burchart      herr  II,  372,  I.  404.  16.  f  480,  J». 

Srmandus  de,  archidiac.  Arg.  II,  2.33.  82,  830. 
39.  321,  46.  —  III,  l«7,  16.  256,  10.  —  IV, 
190,  29.  191,  &,  27. 

Walther  v.,  herr  II,  372,  1.  404,  16.  t  30- 
Hoigosscr  itictus  III.  2iil.  37  s  M.irlmheill. 
Hi)rnb<ji(;      Ijcrc  11    Iriberg  i.  Baden 

Kriinu  de  II,  :!2,  11. 

bbeliuua  du.  <iv   III,  4,  Bö,  40.  11,  19.  412, 

1  cona. 
*  tephiA  III,  4,  4a 
a.  8(r. 


Digitized  by  Google 


272 


Homeoke  —  Hüttendorf 


Aiilui  ile  III,  :\>. 

t'onradus  Concelin  t.,  cit.  IIJ,  70,  19.  lf.3,  24 

Johannes  panifex  Iii.  206,  Si.  f  365,  2& 
Irmengardia  III,  365,  28  Allhcjin. 

Kfithcrinn  !TT,  -im,  Ii4. 
Nicolnui  III,  öOi";.  34. 

•  Phyna  Ssfioa  lU,  70^  18.  168,  24.  SO«,  88. 
8.  Str.  StnMtai. 

miß  III,  M.  9. 
8.  Hürtigheim. 

Bormlinns  Horwclin  HArwalia 

nng.  riT.  "C.  16. 

lIorweiiii  B  snij  der  alte,  m.  II,  184,  41. 

•  Agnea  III,  384,  20. 

Heinricns  civ.  III,  261,  38.  384,  8a 
HeiDtcvUnoa  lU,  889.  5.  384»  94,  3S. 
Ni60l«w  m,  184.  B8. 

Rorwer  Johannea,  ci».  IlT,  251.  SP. 

Homicr  Conlielin,  civ.  III,  2*»,  43  a.  Hozielcr. 

HottboTen  a.  Osthofen. 

Hoatbfti  8.  Oslhaaaan. 

HoaticDsia  a.  Oatia. 

HottiaciB  y«ntiklt  t.  ZArich  •.  Zttriefc. 
Hftbet  t.  Trodrahetm. 

Houdinat  Heinrich  III,  180,  7. 
Honlza  de  Straborrh  III,  ^54,  30. 
HoTesesserin  GiMdindja  III,  9S4,  18i, 
HoT«wart  der  II,  470,  16. 
HomlAchel 

Anna  III,  209.  21. 

Johannea  civ.  f  III,  209,  ?0. 

Johannea  III,  208,  2C. 

Katherina  III,  209,  20. 

•Meli»  m,  30».  SO. 

Wftlthana  m  ,  309,  97. 
Hcimianw  HftwameRser 

aüg.  4oniM  HI,  2.38,  4. 

JobaiuiM  rittor  III,  ]ö8.  18  scab.  438,  ]  cons. 

Bndolf,  lilttv  T.  Vendenbeim  III,  19,  29.  20,  40. 

Bvdolf,  rittor  v.  VaDttenbam  II,  IW^  3,  Sil.  367, 
11.86^9.  ' 

StdwUiiiH  «iL  m.  987,  3.  817,  90.  »1,  U. 
423,  1  «ma. 
Howenstein  a.  Ifunoustein. 

Hoyer  Hoger  Hogier  Höger  Höier  Hoierna  Hofeir 
«ng.  III,  383,  87.  ' 
•  Adelheidi«  III,  1^3,  23.  361, 1.  375,  32.  38-1,  1 

C'o«ral  Cöiiielin  niil  IT.  40H.  5n.  -  !TI  II"  19 
177,  17.  179,  is;3.  i'.'j,  l'tk.  2-\  nrr!  'i  + 
384,  1.  422,  2  COM«.  424,  1  cona.  425,  2  cona. 
420.  2  con».  427,  2  mag.  en.  430.  9  era«, 
429,  2  cons  431,  1,  2  oona. 

Heilicke  III,  .H97,  29. 

Ilensolin  III,  397,  2«. 

Johaniits  itiil.  TII,  412,  2  cons. 

JnliaiHus  mil  III,  165,  2.  179,  .30.  417,  1  com. 
■)1H,  1  i:ons.  419,  1  cons. 

Jolmnuös  Donjas  t  Hl.  397.  30. 

Rftdegcros  IV,  212,  4 

Thomas  III,  415,  3  cona.  418,  1  cons.  ' 

8.  Str.  Str.i.sseu.  1 
Hoyo  Hoyo  s  Htiy,  i 

Hosaden  ob  Ileaadan  i.  Kotdlmbuit  «dm  Um» 
baxg?  s.  lamm.  [ 


BoinUt  JobMHiM,  «iT.  n,  808.  8a       0  ff.  ■. 

Bondir. 
Habergen  8.  Hanabergeii. 
Hnbertaa  IH.  2,  21. 
Hnckerstolle  a.  OiTenbnrg. 
Häbühnwna  Hag  10,  148,  33. 
H&flbliii  Hafftlin  BntÜiii  HidO«in  HcuaeUtui 
AgoM  t  m,  888,  98  8ehafto1(tb«]ii. 
•Amm  m,  aOA.  41  KBni«r. 
Biddalfai  m,  8B4,  38. 
Biama  ma,  Ht,  350.  96. 
*B«iltks  m.  m,  84.  374,  9i  BoiMm» 
Hilraiaiiim  «n.  UT,  3(>4,  43. 
BdaboUns  wdIot  mil.       817,  83  mag.  civ. 
980,  30.  »70,  1».  278,  20.  279,  43.  345,  12, 
SO  scab.  478.  30  scah   —  IIT,  160,  42.  193, 
13  mag.  civ.  194,  36  mag.  nv.  196,  1  mag. 
civ.  971.  14.  278,  22.  284.  38.  305,  1,  31. 
330,  96.  345,  6.  t  »S»,  42.  362.  5  mag  civ. 
366,  6  ae«b.  866,  15,  34.  374,  34.  .377,  Ii. 
308,  28.  484,  1  com.  425,  1  mag.  civ.  427.  2 
eoa«.  498»  S  eOM.  430,  3  cons.  430,  2  cons. 
483,  1  mg.  «{▼.  40^  1  oona.  —  IV,  189,  Iß. 
183,  18.  (J^n?) 
BiiBbolt  der  jnn«  m,  .183,  21  a.  Banldelin. 

«.  8lr.  MftblMi. 

H&gelsheim  HAgclshdm  mt.  Bubtt 
•Oftta  III,  272,  26. 
H>'iltnaiiiH]9  de,  ci«.  III,  881,  Sl. 
•Katherin»  IlL  331,  32. 

Ubinu  da^  ntor  m.  879,  90. 
BAgfrieb  a.  Oengenbach. 
BAllor  dictns  HI,  896,  6. 
Hämelin  s.  Eh 

H6ndens—  üandeDeabcim  a.  Hindiabaim. 
Bfinenbnrg  Bnnabork  HAaabtttg  b.  Nmuraihr 
di«  V.  U,  851,  84. 

Fridtrien«  dietm  de,  mil.  IV.  1&9,  19. 
Lndwwictti  de,  can.  et  nrchidiac.  Arg.  IV,  I3i,  4. 

88,  38.  44.  84.  44.  48,  22,  35.  49,  6,  31. 
Ludwig  d«r  Xarscbalk  v.  III,  151,  8. 
WdtbKoa  d«  UI,  51,  1.  54,  14. 
Wtithanu  d«  DI.  64,  14. 
WkKfatnit  de  HI,  64,  18. 

H/incrliger  b.  Waldahnt. 
Haninf^cn  H^ingan  n.  BftMl 
Bcrht iiidias  de,  nag.  eao,  t.  Petri  m,  871,  88b 
374,  21. 

HAakeler  03tm  HI,  898,  87. 

HAnrciiii  .lirfa  TTT,  298,  10.  998,  lOl 
H6ntächir  s.  Ballbronn. 

Hflrnheim   HArahelia  3.  Wallantaia  i  blir. 

Schwaben 

AÜjrrlitns  de,  can.  eod.  maj.  II,  881,  41. 

Cttnrados  dorn,  de  II,  321,  41. 
HnrtigheimHirte—  Hirtenkeim  Hirthick—  Hirtigk— 
Hrriirsfjhfia)  —  hcym  nw.  Strasab«»  III,  68, 
-II     2.  1 '0,      -  iv,  tS.88.  118^  f8.188;8w 

Einwohner  III,  8.  29. 

Schuhheiss  IV,  118,  17. 

Dietricaa  Hornelin  de  UI,  19,  IS. 

Johannes  de,  vendilor  anarai^  «if.  DI,  176^  18. 
Hftteler  der  III,  174,  17. 
Hattendotf  Hittaadorf  w.  Hagenaa 

Ebecaidu  de  X?,  101^  98, 


Digitized  by  Google 


Hattendorf  —  Hyrcelere 


893 


Eberhkrt  t.  n,  193,  4. 
Volemaraa  s.  Nenweiler. 
Hattenheim  HitUn—  Hntt«nli«im  iw. 
393.  8  396,  87.  -  IV,  SIS,  «S. 
HesBo  dictns  de  II,  HIB,  M, 
Kind  Puet  t.  — 

Arnold  ritter  TU,  41,  8.  —  IV,  S19,  84. 

Arnold  m.  41,  7,  42. 

Bnrkari        il,  8,  42. 

Johannes  III,  41,  6,  4'^ 

1.  Pner. 

UnttinfSea  Hittingcn  b.  Siuireemünd 

Metlelo  T.,  ritter  II,  2'JO,  14.  MS,  10. 
Halalin  HnfBtiii  ■.  HUTelin. 
BngMibiifgwii  t»  HnsbwiMi« 

Hugo  iv,  2,  sa 

Hngo  IV,  3,  19. 

Ungo  IV,  19,  1.  30. 
Bago  civ.  IV,  51.  16. 

Hago  mag.  not  riv.  Arg.  III,  28A,  SS|  49.  VU, 
H».  349,  89.  889,  aS.  81> 
t.  Am  Agum  Jü,  Wk,  tt.  48. 

Hngo  can.  eccl.  miy.  TT,  9,  Vk 
Hngo  archidiac  Arg.  TV,  74,  7. 
Hngo  archiprcsb.  IV.  10,  8,  32. 
Hngo  cap.  ep.  Arg.  IV,  67,  24. 68.  21.  68, 16.  70, 16. 
Hugo  fr.  eonT.  a.  Arbogatti  IT,  119,  tt. 
Hngo  fr.  min.  lU,  38,  S6. 
Hngo  pleb.  a.  Stepbani  IV,  9,  83.  10,  7. 
Hngo  preb.  a  Thomo  f  III,  59,  19. 
Hngo  mag  botp.  III.  162,  7. 
HBgBweier  Hngel—  HogacwOx«  aw.  Ldw  1.  Bato 
IV,  laä,  1«,  32. 

fleinricoB  de,  mag  can.  ■  Thome  III.  270,  4. 
817,  2S.  SSI,  10.  Sl.  868k  4.  -  IV.  183,  14  s. 


Hnlerrelt  a.  Hnndafeld. 
Holle  a.  Stnbeaw^g. 
Hallen  a.  Zalwn. 
Hnlleweber 

nng.  ni,  115,  34 

Heinricaa  lU,  15t$,  30. 
Hnmbel  a.  Stanfenberg. 
Hoabntm  IV  25,  28. 
Hvnbflitn  mag.  preb.  «ed.  Blj.  III,  63,  91. 
HomE^lotenzbeitn   ahgeg.  Ort  1k,  FMMttlMiB  v. 
Strassbarg  IV,  13.  Sl. 

Homeyer  HoohaalgK  Pomeyatt  BtiiMii«f  Hln- 

nieiger 

•Agnes  III,  .Ry:,  12  Panfilin. 

Kicolaua  judex  aecnlaria  Arg.  III,  47,  1.  418,  1 

r.ona         1  cona. 
Eeinbüld  t  III,  .S97,  18.  45»,  1  COOa. 
Hnnawcicr  Hunetrilre  a.  Rappoltfwijlcr 

Ho«»  nüL  d*  IV.  lU,  38. 
HinlMrlat  TV,  8,  II. 
Händen  zfi  den,  passagium  s.  Wiein. 
Hnndi  et  H.  fraler  snns,  civ.  II,  22,  18. 
Bnndsfeld  Ilnncs —   Hnnisz —   Hans —  Hiilcsfeld 
— Tclt  abgeg.  Ort  oberhalb  Kehl  IV,  hl.  2b. 
126,  12.  passaginm  Reni  III,  lirt.  9  120.  13. 
14«,  19.         a,  40.  217,  Iß.  210,46.  828, JS. 
1^4  B   Rhein,  rasüaginni  7.ft  den 
preoo  Rndolfna  IV,  54,  SUff.  66,  14. 
»Dg.  de  m,  8Bk  83.  188,  18.  US,  84. 

W,  1 


Agnes  III,  .•>!,  24  Völtsche. 

*  Agnes  III.  £>!,  24.  t  2. 

Cftno  de.  dT.  m,  184,  L  1«,  4.  181V  18L  87», 

la  893,  S. 
Oertrndia  TU.  182.  8.  130,  10.  f  398,  a 

Greda  Tll,  182,  8.  130,  10.  398,  1. 

Johannes  de,  rail.  II,  .lö.ö.  22  naag.  ciT,  —  IH,  130, 
1^1.  m,  7.  142.  2.  1.^8,  18  icnh.  159, 48.  25.% 
32.  315,  41  BCab,  332.  M.  340,  4.  348,  2. 
420,  1  cons  421,  2  cona.  423,  1  con«,  424, 
2  cons.  426,  1  nnag.  civ.  427,  2  cona.  428, 
2  cons.  429,  1  mag.  cir.  432,  I  eong,  t.  Ka- 
gencck. 

Katherina  ÜI,  182,  8.  ISK).  la  388,  1, 

*  Katherine  III,  I3U,  31.  138,  7.  142, 2  Schwaitet. 

Ligardis  do,  raon.  g.  Nicolai  m,  322,  6. 
Mebtildis  III.  1.38,  l'J. 

Nicolans  de  III,  164  ,  6.  189.  9.  190,  1«.  JKW,  2. ' 

Peter  t.  IU.  190,  15.  424,  1  cons. 

Rftdegeni«  de,  eiw  III,    16,  29.  24,  45  61,  24 
69,  2.  122,  25  f  182,  4.  190.  10  39.3,  1. 

BÄdegerus  de,  fr.  pred,  III.  260,  40.  2öl,  43, 
252,  32.  254,  9.  2Ö0,  6.  261,  18, 
Uaarer  Canradua  III,  16S,  18. 
Hnnrocnlna  a.  Oelnbanaen. 
Hont  Waltnun  H,  41,  81. 
HAmtiair  t,  Hnsayw. 
Hftoe  a.  Speier. 
HAter  a.  Offenborg. 

Huprecbtingen  wohl  HapiieM|gMi  L  LUMOMV  A. 

SuTsea  B-  Zofingen. 
Bnrbacho  Uurbech  i.  frmns.  Dep.  Voagea 
Johannea  tnil,  dorn,  de  II,  377,  13. 
faronlaa  Baldemama  II,  377,  16. 

Hamcherin  HAnidtetiii,  Hcita  m,  807,  87,  44. 
819,  SS. 

Hoa  Hutenbnrg  w.  OaWvU«  k  Lwtwbicb'Zdl 

DfwtlMfkli  n,  488,  U. 
FiMtrldt  IL  488^  la 
BMMnma  U,  438^  11. 

Jobannea  Ulrich  von  dem,  zum  —  der  tlbt, 

ritter  H,  190,  12.  404,  9,  23.  438,  10. 
Jobannes  Ulrich  der  junge  II,  488,  11. 
Hasberg  abgeg   Ort  d«r  Qi«lbBh«ft  I.l>iaM»il>i 
ob  identisch  mit  SHbugf  H,  888,  88.  981, 
81,  82.  801,  10. 


Hna«  Otto,  civ.  III,  881,  81. 
Hnaaelin  a.  Hi^ffelin. 

Hassern  Hutcreii  aw.  Colmar  IV,  127,  8b 
Hntaohaazheim  a.  Handaebabheim. 
HollnhajB  a.  Hftttenbeim. 
Hawemeaaerin  Katbarisa,  raoD.  a.  Stapbani  HI, 

81,  10  a.  Boii«in«M«r. 
Hny  Heinm  Hoya  Bo|«n  L  Balfiaq,  PK»?.  LUttieh 
inagiater  acablni  |aistt  «ontiimn  «t  «dM>nallM 

II,  215,  2. 

ciria  Lyebrardoa  IT,  815,  6 

Pranciarua  de,  morpator  HI,  863,  7. 

Heinrich  v.  III,  177,  34. 

BMimkiiiiu  d«  Pyroa,  kotpMde  II,  884, 87, 8ft 

*Jini(b»  m,  Vn,  84. 
Barelin  de  Straborch  DI.  354,  88. 
Hym«lberg  ob  Uimmelberg  i.  AroNuell? 

Bambardna  de,  fr.  pred.  III,  98, 14t 
Hypfanabaioa  a.  Hipabaiin. 
QlNdm  SkMHtok  d«v  HI,  TD,  IT. 


Jacobus  —  Johannes 


L  J.  Y. 


Jarobos  piscator  III,  10^  Ifi. 
Jacobus  proc.  IV,  98^  12  i.  Ooroldseck  Q.  nh., 
Waltber. 

Jacobai  medicaa  fr.  min.  III,  ITT^  lä  s.  Str.  Gew. 
medici. 

Jaoobas  prior  fr.  penitentam  II,  3^  i  ff. 
Jacobiis  fr  pred.  III,  88^  SIL 
Jacobug  mag.  offic.  tbes.  III,  818.  LL 
Jacobot  can.  «cd.  maj.  IV,  9^ 
Jadrcniia  s.  Zara. 

i.  Jago  8.  Jacobns  L  Spanien  III,  21, 
Ichenheim  — hein  b.  Lahr  L  Baden  | 

Bertold  meiiter  t  IV.  155. 
Idenwilere  a.  Ittenweilcr. 

Jobeheim  Jebens—  Tebenibcin  n,  Colmar  IV,  3^. 
L  122»  SL  18'J,  LL 
Kirche  II.  m.  2ä 

Ticaplob.  Cftnradui  III,  216^  IS.  , 
Jenebrelen  a.  Gimbrett. 

Jeringheim  .lerineheim  —keim  Teringhoim  abgeg. 
Ort  b.  Kehl  III,  166^  4L  185,  aSL  328,aL  - 
IV,  M,  3. 
•  Adelheid  III,  185,  iL 

Harquard  t.  f  mTlS&j  iA  •.  Werde  af  dem  -. 
Jernsalpm  Jeroaolimitanns  IV.  7,  23. 

archiepiacopoa  fr.  Baailini  II,  185,  12. 
Jeocbe  a  JAche. 

Ibllngen  Ihelingen  aw.  Horb  L  Wflrtemberg  i 
Friderich  der  Müller  v.  II,  20^ 
Wernher  der  MulU>r  ».  II,  20,  2iL 
III  Ille  AIm  ni.  9,  aS.  »M,  12.  m  2ä. 
Illkireh  Ille —  Illenkircbe  Illeukirchen  — chirchcn  , 
8.  Strassbarg  tl,         3JL  —  III.  öR  liL  «3, 
II.  KVT,  iL  l'JS,  2Ji  30L  8^  12.  3 AT  12.  325,  | 
2i  3^  ß.  ^TV,  1 21171  I 
Ostbaimsant  pratum  III,  823.  82.  j 
Anna  de  III,  155,  2. 
Ocrdrudis  de  III7  154,  IL 
Mohtildia  de  III,  69,  8. 
WÄlfeliiius  de  t  nir  166,  2. 
Illwickersheim  Illewicera— Illewigera—  Wichers —  | 
V7icker8 —  Wikersheim  abgeg.  Ort  gegenöbor  I 
Iiikirch  i.  Stnissburg.  heote  Oslwald  HI,  32,  ' 
2Ö.  58,9.63,^(j£ia.  69,2Q.83,lä.5ol 
Ü  151^        a24j  L  3äOj  Ii  — 17,  39j  Q.  ; 
124  'io 

•Clara  t.  III.  897,  3  Kageneck. 
Heinricna  de,  preb.  eccl  maj.  III,  ÜSS,  LL 
Johan»  ▼.,  herr  III,  .197,      15^  iSL 
Ilsfeld  lUvelt  n.  Besigheim  L  Würtemberg  i 
Emmebart  v.  II,  30^  27.  | 

Imesa  IV,  46^  S.  j 

Imeso  camer.  eccl.  maj.  IV,  34,  &L 

imperiam  a.  Deutachland. 

Inferios  monasteriam  a.  NiedermOntler. 

Inferno  de  —  a.  Hellen  aar  — . 

Ingelheim  Ing'lenbeim  Hingilinhein  cw.  Haina  n. 
Bingen  IV,  12.  LiL 
Roz«  Wilhelraas  dictns  do  (i.  Siegel:  de  Ocken- 
heim) II,  205.  35»  206,  3S. 

Ingemarabeim  Ingmaraheim  abgeg.  Ort  zw.  Ober- 


ehnheim  a.  Biscbofsheim  m,  219,  iL  22^. 
4Ü.  —  IV.  15H,  13, 
Inganheim  sw.  Hochfelden  IV.  ^  IQ. 
Heinrich  t.,  edelkn.  II.  Wi,  M. 
Hag  V..  edelkn.  II.  168,  HT 
Ineeraheim  s.  Besigheim  L  Wnrtemberg 
Rngger  Letaehir  t.,  ritler  II,  82^  12. 
Ingolstadt  Ingolstat  a.  d.  Donaa  TT,  275,  22. 
lagolteaahe  ob  Tngolsheim  a.  Weiasenbnrg?  IV, 

35,  a.  122.  m 
Ingremin  domina  f  II,  412,  23.  483,  2ä  s.  Gea- 
dertheim. 

Innenheim  nJL  Oberehnheim  III,  46,  iL  161,  13. 
178,22.-IV,  ^a.l23,lfl.  126»lLIiO, 
iilL  IH  2L  8.  Sir  Oottcahüaaer. 
Herrot  de  — 

Fritscho  f  ni,  373.  22. 
Nicolans  ITT,  373,  23. 
Insnla  s.  Marie  ob  die  Insel  vor  Oaeta  oder  die 
Asfirische  Insel  ? 
Bischof  Albertaa  fr.  ord.  min.  Tl.  58.  jfl. 
Intenwilre  8.  Ittenweiler. 
Interampnensia  a.  Tcmi. 
Joannes  IV,  13,  Iß. 
Jftche  Jenche  .lAch« 
Anna  HI,  32ö,  17^  iQ.  Bngeslich  a.  Mölsheim. 
Borcardos  mag  celler.  n.  Siephani  II,  464,  12. 

-  m,  826»  2D. 
Hngo  ciT.  m,  18f»  aL  t  325^  1£.  379,  2L 
Kaiherina  ITT,  3^  11,  ML 
Petrus  preb.  b  StepIuTni  III.  286^  0.320,  lAi3. 
Sara  III,  180^  SL  32^  H?,  1«1  37'.),  2L 
Johan  Heinricna,  Ticescaltetns  Arg.  III,  298.  22. 
St.  Johann  b.  Zaber»,  Fraaenkloster 

Vorslohcrin  II,  ^^^6^  fiä. 
Johanuea  IV,  3,  ÜL 
Jofhannes]  Arg.  IV,  163,  L 
Johannes  bargraTins  Arg.  a.  sein  Sohn  Johannes 

IV,  124^  32,  ÜL  Jlii  22.  a  Ergersheim. 
Johannes  mag.  artifox  ctlmriorum  III.  383,  2, 
Johannea,  herr,   Uechucr  d.  Muastcrfabrik  III, 
372, 

Johannes  mag.  cir.  II,  4,       —  III,  412,  L  — 

IV.  151.  25.  3£. 
Johannes,  der  awarca  —  IV,  113,  26  cona.  a. 

Schwan. 

Johannea  nepoa  Oysele  de  Landsberg  IV,  181^  20. 
Johannes  fr.  conT.  a.  Agnctia  III,  217,  2. 
Johannes  tbes.  %.  Arbogasti  III,  331.  29. 
Johann«!!  gnardianas  fr.  min.  III,  104,  12. 
Johannea  fr.  pred.  IV,  51,  20. 
Jobannas  celler.  s.  Petri  IV,  63,  L 
Johannas  thea.  s.  Petri  m.  271,  2L 
Johannes  port.  s.  Thomo  III,  16,  30. 
Jobannes  mag.  can.  s.  Thome  III,  55, 
Johannea  can.,  scriba  s.  Thome    f  III.  31,  22. 

46,  21  a.  Hagenau.  —  TV,  60.  32  (dera?) 
Johannes  preb.  8.  Thome  III,  08,  39. 
Johannea  vieepleb.  a.  Thome  III,  216.  2. 
Johannea  proc.  et  preb.  eccl.  maj.  III,  187.  LL 

242,  2M.  246,  LL  m  15,.  276^  Ifi.  —  IV, 

Johannea  thes.  eccl.  roaj  III,  11^  L 
Johannea  mag.  jndsz  thes.  eccl.  mig.  III,  18,  30. 
24,  26. 


JohMULO«  —  Jimgi» 


S76 


Johuinei  Cftn.  «ocl.  m»j  IV,  121,  18. 
JobumM  donMntu.  «cd.  m«].  III,  287,  2ö. 
loliuaM  pnb.  eccl.  maj.  IV,  194,  3. 

168,  iST 

Johannes  der.  Arg.  II,  158  in 

Joh&nnes  tiiius  Jobanois  clor.  Arg.  11,  80. 

jolMu  CoMthnr  d.  Str.  DanlwUitmiD  IQ.  tlO, 

St  JoUnnes  wohl  das  Str.  Klotlw 

Mehthildis  de  III,  181,  96. 
Johannitor-Orden,  ordo  fralruin  a.  Johannis  ho«- 

pitalis  JernsalcnutAni  lU,  197,  14.  219,  20. 
Hochmeister  i.  DeaUuhlUid  HMIMaK  T«  Hodlp 

berg  11,  'Aib, 
vices  gerenis  magistr:  i  i  i  A  auianniam  Uerman- 

naa  de  Moguntia  III,  'is^,       2m,  10. 
Brüder 

Irregang  Nicolaus  lU,  197,  14. 
Rinlpärgetoi-  Johannes  T.  III,  342,  31. 
Zuckeu^antel  Tliomaa  III,  876.  Stf. 
Comthare  u.  (Jumnaenden  s.  OmlltliniD,  FM* 
borg,  Rheinau,  Straasbarg. 
Joigny  JoYigniacum  i.  franz.  Dep.  Tonoe 
Amic»  dorn,  da  IV,  7&  17.  7tf,  54. 
QnldMnii  ibi  Soka  IT,      17.  80,  1. 
Tork  Bboracenaii  i.  England 

ndiHpMcopas  II,  iS44, 
JOche  ■.  JAche. 
Yringns  mag.  II,  69,  37. 

bm&Utt  Irpfstetcn  Irpttotl»  tL  HoblMiai  JU.  HS, 

18.  307,  la,  44. 
Irregang  Lrregangin 

dicl»  t  III,  17ü,  16.  372,  8. 

'  Gtitmdia  m,  197,  13. 

NiMUm  eitr.  f  III,  197,  la. 

Kiflol»»  t.  J«lMiimtw>Otdai. 

Yaelinger  dictos  Ul,  'l84,  4. 
laenhart  a  Ehenbeim. 
bMthirUn  die  III,  286,  22. 

Ottoav  ilint  IV,  88,  17. 
raanhiiH«  nir.  Boehbldui  UI,  120, 

lUliriT,  198,  9  1.  DentsoU.  Kanttei. 

lUenlieim  Uten—  t'tenheim  w.  Stiaubon  III. 

oa,  23.  bit,  ö,  ai.  —  IV,  147,  2b. 
ec  -ts  .1  IV,  l;>a,  22. 
universuas  ville  III,  46,  33. 
nng.  dicU  de  III,  i'j»,  41.  802  34. 
Albrecht  v.,  rittcr  II,  264,  1,  84» 
•Dada  III    100,  21.  40.  »8,  SL  996,».  t 

lö  btubcnweg.  , 
Egenolf  V  II,  -Am,  o.  ib. 
Fritscho  du  Iii,  i.'l>).  j^. 

Johannes  de.  civ,  III,  7d,  I,  t  mK  10.258,34. 

2  con».  4U.     conü.  415.  t  cons. 
41b,  1  C0B8.  ~  IV,  IM  ■>!} 

Johannes  de,  pleb  i.  Stat^eim  IV,  158,  86. 

UlricuB  mü.  d»  IV.  iMu  sa 

Kttrtxe 

•  Anna  HI,  254,  41, 

Otto  m,  254.  4|. 
Zapfe  de  — 

Bla»  III,  aoo,  1. 


•  Ita  m.  800,  1. 

t.  nttenheitn. 
Ittenn-eikr  Iden—  Inten—  Iten—  YttO—  TtttB' 
wilre  b.  St.  Peter  b.  B«rr 
Aognstiner  (^borherremlift  lU,  181^  4.  —  IT, 
2,  20  s.  Str.  HäoMT. 
prepositas  II,  87,  99.  88,  Sl  C.  3S8,  SS.  — 
lY,  111,  23, 

Canradu*  FV,  13,  7. 
Reio&aldiu  IV,  7,  18. 

Tttltnlitia  OUIb—  Atttlnhtln  ~htb  w.  Track* 
terdMlB  ni.  1«^  28.  —  IT,  185,  88. 

Jude 

Conrada«  TU,  27r),  11. 

•  Bllina  III,  &.k  30  Wise. 
Ellina  III.  G6,  31. 
Hermannna  dictus,  s.  Uoiliabeim. 
Jobannes  cir.  III,  66,  30. 
Johannes  III,  6«,  31. 

.Judenbreter 

ung.  der  III,  30fl,  22. 

•  Cierhildis  III,  :il2,  13. 
Kddoltas  civ.  III,  812,  13. 
B.  Str.  Golteshänser. 

Judenbreter  de  Krntenbach 

Hogo  III.  821.  9. 
Judenbreter  de  Reiniohüin  flUBahw) 

Alberbtas  cit.  in,  384,  SL 

Alberhtna  III,  334,  37. 

Elsa  III,  834,  37. 

Greda  III,  334.  37. 

Heintzelinns  III,  884,  37. 

Eatberina  UI.  834,  87. 

•  Minnelina  TU,  834,  81  Sarburg. 
MlBMlia»  m,  884^  87. 

Jiid«iibimr  OotmVnrg  Bnia«  b.  DiedoUhaaaen  i. 
Kr.  Colmar 

Egelolf  ?.  IV,  206,  37. 

Ulrich  V.  IV,  2VG,  37, 
Juackhcrre  am  Estrich 

ung.  III.  308,  14  s.  Sto.  H5foL 

DIricus  t  III,  376,  1. 

üiricus  ni,  874,  40. 
Jundita  IV,  39,  10. 
Junge  Jängin 

BobHdw  in.  278,  27. 

•Gwtrab  m,  16d,  31.  229.  6.  272,  8.  277,  6, 
tl.  880,  86. 801,  lOs.  40.  878^  88  Bwnnrt  t. 
Ltndalwrg. 

Johannes  der.  ultra  Brnscam,  mil.  II,  278,  21, 
3».  —  III,  14»,  Ui.  lüö,  31.  177,  6.  18i,  1, 
10.  209,  L':j.  217,  1.  21K,  8  mag.  ciT.  218,  23. 
221,  3'J.  225,  5.  2L>y,  6  f  25:^,2.  272,  2.277, 
12.  278,  28.  366.  1.  373.  28.  •120,  2  cons.  423, 
2  cons.  424,  2  cooa.  42ti,  1  mag.  civ.  427,  l 
cons. 

Jobann«.H  senior  arm.  III,  278,  27.  288, 16  mil. 

338,  14.  310-  10  37«,  13.  897,  88. 
Johannm  F.rbuuis  III,  278,  27. 
Lacgardis  III,  27,H,  2S.  340,  9  " 
Nicobus  »rm.  Ul,  278,  27. 
Reimbolt  herr  III,  186,  11. 
s.  Brensch  jenseits  der  — ;  Erb«. 
Junge 

•  Berta  ül,  99,  19. 
Johannes  carpentarias  f  m,  88,  8L 
Johunaa  III,  »9,  81. 
Jakamiti  piwb.  a.  Thoa»  III,  881, 14. 


276 


Junge  —  Landisberg- 


4M,  1 


'  T.,  iMR  n,  2&1, 3. 

Jongsorn  ClftowM,  hm  IHt  4M^  I  MHL 

oona.  TorgL  Zorn. 
JanU  prior.  «.  Kattutrine  III,  7,  38. 
Jante  j^r.  «otor.  pcaitentom  III,  bS,  8. 


L. 


LawJxnon  LMtdamoMiuit  i. 

BiMhof  fr.  Twanas  II,  187.  1. 
LModogna  Laqnedonienus  i.  Unteritalieo 

HaoiMf  6.  Otoiel  II,  168»  Üfk.  154,  161, 1«. 
ladw«  f.  Nraitadt  i  ä,  Fbli 

Albrecht  ?  ,  ritUv  U,  181»  Ii; 
Lachen  in  der 

Sifridoi  III,  90.  81. 

WeniheruB  f  Hl,  90,  81. 
Ladentr  b.  Bern. 

Lahr  Lahr«  Lar  Lare  i.  Baden  II, 
■dTooatns  Albertas  TT,  182,  18. 


21 


21, 


ff. 

23,  28. 


Konrad  s   Schwpttersohn  II,  182,  23. 
Bürger 

Jobann««  U,  182,  13. 
Walthemt  II,  182,  29. 
Aacaatinerkloittr  III,  152,  äl. 

Prior  II,  326,  35.  -  III,  IM,  21. 
Procnrator  Johannes  iU,  162,  21. 
ung.  domina  de  III.  l'J3.  11.  207,  26. 
llerksiiutu  de,  fr.  pred.  III,  381,  39.  343,  fö. 
LaiMlIe  JohannM  III,  342,  31. 
LMDMrtheim  Lampart—  Lamprithaim  n.ö.  Strau- 
barg n,  2ö0,  22.  —  m,  38,  6.  221,  25.  397, 
84.  -  IV.  17,  86.  tt,  &  SBu  8ft  86,8fL  83, 
6.  89.  12.  18,  18.  118»  14  181,  80     186,  1. 
131,  18. 
agri  bfttelacker  IV.  159,  14. 
tcolosia  IV,  167,  13. 

meninma  meniarnariai  d>  Str.  DooMta.  IL  89, 

24.  41.  2.  363,  11.  -  IT.  84,  14»  48.  8^  18. 

38,  29,  33.  42.  7.  126,  18     188^  88l  MO;  M. 

131,  8.  13t,  12.  140,  6. 
plebanoi  Johannu  III,  166,  88, 
■ealtod»  icaltatni  IV,  lö7.  9  ff. 

Alb«ftas  IV.  9,  11. 
ricarios  eodeaie  n,  89,  7. 
CUie  III,  369.  7. 
Erbe  T.  in,  369.  4 

432.  2  ooni. 
Brbe  EU,  869,  6. 
Ocrdnit  III.  369,  7. 
QöaMUB  ni,  869,  7. 
HaMBO^  de.  mil.  IV,  184,  80, 
Heitxemann  III,  369,  7. 
Hellenaenu  de,  mil.  IV,  40.  19. 
Hngo  de  m.  119,  38,  48. 
Hugo  de,  preab.  a.  Bmi!, 
Johanne!  t.  II.  9,  II. 
Johasnei  III,  869,  6. 
Irmelin  III.  369,  7. 
Katherine  III,  869.  7. 
Minnelin  III,  369,  7. 
•NeM  t  III.  869,  6 
NM*  Ui.  888»  7. 


428,  9 


480,  a 


BUnint  oan.  «.  Thome  IT,  184,  80. 

ang.'m,  898.  36. 
•AdilhiMia  m,  294,  17. 
BMaf—a  «m.  IIL  884,  17. 
iL  Bntn6iii(. 
Lampertot 
nng.  ciT.  n.  838,  14  ft 
adT.  Arg.  m.  888,  81. 
St.  Lamprecht  w.  Neutadt  i.  d.  Pfali,  Benedic- 

tiner-Klottcr  III,  42,  80. 
Lampreht  Diethar  ID,  194,  24. 
Lamsbnck  i.  Speicr. 

LMMMtw  LMwaonit  i.  BDflMid  IU.  180,  18, 

t.  LMrtMliB. 

Ltsdanwe  Landowe  Landowia  Lantowe 

i.  4.  VMm  II,  m,  15.  402,  28,  80.  481,  14. 

Meisler  Rath  u.  Bürger  II,  2f>7,  28. 
Landeck  Landtko  n.  Emracndingea  i  Baden 

Bug  Zönde  y.,  edelkn.  II,  323,  13,  89. 
Laudenberg  Huiue  b.  Turbouthal  s.S.  Winlerthnr 

Hermann  v.  III,  381,  8. 
LandölUn  Gisela,  mou.  <.  Margarete  IU.  343,  41. 
Landoee  IV,  129,  6. 

Landabarg  LandM—Laadki— Lande—  Laatt-^ 
— bara  —borg  — perc  — peroh  — p«rg  RoiiM 
nw.  Barr 

Tette  II.  368,  21.  423,  87. 

domini  de  II,  41.  SOi  422.  17.  —  IV,  160,  88l 

Gebrüder  die  t.  IV,  160,  1,  28. 

Agnci  de,  b«g.  OL  8ji  8.  18.  834»  88l 

Anna  mon.  s.  Haid  m,  818,  lOl 

»Anna  ITI,  36,  IL 

Bertolt  V.,  edelkn.  III,  124,  27. 

Bargbart  t..  rittar  U,  867,  la  888^  8,  88. 
3i0.  6. 

Clara  da,  can.  s.  Stephaai  iL  448»  M. 
Conradns  de,  eabdiac.  IT,  lOB,  I,  84. 

Conrat  t,,  s.  Speter  Domcan. 
Cbnradoe  de  IV,  9,  6. 

Cftnrat  t.,  hur  II.  82,  12.  143,  32.  —  m,  66, 

41  —  W,  in,  2.  160,  18,  28  (derart 
Cbnrat  t  .  titter  U»  86&a8.  870L  «. 
Bberhardat      doM.  f  ID,  867,  98L  —  IT,  18«, 

8,  81. 

Bgelolfas  de.  can.  prep.  ■.  Petri  II,  122,  4-  — 
III,  444.  1.  -  TV  107,  9.  110.  881  87.  178, 

l«,  38. 

Egelolfni  de.  dorn.  IV,  158.  22. 

Egenolfna  de,  senior  mil.  II,  277,  14.  281,  88. 

368,  24.  -  III,  124.  27  277,  6,  801,  1^814, 

43.  373,  80, 
Egenoifui  de,  fr.  min.  III.  219,  6. 
*Qerdradis  de  t  III,  2ß7,  28. 
«Oerdradis  de  III.  277.       MI,   10.  373,  30 

Uannart  s.  Jtiuge. 
Gisela  de  t  lU,  218,  Sa  267,  27.  840»  86 

Tmchteisheim. 
CHaala  da  IV,  181,  9  i.  NiedermOnster 
OottaUindia  IIL  371,  23. 
Greda  de,  can.  abbat,  i.  Stephan!  II   440,  18. 

449,  16.  468.  13.  464.  17.  -  m,  379,  18. 
Onntonui  de,  dom.  IV,  107.  10.  HO,  SI.  III, 

1  88 

Gantern«  de,  mil  III,  12,  29.  36,  11.  -  IV, 

110,  29.  160,  28  (der«?) 
Qänthera«  de,  mil.  t  UI,  818»  48. 388.  17. 871, 

16.  423,  1  con«.  425,  1 
Qnnther  t.»  a.  Spaiar 


Digitized  by  Google 


S77 


Onntherus  de,  fr.  prad.  HI,  371,  16. 

Heinrich  v ,  gen.  Hacker,  ritt«r  II,  868,  Sl. 

370,  7. 

l>ei&pridas  de,  der.  IV,  107,  3. 

Lentfridas  de  IV.  9,  5. 

LcDtfridus  de  t  III,  31,  41. 

LAcgaidis  mon  s.  CUre  a.  d.  B.  lEl,  219,  8. 

•  MargareU  III,  aü9,  17.  871,  16,  41  Spender. 

Wallher  t.  IV.  IfiO,  23. 

Wallher  v ,  miL  U,  432,  24 1.  —  III,  306.  20. 
äöl,  81.  S88{,  »T.  a.  BagiUM  SohaltkaiM 

(dem  V) 

Wttltherus  do,  arm.  III,  871,  22. 
Waltberas  de,  (r.  min.  III,  219,  6. 
Wernbei  T.  II,  86^  M,       17.  ~  IT,  160,  83 
(ders  ?) 

Wember  t.  II,  143,  32.  -  III,  124,  27  (der«?) 
Frentscbe  r.  —  Ebtrhard,  lUter  11,  191,  35. 

102,  Ii».  3(1«,  23.  .^70,  6. 
Pharosteliu  v.  —  Egeiiülf,  riUcr  II.   ,%6(,  lü. 
UOS,  fS. 

Eanser  v.  —  Ccinrad,  ritler  II,  417,  iö.  41Ö,  U. 
I.  Str.  HiiuBcr. 
LMÜTÖgte  s.  DeatficUand. 


ung.  der  III,  180,  26. 
Conradui  pctitor  f  III,  MdL  A. 
Elaa  III,  840,  H. 

Hng  des  —  snn,  civ.  III,  130.  Sft. 

Hag  ciT.  m,  130,  25. 

Kathehne  III,  ISO,  98. 

Metze  III,  130,  2b. 
Lasf«  mil.  de  Wangen 

Gepa  domic.  III,  :iOI,  16. 

Johanne«  III,  182,  14.  f  201,  17. 

Jobannee  III,  801,  17.  i 

Jobenneselin  III,  901,  17. 

Junta  domic.  III,  201,  16. 
I«ngrei  Lingonensis  i.  Frankreich  ' 

diocesig  II,  90,  9,  17.  91,  22.  92,  83.  94,  3.  3;>.  . 

episcopu8  Johannee,  adminiatrator  eccl  üaeili- 
ensm  IV,  2W,  20. 

Laarecosl  e.  Laoca^ter. 

Lanzeli  preab.  IV,  1,  10. 

Lanzelirms  preeb.  IV,  18,  32. 

Lapidea  porta,  Steinen—  Steninburgetor 

Bonifacini  mü.  de  IV,  37,       IM,  31. 

Borchardna  de  IV,  207,  4. 

Hugo  miL  4«  IV,  84,  4.  & 

Lapis  Lfid»  da,  •.  Stain. 

Lappe 

♦Katherina  III,  878.  13  Müllenbeim. 
•  filargaretba  III.  304,  39  Körner. 
NicolauB  mil.  t  III,  3U4.  M.  421,  2  coiis. 
Nicolaus  ujil.  II,  473,  32  «;al>.  47y,  13  mag. 

ci».  —  III,  804,  39.  375,  27.  389,  40  mag. 

civ.  390,  11  mag.  civ.  431,  1,  2  oon«.  438,  2 

con«.  43S,  l  — 

Zorn. 


Lara  a.  Lahr. 

Lwrino  Lariiiunia  L  üntaritalieo 
BiMbof  Perronne  IL  68,  87,  67,  ».  188,  87. 

IW,  28.  161,  15,  Ä  I 
Latlorre  Cawonas  de,  s.  Mailand. 
Laiu^uuiüa  ob  Laon  i.  Frankiaich?  a.  Bom  Cor.  | 


Laasanne  LanianenaW  i.  d.  Sdnnis 

Diöcea«  II,  54,  81. 
Domcapitel  IV,  50,  31. 
Laattobach  Laten—  Lntinbacb  Lncenbaoeaaia 
Latombatemia  n«.  Q«lMMÜec 
Kloster  iV,  187,  8. 
canonici 
Heinrieas  mag.  IV,  fl,  '23. 
Hesso  mag.  IV,  i'   i-' s 
c<istor  MAaicb  Feter  s.  Basal, 
prepositus  IV,  209,  6. 
soolaaücas  IV,  Ol,  11,  21. 
Lantenbach  Latenbach  b.  ObMUcdi  L  BtdMi 

Fritze  v.,  a.  Offen  barg. 
Lauter  Lnttt  dNi,  FlOawlivi  k  Wiinnbu|  Ii, 
801,  1. 

Lebelin  Lembelia  Conradnt,  eoatoa  a.  Tltoiiie  f 

ITI,  121,  33.  157,  :M.  225,  22. 
Lebuiau  Leberabe  die  w.  Schlc  tt^tadt  ii.  363,  20. 
Lehna  Lubocensis  i.  Prov.  Braadenboig 

Bischof  Stephanos  II,  374,  3. 
Leiningeu  Liumgcii  LyaiagM  Balm  tm,  CMa» 
atadt  i.  d.  Pfalz 
Qltfeii  II,  IS,  33,  35. 

Emicho  II,  10,  22  ,  27,  35.  18,  17,  40,  48. 

l'J,  1.  22,  ;ö.  32,  9,  IM»  88, 
Bmtcbti  s.  äpeier  liuch. 
Friedrich  II,  10,  22,  Sö.  22,  lö.  M.  36.  38, 

26  judex  provinoiaUa.  44,  IL  &5,  27. 
Friedrich  11,  18^  85.  M7,  17,  178;  8.  t 

S2ö,  6,  7,  14, 
Friedrich  II.  344,  5.  ~  III,  138,  21. 
Qoltfricd  JofTi'idug  Landvugt.  v  Elias«  il, 
2J5,   14.  206,   lU.  2Ö7,  3,  3».  3*«,  1. 
343,  32  fi.  34^  5.  —  III,  224,  8». 
•Sopbte  lU,  188,  M. 
Leist  z5m 
dicU  III.  338.  1. 
Jobannaa  civ.  III,  143,  18. 
LdatanwB  Jobaaiy  MMxkMim!  m,  180,  14 
LeiUecben  LeitrtdM  UaÜUMlMin  LMhndi 
ung.  IV,  123,  6. 

Coatadti»  mag.  can.  a.  Thona  II,  1,  10.  —  m, 
6,  88.  7,  7.  18,  14.  —  IT,  36,  87,  48.  181,  4 


CAatadaa  a.  Labalin. 
Hago  dar.  IV,  118,  90. 

s.  Str.  Bänssr. 
L«mbelinas  cap.  s.  Margaret«  III,  861,  30. 
Lempfrid)n  h.  .Mfirdelinua. 
Laaoalin  s.  LentzeUo. 
Langin  L«^  di«,  frao  U|,  80,  88. 
Lente 

Albreht  t  m.  168,  4. 

Elsebete  lU,  168,  4. 

Heinricns  cardo  III,  III,  83.  202,  26. 

Katharina  III,  168,  *- 

Nfclawea  m,  IW,  8. 
LeiUfridin  die  III,  63,  42. 
Lemfridas  «unfex  IV,  28,  21. 
Lantfridos  condimentarias,  elf.  HI,  78,  84,  40. 
LantfridoB  UI,  66,  la 
Lantfridoi  eantor  «ooL  naj.  IV,  5,  98. 
Lentze  s.  Spcicr. 
Lentzelerin  Berhta  Iii,  3d9.  1. 


Digitized  by  Google 


378 


Lentzelin  —  LiiohieuJberg 


IT,  17,    sa  Mim  Wittw«  IT,  U7,  S7. 
ttd(.  m,  414,  9  eou. 
nag.  Aar  jong«  III,  498,  1  com. 
«HB.  n,  86S.  10,  94,  81  mtf.  dir.  —  TU,  898, 
6  mag.  ciT.  48»,  8  aou.  48B,  I  anf.  «f. 

tiBg.  ui,  m,  6. 

ung.  III,  199.  11. 
Agnes  HI.  1^  40; 
•Ana*  UL  1€9,  8  IMkcM. 
AaM  1117141,  84  QodmU. 
ClMM  in,  480,  1  CUM. 
Ctott  OL  490,  8  eut. 
*Htd(iul  III.  18«.  1  TuMtart«. 
*0u1»da  lU,  88,  84  mal  Bwt 
*H«dMri|ia  ÜL  18,  89. 

HviBiittu  Hhbm  m.  U,  68,  88.  -  UI.  1.  »• 
18.  8».  91.  48.  40l  »  aeab.  47,  41.  88,  18. 
181.  9.  na,  5.  141,  84  418^  8  tmu.  414.  8 
ooaih  (dMif) 

B«i»iCH  EttatMÜB  n,  184»  40.  -  III.  18,  40 

(nliBU  m,  290,  8.  877,  7. 
Hugo  m,  18,  40. 
jMob  UL  88,  SS. 

jMob  m,  489,  8  ooDi.  480,  8  com.  481.  8 

001».  4Sfl^  1  00». 
Joknato  IT,  188.  8a 

JofcMUlM  lU.  109.  8.  17«,  87.  416,  3  com.  417. 
1  coiM.  418.  1,  8  COM.  410.  8  oom.  480^  1 
OOHO.  481.  1,  8  «oai.  488.  1,  8  «ow.  484,  1, 

9  COM.  486,  1  COM.  Ukmt) 

*  KiUherin»  m,  990,  8.  877.  «. 
Km»  III,  199,  11. 

NioolMM  IlL  290^  a  877,  8. 
Palnu  m.  18,  4a 
BDdtMTM  IT,  81^  4. 

Rndorftu  ciT.  n,  «,  38.  -  IT.  188^  1&  189, 4 
(<Un?) 

RMmmmbi  III.  290,  8.  377,  7. 

BtiHmi  dT.  t  III,  290,  8.  377,  6.  417,  8  cool. 
418,  8  ««n.  41».  1  COM.  480,  9  421, 8 
COM.  498i  8  COM.  4SQ,  9  MM.  484,  1  «OM, 
488,  1,  2  cons.  496.  8  «om.  487,  8  «m. 

SopbS»  UI.  290,  8.  377.  7. 

Tinlin  m.  199,  18. 
Lentxelin  Orftnewalt 

JobMine»  der  alto  UI.  818,  11.  ttS,  1  com. 
438,  9  com. 

Johanne«  der  jongo  HI,  847,  35.  430,  1  COM. 
431,  1  cons.  432,  1  cou.  433,  1  com. 
Ltnts'.oliiuis  diiiüü  Orel  ante  monaatoriWD,  cif. 
III,  UO,  -JJ.  lOS,  je.  413,  2  cona. 

Agne«  mon.  s  Margarete  III,  10^  38. 

•  Oerdrodi«  III.  WH,  26. 
Gerdradis  III,  IOk.  28. 
Hartmanna«  III,  Iü8,  28. 
H»iiincnR  III,  1Ü8,  28. 
.TacobuR  UI,  108,  27. 
JohuntifB  III,  108.  27. 
Jolmnup.s  III,  108,  28. 

Katherin:i  mon.  s.  Margaiolo  III,  188,  88. 

Nicolaus  III,  108,  27. 

Sii  gelinus  HI,  108,  -dS. 
Lcntzing  Rbdegenis  Ui,  187,  1. 
Lonzburg  Lentzbarg  i.  Kaat  AwgftB  w.  ZOriell 
III,  24i.  SU  24»,  46. 

SckBltlMiM  Batb  v.  Omeiiid«  UI,  9i8,  1. 

SohaUbtiM  ntrioh  III,  848.  43. 

Diotorkh  dM  MfanltlMiMMi  brUor  m. 


Btttfcr 

843, 


la 


LeMMaboig  *oU 
airloM  d!^  ■.  Boai  Car. 

Leodium  ».  Löttieh. 

St.  Leonhard  i.  Leonard!  ecciesia  w.  Ober-Bhu- 
heim,  Stift 

canonicoa  Conradai  de  Kirwilr  U,  121.  23. 

cnitos  et  theianrarias  II,  121,  S5. 

dec&nai  et  capitolam  IV,  119.  88.  120,  2. 

decanas  et  cnstos  IV,  18%  16. 

decanns  IV,  119,  86. 

Johannes  II.  121,  22,  36. 

»oolaaticas  COnradas  mag.  II,  121,  23.  —  III. 
■M\  11 
Letacbir  s.  Ingertbeini. 
Le'to  YTilbelmus  II.  133.  24. 
IjottoTioaait  i.  LittlMUWB. 
Lomacd»  pikt.  Mror.  Ifagdalmilar.  m.  88.  8. 
Laote 

Cla&irat  cif.  ü,  201,  13. 
QotM  CiT.  O,  801,  13. 
WaHbor  df .  H,  2U1,  13. 
Lsntonie  JolK^nncs  mag.  can.  s.  Fcttl  D,  188,88. 

lab,  'J  8.  Koni,  Cur.  Proc. 
Leuwan-  Lowinstcin  s.  Linvcnstcin. 
Lichtenao  Liecbtenowe  sw.  Bastatt  U,  276,  23,  26. 

277,  2. 

Lichtenberg  Lictthem—  Liechtem—  Liechtoa— 
Liebten—  Liehtin—  Lietcn—  Liethen—  Lioi- 
him—  Lihten—  Litern—  LjohtoB'—  Lftoa— 
— bcrc  — beich  — berg  — banli  a,  lamraütr 
dorn,  de  III,  217,  17. 

Herren  die  t.  II,  280,  12.  -  HI,  100,  44.  — 

IV,  120,  16  s.  Str.  Höfe 
•Adetheit  III,  13,  16.  32,  7,  42  s.  Rotenberg. 
Conradns  de,  can.  et  cant  eoci.  maj-  II,  i>t  30. 
»,  22.  15,  15.   16,  19.  -  lU,  13,  9.  —  IV, 
101,  19.   102,  31.  1f>4,  1.  10&  81.  laa  1& 
152,  8  s.  Str.  nisch.  o.  Bob  Cor,  Lag. 
Conrat  v.  II,  132,  35. 
Elsabebt  III,  13,  18  Kirkel. 
Fridericos  de,  can.  et  prep.  «ccl.  niaj.  II,  41,  4. 
132,  34.  150,  14.  167.  5,  11    172,  4.  —  UI, 
13,  17.  88,  83.  123,  7.  -  IV.  lä."),  29  158, 
18.  188,  4  •.  Str.  Bisch. 
'-     Hanemanii  ▼ ,  adr.  Arg.  II,  874,  38.  297,  87, 

A.y  .u'J.  ^JL  t-)8,  37.  -  HI,  889,  19,  84 
J     Heilike  UI.  13,  17  Dierabnrg. 

Ueinricns  de,  adv.  Arg.  f  III,  32,  43.  —  IV. 
»&,  89.  104,  28.  106,  83.  sein  Sohn  IV,  104, 
88. 

Heinricna  i»,  aielii4Uo.  Arg.  U,  93,  98. 
Hermann  t.  IU,  889, 18,  44  s.  DaalaohL  Kanz- 
lei a.  Speier. 
Johann  t.,  Landvogl  1.  Elana  II,  IS^  86.  1(0, 
Sa  17t,  7.  908,  87.  208,  4.  213,  4.  6.  817, 
13,  28.  »18,  1,  18.  242,  10.  97.  274,  37.  878, 
39  t.  t  321,  h.  -  UI,  4ä  88,  m  88. 
Johann  v.,  d.  jangeio  II,  974^  SB.  m,  87. 
Kathcria»  UI.  18,  9. 

LodowicM  do,  adv.  Arg.  IT,  83,  4.  90, 17.  f  8», 
87. 

LadMrioM  de,  adv.  Arg  IV,  101,  21.  108^  Wk 

1(18,  80.  104,  2  106,  29. 
Ladcweu  de,  can.  eecL  laij.  II,  891^.  403.  5. 
Ludirig  T.,  adv.  Arg.  II,  16.  18.  —  UI,  18, 
88. 

LadMrig  T.  in,  899,  10,  24. 
BadoUlu  de,  can.  eccL  nuj..  acaUdiac  «ipnp. 
«.  ThoBM  IT.  11,  18.  t  Uj  4. 


Digitized  by  Google 


Liichtenhersp  —  Lobostette 


BadoW  adT>  Arg.  n,  U»  18.  ID.  IS^  19, 
84. 

SfBon  de.  can  ecci.  mij.  IV,  18^  4.  96,  ül.  f 

101.  20.  102.  82.  10(,  8. 
Coonüdiu  dictn«  de  HI,  152,  38. 
Wernberns  dictni  de  III,  152,  38. 
Liehtenstein  Liehien—  I,yttin—  Lylin—  Lyltin- 
sttin  b.  S».  Larabnclit  w.  Nenitadt  i.  d  Pfal« 
Conntdas  de  Tl.  188,  24. 
OerhardQ»  de  n.  22. 
Hcinricns  dr.  mil.  II,  132,  88;.  188^  13. 
Joh&nnes  de  TI,  13;?,  18. 
Sygelo  de  TI,  m.  2A. 
Liehtentbal  BOri  Benern  b.  Buden-Baden,  Kloster 

in,  71,  8. 
Li«—  Li—. 

UelNfftt  aetm  UItUB^9. 

tMmtA  Uebweeka  enln»  b.  PfenüMlm  i 

BÜdM  II,  18,  14,  tl, 
LUbMtdIer  UtbMdbriu  UabeoMlkr  UUawl- 

l«r 

ong.  II.  41,  31.  -  m,  31.  1.  6«,  90.  78,  42. 

108,  9.  157,  18.  175.  24.  399,  7.  ».  Str.  Gärten. 
•  Anna  III.  280.  B«rgbeiiD. 
neinbold  mil.  U,  6,  9.  60.  15.  -  III,  6.  3,^  11, 

18. 

Reinbold  «ein  Sohn  mil.  ITI,  11,  19.  18,  8,  27 
mag.  ci».  83.  4  mag.  cit.  3^1,  29.  35,  11.  49. 
12.  412,  1  cons.  413,  I,  2  mag.  civ.  414,  2 
con».  415.  2  con«.  —  IV,  155,  16  (den?) 

Reinbold  mil.  III,  136,  22  mag.  eiv.  149.  31 
scab.  158,  17  icab.  f  247.  27.  260,  13.  419, 
2  cons.  490,  9  cons.  42,'i,  1  COM.  426,  1,  2 
cons.  (ders?) 

Reinbold  mil.  m.  365,  19. 

ü.  Tarant. 
Lieber 

•Anna  ÜI,  348,  I.ininger. 

Lndowicns  nanta  III,  3i8,  40. 
Lieberann  C&nrat,  mag.  hosp.  III,  ITA,  28. 
LiebMt«  Pfrändnar.  i.  Str.  Uoap.  Ii,  380,  1. 
Uikttltm  HnriB  d*      864,  81. 
LIedeningMi  lAdaniatMi  a.  DiwM  i.  LothriBMn 

rwtor  cedMi«  Tolmna»  ckb  Stapbaai  HI, 
169,  83. 

Lierbeim  Lir—  Lfrheim  b.  Appetshofen  i.  bai- 
riscben  B.  A.  Nürdlingen 
Conradns  de,  cati.  eccI.  maj.  et  arcbidiau.  II, 
:iL'0,  31.  321,  41.  3r;3.  7.  381,  9.  —  III.  265, 
7.  -  IV,  189,  30.  190,  23.  191,  ß,  26. 
Frideiim  d»,  «an.  «oel.  mal.  U,  881,  80.  881, 
10. 

Lii-lhrcclien  b.  Leilrpchün, 

Ligolsbelm  9.  I^ingolsbeim. 

Limlxirg  i.ymparch  Lynpaig  a«.  Wlaabadeii  n, 

2«7'.  3i'.  -J'.^S,  8, 
Oorlaeaa  dom.  rle  II.  298,  38. 
tonltetns  et  scabini  II,  297,  39 
Bürger 

Heynemannm  U,  i^8,  1,  4. 
Malicb  CoaMDaaiiBB  diata«  It,  997,  40. 
998.  4. 
LiBMlw  9.  'PUMtUt. 

Umt  LtaMuta  Lfunia 
Coandat  fni,  166,  98. 
•Gnd«  III,  166,  98^  44w  98Q,  8«  44  Str. 
HiaMir, 

lAmanhatoi  aw.  BnMa  III,  80,  4. 


Couadu  da,  prab.  t.  F«Ui  Ol,  168,  81.  907, 
98.  U4,  t.  881,  89. 
Hain.  LtadSwo  Lyndowe  am  BoduuM 
a.  Bfireer  II,  428,  19.  446,  1. 
aaf.  da  t  in,  981,  97. 
Banuinh  t.,  dw.  H,  886,  8. 
«Kathariaa  in,  SSSL  88. 
Pfttarnoitar  dar,  maticnt  da  III,  IHM,  9. 
Wilhelmtiü  de,  &bar  fll,  899^  88. 

Linder  s.  Hern. 
Linggies  s.  Lmx. 

r.ingoliheim  Ligols—  Lintels —  Lin^elves—  Lin- 
goltes—  Lingolves—  Lingolvisbcira  sw.  Strass- 
bürg  III,  161,  27.  221,  25.  233,  26.  -  IV, 
18L  I,  26.  18,  20,  22,  39.  53,  25. 

not.  dicta  de  III,  143.  22.  985.  3.=S 

•Arnes  III,  187.  17. 

B5lde1in  de,  mil.  III.  WIK  m.  f  247,  6.  416,  1 

cons.  419,  1  cons. 
Conradns  de,  mag.  prob.  ec«l.  m^}.,  lex  cbori 

III,  78,  42.  128.  9.  f  187,  17, 
OeHrudi!«  beg.  III,  187,  17. 

•  Credc  III,  822,  38. 
♦ÜuU  III.  179,  46. 

Reinboldns  de,  mil.  III,  60.  2,  15  mag.  civ.6l, 
6  mag.  civ.  8i,  2.  8  mag.  civ.  77,  4.  f  17», 
46.  413,  2  cons.  414,  2  cons.  415,  I  cons. 
416.  1  cons.  41^,  2  mng.  civ.  420,  1  cons. 
(ders?) 

Reinboldus  de.  mil.  III,  179,  40.  203,  Tr,.  247, 

5,  44.  322,  88.  428,  1  cons.  12' i.  1  cons. 
Raiaboldaa  BoldaUn  da,  arm.  lU,  909,  36.  947. 

6.  t  947,  44. 

i  Lingoncnsis  s.  Langres. 

'  Linigin  oh  Lciningen  i.  d.  Pfals? 

David  de  II,  138,  21. 

Syfridus  de  II,  133,  21. 

WornfiorQS  de  II,  188,  99. 
Liniilgen  s.  I.einingen. 
Lininger 

Anna  ITT,  .US.  38  Lieber. 

Ellekindia  III.  348,  37  Walia. 

Fritscho  III.  MH,  37. 

Hrinricus  civ.  f  Hl  348,  ti. 

Heititzo  III.  WK,  ;i7. 

Johannes  III,  348.  37. 

Satberiaa  III,  818,  37  Merwer. 
Liawataria  dia  III,  967.  13  s.  Str.  Hänser. 
Lina  UagliM  Lfaibninen  Lintgieason  Lintfriaa 
aA  xäd  IVT».  80.  43. 

COnsat  ^bnOadi  lU,  74,  93^  f  174.  89. 

•  Jnato  m,  74,  98.  174,  88. 

IJpsheim  Liobpotes —  Lnpoltcsz  -  Lnpoltz—  Lh' 
poltsbeim  sw.  Stxaasbarg  HI,  U3,  40.  161,  27. 
-  IV,  8.  1«. 

agri  qai  dicantur  gebretta  IV,  119,  14. 

eoria  qne  dicitar  sedaibof  VI,  11%  17. 

ecciesia  IV,  119,  7. 

aniversitaa  Tille  IV,  119,  h. 

nng.  der  v.  III,  175.  14  s.  Str.  HiaMV. 

ung.  domin.t  de  III,  112,  7. 
Litembarch  &.  LicUtenbcrg. 
Littbaaen  Lettoviensis 

Bischof  Jobannes  II,  61,  16.  119,  19. 
Liotold  IV,  1,  25. 

Uziiaim  Lakaabaim  w.  Pfalaborg  i.  LoUiriagta 

Prior  Ofd.  ■.  Beaad.  IV,  98, 86.  109, 8ft  911^  41. 
bohaalatta  aahtMiileh  Ubatidt  L  Saahaaai  «b 


Digrtized  by  Google 


880 


"Lohestette  —  Luggardis 


vfrschrifbpn  für  LotsttHon  b.   Waldshnt  i. 

ELcrbarda«  de,  prab.  «cd.  mai.  UI,  170*  7. 
Lodowicntmil.  ateitter.  Md.  IV,  11,  M. 
LAlbln 

Albvtoi  f  m,  257,  8>. 

midtiiid»  m.  257,  W. 

•SUiBS  in,  257,  32 
LSnwciler  Lorawilre  n.  Oppenheim  i,  Rhciiilit-ssen 

Petras  mil.  dictas  de  II,  206.  11  s.  ()|'i>riilieim. 
LAMlin  Loicelin  Lotelin 

DDg  in,  205, 1».  305,  Ib.  839,  IG  i.  Str.  Bäaieri 
Ootteshämer. 

OBS.  Rfiiior,  mil.  III.  327,  26. 

•A.lrlhcidis  III  336,  30  ■.  FlUbBlali. 

•  Ad«lheidi8  III.  876,  7. 
Bernheit  herr  III,  167,  1. 
CAntse  III,  369,  2. 
•Cylie  III.  264,  38  Abt. 

Dietherieb  herr  o.  •.  Brndpr  III,  157,  1. 

Enlrit  (wohl  Ulrich:  ITI.  :!.t4.  :M. 

Heinricus  sac.  de  Hagetiaa,  preb.  •.  Tbome  lU, 

1  s.  Hagenau. 
•Hetta  III,  KU.  5, 
Joh.innes  cit,  III.  >i 
Johannes  hcir  III.  177,  Hfl.  434,  1  cons 
Johannen  mil.  II.  475.  25  m.iR.  cii    —  ill  '• 

38.  309,  2.  386,  18  mag   civ.  390,  44  mag. 

dT.  480.  1  «OM.  «»,  §  «oai.  489^  1  n«g. 

d». 

Jobannes  ann.  f  III,  375,  8. 

Nese  III,  279,  16  Damenheim. 

Nese  III.  -Uy^.  9  Knoblocb. 

Nese  t  Iii,  m9.  Lunparthdm. 

Peter  Pelerroannas  afBl.  m,  Ml,  VI.  88S,  SO. 

m,  i.  m,  48. 

BdaMdw  hmr  Ol,  Sl,  44.  88,  a  89^  18.  414. 

S  floni.  418,  1,  8  eooi.  417,  I  cons. 
RdsfridM  UT.  104»  1^ 

B&lim»  nil.  11,446,  9,80  wag.  ctv.  473, 81  atmb. 
—  in,  810,  8.  809,  9.  878,  19  nag.  an.  386, 
8.  488,  S  eoM.  480,  S  com.  481,9  oou  488, 
8  auw.  dv. 

BflUnder  jntit*  Iii,  868,  9. 

*  Sophia  lU,  888,  5  OroMrte. 

Ulrich  III.  389,  9l 
8  Broger. 

Löwen  Lovanionse  i.  Belgien  IV,  216,  32. 
Tillicns  scabini  jarati  et  commnnitas  II,  16,  84. 
«pidani 

JohaniicR  dp  Hozedcn  t  H,  17,  4. 
Cuneguniiii,  leine  Wittwe  II.  17.  3. 

WiUdiBu  adn  Bchwiegertobn  II,  17,  48. 
LSwtmtda  LMrinddn  LeMMBätdme  %.  NM«r> 
ttOMlwl  n.  Kaisersiaatara 
BnenkO  de  II,  193,  16. 
Smnho  de  n,  133,  98. 
SifiMoa  da  n,  133,  19. 
WolftiBM  da  II,  133,  19. 
Wolftamm  da  TT,  133,  17. 
T.nnsheim  Loni!<hoini  n.  Alzei  i.  EatiMI 
Ileimaonos  de  II,  J^,  21. 
Petras  de  II,  138,  2t. 
Loiantz  Johannes  der.  UI,  868,  24. 
Lorata  abbat  s,  Cläre  a.  d.  R.  ni,  34R,  28. 
Lorber  ülricna  Draab.,  pfea;.  •.  Staphaai  III,  851, 
13  273,  87.  991,  »,  44.  818»  16,  I8l  84^  19. 
848,  98. 


1  Ijorch  Lorrbe  Loreche  nw  Rfidcshoim  a.  Rhein 
)     Staphanns  mil.  da  II,  2(»5,  M.  :i7. 

Thilmannns  dictns  da  Borgdor,  lail.  d«  II,  S06, 

H.i.  2116,  38. 

I  Lorakaina  a.  Lotliriii|an. 
'  Loa«  a.  Bdcwanhdu. 
Lot  Wembann  dr.  III,  88»  81,  88. 

Lotcrlin 

Pietricus  III.  58.  19. 

*  Elsa  III,  53,  19  Rodesbaia. 

Lothringen  Lore—  Lorrdudaa  Lottari^gta  La» 

Ithoringia  Lnfrinpeji 
HerxoR  III.  35.'?.  28  356,  9.  859.  13. 
Friedrich  Fcrry  II,  19,  19,  40.  80^  84.  8«, 

I  86.  f53,  11. 

;  Lotrix  Agnra  III,  247.  41. 
LAbegasM  LAbegaaxen  LAbgaaaa«  K.  Bnheh  L 
Obar-Elaaaa 

nng.  dar  t.  O.  HH,  8.  197,  94. 

Addhddia  d«.  cmi.  s.  Stephaai  O,  4M,  IS. 

Hanridi  T.,  adalkn.  II,  486,  98. 

Jabans  t.,  edelkn.  II.  481^  88. 

Hiblnng  v.  n,  168,  18. 

Rftdolf  T.,  ritter  II,  4.10,  28,  3R. 
LAben  i.  Pfaffanhcim  o,  Enftiahelm  ansässig 

Johannes  ze.  ritter  II,  406,  10. 
Li"'chm.inn  Heinrich,  et»,  II,  90!,  12 
Lonfen  wohl  Lauffen  a.  Neckar 

Conradna  de,  can.  acd.  maj.  I¥,  85,  I. 
L6ad  a.  Barn. 
Loopeatein  s.  Lnpatda. 
LSphin  s.  Lapfen. 
LoTaniense  s.  Löwen. 
Lowe  Johannas,  fr.  ord.  Aag  III,  78,  87. 
Lowelio  LBmlin  diatau  m,  811,  89.885^88.184, 

la 

LabiieaBaia  a.  Laiboa. 

Lneaa  Lftkaa  Lax  mit.  ü.  10,  89.  98,  38  mag. 
hauf.  -  m.  II,  46.  18.  4.  87.  30  mag.  en. 
88,  9  wuM.  dr.  48,  19,  33.  67,  »,  80  mafl. 
dv.  T8.  l£  77,  10  gnb.  fabr.  77,  93.  887» 

gib.  fkbr.  91,  17  nb.  fabr.  9\  30  gnb. 
br.  98,  19  gnb.  fobr.  106,  43  gub.  fabr. 
108,  32.  12.%  32.  4IS,  2  coos.  413,  9  cons. 
414,  1  mag.  civ.  414,  2  cons.  416,  1  mag. 
'         civ        IV.  1.Ö7,  2. 

•  AgilM  III,  48,  19.  .1:?.  77. 
Johannes  III,  420,  .  n 

s.  Eckwersbeim  n.  Marens;  Str.  OotteshSuier, 
Lnceria  i.  üntcritalion 

Bisdtof  Armardos  II,  153,  29.  154,  26.  ISI,  16. 
Loewaa  a.  Laiam. 

Ltufardia  mmot  nouit  pamtaatam  III,  1 16. 42. 
Lndawiraa  fr.  proe.  *.  Katbarine  TH,  33.  28. 80, 8. 

Lodewicng  fr.  tonf.  ».  M.arg.irete  TTI,  140,  16. 
Ludewiens  scol.  et  prtp.  s  Tbome  II.  iälO,  8.  990, 
14.  221.  7  -  III,  l(i7,  36  191,  24. 
I  Lndewicns  dec.  ecd.  mtj.  IV,  16,  6^  6l 
Lndewiciu  dtoria|nae.  Arg.  IV,  t,  19. 
Ladewig  s.  Offenbarg. 
Lugdannm  s.  Lyon. 
Lngelini  iixor  IV.  40,  |B. 

iL6ger  s.  Ehenbeim. 
Laggardis  L&gart  VI,  18.  9.  45,  7. 
LlggMdia  Lbgait  IV,  18.  14,  86, 


Digiiized  by  Google 


LiUidersiBgen  — 


L6incr$ih«iiu  a.  Limerehcini. 

L^tcrowe  ob  abgeß.  Ori  b.  Lentealicim  a.  Bon»a 
n.)   Kehl?  III,  M*,  tl. 

Utfii.li  Nicolaaa  III,  332, 
LÄtgardis  mag.  b«g.  tit,  S84,  SB. 
Uttonche 
•Bllin  III,  119.  88. 

T-ndewic  III.  2r?. 
Luitich  Lrtticho  Looilinm  i.  Belgien  II,  8.  1.  — 
III,  268,  21     -  IV,  !»(!. 
magistri  villicas  j.cxbini  jarali  et  tolnm  coro- 

mnne  II,  7, 
Bürger  Werikcaz  Ejjiilius  dictn«  f  H.  7,  27. 

(lyocosis  11,         ■^   ■-  IV,  !'^),  Ii». 

Lützel  Rw.  Pfirt  a.  d.  Orense  v.  Els«as  n.  Schweiz, 
Cisterc.  Abtei. 

Abt  IV.  6,  3ß. 
L&txaltmrg  L^tselnbere  Lntzelnliurg  w.  Zabern 

Htiiiriea«  d«,  fr.  pnid.  III,  20»,  31.  348,  t& 

UUMMda  LÜmIs—  LnlMlitoiii  F!>m  p«ln  n. 
Zaken  0,  WS,  9  435.  1 1. 
AndMM  V.,  riitar  III,  91,  3d,  41 1.  tHnneringen. 
B«M  «»M  If ,  64.  7.  88,  81. 
HMÜtt  brnr  v.  0.  968,  19.  S68,  84.  890,  13. 

80D,  8.  8iK>.  81.  t  468,  17. 
P«triMk  m.  91.  35,  44. 
Sophia  III.  ni,  35. 
Lnkesbcim  s.  Lizbeiin. 

I.iimbart  Johannes,  nia^   srnb   Al^.  II,  449t  ^> 
Lond  I,undrnsi5  i  Srhttiilen 
»rchip{>isro[)US  11.  2i\,  '.V2- 

Eagerua  Soecie  prima«  U,  350,  16. 
Ufudb  IT.  96,  1.  98. 

La^fm  UfUn  Ukfla  Lapliin  Lnphen  Ln|>pfeB 
Im  ■ohMlnpbB  mm.  Tattlingen 
it,  MaL  1.  Btaphui  III,  80^  88. 


n^.  n,  890;  4til  991, 84,  480, 99.  -  H,  188» 

14,  80.  190«  91.  191,  98. 
BlMrhMdn  de,  cm.  aeel.  nij.  II.  898. 41. 891, 

99.  —  III,  818.  19  -  IT,  191,  7,  17. 
HiiminiB  ia,  (Ue.  MseL  vaaj.  «t  «robidi««.  II, 

189,  4a  911,  90.  999,  81.  994,  40.  819,  88. 

890L  88l  891.  99.  841,  8a  849,  89.  848^  R.  - 

in,  149^  49  IM.  89.  189.  18.  941,  1.  958, 

81.  900,  1.  t  999.  8.  -  IT,  186,  9a  18a  9a 

188,  18»  99.  l«a  7.  t  190,  98, 
Hugo  de,  can.  eccl.  m»j.  f  IV,  186,  24. 
ülriisiia  de.  can.  eeel.  mej.  III,  6.  89.  —  t  IV, 

186,  24. 

Lnpi  Wölfe.  Adels  üeschl  d.  Unter-ElaeM  IV,  28^ 

II,  86 

Lopoltzheim  i.  Lipsheim. 

Lspatein  Loope-  lApleB—  IiVplrflMI—  Lupprteitt 
AMInidh  jaalor  de,  mon.  t.  Blepliaai  III,  81, 

a 

AMfceidie  mMt  de»  om.  e.  «ephttd  m.  81, 

0. 

Andrea  de  DI.  854,  30. 
Demftdia  d«,  mon.  a.  Stopbani  III,  81,  & 
Bgoelo  de,  aignor  III,  3d4,  21. 
OSmI«  de,  «ml  e.  fltepÜäai  n,  440,  18. 
Bäfo  T.,  tot  III,  41^  14, 

iMtedt  Laetot  b.  flenaairiNiai  i.  d.  nh 
Koand     e.  Wwaei. 


LnlealMwIi  e.  Luitenbeeb. 

Lutenheim  L&tanlieim  wokl  Uttmkeim  8.  Zabeni 
IV,  81,  1.  Iii,  m. 
eoeone  dielM  de  III,  998,  9a  998,  94. 
Bibo  de  ni.  984.  9a 
FrilKho  de,  prA,  n  Theate  III,  284.  20. 
B«ge  de.  preb.  e.  Ihone  III,  253,  20.  284, 15. 
Lataiieheim  Lbteneküin  mM  Lenteebeim  n.  Kehl 
i.  Baden 
Uesso  de  ni,  9a  98. 
Öle  dp  — 

Ell. na  ni.  .W.,  S. 
Hemricus  f  III,  885,  8. 
Luter  ».  Laoter. 

Latern  ob  Keieerslautcrn  i.  d.  Pf  als  oder  Laotom 
b.  OnBiid  i.  WQrtcmberg  fuler  Laiben  1. 
LoMtner  Amt  Williaeii  ? 
Weniberne  Petri  Wented  de^  aet.  II,  449,  94. 
LotinbMh.  wddMB  LnteKbeeh  i  Btoan  n.  B»- 
den  oder  wtleb««  iMdenbeiob  i.  WSnenbeig, 
Heesen  n.  UnterAaaken  ? 
Henrici»  de,  meg.  een.  eeel.  m»j.  IV,  51,  7. 

r.ntringen  s.  Lothringen. 

Lux  aictns  III.  U4,  13  8.  Locae. 

Lozein  Lucerne  II,  27a  8. 
Börger  U,  277,  32. 

LffibipeMb  ob  Blicksberg  Plixbnrg,  Boino  b.  Win- 
leobaim  w.  Colmer  ?  caetmni  m,  898,  15. 

Lydde  LiddeDde  L  FklieetiM 
Bischof  Andreae  II.  168,  la  184,  ta  161,  14. 

Lynain  Lndewicns  III,  837,  8. 

Lyon  Lngdannm  II,  20,  36.  207,  10  —  IV,  6a 
24.  2»  B7.  6,  10,  34.  68,  4,  14,  24,  35.  80, 
1,  6,  2t).  :i5,  60,  3,  19,  «6.  61,  4,  18.  83,99. 
ü2,  22,  32.  a:^,  5.  16.  26,  36.  64,  2,  11,  17. 
65,  10,  24.  66,  9,  31.  67,  10,  24.  68,  8,  22, 
36.  69,  11.  18,  24,  83.  70,  8,  12.  19.  82  71. 
8,  21.  72,  7,  13.  31,  36.  78,  B,  15,  tA,  ai.  7  t. 
3,  19.  26,  32.  75,  IH,  m.  76,  7.  12.  Ab.  77, 
7,  15,  28,  38.  78,  3.  26.  79,  3,  12,80,25.81. 
80.  10,  36.  81,  25,  82,  2<),  30,  34.  83,  8, 
18,  2  7.  :Mk  38.  8-i,  :t,  8.  Hr<,  ti.  33,  37.  86,  6, 
13,  18.  2ö.  «7,  2ti,  .37.  Ö8,  4,  26,  36.  89,  6, 
16,  23,  30,  83.  90.  28.  91,  2.  14,  28.  27  .  34. 
93.  19.  94,  11.  99,  .Hl.  96,  4,  11.  HO,  18,  86. 
33.  M. 

Lyiinstein  s.  Licbtenstein. ' 


M. 


Machefr^.rte  -Tröde  ' 

diettiB  III,  2*>8,  13. 

*  (irede  III.  2(;i<.  .33. 

Heinrich,  t.  Wingervbeim  Ui.  269,  32. 
H&nnolaheim  Meinoltes—  Ifcnoltes—  Mojrnoltz- 
heim  -beym  »A.  Zebeni  IT,  47,  96.  60,  99. 
Kl,  9.  181,  4a  189.  18,  188,  la  loa  la 
Magdebnrg 

archiepiacopas  II.  944,  8a 

proTinoiA  u,  187,  la 

■.  Sebeelieai  eea.  CoaiMdm  de  ».  Odelnoo  II. 

946,  33. 

Ibfenbeim  Mogenbeim  i.  Wbrtemb.  OA.  Bracken- 


J«tte  de  m,  371,  38  Pulk». 


Digitized  by  Google 


Maget  —  Marou» 


M&gct  ÜMede  zft  der 
QDg.  Iii;  310,  44  «.  Str.  O&rten,  BSh. 
Agne«  mon.  s.  Cläre  a.  d.  R.  III,  157,  10. 

•  Agnes  ni,  265,  8.  349,  7  Groatein. 

Conrat  Conce  cW  HI,  67,     40^  IS.  W,  MX  106^ 

8.  167,  6.  t  310,  1. 
Conrad  mil  III.  ISO.  14.  255,  23. 
CAnemtDnns  CftatMilUHinni  civ.  f  HI,  880,  10. 

849,  7. 

•  Oerdradii  Oerin  III,  60.  1&  157,  6. 

•  Tleilicke  HdMrig  m.  180.  U.  836^  98  Bla- 

tsenau. 
Johannes  f  0. 

Magnntis  t.  Mainz. 

Mahlberg  Malbcrg  n.  EttenImiBI  L  BtdM 

WalthM     IV.  156,  17. 
TMMnA  IV.  1,  M. 

Mniance  Jehan  arm.  III,  SM,  SU 

Mailand  Mediolaoensis 
Clandinna  oler.  natas  qnOBdMB  GMloai  d* 
UUorra  II,  140,  9. 
Mainail  Ueienowe  Insel  i.  liodcnsc-r 
Comthor  dar  DaaUohlierrMikomiDende  WOhelin 
V.  Hellwliuf  ni,  2M,  80. 

Mai  BS  ]fa«utte  UtMm  Hnln  Umm  Ko- 

If««lltiMMi«  II.  0,  10. 
).  1.  44,  SB.  88,  17.  4.  80.  8«,  80.  07,  la 
188,  SO.  908,  18.  SOI.  8.  Sil.  88,  41.  864, 
SS  886«  14,  17.  871.  te.  40S,  87.  410.  10. 
4SB,  86.  478,  8.  -  ra.  tt.  10.  «W^  41.  405, 
40.  -  IV.  6.  18.  SOO.  Sl,  8».  SIS,  9. 
Bürger  II,  44,  IS.  196^     *•  -  IT.  1>8,  16b 
^htjm  Ftttet  tO  den.  WiiOi  D.  871.  10. 
84. 

MMdM  n.  206,  4. 

B«tli  B.  Borger  II,  363,  16. 401.  4.  406,  85. 485. 

8.  488,  80. 
Kalb  n,  384.  99  ir.  374.85. 
DomeapiUl  II.  861,  9.  —  III,  405,  17. 

«ntor  III,  406,  80. 

eutoi  III,  405,  sa 

deoMu  II,  261,  9.  —  m,  405,  sa 
JohaiiBi«  IV,  186,  14. 
1.  Huri»  ad  gndat 

CMMHiiani  JfliMUUMt  Bbaut  ni,  S.  40. 
■.  Tietoris  wolMift 

■eoUslkoa  SuMtonii  IT,  77,  18. 
HmiMuinaa  de,  e.  Jthinmliir4)nuB. 
Jobannu  d«,  fir.  pnd.  Di;  146,  10. 
Johannes  de,  fr.  min.  ÜI,  179.  10. 

Ifoini  Erzbiatam  dyocc.iis  proviixia  II,  ti.  II. '.'<!. 

aO.  137,  17.  216.  9.  244,  29.  261,  10  ff.  —  IV, 

69,  22  71,  90l  77,  18.  95,  1.  105,  80.  110. 

19.  158,  80. 
erclesia  II.  216.  10  ff.  261.  10. 
»edes  arc'hiepiscopalis  nietropnlitana  II,  364,  (i. 

—  III,  '20i.  tl).  -    1.1  i  s  13. 
arcbiepiacopaa  dominus  metropolitanaa  II,  27, 

3.  46,  17,  24.  67,  33.  »72,  »5.  207.  38.  3K6. 

4S.  430.  81.  —  IV,  70,  24,  27.  72.  3.  87.  29. 

06,  81.  86,  11.  108.  0.  HO,  80.  119;  HSw  145, 

II. 

Oerhfcrdns  II.  181.  7.  180.  96  I.  DestieU 

Kanzki. 

Beinricai  II.  H8.  1.  96,  1.  96.  94.  98,  8  «. 

Denttcfal.  Kanzlei. 
HonricuB  IV,  200,  19. 

MaUüaa  II,  8<i8,  U.  366.  13.  374,  38.  m, 
85.  >  m.  406,  89. 


D.  916.  I,  30.  84.  -  m.  405, 11,41 
t.  Dentechl.  KaosIaL 

U.  0,  lA  SS,  7. 88. 84  K.  Dasiwlil. 
Kanslri. 

IwQtrfeor  pfieger  a.  Trier  EnbiaelL  Bddaiii. 
"  Bte  II.  3H4.  26. 
III.  77,  5. 

■edia,  HetropoliUngericht  U,  88,  IG.  216, 
88.  854.  4.  -  IV.  191.  37. 
anÄagraei  II,  46,  25.  98,  3. 

MainzGrgau  II,  408;  81. 
Maler  Mülcr 

•  Eliiubet  III,  196,  .37. 

•  Oertmdi»  III,  216,  83. 
Henaelin  II.  436,  3.H.  4:37,  1. 

NicolauB,  d»  MAlnecke.  iml.  II,  m.  21  iW, 
82,  »9.  473,  30  grab  -  III.  lüC.  37.  'ilfi,  32. 
29S,  20.  320.  18  mag.  ci».  32'.),  4')  maß  civ. 
:^fi3,  3<t.  42».  1  cona.  426,  1,  '2  cons  127,  2 
cona,  429,  I.  2  mos.  431,  1  mag.  civ.  432,  1 
cons  433,  2  lUg.  m.  438, 9  oodb. 

a.  Mttlneck. 
Unllaire  Jehana  III,  864,  28. 

Malmsheim  Malmesheira  sw.  Leoabeif  i.  Wftrtem. 

berg 

Conred      hm  II,  90,  3a 
Vslteli  Ibb  eir.  EtüiiiieB  i.  Bsdea  n.  44,  4. 

Mambftrne  o.  Uombronn. 

Uangdoidua  preab.  IV,  2,  12. 

Mangold  Sifridna  III,  168,  25.  a  Str.  G&rten. 

Mugetdaa  eler.  proo.  «abr.  III.  18».  43.  1«(^  19. 

MS,4«.98S,S5.1M0,  86.875^8.888,  sa 
Uangolt  a.  Offenbnrg. 
Mannheim  Uannonbeim  i. 
Manne  IV,  3,  10. 
Manse  Hanaze 
Berhtolt  civ.  III,  210.  80  MakSBO,  4a  888,  88. 

•  EU»  III,  263.  29. 

Hcnselin  civ.  II,  4-15,       —  ITT,  -m.  4t>. 

Johannes  cit  III,  dä,  3U.  142,  21.  196,  40.  f  268, 
•2J.  ÜH(i  41  364,  4.  386.  38. 

Johann,  zam  Biet,  civ.  III,  283,  SS. 

Johannes,  ainmc  steininen  stocke  IH,  S4BL  14. 
Haoseler  Johannes  III,  2B»,  81. 
Mirbeieh  Uarbacenaia  llenMmM  Kloelir  tm.  Col- 
mr  IV,  6.  7. 

•btoa  II,  37,  33. 

canonici  IV,  6,  19,  23. 

prepositos  IV,  6,  30. 

Saa  MwM  «.  Mumw  i.  Ualerilaliea 
BtoelMr  Maafredvs  n;  165,  15. 

MatciinaTcIns  canpo  IV,  129,  8. 
Marcus  scol.  cccl   mn'y  TV,  15,  14. 
Harens    M:-'  i  i-.      ''  i  rcnz 

Markus  M.irkx  Mars 
nng.  mil.  II,  17,  19  mag.  civ.  20,  17.  21,  8,  14. 

—  III,  II,  19,  4n,  17.  -il  mag.  civ.  33  89  mag. 

civ.  35,  l  map.  >iv.       H  ni.ig.  civ,  IÜ.5,  31. 

412.  2  con«.  413,  1,  -2  mag.  civ.  414,  I  cona. 

415,  1  cons.  II'i.  Ii  mag.  civ.       IV,  li>8,  88. 
Fiiia  mou.  a.  Cläre  a.  d.  W.  III,  3>. 

•  Oertmdia  in.  182.  21. 

Hp»«*!  si>nif>r  mil   III,  1  mag  civ  181,9. 

]^\!.  27.  217,  21.  227.  is.  254,  ''K.  278,  21. 
2m,  16  .lO.'.,  12.  3il7.  21.  3uy,  35.  4Ä>.  l  COns. 
42U.  2  mag  civ.  121,  2  cons.  422,  2  cona. 
423,  S  mag.  civ.  424,  2  oona.  425,  8  ooiu. 
486^  8  «mi.  487,9i»ae.  488,  Semi.  (deitT) 


B,  81. 


Digitized  by  Google 


Marens 


Mataenheim 


Heiiel  jnnior,  inil  II,  422,  n,  124,  13,  19  mag. 

ciT.  —  III,  872,  21  V29.  1,  2  con«.  431,  1  con». 

431,  2  iti.iß.  civ  4:52,  2  cons. 
Jobannei  inil.  Ii,  422,  4,  6.  —  III,  6dl,  Ii.  £0, 

2»  raag  civ  4SI,  S  flOM.  43S,  1  «m.  493^  S 

iuag.  eiv. 

Johannes  janioi  mil.  III,  899,  43.  4S9^  1  oom> 

•  Neaa  III.  dUii,  43. 

s  Eckwer^liB  n.  LwiM. 

Uarggrave 

EllLki.id  III,  317,  43. 

•  ÜÖtha  Ul,  ai7,  31,  43. 
Johanncg  III,  S 17,  43. 
Nicolaaa  III,  317,  43. 
Paul  III,  317,  43. 
Rftdegeroa  Iii,  317,  81,  41. 
ßadeger  III,  317,  44. 

b  Marie  Magdklem  Magdalonitaram  ordo 

capitoliim  ftnw»!«  III,  52,  10,  43. 

judex  etconsenrator  s.  Hildesheim  Biach.  Conrad. 

prepoeHoi  generalis  a.  Uersldus;  Hcnricus. 

priores  «t  prioriase  III.  62,  9.  -  IV,  188,  34. 

proviDciiilia  U,  3,  9. 

visitator  pionae»Ut  ■.  Wziab«rdi. 
IfariMfawn  MarjmlMiniHanBbuBW  KImIw  i«. 
Wdmdtaig      282,  2. 

Priorin  m.  Wman  II,  202,  8  IL 
Maricnthal  Valli«  t.  Ibm  wi.  i.  WilltMm  ■. 
Hagcuaa 

ptioi  et  fratrea  II,  170,  14  ff.  171,  37. 

priur  II,  171,  I  17. 

vibiliilor  prior  de  «alle  comilis  II,  17J,  2,  18. 
Marlachc  SumpF  s.  Strasabai^  III,  137,  28. 
Ilarlenheim  Marlei  Hark-y  k.u  W.os^icliilicira  II, 
3(J1.  29.  —  III,  73,  38.  234,  8,  39.  347,  29. 
390,  40.  —  IV,  39,  aO.  Ufl,  26. 
Schallbeiss  Otto  Uorgcsaera  III,  234,  89. 
villani  UI,  2.H4,  39. 

dictna  de  III,  202.  27.  300,  36  •.  Btr  Hiww. 
Anne  v.  III,  181.  42. 
Pcm&dia  III.  194,  II. 
Ilprolin  de  III.  364,  29. 
♦Kalhciina  III,  252,  41.  275,  1. 
Margareta  de  Iii.  UM.  T. 
MieoUu  civ.  UI,  2b2.  41.  f  2'76.  S. 
miMn  da,  «ordo  III,  in,  3.S. 
ÜMTmora  Harmorenaia  wohl  b.  Constantinopel 
Bischof  Wemheraa  fr.  ord.  pred.  II,  86, 

38.  874^  88.  —  III,  SIT,  87.  886^  SB.  88«,  14. 

406,  1. 

Marscaicus  de  8tu(zheim  III,  97. 
Marschalk  Mursrh.iig 

dictna  III,  53,  30.  257.  31. 

♦Oredo  III,  131,  11  vor  diMu  Miinater. 

Jacob  III.  i»S,  17.  131.  II. 

KtttUarißa  III,  XJl,  45  liiiler, 

•Helsa  III.  294.  11. 

Wemheraa  III,  294,  11. 
Marseille  Harsilientia 

Bischof  Kayronudaa  II,  ti7,  21 
Marsilitig  Marscbiliea  Marsilgo  Marailiea  Mamailias 

uDg  IV,  27.  86.  28.  1.  811,  85  s.  Str.  Uöf«. 

dicti  oivas  III,  377,  Ä 

•  Anna  III,  26,  3. 
Bebtbildia  ITI,  .451,  98. 
Dina  III,  351,  3.3. 

GAtze  V.  Oroetein,  Heinrichs  Sohn  III,  117,  25. 
QotM  hen  Ul,  71,  1»  mag.  civ.  416,  8  oons. 
416,  S  conä.  417,  1  oeniw  417,  8.  nag.  civ. 


I      Heinricns  f  ITT,  12,  5.        IV,  113,  25  cona. 

I         128,  4,  35.  211,  20  cons,  -'11    J.).  212.  3. 
Heini'icub  «oiuor  civ   Jil,  J  i'l  mag.  civ.  3,  l. 
le.  10  8cab.  IS,  22  mag.  uv.  f  2»,  17.  40, 
10.  Gl.  13.  418,  1         ctv.  418^  9  «ona. 
:  ders  ■') 

Heinricuis  civ.  III,  2f;,  2,  102.9.  117.  2.5  (dors  :>) 

llciuncus  Ulli.  II,  2Ö4,  2«,  4S.  285,  20  pro«, 
hosp.  -  lU,  113,  10.  171,  Sl.  179.  \b.  81», 
2.  216,  42.  t  af)«,  üb.  361,  21.  381,  43. 

Heinricns  arm.  III,  3üi.  2t.  $61,  48. 
'     Heintzelinus  111,  351,  22 

Henaelin  berr  III,  398,  41. 

Johannes  mil.  f  III,  3.^1,  2.3. 
,     JunU  Ul,  29,  22.  40,  10. 

*  Katherina  III,  29,  16.  30,  39.  40,  10.  öl,  lö. 
I      Lftckurt  III,  12,  5. 

Nes;i  III,  3.'-)l,  22. 

SifridiiR  IV,  27,  36. 

Sigeliii  IV,  28,  1. 

Wetzellinuli  arm,  pr»c.  busp.  IQ,  86B|  81. 
Wetzelu  arm.  III.  351,  22. 

Wczel  civ.  III,  s  _'  !,  1.  29,  25  proc  fr,  min. 
ML  15.  10,  15  pr.  fr.  m.  71),  2a  pr.  fr.  m.  108. 
10  pr.  fr,  m  lül).  40  gub.  boap  110.  12  pr. 
fr.  m.  112.  14  gub.  hosp.  112.2«  gub.  hosp. 
113,  10.  113,  37  gub.  hosp.  IM,  29  gub.  hu»p. 
123,  26.  124.  41.  136,  33.  139,  36  pr.  fr.  m. 
413.  2  cons.  414,  I  MM.  416.  1  OOM.  41^ 
1  cons. 

Wesel  junior  mil  IH,  113,  10.  l&R,  H  :;  171, 
22.  aot».  21  m.%g.  CIV.  20?,  ti,  34  fuu'.  ■  iv. 
215,  2.  2^2,  21».  22.S,  2(J.  262,  25.  t  ^' 
350,  25.  (Gü,  29.  3S.S,  32.  421,  I  cons.  423,  1,  2 
cons.  420.  1  mag  civ.  487, SoOfla. 

s.  BoD&mie  n.  Wetsel. 

1  MatUot»  libraiioi  <ir.  prad.  11,  110,  8,  18, 

'  MartiBOs  ob  beoaant  nach  der  Str.  Pbir- 
1       Urche  od«r  aaeb  SL  Martia  i.  d.  Pfala? 

Bnrcardns  de,  cif.  lü,  71,  8t. 

•Qerina  n!,71,  83. 

Hellroannas  de,  fr.  pred.  III,  978,  86. 

Hehtildia  de,  mon.  •.  Clara  a.  d.  B.  III,  100, 
42. 

i  Marx  s.  Marens. 

;  Hassaneiiüis  Matiiaa. 

i  MaMer  a.  Bsm. 

I  Maaterieb  dtetns  III,  .198,  87. 

Musung  s.  Uosiing. 
Malore  inferior  &  Modern. 
,  Materor  Mäterer 

Cuirad  der  III.  112,  IT,.  124,  4. 
•Elliiif  ni,  112.  Mi.  121,  4. 
!      Keinboldus  laoifex  lU,  213,  8«. 
WinmaruK  lauifex  lü,  316,  39. 
Mathwohanda  dietoa  Ul,  197,  16. 
■atliwu  prior  fr.  pnd.  Ul.  986,  16. 
Hathiaa  ean.  s.  Stephani  II,  87,  19  ff.  88,  27.  89, 
6  ff.  90.  15.  95,  6.  97,  7.  100,  24.  102,  25.  103, 
3  ff.  101,  88.  107,  84.  119.  6.  180,  14,  8».  — 
III,  2,  88.  42,  29.  81,  14.  W,  88.  166^  87. 
t  167,  10.  1(59,  3r,.  —  IV,  164,  5. 

Mathyas  der.  ep.  Arg.  II.  I.'j2,  21. 
Mattemann  s.  Westhofen 

Matsenbeim  Mascen—  Maixanhaim  sw.  Snrtata  Ul, 
206.  17,  39.  200,  n.  —  rr,  H  9{,  1&  1^ 
i       16.  40.  lao,  86. 
I    *  AaiM  UI,  896.  87.  896,  6  Swmt. 


Digitized  by  Google 


S84  Matseubelm 

*  Bertha  UI,  fi,  24. 
Ifargareta  de  lU,  71,  4t, 
Otto  d»  ULdM,  & 

Walthtr        im  Ift  -  m.  St,  Sl 

8t.  Hau  M.  Utana  b.  ToumT  i.  BtlgiMi 

TiMOdttiea«  filiiM  TiModorid  d«  ü.  7,  ftl. 
Il«ti  r  I  m  ü  n  s  t  e  r  MnarimonMtCliUBII  llonBltlli- 

ter  B.  Zabern  IV,  102,  M. 
tnonasteriain  ord.  >.  Benedict! 
cana  Arg.  II,  162,  ät. 
•bbas  et  couTtotas  II,  1 18,  9t.  Utt,  Mw  — 

IV,  84,  a.  88,  10  fl. 
abbas  II,  118,  87.  Slfl^  1«.  M»,  80.  -  IV, 
147.  9. 
Conrad ns  TT,  164,  2,  34. 
ad»oc*tns  TL  1(52,  82. 
camerariuä  Hngo  II,  118,  38. 
cantor  Conradaa  II,  118,  38. 
cellerariae  Fridericns  II.  118,  38. 
clericas  Gervalcas  mag.  IV,  84,  7. 
castos  He/zi>lo  II,  11(1^88. 
fmnilia  II,  Uii.  15. 
monachi 

Argentina  Nichardns  et  Johannes  dicü 
de  I!.  1  I  I,  I. 

Erithcim  .iühannes  de  II,  110.  1. 

Greis  Conradas  dictas  de  II.  1 U),  8. 

Molleabein  Goswinus  diclus  de  II,  119,  I. 

Swinhein  Hernardna  dictns  de  II,  119«  I. 

Weeterman  H(>nricu&  II.  110,  '2. 

Westhoven  .lohannes  de  II.  11!*,  2. 

Wilre  Hezzeb  dicta«  de  Ii.  11».  3. 

/.abcrnia  Beyboldua  diotM  da  IL  119,8. 
uancii  II,  163,  21 
prior  FredericoB  II,  IIB.  .^7, 

*  Anna  III,  284,  7  Rotset6echer. 

Cftnradai  de,  rator  m,  I0IL  1.  MI,  98.884,7, 
40.  298,  8  Cder«  ?) 

♦  Gertnadis  III,  U<2,  1. 
GÄtxo  de  III,  285.  ^5.  -41. 
Johannes  de,  8.  OlwiBheini. 
Hftlinns  de  III,  i.'8r>,  »5.  ^86,  41. 
s.  St&nge. 

Mazelin  »  Mezctiana. 

M&ehlhüdis  mag.  beg.  III,  20,  3. 

ll»diaii«ia  tnonaaUriam  Uoyanmafttiar. 

IbdialaiMoaia  a.  Mailand. 

Megede  sb  der,  s  Maget. 

Uehitridne  presb.  IV,  2,  12. 

Mehthildii  IV,  18,  27. 

Maktildia  mos.  a.  Haigarate  iU,  lüü,  40. 

IMitildja  anlviiar.  bi«.  IU,  80,  4. 

Hchthilt  IV,  98,  6. 

Meienheim  Meigenheim  n.  Ensisheimi  Ober-Klsast 

Uathis  V..  nttrr  H,  4ill.  24. 

BAaehiu  v.,  udt-Iku.  11,  4iU,  3a 

Werxher  r.,  ritUr  II,  408,  18,  404,  94. 
Meienowe  i.  Mainan. 
Heietlin 

Uaüualin  UL  214,  43. 

•  Waadaliiiodia  m.  914.48. 
He  ige 

Jacobn*  III,  88,  41. 
Jacoboa  IU,  88,  10^  40l 
Helaa  in,  88^  10;  40. 
Ijeiger  ■.  Bromatli. 

Meigeriu  Kalhorina  111,  IM,  13.  IVJ,  H. 
HaiDgotaa  barbttoMOr  III,  40,  8. 


—  Meroatores 

I  Meinrat  Petrae,  pellifez  III,  170,  21. 
Meinrieb 
CflntaaUB  «if .  U.  886^  14»  98. 
lobauia  eiT.  D,  IBB,  8;  14. 

lleiniheim  i.  MAnälMin. 

Meinwart 
:      Burchart  berr  f  IV,  197,  28. 

Haizo  sein  Tochtermann  IV,  197,  98. 
Meiaaen  Misnensis  Bistam  i.  Sacliüen  III,  ,^2,  (> 
UeiuenhcimUiien—  Missenheini  nw.  Lahr  t  Baden 

nng.  III,  138,  17 

Cftnradus  de,  sartor  III,  171,  4L.  f  837,  36. 
Genna  de,  bee.  III,  »J,  i~. 
Ueinricus  de  Ul,  aO&,  15. 
Jacobns  III.  138.  17. 
■.  Eichacbe. 

MdatratshairoUeiaters-MalatanbaiiBB,«.  Barr  III, 

15,  »4.  295, 
Ber.  de,  fr.  pred.  UI,  bi,  10. 
Cftnradne  de,  preb.  eccl  maj.       887,80. 8 Id. 

12.  -  IV.  19»,  4. 
Giaela  de,  beg.  f  TU.  15,  3S. 
Hedewig  de.  Bwcster  III,  295.  25. 
Heohtildis  de.  beg.  UI,  16.  88. 
Waltben»  de,  fr.  conv.  pr«0.  lapfOf ,  ttf.  UL  196, 

8a.  S&6,  1.  878,  1. 
■  Hanaaabtta. 
Melfiteniis  s  Uolfetta. 

Mellingen  i.  Kant.  Aargau  s.  Waldshul  III,  242,  31. 

Barger  Arnoll  Hellekessel  III.  2J;5,  «. 

Scbultbeiss  Uartman  v.  Vilmcnngen  Iii,  242,  41. 
:  Uelibeim  Helles—  HellisheitD  w.  Uocbfeldeo  UI, 
j        1«9,  m.  218.  4.  31«,  21.  —  IV,  im,  10. 
I  Mcraminger 

ileinricns  sigillator  curia  Arg.  f  UI,  345,  31. 
I     *  Odilia  III,  846.  31. 
1  Mendelbacb  i.  Wandalbaieh. 

Mendewin 
Brigida  IU,  223,  40. 
Clara  III,  228,  40. 
Erbo  III.  415.  1  cons. 
Gotao  elf.  III,  223,  39.  333,  14. 
Hermann  cir.  U,  201,  11, 
Jobannes  III,  223,  40. 
Katerina  III,  328,  40.  838,  29. 
Rüdeger  III,  128,  34,  44. 

Meuer 

»Derht.i  UI.  1«3,  10   l;!7,  AX 

t  oiiradu»  III.  301,  -'I. 
1     CClno  Butor  IU,  @2,  Ii.  163,  16.  197,  43. 
I  Mwbalarin  Giiala  UI,  78,  0  a.  StodaiÜiiB. 

;  Ucnnachns  de  Ueislersheim 
»  Adclheidia  III.  7,  23. 
B&dolfus  t  III.  7,  23. 
Menne  Fridericb,  rilter  IT,  287,  35.  288,  86. 

I  Mciinclin  .Mbertn»  III,  'MS,  20. 

.  Mcnolte»  —  Memultuaheim  s.  Männolsbeim. 

I  Mensel  in 

nng.  III,  312,  42. 

•Elia  III,  l"t,  s, 

Jobaniws  Lii>t<>ni!>  ctT.  Ul.  184,  8.  f  302,  Hl. 
Phvna  III.  :VI2,  21. 
[     Sopbia  III.  3Ü2,  21. 
I  MsulwiiD  a,  M8ttab«iai. 
Mentze  8.  Mainz. 
Merboto  iV,  16,  4. 
I  Minatona  iatar  a.  XanflaotaB  «ntar  dao  — . 


Digitized  by  Google 


Herenburuen  £.  WMiWitWBB. 
Merkols  a.  Metx. 
Merul  s. 
Ilatswin 

nng.  UI,  7,  37.  16,  21.  67, 1.  (0, 
Str.   ~  .- 


I»  }.  ». 


Mahlen.  GottMhtUW, 
Conrst  hcrr  III,  73,  «.  M. 
CllknU©  II,  415,  2Ü 
Qysel  III,  72, 
Jft£obai  civ.  in,  a70,  88. 
Johannes  civ.  it  VU,  St.  —  VH,  Ii,  9,  Vt^ 

96,  51.  212.  1. 
*  Katharina  III,  7^.  :)6. 
•Katharina  III,  72,  36. 
Nicolaos  III,  72.  9,  37.  96,  30.  281,  10. 
Petrus  can.  t.  Petii  Ul,  72,  9,  37,  39.  96,  81. 

381,  9.  286.  SB. 
Bftdigertit  der.  proc.  s.  Thome  III,  101,  41. 

199,  33.  203,  88. 
SOM.  ciT.  iU,  3%  8.  3«.  86,  aS.  aOl.  86i 

8iMd  «ir.  m,  n, ».  aoi,  n». 


JwktliDas  lU,  348.  39. 
«Katherina  UI,  848,  87 

Uta  t.  Uetx. 
neuerer 

ong.  ni.  221,  6. 

Johannes  prior  fr.  AugustlB.  IIIi  818|  8« 

RQUn  der  III,  113,  41. 
Hessererin  i.  Hagenan. 
ÜMitinn  MassaiMiMM  MMunmuii  i.  SwiliM 

Erzbisebor  Baintldm  Bajinldin  II,  66,  91.  87, 
20.  161,  19. 

Hetsbe  wohl  gleich  Masche,  ob  Uasch  i.  d-  Ober- 
pfalz  ' 
Arnoldus  do  IV,  I'J,  20. 

Metteman 

m,  849,  37. 
ina  tät,  t  Di.  848.  87. 
Mvta  Kn  Metae  Metscher  HeUnsisII,  71,  11.  72, 
8,  88,  82,  32.  84,  7,  28.  227,  19.  213.  10  ff. 
—  m,  841,  Sa  888,  18.  864,  14.  88».  ».  - 
I?.  90.  19. 

n,  804,  81  8.  227,  20.  848,  81.  £48,  8. 
FMtU  II,  48,  18. 
PhiUppaa  Ii,  43,  26. 
Ataro  JobuMt  i»  DI.  863.  13. 
Atrio  JohaaiiM  dietu      II,  804,  17  ff. 

M8. 89.  » 
Bduni  TiMobaldiu  lU.  88^  7. 
Boottfdo»  t  II,  205,  7. 
ClunUMMa  Chauerson 
•AfllM  n,  204,  17  ff.  t  2  IB. 

Wukrnu  II,  204,  18  ff. 
Mnkols  Oolinu  II,  206.  4  ff. 
■anH  Mim  U,  804,  89. 
IMabnll  OmnudM  CoUaos  II,  2U4.  22. 
IhiBnina  Pmüw  d»  H.  804.  2ä. 
anfliUr  aoaUnoram  tndMiiii  iniati  «Ic  II, 

Ol,  81.  948^  3.  324,  3,  17. 
MCliiMi  dviUtia  II,  243.  9  ff. 
PEuminge  H,  291,  2. 
DoBMapitei  IV,  137,  38. 

JahuuM«  dictos  Nouae  IV,  00,  18. 
Nkolans  do  NoTOoasIro  IV,  108,  81. 
caator  II,  353,  24.  -  IV,  89,  9. 
dMliiBs  IV,  1Ü9,  88.  39.  117,  5. 

Briens  IV,  186,  84  a.  Born.  Cor.  Capl. 


B.  Gorgonii 

Ymeras  pre»b.  IT,  !47,  7 
St.  Salvatorstift 

canonicQS  Balduinus  IV,  114,  30. 

dL.canas  IV,  137,  9.  147.  8. 

sculasticos  IV,  114.  Vi. 
Hetz  Biatnm  dioctais  II.  137.  31.  —  IV.  89,  8. 
89,  4.  90,  19.  98,  3.i.  109.  30.  213,  41. 
Bischof  II.  84,  7.  24.3,  18.  385.  43.  -  IV,  80, 
35.  95,  82.  m.  13,  25.  137.  32.  313.  13. 

Ri'(;iualdiis  II,  204,  10. 
archidiacoui  II.  24B,  18. 

BarthulJus  II,  81.  10  ff 

.luhannofi  de  Miiccio  IV,  88,  9. 

.loh:ituiL'S  de  s.  Paulo  milf.  II,  904,  18. 

Lodr-wicns  II.  61,  10  ff, 

Waltheruü  lu.ijor  II.  81,  10  ff. 

Willermas  major  II,  201,  15. 
Notar  der  Carii-  notan  e  jareit  de  Iii  MOlt 

Anbfrtin  de  Mes  III,  363,  42. 

Godefridus  Weriierj  S.  Oovm. 

Lamprcc  III,  'M'^,  h. 

I'erin  Winc  clerc  III.  -irib,  Ifi. 
officiftlis  curio  ofücianl  II,  -^O*,  10.  —  lU,  342,  4. 

a53,  40.  .350,   .'I  2i 
offlciales  cariarum  archidiac. 

Symon  mag  II,  10. 

Tirricns  mag.  II,  84,  8. 

Widricns  mag.  II,  84,  10. 
Schreiber  der  Cario 

Qo.  W.  III,  354,  5.  883,  97. 

Ol.  ni,  3-12,  11. 
Hwtnr  1.  Hagenao. 

HerngeQ  mU  Maoigni  «.  Bokhen  i  Lothriogui 
Stephaain  do,  dv.  m,  989,  88. 

Mezelinxis  Ma/elin  TV.  17,  17,  86. 
Mezie  vor  der,  s.  Zürich. 
Michel 

Uemädis  lU,  43,  83. 

Heinriens  oiv.  III,  48,  33. 
Hichelbach  Michelnbaob  n.  Oornsbacb  i.  Baden 

Friderich  u.  Syfrit  t.,  edolka.  H,  876^  11,  88w 
Uion«  dictaa  lU,  193,  31. 
Miea  tfia*  L  Kr«to  FIlMn  L  BOIiimb  IU,  69,  44. 
Milneckc  n.  Mülneck. 
Milceobn  s.  Mr.lce;. 

Hietesbcim  M^jteos-  MAteaslMiiB  am.  Haftuil 

Anahelmus  de  IV,  7,  19. 
fivhtoldas  de  f  III,  997,  6. 
mBdMi  Mind» 
Hamuium  dt,  DomlaQMUimsOtdMt. 

Mindonicnsis  a.  Ifondonnedo. 

Mmiateriftlis  mag.  Gerardos  dictos  IV,  110,  3. 

Minner  janior  III.  18?,  21, 

minre  brftder,  fratres  miHores  a.  Franrisknner- 
Oidcn. 

Minrewilre  «bgeg    Ort  b.  Ammerschweier  uw. 
Colmar 
ecclesia  III.  306,  ad. 
Baldcniaru»  IV.  141,  26. 
•  Hcdowigis  IV.  143,  26. 
audolfus  de  IV,  U3,  26. 
Mintsenbach  ob  Mindersbaoli  b.  Magoid  i  WAr- 
tembwg  ? 
Woltia  V.  m,  ItiS,  82. 
Mi&mnlMim  Mnlftti'—  llamn—  HAavanliain 
a.tt.  HoehfoldMi  IT,  86.  16.  18^  91. 188.  19. 
190,  86. 


d  by  Google 


286 


Minworsheim  —  Horo 


R«iDfridiu  de  III,  358,  LL  t  325^  30. 
Misa  B.  llies. 
Stibiirnsis  s.  Meisseu 
Ui»i>cbach 

janior  III,  123^  SQ. 

8«nior  III,  123,  äL 

Frid«ricM  111718^,  M.  203,  2± 

Ubdegerus  III,  lüö.  3ä. 
lllissetibeiin  s.  Heiiseoheim. 
Uittelbronn  Milclburoo  w.  Ffalzbnrg 

?ic&rtus  ecclesie  Sifridus  II,  89^  Ö. 
Miltelhaneen  Hittelbas  — haz  «w.  Dnimalh  III, 
22,2L98,23.102»i2.l43.1(L  273.  2^ 

die  meier  u.  haber  III,  92,  32.  23,  a. 

Dietricns  de,  fr.  III,  376,  22. 

Uug  V.,  des  köDigs  ritter  HI,  33,  L 

Hugo  de,  mil.  IV,  5»,  lä. 

Ungo  de,  mil.  Arg.  III.  98,  2&. 

ÜlricDs  de.  fr.  pred  III,  32L  ÜIL 
Hittelweier  Mittelwilre  s.  Eappoltsweiler 

Wirich  v.,  ritter  II,  226.  L 
MlunticD  ob  Mülhaiuen?  II,  l&8j  2&. 
Mo-  ».  Mft-. 
Mobarne  s.  Hombronu. 

Modern  Nieder — ,  Malere  inferior  w.  Hagenau 

*  Uiltegandis  III.  25L  LL 
Johannes  de,  fahr.  III,  251,  12. 

Mömpelgarl  M/impel—  Mlinpcigart  II,  :{03,  L 

Aiitelm      s.  Speicr 
Münsheim  Meius—  Mensheim  nw.  Leonberg  i 
Würtemberg 
Fulhaber  v.  —  Conrad  ritter  II,  323,  iL 
Machtolf  V.,  ritter  II,  376,  äii. 

Kirchberre,  Machtolfs  Soho,  odelkn.  H,  376, 

ifi,  aa. 

Bbfclin  V.  -  Diethorich  edoiku  II,  376,  10.  ÜiL 
MArdelinns  Mfirdelin  Mordelin 
ung.  III,       1£  8.  Sir  Häoser;  Strassen, 
dictus  III,  2Ö2,  2. 

♦  Demadis  "1117  RP^  L 
Demfldis  III,  221.  22.  285^  12. 
Oerdrudis  III,  8(>.  HI 

Kathorina  III,  285,  20.  ü  Lcmpfridin. 
Mctza  III,  2Hä,  m  M&giii. 
Kadegcrus  civ.  f  HI,  ÖÜ,  2-  2öi  22.  JiÜaj  II. 
BlArliu  Morlin 
('uuradns  s.  Deatschorden. 
Conradns  ci».  III,  62,  liL  —  IV,  loG.  IIL 
Cftno  civ.  :  III,  2^ IL 

•  EUa  III,  70.  12. 

Elsa  s  Westhofen  Maticman. 

Johannes  HI,  70.  11.  225, 

s.  Offeuburg;  Wisetnan;  Str.  Hrunnon,  Hituser 
Mörsburg  Morspcrc  L  Pfarr.  Oberwiutcrthnr  L  d. 

Schweiz  IV,  215.  16^  lä, 
Mogenheim  s  Magenheim. 
Mognntia  s.  Mainz. 

Molfetta  Helfitensis  MelOctensis  L  Uuteritalien 
Bischöfe 

Angelus  II.  65.  L 

fr,  Paulas  II,  153,^  21i.  IMi  24.  16L.  lä. 
Mollesheim  u.  Mcrkclin  sein  Schwager  III,  148,  2L 
Molnheim  s.  Müllenheira. 

Mölsheim  MoUes—  Mollisbeim  — hem  Molesem 
II,  177,  27. 3iL  1 78,  2.  477,  LL  -  Hl,  877,  m. 
3f»67L  -  IV,  "21"  ä  ff  32.  L       32.  42,  9. 

aa.  i22i  8.  SL  125.  26,  ai_  laiL  ai_  132.  11. 

138.  11-  lüL  liL 


I     advotuitiis  Otto  IV,  11,  Ü 

I     ecclesia  III,  327.  Ifi. 

I      Gemeinde  0,  177,       ß.  178,  L 

Hospital  III,  ^  in,  327712.  8».  IL 

Schaffner  d.  Bischofs  II,  263.  i. 

viceplcbanus  II,  6L  12. 

Cftnra  luHde,  fam.  monast  s.  Agnetis  III,  265.  g.^- 

Cuiiriidns  serTolos  IV,  130.  21 

Gertrmiis  de  III,  338.  iL 
I     OaswiQUü  dietns  de,  s.  Mauramttnster. 
I     Qosxelin  v.,  civ.  II,  350.  i. 
I     Hartano  de  IV,  27,  13. 

Hasso  de  IV,  27713.  34. 

Nycolans  de,  fr.  pred.  ID,  2^  26. 

Ri'idolfus  de,  monetarios  III,  1^3.  1. 

SigcUrehiin  de  III,  302,  ül 

•  .Süplua  III,  1^  4. 

Yiiiigus  de,  mag.  bisch.  Hofrichter  II,  136.  4Q. 
8  Str.  (iuttesbäaser. 
Eagtslich  V.  —  Sifrid  UI,  325,  4a 
i     Kemher  v.  —   Theidrit   sjgnor  III,  354.  2Q 
(Kenvre). 
Kiseling  V.  —  III,  ^ 
\     B.  Schwab, 
Mombronn  Mamb6rn«n  Mobarne  MombArnen  Mon- 
burue  sw.  Bitacb 
i     Johannes  v  ,  ritter  II.  390,  2L  400.  LL  407, 24. 
408,  aL  409,  2L  414.  1  ff.  450,  LL  452.  IL 
OtUman  v.  II.  414,  L 

•  Rilind  II,  407,  2iL  40'J,  4,  2ä.  410,  B.  462,  lA 
s.  Winst«in  u.  Zweibrücken. 

Mommenbeim  Mnmmenheim  nw.  Bramath  III,  306. 
41   ;i(Hi.  ili. 

HeinricF^.  UI.  31L  4L 

Johannes  t.,  ritter  III,  310.  iL. 

Junta  de  III,  04,  1  Frankenbeim. 

Bcisser  Nicolaos  II,  383.  3a 

Kvissor  Weruherus  U,  383,  3a 
Monachas  Hönob  Münich  s.  Mfinich 

s.  liasel ;  Berstett. 
j  Monacam  s.  Hänchen. 
'  Monaslerium  ante  s.  Mönstere  vor  dem  —  . 
MonasteriumwoblMünsterLOber-Elsass  s.  Münster 

Petrus  de,  fr.  prpd,  III,  331,  9.  b.  Dominikaner* 
Orden. 
Moubnruu  s.  Mombronn. 
Mondonnedo  Mindoniensis  L  Spanien 

Bischof  Uodericus  II.  m  IS.  174.  Ih. 
Monoltsheim  s.  Mundolsheira. 
raons  Jovis  St.  Gotthard  L  d.  Schweiz 

hospitale  s.  Bernbardi,  proc.  Conradns  de  Ar- 

gcnUna  III,  lOO.  m. 
Montefcitro  Feretranas  L  Miltelitalien 

Rischof  Hubei-taa  II,  153,  2a.  IßL  Ui. 
Moperti  Wnlch 

Albertus  III.  279.  LL 
I      •  Elsa  ni,  279.  U. 

tJcrina  III,  279,  14- 

Pelras  III,  Ml  IS. 
Mor—  s.  Mur — . 

Morandas  scol.  ecci.  maj.  IV,  (>,  L  7.  8^  22. 
Mörder« 

Burckardus  f  Hl,  111.2. 

Elsa  III.  IM.  fi. 

Ulicha  UI,  UL 
s.  Basel;  Str.  Häuser. 
Moreil  s.  Metz. 

MoTO  Balmar  u   Barkart  *.,  civ.  IV,  213.  1^ 


d  by  Google 


Mors  —  MttUenlieim 


287 


Mon  Ungo  tV,  29.  25. 
lionbronn  Monbarne  s.  Wörth 

KaUMrin»  da  III.  3&8,  10. 
Honnftniter  •.  Maonmünitar. 

Morsperc  s.  HOrabnrg. 

Moisvelt  M-rafclt 

Dyua  III,        16  Eib.j- 

EngoU  II],         17  Ktioliloth. 

Johannes  ^uior,  det  WittAcii  Sohn,  cav.  III, 
14,  31.  101,  39.  200,  21».  40.  23«.  3».  ttS,  7. 
t  268,  11.  269,  BO.  ^89,  Ui  (clers?; 

'  Kalberina  III,  2f.8.  11.  269,  30. 
llonwilre  Obermonchveier  i.  Colmar  IV,  6.  9- 

parrochiani  IV,  H.  14,  SM  ff. 
Mortasow»  OrUBUi. 
]I«Mlla  d»,  Spmr. 
Moinng  Masnng 

*  Agnes  III,  Ml.  15. 

Angne«  III,  228.  11.  233,  13.  361. 24.  f 

•Anna  III.  iSO.  30  Knob1o«li. 

*An!ia  in.  m,  34.  332.  8. 

•Beatrix  institrix  III,  183,40.  1»2,  21.  f  240.  H. 

P,e»tnx  t  III.  '^^^T<  36. 

Elsa  III,  3til.  21.  387,  31  Bühsencr.  Güftoler. 

Heinricos  ci».  f  III.  281,       :i:i2,  9. 

Johannes  HI.  1*1,  ^<>.  192,  21.  f  228.  17.  246, 

9.  268,  40. 
Johanne»  III,  :-i;i^>,  :n 
Nicolans  civ.  UI.  3-17,  Ui. 
Paalub  institor  III.  18.^  3».   18ö,  21.  228,  II. 
2:tö,  11.  268,  8,  8».  «79.  ».  274.  38.  m, 
29.  Ii3l>,  38. 
Bftlinas  Bftdolfaa  ITT.  I  i.  1.  f  192.  21. 
MiVhrmbftmpn  abgeg.  Ort  wohl  i.  d.  N&be  von 

Ffalzbiug  II.  407,  aa.  400,  7,  51. 
MAUnabün  •.  MiatoalMuB. 
llofeiniwMiw  MediMKiiD  iii«iiMA«rian  b.  8t  Di4 
i.  ftmu.  Dw»  TotgM*  KlMter  ord.  s.  Baiw 
dieti  III,  6A,  4S.  »7,  8.     Str.  Hftnnr. 
Haceiain  ob  MoMHT  i.  Dim»  odar  llmqr  4. 
Metz? 
lohannes  de,  ■,  Uetl. 
Mucelinw  •.  Zftriob. 
IM-  ■.  Itt  ~  H& 

H&ciD  IfaiBtM  Hals»  ni,  S85.  Ift  888,  89  ll4r- 
daliii. 

Mölilburg  w.  Karlsrnho  TI,  18,  37. 

Mühlhofen  Mulenhoven  n.  Bergxaberu  i.  d.  Pfalz 

Symon  dp.  mil   II,  IM,  1^  «4. 
U&ien  dicta  III,  203,  22. 
HtiatlaMi  JohHdMi  Hl,  988,  94. 
Hfilhaman  MalhaaMa  Häbthnm  i.  Obat^Bani  ü, 
an,  98.  -  UI.  306,  98.  -  IV,  148,  84. 
CoBthw  dar  DeoUcbord«M*Comimiid«  Johaiii 
von  Waid«  III,  870.  40. 


AgoM  tm.  891,  87. 
AgBca  in,  891,  96. 
Bivdimtt  III,  391,  95. 


RKMte  de,  prcb.  aoci.  maj.  III,  391,  2^ 
RAdoths  t  UI,  S'Jl,  27. 

Wernbanta  vicepleb.  s.  Lanrentii  III,  28. 
Ifünonlipim  Mein-   Malin-   Mnln-  HU- 

Mhlen—  Mtiln—  heim—  hein—  h«n 

nng.  II.  276,  4.  —  III,  103   m,  II'),  i.,,  i.' 

161,  19,  inc,  21,  217,  23  b.  Str.  Uärten, 
Hi'uiscr. 
Anna  III,  276.  41. 


!     »Anna  III.  93,  38. 

j     •P.«lynia  III,  276,  4(1  Ürcifunstöiu. 

Hurchardaa  de,  civ.  II,  145,  32.  —  III,  7,  25 

■11,  lü.  68,  6.  121,  9.  137.  13.  154  U».  f  191.. H5, 
Barcardns  de,  civ.  II,  Hn,  32.  l.Vt,  8   IGO.  11. 

208,  36.  21Ö,  28.  316.  2.  :Ö4,  -'1  -  III.  165. 
■        26.  220,  32.  237,  24   315,  ß.  .i  t.'.,  ,59  mag. 

civ.  t  :^69,  la.  427,  1  cona.  428.  1  cona.  42». 

t  COM.  4.10,  9  flou.  481, 1  mag.  air.  —  f  IV, 

19*!,  5. 

Burcardus  ili>,  Biin  kthn  mil.  II,  324,  2.  — 
III,  160,  14.  im,  ad.  367,  ö.  378.  12  432.  2 
oons. 

Barkard  v.  III.  HO,  42.  -  IV.  19«.  7  (der«  ?) 
(.'hnradas  de,  thes.  b  Petri  II.  394.  26.  395.  20. 
.S96,  5.  4AB,  3J.  -  III,  3.39.  19.  8*6.  16.380, 
26.  382,  42.  389.  .HO.  394.  9. 
Pilia  II.  451.  17.  452.  10  ff 
Eberhardnt  Eberlinaa  >i(-,  mil.  II.  401.  17.  456, 
92,  3R  —  m.  276,  40.  290,  21.  303.  34.  312. 
:m\  tT.  oJ  V  H  327,  1.  .338,  21.  340,  14.  365, 
14.  394,  42.  43».  1,  2  fotis  m.  2  con«.  432, 
2  mag.  ci»     -         lü«,  211  map,  civ.  90t,  l. 
*  Oerdnidia  III.  326,  26.  389.  2h  KalbeagtUMie. 
•Oerdradis  III.  290,  21   336,  21  BeimbAldelin. 
Oosao  dp,  mil  III.  109,  6.  f  267,  8.  292,  80. 341, 

8.  423,  1  cniis. 
06saelina8  de  Iii,  267,  8.  292.  30. 
Oreda  III,  357,  6.  378.  13  Zorn. 
Heinricos  de,  civ.  II,  277.  31.  278,  86.  279,  20. 
316,  2.  334,  24.  —  III,  193,  12.  207.  31.  234. 
7,  41.  237.  2.  238,  25  240,  12.  32.  241,  6.  31. 
242,  .36.  244.  Iß.  259,  .36.  271,  22.  276,  22,  27. 
282,  19  scab.  288.  8.  990,  9.  294. 19,  20.  303, 
6.  306,  17.  Jm,  43.  809,  27.  312,  4.  337,  7. 
I        840,  10.  347.  25.  350,  22.  851,  17,  95.  856, 
'        19.  357,  4,  90.  365.  34.  366,  97.  368, 91. 388, 
88.  874,  18.  377.  a  378,  9.  881,  1,  48.  888, 
88.  405.  1&  496,  8  com.  42^  9  eom.  4SI,  1 
nag.  ciT.  -  IV.  180,  1^  Sl.  917,  4  •.  Str. 
St  Zöllner. 

Hainrima  BaiatsaUotM  da^  an».  Hl,  180,  14. 

806.  93.  857,  8.  878,  18. 
JobMiiaa  da^  a.  aaia  SabD  IV,  90,  98.  99,  11. 
199.  99. 

Johannes  de,  an  BintbArgetor.  civ.  II,  159,  8. 
-  m,  110,  42.  121.  9.  191,  34.  —  t  IV.  196. 
5  (ders  V) 

Johannes  de,  mit.  II,  190,  37  mag.  civ.  260,  3. 
mag.  civ.  265,  2.  33  mag.  civ.  '21^.  22.  28, 
mag.  civ.  279.  II.  346.  13  seih  f  103,  26. 
40ß,  6.  -  III.  95,  1.  103,  42.  H/l».  :\  17.-),  22. 
229,  40  scab.  233.  .3«  gcab.  L'TU,  11.  t  ',^76, 
-10-  27.S.  L'.V  •l'M,  .'11.  -VX>,   VI.  1  cons 

liiJ.  -  mag.  CIV.  ■!  cons.  42ä,    1  cons. 

IJi).  Li  cm».  A21.  I  mag.  civ. 
JoLaiiati  dt-,  Ulli.  III,  27.'^,  21'.  306,  12,  32^,  X 

32«,  30.  310,  9. 
Jobanws  <le,  mil.  III,  IfiO,  i:V         m.  3.'j7,  5. 
.178.  VI 

■luhainics  J«.  diclns  Bt&cliof,  arm.  III.  30«,  23. 

357,  h.  378,  13. 
Johannes  de,  s.  Ncabnrg. 
Katerina  III.  3S7,  «.  378.  18  Lappe. 
»  Katerina  III.  271.  23.  f  378,  9. 
"  I.r,c;;anli8  III,  278,  28.  :}|0,  9  JOBg». 
I.Ti.iwi^j  V,  m,  243,  13. 
Nicolrui.s  .lo,  institor  f  IH  874,  9lw 
UUylia  lü.  374,  24. 

BcimboU  lliltebrant  v.,  Kfvnhoto  de,  miL  11^ 
323,  3.  359,  S7.  438,  2  cons.  434,  1 


Digitized  by  Google 


S88 


MttUenheinL  —  KurbMli 


IteimbftldtUn  V«gt  t.  Strusburg  III.  a03,  36.  i 
8if!«liiint  de,  pt«^  i.  Thome  II,  W6,  85.  3:^7, 

H.  «I    -  III.  22  21«,  7.  253,  2».  257, 

a.         27.  267.  7.  2t;0,  :)7.  284.  15.  f  2»2. 
38.  341,  7. 

Sigelinns  de,  arm.  III,  276,  41.  äl7,  32ß. 

27.  3411,  16   389.  26.  4.S2,  1  con». 
Walthcrns  »lo.  ci».  III,  69,  7.  85,  29.  «3,  B8.  94, 

43V  :  170.  1.  421,  l  «om.  —  IV,  IW,  «  S. 

Sit  Bisrh  rroc. 
Wftllhpnis  ilp,  niil  II.  213,  11.  214,  2.  —  III, 

lO'J,  t;.  175,  23,  179,  28.  233.  36  so*b.  32i», 

3.  340,  14.  424,   1  oons.  420,  2  COMI  4S7,  S 

cons.  429,  1  cotm.  431,  1  cons. 
VaUbern«  de.  jnntor,  mil.  III.  2ft7,  8,  27.^.  21. 

29?,  30.  323.  3.  341,  8.  432.  2  coni.  4:i3.  1 

cims. 

W.-ilthpni.-i  de.  m.if;    iler,  s    Pctn  TIT,   III.  19. 

ICO,  l:-!.  t  IHil,  IH.  -Ml,  29, 
Walthera«  de,  can.  s.  I'etri  Iii,  3Ü6,  17.  357,  4. 

878,  12, 

|lAllniiiBllinedM,Pftfind]i.  i.  SU.  Spit.  11,879,36. 
mlowli  HÜBiiMk«  Hnlndeck  HoloMke 
vag.  JJLJB.\  «.  292.  20 

•  £«M  Ul,  236,  8:$  ROlin. 
Blil»b«t  mon.  s.  Elitakalh  m.  »IS,  14.  S48, 80. 

S48,  Ift. 

*BIM  Bteebet  ITI.  70,  la  IM.  97.  IW.  1.  21H, 

I. 1  Witbrötelin. 
Greda  mon      Slinbklh  III,  91%  14.  313,  8a 

:M8,  15. 
Qroz  Erbe      III,  419,  2  cons. 
Iteinricas  III.  196,       213,  14. 
Johannes  mil.  II.  43K,  32.  437.  1.  -  III,  196, 

38.  213,  14.  236,  83.  305,  40.  306,  44.  36.3, 

39.  428,  2  cons. 
Nicolan«  mil.  III,  70,  10.  «0,  ».  f  213,  13.  415, 

2  cons  416,  1  com.  410,  t  mag.  oi*.  419,  t  j 
cons.  ' 
Xicalnus  mil   III,  213,  13. 

s  F.i1ji>;  Maler;  Wizegeis.  ^ 
Mälnoi  MTiliier 

•  Ellinr.  III,  130,  17. 

Heinrich  <1r  i .  nv.  II,  SOI,  9.  -  U,  UQ,  17. 

Heinrich  Ii,  ^'1.  9. 

s.  Zflrich. 
M6tnpelgart  s.  Jlftniptlgud. 
Mtochen  Monaenm  Manidma  H,  97A,  Hl.  400L  94, 

476,  17. 
HAndtlin  JolmnM  TIT.  SB,  18. 
MAnich  ».  Mini.icliuü 

.lobanne-s  <  iv.  II,  2ül,  14.  —  III,  liW,  15. 
Iinrr;  Dehlingen;  Lantenbach;  Offenburg. 

Mün!.ter  U^nster  s.  Oregorü  Tallia  t.  Ob«r-£laaaa 

II,  302,  38. 
Kloster  ord.  s.  Benedict! 

abbas  et  convpiitns  IV,  69,  14. 
abbu  IV,  SOO,  5  C. 

Mdiitt«!*  Haaiton  vor  im,  «at»  moMtieriam 

IHMM  III.  134.  11. 
Anmlt  III,  184.  10. 
Amalt  Ul.  184,  Ii. 

•  Bwbta  lU,  II,  27. 

DMtriem  eiv.  II,  184,  .38.  -  lU,  Bl,89L90,  89. 

106,  29.  184,  41.  155,  13. 
Dietherieli  DietMiwIiii  HI,  90,  48. 106^  St.  184» 

4t.  16&,  18. 
Ebalin  ».  Botin. 
Qna*  m,  18«,  11  Manektlk. 


Hesse  HeaMOHum  Ul,  91.  1.  K».  SS.  1S4,  4ft 

15=»,  14. 
Johannes  HI,  1.34,  10. 

.Tobannet  II,  184,  äa  -  HI,  90,  40.  105.  26. 

156,  17,  8t». 
JobaniiM  ni,  106,  88.  134.  il.  165,  18. 
Jante  III,  90,  41.  1€6,  99.  184,  49.  165,  14 

Stampf. 
Katherine  III,  90,  39  SUmpf. 
Katherine  III,  134,  II  Kengel. 
Lencelin  a.  Lentzelinna. 
Margaretha  III,  91,  1 
Nycolans  civ.  -f  III,  II,  27. 
Philipp  III,  90,  43.  106,  23.  134,  41.  I.'>5,  14. 
Rhdnlf  III.  I.!4,  11, 

s.  Elk-Dliard  ,  Ketbelin. 
Müntxcr  s.  Bern. 
Mueht  Upkida  Iii,  864,  84. 
lIAteBtlMifn  K.  Hntotbdn. 

Mnlb^mp  zfi  ilftne,  s.  OrtnlfTtfioim 
Halcey  Mikccha  w.  Diensc  i  Lotliringeo  IT.  42,  2. 
Male 

Conradns  ci».  171,  3H.  34. 

•  Gisela  III.  .'-tH,  4(1. 

Malenboiea  a.  M&hlbofen. 
Ilvlkli «.  Utabofg. 

*  Hedcwie  ID,  194,  14. 
Heinrich  III,  124.  14. 

Mnller  s.  Ihlingeo 
Moller  ilc  Sttindi Dtzhoim 

Conradus  jircsb.  Arg.  III,  'iO,  1. 
Mnller  de  WilUstfMo 

*  Anna  Iii,  371,  27  iinlsendorf. 
Conradus  III.  371,  28. 
CoDjradus  Ui,  871,  ]i8. 

MttlalMiai  »b  MaHlirim  i  Baden  f  IT,  19,  SS. 
Mülrershcim  s  Miiiwcrsheim. 
Müinmcnheiiu  s  Mumuiciiheim. 
linndineen  n,  Emmendingen  i.  Bad«B 

WprnSpr  mil,  de  IV.  37,  20. 
HaniloLihrim  Monolta—  Mnnoica—  Mnaoltm— 
Munoltzheim  nw.  StTMaborg  m,  SIL  8.  191, 
25.  202,  17.  960,  4t.  —  IT.  8. 19.  SB,  88. 199, 
27.  188,  12. 
•cclesia  paiochialis  III,  251,  4 
Capelle  rector  Uermannoa  IV,  190,  31. 
aacrisla  Conradns  f  III.  250,  39. 
Ansbelmos  de,  fr.  mia.  Ol,  30,  1. 
Ebelinns  de.  oit.m,  lOA,  6.  Itl,  la  897.  R,  SfiO, 
2.  t  832.  22. 

•  Gisela  III,  882,  22. 
Jnata  de,  bäg.  m,  260,  89.  261,  89. 

Maoiekfllin  Conradns  fr.  et  proc  s.  Ai^netis  HL 
1.H6.  27. 

'  Manszen  zA  der  alten,  Clawa  III,  :^G4,  12. 

Marivcrsheim  s.  Minweriheiro. 
,  Hnnzeoheim  Manezeabeim  a.6.  Colmar 

rector  ccoImI«  aiag.  CftBiaAw  da  Sartwg  m, 

153,  15. 

Mnnsingea  HanziBgon  «,  PliMiäig  L  Badta 

occiesia  IV,  90,  29. 

Johannes  t..  gen.  der  Roiacr  IT,  197,  98. 
Tolmar  v.  IT,  197,  32. 
I  Mftirtst  Landbnirlc  i.  Elsass  lU,  823,  4. 
I  Miii]:.iili  Mcirbach  Iforbacenso  w.  GMnfdler 
Ülu&iur  ord.  8.  Benadicti 


Digitized  by  Google 


M urbaoh  Keuburg 


abbas  et  oonventus  II.  214,  23. 
Abt  II,  278,  3  fi.  846,  22.  356,  1. 
«WIM  IbMUM  4«  BfieliMk«  IH,  «Ob 

Mar«r 

Berhtoldas  III,  270,  11, 
Sifridus  III.  119,  8ä. 

Ifarer  de  Rsielingen 
Conradns  civ.  III,  178L  M, 

•  Hosa  III,  178,  40. 

Mnrg  Hug«  Fhus  i.  Baden 
di«  nidtn  i.  nördlichen  Schwarswald  II.  418, 
36 

dJ«  oben  i.  ladUchen  Schwarzwald  II,  418,  Bö. 

Muri  Hnra  Hamne  i.  Cant.  Aargan 
ecclesia  parroohialis  IV,  60i,  7. 
monasUrium  IV,  &6,  7. 

.MnrnharJ  Murh&i(!u<>  HamllWt 
unß.  ni.  335.  43. 

Andres  hcrr   III,  4M,  1  OOIUI.  —  IT,  185|  t(. 

25  ff.  (dfis  -) 
Andres  cdelkn.  III,  310,  38. 
Berhtoldus  mil.  f  III,  306,  8. 
Burchardu«  mil.  II.  4,  16,  87.       m,  8,  S3. 

t  18,  36.  -  IV,  100,  19. 
Barkart  ritter  II,  415,  29  ff.  427.  17.  88. 
Katharina  UI,  306,  8  Hattst«tL 

llnm  Frid«rieh  II.  184,  37. 

Mnriel  Mers«!  Märsel  Mnrsil 

Clara  III,  127,  17.  f  B44,  14. 

Claus  Micolaa«  civ.  III,  1,  14  cons.  14,  'M  mag. 
civ.  Ib.  6  mag.  civ.  40,  II.  41,  4ü  mag  civ 
t  127,   17.   IM.  19.  164,  22.  32i),  7.  112,  1 
cona    412,  2  mag.  civ.  414,  1  mag.  civ.  — 
IV,  160,  31  mag.  civ. 

Johannes  UI,  218,  2. 

Kathcnna  donjorih  eiv.  UI,  1*7,  17.  SI8|  7. 

343,  2<J. 

•  Kathenna  UI,  MS,  t  OiMlM. 

>.  Offenbnxg. 

Mtitaidiar  i»r  10,  88S,  8. 

Itntzig  Muncfch  Mtikicha  Miitziche  Muzctclia  Mu- 
zccha.  Müzzi'chii  Muaueecke  w.  Moisheim  IJ, 
477,  14.  -  IV,  21,  37.  88^     48,  lS8j8B. 
125,  12.  12ti,  2.ä. 
arcbipresbiter  II,  61,  II 

roctor  ecclesie  Wernberus  Sturm  III,  lV<i,  20. 
«ng.  der  V   III,  805,  14  i.  Str.  HiVMr. 

•  Angucs  de.  s.  Abt. 
Ellma  de  III,  177,  17. 
t'rauciecuB  fr.  iniu.  III,  392,  17. 
Johannes  d.  mm  III,  268,  33.  883,  17. 
Jnnte  v.  UI.  126,  30.  128,  8. 

Keller  de  -  Bgülloiit  III,  863,  10.  868,  8. 
Kiielit  de  — 

Clara  UI.  217,  33. 

liUuab^t  111,  an,  aa. 

Johannes  UI,  217,  84. 
Jobannei  sac.  UI,  817.  33. 
XnÜMiiM  m,  817,  88. 

Mnx 

*Ellekindis  III,  375,  24  Wurt. 
Haintzelinna  III.  376,  24. 

Hjlobar  Jobannes  civ.  U,  201,  11. 


n,i 


N. 


Nagaltingen  wobl  b.  Nagold  i  Würteroberg 

Burkart  Schenck  v  ,  ritter  II,  378.  13,  17,  41. 
Najt«  Napm  Nappe  Nüpt 

*  üepa  ill,       44.  46,  4C). 

Petrus  herr.  civ.  10,  16,  81^  38.  f  «X  - 
IV,  113,  24  c<»ns. 

PcUuB  mag.  ni.  47,  3. 

WilUhelm  herr  IH,  168,  1  uiag.  civ.  171,  26 
mag  CIV  221,  1.  228,  28.  893,  5.  419, 
1  rons.  420,  1,  2  fons  421,  2  con»  422,  1 
cons  423,  2  rofet  -121.  2  ^oiib   4t6,  2 

cons.  427,  1  cons  42ö,  2  com.  4dl,  2  cons. 
[ders  ?) 

Narni  Narnianait  Nariasatia  i.  Mittelitaliw 
Bischof  Patnt  U,  801,  88.  837,  1,  8&  860^  18. 
374,  3. 
Nm« 

Ond«  HI,  107,  8». 
Baloffeu  t  lu«  ID. 
Nassau  Nasalw«  Nausw»  Nan4^m  Naimwa 

Grafen 

ung.  II,  363,  25. 
Oerlacb  O.  367.  19. 

.fohannex  II,  371,  15,  28. 
Nanpaktos  (Lepimto)  Neopatensis  Neopatouen&is  i. 
Griechf-iiland 
Erzbischof  Koslaiiua  Kiisl.annB  II.  826,  29,  38. 

iiM,  10. 

N.inwer  Jüliikuaus  fr.  pred.  III.  3b!2,  2U. 
Nasareth  Nazarenns  i.  Paliistina 
ErsbiMhof  VtUtu  U,  801,  U. 
Naapal  Neapolis  TT,  188,  86. 

Ntbtl     Nil  :  .1  :u3  TV,  20,  18.  ir?2,  »4. 
Neckarau  NeckerowL'  nw.  Rchwci/.ingt-n  i,  Baden 
II,  1%,  42. 

Nolicnljurg    — bnrch   Uuine   über  StiickiMjh  nw. 
Cünslanz 

Mangoldus  natus  comitis  de,  Scolaris  IV.  Iit2,  i. 
Wölveliu  V.,  B.  AltabaoMB  n.  Ibiaaa. 
Neadaag  i.  Ebenheim. 
N«n«  Mraihz  Ol,  240,  4. 
Neocastrensis  s.  Nicastiu. 
Neopatensis  s.  NaupaJitos. 
Nepelin  dictus  UI,  391,  19. 
NcMhart  Petras  II,  74,  88.  -  lU,  417,  1  eoai. 
NtMelbaeb  Ol,  8S7,  43  a.  Str.  Hinan. 
Neuburc  Niweiiburk  Nuwenbat(  NOfllBi  caatram 
a.  3.  Jlodtr  »•.  Hagenau 
Kloster  C  li>tirc  Or  I  III,  III,  17,  41.  838,  48. 
266,  13.  2'J5,  lü. 
Abt  II,  326,  31,  —  UI.  336»  la  -  IV,  13; 
j.  in,  2(5. 

Friedrich  III.  2.50,  44.  802,  18. 

Glotfndns]  II,  24,  1,  17. 

Rftdolfus  III.  111.  23. 
cellerarius  major  Conradns  III,  11 1,  24. 
BOnar  hl  III.  80,  48.  119,  18.  —  IT,  40, 
lö.  U7,  lö. 

OotfriduB  m,  III,  24. 

Müllenhoim  Johannes  de  Iii,  III,  24. 

Ortliebns  III,  III.  34. 

VolUo  UI,  III,  34. 

87 


290  Nouburg  ■ 

Wissens»  Wolfbelmot  d«  III.  III,  2ä. 
prior  III,  305,  10.  -  IV,  la,  I. 
s.  Str.  OirUn,  Höfe. 
Ntoenbarg  NowralnTg  mr.  FMboig'L  Bttdw  II, 

302,  38. 

Probst  Jacob  V.  MvucnM»  10, 9»,  90. 
MwpwfeU  RaiM  «.S.  BtHdafw  i  Braiigw 

jMob  V,,  «.  N««Miilmif  . 
NavlDbltMa  Novam  Castrum  i.  tnm.  Dm,  YmbW 

n,  88,  10,  86.  89.  29.  »8,  2.  » 

Ntoolaas  de,  s.  Metz  Iiomcip. 

Nengartbeim  Nugt<rte  Nagirhte  N&gerte  N6gMe 
u.U.  Wtisiielubeini  IT,  US,  n,  4S* 

•Else  III.  loy,  25. 

Ludewig  V   ITT.  109  24. 

Wallhuaa  de  III,  296,  36. 
NmunttU  Donm  moUDdiMUB  6.  K«U  m,  89, 89. 
Ntonnberg  s.  Nürnberg. 

N«ar«ath  Nuwemte  n  ö.  Karlsiohe  iV,  161,  66. 
Itearoih  Nmenrod«  ttngM.  Oit  b.  ObwstUrtaeh 

I.  d.  rfals 
ArnoldDs  de  II.  142,  ta 
Petms  »ein  Sohn  U,  148;  10. 

ReasUdt  Nov»  df Hu  ob  i.  d.  Flbbi  odir  L  Sebwus» 

wald? 
Hugo  de  III,  288,  46. 

•  JoU  III,  288,  46. 

N  0  D  woi  1  e  r  Nofillare  Nuwilrc  Nönilr  n  Zabern 

II,  199.  18. 

archipresbyter  II.  89,  1.  97,  17.  889,  39. 

Kloster  urd  s.  Benedicii  III,  89»,  12.  -  IV. 
.=^>0,  ül,  62.  22.  83,  1,  34  104,  11.  114,  37  s. 

•Str.  Höfe. 

Abt  II,  87,  38.  8Ö,  2U  ff.  ä2ti,  ao.  -  III, 
396,  30. 
Jacobus  IV,  ü2,  21». 
Wilhelm  II,  813,  & 
Chorherr  Andres  III,  42,  40. 
Castus  Albeitns  IT,  6i8i  ». 
Domherren 
Eichen  Auscltn  ii.  Johann  v.  d.  II,  Olft, 

8.  314,  37  \s  Wachenheim. 
(icrviilcuH  mag  der.  IV,  83,  5. 
H.  Adelfi  ec«le«{e  cou   Volemaros  IV,  lOtt,  28. 
un?.  de  III,  65,  81. 
Abilie  V  .  fran  III,  6,  3, 
Birmi'iiter  de 

Johannes  civ.  lU,  388,  38. 
♦  Katherina  III.  389,  1. 
Cftno  de,  tap  s  Peiri  III,  862,  29 
•Ellekindis  III.  ;W,t,  21. 

FriUcbo  de,  carnifcx  et  liberi  III.  IIB,  28.  174. 
38.  -» 

FriUcho  de,  caupo  III,  19».  17. 
*Hedewigis  III.  198,  17 

Hti^o  V.,  meUigcr  Ul,  101, 89. 102, 10. 168,  82. 
a57.  40.  t  399,  24. 

*  Katherin«  III.  174,  S8. 

WnwhuH  IV,  88,  11. 

Nibelnngna  s  Nebelangna. 

Nibelangiu  fr.  pred.  III,  II61,  41. 

Nibelungos        •.  Petri  IV,  17,  7,  «.  80^  17. 

MitwhwgDi  nau  IV.  18,  & 

RieMli«  N«oeM<i«inh  f.  OattrifuN«« 

Bischof  Niculin»  IT,  185,  11. 
NicboUas  tiiias  dorn.  Berhtelioe  iV,  117,  32 
NifllMNi  naf  .  pnp*  t.  Thum»  1 11^  Mi  Oft. 


Nim  wegen 

Nicol  Nyckol 

nng.  herr  III,  70,  2. 
•Agnes  m,  280,  13.  f  S«l,  31. 
Katherina  f  III,  381, 

Reinboldas  mil.  HI,  280,  18.  381«  87.  485^  8 
cons.  (ders''^ 
NioolauB  ciT.  f  lU,  11,  87.  18,  87. 
«Bertha  ID,  11,  96.  18,  87. 
NicolMU  III.  18,  88. 

•  Oooo;  Nicol;  Boinboldu;  Str.  ffflmr. 

NicolauB  mag.  IV.  65.  23. 
Nieolaas  der.  Arg.  IV.  74,  15. 
Nicolaos  prior  s.  .\rbngR.«i'i  IT,  17. 
NicolaxM  d««.  t.  Petri  II,  102,  6b  108, 88.  IfiOi  18. 
162,  13.  188,  41.  -  m.  91,  SOi 

Nicolang  can.  s  Petri  TV,  118,  37. 
Nieolaas  piu&erna  s.  Thotne  III,  167,  36. 
Nieolaas  der.  natns  Conrudi  civ  IV,  146,  27. 
Nidau  Midftire  am  Bialar  So»  i.  Caat  Born 

oomM  Badolpbu  m,  888;  81.  —  IV,  917.  16. 
Nidadt«  HydMko  BuSm  b.  Ob«lMudadi  i.  BiiOMih- 
4bd  n.  Hof  i.  Slnnbon 

Bwnhart  v.,  ritUr  III,  4a£  1  «MM. 

CMffiTde  III,  227,  12  8läimNs. 

RAdoir      bcR  in.  489,  9  «mm.  481.  1  ai«. 
eiT.  •.  StabMmtg. 

Niderlender  III,  258,  37. 

Niedarbronn  NiderbuiM  III,  899,  la 

MiodwnbrabiiiB  a.  Bbanbcio. 

Niadtrmünster  Niderpii—  Nidern  Niilermunster 
in  Hohenborc.  Inferm»  monastcriuin  a.  Odi 
lienbers 

Kloster  III,  193,  38.  kil6,  29.  246,  43.  249,  26. 
318,  28.  ^  IV,  U,  9A.  180, 89. 181. 88  a.  Str. 

Höfe 

Aebü.Ksin  II,  32fi,  32.  —  IV,  8L  881 

Edclluidis  IV.  1.-?,  2 

[„indesherg  Gisela  de  III,  3U,  43. 
canouicua  Lampertas  IV.  121,  5. 
hospitalariw  Ciaiadu  IV,  187,  8t. 
moniales 

Hermetxheim  dir  v.  IT!   :^14,  21. 

Landpsbeig  Qisela  de  III,  219,  11. 

^V  .r^,  lerin  III,  814,  81. 
I>i  o;  ..:..'ore« 

iln  Wahbenu  d»  III,  198. 97. 916^ 

2S. 

Sifridaa  III,  245,  43. 
Conradas  de,  preb  s.  Tbome  III,  8,  37.  60^  42. 

Nlera  Nier  Nixe 
nng.  III.  109,  14. 
Otto  Ul.  180,  23.  388,  90. 
Niffer  Nävar  ö.  Uaihansen  i.  Oberelsaas 
Johans  v.,  rittet  II.  406.  41.  400,  IL 
Markwut  HarakeUn  da  II.  486,  14.  488, 1«,  98 
a.  Eaaiahaiia. 
I  Niger  s.  Rufach. 
Kimbarg  N6nborg  Nnwenburc  w.  Emmendingen 
i  Baden  IV,  196,  31.  197,  8. 
Bcrtholdas  come»  do  IV,  7,  9, 
Hessel  ». 

nng.  t  n.  4<i0,  6. 
Walther  II.  460,  1. 
Nimwegen  Namagiom  N6magen  Nnnmrigon  i.  nie- 
deil.  Provins  Qelderland 
Thomaa^^^.^ad.  III,  114,  12.  208,  36. 


üiyitizcQ  by  Google 


Niw6al>tiro 

HhnttbaM  a.  Saabug. 
Niwamode  ».  NcaroÜk 
KMde  IV,  85,  32. 

Honnenweier  Nnnnenwili»  «.  ItHtt  i.  Badni  IT, 

154,  1.  186,  2y. 
Pfarrroctor  .lohaiines  IV,  164,  9. 
Courjidu«  Jll,  3^4,  2ü. 
Johannes  preb.  k.  Sti-phaoi  HI,  8M»  SC. 

•  Mehtildis  HI,  534,  »W, 
Sefridcs  de.  civ.  III,  884»  Sl: 

Nope  Noppe  g.  Nape 

uiig  III,  3^9,  5. 

»  Clor«  ÜJ,  273,  36. 

Johannes—  v  rfcttoiulMim  lH,  8t. 
Nvrdmrin  IV,  27,  28. 

N«i4]iMMnlioifhiu  lt.  KntMB  IV.  14S,  10. 188, 10. 
Blliu  4m  III,  148,  15. 

Reinrieu  de,  mag.  physious  III,  906,  37  *.  Str. 

Gew.  luedici. 
Nurdhcim  Northeim  6.  Wasselnbeim  Iii,  )iä4,  b, 

46.  347,  29. 
Schultbeii«  Yoltzu  III,  834.  46. 
die  V.  III,  55,  25.  819,  33. 
Deraaodis  DI.  ISO,  32. 
Friedrich  lU,  120,  31. 

*  GnU  III,  120,  3<i  Bckbrm  hUneier. 
Gutn  lU,  120  31. 

Jühanne«  ».  f  III,  120,  30. 
KÄtheriiia  III,  120,  32. 
Kathen»»  de  t  iU.  Uii,  37. 
B.  Sftner. 

MordtMcii  noidm  A.  Oflaabnn  i.  BadM 

W«ia1iaiit  mag.     I?,  148,  37. 
NortaMH 

JoEuma  m,  810,  I& 

*  Kitbavina  ID,  118^  48  s  Bicgolmanu 
Rftliniifl  dietiia  d«,  la^id»  ni,  163, 24.  t  163, 48. 

NorfrtinJ  a.  Speicr. 
Notariu«  Johannes  II,  I.  9. 
Notkeras  cap.  ep.  Arg.  IV,  1,  18. 
Notbaiton  — halden  nw.  SobktUUdt 

dicta  de  III.  273,  i. 

dktM  de  lU,  886,  8. 
HottMMa  M  dm  HonHamlnte 

Conndu  UI,  106,  2. 

•  Qwdradü  III,  106,  1. 
HHa»  III,  10«.  2. 
Willktras  t  UI,  106.  1. 
Waltheros  III,  106,  8. 

Nouse  8.  Metz. 
Nova  civitas  s.  Neastadt. 
Novan  Mo?arift  i.  Piemoat 
Ooid»  da,  naf.  II,  848,  84  ■  Piro«.  Tanerinüu. 

HfTenberg  Dietmutimis  de,  mag,  uJv  curic  Ai;^ 
m,  288,  24,  40.  -  IV.  188.  23.  IJü.  ö. 

NoTÜlan  s.  Nmiweiler. 

Kowta  CMtrnm    Neaborg ;  NonfoliAtMii, 

No—  t.  Nra— . 

N^igerte  s.  Neugarllu^im. 
Mönbarg  s.  Nimburg. 

Mftrnberg  Neuren  -  Nftren—  NAren  -  Nftrin— 
Nurem-  Nuren-  berc-  bercb  — bafgU,  80, 
b.  276,  12.  372.  33.  373,  29.  474,  SK  40.  - 

III.  24,  21.  —  IV,  174.  3S. 
cives  II.  275,  12. 

Burggraf  V.,  comw  d«  IV,  SSi,  8.  , 


—  Olierwilre  SM 

Friodrioh  n,  32,  8.  34,  87. 
EUakindi«  de  m.  88»,  7. 
;  irAMdiaw  Otto  m,  89,  8. 

N&var  B.  Kiffer. 

Nnmagiam  NAmapen  s.  Nimwegen. 
Numieinsilru  s  Nonnenweiur. 
Nosaeit  Jobanne«,  mag.  operariaa  U.  838,  38,  88. 
Kaaplbqtm  tt.  KiaakiNh  i.  Baden  IT,  88,  8& 
Kaiibadi  Hacbadi  aA,  Oflndmrg 

donin«  de  HI,  81^  8. 

Adelheit     aekwaelw  m,  «1,  8t. 

*  Oertmdit  m,  SS,  99. 
neiiiriciis  de  III,  83,  22.  144.  11. 

NQssbrtam  Nusböm  Xu.sboiim  ab  dem 
AiiBhelmus  III,  1,  10.  f  308,  6. 

•  HudLWigis  III.  303,  4. 
Heilewigis  t  III.  303,  7  BipeUll. 

♦  JuDtha  tili,  30.%  ö. 
Otto  civ.  III.  303.  4. 

Radiger  ov.  III,  2,  42.  260,  14.  f  906^  7. 
Na  wen  -  b.  Neu—  Neuen.-, 
fiuwenbarc  s.  Niabor^ 

HnneDbnrg  NoTun  aaatniBi  «okl  Neuabiig  a. 
Braohial 

Bainhaid  von  dar  —  b.  Dbkh  aam  Brider  II, 
80,  81,  38  B.  Bretten. 
'  Nawerata  e.  Nenteatb. 


0. 

OberebabeiB  s.  Bbenbaifli. 
Ober>Blaaaa  a.  Eleasa. 

Oberhofen  ObemboTen  t.ö  Ilagenaa 
•CriBtina  III.  299,  7. 

Cftnrados  de,  ronrarias  III,  207,  10.  299,  7. 
Johannes  de,  mararins  III,  316,  18. 
Volmar  der  DraBcbeler  t.  II,  213,  21  ff. 
Oberkirch    Ober —     C)l)<Ten—    Ob*irii—  kircho 
-kircben  i  Baden  11 1,  156,  88.  162,  16. 
uug.  de  III.  175,  35.  2U1,  37. 
Adelbeidis  de  III,  55,  2B. 
Heinricns  de.  civ.  III,  5ä,  23.  90,  23. 
HeinricuB  de,  fr.  pred.  III,  7,  32. 
S.vfrit  V  .  ritter  II,  888,  m.  870, 6,  11.  417, 14. 
418.  14. 
i      Otemsn  de 

*  Addtindis  III.  2^  32. 

eir  m,  888.  8.  888^  88. 

Snscheit  de  — 

*  Gerdradis  III,  3<>2.  16  a.  BtMga. 
NiooIauB  III,  3(i2.  18. 

Oberkirch  Obcrkircbea  I).  ( )ljc'ruhuhaiBi 
Bar«h»nliia  de.  mil.  III,  234.  18. 
Jehaanae  de,  dorn.  III,  272,  1. 
Obernorecbweier  a.  Morawilra. 
'  Obemaebenbeim  wohl  Achenheim  w.  Strassburg 
III,  298,  48. 

Obernrod«  i    Bann  v  B  illbronn  n.  w.  Mölsheim 

III,  'J4,  20.  'JO,  lü. 
Oberwesel  Wisalieuses  a.  Kbein 

cives  II,  44.  14. 
Oberwilre  schwerlich  Oberweiler  b.  UAUhaim  i. 

Baden,  eher  der  abgeg.  Weiler  i  BaOB  T. 

Fegoiabeixn  IV,  186,  8. 


Digrtized  by  Google 


Oberwinterthur  —  Offenbiirg 


(Htenrinterthar  i.  Gut.  Zfirich  IV.  810^  , 
Obnht  H&gcliD,  edelkn.  TU,  869,  38  •.  Albnbt. 

Obtelin  Obeuelin  obisheliu  Olxtelin 
Ob*«linii  »hn  der  alte   civ.  II,  IM»  M. 
Cftiirad  III,  21,  41.  t  1^3,  32. 
Uennctui  lU,  803,  14.  301,  4. 

Oehrids  Aerid«iiri>  i.  Epirui 

archiepiscopns  Nicolftus  11,  350,  16.  ■ 

Ochselin  öctiselin  Osseliuu«  ilo  Westhofen  ' 
ung  UI,  212,  7. 
H«inricii8  de  III,  119,  86,  48. 
Otto  de  III,  119,  86. 

OehstBitain  Obse—  OhMO—  OluiB—  ObMM— 

OiWiMlein  —  itea  bw.  ZKbMra,  «utaMi  Im  ' 

n,  «8^  IS,  81.  64,  1. 
vag,  m.  teO,  86.  363,  9.  899.  lU. 
Wif.  st^idiao.  Arg.  HI.  93.  16. 
BcimwldM  de,  d«c.  et  cnstos  «ccl.  maj.  IV, 

la,  17.  1&  8.  88,  7.  45,  19.  46.  8  ff.  47,  8. 

tt,  10,  ».  50,  S&  96,  14  ercbidiac.  108,  96. 

118,  9,  27.  139,  14.  186,  17.  148,  ^  148,  4». 

818,  81  (den?» 
BMUioldm  d0»  d«a.  m»I.  m^.  II,  41,  4.  -  III, 

6,  87.  17,  8.  88,  16.  -  TV,  15S,  l  185.  88. 
Beinricos  de,  »teUdiao.  Arg.  f  HI,  95,  11.  — 

IV,  13,  6.  «8»  lOfloriep.  103.  86.  III,  97. 

ISb,  88.  188, 1&  148,  88,  44. 
Jdhaines  de,  srdidi*c  «t  teoL  mcL  maj.  II. 

97,  26.  136,  9.  907.  5^  7.  888,  8L  844»  iBb 

381,  88.  841,  80.  363.  7,  81.  881,  8.  488^  84. 

434,  16.  460,  24.  -  HI.  128,  20.  157.  27. 169, 

24  korbiscbof.  191,  12.  204.  4.  288,  33.  887, 

43.  -  IV,  184,  31  korbiw^L  188,  801  38. 

191,  17.  199,  36  s.  Str.  KueUu. 
Johannei  de,  cuL  oeol.  maj.  U,  991,  9Q. 
Otto  de  II,  6,  89.  66,  98. 
OUo  de,  Landvogt  s.  Blsass  II,  148,  80.  144» 

9.  147.  17.  -  UI.  94^  15.  97,  8. 
Otto  de,  Landvogt  2.  ElaasR  a.  i.  Spoiernia  II, 

144,  9.  172,  7.  2d6,  16.  256,  10,  22.  »7,  4, 

39.  281.  m.  :!u2,  32,  37.  306,  33.  321,  21. 

■Mi.  6.  34n,  39  414.  29.  423.  29.  426,  17.  - 

III,  '-.U,  1,  411.  2.5.S.  X).  341.20.  347,  96.  — 

IV,  IH.S,  7,  217.  l.i  PtlMper  V.  Gengenbach.  — 
sPiu  Nüt:4r  t.  \S'i:i!.sciil)iiij,'  HoiiiiicHs 

EiidülfuB  de,  .ircluduK.  Atg.  II,  32ii,  41.  891, 
43.  m,  Ü.  4U!,  0.  KiO,  26.  —  Hl.  2^.  23.  | 
235,  lö.  381.  7.  :i(tl.  I.  -  IV,  1«^,  it>,  2Ö. 
180,  7. 

Waltherus  de,  der  III,  186,  lä. 
•.  Str.  Strassen. 

Oekanheim  8.5.  Bingen  a.  Ingelhaim. 

Odelsbofen  Otoltzboven  5.  Kehl  i.  Baden 
Adelheid  m,  207,  40  Rorer. 
Conradas  de.  civ.  in.  206.  86.  207, 40.  383,  10. 
43 

Ellekindis  III,  833,  II  Borer. 

Heilka  III.  HIB,  10  Zärncr. 

•Katlicrina  III.  207,  40.  338,  10,  43. 
H.  Odeluco  i'onradiii^  de,  s.  Magdeburg. 
Odili«  moo.  a.  Agnetia  lU,  188,  4& 
Odilia  man.  ■.  BliMbeth  IQ,  817,  11. 
OduKtibaim  Oderatesheim  OdrwboaM  (f)  ■.  Htb- 
halni  IV,  39,  82.  117,  17.  196.  93. 

Bcrnhilclis  Ktieel  donicellt  da  UI,  888,  81,  48. 

Uchelin  LU,  164,  R 
Öchschoven  a.  OatlioftB. 


Oel«ab«rg  BoUnbwro  JUottM  «.  H&ibaaaMi 
prtpoMtoa  IV,  61,  10. 

Oesterreich  Awtm  ötlMTieb  OtlMICb  III,  881,  II, 
UeiBÖge 

mag.  II,  277.  34.  420.  18.  4SI,  dSl  —  HI, 

242,  m.  Ui,  16. 
Albrecht  Hcr2og  t.  Staianmufc  II,  181,  80. 

168, 10,  28. 
Albwcht  Herzog  v.  Steitrantk,  Onf  t,  FiBrt 
III  812,  1. 

FMedri<:h  Herzog  v.  Steiermark,  Horr  v 
Ki  ain  II.  8.  w ,  Landgraf  i.  Elsaas  Ii, 
271,  27.  274.  28.  386,  29.  —  HI,  197, 
24.  238,  24.  280,  40  -  IV,  917,  8.  s. 
DenUchl.  Kün. 
Heinrich  Hersog  v.  Statannark  iU,  338,  24. 
240,  10,  SIT  841,  8,  Sa  -  CT,  SU.  8. 
21H.  f 

Lsopold  Herzog  v.  Steiermark,  Herr  V-  Kraiu 
D.  6.  w  Landgraf  i  Els.iss  II.  'M)2.  lU. 
357,  7.  407,  2  ff  -  III.  197,  24.  238. 
24.  24U,  10,  31,  41.  241,  3,  90.  30,  41. 
2Ö9,  36.  976,  81.  808,  818,  &  — 
IV,  217,  8. 

Otto  Uersog  v  Staicmferk  II,  488,  88.  — 

UI,  381,  1. 
magtstcr  carie  a.  Büttikoni  Ilibaig. 
marscalcns  s  Degarfaldaa. 
Pfleger  s.  Ortenbarg. 
pictor  de  UI,  308,  34. 

Oellingen  b.  Lfirraeh  i.  Badan  IV,  910,  22. 

OfHiiigcn  I.  Daierii 
Friedrich  a.  Ludwig,  Grafen  v.  U,  474,  37. 

Owisheim  Owenaheim  b.  Brochsal  L  Badan 

Hctaticb  t.,  «dalkn.  U,  880^  18. 
OfhmUi  IV.  17.  11. 

Offinbiirg  Oflembnrgf  Offenbare  —  burch 
burk  .■^i  d.  Kinzig  i.  Itadon  II,  21,  5.  175,  6, 
10.  269,  2S  e.  270.  13.  307,  12.  415,  18.  — 
TU.  16,  1.  12(1.  34.  159,  6.  276,  19.  -  I¥, 
i:!:(,  1.  142,  5.  189,  10. 
Meister  n.  Bath  II,  221,  96,  36. 
s<  hultheiat  lt.  Ratb  n,  988,  84.  830i  1 ' .  416^ 

2*1. 

Sdiulttieiss  Rath  u.  Bfirger  II.  174,  88. 414,  87. 

Börger  11  2«9,  2,  22.  416,  19. 
llAselior  Cfliirrid  II,  41«,  28. 
,  liiihel  Berhtold  u   .Stulle  v.  II,  416,  26. 

r)ienew<d  .Mbroht  II.  41t;,  27, 
I  UArselin  Heintzelin  II,  416,  itö. 

Geisser  Ulrich  II,  416,  39. 
Hagar  C&ntselin  II,  416,  99. 
Blrtsaler  Heinrich  II,  416,  29. 

Haekantolle  Hödolf  II,  416,  27. 
Bfttar  Claas  II,  416.  27. 
LttdMrig  Hanaelin  II,  416^  86. 
Lvtanbftdi  Fritaa  v.  II,  418,  97. 
üiiigotti  aoa  Albrabt  D,  416.  96. 
IMii&a  Albnbt  II,  416^  85. 
M&nidi  Mura  H,  416,  99. 
UM  C8]ind  n,  416.  88, 
8«h«rar  ^obvmai  IL  41^  88. 
SebAnbwg  C6or«d  U.  416»  88. 
8iBit  JohimiMa  II,  416,  98. 
Sptrlia  CImb  n,  416,  96. 
Stader  Sifrid  II,  416,  27. 
SwertToger  Rfidiger  It.  416.  26. 
Zimbarmau  Hciiitiob  U,  41«,  98. 
'    eoolaaia  ractor  IV,  &ö,  98  i.  WoUIhIi  EaamIv. 


Digitized  by  Google 


OffeBburg  —  Osterioli 


Fransiskaner 

Guaxljan  u.  Convent  II,  91,  28. 
UDg  V.  III.  302,  6.  —  IV,      80  ■.  etl.  Hiimr, 

Ciottcsbiiuser. 
AlbtTt  Uhah  v.  III,  121,  35. 
Berhloldus  de,  ariu  III.  317.  17. 
Bcrhtoldus  d«.  mü.  t  Hl,  221,  ib.  317,  18. 
Horhtoldas  d«  prob  b  Thome  Ui,  Ü90,  41. 
Berlin  t.,  der  Uichmaiin  III,  105,  M. 
Bertoldns  de  IV,  40,  17. 
ürar.o  de  IV,  öl,  22. 

Ctlnradus  de,  mag.,  r«ctor  «.  Nicolai,  tbes.  s. 
Tbüme  II,  ^8,  16.  316,  36.  318,  7.  387,  «ff., 

(3.  -  \u,  m,  w.  m,  87.  »M,  31.  m, 

15.  318,  13.  321,  10,  90. 
♦Ellin  III,  205.  3t. 
•GftU  de  m,  7,  23. 

Johauues  de,  fr.  prcci  III,  292,       —  IV,  178, 
19. 

Katherina  de  III.  368,  17. 
Margwardus  de  III,  MQ,  16. 
Npss  III,  227,  16. 
Wczdo  de  t  III,  7,  18. 
I.  Eigelwart 

Offcndaif     Bhtin       KwbwMt«  III.  919,  49. 
Offenheim  Uffenbeim  nw.  Stranbarg  II,  261,  86. 
-  III.  im,  4Ü.  191.  40.  -  IV.  14,  i.  40, 11. 
123,  10.  126.  Wim,  IS. 
Bietman  de  — 

Jobannes  büüpeü  III.  a.18.  48. 
•lUtberin.i  III.  .3.^3.  48. 

OflWiil»  Of~  OfTe-  if  -  DflMlre  «.  BaicMiobo 

dominnB  de  IV,  129,  28. 

Agnes  m,  92,  41  Bisecke. 

Albreht  t.,  ritter  III,  200,  19. 

•Anna  III,  02,  15,  43. 

Friedrich  v.,  ritter  IV,  90,  IL  812,  1. 

Friedrich  y.,  ritter  III,  74,  80.  St,  14.  f  ML  48. 

11^  43.  —  IV.  168,  96. 
SifrHiw  de  IV,  98.  »IL 

Oheim  ob  Ohnenk«lai  odn  OttlMiiiir  IV,  M,  6. 

Ohie  Obs  Ohsin 
dicta  t  III- 
dictos  t  Ul,  180,  34. 
Johunes  der  III,  74,  98. 

Ohsenstein  s  Dibseii^trin. 

Ohsse  HcnTi'cu«  der  nnncias  ep.  Arg.  IV,  199,  16. 
Ohti>  .  iiür  I  hseiienil 

Agnes  III,  2b0,  28. 

Conradns  ci».  t  ül.  250,  S"*- 

Grede  III,  199.  9,  4ö  Bbenheim. 

K  .rlierina  III,  250,  28. 

Olbeudo  Jei-  III,  346,  22. 

Oleman  b.  Oberkirch. 

Oleiniaii  Oleymann  OUvammia 
ang.  III,  124,  16. 

Bcrhtoldas  carpentarias  III,  182,  25. 

Cnnradns  mag.  operis  ecol.  m^.  III,  20,  lU 

Erbo  III.  107.  38. 

OariD«  UI,  107,  88. 

Johtmm  pnb.  eed.  tta$,  in,  78,  Id. 

Olenns  Olenentis  i.  Griechenland 

Biwhof  Johannes  II.  173,  16.  174,  16. 
Olshnsen  s.  Altshaasen. 
Olswilre  s.  Orschweier. 
OUingen  i  Bern  B.  Laaptn 
FMBilü  T.  IV.  60,  81. 


I  Olwishii:)    (Mioifesz—  OnoUis—  ÖnoWisheim  s. 
rrnuiidh  III,  274.  11.  —  IV.  13.  26.  186,  7. 
rictor  ecclesie  Johäuin  da  ÜMlriBOiiMtäii» 

Iii.  28ö,  31. 

Omendingen  ob  OnMaliBgMi  i  Pfitmi  Hcehdorf 

Petor  V.,  a.  SampMb. 

Ongershein  s.  üngtrsheiro. 
Onolvialieim  a.  Olwisheim. 
Oo>  Om  di«.  Flasi  1.  Baden  II,  80%  6. 

Oppenheim  Oppin—  0()ii)nhcym  Openheimenscss.ö. 

Mains  II,  2i)G,  l.  3tiö,  23.  366,  16.  874,  33. 

110.  1 1.  425,  36,  40.  4W,  10.  —  IV,  1B8,  16. 
Hürger  II,  44,  13. 
Hurgmannen  n.  Bürger  II,  367,  18> 
[iresos  impcrii  s.  Lörzweiler. 
Kutb  u  BQrgar  II,  868»  12.  401,  1.  406^  88, 

425.  1. 

Rathhcrran  BnirgiiiaBiMB  Ritter  tt.  BAlgtr  II, 

866,  U. 

Schnltheiss  Duleiich  II,  366,  11. 
Oppynheimerngaa  II,  402,  81. 

Orabis  Berchtoldus,  vicepleb.  s.  Uartini  III,  166, 

20. 

Ore  proclamaloc  rtui  III.  988,  19. 
Orel  ■,  LratwIiDiii. 
Orittano  Arborenais  L  Sardinien 
Encbischof  Petras  II,  133,  37. 
Orschweier  Olnilra  a«.  SobleUstodt  IQ,  »4,  4 
!  338,3. 

,  Omt  t.  Bem. 

OrBttrhere  s.  BnttiH. 

Orte  an  dem 
CftBTadna  «tv.  t  Hl,  293,  29. 

Ortnaa  Morteiuwe  -ftwa  n,  821,  80,  »4.  471, 
84. 

IiMldTCft 

B.  Bidan  Markgr.  Badoir 
8.  Saarwerdea. 
TTirterTogt  II,  891.  94. 

Ortenberg  — berc  Bnrg  b.  OHboborg  1.  Badaa  III, 

97.  5.  —  IV,  186,  44. 
Erckhebolt  v.  IV,  186,  23. 
Wioberus  de  III.  31,  31. 
Wolframns  de  III.  31,  39. 
Ortenberg  Ortemberg  Rnine  nw.  S«hlettsUdt 
Castrum  III,  197,  32.  238,  2fi.  240,  19,  89.  941, 

2,  32.  818.  2.  -  IV.  217,  5 
Pfleger  d«F  Anögc  v.  Oestorreirh  UI,  197, 8Bb 

OttoK  Johaimaa,  Bwranaa  iU.  236,  41. 
Ortnu  IV,  88,  1. 
'  Ortwinus  Ortrobn»  dar.  B.  mtf.  Ctv   Arg.  IV, 

78,  2.  30. 

Orricto  Urbs  vetns  Orbevetanu  i  Miltelitalien  II. 
134,  2.  166,  26    -  IV,  li4,  8.  !6,  28.  146. 
2,  9.  l'.t,  31.  140.  5.  14.  23,  .30.  147,  3,  14. 
s  .\iidree  er.  lesio  prior  Theodericu»  II,  137, 
15  s.  Hü  in  Cur.  CapL 

Oscboven  a.  Osthofen. 
Ob«  m.  Oaa. 

Osenberg  s.  Uesenberg. 
Osselinns  s.  Ocbselin. 
OsscnsU'in  s.  Ochsenstein« 
Osterich  a  Oeaterraiob. 


Digitized  by  Google 


894  OstlmuAen  - 

Osthaaseii  HoBih^B  Ostebust  Ot>ttius  a.  F.rstpin  II, 
143,  27,  —  III,  87.  43.  bö.  3?.  248.  9.  L>i>P, 
:U.  336.  1.  -  tV,  82,  12.  128,  19. 

Osthofen  linst—  0»—  0»t—  Ost«  -  Öcli»cho»eü 
Otcliovcn  n.  Hohbtim  III,  68,  tt.  ^  IV,  87. 

20.  m,  13. 
Bnrggrafen  v. 

Egenolf  III,  166.  36.  f  873,  ld.m%,43. 

s.  Str.  Bisch.  Vicedom. 
Gantber  II,  4,  SR  s  Str.  Bitch.  Vicwiom. 
•Heilk»  ni,  273,  19  ; 
Jchan  III,  354,  2<1>. 

WilUbelmas  II,  408,  34,  d6.  410,  2.  -  III, 
234.  r>  288^  S&.    IV,  «17,  1»,  86u  » 
8.  Str.  HIs^'tl.  VlMdoB. 
•  Greda  III.  169.  26. 
Hogo  de  III,  169,  26. 

Jacob  T.,  oan.  i.  Sttpbui  III,  Sm,  41.  879,  19. 
Otti»  flMiitiitit  b.  B«m    Born  Car«  Cmtd. 
Ottnwb  0«trft  S.  PfalloidoTf  i.  Hob«non*ni 

H.  d«,  mil.  nf,  6,  84. 

Ucinricb  v  III,  24,  5. 

Oioltshovon  i.  Utlebhafeu. 
OtolTeBbubel  ».  Ottenabtthl 
OIU  iQlwftuiw  von  ».  MwUn  t  UI,  117,  17, 
Ottraban  OtMUktiai  nr.  OffwbMf  ^  Vhina  t, 
DatomhMB 

in  V.  in,  181,  97  1.  Str.  AtMt. 

dictas  t  in,  193,  29. 
Otteniugen  s.  Ettlingen. 

Ottenslnihl  Otolvesbuhcl,  julzt  HattiitaltMbmk«) 
b.  Hatutatl  ■.  Coitiur  ÜI.  9,  IH. 

Oiterbacb  s.  Bergzabern  i.  d.  Vinh. 
Rodolf  V.,  rittei-  II.  208,  1.  2öl,  30. 

Ott  Friderich  Otto  Fridericb  s.  Fridericb 
DBg  Irarrf  III,  205^  88.412,8  001».  414,  iQOM.  , 
FrHwbonwBB  mil.  f  VB,  SSO,  14. 817.  M.  4«,  1 

1-  riiscIicinanDUB  lU,  £81^  14, 

Uug  HI.  482,  2  cons. 

Johannes  arm.  III,  280,  14.  39.  s  Sftner 

Hioolaai  Clawea,  Ottan  Fridciicbs  sun,  mil  II. 
809,  1.  978.  99,  28.  988,  33.  990,  90.  473,  31 
Bcab.  -  m,  189,  14,  44  mag.  ci«.  S09.  m 
mag.  eiv.  910.  14  mag.  civ.  80$  I  mag.  bosp. 
984,  9  mag.  botp.  9^,  8  acab  iSO,  17. 8M. 
88  nag.  citr.  884,  88  gab.  fabr.  898, 98. 808, 
88  gab.  fabr.  886^  86  gab.  fabr.  418, 1  eou. 
418,  8  eona.  480,  1  eona.  481,  1  coi».  481, 
9  nag.  oiT.  499^  1  eona.  494,  8  eona.  4aiL  1 
mag.  «T.  487,  8  eona.  429,  I,  8  eona.  488, 
1  eona  481.  1  oona.  481,  8  mag.  rJ«.  438,  ] 
aona.  (dera?) 
Otto  IV.  ifi,  10. 

Otto  IV   Ab,  24. 

Otto  uuiigH  III,  181,  8. 

Otto  aao.  iV.  18.  6. 

Otto  pi«b.  «oel.  maj.  TV.  1T9,  89. 

Otto  mag.  not.  cor.  Arg.  II,  134>,  41. 

Otto  pleb.  ».  Martini,  cnn.  s.  Thonie  III.  lö,  20. 

-  IV,  119.  lU. 
Otto  pUb.  a.  Martini  lU,  äl,  17.  89,  33. 
Otto  aeol.  a.  Thona  IV,  49,  33. 
Otirott  Ott«nioda  «.  Obanbnhaim  IV,  190^  80. 

ec'cleaia  IV,  19.  99. 

LiupolduB  de  IV,  190,  89. 
Oageliu  IV,  27,  6. 


•  Fuxnflnl 

Ougst  s.  Aug&t 
Oimonbeim  s.  Äacnheim. 

Owe  Owen  wohl  Au.  oh  i  £lsa»a  «4«r  i.  Badan? 

G6txo  d«,  oler  Ii,  873,  37. 

Johannaa  de,  aap.  m,  869,  98 
Owenw  Johanne»,  earsÜMi  lU,  888,  88. 

Owenheim  s.  Avenheim. 
Owcnsheini  s.  ( lewishein. 
Oxeubutst  a.  Uiuharat. 
Oio  aap.  ap.  Aig.  IV,  1,  18. 


P.  Vgl.  B. 

Fftpato  a.  Bon. 

Fairii  Baris  Flariaii  Paris  Periz  nw.  Colmar,  claus- 
tnm  Md.  Oialan.  III.  165,  8.  966.  13.  -  IV, 
908,87. 

Abt  IV,  68,  8».  809,  5  ff. 

Uftnche  H,  884,  Sa 

Conrat  t.,  a.  Honan. 

Johanne«  de.  mag.  dtc.  s.  Thome  II,  102^  8. 
105.  16.  1(NL  IfiO.  19.  159,  13.  182,  40l 
-  III.  35,  80,  46.  04,  81.  78,  19.  88,  V.  188. 

31.  161,  25. 
Palatrolen.  Ln>lowicii.s  a.  BOB  Cbf.  fkoa. 
Pancratinas  s,  Keggio. 

Panfilin  Paenpbel  Paraplielinos  Pamphil«  Fanfelin 
Panffelin  Panffilin  PaolUe  P»nf|la  Panpbila 
Panphylin  PfanOla  FbaOlk 

ong.  III,  324.  i). 

AgVta  III.  396,  18.  997,  5. 

Agnaa  lU,  397,  I2  Homeycr. 

Barkart  nil  III,  92,  26.  165.  90  ro^K  civ  m. 
4  mag.  eiT.  816,  2.  t  978,  14.  306.  1».  397. 
8,  19.  419,  1  cons.  420,  1  cons.  421,  2  u>aa> 
tf8,  1  mag.  civ.  48^  8  con«.  496,  1  «oaa. 
488,  1,  9  eona.  497,  8  woa. 

♦  EUina  HI,  203,  1 

Elsa  m,         45  Vetterkiah 

♦  Oertrat  III,  101.  38. 

Hngo  can.  a.  PeUi  UI,  198^  18. 

Johanne*  mil.  U,  184,  85.  -  III,  16,  21.  56,  4 

mag.  dT.  57,  99  nag.  civ.  80, 8-  92,  26.  101. 

88.  läL  94.  414.  I  mag.  civ.  416,  1  mag. 

eiv.  418.  8  oana.  417,  8  eona,  418,  8  mag. 

eiv.  480,  8  nag.  df.  481,  1  eona.  -  IV,  180, 

80  (daraf) 

JohaiWM  mil.  m.  170,  4. 174.  II,  89.  88  mag. 

civ.  80B^  1.  8liS  8  nag,  d?.  818,  18  mag. 

civ.  889.  40  «eab.  410,  8  eona  498,  8  eona. 

tt4,  1  mag.  eiv.  488,  8  oona.  488, 1  mag.  eiv. 

487,  8  eona,  <damT) 
Jahna  HI,  488,  1  enna. 
Jobaniiaa  fir.jprad.  IIL  848,  88. 

*  LAeksrt  III.  908,  8& 

Nyelawaa  U,  184,  80.  -  UI,  489,  1  eona.  488, 

9  COM. 

Pclur  Pelcrmann  cdelkn.  II,  181»  80-  —  t  Uli 
206,  14,  39.  288,  45.  483,  9  COM.  488, 1  eona. 

Parnfal 
Brigid*  Ul.  176,  22. 
Clawes  III.  175,  25. 
Engeltrude  III,  175,  21 
Heinrich  tisiher  III,  175,  i?l 
Ucinricb  III,  175,  22 
Johannes  III.  175,  2.). 

*  Katberine  III,  175,  21. 


Bjgitizechby 


PariBü  - 

Parisii  s.  Pairis. 

Parma  Pariniaisit  i.  Ob=i italicii 

BernardQS  11,  III,  38,  41.  112,  36.  43. 

Qmrdiis  ihm.  woImiidi  «mImi*  i.  Bom  C«r. 

Pw*  pttn  *.  LAtsdstaiB. 

Pa^calig  8  Rom  Cur.  Kanzl. 
P&s&aa  TutaviciMia  ecclesi«  IV,  188, 
Pastor  Cnnradus  clcr.  IV,  148,  86. 
Pkt«niost«r  s.  Lindau  äibenaehill>ng. 
rnwm  dielm  Limeler  IV,  ISl,  29. 
Panlino«  cantor  a.  Pctri  f  lU,  80,  49. 
Paulna  s.  Rom  Cnr.  Kamm. 
Feier 

BexUtoldLis  s'itor  m,  222,  iö. 
Jobanne»  III.  321,  14. 

•  Kathenna  III,  222,  24. 
Sifrul  der  III,  221,  .4. 

Peierlin  Pererlin  Feiger  P«ygerbl» 
Ucinricas  civ.  III.  171. 6.  «9.14.  Wl,  Si.  VB,W». 
Johannos  III,  247,  84. 
lU  III,  171.  6.  t  247,  37  KabnshAbet. 

*  Katberina  lU.  171,  6.  888,  14. 
Sifridns  civ. 

P«l«ii  ■.  Baiera. 

Peaaa  PMtnentis  i.  Hitielitalien 

Biscbof  fr.  Leonhardus  II.  21. 
Perftgrinns  can.  i.  Thome  iV,  70,  8,  ää8.  85,  10.  . 

ti6,  *J.  £.  SU.  Biach.  Prac. 
Parin  a-  Uetz. 
P«ria  Paris  a.  Piirii. 

Parncte  Psniaiam  i.  llitialitalien  IV.  47.  7,  20. 

b.  IS.  96^  86.  96.  8».  97,  2,  9.  98,  23.  09. 4. 

100.  8.  24.  101,  8,  21.  103,  38.  103,  86. 
St  Peter,  Stift  ö.  Freibarg  i.  Badan  tV,  907,  19. 
PrtniH  guardiiuius  fr.  min.  III,  289,801 
Patraa  caa.  s.  Patn  III,  898,  4&. 
Patnu  pvab.  a.  Tboma  IH,  117,  87. 

Petrni  vic.  »ccl.  maj.  II,  855,  28. 
Petroa  can.  eccl.  maj.  IV,  3,  17. 
Petrus  not.  cp.  Arg.  IT,  &9.  18. 

Pfaffe  Fbaffe 
ang.  caraifex  III,  170,  16.  298,  9- 

Cftnrntiti«  panifpx  III,  286,  96. 

•  Oreda  III.  28«,  2ß 

8.  Dracheukd«;  iiappüUt>sv(.'il«r. 
PfafTenheim  Phallen —   l'h.iphcnheim  n.  lUifiuli 

m,  9,  aa.  -  iv,  23, 26. 07, 20, 28. 4i,  7.  «e, 

81  ft  197.  4. 

Johannes  t  ,  der  alte,  riltir  II,  404,  2S. 

Pfaffenhofen  rfaffi:'neliove  ö  Bücliiwcilcr 

nng  cingulator  III,  2t)I,  31. 

Oouu  du,  civ.  Ul,  AÖi,  14. 
Pfaffenlab  —  lap  — Iftpp  Phafltalab 

nng.  III.  887,  9. 

*  Adelhaidis  III.  335,  10  a.  Loseiin. 
Betachehn  civ.  II.  278.  23.  28.  —  III,  141,  36.  f 

836,  42. 
Belacbelin  III,  336.  42. 

Cbnta«  ciT.  II.  Si^  14.  ^  III,  910,  81  tetA. 

835,  42 
I>ynlin  III.  .m,  42. 
Fridcri.-us  III,  4,  38.  :W.  H.  74,  42. 
Hciisclin  III.  :«5,  42. 
Hauo  civ.  II.  84^  14.  »  t  1".  335,  80. 
Patanma  ei?.  O,  Wt,  19; 


Pflilger  905 

Pfalsleher  —leger 

nng.  iri,  110,  37. 

Johannes  III,  370,  7. 
Pfalsgrafschaft  comicia  paiatina  III.  Ii23,  4. 

Pfalzgraf  comes  p*l»tinQ8  Beni  Ladewicoa  a. 

Baiern  Herz. 
Piuifil«  8.  Panfilin. 

Pfikwen  Pbawaa  sft  dem,  Conradat  III.  150,  36. 
PMhr 

Cbnrat  mcistor.  der  giger  III,  908,  19. 

*  Kai  herine  III,  206,  90. 
Pfefin  Metze  die  III,  1.33,  1. 
Pfarrioher  Wernhcr,  herr  III,  97.  36. 
Pfattiabaiin  Pfettena—  Pfettcas-  Phetana—  Phat- 

tanahaim  Phetanaha  nw.  Struabiin  IIL 
14.  178,  87.  -  IV,  14,  1.  88,  8«.  W,  B.  117, 
9.  1«^  19. 

die  UaA  t.  Ul,  124.  Ib. 

Agnes  in,  178,  98  Oeiw. 

Agnes  III,  178,  88. 

BUakint  III.  178.  88. 

SuMln  UI,  178,  88. 

Hailga  UI,  178,  98. 

Hainrieaa  da,  eaitoa  a.  Tbomo  f  Iii,  98.  36.  — 
IV,  79,  8. 

Heniieoa  da,  der.  Arg.  IV,  186,  37. 

Hesse  III,  178,  33. 

Jobaones  v  III,  88,  31. 

Nicolaoa  de,  civ.  EI,  381,  16. 

Otto  da.  civ  II,  19,  88.  -  III,  84,  38  s.  Su. 
Strassen. 

Walther  v.  f  III,  178,  28. 

Wrriilienis  df,  civ.  II,  346,  14.  -  ITT,  988,19. 
ööl,  14.  :^7U,  2t).  .172,  1.  874,  Ö. 

s.  No]n»- 
Pfiler  l'fykr  Pliiler  l'hyUr  " 

Boicart  Ulli    II,  74,  21.  341.  1.  277,  38.  -  III. 
33,  4.i.  IM),  1.^,  24,  ;iO  maß.  cit.  131,  IH  taug 
civ.  212,  9.  227,  :(5,  2&0,  33.  257,  7.  f  302, 
7.  417.  2  coiis  418,  2  cons.  421,  1  coos.  481, 
2  in.ig.  civ  424,  3  cons.  43;7,  2  «QM.  (dart?) 

Dnrrart  miL  III,  325,  8.  382,  7. 
P6ncii  sun  s.  Fwien 

CftBiadus  UI,  87,  38. 

Johuaas  m.  III,  97,  88. 
Pfirt  Pamtaa  FaROtauia  PUnt  FbinalM  »A, 
Ahkmh  i.  Obar-BlaMi  Ii,  808^  4. 

anc.  IV,  64,  7. 
Alüartu  a.  Oaatarraioh  Herz. 
»Katinnii»  IV,  158.  17  KUngen 
ThaWil  IV.  IM^  17. 

Ulrich  UndfOffl  i.  Etaaaa  II,  281,  3a  — 
HI,  338.  2^*,       IV.  217,  14. 

Pfläger  PHAger  Pfiuger  Pbl&ger 
eng  III.  851,  97.  867,  19.  881,  83  a.  Str. 

Areal, 
dicta  III,  337,  23. 

•  Kllina  III,  378,  86. 
•lliulewif;!»  III,  125,  1. 

Heiniicn«,  de  Criegesheim  t  lU,  873,  35. 
lohaama  dv.  in,  811^  18^  987.  8. 878, 99. 891, 
12. 

Kallieriiia  III,  125,  1. 
•Miniulin  III,  297,  86. 

Ottoiiuiun  civ.  III,  900^  46.  IT^  90.  904,  89. 

310,  28  (daraVi 
OttoBUB  m,  VOf  86. 


Digitized  by  Google 


996  Pfl«g«r 

Otto  ciT.  IIT,  124.  40. 

Otto  civ.  III.  125.  1.  897.  8,  25.343,  16.  i  3tiÖ, 
28. 

Pfoiren  die,  du  Bieit»cb«r  Oeachl«cbt?  II,  7,  13. 

PlortiktilB  FIbiwMiB  Plnrahaw  i.  Bt4m 
DoaiBtt»««r  n,  SSL  «. 
An»     III.  IM.  a  t.  Snatr. 
BnUoldot  Bcbäler  III.  SB,  8.  167,  81. 
Ouatnii  T.  i  IV,  2t2,  8. 
Hmrieu  der.  de  IV,  IjL  Sl. 
a  Baden  Ifarkgraf  Rudolf. 

Pf^iUer  Pfntzer  Phrttzcr 
*DniteIindi8  III,  24, 
GAtzo  III,  168,  8. 
Hcinricns  TIT.  24,  4:3.  168,  8. 
Hfiutzuliiius  III.  209.  15. 
.loluntie«  civ   III,  Mü,  37. 
♦KUherina  III.  20".»,  16. 

*  Katheriuii  lü,  362,  37. 
8.  Str.  Höfe,  StruMB. 

PllügrietMili  Ftilcrt«gM—  Volcriecbis-  Vftlen» 
lilelkNlwiiB  nw.  Stnuwbutg  III,  2,  aSw  164. 
S8.  184,  IS.  815»  8».  M7,  «X  IT,  88,  9. 
1Z8,  14L 

Pfullingdii  s.  Uuiitliiigen 

Waltlieru»  de,  tcol.  a.  Thom«  t  ^U,  7,  8,  22. 
IV  68,  87.  104,  9l  108,  87  A  (dm?) 

Ph  a.  Pf-. 

Pbaroatelin  a.  Landtlwrg. 

Pbilleinan 
FridericDs  civ.  Hl,  m,  30.  S76,  15. 

*  IntMlia»  Irmentradis  III,  185,  90.  876,  1fr. 

FhAtin  Agnea  III.  287,  34. 

Piacenza  Placentia  i.  Lombarütii 
epiacopu!^  Uiigo  II,  801,  S5. 
GktSridna  de,  a.  Bom  Cot.  Capl. 

PkTCKPfflN     Bitif  Mir» 

Pilßenn  Pilgrein  s.  Btlf«riB. 
Pilgiin  a.  Zürich. 

8t  FiH  MBt  P61ÜI  PUt  nr.  Behlettotailt  UI,  89«, 

28. 

Schaltheiaa  II,  255,  2<f 

J«liaDnM  U,  190,  18.  -  t  lU,  894,  27. 
PiDcara»  Sdraiik«  i.  BbmliMiii. 

Pinginenges  s  Ringen 

Pingria  Hcmncuü  de  IV.  H>0,  7  s.  lUvutisburg. 
Pipincenais  comitatus  IV,  205,  4  s.  BargMiait. 
Fii»  PisM  i.  Oberitalien  11.  442,  13. 

■nhiepiMora*  Oddns  II.  »26,  29,  »9. 

flMiMimt  BMBrieiu  d«  Labro       Horn  Cor. 

Rerliardna  IT,  87,  14. 

Iloinricas  der,  IV,  32,  21 
Placentia  s.  Pi.'\r(>ii7.a. 
Plaonchlin  Plancbhn  s.  BlevkiUll. 
Pledenabeim  a.  Blaeahcim. 
Polberg  B&chberg  wobl  Paberg  n.  LfttMUtein  II, 

888,  88.  891,  81,  38.  801,  3. 
PoHenawo  Pordmono  i  ObwitiUoB,  Pro«.  Ddin* 

s.  Oeitcrreich  Ileiz;-  Friedrich  n.  Leopold. 
Porto  Portiiciisi*  b  Uoai  s   Horn  Cur.  Card. 
Porto  Portugalenaia  i.  Por  i^.i 

Bitchof  b.  StepluuiM  U,  ^  06. 


-  Pyron 

Pozznoli  PntMknt  i.  DattrltelloD 

Biachöfe 

Angelni  IT,  lh2.  22. 
OnHIelniBs  II.  HöO.  19.  .374,  3 
Prajt  Pragenaia  Pmgwoniii»  III,  :i'2,  IV). 

UagdaIpnitArnm  ronventtiB  apnd  s.  Oallam  lUt 
52,  18. 

Wortwinas  mag.  scol.  IV,  61,  17. 
PMCniM  1.  Bofnabug, 
PiBialwr  t.  Biwonn. 
PcMBgorfartd«'  ■  Doitiiiikaiier. 

Pt6monträ  rrenioiistratnm  i.  franz  D^.  AitM 
ordo  PreiBonstiataasis  III,  :ti^<i,  19. 
abbaa  A.  III.  826,  13. 
capitalnm  generale  UI.  826,  13. 
prelati  a.  Enkenbaell  Q.  WadgMMB. 
8.  Allerheiligen. 
Priiizlj.icl»   Brftnsc—  Brtiiissf —  Brnszeb.Tch  civi- 
tas,  litikes  Seitentlial  des  KiDzigthala  a.  Offen- 
borg  III,  56,  20. 
Bitterolf  Johannes  IV.  143,  36. 
Conradns  de  III.  .'i5.  18. 

♦  nemfidi»  de  UI,  56,  18. 

Eberh,%rda«  de,  netor  punnim  •.  ThoiM  Ol, 

65.  18. 
BinaKz  t.  — 

Conrad  civ.  UI,  828.  27.  262,  16.  887,  6. 

t  297.  2. 
Eberbardaa  lU.  287,  18. 
Prinzheim  Br&ning—  Brfiningesheim  n.6.  Zihon 

Bborlkwt  t.  UI,  309,  81.  m,  16. 
Priol 

nng.  III.  246,  SOl  M7,  9,  41.  S80k  46.  804,  19. 

B.  Str.  Gärten. 
Heinizolintis  civ  TIT.  2!->^,  5.  297,  6L  t  888,  6. 
Probiat  Utumbülüus  III,  107,  39. 
Provence  s.  Doininikaner-Orden. 
PniBtiat  fiarMntnit  w.  Baael  II,  418^  «4. 
Pniaka  Pi^Mho  a.  Bmuoli. 
Pucco  IT,  1,  88. 

Puer 

AniaMua  mil.  U,  6,  20. 
Uurchardna  IV,  15.  22.  37  ,  207.  17. 
Otto  IV.  .'ilt,  20. 

Reinbaldas  des  Qurre  II,  19,  31,  86. 
Wernherua  IV.  38^  94.  40,  1  (dm?) 

8.  Uütteuheim. 

Pugilia  t  "I>  Bit  6. 
1.  Pblt  8.  St.  Pilt. 
Polier  PUler  PftUarin 
Eberhard  tittor  U,  480,  1.  -  UI,  870^  83. 371, 
88. 

JobHiBM  rtttir  U,  888,  1.  887,  86.  888,  88. 
480,  1. 

*  JntU  m,  871, 88  HoiMiiMtan. 
Konrad  itttar  U.  987,  84.  888^  84 
Um  III,  805,  4  Bonr. 

Lisa  m,  870,  88  Hohoutna.  886,  18  BiIm. 

a.  Hobenbarg. 
Poteolanna  a.  Pozzuoli. 
Lc  Pay  Anicienais  i.  franz.  Dip.  Haate-Loirc 

Biachot  FiedoUnos  U,  8t>,  27.  67,  21.  iUl,  23. 
FyroB  ob  Püy  L  Balpeaf  a.  Hur. 

I 


Digitized  by  Google 


Quatzenheim  —  Ravensburg^ 


997 


Q. 


1)(UUzenhetin  K?athzen-  Qnaccen—  Qu.izrJn  — 
Qnvazi^in—  Qwaczenheim  nw.  Stiaasbarg  III, 
61.  M-  -  IV,  3ü,  2:^.  äd,  Sl.  88.  m,  40.  W, 
Iti.  m,  10,  15.  137,  8. 

Qaancppin  s.  OoeloiM. 

Qiierea  d«,  ».  SiehMi. 


B.  mag.  c>v.  IV,  91,  m. 
R,  M(.  ciT.  II,  IH,  15. 
B.  naff.  eiv.      186^  37. 
BaenlHuan  a.  RaUunnliaimD. 
BalioHstein  .m  Rtippoltstain 
Radalfos  can.  accl.  uuy.  IV,  &7,  9.  94,  87. 
BUMidoif  Ratolti—  B«t»b—  Rodollsiaif  a.«. 
part 

niethor  V.  t  II,  ^<JH.  20. 
Hanemaun  «.,  edelkn.  II.  i03,  ^r>_ 
Ludwig  ».  t  n,  403,  iti.  4115.  H.v  410,  99. 
•Sophie  II,  408.  16.  m.  56.  4iü,  29. 
Wernber  v.,  s.  Basel  Doincim. 
iaWrtoa  IV,  19.  96  ff,  44. 
im  i. 


Bwtbol«iaMa  n,  301«  38. 
BoatMutora  U.  m.  87.  16t,  14. 
Pahna  n,  326,  S9,  40. 
Ramberg  riw.  Laixlan.  s.  Andlaa. 
Bamst«iu  iiauiesttrin  Kuiuc  i.  B&renthal  b.  Pbi- 
lippsbnrg 

Johannes  Virthener  v.,  rittar  III,  310,  21. 
Bamstein  RamesUin  Roioe  b.  SttbltltlUdt 

dominos  da  IV,  2lb,  24. 
Ramslein  tomaitoiB  9m.  Liwrial  L  Cut.  Btaal 

Land 

Barkart  Werner  v.,  ritter  III,  395,  28. 
Tiringaa  natu  don.  Tiniiiai  da,  oan.  aeo).  Baj. 
II,  381,  88. 

ütMiiltflIt  PtiB^tkwt  b.  KramailaF    d.  'Aiitnv  i. 

d.  Fbk 
Radegerns  de  II,  n3,  25. 
Baoge  Beinrtcos  III,  Idy,  23. 
Baagen  Randa  w.  Traehtankain  IT,  IK,  M. 

126,  4. 

Ticapleb.  Johannes  v.  III,  2^11.  II. 
Johannes  t.,  edelkn.  t  III<  42. 
Bangohingan  Rangoldin^en  Raogaltiiitaa  ob  Batt- 

gendinf^en  nw.  Hocliuigaa? 
ang.  III,  72.  43.  106,  8i.  HS,  3ö  a.  Str.  Qjirtan. 
Conrados  de,  proc.  lepcoaoTiim  i.  Botonkirdiaii, 

m.  III,  öl.  20. 
Fina  UI,  141.  ». 

Johannaa,  dat  v.  —  ann,  aanim  III,  07,  lA.  141, 

24 

JoLanucfi  de,  janior  UI,  141,  28. 
JohaaiMa  de  lU.  UJ.  84.  888,  80. 
*8aiiaa  Fin«  m,  67,  17.  Ul,  S4  Eekabnl 


Konrad  a.  Landabarg. 
BapoltntoiiM  Johamiaa,  aiv.  1^  860,  d. 
Bappe  HoinricuB,  faimilm       SM,  IB  a.  8lr. 

Bisch.  Johann. 
Rsjjpen  zti  deine 

lleitiricus  civ.  III,  183.  2'r>,  12. 
•  K.-4thariiia  III,  ISH,  -12. 
Rapiioltslcia  Uabolt—  Rapol  —   Rapolte  — 

Rapolt    Kapolüs—  Ropoltz—  Itoppi?!  -  isteine 

stene  Bnrg  w  Rappoltaaroilar  III,  96,  21. 
dorn,  de  III,  t>.  M.       IV,  86.  80. 
fratres  de  II,  &&,  29. 
Harren  v.  II,  274,  39.  368,  80. 
junger  Herr      IV,  IRI.  HO, 
Anselm  v  II.  ,S.j,  27    Hn.   II.  96,  8.  142,  27. 

225.  20.  22ti,  2.  -  lU,  156,  84,  41.  —  IV, 

185,  7  (herr  v  d  hoben  Ba^} 
Egenolf  ».  II,  225,  20,  39. 
Elisabeth  de  IV,  214,  27. 
•Elsa  III.  21K1,  35  (leroldseck  ü.  Rhein. 
Heinrich  v   II,  142,  Sl.  143,  24.  144,  15.  f  881, 

26.  -  III,  156,  41.  —  t  IV.  184,  88. 
HeinricuB  de,  can.  eccl.  mig-  IV,  194,  99. 
Heinrich  herr  xa  II,  404,  16,  S4 
Hermannut  de  II,  14S,  86. 
Ilermannus  de,  can.  eccl.  maj  II,  321,  26.  — 

IV,  191.  24. 

Johannes  t.  U,  225,  20.  480,  16,  86,  —  UI,  218, 
1.  -  IV,  186,  6  (herr  r.  d.  hohen  Bap.) 

Johannes  v.,  herr  i.  d.  oMm  stadt,  II,  372,  I. 
404,  16.  -  III,  290,  35.  —  IV,  194.  29. 

Johannes  der  junge  hert  t.  III,  S88,  18.  —  IT, 
201.  7. 

Dlrich  V  II.  142,  .S2. 

Ulricus  de,  can.  eccl.  maj.  II,  22.'}.  20,  38.  820, 
41.  891,  84.  460,  99.  —  lU,  987,  88.  —  IT, 
187,  18. 

Bappoltowailar  Bapftltsulliia  L  Obar-Blaaia  m, 

167.  2. 

nie  obere  »tci  dt  II,  878,  6.  Danr  a.  Bappoltatalii 

Johanue«  v. 
Phaffe  Rudolf  t.,  edalkn.  II,  404,  80. 
Bat  a.  VFaraiabaiJB. 

Baihaanbaiiaaii  Baaan-  Batun—  llaiaB->  Bot* 
setdniaan  6.  BdiMtaUdt 
Diathariob  harr  t.  f  üt,  884,  87.  —  f  IT,  800^ 

29. 

EgeloU  T.  IV,  184,  94. 

~    i»lf  T.,  dtv  iwtge,  ritter  II,  378, 18.  468, 18^ 
k^^hmU.  143,  :u. 


t„  herr  II,  148,  84. 
T.  HI,  391,  3«.  -  IT,  900,  26. 
Saitnu  V.,  ritter  U,  399,  4.  888^  9. 
Hugo  miL  da  U,  15,  86. 
Uhich  V  ,  herr  II,  148,  81. 

Ulricli  Richart  t.  III,  .1^4,       -  IV,  200,  88. 

Unrawa  T..  herr  II,  255,  20.  . 

Hosa  ct^ffuim  III.  886.  87. 

Nyeolaoa  de,  piaeatior  m,  986,  87. 
Batiapona  a.  Begeosbiurg. 
Ratottsdorf  8.  RIderadorf. 
Raugrafen  die  II,  36.^,  38. 
Ranwer  Nicolaus  HI,  203,  40.  204,  3  ff 
Raveiiim  Ravenatis  i.  Oberitalien 

Petrus  de  Donorio,  ecciosie  not.  pob).  II,  84, 
12  8.  Rom  Cur.  Leg. 
BAvanaborg  Bafeasborg  i.  VfOrtambarg 

Batt  a.  B«i^  I^  446,  9. 

88 


Ravensburg  —  Reinijoldelin 


G«h»rda«  de  IV,  100,  7.  wia  Sohn  a.  Piaghk. 
Johannes  de  et  fr.  csrnsUt  ^V-fHHam^i  bi. 

min.  III,  319,  41,  » 
s.  Str.  Haiisw. 
Realü  1.  Rieti. 

Btijstock  fubcatoc  — stock  — stog 
ung.  HI,  182,  30     8tt.  HOfo. 
nng.  der  »ogt  f  HI,  17,  M, 
Agnes  III,  6U,  42. 

Canradus  IV,  211,  25  cons.  211,  38. 
Oroda  III,  69,  42.  276,  34  Achonheim. 
•Oreda  f  HI.  195,  25  Kftchlin. 
Johanne«  III,  69,  42.  314,  39  (ders?) 
Nicolans  III,  26.  4.  f  70,  1.  276,  34. 

HteoUtu  ci».  III,  196,  24.  aio,  31  iMb.  m, 

17  mb. 
Peterman  civ.  U,  446,  2U 
Wolfhelm  civ.  H,  S6M8.  aS5,87.  —  III,  870. 

2.  8M,  26.  ' 

Seck*  Bfflang  m,  176,  lö  246.  24. 
Regeni!)iirg  Haüspona  II,  63,  9  74,  29.  —  IIL 

2f7,  -60.  -  IV.  50,  1.  92,  18.  174,  36. 
fonsiliani  et  cives  IV,  92,  12. 
jnagister  civiam  ÜUu  Pragarini  IV,  92,  12. 
civis  Olto  IV,  92,  14. 
episcopos  II,  172,  26.  —  IV,  174,  34. 

Aibutaa  n.  U,  9,».8i,vi  W,  M.  161, 

Htittidi  II,  69,  81,  78.  K. 
Lfeo]  n,  86,  9. 
Beggio  Begiutn  Rpginus  i.  Calabrisn 

Erzbischof  (lentilis,  IT,  167,  24  168,  12,  33,  38  i 
s.  liüin  Cur.  Nuntien,  ; 

Paucratinns  de,  mag.  IV,  98,  87. 
Reginhart  diao.  IV.  3^  1. 
Reginpolt  presb.  IV,  1,  17. 
ftegisheim  Reges-  Regensheim  u.  Ensisheiai 

Beinrich  ▼.,  ritter  II,  404,  25.  : 

Heinrich      edelkn.  II.  404.  39. 

JMOb  V.,  der  alte  ntter  II.  lo.l.  20. 

Jaoob  V.,  der  junge  lUter  11.  403,  19.  404,  5. 
26,  32.  '  ' 

Peter  y.,  edelkn.  II,  404,  29.  ' 

Peter  V.,  Tittir,  civ.  II,  457.  8.  -   III,  ,S.si,  y. 

RAschin  t.,  nttui  II,  103,  19.  404,  ti,   18,  27. 
Ilclitwm  6.  lUitwiii,  ' 
lU'ichciu'iu  Augeuiso  monast*iium  IV,  I.  33. 

Aljt  Koiirad  V.  Zimmern  IV,  .'j'i.  Ki,  Hti. 
lieiclieöi^ach  Richembach  wohl  i.  Hess.  K.  A.  Beiia* 
heim 

Fridericus  de,  port.  eccl.  maj.  III,  39,  17 
Beichenbere  Richem-  Richen—  Rychenbem  Buia 
sw  SchlettstwU  II.  887,  6.  -  UL  aSi. 

iv,  jn,  o. 

BerhtolduB  de,  sao.  Arg.  m.  139,  81.  223,  1. 
rndencus  de,  arcfaidiae.  «t  deo.  eecL  nni.  U. 

162,  6.  167,  5,  11.  -  t  ni,  S06.  37.^  ' 
WalUiWT.  II,  148,  31. 

B«i«hMiw«jNr  Riohenwilre  s.  RappolUweiler 

plebano«  Cnnra<!u.s  IV,  9,  25. 
B«icfastett  Rinstat  -stet  —stete  —steten  — etett 
n.  Strassburg  II,  2ts,        2'Jt;  9  16  —  HI  ' 
84.  18.  103,  l:^  23a,  25,  250,  11. '378,  18.  - 
IV,  38.  12.  11.  10,  9.  122,  17.   127,  14.  132. 
30.  141,  2tj.  214,  26.  -  cnria  magna  lU,  233, 
«o«  I 
sacerdos  HI,  183,  87, 
d«r  T.  m,  180,  18.  t.  Str.  Htf«. 


Heinricos  de  III,  412,  2  rons. 

Johannes  de,  proc.  fr.  min.  MI,  ICH,  42. 
I     FMm      nitot  H,  383.  34.  384.  & 
I  Bainlwall  t.  Mvfab 

j  Reimbold  TV,  fl.  33. 
:  Reimboldns  cit.  IV,  92,  3 
I  Baimboldiu  filins  Nicolai  civ.  IV,  'M\  :<  m.ig  civ, 
!        100,  21.  113,  18  mag.  ci?,  122,  17.  211,  24 
cons. 

Reimboldas  der.  s.  Haalaeh« 
Reimeringen  Rimerange«  iw.  Sawnnlad 

Coandns  de,  de  Alba  scaltetatll,  881,  7. 
lUimi—  Beinecheim  s.  Benchea. 
'  Ri-iniich  Ryiiach  i.  Cant.  Baatl  TifP^ 

Eihart  v.  III,  243,  48. 

s.  Basel. 

,  BainboM  Beinbolt 

pg.  janior  civ.  f  UI,  30,  26,  34.  78^  81. 

*A(DM  III,  291,  80  JMalia. 

CftnstUnas  institor  III,  119.  9.  180«  it,  30,  44, 

47.  t  ^50,  82.  »     .     .  . 

*  Hwl.ka  III,  30,  86,  84.  70,  81  ttnh. 
Jacobus  m,  120,  17.  281,  80. 
Johannes  III,  110.  38.  180.  17. 
*t«th«aiM  III,  180,  18. 
lUiBboUu  m.  ISO;  17. 

ReinbülJelin  Reinb^ldelin  Reimboldeli  Renboldclin 
nng.  der  kleine  lU,  4,  87.  31,  l.  f  36.  14.  — 

IV,  100,  21. 
ong.  mon.  «.  Agnetis  III.  392,  22. 
ung.  mou.  s,  Cläre  ».  d.  H.  III,  31)2,  23. 
AgaoA  lU,  290,  2U.  832,  6  Scbultheisse. 
•Agnes  III,  140»  87.  141.  88.  17^  «.  t  9 
Brumath. 

Barcbard  unter  den  kaiideuten,  mil.  II,  74,  i:t 
cons.  —  III.  67,  10,  86  mag.  civ.  r,ö,  :!f)  mag 
CIV.  10.j,  21  mag.  ci».  106,  10  mag.  civ.  \2S. 
l:t.  14it.  .31)  Kcab.  Ir»8.  ß.  17S,  27  mag.  civ. 
IW.  13  mag.  civ.  t  281.  3-1.  M\>,  ;i  4  Im,  1 
cou».  417,  1  mag.  civ.  418.  1  cons.  419,  2 
cons.  4211.  1  mag.  civ  421.  1,  S  MMN.  418, 
2  cons.  424,  2  mag.  civ. 

Bnrchard  mil.  II.  446,  10,  'Mi  mag.  civ  -  III. 
429,  2  cons.  431,  2  con«.  432,  2  mag.  ciT. 
43-1,  1  cons 

Cftne  III,  K7.  13. 

Caao  mil   III,  281.  37.  418,  S  cwU.  419.  1  CO««. 

4:M),  2  mag  civ. 
Erbe  m,  87,  1.) 

Oerdrndis  III,  290,  21  UülUnlMiim. 
Gprdrudis  m  281.  33  SciMBk»  ». 

*Gysele  f  III,  9fi3,  9. 
vlohanncs  III.  87.  i:! 
•Jttnte  III,  87,  12. 

Nicolaoa  herr  III,  4»  87.  38.  14.  f  87,  lt.  — 

41-?.  2  cons. 
Heiiiljolt  magnas,  an  dem  Holwige,  anter  den 

kaufleuten,  mil.  II,  74,  26.  167,  29.  178,  16. 

—  III,  b:\      mag.  ci».  67,  30  mag.  «>.  84. 

11.  87.  20.  94.  16.  96,  9,  38.  98,  1.  11  mag. 

civ.  128,  18.  184,  8,  80  mag.  ci».  185.  5  mag. 

ci».  136,  8  mag  et»    140,  37.   141,  25.  14», 

90  »cab.  153   ttH   162,  21.  178,  6.  188.  81. 

S05.  8.  209,  32.  823,  24.  262.  6,  48.  m  16. 

f  .332,  11.  :«0,  14.  414,  1  COM.  416^  1.8 

COM.  418,  1  mag.  ci».  416,  2  con«.  417,  8 

ooat.  419,  1  cons.  419.  2  mag.  civ.  480L  8 

emuk  4M,  1  oona.  488,  1  nug.  cir.  48«^  8 

•oni.  418,  I  ooM.  (dtaif) 


Digitized  by  Google 


Heinboldelin  —  Rheinau 


89» 


Reinbold,  Sohn  t.  Nicolans  III,  HL  ü 
Reinbold,  Sohn  v.  Barchard,  eetiior  mil.  lU, 
Sfirt,  10,  22  mag.  ci».  278^  23.  315^  42  »cah. 
MT.  a.  42ß,  2  C0U8.  427,  2  cons.  428,  l  mag. 
ciT.  432,  1  cons,  438,  2.  cons.  (den  ?) 
Reinbold,  Sohn  y  Reinbold,  mil.  IT,  466,  M. 
-  m,  205,  a.27i,12.290,2L  306.  3.  340. 
Ifi.  3ÖÜ,  U.  il,  392,  227428,  2  cons.  429, 
2.  cons.  43072  cons.  481,  L  cons.  (ders?) 
Reinbold  mil,  Str.  Vogt  II,  278.  41^  48.  -  III. 

187^  aL  HM,  ÜL  227^  83,  382,  fi  (welcher  ?) 
s.  Sit'  Uotteshäaser. 
Reinboldns  dec  s.  Petri  IT,  9.  IL  IS^  lä. 
Reinlioldus  can.  ».  Thomc  IV.  65.      66,  1. 
Reiuboldus  cuii.  s.  Stuphaui  III,  LM,  IL  212,  äL 

318.  LL  379,  HL 
Reinhart  IV,  129,  22. 
Roinhart  s.  Breaschwickeraheim. 
Reinichenloch  s.  Rencherloch. 
Reinloch  IV,  89,  30. 
Reinwin  Rcuwinus  a.  Riwini. 
Reiaser  s.  Hotnnaenheim. 

Reitweiler  RcatebA  Roetebo  iL  Trnchtersheim  IV, 
14,  2. 

Elsa  de,  beg.  III,  252,  22. 
Remchingen  Remech  —  Remmichingen  abgeg.  Dorf 

a.ü,  Üiirlftch  L  Baden 
Berthold  der  ?ogt  ».  II,  20,  2ß.  2^  IIL  —  IV, 
162,  a 

Konrad  der  Togt  s.  bruder  U,  20,  2S.  21,  LL 
Rcmpeler  Nicolaas  III,  38 J,  iL 

Renchen    Rcimi  —   Roinc—    Koini—  Renichcim 
Reinchom  Koinichcn  o.  Kehl 
scnltetns  IV,  127,  3, 

Albertos  de,  pnor  fr,  pred.  III,  349^  ^ 
Billnngns  de.  ciy.  HI,  16L  12.  f"329,  22.  364i 
2n. 

«Otticha  m,  229,  2ä. 
Ellin  swester     III.  93,  23. 
Engela  de,  mag.  beg.  III,  304,  Ifi. 
Johannes  III,  364,  ^ 

Latholdus  de,  der.  II,  36,  4U  s.  Rom  Cur.  Proc 

u.  Sir.  Bisch.  Proc. 
s.  Jndenbreter. 
B.  Smit. 

Renoherlooh  Reinichen—  Rsnicheimloch  Weiler 
b.  Memprechtshofen  u.  Kehl  III,  IM,  12. 

Dlricns  de  f  III,  340,  8. 

Rcndingcn  Hcntingcu  ob  Rentgen  s.  Luxemburg? 

düin.  dt'  IV,  1-2^,  liü. 

Ueinricos  de  TK  212^  h. 
Rennewart  a.  Stiahlenburg, 
Reno  de,  zn  Rhein  zn  R;ne,  Basier  Rittorgeschlecht 

Cnnradns  IV,  9,^  22. 

Fritzeman  II,  438,  12. 

s.  Breisach. 
Rentingen  Renting 

*  Qerdrndis  III,  161,  7,  M 

Johannes  caopo  III,  161,  7,  ÜL 
Renne  s.  Rhein. 
Kephnn  V7erneras  IV,  131,  2ä. 
Reppcssin  dicta  III.  279^  IL 
Rerendorlinos  s.  Kalenderhn. 
Retelin  s.  Salz, 
Ketschilt  ciT  II,  141,  20, 
Retwin  Itebtwin 


•  Clara  III,  212.  2Ö. 

WaltheröB  piscator  III,  219,        235,  5-  272^ 
22.  891,  la. 
Retymo  Calamonensis  aaf  Kreta 
Bischof  Leo  II.  6«,  28.  67,  22.  I6L  2a. 

Renteb^i  b.  Reitw^ilor. 

Rentenburj;  Uitenlnirg  ö.  Manram&nster 

•  Oerina  de  III,  38,  £l 

Johannes  mil.  de,  de  Lampertheim  III,  38^  ä 
Beyn  s.  Rosheim. 

Rays  Theodericns  de,  s.  Rom  Cnr.  Ork. 

Rhein  Renus  Riu  Ryn  II,  44,  23.  187,  32.  229, 
Ifl.  230,  5.  247,  85.  256^  3.  27rt7m  272,"ga. 
:W8,  L  807,T2:  2L  .T64^  1^  373.  ili  4i  'fJ, 
22.  418,^5,  —  III.  4iL  i)^  22.  71,  SiL 
137,1L226,  32.-IV,  leSiSL  169,"L  177. 

passaginm  Rem  zft  den  banden  III,  83.  iüL  71, 

aL  119.  a.iÄL  ü  3a.  38.  ug.  2fi.  195.  1. 

ML  206,  3fi,  21:^  27,  -^17,  HL  241»,  .30,  45.  298. 
2H.        SIL  ^  M  sTffandsfcld. 
s.  Pfalzgraf. 

Vitztum  von  dem  Rine  s.  Starkenbarg. 
Rheinau   Rinaugia  Rinawia  Rinowa  Rinowe 
Rind  WC  Rynowe  RynOwe  u.  Sohletlstadt  II, 

162,  1  423,  2S.  424,  3.  426,  IB.  —  UI,  128, 
16.152.2,8.317^12.  —  IV,  122.  25.  125. 
2L  134,  Ü.  löL  aL 

BörgeflUth  u  SchnUheias  II,  8,  fi.  424,  », 
BuiKcr  IL  Rath  11,  Tb,  dÜ. 
archipresbyter  U,  104.  ML  108,  2fi. 
St  Johannes  Spital,  JoUauiiit«r-ConTent  III, 
38,  30.  124.  25, 
Comlhur  Erb«  III,  174,  2ä. 
inclnsorinm  prope  capellam  s.  Uarie  III,  367. 

Kirche  n.  Capitel  II,  244.  2i  3^  21  -  III. 
152.  2.  211,       3Hö,"TL  3ü7,Ti!l  3Öü.  ±L  ~ 
fabrica  ecclesie  III,  78,  287^ 
canonici 

Geitweiler  Uudeger  v.  II,  325.  82. 
Konielin  Nicolaus  III.  206^  22. 
cellcraiins 

WalJencr  Sigelin  III,  312,  23.  ^  ML 
\S  lUbIiu  II,  394,  38. 
decauus  II,  202.  UL  ~  UI,  367,  4L 
Hermannns  III.  120,  2i  InTTaa.  167,  M 

8.  Str.  St.  Thomas  camer. 
Ysenhardus  II.  226,  aL 
portarins  Johannes  III,  152,  i.  157,  33. 

225,  11  314,  a. 
scoläsücaa  II,  218,  Sä. 

Kasolt  Johannes  II,  234^      —  III,  206, 
27-  287,  2fi  s.  Str  St.  Thomas 
thesanrariua  custos  Kasolt  Johannes  III, 
2QL  aL  —  IV,  194,  L 
Cellerarius  de  —  Rftdolfus  a  Witlwe  n.  Tochter 

IV,  28,  28,  i2. 
dictas  111,157,  20. 
Agnes  mou.  s.  Katherino  III,  99,  12. 

•  Agnes  III,  173,  flO. 
Albertus  de  IVTs«,  ä. 

Borhta  de  III,  311,  äL  329,  ül  s.  Wehelin. 
Conrad  v.,  ziegeler.  civTlII,  133,  2.  150.  fl.. 

163,  2», 

EberEardus  de,  mil.  IV,  7,  Hl,  39,  L 

Eberhardos  III.  184,  L 

Kridericns  de,  civTlll,  282,  1,  43.  305,  13. 

Gerina  de,  beg.  III,  LL 

Gertmdis  III,  102,  l&  Wasseluheim. 


300 


Rheinau  —  Riet 


•  Oeitrndis  UI,  184,  2^ 

Gr*<U  de  HI.  8I1T3A.  329.  13  s.  Wehelin 

•  Grcda  III,  L 

IL  de,  fr.  prcd.  ill.  16^  2. 

Heinrick  y.,  schftsnterlll,  ITi  üü- 

BenricoB  d«  IV,  STL  ^ 

Hug  V.,  eddkn  III,  3tU,  15. 

Johannes  III,  10^  lü. 

Jobannes  lU.  184i  L 

Johannes  sntor  III,  285.  LB.  H2H^  LiL 

Katherina  mon.  s.  Katherine  III,  92<  12. 

•  Lucgardis  lU.  168,  2t»,  4(L 
MeUa  V.  III,  346,  II  Swnp. 

Budolfnt  de.  mil.  IV.  5,  23.  7,  lH  33,  (L 

Radolfns  de,  mil.  IV,  3H,  2. 

Sigelinus  de,  civ.  Dl,  3Lfi.8LÜ9L2.y9,LL 

yg,  Ii  t  L12i  ä2. 
Sigeliniu  de,  civ.  III,  lOJL  12-  112.22. 1 1H4.  1 
Olrich  V..  cif,  III.  H  ü 
Ulricna  de,  fr.  pred.  III.  87,  ill 
Rheinberg  Rinberg  am   Niederrhein   Kr.  Uurs 
adrocatas  de  II,  l^H,  II,  3&  Landvogt  L  Speier- 
gan. —  vices  ejo8  gercu«  «.  Rintlleiia. 

RheincgK     Canl.  St.  Gallen 

Wernber      IV,  läi  M. 
Rheinfelden  Uinvelden  L  Cant.  Aargan  II,  iSü 
22. 

Rheingraf  ringravins 

Sifridns  u.  Wernherns  «.  Sohn  II,  133,  UL 
Rheingrafenstein  t.  Krenznoch  11,  425,  39 . 
Ribenac  — ack  —eckin 

AmoTdns  III.  65,  UL  UL 

Amoldn»  III,  158.  111 

Qerlind  III.  53,  M  Winterthnr. 

Orede  Pfi-ündn.  L  Str  SpiUl  II,  37Ö,  32. 

Hur  t  III.  63.  M. 

Bcinboians  III,  132,  UL 
Ribisen  K}b«y&in  R7bi8en  Rybjsin 

nng.  III,  262,  11 

•  Dftda  ni.  108.  Ifi. 

Heinrious  t  HI,  103^  12.  —  IV,  U9,  32. 
Jacobas  prep.  ».  Arbogast!  II,  290,  121.^  — 

III,  M  a. 

Johannes  III,  lüIL  lä. 
ROdolfns  III,  103^  12. 

Ölricus  civ.  III,  iSO,2Q,M,lLH4,12.  108,  L 
Rieh—  s.  Reich—, 
rieh  daz,  s.  Deutschland 

Richardns  oan.  cccl.  maj.  IV,  20.  6.  M.  1B2.  33. 
Richart 

Bnrkart  civ.  III,  130^  21i 

Bnrkard  der  iunge,  civ.  III,  «2.  33.  308,  31. 

Johannes  civ.  II,  20L  ü  —  t  HL  ä. 
Richartin  Clara,  mon.  s.  Nicolai  III,  819,  ia. 
Riehe  s.  Basel;  Kiencheim. 
Richer  s.  Dttsnheim 
RicheruB  can.  eccL  maj.  IV,  13,  S. 
Richiwinn«  der.  IV,  6»,  23,  .2L 

Hicbter  Ribter  Rihttcr  Rither  R;hter  jndex 
nng.  III,  6,12.9,Lt41i.L}j3,2lL 
Agnes  mon.  s.  Katherine  III.  4&,  ÜL 
Conradns  dictns  de  Zabernia  t  I^I<  17.  LL  45. 
3S. 

Conradns  civ.  ni,  2.  L  M,  32. 

Conradns  Cfinzelin  U,  278,  42,  iiL  279,  14.  - 
m,  4«,  &.  420,  1  cons.  4:^17  1  cons  422,  l 
cous.  428.  2  cons.  425,  1  cons.  426,  2.  cons. 


427,  1  cons.  428,  2.  cons.  429,  2  cons.  431,  1 
cons.  (ders  ?) 
Conradns  colloctor  censnnm  poriarie  eccl.  maj 
III.  m  Ifi. 

Dietricns  arm.  III,  SQL  22.  428,  1  cons.  429. 

1  cons.  4%,  1  cons. 
Ucinricns  Heince  III,  6,  12.  17,  11 
Hngo  mil.  II,  19L  2Ö  mag.  civ.  2fifi.  2.  —  III. 

148.  43  mag  civ  150,  2,  21  mag.  civ  161. 

20,  189,  12.  233.  iJO-  <21,  2  cons  422,  2  mag. 

civ.  424.  2  cons.  425,  1  cons.  126,     2  cona. 

427.  2  cons.  428,  I  cons.  429,  1  cons.  (ders  ?} 
•Lfccgardis  III,  189,  12. 
•MsTßaretp  III,  6,  12. 
PctrtiB  III.  Hl,  6. 

s.  Erbe;  Kal^ga«s<> ;  Str.  Richter  u.  Zoller. 
Richwinos  IV,  1^  iL 
Riede  s.  Bern. 

Riedheim  Rietheim  s.  Bnchsweiler 

•  Anna  III.  319,  Ifl. 
Cftnradu»  de  t  HI,  319,  Ifi 

•  Elizabeth  Hl,  173,  33. 
Johannt-s  v,,  berr  f  III.  173.  33. 
Johaniieg  camifex  f  UI,  369,  3!L 
Nyculaus  camifex  III,  -Hl 9.  ÜL 

Riedthal  Rietal  Hfinser  b  Zofingen 

Heinrich  v.,  s.  Zofingen. 
Riegel  Riegal  ilicgol  nw.  Freibnrg 

Andreas  v.,  s  Uentschorden. 

Cftn^lm  V.  t  II.  2ö0.  22. 

FriUchemann  v.  II.         11  IT 

Heinrich  v.  II,  2fiÜ.  11  ff. 

Johannes  mil.  de  II,  2äi.  LL  -  UI,  B8,  & 
(ders  ?) 

Siegfrid  v.,  edelkn.,  s.  Deutsekorden. 
Riehen  Riehein  i  Cant  Basel  IV,  81,  2Ü. 
Riet  Riete  Riethe  Ryet  zum,  zem 
Agnes  III.  39«^  2t)  Wisbrötelm. 
Berhtolt,  am  raülstein,  civ.  II,  145,  32. 2iL 
33f>,  2fi  münzhnter,  —  III,  145,  ß.  •Jio'.  2a. 
ji5&,  2,  12,  22L  22,  11  Bcab.  t  800.  32.  »38. 
i  372.  ä.  3'«,  12.  427,  1  cons. 
Bertliülju.-i  in,  ^  2fi. 

Uttrk.trdu!,  Bäikölin  t  HI.  296,  38^  299,  21L 

425,  2  cona.  (ders  ?) 
Burkardos  III,  aiL 
Ellekindis  mon.  *.  Johannis  lU,  299.  23. 

•  Elsa  III,  70,  12. 
Elsa  beg.  III.  175j  30. 

Elsa  III.  äöi,  <r2!t9.  22  Hentwig  n  ViTirich. 

Gerlind  III.  88,  211  Lenzelin. 

Hanns  III.  1,  11  cons.  412,  1  cons. 

Heilka  III,  299,  28. 

Heilka  mon.  s.  Johannis  III.  299,  32» 

Hugo  civ.  III,  2112»  2fi.  £24,  Ö.  3S3,  2.  389,  LL 

Hngo  III  m  22. 

Johannes,  an  der  obern  Strasse,  civ  II,  159.  il 
Barggraf.  -  III,  70,  LL  M  SIL  t  12^  iL 
.     Jobannes  III,  221L  2fi. 
Jobannes  III,  21>it,  28. 
Johannes  mil  III,  ML  ^  393,  Iß. 
•Katherina  III.  m  aä. 
Katherina  III,  2^W,  22. 

•  LAcgardis  LuicEa  III,  3O0,  äL  301,  aiL  3:<8. 
2.  372,  5.  393,  LL 

Nicolans  III,  '2W^  2iL  361,       372,  8. 
Wernherns  III,  69,  3. 

Wollhelm  WölfeTiuus  civ.  U,  UL  au.  —  III, 

aa.  IL  88,  fi.  t  2Ü2»  3.  296^  SIL  299,  2Ö, 
(dersV) 


d  by  Google 


Riet  —  Ripelin 


301 


WfitfeUnaB  civ.  UI,  m  28.  856,  2.  388,  3(L 
8.  Manie ;  Str.  Gottesbäaser, 
Rietberc  wohl  Riotbarg  w.  Bdenkoben  L  d.  Pfalz 
BerbtolduB  de,  can.  eccl.  maj.  IV,  44^  35L  132i 
2ß. 

Ri«tbare  t.  Büppar. 
Rietheim  a.  Riedheim. 

Rieti  Reate  n.  Rom  U.  IQH,  ÜL  119,  lä.  -  IV. 

2a. 

Rietman  i.  Ofleobeim. 
Rihcolf  presb.  IV,  L  1^ 
RihkooTO  preab.  IV,  U. 
Rihtar  a.  Richter. 
Ribtersbotto 

JacobQB  t  III,  252.  Ü& 

Jeokelinus  III.  252,  äL 

Johannes  III,  2b'2,  'H. 

Katherina  III,  ^02^  iiZ. 

Sifridna  III.  3ä2.  BL 
Riracrangea  s.  Reimeringen 

Rimniitheim  Rimmunl—  Rimmnt—  Rimot—  Ri- 
mftt—  Rümeln—  Rymeln  -  Kyment—  Ry- 
molt—  Rymnnde—  Rymuntbeim  abgeg.  Ort 
zw.  Osthofen  n.  Dachstein  HI,  229^  2L  — 
IV,  I24i  41- 

nng.  mon.  s  Johannis  III.  392.  2A 

•Agnes  III,  88.  LL  t  m  22. 

*  Agnes  III,  210,  m  Tänns. 

*  Agnes  III,  892.  h.  Klette. 

Barcart  t.,  niil.  III,  liL  U  mag  civ.  7».'9  86,  lü. 

97,  22  mag.  cit.  ijS,  Ii  mag.  civ.  102,  ^i,  Ii 

mag.  civ   415.  2  mag.  civ.  416,  L  2  cons. 

417.  2  eons  419,  2  mag.  civ.  420,  2  cons. 
Cftno  de,  mil.  III,  332^  iO,  f  892,       431,  2 

cona 

Dyna  III,  ^  IL 

(iotso  V  ,  herr  lU,  48.  ß  mag.  civ.  v  140,  iQ, 
ITOj  L  1^  2L  210j  15.  414.  2  cons.  415,  l 
mag.  civ.  417,  1  cona.  418,  1  mag.  civ.  41U, 
L  cons.  420,  1  cons. 
Nicolans de,  mil.  m,  HT,  21  xatLg.  civ.  Uä.  1£ 
mag.  civ.  HL  Ih  mag.  civ.  Iii  fi.  Sü 
mag.  civ.  206^  21  mag.  civ.  207,  lAmag.  civ, 
208.  3j  iü  mag.  civ.  210.  2ü  mag.  civ.  237, 
2L  222.  2  scab.  v  LL  41»,  2  cona.  419, 
2  cons.  42U,  2  mag.  civ.  421,  2  cons.  422, 
2  cons.  433,  2  mag.  civ.  124,  2  cona.  425, 
1  cons.  426,  I  mag.  civ.  (ders?)  s.  Str.  ThUrmc. 
Nicolans  de,  mil.  III,  173.  2.  2L  m  1^ 
274.  la.  ülfi.  22-  m  22.  427,  2  cons.  428, 
L  2  cons.  iders?) 
Nicolans  de.  arm.  III,  332.  4L  892,  24.  428,  2 

cons.  421),  1  cons.  431,  1  cous. 
s.  Saner. 
Rin  —  s.  Rhein  — . 
Rin  von  iiber.  Anna  III,  322.  L 
Riiulcsffig  Johannes,  institor  III,  202.  21. 
Ritigvliibiein  Ruine  b.  Oberhaslach  LBreaschthal 

lleniriL^h  v..  B.  Ehenheim. 
Kiiigendorf  Rinkendorf  d.  Ilocbfelden  UI,  399,  LL 
Anna  III,  2a  3a. 
Jnnta  III,  M  ^ 
Wemheras  der.  de  III,  20,  äL 
Ysendradis  III,  20.  U. 
8.  Str.  H6aser. 
Ringgenberg  Rinkenburg  am  Brienzer  See  b.  In- 

terlaken  s.  Hitzkirch 
Ringgoltz  B.  Bern. 


RinsUt  — ttett  i.  Reiehstett 
Rintfleiss  II,  153>  IL  I^  >•  Rbainberg. 
Rintp^rgetor  s  Str.  Thürme 
Johannes  v.,  s.  Johanniter-Orden. 

RinwarÜn  dicta  III,  188.  Ifl-  387,  HL 
Rinwinns  mag.,  civ.  IV,  180.  7.  UL 
Ripelin  Ripelini  Bipiii  Riplin  Ripolini  Rippelin 
Rypelin  Ryplin  Ryppelin 

ung.  n.  184.  aa 

nng.  Bcliwes(ei-  II,  142.  33. 

Anna  domicpll»  III,  382,  üft. 

Barckarl  Hugs  Sohn  IV.  Uli  2L 

Clara  III,  m  Iii  2iL  7.  ■}}>h  12  Wintcrthnr. 

Conrad  mil.  II,  \8b,  L  2^7^  280,  2Ü.  379, 

a  mag   hosp.  390,  2Ü.  iW,  2i  —  Hl.  iSL 
1«2.  ß  mag.  CIV.  181,  i  m  mag  civ.  182, 

2  mag.  civ.  2Q0.  32.        iü.  w£  25  mag. 

hosp.  30L  2  gnb.  fatjrTaao.  ü  gnb,  fahr. 

348.  2Q  gub.  fahr.        dl  gub.  fabr  La 

gub.  fabr.  368,  6.  12.  372.  21  gab.  fabr. 

428,  L  2  cona.  424,  2  mag.  civ.  428,  1  cons. 

(ders  ?) 

Diftmar  III,  VM^^  21.  'MT^  MfL 
Eberliu  Peters  Stiefsohn  III,  57.  ä. 
Gente  UI,  K5fi,  lü  Schöhsli». 
Orede  III.  13*2,  Oravo. 

♦  Grede  III,  130,  2iL 

♦  litcda  III,  2b3^  2ä  SUmpf. 
Heile wigis  III,  ?-03,  a  NnssbaanL 
HcintzcTinuE  III,  2fs3,  lÄ. 
Higelin  lU,  2^  iü  ÜiiiL  LL 

Hago  IV.  U3.  2L  211.  2fl  mag.  civ.  212,  4 
(dere?) 

Hng  der  junge,  in  Kalbengasaen,  ritter  III,  86^ 
L  mag.  civ.  86i  9,  d2  mag.  civ.  i<!L  2ä  mag. 
civ.  t  HL  43.  419,  1  mag.  civ.  420,  2  cona. 

Ung  samorT  der  alle  mil.  III,  9L  a  419,  1 
cona.  420,  2  mag.  civ. 

Hugo  mil  II,  ^  !13  mag.  hosp.  128,  '62.  mag. 

civ.  I3L  aa  isii  9, 2a  184,  aa.  —  m.  as, 

1  mag.  civ.  mag.  clvt  64,  ffi,  77,  22. 
33  mag.  civ  f  1^3,  Ifi.  274,  L  346.  127418, 

2  cons.  414,  1  mag.  oiv.  414,  I  cons.  415.  L 
mag  civ.  415,  2  cona.  416,  1  cons.  417,  1 
cons.  418,  1  mag.  civ.  420,  1  oons.  423,  1 
mag.  civ.  —  IV,  157,  1  cons.  158,  lä  mag. 
civ.  (wie  viele  ?  weldiez  v.  beiden,  der  alte 
oder  der  junge  ?( 

Hug  Deutsciihprrn-Comtknr  a.  Rofacb. 
Jobannes  des  Zornes  brtldere  snn,  berr  IH,  418, 
2  cons. 

Johannes  II,  2&3.  LI  mag.  civ.  284,  2  m*g.  civ. 
286.  3a  mag.  civ.  —  m,  aS.  426,  2  cona. 
437,  2  mag.  civ.  429.  2~cons.  433,  1  cona. 
(ders?) 

•  Irmelina  Irmengard  III,  ^  2L  131,  6^  iL 
185,  fi  E.  Wplielin. 

Lfii-gard  B.  Burgheim. 
Luscha  III.  -j.io,  11»  Soldan. 

*  LoÄcha  III.  •Ab,  M.  Swarber. 
♦Margareta  III,    196,  HL  2QSi  tL  348,  LL 

t  Mi,  ä  Wiabrötelin. 

•  Minna  HI,  57.  L 

Nicolaos  civ.  III,  17L  43.  225,  31. 
Ottelin  III,  209,  34. 

Otto  seniorTir  74.  2a.  -  III,  16,  29.  6L  22. 
418,  1  cons.  415,  2  cons.  416,  1  cons.  417, 
l  cons.  418,  2  cons.  —  IV,  157,  2. 

Otto  mil.  III,  209,  Bä.  263,  lä.  375.  11  scab. 
t  382,  aiL 


902 


Ripelin  —  Rom 


Pctot  Petor  ritter  II,  19,  37.  142,  S3.  — 
m,  47,  1.  49,  27.  57.  1  des  Zornei  bruder). 
71,  19  m»g.  eil.  7lt,  il  mag.  ci?  74,  11,  90 
mag.  ci»,  lU.  HO  mag.  civ.  95,  (i  mag.  ci?. 
414,  1  cuiis.    III,  2  mag.  civ.  414,  2  cotis. 

416,  1,  2  con».  417,  2  mag.  dv.  1ih  2  cons. 
411,  1  mag.  CIV.  —  IV,  157,  1  zwei  ver- 
teil, t-iiiua). 

Petermann  III,  136,  33.  481,  2  cona.  (den?) 
Petraa  c.v  Hl,  88,  20.  131,  «.  II»,  6.  880,  S». 

425,  1  cons. 
Bndolfos  ni>l.  III,  180,  28.  209,  81,  M,  4». 

249,  2H.  332,  81.  42«,  1  ooaa. 
BAlin  der  jottß  IT,  118,  96  eona.  IIA.  1,  19 

mag  CIV. 

BBlin  mil.  II,  74.  20  mag.  civ.  -  III,  127,  lU, 
535  mag.  civ.  12'.',  17  mag.  civ.  IW,  21,  UÜ, 
ö*;  mag.  civ.  l.U.  42  mag.  civ.  li^H,  4,  12, 
36,  31  mag.  ci*.  174,  4ü.  19-',  25.  t  250,  20 
888,89.  »U3,  7.  413,  2  cons.  4I.>,  1  cons. 

417,  1  mag.  civ.  418,  2  cona.  419,  2  cou. 
420,  1  cona.  421,  2  mag.  d*.  484,  I  «soa. 
425,  1  C0D8.  (ders?) 

*  Täriche  m,  207.  36  BUnKii. 
Wernor  III,  414,  2  cons. 

Weniher  arm.  f  HI,  198,  40.  208,  6.  848,  14. 
Riplerin  Rippaleiia  («obl  Ripelins) 
Clara  mon.  t,  Haigarate  III,  843,  4fr. 

lAgut  9üot.  M.  ÄgMüM  m,  a&o,  88. 

BiMn  m  ärat,  •.  8pei«r. 
Bwer 

•  Klhria  HI,  16a,  44. 
Fri'ii.ri-;5  III,  169.  44. 

Kiste  »bgeg.  Ort  wohl  i  Lnlhringen 

Corradus  de,  clor.  IV,  I3(i,  3!). 

Folmaras  d«,  cUr.  lY,  136.  35. 
Bitonbarg  s.  Reatmliiirg. 
Bitliar  i.  Richter. 

Ritterin  Agnes,  mon.  s.  Marci  III,  266,  9. 
Ritterlin 

nng.  HI,  106,  4  s.  Str  Oärtwi. 

Johannes  herr  III.  185,  11. 
Ritterihofaa  KbtershoTen  n.  Uacenao 

eccleaia  IV,  9ö,  18. 
Bittitchra  a.  Wotm. 
Kmm  m,  NiekwM  m,  TO,  14. 

Kiwiiii    liumwjii    Ueiiwinns  Kuwiiii  Hywini  Ry- 
wina^i 

Johanne»  mag.  can.  a.  Thome  III,  237,  40. 
256,  80.  269,  39.  287,  18.  897,  8.  881,  8,  90. 

877.  32  (ders?) 

Bixlngen  Rnke-  BAflkatfatgen  a.  Saastaic  i. 

Lothringen 

.lohanues  de,  can.  eccl.  m^.  HI,  85,  17. 

ib.  cotnes  de  IV,  90,  16. 
Rocca  welches  der  vielen  Rocca  i,  Italiaa? 

H.  da,  a.  Bon  Cor.  Kaail. 
BodatlOB  a.  Habibnrg. 
Rodegems  s.  RÜUsub 
Rodenbftrg  Petras,  civ.  U,  328,  33. 
Rodere  (Roeder  v.  Diersburg) 

Andres  herr  II.  878,  7. 

Bnrcart  der  II,  20,  81. 
Rodesbcim  s.  Roabeiu. 
Bo4oUxdorf  a.  Bidaiadort 
BAIiaUn  ■.  SHfaiwh. 


RAderin  Oreda,  can.  s.  Stephani  II,  440,  15. 
Rösch woog  Russewng  ö.  Ilagcnaa  IV,  11^  S8L 

uiig.  domiiia  de  III,  5(i,  ]0.  247,  20. 

Iloilika  de  III.  i^«'!.  Bl  HüffeÜD. 

Jnntba  v.  Iii.  84,  7  Wirich. 

Katerina  de  III,  247,  19  Sftsse. 
Boaakilde  BoaebiMeoaia  i.  Dioaiaatk 

«piaeopoa  II,  944,  38. 
Roetebo  s.  Raitirailer. 
Bobo  IV,  33,  36. 

Bokr  Bonha  a.  Haak&Uan  IT,  196^  81.  148,  SB 


Stdtt  n.  97,  4,  36.  109.  27.  118,  99.  189. 
181.  I.  188,  18.  140,  14.  186,  9;  178^88. 174. 
81.  188.  81.  -  IV,  6,  86.  181,  9& 
Lataraa  U,  32.  38.  100.  83.  146,  37.  157, 
1&  900,  5,  28,  89.  —  IT,  11,  33,  88. 
19.  13.  46^  16.  fiO,  7.  54.  2t.  108,  99. 
lOB,  8,  8.  110,  14.  112,  8,  25.  118^88. 
11«,  18. 

&  Mali»  U  AmmU  H.  195.  2,  12,  31. 
&  Niate  toadot  D,  108,  91.  118^  98.  1», 

98.  tSl.  I.  188.  18.  140.  18. 
8t  Peter  II,  100^  10,  184,  18.  166,  8.  ^ 

IV,  159,  2. 

not.  «ablicna  Petfoa  tagali  da  laaUa  II, 

244,  18.  245.  86. 
prefectos  nrbia  II,  245,  36. 
Oregorins  de  Roma,  caa,  eccL  maj.  Arg. 
IV,  20,  19.  182,  84. 

eccleaia  Romana  n,  69,  98.  99,  8.  198,  la  157, 
81.  245.  36.  310,  1.  454,  2.  455,  14.  459,  9. 
—  IV.  67,  17.  64,  7.  77,  29.  80,  16.  90,  27.  91, 
32  94,  3  95.  29.  10»,  80.  107,  8.  199,  17,  22. 

Beden  apostolica  heiliger  atohl,  stuhl  an 
Rom  II.  3,  8.  13.  14.  14,  33.  15,  2.  26,  38. 
27,  6.  83,  6  85,  16.  37,  14.  45,  27.  46,  16  ff 
48,  7.  51,  18.  53,  2.  58,  9.  65,  26.  70,  18  fl. 
71,  12.  72,  6,  34.  73,  86.  75.  9.  76,  25.  77. 
37.  7H.  1.  82,  33.  83,  8.  87.  10  ff.  88.  11,  86. 
H'J.  10  ff.  90,  10,  18.  91,  23.  92,  34.  94.  4, 
3.-)  U8,  5  m.  29.  101,  2  ff.  102,  17.  118. 
II  ß.  122.  34.  133,  3.  1.30.  12,  21  ff.  181,  2ö. 
137,  19.  13y,  34.  148,  13.  151,  12.  162,  13.  171, 
5.  17«.  Stl  17t;,  2,  II  181,  37,  42.  223,  (5  ff. 
226,  25.  234,  27.  2.H,  \).  2H2.  35.  2^(4,  16,  30. 
205.  2  ff.  325.  6.  333,  IH.  337,  31.  347,  14. 
348,  i;t.  352,  3t.  838,  24  ff.  854,  4.  3.i5, 
^5.  :m,  15.  373,  «.  389,  86.  884,  29.  885, 
1  ff.  388,  33.  389,  S,  39.  391,  .^4.  395,  40. 
407.  2.  437,  »8  ff.  452,  1  ff.  455.  10  ff  4G6, 
27.  467.  5  ff.  4(  8,  4  ff.  -  III,  139,  39. 
140,  30.  178,  43.  284,  42.  .380,  «.  395,  36.  — 
IV,  ö.  34.  9,  19.  12,  83.  46,  9  ff.  47,  30.  51, 
8,2t;.  55.  31.  5,S.  3,  14.  20,  .34.  .^9,  1.  8,  25,  36. 
60,  4.  61,  3,  12  i;  (,  2,i.  .11,  32    65,  33.  66, 

15  ff.  67,  3,  18.  68.  1.  29.  71.  32  fl.  72.  21  ff, 
30.  74,  30.  75,  29,  36.  76,  21  ff.  77,  ö.  78,  6  ff. 
Hb.  80,  21.  81,  2  ff,  22.  82,  28  83,  16.  84,  15. 
85,  Uff.  87,  4.  89,  22.  92,  1  93.  .30  ff  »6, 
6  ff.  97,  29.  100,  30.  101,  6,  32  ff.  102,  6  ff.  UJ8, 
B.  104,  4.  107,  27.  109,  9 ff.  III,  21  113,  2. 
114,  21.  115,  36.  117,  II.  120,  33.  llö.  16, 
2.1.  153.  38.  180,  5    181,  26  198,  15. 

Papst,  babiat,  papa,  sanctissimas  sommna 
pontifex  II,  21,  26  2«.  39  hl,  29.  76,  2:^. 
103,  83.  112,  24.  116.  15.  120,  31.  127,  41. 
148,  7.  268,  23,  31.  388,  7.  .388,  6,  18.  389, 

16  390,  4.  487.  83  ff.  —  Iii,  806,  29.  -  IV, 
19,  7. 186. 8. 178,  &  179, 19.  190^  8L  808,  9«. 


Digitized  by  Google 


Rom 


803 


Akgnnte  IH:  I?,  4.  8». 

Altamilir  IT:  E.  67,  IL  1»,  80.  —  IV, 

III.  1,  ».  m,SL  114,  13,  37. 

1.  ntt  6,  tt.  117,  96.  118,  23,  34,36. 

119,  96.  ISO,  7,  16  ff.  121,  18.  134,  29. 

1S&,  1.  136,  27,  34,  36,  38.  137,  3,  0, 

U,  91.  t  144,  23. 
BniMliet  XI:  II.  200.  1,  12,  89.  989.  85. 
Bonifitt  TIU:  D,  100,  88.  146,  87.  IM,  17. 

165,  8.  166,  84.  167,  86.  166,  1.  173, 

8».  174,  89.  186^  89.  t  969:  S9.  —  IT, 

181,  95.  88. 
Clemens  IV :  II,  9,  29.  f  33,  8. 
Clemens  V :  U,  207, 1.  206,  16.  216,  30.  216, 

19.  244,  16.  245,  9.  247,  8.  25r).  28. 

261,  7.  t  324.  .15.  —  IV,  18^,  14,  ^4, 

33.  186,  lö.  IST,  1 
Coeleslin  V:  II,  1.V2.  30, 

Gregor  IX  :  f  II.  53,  7.  —  IV,  14,  18,  35. 
46.  1.  47,  lü  ff,  24.  5't,  G  ff,  15  51,21. 

m,  31.  26. 

Gregor  X:  t  II.  a.'J.  2.^,  20.  M.  -  IV,  1,^8, 

Honorios  III:  IV,  11,  17,26,  3«.  12,  1,  33. 
51,  86 

BonorinsIV:  II,  64.  Ii  65.  ü.  12,  41.  66, 
1,  86.  67,  5,  35.  68,  35  Ü'J.  14,  34. 
7!,  12.  72,  6,  34.  82,  33.  'J7,  16.  98, 
24.  200,  9. 

Inaooenz  III:  II,  10»,  0   III,  23.  112,  16. 

113,  2.  —  rV,  y,  m.  208,  35. 
Innocenz  IV:  II,  161,  10,  32.  4d4,  36.  — 

IV,  56,  22,  28.  57,  1,  9.  29,  33.  68,  9, 
19,  27,  :W.  59,  h,  21,  80.  60,  1,  16,39. 
r.l,  1.  7,  Ui,  2ß.  r,2,  16,  25.  63,  1,  8, 
10,  28,  84.  (.4  ,  5,  15.  65.  8,  20.  66,  6, 
28.  67,  8,  23  G8,  1 .  20,  36.  69,  7,  14, 
21,  27,  31  70,  G,  15,  22.  71,  1,  18. 
72,  1,  11,  27,  .34  78,  1,  8,  18,  26.  74, 
I,  13,  22.  29.  75,  16.  84.  76,  1,  10,  80, 

35.  77,  11,  18.  27.  78,  I,  20.  29  79,  «. 
15.  23.  29.  80,  8,  33.  81,  18,  31.  82, 
14,  23,  33.  88,  1,  11,  21,  31,  34,  .S7. 
84,  6.  86,  4,  25.  86.  1,  8,  15,  21. 
87.  12,  29,  86.  88.  8,  29,  89,  1,  9.  18, 
96,  83.  90,  16,  26,  34.  91,  5,  17,  26, 

34.  93,  17.  94,  1,  14,  86,  88.  9ö,  7,  S9. 
96,  96,  36.  97, «.  98,  83.  86.  99, 1,  29, 

36.  100,  98.  tOl,  6.  18.  109,  30.  103, 
98.  104.  1»  91,  99.  106,  96.  106,  1, 10. 
tl,  81.  81.  107,  8.  108,  17,  U.  109,  4. 
86.  HO,  1.  17.  88.  t  118^  HT.  88. 
119,  8a  146,  96.  918,  18. 

baoewz  V  :  II.  .H2.  30. 

JobMUl  XXI:  U.  96.  1.  37,  2.  33. 

JoImbu  XXU:  II,  218,  36.  302,  12. 894,  86. 

826.  88.  337.  25. 332, 23. 27. 40.  838,  0. 

346,  22.  350,  39.  869,  17.  374,  38.  381, 

21.  m,  15,  34.  39.  386.  I.  388,  6.  389. 

15  .  390,  1.  407,  1.  451,  16.  453,  34. 

454,  33.  406,  30.  459.  1.  —  IV.  190, 

12.  192.  1,  7.  193,  9.  13.  194,  29.  197. 

.38.  199,  8,  15,  20,  27.  200,  U,  19,35, 

s.  Charluiicke 
Leo  IX  :  II.  120,  1. 
Lucias  III:  IV,  r>.  22.  ß,  87. 
Martin  IV  :  III.  1Ü4.  45. 
NicoUus  III;  III,  43,  29.  —  IV.  158.  .30. 
Nicolaiu  IV:  11,  99,  18.  10<;,  H.  lOlt.  14. 

117,  33.  118,  30.  128,  20.  130,  1.  132,  5. 

134,  2.  137,  85.  140,  7.  -  IV,  163,  25. 


T:  IT,  194,  88.  196^  4»  »,  U,  18b 

81,  88. 

Orban  IV :  IV.  144,  1,  10,  18,  SO.  145.  4, 
11,  21,  84.  146,  1.  7,  16,  25,  32.  147, 
5. 

curia  Romana  II.  122,  8.  126,  28-  140,  11. 
164,  23.  188,  19.  841,  88.  -  III,  165,  24.  — 
IV,  83,  25.  165.  37.  168,  28.  174.  23.  178,  24. 

audientia  pabliCR  II.  112,  2t). 
curia  et  aadientia  II,  112,  29.  3ti9,  20.  390, 
6. 

Kammer 

A.  dt  Till»  II,  464,  98.  466,  81.  469,  lt. 
H  Fad.  n,  166,  87. 

Jäo  bei  II,  109,  29. 
Jacfobne]  Eomanca  IL  10^  11.  36.  26. 
Jo.  Fulg.  n.  200,  8,  81,  40. 
Jü,  Sal.  II,  108,  24. 
L.  Pergain.  II.  199  37. 
O.  Ldiadiaaen»)»]  II,  65.  37. 
Paulos  II,  10,  13. 
P.  de  Caini  II.  347,  23.  353,  4. 
P.  Re.^t  II,  131.  T. 
Rae.  II.  208,  29. 
r&iifi  (?)  U.  88.  S4 
Cameranf 

Jacobns  8,   Nicolai  in  flUMTB  TMIilBO 

can.  IV,  195,  28, 
Ralnaldos  s.  Cardinäl*. 
Kauzlei  IV,  20'».  9. 
Schrei  bervermeike 
alb.  per.  II,  129,  27,  34 
A.  Taccoü.  n.  218,  98. 
f  R,  n,  100,  14. 
G  ftly  n,  188,  21. 
Gaacelinna  Uartioi  O,  464,  89. 
G  n  Ray  II,  338»  18. 
h  p  II,  100,  87. 
h  pd  II.  65.  37.  66,  38. 
Jae  de  Rät  II.  66,  9,  83. 
Jac  Viter  II,  118.  2Ö. 
Jo  U  U,  218,  37. 
Jo.  Piper  n.  165,  27. 
Jo.  Sal.  II.  108,  20. 
M.  de  Adr  11,  129,  38.  131,  & 
M.  de  Rocca  U,  119,  17. 
N.  Campellen.  II,  208.  98. 
N.  Leonard  IL  900.  88. 
n  p.  däp.  p.  vk.  n,  88k 
p  II,  lOtf,  80. 
Faittalia  OL  868,  4. 
P.  Bitt.  IL  90O.  &  4a 

ImiIhUdi  n,  347,  23.  469,  18. 
Sf.  Bw.  n,  86.  87. 
8r.  Toi  (?)  U,  84.  88L 
T.  Fte  pw.  Ab.  M).  n,  108,  96. 
Gmlini 
AadNM  IT,  9?,  7.  9».  16. 
AbmIbiu  da  Flekattoin  IT.  108,  4  ff.  t. 

Fleckenstein  n.  Bpakr  DräittiR. 
A{moldasl  IV,  60,  16.  81,  1.  68,  19.  79, 

97.  89,  16.    BibslMi  n.  Str.  Donetip. 

pnp. 

Beraardns  Lspanos  mag.  IV,  98,  24. 
OebehatduB  IV,  68,  29,  34.  79,  4  77,  19 

ff,  83,  81,  87.  96,  35  'J7,  7.  99.  3,  29. 
B.  Constanx,  Freibu^  u.  btr.  Iktmcap. 
— .  s<'in  Caiilan  b,  HorlMM;  Min  FM- 

cnrator  s  Conradas. 
Qerardas  litterai  i;r: ,  ci  iitrMlict 
ditor  U,  86,  34  s.  i'arma 


Digitized  by  ÜOOgle 


Horn  —  Romansweiler 


Ooffri<ius  de  Plocentia  mag.,  paUcii  «a-  [ 
ditor  canssnin  II,  140,  12.  , 
Johuinei  Spata  mag.  gnbdiac  IV.  46. 

11  ff.  47,  4.  88,  la. 
Heinricns  de  Vinstingen  IV,  90,  Lfi-  101. 
UL  UJ^  MO  i,  Fjnsüngen,  Vaiaun  a.  Str. 

Domcap. 

Heinncus  de  Labro  IV,  181.  22  «.  Pisa. 
Heinricua  IV,  136,  3d  s.  Metz  Domcap. 
Theodencas  II.  IHT^  lö  8.  Orrieto 
Cndinäle  II,  172,  TL 
CardiaalbiBchüfe  von 

0*Üa   [Henricas]  II,  103^  HL  liL  23. 

118.  UL  ila,  2. 
Porto  D.  St.  Rafina 

Conradu«  IV,  14,  2Ü.  f  61,  Ifi  s.  Le- 
gaten. —  sein  Caplan  sTHildeslieim. 

Otto  9.  Cardinaldiakoneo  a.  Legaten. 
Toacalnm 

Johannes  s.  Legaten. 

Pelms  8.  r<egaten. 
Cardina1presb;ter 
tit.  8.  Sabine  Hugo  II,  27.  L  161.  HL 

32  s.  Legaten, 
a.  Su!>annc  Petras  8,  Legaten. 
Cardinaldiakonen 

s.  Adnaui  Octobonns  IV,  08^  äß.  —  sein 

Caplan  s.  Ardito. 
[s.  Aogeli]  Petms  de  Colnmna  II,  20L  L 
8.  Cosme  et  Damian!  Jordanns  IV,  m 

20.  147.  6.  —  sein  Caplan  s.  Achenbeim. 
s.  Eastachii 

Guilklmus  IV,  98j  25.  —  sein  Caplau 
e  Qregorios. 

Rainaldus  IV,  4^^  9  s.  Camerarii. 
8.  Qeorgii  ad  Teföni  aoreom  Petras  IV,  { 

^  §  B.  Legaten.  , 
s.  Nicolai  in  carcere  Tnlliano 

Johannes  IV,  97,  !£  ff.  »8,  m  IT. 

Otto  8.  CardinäToischüfe  u.  Legaten.  i 
8.  Theodori  Q[rcgonug]  IV.  au^  22. 
Legaten  II,  B^ä.  l4,iia.4(i,lL2ii^i\Ul.  1 

8Lli.I22im.   l48^LilJl,lL  172i  | 

2a.  —  IV,  KL  5,  Ufr.  101  2 ff.  m.  \ 

la.  UL  12.  UJL      i  siJTIL 
Conrad  t.  Hochstaden  s.  Köln  Erabisrh. 
Conrados  f  IV,  lü,  l.^ff        i4  s.  Car- 

dinalbisch. 

Q|regorias]  II,  27^  2  Aqninonsis  epia-  , 
copna. 

Hago  t  n,  51,  19^  2a.  5i  IIL  —  IV,  9H, 

lf!,OT,M.I0i,BilO3,nff.  104.21:  I 
105,  L  1('8,  IL  187,  2.  28.  21i?.  8. 
Cardiiialiiresb. 
Jobannes  II,  68.  2X  69,  1.  Ifi.  70^  L  71^  : 

ifi.     1».  TI,  ti  fr."72,^2fr.  so,  iL  hj^  l 

L8ö,3ff.  aeiSLbS^^Uff.  8i  L  32.  ! 
90,li.2i'5l,2LiliL'JiiL9i4, 

El    98,  L  104.  2i.  lue,  aa.  i07.  a  ff. 

110.  2ff1r  111^ 2ff.  112,  2  ff.  113,  24  ff. 

114,  Uff.  117.  42.  rg:  8. 126,  127, 
OTai.  128.  L  r?i^  1.  IL  130. 11. 
aL  iai,~äi-  182,  lOL  lü^ —  iv, 

164,  1,  ÜIL  UitL,  iTl  168^  12.   179^  2 
8.  CarSmalbiiich. 
sein  canierarius  Petrus  de  Ooalcngis 

8.  Gttakiigis. 
sein  grosaariuB  Petras  de  Donorio 
a.  Ravenna. 
Otto  IV,  42,a2.50,2.&8ilfl.(>2.fi.64, 
2i  s.  CardinalSiich.  n.  CardinaldiaL 


Petrus  IV,  3j2a.5,a.l0,Ua.  Cardinal- 
bisch. 

Petrus  de  Bono  IV.  3^  24.  5,  i  10^  Ii 

8.  Cardinalpreab. 
Petras  Capacius  II.  27,  2.  172,  24.  - 
IV.  8<],  L  8L  30  ff.  110.  3,  3fi.  120,13 
8.  Cardinaldtak. 
seine  Capläne  s.  Oeroldaeck  Q.  Rhein 
a.  Lichtenberg, 
delegati  sen  eubdolegali  U,  12.3,  &.  —  IV, 

101.  U.  110.  L 
legati  ac  nnncii  II.  223^  &  268,  ^  OL 
Nuntien 

üenlilis  9.  Rpgi^io. 
Reynaldns  s.  Siena. 
notarii  II.  15»^  2. 
officiales  cane  II,  112,  22. 
penitenciarini  stiniraus  IV,  17H,  89. 
penitcnciarms  Ulncus  de  r.,en7.aenburg  ord. 

s,  Augustini  IV,  19a  LL  2± 
Procuratoren  u.  ürkondencmpf.iDger 
Arnoidns  de  W.  .  l .  .  II,  119^  UL 
bc  de  Warmacia  II,  138,  227"^ 
fr.  Conradus  omniam  sanctoram  II,  l6n, 
30. 

Cnnradus  de  Gci.<ipclt7heim  s.  Geispola- 

heim,  für  Stadt  Strassbtirg. 
H.  de  Herberon  II,  347,  2iL 
Johannes  de  Angolo  mag.  II,  108,  21  S. 

Angeli,  für  St.  Stephan. 
Jobannes  de  Argcntma  II,  300,  2.  äQS. 

24.  218,  2fi. 
Jobannes  Arleberg  s.  Arleberg  för  St. 
Stephan. 

Johannes  Engelberti  mag  II,  1^  iL 
Jobatine.q  Leutonis  8.  Looto,  für  Stadt 

;S(ra!i«bnrg. 
Jobannes  d  .  , .  math  IL  1%',  2^ 
Lndewicus  Palatrolen.  n.~Iü!^. 
Lutholdas  de  Reincbem  s.  Renchen,  f&r 

Bisch.  T.  Strassbarg. 
Nicolaaa  Waldini  II.  35^  23.  64,  3ä.  CiL 

aa.  06j  10.  84,  aa.~ioo.  16,  38.  lüs. 

20,  2IL  1T8.  ii.  138,  22.  l*!!,  UX  34^ 
iü  wohl  fiir  Strassb.  Franenklöster. 
Paulus  Intcrampiiensis  II,  lo,  l.'i. 
Paulus 8.  Todertinus.  für  Stailt  Strassborg. 
fr.  Pelms  de  Da&tloa  II.  JiX), 
Radalphas  dictum  de  UtoüEe^II,  459,  13. 
Rodulphos  de  Valva  s.  Walf,  för  Stadt 

.Strassburg. 
Rudegerus  Je  Argentioa  II,  21«,  3fi, 
Taiuiriimus  s.  Novaiia. 
dorn.  Theanen  per  N.  de  Vioo  II,  185. 

2eL 

Tbendcricus  de  Heys  II.  14. 
Bubdiacouua  pap«  s.  Wildbcrg. 
▼icecancellariuB  U,  112,  2L. 

Romanie  imperium  Constantinopolit.  Reich  IV, 
110.  IB. 

Romanam  iinperinm  s.  Deutschland. 

Romanomm  imporatores  et  reges  s.  Deutschland. 

Romainmotier  Romannm  monasterium  L  Canton 
Waadt 
Prior  II,  54,  28. 

Romani  relicta  IV,  129,  10. 

Romansweiler  Rummolts—  Rnmoltz—  Ramoli— 
Rftmolteswilre  s.  Zabern  III,  .TU,  LL  —  IV, 
102.  21. 


'^"    dby  Google 


Romansweiler  —  Rotenirarg 


306 


Fridericaa  aac.  vic.  IV,  102,  28. 

Otpa  de,  dorn,  III,  23,  39. 

Lunpertos  d«  IV,  38. 21,  39.  —  NlfaUlT,  U9, 8. 

LemlMlin      U,  145, 

■.  Str.  Häu&er. 

Ja{oobiu]  a.  Rom  Cur.  KMum. 


Romeraiheim  Rm 
Roner  Speitr. 

Bopoltx—  RoppelsUina  b.  RappolUtein. 

Boppe  BotbMb  i.  frauk  CantoD  Jklfoit  II,  aOB,  4. 

Orada  m,  877,   

JohkBBM  jnnjor  m.  877,  M. 
K»th«iina  f  ni,  8r7,  ». 
Hiebitbel  III,  377,  24. 

HieUweB  ▼.,  MOnzhäter,  civ.  II.  160,  12.  208, 
86.  21&  89.  Sb9,  29  ff.  8«i&Sö.  886,  87.  840, 
356;  8.  t        «f-  -  Ul>        ^  tS77. 

24. 

RichwiiuN  4t  HI»  177»  7. 

Bonlte' 

JohaoBM  «dUMMwr  11^  Mi  87. 

a.  Rohr. 
Rortr 

•  SllaUndi*  m,  8S^  12  Odalakoftn. 


mg.  nt.  im,  SB. 

U-.gr,    III.    l'J,  10. 

RoaubilJönsis  R.  Roaikilde. 
Rosebfim 

C&Diadaa  opidaoos  i.  Ukgenowe  III,  389,  8. 
•  MargareU  III.  881^  «. 

RosebAme  KTiin 
Agnes  III,  324,  22. 
Jacobaa  civ  t  HI,  »i4,  22. 
Jaeoboa  UI,  »24,  22. 

Katbwin»  ni,  824,  22. 
Btr.  Himar,  Strasaen. 
Bothtiat  BedM'-  Bmlaax—  Eodiaheim  —  hein 
— bem  BfMlMtt  BoHam  aw.  Straaabarg  U, 

824,  1.  —  m,  97.  2».  238,  26.  239,  12.  - 
IV,  21,  27.  24,  1,  löff.  3»,  19.  40.  1.  130.  7, 

ML »:  m  k  140.  i&  iö8. 18.  m.  la. 

194,  S8.  *16.  M  ft  —  «edana  inlMor  IV, 

bchoitbeisB  Meister  u.  Rath  II,  302,  27. 
C^pnte  T.  — 

Reinoe  lO,  22,  24. 

•JnnU  III,  22,  24. 
Crimelin  de  Clawa  UI,  364,  25. 
a.  Kelbelinaa. 

KAppelin  ».  —  _ 

*Katheriim  III.  270,  49  Str01l«Ua. 

Volmar  lU,  2?Ü,  4a. 

R«jn  H«dawi|iB     IQ,  SM.  88  HaMt. 

R.  Rot«. 

B,  Smit. 

oag.  de,  mon.  i.  Elisabeth  III.  343.  31. 
«Agne«  V.  IV.  IIH,  U  Stnbeinng. 
*Agne8      UI,  17,  22  Uta»ea. 
•Angnea  III,  214.  30  Fönter. 
•Anna  IV,  186,  10  Hoaae. 
BerbloldDi  de  III,  97,  21. 
Broneairt  de  III,  866,  2. 
Conradas  de,  mag.  clei.  IV,  148,  85. 
Comdw  «to  t  lU,  17,  21.  »7,  21. 

1 


Conradus  de,  civ.  HT,  97.  22.  tS7S,  U  (tatf) 

Elsa  do  ni,  58,  20  Loterlin, 
EngeU  III,  239,  10.  f  278,  SB. 
Eurelin  de  III,  354,  26. 
Oehan  de,  signor  III,  'ihA,  19. 
Hcnrit  d«,  signor  III.  351,  20,  27. 
Bcinncus  de  III,  2H9,  10. 
B«mi4cus  de,  SM.  Arg.  Hl.  239,  7,  48. 
Bog  T.,  ritter  IV.  U9,  ». 
Bog  T.  U,  .H78,  19, 

Johannea  de,  civ  II,  215,  29.  33.^,  27.  -  m, 
»7,  29,  L'14,  30.  256,  2.  262.  44.  299,  81 
(deri!?i 

Jobannes  de.  civ.  f  III,  239,  9. 

Johaonai  d%  aap.  a  Sliaabath        818»  17. 

365.  1. 
Jonta  de  m.  278,  42. 
•Kanigtmdia  III,  239,  10. 
Lowelin  de  III,  354,  24. 

Lndewicns  de,  civ.  m,  17,  21.  97,  21.  f  262, 

44.  —  IV.  lÖ^,  10. 
Hetaa  de  UI.  278.  34. 
Otto  de,  der.  III,  8.H,  11,  4t  ■. 
fiaiobolt  T.  II,  286,  13. 
ftephanos  de  III,  869,  9. 

Boäaa  iflja,  «.  Hai]viimtaü>< 


m.  884,  7. 
Aina  m,  2H4,  7  a. 
Ntcolans  f  IH,  ä84.  8. 
Walthema  UI.  2S4,  8. 
Rosse  wag  8,  Röschwoog. 
Roat  Ueinrich  III,  142,  4. 
Rotbach  a.  B»ppe. 
Rote  Rnfaa 

«Agnea  III,  31,  10. 

Bertlioldaa  civ.  f  III.  31,  5. 

Bartboldaa  t  10,  31,  11. 

Bettbold  der  III.  184.  88. 

CoMdoi  I.  Kekwanmin. 

Geno  in,  1.  10. 

HaiPfiflh  eif.  f  m,  9t,  36. 

HeiMieot  piieator  III,  109.  88. 

Hanrieq«  &.  n,  80,  10.  84.  SIS^  88  (d«nV) 

•  Hasa  III.  18^  8. 

Jacobaa  panifas  m,  194>  Bi. 

Johaana*  in  foro  eqaonim  IV«  MI.  Vi 

Johaanea  dar.  IV.  80,  8«. 

Johannea  III,  194,  6, 

Katherina  10  ,  818,  42.  337,  84. 

Nicolaua  der.  IV.  80,  9. 

Nicolans  III,  31,  6. 

Nicolaua  III,  194,  6. 

Reinboldaa  ianifex  III,  208,  4.  818,  2,  42.  337, 

33. 

Sophia  III,  UI,  3R. 

Ulricns  III.  38  17. 
Rote  Rnfna  de  Roaheim 

Anna  IV,  216,  81. 

Bertoldna  miL  IV,  216.  21,  29 

Jobanaaa  III,  8ö9,  7. 
Botaabacg  -bare  Boqganoat  a.  Ball«rt  i.  Frankr. 
II,  419,  84. 

Rotenberg  b.  Wiealoch  i.  Baden  IV.  1881,  88. 

•Adelheit  BI.  13,  13,  16  m"  ' 

Oietcnch  V.  III,  18,  13,  16. 
Kotenbarg  Rotenborch 

III.  266,  98.  818, : 

Beaao  UI,  266,  29. 


Digitized  by  Google 


306 


Rotenburg  —  Bumersheim. 


Johannes  ciT.  in.  44.  4A.  t  266.  29.  301.  14.  328. 

I 

Johannes  der.  III,  266^  28. 
Nicolaos  III.  266^  22. 
Petermannas  1117  28. 
Petre  III.  855,  L 
WaltherasTTT,  22. 
B.  Str.  Hfiaser. 
Rotenburg  6.  Rotlicnburg. 

Boteuchouzc  ob  Rathsainbaasen  ?  t 

Jehan  de  III,  854^  lä. 
Rotenkirchen  wohl  abgeg,  Ortschaft  n.  Stratsbarg 
III,  34,  34.  374.  JitL  a«J,  Ifi, 
Estriche  de  — 

Fritscho  an  dem  t  HI,  21L  25.  383,  Ii 
Greda  UI,  274.  2^.  883.  13. 
Boter  Wahre  UI,  304,  21. 
Rothenburg  Rotenburg  a.  Lnzorn 
Vogt  Barcart  Cnuer  III,  »81,  2L 
Rotwilre  Rottweil  a.  Neckar  oder  Rothweil  L 
Kaiserstahl  V 
Albertos  de,  prob.  s.  Thome  III,  32L  12. 
Heinricus  de,  preb.  s.  Cmcis  lU,  2H1.  L 
Johannes  presb.  de  III,  369,  Ü 

Rotz«nbaEen  s.  Bathsamhansen. 
Hoftcbelin  Hansemannas,  apothecaiiaa,  cIt.  III, 
175,  HL 

BOmer  s.  Grosteio.  I 
Rnbiacam  s.  Rafach.  1 
Rabin  s.  Aaraa.  { 
Radegeros  cnstos  s.  Petri  IV,  1^  34. 
Radolfas  causidicas  Arg.  IV,  6,  23.  7.  HL  9^ 

30j  ili  (wie  Tiefe?) 
Radolfas 

mag.  senior  mag.  fahr.  eccl.  maj.  f  III,  3lj  18, 

Ü  i 
♦Hcilika  in,  8lj  la» 

Jobannes  UI,  Hl  12.  t 
Radolfas  minister  hosp.  U,  98^  fi. 
Bächelnheim  abgeg.  Ort  b.  UrloCfen  6.  Kehl  L 

Raden  III,  H7b,  12. 
Rödesheim  Rhtensheim  IV,  212^  2L 
Rftfelin  s.  Mönsheim. 
Rbfelinas  preb.  eccl.  maj.  III,  335,  LL 
Rftli 

Eberlin  II,  185^  ^ 
Niclawes  II,  186^  i. 
R&Un 

nng.  t  III,      aa.  I 

Anna  HI,  gggTM  Mülneck.  | 
Rblinas  .Tob.innes,  mag.  pellificam  III,  388,  40. 
Rftlinns  KoJegems  mag.,  not.  ep.,  can.  s.  Thome 

III,  3.  21.  7.  iiä.  12,  L  Üö.  ly,  a.  43^  13.  t  58,  ' 

—  IV,  148^  aiT  ~ 

Rämelnheim  s.  Rimnntheim. 

Rüppar  Rietbare  Rytbhre  b.  Karlsruhe 

der  T.  II,  2bO,  III  «r.  ;i2i.  1<J 
Räson  zer,  Johannes  III,  B18,  Ii!  s.  Str.  llänaer.  ' 
RAsUlin  Wilhelm,  ritter  II,  ML.  2. 
R^se  ' 

nng.  der  II,  470,  Ih. 

*  Elsa  UI,  3«4,  aL  ' 
Heinricas  III,  g&L  20.  ' 
Ritelingen  wohl  Reutlingen  L  Würtcmberg 
Heinncns  de,  proc  s.  Stephani  UI,  188,  UL  ~  | 

IV,  ISÖj  85.  I 


Rbtersboven  s.  Rittershofen. 
Rütbi  Ruthi  sw.  Solothnm 

B.  de.  s.  Solotham. 
Rälsensr  s.  Basel. 

Rafach  Rabiacum  n.  Uälhaosen  III,  9,  2&.  —  IV, 

2iL  2fi.  42.  aZ 
advücitus  TT.  4S0,  34. 
Bürger  u.  Rath  II,  7M^  2Ö. 

Comthnr  d.  1  leutachhirren  IlngBipelin  III. 271.  l. 
fabrtca  b,  virgmj»  UI,  2t)ft.  Ul. 
ang.  de  III,  1U8,  S.  267.  12  s.  Str.  Häoser. 
Conradns  de,  ciT.  III,  151.  IL  2^2.  30.  26^  45. 

4i  ^  2.  344.  S.  384.  22. 
.Tohaiuics  de,  preb.  eccl.  maj.  III,  387,  22. 

•  Katherina  de  UI,  154.  LL  2fi5,  30. 
Arberer  de  —  nng.  III,  317.  22. 

Niger  de  —  Johanne«  sac.  III,  94,  1.  170^  L 
Rnfus  8.  Rote. 
Roger  IV,  UL 
Rngger  T.etschir  8.  Ingersheim. 
Rukesingen  s.  Rixingen. 
Rnlamannas  civ.  U,  163.  6,  10. 
Rolenderlin  Rerenderlin  Rnelanderlin  Rülenderlin 
Rnerenderli  Rulendelinns  R&lenderlin  R&ren- 
derlin 

familia  IV,  300,  ß  s.  Str.  Höfe. 

nng.  miL  IIT^  Ifi.  19^  dl.  —  t  H'.  Sfi.  L 

418,  1  cons. 

•  Adelbeidis  III,  69.  L 

•  Agnes  III.  194.  20. 

AlheHns  Ab«rsth  Aihrecht  Olberech  mil.  II.. 

m.  LL  -^41'.  aa.  2UL  LL  206,  2,  ifl.  2X8,  ai. 

2'.»0.  21L  n^Wj  2-  H4r>.  Iii  sriBTaflO.  &.  —  III, 
87,  mag.  cit  i  mag.  ci»  116,  10.  124. 
TJ^ia  mag.  civ.  llK,  (i  mag.  civ.  I  10  l.M), 
40.  IBti.  UL  174^  '■^  bosp,  IMTÜ  mag. 

hosp.  i;^  2LL  UI4.  2L  210^  L  5jT|.  43.  274, 
12.  t  310.  'i  '*',  ^  '■^''0.  a2.  416,  1  cons 
417,  1  cons.  418.  1  cons.  419,  1  mag.  civ. 

419,  2  cons.  420.  2  cons.  421,  I  mag.  civ. 
422,  1  cons.  423,  1  mag  civ.  424,  2  cons 
426.  1  cons.  426,  2  mag.  civ.  427,  2  oona.  — 
•;  IV  200.  a  (ders?) 

Albertus  mil.  UI,  340,  Ih.  HL    431,  2 

cons.  438,  1  mag.  cit.  —  IV,  200.  L 
Eliekindis  III,  193.  21.  —  IV,  200.  2  Körner. 
Gössflin  »rm,  UI.  193^27.  .314,  2£.  —  lY.  tO(\  2. 
Hug  Hugtliiias  armTllI,  193^  2fi.  -  IV,  200,  ä. 
Johannes  arm.  lU,  193.  237^  IV,  200.  27^ 
Johannes  III,  193,  2L 

Michabel  Michel  mil.  U.  350,  3.  444,  ai  mag. 
civ.  445,  9.  la  mag.  civ.  —  III,  193.  Zl^  524,  {L 
429.  2  cons.  431,  1  cons.  432,  2  mag.  civ.  — 
IV.  m  L 

Nicolaos  cnstos  s.  Thome  DI.  164,  2,  193,  2L 

-  IV,  300.  L 

Rftlin  mil.  U,  340.  1  mag.  civ.  .341,  2  mag.  civ. 
4 13,  9.  aiL  -^U,  193.  2L  194,  28.  29»,  42. 
3U,  IL  scaBTaSS,  iTlfi  gaSTEosp. 

894,  42.  398,  30.  427.  2  cons.  428,  1  cons. 
428,  i  mag.  civ.  429,  2  cons.  431,  2  cons. 
432,  1  mag.  civ.  488,  i  mag,  civ.  —  IV,  200.  L 
201.  1. 

Woltems  fr.  min.  II,  459,  2. 
s.  Str.  Thürme. 
Bnmersheim  Romer»—  B&merabeim  HI,  8L  26. 

—  IV,  18.  22. 

Anna  de.  beg.  III,  2Ml  32. 
Otte  V.  II,  7^  12. 


RumoltBwUre  —  Salsmutter 


307 


RniDoUswilre  s.  Komanswoileb 
BMagaros  mag.  IV,  &5,  86. 
Rftd«eann  eaa.  McL  fliij.  IT,  8,  10. 

Hfldolftis  IV,  !6,  16. 

Rödolfua  IV,  Iß,  17,  40. 

Bftdolfai  IV.  39.  .12. 

BftdoUw  pnb.  Md.  maj.  III,  61. 

Kftdoltaa  fr.  eovr.  niniMt.  pBBitmtan  Hl,  8;  18. 

Rftggenis  TV,  24,  18. 

RftUmlus  can.  cccl.  maj  IV,  15,  a. 

Bhses  Riusez  Ilase.M  KAzug 

Aaa«!  LH,  17,  22  liu&beim. 

Bertholdas  civ.  f  III,  .S,  II.  17,  29.  66,  84. 

BerthoIduB  der.  Ul,  8,  11. 

neUcheUims  111,  349,  8.  884,  38  gpli.  lUWp. 

RCuilgeras  III,  Gl,  15. 

RFiJigcrus  cau   s.  ThoBM  III«  188»  18'  888,  8. 

♦Sak'gnt  III.  hb,  31. 

Sakgut  III,        Hb.  71,  21. 

Wal&enu  UI.  2,  »ö.  24,  1.  418.  8  oons. 
BbilMli  die,  n.  Stawubiirg  II,  188,  9. 
Rftste  zftm,  Gerbardas  lU,  U9,  88  1.  6tr.  Bluw. 
Rhatheim  s.  EUenwUre. 
Ktitensbeim  s.  ROdatlMilB. 
R&mU  IV,  1,  85. 

BnpN^tM«  El^kbU—  BfipmhtsiMn  a.  Sbao* 

bürg 

angia  UI,  809,  85. 

capalla  III,  389,  35. 

hortaa  Rynnert  III,  3U6,  9. 
linrenderlin  s.  Rnleadsdn. 
Roaer  IV,  187,  84. 
BnmlwMikt  *•  Wornu. 
Buk  B8tt  vm.  Etteobaira  i.  Baden 

Abtrlin  v.  «dalkit.  II.376,  12,  8& 

Sändo  V.,  edelkn.  II»  876^  11,  88. 
Rawini  s  Riwini. 
Euze  3  Ingelheim. 
Bymelnbeim  a.  Bimuitbeim. 
Byn  —  t.  Bbain  — . 

Rytiach  s.  R*inach. 
Hyae  zd,  s.  Beno  de. 


s. 


SMralbaa  Alba  Albe  Albea  i.  Lothri«fen 

•  Agnea  III,  2,  28,  4,  7. 

•  Anni»  IV,  121,  S. 

Fridericna  dictua  de,  cIt.  t  HI,  2.  25.  3.  38.  — 

IV,  28,  11,  35.  t  121,  8.  12H,  2!t.  134.  22. 
Ocrhardua  f  HI,  2,  28.  4,  7.  -  IV,  121,  IL 
Jobaones  de,  der  fr.  pred.  III,  8,  861. 8,  86.  ~ 

n.  181,  &  176«  19,  87. 
t,  BrimiiiitiBi  Wailwa»aii. 
BMtMflfcw  Sarbnelw  — br&flbi 
BBnMit  da  VI  881,  17. 
JohMBM  d«  ni,  806^  8. 
*K»tbariii»  ni.  806,  8. 
Saazbnrg  Sarburc  SaitMUgSAiRbaBok L Lothiiiifea 
Iii,  lU,  15. 
MCieaia  a.  Stopbaui  III,  321,  Ift 
decanua  Ii,  1^7,  'Ab. 


Bant  d.  DenUohtlUmrdts  111,  86^  87. 

BiBcbof  de  — 

Katherina  III,  200,  22. 
Srmuudus  t  in,  200,  22 
Chflnradoa  de  f  HI,  2'M,  1. 
Conradns  ChAnradus  de,  mag.  dar.  Arg.  III. 

l:>,  8  -J'l,  44.  lt)2,  37  H.  Muiisseahain. 
*Ellia  V.  Iii,      11  lieitjuaun. 

*  Engela  III,  229,  19  Rencben. 
*GredaIII.  3HB,  41  Damenheim. 
Ueincematui  v.  III,  i>,  11, 
Ileinrich  v.,  ci?.  UI,  389,  40. 

Heintzcl.uoa  m.  808,  81.  914,18.  884,80.  488, 
2  cons 

IIuc  de  IV,  21,  2y.  128.  17. 
Hugo  de,  vic.  !-.  Nicolai  IlT.  321  h. 
Joljanncs  du.  civ.  IV,  nH.  20.  211,  29. 
Johann««  de,  lieir.  mag  hosp.  III,  40,  17.  SS, 

36.  52,  29.  54,  31».  ,')7,  21.  ni),  34.  'M,  20  ;• 

105,  4.  413,  1,  2  cons.  414,  2  oods.  -  IV, 

157,  3  cons. 
Jobannes  de,  preb.  eccl,  maj.  III,  399.  39. 
E6nigandis  de.  big.  III,  234,  38. 
Hinnelina  III,  209,  21.  334.  31  Jadsnbieter. 
Nicolaaa  de.  civ.  f  IQ,  800.  S8L  814,  18.  889, 

19  334  32 

•  Sophia  iu,  59,  31.  90,  2t;. 
Waltarai  da,  der.  Arg.  IV,  146,  16,  81. 

8Mrw«fdi«i  SMUwd»  — «trda  — «■idn  i.  Suv 
QniOB 

rriidrioh  Qnt  t.  IL  460,  2. 
Johum  Onf  v.  IL  891,  18.  988,  1  Laadvogt  i. 
d.  Ortaan 

Ladcwicas  de  III,  54,  18. 
I  Säckingen  Seckingen  Seconiense  a.  RhaiBlV,68, 

! 

I      monasier,  ord,  s.  AagnsUni 
'  abbatissa  et  convcntoa  I?,  76^  81. 

K&Jgur  V.,  8.  Waldabut 

iSisolsbeim  Sebselu.H—  Sehs,üSB      ächaila  -  Sl-i>. 
sels —  Sesselpz —   Iieita   — heym  u.  Zitboin 
III,  877,  20.       IV,  2(i,  34.  182,  ß. 
Frifscbc  V.,  civ.  UI,  176,  11-  264,32.  f  368, 31. 

370,  25.  379.  81. 
Heinrich  v.  III,  176,  14. 
«Katberina  f  HI-  3^0.  19. 
Metza  III.  3ß2.  ^0.  375,  24.  379,  81  Sebaltbaiaa 

S.  Str.  Thiirme, 
Rainiboldas  f  III,  380^19. 
Rcimboldos  arm.  IU,  878,  88. 
SftSkton  «.  Bona«. 
SafttoldariniB  i.  Sehilfolilwini. 
'  Sagona  Sagnoudonsis  i.  Corsika 
Bischof  Ouilgelmus  II.  371,  4. 
Sabsbach  s,  Sasbach. 
Salem  6.  Oeberlingen  L  Baden 

prior  IV,  46,  31. 
Sklgftt»  mon.  •.  ClMO  k.  d.  B.  Ol.  194,  4. 
Salm  Balaiea  Bmlnm  w.  fldunnaok  i.  Breoadi- 
tha) 

Johann  Graf  t.  II,  212,  28.  349,  34  (dera?) 
.'^ahnt-iiä  s.  Attuihaim. 
Salss  s.  Sela. 

Saltxgaaaen  in  dar  — ,  t.  Bpalw. 

SiOzmuttw  8altnn4ttw 
Bertboldi»  IU.  9,  8t. 

I      .TeckeÜHTig  TTT.  :128,  20. 

I      Ülncita  Iii,  17Ö,  ä». 


Digitized  by  Google 


3(>8 


Samuel  —  Sohaub 


Samuel  jadeos  f  ill,  281,  11. 

Sand  Sande  n.  Offeubnrg  i.  Badaa  fT,  191.  10 
176b  Bl.  a.  Orimolt. 

Sandomiini  wohl  ▼erschrieben  für  Bardooensi*  a. 

Sarda. 

Saaturu«  IV,  83,  4 

Sanxxo  presb.  IV,  1,  It, 

Sar  —  8.  Saur  — . 

Sarda  Sardeaauts  L  Bpini« 
Biaohöfe 

Georgias  II,  17%  u.  174,  15. 
Thclomeus  II,  6.'),  1  . 
Sa&bach  Sabsbach  n.  Achern  i.  Baden  II,  470,  6, 

KAbelin  de  — 

Jacobu  III,  m.  88. 
Hetza  III,  261,  35. 
Sawrbarch  s  Ssuirborg. 
SuMDift  Wetzelo  da,  fr.  m,  286^  SQ. 
Suer  dietns  III,  Ui.  S8. 
Scal»kc  s.  .Stahleck. 

Scanhppe  Jobannes  m,  7,  1.  ■.  Sit.  HUa. 
Beatersheim  ob  ScberzheiiB  9.0.  StalHbOM  i 

Jtoden  ?  IV.  8,  S3.  * 
8«l«elio  m,  987,  84. 
Sehsdc 

•Katherina  III,  m,  1.  200.  20, 
WaltheniB  ciT  f  HI,  «8,  1,  SOQ,  SO. 
s,  Dorlisheim. 

Scb&cbrAch  i.  Scharracb. 

Schsfrershcim  SchcffanlMiiB  «.  fiatota  ÜL  tt 

ScbUTolsbeim  Obw<  AIUoMm-  Schaftdollz - 
ßchaftoldee-  B«fcdl«lto— Schaflolu- Schaf- 
tolshain  SeliaftohliM  Xaralahem  w.  Stra^i^- 
boiglU.  »8,  44.  Bil,  £6.  886,  8%  -  IV. 
88,  V.  18L  Sft.  148.  U.  -  Hof  k  4fi8.a 

Domlnieii*  da^  fr.  pnd.  UI.  960,  20. 

Ellin»  «MB.  «t  prior.  ■  llard  XU,  2b6.  9.  41. 

Fntoehamann      mil.  Il^  wj  M.  f  9»k  7. 

0«in»  de  III,  113,  28.         '      t  »iw. 

Heiarieu  de.  earnifex  IV,  28,  11,  Sfi. 

Hensalia  v..  edelkn.  II,  465,  36. 

JohoaiMa      mil.  111,  229,  82.  25f?.  7,  41.  33« 

18.  808,  6.  434,  1  con».  426,  I,  2  com.  427. 

8  oona.  (dersy) 
Stnda»  de,  mil.  IV,  144,  II. 

ÖlricQ«  df  fr  pred.  III,  68.  48  prior.  858,  88. 

Walterns  do  IV.  144,  II. 

Walther  WaJhier«  Wolter  v ,  riUer  II,  193.  22. 

mK  w.  :m.  ao.  372,  2.  4M,  8Ö.  -  ju/ii?, 

-1»  a,>4,  n;  (der»?) 
Walthoro  de  III,  3(J2.  40. 
Wcrnher  t.  III,  IlH,  1. 

Wilbelm  T..  nttMT  U,  188,  88.  867.  11.  868,  8l 
Wilhelm  V.,  odolkn.  II,  4M,  86.  -  üL  SML18 

(den  ?) 
8.  Str.  Höfe. 
Bobäffolaheim  Hittol-  odw  HIodtv  SobaAlIngw— 
SchefTeliDEOB—  SditAliigaalMiB  vm.  odw  n. 
BramiÜilU,  III.  39.  224.  84.  — IT,  188, 80. 
Brbo  f.,  «dalka.  III,  310,  24. 
Eciuricas  de,  fr.  III,  37t;,  l'h. 
ScbäffolBheim  Niedar-  n.  Brumath  II,  383,  31. 


SchaffelingMWn  o 

.Schaffener 

nag.  III.  221.  8  »,  Söllingen. 

Jobaaa«*  mag.  ho«p.  Iii,  31^,  23  317.41.88% 
32.  8H6.  43.  848^  8.  888^  |7. 
Scbaffener  Tierling 

Albertae  famnloa  fahr.  cccl.  maj ,  cir.  IIL  186. 

i?*  «•  813^86.  814,88: 

845,  87.  880.  1. 

•Qartradis  Mm  m,  MS«  IB.  811,  1.  f 

4  HagOlUD. 

Scbaffbaasen  i.  d.  Schweiz  II,  3«5,  41. 


Barin  t.,  der  jnnse  Ui,  376.  14. 
Konrad  t.,  Str.  DtBtMbaidmir 

28,  ao. 


t.  Bern. 

SchafThnQüf'n  Schaf—  ScUfhUMB  %,  ffltnhftldltt 

II.  v:     1  5.  19.  •  m,  UI,  8B1 

dicta  III,  äU,  1. 

Agnci  de  III,  .322,  19. 

Anna  de,  beg  ITI,  172.  84. 

Elliua  de,  heg.  III,  173,84. 

♦  Ellina  III.  W8,  1. 

Ellina  III.  S^J8  1. 

Fritacho  III,  208,  J. 

Johannei  de,  UnifiK  OL  S8flL  1, 

Janta  Ul,  861,  4. 
Bdnllnf  t.  Bdwmlidia. 
Schaler  s.  T?ascl. 
Scbaleriu  Bccbta  III,  101,  18. 
Schalkendorf  n  Hochfelden  III,  329,  19  880L  H. 
SeluIlrtMU  b.  rnibus  i.  BwIm  IV,  807,  IL 
SduHipaiai  a.  OräpoMwiu. 
SchanlvojTfl  Johannes  TU,  3.37,  39. 
Scliaiitmau  Heinricus  III,  147,  38. 
SL-harlpheim  l.  Scberluiiheim. 
Scbarracb  Scbarrocb  Sch.Vhr6cb  abgef.  Barg  h. 
Scbarracbbergbeiin  n.  Moltbeim 

Agnes  T.,  mon.  a.  Marci  IIL  Se68i,  48. 
Symon  do  III,  21»8,  84. 

JW»«<M>Ii-B4iiW»  B.  Hub- 
beim  m,  80T,  16,  44. 


IM»  Schob  Bchop  SebBb 
Seil 


SchHp  SMioapp  Xonp4 
•Agnes  Iir.  22'.!,  48.  888,  10 
Anua  II.  3^)1,  21. 
Bnrgbart  Barkart  mil.  II,  21>^,  42  .  44  836,  4ff. 
-  III,  17,  3.  U;i,  40.  17t;,  22  mag.  ci».  177, 
32  mag.  clv.  209,  3.V  212,  1)  215.  1  mag.  civ. 

a.H  a  234,  3^.  ,1111,  II.  :\.io,  2<.  36«  12  397 

31.  .m,  :u.  421,  2  cuns.  42:t,  2  cons.  421,  l 
uiag.  civ.  42«,  I  mag.  civ.  42H,  2  cone.  429, 

1  con«.  42  '.  2  mag.  civ.  4:M,  1,  2  C0D8.  482, 

2  con«.  4:i.i.  l  cous.  -    IV.  185,  21  (wieviele?) 
Clawe«  III,  42.%  1  cons.  427,  1  oona. 
Qerhardus  III,  412.  2  cons.  413,  2  cons.  414, 

1  con«.  416,  1,  2  cons.  416,  2  cons. 
Oorbardas  Quenurt  mil.  III,  820,  44.  854,  31, 

433,  I  cons. 
•Gertmdis  III,  2.^8,  81,  43.  301.  15,  867,  88. 
G6aaelin  mil.  II,  241,  1.  —  III,  87,  11  mag. 

ciT.  88.  29  mu^  eiv.  88,  87  mag.  ci«.  9^1 

mag.  civ.  178,  86  mag.  elv.  178,  ö  mag.  oIt. 

174,  22,  3a  mag.  civ.  176,  6,  88  magT  dv. 

176,  6,  19,  39  mag.  civ.  177.  88  UM.  m. 

49.  818,  40  gdt  fite.  880,  >  gib.  fcbr.  888) 


Digitized  by  Google 


Schaub  —  SoMlti^helm 


309 


1  Rub.  fabr.  803,  20.  80t,  IfL  307^  2  gab. 
fabr.  309,  iL  336,  31  gab.  f»br.  f  «W,  32. 
414,  L  2  eon«.  416,  1  eons.  417,  2  oona.  418, 

2  oooa.  419,  1  m«g,  civ.  419,  i  com  421.  1 
C0D8  1  com.  42'^,  1  cona.  124,  I  mag. 
ci«.  426,  1  eoDS.  (den?)  s.  Str.  Mühlen. 

Qönelin  herr  III,  358,  3  mag.  civ.  428,  2  coob. 

431,  2  maf.  civ.  432,  1  cons.  433,  1  ooni. 
Hogo  miL  U.  214,  q  mag.  civ.  2S6.  L  —  UI, 

15»,  45,  m^~srm.  42.  2i2i  üT^i,  la.  229, 

42.  23L  ü  232,  ül,  248,  L  273732  mag 
civ.  274^  ß  mag.  civ.  "550^  20,  44^  iS,  322, 
28,  3Ti  U,  419,  2  cons.  422,  2  cons.  423.  2. 
cons.  1:^4,  2  mag.  oir.  425,  2  coos.  426,  2 
ooDi.  427,  i  com.  428,  1  mag.  oiv.  428,  2 
oona.  429,  2  cona.  481,  1  cons.  433,  2  cona. 
—  IV,  18t>i  M.  •  Colmar  (wieviele  ?) 

Johannes  117891,  21_  —  f  Hl.  290,  L 

JohaiiDcB  can.  s.  Thome  III,  197,  2. 

•Kunigunde  III,  17,  3. 

Beimar  II,  4^  L 

wilkbeis  II,  a. 

a.  Stz.  Höfe,  Straasen,  OotteahioMr. 

Sebaaetsbarg  ßchowem—  Schowen—  SchSwen — 
Schouw&nbarg,  Buine  b.  Oberkirch  i.  Raden 
Conrat  Canüse      rittet  II,  198,  7.  3i  264, 

L  -  t  IV.  188.  HL 
Friedrich  t.,  ritterlV,  1^  UL 
Hans  der  Kolw  t.  IV.  f|5;  StL 
•Lnticka  IV,  188.  ScEopfheim. 
Ott*  T.,  harr  UI,  376,  1^ 
Sehaaenbarg  Ruine  il  Heidelberg 

Erkenbolt  T.  II,  20,  32. 
Schaoenburg  cw.  Rufäch  L  Elsass 

Walther  V.,  can.  eccl  maj.  II,  321,  30.  H81, 
i  4«0,  2SL  -  ni,  266,  lÜ.  -  IV,  189, 
15.  ftL  19t.  7, 
Sehcdeler  ».  Colmar. 
Schedin  dicta  t  III,  279j  4SL 
SciicffuliDgesheim  s.  SchäfFolaheim. 
Scbefferabeim  s.  SdiäSersbeim. 
Scheinoowe  a.  SchOnan. 
Schelkelin  dicU  III,  170, 

Schclkelingcn  Schalchling  abgeg.  Borg  aw.  Blan- 
beoren  L  Wärt«mb«rg 

Ulricoa  Graf      U,  172,  iL 
Schclleubart  Xcllembairt  du  Straborch  III,  355.  2. 
Scbelinin  dorn,  d»  s.  Ktepbano  III.  2.3 1 ,  iü, 
Schenck  a.  Nagaltingen. 
Bohenke  Fincerna  a.  Bhenheim. 
Schenke  Ebelinaa,  oerdo  IV,  193,  2L 
Schenkel  Heinricna,  civ.  III,  19,  UL 
bcbcutcrlin 

ung.  herr  III.  1^  lü  8.  Str.  Höfe. 

•  Greda  III,  31»,  13,  ül 

Johaonea  DI,  3ia  13,  Lä. 

Katherina  III.  1^2,  m 

•Nesa  III,  310,  42  Ilirta. 

RÖlemaiinus  III,  310^  la. 

Sygelinua  III,  1H2,  \>L 
Sehenya  a.  Eokwentheim 
Schere  a.  Lampertheim. 
Scharen  i&  der,  Gerdiudia  beg.  III,  284.  36. 
Scherer 

Johannes  der  III,  113,  41 

s  Offenburg. 
Scherlenheim  Sehartehoim  w.  Uocbfelden 

diu  faöwc  ».  m,  9y,  L 


I  Scbertzheim 

'     Berhtoldaa  III,  ^  äL 

Brigida  III,  332^  dL 
■     ♦Bnrga  III,  332,  30. 
Greda  III,  332,  LllL 
Hcinricas  cald&reator  lU,  832.  30. 
Scherweiler  — wiler  — wilr  — wilre  — wyler  — wylr 
Stertzwiler  nw.  SehlettaUdt  II.  39,  2&.  428, 
a.  —  lU,  70,^95,  12.106,44.   12^),  21. 
159,  fi.  197,  32.  211724.  238^22.  2i0.  12.^4. 
241.  2.  32,  2KR  IL  312,  2.  -  IV.  36,  2L 
3^.  24.  122.1^2iL  12ji.  2^  217, 
bona  vulganter  nnncnpata  phlenaere  II,  89,  Bfi. 
capella  iV.  1^  12. 
domna  lapidea  II,  40^  2. 
Priester  ÖUo  t.  Röäheim  III.  ^  42. 
Schultheiasen 

Anshelmn«  de  Grefental  III,  IM,  UÖ. 
Johannes  III,  147,  3H.  148,  24. 
Anna  UI,  14^  7^  23, 
Enaelin  III,  148, 
•Qerina  UI,  147,  38,  148.  24. 
Clara  UI,  257,  2  Wasaelnhcim. 
Greda  Tn.~g7.  Ifl. 
Beinricas  de,  fr.  mio.  III,  86,  Ii. 
.Tohannei  de  III,  257^  2. 
Katharina  de,  mon.  a  Nioolai  III,  812.  3L 
Sehershein    Scberchoiu   wohl    Scherzheim  aJL 

Kehl  L  Badea  IV.  132.  jfi.  142.  4. 
Schetzener 
Heinrich  UI.  45.  1. 

*  Reinlinde  III,  45,  Z. 
Schtdelin  Schidellin  Schydelin 

Cftnradne  ci».  III,  67,  24.  219.  40.  283.  6,  3g. 

2;^).  lä.  i  302,  L 
FrTücbo  ciT.  111782?,  L 
•Greda  III,  329,  1  Doae. 

♦  MeUa  UI,  (iL  24.  219, 4£L  2^  IB.  250i  15,  4L 
302.  L  t  W7i  ^  äÖiL  13.  a-  Str.  GöHMbSoaer. 

a.  Staufenberg. 
Schicke  Schiecke  Schiekin 

ung.  junior  f  III,  389,  2SL 

dicta  III,  3fW,  iÖ. 

•Adelheid  III,  IM, 

Johannes  UI,  U>4^  ^ 
Schifmeuniti  die  lU,  127,  UL 
Schilling 

nng.  der  Teacher,  der  alte,  civ.  II,  184,  SIL 

•Agnes  III,  HL  llL 

Herniannas  mag.  zimrgicaa,  civ.  UI,  III.  14. 
Bcrmaniiaa  HI,  III.  Iii. 

•  Mtlaa  UI,  m,  Ifi. 
Schilt 

ung.  III,  80,  b.  172,  2a.  416,  1  cona.  (wohl 

Johannea^ 
Gösselinaa  arm.  III.  391,  "L 
üreda  beg.  UI,  ^  32. 

Johannes  mil.  II.  167.  31  mag.  civ.  176,  lä. 
278.  21i  2L  aa.  —  III,  70,  3a  mag.  civ.  H, 
9  mag.  civ.  12,  1  mag.  civ.  124,  2  mag.  civ. 
126,  lä  mag,  civ.  149,  31  acälT^Ifia.  2L  192, 
OL  209,  4L  284,  31.  f  383,  ik  410.  2  cona. 

j        417,  2  mag   civ.  418.  S  cona.  419,  2  cons. 

I        421,  1  mag.  civ.  422,  1  cons.  423,  1  cons. 
424,  2  cons.  42H,  1  cons. 
Rfideger  III,  433,  'i  cona. 

:     Sygelin  arm.  III.  894,  L  482,  2  cons. 

'     B.  unckeler;  V^aldner. 

I  Scbiltigheiin  Childen—  Schilt  -  Schilte—  Schiiten— 


310 


Sohlltigheim  —  Schöneck 


Schilti—  Bcbiltic—  Sobiltie—  Scbiltlno- 
Schiltinck  -  Sehiltink—  Sciltene—  Scilti— 
beim  — hein  — keim  —kein  il  Stra»sbarg  II, 

47^19.  —  III,  30,iüL34.iii-üül-  ^2. 
70,  4L  209,  2^  35.  283,  2iL  3£)K  ^  378,  22. 

—  IV.  1A  2.  !A  ^ÜTTUSL  i  122^  6, 
ang.  mil.  de  III,  & 
Adelbeidii  beg.  UI,  198,  & 

Agnes  s.  Kosolt 

•  Agnes  III,  326.  02. 
Anua  III,  »gß.  Sä  Bamann. 

Anna  de,  döm.  III,  306}^  25.  846,  Sti  Barr. 
Clara  beg.  III,  130,^188,  2.  211,  31  f  2M, 

Echardas  de  f  lU,  m  & 

Erbelei  t.  III,  316.  I  acab.  437,  2  cona.  428,  2 

COM.  429,  1  cona.  4H0,  1  cona.  433,  2  cons. 
Erbo  de,  mil.  II.  74,  20.  —  III,  ^  aü.  US,  M 

mag.  ciT.  1 826,  31  414,  2  cons.  416,  1  cons. 

417,  1  cona.  418,  2  cons.  419,  1,  2  cons.  420, 

2  mag.  civ.  Cders?^ 
Erbo  de,  arm.  III,  317,  Ifi.  326,  38»  431,  1,  2 

cons.  482,  2  cons,  (ders  V) 
Hartmftdas  Hartmannas  Hartnnens  de,  mil.  II, 

H»j       liL  4«,  aa  mag.  ciT.  74,  24.  —  III, 

Iii,  U  scab.  23,  2  scab.  20,  41  mag  ci*.  45, 

5,  U!j       mag.  ciT.  49,  12.  56,  g.  64,  Jü  mag. 

civ.  üty,  d  mag.  civ.  f        iiä-  IM,  Ii.  188. 

2.  21L  ai.  2öi,  a.  418,  1  cons.  413,  2  mag. 

civ.  414,  I  cona.  414,  2  mag.  civ.  416,  2  cons. 

416,  L  cons.  416.  2  mag.  civ.  417,  2  cons. 

—  IV,  16fi,  -^0,  ^Q  mag.  civ. 

Hartmftdas  SlfiTelin  ▼.,  mil.  III,  130,32.  188.  L 

421,  2  cons.  4^2,  2.  cons. 
Hugo  de  t  m,  47,  la.  —  IV,  21L  24.  212,  8. 
Hag  v.  III,  419,  2  cons.  420,  1  cons. 

*  Lflgardis  in.  130.  £L  160.  24.  185,  LL 
Phyna  lU,  326.157 

Veodt-nlieim  KadoUos  III,  23g,  2. 
s.  titr.  tStrassen. 
Schindeln  z&  der,  Fridericoa  m.  16t,  32. 
Scblettstadt  SIecsoal  Sleci—  Slet—  Slett— 
Slete—  Sietze—  Sie»—  Slesestad  -stat  II, 
93,  aä.  96,  16,  110,  la.  IM.  2L  23.%  M.  854. 
Sl  3S9,  12.  -  TTT7  119,  32,  I48.~griia.  221. 
4.  m  Iii  —  IV,  45^14.  132.  ^  141  jj. 
178.  Ü. 

Borger  Ii,  44,  13.  ^  22  ff.  3S6,  2. 
Erlin  die  II,  254,  M 

Berthold  II,  336,  ^  ff. 
Oebare  Waltber  II,  336,  8.  392,  ö,  393,  SL 
Kornroarkt  an  dem,  Otte  II,  338,  Ifi. 

Heintzelin  s.  Bmder  II,  33£~IL 
Sobriber  Peter  der  II,  144,  I,  40. 
Sohorpfessg  Johannes  f  III,  233,  4. 
jadex  Uartmann  v.  Ersteiii  II,  143,  36,  42. 
Meister  a.  Rath  III,  148.  3L 
Heister  Konrad  Wernher  v  UattsUtt  III,  148^ 
31 

Rath  B.  Börger  II.  78,  SIL 
Ritter  v.  II,  141,  L 

Bcbnllhoiss  Meistsr  u.  Rath  II,  302,  M.  338, 
Schultheiss  Heinrich  Waffeler,  Ritter  v.  Bckerich 

II,  338,  ItL  396,  2Ü, 
arcbipresbyter  II,  ^  21i  104,  diL 
Fransiskaner  goariliauas  et  conventus  II,  91, 

2&. 

Predieerbrfider  II,  109,  Bfi.  283i  3.  —  Ul.  169. 

a.  267,  aL  —  ivrnö,  12. 

vicarias  IV,  175.  ilä. 


Johannes  Abbas  II,  109,  3&. 
Probst  II.  326.  33. 
sororca  III.  73.  lH 
Heilka  de  1117319,  28. 

Lucgardia  de,  sabprior.  domna  ad  tnrrim  Arg. 

III,  27,  L4 

Waltber  v.,  mag.,  civ.  II,  338.  LL  3:tö.  2. 

Wernerns  de,  fr  pred.  IV,  l7tL  Ifi- 
Schliengen  n.  Basel  L  Baden  III,  395,  IL 
Schlierbach  Slierbach  b  Biedertbal  L  Cant  Basel 

Rudolf  V.  u,  143,.  aa. 

Scbmitbaasen  a.  Niederrhein  Kr.  Cleve  II,  188.  *0- 
Schneckenbnrg  Snecgen—  Sneckinbnrc  b.  Wein- 
felden  L  Cant.  Tbargan 

Adelbertas  de,  can.  eccl.  mig.  IV,  7,  8.  26,  11, 

I  2&. 

I  Schnersheim  Snershaim   w.  Tracbtersheim  III, 

129.  m.  378,  22. 
I     dicU  de  III,  265,  21. 

I     Heinrich  v.,  sator  II,  240,  3&,  —  III,  138,  4iL 
s.  Stnrm. 
Schob  Schop  8.  Schaub. 

Schönau  Scheinoawe  ScbAnA  Sch5n5we  Schonowe 
a.  Rhein  s.ö.  Schlettstadt 
Agnes  de,  can.  s.  Stapbaoi  U,  440.  1^ 
Diethericas  de  IV,  4H,  LL 
Günther  v.  III,  395,  ML 
Hau  tu- mann  v ,  herr  III,  365.  1£. 
Hartman  v.  II,  168,  IIL 
niricas  de  t  IV.  48,  Ii. 
Sch&nberg  s.  Offenbarg. 
I  Schöneck  SchAn-  Schfinn—  Schon—  Schonn— 
I        Sconen—  eck  —ecke  —egg  —egge. 
,     Agnes  III.  73,  3fi. 
I      •  Agnes  HI,  172,  2fi. 

Burcftiaiis  de,  civ.  II,  IWj  AI-  -  HI.  IMt  33- 
t  Mit  22.  423,  2  cons.  426,  1,2 cons.  (ders?) 
I     Dem&dis  beg.  III,  235,  L 
I     Bberhart  Eberlinns"^,  civ.  III,  73,  35.  2S, 
I        scab.  t  IMi       sog,  Ifi.  419,  1  cons  4S0, 
2  cons.  (ders  ?) 
Elsa  de,  mon.  penit.  III,  73,  3iL  §20,  L 
Elsa  Ul.  378,  aiL 
Oreda  lU.  73,  iSfi. 
•Greda  lU,  M7,  23, 
Greda  III.  379,  fi. 
Gftta  m,  379,  &. 
j     Hago  de,  mil.  II,  217,  lü  mag.  civ.  259.  24 
mag.  civ.  260.  3  mag.  civ.  2B5,  33  mag  civ. 
335.  Ii  msg  civ.  —  III,  löB,  Ü?!        'I  mag. 
civ.  228,  ai  mag.  civ.  f  Sil  ^  32- 
421,  2  cons.  424,  1  cons.  425, 1  mag.  civ.  426, 
2  cons.  427.  1  mag.  civ.  428,  2  mag.  civ. 
429,  L  cons.  429,  2  mag.  civ. 
Johann  V.  III,  126,  43. 

Jabikiines  senior  d«,  civ.  III,  73,  3S.  172.  2iL 
i  äl  (ders?) 

Johannes  de  III,  73,  3d.  208,  Ifi, 

♦  Katherina  III,  158,  ÜS. 
I     Katberina  III.  aTÜTa. 

*  Katherine  III,  208,  Ifi. 
,      Minne  III.  73,  M. 

I     Nicolaas  III,  378,  ^ 

Petrus  de,  mil  II,  ISL.  2fi  mag.  civ.  193,  H, 
,  —  III.  LLL  4L  126,  22.  158,  flL  UL  IL  178, 
'        22.  188,  a.  248,  13.  417,  I  cons  420,  2  cons. 

421,  1  cons.  422.  1  mag.  civ.  428,  1  mag.  civ. 
i        424,  2  cons   -  IV,  161,  34. 
I      Petras  Petermannus  de,  civ.  lU,  78,  28,  126. 


Schöneck  —  Schuvey 


311 


40.  IM.  35  235,  1^  Mg,  32.  428,  l  coni.  432. 

1  C0U8.  (ders  ?) 
Petrns  dictua  Heidene  III,  327^  22. 
Petrus  do  III,  378,  M. 

Petras  de,  cm.  8.  Potri  III,  218i  SQ.  2te,  ID. 

889,  2iL 
ReimboIdQB  de  III,  378.  39. 
Banaeler  t.  — 

Johannes  civ.  II,  415,  9,  29  mng.  civ.  — 
ni,  39y,  43.  869,  1  mag.  cir.  372,  12. 
22.  378,  42.  .S98,  33.  4:27,  2  cons.  429, 
1  cons.  431,  L  ä  cons.  482,  mag. 
ciT.  433.  1  cons.  —  IV,  lao.  1 
«Katherina  III,  2^  liL 
Schöneck  SchAnecke  Raine  il  Niederbronn 

Johans  t.  II,  481,  30. 
SchAneman 
nng.  III,  189, 

•  DrnUlindis  m,  33,  4  Dangolsbeim. 
Hngo  m,  ^  4. 

8.  Str.  Mahlen,  Strassen. 

SchAnemaii  de  Hcrmolzhcim 

Deniodis  III,  3')!^,  h  (Jrave. 

Genta  III,  --iri2,  ii  Drahtersheim. 

Nicolaas  fTH, 

Otto  III,  352,  ä. 
Sch^nenberg  b.  Sonderadorf  s  Pfirt 

Herr  t.,  s.  Ensisheim 
Schönenbarg  Schönenbarg  s.  Weissenbarg 

Wilhelm  v.  III,  198^  2tL 
Schörlin  dictns  III,  252,  3. 
Schötterlin  Cftntselin,  civ.  II,  286. 
Scholle  Albertus,  mil.  IV,  62,  2L 
Scholle  s.  Ehcnheim. 

Sebopfheim  Miederschopfheim  s.  OfTenbnrg 

Heinrich  r.,  edelkn.  II,  197,  34.  -  IV.  183^  0. 

Laticka  s  Scfaanenburg. 

Wernher       der  PfaÄ  U,  198.  6.  3L  -  IV. 
185.  2Ü  s.  Altenbeim. 
Schorpether  Johannes,  edelkn.  III,  310,  i 
Schotte  Schott  ScböUin  Xote. 

nng.  mil.  III,  381, 

nng.  dne  sorores  mon.  s.  Elisabeth  III,  Mü,  29.  j 
Agnes  III,  UM,  UL 

Conradns  mlTlII,  lOOi  LL  I 
Conradns  cantor  s.  Thome  III,  100^  ISL  19Ö,  LL  i 

315.  iLL  I 
FricEemans  de,  chevelliers  III,  363^  iSL  '^iL  \ 

Ifi.  I 
Johannes,  der  hovemeister,  mil.  de  Arnoltsheim 

II,  367,  12,  22,         iSög,  IL  -  III,  lÜO,  UL 

216,  iL  ^8.  4.  423,  2  cona.  42.'>,  I  cons. 

I3Ü,  2  cons.  427.  1  mag.  civ-  430,  2  cons. 

432,  2  cons.  —  IV,  186,  ü. 
Irmelina  mon  s.  Cläre  a.  d.  W.  HI,  381,  22. 

•  Irmeng,irdis  III,  IQO»  IL 
Philippas  III,  23L  lä. 

Öllemann  III,  218^  1,  -  IV,  186,  m. 
Sohottemann  s  Kattolsheim.  ' 
Scboab  Schoopp  s.  Scbanb. 
Sch.'ibcnin  Johannes  III,  231,  43. 
Scböbinbftt 

Johannes  textor  III,  3i7,  30.  j 
Johannes  III,  817,  dL  ' 

•  Katherina  Iir»!?.  30. 
SchAfhnsen  s.  Scbs<!ban8«n. 
Schowenbarg  s.  Schanenbarg. 


Schrapron  dictns  III.  1Q2.  22. 
Schriber 

Anna  UI,  20^  11 

Hesso  civ.  IH,  53.  22.  t  202,  HL 

Jobannes  III.  2t>2,  liL 

Peter  der,  s.  Sc&Teltstadt. 
Schftholin 

Gente  UI  136^  33  Kipelin. 

Wernher  herrlll,  136,  M. 
Scbditeiso  Conradns  cementarins  III,  187.  20. 
Schüre  Sch&ren  sft  der 

Greda  domicella  IH,  22L  18.  333,  22,  344,  i 

Sygebotte  civ.  III,  187^  a2.  420,  1  cons.  421,  l 
cons. 

ÖlricoB  civ  III,  61,  l£L 
8.  Str.  GottesbänBer. 
Schlirpfesag  Sclmrpfesag 
•Adclhcidis  III,  MIL  2i. 
♦Hcdcwigis  t  III,  2fL 
Jo  Ii  an  HC  8  civ.  III,  149,  211 
s  ächiettstadL 
Schätze 

CQntzelinns  III,  80L  12. 
Dietheras  sntor  f  UI,  301^  12.  SQL  IS. 
SchuHheisa    -hcisBe  — heissin  — heisKe  — heis 

.Scul;etos  Xoltea 
nng.  institrii  III,  2fi8i  2. 
♦Agnes  III.  2>*0t  äQ,  ;!32,  fi  Reinboldelin. 
Burcardos  mil.  II,  gU,  2a.         I.         &  — 

Hl,  149^  32  scab.  209,  33  »cnh.  210725  »cab. 

226.  8  mag.  civ.  Hi,  LL  2iKI,  207  2H2.  21. 

ai8,  32  mag.  civ,  3^4,  fcL  42ii,  2  cons. 

IST.  2  cons.  422,  i^ns.  iW,  1  cons.  486,  2 

mag.  civ.  427,  2  cons  428,  1,  2  cons.  430,  2 

mag.  civ.  (zwei  veracbiedenejT 
BnrcardDB  arm.  III,  3^2,  Z. 
Clans  herr  ID.  427.  1  canR.  428,  2  cons.  429. 

2  cons.  431,  2  cons.  4  !2,  1  cons. 
♦Engels  t  III.  STH^  ^  Rosheim. 
Hugo  mil.  t  UI,  ^  2^  415,  2  cons. 
Johannes  arm.  f  IH,  380,  22. 
Jobannes  preab  cap.  s.  Nicolai  III,  801,  iSL 
Ita  III.  25Ü,  L  t  228.  2. 
•Mutzft  in,  380,  ai  Sfisolsheim. 
Nicholans  mil.  II,  IfOi  Ifi.  214,  24.  —  UI,  69, 

la.  101).  Ifi.  t  278.  aa. 

Bciiiboldus  Rombalt  Rembanz  arm.  UI,  332.  L 

H4I,  iL  ;i55,  L 
iUTHTTüldus  arm.  III,  879,  32. 
WjiUher  HI,  54,  Ii  t  84,  a  s.  Str.  Höfe. 
8.  Str.  Scholtbeiss  n.  Zorn. 

SchAchfater  Jeckelinna,  ortnlanns  III,  358.  44. 

Sohnttenät  dictns  III,  237^  lÜ. 

Schütter  die  alte,  Flnss  IH.  md.  ib. 

Schütterer  Johannes  UI,  'öO'i,  UL 

Schnttern  Schotters  Scntira  Scnttera  s«r.  Offen- 

borg,  Benedictiner-Kloster 
aUws  et  conventns  UI,  25,  12.  -  IV,  70. 

86,  & 

abbas  II.  45>  12.  326.  aL 
Schalterwald  der,  sw.  Üffenbnrg  lU,  I3ä. 

Scbatterwald  — walt  Dorf  sw.  Offenbnrg  IH,  256, 
32. 

Schatterwalt 
•  AdLllifidis  III,  279,  2. 
Johauues  pollifez  HI,  279,  2. 

Schavey  JanU  v.,  fran  III,  35L  2. 


'^"    dby  Google 


312 


Sohwab  —  Soiltanoheim 


Sehwftb  SoevoB  Swap 
Adelheids  III,  21,  4,  4&. 
•Anna  DI.  113.  8».  114,  ».  t»,  17. 
Anna  III,  196,  18. 
•QyMU  III,  16,  18. 

Hartmannna  de  Sneria,  dv.  III,  IQ,  1,  18.  Sl. 

1,  48.  —  IV,  165,  10. 
HMBriciM  lU,  193.  4. 
Hnnlu  dv.  II.  468.  86. 

J€kMBM  institor  III,  113, 80. 114,  m.  f  196, 17. 

Joteanw  m,  i96,  18. 

Johannea  HI,  196,  18. 

lU  HI,  196.  18. 

Katerina  III.  196.  18. 

PhiD»  m,  186,  18. 

£&doUBB  m.  lU,  14,  80. 

K.  8tr.  HUfc. 

Swap  T.  DorliBlieim 

Eberhard  f  HI,  315,  41. 

Elia  III.  Mb, 

•MeUa  III,  34Ö.  4i  Kynow«, 
Swap  de  Uollesheim 

Beintzemannn«  civ.  III,  253,  37. 
Schwaben  Snevia 

Herzog  Friedrieli  IT,  3,  8. 

comitei  de  IT,  83,  Ub. 

nobilM  d«  IV,  108,  81. 
flakmbtbaig  SmbvlMrk  i.  BlhraMn  i.  Wtetom- 

doaiiBW  4^  oh.  «od.  n^.  IT,  HB^  M,  41. 
Sabm  SmutM  8«hi  sA  ««■,  ChuUl.  »0,81 

msA.  89«,  19.  897,  84. 
Scknranau  Swann^we  abftg,  Bofg  Ik.  BilUiB  »• 

lihein  II,  2';m,  <), 
Sebwarber  STc-rbarius  Swarbariu  Bmrbtr 
nng.  II.  IH5,  ■^  8  Str  Hofe, 
nng.  Swarberin  III,  222.  11. 
Adelhcidis  III,         HO.  346,  3.  375,  32.  384,  1 

Agnes' doinic«lla  III,  IKI,  m.  183,  8».  316,  1. 

361,  2.  876.  V     >  i,  1. 
Anna  TTT,  «-»H.  .i7  Wolxheim. 
BcrtholduB  III.   175,    Ih.   429,  8  OOWk 

coiis.  ■l^2.  2  mag.  civ. 
CUuB  III.  V>>,  1  cons. 
•Elluklndl«  III,  374.  41  Zorn. 
EiHa  III.  368,  20  Clotle  v.  UUenbeim. 
•Elsa  Ut,  223.  11.  .^86,  6  Oroiarb«. 
Oerina  III.  l.*)»,  3. 
GöQtber  II,  261,  34. 
Heinrich  berr,  civ.  III,  15,  4:i.   11,  II 

H.^,  12  scab.  97,  23.  124,  ü8.  i:H2,  ß. 

151.  42.  168.  17  Bcab.  (den?) 
Heinricaa  civ.  III,  41,  41.  f  113.  30. 

H75,  33.  384,  2. 
Heinricna  Henninni  mil.  III,  ^28,  40 

348,  89.  3«8,  12.  878,       :<74,  41. 
Joluuutw  ritter  UI,  210,  32.  283,  II.  815,  42 

mA.  388.  «.  428,  S  «mm.  48il,  9  eMi.  431, 

1  mag.  ciT. 
•Lbcgardis  III,  144,  19 
Loaeha  doaticella  III,  347,  4. 
Loseha  III,  826,  31  Ripriin 
Katbf'nna  III.  130.  81  Uand&feld. 
Knehtflin  i  III,  130,  91. 

Nicolaui  preb.  ecci.  maj.  III.  228,  44.  268,34. 
891,  29. 

Ortwin  hwnr,  dv.  III,  70,  14.  98,  30.  118.  42. 


481,  1 


,  f)^»,  3. 
14.i,  3. 

346,  1. 

.339,  17. 


M«H  MMOr 


«it.  0,  184,  86.  -  m,  187.  10. 


191,  264,  24.  270,  9  .  276,  7.  278,  24.  282 
19  scab.  29^,  28.  301,  SO.  306,  38.  816^  48. 
319,  38.  8.)0,  10.  8N»  15.  t  MM*  t 
cona.  (den?) 
Petras  ciT  Dl,  988,  88  Mab.  488,  t  flOM.  488, 
2  cons. 

Bftlman  ät.  lU,  210,  30  scab.  316,  1  scab. 
3&3,  88  Mab.  430,  8  cona.  431,  2  cons  438, 
1  cona. 

•SopUa      41,  41.  861,  1.  875,  88  t.  W«ai> 


Dlrich  oiT.  m.  88,  fa  t  818,  la  414,  1 

416,  1,  8  cont. 

Ulricus  cir.  II,  473,  82  icab.  ->  IE,  888,  17. 

.470,  19.  373,  8.  429,  1  cona. 
8.  Villingon. 
Scbwarx  Swarta  Sirarize  Swana  i,  NigM. 
Agnes  HI,  61,  20.  70.  35  SUibanNf. 
•Agnes  III,  61,  16.  70,  34. 
Jobannes  berr,  d«.  lü.  2,  88.  48,  Ift  81«  18. 

t  7(1,  34  ooaa.  I   ■  " 
Feier  8.  Bera. 
a.  Str.  HioMT» 


Baatett  L 
87. 


Ofd.  IT.  G8;  14.  808,8Lil8L 


et  Marentas  IV,  74,  18.  118,  87. 
Abt  II,  888,  81. 
JohaniM  ni,  406,  18. 
Sebwamborf  SnarUbnrcb  i.  Tbari«|iB 

Oraf  OnnOieras  II,  65,  28. 
Scliwarzenberg  Schwartzem  —  Swarczen —  Swar- 
tiom—  SwarUten—    Swarzeni —  Swanen— 

—  barg  — b«re  —  berg  nw.  Waldkirob  L  Badan 
PHeger  >a  II,  190,  16  a.  Wartenfala. 
Bertoldoa  i%  prap.  aMt  mti.  If  ,  8,  88^  84.  18, 

Hertoldn»  de,  »iibdiaf .  cnn.  ecel.  msj.  IV,  15,  28. 

II.  4 IS.  4.  —  111,256, 

36. 

Jobannes  t)«.  can.  dapifer,  dec.  ecci.  mi^.  II, 
320,  40.  A-n.  .H8.  ,'Wl,  31.  4  »2,  lf>.  484,  16. 
460,  2«  -  III,  256,  37.  878,  1.  387,  HS.  301. 
:n  M  l,  ■.i2.  -  I?,  180,  14,  81.  18t,  8»  17, 

28.  li>2,  33. 

Sdiwanwald  SwarteaaU  alm  rilta  H,  888;  18. 

—  IV,  SW,  37. 

Sehwedaa  Soade  priniM  a.  Laad. 
ä«b«Mwbeia  Swabiebaobatm  um.  OannaiabaiBi 

1.0.  PEUt  a.  Spalar. 
.Schweigbansen  Sweighaseo  abgiff.  Ort  b.  WQl- 

stett  i.  Baden  UI,  200,  4. 
Schweinbeim  Swain—  fiWiabate  1.8^  Zabam  10. 

60,  15. 

Bornardiis  de,  s.  MaaramfiflilM. 
CnonU«lm  t.  Iii,  ^7,  8. 
QQntber  t.,  ritter  II,  414,  18. 
Kftdolfus  de  Hl.  79,  1. 
Sebwindratzheini  Swmdcratz  -  Swindras—  Binn- 
dratz—  Swindraa—  Swindrotahaim  6.  Hoob- 
fDldnti  UI.  40, 18.  1.18,  8%  48.  883,  18.  888, 
2.  m\  37. 
eccleeip  vir.  Wprnerns  II,  89,  7. 
ong.  dirta  de  III,  2i;},  38.  2i<a.  86. 
Cftnradti-s  de,  presb  III,  ,388,  18  i. 
Otto  de  HI,  99,  7.  f  863,  18. 
Schwyz  Landlente  t.  H,  4.S1,  87. 
SdlteiwhdB  a.  SebUtii^MiiB. 


Digitized  by  Google 


Soolsris  —  Sick 


di3 


ScoUt's     :;nricug  III,  20,  17. 
Scolcixve  ilennc  de  III,  ä6i,  Bl. 
Sconeuc-ck  s.  ScböMOk. 
Seobttna  Fmbtuf . 

Sontira  S-'iltr-r  i  ».  .Schultern. 
Seckau  S«ccovic<nsii  i.  dteiertBArk 

nUcliof  II,  9. 
SwktUi  a.  BuaL 


Seconioii*e  s.  Säckingen. 
Seedorf  Sedorf  i.  Cant  Bern 

Heinrich  v..  s.  B(>ni. 
Sefredus  minister,  eccl.  iB^j.  IV,  37,  3, 
Sefrid 

ung.  herr  i  III.  18,  83. 
FriU  m,  18,  24. 
JohAnnee  III.  18,  24. 
Jnnto  III,  18,  24. 
*  Lncgart  m.  18,  39. 
StampfeUn  III,  18,  94. 
t.  Wemhems. 

SefKdni  IV,  2,  27. 
PfFirlel)f^n  s.  ScnfUlebea. 
Scgerin  III,  2ß5.  10. 
SegoTia  Segobienais  i.  Spanien 
Biwhof  Kodenom  II,  «6,  86.  67,  20.  161,  21. 


Sabdgmarke  Sebzstgnuuwk 
Glum  III,  74,  86. 
Cbw  IIL  74,  38. 
Jiwbaäin,  74.  98. 
*llii|aMte  m,  74,  37. 
Maigureto  HI,  74,  88. 
NieholaQB  III.  74,  H8. 
RAdolfaa  RAleman  III,  74,  S7.  98,  2. 
Walteras  herr.  civ.  f  lU,  74»  87.  SB, 
Waltenu  III,  74,  87. 

Seiler  a.  Bern. 
Seiler  Seyler 

EUina  in.  183,  38. 

Fritecho  f  HI,  878,  35. 

Jacobna  nnncnpatns  dar  Winatidiir  III,  9B8, 16. 

Jobannea  inatitor  III,  183,  80. 

Jobannea  III,  288,  1«. 

•  KriaÜn«  III,  155,  41. 

•Lbtgardia  III,  288,  15. 

Nieolaiw  cir.  III,  löft,  AI. 

BUoUu  iwht  III,  14»,  31. 
Seilloae  a.  Selloae. 
Selbach  n.  Qemabacb  i.  Baden 

Beinrtob  y.,  nVLu  D,  971^  1&  409;       41.  — 
IV,  189,  35. 
Seibold  n.  Hanau 

prepoailos  U.  IV,  51.  0. 
Seldenan  —  owe  wobl  abgeg.  Ort  i.  d.  N&ho  Ton 
Selz,  ob  aaf  deta  reobte»  Bbeinofer  'f  II,  82, 10. 
SeligAne  de,  Clt^wclin 

Albertna  f  IH, 

Anna  ciT.  Hl,  36. 

OiiiitniBu  tJO^m.  ao. 

sopUft  «ir.  in,  in,  ss« 

Saliagm  i.  SUHiiflMi. 
Bett« 

nng.  a&  der  Hellen  III,  ItA,  81. 
Jobannes  UI,  155,  81. 


MloN  Seilloae  Selote  de  I.  AhmUs 
dietu  in,  182,  30. 
*Irmendrndi8  III,  Bt,  11. 
Jnnta  III,  280,  82  Bosaer  8.  Str.  0 
K&dolfua  t  III,  280,  32. 
Sigelinns  III,  61.  11. 

SigelinuB  Sygelmana  III|  180;  86.  888,  18. 

8.  S(r.  .Straasen. 
ScLsTin  Heiniiah  10,  87,  SA. 

ücltocrioli 

•  Agnes  III,  134,  13,  >■,. 
Jobftnues  Ui,  184,  25.  f  198,  84. 

Seltiiuprong  s  Bnr. 

Seltzclin 
•El»a  III,  mi.  U. 
FritBcbo  carnifex  III,  3fi7  13. 
Seil  Salsa  Selaa  Mao  Selsa  n.ö.  Hagenau  II,  lO, 
24.  II,  1.  18,  18,  29  ff.  270,  23.  272,  28.  869, 
19,  29.  -  III,  240,  28,  iMi.  —  manicio  II, 
22,  11.  mnri  et  fosaatai  II,  18,  6. 
Bürger  II,  153,  2,  10. 

monaaterinm  II,  470,  26.  —  IIL  894, 19.  ~  IT, 

7,  19  8.  Str.  Höfe 
Abt  n,  32ü.  31       in,  a98.  46. 
Hei  wich  IV,  7,  J.- 
Hugo  II,  .170,  24  ff 
nng.  dicta  de  v  HI.  28Ü,  7  8.  Str.  AreM. 
Johannes  de  III,  a7v),  8. 
L^igardis  III,  279,  3. 

Selzbach  Solse  S«lm  dit,  h.  8dl  0, 1S7, 88.  880^ 

4.  418.  86. 
Senan  a.  Bara. 

Sempach  nw.  Lamm  IB,  US,  81.  848,  4t. 

Bürger 

Bdzewile  Ulrich  v.  III,  243,  7. 
Omendingen  Peter  v.  UI,  248.  7. 
SchuHhci.ss  Ulrich  v.  Qalauton  m,  848.  40. 

Seneu&iB  s.  Sieua. 
Senfleleben  .Sefteleben 
*Agne«  III.  295,  31. 

Albertna  textor  Ul,  187,  IB.  938,81.  f«»,». 
Albertna  UI,  352,  1«. 

Ung  mil.  de  GeabolUbeim  II,  264,  I.  400,  13. 
417.  14»  88.  41«.  14.  -  IV,  186,  9Q. 
"      m,  888,  16  HarmaMMliB. 


SennbaiD  Senheim  i.  Ober-ElMW 
.Tobaanes  de,  mag  jnriaparitaa  Arg.  UI,  213,  10, 

Senogalicuais  a.  i^iniga^lia. 

Sari«  Johmnaaa  UI.  2ö. 

BanaanliMm  aw.  BeofeU  U,  141,  3,  86,  88.  - 
17,184,31.  -»   ~t  -» 

Seaaahaim  6.  Bzgiam  VL  tU,  17. 

Johannaa  t.,  meister  III,  67,  94. 
Seser  dictus  II'   I      5  s.  Stt.  Hioatr. 
SeBselsfaeita  s.  bäsoUheim. 
St.  Severina  a.  Severinna  i.  UntciiUlicti 

Rrzbiachof  Bogenu  U,  152.  81.  150,  19. 
Sfacia  SnaceoaB^  BoaaiBMitia  i. 

Bischöfe 

Benedictua  II,  801,  34. 
Zacharias  U,  350,  W. 

8tb«Baehilling  dictna  Paternoster,  Gerhardns  III, 

:<77.  38. 

.Sick  Sicce  Siege  Sicke  Bicken  äickes  Sioko  Silbe 
Sycke  Syx  SickaUa  8|ahttliaas 
ung.  IV,  27,  6. 

40 


Digitized  by  Google 


314 


Sick  —  Sn— 


ong.  ciT.  II,  265,  2fi.  336j  2L  446,  iL  —  ID. 

U4^  IL  152.  2i>.  t  m  aa.  207.  88.  239.  8h! 

ang,  IV.  27i  fi  Ltnaclin. 

nng.  t  1117144.  U  Bwk.lin. 

Rnreart  herr  t  HI,  33,  4Q.  34,  ä.  412,  2  com. 

Riircart  III,  33j  42. 

ünrkariJus  17727,  fi. 

Claus  III,  42a.  2  COM. 

Eberhardas  civ.  III,  33^  4Ü.  67.  4.  78.  15  gc*b. 
103,       179,  II.  t~g58.  23.  291.  32.  m  12. 
iL  4X172  con«.~¥T6,  2  rons.  417, 1  cons 
i  cona.  419,  2  com.  42U,  L  cons.  421,  1^ 

1  cons.  422.  2  cons.  423,  2  cons.  424,  2  cons. 
Iswei  Terschiedene). 

Bberlinns  Evebardiu  cir.  II.  278,  24,  23.  279. 
?i  1^  —  III<  292.  9  Ticos  geren«  scalteti  Arg. 
426,  l  cons.  429,  L  cons.  (ders?) 

♦  Ellina  III,  32. 
•Oerina  III,  33,  11. 

Johannes  b.  rr.  civ.  III,  64,  IS.  62.  aL  6R  ÜL 
9L  üä-  108.  -$2.  118,  2.  16fi.  fi.  t  l'M.  L  U4. 
Leons.  TIS,  1  cons.  416,  i  com.  417,  l  cons. 
418,  2  cons. 

Johannes  deine  Johannes,  herr  III,  179.  LL  238, 
■L  429,  1  cons.  (ders?) 

Johannes  senior  mil.  III,  188^  11.  247,  33.  373, 
B.  387,  2.  426,  2  cons.  l27,  l  cons.  427,  2 
mag.  ciT.  429,  L  cons.  430,  2  mag,  civ.  431. 

2  cons.  432,  l  mag.  oi».  432.  2  cons.  433,  l 
cons. 

Johannes  janior  mil.  II,  355,  L  22  ms«,  civ 
-  III,  3m  27,  4L  37.175^  Ifi,  427.  2  cons! 
428,  2  cons.  429,  1  mag.  ci».  429,  2  cons. 
431,  2  cons.  483,  2  mag.  civ 
Katherina  III,  873.  h  Wensor. 
Sidelin  Bnrcardos  IV,  211.  29. 
Sidewirkerin  Heilka  III,  874.  12. 
Siegt'lmann  .Str.  Steinmetz  III.  163,  42, 

♦  Katheriüa  s.  Nortgusae. 
Siena  S«npngis  L  Hittelitalien 

Bischuf  Reynaldas  II.   167,  21.  158,  12.  33,  32 
s.  Rom  Cur.  Nuntien.  ' 
Siferraan  III,  367,  lä. 
Sifridi  filia  IV,  124, 
Sifridos  IV,  la. 
Sifridns  bargraTias  Arg.  IV,  34j  H. 
Sifridns  prcfectns  Arg.  IV,  207,  3,  L 
Sifridns  Alias  ministri  fraUotn  IV,  211,  22  cons. 
SifridM  cap.  Arg.  IV,  1H<),  17. 

Sifridns  goardianos  fr.  min.  II,  59,  LL  60.  i  ff 
79,  iä. 

Sifridns  can.  s.  Stephani  IV,  164^  ß. 

Sifridus  der.  ep.  Arg.  IV,  69,  2. 

Sigebolt  presb.  IV,  1,  Ifi. 

Sigebotto  preb.  s.  Qalli  III,  53,  Ifl. 

Sigobrpht  Sighr^ht  Sygebrcht 
Adi'llieidis  III,  347j  13. 
Agnes  III,  i>47,  la  Mosnng. 

♦  Elsa  lU,  ML  13.  397,  33. 
Johannes  III,  347,  Ifi. 

Johannes  port  s.  Petri  III,  222.  IIL  286,  27 

319,19.34^8.  —    — 

LoöTowe  civ.  II,  SOL  9.  —  III,  317.  13.  f  397. 33. 
Refwinns  III,  347,  Ul 
Sigcbcrlitus  III,  347j  Ii. 
Sigefridns  IV,  3,  LL 


Sigefridns  advocatas  Aig.  IV,  3,  UL 

Sigolsheim  Sigoltesheim  nw.  Colmar  IV.  36  2L 

122,  13.  — ' 

Simon  IV,  8,  12. 

Sindelerin  domina  HI,  4^  L 

Sindcislif-rg  s.  Zaliern,  Franenkloster 

Vorsteherin  II,  gfi, 

Singer  HeinricM,  textor  III,  198,  19. 

Singrist  Sine—  Synnecrist  s.  Manrsmünster  III. 
139.  16.  -  IV.  102.  aL 

Sinigaglia  SenogalieMis  L  Uittelitalion 
Bischöfe 

Franciscus  ü,  164,  gä. 

Fridericns  II,  657^L 
Sinner  s.  Friesenheim. 
Sippeatnl  a.  SyppsMAL 
s.  SiricM  s.  St.  Cir. 

Simau  b.  Esslingen  L  WQrtemberg,  Franenkloster 

IV,  2105  14. 
Sithe  s.  Sick. 

s.  Sixti  de  urb«  sorores  II,  5L  Ifi.  »2,  2.  56.  LL 

68,2.-IV,  64.5. 
Siao  IV,  1,  ai 
81-  8.  Sehl-. 
Slaterbackin  s.  Slotterbaoko. 
Slcgeregcn 

Hugo  III,  173.  Ifi, 

*  Hetza  III,  173.  IB. 
Slotterbacke  Slaterbackin 

ung.  vidna  TTI,  123^ 

Agnes  III,  2üi  WI  iL 

CBnrados  f  Hl.  20^  ^  IL 

CÖnradns  III,  -203^  2LL 

Ort'da  III,  20:(,"1]L 

Juhanncs  IITT^CW,  2Q. 
Slotternegelin  die  III,  206,  25. 
SInch  Dieteriens  IV,  £11.  22. 
Sm—  s.  Schm— . 
Smerwer  Smerwarii 

ung.  III,  386,  fi. 

Berhtold  der,  d?.  II,  201.  Iß. 

Matthias  III,  896,  1   

Smidelin  Smydelin 

CVinlzclinua  III,  396,  L 

JohannoB  preb.  ecd.  maj.  III,  24Ä,  IQ. 
SinideTi'lil 

*  Irmuntrnd  III,  142,  i. 
Nyclawei  III,  1427L 

Smidin  Smydin 
Elsa  dicta  de  Oeispolzheim  III,  308,  2fL 
Oerhatt  der  III,  öö.  [iß. 

•  Helwig  III,  65,^ 

Smieke  Sraiecke  11,^17.31.291,10.301.  19.22. 
Smil  Smyt 

OAtzo  cerdo  III,  »1,  38,  —  IV,  193,  2L 

Hngo,  de  Barre,  cit.  III,  130,  42. 

•.  Offenbnrg. 
Smit  de  Renchon 

•  Katherina  III,  363,  l±  Stange. 
RödolfM  III,  3637lL 

Smit  de  Rosheina 

Btutolt  chivelliers  III,  354,  Lfi. 
SmoUi  s.  Prinzbacb. 
Sn—  s.  Sohn—. 


Snecke  —  Speier 


315 


Snecke 
diclM  lU,  115,  34. 
Kftdoirus  III,  '21^  iL 
WiilteruB  III,  27ii^  iL 

SnciUr  s.  Bern. 

Sueweleria  dJcU  III,  Si«,  IL  345,  liL 

Sneweli 
Bernlape  i.  Freiborg. 

Cunrat  Dieterich  IV,  197,  27, 

Johuuiiua  gen.  d,  Qresser  lY,  197,  22».  Freibnrg. 

Wi»euegge  v.,  s.  Freibarg. 

Snewelin 

ung.  III.  33L  42  8.  Str.  Höfe. 
Conradus  t  III,  383,  83- 
•Hcdowigis  III,  383,  aL 
Ntcolauä  III,  383,  2iL 

Sobernheim  sw.  Krenznach  II,  363,  22. 

Hoellacr  s,  DiobI. 

äüllingcn  Scliugen  sw.  Rastatt  a.  Rhein  II,  370, 

aa. 

Berchtold      cir.  II,  3g&  28.  —  III,  220,  üfi^ 
261,  A.  —  IV.  189.  1.  ^ 
Soldan 

•Lnscha  III.  250,  13  Ripelin. 
Nicolaus  ciT.  UI,  22L  ä.  280,  15L  423,  I  cons. 
425.  L  coDB.  426,  2  cons. 

Solotharn  Solodornensis  L  d.  Schweiz 

prepositoa  B.  de  Rathi  III,  6^  üQ, 
Somerswalt  s.  Samttwald. 
Sophia  prior,  s.  Katharine  III,  245.  &. 
Sorne  s.  Zorn. 
Sorner  s.  BArsch. 
Sorra  Sorrensis  L  Sardinien 

Bischof  Oregorias  II,  374,  L 
Spangen  Hag  t.  II,  67,  2. 
Spanheim 

♦  Uemftdis  III,  21T,  35. 
Ofttzo  murarioiHT,  217^  34. 
s.  Sponheim. 

Spata  Johannes  s.  Rom  Cnr.  Cap. 
Spatainger 

*  Katberina  m,  120^  i& 
Weruher  III,  120,  4Ü. 

Species  s.  Spiea 

gpcculnm  ad,  s.  Spiegel  zotn  — , 
äpcgmeaser  Waltheros  III,  ML  lÜ- 
Speier  Speyer  Spir  Spira  Spiro  Spyr  Spyra  II, 
k^66,2ü,ö3,a5,?8iÜQ.  09,  gg,  147,  la.  IWO. 
31  188732.  202,  Ifl.  22L  a.  2lL  Ifi-  273, 
ai.  366,  14,  IL  410.  IL  425,  3Ü.  476.  8,  SL 
-  ITOH.  3fi.-IV,  6,16,3fi»73,äS.153, 
32.  miL  HL 
Bischöfliche  rfala  IV,  143i  4L 
Sftlzkcller  11.  247^  34- 
Bflrgermeister  II,  105.  33. 
Meister  n.  Rath  II,  2QL  L 
Meister,  Rath  n.  BOrger  II,  197,  2L  40ti,  22. 
Rath  II,  194,  21  ff.  195»  B3.  247,  2^  ff.  374,  32. 
Rath  n.  Bürger  II,  194i  L  355712.  401,  L  ■125, 
L  428,  IH. 

Bürger  II.  44j  12.  247,  lüff.  248,  SJL  47fi,  3L 
Bebeim  Heinrich  II,  20L  L 
Cranich  Johann  II,  194,  LL 
Ebelin  vor  dem  Münster  f  U,  195,  13  ff. 

197,  2fi.  202.  28. 
Ebehn&belus  Sohn  II,  19^  2L 


Guntram  Syeelmaiin  II,  194,  13. 
Hagenbach  Nenduug  v.  n.  s.  Sohn  II, 
201, 

Hftno  Sygelin  II,  201,  h. 
Klüpphcls  Kinder  II,  247,  läfl^ 
Lamsbnch  Konrad  II,  247,  13  ff, 

Loiitzp  Hcilmann  II,  201.  2. 

Moscllft  Wornhenis  dictns  de  II,  66,  LL 

Müiipclg.-irt  Anselm  v.  II,  201.  L. 

Nortwiud  II.  '.^01,  u. 

Riseu  an  dem,  Nyclas  II,  201.  &. 

Boiitr  der  n.  itf|i  L  197,  aa.  aoL 

Saltzgassen  in  der,  Heinrich  n.  s.  Bmder 

Ii,  m.  8,  U. 
Schaf  aotschälk  zn  der  Ecke  II,  848,  3^ 

seine  Frati  f?aganne  t       348.  SSL 
Swebichenhi'iin  Hug  v.  II,  20 1,  £L 
Sytliiiswanta  Werner  11,  Itlö.  2L 
Trier  Konrad  V.  II,  201,  fi. 
Zalbuum  von  dem,  VölUe  U,        20. 191 

'iL  202^ 

Zeissinkpiiu  .lohann  v.  II,  196,  Iff.  201,2. 
ILiUKgeiiosscn  II,  ITC,  38. 
Zünfte  n,  476, 

Domstift 
canonici 

AsiniiB  MfarcwardasT  IV,  208,  30. 

CfouraduB]  IV.  20'J.  2. 

Dilherus  IV,  62^  L  l^L 

Flerktustein  "Änselm  v.  IV,  72,  34.  75, 

21.  8i  HL  95,  24  s.  Rom  Cor.  Capl. 
Geroldseck  Heinrich  t.  IV,  73.  22.  83, 

32-  87,  ai 
Kage  Conradus  III,  2,  12. 
Landsberg  Conrad  v.  III,  124,  2L 
Landsberg  Gunther  t.  III,  313,  ülL  314, 

a. 

Budegerus  IV,  20& 
Siboto  H.  IV,  2Q9,  2. 
Stralenborg  Fridericus  de  II,  321.  iü  s. 
Strahl  enourg. 
cellcrarias  IV.  208.  36. 
decatuis  II,  Oii  LL 
prciiositLis  IV,  TT,  2. 
BcolaBtici 
Cfonrados]  IV.  209,  34. 
Lichtenberg   Hermann  v.,  s.  Deutschl. 
Kanslei. 
Dominikaner  II,  283.  4. 
s.  Germani  extra  moros  ecclesie 
decanas  U.  65,  12.  200,  2. 
prepositns  1179?,  IS. 
Bcofasticu»  II,  8L  32.  88,  21  ff. 
Lichtenberg  Hermann  y.,  s.  Deutschl. 
Kanzlei. 

s.  Trinitatis  ecclosio  decanus  IV,  180.  &. 

8  Widonis  ecclesie  castos  Johannes  II,  347.  3L 

348.  4  B.Bärbehtein. 
•Gertrudi*  III,  310,  12. 
HeinricuB  de  UI.  310,  12. 
Joannes  do  III.  320fl. 
Joluinnos  dictns  de,  fr.  prcd.  III.  166.  2ii. 
Kluppfel  de  u.  Irmelina  s.  Tochter  III,  9S,  2L 
Met2a  d«,  beg.  III,  236,  22. 
Petrissa  dicta  de  III,  34L 
8.  Wide, 

Speicr  Diöccso  U,  43,  32.  88,  L95,4.96,2fi- 
99,  23.  18Q.  3£  346.  30.  355.  32.  —  IV,  73, 
Ii,  2L  IL  12-  85,  21!.  158,  30. 


316 


Speidr  —  Stampf 


BUchsre  n,  18,  33.  19,  5.  »,  4,  8&  16.  17», 
25.  357,  9.  363,  24.  3«5,  Hl.  MO,  SL  —  m, 

42,  30.  -  IV,  5«,  23. 
B«renger  IV.  31,  13. 

BBioho  U.  aSit,  86.  M&,  31,  38.  3H  &• 
401,  40. 

Min  Bar^mann  Panlni  II,  823;  87. 
FiMdrich  II.  L>7,  i2.  32,  7.  158^  81.  154, 

25.  161.  18.  —  IV,  163,  26. 
Bdaricns  II,  10,  18.  -  IV,  71,  7,  24.  73,  2. 
75,  21.  83,  33.  87,  38.  101, 8i).  108,  S| 
(eleotoB).  143,  42. 
ünbotte  n,  267,  8,  .18. 
ininn  II,  482,  2  («lechu).  —  in«  844, 45. 
cnria.  niflU.  a«richt  II,  195,  8«.  «»;  81. 

ju&m  tt,  847,  27.  -  UI,  314,  Itt. 
OOdal  dM  Hidiob  II.  847,  17. 
pioffitor  «MlMk  BaMairiaul  t.  f  riwt  BhUicIl 

ßpeiargfta  Spirgfiwe  Bpictobom  Sp|r|MI  II,  S8Bl 
18.  402,  29.  484,  8. 
Landvögte  a.  OokiiMtatnii,  Blitillb«] 

VeldenU. 

er  Spendere  Spendero  DiapwontoB 
.  Spendirin  III,  100,  22. 
der  ghte  III,  216,  27  l.  Str.  B«te. 


nag.  die  gftU  III,  151,  17. 
*AgnM  III,  88,  5. 
*Agnu  t  III,  144.  36. 
*  Agnei  lU,  90,  12.  93,  20.  144.  37  (diM?) 
BanudBB  mil.  III,  1,  9.  8,  80.  8, 36  WMt.  elf. 
8,  34.  t  144.  se.  419,  1  nwg.  dl.  -  iV.  68^ 

sa  loo^  sa  188^  10. 8i&  g. 

PnioHdiis  jouor  ntl.  Uli  1^  10;  88  nag.  dv.  8; 

8  nukg.  ciT.  16,80i  88,  15  mag.  oir.  86,  11. 
5«,  ao.  79,  8.  80,  19.  t  105711.  144,88.  412, 
|.  oiT.  413,  1,  8  wmg.  läf.  —  If,  IIB, 

Bulcttt  sn  8.  TlMtinil,  bO.  m,  84,  Sl.  88;  90. 
Bibo  HI,  263.  27. 

Fkitdiidi  a.  TAektor  IT,  91,  18.  97,  II,  16, 81, 

86^  ^ 

FMmen  niL  Ol,  8^  81.  6,  a  47,  88.  84,  88. 

88^  6. 

Pridcritw  MoL  a.  Thome  II,  U9,  1&  150,  5.  — 

UI,  69,  11.  105,  9.  144,  32  -  IV.  6ö,  6.  66, 

89.  151,  5. 
Uftt«  III,  205,  31  Kagencolc. 
Hag  OTipariaa  III,  77,  25.  f  ^1  28, 
Johannes  hcrr  III,  418,  2  mag.  cn.  il\>,  2  oodb. 

422,  I  com  m,  1  cons. 
Johannes  fr.  pml.  III.  347,  9. 
♦Lickardis  III,  HO,  1.  t  ■iU^".  2l.  371,  42. 
Hargarettia  III,  3<J'.i,  17.  .'.71,  41  I.,-ind«berg. 
Walthertis  mil.  III.  VJ,  li\  2-!  in^a.  ciy.  f  116, 

2.  371,    13.   414,    1  ccitis.  41,i,  Ii  mag.  ci». 

41(;,  2.  com.  —  IV,  1.07,  1  (ons. 
Wftlthcrus  mil.  II,  840,  7  mag.  ciT.  iWI,  2  mag. 

civ.  -  III,  427,  1,  8  oou.  488,  9  IBM.  Jff. 

i;lL',   Ii  COllS. 

8.  Str.  Häuser. 

iSoMbonr]  Kaiae  b.  Andlan  w.  Barr 
tantelii  tftll»  AadfllaliB  in,  887.  87. 

Speie  Barghart,  rittw  II,  888,  8. 

Spette  s.  Qagelingen. 

Spettenagcl  Johannes,  faher  III,  105,  14. 

Spcttewilre  Spetwilre  abseg.  Ort  der  Orafachaft 
LütseUtein,  wohl  i.  d.  Nähe  von  Wingon,  ob 
mit  Battwailat  in  Znnuimiuihiuw  m  bciPCtiiT 
n.  989,  98.  881,  IQ;  88.  801,  8. 


Spiegel  zun),  ad  Speculuta 
ung.  III.  '.Kl,  ai. 
nng.  domiceUe  II,  24U,  39. 
»Agne*  m,  311,  90  Wimar. 
ConradQS  m,  118.  3«.  f  191,  32. 
Dieiuftdiä  in,  18H,  6. 
Sitridu  f  III,  5,  28. 
WitttMW  m,  186;  5.  187,  8. 

^  MB.  «»prA.a.TlMmlII.9S<r».«6.88B,6. 
Spiez  SpadM         ».  thmut  8m  IT,  905,  1  £ 

ttoiUer 

•  EUin  III,  108,  7.  188,  18.  IM.  48.  888, 18  I. 

flaaibergen. 
Hag  der.  itistilor  III.  109,  7.  191,  84.  188, 

19.  181,  42.  t  28B,  24. 

Spina  Joannes  IV,  51,  13  s.  Dorn  zftme  — . 
8pii  8^  i.  Spaiar. 

fl^irar 

nng.  ni,  849,  17. 

Johann«  pMk  «oaL  111«.  DI,  918,  88. 819;  18. 

Sriwr 

•Anna  III,  77,  38  1.  lAlll. 
Eberlinaa  t  l^U  58^  81.  77,  88. 
Badoir  der,  s.  Kibwg. 

Spitteier  Spitteträ 

Johannes  III.  8(<7.  'J. 

Walthar  cittnr  HL  310,  98. 

ITdthar  adaUnrni,  810,  88  a.  Braaulb. 
apitabftt 

BeioricDS  UI.  388,  18. 

•Kathsriu  UI,  888,  19. 
SpArlin 

Erbo  m.  99,  8. 

a.  Offenborg. 
Sponheim  Spanhalm  w.  KiflMiaMk 

Grafen  t. 

Johann  II.  55,  27. 
Johaon  n,  871.  14,  23.  425.  37. 
8p««nga  SigaBa  III,  848,  85. 
Rprnngelin  dictoa  f  HI,  165,  4. 
Stagau  u.  Curzola  Stagnnm  et  CunuU  i.  Dal- 
matien 

Bischof  Fetrus  U,  153,  27.  161,  14. 
SUhel 

•  Adelheidis  UI,  142,  29. 
Dietericoa  faber  III,  142,  29. 

Staheler  der  III,  900,  21.  318,  15. 
St&hleck  Scaleke  b.  Bacharach  Bhain 

Alexander  IV,  112,  11,  29. 

Fridericos  can.  eccl.  mig.  IT,  18^  8,  87. 

Heinridi  a.  Str.  Biaek. 
SUkmat  t.  StallmtttaB. 
Btalhoven  s.  Stollhofen. 
SUUe  som,  Berhto  III,  172,  5  t.  BU.  U»uMr. 
Stanpf  Stamph  SUmpho  Staiipf  Stabil  ttaopMiB 
Stcmpbclin  Stemphin 

nng.  der  III,  76,  36.  95,  10,  191^  88.  168,  8t. 
3»6,  2  t  s.  Str.  Höfe. 

tmg.  die  UI,  125,  15. 

nng.  civ.  II,  186,  1.  —  lU,  39,  18. 

Agnea  lU,  291,  26.  832,  1,  4il 

Betzemannna  cir.  II,  95,  89. 

•Edellindia  f  UI.  151,  94. 

Oariim  UI.  löl,  86. 

Omte  ni,  151,  98.  t  Ml  n 


Stampf  —  Siempfelin 


3i7 


Heinricns  »enior,  civ.  ITI,  90,  IL  105,  21  134^  , 

Heinnco«  oi».  III,  161»  iiiTiei.  ^  f  291.  26. 

332.  i2.  ' 
Heinrich  priester  lU,  3^  43.  897,  5,  ' 
Jacob  in,  90,  iL  I 
Juhannes  can.  II,  126^  Sfi.  —  III,  jL  ^  (den?) 

s.  Mainz.  ' 
JohanoM  cIt.  III,  15L  2fi.  »33,  38.  26^  ü.  gS?i 

ID  jdera?) 
Jühannes  III,  11 

•  Juntha  III,  90,11100,^  134.  42.  166.  Ii 
V.  d.  M&nater.  i 

JoDtbB  III,  332,  JL  i2.  ! 

•  Katheriiia  TIT7  gis,  H9  TreffosM.  '. 

•  Kathermo  III.  ^illl  v.  d.  liaular. 
NicoUus  m,  332,  L 

Wemboro»  IV,  41,  4. 

I.  Str.  atzMaOD.  I 

Stonge  SUngae 
dictu«  III,  388,  4. 

Agnes  mon  t.  Johannis  IV,  195,  12. 
Bareavdus  ci».  III,  862,  24- 
Dina  HI,         13.  ! 
t'riderich  FriUcho  piitor  lU,  104^8.  t  362. 14. 

(ders  ?) 
GardradU  HI.  362.  Ifi. 

•  Oerdnidis  III.  3ß2.  Iß  ».  Oberkircb,  Saacbeit 
Hensele  III,  »M,  2h. 

Jeckelinns  III,  362,  H 

•Junte  III,  1(1  OT  I 
Katherina  III,  302^  U  Smit.  ! 
•KalLcrina  III.  362.  13.  ■ 
Nicolaas  pistor  f  Hl,  862,  liL 
Niculaua,  du  MtirsmaDster,  civ.  III,  264,  38.  379, 
M,  -  IV,  195.  11  ;dm  ?) 

Starkenbarg  Starkenbarg  n.  Heppenbeim  a.  d. 

Bergitrasae 

Borggraf  v.,  vitstom  von  dame  Rine  U.  364, 
2Q  s.  Cronb«rg. 

Staitmatten  Stakmat  n.  Bitcbweiler  II,  278,  2. 

StatMoierer  Conradai,  civ.  III,  16.  42. 

Staufen  Stüffen  StSftu  Staffen  sw.  Freiborg  L  Baden 

Kgeno  de,  fr.  pred  HI,  23().  ÜL 
Ludwig  Y  ,  odelkn.  11,  436,  24.  \ 
Uudolphos  de,  ■.  Freibnrg.  j 
Staufenberg  Stofc—  Stofen  -  Stufen—  Stftffcm— 
StöffLMi—  Stopfcuberg,  Kuiue  n  o.  Offeuburg 
II.  bai.  la.  ^  la  440,  L  458.  3.  9,  34.  459, 
2L  470,  34. 
Andreas  de  f  1".       lü.  —  IV,  165.  ÜL 
Andreas  de  III,  IQQ.  L  1 
Andreas  de  III,  100^  L 

Con«tauci»  de  III,  lOü.  2.  I 
Diethcrich  v.  IV,  lö5i  12. 

Kgflolf  V.  IV,  155,  la.  j 
Hedewigis  du  III,  2.  | 
LucgartUs  dotn,  Ul,  Mi 

Hane  t.  III,  GL  82.  i 
Petur  T.  ir,  20,  2a. 

Beinbolt  t.,  ritter  U,  322,  L  438,  32.  440,  3. 
469,  34.  470,  IL  471,  L,  32.  —  Ul,  100,  l 
(den?) 
Brone  Brane  ».  — 

Albrccht  cdelkn.  II.  467,  31- 
Heinrich  edelko.  II,  439,  33.  440,  3.  3&.  468, 
3fi. 

Hnmbel  t.,  Jobannea  II,  439,  33.  440,  3.  32. 

460.  ag.  470,  31.  471,  L  38. 
Schidelin  ».  II,  2L  8.  14  IS-  i 


StoU«  T.  - 

Berhtolt  edelkn.  II,  469,  1£. 
Hanl  IV,  1^  23. 

St«delehn  die  III,  200,  &L 

Steffesfeldt  ■.  Stephanafald. 

Stehelin  Stehellin 

ung.  III,  Ll9.ta08.aQ.  -  IV,  58,15.  lö&i 

LS  Vogt. 
Dietmarug  üliaRter  IV.  215,  32. 
Dietrich  IV,  20.  10.  12. 
Hermannna  civ.  flll,  77i  13. 
♦Katherina  III,  122,  L 
Simnndaa  IV,  2U,  211  2^  38. 
WernheruB  dv.  lU.  122^  L  f  163,  32. 
Wornheriu  junior  III.       2!L  186.  lü  (dera?) 
s.  Howemesser;  Kerxfel^  Str.  Areao,  Höfe,  Ka- 

Steiermark  Styie 
Herzog  v.,  s.  Oesterreich. 

SUige  die,  b.  Zabem  U,  ^  32. 

Steigen  Suiga  Staige  von  der  Steige  w.  Wasseln- 

neim 

monasterinm,  hoapitalis  fratrc»  HI,  öO.  13.  74. 
an  bÜ.  21L  92,  15,  46,  ifi.  305,  4.  —  IV,  102^ 
24.  122^  U.  157^       215^  2i 
prior  II,  32tj.  3a.  —  IV,  216.  23. 
Heinrich  Ul,  92,  48. 

Stein  Lapis  abgpg.  Barg  b.  Worms  a.  r.  Rhein- 

nfer  iL  3- 
Stein  I.apiR  b  Bretten  L  Baden 

Dlrich  V.  IL  19,  iL  20, 
Stein  Hoh-Kappoltstein  b.  Rappoltsweiler 

lleutüu  von  dem  II,  264.  L 
Stein  Lapis  ob  Ratsamhausenar  Geschlecht? 

Heinricos  de,  caa.  ecci.  mi^-  1^ 
Stein  8.  Mainz  u.  Trier. 
Steinbach  ö.  Thann 

R&deger  t.  U,  406,  12. 
Steinbrunn  Steinbarnen  Steinebar  Steinobarncn 
s.  Uülhauseii 
Albertus  de,  archidiaft.  Arg.  II,  97,  2&.  —  III, 
Ij.  2Ü.  ~  IV,  118,  24.  131.  L  156,  Ii  i.  Has- 
lach. 

Steinenbargetor  a.  Lapidea  porta. 
Steingaaser  III,  369.  Z. 

Steingewirke  ob  Steinburg  nJL  Zabern  ?  IV,  122. 
Ii. 

Lamperti  de  —  relicia  IV,  122,  1&. 
Steinhofen  — hoven  b.  Hechingen  ? 
dicU  de  lU,  81^  22. 

Metze  V.,  Priorin  d.  Str.  Reuerinnen  III,  309,  2. 
Steininhus  Heinricas  III,  50,  32. 
Steinlin 

Johanne«  preb.  eccl.  maj.  III,  164.  28. 

s.  Windstein. 
Steinstraszen  an  der 

Anna  III,  325,  3a 

Conradns  III,  3^  31L 

Heuseiinns  III.  325^  3a 

Nycolaus  III.  32ä,  dLL 

Reinfridns  f  III,  32Ö.  3d 
Steinungin  dicta  III.  170.  30. 
Steinwcilcr  nw.  Langenkandel  L  d.  Pfalz  II.  491, 
34. 

Stelli  s.  Bern. 

Stempfaliu  Stcmphelin  s.  Stampf. 


318 


Stephaniis  —  Strassburg 


1.  StephantiB  schwerlich  St.  Stephan  L  Oborsim- 

menthal  L  Caiit.  B«rn? 
Iltinritas  de,  fr.  min.  III,  38^  36.  39,  fi. 
Johaunes  de.  not  III,  19,  LL 

8.  Stephansbrncken  by  8.  Str.  Brücken 
Ecimbotto  III,  HO.  L 

Stephansfeld  Steffesfcldt  Steffisfelt  s.  Brumath 

fratres  IV,  5L  III. 

EuJolffus  mag.  proc.  gen.  s.  spiritas  IV,  61^9. 

Sterne 

dictus  III.  2IL  äfi. 

IL  diciug  civ.  11,  51^  2. 

Ludewig  zAm,  s.  Wuseinheim. 
Stemebcrg  Sternenborg 

Albi!rtuK  de,  dec.  8.  Thome  II,  306.  21.  —  III 

Sternega&so  Stenogassc  fitcrregasse 

ang.  III,  354,  dd. 

nng.  fr.  pred.  III,  262. 

Johan»  T.,  fr.  pred.  III,  SOg,  Ih. 
Stemenfela  — veU  n.  Manlbronn  L  Würtembort: 

Wernher  Vrie  Prige  v.,  edelkn.  II,  323^  LL  M. 
Stertzwiler  a.  Scherweilor. 
Stieber  s.  Aaraa. 
Stifineter  StiTinater 

•  (  ristiaa  III,  IffL  ü  235.  12. 
Joliaiinea  ci».  III,  107^  lA.  2.iri,  ü 

Süll  .Stil  Stille  w.  Molsbeiro  III,  170.  32,  2ii>  4. 

•  Agnes  III,  272.  2L   ' 

•  Qerdrndis  III,  367,  22. 

Gotio  T.  II,  9j  Ü.  j 
Heinrich  t.  Herr  III,  43.  LL  J 
Honke  de  III,  3öö.  3. 

Hago  de,  fnnifex  III.  367.  22.  j 
Jobannea  de  f  III,  ai. 
Jobannes  der.  III,  272. 
llftdigcnjg  de  III,  ;i7.(,  LLL 

Volmer  de,  bbiv«]|ier  III  .  .'ioi.  17.  [ 
Wübiirgis  de,  mon.  s.  Elisuliet  IV.  IM,  HL 
WolfJieloius  de,  senior  mil.  IJ,  si,  'j,  18.  —  III 

272.  2L  (der8  >> 
Wolfhelmus  mil.  III,  272,  2L 
Stirne  s.  Vforms. 

Stiubciiweg  s.  Stnbenwog.  ; 
Stockach  Stockacbe  nw.  Constauz  '. 

ung.  der  ».  III,  260^  il  s.  Str.  H.äuacr.  i 
Stockere  StAckere  ülrich  III,  5H,  2L  77,  iL  84,  ! 

StOfeler  s.  Benggen.  | 
Stofonborg  s.  Staufenberg. 
Stogwcrter  Berhtoldus  III,  252,  SIL 
Stollo  s.  Staafenberg. 

Stollenberg  Ganorbengeachlecht  auf  dem  Staufen-  ' 
bcrg  uA  Offenburg  | 

dominus  de  III,  65,  25.  | 

Odilia  de  III,  151,  32  Pincema  de  Ehenbeim.  ' 
StoUhofou  Stal—  Stolhovcn  sw.  Rastatt  L  Baden  ' 

II,  275.  3L  280,  1.  -  IV,  189,  4- 
Stollin  StAllin  ; 

Adilheidis  beg.  III,  27,  LL 

Kaiherina  beg.  III.  57,  Li  23£,  27. 
Stoltzelin 

•  Mya  III,  272,  JL  I 
Bftlinus  textor  III,  272,  ü.  J 


'  Stoltzpnccke 

Genlnidis  III,  381,  8  Eageneck. 

JohaniKs  fr.  pred.  III,  150,  2h.  190,  20.  m,  ö 
B.  Hentwing. 

8  Str.  U&ttser. 
Stopfenberg  s.  Staufenberg. 
Store 

Gerdmt  IV,  flP,  1^- 

Rndolf  et  Ileilika  uxor  IV,  39,  13. 

Symon  cir.  II,  22,  LL 
Storm  ciT.  IV,  190,  22. 

Stotzheim  Stos—  Stozsesheiro  —kein  s.ü  Barr 

m.  2M.  i-  287.  LL  -  IV,  2,  21  m.  LL 

126.  2  ff.  186.  21L 
nleTänus  II,  101,  2L 
Ueimbold  v.,  s.  I>eutaobonlen. 
8.  Harscaicus. 

Stotzhein  Heinrich,  fr.  conv.  d.  Benerinnen  III, 
3.38.  22, 

StAffe  tA  dem,   Erbo  ci».  III,  334,  12  s.  Str. 

Hänser. 
StAffen  s.  Staufen. 
Stouri  s.  Zürich. 

Strahlenbnrg  Stralenberg  Rnine  b.  Schriesheim 

a.  d.  Bcrgüirasse 
Fridericus  de,  can.  eccl.  maj.  II,  460,  21L  — 

IV,  IIIO.  L        15.  8.  Speicr. 
Rennewart  ritter,  berr  «n  II,  2il  3. 
Strassberg  Stras—  Strazberj;  —barg.  Ruine  b. 

Bettlach  w.  Solotburn  III.  27C,  LL 
Grafen 

Bertschin  II,  880,  22.  —  III,  238,  3Ü.  — 

IV.  217.  U},  23. 
LndewicuK  c*titor  eool.  maj.  II,  321,  28. 

881,  G.  460,  21   

Otto  ni,  238.  aü.  -  IV.  217.  15. 


Stra.<:.sl)urg. 


Oertlichkeiten 
Allgemeines 

agri  ante  civitatem  IV,  14,  5  s  campus. 

Almendo  II.  79,  2H.  —  III,  5  !.  ;üL  110,  16, 
äL  UL  üL  Iii  liL  ITÖTli  aL 
185).2a.iy8,21L^2iJö2,2ä.20O, 
2i  263,  20.  2(>i,  iL  2viii,  ^  :iO0,~iSIl 
318,  21.  i  ^  aü.  Mi.  237:3 ^>3. 
^45.  376,  23.  379  .  33.  380,  31  389, 
57896,  äÜ. 

aquam  jaxta  IV,  17,  23.  18.  3Q. 

Bann  II.  47.  Ifl.  122.  6.  —  m.  9.  36.  43, 
21.09.3.66,11.146.  20.332.22. 
3';9,  22 

BurgTJänn  II,  255.  L  283i  18-  MjÖ,  15.  —  III, 

3-20.  2.  321.  i2.  332.  a. 
Borgfeld  bnrcvcM  III,  30.  \UL  IT]).  LL  IHO, 

a.  223,  2a.  .m,  Li  wj,  23. 

Bnrggraben  8.  Stadtgraben. 

campus  ante  civitatem  IV,  38,  &  ff.  124. 

14,  1^  8.  agri. 
pcrünenciae  (am  intus  quam  axtra  II,  31. 

22.  146,  22- 
rincm^re  s.  Stadtmauer. 
Stadtgraben  burcgrabo  fossatnm  II,  284.  1. 

—  in,  7,2ü.Z2,i2.1lLLL13ini^ 


8tx»ndnirff 


319 


163,  »4.  m,  22  206,  24.  247,  H.  2C>S, 
Ii.  809,  10.  336,  26.  370,  22.  378.  21. 

-  IV,  54,  12. 

Stkdioiaa«r  Bnrgraaaer  rincm^rc  ringmure 
II,  313,  2'J,  H,').  337,  7,  417,  b.  23. 
43Ö,  39.  —  III,  14,  aa.  39,  1.  40,  34. 
41,  44.  44,  17.  106,  15.  100,  5,  110.  2. 
86.  200,  31.  218,  11.  84&  26.  255,  30. 
309,  8.  374.  42.  394,  11.  M7,4,  14,  ». 

—  IV,  18,  11.  54,  14. 

st  rata  publica  II,  15"),  2C<.  237,  '2h. 
suburbium  sabnrbia   app«ndicia  vorstadl 

II,  77.  28.  81,  3(5.  Hi.  27.  107,  22.  128,  ! 

34.  1.^0.  16,  20.  181.  33.  262,  38.  3I9,  ! 

32  m,  8.  —  III,  258,  7.  289,  18.  816, 

30.  m.  32.  834.  42.  843,  3Ö.  SÖO.  18. 

3.56,  18.  357,  18.  368,  43. 
aibaQorum  campas  IV,  21,  42. 
Area*  Ho f tt&tte n 

bareler«  xfin,  aiva  in,  3.38,  1. 
BIkbenwke  A,  bomUt  III,  61^  44. 
Capete  ifto,  m-m  III,  S8S,ft7. 
deinen  dw,  kovtatot«  DI,  996.  4. 
Ooib«o  «IM,  qu  diettor  dM  tV^Uk  ST. 
Btebetanriii  dw,  lumMit  IQi  ün,  BS. 
ttUm  sft  d«n.  am  m,  SOI,  87. 
fchiB  A  im,  hoTMtet  m,  130,  8. 
catttni  B&  dM^  ate*  ITT,  263,  i. 

eitB  i&  dMU,  ana  III,  268,  36.  373,  15. 
Dw  aA  dw,  ana  HI,  22b,  37.  . 
banadm  ift,  ana  III,  47,  31. 
BotMoka  sft,  area  lU,  14«,  Mu 
MuMpdia  s«  dem  von,  hovailat  m,  98^  16. 
Kaehdaa  des,  bovestat  DI,  880,  88. 
Itlate  ciine,  area  III,  143,  18. 
leitem  zer,  hofatatt  III,  60,  17.  90,  12. 
mnlbOme  za  dem,  area  III,  12,  28.  ^i,  2. 
aateren  et  ad  gollakhata  areala  IT,  18«  7, 

34.  128  3b 
NMccke  zft,'  are.%  m,  373.  2. 
Ottenheim  der  vou,  hoffestat  lU,  182,  27. 
Pclor  zcin  alten  sant,  iiovcstat  III,  109,  8&. 
Phlügcrs  des,  hofstatt  III,  357,  1;'. 
acrinium  apnd,  area  III,  öl.  4 
Selse  ((nondam  dicte  de,  area  cum  fönte 

m,  2m,  7. 
Spitzen  sä,  area  III,  146,  23. 
Stebellins  hem  tmitte,  area  III,  351,  18l 
swerte  zft  dem,  area  III,  242,  25. 
Tarlins  area  djcta  III.  276,  6. 
Verlerin  der,  bovestat  III,  214,  I. 
wolfc  za  dama,  hofrWia  III,  818,  4. 
Br&cken 

B.  Elisabeth  inuna&tfrii  pons  III,  201,  31. 
gedeckete  bedeckete  brocke  HI,  1^0,  44. 

142,  8  332,  32.  360.  22 
hoher  Steg  i.  d.  Krntenan  III,  115,  34. 

879,  8. 

a.  Katherinen  bi,  ateg  tV,  156,  18. 

KataeoBteg  III,  184.  4. 

lange  Brficke  m.  200,  18. 

HMlersteg  III,  182,  14.  257,  4. 

•.  Nicolai  pons  a.  NicUwaahmcka  II,  839, 

29  .331.  15.  -  lU,  187.  84.  SU,  18. 

388,  42. 

VDwe  bmcke  pons  novns  TU,  76,  16.  184, 

9.  244,  6.  372,  7. 
Pfaffcnlabesbr^ckelin  III,  337,  9. 
Schind-  Schintbrttck«  lU,  68,  3A,  8K  188^ 

36.  291,  36,  «9.  88.  880^  87.  89^  96. 

396,  88. 


8.  Stephan!  pons  II,  IÖ7,  7.  —  ID,  42,  23. 

54,  27.  HO,  &  168.  22.  166,  81.  170, 

34.  180,  31.  180,  2.  191,  33    IW,  12. 

206,  94.  326,  21.    -  IV.  If..  39  a,  a. 

Sli'phansbruckci). 
8.  Thome  pons  III,  43,  33.  100,  30.  101»,  83. 

163,  22.  1G7.  21.  IH.-,,  (i.   18«,  10.  18. 

208,  3.  204,  19.  238,  2.  866,  16.  44. 

284,  26.  «90^  la  880,  88.  878^  8.  888^ 

87. 

Zolblnnudta  in,  808,  88.  804,  S7.  874,  48. 
Brnnnan 

a.  Athal«  foM  m,  348.  30.  878,  SL 
a.  A«r«lia  fona  m,  136,  88. 
Barfoani  nabaat  däo,  biinia  OL  6Q,  48. 
BBada^aw  imfimt  UI,  874, 88. 
Qrtoaawaidanpiialin  «r«pa,  Um  ID.  848, 6. 
Hari^gwM  UI,  178,  8-  178^  88.  848,  88l 

Kcttciibnme  Kettenerbnrne  kattomm  fona 

III.  G«,  11.  168,  43.  215,  4.  286,  19. 

297,  16.  311,  13.  -IV,  18,  14.  188. 

6,  8  (verachiodene). 
Kleflelmanneabargetor  jiolaf  (ÖMlXT,  17,  Iti 
Küferbrnnnen  III,  fil,  4. 
Ktigoln  zu  der,  fons  TTI,  66,  80. 
Mtsffride»  burnen  III.  TiS.  6. 
Merisaot  zn.  fons  III,  182,  39.  279,  36. 
a.  Michahelem  apnd,  fuas  III,  3,  12. 
llArlin  hern  zu,  bumen  III,  341,  41. 
monasferium  ante,  fons  IV,  81,  5. 
Obiigosfitdin  in  dem.  fons  III,  97,  88. 
peltißccs  iiilor,  fona  III,  384,  In. 
portain  botim  ante,  fona  IV,  20,  IT, 
pontes  inter,  fons  III,  122,  ^2 
Rintahterbume  III,  2911,  :'B. 
Scharlat—  Scharlotbnrne  III.  (lO,  4.  139,6. 

140,  39.  173,  9.  182,  20,  312,  10. 
Schiltencheimeaasa  in,  fons  III,  207,  16. 
Sniidebame  III.  193,  14. 
a.  Stcphansbrnnnen  III,  2,  36,  41.  198,  9. 
Vischerbnrne  III,  297,  27. 
V^mkelbiirn«  lU,  68,  48. 
WoliiianueabiuiMa  Iv,  80^  1.  184,  10.  191, 

11. 

Oftrten 

ortnlns  II,  224,  4. 

BIftmeogarten  III,  72,  42. 

Braacam  nltra.  orti  IV,  lf>,  21tT  16,  5.18^ 

26.  26,  27  ff.  27,  1,  8.  127,  22  ff. 
ClobelAchea  Johanauai,  gälte  H,  884,  5.  — 

III,  193,  33. 
Entringer  garten  III,  214»  81. 
Ootzearte  III.  3^30,  14. 
Hunden  ce  den,  ortag  IV,  1^,  18. 
Kapitelgartca  III,  225,  38. 
s.  Katberinatn  apuJ,  orti  III,  II,  35. 
Urlinsgarte  III,  193,  23,  43.  206,  23. 
Knaoltes  Johaimaa,  gatte  II,  884,  81  <-  III, 

193,  24. 

I.icboiic-i'Ucrcsgarten  III,  20. 
Manegoldes  garten  UI,  279,  9.  331,  25. 
aancalci  orto«  ni,  17,  86^  48.  19,  18,  88. 
40,  23. 

Megede  zb  der,  des  garte  III,  310^  41. 
lüniicnberg  ortas  Hl,  H>0,  24. 
Manheim  dez  von,  gart*;  III,  2  *2,  32. 
novam  «t  diiudiiia  orti  III,  9,  15. 
NawaBlnirf  dw  »iiBNlia  v.,  garta  III,  118, 


Digitized  by  Google 


Strassburg 


Priels  des,  garte  fll,  245,  20,  383,  L  | 
liangoltiugen  dcz  von,  g»rte  III,  Tg.  AiL  ] 

141.27.  r 

Ritterl  incs  des.  garten  TTT,  LQfi^  L  . 

Boresgarte  III.  laS, 

RoMgartß  der  III.  ^  Ifi,  ! 

Sicchgartn  III,  IW,  2a.  '2m^  Ifi.  j 

Stubeiiweges  garte  III,  1  '.Vr>,  2iL  \ 

Sfteun  dea,  carte  III,  273,  22.  I 

nrbem  ante,  horti  IV,  ^TaSL  | 

WestcrmannMgarte  III,  189.  Ii.  J 

H&nscrundilüle  | 
Unbenannta  ; 

Badeitnbet»  eetnaria  III,  55,  afi.  74,  23.  IL  ' 
7fi,      v«),  liL  IVA  ^  LiL  ^  ii» 

ill  277^  2iL  2«7,  iL  298.  ^  .m.  iL 
347.       391,  iü.  ] 
Brotbänke  scampna  panificam  II,  240.  36. 
32.  —  III,  l,^n,  aiL  23:t.  M.  I 

318.  2£L  320,  ÜL  32y,  4X1  H2i.ä2-  m  i 
273 -'fi.  in.  »,  MTSSO.  33.  ML  4*.  , 
3t)2.  iL  WIk  32.  a»5,  4L 
onria  II,  l»i  22.  \ 
curia  public.-»  III,  17.  9.  i 
krnlbenke  bi  «  Martin  HI,  321.  S«.  ' 
lejirosornm  hanca  II,  '2i0.  40.  , 
Metziger-FieiRcbljuukf  ma^cplia  III.  \S0.  22. 

237.  iL  2^  a.  271,      Ü  ■iilä. 

44.  ;w7,  Hg.  381^  4a  m  arwi,  u. 

.1«!», 

Ofenbänacr  piatrina  III,  2.  IL  3«.  IL  5, 

1»,  iSü  «r.  ^  lÄ        la.  35.  6,  Z  42. 

23:  4ii  L  öi,  ULlw,  jüL  UL  73, 
li4.74.22.7a,ÜL7(i.iliL  91,2.03. 
2i  il^  :i^L  1211.  i.  13L  19.  130.8.  139. 
ALi^  ii.  144,42  IBO,  37.  l-M.BS.  152, 

UiL  41-  IGL  20         los,  aiL  171^ 
IL  liL  170.  L  1*12.  iL  183j  iL  üü.  Mi, 

lümi,2.i_88,;ii2.i2iiLL  im.  33. 

im.  Ii  223j  UL  23^  2:1.  iüL  23(£,  22, 
252,  LL  2r)^,  2i  JTtl,^  241  28g.  JL  , 
•M>:\  2iL  iMJ ^  3M7,  II ,  4i  [in.  13. 
iSTML  LiL  XIO,  lä.  SIL  .Iii  4- 
:i4i),  iiL  3Ö1.  2iL  301.  2Ü.  3*i5.  3«>, 
327381.  23.  388,  4.  13.  .389,  38.  8««, 
20.  -  IV.  17^  33. 
Ziegelhöfe  ZiegelOfen  III,  71.  Sfl.  122.  3. 
Ii2,  33.  IK3i  dL  242.  U.  270.  gElüS. 
29.  ößl,  ai. 

Benannte  I 
adeler  s&  dem  III,  182,  31L  ' 
a£f*n  zAm  III,  305,  ST  1 
Altdorf  abbatia  de,  curia  III.  3L  7,  42.  — 
IV,  2L  L 

Allerheiligen  dea  Klostera,  Hof  III,  .i2ß.  IL 
350,  IL 

aula  episcopi  III,  ß.  2fi.  TL  41  a.  Pfalz, 
aola  nova  s,  Pfalz. 

Badenera  des,  hof  III,  95^  JL  i 
badeatuben  s5  der  altenlll,  ,S84,  42. 
bären  sam  roten  III,  172^  Ifl.  ( 
barolnr  aft  dem  III,  242.  2fi.  ! 
Oarfuaaerhof  III,  6.  4.  1 
barte  zum  III,  Uö,  fi.  ■ 
Baaile  zb  dem  von  III,  262,  L  / 
beide  zh  dem  III,  164.  34. 
beren  a&m  III,  296.  U.  ; 
beren  «5  dem  III,  2tW,  SL  J 


ßtertnanne  sftm  III,  340.  11. 
bippcrnanze  tu.  den,  curia  III,  85.  28. 

birbftme  zft  dt>m,  curia  II,  224,  3.  —  III,  4. 

2ß.  132,  2ß.  180,  2Ji  ^  14.  286,  2. 
birken  zft  der.  coria  III,  70,  43. 
birken  zö  der  III,  228,  1,  4a 
blideckcre  zfi  dero,  curia  III,  18.  32^  ü, 

liL  120^  i  US.  ag, 
blige  an  dem  MI,  43. 
blinden  kelre  ift  deme  III,  45.  4L 
bibmen  s6  der,  coria  III.  m),  10. 
Beppen  ofenhna  II,  284.  4ü. 
boaaer  an  dem  III,  173,  ^ 
bAme  anrao,  lierbcrge  III,  2>)2,  41. 
ÜAnigarten  muiiastehi  domna  III,  222.  3. 
BSmveUlen  zu  dem  Ton,  curia  in,  76,  Ifi. 
Branthof  III,  3.4a  39,  29.  68,  2a.76,14. 

—  IV,  18,  m 
branlreiten  in  der,  piatrinam  III,  288.  ÜL 
bricf»?  zum  alten  III,  179,  33. 
Briulcrhof  a.  Str.  Domcap 
Bniggo  Conradi  de,  caria  IV,  L 
Brunken  dicti  zum  III,  300,  22. 
ftrunki'nhof  III,  ]l,  2(L 
brnnnemann  za  dem  III,  170,  4L 
Bftb«necke  zu  III,  3!W,  afl.~3»8.  2. 
cellariam  longum  III.  6,  14.  —  IV,  17,  Sfi. 

128.  2Q.  1B8,  BL 
cerTiaiarii  alla  domoa  IV,  30.  43.  89,  13. 
Clingen  der  herron  von,  hoa  II,  22.  33. 
cl'.sicrhof  IV,  [H^  UL 
crn/.p  7.i>ino  heiligen,  hof  IH,  19,  88. 
cniivogele  zu  dem  III,  185,  fi. 
Cfinratz  des  ZoUenere,  hoa  III,  351.  40. 
Tanneche  curia  dicta  IV,  124,  Q. 
Daiinse  domns  dicta  III,  371,  HL 
Deutschbcrrenhof  III,  3.  21^  1«, 
Diemen  zn  hcrn  II,  239,  JiL  —  III,  21X,  12. 
Piujicnsatoris  domiis  IV,  IjK  ö.  128,  3.i. 
dorfiaauae  zum  III,  324.  2fi. 
dor-  törhua  II,  240.  3<L  -  III,  67,  3fi. 

gB.  Ä  77,  aä.  «Oft,  14. 
dorhose  zunTTlI.  'M)r>.  33. 
dorne  au  dem  III,  150,  38. 
dr<ibele  «u  dem  in,  HM,  32. 
dobeo      der  III,  397.  41. 
D/itscIicnherren  au  dem,  coria  III,  20ü,  6. 
duaent  hetligin  III.  307,  ^ 
eber  ao  dem,  aatnariom  ofenhaoa  III,  123, 

32.  £36.  22. 
egeden  zu  dem,  curia  HI,  183.  'JH 
Egenolfe  an  hem  III,  370,  40. 
eich  an  der  III,  228,  HL 
eichborn  zum  III.  70.  40. 
eimere  zu  dem  III,  178,  24. 
Elnbart  au  dem  III,  78.  UL 
Bndinger  hj  dem,  hloalein  III,  74^  L2. 
enget  zn  dem  III,  113,  12.  215.  4. 
enget  ao  dem  III,  164,  32. 
Eachowe  abhatiese  de,  curia  III,  114.  29. 
eael  zn  dem  III.  350.  35,  351j  L 
friden  an  dem  lUT^  2lL  373,  20. 
fuh&o  anm  III,  130.  ü  303,        304,  26- 
gattern  au  dem  TTT  2^  ^  45.  "SM.  Q. 
277.  aL 

Qertrüd  die  flache  HI,  300.  29. 
geteilter  kelre  III,  läQ.  1. 

getterlin  an  dem  III,  SAO,  äL 
iiian  zn  hem  III,  143.  2il 
Oleaetin  ao  hem  UI,  176.  33. 
Otogener  coria  IV,  120,  2. 


^"    dby  Google 


Stras&burg 


gl&xr&d  SU  dem  I  II.  97^  IL 
goltbltiman  so  der  IIJ.  247,  3a. 
grester  xa  dem  Ul,  3Ü. 
gtien  grienen  sa  dorn  III,  146.       370,  42. 
grouen  gotte  zu  dem  IKj   176.  42.  228, 
an. 

growen  rocke  zum  III,  223.  2ä> 
grüben  za  der  in.  184.  jj.  Lli.  23. 
grüben  sa  der  III.  192,  22.  226.  13.  283. 
LL 

Salden  ort  za  dem  III,  226,  2L 
aldin  hof  III,  233,  22. 
ghldin  scbkfe  zu  dem  II,  239,  LL  —  III, 

211.  12, 
gärteler  la  dem  III,  264i  22^ 
gylgen  za  der  III,  IOOTAA. 
halbenhaBa  zeme  III.  48,  22.  366,  20. 
Harparge  za  vorn  U\i2ib,  62. 
baspel  sam  Iii,  222.  41. 
heiigen  liebte  za  dem  HI,  135.       IJQ^  20. 
Heilinsnne  zu  beru,  hof  III.  67.  lü 
helfaiide  zum  III.  316,  32. 
belfande  sam.  pittrinam  lU.  152.  20.  252. 
O. 

Uellegrozes  des.  caria  IV,  63,  24_ 
belle  die  IV,  199,  20. 

bellcD  za  der,  caria  III,  66,  L  9L  1^  1^ 

h.  228,       ^  8. 
Heppün  d«r,  hof  lU,  !ä92»  21. 
Hohenbnrg  monasterii  de,  caria  III,  316,28. 

245.  4£L  249^  iL 
hoben  has  za~^m  III,  144i  ^  168.  SL  264. 

4.  LL 
bolderstöekc  zum  III.  357.  82.. 
Hornberg  za  dem  von  III.  360.  39. 
Hornecke  zu  III.  139,  2i 
balren  za  der  III.  220.  41. 
hnadeeräckeo  za  dem  III,  350.  ill. 
hftto  za  dem,  ad  pilleum  III,  25,  3ä.  I2Q. 

OL  190,  20. 
hftte  za  dorn  lU,  127,  2i 
hüte  zu  dem  III.  Jii^  ü.  277,  L 
jäger  zum  UL  27  2 ,  IL 
jegere  zum  III,  -iT,  12. 
Julian  za.  Julianiu  III.  Ü3.  44  66.  L  192.  &. 
Ittenweiler  des  Klosters,  Baue  III,  138.  ä. 
Jangbern  de*,  bof  apad  Botenkirchen  III, 

358.  LL 
Kagoniz  domue  IV.  ÜL  Ifl- 
KappiU  zü  dem  III.  182,  31  s.  Kopete. 
karppen  zOm  lU,  40,  2L 
karricber  zftm  III,  396.  32. 
Kelbine  der,  hof  III.  86,  ÜL 
Kellers  des,  hof  III,  180.  30.  ^  12. 
kemmenaten  zft  der  Iii,  134,  liL 
Ketzingen  zü  dem  von,  curia  III,  338.  12. 
kevien  zf»  der  III,  146,  aft.  258,  Üfi-  371,  L 
kezzeiistogc  z6,  curia  IV,  53.  2{L 
Kippeiitioim  ih  dem  ton,  pistrinum  III, 
.Ul>.  iLL 

KlobelAcb  zft  dem  alten  III   123.  dSL 

kAlnischen  tdreu  ztt  der  lU,  134,  33. 

kolben  zft  dem  III.  132,  31. 

Kolines  kern,  hof  1117119,  2. 

Ropele  zftm  III,  263.  30  s.  Kappitc. 

Kopaten  hna  III,  ISS.  ^ 

kotzen  zb  dem  III,  105,  43. 

krebesse  krebeser  krebissere  zum  III,  40, 

4L  41,  2L  46,  30.  läü.  2L  121L.  2L 

263.~L  308.  L 

krebss  zftm  III,  279,  20. 

IV,  1 


krimvogele  zft  dem,  curia  III,  228,  L  M9,  fi. 
Krachen  Diethcrs,  hof  ITT.  212^  a.  3<>1,  'Xj, 
kugeln  zft  der  UI,  lOL  2^^111  2.  168, 

22.  179,  13.  250.  13,  25L  30. 
Landesberg  zA  dem  von  Iii,  ML  238, 

13. 

latten  zft  der  III.  ßS,  43. 

lehbarten  It'opaiden  zh  dem  III,  126.  22.  4fi. 

leisten  zftm  III.  ii^  2h 

Lembelin  zft  hern  Ol,  30L       ^  2h^ 

Lichtenberg  der  von,  hof  III,  100,  4L 

Limorin  der.  hos  III,  280,  8.  IL 

linden  zft  der  III,  205,  3.  371.  LL 

linden  zft  der  III,  255,  28. 

Lingreten  uf  den  UI.  51,  42. 

Linsin  zft  dem  III,  150,  21L 

Linweterin  der,  hns  UI.  267.  12. 

LAselin  zft  dem  alten  UI,  123,  3fi.  183.  3ä, 

Iftwen  zft  dem  II,  239»  28.  —  III,  211^  Ifi. 

Incernen  zu  der  Hl,  126.  2. 

Lftpoltzheim  za  dem  von  UI,  176.  IL 

Macelini  curia,  Uetzelin  zu  herrn,  hof  UI. 

12,  8.  —  IV,  128,  L4. 
macellnro  roetzig  UI,  61,  18.  271,  43.  305, 

LL  aas.  L  S/TTIL  -  IV,  lfi2,  12. 
macellnm  novam  IV,  193,  2L  1%,  22. 
Malhas  U,  310.  24. 
maoen  zem  lU,  102.  2. 
Marley  zu  dem  von  III,  104,  10.  360,  35. 
marschalci  curia  IV.  18,  24. 
Marssilie  zft  hern,  eoJcIhnf  III,  316.  IL 
Maurimonasterii  mon^sterii  curia  II,  162. 

30. 

Mediani  monasterii  domus  III,  257,  3. 
Meyede  zur.  des  alten,  hof  III,  ^T^  ß. 
meienffo  zu  dem  III,  237.  13. 
mSraten  zur  III,  3L  L  96,  33.  1^  Ifi. 

178.  IL  346.  29. 
meristoi  zu,  domns  dicta  t.  Str.  Strassen. 
Metzelin  s.  Macelin. 
Hetzelin  frowe  hus  II.  ML  45. 
Metzger  trinkstnb«  III,  'iM.  411 
Metzig  s  macellnm. 
mAren  zu  dera  III,  187,  SL 
MArlin  zu  hern  III.  t;2,  2iL  I.^?,  LL 
mArlin  zum,  domas  slubc  UI.  45.  43.  262, 

HL  325,  32.  »41,  iL 
monaaterinm  ante,  curia  IV,  81,  5,  9  ff. 

124.  UL 

Horburg  zu  dem  von  III,  343.  12. 
&fordeline  Mftrdelin  zu  dem  lU,  257,  13. 

Morders  des,  haus  III.  III,  2. 

marken  zu  dar  UI,  389728. 

mnlensteine  mftlsteine  za  dem,  estnarinm 

lU,  74.  IL  145,  iL  245,  25. 
Muliiheiiti  do.s  von,  hus  U.- 184,  4L 
Muluheim  hern  Heinrichs  von,  bof  III,  294. 

12.  äÖlL  20. 
Münze  m,  113.  2.  277.  19,  30.  3ß.  301, 13. 

349.  2. 

Münze  alte  lU,  45,  8.  273,  35.  28L  86. 

316.  aa. 

Munszen  zu  der  alten  III,  364»  IL  390.  34. 
Küsinser  zu  dem  UI.  370,  32. 
Hutzicne  za  dem  von  III,  305.  IL 
napfe  zume  UI.  29,  19. 
napfe  zeme,  curia  claustr.  s.  Thome  UI, 
3L  33. 

nasnm  ad,  in  aqua  lU,  4,  88. 
Nsaaelbach  TU.  337.  42. 

U 


322 


Straasburg 


Neobarg  des  Klosters.  Hof  III,  HL  1^  ^ 

il.  —  Hana  III,  iitL  42. 
Nenweiler  Abt  von,  Haus  III.  39«,  iL 
Nicholai  domo*  IV.  29.  21  ÜL  1^1- 
nnwen  kelre  zum  III,  130^  LL  169.  33. 

170.  M. 

Öchelins  hm  III,  l&L  1^ 

Offenbare  der  von,  has  III,  302,  & 

olehai  III.  386,  iL 

oloTbui  III,  179,  12. 

Pfafferben  hnTUI,  lÜL  ML 

Pfalz  biaeh6fl.,  palttiom  epiecopi  IT,  47,  3. 

187.  iii,  2»>2,  L  —  III,  68,  21-  I^T^ 
^  lOiL  2i.  18K  aJL          1£L  — 

IV.  21j  m  52,  2i  Ifiii,  liL  —  8.  li!rich& 

Capelle  darin  ÜI.  7Ü,äi.a.  aula  epitcopi. 
PfaU  neue,  aala  nova  III,  Hi^  ^  2^ 

2L  329,  OL        iL  Üi^  3i 

379,  Ii  m\  iL  "395.  äL 
Ph<tUer*  Pfotzers  hof  III,  200.  U.  25Bj  L 
278.  JL 

pilleam  ad,  ■.  h&te  zn  dem. 

rade  zeme  III,  H,  42. 

Rafcuaburg  zo  III,  12£i  8. 

rappeu  zam  HI,  ^9,  Ii. 

Rathos  III,  322,  M"^.<2.i.  lü  e.  Pfalz  neue. 

Uebeatoche  za  deme  alten,  curia  III.  105,  iL 

regia  curia  s.  Str.  Domcap. 

rephnni  zame  IV,  154.  IIL 

Richen  za  dem  III,  172,  3a. 

Richin  zam  III,  ■iil.  12- 

Richia  zam  III,  :H47,  lü.  : 

rindesffts  zom  III.  III.  M. 

Ringen—  Rinkendorf  za  deme  von  III,  20, 

aa.  203,  Ifi.  343,  liL 
Rinetetten  za  deme  von.  caria  III,  iL  3iL 
roscbAmc  zam  III,  324,  20. 
roscgarteu  za  dem  TTT7  121,  2Ö  124i  ^ 
roten  zn  der  III,  17,  2SL  1«»,      250,  m. 

288.      afifi.  iL 
rosse  zame  III,  199,  22. 
rote  hus  III,  391, 

roten  hose  zum  III,  9L  42-  lü^  IL  144, 

rote  ovenhas  III,  182,  6. 

rote  ovenbuM  III,  IH8.  liö. 

RoUnburc  —bürg  zu  dem  111,2,8.44,^ 

4i  266i  3i 
roten  man,  rotten  manne  zn  dem  III,  123. 

aü.  193,  3. 
Rafaches  haa  III.  267,  12. 
r6sen  zer  III,  34^  Ii  36L  3. 
Ramoltzwilre  zu  dem  von  III,  123,  3i.  >'*3. 

a. 

Rftfi  clerici  curia  IV,  21,  3h. 
HAlenderlin  hof  III.  3^  m. 
rftst  zum  III,  m  afi. 

salmen  zu  demlll,  13ft,  L  156.  15.  4Q,  . 
209.  12 

Saropson  za  dem  III,  886,  i2. 
Schttftolczheim  zo  dem  von.  curia  III.  05, 
182,  2- 

Schanrippen  Hof  III,  70,  2L 
scbarpfene«ke  zum  IlFT^  LL  g3i  la.  2&L 

lü.  —  IV,  m,  12. 
Schenterlin  za  hern,  curia  III,  IJO^  lU.  21.7. 

23,  ii. 

Schubes  des.  bof  III,  258,  3iL 
schribeis  dos  hof  III,  79,  U, 


ichriber  zu  dem  in.  91^  Ifi.  126,  2iL  307, 

22.  3119.  Üü. 
Schohhcisscii  Walthercs.  hof  III,  54,  LZ. 
echfipfcn  zu  der  III,  2».S,  iL 
Bcrinium  III,  öl,  L 
seien  zo  der  III,  09^  1^ 
Selse  monasterii  de7  caria  III,  294.  LiL 
Sescrs  hos  III,  71, 
sigcrvtnn  dez,  haselin  III,  851,  iL 
BiHicrbeig  zum  III,  ilifi.  12,  4L 
sliien  some,  hof  III,  218,  M 
smitten  zu  der,  curia  claastr.  s.  Stephani 

III,  73.  Sä.  223«  21  2tj&  ÜB.  318, 

343,  22. 
Sn.ibelburg  III,  133^  8. 
«uebolieae  sneblis  zft  dem  III,  221.  Ü  366. 

Snewelins  hof  III,  .937.  42. 

ipannbet  zum  III,  £>L  ää. 
gpek  und  erwcisso  III,  iJji.  7,  44. 
Spenders  des  guten,  bof  III,  216.  21 
spciiwer  zum  III,  138.  iL 
S5pie<;eli>r«  de»,  buaz  III,  342.  11 
gpilnian  zum  III,  161 .  ü 

Bpiiaibof  III,  12L  la.  371.  aß. 

Stabe  zumme,  curia  III,  59,  Ifi. 
stalle  zu  dem  III.  2S4,  3^  Süd.  22. 
sumpfe  snm  III,  WK  20,  42, 
Stainpfes  des,  bof  III,  24i  24.  MH^  ilL 
»tjiucke  XU  dem.  estaartuio  III,  32,  4£L 
SUrkelin  za  der  III,  88,  iL 
stehele  zum  III,  20L 

Stebellins  hern,  hof  III,  42.  40.  103,  Od. 

141L  1.  35.  157,  21  181.  g. 
steinbokke  ziinc.  curia  IV,  19,  12  ff,  40. 

steiiih^nere  zu  dem  III,  145.  29. 
Slemhof  III,  12a  L  1^  ai  IMi  4L  275, 

2lL  Mi  iLi 
steinineiiiitiHike  zum  III,  SM.  L 
atainin  sälen  bi  der  III,  67,  40.  222,  iL 
■telczen  zur  III.  18a  2i. 
Sterkelin  zu  hernlTl,  »Mi  ^ 
Blcme  sterren  zame  III,  8R,  S!l  127.  42. 
Stockache  Stogohe  zu  dem  von  III,  266,  4L 

808.  2ä. 
■Mckw  tu  dem  m,  371.  3fi. 
atfinken  za  dem,  curia  clauztr.  ecci.  maj 

III,  240,  2L 
Stolzenecke  III.  ^  12. 
staffe  /.u  dem  III,  202,  2ä. 
Stralneeke  zu  III,  210,  UL 
Stnbpw  pgehof  II.  lUi  fi  ff. 
Sl&beimeg  zu  dem  III,  229,  2L 
St^rzelborne  monasterii  carie  III,  8|!,  lö. 

216,  12. 
stnlzer  zu  dem  III.  20.  LL 
Sturme  zum  III.  \73^  IL  176,  33. 
S&serin  der,  hus  1117846,  82. 
Swabes  hof  HI,  32».  3fl. 
8«»iher9  hof  III,  167,  liL 
Swartzen  der,  hus  ITT  285,  IL 
Swederiche  zom  II,  237726,  -  III,  m. 

24.  320,  28-  37i,  iL 
Swemmcr  zam  III,  388,  48. 
swerizcn  zu  der  III,  388,  4. 
templariorum  curia  IV,  16.  2L  iL  12L  2ä. 
templc  zu  dem,  curia  ir~288,  ItL  —  HI, 

iHi  la. 

Titlin  zu  hern  III,  190,  ß. 
Treffesae  zum  III,  196,  10. 


"    d  by  Google 


Strassburg 


323 


TreffMcn  mm  alten  III,  L 

Tnihtersheim  za  d«m  III,  176.  32. 

Trotkindes  bösere  III.  TT,  2Ü. 

Tftnowe  za  der  III,  17t^  2. 

TVingerin  domns  II,  2.H7.  2iL 

Überhang  zu  dem,  ofonhaas  III,  120.  i. 

m   12,  42.  Ifigi       ^  ^  ^  ß> 

Mo,  äl  (mehrere). 
UndörfÜgen  zn  den  III.  IMi  8* 
Uten  zu  hcrn  III,         2L  276,  28^ 
Talken  zum  lU,  51^  42.  1^7712.  307.  LL 

aaa,  21. 
St  ValenUa  Hof  III,  819,  ilx. 
Vinkenwilre  zn  dem  von  III,  .^9,  i, 
Vittelline  in  bern,  curia  claustr.  a.  Thom« 

III,  3L  34- 
Vlemingen  zn  deme  jungen  III,  Iß.  8. 
Volmara  hem  hof  Ton  Bichahe,  curia  rao- 

nasterii  inferiorie  III,   193i  ^  210. 

22.  2ü  =U-  249^  22-  31i  24- 
Volperti  domus  IV,  30,  LLm.  28. 
Vöteline  zu  deme  IITTLL  Sü-  iU-  32. 
wagen  wogen  za  der  III,  384,  12.  390,  3&. 
wahsmanne  za  dem  III.  827.  tt. 
Waldcner«  des.  hof  UI.  32\  32- 
Walporge  zn  aante,  caria  III,  389,  lü 
Wartenberg  zu  III.  ISÖ^  äi 
Wasen  zem,  curia  IV.  212.  3ä. 
Wasenecke  zu,  Hof  II.  30^  2± 
wergmeistere  zu  dem  alten  UI,  280,  tL  291«  : 

34- 

wergmeistere  zu  dem  deinen  III,  280.  Z.  ' 

294,  iü 

werkotzen  zn  dem  HI.  ^8,  lö. 
Westermennin  der.  hof  III.  2t)2.  12. 
Westermennin  der,  hos  III,  Ifi. 
Westhua  zu  dem  Ton  III,  337.  LL 
Wetzele  zu  bern  —  dem  rihter  III,  155.  > 

■iL 

Widam  zn  bern  III,  WL 
Widen  meister,  hof  III,  IVL  20.  I 
wighns  III,  6(>,  1S<  ,  | 

Winterliire  zu  dem  alten  Ton,  hof  III, 

2&.  au.  270,  44. 
wintmölen  za  der  III.  19^,  1^ 
Wisen  za  dem  alten  III,  143.  i. 
Wiszenowe  III,  2^  afi. 
wogen  za  der  s.  wagen, 
woife  zo  dem  III,  3K6.  iL  , 
Ysenhart  zu  dem  III.  193.  LL  ; 
Zarten  znme  III,  274^  4U. 
Zengelins  hos  lU,  US.  lA. 
zimSermannes  des.  haser  III,  301.  äl> 
Zoller  zam  alten  III,  237^  12. 
Zollkaller  Hl.  225,  32. 
Z^mecke  eoria  III.  37d,  &. 
zwigeline  zn  dem  III,  176.  L3- 
Ahlen 

Br&chmnl  prope  s  Arbogastam  III,  367. 
Brftch  in  dam  III,  b±  iL 
Kagenecke  Johannis  de  III,  12.  L5l 
Hetzel  Symandi  IH,  ga,  11^  28. 

H&ffclin  III,  160.  42.  aaa.  aj. 

lantmble  III,  "TIJ  24.  163.  23.  19i  32. 
Merswins  III,  7,  82. 
rosse  zft  dem  ul,  8. 
Bnwerin  zu  den  III.  lüQ.  2L  42. 
Rchftnemsnnes  III,  114,  43.  189^  lA. 
Sclobeg  hern  OftszeTiii  III.  30.).  LL 
SpiUlmbla  III,  146,  da.  üiQi  20.  äQg.  UL 
346.  &.  I 


Spizzen  zft  III,  150.  42.  3«Q,  SIL 
8.  Stepbani  III,  47,  0.  —  IV.  53.  2ä. 
Sturm  Wernheri  ni,  47^  IL 
a.  Thomannc  Ih,  7.  ai.  150,  fi.  359,  34. 
wasaermölc  III,  l.'>0,  5. 
Straaaen,  Plätze,  Stadttbeile 
Albergrien  III,  217.  ÜQ. 
AltbAsseren  an  den,  ander  III,  183i  34.  255, 

28.  27L  43.  846,  M. 
alter  graben  IV,  90^  fi. 
8.  Andres  ort  III,  35,  5. 
i.  Arbogast!  Utas  Stadium  III,  1^  L  318^ 

12.  36L  ^ 
Belom  zft,  passagiom  III,  381,  23. 
Bcrmentergasse  III,  2 18.  88. 
Bioker—  Bieckergaaae  UI,  ß}^  32.  1^  2fi. 

liig.  43.  270.  lü.  271L  CT  305,  Ifi. 
Bieigesseli  1117147,  32- 
BiachoTesheim  des  Ton,  gaase  III,  55,  LL 

128  22. 

bischörez  gebreite  III.  30,  38.  lOL  23-  %|6t 

34-  336.  L 

Blinden-  Blindegass«  III.  124,  31  261.  80. 

322,  3L  358,  fi.  373.  25.  374.  3i  376, 

23.  377,  i£L  3^  2. 
Bftckelin  vicaa  dictas  III,  241,  g. 
Brantgasse  III,  .3.  2L  39,  2iL  68,  ü  42. 

100,  2L  103^  33-  \^Sl  219^  12.  305, 

LL  391,  43. 
Brüge—  Broie—  Braiggessel  III.  ü.  42. 

65,  12.  154,^  iL  216.  ÜL  233,  28.  386. 

aa.  390,^  397,  4L 
Brhgegaasc  die  nider  1  'J,  3^  20. 
Bruncken  hern—  gesselin,  ticus  zft  dem 

Bruncken  III,  35,  L  39^  LL  167.  aL 
BrAch  in  dem  III.  8Q.  2ti.        LL  265^  20. 

282.  a.  14.  ffiß.  3.  3üj.  14.  350.  13. 

351.  2lL  881,        383,  3fi.  384,  4.  — 

IV,  128.  LL 
Briische  bi  der  III,  ISL  8- 
Brnscam  aaper  IV,  15,  II  16.  22. 
Bruscam  nltra  III,  iL  12.  16.  lo.  85.  1. 

9L22.10Q,32.107^4L  109.  LL  114. 

28.136.8.  1M^22,  L4ü.aa.  14L33. 

1K2,  la.  1807  204.  LL  214,  33.  2liL 

22.  276,  28.  291.  3ä.  337.  IL  348,  SJ. 

-  iVTlfii  2L  16,  6.  18.  28.  au.  32. 

128.  31. 

BAbenecke  III,  308,  32  8.  Str.  U&aser. 

BAIIin  Ticus  dicti  III.  14,  32.  9L,  83. 

Bündegäaalcin  II,  294.  3L 

Bände  die  innre  III.  109,  3S. 

Bünden  an  der  II,  4f!H,  22   —  III,  19.  38. 

äLaiIÜ2.a.  1124.14.  209.23-213. 

2-  218.  82-  239.  28. 
Bure-  Borg—  Bargaase  III,  200,  30.  42. 

236.  4L  2äL  82.  253.  a.         10.  228. 

LL  269.  iL  389,  2a 
Caltahc  III.  10.  L 

camificea  inter  apad,  s.  Motzigern  unter  — . 
ccrdones  inter  III,  LLL  32  s.  RinUnter- 
graben. 

cerdonum  foaaatam  Tallam  III,  816.  4L 
38t,  11  8.  Rintautergraben. 

cerdonnm  lobinm  a.  RintsnterlAben. 

Cleine  gesselin  III.  Ii.  30. 

cAflÄten  ander,  sab  mercatoribua  s.  kremarn 
ander  den  — . 

Criegesgasse  —gesselin  III,  20.  28.  76.  32L 
12-2.  33.  130.  il2.  192.  22.  237.  3a  384, 


Straasburg^ 


Dornguie,  zieme  dorne  III,  2,  7.  löO.  38. 

266,  47.  270,  17. 
DAben  graben  ans,  bi  de*  III,  4,  41.  94,  S2. 

11.  292,  34. 
Drosin—  Drftsolgeasetin,  DrftiieDgMM  ü!» 

271,  41.  278.  IS.  343,  6 
dftchinbr^n  nnder  der  III,  283,  lü. 
Eifigandeu  gaizen  in  IV,  1«,  3   127.  2ß. 
•.  EliMbetb  vicas,  tt.  BlnbetguM  HI,  S7, 

2.  177.  11.  218,  II.  288,  S.  «ML  10. 
847,  y>.  38S,  85. 

lOMlIwalttsguse,  vicns  lOAgiatri  Bagilbtiti 

m,  8.  (1  13  !.  22.  223,  Sw  S«^  88. 
Biiia^  htm—  ga«»e  III,  297,  IT. 
Mroa  inlMr«  •.  HOidMl  under  den  — . 
Fiakmllar  Tiak«tt«ilr«  III,  13.  31.  17, 

Ii,  18.  88.  41.  34,  19.  77,  12.  148,  15. 

188;  16.  m,  12,  H4.  280,  I.  286,  21. 

292,  37.  3*5.  40.  ätU.  35. 
FlacbagMse  viMgesseiin    III,  20,  11,  4i. 

ISO,  16.  135,  1.  155,  15.  2U9.  13, 
FladergasM  III.  228,  36.  280.  43. 
fonim  IV,  16,  29.  SB,  40.  18,  38.  86,  34. 

26,  6.  31,  44. 
Frobnhof  II,  185.  4.  -  III,  47,  4?.  62,  13. 

82,  12.  84,  22.  91,  46.  131.  9.  132,  9. 

142,  11,  48.  188,  41.  167,  M.  985,  9. 

301,  22. 

Galgen  bi  dem.  jnxta  patibulam  III,  66, 
32  W  32  101,  93.  157,  7.  9-23  32- 
j:  7  17.  32«.  32.  ;«4,  41.  346.  11.  - 
da«  Bchiltehtc  urt,  da  der  galge  nffe 
«tfit  III,  117.  It^ 

Oalggasüe  III.  2m.  26. 

(iatter  an  dem  III,  205.  19. 

Geben  de«,  gesselin  III,  172,20.  388,  31. 

Oeneewaide  III.  358,  13. 

getAlle  Tallnm  dictum  III,  «1,  12. 
ieiien,  iinuie  gieMe  Iii.  bi>.  24    82,  3. 
18^,  44.  163,  34.  179.  at.  262,  29.  277, 
26.  293.  38.  319.  21.  337,  42.  861,  96. 
nianUbof  III,  43  20.  102,  3."}. 
(Uanlzbofsgaia«  III,  .'K'2.  7. 
Glisberg  df>r  III.  313,  13. 
Glockener  ort  III.  170,  43.  227.  36. 
Graben  ot  dem  III,  69,  42.  IIIL  tl^  89,  40. 
164.  32.  18<  i,  ^.  198,  19.  846^  49.  848, 
15.  264.  11. 
Orftben-  OrAbengMt«  DI,  8U,  16.  910, 

80.  371,  .36.  374.  6. 
OrftnMrarderaaaae  III.  888.  48.  843,  & 
fhUia  ort  ifl,  196.  40.  86S.  80.  868,  87. 
OfttMHBMiiiM  QAtintamgan«  XU,  90,  17. 
801,  41. 

Haiphm  U  in  111,  238,  33.  362,  I. 

ÜMW^nleiB  m,  aa.  44.  66,  6.  91,  14. 
100/46.  144,  40.  164,  27.  187,  9.  IW, 
6  22-1  2  228.  34  989,  «.  864,  S. 

Hebettritz  III,  326,  34. 

HeiriU  III,  17,  43. 

Ut'Uongftkzelin  III,  170,  '6i. 

Heyers—  Hogiers-  t^l^Vl•rBgasse  III,  119, 

18.  282.  27.         18.  22. 
Hirtzclaelu-  die  II,  39.">,  I 
hüber  .Steg  III,  133,  2.  2,HJ,  13.300,20.329, 

3.  .340,  22.  384,  24. 

hohe  weg,  vm  dicU  der  III,  186,  IH. 
Holwig  III.  «6,  38  115.  14  139,  42.  2i  f. 

32.  207,  87.  22^,  20.  985.  9.  293,  18. 

816,  11.  861.  1.  -  IV,  188,  17. 


HoUmarkt,  fomm  lignorom  II,  80,  27.  29. 

—  III,  68.  17.  43.  8\  24.  106,  I.  I.=>8, 

86.  171.  8.  223,  13.  258,  35.  327,  94. 

8:S«,  2  t.  370.  42.  87.<<,  Ii  378,  41. 
Horenberg  z6  dem  von  III,  114,  88. 
Homeoke  III.  146,  2:). 
Hornecken  geMcUa  lU,  989,  24. 
Händen  sen  III,  188,  IB.  —  IV,  90,  10. 

99.  5. 

Hfttasgasae,  tkaa  warn  hftt«  III,  25,  40. 
44,  8».  86,  88.  106,  86.  160^  88.  842, 
17. 

imtitoi«  inter,  •.  knaem  andtt  das  — ■ 
•aal  Joluuma«  giMMn  III,  lU,  88. 
jMdan  Mb«nt  den  m,  978,  86.  861.  36. 
Jiid«ag*Me,  vietia  jodMnuD,  Jad«M  int« 

jati»  Ul,  18,  Su  85l  1».  78,  Ift  91. 

46.  17a  Au  906.  «.  K«,  la.  988,  81. 

»4.40.  878,  14, 88.  «».44. 888,8. 

IV,  16.  6.  90,  3i.  8a  189,  1. 

S'  iDcMwa  i6  dtr,  tie»  Di,  ]66{,  44, 
ntim  A  dar  m,  113,  41 
KatMMck*  in<  iT'i  ^  370.  15. 
Kagneok«  brikdi  m.  278.  21.  846.  13. 
EagBMokw  cmmUb  in.  864,  61.  877.  98. 
EafcUMMa  Ul.  818,  14. 
KdbMfBm  II.  m  17.  —  m,  18.  8. 161. 
17.  986.  88.  846^  89  KtlbetgMM; 
Zoller. 

kemenatem  zft  der,  vicas  III,  228,  18. 
Kesselgessel  Ul,  886,  42. 
KeUerbnhel  III,  98,  5. 
Kirwarteneliaslein  III.  110,  7,  37. 
Korbowo  fll,  142,  20.  214.  20. 
iennem  under  den,  ander  kAfläten,  sab 

mercatoribas,  inter  institores,  iater  sU 

tiatores  II,  284,  45.  -  Ol,  6.  98.  86, 

19.  69,  m.  268.  6. 
Xnnz^Asüe.  platea  s.  crncia,  vicitu  ^Ame 

beilgeu  crhze  III,  2,  26.  12,  7.  141,  20. 

188,  19.  203.  11.  801,  4.  687.  10. 
Krnneneck  III,  343,  14. 
KlQtenan  Cmtenowe  Cruttenowr  Cri^icnowe 

Kmtnow  II.  187,  7.  ~  III.       2:i.  81, 

22.  i"7,  3').    ll.'S,  H3.  120   4.i.  1  US.  22. 

\M,  dij    \:>H.  24    1'31.  ;i8    184,  3.  190. 

27.  191,  33.  V.K'.,  3«.  201.  i.33.  203,  19. 

206,  24.  219.  31  4  241.  2;i.  2hl. 

12.  264,  15.  272.  27.  275*.  8  281,  32. 

289,  31.  293.  27.  fi20,  4ü  331,  30.  888, 

14.  340.  2  346.  38.  347,  49.  867,  14. 
370.  9.  391,  If  Zol1»r. 

Kttfcrgasse  kAfferpiissp  kt^fcregazion.  inter 
kbffere,  under  kftfforen,  vicus  cupario- 
rum  III,  73,  12.  7i;,  34  it.».  14.  164,  44. 
233,  28  237,  17.  266.  40.  274,  32.  298, 
24.  886,  86.  394,  25.  397,  41.  —  IV, 
16,  16,  19.  m.  40.  128,  7.  9. 

K,tird(!'.vaiigaES(>  Kordewan—  Kurdewenr« — 
Knrwangasse,  piatea  snlomm  III,  48, 

21.  60.  42  57  ,  9.  67.  40.  76.  18.  182, 

15.  149,  18.  163,  18.  166,  4.  167,  13. 
194,  7,  28.  197.  44  210,  27.  222,  17. 
225,  10.  41  287.  87  .301.  25.  360,  86. 
8.  Scbftbsatergasee. 

alte  III,  175.  14.  807.  18,  42.  388.  89. 
Knrtener  lonbcn,  lobiom  pellificnm  III,  3(>, 
19.  86,  19.  40,  15.  71,  41.  87,  43  ilö, 

22.  99,  29  III,  40  1  13,  37  161.  16. 
35.  154,  18.  178,  10.  184,  15,  41.  207, 

16.  999,  10;  886^  6.  949,  6.  884,  SB. 


Digiiized  by  Google 


Strasabure^ 


325 


302.  2.  3rL  32.  34ß,  QJL  347  .  4  U\ 
ai_  iL  -  IV,  17.  a.  2Ö7X  27i~sr 
29.  L3(),2il2L25L12»ilfl. 

Künenergasse  ander  kürsenern.  inter  pelli- 
fices  III,  88,  aa.  102,  iL  US.  L  250, 
iL  Hns,  ifi,  349.  Ü  H.S4,  LL  Hl 

LeimongaBBe  III,  1J2L  ^  212^  2.  ^Hn,  aa. 

300.  aa.  äüL  ää. 

lengMten  cille  zb  III,  8^,  0.  178.  iL 

Ifiben  under  der  III,  349.  2. 

maceUa  inter,  «ab  macellis  carnificam  III. 

180.  22.  200.  i.  332.  20.  34L  Ii-  36», 

31. 

Heriessot  Mereniod  Merisü.^t  MRrissrit  Mery- 
exsod  III,  8^  M.  Sfi^A-Wiläfi-üLa. 
eO.aa.Sfi.LL  102.  21.  Aa.  1H5.  33- 
18j>,  28.  213,  ib.  262,  a.  279^  36.  308. 

loeizigern  anter,  bi  den  metzigern,  inter  c»r- 

nifices  III,  ilL  LH.  H8,  LL  I2'l  'M>.  VM. 
&L  2m,  iL  2M.  UL  -W,  3iL  MO,  ML 

—  rvTi^H.  2a. 

Ueyemktte  III,  2^  2iL 
Me\en  gasse  lU,  'mv,  21. 
St.'Michaelsbubel  III.       i.  67.  3.  228.  3a. 

H22, 

Morilelitis  Am,  gemeiin  III,  9r>l,  2Ü. 
Mühlstein  III,  N5^  iL  s.  Rio»  zum  — . 
Mfilege&selin  .Mulgt-ssehu  Mrilgw»e  III,  76, 

aiL  17a,  3iL  2t!i,  32.  302,  ö. 
Mölweg  III,  .m  ^ 

Mönstergasse  III.  390,  3.  —  IV.  194.  IL 
8.  Nicolai  vioBS  III,  346, 
nawe  t^chroite  III,  TW,  2.  Öü.  2M.  227.  IL 
0bentra8&«.  8up«rior  ttrata  II,  184,  3iL  — 
III,  40.4L  4L2L45.aü.£LLl^t, 

ai.  IM.  2L      aL  im  2fi. 

193,  2-  ',^115,  3.  ^  2tv!_  L  :¥]H^  2. 
31«.  2  Ui  -  iV,  16,  iä- 

Obirgeaselin  l  d.  Kruteaau  III.  97.  aL 
Ochsenatein  des  von,  gasse  III,  92,  16.118, 

•ÜL  Ml-  22. 
Oteiikel  III.  3l3j  12. 

pabalatores  inter,  s.  T&terern  ander  den  — , 
panni,  locns  ubi  —  vendnntur  III,  LL  3.^. 
parvua  vicus  II.  224,  2.  i 
pellificam  lobiam  a.  Karsener  loaben. 
s.  Pelri  jrinioris  vicas  III,  1 1 1.  lä. 
pfawen  zA  dem,  vicus  III,  270.  la. 
Pferrich  I'T.  ^  ü 

Pfettenabeim  üttun  des  von,  gasse  1^1,  'M, 

33-  2fllL  14. 
Pf  Ätzers  gaMe  III,  362,  3!L 
piscatores  inter,  s  vischem  under  — . 
Prediger  Bredeier  gasse  III,  61,  36.  102, 

2a  219.  IL  240.  20.  346,  aa  366,  4L 

367.  ia  377,  lü.  3Ä6,  B. 
predicatoram  vicus  par>.is  TTI,  217.  28. 

286.  fi. 

Querchgesselin  III,  59.  13.  67.  26.  199.  22. 
RappoiigeMelin  III,  183,  2IL  252,  4. 
Reinhartis  ^esselin  III,  254.  IL 
Reisers  Reissers  des.  gasse  III,   1 16.  HL 

228.  2L  2SL  la.  296.  43. 
Rheinarm,  Rom  Üumen  III.  833,  LL 
Rinmatte  III.  liX.  L 

Rintsutergraben,  fossatum  cerdunum  !  *  L  76, 

aa.  99,  fi.  181  Ii  2a2.  aa-  m 

264.  2fi.  291^  2a.  310,  4L  »l»,  Üi 

&.  3^  23.  344^  IL  36L  fi.  884,  25,  aa. 


RintsDlerlOben,  lobiam  cerdonnm  III,  93,  a. 

gfXL  2L  213,  aa.  278,  40.  29«,  LL  — 

IV,  UKL  iL  lÜJL  2L 
Boacbflmgaase  UI,  aia.  2.  324^  2iL 
Rosggas-se,  vicns  aöm  rosze  III,  iP,  2a.  69^ 

lä.  2V9,  ai 

Rossraarkt,  forum  eqnomm  II,  l.'if),  13.  3li. 
2Hf;,  La.  —  UI.  L2iL»4.  'jb^  iL 
101.  IL  U»..  la,  laa.  2L  138.  ^  lÜL 
3-  15jl.  ai  154.  ^  2LL  aiL  2^  LL 
227,  L  2a&.  ä2.  25L  Lü-  ^  üi  2M. 
la.  2H8j  IIL  2^18,  IL  ±  3('i4.  22. 

:-}ti8.  LL  374.  IL  378,  iL      IV,  lü,  2L 
2\K  2L  31.  liL  fi2.  III  117.  Ifl. 
klein«  Rossmarkt  III,  28. 

RÄffe-  Reafe—  Reiffe—  Hftffeg.iRse  III,  179. 
22,  4L  282,  IIL  3C0,  ä.  375,  ^  380, 
^"3,  2. 

R&st  bi  dem  Ql,  6L  U. 

Ruwerin  z6  den  1TI7  160,  42. 

Saltin,  passaginm  apnd  —  bei  a.  Arbogast 
UI,  280,  Ifi. 

Saltzbof  III,  122,  6.  808,  3g,  45.  aifi.  lü 
■'»4.  a. 

Scharlatbnme  vicus  III.  lOa  Ul 
Schelkeline  an  dem  III,  fIL  2iL 
Scbiltinckeim  des  von,  ga-s-sc  UI,  160,  äL 
161.  aa.  I8L  Ifi.  2üL  SL  Jn^  iK  227, 
L  2aS.  32.  252,  üi  LL  2öi.  m.  2^ 
a.  299.  iL         Iii-  ÜßL  2i  378,  3L 
SohAninannes  giesi^oii  III,  1 14.  23. 
Schöbesgesselin  III,  [LL  ^ 
lä<:briusga5se,  vica»  ihm  Schrine  III,  213.  LL 
395,  22. 

Schupfe  Schupfe  III.  6.  LL  H,  3.  L2IL  LL 
l32,a.l42,LL42.L14.  21152.  42. 
ni:8.245,2tL22iLaö,25L  20.288. 

£l  ^lOL  21^  4L  336,  IL  ülitL  iL 
Scbfthsutergass«!  III.  108.  3ü  e.  Kai'dewan- 
gasse. 

Selosen  Sellosen  gesselin  III,  ^30. 382,  IL 
Sluche  z&m,  in  dem,  vicus  III,  64,  2J.  I  Ifi, 
2fi.  129.  a?L  137.  4.  Iii  a.  ITitiL  älSL 
iL  27iL  21.  2Ü2.  20.  SIL  22.  371,  19, 

Li.  382,  aa 

Smidegaase  II,  240.  aa  -  III,  131^  UL  200, 

aa.  äilO.  fi.  362.  22. 
sm'den  nnder  den,  intor  fabros  III,  104.  &- 

105.  UL 

Sroidegiessen  III,  IPQ.  4L  207.  2g,  44. 

Snelling  an  dem  III.  217.  22. 

Spitt.  rga»8e  III,  178,  30.  210,  18. 

Spittftlwerd  III,  34r>  L 

öpittel—  Spitolgaase  II,  ^  44.  —  III. 

62,  34.  ai  2a.  146,  ^  gSlL.  ±  307, 

12,  43. 

Spitzen  zu  der  TU,  U,  2.  54.  SL  89,  12, 
22.  Llfi.  23.  IfiQ.  42.  22L  aL  222.  3. 
360  .30- 

Sporerg.isse  II.  240,  34.  —  III.  20.  40. 
16«.  4L  Ifi.^.lS:  253,  L  277^  aL  28lL 
257290.  m.  äSS,  3L  342,  2L  374.  IL 
sporere  inter.  jrxta  IV.  ^  liL  30.  5,  21L 
Stadel-  Stiitlilgas&e  UI.X  4-  15,  3L  42, 

L  eiL     Ii  aa.  9L  aL  lo?,  2<l  iob. 

L  117,  iL  127,  Ifi.  164.  31  aiL  mK 
2L  112.  3Ö.  175,  32.  HL  4L  Läi.  LL 
201.  aL  232,  ai.  235.  21.  21.1,  H.  2*4. 
2b.  276.  36.  2gtL  LL  298.  iL  316»  1^ 
318,~2r  319.  32-  '^30^  a.  —  IV,  lg,  3, 
aä.  128,  33. 


SirassburiBp 


«Mm  ni,  154,  11.  171»  flO.  tU,  U.  84«. 

6.  m,  Mb  m, «. 

(fOM»  Im»  III,  S76,  II.  876,  6.  344,  & 
Mn  in,  75.  15.  S»l.  a  897,  9.  338.  42. 

»70,  7  385,  9a 
Steteiere  g&zze  IV,  19,  9.  129,  4. 
Btell*  ift  Smb.  ▼ieiw  III.  2&,  32.  S6i,  30 
Stempii  Uaiar  dm  in,  218,  S. 
StMBphM  gMM  KMMliii,  SUiiphoai«  «ieat 

III.  61.  28  128,  83.  258,  84.  86».  13. 

212,  11.  817,  82.  857.  25. 
•tetutom  ioter,  «.  Vnnwni  nnitx  den  — . 
St.  Steffang  hoff  Ilt.  20 
Stcinsü'aüSv  Stcinyasz,    stiata  lapnlca  Iii, 

76,  41.  17.   115.  2.    I.S7.  J  i  100. 

K.   179,  19,   m.  «.  27t,  U)  26. 

325,  Hl.  328,  40.  :J42.  16.  »46,  10.  3ÖÜ, 

IS.  301,  26.  366,  18.  .In?.  19.  358,  10. 

45   866.  28.  Ü67,  8.  375.  6,  23.  38i>. 

85.  881,  22.  .888,  2.  —  IV,  18,  28.  20. 

13  29,  7.  128.  -12  U>:t,  \H. 
Sturmecke  Stärmecke  III,  2Ah,  4.  370,  7. 

-  IV,  101,  11. 
Sulseren  ander  IV.  18,  17.  128,  43. 
anramerwoninc  III,  77,  34. 
swibogene  bi  dem  III,  122,  3. 
Tanz-  Taoces-  Tmummm  IIL  30,  3, 

44,  18.  50.  .33. 
Tanze  gegen  d.  riu'  —  ubere  III,  48,  II, 
B.  Tbome  litu»  auperias  UI,  li>5,  20. 
t.  Thome,  ante  «eelMtom  —  vikte»  IV,  8, 

14. 

Trenk«  die  III,  3>0.  3.  W»,  2t 
TumelocL  Uummeulocti  ~l'k>jittaii  loch  III, 
III,  3.  274,  I.  346.  3.x 

Uberhanc  Uberbang  III,  18,  32.  Mrj,  Hö  s. 

Str  H&Qser. 
üadttrfle  Undiixftiii(«a  IV.  18.  Itt,  36.  188, 

28. 

DteB—  dtaogMM  m,  10»,  K  29t,  83-  872, 

7.  885,  257 

nlluin  »nper  III,  294,  4.  —  IV,  17.  X  ■ 
Vihegaese  III,  84,  35.  103,  14.  i;u,,  44.  319, 

Vihegasae  major  III.  328,  19. 
deine  vibegesselin  III,  24i).  I 
Vischebuhel  II.  24U.  38.  —  III,  1  H,  2  116, 
33. 

Vuchemerket,  forum  nisciaiu  Iii.  löi',  3i). 
»II,  38.  888.  6  m  38L  847.  80.  365. 

Vischerst.-i.ieii  III  r>;. 

Viechern  uikJer,  mter  piscatoru»  HI,  109.  32. 
122,  4  124,  22.  163,  23,  43.  105,  Sa 
2«4.  26  aiNI  41.  31.0,  14.  371,  2. 

Vitellinisg.nse  III,  9,  7,  79,  17.  120,  24. 
IM,  4ü.  löT.  H  225,  2a  8iJ3,  •=> 

vftterercn  ander  Jon  intcr  f^lnilai  ios  palm- 
lator««»  III   4,  1  1>,  l<'  246,  40.  273,  ' 
:'A  2S1,       -  iv.  i.jJ  17.  I 

biiiu  \ValiJiir<;o  j.'iikzc  III.  171,  10 

Wiisciiork..-  III.  .i7S,  ''i. 

Webar—  \V6bBrg»»s«  III.  :(.>,  U    Mt,  17. 

Weniiern  ander  den  III.  112  Ui  121,  19. 
124,  6  198.  19.  295,  19.  363,  33.  4ö, 
371,  29. 

Wer  an  dem  III.  71.  29. 

Werde  am.  af  dam  III,  5^,  36.  71,  84.  74.  : 
88.  76.  19.  123.  89.  134  .  3.  171,  la 
188,  28.  185,  87.  208, 21.  375^  1&  | 


Werde  zum  grnneti  III.  l.'it,  23. 
Wilur.'  uf  dem  Iii.  l;ia.  43. 
Wiuiiiftkit  III,  246,  23. 
Witengasse  III,  124,  15.  192,  38.  —  IV,  K 

14,  20.  17,  10,  31.  19.  13.  18a  5,  II. 
7.ileb«me  zd  III.  112,  27. 
Zollen  giessen  III,  lOt).  13.  119.  31. 
Zftrnerk  III.  1.'i7,  23.  346,  lU. 
Zwhchenlirückon,  iniet  infra  pontes  II,  166, 

2   —  III.  11,  33,  47,  32.  64.  22,  68,6. 

42    76.  m  9.1.  32   122,   22.  124,  l.\ 

126.  4».    127,  27,  41    l  iO,  i   14:(,  la, 

21.  173,  31.   IHL',  ,').  1,H(,  11,  ]m,  12. 

333,  29.  rOI.  5ti.  2' '.3,  12    .^Üü.  5.  303, 

27.  304,  2  !.  ;il(i.  34  X\7,  Xx  »49.  21. 

8Ö7,  31.  384,  ;i9.  389,  28.  —  IV,  15. 

1.  16,  a  181,  29.  127.  80.  188,  &  198, 

85. 

Thor« 

Bant  Andrea  tor  III,  H85,  11. 

biachovea  b6rge(or  III.  106.   II.  246,  23. 

300.  18.  312,  15.  380.  29.  a.  ZoUw. 
1.  Eliaabeth  porU  III.  25G,  10. 
Fnl—  VnlnbarMter  UI,  30,  81.  165,  16. 

258,  13, 

Ool.kie  portA  dicU  III.  17,  42. 

Hawaidt  porta  III,  91,  12. 

Ktoffelmanoes  -  KlophilmaniiUbnf|>tor  IV, 

17,  18,  .37.  I2-I.  16. 
a   Pttn  juiiiorm  porta  III,  'Jl.  Iii.  2<J5.  10, 
a.  Peiri  sinie  portn.  Alt  St.  Feter  burgtbor 

III.        43  396.  21.  ^  IV,  80.  6,  85. 

29,  3.  I-J'J,  U. 
Bintburgedor  III,  46,  15.  222,  19.  23^,  46. 

.303,  5.  .370.  21.  871,  18.  —  IV.  17.  14 

\2-<.  13.  196,  5  —  porta  boom  IV.  17, 

24.  20,  17.  29,  9.  128.  19.  129.  20 
fitMnb^rge—  Steininbargetor,  port;^  lapi  iea 

lU,  61,  35.  63,  3.  -  IV,  17,  22,  40. 

la  10,  3a  184,  6.  7. 

Tb Arme 

anbenasnU  II,  191,  la  —  III,  117.  14. 
Binde  tarn  m.  809.  94. 
ltattl(f»tet»lm  JoImim««««     tnra  UI,  374, 
4a 

1.  EliniMth  portd  tanrit  tU.  44,  ta  23a 
10. 

O&Mittt&m  m,  m  17. 
HaDk«ra  tnru  DI,  69,  44. 
JodiD  tnca  Hl,  36a  14. 
K5niiii  ton  III,  mn,  14. 
M.  IhnDiB,  tnxin,  qgA  iter  ad  UI,  8a  8. 
80a  24. 

t.  PMw,  ton  b«i  Alt  -  m,  87, 14.  lOa  21 
a.  Pater,  ianarar  term  b«  Alt     }IL  873, 
37. 

BimmiÜiüm  Nieolii  de,  tue»  Hl.  810>  14. 
Riatbargeter  sft,  tmrii  m.  370,  81. 
BSlendarlini  bern,  tnrn  H,  2110,  4.  —  III, 
II»,  a  882,  44.  23a  9.  24^  2a  »9, 

2a 

SlwIlbiAB  Vete»  de,  turii  III,  88%  3a 
•.  Stäpbaai,  tarrle  mpnd  pontom  in,  88\ 

80. 

Oi«d5rtllnR  tarn  m,  142,  .<t. 
VtebemniN,  tmit,  per  qiuua  itnr  veraus 

m.  77,  12, 
Wiaaa  tum  IM,  881,  13,  4a 


Digiiized  by  Google 


Stranburg 

BeTi'ilkffriing: 
Bittet  ilerrfu  mtlitcs 

Ai'hi'  At'heuiicitn .  Ackoc  ;  Albreht ;  kt» 
heim;  Beger ,  Bergheim;  Bilde;  Ril- 
gtrin  ;  BilMriabeim ;  Blbmeler;  Blumen- 
Mt;  Bocellinus:  BAnlin ;  Brandecke, 
BnaM;  Breosch:  Broger;  Backeler; 
Bor^nf;  Closener;  Colin;  Danibach i 
Danrit ;  Uatcbe ;  Dome  ;  Damcnhein ; 
Danzenheim;  Eckwershoim ;  Egens; 
Ebenbeim  ;  Eicbabe  ;  Engelbrooht; 
Epfig;  Erbe;  Erlin;  Erstein;  Fesfrs- 
heim;  Freibarg;  Fürstenberg;  Gt  i^ipolg- 
hwm  i  Oeaderthtim;  Oope ;  Qozselin  ; 
Qrinwl ;  OnMrbe :  Qrottein ;  Hanf  cn- 
bieien;  Hawart ;  Heilmann;  Helfande; 
HelfeuBteln;  Hellen;  Hentwing ;  HeU«1; 
Hochfelden ;  Hohenatein ;  Holzheim  ; 
Howemeuer;  Hoyer;  Häffelin ;  Hütten- 
hsim;  Handsfeld :  Illwickersheim  ;  Jo> 
lUHlBM ;  Jange  ;  Jangzorn ;  Kag» ; 
K«gneck;  Kalb;  Kalbeagaeae;  KatMii« 
or ;  Kaafleoten  ;  K«lbeliB ;  Kampf«  { 
KAnigsbofen  i  Kolbsheim;  KmlMner; 
Kuoagel ;  Koae :  Lampertbetm ;  Lndi- 
hvcg;  Lappe}  LMbenzeller ;  Ungolt» 
htiiQ;  lAadiii:  Locaa;  Haget ;  Maler; 
■areaa;  Uarailias;  Mmwu}  IMtlw- 
heim;  Mftlneek;  Manhardi  lf«p*; 
Hieol;  MldMske:  OSmlmit;  OffMihr: 
OttffidwMl;  PttilUa;  Flil«;  Pnw; 
IMnboIdeUn:  Rentingenj  Rhajara; 
Ri«U«r;  iMdheim;  Riet;  Binoiitkuai; 
Ripdia;  Riltorlin;  aatahvoM:  BnAan- 
darlia;  Swbur«;  SAmIMb; 
folsbeim ;  Schaabi  8eb»ilt«rilll ;  SehiU ; 
Sobiltigheim  ,  ScbOiiMk  ;  SeboHe  ; 
SebalthciM;  SchwMber;  Schwarz;  Se- 
ftidi  Sehziffniarke;  Sick;  Spender; 
^üit*!:  Bmuenbnrgetor;  Stabeiiwtg; 
SÄM« ;  Boiler ;  SydeUn  ;  Tants;  «.  HiO' 
manp  ;    Trachtereheim  ;    Tn^rh  ■■• nan  . 

Turauc ,  Ulrich;  Dttenhettn  .  VaoiLiuan. 
Virnekorn  ;  Vitteilin  ,  Vivianiz.  W.-iUi- 
ecke ;  Waldener ;  VVas&vr  ;  Wclilelm  ; 
Wcnser  ;  Wetterman  :  Weathaiuen  ■ 
Watzel;  Widere i  Winterthur;  Wiricb- 
Wisbrötoliii ;  Waldwim;  ZoUev;  Zom. 

Bürger  cives 

Abt ;  Acbe  ;  Achenheim  ;  Acke«  ;  Albe ; 
Altenheim  :  Auerb«  ;  Aushelm ;  Apo- 
tbecarius;  s  Arbogast;  BabensOn;  Bal- 
de* i  BtUbronn;  Barr;  Bart:  Bergheim, 
filmet  Bemar;  Biergesser;  Biscb- 
beiia;  Biamensur ;  Blanke;  Bleftkeli«; 
Blttflienaa  ;  Bockelin  ;  BAnlia;  BSneh; 
Boppe;  Breite;  Brune;  B6haener;  Hu- 
man; Bambile;  Bnrgbeim;  Cappelle; 
Cleine;  Cleinhannw;  Closener,  LoVtn  ; 
Colmar;  CrAae;  Crophe;  Cftnin;  CAno  ; 
Dablenheim ;  Dangolsbeim ;  Danris ;  Da- 
sehe;  Degerfelden;  DieboUheim;  Dingt« 
heim;  Dossenheim;  Dürningen;  Dürre; 
Bnnzenheim ,-  Durn«;  Eberlin;  Eckarte» 
Weier:  Ecke ;  Ehenbeim ;  Eichahe;  Eimen; 
ElIeiitKLrJ  Eneolbrecht;  En^ele,  Erbe; 
Erlin  ;ErnUn,  Erstoin;  Etzckint;  Faber; 
Fiminiu;  Finkweilor;  Fischer;  Franken- 
hetniFfeibugiFneohe;  Oeiepoleheim;  , 
OeadKthiim;    OüBafK;    OiailieiB;  | 


327 

Glnsfr  ,  Itope,  Oospreht;  Qozso ;  Qries- 
hBim;  (jrosherre;  Orossweier;  nAge- 
linj^or .  firtrteler;  Guldin;  Cjüic ,  Hagenau; 
HaiorsKin.  Halsberger;  Haiifi>at ;  il»ngen- 
liipteii,  I(aiiscl«r;  llanser;  Hartmannns; 
Hattatalt;  Hausbergen;  Hawart ;  Herker; 
Heiligenstein;  Heilmann;  Helfcn^tein  ; 
Hellen ;  Hotso :  Hirtc:  Hochfettlcn,  Hulioir- 
loch  ;  Iliiliutistt'iii ;  lluizlii'iiii,  Holztnaii; 
Honnti ;  HonibtTg,  Horni'i-ko  ,  Harwe- 
liiius.  llorwer;  Hosseler,  Howrltehel ; 
Ho7.zr-1rr ;  Iltigelsheim ;  Uüi  ti}:h«im; 
KiiK'-^  .  lliinicyer;  Hnndi ;  Hinuisffld ; 
,  M  cht  Irregang;  Ittenheim ;  Jade ; 
1  I  ,)irotor.  KaoasbObet ;  Kachcler ; 
Ka){>',  KaU; ;  Kalbeggasse;  Katzenor; 
Kayseiilioipr .  Koeelin  ;  Kellerin;  Ken- 
cingüi:  Kt  lii  tior;  Knechtelin:  Knichftsz; 
Knobl^jcli :  Koiu;  KArnelin:  Körner  .  Kol- 
belin  ;  Kolbsheim;  Krnni/. ;  Krebe&ser  ; 
Krebs;  Kretz;  K.ichmnipi&tcr ;  Kbfelin  ; 
Kase;  Knsoll ;  LampcTtus ;  Lan^e:  Leist; 
Lentfridus;  Ltintzutm ;  lA'ntzdinus; 
[<eate ;  Lindau;  Liiiingpr  ;  Li^selin; 
Lot;  LAchniaim:  Mam'l  ;  Mause;  Mar- 
lenbeim;  Msrsilms;  St  Martin.  Mein- 
rich  :  Meisttatzhcini  .  Mentlewin  Meii- 
solin;  Mi-rswin  ;  Mosserer  .  Mettemon  ; 
Meyngon  :  Micliel  ,  Mit^sehach  ;  Ml^^dt•• 
linas;  MArliu  :  Mölsheim,  >[orsve'.t  ; 
Moaang  ;  Müllenheim;  Hr^lii>jr;  M^uiuh; 
M6nst«<re:  Uule  ;  Mundolsheini .  Muns- 
zen ;  Murer;  Marsel;  Mntzig ;  Myl- 
eher;  Nape;  Nepelin  ;  NcKchart :  Neu- 
weiler; NicolaCf  .  Nonii.'iiwrier  :  NoSS- 
baoro;  Oberkirch;  V>bselin;  Odelshofen; 
Ohssener;  Orte;  Peierlin ;  Pfaffen- 
hofen; PfafTenlab:  Pfettiaheim;  Pfinen 
ann  ;  Pflüger ;  Pfützer ;  Pbilleman  ; 
Prinzbach;  Priol ;  Rapoltzsteine;  Rap- 
pen; Rebstock;  Regisheim;  Reichstett: 
Reimboldas;  Reinbold;  Ronchen;  Ret- 
schilt; Bhetnao;  Ribiscn  ;  Richart; 
Richter;  Riet;  Kiawinns;  Ripclin;  Ro- 
denburg;  Roppenheim :  RusebAm ;  Ros- 
heim; Rote;  Rotenburg;  RoAchelin; 
Rnfach;  Rulemannns;  R&ses;  Saar- 
barg; Säsolsbeim;  Salzmatter ;  Schade ; 
Scbaffener;  Schenkel ;  Schidelin;  Schil- 
ling; ScblettsUdt;  ScbAneck;  Scbötter» 
lin;  Schril)<>r  8ch6ren;  Scbärpfeeeg} 
Schwab;  Schwan;  Scbwarbc-r;  Schwarz; 
Sehzigmarke;  Seiler;  Sei  ig wo ,  Srllose; 
Sick;  Sigebreht;  Smerwer;  Smit;  Söl- 
lingen; Soldan ; Stampf;  Stange;  Statze- 
nierer;  Steheliu ;  Sterne;  Stifinater; 
Store ;  Storm :  StOfTe ;  Strowelin .  Strebe ; 
Stnnpbelin;  Sturm;  Sundheim  :  Syppe- 
atal;Tantz;  Taoler  ;  Teynlu'iin  Tole- 
wegge ;  Treffese ;  Tristan  ,  Triu  hters- 
heim;  Trftbe;  Trftbele;  Trusdielere; 
Twinger :  ürselinger;  Vaohman;  Vebe; 
Vende ;  Vettere;  Virnekorn:  VAgelin; 
Vdltiche;  Vogt;  Vogtelin :  Wahter; 
Weeaelnbeiro;  Watter;  Webelin  ;  Wen- 
ner; Wcrnlinus;  Westerman;  West- 
baasen; Wide;  Wilhelm;  Wimar;  Winter- 
Ihur;  Wirich;  "VTIsbrötcUn;  Wise;  Wise- 
man;  Woffelingeshovon;  WAIfelin ; 
WaUaeh;  Wolfe:  l^bm;  Zeller; 
Ziegetet;  Zoller;  Zakabrot^ZadMeMirt. 


Digitized  by  Google 


328 


Strasshurgr 


coloni,  inqailini,  mcrMnnarii  II,  H7j2.  107.  dÜ. 

188.  as. 

Joden  judei  U,         L  -  III,  144.  27.  281. 

la 

aniverait&s  jadeorntn  II,  394,  17^      T.  39j. 
.'iff.  3%,  Ii  474,  15,  35  ff. 

cymiteriara  U.  394,  15. 

jirociiiatiir  Meieer  precentor       391,  2fi. 
ortus  ju  leorom  III,  281,  Lt. 
sjnaRo^e  III,  Sdj  ;£tL 
Aron  II,  M\  dL  3.^8,  2. 

cuwM  vön~K»t««rTnrseti  nr,  212.  12. 

David  t  lU.  3U8,  ü  -  IV,  Mi 

David  senior  II,  394.  ^ 

David   «enior  diclas  Walcb  II,  316,  JQ. 

358.  L 
Bnselm  III,  220,  4Ü. 
Enselmoa  III.  225,  L 
Heckelio  III.  3d8,  LL  -  IV.  ä^M.  fl. 
Jeckelina»  II.  894,  ÖL  -  IV,  LL 
Joselinas  III,  231i  ^ 
Samuel  t  IH.  ^ 

Setmelinns  f  H.  '^^4.  22L  -  III,  ML  3. 
Trine  III,  398,  lä.  —  IV,  20L  IIL 
VAgellinai  II,  891,  '2h. 
Gewerbe  Handwerke 
altwelker  III.  225^  HL 
apothecarii  III,  4,2.ö6,aiLH8.L  117.  32. 

175,  lü.  löo,  aa.  188,  aa.  i^  ääT^äüL 

21-  25H,  13,  28Q.      28t<,  £L  2äL  AL 

824."^  ;18'5,  iL  390,  Ii  s.  Apothe- 

carias. 
armbni&tpr  &.  I>uti&tarii. 
artifcx  calcanorura  s.  sporer. 
anrifabri  aarifices  goltsmite  IL  IH5.  2.  - 

III,  224.  LL  Ii.  —  IV.  28,  2L 
Wftlth^nV.  29.  IL 
.lunga  III,  131^  3- 

Böcker  panifioi!!  pistores  III.  27.  I&.  28. 
43.      liL  iki,  m.  LL  2a.  IM,  i  liL 

ü  IMi  iL  llL  leL  ^  i^i-  llii 
aa.  LZL  40,  lai,  ä.  207,^  2bi.  ay. 

^  1  h,  iL  332,  LL  Ml  a.  338,  2iL 
3^  U.  iL  366,  2ttfr.  391.  LL 

Berlitül35s  III.  19Ü,  LL 

B«rluiu»  III,  152,  lA.  310.  L, 

Ciawcs  m,  19tL  ü 

C6n(aelinaB  UI,  290, 

CAntio  t  III,  319,  2tL 

(^unradas  II,  15,  LL 

OoUo  III,  Ifii  m.  190i  Li 

Heinricas  f  III,  124,  ai. 

Heinru  u»  f  III.  342.  Ii 

Ii.!iuuelinus  III,  36L.  2fL 

Hng  Hl.  23^  20. 

Jacob  II,  TM.  2. 

Jacobas  III.  122.  2i 

Jobannes  III,  178,  iL 

Latnpertus  Hl,  1H6,  L 

Mathias  HI,  197,  IIL 

Nicolaas  f  III.  2<üi 

Sifridas  f  ÜI,  33*^ 

VolUo  III.  167,  2L 

Wernher  der  gute  III.  190,  12.  19«,  LL 
WinUnas  III,  ai&  aiL 
balisUrii  annbraster  II,  30,  Li.  —  Hl,  171.  , 
LL 

Cbnradas  mag.  III.  3fi8^  LL 
balneator  III.  ML  2L 
barbitonsores  III.  40.  a.  s.  rasores. 

Eblinai  UI,  42,  Ifi. 


Henricas  III.  42,  IE. 

birmenter  s.  Pergamenler. 

caldareatores  kesseler  ITI,  188.  43.  237.  L 
329.  2!±  Ml.  30. 

carnifires  metziger  11.  ?Rf>,  HL  —  III,  77i 
ai  Iii:,  11.  IJjr,  lilL  m,  32,  aL  1^ 
Si.  170,  liL  m.  Ül,  240,  L  1.  2ä0,  4, 
Ö.  270,  2  271,  ^  ff.  ;ii9,  la.  ML  SL 
35 ff.  .^.i>^,  iL  aü,  ;iü.  332,  1?;.  Iflff. 
£!r>S4H,  Ü.  3tlL  lA.  369,  gg^  — 

rcia  LL 

Otte  m,  13£  ai 
carpentarii  Zimmermann  Ml,  2fi^  4.  lA 
101.  LL  1:12.  iiä.  1^  Ü  170,  22.  iJT. 
3l  301.  Hl. 
BerhtoTJill.  180.  40. 
Berhtoldas  mag.  III,  M.  23. 
Heinricns  III.  22ä.  l±~liiL  iL  309,  82. 
Jobannsx  UI,  20..  42 
Volkelinas  III,  350,  ü. 
carnicarins  III.  M'ü,  2. 

ca«|.one&  III.  lllL  2.  IMi  LL  ~  IV.  129.  8. 
cciiKMit.'iriui  III,  187,  ÜÜ. 
c«rdaiiL>s  geruiT  Iciiergerwer  rinds&ler  III, 
III.  .11-  113,  a<L  liL  22.  291,  2a.  296, 
L  3(12 ,  2fl.  317,  iO.  —  lY^loO,  20. 
V.K\,  20. 

Betnhsrdus  f  III,  .317,  32. 

Hilgerinas  III.  30l',  g. 

Billnngus  III,  2W7LL 

Fr.  ni,  54.  ai. 

Hesso  t  in,  UL  23. 

Lembelin  t  UI,  ML  2L 

Reinboldas  f  lU,  222,  L 

Rftlinns  III.  802,  fi. 

WflIfelinn«  UI,  222.  üL  240,  12. 

magister  cerdonam  s.  Winterliuger. 
chirturgici  III,  UL  LL  142,  42.  141,  2ji. 

Leo  mag.  III.  297,  L 
cingalator  III,  2tfT7aL 
clipeatores  III,  9L  8.  —  IV,  29,  19,  30. 
oondimenlarioB  III,  73,  24,  iST 
cnparia  ITI,  ^6,  IL 
caparii  s  Küfer. 

fabri  Schmiede  II,  240.  iL  —  Iii.  lÜä.  LL 

114.  2« I  ff.  142,  aa.  aoi.  3.  äas.  u.  27. 

228.  iL         IL  38n.  U.  392,  33,  32. 
Berblold  111  236.  '>L 
Heinricas  mag.  III,  253,  2.  217,  32. 
Uüg  III.  85,  iL 

Johannes  III.  186,  LS.  223.  42, 

.Sygelinas  III.  132,  L 
Fischer  s.  piscatorea. 
fnnifex  s.  8eiler. 
Geiger  giger  III,  905.  LL 
Oerner  gerwer  s.  cerdones. 
gladiatore»  hwertfegere 

Cftnuehuus  II,  240,  34. 

Wernher  IV,  ^8.  a.  128.  25. 

Wolfbardas  UI,  138.  30,  43. 
golUleger  III,  290,  iL 
goltsmit  s.  aurifabri. 
hospes  III.  333,  i2. 
illnminator  IICHTi  ^ 
institor  s  kremer. 

inntitrices  III,  IM.  aä.  24«.  iL  2«8,  2,  8. 

Elsa  III.  105,  ai. 
jocnlator  III,  «3,  8. 
kesseler  s.  caldareatores. 
kremer  institores  III,  1 14,  39.  liä.  8.  190. 
12.  168.  12.  183.  jüTlSi),  2L  2ii2,  21. 


SSO 


228,  11  2h(),  15.  233,  M.  »7,».  «O, 

6.  874,  2-1.  377,  lü. 
Arnold  III,  18!»,  27. 
FriUcho  III.  112,  f. 
HainricDs  III,  143,  m.  —  IV,  179,  89. 
Jobannei  iU,  1^3,  dl. 
NicolauB  III,  188,  88. 

Rtidolf  t  III,  ni,  i:'. 

Küfur  copnrii  11  1^5,  4.  -  HI,  77,  25. 
16.^,  m.  ä28,  10.  237,  27.  S6»,  28.966, 
4'A.  21)8.  S8.  m,  9.  879,  1.  98^  SQL 
3W,  26.  3fl7,  40. 

PritTCho  t  III.        18.  816«  9& 

FriUcho  III,  361,  22. 

Hugo  III.  151,  17. 

Petnw  nj.  Sbif  19. 

Volmw  m«  «D,  8. 1  180.  9.  140^  85. 173, 
la 

niMutri  oapwiocUB  knUbrnwilar  IT, 
190^91 
MiaiiiiM  in,  S99,  19. 

Ölricns  lU.  20^,  2.  f  989,  98. 
knrdewenre  a.  sutorts. 
k^riener  s.  pellifices. 

Ianific«s  III,  9»,  6.  121,  17.  213,  37.  295, 
23  898,  1.  300,  26.  316,  W.  818^  A9. 
320,  5.  337,  33.  371,  27. 

iBpicidfte  ileinmezM  III,  93^  99.  168^  96. 

223.  14.  364,  24. 

BcUrliclinns  III,  12H.  28. 

Johannes  III,  22*!,  I.t. 

Ortolfns  III,  2Ö1,  38. 

K&digenis  III,  li;i  22.  lol,  43. 

S«(ndQ>  III,  12(1,  11. 

SigelinnR  f  III,  38. 

Sigelra.inn  III.  193,  43. 
nedici  pbisici  III,  966,  37. 

Anthoniag  ra»g,  prak  Md.  anj.  IQ,  68, 
1.  lOH,  .H2. 

Ebcrhanlu»  mag   III.  288,  27. 

Eßtnoirua  fr.  pred.  IU,  S44,  18. 

(i<^tfri(iu«  msg.  ota.  a.  Thoaie  III,  901, 
8,  2b  ff. 

Jacobas  fr.  min  III,  177,  10. 

Waltama  mag  der.  IV,  H6,  8. 

a.  NordhaaKeii. 
BeioatorM  U.  31,  32.  146,  38. 270, 98. 441, 

98  knoMT. 
iMtstger  t.  caroificea. 
Maller  III.  .160,  4. 

nurarii  mnrer  III,  207,  la  817,  36.  236, 
41.  288,  l'J-  25»y,  7.  346.  18. 

G6Uo  III,  127,  44 
aaatae  achiffmann  III,  7.^,  h.  2CV),  23  209, 
16.  264,  19.  272,  2b.  347,  41.  348,  40. 

Arnoldna  gen.  mit  dorne  einen  oge  II, 
201,  12  -  III.  110,  0,  38,40.909,  19. 

HeUelo  Hl.  12  >.  45. 

Hlltebrandna  III,  279,  1. 

Rülin  III,  209,  44. 

Sygebrebt  UI,  175,  24. 
oleiatorea  oleymaui  m,  197,  87.  999,  98. 

Sigebotto  III,  294,  1. 

WerohMoa  III,  161,  19. 
olayiro«»  Ol,  989,  88. 
qpMttiw 898,  89  S. 
oitakBi  I^  971,  95.  998,  49.  848,  9.  856^ 

palwUrü  IT,  189,  17. 
panifioM  •.  Biekaf. 

pellificw  khnmu  m,  8,  98.  80,  44.  109, 
IV,  1 


20.  Kil.  ll>4,  12,  2ti.  170,  91.  968, 
25.  274,  20.  271»,  2.  y2S.  16. 

ErlinoB  III,  1!)S,  l. 

Heimo  in,  IGO.  ai.  t  iöl,  7,  37. 

Ht-ymo  III,  m\.  l.i 

Rftlinna  IU,  346.  20.  851,  16. 

VolmamB  III.  182,  29. 

Waltheraa  III.  3«;i,  23. 

Willehelmna  f  IU,  66,  34.  98,  14. 

Ysenbardus  UI,  838,  40. 

doodeeim  inter  pellifir«  »  IV,  211,  99. 

matialer  pellifioom  UI,  888,  40. 
Pacgünntar  biniuotar  pafiraantarii  lü, 
17.  2S.  307,  81.  800.  3. 

Johanaai«  IU,  199,  99. 
pUaiai  a.  medki. 
■riatoir  ni,  308,  34. 

Iriaeatona  FiadiMr  DI,  16,  18.  19.  8.  1C0, 
89.  194,  91.  196^  9.  178,  91.  188,  10. 
97»,  9».  9881  87. 888^  88. 861, 91. 866, 
17.  871.  8.  999,  89.  -  IT.  198,  & 

EbiÜMiH  ri,  77.  II. 
.loliaimoH  III.  2IK:),  42. 
Nicolana  III,  163,  22. 
Rcinbeit  IU,  175,  2Cr. 
Wolfclinna  III.  l.M'.,  h.  n, 
Wolfhelmna  UI,  iu7,  42.  im,  17. 
nagisler  piscatorum  Deriachinna  III,  l^C, 
20.  247,  18.  257,  5.  290,  48.  30M,  40. 
jii.stores  s.  Kicker. 

|iroclaiii,itoros  vini  III,  29h.  ?0  288,  19. 
■f71.  3. 

raaores  scheret  a.  barbitonaores  UI,  154, 
10.  258,  36.  988,  17.  896,  99,  878,  18. 
392,  35. 
Cftno  III,  360,  10. 
Jobannea  IU,  113,  12.  215,  5. 
rindaüter  a.  MMOMa. 
«alifioaa 
GoaMUma  UI,  896.  1. 

Dlnuurana  III,  179,  84, 
aandw  DI,  133,  10. 

aattoraa  Sohneidar  lü,  190,  37,  127,  42. 
176,  48.  941,  28.  248,  42.  261,  31.  294. 

5.  385,  7.  337,  37. 
Erneat  III,  279,  28.  f  317,  «. 

Kniest  m,  :!7H.  11. 
Sälteler  s.  selUtoies. 
Bcberer  s.  raaorea. 
BchifTmann  s,  nanta«. 
Soliiffjiiinmc'rma:!!!  III,  121,  I0> 

HiTchtoUlus  III,  2f,2,  29. 
Schu.ioric  fabri. 
Schuoiiic')'  ä.  sartores. 
BchActicatir  h  aulores. 
acripto»  111,  272,  12, 
Seiler  fanificea  III,  135,  2.  367,  8& 
sellatorea  Satteler  III,  290,  12. 

RfiUnuB  IU,  308,  36. 

Üliioaa  ma«.  IU,  369,  90. 
apor«rkiti8Da«c»loKioniiiID,900b  1 1.989,9. 
atcianan»  a.  bpicidM. 
mtmaa  kudamora  aebkehaiiter  aebAantet 

aitavastar  II.  840, 85.  -  UI,  69, 18. 90^8. 

06, 88. 138,  46  169, 41. 160.  9.  168^  17. 

178, 80. 184,  4,  187,  28. 190, 14. 194, 93. 

197,  48.  222,  16,  38.  941,  26.  979,  98. 

986,  18.  998,  8.  301,  19.  807,  19.  818, 

88.  819^  991  828,  16.  867,  88.  867,  89. 
371,  9.  379,  11.  888,  1.  —  IT,  180,  1& 

49 


Digitized  by  Google 


330 


StrassburiK 


Albertu  mag.  in,  Sm,  33. 
Cftnnidaa  DI,  112,  7.  124,  33. 
Dietricos  III,  seo,  36. 
Dr&tilmMinos  III,  332,  39. 
Heinrich  lO.  2lfi,  6.  f  8»7,  », 
Hcinikai  HI,  .371,  46. 
Jaoob  n,  9M,  14 
Jaeobu  III,  888,  S8. 
Johannes  II,  184,  40. 
Lad«wig  III,  IW,  83. 
Reinbolt  Hl,  1 13,  12. 
Rndolf  III.  127,  19. 
Sifritius  III,  192,  a. 

Ulricus  lU,  135,  17.  145,  30. 

bbku  m.  891,  1>. 

Wolfraramns  HT,  90,  88. 
twnMegei'e  u.  gladiAtorw. 
telMniMim  Ul,  63.  K. 
ttstoiM  Wtbir  II,  iTd,  89.  -  III,  187.  M. 
198»  19.  21H.  13.  285,  81.  968.  48.279, 
9.  317,  30.  352,  17. 

Albertus  III.  1B7,  19.  888,  10. 

Rftdiger  III,  119,  99. 
tcKirices  Weberin  II,  473,  36. 

Eberwinis  III,  9d7,  38. 
tomatorei  trebsoler 

Heinrich  IH,  180.  40. 

Heintzelinas  III,  tOb,  4. 

Henrioos  III.  112,  9. 

Ottemannaa  III,  371,  11. 
tractores  vasoram  vasziehcr  II,  2B4,  37.  — 

III,  28ä,  2') 
trehseler  t.  tornatores 
tuclimann  III,  205,  34. 
iHfhsclicrcr  IL  2.35.  2&. 
.  ,"111  iiiii  ligntijr  III,  (i  i,  R. 
vasziehei      tratfi«ri'&  viisotam. 
«enditor  atmotip  III,  175,  13. 
venditores  paiiautuui  ill,  206,  31.  320,39. 
349.  1.  s.  tnchmann. 
Waschfrau  woscherin 

Gerinne  III.  175,  Ii. 

Ysenh&rtiii  III,  3bl,  ,35. 
Weber  s.  textorea. 
Weberin  a.  textrices. 
winsUcher  III.  2W,  Uy 
woUeslehpr  III,  232.  37 
/.irKcler  III. 

Simmermann  s.  carpentarü- 


1 


BtrcwTmeiitar  muutti  civian  imiattr  II, 
inC  1.  190i  80.  198.^.  S88k  7  ff.  881,  16. 
i.  Bmv}  BOgvm;  BlBaiaiMi;Bniiid«elMi 
wvnieli ;  seogw}  Duiris;  DvaiMilitiiB; 

Dnaaenhoim ;  B.:  Bekwarsheim;  EhAtt* 
beim ;  Eugelbrecnt;  Erbe ;  Fogershaim ; 
FMibvrg;  0. ;  Qoazo  ;  Qroserbe ;  Gro- 
B.  i  HeUel ;  Höver ;  Hüffelin ; 


Himiribld ;  Johanne«;  JaoM ;  Kagap- 
•dk;  Kalbesgasse;  KaollAiim;  Koob- 

loeb;  Kolin;  Lap^;  LaolseliD;  Lieben- 
seUer;  Lingolahatiii:  LOidin;  Lucas; 
Uaier;  Harens;  Harailina;  Mfllneck ; 
Mällenheim  ;  Marsel ;  Nape ;  Nideck  ; 
Ottfriedrich;  Panfilin;  Pfiier;  R.;Eaiii- 
bold;  Rcinboldalin ;  Riebter;  Rimiwt- 
heim ;  Ripelin ;  Rnlendorlin  ;  Scbaob; 
Schilt;  Schiltigheim;  Schönack;  Sehot- 
te;  Schullhviss;  Schwarber;  Siek; 
Spender,  Stabeaweg;  Sturm;  Sniier; 


Byfrit;  Tfiaobeman;  Torant; 
VmanU;  Waldener;  Wetsel;  Wem* 
berus;   Wintertbar;    Wirieh;  W«ls- 

beim  ;  Zoller  ;  Zom. 
Heiater  und  Rath.  Rath  II.  4,  ^30.7.89. 

8,  7.  19.  1.  15.  20.  39  16,  33.  17.  19.  18,  15. 
21,  88  24,  j.  24  30,  15.  33,  9.  .35,  35.  3«. 
81.  41,  28.  4«,  5.  4H.  39  49.  16  bO.  10,  31. 
59,  13.  60,  6.  HS.  12,  27.  6'»,  4,  21.  70,  6.  71, 

28.  72.  21.  7.3.  H  74,  1,  18.  23.  38.  76,  6  ff. 
78.  32.  80.  2.  «I.  .'i  ff  83.  8  ff.  Sb,  32.  m. 

18  ff.  88.  22.  89,  11  ff  90,  14.  S»\  93.  8  ff. 
''.^>,  14.  '.'S  13,  32.  07,  1  fT  '.nt,  I.  106. 
14  Jt  H>,  37,  110.  24  ff,  123,  Iti,  3:H  ff.  125, 
24  ff.  126,  32.  128.  2i..  ISO,  s.  l.-ll.  IS,  \A2. 
«  ff  133,  2.  134,  12  ff.  135.  12  fl.  l  ff. 
140,  22.  141,  14.  142,  9.  145,  14  18. 
166,  32.  167,  25.  37.  168.  12.  169,  1  ff.  171, 

23.  176,  2»)  ff.  177.  29.  182,  lö  185.  37.  ISf?. 

13.  187.  27   I'JO.  37.  193.  24,  34.  194,  2.  196. 

II.  197.  23.  198,  12  ff  203,  4.  20»,  19  ff. 
205,  .m  207,  17.  208,  33.  209.  .t  ff.  212,  20 
ff.    213,    14.    214,    5.    22.    215,    19.  216, 

24.  217.  17  ff  221,  21.  2i2,  3  ff.  228, 
7.  836.  10.  242,  19  .  32.  214.  4.  246, 
16  fr.  247.  9.  251.  31.  252,  16  ff.  256, 
5.  267,  10.  258,  39.  259,  4,  24  ff.  261,  83. 
262,  8  ff.  263.  13  ff.  264,  13  ff.  265,  2  ff.  266, 
a.  267,  7  ff.  269,  26  ff.  270.  26.  271,  6,  Ml 
272.  28.  274,  26.  275.  33.  276,  19  ff.  277.  16. 
279.  47.  280,  2.  281.  2b.  283.  11  ff,  284,  31  ff 
285  .  4  5.  287.  4  203,  30.  300,  9.  302. 
2fi.  H13,  2l',  .H14,  4  ff,  321,  4  ff.  322,  29.  ;ö», 
27.  .«b,  16  3  iti.  m.  •«?-,  17.  838.  96.339.7. 

29.  .340,  18.  MI,  1.^.  ;M2,  7,  34.3,  18.  .345,  22. 
346.  28    317,  l'i  ff.  37.  :U8,  7  ff,  41.  .349, 

19  ff,  M  :151,  r>,  2S  :!.^3,  23.  351,  2  ff.  21. 
355,  7  tf,  3U.  6b&,  32.  357,  38.  369.  20.  360. 
26.  361,  5.  362,  10,  31.  363.  16.  366,  35.  368, 
3,3.  371.  6.  372,  !0,  27  .373,  2  374.  35.  375. 

14.  876.  13  ff.  377  14  ff.  'A'^.  1!  ff.  .3S0.  2S. 
384,  31.  38«.  7  ;t.s;>,  19.  391.  22  ff,  3i»2.  9. 
896,  25.  3t»7.  2S  it.  400,  17  ff  HU,  ,3.  403, 
23  ff,  405,  4  ff.  Mi.  8  2r>  40m.  2,  27,  4t  1, 
3.  413.  24  414.  31!.  ■llii,  1.  II,  41S,  2t'. 
421,  26,  422,  2,  21.  424,  1.  20.  425,  4  42».. 
23  ff.  427,  IJ  ff  428,  22.  434,  25.  435,  1.  3  t 
4;«'..  81.  438.  21  131»,  31.  442,  31.  444,  2i1, 
31  445,  13.  446.  ö  450,  8.  453,  8,  37.  4.j4. 
40  456,  3.  458,  1.  18  m.  18.  460,  8.  468, 
;W.  46t).  30.  471,  7.  473,  17,  47.%  9,  26.  47«, 
1.  479,  5,  14  ff.  480,  3,  19, 32.  481,  12.  482,6.  — 

III,  .3.  37.  6.  10,  26.  6,  8.  8,  8.  11.  14.  14,  .38. 

15.  6,  17,  21.  18,  8,  22.  22,  15.  93,  4.  26,  2, 
4t.  m,  39.  85.  1.  m;,  37,  :u\  41,  17,  40. 
42,  21.  43,  40.  45,  6.  18,  28.  47,  40.  18.  18. 
49,  7,  15,  26.  55,  1,  33.  57.  3,  1«  tlO.  2.  15 
61.  1.  31.  64.  37.  65,  39.  HR,  16.  ß7,  10,  35. 
68,  37.  69,  .38.  70,  9,  33.  71.  t).  72,  7.  73,  M. 
74,  II,  20,  75,  28.  77,  29,  3;i  79.  36.  8.i,  1. 
86,  9.  87,  II.  88,  4,  29.  89,  9,  27.  90,  11, 
89.  98,  19.  94.  80.  95,  6.  97,  27.  98,  1,  11, 
38.  101,  87.  102,  6.  104,  6  105,  31.  106,  10. 
100^1,  88.  110,  89. 118,13.40. 113,  9,  36,  43. 
117, 19, 84. 119^  le.  180. 1.  ISi,  1, 13. 126, 6. 137, 
16^  88.  189,  14,  44.  tiOk  94»  80.  181,  16. 
138;  41.  193,  9,VB,VI.  18i  9.  90^  40.  135, 

16.  189,  92.  141,  15,  18,  98.  141,  L  148,  19. 
148.  48.  150.  2,  21.  154,  7.  U6,  90.  168,  1. 
16^  1.  171,  15.  178,  35.  173,  5.  174,  IL  88; 
38.  175,  20,  39.  176,  10^  69.  177,  39.  1W,S7. 


Digiiized  by  Google 


Strassburgr 


331 


180,  6,  32.  IfiL  32i  aJL  182,31.  18).  a^L  \W, 
MTl«»,  33.  189.  2Ü.  l'-H).  ±  m.  Iii  UUj 
iöL        III,  iL   mL  L  31L  199,  6, 

ifi.  2<H  iüi  Ml,  ^  ti^     ^  (j.  aSTSo«. 

IL  SIE  LL  aa.  215,  17218.  07220,  !L  221. 
2L  223,  iL  225,  8,  12.  228,  ^  2a>i.  HL  260. 
2L  iB£  äL  269^  2iL  273,  32.  274,  IL  STJT 
21L  2fiL  Li.  m  37207.  37317^  L  318."22: 
320.  m.  3227^  324.  iU.  325,  ?-  321>.  23. 
33ö:  lä-  33L  la.  MEÜSL  33y,  2ä.  340,  20, 
ÜL  352,  3Ö1.  12.  368,  LL  8«y,  L  372,  Ü. 
373.  2.  385.  la.  886.  L  :m,  18.  U.  390,  LL 
394,  22.  396,  Ii  397.  L  IL  2t),  28.  —  IV, 
62,1.64.12.65,  22.  06,  32.  73,lü.  78,aii. 
83,2.H7;i2,32.9L3lLW,  177113,  19,  115, 
2.  IMi  2a.  143^  Ii  146,  17,  160,  2L 
Kathshorreu  consules 

E  Abt;  Achanheim:  Arbogast;  Barr;  Bil- 
gcriu:  Blamenaa;  Brandecke;  Breusch; 
Broger;  Buckcler;  Borggraf;  Closener; 
CAncc;  CAno ;  Dambach;  Danris: 
Dorn ;  Dumenheim ;  Dunzenheim ;  Dörre ; 
Eberlin;  Eckwersheim;  Ehenbeim;  En- 
gelbrecht;  Epfig;  Erbe:  Erlin;  Fagers- 
beim ;  Finkenneiler :  Freibarg :  Görlin ; 
Gozzclia ;  Grimel ;  Grogorbe  ;  Grostein; 
Hclfenatein;  Hollen;  Uentwing;  Hesse: 
Hetxel;  Hochfrldeu;  Uohenloch ;  Horn- 
berg; Howeimsser;  Hoyer;  Hfifrelin: 
Hameyer;  Hntidsfclrl;  Ittenheim:  Jo- 
hannes; Jotif^p  ;  Tuiigzorn;  Kagencck  ; 
Kalb;  KaH)e8gftS3e:  Kanflenlen;  Kcl- 
belin;  Kcin])fp;  Kiieclittliu ;  Knobloch; 
Köiiiggliüfin  ;  KOrnelin;  Koliii ,  Kranlz; 
KuruugL'l ;  Kuse  :  Lumpcrtheim ;  Lands- 
berg;  Lappe;  Leutzelin;  Lentz»lin- 
Granewalt;  Lentzelin-Orel ;  Liebensel- 
ler;  Lingolsbeim;  Löselin;  Lucas : 
Maler;  Marcos;  Harsilius;  Uendewin; 
Müllenheim ;  Mülncck ;  Hnrnhard ;  Mor- 
se];  Nap« ;  Neschart:  Nicol;  Nideck; 
Ottfriedrich;  r«iililin,  Ptilcr,  Rcbstook  ; 
Rcichstett ;  EeimboUhis;  Keinbüldelin; 
-  Richter;  Riet;  Himuinhuiiu ;  Hipelin; 

Rnlenderlin;  äftarbiirg:  SchufTolsheim; 
Scbaub;  Schilt;  SrhilUgbeirn :  Schön- 
eck;  Schotte;    Schultheis»,  Schüre; 
Schwarb«r;  Schwarz;  Sick;  Sifridas; 
Soldan ;  Spender :  Stnbenweg ;  Sturm ; 
Snnor  ;  Süsse    Tnnlz ;  Taaler  ;  Tcger- 
feld ;  s  Thouiauc ,  Tü&cheman ;  Turant ; 
Ulrich;    Virockorn;   Vivianbc ;  Vogt; 
Wahter;  Waldeck;  Waldoner;  Wasser; 
Wenlo;    Wenser;    Wetzel ;  Wilhelm; 
Winterthur;  Wirich;  Wisbrötelin;  Wi- 
zegeiz  ;  Wolxheim  ;  Zoller  ;  Zorn, 
advocatl  a.  Vogte, 
balislarius  III.  171^  LL 
boni  »iri  III,  iL  SL 
Burggrkfenamt  II.  32.  36.  211.  22, 
Burggrafen  burcgravii  burgravii  profecti  II,  Wl, 
22,  —  IV,  2g,  2iL  160,  2iL 

8.  Burcbardna ;    Burggraf ;  Diethericus: 
Eberhardns ;  Onntherus;  Jobannes :  Biet ; 
Sifridus;  Salzmatt;  Zorn, 
canaidici  s.  sculteti. 

conservatores  privilegiorum  II,  101,  1.  102,  2^ 

103.  L 
consules  s.  Rathsherren. 
Hausgenossen  hnsgenoszen  II,  116.  IS  ff.  215. 

23.259,22.265,1  ff.  335,12.340,20. 


judices  8.  Richter. 

Münzcr  monctarii  II,  190,  33.  19L  L  22L  2i. 
222.  a. 

s  Kruche:  Molsheim. 
Müazbuter  s.  Knobloch;  Riet;  Koppenheim. 
Münzmeister  II.  14Ö,  23.  lö^  lü  ff.  191,  Ii 
209,  ü  ff.  22L  21-  222,  3  g7265.  Li  3nn2Ü  ff. 
335,  ü  ff.  362,  Ii  fr  -  III,  92j  3a. 
8.  Grostein;  Wirich;  Zorn, 
notarii  fftadtschreiber  III,  260,  Ml  ff. 

s.  Erlin ;  Hesso ;  Hugo ;  s.  Thomanc  ;  Wil- 
man. 

nuncii  II,  12,  L  38,  33.  109,  4. 

8.  Conradus 
Nuntien  am  pcipstlichcn  Stnbla  II,  456,  3L 
petitores  s.  Bähest;  Lange, 
prefecti  s.  Burggrafen. 

procuratores  promotoros   an   der  päpstlichen 
Curie  II.  m,  2a.  U6^  21,  129,  12. 
s.  Erlin ;  Geispolshoim ;  Leutonis;  Rip«lin 
Hugo  ;  TudortinuB  ;  Walf. 
Richter  judices  II,  7,  2&.  3L3iL32,  32.  99, 
Q  ff.  146,  afi.  273,  2L  354^  2L  s.  Ticesculteti. 
s.  Cunradus;    Erbe"]   lluraeysr;  Richter; 
Wetxel,  Wezil ;  Zabcm. 
Schöffen  scheffele  scabini  II,  190,10.  283. 
14.  354,  2L  381.  dl  386,  I.  4737^  482.  5, 
LL  ^11,  23,  5.  12'),  25.  I2n,   IL  H'J,  33. 
150,  a.  168,  ifi.  17.i715,  21(11  SOf.  2;n. "337272, 

VL2]9rm.  31  Ol  3187a.  mLJT 

scheffele  und  amman  II,  176,  M.  279,  22. 
334.  29,  IL  —  in.  2257  IL  2^  12. 
396,  la.  397,  2,  12,  ^ 
8.  Acbenbeim  ;  Barr ;  Bilgerin ;  Blumenau ; 
Bockelin  ;  Brandecke ;  Breuscli ;  Burg- 
graf; Dossenheim  ;  Dnn/.i'iihc-im  ;  Dürre  ; 
EUenhard;  Emiin;  Fegcrsheim:  Gros- 
tein ;  Ilentwing;  Howemesscr,  Hiiffelin; 
Hundsfeld;  Kageneck;  Kiioblocb:  Ko- 
litt;    Lappe;  Lentzelin;   Liobonzvller  ; 
Lösclin  ;  Haier  ;  Mause;  MarsiliuK,  Mut- 
lenheim;  Ottfriedrich;  Panfilin ;  Pfaf- 
fenlab :  Ilebstock  ;  Reinboldelin  ;  Riet ; 
Kiinatitheim  ;    Ripelin  :    Rulmnlprlili  ; 
Schilt;  SchilUgheim;  Schöneck:  .Schiik- 
heiss ;    Schwan  ;    St  hwai  her  ;     Sick  ; 
Stnbenweg;  Sturm;  Tauler,  TüHchc* 
man ;  Turant ;  Twiuger ;  Völtsche ;  Wald- 
eck :  Watzel ;  Wirich ;  Wolxheim ;  Zol- 
ler; Zorn 
magister  scabinurum  s.  Lumbart, 
scnltetatus  sculteti  officium  scbnUhciszcnambaht 
II,  32,  afi.  21L  23.  361.  2j  ff. 
bötte  II,  liL  23. 
kneht  s.  Uagene. 
Schnltbeissau  sculteti  cansidici  villici  II,  50,  M. 
99,5.i7L  2a.l75,2.1!»3,La2a.  12.  261, 
35.  262.  la  ff.  271.  30,  272.  4,  28.  273,  3.  aglT 
aa.  481,  12,  22.  482.  SflC     fllTiL  2U. 
181i  IL  -  rV,  92,  liL 
s.  Albertus  ;  Rndolfns;  Schultheiss  Nicoians; 
Sick ;  Waltharns  ;  Zorn  Nicolaus. 
Silberprüfer  11,    145.  .30,  265.  25-  385,  25  ff. 

445,  Ifi  ff. 
Stadtknecht  s.  Koch. 
Stadtschreiber  s.  notarii. 
tbeloncarii  s.  Zöllner. 

Unterschnitheissen  Ticoscultotl,  vicas  gerentoa 
sculteti  seu  judiois  socularis  s.  judices. 
s.  Esslingen ;  Gunther  ;  Johan ;  Sick  Ebcr- 
linus. 


333 


Strassbvtrg 


VSgte  advocaü  civitatis 

8.  Acbe ;  LAmp«rtaB ;  Hüllenheim ;  Keinbol- 
delin ;  Vetterkint- 
Zöllner  thelo^earii 

s.  FeKtTsheim  ,  KalbesgAsse ;  HälleDheim  ; 
ZuUer.  vgl.  Hunenburg. 

Kirchen.  Klwster,  Orden,  SpiUiler. 
e«nobia  qninqae  IV,  &4,  Li. 
cimiteria  occIeaUsUca  II,  129^  2L  132^  Ififf. 
cUaatr»  II,  9a  L 
oolUgi»  cUnlualium  III,  268.  L 
coDventnalfs  wcIpsIb  psrrochtales  II,  83.  24  ff. 
ccclesic  convcntnales  et  monasteria  III,  '2811,  lÄ. 
hospitalia  Iii,  2^ 
incluaoria  III,  m  2&  343^  äL 
mendicantium  öminum  r«ligioii  U,  341,  £L 
moniisteria  et  ecciesie  in  ot  extra  ciTitatem  III, 

inon.asteria  in  civitate  et  biirgbanno  III,  321, 

monasteria  extra  mnros  III,  78.  6. 

I  monasteria  snb  rcgiminc  pTvdicatoram  III, 

250,  43. 
panocbiae  II,  IM.  ^A'- 

rectores  sen  vicarii  II,  3«>9.  4^  33;^  ISL 
.'WO.  2. 

soiores  circa  Argentinam  IV,  171.  äfL  I7.t.  LL 
sororum  monasteria,  bealosscnc  clöster  II,  89^ 

aß.  -  III,  gys,  aa.  .m^  2.  —  iv.  i7o.  hl 

St.  Agnes,  monastenam  «xtra  ranros,  ord. 
fratrom  predicatorum  II,  5tL  2.  —  III.  4,  Ii. 
30,3!L7ü.42.7a,lL  Tili  IM.  2fl.  106^ 
4.  116,  lä.  117,  2.  122,  a.  129»  a.  IM»  29, 
45.  IMi  -■'.121  LILÄL  169,  Ih.  179.  41. 
206,  IL  Ho,  iL  223,  aa.  231,  4fi.  2g2»  UL 
266,  LL  2fi7,  aa.  274,  IL  276,  .M.  277.  Ul 

gü5.  aa.  335732.  sia.  an  gsör  aü.  aas,  40. 

3Ü2,  22.  —  IV.  52,  32.  »3,  2iL  76,  aiL  79.  aL 
170,  lä. 

priorissa  et  convontas  II.  239.  13 ff.  —  III, 
4,  32.  72,  2A.  12L  5.  21L  LL  2LL  2. 
242.  LL  253,  3ii.  274,  aL  33«,  22.  360j 
2,311.  —  IV,  76,11179,23-  164.  Ifi. 
165,  lä  17L  14. 

prioriasa  II,  239,  diL  —  III,  2iL  22.  —  IV, 
171  12, 
8.  Adelheidis;  RipK'rin 

sororcs,  moniales  III,  LI  4L  209,  aL  246, 
4Ü.  26Ö,  2U-  -    IV,  53,  L 
8.  Acbeübeim ;  AgncK;  Blumenau;  C'eci- 
lia;  Cleincgedankes;  Fegereheim  :  Kol- 
belin;  Odilia;  Keinboldelin. 

capellanns  IV,  164,  liL  lOti,  jüff  HL  14. 

fratros  conversi,  famuli,  procnratorea  III, 
34,  Ul 

8.  Börscb;  Johannes;  Mol&heim;  Hnni- 
cholin. 

Allerheiligen,  monasleriam  de  omnibas 
sanctis  extra  mnros,  ord.  Premonstratcnsinm 
II.  2,  4Q,  —  III,  Ui2.  la.  lüy.  iL  205,  IIL 
2Ü6,4L232,a.8iy^ati.a26,a. 

prepositns  et  conveutns  Ul,  274.  VL 
propositus  Ii,  326.  34. 

s.  Albertus. 
Oratorium  cappella  III,  351,  21.  ^  11  378. 
UL  3«|,  13. 

8t.  Andreas,  Pfarrkirche  III,  L  21L  35,  fi. 
4LÜ.84,  L  ttL  IL  129.  a.  160.  a  192,  UL 
387,  ißi,  42.  —  IV.  18,  43.  20,  2ä.  MTL  4L 
88.  aL  122.  2.  212.  Sä. 


•lUare  b  Marie  III,  3l5j  12. 

prpb.  ».  Lorber. 
cymitcriiim  IV.  L 
inolusoriom  III,  2<>H.  23. 
parrochia  II,  21C,  IL  -  III,  56, 11  —  IV, 

»>,  24.  iMTli 
cnatos  8.  IV,  64^  2L 
palronns  s.  Königshofen  JohanoM. 
plebanns  IV.  86,  21. 

s.  Zorn, 
rector  HI,  383,  5.  887, 
8.  Antbonii  hospitale  III,  195,  Z.  2^  22.  392. 
22. 

Pfleger  s.  Fürstenherg  Bertbold  v. 
St.  Arbogast,  monastoriom  extra  mnros, 
ord.  s.  Augastini  II.  81,  86.  152,  23.  156,20. 
226,  21  ff.  —  III.  83.  40.  70,  aTTtt,  32.  M,  23. 
97,14.  108,11.4L138,L217,2a.  iL 
24,S,  aiL  258,  iL  liLL  22.  '2m^  liL  21.  3«1, 
2a.  377,       381,  au.  388.  4U.  -  177119.  Iii  ff. 

Chorus  II.  451,  IL 

ecciesia  II,  .H41,  'H 

hospitale  IIFT^  aL 

prepositus  et  coDTsntaS  II,  1&  Ifi,  226.  21. 

ifi,  450, 12,  —  in,  LL  22. 1«^,  a. 

195,  Ifl,  313,  L  33L  2SL  337,  2075^8, 
2.  —  IV.  54,  21l         IL  210,  2iL 
prepositns  II.  IM,  3lL  29^  üü  ff  H2fi,  33. 
451,  fi.  —  IV.  fi'),  2.  H7.  Sil  110,  L 
a.  Uermannus :  Ribisen  ;  Walfrid, 
prior  et  conventns  II,  32,  äL  42,  2Q  ff-  — 

III.  33,  a.  42.  11  43,  2a. 
prior  B.  Nicolaus, 
capitulum  II,  450.  3ä. 
coufentus  II,  aOY,  2ß  ff 
canonici  monacbi  Ii.  450,  3i  —  III,  8,  G. 
3Laa.li4,22.n2,2fi.834iiai 
s^  Bluemeter. 
conversi  s.  Burcardus;  Hugo. 
CQStodie  officinm  III,  ^  311 
procorator  II,  ^  30  ff. 
scolares  II,  450,  24. 
thosaurarias  s.  Johannes. 
8.  Angustiui   monasteriom   extra  muros, 
fratres  heremilae  ord.  b.  Angustini,  Angusti 
nenssB  II.  6,12.i3,LLau.40,2L49,aL 
ÜL  17,  .S2.  218,  20.  222,  22  ff  —  III.  iS,  4L 
34,  lfi.aö,L6LLL67.1.72,a5.73,m. 
78,  22.100,  40.104,22.116,10,  lü.  122.  iL 
131.  L  142,  aL  1«K  34.  ItW.  .:10.  Ui'>,  177. 
22,  20L  iL  ^üii,  lü        2_[j  .iL        4L  -Z^l. 
2.  254,  aL  2tf6,  Iii  ML       ÜÜÄ.  Ii.  289, 12. 
291,  LL2g3,2.2S5.33.8l9,aL  343,  3fi. 
391,  LL 
altaria  monasterii  II,  14,  2. 
alUre  s  Katharine  1117170,  2L 
alUre  pablicum  II,  40,  23,  20. 
cymiteriom  II,  40,  23. 
ecciesia  II,  6,  14.  61,  IL  3ä. 
edificia  II,  6.  12.  6L  IB- 
fabrica  II,  14,  IL 

Oratorium  II.  [3,       22.  14,  L  aL  38,  21. 

—  III,  a.  LL     aü  12,  ifi. 

rofectorium  III,  170,  21L 

prior  et  fratres,  collogium,  conventns  II,  1, 
a  13,  12,  352,  liL  -  III.  3,  LL  3L  32. 
12,lA.55.a.6L4-7a,llJ.  135.  HL 
170.  20.  2fiL  1  213,  iL  337,  2L 

prior  U.  lix  21L  I6j  2.  22.  23. 
8.  Hasserer. 

fratrea  conventnales  s.  Qisexen;  Lowe. 


d  by  Google 


Strassburg 


333 


St.  Anrelia,  Pfarrkirche  extra  moros,  ecclcsia 
8.  Haaricii,  qoe  erclesia  s.  Anrelie  vnIgariUr 
nuncupattir  II,  ü  10.  llfö^  &.  13S.  ^  139, 

a  ff.  22fi,  2ü  ff.  —  III,  8.  LL  a.  m.  8LTL 

Vü,  22rS),  äiL  ULil-  187,  L  lHl,2fL  2IlLa. 
257,  aiL~280,        'Mi,  Ad.  [113,  lH  2i. 

IL  läi  äfi.  128^  ^  21. 
alUie  Sw  Aar«lie  III,  321.  2ä. 
bannas  III,  19^  2fi.  güT     32«^  iL 
paroehia  II,  1.  fi.  13.  26.  3L  14.  32.  104. 

aa.  138,  26.  gas,  22.  -  m.  53,  a.  7«, 

00,  :i2.  2  -JirrL 

parochiaai  II,  LL  LL 

»icarius  II,  14.  la  ff.  149.  a  fr.  -  HI,  53, 

12.  ~ 
8.  Oozo;  Heinricas;  Thftger. 

viccplebanos  III,  357,  33. 
b.  Bcrnhardi  hospitiile  III.  SfiS^^  22.  392.  22. 
Cariiieliter.  fr.ili  es  ord.  b.  Marie  de  tnonte  Car- 
meli  II,  294,  fi.  —  ni,  266.  ID.  28L  L  295. 

^m»,  aa.  326i  a.  343,  .m. 

domns  II,  46(i,  12.  —  III,  220.  32. 

prior  et  conTontna  II,  466,  LL 

prior  II,  467,  22  ff. 
St.  Clara  auf  dem  Boss  markt,  infra 
moros,  monasteriom  sororom  s.  Fraocisci 
ord.  8.  Cläre  II,  82,  30.  91.  2.  02.  L  lA.  155, 
8.  aiL  -  III,  13fl2.  Ii  40.  24.  43.  SlII 
l(L11.46^44.49.aä.74,2LiaL  28.  K14. 
22.  mTE,  117.  L  122,  a.  157.  C  12.  169.  11. 
173.~I£  206,  HL  237712.  ^BC,  ih.  207.  34. 

276.  aa.  277.  la.  sgo.  ll  22£  41.  80L  aa 

»42^2fi.343^3La&2.21L  —  IV,  196.4,10. 
altare  in  choro  II,  165.  g8. 
altaria  majora  II,  155.  25.  30.  37. 
altaria  minora  II,  1Ö5.  2h  ffTlöö.  2  ff. 
choros  II,  läSL  28t  30. 
ecclcsia  II,  155.  ü. 
infirmaria  UTiüG,  22. 
abbatissa  et  conventos  III,  34  .  32.  37.  13. 
65.34.lflJ..16.aü.l02.42.134,L 
140.  a.  179,  Iii  226.  a.  293.  137297. 

13.  3ir.  IIL  .335.  12.  34«,  2h.  379,  83. 
384  ,  21.  -  IV.  195.  ST 

abbatissa  III,  265.  38. 

B.Agnes;  Qerdmd ,  Kalheiina;  I<orata. 
moniales,  aorores  II,  Ihb,  40.  —  III,  265,  32. 
s.  Landsberg ;  Haget ;  St.  Uartin  :  Salgftte; 
Reinboldelin. 
fratres  conversi,  procnratores  III,  2i.  liL 
s.  Heiden;  Heinhcos,  Helt;  Hetselo;  UI- 
ricos. 

St.  Clara  aof  dem  Wörth,  extra  moros, 
monasterium  sororum  ord.  a.  Cläre  III,  134. 
2.  Ifiä.  12.  171^  liL  172.  aa.  121. 42.  ISOi  43. 
190.  32.  19rt  Ali.         il.  206.  4L  212.  19^ 
218.  22.  228.  12.  2iL  iL  2»»«^  L  22L  14.  SäL 
31  aii  37.  315.  i*L  340731  352.  lg.  358. 
4fi.  369,  8.  375.  38.  377.  28. 
domoncala  II,  253.  8. 
oratoria  II,  253^  Ifi  ff. 
abbatissa  et  convontus  II,  239.  12.  252. 
aä.  —  III.  2L   1S5.  3iL   193,  2. 

203.  23.  211.  KL  2^  ilL  lüL  ^ih. 
303,  8.  aii.  2L  331^  12. 
abbatissa  s.  Katherina. 
moniales,  sororcs  s.  Marcos ;  Schotte, 
fratres  conrersi,  procoratores  s.  Ballbroun  ; 
Oerhardos ;  Hiinricns. 
s.  Crocis  ecclesia  s.  lieilig-Kreoskirche, 


Deotscbor densbans,  fratres  domos  Ten- 
tonice.  fratres  hospitalis  a.  Marie  Tcotonico- 
ram  domns.  fratres  Tkentonici.  extra  muros 
II,  103.  fi  ff.  -  III.  78,  40.  101,  L  1"1.  22. 
258.  a.  34»,  2fi. 

capalla  b.  virg  Mario  II,  119.  20. 

Oratorium  II,  104,  34. 

Comthur  u.  Bröder  II,  203,  12.  —  III, 
270,  22. 

Comihor 
ong.  in.  68.  3U. 
s.  Albreht;  Johans. 

Broder  s.  Scbaffbansen. 
Domcapitsl.  capitnlom  ecciesie  Arg.,  eccissia 
Arg,,  ecclesia  major,  s.  Maria  II.  LL  23. 
1L33.&.  37.  24.  4Llff.  47.2tiff54,M 
147."22.  IriTTü  ff.  159,  L  IZL  2ß.  109.  LL 
gg?.  05  ff.  ^  ;ifL  2^  Ifi-  221.  4L  23<.  gg. 
535.  2a  ff.  244,  iL  2Hi,  äü.  i^fii  K,  ^  315.  L 
MW.  Hl  319.  IL  341i  ä.  389.  :ÜL  407,  10. 
4.32,  aO.  462,  fi.  -  III,  17,  Ifi.  31,  2L  iL 
89.13.  iL  L44.43.2B:54,E5:ü;t,3S:tiü. 
25.  66.  IL  80,  18.  2L  86,X  94,  L  lÜL  2L 
lOö.  4£LlM.5-14i.38.H>6.2li2fil».L  <?7ii. 
IL  308,  LL  327,  liL  351.  ü.  377,  2L  378,  ä. 
379,  in  387,^  391, ~3L  395,  ih.  396,  &  ff 
399,  3L  -  IV,  8,  34.  8.  IL  9.  L  10,  22.  IL 
17.28,  19.18,.lLI4.iaff,  22.18.3a.2L 
23.  23,21L2iL22.  2£^14.3Q.a.3i.21L 
3LäL3f>,LaLlü.41.2L  42,23.44.12. 
45,  20  4(i,lL  47.  25.  48,ÜL[ül2iLö5,2L 
?ni  20.  ÜL  IL  MVv,  2.  iST  lÜTj  -Zi  ff.  10h.  LL 

112  iL  LLi  ü  U^L'l  (Tiai,  ly,  2i  132. 
4Ü.  135.  2L  131L  15.  LIL  2  ff,  lU,  2t).  3L  3«. 
I38^2.145,2S.14LaL  148.  16.  31.  152.  L 
IRt  IL  lö5.2ß.  In7.9,iaff.  159,5.  IG«). 
34.  179,  32.  [82,  2.  187,  34.  IgSTgg,  31  ff 
191.  L  192.  3.  8.  13."SIff.  194.  ai^lü.  199. 
10.  212.  3L 
allodia  IV,  31,  2S.  84,  4  ff  39,  iL  41,  5. 
124.  22. 

cellariom  IV,  2^  5.  32.  42.  38.  43.  U  ff. 

44.  LL  132,  LL  192.  18. 
coqoina  IV,  Isf  1£.  134,  3.  140,  33.  161. 1 

192.  12. 

cnrie  clanstrales  HI,  85.  LL  220,  30.  240, 
20  ff.  255.  a  ff.  258.  22.~SIL  5.  3ü3, 
30.  387,  23.  -  IV,  IL  22.  18.  10.  19, 
12.23,43ff.  20.L32.2L2L  ^"L 
:ll  3L  6,  fi-  Lill,  2ü  ff.  188,  L  10. 
18a,  9.  190j  2.  22.  UJL  Ii.  22.  194,  10. 

coria  fratrum,  broderbof  III,  tü  iL  91. 
Ii.  100,  45.  U.3,  2fi.  16«,  45.  m  12. 
399, "S:  -  IV715.  10.  3a  L4.  121.  23. 

dormitoriom  IV,  40.  2L  42.  12.  4i~a  ff. 
44,  lü  ff  45,  Ii.  130.  fi. 

fcodäToencOcia  claustralia  II,  15(>  30.  151, 

1  ff.  382,  2.  462,  3fi.  — "Iii,  2>.  22. 
192.  LL  -  IV.  2L  Ifi  ff.  33,  LL  3L 
2a.  36.  fi  ff-  3L  3,  Ifi.  38.1732.  iL 

2  ff.  42,  IL  4L  40.  4L  25.  48.  22  ff. 
107,  25  ff.  106.4  ff,  122i2-  125,  3. 
EU  L  22  ff.~i31.  132.  LI  ff. 
133.  3  ff  139,  I  ff.  140.  2L 

gellenambaht  IV,  20^  22.  29.  II.  129,  2.'. 

granarinm  UI,  4L  2L  -  IV,  192.  lä. 

mansurnae  IV,  30,  15.  32.  23  ff.  iL  10.  42, 
a.  44,  LL  133.  34.  1«L  3L  m  L  ^ 
8.  nrcusehwickersheim ;  Oeispolsheim  ; 
LauipertUeim. 


'^"    dby  Google 


334 


Strassburg' 


ofiicia  raansurna  II.  I.tO.  32. 

orlua  III,  187.  HL  22^  ü.  ' 

pUtrinum  III.  AI.  2lL  —  IV,  108^  2. 

Iirepositiiro  IV.       12.  ff.  25.  L 

privala  IV,  Ö,  12.  43,  24»  [15. 

refectorinm  II,  UL.  üü  ff-  UÜL  ÜL  —  III. 
25.  21  24e,  in  ff.  L  -  IV,  8,  LL 
2L.aiL24»JlJ,iLll-  aä.l'Läl-tL 
2L42,2i.ia,iff.  Ii,iaff45,  uX 

2A  ff.  r»i  Ü  22.  211  ff.  liü.  aL  HT, 
m  ff.  112.  3H  ff.  IIL  ai.  15!».  2L 
ICO.  2- 

rugula  Scolbuch"!,  btatutorum  liber  II,  2 1 i 

ö.  —  IV.  17,  7^  20.  Ii  2j  UL  ij>.~r>:  ' 

41^  i  Iii  48,  21.  49»  2i.  l^L 
iL  122.  ül  ItiOj  IL  1«L  22.  Uii  IL 
]8tf.  aiL 
scolae  III,  304),  iü. 

sUtnIa  II,  TJE  22.  382,  31  -  IV.  187,  19, 
St. 

preposilns  dtcanus  et  cspitnlam  II,  37.  &  ff. 
31>.  2«L  4r,  4-  147.  22.  154).  LL  15^ 
12.  162,  Uff  Iß7.  äff.  175»  II.  im 
2i  261.  iL  ■<.">5,"!nr  38Ö.  lü.  —  III,  17, 
b.  ^CTlfi-  MT^li-  59,  il2.  85,  12,  23. 
.378,  L  ;«7.  üä-  391,  ai  —  IV.  10!». 
L  UiL  L  IM»,  ü.  leii  Iß2,  HL  IM. 
31L 

propoiitiis  pr*lati  et  capitnium  IV,  186,22. 
prcpositus  et  capitulnm  II,  382,  15  ff.  ,{83, 

Ii.  4«1,  LL  -  IV.  47,  Mff.  ilfL  22. 

137,  LL 

prcpositara  II,  41,  10 ff  Ihl^  i.  43.1,  II.  - 
Iii.  123»  HL  -  IV.  93,  Ifi.  96,  21L  1)7. 
tL  22.  2.  aL  182,  5,10, 
prepositi  curla  cortis  IV,  17.  40.  11».  12.28. 
21L  3L  6.  55,  2L  122,  2L  124,  L  186. 
2ß. 

prepositi  curie  judex  II,  54, 2ü.  57.  16.  07^ 
2L  —  III.  46,  39.  &5,"2a.  97,  gL  1T3. 
22.  147^  22.  388,  ÜIL  389.  IL  394,  ß. 
juratus  «.  Oebdrlin. 
iiutarins  s.  CAno. 
prepositna  II,  152,  iL  160,  aü.  .32i±  22.461. 
21L  ~  III,  255,  LL  —  IV.  23»  23.  24, 
iU.28j21L43,lff  LLfiff.  iLS2.42, 
la.  ÖL  L  837  i3L  4,  2Ü.  iL  la.  vW, 
2J.  m  25.  m  3äff.  IMi  2i  I4(0; 
21  ff."l41.  2Ü.  157^  8,  lü  ff.  159,  iL 

B.  A.;  Adelgotns ;  Aruoldas:  Arnoldas  ; 
Dertholda«;  Eberhardus;  Flörrhingen; 
Frcibnrg  ;  Geroldocck  ü.  K. ;  Hanau  ; 
Heimo;  Lichtcubcrg ;  Schwarzenberg; 
ThcDgcn. 

decanus  et  capitulum  II,  46,  laff  LÜ  fi. 
140.  !L  IW^  21L  178,  22.  IM.  33.  2QL 
.HO,  318,  21L  319,"23r  321,  il.  B24,  2fi. 
329,  2L  ML  211  3n37X  4»3,  H),  32. 
43?:  2.  -  III.  aO.  12.  35»  aa.  4(1,  LL 
47,2iL65,21L86;iaff87ja2,liLtL 
105.  33.  1_U^  27,  146,  M.  Uli  ü  ^■ 
149.  2i  187i  a.  192.  HL  240,  21ff.  241. 
L  249,  LL  258,  AL  2tiL  2.  30«,  3L 
374,  ai  -  IV.  74,  29,  85,  2»i.  HO,  2iL 
95,  IL  105,  2,  2L  113723.  Uli  3ä. 

136,  aiL  m  aiL.  163, 2L  i»7.  hl  214, 
2L  21.5.  sr^ 


decaoatas  II.  433,  Iliff.  -  IV,  125»  1«,  ^■ 
decaiii  curic  judex  II,  97,  2L  I3t».  1. 
decaiii  notariua  s  Konant«. 
decanus  II,  140,  LL  14«.  1  ff  162,  G.  lÜÜ, 

HL  201,  32.  208,  Ifi.  244.  2fi.  32r>.  3U. 

—  11173«»  G  ff  78,  21  79,  2.  14  i.  aii. 

149,  23.  276,  LL  m  Lä.  -  IV,   8,  ö. 

24»liL43ilff.  44,7ff.  61»2fi.  LS. 

ML,  a.  HL  31.  132.  3,  6,  2a.  133.  2ä. 

134,  36.  ff.  136.  aä.  i:3C2a.  139,  2:t-   1 40. 

2,  22  ff.  147  29   148,  3,  6.  149,  5.  lÜH. 

3a.  161,  23,  163,  2.  179,  aL  181.  3A. 

usfi.  aii  m  ^194, 20, 

s.  Burchardns  ;  Desimannas  ;  Eberhardus  ; 

Khrcuberg ;  Entringen  ;  Fricco  ;  Hcrt- 

nigus;   Hesto  ;   Karolas ;   Ludowicns  ; 

Lupfen;    Ucbsenstein ;    Reichenberg  ; 

Schwaizenbei^g;  VeldenU. 
buincistcr,  confector  «aBorum  IV.  132.  2. 
camernria.  camcrc  officinni  III,  2Xi,  17.  — 

IV,  15,  aä.  30.  411.  34,  HL  13.5, 

3tL  163,  U. 

camerarius  III.  35,  LL  36,  2.  IOC,  4L  107, 
1  ff.  m  IS.  -  IV,  15,  IQ.  18.  HLTTT 
aS.  22,  19,  28,  aL  1  ff  24»  10  ff. 
^  Liff."3L~ß,  43,  12^  32.  123»  2. 
124,  ä.  128.  2L  1^  OrSil.  131»  3  IT. 
132,  ÜffTW.  HL  156^  9ff.  -  camera- 
rius major  IV,  28»  HL 

8.  Bürgleu;  Conradns,  Imeio;  Thierstein; 
Veriugen;  Waltenis. 
cautor  II.  a2ü.  a  -  IV.  83,  21  132,  L 

8.  Haldolf;  Herchloldus;  liertolJög;  Dell- 
mensingen;  Entringen;  Geroldseck  a. 
W.;  Lenlfridus;  Lichtenberg;  Straas- 
bt'fg 

cantoris  curie  judex  II,  54,  23. 
cclleraria  II,  150,  EL  -  IVT^i^  ^ 
ccllerarins  II,  152»  fi.  -  IV,  ^  iff.  24. 
12.  25.  1  ff.  4L  21L  -12,  LL  33.  LL"lL 
94i  Ifi,  130,  LL  13L  LL  133.  iJlL  I3ii 
8,  LI  ff  140.  HL 
8.  Conradus;  Ehrenberg;  Qeroldseck  ü 
R. 

coquus  IV,  23,  12,  HL  24»  IQ.  44,  äÖ.  132, 
2.       5^      'J2i  2a.  140.  39. 

custodia  U.  151.  L 
cnslodig  curiau  judex  II.  L  23.   -  III,  B, 
L46,17,  42.  58,  26,iL  74»33.  157» 
2L 

Statthalter  s.  Ilonan,  Cantor. 
custos  s.  (hesaurariui  II.  152.  U.  —  HI.  74, 
aa.  78^  22.  103,  22.  -  IV,  9.  30,  W, 
3tiff.  43,  22, 
6  Kertoldus  :  Eberhardus  ;  Entringen  ; 
Heinricas;  Kirkel ;  Ochsenstein  ;  Thier- 
stein, 

dapifer  IV,  24»  HL  43»  h.  132,  4^  L  138, 
2ä.  139,  23.  LIÜ.  |,  23  ff. 
g.  Schwarzenberg;  L'lricus. 
dormenlarius  IV,  122,  L  130,  2fi. 
8.  Arnuldus ;   Conradus;  ('bninus;  Jo- 
hannes, 
cdiinua  IV,  127,  2L 
b.  (Jarulus. 

pinccrna  II,  461,  2lL  -  IV,  8,  ß.  21  40. 
35,  21  3t;  4  ff    41»  20.  43,  1  ff.  131. 
22.  132,7Tr.  133,  9»  UL         3,  H^'M 
139,  2a.  140,  "57  23 ff. 
8.  Frankenstein ;  Geroldseck  ü.  R. 


d  by  Google 


395 


pistor  Hl,  2b,  23.  —  IV,  35,  VX   10«,  1. 
I  W,  I    ]M\  10,  147.  3«.  160,  4,  ß. 

prvrU,  portaria  III.  303,  19.  —  IV,  18,  H. 
21',  3.V  -^8,  :">.  44.  :i    IL'S.  2'i.  138,4, 
ceusuum  tullcctur  s.  UichiLT. 

«ortarin«  III,  2r>,  12.  193.  6.  2!*2,  ö.  -  IV. 
7,  28.  15.  10.  18.  H.  20,  7,  36  21.  3« 
23,  37.  24.  Off  25,  25  2  5,  2  !  L'S,  i  ff 
30,  17.  31,  11  ff.  34,  (;  ff.  U  ff,  i  \  tl, 
36.  4  ff.  37,  13.  40.  22,  41.  2  /  42. 
3  ff.  22.  43.  11  ff.  44,  a  a.  45.  4  fl,  48, 
27,  31.  49.  22  122.  8  ff,  22  ff.  123,  4. 
12».  1.  12,  126,  10.  127,  13.  19.  128. 
25,  33.  129.  12,  32.  i:*>,  7,  17.  33. 
131,  31.   132.  2.  9,  30,  4:^.  133,  1.  (>, 

14.  134,  8,  41  ff.  138,  II,  IB.  139,  9, 
n  ff.  MO,  \A.  mit.  !41.  5,  6,  26,  142. 
2,  4  ff.  U'.t.  1'".  V>'2.  22  19. 

B.  Dicke;  Ehrenbergi  Reichenbacb. 
procurator,  achaffnax  Ii,  43t,  18.  461,  <9. 
111.  'i-2  '1.  4 
s.  Hi>l/.liciin ,  lohrumus. 
scolasticn»  11,  MM»,  30  4til,  26.  -  III,  79, 
2.  —  IV.  36,  3.  fiO,  6.  7«,  I.  99,  I. 
vrn,  14.  IMl,  ;^4. 
s.    Deilmfiisiii i?oii .  Entringen  >Iarca»; 
Morand  IIS  ,    Uclisoiistein  TbiersteiOi 
WasForKtt'Iz 
scolastici  curio  judex  ii,  54,  23, 
theganraria  IV,  87.  I   163.  22. 
thegaararii  curia,  jndicia,  juAfr  II,  "4. 

23.  -  III,  17.       IM,  HO.  i4,  2':. 

39.  50.  2,  32.  53.  1.  P4.  26.  68,  28. 

69,  1.  70.  7.  77,  1.  81,  20.  88,  10,  41. 
98,  26.  106,  1,  9.  108,  6.  112.  21.  118, 

40.  1.30.  42  132,  1.  136,  14.  138.  16. 
140.  35.  152,  10.  Ifil,  10  ir,\,  M  170, 

9,  11.  172,  22,  3;i.  r7.\  .ü  iH  t,  ^H,  31. 
185,  35.  186,  1.  187,  I.  U»4,  '\  Ulj  24. 
196,  17.  202,  21.  21.''.  II,  37  22!.  36. 
223,  1.  22h.  I.  228,  38  237,  7.  210,1. 
246,  3t;.  Jj;!,  5.  253,  7.  255,  41.  273, 
1.  318,  7.  .351,  14.  375,  17.  379,  10. 
388,  35.  393,  8. 

jDd«x,  o<IBiDi»lii  ■■  Cftnrftdiu;  Jaeo< 
bm;  JohanaM. 
tbiiaararias  s.  nutM  II.  97,  94.  S82,  86. 
-  III,  11,  43.  aO,  8.  95,  39.  36.  «ff.  , 

70,  S.  98.  4L  m,  49.  144.  34.  119,  ! 

82.  2^  IS.  868,  49.  808,  »ff.  -  IV, 
86.  88.  179,  BI.  181.  34. 

B.   EWhardus;   Fnitaigi  JobiuiBM; 
Kirkel ;  Thientoin. 
zaphener  IV.  48,  10. 

sapfoncr  minor  preb.  IV.  131,  23.  1.32,  9. 
zapf«ner  major  prcb.  IV,  131,  24.  VU,  27. 
CMonici,  fratres,  domberren  II,  41,  10.  140, 

10.  150,  83  ff.  151,  6.  170.  4.  178,  16. 
199,  24.  201.  32 ff.  211.  21.  235,  Uff. 
321,  16,         22.  342.  32  ff.  343.  2. 

24    4.!^.  ;31    4f;2,  11.  —  HI,  13, 

41.  25.  21.  107,  2  ff.  123.  11. 
184,  29.  251,  28.  277,  2i.  .U,5,  .5.  399. 

83.  —  IV,  1,  29.  8,  II,  ;J8.  l.\  9.  18. 

15.  19,  22.  26,  40ff.  20,  11.  21,  4.  21 
7  ff.  25,  2  ff.  44,  33  ff.  74,  2.  75,  öü. 
85,  30.  112.  30.  149,  7,  25.   151,  4. 
161.  2.  162.  19,  21  ff.  103,  14.  192,  18, 
L^OlT.  11. 

a,  Aarbergi  Albertos;  Alb«rtu«;  Bai- 
d«IAtt;  BwebMf }  BeilitoUlM;  B«e^  , 


wardns;  Blankenstein;  Bonfeld;  Bhge- 
lan;  Bürglon;  Conradus;  C^nr.idug; 
l>ellmensing«n :  Dicke;  Tliieräliiirj: ; 
Üiethcinius;  Ebcrhnrdiib  .  Elircnbcrg : 
Eichenberg;  Entringtui  ,  Fitis'.iiij^cii  ; 
Fi(prrhln<;en  i  Frankenstein;  Triibur^; 
Fursitenberg ;  Füssen;  OeroMst-rk  ü 
Rhein  ;  Geroldseck  a.  Wasichcn  ,  Oo- 
roliius ,  Oreifenstein;  Gries;  Qandel- 
lingcn;  H.;  Habsburg;  Hageln,  Hanan; 
HarbertuR  HcidinrifHS  ;  Hcinricns  ; 
Hermanr.iiR  Iln^.sn  ,  liorlnirj;  .  Ilui^ii; 
Hünenlmrs;  Hiiiiilifim ,  J.Hcobiis;  Jo- 
hannes. Kihiiry  Kirkil  .  Kranbarg; 
KitMikiiijifjii .  l.iiufcM) ,  I,sn»enbach  ; 
I.itliteiihi  ig  ,  I.ierhcim;  Lu|>(lii  :  <  K  hson- 
stein;  r.itrii.s,  lUdolfus,  Uättustein ; 
ILtppoltstein ,  Ueichenbacb  ;  Keichen- 
berg;  Riohardas:  Ricbenis;  Uietbnrg; 
Risingen;  Horn;  Rftdegerns;  Rftlandas; 
Schntipnhur»;St.bn<»rk*nburgiSchwHbs- 
berj,',  S(  !r.v:ir7.iMitjerg  ,  Stahicck;  Stein; 
äteintirunn;  ätrahlcnbnrg;  .Strassberg; 
Snlz ;  ."^annenk.-ilb ,  Thengen;  Thier- 
«lein;  Uoscnberg  .  üli  icns;  Veldenlz  ; 
Vcringeu ,  Walto  us.  Wartenberg: 
WartHtein;  Wnsscrilelz;  Wildberg; 
Wörth;  Wolfaeh 
capellani  IV.  108.  2.  138,  27.  187.  24,  188^ 
1,  ti. 

olarici  IV,  20,  36  4?«,  2,  8.  138,  84. 
elerici  cbori  IV.  43.  42.  48;  86.  40,  I,  9. 

130,  9,  40.  13».  14 
dericn*  nuemiis«  IV.  20,  ll,  16.  89,  8. 

.34.  13.  41.  5.  123,  3.  129,  17. 
cnstodcs  IV,  18,  40.  125,  27, 
domioell*  IV,  84.  4L  189.  83.  140,  8,  83  ff. 
«bdomadMii  IT.  17^  80.  84.  10,  21,  4L  88, 

*i.  «,  18.  18D.  18,  87*  81.  las.  87. 

289,  84,  88.  140,  8,  83  K  181,  18,  19. 

168,  39,  86«.  192,  17. 
1.  Ohiflu. 

•ItmMiiMrü  IT,  8,  90;  86.  IT,  80.  84.  11. 
8L  88.  87.  48,  88.  43.  8  Ol  44»  4ft 

49,  2.  129,  25.  130,  27.  188.  87.  140, 

3,  2Si.  161,  16,  19.  162,  3S,  88  ff. 
a.  CftuMlos. 

nnrafurü  U,  39,  31  ff.  41,  15.  201,  35. 
880.  8L  —  IT,  15,  80.  18,  19,  40.  83, 
81  ff.  30,  16.  32,  27,  42,  18.  43,  26  ff. 
49,  18.  188,  87.  33.  188,  4,  7  ff.  139, 

4.  140.  18,  96ff.  141,  9,  30.  143.  14, 
17,  ^5.  182,  8.  188,  86. 

8.  Hermannai.  . 
miniatoriales  IV,  6,  33. 

s  Lodowicas;  Sefredus;  Waltsrns. 
ninistri,  ministeriales  IV.   18,  40.  21,  .30. 

22,  4  ff   23.  3  ff  $9,  4.  43,  2,  33.  44, 

1  ff  4li.  10,  125,  l>7.  181,  13w  188.  4ff. 

U4.  1.  läy,  14. 
anncii  fratrum,  wnnMbpis  IT,  87, 97.  196, 

34.  127,  6. 
officiati  IV,  i:iS,  37, 

probsndarti  »eu  vicMii,  pfi'undnsr  II,  41, 
10.  199,  18.  818,  21.  17.  .S.iii,  2.  — 
III,  107.  2  ff.  164,  29.  277,  24,  ;.ÜI,  L 
-  IV,  24,  21.  49,  8.  123,  24.  132.  30. 
136,  22.  139.  14.  149,  7.  152,  14.  24. 
156,  6.  159,  8,  13  ff.  161,  2,  14  ff.  162, 
19.  21  ff.  187,  24.  188,  8,  6.  192,  34. 
pitbwidAtii  diori  m,  88, 8».  144, 87, 86>. 


Digitized  by  Coogk 


330 


Strassburg 


192,  IE  m  II  38»,  11  886,  a.  - 

W7*^  i±  lüL  iü  liL 
prebeiiHnrii  episcopi  IV,  159.  81.  161.  13. 

Ifi.  102,  ai-  192j  12. 
8.  Anthonins;  Bertoldna ;  Ropfingen  ;  Con- 

radna  i  Dicke-,  Dictericas;  Dietheras; 

Dictmari ;    Dietmaraa  ;    Düppigheini ; 

Ellerstadt ;  Felix  ;  FQrstelio ;  Oei«pol>- 

heim  ;  fiotfri.iti.M  ;  Oundclfiiij^on;  Qfttol- 

man  ;  Hciiiricu!»,  Huiuricus  ,  llennecker  : 

HumbertuB;  Illwickersheim ;  Johannes  ; 

Körner;  Kremer;  Lingolsbeim :  Lobe- 

stette;  Meisti  at/.lic-im  .  Mnlhaosen  ;  Olei- 

man ;    K&fcUiius,    Rufach;  RAdolfas; 

Saarbarg ;  Schwarbor ;  Smidelin ;  Spirer; 

Steiulin  ;  Süsse ;  Veringen  ;  Villingen  ; 

Witltbcrus ;  Zarte  ;  Zuizondorf 
prebendariiis,  vicarins  regis,  rex  chori 

IV,  10,6,13,  LL  21,  :i  2<L  2L  IW. 
löij.  32.~n:i.  IJTm  IM      192,  LL 
■•  LingolsheiiD. 

curia  IV.  16.  ä  ff.  la.  2L  a>  122.  3. 
124.  i. 

rector  puerorum  s.  Heinricus. 

8a«erdotcslII.2;t8.1fl  —  IV.aiaiL  130.  i).40. 

sacriste  IV,  H9,  30.  12»,  25.  IM.  20.  ]^  LL 

scolares  III,  1^  jg^j.")!.  'JiL  '^f^L  289. 
a.  :«6.  12.  —  IV,  iL  IL  iL  42.  48, 
3£.  49.  a.  123,  4,  27,  160,  iL 

Dominikaner,  fratres  prodicatores,  prediger 
II.  4i>,  llLf>8,2.(ilj  l2^6|,2.78.1Ü.W.afi. 
90,  aO.  9L  IR,  35.  «ja,  4  flr?3,  2.  97,  19,  3L 

aa.  102,  21  ff.  iiiL  lij  ff.  104,  2iTr  109,  l 

AL  m:2L  12h,        128.  4.  13gx  M.  '^JT'äL 

viis.  Lö.  ■m.ini  —  III,  Ii  IL  L  iii-  Iii  üü- 
TäTiiiL  1.5.      2i'.  LL  -'«r  aö^  3i.  L  m,  10, 

IL  44,  ääT  rB^  7j  ILL  dä.  IL  73,  L  78, 

24L^22.88,lfi.  ^aiL9ia.96,ia.  100, 
IL  104,  22.  Iii,  LL  L15.  ffiT  116,  9,  24.  122. 
UL  188,  iL  LLL  3,  33.  lül.  al  ifi«.  -it,  2^, 
IM.  So.  177.  IL  17S.  ±  17^  iL  181.  iJ-  \^ 
3L  190,  aiL  20«,lör  217.  -Jh.  218.  iL  2^ 
m.  22i  ÜL  227.  4Ü.  2^1.  IL  2^8.  LL  260. 
4Ü.  25L  10,  LL  tiS,  ig.  254.  KL  2«iO,  ».  261. 
LL  iüiL  2Ü.  277,  nr27t<,  aZx  27»,  21L 

280,  ajL  2HU,  ML  ^  LiL  ^MT??  IL  302133. 
311.  aa.  317,  aL3nv  2iL  a2.33L  343^ 
22-  344.  29,  349,  2(>.  LL  :^7T7  2L  4L  396,"ZL 
898,  iÜL  40.%  Ii  —  IV,  1«,  h.  .m  Ö3,  3L  93. 
2.  lU,,  128.  I.  aS.  134.  la.  157.  35.  165.  '. 
20,  ai.  175,  2i 

amboHI,  296,  IS. 

capitulam  II.  13»>,  3.  137.  Üfi. 

cimiterium  IliTltn.  LL  16i  L  IfiiL  3ü. 
2*57.  2L 

domüni.  70,  2fl  ff  74,  3.  "5.  ü  ff.  »3,  22. 

94,  LL  -  IV.  54.  LL  ni^.  M.  181,  12. 
fabricä"  III,  321,  3L 
fabrica  chorim,  202,  ML 
garten  II,  214.  2. 

officinac  II,  74,  iL  106,  28,  114,  L  —  IV. 

M,  12. 
opas  domus  III,  2^  21 
tor  II,  79.  2a  ff. 

prior  et  conventns  II,  51.  2Ü  flf.  58,  21L  70, 
15  ff.  72,  18ff.  73,  fl  ff.  TL  LL  75,  8 ff. 
86,  20ff.  88,  24  ff.  89,  17  ff.  94.  "E.  96, 
aL  106.  Ii  ff.  107,  6  ff.  108,  3  ff.  HO. 
2JL  117,  aiff.  118.  2  ff.  122.  iia.  123, 
15.  4L  125^  2a  ff.  IMI  LL  ISÜ 
2iil.   129,    2^^130,    I  ff.  131^  2h. 


134,12.136,14.200,15.2©. 
^11,  54."Br5i  28nL  24.  ^ 
87.  IL  901  11.  99,  28.  UL  2.  7,  lüL 
115.12.1ieja.l29.aJi.lM|,LL  I  ■'S;'>. 
L  163,  L  Ißy.  '2!^  179  5.  I«4.  LL 
0.  22^L  sii^i  22.  2;>0,  ET 2iM,  iä. 
3L  292,  2L  2?j,  L  "305,  L  5Ö7.  A£L 
317.  9. 329.  LL  346,  8.  347,  2.  m  29. 
571^  2L  393.  L  —  IV,  178,  2.  l  S(i.  .m 
prior,  anbprior  et  fratr^  II.  52,  L2ff.  — 

III.  13«.  iL 

prior  II,  57,  .35,  62,  3L  123,  .HQ,  124,  lä. 
125.  2h.  IMl  Li-  "7.  ^  liiH.  iMQ. 
L  334,  IIL  •!•''».  iT"-  III.  H.  iL  1£L 
212.  2iL  2li  Mb^  L  |i<i*i,  ä.  — 

IV,  ai.  i  lüü,  aiL  121,  4.  178,  ü 
181.  8. 

s.  Alradns ;  Basel  Friedrich  t.  ;  Burear- 
das;  Uietheras;  Egeno ;  Oroitein  ; 
Ka^eneck  ;  Uatbcat ;  R«ncben ;  Schäf- 
folsheiro. 

anbprior  II.  62.  aL  137,  12.  240,  L  —  III, 
!«,  2.  21_[,  2>L  2^  aSL         L  -  IV, 
IZL  4,  28.  178.137 
s.  Brrhtülilas;  Dominicns;  Kochinmeister. 
cnstos  III,  295,  4. 
elemosinarias  III,  295,  5. 
lector  II,  137,  HL  —  III,  22L  3JL  —  IV, 
1  .')[■,  -.Vi^ 
s.  Basel  Heinrich  v. ;  Ulrich, 
librarins  III,  227,  82.  295,  &. 

s.  Marti  nns. 
nancii  II,  122.  38. 
aocrista  s.  Coqainarias. 
fratres,  conventoales  III,  319,        32L  M. 
343,  22. 

s  Abt ;  Acbenheim;  Anerbe  ;  Basel:  Bein- 
heim ;  Bernhelintis  :  Bologna ;  Broger ; 
Barcardas;  Cips  ,  Dingsheim;  Eb.^liims; 
Egenolfus;  Elrebacb  :  Engelbrecht:  Erbo; 
Erstein;  Faber;  Fegcrsbcim.  Fride- 
rich  ;  FAterer;  Goispobheim ;  Oreifen- 
stoin ;  Grostein;  Hageuaa;  Haiteibach; 
Ucilwicns;  Heintzelo;  Henricns ;  Uert- 
wigus ;  Hetzelo ;  Hippel ;  Hochfelden ; 
Hundsfeld  ;  Ilymelberg  ;  Jacobns  ;  Jo- 
hannes 1  Kageneck ;  Kaufleaten  ;  Kerne ; 
Kinsheira  ;  Kdint  Kuse;  Lahr;  Lands- 
berg; Lützelbarg;  Uains;  6t.  Martin; 
Meistratsheim;Uitto)baaten :  Mölsheim; 
Minister;  Nanwer;  NiLelungas,  Nim- 
wegen;  Öberkirch;  Offenbarg,  Paiitilin; 
Uheinan;  Saaralben;  ScbufToUlicim ; 
Schlettstadt ;  Speier;  Spender;  ätaofen 
Steniegasse ;  Sloltzeneckc ;  Stnrm ;  TAr- 
lender,  Volcmar;  Volcnandas;  Waitht- 
rat; Weissonburg ;  Werneras;  Wise. 
procnratores,  fratres  conversi  III,  34,  IK 
2iL  üiL  295,  L 

s.  Brstein;  Uartangos ;  Heintzelo  ;  Hetze- 
lo; Speier,  Symundns;  Wernbema; 
Wetzelo. 

St.  Elisabeth,  monaateriam  extra  maros,  ord. 
s.  Augnstini,  sab  cara  fratram  ord.  prodica- 
torum  II,  58,  fi.  65,  iL  174.  Ifi.  aoo.  4Ö.  240, 
aL  413,  28.  —  III.  3,  7,  ÖÜ  13.~3E  U^TW. 
17.2L22.iL2L2.  25  2Q.3»,18.a{L4i. 
40.  22.  41i  iL  44,  23,  Sa  lüTsy,  22.  ÜMi 
£L  105.  LL  116.  iD^iL  Ufi.  L  152,  HL  157. 
2a.  IM.  lü.    169,  Ifi.  ITSTiL  201.  L>7,"3Ü. 

206, 127  218,  m.  231,  STzee.  ll  2trr  ^ia. 


d  by  Google 


Strassburg 


337 


277,15.m2L»116.  331,2.  343.  28.  SL 
m  'iL  ^V,  IM,  2L 

ällaria  II,  174.  22. 

ecelcftia  II,  1":^,  17. 

fabrica  II,  gö.      173,  2lL 

priorisui  et  conveatns  II,        Ifi.  239,  18. 

—  III,  1,  2,  1«.  LL  40,  32.  i2^~U:  84, 
!L  122.  148,  iL  Ji^K  33.  m.  Sl 
2007^.  21  fTTi.  241.  24.  272.  3ä.  279. 
42.  'ML  Mr348,  Iii  35*i^  Ü.  Mi. 

—  IV.  16,0.  Ih. 

moniales,  aoiorea  s.  Bpfig;  Qrim«l^  Hede- 
nigis;  Mülnecke;    Odilia;    Roaheim ; 
Schotte;  Süll;  Tant«.  i 
rapellann»  III.  U,  g.  —  IV,  16«^  2S  ff.  ' 

B,  Gurteier ;  HMheim. 
fraties  conversi.  piocuratorea  s.  Bergbeim; 
Fridericos;  Ueiuncus. 
Franziskaner,   fratres  minores,  Uinoriten, 
barvftzen.  minre  brfldere  II,  ^  32.  79^  12ff. 
80,3ff82,aLL9(L31.aLl*  3|4,  28.-01, 
6^  42.  l;-i.  411  211,  liL  •''0,  iü.  4«,  43. 

i9,a.!jT:ia.51,44.M,2£Lf>L2H-'73,m. 

8L  3a~s?L  42.  loo^  ai.  lOL     104,  26,  ai. 

1W<.  LL  nO,  2gril6.  l(>j  41L  ITL  2L  L2L 

m,  127,  12,  1C4,  aa.  ifif\  .iQ,  175,     1-7,  g. 

178,  lü.  ISL  41-  190,~3E.  2^1^  4iL  2:Top22. 
2Ö1.  2.  265,  ä2.  2(ifi,  L  2f;L  ^  275^  W2S;i, 
2tL  28a,  IL  2^)6,  302,  35.  340, "ST  343,^21 
ML  la.  380,  L4  ff  382.  32.  "351,  iL  392,  11. 

—  IV,  170,  M.  i9(\  7,  a. 

altaria  Hl,  2(io73l 
cimiteriam  111730,  12,  267,  KL 
infirmaria  III,  266,  2L 
kor  in,  79,  22. 

gtiardianni  et  conventns  II,  59,  tL  ßO,  L 
TO.  42.  91,  2L  —  III,  lOfTlL  1  in.  14, 

m  üL  160.  a.  222,  m 

gaat^umni  IITTtO.  L^i.  m.  454.  M.  — 

III,  101,  aa,  102, 3sriM^  uff.  177. 

22.  3(B,  lü  ff.  3iL  ^  »79.  IL  380,  2. 
a.  Entringen ;  Heinricns ;  Johanne« ;  Petn» ; 

Sifridue. 

lecior  s.  Gotfridn». 

fratres  III,  278,  12.  3i!L  M. 

8.  Achenheim ;  Biberarh  ,  Burchardas  ; 
Frichel;  Hartliebns:  ITngo ;  .larobnB ; 
Kage;  LanHsbeig;  ilainz;  Mundols- 
heim;  Matzig  ,  Ravensburg;  Rnlender- 
lin;  Schenreiler;  St.  Stephan;  Wangen; 
Wasselnheim. 

minister  II.  i'2,  8, 

procnrator  1117       Ifi.  87,  33-  ÜJL  21.  276. 

me. 

■  Gartener;  Ifarsilins;  Reichstett;  Watzel. 

1.  Franciici  de  (ertio  online,  de  t<>rtia  regnls, 
de  penitcticia  aorores  ot  fratres  II,  EKX  34.92, 
LL  312,  32.  -  III.  303.  SL  an,  22,  18ff. 
343,  11,  357,  24,  2^,  379.  afL  383,  30, 
»isititoTTlirSoa,  12.  311^  2fi.  812,  12x 
8.  Degen. 

Qrflnen  Wörth,  zfimc  grfinen  werde,  viridis  in- 
snle  monasteritiin  III  2iL  72,  üü,  101^  1- 
258.  8.  337,  'HL 

prior  et  fratres  III,  lOi,  23. 

monachi  s.  Conradns. 
St.  Johannea  ad  canee,  zn  den  banden,  mo- 
nasterinm  extra  raaros,  ord.  «.  Angn«tini, 
8ub  enra  fratram  ord.  predicatomm  II,  r>8, 
1  66,  »L  All  21^1  Ii  279,  23,  —  III.  13,  43. 
lfi.lL52.LlÜ0^12.  101^2IL10L  2H7"iQi 

IV,  1 


lä.ll6»HM-ira,ll,178,43,lg4,  10.  27. 
194,  43.  IM^  33.  201^31»,  20«,  H-  231,  Ifi. 
238.  5.  26tL  12.  267,  32.  268^  Ii.  272,  äL  277,. 
Ii  817.  5.  W3,  liL  374.12:  385,  2.  ~  IV, 
90,  2.  113,  lü.  IMi  Iß- 

altaria  tria  II,  279.  32. 

ecclcsia  II,  27^)^  3S. 

pricrissn  et  oonyentQi  II,  86,  S.  gPB,  85, 
239,  12.  —  lU,  96, 34.  211,  LL^4,  L 
^V,  IM,  15. 
moniales,  eorores  s.  Agnes;  Beatrix;  Kage- 

neck  ;  Riet :  Rimnntheim ;  Stange, 
capellanns  IV,  IC«,  Sä  ff. 
procnrator  III,  34,  lä. 
B.  Bergheira. 
Johanniter,  fratres  hospitalis  s.  Johannis  Jera- 

salemiUni  III,  260,  13. 
St.  Katharina,  monaaterintn  «xtra  mnros, 
ord.  S.  Angnstini,  vah  cur»  fratrum  ord. 
predicatorom  II.  ir,illL58.L61,^66,2. 
«7,  aa.  IMl  2fi  ff.  —  III,  IL  ET  12,  BTl», 
£"43.  32,  0,  42.  33.  22,  43,  18,  6LT  63,  22. 
69,  2.  76,  4Ü.  !19,  iL  100,  33,  1Ü4,  2S,  lOn^ 

TEL  ne,  i5i     i?2,  a.  128,  44.  145,  2.  ns, 

21,  m  Ii  161,1s.  166,  2L  [69,  L  186, 2tL 
189,15:  201, 127  206,  IL  231,  41L  246,  3.  266^ 
LL  277,  Ii  326,  3ii.  338,  30.  343,  3fi.  385,  2. 

—  IV7168,  aa. 

cymiteriam  II,  öl^  22- 
domua  III.  9L  12. 
eccleaia  II,  68,  12. 
granarinm  III,  .338,  ,3,5. 
prioriBsa  et  convontus  II,  239,  13  ff.  —  HI, 
2,  6,  3iL  7,  3Ü.  liL  iTW.  12.  24,  18i 
2lL  45,  aS,  128,  32,  205,  12.  21JL  Ü 
222.  M  248,  U.  2Ö8,  6,  800,  U.  — 
IV,  165.  Ifi. 
priorissa  g.  Aenps;  Janta;  Sophia. 
sorori'B,  lunnialee  3.  Broger;  Elsa;  Flexborg; 
Heilka;  Krebesser;  Rheinau;  Richter; 
Stobenweg  :  Ottenheim  ;  Wartatein. 
capellanng  IV,  Hi6,  '2ä. 
familia  et  coloni  III.  32,  10. 
fratres  conversi,  procaratores  III,  34, 15. 
s.  Cono;  Lndcwicus ;  Walthems. 
Heilig  Kreuz  Pfarrkirche,  s.  cruci«  eeclesia 
parochialis.  cappella  II.  170,  21.  222,  liL  350. 
21  fr.  412,  ß  ff.  403.  19,  2<L  -  III,  19.  28. 
80,  2,  252,  L  207^  19,  283^  Q.  286,  IB.  288, 

2£i.  294,  aa. 

altare  8.  cracis  DI,  230.  2,  Sß. 
Chor  ni,  230,  2,  aL 
cimiteriam  IT,  350.  34. 
priester  III.  23071  283.  8. 
8.  Rotwilro. 

s.  Lanrentii  parrochia  IV,  189,  9,       190^  22^ 

aa. 

Ticcolebanus  b.  Maihaosen. 

St.  Leouharil  b.  Spital. 

St.  Marens,  sant  Marki«,  mona«terinm  extra 
mnros,  ord.  s.  Angnstini,  sub  cura  fratram 
ord.  predioatoriim  II,  r>8,  iL  10'),  31,  12Ö,  iß, 
126.  24.  130^  j.  US.  -i^  '2^  ^  284, 
2.  466,  IST^  III,  L  L  2,  32.  IL  3.  13,  Ä 
65.  6.  83.  3.  86.  M.  87,  iL  93.  &.  101.  L  KM. 

22.  i^Tij.  m  iri,ii  I2i  ß.  1^  15.  185, 

6,  Ll  IIL  HL  188,  Iii  UM,  32.  20L  aii  206, 
24,  42.  41L  266,  LL  267^  3a,  276,  32. 

277,  15.  343,  2ii.  —  IV,  Ul,  1£L  lüL  2Ü. 

168.  aa, 

alt  8.  Maikis  m,  9.  aZ. 


das 


Strassburg 


alt&ria  n.  67.  3.  154.  2.  161,  «L 

Ciroiteiinra  II,  IM..  HL  327720. 

con«titntloneB  IV,  210.  1.  liL 

ecclesia  II.  66.  28  fTl^.  M.  Iö4i  1 « •  IfiL 

2a.  ML  2  ff. 
priorissa  et  conTenhis  II,  P5j  H  Bd^  3fii 

99.  al,.  145.  L  Uli,  L  ^  13  ff.  —  lU. 

sTia.  Cläff.  16,  ai.  II  L  ^ 

Ii  269,  Hl  3''"9.  2D.  —  IV,  I66i  1^ 
priorisBa  b.  SchäfTolabfira  Ober — . 
tnbjiriorissa  IV,  Hi9,  LL 
iDonialBS,  soroics  s  Abt;  Bftnowo ;  Haeenan ; 

Uohenslein;  K.ithenna  .  Könipshofen  ; 

Lanilsberg  ;    Kitterin  ;    SchäffolBhuim  ; 

Scharlach  ,  Winterthar. 
capellanns  IV,  WV,  2j  ff. 
fratrei  convprsi  g.  ("fluraflus  :  PriJericns  ; 

FriUcho ;  Hartftngu» ;  Yolcmarus ,  Wern- 

herna. 
procnralor  III,  34.  IL 
St.  Margaret  ha,  monatterinm  extra  innroB> 
ord.  predicatoram  II,  58,  I.  fii  33.  —  III,  58» 
Bfl.72,12,34.1IM.iari0^1fLm  1,  211 

iL  2U8^       3Mx      IT.  MlL  ^  iiM.  SIL  369, 
23.  384,       ^^V,  niL  M  •  RcVboliheim. 
limites  et  aepta  clauatit  II,  1^9, 
prebenda  a.  Nicolai  et  i.  Katherine  III,  364. 

prph.  a.  Barcftrdo« 
priorissa  et  coDTentas  II,  l'M.  26.  18^.  SIL 
iäff.  —  in.  Ml  22.  öO.  2:l  Tfij  2Ü. 
Üfi,  LL  IM.  1  ilL.  ü^iü,  iü  364. 
;ia^  _  IV,  lOö,  Ifi. 
prioritta  Ii,  !H8^  2.  -  IV.  170,  22. 

a.  1.  Aarelia;  Zorn, 
moniale«.  »orores  III.  348.  46.  m*^  3B- 
«.  g.  Hernhard  ;  Demftili»  ,  Knobloch  ;  Lan- 
döltiD  ;  LeatzeUna«;  M«li<ildi8;  Riplerin; 
Täacheman ;  Weiaaenbarg ;  Wealhaaaen ; 
Zorn. 

capellanna  IV,  166.  2äff. 

a.  Bemhasen ;    Eberlinai ;    Lembelinna  : 
fratrcs  conversi,  procuratorealTI,  W,  12. 
I.  Conradus;  Eeinricai;  Ladewicaa. 
St.  Maria  Magdalena,  monaiterinm  extra 
nrnro«,  ord.  a.  Aiigostini,  sorore«  Magdalenitae, 
ppnili'nft'S,  tlio  niwerin  III,  'J^  211         12.  7'^. 
LL  78,  2iL  100,  38,  104,  2ü  106.  ü  LUL  41. 
122.  iL  17^  2.  187,  2a  20*)^  IL  -m^  iL  262. 
5L  2«6i  12.  272,  3Z 
capitnlnm  II, 
conf^e^taHo  II,  56.  M. 
priorissa  et  conventna  II,  51.  17  ff.  62, 12  ff. 
a3,4ff.  5ö,3LSR,fL5L?ilfi-  —  HI, 
^a.  £5,ai44,ai-52,8ff.  187.23, 
309.  2.  m  2aTr387, 

priorisaa  a.  Agnea;  Elsa;  Jnnta;  Leaoardin; 

Steinhofen, 
cantriz  Agnea. 

monialei,  sornrc<i  s.  .\itelhciflit ;  Kpatrix ; 

Ceciiia;  neilicg.i,  Lucgardis,  Scbüneck. 
prppoBitns  n,  62.  24 ff. 

s.  Witicho. 
procnrator  III,  M.  !£. 
eapellani.  conversi  et  conycrac  II.  b2,  28. 
fratroB  roiivcr-si  6.  Uud<jlfti&;  Stotzhcill. 
St.  Maria  Magdalena  s.  ät.  Nicolans  Pfarrkirche. 


St.  Martin,  Pfarrkirche  IT,  240.  33.  —  IH. 

6L  4.  105,^  10,  IM.  12.  144742.  145.  13  ff- 
20g.  2.  228,  LL  23i  ü  507.  2Ü.  36.  380. 
28.  40.  385,  U.  395,  3iL  396,  4  ff.  -  IV.  16. 
11,  3tL  17,  lOj  31.  188.4^12.  199,  Iii  aOO.  4- 

altare  b.  «irginia  in."&9,  ^  .193,  14. 
preb.  8.  bAio. 

cymiterinm  IT.  ML  SS.  —  III,  131^  20. 

fabrica  III,  73,  9,  135.  aL 

kreuzgaug  III.  22.       23.  8. 

parochia  II.  337.  L  -  IH,  192.  23.  -  IV, 
86^24. 

prebenda  s.  Katherine  IV,  200,  L 

preb.  B.  YTetthofen. 
pfrdnde  d.  heiigen  geistea  III,  135.  28. 
plebanat,  rector  III,  393,  23  ff.  —  IV,  86^ 

23. 

a.  Albertus;  Cfiiterlin ;   Freibnrg  Geb- 
hard V.,  Otto;  Otto. 
Ticeplebann«  a.  Orabia. 
vicarius  prri.ptnn«  III,  396,  37. 
•cbaffener  s.  Otte. 
St.  Mathena  s.  St.  Niootani  extra  maros. 
I.  Manricii  ecclesia  s.  St.  Anrelia. 
Münster,  monasterinm,  ecciesia  Arg.,  eccle- 
aia  Arg.  matrix,  ecclaaia  kathedralis,  ecciesia 
major,  ecciesia  b.  Marie  virginis,  nnserre 
TTOwen  minster,  unser  franen  haos  IT.  25. 
ai,2ti.2a.4>LliLl>8j2üff.  fi9,2!LKL21ff. 
87,  ti  ff.  in,      8.  KIT,  L  148,  iL  166,  10, 
17..  2;iö,  SL  m  Iii        21  ff,  —  nrli  L 
IL  Ifi.  40.  i  48^  IL"^  42.  .^7,   IL  fi2,  2a. 
90.  IL  93.  3g,  U)a.  M         37129,  2i  144, 
IS:i59,lfL  170,2.174,LL1M.1Ö.  1^''.  ''^ 
192,  12.  2^  m.  2i!iL  i  SiU,  22.  :M1  LL 
308.  LL  :?'7rüiL  338,  2Ö.  36tL  12.  —  IV,  IL 
5.  Ü  ff.  44,        12'J.  2L  124,  10.  187.  2. 
altaria  II.  31h7"2L  -  1117  192.  13.  28«.  3fi. 
  JV   179  ^ 

altare  a.  AntöEii  lU,  187. 

preb.  8.  KSroer. 
altare  s.  Andree  IV,  gQ.  3S. 

preb.  a.  Zarte, 
altare  s.  Arbogasti  et  Jodoci  III,  368.  30. 

preb  8.  Coni-adas. 
altare  s.  Eligii  U.  265.  28. 

yic.  s.  Petras. 
alUre  s.  Florentii  IV,  122.  SS. 
Frühaltar,  Trdi  —  frbge  alter,  mane  altare, 
altare  eivium  vei  matntinale  Tirginis 
gloriose  II,  69i  12.  87.  1  ff.  454,  13. 

-  III,  8.  L  46.  L 

sao.  s.  AlEertns:  Amoldas. 
altare  des  Hagen  III,  149,  22. 
alUre  b.  Jacobi  et  Itintini  KI,  219.  IL 
302,  10. 
preb.  s.  F^rstelin;  Ileinricas. 
altare  s.  Johannis  bapt.  III,  246.  6.  264i  3. 
268.  iL  —  IV,  20,  aL 
preb.  8.  Villingen, 
altare  b.  Kathonup  IV.  20.  SL 
alUre  8.  Katherine  IIT,  ICL 
alUre  s.  Laurentii  III.       L  93.  44.  103. 
23. 

▼icarins  III,  36.  2.  —  IV,  34.  13-  41.  ß. 

13:^,  2. 

altare  majus  III.  25.  2L  144.  28.  ^  3fi. 

-  IV,  m  5.  161.  14.  Ifl. 
preb.  B.  Villingcn, 

altare  b.  Marie  virginis  III,  330.  12.  358. 
Sa.  -  IV,  20.  SL 


d  by  Google 


StrassJburgr 


339 


alUx«  b.  Martini  m,  301,  40. 

preb.  8.  Giimel. 
altare  b.  Nicolai  UI,  330^  -JQ. 

preb.  s.  Zutzandorf. 
altare  omniam  sauotoram  III,  387,  ^ 

prtb.  ».  Kufdcti. 
alure  a.  Petri  III,  261^  3. 
altare  b.  Peth  et  Paali  III,  93,  42. 149. 2L 

170.  1, 
preb.  8.  Rnfacb. 
altare  publicum  III,  226,  2.  3Qfi.  20. 
altare  summum  lU,  ST  Iii. 
altare  t.  Vincentii  III,  103^  Ifi.  219,  50. 
2,  »69,  37t), 
rector  8.  Reichenberg 
ainbituB  III,         i-  li>5,  ää,  268i  ää.  294^ 

2,  300,  iö,  301,  357315.  2. 
ambo,  leltener  mTö«,  092.  12.  258,  23. 

868.  M.  39S,  22r 
antiqunm  capitulum  III,  301.  39. 
atrium  et  ambitus  II,  18^7211 
camera  Iii,  ^  iiii. 
campana  major  II,  28.  2&. 
capellae  II.        L  -  III,  238, 19.  800.  a9_. 
capella  s.  AnSee  III,  10^       35,  02.  287. 

22.  300,  411  315,  i  —  IV,  &. 
capella  rUregorTTlIl,  20,  Sil  .MTH^  lüi 

VL  195,       208,  da.  294,  1 
oapollaiii  8  Ooczo  ;  Heinricus, 
capella  8.  Johannis  bapt.  Ul.  Ü3j,  42.  gj,  47. 

J05,  lü.  35, 
capella  s.  Kitthcrine  III,  395,  41. 
capella  b.  Uartini  lU,  315,  2, 
cap«lla  8.  Nicolai  III.  104,  2ä-  2ti2.  2. 
Chorus  II,  LLL  2U1,  202, 

2  B.  'Mj^  2iL  iilBTlÜ  ff.  3 1  !>,  m  ff.  3J0, 

Ii  ff.  32'J,  LL  454,  iit  ^11,  25,  2i. 

31,  227^,  'L  78,  21.  03,  iL         2  ff . 

ro,  aL~T4b,  ül  II.  HT:  2  ff, "HF»,  22. 

104,  2li  IBT,  AI.  I">i7l£  172,  ETl^T. 

1^         SaTliili.  IL  2(X).1ö: 

230,  IL  23L  i  2^iL24ti.  L  24«,  33. 

24',',  Üi.~ggl,  ih.  253.  ü  25ä,  2U  2ti3. 

;li  277,  idi.  282^  1.  283,  36,  28^  M. 

2J1,^  301,  L  315.  157327,  ü  3M, 

i2,  3lJ'J,  Ifi,  37471IL  38371JL  306.  L 

887,  32,  391.  2i.  394.  22.  896,  1  ff.  397, 

liL  399,  4L  —  IV,  14,  2h  29.  U  ff. 

35,  LiL44^23^42fF.  I1l48.1L  Kfi 

HÜ  iUi^  3,  m_,  Li.  132,  12,  135, "BL 

rM\,  iL  23,  142^  38,  147,  2L»    M.  148, 

ig,  152j  7,  152.  l&Ü,  'i  m  10,  iVW. 

162.~gl.  21  ff.  1637liL  1577  20.  194, 

lO. 

cl.iustium  III,  54,  Ifi. 
crux  gloriosa  II,  29.  L 
cmx  magna  III.  288.  36. 
crox  major  III,  84,  iö. 
imago  b.  Marie  III,  68,  L  226,  L  358,  SS. 
893,  2a. 

custodes  s.  Brftderkachiü ;  Heinricua. 

parrochia  III,  121,  2, 

pre])enda  s.  erocis  III,  144,  M. 

aUiuliütte  IV,  VV^  3i 
lünaterfabrik,  f.-kbi'ic.-i  matricis  ecci.  Arg., 
opna  8.  Marie,  opus  b.  «irsiais,  unsere  frowen 
werk,  unser  fraaen  haus  II,  25,  13.  27.  30,  aS. 
28,  HL  29,  11.  46,  la  ff.  «8,  a  ff.  69,  L  172, 
18.178.  42.199,3.  —  lU,  6,24.  HOl  ff  38, 
33.48,15.49,2,50.32.  53,  la.  &57lü.  50,  Li 
57,  Ifi,  58,"^  63f  38,  ^  «3,  Ii  67,  SJfi.  78^ 


2.74,42.75,7.77,10,78,^81,23.82,13, 
83.  iL  84,  L,  12,  1]L  ^ÜL  88,  25.  91,  2li  'J4, 
31  ^  2L  98,  100,  ü.  23.  103,  4,  liL  lOÜ, 
lUi,  3L  122,  1(I72L  125,  8,  4Ü.  128,^ 
lay,  ÜL  130,  LL  1^  1,  iL  132;  LL  139,  diL 
142,  33-  L43,  147,  "3  ff.  151,  LL  159,  L 
IL  25,  LL  163,  LL  l(i5,  LH,  3tL  107,  Ifi. 
11».  [l  170,  iL  171,  LL  m,  LÜ.  175,  2L  ITÖi 
aa.  Lü,  22.  LTJ,  LL  IMK  U,  Ü  189,  14.~i5. 
192,  L  198,  LL  20L  3,  2n,  2tj.  222.  42.  223, 
^  IL         ^  S^i^iL  2Ä  LL  230,  10,231; 

1.  237,  32.  244,  L  245,  LL  247731  2üL  2. 

2. ^8,  -2.  259,  2.  ;iiü,":Er  2ii(>,  ö,  267,  AH  271. 
327274,  1,  2,  275,  IL  277,  \^  W,  278,  15.  279, 
Iß.  280,  23,  38.  262,  15,  285,  L  28777. 
288.  4,  LL  28il,  L  29f^  21L  3yg,  3,  22.  306, 
la  iü  307,  Ü,  LL  308,  .319,  38.  32L  12^ 
IL  327,  IL  331,  LL  335,  a.  33ti,  30,  338,  9, 
lg,  3TT7  LiinB,  3^  314,  3ä2,  31t>,  8,  347,  42. 
ädH"^  3yH,  30,  .3(31,  12.  M^TiL  -Ml^  II. 
30S.  2ii.  .iT3r2a  llira74,  5,"1l  375, 2Ö.  380, 
L  3S1,  ^a.  3}S7£i.  393,  äL  396,  2L  »98, 

-  IV,  3  L  2.  ÖL  22.  38.  2Ü  ff  4L  6.  106,  88. 
124.  la.  127,  4.  149, 11 

aUare  S7Marie~5Irgini8  III,  90, 22.  106.33. 

■ö9,  ütL 
granariam  III,  336,  22. 
sUbulum  UI,  2Ö1,  26, 
ccUerarius  s.  Wise. 

famulai,  nuncius  s.  Conradus;  Hagenau; 

Schaffener  Vierling. 
gabcruatorcs,  procnratores,  rectores,  magis- 
Iri  fabi'ice  operis,  lohnherren,  pfleger 
II,  68,  28,  69,  4.  199,  6,  -  UI,  5,  27j 
ia.  20,  15."^  IL  83,  2j.  SL 

14,  4Q.  100, "S.  12iT7kl.  IT^fiL  280, 
2L  29(i,  2±  339,  L  341?i  40,  358,  24. 
■MiÜ,  2L  —  IV737,  Ü3.  L29,  2iL 
g,  Ächenhemi;  EllciiTiard;  Heilmann,  Lucas; 
Oleimaii;  Üttfridcrich ;  Kipolin:  öchaab; 
WulJuckc  ;  W'cbLlui  ;  W'ulxlieiin. 
procuraturos  seu  guberiiatorcb  [Clcriker)  s. 

Ehiilivittu  ilagt^nau  ,  Maiigoldus. 
magister  operis.   Werkmeister  III,  58, 
78.  6,  LL  390,  8. 
8.  Erwin;  Budolfas. 
nnncii  II.  199,  LL 
provisores  s.  Entringen, 
reohner  III,  379,  2Q  ff. 
8.  Jobannes. 
St.  Nico  laus,  monastcriam  extra  runros,  ord. 
s.  Angnstini,  su  dtin  banden,  ad  canes,  ad 
undus  II,  68,  L  -  III,  7,  aL  13,  42,  30,  Ifl. 
40,  Ifi,  74,  4L  101,  L  103.  2SIU4,  28,  lOS, 
12.  116.~li  117.  L  122,  8,  169,15:  18L  16, 
43.  20L  Ifi.  206.  4L  M.  IsL  266,  Ü  Iii.  IL 
32,  277,  IL  311,  38,  343.  3L  385.  2.  393.  3. 

-  i'V7i28,  n:~ 

prionssa  et  conventna  III,  255,  30.  331,  20. 

—  IV,  50,  Iii  165,  IL 
moniales,   sorores  i.  Agnes;  Unndsfeld; 
Richartin;     Sciiarweiler ;  Waldner; 
Zabern. 
capelUnuB  IV,  166,  2&ff. 
procnrntor  III,  34,  IIL 
iratres  couTersi  s.  Ackerman;  Kerzfeld. 
St.  Nicolaus,  Pfarrkirche,  eociesia sive  capella 
8,  Marie  Magdalene,  quam  mlgaris  Tox  ca- 
pellam  8.  Nicolai  nominat,  ultra  Brnscam  II, 
208.  IQ.  337,  lü.  4«6,  12.  472, 12.  —  III.  48, 
HL  54,  3ör~IL  35,  135,  LL  145^  22.  162.~äl 


340 


Strassbur^ 


196,  la  ^9,  19.  261,  22.  m,  98  377,  29  ff. 
aS9,  26.  336,  44.  3&1,  39.  388,  13  ,  21. 
altara  b.  Kaihsrine  III,  38, 18,      'm,  23. 

preb.  s.  Hagenaa  Joh&nnm  r. 
•Itue  b.  PanUleonia  III.  1B4,  16,  43.  ITI, 
IS.  301,  42. 
pteb.  t.  Diogsheitn,  SchuItheUs. 
ftttrica  III,  Uib,  -H).  177,  '.'(>,  I!t5.  Iii. 
iwrrochia  II.  2id,  17.  :<}7,  4  ff.  466,  17  ff. 

—  m,  w,  1  u,  17.     I».  es,  4. 

109.  9.  m,  44.  859,  22. 
parrochiaai  II,  467,  8  ff. 
prabenda  aacardotalis  III,  38,  14 
ptabenda  panp«ram  a.  apiritna  III,  24,  29. 

165,  0  177,  16.  MI,  S3.  S7. 
pnabiter  III,  '211,  38. 
motor  8.  Offanbur^. 

fioaplabanaa,  vioanaa  parpataoc  II,  880,  90. 
268.  2öff.  466,  31ff.  M7,  81.  —  m» 
36,  25.  139,  81.  8tt,  28. 
t.  Qamnodift;  SMilniBb 
Yieeplebani  todoa  HI,  8^  S*.  889,  88. 

•.  EraUin. 
neriata  III.  289,  26. 
MolMÜ  m.  S8.  86. 
ptnilnilM^      praitniti»,  aumittm  MCOCH,  b»- 
k«cU  vrowen,  colhciam  tstn  manw  II,  818, 
16.  883.  35.       iT  887,  6.  878.  18,  80. 
m.  198,  96.  906,  88.  888,  8,  45.  SN.  88. 
845.  4. 
Melau»  in.  289,  Bff. 
niegar  a.  Hohenbug  Beiarioh 
pfebeodwins  III.  888,  18  ff. 
Alt  St  Pater,  Ffuriüiche.  a.  Patri  ■euiorie 
aocleaia  pemeUftUa  O,  8S,  18.  487,  89.  — 
ni.  76,  4a  87,  14.  97,  8».  109,  88.  188.  tt. 
187,  48.  180^  88.  171,  40i  808,  88.  848,  98. 
98i  44.  894,  48.  flMk  6.  806, 88. 804^  44.  887, 
Or?,  86.  878.  87.  874.  4S.  896,  81.  887,  4, 
14»  88.  -  IV,  16,  9. 17,  6,  99.  18,  18,  86.  80, 
87.  118,  9,  a^. 
•Um«  b.  Tirginia  UI.  151,  86. 
Urahbof  m  803,  88. 

piiTMU*  n,  166,  9.  417,  18^  84.  —  m, 

80!,  M. 
patreaafaa  in  0,  88, 18. 


JflBg  8t  Pater,  Stift  U,  248,  19.  272,  18. 
438,  18  ff.  437,  23  ff.  438,  34  ff.  439,  11  ff.  — 
m,  32,  36.  123,  aO.  208,  23.  222,  38.  209,  88. 
968,  8.  308.  31.  339,  6.  H44,  34.  BöC,  t>  351, 
87.  857,  1  ff,  20.  369,  10.  383,  8.  -  IV,  18. 
19.  14.  13.  80.  36.  180,  10.  146,  6.  IM,  9, 
19.  189.  96.  ige,  14.  196,  6. 
brcTiariam  D,  437,  16,  43  ft 
eellMian  IV.  4,  18. 
«iaartnm  IV,  4,  i,  8ff. 
ettriae  ftador.  claaatral.  II,  979,  18w  —  III, 

338,  40.  339,  14. 
gtanariam  II,  896,  23.  —  IB,  888,  18. 
prebende  aacerdotalea  II.  489,  11 Ä. 
rafectoriam  IV,  4,  18. 
^taU  jaraU  II.  197  .  9.  972,  30.  356,  88. 

3&9,  11.  437,  8,  82,  43.  438,  38. 
■tatatornm  Über,  Uber  OMtoftUe  U,  400, 

9.  437,  16,  43  ff. 
thbsaarng  IV.  4,  lö.  10,  36. 
capitalam  ii.  2.  14.  78,3.  152,  12.  197,11. 
861, 8L  488^1.  488^80.  437, 88«.  488, 


32.  439,  5.  -  in,  17Ö.  1&.  988, 19.  — 
IV,  10,  31.  18,  18.  14,  18.  148,6.  1*0« 

9.  176.  24. 

prepoaitui  dfcaaus  et  capitulam  II,  8,  2T. 
119,  39.  147.  27.  180,  2ö.  a48.  18.  27 

9.  829.  7.  358,  20.  894,  LS.  ^'J8.  Ifl  437, 
8.  —  III,  9.  14.  32,  36.  9«.  6.  123,  20. 
124,  88.  201.  16.  807,  17.  251,  .32.  271, 
81.  340,  32.  366,  16.  366,  27.   -  IV, 
146.  25. 

prapocitaa  et  capitnlnm,  caaonkt  1Y,3,  31. 

4,  90,  37.  US.       136,  97.  146,  80. 
prepoaitara  II,  23. 

prapoaitaa  II,  190,  37.  197.  11  ff.  23<^,  iö. 
261,  4,  15.  3i'5.  *22,  30.  39tl.  12.  398, 
29.  423,  ?,  22.  437.  41.  4:^.  2.  139,  H. 
4ol,  16.  -  III,  168,  29.  283,  19.  323, 
44.  389,  9.  344,  27.  366.  38  ff.  8ö9,  1. 
—  IV,  18,  26.  67,  S7  .  74.  99.  106^  8. 
195,  16,  83.  809,  1. 
s.  BarebudM,-  OellB 
daa;  Heiatiene;  Eagea« 
Zorn. 

et  capitalum  II,  122.  3.  196,  36. 
886,  31.  261,  4.  324,  26.  463,  8.  -  lU, 
91,  aO.  121,  29.  130,  2.  207,  95.  282,  9. 
861,  19.  986.  8&  81%  81.  868,  80.  8& 
881.  40l  880.  88.  806.  96.  -  IV,  68, 
80.  176,  18. 

u  n.  Ul,  85. 
».  H,  1,  16,  97.  76,  8.  100.  19.  101, 
St.  108,  17.  II«,  äa  148.  7  ff.  192, 
841L  197,  Sft  800,  1.  886,  80.  836»  6. 
88»,  88.  886,  18,  14.  488^  91.  487,  41. 
488L  8,  6.  488.  ^      461,  16.  -  m, 

88,  86.  184,  48.  808»  81.  883,  44.  366, 
80l  -  IV,  9,  4.  10b  84.  18,  8«.  184, 

89.  188,  98. 

■.  BiBBdenbare;   Qiixo ,  llAlltnhiaill} 
Hibelongoa;  Nicolaoai  BeiaboMn. 
owtoria  II,  151,  26. 
gMlor  IV.  90.  16,  34.  108,  40.  187,  81. 

t,  Bhabeim;  PuUaw. 
eaUmri*  U,  161.  9& 
edlenkrioa  II,  78.  3.  886^  84.  848,  19.  - 
m,  77,  1.  851,  84.  —  IV.  10,  84.  18, 
87.  14,  7.      88.  M,  11. 
I.  Golia;  Friderkoa;  Jakaoaea;  Kage- 

«oei  ofBeiiiiB  in,  261,  35. 

ciutodia  a.  theaaarana  II,  lol,  26.  —  IV, 

3,  33.  35  4,  3  ff.  10,  Uff.  206,  87. 
«oatoa  a.  tbeaaaranua  U,  8,  91.  3,  27.  161, 
97.  306,  la  —  IV,  4,  1  ff.  10,  &4ff. 

1.  Brnno  ;  OoUo ;  Rodegeroa. 
aaneU  II,  120,  17,  28.  121.  8. 
piatoriae  ofBetom  U,  848,  19.  <>•  lU,  77, 8. 
piator  IV,  14,  7. 
porta  offioiam  U,  151,  29. 
portarioa  II,  78,  8.  —  lU,  222,  12.  347.  6. 
895,  18.  -  IV,  13,  37.  14,  6. 

a.  Bbnowa;  Grost«in;  Sigebraht 
prooarator  U,  423,  20. 

8.  Oyligerj  Kfirneliu. 
8acerdotea  UI,  289,  4. 
acolaiM  II,  196.  36. 
soolaatria  II.  151.  2S. 

acolaattcu  II.  78,  ».  118,  31.  151,  33.  196. 
87.  -  III,  981.  U.  -  IV,  18.  87.  56^ 

10.  66,  22. 
1.  Oalia;  ~ 


Digitized  by  Google 


311 


11, 


■obäiaccon  II,  439,  21  ff. 

tkesanr  ii  i  L  s.  ciutodift  II,  236,  M 
2,-,  ff  Mb,  22  ff.  439.  14. 

th«Sfturariu6  s.  cnstos  II,  237,  8.  394,  14. 
439,  8.  451,  16.  452,  18,  21,  46.  —  DI, 
867,  a  —  IV,  64,  ü.  f>6,  22.  66,8.  71, 
11.  88,  15,  21.  89,  10,  114,  18. 
B.  Colin;  Johannes;  Küllenheim ,  Zorn. 

GSDonioi  II,  122,  a.  151,  30.  24«,  2»).  272, 
10  ff.  368,  24  ff.  398,  20.  400.  32.  i23. 
8.  437,  11 .  80  ff.  438,  3«.  439,  10.  —  III, 
173,  2,  -  IV,  10.  18  ff.  13,  17.  41,  M. 
129,  m.  176,  I».  2Uä,  38. 
B.  Berwtrdni;  Brandenborg;  Cnstauus; 
Cnonradn«;  Dellmeniingi<n;  Eberhttr- 
li:  Ehenheim;  Brbo ;  Frederlcus, 
GerTalcii»;  Oodfifridus ;  Gope;  Gro- 
■tein;  Haslach  ;  Kageneck;  Landsbeig; 
Leatoj  Merswin;  Mauenheim  i  Mico- 
Ud«;  Pantilin;  Petras;  fleUSoack;  Big*- 
breht;  Vernhani». 

ficftrii,  preb«ndHii,  capaUtal  U,  809^  80. 
4:-iä,  3. 

Bramath;  Cidelariaa;  EbeliooB;  Bad«- 
crist;  U«boUheim  i  HöniDgen  i  Kegilin; 
Liincrsheim ;  Neawailer. 
Jnng  St.  Peter,  Pfarrkirche,  s.  Petri  jaDiorie 
ecclesia  parrocfaialis  II,  119,  98.  148,21.  162, 
31.  185,  16  £E.  374,  5fl.  —  lU,  IIL  41.  188, 

s&^MO,  sa  ass,  la.  -  ir,  «,  n.  4,  ii! 

'  altarift  IV,  4,  4,  18. 
altiure  b.  Colombe  III,  201.  la  867,  88. 
»iure  s.  Georaü  IV,  13.  39. 
Mut  auütn  iV,  13,  SS. 
•Itan^b.  Hui»  vfafiBit  lU,  IM»  S6.  841^ 

•Itare  b.  Marie  Uagdslw«  HI,  917,  4S. 

281,  8.  339,  la. 
altfti  e  b  .Nicolai  III,  188,  87.  814,  8.  IfiL 

17.  381.  4a 
altere  8.  Onnldi  II,  186^  89.— 10,  88,  8S* 

862  29 

•Uan  ■.'  Petri  III,  987,  98^  981,  84. 
CMiMiie  IV,  4,  19. 
CKpella  8.  Jacobi  UI,  271,  30. 
capellaoia  b.  Marie  Tirginia  III,  271.  30. 
Cboras  II,  122,  16.  196,  38.  197,  2  ff.  309, 
25.  400,  38.  437,  44.  438,6.  439,  16  ff. 
-  III,  277,  43.  344,  26.  —  IV,  4,  18. 
Cinitarium  U,  374,  23.  —  III,  14,  86. 
Mm»  U.  186,  94.  -  UI,  78,  86.  186, 1». 
ona  aoelaim  VI,  10,  88 
pmodua  II,  9,  18.  88«,  9a  886,  88;  48», 

14.  —  in,  278,  8.  S0&  21.  868,  18. 
panoehiau  n,  S,  2&  —  IV,  4>  11. 
port»  m,  »I,  32.  38a  19. 
pnalMtac  U,  I8ä,  27. 
aMriaU  «MMra  ni,  8M»  16» 
EaBarbrtdar,  fhKtvaa  paoHantas.  de  peoi- 
tuili»  ni,  932,  3. 
aitam  II,  89,  14,  18.  47,  8. 
atta»  kaata  Virginia  II,  11,  91. 

'  '    *  una  II,  11,  19.  8»,  8.  46,  86. 
n,  88^  19.  47.  7. 
II,  9,  18.  3,  16. 
miniatar  U,  99,  9. 
prior  «t  fkatrea  n,  %  18.  11.  10. 
prior  8.  Jacobiu. 
Batankiicben,    Rothen—  Rottenkirch, 
BatiakinhM,  inte  aaeteaia  astia  oiaioa  lU, 


34,  34.  40,  16.  löö,  17.  179,  48.  180,  8.  800, 
3.  816,  30.  368,  14,  44.  874, 98.  876, 1,  9, 99. 

—  IV,  137,  86 

Icprodorum  domng,  gate  lente  so  —  III, 
14.  a.  40,  17.  117,  2.  232,  4.  »66,  18.  272, 
29.  273,  6  ff.  331,  31.  375,  9. 
capella  domaa  iafra  man»  III.  196,  31. 
Claannerinnen  sa  III,  14,  9, 
Pfaffen  zu  ITT,  H,  3. 
procurator  III,  34,  17. 
8.  Barr;  Gleinc  ;  MeistraUheim;  Rangol- 
tingen. 

re«tor  eeclesie  s.  Kageneck. 
üacerdos  III,  196,  30. 
Sackbrüder.  fratrea  ordintg  saccilaram,  sacciferi 
II,  ICö,  2.  39.  —  III.  13.  41.   100.  41.  H^, 
27.   116,  lü,  40.  326,  In,  3.^,0.   11.  357,  la. 
3BÖ,  29. 

capella  et  domos.  eccleaia  II,  196,  13  ff.  — 
III,  124,  40. 

procnrator  III,  84,  17. 

Baccitae  gurores  s.  penitenteb. 

8.  Spiritua  paaperaiu  prebeiidae  UI,  6,  U,  32. 
24,  28  ff.  00,  6.  125,  21,  lö.  12t),  35  ff.  127, 
38.  165,  5.  167,  8.  177,  16.  262,  28.  877,  87. 
899,  26. 

magiatri  atque  ministri  III,  24,  28. 
8  Ellenhardi  Kreba. 
Spital,  hospitale  a.  Leonhardi,  pauperam,  in- 
firmomm. 

?or  der  Verlegung:  II,  55,  6.  98,  10,  32  99, 
86.  288,  12  ff.  284,  40  ff.  286,  25  ff  ,379,  21  ff. 

—  III.  1».  1.  23,  14.  30,  24.  38,  30,  42.  39, 
21.  43,  38.  44.  41.  48,  10,  34.  49,  8.  50,  6, 
84.  51,  30.  69,  27.  63,  «  57.  16.  5'J,  29. 
73,  12.  76,  32.  80,  25.  i  ■  'S  m,  40.  112, 
29.  113,  40.  114,  30.  117,  2,  121,  21.  122,  9. 
124,  b.  126,  15.  135,  lö,  33.  139,  25.  145, 
19  ff,  36  158,  2.  leO,  7.  162,  4,  165,  4,  43. 
16»,  ö.  172,  7.  173,27.  177.  16.  184  23.  192, 
33.  196,  11.  2Ct,  42.  213,  3.  223,  33.  237,  15. 
297,  la  -  IV,  27,  12.  128,  7. 

Nach  der  Verlegong  hospitale  anüqaiaa, 
majaa  II,  283,  10.  284  ,  29,  40 ff  285,  25.  336, 
82.  379,  14,  21  ff  -  Hl.  188,  16.  906,  42, 
44.  238,  89.  245.  15.  258.  11.  259,  24.  261, 
80.  262,  5.  264.  7.  866,  16,  42.  277.  33.  981, 
1.  280,  42.  317,  46.  322,  4.  324,  32.  390,  6. 
886,  49.  837.  88.  345.  2.  4a  888,  90. 

alMia  II,  285,  98  ff.  -  m,  146^  19  t. 

eapaUa  Uk^l-^O- 

maaaa'u,  984.  Ifl,  99.  986,  94. 
mohodiBan  m,  846,  6,  48. 
oiwna  huaa  IL  88a  68flL 
«rtoa  m,  818.  9a  846,  4,  4a 
pJatriauB  m.  868,  IS. 
aaalboflh  n,  879,  84.  880^  & 
apit^f  m.  112,  18.  191,  19. 
apitalalor  II,  09,  6  ff. 

gobflinatorei,  magistri,  procaratorea,  Na« 
torea,  meifter,  pfleger  II,  28j,  25  ft  — 
III,  44,  1.  114,  H9.  146.  44.  878,88. 
8.  Barr;  Darningen ;  Bakwartbaim ;  Oro> 
stein;  Hetzet;  Kagenaek;  Kalbesgasse; 
Ilarailine ;  Ott  Friderich  ,  iUpelin ; 
Rnlenderlin;  Rftsea ;  Saarbnrg ;  Staben- 
weg;  8.  Thomane;  Waldener;  Weteel; 
Winterthar. 

maeiater,  minister,  meiater  III,  bS,  3.  80. 
98.  18»,  18,  88.  laS^  11. 918^  8. 960, 94. 


Digitized  by  GoogK 


342  StTMSburg 


■.  Ergenheim;  FAidanhtim;  OontlmDK; 

Ungo;  Kempfe;  LMbnnu»;  B«4olfBi; 

Scufftner. 
BMcittn  m.  49,  W.  61,  88. 
«4dW|iaai  fratram  et  loronun,  apitolg«- 

■Miiid*  lU,  48,  37.  49,  88.  fiU.  8.  119, 
-  18.  11^  38.  186,  M.  136,  1.  m  6. 

8t  Jama,  Barr;  Basal;  Borgdorf; 

DoraaiettMj  FmUmk;  KaftnüMiiiii  Ua« 

b«stc;  milflftD;  RiDanag;  SerniariB;  ; 

Weatiuinsen 
frattaa,  die  güsuudtu,  Pfrundiicr  II.  98,  12. 

99,  8.  1S88,  au.  284,  84  ff.  286.  32.  -  ' 

m,  124,  4.  136.  16.  130,  82.  145,  14. 

158,  b  162.  6.  178,  29.  184,  24.  201, 

42.  232,  33  261,  23.  2<i4,  7.  277,  34. 

303,  21. 

paDpcres  et  infirmi.  biclIioii  u  eltenden  II. 
28.«,  17  ff.  2H1.  31  ff     ■  III.  44.  7  (I. 

49,  40.  i2l;.  ho.  i;it;,  i.  ui>.  a^i. 

•l.  XiO.  b.  :W7,  :i6.  Hill,  H. 
piüciiralui-,  magisUr  inürtuoium  a.  Uobeo- 
barg. 

aai^rdous  III,  44.  9  ff.  äl,  89.  oS,  3U.  13«, 
1.  139,  27,  14&.  ii.  9Ae,  S4,  —  IV,  1 

171,  1»  I 
B.  Kerhtoldo»,  Waltberos.  , 
sacrista  Hl,  ö3,  3».  139,  27. 
icolam  III,  I3C,  1. 
Spital,  Phinenspital,  hospitale  minas,  : 
uoTom,  apad  Irans  ponum  i.  Thome.  /.u  dem  | 
Swcderich  U,  237,  14.  241,  10.  274,  16.  32.  i 
2.«»,  3ä  ff  316,  17.  331.  10.  —  III.  211,25. 
247,  22.  257.  42.  Sflfi,  18,  44.  800,  14.  880^ 
aa  8ÖÖ,  11.  3M,  ;i.  :m,  26.  , 
cimiterinm  II,  :U7,  3)3,  40  , 
Oratorium  II,  2(1,      fT.  517.  95  ff.  ; 
spiUlagarten  III,  31  s.  28 
ancille  II.  2»8,  7. 

Camnlus  II.  ns,  1  —  UI,  358.  15. 

pnbendati  III,  ;>8j,  31. 

prOCUiator  III.  .'<,')e,  n    ;558,  1<1.  385,  28. 

t,  Marsiliuj,  Wetzcl. 
MUMrdos,  caMUaana  IX,  238,  6  fl.  241,  87.  - 
881,  9.  ~  ni,  SD8,  1». 
8  t.  StapbsB,  nwitateriam  ord.  ■.  Augaatini 
IL  ia&  98.  411,  91.  44J,  20,  32  4bl,  18.  452, 
la,  98  ff:  —  III.  9,  19,  28.  18,  16.  19,  28.  80. 
M.  99,  99.  104,  00.  110,  8,  39.  115.  36.  189, 
19.  141.  49.  165,  96.  168,  95.  173,  19.  190^ 
84.  VÜ,  11.  908.  19.  919,  9?  ff.  tlL  18.  951.  , 
11.  960,  8.  988.  6.  894,  ^  84.  891.  48.  396, 
18.  41.  S68i,  18.  84B,  11.  84^  48.  879,  18.  -  i 
IV,  15.  2t.  80,  87.  58,  88.  187,  99.  129,  97.  ' 
164,  2.  2ÜÖ,  II,  90.  908,  14  ft 
odkliUtt  II.  998^  41.  464,  13,  39.  465,  8  ff.  i 
oarie  elftoitnlaa  Ii,  46ö,  3.  —  III,  18,  16. 
203,  12. 

fabrioa  U,  223.  87.  i 
fona  I.  Aihale  lU,  348,  80.  379^  81.  > 

Sranariam  II,  223,  4U. 
ort»,  liadinrto  III,  100, 9&  909. 16.896,  . 

19. 

abbalisaa  et  coovontas  II,  9.  32.  109,  14.  i 
229,  20  ff.  252,  39.  261,  39.  390,  6.  i 
412.  34  ff.  451,  26.  452,  I.  —  III,  47,  , 
8.  Öö,  !6  7.1.  94  81,  1'2.  174,  24.  IHO,  ' 
26.  22>\  ->lt.  2l'7  2:..  2H1,  :!s  273.  26. 
288,  36.  315,  21.  318,  7.  333,  19.  834, 
98.  345,  18.  387,  8.  -  1?,  80,  8. 


«bbatiaBa  n,  326.  32.  411,  89.  440,  94.  «59. 
99  ff.  463,  7  ff.  464,  12.  -  lU.  4.  24 
81.  15.  169,  38,  43.  202,  13.  227,  86. 
991,  9.  969,  49.  979.  40.  983,  9.  988, 
98.  815,  26.  322,  30.  334,  26.  379,  25. 
t.  LuMmg;  Lnpfen;  Wangeü. 

camMiiM,a>Mmlai  0,  419, 19,  81.  468,  89. 
46«,  88  ff.  485t  8  ff.  -  m.  a«.  »•  — 
IT,  1,  80. 

I.  Bigw:  BMaeli;  BarggreTin;  Falkea- 
itajB;  Bitaekberg;  Hnwemeaserin;  Kir- 
kels Liadibargt  Lonbegasaen;  LopaUio; 
BOdaiia;  SdMiiiuin;  Waafaa;  Vlmehtn- 

CushMfitMlII,  99.  23. 
procOMMK  Heger. 

«moniei  II.  894.  99.  418,  19,  SOl  440,  18. 

468,  96  C  464.  88.  485,  10  A  -  ID. 

8.  87.  80,  89.  81,  14.  181.  «.  ISQ,  86. 

918.  86.  881,  87.  878.  88l 
s.  BablMihain;   Burktliii;  Cftmto; 

OMidarf;  Oukavdiit:  Onfftoa;  S»r 

mrtj  MbIUh;  Oitbofaii  Btiakolda»; 

Sifridin:  Tolnann;  WaiMraa. 
capitalam  II,  410,  9.  469,  19  ff. 
oapellamoa  U,  109,  29. 
MllMwim  U,  484,  13. 

•.  Jddlia. 
ofBoiati  II,  465,  19. 
piator  II,  465,  18,  20. 
pnMaratoret  s.  Angeli ;  Arleberg;  QArtaltr; 

Ha  wart ;  Lorber;  Büteliogan. 
aacriata  U,  465,  1^  91. 
B.  DietiicUB. 

St.  Stephan,  Pfarrkirche  It.  58.  3r>.  59,  3. 
170.  9.  174,  2  ff.  222.  Ib  '22b,   \-2.  -JiS.  36. 
8M),  20  ff.  353.  36.  411,  iü.   -  III,   142.  26. 
169,  84-  219.  80.  827.       SM,  ai.  334.  24. 
altari;i  iii  aitibone  II   412,  2H, 
aU.-ire  E.uper  ambune,  b.  Katbenne  III,  80, 
■M\.  Hl.  13.  ir>-.i,  85. 
prcl)  s  Zabern. 
«Itaro  b.  apoitolornm  III,  848^  80.  879, 80L 

prob.  B  üärteler. 
alt8.ro  H.  Jacobi  lU,  988^  6. 

preb.  ü.  Jöch«. 
ftUwia  saper  letenario  II.  58,  87. 174,3  & 

229.  1.  —  III,  162,  33. 
dUre  b.  Marie  virg.  II,  418,  10,  98l  46^, 
28  —  III,  834,  26. 
lucb.  8.  Nounenweiisr. 
blur«  b  Nic<>lai  II,  412,  8.  —  UI,  927,  23. 
259,  11. 
preb.  B.  Erlewini. 
«tlkre  pablioam,  chori  II,  994,  10. 418, 17. 

—  III,  W),  41 
:4ltart  Ktiininum  UI.  .i22,  38, 
cancellatu  UI,  169,  35. 
ckoruB  II,  224,  8,  14  ff.  412,  16  ff,  41.  413. 

2.  463,  16.  —  in,  SO,  40.  168,  36  ff. 
eimileriam  II,  350,  3  t.  -  Hl,  18,  17.  80, 

42.  132,  25.  195.  26. 
falwica  II.  41%  16,  87.  —  III,  186,  36. 

279,  6. 
r(  ;;is.tr.%  II,  412,  88. 
Bcpnkr»  II,  224.  17.  46.3,  95. 
pMrrochia  11.  170,  9.  223,  33  2.^)3,  7  ff.  412. 
31.        III.  4,  2H.  39.  %  53,  22.  7.»  2.'i 
m;.  U    —  IV,  81),  2i.  191.  23. 
parrochiani  U,  170,  26  ff.  —  III,  259,  15, 
•ditmu  «.  EmniiuBt. 


Digitized  by  Google 


Strassburg 


343 


procnrator  fabrico  II,  418,  38, 
nctor,  plebann»,  perp.  Ticarins  II,  170, 1^  ff. 
171.  13.  923.  U  ff.  413,  3Ü.  —"III,  Üb, 
3fl.        IST—  IV,  8«,  23. 
s.  ConraduB ;  Rttlnigcn  ;  Hugo;  Ulricai ; 
Vende ,  Werneras. 
acolarii  II,  419,  IB  ff.  463.  2fi. 
viceplebant»  II.  170.  24  ff. 
St  T  h  o  m  a a  Stift  II,  1.  6.  106,  9,  ISg»  i  ff. 
296,  22.  268,  i  ff.  433.  lÄ  ffHIBe,  Ifi  ff.  472, 
4L  476,  20  ff.  477,  1  ff.  478.  H  —  HI,  6,  ö. 

7ia2.9,2.15.2L36^a2.3L  12.  12.45, 
32,46,  22.  70,^73^Z7y.lä.3ü;  LLgg. 

L9Ll^ifiOiIiL;^31  101  isL  11'^,  Ii.  114, 
M.  11  n.  10.  lan,  r[rv2i.  äi.  i3i  "HT  U7."52. 

liiL  11  1  ^>L^  L  155,  42-  KiL  2i.  lüL  22  ff. 
180,  L  IBTTIL  l^aiL  inö.  L         HL  216^ 

2.i7.  2.  2f>5,  2i  2^3^  iß,  2S,  ^W,  M. 

ML  L  la.  323.  ü  m>2,  a.  367,  aä  ff.  369, 
2&.  370,  12,  375,  L  3^  4.  -TTV,  6.  a  16. 
22=  6«,  aO.  To.  la.  181,  afi.  IMi  14  2fi.  193. 
ID. 

curie  claoatraUa  III,  3L  33.  36,  22. 120. 24. 
granariam  II,  472,  32  ff.  — Hl.  813,  U. 
hortaa  ante  forea  capitnti  II,  160j  fi. 
Mähion  III,  7^  36.  läJL  fi.  359755. 
pistrinnm  II,  472,  2L 

prebendae  H,  ^  Z  476,  ü  —  lU,  Ihi 
21.46.  22.  79,  mi6l,2ß,167,3L 
m,  2.  2HL  TT  irr  ±  —  IV. 
H37li 

prehcnilft  episcopi  III,  59,  12. 

prebenda  «.  Gaorgii  11084.  lÄ. 
regola  II,  477,  21^  Zß- 
statota  II,  42.  2L  43.  S.  210,  ai  ff.  807,  4. 
vinae  II,  476,  H 

capitnlam  II.  14^  IL  42,  1  ff,  22  ff.  7H,  2. 
104,  aü.  IM,  2i  In5,  Ii  ff.  ülü,  ß.  220. 
WS.  22j.  2  ff.  2.43.  m  235,  ^  ff.  261, 
3L  407506.  21.  SiL  3^  fi.  135; 
2Ü.  487,  28.  476.  LL  -  lüTL  35.  ?, 
9^12.35,  IS,  32.  49.ia.58, 

m  ff.  £57  ^4  i2.  ziL  ia.92.  &■  121, 

13K  LL  KU  2fi.  138.  32,  43.  017  IS. 
IEL  -M.  16L  2L.  lfii,~I  197,  3.  216. 
IL  :i2L  3L  2;tl  4L  284i  2fi.  ^  4. 
*)4.  4i  rUW^  4L  382.  LL  "m,  40.  - 
IVTlü,  22. 

prepoaitnäüüc.inns  totnmqne  capitnlnra  II, 
13.  Ifl.  i;w,  2L  LLL  21  149.  ü  164, 
fi7l65,  2F180.  25  2^  LL  241,~2r 
26974.  3ri(j,  ^  ^  2.  —  III,  Ii  20, 
l<L2fi.41.1LüL2L  79,11L89.1L 
98,  83.  m  iL  U3^  12.  UM.  Ii  269^ 
21  341j  2.  3M,  lü. 

propositns  et  eapitnium  HI,  197,  2. 

prepositnra  II,  161^  SL 

prei'ogitus  II,  78,  2.  16L  23.  166,  24*  220. 
1^  2;^  34.  L  305.  35.  337.  37= 
ni.  15,  22,  22.  35,  m.  10,  28.  121,  20. 
12L2i  101.  2H.  177.  12.  ir>l.  22  2'>9. 
iL  2VM^  LL  284,  23,  352,  iL  3,H<1,  2L  — 
IV,  6,  iJQ.  9,  3.  —  cnria  prepoiiti  IV, 
18.  B,  128.  aL 
8.  Fridoricna;  Liohtonb«rg;  Lndowicoa; 
lfällcnli«iin;  Niclairoa;  Süsse;  Ulricns. 

decanns  et  cnpitulnm  II,  149^  2  ff.  150.  2. 
324.  2fi-  462,  iL  466,  LL  472.  2.  476, 
3Ü,  477,  34.  -  m,  öa.  Ifi.  81,  12.  «2, 
fi«:  83,  4.  100^  22,  äü.  101^5742.  LLL 


M.  120.  2L  12L  2L  124,  2a  118.  IS. 
150,  4ff.  171.  iL  IVii.  2<L  IBii.  195. 
87  204.  UfffT  '2m^  iL  213.  Lä.  2iij*.  2. 
239.  IL  26iL  LL  2fii).  ;iti,  272.  liL  278. 
8.  2S4,  LL  287,  ÜT  313,~Rr  Iii  32. 
33:3.757352.  227377.  mm»,  2A.  393, 
25.  —  IV,  70,22.73,8.79,2.144,10, 
115.  34. 
decanritns  II,  151,  iE, 

dwiauns  U,  L5L  14,2.tö,5,äL  43,4. 

78.  aa.  78,  2.  100,  127  flu,  äff. 

11L1Q8..3Q,  Uaiff.  151,12.  170. 13  ff. 
171.  la,  ML  ü-  -167,  3lL  —  III,  L  ^ 
9.12.  [5.  2Ü.  35.24-  4B,22..WjlfL 
Ifil.  ü  191,  LiL  20;K  9.  2;i!L  SL  281^ 
2a.  3Sh.  IT-  IV,  9,  L  65,  äL  «2,  aa. 
87,  2SL  103.  2&. 
B.  Briin  ;  Heinricas;  Kageneck;  Kamereri 
Pairis;  Sterneberg ;  Wolfholmas;  Zom. 

camerarias  b  Heinricas;  HermaDnns. 

camerarii  vices  gcrens  a.  Frankenheina. 

cantorie  officium  II.  161.  10. 

cantor  II,  78.  2.  109.  5.  —  HI,  216.  18.  - 
IV,  65,  32.  77,  2L  !35i  2.  195.  29.  31. 
8.  Danris  ;  Kagcnoek  ;  Schotte  ;  Zorn. 

coloni  et  df-hitores  II,  473,  L 

cnstos  8.  thesunrarius  II.  220,  ^ff.  337,  2- 
477,  3i  478,  2  fr.  -  HI,  35,  22.  16L 
25.  ÜL  2L  259.  20. 
s.  St.  Am.irin  :  Hanan  ;  Lebelin  ;  Offen- 
burg; Pfcttisheim. 

dormentarii  ofbciam  II,  306,  22  ff. 

dormontarina  II,  306,  22. 

minister  sancti  Spiritus  III,  24.  28  ff. 

pincerne  ofBciam  II,  IM,  1&,  477,  SS.  478, 
2  ff. 

pincerna  II,  478,  L       —  l".  120.  24. 

a.  Bnrchardos;  Nicolana. 
porte  officium  II,  15L  1^  306, 31  ff.  -  III, 
60,  M. 

porUrius  n,  210,       306.  aL  —  III,  60, 
43-  1  «8.  07—  IV,  9.  4.  209,  36. 
1.  ConraJns  ;  Oozpertua;  Johannea. 
prooarator  III,  7,  11. 
8.  Billnngus ;  Boickart ;  Ucrswin ;  Wal- 
therus. 

rector  pneroram  a.  Prinzbacb. 

re«tor  sr^olarum  s.  Oerralcna. 

satcriloteB  III,  196,  12.  289,  14. 

sculaiM  III.  467^ 

srolitstria  ü.  151.  LL  —  IV,  58,  -32. 

scolaslicns  Tl.  73,  SfL  100.  :ti7l09.  o.  145. 

HL  149,  1 IT7151.  LL  233i  ^  255.  23. 

-  III,  6,  2.  42,  32.  139.  fi.  140,  32. 

148.  2L  -  lV7l8L  3fi. 
s.  Erlin;  Heinricus;  Heinricos  .  Kageneck; 

Ludewicus;  Otto;  Pfiillingon ;  Sponder. 
scriba  s.  Jobaones. 
theaanraria  II,  312.  32. 
thesanrarins  s.  roato«  FI.  241,  38.  317,  23. 

3H1,  ui  \m.  m  —  m,  35,  aLLira,  i. 

SirULäL-IV,  73,2!i77,LL78, 
Iii,  löo,  18,  29,  34. 
8.  Hcinricns ;  Offenburg  ;  Rnlcnderlin. 
canonici,  fratres  II,  42,  2L  43.  'L  UU.  Uff. 
30*2.  21L  477,  22.  —  m,  L  LL  15.  25. 
114,  il2.  164,  15.  187.  3.  23L  43-  H4t». 
n7352i  M.  ÜM!.  2L  373.  25,  --  IV,  6, 

2a-.Ti.ai].iL2iL  i2y.2ü,i34,tLaä: 

8.  Achenheim  iBasel ;  Blenkelin;  Hlamc- 
nan;  Conradoa;  Diatmaraa;  Hborbar- 


344 


Strassburir 


dm;  Erb«;  Erbo;  Erlin;  Preibaif}  ; 

Fbller;  Otadertheim  ;  06tfridiu;  Hag«* 

mn}  Hcnricat;  Huto;  Honaa :  Hng«-  \ 

nmn;  Johannas;  Kagenack;  Kugoit ; 

Lunpattheim  ;  Laitrecnen;  Otto;  Pore-  ; 

■rimta :  Pfattiaheim ;  Reinboldna:  Riwini ; 

Bolanderlin ;  Rftlinas;  Rftsea;  Schaab;  ' 

Schotte;  Süsse;  Waldener;  WehaUli; 

Wetxel ;  Wiricb ;  Wolxhaim ;  Zot». 
canonici  et  prebendarii,  vicarii  II,  196,  IS. 

806,  88.  472.  20.  477,  1611. 
viMrii  san  prebendarii  m,  7,  10.  79,  iSft  ' 

114,  37.  197.  7.  20B,  9.  364,  41. 
s.  Achenheim;  Bnieaidns;  Cfino;  Dan«;  < 

FnmkaiihaiiB  5  Frieicnheim ;  Gnnthems; 

Ba^senan;  Halwicus;  Ungo  ;  Johannes ; 

Jniiga;  Kreinar;  Laselin;  Lutenhaim } 

Niaaiiraaiiater ;   Offcnbarg;  Patnu; 

B«t«i)re;  Spte;  Tratkiii4;  Witttn»; 

Wintwtkttf. 

8t.  Thomas  Pfarrkirche,  s.  Thome  ecclesia 
parrochialis  II.  148.21.  297,  24.  a4U,  29.  301, 
MB.  802.  8 ff.  -  III.  395,  6.  , 
altaria  III.  197,  8.  237,  4S.  ! 
alUre  b.  Bartholomai,  Tiaamtii  «t  Brifid«  , 

ni.  386,  18.  I 
»Itjire  s  Blanii  III.  35,  17.  '< 
»Uare  g  EgiJii  III,  IM,  3.  f 
alt-irc  b.  Johannis  bapt.  III,  MB,  6.  ' 
altare  maiiu  Iii,  197.  9. 
altare  b.  HaiM  viif.  IH.  809.  «.  44.  M», 

42.  *■ 
uliarc  s.  Martini  III.  191.  1t;.  : 
ültarv  s  Micbaelia  Iii.  164.  U. 
altaro  b.  Nicolai  III.  161.  31,  46. 
altare  s.  Panli  III,  8fl8.  9 
ambo  III,  92,  4  2*.W,  40, 
Camera  plebani  III,  HHt^.  n 
capella  s.  Marii  III  2K4  IH 
capella  t.  Michaolm  III,  'Mu.  33.  ' 
ehoraB  II,  42,  Hfl     Kiß,  UK  15.   210.  Ü6.  , 

30Ö,  2ö.  472,  21.    -  III.  35,  iJö.  46, 

2.1  ff.  69,  16.  82,  I.  III,  36  ff.  Ifil,  30. 

167  2».  191,  H!.  WJ,  10.  216,  1.3.  270. 

1.  277,  12.  281,  18  ff.  333,  4.  386,  22  ff. 
eymiterium  II,  302,  6  —  III,  15*1,  17.  216. 

3.  216,  27 

fabrica  IT,  302,  f>  --  III,  V.i.  M.  lA.  ',i  78. 

2«.    121.  32.    122,  y.   105,  19    lf7,  B. 

224,  44  ff.  225,  24.  S87,  7.  315.  33, 

321,  11.  882,  la  864.  4». 
hoatiam  ni^s  III,  909.  4.  i 
iaago  a.  Criatofori  in.  191,  17. 
hetaRMiott  IQ,  287,  18. 
panoabia  It.  t42.  1.  «74k  16.  194,  &  999,  , 

•6.  891, 14  -  in,  96,  29.  f»,  11.  190,  ' 

98.  947,  99.  l 
■roaoiator  l^briaa  a.  Hanttamuia ;  Kattaaar. 
atetlia  in,  9811;  94. 
Idiria  m,  197,  8. 

tairia  da  ii«fo  aoaatrBola  m,  209,  40.  | 
Tioaplabaana  in,  864,  49.  ! 
i.  Jolia]iB«s.  I 
a.  Trinitatis  monnstcriam  «Btft  mtoa  n,  98, 

19,  28.  —  IV.  15,  42.  ' 
prepositna  IV,  87,  36,  * 
fratres  II,  23,  20. 
B.  Willehelmi  ord.  frafriini  monasterinm  in 
Cmtenowa  II.  171,  39. 187,  1.  —  III,  164,  37. 
161^  31.  189,  18,  177,  99.  901,  99,  41.  906»  . 


40.  231.  45.  251,  3.  264,  18.  266,  la  281,  1. 
S82,  41.  289,  12.  295,  30.  319,  37.  818;  M, 

altare  n,  187.  6.  13. 

dmiterinm  II,  187.  6,  18. 

coquina  III,  296.  81. 

domas  opna  III,  296,  St. 

aeelaaia  b,  187,  6,  13. 

«ratorinm  n,  170.  16  ff. 

prior  et  fratrea  II,  228,  88.  989;  9. 

Kap«ll«B.  Oott«ahftnB«ir. 

Kapellen  capellAc  II.  83,  96ft 
s  Antonii  cap.  IV.  38,  31. 
Dicke  domini  de,  cap.  III,  63,  2. 
8.  Oalli  cap.  III,  63,  10.  M.  ,"^2. 

preb.  8.  SiRebotto. 
B.  üeorh  cap.  III,  ItS.i,        2Wi,  26.  -  IV,  19. 

23,  42.  45   124,  9 
s.  Gre^oiii  et  b  Marie  Magdi^lene  cap.  TT.  246, 
37.  247.  37. 

Oandcltingcn  TIeinrici  domini  de,  cap-  lU,  56, 

39.  It5fi.  17.  220,  30. 
b.  Jac«bi  cap   III,  .^4,  16. 
b.  Johannis  cvsnt>eliite  cAp.  in  cnria  Ebetbardi 

de  Entringen  III,  2h,  8.  133,  20.  —  IV,  147, 

17. 

capellanns,  rpctor  III,  2.^,  28. 
B,  Fridericug. 
b.  Johannis  evangelista  cap.  asud  cariamdom. 

C&nradi  de  Kirkel  III,  388,9a 
s.  Jostes  cap.  III,  320,  21, 

a.  Michaelis  cap.  extra  muros  IH,  3,  12,  15. 
87,  8.  72.  11.  100.  21.  186,  9.  187,  2.  —  IV, 
18,  4.  128,  21. 

b.  Michaelis  cap.  juxta  s  Stephannm  II,  412,  7. 
-  m.  315,  21.  346,  21. 

s.  Michabelis  cap.  in  cimiterio  a.  Laorentü 

eccl.  maj.  III,  78,  21. 
Ocbsenstein,  in  des  herm  Johannes  ton  —  bof 

cap.  in,  162.  24  s  PatiOMlIe  cap. 
B.  Petronelle  et  Scolastice  e^wlla  IV,  196,  18 

a.  OebseaaUia. 
capeUaiwa  a,  Waltarna. 
Stahellini  «ap.  m,  149,  18.  —  CT,  90;  19.  199^ 

17. 

Tierslein  HarMauii  da  —  i«  «oria,  otp.  IH, 

86,  13. 

s.  Ulricbes  cap.  in  der  Pfals  III,  79,  31. 

Zolleres  des,  cap.  ime  rIczsc  III,  34. 
Gotteah&aaer,  gotzhiistur,  doinaaclomosinarie, 
beginamm  conventna  societatea  conCTega- 
tiooea  III,  169,  19.  210.  2.  266,  17  (tnginU) 
27B.  V.h  306,  34.  800,  18.  891,  48  («igirti). 
343  B4  377  1 

ancen.  Iii,  172,  40.  297.  80.  98S.  97.  811.  18. 
312,  17.  384.  23. 

Bischofes  des  III,  f<5,  29  41. 

Burgen,  Frau  m,  108,  7.  191.  4. 

llurggraven  des  III,  '2iV2.  9,  46. 

Elnhartz  des  III.  844.  7, 

fricleii  7.U  dem  m,  373,  20. 

Hohenlocli  von  IH,  101,  29,  45.  250.  14,  257,39. 

iBBenhpiin  do  III,  2'J.  3.  10.  169,  18.  844,  46. 
luagi&tra  ü.  Mechthildia. 
«ubprioriüsa  s.  Addhaidil. 
sororpb  III,  29,  4. 

.ludonbrelpr»  des  III.  1K>.».  22   312,  17. 

Kagfiirrke  .le«.  von  III,  174,  18.  344,  12.  384, 
28 

L-Aselin  der  lU.  338,  16. 
LMkaMa  dia  Di,  899,  IL 


Digrtized  by  Google 


Iferswins  des  ITT,  322,  3. 

sororcs  III,  322,  1- 
Mollesheim  von  III,  169.  19. 
Offanbnis  dt,  Iii,  20,  10.  30,  5.  169,  19. 

magiatr»  ■.  Adilheidis. 

BQbprioritsft  s.  Hehtildis. 

sororaa  m,  80,  &■ 
Beiaboldclina  III,  ^. 
Riet  Efim  III,  191.  3. 
rindtfi^sae  it  dem  Iii,  ä02,  25. 
Srhitielorin  der  m,  302,  9. 
SchftbeB  des  III,  304,  17.  3S7,_M>. 

niagiatra  s.  Iliudisheim; 
Scharon  zfi  dpi-  III,  384,  J4. 
Stllosin  dir   0  1   l  ossciin)  III,  281,  3. 
tnben  2&  der  III.  Kit,  36.  177,  26. 
tarn  snm,  ad  turrim  III,  S7,  16.  29,  10.  IW, 
18.  9iy,  X  23Ö,  3. 

Diagistra  s.  BoiiU;  L&tgudil. 

snbpiiorisna  s.  SchletUtadt. 

sorores  III.  27,  Iß.  284.  36  ff. 
Vehen  dea  HI.  102.  25.  1«»1,  3. 
Weatermanin  der  III,  3*5,  a<1. 
willigen  trmftt  sft  der  III,  191,  3. 
Vegerabeim  von,  ontio  gebet  III,  S51,  5. 
begehardi  et  achweatrona»,  brod  durch  gott  II. 

310,  10  332.  2i. 
Beghüden  fr»trea,  gewillige  arme  Ilf.  ."^70.  ^2. 
877,  44. 

BegincTi,  Borores,  Schwestern  II,  312,  33.  331, 
3U.  3:-!2.  25,  31  ff.  338,   16.  —  III,  6.  40.  8, 

87.  16,  32  ff.  30.  2H.  m.  16.  53,  28,  43.  60, 
90.  61,  21,  32.  tiö,  33  ff.  71.  12.  78,  M.  87, 

88.  88.  Ö5.  39.  93,  23  95,  16.  27,  30.  42. 
101,  12,  Hl.  102,  31.  108.  12,  40.  III,  1,  ,17. 
112,  2  113,  19  119,  7.  132,  14.  161,  19.  IM. 
10  166,  16  167,  40.  169,  30.  172,  34.  174,  18. 
175,  31.  177,  24.  182,  43.  184,  41.  187,  17. 
188,  7.  190,  14,  191,  32.  194,  42.  l'J8,  8.  201, 
1,  26,  38.  202,  31.  207.  20.  21t>,  2.  13.  228, 
38,  41.  229,  22.  234,  36,  235,  2,  22.  249,  9  ff. 
Vüt  S3,  867.  41.  8.  aSS,  IOl  867,  U,  19. 
t8B,  SB.  911^  ».  »B,  SB. 

BUtham  and  BUchof 

Biathnm  Diöceae  II,  IB,  12.  23,  16  2.'). 
6.  27.  17,  21,  88.  29,  4.  83,  10,  13.  37,  3. 
38.  7,  40,  22.  46,  84.  46,  27.  &2,  80.  6?,  8. 
5^,  13,  29.  62,  4.  82,  11.  84,  32.  86,  9.  88,  1, 

26.  89,  6.  94,  8  97,  17.  99.  28.  lOtl,  n,  m. 
101,  16  ff.  103,  33.  104,  20,  119,  28  122,  28. 
160,  24  ff.  151,  3Ö.  162,  4.  157,  31,  33.  158, 
5,  21.  162,  27.  165,  14.  167,  2.  172,  33.  173, 
2  ff.  176,  20.  176.  21.  177,  IH,  31.  178,  11. 
180,  80.  181,  97.  187,  33  ff.  188,  11.  199,  1. 
803.  20.  207,  6,  36.  210.  23.  216,  8.  36.  218, 
90.  S90,  1»  ff.  230,  6  ff.  234,  16  ff.  244.  23. 
866,  SL  868,  6.  265,  9  ff  »94.  6.  309,  1,  81. 
8t^  M.  886.  2  ff.  330,  12  ff.  33],  30.  332, 

27.  333,  17  ff.  334,  16  ff.  341,  9  ff.  342,  13  ff. 
347,  38.  363,  18.  361,  28  ff.  381,  17.  882,  2. 
BflA.  40.  m,  88.  889.  40.  481.  40.  46%  18  ff. 
-  m,  16,  M.  896,  43.  84B,  17.  8S0,  .  S66, 
14.  809,  1&  340.  88.  -  IV,  11,  97. 19,9.  61, 
97,  84.  69.  12.  00,  17.  61,  90.  68.  11.  68, 12. 
64,  90.  61^  S,  m.  06,  1,  iO.  er,  S.  68,  87.  69, 
8^  98.  70b  7.  72.  73,  9.  9Ql  T4,  8,  14.  76, 
9.  78,  91.  88.  79.  16.  84.  81,  19.  82,  16.  83, 
8.  84,  10.  88,  8.  86,  0.  88,  11.  89,  97.  90, 89. 
99,  94.  94»  9  ff.  98.  96.  9.  10%  88.  108.  9  ff. 
1<».  %  1&  107, 19.  20%  94.  m,  87, 110.9% 

n,  1 


32.  III,  23.  112,  2,  2S.  113,  37.  114,  1,  22. 
115,  3.  116,  6,  27.  118,  3.  119,86.  120,  7.  17. 
121,  11.  136,  36.  144.  3.  18.  81.  146,  2  UT, 
1.  läH,  4,  30.  174,  10.  17B,  13.  179,  12.  182, 

17.  166,  16.  187,  %  %  19B,  %  17, 1%8119% 
5.  200,  81. 

Biütbant,  eccleaia  Arg.,  die  stift  II,  B,  19.  14, 
43.  23,  26  ff.  88,  8.  47,  22  ff.  150.  13.  166. 
34.  167,  1  ff.  177,  17,  19.  178.  8  ff.  212,  21  ff. 
220,  8.  «41,  29,  aS.  315,  11  ff.  316,  16.  330, 

19.  342,  14  ff.  881,  4.  382.  2,  20  ff.  383,  14  ff. 
4ti0,  20.  462,  6.  —  III,  6,  25.  12,  17.  43,  26. 
6»,  8.  128,  14.  102,  10.  241,  6,  33.  247,  45. 
260,  18.  3H0,  44.  377,  18.  -  IV,  U,  18.  54, 
16.  56,  16.  84,  31.  91.  IS  %  117,  8%  180, 
30.  206,  21.  215,  13  ff. 

Bischof  episcopus  II,  1,  19.  2,  6.  8,  19.  9,  .38. 
U,  20.  14,  .19.  42.  18,  32.  19,  1,  18.  23, 
14.  .^2,  31.  37.  1,  24.  49,  7.  64,  11.  70.  36. 
71,  3,   16.    72,   23    74,    34.    80,    34.  84 

I.  97.  30.  106,  35.  107,  3  ff.  114,  11  ff.  117! 
41.  122,  10.  127,  m  19«  1  100,  32.  166,16. 
172,  26.  173,  1.  171,  II  17.  ,  17.  176,  19,  86. 
217,  12,  27.  223,  10  ff.  229,  34.  239,  4.  844. 

33.  317,  Off.  320.  8,  321,  90.  342,  83 ff.  388. 

20,  83.  420,  87.  480,  3a  440.  27.  442,  38. 
443,  6  ff.  U7,  5  ff.  448.  Iff.  469,  I,  22  ff.  - 
III,  3«.  25.  41,  44.  78,  20.  81,  12.  84,  24.  88. 

II,  25.  104,  23.  145,  14.  166,  16,  98.  167,  20. 
170,  2.  190,  34.  10!,  29  199,  11.  195,  6.  266, 
2  .  281,  7.  284,  20.  287  .  21.  2H8,  34.  815,  81. 
Ö21,  6.  344,  24  356,  31  ff.  864,  80.  867.  .14. 
879,  18.  391,  24.  393.  28.  —  IV,  3,  2ff.  9,  30. 

18.  26.  14,  18  27,  27.  42,  31  ff.  45,  21  ff.  64, 
28.  80,  25.  138,  41.  150,  10.  159,  31.  184,  8. 
187,  84.  198,  19.  199,  10.  212,  34  ff. 
ifMBaanns   (episcopna]  II,  40,  22.  61,  29- 

62,  6.  13.  04,  23.  65,  8.  67,  4,  34.  137, 
12.  154,  15.  155,  1.  173,  32.  174,  30. 
247,  2.  274,  18  30%  11.  86%  87.  461, 
89. 

a.  Amandus  IV,  152,  6. 

Bvtkold  [von  Bacheckj  II.  462,  21.  454, 
33.  467,  82.  458,  33,  37.  460,  19.  4(;6, 
27  ff.  468,  11  fi.  469.  28.  475,  23.  479, 
11.  84.  -  m.  844,  49.  878, 1, 16.  895. 
88.  -  tV,  197.  8%  19%  9, »,  97.  900, 
19. 

Min  Clericoa  a.  UatliyM. 
••in  Notar  a.  Wagener. 

Badhold  [».  Teck]  fi,  23,  17.  -  IV,  12, 
87,  40.  14,  18.  46,  18.  47. 10  ff,  24.  60, 
15,  27  51,  21.  62,  81.  63,  81.  66,  27. 
66,  15.  78,  83.  84. 8%  180, 81, 48.  IBL 
42.  133.  19.  184.  4%  fflO.  97. 
aein  Notar  a.  Petm«. 

Cftno  IV.  3,  9, 

Etebenbaldns  IV,  1,  19. 

txMrich  [I.  Ton  Licbtenberg]  II,  98,  87. 
176,  88.  178,  26.  179,  1.  188,  1.  186, 
27.  187,  4.  21.  199.  1,  16.  201,96.  203, 
18,  87.  t  207,  1.  217,  35.  476.  90.  477, 
5.  -  III.  188,  28.  144,  38.  145,  1% 
149,  20.  161,  28.  168,  86.  109,  4%  s. 
Licbtenberg. 

Oebebardaa  IV,  2,  7,  19. 

Haddo  IV,  205,  2. 

Haiarich  m  IV,  6,  28,  32.  6,  6. 

Hdarich  [t.  Geroidaeck]  II.  %  18.  %  88.  4, 
1. 1%  87.  %  1.  1%  i%  1%  8%  1%  11. 

u,  %  B%  x%  17.  tti,  n.  ~  m.  % 


Digitized  by  Google 


316 


Straasbarg 


86.  6,  40.  9,  4.  11,  26.  12,  12.  17,  8. 
-  IV,  144,  1.  13.  145,  4,  12.  146,  7.  ' 
16,  28,  82.  148,  t6.  34.  Ifi0,84.  «.  0*- 
roidseck  a.  Wuichen. 

medieai  s.  Waltenu. 
noUrios  i.  H&liBoa. 
Btiuieli     Subleck]  n.  88»  8.  164.  7. 
IT.  W.  82.  62,  4,  1«,  M.  68,8.  64,  Ii. 
66,  8.  66,  12,  »L  67«  8^  98.  68,  1,  9i, 
66.  66k  61»  SBl,  BL  ra.  I,  11, 

10,  tBk  80.  71.  1,  la  71. 1,  11,6«.  78, 
1,  la  74»  1,  17.  7«b  6.  It,  16.  8«.  76. 
80.  77.  81.  78,  6,  SR.  79, 1.  71^  16.83, 
60;  88b  86.  81.  19i;  31.  «1, 11,91,  31. 
84.  84.  16,  86.  98.  85,  9ff,  26.  86,  II. 

87.  88.  88,  99.  89,  1,  II,  26,  84.  90; 
96.  91,  17,  96,  34.  88.  94. 1. 14 
96,  14,  96,  14  2&  m  98.  104.  la  i 
166.  1,  97,  86.  106.  1,  10.  31,  84. 107, 
8,  93.  108,  tS,  81.  88.  109,  8ft  49. 
110,  17.  III,  7ff,  96.  118^  I,  99.  118» 
31.  114,  67.  116»  3.  116,  6.  96.  117.  8» 
8«.  119,  4.  181,  18.  18»,  6,  96,  166, 
15  £  910;  94.  t.  SliUack. 


a.  nndiria»  nalor  «eeL  u, 

dtrioi  t.  BmtM ;  SUtUM. 
uin  Kotv  B.  Houa. 

Htinrich  [▼.  Veringon]  II,  98.  16  ff.  —  IV, 

TO,  I,  10.  11,  tf,  17.  26.  12,  »6.  81,31.  1 
7*^!        13.3,  18.  s.  Verjngen.  | 
Johann  iv.  Dirpheim]  II,   lf»6,  17.  207.  I. 
'JOS,  2G.  211,  15.  21if,  123.  213,  3.  2l<i, 
1,  ;i5.  2ia,  IB.  222.  16.  228,  iO.  22U,  • 
4.  23.S.  30,  39.  235,  29  ff  238,38.  241, 
10.  247,  37.  248,  18.  250,  6.  25:^,  10. 
254,  14.  256,  9.  2>7,  .3.  87.  261,  26. 
268,  1.  274.  36.  276.  14  ff.  279,  2».  284, 
33.  280,  7.  290.  27.  292.  18    294,  6. 
'm,  84.  800,  6.  302,  18.  307  ,  9.  309.  \ 

1.  31.  :m,  1.  BIß,  16.  318, 1.'..  3i':i,  2h.  I 

320,  2&,  36.  8«!V.  11,  39.  ä3Ö,  t".  331, 
9,  29.  832.  2i;,  4<V   3;«,  14.  .'iüj,  l"), 
33.  336,  31.  aaa,  ;«).  U\,  6.  360.  41. 
35.3,  38.  .361,  17.  8<12.  14.  .374,  81.  881. 
.35.  882,  6,  12.  .m  9.  H84,  21,  34  ff.  i 
.385,  16,  34,  .1-'.  .''H«;,  !3.  387.  83  ff.  ".'■t*,  | 
1.  2«.  .389,  37  ff.  4<»7,  1  ff.  23.  4ijS,  'M. 
409,  23.  414,  28.  423,27.  425,  12.  426,  I 
18.  434.  29.  —  III,  170,  26.  180,  27. 
181,  5.  196,  8.  201,  15.  202.  II.  209. 
17.  220,  33.  227,  24.  232  43.  239,  7, 
43.  240,  21.  241.  1,  :  3    2r.S,  31.  259, 
20.  268,  39.  271,  21.  '.MHi,  3t;.  315.  20. 
327,  17.  337,  2ij.  344.  28.  ;i;U>.  18.  376. 
33.  —  IV.  182,  24.  180,  16,  31.  187,  1, 
190,  12.  192,  1,  11. 
Min  fainaln»  ».  Kkpp«. 

Joh&nn  fv.  Lii  htentierg  II.  28,  37. 

Konrftd  (Ii  clodiis  IV,  8.  33.  19.  17. 

Konrad        IV,  7,  21.  21,  .38. 

Konrad  [III.  v.  Lichlenbcrg]  II,  20.  34.  25. 
1.  27.  29.  28.  IH.  29,  1.  38,  6.  39,  13. 
41.  I.  43.  31.  45.  17.  4«,  37.  47,  13. 
48,  3(1  51,  11.  52.  10.  .55,  25,  3B.  56, 
«.  ö7,  S,  i«.  58,  22,  28,  35.  62,  3.  68, 
2f;.  r,7.  37.  78.  1.  84,  82.  9«.  36.  119, 
27.  121,  Itf.  122,  22.  128^  10.  m,  17. 
188,  90.  181,  14.  189.  1.  84.  134,  6,  7. 


186,  9l  IM.  18,  35.  141,  18«.  147,  16. 
180,  11.  m,  8,  33.  156,  19,  99.  169, 
1.  161,  1.  162.  20.  166,  1,  39.  166.  29. 

187,  21.  170,  8.  172.  2.  175,  1.  -  IH, 
S2,  34.  36,  38.  87,  16.  £2.  41,  6. 
42.  14.  43,  23.  46,  89.  60,  6, 32.  66.  8. 
77,  8.  70,  43.  81,  17.  86,  2.  123.  25. 
188^  13.  —  IV,  157,  19.  174,  7.  180, 
98  Lioktenberg. 

Kehvinat  IT.  18,  11.  31.  35,  7. 
Rndolf  IV,  205.  19. 

üdo  IV,  35,  5. 

Walther  |v.  Geioldscck'  H.  5,  22.  6.  2.  9, 
7  1  f>,  20,  23,  26.  33,  B.  —  IV,  143,  8&. 
1 1i,  21.  916^  8,  96.  t.  OutiiMk  0. 

Rhein. 

Wemhcr  IV.  1,  21.  SD6,  16. 
WÜbelm  IV,  I,  1. 

MchMiiMBitBa  II.  86.  <-  m.  183,  9. 
«NbidiMan  U,  96.  88ff.  71,  14.  79,  9.  73; 

96.  m  97.  176;  7.  196;  4.  998,  98. 

9O8,9elt  886;8.8a0;18»Sa-lII. 

88».  88ff. 

i,  BertolJiis;  n:iriii:l;j-   T-fll  meDiiDgen ; 

Ehrenberg;   iialruigen  ,   FraakenitCÜI ; 

Frpilnirg;     Ouiidelfingen;  Horbarg; 

Bünfiiburp;  Hugo;  LichfenberR;  Lier- 

hciiii;  r.iipfpn;    OrlisenSitein ;  K«ichen- 

httg;   .Stoinbrnnn:  Sulz;  Thicntein; 

ütelnbnirken ;  Wolfacb;  Zweibriloken. 
arcbidiaconoram  cariarnm  jadic«i,  offi- 

ciales  U,  54,  23.  97.  24.  136.  1.  830. 

aS.  411,  23.  41.'»,  5  —  III,  19,  8  69. 

1.  127,  3a.  152.  10.  167.  40.  187.  16. 

191.  12.  23.  295,  18.  32Ö,  29, 

391.  1. 

arcbiinbdinconas  II  .320.  3 

b.'iroiK-s  et  vas-aili  II,  207,  37. 

caaieratü  s.  A/.u  ti.  Ilenrirns. 

c»p«ll«iii  IV,  140.  2,  22 
1.  Azo;  Berinbardus;  Desimaano« ;  Gen- 
genbach; Oerolduck  a  W, ;  Hartman- 
nna;  Hngo;  Notkerns;  Oioj  Waltcaono, 

ehoriepiacopi  «.  Tleberhardai;  tadtlrioaf ; 
Ochsenttein;  Thengen. 

clerici  IV,  17,  20.  42,  28.  44,  4t.  48»  »I. 
8.  Hönau;  Matbyai ;  Sifridoa. 

consiitoriam  II,  186,  38.  —  III,  68,  24.  188, 
2«.  191,  45.  200,  16.  904,  37.  —  IV, 
7.  1 

küchenincistetinm  II,  811,  24.  —  III,  840,  ft. 

cciiHms  B.  Kulxder, 

famiii.-kriü  B.  C-uiu 

Genin|.'ni.s  II,  2(>1,  .36.  888,  4. 

Oeahidc  II,  3»';],  27. 

iDtifriiia  üpi.'iriiii.ilia  II,  23.t.  .36 

jadex,  officialts  carie,  hofrictitcr.  curia 

Arg.  II,  42. 23.  43,  1 1.  54.  22.  6«,  .3.H  57, 

4.  91.  II.  92,  19.  97,  24,  101,  30.  120. 

25.  121.  12.  137,  27.  13«.  27.  159,  27, 

176.  .3.  203,  21.  mi,  21.  213,  22,  26. 

22«,  26.  2.35.  38.  237,  13.  241,  2.'>.  255. 

34.  262,  2ff.  297.  22ff.  .309,  22.  31.n,  34. 

316.  34.  318,  8.  326.  86.  320,  21.  339. 

I.  .354,  6,  25.  37.3,  1.  883,24.  .384.  18. 

391.  14,  17-  396,  4.  9.  412,  33.  4.33,  8. 

449,  17.  32.  452,  12,  20.  453,  26  ff.  468, 

32.  467,  27.  472.  1.  -  III,  1,  8.  8,  22. 

7,  29.  10. 86. 13,  6.  14,  84.  16,  19,  87. 

88L  90,  97.  99,  8,  86.  98,  16,  88,  86, 


Digitized  by  Google 


847 


88.  29,  39.  30,  7,  11,  18.  31.  2.  5,  1 
25,  29.  ;W.  7,  27.  :U,  15.  H5,  14,  29. 

36,  II,  39.  .V.  8,  27,  M.  40,  4, 

10,  21,  33.  4i,  4;>.  43,  17,  31.  44,  28. 
45,  2,  28,  87,  46,  39.  47,  8.  48.  9,  33. 
ÖO,  2.  27.  61,  7,  13,  16,  24  53,  17,21, 

38.  54,  ß,  22.  5.n,  8  5ö,  8  68,  19.  61, 

11.  21.  62,  12,  31,  38.  63,  i,  12.  21. 
64,  26.  65,  1,  88.  66,  30,  87.  67,  24. 
68,  4,  14.  69,  31.  71,  31.  34.  72,  29. 
78,  19.  74,  37.  76,  5,  17.  76,  18.  77,  10, 

39.  78,  Vi.  79,  1,  5,  12.  80,  7,  30.  81. 
28.  83,  1,  22.  81,  2,  9,  12,  34.  87,  39. 
88,  15,  24.  au,  1,  19,  26.  91,  15,  17. 
92,  10,  14.  93,  1.  94.  1,  6.  95,  16,  30 
96,  26.  97,  8,  m.  99,  12,       26.  100, 

I,  10,  1!),  M.  101,  10,  28.  U<2,  17,  25. 
103,  25,  2».  104,  cHi.  lüü,  1,  22.  107. 
38.  108,  26.  100,  12,  21.  110,5.  III.  I, 
6,  14,  29,  87.  112,  6,  32  113,  19,  34. 
114,  17.  20,  27.  116,  12,  32.  116,  1,  19, 

37.  119,  6,  29.  120,  11,  21.  121,  17,  27, 
36.  122,  1,  18,  30.  124.  .VJ.  128,  19.41. 
44.  129,  9,  20,  83.  130,  Ab.  132,  I  H,  23. 
135,  8,  23.  32.  136,  6.  138.  10.  M).  189, 

II,  21.  141,  24.  142.  9.  I».  2L».  48  148, 

27,  37.  144,  17.  145,  6.  14ti.  7,  :v>.  147. 
25.  148,  15.  149,  26,  27,  37,  48.  150, 

36.  161,  15,  33.  152,  14.  21,  37.  153. 

13.  154,  17,  41  13,  21,  22.  157, 
6,  17.  Iä8,  22,  :(.">.  1  ;')■.»,  2,  42.  160,  13, 
9S,  31  Kil.  «,  14.  162,  1.  163,  6,  9, 
21,  29.  KU,  1  165,  32,  35.  166,  24, 
'21.  167,  6,  n.  19.  Iti8,  29.  169,  23,  26. 
170.  18.  19,  28,  31.  171,  5.  80,  39.  172, 
h.  173,  1«    17r),  l).  176,  8!.  40.  177,  ■; 

28,  42.  178.  8,  20,  a'J,  43.  179,  4.  11,  | 
11).  180,  1,  81.  181,  23.  I8i,  4,  12,  1»,  ! 
31.  lt«3,  5,  10.  184,  1,  8.  186,  4,  17,  25.  I 
187,  8.  1^8,  7,  16.   1W>,  12,  41.  IW,  ' 

20.  191,  2.=i,  32,  SW  192,  1,  21.  30.  37.  : 
193,  1,  10,  31.  41V  191,  12.  19.^),  5,  18,  : 

30.  196,  10,  24,  37.  l!i7,  i:i.  l!)s,  i,  8,  . 
17.  199,  16.  Ä>,f,  20.  201.  7,  202,  1,31. 
203,  1,  19.  38.  2Ul,   1.  205.  1.  8,  23. 
206,  18,  33,  38.  2Ü7,  23,  48  208,  6, 
209,  1.  20.  211.  10,  30,  82,  37.  212,  I,  I 

14.  2i:?,  1,  13,  25,  35.  214,  10.  W.m 
2K\  r.».  216,  19.  22.  .32.217,«.  13.21, 
2ü.  33.  219,  21.  30.  219,  26,  2«,  40. 
220.  18.  222.  1,  16,  33.  223,  20,  21,80, 

37,  220.  17,  29.  226,  1,  29,  36.  227,  4, 
12.  228,  11,  32.  229.  6,  19.  231,  15.  232, 

24,  41 .  2:-;3,  15,  22.  'TU,  3«.  2.3f>,  8, 18,  30. 
23«i,  1.  39.  2.)7,  1,  14,  27,  :S8   238,  10, 

21.  239.  26,  84.  240,  20.  241,  23.  242,  23. 
244, 1.  245,  I,  10.  41  246.  5.  247.  5,  18, 
SO.  248,  6,  13,  19,  33.  249,  13,  25,  33. 
250,  1,  11,  19.  28.  39.  251,  10, 17,  24. 
252,  8,  14  .  22.  37.  203,  27,  34  2r1.  8, 

15.  28,  38.  256,  7,  35,  257,  1.  31,  L18. 
258,  16,  20,  34.  259,  1,  17,  33.  260.  6. 
261.  11,  20,  29,  35.  262,  15,  27,  42. 
263.  10,  18,  26.  2;;4,  1,  23,  31.  265,  6. 
17.  266,  24,  28.  38.  267,  7,  41.  268,  1, 
II,  86,  37.  269,  37.  270.  9,  lö.  271, 14, 

31,  38.  272,  9,  15,  21,  26.  273,  19,  40.  ' 
274,  18,  24.  276,  1,  9.  270,  6,  15.  278, 

25,  34  279,  1,  14,  32.  280,  5,  13,  22, 
82.  281,  16.  88.  288,  1,  88l  888^  8,  fr, 
2(V  M-  981,  4,  <j  81,  88.  88»,  4,  17, 


27.  28C,  5,  12,  18,  2n,  3G.  287,  17,33 
84.  288,  1,  1.-).  289,  18,  20,  31.  290,  8," 

16,  24  ,  32.  291,  5,  9,  21,  26,  82.  202, 
1,  8,  18.  ao,  41.  293,  14,  26,  34.  294, 
J,  U,  17,  31.295,  1,  40.296,  1,  II,  25, 
35.  997,  K.  99«.  7,  19,  299,  7,  26.  3Ü0,  J, 
12,211,37  301,  lU,  20.  81.  302,  1,  21,  31. 
3U3,  4,  23.  mi,  15,  31).  iiO»,  30.  b06,  6, 

17,  307,  1 .  38.  308,  16,  20,  25.  309. 

18,  32.  310.  1,  42.  311,  10,  20,  34.  813, 
13,  23.  313,  7.  315,  1,  9,  81.  316,  27, 
39.  817,  9,  30,  89.  319,  1,  18,  28.  320, 
25,  41.  381,  21,  24.  31.  322,  23,  29. 
824,  22.  325,  16.  37.  326,  26,  87.  327, 

7,  22.  328.  14,  28,  37.  329,  1,  13.  330, 

I,  13,  23,  29.  331,  I,  38.  832.  1.  6.  15, 

30,  89.  .i3:i,  10,  2ö.  334.  22,  31,  41. 
385  .  7,  16,  80.  886,  4,  21,  29,  42.  337, 

6,  27,  31.  838,  7,  18,  25,  39  310.  1,  9, 
H7.  841,  12.  H42,  15.  343,  1,  20.  344, 

20.  38.  315.  1.  10.  31.  84«.  1,  17,  24. 
347,  1,  13,  '2b.  33,  41.  818,  11,  34,  36. 
849,  17,  36,  38.  350,  1,  27,  30.  361.  21, 

31.  36.  352,  5,  15.  «m,  7.  .157,  24,  .16. 
358,  1,  29.  359,  22  ff.  360.  33,  SC.l,  1, 

21.  362,  7,  14,  29.  ri7.  30,3,  30,  .S9.  364, 

8,  15,  20.  li^ib,  27,  39.  3(JÖ.  In,  34.  367, 

7,  12.  21.  8«j8.  12.  2i},  29.  3H0,  17,  85. 
370,  5.  11,  18,  26.  83.  371,  8,  16.  3». 
41.  372,  6.  373,  1,  11,  23,  34.  S74.  4, 
10,  24,  34,  375,  5,  22,  32.  376,  19.  377, 

6,  24,  31.  38  378,  37,  Bü.  379,  31. 
380,  27,  41.  381,  18,  27.  389,  29,  42. 
388.  13.  30.  .481,  1,  12,  20.28,36.  385, 

7.  15,  20.  39.  38i;,  4,  38.  387,  6,  26,  29. 
388,  1.  10,  17.  .189,  16.  2j,  SB.  391, 

II,  17,  39.  392,  5,  .II,  44.  393,  12,  33. 
894,  21,  29.  üOö,  »,  Iii.  3if6,  2ö,  36. 
397,  38.  398,  4,  23.  393, 41.  —  IV, 
104.  16.  118,  16.  121.  14.  135.  14  193, 
18.  194,  1.  19.i,  23.  190.  II  ff.  2(«,  8. 

■.  Billangu8;  Dietmara«;  EbeatMÜDi  J<H 
banncs;  Kirkal;  lloUheiill, 
•dvocatus  8.  NoT«nberg. 
Hiterarum  portitor  etnnneiaa  II,  330^88. 
noterii  s    Cftnradas;  Otto;  Twotri; 

Twingen  ;  Zellcr. 
pedelU  ■.  Geratou;  Kolbeow. 
■isillstoT  >.  ]|«inaiii|«r. 
Jadki»  «BdMiaiiiw  II.  380,  ».  -  IV,  64, 
n.8l».ST. 
odToeaÜ  H,  830,  8L 
prooiuslom  n.  830,  a 
manuTi  ofBeinm  iV,  74,  8. 
oMncalraa  IV.  17,  38.  88,  18. 
9.  BbwkaMM;  Waltom;  Womlmm; 
Wenihertia  «.  Str.  Glrten,  HOCt. 
Ministerialen,  ditn»tmannen  Tl.  179,  9.  300, 
12  407,  33.  408,  1  ff.        7  ff,  33.410, 
3.  -  IV,  6,  38. 
MauEC  7.n  Strassburg  II,  159,  11  ff.  208,27. 
31:),  2.  —  MiiiiXL-  zu  Alldorf  (1.  Kcatm- 
holz  8.  AUdorf  a,  Kestenholz. 
Dotarii  8.  HoDttt;  Petras;  RUiSM;  Wa|*« 
nor. 

nttncii  t.  Uonan;  Obase. 

prebendahi  IV,  45,  21. 

procuratorea  a.  HfillaiilMiiD ;  Btnfrimwi 

lUocben. 
ntfitt  a.  Brakk«. 


Digitized  by  Google 


848 


Strasabiirg  —  Btützheim 


■yaodoa  generali«,  concilrätn  gen.  II,  13. 

Teste  nnd  tfirne  II,  262.  h. 
Ticarii  IV,  16,  25 ff. 

TkcdominuB  vitzdftm  II,  21L  Sä..  408,  & 

JJL 

t.  Beger ;  Beinriciu ;  Hohenstein  ;  Ost- 
hofen. 

Vögte  advocati  b.  Adelbreht;  Anahelmns; 
Heriinannug ;  Lichtenberg  Ilaiiemann, 
Heinncus,  Ladewicas,  Ludwig,  Ru- 
dolf;  Sigefridua. 

Vögte  L  Dörfern  u.  Festen  II,  ÜÜ.  |0?t 
21.  315.  34i.  423,  2L  a.  Beru^tein. 

Btnnborg  s.  Colmar  ;  Strusberg. 

Strazberg  s.  StraEsberg. 
Stiel  er 

dictus  UI,        2a.  L 

FWtscho  iuetitor  III,  377,  10. 
Strenber  s.  Hochfelden. 
StroDgoIi  Strognlensia  L  Unteritalien 

Bischof  Bogerias  II,  374,  4. 

Strosbarger  Johannes  10,  {{62.  iO. 

Stroseil 

Anshelm  ritter  II.  413,  IS, 

Johann  edolku.  II,  413,  20. 

Wernher  htUr  II,  418,  m. 

Wernher  edelkn.  II,  413,  Ifl. 
StrAaeil  de  Hipphensheim  s.  Hipaheim 

•Elsa  III,  878,  21  Kusolt. 

Wernhei-U3  mil.  UI,  878,  21  (ders.  wie  oben?) 
Strßifei  B.  Freibarg. 
Strdwelerin  Oreda  III,  120,  11. 
Strowelin  Strftwelin 

Anna  III,  270,  Ih  Bleakelin. 

Johannes  civ.  III,  ST)^  (L 

♦Katherino  III,  13(1,  23. 

Katherina  III,  270,  42  Kftppelin  s.  Rosheim. 

Nyclawos  m,  13G,  2sL  270^  H 
ßtrobe  Strhbe 

Ccnradus  ciT.  III,  245,  IL 

Cftntzdinaa  III,  SloTlL  246.  3. 

Johanuo»  civ.  III,  2411  2.  388,  32. 

*Kathcriim  III.  21o7iL 

Lodcwictis  III,  1'j3,  aa. 

Volmarus  III,  215/42.  246^  3. 
Strubeuhart  Kuine  b.  Nenenbfirg  L  Würtemb. 
Schwanwald 
Konrad     II,  469,  2L  470,  SL  471,  1  ff. 
StrÄbelinaa  piscator  III,  371,  2. 
Stabenweg     Stiaben—    Stabin—  St&ben— 
Stübüu—  Stapen  —  wec  — wech  —weg  — wek 
ung.  II,  240.  M.  -  III,  91.  aa.  116,  LL  lögi 
4a.  233^  aiL  27L  2fi.  35L  ä-  8697^  s.  And- 
laa;~Str.  OirUn.  HMe. 
Agnes  IV,  118,  U  Rosheim. 
•Agnes  m,  oL  20.  70,  aä.  86,  32.  —  IV,  156. 
ih  .Schwarz. 

•Agnes  III,  7£,ia.lflLaa.l36»  24.12.160i 

2G.  t  236,  4A 
Anna  III,  ISL  1^  IMi  ^  Dnnzenheim. 
Anna  mon.  s.  Kathariiie  III.  161.  15. 
•  Berhta  lU,  161,  U.  188.  3ä  Zoller. 
Borcardas  berr  III,  227^  12  arm.  429,  2  cona. 

431,  2  cons.  43.3,  Fcons. 
•Cecilia  m,  227,  12  Nideck. 
Drota  lU,  66,~I2: 

DCkda  UI,        24.  iQ,  t  3^2.  ^1  Dltenheim.  l 


•Elscbete  HI,  134.  3L 

Engeltrut  III,  803-  95,  2. 

Erbo  mil.  ü,  74.  IH.  —  III,  66,  IS.  82,  4, 
t  ^  12.  412.  2  eons.  418,  O  ^ons.  115, 
L  L  GOOS.  416,  1  cons.  417,  1  mag.  civ.  418, 
2  cons.  419.  2  cons.  420,  2  oons.  (ders?) 

•  Oerdmdis  III,  350,  j,  4L 

•Greda  III,  2^3.~5£ 

Heinrich  Heinielin  Ilentzelin  f  HI,  899,  13. 

430,  L  2  cons.  43],  2  cons. 
Hogo  senior  miL  III,  16.  iL  £1,  12  mag.  civ. 

86,  fi.  IfiL  aa.  135,  2i  160,  23,  t  ÜÖ2.  aj_ 

JT3,  1  cona.  414,  1  mag  civ.  428,  I  cona.  426, 

L  —  IV,  M».  ül  luag  ci?.  (ders?) 
JoLanneg  mil.  II,  286,  L  —  lU,  68,  Ifi,  176. 

24.  180,  aa  mag  ~nr.  ^  8  seab.  418.  1  con«. 

421,  1  cons.  424,  2  mag.  ciT.  426,  1,  2  ccna. 

427,  2.  cona.  428,  1  mag.  civ, 
Johannea  des  HaUen  tohterman  III,  426,  L  2 

cona. 

Nicolaaa  miL  ÜI,  837,  13. 

Peter  Petar  mil.  1117  flfi.  Ifl.  134.  31.  f  293. 

3£.  419,  2  eons.  422,  1  cons.  423,  2  cons. 

425,  1  cons.  425,  2  mag.  dv.  426,  2  cons. 

427,  2  cona. 
Eeimboldaa  herr  IV,  100.  20.  f  113.  Ii.  211» 

21  cons. 

Reimboldns  senior  miL  U,  74,  22  cons.  123, 
aa  mag.  civ.  126.  L  ^  2H  mag.  civ.  126,  15, 
21  mag.  civ.  134,  12  mag.  civ.  136.  12,  21 
mag.  CIV.  136.  IS,  18,  26,  31  mag.  uvt  — 
UI,  9.  Ifi.  32,  ^43/40  mag.  civ.  4!»,  13.  51, 
Jäaß|,12.70jai863Ü2.'^31.  liXr  1  mag. 
civ.  112,  14  gnb.  ho»p.  113,  62  gab.  bosp. 
176,  21.  246,  3-  t  280,  fi.  414,  1  cons.  414. 
2  mag.  civ.  415,  1  cons.  416,  1,  2  cons.  418, 
L  mag.  civ.  419, 1  cons.  420,  1  mag.  civ.  421, 
2  cons.  -IV,  113,2L16«,lLlö7..2  cons. 
(ders?) 

BeimboldoB  senior  mil.  II,  278,  4L  13.  222.  Ifl. 

—  m,  löi,  liV,  188,  34.  2U3,  LI  227,  ü  2Si 

2  scab,  428,  2  cons.  (ders?) 
Beimboldns  janior  mil.  II.  184,  3fL  —  m,  76, 

lil01.aa.l86.  23,  42.16<),^4L  415,  2 

cons.  416,  1^2  cons.  417,  2  cons.  418,  2  cons. 

420,  1  cons.  421,  1  cons.  422,  1  cons. 
Rndolfus  mil.  U,  46C,  3.  1^  mag.  civ.  —  UI, 

227.  \Ä  arm.  329,  23  mag.  civ.  360,  1,  30, 

4L  377,  Ifl.  428,  2  cons.  431,  Fmag.  civ. 

432,  2  mag.  civ.  438,  2  cons. 
Sopbye  III,  95,  2. 
Sopbyc  HI,  189,  2. 
a.  Uran  deck  o.  Nideck. 
Stndcr  a  Offenbarg. 
Stftlcr 

•  Lurgaidis  III,  332,  32. 
Waltherus  UI,  3^  31. 
Stürzelbronn  Sti^rUc Ibfime  Stirtsilbnrn  Stkracl- 
borae  ö.  Bitscb  a.  der  Pfälser  Qrense 
monaaterinm  ord.  Cisterc.  III,  8öi  I^  316.  iL 
266.  U  s.  Str.  Höfe. 

abbas  Jacobas  IH,  216,  4L 
monachaa  Johannes  Barnor  lU,  175.  9. 
Slfitzbeim  States—  Stata—    Stntzen-  Sias— 
Stnzzes  —heim  — hein  nw.  Straasbnrg  III, 
70,  34,  4L  343.  22.  —  IV.  8.  la.  14.  4.  38. 
•El  m,  2!j. 

pk'baiiQs  Jobaiines  s.  Ittenheim. 
Uasa  d«  m,  UIl.  12. 
Sifrida«  de  IV,  118,  2Ö. 


stuf»  "  SurDnrg  840 


StDfe 

Beilke  t.  III,  7f>.  31  Reinbüld. 
Stninplielin 

Jobannea  civ.  iU,  30,  18.  79,  27. 

*Willebirgis  III,  80,  18.  79,  9& 
StftfutMi  Stttttipai. 
StUlwiliir  Jokamw  m,  884,  40. 
Stnrtn  St&rm  Starme  Starmo 

nng.  die,  Sir.  Börger  II,  415,  10,  16, 

Agnes  III.  17^,  18.  119^2».  flSL  ÜO  TSlteoh«, 

Anna  HI,  172,  18, 

•Anne  III,  ii.").  8. 

Üurkart,  v.  Snevsheim  III,  129,  1&. 

•  Elsebete  III.  1:3^*,  l.r 

Goüzo  III,  Ulü,  30  scab.         Hü.  —  IV,  200,  ^7. 
Hug  civ.  III,         42.   -  IV.  201,  2 
Johannes  ci».  Ii,  Äti'J,  3,  22.  —  IU,  47,  10.  75, 
40.  172,  11.  176,  SB.  808,  8.  t  80t,  SO.  414, 

1  cons. 

Johannes  fr.  pred  III,  172,  14.  291,  88.  18^ 

26.  817,  35.  m\  fl.  813,  25.  847,  6. 

Johaniios  II,  4I'J,  21  raag.  civ. 

Wernhwus  civ.  III,  3,  2ü  f      l'J «  Str.  Mühlen. 

Wernberai  civ.  f  II,  269.  3,  22.  ~  Ui,  1b,  iß, 
99,  27.  95,  7.  f  172,  14.  206,  5. 

Wernherns  s.  norlisheim. 

Weruhtros  s  Mat2ig. 

8.  Sir.  Bäiisev. 
Stattgart  Stägartan  III,  856,  81  i.  Fab«r. 
Skyn  •>  Staiermark. 
Snaeinaiuis  s.  Sfacia. 
Snartzbarch  s.  Schwarzbarg. 
Sudowe  }Ia;tn)!\nnu8  de  ü,  162,  15. 
Süsse  Sfiüüo  hj&sze  S'tsze  Sbce  Sftzse 

ung.  III,  273,  22  s  Str.  Oärten. 

Caspar  preb.  chori  ecc\.  msj.  TT,  442.  52. 

Clara  III,  167,  88. 

Fridericas  prep.  s.  Thome  II,  42,  5.  31.  106,  2, 
149.  2,  18,  23  ff.  l&O,  19.  153,  13.  164,  10, 
35.  182,  7,  .H8.  -  JH,  7,  6.  26.  42.  64.  21.  79. 
19.  89,  7.  91,  18.  106,  11.  114,  33.  115,  40. 
136,  ß  13»,  40.  161.  Sö.  187.  19.  f  17»,  83. 
—  IV,  fio,  (j. 

Grcda  III,  167,  22. 

*  Katbvrind  III,  247,  20  RAgsewag. 
M«i»  III,  351,  m.  35(j.  B  GentfAs. 
«Phrna  III,  29b,  20 

ftaiBlialdas  uit  JI,  74,  28.  186,  6.  —  m,  417, 
a  ouu. 

Bthibddu  MOior  mil.  IT,  185,  6.  834.  87. 886, 
11,  18,  86  mag.  dv.  -  EI,  179,  28.  847,  SO. 
876,  98  nag.ciT.  978,  21.  298,  19.  f  351,  36. 
856,  8.  425,  1  oona.  426,  1,  2  cons.  427,  2 
cons.  428.  2  mag.  eiT.  429,  9  cons. 
R«inboldas  innior  mil.  II,  840.  7.  841,  2  mag. 
ciT.  —  III,  179.  88  arm.   281,  19  mag. 
C(T.  427,  2  eoa».  428,  I  eotw.  4S8,  2  mag.  civ. 
Bunboldas  mil.  II,  247.  12  ff.  218,  40.  —  i 
III,  287,  39.  t  34.1,   I.  430,  2  con«. 
(welcher  von  beiden?) 
Reinboldoa  senior  arm.  III,  298,  19.  343,  1.  432, 

2  cons.  483,  2  cons.  434,  1  con«. 
Beinboldat  Iii,  136,  7.  167,  37. 

Ulricus  can  s.  Tboinu  III,  361,  43. 
•,  Freibarg  i  Qla«eriii. 
Suvoi  1.  Bdinh. 

8HfltliraiMi&ate  SaM"  Sidbl—  Snfd—  8oiU 
— wtywedMim  — «ünbaiu  — wihmhäm  n.  SlnM- 


barg  m,  IE?,  7,  42.  98.  8.  103,  9.  214,  11. 

2.5  378.  19.  —  IV,  82,  29.  107,25.  108, 
1.  123,  11.  ir,3,  11. 
aculutus  Cänradus  f  HI,  215,  19. 
Safflenheim  SsmllllMia  6.  Bacmm       MI,  86. 
Sbndcrling 

*  Gisela  de  Colnmbaria  III,  76,  6  Vraktbria. 
Weroheroa  uata  III,  75,  6. 

BMb  die  m.  846^  8»  ■.  Star.  BiOMr. 

Solz  Salc«  Saltze  Salza  Soll»  B.  Mölsheim  IU, 
18.  37.  120,  6.  169,  18  ft  -  IV,  24,  4.  18, 
IIa  Sö-  191,  12. 
CuniKd  T.  IU,  188,  M. 
Heinnoh  III,  188.  4flL 
RStetin  Hdntialini«  de  III,  169,  18. 
Salz  Saltze  n.  Hagenau  II,  2130,  15. 
Salz  SqIc«  Saltz  Sulzu  w.  Kechingcn  .v  Neckar 
Grafen  t.  IV.  57,  30.  58,  34. 

Eberbardas  de,  cau.     arcludiac.  Arg.  III. 
6,  28.  —  IV,  67,  29.  95,  7.  108.  8  ff. 
133,  10.  158,  84,  ää,  87.  154,  8,  18. 
'  Salzmatt  Saltzmat  Sokoila  Salsmltell  «.  Bir 

tach  IV,  42,  87. 
I     Fridericas  de,  mag.  III,  104,  35. 

Heinrich  der  barcgraTe  f.,  bungrAT.  Arg.  III, 
i        9,  24  ff. 
I     •  Lacgart  III,  10,  4. 
'  Sanüswald  Somerawalt  n  ö.  Bern 
I    OtatioborduueiHntliu  Bobia  «.  Gecoldaack  III, 
I       870,  87. 

I  SunJgau  Sankowia  Snnigowia  II,  118.  8,  40. 
:  gutidbcim  .Saniheim  8.  Kehl 
i      AlbeiluB  de,  tiv.  III,  376.  17. 
'      Ebdmu»  de  III,  123,  30. 

Fritzemannas  de,  cit.  III,  375.  17. 
Sandbaasen  Santhas  6.  Schlettitadt  III,  890,  6. 
Sanenheim  ob  Sinsheim  i.  Bldtot 
dtotos  de  III,  182,  26. 
I  SoBtr  8&ner  S&ner 
'     ang.  II,  74,  26.  —  III,  417,  l  «OU. 

*  Agnes  III,  65,  40. 
Abu  t  III,  832,  39  Bilgeria. 
Cono  mO.  II,  15,  39.  16.  9  mag.  civ.  —  III,  9, 

4. 26, 9  mag  civ.  27, 10  mag.  dv.  f  180, 85. 888, 
40.  413,  1  mag.  cit.  -  iv:  118,  98  oobi.  117, 
81. 166. 85  mag.  civ.  s  Kaofltotwi  miter  im  —• 
Fridrioh  herr  HI,  65,  40. 
Johannes  arm.  III.  280,  14.  39  s.  Ottfriderieb. 
«Katherina  III,  9.  5.  60,  8.  178,  11  Erbe. 
Sfiner  de  Northeim 

Johanneü  s.  Kirrweiler. 
seiner  dicti  de  Rymelnheim 
Cftno  mil.  IIT,  333,  40. 
Dyna  III.  332,  41. 
Nicolaas  arm.  IU,  332,  41. 
Sange  ob  verschrieben  fär  Jungt? 

Mml  hm  III,  488,  1  eona. 
SiuuMDkalb  MH  il.  OwoUeobt  d.  FMbMfB  v. 
Daggtnbaoaen  i.  Bad.  BA.  Dcberlingen 
Ottocu.  «eel,  maj.  t  UI,  25, 13.  -  IV,  132,  38,  41. 
Bnrant 
Conradas  III,  106,  37. 

*  Kdnigandis  III,  1B6.  37, 
Sarbarg  Sarbarc  n.  Hagettn 

CollegialsUft  II.  844,  8*.  814,  93.  -  IT,  6, 91. 
96,  17.  146,  1. 


Digitized  by  ÜOOgle 


360 


Surburg  —  Uolrichin 


m,  B4S. 


D&rre  NicoUu  U.  325,  33. 

Jobannoa  IV,  5,  20. 
propoutiura  IV,  9h,  28.  103,  38. 
pnpouttu  IV,  13.'),  15. 

Anwlm  IV,  63,  33.  95,  34. 

Conrsdiu  IV,  ö,  23. 

Fri«dricb  t  H&naa  IV,  68, 18^  81.  95, 16, 

33. 

■oolMtrift  IV.  6S,  11. 
Ganiwhn  4»  HI,  81»,  8& 
San,  nfiller  III,  360,  4. 
Sorlin  i.  Colmar, 
flmee  Snrso  i.  Caat. 
St.  843,  4&. 
Börger 

Heinrich  t.  Saffaton  II  f.  213,  5. 
Bftdger  der  arsot  III,  2i:!,  (j. 
Schaltheiu  Jop  HI,  212,  38.  243,  5. 
Sascheit  s.  Oberkirch. 
8f «baciii«  t.  Schmrlnr. 
BTidkw  IT,  1,  94. 
Sw—  8.  Schw  — . 

Swabberc  Soabborc   schwerlich  Schwababerg  i 
Würtembcrg.  ÜA  Ellwangen  IV»  84,  9,  &.  ' 
Swartzo  famnlu  III,  331,  84. 
Swabin  die  m,  48»  6  t.  Seliwkb. 

Sweiffin  Agnea  die  IIT,  l->.^,  10. 
Swemmer  Otto  III,  4:.',  18  g.  Str.  Htaser. 
Swenhilte,  Fraa  zu  «tr.  III,  42,  1. 

Sweawilre  ob  ächwcbwailar  •.  Zahanf 
Agnea  de  III,  101,  14, 

Swntnfflr  «,  OflaBborg. 
Swigw 
*Bb»  DI,  884.  9t 


III,  364,  81. 
Swinbeim  •.  Scfenrainhtiai. 

SwobeUn 

Mct7ft  t  III,  91,  31. 

EttdoUaa  f  lU,  ^i,  88. 
8fd«  Owkart  HI,  171,  8a 


bm  t  m,  196,  26.  12«,  10,  97. 
»OwtnMltllt  19b,  96.  12«,  30,  37  Bltwbnd. 
HeMliild  t  iH.  19«,  87.  12B,  21,  28. 

Sytliiiswatib!  a.  Sppior. 
Syfrit  cilelka.  mag.  ci».  IV,  90,  8. 
Symiiudiia  IV,  IT,  U,  33. 
Symuiidna  fr.  coftv.  pied.  lU,  88,  19.  114,  18b 
Sjppeital 
Bwiiii       44.  31. 

Bnidwrt  «T.  t  UI,  44,  28.  -  IV,  148,  88. 
•  Gcrtrad  m,  44,  98. 
tiyx  8.  Sick. 


ü. 

Ubttadt  Dbntat  n.  BnuAial  S.  Badra 
Otrbftrt  berr  ir.  IV,  169.  9. 

ndecha  IV.  If!,  12,  31. 

L'i-bei hecblingnn  Ub«r  Ehelingen  uberwheUngoo 
abgu^'.  Dit  i.  obern  Breuschthtl 
Kftdolph  T.,  herr  U,  7,  II. 
WolU»  V,  banr  IT,  185,  81. 


Obwliqgmi  ^JbwluuMB  i.  fiadan 
B«fb  V.  Bfljswll.  496.  19  446.  8. 

Detenberg  Oaen —  6«cn—  üecn—  Dmibwg 
Barg  b.  Breiaach  i.  Kaden 
Barckbardu  d»  UI.  SSg,  88.  —  IT.  817.  17. 

S8. 

Gebehardus  de.  can.  eoci.  mu.  B,  891,  81. 

Heaae  v.,  herr  III,  117,  43. 

Hugo  T.,  b«r  m,  89fr,  8».  -  IT,  161^  I.  18«, 

Rodolphat  dorn,  de  IV,  180.  1,  II. 
dttelnbaim  s.  Ittlinbaiin. 

fttsdia 

•  Heilewigia  III,  222,  IG,  42. 

Dlrieas  antor  III,  222,  16,  42. 
Offenheim  a.  Offenheim. 
Dlhols  DlboUi  6,  Thann 

Jobaanw  t.,  ri(t«r  II,  406,  10. 
Ofwilre  s.  Offweiler. 
UbelmzB  III,  3&,  7. 
fabaralag»  KooliMU  m,  198,  8. 

Utenheim  ob  Ittenheim  oder  (Tltenboinn?  Vt,  998, 

31.  —  III,  49,  28.  209.  '2.  27»i,  S7. 
Ulbeek  Dlbeke  L.  TongrPB  i.  Linibacg  (B«l||aa) 

Jobannaa  de  II,  864,  28  a.  Dieat 
Ollenborg  n.  Oberkircb  i.  Badan 

miles  nc,  s.  Oyer. 

Olm  DIma  i  Wartembwg  III,  186,88.  898, 7, 16, 
9tf.  824,  17. 

üln  ülm«  apnd  UeblMSm  nr.  Baatait  i.  Baden 
Baimbikiai  da  — 

*BnMi  UI,  392,  36. 
MianiMa  raaor  III,  392,  84. 
Rftdolft»  t  III,  H92,  34. 
Ulm  rimon  b  Oberkirch  i,  Badaa 

eccicsia  IV,  76,  32. 
Ulrich  lector  fr.  pred.  IV,  IM,  86^ 
Ulricua  IV,  16,  96.  44. 
Dlricoa  dar.  Arg.  IT,  88^  18. 
Olriea«  fr.  eoBT.  at  pnc  a.  Clara  a.  d.  B.  DI. 

84,  9.  108,  80.  108,  !». 
Ulricua  pleb.  s.  Stcpbani  TV,  64.  30. 
Ulricna  prep.  a.  Thome  LH,  3ii.  ß. 
Ulricua  dapifer  eccl.  uiaj  IV,  Ii,  18. 
OIrioaa  oan.  aeoL  m$i.  IV,  0,  8. 

Dlricoa  abdanad.  aaeL  miy.  IT,  19,  91,  89.  98, 

36. 

Underbach  Heinrich  II,  287,  36.  28f,  26.  313,  8 
314,  29, 

Under  koaüäteii  s    Reinboldeün  u.  Kauflcute« 

ant«i  den  — . 
Ungarn,  Ungaroram  re^ina  Agnea  III,  381,  84. 
Ungeraheim  Oogera—  Oogerabaia  0. 

Biehacd     iTttar  II,  4M,  88. 
Dvowa 

•Blisabet  III,  2^ö,  10. 

Hieolana  III.  235,  II. 
Uiiterwalden,  I.andleute  v.  II,  431,  'M. 
Unzhnrat  Ozenharst  w.  Bilhl  L  Baden 
^  plebanna  Qorhaidaa  IT,  81,  14. 
Ule  a.  Lntonaheim. 
dlrich  harr  UI,  11,  20.  412,  2  oona. 
filrlaUa  dicte      966, 81. 


Digitized  by  Google 


Uolrions  —  WMltouono 


3» 


Cllriciu  IV,  39,  3. 

ütelcnbraggen  Dtelnbracken,  ob  Jettenborg  s.ö 
Tübingen? 

CAsntdiu  i»»  «Nfcidi««.  Ayg.  IV.  6,  2.  38,  90. 
Qoio  IV,  1.  tS. 
ürbi  Vetos  g.  Orvieto. 
Drborg,  ob  Urberg  b.  Wuldshnt  in  Baden? 
Rudolf  V..  Hofmeister  BwiOg  (Mlw  V.  OMter-  i 

reich  lU,  361,  7.  I 
Uri,  Landleate  v.  II,  431,  37. 
Drloffen  Drlcfo  «.  K«U  L  Badn  IV,  186,  I& 
Urnhein  wohl  «bgm.  Ort  L  ÜMai-BlMM  IT,  ISl, 

8.  132,  19.  141.  II. 
üiMiB  iid,  J«eoba«  XI^  3,  81. 
Orrchenhain  UnMn  «.  Coimv  Ol,  »4«  S.  880.  ' 

24. 

ürtelingen  s.  IralinjMi* 

Drtelinger  ÜtMÜiinr 
Elsa  t  m,  ll<7«f, 

JohMincB  lao.  et  mo«.  fbbr.  «ecl.  maj.  III,  136, 

14.  973,  41  s.  EbaaMai. 
Wnm     Bliwlida  Mp«r.,  dv.  HI,  US,  8*. 

t  18«,  18. 

Ütelnhein  s.  It^Ir r,hf im 

Uten —  Dtenbeiin  s  Ittenheim. 
Dtilis 

Conradu  III,  119,  8. 
•Katherina  III,  119,  8  Etaddni 
Dtncht  Dtzicht  Tpitdtimn 
•ccleBie  a.  Pftri  eu.  GiMitBVi  d«  Aqnii  n, 

245,  32. 
Johanna«  de  II,  SM,  89. 
Thilemanns  anrifaber  II,  354,  SO  g  Dicet. 

Dtfenheim  üfen^  Utm—  UtaoJ>aim  w.  Srstein  ; 
IV.  la»,      12«,  9. 
Klette  ('1«tte  Jo  — 

Agnes  III.  392,  5  HimaatlltilB. 
Anna  f  IH.  9. 
•Elsa  III.  36m,  20  Schwarber. 
FrideiicDs  roil.  Arg.  II.  417,  15,  40.  418,  ' 
M.  -  III,  368,  2a  392,  2«.  i 
Oei-drudis  roon.  a.  Katharina  IIL  392,  6. 
Ilago  mil.  t  III,  392,  6. 
Richer  de  II.  19.  35,  3& 
Voget  de.  Johannea  II,  864,  4,  86,  86. 
Dtlwailar  Üta—  Dtbanriln  •  laginilMr 
•Mhm  ayatla  IT,  CO,  88.  IM,  14. 


w. 


WachcnLetm    Wachinheiin   n.ü.  NeoaUdt  a.  d. 
Hardt 

Jobannes  d«,  s.  F.iclien. 

Margareta  de,  beg.  III,  27.  IH. 
Wadgas8«n  Wadegenaia  b.  Saarlooia 

Prämonstratenscralit  BodiilplHia  lU,  888^  10. 
Waffalarioa  WaflaUr 

i.  BdBitiah;  HiadMmOmtair;  SttblelMadt. 
W««HMir 

rauunai.  MMtt  i.  9kt.  Biiehoh  IL  488,  90. 
iBlwBat  m,  888^  48: 
BiMdu  m.  169,  84. 
Wutener  da  Baldebnme 
Cftnradas  f  lU.  321,  31. 


Dem&dis  III,  321,  36. 

Krtnegnndis  III,  321,  81. 
Wabsfrftwe  dicta  III,  202,  2. 
Wahaman  dictas  lU,  3»?,  36  s.  Str.  HiaMr. 
Wahter,  Hag  m,  1.  14  «Mia.  418.  1  «m. 
Waistehove  s.  Westhofen. 
Waisen  Wernaire  HI.  354,  82. 
Wakernel  in,  100,  32.  204,  20. 
Walbarg  s.  Walhnfg».  Abtai  B.  B«C»Mlt  lY,  7, 
19. 

Abt  U,  826,  31. 

Comdi  IT,  7,  UL 

Waldi 

Conrad  in        KInaa  IV,  186,  98. 

8.  Moperti. 
Waldburg  Walpuig  s  ü.  Ravpnbbnrg 
Tmchtets  v,  Johannes  III,  :i81.  7. 
Waldecke  b.  Calw  i  Würtembefg  11,  ti^.  26. 
Waldecke  nw.  Rfideshoim 

Johannes  Marsebaleas  de  II,  206,  34.  806,  5. 
Waldecke  Walt  ecke 
Boreardas  mil.  III,  158,  19  scab.  160,  43  enb. 
fab  214,  40  guh.  fab  226.  2  gob.  fab.  929, 
40  scab.  244,  2  gab.  fab.  2iö,  10  gab.  fab. 
273.  40  gab.  fab.  280.  22  gab.  M.  985.  4 
pb.  tab.  988.  8  gab.  bh.  488,  1  «ooiL  485, 

Waldener  Waldenarins  Waldenara 
nng.  III,  416,  1  cons.  417,  1  oons.  418,  2  cons. 

419,  1,  2  MM.  (wohl  Nicolaos)  a.  B(r.  HOi». 
Anna  III,  819,  94  x.  d.  Hellen. 
Berchtold  htter  II,  404,  27. 
Jobannes  dar  jange,  mil.  III,  817,  4  mag.  civ. 

318, 22  mag.  ciT.  340,  15.  388.  11. 19gtib  hnep. 

427,  1,  2  cons.  428,  1  cons.  429,  I,  2  cons. 

430.  2  mag.  civ.  432,  l  cons.  488,  2  eoaa. 
Katherina  mon.  s.  Nicolai  III,  812,  28. 
Mieolaua  mil.  II,  215,  19  mag.  civ.  —  m.  112, 

13  mag.  civ.  118.  5,  15  mag.  civ.  1 11,  Ii  mag. 

civ.  215.  19.  t  326,  3:4.  388,  3.  m.  13.  420, 

2  mag.  civ  421.  2  cons.  423,  2  cons.  424,  2 

mag.  civ.  42("i.  1  cons- 
Petros  can.  s  Thome  Iii,  äib,  äü. 
Sygelin  s.  Rheinan. 
B.  Gebweiler. 
Waldiiii  ».  Rom  Cur.  Proc. 

Waldshot  WattzbUt  Wakbnot  a.  Ebain  i.  Badan 
Rath  o.  Gamaiada  III,  949,  40. 

Börger 

H6nerliger  Heinrich  III,  243,  7. 
Seekingen  KAdger      III,  242.  dB,  943,  6. 

KnodolfuB  natuB  Ruodolfi  de  IV,  188,  0. 
Walf  VaWa  Valve  8.5.  Obtnbiibaim 

»Deraodis  lU,  113,  87. 

Ellina  III,  IIS,  28. 

Beinricos  de  III,  42,  1.  118^  87. 

Hainrioiu  IQ,  118,  88. 

BodvIphvB  d«  n,  97,  99  B.  Bon  Cnr.  Proe. 
Walfrid  prep.  s.  Arl--<7i«ti  IV.  f>5,  37. 
Walheshaim  ob  Waishi-im  n.  Landau  i.  d.  Pfalz? 

Oerina  de  HI,  283,  31. 

Hedwigis  de  III,  177,  17. 
Walich  prociamator  «iai  HI,  995,  90. 
Walka  a.  Bara. 
Walkar  s.  Wallm. 
Walp,  Renpreht  v.  III,  381,  8. 
Walteoono  cap.  ep.  Arg.  IV,  1,  14. 


Digitized  by  Google 


352  Waltenheim 

Waltenheim  VaUcnheim  nw.  BramaUt 

Hago  de  II,  3ä= 
Walteru«  IV,  L  IS. 

Waltenu  eaaiidicai  Arg.  a.  leia  Bruder  Fride- 

ricus  IV,  2öj  31. 
Waltnrnai  mit.  minister,  eocl.  maj.  IV,  11^  LL 
Waltcrns  maricaicui  Arg.  t  HI.  40.  SL  —  IV, 

Walteroi  mag.  mcdicna  der.  Arg.  lY,  1  H>,  iL 
Walterus  preb.  •.  Thome  III.  59,  12. 
WaUerai  cap.  et  cam.  eccl.  maj.  IV,  185^  gS^ 
Walteras  can.  eccl.  maj.  IV,  77,  1  ff. 
Walteru»  ckr.  Arg  IV,  6^ 
Walthe  B.  Weissenborg. 
VPalther  IV,  29.  3Ö,  AL 

V^alihemt  senltetna  de  Strasbnrc  IV,  3S|  ^  ^ 
2U,  m  n.  ».  Söhne: 

EberhardM  mil.  IV,  32.  13. 

Hemricus  mil.  IV,  32,  9,  13. 

Waltheros  jaTenw  iVT  »l,  12. 
Waltherns  fr.  conv.  b.  Katbarine  III,  \9Si  21 
WaltheruB  fr.  pred.  IV,  53,  Ifi. 
Waltherw  fr.  pred.  III,  268,  2L 
Walthenu  der.  proe.  a.  Thome  II.  149, 22  ff.  150, 
2  ff. 

Wallhenu  sac.  hoap.  III,  213,  L 
WaUhema  mag.  preb.  eccl.  maj.  III,  89,  12. 
V7altsp{ir  ob  Hablsparen  L  Hegau? 

Konrad      tadiacberer  U,  2'Xi.  2n. 
Wangen  Wange  a.ö.  WaaBelnheim  II.  465,  2L  — 
In,  73,  ää.  233.  2L 

preco  117465, 

IcuUelns  II.  46.S.  211 

nng.  der  v.  II.  289,  lÜ.  290,  22.  300,  32. 
Adelheidis  de,  mon.  a.  Stephani  III,  81^  ü 
Brigida  de,  abbat  B,  Stejihani  11,  22^  262, 
aa.  251,  20.  411,  2L  t  «184.  Ifi.  — 

ra,  lii^37,l74.2Ll«0,2fi-202,11.2l2, 

Ifi.  22Ü,  '^2^  u^m;  iL  -m^  20.  m. 

m.  M5.  2lL  325,  LL  HH^fsJß,  äli  lü.  t  515^ 
22. 

BnrcardaB  da  II,  89,  12. 

Frkdnch  y„  herr  III,  133,  36.  224,  9,  32. 

Fridoricua  de,  fr.  min.  III,  36,  ü 

Oerardus  de,  der.  IV,  146.  2. 

Ile«iseman  T ,  B.  Haalaoh. 

Joliatiiiüs  de.  a  Kochersberg. 

Nicolaug  T.  III,  147,  4a. 

Peregrinna  Bilgerin  de,  mil.  II,  ^  12.  —  III, 

80,  Ifi, 
•  Sophia  m,  147.  13. 

•ÜdelhUd  III,  133,  Sl  Oeroldaeok. 
s.  Lange- 

Wartnacia  s.  Worms. 
Warnosljerg  B.  Varsberg. 

Wartenberg  Warttinberc  8  Winnweiler  L  d.  Pfalz 

Kolbe  Y.  n.  183,  U. 

Konrad  v.  II,  IM,  iL 
Warte  nbcrg  Haine  s.ö.  Donancaohingen 

Ilerron  t.  IV,  118,  80. 

Conradas  de,  can  ©cd.  maj.  III,  6,  22.  —  IV. 
118,  SL  215,  IQ.  ~ 
Wartenfela  — vels  b.  Solotbarn  L  Schweis 

Johannea  t.  II,  190,  Ifi  s.  Scbwarcenberg. 
Wartenowe  Johannes  da  HL,  Ifii,  AQ. 
W&rtstein  w.  Ebingen  aP.  L  W&rttmberg 


-  Wasserstelz 

I     Eberhard      can.  eccl.  maj.  III,  256.  Ifi.  —  IV, 

I        IMi  UL 

I      Gisela  mon.  B  Katherinc  ITT,  319,  42. 
'  WasenpcVe  s.  Str.  Höfo  u.  Siratien 
•Hedcwigis  II.  39-1,  aL 
Rftdcgeras  de  II,  394,  Sfl.  —  III,  368,  LL 
RadolfoB  de,  preab.  f  HI.  29g,  12. 
SifridoB  de  III,  146,  8. 
Waaer  a.  Freibnrg. 
Wasichen  8.  Vogesen. 
Wasirljenstcin  w.  WeisaenboT^ 
Belyma  de,  can.  a.  Stephani  II,  440,  Ii. 
Fritaeman      II,  481,  3^ 
Waaaelnheim  Wancein—  Waszcln—  Wassilnheim 
s.  Zabern  U,  408,  LL  WJ,  8,  U,  aa.  —  III, 
364.  3a 
nng.  de,  fr.  min.  III.  892,  IB. 
Brigida  de,  can.  s.  .Stephani  II,  440,  Ifi. 
,     •  Clara  III,  257,  2  Scherweiler. 

*Gerdmdia  III,  102,  Ih  Hbeinao. 
!      Heilewig  II,  192,  Biseck, 
:     Heinrich  t..  t-iv.  III,  17.  2.  182.  15. 

Hag  T.,  a.  Dorli&heim  Johanoitar. 
I     Jobannea  y  ,  d».  II,  192.  31  ff-  -  III.  106.  L 
214,  IS. 
JoWucs  III,  127.  42.  257,  L 
Jobans  stoiumetze  III.  223,  H. 
Lndewicua  de,  ram  Sterne,  dv.  III,  1^  18. 
127,28i4LI38i^  lt<2,i2.t  267,  L  812. 
2iL 

LndewicDB  de,  mil.  UI.  325,  22, 
MargaieU  de  III,  106,  L 
•  Mt^ua  III,  127,  ^TlL 
Brebtende  t,  — 

*  Bllekindis  III.  264,  42. 
Johannes  III.  2()4,  11. 

Voget  T.,  adTocattts  de  — 

nng.  n,  96,  a.  -  III,  40,  3c.  54,  12. 
j  Anselm  der  Heide  ciril,  ^  15,  Ä  9ö, 

12.  191,  84.  ia2,  15. 
Cuno  Il."ä86.  ^  2S7,       288,  24.406,  2t 
Dietrich  IJT^  1A~^ 
Dietrich  ritter  III,  353^  ß. 

•  Else  in,  3|j3,  fi  iTägeneck. 
Ootzo  OoUelman  II,  63,  15,  2ä. 

I  Hosao  n,  68,  15.  2a. 

Walther  der  Hilde  U,  390,  3L 
Wilhelm  der  Heide  U,  30L  LL 
Wasaer  im.  an  dem,  in  aqua 
«  Anna  III.  236,  33  Mülneck. 
*Anne  s.  Hesse. 

Barkart,  hem  Hessen  snn,  a,  Hesao. 
Dietricaa  III,  L  2.  20.  22. 
Erbe  III,  414.  2  cons. 
Härtung  herr  III,  413,  2  cona. 
HeilmannuB  a.  lleilmann. 

Hasso  herr  f  U.  143.  2ä.  —  IH,  .38,  2.  66.  fi. 
109.  17.  t  lüSx  27  236.  aa.  418,  L  2  cona. 
414,  L  2  cona.  —  IV,  128.  LL  16L  ^  cona. 
161,  22.  f  186,  a. 
llftUTt  IIL  ^33.  —  IV,  185.  2. 
a,  Helfenstein, 
j  Wasserstela  Wassersteltte  Waasirstela  Raine  sw. 
I        ScbafThansen  a/Bhein 

I     Conradiis  de.  mag,  sool.  eccl.  maj.  IV,  69,  6, 

I        2i.ai,28,36,32.R2,a.t  1^  3i.  15g.  L 

,        213,  UL 

CAnradas  de,  can.  eccl.  maj.  II.  97,  2fi.  160.  3L 
Ebirhardaa  de,  can.  eocL  maj.  IV,   ^  6. 

I        t  156,  fi. 


'^"    dby  Google 


Wasserstelz  —  Westerman 


353 


s.  Wettingen. 
Rudolfa«  de  IV,  8L  30.  35»  aa.  82,  L 
Waglcltin  die  m,  4A. 
Watter  NicIaweB.  cjt.  II»  236i  12, 
Wazeli  preab.  IV,  L  IC- 
We  Petrui  II,  212,  aL 
Webiwhere  III,  41»,  32.  BT,  ^ 
Weccel  8.  Wetzel. 

Wege  abgeg.  Ort  b.  Uotzig  II,  477,  IL 
Wegelnbnrg  Wegelinbnrg  die  veste  w.  Weiuen- 
bnrg  II,  208.  0.  12,  IE.  290,  M.  291. 

Iff.  300.  Sgl 
Webelin  Webellin 
nng.  dorn.  eiv.  III,  69,  32. 
Berhfft  s.  Rheinan. 

•  Beihta  III.  2fi. 
Dietbems  f  IHi  81.  35. 
•Ellin«  III,  81,  SKftnigbinger. 
Grefla  ».  Rheuaa. 

Heinrich  civ.,  Lonberr  d.  Franenwerks  III,  48} 

24,41.50,42.  27^ia,5n,22.8L35. 
JoEannea  civ.  f  HI,  82.  LL  ML  Ü  ü 
Jobannes  can.  s.  Thome  f  IH,  S\_.  311 
♦Irmelina  III,  82,  U  b.  Uipclin. 
ReinbolduB  III,  82,  lH  l'^l,  7,  U. 
Weiler  Wilro  villa  nw.  Schlettstadt  11^  377,  11 
Weinere  antor  III,  319,  22. 
Weingarten  Wingarten  nw.  Germersbeim  L  d. 
Pfalz 

Erppbo  de,  mil.  II,  g4L       348i  2. 

*  Snianna  II,  3^7,  81  34^  2  s.  BärbelsUin. 
Weinstetten  Winstat  cnrtia  sw.  Freibnrg  L  Baden 

IV,  ISO.  4. 

Weiesenbnrg   Wiacen—    Wisen—  Wissen— 
Wissen»—  Wissen-  Wisem—  Wizen —  Wis- 
sen — bnrc  — borch  —borg  II,  194.  16.  25. 
Bürger  II,  44,  13. 

Kloster  ord.  s.  Benedicti  IV,  85,  28. 

Abt  IV,  14,  aiL 
ecciesie  piepositos  Bberbaidos   s.  Dentavbl. 
Kanzlei. 

ecclesin  g.  Stephani 

propositns  III,  339.  ii. 
WcnihcruB  de  Ebenbeim  IIJ,  844,  22. 

4C«,  la 

cauonicuB  .lohanues  III,  844.  ^ 
inclnsorintn  III,  175.  LL 

moniales  Bamer  Elisabatb,  Margaretba  III, 

175,  LL 
pfarrcr  IV,  8,  'iL 

predicAtores  II,  283,  i.  —  III,  175.  LL  267.  fll 
321.  40. 

AJü^eit  de  IV.  12L 

Fridericns  de  II,  356.  2. 
Frideiicns  de,  Bac~Tn,  25,  S.  47,  a£L 
Gertmd  de  IV,  12L  ÜZ. 
Heinricu8  de  IV,  27,  9. 

Heinricue  de.  not.  DI,  347.  2&  a.  Ocbaenstein 
Otto  y. 

Heinricns  do,  Scolaris  HI,  231,  2L 

L^cgariUs  de,  mon.  s.  Margarete  III,  114.  13. 

Sifridos  de,  fr.  pred.  HI,  114,  IB. 

Sivridns  de, jpret».  Arg.  IV,  127.  Bfi. 

Waltbe  der  Wellbiu  sAne  v.  II,  218.  ß  ff. 
Weisweil  Wiswil  Wiswile  w.  Kenzingen  L  Baden 

Dietericb  t.,  berr  IV,  197.  üiL 

Jobannes  nüL  de  II,  Uöü^Liff. 
Weitbmcb  Wipbrftch  a.  Hsgeuaa  III,  890,  10. 

IV,  1 


Weldelin 

nng.  cellerarias  s.  Bbeinaa. 

«Agnes  m,  316,  21  Tantz. 

Erbe  mil.  II,~394,  aiL  —  III,  316,  2L 
Welker  Walker 

Cano  III.  22M,  21,  30,  iL 

Götzo  III,  2%^  LL 

HcintzBlinnsTV,  193,^  2L 

Hngo  ni,  29(5,  UL 
Welnbasen  s.  WöUbaasen. 
Welscbin  s.  VölUcbe. 

Wendelbacb  Hendelbaeb  Hof  bei  Lanf  b.  BQbl  L 
Baden 

Heinricns  de  i  HI,  fig.  Ifi. 
Wen  den  Ii  ein  s.  Vendenheim. 
Wenlo  cons  IV,  211,  22. 
Wenner  OUo,  cIt,  IH,  295.  tfl.  363.  33. 
Wenser  Wensere 

nng.  der  lU,  178,  ai.  179.  22.  t  27i  33  (wobl 
Hag.) 

!     nng.  die  lU,  US.  iä. 
*Elline  m,  45,  fi. 

Hag  der,  milTin,  185.  M.  t  254.  8.  425,  1 
j  cons. 

:     Katberina  III,  254,  8.  378,  6  Sick. 
Wembere  der,  berr  III,  45,  fi. 

Wentzel  s.  Lntem. 
Wephorman 

Walt  her  der  alte,  ritter  H,  397,  22.  398,  L 

Waltrarn  berr,  beln  Sobn  II,  397,  221  398, 
Werbenegelin 

dioU  III,  122,  88, 

Agnes  m,  384,  40. 
Werde  s.  Wörtb. 
Werde  of  dem 

Marqnardns  f  HI,  lfi&.  3fi  s.  Jeringheim. 

Odilia  HI,  185.  36. 
:  Werdea  s.  Donauwörth. 

Werdenfel«  — vels  n,  Garmisob  L  Oberbaiem  II, 
104.  2ä. 

Wericos  IV,  88,  9. 

Werikcaz  s.  Lüttiob. 

Werkotz  HI,  192,  21  233,  12  s.  Str.  Hiuser. 
Werner  IV,  2L  26,  4L 
Wemeroe  fr.  pred.  IV,  177,  4. 
Wemems  can,  pleb.  s.  Stepbani  IV,  48,  IL 
Wember  IV,  33,  LL 
Wernher  g.  Hattstatt. 
Wernher  snbdiaconus  IV.  16,  ifi.  17,  2. 
Wemhems  matscalcns  Arg.  IV,  5,  28.  Tj,^  207, 
3.  Z. 

Wernbema  filios  Wemheri,  marscalcns  Arg.  IV, 
7,10,12,3«,  a4.18.|L2^1Ä  mag.  civ. 
Wemberos  IV,  26,  32. 

Wemhems  filins  Sefredi  IV,  2fii  3. 
Wernhorua  fr.  conv.  ».  Marci  III,  3,  L 
Wernhems  proc.  fr.  pred.  III,  93,  2.  LUx  8.  113, 
20. 

Wembenis  can.  s.  Fetri  IV,  9,  ü. 
Wemlinns  ciyis  f  lU,  393,  IL 
Westorman  — mann  Westcrraennin 

nng.  der  III,  15.  B.  1U4,  3.  189,  11.  362,  22  a. 
Str.  G&rten  o.  HößT"^ 

nng.  domina  f  III,  207.  Ifl. 

Agnes  III,  179,  4,  iL' 

4fi 


S5i 


Westerman  —  Widere 


Agnca  relicta  Joh&nnis  adfocati  III,  8fr*.  8 

Hönau. 
ArnoU  oit.  II,  31. 
Clima  III,  364,  iL 

EUina  bcg.Tn;  95.  Ifi. 

Fritlerico»  eiT.  f  HI.  4,  L 

Kaiherina  III.  S^S,  2SL 

Metza  beg-  III,"^  ÜL 

B.  Manrstr.ünster ;  Str  GotteshäoMr. 

WeithausoD  ^'cst—  Weate  —  hut  — bnien  il  B«n- 
Wd  II,  210,  22.  —  III,  394,  3a.  -  IV,  130. 
L  183,  9.  20U^  iL 

nng.  ^dotmiia  HI,  152.  L  225, 

nng.  de,  mil.  m,  316.  iL 

nng.  de,  mon.  s.  Margarete  III,  343.  iL 

dictns  de  III.  393, 

CAnselin  lU,  85,  2. 

Cfiorat  T.,  htter.  eiv.  III,  ^  2. 

Hedewieü  de  III,  316.  iSL 

Hngo  de  III.  86,  a. 

Hago  de,  mil.  UI,  875.  m. 

Johanne!  III,  86,  3  s.  Dorliiheim,  Johanniter. 

Nicolana  am.  Hl,  375,  2SL 

•Sophia  de  III.  172^  4L  1^  25,  375,  ai  ■. 
Schwarber. 

Weinberos  de,  mil.  III.  8Ö.  ß.  172,  iL  183, 

t  878,  L 
Wernherns  arm.  III,  375.  32. 
Helleveger  de  — 

Ueaewigis  III,  ääO.  L 

Heinricna  f  III,  330,  L 

Hcinricos  der.  III,  330.  2. 

Leiitzeliiius  fr.  boip.  Arg.  II,  380,  2.  — 
HI.  3^  L 
1.  Zorn;  Str.  H&aaer. 

Weethansen  Westbna  aö  Zabem 
Fritscheinan  t.,  ritter  II,  2ß4.  2- 
Weethofen   WaistehoTe  Wett—  Weitehoven  «. 
Wasnelnheim  III,  19,  afL  152.88.  170.  6.  262, 

ai.  diL  L  aiiL  4.  —  IV,  40.  27. 2a.  4i."ä3: 

122.  2a.  125.  10,  ^  215,  23. 
plebanae  II,  104,  HL  lOa. 
■nperioria  eocleaie  plebanaa  II,  104,  2L 
dicU  de  III,  276^  L 
Briiningaa  1117176,  L  i?) 
♦Ellekindia  III,  170.  ä. 
Heilka  III,  292,  Hj. 
Hetta  III,  252rifi 
Hogo  de.  mirt  "I.  Ifi. 
Jobannea  de,  a.  MunrsmÜDater. 
Katherina  de  III.  382,  ^4- 
•Mchthildi»  III.  lüL  8. 
Nkolaus  de,  prcb.  a.  Martini  IV,  200.  5. 
Otlemannna  de  III,  131.  fi. 
Reinhold      III,  20,  2ä.  170,  n. 
Reinboldna  de,  cler.  ni,"5B;  14.  «3^  12.  100,  5. 
Vricheman  de  III,  8^  i. 

Kerne  de  — ■ 

Alhertaa  f  HI,  802,  3L  88. 

Jobannea  fr.  pred.  III,  802,  38. 

Kathorina  III,  IW,  ü  302.  SL 

•Salgöndia  IILTTTH,  LL  802,  82. 
Matteman  de  — 

•Elaa  III,  235,  8  HArlin. 

Wemheroain.  236.  8. 
a  Ocbaelin. 
Wealrich  Weatrania 
♦  Greda  III,  237^  22. 
Lampertna  de,  carpentarina  III,  237,  29. 


I  Wettdbronn  Wctelhmrine  aw.  Stanfen  L  Baden 

I      plebanQB  Berhtoldaa  IV,  9.  24. 

I  V7ettingen  Wettingin  a.ö.  Baden  L  Cant  Aargaa 

I     Kloater  lY.  8L  29,  38.  ^  2. 

I  H.  abbaa  IV.  81,  Säa.  Waaaarttelz. 

I  Wettolaheim  Wesaelaheim  aw.  Colmar  IQ,  328. 2ä. 

'  Wettachweil  Wetliswil  b.  AfToltem  L  Cant  Zärich 

I     C.  dominaa  de  III,  6.  32. 

Wetael  Weccel  Weczelo  Wetzelo  Wezel  Wesiel 
I     nng.  her  —  dar  rihter  a.  d.  waaaere  III,  155, 
M  a.  Str.  H&naer. 
*Berbte  III,  174.  IS.  ÜL  33  Kageneck. 
Clawea  ean.  a.  Tbome  IIT,  316,  ü. 
Hcinricns  mil.  II.  2.5 ö,  2,  lä  L   379.  8 

mag.  hoap.  —  11171 27.  20.  173,  2.  174.  HL 
177,  aa.  2H5,  22.  2^  2fi.  232.  31  raag.  ho«p. 
TVT,  2L  24i  LL  mng.  hosp    24L  21  mag. 
hoap.  248,  211  2b2i  1  mag.  hosn.  2f>3^  iL 
264.  8  mag  hosp.  21^  22  proc.  fr.  min.  272. 
gfiacnb.  2H4,  33,  290^  22.  m  22.  303.  iä 
mag.  hosp7~504^  3.  t  SUi.  L  419,  2  cona. 
422,  2  cona  423,  L  mag.  cit.  426,  2  cona. 
Heintzelinna  III,  381.  IS. 
Heinzclin  III,  316.  JL 
Johiinue«  mil  HL  316,  fi.  f  Ml,  20. 

♦  Katherina  III,  88f7m  Biche. 
I      Np»a  III,  :i81,  la. 

I      Wet7.elo  arm.  III.  »16,  L  881,  13. 
I     B.  Mar»iliaB. 

I  Wetzelo  proc.  fr.  pred.  III,  39ö,  22. 
'  Wetzlar  Wetzlorgenaea 
'     Bftrger  II,  iL 

]  Wejeraheim  Wigers—  Wiheres—  Wihert—  Wi- 
.         herx—  Wyhtrszboiin  apud  tnrrim.  zftme  tnrne 
6.  Bnjitialh  II,  47,  22.  —  III,  IL  2U.  A  26. 
M.3iL(^iiLLia.96,ia.l02.LLmf.. 
j        169,  2.  104.  m,  211!.       -33,  2ii.  .378,13. 

CAntse  brotbecke  an  dem  werde  f  m,  171.  ÜL 
:     •  Ellin  n.  i  Kinder  III,  HL  16.  IL  Hi  81 

Rat  Sifridaa  de  DI,  2,  13. 
I     begiuo  de  TU,  101^  13. 
'  Wezil  judex  IV.  2^  2. 
Wezzelaheim  a.  Wettolaheim. 
Wi-  a  Wei-. 
!  Wibergenaia  a.  Vibcrg. 
!  Wiebert  IV,  18.  28  a.  Wiprehl. 

Wichart  prcab.  IV,  Ij  11. 
'  Wiehere—  Wirkcmheim  a.  Brenackwiekeraheim  n. 
Illwiekersbeim 
Wicbtracb  L  Cant.  Bern  b.  Thnn  a.  Bern 
I     Peter  v.,  a.  Bern. 
I  Wicmannna  III,  69,  32. 
I  Wicrammna  IV,  18. 
!  Wide 

nnR.  der  ID.  125,  ID. 

•  BerhU  III,  225,  13. 
Cristiiia  III,  U2,  10.  13. 

EckcharduB  mag.,  civ.  III,  142,  9,  43.  210. 
Jakob,  T.  Speier.  civ.  III.  l'2.'<, 
Nicolans  mag.  chimrgicas  III.  142,  42. 
a.  Str.  Höfe 
Widere  zAm,  ad  ariotem 
•Adelheid  III.  69,  üä. 
Conrad  a.  Pairia. 
Cftnce  herr  III,  10,  36. 
Jacob  III,  69,  4a 
Niclawea  Heiice,  Prior  III,  G9.  4Ü. 


Widere  —  Winterthur 


355 


Dlrioh  herr  m,  10,  36.  Ifi,  Sl.  f  89,  99. 
WManiBhoTen  WiaUndwbof  b.  ]bUlnim  I?,  SA, 

Si.  88b  37.  139,  8. 
Wim  WitilBa  II,  8Ö,  10,  26,  31.  48,  30.  —  m, 
32,  2ä. 

Wiesbaden  Wisbadou  II,  175,  13. 
Wigeruheim  a.  Weyersheim  n.  Wickersheim. 
WilMnbarg  i.  Keitenholser  Bann,  h«nte  Vftfm- 
taigmühle  III,  361,  17. 

Wikmhain  sAm  tum*  W«y«nbum. 
Wilunheim  ob  Bir«itMbiriAkiniiim«4«r  Wicken- 
heim      Hocbfeldn?  IT,  X4»t  1,  S7.  40. 

Wikeim  s.  Aitiiiu. 

Wildborg  Wilpere  nw.  BftalMCl  L  Büttn 

Cornea  de  TV,  y7,  9.  84. 

JJertoldus  de,  can  eccl.  raaj  IV,  hl,  2. 

Uermaauaa  de,  can.  ccci.  maj.  IV,   ü7,  3:i  e. 
Rom  Cor.  Snbdiac 
Wildegg  Wildeeke,  Raine  bei  Holdeibwik  •.  Habs- 
borg  i.  Cant.  Aarao 

Joh.  mpifv  da^  s.  Baael  Domaap. 
WiMMMBnia 

JanU  Q.  Kinder  HI,  188,  81  ft 
Wildeiberg  Wilaberg. 
Wildgraf  comes  itiWeatw 

Emtcb  U,  12,  30. 
WilgeihoMl  1.  WihliMMHa. 
Wilhelm 

BDg.  TochtMawan  Brib«  GriauoMlt  III,  1,  IS  eou. 

41i,  1  cona^ 
joluuuM  ni,  860,  S6L 
8L  Wilbdow  Tkd  b,«.  IMbwg  1.  BtOm  IT, 

Sil,  I». 
Willehelmus  IV,  38,  (!. 

Willgotheim  Wilgolt-  Wilgot—  WillegoUeheliii 
w.  Trachtersbeim  Ul,  120,  6.  1&8,  15.  169, 
16.  —  IV,  35,  16.  4U,  3.  122.  11.  124.  28.  laä, 

I,  19.  m,  14. 142, 7.  i4i»,  1.  m.  M. 

Dietericos  de,  lanifex  III,  121,  17. 
Willetftt  Wil  -  Willo- biete  — etette  nw.  Offen- 
barg Ii,  821.  Ii.  41Ö,  tf.  4ia,  84.  —  III,  86, 
i.  3ä,  4L  M>  Sa  88,  a«.  146^  86.  86»,  17. 
290,  4. 

Kiuterlin  Jobannes  dichis  «h,  pnb*  Aig.  IT, 

191,  18  B.  CAfltetUn. 
Beimboldu  d«  HI,  IM,  Sa 

g.  MnUer. 

Wilwuti  GAtzo  mag ,  Str.  Stadtschreiber  III,  125, 

II,  39,  ii.  141,  28.  149,  11.  144,  88.  170,  «. 
246,  »6.  i?»«,  e. 

Wilro  apud  ManrimonlilHinm  WOhl  Loduniln 
A.  Maaramünster 
Beazelo  dictua  de,  a.  Maurt>mttiiitor. 
SteinangDs  de  III,  298,  7. 
WJIx«  heate  Bohcburi  «.  Oflnbiuf  i.  Bldw  IT, 

le»,  IL 
Wiln  waleh«? 

Vrichetnan  de  IH,  SM,  S. 
Wilte  s.  Weiler. 

Wilsberg  WiWpiibprg  Wildspcrg  a.  FflÜBlmc 

Bercbtold  t.  OT.  243.  43. 

Friedrich  der  &ltere  v.  II,  408,  25.  414,  II. 
WibhuMB  WilMihuea  aw.  Hoohfsldan  IIL  S78, 
18. 

Wimar  Wimarns 
oog.  lU,  46,  15. 


Agnes  III,  311.  80  SmcMl  nun. 
Nycolaas  civ.  tm,ur,  SO. 
Wia—  8.  Wein—. 

Winde  zfim,  RAdolfns  f  lU,  392,  1. 

Windeck  w:iii:t>;  ;.>'  windoqte  Wiada|  Wiadcgg« 

Ruine  BW.  Bütii  i.  ßaden 
nng.  dicU  de  III,  322,  32. 
nng.  beide  Herren  v.  11,  274,  4c). 
Berbiolt  v  ,  ritter  III.  220,  4.  3381,  84  SB8,  Sl. 

t  290,  24.  -  IV,  184.  2Ö. 
Brano  v.,  ritter  II,  276.  18. 
Conrat  v.,  rilter  IV,  184,  24. 

•  Uerdrui  IH,  880^  4.  880,  84.  SSO,  S4  Zdbaa> 
gasse. 

Winden  wohl  identisch  mit  Wingen  L  liodnthal 

U,  28»,  28.  m,  20,  81.  801,  9. 
WiadaUia  Wia*-  WiattaiB  a.  Hi«dMbroaa.  eu- 

tcom  II,  18,  1.  314.  IS; 
Fiiidxiefc  T.  U,  12,  33. 

•Wlkd  n,  SiQ^  Sl.  891,  4.  dflS^  7  *.  ■.  MeiB- 

Stoialhi  T.  t  n,  390,  24, 88.  891.  S.  45S^  6, 16. 
WanüwT  ▼.  II,  12.  31. 

Wineck  Winelcko  TiMfimni.  Baiat  B.  KaiMiibarB 

IV,  143,  27. 
Wingersheim  w.  Brumaih  III,  S62,  88, 
Ygenhart       hcrr  III,  39»,  2. 
b.  Jlachüfrftdo. 

Winlia  fnab.  f  UI,  358,  9l 
Wiaaoa  «.  Dodiihwa. 
Winstat  s.  WtiaatalUa. 

Winstiober 

Hermannoa  f  UI>  993,  84. 

Hermannns  III.  293.  .H4. 

Johannes  III,  2d.\  34. 

Katberina  III,  293,  84. 

Nicolati«  m,  298,  St. 
Wintu  •.  AlMf. 
Winter  llngw 

Barcardua  III,  235,  LS. 

Cbnrat  mag.  cerdonnm  III,  194,  22.  —IV,  193, 

20. 

Wintorsdorf  a,  Rhein  &m.  Rastatt 
•Gerbe  III,  'Jö,  10. 
Hedowig  III,  '.i5,  lt. 
Heinrich  v.,  herr  III,  S>5,  10. 
Wintersbaasen  — hosea  sw.  Haganaa  III,  339^  7. 
Wintertbnr  i.  d.  Schweis  III,  838,  88.  SM,  11. 
—  IV,  217,  10. 
Sobnltheiss  Rath  u.  Gemeinde  III^  S4*,  14. 
Sohaltheiaa  W«m1  III,  844,  14. 
B&rger 

Biete  Peter  III.  211,  21, 
Rinöwc  Eberbart  t,  III.  2U,  91. 
Schultbcia  Johannes  III,  244,  20. 
Taaellet  R5dolf  III,  244,  21. 
CoUeg.-Kirohe  St  Jakob  IV,  211,  14. 
Wiatertbnr  Winther-  Witter- thur  -Inr  —Iura 
— tör  —dir  —  tir  —  tuwcr 
BBC.  der  1.  III,  60,  17.  79.  7.  90,  13. 
mg.  dicta  de  III,  358.  13. 
nug.  V.,  hcrr  III,  121.  2  cons. 
Clara  III,  31'J,  2  Hiumenan. 

•  Clara  III,  274,  7.  816,  17  Ripclio. 

iConradas  de,  senior  III,  16,  22.  51,  27. 
Coandu  dictn«  ZvUer  da,  civ.  lU,  66,  3.  861, 
40.  t  888,  91. 


986 


Winterthur  —  Wise 


CAnradna  CftotMlinoa  de,  arm.  III,  212i  2.  839,  | 

L  431,  '1  oons.  4:iJ,  1  com.  438,  acon».  (den?; 
Deli»  III,  3ao,  äl  Knobloch. 
Egninna  de,  mon.  a.  Marci  IV,  189,  81. 
•Gerlind  III,  M,  M  Ribentg. 
Gertrudia  III.  274^  L  I 
•  Gertmdis  lü,  2Ö4,  L  ^0,  6,  ^  l£  294,  40.  | 
Greda  III.  319,  BT^ 

Heinvicug  de,  senior  III,  2i  2i  1 
Hugo  de,  herr,  cjt.  III,  6L  L  52,  aL  63^  Si. 
Hngo  Uagelinas  de,  arm.  III,  274,  27819,  2. 
389,  L  431,  1^  2  cons-  432,  2  cons.  135,  1 

COM. 

Johannes  t.  lü,  130i  40^  417.  2  cons.  419,  1 
cons.  420,  1  cons.  421,  I  cons.  (welcher? 
wohl  Johannes  zam  hohen  Hase.)  i 

Johannes  de,  zfim  hohen  Hase,  cIt.  III,  142,  2L 
168,        n2j  2L  i;iy,  'i.  t  20.  L 

280,  e.         LZ  29T71T>,  .364.  L  —  IV,  1^  L 

Job&nnes  de,  senior  (Sobn  des  Vorigen)  III, 
180,  40.  2ä8i  13.  830.  21.  877,  4L  (ders  ?) 

Johannas  ds,  zb  dem  Engel,  civ.  H,  284.  28» 

—  in,  133,  HL  20L  L  ä08^  12  mag.  ci?. 
232,  ai  msg.  Losp.  245j  12  mag,  hosp.  24^  ' 
Sirt  21i  iL  3U^j  L  a3L>,  iL  äiä,  Sä.  42472 
cons.  428,  1  mag.  civ.  427,  2  cons. 

Johannes  de,  arm.  (Sohn  des  Vorigen)  f  Hl, 

274,  8.  34L  U.  j 
Johannes  v  ,  der  jange  UI,  425,  2  cons.  426,  2 

cons.  (welcher?) 
♦Irmolin  Irmengardis  III,  133.  IS.  207.  7.  319. 

L  845.  35. 
Niclaan  Y.  m,  207,  &&. 
Peter  t..  herr  HI,  416,  L  2  cons. 
Waltherns  de  IE,  323,  3SL  364,  L 
Walthsrns  de,  preh.  s.  Thome  UI,  1^82.  19^ 

1&. 

s.  Str.  HSfe. 

Winzenheim  il  Wassolnheim  III,  120,  fi.  168,  2L 

Bndoir  priesier     ID.  252,  44.  | 
Wipbröch  s.  Wsitbmch.  j 
Wippcrtans  | 
Hugo  cognomine  IV,  3g,  17,  ' 
s.  Acbenbeim.  ' 
Wlpreht  IV,  18,^42  s.  Wiehert.  1 
Wirio  Perin  s.  Hsts.  | 
Wiricb  Wiricns  MTyrich  I 
nng.  ciT.  t  III.  L  L  —  IV,  212,  3. 
Andreas  civ-,  herr  UI,  1,  3.  93,  19  mag,  oiv. 
t  174,  liL  869,  Sä.  413,  I  cons.  414,  2  cons. 
415,  I  cons.  418,  2  cons.  419,  1  mag.  civ. 
420,  1  cons.  421,  1  cons.  422,  1  cons.  -  IV, 
158,  2(1 
*Anna  UI,  80,  2L 
Bertha  III.  O. 
«Elsa  m,  2^  21  zum  EUot 
GiseU  lU,  "I7U 

Qospcrtus  can.  s,  Thomo  III,  1,  äi 
•Helcuc  III,  230,  Ih  Eiigelbrecht. 
Hermaimus  arm.  III,  2^  2L  433,  2  cons. 
Hugo  mil.  II,  20,  iZ  14."),  lü  Miinzmeister.  159,  ' 

L  160^  4,   -^11,  17X  49,  lü  mag,  cir.  80, 

£  Si,  fi,  3iL  iü  iü  mag.  civ.         ü  mag. 

ci?.  m  44  scab.  162,  2L  t  1967X317.  gfi. 

412,  2  cons.  415,  2  mag.  civ.  416,     'i  cons. 

418,  L  2  cons.  420,  2  mag.  civ. 
Hog,  Hugos  Sohn,  herr  U.  185^  g.  298,  Iflg. 

—  III,  265j  2i  425,  1^  2  cons.  427,  2  cons. 


Johannes  ritter  f  U.  380.  22.  -  III,  427,  I 
cons. 

Johannes  arm.  TU,  869,  85.  874,  l£.  430,  1  cons. 
431,  2  cons. 

*  Juntha  lU.  8L  2  Rossewag. 
Katerina  III,  L  ^ 
KnnegQndis  III,  1,  fi. 
Lngudis  lU,  1,  47 

Markus  Marx  m,  428, 2  cons.  429,  2  cons.  430, 

i  conB. 

•  Mctbildis  III,  1,  L 

Paulus  Pauwd  crf.,  herr  III,  1,  S.  80,  2L  414, 
I  cons.  417,  1  cons. 
V7irtemberg  s.  Vfartemberg. 
Wis  —  8.  Weis  — . 
Wisaliensos  a.  OberweseL 

WisbrÄtelin  Wis—  Wisse—  Wisz—  Wiz  — brotelin 
— brAteltn  — br6ül  — prötelin 
ong.  Tidna  m,  3(^  12. 
nng.  der  jange  II,  186.  3. 

Agnes  lU,  363,  IL 

•Agnes  III,        Öl  znm  Riet 

Anna  b.  Koruer. 

Clara  domicella  III,  337,  3L  363,  40. 
Elscbct  UI,  ISjy,  I  MüTncck. 
UoUo  »euloc  CIV.  m,  lU,  ÜL  199,  L 
Oötzo  ci».  III,  299,  iZ 

Hogo,  filius  Johannis  Thelonearii,  civ.  lU,  4,  SL 

3_L,  Ii  Ifi- 
Hngo  arm.  II.  436,  SS.  487,  L  —  III,  837.  aL 

aa.  432,  1  cons.  433,  2  cons. 
Johannes  eiv.  UI,  97,  Ei  L3Ö.  L       HL  ^ 

199,  L  t  ML  ^ 
Johannes  arm.  iU,  363.  40. 

Katbenna  III,  äbü,  4L 

LiegardiÄ  III.  SMi  IL 

Margareta  III,  198^  iQ.  f  364,  &  Ripelin. 

Nicokus  m.  363,41, 

*  Sosanna  III,  130,  L  33L  32  Fogersbeim. 
Wise  Wigin  Wisse  Wissin  Wissse  Albas 

nng.  dictns  III,  (3*1,  üL 

nng  dicta  III,  264,  ÜL  277,  12.  305,  12.  362. 

ilL  61%  34.  885,  Ifi. 
Adelheid  lU.  112,  i2. 

*  Agnes  t  m,  116.  aiL 

Agnes  III.  142,       246,  32  Knse. 

•Anna  III,  08,  2y,  Uli.  23. 

Anna  UI,  iW,  L  24B7liL  366,  82. 

Barcart  IIIT^S  MT 

Clara  III.  aiSTM. 

Ellina  Ul.^äl  Jade. 

♦Ellin  UI,  175,  i2. 

Elsa  UI,  112,  42. 

•  Elsa  Ill,~gln,  3i 
♦Oertrnd  ITTTLÜi  iL 

Gisela  III,  143,  L  246,  äZ.  365,  39. 
Götze  UI,  g^BTai. 

QMzo  parTus,  civ.  UI,  58,  SL  §4,  28.  t  1*2, 

3iL  21t!,  afi.  365,  39. 
OötzoTU:  142,"H2. 
Oreda  III,  112,  12. 

•  Gysela  UI,  246,  3fi. 
Heinricas  III,  215.  SSL 
Hag  t  UI,  112,  iL 

Jacob  II,  m  L  -  UI,  176,  42. 
Johannes  IU,  64,  äL  148,  L  246,  31 
Johannes  f  llf7|li>,  2SL 
Joli:iniies  III,  1 ,").),  iL 

Johannes  nf  der  Alrnonde,  ci».  f  III,  215,  SS. 
Johannes  fr.  pred.  III.  2g8,  2. 


Wiie '—  "WcUxhaim 


887 


JohannM  celler.  fabr.  MOl.  uj.  II,  ST,  S6. 

Jnnt»  III,  a09,  15. 

Xr.iheriua  beg.  III,  58.  30,  4Il  116^ SS.  1«,  88. 

Katbcriua  III,  20».  Ih. 

Kftthirina  HI,  215,  :-)0. 

Katberiiia  III.  87'j,  31. 

Katheriue  III,  113,  41. 

Mathens  fr  piotl.  Iii,  250,  42. 

Niclawes  III.  112,  42. 

Nicolaas  III.  215,  36. 

(Hpiie  III,  20^,  85  AdM. 

Oswald  III.  215,  36. 

Petor  III.  42. 

Petras  cir.  t  HI.  Ufi.  29,  142,  38. 

Petras  III,  142.  39.  24ß,  37.  3ti5.  39, 

Bftlinas  fr.  ptwl.  UI,  116,  83.  U7,  3.  US,  ö. 

dlricui  III.  148,  1. 

a  Bit.  Hiuw. 
mMB  dB  Conriln 

Jantk  m,  874,  29. 

Wolfhelmoi  t  III,  374,  29. 
Wi  Bernau 

uug.  111.  ia5,  17.  aas,  22. 

Agnes  III,  22'r>,  30  Zeller. 
Nicolaas  cit.  III,  225,  29. 
8.  Ufirlin. 

Witeoagge  s.  Fieibarg. 

Widtdargirwac  Dlriflu  m,  179,  14. 
Wissenborger  III,  84,  85. 
Wisaensd,  Gescblecbt  i.  Hagenau 

Wolfhelmas  de,  s.  Neabarg. 
Wiaw  Hainnow  II,  398,  7. 
WHmtorg  Bciniim  m,  m,  84 
Witicbo  prep.  soror.  paniCentUD  II,  63,  9. 
WiUeUn  Wittellin 

dictus  t  ni,  272.  28. 

FnUcho  III.  -235,  6. 
Wiltenheim  — hein  n.  MülhaaRcn 

Cftnrat  t.,  ritter  U,  401,  23. 
Wittersheim  WÜmalMiai  —heia  ILA.  HsdiAldiMI 
IV.  2,  27. 

Bercbtolt  t.,  ritter  IH,  8l€|,  SL 

Bertbolt  v.  U,  9,  6. 

Johannes  der  alt«,  ritlar  tC,  9^  8.   199k  4,  — 

m,  8i0,  20, 
Bodotf  T.  n,  9.  9. 

Witterthnr  s.  TVinterthnr. 

Wittishcim  Wittesbeim  ö.  SchletUtadt  IH,  61,  2b. 

Eppo  d«  III.  .^1,  2ß. 
Wittwea  Sohn,  filias  vidne 

•  Anna  UI,  14,  36 

Jobannes  civ.  UI,  14,  34.  101,  39  s.  Morsvelt 

s.  Panfilin  n.  Stubenweg. 
Wiwenheim  WiTersheim  s.  Tnichtonlieim  UL 

230.  8.  231,  4.  -  IV,  IflO^  9». 
WubrAtelin  s.  WisbrAtelin. 
WiMgeiz  Nycolans  II,  74,  24.  —  lU.  417,  l  cons. 

s.  Mülneck. 
Wiseuburg  s.  Weissenburg. 
Wiswile  s.  Woissweil. 
WodtUurt  pmb.  IT,  1. 16. 
WHbliogaaboMa 

nng.  dicta  de  III,  279,  1. 

ang.  dicti  de;III.  251,  12. 

Adathaidii  IILJ70,  4. 

Anwtu  civ.  m,  979,  4. 


Friderioas  de  m,  158.  22. 

Heinricos  de,  eiv  HI.  279,  4. 

JohanDcs  civ.  III.  278,  4. 
Wftlfelin  Wolfelino» 

nng  OY.  II,  182,  14.  -  HI.  191.  91. 

Jobannea  III,  247,  86. 
WfiUhaasen  Wella—  W^labaMH  a«.  NagvM  i. 
Wörtembcrg 

Albrecht  v.  II,  20,  27  21,  17. 

Hug  der  Vogt  v.  U,  20.  27.  21, 17.  -  IV,  162,  7. 
Wörth  Werde  s.  Erstein 

Berthold     IL  6,  25.  9,  1. 

Egeaolf  T.,  •.  Bums  Landgrsfn. 

Oexnaad  Bonnaf  t.  II,  8,  20. 

Jfthtatt     t  U,  8,  2d,  38.  9,  6. 

Johant  T.,  «.  MfUbaiun. 

Philipp  oaa.  moI.  ttu.  II,  899,  11.  —  HL 
m,  8.  m,  3J.  9487«.  89a  22.  SIO,  I».  890, 
19.  881,  14  889,  18.  -  IT,  19l>,  16^  31,  33 

Ulrich  V.,  s.  Elsaas  Landgnfan. 
Wolcvin  presb.  IV,  1,  17. 
Wolfach  Woltä  Wolw  W«Ii^  i.  ohan  Kmä$- 

thal 

Scbnltheiss  Johtaaai  III,  10^  88l 

Bifelat  V.  — 

*  Crutine  III.  281,  24. 
CAnrat  civ.  m,  281,  24. 
Conradas  de,  can.  et  archidiac.  eeol.  Arg  IV, 
m,  6.  fi5.  2K.  M.  28    107,  19.  121,  13.  13U, 
23.  131,  H4.  i:i2.  13,  135,  13. 
WoU»  xft  dam,  Johaonm  civ.  III,  866,  8. 
WoIfgMgMlMiai  1.  Wolxhiim. 
Wol^lg^^i  s.  WUtm  1.  Xtadar  IT,  97,  19,  88* 

Conradas  IV,  128,  «. 
I  Wolfhclm  IV,  40,  22. 
Woirbelmns  dec.  s.  Thome  IV,  Ö3,  17. 
Wolfisheim  Wolfes—  WolTcrs--  Wglves-  W^il- 
fens —  WuWens—  hrim  — hein  IV.  StraBsburg 
UI,  4,  4.  13,  10.  18,  2*;.  2:f,        32,  12.  5;*, 
23.  87,  43.  88,  87.  III,  dl  2bli.  18.  2r,2,  17. 
321,  26.  348,  24.  —  IV,  23,  29.  32,  32.  128, 
11. 

Albertaa  d«  t  UI*  9».  1?. 
Jobiaaat  da,  paaifin;  Dl,  187, 48. 

'  Wolfleibscho  a.  ZAlloll. 

Wolfram 

nng  heir  111,  74,  II. 

Conrad  III,  74,  14. 
j      Johannes  III,  74,  14. 

Katberiaa  III,  74,  11. 

•Luckard  III,  74,  12. 
WoUtammiis  TV,  3,  il. 

Wolzhaiai    Volfpngos—   Wolfganges—  Wolf- 
gangs—  Wolffganges» — heim   — hiin  han 
Wolkesbem  n.  Mölsheim  n,  996,  1.  477,  14. 
—  III,  76,  20.  78,  20.  118,  31.  97«,  38. 
IT,  18,  82. 

ong.  der  v.  lU,  74,  32. 

nng.  dicta  da  III,  384,  41. 

•Adelheit  III,  182,  35.  260,  5. 

«Abb»  UI.  328,  37  Schwarber. 

Caandoa  da,  arm.  UI.  182,  86.  260^  6. 

«Oiitto  UI,  63,  21  Kage. 

Haiaiidi  t.,  btir  IT,  118^  94  eaiM.  l»,  9. 186, 
94 


Digitized  by  Google 


358 


Wolxheim  —  Zarte 


Beinricas  HaiDce  de,  mil.  III,  61.  1  mag  cit.  ' 
62,  8  mag.  ci».  73.  20.  9g,  2fi.  HO.  L  158, 
12  »c*b.  182.  aa.  32  gab,  faBrTt  26075.  \ 
413,  a  cons.  414,  2  cona.  4ld,  1  cona.  416, 
1  CODB.  416,  2  mag.  cit.  419,  2  cone.  4^0,  1 
cons.  421,  LS  cons  423,  1  mag.  cit.  423,  2 
con«.  424.  2  cons.  —  iV,  158^  24. 

Heinricas  Henrit  de,  mil.  Ilir^l.  iL  389,  42.  i 

Johannes  de.  mil.  f  HI. 

Johiitiuos  de,  mil.  11.  281^  a  mag.  ciT.  —  III, 

aiL  lei  2i  1H2.      236,  42.  251,  ai. 

t  ^  liL  328.  iiLTTl,  1  cons.  422,Tcon8. 

424,  i  cons.  426,  2  mag.  cIt.  426,  2  eons. 

427,  1  cons.  427,  2  mag.  cIt. 
Katherina  HI,  LL 
Lncart  III,  IH^  3fu  26a 
Werneras  de,  can.  s.  Thome  IV,  ^  5» 
Worms  Warmacia  Worroacia  Wormesz  Wörmes 

Wormisz  Worm(a!  Worn«  II.  8g,  ü        üfi.  . 

5tK  I.  U.  12.  41örTL  425,  afi.  476,  IQ.  — 
lU,  142.1a.  —  IV,  L  äJiL  163,  33.  165,  83. 
174.  ino.  afi.  196,  HL 
Rath  U.  3?3,  32. 

Rath  n.  Bürger  II,  214,  2.  803^  IL  401,  L  406, 

22.  425,  L  428.  IST' 
BOrgtr  II,  U,  IL  Ihd. 

LufcUt  Cutirat  t.  II,  BiQ^  Ii 

Kittirclieii  Werntzeman  II,  H4<1.  L  349,  Ii.  [ 

Busaebiickc  liane  Jelian  II.  340.  iL 

Stirne  Wemzeman  f  II.  244.  fi. 
8.  Andree  decanoi  IV,  89,  U. 
Domcapitel  IV.  41»,  ai, 

caitaEiicua  Alexander  IV,  79,  22. 

cantor  IV,  89.  la. 
Dominikaner  II,  —  IV,  49,  35. 

s.  Martini  prepositus  IV,  89^  LL 
preposuure  ofticialis  II,  AW,  KL 
sacerdos  Bcrtoldtts  IV.  51.  1^ 
Nicolaiui  de  Jll,  170,  äS. 

Worms  Bislhnm  II,  2L  38,  180,  32.  -  IV,  72,  aS, 
168^  HO,  —  — ' 

BiscEof  II,  106,  a.  117,  3a.  172,  17,  332,  40. 
430,  aa  49,~a.  174,  12,  3S. 

Emicho  II,  iT,  37,  42n?l.~34.  173.  41L 
Symon  II,  ÖST  15.  108,  31.  i 
Uofricbter  III,  142,  44. 
Wormxergaa  II,  402,  | 
Wriesenberg  s.  Griesenberg. 
Wrisbercb  s.  Freiberg. 
W61  dictus  III,  346^  W, 
Whlfensbeim  WolTcnsheim  s.  Wolfisheim. 
Wännenowe  III,  125,  11  wohl  identisch  mil  Wftn- 

nowe. 
WQrtelin 

•  Amin  III,  294^  Ji 
.lohamies  11172^4.  43. 
Würtiunborg   VVirtem—    Wirtim— bero  —berch 
— berg 
Grafen  v. 

ülricaslV,74jl4.8L3.82,2im;il_W,2L  ' 
Ulrich  V.  Iir460,  37.  46J,  iL  47Ü.  Ll  -  i 
IV,  201^  LL  ' 
WArsburg  Herbipolensis  II,  163,  3, 
Bistham  IV,  IWL  3Ü. 
episcopns  11,  172,  2SL 

Manegoldo«  II,  172^  H.  173,^  89. 
Wanschere  dictns  III,  14,  3!), 
Wbcherer  Lndewicaa  t  III,  270,.  U.  ; 


Wftnnowc  s  Erbe. 

Wurmss  Lanlin  III,  2fr4.  22. 

Wort,  der  nuwe  AVurt 

Cftntzelinas  Ul,  375,  5,  23. 

Cftno  lU,  375,  10,  22. 

Cftnradas  III.  376,  5. 

ElUkindia  Iii,  875,  10,  23  Max. 

NicuUq«  III,  875,  2Sr 

Wyherszheim  s.  Breoschwickersbeim  a.  Weyers- 
heim. 

Wyre  jozta  Sarborg  wohl  Weiheratein  abgeg.  Ort 
n,  Ssarborg 
mcuactenum  III,  114,  14. 

moDialis  Sophiäae  Vinstingen  III,  1 14.  Ih 

X. 

Xafalsbem  s.  Sohiffolsheim. 
Xellenbairt  s  Scbellanbart. 
Xoltcs  s.  ächuhhtiias. 
Xote  8.  Schotte. 
Xoapö  8.  Schaob. 
Xoawarberoh  Moter  III,  ^  33. 

z. 

Z  abern  Zaberen  Zabemia  ZaTerna  II,  9,  1^  290, 

2.  29.',  Ii.  m,  10,  32.  409,  lU.  410,  L   

ciTesTV;  143,  13. 

scnltetns  et  commanitaa  IV,  143.  12 

scultetüi  seabini  et  oniTersita*  II,  212.  20. 

scultetua  E[bcrhardugj  IV,  U3,  12.~25. 

ecclesia  IV,  2^  I. 

procnrator  Braningns  IV,  2,  LL 
Ticarias  Gotxo  II,  ^  2. 

Prior  II,  im.  32. 

nng.  T.,  Weber  III.  218,  12. 

Agnes  de,  heg.  III,  112,  2.  143,  32.  184,.  41. 

Albertas  de,  preeb.  ITT7  IM.  13.  t  162,  aä. 

Anahelmus  de,  der.  Arg.  III,  281»,  17. 

Conradaa  Cftut*«  t..  cir  II,  (15732.  -  III,  60. 
40.  103,  24. 

C&nradas  de,  pistor  III,  337.  3, 

C&nradna  de,  s.  Richter. 

•Ellekindis  lU,  291,  lä  BAnlin. 

Heinricns  UI,  17,  11. 

Hiltcgnndis  de,  beg.  III,  III.  32. 

Johaiuies  de  III.  SWL  ÖL 

Junta  de  III,  302.~22. 

Nesa  de,  mon.  s.  Nicolai  III,  3  .'2,  ö. 

Reinboldus  de  f  HI,  2*hi  iL 

Reyboldos  de,  s.  Haars  münst  er. 

Dco  de,  preb.  s.  Stepbani  III.  UiO.  31. 

Falke  t.,  Reinbold  cit.  III,  'Ji^TL 

Hallen  de,  Philippus  mil.  111^2,  33. 

Zerre  de  — 

Cftnradas  f  III,  163,  n. 
Johannes  der,  III,  153,  1^, 
/atboam  Ton  dem,  s.  Speier. 
Zailenwilre  s.  Zellweiler. 
Zapfe  s.  Itteuheim. 
Zars  Jadrentia  i.  Dalroatien 

Erzbischof  Henriens  II,  173,  LL  174,  LL 
Zarte 

Clara  HI,  289,  üä  Boisheim 
Eberhard  preb.  ecci.  maj.  III,  2^       —  IV, 
194,  2. 


'^"    dby  Google 


Zarte  —  Zorn 


359 


JaootM  eaptrias  III,  397,  40. 
•KirtberiM  III,  a^7,  40. 

ülricnü  m,  M'.),  8  ■.  BaCWW. 

1.  Str.  Httuter. 
Zkwna  8.  Zabern. 
Ztlbtnäott  •.  Zdbtftdorf. 
ZOnnäm  Bbsfinitt  m,  196.  10. 
7eh!irick?r  Zehcnacker  8.5  Manr8mflnsterni,80,Ä 
Zcitihsiü.  Coinhüia  n  ^\'aBBolnbei!a 

Methiliiia  de,  et  Hugo  maritas  IV,  35,  80. 
Zeiskam  Zeisiinkeim  w.  Qermcnbeiin  i.  d.  Ptkbi 

Johann  t  ,  Speier. 
Z«i«>lf  pmb.  IV,  1.  14. 
KdMlAit  IT,  18,  9, 

Zellenbatf  1.  SappollMNlltr,  eMlnun  H,  MO^M. 

Zelter 

*Agncfl       9SS,  SO  Wiseman. 

Cftnzeltnns  cit.  III,  225,  2'J. 

.iM'.ü-.iL.'b  Ii   28ß,  18. 

\S  cniher  not.  cur.  ep.  Ai'g.  II,  442,  2ü. 
Zellweiler  Zailen—  Zallerwilre  5.  Barr  III,  164, 
13.  165,  11.  288,  11.  —  IV,  186,  S9. 

plebanns  II,  101,  19. 
Zender  IV,  12»,  20. 
Zengelin 

*fiwht»  m,  S66,  42. 

Draindla  beg.  III,  'J9,  12. 

Johannea  f  III,  99,  42. 

Uetza  beg.  III,  99,  42. 

Mia  beg.  III.  99,  41. 

Wembenu  caparini  f  III,  SM,  43. 

I.  8tt.  Htuw. 
Zern  Zabarn. 
ZeTingcr  der  III,  150,  80. 
Zie^elcr  Zigclcr 

Claus  III,  183,  10. 

Ebcrlinoi  III.  Mb.  16. 

H»Ms        1  II,  168.  9. 

Johannes  III,  IB."},  10. 

•Sophia  m,  163.  10. 
Zimberman  a.  Hochfeldcn  d.  Offenbar^. 
Zimaarii,  walcbes  L  WQrtambog  odtr  BsdM? 

KonM  Vi  1.  lUklwaM. 
ZAbalia  SAbälUam 

UC.  MBifex  m.  88,  18.  t  «Ok  ». 

*  Badewigie  III,  60,  36. 

Katherina  III,  GÖ.  35. 
Zöbennlorf  Zcbcrsdoif  s  rj.  liiicUswciler  IV,  132, 

26.  138,  14.  m.  3.  l'JI,  15. 
Zofin^en  Zofiogen  Csoaaczenaia  i.  d.  Schweiü  III, 
242,  31.  843,  45.  —  IV,  189;  96. 

Bttrger 

Bmnnen  Jobana  ao  dem,  der  ültcie  III,  243,9. 
HnprwchHnRen  Pfinraf  v   III,  243,  10, 
OnRst  Kfidolf  V   Iii,  243,  9. 
liietal  Heinrich  t.  UI.  843,  9. 
Scbalthein  Hmnidi  T.  Lateiom  m,  49. 

24??,  8. 

Canoiiicus  FfidfriruH  de  liechburc  IV,  187,  18. 
Prior  der  Dominikaner  IV,  165,  87. 
Zoller  Zollerin  Zolncr  ZAQnar  TbaloBauiBa 
dicte  III,  299,  10. 
thelonearia  III.  8,  14. 
•Adelbeidis  III,  8,  26  ob  thalOBMUrj»? 
•Adelheidis  III,  8,  14,  96. 
•B«ihtot  ni,  4ä  17. 

B«rtk»  nt  61.  8  BMttnliB.  161, 14  Stabminf. 


CImw  m,  431,  9  ooat. 

Oonndn«  CttatMliii  hart  II,  984»  99.  —  IH, 

61,  8.  161,  20. 
ConfMiu  a.  Winterthar. 
Coandu  nanta  m,  347,  41. 
Cottnt  der  metsigiar  III,  77,  85. 

•  Otrfhntm,  77,  86. 
•Qieda  ID«  186,  10. 
WuOm  IT,  813,  6. 
BMwwh  dir  ittdiir  m,  198, 10. 
BognU.  m,  61,  8.  161.  80,  420.  1  «ms.  i. 

Bot»     4w  GnlMioiFa,  «1*.^  ni.  254. 15. 
JofeUMM  in  XtfbMgHN.  vif.  III,  2,  27.  4.  87. 

38,  8.  61,  9.  65.  18.  7^  41.  1 161,  14. 
lahuiMt  jonior  II,  74,  29  e«ii».  —  III,  61,  3. 

6Bl  IS  a«A.  416»  1  cona.  417,  2  cons. 
JdhuDia  U  Biadiorbärgetor.  cir.  UI,  m,  18. 

MwuM  m.  947,  la  m,  ?. 

Zatbniu  m.  994,  16. 

Katharina  ID,  370,  26  371,  35.  374.  4.  391,  49. 
Metsa  m,  870,  26.  371,  35.  374,  4.  391,  43. 
«Ortrana  III,  347,  41. 
Otto  t  UI,  371,  33.  374,  4. 
Radolftia  IV.  .39,  25.  196,  86. 
Badolf  t  III,  43.  17. 

Budolf  III,  61,  3.  189,  16.  195. 43  maff.  eir.  196, 
B,  13  mag.  civ.  200, 84  mag.  civ.  416,  9  OOM. 
417,  1  eons.  418,  1  conu.  419,  2  eont.  481,9 
flona.  494,  1  cona.  43ö,  2  mag-  civ. 

SifHdoa  f  ni,  8.  2.^. 

Simliniia  cIt.  m,  8,  14,  26. 

8.  Wiabrfttolin;  Str.  Bäaaer. 
1  Zorn  Zorno  ZArn  ZArnelin  ZArnin  Znmo 

nng  II.  .'•0,  11.  16.  36.  •>  m,  899,  48, 

*  Agnes  III,  iTI.  24. 

BertliolJiis  thcs.  B.  Petri  III.  2.i7,  24.  2.'.l,  89. 
Büi-chardQS  niil.  t  III,         15,  U.  »l»6.  29. 
Claus  -  V.  Bulach  mil.  III,  859,  88» 
Clau»  -  -  V  üülach  III,  24.'»,  44. 
•Elisabeth  III,  390.  2.t  Hageneck. 
Ellekindia  UI.  874,  41  Scbwarber. 
Qei  drtidiB  prior.*B.  Hai|pnita  III,  899, 1. 681»  80 
]      »Genna  III,  2»,  36. 

♦  Gredft  Hl,         \B  MQlleubeim. 
•Heilike  III.  22',\  43  Engelbrechl. 

Hngo  nail.  II,  335,  12,  Mi  mag  civ.  —  Ol,  179, 
27.  ?0!,  31.  206.  U.  38.  220,  8  mag.  civ.  221, 
21  mag.  civ.  22^  18  mag.  cir.  2^5,  14  mag. 
ciT.  2bö,  an.  27t;,  12  817,  23.  374,  41  HS8. 
4.  897,  32.  421,  2  cons.  425,  1  cons  420,  2 
mag.  cJt  428,  2  mag.  civ.  481,  2  cons.  — 
IV,  rJ8,  M.  (dcTS?) 

Hog,  berr.  diciun  zfi  dem  von  Westhns  f  III, 
Wtt  11« 

Hugo  prcp.  8.  Petri,  pkb.  ».  Andr^e  TT.  1M>,  19. 

152,  13.  182,  8».  218.  22,  :(7.  24i),  2*i,  43. 

t  358,  28.  359.  4.  :m.  27.         IM,  437, 

21.  -  m,  99.  5.  87.  123,  Ii».   ir)2.  22.  IfiO, 

6.  168k  97.  801,  15  222,  9.  2.^7,       245,  18. 

961,  S.  968.  91.  97 1,  21.  28h,  l.'i. 
Hnta  mon.  a  Margarete  III,  344,  19.  .164,  31. 
Johannea  mü.  II.        I.  Hi*7,  2.  473,  30  acab. 

-  TU  294,  m  S96,  1.  .m  37.  497,  1  aMg. 

cj .    I       I  «ma.  429,  2  cona.  481,  1  «OM. 

4;i3,  1  mag.  civ.  —  IV,  lf17,  2. 
Johannes,  dec  s.  Thonje,  rcctor  8.  Petri  aen. 

UL  9»,  41.  161,  89.  1 1661, 86.       88.  —  IT, 

144»  61.  146,  tt. 


üiyitized  by  Google 


Zorn  «  Zweihrttoken 


JohattiM  «antor  t.  Tb»n*  III,  806,  86>  f  MM« 

4». 

Lece  IV,  196,  23  StrAffer. 

NicoUas  aenior,  mil.  II,  4.  7,  88.  10,  8S.  16, 
26.  74,  85.  185,  11.  169,  7.  160,  4.  —  Ol,  4. 
37.  6,  33.  11,  4ö  Bcaltetas.  21,  24.  23,  3.ö.  20, 
21.  84,  13  mag.  civ.  85,  11.  46,  84  bnrcgra- 
\-iii8.  67,  4,  77,  3.  80.  8.  98,  42.  109,  22  mag. 
civ.  110,  2(J  mag.  dv  ll.^,  ^^.  f  207,87.  4lä, 
2  mag.  civ  414.  2  cons  416,  1,  2  cona.  417, 
2  cons.  418,  2  mag  civ.  419,  2  cona.  420,  1 
mag.  civ.  421.  1  cons,  —  IV.  II."»,  26  (der»?) 

Nicolaua  aenior,  mil  scultciaa  II,  167,  29.  190, 
39  roanmeibter  19H,  21,  40.  216,  21.  259, 
25,  -il.  2fi5.  4  münziii,  27H,  20.  27,  87.  279, 

20,  2C.  a31,  24.  :«;'),  IS  münzra  H3!»,  27 
münzm.  340,  14,  3«  num  -r:  ;ut;.  l'S.  35:h,  2.'>, 
HÖ4,  1.  3.ÖB,  t*.  l.f,  IH,  ,u  muii^iu  37. 
t  361,  38.  362,  1«.  3^;:^,  1  —  111.  23,  3.'»  m. 
18.  83,  10.  109,  ir,,  12^,  HO.  UÖ.  25.  l.Vi.  2(t. 
166,  36.  162,  20.  17n.  27.  187.  81.  l'.U.  1^». 
197,  209,  32  acab.  217,  1.  218,  21  227, 
SS.  22'J,  21.  233,  17.  241,  40.  21C,  17.  2ü7, 
12.  2r)<.i,  6  scab.  278.  21.  t  29.  413,  2 
cons,  414,  1  cona.  (ders?l 

NicolanR  mil  scalUtoa  II.  381,  16.  362,  5,  4i>0, 

21,  41«,  33.  4(!6,  9.  417,  16,41  41H.  If..  423, 
30.  424,  41.  426,  17.  427,  R.  -  III,  1U7,  31. 
227,  14.  803,  34.  329.  IS,  41    350,  16. 

36.  378.  2.  381.  20.  882,  9.  429,  I,  8  cona. 
Nicolaus  ClaoaaliB  ZOhuUr  III,  197,  8S.  878, 
3.  881,  21. 

Hicolana  javenis,  mil  II,  74,  19.  —  ITT,  48, 

18  mag.  cir  49,  7,  15  mag.  civ,  66,  16  mag. 

civ,  1)7,  21  mag,  civ.  68,  2  mag.  civ.  132,  41 

mag  civ.  133,  tl,  18,  27  mag  ci».  t  274,  24. 

415,  2  mag  cir.  417.  1  mag,  civ,  418,  1  cons. 

419,  1,  2  cons  421,  2  raag.  civ.  422,  I  cona. 

—  IV,  157.  4. 
Nicolaaa  der  jnnge,  mil.  II,  mi  2^  n?>9,  11.  355, 

21  mag.  civ.  -■  in,  4*211,  l  mag  civ. 
Hieolaua  der  altere,  mil,  III.  22!1,  4.1.  282,  1, 

81,  25.  317,   IB,  .H31,  lö  mag.  civ,   316,  16 

mag.  civ.        42  mag.  civ.  340,  26  mag.  civ. 

841,  2  mag.  civ,  426,  2  cona.  428,  2  cona. 

429.  2  cona.  431,  1  mag  civ.  —  f  IV,  196, 

24  (dera?) 

Micolana  III.  378,  14.  —  IV.  198,  87.  (dan?) 
lUinboldoB  mil.  III,  197, 8L  818, 17  tetb.  1 874, 

8.  898,  85.  487,  1  ooas. 
Btlia  m.  197.  8i; . 

a.  Jnngzom;  Lappe;  Ripelin. 
Zorn  Wernheina  naaU  III,  205,  23. 
Zornfloia  SoiM  di%  i.  Stnnlwrg  II.  188,  1. 

280,  12. 
Zakebrot 

BaiachiDiu  civ.  III^  351,  15. 

•Ksthmna  HI,  351,  15, 
SSmkMiaot«!  Zockementolin  de  Brftinftt 

Burtoiia  edelkn.  m.  310,  23.  899,  8. 

lathiriin  domicella  Ol.  376,  I». 

Tbomaa  fr.  ord.  hoap.  III,  376,  S9. 

Wilhelm  edelkn.  III,  310,  22.  399.  7. 
Zockeswert  Wernhenu,  civ.  II,  182,  13. 
Zng  Zage  i  d,  Schweiz 

Heiaricoa  III,  319,  36. 


Jaeelws  i»f  HI,  819,  8& 

Xtttbwiullt.  849, -87. 
Zbnde  Hag  II,  459,  20  a.  Landack. 
Zftrich  Znrich  Zftriche  ThoricCDsia  Taricanaia 

Rath  II,  78.  18. 

Rath  Q  Bürger  II,  42B,  19.  446.  1. 
Eatbaherren 

Beggenboven  RAdolf  v.,  ritler  II,  ^^0,  23. 
Gewclbc  Ulrich  im  II,  80,  26, 
Hottingen  Bnrchart  v.,  ritter  II,  80,  23. 
Kriek  Kftdolf  der  II.  SO.  2ö 
Mezie  Jakob  vor  der,  riUer  II.  80,  24. 
Meiner  Kftdolf  der  II.  80.  88. 
Pilgrin  ,)ohana  II,  80,  2fi. 
Störi  Heinrich  II,  W,  20. 
Trftbcr  Klrich  der  II,  J-ü.  25, 
TtibehiBlein  Chftn  v„  littcr  II.  80,  24. 
Viiiko  Heinrich,  ritter  II.  WJ,  24. 
Wolfleibgcho  Peter  II.  80,  25. 
Dominik.aner  II,  283,  2.  —  IV,  50,  8,  33. 
prior  M  IV,  Aft,  81. 
fratres 

Cnnradua  de  Aqnis  IV,  84.  %l,  ,37. 
Hngo  junior  de  Argeatina  IV,  84,  36,  38. 
Juhanues  de  ArgtBUn  I?,  84,  87. 

•ccicsia  IV,  182,  2ü. 
canonici 

Hugo  IV,  8G,   16  £f.  a.  Dcutgchl  Köo. 
Wilhelm, 

Hugo  de  Vribnrcb  IV,  'J4,  2ö, 
H.  Macclinns  III,  (J.  31, 
prepoaitna.  canonici  at  clerici  IV.  äO^  8. 
Zimt  Zlmin 
nng.  illaminator  ITT,  907,  1& 
dicta  III,  31i,  ö. 
NkoUo«  UI,  8ti8,  8. 
Z&raar 

«Htinu  III.  383,  IJ  Otttlfaibotram. 
Jobunw  III,  333.  11. 
Znnaweier  Znnawilra  a.  OfmbOTB  i.  BttdtB 

decanua  IV.  fi5.  34. 
ecdeaia  IV,  108,  88.  114,  18. 

Zarno  a.  Zorn. 

Znaer  Reinold  dit  II,  19,  39. 

Zatsendorf  Zazzendorf  znzzendoxff  JLö.BHeliMr«iltir 

•Anna  III.  371,  27. 

Anna  III.  371.  27  Mailer, 

Cftnrat  v.  III,  112,  18.  124,  5. 

Fridericoa  de,  preb.  ecol  n^j.  III,  898,  1. 

Johannea  lanifex  III,  371,  87. 

«KathMin«  IQ.  184,  5. 

MelitUWt  d«  m.  78.  8». 
Zwftngerin  flerburgls  III,  n*).  4. 

Zweibriicken  Zweinbrncken  — bnickin  Qanunaa* 
pons  1   d,  Pfalz 
Grafen  II.  15,  35.  21,  28. 

BWfaard  U,  88.  1«.  188^  SL  887,  98 
Bitsch. 

H..  ;irchidiac   Arg.  III,  197,  88. 
Hemncli  II,  22,  1«. 
Rilind  v,,  s  Mombronn  u.  Windstein. 
Simon  II,  21,       22.  »  a.  EbaraUio. 
Sfmand,  jnngo  harr  Ii,  986,  18l  948,  18. 
413,  40. 

Symraund,  der  junge  II,  31,  18,  88. 
Walram  U,  22,  16.  203,  38. 


Digitized  by  Google 


ÜRKÜNDENBÜCH 

DER 

STADT  STRASSBURG. 

'        VIERTEH  BAND 

ZWEITE  HALKTE 

STADTRECIITE  UNI)  AlFZEll'IIM  NGE.\ 
ÜBER  lÜSl  IlomClI-STÄDTlSClIE  UND  lilSl'IIOFLirilE  ÄMTER 

BEARBEITET 

Von 

ALOYS  SCHULTE  ind  GEORG  WOLFKAM. 


STRASSBURG 

VEBLAG  VON  KAHL  J.  TRÜBNEIl 


Die  ersle  Hülfk'  des  vierten  Bandes  wird  die  Naoliti-i.  Üin.l  I  UI 
und  die  Register  7.mu  II.  und  III.  Band  bringen. 


Digitized  by  Goog]p 


URKUNDEN  UND  AKTEN 

0BR 

STADT  STMSSBUEG 

H£HAUSG£G£B£N 

MIT  LWTEliiSXLTZÜNü  DER  LANDES-  UND  DER  STADTVERWALTUNG. 


ERSTE  ABTHEILUNG 

URKUNDENiiUGH  DER  STADT  ISTKA^fc^BÜRG. 


t)MIV£IUSlTÄTS-6UCIIDRUCKEnEI  VON  J.  H.  ED.  HEIT/  (HEITZ  &  UONDEL) 

1888. 


üiyitiZüQ  by  Google 


URKÜNDENBUGH 


DEB 

STADT  STMbSBUßG. 


VIERTER  BAND 
ZWEITE  tiMFTE 

STAUMClllE  m  AUFZEICllNlliNGEN 
ÜMK  UiahuFLlüH-STADMüi^  UND  JilSGMUiM  ÄUM 

BEARBEITET 

VOM 

ALOYS  SGHüUK  usd  GEOUü  WOLFRAM. 


STRASSBÜRÜ 

VERLIG  VON  KARL  I.  TROBNER 
1888. 


Digitized  by  Goo^ 


VOIiWUKT. 


Der  corliegende  Band  ist  Schulte  und  Wolfram  tjem^insanv  bearheilet 
wordeiiy  und  zirar  dfr  .i/if''ii  der  beiden  an  der  Edition  folijmder ron  Schulte 
ist  das  vierte  und  /iinfte  titadlrecht  sowie  die  Äufieichming  üiter  bischöfliche 
Ämter  itnd  £eie»  iearhUet  roarde» ,  Wolfram  iiientaim  di«  Bmttagi^  der  Auf- 
Zeichnungen  nier  den  Schultheißen,  de»  Bwrggrufen,  den  Zoll,  4lier  Münse  und 
ffm^enossen  wnd  die  Anfertigung  de»  Registers.  Das  sechste  Stadtrecht  hat  Schulte 
ahgesch'iefii  '  mul  J'if jenigen  Stellen  hercorgehnha ,  n'flche  älteren  Stadl  rechten  ent^ 
Hommen  sind,  Wolfram  hat  die  weitere  Bearbeitung  dieser  RechlsaufzeichHung 
ausgeführt  und  die  folgenden  Tabellen  msaminengesteUl.  Durch  gegenseitige  Ver- 
bessernngen,  Ergiutungen,  NneiprüfimgeH  und  Austausch  der  AnsidUen  ist  diese 
scharfe  Abgrenzung  rielfach  lUcrschriUe»,  so  daß  das  gtnze  Werk  ale  eine  ^emein- 
eame  Arbeit  beider  Heraus geb'r  bczci'^lmrf  ^fcrdirn  d"rf. 

Daß  dfp  Kdilion  dieses  Bandes  Aeine  leichte  Arbeit  >rar,  dürfen  die  Iltravs- 
geöer  getrost  aussprechen.  Die  Codices,  v  ekhe  für  den  größten  Teil  der  vorliegenden 
Sladtreekte  die  einzige  QuelU  waren,  eind  e&mtliei  i»  BiiHotieiibrvnde  ve»  1870 
tu  Gründe  ffe^Mfen.  IHe  Bearhiter  leetren  ßr  diese  ÄiteHHie  lediglieh  mtf  die 
Sammlungen  hingewiesen,  die  die  fleißige  Hand  Schilters  im  17.  oder  18.  Jahr~ 
hundert  als  jus  slatuarium  civitniis  Argoiüorensis  tnsammengestelU  hat.  v.nd  die 
uns  heule  noch  in  zwei  Abschriften  des  Slraßburger  Stadlarchits  (Schilt.  Str.)  und 
der  UniversittUshUdiolkek  t»  Gießen  (SekilL  G.)  wrlie$en.  WmM  emeh  der  Aie  md  dst 
beige  ff  ebene  kritieekeAftparat  die  Variante»  der  iersckiedenen  Codices  bringt  und  damit 
gleichzeitig  die  Kenntnis  der  ei,'^'  'orhandenen  MechtsbüdUr  termidelt,  wenn  auch 
mvst  .'(lih'eiche  N'dl:c/i.  iiher  d'ni  'tnstigen  Bestand  dieser  Hands(:/iriffc>>s(7}n/nli>jig 
erhalien  sind,  so  bedurfte  es  doch  noch  eingehender  L'ntersuchuugen,  um  die  etn- 
zeluen  Codices  mit  der  vorhanden  gewesenen  Buchstabenbezeichnung  zu  identificieren, 
sodetM  aber  fetteiutellen,  leaf  de»  verseMedenen  Binde»  inkaltlieA  eistetmals 
a»geisrf  hat. 


VI 


vonwonT. 


Leider  hatte  auch  iSchUtei'  hei  dem  prakti^c/ien  Zweck,  den  er  mit  seiner 
Sammlnnff  m'fnlgtc,  für  das  xeckste  Stadtrecht  irprn/jxfmx  st-iner  Arbeit  keine  der 
älkren  Au/zey:hnun^en  zu,  Grunde  gelegt,  sondern  die  jüngste,  mil  ^umfassendste, 
«tis  Vorlage  gewSkli,  Mierdvrek  «rgak  «M)I,  1001«  man  niehi  Üerhmg^  Mitf  die 
Kenntnis  der  alte»  Codifiiationen  verzichte»  wollte,  die  Nottoendigheit,  mit  Bermt" 
zifhnng  alter  erreir/t hären,  auf  die  älteren  Handschriften  rertceisenden  OiUUe  vnd 
Erwähnungen  ^in':  Wi"fji'rli''rs>cll\iii//  des  ur.fpriirtgli''fiiii  Rfflit^u'lnüts  zu,  tersvchen . 

Daß  ein  deratiigeji  Begimitn  der  JVacJtsicht  bedarf,  darüber  sind  sich  die 
Hearbeiter  von  vornherein  klar  geicesen:  die  Entscheidung  über  das  Alter  der  eiu- 
telnea  Paragraphen  ließ  eich  nickt  Hierüll  trefe»,  okne  der  Sf^JUititit  einen 
geieieeen  Spielraum  zu  lassen;  daß  diese  se  wenig  nie  m^lieh  herwrtrat,  daß  tiel' 
mehr,  mj  es  irgend  angängig  war,  sichere  sachliche  oder  formale  Kriterien  die  Snt- 
sc&eidung  gegeben  hnheir .  dns  mag  die  Arbeit  selbst  enreisen. 

Die  Herren  Professoren  Hegel  und  Hemler  haben  m  entgegenkommendster  Weise 
die  Au/zeieknmgcn ,  mleke  sie  den  en  Ontnde  gegangenen  Oodieet  neek  t^ht 
enineAmen  hrfinten,  snr  VerfUgung  gtsielll.  Die  Arbeit  hat  hienxm  icesenÜieAen 
Nutzen  gehabt;  es  sei  an  dieser  Stelle  ieiden  Herren  der  Jhmh  Uer/Sr  mu- 
gesprochen. 


STADTREGHTLIGHE  AUFZEICHNUNGEN. 


I.  Viertes  Slraßlmrgei-  Sladt recht  l'J70  (erweitert  127 (i^  l'-^7U  und  1382). 


Das  virrie  !^tntJtr((hi  int  außer  in  (Jrr  On'fjin'ihiu^f'-riifiuno  von  1270  hrciv.  12s'3  iuhU  in  einer 
JUihe  von  anderen  Uanduchrißen  erhallen,  die  zum  Tcü  auch  neben  dieser  noch  einen  sclhsUmdtgen 
Wtrt  Afltm. 

O  Die  OriginaUuufertitiung,  wdche  detn  Ahdmck  ;h  Grunde  liegt,  befindet  sich  im  Straßburger 
»  fillcirftorrtMi  M  64  lu;  8.  &  M(  em  M  fipm  «m^ 
tMir  (üe  Lädier  fOr  ü»  ßSegdklMn  tM  criiaüMi«»  «Achm  ia»  im  ßtr  SMOmtfir  fllniiataiiAi  fltNdfcs 
Siegelungsseichen  R),  auf  einem  großen  Pergamentblatt,  das  in  3  Spalten  eu  je  94  Zeilen  auf  der 
ersten  Spalte  %  1-53,  auf  der  tweiten  Spalte  den  Best  enthält;  nur  ein  Teü  der  Datierung  steht  auf 
der  wUenten  durchgehenden  Zeile.  Die  g§  98  und  99  sind  nachträgUeh  hinzugefügt.  Die  Handschrift 
i»  M  dfitdHek  und  adkarf,  nur  m  mn  paar  Stellen  ist  dieselbe  niiAt  mdkr  lesbar.  Auf  ihr  bencU  «Mar 
Üe  Abschrift  im  Briefbnch  A  'TT»,  rirUcicht  nnch  D  und  J{ 

B  »tAt  im  BriefbDch  A  der  Stadt  Straßburg  von  1370  auf  foL  ZU-SIC",  nach  thm  ließen  sich 
«riw  iMor  in  0  mkiht  mdtr  lartof«  JIMIaM  «yAum. 

D  Abschriß  auf  fül.  1  ff.  in  ihr  1^0  mit  der  Straßburger  Stadtbibliothek  verbrannten  Stadt- 
u  ndUAamkehrift  D  (s.  deren  Betckreibwng  bei  StadtmM  ton  13112).  In  D  itt  in  i  5  die  fikr  1322 
ftMNMb  2UW       JUMmm  M  tialt  19  tinguM.  BemM  M  dt»  EtmiaAr^  vm  BMUer  fitr 
ttinen  Te.et  in  dem  Jus  statntariura  Argcntoiatense  (rgl.  über  diwisrlfni  die  Einlrituny). 

B  Abidkrifi  i»  der  mckt  mehr  auffauBtoren,  teahrsdmnli<A  1670  verbramUm  Sandschrift,  die 
SmnjUer  2000  dtr  Sladt  tOmMe  (vgl  flter  »k  ÜB.  I,  476,  15).  Sdaktr  tawtito  «Heft  m  f9r 
■0  Minen  Text. 

Sdbst&ndigm  Wart  ndten  0  haben  Maj.  und  Stj/ttk  vmd  A, 

Mcq.  Dinm  «m  Sehüter  benuteten  Codex  be$(knibt  er:  «Pnwtor  hos  eodiea,  qoi  onmts  in  foUo 
majori  complicantar  et  qni  nsnm  libri  nostri  tertii  praebnerant,  .  .  nsi  snmas  codice  mann  scripto 
chartBMo  in  folio  miiiDri,  (lui  post  liisinriiim  rcgiiin  et  p;if riarchaiuni  tl  juü  Alcnmnnicnm  provincialc 
2j  et  feodale  continet  otiam  Jos  Argentoratcnse,  quatenus  in  libro  nostxo  secnndo  est  expreuom.  >  Der 
I  iO  ataad  mmk  Vmrtmde  m»  §  JX  te  «Kncr  Emdukr^  m^JA  SL  JPM  Ar  Fwimte  «m  8  0r  m<- 

hielt  die  Handschrift  nur  die  Emcuenmri  von  1270.  nicht  also  die  in  O  später  hinsuyrfü'rtm  ^  09  nnd  00 
Die  in  der  Variante  hiatugefugU,  in  O  fehlende  Datierung  beweist,  dem  Maj.  nicht  unmitteUiar  auf  O 
AfFiiKi^it  ftHMNi»  Xhwsibf  ^RiMrtv  ßhtit^  fjph  ülbtf  tfucft  Ab 

«D         l^ojiich.  Diese  Handschrift,  deren  Besdtreihuny  bei  dem  fünften  Stadtrecht  fnlyl.  jrtH  nuf  der 


Univenitäts-  und  Landetbibliotkik  m  Straßburg  befindUdi,  enthält  die  Qeaeiae  auf  foL  1  bis  3lK 
la  «wijw  Amiliii  eiad  ia  dtn  StKkdea  dUtn  JtaiMMMMpM  dank  jdH/m  emlet}  int  Atf^pm  (Mm 
tkk  AyMhu  «wl  Jl9>  fl»  ifdeheka.  A>  Ayndk.  adft  «tith  üiiife  FinwiMttMh^ 


srAi>niecMT  iv. 


A  mm  1870  verbrannle  Hattdachri/t  (Bescknibmig  vmUr  mOm)  enthielt  den  Text  auf  fcA.  b-Sd 
f  i<gl.  Ymirnttm  cm  S  <  «mf  91),  Jkx  TtKt  »eigt  tadinfaekt  Abmeidmi^  Mti  O,  tißmoA  (|  &M)  um 
anffaUaiät  Oübereiiittlmmm^  wnü  0.  Da  Mqj.  vmd  A  NT  iXtt  get^rieben  akd,  wk  mr  adm  ntrdm, 

und  sdmmtlich  mit  §  07  enden,  so  hat  vennutVeh  mbm  0  notk  «AM  MWjte  ^t^^M^NMV  dt$  vitttm 

ätadtreehtn  sclion  cnr  13J2  An^rhit  gehaht.  r. 

Der  urtprüngttche  Kern  des  Stadtrechl*,  der  m  Jahre  1.170  verfaßt  und  beachworen  wurde  (i  1), 
miitfatt»  nur  «Ii«  entm  53  Arlikd.  Die  mto  Erweittnoit  $t«mmt  «m»  £.  Jtoewaur  IXft  (Ekkütumf 
•f«  §        tie  fwUlr  tnM  mit  Mit  Sithrrln  it  ItiPl  sirh  i/iV  Of(n::f  ncixchen  d^rr  ertten  und  eweiten 

Emeuerwtff  nicht  angeben,  da  mr  ^  5i  und  nach  g  97  je  eine  Dalierui^  steht,  im  Ckmttxt  9elb$t  aber 
eme  wAarft  MaHte  «ftiM  torikHtdat  üt.  Da  mm  «kr  «i  O  durA  rote  TiMfMifcii  nieiM  n'iw  w —Mi«  ia 
htinyende  Gruppe  von  Gesetten  bezeichnet  ist,  »o  vrird  mmi  ihf  Irf-tr  \i>}i  hi  r  fli  upi>en.  §  90  ^ ''»7. 
aU  SH  dem  hinter  g  ü?  ang^^febenen  Termim  eria»$ea  tuutkeH  mütten.  Diese  sweite  Erneuerung  fand 
ätn  1S79  vm  AugiM  vuitw  dem  BArynnMÜler  XkoIhw  Mund  tMt.  JEkr«  diamiff  flowib  9  iSerkutm, 
da  i  99  am  MittwoA  naA  St.  Midtad  1283  gegeben  ist. 

Eine  Art  jiinfr^rrr  Krnrittnmg  vhtint  in  der  Ilamhchrift  A  der  Stadlbibliothrk  rorgrjfgm  ,i( 
haben.  Es  heißt  dort  auf  fol.  36»  (nach  Schneegans):  «dis  bach  wart  geschriben  nnd  ernnwert  von 
der  »letl«  brief,  do  lier  Hng  Zorn  neislOT  «m  ton  got*  g^orto  diOMlMB  kudwt  jw  ttoA  nralf 
jnr  nn  dem  fritago  nach  santc  Johannesestage  tA  sAniphtru.»  Wir  dir  Eecon.'^trurtion  t«»  ^1  rrijii-ht 
(cgi.  die  atudcbeadtre^u$tg  su  Stadtrecht  V),  so  ist  das  Stadtrecht  IV  in  derselben  mannigfach  von 
rthngeren  Statuten  dartheelet,  ohme  dat  alle  «mm  Statut  Ms  IStS  an^j/tammum  «imi.  JN«  Hand-  w 
S'Jirifi  A  nur  Privilarhi-it,  so  darf  man  amh  inM  aniifhmni,  <htP  (Jir  J't  lnrarlifitiiiuj  ihn  Sttitltro  hlx  JV 
in  derselben  auf  fol.  5  bis  36  nichts  anderes  uiar,  trotz  der  (^fuidi  Mingenden  Schlußdatierung.  Hier 
Heibt  bei  dem  jetet  nkkt  mehr  genügenden  Material  <tj(  ¥)rage  mmnitekieden. 

Veröffentlicht  ist  bisher  nach  B  (Briofbuch  A),  das  Slrobel  falsch  als  Saalbuch  bezeichnet,  die 
erste  llidfte  bi^  S  "i^  in  seiner  Geschichte  des  Elsassrs  J,  MCi-SSS  als  « ältester  Municipalcodex  der  i% 
Suult .  aus  der  Zeit  Bischof  (Hto's  (\  1100)  (vgl.  ÜB.  1,  4f>l,  37)i  a>etuo  ist  der  sweiU  Ttü  cds 
tdbständigi»  Otmi«  «MfM*  .^HaiiiMiHV  der  f%84-S8mi  99  Wft  »Imi  «.  «.  O.  //,  H9-B6»  ab  Stadtndd 
Bischof  Hnnridm  «M  BteiMt  «m  XM9  JmruaafegtibM.  MuOm  itt  «adb  mm<  tarn  EtgA  «.  ».  w. 
fxriiffentttcht. 

Umter*  Aaegiim  imdMcv  ^  fi"  d«*  w'dWjai  JSdndMInyfeni  ]f<tf.  ind  A  mr  die  paar  KlUm  hei  » 

Sthillrr  vorlagen,  O  als  einsige  CruHillfi/j''  ni-hmen.  In  iftii  Iritischen  Apparat  iruritrn  ahrr  nlh'  f'<:i 
Schiller  und  sonst  steh  ergebenden  Varianten  aufgenommen.  Die  aus  alteren  Stadtrechten  entlehnten 
SteSm  find  dank  kleineren  Dradt  hwrtffefc  fftmacht. 

Tliatsächlich  ist  das  Stadtrecht  TV  mit  v  i»rn  Krweiterungen  eine  Frnntrnmg  und  Revision  der 
älteren  drei  StadtretMe  unter  Attfnahme  einer  größeren  Zahl  von  neuen  Bestimmungen.  Vm  den  SS  ü  u 
de$  ursprünglitite»  Betlaadet  vom  13T0  »tud  «wr  tS  neu  geschaffen ;  unter  36  §§  der  erde»  Brweäerumg 
sind  17  aus  tdleren  Stadtrechlen  entnommen,  19  neu  ;  die  tmite  und  dritte  Erweiterung  brachte  nur 
neue  Statuten  hineu.  Der  ursprüngliche  Bestand  nahm  aus  dem  Sla<Urechte  I  die  4  erttea,  die  «  Grund- 
redite»  enthaUende»  Paragraphen  auf,  au»  Stodlreett  JJ  den  größten  Teil  (vm  47  SM.  Artikel),  au» 
Stadtrecht  III  nur  .3  Artikel.  Die  erste  ErweiUrung  von  1279  femd  M  O/Stig  W»  MlftNIK  SkMrtO*  m 
17  weitere  ■■\riiM  in  Irilnfiftc  abgeänderter  Furm  noch  atif-iimhinen. 

Aua  den  alten  StadtreciUen  sind  fast  alte  auf  Straf  recht  und  Vermögensrecht  beMü(fiichen  Ärttkel 
aufgenommen;  die  auf  VerwaUuag  und  Otrichteverfaseung  bttttgUdkn  Teäe  »ind  »dtm  weit  wtnigir 

b'  riir!:sichtigt,  die  polizeilirJi'  ii  Voifichrif/rii  fchkn  fn-^t  ;jnm ;  gar  niiht  hfnit.lsichtifjt  >iti<},  mit  Aii^nnhme 
der  auf  den  Weinhandel  bezüglichen  Teile,  die  getcerbe-  und  hmuklsrechtlichcn  Artikel,  welche  im  ersten  *h 


StaMrtdUe  eine  ta  grttß«  Bdk  apidea.  Bei  der  Uebemäkm«  itt  aber  nidU  dtkuiidi  die  Vodag«  tber- 

nommen ;  es  finden  sich  vielmehr  wiederholt  auch  sachliche  Aenderungen  der  Vorlagen.  Die  übergangenen 
Artikd  de»  Stadtreehta  II  (7.  16-19.  »9-36.  40^.  4i-5L  6S-67)  enthaUem  meiet  haadderedttUehe  und 
Mitei-randtr^  «nd  mddm  mm  nu  aOm  onüptlirt  mA».  Ym  Atodtndll  lUmaddie  Artlkd  e, 


1270 


5 


tiuamutfn  viellcicM  frtiher  ein  Ge-tsets  htUleten)  in  den  ersltn  Teil  aufgenommen.  Die  Jl<ini>tmasse  alter 
mit  aUeimiger  Ätu$MUime  da  ArtiktU  4  ift  m  tkn  noaten  Teü  mUer  BeibekaUHitg  der  Beikettfolge  der 
Vmiage  oti  nahetu  $aMänitget  SiNlel  «^fgemmmm. 

T>ir  hrnutiteti  Artikel  des  Stadtrechta  I  sind  der  von  Orandidier,  Hisl.  de  rrfilise  de  Strasbourg 
s  //,  42  ff.  veriiffentlithten  Urbersttzung  entnommen,  hei  Stadtrechl  JI  lag  die  VeberseUung  bei  Orandidier, 
Oeucrea  itted.  II,  186  ff.  wr  (igl.  §  U  Stodtrechl  IV),  auch  bei  Sladirecht  III  i»t  nidU  das  lateinische 
Original,  $md€m  die  ton  JVoM,  A$Ute^  für  Ktmde  der  leutookcw  VotMiY  i63T  S.  Z3-2!^  veriiffentlichU 
IJelHr.^r-tnin^j  Grunde  fffh->}t.  mit  der  es  eine  Heilte  ton  Znfüffn  tfrmrinmm  hat.  Im  cimelncn  ist 
der  Ausdruck  aber  doch  hier  und  da  geändert.  Im  Atüuing  aiwi  aiie  Abweichungen  dieser  UcberteUungen 
1«  «an  hdtiuMkm  Origbui  der  drei  ditem  EMtneMe  emmmeHgtettOt,  toneU  tk  etite  «neMteike  Bedetihmff 

tu  hohen  srhn'nrn 

Eine  feste  Disposition  fehlt  im  SttultreclUe  IV  und  seinen  Etvxiterungm  voUstämlig.  Es  begegnen 
zwar  hier  tutd  da  Gruppe»  «m  Statuten,  die  im  O  aadk  durdi  rote  ÄHfaugAadhetabem  «der  heeuidere 
Stellini;/  /.yiiiitliih  gemaclU  siwl;  diese  Gruppen  sehfinm  tnir  ahtr  nicht  rr>t  Itei  der  A'iV'?' ivrAri/f  •'^tn 

Ii  127 Ü  oder  Llt  'J  gebildet,  sondern  (Jom.pkxe  tu  gleicher  Zeit  erlassener  Statuten  tu  aein,  die  dann  bei 
der  Niedereekrift  aadk  ge»ddo$$eH  aufgtmsnmtu  «wnleR.  8»  «fUdren  ijeA  dauH  auch  eitudne  Wider- 
spruche beste.  Wiederholungen,  g.  B.  §  74  und  87,  66  und  78.  Es  ist  somit  das  StadtreclU  IV  kein 
Geteiilmeh  wie  Stadtrecht  I,  eender»  eine  SiatutenKtKwhmg  rndt  annähernd  ^nmohgiseher  Ordnung. 
Die  auffdxBende  Fem»  einer  Urkunde  cntftfrt  «wh  iwU  danm,  daß  da»  Sladtrecht  jeuxih  «m 

10  dem  neuen  Ktite  brschieoren  tcurde  (vgl.  §  77).  Et  iet  tomit  ein  VorOU  der  späteren  SAeidiin^e, 
leekhe  im  Verfatmuftkben  der  Stadt  Straßburg  ein»  große  SoHr  4f^elm. 


Anno"  tioiiiirii  1:^70  scripta  siml  licc-  cl  juraU  a  civihus  Argt-nlineiisibus.  •* 
In  uamcu  dos  vallerä  und  des  suuez  uud  des  liciligcu  geisles.  so  sinl  der  stelle 
reht  ze  Strasbui^  uf  geselsel  [1} '  »Im,  dat  tm  fH  ai  und  ein  jcgeltch  nwniMh«, «»  m  frAiiMd« 

K  oder  Ton  der  stal,  ze  allen  citen  =  frido  habe.  [2]*  swcr  Asuowcudig  dirre  slai  het  miM-ptaii  iiiiif 
von  der  torbte  einere  schulde  floht  hat  herin  s&  dirre  Btat,  der  aol  lieber  hie  iuno  blibcu  and 
eniol  in  iiiennin  freTelioli«  viegriliBD,  doch  «ol  er  rehtos  gehorsam  ein.  (3)*  njenum  adl  dnkeia  rAb 
noch  d&biial  I  liü  fftnn  aoch  enthalten,  em  welle  dcnnc  deme  clcgere  rehtc»  geh6r«am  sin. 
4]  *  nicmiui  «ol  dukein  ^gunngea  herin  «ftren,  em  eniwurl  in  denn«  dem«  achaltheiMeD,  der  in  äffen 

ao  neht  enthalte. 

[&]  *  B»  ist  or  geaetaat,  dM  wmttt*  oder  me,  tAt  «■  not,  «nammcr  und  biderber  löte,  wise  und 
bischeidene,  so  nndero  dicnstl^ten  so  tirid«»r  bürgern,  wt-rdcn!  gcKeizct  alle  jar  zo  rntl/ifni  (tiric  stette, 
ander  disen  sol  man  eLncn  mcister  oder  zwcnc,  tftt  es  not,  wclen.  die  sulnt  «wem  de«  bisjchovca,' 
der  aiilt  and  der  ilattie  In  i»  aileB  djngen  Ainaeliclie  se  vardemt^  die  alnt  ud  die  hatgen,  ea 

SS  sinf  ftin  hohen  odfr  die  nidercn,  die  rirhrn  ndfr  dir.  nvmon,  von  ;illfnif  abile,  also  vcrrc  so  sie 
mugcnt,  z«  iKüchirinenno  nnde  rehtc  nach  der  warhcito  alle  ding  ze  rihtcnne.  [6)  *  nnd  snlnt  sitzen 

a.  B  ku  fylgtmds  Usitrs^kri/t  t  <  dit  ehn  der  ataUe  raht,  alae  aie  wn  aller  her  uf  g«seti«t  aint  nad 
■tiat  an  «iaaBi  hride,  der  vertigelt  hl  mit  der  rt«lt«  «ft  Slrafhiirg  gromem  ingesigel.  and  der 

Alb  ^«machet  w«i  e,   drfni.ci  <\<t  -.Irld-  Iii\rh  jri'-d.rilieti  \^ürt.,  C"'l  •  1"'^  vohct  an  die 

40  ufTsallinnj;  der  brieir  UQ^  rrcbl  der  »UU  Siraszburg,  ils  s\      b«r  I>r04;ht  baut  vaa  ueo  vorderen.  • 

b.  •  aniio —  Arffontiocosibus  ■  l'tkil  in  Maj,  c.  Sekilter  fügt  him»»  i  adinne-,  d.  D  fnt.  t 
A«l  tfe»  swelf :  •  vier  und  swensig  ingeaesaeBsr  Iwiger  *  A  fttt.  t  etimmt  mit  dim  Tsxt.  e.  /•  D 
Mit  <d«e  hiaebovee». 


'  =  /,  /    III  ilr  r  ihinh       f'i^T  Eumplersclten  If  tiulsi  hriftt  n  i  iihiommen)  repräsentierten  Form. 
•  =  I,  2.  mit  Auslassuiuj  der  Worte  bereit  and  in  tler  Formel  cdoch  sol  er  bereit  und  rehtes 
4s  geboraMB  «In».     •  *  J,  ^.     *  =  »  =  U,  L     •  s  U,  A 


Digitized  by  Google 


6  HTADTRECliT  IV. 

«c  gcrihte  wAihclich?«  Twiirno  an  fli-^mf  riztnpc  und  an  dem«"  <i«nrf»s<as''-  '""^i  dcnnc  rin  TirUg. 
und  der  meistere  sol  rihton,  der  rat  sol  nrtviln.  [7]  >  Dukeinere  des  rstes  sol  dahcins  wort  ttxn  DOck 
sfi  Hin««  friondes  rftt  gu  von  dam  rihletlU«  me  wrUb  6m  naiatorw  mid  dea  rtte«. 

[Ml?  ein  vnfterc'  uiiil  sin  sun  oder  xwene  ^olirRilcrf  niiigent  noch  rnvnlnt  werden  crwilt  ze  ratliSfc-n 
eins  jars.  [9J '  uadc  Brenne  mau  hohe  sachen  vor  domo  bischoTe  8ol  tegcdingcn  oder  andereswa,  so  ^ 
■ol  dornt  Mm  enteu  aieh  nuMiMa  tuid,  Mt  «•  nftt,  m  lol  mut  ia  ichafftle  <ek  i&  dem  nH» 
heisson  gan.  [10]^  und  dor  rat,  der  enrihtet  niht  näcll  dtlDe  buitnilte,  wen  mwwi awdi dermriMU« 
und  der  stette  rehte,  die  hie  geuhribeii  staaL 

[II]»  Sware  d«t  «nderen  (Afet  oder  mit  der  vAeto  a1«ht  otar  ndemn  nütto  mm  blttiiuM, 
wirt  der  uhcrrct  mit  xwein  gesogen,  ao  wettet  er  vunf  pfand.  (MJ*  nrenne  aber  vormo  rate  ninbe  w 
frevel  wirt  gewettet,  ao  sol  der  «chulihcim  and  der  vftt  hkii  gewiK  nmb«  da«  w«U«  m  rihtoue, 
«Im  were  e>  vor  in  geschehen  an  gerihto.  • 

8were<»  den  Midemi  wnndet  mit  waffcne,  wirt  der  ergriffen,  so  wl  man  m  gelnltn  ia. 
der  ofTcn  hüte  n1so  lange,  nncc  liris  ih'r  vvunilo  ßL-nis.et.  oilor  rrstirhnt  nnd  sni  man  denne  rihien 
nach  siuerc  sciiuldo.  [14]*  ist  das  der  wunde  stirbet,  so  gat  es  gineme,  der  tu  wundotc,  an  den  lib,  ^ 
genisel  aber  d«r  «vad«  aaiba  daa  blfttroaa»  ao  g»l  ea  iau  aa  dia  haat<*  U&]*'  M  aber  das  er 
enpflihc*.  der  snslich  prt.it  hnt  hi(:;.mj!'>n,  hr<  rr  ri;:in  ofJrT  c-vho.  üo  hrichct  man  ime  sin  hfts,  oder 
der  rat  und  der  schnltheisse,  obc  sie  woUcnt,  machcnt  das  hOz  gememe,  also  das  es  meoegUchetne 
offen  ti  and  die  tarn  abe  «int  Kebroeben  und  die  tmaater  «fli»B,  bis  er  eich  Tenftaat  nit  dama  mae- 
riten  und  deme  schulthiisbcn  um!  Herne  rate  niu!  der  stcttc  rnid  dciiit  v'io  pebessire.   [1^1  "  und 
weitet  deme  rat«  vonf  pfond,  deme  soholthciasen  und  deme  fOle  drizsig  Schillinge,  {i?]*'  het  er 
aber  ei^n»  nad  «rbis  nih^  •»  aol  ein  varndee  gftt  in  der  rates  gewalt  «in,  daa  lie  denüUe  nnd 
dcrvonc  besscrnt  den  rihteren  und  Äch  deme  wunden.  [18]  '*  swer  in  des  >>  anderen  hfts  gat  oder  in 
einen  hof  ttnd  den  wirt  oder  sia  geaiada  abile  handelt  mit  Worten  oder  mit  werken,  wert  eich  der 
wirt  Mhanl  and  ist  licb  eebirmeade  nnd  riebet  eich  nnd  veralrit  in,  nienuume  git  er  dabejae  » 
haaeerBnga  noch  duhcine  wette;  wil  aber  der  vers-'riip  nnschnldig  sin  tuul  sprichet,  dera  wiit  liaba 
ea  ime  ane  schulde  getan,  des  sol  sieh  der  wirf  onsi  huldigen  mit  sin  eines  haut. 

[19])^  Swcri*'  den  anderen  mit  einen  waffeune  verwundet,  er  und  sine  helfero  ranaal  dia  etat 
ein«  jar,  bis  gabesMrt  wirt  dene  veneriten,  dar  atette  «ad  deme  gwibte.4  [20]'*  sieht  er  in 
aber  ?.c  lode  oder  stiebet  in  zc  todc  wlor  swie  erii  lAtet,  so  ist  er  und  sine  helfet  w 
von  der  slat  zwo!"  jar.'  [21]  swrr  alu  r  den  anderen  wundel  mit  des  8 Werltes  knöpfe 
oder  mit  de>i  mesfiers  heile,  der  sol  ein  halb  jar  von  der  slal  sin  eine  milc. 
(S2]<*  oad  jaget  er  aber  iemaaneB  mit  eine  ewerte  oder  mit  einam  mesaea«  und  enwandet  als  niht, 
so  ramet  er  die  etat  einen  maott  aber  eine  mile,  bia  daa  er  febeaaer^  und  vof^i  niht  pfenning«, 
dooh  flol  er  den  degere  unclagehafl  machen.^*  » 

e.  ffark  Srhilter        /iillrn  g  U  u^J   Ii  in    Mi>j    nvf  f»l.  Sl.         b.  /«  O  tinii  Jie  Itttli»  i  Wmtf 
tlii,k  tt*fkK''i'!i         <    /r.  V.-«  .•  .  (unff«.        cä    /.'.•.,•>.•<   f,..-ii  ■   ■  üiiil  tJiiH-h  ir.it  dem  kicger 

uberkomen.  ■  c.  Reytrk  •  xcheoi.  t.  Br^iA  fü<jt  kinzti  ;  •  u»J  sol  der  noch  mil  dem  klsj^r 
oto  siBeB  IHMea  ubariioiiiM ».  ^»  g  N««f  t»  iMitrll  SckOltr  (^.)  i  •Diaenpeal  Ua  eediew 
seqnioris  a«vi>«  M 


i  =  TI,3.      t  ^  Jl  4.      «  =  II,  5.      *  =  11,9.      •  =  TI,  8.      *  =  II,  U.      »  =  II,  9. 

*  Beginnt  mil  rini-m   r'ilm  Anfanijibuch»tahen.        "       Jl.  !')  fvv  i'.vf  hirr  (hr   Worihiul  th't 

SUuUrrchtn  II  (.fci  aultui  i.'Vit;icnt,  pro  sangiinn--  cfTiiKinni'.  dat.i  (iu;im  siiiltt-to  seiitentia.  rciis  in 
cyppo  dextra  mann  truncnbitnr)  nur  afiyekiu-t  xrii-iit:rij';i':l'  ii  De  itml^iUr  l'rijrrset:iinf)  l>ri  (IrnndnUrr 
tat  Körtikk:  «geoiMt  aber  er,  amb  den  blutrunst  urteilet  im  der  schnltheissc  die  hant,  und  wirt  im  a 
abgealagen  in  dem  eloeke>.  »  =  Jl,  U.  »  s  il,  13,  »  =  //,  13.  ^  ^  //,  tS  in 
teilweise  freier  UclieriteleuHff,  aber  im  Uebenuutknmmg  wtl  der  Ormtdidkr'tehm  Fernon.  —  Ii/,d. 
IC  Roter  Anfangsbuchstabe.  Fügt  auth  bei  JfON«  m  der  DeberttUmg.  ^  =  III,  f.  <•  Aaa 
(MiatiumMt  mA  m  imr  UoHiidms  tMeruUtm§. 


üigiiized  by  Google 


1270  7 

[33]  Sver*  den  anderen  wtindel,  der  aol  deme  gerihte  enlwidien,  die  wunde 

si  geclagct  oder  ungecluget.  [24]  swie  man  einen  zihet,  das  er  einen  gewandet 
habe,  und  das  niht  kunllich  ist,  von  deino  so)  man  Inirf^on  nemcn,  das  er  driu 
gerihlc  warte,  claget  dcnne  nieman  von  imc,  so  sol  er  lidig  sin.  [25]  clagcl  über 

t  einre  von  deme  anderen,  das  er  in  gvwundet  habe,  und  frnmmat  den"  geleit  ins 
gerihte  mit  unaäiuHen»  das  man  das  werlidie  ervert,  das  der  nnschaldig  ist,  den  er 
ins  gerihte  bet  geleili  alse  menigen  lag,  alae  der  uuschuldige  immc  geribte  gelegeo 
ist,  olse  mfnige  wocbe  sol  der  clcgcre  von  der  slal  sin  eine  müe  und  sol  niemer 
beriu  kummen,  crn  habe  gebessert  deme  gerihte  und  deme,  den  er  \m  perüilc 

Im  leile.  [26]  ist  das  iemamic  iht  geschihl,  sparl  er  die  clage  jar  uudc  lag,  die  clegide 
sd  man  danaeh  nvmme  hAren.  fpl*  mmr  nbiuimb  nit  §tnUtm  mta  mit  ateekra  dditiidar 

tftt  geslaj^'c-ii.  der  nimet  ilie  stjit  ein  j;ir,  Ins  (l;is  er  gebessert;  ist  aber  das  iomau  den  anderen  um- 
bidabtecUclie  röfet  oder  ime  einen  beckeling  git,  dar  mmet  die  stat  eioen  manot*  aber  «im  ufl«, 
liii  dw  «r  wola  gtbcuart. 

u       [28}  Wirt^  iemen  wnnt  oder  erslagen,  awie  der  wunde  oder  sine  Mund  donmhe 

gins  vattere.  brödere,  s6ne  oder  vetteren  oder  dubein  sinere  mage  oder  ieman 
andoros,  der  imschuldipr  ist,  urabe  die  pctat  anWfct  und  ein  unschuldigen  man 
wundet,  umbe  soliche  wunde  sol  er  und  sine  belfere  vunt  jar  Uzsu  siu  eine  milc 
TOB  der  stat»  ob  er  ein  sdieflel  ist«  und  der  zft  sol  er  sin  scheffel  ambaht  Terlorn 

w  han  und  eoacü  niemer  in  den  rtt  kumen  er  und  sine  helferei  ist  er  aber  niht  ein 
sdieffel,  so  sol  er  uzse  sin  zchcn''  jar  eine  raile  von  der  Stat  und  sol  niemer  wider 
in  klimmen,  em  habe  deme  clcgere  gehcfssprt  und  A^mc  f»oriht(\  [29]  swie  rtJier  pr 
oder  siau  friund  ein  unschuldigen  man  umbe  die  gelat,  als  da  obenan  bischoidcn 
ist,  zc  lodc  sieht  oder  swie  ern  lötet,  derumbe  sol  er  und  sine  Lclfcr  zeheu  jar 

»  von  der  stat  sin  eine  mile.  ob  er  ein  scheflel  ist,  nnd  sol  das  scheffel  ambaht  ver- 
lorn han  und  sol  niemer  in  den  rat  kummen,  er  unJ  sine  belfere;  ist  er  aber 
iiiiil  ein  scheffel,  so  sol  er  i\zse  sin  zwencig  jar  er  und  sine  lu  lfer  eine  milc  von 
der  stut  und  enkiimmenl  niemer  wider  in,  orn  habe  des  loten  friundeii  gebessert 
und  deme  gei-ihte. [30]  und  swer  ciu  uuäcimldigeu  mau  dulieiuiu  äucliel  umbe  die 

M  getat,  als  es  da  obenan  htachelden  ist,  der  und  sinere  belfere  sulnt  von  der  slat  sin 
dne  mile  vunf  jar  und  sulnt  niemer  wider  in  kämmen,  si  onbahent  deme  gerible 
und  deme  clegere  gebessert.  [31]  bArnet  ern  aber  mit  der  lieimesftcbe,  so  sol  er 
und  sine  hclfer  zehcn  jar  uzse  sin  eine  mile  von  der  stul  und  sulnt  niemer  wider 
in  kummen,  si  eohabeut  abegelan  allen  den  schaden,  der  von  deme  brande  geschehen 

K  ist  (pnen,  den  er  gesebeben  ist,  oder  im  erben.  [32]  swer  Och  dubein  unschuldigen 
man  umbe  die  getat,  als  es  da  oben  an  biseheiden  ist,  Sieht  mit'bengeln  oder  swamilte 
crn  siebt  oder  ime  ein  beckeling  git  oder  in  röfet  oder  stozsct,  der  und  sine  helfer 
suint  zwd  jar  usse  sin  eine  mile  von  der  stal  und  sulnt  niemer  wider  in  kummen, 

>  itoter  Anfoi^uclutahe.       "  =  III,  tt.       3  ««ineu  manot»  stdu  itur  in  der  Mone'tcheH 


Digrtized  by  Google 


8 


STAfimtlCIIT  IV. 


ai  enhabent  deme  cleg< tc  und  deme  gerihte  gebcsserl.  dis  isl  alles  zc  vereUlODe 
uDib«  sulichc  gelalf  als  es  davor  hischeidea  isl,  das  maa  kdn  unacIiuldigieD  man 

aoegrifen  sol. 

[33]  Swer '  umb  eine  wuudc  oder  uiubc  deu  lotslag  oder  iimb  eia  nOlzog  oder 
umb  ander  niaaelal  von  der  stal  deme  gerihle  entwiche,  deme  gat  das  üsaesin  nilil  s 
an  ainer  besserunge  abe,  ern  habe  dorne  £  geswom  deme  meislere  geb<^rsam  »» 

synnc;  so  er  dns  gelQl,  so  gnt  nln'^rsl  sine  besseriinge  aoe  und  sol  der  meistere 
den  eil  enpfahen  üzsewen^lif:^  tirs  InircbtiTines.  [31]  swer  meislere  isl  oder  irne  rate 
isl,  lül  der  dubeiiie  unziiiil  oder  swas  er  tut  ze  unrebte,  das  von  ime  gcciagel  wirl, 

der  aol  swa  besserungc  l&n   i« 

(Ha]*  Ist  das  ein  rrieg  oder  ein  misschol  hf  mtat  ander  d«B  bargtm  and  «n  sftlAf  da  wirt, 
iiicman  rripfp  tlnluln  wfifeti,  er  erschino  e  vor  tui«crre  frowen  mTin«itfr<»  vor  «Irmp  rate  und  pflege 
in  rates  da ,  und  der  rät  wifent  sich  wole,  nf  das  das  er  fxide  mache  and  den  cricg  nidere  lege. 
[36]  •  nror  aadww  Amut  Ue  (Mcit  iit,  tnm  siaw  Imw  oder  swannan  er  kummel*  mit  «ifen 
tamtn  friandaB  le  iieife  knniiuot  oder  ainen  harneadi  unde  ain  gcwefenc  schicket  in  sin  *^ 

bilz  und  das  kaulHib  ist,**  der  sol  vimf  pfand  gobt-n  deme  rate^  und  isl  ( ili  jar  von  der 
stal  eine  mile;  ist  «t  aber  iiilil  kunllicb,  so  sol  er  sim.-  vuisrliiil<li.'  tun,  .s\\<  iis 
der  meistere  und  der  rnl  ziticiil ,  und  ze  elme  zulöfc  sul  niuiauii  i;ein  wäl'en  tragen, 
wen  ein  spibcmesaere,  als  er  ^  gieug.^   (87]*  mdn  nnemie  Und«  der  tmrger*  dnliMa 

anegrifft  und  in  verseref  an  »inie  lihv  oder  an  sime  götc,  Icummet  der  in  di«  stftt,  e  es  geleg»»diugel  w 
Wirt  und  gesetzvl  wirt,  ginr«,  deme  der  sriiade  gesrhehen  isi,  oder  iamaa  ainar»  friaode,  recbent  sie 
sieb  ou  ginciue,  si  enshit  kein  bess«ntiige  schuldig  dvrutubc,  doch  aol  dia  elage  t  vor  dao  rat  ain 
bnU  ttnd  dama  gekündet,  der  den  schaden  getan  bei.  [3h|S  hwert;  uahtes  mit  maiaini  ader  mit 
anderen  wafTcn  »nt.  »Is  ein  ubileru  und  «in  argwanigara,  fon  dama  aol  mao  rihtan,  am  möge  aiob 
d«uno  rehte  und  ehofteclicho  entrcdco. 

(38)  T  Em  tint  Ach  mit  ganainama  griialla  Aa  anralt  and  «f  getalnt  lelMffilii,  dia  aolnt  hd 
I6te  ursammos  und  biwf^rtes  lebennes  und  gfltes  wrirtr^S,^  und  KWvnue  mau  sie  erwclt  an  der 
gegenwerli  des  rateH^*,  su  »uhit  si  sweru  gez&gä  und  urköndo  ze  sinn«  unibe  die  warketi  öwaclidie 

über  alle  die  ding,  die  siü  eupikhctt  Und  der  xüt  sie  gezogen  werdeol.'i     [40]  swer  sieb 
verroisact  den  anderen  m  bircdenne  mit  acbelTeln,  mag  er  des  nibt  gelfin,  der  sol  •» 
Inlten  die  besaemnge,  die  giure  solle  tön,  ob  er  birel  were.  [4i]i>  nnd  sol  man  sie  ze 

gexigo  leiten  au  cÄfenne,  an  TerrAffenne,  an  borgachefte  und  Tergeltunge  der  srhnldc  an  iegelichere 
buchen    viibassere  sulnt  sie  nibt  Kwern  nffc  diekeinerc  sncbcn,  wen  man  sol  sie  nnweu  fragvu  bi 


«.  «dar  —  kniiMl  tt/mmtm  im  tiatr  HtmdHhrift,  4i*  Srkilur  btHmtit*,  gtftkU  t%  Mtn.       b.  «tMM  odar 
itnon  —  kunllfeli  ist.      c.  Hitr  $tM  «tat  SMUtr'Mth»  HthuUdkri/i  üt  M'orlt  «iw   •  dar  «MI«  «ragui  * 


baat  •  ».  Jbm.  19, 


'  Hoter  A»fmij<^iiith'iliiJn .      *  ir^  II,  30.  Das  Origitial  bufiLfind  tini  Beginn  eineji  neuen  Teiles 
durch  ....       3  -    //,  *  I-kr  ScIUußaaU  (kg  §  21  des  StiuUm  ht.s  IJ  und  der  Grandidier'schen  *" 

VtbtntUutig  •  qnas  (seil,  libraai  si  habere  non  potoi  ir.  i\  i  ivitate  cjiciatur,  donec  secnndnm  ni  bitritnii 
ooBiiliariomm  emendetnr)  tat  i»  der  neum  Fammg  des  ArtHtäa  mugtbitttH.  ^  =.  11,  üü  in  freier 
UebeneUmif.     •  ^  II,  99.      *  =  II,  SS.      >  JFt^  muSk  äk  (fnuMiki'iAt  UOmOfmig  Mniu. 

DU  Winlr  ionnx  consalibas  he:ie)ii  unsere  Ueheneteung  irrig  auf  die  WtM  vmd  nicht  auf  die 
l'JuieiUeigtuHg.  ürandiditrs  Ueitr»etzung  stimmt  mit  dem  OrigimU  äbrm'n.  « inper  omuibas,  qua  « 

viderint  et  aodlarint»  tmd  tbetuo  Ortatdidiera  Vertion.         =  !i4. 


1270  -  1276 


dem  ridr,  i)rn  sie  pptän  Imnt  [  IS' '  swflli  meniacbc,  es  si  wib  oder  man,  vm-  flirre  swcin  oder  vor 
zwein  des  rat^s  dorne  bürgere  der  Sebalden  vergibt  und  danach  von  elzelicberc  missebelle  ime  der 
tdmlde  tftkinet,  tata  Ijitct  in  mit  dim  t««b  vor  den»  rate  oder  tot  ein  onderen  ribiere,  und  denft 
80  wettet  er  dcmc  rate  ein  vlidere  wincs  und  ein  pfand  pfeninge  dtiiie  schiiKlicisFi  n  und  deme 
^  vftte  driisig  •cbilliDge  and  iegeliclwBie  scheffele,  mit  den  er  biret  ist,  vunf  Schillinge. '  [43J  ^  und 
die  frowen,  die  biiob  liar  Im  «orto  lehDlde  nilit  woient  gewone  se  geltenne,  airu  rie  den  boi^gereo 
vor  den  «AaMn  gczägen  verjehont,  des  werdent  eie  biret  mit  ir  nrkande  nnd  sulnt  es  gelten. 
[44]  3  swere  verstnah«»t  mm-  <.'i>7.ftpc  in  der  stat  zo  Icitenuc  umbe  siue  schnlde,  sincn  schnldenere  mag 
er  niht  ancgesprcchcn  mit  dem«  icampfe  and  gat  ginre  mit  slme  eidc  dcrvonc.   [•15]  eS  CDSol  Ücll 

„  nieman  den  anderen  Inreden,  wen  mit  den,  die  es  gesehen  und  gebftrt  bant> 

liß\^  Es  ist  Terbotten,  das  man  den  veilen  vrin  in  den  schiffen  nf  der  Draach  noch  uf  den 
wogKwn  vor  deme  mAnstere  niht  vercftileii  sol  noch  stechen  sol  vor  primen.  [47J  ^  die  tftlkerc '  die 
ennilBt  niht  in  du  lebif  gan.  eie  envorderent  ee  demie  nnd  si  ia  erlftbet  tob  den  bargern.t>  [43]  8  «s 
cnsol  Acb  k^lt  ttOBitebe  irib  oder  man,  unsere  bnrgcre,  sin  gftt,  das  in  dirro  stat  galoga  Ut^  geben 
Ii  eim  anderen  ze  widemon  ftssewendig  dirre  Rtat  imme  lande»  wand  iu  der  stat  vor  ermwmen  gesAgen 
Affenliebe.  [49]*  es  ensol  Ach  kein  uiu  nach  dorne  anderen  eins  tages  in  elme  kelr«  oder  in  einre 
tavomaio  nmbo  glich  gialt  twcAR  imden.  swere  das  gebot  ubergat,  der  git  dem«  rate  ein  pfondJ* 
[50]  >>  swere  Arh  mwebto  uimt  de»  win,  den  eol  man  ■ob&pfn^  and  der  «irt,  dei  der  win  ia^  der 
git  ein  pfand. 

M        (51]  1*  Swelro  Otter  bürgere,  e»  itrf&ge  ist,  keret  in  ein  «ndeie  atel  mit  linoro  bireitediefto  mm 

dl  1  Imrf^r-v* meistere  nnd  des  ralcs  wfWi  und  mit  anderen  bürgeren  üzvcrt,  der  git  vunf  pfuud  und 
Wirt  6ch  gcscbeiden  too  deme  rehte  dirro  stette.  [52] »  swere  verserit  wirt  und  bringet  er  die  clage 
Tor  den  meistere,  wirt  der  anderwarbe  abile  gehaadett  «mbe  daa,  das  er  geolaget  lult,  der  dan  ftord 

het  l.ii<.'rtnpt  ii,  dfr  5i)l  dric  Iju^-sirungi-,     und  ioglii  licTf  sin(>r<>  ludfere,  der  t!M  fiiip  bessernnge. 

tu  lü3]  "  swi  iiue  uudcr  den  bürgeren  ein  zora  oder  ein  missehel  uf  crstat  nad  der  meister  eine  fride 

.   derane  gemacbet  oder  gebdtet  oder  SO  der  mastere  VM  das  ewie  der  stette  fride  gogil 
mit  den  ratee  «rillen,  swere  den  ficide  bricbet  nnd  des  meistenn  gebot  nborgat,  ist  der  des  ratei  oder 

ein  Scheffel,  drn  sol  man  cnl'irtzpn  di  r  ercn  sincs  ainbahtes ;  und  ein  andcrre,  der  nibt  ist  dot  rate* 
oder  ein  acheffel,  der  git  vuuf  pfuud  und  ist  ein  jar  von  der  »tat  eine  mile/ 


[BrweiUnmff  von  1S176.] 

'Von  guls  geburte  laaenl  Jar  awet  hundert  jar  und  aefazi  und  sibencig  jar  an 
sanle  Nidavea  abende  sinl  die  bürgere  von  Straidiorg  gemeinlicbe  uberdn  Icummen.  ottmiMr «. 

[54J  awere  diihein  ahnende  der  slcKe  uf  lal  oder  sweme  sie  mit  geribte  ane 
gewnnnen  wirl  oder  awas  almenden  noch  unbigriffen  ist,  swer  die  almende  an  aich 

e.  iVwi  8eHhfr  Ktttt  cm*  Bamitehrift  «von  dirre  sukon.  da«  CDcioridp  dikke  gescliilirnt  Vitt  dOB 
riehlen  aa  den  geriehtef  so  qwteket  mees  des  aritemer  •  «.  Anm.  4.  b.  /»  Rtguk.  fiUm 
§i4ttmdtfr.  e.  MeA  SekiUir  lai  «m  MmMMfir  •  kanmem».  d.  Oadi»  A  tt  Mt^tA. 
Mvtkt:  -des  rät  wir  uhertbikoBBea  «alle  die  enrnwarle  uatoeht.»  a.  Arjmri.  A^f  km  tfca 
g  n  ein.      t.  Btgiim  itr  tmtüi»  S^tal»  ia  O, 


40  '  --  II,  26.  Der  SMul^'iiit:-.  der  sich  auch  in  GrandidHiii  ('dit:i ict~in\(!  ftiidd  :  «ob  hanc  causam, 
quud  perjnria,  quo  s.:  [jhi«  hi  judicio  ex  incognito  fiel>ant,  rarms  Uiileutur »,  ul  iiicM  mit  herUber- 
gettommtn.         —  Ih  '  —  1^,  27.      *  Dieter  ZtuaU  fifidet  sich  auch  in  der  Grandidicr^ sehen 

üebenettung,  ^  =  II,  37.  •  =  II,  38.  ^  tAlkere  üt  auch  na  UUein.  Ori^nal  de»  äiadtnMB 
11,  vo  MM  S^mf  J  solneie  afeU,  voudtrhemaUam.  ßt  loa  Onmdidür  tat  Origiiui,  wi  «eAiar  Üeber- 

45  srt^uiui  uiiil  damit  stimmt  auch  un»ere  Vebersetsung.  ^  -  II,  39  »  —  //,  43.  'o  viginti 
solidos  hiU  das  Originai  und  Gramlidiers  Ueberset£ung,  was  inhaUlich  mit  «ein  pfuud»  übereittstimmt. 
■I  s  II,  44.      n  a  II,  sa.     »  s  II,  63.  Der  Ten  iit  abtr  abgAint     "  -  JJ,  84. 


Digrtized  by  Google 


I 


lu  »TAimtECttT  IV. 

z6ge,  das  suliit  der  meistere  und  der  ral  uf  den  eil  weru  ieineruic ;  were  aber  das 
der  meistere  und  d(>r  rat  der  «rpmeinde  nutz  schaffen  wolte  mit  der  stclte  almeiiden, 
des  sulnt  sie  wol  maht  iiau.  |a5]  swere  den  andere  daheime  s&cbel.  der  ist  ein 
j«r  von  der  stat  eioe  mile,  once  das  er  gebeaserl  deme  geribte  vnd  deme  degere.  ■ 
[86]  sweme  man  geltende  wirl  von  der  stelle  wegen  ros,^  i^erit  oder  hamescb,  > 
deme  sol  mans  gelten,  als  en  bihebU«  das  eis  des  lages  niht  belle  gegeben  ombe 
bireil  silber. 

Mil'  bischüt  Heinrichcs  ratt-  vun  Slolielccke  und  ült  tüinherren  und  mit  dere 
dieiisUule  rate,  so  siiil  die  bürgere  von  Struzburg  mit  {jetiieiuemc  gebelle  ubereia 
klimmen,  in  m  diw  nnwca  ding  vf  lalliiiit,  ud  d»  «steii  tefat  «ikI  gorÜit«  die  ralnt  allMunt  lo 
bilialten  »in,  also  das  d«r  scImtthdMai  dar  vAl  nnd  der  rat  denu  ei!,tcn  rehte  ond  gewonheite  dirre 
stettc  niht  deit«  miiira  ralnt  mch  gm.*  \fltf\*  ntmu  «in  gewAlt  oder  ein  nnralit  getehibt  in  dirre 
stftt,  das  soint  der  bargen  mnatn«  nnd  der  mt  in  im  nthnten  driea  lagen    ribtni  nnd  tewewn 
nieh  der  misActAt  des  acdinldigen.   [58]  <  und  klibii  aber  die  ninMltt  VOB  des  meistere«  wegen 
nnpcrüiti  t  nnd  von  «iin  rc  «timnisst',  wirt  es  demo  meistere  ane  gewannen,  er  rAmet  die  stst  und  la 
blibet  üzse  über  eine  mile  drie  niuuude.  [59]  ^  mag  aber  der  meiftter  bir&den,  da«  daheinre  des  ntet 
ine  nagebAtMUB  wutd«  eiuUeb  guM»  m  Tnrdemci,  dtr  aelbe  ninet  4kh  die  atnt  nnd  bUbei  Acb  d* 
flzse  über  eine  rnilc  drie  raaTiode.   [00]  ^  swprp  eine  maget  orlrr  oin  wih  iifltzoj»et,      «nd  sine  helfere 
Saint  zeliant  die  stat  rymen,  vrerdent  sie  uiht  ergriffen,  und  suint  nber  «ine  mile  von  der  stat  sin  ein 
gnnte  jar  nnd  eunint  niemar  in  die  atnt  knmmen,  Ine  deme  Teneriton,  deme  geribte  nnd  der  atotte  •* 
gebcüsert  wirt.   [ßl],'  swere  deme  anderen  sine  Tische,  sine  vas  oder  sin  hol«  frevelliche  uimmet,  der 
sol  &zsprt>  (Ir-r  strit  sin  einen  manod  über  eine  mile,  bis  da«  er  wol  gebesscrof  lind  Sol  pineuie 
sincD  äcbadeu  abeliin  uach  geliupfe/   [62]'  swerc  6ch  ein  spitxmemre  treit,  so  es  vcrbotteu 
iet,  der  rAniet  die  atat  dnan  nwnod ;  nnd  trait  er  ein  verborgen  waaaer»,  man  eol  in  haben  Tor  ein 
nhiltetcre  niul  stut  groz  gerihte  nber  in  [(»31 "in  ii  j:r!irh  wiH,  dn  sol  deii  gast  vor  warutii  also,  Ä 
das  er  aiu  messere  liiite  lege  in  der  stat ;  und  sinnet  sich  der  wirt  derane,  vou  iegelicherae  meas«re 
■inen  gaste  glt  er  aeben  eehillinge.  [Ü]  i>  awete  nahtea  gat  mit  beekcnhnben  oder  nit  anderme  gewefBna 
ane  lieht,  der  rumct  diu  stat  einen  maiiotl  am-  die,  die  des  gei  ili1<  s  iifli  gtiif.  [65]  >-  swere  vnndeu  wirt 
tpileude  in  einic  winhuse  nacb  der  dritten  «abl«glocken,  der  wii-t,  der  git  ein  pfoat  (66] »  aweite 
onaan  bürgere  zc  gerihte  nibt  enknmet,  ao  ime  drientnnt  vtirgebotten  wirt,  der  vAt  oder  der  aohnlt»  a« 
bciaae  aalnt  in  twingen,  das  er  gelte  die  schulde,  [87]  ^*  nnd  ist  aber  er  angehorsam  an  geribte,  der 
barger*  meiater  und  der  rat  twiugent  in  zc  boeseme.  and  nmbe  sin  ungehorsamekeit  nnd  den  frevel, 
ao  nunet  er  die  atat  aeha  wochen,  bis  er  wol  gebessert.  [G8]    iat  das  «in  (rsam  man  cime  scbalke  nnd 
ein  bAaewibta,  der  ime  &bil%  bochvertaeliolia  nnd  laatai^iba*!  entwnrtet,  einen  beclieliag  git  oder  in 
%M}K  der  mnbe  so  enstsit  ime  doheine*"  bcsscrunge  nofli  f^crihtr;  er  sol  aber  bizägei),  dflS  CS  aa 
der  bösewibl  aa  iu  brehle  mil  WOrleO."  [69]  >'  «mt  aber  unsere  lantherren  eine  b6se  und 
eine  nntebte  f  gewonlioit  hant  danna,  daa  aie  nmbo  die  aebnlde  etselicbs  burgeres  under  ans  ander 
nnaere  barga««,  die  nnaehnldig  eint,  aicb  ana  nemant  m  bbwtona  nnd  ane  ae  griMnne  danmhe,  dev- 

e.  A  fitft        ;  •  und  gii  vuar  pfiud.  •      b.  JVw*  SMhir  las  mm  Bmitdtrifti  •  vas  • .      t.  Ä  umd 

Rtj/ttk.  aJJuHl :  •«Dcvthcn  M>1  uud  swt«  Uge  die 

fntn.*  d.  AVA  Sfiilltr  Ut  nit  Handfciri/t:  « schelklicbe  • .  «.  4  Warle  ih  O  äamu  :m 
Itseu,  Mit  Uulft  roii  B  uhJ  Gi-^nMun  UtttftHtlUf  e«a  SlaAr«rt«  ///  <ry4ul.  L  $  Worlt 
stkmtf  :h  Im»,  mit  Utfft  tm  B  t*fänt$. 


>  Boter  AnfanstlmdMabe.      ■  VtrtL  SkttUnOU  III,  EinkUmg.      >     III,  1.      «  s  III,  9. 
»  s  III,  3.      <  9  m,  S.      ^  =  III,  9.      *  Der  Zu$aU  «ndi  m  der  Mone'adiaf  ÜAertetsung.  4A 
•  =  III,  10.      M  =  III,  U.      "  =  III,  JH.      «  =  IU,  13.      «  =  III,  14.      u  =  III,  15. 
»  -  III,  IC.        Dar  Ztuate  «mA  im  dtr  JWme'Mtoi  Veberutsmif,     "  =  III,  17. 


Digitized  by  Google 


1276 


11 


nmhr  ■*  wart  nf  ii.  sf  txpt  mit  geni.  m>^ini  i  fito  din-.'  st.  ttc,  is!  dasi  <lnlu  in  hcrrc  od«  i-  l.itifman  dnlipin 
unterea  bnrgorc  iincelUch«  >>  imcgrtllet  und  in  verseht,  mag  er  sich  niht  gencbeu  an  deme,  der  dio 
gebil  hot  bigtiigm,  ong  «t  und  wirt  Imo  atglte,  «r  «Aolwrt  aimn  wlmd«n  an  giow  mkgm  den 
nehtltai  mnevcndif;  und  üzscwnndig  dirrc  slat.  doch  8ol  er  die  clage  zdm  erst  vnr  den  r&t  han  brahL 
t  unde  sint  dis  die  inapo  hrMorc  und  brüderekint  titnl  swesU^ickiiil,  i  heimcs  kinl, 
m&men  kint,  vellcreu  kint,  basen  kint  und  alle  die  naiierc  sint  deune  die.  und  swcre 
hilfet  oder  sie  eal^tet  iiffen  uns,  z&  deme  han  wir  öch  rebt.  und  swerc  alse  nahe 
Sippe  bl.  als  eines  vetleren  sun,  zft  deme  bei  man  rebl,  and  die  mit  in  ein  gemeine  hfis 
lumt  und  vcsteoc,  da  man  uns  drOz  und  drin  schaden  lAt,  sA  den  han  wir  Aeb  reht. 

(70]  1  Bwenno  der  rät  mit  dor  stcftt-  »villen  ct^owas  uf  gcscfzit,  atsc  rorn  vcrbiutonnc  und  win  nnd 
metMre  and  semelirho  ander  ding,  das  oflene  Uttd  das  gühcimC^  gebot  gat  ambe  der  stcttc  ere 
uimI  Biiti.  Rwsra  dab  gehat  brichst,  d«  imt  beiasat  in  tnn«w«ndlg  drien  tagen  dk  «tat  mmen  und  toi 
Aiseweadig  der  gtat  eine  mile  einen  manod  bliben,  nicmer  iu  die  stat  zo  kumracunc  ane  besscruugc. 
dw  im»  d»  «tri  uf  gesetoet.  [71]*  swer  in  der  »tott*  bewernnge  ist,  »wie  der  ane  des  meititercs  nnd 

II  dM  rttei  nrlAb  innewendig  einre  milen  oder  in  die  siit  knmmet,  der  ramet  audcrwarbe  die  &tat  ober 
eine  mile  und  blibet  äzsewendig  zn-urnt  alne  lange,  als  e,  also  das  er  «fivaltige  beaeenuige  tfi,  es 
si  wib  oder  man.  (72]*  snrolh  unsere  bürgere  hat  in  der  stat  odcr'>  ftzsewendig  ligcndo  ;rf*f  j^nmeine 
und  nngeteilt,  er  awg  sin  teil,  das  angeteilte  an  diseme  selben  gfite  geben  m  widemen  sinen  wibe, 
a«eh  fBt&t  nibl  not,  du  nun  die  hmn  Anere  der  eUt  Tttre  «8»  den  widemen»  «ad  es  eneol  ailit 

1»  schaden,  ist  es  vor  vcrstimet,  wand  es  si  vor  oder  nach  geschehen,  so  hübet  es  stete,  dawider^  mag  ein 
wib  das  selbe  iren  man  tttn.  [73]  *  es  ist  ftch  of  gesetzet  mit  gemeineme  rate  des  rate«  und  der  scheffile» 
swelh  meoisebe  anaara  bürgere,  er  si  wib  oder  man,  alseUelien  sinen  idnden  eines  gfttee  gU  und  lihte 

den  aticirrcn  kliidcii  iiiht  i-iigii  noch  gc^i'hi'ii  hr-t,  sweiuir'  sn  it  wil  fr  si  j;csiui(l  iidcr  sicth.  i-r  mag 
wolc  geben  den  Idnden,  den  er  vor  niht  hct  gegeben  in  der  mazse,  als  er  den  ersten  bet  gegeben 
aae  Widerrede  der  «taten  kiade,  alao  das  die  kint  bedi  von  einem  vattere  nnd  von  einre  mliter 
sint  erborn.  gcwinet  aber  er  anderi  kint,  den  mag  er  Ach  wol  teilen  sines  gtttes,  da»  nnTerknmhi-rt 

ist  •  [74]  swclre  unsere  bürgere  er  si  hocii  oder  nidere,  (icr  dfine  mtc  tifTe  der 
pialcen,  da  si  rihlenl,  oder  anderswa  hertecliche  und  ungczögenliciie  eulwurlel,  der 
sol  üzser  der  slal  sin  eine  mile  ein  manod  und  sol  in  die  slat  oiemer  kämmen,  es 

m  enei  denne  mit  des  rates  willen.  [75]  swa  ftoh  swet  mit  der  6  zeaammene  Icummeoi 
und  ein  widcme  da  gelobet  wirt,  alle  die  iu  da  gelobent,  swederes  da  $lirhel,  ist 
der  wideme  nibl  gegeben,  die  in  da  p;elol»(l  hant,  die  sulnt  doch  leisten  .  . 

[76]*  Ein  iept'licliert'  unsere  hiirgero,  er  si  polshi'izdienstman  oder  niht,  sol  ze 
reble s  slan  vor  dem  meislere  und  vor  dem  rate  vou  Slruzburg  und  cnsol  sich  des 

»  nibt  wera.  [77]'  man  eusol  Ach  niemorme  gestalten,  das  dubein  clobstere,  die  nocb 
da  Aase  sint,  iemer  ber  in  die  etat  knmme  nocb  hinne  gebawe.  und  sol  man  das 
alle  jar  deme  nuwen  rate  in  den  eit  geben,  das  sie  das  und  die  anderen  reht,  die 
an  disem  bfieve  geschriben.  atele  babeol  uf  den  eit. 

S.  «deruabe»  M  S'  hil'.-  uur  m'iMwI.        b.  0.-  uoccUich«;   unbilUch«  ttiiMMlf  mil  iftia  Uui»i»eken 
U  TvU  iadafait«  wul  d*r  L'tttmtmmf  M  Mom.  •  naielUeb  •  amtk  i»  dti-  WkJerMmtg 

SttürtOt  VI,  tM.  e.  «gwnriBe  •  tttkt  im  4tr  IMtnttnmf  M  Jümnud  in  StUUtft  m  0  Htht 
iiier  iftuilich:  •gabebue».  d.  fn  Rtyteh.  ftkU :  «in  d«c  ilst  edcn.  a.  SdaUtr  tt$  aU 
VaricHU:  •  unverwidanat«.  f.  Dm  Origmal  gitil  imrch  Pmtkt  *•  «f4«iM«a,  dtt  «la  mn» 
Ät$ttB  U§tiM.      g.  Ol  •laato*. 


4»        I  BS  III,  IM,       2  =  ///.  l'J.       ^  -  lU,  IM.       *  =  iii,  ^  Abgedruckt  nach  B  bei 

Stfü,  SMMitmlkm  IX,  ML     •  EbMto  IX,  m. 


üigiiized  by  Google 


12 


STAKTUEaiT  IV. 


[78]  Swcnne '  uinbc  sim'  iinziihl  drie  warhc  vtirpcholk'u  wirl  und  iiihl  viir- 
kummct,  so  so!  mnn  rlrs  clegeres  gezrtge  liörcn  in  alle  wiz,  nhe  j^inre  gegt^nwertig 
were,  abc  detne  luau  clugel,  CS  ensi  deouc,  das  er,  ö  die  nrleii  gegeben  wirl,  vur- 
kinnm«  und  aine  uoschuUe  lü,  du«  er  der  geholte  niht  crvftre.  [79]  und  sol  omb 
ein  beekcling  vier  wochen  luse  ain  ein  mile  und  umbe  die  wunde  ein  jar  und  aol  » 
umbe  die  wunde  zeliant  Azvarn;  irt  aber  daz  man  in  crgrifel,  so  9ol  man  in  gehalten 
und  sol  von  ime  kein  bürgen  nemen.  wen  infin  sol  vofi  irne  rihlen,  alse  rehl  ist. 
[80]  swas  rates  nach  eimc  audereu  geseUet  wirl,  der  sol  das  selbe  rehl  hm,  alse 
der  ärsle  rat  und  sol  der  v6rnderen  beasoninge  kein  mahi  ban  abesdaiaenne. 

[81] '  Sweh  Ach  unaer  bürgere  ein  anderen  unaeren  bürgere  imme  lande  wandet  so 
oder  slelil.  das  sul  man  rihtea  in  alle  wiz,  a!s>'  \v(  r>-  es  in  der  slul  geacbdien. 
[82|  es  cnsol  ikli  wcilcre  bürgere  norli  bnrgerin  den  iiikIltoii  siiicn  burperc  vm  dio 
slal  laden  um!«  duhciiin-  hantle  Sachen,  der  rchlcs  hiune  ^^i  liTn s  im  wil  sin.  |s:i]  swor 
unseren  schriberc  sieht  niil  uiuH:huldcu,  der  sol  ein  jar  u/si;  sin  und  der  unsere 
knehte  aleht,  so  aie  vnrgebietent  oder  anderea  mit  nnacbulden,  der  sol  ein  balb  jar  t* 
Axaa  ain  eine  mile. 

[81]  Isl*  das  ieman  den  anderen  anelöfTel  mit  walTenc  und  sich  der  andere 
erwerl  und  pinen  wnnd<i  oder  ersieht  und  das  bizi'igen  mag  mit  hidereben  löten, 
das  er  siiies  lilies  not  wereude  was,  der  easol  der  stelle  duhcine  hesserunge  lün. 

[85]  Unserre  harren  dnl  Aoh  vberein  kämmen,  awere  iemer  dt  wuriiel  under  « 
in  oder  dubein  geawert  durch  sweiunge  oder  mit  der  Iruwen  aidi  Tersicherl  xem 
anderen  uflen  zweiunge,  das  man  werliobe  erverl,  das  der  vnnf  jar  von  der  stat 
sol  sin  eine  mile;  und  swie  das  der  meistere  miil  der  rät  abelanl,  so  sulnt  sio 
truweloz  und  meineide  sin  und  sulnt  niemerme  meislcr  nocli  rnt  7P  Slra/.l)ur^ 
werden,  die  das  abclanl.  |^8GJ  swennc  der  meistere  ein  geschellc  iiidere  ze  legenne  a 
sendet  nach  den.  die  imme  rate  aint,  das  aie  sft  zime  kummenl,  awdre  denne  imme 
rate  zft  sima  niht  enknmmet,  der  sol  vier  wochen  vor  die  atat  vam  enie  müe,  er 
entö  denne  sine  unschulde,  das  es  ime  niht  geaeit  wurde  oder  das  er  vor  libee  n6t 
zd  deme  meistere  niht  möhte  kummen. 

[Bl]  Swcre^  deme  meistere  und  deme  rate  uDgezAgenlicbe  entwurtel  vor  genhte  ao 
oder  mit  ainen  untAblen  das  gcrihle  irret,  danach  eo  es  ime  der  meistere  verhüllet 
xeme  dritten  male,  der  sol  vier  wochen  vor  die  stat  vam  eine  mile.  [88]  awere  in 
ieraannes  hrtz  stigel  zeme  lache  in  ck?  ■  t  >  ti'r  iif  brichct  oder  die  vcnstere  zer- 
plilzr-l  mler  das  Im-h  zerwnrfcl,  luul  iliis  iiizü^r'i  wirl  (jiIit  lihle  kuiitHrli  ist,  der 
sol  vier  woclieii"  von  drr  stat  sin  eine  mile  und  sol  dirlchalb  pfund  geben  und  » 
sol  den  clcgerc  unclagchafl  machen.  [89]  nieman  aol  pfänden  imme  lande  umbe 
sine  schulde,  wen  mit  eine  meiateres  urlAbe  und  des  rotes,  es  ensi  denne  umbe  sine 
gAlta;  der  umbe  aol  er  wol  pfenden. 

.  ».  Attia  UUiM  Jw>,       Ii.  A  fUft  kkum  s  ittnA  usl       «id^nWKlMi  oder  MÜwfläB  «iditgRiNclit 
wdt        hmttm,  w*  «r  mtAnOm,  i«a]i0ea,  itrwvrfiiii  Int  «o 


1  hoter  Ät^fatigtbuchttabe.  *  Hoter  Anjangsbuchttabe.  >  Uoter  An/angsbuciutabe.  *  Em 
iMwf  AttaU  itirA  4i*  SUBmtg  Aem'eAiMl  in  0.  Sim  /«MI  vfft.  «hm  |  74. 


Digitlzed  by  Google 


127Ü  —  1282 


[Zweitt  Frweitertmff  von  iS79]. 

[i>0]  ■  Swdb  bürgere  des  anderen  burgeres  oder  burgerione  gedingeiori  knehl 
slelil,  wundct  odvr  ze  lode  sieht  oder  der  clohslere  gcdiiigelen  kncht,  ilic  in  disen 
l)urcl)iiime  ligctil,  swü  crn  slchl  imrnc  lande  oder  in  der  slal,  d;is  sol  niun  rililen 

«  nach  dirre  slcUe  gewonLeilc.  [ÜIJ  were  über  das  unsere  bürgere  dulieiure  in  das 
land  v6re,  z&gent  ime  die  gebaren  nach  und  lieffe  mit  den  der  vorgenanten  clobstere 
knebl  den  gd»Aren  se  helfe,  sifige  unsere  bürgere  den  knebt  in  der  gelat  se  lode 
oder  swas  er  irae  l^te,  das  cngal  uns  niht  aiie  /.o  rihlenne.  [R^*  swere  eina  jar* 
meistere  ist,  der  sol  an  deine  \unflrn  jare  aber  ze  meistere  geko'^en  werden  nnd  nihl  ^. 

10  [93]  swere  imme  rate  isl,  der  sol  ein  ros  habenl  anc  geverdc,  duwile  €r  iiiime  ralc 
ist,  als  es  ime  dcnuc  bischciden  wirl,  wie  ers  haben  sol.  [Qi\  tili  ieraan  ein  unvuge. 
die  nibt  kenne  gescbriben  ist,  die  sol  der  rat  und  der  meistere  rihlen  uSb  den  eil. 
also  sie  dunkel,  daa  sie  rebie  t&nt  nach  solicber  adiulde,  alae  denne  gescliehen  ist. 
[95]  swie  der  meisler  und  der  rat  den  clegere  argwenig  haut,  da  sol  der  clegere 

16  sweru,  das  er  kein  unrelifen  gczAg  leite  tmd  swie  mnn  worliche  crverl,  das  der 
clegere  valsche  geziigc  geleilcl,  su  sol  er  tultcn  alle  die  besscrunge,  die  der  mcisler 
und  der  rlt  uf  gesetaent  nach  sinere  m^ial  der  nach,  alse  ^e  sadie  gesehaflbn 
ist.  [96]  awer  in  der  stelte  bessernnge  ist,  der  sol  eine  mile  von  der  stat  sin,  in 
entrage  denne  sin  weg  bic  vur  ane  geverde,  es  si  naht  oder  lag,  awere  nmbe  er 

M  rtzfjevEirn  ist.  j!>7|  man  so]  och  nlle  jiir  das  ungell  rcchfiicn  clrrnp  niiwen  rate  in 
deme  neiiisicn  manode,  so  der  nuwe  rat  geolli  iit  wirt.  nlle  dise  rebl  hanl  die  bür- 
gere von  Slrazburg  uflen  sich  gcselzet  und  nilil  ulie  die  luntlile. " 

[Dritte  Snmterung  von  i382]. 

Danach  sint  unser  herren  uberein  icummen :  [06]  swer  umb  eine  nngeclagete 
«  wnnde,  die  kiHntlich  isl,  ergriffen  wiri,  den  sol  man  An\  gerihle  vur  vörn.  claget 
denne  ieman  ab  ime,  man  sol  von  ime  rililen,  pl^e  rehl  isl.  clagel  uNt  nieman 
von  ime,  su  sol  er  swern  tlz  zevarnc  und  sol  der  slelle  besserunge  ti^n  und  engat 
ime  nibl  an  die  hanl,  wand  es  uugeclagel  isl. 

[99]*  An**  der  mittewocben  nach  aante  Büchels  lege  sint  unser  herren  uberein  oct^r  *. 
w  kummen,  dez  man  vorme  rate  ulTen  der  pfaleen  oder  swa  der  rat  rihtet.  es  si  umb  . 

t!«rk<St'ti  la  0  $rhiiH  in  dfH  Stiztfn  /O  Zetlfn  df  A^irifl  tirk  verjroßfrt  hat,  offniar        Ai»  tum  Umlf 
dft  Pti-ffduieuU  mit  dtm  St-)fe  tu  rntke.i.  htgiunl  kitr  >rokl  Mtulkt  IIa»,:  .■■'il       ittrtr  Diutt  :  also 

jHHftrtr  N«cAtr«f.  —  /*  Jiaj.  tnitt  Uer  Am  Slaitrttkt  mit  dem  Worttm  :  •  dirre  bri«f  «  wt  «niuw«rt, 
do  W  Nyclau»  Moni  maMar  wm  von  gottM  gebart«  toMot  jar  und  nOn  und  licbwUig  Jw  to  dem 

H  ougcst«  zu  dco  Uarfussen  • .  Stall  .Vf.sfl  in  JJursrl  tu  Itttu.  A  fol.  iS  Hat  kitr:    •  dis  buch  wart 

gcschrib«n  und  ernuvert  von  der  »Ulte  brtef,  da  lierr  Hug  Zorn  meisl«r  was  von  gotz  geburto 
dri/i  hciil  iiadeit  J«r  in  deme  fritnge  nm-h  s.  Jotiuuncs  rr.  MinichU-ni.  Rffith.  tndtt  kitr  m 
det  W'titt  irir  Maj.  mt4  ir*»fl  Auw  dt»  ttiirgamgM*»  ^  87  dtm»  tie»M«  99.  {iu  — - 

•  dia  geschah  •)  ;  $9  fnd$t  <ki  «In  mitk  %  t$  tingnehtkm,        h.  Jbdm  DüM  W  mAtj« 

40  Haidithn/t  m  O. 


1  £M«r  ÄHfangsbudutabe  in  0.  >  Kapüd  92  und  93  nach  B  bei  Hegd,  fiMfftadknNwftni  IX,  953 
Ahm.  4.     *  Abgiinu^  M         Hlädteeknmäieii  2X,  9M  imm*  S. 


Digltlzed  by  Google 


sT\i'TnK<:iiT  IV. 


r»igin  mh^r  iimh  rrli.'.  timhc  «Inlion  slozson  ff^fTcn.  \viinf1f;n  odor  umho  swplrfhiindi' 
ding  der  ral  gewon  isl  ze  rihtenno,  da  cnsol  kein  biirger  tiocii  burgerin  gegen  deuif 
anderen  sinen  bürgere  oder  burgerianc  sich  schirmen  roil  duhcinre  slahte  banuc, 
wand  in  swelrehande  banne  der  man  isl  oder  die  frowe»  die  unsere  burger  sinl.  das 
ensol  ime  vorme  rate  kein  schade  sin,  man  sul  ime  rihlen  in  alleviz,  <ils  ob  er  • 
niht  in  bnnne  wen.',  er  mip  <Vh  wol  gezi'ig  sin  vorm*^  mir.  di=;  pcscali »  ulso  da 
von  gotcs  ^ebirle  inscQl  jar  2wei  huoderi  jar  und  driu  und  aluig  jar  an  deine 
vurgcnanlen  luge. 

:  Im  O  rt»  Ufr      rnuHr  htUm  SfttUim  /iMlmufmi. 


Aivmeku»ff0»  der  U^mrtttzw^en  vom  OrifiwU  tkt  dm  Hitre»  Stadtrtehie. 

SUtätrecltt  /. 


§    S'J.  legatioDc  ter  fungi. 
g  JOS.  assompti»  secum  «juotquot  fuerint  ncren' 
■wü  d*  liiiB  Atpwdadn. 


ter 


^adtreeht  II. 


§    7.  (Verbaibüeidigung.) 

§  19.  (HmtfrüthnOruek.) 

§  25.  (|uonim  tMlino&io  eoaviatm  est. 

§  27.  — 


%  &4.  cum  con»alibas. 


fddt. 

ZtuaU :  ez  onsol  oiich  nieman  den  anderen  bereden 
wan  mit  den^  die     giMheo  oder  ge* 

Mret  lunt. 

atingdimen. 


StadlrecM  III. 


i  7.- 


§  S.  vitabit  civitatcm  per  miliare. 
§   ».  - 

g  13.  in  qaacumquo  domo. 
§  J«.  — 


ZtuOUs  eleht  er  in  aber  ze  todc  odrr  snlr  er  in 
tfttct,  80  ist  er  nnd  sinn  hclfiic  zwei 
jar  von  der  stat. 

Ztuatt:  and  eagii  ntttt  pfenaiage^  doch  «ol  er 
er  den  degen'uodeglwil  nuwbe»  und 

mit  im  nbercin  komen. 
der  mmet  die  stat  einen  mnnot  aber  ein  mil. 
Xmatt:  nnd  jenem  einen  Kitaden  alwtal  meb 

in  einem  bnse  oder  in  einem  (averue. 
Zütttlt:  er  iol  «  aber  bexiugon,  du  ei  der 
bonrihte  aa  in  biabt  ImIm  nit  irorlea 


Digitized  by  Google 


laOO  —  1322 


15 


1  Pünfie*  SiatUreeht  i300—I3S2. 

Dieselben  Ursachen,  welche  in  dem  weiteren  Böhmen  der  BeichsgeKetegebunij  zur  Abfwsung  ie» 
liaAaen-  und  SdueabeH^pUfek  geßthrt  hiAm,  veraidaßten  imcA  in  Straßbttrg  ewä  reehtskiHoriielte 
Sammlungen,  die  ier  umnwflJfeto  Fkiß  SshOten  dtr  Naduaelt  mfbemhrt  hat.  Während  ring»  um  OntS- 
K  bttrg  die  jüngeren  8MiU  Udweise  im  Anschluß  an  nog.  Kölner  (Freiburger-Colmarer)  Recht  aus  n'cA,  inl' 
Item  durdi  Vergabmg  seitens  der  Könige  oder  ihrer  Herren  früh  s\t  einer  schriftliehen  liechtsfixiervng 
gUam^  warm,  hat  das  äUere  Straßburg  erst  im  Jahre  1S23  eine  umfassende  Codification  seines  SeclUes 
terfenommen.  Vor  dimr  Zttt  bmüt«  die  ganze  JMttMfMdlti«^  «Hf  der  OemMmt  oder  dm  mnigt» 
aufnotierten  Statuten,  ivekhe  zerstreut  vorhnmlfu  warat  Auch  hier  hnftett  offenhnr  Shht'rffrn  nrh-r  "Rrttn- 
>u  mitglieder  dem  Bedürfnisse  der  l^adl,  d<ui  die  üesammtJmt  weht  befrigdigen  konnte,  awi  steh  nach- 
ffiW/Ni  wmI  Smimhmgeu  «ä* jcbwr  JtnlfftcidUBm  at^degt,  wn  detm  «m  heute  rndk  die  beiim  An 

Nmehfol^mdm  rcrnffenth'rhlfn  crluüten  ^ind. 

Vor  dem  Jahre  1322  gab  es  nur  den  Stadtbrief,  deuen  Inhalt  dat  vierte  Stadtrecht  bringt,  der 
jShfüA  vom  unMit  Mtett  beeAteetrett  wurde*  BtuSge  undere  ^etresttut  von  diesetu  tusfyeteichHtit  ßtututeH 

ti  MÜteu  ebenso  vom  ahyrhi'iuhn  Tldt  ihm  iiniiii   i)i  ilrn   Kid  t/tyrhrn   Ki-rdi-n.    ( T'/?    T*.  1~.  -i-t.  54.  Der 

SUidtbrüif  V,  9.  19.)  Den  faktisdten  BedttitusUwd  vor  1322  kam  man  aber  nicht  betaer  tchOdem  al$ 
mit  den  Worten  eine»  DminStmermOndie,  der  in  dir  Wiener  Htmdeckr^  h».  Ua.      die  für  die 

Iiecfd»gachieht€  der  Stadt  mehligen  Notae  historieae  Argentinenw»  avfgtgeidmet  hat.  Dort  heißt  es  .- 
<  Anno  domini  1322  editos  et  pablicatns  est  liber  statntorum  üvo  jorimn  mnaicipalinm  bnjas  civitatis 

^  Ärgentinensii,  qui  in  palaciu  cummnniter  allegantur.  uam  com  in  jadicaado  orirentnr  multo  disaen- 
IMHIM  (tt)  tDTbMioiic's  iiiUr  i  rii;sulc&  civitatis,  CO  quod  nou  babebant  jara  tVB  ttetoto  loniuefpaliii, 
per  qne  rpjrerfntTir,  sinml  cuiiscripta,  scd  iniigis  ijuibusdani  ri'dnlis  fcn  cbHuIjs  aat  consnetiidinibus 
T«l  eciam  propriis  concoptibuu  innitebantur  in  judicaudo,  eiccti  faernnt  dominus  Keinboldog  Häffelin, 
dommiB  OMn  da  QioitaiB  militoB  et  ■Iii  lapiaittM  nmiwro  duAdwim,  et  poiiti  «d  eapdlra  non». 

»&  chornm  »u  dem  Orftnew  Werde  exfra  niuros  Argcnlinenses  non  rerpssuri  snb  rirrncionr«  juramcnti. 
doDec  jnra  majiiei[)ali«  civitatis  singnata,  dispersa  in  cedulia  et  aiia  nova,  do  quibns  eis  videietar 
«spedieM  obtemnd«,  nmdeipalHer  pro  bono  atatii  dfitatfo  eonaeribemt  «t  ndigmnt  ad  mmm 
libmra  sab  certis  rnbricie,  quo  consulcs  in  jndicaudo  uterenlnr,  asserenUs.  se  linln-n  :i<]  bujnsniodi 
stataenda  in  ana  civitate  potestatem  et  auctoritatem  regnm  et  imperatortim.  Cumqno  perstitiment  in 

w  ho«  labonado  qnasi  ig/it  vamm  nonMBi  et  «taliit*  mwdoipolift  bqjumiodi  collegiaflait,  od  aimin 
Volumen  fecerunt  conscribi  et  legi  coram  consnlibus  et  scabinis,  et  de  roDMora  omnium  fiiit  aco^ 
tatos  at  juntus  obaorriuri  in  judicando.  Uic  igitnr  est  liber,  qui  commuiiiter  in  palacio  aliegatnr. » 

Der  Wertbuii  dieeer  Stelle,  auf  ledehe  die  Angiie»  der  JeHeinieehen  mtd  dimtschetf  Chromk  Jakob 
Tieingers  von  Königshofen  zurückgehen,^  beweist,  daß  vor  18X1  ein  geschlossenes  Gesetzbuch  nicht  vorhanden 

»  war,  etwaige  Sammlungen  nur  IVivataufzeichnungen  gewesen  sein  können;  und  d<i.<!  /.sf  mit  den  beiden 
(bezw.  3)  erhaltenen  Sammlungen  der  F<dl.  Schilters  Jus  statutarium  brinjft  in  seinem  2.  Buche  im 
Anschluß  an  das  Stadtrecht  lY  die  leiden  Sammlungen  eereint,  M  Jedaeh,  daß  man  die  Beetatu^eOe 
denelbeii,  yciutu  tthtrenneu  kann. 

Die  2  (bez.  3)  SrnnmluHgeH,  weiche  auf  uns  gekommen  sind,  unterscheiden  sich  von  einander  charakur4«r 

1»  Mkr  meeenOiA.  Die  Mere,  «Midie  teeVegender  SÜHe»  tu  Orunde  Uegiunddie  Eiq^]  hie  «2  uatfaßt,  Semmbmtn. 

hängt  nh  Anhang  an  das  Stadtiecht  IV  ohne  hesünderc  Be:eiclinuuft  der  Grenze  eine  CnUrktion  von  Statuten 
an,  die  in  sich  toeder  nacit  der  Materie  noch  nach  der  Zeit  geordnet  sind,  uxuh  sich  auch  hier  und  da 


*  Der  WarOaut  dtr  tWO  vnAmmllat  lot.  Otarn»  fei  m  hei  SMUer  Jut  »latut.  (Str.)  8.  as 

hat  nur  den  Zumtz  mn  Schluß:  «et  qui  er  iisnlr^ns  ninmatiin  logltiir,  insimiatar  et  per  ArgeutiiuTises 
u  obiervari  jaratar.  >  Die  deutsche  Chronik  ititmiUchnmiken  IX,  743)  hat  das  ein  %vem'g  überarbeitet. 
Sdbetdnd^  iet  der  Zueatt  «kr  die  tpUereu  Veränderungen. 


16  »TAUTIiK<:iil  V 

bcHiimtnte  flnippm  ^nftutimifn  (iriHni.  rür  nnhl  aus  ciiiem  iniif:i=:'if  n<frrni  it)'.<i  t  :i/iberi$cJwH  Akt  :u»amitheH' 
gtblietßen  ««rf.  Das  Alter  der  Itetrejfetiden  StatnUa  laßt  sich  nur  aus  der  jumjeren  StUHmlmig  beatm- 
umt,  da  dim  hä»^  «w  4tn  Htudnen  CkietteH  im  IVomm  de»  Mekter«,  «nKr  <i«H«ii  Aml^Bknmg 

en  erhisten  wurdr.  hier  und  dii  aurh  eine  Tages-  oder  JaJire/i-IM'frintij  iuu]irht  S'/ilrhr  Anff'ifitn  findn» 
iich  für  m  der  Gl  Kagitcl  der  älteren  ^immluHff;  in  10  FtiUm  Idfst  $ich  das  Datum  genau  auf  Jahr  i 
whI  (terw.  Jahnmit)  fitUteOtn.  Diae  awftcr  datierten  GeeHm  faOm  in  die  leU  «ww  i900  Jmk 
27  bis  1311  Frühiitu),  nur  das  vorletzte  Kapitel  gehört  in  'hu  FiiihUiui  Hin.  Th  i  den  Ii  übrigen 
mä  BürgermeieUmttmm  rereehmm  Statntm  MM  »kk  da*  Aller  nicht  sicher  bestimmat,  da  der  betr. 
Mttiter  m^uvud»  eein  Amt  iddeidele;  tdter  dUe  in  den  IS  KepUtin  genan$dem  Meäter  eraduiittm  in 
der  Zeit  von  1300  bis  1311  im  Amt.  Wenn  demnach  vielleicht  die  beiilen  letztet*  Kajtitel  ^achtrdge  m»d,  M 
M  «rird  doth  die  Ilauptsammlung  die  Gesetzgebung  d>  r  Jidin:  1300  bis  1311  reprayrnderett. 

A  iHe  jüngere  HammiuHg  ist  bedeutend  grüßer  als  dte  tätere.  Es  acheint,  dab  tunächst  mmmtliche 
Slatntea  der  tSteren  Sammhnff  mcft  oihA  w  Ar  «D«sdb:^imlni,  wentf/eten»  temerM  SMUtr,  der  MO»  die 
Variante}!  dir  jünijmn  S^immhiiig  angiebl,  nirnud^,  diifl  dai  Slutnt  in  drr  jUpr/rrni  Sdtnnduug  fehle. 
Außenkm  enthält  nie  aber  noch  18  weitere  Statuten,  von  tknen  13  mit  Halterungen  versehen  sind.  iMe  u, 
ivceifdtae  gemm  beetimmbaren  4  Stattden  gtMren  in  die  £eU  «M  1318  hi»  1399  Simmer,  m  ihnen 
kommt  noch  da»  M<"i:.-Ifiiitt  von  1301;  aU<  undmn  muli  mit  dem  M'i\l,riiiiwfii  ir/-,-f 7n-n' /i  b'iudcn 
auch  in  der  angegelenai  Zeit  erlassen  sein.  Wir  tccrden  somit  wohl  in  ihr  eine  bis  1322  fortgesetzte 
Slatutemamndnng  eu  erbUeken  haben.  Die  Aiwrdnnng  üt  auth  in  der  jüngeren  Sammkmff  weder  cÄro- 
noiogisch  noch  inhtdttich.  Um  einen  üdterhtitk  tu  geben,  folgt  im  Anhang  ein  Vtrtuch  der  UetXMStrukiion  ao 
der  Eeihettfolge  der  jüngeren  Sammimg.  Die  jüngere  Sammlnttg  eteht  gant  teMdndig  neben  der  iUteren: 
M>  hed  die  Datiermigem  am  SMud  oder  Ende  de»  Statute»  beibMUem.  Daem  bmmum  mUwi'cK«,  imdb 

C    Sehr  wenif)  rn'fvrii  irir  !•'»!  '-inrr  drittrn  .Snnitnhtttrf.  die  mch  in  drr  linndschrift  C  drr  Stadt- 
biMiothek  erhalten  hatte.    Wie  A  enthielt  sie  den  A'cim«i  des  Meisters,  unter  dem  das  litatut  eriatsen  a 
war,  hatte  aber  eine  andere  Anordmmg  el»  A,  die  nadk  Siitaeegan/  BAatqttmig  eim  ehranetagiiAe 
gewesen  sein  seil. 

Jßemr  üA  *ur  t^feitieHen  Uandeekriftcnbeschreibung  iibergehe,  muß  ich  ei»  jmmt  Warte  etnfnge» 
ü&er  tkn  getammten  Bestand  «m  Beehtsbüdum,  der  fridier  im  Besits  der  Stadt  StraSbarg  war  «nd  dem 
B^iaÜidibrande  von  1H70  colhtändig  zum  Opfer  gefülen  ist,  so  d,iPi.  n-nre  nicht  die  Arbeit  Schilters  an 
gerettet,  litute  nur  die  wenigen  gedruckten  Citaie  vorlägen.  Diese  Angaben  muß  idt  um  so  mehr  eiu' 
schieben,  da  ein  auf  Verwechslung  von  Stadtarcluv  und  Stadtbtbliotltek  und  den  verscIUedenen  Hand- 
»ehriftenreihen  de»  entere»  beruhender  Irrtam  naakfHiMtmi»  ieL 

Als  Schutt r  sv/rt«  Arbeit  machte,  staiui  ihm  eint  lidhr  von  Uundsihrifi'h  :in-  Vrrfn/piug,  die 
damals  anf  dem  Stadtarchiv  sichbefand.  Es  tinddat  die  Ilamtsckriften  A  D  E  F  ü  U  I*      K  9i 
Xi  M  N.  In  der  Beihenfelge  fddt  B  und  G:  «flanuiia  mperiori  forte  ftbMrpU*  «Hon  line  jaetw» 
aiitiquitaüs  >.  Außerdem  benutzte  er  »och  mehrere  nicht  eingereihte  yummeni,  nämlich  einen  Codex,  den 
er  uis  Major  (Maj)  bezeichnet,  außerdem  den  von  Mnmfkr  der  Stadt  geschenkten,  angebrannten  Vöde*, 
der  m.  A,  die  Verfassungsänderungen  bi»  1499  etdhidt,  und  da»  »heiadidie  Aidt«.  Im  der  ertlen 
Hälfte  diete»  Jakritmnderts  kameti  die  Handschriften  in  dir  Stadtbibliothek.  Dort  benutzte  Ueusler  4» 
ftfoch  acMM  mir  mir  Verfügung  gestellten  Xotizen)  die  Codices  A  C  D  E  uml  1»  ;  Hegel  ebenso  nach 
»einen  Setiten  A  B  C  D  O  B  I»       K  L  M  X.  Die  Angaben  über  diese  Handschriften  stimmen 
nun  80  iceit  überein,  daß  die  mit  gleiclten  liucbstaben  bezeichneten  Bünde  der  Stadtbibliothek  vnd  des 
Archices  identisch  sein  miixfien  —  iw  dir  Jl-  ihe  der  Stadt rnlitr  wurden  demnach  anstatt  der  fMnuJcn 
twei  andere  mn  mit  B  und  C  bezeichnete  Handschriften  eingereilU.  Xeben  dieser  Reihe  ist  noch  heute  a 
im  Stadtarchiv  erheittn  die  Heike  der  Bri^fbOeher  A  B  tmd  C,  an  die  aiA  JD  und  E  mit  Zintver- 

urhretbtingr?!  mtijrftdlt  ni'.fr}diefrii.  Dü.^  i^f  rfa.«  Frqrhni^  riucr  T^nfrr^irhtw^.  die  im  einzflnen  hier 
darzulegen  eu  iceit  führen  teürde.  Im  Intcrestc  der  Sache  bemerke  ich,  daß  dementsprechend  die  AngalK 
in  dm  dtmüdm  AdAcdiMmlm  IX  S.  991  Amm.  9  m,'  »Eine  ander»  Rlihe»  «M  ob  irrig  fort- 
fiiUm  muß.  f» 


Digrtized  by  Google 


idoo-  Idas 


Maj.  und  S.  Die  äJiert  SUkiteiiiammlung  entnahm  Schilter  dem  Cod.  Mqj.:  «charUceut  in  folio  //ai.  /  ^  .  r 
minori,  qui  post  histomm  regam  et  patniurchamin  et  jus  Memaanicam  proTtnciale  et  feudale  i'"e>>'^'i'""u- 
continel  «liam  jus  Argentoratense  >.  Sie  int  im  Folgenden  aU  Ma).  bezeichfiet.  Mit  ihrer  Beschreibttng 
iMhmI  ik  it»  Oodas  B  Meran,  die  Hegel  in  »einen  handschriftlichen  A'oru^  n  yiebt,  nur  ist  dits  Format 
i  von  Hegel  als  Quart  anffrtftf)fn,  ah>T  da  lutt  Sddlter  tcohl  für  rlicsc  correMe  Bezeichnung  das  Kleinfolio 
geteilt.  Nach  Uegei  enthält  die  Handschrift  das  Königabuch,  den  Srhicabempiegcl  (Land  und  LehnreelU) 
md  mm  fiUUvS  dat  Stadtreda  mä  tOhMnUger  FoUinmg  auf  Btati  1—29.  Da  ut  ieidm  Be$dtreibungen 

dk  Handschrift  als  J\ipkrh(t)ulschrifl  he:L'i(:httct  tciril,  so  /»v/f  Mick  fiir  Fragf  nahf.  oh  dir  Uaiuhrhriff 
füllt  Origiw^hamdadmft  war  oder  nidtt.  War  sie  eine  Vriginalhandschrifl,  so  muß  sie  nach  J311  und 

1»  «or  iSa»  gtteMebem  mir,  H»  mOSte  «in  eine  ier  Ateffen  P^iieihaiidadiriflen  geweien  mAi.  Wie  dem 
tet,  ist  der  durch  SchUter  überlieferte  Text  ein  guter  tu  nenmn.  i 

Auf  Moj.  oder  auf  eau  gemekiaame  iiwUl»       eiäier  auch  Begsch.  zurücL 
EeysOt.  (jettt  auf  der  k.  UnkenUme-  umd  Lauda-BOliefhdt  tu  Btntimrff,  votier  «h  Betite  dee 
Professor  Regscher  in  TiU»ngen).  Aus  dan  F.nde  des  15.  Jahrhunderts  auf  Papier.  Die  Hanthchrift 

U  enthält  gleich  eu  Astfang  auf  foL  1-31^  Das  Stadtrecht  lY  und  im  Attschluß  daran  die  allere  Statuten- 
Sammlung,  vie  Maj.  abbrechend.  Auf  foL  31^ -ii^  folgen  Urkunden  und  Vertrüge  mit  JL  Sigtenutml, 
Bieüu^  und  Domkapitel.  Veber  den  weUeren  fnikatt  «yL  die  BeadknStm§  inder  LMem^eAm  Aueg^ 
dm  Schwahemp'nr-!--  I^VI. 

A.  Die  Jüngere  StattUensammlung  enthielt  A  (früher  Stadtarchiv,  dann  Stadlbibliotbdi  £u  Straßburg, 

»  I9t0  tcrtnMMit^.  Um  ItfieAftOl  AMKcr  «b;  «min  litan  A  notatu,  pvguMBiu,  i^itiiiM  loriptiiit 
vclfftt.  iLges  i't  ktatata.  qaac  nos  libro  II  cxhibeinns,  prnmiscnc  et  Bonnvliiin  tomporis,  quo  qiia«»- 
Iib«t  lata  gont,  Seriem  disposait  sub  certos  titalos  et  receuUorcB  ab  anno  1320  a^jecit.  pturiiuis 
tftuan  tempi»  et  eonnil««  aanotevii»  Weitere  Aiegebem  heritee»  wir  tun  Begel,  Bermam  (NuUeee 
histor.  etc.  sur  la  rille  de  Straslouri}  II,  31),  Heusler  und  Si  hnn ijam  fiu  sr-iiuu  Auszidijru  -ur  Geschichte 

tt  des  Frauenhauset  Fase.  J  auf  dem  Stadtanlm).  JNaeh  alle»  ist  es  ein  Pergamentcodex  gewesen  m  FeUa 
(Hegel :  groß,  Bermamt :  petit);  die  eihdttntn  Citale  etiumen  dem  WorÜeede  naeh  rntteretnaisder  mOer 
sich  und  mit  Schilter  überein  ;  meU  JO  die  Angalte  der  FoUierumj :  hierin  weicht  Schiller  ron  denAftlt^ 
einstimmenden  HeusUr  und  Sehtteegaiu  ab.  Es  scheint  nach  der  Zeit  Schilters  eine  NeufoliienmgtttM- 
gefunden  eu  AoftcH,  die  die  Haid  der  geeAMten  Blätter  um  ein  paar  verminderte.  An  der  UeiOität  der 

*  Himdtiir^Un  iit  «Mt  jh  suxifeln ;  vi^eicht  sind  auch  SdsSUer»  SeOtHeHtite  «M  twrNiltm'x  «mgeim 
(je\rf?ni  So  ist  es  ffffter  unmöglich,  genau  du:  Jieihenfolge  zu  reeotiMniieren  —  die  Anrjnhcn  sitnl  iu 
TojUUc  Ii  tm  Anhang  eusaemengesldlt.  Die  Handschrift  enthielt  auf  thren  47  Blättern  (die  Zahl  nach 
Hermam)  wer  ^adtetatuten  emd  am  OMtff  PWtftjrtdte  dee  Bates  von  OSi  und  1800  (leMere  im 

Aakang  abffedntcki),  dann  den  VoUtnacht.ilrief  fi\r  die  Oc^nndlrn  an  den  päpftlichrn  Hof  ro»  1"!r,0, 
»  dk  Sehäter  im  Auetuarium  vom  Uber  II  seines  Jus  slatutarium  mitteilt.  Der  ganze  Best  enthielt 
StaMeH  emd  ttmr  tegiimt  eine  Smmhmg,  m  dk  tiA  vüHfti.  5  {muA  Pudert  ZSKhmf}  der  Anfang 
»y/>i  f^ladlrecht  IV  ixn.<:cfdießt,  da.1  aber  auch  mit  jünffcrcn  .Statuten  dureltsctzt  ist  —  naeh^uivfiseu  ifl 
auf  foL  6l>.-  V,  7  MM  1300  ;  7:  V,  HO;  10:  V,  64}  12:  V,  37.  40}  U:  ¥,26}  17:  V,43;  18:  V,34} 
H:  F,  9  «on  ISOO.  A»^  fO.  felgt  dam  der  SOHuß  «wi  fltaümM  tV.  Vgl.  oben  8.  4, 15  f  meine 
M  Ausführung  über  den  offizieHen  oder  privaten  (Starakter  dieeer  Emeuerun;/  vuu  1312.  Von  fei.  2ß*  He 
etwa  foL  43  folgen  dann  wieder  iOngen  StaMen,  Mer  mdjStiger  ak  1312  m  bunter  SeOteufalge. 


1  Der  von  Schüler  benutzte  Maj.  scheint  identisch  mÜ  dem  von  ihm  für  seinai  Schuxdxnspicgd 
bewuteten  <cod«  grandior  reipablicae  Argentoratensis  .  naoa  qudem  init  in  cniia  Aigeiitont«iui 
at  libri  jndieiarii,  qnod  vt  adjectae  leges  rcipnblica«  Aigentorateiwli  ctmflnnaiit. »  ÄBein  es  erheben 

et  sieh  dagetjen  Dedeulen.  Ich  he.'^clirünle  muh  darauf,  dir  auf  die  Straßhiiri/er  Srli\rahr)irsi>ieijtJlMitih<liriften 
bezügliche  Literatur  uusufuhren:  Schüler:  Codex  juris  Ähmannit  i  fcudulm.  edit  Anjmlorali  172S,  XV, 
Schiller  thesaurus  antiguitatum  tom.  JI,  Ubn  1727.  Die  Einleitung  zur  Au.^oalie  des  Sditcnhempiegele 
und  die  Yananten.  Laßberg^e  Vorrede  M  teiner  Auegabe.  Homeger  Die  deutschen  BetMebSititer  dee 
MA.  1896.  nt.  «a»-d»8.  aotm^erklde  der  kkt.  Oaeee  der  Akademk  der  Wiee.  tu  MBneken  1671. 

M  S.  002-  514.  Homeger:  BUtuuf  der  fMI.<MM.  GIAmm  der  Akademk  der  WiuenedU^kn  eu  Beiiin  vem 
20.  Febr.  1871. 

Str.  9 


Digitized  by  Google 


18 


STAOTRBCIIT  V. 


C  (Rrhüti'Y  iiuhrhiiint.  StatltfnTiUnthrl:.  1970  rrrhrmmt )  enthielt  nach  Tfegr]  tf<')i  f^fJueabenspiegd 
Land-  tinä  Ijehnrecht,  und  txm  JM.  l'jl  an  den  Anfang  des  Stadtrechls  1 V  mit  den  t, i HkxtiMgtworim 
m  OfSiMk«»mA5;j|U»>;  «AimodoiBiBlttfO  A»tf  fa.90i*  t^mamaAAmCiMmmi^Sämet- 
guns:  V,  l'i :  auf  f(il.  SIT-':  y.  "r  Aiirh  Chat  vic  A  ihV  Mei.stertuimeu  rii  de»  ein^ehwn  SMul^ii 
kmmg^ügt ;  jedoch  muß  die  Meihe^foige  in  (/  eine  andere  gewesen  sein,  aU  in  A,  da  in  A  foL  30»  dem  & 
C  ao**,  fal.  St^  aber  wkM  C  »IT»  entspricht.  fiieJkm^am  tagt  vom  BMhI  V,  IS:  *k  tUM  «rt  «m 
Joule  tle  J304  (der  genannte  Iletid  Mmrtus  war  1297  und  1300  Meister),  puitqm  tbm»  le  codex  C,  oi 
let  ftoM«  jMratNciiI  «c  wm»  jpor  ordn  cAfvwofcy^i«,  «I  at  frieidi  de  plutieur»  poätrittin  ä  UM. 
yogts  eeMe  dUe  VBfrimtt  /.  aw  (m.»  Ob  SOmet^amf  FanwifMig  ridHig  tat,  UAf  «ieft  ikaite  mUti 
mehr  entscheiden.  Bmulet  hat  uns  etcei  kleine  Gedichte  aus  der  Handschrift  gerettet,  die  innerhalb  des  u» 
Textes  des  SchtcabenspiegeU  gestanden  hahai,  um!  meines  WitttHM  bilket  wMkatUlt  tini.  Ith  gäbe  Mi* 
ffenau  nach  der  Schreibung  des  Origittais  im  tier  Anmerkung.* 

Ton  An  «Mge»  M  AMfar  mmI  Mar  <n  da«  TmHatOm  emertem  Sattdaekrißm  D.  K  F.  H.  Jt> 

enthirlt  h-iiir  nnr  iHtrrf  ,9l(ittitrmitmmliin{i,  mmtern  a7k  dn/i  Sttultreeftt  rm  daa  ja  iiuth  äUete 

Statuten  übernahm  oder  jüngere  Ueberarbeitungcn.  Ihe  Citate  habe  idi  gleichteoht  beibehalten.  tt 

FOr  dk  AKNm  giradt  äiem  AoAradUtt  MWe«m  die  wmmaithtlm  JOkmdeaeAMiatt  Oggd^t 
umt  Hcudn^t,  ohM  lie  wdit  eint  JEImfaDwy  dir  «crwidMla»  Bmdadir^liiißiatti  gmu  mml^liA 

gewesen. 

Di»  SAmieri^keittn  der  EdiHtm,  dkmrimem  paar  Ereerftm  eim  oorrdte  ift«dkr0  hentttsm 

konnte,  vermehren  sich  noch  dadurch,  daß  die  Hauptgrundlage,  da$  SMUer'gche  Sammelwerk,  in  zwei  « 
gleiiAiwertigen  und  doA  mAt  «on  eimmder  abwetehende»  J^bed>r^tm  tatÜ^.  Schon  die  OrigtnaBumd- 
eekri/t  vor  »  «bgetduiebem,  wie  num  war ;  die  heidett  Abtdtr^lm 

liaben  sich  dann  noch  mehr  dem  I^autwert  ihrer  Zeit  anbequemt   Sollte  man  nun  gewaltsam  den  alten 
Ijuutstand  wiederherstellen?  Zu  limr  utliluu  hiUafcu  Coiyjii'irerri  machte  ich  mich  nicht  entschließen. 
Sollte  man  aüc  Varianten  der  betäcn  Abschnjten  angeben  t  Oos  gieng  ebenso  wenig.  Wenn  die  Edition  « 
die  PMttemtim  «n/gfat«,  eim  <Mfc  /"r  dmLmMaiddtt  MtuM^rnJUMltitmÄi^mg  de»  M.  Jahr- 

hxiwlfrt^  tit  ^rin,  i?o  rri-nnrjtc  r«.  nur  dir  nnrhUchen  Varianten  amugeben,  im  T^tbrigm  rinr  Ilavd^rhrift 
tu  Grunde  tu  legen.  Schilt.  (G.j  beileutet  die  Uießcner  Abschrift  ;  SchäL  (Str.J  dte  Straßburger.  irrster* 
Ke/t  de»  KnpUtki  1-6,  tetetere  dem  JRM  «n  Orrnide.  Am  mei  SUBem  (V,  15.  JOtekmitt  8  mid  V,  SS 
Anf<tn'ji.  ni)  Afisihriflni  iJfi  };>  Jahrhunderts  voihvjni,  i.<-t  der  f]tui:c  Viiriiuilfjdtalktst  geg>U»  SthiUcr.  t't 
wOeher  den  Text  der  idlerm  Sa$maktHffeH  tu  Grunde  legt,  giebt  auch  die  Varitmtem  der  jüngeren;  wo 
er  «midrMditk  cA  Qiidb  Ä  emgiebt^  liok  wk  dem  mjgeimmmi  «kr  emek  m  tbii  AdhH,  dim 
fiHatetiumgabe  bei  Aw  fOHU^  wo  eefeUt:  *  K«r.  hei  SML: »  JMtt,  Uegt  wtM  immer  Aeu  (hnmde. 


'  fol.  J40».    D«r  lieb«  stiinm«r,  der  ist  kummcu, 
ich  hah  nawe  mer  fWimmilMa, 
Aber  grünet  hcide, 
Üer  meige  wol  gczient  bat 

BiTf!^  lind  tal  mit  ua«r«T  mt» 
Winter,  dir  eu  leide. 

Na  wil  ich  der  schönen  mit  <l«r  gvten 

mincn  dienst  widdorsagcn, 

Sit  ich  nüt  mag  Ion  bejagcn, 

Ich  wil  es  nüt  me  muten. 

Ich  weiss  wol,  du  s&  die  miiM  twiDget, 

das  ir  we  noch  mir  gesebifat, 

Driü  oiiulifu  ii  Ii  ili'iiiK«  nibt, 

ub  81  in  Borgen  riuget. 

fit.  iOt*.   Wnt  dn  u'ii  ein  gnt  man 

uml  «lif  wailifit  urknut  lian, 
So  tIücU  den  wiu,  also  dcu  tot, 
mtd  tring  siti  «il  vil  ane  uet. 


Digitized  by  Google 


Vor  1311  to 

Gedruckt  igt  bisher  nur  ganz  wenige«  bei  Gams  :  disserttüio  de  bonis  lattdemialibwt.  Iff/ji  l  Stadle- 
ckroniken,  Heualer:  Verfastungtgtachichte  der  Stadt  Jkud,  S(AiUer:  Königshofen  und  cod.  jur.  Alem, 
feudtOis  tmd  Weneker :  CoOeeta  arcMm  de  ffMurgiHt.  BemM  vmi«  da»  ^a^nMiHiervo»  iSUOler 
hergeatdlten  Form  auch  für  Schrrz,  (llrjsi.arium  gtniMiam  Wttiii  «mi  «i.  ObeiUm  1781,  äar  «W  ete^ 
a  meinen  teltenen  Worten  gatue  Stetten  anfüfai, 

Eime  ÄbhäHgigktit  dw  WBrtkmttt  der  StabUe»  m»  Aftm»  StaitredUeairfteidiiniiijfen  M  mtr  m 

tfi-niiyn  FttUfn  U'wh^uwri.^r»  :  V,  .77  grhl  .-/iwi  Teil  auf  IV',  4f>:  V.  r,0  nnf  TV  .7"  ir,  ,S\-  niv!  V,  l)r, 
auf  J  V,  S7  zurück.  Im  Uebrigen  nehme»  die  jtmgerm  ÜtatHlen  ja  den  Inhalt  älterer  »ehr  häuf^  wieder 
«1^,  JMbA /Ml  ite  dtai  JttM  Adil /flrtftOdbiiil  fl^ 


[1|  Wer  für  den  meislcr  und  den  ral,  do  si  rihleul,  oder  oiKkrswo,  do  8&  su 
•gorilhp"  sizpnl,  wer  do  fiir  sii  gal  mil  woliclier  liandc  wofrcu  oder  liuniisch  das  isl, 
oac  mil  ein  spitzmcsscr,  und  er  domil  kuntlich  ergriflun  würt,  der  gil  fuoff''  pfund 
and  isl  ein  Jar  von  der  atat  eine  mile.  ist  aber  es  nit  InindÜich,  so  sol  aber  er  sin 
u  nnsohulde  dun,  wen  es  der  meister  und  der  rat  «het,  des  sol  sin  one  geverde. 

[2]  Wer  eine  wunde  oder  einen  dolslag  cla|$et,  der  sol  sweren,  das  er  in  den 
nehistcn  dryli  lagen  nenne  sirien  gezQge/  die  er  aller  pewprlicbesle  weiss  sne 
gevenlo.  utult'  was  f^czrigf«  er  donocli  1101110,  die  su1I™i  nil  gcUcii.'' 

|3J  Wer  zu  ohle  wurl  gclon  uud  wil  der  furguu  uf  äiu  rei^lil,  dus  s>ol  er  tun  in 

M  den  nehslen  vier  wocben.  und  dal  er  das  nit,  so  sol  er  in  der  ahle  bliben,  ualie 
das  er  gebessert;  wer  aber  es  in  fremden  landen  geschehen  und  wurde  hie  snoobt" 
gelon,  so  er  danne  herwtder  kumet,  so  bet  [ei^  aber  vier  woofaen  frist,  also  es  vor 

bescheiden  ist. 

[4J  Wer  einen  wuudel  oder  ersieht,  alle  die  mit  immc  noch  folgende  sint  mit 
•  iB  UosMS  niMsem  oder  mit  swerten  mit  hdnmbarlen  oder  spiessen,  werdent  sie 
ergriffen,  es  gal  in  an  die  band  oder  an  den  lip  in  alle  die  wise,  also  dem  genemen, 
der  den  dolslag  oder  die  wunde  hei  geton;  folget  aber  einer  noch  one  nicsser/ucketi 
und  one  bloss  swrrt  uiul  one  wofn  n,  wil  der  behabcn  zu  den  heiligen,  dns  er  nil 
in  übelcr  wise  noch  folgt  ndc  wer,  der  sol  ledig  sin  ;  wil  er  aher  das  nil  behüben, 
u  so  sol  er  der  stelle  bcitseruiigü  duu  und  gal  im  weder  au  die  huul  noch  an  den  lip/ 

[5]  Wer  in  der  stelle  besserunge  isl,*  er  si  au  ohle  oder  nit,  der  sol  fride  han 
uaaewendig  des  burgbannes  vor  dem,  von  des  wegen  er  usse  isl,  und  von  allen 

sinen  fruuden;  und  sol  ouch  der,  von  des  wegen  er  usse  isl,  friide  han  von  luv  in 
der  slfit  lind  in  dem  lande  von  im  nnd  von  nllon  sinen  frunden ;  und  sul  der 
»  meisler  gencme,  der  usse  isl,  das  gebieten  mit  der  stelle  brioOe,**  ob  er  dem  gerihle 
eniwidien  ist,  oder  aber  von  mund  zu  mnnd.  so  er  us  sweret;*  und  welre  das 

ft.  Ai  •iil«>i     b.  Mtjiiek,i  »«iD».      0.  A  f»l.  tJi  •all«  mm«.  Xegtth.  s  Tixi.      d.  4M.  X7 
fltft  Amm:  «mm  aol  mcfc  «tnb«  lolsT«9a  md  tnib*  «mdw  a«k  ne  dcam  Mhs  gezuge  leltfn». 

e.  S<AiU.  (0)  :  «ouch-        f.         §  j'.mrf  i«  A  f<>>    rr'r       g.  A  tot.  SS  f<''ji  -S/if«:  «von 
4»  «welro  baod«  Mch«u  du  ist».        b.  Dtr  UttU  Satt:  •  und  sol  —  brieff«  •   u(  am  A*rgäHil. 

L  Ai  «twinl  MM  ftt  ilaät'. 


üiyitized  by  Google 


20 


STAIiTHliCIIT  V. 


hricliel,  der  sol  tnldin  <\'u:  ljes.s«runge,  die  uf  den  geselzel  isl,  der  der  stelle  friden 
brichel.  wil  vr  Hl)ei-  ml  tridcn  geben  dem,  von  des  wegen  er  du  usse  ist.  oder  von 
sinen  fhiDdeo,  svaa  ime  denno  donach  geschiclit  von  dsmQ,  voa  des  wegen  er  uqge- 
vnren  ist,  oder  von  sinen  frunden,"  es  siin  dem  burghanne  oder  usseirendig,  dammiie 
isl  meti  ime  noch  der  stüfi  nocli  keinen  sinen  fränden  d^eine  besienuige  schuldig,  a 
und  s  jI  meisier  und  rot  dem  audorn  beholfens  sin  uf  dea*  der  dis  geboU  also 
brichel. 

[6j  VV  elre  unser  burger,  do  inuu  eiuen  unser  burger  oder  burgeriu  liuge  bi  uahl 
oder  bi  tage  in  dirre  stat,  wo  man  das  kantlioh  mag  gemachen  mit  erbara  lutea, 
der  sol  nimmerme  su  Strasbuig  kennen,  und  sol  der  mdater  sich  alles  aines  gutes  lo 

undeniehen,  »nlze  der  kleger  wurl  abgeleil,  und  sol  doch  nieincr  zu  Strasburg 
kummcn.  isl  aber  er  ein  lautmann,  der  das  dul,  dem  sol  man  den  köpf  abeslahen, 
obc  man  in  crgrifTel. 

[7J  [1300  Juni  27 \ '  ^  Wer  es,  das  cinrc  unser  burger  den  andern  unsern 
borgem  vunte  oder  au  lode  slucge  oder  anders  kein«  uofuge  tote,  wie  gros  die  la 
were,  der  umbe  sol  niman  in  sin  bus  nocb  in  sin  hof  louffen  one  ourlop  meister 
unde  ralc<?''  \nv\  fli*«  schullheissen  urlop  und  des  vogles.  wer  das  gebotl  bricht,  der 
sol  ein  jar  von  der  stnl  sin  eine  myle  tmil  fjil  vünf  pfunl  und  sol  den  clcger  ungc- 
clagehaA  machen,  und  das  sol  meisler  und  rat  ut  der  slat,"  so  der  iioulouf  geschihl, 
anvoltenl  «i  riehiende  uf  den  eil  und  sollen  es  richten  und  rehlverligen'  one  » 
undcrkw,  sie  irrenl  denne  8unn«idage  oder  gdxinnen  virtage  oder  andere  dicfUge 
not  die  nierc. 

[•^l"  fKs  sol  nii  ttian  kein  panzcr  noch  bcckelnhubcn,  kolcr,  collier'"  noch  spies 
noch  liellcinbarloii  in  tler  slnt  noch  in  r]f»r  vorshil  tr.ifxen  fsol),  weder  bi  naht  noch 
bi  läge ;  es  enwer  donne,  das  es  meister  und  rol  eime  erioubet  helle  von  redelicher 
sach  wegen  oder  das  einre  für'  die  stat  welle  riten  oder  gon  und  sin  ding  schaffen 
oder  tis  dem  lande  ginge  oder  ritte  one  geverde.  wer  anders  ginge,  denne  do  vor- 
gescbriben  ist,  der  sol  zwenzig  ^  jar  von  der  slat  sin  eine  mile  und  gil  nul  pfcn- 
ninge,  er  pimf^f  mil  lihle  oder  on«-  lihl,  iiiul  .-^ulnl  meisler  und  rat  daruf  stellen 
rugeu  und  furbriugeu  by  dem  eidc  und  sulul  es  oucli  rihleul  ungcclaget;  und  m 

a.  Kw  •«was  ime  —  fninilen  •  a»s  A  ttfäiM.  Jb  /MK  tmcA  hti  Ktytrk.  h.  Ä  itgimnit  »Am  itm 
vanlaf  a  naali  mniehlaa do  «w  gttn  ealmrta  ymm  dryianhandart  Jar,  da  her  J<Aaimes  Erb« 
der  Jirage  naiMar  «aa,  aiat  iiaaar»  harran,  maistar  und  rat,  adsalBla  und  ammanne  flb«rein- 

Viiitin«!»  uud  gobOtteat  mit  endelichcr  ürli-iU',     In-  i';:iit  iinvcr  Inirf^rr  rinen   c.  A  :  «oder 

aiiJer«".        d.  Srkilttr  laßt  in  frhyr;  Kiiimmct-a  /oit/tn :   •  mit  gewult  loufTen*.        a.  JUfteA.  SS 
.  »lunl  •.        f.  Die  beidtH  Itlitt  i  il  i  ,v  bei  Sckilttr  iu  eckigen  Klaiamr».        g.  A  filt.  W  liyÄlflf; 
•  Da  bar  Uawl  Marc«  maiaUr  waa,  *  do  (kMoinoiil)  aint  naiater  und  rai,  «chaflal  imd  iMniM  tkt^ 
«inkeaiBaB  ind  lunt  fwhoMD,  daa  aieaiant... . .     k.  In  SekäUr  ■Str.J  ube^gmcMfkit,     k  SMUr 
fi/t  «Jar«.     i.  Ai  »tSm  halb«.  Jlqmci.:  «swaDiig«. 


'  «winrlifrn»  hat  ^cJifUcr:  Heusler  citiert  <t(U  Slulut  in  seinen  Esccriilm  uhrr  nnrh  A  fd.  6b:  m 
«Montag  nach  Job.  iiapt.  i:i(X>>.  tkimit  stimmen  die  Amtslisten:  BciniH/id  BeitMdelin  euntiert  bia 
Jmi  3,  Joluinnes  Erbe  der  junge  ersclteint  am  1.  Juli  im  Amt ;  Nov.  14  ist  adlM  Ml'l 
amUemiderJUeittgr;  u  itt  alto  daa  iStoliU  «om  »7.  /«m  JSOO.      *  Die  DaUmu^  IMM 
HeM  Marau  «Mtr  Bargervtriäer  Beritt  VtSU  luA  Wim»»  iSM  omJ  1305. 


Dig'itlzed  by  Google 


Vor  1311 


21 


w«ler  einn  in  dem  rale  beaeil,  das  er  df»  gesehen  habe,  der  sol  besaem,  also  davor 
gcschriben  isl.  alior  er  es  gehört  sagen»  aosol  in  der  meisler  rehtfertigen,  also 
obe  ers  gctun  habe  uder  uit. 

[9]  {1300  Juli  55]'  "Es  ensol  dekeiner  der  rates,  die  wile  er  in  deme  rale  isl, 

•  von  nieman  kein  mUte  nemen  oder  schaffen  genommen  von  einem  andern,  also  das 
SU  ime  doeb  «erde,  das  das  gerihle  uf  der  pfaltsen  anegot.  wer  das  brichel»  der 
sol  meineidig  sin ;  und  wer  die  miele  git,  ist  das  kuntlich  uder  wurl  kundlich 
gemacht,  der  sol  ein  ]or  von  der  slal  sin  eine  my!e  nnrl  pit  den*»  andern  in  dem 
rate  fünf  pfund  und  sol  dami  aiiui  sache  verloren  han.  wir  iieisen  euch  miele: 

M  pferd,  hämisch,  gcwant.  kern,  win,  golt,  silber,  pfennigc  und  sallz  und  alles  das, 
den  man  geweichen  mag  unrehle  su  tnnde,  one  alle  geverde.  und  sol  ein  rol,  der 
ab^;ot,  dem  andern  rat,  d»  anegot,  disselbe  in  den  eit  gebim.  und  ist  oach  darambe 
an  der  stelle  brief  gesclzel,  do  men  jerlichc  noch  swert. " 

[10]*  ■*  Wellich  rolherre  nif  m  dem  rote  knmt  iif  die  pfallze  odor  anderswo. 

1»  do  sich  der  rot  sammel,  so  men  die  rolglockc  zwUrenl  liitel  und  sü  zn  dem  andern 
mole  gelassen  bei,  der  sol  dem  role"  geben  einen  Schilling,  und  die  ntherren  sulnt 
des  aohillingea  nit  abelon  by  dem  egrde«  es  enwer  denne  das  in  ehafle  nol  oder 
reddiohe  saohe  geirret  helle  und  das  apreche  bi  sime  eyde ;  und  dennoch  sol  die 
alte  satzunge,  die  uf  das  gcribte  gesclzel,  bliben.f 

»  fllj  So  sinl  unser  berren  ouch  uberein  konien  uf  den  cyd,  das  man  des  liiriies 
slussel  zu  s.  Aurelicn,  wcnne  ein  meisler  abegol,  und  also  dicke  er  abegol,  den 
andern  meister,  dw  denne  anegol,  mit  dem  yugesigel  aol  entwurten.  ■ 

[12]  [13(tö  AfirU  23\*  «Unser  herren  meister  and  rat,  scheffel  und  amman 
sinl  ubercin  kommen  und  hanl  ufgesetsel,  das  dekeinre,  der  die  kur  hanl  in  dem 

»  rote,  die  kur  sol  verkoufon,  also  das  si'i  dekeinen  in  den  rol  selzenl  nocli  liiesenf 
noch  schaffenl  gesclzel  uodj  gekorn  werden  von  den,  die  von  ircn  wegen  in  dein 
rote  sinl,  umbe  silber  noch  pfeuninge  noch  pfenniuges  werl  one  alle  geverde.  und 
wer  ieman  in  den  rot  klesel,  setaet  oder  schaflct  gekosen  oder  geselset  werden, 
den  meialer  und  rol  argwoiig  hanl,  den,  des  denne  die  kur  iat,  sol  mdsler  und 

»  rot  uffe  den  eil  Iwingen,  das  er  swcre,  das  yme  weder  silber  noeh  pfenninges  wert 
worden  sy  noch  werden  suUe  noch  niemanne  von  rinen  wegen,  und  das  ime  der, 

a,  A  fU.  S4  tifhuUs  •  An     Jocetws  lago,  d«  horr  JobuQM  Brl»!  nanter  «mt,  aiiit  uumn  h«rrm 

meister  und  rat  mit  der  schelTele  gehello  uf  ileni  eil  rib<TrtuUi)rnmen,  das   b.  Sckiller  (St'-  )  : 

I  dem  •■  Sciilttr  ((!)  :  i  dca  >.  c.  Iieg$(ü.  fujl  kinsn  :  •  vortu  mjnster  > .  d.  ^  be/iu»! :  •  Da 
U  lierr  Albrecbt  Rurendertia  i  meister  was,  siot  unser  berran  meister  und  r«t  mit  der  scheffTele  gehvile 
ttbwciBkooiiuo  durch  du,  dis  guibl»  uf  d«r  pfolUeo  ^wdart  w«rda....«  •.  £m(  BMätciri/i 
«dem  anfcni  radnimi'.  t.  Km  EtaitetrifUMt i  *Mk  tliiU  mm»,  g.AttgimUi 
■  Durrh  da5,  <!ai  man  rathcrru  setze,  die  rihMk  gMlHn  Old  kliBUa,  W  lillt  wMm  wd  ttX,  MbaM 
und  ammiino«  ubcreinkoDmen  und  >. 


M       1  DaUmmy:  Jehamu»  Erhe  war  tmatmnäar  VtUttr  1380181  (im  Winter)  uitä  ISOOfOt  fiaö  tr  im 

Sommer  amlifiic)  Vgl  dim  V,  7.  TU  dalu  H  also  tUu  Statut  ohne  Frage  von  It0üjtdi25.  »  Datie- 
rung: Ein  Aibrevht  Mukmierim  war  Meitter  :  1291193,  98199,  1303104,  13Ul\13  w.  1330(31.  »  SdtiUer 
bemerkt,  11  sei  ein  Teü  des  wrhergehadm  AMüCcij  M  JIcyM*.  M  ktiiu  dm  buomien  ütiUmkir^ 
*  FfL  Jim.  b  derfetgatdm  Seitt. 


dCT  er  gekoscn  het  oder  wurl  von  sincn  wegeo,  geben  solle  noch  ieman  von  sinen 
wegen,*  das  ime  io  den  jor  wirl,  oder  des  jars  werden  sol  onc  geverdc.  und  wil 
er  das  nul  swcren,  so  sol  er  des  jors  sine  kure  verlorn  han  und  der,  den  er  gekoren 
het,  sol  nil  mit  den  andern  ratUerren  zu  gerihtc  gon,  noch  kein  rehl  in  dem  rote 
han.  Het  euch  also  gekosen  wurt,  der  sol  sveren  an  den  hefligaoj  das  er  nieman  * 


nül  gdwn  habe  noch  sulle  one  geverde.  die  rotherren  aallent  oueh  eioattder  eydigeo, 

so  Sil  abegonde  sint,  e  das  sü  einen  andern  rot  kicsent  und  setzent  es  einander  uf 
den  eil,  ob  iemon  den  andern  wisse,  der  sine  kur  verkonfl  habe,  also  es  dnvor 
bescheiden  ist,  uml  sullent  das  lurbnngen  ui  den  eil.  were  ouch  das  ein  byderman 
in  den  rat  wurde  kosen,  der  witzig  und  gut  zu  dem  rate  were,  «olle  der  nnt  in  i« 
den  ral  komen.* 

[13]  \1303  FrüAtinffl*  Wie  alt  ein  rolhcrr  aol  Bin. 
Unser  berren  meisler,  rot  und  Schottel  und  amman  sint  uhcreinkoinrncn  tif 
den  eit,  das  man  keinen  nrlherren  in  den  ml  kiesen  sol,  er  sü  denno  dnissig  jor 
all"*  oder  mc.  men  sol  ouch  keinen  burgermeister  kiesen,  er  si  denne  fünf  und  «» 
dnasig  jor  alt  oder  me.  und  wer  in  den  rot  gekosen  vurt,  der  sol  «in  ross  baben 
oder  einen  guten  neyden  von  zdien  marken  wert,  der  sin  eigen  sQ,  auf  den  eit 
one  gevtTile.  und  wer  also  in  den  rot  gekoaem  wurt,  wil  der  nQl  derein,  so  aol 
mens  ime  gebieten. ' ' 

[M]  Ks  ist^  iif^esezel  und  gehotlen  mil  fremeinem  rote  schofTel  und  amman,  » 
das  uieman  kein  urteil  bynnan  von  meisler  und  rote*)  ziben  sol  in  debein  ander 
geribte;  die  satzuoge  ist  ufgeseut,  das  man  au  stete  sol  haben <  und  nleitema  sQ 
abgelon  noch  nteman  afl  maht  habe  abesulonde. 

(15) '  *  Von  den  schs  artickeln. 

1  Unsere  herren  meisler  und  rot,  scbeflcl  und  amman,  ricli  und  artn  sind  uhcrein-  « 
kommen  uf  den  eit,  das  sü  unser  stette  recht,  frybeit  und  gcwonbeil,  die  ir  vordem 

m.  Sckiltfi-  (0  u.  Sir.)  yfhfu  die  Wi.rlt :  .  (.i-Ihmi  —  \vf-p:i  .  iiiV**  imT'jl,  Mfi  'r.  ii  iih  Am.ifi'ku»},  tif 
ftklen  aufk  bei  Rt^scK.  b.  Ä  filyi  Iuh:u  .  •  dun  s,uücn  liirisl«r  Utui  tal  Svvmgcu  uf  iloa  eil,  d»»  er 
in  den  rat  komnio,  dis  war  «l^uMt«!,  do  bor  Hup  Uicbter  meislor  was,  di«  geschach  an  dem  monlage 
io  dar  oataiwDciie,  dp  nn  ven  gaUa  geburlo  nlta  drinnbondart  jar  und  swsi  J*r  tukn»4  äü  *> 
Aitekrift  tri  JhfMfi.'mJ  ScAiller  im  Ttat  mit  kmun  cMraelM.  SriHlrr  fUft  kiut%:  rida  e.  Mqs. 
Im  /b/jfurfci  ,<if,!fi(f  -f  ifi.-  T>(;i:mm«ng  ja  fitilifk  wittitr.  c.  A  :  'J'.i  ^i'rf  Rurghart  Panfiliuc' 
mcistcr  was.  Ja  koiiiful  uicislcr  und  ral,  scIiofTelo  und  ainmonDC,  rieh  und  atm  ui  (ii  n  eil  tlbcreio  •. 
d.  Kiue  Handttkfifi  kalte  •  dri»9ig  jerig  • .  o.  Di# gamtt  Shlle  itt  stark  rerdrrbl.  firiilln-  (Sir.)  lial : 
« der  «da  roM  baba  odar  mmb  guten  mejrdan  voa  aaban  aMrckan  wart,  der  nn  eigen  ist,  bQ  auf  deo  « 
«Mam  geveide*.  Dit  StmtelMumf  v«m  •aol«.  <Mr  KtriadlfHMijr  »baba»  »baibea»  wU  4it 
ForllatSHng  dts  •  ist  >  stelUn  einen  Ha-ri>  Tr.-t  ho'.  Stall  •einen  guten  meydca  •  /<u  A:  «einen 
löBer  •,  D:  ■  einen  hengest»,  ifryjf*.  :  .  tiu  giiUs  ikinotcr..  AU  ;«  •eigen  i«t>  }tkatigt  Varuutlen 
füifl  SfkUter  (Stf.)  [Sfkttttr  jG)  kal  datstlie  zti  •eil»)  nwi  eimr  nirkl  genau  genannten  Ha»d*tkhfi: 
•  der  »in  eigen  ist  odar  «in«  Untmaniw  verpfändet  oder  gelebnt  >.  f.  Ymritmt  i*t  SekHur  •  and  m 
twin^eB  daa  er  drin  konuMi.  At  >odh*.  b.  FnHml*  M  AttlMr:  »ni  Stnahug*. 
i.  Yarianie  bei  StMur:  «iamania  nf  dm  ait  «ad  daa  idenan  sie  gcwait  hab*  ab»  na  laawndi». 
j.  A  fol.  ZOa  tigmati  «Da  bar  Uatiel  llamu*  auiiter  was,  sint.....* 


l  UurglutTt  l'anßlin  u<ir  amticrcnth  r  M>-istrr  nur  im  FrühUit'j  V,0:i.      -  V<ß.  IV,  ^  Ahschrift 

des  Kapitel  IV,       ohnr  die  Tit' luhlrsrhrift  unter  iSthnecyaus'  Au.i:ii<ini  n  it  h  A  fol  30a  uiul  uut  der  «* 
Vergltickung  von  V  204a.        *  V^l.  V,  8.  Schneegana  setst  rfo«  Statut  in  dm  Jahr  1304,  veä  die 
Ha$id»ehrift  C  dmmologüch  gnrdntU  tä  uitd  mehnn  SUitiitt»  aua  der  dSeit  mch  1300  vorattffititgM. 


Digitized  by  Google 


Vor  1311 


an  sü  brocht,*  haben  wellenl  und  mit  aamen  dise  sechs  artickel,  die  hic  gcschribea 

SlODl. 

1.  '  der  ecsle  ist  das**  wir  imwe  burger«  empfohen'  mogent»*  und  dn*  ir  gutf 
fr;       und  das  niemftn'  iif  unser  barger  galer  k  keine  belle  legen  sullei  in  dem 

s  lande;"  es  were*  denne«*  das'  er  bettig  gal4  helle,  das'  von  alter  beUe  aehnldig 
were  zu  gende.* 

2.  das  nieroau  Ueheinen  unser  burger'  vun  Sirassburg  siu  gut  verhieleu  sol  in 
dem  lande,  imc  were  deune  rechte"  gebrosten  vor  meistcr  und  rot  zu  Strozburg^ 
oder  vor  «me  scbnltheitten*  und  sol  uns  ein  bischofdas  abelegen  in  sinre  gewalt, 

M  wenne  t»  ha  gelcandet  vnrt. 

3.  das  dritte  ist,  das  nieman  den  andern  >  für  die  slat  noch  deheinen  unaem 
btirf<;er  laden  sol.  der  rehtes  gehorsam  wil  sin  vor  eime  gemeinen  ribler  in  nnaer 
slat  zu  Sirassburg.* 

4.  der  Vierde  ist,  das  kdn  bisoboff  von  Sirassburg  sol  gewalt  han  über  des 
u  ^tols  hdve  noch  sin  gnt  nocb  sd  trengen  sol  weder  mit  berbergea  noch  mit 

wgern  noch  mit  debeime  andern  dienste,  wenne  meisler  und  rot  suUenl  des**  spiuds 
gut  haben  in  irre  gewalt. 

5.  der  ninfte  ist,  wo  uusor  burger  liunl  gul  ligondi'  in  dt-in  laude  und  ir  liofe, 
das  ir  gcsinde  uud  ir  vibc  weide  und  wasscr  niessen  sulient  und  hultz  und  almende 

M  bracben  noch  gewonlioben  dingen ;  und  das  nieman  uf  Ir  gedingelen  knebte,  die 
weder  eigen  noch  erbe  in  dem  banne  haut,  keine  belle  sol  legen. 

6.  der  aebste  ist,  das  man  uns  slete  lialte  alle  die  freyheil,  reht  und  gewon- 
beil,  die  wir'*'*  un^^ern  vor<lt>rn  herbrocht  bant,  sQ  sint  besigell  oder  unbesigdl, 
geschribpn  oder  ungcscliriben." 

»  So  sint  oucl)  unser  herren.  meister  und  rot,  schotte!  und  ammannc,  rieh  und 
arm  nb^vtn  komen  uf  den  eit;''  wellere  unser  burgor,  er  de  pihffe  oder  leyge,*^ 
jeman  bistunde  mit  gerele  oder  gelele»  der  uns  dise  firyheil.  r^l  und  gewoobeit 
nüt  stete  wolle  haben,  es  wer  stille  swigende  oder  oberlut,  und  das  er  des  erzuget 
wurt  lulL  erborn  f  liilcii  oder  dast-»;  kunllicli  wcre,  der  soll  zelieri  Jur  von  der  slat 

a»  sin  eine  mylc.  ist  aber  er  des  rales,  so  sol  er  zweuUig  jor  von  der  slat  sin  eine 

0 

m.  A  fl^  Ummt  »iHMt'.      h.  Sei»,  «daii.     K.Sehm.t  «bnrgm*.      i.  9ik».s  «Mphbrn». 

V.  Sciilt.  (OJ  :  «mOgent».  Seim.:  •mugcDl  iind  »oll«nt>.  (.Sehm.:  »daz».  (t.  Sckn.  :  •g&t>. 
b.  Sckn.  :  •Tri  si>.  i.  Sckm.  :  «dax  n^man-.  k.  Sein.:  «uOe  unwrre  bürgere  gfit>- 
I.  .SVAW«.  |'?'  :  ■suliil.    ,S'i/iii.  :   .svlli-..       m.  8ekiÜ.  fOJ  i  «land».       n.  Sein.:  •ei  enwere«. 

K  o.  Sehn.:  «danne«.       p.  Sei».:   >il»f.       4{.  ftA«.  :   «bttig  gftt«.       r.  StJm.t  «datt. 

B.  'tu  geuim*  /MUt  Mm,      t.  At  «dthtiu  kaigan».      v.  As  «Mhltt».  /•  A  /Ml(: 

•nSttMterg».  z.  A  (SOmtifM^  f»f$  kmm z  «tob  Stmlivigi.  7.  A:  -ddiMMn  bngm 
vm  Stmburg  vure  die  gtat  laden  mU.  i.  A  fiUt:  •in  noMr  tiat  la  SlraasLurg- .  aa.  A  ;  «den 
spitsl  und  sin  jtfil-.       Mi.  .1  .  »wir  und  unsere  vordem».       cc.  S  ful.  S7  figt  al-,  1.  ArlUel 

^  iintu:  «das  unser  frawen  wervk  in  der  sUt  Strasabufg  gawalt  aoi  bWiban,  «iMiHtcb  pfleger  daniber 

lu  sezeo • .  dd.  Jm  A  itfinHi  fol.  30 1.  c«.  In  A  fMl !•«■!•  —  laygt><  tt.  A  filgt  Unu»: 
•und  mit  Udeilwat.      gg.  A  miui  Mifteh.  fligtm  Um*m  t  laiit*. 


1  in  dm  fcigewlen  Alxlmitte  m»A  ktqMcbioeiK  «rife  Vmittiden  MM  8em.  (O)  md  tkrJibKlmJt 
vm  SdmeegaHB  (Sehn.)  aitgegthm. 


24  STAOTRECHT  V. 

mylc  und  sol  siu  schöfTel  ambaht  verloren  ban.«  ist  aber  er  ein  schüflel,  so  sol  er 
das  schoffel  nmbahl  verloren  han.  ^  isl  er  aber  nül  ein  schöffel,  der  sol  nie- 
merme  weder  des  roles  noch  schuüel  werden,  und  wer  dis  tut  also,  dem  sol  raau 
sin  hos  und  hof  n^  derbrecben  und  sol  meister  und  rot  steh  alles  eines  gutes  under- 
sieheo.'  ist  es  nher  nflt  kuntUeb,  denae  meister  und  rot  argwenig  hant,  der  » 
sol  sine  unschulde  tun  bi  dem  eyde.  und  sol  meialer  und  rot  demf'  stetlen  und 
riblen  bi  dem  eyde.  und  wellicli  raeisler  und  rot  es  nul  riblel,  so  es  in  furkural, 
die  stilleni  iruwelos  und  mej^nejrdig  sin  und  suUenl  niemerme  weder  meister  noch 
rot  werden. 

^16]'  ''Unsere  Herren  meister  unde  rot,  scböfTel  und  amman  siut  uberein  komen,  u 
das  alle  seckelsnyder  und  reger'  wegelere  und  kdienere  esaerr  und  17600'^*  diseslat 

und  disen  burgban '  rumen  suUent  in  den  uehsten  dryn  dagen ;  und  wdre  donoch  in 
der  slal  begriflcn  wurde  oder  in  dem  burgbanne,  den  sol  man  blenden  an  beiden 
ougen  und  sullent  meister  und  rot  noch  den  dryen  dugen  uf  sü  stellen  öf  den  eit. 
und  weirc  ouch  noch  den  dryn  dagen  also  begrilfen  wurt,  der  sol  sich  nit  enlschul-  i& 
digeik  mit  dem  eyde,  das  er  das  gelwt  nit  entwflste  noch  nie  erftire,  man  sol  von 
tme  rihten,  also  doTor  hesdieiden  ist.  dis  gebot  und  die  ulkalsunge  sol  weren  also 
lange,  untze  das  sQ  meister  und  rot,  schöfTel  und  amman  ahelunl. 

[17]  Es  isl  oucli  verboten  mit  der  scliüffcle  gebcUe  um!  urleil,  dos  deliain 
menckeler  an  den  Hyu  noch  über  Hyn  n.irh  auderswa  loufTen  sol  in  das  laut  gegen  w 
den,  die  hünrc.  gense,  kese  und  cygcr  oder  ander  kouflmanscbafil  in  die  stal 
bringen  wellent  su  fbüan  kfiffe.  wer  das  brichet,  der  git  sdien  scbillii^,  mid  also 
dicke  er  das  bridiet,  und  dasu,  wer  es  yme  nimet,  daii  engot  dcbeioe  besserunge* 
noch  kein  gerihte.'  und  welloit  die  menckeler  iht  köflen"*  in  gemeinen  merckele, 
dü>j  äuUeul  sü  tun,  also  ander  unser  bQrger,  und  nit  in  den  gassen  noch  an  dw  m 
Strossen. 

[18J  Es  sol  dehein  metziger  unser  hurger,  er  si  crysteu  oder  Jude,  über  Ryn 
oder  US  dem  burgbanne,  wo  es  ist,  rylen"  oder  gon  gegen  dem  vybe,  das  man  tu 
verkottflende  her  in  die  «tat  fliret  oder  triben  wil,  sa  enwdient  es  denne  kouffen. 
durch  das  sü  es  zu  feilen  köffe  zu*>  der  wogen  in  der  atat  verkouffen  wellent  one  w 
alle  geferde.  2.  es  ensol  ouch  kein  unserer,  er  »  metager  oder  nit,  kein  fihe,  das 

•.  Sint  Handtthrift  ScMttr*  und  Rtgtth.  fägtn  \k\ntH  ;  -noch  Dieiaern«  io  den  ro(  komen*.  b.  Schlier 
(Sit,)  U$  rfM  kMm  SmI»  alt  Vm-iämU.  Bti  Btgt€*.  umd  SdüUtr  (QJ  tuJkl  «r  im  Tm$.  Bti  A 
ßeUJ  Mb  tr.  e.  A  t  •Mm  ihi  g«t  h  im  gmlt  libea«.  d.  F«rjM«r  M  SdUlürt  «der* 
Doch».  SbtHto  BrifieA.  e.  A  fol.  33  b  If ginnt :  Do  her  Albtvcht  Huleoderlio  meisler  was,  do  <)j 
koment.  .  .  .  ubereio,  das  .  .  .  •  f.  Bei  Schiller  {0}  ksanle  ma»  anek  •Tcper«  Uten.  g.  Variante 
kei  Ockilter :  «ecbsere».  Ii.  Variante  bei  Sckilter :  •  r:(Iiiii,e .  Rtgeek.:  •ryllinnneti..  i.  •InirglMa« 
bti  Sekilier  alt  Varitmk.  Mti  JUguk  feilt  •burgbaa»  k  So  A  fol.  SSk.  Sckiittn  Tmi  «dtn. 
1.  Variante  kei  Sekilttr  t  »Mdi*.  EUn»  Hij/iA.  B.  VantMtt  M  StkiUmr }  «dii  mllaHt  ito  IniIBm 
an  duB  offm«  aMKlMl*,  lim  ■■dar . .         a.  Vmrimlt  M  SMIUrs  »leitet.      «.  Vuriimh  M  ^^ 


'  Vtil  V,  10.  *  Von  dtii  die  verachiedetten  Oaunerarten  heseichnmden  ÄHSdrikJcnt  ist  «scckcl- 
siiydtr»  l'tknunt,  «rnffifin»  ist  der  Uurfntcirt,  KitpiAer,  «wegeler»  wird  von  Scherz  (Glossar.  üerm<m.\ 
der  »ich  auf  unsere  Stelle  beruft,  ah  Wegelagerer  erklärt,  <  lehener»  deutet  er  ait  fmtentOF  tutuntiut. 
Bei  Ate-LaUematU,  da»  demttdu  Gaunertum,  tudU  uum  vergebens  die  Worte.  « 


Digitized  by  Google 


Vor  1311 


sö  hanl  in  den  Owen,  wie  veno  oder  wie  nohe,  die  owen  gelegen  sinl,  in  das  larul 
Irilx^n  zu  verkoiiflfende,  sü  sulienl  es  Iriben  in  die  slal  und  do  inne  verkoulieü. 
also  do  vorgeschriben  stol.  3.  was  Qhes  ouch  die  metziger  in  der  slal  kouflent,  das 
raUmt  stt  nii  ftirbaiser  verkOffen  deheinen  lantmanne,  er  ad  cnHea  oder  Jude, 

«  dnreh  das,  das  man  ea  in  das  lanl  fon».  wer  diae  gebot  brioliet,  daa  hejaaent  wir. 
si  es«  er  selber  oder  sin  gesinde,  das  kuntlich  were  oder  erzugel  wirde,  der  sol 
ein  lialp  jor  von  der  stnl  sin  eine  myle  und  sol  von  jedem  vielie  boubl,  das  also 
enweg  gelriben  wurl,  geben  i'untr  Schillinge  und  suUent  die  pfenninge  halber  werden 
dem  rote^  und  die  ander  Laiben  dem  ungelde"  und  den  metzigera.  4.  wer  ouch 

I«  daa  Ghe  nenie,  daa  also  enweg  gelriben  wurde»  der  en|^t  nieman  deheyne  besäe* 
mngc. 

[]?)]  [1303  März  i*/.]'  'Ist  es,  das  ein  rolsherr  sürbel,  so  sol  die  kur  do" 
lallen  an  den  obersten  und  an  den  ellesten  und  an  den  iielislcn.  von  dem  die  Icur 
komen  ist.  und  isl  darumbe  an  der  stelle  brief  geselzet,  das  es  dem  armen  si  als 
u  dem  rycUen.  und  aot  oneb  der,  an  den  die  kur  wider  gefellei,  des  jorea  in  den  rot 
kommen. 

ßO]  [1307  Mir»         'Zimberlule  und  murer,  die  meiafer  ainl,  aullcnl  tut  me 

zu  lone  ncmcn  von  sante  Ciallenlagc  unze  nti  die  grosse;  fasfnnchl  dcnnc  alile  pfen- 
nyngc  ntul  zu  essende  zu  dem  dagc  oder  einen  Schilling  für  spise  und  fiir  Ion.  und 

SM  von  der  grossen  iasluaclil  untzc  s.  Liuilcuc  dage  einen  Schilling  und  zu  essende 
oder  ahtadien^  pfennynge  für  spise  und  für  .  Ion.  man  aol  ouch  den  knehten, 
die  sfl  hant,  aA  «nt  ire  gedingeten  knehte  oder  nit,  die  in  dem  ersten  jore  aint, 
nit  me  geben  dttane  vier  pfennynge  zu  dem  dage  und  zu  essende  oder  schsse  für 
apise  und  Ion.  man  sol  den  knchlen,  die  in  dem  andern  jore  und  in  dem  drillen 

»  jore  sinl  nil  ine  geben  zu  lone  zu  dem  dage  denne  selis  pfennynge  und  zu  essende* 
oder  ahte  pfennynge  zu  spise  und  zu  luu.  2.  welicL  zymbermanu  oder  murer  cime 
ainen  dienal  Teraeile  von  aant  Gallen^  dag  untxe  de  grossen  faatnachl  nmb  einen 
Schilling  für  spise  und  filr  Ion,'  der  bessert  ein  pfbnt  pfenynnge.  nemo  ouch  ein 
knchl,  der*  mit  dem  meisler  wurcket,  er  sie  sm  gedinget  knehl  oder  nil,  me  lones 

•0  denne  dovor  bescheiden  ist,  der  knelil  sol  zwenc  inonale  sin  von  der  slat  eine 
myle  und  der  meisler  bessert  ein  pfund.  dise  satzungo  sol  alle  wege  stete  sin,  man 


<  anntol  Fm^mn  war  mKttemiir  Mtititr  mr  HO»  I^ftMliif  —  eUo  im  Man  »l     *  Seg- 
fried voti  Vegcrshcim  icar  amtierender  Meister:  1371  Sommer,  1307  Frühling  u.  1312  Anfang  Winter. 
*!>  JMu  litatiU  ist  demnach  von  1307  Müarz  2.  üadk  Heutkrs  Excer^en  ttoHd  daa  Statut  in  A  auf  fol.  2. 


40 


c.  \  arianU  Scktiler  (nvki  aui  Aj  :  «rBle«.  J.  J  foi.  äil  hrginnl :  «Ali  dem  MiHi^Ntjgu  i,uci< 
usgtDder  ostenvocben,  <!■  her  Burglitrt  PUfetin '  meUler  was,  sint  meisler  und  rat  mit  der  schOffelc 
gcb^o  ubminkomao  and  nfgMaUat: . .  Stkititr  (Str.):  idia».      f.  A  bt§imu  i  «An  dem 

taarattg»  vor  ntttetwlta,  do  her  flilM  von  V«gtnlMiB*  oMtotar  w»,  komal  Miitor  uad  nl, 
■chiflU«  und  ammanne  abcrnn.  An  mu  s.  ond  m,  d.  m.  8.,  geben  «ot  za  lone  too  tute  Ifidwb- 
tagre  UDze   g.  Varümlt  hti  SeiiUrr  (tfohl  ant  AJ ;  •■.  MicheUtagi.       b.  Variwtit  tri 

Schille/'  |  .SVr./  (irr.M  auf  A  ' .■   >     |  ii  i  '  i>n  • .  S.'Ai.'/f/  /'r'j  :   •  soLzehi-n  • .         i.  Vtiri'^ilc  Ici  ^'  hitln-  'dj 

(Koki  SM  AJ  :  lund  oit  me».  k.  Virtantt  iti  Sekilftr  (ttrmitü.  am  A) :  'Michels».  1.  Yariaittt 
hti  SeAilier  (ttrmuti.  au*  A}s  •und  darMcb  von  dtrgnMo  fastnacbi  ujis  su  Mtahditig»  wbt 
aebieW  jhmjv^  «wll  VW  tfäm  md      In . . .  •      «.  ftUter  (8tr,>  i  <«d«*. 


Sir. 


4 


STADIRfiCICT  V. 


losse  sü  denne  abc  mit  scböffels  und  mit  aminaunes  willen,  und  sullent  99  meister 
und  rol  icmerme  rehlferligen  alle  jor  jrdor  incistor  in  siner  meislersrhaffte,  und  ein 
rol  es  dem  andern  in  den  cyl  geben,  so  er  abegut.  3.  die  hüler  tud  zjmberluten 
und  von  morern,  die  darüber  gesworen  bant,  sullent  alle  jor  einen  nuwen  role 
sweren,  das  aQ  hüten  und  l&rbringen  und  rugent  meisler  und  rote,  obe  jeman  die  t 
gebole  unter  in  brecbe  ■  oder  uberging«,  also  es  davor  mit  Worten  ^  besdidden  ist. 
|21J  [. . , .  Dezemler  4.\  Von  eigen  und  von  erbe. 

'Wennc*  man  gebulct  für  unsern  berreii '  timhe  eigen  und'  erbe  oder  umb<* 
leUeu,  und  kuuil  der  iu  drin  gerihlen  uil  für,  so  men  zu  geribte  sitzet,  den  sol 
der  meister  twingen  nmbe  tkaa  gebot  und  sid  im  an  dem  -vierten  mole,  obe  er  nit  >• 
Airkomt,  iwingen  mit  sinem  gute  und  sol  ime  sinf  hos  und  hof  beslieasen  und  sol 

des  meister  und  rot  in  ire  gewall  nemen.    bet  er  aber  nit  so  viel  gut,  so  soll  er 

in  mit  sime  libc  twingcn,  uikI  wer  also  gelwiingen  wurt.  es  sü  wip  oder  man,  der 
git  funlT  pfunt  pfpnnyge,  der  werdcnt   dem   sclmlllieisse  und   «l'-iü  fugte  drissig 
scbillingc.  und'  sul  mau  oucb  das  gut  uieman  uägebeu,  er  üumme  denn  für  i» 
geribte  und  Sil  dem  geribte    geborsam  des  rehten.  und  wenne  so  er  für  geribte 
kumnu^  so  sol  men  ime  sin  gut  w»3ergeben. 

{22] '  '  Wo  unser  burger  einere  ein  eigen  bat  in  dirre  slal  oder  in  dem  burg- 
baiine  und  das  euweg  libcl  zu  einem  rrln-  oder  vi'rhilun  !iot  und  das  verbriefet  ist 
oder  wurt  mit  der  stelle  yiigesyf^ele  oder  mit  gui.sllicliem "'  gt-rilitc  yngesige!  oder  m 
mit  des  ingesigel,  des  das  eigen  ist,  oder  oue  das  kuuliich  ist  oder  wurt  gemaltt, 
der  dem  es  veHOben  ist,  der  sol  sin  erberdil  nit  ßirbass  su  elme  erbe  lyhen  one 
des  haut,  des  die  eigenscbsA  Ist.  das  sol  man  verston  von  hofestetten  und  von 
andern  gule,  das  eins  manns  ledig  eigen  ist.  wil  aber  er  sin  erberebt  verkoulfen, 
er  sol  es  bieten  dem  hofcherren,  des  die  eigenscliaft  ist  :  wil  der  nit  also  vil  a 
darumbe  geben,  also  ein  anderer,  so  mag  er  es  darnocb  geben  wem  er  wil"  obne 
des  hoß^herreo  Widerrede. 

|83]  {1303  Fr«Ati»g.\*  Wydem. 

Semdtehe  unsere  bürgere  bant  einen  gespulg,  dss  sfi  gnt  utnement  urobe 
andere  unser  burger  und  vor  dem  gellextl  gebeut  sCt  ir  gut,  das  sQ  haut,  su  einem  a» 

a.  VariaHtt  iri  Sciiller  :  -die  gebot  unter  in  uberg«Dgea  lobt*.  b.  «mit  »MHO»  /Mt  m  tiMr  Bmi' 
tckrift  hi  ScMitr.  c.  Ä  fid.  Ufümts  «As  •  IhRtemi  tagt  lial  unm  ktcm  aniilar  md 
vat  und  die  aebalbo  ubaKinlnHinMa  ....       d.  Vmiamte  Im'  SeUtur :  «waDa».      a.  T«fUmtt  tri 

SfkUt.-y     .meister  und  rot-.        f.  T',i,r,i..^  Iri     A  i/'.t  :  .  o.Iyr  ■ .      g.  &  Varia»U  ,  r.,t 

Ttm  .   •nme  huM>.       h.   lariaDit  Ut  Üi/iiil. -.  'xmhew.  Siiiittr  fahrt  fi,rt :    .hacc   ^uut  m 
codic«  pargaoMM  F  caacallala,  aed  tolus  «rticulus  in  recenttoribu*  omistu«».        j.  Vurtanti  t*t 
8eAiit.i  laa  riad  oaeh  umaa  liamB  abarainkooMD,  daa  am  Um  gul. .....      k.  FariMff  M 

AAM.:  idas  dagari.       1.  A  fbl        tt^aaf:  «Da  har  Brandacka*  maittar  waa,  da  kaMnl 
naiitar  aad  r«t  mit  der  so^u-ir.>te  gohelle  «miDui  und  rclitcn  urteil  uberein  .  .  .  .  ■  JeJock  ftklt  nar\ 

Otmitt  •aamwt«  i».  A  :  •geistUcb«r>.  u.  A  :  'vr  sol  es  gebes  «iama  «ikdant,  w  er  aller  4o 
tonte  mtg*. 


>  Mgedruckt  nach  dem  Ood.  Ä  fei.  M  m  Gambt:  dimrUitio  de  bom*  fourfenWitw.  Arg,  1690. 
8.  19.  u.  adOttti  CULJtir.  Jkmmm,  fati.  J.  äk^.  jliy.  S.  88S.  t  AnvAar»  AmiAM»  mr 
amtierender  Meister  008  IVOMAlf.      >  Ei»  MlMOd  Bnmdedtt  war  JIIWMar  ISOt  BtfbH,  thtnm  131S 

ävmmer  {Seit^ndt).  46 


Digitized  by  Google 


Vor  1311 


27 


wibe*  2u  wydemen  oder  iren  kinden,  oder  niidpni  irco  frunden  jsu  einem  seien- 
gerele;  und  dnvon  sint  mcisfpr  und  rot  und  schöirelo  und  amraann übereinkommen, 
das  Solich  gnl  und  slifTl  nil  slelc  siillent  sin  und  scltirraen  nil  eninuf^enl  d^n 
schuldener  noch  siue  orbuu, "  sü  gelleul  die  schulde  deuuc,  deme  er  schuldig  ial, 

ft  oder  ainen  erben,  ver  jodi  solohe  gidl  geschehen  ein  halp"  jor  «noleSt  e  das  gdt 
oder  gut  sä  hoi^  were  nagenomineii,  weime  ttns  dnaket,  dos  aoldie  gyfle  mit 
geferden  sinl  und  durch  flulitsal  geschehen  sinl. 

[/.?//  Frühliti^.y  'läl  das  ellclicher  uns<>r  biirp^pre  ein  teil  irre  kinde 
beroleii  haut  und  den  geben  hant  ires  gutes  also  vil,  also  sü  woiicnt,  und  ctle- 
liehen  der  berotcnen  kiadc  minre  geben  hant  dcnne  den  andern  kindcrn ;  oder 
etteliche  ire  kiiide  nodh  den  unberolen  sint,  w«an  sQ  wdlent  der  man  und  das  trip 
miteinander  oder  der  man  noch  das  vibes  tode  oder  das  wip  nocb  des  oiannes  tode, 
sii  sint  siech  oder  gesunt,  sü  mugent«  benuraen  ires  gutes,  es  sigc  ligend  oder 
forende,  verwydemonl  oder  unverwydemel  den  berotcnen  kyndcn,  dem  miiire  worden 

i&  ist,  das  sü  das  vorus  nement  noch  vater  und  mutier  tode;  wcrc  ouch  das  das 
kint,  dem  do  minre  worden  ial,^  vatler  nnd  mniter  nit  Oherlabete,  hat  das  kint 
ander  kint,  die  anllont  an  das  gut  gon,  so  su  valle  kamt,  das  iren  Tater  oder 
mutter  henümcn  wart,  ist  och  das  daa  kint,  dem  ao  mynre  worden  ist,  vattcr 
und  mutler  überlebet,  das  sol  das  bonttmetc  gut  vorus  nemcn  und  sol  mit  dem 

M  andern'  uberigen  gute  mtl  den  nndorn  .sinen  geswusterdcnn  glich  zu  teile  gon, 
also  rehl  ist.  hant  sU  ouch  unberotenc  kint,  dem  mügent  sü  ouch  iegelicheme 
benfimen  also  vil,  also  ^tera  «Bwmdslo  wwdeB  ist,  das  tft  dt»  nemwi  noch  ▼atter 
nnd  mutier  tode  Yoms  us  allem  gute  es  sft  ligotda  oder  farenda,  verwydmet  oder 
unverwydmet  und  do  noch  glich  an  teile  gon  mit  den  andern  sinen  geswiatem, 

tt  also  reht  ist.  ^ 

[25]'  'Ist  das  zwey  niit  der  e  zusammen  komenl,  wennc  sü  dunoch  by  einander 
geslotTcnt,  stirbet  der  luaun,  so  sol  das  wip  vor  aller  teilungc  vurus  nemen  ir 
gewant,  daa  au  irem  Übe  gehört  and  waa  gehoobl "  looobet  ist  *  att  aol  ouch  vorus 
nemen  an  de^m,  v  an  berljn  und  andeme  fcleinn5ter  a^lberin  oder  gnidyn  under 

»  ;AfVt,StmiBfU.t$\  •Im  yiOMn*.       h.  800$.  fmaU  mm  A)t  «di  bw  Buniliart  Pulfelin 

meister  was*.  c.  A  mid  E  =  :  «giflnit'.  d.  A  und  S  :  -er  o<l«r  sie'.  e.  Ji'^'jr.-t  ILhuh- 
ckriften:  -vor  einem  Jtr  emals«.  f.  A  bifinnt :  'UoMr«  bemo  inoist«r  und  rat,  tcLetTclc  uDd 
ammane  sint  abereinkomen,  do  Johannes  von  Wintcrtur«'  iD«i»t«r  wag,  und  hant  nfgeseUet  zu  oime 
nbUm  lUMfe  atotto  eweelidie.  •      g.  ß  imtf  di$  JüMgtrM  Ht»d»tknflm  ttlmbm  cm  .■  »gtbiB  odor 

»  IwaOnni.      h,  Dit  gmut  Suth  tri  SekiU,  slatk  MnMl,  iMyMMW  muk  VI,  9M.  SMIl.  Uut: 

•wer«  ouch  das  das  kint  {Varüintt •dem  dn  minr«  worden  ist.)  vattpr  und  mutU^r  n!>f-rlcbctp,  nit 
anhette  {Variantt :  nOtzit  hett«)  dem  rlj  mlurü  wurdeu  ist,  hei  Jas  .  .  .  •  i.  Fehlt  m  Uaudicknl'tea. 
Sehtii.  k.  Die  jün'jtroi  Hr.nrlsckrifltn  fHytn  kimu :  •also  das  die  kint  TOD  einem  valer  und  von 
•iner  muUar  siot>.      1.  A  AU.  SS  itfüMs  »Dt  bar  Wvtnl  Brogw*  miiatBr  wo,  da  konMil  aiu«r 

4*  liema  ■■irtir  vbA  itt,  adiiffil  imd  wmmum  atarna».      n.  StUlt.  (Sie.)'.  •iUob  taQnii^*. 

u.  Varia-ile  bti  ^rhiU- ■  .pi^hoTil'.  o.  Ih  »ml  IT  rn^cn  fiunu  :  -und  timh  das  sio  uff  der  tcvlunce 
uit  burtiQu^it  stAode,  so  «ol  si«  ouch  xwcne  Steiger  nemeo,  di«  sie  uf  irem  houpt«  bab«n  sol,  ein 
undortuch  und  dA  oterlocil,  mdor  dto  btitaii  Mck  db  Imnlmte aagmrliah*.      p.  S  mU  Fi 


•        '  Johannes  von  Winterthur  war  Meitter  1311  Frühling.       2  Ein  WeUel  Broger  war  Master 
1309110  WntUr,  1317  H«btt,  im  Herbtt,  mi\32  WüiUr;  vemumdk  itt  dt»  8UM  von  1309/10. 


Digitized  by  Google 


SB  STAOTIIElCat  V. 

fünf  prunden  Slrassburgcr  pfenningMl  und  nit  me. '  und  sulkni  die  voigaschriben 
dinge'»  ein  halb  jor  vor  des  mannes  tode  gemäht  oder  gpekonft  sind.''  wurden  sü 
aber  in  dem  vorgeschriben  halben  jor  gemäht  oder  gekoufl,  so  verselient  wir  um, 
das  es  durch  geferde  geä<:hcheu  ai,  und  wellent,  das  es  nit  geile  und  das  man  su 
teile,  also  das  andere  gewinnige  gut.'  ist  ir  ouch  ut  geben.*  e  der  man  ir  « 
gedoflen  bett,  das  eol  nfit  teilen. '  was  aber  att  anders  gewinnigee  gutes  bant, 
das  sü  mit  einander  hant  gewannen,  an  weller  luinde  dinge  das  ist,  das  sol  stt 
teilen  one  geschribenc  dinge  one  geverde. 

2.  zu  glichcr  wisc  ist  das  die  frowe  ssUrbl,  so  sol  der  mann  ouch  vorus  nemea 
vor  aller  tcilungc  olles  sin  gewant,  das  zu  sincm  Übe  hört,  und  allen  den  bamasch,  lo 
der  ottcb  sa  sinen  Übe  bfirt,  au  adbimpfe  und  au  ernst  und  alle  «offen,  ff  Iddt  und 
pancier^  darzu,  nit  me.  und  sol  odh  das  vor  einen  balben  |ore  gemabt  sin  oud 
koufn,  also  davor  mit  werten  bescheiden  ist. ' 

[2(')1 '  Mst  das'  ein  wydetne™  mit  gemeinen"  gute  wirl  gebuwen  und"  stirbel 
der  man,  so  sol  die  irowe^'  den  halben  nuU  '  vorus  nemenr  und  des  tnanncs  frunl  » 
die  swei  teil,  ist  aber  daa  die  frowe  stirbt,  so  sol  der  mau  den  halben  nuts  von» 
nemen  an  dem  «ydemen,  der  also*  gdmwen  wurt,  und'  an  den  andern  balben 
das  zweiteil,  und  des  wibes  frnnt  das  dritteU;  und  sol  das  stro  als"  uff  dem  gute 
bliben. 

[37]  Der  einen  wundet  oder  ersieht,  der  sol  für  in  den  nehsten  drin  gcrihlen,  » 
80  in  nK>i!>ter  und  rot  gesucht  zu  buse  und  zu  bofe,  und  sol  ouch  moister  und  rot 
dn  dru  gerihte  besilaen  zu  bant,  die  wnnde  sy  geolaget  oder  ungeclagel,  und  welre 
in  den  drin  gertbten  nit  forkeme,  also  dick  er  denne  gesehen  wurt  von  den  rot- 
berren  oder  \oii  t  inen  rotherren  in  der  statt  oder  in  dem  burgbanne,  also  dicke 
gU  er  zwei  pfuni  pienninge,  der  sol  eins  werden  dem  rote,  das  ander  soll  Valien  » 

a.  Ii  /^ft  kmtm:  *m  «an  dm,  datain  wm  äm&t  Cmwi  vWt  gdm  tala  om  ir  «IM  «iagarGa  ab 
sn  hanigift  «dar  m  aadar  liebtcte,  das  da  tf«8ii  tA  den  Mhen  guldan  mit  odar  mjnre,  ang«T«rUeb, 
das  sol  der  fronan  mit  Ihrao  mebelvingerlin  bliben,  ob  anders  (aaS  pAnt  wert  aber  hundert  pToada 
Werl  ^'iilas  da  tu  teilen  ist.  wer  <lt.'s  nil,  tu  ir  ueder  fanf  pfunde  noch  die  zeheo  guldin  w«;t 
werden'.  b.ßtMiF:  «gawant,  «"«s  gohopt  lochet  iM>.  c.  Varia»!*  Ui  SeMt. : 'Mm  g/nvit' .  so 
d.  JVriMfM  MiMdlfliirw  Jr^ir'.  a.  VmmntriStUÜ.i  »odar  hat  iia  M,  dMwaraBdaitial*. 
f.  It  fügt  Uasa :  •  war  ir  auck  ouit  in  arbaa  «In  mgahllanj  dia  «Ü  ila  k  dar  •  gawaai  wm, 
das  sol  sie  nit  teilen*.      g.  JT  F /i  AI;««  liiMti:  «und  alB  waUhnriMdM».       h.  Varitmte  M  Stkilt.  : 

•  cinfn  [laiitiicr • .        i.  Jhff:»  >"-hii'/-\l  R  kiUfi':   •Viii.   \.  E.  F.  11.  pif>rimit  ot  rppetil  verbotenu?, 
quao  de  morle  mariti  dicta  »unt.  «t.  cod.  Ib  H  iaterserunt  «doch  da«  «r  xehes  pt'unt  wert  oucb  vor  u 
■anaawn  aag  an  «lalnotter  oder  andern,  obe  fünf  pfunt  wert  über  hundert  pfunt  wert  gutes  zu  (ailaa 
t^ft^m  alatti.      Ii.  <«d.  A  fol.  U».-  «da harBoighart  Ritabaldalin*  aaiatar  waa,  da  kamnant 
meistarnnd  rat,  adwHal  nnd  amaianna  mit  rahtor  ttrteÜa  AharaiB*.      I.  A;  tdai*.      m.  B$: 

•  w  iiipmc  •         n.  Ht ;  •  gemoineiDe  • .  SrhUl.  [G'; ■  (♦i-incinpni  • .        o.  •und»  ftkU  hti  Dt.      p.  Ht: 

•  vrowoi.  Hckut.  {O):  •frowei.       q.  Ue.  und  H  :  «uU«  deine  v«iidenve  Demen».       r.  A  B  >i*J  iO 
Sejfitk. :  »nnd  sol  denne  das  dritte  teil  an  dem  andern  halben  neroeu'.       s.  A  :  «mit  gemeisMa 
gHta>.      W  Ä  I  »aA  dia  awai  teil  namaa  wn  dam  andam».      n.  VtriMU  M  SMk.  mtdEtfitA,  t 
•allaa.. 


'  Ah»thriß  bis  auf  den  letzten  Ahsat;  unter  Itruskrs  Jk*;»'/**«  luu'ft  cmI  A.  fd    14 Er  gieht 
vorher  die  Datierung  139         dir  cictlficht  am  A  Iterulergemmimn  ist.  Bcispichiccise  sind  auch  hier  n 
für  zuxi  Zeilen  die  Varianten  der  heitUn  Schilter' sehen  Handschriften  und  der  Absehrift  hei  Heuser 
{Be.)  «wcdcii.      s  £iwvAar(  AemtoUdw  mmh-  Jfesater  JÜSr  Sommtr,  Ja9&  FnAting,  1306  Sommer, 


Digitized  by  Google 


Tor  lail 


S9 


in  das  iingelt.  and  «ol  oocb  ein  iflglidi  rotlitri«  den  mgen  nf  den  eyi,  also  dicke, 
also  er  in  gesehen  hei. 

[28]  *  Wer  umb  eine  wunde  oder  dolslaf?  oder  notzopj  oder  ander  misselhal  von 
der  etat  fert  und  dem  geribte  entwichet,  dem  gol  das  usse  sio  an  siner  besseruoge 
nil  abe,  er  halie  denne  e  gesworen  dem  meister  gehorsam  zu  sinde.  so  er  das 
gelot,  so  gat  erste  sine  besseninge  an.  und  da*  meister  sol  den  ejl  'von  ime 
ein|>hohen  usse wendig  des  burgbannes. 

[29]  Man  sol  umbe  lotslege  oder  umbe  wanden  nil  me  denne  adiss  genigen 
die  ersten  leiten. 

[30]  [1311  Frühling.\  *  *  Ist  das  iemand  uf  den  andern  claget  umbe  einen 
dotslag  oder  eine  wunde  vor  mmster  und  role,  uod  der  deo  schaden  gelon  het  aicli 
verantwortet  und  qniohet :  er  enlOkent  ttu  nil,  er  habe  es  gelon  and  er  wm  einen 
lip  notwercnde,  und  der  nrhtb  were  des,  der  do  claget,  und  das  man  darumbe  sine 

worheit  liöre  :  die  worlicit  wiird  ime  erteilt  noch  unser  stelle  rcht  und  gewonheit. 
so  -sol  der,  uf  den  man  do  clagel,  an  den  heiligen  swerea,  das  der  urhab  des  wer, 
von  des  wegen  mau  do  claget.  und  das  er  es  au  in  brehte  und  er  sincn  lip  not- 
weiende  were;^  donoöb  «A  men  sine  gezüge  erste  hSren,  einiget  er  denne  nil 
awdtti  oder  me  erbem  lute,  das  jenre,  von  deswegen  men  do  dagel,  sin  measer  e 
luhte,  und  dirre  sinen  lip  notwerende  was  und  uf  derselben  gedol  den  wundete, 
<}cT  von  ime  do  clagctc,  so  sol  der  ledig  sin,  von  dem  men  do  claget,  nnd  sol  unser 
stelle  duruinbe  keine  besserunge  tun.  • 
[31J  Vou  deu  helfiern. 

Geacbiobt  aber  das,  daa  men  uff  einen  olaget,  der  einen  gdnlflRen  bei,  der 
ainen  Up  notwerende  was,  also  doror  gescbriben  stot,  und  nit  vf  den,  der  die 

gedot  gelon  bet:  wil  der  hcIfTer  sweren  an  den  heiligen,  das  der  anehah  des  were, 
von  deswegen  men  clagcl,  und  erzuget  denne  mit  zweien  oder  me  erbern  lule,  das 
der,  von  deswegen  muo  claget,  sin  messer  vor  zuhto,  denne  der,  dem  er  holUe, 
und  das  der,  deme  er  halff,  sinen  lip  notwerende  was,  so  sol  der  helfer  Udig  ain 
und  sol  odi  nnsem  atette  keine  beMernnge  tun. 

[33]  Wer  den  andern  wiindel  mit  dnem  messer  oder  mit  einem  Bwerte  oder 
mit  andtm  wallen,  entrinnet  er  und  wirl  geclagel,  der  bessert  ein  jor  von  der  stal 
eine  myle  und  git  dirtle  halb  pfunl;  stirbt  aber  der  clager  uuder  fl'"^.  c  die  besse- 
runge ende  het,  so  mus  der  schuldige  mit  des  clegers  frundeu  übereinkommen. 
3.  der  aber  einen  m  tode  sldit  oAct  alkibet,  der  mos  ivral  jor  usae  An  eine 
myle  von  der  atat  und  git  fanf  pftml  und  aol  mit  dem  deger  ubereinkumm,  und 
det  er  der  fünf  pfundc  nit,  wenne  er  mit  dem  cleger  ubereinkumet,  ao  beasert  er 
vier  nnd  aehtaig  wochen  von  der  etat  eine  mjrle  für  das  gelt. 

A  M.  Sti}  «UaNr  hwm  nelitar  utd  nl,  nlnflid«  nil  ammima»  linl  vtaMÜBlniMHj  da  JubaauM 

voo  Wintetturc  m  <Irm  Engele-   meister  wu  and  hanl  urgaMiMi  Itt  tim  nhta  UDWm  itat 

ewigUcbeo.  •      b.  Bei  Stjftrh.  ftkU :  •luwl  «r  niwn  —  were». 


I  Das  Kapitd  Mm*  «'niWfKA  m»  IF,  SS  »mim.      *  J«kmm$  «on  Wml«rtmre  vmr  UtUer 


30 


srAuntBcuT  v. 


[33]  Wer  den  underu  roufTit  qiIit  siel  oder  sloMt  nobedecbUiebcii  unser  burger, 
und  (lü  OS  gpi-Iagel  wirt,  der  besstTl  ein  [or  von  der  slal  und  git  dirthülb 

pfunt  und  mit  dem  rloger  iiher  ein  zti  kiiinende.  wil  ober  der  clcgcr  zu  herte  sin, 
so  besser  ime  ein  halb  jor  us  dem  b^stumc  und  liet  genug  gebessert,  hei  er  aber 
die  dirUe  halp  pfunt  nit»  so  soll  er  32  •  wooben  von  dar  atal  ain  dot  myte.  ■ 

[34]  Ea  aol  oadi  nieman  käa^  mesaer  tragen  über  die  moaae,  denne«  einen 
twarch  finger  one  gevcrde;  und  wdiidi  unser  burger  das  dele,  <*  der  sei  ein  halp 
jor  von  der  stat  sin  eine  iiiyle.  ist  er  aber  ein  lanlmrm,  dem  sol  der  wurt,  in 
dessen  hus  sin  pferd  sloe  über  iiuht,  oder  sin  gesmde  beissen  und  warnen,  das  er 
sin  messer  hinlege,  und  drugc  es '  darüber,  es  sol  der  wirl  ein  lialb  jor  us  der  *<* 
stat  sin  doe  myle'  und  mag  aich  der  wiirl  nii  entschuldigen  und  wit  der  lanU 
man  durdhi  den  wurt  oder  «ncs  gealndcs  geheiase  ain  lang  meaaer  nit  abdagen, 
so  aol  d^  wart  ime  sin  pfcrl  ustriben  und  sQ  ime  uit  gehalten  furbass  me. 

[35]  f  Ist  das  ein  lanlman  den  andern  lantraann  krieget  und  in  anlouffcl  in 
dirre  stat  oder  in  discm  burgbanne  zii  Slrosburg,  so  suUenl   unser  bnrgor,  die  do  »* 
by  sinl  und  es  seheul,  xuluulien  mit  wulFeu,  su  sü  beäte  mugeul,  und  su  beide 
fohen  nnd  au  haben*  unfae  an  einen  maiatar  und  an  rote,  «er  ir  aber  ao  wenig, 
das  aii  ai  nit  bduilten  mOhtent  unla  an  meiaier  und  an  rot,  ao  auUenl  aQ  in  noch- 
folgendo  sin  mit  dem  gesohrey  durch  die  gassen  und  sol  mengefidi  luloolfai  mR 
bcreilschan,  so  er  beste  mag,  und  sullent  sie  beliaben  untze  an  meister  und  an  •* 
rat.  und  was^ouch  dem  lanliaatiue  dozwischen  geschehe,  do  ginge  kein  gerihte 
noch.  alQge  ouch    ein  lantman  den  aodern  zu  tode  oder  wundete  in  in  dirre  stat 
oder  in  dem  burgbanne,  «url  er  begriffen,  man  aol  in  haben  und  von  ime  rihlen, 
als  rdit  iat,  uf  den  cjl.  wurte  ar  aber  nit  ergriff«!,  ao  aol  er  niffloaerme  in  die  stat 
komen,  er  habe  deune  der  stelle  besscrunge  geton,  und  ftira  er  aber  darüber  in  die  » 
alal,  man  sol  von  iuic  rihlen  als  reht  ist. 

2.  were  ouch,  das  debein  unser  burger  dekeimc  lantman  zu  helfle  kerne,  so  er 
alao  krieget  in  der  stat  oder  in  dem  burgbanne  zu  Strasburg,  und  do  bi  ime 
adiinende  were  in  hdffe  wise  mit  mesaem  oder  mit  swerlen,  mit  stecken  oder  nül 
ander  bcrcitschaft  oder  gewer  oder  mit  ime  zu  dringrwide,  der  sol  zwei  jur  von  » 
der  stat  sin  eine  ni\lo  und  sol  zelieu  pfunt  phcnnynge  geben,  der  sullenl  finUTe 
werdüii  dem  ungelte,  die  nntb  rn  l'unü'e  dem  role.  und  sullent  ouch  meister  und  rol 
daruir  stellen  rügen  ■  und  lurbringen  uf  deu  eyl. 

3.  Ist  aber,  das  ein  lantman  einen  burger  anlouflbt,  so  aol  mengelieb  anlonffen, 
der  do  bi  ist,  ao  er  beste  mag,  wnd  aol  unsem  burger  bdiolffen  ain,  nnd  ad  den  » 
lantman  behalten  untae  an  einem  meister  nnd  den  rot.  nnd  was  oudi  dem  lantmanne 

a.  Sulit^tii.  umd  ,Si  Ailt.  [G],  SeAilt.  [Slf  ]:  <30>,  b,  A /'ni.  t^b  fmjt  ktmu ;  •kng>.  c.  VaemnU 
hii  Stkilt.:  •gegen*.  d.  Vasiante  bti  StkiU.:  *^t^^'.  e.  SckiU.  [G]:  »er«.  f.  'Yariaiitt 
tti  ScMik. :  bÄuern  lins  mjrl«  voa  dar  litt».  g.  Ai  idia  gsbot  von  dn  IraUtlaQ,  die  hm nck 
gMchrinhen  ■tral,  lonMt  iemanna  oMM«  >m  und  «iIieDt  ra  iIm  :  nnMr  httm  DwilUr  nad  rat,  W 

»chcITi'lM  iiii'i  iiriiiraiiiii'  tiul  ufifroiiiliiiiiii'iit  uml  hau  iif.ii'jiul/.et  iluri;ii  lUs,  lias  nycmari  sinen  crieg 
in  die  s'.ul  Lrigo,  diso  saUuQgo  aud  dis-e  gcbul,  dia  humath  gesahnhea  üUiul,  uu'l  soUeot  Och 
iemensii!  fiett«  blÜMQ  nod  eiot  als«:.  h.  Variante  h*i  Schilt.:  'Heede  siten».  i.  Wurimißt 
kn  Stiia,.-  'IwlMltwi.      k.  SUiÜ.  (tf):  ••bar«.      I.  Vtrimtt  M  ScUU.!  «and  lihim«. 


Digitized  by  Google 


Vor  1311 


31 


gescheite  in  der  slat,  do  ensul  in  keine  besserunge  noch  gon  und  wellich  unser 
burger  do  nil  zu  lieffe, "  der  sol  ein  jor  von  der  slat  sin  eiue  üi  v  1»'  und  gil  fuuff 
pfunt,  do  äullenl  die  halben  dem  role  werden  und  die  andern  halben  (Um  ungclte. 
und  wer,  das  der  lanlman  engienge,  so  suUcnl  sie  nocLfulgende  siu  au  siue  herl>erge 
und  do  btiben  und  bestellen  sine  herbei^  untse  das  der  meiater  und  rot  darknm* 
meut,  und  dorn  sol  man  lur  und  tor  nftun  zn  hanl,  so  der  meister  und  rot  darlnunet, 
und  den  lossen  suchen,  der  unsern  burger  verserl  hei.  und  sol  oach  uf  den  eyl 
von  ime  rihlen  noch  der  schulden,  also  er  begangen  hei. 

4;  und  wclichcr  würl  einen  lantmaon,  der  also  ia  siue  herberge  kunil  bine 
bilffiH  ndl  ißmn  pfarten  oder  acbüff«  griiolffen  wwden  oder  ime  hin  halfie."  so< 
mdster  und  rot  für  sine  tnr  also  k«nent  und  das  kuntticb  were  oder  gemäht 
wurde,  der  sol  fünf  jor  von  der  slot  sm  eine  myle  und  git  fünf''  pfunt,  die  sullent 
balber  werden  dem  rol(^,  die  atidLMu  luillien  dem  ungelle  und  sol  ouch  meisler  und 
rot  deruff  stellen  fürbnngtrn  und  rililen  iif  den  eyt. 

5.  ist  ouch  ein  lautmun  einen  unseru  burger  ubelhandelnde  oue  blulrunse'  oder 
ander  nufuge  dul,  wnrt  er  ergriffen»  der  sol  gute  Sicherheit  geben,  das'  der  drige 
beaserange  tu,  abo  unser  burg^r  einer  aolle  eine  besserunge  tun  in  einer  aemme- 
liehen  Sachen,  und  das  er  iis  dem  Imrgl  anne  zu  Strasburg  nit  kummen  «alle,  alle 
die  wilc  dio,  besserunge  werel,  und  sul  ouch  alle  diwile  hi  sinem  wurte  7eren  zu 
Vellern  kouffe,  und  gil  l'unff  piuul,  di;;  werden  halben  dem  role,  die  ander  Ijalbeii 
dem  ungelle,  und  sul  den  cleger  uuclugehalll  uiacheu.  wer  über  das  et  ginge,  (  so 
soll  er  memorme  in  die  slat  Icnmmoi»  er  habe  die  besserunge  denne  geton,  die  do 
vor  geschriben  atont.  und  fure  er  darüber  in  die  stal,  so  sol  meister  und  rot  uf  in 
stellen  und  yn  Iwingen  uffe  den  ejt,  das  er  bessere,  also  dovor  geschriben  ist. 
und  in  welches  wurles  hus  er  fure,  der  würl  sol  in  rügen  meister  und  role,  oder 
aber  der  wurl  sol  ein  halp  jor  vuu  der  slat  siu  eiue  myle. 

6.  Ist  aber  das  ein  lantman  einen  unser  burger  wundel  oder  zu  lüde  sieht, 
wurl  der  ergri^,  man  sol  von  Ihme  rihlen  uf  den  ejl  noch  rehte.  entrinnet  aber 

so  toi  er  nienmnne  zu  Stiosburg  kummen,  er  habe  die>  besserunge  geton  noch 
den  schulden,  also  er  begangen  hat,  und  sol  den  cleger  unclagehaA  machen,  und 
wurde  er  in  der  slat  oder  hurgbanne  ergrillen,  ob  er  die  bcsserntige  gedete,  es  sol 
meisler  und  rol  abe  ime  rihlen  uf  den  eyt.  und  welcher  würl  den  enthielte,  der 
uuser  burger  also  gewuttt  oder  eralagen  bette,  er  enkunte  es  danne  zuhaut  meisler 
und  role,  wo  das'  kuntlidk  wurde  gemäht,  der  sol  bessern  fünf  jor  von  der  stal 
eine  myle  und  gil  zehen  pfunt  pfennynge,  die  werden  halber  dem  rote,  die  andern 
halben  den  ungelle.  wertr  ouch  das  ein  lanlman,  der  sol  liehe  un  fuge  geton  bette,  in 
eins  luniherre  liof  zu  herberge  werc,  was  ime  do  noch  geschehe,  SO  es  dem  tum» 
herrn  gekündet  wurde,  do  enginge  kein  gerihte  mc  noch. 

«.  VMml»  M  SeUU.!  «dtr  das  isbe».  b.  ScMlt.  (Oj :  «...  goLolfen  were,  dem  odar  um  hki 
kaUb,  w  mMtor.  ■  Vtmuüith  «mA  fk&MUtutkt  Ztuottx  «odttr  isc  hin  IriUSe,  pmt  mr- 
/Ub«.  F^.  «fM  Aiflf«  TI,  IM.      e.  VtHmU  M  SthU.t  «duniuh..      4.  Vmim$t  M 

•  lehen..      e.  Sekili.  (Strjt  <•  den  blotniiiae».      f.  Setitt,  (Str )    -do.        g.  SeKH.  (Ojt 

•  enginge».       b.  VariamH  M  SdHU. :  «dtk».       1.  F«nMM  M  Srit/i. .-  «uiid  dasi. 


as 


STADTOECiiT  V. 


7.  Uni'  das  ein  lanlman  mit  einem  nnserm  burgpr  Icriegenl,  dem  lantmann  so! 
kein  burgcr  bcholffen  sin;  und  wellichem  lanlmanne  finre  unserer  bnrger  bcholtfcn 
were  gegen  einem  unserm  bürgere,  der  sol  sin  burgrebl  verloru  ban  und  sol  nit 
me  buiger  sin,  noch  burger  werdoi,  und  bessert  fbnf  pfiint.  ial  oudh  dss  ime 
sdisde  gesobibl  mU  brande»  roube  oder  mit  gefengntlasen  uf  der  gedol»  dss  sollent  * 
die  und  der  unser  burpcr,  die  dem  lantmann  beholfenl  sinl,  dem  der  schade 
gescbelien  isl,  wider  tun  und  gelten  und  sol  darzn  sin  burgerrehl  verlorn  ban  und 
gil  lunf  pfuiit.  isl  aber  dos  der  burger  in  der  lielfTe  wirl  erslagen,  das  suUent 
uiciälcr  uud  rul  ribleu  uf  deu  e^  t  uocü  unsere  sielte  rehl  und  gcwooheit  von  unsem 

böiger,  die  dem  lintmanne  behoUfon  sint,  und  sol  aber  ain  burgrchl  verloni  ban  » 
und  git  ftinf  pAint,  das  sol  sin  one  geferde. 

[86]  ''Wer  in  der  stnt  zu  Slrosburg  keinen  btimen  abebowel  by  nabl  oder  by 
dage,  und  das  erzuget  oder  sus  kuntlich  ist,  der  sol  ein  jor  von  der  slat  sin  eine 
myle  und  git  fünf  pfunt  und  sol  den  burnea  wider  machen  mit  sinen  kosten  und 
sine  bcsscruQge  sol  oil  abegon,    er  habe  denne  den  buraen  wider  gemäht  oder  » 
acbaffen  wider  gemabt  werden  mit  einen  koalen  on  geferde. 

(37)  Es  sol  kein  win  noch  dem  andern  eines  dages  in  eime  kein  oder  tkfumi  ttnb  |ilieh  gilt 

»trkonfft  werden  r  wer  das  gehot  ubt>rgot,  tleir  git  dem  rofe  ein  pfunt.' 

2.  En  sol  ouch  niemau  kein  win  für  sine  tiir''  one  wynrulTer  gen.  wer  das  bri- 
cbet,  der  git  zeben  aduUlnge.  m 

3.  Nieman  sol  oucb  Iceinen  wjrn  uftnn,  er  aige  denne  gerwe«  Teningeltet;  wer 
das  brichet,  der  git  ein  pfUnt. 

1.  Nieman  sol  ouch  keinen  wyn  verslaben,  der  uf  würt  getan;  der  das  gebot 
brichet,  der  git  ein  pfunt. ' 

5.  Es  sullent  ouch  nit  wennet  zwecn  wyuman  mit  eiuander  gemeine  Itan ;  wer  * 
daa  briohel,  der  git  ein  pAint.  k  dut  aber  der  berre,  des  der  wyn  isl,  sin  rebl,  das 
es  der  knehi  dete  one  sin  wissen,  so  ist  er  ledig,  und  der  knebt  ad  aber  darambe 
ein  halp  jor  von  der  stat  sin  eine  uiyle. 

[38]  Man  sol  ouch  alle  fronfasten  die  wjrnmesae  sjonen,  und  der  daa  bricbei, 
der  git  ein  pfunt.  m 

[38]  Wer  oncb  keinen  wyn  arUenl>  mit  kalke  oder  mit  eyger  klor,   der  sol 
geben  zw^  pAinl,  und  aol  vier  wochen  von  der  alat  ain  eine  myle. 

[40]  Men  sol  oucb  kdnen  wyn  gen  umbe  unglich  gell,  also  umbe  drige  aehil« 
linge,  oder  umbe  elilewe'  und  zwentzig  umbe  ahtzehen,  unib  vierzehen,  noch  umbe 
zeben.  wer  das  brichet,  der  git  ein  pfunt  und  ist  vier  wooben  von  der  atat  eine  » 

Vvümit  Ui  Stl>{U.  .ist..  b.  r^rmiUt  M  &ii7<  firtU  mm  4; :  .]>■  Imt  Mhlwld  BdnbaUdh« 
BMlstar  waa,  do  ItonuiMlt  ■■liUt  ud  r«i,  »cbcffel  and  unimn  vbemin.«  e.  A  M.  V  (mA 
$tUÜ.  (&f  fltl.  M):  «tBegn»,      d.  A  fol.  t%  f*Mt:  'Vor  sine  tur>.       e.  A .-  tcr  enä  e  gtr.. 

f.  Bti  Rryir\,  fthU  ikf  ijütizi-  Al.sni: .       (j.  A  :  «aywan'.      b.  A  fügt  im.  «  :  -man  sol  0cb  keilten 
ksBwia  geben;  der  de*  bricbet,  der  gil  ein  fiuaU.       i.  Htgtek.  i  •vzeuigelt>.       k.  Ai  «eger  «• 
«tan».      1.  «thls». 


>  Das  KMugOnKkte  s  IV,  ».      >  Liugr  mtt  MeUUr  IM  AMKiy,  taOO  JMkViy.  tm 

FnMimg  ff). 


Digitized  by  Google 


Vor  1811 


3S 


mjlü.  2.  men  äo\  uuch  keinen  "wya  ufT  ein  gell  langer  rutfeu  denne  zwcae 
tag».* 

[41]  *  Wdlich  wjnsticlier  wyn  kouffet  im  sdber  uff  da*  Bnisehe  oder  uf  deo 
\rogeneii»  der  gil  6Üi  pfunl  und  ist  vier  wocben  von  der  slat  t  itu-  rajle. 
!>        2.  wer  keinen  wyn  Stichel  zwischen  der  tniinssen  orl  und  (Um  Sl^^inehurgelor 
oder  uf  dem  wasser  vor  der  primenglockeu,  der  gil  luuf  scliilling,  und  ist  vicrzchen 
nulil      der  siai  eine  myle.  <^  ^ 

3.  wer  oucb  keiaeo  gUste*  wyn  kouffet  af  der  Brusehe«  oder  uf  den  wagenen 
indewendig  des  buigbannes,  der  git  ein  pfttnt  und  ist  einen  monol  von  der  stal 

»  eine  myle,  er  si  burger  oder  winslicher. 

4.  die  lanihite,  die  nit  burger  sint,  sollen  keinen  win  siechen,  und  welre  das 
bricbel,  der  git  dem  rote  zebcn  Schillinge. 

[42]  £s  soll  nicman  keinen  win  ruiTcn,  der  sin  ist,  oder  daran  er  gemeine  hei, 
wer  das  brichet,  der  aol  vier  wochen  von  der  slal  sin  eine  nyle  und  git  ein  pfunt. 

u  2.  Ni«nan  aol  euch  xwene  wiae  raffen  umb  ein  *  gelt ;  wer  das  bliebet  und  also 
dicke  er  es  brichet,  so  sol  er  vicrzchen  naht  von  der  slat  sin  eine  myle  und  git 
zehen  Schillinge.  3.  Wellich  winruffer  Ireils  ein  kennelin,  einen  becher  oder  eine 
kene  mit  wine,  der  rumet  dise  stal  vier  wocbeo  und  gil  ein  pfunl.  4.  Kein  win- 
ruffer sol  ouch  kein  ander  fuder^  raffen,  der  sQ  deaae  us,  den  er  ruffel,  und  sol 

M  ouch  den  voUe  uss  di«ien ;  wer  das  bridiet,  der  ist  vieneben  nabt  von  der  slat 
und  gil  zehcn  Schillinge. '  5.  Wellicb  winrufi'ern  unsern  bürgern  versdl  win  zu 
sagende,  der  i»t  ein  Italp  jur  von  der  slut  und  gil  ein  pfunl.  0.  Unsere  herrn  han 
uuch  den  winruüern  erloubl.  das  ein  iegelicli  winruffer  mag  zwene  wine  dienen 
uf  CHI  ungliches  gell. 

»       [43]'  Von  vyschero. 

*  Unser  berni  sint  oudi  ubereinkomen,  das  nieman  die  batggraben  noch  riutaCiter- 
gruben,'  in  des  zollers  gicsse  noch  in  der  hirtzlacben  von  oben  unlzc  nydeu  us  in 
den  Kin  sol  vischen  mit"  gewenden.  wer  das  bricbel,  der  sol  ein  halp  jor  von  der 


a.  A  fol.  Ii  fügt  kimu:   •nlenao  mI  kdoen  vtya  uftun,  «  inao  dio  Uge-messo-glock«  tu  uomt 
W  rrowuD  iKuti'-Ur  zu  <idii  ilnttcn  zcichtTjc  gentzlicheo  verlassen  lieUc  «        b.  Br\  Htjftck.  glekt  der 

tritt  Altcknitt  kimer  dem  vierten,  ikm  folgt  dann  der  drillt.  c.  Bei  Stjfuk.  ütkt  tMt:  lodw 
ttf  Um.  «MMt  —  Mjrl*» :  t&ft  im  baMtnoge,  also  vor  eUU>.  d.  TtttaM»  M  dbliZr..' 
«gilil**.  Ai  »gMlifWlft«.  Btfick.  :   'goal».  VarioKl»  M  SMU.:  «la  idUBn*. 

r.  Vaifi»m$*  M  StUH. :  •gliclii.       g.  Variautt  ktiSehiU.:  •«ucli  durch      lUt>.       h.  JSrfwjl. ; 
W  rftilur-.  Ürhi't.  {Sir.)  •fii'ler.  Sfkitl.  (Gj ;    "win-.         i.  A  ff(jt  .   .im-ii  sol  ucli  keinen 

«inruffere  vou  euuu  tuder  wmes  me  geben  zu  dicDcmle,  wanne  dria  scluSUti|.->',  deme  wiDOMaMr 
«iSM  ih.,  «wer  me  neme  oder  «wer  me  gebe,  der  gil  ichcn  aehilUag*  uuil  ist  vierMhtfl  MLt  wd 
dar  Hat.!  k.  ^  /U.  «7& .■  •  Da  bar  RainboU)  UrandadM  iM3«ter  d«  komat  onaar  bam 
BMiBlar  vai  lat  all  aebaOsle  geheU*  nliaiaiB.»  1.  Farttate  M  SpAltf.;  »noch  dan  fffAm^». 
4*  B.  Ynimtt  M  SMXt.i  »dakataM.. 


1  VfiL.  IV,  iß.     *  Xaek  adUUer  tUmd  dot  ^atut  inJL/cL  17b.  It$  Metiüan  Au$tügm  iH  dktu 
Verbot  im  Aiuntff  mMA  eoi.  A.  fiü  1.  Der  SMurn:  «diae  gabst  mUent  altew^  «Me  da,  vas  du 

ei  niciHiei  niiJ  rrit,  sthLffeli'  niiil  itiiiiuaniio  wiikr  ;ibi(ii!it  »  Da  »ich  iUcscr  ScJüus*  bei  Schilier  nicht 
findet,  so  »tanä  ttmseibe  ütalut  wohl  auj  Jol.  1  wte  auch  auf  ful.  17b.     ^  üua  war  1301  Herbat  uud 

«  ms  ammer. 

Sit.  ö 


34 


stmiiEiciit  V. 


atit  am  eine  myle.  2.  Die  vucber  suUeni  swusehent  der  nuweii  bnieke  und  dem 

liehe,  noch  uf  dem  merckctc  keine  vischc  menckeln  ;  der  das  brichel,  der  git  fünf 
Schillinge  und  ist  vierzehen  naht  von  der  stat  eine  myle.  3.  Deheine  vyscher  der 
sol  keime  gaste  sin  vyschc  verkoullen  uf  dem  merkele,  der  das  brichel,  der  gil  ein 
pfunl.  4.  Es  ensullcnt  ouch  zwene  fy scher  mit  einander  nil  gemeine  han.  wer  das  » 
briehet,  der  gU  fkinff  adiillinge,  und  ist  vieReben  naht  tob  der  atal  dne  myle. 

[44]  Unser  herren  sint  uberttinlcomen.  wer  das  mm  jeman  sin  tur  oder  sin 
vensler  bi  nabl  ufhiewe  oder  zerwurfle,  so  sullcnt  die  nochgeburen  alle  zu  luffeu 
und  sehen,  wer  die  sini,  die  sollich  unzuht  luül,  und  suilenl  die  furbriut^en  meisler 
und  role,  und  auUenl  ouch  meisler  und  role  das  rihten  uf  den  eyi.  2.  und  swer  *  w 
ottdi  die  nachgcburen  ubel  handelt,  darumbe  daa  afl  mlieffent»  daa  aol  meiater  und 
rot  rihten  noch  reht  nf  den  eit.  3.  die  aatzunge  aoi  ewig  ain  und  aol  men  aQ  uf 
den  eil  nit  abdon  und  tut  ouch  not,  *  das  men  alle  jore  künde  und  exnuwe,  wenn» 
aQ  so!  stete  sin  und  sol  sü  onch  tnengelich  wissen.  <■ 

|  ir>l  Kill  jegelicli  unsfr  iiurgcr  sol  howarn  und  versehen,  das  kein  gast  usz  i5 
sime  liause  gange  mit  panlzcr  oder  mit  beckenhuben ;  und  us  wellem  husc  der  gast 
alao  ginge,  do  «d  der  wurt  von  der  stat  sin  ein  jor  «na  n^le  und  «ntol  nocli 
enmag  sich  der  wnrt«  entadwldigen,  daas  es  one  sin  wiaaen  sfl,  wenne  ein  Jege- 
lieh  wurl  sol  sin  gesinde  underwisen,  das  sQ  die  breslen  versehen',  und  was  oneh 
dem»  geschehe,  der  also  gewofTnL'l ginge,  do  enginge  Icein  besserunge  noch,  wer  «o 
ouch'  der  gast,  der  sxhn^  ginge,  öder  ein  iang  messer  trüge,  in  eins  lunihiTreu 
hof  zu  hcrberge  fure,  in  welle  tringstuben  er  ginge  essen  oder  trinckeu,  die  triücke- 
gesellen,  die  do  bi  aint,  der  aol  jegelich  vier  tage  tob  der  atat  ain.  und  die  aatzunge 
aol  weien,  unbe  daa  afl  meister  und  rot.  achoflbl  und  amman  abdont. 

[4n]  Unser  herren  sint  ubereiokomen,  da«  die  brotbeoker  und  oleylQte  jeder  man,  i» 
der  sü  haben  wil,'  sol  haben'"  ahte  swin  von  ostern  untze  a.  Marlins  mes, »  und 
von  s.  Michels  ines  nntze  vasinnhl  oder  unlze  uslern  zwölff  swin  und  nit  nie.  und 
sulleul  die  in  deui  äummer  dri  gewerbe  zu  wa^ser  Iribeu  l'mhe  zu  barfus^eu  prime, 
SU  none,  su  gomblelen,  mit  Iren  hotten,  der  alle  wege  nochvolgendft  aü  au  dem 
waaser,  und  wider  heim  lu  treibende  one  nnderlos.  und  in  dem  winter  swir  zu  m 
barfussen  prime  und  zu  complelcn.   2.  Wer  ouch  me  swine  bat,  denne  dovor 
geschriben  stol,  der  git  fünf  Schillinge  also  dicke,  so  er  es  brichel.  3.  Und  wer  ouch 
die  Swine  ersteche,  die  unbehut  gingenl,  oder  sie  uf  sinen  schaden  fuude,  do  gol 
nit  besserunge  noch.  4.  Man  sol  ouch  kein  swin  Iriben  uf  Ruwerin  owe°  noch  uff 
S.  Johanns  owe  nodi  uf  Metaigerowe,  noch  uf  a.  Elisabeth. '  Wer  daa  bnchet  und  ■» 
also  didce  ers  brichel,  der  git  funff  Schillinge,  und  wer  die  swine,  die  daruff 
getriben  wurdent,  eratecbe  oder  eraluge  oder  waa  in  anden  tele,  do  bessert  niemanda 

<rMW*  «itJU  M  Schilt,  ««r  ob  Vtntm$t»  MU  «wA  tri  Mtfui.      b.  Ä  M.  St  .■  •«ati .     «.  •and  m1 
—  wiwea>  Mit  M  Rtfitk.      i.  A  f^t.  St  uUtU  Utr  it$  K»fUtl  t  »in.      «.  A  fM.St:  «Mt*. 

f    I'tri<jii<(  Iti  Stkilt      ••.urvjrcnl'  g.    Variauli  tri  SihiSi.  :    ■j.-astf  d     VannmU  iti  40 

SeAili.  :  -bcrcii».  i.  VnniiMtt  4«)  Schill.  -  -do»..  k.  Kanai»«*  i«t  SciiU.  .Ufwt-.  1.  A  fitl. 
Sii:  •  oder  faabm  nag,  solliaben>.  m.  «sol  lnb«i>  fkUt  tti  Schill.  u  VarüiHU  hi  StUtl.t 
•  Utelwlt'.      o.  VariMit  M  SeUlt.-.  .m»itcii>.      p.  V»rüml«  M  SeMt.:       Tboowa  ouwe», 


^  j  .  d  by  Google 


Yor  1811 


36 


ambe.  die  gesle  suUent  wol  ir  swm  darolTe  Iriben  ein  dag  und  ein  nahl  und  nit 

me  ohne  geverde.  * 

[47j  Uüser  herren  sint  ubereinkoioeu,  das  uiemand  kein  gerere  von  lachen, 
von  kelleren  oder  wcllcrc  bände  erde  es  sü,  sulle  schüilcu  in  die  BruscLe  noch  uf 
*  den  Steten,  nodi  in  die  bm^praben«  nodi  in  Rflntsutergraben,*  noch  in  des  Zdlers 
peatm*.  wer  das  blicket,  der  sol  ein  halp  Jor  von  der  stet  da  eine  n^le.  S.  Und 
wer  sein  gerere  usfuren  wil,  der  sol  es  fureo  uf  die  almende  bi  BischofTs  Imrgethor 
und  in  die  gruben  oder  anderswar,  do  es  iinschcdelich  ist  one  f^everde,  oder  für 
die  stat  ushin.''  3.  Niemand  sol  oucli  keine  vegotlc "  usz  iu  die  slrossen  schüUen 
t»  und  wer  sine  vegolte  uszschütten  wil,  der  sol  mitten  uf  die  brücken  ston,  die  über 
die  Bmscbe  got,  und  sol  sQ  in  die  Brasdie  scbulten.  und  das  sol  men  veiston 
von  vegollen,'  die  one  steine,  erde  und  mist  ist,  die  nit  m  gründe  ftUen  mag. 
wer  das  brichel  und  wie  dicke,  80  git  er  fünf  Schillinge. 

[48]  Von  dertschcn. 

^  Unser  herren  sint  ubcrcinkomen,  das  man  dokeinc  unser  burger  tertsche  sol 
fiiten  lossen. 

[49]'  'Unsnr  herm  meister  und  rot,  scbeffial  und  amman  sint  uberdnkomen  uf 
d«ii  eit,  das  mun  keime  usbuiger  kein  gemute  geben  snlle,  er  sol  ^  bürg  rekt 

leisten,  also  reht  ist. 

n  [SO]*  Ist  das  ein  krieg  oder  missebel  afotot  ander  den  taten  unser  barger  and  ein  soloair  wert«, 
niHOUU  krippfe  kaiBain  woffm,  «r  «nebiiM  tauM  •  tot  draa  moiMter  nnd  pflege  do  ing  rotaa.  d«r 
XOt  Biag  eich  wol  wofllui  alTe  'lab,  i\m  !>r  £ride  OMObe  and  den  krieg  niederlege,  wer  anders,  denne 
hier  geseit  ist,  usser  sime  hose  Ucffe  oder  «MUie  er  kerne  mit  woffon  sincn  franden  zu  helfifen  oder 
einen  hamcsch  oder  sine  goweffcne  schidut  in  sinM  fnmdes  hns,  and  das  kantlich  ist,  der  sol  fanf 

n  pAmth  gaben  dem  rote  «nd  ist  ein  jor  «on  der  etat  eine  myle.  ist  es  aber  nit  kmülieh,  eo  aol  er 
nnschnide  tan,  wen  es  meister  und  rot  zihent.  [2.]  umlc  zu  Diino  zultinffp  sol  nioman  tragen  dennc  * 
ein  spituoeeser,  also  er  vor  ginge.  (3.]  wer  ooch  iemer  keinen  eit  gewirbet  anter  uns  uf  zweinnge 
oder  deMnea  eirart  «der  adt  tnnraii  globen  odw  Torridiart  m  .dem  andern  «f  nraiinge,  dH  nna 

«las  werlich  ci  rirl    Ir  r  ao\  fiinf  jor  von  der  stat  sin  ci  c  ir.yln  tind  wie  das  incisfer  uml  rot  abelont, 
ao  so  snUent  sü  &üi  tiuweloia  and  meinoydig  und  suUent  uiminer  nie  meister  noch  rat  werden,  die  das 
sMont.  4.  Dise  vorgeschribene  gebot  *  hant  mdster  und  rot  und  ^  kunstofelermeister ' 

1.  TwmiHt  td  SeUk. :  «dise  gabots  ntUiat  alle  wage  alete  ain,  imtae  das  sie  oteisler  und  rat, 
fdnflM  «ad  aBMuamw  alislaaeaiit.  •      b.  «tioeb  in  Rnntantergrabaii*  /Ub  Rifitk.      e.  Ä  fit.  SS 

•  ^iesKcngrüboD  • .       d    S'-hüt    {Sir.f  .  .usziflicn.         o    Ä.  .vcgalc..        f  VturiaxU  bti  Sdill.  : 
M  -voo  «Heu  vegaten*.        g.  A  ßl.  3J  :   >da  L«r  Burgwart  Scböp uteister  was,  ds  komeal». 

b.  »pfaet»  trgtnu  nach  Rtytek.  i.  StMt.  (Str.):  «slsot.  k.  A  M.1  mi  9ti  «dar  eoeale- 
«iiar<»     K  BaJttftck.  Mit:  •lud  knnslofelsr  meiaur». 


'  .^16^rucil-(  bei  Wencker  de  pfalburgerU  S.  51.  ^  Das  Kleingedruckte  stimfU  Oberein  mit 
IVt  SS.  36.  8S.  3  Unter  Heiuien  Exoerpe»  finiet  $ich  Eolgendes  cod.  A.  fei.  32^  {aiso  imcM  JS«) 
«Htmommm:  <Diz  gebot  hat  meister  nnd  rat,  der  constaTeler  meister  and  die  constavclcrc  selber 
gesworen.  man  sol  es  alle  jar  sihwcron,  «i-iiiif  ilcr  niiwe  rat  ge.suen  uml  t-  diu  aiitwtrg  pcswcrenf, 
der  meister  and  der  rat  voran,  darnach  sollen  swereu  dem  meistere  nnd  deme  rate  der  constavelcro 
meistere,  den  const»Te!er  najeteren  soUeot  ewamo  die  ooDstavelere  und  andere,  die  nnt  constaveler 
sint,  die  in  den  conxtaveln  gesessen  Bint.>  Dann  folgt  der  AbsdmiU  3.  Da  auch  hier  in  der  Angabe 
O  der  Blattzähi  ein  Irrtum  bei  Heusler  nidtt  vorliegen  kann,  so  ist  entweder  die  Zahl  bei  SchUter  faladk 
oder  das  Statut  stwui  an  3  .stdlen  im  «od.  A.:  fii.  T.  mid  36.  «  F«r  MdaUr  i306  JVMMv» 
1313  Frühling  und  1323  Sommer. 


36 


STAIiTitKcan  V. 


und  die  kunstofeler  selber  gcsworcn  an  den  heiligen  zu  hallende"  und  zu  rügende, 
übe  Sil  icinan  erfürcn  under  in,  der  disz  gebot  gebrochen  helle;  und  wer  das  vor- 
geüchribene  gebot  ubergot,  der  sol  bessern  die  vorgeschribene  besseningc. i>  5.  Man 
sol  ouf^h  aUe  jor  sw«ren*  die  Torgeschriben  g«bot  stete  sa  baote,  also  dovor  ge- 
schriben  Stot,  «enne  der  nuwe  rot  geswcrt,  e  die  anlwcrg  geswerent,  der  meister  * 
und  lOl  voran,  doruoch  suUent  sweren''  alle  constofeler  meister  den  meislern  und 
dem  rote,  den  conslofelern  meistern  sullenl  die  constofeler  sweren;  und  andere, 
die  nil  constofeler  siul,  die  in  den  consloveln  gesessen  sint,  die  man  Iruwet,  das  es 
nutzet  uud  gul  sn,"  oach  sweren.  0.  Die  constofeler,  wenne  ein  geschelle  wurl, 
so  Sttllani  sQ.  in  ire  oonstofel  bliben  bi  dem  sdben  eyde,  one  die  des  rotes  sint.  ^« 
7.  Und  sol  niemaa  sieb  wofTen,  er  werde  es  denne  es  gebeissen  von  dem  meister, 
und  der  meister  sei  dos  nit  luisr^en,'  er  sü  es  denne  geheissen  von  dem  halben 
rote  oder  von  dein  inercn  teil  des  rotes.   S.  Wer  oucli  das  ein  orbar  schöfTel  oder 
ein  ander  erbar  man<^  zu  meister  uud  rote  ginge  das  geschelle  niderzulegendc  und 
SU  Sünden,  >*  das  sol  fan  an  sime  die  nU  sdiaden.  9.  Und  dis  ist  alles  sn  vw-  x» 
stonde  one  alle  geverde.  und  wer  dise  vorgesobribene  ding  nit  sweren'  weite,  den 
sol  meister  und  rat  Iwing^n  af  den  eid  zu  swerende. 

[51]  Unsen'  Herren  meister  und  rot,  schöfTel  und  nmman  siul  ubereinkomen, 
das  dchein  broiiterkcr  sol  dehcin  brol  erlesen,  noch  niemaa  von  ireo  wegen;  wer 
das  brichet,  der  git  drissig  Schillinge.  •  >■> 

[52] "  Unser  herren  sint  uberein  kamen,  wen  sie  tiOstent,  den  tröstenl  sü  one 
geverde  von  rinre  beimunte  sn  Strasburg  in  die  stal  und  do  swOsobent  und  wider 
beim  vor  mengelichen  unsern  burgern  one  tot  gevehle  und  indewendig  des  buiig- 
bannes  und  in  der  stat  vor  mengelichen  fitr  gerillte,  also  rehl  ist. 

[5r?]  Unser  lierren  meisler  und  nil  sin  uhereinkomen,  das  dehcin  kornkäuffer  » 
kein  kurn  sul  kuufTen,  welre  hundu  sü.  in  dem  burgbanuc '  oder  usscwcnd^  uf 
der  Strossen,  es  sfl  uf  karricben  oder  ussewendig.  wer  des  bricbel,  der  sol  ein  balp 
jor  US  der  slat  «n  eine  njle  und  git  fünf  pfunt.  2.  Was  rie  ouob  komes  kouffml 
in  dem  laute,  das  sü  wol  in  socken  uf  den  merokct  setzen  nuwent  einen  lag, 
mugenl  sü  es  des  dages  nil  verkouflcn  vor  inhis,  so  suUent  sie  es  in  einen  kästen  •» 
sckutlen  und  derus  verkoulfcn  und  niil  me  in  secken  uf  den  merckel  setzen :  sü 

t.  Variaatt  tei  ScMU  ;  •(t«U  lU  l;a!>p:i(lo  • .  h.  Viiriniitf  lifi  Srf,i!l.:  .  [K-n<'  iitiil  sol  iihüiidv  Jiu'  --in  . . 
c.  VariamU  bet  8eAill. :  •tn  den  lu  ili^eti».  d.  VtrmiK»  iet  ikAiU  .  •  deine  mea^ler  uud  dem  nie 
der  constoveler  mci»tero,  den  constoveler  meister  sullenl  sweren  die  conslovelere».  e.  Varitnt4 
tri  SeM$,i  idu  iw*.  f.  VanatUi  in  ßcAik..'  'hi  mm»  «4e>.  g.  Vmriam*  M  8cUk.:  U 
•bOrgar».  h.  TarimUi  M  SekÜt.t  »aOatoAuf.  I.  /■  A  fMtt  dw  —  adAHag«». 
k.  Yaria»le  bei  SfhiU.  -.  ■  lo  her  Ifup  ScIiSj!  mcisU'r  was,'  do  konjineot  luiser  !'.i-tni  Iu^■i^lor  uml 
rat,  BcbelTel«  und  «iniuaa  ubereiii  :  ist  das  mei!it«r  und  rat  yeinanne  trüateut  in  unser  stat  i\x 
tnmAtt  ■ol  Mtt  tiniwir  bofger  ulTe  den  »treszeo  zu  uns  luverenJe  und  wider  heim  mit  geribte 
Booh  ona  ^rihl«,  ans  taii  sawhle  aml  wwina  «r  in  unMie  atat  konart  «dar  in  unaam  iwrgbafl,  40 
a»  aal  ar  Mda  balm  vor  maogdiolwD  und  aol  {a  oynian  an  griRen  wader  fn  nnaer  alal.  •  Amjf 

krirkl  die  Vari/inte  bei  ScKillei-  .  ••^  f'Mt  troM  nur:  «nvili  in  U'Mi'.ttig  Jes  !  iirftnrmifl .  unj 
wktf  •angrillea».  l.  A  A>1.  t  :  •ull'e  karrichen,  uf  den  strazen  oder  assewendig  des  burg- 
hauiM  uf  6m  atiuan,  war  das  war  du   m.  A  /^§t  kbu»:  ladar     dar  «Mt». 

>  Daa  Kar  er  1307  Uerbtl  und  1318  Sommer. 


Digitlzea  by  LiOOgle 


Vor  lail 


37 


sullenl  CS  in  sclmsseln  vcrk&flen,''  also  ander  unser  burger;  «er  d«s  brichet»  der 
8ol  oin  Lalp  jor  us  der  stat  sin  eine  rayle.  ?>.  Was  kornes  sü  ouch  iif  dem  merckele 
in  scckcD  kouti'ent,  das  sülli'iit  sü  nf  schüüeu  ^  und  dernoch  verknnden  also  dovor 
geschriJjen  isl.  4.  Wer  oucli  lül  kora  oder  wibclcssig'  koru  undcfi  gut  kurn 
adiatlet  und  es  doDoch  mit  einander  ^koaflet  in  ein»  sacke,  dem  «ol  man  griffen 
an  flinen  Up  and  an  sin  gut,  wenne  er  es  verwiieket  liet  *  und  aol  aich  ouch  des 
nit  enlacliuldigen  donütte,  das  er  sprcclie,  sin  wip  oder  ain  gesind«  habe  es  gclon 
one  sin  "wissen;  wcnne  er  sol  sin  körn  hus  alsc  bewaren,  das  er  nit  su  schaden 
komme.  5.  Es  sol  uucli  kein  kornkouder '  keiaen  sag  enlbinden  >•'  vor  primen.  wer 
das  brichcl,  der  git  drissig  scbilUng. 
LB4]  '  Von  itsa  Ammenmeister. 

^  Unser  herren  aint  nbereinkomen.  wellea  jors  ein  rot  erwdet  wttrt  und  der 

gcswerl,  das  derselbe  nuwe  rol  einen  ammanineister  welen  sol,  und  sol  oucb  derselbe 
ammanmeister  sweren,  das  er  ein  rosz  oder  einen  mcydcn  haben  sol,  also  ein  ander 
rothcrre '  des  jores  und  dekeinc  mielc  nemcn.  und  wes  worl  er  tut, das  das  gerihle 
auegut  uf  der  pfalxen,  das  sol  er  vergeben  one  gut  tun.  2.  Und  ensol  ouch  deheinen 
scböffel  besanunen  noch  ftagen,  em  ai  es  denne  von  don  meren  teil  des  rotes  geheissen 
uud  von  dem  meister  one  geverde.  3.  Und  wer  eines  jors  ammenmeister  istt  der 
sol  vor'  dem  fünften  jore  nil  zum  ammenmeister  ^ekosen  werden,  und  80  ein  rol 
abegal,  so  sol  er  dem  anegondera  role  dasselbe  in  den  eit  geben. 

[55]  Unser  herren  siol  ubcreiukomen,  das  men  in  dirre  stat  keine  Iruseo  sol 
bumen,  und  wer  das  bricbet,  der  git  fünf  8chillioge.M 

[66]  Nieman  sol  mit  armlHniat  noch  mit  aleinbogenoi  in  der  alat  sdiiesaen  zu 
Slrosbuig,  er  schiesse  d(  tun-  /.u  eime  zile  one  geverde.  wer  das  bridkei  und  also 
dicke  er  es  bricliel,  der  git  funl  Schillinge. 

[57]'  "Unser  herren  sinl  ubereinkomen,  wer  in  dise  stal  koml  noch  appelosz 

•  .  VarioHl«  tri  Schilt.  :  itregeD'.  Ii.  VnrianU  iei  Sf>iitl  •fdiulcn  in  iro  lia-lin..  c.  i*>'-*i.'<. 
hu  (m  Ttxl :  'wibe  ossigi,  11/4  Varmafe:  •  wibelei^ig • .  Ldiki  t  ut  aHem  nt.Kug,  da  es  ktiül : 
•  wibelaezic • ,  roiH  KomkA/er  (miitl)  ztrfrrtttn.      d,  Vnrianlt  tti  SeAilt.  :  •ander  gut  körn  schMtato 

und  M  oMulMlte  odw  daa  ULt  kora  und  das  wibolenig  kora  «nadw  lelniUai»  lud  m  doch  > 

Im  Tut  f Ml  fM»  «imdor«  ■and»  FcräM«  f«j  AMk.;  «imd  Im«  oeh  du  ««rwwhl». 

r.    VariaHt«   bri  S'iHl  ■    •  n  eh  dckeii]   brotbecke^.  g.    Varia  id-  l'i  Schill.:    •oiiiMailcn . 

h.  A  fol.  fiSf)  Sia  :  'da  her  Albrebt  Rulenderliu^  meistar  was,  do  lommeat  meister  uud  rot, 
Bcheflcl  und  ammanne  ub«r«in>.  i.  A  [Mth  Hmtkr),  Varianlt  bti  SchtU.:  cinr«.  der  in 
dem  rat«  ifl>.  k.  A  (mach  HamaUrJ  ftgt  äiium :  <*gr  weiatere  und  «w  nU>.  !•  SeUlt.  ■*  «raii.. 
B.  A  /W.  SSt  •md  Im  «IttaäkMt  Mkt  «n  dar  tiat*.  n.  Ctd.  A  M  Si  «rf  «Da  han 
Wetzel  Brqgar  iDwtir  wü.«  ilnt  aMHit  bwrai  naiitar  und  lat,  fahaail  and  nmmn  <kbw  «in 
koa«n>. 


'  Ah^drvda  in  Wender  :  crjUfrln  anhivi  F.  151.  Dartuidi  hd  ITfyeJ  SlMtrchrmiil-en  TX,  953. 
Unhc  '  utend  abweichende  Almhnfl  uuler  Henrik rs  Auszügen;  klstcre  luKh  A.  fol.  31*^.  Bei  >kh*lter 
ist  ful.  45  angejjeben ;  iloch  ist  bei  Jleusler  ein  Irrthum  undenJAar,  da  seine  Auszüge  Blatt  für  Blatt 
4cm  ad.  A.  f^^ftn.  ■  JJbtduift  »ach  Ved.  A.  /.  Sil»  u.  3t>  bei  Sdumgtm  Atumgen;  SchiUer  gUbt 
8^  mti  S5  ■>  an,  (dm  auch  hier  eine  Bifftmiu.  In  CtUmdäa»  8tah*t  fei.  StTK  Den  Anfang  det StaM» 
g„b  Sihillrr  im  Anhang  zu  Königshofen  S.  J'-t       ^  War  amtireiidcr  MnSter  Friihlmg.  t2!>8J99 

Mutter,  Uu3,ut  ii  tttter,  1313  Frühsommer  und  Anfang  1331.  Hattkr  und  Odiüter  setzen  diese  Ver- 
orCnmig  in  das  Jahr  1303;  ob  auf  Grund  einer  Angab«  in  den  HandsiAriften,  M  niekt  WifeMWdL 
4  War  lUitter  1809/10  IFmlw»  1S17  UeiM,  mi  HtrM,  mil3a  Winter, 


38 


«rAOirRBCHT  V. 


Cd  dea  Tier  liodigentdii  unser  frowen,  das  der  flride«  haben  sol  berin  und  heim 
one  dot  gevebte  zwene  tage  vor  dem'  hochgezil  und  zwene''  noch  und  ouch  die 
hocbgezit  selber,  la  glioher  viae  aol  er  oooh  fhde  han  zu  s.  Adolfladag,  •  alao  hievor 

b«!Soheideu  ist. 


f66]  Wer  vom  unsern  herro  clagcl 
umbe  slabea  oder  ambe  atossen,  wunden 
oder  dolalege  oder  wil  dageo.  das  der 

nil  nnderwisel  werde  von  jemanrleii 
unser  burger,  das  er  die  clago  nül  abo- 
losze  denue  inil  stnem  willen,  wer  des 
tniri  Bu  rede  geaat  und  oaob  atner  ennigci 
wurt,  der  beaaert  jor  und  dag  dae  myle 
und  git  fitnf  pfunt.  wil  men  in  des  aber 
nit  erzugcn,  dut  er  denne  ain  rehl  io&a» 
er  isl  ledig. 


[/»  der  Fassung  von,  A.]  So  rint  • 
ooh  unser  herren  ttbereinkomen,  do  her 

Hug  Schop '  meister  was,  isl  das  jeman 
(Ingen  wil  vor  moisler  und  rate  umbe 
slahen  oder  unibo  stossen,  wunden  oder 
dotslege,  wirt  der  undergangeu  und  under-  lo 
rihtet  mil  draven  oder  in  kein  andern 
weg  von  jemanden  unser  burger.  das 
er  die  clngo  nüt  abelosze,  denne  mil 
sincm  willen,  wer  des  erzugel  wurl  mil 
zwcne  oder  me,  der  bessert  dem  rate  15 
fünf  pfunt  und  tat  ein  jar  von  der  stal 
eine  myle.  vil  man  m  dea  aber  nii  er- 
zagen, 80  aol  er  aIn  rehl  darumbe  tun, 
das  er  der  gedele  unschuldig  si. 
|50|  *   Unser  herren  sint  •   ubereinkomi  ii  mil  der  schönel  gehi  lie :  c  isl  das  m 
jeiuau  de» andern  rede  tut  vor  meister  und  rate, '  do  sü  rihlenl,  ^  so  sol  der  meiäler 
die  furapreoben  von  erst  fragen  uf  den  eit,  obe  att  aoböffd  nnt,  vaa  ein  rebt  sä 
in  derselben  aaoben.  aint  aber  die  fUrsprecben  nit  aehOffel  und  aind  ana  biderbe  lule, 
80  sullenl  sü  sweren  zu  den  heiligen  und  bi  demselben  eide  denne  ein  rebl  apradtttt 
in  dersc'lbnn  Sachen,  und  also  dicke  also  einre  des  andern  rede  tut  vrir  rnt'i«?!rr  .,s 
und  rul,  do  sü  rihlent,  also  dicke  sol  er  sweren  ein  rehl  zu  sprechende  in  derselben 
Sachen  und  sol  nil  daruuibc  ein  scbüdcl  sin. 

[60]  [I3i9  Frühling.]  ^  ■  Unaer  herren  dnl  ubereinkomen,  daa  mdater  und 
rot  wd  mngent  gramte  gen  und  erlan  zu  ailaeode  4iynne  die  usabnrgm',  edellute, " 


A  t(kittt  tm:  •bionc-.       b.  /•  A  ftki*n  :  -berm  und  beim».       c.  /•  A:  -unser  vrowen  ii«g«> 
d.  A:  'Uge  dunadi  und  denselben  unser  vrowen  tag  ^ber^.       e.  A  ;  «und  zwen«  Uge  vor  dem 
8<Uwa  to0t  and  sw«ne  darnach  und  daDMUNn  a.  Adolfw  !■(  nbar».  8»  «ocA  Sekilltr.  Natk  Sduttt- 
gamt  <ifk  Hnl«  Adolphe«  tage  und  «wmm  tag«  «br  saeli  und  den  adlwii  nato  AdotpheB  Ug 

Aber-  f  A  f'ul.  1  ftjt  hinzu  :  •«,•!!  ■  f.'.  Ä.  ■  wilk-n  luid  gehelle • .  h.  A  :  «eine»  wort  dut 
oder  vjir»prectic  irt>.  i.  A  ;  <uiTe  4er  plulliea  oder  «udarswo».  k.  A:  »lu  geribia  cils^tit.  36 
i»t  er  em  sclicITcl.  so  sol  man  in  fragen  bi  nme  eide  ein  rebt  und  aol  er  ouch  sprechen  bi  sime  cid«, 
VM  im  rebt  dunket  in  dorwÜMa  mcImb.  kl  «s  tbw  nfll  aia  idbaflitl  und  tat  m  «in  «hn,  bidartar 
uad  «lo versprochen  man,  der  aol  aw«i«n  aio  rahl  sn  apnelkaada  und  aol  odeh  du  apnebaa  M  rima 
eide  in  iJer  sai'he,  do  er  vör--]pr>Hln'  riHfii  irt,  diu!  in  uls  niaiir.'<'r  saiSiPn.  als  «r  vursprfflie  isl,  al- 
dicke  er  sweren  ein  rebt  zu  tprecbende  mid  m\  ouch  daz  sprechen,  uwl  bäl  doch  darumbe  büt  40 
•chetrüt  stn>.  I.  A  fol.  Hb  :  -unsere  herren  moialar  lad  rat,  aobdTele  und  amman  kommenl 
ubeiain«  do  bar  Raiaboll  Suua  dar  «llar«*  maiitar  mu,*      a.  Farima  M  ftAiA. :  «es  aiat». 


1  War  Meister  Herbtt  U07  und  Hvmmer  Lila.       *  Vgl.  Heutkr:  Verfassgtgesch  v.  Band  S.  475. 
Kurier  Auazug.  Abtchrift  in  seinen  Auszügen,  danach  dit  VarioHtM  im  BmMehen  korrigiert.  * 
Artikd  i$t  abgedmekt  bei  Wmtdctr:  De  tfalbttrgem  6i.     *  INem  «wr  Mmter  23tB  J^ViMtoy. 


^  j  .  d  by  Google 


1319 


39 


herren,  rittcr,  knehte  oder  frou«^,*  wo  sü  erkcnncnt,  das  es  unserre  stelle  aQtze 
oder  gut  sü,  also  wonne  sü  gcmQte  gonl  nnd  in  sit/.oiidi'S  eiion,  das  derselbe  sol 
suern  ?ifi  <l<>n  lioiliL'-cn  meistcr  und  rolc  gcliorsam  zu  sinde  inil  sinen  veslen,  ob  er 
SU  ^  hei,  und  mit  auderu  dingen,  also  eiu  burger  billich  gehorsam  sol  sin,  wenoe 

»  es  meister  und  rot  an  in  vorderent.  und  dasselbe  sol  man  ouoh  in  den  dt  gen,  so 
men  auwe  buiger  enpfohet,  er  sft  herre»  ■  eddnuin  oder  frowe. 

[61]  Nieman  sol  dem  andern  sine  fische  nemen  uss  linem  wyher  uder  nrdven 
noch  sinen  flosz,  schiff,  es  sii  in  dem  bui^banne  oder  ussewendig.  der  sol  von  der 
slal  sin  eine  m^le,  wenne  es  meistcr  und  rot  kuulliih  erverl,  und  sol  nit  hcriu 

10  kommen  one  urlop  meister  und  rates.  wurt  es  aber  geclagcl,  so  sol  meisler  uud 
rol  rihten  uf  den  eyl  noeli  rehte.  Amen. 

//.  iSiädtiseJie  Siaiäte»,  die  nur  ««  der  jüngere»  iSammlwtg  ttandeu, 

[62]  Von  hoUz  und  von  wellen.  ' 

Unser  herreu  siut  übereinkommen,  das  niemau  kein  brennchollz,  es  sie  schitter 

M  oder  welle,  sulc  ufschüllen  durch  mcrrc  schelzcn,  wanne  alle  die  es  hanl,  der  sol 
jeUidier  alle  lag  drü  stocke  m  merckele  vuren,  nnta  er  us  verkottlfel ;  und  sol  es 
nit  danne  vuren  er  enhab  es  danne  verlcAft.  und  die  wellen  baut,  der  sol  jegUcher 
alle  tage  Tunf  hnoderl  grossen  wellen  und  zweitussig  schutter  wellen  zu  veilcme 
mercket  vuren,  untze  das  er  sie  vcrlcCfet.  wanne  sie  ocli  das  hollz  oder  die  wellen 

M  von  der  weiden  zu  schitle  bringent,  so  suleut  sie  es  vor  sich  zu  veileme  merckele 
vureu  und  nit  wider  heim,  si  sullent  och  dekeine  holtz  ussewendig  des  burgbaunes 
gehalten  an  alle  geverde.  swer  der  gdrate  debdns  bridiet,  der  gil  trisiog  Schillinge 
und  ist  vier  Wochen  von  der  stat  eine  mile.  die  jifenninge  solent  halber  werden 
dem  rate  und  die  andern  dem  unp;clte. 

ji         (Ö3j  *  Die  swerenl  die  untwerg  zu  Strasburg  olle  jar. 

Datz  sie  gehorsam  sint  einie  meister  und  rate  zu  Strasburg  und  eime  gerihle.  und 
obe  jeman  worbe  das  keinen  missdudle  in  der  stat  au  Strasburg  ubtundeund  wurde 
und  obe  se  adient  und  wisaent  kein,  der  asgesdage,  Ocb  In  der  stat  su  Strasburg, 
das  sie  das  vQrbringent  eime  meist«  und  eime  rate,  wenne  sü  es  erfiireat  oder 

M  befindenl.  wer  aber  daz  sü  es  vor  vorhtcn  onenllicben  nit  getorslet  furbringen  eime 
meister  und  eime  rate,  so  sulent  sie  es  heimelicben  sagen  eime  oder  zweien  in  dem 
rate  oder  eime  oder  zwein  scbcdeln,  das  sü  es  vurbringent  uud  sagent  eime  meisler 
und  dme  rate,  wurde  Mi  «in  gesebdle  in  der  stat  sn  Strasburg,  das  sd  soUenl 
gan  WH  bant  su  eime  meiater  und  su  eime  rate  und  den  geborsam  sind  in  tuende, 

B  das  sd  sie  heissmU  sft  swerent  iSch,  dass  stt  kexae  nuwe  saUunge  ander  in  selaenl 

a.  VmimH  W  SekiU.ft»  fiUi  t  «odar  tnmm»,     b.  Vtrtmlt  M  Stiib. :  «dthainet.      e.  TtrimH 
M  saut,  am  ««dalMiu  oter  fMWt:  ««a«  rimr  adiraddkMht». 


<       A  ffd.  i.      8  Kurser  Awmig  M  MettOen  EcccerfUn  muh  atd.  A.  fiii,  4«. 


Digiii^uu  Ly  Google 


40 


ane  eines  meisters  und  eines  rates  urlob  and  ficb  keine  gmach»  t  iKjdi  geselzeat 
hanl  Sil  des  lages,  daz  der  alte  ral  abgangen»  der  abeging»  unze  an  diseu  huiigen  tag;. 

(64] '  Meu  ist  och  ubereinkpmineu,  das  mcn  niemannc  schelTel  machen  sol  au 
olTen  gericble,  es  sie  deoae  e  meisler  uud  rat  in  iriue  beimelicbeu  rat  ubereia- 
kommen.  * 

[65]  [I3i8  Mn  i.  f\  Kach  dem  montage  naob  ussgang  der  oslerwoch^,  da  her 
Reinboll  bern  Reinboldelina*  meister  was,  stnt  unsere  bern  meister  und  rat,  sebeffde 
und  ammaone  ubereinkomen  :  swcr  dem  andern  aine  visi.  he  nimcl  in  sinem  wiber 
uder  in  sinem  schiffe  uder  in  sinem  arken,  es  si  innrweiulij^  deme  burgbanne  uder 
ussevsendig  dem  burghaimc,  der  sol  von  der  slal  vareu  eine  inile  ein  jar,  swcune  i« 
es  der  meister  und  rat  kuDllicb  ervert,  und  sol  nut  Lerin  kumen  anc  eines  meisters 
und  eines  rates  nrlop  und  vA  den  deger  unclag^iaft  maoben.  wirf  es  aber  gcclagei, 
80  S(d  es  meialer  und  rat  uflb  d«i  eid  ribten  nacb  reble. 

(66]'  VTcr  ileitiL'  iiiListt-r  uliJ  (lerne  nilo  unzarhükliche  antwurtet  vor  f;erilite  o<Ier  mit  sinen 
nnsacbten  das  gerihte  ixi%t,  do  noch,  so  es  imo  der  iiiei«t«r  T«rbatet  su  dem  dlrten  male,  der  soi  u 
Tür  wocbn  TO  Am  »tat  nmn  tbtt  ttOe. 

[67|  Bs  ist  och  nu  Unge  verboten,  das  dekdn  unser  burger  debeln  bereiten 
man  eufbalten  sol  in  sinre  gewall,  und  swer  bereiten  liile  hinnen  ftirder  me,  die 
argwenig  werenl,  onlhilte,  tr  cntkutidelc  tts  dennc  zu  hanl,  so  sie  in  sinen  gcwalt 
komenl,  meisler  und  rat,  der  sol  bessern  Up  und  gut ;  und  sollcal  dcli  das  meisler  m 
und  rat  ribten  uff  den  eit,  und  ensol  sieb  dekein  wirt  entschuldigen,  das  er  dises 
gebotes  nfit  ervaren  bette,  wir  beissent  ai^gwenig,  die  tre  pfert  lassen  stan  geMtldt, 
Iren  armbrusl  gereiset  und  ireri  harnechs  noch  iren  berettscbafll  nit  abezihen. 

[G8)  [1318  März  30.]  *So  sint  och  unser  herrn  uberfinkornfii,  da  der  vorge- 
nannte lierr  ReinlK>l<l  Reinboldelin  nieisler  was  :  welch  jude  liiiiiifu  lurder  kein  brif  ti 
uimmet  über  keine  schulde  gegen  unserme  borgere  keine,  der  sicii  verbindet  au 
d«tt  brife,  mH  welcbeme  ingcsigelen  der  brief  besigelt  ist,  deme  men  billigen 
gdanben  sol  und  mag:  ist  das  der  jude  oder  sine  erben  die  Sebalde  ktnt  verhangen 
sehen  jar  oder  me  von  dem  tage,  da  der  brif  gegeben  wirl,  und  die  schulde  nut 
cnfordcrt  an  jenen,  der  die  schulde  schuldig  ist,  ode  an  sine  erhen  innewendig  der  » 
Zeilen  jureu  uiil  gerihte  und  och  die  forderunge  nit  erzngcu  mag  erljcrlichen  ;  vur- 
dert  der  Jude  uder  siuc  erbeu  uuch  den  zebeu  jaren  die  vorgenanle  schulde  an 
dem  sdiuldener  oder  an  sine  erben,  wil  der  wbuldener  sweren  an  den  heiligen, 
das  er  dem  Juden  nftt  acbuldig  ensi,  so  sol  er  der  schulden  lid^  sin  und  sol  ime 
der  jude  sinen  brif  widei^eben  und  sol  in  der  jude  oder  sine  erben  von  des  vorge-  » 
nanten  briefs  wegen  und  von  der  srluilde  wegen  nymer  bekumbcren  in  kein  weet*. 
were  aber  das  der  schuldener  stürbe  und  der  vorgenante  jude  oder  seines  erben 
des  vorgcnauleu  scbuldcuers  erben  nach  den  vorgeuauteu  zehen  jaren  auesprecLeut 
umbe  die  yorgenanle  adiulde  Ton  des  voigenanten  brieves  wegen :  mag  denne  Avt 


'  Abschrift  unter  llruskra  AuMüifin  tttuh  md.  A.  fol.  10  a  {auch  SchiUer  tUnda]ter  fol.  10.)      *  BeiH'  m 
boU  Beiubolddin  war         Früftlint/,  1300  SpälfrüMing  und  131H  Frühling  im  Amt    Am  «NtkmiWN- 
UehiUn  Mt  mir  ISltt.      3  V^.  da»  KUitigt^udcle  oum  IV,  fff.      *  Am  A  fvt.  38. 


^  Kj  .  d  by  Google 


1328 


41 


TorgenKiite  Jude  oder  mm  «rben  niit  ersogen.  das  »ie  den  vorgenanten  sclinldener 
innwendig  der  vorgcnartten  /.ehen  jaren  an  hant  geftproclien  iimbe  die  vorgenante 
schulde,  wellen!  dennr  dos  sclnildenpr^  f»rhen  sweren  an  den  iieiligen,  da*;  sie  df*r 
schulde  nul  enwissenl.  iiocii  ntil  ervaren  liant  aiie  gevcrde.  so  sollenl  sie  ilili-;  sin 
und  sol  in  der  Jude  deti  bril'  widergeben  und  sol  sie  der  Jude  oder  sine  erben  von 
des  vorgenanten  brifs  wegen  tind  von  der  schulde  wegen  nimmer  hekumbem  in 
kein  weg.  an  den  briven  aber,  die  die  Juden  hanl  und  in  Worten  sint  über  schulde 
von  unsern  btirgern  vor  disem  geböte,  de  sol  in  ir  relit  helialtea  tin  mit  solich 
hf'*?i'luMd<'nh(MMf',  das  dio  indea  oder  in^  erhr-ti  ilic  ■^clmldcn  vordem  sollent  inwendig 
diser  zelieii  jaron.  als  ik>  vorgoAtlirihen  slal.  lielTenl  sie  des  nil.  so  sol  nacb  disen 
stehen  jaren  von  der  briefe  wegen  das  gcbol  über  sie  gan  in  alle  wis.  als  es  do 
vorgeschriben  stat.  <lis  gesehach  an  dem  donreslage  nach  unsur  vrowentag  der 
vcrholnen  in  dem  jare.  do  men  von  gots  geburti*  zalie  dousset  hnndert  jar  und 
a«hzehen  ^  iar. 

(69|  ,So/inii'>r.]  .Ifiden   hpsserunge.    Da   her  Frilschenian   von  Tunlzen- 

heim  '  meisler  was,  do  icomcnl  unser  lierrn  meistere  und  rat,  scholTcle  und  am- 
manne  uber^in.  das  hinnen  forder  me  alle  besserungen.  die  von  Juden  vallen  sullent 
oder  mogent.  es  sint  die  xwei  pfuni,  der  men  eins  gil  dem  rate,  so  er  angal.  das 
andere,  so  er  al)egal,  iiinl  aitiliTe  besserunge,  die  eime  rate  vallent  von  in,  von 
welcher  hamlr  suche  oder  in  weliehen  wfp  «su  vallende  werden,  suUenl  vnllnn  an 
das  ungell  und  sullenl  öoh  meisler  und  rat  liu-  judon  relslverligen  uf  iren  eil.  als 
nnw  her  gewonbeil  i^l  gewesen,  und  ire  besserunge  nemen  und  uil  alielassen  bi 
irme  etde  in  alle  wis.  also  soltent  sfi  in  vallen.  an  den  vorgeschribenen  besserungen 
sol  dem  schuUheissen  und  dem  vogele  alle  ire  reht  behalten  sin. 

(70|  •  Da  her  Hug  Schftp  meisier  was. '  do  kommenl  unsere  herren  meisler 
und  ral.  schölTele  und  ammanne  ubornii  ist  da-  ein  unser  biirf^er  »»in  nndnru 
slehl  mil  bengeln,  wiind^M  ndrr  wn«  anden»  unlti-^r  er  im  lue.  fuget  il<'in  cirgcri' 
die  uni'uge  zu  clagende.  er  sol  nemen  sinre  f'runde  selise  oder  ebte  und  nul  me  anc 
geverde  und  sol  es  clagen  vor  meister  und  rate,  wil  sich  jenre  veranlwerten,  uf 
den  men  claget,  er  mag  fleh  sinre  fhinde  sehse  oder  ebte  nemen  ane  geverde  und 
nut  me  und  mag  sich  veranlwerlen.  und  sol  och  meister  und  rat  nach  clage  und 
n:irh  entwerte  die  vorgenanle  nnfuge  rihlen  ufe  den  eil.  so  sii  erst  iniigoiil  ane 
geverde.  dis  ist  zu  vr-rslande.  der  Hep^ere  sie  einre  oder  ni«'.  jenre,  ulle  den  men 
clagel,  si  och  einre  oder  me  nie  der  gelHl.  das  jegcliche  parle  niil  me  sol  bringen  sinre 
i^unde  vur  meister  und  vur  rat  var  geribte,  denne  sehse  oder  echte,  als  do  vor 
gescbriben  stat.  were  aber  das  keinre  von  den  vorgenanten  parten  oder  jeman 
anders  me  personen  vfir  gerihle  brehle.  denne  als  do  vor  geschnhen  statt  oder  vil- 
Uclile  ginge  oder  ritte  von  tringslnben  xq  Iringslubea  oder  von  geaellscliall  zu 

•.  StUU,  (StrJ  :  •■lilX)(C.      b.  SMIt,  (Strjr  «tate«.  lO)t  tiaimt. 


t  Jkruelbe  mir  wvr  i«  Smm/r  mg  Bürgtmtiiiter.  <  An»  A  fid.  3!k  *  Da»  mr  «r  1907 
Htrhui  wMrf  131S  Sammtt. 

Sir.  « 


« 


43  STADTRRCHT  V. 

gescUschafl  und  bete  sine  fninde  oder  andere  vur  gerihte  umb  die  vurgenanle  §^Uit 
über  die  vor^onaiUen  s^bsc  oilcr  »clitc  pprsonen.  d^r  mid  jcnrt'.  (lic  tnil  imo  f^ant 
über  die  vorgeuaiUoi»  sohse  iulite  |>erj»otMMi,  ii  jegli<hei  bessert  eio  jor  vou 

der  slat  eine  niile  und  git  fuufT  pfunl  pfenninge  dem  rate;  und  so!  och  lueisler  uod 
rat  das  rihlen  und  rebtTerüg«n  uff«  den  eit,  wenn  es  in  vürktmunet.  » 

[71]  Da  her  IIu^  SchAp  meister  tras.  *  do  koment  unser  herren  och  uberein  : 
ist  das  zwene  oder  nie  miteinander  worlenl  und  ubel  rcdenl  oder  villiehlo  einander 
mit  den  fiislf'n  slap  nl  n<!rr  wie  si4>  einander  slalen  und  von  einander  komcnl  oder 
von  einander  gescbeideu  wertent.  besamenl  sich  ihr  keinre  nach  der  gelal  und 
sieht  den  andern  mit  bengeln.  er  sol  fnr  den  geraten  rat  nnt  sweren;  wirt  er  lu 
der  vorgenanten  getete  benigel  mit  zwei  oder  mc.  do  bessert  er  dem  rate  funfT 
pfnnl  und  ist  ein  jar  von  der  Stat  eine  utile,  wil  men  in  aber  nul  erzugen,  so  sol 
er  sin  rcht  darvur  tun.  ol  goch  jeman  mit  ime  und  hilffet  ime  slagen  mit  bengeln 
oder  sciurmel  sus  mit  dni  artncii,  <\^<  sin  niftnan  scbridp.  wir!  dns  crzugel  mil 
zweien  oder  me.  er  sol  ocli  die  vorgesclirÜK'ne  Ix-sserunge  tun  ;  wil  men  in  aber  is 
nut  eräugen,  so  sol  er  sein  teht  davur  tun.  ginge  aber  jeman  mit  ime,  der  weder 
slttge  noch  mit  den  armen  schirmele  und  sus  dostunde,  wil  der  aweren  an  den  hei- 
ligen, were  der,  mit  deme  er  darkummeTi.  ul)erdrungen  oder  iibcrUfl^.  das  er  ime 
mit  gehoUren  helle,      snl  lidig  sin ;  volle  er  aber  das  nut  sweren.  so  sol  er  die 
vorgesc'hrihrnp  bo.sserunge  tun.  m 

[72]  De  lier  Hug  Schöp  meisler  was.  -  do  koment  unsere  herren  meisler  und 
ralf  ScfaOffol  und  ammanne  uberein :  sweUch  unser  burger  mit  spiesseu,  belmparten, 
langen  messem,  swerten,  pantxem,  beckenhuben  oder  mil  andern  geweflfen  oder 
bereilschaSl  ane  mit  einem  kurtoen  .spit/^n  messere  komet  gegangen,  geloffen  oder 
geritten  vnr  meister  und  rat,  wo  sie  rihlent  udpr  wo  sie  zu  rnfe  gant.  er  komme  ^ 
usser  sime  liiise  odrr  usser  sime  liofe  oder  weunen  er  komino.  und  das  gcrihle 
irret  oder  die  ratiierreu,  du  sie  zu  rote  sitzenl,  oder  ein  gesclielle  machet  oder 
jemsnnen  anleflet  in  den  gassen  mit  den  vorgescliribenen  waffen  oder  heieitschafl, 
der  von  gerihte  gabt  oder  danm,  und  von  den  rätherrn  :  ist  er  «in  sdiefli»!, 
der  das  tut,  er  sol  sin  aeheirelambohl  verlorn  bau  und  sin  buigreht  und  sol  nimmer  ^ 
sobeflVd,  rat  noeli  hurger  zu  Strasburg  werden  und  sol  zeheri  jnr  von  der  stal  sin 
eine  niile  und  bessert  dem  ral  zwenlzig  pfunl  Stmsburger  pteuuiiigo  :  ist  er  aber 
nul  ein  ächelTel,  der  sol  sin  burgrehl  verlorn  liüii  und  sol  uynier  burger  werden 
und  sol  dann  von  der  slal  sin  zwenng  jar  eine  mile  und  bessert  dem  rate  viertzig 
pfunt  Strasburger  pfennige.  were  aber  das  einere  oder  swene  mil  dem  vorgenanten  k 
watl'enen  und  bereilsehatlle  usser  einem  huse  und  usser  eirae  bofe  lierenl,  gingent 
oder  rillent  vur  don  rat,  nls  da  vorgesehrihen  stal,  derumbe  sol  der  wir!  nül  hes- 
sern, er  sol  aber  siu  rehl  liui,  das  er  sin  nut  enwiste.  wil  er  siii  rehi  nul  tun.  so 
sol  er  die  vurgeschribene  bcsserunge  tun.  und  soUenl  jene,  die  es  getan  hant,  hessern 
als  da  vorgeschrifaen  stat.  liefe  men  aber  oder  ginge  oder  ritte  usser  swein  husem, 
hoven  oder  me  mit  boeitschafte  und  mit  geweffene,  als  da  vorgeschriben  sint.  so 


I  Jku  war  er  1307  UethH  imd  ma  Oommtr.     «  Jk»  ttar  er  1307  Htrbtt  und  1318  Sammer. 


^  Kj  .  d  by  Google 


1319 


43 


snlleot  die,  die  es  luut,  und  och  die  wirle,  dsscr  .l>  r  husern  oder  hören  si.  lufeu, 
geganf^pn  odor  gorillen  si;il,  die  vor^psfliribcnc  l)pssprunge  Inn.  ilnnl  orli  kein 
nnsLT  hurger  vnr  raeisler  und  viir  r<it,  als  da  vor  gcsohriben  slal,  fiii  laiip  nicsser 
üder  einen  banszer  verborgeuiicheu,  der  sol  och  die  vurgescIiribeDC  besscrunge  Inn, 
«enne  men  es  weriichen  von  üne  erverl,  and  sol  geh  meister  und  rat  das  rililea 
und  rebtverligen  uffe  den  eit,  und  swelch  meisler  und  rat  das  nut  entete,  die  aollent 
Irewkw,  erlös  und  meineidig  sin  und  enstillent  nymer  mcister  noch  ral  zu  Slrasbttig 
werden,  find  wanne  ( in  rul  abegat,  der  sol  dem  andern  rate,  der  do  anegat,  die 
vorgcschribenen  ding  in  den  eit  Rieben. 

[73]  Do  her  Ilug  Schöp  meisler  was, '  do  komenl  unsere  berren  uberein  :  isl 
d«a  kein  unser  barger  in  unserre  stete  besseninge  ist  umbe  wunden  oder  umfae 
(olslege  und,  so  aine  hesserunge  uskummet,  gerne  herwider  in  köme  und  jenre  vil- 
liehte  lod  isl»  mit  deme  er  uberein  sol  kommen,  and  meu  och  des  (ölen  Trunl  und 
möge  crvaren  nnl  enkan,  wii  der,  dor  in  unserre  stelle  hesserunge  i>l,  sifhcriieil 
geben  meisler  und  rate  zu  Slrusburg,  wenne  des  luden  fruiil  und  möge  die  ueUesleu 
kommeul  vur  meislcr  und  vur  rate  zu  Strasburg  und  es  vorderul,  das  er  dcooc 
mit  in  uhereinkome,  als  es  meisler  und  rat  zu  Strasburg  z^melichen  und  mogeliohen 
dunkel,  weune  er  darnach  gelbul,  das  er  tun  ad,  und  gegU,  das  er  geben  so],  so 
sol  men  in  lierwider  lassen. 

I74|  \t.'il!>  FrfihJni'j .\  Do  her  Reibold  Süsse  der  eitere  meisler  was.  *  do  komenl 
meistfr  und  ral,  schellel  >uid  amman  tiberein  :  isl.  das  delieinre,  der  shissele 
hat  zu  Kinckburgelor  lurne  und  zu  den  kisteu  duire,  slirbel,  su  suiieul  sioe  erbcu 
die  slasade,  die  er  het  gehebel.  entwerten  mdater  und  rate,  und  sdleni  och  meisler 
und  rat  die  schlüssele  bevelben  «ime  erbem  biderben  manne  uffe  sinen  eid,  an 
deme  unser  slal  bewarl  ai ;  wenne  och  ein  meisler  uffe  den  turcu  wil  gan  von  eines 
ralp«;  geheisse  od^r  von  dem  merren  teile  des  rales,  so  stillenl  die  selber  komen 
mit  den  slusseln.  die  die  slussele  bunt;  mohte  aber  deheiuere  uiider  in  vor  unmusse 
oder  von  cltelicLer  redelicher  sacke  nUt  selber  mit  den  slusselu  gan,  so  sol  er  die 
slussele  dem  meisler  senden  mit  eime  als  erbem,  als  er  isl,  sne  alle  gererde. 

[75]  \tBl9  Frükliin$\^  Do  her  Reibold  Süsse  der  eitere  meisler  *  was,  do 
koment  nnsern  herren  ubereiu  :  welher  ander  den  vier  meistern,  di  men  alle  jar 
<^\7fi\  7M  meistern  in  dirrr  slat.  sine  meisterscbaft  getut,  und  abc  isl  ^^egangen, 
geschehe  deuuc.  das  uuder  den  andern  meistern,  dir>  irc  meistcrscLaft  nut  getan 
hanl,  ein  meisler  sturlic.  der  meisler,  der  du  abgegaugeu  ist,  sol  kein  reht  haben 
an  des  totten  meistersehaA ;  nu  wenn,  als  hie  gescriben  stet :  der  meisler,  in  des 
meislMSchaffl  der  meister  tod  ist,  und  och  nul  angegangen  ist,  sol  des  totten  meis- 
lers meisterschafll  verrihleo,  obe  ime  der  tode  meister  der  neheste  isl  anzupando. 
ist  er  aber  ime  nnt  der  nehesle,  so  so!  der  meister  des  totten  meisters  mcislcrschaftl 
verhcbleQ,  der  vor  dem  totten  meisler  aller  neiiesl  angäbet,  were  aber  das  em 
meisler  stürbe  in  sinre  meiaterschallle,  so  sol  der  meister  der  nach  ime  aller  nchesl 


1  Xte  INT  er  JW^  üMrt  «Ml  iU«  AMfHMr.  *  Ih»  muttf  imr  miTum^.  *  SUmi  m 
A/akil.     <       MMT  er  Mir  im  tHMkv. 


STAUTRECHT  V. 


•III  sol  gau,  des  tollen  iiieislorscIialTl  verriclilon.  geschehe  aber,  das  der  biadorslc 
meisU  r  ^t<trbc  in  sinrc  ineislerscheAe.  so  sol  der  nekesle  vorder  mettlcr  alleine  die 
uieislLi^i  iidfTl  verrichleu. 

[7ö]  [I30I  üesem^  14.]  Munxorde. '  Wir  Johannes  von  Mulnheim  der  meister 
und  der  ral  Toa  Strasburg  IudI  kunl  allen  denen,  die  diwn  brief  gesehen  und  > 
gebOreni  lesen,  das  wir  mil  rate  nud  gebelie  herm  Nidauses  des  allen  Zornes  eins 
inunszcmcisters  und  der  munsser  aller  und  uch  tnil  willen  und  gehellc  alle  unsere 
scliefl'ele  und  durch  des  landes  und  unser  slctte  und  mengelichcs  nutz  und  nollurft, 
hant  uberkuuiea,  das  ujman  uuserre  bürgere,  er  sü  munser  oder  uul  uder  Jude, 
dekdnen  pfennti^  erlese  hinnoi  fllrder  me,  was  muusen  oder  pfcnnige  es  si,  sie  » 
sint  kleine  oder  gross,  swer  das  breche,  der  git  sehen  pfunl  und  sol  swei  jar  von 
der  slBl  sin  dne  mile. 

Wer  ocb  das  ein  dinsl,  es  si  die  vrowc,  knelil  oder  jungfrow«^  die  pfeanige 
erlese,  so!  der  wirt,  des  «resinde  es  ist  und  in  des  gewalt  es  f^csrhihfl.  /.chtn  pfunl 
bessern  und  zwei  jor  von  der  slal  sin  eine  mile.  do  ocb  uut  die  pfcnnige  helle  2u  >^ 
gellende»  der  sol  sehen  jar  für  die  pfennige  usse  sin.  und  swer  also  uxttt,  der  sol 
nul  herin  vam  ane  urlop  meisters  und  rates.  die  pfennige.  die  alse  zu  besserunge 
▼allenl,  als  es  dovor  bescheiden  ist,  sollent  werden  unserre  slclle  und  dem  ungelde. 
wurde   och    ein    gast  oder  ein   Innlmann    mil  solchen    pfennigen    begriffen,  die 
erlesen  wctph,  von  dein  so!  mitii  nhlrn  luu  li  rchlc.  waunde  och  disc  salzungc  und  »" 
dis  gehül  golelich,  erbarlKli  und  nulze  isi  richemc  und  armen,  der  slcle  und  dem 
landt,  dovon  sol  es  ymmer  me  weren,  und  ensol  ddeein  meister  und  rat  bie- 
naoh  dekein  gewalt  haben,  das  gebot  abe  su  lassrade.  und  swenne  dn  ral  abgol, 
so  sol  der  ral  der  abegol  dem  rate  der  unegat  in  den  eil  geben,  das  er  dise 
gebot  sletc  habe  und  nul  abelassc  und  des  zu  eime  Urkunde  so  Irdnt  wir  unserre  ^ 
stelle  iugesigel  an  diesen  brief  gelienkei.  der  sinl  zwone  und  der  umuse  meister 
sol  einen  haben  und  der  rtudcr  sol  hgeu  utlc  dem  lurue.  und  wurdenl  gegeben  an 
dem  dunreslag  nach  s.  Luden  *  lag,  do  man  von  golz  geburte  mite  drisen  hundert 
jar  und  ein  jar.  herane  waren  wir  Gros  Erbe,  her  Rdnbold  Brandeoke,  her  Johannes 
von  Mulnheim  und  her  Hug  Rihter  die  vier  meister.  Iier  Egenolff  der  Burggrafe,  » 
her  Niclaus  Zorn  der  jüngere,  her  Burckard  Reiboldelii),  her  Ciinf  von  Kagenecke, 
her  Helzel  Markus,  her  Niclaus  von  Rynnicheim.  her  Ileiuiich  Wetzel,  her  Ilug 
Schöp,  her  Johannes  Panpbelin,  her  Buickarl  Schullheisse,  her  Heibold  bcrn  Johan- 
neses  Erben  sun  über  Ebruache,  her  Hartmut  von  Scbiltigbeim,  her  Wernber  Hent- 
wing.  her  Conlzelin  Hoyr,  Bbo-bari  Sieke,  *  Rulin '  Lentselin,  Reihold  herrn  Bei-  » 
boldcs  sun  von  Friburg''  der  elieste,  Cunrer  broger,  Reibold  hern  Niclauses  sun 
unter  deu  k^ifflnle«  und  Johannes  von  Dunlzenheim  der  rat. 

i,77]  Da  her  Ilug  Zorn  meister  was,*  do  komenl  unsere  herrn  meister  uud 


■  Abgednukt  iM*  dm  Or.  Amrf  //  jir.  41M.     *  Dm  war  «r  im  Smmer,  131»  IVSMiJV.  192i 

UodhmmKr. 


üigiiized  by  Google 


1901 


rat,  scbeffde  und  ammtane  uberein  :  wekke  imser  burger  oder  burgcrin  die  gobol, 
die  mctsler  und  rat  mit  der  scbeflele  willen  und  gelielle  durch  unsere  stelle  nol- 
durft  und  nuts  ufsetzenl  und  macbenl  oder  ufgeselzet  oder  gemachcl  Laut,  bricliel 

und  mcisler  und  ralc  ungehorsam  wil  -^in  zu  bessernde,  als  es  ufgcselzel  isl  oder 
liarnach  ufgesetzcl  wirl,  die  und  ire  helfer  und  ir  gesindc,  die  unsere  bürgere  sinl. 
sollen  verlohren  hau  ir  burgrehl  und  sullent  nymmer  burger  werden  zu  Slra;&burg. 
lata  och  yeman  ul  in,  Iren  helfera  oder  Iren  geainde,  das  sol  melster  und  lal  nut 
ribten. 

[78]*  StrafT  der  burger,  die  miteinander  siechen. 

Welch  uns*»r  ingespssen  burger  mil  eime  andern  iinserme  ing('«»'sseti  bürgere 
sii<;liel,  ane  mit  eime  vrowen  riUer  oder  mit  eime  vroweii  knehte,  der  bessert  jeg- 
licher zwey  pfuul,  die  sollcnt  valleu  dem  rate,  uud  vier  wochen  von  der  slal. 
geacheba  aber  das  swei  gegeneinander  ritten  wdtent,  die  behaben  an  den  beiligen, 
das  sOi  das  hettent  getan  umbedechtigUcben  und  ane  gemde,  so  sullent  sie  lidig 
sin,  woltenl  sie  aber  das  mit  tun,  so  sullent  sie  bessern,  als  da  voi^schriben  slal; 
meisler  uud  rut  sollen!  ocIj  dfisselhe  rihlen  ufTe  den  eit,  wennc  es  in  furkumel.  ein 
jegeiicii  raliierre  sol  och  dasselbe  rügen  b»  simc  eide,  wennc  er  es  isl. 

|79J'  Da  ber  Hug  Zorn  mcistcr  was^  sint  unsere  hcrru  ubereinkomen  :  in 
wdiche  kellere  in  der  slat  zu  Strasburg  unser  vrowe  oder  ir  werg  win  veil  hant. 
der  dem  wercke  gesvaohsen  ist  oder  ime  durch  gol  gegeben  ist,  das  roen  von  dem 
wine  kein  ungell  geben  sol. 

Aiu  Coel.  A  (wie  ts  scheint  fol.  44). 

Her  WiilÜier  lljise  ein  |'fniudeiier  y.n  s.  Tliouni  in  der  sdil  m  Strasburg  heclapte 
vor  mcisler  und  rat  zu  Strasburg  herra  Juhainiesen  den  dethüu  von  s.  Thoma,  der 
eUevanne  porlener  vas  su  Rynowe,  das  sBl  ime  nut  cngebcnl  sine  pfrunde  und 
den  ttuts  von  siflre  pfranden  und  vursprechent  sieb  su  beden  aiten,  do  genamale  der 
vorgenanle  dachen  hem  Johannes  Zorn,  hern  Albrechl  Uolenderlius  seligen  sun, 
hern  Gosseiins  sun  von  Kagenecke,  hern  Johannes  Schotten  sun  lumherrn  zu  s. 
Thoma  vou  des  vorgenanten  rapilels?  wegen,  das  sü  vor  meisler  imd  rst  rclit  nemen 
uud  geben  welleul  umbe  die  vorgeschribcn  sache.  zu  den  ziten  warenl  her  Uurckart 
Schullheisse  meister.' 

Damaeh  sprach  der  vorgenanle  Hase  mdsler  Johannese  Bywin  an  vor  meister 
und  vor  rate,  da  her  Johannen  Sh  ke  der  elter  meister  was,  *  das  derselbe  meister 
Johannes  in  bracht  helle  zu  schtideu  umbe  zwenlzig  mareke  silhers.  darumbe  das 
er  eine  warheil  belle  geseil  vor  meisler  und  rate  und  belle  domille  derselbe 

■.  JfMk  TtriaM  c.  «t  U  Umä  itt  lü^Hl  in  A  muf/bt.  St, 


•  AbKhrift  de»  KupiliL-i  niUer  HAimgtUU  Ämsutfen  nnrh  A.  fol.  43^  .VurVi  Sihiltif  uhiicdnwkl 
bei  Hegel,  StätUedmmUxn  IX,  1016.  «  S.  U  Anm.  4.  ^  War  tmtierend  nur  J33<i-S4. 
<  Wut  (MKiemMl  a»9-9f  uni  cMUblU  im-OB. 


ST.VÜTMECilT  V. 


Johannes  grlan  wider  der  steUr»  fribeit.  und  naincnl  zn  betlen  siften  fursprechen 
nnd  wart  geciagel  und  geanlwurleJ  und  warl  inen  zu  bcden  sjüen  die  warheil 
crieill.  und  leiteul  och  ir  warLeil  zu  bedeu  silen,  bede  brieve  und  gczugc  und 
wart  da  nach  an  ein  artetl  geseUt  nach  beder  «arlieil.  und  wori  meialer  Johannes 
Hywin  mil  rdil  nrleil  lidig  und  wart  besaera  und  beaaerl  odi  der  vfwgaaatite 
phaf  Hase. 


Verteiehhis  der  ektwulofueA*»  festttelUaren  HiMdtffettts«. 


SSOO  Juni  27. 
-   JuU  35. 

aoi  Mi  as. 

1302  April  23. 

»  > 

>  Man  21 
im  Man  2 
mi  FrUUing 

•  » 

13Jö  FniMiug 

•  Man  du. 


S9S9  Ammct 


V,  7 
V,  9. 

V,  re. 

V  12. 

V,  13. 

V,  83. 

V,  19. 

V.  20. 

V,  24. 

V,  30. 

V,  65. 

V,  tm. 

r.  60. 

K,  74. 
Y,  75. 

V.  es. 


Störuitg  des  fHadtfriedciw. 
Bttte^mff  der  Bauherren. 


Verkauf  ilfi  Katukur. 
Alter  eine»  MatsherrH. 


SteOvertretung  eine«  tterbemUn  Batshenn. 
Ordnung  der  ZimmerleuU  und  Mmnt. 
Abfindung  von  Kindern. 
Netwdtr.  RventHtit  BdumMtmg. 

Fiachdifbstahl. 
Judenachuldem. 

AntObung  der  Bürgerpfiidtt  der  Aiubürger. 

.Sc/l/tfA.sr^^  Ixin'lhur'itfntr 

Vertretung  eines  gestorbenen  Mutter» 


lO 


t» 


RekoHsli'ukliott  der  ReUien folge  der  .Sddiiten  der  juugertu  Hammliing . 

U.  (—  Hennler).  Sehn  (—  Schneegan»),  »mitt  i*J  fiit  Cilai  hi'i  S'JuUrr  getnenit.  M 
foi  1    V,  43  II  vgl  ful  17^)  V.  W   V,  63.      fol.  2.  V.  20  -  fU  3:  V,  5'J.  <H)  -  fui  S*>: 
V.  Ö7,  (Seh.  vgl./ol.  31 1>  u.  35^,.  ...        j«.  V,  63.  (i/.>  -  /«/.  3:  IV,  1.  i,U.)  IV,  5.  -  fol.  6t>: 
V,  7.  (B.)  — /rf.  7:  r.  9a.  (tgL  fid.  33»  taut  38.)  -  fed.  10«:  K,  «-  (ff.)  —  /W.  t»:  Y,  37.  40. 

-  f(A.  14»:  V,  26.  ill]  fof  n  -^  JV  52.  (H.)  -  fu».  15^:  lY.  53.  {H )  -  fol  17 IV,  57  5s. 
59.  (H.)  —  fei.  17 1>:  V,  43  {cgi  Jol.  Ij.  -  /d.  Ib^.  V,  34.  —  fuL  J*«.-  IV,  66.  67.  {U.}  —  f<A.  «> 
32' !  IV,  7«.  m.)  —  pd.  9i:  V,  9.  —  fid.  as»  :  IV,  99.  (ff.)  EnmmHi§^ftm«l  ttm  m»  (Sek»)  - 
fol  27  :  V,  2.  —  fol.  27  b.  V,  4  ■  fol.  28:  V.  .V  -  fol  28  i^:  V,  21.  22.  -  foi.  29:  V,  .S.  -  fU. 
30*:  V,  15.  {SdiH.)  —  fid.  31 .  V,  23.  V,  3U  (tjfi.  ful.  381  V.  44.  45.  7ti.  —  fol  7/»  V.  54  s,H.  vgl. 
ZW.  4Si.  -  fid.  31^:  V,  57  {Sehn  cgi.  fol  Jk  «.  35^)  —  foL  32* ;  K,  50  IH.  ajl.  ful.  7md96*).  — 
toi.  >,»  b  V,  46.  —  fol.  33 :  V,  47.  49  -  fol  33  h ,  K,  IS.  17.  —  f(d.  34  :  V,  18.  —  Jol  34*>:  V,  19.  —  » 
fol.  35:  V,  5,1  -  fol.  /S*!  V,  57  (vgl.  fol.  ./ b  und  31  -  fol.  3fi :  V.  ^5  V,  50  {cgi.  fol  7.  und 
33'<i.  —  fol.  37»:  V,  30.  -  fU.  38:  V,  36  (vgl.  fol.  31.)  V.  68.  —  Jol.  39:  V,  70.  ~  foL  41:  V,  75. 

—  M  4ih:  Y,m.—fd.  43k;  F,  79.  (Mn.)  -  fid.  U.  ÜÜtittfrmt  de$  Stdei  m»  lS5t.  1900, 
(Walther  ffdwK  -  M  ü^:  V«Kmddd  der  OmiiiUm  m  dm  pdfäUdlm  fltiiM.  ßoL  45:  V,  5t,  («f. 

fol.  3l:)  « 


-  eigitized  Google 


1322 


47 


3.  Seehtiea  Stadtreoht  {1322). 


Vermek  einer  Wiederkwileüun§  mf  Q*u»d  der  Jfa»dse*ri/'i  U  {1441}. 

Do  men  zaite  norh  gotz  gebürt«         jor,  do  wart  (i«r  »tette  büch  gedihtet  uud  gemabt,  ilo  der 
•teUe  irelit  imd  gCMtied*  inm  110111  tA  Stroalwrg,  do  mm  mf  dar  PfdlnB  diekt  antilUHi.  wn  f mr- 

S  iimls  lipftp  irii'ii  uf  der  PfriKztn  kein  bftrh  nnd  men  rihtetp  nocli  gewonheit  oder  iederman  noch  sime 
sinne  and  der  stcttc  reht  und  gesetzede  worent  geschriben  an  vil  briefen  und  xedeln,  die  men  under- 
witen  Bftt  Thiden  knnde,  w  mni  dttinocb  rifatra  «»It«,  du«  diek*  ia  d«n  rot*  nitwlione  wart, 
dvrnmb  enrpl<  <r-  men  sA  Strosbarg  zwelf  wise  manne,  das  woreni  her  Heinbolt  UüfTelin.  her  Götze 
TOB  GroBtein  und  andere,  i$M  it  nrelf«  worent :  diM  swelC«  «wftreni,  du  aO  frolt«iit  gon  xftn)  &Hkii«i 

10  W«rde  und  niemer  us  dem  clotter  stk  knmondOt  ^  hettrat  denn«  d«r  ttatlf  gowonhoit  goMtiodo  nnd 
reht.  aUo  T«m  sfi  es  «nutent  in  ein  bftek  mneiclieiit  um]  geschriben  und  onrh  nawe  r«ht  dartt 
gedihtet  und  gemäht,  da*  «»ü  di-nm»  aller  nüt?<»^t  ilutiti  iit  dor  stette.  und  sprochent  otirli  die  von 
Stnuborg,  das  «&  bettent  gewalt  und  fribeite  von  künigen  und  kejsem,  nuwe  reht  uud  gesetxede 
ift  modiMdo  ia  in  «tet.  do  diw  «wdf  wiae  nunme  «f  elnra  tnoaot  in  dorn  doalor  «oraat  vad  dor 

tb  <ttpttp  retit  uiiil  gpwoiihpit  hrtfpiif  "pton  zfisamenr-  !;rhiibpn  in  cm  Mch.  (In  ilpt  men  dn?  splbp  bftrh 
lesen  vor  dem  rote  und  vor  den  schöffelu.  und  mit  der  wille  und  gehelle  RwAr  men,  das  selbe  bftrh 
sft  haltcade  oad  dernorh  sft  ribtende  af  der  Pfaltien. 

So  lautet  die  DarstelUmg  Königtum» '  uher  dk  Knlstthuiig  dex  Mcli*le»  Straßhurger  SUidtrtchtH. 
Et  ffdtt  daniHS  hermr,  daß  man  tit  enter  lAnie  nicht  notteM  tmu  BetkUheHimmnmjfn  trhaffm  ala 

au  viOmdtr  die  eiten  Mtumtfn  und  ordtten  wottte.  Auf  lauge  Zeit  hnmt»  üt  ditK  tm  orfrlinffriu  Wak  für 
da»  JteelUt*  und  IVIiteiwe«eu  der  SMt  tnaßgfl'niil  geblieben,  mancher  Artikrt  i«!  »Ucrding*  gtnnderi, 
manch' einer  mich  gentriehen  ivfcr  Tfigrthnn  -  '/.n  nnrr  hetlrufnuhri'u  Neus<hi)i<f<m(i  Kam.  mnu  jttinih  eritt 
im  Jahr  140i.  Die  Finamlagr  der  Stadt  trnr  eine  unerträgliche  geworden  und  hterdurcii  hatte  »ich,  vas 
hitr  «mU  mug^Ohii  wmim  hum,  eme  JteoiycNiwif  jon  det  MdUu^  Amaerwuei»  mäUg  gtmadit.  > 

tt  JUer  xclmi  1i5r>  marltni  \i<U  nnif  Müiuifl  in  der  Grsefzgehung  geltend  und  eine  KiMmniteion  ivii  S4 
COMtofiern  und  Handicerkern  mirde  mit  einer  Revtsion  der  bestehemUn  Getettgebuug  betraut.  Ihr 
Wet*  hat  tffcM  hmge  wrgeMte»;  dSnm  bereit»  1433  $dm  eith  SMfA  «md  Ammam  goMigt,  «m 
28er-KoUegiHm  Tunäclmt  :u  einer  Neuordnung  ihr  Ammeittttncahl  einemeizeu,  mul  (th  iliesc  Anfgalie 
erledigt  iet,  bencMießen  Meister  und  Rat,  Sciuiffel  und  Ammm»,  daß  die  28  H  aus  ihrer  MitU  erkie»en, 

aa  die  vtit  5  von  Meister  und  Rat  hiersu  «nNmufm  OHUM/fam  dm  «M<r>BH«A  einer  ^rANdhcAm  Bureh- 
arbeitiing  unterziehen  aaUen.*  Dat  iet  goMteu  Damit  aber  auch  die  nengesdiaffoir  (hihiung  rjeludlen 
uertle.  entiichließt  tno»  Hch  tj1f:ch:riti(j  r»r  E>n'ief:iivrj  einer  nm  '  Cmistoflern  und  10  Hatidicerkern 
bestehenden  Kommission,  die  die  Ausfuhrung  der  Statuten  zu  uherteachen  luU.  Aber  noch  ittmer  nicid 
genHglm  diür  Jte(MMw/w»e*MM9M  dem  BnM*:^».  So  iH  im  Sakre  IUI  d!m  DrHt^hmMethm  «ttf 

a&  mal»  zur  Beratung  dei^  Sl<i<lti  filili  :iisiiutiHrH/frtrften.  uiul  hat  iirbrn  dem  in  Giltirjl'eit  hleihriirfm  Ftinf- 


eehuerbueh  eine  A'eucodißcation  gesch(\ffen,  deren  vxseatlichster  Unterschied  rmn  Ifeset:  des  Jahres  1433 
wM  m  der  Auadieiäimff  der  Airtüeii  dfter  die  Hattimrke  and  da»  Beamtenwetem  bettanden  hol. 

Die  älteste  Ileclitsauf  Zeichnung  fon  13'32  lug  in  drei  ursprünglich  dem  Sliultan  hir  gehürigen.  fJotm  Htu  h 
der  IStadtbüMalMi  tsbergiführten  und  dort  1870  tu  Grunde gegaaftnen  Haudschrißen  vor:  D,  £  utut  F. 
M         D  Fan  dtMapi  Codex  sagt  Hegel  (D.  A.  Ckna.  tX,  930  ä$mL,  S) :  <D  hat  06  Bl.  Pafg.  Pol.  »lit  roft- 
laafaadom  Taut  in  StB  apKtair  aottarton  IPkragrapln« ;  dia  ia  Abgaag  gakomawaea  aiad  daKhatriekaa, 


•  Hegel.  Die  Chrumken  der  deutschen  Stäille  IX  T44.  •  Kiinigsh.  Ii.  St.  thron.  IX  744. 
S  Gedruckt  hei  SehmoHer,  Straßburg  zur  Zeil  der  /.uuftkdmffe  tSTÖ.  8.  7b  f.  *  IHe  DarvteBung 
nadt  der  FiMfMehnerordnmng,  gedradet  ebenda  S.  147  ff. 


48 


STADmnCIIT  Tl. 


«iagpgpn  iipüter<»  Ratsverordmingen  von  1339  und  TW  eingwhaU«'*  T)er  Srlilnn  Bl.  Tiß  in  «Mprfln^ 
lieber  Schrift  ist:  actom  feria  tercia  xnte  Martini  «piscopi  annn  domini  1332. 

Und  SchiUer  bnd&eibt  thn:  <UWr  Rtatntoram  Ar^cenioratenftiam  manascriptos  membnui.  litcrft 
0  •ignatna  ntftrtnr  «b  »NhiTario  Bemcggcro  ad  annnm  IflSS  ha«  inicriptioii*  inpMit« :  *kvna  dni 
n?2  fprir»  tertia  ante  Martini  »  ficilicft  ah  indo  inripinnt  nnvftp  rnn«;tifntir»nr«;  nntprinrn)««:  adjprtae  et  ä 
in  novam  formant  s^candum  sertera  titnloram  redacta«,  atqno  <>xti>nduDtnr  nfiqa«»  nd  annnm  1340. 
quo  aHlnm  tlliwi  liVri  dkto  fnit,  ob«m«iiiliim  wro  «it  dapUci  mann  hnae  eediem  «NMcriplam,  ne«' 
ono  tpiiiporf.  a'qnr-  qnar  [irinrl  nirinn  ^<  ript.'i(>  s;nnf  Ir-fjoi.  cnrniii  ninltnc  "-mit  ranrollatae  :  atqae  ab 
altera  mauo  aliae  adjertao  »uis  rubrici«.  nnüe  ronstat  aliqne  hnnc  rodirpm  postponfndom  seqaenti. 
Ilten  B  notato.  qnipp«  qni  per  hnnr  hine  ini»  rtfornatna  iteninL*  t« 

E  llifrUUr  itngl  Hege}  (l.  r.)  ■  <  9ft  Bl  Perg.  Fol.  Toran  atcht  aof  8  unpaKtnierteo  Blitteni  ein 
CalpndfiriiiTn.  danit  Mpf  Rlntt  1  ■  '  iVn  «int  <]pr  <tt<»tto  rpht  •  <l«>r  Text  wip  in  P  ttrul.  \vip  p<;  Sflifint 
bloRSP  Abwlirift  nach  diesem,  worin  die  dort  dnrchstrichcnen  Paragraphen  ausgelassen  sind,  H«»oli 
M  MMlwm  dafllr  anfgraomamn  tRi«  Bl.  8S  ein  ft  <  ton  dm  «Inirgm*  nit  d«iii  Dutmo  1380.  > 

Sfhüter;  «ille  ipse  litera  E  inrignitnü.  rni  pMfisnm  calendarium.  venis  et  »ftininnR  IRwr  jadi-  >* 
ml»  est,  qai  anno         foit  refonnatna  et  ad  finem  fol.  94  hac  authoritsitr'  rntioratoa:  Diae  Torg«^ 
wliribea  leht  <«.  *.  W.  wie  «rt.  S0$.*  nihil  in  illo  cancellatnm  sed  omnia  ele|;attti  )it*ra  deacripta  et 
ara  fbti  •alle  trita  appaniit;  hnnc  igttnr  pott  codicem  H  ef  |l*  pro  fondamnita  legamlacioDi« 
lihro  III  rontcntc  posnimns  «pd  et  reteros  bonn  fidf  rontnlimn«!  » 

F  Ihn  hfitchrriht  Hegel  (7.  c./.-  »M  BI.  Pcrg.  Fol.  Die  alte  sorgfältig  ausgeführte  ond  mit  Icleineu 
)f almira  gMchnttckt«»  Handwhrill  ist  in  »fnem  tnrarigen  Znstande :  Die  Blitter  sind  wahrseheinlich 
vom  RatUansstni-me  im  Jahre  17H8  her  mit  Rrhmntz  bedeckt,  zum  Teil  zerrissen  und  defect.  mit 
fremdartigen  Bestandteilen  verbanden,  so  dass  der  Text  des  Stadtrechts  nnr  bmchBtücInaeise  wieder 
sea  erkennen  iat.  An«b  in  diceor  Handschrift  macht  ein  Calendarium  den  Anfang.» 

Sehitter:  «eontra  vem  «edex  Ittera  F  nolatna  pergamenna,  varie  caneellattm  et  diTersia  Manibns  « 

rpform.ntns  atqnc  nnpmpntntns.  «infiad  pritnnm  «innm  siihüffincitim  pt  pn.  qtip  prima  mnnn  cr>nstennta 
iuerunt.  aine  dubio  est  Tetusfior  codice  precedente,  qnippo  qoe  in  F  inveuinntar.  eovuni  qnedam  lu 
R,  sunt  aliter  poeita  ef  in  ipao  F  eaneellata.  nt  vel  statlm  ab  iaitio  cap.  «was  holen  meister  nnd 
rat  •  ostendit  cptpriim  qnoad  on  (jtip  a  rcrcntioribns  manibns  appoeita,  «'xtenditnr  bic  codo\  idii;^? 
ultra  codicis  E  aetatem  atqne  usque  ad  finem  seirali  14.  conf.  tit.  de  riduis  rap.  XYUI.  titulus  a  a» 
qnodani  arehiTsrio  hie  proflKna:  «der  statt  alt  ineht  nnd  artinilhnch.  ao  von  einem  nt  gcmroren 
nnd  bastetti»(-t  worden  feria  Ht  ante  Mnrtini  episeopi  tSSi  et  fol.  M  habetur  fonstitntio  do 
tntolis  .tu  142  t 

Schneegan«  Kagl  m  seinen  Autntifeu:  -il  y  a  de«  additious  qni  vont  dans  le  cod.  F  joaqn'eu  14^.» 

W(t»  da»  MUrt'  und  JMtmigi^uiUaerhältim  der  drei  CuUct*  imter  Hnmätr  OKfdit,  w  hätt  » 
Srhilter  lim  cod.  K  für  alter  aU  D.  F  $teBt  tr  i»  utiMT  KfitprUttfiHekfn  F«m  sflfar  «dcA  nr  A  so 
daß  die  B€»he$tf<ilge  tcdre :  F  E  Ji. 

2Mm  widfnprida  nmddkaf  dm  Zmpd*  Heffek,  dtr  den  Codex  E  fltr  eine  Abaehrifl  von  D  hält 
und  au^riirkhch  angiebt.  daß  die  in  D  gentriehennt  Artikel  tu  E  fehlen.   Heusier  nagi  in  sfintH  Ah.*- 
tngen  vber  die  SUUwiq  drr  hriihu    Handitchrifteti  nur  •  cod  F.  fnl  ppr»  Dn'i'-rlbp  nip  in  iml  D»,  lo 
hat  aber  dock  auch  »ach  Ji.  aluo  trolil  der  Hamhchrifl,  die  er  für  dir  »r'^prüngitrhe  nuMih,  geitrhetlel. 

Da»  JMMsera  der  beiden  Cndtee»  -~  D  tint  «taWfc  dwrMoerigiert.  S  gbat  ge»diriehen  —  »fritht 
jlWcA/Vi/7*  für  da»  höhrre  Altrr  rnn  f) 

Jedenfalls  i*t  D  ror  dem  Jnhrr  1140  gf^chriefieu  irordeu  ;  denn  (»ix  in  dieter  Zeit  reichr»  die 
SSntoUitttuuniHgen.  n 

Für  E  hat  dagegen  Hegel  noch  einen  Artikel  w»  IH'tO  notiert  :  Art  (aun  E)  giAt  einen 
Znnatt  sur  AmmeinterordnuHg,  der  nkhl  m  Ji  »lattd  (leider  »agt  UentHtr  nicht,  cb  im  Text  ton  gleicher 
Hand  tider  td»  Znimtz).  Art,  S99  i»t  »päterer  Xumtz  i»  E  und  F,  wir  aber  «Mt  in  D  eingetritgen. 
Aua  alle  dem  geht  hertor,  daß  S  imkA  bennttt  tmtrde.  al»  D  bereite  in  Abgang  grlnuiwen  irnr.  E*  ixt 
aber  nfcAt  mmiiMihiiew.  dd4  «um  dm  Jüngern  Coder  bearitigte  «nd  den  Shem  im  Otbrtiueh  behieli.  m 


1322 


Dm  Codex  F  hält  Srhiltrr  für  aUfr  ah  K.  Ret  ili'n  !i]mi}ief>eti  ]>r«viViji/W/rn,  liie  für  die»e  beiden 
OoMee»  wtr^gen,  ist  e»  äuaterM  tehwierigf  hier  SMterkeit  zu  gemniun,  kommt  aber  muh  nkht  «nctit- 
Keh  för  üe  vachfol«/eHde  Büttöit  m  BetnidU. 

Eiuidne  Artikel,  no  ä\  'J9:i.  SU.'),  tioliert  SrhiHer  für  K  und  F  gemein*nm.  Für  andere  tttumt  tr 

S  !»«(■  F  nl«  Stelle  und  dn  er  auftlrücUirh  K  ah  llauptgruwllatfe  »eitfr  Arhfii  itngiebl.  ho  müßte  vian 

•  HHitehmeit,  dats  er  sie  im  die4«m  Codex  nicht  gefunden  hat :  $o  der  Artikel  '^ti der  XitMUs  su  33.t 
(tm  Jahn  tS49).  Ar  Metrm  Famtngnt  «m  »36  umd  3t6.  ArMa  S66  hat  F  mit  D  gmthmm.  Dim 
AndeulungeH  itrlteitteu  gimärhat  für  di,  Eii>i!ii/!rit  rtfi-  Sthilltr'sehen  Amieht  zu  sjui'fken.  Aber  auch 
Art.  36ä  ist  oON  StAäter  mr  nach  F  citierl,  und  doch  hat  er,  Kit  mir  Mu/ällig  wismi,  mteh  in  E 

w  fewtomim.  So  ham  aeftr  IntAt  aueh  in  4ai  beidem  «ndent  fmUe»  dtu  F«rfaiiiiiMn  der  ArlSbel  i»  B 
übentetteu  sein.  En  mire  auch  »omUrbar,  icen»  Art  den  Schilter  in  der  älteren  Fa$sung  nach  F, 
in  der  jauger»  nach  J  ^  und  H  a^fAhrtt  in  eifier  VdurgangAand*thrifl  E  Heeder  in  der  einen  noch  m 
lier  andern  Form  gestanden  hiAen  miBte  und  dann  in  den  neueren  C-oditt«  plöteiich  wiederencheint. 
Auit^rdem  int  F  beileuteud  lattger  in  Gebeauch  geiceaeti  oh  E;  denn  bi*  int  i&.  Jahrhundert  reichen 

U  dort  die  Zu<iit:F.  nährend  .ue  in  E  nur  hilf  i:{.')0  nüchTiurfifni  tinff.  Ntnt  itf  F  m/v  tlen'^t'Virn  fh'ünden 
mie  £  sicher  junger  nh  D.  Demnach  ist  m  wahncheiutich,  dofi  beide  Uatuinchrtflen.  tcoritnf  auclt  ii*e 
AdmlidikeU  ihrer  Anhge      beide  beginnen  mit  einein  Cidendnrinm  -~  bindentel,  «'«mIM  ^nMuekige 

Kfiutrhi iffi'ii  ilrx  itiiiih  Ktni/'ltuii'v  unbrauchbar  ffnmrrlmi-n  f'ndfr  l)  <iriiften  »intl  Die  lettten  Fi«- 
tnige  in  D  situi  von  1340,  der  erste  Zmati,  der  für  E  und  F  zeitlich  bemimmbar  i«t,  tragt  das  Datum 
w  JS40.   HiemÜ  aeJUfaAc»  ndk  E  und  F  wortnffUtit  dem  Codex  D  an. 

Die  beiden  neueren  Codices  haben  nun  rerxchiedeneu  VerHstltuiufs-  re«p.  Gericht  »Organen  getlient. 
icetclie  xpiitere  KechtMtuättt  tum  Ted  beidereeite  pünktiich  eingetragen  haben,  tum  Tal  aber  aneh  auf 
der  einen  oder  auf  der  andern  Ütite  den  NaMrog  iierabeäumten. 

Jedenfidle  i*t  die  Hegets>:he  Annahutr.  daß  die  mit  D  beteii^inrte  Homtefhrifl  die  Steele  Anf- 

M  etiehnunfl  drt  Stmttrn-hts  inu  IH'J'J  war.  'Iii  i  .i  htioe 

Außer  diesen  divi  Codiren  rxiUiertr  nun  noch  eine  gan:e  JReihe  rou  JUimleH,  die  jüngere  Hethta- 
anfttiehmnigen  «NiMMtfw.  So : 

n.  T'fhf,-  lfm  i(lf>'itit  SdiiStfr  ■  «l'ndex  til«^r;i  (i  [.erpumonn«  rnnfinef  onÜTiatioiifs  politicas, 
jutlicia  et  tribus  runccrucntcs,  vcrgit  itidem  ad  fincm  seculi  XIV  atque  sub  anno  13((i  reperitut 

90  concvptma :  jnniintiitnn  der  aehinnmrwHDdm  siv*  nobiliiiai  shm  ignobilimn.  in  quo  w  utiqm  per 
omnia  subjiciuiit  slatntiK  civitatis  alqiie  mandatiK.  >  Elims  weiteres  ist  über  diesen  Codex  nicht  bdimmt. 
Weder  Schüler  arlbH  noch  Sehne^fone  nnd  Hewder  nehmen  auf  ihn  Beeng.   Viel  icichtiger  ist 

H :  •  Lit«ra  H  eodtx  ehartaera«  («t  «t  Mcnü  XV,  conttn«tu  tarn  ttatoto  tarn  Ordinationen 
politiOM  et  reforinationem  intecnm :  üi  eigm  <»«  hMe  Icgaatiur,  qnibni  qiUMi  quAdum  lege 

U  tvibnnitia  omnos  kgnm  libri  anteriores  exole?cmnt.  at  Pompnnins  Ae  tempoi-t  post  PTnrtng  reges 
Romanonuu  loqoitnr :  1.  2.  de  0.  J. :<  «AU  biMhät  die  statt  ätrasbarg  cttwievil  bücber  gebept 
hmt,  da  auvigcttey  artiektle  and  elmke  innen  etunden,  de  eine  wider  das  ander  geweaen  ist, 
iln?;  (loch  gross  irrung  brarbf  lu'ft.  ilit  liflcLür  sidlciit  liynnfnrter  ab  sin  nnd  nicman  kein  fuidoniiij? 
uovb  hinderonge  bringeu.  dann  man  sol  «ich  uu  richten  noch  diesem  buche  und  artickeln,  die 

40  dormn  geielniben  atoat,  nnd  aneh  nach  den  bnrlie,  dae  den  fanflkehen  snndertieben  empfelhen 
ilt.  oneli  beben  die  Herren  die  13  aller  aatwercke  ordnnngen.  die  in  den  Torgemelten  bucheni 
geetanden  aint.  in  ein  tander  bach  tnn  eebribcn,  nemblicbc  in  das  heimliche  buch,  darinn 
Tonnala  der  anHrerke  ordennnge  eins  teils  getebriben  etat  nnd  ordennngen  von  den  pferde  neben, 
ooeh  artkkel,  das  nieman  van  den  antwerekcn  an  den  constofelen  kommen  sol,  ordanimge  tuul 

41  nher>rpj?<>  von  der  mfilen  wegen  und  rtnder«.  onrii  ptlifbf»  nvtril  nnil  vi-rzif,'iiisse  verjranprenf r 
Sachen,  die  eins  teils  in  der  stette  bnehe  and  andern  bncbem  stnnden,  dau  die  Herren  die  1:1  nber 
die  «rdmugan  dev  antvareke  nit  geratalagat  baben.**  CanJbnnie  bin  eodav  «an  Jb  Im  |icr  «mnia. 


i.AMijiMfiw  de  orifine  juris  eil  Otann  Oieteen  1948:  g  8  txatiie  deinde  ftgitn*  kge  tr^mueiu, 
OMMWe  kge»  Ana  «iwlHienHrf.      *  8.  Art.  4fltff  MtMf  493. 

Sir.  7 


Digiti^uu  Ly  üoo 


STAIlTtlfCHI  VI. 


rontitift  ♦.•»TTifn  ftiruii  artii  iitos  intvior««  auf  adjprlione»  iinatsdain,  v*luti  arfir.  :?3  et  M    1»;  ibir 
Waer  «las  ein  bnrger  udrr  hiii«l»r(iaK6e  etc.  fol.  21 :  von  den  acliulJe  vügt4>n  vor  dem  kleinen  rat«, 
item  fei.  9S  M|.,  96  at  ptnim  per  toinni.  1a  atraqm  «tikin  »vtienli  etmiiBtar  cuetlteti,  qtM>d  tMiriovMii 
rnfoi-tnaticuem  argnit.  undc  rolligo  lin^tcmis  hnnr  rodicem  psne  nAvissininm,  ((ni  r-Tt^it,  pt  rtnrtori- 
taUs  potigaimae  ac  p«r{ectiorem  cactcri^  omnibo».  factoa  tarnen  est  hic  codex  ante  anunnt  1444.  ^ 
qaU  fei.  77  k  ad  muginera  adieripte  abolttio  atticiidi  ibi  cmtfelliiti.  «bt  mit  tekMitl  und  »oimMi 
geSadnt  und  aberkanl  sabbato  festi  penterostes  anno  <'^    U  ■  Poiitenor  tarnen  e«t  codic«  J<>,  qni 
nsqne  ad  antinm  1437  pertingif,  nl  hir  H  rirca  annrnn  1440  fuerit  ronrinnatus  atque  xjO'vtv/jjtxts^. 
Porro  anno  1477  revisos  fnit  lue  codex  et  quidam  aiiiculi  mntati,  aÜ  videre  est  ex  art.  I2ü  (fol. 
Ml.  2fll.»  —  Nach  mmmm  mMiA  der  Codex  ISO  JFUMhHter.  l« 

Schiltrr  hat  rfif'm  unfi  t!nt  ftivf  ijlefrhlnHtnidn'i  Crtrirr  Jl<  trhifr  Ahsrhrifl  tu  Grutuh  qelfill  Nrtffi 
IlermoMtm  ttwt  Hrgfh  Angahtn  hieten  rfi>.<c  hfiden  UattdxcfirifUn  da»  Rr/tultat  Her  Mzten  StadtrecM-n- 
TtvMoH  «M  1441.  Daß  damid*  die  bMer  in  eimm  Bande  Tertimgten  Ordmm§en  nttd  RedUeudtimgen 
in  rin  Ortlninig-  HHti  Urrhlhurh  rertrtlt  »hui,  wir  r1trn»n  Jirrmann  und  Urgri  erxtihleti.  bedarf  tiner 
BeriehtiguHf.  Am*  der  unter  J*  abgtdruiHen  l'i künde  trgiebl  eich,  daß  da»  «ogemaimte  thrdmmtgndnuh  ih 
bereite  1433  tutaMMtengeeteOt  und  die  Ausführung  »einer  SeetimmmigeH  dem  hiertu  eitu/eatMen  Fitnf- 
tehnerrollegiuni  übertragen  vurde,  Aurh  dir  im  >ieU>en  Jahrr  aligefaßte  Fünf sehnerordnung '  hmidtigt 
dirff  Annahme  und  in  deni  oben  migeführieii  Srlduß^ial:  den  Cm).  II  wird  tlas  Ordnunglnich  alx  rorhanden 
twauxgfxeUt.  MogUclierKtife  ist  es,  wir  sich  tceiter  uiUeM  ergeben  wird,  der  mit  J  ^  bfseichuet£  Band 
geweeen.  lOttdintt  wurden  1441  die  OnidteeHKraianmgeH  mufttdtüden  «ml  m  «im»  heeeile  taekim-  t» 

Jenen  «  heimlich  buch  >  rrreiviqf  DnJ  rihrr  /«/  lu'i  ht  nl^'htiirh  uttt  fitirw  Ontniniirhurh,  ifnt  im  Pffxiz- 
»türm  J7S9  m  Grunde  gegattgen  nein  *<>;/  ;'-  bin  1S70  hat  dni»tll>e  auf  der  Stadtbibtiothek  gelege». 
WeMier  Codex  aoD  «^ethimpt  1769  temirliiet  »ein?  Wm  SehiUer  von  SedMebHeltem  eHiert,  hat  tmdk 
noch  lieget  genrheu.  und  dir  l'rbrrMicbt  den  grannrn  i^iraßburger  Jurixten  tut  m  MrgfiiHi§  OHftfert^. 
daß  tAm  Imim  ein  derart  teirkttger  Band  Kit  da*  Ordnungbnch  entgangen  sein  wird.  £* 

Du  Hervumn'Hegifuke  Katir,  der  Oed.  H  (und  Jt>)  »ei  1441  abgefaatt  worden,  wird  darek 
Schillere  gpiirliche  Xeitangidien  ungefähr  titutiitigt.  Daß  aber  die  Fünfzrhner  dir  lievitien  htOOrgt 
hohen  nollen,  ist  naeh  dem  .^MußMl:  von  H  durrhnuK  -irrifrlhaft :  riet  irahrschrintirltrr  ist  re  daß  »ich 
die  DrettehHcr  dieser  Aufgabe  angenomiUH  haben  JeitrufaU»  sind  nie  et  gewesen,  die  bei  AbfaMtmg 
dee  «mL  S  die  Bandweikerordnmgen  anagetekiedm  und  in  dem  thtimlkili  bneb*  eereinigt  häben,  *  «■ 

Srhiltrr  hr.'rhrfihf  dirxrn  Cotlfr  fn}qrn<1rrmn<iift,  l'iri'^f.'i  ittus  oiiiiii's  cxtat  adhnc  codex  pergamenus 
bene  conacriptus ,  coutineoK  Keuli-ntias  et  res  judiriataa  rrtminale«  &ed  et  onlioationes  qnaadam  et 
•rafttateoMult*  ab  a  1840  iim|q«  ad  148t.  rnhrica  rMmtw  addiU  hue  nf :  « indn  ober  das  buch 
iu  (Ii  i  Vi  Stuben  genant  it.is  Heimliche  Huoh  •  .iti|Uo  ita  appellatnm  (jnoqne  in  transartione  civitatis 
et  ordinis  Tratonici  anno  1416,  qua«  ibidem  coaUnetar  fol.  Iö5  ibi:  «anaer  herrn  meiater  und  rat  u 
an  Stranbntg  tint  ntt  iw.bter  ntteil  nberBinkoinen  nad  haut  es  erteflf,  daa  man  din  beniadi 
gescbriben  instramcni.  <!tt»i  do  wiset  von  der  »penne  wegen  awDscheut  den  Dntschen  herrn  nnd  der 
■tett  StraMborg,  als  das  au  Coatena  gemäht  und  osgetragcn  i8t,  in  dis  Heimlich  ßucb  Kchriben  sol 
oud  baiart  etc.*  In  aedem  illo  Mdiee  HMUtio  etiam  fit  fol.  der  buch  oder  der  achtziger 
manne  bnoh,  die  der  statt  gebresten  badacbt  ex  qno  qnaadam  hodiaqne  ntilia  Tel  aeita  «altem  « 
djgBa  axoerpai  «t  valat  aaetariam  libto  •eenndo  aabjeej.» 


I  Die  «Ordenang  der  harren  der  XVer  anno  1433»  mu  h*.  F.  i.  Fol.  ixt  1870  in  der  BiWothek 
eetbramd.  Verhanden  iet  die  Ordmmg  noch  ah  Matiuseript  1..  in  der  Heit:'*chen  BiNiothek  nr.  197G 
(jrttt  auf  th-r  T'.iirn^iltit^-  (iik/  Liiiiilrsl.,l,l,i,tl,rl>  ■<>-,•  X\'[I  :.'  l-J.riiilii  »r^  1974  Finiritutu)  Und  ein- 
gexchobeiir  /,uml:e,  dmh  naht  dei  FuHjuhiHi-  Bnej.  .1.  Auf  dem  .Stiuitnrchir  »der  Stadt  Strasübnrg  u 
Rahts-  nnd  Regimentsordnungen >  (tßtiO)  S.  13t>-lC,G.  Fftendn  ir,ii-l73  spiitere  Zmätee  dazu  Ebenda 
17»-jm  die  enenerU  Ordmutg'  £i»enda  m-siU  der  Brief  der  Herren  F^akner.  —  Gedmeit  »aek 
1  bei  Sekmeiaer,  Strai^rg  tut  geit  der  XunfOOmf/k  1BT5  S.  J47  i  AerNHHM,  JiaHcee  JJ  3». 

Hegel.  Chron.  I)    St    JX  911  Anw.  2.         Auch  dieter  Band  iet  iitM  «idd  eiloMen;  er  iet  im 
Bibliothek sbramle  von  lütO  tu  Urunde  gegangen.  10 


Digitized  by  Google 


1322 


51 


J)f  rrfiiniwvtc  (hiliuni'i  mn  H't'S  r,liiiuf  in  ./  '  Coil'-x  Mrrn  .1 "  notaliis  t  Ii.ii  litcpus  j}isci'ibitur 
M  teceulioi'i  mana  aichivarii  «Roformirtc  Ordnung.  An.  1433.»  <  Die  UichUgkett  dtcbtr  SmicJU  wkeait 
daimnh  batäUgt  «w  wmleii,  (fall  iraeft  Gtmib$  der  Fä^fteknmMtf  «ttik  im  CMe»  /•  tutffil.  Ui  fmi. 
Derselbe  lautet  folgendermag»eH ;  Wir  Hanns  Balthasar  von  Enilingeu  der  meiitter  nnd  der  rat  echoef- 
ä  feie  nnd  amman  zu  Straabarg  tont  kont  allen  den,  die  diMU  bri«ff  ansebeiii  oder  höreat  lea«n,  th 
wir  von  wegen  der  gemeinde  zu  Qtraaburg  drytxehan  erber  manne  mit  nammen  tfmt  von  den  cwi- 
•tAfeknn  and  «cktnwe  von  den  antvcrckcn  gcordoul  und  gcsetxet  habeut :  iiemlicb  Ueinbold  Spender, 
Thnm;ui  VOM  Kagcncck.  C'ftnc  zum  Tinlxl.  f'Iiins  Lcntzcl,  Wolfhelm  Bock,  rom-ail  Armbmster  in 
Ürandgassen,  Petei'  Riff,  Letzins  von  Uerse,  tteinrich  Steffen,  Uaos  Kenner  der  älter,  Hans  Qcrbott, 

»  Hans  Mtnal  nnd  Chai  Linaer  fiber  nawr  st«tte  mwImii  nnd  ordennoge  m  litiea,  «ie'die  in  feeMra 
nnd  pnlers  bcblarit  uii<i  wesoü  kommen  und  brecht  «i  rden  möchte,  iliiran  i^ie  einen  nffpHiij;  gp«iiuipn 
möchte  au  eren,  lulen  nnd  gut,  das  oucb  die  drytzcheu  aiao  getou  und  gut  z|t  nntsbar  ub  solUcben 
nnser  «tett«  bresten  geseMw  mit  nnd  nlio  ein  oidoinnge  tnrfhn  nnd  gar  vtl  «tficke  la  einer  «rber 
redvlich  und  wobciilKli  stal  nnd  ustrag  bro^  lit  hah>  ut,  akdann  solich  stfickc  und  punctcn  alle  in 

%h  ein»  buch  derselben  ordennnge  eigentlich  verschribcn  stont  und  unb  onch"  vorgelcbcn  eint;  umb  das 
nn  Boliche  atAcke  puncteu  und  artickele,  «o  sie  unialiar  geordent  und  zu  uzstrage  broolit  bnbent 
nnd  oneh  alles,  >>  das  aie  bynnanftiirder  ordenen  nnd  in  ein  weseu  sctxende  werdent,  vdlUelidt  und 

niip  intragp  gchiiltfii  nnd  dawider  nil  getou,  sandor  von  nllen  dc-ii.  sie  sint  hohe  oder  nydpr.  die  das 
benirende  ist,  gentzlicb  voUezogen  und  gehalten  werde,  and  unser  statt  nit  widemmb  zu  noch 

«1  grtaem  mlb  komiM,  so  babent  dioMlban  drytseheue  fflaAtaclwii  redeliober  «iter  venter  erbor 
m.innf  ucko.siMi  mit  n.imiiicM  fünf  vim  dm  loiiNtotTclprn,  da«  seind  hencn  Joaniicfs  Zorn  penant  von 
Eckeareicb,  ritter  Joannes  üturm  von  Sturmeck,  Joannes  EUehart  der  älter,  Waller  Spiegel  und  Claus 
Friderieh  Bnebssnar  oad  dan  sehen  von  den  astwereken  mit  namen  Haut  Aanetwigi  Peter  Volti  der 
älter,  Hans  von  Berse,  l'i  ti  i  Misaebach,  Conrad  Armbruster  vor  dem  PfcnntOgflninit  Leonbart  Trachea- 

v>  fels,  Clans  Wnrmser,  Diebolt  Blilberger,  meister  Steffau  Sporer  and  Hans  Spete  . .  .  dieselben 
fttnRtaehen  sollent  macht  und  gewalt  baben,  aolicbe  puncteu  stücke  nnd  artickele,  die  inen  dann 
aogeaebtiben  sint  oder  woident,  sa  kantiiaben.  und  ob  die  von  ieniaa  fibocEtrui  wurdent,  wie  oder 
von  wem  dns  j;pRfhpn,  nTPman  iissp<>nomm<»n-  zf  straffen  und  solichs  nypm;it>  zn  nbprsehpn  nach 
dem  und  das  in  dem  buch  der  ordenung  eigentlich  vcrschriben  «tot  und  ussgetrageu  ist  und  sie 

M  onch  na  Ootts  und  dem  beOigen  geawora  bant  ae  tun :  daromb  so  gereden  and  verepiwben  wir 
meister  und  nit,  ^i  hocfTfU-  mid  aiiiin.m  ühRenannt  fui  uns  und  unser  Hochkommen,  die  vorgenannt 
fäaStsebeade,  die  nu  zu  ziten  gesworn  hant  oder  die  barnocb  an  ir  iegUcbs  stat  gekosen  und  aweten 
werdent,  noob  allem  anaem  vwmftgen  bf  iren  urteilen  so  hantbaben  nnd  na  oa«b  sn  bebaltan  nnd 
ze  bescbicmmi  und  ze  bewarw  ftgen  allerraenglich  by  und  zu  allem  drm.  du  inen  dann  «mpfolhen 

K  ist  oder  wnrt,  nnd  besnader,  ob  brach  in  den  stücken  wQrde  oder  geschehe,  die  inen  dann  empfolhen 
sint  zu  hantbaben,  das  m  straffen  nach  innehält  des  bnebes  der  ordennnge,  dxu>  sie  hnnder  inen 
habent.  und  ob  inen  ieman,  wer  der  were,  datinne  deheinea  widemata  geben  walt«  oder  aie  schedigea 
oder  leidigen  an  eren  lilic  oder  pit  «ohnldr  uns.  meister  nnd  rnt  oder  tinsern  nochkommen  dann  das 
von  inen  oder  dem  merreuteii  under  inen  turbrocht  würt,  so  sollent  wir  by  unsern  eideu  getrnwehch 

M  davor  ein  wtd  dna  anvmögealkb  ntrenglich  richten  nnd  atraffm  nach  dem  nnd  daa  onoh  In  dem 
buch  dn  nrdfnnngp  cip^entüth  vcrschriben  ist  rilli?  govf^rdc  und  argc-Iiste  harinnc  gcntzlich  «sz^e- 
scheiden.  dez  zu  warem  nrkuiide  nnd  nmb  das  dis  also  vesteclicii  gehalten  werde  so  habent  wir 
wtasrre  stette  ingesigel,  das  groaa,  lossen  heacken  an  diesen  brieff,  der  geben  ist  off  den  neaten 
domstag  nach  sanct  Kathcrineu  der  heiligen  jungfrowen  tage  in  dem  join  d;<  tnan  üalte  nach  Cristi 

4»  geborte  viertaeben  hundert  drjraig  und  dm  jore.^  —  Dü  Urkunde  »Uuid  nach  G«mb«  «m  fma:  Der 

«.  HtUtj  euch  umsi.      b.  U.  mli.  dss. 


'  Auttugsiceiitt  <ftdint:kt  Im  (Jambn.  JJmuct  UUiv  ik  oilit  et  luvgieHui*  jnii»  »tatmrti  Arg.  Ärgen- 
turatt  1786.  VoOtUituHg  bei  SelmwUer.  Strafiburg  :ur  Zeil  der  Zm^fMmgfe  183  f.  *  GedlmeM  tmk 
OoH^e  L  c.  Die  Ergäima^  tmh  «kr  h».  HeiU  1976. 


52 


STAllTRCiaiT  VI. 


Cixhx  hatte  also  114  Blatter,  tychildr  fiii/t  sriurr  Tir^cfin-iliHruf  A^n.'K  :  '  nrl  fiiiom  in  i  oHi.  p  adücripta 
iiec  »out:  <dü  buch  iat  in  die  cantzelje  kommen  uff  mitwoch  vor  Vitt  und  Modetti  an  ein.  i)2  von 
her  Heiafkli  lf«ig«r  ttlif  dwrtnlha  D«eh  tod«  tia.  witwe.» 

Die  Fünfethnerordnung  beslimutt,  cUiR  das  Oninungbuch  in  vier  ExeH^ttiiren  iingejertigt  wird 
•  Jkm  eine  toüU  turf  dem  I^emUgtHnn  vendtlouen  mrden,  da»  ttocilt  dem  HeiUmciMtr  gehören,  da^  tlHite  i 
dm  FtttffAturm,  daa  «wrlt  «Ute  m  itr  Xcuuhi  tiegm.  J£$  mAeint.  daß  äieter  AhÜmmhm/  Ftjlge 
gtUittei  int;  d^im  m  der  S6Mttt'mMn  AaelkrmikiMf  mtJ^  mini  gkkltftBs  «m  einer  dauern  Cadex 

angtitdiujlen  Onlming  von  1133  rjesprochen 

Üb  fretiKk  Schtitem  Nind  (rctmös  AtmcfU,  daß  der  Cudex  J  »  die  Ordnung  cun  U33  enihteU,  richtig 
Mf,  NnU  ekm  Mtm^iOut/l.  Chmife  tagt  mMU,  daß  der  am  Bode  de»  Bomte»  «Meade  FlutfmkaerMef  *« 
wirüich  gltidueitig  eingetriiiffu  S'i.  Ihr  in  ilir  Fitiif'rhtirivi'hwiuj  he njttäMttn  Anfqulffn  <Iei  ndi'/r- 
tdu^men  B^iink  deuten  darm^tun,  daß  cor  aikm  die  BeamUnordnung  von  14US  m  dem  Urdnung- 
tadke  ihre  SUBe  hatte.  Wa$  mi  CUattm  am  J*  «rluUen  M,  jmM  nar  nm  Tal  im  dünen  Sahmem. 
Hirn  tirhrrc  Kutvjhcidung  i«l  bei  den  geringfmjigeH  ÄHhaitiiptaiHm  nicht  :u  ftiUen. 

Jb  .  j  b  codex  cbartaceos  oonvenit  cum  codice  U.  —  —  onmes  urtkali  hi^iu  codici«  namerati  i* 
Mint,  nempe  4ä7,  foliii  99.  atqne  notabilia  est  et  bic  arUcaln»  aatopen.  foL  96  «all  bishMr  die  »tftt 
Stjraabarg»  (h.  ».  ».  itk  i»  H  bit  «apfahka  M].  catcraii  frifiMntom  quidam  adjaetam  eat  iMiniiii 
istius  reformacionis  tredreim  virorum  anno  1433.  nf  rjnidptn  recens  ha'bct  lubricu.  (jua?"  in  plerisqne 
convenit  cum  hoc  codice.  »ed  mancum  rat  et  folii»  con»tat  cfsüans  in  capitulo  <  von  den  uideren 
gnMdit«]i9.  DetueBteH  Oode»  vuiai  aaek  Bhrmaim,  wen»  er  mm  eiam  «JHeeMfrueh»  qwieM;  *H  tat 

eoU  letlif  f  f  f  I  ontieot  ceiit  nuinze  feuillcb  de  pajiiei  ünlinaiii-.  •  ' 

Die  Hanämtif  einu  Ärcluvara,  daß  die«r  Codeu.  die  alte  JtechUHw/ieichmmg  eon  132i  enthidt. 
widerkgl  awA  «m  wUM  «fkrcft  die  üebereiiittimmtmff  «m  H  taid  /b;  der  taeUerem  Semtrhutg  «hwv 
Afdiiabeamteii,  tluß  in  ihm  die  reformierte  Ordnung  von  I43S  vorliege,  tritt  Schdter  mit  der  Bewierkung 
entgegen,  daß  tn  fol  73  ein  Artikel  von  IW?  die  lune  post  miaericordia  dorn.  (-  36'JJ  und  ebenda  *> 
foL  74  b  ei>i  solcher  oom  gUivlten  Jaitre  actum  feria  quarta  ante  Andree  apottoli  stehe.  Diesen  folgt, 
MW  SAdttr  hmmtßgl,  eme  Uni«  wiiknr  ArtiM,  dU  vm  §kidkr  Baad  ge$chriAtn  eiad}  «r  wiB 
damit  wohl  tagen,  daR  die  in  Rede  ^tfhenden  Varagrayhen  tceder  rtngeschahen  noch  nachtintflich  zuqr- 
aeUt  sind.  Hiernach  (»raucht  auch  mit  dieser  yermiUui^  nicht  tceiter  gerechnet  lu  werden  J  b  htit 
liiMwni'  MMMt  AivfiiM  Mwot  jf  jw  uTiHMie  gelegt,  IM  amunrnfger  xshwjnw  «mi  eogeur  aoer  tum 
der  Abschrift  vorausgeschickten  Index  «  Codex  Ms  Chart.  J  > 

Ae  Übrigen  Codieee  hat  SkhiUer  imcM  sur  Vergkiehmng  htrongesogen  mtä  da  auch  aoma  ketne 
Uiamette  auf  dieedbf»  eorhaadea  eind,  to  hmmen  sie  für  die  Bekumlniktion  de»  Swftradhto  VI  lucM 
im  Betracht.    Folgendermaßen  htschreibt  sie  Schilter: 

K  «Codex  K  contiiiet  reformationem  ordinatiouum  poUticarnm.  magistratuum  et  ofiicialiam,  ab 
arcbtvario  ita  isaciiptoa :  « Disea  ist  vermutlich  der  84  Mann  buch  oder  Protokoll .  welche  in 
Anno  1486  w  BtÜMmatica  der  tlAtt  Mtiek«!  gtordMt  wm4m.» 

Den  Schlußparagraphen  auf  fol.  89  hat  Gambs  l.  c  notiert  «  und  das  alle  stücke  punctrn  und 
artickal,  die  an  diiama  buch  getchriben  stent,  veateclich  und  geti-uwelich  gehalten  werdent,  so  aollenl 
d«r  nwiiter,  d«r  »nnciitier  und  owb  dit  nte,  die  jctse  eint,  die  gegenwertig  bOchetin  oad  eile  ertieltel,  es 

so  darinne  gcsttiriben  stent,  vpslfulirh  und  ouc  h  ^pinusplis h  .sivereii  /.u  hnltende  oiip  allen  intragc 
und  Widerrede  in  gcgenwertigkeit  scboeffen  und  amman.  desglichen  »oUent  oucb  alle  der  atette 
ampünt,  >  di«  «a  dtaen  bneli  geiehribea  itent  and  tlle  ire  nachkoiiuneii  vor  nuiater  and  i«t  tUnat- 

lieh  eweren  an  den  heügen  ein  mole  fdr  alle  mole,  die  wile  iegelicher  der  statt  amptman  ist,  stete 

und  veste  zu  haltend,  das  von  inen  un  discin  buch  gebchriben  stot.  ,  nnd  soellent  dieer  büchelin  ts 
fünffe  sin,  eins  hUnder  deui  stettmeistet,  der  dan  zumole  ritei,  das  ander  hünder  einne  ammeister. 


'  Mermanu  Polices  II  Sit.  ^  Hiernach  mJteint  die  tun  Hkhmolhr  t.  c.  itUgvdiudite  <  Hcformatw 
der  SteUufdmag  *  dm  UM  dem  Inkdt  de»  Codes  mUftMdet  tu  Aota»;  dtmm  dien  ea^Ht  im  Wneal- 
lidm  mw  StamtmardHomg. 


1322 


53 


da«  drite  hunder  hei  Jeger,  da«  virrtt  hündcf  den  dmn,  das  su  sich  dc&tc  bat»  gerichtcu  könncnt 
aiit  iroM  nwgeben,  «m  iedennan  zugehört  Mch  de>  bicbelniB  butge  und  du  funlRe  httndtr  Pctor 
Bnieker.  > 

L    <  Codex  L  itideiu  chartuceus  contiiiet  ordiiiationes  politic-as  et  opificuin.  Iraprimib  ilii  extat 
ordiuatiu ;  Von  deu  dreyen  »tettoieiiitern  sub  AA  feria  tertia  post  ticorii  ••  tnartyris  ajiuo  Uoia 
sed  nmltm  oidinaUom«  hie  ca»e»l1»toe  eonapieiuntar  et  nalat««  post««,  «tilet  tan»  id  «titiim 
nipabikac  tum  ttinporis  couirMlrrandttm  > 

M  « Codex  M  ohartaceub  coutiaet  tautum  ordinatioucü  politicas  et  opilicajn  et  refert  buic 
nbricaai  comtbid:  <Dm  ist  das  faoeh  md  r«fittor  A»r  bamniiigB  aber  die  lasgen  raener,  ab  dae 
meister  und  rat.  (chöffel  und  amman  erkant  and  geboten  habenl  «üb  anno  doiniiii  1  li^H  ^  contiiK^t 
(amen  plarea  ordinatioaea,  velat  de  anno  14d0:  <nt  omnei  incoiae  ju  cWitatü  impetrarent»,  ut  nemo 
io  Mdtf  vathtdvali  im  ntnneter  gespreebe  halten  lol,  bNthMkeiordnnng,  nettgeroidnöng,  fiechmdmug, 
vageieiv  und  gr«mpf>rordnnng,  awenordnang,  sibeneiordiranf,  weiMcbcoktordinnig,  von  der  nnee  etc., 
qnanquAtn  t(  liii'  tntiltjip  <'onsfitn1ioTiPs  snnt  t;«ncellHtae. 

A'  <  Codex  N  chartateuti  itidem  continet  politicas  et  opificum  ordinatioue»,  ücd  et  statula  dei 
■ibnergerichta,  aetaa  ejn«  ab  anno  1440  ueqae  ad  aannm  1470  praeteirpropter  ae  eatendit» 

<  Extat  et  aliua  uod*  x  iruiiiiihtTiptus  charfuccus  scd  reccnf ioi is  nianns  itdiue  a  tergo  ambnsfm 
Mperiori  inceadio  outcellariae.  is  mutatioaes  formao  rcipublicae  enarrat  aiqu«  annale»  anncctit  ab 
amio  1822  a  diiidio  nempe  nobilitatis  Argentofateoiii  donestico  «t  Impetto  etvitatia  ad  popnlnm 
Argenloratensem  devointo  uaque  ad  an.  1499.  ubi  singalis  annia  conatitntione«  civitatis  asaignat 
•nat,  idqne  sine  dubio  ex  Ubrii  pablicia  anterioribaa.  refert  oclo  mntationee  reipnblicae  Argentora- 
tenai»  atque  postremam  anno  1482,  abi  formala  jutatnenti  pabUct,  der  ewArbriai^  pmat  bodicqne 
habetor,  fnit  eomUla,  quanquain  ettam  aataa  (Jonnodi  fenmolan  pvbHcaai  exliUna  et  exareitan 
publice  faisüf  pnarrrt:  qnorf  pt  aliundp  ronstaf  i 

{t'oigt  htnchl  Uber  den  ■'icittcorörttj  von  lja4.\ 

«Venun  taaMii  aulhantiaai  «moinnatoria  dabiam  facit,  qaod  fol.  404  an.  1869  «ab  canaidata 

Job.  Kurnagel  confundit  ofßciam  si  ultpti  ^nb  recnperala  liherfate  cum  officio  sniltcti.  qui  ab  epis- 
copo  aliqanindia  faerat  constittttua  atque  artivulos  veterei»  de  boc  posteriori  refert  ad  hoc  tempus, 
conMÜltena  omsox^^*^        excanadan.  Praeterea  fol.  583  ad  animm  1800  raiiirt  nofam  nbrma- 

(ionem  juri«  Argentoratenait  et  tanen  in  art.  3  memiiiit  libii  13  virorum,  qoi  tarnen  dennm  anno 

!4;i'i  iHniferhi!.  fuit,   n1   patpf  rx  10^11:0  J  "  fot.  Il'Jh  ad  aniium  ItSfi  20  Jannarii  recensetur 

electio  et  coronatio  Uaximiliani  i  imp.,  quae  ab  ea.  quam  tioldaatok  in  Keichsband.'  exbibet,  aliqao 
modo  dJArt» 

Daa  ut  da»  Material,  da«  über  die  StadtrechtsattfietihnuHgcH  teU  itorhiMden  war.  MU  Aiw 
MAhmte  4er  Stamttiiorintmg  eo»  1405  iat  «Bm  m  Grundt  fiyMyen.  Ntw  M  mvji.  /b  iHyea  haute  nodk 
in  Schiller  gehen  Almhn'fti  n  vor  Auf  Chtmd  Otter  ArhtÜ  itt  4»  Vtmtth  mmr  JtdvnilniMüM  dn 
SUdtrvtiUt  mn  I$S3  gemuht  worden. 

WM^  Erikrieu  waren  nmm  na  ABgemtim»  f&r  die  AUertbeHimmH»9  der  «taMfiMN  Artiket 
lutfemfiHdeHf 

Z11  einer  Entscheidunt)  nuf  GiiduI  formaler  Ge^i^dU^punkte  bietet  sunächat  wieder  Schiller 
wewnthche  UHfeimttel.  Seinen  Abschriften  hat  er  einen  AnJtaag  gegebeti,  in  wekhm  zahlreiche  Artikel 
unter  hetUmmtt»  Ccbertchr^ten,  fe  Mcft  «hrw»  Itükdt,  MMMNWNfMMK  find.  Bkr  itt  aber  gleichuUig 
etn  kritischer  Appaint  beigefügt,  tkr  fikr  m'm  fKUt  Stihe  WN  Bumgrupktit  oitfieit.  in  wtlAtn  Samt- 
«chrtften  $ie  tu  finden  waren. 

Ikt  SOättr  «Ml  dlM  aHerai  Cbdicee  E  fmr  dm  mr^dgatm  Mtt  umf  ii»  cntrr  Xiaie  htrtmfUkt, 
M  Hrfrid  mm  in  inM»  amMfemen,  dUl  ein  mtr  nacb  F  dtierter  AtHkd  nidit  m  E,  i«faiffUlb  «Im  oadk 

a.  Kii-I.  &mü.      h,  SeiiU.  inaoftflfM. 


>  Giddmt  Jieiduhdndel  a. 


54 


mUTRKUIlT  VI. 


Hi'rhl  in  (Irr  !i<  iilin  (/i  iiieiii>(Uii<:ii  VnrUuf  J)  (ifslnwfrn  fxü.  Thi>>Hbf  ijlU  fui    'lir   irnrh  ,T  '   mtii'  fn  ff  r  l ' 
BesttmvtuMffen.  Wenn  atu  11  oder  J  *>  die  BkUUahl  notiert  wird,  so  t»i  wusmeimen,  daß  hur  der 
hetnfmAt  ArtiM  mm  entat  Male  endMnt ;  (Heim  Mmt  wäre,  da  «nf  H  mnt      Üt  Mukrift  heruhi, 
kein   Grund  denkbur,  uxnhaW  finr  m  eimdnen  FiiUen  danuA  ßdütrt         —  FnSMk  fAlm,  9Pm 
Artikel  365  zeigt,  diw  Kriterien  keine  absolute  Sicherheit.  ^ 

Weiter  fügt  Sdulter  »einer  AbKhrift  eineH  Anhang  unter  dem  Ittel:  «appeodix  cousülutiouum 
ncentionim  tu.  «rdinadom  MMttm  ninarii*  bei,  JJa  er  im  AägemeimH  lUe  HmäbtskriflieiuerhällHeame' 
richtig  erkannt  hat.  so  niiid  die  hier  subsHmierten  Faragraphe»  fih  j'tnitfr  ^f1;rnn:nrhnr(  Ahrr  nurh 
hier  wieder  *lt  Vvnncht  ttotieendtg:  die  Art.  46,  äü  »tanden  Kentgslenn  siim  Teil  enttceder  in  JJ 
odir  im  8UMr«M  tV  mnd  wetm  McBndkt  <fcr  ep^re  ZuMU  Ü»  AMMt^MlW  Udmedht^  rttMfetH^**  *** 
to  eüditf^t  Alt.  ii.i.  <tr,-  gich  tiAlttändig  in  Stadtrecfil  V  findit,  nur:  di<<uti<jr  Kilhminti  fiM,> 

Eine  äicherere  Handhabe  bieten  Ueuekr^Khe  im  Mamucnttl  turliegende  Anfieichnungen.  Ueudef 
hat  M»  dem  OkUee»  D,  B,  F  mmd  4*  wmd  swar  epeeieB  mmt  Bejug  auf  Ammeitltr-  tmd  SA^Otmm 
Egeerpte  gemacht.   Zuerst  hat  er  D  targcnoiMHen  und  nt^imt  Me  einzelnen  I^ragrmphen  nach  lUr 
FaHensahl.  Damit  utt  »chon  für  eine  ganze  Reihe  von  Bettimmungen  Sicherheit  geiconnen.  Dann  hat  er  i» 
eieh  tu  F  gewandt  und  hitrawt  /ur  «einen  Zweck  anfgatchrieben,  tca»  er  in  D  mcfU  Jand.  Aüerdtuge 
iMlarJMil  «r  II  «famn  imt*  «immiI  eimer  Bemiom  mmi  fMt  tituehe  AiiieMrdsK.  A»  meUmm  IM 
rr  todann       durchgesehen,  immer  ergänzend,  traf  er  in  den  früher  hrurbfitcicn  UandeiAriftcn  yn'cbt 
gefiutden  hatte.  So  giebt  er  Jur  eine  weitere  BeHie  con  Artiketn  OHHäliernd  Sicherheit,  daß  sie  in  I) 
nickt  ekmäem.  *«• 

S\hiifn)an»'  Aufzeichnungen  lm»en  »tch  für  die  formale  JMtäl  JWdU  verwerten,  da  er  mmk  femtCM 
beHliuunten  frimape  die  Voiiee»  dnrchgearbeiut  Aof. 

Auf  Orvmi  oB*  dkeee  FolUtmellMe  ürt  Jw  A/ümmj  gnjcbeme  TeMe  simmmemgeiIdU,  Am  ihr 
ergitbt  »ich  al»  Kichtigste«  He»nHat,  daß  man  »ich  hei  der  Heorganisation  der  Rechtattatnten  POM  1441 
im  Weeentliclwn  an  die  Ordnung  dn-  Vitragraphen  rvn  1322  gehalten  hat  Etnr  limine  Blattnnmnier  amu  » 
D  (fei.  38)  paßt  nicht  in  die  Reihenjoige  der  Artikel,  wie  eie  in  H  und  J  ^  gegeben  haben.  Die  Hand- 
«dUifi  S  taUitigt,  dai  H  eim»  ümteUumg  mrgemmiHim  hohem  miß.  Äiuh  E  mmd  F  eHmmm  hU 
ungefähr  nrt  W&  mit  drr  Anordnung  rrm  D  uberein  und  hf^tätigen  so  nwh  ihrrr^eiu.  daß  «Ks  JtMT- 
ganiaatoren  der  Straßburger  Stadtreehte  ihren  Arbeiten  die  alten  Codice»  zu  Grunde  legten 

Im  weUenm  fchm  mm  «ffiitWitfi  die  tWmdtaU  «m  B  nih)  F  Jwrrtwiwiid'T»  E$  ul  amem*  » 
nehmen,  daß  epätm  SStudtie  im  «Knen  TeHem  racA  eine  ümämdenmg  der  eitern  Sititeiliui§  mäli§ 
gemadU  haben. 

Äitf  Ormmd  dS«m»  Br^ekmieea  hueem  eiA  mmm  wettere  SeUiuee  »iähim:  Arne  äSepde  Sttthmbung 

den  Codex  D  geht  lien^ir.  daß  3tS,  nach  einer  anderen  Zahlung  (s.  unten)  daß  c.  39i  Anwyfiqifectt 
auf  SS  Seilen  f/ejitandiii  huhm  ,  dits  i  rifii-bi  fnr  df  Seite  nach  der  einen  Rechnung  H.  ?.  nnch  der  m 
andern  7  l^ragraphen.    Wenn  nun  auch  die  einzeinen  ArtUcel  in  ihrer  Länge  außerordeniiich  ver' 
mMmImi  geeteem  eimd,  eo  WH  eich  dmreh  diee  BeemUal  dock  eHmg^t^  beeUemam,  eö  eo  eid  AHOtd, 

teil-  zwischen  :wei  mit  BltiHnunimern  ceraetienrn  Rr.itimnunfjfii  .«(VA  in  II  noch  nrßndrn.  in  I)  gf<taudfi\ 
haben  können.  So  t»t  es  beiapielsweiee  mmmoglich,  daß  zwischen  fol.  8  und  9 «  die  l'aragraphen  38-s:} 
BM*  gekeiU  Mbem.  m 

VmjUiih  wertvoller  alt  diese  Kriterien  ixt  das  folgende .  Im  Stadlarchiv  findet  sich  eine  in  difsrm 
Jahrhundert  angtfertigte  Abedtrtft  dmi  Stadtbri^fee^  (-  StR  IV),  im  weMier  bei  Jedem  eimelmen 
ArUhl  aorgeam  em  Ämdc  mtitierl  iet,  tmMr  ladeker  Iku-agraphennimmer  «iel  «tinettc  Am  ««mI.  D  (alea 
in  StR.  VI)  vorgefunden  oder  lu  mv/cAoh  Aftikd  dettdben  Codex  er  inhaltlich  in  Beziehung  gestanden 
hat.  Hier  lassen  sich  wieder  dietelfien  Kritrrtrn  lyrwerten,  die  bezüglich  der  überlieferten  Folienangaben 
imgewandt  worden  sind ,  nur  isl  das  jetzt  gewonnene  liesuUat  der  genaueren  Begreniung  der  Verweisung 
Mt^fraämd  wyiWrt  iMImw  ab  «  dort  m*  erreidwm  war. 

liWfinifi'ngw  körnt»  ekt  Zw^d  an  der  IdemUtdt  det  hkr  umgeeegemen  ewf.  D  mmd  dee  eäem  ieieltrie- 

>  Im  falgehde»  dtiert  ob  8tBr, 


Digitized  by  Google 


1322 


beneii  Folianlrn  qt^icltfr  Bezeichuung  aufkommen:  lienn  während  Heyel  für  tlnt  Stadt rtchtgeoder  D 
348  fanufraphtn  twtiert,  tenoeist  der  Stadtbrief  auch  auf  S§  349,  360,  37 i,  3T6  und  394.  Aber 
tAffetOum  diuuH,  iaS  «nitr  im  kiet  nMa  i»  Bebraiiht  kmmeiidm  Bri^hmk  D  Mwrt  oAmIhI  nleht» 
ahn-  (Jir  Kxi^ftens  einex  d(rn,(lqfn  Ttoiiflfv  helnnid  i^t.  ^ft:m  auch  innert  Merknuilr  dir  Iilfutitiil  ilfx 

:,  im  SHadtbrief  und  ton  Uegd  citierten  cod.  D  außer  Zweifel.  SätiMidte  VenoMc  pm»eH  auf  das  n>r- 
tfeffUdute  fiir  den  StaäirtdUimai'x  Sn  lutHrrt  heUpiOimmne  der  OaUhnif  zu  IV  57  «D  S  88  cfr.  149 
mit  einigen  kle>n«n  zasätzei)  I  i  '  i  I*(r  Inhalt  ron  IV  '>T  findet  fieh  nun  in  H  art.  77 
(—  ß  8>t)  und  IM  art.  193.  (in  naei»  kitlu^clier  XiiMnug  ahuffeftihr  143  entspricht  und  inhaltlich  mit 
«Am  rencaudl  ist,  lUeht  der  Augdruck  <af  der  stat».  Art.  164  entspricht  D  §  116,  art.  167  D  §  119; 

%n  tuet  itie  ibrf  afckt  emt  ^kkke  Rmgrt^iieiutM  AuwiMkai,  ebemo  nn«!iM  VI  mi  S9t  «hmI  193 
einer-,  den  entHprtcItewien  ßß  D  Hfl  vn/f  f4^  nnderer^eif*  «  ?  »r  —  Die  rfifrricrenrff  Angahe  ülter 
die  Paragrapheiualä  ist  wohl  so  erklären,  daß  der  wibeknnnte  knttwhe  Bearbeiter  des  Stadtbri^es 
vor  der,  «nc  He§a  aHgkibt,  *^ß/Uer  naHerlen»  Bm^mpUermif  «M  D  gearMkt  mhI  MMMncKf«  eiiir 
eifieiir  7.iih\ii)iq  riiH  F.iiisililuB  <!r-r  knuzrUir'iint  Pnriigraphen  rerantttaltet  hat.   Bei  den  Paragrv^htth- 

i&  wtwmern.  »ttc  atr  Hegel  mrfaml,  Huurii  rifUfaht  die  ge»trichenen  Artikel  nicht  mitgerechnet. 

t^r  die  AUertbestimmung  der  einzelnen  Artikel  ist  auch  der  Gebrauch  der  Worte  biitnaaforder. 
rmrliM,  hialbro  mK  jw  terwerten,  XaMreiehe  SMuten  leeriem  mit  einem  äliter  JmMdce  eAtydeifief 

und  l-ennieichnen  ^ic/i  ilntlfirrh  nh  neunt^vhnffrvr  Bentinmungen,  die  vor  der  Codifikation  von  1322 
iedenfaüa  nicht  vorhanden  waren.  Nun  sollte  aüerdings  die  damai»  eingtaeUtt  Zwä^ferkommiatio»  aucA 

•m  »neue  Bethte  dk^Uen  «wT  mtidu»;  Ukre  Hamfikntfgahe  leor  aber  doch,  bereit»  tmrhmdeiie  IlgiliiwiiiniBtii 
ZH  tiiiuviflii  liiiil  ZU  ordnen  Schon  die  ihr  «o  kurz  t>rtut"<sf>ir  Arbeitsfriil  itoi  4  Wochen  schloß  von 
vornherein  tmfangreiehere  üeueehöpfmgen  mu.  Weiter  ergieht  .'nWi  auch,  daß  jene  Watte  im  23,  und 
Anfang  des  14.  Jahrhunderts  in  der  StrtMmger  fiesetzgebung  überhaupt  wenig  g^Tüu^Hit^  geweeen 
»itui :  im  Stadtbrief  Itegegnen  sie  gar  nicht,  im  5.  Stadtrecht  kommt  hinnanfurder  zweimal  vor,  Mnx^rH' 

M  haft  finden  wir  sie  nun  aber  im  Ii.  Stadtrecht  gebraucht.  Da  ist  es  zunächst  charakteristi^di,  daß  eine 
Beihe  der  Artikel,  in  denen  eins  der  Worte  steht,  sich  schon  durcli  eine  bestimmte  Datierung  als  jünger 
erweil»:  eo  m(6  (040),  833  0349),  984  (13ß3),  3S»e  (S388),  (1391),  ISO  (1399),  »99  Ämm. 

f/<3?t.  ■117  fH?7i.  lt<n  ftnT'i  Dir  Wörfrr  ttrhrn  (ihn  in  fn^t  nllrit  .tnfirrteii  Piiraf/rnftlien  Weiter 
sind  eine  ganze  Anzahl  ron  Artikeln  mit  hinnsnlarder  m.  s.  w.  durch  die  formale  Kritik  als  jimger 

*»  amieieMMCm,  m;  90%  98,  40,  4t,  88,  94.  98.  118.  190.  195.  198,  133,  141,  144,  146,  380,  361, 
362,  .J64.  Jnnetr  Gründe  sprechen  dafür,  f?/i/i  74.  ::r,.  sn.  "Ol.  ^7.'.  77fJ,  .377.  378,  379.  416, 
447,  4&8,  469,  460,  461,  46&,  469,  490.  492,  spüUre  Aufzeichnungen  sind  iimi  in  «0*  <ii>wii 
ÄrtiMn  hmmU  eimee  der  WMer  vor.  VmgOiehft  begefnH  hinnanftiHM-  tn  mdkiMHlilEill  1399  «ehan 
vorhantlenen  Bestimmutigcn  nur  einmal,  m  .Art.  Ii,  furbas  und  hitifuro  gar  nicfd.    Hieraus  ergielit 

a  »ir/i  die  Berechtiguttg,  bei  einer  kritischen  Siclitung  der  in  Ii  und  J  l"  enthaltenen  Artikel,  bei  dem 
l'orkommen  eines  dieser  Wörter  das  betreffende  Statut  als  KtArscheitdich  jünger  ansehen  tu  dürfen. 
ündkl  w  eMaeeiei»  wie  ftrmeie  KrUeriem  tmen  «tefc  «'mim«  Merimek  mgtien,  mdt  demen  Au 

Alter  der  Statuten  Ke^limwl  werden  kann.  In  dieser  Beziehunq  muß  nwiffen'^  dir  Eid.irhridung  dem 
£inee^€di  torbekaiteu  bleiben,  häehteus  die  Diapoeüion  und  das  Auftreten  gewisser  Behörden  läßt  eich 
M  kriHeA  ailgemeiner  vemerteii. 

Der  Code*  D  mfiü  in  drei  HemfleMeitimgem :  VeifMemf,  Meekttweiem  mmd  JWtwftiwhwiiijm. 

Die  Verfassung  hawleUf  nhtfesehen  von  einigen  BcBtitnmunqrn  rjnnr  nllrinneimr  Natur  sunächat  iiher  den 
Bat,  dum  tiftcr  BiirgerscItafI,  endlich  Uber  Ammemler  und  Schuffeltum.  Das  fUchtswesen  serfiel  in 
1.  dm  Setegeritat  (Verfeiwe»)t  ».  CrimimäMat  8.  WMiehei  OerieU  (Vetfekm^;  4.  MaOndHt 
i.,  (Wittum,  V'tf/t.  Krlr  und  Kir/nii:  .'i.  Hecht  der  T.nndlrutr.  Dir  PriliieiverordnungeHteOleiteiehHUetdie 
i»ber  Leben  und  '/'reiben  in  der  Stadt  und  solche  über  Handel  und  Verkehr 

Et  Mt  $iek  HernaA  bereit*  aRnähemd  eMscheideH ,  «k  ei»  Parugruph  m  »einem  fMte  iMkl 
«der  nkM. 

Sodann  irrtet  da',  Vorkotnmen  geicis.trr  Behörden  dir  hrzügdchen  Ali  drei  des  öfteren  einer  späteren 
jtt  Bechtsaufecichnung  zu.  Freilich  ist  es  hierbei  nicht  ausgeschlossen,  daß  das  eigeiMiehe  Statut  schon  13112 


Digitized  by  Google 


m 


STMtTRK>:in  VI. 


bfHtamhn  h<tt  uttd  nur  dir  nfugeftchafttte  ßehönk  »piilrr  finff^fugt  vurdf.  .SV)  i*l  dir  SMIuiu)  de*  Atn- 
mtiitttrH  Jim  noch  uteJU  di^ttUge ,  welche  »tai  m  tahlretcheu  Kapiteln  der  vorliegenden  Anfutdimmg 
«iqpeMtrtffaN  (lt.  SagH  daek  dMcwcr  Afr  diat  :  cwol  kttte  aiaa  «in»»  »auBHiBMiBttr  gthcWt, 
aber  ps  «dint  kpiii  ni^wnlr  nn  imf.  wnitd*»  fla?;  pi-  Hie  urhoffel  8ani<>t4\  >ri  mau  Ute  mit  in  wolte  zfi 
ro»!«  »'»rdcii.  >  Du  auch  dir  für  dirxr  Zeit  »irher  OeghHhigten  MechtMufzrichHUMgtH  diese  A^fmtung  ^ 
teaUWifai,  m  foM,  «mmi  Ar  JamMMcr  n*  «ml.  JT  tni(  4««HHtefM  «wliarrlaliiiini  B»/'iifR<'«Mi  hegegHrt. 
da*  hftreffendt  SMitt  «iit  «mnyiiMM  üe  EiitfBgitHg  4tr  JkaMt»  nirkl  wnjpiHknifHfk  im  tmL  J»§irtm' 
den  haben. 

iMt  ia$  Dreitditter-  UNtf  FBmfahKenoBtgmm  ent  in$  Jö.  JtArtuutdert  gelun-i,  i»t  obm  ffwttM. 
Auch  die  Behörde  der  EimtHditrmtjiffi'r  ist  eine  NfHucluntfnMi  dienrr  Xrit  und  die  SitleMtammivilllt  4er  !• 

3iel>''><:'i<Mfr  i»t  iilierhauftt  rrnt  durch  dir  EiutnidttriiHtiffrr  in»  I^heti  ffrrufrn  irordeu  ' 

Bezüglich  der  KdttioH  xind  fitr  den  mchfeigtHdeu  JJruck  außer  den  andi  für  Stadlrecht  IV  und 
V  ehmtMletun  Normern  Mkitf«l§eit4e  Grunibiätte  in  ÄHwendmiifi  gekammem :  ABe  di^tHige»  ArtiU, 
irelchr  tcahr^rhrrnlirh  rxtrh  l't'}?  nitit'tmli-n  xnuf.  irrrili-n  mit  *  t-eniehen.  diejenigen,  trfhhr  <i,~h  1  auf 
Grund  nndenceitiger  in  den  Archiren  rorhandenrr  Belege;  U.  durch  thren  ltd*alt.  unweit  er  au*-  »i 
«cMifMiiek  jAN^eiv  JMkOnlm  amgiiii :  9.  4unh  atudrMtUdte  Datienntg  meftf r  ol«  jüngrr  enreiam, 
tragen  zirei  •  *. 

Wen»  du  Artikel  nicht  atuschliestlich  jüngere  Behörden  angehen,  diene  rielntekr  ipiUer  eimgetthoben 
Min  bStmem,  »o  i$t  die  Inferpolatiitn  in  Kkmmem  geeelrt.  Diejenigen  l\iragrai)hen,  miehe  m  nmtm  Coda 
ttanden,  dann  aber  gestrichen  uml  jetzt  auf<  andern  tollen  wieder  zugefügt  xind.  stehen  in   th  :  |  ■  Oa 
Fanden  »ie  »ich  nicht  in  D.  m  aind  »ie  teie  alle  Interpolationen  mit  *  rrent.  mit  *  *  rerxehen. 

Wenn  gewisse  Ihiragraphen  auf  Grund  der  fwmolen  Kritik  als  junger  nachgeuiesen  smd,  «o 
leerdm  ittrft  MieA  <ite  €Mtnde.  leHeke  iiMüith  durtutf  himdetitm,  in  den  Asmeehmgm  mtgegehen. 

Am  Schluß  i't  dfr  Br<liiHd  der  im  rnd   f)  trnhrohnittirh  r^rbniicfrii  ijrirr^riiru  I^trnnriijthetf  fihrr- 
mchtiith  tuMmmengfulfllt   Eine  tieeite  Tabelle  giebt  »imtUche  rorhandenen  Foliencitule,  eine  dritte  die  ^ 
I\*ragraphennadivriiie,  vie  nie  in  Stadtreeht  IV  an  den  Band  getrhriebtn  sind. 


In  dem  Aatnen  itm  vatlors.  dtn  sunes  und  des  heiligen  gcisls.  Amen. 

I  :  Anno  duraini  1382  feria  lerlia  anle  Martini.  Dia  ainl  der  alette  reht  tod 

Strazhiirg.  :  i'  ' 

[I]'  Der  »tette  recht  von  ätraatiburg  aiut  ulgrü«tz<>i  also,  das  «y  Iry  sye.  und  ein  yeglirli  luün&clie,  *• 
M  ty*  ft4iiiM  «det  nu  dnt  statt,  «i  allMi.siten  fridcn  darinn«  habe.  (2)*  V«r  nnavmdig  diaer 
statt  int<.Hi-(:iii  tia)  iiikI  von  vorrhte  niiier  srhald^n  Iiuiivi  zu  diser  i>tAtt  flubet.  dut  '-oI  sichai* daftnna 
biibvu,  und  ensol  lu  uyemand  frevenlich  anegriffen,  doch  sol  er  rerhi»^  geborKam  sin 

II .  [2»i^  Es  ist  ufgmtiat.  daa  vier  und  swenxig  «namar  ingespsdoner  barger.  der  Vetter 
lind  der  vordem  in  dem  rate  sint  gewesen,  oder  die  selbe  dinne  sint  gewesen.  » 
«revtet  fwatlt  alk  jar  all  ratkama  dina  ateM«.  der  jegolichor  drizig  jar  alt  ist  oder  ine  und 
•AnaBt  dia  larefMii  dar  aitft«  «re  aad  dar  »tatt»  eva  und  reht  gerible  dem  armen  und  dem 

<  Daa  iat  daa  ratilafaa.  da«  die«  pocb  getrhriben  herre»  gcton  liant.  »emlich  her  Hanns  ütOh 
Imckt.  h«r  Clans  Lennal.  Clans  Bninan,  Conrat  Armbroster.  Hans  Stahalal  nnd  Hng  Doa*«ili»iin  r 

■  Iii-  lir-i  i  t  n  lifihcnt  gerolsln{.»t  um  }i  dein  utnl  unsere  horren  meister  und  rates  und  der  berr^ri  ili-i  «41 
ein  nnd  zweiuzig  meinunge  ist,  das  man  RAben  erber  man  ordenen  nnd  setzen  hoI  fiber  sachea.  di«» 
iaa  danne  hefolhen  «erdent.  Str.  fUA  Ordn.  XXI,  29.  Sekrift  des  U.  Jahrh.  «  Nach  Hender^ 
AmOtgen.  Danadi  war  es  der  Anfang  ron  D  fol.  l  ^  -  ir,  t  (s  J,  t).  Nach  dem  StBr. 
ntemd  der  ArtiM  in  B  td*  9  1.  *  ^  IV,  3  I,  2).  D  ^  2.  »  Aua  Schneegans  Amtuge». 
n„,„„h  ,„  I)  fni  1  •>.  (  mgearheitet  «M«  IV,  <  JJ,  t).  Für  die  ABenibenlimmur^  rgl.  T  iJ.  Im  » 
StBr.  verwiesen  auf  D  §  3. 


Digitized  by  Google 


13S2 


57 


riehen,  und  als  dtS  b&ch  Slat,  die  stet  mi*  dw  Ihitsm',  m  aint  di*  hobm  oder  die  nidcni, 

die  riehen  oder  die  armen,  vor  allem  ^bel,  alto  verri-  so  mbgent,  i&  beschirmend«^  und  reht* 
nach  tiei  warhpif  al]p  ding  zu  rihtcnde.  :  ir      '  :  Enire    ces  vingt   qtifilli'    I'oil  i'lint 

qnalri»  maitres  don(  chacun  anra  Töge  ilf  trente  cinq  ans  ou  pliid.  «l  lorsqn'o» 
devra  elire  im  mailre  eiitre  les  susdits  qualre  maUres  qui  onl  droil  d  elirc  im 
mattre,  un  mettre  sera  oblige  par  son  serment  de  les  fttre  sorlir  de  raseemU^  du 
eenat  el  de  deroander  aux  aulres  qui  sonl  dans  le  aenat  par  leur  serment  st  l<> 
matlre  qirils  onl  propos^  est  bon  el  utile  ä  la  ville  el  ä  la  Justice,  si  alors  la  plii- 
ralilf'  de  ceiix  qui  rlpmciirrnt  diins  )e  sennl  ftip<'n(  qii'il  soil  bot)  et  iilile,  on  le 
recevra  ;  tnai.s  en  chs  qn'il  soil  rcbute  par  la  pluralile  de  ccu\  qui  deiueurent  dans 
le  Senat,  ceux  qui  elisenl  pourronl  en  ^Ure  un  aulre  jusqu'ä  cc  qu'ils  en  ayent 
ihx  trois.  et  si  les  trois  sont  rebutte  par  la  plus  grande  partie  de  ceux  qui  demeurent 
dan.s  le  senal.  le  mattre  leur  dira  de  retourner  au  senal  qui  a  Tail  releclion  et 
alors  le  maitre  dira  a  ceiix-la  ft  nnv  rrntro.s  qni  soni  dans  le  senal  d'^lirc  .sur  leur 
sermenl  eelui  de  rouv  qui  sonI  an  senal  lequel  esl  le  plus  utile  ä  ccllr  villf  r-l  ä 
la  justice  a  l  exceplion  de  ceux  qui  sont  rebutes.  el  alors  celui  que  la  plu.s  grainie 
partie  dn  aenat  etira  pour  mattre  aera  cetle  ann^e  Tun  des  qnatre  mattres.  neant- 
tnoins  le  droit  des  autres  leur  sera  reservä  pour  le  prochain  senal  qni  devra  tiire 
un  mattre.:  \\  r  :  ['~']  1/on  doil  aussi  ^lire  un  senaleur  »n  la  mt'me  maniere  qui 
e.st  ici  presrrilc  ii  l'^gard  du  inaflre  airivt»  qu'mi  du  senal   meurl.  l'^lection 

lumbcra  sur  le  plus  lionn^te  el  le  pius  ancioii  e(  sm  le  plus  proclie  de  ceux  qui 
avaient  ^lus  el  celui  sur  leqiiel  lomb^ra  l'^leclion  entrera  cette  ann^e  dans  le 
senal;  toutes  fois  le  droil  sera  reserv^  ä  toua  ceux  qni  aprte  Fannie  fime  ont  part 
it  ri^Ieclioii. :  i|  |l:  [2.i|>  Es  m|  debMniw  der.  4ie  die  knr  in  den  rate,  ir  knr  ferfcAbn, 
als«!  il.is  sil  (lekoitien  m  i\i-n  rnt  sollen  norli  kicspti  nr»r!i  srhafffii  ^(»<!f><?p*  noch  ppkiini  von  deni 
die  von  Iren  wegen  in  dem  raie  8int,  anibo  silbor  o<tor  umbe  pl'enning«*.  und  wer  jeman  in  den  r.at 
kflaet,  den  melMer  «ad  nt  argweaig  Iwiid,  den.  des  danne  die  knr  iit,  aollen  maater  nnd  ni 
zwingfTi  zn  '-r  luvörcu  riirhts  ernpf.nippii  zu  linln  ii  M  ]i«nri  .1  iiirlii,  so  hat  er  des  jnrs  sinr  knr  ver- 
loren, und  dor  jfewähltc  soll  mit  den  andern  raUherren  nirht  richten  nnd  kein  recht  im  rat  haben. : 
II :  \2*]*  Swnre  eina  jm  meiatere  iet.  der  ao)  *n  deme  rnnften  jare  aber  »  meistere  geknami  «erden 
und  nicht  t. :  ||  fS)  *  Waa  ratea  noch  eim  andern  rat  gesetzt  wirt.  der  soll  dasselbe  recht  habu.  und 
Terbnnden  ain  als  der  erate  rat,  nnd  enaoll  der  vordem  besseninge  deheine  macht  liabn  abean- 
laaaende.  I :  [3ap  Swere  inune  rate  ist,  der  aol  ein  ros  haben!  »ne  ^everde,  dnwile  er  teme  late 
iat,  als  es  ime  denne  bischeidcn  wirt.  wie  ert>  haben  sui.  :  || 

[4]*  Rs  ensoll  oucb  debeiuer  des  rates  debeine  miete  iiemen  jn  aller  masse.  als 
die  arliekel  von  «1er  miete  wegen  in  der  dritiseltenor  buclte  gestilxl  sint.]  II  rl-t.]'  Swenne 

I  Jku  frmuikinrhe  Sütel-      mW  '  /nnd  »i«*  mtf  Htie»  tmahlten  Hotten  m»  «hier  HnnH  den 

18.  Juhrhiiiulfi  t^  (f  si  ht  iihi-u  im  S7yl.  GT'V.  lad.  317.  T)fl  tler  Ahwhmtt  'i»  riiKihint  Slrjlrn  rtt  ic 
lung»f(iln4f  tut.  huhi  ich  ieiitt  l'f/M>i»rUuutf  eitutetten  :u  dürfen  geglaitiit.  JJfm  Fhiiuhsch  hai  der 
rod.  D  »filmt  vortfrlfgm.  ir/r  mix  licr  Urltersrhrift  :  extrait  de  liure  des  artirles  ou  ütututs  colt#  D 
fol.  1  de  l'an  1.^,  hervorgeht.  Auch  dm  8t«ei  tf"  itt  von  denuelbtH  Bearbeiter  überKtit.  Nadi  dar 
BidMgkeH  dkttr  Wi«tter§tAe  tu  Hrfrrln«,  nf  <nith  2^  und  «'  nretPfMtiß  fiftnwM.  *  Ahm  Emäert 
Au*eiiget>  »och  D  fol.  / 1»  rrgüml.  :  T  wohl  nur  Iteg^xl.    Umtifin-hi  itft  nn"  V.  ?t?  f^luliif  ron  710'}). 

*  =  ir,  95   D  .i   t.  *  -   IV,  HO.  D  »  4.         •■>  irr  l\\  9.i  A«Wl  di't,,  stih-    ,n  Ji  i      ;  h;  r 

timmrhieltfii  *  Vijl  V.  U  '•  Au»  Jlruidriii  AN>i:»(tru  nach  D  fnl.  i-i;i'iii:t.  trM  um-  Reifst: 
tmgeorhriM  an»  IV.  67  (  -  III,  1)  im  StBr,  nt  bei  I  V,  67  aOerdinft  an  den  Jiand  getehri^  U  SU. 

Sir.  8 


58 


tfrAOTBECHT  VI. 


ein  grwnlt  oder  uiiKiirhle  ««arliiiit.  so  sollen  nit^isti  r  anil  ralli  aiifanffpn  za  nrhfpti  in  il<"ii  nüf-hslf-ii 
dni  tagen  darnach.  :  ||  (5]  >  Wann  ein  tnaister  [oder  ein  amnianiuej'slerj  ein  geschelle  nyder 
m  legtnd«  «endet  noch  den,  di«  im  r»t  aint,  <Ua  an  an  inen  koment,  welcher  dann  im  rat  an  htmn  nit 
kam»,  der  üol  meiiieydig  sin,  und  enaoll  nyemw  aeh5ffe  nodi  ralehem  werde,  uod 
soU  in  ottch  meisler  und  rat  furd  stroffen  noch  der  geschieht :  er  tngf  dann  an&rimlde,  % 

dat  es  im  nif  <»M'"i'  wurde,  od*!-  dn«  i»r  von  lil<«  no*  zu  ino«  iiit  kompn  m<>rh*i'     'litld  *  ■w  ann  <l«T 
iiieisler  und  der  amraoisler  in  soiu  lien  geschellen  by  einander  sienl,  so  soll  docli  tli-s. 
ummciülcrs  eil  vorgou.i    [0]  Wan  ein  uieialer  aljegt)l  und  als  dicke,  als  er  abegot. 
SO  8oU  er  dem  andern  meister,  der  do  angot,  anlwurten  der  sielte  ingesigel  mit  i* 
der  haner  hy  atme  eyde  jingeverlich.        DalMtner  daa  rota  aoll  k«na  wort  inn.  noob 

tu  dehrines  Kin«ü  frundes  rot  gon  von  ilcni  rirttfstnl  onc  urloupp  de»  meister»;  und  riw  rf>t*s. 
were  das  verbreche,  der  bes,serl  .iU  p  wert*  dann,  das  einer,  der  das  deU*. 

by  synem  eidc  bdiube,  das  er  diseii  artickel  nit  gewissel  noch  bedacht  hell. 
II :  I7a]<  Man  soll  Aeh  alle  jar  das  nnfelt  veeheiien  dene  n«w«n  rata  in  dem  nehiatan  nanod«,  ao  ts 

der  nnwp  rat  )'iMi(Ttiit  wiit     'I  Wi-m   nini)   »»rlft  ii  würf  vnn  der  stctfi-  vvpgi'ii  hengste,  pferde. 

Iiarneicbc,  dem  soll  man  es  gelten,  als  er  es  behep,  das  er  des  tages  nit  bett  geben  ambe  bar  gelt«. 

tind  besttiuler,  wer  sin  pferde  also  behepl.  der  aoll  damit  hebaben,  das  er  dem- 
selben pTerde  halie  gelon  geben  einen  halben  sester  habern  xtt  essen  snm  tage»  nnd 
zur  nacht  nit  mynre  nngeverliche.  Q  :  Wdich  unser  bnrger  oder  bni^rin  m  a» 
uaxogrti  und  7,u  andern  riin^fti.  als  dann  nielsler  und  rat  mit  der  schöffel  wille  und 
eile  iilieTcinkonuMii,  niil  «lienen  wil.  als  andere,  die  in  den  cnnslnveln  f?^sessen 
»int,  ü<ler  die  gekU.  die  niei.sler  und  ral  uiit  der  scheflel  willen  und  gehellt'  durch 
unser  stelle  notdurft  und  nuta  ufselsenl  nnd  machenl  oder  ufjgesetxet  oder  geniadiet 
hant,  brichet,  die  sulenl  niemer  bttrgpr  werden. :  ||   {9\i  ffiamaD  lol  dahainan  lonpp  m 

iinrfi  diepsta)  barin  füren  i  i- wi  lli- d.Tnti  dem  rfrlitf  ;,'i  )i<it s:\ui  '.In  '10]^  Man  sol  otirli  nioiiian  gestat- 
ten, das  debein  dosier  noi-h  stiffte.  die  norli  da  usüc  sint,  yemer  liaria  koiament  in  dise  statt,  nocb 
Iwri»  gelmwent,  vad  wlt  man  alle  j«r  dem  nnwen  t«t  in  den  *H  gelien,  daa  al«  da«  und  die  nadni 
liobt.  die  (in  difteni  liuc'li<>  gPNrhrilieii  .sinnt,  hnitent. 

[II]  *F,^  snl  dolii'in  Si  Iiiillliciss,  norh  ilfr  an  siner  stall  tnchlel.  noch  dehein  bürg-  u 
gratTe.  noch  der  an  siner  slatl  riclitcl.  noch  dehein  vogt,  noch  der  au  siner  stall 
richlet.  noch  dehein  iniiossemeistcr  zu  ratherren  werden  gesetzet,  alle  wile  %vl  an 
den  vorgeschriben  ampUm  syonl.    Ih  Tll^l"  Swnme  der  rit  mit  der  italta  «inen  «tceiisB 


Kurt  i'orher  (iinch  Art  'S  Uriuritli  nm  Sln/ilfckt  steht  atier  •cfr.  9  und  Stt  (beiHf  ^irhlautend)'. 
Zkmaek  hat  alto  i  V,  67  an  ä  SUUm  tn  />  gertarnkm.  A'n  Mt  kiar  eiitguehebetif  weü  t$  ummMähiur  vor 
VI,  5(=  D 1Ö)  «eAie  BUOe  Aalte.  jSm'Mfi««      «mt  4*  «l«iMÜn»  im  iiIleM  Ctim  mdler  4  aUt  mm*  » 

Paragraphen.        »  Vgl.  IV.  SC.  Xneh  ilrm  StBr.  ui  h  S  7/>        -  AWA  ly.  Clmmrr  s6 

sattent  oucb  einen  ammanmeistPr  .  .  .  nnd  des  eit  solt  vor  allen  eiden  gon,  daz  vormals  ungewonlirb 
waz.  IV,  7.  II.  3.  Im  StBr.  iH  auf  7)  j  14  uml  'tO  irnrieiieti    Außer  VI.  0  musaen  also 

twitchm  d  tmd  7  urtgrüngUch  »och  ä  J^arttgraphen  geslamteu  habeu.  *  -  1 V,  »7.  Xatk  dm  StBr. 
in  B  al»  H  IS.  JBmMfoii  ilrt.  7  imd  7  b  afaMf  ofa»  in  D  naeh  ein  JWn^mpli.  &  Am  IT,  89.  Drr 
fHBr.  notiert  hierzu  1)  ?  JT  A«.<  Ihusle,-^  .4i<<:,i,/,',i  mvh   />  f/J  '!  rrnin,:!         '  Aujt  IV.  .1 

(-  I,  Ih  D  »tand  (ki  I'aragi ai>U  hh  JU  an  dienci  SU-üc,  mndern  ali  ^  Mi.  Ikis  mt  außailetui ;  itt^H» 
im  attgtmeiwn  i"!  die  Paragrapheufoige  w«  D  ja  in  VI  heibehaltm  uwden.  SoUle  hier  nicht  rtn  Schreih- 
fdder  torlitgen'f  E»  feUen.  wen»  8^  hier  richtig  eingeaetxt  tut,  «wierAfM  8  und  10  nodx  2  rttp.  *i 
$  Bmvraiitoi,  die  mit  ab  tmmmen  in  D  die  Itummun  18-80,  reiip.9t  trugen.  *  Am  tV.  77. 
Nach  StBr.  Ml  1»  <a«  S  33-  ^  ZtciMhen  VI.  10  und  Vi  otand  nach  dem  StBr.  IV.  r«  -  D  i  ?7 
Vor  VI,  12  —  D  i       muß  ai»a  noch  em  anderer  FaragraiJt  im  Ii  eingereiht  geiirnen  nein   Hat  lear 


Digitized  by  Google 


1322 


50 


ufgeMtzet  alse  corn  zc  verbiet«nJie  und  win  und  messeie  and  semelivhe  ander  ding,  das  offene  und 
it»  gaiheiiiM  tßi  tnniM  der  etettt  tn  md  natz,  airan  du  gvbot  brichet,  d«r  i»t  heimt  in  Ihm- 
wendig  drien  tagen  die  stat  raroen  nnd  6oI  Azsewendig  der  stat  eine  mile  aiiMn  aunod  bliben 
niemer  in  die  itot  le  kannend«  «ne  beuerange,  die  ime  da  wirt  uf  gesetcet  :  ii  [18)  i  Wi-r  mFister 
*  iit  odar  m  itm  nl  kt,  dni  er  deheiii  mtwlit  oder  wm  er  dnt  zu  unrecbt,  d»  von  im  gecUget 
wnrt,  wart  der  bMMm,  d«r  sei  iw«  beMeranfe  taii.  zu  gUcher  wise  wer  eim  mdster  oder 
eim  roUhern  deheiu  UDXUcht  dul,  das  vou  im  gedaget  wurl,  isl,  das  der  bessern 
wurt.  der  sol  zwo  besseruüge  tun  noch  dem,  als  er  eim  andern  niensclieii  ein  umb 
ein  solicli  geschieht  tun  soll.  fl3'  Es  sol  dehein  iiieisler  under  den  meislren,  die 
t»  unsser  jileUe  zu  meislrti  werden  gesetzl  \oa  iiuulveslin,  die  unsser  slutt  gemeiuücbe 
angot,  die  er  besigelt  mit  unser  statt  iugesigel,  keiueö  picnnig  nemen.  [14]'  *Wer 
in  dem  ral  isl,  der  sol  kein  ampl  von  der  statt  haben,  do  die  statt  gell  von  gil, 

[als  düs  iu  der  13  buche  geschriben  Slotlj.    llö]>  E«  »ol  dehein  antwertkc  hynnanfurder 
dehein  saUnnge  uiaeben  one  nrloapp  neiaier  and  r»ti,  betten  aber  debein  »ntwercke  debein  orde- 
u  M»g  oder  of  ntn&gn  twtMlit  onc  «rioapp  rnnMw  m  rat,  daran  ml  nmler  und  imt  ir  nebt 
bdudtMi  an.  [16]  Es  soU  oucb  dehein  antvereke  dehetae»  pfennig  samen  noch  l^n 

in  sin  bnobsse  one  urloupp  meister  und  rats,  und  vellel  dehein  anlwercke  in  schulde 
von  unsser  sielte  wegen  oder  sust  zu  ir  noldurOI.  d.is  t-s  gelt  bcdarfTc.  so  sol 
für  meister  und  ral  gon,  und  sol  siuen  breslen  iiad  notdurtil  inen  fiirlcgcu.  und 
10  üol  vurdeni.  das  man  ime  erloubc  pfennigc  in  sine  buchsse  zu  legen  und  zu  same- 
len  unls  an  eine  summe,  und  wan  es  die  summe  lugewynnet,  so  sol  es  daroocb 
keinen  pfenig  legen  noch  samen  in  die  buchsae  one  urloupp  meister  und  rata,  und 
welliche  aulwerdt  die  TOrgeschriben  dinge  brichet,  der  bessert  10  B  ^. 

[17]  *  *\\'er  amroeiater  geseUt  und  gekoaen  würt,  der  sol  sin  iunfl'  und  drissig 


M  /eifecA  kmm  VI,  IL  tmmt  Orüitde  l«Mnt  düigMn  Jhrvgrmph  al>  $piU«t  inUr^eMim  «rachimeit ;  Im 

Heeermlhrirf  mi  Drc  Iti  (Ue^el  D.  ffl.  l^ron.  IX  939)  verpßkhtot  sich  die  auf  :ekn  Jahn 
Qtwähtttn  Meister,  äaa  Äml  niiex  Schuithtiii$en,  Vo^U,  Burggrafen  oder  ManzmeittUr»  nicht  antunehmen. 
IXu  oben  stehende  Statut  wird  alw  toohl  eorhamlen  geweaen  nein.  JedenfalU  apricht  jf't(Kli  die  tinxlnuk- 
titk»  Vtrtkhtntng  «on  1371  iktfür,  daß  die  Uiunö^chkeit,  aU  Meütar  eäua  der  gaurnnteu  Aemter 

ae  btkktdm,  «ftiretoi»  noch  t^^ekt  d^Uiv  in  da$  RtekM^mdSt$»ia  dt$  Vtßm  «bergegamgen  tmr.  iai 
Statut  tlemtrach  iiirlt!  ilf-n  lange  vor  tlem  Recermtl-ru  f  '-rhiMen  sein  kann  Ein  TirirMrl  Reinböldetin 
(nicht  SU  reriimhtieiH  mit  Retnb.  KeiHMdeltn  rfo»  (litoi/,  der  t32:s-13HU  ah  Vugl  iL'D.  III,  1332 
«i$  Burggraf  (Hegel  IX.  934)  begegnet,  teirä  icohl  idetUitch  mit  dem  nomensgUichcn  Eateimtglifd  m  'l'  >\ 
Litim  WN  1333-1336  (ÜB,  111^  430{1)  wm.  Im  13.  JaMmmdert  mMeBt  die  Balaherrenwürde  die 

w  HdÜTHfimf  eim$  AvOn  mmM  <nh.  Vgt  Krtrn,  Vtrfumigtgtith.  der  8ladt  StnUlburf,  HO  ff.  <  Am 
IV.  34.  Der  StBr  rmrei$t  dabei  auf  I)  t'V  -  Tm  Revermtbriff  vrrpfliihti'n  »ich  die  Mei»ter  im 
fdlgemeinen  denbem  imbnht  noch  pfleg«  2ü  habi,'u  uuth  darnach  zu  «erben.  !\a7.  die  »tat  zfi  Strasburg 
lihet  odei  du/,  der  sini  p>'liftrt  M  cermute  deshalb  ans  yletrhem  driniilr  wie  für  Art.  II,  daß 
ameh  dietes  Statut  erat  »gäUr  al»  1333  erlaeaen  i«t.  Da$  beiohlU  kältere  BeatMenweten,  und  dies 

«  fiter  Wiiiile  13S3  fOr  die  Batamitgkeder,  mder  denen  noch  keine  Handwerker  »ind,  in  Betraehi  kommen, 
hat  aich  in  Straßburg  erst  um  die  Wemle  dti  14.  Jahrhundert»  etUwickelt.  Vgl.  Schmotlrr  StrtMurg 
:ur  Zeil  der  Zuuftkämpfe  und  die  <iort  f».  74  ff  (dtgedruckte  Reformatio  der  stalturdnuiKj  nm  iS05. 
'  Vijl.  lUn  ileoi  IiiImH  nach  gieichen  V,  (l!  Ihr  .inffiiii/  ilie.srs  Kupiti-Is  hin  <raU>  iiun:r 
näciuU  Kapitel  mit  einigen  Abweidmnfen  (ee  fehU:  <oder  sust  sn  ir  notdarfl»,  tum  Schluß  lu>i:u- 
fffift  «dm  md»»}  abgkmOt  mek  Efit.Sbti  ir«M.  SSHttekHjt  f.  Gmk.  d.  Oterrhein»  A  v  /  ins, 

*  Vgl  V,  13.  Der  Artikel  ist  wold  jüngeren  Datumx .  das  höher«  Lebensalter  nielH  «gnMM,  dll£  das  Amt 
lies  Atnmeister*  für  wichtiger  als  das  der  fitädtmeiMer  nft^esdten  wird  Dies  ist  der  FWI  «tit  t93S. 
Vgl.  ClOii'-nn  V.::i  htc  Forderung  d<ifi  'Itr  .Stmllmeifter  um-  iO  .lahrc  iU  ifin  Inn'idt!  '  it  riii' 
Ermd&ignng  gegen  V,  13  Sie  wird  erst  bei  Ertuhung  der  Macht  des  Amtneisters  eingetreUn  »«in.  Die 
u  afHämmmg  «b«r  dß$  Alt€r  ütr  AoMcirm  iUkt  «AdN  in  »*. 


^  kj  i^  -d  by  Google 


STAHTHKIUIT  VI. 


jor  (lIl  ii<lfr  in<'  unl  »mii  ■Jlrlliniivl.  i  rlii^sip  joic  odi'l  darüber:    und  «er  in  den  r»t 
K«koit<>ii  wurt.  och  dasitig  jore  odvt  in.    !18  '  W  fi  burper  ZU  Slryssburg  weni«?n  wil.  «ler 
sol  das  uiergeiit  vordem  d«uu  vur  ineisler  utid  ral  b^-  uiTeuem  ralc;  und  derselbe, 
der  also  zu  bnrger  ull^eoomen  wurl.  der  sol  isweren  an  den  heiligeo  der  slatl 
Stnisbui^  getruwe  und  hoU  bu  sin,  ir  ere,  nuU  und  frommen  bu  furdera  und  am  * 
werben,  itt'n  sditiden  zu  warnen  uud  zu  wenden,      vernc  er  kan  oder  mag.  alle 
wile  er  der  slM  burger  ial,  sin  beste  hus>i-rr  hio  in  der  sUilt  Stnissburg;  zti  haben . 
und  meiüler  und  ral  und  allen  iren  gebollt-n  gehon>afii  m  sin,  oucli  den  brieü,  den 
man  joreä  vor  dem  niunsler  swerel,  siel  zu  Ualleu;  bt-  er  deUeins  bcrreu  eigeu, 
besetael  in  der  in  jorea  frisU  man  Idiset  in  im  vo%en :  batt  er  delieinen  voigondeo  lo 
kriege,  dami  sol  mau  ime  weder  beraten  noeh  beholflen  ain.  und  der  also  bniger 
wurt,  der  sol  geben  der  styl  l  »  -J.  dem  scliultbeissen  und  dpin  vogl  ö  ß       (in  die 
caulaelige  und  dein  rentuieisltr  utl  dem  pfennifilliuni»   'J  |J      an  die  hrdcii  ende 
iuKUScbriben,  da»  wurl  ^uüuuien  18  ~  und  diesen  arlickel  sol  mau  eim  vor- 

leaen  und  von  rauiide  nil  erxaleu,  und  sol  mau  oucb  den  ral  ganlx  uml^n^u,  als 
das  barkomen  isl.  [19]'  Welicber  uucU  unsser  ingesesaenen  burgerin  ein  sur 
e  neme,  vordert  der  sin  bufgrecbt  in  jors  Arial,  der  beddi  lT  das  nil  kouiren,  docb 
so!  nr  daa  kunllictie  nmclitni  mil  zweven  oder  me,  als  das  luirkotiieii  isl  iingever- 
lich,  uud  sol  sich  oucli  luii  iu>rliriben  i>ii  iVw  bedeii  Piidc  als  vor^icschribcn  slol. 
und  wau  einer  von  «ins  wibs  wfgt>n  burger  wurl,  so  soi  mau  den  rat  oucli  ganlz  jo 
umbfrogen,  als  umb  einen,  der  das  kou0et,  und  das  sol  oucb  goscbeben  by  oBener 
tttre,  und  sol  man  diseu  artickel  dem  rat  vorlesen,  e  man  in  empfobel.  [20]  *  Begerel 
oudi  yeman  ussburger  zu  werden,  es  werenl  grafen.  lierren  oder  andere,  sy  syenl 
geistliche  oder  weltliche,  die  sol  mau  nit  itiidcrs  nii|iiuli<  ii.  di\n  noch  wisung  der 
urdenungen  in  der  \'A  buche,  das  den  luntlzebeu  <ui{*tutilt'ii  isl.  uiul  h  r  >ul  einen  tb 
bried'  ul)er  sich  geiitn,  als  das  harkouien  isl.  ;.21,  Zsvirelt  jeman  an  debcim  uu&serm 
burger.  obe  er  burger  *y  oder  nil,  und  obe  er  recbl  gesessen  sy,  das  sol  der  bucger 
uieigenl  furbringen,  dan  vor  meister  und  ral,  und  wan  sy  das  furbringenl,  begereul 
SU  dan  ein  boUen  un  deu  zoller.  das  er  sv  uugezoUel  losse,  den  sol  man  in  geben, 
und  sol  ouch  der  zoller  dem  boUeu  gloubeu.        '    Was  unsser  burger,  die  nil  m 


•  Der  Artikel  int  in  dttner  Form  jHHtß-r.  Krst  neit  US:,'  trird  jiihilich  cxtf  tlirm  Münster  ifctcItKoren, 
r  '  ■  ■  /.'"i  Dil  lirntiiirittfi  '!<f  ■-III  jii.nijiTi'r  liittintri  Ihr  HurgeruufniOtinf  konu  muh  'Iftn 
Si  iuuiiuiäf  „recltt  A  :i5  in  getciiucn  Faüm  der  Schultheiß  ttJbUtmdtg  veiUtehen,  nuch  Art.  40,  der 
Hichtr  ,m  AnjuHfi  der  40*f  Jahn  akmBm  M  (».  4n*  ite  BbA.),  dar/  er  «$  luek  mA  Mettitr  tmd  Jfartf 
Urlaub.  —  Trotedem  mag  der  Anfang  des  Artikel»  bereit»  im  der  Rechtsuufieichntttig  eoH  133:!  ge4t<mden  sa 
hitben.  Gerade  der  Ausdruck  «der  »ol  das  niergent  »ordern  dann  vor  m  u  r. •  deutet  daraufhin, 

;  •  Recht  auch  ixw  anderer  Seite  in  .insjirueh  genommrn  hukI'.  Der  Paragraph  <•</  /ji>  <  der 
stal  i  8  ^  >  und  mtt  AuttcMuß  der  Steile  •  im  statt  Strasburg— barger  ist  •  okm  t^ueUeHOugabt 
gkbnteU  bei  Wemeker  dietert.  de  pfiOb.  t09.  *  IHeee  SMk  bh  «beliotlni  >in>  tt^mU  fut  «MKeA 
iUtmin  mit  SehäthetßettredU  fSchK.)  A  33.  ^  In  dieser  Form  ie<M  Jünger,  da  er  Bezug  auf  jüngere  m 
Beelandteile  von  SU  nimmt  ;  zum  Ted  kann  ei  in  cod.  D  gestanden  luUten.  •  Uedr.  bei  Wetuker 
t.  '.,  ■'  Gfdi   Oti  H'encker  l.  i\  .im  Uitiuir  steht  «»ct.  au.  l.iTi  feria  icn.ui  .iiitp  Maitiiii  epis- 

copi  >  und  am  Ende  <  nota ;  ist  «u«  der  Stadt  lechtbuch  fol.  VII  et  seq.  gezogen,  befindet  sich 
auf  gleicUaatsad«  mriai  ia  den  ntickel  taftelwni  D  pag.  4.  9«,  B  pag.  8.  83  nnd  F  pag.  IIS.»  ZhB 
die  Datierumg  mn/rtafUdi  e»  dem  «NwfMen  Btragraphen  gehört,  ist  :h  be^ireifeln  Es  ist  da» 
AUMMbibm  der  OetmUeeüfikiHiut  van  lS21t.  Da  der  Art.  auf  den  leisten  Hlatteru  der  alten  Hand- 


Dlgitlzed  by  Google 


1322 


01 


edelluff'  siul,  h\ mianfurlfr  ir  hurRredit  leisten  und  hf.silzen  ret  hl  wdlhnit,  das  m 
aia  geuiesseul,  die  jioUent  siUt;ti  md  iren  wiben,  kindeu,  diu  uuiheraleu  ami,  ob 
SU  debeiiiä  Laol,  uud  irem  gesinde  iu  dere  älall  vou  saut  Marlins  tag  unl2  an  die 
liehtmeue  ooe  underlass ;  «s  w«r  den,  das  ettliche  under  in  koufflule  werent,  die 

b  niogenl  hiezwuschent  hie  iDnlonen  ir  -wib,  ir  umberelen  kinde,  obe  sn  delieins  Lanl, 
und  ire  ;:«'siiide:  hetleiil  aber  cUliclie  under  in  nit  fliehe  wurliu,  oder  frowcu, 
unsser  burgerin,  die  irs  koulFos  vurenl,  nil  Alcho.  manne.  <o  sollcnl  su  docli  hii-- 
a&wusclieiU  Lieiiuie  liabeu  ire  uiuberalen  kiudc.  übe  debeins  banl,  uud  ir  gesinde 
ooe  geverde.  wer  anders  blMwiiaeheat  silxel,  dan  da  voigeschribm  slot,  ooe  ur- 

1«  loapp  nieister  und  rata,  der  hat  sin  burgreeht  nit  besessen  und  sol  man  in  ihr 
debeinen  burger  haben  des  joR».  es  sy  dan  ein  burger  uder  ein  burgerin  uü  von 
dirre  sl;itt  ein  riticht  oder  zwo  one  geverde.  meistcr  und  rat  li<ml  ouch  dt  ii  fjewall 
mit  der  schollel  willc  und  gchelle,  das  sy  liiczwtiscliLia  erlassen  uiu^'eni  einen  hurger 
oder  ein  burgerin  ire»  siUseudus  bieiDne,"  als  sie  Iruwenl  das  es  nuljje  uud  gut  sy. 

tft  ;]  :  \22'\  (  Unser  herren  meisler  und  rat  soh6Rbl  und  amman  «int  ubereinkummen 
und  babeat  es  oucb  erteilet,  das  alle  die  so  su  Stroszburg  mit  trc  kusaere  ntient 
die  nit  burger  sinl.  hiirf>er  /a\  Stroszburg  werden  sullent  hynuaii  unia  aant  Jergen 
lag  nehsl  küufflip  üder  >ulleiii  über  hyunau  unlz  zu  demselbrtt  zilc  usz  unser  slat 
ziehen  und  nil  me  danriue  sitzen  unders  dann  an  eitne  oflen  wurle  uuvcrdingel  uud 

1*  welker  uocb  dem  zile  uiil  siner  huszere  hie  sesseu  oder  nit  burger  were  der  bessert 
xeben  pAiul  Strosaburger  pfennige. :  ||  |j :  [22*"]  Ks  sol  oucb  mengdkih,  wer  in 
unser  stat  Strasburg  ritaet.  e».  sinl  manne  oder  frowcn,  sie  bftrent  su  coustofeln 
oder  anhverckcn  dienen  yegelicher  noch  siner  gebure  mit  iiaracn  conslafeler  uiil 
(•onslaleliTii,  die  zu  dor  anlwercken  gelieren  mit  antwercken  :  '    "  :  '"'"^''l  Ks  sul 

ja  ouch  mcngulich  vou  siueiii  güle  beugest  uud  |ilerde  zieheu,  su  sient  jung  oder  alt, 
die  ir  eigen  gut  hant  und  suUent  alle  constoTeter  und  antwercks  meislere  ir  verfaren 
noch  den  haben ;  und  wer  nit  diende  noch  mit  hengeat  und  pferde  söge,  das  sullent 
die  constafeler  und  uiitwercksmcislere  unsem  herren  nieisler  und  rat  furbringen  und 
stillonl  iiiei.ster  und  rale  die  darzu  hallen,  das  su  dienen  und  tunf  i\h  vorf-esehribcn  slal, 

s"  und  wer  dasuit  lun  wolle  und  uugehors;iin  wen»,  der  bessert  our Ii  zriieu  jdunl  pfennige.:  i' 
[23J '"Welcher  oucb  unsscr  ussburger.  der  indeweudeus  land:>  ist.  zwey  jor  versilzel, 
das  er  nit  sin  burgreeht  leistet  oder  besilset  oder  versitset  zwcy  jor,  das  er  nil  gil 
sollicben  pfennig,  als  uf  in  geleil  ist.  und  ab  er  in  dem  buch  geschriben  stot, 
der  so]  domoch  nit  me  Imrger  sin.  \24, '  *Wer  in  dieser  stall  sessehafftig  was  mit 

u  huse,  es  s;  wibe  oder  man,  zu  den  xiten.  du  mau  lag  vor  JJerwerstein,  vor  Suilzc, 

«.  tcMl.  fUtf.)  I  .iiw  bUhb,  dm  hMmm.  •   Sr4M.  (0.) .-  •  mU«»!«.' 


MArt/<M»  (b»  Ü  tud  E  fO»  Wüdmhaivmg)  en^üU,  a»  i9t  er  hier  mM  mchtrttgliiih  eiiigetehabeK ; 
tktgl.  S»*'«.  IVv«M  ttMfU  IKMcfar  «utl  Fvlw  eerweeAiKtt  mh  habe».      >  SS'^.  Brgäiui  imA  dm 

Druck  bei  Wencker  !.  c .  ico  die  Ärtiktl  <iU  i<  h(itH>i  unter  rh  r  :n       geijtljfUfn  \ole  «tthett.  - 
«  Art.  :i57.  Wahrscheinlich  jüngtr ;  »  dort.  Geänukt  Ui  lFr«tir»  /.  c  t07        ^  Der  gunse  Artikd  irt 
juiigrr ;  dir  /,üge  coH  StoUtofeH  M.  s.  w  U:!9-1333,  Bertcerttein  tUlenli/xj^  HU ;  vgl.  Clotetter  97  ö 
Im  AutMg  bei  Üdumgaiu  nach  «E  2,  m  retrouTe  £  3«*.  Dock  kum  er  «mkA  im  D  ah  Zmatt 
jwtwwfcn  habe»;  ihn»  mekcr  minie  er  vor  1340  geiehriebek. 


Digrtized  by  Google 


I 


62  STAfiTRECNT  VI. 

vor  Slolhofeu,  vor  Swannowe»  vor  Staaffemberg  oder  Baden,  der  sol  burger  sin 
und  bliben  und  peniesscu.  als  andere  unssere  burgprc.  ,25]'  *Man  sol  bynnanfurder 
scLotiele  nil  anders  maclii'n.  dun  in  die  wisp  und  massp,  als  hienoch  gescLriben 
älol:  das  ist,  das  die  scböttel  an  iedem  antwercke  utl  ire  eide  welen  solient  uuwe 
sehfiffel«,  so  SU  de«  notdarflüg  siut,  die  der  statt  Strasburg  riche  und  ame  die  > 
nutaesten,  bealen  und  wegestcn  sint,  ungieverlich  in  nasse  und  mit  der  aale  der 
15, als  von  den  rothenren  und  amptlulen  geordenl  ist.  und*  welicbes  anlwerck  also 
einen  schfjffel  oder  me  under  inen  selbs  erwelet  banl  zu  ir  notdurffl,  den  oder  die 
soUenl  SU  iür  die  rcle  und  21  bringen,  so  die  allein  bv  einander  svent,  und  sol  su 
den  der  nicisler  Trogen,  wie  manicbeu  schöfTel  m  vor  an  irem  antwerck  babenl,  und  ic 
sie  dann  noch  dem  das  enalen  beissen  usstretten;  «rkennent  dan  die  rete  und  21 
oder  der  tuerteil,  das  das  antwercke  der  seb5ffel  notduHRig  sy,  und  das  soUcbe, 
die  in  dan  furbrocbl  werden,  der  stall  Slrassburg  rieh  und  arme  nulzlicbe  und 
erhebe  syent.  so  sollenl  soliehe  schf»ffel  bliHen  und   sin   nnd  wer  anders  schöfTel 
macbl,  dan  da  vorgescbriben  ist,  es  were  antwercke,  ral  oder  21  oderjeuiao  anders,  u 
der  sol  mdnaidjg  sin,  und  aoUent  oucb  alle  antwercke  diseo  artickel  gescbriben 
beben. 

1 ;  |96*)*  Von  dem  MBSMUMBieister.  swelhe«  jare«  ein  nt  erwdt  «irt  and  Ach  geswett,  &o  sol 
der  selbe  nüw?  rat  ««inen  »mnunin^ider  weleii  iif  den  eil,  der  erher  si  und  den  sü  Irüwenl. 
der  der  slette  alierniitzest  si  und  aller  wegesl,  er  si  der  gebolleu  oder  uül.  ob  er  m 
es  sin  mag  von  rehle,  und  wolle  er  amiuanmeister  nQt  sio.  so  sol  in  meiater  und 
rat  twingen,  das  er  amroanmeisler  werde,  er  sprecbe  daone  uf  sin  eil,  das  er  es 
nül  verarbeiten  mobte.  und  eusol  (k;b  der  ammannieister  uäl  zu  dem  rate  gan,  da 
SM  heinieliche  silzenl,  er  ensi  es  danne  gebeisseu  von  dem  meister  oder  von  deme 
rate  aue  geverde.  :  «» 

.1  [25 b]  Uerkelbe  anuattiimeiKtcr  »ol  öth  cweiii,  diu  ttt  dia  «üt  er  •■lauiiinuttM  iat,  «n  ros 
luibe  od»  «iara  nmidu,  all  «um  d«r  in  dm  nto  »t;  nad  aol  kaiiia  aiate  eaimiii  end  mlicbw «ort 
oder  rK\f  rr  ftif  vor  mfisfT  und  rnte,  das  das  gprihtr  nno  pat  das  rr  das  v«rgebene  lu  ane  gul, 
und  sol  (kM  dehrinen  scheffcl   bc&aineucn  noch  vrugiMi.  er  ensi  ek  danne  geheissen    VOn  dem 

meisler,  und  ensol  es  öch  der  meister  nül  beisseu  hi  sime  eide,  er  ensi  es  daone  w 
gebeiasen  von  dem  merre  teile  des  rates  ane  alle  geverde.  :  kl    ih  ftt«]  Ww  aiaa  jan 

anunanmcisler  ist.  den  mag  man  «et  «ndarMrbc  an  deme  fOnften  jar«  alter  zn  ammanmeiater  kiessn 

nnd  nüt  e  ■  :  |2n''| '  WVr  einen  vater  oder  ein^n  sun  oder  einen  bruder  in  dem 
rate  bei,  der  sol  des  jares  aramanmeisler  nüt  werden.  ;  |i     |i  ;  [25*]'  Meisler  und 

1  Ikr  gaiut  ÄrL  jüt^er  i  itn  WUkn^ueh  x«  :{&  <      '  Von  kter  ab  bi»  Art.  36  eimuMießlKh  auch  u 
«N  AMiimr  JinMSptii  wteft  /■  fcl.  ib.  sin-  errfe  Teil  «kmd  muh  Hemkr  in  i?  «b  AmoI»,  fmi  äek 

auch  in  F.  *  35»  ■  351)  aun  D  fd  5  hti  Htusler  Auaiügt  und  ih  »einer  Verfa»umftge$chiehte  der 
Stallt  Bmd  S.  4s3  f.  ;  riim  Trii  uiiujfarbtittt  hhm  V,  M  Die  l^ircufraphen  »tnd  hier  einttuchiebeH  Auf 
Hlntt  i  >f«W(/<)i  ttiM  <he  BttttmmHwjeH  über  Krirerbunq  und  Vrrhisi  (lr.<  Biinjrrrrcht- .  Auf  Ö"  ttamten 
BeUiMmungen  über  da»  S^^tiffelwefen,  die  «ich  »ehr  gut  hier  antcldie&t».  *  Bei  IV,  6  *  Vater  und  *o 
Sohm  im  Rate*  nerwekt  der  SiBr.  attßer  mtf  t)  §  3  auch  auf  D  §  39.  ikmU  wM  cter  «bm  Mtmie 
Paragrt^  gmtint  teilt.  '•  iVticA  dem  St  Hr.  haben  »ich  die  ßü  M  ff  f—  «idMcM  »ogar  mAm  30, 
•loch  deuten  die  beiden  Kreute  hierbei  im  Stßr.  leoU  daraufhin,  daß  ditt  entweder  wieder  geefrieken 
iMlrr  rrst  >ixitfr  : utjfsclindi,:,,  ii;,r  -i  m>l  ihn  ScIiofftUn  budtitfiigt.  VI,  25/  mi  g  eHUflidt  D  40 
(Zluiehung  bemuders  bei  Mmendeberatungeit  geforderlj.  *  *4 


Digiii^uu  Ly  Lji.A.'vii^ 


1322 


r:<i  suUent  »r  im  eit  niemer  geheissen  don  ammanmeisliT  scheflel  und  aminaR 
besamen.  <*s  en  si  danne  umbe  unserrc  stpllo  ore  und  nnlz  ^omf inliclu',  und  wenni* 
der  auiinauuiei^iler  von  des  meislers  und  des  rates  gcheisse  umb«  nlel  die  ticlietiel 
zu  äameude,  ho  aoi  er  den  sclieirelu  toil  nameu  die  saclie,  darunibc  er  gclieissen  ist 
ad  XU  sauende.  **'  und  venne  aeheffd  und  amman  also  faesamcnt  werden,  wurde 
incn  daone  reden  von  andern  Sachen,  die  unsere  stal  gemeinlich  anegjengenl,  dammbc 
si'i  niU  besament  weren,  die  sachc  mag  mon  wol  uzriclilen  und  oinen  uztrug  geben, 
wie  docb  die  schctiel  umb«'  die  sache  nül  besament  sinl.  :  !  i  :  iff)')  Ze  gelirher 
«r'is  wanue  mau  uuserre  slette  atmeiude  euweg  geben  wil.  verM^lzen  oder  %-crköieu 
oder  Tervechadn,  so  ad  man  die  sdieffel  beaamnen,  als  vorgesohriben  alat :  i| 
II :  Ueiater  und  rat  suUent  bi  inne  dde  kdn  ding  ufsetsen  oder  aber  dnkcnnen» 
das  unaer  slat  gemeiuliche  ane  gal ;  wände  man  solicb  ding  übcrdn  komen  wil. 
so  sol  der  meisler  von  dem  merre  leüf  il<'s  mU's  gi'Iii'i.s.sc.  nls  iIh  vor  geschrilicn 
slal.  den  ammanmoisler  heissen  dEinimlK-  otleiiliclic  <lif  M'lirllfl  liesiuin'ii,  und  wt-uiit- 
die  ^iclieilel  also  otTenlicbe   bosauienl   wunlent  und  kumeul  /.u  dem   raie.   su  ^1 

meisler  und  rat  und.  die  adieffel  kdnre  hande  ding  Qbereinkomen.  der  adieffel  enai 
danne  me  dan  des  ratea.  :  Ii   H  :  [25'')  Ist  das  sidi  der  ral  «wdget  umbe  ein  urtdl. 

ao  sul  mau  debeiueti  scheffel  vragen  umlie  das  urteil,  der  scbefTel  casi  danne  also 
vil  als  dos  rales  odt^r  nie.  und  en.sol  ^»cli  debeine<<  scbeffels  urlei!  du  gelten,  er 
f«nsi  dau  in  dem  rate  gewesen. :  i|  l|  :  |ür>'  )  ♦*  Mau  soi  einem  ammanmeisler  alle  jar 
gebet)  von  der  stelle  wegen  sweinlzig  plundc  m  siuen  kosten  zu  slUre  zu  den  5 
pTunden,  die  ime  von  des  rata  w^en  werdent.  und  sol  man  ime  Ach  nit  me  geben 
in  deohdnen  weg.  und  sol  man  ficb  den  andern  vier  meisten)  nüizit  geben  von  der 
sielte  wegen  ntx'b  denbeiticn  boHen.  der  nf  dage  verl,  wände  den  Ion  von  iren 
pferden  an  alle  geverde  :  I  :  l^^ö*^]^  Vou  scheffeln.  Man  aol  nMiinan  scheffel  machen 
M  offenem  gerihte.  es  cnsi  daunc  e  uMÜtnr  and  rat  in  irme  beimelielien  rate  überein  komeu. :  |i 
[98]*  Di«  •eUM«,  die  ouch  also  gemacht  werdent,  Um  nollrat  ua  lata  mam  nnJ 
be»rbeidens  lehens.  inul,  sn  sfi  cruflc*  i,i.or(K-ii.  ^ollcnt  sn  »weron  gezuge  zu  Hin  und  inknnde  nrab 
dia  worhcit  ewicliche  Uber  alle  die  ding,  die  ua  eropfobmt  and  dsrxn  su  gezogen  w«rd»n.  :  |i 


I  Späterer  ZtuaOz  <m  Emde.       <  J«tt0eftr  Zmatt  mr  Ammeittemninung  in  E  fol.  $*  owr 

Ilruflri  A>n:ü(!fn.  iv??  V,;  fn^>t,(HgggeM^.  der  8Mt  SiUHi.  S.  4S4  A  7  Im  Jolnr  ris,'  ini  J  mn  OdulU 
auf  wochenihih  1  Hb  frMffemtzt.  Ordn  XXI,  JS€.  ^  ümffearbeitei  nu»  V.  Ü4.  ;?.'<  ^  uurl  2ß»-^ 
gifhl  Heutifi-  in  nrinnt  AMs^zitgen  wich  1)  fol  6'*.  Gedrmdit  mm  Tlü  bei  Hetuler  Verf iwmngaguek, 
der  Stadt  BaxH  s.  478.  In  dm  Atueüge»  tehreibl  Uemier  imtx  «tob  8£h«ff«ln  — &b«ninkoiMB> 
aagt  dmm  •  folgl  38  de»  SdiwärMe/k  von  19T0  ».  dam»  wneilnr  in  eaienm  « iw^di  nwnwh«  —  oder 
nüt  manne«>.  icfHer  -foltffl  #  .Vt  Hm  Schhöihiifl't's  itm  12T0  .  i(ti]i>niih  iw(h  in  t'rfenM  «es  cnsol 
danne  —  bi  ein  ander».  —  K*  i*<  zumichft  nuht  Uai\  ir-oiwte/t  Jlfiislrf  dm  Siftdlbrief  ritirii  Stmlteh 
Druck  ist  es  nicht,  da  hier  in  fi  38  Bestimmungen  tilter  IWrechnung  den  f  'ngeld»  stehen,  die  sieh  m  D 
«b  «  iS  fmd€n.  —  Bei  JV  39  Heht  im  StBr^  «Tide  D  §  ;  n  JV,  4ü  iH  eatf  D  |  46,  e6«NM  n 
jy  43  m$f  «D  $  46  iafr«»  vermieten:  IV,  49  eia»prirfit  mm  S6»  «tnralieb  mmmebe».  Dieter  Bettim- 

minif}  iihließt  Kieh  also  IV,  4.1  an.    -   '/.n  IV .  40  f!  „f^tirrt  <itr  .'^tPr   /)  J  40  iiwf  -inir  yrfrt  rr 

htuiu  «vOrbasser  »nlnt  sie  nfcf  «weren»;  hiermit  tut  Jetk-r  y.unjti  ti»  'Ifr  IilentittU  vm  Ii',  41  und 
D  S  4G  (VI,  ausgeschlossen.  Hifchslifrthrscheinlirh  sind  dies  dieselhfn  J'nntgrnphen,  die  Heuser  ab 
§  39  des  StndlArirf»  bettidmtte.  Dam  wäre  tein  §  sa  =  IV,  39,  da»  «tnd  die  BeitimmHnfen  Aber 
die  Eigensfhaflm  4tr  8dl^,  dit  um  t»  teemger  in  D  gefehU  haben  Mmm,  alt  «>  «ikA  f *  «Mi.  H 
oh  nri  W  Hbtrgttantm  urtMf.  <  itnt  IV,  8»  (ant  U,  XS)  »it  tkinm  Abandenrnfen  tmd  Amt' 
iassungrii. 


mimiKcHT  vr. 


Ii:  (16«P  Smliah  ncBwhe  m  ri  ivib  oder  Mk»  ««r  xwmii  adnlda  oder  me  jemaHDe 

»cbulden  vergibt  oder  gelobet  od^r  was  man  von  ime  vergilii  oder  gslobet,  urabe  was 
sacben  das  isi,  das  inafr  man  wni  bereden  mi»  «««in  srheffpin  uilei'  me  vor  weltlichem 
geribte,  und  m«i  »l&ub  t>er<>t  wiri  mit  scbeU'elu,  der  bessert  dem  rate  fünf  pfunt.  dem 
gerillte  drizig  schilliuge  und  jedem  uMbl,  ak  Mm  w  b«r«i  «irt,  Auf  iciiilliiige,  uod  vor  t 
welhena  gerihle  dis  gesehihi,  das  gerihte  sol  e»  meister  und  nie  filrbrii^^  of  den 
eit.  dis  aol  man  veretaa.  wanne  ein  man  oder  sin  wib  mit  einander  etwas  gebbent 
oder  veriehenl   vor  zwein  acbefleln  oder  mr  oder  ein  wilwe.   ilic  zu  irn  lag^en 
komen  ist.  oder  ein  junrfmwp.  die  m  im  lagen  komen  ist,   oder  ein  wib,  die  zu 
im  lagen  komen  ii>l.  die  zu  veiien»  merkete  silzel  oder  ein  kölvrowe  ist,  sü  habe  »•> 
einen  man  oder  nflt  mannes.  :  |t   l!  :(26>>]t  (jnd  die  fnmtn,  4i«  mw«  kar  im  «nrto  whnld« 
nllit  mrMt  gtwoae  sc  geltenne.  üwa«  sie  den  borgertu  T«r  d«B  «cheA»!«  gM&gMi  iwiehent.  d«« 
werdent  sie  birft  mit  ir  mkuiide  und  sulnt  on  geltpn  ■  ((    '  ■  'Sß'  '  *  Sw«>r  *ich  »enniss«>f  tlen  anilprii 
se  biredenne  mit  üchefteln,  mag  er  des  niht  getAn.  d«r  sol  rniten  die  beuerunge,  die  ginre  solte 
Ihn,  ob  er  Wt«t  w««e.  :||    i|  :  Und  wl  mut  «b  w  gmAge  MbM  m  eOfimiev  m  nraMbnae  i& 

nii  Ixiips-rhcfff  unil  vci-^(-Uiingt-  <\fy  schtilrf«''  an  jegelir h^n'  ^iichrn  virhasiprt-  «;ii)nf  ?.ie  nibf 
swern  ufie  diekeinere  aacben,  wen  man  sol  sie  nuww  fragen  bi  dem  eide,  deu  sie  get&u  hast.  :  || 

,!  :  [26']  Ks  enaol  Och  d^eln  sdieffel  d«i  andern  toten  adieffiil  ühersai^.  das 
{Iber  aeben  pAint  driflel,  in  debeinen  sacben,  ir  ingeslgel  hangen!  danne  In  ein 
ander.  :  i{      :|  :  **Uan  sol  binanfftrder  nyeman  scbftflel  machen,  ez  si  danne 

da/,  viere  oder  drie  orlxTf*  innnnf*  von  sinem  anlwfrkf  odf^r  von  der  constofeln. 
damit  er  d«nnp  dienet,  mil  ime  viir  nnsern  ral  konn'ni  und  von  sinen  wepen 
biltcnt  und  vordornt,  da/,  mau  ia  scböffel  mache,  und  da/,  si  och  vor  in  sagenl, 
dea  derselbe  man  eriier  biderbe  unversproehen  man  sie  ane  alle  gererde. :  |j 
[27] '  *  Man  sol  oiicb  hynnanfurder  scböflTel  und  amman  nie  mer  heissen  besamen,  n 
es  sy  dan,  da.s  meisler  und  rat  und  die  21  mil  dem  mereteil  under  inen  erkenaent, 
das  man  das  tun  ?<olle.  und  wun  die  schfttTei  also  besamet  werdent,  so  sol  man  sy 
umb  kein  ander  .stucke  trogen,  nocli  inen  dehciii  ander  saclie  fiirlegen.  dan  darunib 
die  rele  und  2\  erkanl  babcn.  die  scboffel  zu  basenden.  [28]^  *L'ud  als  untzbar 
gew5nlich  gewesen  ist,  das  die  schoffel  in  die  rolstuben  beaant  worden  sint  und  »> 
under  einander  unordenliche  gestanden,  da:«  einer  den  andern  nil  geboren  noch 
angeseben  möcble.  imd  oucb  die  Trogen  dicke  unordenliche  geschehen  sinl,  wan 
man  da  bynnanfurder  die  scböffi-l  in  vorgcschriben  moss  besamelt.  so  soUenl  die 
rele  l'ur  die  raläluben  Iretten  und  uti  die  überbaucke  ussweodig  der  sluben  sitzen, 
die  TOD  den  constofelen  ufT  ein  tnle  nebenl  d«n  steltinäsler,  und  die  von  den  ant-  as 
werdEsn  zu  der  ander  aiten  nebent  dem  amroeisler,  und  die  schoffel  damoeh  und 
ufT  die  andern  swene  benclce.  und  obe  su  su  enge  nfT  den  drigen  bencken  hetlent.  so 


'  VutgtnriM-ilft  nm  IV,  i'-!  (-  II.  ?y>.  Vgl.  untni  VI.  3:,S  *  =  IV.  43  (=  II.  26). 
<  -  IV.  40.  ^  —  IV.  41  (~  II,  24).  i  Nach  Hemler»  AuMg^geu  ftmi  »iA  dieaer  ZmuUf  an» 
wenig  spätertr  Zeit  in  F  jM.  7».  Gedr.  bei  Hmder.  VrrfnunmgfttifM^iiidt  der  Stadt  Botel  S.  498.  *> 

^  Spi.tti  f  Infi''!' (-hilf  Hfl'  Aitikfl ;  i»t  III  nehttm  fi  <frn  Trili  tiur  W ird/rhalitnii  r<m  2" 'i ;  Ii)  nii.infnr.-lpr ' 
''  Kin  Stuik  (/»Ai.'i  .SUittiti'ü  hfi  Ilrunlfr.  Aunzugr  aur.  J  <  /nl  .'»■•,  Srbon  ilarHW  .'m  xrhliflieH,  dnCi  ilrr 
Arlikrl  mchl  in  D  »tand :  daß  Hnndtcerker  tm  Rate  »iwi  (mt  1339).  daß  ein  Renimeitler.  ti»  §*oBer 
und  kleiner  Jtat  ronvegeteltt  wird,  betreiet  da$  gkieltfaff». 


1322 


05 


sol  man  darzu  für  die  bcucke  slUle  setzen,  das  alle  gesilzen  mögeul,  und  wan 
man  den  scliüfTeln  furgeleil,  dartimb  sn  hessint  sitif,  so  so!!  der  slPllmeisltT  ulTslon. 
UDÜ  sol  deu  rsl  vur  fragen  und  die  scIioiTel  noch,  als  das  von  ahtr  luir  gewesen 
üt,  wan  Dil  xymltche  isl,  das  iemao  urteil  sprechen  und  dann  frogcn  sol.  und 

s  was  dan  in  den  Sachen,  darumb  su  besanl  sint,  der  merenteile  wart,  das  sdl  daby 
blifaen  und  sol  der  loneherre  und  der  renimeiater  xalon,  obc  aber  die  nil  da  werent, 
oder  olje  man  me  zaler  bcdörlTe,  die  sol  man  von  der  nidern  banckc  nemen  ;  und 
waii  die  scliöffel  also  hx  einander  syenl,  so  solloni  die  ral/J)oUcn  und  die  ammeisler 
kneclU  menglich,  der  kein  schoHel  ist,  abe  der  ptallze  heissen  gou.  und  besehen 

1»  in  den  Stuben  und  anderswo,  das  nievan  sich  verslagen  habe,  dartsu  soUent  oben 
i  an  icder  siegen  der  oberen  ratsbolle  einer  ston  und  der  schöfßd  da  warten,  und 
die  7.wene  ratesbotlen  vor  dem  kleinen  rate  und  des  ammeisters  knechte  hienieden 
an  den  slfj^en  slon,  ohf  j>man  ImtlsichrifTl  brechle,  das  su  dtis  gfsapen  kOnnenf.  es 
solleiit  üurji  die  vcnster  an  der  plaU/fn  versorprt  werden,  d;is  ni('m;iii  d.ir  zupehore 

Ii  noch  gesehen  mag,  was  man  da  zu  rote  werde,  [itw] '  *  Als  untziiar  gewonlieil  ist 
gewesen,  das  man  von  unsaer  statt  wegen  unsaer  stell  ampttulen  and  dienern,  den 
von  kranekheil  w^en  an  irem  übe  abgol,  versorget  bell  und  inen  stoude  gOlle  iren 
lebtagen  bell  gemacht,  das  sol  lijonanfurder  kein  rat  nacht  haben  /.h  machen  one 
wissen  inid  willen  schöfTel  und  ammnnn.  piO]  •  *  Wan  man  onch  livnnanrurder  dioner 

tiD  besteilen  wil,  es  syent  hauptlule  udei  ^oMeiier,  das  sui  hruchl  werden  für  die  allen 
13,  und  was  das  mercntcil  ander  inen  wurt,  das  solleut  su  bringen  für  die  rete 
und  21,  und  was  dan  die  gdiellenl,  do  by  sol  es  bliben.  [31]'  *EssQlleDt  allediai»- 
atette  amptlule  und  aehrlber.  die  su  dem  rat  gont  und  in  iren  heimlicheilcn  by 
inen  sitzen,  sich  deheiner  sachen  aunemen.  die  vor  dem  rate  sint,  von  deheins 

»  sins  fnindes  noch  von  anders  yemans  wegen,  noch  irne  darzii  beholffen  oder 
bystendig  sio  one  die  sacheu,  die  ir  eineu  selber  oder  sin  gut  augut  one  geverde. 
su  soU«)t  ou^  jors,  so  man  einen  nuwen  rat  welm  wil,  von  keina  wegen,  der  in 
den  rat  komen  sol  oder  meister  werden,  nutsil  su  nieman  reden  noch  in  keinen 
weg  tun,  damit  ienum  darlzu  geftirderl  oder  geiiinderl  werden  mochte,  noch  von 

90  keiner  ampt  wegen,  die  man  jors  setzet,  c«?  syent  die  brelherrcn  oder  andere,  man 
frogle  dan  ir  <Muon  cttwas,  so  mag  er  wol  sagen,  das  er  darumb  weiss  ungever- 
liche,  und  wer  das  brichel,  der  bessert  10  &  -j. 

[32J  *  *Man  sol  euch  nnssrn  grossen  hofT  in  Branlgasse,  darinne  ausser  slstl 
lonberre  silael,  nit  verkouffen,  dann  wir  denselben  hoiT  uns  selber  zu  unssr  statt 

«  notdurffl  behalten  und  bruchen  sollent.  [33]  Man  sol  ouch  jarlichc  ufT  den  nächsten 
sonnetag  noch  dem  donrestag.  als  die  meister,  ammcisler  und  der  nuwe  rat 
gekusen  ist,  sweren  uff  der  pialUcu,  als  das  gewoiilicheu  und  liarkomen  ist. 


I  M'iihl  itaitifi;  s,-i:t  fiii  i-iituicLrKi'-  JhitmtniiceiieH  voraus:  hyUBtMthnlei        •  Jütiffer,  <Ia  spntrre 
BehunUn  Vfirauagtsetzt  ivortlett;  eingekiUt  mit  hynnanfänler.        "  Jünger;  »rtrt  ein  amgebildetrit 
■W  BetmtmweHn  «orUM.       '*  V«r  JMäbil  paßt  tenum  Inhalt  tuir-li  nicht  in  den  Zmamweuliatig  und  isl 
Anfaift  tooM  jünger.  Nach  Sehneeffmu  Avuüge  (StadthiblJ  mteod.  Ffii  ü*»  von  einer  Hand  Ende 
ie»  U  Uder  Anfang  det  JS.  Jnkrhnnderf*  gendtrieben. 

Str.  9 


sTAKTRKCIIT  VI. 


|34]'  •Man  sol  oudi  hymi.inrurJrr  nicrnan  in  den  rat  zu  Slrassburg  kiesen.  <1#t 
»neüche  ist,  oder  oJleulicheii /.u  dor  uae  silzet.  [1^5]*  *Welicher  hynnaDfurder,  er  sv 
conslulelcr  utler  uulwerckemaii,  ain  burgrecbl  uiTgil  und  hinweg  zichel,  wolle  der 
darooch  wider  harin  ziehen,  und  empfohel  in  der  rate,  der  sol  sin  burgrecht  Icouffen» 
als  ein  ander  fremder,  der  barger  werden  wU,  und  sol  damoch  in  dreyen  Joren,  noch-  s 
dem  er  das  burgrecht  also  widerkoufTel  hatl.  nit  in  r!en  grossen  oder  kleinen  rat 
oder  an  ander  gericlile  ntul  am|)l  f<fkn«!<Mi  wetilen.  13(>|  ^  'So  d  m  von  der  personen 
wegen  des  rals,  die,  als  uiun  se^  l,  uileulicli  zur  unee  :iiUen,  und  üuch  der  piTsoucn 
des  ruU,  so  olTcnlicb  im  banuc  sinl,  und  den  ral  besiUen,  ist  noch  besage  der 
stall  reehtsbucbs  erkannl :  das  soUichs  farbaaa  nIt  me  gescheen  sol  und,  wo  es  m 
furder  geschee,  das  dan  ein  iegUch  ralsherre  by  einem  eyde  aollicbs  als  ein  wunde 
oder  dolslag,  wie  es  ime  furkompl,  und  noch  bore  sagen  sol  furderlich  rügen  dem 
stattschriber,   der   sol  es   dann   otirl»   hy   sinem   cydr  onc  verzo^k  dem  nehslen 
gemeinen  ral  sagen  und  ueouen,  wer  im  also  gerugel  wiirl  über  kurtz  oder  lang^. 
der  Sur  unee  oflenlich  silset,  oder  in  dem  banne  olftinlich  ial,  vt  sy  wer  er  wolle  » 
der  rele,  der  21,  der  13,  der  15  oder  der  »leite  ampUQle  hohe  oder  nyder.  nnd 
wer  also  gerugel  wirdl.  den  soHent  die  rele  by  iren  eyden  danimb  fumemen,  und 
obe  er  irem  erkennen,  sich  dos  zu  reynen  in  geburlicher  zit,  uit  gi  Lorsam  were,  so 
söUent  sie  ine  timh  siti  ungeborsawkeil  slrolfeu  uud  bessern  mil  ir  urleil  auch 
handel  und  gestalt  der  sachcn. 

[37]  ^  *  Wer  nu  furbaas  ftevenlich  sweret  by  guttes  glydern  oder  by  Gristi  wunden 
oder  desglieben  unorisllieh  swüre  lul,  wo  das  ein  ratsherre  oder  ein  schdßel  oder 
ein  sletteknedit  erfÜrdel,  der  sol  es  by  sinem  eyde  meisler  und  ral  furdcrlicb  rügeir; 
so  sollenl  es  Tneisler  und  rat  hy  iron  oydi^n  tinvprzögoiilit  h  rohtferligeii  mid  ieglichen 
freveln  swilrer  sonderlich  bessern  noch  ireui  erkeuueu  der  gescbichl  uocb.  *^ 

Üaz"  gericht  meisler  und  ralz  [uud  daz  da  zu  gcUörl|. 

[38]  Wil  ieman  clagen  vor  meister  und  rat  von  eigen  oder  von  erbe  [oder  amb 
ander  sache  und  unzucfal],  der  sol  es  tun  an  offenem  gericfate  vor  inen.  [39]'  *l8l 

i  Wohl  jünfter :  Iku  Verbot  lU*  KtmhUnmU»  tctnl  »Ugemem  1437  trtcmm  s.  ttri.  itii»,  liynnaa- 
flird«rt       *  Der  Art.  itt  menigttent  vAn  «mul  Bol  damoch*  jinger,  4a  hiemach  tin  Uandwtrker  V 

dt»  Rat  famwt  wtd  dit  Stadt  das  Bemt:ung»reel4  KoAtnt  gtiklite  (sc.  ah  das  neridtt  Meitter 
«wt  RaU$,  d.  h.  also  die  niederen  Gerichte)  hat ;  über  Bl^rger  umd  Ausbärger  irar  ichon  tiben  die 
Bede;  liyniiaDfarder.        ^  Der  Arttli-I  ist  /iiiif/ri :  soici'il  rr  slih  nuf  dir  I'nfhi'  lifcirht,  /•.',  >;■,  j 
txw  34;  t  dort.  Daß   Verbannte  nicht  »m  Kate  sein  unllen,  dafür  hegt  ein  besonderer  iiatslteathluß 
m»  der  S.  Hä^  de»  14.  Jahrh.  vor.  Ordn.  XXI.        «  Wohl  jünger .  furbass !       ^  Da»  Fetftitie  » 
MnI  «qt,  SB  |M(I%      fti.  H  'i  auch  in  Heuder»  AtiMtilteK;  mit  Ansaehluß  det  im  l  J  eingeschloewnen 
unä  mt  der  tJAeraikrift  <  ton  dem  gerihte  metstera  und  rates  >  nach  D  fei.  8  hei  HewUrr,  Auisüge 
und  Verfassuii(j'!(fesch.  der  Stadt  Basel.  478.  In  Schilt.  (Str  >  Knt  Anliang  der  gamr  Artikel  iLtiilfrhrit 
mder  der  UeberBchrift  append.  constitationum  recentioram    Artikel  38  »tand  in  D  foi.  8,  art.  <>3 
foL  9;  El  kann  also,  icenn  die  Seitemngaben  richtig  sind,  nur  eine  sehr  beschräiikle  AuiM  von  Pnra-  40 
ffqikai  —  nach  der  AirdkidbnttmdltiMV  hOduten*  10  —  m  diesem  Zwitekmmun  gestanden  haben. 
Ntm  eiOtpridU  TJ,  46u$id60DitS0wml!»  (Ober  die  Reihenfolge  s.  dort).  VI,  63  aber  D  S  73 
Hiemach  haben  ron   VI,  50  an  13  rrap    l.'i  ArtilrJ  nuf  iticfm  Baumr  (jrifaudrn.  für  Foragrayrlien 
twisehen  VI,  3S  und  48  Ideibt  (dso  kaum  tfgeminekhtr  Piati.    Von  eornherein  mü*»en  diese  deshalb 
schon  aus  formalen  GrüttdeH  als  interpoliert  angesehen  uertlen.        *>  Der  Artikel  stand  wohl  noch  «& 
ih'cM  m  der  Aitfetiduuiiiif  Mit  Daß  die  Mehrheit  «Im  Batet  esäaeheidet,  esUepriM  eitiem  im 

TergMth  »h       und  wät  BtrüdMMfiHig  im  wL  40  ^ßterm  JbdWww/Wfcw». 


Dig1iz9d  byX^OOgle 


1322 


fi7 


(las  einer,  den  man  anspnchet,  es  sy  man  mior  wip,  Inckpnl.  diis  iniiii  in  arispnchel, 
wii  der  clcger  sin  recht  nemen  und  wil  in  damii  henügcn,  so  sol  naeisler  und  ral 
das  recfal  nemen  one  vmog ;  wolie  aber  den  cleger  nil  l>aiagen  mit  dem  reehten, 
und  gerent  den  zu  beiden  eilen  der  worheil  brieffe  und  lebende  Ittte  m  geifigen, 

*  die  trorheit  sol  man  hören,  begerl  aber  einer  der  worheit  und  der  ander  nit.  der 
die  worheil  da  hegeret,  des  worheit  sol  man  hören  und  so!  man  einen  ppzügen 
sunderlichcn  noch  dorn  andern  hören,  die  man  daii  ges^^hriben  gil.  und  wenn  mim 
die  worheil  gar  verhöret,  so  soi  der  mcistcr  die  tUrsprecbeo  beide  frögcn  un  Iren 
eid.  was  sie  recht  bednnekl  noch  clage  und  noch  anlwurt  und  noch  der  gezügnisse. 

1»  uod  van  an  das  recht  geapncfaentt  so  sol  der  meister  das  urteil  an  «nen  in  dem 
rat  setzen  und  so!  darnoch  von  der  parllen  nieman  in  die  sache  reden,  und  söllent 
die  ralberren  noch  clage  und  noch  anlwnrlc  mul  noch  d'^r  werlichsten.  kuntliclislen 
worheit  urleilen  uff  iren  eid,  und  was  dan  das  inercleü  des  rales  erleilet,  dalz  sol 
fürgang  haben,  und  sol  der  ral  das  urteil  geschriben  geben  bcsigcll  zu  beiden  silen, 

M  obe  sn  es  vordm,  und  sol  oneh  der  meister  beden  partten  gebieten,  die  urteil  stete 
SU  haltoi.  [40]'  *Als  euch  eltwan  geschehen  ist,  so  sich  die  rele  zweyeleol  oder 
so  es  by  eim  das  merleil  was,  das  dan  die  schöiTel  darurob  sprochent,*  das  sol 
hynnanfurder  nit  mc  sin,  dan  was  das  mcrelcil  im  rote  isl,  es  sy  hy  eime  oder  mc, 
das  sol  doby  bliben.  [41J  *  Wcrs  aber,  das  sich  ein  urteil  gliche  zwcytc  umb  eigen 

«  odia  umb  erbe,  do  sol  man  hynnanlbnler  die  21  omb  dieselbe  sache  besenden,  die 
nit  des  grossen  rols  sint,  und  die  irs  eides  manen,  xu  kernen  ungeverliehe  in  den 
neohsten  dryen  lagen  noch  dem ,  als  die  gesweyete  urteil  ergangen  ist ,  und 
söllent  vor  den  die  fursprcclien  clage  und  antwiirl,  rede  und  Widerrede,  brieffe 
unud  kunlschaffl  er/.alen  glichcr  wise,  als  vor  dem  ral  geschelien  ist,  und  sol  man 

$i  dan  den  ral  frogen,  obe  das  also  ergangen  sy,  und  sol  ouch  der  meister  die  21  Trogen, 
obe  jeman  mit  iren  deheinen  omb  die  sache  gerett  hett  als  umb  einen  gezog ;  und 
wer  mit  iren  ddieinen  davon  gerett  hett,  der  bessert  20  und  sol  der,  mit  dem 
also  gerett  were,  umb  die  sache  nil  sprechen,  und  soUent  dan  die  21 .  die  da  gagen* 
wurttig  sint,  ulT  ire  eydl  sprechen,  und  der  zweyeten  urteil  ein  leile  vulgen.  und 

M  kein  snnders  darin  sprechen  un^cverlieh.  "^4?'  *  Fugte  es  sich  aber,  das  sieh  die 
:dl  m  derselben  ir  urlcii  uucli  zweyeleu,  so  sol  ein  meister,  der  dan  froget, 
dammb  sprechen,  und  welhem  teile  er  das  volget,  das  sd  daby  Uiben  und 
gehalten  werden ;  und  dise  vorgemdte  articke)  sol  man  den  21  in  einer  solichcn 
sache,  so  die  für  sie  kompl.  vorlesen,  e  die  sache  vor  in  erzalet  wurl.  (43]  *Wer 

»  aber,  das  sicli  der  rat  umb  unfugen  zweigete,  so  sol  der  meister  danimb  sprechen, 
als  das  harkomen  ist,  und  welhem  teile  der  volgel,  das  sol  daby  bliben  one 
iotrag.   [44J'  *Wem  ouch  vor  meister  und  rat  worheit  erteilet  wurt,  der  sol  die 


I  Die  e<q>.  40-43  teÜB  austugtwriu  imfer  Btuder»  Autxügen  Hocft  fei.  9^.  SOmm  hiarimrdk 
al»  spaiere  Zunatzarlikd  i-fuirakterixlert  Art  (0  icteih:rhoU  finc  Beetiitimung  tius  ."i^t  mit  Bcu^nahtn' 
40  mtf  S5  it  hebt  ium  Ted  uuj  ,  setsl  außerdem  in  «etN«m  gamsH  Umfang  die  XXI  voram ,  in 
beiden  hynnanfnrder  ^  42  »eUt  41  voraus.  43  hebt  39  tum  Teä  auf  und  M  gkklrfalla  wohl  später  alt 
35^  (Ungefaßt.  2  A'ocA  35^.  *  in  U'47  wl  «on  gesAgen  dk  Stde,  im»  tntfiitttUe  IManidl« 
•  von  gezogen».  Der  dara^ffelgmk  Artikti  »t«Hd  «ksAcr  kt  D,  da  »  mu St»  17 StefMMMN M.  Dm 


Digiti^uu  Ly  Google 


«8 


;ilTAlitReaiT  VI. 


pcrsoDon  und  was  kunlscLufll  er  leiten  wil  dem  stattacbriber*  gescbriben  geben 
in  den  necbsten  dryeu  lagen  noch  dem  tage,  so  sn  ime  erteilet  «urt,  amb 
unfugen,  und  umb  eigen  und  erbe  in  aht  lagen,  wer  sich  dessen  venniiiiet  in 

dpn  vorgcnanlen  zilen,   des   worheil  >ol   man   darnoch    tiil  nnpfohpii  und  sol 
oucii  nii  f^pllfn   iimb  dir  sach  nngcverliclic.    [45]'  *Man  so;  uiuli  uinl)  ein  leg-  * 
liehe  uniüge,  wie  die  geuaul  inl.  oue  umb  wutidta  und  todsiege  und  uolzoge  beider 
partten  worheil  böreo  und  mag  der  cl«gar  6  gczügen  ieitten  und  die  widerparlc 
auch  6.  [46]'  *Man  sol  otich  umb  eigen  und  erbe  nit  me  gaaugen  leiten  dan  15  uod 
damber  nil:  niirin>  mag  man  wol  leiten;  man  mag  oucb  wol  leiten  bricffe.  wie  vil 
man  \v\\.  die  d.irtzu  pchörcnl  tm»'  il'."  ir"vt'rdt'.  flT]'  *  Ks  soUenl  oiu-h  allp  pezugeii,  »" 
die  kunlsLlitifft  und  worheil  vor  mejsler  und  röl  Stfgenl,  über  was  üache  das  isl, 
one  umb  uuluge,  alles  das  sagen,  dalz  sie  von  den  Sachen  wissenl,  darumb  die 
dage  und  gerichlssgaug  ist. 
Von  gezUgen. 

fIS'  *  Nif^man  sol  Arn  nntlrn  i-rzitfrm,  dnn  mit  den  rlie  hv  den  sarhf n  prwFScn  sypnt,  gesehen  i» 
und  gehört  habeui,  uud  duch   das  man  5;ie  Aogeii  sol ,  oIm!  SIC  die  säctie  weder  zu 
gewinne  oder  verlustc  angonge.  |49)^  *Dic  gczugen,  die  man  leiten  wil  von  den,  die 
gescbriben  geben  aint,  die  sol  meister  und  rat  ertwingen,  die  ir  bn^r  sinl.  als 
reebl  isl,  das  sie  ein  worbeit^  sagenl.  als  man  an  su  aubet  und  sie  wissent.  sint 
SU  aber  lanllule,  so  sei  man  su  lagen  dryc  acht  ti<ge  nach  einander,  als  recht  ist.  m 
wor  sin  goziigrn  die  lanllute  in  demselben  zib»  nil  hilrl  vor  meister  und  rat,  die 
sol  man  darnoch  nil  me  hörcD,  er  spreche  dun  by  suu  eidc,  isl  er  ein  schotlcl;  isl 
ab»  nit  ein  soliAffä,  ao  aol  er  swaren  an  den  heiligen,  das  ^  «e  nil  haben 
mag»  und  in  ehaffUge  not  und  redeliche  saehe  daran  irre;  und  aol  die  sag  vor 
meialer  und  rat,  wan  er  das  behept,  so  sol  der  rat  erkennen,  wie  man  ime  for>  u 
besser  tagen  aol.  fMJ'  <^Wo  mtiater  and  mt  daa  thgtt  «rgwteig  bui  oder  uff  den  man 

■  Sem.  (Str.)  Krii.  JnUmuf  täd.  .«4«r  ntwlinibtt.»  b.  8ekM.  fitrj  KrU.  JmktHf:  »mm 
kuDt.Mhdit  .  .  /,  SV,./'  fSir.)  Krü.  AmM,  MMlf  Uir  ti*  CtUmMfti  «wn  4ar  baiMlt, 
der  da  Itlsih  gez«ug«n  leiuel  • 


ModU  e*  iuitiJ'tilMjt,  ult  H-47  III  l>  •tiind.  liv^iuiiich  dts  urt.  44  spricht  dit  Bedeutunff.  dtt  der  Stadt-  wi 
Schreiber  hier  bei  GertcMtverhandtttmjtu  hat,  für  eine  »patere  AbfassHngsieit.  Art.  45  nifl  J'j  sind  Erwei- 
terungen, reap.  At^flÜmiitgeH  oon  3».  Die  Bettimmtuig  de»  wrt.  46  echeint  auf  emen  RattbtachiHß  von 
1390  tmrüdtnigdim  fBtr.  StA.  AA  J400).  Hier  keilk  es  nuax  aol  Aeb  nnbe  «II«  nufaRe       dm  dmin« 
seh«  Rozftgc  Iriffii  /,f\  dem  meisten  anc  umhf'  i>i^;in  und  {■vhc    hu  StKr  ift  nun  nlkrflinijs  :rti  IV,  95 
fUnreJUc  Zmgtuj  miierl  «v.  D  Ö8  »  {—  17,  jO)  uml  JJ  6ü  enUiiritJU  VI,  4ö.        iuhTUc  uUu  Art.  60  M 
ursprünglich  vor  48  tfestanden  haben  Knu  dirartige  VertettuHg  der  Paragraphen  ktnnmt  «oiuf  kaum 
eor,  atwA  der  InhaU  der  beiden  fraglichen  ArtiM  »gridU  dafür,  daß  hier  mö^iehirweim  in  den  Otede» 
dee  8tBr.  «um  VermeeMtiiig  MtVegt.  Der  ArtiM  wiederholt  hei  8UU».  «pp.  conat  nc      *  VgL  V,  9.  99. 
-  Wifdrrhdt  hei  Schilf  fStr)  Krit  Auhaiuj  iinUr  dfr  f'rfxrschrift  U|ip  const.  rec.       *  Wie  Art.  47. 
*  Ucleriwmui€n  um  IV.  4ä;  ttucJi  dem  SlBr  D  i  ÜU ,  uifderhfilt  liet  Sdtüt.  (Str.)  Krit.  Anhang  »nter  4o 
ihr  Ueberachr.  app.  const.  rec.        ^  AMtugameite  auch  in  Ihmieni  Aaszügen  nach  J»  fcH.  9'',- 
deekaib  wM  aekon  Junger;  wiederholt  bei  SMIt.  (8tr,)  Krit.  Amhait^  unter  der  üeberedtriß  «pp  ooncl. 
ree.  SoSiem  die  Veneeietmgen  für  die  Artikel  iaundSO-DeOwtdSS  verwetkaOt  eetm,  e»  müßte 
aUerdin/ß  zwischen  beiden  mcli  rin  I'iit(tgrai>h  t/estttttden  h<Uidi.  dir  dann  i»  srinem   Inhalt  trohl 
tiiuüich  war.       «  Abgeändert  (MW  /K,  Uö;  der  StBr.  nottert  htenn  «v   l>  §  ö8.    Wtederhoit  bei  « 
&Mlt.  fStr.>  KrU.  Anh.  imter  der  OMwMln  iw.  esntt.  iw. 


1322 


m 


clagcl,  do  s>oi  (ici  (  iii^n  utier.  iill  den  m<ti)  clagel,  »wcron  an  den  h<;ihgen,^  daz  «n 
kwmoi  «arechieD  geieugen  leitont,  ud  wie  nt»  ««rliob  erfMiet,  das  VAUchc  gezngen  laitM, 
wetidier  das  dut,  der  sol  aiemerme  »i  Slrassbnrg  komen  und  niemerme  burger  da 
werden  und  sol  darzu  sin  suche  verloren  habeo.  ^1]*  *Der  rele  botlen,  forden 
man  gütlich  lagel,  sullenl  nit  vorbtmdon  sin.  gcztigniss  zu  sagen  von  den  Sachen 
oder  reden,  die  nff  sollichen  lagen  geri-U  werden.  (52)*  *nir  ftirsprechen  sullenl 
nil  gezügniss  ^»cigcii  von  den  reden  oder  derlialb,  so  sie  irer  parlea  in  fursprcchen 
viae  geielt  lutben,  oder  von  der  widerparlen  gehört  redeo  uff  lagen  oder  soal; 
docli  mugent  sie  dovon  reden  in  furspreclien  wise  noch  gebeias  der  parleD. 
[53]*  *Wa  OUCb  botten  uss  den  relcn  geördenl  wcrdent.  gütlich  2U  reden  in 
Sachen,  so  vor  dem  selben  ral  in  recht  hanget,  wcrc  do,  dus  sollirli  snchcn  iiii 
gullitMi  ^n-rii  lilel  wurdenl  und  wider  für  d»*n  ral  kotnenl.  so  solieni  diesellien 
butteu  vom  ral  nit  desloiu;)  uuer  in  semlichea  üacheu  urleilu  und  spreclicn,  als 
andere  des  rata.  [54)  Die  gezügen,  die  vällaididie  und  anrecbt  gesworen  hanl 
und  geseit,  werdenl  die  ergrifien,  die  sol  man  stellen  uff  dn  leiler  offennlicb, 
so  lang  der  rat  sitzet,  und  so  man  sie  ah  der  Icilcr  nympl,  so  sol  man  inen  ir 
zunge  usssnjden  und  die  zwen  vinger  ilbllüu^vc^,  domit  <5te  die  mfineide  gesworen 
hant.  [55]'  *Kein  mcistcr  nocli  kein  raüierre  noch  21  noch  kein  schriber  sollent 
b^'  irtiu  ciden  sagen  noch  ussbnugen  die  suchen,  die  vor  dem  tieimlicben  rate 
gehandelt  oder  Airbroebt  werden,  oder  die  verbotten  werden  su  swtgcn,  oder 
ieman  warnen,  und^  wo  das  meister  und  rate  furkem,  daz  das  ycman  verbrochen 
hell,  den  sollent  sie  slroflen  ufl"  den  eide  no<.h  der  geschieht,  als  die  dann  an  ir 
selbs  i.sl,  mmi  sol  onch  de.sglichen  nil  sagen,  was  jpplirhf  ratherre  siindorliche 
erteilet  in  dem  rate  mit  bcslossener  thüre ;  nuwcnt  so  verre  was  der  racrcnlcüe  des 
rates  erteilet,  do  mag  man  wol  sprechen,  der  rat  hat  das  erteilet:  und  wer  das 
verbreche,  der  bessert  30  ^  ^,  als  dicke  als  das  geschehe.  N :  (U«]*  NioMn  «ol  dnkaiB 

gATOOgen  herin  vftren,  ein  rnfwnitin  dcruic  deme  schnltheisscn,  der  in  iifTcn  ichi  cnthaUc  :  i 

fBßJ  *  Wan  meisler  und  ral  rielilen  wil,  ob  leinan,  (Ilt  sinen  hp  oder  gelide 
verwürckcl  hatl,  er  sy  usswendig  des  burgbauns  gelangen  oder  darinne,  so  sol  es 
der  meiner  [oder  dar  amroeister]  dem  achultheiBS  und  dem  vogt  emhielen  des  obens 
zu  huse  und  xu  hofe,  oder  munde  g^en  munde,  das  sie  es  des  morgens  ribten 

a.  S(Atli.  (SirJ  kfti.  Ai^.  »la  gott-,       b.  Sdüü.  (ü)  :  t«dcr>. 


I  Art.  Sl  -  53  durftM  iHterpoUtrt  «ein,  da&4die  uatürlidte  ForUeUung  «mMüt.  <  Wititrhali 
M  Säiät  (8tr)  Krik  Anhem§  witer  der  Oebendmft  .■  spp.  eomt  ree.  «9t.  Art.  BL      *  VgL  Art.  51. 

*  Art.  55  i»i  in  diesiT  Ftisumiri  junger  :  im  Batc  ottschci-Iet  die  Miijoi  iidl !  i/iebt,  wie  es  scheint, 
mehrere  Schreiber.'  132.^  warni  die  KatuieiperluiUfmu  aber  Hoch  ntdtl  *o  enlKickeH.  *  =  IV,  4  im 
StBr.  iu  IV,  4  Ho(iert  «D  g  H5»  Nun  «wr  VI.  5ti  ebendanach  in  D  §  65  und  66.  IV,  4  muH  atm 
wmittelbair  torhgr  etugtacMtH  werden.  «  Atuttig  mteh  im  Heuäere  Jämerptm  noeh  foL  10^. 
tn  dieter  Farm  hat  der  ArHM  tdto  weiht  nMU  in  7)  geettmdm.  Mir  m^nt  in  SS  der  StkbtB  «m 
<Mnd  sol  s( Jinl!heis.s.  'nki  i(fnig»tens  von  .dctniit  su  drs  nit>.  in  57  ton  »lioniciif  sie  dan  nit» 
spaterer  ZimUi  <.«>*.  IknH  im  SchR.  in  uihI  :1(J  int  dtr  FaU  <iix:h  mcUt  vor(itf.ehen.  daß  Heister 
und  Rat  ohne  Aasistem  des  Schultheißen  und  des  Vogts  richten  h>nnnn ,  i>yjhl  nhcr  i^it  uhcH  SchR.  19 
der  SehtdtMB  «a  gestdU,  daß  er  «Aue  <ieii  Witten  dee  Satee  riehU»  darj  -  Nach  dem  SitBr.  etaiide» 
die  ^rfOcT  D  §  95  tmi  99. 


I 


TO  S^TAliTAECItT  VI. 

wcllcnl  abo  den.  dw  diiii  lit».  oilcr  gelide  vemurckt  hanl ;  and  sol  ^chullheiss  und 
voßl  zü  gcrichl  kouien  und  solloiil  gehorsam  sin;  detent  sn  des  nit,  so  s<j11«miI 
doch  meistcr  und  rat  richten,  und  soUenl  schullheiss  und  vogl  gebielen,  dass  sie 
logent  von  ireo  amplen.  das  sie  billich  tun  soUent,  und  uns[crj"  stell  gewonbeit 
ist.  |57]  Isl  aber  dass  meister  und  rat  richten  wtt  umb  wunden,  als  man  tegUehe  » 
dut,  oder  nmb  ander  unzucht,  das  yemen  an  Übe  oder  gelide  got,  ial  es  dem 
schullheiss  und  dein  vopl  dos  obens  nil  gesell,  so  sol  in  der  meisler  [oder  ammeister) 
sagen  oder  kiml  tun  des  morgens,  e  meister  und  rat  zu  pcrirht  silzenl :  koment 
sie  dttii  Uli  zu  gericlil,  so  mag  doch  meisler  und  rat  richten.  [58J»  WeUcl»  uuser 
.    bwi«r,  «r  lye  hobt  odw  aider,  dem  meister  und  dem  nvlo,  wo  sie  by  einattdflr  dnl  von  t« 
der  alaU  vegen.  iraitidiiolw  oder  wisMacMdidM  «ntwutat,  der  rumet  die  stal  ein  mile  jor 
und  lag  und  gil  funiT  pfnnt.  [50]'  Wer  »ber  vor  meisler  und  rat  mit  yeman  unzO- 
gonliohc  rf>dct  oder  dus  pcrichte  irrcl  mit  sincn  iiii/icldeii,  den  sol  nielster  und  ralo 
unvprzügcnliclii'  hy  ircm  eide  slrofTen,  noch  dem  die  gcscliiehl  sich  ergangen  hell. 
[(K)j  Wer  ouch,  dass  ein  meister  vor  gcrichtc  cim  iur^prechcn  oder  cim  aodrn  man  t» 
gebuttc  SU  svigen,  rette  er  darüber,  der  besser  5  ß     und sum  andm  geboUe  \0p, 
xnm  drillen  30  ß  ^.  {61)i  W«r  fu  im  mmUvt  nd  den  rat.  da      «teilt  oad  ricUwrt. 

pcwcffcnt  p.-)!,  mit  wrJiihpi  hantle  gcwelfen  das  ist.  oiic  mit  cinr'm  slphtcn  mcssci,  und  das  knntliihr 
ist  nnd  damit  ergriffen  wart,  der  bessert  b  8  ^  and  ist  ein  jor  von  der  statt  ein  mile ;  ist  es  aber 
ait  kutUidM,  m  toi  er  lin  ufehald«  tim,  wen  et  der  meiater  und  der  nt  lifaet,  und  aol  die  «ia  ao 
ose  geverde.  \62]*  Nlenuui  sol  dehein  urteil  ziehen  von  raeister  und  lat  an  dehein  ander  gericbte. 

[63]  Fassung  ton  Ii  :  Wer  schult-  [63]  *  Fassung  ton  D :  Wer  schull- 

heiss isl  zu  Strassburg.  der  sol  nil  gon    hciss  isl,  sol  nül  in  rat  gan.  er  werdf 
in  den  rot  2U  Sirassburg,  wo  meisler  und    es  dann  gelieissen  von  meister  und  rtii 
rat  Bilzenl  sc  rate,  er  werde  es  dann    oder  das  man  die  scbeffel  gesamnet.  « 
gebeissen  von  meister  und  rate»  oder  das 
man  die  srhrtffel  besnmelt. 

II :  [63']  *  Dehdn  welliicher  rihler  sol  richten  von  eigen  oder  erbe,  von  slabcnde 

SMÜ,  (0.)  I  *iiiiMi. 


'  Abijeandert  atu  IV.  74.  Nach  dem  StBr  D  i  67.       «  Vgt  JV,  87.  V,  66,  atudem  der  ArUM  t» 
mt  t&liger  Verärnkrimg  du  JnhaUtt  umgeäHdert  wurde.  Nnck  dem  StBr.  D  §  6tt.      *  Wiederhat  am 
V,  1  mit  Urimn  StMttioiuäiidamnfm.       *  Atu  V,  U,  «bgdtbril.  Aikh  i»  Btaälen  A»u»»§e»  natk 

J «  fol.  11  * .  Wiederholt  bei  Schilt.  (Str  )  Krit.  ähH  unter  der  Ueberachr.  app.  const.  rcc.  *  Aua 
Ueusler  Auaziufe  und  VerfasauHgagtach  d.  St.  Baael  S.  478  nach  D  fal  9".  «  Atu  Heusler 
.(us,-M7f  nach  D  fd.  9'.  Nach  der  Varatfraphirnng  dt»  StBr  atand  tufiavhen  VI,  59  und  63  noch  ü 
ein  weiterer  Jh/tragragh.  üeber  die  JKbmjwtau  dea  SdutÜhetSen,  re^.  der  wdäidiiim  MidUer  im  Saehem, 
die  Eigem  «mI  JMe,  «diMM  CA^^  amgAeH,  ßmdeit  «üeh  «MitMv  JbtfMiehium^gem  in  Art.  iSO  md  ass. 
Zum  Teil  widtraprechen  dine  BeHtimmungen  dem  vorstehenden  Art  Nach  239  feheint  iltr  ictMichf 
hichter  in  Eigen-  und  t'rlttwijdegrulirttfn,  iir»iiy.ilrns  fur  Lundtnitr,  iwupetent  :n  srt».  Nach  :2iJ:i 
nclilfl  {In    Srhult/teiR,  wenn   Lunillititr  itnti'r  sidi    rtinis  hiilitii    in    hifffn,    hlrhr  und    l  iifn/fr,  irrnti  40 

«Mt  Bürger  gegen  den  Landmann  üagt  gkichfalU  in  beiden  Angelegenheiten ,  dock  kann,  tcenn  der 
iMndmam  SidMkeit  gitU,  die  Sache  emA  «er  dem  Bote  bekutdOt  werden^  (Nach  dem  SMt.  87  nimmt 

der  Schultheiß  die  Vnfuge  ohne  Beschninkung  auf  die  Landieute  fur  sich  in  Anspruch).  Da  diese 
Bestimmung  im  offenen   Widerspruch  ru  63"  steht,  letzteres  aber  im  StR  gestrichen  teorden  ist,  so 
.<chetnen  dir  licidrn   Gcruhtsbfhörden  einen  KompimmP'  ijeschlo^sen  :ii  liaheu  dessen  Resultat  ttns  in  ** 
(irn  Artikeln  239  und  263  eorliegt.  Art.  263  stand  nun  allerdings  gUtUtfaU»  bereits  in  «nlioeiier 


Dlgitized  by  Google 


Ii 


oder  von  stossende  noch  von  ander  unfngen,  nfivenl  mdster  and  ml  aolten  es 

riehten.  :  {|  [64]  Waii  ieman  bessern  wiirl  iimb  wunden  oder  lodslcge,  lifae  oder  gut 
vor  meisler  und  rat,  so  sol  der  scIuilUieiss  tind  der  vogl  von  dem  nil  me  neraen,  den 
eiuen  fünften  teile  der  gelles  der  besserunge. '  [ii&l*  Weliche  nnsscr  barger  mit  spiessen, 

K  lialllbMt«»,  laugen  UNttern,  sweritn.  bantx«rn,  b«ckenbaben  oiUr  «R  »ndra  geweffen  oder  bereit- 
achtSUn  konwl  g^gangtn  oder  gelooffm  fnr  meister  und  ni,  «o  liB  richtent  oder  wo  ■»  sa  rat 
jiitfMjt.  er  kome  iiss  sinem  \nw  oder  uss  sime  hoffe,  o<U'r  wannen  er  komet,  and  das  gerirht  irret 
oder  ratherren,  do  sie  zu  rat  sitzent,  oder  ein  gescbelle  machet,  oder  ieman  anlooifet  lu  den  gasseu 
mit  dm  vmrgeieliirilwn  woSm  oder  bonitwtuft,  d«r  von  gorichto  got  od«r  dun«  •  ood  von  den  nU 

10  herren,  ist  <1pi"  i'in  schüffcl,  tJcr  das  (Inf.  rler  sol  sin  srliFifTclninpf  viM-lorcn  habpti  iiinl  sin  Ijtiigrecht 
und  so)  10  jore  von  der  stat  sin  ein  mite  and  bossert  20  S  'j  ;  ist  er  aber  nit  ein  schölTel,  der  sol  aiu 
Inurgiodit  Torlonn  tebMi  «nd  m1  ton  dor  statt  sin  20  jon  oin  nilo  vad  bmttt  dm  r«t  40  ff  ^. 
uss  weliches  hius,  hoff  oder  gewaU  der  vorgemelle  zulonße  geschdie»  wil  der  wurt 
swereu  an  den  heiligen ,  dass  er  es  nil  euwuste.  noch  ralen  noch  friimende  were,  noch 

»  nil  euseli«'.  und  hell  er  es  gcwissel  oder  gesehen,  er  het  es  geixcrel,  so  vcrre  er 
mocht,  so  sol  er  lidig  sin ;  wile  er  aber  nil  sweren,  so  sol  er  die  vorgeinmlen 
besäeruQge  tun,  und  gienc,  die  also  gdoffen  hanl  uss  sime  hnse,  hoffe  oder  gewult. 
der  soi  jeglicher  die  Torgeschriben  besserunge  tun.  [681*  w«r  vonont  irart,  bring«!  dor 

die  clage  für  den  meister,  uiul  '.vuit  der  anderwerbe  nbel  gehandelt,  nmb  das  er  geclaget  hatt,  der 

M  diii  fn'Vfl  liatt  begangen,  der  dut  dvyp  besserunge  nmb  die  unxubt,  nnd  jeglirher  sinci-  lielffer  der 

dut  ein  besserunge.  [07]*  Niemuii  äul  dem  andru  für  weisler  und  ral  gebieten  umb 
unsacht,  er  habe  es  dan  6  olTenaUohe  geclaget,  und  wem  democh  wurt  fai^boUen 
drye  weriie.  und  er  in  den  dryen  gerichten  nit  fUrkompt»  halt  der  cleger  sine 
getagen  gesohriben  geben  in  den  uechslen  dryen  lagen  noch  siuri   clegede.  die 

*s  gezugen  sol  man  hören,  als  wer  der  zugegen,  uff  den  tnn»  clagi-l  ;  hall  der  rlegpr 
aber  keine  gezugen  gr^s^hribeu  geben,  und  komet  gienre,  uü  den  mau  claget,  ouch 
nit  für  io  den  drycn  gencbteu  und  vcranlwurttel  sieb,  so  sol  er  bessern  nach  der 
clegede,  als  uff  in  claget  ist.  [68]^  *  Weiher  forhas  jemans  für  meister  und  rat  fir- 
nymet  mit  einer  Tcrachribenen  clage  und  dan,  uwh  <1ein  das  die  clage  vor  rat 
ofTennlicli  gelesen  wurl,  der  dogdi«  reclillith  nil  nochgaut,  sonder  jor  und  lag 
ersilzen  oder  die  sach  in  mittek'r  zil  gnllif  li  richtpii  liil,  desglichcn  wan  der  aiit- 
worler  sollicher  clage  lidig  erkant  wurde,  so  sol  danoch  der  stall  vou  jeder  clage 
zum  mynesleu  30  ß  ^  verfallen  stn,  nnd  sol  man  des  su  dem.  der  die  dage  getan 
hat,  warten ;  wo  aber  die  sacbe  oder  die  clage  so  gross  w«re,  dass  meister  und 

u  rat  bedachte  die  besserunge  der  30  ß  zu  dein  sin,  so  sol  es  furder  stau  zu  meister 
und  rat  erkantniss.  [69]  •  Ein  HgoUebe  onsser  Imner,  er  «j  golslinas  oder  ander  dienstman 

0.  SrUlt.  fSirJ  M.i  •odardtMii. 

«idertpricht  e»  alao  HS "  oder  aber  es  ist  in  1),  das  ja  bi»  fortgeführt  wurde,  ttaclUrägUdi  einge- 
»dMem.        HM*  tib»  mhur  AiMcikimy  meft  rnnscA«»  63  tmd  MS  shmI  wette  $iA  «WImmi  in  D. 

40  aUerding/i  mtch  ah  npälerer  Zmatz,  rorpefuntleii  habet».  Itemler  ritirri  aHerdituf»  den  Art  nach  ./  ». 

>  Nach  SchH.  13  teilen  ttirh  SehuUheiß  utul   Vofft  ko,  daß  der  emtere  »|s,  der  Mttert  '/i  erhält. 

*  Ah»  V',  72  (Statut  ton  lio:   oder  13J8),  iiufimi/s  u-niiij.  mii  Etule  hingegen  rullnj  iimgenrheilft 

»  Am$  IV,  HS,  da»  abgekürzt  ist  aus  II,  .«   Is'iu-h  den  Sthr.  »«  D  #  76        *  Vgt.  11.  ;a  uml  €6. 

Der  !»»•,  verweist  bei  JV,  66  mtf  D  §  77.  »  Iht  VI.  U7  =  1)  a  77,  VI,  69  -  D  n  78,  so  muÜ 
4»  det  luritehe»  tUkmie  Art.  6B  apUer  inlerfelitrt  tem.      o  am  IV,  76.  Haek  dm  StBr.  D  g  78. 


7*2 


■sIMiIHM.Hl  VI. 


oder  nit,  wl  zu  recht  slou  vor  (l«m  m«iiiter  and  vor  d«m  rate  >n  Strassburg  und  ensol  sich  dM  tut 
WOTM.  II :  (OSa)  i  Vom«  »tt  nftn  der  pMooi  od«r  nm  in  rat  rihtet,  m  si  amb  eigin  od«r  omb 
erbe,  Dinbe  alaheii.  stozcrn,  rAfTen,  wanden  oder  nmbe  swelrehnnde  ding  der  rat  gewon  imt  mm  tih- 
teuue,  da  enaol  kein  bnrger  noch  burgerin  gegen  denie  undereu  aineu  bürgere  oder  bnrgerinne  «cb  ) 
Kchinneu  mit  dulieinre  slaht«  banne,  wand  in  «welre  bände  banne  der  mau  ist  oder  die  frowe,  die  > 
uam  baifir  siiit,  du  «bmI  inw  vonne  t»te  k«i«  mühmI«  ibi;  mma  nl  imt  riehtm  jn  aUeari«,  ab  ob 
er  niht  in  tirinne  were;  er  mag  Reh  wol  gezug  sin  vorm^         170'*  Wt?ltrhor  iinüsr  bnrger,  so  iirlege  i 
ist.  ki  llt  iH  t'jii   .iiider  statt  mit  siner  bereitscbaflft,  und  mit  ni  usHt'eret  litt  Ulissr  slall    f^e^eii  I 
UUäüni  liurgereu  »ue  des  meiaters  und  den  toUst,  urloupp,  der  bessert   fnnff  pfondt    und  ist  | 

seaebridMi  von  im  •  richten  diMr  tutt;  und  sol  niemer  goD  Sirossburg  komcu  nocli  in  ■« 
den  bui^^ti :  wurde  er  aber  darüber  in  der  slalt  oder  in  dem  burgban  erig^riflen. 
so  sol  man  von  niw  richlen.  uls  von  eim  ebter.   [71] >  Tnt  joona  «in  nnftege.  di«  nit 

!H  (lis*'!n  bucht'  ^escbribeii  stot,  (In-  snl  m^i-itpr  und  rat  rirliton  uff  dun  «•»•l.  :th  iie  b»dunket. 
Uuiiii  Äie  rerbt  dunf   nocil   SoHclicn  gfäcilictilon .  als  dan  gc&rhehen  ist     ]72j  '    \Wr  das> 

einer  gesucbel  wurde  von  meislcr  uud  rat  uiub  eiu  uiusuclil,  daruiul>  luuu  eineu 
soeben  sol  xu  huse  und  zu  bofe,  und  er  dem  gericbte  entwiche,  und  nit  for 
gericht  kerne  in  jor  und  lag.  obe  «r  in  lande  wer:  und  blibe  dan  die  unsucbl 
doch  unelag«!,  Jor  und  (ug,  darumb  er  besuchet  isi.  ^  sol  er  doch  noch  dem 

jore  niemer  in  die  sfnll  konien,  er  huht-  (hu  e  der  stfttc  besserUDge  geton  umL 
die  iinziiclil,  darumb  t-r  gesuehel         unci  dcui  si  huUbei.ss     und  dem  rogl :  und  ** 
wer  ouch  also  gcsucbel  wurt,  den  äol  wuii  unscbribcn,  wuruuih  er  gesucbel  sy. 
II :  178*1»  B«mMt«  Uber  S^mUbaekem  und  dtf  Kampetetu  des  (mtderm  tntd)  IbitM§eridU  darin  :|| 

i|  •  [72  »i]«  Claget  aber  pinn«  von  ilrmf  ;uiil.-i  .n.  J.is  vi  im  gewaudpr  imli,-  nnJ  fmmmef  den  geleif 
ms  gerihi«  mit  luiscliulden,  dati  man  da.s  werliche  ervert,  da«  der  uuacbnldig  ist.  den   er  ins 
getihte  M.  gdoit,  alie  ninigra  lagen,  alte  der  nmchnldige  imme  geribte  gelegen  ist.  abe  ü 
menigu  woche  sol  der  rlegere  von  der  atat  sin  eint-  mile  nnd  sol  niemer  her  in  kuauneti,  em  hab*- 

pphpsspr»  ifptni»  j.'frilif«-  und  <)»«tnf,  flfii  pi-  ins  eprihtp  ■  i!  173»  •  Ist  nbfr  t\nnf>  ipnwii  ntxit  gesrbicht. 
sparet  der  die  riagf  jor  uud  lug,  die  rleg«'de  sol  mau  darnoch  nit  me  hören.  '    Isl  das  ein 

unater  bui^ger  oder  burgerin  wurt  beclagcl  umb  zwurenl  gewunncn  gul.  «erdeui 
die  bessern  dem  ral,  do  worl  dem  acbullbeissen  **  und  dem  vogl  ir  funflleil  und  " 

nit  lue.  75J^  Wer  unsser  scbriber  S(  lilebt  oder  ander  unsser  knecbl  mit  Unschulden, 
(Jt'i  sul  zwo  besstTunge  Um.  gliolie  uls  eim  im  rate.  [70*'"  Wer  umb  deheioerley 
uuluge  oder  missflul  von  der  atatt  rcret  und  dem  gericbt  entwiebet,  dem  get  das  nas  sin  aa 

■.  itkiti,  (0.  mmdStr./:  .dm..       h,  »kHt,  fi.}  i  «ecbnldM..      c.  SckiU.  {Q)t  «acheldie.. 


'   -    IV,  99  Der  SiHr  .■ni;,\t  h, ;  IV  'M)  ,uij  D  )  79  niiJ  neu-  iiul  lorgrseteUm  -v..,  »odaß  ja 
tUr  uLigc  Artikel  nhht  tiui-il.<  h  ni  1)  tj'.ihtmi^t  iioitfu  mrii.       »  Am  H  .  .'»/  (=  II.  r,2)  umgearbeitet. 
Aach  dem  ÜlBr  in  I)  #  80.      i  An»  IV.  94  Hmgeamlert.  A'.if/i  dem  StBr  in  J)  §  Sl.       *  BtilV.X«, 
Veijährutig  der  Sdtuld,  verKeiU  der  ÜtBr.  auf  Di  86  (83).  ßieur  §  83,  der  mm«  dk  Klammem  tetgen. 
diem  AnM  nttr  atrfifi.  wird  VI.  72  arm.  Am»  hat  Ht  D  n«'«**«  VI,  f1  und  7*  olm  mch  em 
Parmjmph  yr^lawhii        •  Ikr  SUlr    crurisl  eu  IV.  42  nrhrii  D  i  I.' und  164  auch  auf  D  f  si .  /„a  «it 
oImo  iiiufi  fiti  l'iiiiti/nijili  ,,l,uhilini  Inhalts  irie  jene  ge»taudeu  haben         *  =  IV.  ä5.  Bei  IV,  25 
rerweiHt  der  StBr.  auf  ü  85  und  du  VI,  73  1)  *  f>C  entapricht  (StBr  tu  I V,  3G)  90  itird  84  md  86 
twüchen  VI,  73  und  73  eiuaiachieben  »eim.       »  S,  Am.  ß.       «  «.  •  VI,  73  entspricht  D  ß  8G, 
VI,  TG  B  9  Sr.  F»r  VI,  74  imrf  75  r«f  ofao  hier  Mn  Plate;  VI,  73  htnM  aBerdmgä  auf  IV,  as. 
Entweder  utatid  also  dieser  Artikel  ,n    VI  an  audiier  SteU.    i>,l,-r  aar  mit  in  den  ArOM  VI,  7Q  «S 
tt  S  S7  ciniegriffeH.         I»  Au*  V,  28  (lyl.  IV,  33j.  Xtiih  dem  6'/lf<.  V  6  ^7. 


üigitized  by  Google 


MOer  beshcrunge  ait  abi,  er  habe  daii  f  gesnoreu  dem  meister  gdMWMm  Xtt  atn;  i><>  er  daü  gcdnt.  so 
gat  er»!  sin  bessernnge  an.  iiiul  miI  <l>'y  invifitor  den  eit  prapfoben  usswonjJi;/  ilf;,  bingbniins.. 
j77J '  W  au  ein  f^ewall  oder  ein  utmicht  bescliichl  in  dieser  stall  und  i)eHmi«U'r  vuii 
wunden  oder  ludslegeu.  da^  sul  der  ineiäler  und  der  ral  unfolieii  zu  richlun,  »> 
gerichtes  läge  suA,  in  den  nechsten  drycn  tagen,  was  tage  die  sinl  one  Sonnentag 
und  gebannen  \'irtag;  und  soUenl  das  riehteii  noch  der  missetat  des  scbuldigen  uff 
ireu  eil.  es  sv  ^e»  lage(  oder  ungeclaget.  so  es  inen  furkompl,  oder  selhs  enipfindenl : 
was  aher  nil  geclagel  wurl.  do  so!  rlif'  liessenuige  doeh  niemriii  nn  lil»e  oder  gelide 
gou;  blibe  aber  die  miäs>etat  von  des  nieislers  [oder  amnieislersj  wegen  unger ich lel. 
an  vcKehem  do  der  breste  were.  der  sol  bessern  der  statt  10  V  Strasshiirgcr ;  es 
wer  dan,  dass  sie  das  ander  der  stell  anligender  Sachen  halp  in  8o]icher  syl  unge- 
verliche  nil  getun  mochtent.  |78J '  Wan  imder  dan  bargani.  er  sy  Inlsel  oder  vil.  ein 

zonw  «der  ein  niissebelle  nfferstot.  und  dor  nieistoi'  (oder  nmmeisl<'r|  frideii  daran  gebntipt 
ussweodi^  des  raics.  solirlu»  pi-boll  sol  tnnii  lialten  1)V  ili-i  pf^mie,  ;i!s  .lini  ilas 
geboll  geschehen  isl ;  wer  das  hreclie,  das  sol  rneisler  und  rale  das  geholl  von  dem 
oder  denen  nenien,  die  das  veibroclten  hant,  und  b^v  iren  eiden  nieman  Taren 
Jossen,  und  sol  man  dem  meister  [und  ammeister]  glouben.  wie  sie  sagent,  dass 
sie  solich  verbrochen  gebot!  gelon  hanl,  die  onch  das  by  iren  eiden  sagen  soUent. 
[79]'  Welinher  unsser  hurger  oder  hurgerin  der  sied  Inden  vor  ineisler  und  ral 
jiciscliot.  oder  susl  vor  dem  meisler  [oder  ninmeisler].  <si  kein  ral  wer.  gegen  eim 
Hudrn  uiissrm  iHirger.  wem  der  l'ride  gehollen  wurl,  verbnchel  der  den  friden,  der 
bessert  10  s  und  sol  10  jore  von  der  statt  sin  ein  nnh»,  und  sol  soKche  besae- 
runge  rneisler  und  ral  nieman  erlassen.  (80]  Wer  oudi  dass  ein  eliehe  gemedide 
vor  dem  andm  der  Slatt  (riden  lordcri  vor  rale  oder  änsl.  den  tViden  sol  man  nil 
geben  :  wol  mag  der  meisler  [oder  der  amnieisler]  gebieten,  dass  eins  dem  andrii 
weder  lasier  noch  Irit  liipe  nnders  dan  mit  gerichle  und  reolil  ;  welicli?;  nlwr  solirh 
geholt  verbreche,  das  sol  meisler  und  rnl  stroiren  und  riclilm  noeii  der  geschichl. 
als  sieh  dan  in  der  worheit  crßndet.  (81)  *  in  das  ycmas  riagen  wil  v«r  nwiatMr  und  tat 
nmb  Klaben,  wanden  od«r  tndtkg*.  wntt  der  undergangen  nnd  nnderrirhiet  mit  trowan  odar  in 
debeinen  nndrrn  w*>g  von  koim  nns.srni  biirg»r.  dass  er  sin  klag«  nit  ablos»»  wnn  mit  «ineui  willaa; 
wer  de«  vrxnget  wart  mit  ZHeyeu  oder  me,  der  bes&ert  b  8  und  ist  ein  jnr  von  der  statt  «in 
mal«,  wil  man  in  ab«r  mt  erciigen«  ao  H>l  er  Bin  recht  daiTnr  tnn,  dna«  «r  der  Ketat  nnaelinldlg  sy. 
\i<T\  Oescliieht  ^cuian  ein  unfuge  in  dieser  stall,  und  wil  die  elagen  für  meisler 
nnd  rat  nnd  wil  sin  t'runde  ral  liiu  nmb  lial)en .  der  mag  wol  siner  tVüiide  12 
hesHineln  utid  nil  im-  mul  irs  rntrs  [»llcfii-n.  und  wan  er  iren  ral  genvnipl  und  fiir 
gerichl  wil  gon,  das  sol  er  tun  inil  sineni  lursi»reciteu  allein  und  seilte  sehste  suier 
fhinde  und  nit  me;  desgUchen  sol  ouch  der  tan,  uff  den*  do  claget  wurt,  und  wer 

a.  Sfhlt.  ,<»'  n^J.  :  -tun.' 


'  Vfft.  n»r  ntlfm  IV.  '>7-rt9.  Xv  IV.  r,7  mtinl  lirr  SiBr.  «  D  9  mit  einigen  kleinen  /usützen» 
*  UmgearMM  im«  IV,  M  (-  IL  M).  Saek  Hern  StBr,  «ntojM'/rh«  ikviD§  89.  >  VI,  TS  =^  D  89, 
VJ.  m  =  Bß  m  Dit  niferens  in  VI  M  7S  iu  Pf  Ift.  fi»  me»»m  in  T7  e.  80  ArtO^  gettriehm 

trtnlen.  Ztrimlioi  VI  '7s  ,(„if  Ss  tnmohl  .r,;.'  fnn,i,:t,ii  Gnnulfii  iii'hf~  hrxeitigl  :u  VfTflflt,  dn  VI.  SS 
~  Ii  it  lOi  ist.  III  1)  tiho  nofftif  iiiij  ihfrtmi  Hmmf  no<-ti  Ü  i\ir(ujritiilien  wrUt  Mandeu.  *  Au»  V,  .»6 
MM*  der  Fwmg  nw  A  (Statut  roii  J307  «ttr  ai6). 

Str.  10 


74 


anders  dut,  dan  da  vurgeschribcn  stol»  der  besserl  jor  und  lag  vun  diser  stall.  ti<g<-s 
Hl)  den  biirgbaun  und  nahlcs  ein  milo  und  gil  5  fl  .j.    [83]  So  oucli  ineisler  und 
rHl  yeinan  innh  iiiifugc  zu  rede  setzen!,  wil  Her  sitier  fninrle  rat  nemen,  das  sol  >t 
luu,  als  vorgeschribeu  slul  und  nit  anders  hy  derselben  besserunge.  [84j  l>fii  oucli 
mtanAer  und  rat  amb  unfuge  lu  rede  lelient.  oder  der  «hd  anfu^  dut,  für  den  sol  * 
dehein  unsser  burger  oder  bnrgerin  billen,  weder  den  ineisler,  den  ammeisler,  nocb 
den  mt  oder  deheinen  sunderlicb  under  incu.  weder  heimliche  o<ler  offennlicbe,  dan 
der,  <M  die  iinfiipt*  ^f[nn  half,  sol  slcchliolii'ln'  inil  >ime  fursprechen  und  nil  iil>er 
Ü  siner  Iniiule  tnr  ral  fjon.  und  sich  vt  riiiilsv  (irlen  uuch  sim  i  iioldurtTt,  so  rr  Iieste 
kan.  wurl  oucl»  veiuau,  es      über  lang  oder  über  kurze  uuih  uuluge  von  lucisler  >* 
und  ral  gdtessert,  den  sol  debein  nnsser  burger  hetlTen  abbitten  weder  heimliche 
oder  Q^fennliche  in  debeinen  weg:  wer  anders  dete,  dan  da  vorgesehriben  atot,  der 
oder  die  beatscrel  h  9  Af,  die  man  nieman  faren  lussi-n  sol  l>y  dem  eide.  [85]  Ks  sol 
nieman  den  andern  besomen »  nmh  unfuge  oder  umh  iinziicht  in  dehfinen  wo<» 
anders,  dan  da  Vorbescheiden  isl  ;  wer  das  breche,  der  Iwssert,  als  dM\'ür  geschribeti  i> 
slol.  [8ti]  Ks  sol  deheiu  unsser  burger  den  andni  unssni  burger  beclagcn  noch 
bekumbrn  amb  debeine  miete  vor  geistKcheoi  gerktbl  noeh  wdUiciiem  gerichl ;  der 
das  briohct,  wurl  es  clagel,  der  bessert  dem  rat  SO  ^  ^.  [87]  ist  das  yeman  daigel 
vor  meisler  und  rul   inid  sin  clage  geschriben  gil,  es  sy  von  wunden,  lolslegen. 
nolzogen  oder  nndrii  nnfugen,  die  eljioe  sol  er  nit  ändni  noch  wandeln,  dartzu  j» 
oder  davou  zu  logende,  wau  uietster  und  ral  solleul  urleil  sprechen  nocb  der  clage, 
als  dan  geschriben  geben  ist»  und  nodi  der  sntwnrt,  die  man  gegen  der  dage  dul» 
obe  anders  anlwurt  dagegen  geachichl  und  noch  der  urteil ;  hetl  einer  dan  ulzit 
ander  zu  clagen.  do  sol  tm  sin  recht  bchallen  sin.   [88]  <  Wellich  burger  oder 
hiirgcrin  ein  andrn  unssrn  !>urger  odci   !nitj;rrin  vor  iiieisler  und  ral  [des  «^rosjten  m 
rals|   bcclageu   wil,   das  sol   er  tun    uut   uu>ser   lirmn    bulte .    und    sul  fiiieli 
heisseu  den  bellen ,  dass  er  dr^e  werbe  l'urgebiele  one  underlus,  welicher  dun 
ander  inen»  es  sy  cleger  oder  ulT  den  mau  clagel»  an  dem  dritten  gerichle  nit 
BU  geridite  komet,  den  sol  meisler  und  ral  Iwiogen  in  maas,  als  hie  nodh 
geschriben  slol.  nendich  [vor  dem  grossen  rat]  der  erste  gelwang  5  ß       donoch  i* 
hy  den  10  fl.  daninch  hy  eim  )diint,  dnmorh  by  HO  ]i.  donoch  by  5  ff,  daruoch 
by  10  8  und  lesle  by  dem  burgrecht.    [8UJ  ■'  *  V\  clhelm  unssrut  iugeaeasencu 
buTger  Air  meister  und  rat  gebollen  wnrt  von  unfuge  wegen,  und  sich  der 
uaaer  unsser  statt  machet  und  entwiehet,  so  in  der  Stabe  und  das  gebott  ergriflen 
halt,  der  bessert  20  m  ^  nnd  5  jor  von  der  stall  ein  mite,  und  aoUent  die  5  jore  » 

B.  Srkiit,  (O)  filft  ia  ttnrr  Anati-kuMg  tfkUftttd  tei  .•  bjsuneil,» 


•  Vgl.  IV,  6ti.  IkT  .StBr.  ttrweitt  hierbei  nfhen  Di  77  omc*  auf  D  i  101.  Der  Artikel  hai  n<MrHth 
epäten  ZuiSUe.       *  Auf  Difmtilm  VI.  S»  mtitprkkf.  folffi  D  ß  tO» ■  ß,  il4fm  VI,  147  ff.  inhalOidi 

gleich   SU  utrlien    int.    Die  <;r^ii))ili-ii  Aililil  "ifi  /4(7  sn«/  (i/>/;  ,iu  ilirsrr  ShUi  ■<juitereM  Kiiinchnh^rl.  Du 

iturJi  enhlreiche  Farngrnphrn  ihrrn  Inhnitit  tcryfH  tu  der  RechtHitufteivlinuiig  ron  läJlH  nicht  geMiimim  ««' 

hifbrn  kuittien,  w  ist  tnit  Aintiinhme  <lf*  §  Igt  der  eieh  bereite  im  SiS.  V  rorfand  üe  gmue  Sethe 
der  Artikel  für  de»  eod.  D  m  »Ireiehe». 


^  Kj  .  d  by  Google 


1322 


fitipnn  (T  hii!ii'  (Inn  vnr  dir  "JIO  B  pcben :  dooli  so  sol  (Iis  wiiiideo  und  lolslcgv 
nil  aogoil,  dan  das  sol  gehaileii  werden,  «Is  davor  grsrhrihen  slol. 

[90J'  *Dehcin  ral  sol  macht  haben  noch  gcwall  yeuians,  er  sy  man  odci  frowe. 
den  dts  byslam  mboUeb  isl,  oder  defaeiit,  der  in  «hl  ist  von  eines  Uideslagcs  oder 
notisoges  wegen,  sie  heben  uaagesworen  oder  nil,  in  die  slatl  oder  tu  den  bm^ban 
zu  crlonben  in  deheben  weg;  wer  aber  den  indsler  und  ret  yemans  bedörlfle, 
dem  das  hislum  vf-rbothm  oder  in  iililc  wert*,  zu  der  gomoiiien  Stull  milzf  und 
noUhirfl,  das  sol  iiiiin  l'ur  meislor  und  ral  und  die  21  brin^'f  ii  ,  rrkrniH  ii  die  mit 
dem  merleil,  doss  mau  das  für  schöflel  und  ammuu  bringen  äul,  su  »ul  man  dos 
tun»  und  was  die  schöfRd  darin  erkennen,  das  ad  man  oucb  tun.  [01|  *Wer  ouch 
in  der  slatl  besserunge  ist  von  wunden  oder  andern  nußigeo  wegen,  wie  die  genant 
sint,  dem  mag  meisler  und  ral  mit  dem  tnerlcil  des  rales  wol  harlzu  erlouben. 
obe  sie  wellenl ;  dodi  sollent  ini't'^li'r  iiti  l  rat  dcliein  maclil  norlt  {»ewalt  hab<"ii. 
ieman  harlzn  erlouben,  der  in  des  besserunge  ist,  an  dem  <t  ungelugvl  ball. 
[02]'*  Wen  der  ral  von  unlbgen  wegen  ieman  an  offenem  richte  besserunge 
erltennel,  so  sol  damodj  der  rat  mit  beslossener  tbfire  erteilen,  was  der  besse- 
runge sin  solli  .  und  sol  ouch  darnoch  meisler  und  rat  mit  offener  thure  den  oder 
ilifsi'lhen ,  ik'ii  Ix'Sserung  gesprochen  ist.  hcisscn  dii'  ()fss»*ningr  swrrrn  oder 
Um,  und  hvdjirlT  man  die  bosscnitige  nil  anderwerbc  an  uiVenem  gericiilo  sprechen. 
[Ü3]*  *  Meister  und  ral  soiient  uieman  verurteilen  UDVcraulwurlcl,  wolle  aber  einer 
oder  me  nil  für  geridite  komen.  so  iue  gnnge  geholten  were,  so  mag  meister  und 
ral  den  sadien  nodigon  noch  recht  ufT  ire  eide  ungeverlicbe.  [94]  *Wer  es  ouch, 
dnss  eim  meister  oder  eim  ammeisler  oder  eim  andern  rsLsherren  von  voman  deheine 
unfuge  furkcmc.  die  er  frelon  lifihen  sol.  und  meister  und  ral  erkanlcn.  dass  nmn 
dpn  oder  die  zu  rede  seUen  sulte,  das  .•»oUenl  meister  und  rat  (un  an  otlenem 
gerichie  mit  einer  verscbribeneu  clage ;  und  soUcut  meister  anuneislcr  noch  der  rat 
über  soliche  personen,  die  sie  su  rede  setsen.  kein  heimliche  gesngnisse  verhören 
in  deheinen  w«g;  wan  bedarffe  der  rale  in  der  sache  gecngnisse.  die  sol  man 
hören  vor  offen  rat  und  in  des  gegenwürlikeit,  der  zu  rede  gesetzet  wurl.  und  were 
dan,  das.s  der  oder  die,  so  zu  rede  gesetzet  wereiil,  sich  verontwurttent  und  spreelienl. 
es  sy  nit  als  die  ge/.ugco  geseil  hant,  oder  die  sache  eltlicher  mosseu  anders, 
dan  es  meister  und  ral  AirtiMN^t  sy,  des  aalwnrt  und  gezugnisse  sol  man  ouch 
hören;  und  ist  es  dan  saehe.  das  die  so  su  rede  geselset  werden  nodi  aller  bände* 
lung  doch  mit  recht  besscrcude  werdenl,  so  sol  in  doch  dchcin  ralherre  besserung 
Turbass  sprechen,  wan  urab  dos  oder  die  stucke,  darnnih  dan  ein  pcrsone  oder  me 
■m  rode  p;psel/.cl  ist.  und  sol  dchemer  des  rates  jemnn  in  der  saclie  deheincn 
unglymptle  zulegen,  die  er  in  andern  Sachen  gcton  haben  solle,  wau  ein  icglicher 
des  rates  sd  eim  sdichen  slefaticlichen  besserunge  sprechen  umb  dts  oder  dk  stocke 
alleine,  darumh  er  zu  rede  gesellet  ist,  noch  dem  und  die  g^hribene  dage  uff  in 


>  DaB  die  SMJfd  für  tdueerere  Vertjehcn  koinpeietU  sind  al«  MeitUr  ttnrf  Sat  (vgl.  Art.  91) 
tmd  neof  aOn'ii,  mOtpridM  ni«^<  ihrer  StcUnng  von  1333  Deshalb  mnd  Art,  90  und  91  woM  »{täter 

et»ge»rtzl.  -  Rulshtitihliil^  Hits  itrf  j.  Hulftr   lUs   Ii    .hiltrh   Orin.  XX,  JDMMIflt.  >  WMMUU 

Schilt.  (Str.)  Kril.  Anh  unter  der  Vebertchrift  app.  const.  rec. 


7tf  itT.\lfTn»:ilT  VI. 

slul ;  Wim  aber  die  urk-i!  voUeguul,  bedunckrl  dan  deheinon  <lt*s  rales  oder  veiniin 
iiiidi'is,  lUiss  eil!  suliclir  (wrson»'  furbass  utzil  böses  oder  miiiÜIirhs  girluii  ilas 
iruig  man  dun  nifister  und  ml  uuch  furbringcu.  die  uiugcnl  in  luren  darnnib  /m  rede 
seUcu  nach  dem  da  vorgcschribeu  stol  oiic  gevcrdc.  und  welicbcr  des  rales  uuders 
über  ieman  spreche,  «Ibb  da  vorgeschriben  slol,  der  beraert  30  ß  ^  uosser  stall.  » 
[ffS]  *Warde  man  oucb  yemau  xu  rede  selxeii  me  dann  mnb  eilt  sacheoder  alucke, 
*  wil  dan  die  persone,  die  zn  rede  geselzcl  isl.  jegliclie  slncke  besonder  vcranlwurleu 
odor  i^ezugnisse  darnnih  notli  vorfresrlirihciicr  mosse  killen,  das  niafi  ein  i«'gIicLs 
vvol  lun.  iiinl  wir  liaileu  tiir  ein  suciic.  was  ein  geüchribeit  clage  iniuiiallcl.  der 
älucke  sy  eias  oder  me,  doch  dass  ein  jegiicber,  der  m  der  rede  gcsclsl  wurl»  i* 
jegliche  stuck«  sund«r  Teranlwurten  mag,  aU  vor  »lol,  und  umb  iegliche  «lucke 
H  gezugen  Icilten.  als  umb  unfugou  recht  isl.  [06]'  *  \\  en  ouch  meialcr  und  rat 
hynuanfurdcr  zu  rede  selzeii,  es  sv  umb  unf'ugen  oder  obe  veman  der  stall  das  ire 
abgpzopcn  li'  llc.  rils  filleiiiend  oilcr  anders  desglielie.  oder  ob  vemun  vor  meislor 
und  rat  gegen  der  stall  zu  rechligeu  helle  als  solduu  oder  auder,  die  des  gewiseu  la 
oder  achutdig  werent  xu  tun,  do  sol  nieialer  und  rat  einen  uas  dem  rate  darlsu 
ordcnen,  der  der  stall  tr  wortt  luge,  on  ein  slettmeister»  der  dan  richtet,  und  ein 
ammcisler,  and'*  der  sol  die  suclie  in  der  stetl  Damen  furai  und  alles  das  darinn 
Itm,  diiv  dnrzn  notdnrrtif»  isl,  es  sy  die  sacbe  zu  voranlwnrften.  f,'cztignissr'  zu  leiten 
iiiiil  Wils  (liinii  iliirlzu  ^'clii^iscliel ;  und  wer  «mcb  von  'Ii'mi  v.\[y  inil  iirtoil  dartzii  f 

erkant  wurl,  der  sol  das  tun  biss  ende  uns  dersi.dben  sacbo  und  der  mag  dan  eineu 
fursprecheu  nemcn.  obe  er  will ;  und  «'er  es,  obe  er  rat  in  der  saeben  bedOrflte, 
so  sol  er  einen,  swen  oder  drye  von  den  heren  den  '^1  nemmen,  und  die  aollent  Im 
dan  gehorsam  sin  /.<■  i^ilcn  in  aller  der  inosse,  als  gienge  su  die  sacb  selbs  an 
ungeverlich.  tiiid  sol  docb  in  der  saebe  uil urteil  spreclien  :  wol  mag  er  in  sincn  » 
reden  ein  rcilit  sprechen,  als  ein  fTirsprcelin  \97*'*  *  In  disen  arlickehi  fillcn  sol  uss- 
genomeii  miu  mort,  verrätrige,  valscb,  diebstal,  noli^og .  daruiuh  mag  muu  wul  beiui- 
üch  gezugniss  hören  und  richten,  als  harkomen  und  recht  isl.  |98]  *  *  Wellieh  bai^ger 
oder  bnrgeria  einen  andern  unseern  burger  oder  burgerin  vor  meisler  und  rat  des 
grossen  oder  kleinen  rales  herlii^rt,  von  wellier  bände  sacbe  das  ist,  one  amb  w 
Unzucht,  ^v;m  noch  elage  tinrl  imtwiiil  die  s;u  lie  gesetzel  wurl  hu  ein  urleil,  wieder 
wen  dan  das  urleil  vellet,  der  sol  meisier  luul  rat  pebcu.  al>  bie  noch  geschriben 
fcloll :  do  die  sacbe  uil  hinweg  gewisen  wurde,  uemiiclie  t  in  jegliche  eude  urleil 
vor  dem  grossen  nt  30  ^  ^,  die  sache  »y  umb  vil  oder  laiel.  item  vor  dem  deinen 
rat  von  einer  ende  urteil  die  mynste  urleil  10  Iriflle  aber  die  sacbe  30  ff  oder  •» 
darüber,  wie  vil  das  isl,  gU  1  B  und  nit  nie.  W  •*\Ver  uH  den  andern  clugel  vor 
meister  und  ral  umb  eigen  und  erbe  und  geclagel  und  geantwurt  wurt  in  der  sache 

.dar— und»  fiUtStiUt.  fi  .      k.  Sekilt.  ,Q;  -nit-. 


'  Wohl  Junger ;  X.Y/.'  Auch  die  liezeuhmtut)  <  stctlraeietcr  •  kwnml  li'J'-i  noch  nicht  cor;  bynnao- 
forder !       *  FolU  mU  Um  twrmfgehe»d«n  AfUktt».       *  WieUtrholt  bei  &'cM(.  (Str.)  Krit.  Ankaiig  » 
unUr  itr  Utteraeihr.  afp.  «oiut.  na.       *  Jüagir;  wf  weUm  Au^ßhnnl9  «m  «rf.  S9.  WitierkaH 
M  tkML  (Str.)  ICh'f.  AtHimg  «nfer  der  Vtberickr^  spp.  eoast.  rec. 


Kj  .  d  by  Google 


1322 


77 


uml  (Uiriioch  ir  worlteil"  gelcilonl  ein  leil  «»Irr  y;iu\l/.  mul  da»  dor  clrucr  di«  clegile 
iildol  gegen  dem,  uf  den  er  rhif;i  t  liiit.  ec  die  sache  geselzel  wurl  an  ein  nrlfi! 
und  sich  uuderein ander  busl  iKhleiU,  du  sol  der  cleger  geben  meisler  und  rot,  als 
vorgcscbriben'  slul.  [lOUj'  *Und  umb  daä  die  suchen  vor  meisler  und  rat  den  beiden 

»  reton  desle  kurizer  werden  und  die  rele  nil  umbgdUrel,  wer  dan'>  der  isl,  der  in 
einer  sacb«  vorurlhei)  suchet:  es  »y  gesugen  zu  vcrwcrficn,  uqgewobaliebe  tegunge 
SU  suchen ,  ungewubulichc  ver/.oge  /u  vordrn ,  wie  oder  was  Vorurteil  gcsucbet 
W'crdenl ,  in  weliehen  weg  das  isl ,  nulzit  ii-^spcnomen  :  witler  wen  solich  urleil 
vallent,  der  burgta  ist  oder  dem  slabe  gesessen  ist,  «ler  oder  die  solleul  bessern, 

1«  iiemlidie  vor  dem  grossen  rat  10  p  und  vor  dem  deinen  rnl  5  ß,  als  dick  das 
gesoliiebt  one  die  lanllule,  die  got  dis  nii  »n,  die  nil  burger  sinl,  und  da  die  sacke 
nil  hinweg  gewiscn  wur(.  [Iü1|'  *'Wvr  das  ein  burger  oder  hindersahsse,  der  dem 
slubc  gesessen  isl,  rail  eini  lunlinanne  zn  ^.-erichle  gicnge,  es  sye  vor  dem  rtos-scu 
oder  kleinen  rale,  da  soll  der  hitrgi  r  tuler  liiiidersa-^se '  von  etvle  nrleiln  und  vor- 

14  urleihi,  die  er  verlurel,  der  sloll  das  rolgelu  geben,  -  als  em  burg«'r  gegen  dem 
andern ;  doch  bedarf  der  lantmann  das  ratssgelt  nit  geben,  es  sye  vomrleil  oder 
cndeurteil»  dsn  er  darinne  genusset,  das  er  von  dem  land  harin  dem  rediln  noch 
volgende  isl.  [U)»|^  *\Ver  om  h  co-lcu  an  den  andern  vorder!  und  sich  der  ander 
«hirwidor  setzet,  also  ilas  worbeil'^  d;irinii<'  crleilel  wurl,  und  ila^:  man  sie  mit  urlcil 

m  von  ciiunidc!  nisen  muss.  wiflc?  wen  r'u\  sdln  lie  urleil  vellet.  drr  noI  geben  als 
von  eim  Vorurteil,  es  sy  vor  dem  grossen  oder  cleuien  ral,  doch  sol  solicher  cosle 
in  den  ueehslen  acht  lagen  noch  der  ende  urleil  erfordert  und  gescbrihen  geben 
werden.  [103]'  *Es  sollen  ouch  alle,  die  da  burger  und  dem  Stabe  gesessen  sint, 
die  vor  dem  deinen  rat  /.u  scbatlen  gebebt  balKUil  oder  noch  bant  mil  leutlulen, 

»  und  dif  d;(  rates  gelt  vcrfnllenl  sint,  das  die  d;ts  ralzgcU,  so  sie  verfallen  sinl  oder 
furbas  verfidlenl,  ^eben  sollenl  in  olle  moss>e.  als  ein  burger  gegen  den»  andrn. 
wiewol  die  ianUule  das  nil  gebeul,  dau  die  lanllule  darinne  genycsseul  das  su  dem 
rechten  barinn  nachvolgende  sinl. 

[104]  *     Wie  man  die  deinen  retc  beselsen  und  wsit  man  inen  gelten  soll. 

*i  Man  sol  alle  jore  18  erber  man  in  den  clrinen  rat  kiesen  und  welen :  nemlielie 
6  von  den  conslofelcru  und  12  von  den  anlwercken.  und  usser  den  sehssen  von 
den  conslofclen  drye  meister  und  zu  den  der  arameisler,  der  das  necbslo  jore 
gewesen  und  abgangeu  isl.  zu  vier  meistern  zu  richten;  dieselben  18  solleul  sweren 

».  StkUi.  fiSiLj  A<-«(.  Jtkmtf  •kuiilKlMA>.      b.  üeiiii.  /&>  «ward«».      c.  Schiii.  •■■damnf, 
9}  d.  Dat  «Mft  MU  itt  Sttik.  'Sir.)  Kfit.  JUtluinf,  4*t  f^rtfhlft :  »n  wy  Torwteil  od«r  «adurtoyl ; 

dann      dariuiirn  gimcust,  diü  er  Ton  dem  laiui  herein  den  rcchUin  Dauhgcfol^'l  i  '*  «  Sck  'tU. 

füll-}  h'-il    AaliU'iy  kunlscbatt         f.  Srkill.    Sti-  '  Kiit.  Anhang  append.  luu  l    rtc   laaM  dfr 
Jw.  -vun  Undburgtrcu  ralgelt  halbe»    der  herrcn  W  nieiuung  ist,  wdnd  luudburger   vur  dein 
grosxeu  nl  odtr  kleiuea  rat  to  «chatfen  iMben  UDd  ein  urteil  wider  »i«  llUei,  so  soUcn  st«  der 
m  etiA  deeoo  gehen  dae  relgell,  ale  iiide«  bufgar  nacih  hmg  der  oidnang.  tdaie  eacndt  poat  letore 

anw«.. 


'  WO  —  103  jünger ,  im  metieriwti  btt  fkluU  (SU.}  Krti.  Aiäumg  unter  der  UeOerschriJt  app. 
<-onsi  rec.  «  lOt  de^  '  J09  4et^  *  Bat  Amtiif  mu  tOi  ^  t09  m  Btmkn  AMtagm 
Kock  J«  foL  19*>. 


78 


STAVTlU-XilT  VI, 


iiii  tlcn  heiligen   re<'lil  geridid«  zu  liHlten  dorn  armen  als  Jem   riehen   uixl  x'fi 
ricblcn  in  mosso.  hIs  hic  noch  ReschrihrMi  hIoI.  iinrl  onrli  vr»n  nifman  fh-hcin  riiiel 
noch  mielflohn"  zu  ncmcn.  als  dus  in  der  13  buche  versrhrihen  isl,  und  soll**nl 
ouch  dietielbeu  18  ulk-  läge,  üu  man  richtet,  zu  gerichle  gou  zu  der  andern  ralZ' 
glocken  in  der  mnss,  als  dan  der  arlickol  von  des  grossen  ratiw  und  iren  we^^n  ^ 
das  inndiaitel.   llOoj  **Zum  erslen  so  soUent  so  rat  allen  dingen  alle  un verzogene 
rcclil  hören  und  ussriehlen.  die  für  su  kominfnf  :       sfllcnl  ouch  zti  richlen  haHen 
iiiiih  eipen  und  umh  erbe  unlz -ein  drulinndni I  ptnnl  und  ni(  darnh(>r    [  10*)|  **Worn 
oucli  l'ur  die  deinen  rele  geboUcu  wnrl  von  lunlluU*  wegen  eins  unvencogeu  rechten 
halp.  komd  der  nh  lum  ersten  gerichle,  der  bessert  5  p  J.  komel  er  das  ander  t» 
gericlit  nit.  so  sol  man  den  lanimann  wider  hinauswisen  und  sinen  sachen  lassen 
nacbgun,  by  welbfin  gcrichte  aber  ein  siolieher  sinen  inM'libotten  mit  vollara  gewalt 
lii'tlc.  II  II  den  tag  ball  er  gnug  g<'lun.  *  *  ^^  >  IIk  ih  hnrper  ouch  liegen  dem 

andivii  IVirgcbollen  wärt,  und  iIit  an  dein  dnlti u  i;friclile  nit  komel.  (Icii  sol  der 
mei.sler  und  ral  Iwingcu,  iieinlicbe  der  erste  Iw.inj:  ^  die  sint  des  ineislers,  i-' 
als  dasharkomen  isl.  damoch  by  5  ß,  damoch  b,v  lü  p>,  darnoch  by  15  darnoeh 
by  1  W,  damoch  by  SO  damoch  by  5  9,  darnocb  by  10  *  und  Hess  jenao 
aolich  gr  hott  nff  sich  gon  und  wolle  furer  ungehorsam  sin,  da  sol  der  deine  rat 
darnorlic  Cur  den  grossen  rot»*  bringen,  die  solltMit  die  fiirfi  stroü'en.  als  sitb  das 
gebeischel.    [lOS]  **I£s  sollenl  ouch  die  iuei.>»ter  by  iren  eiden  nicinan  sine  w 

suche  verziebca  durch  dchcinerley  geverdr  und  jcdcnnau  hören,  was  dan  aller 
notdurfll  ist,  ungeverliche.   11<K>|  **E»  sol  oucli  dchein  meistcr  under  den  Tier 
roeislero  dehein  saehc,  die  undcr  60  |>fand  ist,  zu  urleil  lo^n  gon,  er  sy  dan  su 
mynsten  salbe  nuiide  des  rutes  do.  die  do  iirteil  sprecbenl.  und  was  sich  getrilTel 
biss  i\n  hundert  pfiuul  nder  flitrnndiT  biss  un  (iO  pfitnt,  dns  so!  er  nit  lossen  zu  » 
iirleil  gon,  er  sy  dan  sali)«'  11  sciiutiel  da,  und  was  sieb  gelnttet  über  hundert  pfunt. 
wie  hohe  das  isl,  sol  er  uil  lossen  zu  urletl  gon.  er  sy  dan  salbe  13.  diss  ist  zu 
verston  von  endeurteiln  aller  dinge  ungeverliche.   [110]  **Der  mttister  des  kleinen 
reles  sol  nieman  dehein  hotten  uss  dem  rate  geben  zu  den  iren  Sachen,  die  dan  vor 
den  reten  hangent;  inögcnt  ober  die  parllen  yeroan  iiss  den  relen  erbitten,  das  sie  *» 
zu  iren  .Sachen  frangent.  das  sol  man  inen  gönnen,  ist  dan  das  die  sf»c!ip  nit  in 
der  giiüichkeil  abgetragen  wurl,  so  mögcul  die  selben,  die  dan  in  botlen  wise  do 
by  gewesen  sint,  wol  daramb  orleiln  und  sprechen,  obe  sie  anders  bedunckel,  das 
sy  das  consciencen  halp  tun  soUcnt ;  und  sol  der  meister  sie  als  wol  fragen,  als  ander 
-  man,  sol  sie  aber  nit  trengen  zu  sprechen.     III;  **Wan  ouch  der  meister  des  » 
kleinen  rates,  der  dan  riehtel,  »t  sy  recht  nicisli-r  oder  .spettmeister  'sie)  den  fur- 
»jpn'clii  II  (mIci  den  partten  pclnitel  zu  swigen.   so  sol  er  inen  ziuii  ersten  gebieten 
by  1  {i  ').  und  den  sol  man  dem,  der  das  bricbet,  nit  laren  lu.s.sen  und  sol  ouch 
der  meisler  in  nit  forbass  boren,  er  habe  dan  den  Schilling  pfenig  geben,  und  bedarff 
noch  sol  es  der  meister  nit  fiirbsas  setzen,  obe  der  sehilUg  verbrochen  sy  oder  nit.  " 
und  noch  dem  ersten  gebott  so  mag  der  meister  gebieten  zu  swig«),  wie  hohe  er 

•.  ÜMTMii  ißtäUi-  Mal  .SeMi.  (r  rnui  Su-.  iMmtr  «iDuitcloa«    dtt  rirkligt  Form  <ti  irokl  •mietewoii  '. 


DigitIzecMsy  Googl«^ 


1322 


79 


wil,  und  wie  er  gebutel,  brichet  das  iemau,  der  sol  uuch  soUche  besäeninge  geben 
güclipr  wise,  als  von  dem  ersten  {feboU  da  vorg-eschriben  slol.  [112]  **Wer  oudi, 
das  sich  ein  urteil  zweigle,  das  50  ptutil  Ireife  oder  daruiider,  darumb  sol  ein 
meister  sprechen,  und  ufT  welbes  teil  der  mit  siner  urteil  vellel,  dobj  sol  es  bliben. 
[113]  >  ** Zweigte  sich  aber  ein  nrteil,  das  obe  60  V  IrelTe.  wie  vil  das  wer,  die 
sweyunge  aol  der  deine  rate  für  mcisicr  ntid  rat  des  hochgericbt  briogeii  in  den 
necbstPn  rlrven  ta^^en  niijjr'vi  rlichi*  und  sullenl  dan  die  liirsprecben  dasetbs  clage 
lind  anlwurl  nfl  das  kmlztsi  fi/aleti  und  sol  man  die  geschrib™  geziignisse  und 
oucb  brief,  obe  briel  da  sinl,  lesen  und  soUeul  die  fursprechcn  kein  gezugnisse  von 
munde  erztlen  noch  kein  recht  sprechen  und  sdlent  dan  die  iwene  des  elnnen 
rales  tr  urteil,  die  sie  gesprochen  hant,  ersalen  in  gegenwurtiglceil  der  andern  des 
deinen  rals  und  so!  man  dan  die  seliieii  übrigen  des  deinen  rales  frogen,  obe  es 
sy  .-rpftng^'n  in  den  iirfdln,  als  die  zwene  erznlt  liabeul.  und  wan  das  also  alles 
|ies3<  heilen  ist.  sü  sol  dan  der  grosse  ral  erkennen,  weliches  urleil  iinder  den  zweycn 
das  beste  sy,  und  weliches  urleil  dait  der  gross  rale  oder  der  inerivleil  erkennet, 
das  das  best  sy»  do  by  sol  es  dan  bliben»  und  wider  weo  ein  solich  urteil  TeUet, 
der  sol  das  ratzgelt  geben,  als  vor  dem  kleinen  rat  gewöhnlichen  ist ;  ■  und  wan  dn 
soliche  gezweyet  urteil  für  den  gro§si<n  rat  bringet,  so  sol  man  inen  dissen  artickel 
von  werte  zu  worle  vorlesen,  [1141  **\\  -  r  ouclt  einen  gcy.ot^  vo«  dem  deinen  ral 
l'ur  den  grossen  rul  uym|it,  Iriüel  das  under  hundert  ptunt,  wider  wen  der  gezog 
▼eilet,  d«:  bessert  30  ß  j.  treffe  aber  die  ssche  hundert  pfunt  oder  darüber,  wider 
wen  dan  der  gexog  volle,  der  bessert  3  9,  und  sol  der  grosse  rat  den  gesog  in 
den  nechsten  dryen  lagen  hören  ungevciti.  iic.  und  wim  man  l  inen  gezog  ftir  den 
ral  bringet,  so  sol  man  dissen  niiickd  lesen.*  |11">1  **  I''s  riollenl  uiicli  heide  ])artlen 
den  gezog  vor  dein  rleinen  liit  vcrsidiern,  e  der  für  den  {^rossen  ral  bracht  wuit. 
[UÖJ*  **Wer  einen  gezog  von  unsserm  kleinen  ral  oder  von  welllichem  gericht 
oder  andern  wddichen  gerichten  in  unsser  slati  fnr  meister  und  rat  nytnpi.  der 
sol  mit  kein,  der  dan  in  dem  rate  ist,  nul«l  von  dessellien  geaoges  oder  von  der 
selben  sache  wegen  reden :  und  wer  es  darüber  dete,  der  sol  hessern  30  ß  ;  und 
wie  manig  ralherre  einen  heseit,  das  davon  mit  im  goreil  sy,  als  manig  werhe  s<d 
das,  das  diesellie  rede  zu  dem  ratherren  gerell  hall,  30  ^  >j  gehen  :  und  wan  ein 
fursprcche  oder  ein  ander  man  einen  gezog  vor  meislvr  und  rat  erzalel  und  die 
antwurt  von  der  widerpart  darnff  geschieht  darinn  und  in  der  sache  geiugnisse 
geleil  und  vorschriben  ist,  so  sol  man  die  goaugnisse,  die  vcrschrihen  ist,  von 
munde  nil  crzalen,  wan  man  sol  die  gezugnisse  tun  lesen,  die  versdiril)en  ist,  und 
oiidi  hpsiegell  brief,  o!)e  nnders  [»riefe  An  siiil.  nnd  was  vorgelesen  ist.  und  sol  dan 
ieglicher  lurspreche  darutf  sin  recht  spreclien,  nodi  dem  dau  der  gezog  genouen 
ist  und  nit  anders  one  alle  geverde ;  und  wan  dan  der  gesog  an  ein  orteil  wurt 
gesetst,  so  sol  der  ralherre,  an  den  es  wurt  gcselst,  noch  kein  rathenre,  der  dan 

».  Hiti- ftigl  ÜfAil/.  lülr.J  IM  Aiiui.  tet  •Iti  articuli  sunt  tancelUti  iu  cad.  ms.  II,  • 


auch  iu  lleuslera  AmiügcH  nach  J"  Joi.  UlK 


in  d«Di  rat  ist,  nalsil  Inders  zu  urleil  darainb  »preclien,  den  d«s  er   und  die 

>iii(lrrii  nilherron  einfalliclirlu'  und  slc)i(icli<-li  sollenl  .sprpcheii,  dor  gezop^  ist  ilor 
iwstle,  iler  in  oder  dir  andern  ruthorron  dun  bedunkot  der  fjorechlest  niid  tlcr  best«- 
äiti  uir  ire  eidc,  hihI  sollent  onch  dcrstdlR-  ralhorre  noch  kein  ander  rntherre  uil 
sprechen,  das  ein  gezog  welichcr  es  dan  ist.  wider  uder  vaüt  l>es:ier  sy,  «lau  der  i 
«oder,  wan  er  und  die  andern  rathemen  soltenl  nuwent  slehticlicb  xu  nrleil  sprechen, 
als  davor  bescheiden  ist.  und  wie  dicke  man  einen  gexog  anfohen  «0,  so  sol  der 
ineisler  disson  arlit  kel  lieissen  lesen  und  sol  ouoh  er  <lie  ralherren  alle  frogeu.  oI>e 
yeuian   mit  inm  tilzil  pcrclt   hnhf   von   derselften  ■^nrli,'  und  des  gezogs  wegen. 
fll7]'  **Wer  einen  gezogk  von  uns^^la  deinen  rate  oder  von  welllichein  gericlile  in  »• 
nnsser  alall  fnr  lurisler  und  ral  nynipt,  der  sol  mit  keim,  der  dan  im  rate  ist, 
nntcil  von  desselben  f^essoges  oder  von  derselben  sache  wegen  reden ;  und  wer  es 
darüber  tele,  der  sol  bessern  -iO  ^  .\  und  wie  nianig  rutherre  einen  hcseil,  das 
davon  mil  im   gerell  s\'.  als  niunig   werlw  sol   das,  das  dieselbe  rede  zu  dem 
rsillicrron    f^Trefl    hal,         'i    ,f  f^-plieti    ttnd   sr»!   niicli  der  rallierre.  mil   ilern    ihm  a 
tilsu  gurell  wer.  in  dei  .Sellien  snclien  nit  spreclien  und  wan  eui  Inr.sprech  oiler 
ein  ander  man  einen  ge/.ogk  vor  meislcr  und  rat  crzalel  und  die  aolwurl  von 
der  widerparll  daruIT  gescbirbl  und  in  der  'sacben  gesugniss  geleil  und  ver- 
scbrlben  ist.  die  sol  man  von  inumle  ni(  erzalen.    wann  man  sol  rlie  gezii|:>:iiis 
tun  lesen,  die  MTxlirihen  isl,  nnd  oneli  besifjrlt*'  lirieve,  obe  anders  brieve   il«  * 
sinl.   iiiiil   WH»  vui-nelo.Ti  ist:    nnd   sol   daii    ie^lu  ii    fnrsprech   danif!'  siti  recht 
spreelieii,  noch  dem  daa  di  r  ge/ogk  gcuomeii  ist  und  nit  andere  one  ulie  geverdt*. 
und  wen  dann  der  gezogk  an  ein  nrleil  wurt  geseist,  so  sol  und  mag  der  rat- 
herre,  an  den  es  wurt  gesetzt,  nnd  ieder  ralherre  su  eim  iegUchen  gesoge 
reden  und  sprechen,  was  in  bedunt^kel  notdiirtllig  sin  und  in  goit  gewisei  iifT  » 
sinen  eil  on  alle  geverde.  und  was  gezöge  also  fiii  inri^ter  imd  rat  brohl  werden!, 
es  sy  von   dem  eieinen   rat    oder    ilen   wellliclu  ii    gera  lilen .    welher  da  eiuen 
gezogk  verlirel.  der  soll  unser  slall  von  «lern  verlornen  gezoge  geben  ;J0  jJ  die 
Sache  Ireflfe  umb  vU  oder  tulsel.  und  ist  der  gezugk  von  dem  deinen  ral  genomen. 
so  sbl  ein  solicber,  der  den  gesogk  verltmtl.'das  rat  gell  vor  dem  deinen  ratdanttt  »i 
gehen,  als  dann  vor  dem  rieinen  rat  gewonliVh  isl  :  isl  aber  der  gezo/jk  von  den 
weltliehen  pericblen  liir  meister  uin!  int  brolil.  s«  sol  einer,  der  den  {je/iigk  verlurel. 
das  hu.sse  gell  au  dcmsellu  h  m  iuht  oueh  daizn  geben,  wie  dann  davon  gesthriben 
stat,  es  sol  onch  ein  iegluii  gezogk,  der  für  meister  und  rat  kuinel.  vorabe  ver- 
sidiert  sin.  ee  man  den  höret,  und  wie  dick  mau  einen  gesogk  ancfblien  wil,  so  sol  ss 
der  meister  disscn  arlickel  hetssen  lesen,  nnd  sol  ouch  er  die  ralherren  alte  fragen, 
uhe  iemand  mit  ir  deheiu  ulxit  gercll  habe  von  der  selben  sachc  und  des  gexoges 
wegen . 

[118J  **Von  den  solmldevoglen  vor  dem  cleiueu  rale. 

Man  sol  fiirler  zwene  sohnklevöglv  vor  dem  deinen  rat  haben  und  die  ^»ulleut  «» 
burgschafl  geben  ieder  für  lüO  Hb.  den.,  dumil  die  rcte  ein  benilgen  haben!  und 


i  la  tum  9nt6eH  Teil  WMnMtm^  tm  m.      *  Hfl.  Art.  U4. 


Digrtized  by  Google 


1322 


81 


dolzu  sweren,  dessdbeD  ratas  Siele  su  warten,  und  was  sacheu  inen  befolheo  und 
darüber  sie  güvogtct  werdenl,  frommeclich,  uffrechtlich  und  erberlicb  zu  füren  und 
dariune  zu  handeln  noch  ordenuuge  des  rcchlori  und  ungcverlich,  ouch  nyptnan 
domil  ufizuhalleii  uder  uinJbzulribea,  sonder  die  sacben  su  ende  zu  bringen,  so  sie 
ftifderiiclieii  mögeot,  ottcb  nntiit  in  dn  Mioiie  m  adien«  du  nit  darin  gehört,  oder 
au  der  sacben  dienel,  domit  sie  di«  Sachen  deste  linger  uffgieluiUen  odw  iemans  an 
ainant  reehten  vcrbindern  mögent,  sich  uuch  deheiner  Sachen  an  andern  gerichlcn 
anzunemen,  domit  der  deine  rat  durch  sie  gesümet  worden  möchtp,  alles  hy  iren 
geswornen  eyden  und  diirunib  nil  nie  zu  nemen  dan  iren  zimlicheii  lone ;  nemlich 
so  sollent  sie  nemen  :  von  einer  ieden  sacben,  die  sich  triilet  über  20  ü  ^,  von 
iedem  pAinde  8  ^;  was  aber  ander  eim  pfnnde  ist,  davon  mOgoit  sie  oudi  8  ^ 
namen  und  danooh,  was  sicli  triffel  ub<^  20  ff  von  iedem  pfände  6  ^,  so  lange 
bitz  das  inen  ein  pfunt  lonea  gebnrt;  donocb  sy  die  Sache»  wie  grosz  sie  wOUe,  so 
söllenl  sie  doch  nit  me  nemen,  dan  ein  ff  ungeverlich  und  nit  me ;  mynner 
mögent  sie  wo!  nernen.  [119]  **\Vas  gelle  oucli  ir  einer  iugewynet  oder  inbringet, 
dasselbe  sol  er  in  drien  lagen  aulworlleu  und  geben  dem,  dem  daa  zugehört,  und 
das  nit  ISnger  hinder  ime  behalten  ungeTerlich ;  ouch  von  nyemant,  wider  den  sie 
gevQgtel  werdent,  deheinerkj  miete  noch  nietloo  su  nemen  in  debeinen  weg;  und 
wer  sieb  barinn  anders  hielte,  dan  vOTgeschriben  slat,  und  sieb  dns  Inutdlicb  erflnde, 
der  sol  darumb  gestroffet  werden,  noch  dem  sich  das  geburt.  [120j  ''Es  sol  ouch 
in  diser  zit  und  wau.sich  iürbass  begit,  das  man  eins  vogte  oder  me  noldurfllig 
ist.  ein  ieglicher.  der  sich  der  meynle  ansunemen,  sich  in  die  oancelye  gaschriben 
geben,  und  dan  die  rete  nnd  81  kiesen  Inte,  die  sie  truwent  dotsu  sdiielich  und 
togalieh  zu  sin. 

Von  den  rürsprcchn. 

[121]*  Ist  da»  yemand  eins  wortt  dal  oder  fanpreche  iit  vor  meister  und  rat,  WO  das  ist,  da  lie 
BD  gericht  litzent,  ist  der  farsprecbe  •in  •cb&lf«!,  w  ao)  mn  in  fragen  by  ilntm  aidB  «in  taclit  • 

and  sol  er  ouch  sprechen  by  sinom  Mt,  «M  in  radit  ilnink«t  in  dHMlben  snc-hen ;  ist  er  aber  nit 

••in  Bi  hoffel,  and  ist  snst  ein  erb*r  btirger  nnd  Pin  TinTprsprorbpn  mann,  der  sol  swereii,  «in  recht  zu 

spiecUen,  uod  sol  meister  und  rat  in  den  eid  geben,  das  er  in  der  sacbc  und  in 
allen  saöhen,  do  er  furspreche  inne  ist,  vor  maistar  nnd  rat  ein  raeht  sprechenp  als 
verre  er  aidi  veralot,  so  es  in  der  meisler  IVogli  «nd  tat  d««ii  dkranbiiittiDMliMM  lin; 

und  wan  der  rat  sbgoi,  su  glicher  wise  sol  er  aber  sweren  als  vor,  obe  er  wil  and 
der  lute  rede  wil  tun  vor  dem  rat.  [122]  *Es  ensol  ouch  debeia  furspreche  vor 
meister  und  rate  und  den  andern  gerichten  gut  neineti  von  dem.  wider  den  er 
furspreche  ist,  noch  beiden  parlteo  rotten ;  wer  das  brichet  und  Ivunlliche  wurl 
gemaohl  meister  und  rat,  der  sd  sin  von  der  slstt  ein  mile  tage  und  nacht  10  jore ; 
und  wdieher  under  densdben  sweyen  partlen  sin  sache  verlurt,  demsdben  sol-  er 
mit  smem  gut  uflUchlen,  was  er  in  derselben  sacben  verlurt»  und  sinen  oosten  und 

«.  Aliir.  (StrJ  tm.  .m  imht  —  riam  «itei. 


I  Aus  V,  59  (Fassung  von  A)  um(i,whtittt  E.i  muH  sich  m  1>.  leenn  n  iXbukmft  dort  aUmd,  da 
8B  ~  D  S  101,  14T  —  Di  lOä  ist,  an  andera  Stelle  gefundm  habett. 

Sir.  11 


83 


fitAIITRBGHr  VI. 


sdiaden,  den  er  in  denselben  saclieii  geht  ]  i  Ii  it,  obe  er  also  vil  hell ;  hell  er  aber 
so  vil  gtilps  nil.  so  soUent  es  meisler  und  ralo  zu  sinfm  übe  richten,  noch  dem  au 
dau  das  erkeunent.  [123] '  *  Es  eosol  delieiu  furspreclie  vor  meister  und  rat  oder  an 
weltUoheai"  gerichte  von  dner  sadiettr  die  eigen  and  erbe  oder  varende  gut  an- 
Iriffet,  me  nemen,  dan  hie  noch  geachrihen  atot :  Irilll  die  aaehe  uff  80  f  oder  s 
darübe  r,  da  sol  er  neaen  ein  pfunl  und  nit  me;  was  under  zwentzig  pfundeii  ist, 
do  sol  vv  10     npmpn  und  iiil  mc,  minrc  mag       wol  ncmen.  der  einen  fiirfurel 
iimb  einen  dot.slag  oder  umb  ciiieu  notzog  oder  das  dem  gelich  ist,  der  mag  ouch 
von  der  sacbcn  ein  pluni  nemen,  und  der  des  clegers  rede  dut,  der  mag  ouch  ein 
pftattt  nemen  und  nit  me.  au  glidier  wiae  mögent  die  furapredien  von  dner  wunden  *• 
nemen  10  ß  und  nil  me;  umb  alahen,  aloaaen»  rouffen  und  meaaer  ancken  und  von 
andern  unfugen,  die  den  geliche  sini,  sol  ein  ieg|ieher  fnrspreche  nemen  fünf 
Schillinge  und  nil  mo  :  minre  mögeul  su  wol  nemen ;  und  w  er    einem  ein  ahte 
fordert,  do  mogent  su  fünf  Schilling  pfennig  von  nemen  und  nil  me ;  und  sollent 
uuch  die  fursprechen  die  sachc  ganU  und  zu  ende  uss  dienen  umb  das  gell,  als  » 
voTgeaohriben  atot,  und  aol  nii  me  nemen,  wie  wol  die  aaehe  in  einen  andern 
rate  geaogen  wurl.  und  wer  me  nemo  oder  me  gebe  oder  iemant  von  sinen  wegen, 
der  rumel  dise  slalt  jor  und  tag  und  gil  funfl*  pfunl  und  sollent  ouch  umb  die 
vorgenante  lonc  die  sachc  nss  dienen  m  stunden  und  zu  tagen  und  an  allen  Stetten, 
do  man  ir  bedartle  oue  alle  geverde.  wellent  su  uuch  iemans  rat  haben  zu  den  »> 
voigenannlen  aachen,  den  mogent  aie  teilen  die  veigonten  lone,  und  aollnkt  docli 
nil  me  nemen,  dan  ala  da  vor  geaehriben  alot,  und  sol  diaa  meister  und  rat  rOgen, 
ridkten  imd  rechtvertigen  uif  ire  eide.  wie  es  inen  fiirkompt,  das  einer  mc  genomen 
oder  gegeben  iiabe  one  ;Ule  geverde  in  alle  wise,  als  vorgeschriben  Slot :  wer  ouch 
das  delietn  unsser  burger  ieman  hedörtTle.  in  daz  lanl  zu  ritten  zu  samnen"  und  zu  t» 
tagen  gegen  herren  oder  lantluten.  dem  sol  man  darumb  tun,  das  bescheldenlich 
iai ;  wer  die  vorgeachrihen  dinge  veiiireche,  der  aol  meineidig  ain  und  ain  aeh&ffd* 
ambt  verloren  haben.  [124]'  *fis  ad  onch  debein  fursprechc  ir  wib,  kinde  oder 
gesinde  noch  niemau  von  iren  wegen  me  nemen  dan  so  vil.  als  vor  uuderscbeiden 
ist,  es  SV  vor  der  snchen.  die  wile  die  weret,  oder  darnoch  ;  imd  inil  namen  sol  ir  » 
debein  noch  niemuu  von  sinen  wegen  debeiu  miet  noch  mietloo  noch  scbeocke 
nemen.  es     gell,  gelta  wort,  gewandt  oder  easende  dinge ;  und  wsUehar  das  ver- 
breche, der  aol  bessern  nnaer  stall  10  ff  ^,  ala  dicke  das  geadiee,  andere  dan  ein 
roiherre.  so  vil  mag  er  wol  nemen.  das  ist  jors  von  einer  peraone  l  ß  4. 
(ISf)]'  *l'nd  umb  das  die  fursprechen  die  sachen  furter  doste  mynner  verKieheul  w 
oder  ullhaltent,  sonder  die  parten,  su  verre  an  inen  ist,  deslcr  ee  gelürderl  wer- 
denl,  so  soUent  die  fursprechc  vor  grossen  oder  deinen  rcteu  oder  andern  gerichlcn 

a.  Sfkiü.  (Stf.)  hmtrki:  •Klmn*  RatMrdMBf  Ut   ««Ichen».       k  SOHli.  imtrktt  •XWm  Vmi* 
Ordnung  btt  ••ton  in  acht».       c-  F«p/,.-  •■omdw.  VMltitli  mwA  «uMiDdeB». 


i  XMne  gtmte  Kn^emrdmms  M  jüngtr,  8k  itt  iM  muttMiittr  tl$  äk,  «mMt  Art.  lU  fUtt.  m 
Die  aber  »fand  slrhn  nicht  in  SiR  VI.       t  pm  m»  Alt.  ISS.        >  WM  iftiycr;  ca  iat  enttäert 

awt  der  etn/arh/rm  Hfutmmtmg  Art.  J3&. 


Digitized  by  Google 


1332 


83 


hy  iren  eidcD  von  deheiner  irer  parten,  deren  rede  sie  thunl,  sie  sienl  frömbde 
oder  bcyinsclie,  mr  jxelles  ufT  die  sachen  nemen,  dan  UDgeverlich  den  Vierden 
pfennig  irs  gesalzicii  lunes  noch  besage  der  ordenuuge:  und  wan  dieselben  sachen 
mit  recht  oder  iu  gullicheil  uaagetragen  werdeol,  alsdann  und  nit  ee,  so  mögent 

*  sie  das  (kberig  gelt,  ao  inen  in  lones  geburt,  ouch  neowD ;  doch  wen  ein  far- 
sprechen  beduchte,  das  er  an  der  parten  nit  sicher  were,  ine  sins  verdienten  Ions 
gullicb  usszurichten,  so  sol  dieselbe  parte  verbmulen  sin,  dem  rurspreclip  solich 
uberig  gell  oder  gut  pfände  dofur  hinder  den  richler  oder  schriber  dosclbs  zu  legen 
bitz  usslragk  der  aacbeu ;  welher  fursprecbe  das  verbreche,  der  bessert  30  so 

to  dicke  des  beschee.  [128]'  *Es  sol  oach  dehein  Air^redie,  ao  er  von  dem  ampt 
kernet  oder  das  «f|siU,  damoch  in  fnnff  gantten  joren  deheine  aehencke,  miet  oder 
mieUon  von  nleman  nemen,  lüt7.el  oder  vil,  und  wer  das  verbreche,  der  bessert 
unsser  statt  ouch  10  ff  .^j,  als  dicke  das  geschehe.  [127]*  **Wcr  vor  meister 
und  rat  oder  andern  gericblen  einen  fursprecLeu  begert  und  den  bittet,  sin  rede  zu 

I»  tunde,  und  im  sins  gelles  butel,  an  welchem  ende  das  wer,  dem  sol  der  forspreche 
SU  slunl  gehorsam  sin  und  sol  neh  damit  nit  sehinnen,  das  er  sprechen  mflohte, 
die  sUffie,  das  doster»  der  herre  oder  ander  lutc  hetlenl  vor  mit  im  gerell  und  in 
gehcttcn  rede  zu  tun ,  wan  ein  ieglich  furspreolie  sol  eins  Icglicben  rede  tun  umb  sin 
gell,  als  vorgeschriben  slol.  es  were  dan,  das  ein  türspreche  spreche  by  sinem  eide,  er 

w  hett  eim  andern  sine  rede  vor  gclopt  zu  tun,  und  derselbe  hell  im  sins  geltz  gehen  ion- 
wendig  dem  nechslen  moaat  davor  and  nit  Airhess.  und  halt  der  flirsj^eche  von  ieman 
gelt  genomen  vor  dem  moaat  oder  kett  vor  dem  monat  glopt,  rede  zu  Inn.  das  sol 
in  nit  schirmen,  un  l  iunder  sol  kein  ftirsprecbe  dehein  slonde  gulte  bobi  n  weder  von 
Herren,  stilTleii,  clostorn  oder  andern  lüten,  daz  er  ieman  damit  verbunden  were. 

a  [128]^  »»Wer  türbass  vor  grossen  oder  deinen  reten  oder  andern  gerichlen  iu 
recht  zu  schaffende  hat  oder  sich  veisiht  ta  schaffende  zu  gewynen,  dantu  er  einen 
ibrspreehen  begerl,  m  vrelliehem  fttrspreehen  er  dan  komet  und  ine  bittet,  ime  sin 
rede  zu  tunde,  und  ime  aina  gelles  in  sin  hont  git  oder  butet  zu  geben,  dem  sol 
der  fursprecbe  zu  stunt  gehorsam  und  dorail  beslellel  sin,  demselben  in  der  sachen, 

IQ  die  er  ime  also  l)eslymel,  bitz  ende  uss  zu  dienen  und  sol  sieb  ouch  des  nit  widern 
by  sinem  eyde.  und  sunder  sol  kein  lursprech  dehein  stunde  gulle"  haben  weder 
von  barran,  stifltan,  doatern  oder  andm  lutea,  das  er  yeman  domitt  verbanden 
were.  *  Bs  sol  nieman  in  einer  aaohe  me  furapredMn  haben  dan  «neu.  es  sy 
an  geistliche  gericht,  an  wellliche  gerichte  oder  uff  der  pfoltsen,  ein  burger  gegen 

u  dem  andern,  und  «A  oucli  keins  andern  rat  haben  in  siner  sachc,  durch  das  ouch 
sin  widerparlle  iursprechen  haben  nnige,  und  sol  ouch  nieman  dem  andern  sin  fur- 
sprechen  ablegen  in  dehein«!  weg ;  wer  das  brichet  und  des  kuntUch  wart  gemacht, 

'  Art.  IJ»  fäüt.  du  er  lüvamimUf,  tnil  läS.  SchtU.  (ütr.)  bemerkt .  «hic  »rticulo«  est  m  uiro((ui 
«0  oodice  U  et  J  auoOMn,»       *  Kantlft  ditm  Artikib  Orin.  XXII,  97^  au«  dm  J&  JahrhiMdert. 
fbMt.  (8tr.j  AoMritf ;  ««auMlIitta»  In  «odiw  H  it  adaai^MU  «daeriptom    gOadivt  dwpoh  nt« 
und  XXI,  «  llwen  T?»  ««VW  «oqnitar  uulBtai.»       >  ir«iv<r;  ütMOkk  gUA  JH.  1»;  «pL  dum 

die  Anm. 


Digiii^uu  Ly  üo^.)gIe 


84 


«TAJmiBCUT  VI. 


der  besserl  jure  und  lug  vou  der  staU  ein  mib  und  g;it  fimf  pfunl,  c«  wer  dan  das 
ir  einrnr  «in  parUe  sumete.  [130]  *&  aol  ouch  mit  namen  ein  iegtiche  ftinpreche, 
wan  er  eins  roda  anliebet  zu  tun,  dem,  des  rede  er  dul,  den  wandel  dingen  von  eim 
an"  den  andern  iinlz  an  dm  dritten,  als  das  harkomen  ist.  [131]'  •Und  sol  ouch 
kein  fursprecbe  by  sime  eide  lüeman  kein  ander  sachc,  wider  den  er  redet,    mit  » 
worlten  in  sine  sachc  ziehen,  die  im  sin  glympi'e  oder  cre  berurent  oder  andres, 
das  Bit  zu  den  Sachen  gdioret,  obe  steh  des  su  aiten  wol  alsil  ergangen  hell;  und 
weihet  ßuapinsche  das  darüber  tut  oder  verbricht,  so  sol  der  ander  fnrapreche,  wider 
den  soUiebe  rede  beschicht,  sollichs  von  siner  parlen  wegen  verbunden  sin  zu  anden 
und  zu  clagen,  und  sol  dan  ein  meislcr  desselben  rals  oder  gerichts  von  stunden  an  to 
dos  stelzen  und  darumb  oin  frof^^e  hin  und  beiden  furspreclien  gebieten  zu  swigeu 
und  nil  witer  zu  reden ;  und  wurl  dau  erkaul,  da»  derselbe  lursprecbe  süUicbs  worte 
und  rede  unbülidi  gareU  habe  und  nil  zu  oder  Inn  die  Sachen  gehört  oder  diene, 
80  sol  der  furspreche  das  beasern  noch  der  geaohicht  und  irem  erkennen,  doch  das 
die  uiynsle  besseruuge  nil  under  10  ß  sin  sol,  die  man  ouch  nieman  Taren  lossen  i» 
sol  by  dem  eide,  hede  vor  dem  grossen  und  kleinen  rat  und  den  andeni  f^erichleu. 
[132J  *  *  Unser  herren  meister  und  rete,  schoUen  und  amman  sinl  mil  urteil  ubereiu 
komen,  das  Veitin  und  Lorentse  die  Fürsprechen  kein  rede  me  vor  den  qrbeoien  tun 
soUent,  sonder  die  andern  zween,  die  dar  geordrat  aint,  *  solleat  die  Sachen  snm 
gliohislen  und  besten  doselbst  Airen ;  unde  sol  debeiner  von  einer  sachen  me  nemen  m 
dann  zwen  sdiilüng  pfenning  und  sullenl  nil  verbunden  mh.  sollich  gelt  keiner  mil 
dem  andern  zu  teilen,  sy  tiigenl  es  denn  gerne ;   dogegen  so  sollent  Vellin  und 
LorenLze  und  Jerge  vur  dem  grossen  rote  fursprecbeu  sin  und  den  luleu  irc  Sachen 
do  füren  und  reden ;  und  was  inen  do  vor  dem  rote  oder  ussewendig  des  rals  wurt, 
sol  ouch  dehemer  verbunden  sin  mit  dem  andern  su  teilen,  dan  was  icgUcher  « 
gedieuen  und  gewynnen  mag,  sol  und  mag  er  ime  selbs  bchabcn,  so  luslet  ouch 
ander  hernoch,  dos  beste  zu  leren,  welliclien  aber  Ijeduchle,  das  ime  sonirlis  zu 
schwere  were.  dass  er  sich  doselbst  nit  beiragen  mochte,  so  rnag  einer  werben  an 
die  ende,  do  er  truwet,  das  ime  das  eben  isl.  [133J  *  *  Und  als  ouch  die  fursprechen 
der  atatt  daa  halbe  gelt  von  der  saofaen,  die  ieglidier  verlöre,  bisshar  verbunden  aind  » 
gewesen  zu  geben,  do  sollenl  die  fursprecben  hynnan  fürder  sollich  gelt  von  den 
soeben,  die  sie  verlierent,  der  stall  nit  mc  verbunden  sin,  das  halbe  zu  geben, 
sonder  sy  sollent  soUicli  gell  den  partten  widergeben,  ob  sy  das  an  sy  vordem, 
als  dus  von  aller  hurkumen  isl,  es  were  dann  sache,  das  der  furspreche  derselben 
siner  parten  den  gerichtegang  an  d«n  anfange  widerratm  hette  und  es  die  parite  m 
danibw  gehept  haben  wolte,  so  sd  der  iQrapräche  nit  verbanden  sin,  das  gdi  widM' 
stt  ^ben,  er  tuge  es  dsn  gern  one  geverde.  [134]  *Als  ouch  die  harren  die  dryt- 

a.  ScUtl.  fStr.).  •und.. 


1  Wohl  jünger;  ventiUedme  Bäte  wmugeteUt  i<d«n«lb«ii  r*to»  «twf  ScMkÜ).      *  Junger.  Dt» 

Siebenfr  sind  eine  Behörde  drs  lü.  Jahrhmdtriii :  vgl  Ei»}  ^  SctM  Art.  I3'j  voraus.  *  Jünger, 
Inhtüüich  übertuutimnend  mit  einer  StUeverordnung  au«  der  »weiten  Hälfte  de$  14.  Jahrfmmdert», 
OnN.  ZIZ.  Vfk  mA  JH.  »4. 


^  kjui^uo  i.y  Google 


1322  85 

xeliett  vormols  ein  artickdl  noder  «Ddern  arückeln  geaeUl  und  geordenl  baut,  wau 
ein  fanpreche  sin  fiu^mcbeDampl  ufbäte,  das  der  dornocb  in  fiinff  joicn  kein 

{Virspreclie  roe  sin  solt,  als  dann  das  derselbe  arlickell  inneliallel.  do  sol  derselbe 
arlickell  lol  und  abe  und  craffllos  sin.  |135j  *Die  fursprechcn  sollenl  oueli  alle  jore 
schweren  au  den  heiligeu,  das  sy  kein  sache  verzielienl  diircli  iniilwillen  mit  gezug- 
nisse  oder  mit  andern  dingen  one  alle  geverde.  [136] '  *  Man  sol  uuch  uiider  dryen 
furapredien  beide  vor  dem  groflseo  und  clemen  rale  nii  beben.  [137J  *  Die  fnrspreohen 
sollenl  ouch  schweren  an  den  heiligen,  das  ir  yeiglidher  nnder  ioon  aQe  tage,  80 
baldo  man  das  ander  mal  in  den  rate  lulet,  für  gerichle  komen,  so  man  gericht  und 
rale  hell  und  an  die  statt  stände,  dohin  er  dann  gehört,  und  ouch  do  blibe,  unl» 
der  rate  uti  geslol  oder  man  heissel  ussgon.  [138]  *Ist  das  vciuuu  für  meisler  und 
rate  komei  unde  nit  Airaprecben  haben  mag,  und  vorderl  der,  das  mau  ime  einen 
fiirsprecfaen  gebe  von  dem  rate,  so  sol  man  ime  dann  einen  geben  uas  dem  rate, 
der  zu  deme  mol  sine  rede  luge;  und  sol  des  urleil  zu  deme  mol  und  in  der  sache 
uil  gellen  dann  als  eins  auderii  fursprechcn  und  sol  ouch  ussgon  zu  dem  rnoi,  als 
ein  ander  furspreclie,  so  man  umb  die  sacbe  urleilcu  wil.  [139]*  ^Man  sol  ouch 
under  dr^cn  lursprechen  beide  vor  dem  grossen  und  deinen  rate  nil  haben,  und 
sol  man  swene  sonder  fiirspreohen  für  die  suben  riditer  han ;  und  suUent  die  lur- 
sprechen vor  dem  kleinen  rate  kein  rede  me  für  den  suboien  tun  sonder  der  lule 
Sachen  von  des  deinen  ralos  wegen  beide  frömbde  und  heimsch  gewarten,  die  naob 
dem  imbiss  bricfe  und  worheil  zu  hören  hanl ;  ouch  so  sullenl  die  fursprechen  beide 
vor  dem  grossen  und  deinen  rale  den  schribern  die  urleil  hriefe  lielfTen  setzen  mil 
clage,  aulwurl,  rede  und  Widerrede  iu  vierlzehen  lagen,  nach  dem  die  urleil  geben 
sint,  hy  iren  eiden  ui^everlich.  [HO]  >  *Wo  die  fr(Mnden  hie  rechts  begeren  oder 
suchen  gegen  den  bnrgem,  es  sy  vor  grossem  oder  deinem  rat,  do  sol  des  fauigers 
furspreche  hy  sinem  eide  vor  anfange  der  Sachen  den  frömden  frogen,  obe  er  sich 
mil  dem,  das  also  zu  reehl  erkant  und  gesprochen  werde,  wolle  lossen  benügen 
one  widerusszuge  und  appeliiren,  und  seil  der  frtimde  das  zu,  so  sol  das  verzeichent 
werden  und  ito  by  Uiben  und  der  burger  schuldig  sin,  das  ouch  also  zu  halben,  weit 
aber  der  ftOmde  aolUohs  nit  sa  sagen  sonder  firy  im  rechten  stin,  sol  msn  Idssoi 
bescheen  und  sol  der  burger  dogegen  ouch  fry  sin  von  der  urtdl,  obe  die  witcr 
ine  vy<']  zu  appeliiren,  oh  er  wil.  [III]*  *A]s  biizbar  zum  dickern  molc  den  fur- 
sprecht'M  I  i  yde  vor  grossen  und  deinen  reteu  erloupt  worden  ist,  den  luten  ir  rede 
tuu  im  lande,  so  sol  man  furbass  deheineu  fursprechen  ane  zu  gewoulichen 
gerichts  sten  erlouben,  iemans  sin  rede  im  lande  su  tnn»  es  weredan*umb  saoben, 
die  gemeyn  statt  od«*  ir  ftyheiten  antrefliBn  oder  einen  burger,  dem  es  sin  ere,  lybe 
od«r  lebüi  baruren  were,  darinn  sollenl  die  rete  macht  babra  su  tun  ye  noch 

•  Jüngerer  Zumtz.  Widerspruch  ifetfen  129.  Schiit.  (Str  )  btm^rkt :  « camc-llatus  in  cod,  H,  eattat 
tarnen  in  Kleine  Ratsoi(lrmng>  -  Jumjer im  ersten  Teile  ISU.  (ha  irnti-im  nputtTe  ISthärden 
porxmtgetttit.  >  Jünger:  1323  tat  keine  Ap^etbitio»  möglich,  ikhilt.  (Str.)  bemerkt :  «  bic  articalns 
Mt  in  cod.  H  eaaeellata«  «t  n  »avgiB»  Mboriptam :  «berlnimt  Heondam  poit  ««tivitatem  Marie 

a.  XVc  Bccondo  ;  extat  in  Kleine  Rataordnnng  •  *  Wohl  spätere  Verfügung  tda  123  Schluß.  Schilt. 
(Str.)  bemerkt:  «hic  et  se^iuentes  articali  non  extaut  in  Kleine  Ratsordnung  sed  alü  «das  die  für- 
apn^hoi  aieht  kaotNlnft  wgn  mUmi  «tc*  np.  46  «iqiM  ad  fiS  voa  «idmiMi  > 


86 


STAUTRECUT  VI. 


fjcslali  drr  Sachen,  was  sii  beduuckel  der  stall  oder  iren  bürgern  nulze  und  put 
sin.  (14<J) '  ♦Undwelhem  fiirsprerhen  iun  sollicher  wise  zugelossen  wurdl,  eim  burger 
sin  rede  im  lande  ze  lun,  der  sol  von  der  sachcn.  wuii  die  2u  ende  ussgelragen 
wurdet,  nit  me  loim  nemen  dan  >wey  pfb&l  prenig,  mynner  mag  er  wol  nemen. 
und  sol  ioe  der  burger  veneren  und  geritlea  machen  uad  im  dotiu  alle  läge  ein  s 
untze  pfenig  geben  für  sin  rytegelt  und  nit  me  in  deheinen  weg  ungeveilidien. 
[143|*  *Es  sol  oucli  dehein  furspreolie  nyemans  raten  oder  anwisunge  geben,  von 
der  rele  tirteiln  zu  yppelliren.  er  sy  fromde  oder  hoimscli.    H  A-l]  •*  *  Als  bil/.har 
die  fursprechen  vor  den  suben  zuchteren  die  armen  lulc   niU  irer  belouunge 
geachetcel  und  mer  von  inen  haben  «oUen,  daa  inen  ir  ordnunge  angibt  eto.,  m 
do  habant  unsaer  hetren  maister  und  rat  und  die  21  gaoidanal,  gaaaltt  and  gamaelit, 
daa  dieMiIben  fursprechen  nun  Furier  von  iren  parlhien  inn  einer  sacben,  die  nil  für 
meister  und  rnl  gezogen  würl,  nit  me  nemen  noch  fordern  soUent,  dniin  2  ß  und 
ouch  denselben  parlhien  umb  solch  gelt  schuldig  und  verbunden  sin,  die  sache  oss 
zu  fdren  und  zu  dienen ;  ob  aber  die  Sachen  für  rat  gelzogen  worden,  so  mögen!  i» 
aie  an  irem  vorgemelten  lone  3  ß  ^  nemao.  daa  wäre  snaamen  &    ^  und  nil  me, 
und  wer  daruher  me  nema  oder  gebe  oder  iemania  von  einen  wegen,  der  lomei 
dise  slal  jor  und  lag  und  git  5  Ä      und  sollent  ouch  umb  die  vorgenante  lone 
die  Sache  uss  dienen  zu  stunden  und  zu  tagen  und  flllrn  stellen,  do  man  ir  bedarff 
one  alle  geverdc,  und  dörlTeut  solche  lone  nit  me  mit  einander  teylen,  als  das  vor-  s» 
mals  gewesen  isl;  wöUent  sie  aber  iamana  rat  haben  au  den  vofgenanten  aachenp 
den  mOgent  aie  teylen  die  vorgenanta  lone  und  loUent  doch  nit  me  nemaiit  dan  als 
davor  gesclirihen  slol,  und  sollenl  dis  roeialer  and  rat  richten  und  rechtfertigen  ufT 
ire  eyde,  wie  es  inen  fiirkompl,  das  einer  me  genomen  oder  gegeben  habe  one  alle 
geverde  in  alle  wise.  als  vorgeschryben  stol.    '115'*  •Ks  sollenl  onrh  die  meistere  n 
und  Schottel  au  dem  subener  gerichl  und  ire  knechl  schuldig  uud  verbunden  sin, 
wo  aie  beQfnden  oder  inen  fiirkompt,  daa  die  fbrapradian  wider  den  obgaaehiyben 
artiekel  thitlen,  daa  dem  rat  Airderlidk  su  verkünden»  oder  hin  die  canidy 
geschryben  geben,  ufT  das  sollichs  geslrofll  und  niemans  nochgelossen  werde. 
(14t5]  *  *Als  bilzhnr  zu  dickren  niole  den  fursprechen  heyden  vor  deinen  und  grossen  m 
rälen  ouch  vor  den  uydern  gerichteu  erluubt  wurden  ist,  den  lulcn  ir  rede  zu  Ihun 
im  lande,  so  sol  man  furbass  dheynen  zu  gcwoulicheu  gerichls  zillen  erlouben, 
iemena  sin  rede  zu  thun,  ea  were  amb  aaohen,  die  gameyne  etat  oder  ir  Cryhatlen 
antreffen  oder  einen  hurger,  dem  es  »n  erc,  libe  oder  lohen  heruren  were,  darinne 
sollent  die  rete  oder  subenermeister  rnaehl  haben  zu  tun  yc  noch  geslalt  der  » 
sacbn,  was  sie  bedunckl  der  statt  oder  iron  burgern  nutz  und  gut  sin. 
Von  roulFen.  fuste  slahen. 

[147J  *  Wtr  den  uitderu  rouliel  oder  mit  der  tusle  älehel,  ::>lusäel  oder  Irillel, 
wuri  es  geclaget  und  wil  man  ea  in  nil  erzügen,  ao  sol  man  aine  recht  darfur 
nemen,  che  er  es  loudtenet;  wil  man  es  in  aber  enogen,  daa  aol  man  tun  mit  m 


'  jünger,  da   im   '/.uMiututnlutinj   mit  Art.  Iii.         *  Jünger  tcegen  der  AppeUtUkm. 

3  JuHg€t\  s  Einl.      *  Jünger,  s.  Evü.      ^  ~  Iii.      «        IV,  II  (-  II,  8).  SlBr.:  «cf.  D  §  KW». 


192% 


sweyen  gemgen  oder  me  und  sd  ouch  die  gecnge»  geaeliribeii  geben  in  den 

nechsten  drven  tagen,  so  es  geclaget  wiirl.  [und  wurt  er  dan  crzugel,  so  sol  er 
umh  ein  solicln^  saHie  mit  der  bessenmgc  {^ehalten  werden,  als  das  den  suhenen 
in  ir  ordeniingen  von  schijtTel  und  umniao  empt'olhen  ist],  doch  sol  dis  wunden,  dut- 

i  siege  und  blulrunse  nil  angon,  dan  das  gehalten  werden  sol  noch  inuehaU  üiss 
buehs.  [148]*  Wer  den  andern  Uutnwaig  macheft  niil  bengelen,  nil  sveris  knöpffen, 
mil  messeffB  heffilen,  nil  steineii  oder  mit  andern  dingen,  die  den  g^e  sinl,  wnrt 
es  geclaget  und  wil  man  es  in  nit  crzagea,  ao  sol  man  ain  ndkl  darAir  nettini,  obe 
er  es  louckenet ;  wil  man  in  aber  des  cr/ugen,  so  so!  man  (nn  niii  xv^^'yen  gezugen 

10  oder  ine  und  sol  ouch  die  gezugeu  geschriben  geben  meiäler  und  rate  in  den 
uecbslen  dryen  tagen,  so  es  geclaget  wurt;  und  wurt  er  dan  erzugct  mit  zwe^rcn 
oder  me,  ao  rumet  er  die  alal  2  jore  ein  mile  und  git  dem  rate  swey  pfunt  und 
dani  achaltheissen  und  dem  vogt  10  ß  und  aol  mit  dem  cleger  nberein  komcn  noch 
muglicben  dingen:  wil  der  cleger  zu  strenge  sin,  das  sol  meisler  nnJ  rat  erkennen 

ts  und  soll  dan,  der  do  bessert,  sweren  zwey  jore  uss :  und  wan  die  zwer  jore  iiss 
komenl,  so  hall  er  dem  cleger  gnug  gebessert.  [149]*  Kerne  aber  meister  und 
nt  ein  blutmnae  für,  der  sieh  in  der  worheit  fände  und  wurde  doch  nit  geclaget, 
der  beaaerC  meister  und  rat  ^n  halb  jor  von  der  atatt  oder  git  ab«r  drfttr  dm  pfent, 
and  aol  der  besserunge  nieraan  erlosscn  werden:  und  wuU  dan  einer  mcynen,  es 

«0  were  an  ine  !)rohl  und  hette  sin  nolwere  geton,  darumb  sy  ime  sin  rchl  un  ihenen 
beliallen,  der  hlutrunse  sy  geclaget  oder  iingcclagel.  ^150]'  **l'nd  wellier  furtter 
umb  ein  blulruiis  usä-swi^rel,  der  äul  vor  dem  iialbeit  jure  iiil  wider  inngelassen 
werden  weder  durch  bitte  noch  mit  inrjten  der  funleQ,  er  gebe  dan  vor  den  armen 
weysen  1  ff  ^  oder  sj  aber  darumb  mit  inn  pfl^gern  uberkcNnen,  dann  sie  ein 

M  benqgen  haben  ungeveriich.  actum  tcrtia  posl  Martini  xax.  [151]*  Ist  das  einer 
eim  ein  bein  oder  ein  arme  enlzwey  tritlet  oder  sieht  mit  bengelen  oder  mit  sleinpn 
würflet  oder  mit  andern  dingen,  die  dem  glich  sint,  wurt  es  ^(eclaget,  der  bessert 
fonff  jore  ein  mile  von  der  statt  und  dem  rat  swey  l^nt  und  dem  Schultheis  und 
dem  vogt  10  ß  ^  und  aol  mit  dem  cleger  ubereinkmnen  au  g^her  wiae,  als  bette 

■0  er  in  gewundet,  doch  got  es  im  an  kmn  gelidc,  es  were  dan  das  er  stürbe ;  wil  abe 
er  sweren  an  den  heiligen  und  errngel  es  dan  mit  zweyen  oder  me,  das  er  es  nn 
in  hrochte,  ist  er  und  sin  hellfer  lidig  des  clegers  :  doch  sol  er  der  statt  besse- 
runge tun  als  von  einer  wunden.  [152]^  Da  ein  notwere  erzuget  wurt  und  wan 
soUoha  fbrkompt,  ao  aol*  meister  und  rat  das  riditen  uff  den  dde,  es  sy  geclaget 

H  oder  ungedtaget,  umb  das  der  atatte  beaaemnge  nit  übersehen  werde.  flK]«  Wer 
aber  das  yeman  den  andern  mit  bengelen  duge»  den  man  alao  sluge,  sudct  der  ein 


>  Vgk  JV,  iL  StBr.:  «et  0  S  103».  >  Vgl.  die  Amn,  m  153.  >  Jünger;  VgL  «weh  tUe  Jim. 
«  S58.  «  V^.  «fe  Asm.  eu  153.  s  Vgl.  die  Anm.  nt  ISO.  «  Vgl  IV,  84.  Der  StBr.  ttoHert 
i^'  hift:u  «D  §§  IOl'.  10;^.  KU  10.')..  Dil-  ersten  bftdfn  ^iitd  wM  nur  iciederhoU.  ari}  VI.  lai  ^kh  vifl- 
fach  mit  ihnen  berührt,  nud  104  utul  105  enteprechen  Vi,  J6ä.  163.  Für  149.  150.  151  iU  in  D  kein 
Ikäg,  m  «Mf  iSl  müßten  denn  -  mmd  fiilaMie*  tUU  dem  nidM  Mtgigin  —  mU  M.  US  MKr 
MMfT,  fttp.  ntei  Ptngnphenttjfer»  virtiuift  gewmti  tfni. 


88 


ÜTAOTRBCHT  VL 


messer  oder  ein  swert  und  wert  sich  uff  derselben  getal  und  wandet  jenen,  der  in 

do  sieht,  oder  stinhet  in  zu  tode  oder  sin  belfler,  die  uff  der  helfT  sinl,  mit  ben- 
gelen  oder  mit  wofri'n,  der  sicli  da  weret.  wil  der  9^ve^en  on  den  heiligen,  das  in 
jener,  den  er  gewundct  oder  erdolet  hal.  o  sluge  nut  eim  bengel  uff  derselben 
gelall,  ddn  er  sin  messer  zudiele  oder  sin  swert,  und  erzuget  das  mit  zwej^en  i 
oder  me»  der  aol  Udig  sin  und  sin  helffer  des  clcgers,  doch  so  aol  er  der  stette 
bessemnge  tun,  der  die  gelatt  hat  geton.  [154]*  *  Ist  das  einer  ein  messer  oder 
ein  swerl  zuckel  über  den  andern  und  wundct  sin  nit,  das  sol  ouch  gehalten 
werden,  als  das  den  sibenpn  empfolhen  ist.  [155]«  Ist  das  «wen«  odpr  me  mit  einnn<J».r 
WOrUen  and  ubei  rvdent  oder  villicht  «iiuwd«r  mit  den  fasten  sUheAt  nnd  von  ein«nder  komeut  i» 
odar  «OB  «iBaadn  gwohridmi  waidMit,  iMaaimt  aieli  ir  daMDwr  noeh  dar  catett  vmA  ddrt  d«n 
andern  mit  bengebi,  der  sol  fnr  den  gcratton  rat  nit  sweren  ;  ^va^t  er  der  vorgonden  getat  boraget 
mit  zweyea  odn  me,  so  be«sert  er  dem  rate  fanff  pfoudt  and  int  ein  jore  von  der  statt  ein  mile 

und  von  des  slahens  wegen  bessert  er  der  statt  swe;  jore  ein  raOe  und  dem  rat 
sw^  pAinU  dem  schultheissen  und  dem  vogt  10  ß.  ist  sber,  das  er  des  geratlenen  ii 
nts  unschuldig  wurt,  so  sol  er  das  slahen  bessern,  als  dmor  geschriben  stot  in 

dem  andern  arlickel   und  sol   mit  dem  cleger  überein  komen   noch  mfiglichen 
dingen,  wil  der  clegor  ?.n  strenge  sin,   das  sol  meister  und  ral  erkennen  und  so! 
dan  swereu  Z'*  jor  von  der  stall  em  nule  und  hall  aiäu  dem  cleger  gnug  gebessert ; 
frile  naa  in  »b«r  vit  «nnigan,  w  aol  eriia  rabht  duAur  tan.  clagel  man  aber  von  i«nant»  der  m 
nit  da  by  ist  gewesen,  das  er  es  gebeissen  habe,  den  sol  man  nit  emig»,  man  sol 

inn  recht  nemen ;  g»t  oocb  ipuiRn  mit  wv-  nm!  Juilfffl  Imp  slahm  mit  iH'iigplpii  oder  schirmet 
nut  mit  den  armen,  das  si«  oiemaa  scheide,  wurt  er  des  erzaget  mit  snajen  oder  me,  so  sol  er 
oueh  die  vorgaachiibaa  beaaarnngo  tnn,  wil  man  «bair  in  nit  erzugen,  so  aol  er  tin  recht  dafar  tu: 
giangt  aiMr  lüin  out  in,  der  weder  »luge  noch  mit  den  armsa  schirmt*  und  snst  do  stände,  wil  M 
(Ter  sweren  au  den  heiligen,  das  er  nil  mit  iine  d;irumb  darkeme,  das  er  ime  hclfFen  wolle, 
obe  er  nberlooffen  ward«  oder  ub«rtrungen,  so  sol  er  lidig  sin;  wolte  er  drs  nit  sweren,  so  sol  er 
di«  Torgenanta  baaaarangs  Inn.  [156]  >  lat  daa  oId  «naiB  naa  ein  üppigen  Sl^ldeB  man,  dar 
iBo  «ImI  hefitieliche  and  adioHielidi  aatirart^  daao  Iwekoling  gil  odar  in  MU»  danonb  M  or 
nianaa  dahain  b^sserange  schuldig,  noch  got  an  kaia  gerieMo,  or  aol  aber  erMfan  mit  SWqmi  » 

oder  me,  Ja;^  ps  .UrHeiho  .^11  in  iireehto  ttit  «ortten;  mag  er  aber  der  gemgen  nit  bau, 

so  sol  mau  sime  eide  glauben. 
Von  wunden  und  dolslegen. 

[IIST]*  War  dan  aadan  wnndat  mit  mrftai,  mtt  dor  «rgrülM,  ao  aol  aaan  in  fabattan  ia  dar 
offoB  Imta  ala  laaga^  nnts  daa  dar  dor  wondan  gaaiaot  odav  atirliat ;  und  aol  naa  dan  ifehtaa  nacii  » 

a,  IV.My  .n  j.ir-:  .r.J,!  ,rr.,-l,r,rf.^.,  /',v.   ■![  j„r.,  I.4  A  I   (.".-  >r\,-r,ll  S'-Xtll    <-tr.i...  A  ,•  i  Uh.  ,11  Üb.»; 
da  «brr  Ul      lib.  •  H«>-tk  dtu  Vti-jUick  mir  dti-  Summt,  dit  dti-  Stknltktiü  bekommt,  tifktr  ftfttilt. 

'  In  (/ifjifr  Fa.t!<u}i(i  mt   der  Artikel  luitKrlicli  juutirr.  unii  ila   1,'>3  D  ^  /''■';,  LKi  I)  ^  107  ent- 
spricht, 155  aber  am  Uta.  V  itbertiommen  i«t,  m  »m  in  />  für  1.^4  iUterhaupl  item  riale.   l'ffl.  158». 
a  UmgUuMlH  mia  V,  71  (Staiut  von  1307  oder  131S).  iMr  Artikd  ttmd,  da  153  1)  S  105,  156  D^M.  M 
emttprkht,  wM  in  D  cd»  §  106.  Auf  D  §  106  i»t  im  StBr.  aUerdingt  verwiesen  bei  IV,  37:  <a«or  iomaantn 
mit  gerateme  rate  mit  stecken  siebt  oder  tftt  geslagen,  der  ramet  die  stat  ein  jar,  bia  daa  ar  gelMwtert: 
ist  aber  dun  ipnuin  den  aiidmcii  uiiiijidehtcrlirlie  rAfet  oder  imc  einen  beckeling  git,  dev  nur.  '  il) 
stat  einen  manot  aber  eine  mite,  bm  da«  «r  wole  gebessert.  *  E$i»t  firagiteh,  ob  amdt  diete  BesUmmunji 
hier  Otren  I^U  kMe.        >  Vmgeorbeitet  aus  IV,  68  {=  III,  19).  StSt.      |  107*,       <  ürnftw  « 
MM  OM  IF,  ii-n      II,  9-13).  StBr.  «cf.  D  §  108». 


Digitized  bv  Google 


1822 


sinw  Msknlden;  ist  «s,  daa  er  clor  wunden  stirbet,  so  got  ea  jamm  an  den  lip;  geniset  er  aber  der 
wunden,  so  got  p»  imo  i»n  <\\f  lirinf,  es  sy  dan,  flns'  pr  iimb  den  lofs!;ig  oder  wunde  ein 
uotwere  erzugen  welle,  als  in  dem  arlickcl  der  iiolwer  hie  noch  geschribeu  stol ; 
ict  iber  daa  «kr  eupiflahet,  d«  Mtkha  gdmt  Intt  begangen,  so  sollenl  meisler  und  rot  sich 
alles  sios  gutes  undenieben  und  sol  es  ouch  u^ebeo  uff  skiherheit;  und  vnm  der, 
der  die  missetat  gelon  liall,  dem  mcisler  und  dem  rat  geaweret,  der  slette  besse- 
runge  zu  lande,  so  sol  alles  sin  gut  litlig  siti  unil  sin  Imrgpri.  ohc  man  es  nsspp- 
notn<':n  hall;  und  wer  also  umh  einen  totsl;i|^r  wurl  hosscrii.  der  sol  ineisler  und  ral 
vun  der  stall  sweren  10  jore  ein  mile.  und  sol  niemer  in  die  statt  iiomen,  er  habe 

I«  den  meister  und  ral  geben  vier  pfunl  pfcnnig  und  dem  schultbeisa  und  dem  vogl 
ein  pfunt  und  sy  mit  dem  deger  abereinliMnen,  obe  er  der  nechsle  ist;  ist  aber 
der  c1i-p;er  nil  dt'r  nechste,  so  sol  er  mit  dem  ubereinkomen,  der  den  der  nechste 
ist;  wiirl  or  iihor  l)i'ssern  umb  die  wundf,  so  sol  er  nss  sweren  dem  mcißter  und 
dem  rate  iüntl  jore  von  der  stall  ein  mile  und  so)  niemer  harwider  in  die  statt 

u  komen,  er  habe  dan  e  dem  rate  gebessert  umb  die  wunde  2  ff  und  dem  schulUieiss 
und  dem  TOgt  10  ß  und  sy  mit  dem  d^r  ubereinkomen  in  alle  die  «ise,  also  da 
vorgeschribon  stol.  und  sol  ouch  ein  iegiidi  ralhcrre  ein  wunde  oder  einen  totalag 
rlgeu  by  siiiem  eid«-,  wie  es  iiiif  furkompl  und  noch  hürsagen  ;  und  wan  also  ein 
wunde  oder  ein  lolslag  gi  rnget  wurl,  m  sol  der  meisler  und  einer  des  ral^  tnit 

ao  im  den,  der  diis  geton  halt,  l>y  der  tage/it  zu  huse  und  zu  hofe  suchen,  als  das 
baikomen  ist.  [li>H]i  Wer  Ja  dar  atstt  baaaamnge  ist,  «araial»  Am  iat,  der  m1  nsbla  ma  rail« 
von  dar  ttatt  aio  und  sol  in  den  burgban  nit  komen«  in  tnga  du  ain  weg  dodnrcli  «ne  «Ih 
gavttdc,  oder  meister  und  ral  erlouhtenl  iint>  dan,  in  den  burgban  zu  ryten  oder  zu 
gon  ;  doch  sol  er  in  die  slat[  nil  komen  alle  wile,  das  er  in  der  slette  besserungc 

w  ist.  wrr  anders  in  den  burgl^in  oder  in  die  statt  ftire,  e  sin  züc  usslcomm^^t,  dnii 
als  vorgesckribeo  stol,  und  das  kuulliche  und  erzugel  wart,  der  sul  uuib  den 
meineit  10  jore  von  der  statt  sin  ein  mile.  II :  (166«)  *  Und  jaget  er  abw  ienaanen  mit  «ime 

awertc  oder  mit  einem  messere  nnd  enwundet  sin  nilt  so  nnncl  er  die  stAt  einen  manöt  über  eine 
mite,  bis  das  er  gcbcascrt  und  engit  niiit  pfenning«.  doch  aol  er  den  clegcrc  unclagoliaft  macheu.  :  l| 

»u  Wer  den  andern  wnndat,  der  aol  dem  geriohte  entwicbcn,  die  wunde  sy  geclaget  oder  nuge- 

ckgat.  [Ifl0f|«  Wie  maa  eiiMD  sibet,  daa  er  einen  gewondet  babe  oder  erslageu,  nnd  daa  nit 
knntliche  ist,  von  dem  sol  mau  borgen  nemon,  das  er  dra  gericLto  wartt,  claget  dan  nieman  uff  in 
und  wt!  er  dann  sin  recht  darfur  Inn.  so  sol  er  lidig  sin,  wil  er  des  nit  Inn,  so  sol 
er  der  stelle  besserung  tun.    Ii :  lieo^j  &  Swer  amb  eine  nogeclagete  wunde,  die  k&nüich  ist, 

m  ergrifltai  «ixt,  den  aol  man  ixh  geribte  Turrftm.  elaget  denne  iemaa  ab  ime,  man  aol  Ton  ime  ribtea. 
alae  reht  iat,  daget  aber  niomnn  von  ime,  so  sol  er  swuni  iiz  varne  und  sol  der  stette  bessc- 
rfisge  tftn  und  engat  ime  niht  an  die  haut,  wand  ea  nngeolagat  iaL  :  |:  [161]  c  Ist  das  ieman  daget 
omb  «nen  todtslag  oder  nmb  ein  «awle  uff  ieman  tot  maiatar  und  rat,  and  der  den  aebaden 
galao  bat^  aiab  varaatinntat  nnd  aprieh^  er  lonken  ain  ni^  «r  babe  ea  geton  nnd  wer  ainan  lip 

w  notwennda  nnd  der  nrbabe  war  dea,  der  da  «läget  oder  von  des  wegen  man  daget,  nnd  daa 


'  Uminarheitet  aua  JV,  9G.  Stiir.  -  rh  Tl  5  109».  *  Ergfimt  tiaffi  IV,  im  der  StBr. 
mUerl  •!>  §  110».  »  Aus  IV,  23.  S'<nh  dem  StBr.  «Ü  §  III».  *  Uingearbeittt  au»  IV,  24. 
Nach  dmi  StBr  'D  §  112>.  '••  -Krgmin  mu-h  IV,  90,  w»  Ar  &Bf.  mHerl  «1>  §  U3>.  •  ^9 
V,  30  (Slafut  von  mt  Firühling)  fmgettrb€üet. 

Sir.  12 


90 


STADTHRICNT  VI. 


m»  <Uiiimb  sin  worbtit  Wf,  die  «oilNit  wart  ime  «t«ilt  vaA  onnar  ttatt  recht  and  gewonheit, 

so  sol  der,  nff  i\i-n  rann  claget,  an  <len  heilipen  swprnn  dns  dpr  nrhahp  des  »*ft,  der  d'd  ctBget  od^r 
von  d««  wegen  luan  claget,  and  <ia&  er  es  an  in  br«cbfc  und  sincu  lip  uotwareude  were;  darnoch  to 
Ml  aaaa  lin  gezogen  httno,  sint  su  zugegen,  siol  sy-  aber  nit  zugegen,  so  sol  man  su 
gesohriben  geben  meislnr  und  ral  in  den  neohsten  dryea  tagen;  emiget  er  dan  mit  s 
«Weyen  oder  mit  me  erbarn  luleo,  das  es  der  an  in  brechle,  der  do  claget ,  oder 
vun  des  we^en  mau  i-lagel  und  er  in  mit  bcngt'U'ii.  ruslpn.  sleineu  oder  desglichen,  ' 
vor  und  <■  ri  in  wiindele,  geslagen,  gc-woriicn  oder  geflossen  iiabc.  so  sol  ime  die  I 
wunde  oder  lulslage  weder  an  lip  nocli  an  gelide  gon,  duclt  sol  er  der  stelle  besse- 
runge  tan  und  darlsu  mit  dem  cle^  ubernnkommen.  als  urob  wunden  und  utnb  i« 
toielege  davor  an  diaen  buche  gesehriben  slot ;  «imgrt  «r  «bw  «dt  swqrm  «d«r  ne  «rbani 
IntWi  du  jmr,  der  do  claget  oder  von  deswegen  man  claget,  es  an  in  brochl  und  dartsn 
sin  tn(>i(i«r  c  zucket,  und  er  sinon  11p  notwcrtride  wer.  so  sol  der.  %-on  d«ni  nmn  klaget,  des  clegen 

ledig  sin  und  alle  üin  helQer ;  doch  sol  der,  der  die  wunde  geloo  halt  mil  der  haut, 
ein  jore  von  der  statt  sin  ein  mile  imd,  der  den  toalag  geton  halt  mil  der  bant,  u 
sol  2*  jore  von  der  stal  sin  ein  mile,  ea  sjr  gedagel  od«*  ungedaget,  und  das  ial 
der  stelle  besserunge,  es  wer  dan  das  einer  in  tSxMt  gewalt  einen  erfliagtt  oder  ■ 
wundet,  wurl  der  der  gclall  lidig,  so  sol  er  onch  unsser  stall  besserunge  lidig-  sin. 
[162)^  Wan  einer  den  andern  wundel  oder  zu  lode  sieht,  welher  under  ineu  lur- 
ginge  und  mil  der  uolwcre  lidig  wurde,  wolle  dan  die  ander  partle  onch  furgoa 
und  wolte  ouch  mit  der  nolwere  lidig  werden»  das  aol  sy  tun,  ee  su  su  ohte  wer- 
dent  gclon  und  anders  nit.  (163)  i  OMohioht  abw  das  nn  vi  «im»  dagat,  dar  «te  gdioUhn 

liatt,  dpr  <:inen  lip  nofwprcntJr  was,  als  Torgesrhriben  stot.  nnd  nit  uff  den,  der  die  getatt  geton 
liatt,  mag  der  holffor  erzugcn  mit  sweyeu  oder  mc  erbarn  luteu,  das  Jener,  dem  er  so  helffe  kam, 
tinan  lip  notwanade  wat  «ad  an  ia  broht  irart,  ao  aol  dar  MBw  liiig  lin  nad  «al  ooeb  onaaar  »  ^ 
stette  keiu  besserunge  tna;  dut  er  aber  den  dolslng  oder  die  wunde  mit  der  haut,  so 
sol  er  nmh  den  dolslag  1  mile  von  di  r  stüll  siu  zwey  jor.  es  sy  pcclaget  oder 
ungechigel,  es  wer  dan,  das  er  in  siuer  gcwnlt  rimn  ershige  oder  wutidcl;  wiirl 
der  der  getall  lidig,  so  sol  er  ouch  unsser  stall  besserunge  lidig  sin  und  git  umb 
den  dotalag  dem  rate  4  ff  und  dem  achultheiss  und  dm  vogt  1  ff ;  und  umb  die  m 
v.unde  ein  jore  und  gil  dem  rate  2  ff  und  dem  adiultheias  und  dem  vogt  10  ß  ^. 

(164]^  WoIii  Lc  unsser  burgor  einen  nmlcrn  unssir  btirpcr  in  rlrm  l.nmlr  vriinrlpt  oder  prsloht,  das 
Bol  man  nlttcti  m  alle  wise.  als  wer  es  in  iin&ser  statt  ge&cheben,  es  ny  geclagel  oder  unge- 
claget.    {lßö|^  Ist  das  dekeiu  unsser  burgcr  in  unssct  statt  besseronge  ist  nmb  wtuden  oder  amb 

dotalaga  oder  umb  ander  unibge,  die  im  an  ainen  lip  oder  sin  gdide  gont  nad  ao  dar  m 
statt  baaiiraaga  «nkiOBMl  uad  ar  garaa  banridar  in  wer,  Ican  man  damocli  nit  erftren,  wo 

a.  SchtU,  M4t*»t4  «ll>. 


'  Vgl.  Ämn  *«  Art.  164.  -'  Aus  V.  31  umgtarlteitet  »  Au»  IV,  81.  Nach  dem  StBr.  D  g  116». 
JJa  VJ,  160  D  §  112  enUprnch.  so  meheH  im  ZwiiAenrtum  hier  mml  dort  j^McAaM  Ar^fn^fhe». 
1}  S  113  steht  jedoOk  hier  ursprünglich  meht  mit  «fuf  dls  «r  üa  AJIr.  muNffOelljeft  a«  äSue  8UBe  «■ 
vervnesen  tM.  w  »m/i  nun-  ilrr  tmilcni  Äi  fihil  (jrxtrichen  werden.  Diis  k(i)iii  nur  163  sein,  da  161 
und  IW  in  HtR.  V  »lande».  Innert  Gruttde  sprecfien  allerdittgs  lacht  für  seine  Beseitigtutg  whA  et 
nicU  atuffeachlosten,  daß  früker  S  AsUkd  üi  WnMt  Fangnfh  ttmuimmgrfiM  warm.  *■  Umgit»' 
beitH  atm  V,  7$  (Statut  «an  1307  bit  1318), 


I 
I 

L^iLjui^üd  by  Google 


1322 


91 


der  clegcr  komen  sy  noch  dem  Jore,  so  sol  man  in  harinne  lossen,  und  sol  er  dem 
meister  und  dem  ral  Sicherheit  pjebcn,  w.in  der  clegcr  komel  und  es  vorderl  oder 
sine  frunde  dif.'  tieohslen  und  soilenl  das  kunlliclif  rnacheti  vor  nifister  und  rat, 
das  sie  die  nectisten  sint,  so  sol  jener  usaiaren  hy  demselben  tage  und  soi  uss  sin 
a  iD  defselbeii  bcMeronge.  ab  «r  e  w«8,  und  sol  niemer  Iiarwidw  ia  komen,  er  sy 
dan  mit  den  nediston  franden,  den  der  schade  geschehen  ist,  uberankomen ;  und 
sollenl  euch  die  sicherheil  geben  meisler  und  rat,  ist  das  der,  der  in  der  besse- 
runge  ist,  mit  inen  ubor  ein  komcl.  das  es  der  cleger  stcle  habe,  in  dos  hesscrunge 
er  was.   [166]  ■  Wan  ein  un&ger  burger  den  andern  unsscrn  bnrger  wondat  oder  cd  dot  liehet 

1«  oder  ander  unzucbt  dul,  das  eim  an  aioem  lib  oder  gelide  gol,  <«  m1  ftufcoBw  in 
dm  «adwUn  Iqran  gtiiehtaB,  daiMolt  m  in  dar  muMiu  und  der  ratanliiiM  uid  m  hott  gamehant; 
Dnd  sol  ouch  der  meister  and  der  rat  die  dm  garichte  bantJwn  so  hand,  dk  wände  oder  der 
dolslap  oder  nnder  ntizuohl,  die  eim  an  sinen  lip  oder  gelide  gonl.  sy  gfclaRft  oder 
ungeclaget ;  und  weiicber  in  den  drjm  gerkbten  nit  iarkeme,  als  dicke  er  darnoch  gesehen  wurde 

u  van  dan  nthanm  odar  von  eim  in  dma  nrte  is  dar  atatt  edar  in  dan  bwglMui,  ab  diek  git  ar  8  f ; 
md  ml  ouch  ein  iegliche  ratherae  das  ragan  off  den  eit  ongeTerliche.  ist  aber  ein  soliclicr,  der 
die  geschiolit  geton  hall,  ussgenomeu  von  eim  des  rats,  dem  sol  das  sehen  keinen 
schaden  bringen  zu  gcrichto  und  von  gerichte  und  nit  anders,  und  man  so!  oucli  einen, 
der  einen  lotslag  oder  ein  wunde  gulun  halt  und  der  uti  sm  recht  furgoü  wolle,  uss- 

■0  geben  eim  in  dem  rate,  als  das  harkmnen  ist.  \i67]*  Wwrt  yaaiMit  want  odar  aniagan, 
«la  dar  «onda  odar  ain  flnnda  danunb  Jaaa  vatter,  brader  oder  sone  odar  fattan  odar  dabainan 
sinpn  möge,  wib  oder  man,  nnsser  hiirger,  die  in  anhorenl,  otinr  yeman  anders,  der 
uiis.scr  burger  wer,  der  oaschuldig  isl,  mnb  die  getaU  anlonflf^t  uoch  der  j^etall  and  die 
wundet  amb  soliche  wunden,  wer  diu  dul,  wurl  der  ergritlien,  SO  gol  es  itne  an  die  haut; 
entwidiet  er  aber,  so  sol  er  und  sin  helffer,  die  da  bessernde  weident,  10  jorc  uss 
sin  ein  mile  von  der  stall,  oba  ar  ain  aoiriüla]  iat,  and  davtan  aal  ar  aln  aolioffalanilit 
loren  haben  and  sol  nieini  r  in  den  tat  kooian,  ar  und  sine  helffer,  und  bessert  dsrtSU  dem  rat 
vier  pfunl  und  dem  schullheiss  nnd  dem  vopl  1  ff;  und  ieglicher  siner  helffer,  der 
da  bessern  wurl.  dul  dieselbe  besserunge,  der  ein  schütfel  ist,  und  sollenl  niemer 
in  die  statt  komen,  su  sint  dan  mit  dem  cleger  ubereiukomen ;  ist  er  aber  ait  aia 
adiafti,  der  solicb  getati  begangen  hall,  wurt  der  bessernde,  dar  baaaart  SO  jaf«  von 
der  autt  ein  nüle  und  sol  niemer  sohoiTel  noch  rather re  werden,  er  und  sine  helffer. 
die,  bessernde  werdent,  und  bessert  dem  rate  8  S  und  dem  schiiltheiss  und  dem 
vogt  2  ff  und  ycdcr  helffer,  der  bessern  wurl.  der  dut  dieselbe  besscrunge.  der  nit 

u  ein  Schöffel  ist,  un<l  komet  niemer  in  dite  statt,  sy  syont  dan  mit  dem  cleger  nber  ein  komen; 

wurde  es  aber  nit  gcclagt  und  wer  doch  meister  and  ral  kantliche,  so  sol  er  doch 
beaseni.  als  vorgeschribra  slOt.  [laS]*  Wia  abar  ar  «dar  alna  boada  ainan  nnaabnUigMi  man 
oder  wib,  nnsser  boi^r  omb  die  gatatt,  als  da  obaua  baachaidaB  iat,  su  (ode  sieht  oder  wie 
ar  In  arlBdelt  wart  der  ergriffen,  so  get  es  ime  an  den  Up ;  entwichet  er  aber  und 


i»  '  Umgearbeitet  tuu  V.  :.'7  *  ÜHigearbatii  fuis  IV  :jS  Im  St  Iii  i  trwiesen  auf  -T)  11^1»  Da 
iiciteiimi  VI,  J&4  und  J07  enur-,  D  #  116  liwrf  119  (utdereraeits  die  gleiche  D^eretu  ist,  VI,  IGS 
Httd  166  auch  in  Stü  V  gettanden  haben,  $0  kotem  tit  «äcb  «Neb  m  düeier  SUBe  im  D  gtfimden. 
i  UpigmrbeiUt  «tu  IV,  39.  StBr,  <D  §  120». 


92 


STAI>TRF.aiT  VI. 


wurl  clofirf.  Sit  sol  ri  iiuil  suL  lidffi  L.  die  «In  bos«orn  wprdoüt.  10  jorc  von  «lor  statt  sin  oin 
milc,  obe  er  ein  scbüffel  ist,  und  sol  sin  schotfel  ampt  verloreu  hal>cii  ood  sol  oiemer  in  den  rat 

komm,  w  aii4  liB  hdAr,  bessern  vcHrdenl,  und  besserl  dvlni  dem  rat  8  ff  und 
dem  sdhuUheiw  und  dem  vogl  2  ff  und  ieglicber  ainer  helffer»  der  da  bewemde 

wurl,  der  dul  die  aelbe  besserungc,  der  ein  schöirel  ist,  und  sollenl  niemer  m  diese  « 

stall  komen,  sy  syenl  dan  mit  dem  cleger  ubcreinkotncn  ;  ist  fr  nh<-r  nit  ein  si  Iu>fr.  !, 
der  den  dotiilag  gelon  hall,  wurl  der  bessern,  der  bessert  20  jore  yon  der  statt  ein  milc, 

er  und  sino  helffer,  die  du  bessern  werdcnl,  und  bessern  dem  ralc  16  S  und  dem 
schulthd»  und  dem  vogt  4  ff;  und  jeder  bellfer,  d«*  bessern  wurt.  der  dat  die* 

selbe  beSSemng^  un  d  komet  niemer  in  dise  statt,  sy  syent  dan  mit  dem  cleger  oberein  koVMn ;  u 
wil  alt(  r  der  von  dem  clagcl,  der  die  wunde  oder  dolslag  getou  hall,  sich  veranl- 
wurlen  und  swerrt  vor  zu  dem  (sir)  hHlipcn,  das  es  der  wunde  oder  der  dole  an 
iu  brechle  und  er  sincn  lip  nolwerende  was  g^eu  dem,  den  er  wundele  oder  dole, 
und  erzuget  das  mit  swejen  oder  me»  so  sol  er  lidig  sin  und  sine  belffer  des  cle- 
gers;  doch  sol  der,  der  die  getad  gelon  baU,  mit  der  bände  der  stelle  besserunge  " 
tun.  er  sol  ouch  sine  gezugen  geschriben  geben  meisler  und  rate  in  dm  uechslen 
dryen  tagen,  so  er  sich  gezugniss  vennissel,  ulT  welichcn  man  dan  clagel,  der 
heUler  isl  gewesen,  und   iiil  ahe  dem,  der  die  pelall  del)  ;  mng  dan   der  helffer 
crzugen  mit  zwcj'cn  oder  mc,  das  es  au  den  brolit  wartt  und  er  sinen  Up  nol- 
werende was,  dem  er  xu  helffe  kam,  ao  sol  er  lidig  sin :  er  sol  aber  ondi  sin 
gesugen  gescbriben  geben,  als  vor  slol.  [16911  Wer  diiMi  oatelMiUlttMi  mum  i»  hm 

Kuchot  umb  die  getatt,  als  es  do  oben  Ix-srhciden  ist,  der  nnd  sine  hclffti  solknt  von  der  ?fntt  sin 
mt  mila  faiiff  jore  und  aoUeut  niemer  wider  in  Icomen,  »a  babeut  dan  dem  gerichte  and  dem  cleger 

gebttMrt;  M  »ber  das  da  bargiir  dm  «Mkia  bunut  oder  anders  actiedigel  mit  d«r  IwiiniBhe, 
wan  das  kunüicbe  wurl  gemacht  vor  meister  und  rat,  und  er  es  bessNn  wurt,  « 

so  SoUtut  er  and  sine  helffer  in  j»ti  von  der  statt  sin  ein  milo,  und  sol  die  beSSemnge  oil 
an^^on.  er  habe  dane  affgerichtet  lui'i  aligolcif  iiitiew riMÜ^  den  vier  wuchen,  so  die  besse- 
runge erleilel  wurt,  allen  den  schaden,  den  er  in  gcton  hnU.    [17(*]«  W.-r  ou<  h  pinen  solirhen 

unsdtoldigen  man,  wibe  oder  kinde  frevcliche  uberloutVel.  isl  das  kuuLiiclie,  uud  docli 
nieman  kein  streiche,  wurffe  oder  slag  geschee  umb  aolicheo  fVevei  und  uberlouff,  m 
wer  es  dele,  der  sol  bessern  ausser  statt  ein  jor  mMr  ein  aiil«  one  geverde  [an  ir) 

gnode  und  dem  oder  den,  so  soliche  uberloufT  geschehen  isl,  oueh  ein  jore  von  der 
stall  an  ir  gnode  tags  an  den  hur^^han  und  nahls  ein  mile.  [171]«  Wcilichc  bnrger  des 
•  andern  ingeseMenea  bargers  gedinget  knccbt  sieht,  wandet  oder  ordotet  oder  den,  der  in  sinem 

muse  oder  brodl  ist  in  sinem  hose  als  sin  gedingel  gesinde,  wo  «r  Ja  dabt  im  lande  « 
oder  ja  iw  otatt,  der  das  dul,  der  sol  halb  besserunge  Inn,  als  ein  burger  dem  andern 
tun  solle,  also  in  dise  \\  ise  :  w  itrde  einere  bessern  umb  einen  solichen  dolslag,  der 
bessert  5  jore  der  stall  und  deni  clegi-r  ">  Jnre  ;m  sin  f^nioJe  ;  ist  es  unil)  ein  wunde, 
so  bessert  er  dritbalp  jore  der  stall  und  dritbalp  jore  au  des  clegers  gnode ;  welicber 


>  rmgr-arbeiUt  aiu  IV,  30  und  31.  Zu  JV,  30.  31  twtiert  der  SlBr.  «D    121  >.     *  UmgearbtUtt  ^ 
«M  lY,  32,  Dar  8tBr,  twncvMl  an/  «D  g  122 >.        3  Gämlidt  umgeämkrt  «mm  JV,  SO.  Der  StBr. 
motkrt  m  IV,  SO.  «2  «D  §  183.  124>.  Das  OUU  bttieht  tick  mM  mrf  Art.  172.  17M. 


1322 


03 


dienender  knechte  abnr  selbs  bnrger  wer,  dem  solich^  {^eschee,  der  sol  geniessen 

als  ein  ander  burger.  [172] '  Wf  r  aber  das  nnsser  hnrgpr  deheincr  in  das  lant  fnrc,  zngcnt 
imedie  gebaren  noch  and  zagen  d&rtsu  yemaa  waa^nt  biirgor  oder  ussbiirgcr,  kncchlc,  gs-siude 
oder  yeinau  anders  deu  geburea  zu  heUTe,  siugc  unsser  bnrger  den  oder  die  iu  der 
&  getat  in  tod«  od«r  ww  «  ia  dato^  das  vugnt  uw  mt  w  n  richtan.  [17^  Isl  das^iner  wimt 
wart  und  InHnet  fnt  den  meisler  und  wil  ime  die  wuude  eigen,  der  meister  aol 
die  wunde  nil  sehen,  er  habe  es  ime  ilan  geclagel ;  sehe  die  wunde  darüber  der 
meislcr,  e  es  im  geclaget  wurt,  das  sehen  sol  dem  nil  schaden,  der  die  wunde 
gelan  hall.  [1741  Meist*  r  und  rat  sollent  von  keiner  wunden  richleu,  es  sy  dan 
10  dem  meislcr  gcclaget  uade  Labe  darnoch  die  wunde  gesehen,  und  80l  ouch  dttr 
meister  apreeben  by  «me  eide,  das  er  es  fiir  ein  wunde  habe,  dodi  adUoat  sie 
umb  die  genge  von  wunden  und  von  dotslegen  jene,  die  man  es  zihet,  zu  rede 
Selzen,  als  unsser  gericlile  harkoinen  ist,  umb  das  der  stall  besserunge  geschehe. 

[175]*  Von  wunden  und  dolslcpjpn.  Wnr  einen  wtmdet  oder  crhlpht,  rille  dip  mii  imo  noch- 
folgende  sint  mit  blouca  incssom,  mit  blossen  Schwertern  oder  mit  spiebsen  oder  mit  balrabartten 

oder  mit  andern  woffeh,  das  dem  gliche  ist,  mtimi  Ha  mgrilieiii,  «•  got  jato  mi  dfa» 
handt  oder  an  den  lip  in  alle  wiso,  als  dem,  der  die  wände  hatt  geton  oder  den  dotslag ;  Tolget 
aber  einer  noch  one  m»Bser  zacken  and  one  blota  swert  nnd  one  geweffon,  wil  dar  amcMl  MI  dm 
heiligen,  daa  er  nit  in  abela  wiae  noehvolgeade  «rere,  der  aol  lidig  sin  ;  wil  tlkvc  er  ait  nrwaa,  lo 

10  m1  er  dar  «tatt  IwMaraiiga  toa  aad  gat  iaia  nit  aa  dia  IwDde  aooh  aa  daa  lip;  nnd  ist  diss  SU 
Version,  obe  mau  es  von  inen  claget  ;  claget  man  es  aber  von  inen  nit  und 
claget  ufT  den,  der  die  wnnde  oder  deu  dotslag  hctt  geton,  so  sollent  sie  lidig 
sin.  (1701  Weliclie  fruwe  die  ander  sieht  oder  wnndet,  die  Sül  es  bessern  als 
ein  mau  noch  dem,  als  dau  meisler  und  rat  erkenuenl,  ouc  au  deu  Up ;  es  wer 

u  dan,  das  eine  die  ander  ertole,  so  sol  man  ^e  ertrend^en. 

Von  knechten  und  dienst  jungfrowen,  die  Iren  herrensehaHlen  ire  frowen  oder 
kinde  vereoppelent. 

[177]  \\'elich  dienender  kneclile,  diensljunf^fVowe,  mnfrel  oder  kellerin  yeman, 
dem  sie  dienen  nnd  in  des  hiise  und  coäten  sie  sinl,  ir  kindc  oder  ire  frundc  kinde 

ao  oder  soUche  kinde,  der  vogt  ein  man  wer,  anher  würbet  oder  hindergot  zur  e  oder 
zur  unee,  in«i  selbs  oder  andern  Inten  verkuppeltent  one  der  nechsten  fmnde  wissen 
oder  willen,  die  kinde  ityent  zu  iren  tagen  komen  oder  nit,  dete  es  ein  knedite, 
den  sd  man  ertreneken,  dete  es  aber  ein  solich  wib,  ab  vorgeschriben  slot,  der 
sol  man  die  ougen  uss  stoclien  und  sol  diirtzti  niemer  me  gon  Strasburg  komcn, 

n  wo  soliehe  geseliicht  gechigel  nnd  in  der  worheil  erruiideii  wurt.  [17ö|  Wer  Ouch 
das  deheiu  dienender  kuecht  sime  herreu,  jungliorrcu  oder  meister  iu  des  huse  und 
brot  er  wer,  sin  diche  wip  besk>ffet  und  gescbendet,  oder  obe  ein  soUche  knccht 
oder  dienst  jungpfrow,  megde  oder  keUerin  oder  ander  ge^nde,  wie  die  genant 
werent,  ein  soUche  frow  yeman  verkuppelten,  komei  das  in  clagc  vur  und  vindel 

40  sich  kunlliche  in  der  worheit,  dem  oder  den  sol  man  ire  zwene  rechten  vinger 
abhouwen  und  das  bislum  ewiclich  verbieten.  [179]  Funde  ouch  ein  sohche  herschaiU 


'  ^  Gimriiek  migearUUet  aus  IV,  91,  Vgl.  die  Anm.  eu  Art.  171      *  UmgmMtet  am  V,  4. 


Digitized  by  Google 


«4 


stahtrkiiht  vi. 


r  lt  ^  o  ir  ktiedite  on  frischer  gctau  bj  iren  wiben,  was  den  äff  öer  getatl  wider- 

lure,  da  rngat  kein  hesseruBge  Qocb. 

[180] '  Von  iiotzoge. 

Wer  ein  iiiugcl  oder  ein  wip  nolzogcl.  wuH  e«?  peclagcl  und  wurt  der  ergriflen, 
der  den  noUoge  geluu  hall,  uder  sine  hellTer,  von  den  sol  nicislcr  und  ral  ricbleo  » 
noch  recht;  trordenl  sie  dan  bessernde  den  nolaoge,  von  den  er  geclagel  isl,  so  sol 
man  su  pfalen»  ist  aber  das  su  entwichen  aint  dem  riehter,  so  sol  man  dem  deger 
richten  mit  der  ahle,  obe  er  es  vorderl,  und  heuert  der  slatt  10  jore  ein  mile  von 
der  slatt  und   detn  ral  4  af  nnd  dem  schultheiss  und  dem  vogl  ein  pfunl  und  sol 
uiemer  in  die  slatt  komen,  er  sy  dan  mit  dem  cleger  über  ein  komen;  wer  es  aber,  la 
das  es  ni(  geclagel  wurt,  so  dul  er  doch  der  slalt  besserunge  und  dem  rate  und 
schnitheisa  und  dem  vogt,  als  vorgeschriben  slol.  [181]*  *Wer  das  yeman  einem 
nolzoge  klagete,  es  sy  ein  magct  oder  ein  wip,  wil  der  des  louken,  uiT  den  man 
dngpt,  nnd  geret  der  clcgt-r  diiii  der  worlicil,  die  wurt  iine  crleill,  und  .sol  sweren 
<lie  worlichsten  uud  die  hcsleti  gexugeu  zu  leiten  uud  ouch  die  gezugen  geschriben  u 
geben  meislcr  und  ral  in  den  nechslen  drj'en  lagen,  so  der  notzoge  geclagel  wurt, 
und  sol  onoh  nlt  me  gezugcu  Idtt»  dan  sechs,  und  sol  mdster       isl  ieden 
gesugen  sunder  boren  und  einen  noch  dem  andern ;  ist  das  ein  magei  oder  ein  wip 
erzogen  mag  mit  erbarn  unvera{nt)cbcncn  luten  zwcyen  oder  me,  das  sie  den 
geschrey  von  ir  horten,  das  er  es  wider  iren  willen  dete,  und  sehent,  das  er  w 
uff  ir  lag  Äwischent  iren  l)einen  mit  den  geberden,  die  darlzu  gehörten,  so  gat 
es  ime  an  den  iip  uud  sol  mau  la  richteu,  als  da  vorgcschribeu  slul ;  di^ü  sul 
man  verston  von  allen  ftowen  ime  von  liOsen  wiben,  die  in  Olfen  hnihusm  aitsent 
oder  su  velde  gont  oflenliehe;  wer  abw  das  ddiein  hOae  wip,  die  in  offen  hur- 
husen   sitzenl,  oder  die  zu  velde  gont,   von  ieman  clagle  einen  notzoge,  den  » 
sol   man   nil  erzugen  und   sol   sin    recht  dafür  tun ;    entwichet  er  aber  dem 
gerichte,  so  sol  man  ricbteo,  als  vorgeschriben  stot.  man  sol  ouch  umb  einen 
notsoge  rügen  und  snchen  uf  den  eidl,  es  sy  geclagel  oder  ungeclaget,  als  umb 
«neu  totslsg. 

Von  der  oobt.  w 

1 182]  3  W«r  tu  ohte  wart  geton,  wil  der  furkomen  nff  sin  recht,  das  sol  er  Inn  in  den  BMlMtMl 
vjpr  woctjRTi  noc  der  achte;  wie  er  aber  in  den  nechsten  vier  wochen  nit  furkotnr  so  boI  er  in 
der  acht  bliben,  tmtz  das  er  gebasaart,  als  recht  ist ;  were  aber  es  in  fremden  landen  gescheen 
and  wurde  U«  n  alito  gcton,  to  «v  dan  wkler  hw  ImIb  kompt,  m  katt  tu  aber  dtw  «in  «odraB  fimt 

und  sol  man  in  darnoch  nit  me  abten.    [183]  Wan  man  ouch  einen  fordert,  das  er  ss 

für  welle  goii  in  den  vier  wochen,  als  vor  geschriben  stot.  und  so  er  dan  furgot, 
80  sol  im  nit  schaden,  wer  ihn  sehe,  und  sol  ouch  vor  mengUchen  fhde  han  für 


'  Vgl.  IV,  t)0  (~  III,  ij.  Ikr  StBr.  c^rmM  auf  «D  §  131»  Dit  iJiifeiau  t>on  VI,  17lj2  tu  Ibu 
ist  also  bis  auf  eiuen  Artikel  dieselbe  wie  D  §  133,'4  zu  131.   ViitU-uht  ist  VI.  173  tu  streicJien. 
*  Am  formlm  Qrit$tden  tat  ei»  Art,  m  «Iretdkm;  vgL  Anm.  tu  Art.  184.  DU  Zahl  vm  Mcite  Zeugen  » 
«mM  entinaet  nottUn  de»  Ii.  JaMumaerU  fealguelet;  (yi.  thu»  XaUbttekM  9m  e.  IMO 

Str.  St.  A.  AA  1400 :  ■  mnn  sol  6ch  umbe  at!c  nnfftgo  n^f  me  duiae  Mb>  gMAge  MtW  tft  d«Bi 
meisten  ane  ombe  cigin  nnd  erbe.»      '  Umgearbeitet  aus  V,  3. 


Dig'itlzed  by  Google 


1322 


95 


gericfale  am  gon  uffrechl.   [184]  >  'Wer  in  d«  tU/U»  bMMimg*     von  mlkhwr  hmä»  «Mh* 

das  ist,  er  sy  in  der  .ihtc  oder  nit,  der  sot  fridcn  haben  nsswendig  des  bargbaniips  von  dem.  von 
das  wegan  er  ass  ist,  von  ime  and  allen  sinen  fnuden ;  und  sol  oncb  der,  von  des  wegen  er  oss  ist, 
fMm  iMban  in  dm  atatt  nnd  in  dam  Iwid«  vor  inw  und  «II«»  tinen  fhindeB,  nnd  t»l  der  neiitar 
b  jenem,  der  xiss  ist,  d.is  gebieten  mit  der  slclt  brieff,  obe  er  dem  gerichte  entwichen  ist,  oder  aber 
niunt  zu  mande,  so  er  sweret  nsa  za  sto ;  «relicber  das  briehet,  der  aol  dulden  die  beiaemngei  die 
oft  den  gesetzt  ist,  der  der  statto  friden  brtebet ;  wil  «ber  er  nit  Mden  geben  dem,  von  im  wegen 
er  nsB  ist  gefaren.  wai  ime  dan  damoch  gestchiclit  von  dem,  TOn  des  wegen  er  uss  ist  gefaren  oder 
von  sinen  frunden,  es  Bf  in  dem  bargbann  oder  osswendig,  daramb  ist  man  ime,  noch  der  stett, 
ig  noch  dobeim  sine  fruade  kein  besserunge  schuldig  and  sol  der  msister  and  der  rat  dem  andern  afl 

in  beholflini  ain.  [185]  Wan  man  einen  su  ahle  ml  Inn,  so  sol  in  nennen  der  meiafer 

mit  «me  namcn  imd  sol  sprechen  :  ich  künde  den  N.  in  die  ohle  des  meisters. 
des  ralea,  des  sclnilUieisson,  des  vogtes  ;  und  wer  iu  husct  oder  hüfel,  iti  dicsellje 
ohle.    [186)  So  in  aber  der  mtiister  uss  der  alile  wil  lossen,  und  der  ral  dtis  erkanl 

10  hall,  SU  sol  er  sprechen  :  ich  künde  den  N.  uss  dein  unfriden  wider  in  den  frideo. 
[187]  Vnd  wan  einer  alao  in  beaaert,  der  8ol  komcn  mit  einen  franden»  der  nit  ober 
zw5lff  ain  aol,  au  Mebeiger  thurna  harin  nff  die  6tete,  *  do  in  der  meiater  emplbhen 
aol;  **tbKt  als  untz  har  gewonliche  gewesen  ist,  das  einer  mit  sinen  frunden  und 
gesellen,  so  viel  er  der  haben  möchte,  mit  blos3en  swerlern  sinl  geloffen,  do  diircl) " 

«0  swanger  frowen  in  breslen  und  ander  kumber  von  komen  möchte,  dovon  so  sol 
hynnaufurdcr  keiner  anders  komen,  dan  als  vor  slol;  doch  so  sol  der,  der  da  iu 
beaaert,  «n  awert  in  ainer  aeheideD  tragen»  damit  in  der  mdatw  empfohen  aol,  and 
aol  ime  daa  sehen  von  Melzigcr  ihnrne  vnU  au  dem  meialer  nff  dem  gange  keinen 
aehaden  bringen.    [188]  '  *Wer  by  uns  zu  ohle  wiirl  geton,  es  sy  von  tudeslegen, 

»5  von  wunden  oder  von  uolzoge  wegen,  su  liabent  ussgesworen  oder  nit,  die  sollcnt 
alle  wile.  das  sie  in  den  ahleu  sinl,  nachu  ein  mile  sin  von  unsser  stall  und 
aoQent  tagea  nit  naher  komen,  dan  «sawendig  an  nnaaer  atatt  burgban,  es  sy  dan 
mit  urUmpp  meiater  und  rata,  die  dan  eint,  oder  das  in  sin  weg  ungeveriidie  durch 
den  bnrgbanu  trüge ;  und  wer  anders  von  den  unsaem  begriffen  wurde  lages  in 

so  unsser  stall  burgbun  und  iiiichles  iimwendig  der  uiilen  von  unsser  statt  zu  zalende, 
dem  sol  mm\  sineu  kopt  absiahen  und  sol  von  im  über  nacht  richten  mit  dem  swerte. 
Von  bejmsuche. 

[tW]<  Wer  den  «ndem  MninclMt,  der  int  ehi  jore  ven  der  etatt  ein  mite  nnd  gU  8  f  und  aol 

mit  dem  cleger  nbrr  ein  kernen  noch  bescheidenUchen  dingen ;  wil  aber  der  cleger  au 
a»  herte  sin,  ao  baaaert  er  im  ouch  ein  jor  von  der  statt  ein  mile  und  hatt  dan  gnug 

e.  Mi^r.  (Sie.)  M.  «decb». 


'  Au^  V,  .')  (nach  Rezension  A).  Zu  IV,  53  (Attfrvhr,  Ungehorsam  gegen  den  Mei^,  SniA  du 
StadtfricdcM)  müert  tkr  StBr,  «ü  §  a9  efr  g  134».  Vom  Aufruhr  igt  in  dm  D  S  13t  ~-  VI,  ISO 
benadüwrUn  Paragraphen  ni(AU  eu  finden.  WM  aber  int  in  VI.  ISi  vom  •Frieden'  die  Rede.  Das  ist 

M  «wW  der  JtüMg^mg^fmlU,  der  die  Vmoliitmg  vermkUit  hat.  Wenn  die  Vermutung  richtig  iet,  ao 
wdf«  «wr  Bkrwläkmf  von  D  «mt  VI,  181-188  ek»  ftwywy*  m  eirmeKcN.  •  Meto  «or  4ir  JKBMier» 
fo''n,i>-  Vfjl  Oh  Sf.hmitU  Straßb  Gntten-  u.  Häunernamen  U6.  »  Dim  MbrOetnmg  weU^tVCr; 
hyniianiuraer!  <  Vgl.  IV,  9ü  und  VI,  158.  Iks</1.  folgende  Änrn.  «  Vgl  IV,  55.  Der  8tSr.  ter- 
tceirt  auf  «D  §  138».  Di«  Differenz  von  VI,  1H4  :  189  und  1)  #  I  ii:  i:is  rr,,Mt  für  StE    VI  i;i,en 

«  Ariikd  tu  viel.  Da»      wM  Art.  IdS,  der  l&ü  mederhoU.  Der  StBr.  citiert  ihn  omc/i  nur  für  jene  StelU. 


Digitized  by  Google 


06  STAirmncHT  vi. 

gebessert,  wir  heisscnl  Lcimcsuchc  :  der  den  andern  do  iR-imcsuchel  mit  woffen 
und  an  sinre  thure  und  an  sin  venslpr  slossel.  oder  ime  sin  liiure  oder  v«'ii.ster 
nffstosset  und  in  mit  der  getatl  herabe  heischet;  wir  heisscnl  keine  heimsuche  olfen 
lafern  und  huser.  da  offen  wibe  iiwe  aituti,  dodi  sol  man  in  ricbten  one  beiostaclie 
noch  der  getatl,  die  man  in  dan  getan  bau,  obe  man  es  claget.  [190]  >  Ww  in  das  » 
uidm  Imw  got  oder  in  tinoi  bot.  do  er  mit  huse  inne  gesessen  ist,  «ad  den  «ort  oder 

sin  wip  OiU'r  sine  Kinile  ndfi-  gpüinfle  nhcl  handelt  mit  worttrn  oder  mit  wprckon,   wprpt  sieh 
der  wart  su  bsuid  ond  ist  sich  schirmende  nnd  riebet  sich  nnd  verscret  icnan,  der  wurt  git  niemau 
dctein  bMSHmg»;  «il  aller  der  vmwt  oudraMig  «in  mid  apfieht;  d«r  mxt  htb»  m  im»  od« 
nlmld*  getan,  des  mg  tidi  der  wort  entelahen  mit  siner  eigenen  band;  mag  sidl  aber  d^r  19 
wurl  nit  erweren,  so  Ijesserl  jcnor.  df-r  ime  sin  wib,  sin  kinde  oder  gesinde  ubel 
gehandelt  halt  mit  worllen  oder  mit  wrrcken  ein  heimsuche,  als  in  dem  vordem 
arlickel  geschrihen  slot.  wundel  aber  er  den  wurt,  sin  wib,  sin  kinl,  sin  gesinde 
oder  sieht  der  deheime  ein  gltde  entswey  in  buse  oder  bofe,  als  voiigeschriben  alot, 
oder  tötet  oder  notaogel  ieman  dartnn,  der  oder  sine  beider  ieglkher  soUent  m 
atetl  drye  besserunge  tun  noch  den  scbulden,  als  dan  geschehen  ist,  und  solleni 

durlzu  mit  dem  cleger  uheroinkomen.  [ini]*  Wer  in  yemanR  hns  stiget  r.n  rinem  t.nche 
in  odw  die  turen  ullbrichet  oder  die  venstcr  zersieht  oder  das  teche  zerworfit  und  das  bezuget  wurt 
oder  villkble  knntlietae  ist,  der  toi  ein  jore  von  der  etelt  ein  ein  mile  imd  git  funff  phont  and 
aol  dea  eleger  onclaghalft  maelieii  und  eol  »neb  «idcr  laaeben  oder  sehtSiaii  gendit  nit  nm»  ae 

costen,  was  er  zrrbrochen,  lerslappii  ntlrr  rerwnrffpn  hntt  Wer  <Us  man  eiflem  sin  tlinr*> 

hf  nacht  aflhuwe  oder  sin  vensier  zerwnrfle,  so  sollent  die  nochgeburen  alle  zu  lonffen  nnd  sehen, 
wer  die  lint,  die  lolielie  mmhi  dnat,  and  wIleBt  die  ferinriageii  nejiter  und  nte,  imd  aolleDt  oneh 

daR  meister  nnd  rat  richten  nff  den  eit;  and  wer  onch  die  nochgebnren  ubel  handelet  danimb,  das 
sie  zn  lieffent.  dns  sol  meister  nn<!  rat  ouch  recht  richten  nff  den  eit  ;  inani-l  iilxT  der.  dem  *i 

aoliche  gelall  gcst^hehen  ist,  meisler  und  rat,  das  sie  darnocli  stellent,  das  sollcnl 
sie  Inn  one  geverde  nnd  aollent  es  oneb  ricbten  uff  den  eit;  das  dut,  der 
bessert  der  statt  swey  jore  und  10  M  nnd  sol  mit  dem  cleger  ubereinkomen  nacb 
muglichen  dingen,  wil  aber  der  cleger  su  bert  sin.  so  In  sseri  er  irae  swey  jore 
von  der  statt  ein  mile  und  halt  dan  gnnp  pobp!?sert.  lO:?:  '  Wn  lIir  yeman  nnsser  »» 
bnrger  einen  andern  ansflem  barger  ersinge,  zn  todo  wnndete  oder  ander  nnfnge  dete,  wie  gross  die 
mr,  dammb  eol  alemaa  in  dea  knee  oder  in  daeo  hoff,  darinne  er  gesessen  ist,  loadfcn  on» 
nrionp  meiiter  aod  rata«,  dee  «dralllideiHi  und  dea  eogle;  wer  da*  geWt  liridel^  der  aol  filnff 
jore  von  der  statt  sin  ein  niile  uml  git  fnnfT  pfuiit  (li-rii  fiilc,  nnd  sol  den  cleger  unclaghafll 
maiehen  nnd  aol  meister  and  rat  olf  der  statt,  so  der  zuloaff  geschieht,  anhaben  zn  lirltten  nff  den  ss 
eU  ond  sollent  das  rinhtsn  one  nnderlote,  eie  irrent  dan  Sonnentage  oder  ge bannen  Tirtage  oder 
.  Mular  diaftiga  aot,  die  nerre  sinl,  dan  die  unfuge,  die  geschoben  aint,  und  soUent  doch 

ein  nnfnge  mil  der  andern  richten ;  su  sollent  oudi  denselbeo  sulouff  ricbten  äff  den 
dt,  «r  ay  gedagel  oder  nngedagel  als  vast,  als  «er  es  gedaget. 


'  UmgearifCUet  am  IV,  IH  (-  II,  iij.  Ihr  iStlir.  tuAicH  hursu  «D  §  139».  *  Umgearbeitet  au»  tu 
IV,  88  mit  den  Varianten  vofi  A.  Der  StBr.  notiert  «D  §  I4()>.  3  UmyeofteUtt «ms  V,  44.  *  Umge- 
arbeitet am  V,7  (ÜamMNMi  A.  Statut  von  J3Q0).  JSu  IV,  6f  notiert  der  StBr.  «O  §  88  cfr.  142  mit 
einigen  kleinen  Znaltaea  «nf  der  atat».  D  |  «9  «.  Oku  tei  K/,  77.  Daß  Art.  193  D  §  143  eni»prieht, 
gieUt  die  HiiKufiUjHug  der  Worte  «nf  der  etat»  hn  8tBr.  «ußtr  Zwe^  ArL  199  hat  htemaik  «i  D 
ais  $  141  gettanäen.  „ 


^  Kj  .  d  by  Google 


« 


9? 


Von  lanlluleu. ' 

fl94]  Geschehe  das  ein  ansser  burger  einen  lantman  wundcl  oder  zu  lodc  slugc 
in  diser  »lall  oder  in  disem  burgban,  isl  es  IfuuUichc  meister  und  ral  oder  wurl 
kuuüiche  gemacht,  der  sol  bessern  30  ß  ^  und  uil  me,  claget  es  aber  der  lanlman 

t  oder  wnrl  von  innen  wegen  gedaget,  obe  er  selber  nil  clagen  mag,  der  dan  claget, 
isl  es  wnb  einen  dotalag,  der  sol  swoen  an  den  hdligen,  das  er  alle  des  lolen 
fhrnde  und  möge  über  sich  neme,  als  verre  er  mag;  und  die  er  dan  über  sich 
nyrnpl,  die  sol  er  nennen  mil  namen  one  alle  gcvcrde.  ist  alwr  das  der  deger  des 
loten  fniude  alle  über  sich  mt  nympt  und  der  den  dolslag  gelun  halt  der  andern 

10  ang^t  mim  haben  ahier  frnnde,  du  aol  meialer  und  rat  ttkmnm  und  aol  die 
beasranngo  desto  liebler  maehen,  wan  er  der  andern  frunde  muss  angst  beben ;  und 
sol  ovcb  meilter  und  rat  den  beholflen  sin  und  sincn  helfTern,  die  uff  der  getatt 
sint  gewesen,  gegen  den,  der  er  angst  muss  haben  und  nit  mit  unsserm  perichle 
benugeii  wil,  so  besserl  uusser  burger  dem  role  30  fl  ^  und  sol  den  cli'^'cr  uiiclag- 

»  hafll  maclien  noch  muglicheu  dingen,  wolle  aber  der  cleger  zu  strenge  siu,  so  sol 
mdst«-  und  rat  botten  darUu  schioken»  und  sollenl  die  boUen  verboren  des  degers 
beiadien  und  gieos  bieten,  der  die  getatt  batt  getan ;  isl  das  sie  nil  uberein  koment, 
so  sollenl  es  die  boUen  Air  den  rat  bringen  und  sollenl  dan  meister  und  rat  ein 
bescheiden    Lesserunge  sprechen   noch   den   dingen ,   ab  es  dan  gehandelt  ist. 

m  [195|^  ülagel  aber  der  lanUnun  oder  veuiuii  vuii  siiien  ^vege[l  nfT  yeman,  das  er 
uochvolgende  wer  mit  gezuckeleu  messeru  oder  swerlcrn  oder  luil  uadern  woU'eu 
und  geratenem  rate,  «U  der  sin  unabhulde  tun,  das  er  des  geratlene»  rates  un- 
scbnldig  s]r,  so  ist  er  lidig  des  geratenen  rats,  iril  er  des  nii  tun,  so  sol  er  bessern 
den  gerattenen  rat  ein  jor  von  der  statt  ein  mile  und  git  dem  rate  funff  pfunt  und 

1»  ist  des  clegers  lidig.  cloget  er  aber  abe  yeraoTi,  das  er  nochvolgende  wer  mil  den 
vorgeschribenen  woflen  und  mil  den  geralleueu  lul.  und  wurl  der  erzugell  mit 
sirejen  oder  me,  der  git  30  ß  ^  dem  rate  und  isl  des  clegers  lidig ;  wil  er  CS  in 
nit  einigen,  so  sol  er  sin  recht  dafür  tan  und  sol  lidig  sin.  dsget  aber  du  lantmsn  von 
dm  nnssrm  buiger  umb  ein  wunde,  der  lanlman  sol  selbs  swercn,  das  er  sine  frunde 

»  nenne  one  geverde,  und  sol  oudi  die  über  sich  nemen  in  alle  wise,  als  voi^aobriben 


'  J)ie  ijiinsc  -S'cr«:  der  Artikel  194-22Ö  scMoß  stdt  in  D  MicAi  hier  an.  so/nkrn  slunil  lUnter  Art.  349. 
Naclt  .St/i«(:e(/iim  Ausjhiffen  fand  sich  Art.  209  in  ü  foi.  39«,  mAreml  die  ui  VI  /(Agenden  Artikd 
3X6,  2&7,  263  cte.  ton  SOmeegmu  und  Htutler  fikr  dU  vomi^gthatdeR  BUxUw  23,  24  jf.  vartetdutet 
$tmä.  Eine  Vergkkhimg  der  auf  tsad.  D  BefAgiicftfli  IfoUtm  ttgUbt  «batfalb,  MI  die  Artikd  S09  f. 

M  i"i  von  1.332  (tu  mukrcr  StrUi-  tiufiiizetchne(  waren.   Erst  cod.  P  htU  den  Ä!/!'clinilt  hier  unter- 

gebriuM.  iVuH  Iriuji  (kr  ÄrtUiel  20>J  in  D  die  üd>er»chrift  <Ton  den  frideii  dvt  l:uitl(itb  und  ir 
giselBchefte>,  begreift  also  die  Artikel  222-22S  ml  m  $ich,  außerdem  ttand  225  D  fol.        -luc/i  diese 

td»  md  mtUmmtOMm.  üTdiefr  «im  JtmKM^mgm  mm  StBr.  mOtpriekt  JH.  m  dm  §  2tia.  i»ö-200 
amf$l}MS,29e.  AI»  mKkdie$e  Artikd  imtmtmeüd  werden.  Wi«  die  Art.  iOB  f.  hM^ 

et  .''i't  r<>«  den  LatutU-uUn    Dt  r  <jnn:c  Abschnitt  194-225  hat  tUsn  in  D  ein  zuxammaihiiii'jendes  Games 
gebildet.  Nach  dcu  Scitcncitatcit  mmsen  die  Art.  209  ff.  in  JJ  ewinehen   l'I  JJo  und  Jä9,  nach  der 
Füragraphierung  hinter  349  {^cnttmikn  Itaben.  S.  dort.      *  Der  SlBr.  notiert  tu  iF,  27,  «cf  D  §  lOfi 
(D  §  868  gerataia  tatm)>.  Der  Amedrnek  geratezn  ratet  vermdaßt  «deo  die  ifcfwwicAMiv  «ow 
Nim  hat  liSiet  UiMffm  nidUe  mit  IV,  S7  gemein  g«r.  ntM  temmt  «wdh  i»  mdent  AHÜtdn  «or. 

4»  Da  aber  VI,  198-Soo  sicJirr  T)  §  2('5,  3CC  i^lamh:»,  gv  hnicht  sich  ili  r  lHiiucis       tm  t»  HakracAeüi' 
licJier  auf  195,  als  gerade  hier  der  Ausdruck  gor  rates  «irA  besonders  oft  mederhoit. 

Str.  IS 


Digiii^uu  Ly  Google 


98 


STAKTRF.CIIT  VI. 


Slot  vou  dem  dolslage  ;  clagcl  aber  sincr  frundc  Jelieiner,  [derl  abe  der  wunde  iiil  fm 
gerichle  komcn  mag,  dersol  ouch  swcrcii.  sin  Irunde  zu  neuneu  und  über  sicli  zu  nemen, 
als  vurgeächriben  alot.  [106]  Es  sol  ouch  debein  ianlmau  umb  solicbe  getall  unsseru 
borgererzugcn  dan  mit  ttunerii  burgera.  der  Unlman  mI  oacb  sine  gezugen  gesebriben 
geben  meiater  und  nl  in  den  dryen  tegen,  ao  er  claget»  nnd  sol  ine  meuler  und  rat  nit  • 
gebieten  in  voUefiiren»  der  burger  mag  mdi  mit  dem  lanlmann  wol  vertedingen.  e  das 
urleil  gesprochen  wiirt  von  dem  rale.  wil  onrli  unsser  bnrger  gegen  dem  lantman  crzu- 
gen,  das  er  sinen  lip  nolwerende  was  gegen  dem,  den  er  zu  tode  hall  geslageu  oder 
gewuudel,  die  gezugen  soi  er  geschriben  gebeu  meisler  und  rate  in  drjea  tagen,  so  er 
sich  gczugnine  TmiNaset;  und  aweret  er  dan  vor,  das  er  siiwn  Vip  nativeTende  was  m 
und  erniget  es  mit  sweyeo  oder  me»  ao  aol  er  und  sin  belffor  lidig  sin.  [197]  Claget 
aber  der  lantmsn  uflT  einen  heUTer  und  nit  uff  den,  der  die  getoll  delt,  mag: 
der  helffcr  erzugen  mit  zweyen  oder  me,  d;ia  der,  dem  er  zu  lieltT  kum,  sineii 
nolwerende  was.  so  sol  er  lidig  sin;  doch  sol  der  lanlman  sine  frunde  und  möge 
über  sich  nemen  und  ouch  neonea  ia  alle  wise,  als  vorgeschriben  stol,  und  den  u 
dan  nil  benugen  wolte  mit  unssom  gericbte,  so  sol  dem  belffer  raeister  nnd  rat 
bebolffen  sin,  als  Torgeacbriben  stot.  wil  aber  der  belffer  nit  ersngen,  so  sol  er 
bessern,  als  vorgeschriben  slol  von  unsserm  burger,  der  die  gctall  hall  begangen, 
dem  er  gcholffen  hall,  und  sol  der  lielfTer  sin  gezugen  gesebriben  geben  meister 
und  ral  in  drycn  tagen,  »jo  er  sicii  gc-zugnis.st-  vermisset,    [198]'  Wjui  aber  unsser  Imtt- 
herren  ein  bös«  uud  unrecht  gewonheit  daran  hant,  das  sie  aiub  etllivhe  gclatl  und  schalde  eins 
vamm  borgan  aiid«N  aiiaHn  btuf«,  «Ue  imn  wiHhaldig  in^  bwnfwwt  vod  «ngrilbttt,  dttraaili 
«att  vffgeMtxt  mit  genwimin  nte  diser  «tatt:   [1991*  Wer  asser  dem  lande,  der  nit  burger  ist, 
missre  barger  deheinon  angriffet  ond  in  verseret  an  sime  übe  oder  an  »Ime  gute,  komet  der  in 
dise  statt,  e  es  getedinget  wart,  jener,  dem  der  schaden  geacheeu  ist,  oder  leman  sin  frunde,  rechent  » 
sie  nch  u>  dem  huitman,  sie  siat  4acuBlb  bin  bcnanuig  aehiiUig,  4oeli  mH  di»  eligt  •  für  d«i  nbt 
broclit  siti  and  dem  gekündet,  der  den  schaden  getan  hM.    [2W  Ist  das  ein  herre  oder  ein  lant- 
man dehouieu  uiusiüru  burger  nnzellich  angriffet  und  m  \x'r!-ert-t  :tn  sime  libe  oder  schedigel 
au  simc  gut,  mag  er  sich  nit  gerecheu  au  dem,  der  die  getatt  hatt  begangen,  mag  er  dan  und 
wart  im  itit,  «  wkobtrt  «intn  admdw  an  d«t  und  siaer  heilTm  gntw  mal  an  iitn  lotaa  nnd  m 
dar  gntra,  dodt  da«  dia  dage  TOfUa  nnd  e  «n  nditer  und  nt  broebt  «n  lol,  ab  TOrstOt. 
(201]  *  Ist  das  ein  lantman  einen  andern  Innfmnn  kripgct  nntt  anloaffet  in  diser  «tat*  oder  in  diaem 
bnrgban  an  Strasbuig,  so  soUeat  uiu&re  burger,  die  da  by  siot  und  es  sebent,  zalooffen  mit  «offen, 
w  IM  bcat«  nSgent,  und  «•  bndw  lita  Tohin  und  b*bab«D  nnts  an  «oao  nrittw  und  «nen  rat ; 
wer  ir  nbcr  so  wi'iiij;,  (Iii;-  bu  sie  iiut  behaben  möclitent  nntz  an  mfister  und  rat.  so  solleiit  ,su  iiacli-  ti 
folgende  sin  mit  dem  gescbrey  durch  die  gusen  and  sol  me&glicbe  m  looffen  mit  bereitscbaSl,  so 
«r  baat  mag,  und  aollaat  die  bababan  onti  an  maiatar  und  rat;  und  was  oaeb  dam  hmtmanii  do« 
zwischent  geecbee,  da  engat  dehein  gerichtc  noch.   [202|  ^  Singe  oQab  ain  lantman  den  andern  zu 
tode  oder  wundet  in  in  diser  statt  oder  bnrgban,  wart  der  ergriffen,  man  sol  von  im  richten  noch 
rechte  nff  den  eitj  wurde  aber  er  nit  ergriffen,  so  sol  er  nicmer  in  die  »tatt  komen,  er  habe  dan  M 


)  Am  IV,  69  (ms  III,  m,  «w  et  (Ke  BMUftmf  hUH  m  VI,  »»;  abo  M  dm  difcr»  Anliil  19» 

in  diesen  eiiujfM'hoUu ;  narh  SlTir       §  T)a  stcischen  den  Arlikeln  VI.  195  uixl  tÜS  <h'fsi%c  Dife- 

rem  ist  wie  swisdun  den  aitsj/ftcltt:tideH  J'aragraphen  D  362  und  JiCi,  au  haben  J'Jij  und  l'J7  tcohl 
schoti  in  D  gestatiden.  «  Au«  IV,  37  (=.  II,  32).  Nach  StBr  «D  §  26«..  s  ümgearbeiM  oaa  /F, 
6B  (=  III,  17).  üadt  atBr.  «D  |  26ök      *  Ana  V,  SS,      i  Am  V,  36,  mnig  geändert.  « 


^  Kj  .  d  by  Google 


1822 


09 


d«r  ttclt«  bMMfQBg  g^M,  und  Iura  «r  dimlwr  in  di«  tHaüt,  nun  lol  aber  voa  ime  riebtan  «b  ncU 

ist.  '  Wer  onch  das  dchoin  nnasor  barg<>r  fincm  Innirnnn  m  hclffe  keine,  so  er  also  kriogcte 

in  der  statt  od«r  in  dem  borgban,  and  da  by  ime  schinende  wer  in  helffeAS  vat  mit  messem  oder 
nit  ■w«itRi,  «Bit  atMkMi  odar  mit  uider  bareitaebifllciii  ote  g»»«r,  4«r  ml  mrty  Jen  tob  der  «Istt 

<^  sin  ein  mile  nnd  sol  \0  ß  geben  and  sollent  Wieb  meister  and  rat  damff  stcllon,  rigen,  fürbringen 
und  richlen  nff  den  cil  [204] ^  Isl  abti  dag  ein  lantman  einen  unsArn  hurgor  anloiiffcl  in  diser 
Stall  oder  in  disem  burgbau,  do  sol  meaglicbe  salouffea,  der  da  bj  ist,  80  er  best  mag,  und 
Ml  umam  bwg«r  beboUfen  m  nni  mI  dea  lamtiuM  behoben  antx  aa  meiatec  nad  ret,  und  waa 
ovch  dam  Untauuui  in  der  getatt  geaebeai,  do  eol  dabein  baeaemfa  Meb  gon ;  nnd  «dohe 

>e  aniaer  bnrger  do  nit  UpQ,  der  das  sehe,  der  sol  ein  jor  sin  von  der  stntt  ein  mile  nnd  sol  fnnfT 
pfmt  dem  ral  geben ,  and  «er  das  der  lantman  entgieng^  so  aollent  sie  ime  nocUolgen  sin  nn(« 
in  Bin  hartefe  imd  aolUiDt  da  bUben  and  beBteUan  Bin  herberge,  nnts  daa  neiater  nnd  rate  darkoment, 
nnd  aol  man  Ooeh  den  (bore  und  thnre  afflan  zu  han<l,  so  meistor  and  rat  darkoment  nnd  den  suchen 
loRBen,  der  nnssrn  bnrger  verscret  liatt,  und  sol  man  onch  von  dem  richten  nfT  den  cit  noch  den  schulden 

i."»  er  begangen  hatt;  nnd  welich  wurt  dem  lantman,  der  also  in  sm  herberge  kernet,  bin  hnlffe  mit  einen 
piarden  oder  adnlt  bin  gebolftan  oder  imbtüttadanoob,  eo  der  metaternai  dtrrato  Awaiathanko- 
ment  nnd  das  knntlichc  gptnftpht  wnrt,  drr  eol  funlf  jore  Ton  der  statt  sin  oin  milo  nnd  sol  10  ff  geben. 
1206]  s  Ist  onch  das  ein  lantmann  einen  nnssrn  bnrger  ubel  handelt  ono  blntranss  oder  ander  nnfage 
in  diser  statt  oder  in  disem  burgban,  wnci  der  ergriffen,  der  eol  gut  Bioherbeit  geben,  daa  «r 

10  iwo  biMBonim  t^fi,  nie  vaaeer  böiger  einer  eine  beeaannge  tsn  solte  in  ainer  oBwUchen  BMiwn, 
und  sol  darzu  bessrn  unsaer  stall  5  a  .j  nnd  sol  oneb  oss  dem  burgban  diaar  atott  nit 

komen>  alle  «U«  das  die  beiianmg  wcrcl,  und  sol  ouch  alle  die  witr  hj  einem  wnrt  seren  m  veilem 
konfl  nnd  aol  baaaern  fnnff  pfbnt  and  sol  den  cleger  unclagebaSt  machen ;  «er  aber  das  er  engienge, 
ao  aol  er  nUmer  in  die  statt  koman,  av  «ahabe  daa  die  beaaennga  ee  getan,  die  da  Torgaoekrtben 
Si  stot,  nnd  fure  or  danihpr  in  die  stntt.  so  sollent  mci^^tpr  und  rat  nff  in  stellen  und  fwingen  nff  den 
eit,  das  er  bessere,  aU  vorgeschriben  stot,  und  in  welbe«  nui-tes  herberge  er  faro,  der  wurt  sol  in 
fqgan  maiater  nnd  rat,  oder  der  wart  sol  ein  kalb  jore  voa  der  «tatt  ain  ein  mik.  pOB)<  lat  aber 
daa  «in  faurtmaa  oIbbo  namn  korgar  waadol  oder  n  tode  alebt  in  diser  stall  oder  in  disem 

burgban,  wart  der  ergriffen  so  sol  man  von  ime  richten  noch  rechte  uff  den  eit ;  cntrynet  er  aber, 
so  80  sol  er  niemer  in  dise  statt  komen,  er  habe  dan  /.WO  besscrunge  getan  noch  der  schulden,  als  er 
begangen  hatt,  und  sol  den  cleger  nnclaghafft  machen :  und  wurde  er  in  der  statt  oder  in  dem  burgban 
ergrübo,  e  dan  er  die  baaaanmg  gedete,  meister  und  rat  aoUeat  aber  foa  ime  richten  noek  radite 
nfl  den  eit:  nnd  welliche  wurt  den  enthielte,  der  ;i1bo  nnssern  burger  gewnudet  oder  erslawen  hstt, 
er  kunte  es  dan  zu  hand  meister  nnd  rat  nn  das  kantliche  wurde  gemacht,  der  bessert  5  jore  von 
aa  der  atatt  ein  mll«  nnd  aol  10  ff  .^f  gakea ;  war  onok  daa  der  laafagiaB,  der  aolieb  nalkge  gaton  kalt, 
in  eins  dnmhcrren  hoff  /.-.i  heilnTge  wer,  was  im  gcschoe,  so  es  dorn  dnmht-rrrn  vcrknndet  \rnrde 
noch  eim  tage  imd  eiiiiT  naolil,  dn  ensol  dchoin  gerichto  nochgon  w  an  aber  der  lant- 
man mit  unssrem  burger,  den  er  gcwundel  belle  oder  erdöilct  oder  mit  den  necLslen 
fninden,  obe  der  cleger  nit  enwer,  ubereinkomet,  so  sol  es  der  cleger  oder  die 
«0  frunde,  meisler  und  rat  künden  in  den  nechsten  dryen  lagen;  damoeb  in  den 
iieclisteii  uhl  tagen,  so  es  mcisler  und  ral  geknndt  «iirl,  so  sol  mdster  und  rat 
dem  lantman  kundcii  zu  huse  und  zu  liofp,  daz  er  swere  der  stall  besserungc  umb 
die  uiifuf^f,  die  er  au  dem  unssern  begangen  hall;  dcle  er  das  nit.  «o  sol  meister 
und  rate  von  ime  richlen,  wo  er  crgrideu  wurde  in  diser  slull  oder  burgbau  noch 

I»       *  Am  Y,  35  wenig  getmäat,       *  ÜmgtSmiMt  mt  V,  *  Wtmg  MMifwrtejM  out  Y,  3S, 

*  UmgtmMtt  mu  Y,  89. 


Digiti^uu  Ly  üoü 


ioo 


STAJUniBCHT  VI. 


den  aht  tagen»  nmb  die  uoAige,  alfl  er  getan  halt  an  unsaenn  Iwiger,  alle  wile  er 

nit  der  slctl  besseninge  gesworea  haUe.    [207]  Ist  das  ein  lantman  einen  unssern 
burger  in  dem  lande  usswendic^  »inssor  stall  und  burgbanns  wundd,  totot  oder 
nnder  unfuge  dul  an  irem  Ml)*'  oAcr  f;ufc.  dagcl  es  der  burf^er  iiiiislor  und  rat, 
und  erzuget  es  erberliche  vor  m  und  crkcunonl  es  ouch,  das  im  uurecbl  ge^heen  * 
sy,  80  ad  es  neister  und  rat  dem  lantman  botschafflen,  das  er  es  ^er  luge 
and  beaaer,  das  er  nnaarm  bafger;  geUm  hatt,  als  es  dan  meisler  und  rat  »ym- 
licbe  dmiclct»  und,  «an  der  lantman  das  geint,  so  mag  der  lantman  in  unsser 
slall  faren  one  unsser  stelle  bessenmpe;  wolle  aber  der  Innlman  noch  der  obge- 
nanten  bottscbafTl  nil  bessern,  als  du  vorgeschriben  slol,  so  sol  raeisler  und  rate  i» 
uosserm  burger  beralen  sin  uud  beliuhFcn  wider  den  lantman,  untz  der  lantman 
unssnn  bui^  gebessert  and  nffgerichtel,  als  da  vor  underscbeiden  ist.  ** 
der  ist,  der  d^etnen  unssern  burger  rüget  oder  sdivldiget  umb  wunden,  dotslege, 
nolzoge  oder  andere  unfuge  und  das  dut  durch  leitwende  und  sich  das  kunllic!i 
vindct.   der    sol    glich    bessern  die  besseninge,  die  der  gelon  solle  haben,  der  »* 
genigol  oder  gcsclmldigel  worden  ist,  obe  er  schultbcr  funden  worden  were. 
Fassung  toh  U  :  Friheil  der  lanllute.  Fassung  von  D:  \  :  Von  den  friden 


[909]  >  W«r  in  dia»  «tett  konet  nt  dm  vier 
tmcliiilflili  nisser  lieb«in  frowen  tage,  ncm liehe 
der  eren,  der  hindern,  lielilriioss  und  der 
kundunge  in  der  vaälen  und  xa  aaat  Adollb- 
tagc,  der  aol  fiid*  hjnu  telwi  svm  ta^  davor 
QDd  swMM  taga  dunoch  nad  dia  aellieii  iwKsrr 
frowpn  <npe  nrifl  ü.nnt  Arlolffs  t.iR  Rfrwe  für 
gerichlo  und  schulde,  oue  ohle  und  bau 
und  one  U>1  gefehle  uud  one  die  ussge- 
slagen  und  die  in  der  statt  bessemngc 
sint  und  die  uff  unsser  statt  scbaden 
gewesen  sinl  anders  dan  in  offen  ver- 
richlf^len  kriegen  und  ouch  olx'  yemnn 
in  otfenbaren  anaprocben  und  uniugen 
gegen  unsser  statt  stunde.  [21 1]  *  Es  sol 
oaeb  desglicben  menf^iehe  finde  hynne 
haben  die  pfingslwn(  lu-,  iu)d  sol  der  fride 
angnn  an  dem  pfingstübcnl  fnigf  nnd  sol 
wercu  den  pfingstlug  und  die  wuchc 


der  JantlAte  und  ir  giselsohefte.  pOSJ  Swar 

in  diaa  iktX  komt  zft  den  vier  hochgesitcn  oiuerre 
vrowen  taR  nnd  jrft  snntp  Adolfcs  higo,  der  sol  M 
fride  tinne  haben  zvene  tage  dar  vor  and  zwene 
laga  dw  naek  und  di«  MlbM  UMMr  woma  te«* 
and  Bant«  Adolfes  tag»  gMnra  fftr  getibk-  ane 
tot  gcvcLlc  und  die  va  geslagen  und  die 
in  der  sli'lle  he'^»;<'nin2:c  sint.    (211)'  Es  » 
sol  uch  mämgUcii  tndc  hiuue  iian  die 
pfinkestwocbe,  nad  sol  der  fride  ane  gan 
an  dem  pGnkestabende  (hlge  und  sol 
wem  den  pfmkeslag  und  die  wochr  ganlz 
nntze  nn  den  snnnenlag  nach  dem  ptin-  *> 
kcslugc  und  den  selben  sunnentag  gerwe. 
z&  gelich«r  wiae  aol  Ach  mauiglich  fride 
hinne  ban  die  mntavele ;  der  fride  gal 
an  dem  sunnenlage  früge  an,  so  man 
vier  woclicn  fleisch  gisset  nach  dem  oster-  at 
tage  und  wert  die  woche  ganlx  untze  an 


I  (i^r)  «chrtiht  Uber :  «in  cotl  .)  i'  ful       ut  nH  i  titior  ai-ticnlas  inaertns».      ^  Am  V,  57 

(BeUHtüm  A)  umfftarheUei.  Die  FoMuitt/  fjn  D  fol.  .;.<«  '  !,tammt  aus  Schnetgans  Austügm.  Damit 
»Ummte  nach  dmsdbeH  auch  E  foL  69  *  md  F  /aL  48 1^.  Wie  «iek  m»  D  tmä  E  gUehtiMUt  «rgUbt, 
standen  diese  Ariilxi  ursprün^itih  nit^  an  dietm  Ruf  je;  $ie  haUm  Ar«  AMI»  ohtgefSkr  neMim  « 
Art.  'iöO  lind  ■'■lliO.  l'ijl  itir  Anni  :u  Art  191.  '  Der  PMer  in  th'r  Zähhinij  i.*t  dailurch  cntstarule», 
daß  der  §  208  doppelt  abgeschrieben  wurde  und  bei  dem  Aiustrachen  des  e wetten  nur  die  JSäJilung  bei 
m  etrrifkri  wrde.  •  Dk  Föatiui0  tum  D  fil  (si  B  fA  F  fA  tf  Mmmt  mm 
StMttegama  Anaitigm, 


Digrtlzed  by  Goog[e 


1322 


m 


ganlz  unlz  an  den  sonlng  noch  dem 
pfingsUag  und  denselben  siinnenlag  gerwc. 
wurl  aber  yemaa  bynne  sieche,  wunl 
od»  veneret  ia  disen  vorgeschribetiea 
fridoft,  ia»  adkni  in  dem  votgeaohfüMciui 
friden  bynne  sin,  unlz  sie  genesent,  ono 
geverde ;  tind  dise  friden  sint  zu  vcr- 
stonde,  das  nieroan  den  andern  angriffen 
aol,  sin  libe  noch  ain  gnt  umb  deliftin« 
edralde  nooh  gdubde  und  welker  nnaser 
burger  das  verbreche,  der  sol  denselben 
oder  sin  gut  lidig  losscn  des  gorichtz ; 
tut  aber  uusser  burger  ein  dehein  ander 
unfugc  one  gerichte,  wurl  das  geclagel, 
80  80l  «8  Kleister  und  rat  riditen  noch 
den  schulden,  als  er  dan  galon  hatt. 


den  sunnonlag  gerwe  für  gcrihle  anc  lol 
geveblc  und  die  uz  goslagen,  und  die  in 
der  sielte  beaseronge  dnt.  wurt  aber 
ieman  aieeh,  wuot  oder  veraert.  oder  ain 

ros  oder  sin  pferl  in  disen  vorgeschriben 
vriden  hinne,  die  siiliil  in  dem  selben 
vriden  hinne  sin  nnzo  si'i  genesent  ane 
geverde  und  sint  dise  vriden  also  zu 
verstände,  daa  nionan  den  andern  an 
grifen  aol  mk  goihte,  sin  üb  noch  sin 
güt  umbc  dehcine  schulde  noch  gel6bde ; 
utKl  wer  unser  burger  das  breche,  der 
bessert  drizig  Schillinge  dem  rate  und  sol 
jenen  ledig  lasen  des  gerihtes;  tfti  aber 
unser  bnrger  deheime  ander*  unfSga  ane 
gerillte,  wurt  das  claget,  so  sol  es  meislcr 
und  rat  rihten  nach  den  schnlden,  als  er 
danne  getan  liet,  und  hessert  doch  von 
deb  trideu  wegen  uilime  dauu  drizig 
Schillinge. 

[212]  bl  das  yeman  troatnng  fordert  an  meiater  und  rat,  den  sol  man  andm 

nit  trösten  dan  für  schulde  und  gclubde  und  ussgenomcn  ohte  und  ban,  däs  in 
und  sin  gut  nieman  angriff  mit  gerichte  in  disem  burgban ;  griffe  aber  in  oder  sin 
gut  ieman  an  mit  gerichte  oder  sin  gesinde,  die  mit  ime  bynne  sint  zu  dem  male, 
das  sol  man  lidig  machen,  und  ist  kein  Iroetung  an  ime  gebrochen,  geschee  aber 
ime  oder  aime  geainde  kein  ander  unAige  one  gerichte  do  swuaobent,  dsget  er  daa. 
so  sol  es  meisler  und  rat  richten  noch  den  dingen,  als  es  geschehen  ist,  und  aol 
doch  darumb  die  trostnng  nit  gebrochen  sin.  [213]  Werc  es  ouch,  das  unsser  burger 
deheiner  dem  ineister  [dem  amnieister"  oder  dem  rate  verkündete,  das  ime  yeman 
schuldig  wer  und  begerte,  das  man  den  nil  trösten  solle,  den  sol  man  ouch  nit 
trOalen,  dan  mit  dsaselbett  wiaseo  und  wiUen.  [214]  Wurde  aber  yeman  getröstet, 
e  adicha  Terkflndunge  geaehea,  vordert  dan  der,  dem  man  achuUig  ist,  die  trcatunge 
abc,  so  sol  man  ouch  demselben  Irostni^  hy  der  tage  zyt  absagen,  doch  das  ein 
solicher  Irostung  haben  sol  bilz  an  sin  gewarsamv.  [215J  Tro.slenl  aber  raeister  und 
rat  yeinant,  des  sie  bedörfflen  oder  noch  dem  su  senden,  der  sol  fride  hynne 
habcu,  uariQ  uud  wider  heim  für  unsser  burger  und  die  uussro  one  alle  geverde 
und  in  dem  burgban  lur  mengliche,  geschee  ime  oder  ahne  gesinde  dehein  nnfuge 
in  der  troatunga  und  claget  ea  und  wdte  in  benagen  mit  nnasnn  geriohta,  dem  aol 
man  riolilen  glicherwise  als  einem  hurger;  wurde  aber  einer  erslagen  in  der  trostungc, 
der  also  gelroslel  wer,  woltenl  des  frunde  die  nechsten  clag^^n  und  woltcnt  sicher- 
heil  geben  für  sich  und  alle  ire  frunde,  so  sol  man  inen  richteu  zu  glichcr  wise  als 
eim  burger;  woltent  sie  aber  nil  Sicherheit  geben,  als  vorgeschriben  stol.  uud 


«.  r»w.  .aiie». 


stAurKBon  Vi. 


woltenl  doch  dageii,  so  aalt  man  inen  nuwent  richten  in  alle  wise,  als  vorgeschriben 

slol  von  lanllutoa«  und  zu  glicher  wise  sol  man  verslon  von  den  wunden  ais  von 
dorn  dolsiag,  als  man  dau  eim  lanlman  richtet  umb  ein  wnnrlr  ;  ist  aber  das  unsser 
burger  vor  sweret  an  den  heiligen,  das  es  der  an  in  brocht  und  sinen  Up  notwerende 
was,  den  er  wundct  oder  gclöltcl  halt,  und  erzugel  es  den  mit  zwejca  oder  me,  so  z 
aollent  er  iumI  sin  hdffer  lid%  sin.  [216]  Were  ouch  das  debdn  herre  irostang 
vorderl  oder  yeman  anders,  so  der  rate  by  einander  wer.  so  mogenl  der  meisfer, 
der  dan  richtet,  (oder  ein  ammeisler]  gewall  haben  zu  trösten,  obc  sie  dunckt,  ob 
CS  nutzr  und  gut  sy,  es  wer  dan  das  in  yeman  vorraols  vorkiindpt  hctt,  das  rrjfin 
in  nit  trösten  solt  und  ussgeaomen  für  obte  und  han.    [::^17J  Wer  ouch  das  ^eman  to 
gerichte  wolle  liinne  nemen  oder  gezugc  soll  sin  vor  meister  und  ittt  nnd  die 
getröstet  werdent,  gesehee  den  ulsit  in  der  Iroalung,  den  sol  man  richten  m  gliclier 
wise,  als  dem,  nodi  dem  meister  und  rat  gesanl  bett,  als  vorgesduiben  stol. 
[218]  Wer  uuch  das  yeman  trofjtung  vordcrt  von  yeman  unssern  btirf^ern,  der  er 
angst  lielle  und  nanle  die  mit  namen,  wurde  der  getrost  von  meister  und  rat,  und  i» 
wurde  dau  jenen  gebollen,  von  den  er  trostuag  begerl  munde  wider  munde,  breclicDt 
SU  dan  die  troatnng,  so  sol  man  inen  riobtni  in  alle  wise  als  dem,  noch  dem 
gesanl  ist,  ab  Torgesehriben  stot.   |219]  Wer  gölte  und  rinse  harin  engert,  wem 
er  SU  füret,  so  sol  der,  der  su  de  füret,  sin  lib  und  sin  gut  Aide  hjnne  haben 
vor  menglichen  und  wider  heim,  den  tag  und  dtui  antlern  lag  darnoch,  obe  er  hynn  » 
blibt  one  geverde,  wer  den  darüber  liynue  behübe  mit  gerichte,  der  soi  in  lidig 
Ion.   [220]  Wer  ouch  unssrn  burgern  harin  engert  win  oder  korn  oder  was  es  ist, 
über  lanl  oder  uff  dem  wasser  mnb  bn  oder  vogeben,  der  sol  denselben  frideo 
han,  als  der  gulte  oder  atnss  harinn  furl ;  welieher  aber  unassr  buiger  einen  also 
angriffe,  der  gulte  oder  zins  harinn  furt  oder  ander  dinge  über  lant  oder  uff  dem  » 
wasser  umb  Ion  oder  vergeboti,  als  vorgeschriben  slot,  der  bessert  mit  30  H  ^,  er 
sol  aber  dem  sinen  schaden  abtun,  den  er  gehept  halt;  wil  er  aber  sweren,  das  er 
nil  wnsto,  das  er  barin  fürte  gulte.  zinss,  win  oder  korn,  als  vorgeschriben  stot. 
so  dat  er  jenem  keinen  scbaden  abe.  [881]  Wurt  «n  ross,  ein  bengsl  oder  ein 
ffert  Tersetiet  oder  gelaben  unssrm  Ixnger,  das  sol  vor  menglichen  fride  hynne  » 

haben  für  gerichte,  wurt  es  aber  erlöset,  so  sol  es  fride  haben  wider  heim 
vor  unssrn  bürgeren  und  sul  vor  menglichen  fride  haben  in  dissem  burgban. 
[222] '  Welich  lantman  hynne  zu  gisel  Iii,  wem  er  lit,  der  sol  fride  hinne  han  vor 
roenglicbeo,  die  wile  er  in  d»  gtselsehsfR  lit  ussgenomen  tat  ohle  und  ban ;  wer 
aber,  das  in  yeman  unsser  bnrger  wnndete  oder  su  lode  singe,  daget  er  umb  die  » 
wunde  und  git  Sicherheit  für  sich  und  alle  sine  frande,  das  in  braugel  mit  unsserm 
gerichte,  so  rumet  der.  der  in  wiindet,  ein  jor  vor  der  statt  ein  milc  und  bessert 
umb  die  wunde  von  der  giselschafft  wegen  :5  U  und  ferl  wider  harin,  so  sin  jure 
usskomel  und  komet  mit  dem  cleger  uberein  noch  inuglicben  dingen,  als  vorgeschriben 
Stot  von  den  lanüulsn;  sieht  in  aber  unsser  burger  zu  tode  und  dagenl  das  sin  « 
nächsten  fimnde,  gent  die  sicberbeit  für  alle  ire  ander  frunde,  das  sie  benuge  mit 


1  Vfi.  üe  Ammimitg  tu  i94  md  909. 


Digitized  by  Google 


1322 


m 


iinsscrm  gerichte,  so  ntmet,  der  iott  ilolslag  geton  hall,  zwey  jor  ein  inilo  von  der 
slall  uinb  den  dolslag  von  der  giselschaffl  weg^en  und  bessert  dem  rat  vier  pfunl 
und  dem  schultheiss  und  dem  vogl  1  pfunl  und  ierl  harwider  in.  so  sin  zwej  jore 
uaakoment,  und  komel  mit  dem  deger  aberdn  noch  muglicbcn  dingen,  als  vorge- 

ft  aehriben  slot  von  den  lanüalen;  were  aber  daa  des  doten  nächsten  fruade,  die 
gericble  vordem  von  dem  dolalage  und  euch  von  der  wunden,  nit  wolteut  ewiclicb 
ir  frunde  über  sich  ncmen,  so  sol  man  in  richten  in  iille  wisse,  als  vorgescliriLtni 
slol  von  den  lanlhtfen.  und  sol  er  kpin  b»?sserunge  tun  von  der  giselschatll  w.jgen, 
und  aol  ime  meisler  und  rat  beliuIÜen  sin  gogen  den  andern  siuea  truadcu,  die  uit 

lo  benagen  wil  mit  unaaerm  gerichte.  [22.i\  Ist  das  einer  strarel  ein  giselschafll. 
wem  er  awerel,  und  damodi  eim  unaaerm  bnrger  dn  ander  gtaelsehafil  gdobel,  und 
wurl  der  gemanl  von  unaaerm  burger,  das  er  ime  Idate,  und  leistet  ime  dau  und 
wurt  darnoch  gemanel  in  diser  giselscboffl,  so  mag  er  wol  faren  in  die  vorder 
^esworn  giselschaffl  und  halt  darunib  unsserm  burger  sin  giselschafll  uit  gebrochen  ; 

iü  docli  wau  er  in  der  gesworn  giselschafll  crloube  hall  oder  Udig  wurt,  so  sol  er 
wider  in  unsaers  burgera  gisdedialll  faren  ungemanet,  do  er  usageferen  iat,  <me 
aUe  geverde;  wer  aber  die  vorgenanl  giselschafll,  darinne  er  unaaerm  buger  leiatet. 
gesworn,  so  sol  er  darinn  bliben  und  leisten,  und  breche  er  dan  dieselbe  gisel- 
schaffl, so  mag  in  iinsser  burger,  dem  er  gebroclien  hat,  oder  sine  erben  angriffen 

au  in  alle  weg.  als  er  sich  verbunden  halt,  und  sol  in  datur  nil  scliirmeu  dehein  ander 
giselschaffl  untz  das  unsaerm  burger  oder  sioeu  erben  vergolten  wurl.  [224]  Swerel 
aber  einer  dn  giadadiaiR  noch  Aet  f^ubda,  die  er  unsaerm  buiger  gelon  halt,  und 
wurl  er  dan  e  gemanl  von  unsserm  baiigerj  aoaol  er  ime  leisten  oder  sol  ime  aber 
gölten  und  sol  in  davor  nit  schirmen  dehein  gesworn  giselschalTi ;  wer  aber  das 

«  dflicin,  der  uussern  burger  ein  giselschafll  gebrochen  licttc,  e  dan  er  yemun  in  ein 
gesworne  giselschafll  füre  oder  m  uuder  giselschaffl,  die  vor  gesworen  wer,  die 
giselschaffl  sol  in  nil  adiirmen,  unaaer  burger,  dem  er  gebiochen  hatt,  der  mag  in 
wol  angriflbn,  als  er  «ch  veihunden  hatt,  unls  ime  vergolten  wurt  oder  afnen 
erben.  [285] '  Ist  das  einer  unsser  ussbuiger  in  disv  Statt  leistet  oder  zu  gisd  Ut, 

iw  dem  mag  man  fronen  das  sin  und  mag  ime  angewynnen  mit  gerichte.  das  er 
schuldig  ist,  und  sol  in  daran  das  leisten  nit  schirmeQ  noch  die  giselschafll,  als 
ander  unsser  ingesessene  burger. 

Von  den  uiedereu  gcrictiluu. - 

[226J  *lfan  sol  an  die  dra  medern  gerichte  und  an  iegHebs  besunder  ruttfr 
3»  erber  achOffd  setsen,  die  da  urldl  qpreehenl,  und  aollent  ouob  dieadben  ach5ffel 


1  Oeinukt  Ui  Wmidttr  DittiH.  dt        US.  OlimMhtkmäder  Art.DfoL  41.     ■  MIaeh  Btgd 

Chron.  IX,  957  tauiete  der  Artikd  in  G  /oi.  6^:  «uiuse  herren  meiater  und  rat,  scheffel  nnd  am  man 
sint  ubereiu  koinen,  das  man  an  die  drö  nydem  geriht«  nnd  an  iegelicltes  geribte  b«sander  f&nf 
•rber  scIiöfTele  seczcn  sol,  di«;  d;i  urU-yl  bprL't'liL'nt  und  Bülloiit  ouch  die  aolbon  acböffelo  und  die  dric 

M  rilitOT  mit  in  a  alle  jat  awereu  etc.  and  aol  ouch  kein  ander  scbGSel  an  d«o  Mlbtn  gerillten 

irtaf  1  tpneben  dediM  die  vorg.  ttnfo,  di«  meUA«!  md  nt  datsü  gMataei  baat,  m  wer  dane,  dns 

a    Vüfliigt  •  nQt  ia  < . 


Digai.iuu  Ly  Google 


i04 


STADTIIKCUT  VJ. 


und  dit'  dryc  richlcr  mit  innen  alle  jore  swfron  an  den  heiligen,  wan  man  das 
ander  mal  in  den  ral  lulcl,  das  dfin  icpHclier  undcr  in  an  sine  gcrichte  gange,  da 
er  dau  luugehorl  und  da  »ilze  und  dur  lule  warlle  und  in  uuuli  richte  gelruwelicbe 
one  alle  geverde.  und  m1  ondi  kein  ander  sdwffel  an  densdbeo  gerichten  urteil 
qkfeohen,  dan  die  funff,  die  meialer  und  ral  alao  daraelienl  und  aoUeot  oiudi  by  * 
dem  aetben  eide  sweren,  recht  gerichl  zu  hallen  dem  armen  ab  dem  riehen  und 
ouch  weder  mietle  noch  mieltelon  von  nicman  darumb  zu  nemen  noch  nicman  von 
iren  wegen,  das  iueu  zu  nutze  oder  zu  tromeu  komeu  möchte  in  deheincn  weg, 
als  das  in  der  13  buch  geachribeu  slot,  und  sollenl  oucb  hy  demsdbea  iren  eide 
oiemana  rede  veriioren  noeb  nieman  au  ainea  aadien  roten,  da  aie  truwenl,  das  ea  » 
fnr  Ir  geridile  kennen  möchte ;  ver  oueh  daa  aieh  ein  urteil  zweigete,  so  mag  der 
oberrichler  darumb  oudi  apiecben  und  ufT  ein  teil  vallen  und  der  uuderrichter 
desgüchen,  ouch  obe  anders  beide  partten  mit  dem  tjnderrichler  benugcl.  wer  über 
das  sieb  vier  schöflel  zweigten  und  der  funflle  nit  da  wer,  des  sol  man  vur  allen 
dingen  darinn  beillen,  das  der  sin  urteil  ouch  in  der  aaohe  spreche.   [227] '  *fis 
aoUent  owdi  die  acbriber  vnd  die  botlen  dmdben  geridile  awerea  an  den  heiligen, 
wan  man  daa  ander  mal  in  den  rat  lutct,  das  dan  iegUcher  ander  in  an  sine 
gericlito  p^npe,  do  er  Inn  gt-liorot,  und  der  luU'  da  warltp,  es  wer  dan,  das  ein 
bolle  ieman  fründc  oder  Inirgeii  hicschc  und  das  er  sich  damil  sumele  ;  das  sol  inie 
au  sincm  eide  nit  schaden,  doch  sol  er  sich  an  sin  gericbte  fugen,  su  erste  er  mag.  » 
[228]  *  *E8  aollenl  oiick  die  richler  vtm  den  saohen,  die  für  sieh  komenl«  aemen 
mit  namen  von  fuaff  aohiUiDgen  swen  pfennig,  von  10  p  Z  ^,  von  1  fl  aeehs 
pfenuig  und  darüber  noch  niarckzale  unlz  an  30  ß  ^  und  nit  furbasscr ;  und  solleut 
'i-!f")i  die  schribcr  und  die  l)alten  das  gelt,  das  dem  ungellc  zugeboret,  by  irem  eide 
gelruwelich  in  gewynnen  und  samelfn  un  gevcrde.    [229)*  •Ilem.  "«•clicli  scbeflei  »* 
uch  zu  gerichl  uil  kuuiet,  so  uiau  andermule  verlul,  dem  sul   der   richler  tun 


cS  aieh  fftgt«,  das  die  öberaten  rihter  dar  kciiKut.  ilu-  tnügcnt  ouch  wol  nrt«yl  mit  den  andern 
tpcwhMi  atc»  —  iklnm  die  Ii>mleitmff$forwui  stigl,  daß  dies  iUatmt  mmM  m»  üechttoodex  tm  13$i 
gmUmdm  Aal.  —  JVoek  flSeMitr»  AMtifm  wi  VafnnmgtgaA.  der  SMU  Batet  8. 480  M«0  der  Jtt. 

in  J«  f<A  40^.  -Mrin  sol  jorlirheii  an  A'u'  Jry  iiünlern  gerichto  und  an  ieglichs  besunder  fünff  crlior  Ii 
achöffel  setseu,  diu  da  uttt:!  apreuiient,  und  bul  kein  ander  schöSel  aa  denselben  gerichteu  urU-l 
sprechen  dann  die  fnnff,  die  meitter  and  rat  also  darsetzent.  —  Auch  »o  hat  Art.  2Z6  jedenfatt» 
MtcM  m  D  gttlmdm.  Wie  am  238*  tmd  Atm.  «bemta  hmorfdU^  be§amem  die  Betiimmmgm  «ter 
<ttied«ra  gwMte»  mUkt  wdt  Amrdmmgm  attr  SeMj^UmMi,  emiem  aftcr  Üe  Mtekler  «dM.  Uebee 
Schöffd  hnnttcHm  erat  die  Art.  348.  252.  In  fin  nnchiteisUch  in  D  mrhandenen  Bf.^timmunt/en  über  • 
adwjfd  MU       ist  dm  Urteilen  beim  trettl  Oerkht  nicht  nur  niäU  auf  £>  bt^tit^itUc  SchöffeJ  Ixscfiri'ndct, 
sondern  e»  können  acigar  noch,  «d.s  hier  hrreits  vdUig  ausyeschlosten  ist,  Nichtschßffd  in  bcHimmten 
fldJton  Urt€Ü  »yredtxn.  Auch  daß  Ucutkr  den  ArUM  mtr  madt  J  ■  notiert,  madU  mm»  Vorkommen  in 
D  vmwdktOuUUA.  JHe  ArtOa  »99-874  Jktäem  iM  mit  Amm*m  tm  Hl.  9^.  MT  mOt  Ordn. 
XVI,  1  ff.        einer  Hnnd  ans  der  2.  Hälfte  «ec.  XV.  Die  Anordnung  ist  eine  andere.  Eime  Beihe  * 
weiterer  Artikel  i»t  am  Schluß  hintu^setet.  SofcoM  die  gestrichenen  wie  die  zugesetzten  J\mi^phett 
zeigen,  daß  der  Inhalt  der  Ordnumjcn  eine  jüngere  Bearbeitung  ist,  (dt  sie  cod.  H  enthieit.      ^  Jünger  ; 
da  die  ptd$jgndmsde  Bettsmmmng  fwr  (fw  Biehtier  edSM  (SM)  weder  m  D  mm*  tu  J»  etmd,  eo  ist 
«Mdk  Mm,  4k  eng  deimtt  Mmtmmiiäh4$^,  epUer  «kigtiiMeH.      *  WeitreauM.  junger,      *  AML 
(Str.)  giebt  diesen  Artikel  in  der  An$Herkung  und  bemerkt  dam :  «hie  in  codico  nostro  inMrtlU  «t  Ue  e 
arUcaliM  sed  ad  margiuem  adscripium  <ist  geändert,  qnaere  iu  der  XUIcr  bucli». 


Digrtlzed  by  Google 


1322 


nnscliriben  die  peu  4  den.  oder  was  dan  ineisU'i  und  ral  (Uiiiil  st'(7Aiit  [2301  *W«'r 
ein  l>eliabuug  dul  ull  ein  usäcrlagete  frönde  uüd  der  die  lat  ull  sich  ussgon,  der 
aol  5  ß  ^  in  die  buclise  gebcu  und  sol  sie  oucU  der  schulUieiss  uiemun  fureii 
lassen  by  aime  «de  und  sol  oach  sine  30  ß  ^  von  der  ftönde  vegen  tou  meman 

»  nemen  noch  nieman  von  ainen  wegen,  er  habe  dan  vor  die  ogenanlen  5  ß  die 
dem  ungelte  zugeburent,  empfengen  und  in  die  buchsse  gelon»  docb  mag  der  schuli- 
heiss  sin  30  p  varen  lassen,  wem  er  wü.  [231]'  *Der  vorgenaulen  ricliler  und 
scbütTel  sol  oucL  keiur*  von  der  slatt  faren  uucli  rileu  noch  sieb  keiner  ander  uumuss 
annemeUt  davon  er  nit  zu  gericble  komen  möchte  un  urloubc  eines  stetlmeislers 

M  oder  dnea  ammeistera,  die  den  au  alten  aint.  [232]'  *Die  vorgenantmi  richter  soUent 
ottob  keim  schoirel  nit  erlouben  von  dem  gericble  zu  gon  und  welicher  dannan 
gicngc,  dem  sol  man  4  ^  anscbriben.  [233]'  *Es  sol  oucb  bynnaufurler  debein 
richter  dchein  ende  urleil  lossen  zugen  in  einer  snche,  Aic  über  3  ff  .f  isl,  er  habe 
dan  zum  mynslen  vier  scböflel,  es  wer  dan  das  beide  partten  dariun  gchulleut;  ist 

1»  aber  die  aacfae  3  U  oder  darunder  oder  ein  vorurieil,  die  mag  der  ricblcr  wol 
boren  mit  diyen  scböObb)  und  nit  darunder.  [234}*  *Wer  es  euch  das  ein  saehe 
gedagel  und  geanlwurlet  wurde  und  dan  ligende  blibe  oder  aber  gerichtet  wurde, 
90  sül  dücL  der  cleger  davon  geben,  als  da  vor  geschribeu  slol.  [235]*  *Wer  ouch 
dem  gericble  vellig  wurl,  git  der  nit  zu  stundl  die  pfenige,  so  sol  sie  irac  der 

»*>  ricbler  gebieleu  zu  geben  in  dryea  tagen  by  ahl  pfeuoigeu;  und  verbreche  er  dan 
das  geboU,  ao  aol  ime  der  riebter  an  dem  nächsten  geriobtztage  heimgon  za  huM 
und  aol  ime  so  vil  pfkot  nemen,  darabe  er  ao  vil  pfenige  gdOaen  mag,  als  er  dan 
iu  die  buchsse  schuldig  ist  su  den  ahl  pfenigen,  die  er  verbrochen  hall;  und  sol 
dan  der  richler  dieselben  pfant  iin\ tr/rv-^eiilidie  verkuufTcn  und  sol  das  gelle  iu  die 

a  ljucLsse  antwurten  und  tuu  uud  soiient  dem  richler  vier  .j  von  den  vorgenanlen 
ahl  Pfennigen  bhbeu.  [236J*^  *Werc  es  ouch  das  iemaul,  wer  der  wer,  für  gericble 
kerne,  der  nit  under  dem  atabe  sesshsft  wer,  er  wer  burger  oder  lantman,  ^tm^  den 
aol  der  rlditer  Sicherheit  nemen,  wer  ea  das  von  geriohta  wagen  utsit  uff  in  vide, 
das  er  das  dem  gcricbl  gebe.  [837]*  ■*  Wer  es  oucb  das  iemanl  wofhail  iu  gariehte 

ao  erleilel  wurde,  der  sol  15  geziipen  leillen  uud  nit  me,  roiure  mag  er  wol  leiten  nnd 
sol  die  geschribeu  geben  iu  den  nechslen  dryen  luf^en ;  und  welicher  es  in  der  zil 
nit  gescbriben  git,  die  sol  man  darnach  uil  büren,  uud  weihe  gezugeu  vor  gerichl 
verhört  werdent,  der  sagen  aol  man  versehriben,  es  sy  mit  ime  oder  wider  in.  und 

a.  Forf..-  «kniai,      b.  ftüfl.  flifj  Ud.  «dtmodw  v«b>. 


n       ■  Hiemaek  itl  der  SAtuHhM  im  Rat  brcilt  mOtnUntlS»»  M  er  «Aer  wM uoek kmibirriermtk 

Gerichtabelwrde ;  daher  jünger.  Als  Bataverordnung  atu  den  kUtcn  Jührzdintrii  des  14.  Jahrh.  Ordn 
XXX,  IC.  8  AH.  332  ist  im  Anschiuß  an  231  verfaßt;  äuJu,-  juitgc:  *  Wie  220  muA  5:13 
das  nur  imen  Schöffelspruch  bei  einer  hestimmlen  Summe,  aber  nicht  eine  bestimmte  Zahl  von  Schaff  ein 
vmlangt ;  h}iuiaiifiird«r  1  *  Ent$grieht  Art.  68  i  dort  ala  jünger  gdeauueü^HO,  &  Wahrtdteitilteh 
4$  a-gtr,  Vgt.  Jnm.  tu  XiO.  *  VfL  AH.  1*0.  WOndiemUdk  jOitger}  tgL  Amm,  tm  Jm.  *  JSMa|M^ 
Art.  46  Vor  dem  Batsgericht  sind  ir>  Zeugen  hei  Eigai  «hhI  2M«  (hw  Itaximwm,  M  Jh^igt  9. 
WahrscheittUch  jünger ;  vgl  Anm.  lu  226. 

Sit.  14 


Digitized  by  Goo 


lÜÜ 


stadthkcht  vi. 


sol  der  schriber  des  gehorsam  siu  und  von  iedem  gezngeu  2      nemen  und  ail  me, 
minrc  mag  rr  wo!  nemeu.  [238]  *  Die  wi  lllicheu  richler  solleiil  oucli  nit  fjon  ffir- 
sprechen  zu  sin  von  eim  gerichle  an  das  andere,  sie  soIIpiiI  sitztii  und  nchli-n  und 
solleut  oucii  au  oiemaus  ral  goii,  so  sie  zu  gerichle  silzent  oder  die  wiie  man  ric  htet, 
ii  :  [2^i8*J'  VoD  weltlkhem  geribte.  Die  wellKehen  rihtcr  verdeät  swmnde  alle  jui  .  « 
das  sfl  fUrbringenl  eime  rate  die  besserunge,  die  gesehebent  vor  in  mit  aeheffel 
und  mit  amman  aae«  wid»T«dangc  von  uosmi  biugern.  :  ||[239]'  Ddkein  weltlich 
ncliter  im  weltlichem  gerichle  sol  richten  von  eigen  nnd  von  erbe,   do  es  unssre 
buiger  ;itigoU,  nocli  von   slahcn,  noch  von  stosscti,   noch   von   deheinen  andern 
untugeu,  es  gauge  burger  oder  lantlute  an,  dau  meisier  und  ral  soUeot  das  richteu. 
[240] '  *Die  bollen  solieot  oucb  nenen  von  einer  frOnde  6  ^,  nemlicbe  dem  richter 
vier  und  dem  botten  zweite  und  nil  me  und  aoUent  oucb  alle  xyle  den  schnidener 
lossen  bezalct  werden,  e  sy  ir  gelt  Dement.  [241]^  Wenne  oucb  ein  meister  etneo 
Ivcsti^en  wil  ufT  dem  thurnc,  so  sol  ein  schuUhciss  und  ein  vopt,  die  gesworen 
haut,  mit  iiut  gon  und  sollent  oueh  verswigeu   bi   irem   eide.   das  sie  da  hörenl  ;  i» 
wcrc  iiher.  das  sie  sieche  wcreut  oder  in  der  stall  nil  euwerenl,  so  sol  man  eineu 
erbern  achöffel  geben  an  iegUcbea  alatl,  der  dasselbe  oueh  verswige  bj  sinem  aide 
oder  einen  andern  erbern  man,  der  da  doch  swere  an  den  heiligm,  dasselbe  zu 
verswigen.    [24?]  (^<e?chee,  das  mau  einen  kestigete  und  verjoheder  eltiiche  dinge, 
darumb  man  sin  libo  und  sin  gut  solte  angriffen,  das  gut  so:  angriffen  ein  meisten  «o 
und  ein  rat  und  Dil  ein  schullheiss  noch  ein  vogt.    [243j  Ist  das  yemans  einen 
oder  me  einen  in  den  stocke  leit  oder  ian  dariua  verhütet,  ''  wan  man  den  uss  dem 
stocke  nympt,  so  sol  er  von  iegliehem.  der  in  in  den  stocke  geleit  haU  oder  in 
darinn  verbotlen,  dam  stockwarttcr  und  keinem  andern  geben  8  ^  und  nit  me  und 
dem  richlersbollen,  mit  dem  er  iu  in  den  stocke  geleit  hall  oder  Jarinue  verbollen.  « 
sol  er  von  ieghchem,  der  in  in  den  stock  geleil  halt  oder  darinn  verbutlen,  geben 
2      und  oit  me ;  su  sollent  ouch  furbriogeu,  der  dem  gerichle  widerstat,  uud 
aollenl  oueh  von  einem  furgebolt  nemen  2  ^  und  nit  me.  [244]  ^  *  Su  aollenl  ouch 
nieman  gebieten  zu  antwurllen  ander  dem  taehe,  es  gange  dan  mit  rechter  urieO 
zu ;  der  das  brichet,  der  git  S  4) :  gat  er  aber  von  dem  gerichle  freveliche.  so  m 
mügent  sie  in  zwingen  und  von  solichem  gelwange  mogent  su  uemeu  2  }i  uud  nit 
mee.   |245J  *  Wa  aber  einrt«  nssprrlagct  und  nssprwarllpt  ist,  und  jenre  zugegen 
isl,  dem  also  usserclagt  isl  uud  geholten,  under  dem  lache  zu  gelleu  mit  urleil. 

•.  K«ri. :  h.  Sß  ntxi  BeUlt.  (Str^,-  Selilt,  (9}:  •varinitat». 


'  Z>((  Art.  239  sich  jchnftiü»  in  I)  wenn  mich  nls  sputcrer  Xusul;  nyr^efunden  hat,  die  vorauf-  « 
gehtiulcn  ßcttimmungm  uber  <  Nitdere  Oerichte*  aber  müd  in  D  jfestanden  haben  müMeu,  jo  »chiebe 
ich  33S».  das  Mch  Ucuslert  AmaAgen  in  D  foi  32*  seinen  Flatt  haUie  md,  xeie  die  Uebenchrift 
zeigt,  jedenfaUi  der  J£iHleiimiigiparagraph  übar  t  Wmid)*  fftncMe  >  tmTt  CN  «U€m  Stdk  tnt.  > 
in  ataaen  AtutOgen  muA  J«  fol  ^0* ;  tnMm  lUif  a  «ooU  in  D  alt  tpmtmr  ZiuOs  gertmiim. 
Vgl.  die  ÄniH  tu  G3.  '\^'ti)\i  scheinlich  yünger    Schill.  (Sir)  tiemcrkt     •  caurvlliitus  in   rod   H»  40 

Jibenso  ist  der  Artikel  tu  den  Ordnungen  gutrichen.        *  Der  ernte  Teti  de»  ArltkeU  bis  mit  ime  gou 
entspridtt  SchJi.  18.  der  acette  Teil  ist  uxM  späterer  Zusatz        s  Da  »S8»  fd.  92*,  i»»*  fii. 
ttand,  ao  M  daeww*m  nur  für  eine  betekrMcte  Anaahl  von  Art.  HaU. 


Dlgitized  by  Google 


1322 


10? 


gal  der  sin  weg,  so  soi  ime  das  gerichle  norhgon.  obe  es  der  clcger  vorderl  und 
sol  dem  c!eger  richten  von  simn  gul,  obe  er  so  vi!  halt ;  hatt  er  aber  nil  so  vil, 
so  soi  man  in  in  den  stocke  legen,  und  der  schuUhei.ss  und  das  gcrichte  mag  zu 
ime  griffen  iu  sime  hiue  und  an  allen  enden,  ussgcnomen  die  ende,  die  biss« 
»  har  fry  gewesen  sint.  [246]  *Umb  getwang  und  gebott  und  umb  Terbuntniss  do 
sol  der  richter  umb  sin  recht  jenes  recht  nemen  unverzögenlich,  ob  jenre  sin 
recht  tun  wil.  [247]  F.s  sol  ddiein  richter  umb  mitM  riclitcn,  die  für  in  komf»t, 
[248]  I  Wer  da  Tersmahet,  süi  gezagen  in  der  sintt  za  leitten  umb  sin  schulde,  sinen  schuldcnci  mag 
er  nit  angespreehm  nit  «Im  kämpfe  ttnd  get  jenre  a>it  eitte  eide  danon  [249]  *  *Ist  das  ieman 

10  dem  andern  nl  globet  oder  schuldig  wurt  oder  ime  befilhet  vor  biderben  Inten,  die 
dartstt  gezogen  werden!,  oder  mit  brieffen,   wurt  er  darumb  angesprochen  und 

loickcnt  er  es  dan,  mag  er  in  berpiitii  mit  biderben  lulen,  die  dart^u  gezogen 
wurdenl,  oder  mit  brielFen.  so  sul  er  fs  iino  gpllpn  :  spricliel  aber  der,  der  dn  nnpe- 
sprocheu  i&i:  ich  loicken  nit,  ich  wer  es  ime  sciiuldig  und  er  beiilhc  mir  es  und 

1*  bÄbe  es  ime  vergolten  und  heU  mich  lidig  geseit,  mag  er  das  furbriogeu  mit  biderben 
Inten,  die  dartsu  gesogen  wurdenl.  oder  mit  briefen«  so  sol  er  lidig  sin;  wil  er 
aber  an  nieman  ziehen,  der  angcsjirufhen  ist,  und  Spricht:  ich  habe  dirs  vergolten 
oder:  du  hast  mich  Hdig  geseii  und  ziehe  das  an  dinen  cid,  wil  er  dnn  swcren, 
das  es  nit  sy,  so   ;?ol   discr  gflltn ;   wil   er  nit  sweren,   so  sol  er  Üdig  sin. 

to  \250\^  ^Wclicber  utT  den  andern  clagei  vor  weltlichem  gerichte,  umb  was  sachiMi 
das  ist,  das  er  ime  jebe  oder  loueken,  das  er  in  andaget,  louekel  er  ime,  wil  er 
in  bereden,  wan  er  das  gesprichet,  er  wol  in  bereden,  so  sol  die  beredung?  Air 
sich  gon  one  hinschiessan ;  mag  er  in  dan  nit  bereden,  so  sol  er  lidig  sin;  wer 
ouch  jenre  nit  zugegen,  den  man  bereden  wil,  so  sol  doch  dir-  beredung  für  sinh 

sa  gon,  als  wer  jener  zugegen,  den  man  bereden  wil,  und  sol  tntcli  gelten,  als  wer  er 
zugegen.  [251  j  *  *Wes  einer  den  andern  anspnchel  vor  weltlichem  gerichte,  das  er 
in  ttii  bereden  wil,  und  jenre  sprichet,  er  loicken  ime  nit,  er  wer  es  ime  schuldig 
oder  befttlhe  es  ime,  aber  das  er  ime  darumb  ut  schuldig  sy,  das  ensy  nit,  dut  er 

sin  redll,  so  ist  er  lidig,    [252] Wellich  menach,  es  sjr  wip  oder  man,  vor  zwein  schcRoln 

SO  oder  mc  »eman  srhnldf  vergibt  oder  globt  oder  was  man  vor  inen  vergibt  oder  globt 
umb  was  sachen  da;:  ist,  daz  mag  man  wol  bereden  mit  zwein  «choffcln  oder  me  vor  welt- 
lichem gerichte ;  and  wer  also  beret  warl  mit  schöffeln,  der  be^it  dem  rat  5  8  and  dem 
geriekte  W  ^  lUd  iedem  lekoiii],  mit  dem  er  beni  wart,  6  ß;  und  TOr  wellohem  gerichte  dlB 
geschieht,  das  sol  das  gericht  meister  und  rat  furbringen  uff  den  eit.  dis  sol  man 

a»  verston,  wan  ein  man  und  sin  wipp  mit  einander  etwas  globcn  oder  vcrjehent  vor 
zwein  schofifelen  oder  me,  oder  ein  wiltwe,  die  zu  iron  tagen  komen  ist,  oder  ein 
jungfrow,  die  zu  iren  tagen  komen  ist,  oder  ein  wib,  die  zu  Iren  tagen  komen  ist, 
die  zu  veilem  mercke  sitzet  oder  ein  konffirouw  ist,  sie  hab  einen  mu  oder  nit 


1  Äu$  ir,  44  r-  n,  ST}.  IAkA  4m  atBr.  «D  I  16S>.       >  WitätrhoU  hei  ScMl.  (Slf.)  Kfit. 

4»  Anhang  unttr  der  Vehenchrift  ,ipp  const.  rec  li%cM  in  D,  ».  Art  ^53  Anm.  '  dtsgl.  *  detgl. 
•'  Uou/carbeüet  um  1 V.  i2 ,  stimmt  wörtlich  Übertin  mit  26'.  Dort  $tand  es  nach  D  (Heuslers  Am- 
stige).  Der  StSr.  gehreibt  jedoch  tu  IV,  43  außer  -  U  ^  ib  un.l  si  ■  ,iuch  «cfr.  §  1S4».  Der  Artita 
war  alM  tooM  hitr  wM/srhciU.  Et  tmd  dann  für  D  Art.  249— 25J  eu  streichen. 


^  Kj     d  by  Google 


108 


STAIlTliKi;»!  VI 


manns  'I;  ^^5?']'  Ks  tiisol  »Vh  nleman  drheiii  tirtfil  spref;hon  an  ^oltlicTi'^mo 
gerillte,  der  niil  sciiellel  isl,  in  oinre  sarlini,  d'w  (io  IrifTet  über  fünf  schiJlingi' 
Slrazeburger  pfeaninge;  spreche  er  aber  däruber,  da»  sprechen  sol  uni  gellett.  :  i| 
n  :  [SSS^]  Es  ensol  dehda  weUüoh  rihter  urldl  aeban  noch  vragea,  die  me  dann  fünf 
aehillinge  trilTel,  dan  an  ein  acheflel  oder  an  einen,  der  meister  und  rate  geswom 

hol,  urleil  zu  sprechende  :  ||  [253]»  Wer  sich  vermiseet  den  andern  zu  bereden  mit  schöffeln, 
mag  «r  du  oit  getun,  so  sol  er  daHea  di«  bawening,  die  jenre  solt  dniten,  ob  er  berett  wer ;  unti 
lol  miii  IM  SU  gozago  loitm  an  fcnfllw  and  rh  verkuffen,  an  bnrgschftffl  and  »n  ««rgeltong  der 
Bdraldio,  iit  ycfUdmi  tMliNi;  ftiriwaier  «ollcat  ah  oit  nrarm  raub  dtlMitt  «wIm,  dana  sie 
gesogen  werden,  «aa  nan  sol  sie  nuwent  fragen  by  dorn  eide,  den  ri»  geton  haat   ^6^*  Mmu  <* 
sol  ninman  bereden  vor  wplllichem  gerichte  umh  dchcin  sache,  wan  mit  den  Infen,  die 
durtzu  gezogen  sint,  und  es  onrh  posniifn  nn<\  grhörl  hant.  [255]   •  Isl  das  yemnn  für 
gerichl  gal,  es  sy  mau  oder  wib,  und  sieb  verfursprcchenl,  redent  die  dcbeiner 
hande  rede  one  iren  fur^weehen,  das  sol  inen  nit  acdiadeo,  es  wer  dann  das  sie 
aprechent :  herre  der  riehler,  ich  wil  min  rede  aalbs  tun ;  was  er  da  noch  spricht,  »* 
das  sol  gelten.  f250] '  *  Wurl  eini  ein  bürge  geheischffii  odor  in  den  stocke  gdeii 
oder  ein  gul  verlioUfii.  wit  der  i.-;t,  dfii  sol  man  tissgcbcn  eim  gesessen  burgcr, 
der  also  sicher  sy.  dulur  der  burge  gebci.sclieii  ist  oder  das  gut  verholten,  one  das 
ime  «n  den  lip  gal  ungeverlicbc ;  dele  er  das  nil,  claget  es  der  burger,  dem  es 
yerseit  ist  vor  metater  und  rat,  und  eräuget  es,  obe  es  der  ridiler  loickent,  so  t* 
bessert  der  richter  dem  rat  vier  wachen  ein  mile  von  der  statt,  wil  er  in  nil 
orangen,  so  sol  er  sin  recht  nemen.  wer  ouch  einen  man  odw  dn  gut  ussnympt, 
das  ver^K)tlen  ist  mit  gericht,  wan  d<'s   gericbls  roehl   vcrgat,  vorderl  d;)n  der 
richter  an  in  den  num  oder  das  gul.  das  er  also  ussgcnomeu  liatt,  so  sol  er  es 
ime  wider  anlwurllen  in  den  ncchslcn  vierlzeiieu  lagen;  dele  er  des  nil,  so  bessert  » 
er  dem  rat  90  ß  und  vier  wuohen  von  der  atatt  dn  mile  und  sol  nil  desto  minre 
verbunden  sin,  den  man  oder  das  gut  sn  stellen  oder  gnug  au  Innd  fiir  so  vil,  ols 
es  ussgenomen  ist. 

pVon  den  niedern  gerichlcn,  warheit  sti  sagen,  und  wer  sich  verbündet  vor 
gcriciilc,  und  wie  man  essende  pfände  halten  soll.] 

[257]*^  Ist  das  ieman  zu  holten  gezogen  wurl  vor  weltlichem  gerichle,  der  nit 
ein  schoffel  ist,  wurt  der  ein  «orhdt  darnmb  sagen,  der  aol  sweren  au  den  heiligen. 


'  Art  253»  uml     nnrh  IlnLsli-rs  .ln,v.-(i//r »  aus  7)  fnt.  5?*'.  Bti  Äii        in  D  f<J         tilarul,  hintfr 
Art.  253  -  D  S  iß*  in  D  etne  Lücke  »st  (^sf  105  —  168) .  Äit.  2^2''  umI     aiUkrdcm  nhcr  inhaltlich 
vorlrtffluh  ;i(  Art  2'>3  paßt  (fkhiiffeUce$en  bei  im  wdStidken  Oeriditen),  so  ist  für  2'>2  ^  uml  ><  hur  v, 
der  getigHeMe  BatM.  Äk  »Sl*  Unnm  die  Be$timmiuigen  fddU  «faftm,  weil  udi  Art.  äS2  =  D  §  16* 
tmmiUäbmr  tm  Art  9i8  zm  B  §  m  omcMM.       «  Au»  IV,  ^  uni  IV,  ü      U,  M}.  Xm  IV,  4t 
schreibt  der  StBr.  «D  §  4ß  vAibnssci  sulnt  sie  n6t  sweren.  cf.  rod.  n  **  §  :W>,  cod.  D  §  46  inf. 
cfr.  et  171.»  VI,  S53  scheitU  al»o,  <ia  d*«  atierte  StfOr  fich  hier  findet,  aU  §  171  in  D  gettastdeu  tu 
habet»       ^  Aus  IV,  45  utngenrbeitct.  Vgi.  VI,  4S  Der  StBr.  notiert  hierzu  außer  «D  §  60.       VI,  48)  m 
«nA  «D  §  160».  Da  aS2  D  §  164,  2S3  D  §  171  enUpridU,  to  aeMmt  hier  die  Ordmutg  bei  der  Neit- 
mi^leienmff  eheae  eendubeH  tu  aem.  JedenfeB»  HUmdm  awiedm  AH,  SS»  =  D  §  tet  rnti 
Art.  25<  und  253  niiPrr        n  iiw!  h  ursprünglich  nocl»  2  bis  3  Panj<fnipficn       *  IJkrnnch  steht  (kr 
wdtliehe  Richter  unler  dem  JUit;  also  wM  jünger.      ^Jüe  Klammer  auch  bei  ScktU.  (Str.);  daii»*t 

(i/v  jumiffer  Xusats  gekenmeiehnet.     *  üi*  «nid«»  tmeh  Awltr,  AmMge  wmI  Veifimmtgigeteh.  vom  « 

Jkuel.  's.  486  iMcft  D  fei.  93*. 


1322 


109 


das  er  ym  i\or  sticUen  gezogen  und  im  kein  miet  worden  sy  nocli  gelobt  in  der 
s'iclio  ,  (laruinh  er  dan  ein  worhcil  sagen  sol,  oue  die  vor  dem  rale  alle  jore 
swereiit,  urleil  zu  sprechen,  die  sol  mnn  frogcii  hy  irem  cide.  wer  oueh  zu  hotten 
gezogen  wurl,  wan  die  saclic  ussgul,  do  er  zugezogen  ist,  wan  irae  drj^e  werbe 
gebollen  vurt  für  gerichte  von  deradben  Bache  ^tr^gsa,  komel  er  dan  mt  dar,  so 
beaseri  er  dem  rat  80  ß  ^.  II :  [257  •] '  Wenne  ein  aclkiillheiss  nider  ntael  zu  rihten, 
so  sullent  die  andern  rihlere  öcli  sitzen  ;  und  so  der  scliultheiss  uf  slat,  so  suUenl 
die  nndern  rihter  Mi  ufslan  :  ||  12r)8|  Man  ist  keins  wellliehen  riehters  schriher 
nuizit  schuldig  von  uusser  stall  wegen  zu  geben.   [250]  Ist  das  sielt  ein  man  oder 

1«  frouwc,  die  sich  durch  rechl  verbiudeD  mag,  verbindet  vor  eim  richler  in  gerichlz 
wiae,  wo  das  ial  oder  vor  geticbi  «ff  ein  sile,  das  dan  alle  geridite  vm  aollent  sin, 
so  das  sile  komet.  so  sol  d«r,  gegm  dem  v  sieh  Terbanden  hatt,  joies  badsgm 
dru  gerichte  und  sol  im  dan  der  richter  darumb  sich  Jens  also  verbunden  halt, 
richten,  als  werenl  alle  gerichte  uss,  unverzogcnliche ;  wer  sich  anders  verbunden, 

Ii  die  verbunlnisse  sol  nit  gellen.  [260]'  *Man  sol  ei«  essende  plant,  dem  usser- 
wartlet  ist,  veilbielen  ahl  lag  und  darnoch  in  den  dryen  tagen  verkoulTco,  ein 
ligende  pfant  sol  man  veil  bieten  14  tag  und  darnodi  in  den  acht  lagen  ver* 
kouflen.  eigen  und  erite  sol  man  veil  bieten  sebs  wuchen  und  diye  tage  und 
darnoch  in  den  11  tngon  verkoufTen;  und  sollent  das  die  richter  tun  nnverTOgen- 

»n  liehe  und  one  gevcrdr.  *  *  Ks  sol  dehcin  richtcrs  holte  delieinen  jifenig  nemen 

von  dorn ,  der  ^eman  hcisset  furgebietcn ,  noch  von  dem ,  der  ieman  dut  einen 
bürgen  heteohen,  nodi  von  dem,  der  einen  httaset  fronen,  nnd  enaol*  es  oueh 
nieman  Tersagen;  der  das  Iwichel,  der  rnmet  diae  statt  einen  monat  ein  mile, 
wurt  es  gedagei,  und  wurl  er  bessern  und  git  10  ß  ^.  [262]*  '>  *  Nieman  sol  den 

t:>  andfrn  hcclngen  nnderwerbe  umb  das,  das  zu  einem  mol  mit  irao  gerichtet  ist :  wer 
das  dcle,  der  sol  jcuera  sinen  schaden  altlun,  den  rr  des  gerichlos  nympl.  ist  düs 
er  es  claget  vor  meister  und  rat.  (2Ö3|^  Ein  ieglichc  schullhciss  von  Strassburg 
mag  wol  richten,  was  ein  lantman  uff  einen  anderen  lantman  claget  vor  ime,  claget 
aber  unsser  bniger  einer  von  eim  lantman  vor  ime,  es  sj  umb  eigen  oder  umb 

w  erbe  oder  umb  ander  anfoge,  wil  es  der  lantman  ziehen  für  meisler  und  rat  und 
git  sicherheil,  was  meister  und  rat  erleilent.  das  er  das  stete  habe,  so  sol  ein 
schullhciss  davon  nit  richten  und  sol  sie  wisen  für  meister  und  rat :  wi!  aber  der 
lantman  die  sicherheil  nit  geben  oder  mag  sie  villichi  nit  haben,  so  mag  ein  schult- 
heiss  dan  wol  richten  noch  sins  g<  richles  louff. 

M  ■   StiUl.  {G  m.  Str.}:  «uDden  sol».        b.  Sciill.  ßlr.J  An/,  ^«i*.  Aal  kitr  dtt  Vthtnrkrif'i  z  -Man 

mI  nmomd  «ndwiiwl«  bekligem. 

1  Aus  Heualers  Auszügen  nadi  D  foi  33'' .  A'^  ist  nicht  mchcr  ob  257  an  dte^cr  SUÜe  oder  »ehoH 
vor  2^>7  gestnwUn  hat.  Heuder  hat  in  seinen  Äutsägen  357  bei  einer  ersten  Durcharbeitung  von  D  nieht 
notiert.  Er  giebt  diaen  ArHkd  ent  tuUer  den  Ifaehträgm.  >  Vom  Pfäntimt  leor  tooW  mm  tod.  D 
40  Mer  Mdt  mkU  Ok  Bii»;  mt  m-3S6  hmihäftigm»  »ieh  dm».  *  Dtr  ArHUI  teUt  98*  vvnm ; 
jener  iM  also  früher  gesdirieben  und  Kf  jcdenfalh  jüngerer  Zuaatt  :u  StTt.  VI.  S<:hi}t  (!?tr.) 
bemerkt  dasu :  «cancellattiB  in  H>.  Ebenso  ist  der  Art  in  <fen  Or^Hugen  gestrichen.  *  Wiederholt 
bei  Schät.  (Str.)  Krit.  Anh.  mttt  der  UebendtHft  «pf.  «ontt  rw.      »  Im  Anttug  wrfsr  Bemster$ 


Digitized  by  Google 


HO  STMlTHK^in  VI, 

\ «11  (i  n  niedern  geriohlen,  wie  man  bürgen  heischen  sol  und  von  da^n  and 

ouch  vüu  ii'onea. 

[264]  Ist  das  mao  eitn  einen  bürgen  heischet  mit  einem  richtersbotlcn,  den 
sol  der  riohtersbott  füren.  [265]  Isl  das  yeman  uff  einen  andern  dagel  vor  well* 
liehen  genehle  und  der,  uff  den  man  daget,  wettet,  und  spricht  der  deger  dan  :  « 

hcrre  der  richter,  ich  setze  es  in  uwer  hant,  so  sol  der  richter  den  man  bewaren, 
uff  den  da  geclaget  isl,  und  sul  der  clcper  des  mnnnes  an  dem  richter  warlt**n. 
kein  schriber  an  wellhchcm  gerichl  sol  kein  boUc  sin  noch  zu   bollen  f^t^nomen 
werden  an  weltlichem  gerichtc,  noch  kern  fursprech  daselbs.  [266]  Es  soi  dehein 
botic  gellen,  an  welllidiem  geriokte  in  dner  «adie,  die  da  Iriifot  ober  funff  achil-  i* 
ling,  er  ay  dan  ein  sdioflld.  p367] '  Es  sol  nieman  deheinen  unesren  ingeaeaaen 
burger  frönen  noch  bürgen  heiadien,  der  ime  für  die  schulde  wol  gesessen  ist,  die 
er  cim  solichen  schuldig  wer;  und  wer  das  darüber  dete,  claget  einer  das  vor 
meister  und  rat,  so  bessert,  der  das  geton  hatl,  drr  stall  10  ff  und  zwey  jor  von 
der  stall  an  des  gnude,  den  er  also  gefronet  hell ,   wil  aber  einer,  der  ein  solich  i» 
lh)nung  oder  bürge  gehdschett  getton  hett,  sweren  an  den  heiligen,  daa  er  die  fro' 
nung  oder  bürgen  heiadien  nit  durdi  mntwillen  geton  habe  sonder  einer  notdurffl 
halb»  und  das  er  Jens  gutes  nit  so  vil  gewisset  habe,  dem  sol  das  deheinen  schaden 
bringen  noch  in  die  vorgeschriben  besserunge  vallen.  '  *Es  sol  niemans,  er 

sy  geistlich  oder  welllich,  frötnbde  oder  hf^imsch  hin  furo  dehein  gebott,   verholt,  »> 
arreste  oder  fronung  ufT  der  bürgere  uder  luwouere  der  statt  Strasburg  gültcr  und 
habe,  lygende  oder  ftfende,  in  irtm  leben  oder  nodi  irem  tode  tun  nodi  lejgen 
oder  zugelossen  werden  anders  dan  mit  erlonbunge  eins  amdsters,  ao  ye  au  syten 
isl  oder  sin  wurdet,  innhall  unnser  statt  fryheit. 

['Von  den  niedem  geridiien,  wie  man  unaaer  burger  fronen  aol  und  von  » 
gezogen  zu  nemen.] 

[269]  <  *llnd  welhem  also  noch  vorberurller  mosseo  gegonoet  oder  zugdossen 
wurl  2u  Mnen,  der  ad  doch  nit  witer  oder  für  me  fr6n«i,  dan  er  im  adiuldig  ist, 

es  sy  dan  ungevcrliche  lunb  einen  fUnfllen  teil  me,  dan  der  schulden  ist,  mag  er 
\vo\  Inn  ulT  rechcnung ;  wer  das  verbreche,  kouict  das  in  klage  für  meisler  und  »• 
ral,  der  bessert  lunfF  pfiint  und  ein  jor  von  der  slall  an  des  gnode,  dem  soliches 
geschceu  ist;  delc  aber  einer  das  recht  dafür,  das  er  die  schulde  nil  eigeulUche 
gewiaaet  hett,  ond  das  er  woi^,  daa  dar  adinlden  so  vil  wer,  der  ad  diaer 
besserunge  Udjg  sin  one  gevcrde.  [270)^  *£in  iagltohe  menaehe  mag  wd  geaöge 
nemen  von  wdÜidiem  gericlite  oder  dem  deinen  rat  für  unssern  grossen  rat  also  o 
und  mit  gedioge»  wan  dn  aadie  an  denselben  geriditen  an  dn  urteil  wurl  gesetzt. 


'  Schilt.  (Str.)  bemerkt  htertu  <  t  .^nf  elliUu.s  in  H.  -'  Ihr  Artikel  ut  j<tng<  r ,  (Iciralt  de» 
Ämmeitters,  hiafuro  1  in  den  Ordnungen  i.'^t  er  wn  spaterer  Uand  tugeachrieben  und  tiber  261  geilebt. 
^  Wie  Jnm.  5  tu  iST  (tUbtndxrift)  '  In  engem  Xusammenhang  mit  268,  de$kM  mhl  junger ;  m 
äm  Oidmm§m  wt  «r  vtm  Anelben  Hand  mm  MS  Mt  itB|«TCr]idM  mgndiriibmi  äa$  iMgt  tit  9m  4» 
<i««m*  aottibtr.  »  JUmger  ;  AppeUatim  m  «Im  ffOm  Bäk  S9»  «M  «t  nMmm  BmUHt  «mM 
itoch  korJcurricrei  uic  f^rinumtten  und  ttkkt  twHbr«  iMtaHMM;  wwhrfciil  M  &Mi.  (8trJ  Jfr*.  Jmk, 
unter  der  Ueberachrift  app  coast.  rec. 


Digrtlzed  by  Google 


1322 


das*  dan  davoD  nicman  dolieincn  geso^  davon  für  uns  nemen  sol ;  da d  wer  getöge 
also  für  uns  nemcu  wil,  der  sul  cs  tun,  e  die  sache  an  ein  urteil  wurt  gesetzt, 
darumb  es  dan  den  gezo^o  lu  mcii  woilo,  und  anders  nit  one  alle  gcverde.  [271]'  *Wer 
oucb  einen  gezog  für  den  rat  nympt  und  den  vcrluret,  der  sol  30      ^  dem  rat 

u  geben  und  5  ^  in  die  buease  an  dem  sdben  gericlite  und  aolknt  oueh  die  dem 
ungdl  werden,  «od  aol  sie  oueh  der  richter  zu  stunt,  so  sie  ime  werden,  in  stn 
bucbase  tun  und  sol  oucb  ie  das  gericble  ein  sonder  busse  dartzu  baben. 
['Von  den  tiicdern  gericliteii  und  den  scliribern  und  den  furspreclicn.] 
[272|3  *Welicber  schnber  oucli  an  dem  welllichem  gcricbte  anscbribet,  was 

lu  die  gezugen  in  einer  ieglichen  sacbe  geseit  haut,  welicber  furspreche  da  spreche, 
der  aehriber  bette  anders  geschriben»  dan  die  gezugen  geaeit  bettent,  da  sol  man 
dieselbe  geaebriUI  lesen  an  dem  geridite  und  iror  den  scboflelen,  vor  den  dieselben 
gezugen  geseit  bant,  und  ist  es  dan,  das  der  scbriber  der  gesQgeD  sagen  recbl 
halt  angescbriben,  so  sol  der  furspreche,  der  das  gereit  batl,  unsser  statt  bessern 

'5  30  ß  sagent  aber  die  schölTci,  düs  der  selbe  schriber  unrecht  und  anders 
gesckriben  habe,  dan  dieselbe  gezugen  geseit  baut,  so  sol  der  selbe  schriber  uoss 
bessern  jor  und  tag  vor  unaser  statt  und  darlau  geben  B  ^.  [273p  *  Wanne 
man  das  ander  male  in  den  rat  Intet,  ao  aollent  der  acbultbeiss  und  die  andern 
zwene  richter  nider  silieB  ridUea  nnd  solleni  ifit  ufT^iton,  der  cloppffer  kome  dan 

20  nrsrli  der  Irone  messe  zum  mimster,  so  mag  der  srhullheiss  luten  und  so  solleni  sie 
utlslou,  es  wer  dan,  das  sie  in  einer  urteil  wercnt,  die  solleni  sie  ussprechen  unge- 
Vtflicb,  und  dem  kloppfer  sol  der  schullbeiss  zur  wuchen  3  ^  geben  von  dem 
gelt,  das  den  guten  lulen  an  den  gericbten  geben  wart.  [274]^  *rtem  die  fur- 
sprecben,  die  an  weltliche  gerichl  bcnant  oder  gekosen  siul  rede  ze  tunde,  die 

n  sollcut  swcrcn  an  den  heiligen,  das  ir  icglichcr  undcr  innen  furderliche  alle  tage, 
so  man  richlcl.  an  sin  gerichle  gange,  do  er  dan  liingchörct.  und  oueh  daran  Mibe 
unlz  an  die  stunde,  untz  das  dasselbe  gerichle  uff  slol  und  nil  me  richlcl;  und 
das  er  oucb  daswuscbent,  die  wil  man  riditel,  an  kein  ander  geridite  gange,  iemau 
SU  raten  oder  zu  beltfm  one  geverde ;  doch  mag  ir  i^ticber  under  inen  dem  andern 

»  raten,  obe  er  wil  ime  tage,  ussfenomen  allein  xu  der  syt,  ao  man  riditet,  doch 
also  das  er  keinen  pfennig  davon  neme.  wan  allein  von  den  sarhen,  darumb  er 
rede  dul  und  nil  anders  [und  was  Sachen  sie  oueh  mit  urteil  verlierenl;  do  solleni 
SU  die  pfeituige,  die  sie  davon  genomen  haut,  by  der  läge  zyl  widergeben  unlz 
an  einen  acbilling  und  solleni  ondi  «de  niderlegen  nnd  wenden  mit  dem  redilen. 


I  Jünger  $.  Anm.  tu  270.      >  Wie  Aim.  i  m  2Sl  (UebendtriftJ.      ^  Zki  die  vor  tmd  iioc/t/o/- 
ffMiittt  ^%vmpN^pAcift  AAAflf  wBRi^MftMfiluft  wcM  mi  8iS>  TTf  ^waIumIsh  he^b€Hf  $o  UHuiht       mAmi  ib^ 

Zugehörigkeit  von  ?7?  ^ufifelhaft  Auch  der  Irihalt  rfr<r  Artikeln  marftt  fiW  npätere  Af>faxningf:eft 
Kohrfcheihiich.  *  Iki  Anfoiiy  nach  ./J  fol.  ^4"  m  Heusiers  Auszuijen  :  siliott  dcshaib  wolil  juiujci'. 
«  Außerdetn  i»t  e»  nur  M'ciUrbiUlun;)  von  2^7»  (Dj.  Zum  Teil  stehoi  die  Brstviimunficii  tiuch  tu  -'l'S, 
da»  am»  OMiero  Ormden  au$  StB.  VI  gettridicn  wurde.  '•>  Der  Schluß  des  Artikels  von :  and  vas 
—  OHA  gsMida  iemkt  mtf  tkm  XWMwranlwnif  «m  der  notiUn  dt$  U.  Jakfkimiert  PfL 

Art.  m;  4»  Aitfaitf  itt  fait  «lekft  Art.  IST.  IkmaA  tat  wM  ier  f0em  ArtSka  ßtiftr: 


STAOniBCfIT  VI. 


SO  verre  su  konneul  üdcr  niogont  oue  gevcrdc,  uiul  äuUent  oucli  von  niemaxk  nie 
tiemen  von  den  snchen.  die  sie  furcnl  dan  beschetdeulicb,  als  unlshsr  gewonUcbe 
geweseu  ist  und  iiil  iiu'  onv  geverde.J 
Vou  widemen  [am  crslenj." 

[275] '  Ist  das  «ia  brunlouff  berell  wnrt  noch  unsser  stett  racbl  und  gewon->  » 
h«it  und  man  einen  widemen  do  gelobt,  verbOr|^t  man  den  widemen,  so  sini  die 

bürgen  liafft  ein  jore  nurli  Jem  male,  so  die  Kwey  mit  der  e  zusammen  kOQHHi 
siut  iiiul  Jas  bellbrell  ubersc  luitlent,  aber  nocli  domselbcu  jorc  so  sint  die  biir^eu 
lidig,  t'S  uerc  dan.  das  su  gcmauel  wurdciil  in  dem  vorgcnanlon  jur,  su  sollen t  .-iie 
uieiuer  iidig  werden,  der  widern  wcr^  duu  uilgericlilel.  gieugeul  aber  die  bur^^eii  m 
abe  in  dem  Toügenanlett  jore  ungemanel  oder  daraocb,  so  sie  in  dem  jore  genaamet 
wurdeal,  wan  sie  dan  abgiengant,  e  der  widem  gefertigel  wurde,  mag  dan  gina,  dem 
der  widem  globt  wart,  furbringen,  das  der  widem  also  bereit  wart  zu  der  brun- 
louff und  wie  vil  dos  widemen  sy,  der  dan  die  bürgen  versetzt  hall  nnih  den 
\videnieu  vou  der  brunloutt  wegen,  der  sol  den  widemen  ulTridilen  ;  slirbcl  er  aber,  »> 
bu  siiil  es  sin  erben  schuldig  uitzurichten,  die  da  erben  wullenl  und  soUenl  das  tun 
yetwederm  gemeehede,  die  wile  su  beide  lebent,  und  jelwederm  noch  des  andern 
tode.  sterbent  aber  su  beide,  e  der  widem  ufl^riohtet  wurt,  und  loni  libs  erben, 
die  von  in  beiden  komen  sint,  den*  binden  und  iren  erben  sol  ir  recht  behalten  sin 
an  dem  vorgenanten  widemen  in  alle  wisv.  rIs  man  es  valter  und  mutler  gebunden  «» 
was.  als  do  vorgesclinben  Slolt.   1276]*  Welicher  unsser  barger  oder  burgerin  bett  iu  diB«r 
statt  odw  miweodig  ligeude  gut  gemeyM  lUld  VDgeteilet,  er  mag  sin  teile  dts  ungeteilt  u  diMtD 
Mlben  g«t  gaben  m  wMuDeo  siai«  «ibe,  dMMtb  dut  ein  wib  irem  mau. 

Von  widemen  wer  die  geben  mag  mid  wie  man  die  geben  sol. 

[2771*  mag  ein  iegliclie  mensche,  es  sy  wibe  oder  man.  unsser  burger  dem 
uuderu  sin  gut  xu  widemeu  geben,  das  usswcudig  uussers  burgbanns  Iii,  es  sy 
eigen  oder  erbe,  bOfig,  sinmg  oder  belig, «  es  sy  geteilt  oder  unget«lt,  und'  sol 
kraflt  babm  und  stete  sin  in  alle  wme,  als  wer  es  geteilt  oder  lidig  gut  and  darfTe 
die  guter,  die  also  gcwidemel  werdent,  oit  empfohen  und  sol  doch  der  wideme 
slete  sin.  [-78]  *  Ein  iegliche  mensche,  es  sy  man  oder  wib,  mogcnt  einander  » 
widemen,  sie  syent  sieche  oder  gesuul,  die  widemen,  die  zu  der  bruulouil  bereit 
und  globt  wurdent,  da  sie  zusamcu  komeol ;  wil  aber  ein  mau  oder  ein  wib  einander 
widemen  einen  stt**  widemen,  der  vor  nil  bereit  iat,  als  vocgescbriben  alot,  der  aol 

a.  JN*  Kltmmtr»  m  iltr  YorU§t  'SrhUt.  B  und  StirJ        b.  im  KrU.  Ank.  «r:  •werde*. 

c.  So  Sckiti.    G     I  ,'  K-:i.  Anh    I't  der   Vorlagt  fltUU.  ff  «ütf  Ar./.'  «hottig..       i.  S»  » 
Sciilt,  (OJ  im  Kril.  Atk.  Votlaye  rtj>.  :  >»Ui. 


'  Schiller  U-ill  im  kritiichfii  Änh<uig  dieten  Paragraph  tUKhiimh  mit  uwi  sagt  er  lommc  m  aUeii 
codice»  vor  mü  der  Au/tchnft:  «von  widemen»  Atta  IV,  75.  Uursu  t:'ermm»t  der  8tlir.  auf  «D  g  IHO*. 
>  VtngearbäUt  aut  IV,  72  (=  III,  20).  Nach  dem  StBr.  <D  §  191»  Nach  Schilt  (Str.)  Krit.  AMk. 
m  J  *>  fei.  9S,  Ihr  üdekife  VenoM  im  StBr,  fbukt  tkk  trü  wiaier  «et  Art.  808  ^  J>  g  216.  Bei  Ammr  w 
ämg  ier  rein  farmahn  Kri^  trfiSb*  «idi  ft»  8tR.  VI  tmf  ütten  Zmit^eimmm  ein  Zutid  tan 
7  Ärlikilii.  *  WitdtrhfA!  !„  i  Schill  (dt  Kril  Aiih  ttach  D  fol  27.  *  EUino  irixlcrhoU  bei 
Schiit.  (O)  »ttdt  E  fei.  iO,  F  fei.  58;  doch  Jthlt  hier  der  ktsie  Mftatt :  dock  wa«  zu  wid«m 
bnaleudo,  der  «cA  findet  E  S7*.  J»  5S*.  5»  in  E  naOigttMifen.  N«teh  StMb.  (3h-J  Z»mlU 
«on  U33.  -  « 


^  j  .  d  by  Google 


1322 


nil  krafll  han,  sy  mogent  daa  riten  oder  gon  one  alle  geverdo  ;  [doch  was  zu 
Widern  also  gemacht  worden,  da  ist  man  von  schuldig  zu  besialende.]  [279]'  Ist  das 
yeman  dem  audera  widemet  üiu  gut,  das  man  macht  hat  wider  zu  kouti'eu  oder  zu 
lösende,  es  sy  von  pfandm  wegen  oder  von  widerkoufls  wegen,  und  wurl  das  wider 
geloaet  oder  «idef  gelnMiffl,  das  selbe  süber  oder  dieselbeik  pfenaige  aol  man  an 
eigen  oder  an  ein  erbe  legen  und  aol  daa  Ilgen  in  widema  wiae  in  allem  den 
rechten  als  vor,  und  ist  dariimb  nit  verändert. 

Von  widemen,  die  sinsse  und  erscbaU  gebeut  und  mit  geoteinem  gute  wurl 
gebuwen. 

[280]  Ist  das  yeman  unsier  Iniig«'  oder  buiigeriQ  siu  ■  gut  «il  «idemen,  daa 
xinae  git  und  ersdialz  damit,  das  gdegen  iai  in  diaem  buigban,  daa  mag  man  nit 

gewidemcn  dun  mit  eins  hofeberren  bände,  und  S(d  ouch  es  der  bofebcrre  nit  ver- 
sagen, doch  also,  daz  mau  dem  hofeberren  siuen  erscbalz  sol  geben  noch  der  marck- 
zale,  als  vil  dan  des  widemen  ist.  |2H1]  Wil  aber  ein  unsser  biiryer  oder  burgeriu 
ein  gul  widemeu,  das  i^iuse  gil  oder  selegerele  und  nil  erscbatz,  das  in  disem 
bnr^n  Ui,  des  mag  man  irid«nen  one  des  bofelierreo  band  und  aol  docb  der 
widemen  stete  rin*  [Ml*  bt  dM  «in  widoiNn  lait  gtaMfmm  gal  wnrt  gAnmWt  ■lirbrt  dar 
man,  so  sol  die  frowe  den  lialben  nutze  äff  den  wiil  '-inT;  neiucn  uuJ  sol  Jan  das  drilteile  iin  dem 
andern  tialben  teile  Bein«n  und  Um  nuuuies  fniudeo  die  xwej  teile ;  ist  aber  daa  die  frowe  stirbet, 
■a  Bol  d«r  mm  im  balbtn  nnlm  ■«mo  «ff  dm  «idama,  dw  alto  nit  gtaniiiam  gut  gebowaii 
wart  «nd  m1  dn  smf  teile  nemen  von  dem  andern  halbfn  vaA  dM  wibes  fmnden  das  dritteile  und 
sol  das  sfro  nff  dem  Rtit  alles  bliben.  [283]  Ist  das  zwey  gemechede  einander  widemenl 
noch  unsser  sielt  recht  uud  gewonbeil  buäer  oder  bufe,  was  buwes  daruü'  gebuwen 
wurl  von  nuwen  fundcmente  oder  uil  uuwen  gnintswolleu  und  darulT  von  uuwem 
offbuwel,  daa  aoSiaA  au  bede  han,  die  wile  ato  lebent  und  eins  nodi  des  andern 
tode  in  widema  wise;  und  so  öa  beide  nil  ensinl  one  libs  erben,  die  sie  mit  einander 
haut,  leileul  dan  ir  erben,  so  sol  man  den  buwe,  der  gebuwen  ist,  als  vorgeschriben 
slol,  schelzen,  als  er  dan  wert  ist,  und  sollenl  dan  des  niannes  erben  die  zwo  zal 
nemen  und  der  froweu  erben  das  drilteil^  und  wellen  erben  der  grünt  feilet  von 
recht,  die  hanl  reohi  in  det  lonniga  und  «dlanl  de«  bnwe  bebaben,  als  er  gesdielaet 
ist.  [284]  Wa  da  gut  gawidemet  wnrt  von  nnasem  buigem'  noeb  nnsaer  alette 
gewonbeil,  es  sy  gelegen  in  diser  statt  oder  in  dem  lande,  das  sol  man  ballen  in 
gewonlichem  buwe,  dete  man  des  nil  und  clagetent  die  darufT,  der  die  eigentschaffl 
ist,  und  mogent  sie  dan  furbrinpon,  das  das  gul  nit  in  rechtem  gewonlichem  buwe 
lege,  uud  wil  er  den  wideraeu  uit  halten  iu  gewuuiicbem  buwe,  dem  sul  meisler 
und  rat  gebieteot  daa  er  den  widemen  halte  in  gewonUchem  buwe  od«  sol  in  aber 
Mg  lassen ;  weroDt  ea  abw  huser  und  Inentent  abe  oder  aergiengent  one  des  war- 
loSOi  der  den  widern  hell,  das  isl  man  nit  schuldig  uffzurichlen.  [2851  Ist  das  ein 
mann  oder  ein  &owe  su  rede  werden  gesetst  eins  noch  des  andern  tode  umb  iren 


t  Schilt.  (Cr )  Krit  Anh.  wiederMl  279.  280  akm  TMI,  »61.  M8.  SM.  »86.  Bei  »8»  itt  auf  üt 
iUiUn  OeteUgtbimg  vervieten.      *  Am  V,  HO. 

Str.  tft 


114 


9TAIITRBGBT  VI. 


widern,  und  die  sie  ansprechenl  jebeot,  daz  sie  uil  ein  widetn,  mag  das  do  aDge- 
sprochon  ist  erziigen  mit  briefTon.  den  mnn  gloubcn  sol,  oder  mit  crbern  Inten,  das 
im  das  gut  gewidcmcl  wurde,  tlarumb  es  augesprocheu  ist,  des  soi  es  gemessen  ; 
mag  CS  weder  bricf  noch  gezugen  han,  nennet  es  dan  sine  sallule  und  behept  an 
den  heOigen,  das  die  dot  sinl,  oder  das  es  ir  nil  haben  mag  one  alle  geverde  und 
wil  es  dan  sweren,  das  das  gut  ain  widern  sy,  daramb  es  angespfodien  iat,  so  sol 
es  sin  genieneD. 

Passung  von  H.  J*  J^-  **Von  wide- 
men,  do  der  man  der  irouwen  sin  zwozal 
verwideuiet  und  die  frowe  dem  manne. 
[286]  das  swej  by  dnander  sitarat 
mit  der  e  und  gewung  gut  hant,  das  zu 
eigen  und  zu  erbe  brocht  iiinl  angeleil 
ist,  und  widomel  der  man  der  frouwen 
von  dem  gut  sin  %woKal  und  die  frowe 
dem  man  ir  driUefl,  der  widern  sol  siete 
sin  und  gehalten  werden,  als  ein  noch- 
wideni,  docb  das  ein  solicher  -«s-idom  nil 
gegeben  werden  sol,  es  sy  dan  ub  eri'e 
kiuder  da  werent,  das  die  vorgevoigtet 
und  mit  den  ein  reddiche  leilange  ge- 
aeheen  sy.  und  das  ouoli  atdiche  geme- 
chcde  gesuntes  libes  sienl,  riten  oder  gun 
mogent  nngcverlicbo.  wer  oucb  das  der 
man  stürbe  vur  der  iruuwea,  wil  dan  die 
frowe  einen  soUchen  Wiedemen  niesseu 
und  bebdben,  bant  sie  dan  scbulde  mit 
einander  gemacht ,  die  sol  sie  gellen  ; 
dessgliche  stürbe  die  frowe  vor,  wil  dnn 
der  man  den  wideui  iiiessen,  so  so!  er  die 
schulde  ouch  gelten  von  denselbeu  wide- 
men,  oba  anders  unverwidemet  gutes  so 
vi!  nil  da  wer,  die  sehnlde  su  beaalende ; 
wer  aber  das  ir  dehcins  die  gellung  und 
bezalung  der  schnMen  nil  lun  woll,  das 
sol  einen  solieben  wiUeuieu  losscn  iigen 
und  mögent  die  adwUmar  solchen  widern 
und  der  eigentsdiafil  nadifturen  mit  recht ; 
wer  es  aber  das  noch  ir  deheina  tode 
solicber  spann  der  schulden  nil  enwere. 
haben  sie  dan  iciade  voQ  inen  beiden 


Fnssmg  ton  D  und  F : »  [280:  Ist 
das  iwoi  l)i  enander  sitzent  mit  der  e  und 
gewinuig  gul  hanl,  das  zu  eigen  oder  su  » 
erbe  komen  ist,  und  widemet  der  mao 
der  frowen  von  dem  gute  die  zwuzal  und 
die  frowe  dem  manne  das  drilleile,  hanl 
die  kint  miteinander,  so  soi  der  widcm 
stet  hüben,  het  der  man  oder  die  Trowe  u 
erre  Unt,  den  sol  ir  reht  bdialten  tin» 
abe  hie  nadi  gescfafiben  slat  'vod  «ii>e 
und  von  eigen  in  dem  artickel.  *  [§  2]  Ist 
das  zwei  zusammen  komen  mit  der  e, 
hant  sie  aber  nit  kiuder  mitennander, 
und  stirbet  der  man  und  wil  die  frowe 
nit  eiben  wende  iren  widemen  und  ir 
eigen,  das  Stedar  het  braht  oder  gecrbel 
)iet,  das  unverändert  ist,  so  so!  su  olles 
das  gewinnige  und   verändert  gut  ircu  ** 
teil,   sü   hüben  es  iren    mann  gewi- 
demet  oder  nii,  den  erben  ledig  lassen 
und   cnsol  denbeine  reht  datu  han 
und   sol   dorzn   vorusnemcn    ir  gewanl 
und  ir  cleinOter,  als  bienach  geschriben  *> 
slat  in  dem  arlickel :  so  zwei  zusamen 
koment  mit  der  e,  weoae  si  damaidi  ete.  * 
(§  3)  Wer  aber,  das  die  frowe  sterbe»  die 
alsus  gewtnnig  gut  verwidemet  het  irem 
man  unde  ane  kint  wer,  wellent  die  » 
f runde  nit  erben,  so  sullent  sie  an  der 
eigeasebaßl  des  gewinnigen  gutes,  es  si 
verwidemet  oder  unTerwidemet,  nit  han. 
[§  4]  Wer  aber  das  ein  man  stürbe  aoe 
libes  erben ,  den  sin  fnindc  nit  erben  «• 
woltent  und  och  uil  vur  in  gelten  woi- 


>  Nach  ikhtit.  (O.)  Mnt.  Anh  ;  in  /•'  joi  59.      »  JLrt.  309.      »  Art.  SU. 


Dlgltized  by  Google 


1822 


115 


tent,  so  rnOgent  die  aohuldener  uf  die 
eijycnschaA  gan  mit  p;erilite  uf  alle  die 
guter,  die  der  man  lat,  es  sie  verwiUemet 
od«r  «nverwidemel.  dodi  aol  der  frowen 
ir  lipdiiige  und  ir  reht  behalten  sin  an 
irem  videmen. 


geborii,  (Jen  sol  solich  cigcnlscliafTl  be- 
ballon  sin  und  noch  beider  geinecliede 
dol  vailcn  noch  diser  statt  m-bi  und 
gewonheil;  wereni  aber  kein  Idndit,  so 
*  sol  BoUich  eigenaehaffl  der  verwidemeten 
gutem  als  vorgemeldet  ist  vallcn,  nem- 
liche  des  mannes  frunden  die  zwozal  und 
des  wibcs  frunden  das  dhtleil  ouch  noch 
duer  atatt  recht  und  getronhnt.  ea  aotlent 
M  oucb  aölicbe  verwidaniet  gute  in  gutem 
gewonlichem  buwe  gehalten  werden  in 
aller  mass,  als  da  vor  von  den  widemen, 
die  zur  brunlouff  bereit  werden,  geachri- 
bcn  stot. ' 

M       «*VoD  videmea  antreffimde  vaienda  ailberen  gesc^nre. 

[2S7]*  **Eb  mugent  oodt  eliche  gemeohede  wd  «inandnr  irerwidemen  tres 
▼areoden  gutea,  daa  in  gemainschaflt  oder  gewarbe  gol.  und  ouch  ailbnin  geschirre, 
es  sy  zuvor  widemen  oder  noch  videmen ;  und  soUcher  widemen  sol  gehalten 
werden,  als  von  vor  und  noch  gemachten  widemen  geschriben  stot;  doch  so  sol 

10  man  mit  solichem  widern  schulde  bezalen  und  gellen,  obe  echt  anders  gutes  nit  so 
vfl  da  war.  [288] '  Wurl  ein  verwidemet  gut  verluhen  umb  ein  gulle,  weders  den 
stirbet  under  den  swqren  vor  nnsaer  Jrowen  tag  der  Jungar,  iat  die  gulte  dan  nit 
gegeben  oder  wie  vfl  der  galten  uss  stot  von  dam  jore,  die  sol  dem  widrasen  volgen ; 
sliirbo  aber  der  zwcj'Cr  eins  noch  dem  vorgenanten  ttnsserm  frowen  tag,  so  sol  man 
die  gulte  teilen,  als  ander  farende  gul ,  wurl  es  aber  vorluhen  umb  das  halb  oder 
umb  das  dritteil,  oder  wie  es  vcrluhen  wurl  one  umb  gulle,  weders  dan  stirbet, 
ae  es  gesnillen  wurt»  ao  aol  «a  dam  trideman  volgen ;  atuihet  aber  der  eins, 
ao  es  geanitlen  oder  gemeigel  wurde,  wan  ea  Au  von  dem  adier  komei»  ao  aol 
man  es  ieUen  als  ander  varende  gut,  dodi  aol  dem  buman  sin  recht  behalten  ain. 

a»       Von  den  widemen.  die  umb  kornegulte  verluhen  sint. 

[289]  Sint  aber  matten  verwidemet  und  sint  umb  korngulte  vorluhen,  das  sol 
man  halten  in  alle  die  wise,  ah  vorgeächriben  stol  von  gulte ;  sint  aber  aa  nil  ver- 
luhen umb  linae  noch  nmb  kornegulte,  weders  dan  atirbel,  ee  sie  gcmeget  wcrdcnt, 
ao  volget  ea  dem  widemen;  weders  aber  atirb^»  ao  sie  gameget  werdanl»  ao  aol 

K  maus  teilen  ala  ander  varende  gut,  als  sol  man  ouch  verston  umb  das  omalt. 
[200]  Sint  aber  reben  vcrv^idemrt  und  sint  verluhen  umb  halb  oder  umb  das  dril- 
(eil  oder  wie  sie  verluhent  sint  umb  win  one  umb  erbe,  weders  dan  stirbet,  e  der 
wiu  ah  den  reben  komet,  so  sol  er  dem  widemen  volgen;  weders  aber  stirbet,  so 
der  win  ab  den  reben  komet,  ao  sol  man  den  nutaa  teilen  ala  ander  varende  gut. 


w       >  Ji«.  JM      t  Wach  BML  (O.)  ErU.  JbA.  /UL  SSS 

J"  57.      »  S<Mt.  (G)  Krü.  Anh  ici fdf rhoU  mir  wM 
280  290.  291,  lOsUrea  tkmd  in  B  /<W.  48^. 


Dlgrtlzed  by  Goog[e 


an  STAIlTRKCHT  VI. 

[291]'  Wils  p;utcs  rerwideinel  isl  und  verluhen  isl  utnb  zinse,  wcliclicr  bände  zinse 
das  isl,  zu  zilon,  weders  dan  stirbet  vor  dem  zile,  e  der  iÄiuse  gefellet,  so  volf^el 
der  ziüss  deui  widemen;  weders  aber  slirbel  noch  dem  zUe,  so  der  zitisä  gefallen 
isl,  00  so]  man  in  teilen  als  ander  fiirenda  gut ;  velher  haode  sinss  l»Uben  ist  uff 
den  gulern,  den  aol  man  Men,  als  ander  farande  gut  noeli  den  nlen,  ab  vcMige-  s 
adiriben  stot. 

**Wa8  in  eyner  brunlouffe  bereit  wart,  sol  man  krine  kinrf  undergon. 

[292]*  **Wo  ein  brunlouiT  geschieht,  so  sol  maa  stete  habea  von  dem  gule  zu 
gebeu,  was  zu  der  brunlouff  bereit  warll,  und  sol  man  ouch  kein  kiude  uodergon. 
das  es  vor  der  brunluff  oder  damoeli  weder  vallw  oder  mnter  oder  ieman  von  ireo 
wegen  oder  sust  iemaa  anders  des  gutes  uteit  vidngebe  oder  faren  lossc,  das  ime 
zu  diT  brutiUiin  golohl  warl ;  wcliche  valler  oder  mutcr  das  dete  oder  ieman  von 
Iren  wegen,  das  besiwrl  fuiilF  jore  von  der  slal  ein  milo  und  {^it  10  8,  uud  sol  mau 
ouch  dem  kinde  die  guter  und  die  nutze,  die  davon  vielenl,  alle*  wider  geben  und 
loasen  one  alk  geverde  und  sol  man  das  rügen  nnd  ret^lveriligen  uff  den  eidt.  ^ 
[S99]*  *Eb  mag  debein  kint,  es  sy  sn  einen  tagen  komen  oder  nil,  die  wile  vatier 
und  muter  Icbcnt,  sin  cigenlschafn  verkouiTcn  noch  versetzen  noch  enweg  geben 
nn  dem  pute,  das  sin  vatlcr  und  sin  inulcr  einander  verwidemel  hant ;   wer  das 
diss  geschehe,  wie  liohe  es  sich  verbünde,  so  sol  es  uil  krafTl  haben  ;  wer  aber  das 
valter  oder  muter  abgienge,  weders  das  wer,  so  mogenl  die  iiiude,  die  zu  iren  lagen  *» 
komen  aint.  ire  eigeotaduiffl  an  verwidemeten  gute  verkouffen,  verwidemen  oder 
binweg  geben. 

Wie  man  kinder  vogtan  soll  und  von  k Inder  alter. 

'  Wan  ein  kint,  sy  knabe  oder  dochler.  zwentzig  jor  all  isl  von  dem 
tage,  80  es  geborn  wurt,  obe  es  sine  s^nne  halt,  so  sol  und  map  es  wol  sin  selbs  *s 
vogt  sin  über  sin  gut  und  mag  tun  und  Ion,  was  es  wil  uiil  siui  gut.  [295]  Es 
mag  nieman  des  andern  vogl  sin,  er  sy  dan  24  jor  alt  oder  me.  [296]  *  Wero  das 
kinde  einen  vogl  beUenl,  die  under  iren  lagen  werent,  und  in  der  vogl  unredit 
dete  an  irem  gute  oder  an  andern  dingen  und  die  kinde  oder  ire  frunde  das  fur- 
brcchtenl  vor  meisler  und  ral.  so  sol  meisler  und  rat  inen  einen  andern  vogl  *> 
geben,  der  die  kinde  bewareo  kuane  one  alle  geverde;  [und  sol  den  kinden  und 
den  fintoden  ir  recht  an  den  abgesatzlen  vogl  behalten  sin.]  [296]  *  Wer  das  kinde 
sn  tedingen  beltent  mit  Irem  anberstorben  vogU  den  sol  meisler  und  rat  eben 

•.  ScAiU.  (U.J  Km.  AnH. .    •etloUich*.         b.  8cUU,  flr  j  Krtt.  Amk.  :  •nigao,  rehUrrtigcn  owl 


>  Nach  SchOL  (G.)  Krü.  Anh.  m  D  fol.  38t>.       *  HatA  SehiU,  (GJ  Krü.  Anh.  foL 
fOM  der  ArtOa  im  D,  itriU  F/UL  «0>>  «on  /flNi^mr  Hmi  am  EhA  «In  IVfab  ds  TUaü,  «»  «■  muk 

in  E  fol.  42^  euigcschobm  ist.  Tl.  J^.  haben  dm  ,1r'.7-.~?  an  dieser  SUlk.  '  Hei  Schat.  (G.) 
Krit.  Änlt.  wiliderlHiU.  Da  292  tuidi  ikJtüicrn  Aint^ttbcn  am  Kmk  de.i  Artikels  de  vidais  eingeschoben 
toar,  in  D  aber  überhaupt  nidU  Itand,  so  »cheint  auch  29.3  jüngeren  Dalunis  sein.  *  Nach  .Schät.  « 
(GJ  Krit,  ÄHk,  der  da»  KafM  ohm  TM  witdtrkoU,  steht  et  D  2ab,  E  42,  u»  e*  am  Band  vm  . 
jflwyww  Srnd  tdmugefogt  k*,  F  90»  B  9t,  J  B9.  *  WiedMoK  «  n,  a  •  WüimMt  a.  A.  0. 
Danach  ftleht  der  Schlußsnli  .  <and  sol  i1<  n  kin  —  behalten  sin»  nur  im  imj9ttgmm,  im  Ayiiir- 
hanätehriften.      ^  Wiederholt  a.  a.  0.      atand  D  foL  29;  ebento  297. 


Digitized  by  Google 


1322 


dTtih-rn  vogt  geben  ia  der  saclip  und  sol  der  vngf  sin,  die  wile  dir  snchc  wercl, 
und  nil  nie.  [207]'  Wan  ein  kiul  14  jor  all  wnrl,  diil  im  sin  anhcrslorben  vogl 
unrecht  und  bringt  das  für  uQeiäl<.'r  und  rat,  so  mag  es  einen  andern  vogl  uemcD, 
wen  es  wfl,  der  ein  bideilMman*  ist,  [also  das  meiBler  und  rat  eikemient»  das  er 
damit  Tersofgt  sy,  und  mag  im  sin  raobt  ouoh  belialten  ab,  ab  vontot.] 
Aber  von  widemen  [nod  wie  alle  kinder  gevJ^lel  soUent  werden.'] 
[208] "  Ist  das  yemnn  ein  gut  hat,  das  ein  widern  ist,  wie  lange  er  das  helt, 
das  sol  iine  nil  schaden,  des  die  eigentschafll  ist,  noch  sinen  erben  an  der  geweren. 
[299J*  **Es  soUenl  alle  unssere  burger  und  lündersessen  kinde,  es  sjen  knnben 
oder  doohter,  dem  vatler  oder  muter  oder  sie  beide  al^nt,  gevoigtet  werden  vor 
meister  und  rat  zu  Strasabuig  in  dem  necbaten  monat  daraoch  ungcvcrlichc ;  und 
wer  dan  der  kinde  vogl  gemacht  wurt,  der  sol  verschrihcn  werden  und  der  sol  der 
voigty  nil  lidig  sin,  er  bringe  dan  solichc  kinde,  der  vogl  er  iöl,  für  uieisler  und 
rat  und  die  nechslcn  damit ;  erkennen  dan  meister  und  rat.  uocbdem  si(?  die  sache 
den  TOgt  und  onoh  nedislett  vuliflfeDt  und  die  pursone,  die  da  gevoiglel  ist, 
anesdient,  das  der  vogt  der  voiglye  Udig  sin  sol»  Uibe  do  by;  bedudit  aber  meister 
und  rat,  das  das  kinde,  es  sy  knabe  oder  dochter  furhass  vogtye  bedorife,  so  sol 
der  vogl  fiirbass  vogt  sin  untz  nfT  meister  und  ralz  erkcnlnisse  noch  dem  und  da 
vorgescliriben  slol ;  und  soUeul  ouch  alle  unsere  burger  und  hindcrsessen  kinde  in 
solicher  mass  gevoigtet  sin  und  werden,  wer  ouch,  daz  dehein  kinde,  die  valier 
und  router  noob  lebende  bafaen,  und  nnbenlen  und  nnussgewisen  sint  oder  die 
binde,  die  vogtye  babent,  nocb  dem  da  voigeschriben  stot,  schulde  macbten  oder 
kouflten  oder  ubdl  su  borge  ncment  onc  vatler  oder  muler  oder  ir  vögle,  obe  kinde 
Vögte  hettenl,  wissen  tmd  willen,  das  sich  über  5  ß  getrefle,  oder  obe  sie  sich 
dazwuschent  solicher  dinge  ulzit  verbunden,  verbriefnent  oder  verschribent  oder 
gelte  ncmcnl  und  des  iren,  es  wer  eigen  oder  erbe,  by  vatler  und  muter  leptagen 
binweg  verspreehent  oder  verbfieffent  zu  geben,  das  «tos  gefallen  soll  noeb  valter 
und  muter  tode,  oder  mit  deheiner  aolicber  gevwden  umbgienge«  aolieh  verbintniss, 
verschribung  und  glubde  sol  tode,  kreiTtloss  und  ab  sin,  und  sol  valter  and  muter 
und  die  vögte,  ohe  kinde  vögle  hettenl,  oder  joch  die  kinde,  so  sy  zu  iren  lagen 
kernen,  soUch  schulde,  so  sie  in  vorgeschribener  moss  one  valter  und  muter  und 
der  vflgle  wissen  und  willen  gemacht  haben,  nit  schuldig  sin  zu  geben  noch  su 
gelten ;  wer  aber  das  yeman,  wer  der  wer,  debeine  binde,  die  do  in  vatter  oder 
muler  brot  und  mt  ust|(ewisen  syent  oder  die  gevogtet  sint,  nOtttgele  od«r  brengele. 


1  WittkrMl  a.  O.  I»dm  äUatn  Talen  fihlt  der  SehtuAeaU,  der  nur  in  den  jüngeren  Papier- 
handtt^rißm  tttM.  «  Der  eweite  Teil  der  Uebernehriß  hat  nur  auf  nackweitikh  tpätere  Artikel  Bezug. 
»  WiefJerJwlt  ohne  Titel  n.  a.  ü.  er  ttand  t)  29,  E  «  Wiederholt  a.  a  O    IMnuifh  steht  er 

zuerst  in  F  64  vm>  jüngerer  Umd  hinntgefügt ;  datm  U  61^,  J'*,  J  ^  öti  e  T.  in  Worten  geändert. 
F  hat  den  Schbtß :  «Und  haben  unser  horrn  meister  nnd  r»t,  sIcbefTel]  and  »{mann]  dise  Ordnung« 
d»nimh  gemäht  anii  «ageMlMO,  dat  BBMdg  hidmuiMW  kint  amb  lin  gut,  aigatt  and  ab«  in  aiaa 
jungen  tngen  mit  d«B  vorgei«1ir.  mAw  1conuii«ii  ist  und  sb  vanbipUdiMi  l>nil«i  Mihadiaa  «ad  annnt 

danunb  auch  m[eister|  und  r[at]  Aas  hinnan  funler  nit  fufalttaa  mltaot.  asbllB  «t  pqbBontlU 
domiiüca  ante  Mahae  Magd(alenaeJ  anno  domini  1423.* 


118 


^1  \iaiu  '  III  VI 


I 


solirhe  srliulde  asu  l>cxah  iiilc  oder  sich  in  obgeschribener  moss  zu  verschriben  oder 
zu  virhriefen,  das  sol  kein  krafft  oder  macht  haben;   wer  oucb  einem  solichen 
kuide.  das  in  vatlcr  und  muter  muüe  uud  brol  uder  gevoglet  were,  deheinen  bletsche 
oder  AukoiiSe  gdie  oder  trengle  ni  ddidnoi  achuMetf,  die  do  valleD  soll  noch 
vBtter  und  nooh  muler  tode,  ab  vor  atat»  der  aol  der  aWH  ao  vil  beaaern»  als  4*8  s 
bletsche,  furkouff  oder  schulden  were.    [300]*  **Es  sullenl  alle  unsscr  bürgere  und 
hindcrsossen  kinde  gevogtet  werden  in  die  wise,  als  hcmoch  geschribcn  stat ;  das 
ist  also :  ist  das  der  valler  stirbel  und  die  muter  lebende  blibet.  so  sol  man  den 
kioden  ein  vogt  geben  von  des  vatler  franden,  der  der  nehaC  ist;  sUrbet  aber  die 
iniiter,  ao  woH  deo  kindea  ein  Togl  gegeben  werden  von  der  muter  Ihuiden»  der  der  n 
nebsl  ist;  aturbeni  aber  valter  und  muter  beide,  ao  80l  man  den  kinden  einen  vogt 
geben  von  des  valier  frundcn,  der  der  nihsl  ist.    wer  es  aber  saclie,  das  rncister 
uiul  rat  bediihle,  das  solich  kinde  mit  den  uohsten  frundeü  nit  versorget  sin  riiOhlen 
oder  ungescbicket  darzu  wercnt,  in  welichen  weg  das  were,  so  mögenl  meister  und 
rat  ftira*  in  dn  andern  frundc  grifTen  und  voigle  nemen,  ala  wr  atat,  uff  das  die  u 
kinde  maorget  werdoit;  hettent  aber  solich  kinde,  den  valter  oder  muler  oder  aie 
beide  obgont,  gebomer  frunde  nit,  so  sol  meister  und  rat  solicbeu  kinden  Tflgte 
geben  von  den  constofelern  oder»  anlwerckcu,  domit  ir  valter  oder  muler  gedienet 
betten,  die*^'  Schoden  sint,  und  weihen  der  rote  also  zu  eim  vogt  erkennen,  der  sol 
des  rals  crkentniss  darinne  gehorsam  sin  und  sich  des  oil  wideren  hy  sinem  ej^de  m 
inn  erafll  dea  brieflb,  den  menglicfa  Jon  vor  dem  mnater  amrat ;  dodi  walhar  vor^ 
mala  diye  vogtyen  m  veraoigen  hetle»  dar  aol  viter  ntt  ^ftrenget  werden,  er 
luge  es  dan  gern,  und  welle  dann  solicher  kinde  vSgte  werden,  als  \orges(  Isrlben 
stat,  die  sollent  sweren  vor  roeistcr  und  rat,  solichen  iren  vogtkinden  das  beste  und 
wegesle  zu  tun,  so  verre  su  könnent  oder  mögenl  ungeverlich  ;  und  suUenl  ouch  * 
semlich  vögtc  vor  meister  und  ral  ingeschriben  werden,  uff  das,  so  kint  zu  iren 
tagen  kamment,  daa  man  wiaae,  wer  au  verwart  und  veraorget  habe,  ea  aol  oodi 
ein  icder  vogt  by  einem  geswomen  eyde  in  dem  necbalen  monat  ungeverlich,  noch 
dem  er  vogt  worden  ist,  alles  gut,  so  sinen  voglkinden  zugehört,  lassen  ufTscliribcn 
inn  zwey  glirli  repislerh'n,  deren  er  eins  hinder  im  behalten  und  das  ander  den  * 
nechslen  verwanlen  Irundcn  oder,  wo  die  kynde  nit  fnmde  haben,  den  zwcyen,  so 
von  den  reten  Jolidi  darlm  venvdenl  werdent,  *  obeigeban  und  davon  alle  jore 
denadben  Ihinden  oder  ratherren  «rbere  uffireehtltch  reehenung  tun,  wie  aieb  das 

a.  "vun  deu  tousUfleleii  udv;  ■  ült'J  ScIiUt,  (ü.)  K^rt.  .Ith.  b.  htnH  Ja  folgend**  kat  HeJuil-  {ü.J  Knl. 
ÄMk,  :  «iiod  welicher  dann  eoUcbor  kindo  vogt«  wurden,  als  Y0t(se8chrilMB  Mal,  di«  •olleot  twemi  *^ 
vor  UMiilar  vmi  rat,  MlkJMB  im  kindan  du  bwto  und  wcgett«  la  tut,  w  wn  M  kAoowt  «dar 
aUgnX  wgnvgrileli ;  und  nilkat  oiieh  Mmlloli  vdgto  vor  aulitor  am)  rat  togiaeluibia  ward«,  oT  dw, 
so  kint  zu  Iren  tagen  komment,  das  man  wisse,  ner  si  vcrwaret  unl  verborget  habe,  and  aol  man  diaea 
artickel  allen  vougtaD  vorleaen,  die  gemacht  werden,  al«  vorgei)«hrtb«n  stol.  was  ouch  die  vogl«  alt 
S«ntliiudnl«TCiSam,  dttadimlt«taiii«lHriaDb(iiig«a.>  ** 


>  Witderhoä  SchtU.  (GJ  Knt.  Anh.  Dameh  ateht  dtr  Art.  mm$t  H  63.  J>>  briniet  Um  aU 
kUUm  «Mr  WiHMu  «wl  Vtgti.  F  U  Aalte  JH.  SM-UB  «IBM  toi  die  jaii«feowm»  «.  dort 
Schot.  (Str.)  bemerkt,  daß  ümr  «ni  djf /(i^nMiM  Ati.      9M  im  4»  JMmi  Rtiwr«mmf  wm 

Itaaden.      *  VgL  302. 


Digitized  by  Google 


1322 


119 


ximpi  und  geburt,  uff  das  man  befindeu  möge,  das  den  Idndern  recht  beschce ;  dan 
welhcr  vogl  das  nil  dele,  keme  das  von  im  zu  clage,  es  wcre  von  den  kindcn  oder 
iren  fnindpn,  der  sol  donimh  gcstrolfol  werden  noch  erkantniss  der  relo,  doch  uff 
ein  redelich  verantworten,  es  sol  oucb  dehein  vogl  bj  sinem  cydc  des  gulz,  darüber 
er  gevoigtet  ist,  nutut  kouffen,  entldiiMn  oder  in  smoi  utttM  anlegen  oder  bewendoi, 
deagUehen  harwideromb  des  BineD  nnUil  den  vogtkinden  lu  koulTen  geben  inn 
deheinen  mg^  «Ue  die  vile  «r  TCgt  ist,  uugovorlicLe ;  und  sol  man  dise  artickele 
allen  vftglcn  vorlesen,  die  gemabt  wcrtleu.  ;ils  vorgcscliriben  slat  ;  was  oucli  die 
vügk-  mit  gerichte  und  reclit  verlieren,  da/,  sol  inen  keinen  schaden  bringen. 
[301  j*  *Man  aol  ouch  furbass  iiiu  ernsUicb  daran  siu,  scbalFeu  und  bestellen,  das 
die  kynde  euch  witven  und  jungirowen,  die  ir  eigen  gut  hebent,  des  begerent  und 
nottuTßtig  syent«  bevQgM  werden  noch  lutemid  inhalt  der  artickel  und  ordennng 
davon  begriffen.  [30S}*  *Uad  hamff  so  sollenl  ouch  erstmals  zwen  verslendige  man 
uss  den  relen  verordent  werden,  einer  des  alten  rals  «nd  einer  von  dem  nuwen 
rat,  die  von  den  vogten  jors  ir  recbenungeu  und  gcgengescbrifften  entpfohenl  und 
dan  dieselben  geschriflleQ  in  die  oancelye  antworten  in  ein  sonder  behaltniss,  das 
man  sie  wdss  su  Qmden  und  dan  darnodi  alle  Jore  an  de«  alten  aligonden  rati- 
hcrren  statt  ein  anderer  uss  dem  nuwen  rat  gemäht  werden,  alao  das  ir  iedcr 
Süllichs  zwey  jor  tun ;  und  sol  man  inen  von  ieder  rechenung,  die  undcr  hundert 
pAinde  wert  gulz  iunliall,  ein  Schilling  pfennig  geben,  weihe  aber  über  hundert 
pfände  wert  gulz  innhalt,  davon  sol  man  iuen  geben  zweu  Schilling  pfennig  und 
nit  me  ongav^iob.  und  sollenl  oooh  diesdben  zwen  darinne  gegen  den  vOgten 
handelen  und  tun,  was  sie  beduncket  nulie  und  gut  sin ;  wo  sie  ouch  befinden 
<twas  unförmlich  gehandcli  in,  das  sollenl  sie  dem  rat  anbringen,  das  zu  recht» 
ferligen,  wie  sich  das  geburt.  es  sollen!  ouch  dieselben  ralzherren  by  iren  eiden 
verswigen,  was  die  kynde  haben  oder  vermögen  uugeverlicben.  [303]'  ♦Und  u(T 
das  ein  vogl  ouch  etlicher  luossen  bekandl  und  bedoht  werde,  wo  dao  ein  vogl  nil 
bedarff  amder  unmtteaa,  sarnttoiss  oder  ardmt  mit  «nen  vogtkinden  oder  irem 
gnt  baben.  so  sol  man  in  danodi  zum  jore  ein  emnge  tun  ye  noch  vermögen  der 
kinde  und  noch  rate  irer  verwanten  frunde,  nemlic!»  wo  des  gutz  tiiider  hundert 
gülden  wert,  darüber  einer  gevoglet  ist,  dem  sol  man  zum  jore  schenckeii  so  gut 
als  ein  cappcn  und  ein  halp  vierteil  wiuä  oder  ein  ort  eins  guldin  dofur  unge- 
verlicb.  wo  aber  des  gute  über  bundert  guldin  wert  were  biti  an  bundert  pfunl 
oder  daraber,  dem  sol  man  jors  sdiendcen  swene  cappen  und  ein  guita  vierteil 
wins  oder  ein  halben  guldin  dofur.  ist  aber  des  gulz  über  zweyhunderl  pfiinde  wert 
bilz  an  tuscnl  guldin,  als  dan  sol  mau  eim  vogl  gehen  oder  schcncken  so  gut  als 
ein  par  hosen  oder  ein  guldin  dofur  und  donoch  ye  von  tusenl  guldin  wert  gnlz 
ein  guldin  bilz  au  sechslusenl  guldiu  wert ;  aber  wie  vil  sie  darüber  habeul,  so  sul 
docb  dem  vogt  nit  me  werden,  dann  seobs  gnldin  ungevcrlieben.  [304]*  **Wo  aber 

'  Audi  (fjVsrr  Artikel  ist  s}}ät(r  <ü»  1323  codifictert :  die  Bestümmmgeti,  auf  tcdche  er  sich  hezieht, 
»tduM  in  Art.  300,  furbass '  ryi.  Art.  346.  *  Offenbar  jünger:  die  entKtckdteH  KamictvtrhuUniase, 
die  der  Art.  vorauatetet,  sind  für  1322  nicht  uneunehmeH.  »  Der  Ariikd  M  ««M  im  JBfWinwIwup 
mit  30*  ertmtHt  der  mtf  ihn  AnnMiM;  atao  Jüngtr.     *  S,  daa  DiUttm- 


STAftTRÜCHT  VI. 


die  TOgl  kjnde,  witwen  oäef  jirngfroaveo,  elwa«  unmOsfligsr  handel  zu  scbafifen 

hetteo  oder  gewunnent  mit  gerichtzgengcn,  getzenokfty  schulden,  zinse  oder  gullen 
inzubringen,  tlu  so!  ein  vogl  inadil  liabeu,  darlzn  ein  schaflcner  oder  ein  soLulde- 
vogt'  zu  besleUeu,  doch  noch  zimliclien  und  billiclien  dingen  und  mit  rat  der  ver- 
wanleu  frunde,  sollicho  hendel  au  siuer  »lall  uüszunchicn,  wie  sich  das  geburt.  » 
wolt  es  aber  ein  vogt  tidier  eelbs  tun  und  aiidi  der  nnmuas  beladen,  was  er  dan 
eim  adiaffim»  oder  aobnldevogt  alao  davon  jora  geben  muale,  daa  mag  er  im  aelbs 
für  sin  uomuss  und  arbeit  uuch  nemcn  und  behalten  zu  der  egemdten  erunge  und 
achencke  unge verliehen,  actum  tertia  pusl  Haribulom«.  anno  XV«. 

Von  verkouffen  doHFer,  acker  usw.»  in  kriegen.  m 
[305] '  Verkoutl'et  iemau  deheia  doriT,  acker  oder  matten  oder  dchein  ander 
gut,  waa  dea  iai,  buae  oder  hole  oder'auat  versetaet  oder  lihet  von  der  hant,  in 
welicben  weg  daa  iit,  einem  ansaeim  bni^  in  eim  kriege,  daran  aollent  aich 
nnaaer  bui^er  nii  keren,  und  sol  ouch  er  es  nit  schirmen  in  dcheinen  weg  mit 
gerichte  noch  one  berichte ;  wer  aber  das  es  im  vor  dem  kriege  worden  wer,  als  ts 
vorgeschriben  slut,  wuil  er  darumb  augegriü'eu  oder  zu  rede  gesetzet,  wil  er  dan 
beheben  an  den  heiligen,  das  ime  dos  gut  worden  sy  durch  dehein  fluhlzal  noch 
dansh  keinen  acbirme  one  alle  gemde  und  daa  er  ea  nit  enwuale,  daa  der,  von 
dem  ime  daa  gut  wwdeu  ist,  deheinen  kriege  wolte  hau  oder  b^te  mit  ieman,  daa 
das  gut  geschirmen  möcble  durch  geverde,  so  aol  er  sin  geniessen ;  wolte  er  des  s» 
nit  sweren,  so  so!  das  gut  deheinen  schirme  bau  von  sinen  wegen  mit  gericht  oder 
one  gericht.   [3Ö6J  ^  £s  sol  dehein  unsser  burger  ansproche  oder  gut,  das  in  kriege 
oder  ledingen  Ut,  neman  von  «im  lantman  gc^cn  deheinen  unaaerm  bwrger. 
H  :  [906*)'  Ware  Ach  daa  denhebe  lantmann  einem  andern  lantmanne  ein  gut  gebe, 
aiae  da  vorgeschriben  etat,  durch  das  der  laotmau  kriegen  wolle  einen  nnaem  n 
hurger  oder  krieg  oder  et^unge  mit  ime  liettc,  das  sol  das  gut  nit  schirmen  gegen 
unsertu  burger.  :  ||     [307]  *  Semliche  ansser  bnrger  hant  einen  gcspnig,  das  sie  gnt  assnement 
ZU  borge  omb  ander  ansser  borget  and  vor  dem  zile,  e  si  bezall  baut,  gebent  &i«  ir  gut,  das 
iribtn  m  widsnitB  oder  im  kinden  «dar  andam  iran  fimden  gifTt  oder  anat 
KU  «imm  selgeret,  daramb  sol  soliche  gifft  nit  stete  sin  noch  schirmen  den  scbnldener  oder  sin  ss 
erben,  er  f^'.h'i-  yiie  gelten  die  scbnlde  dem.  dem  er  sie  schuldig  ist  oder  sititn  evln'ii,  were  jorh  die 
giffte  ge&cliehea  vor  eim  jor,  o  or  das  gnt  assnam  za  borge;  wan  ans  dancket,  das  soUch  giffte 
duMh  gwwd*  end  dnwb  flsluHkl  gaadMbnit. 
Von  beraten  und  unheraten  kindeu. 

[308]^  Ist  das  ettlieh  ansser  barger  ein  teil  ir  kindo  beraten  liant  and  den  geben  Lnben  ira  ss 
guU  als  vil,  als  sie  wöllent,  and  etUiche  der  beraten  kiude  minre  gegeben  hont  dan  den  andeiu 
kindtii  «dar  «ttlidw  ir  fcind«  daiuMCli  ulwimiiiaii  tiai^  wan  üt  tfUlaat  dar  mut  «id  da«  «ip  mitp 

a.  »utw.!  fMt  Schilt.  (8lr.J 


»  Wiederholt  Schüt.  (G.)  KrU   Atüh.  :i3C^>  mit  der  Vdtersdtrifl :  «Von  eigen  und  von  erbe.» 
«  WkdnhM  &Mt.  (Q^  Xrü.  Anh.      »  ErgOiui  mim  fitiU».  (Q.)  Krü.  Ank.,  wo  »  10$  3.  KtmUd  to 
M  aos  md  m  ernIdM;  «nd  bemutt  m,  iaB  et  in  Ih  md  B  fO»,  m  dm  dUenm  BSamMn^lm 

aber  mh  findet.  *  Aus  V,  23,  jedoch  mit  einzelnen  Ahica'chungfn ,  aacNich  i.H  nur  abgeändert  der 
Termin:  >|i  Jo/ir  m  «in  gaM&  JtJur.  Schilt.  (OJ  Krit.  Anit.  ermihnt  schon  diesen  Zustanmenhang,  teie 
mKkkHMe.     tAMr,9imit  feriagm  Jindtrutv»;  <nk*  JV,  79,  atBr.  «dir.  O  9  21«». 


Digltized  by  Google 


laaa 


121 


einander  o<ler  der  man  noch  des  wibt-s  totle  odor  das  wip  norh  des  tnannes  todp.  sie  sint  siinhc 
oder  geranti  »]  mögen  geben  oder  benomen  in  gutes,  es  ay  ligendo  oder  fwrenda,  vorwidcmct  od«r 
BBVWwidniv^  dni  kaoliitt  kiBd«»  dm  möm  woidM  M,  iam  m  6am  lonMUaam  matb  vatter  und  noch 
mntor  tode.  mr  ondi  das  du  kint,  dem  da  minre  worden  isti  vatter  and  mnter  ait  iilMri«|»t, 

i  lictf  ilas  kint  ander  kint,  dip  srillcnf  nu  ik«;  gut  gon,  das  irem  vatter  odt  i  ir  imiti  i-  biinomet  wart, 
so  es  za  vale  komet;  ist  oacb  das  das  kint,  dem  minre  worden  ist,  ntter  and  mntcr  überlebet,  das 
•ol  daa  benoimt«  gnt  vonnaiwuii  and  «ol  an  dem  vbrigen  gut  mit  aadenn 

la  ^ebem  teile  gon,  als  rocht  ist ;  hant  sie  onch  unhcrate  kiada,  dem  inügent  sie  ouch  ieglichera 
benomen  als  tiI,  als  dem  allermeist  worden  ist,  das  sie  daa  nement  noch  vatter  nnd  noch  mnter 

10  tode  voroea  von  allem  gute,  es  sy  ligende  oder  farende,  verwidemet  oder  unverwidemct,  und  darnoch 
glielM  m  täle  fon  mit  andmn  if««  gaswistwdan,  alao  des  die  kiade  voa  eun  vatter  und 
von  einer  muter  sint.  [309]*  Wer  das  ein  vatler  und  ein  inuter  oder  eine  noch 
(It  s  atidern  Code  ein  kinl  lenger  zugp  Am  die  andern,  so  es  beraten  wurde,  und 
iine  gewant  gebe  und  andern  cosIph  mit  ime  bette,  den  coston  so!  man  imc  nil 

la  abslaben  noch  vatter  und  noch  mulcr  tode  an  sitnc  erbe  zale  noch  an  der  bcnu- 
munge,  die  d»  andeni  Idnden  gescLeen  ist,  sie  aint  beraten  oder  unberelen.  ml  aber 
valler  und  muler  oder  eins  nodi  des  andern  tode,  aie  mogent  andern  iren  kinden 
geben  von  der  band,  sie  alul  sieche  oder  gesunt,  als  tü,  als  dem  allermeist  worden 
ist  für  gewant  und  uiidtM-  coslen,  ;il.s  er  tiiif  \mo  gclif'])pl  helle,  sie  siiil  In-raten 

üii  oder  nnberatcn  und  Hol  uion  diss  verslon  von  den  kiuden,  die  von  eim  vatter  und 
einer  muter  äiut;  bant  sie  aber  ander  itiude,  den  mOgcnt  sie  gebcu  oder  benomen 
ITS  unveraerten  gutes  und  irs  unbekumberten  gute»,  wie  vil  sie  wellcnl,  aie  sint 
siecbe  oder  gesuDl.  ßlO]*  Von  leilunge  wegen,  bt  das  «wey  niaaroen  koment 
mit  der  e  und  mit  einander  kintgewynnent  und  slirbet  die  muter,  der  vatter  verander 
sii  li  oljer  blibe  «nveranderl,  was  ^i\i'<  >!>  r  vidier  ymer  me  pewynnel  oder  gewonnen 
l»aU,  gewynige.s  udcr  veruiiderU  gutes,  es  ligende  oder  tarende,  es  werde  dar- 
uucb  verwidemel  oder  nit,  da  sul  den  kinden  ir  drilteil  an  behalten  sin  von  ir  toden 
mutter  w^^  unti  an  die  stunde,  daa  der  vatter  die  kinde  ussgewüet  oder  von  in 
geteilet  [des  ungeteilten  gutes,  es  sy  lutsel  oder  vil.*]  [311]'  Wer  aber  das  der 

K  vatta*  stürbe  und  die  muler  lebende  blibe.  die  muter  verander  sich  oder  blibe 
«nverandcrt,  was  pites  die  mnter  iomennr  pewynnet  oder  gewynnon  bett  pewyn- 
nigcs  gutes  oder  veranderlz  gutes,  es  sy  ligende  oder  varende,  es  werde  darnoch 
verwidemel  oder  nit,  da  sol  dm  kinden  ir  aw^  leÜ  an  behalten  sin  von  irs  doten 
valters  w^en  unts  an  die  atnnde,  das  die  muter  die  kinde  ussgewisei  oder  von  ine 

■  geteilet  [des  ungeteilten  gutes,  es  sy  lutzel  oder  vil.  wan  ouch  die  ersten  kinde 
ussgericht »  wmlent,  als  vorgeschribcn  stol,  darnoch  sol  den  andern  kinden,  obe 
sie  da  sint,  oucli  ire  recht  Ijclialleii  sin  geyen  vatter  uud  mnter,  als  vorgcsr  lirihen 
Slot,  daroocb  den  dritten  kinden,  damucli  den  vierten  kinden  und  darnoch,  als 
dicke  als  es  gesebiehl,  so  sol  den  kinden  ir  recht  behalten  nn,  als  von  den  ersten 

40  a.  V.r.Kinif  iti  ikkill.  (G.J  Knt.  Amk.  i  •usgewisel». 


I  Wiederholt  Schilt.  (U.)  Knt.  Auh  Aiu  IV,  73  (ÜcMuß).  «  Wiederholt  Mnit.  (O.i  Krit.  AfJt. 
oh}W  den  Titel  3  Koch  SchiU.  f 4?^  < det  —  Vil >  MW  Jf  C0  «mI  J k.  WUdttMt  &MI.  (O^ 
Krü.  Auh.      &  Wi€  Anm.  3. 

Sir.  I« 


ÜigitizeQ  by  VoOOgle 


STADTneCHT  VI. 


kinden  geschriben  slol.  wer  ouch  das  ein  iratter  stürbe  oder  ein  muter  und  ir 
kinde  nit  ussgewisct  hcltent  noch  mit  inen  gettilet .  als  vorgeschriben  slol,  so 
soUcDl  ye  die  ersten  kindc  vorgon  vor  alier  leilunge,  als  vorgescbribea  slol. 
Das  vor  uaaoeineD. 

[81S]>  8»  wM  imunai  kaoNiBt  mit  der  e,  «aa  ala  damocb  hf  einaiider  fidofM^  •tfilwt  der  & 

man,  so  sol  die  frowe  vor  aller  teilnng  vortissnemon  ir  gewant,  das  za  irem  libo  gehört,  nnd  WM 
gehouptlochet  ist.  und  iimb  das  sie  utl  der  loiluiig  uit  barhaupt  slnnde.  so  sol  sie 
ouch  i&weue  sleiger  iiemeu,  die  nia  ull  iram  hau{)l  haben  sui,  ein  imderluche  uud 
ciD  obertuohe,  doch  weder  die  besten  noch  die  krencicsten  nngeverliche.  «i«  m»)  ovch 

TornMBMDMl  an  sleigern,  an  schappeln,  an  berlin  aild  aadnH  «IwynottMi,  riHMria  oder  guldima,  t* 

gegen  ftinff  pfnnt  strasbnrger  pfcnnige  nnd  iiit  me,  es  wer  dfln  das  ein  man  sltier  frowen 
utzit  geben  hotte  one  ir  nielielvingcrlin  ;ils  zu  hanlgifH  oder  ander  liebdelc,  das 
da  IretTe  by  den  10  guldin  wert  oder  uüure  uugeverliche,  das  sol  der  Iroweu  inil 
iiem  nehelvingeiiin  bliben»  obe  anders  fimff  pAint  vert  ober  hundert  pfiint  wen 
gutes  da  sn  teilen  ist ;  were  des  nit*  so  sol  ir  weder  5  B  noch  die  10  guldin  wert  u 

werden.  M  Mdlent  iw:h  cüe  vorgeaehrllMD  gewant,  was  gebaaptlöcbet  ist,  ein  halp  jor  e  der  man 
«lirbet.  gemacbt  oder  gekoufft  sin  one  geverde  ist  ir  oiuh  ntzit  geben  oder  halt  sie  ntxit,  das 
unverändert  ist,  e  der  man  by  iren  gesloffot,  das  sol  sie  nit  teilen,  wer  ir  OUcb  Utzll  IQ  erbs- 

wise  ztigefalleo,  die  wüe  sie  in  der  e  gewesen  were  und  das  unverändert  wer,  das 
sol  sie  nit  teilen ;  was  aie        andttt  gMnrnajgw  gate»  iMtt,  da«  «i«  «wl  «r  mit  «imideir  a» 

gewonnen  hant,  an  vveliohi.'i  Iiuiulc  dinge  das  ibt,  das  sol  sie  teilen  one  die  vorgeschriben  dinge  one 
gevarde.  [dlS]  Zu  glicher  wiae  ist  das  die  &onw«  atirbvt,  «>  aol  dur  man  oucb  voroHaeiaeii  vor 
•Ihr  teihiag  «ll«a  aln  gvwaat  und  haiiiMeha,  dar  au  abmk  Eha  g^flnt,  xa  schympfe  and  in  «nurt, 
and  ain  «oflni  ckide  und  woffcn  röcka,  die  nob  tot  eiflam  halhttn  jar  gemaclit  «tat,  und  nit  m«, 

docli  das  er  zehen  pfunt  wert  ouch  vortissnemen  mag  an  cleynoter  oder  audenn,  & 
obe  funir  pfuol  wert  über  hundert  pfund  wert  gutes  zu  teilen  sy,  als  vorstol. 
iat  Ihm  ooek  aiiit  g«g«b«n  oder  Iwtt  ar  ntait,  das  unverändert  ist,  «  er  by  ir  gesloffet,  das  sol  er 

Bit  taUan,  wer  ime  ouch  utiit  in  erbswise  lugeMIen,  die  wile  sie  in  der  e  gewesen 
werent  und  das  unverändert  wer,  das  aol  er  nit  teilen ;  was  er  aber  anders  gewynigea 
gutes  li&tt,  das  sie  nnd  er  mit  einander  gewonnen  liant.  nn  welicher  bände  dinge  das  ist,  das  sol  er  » 
teilen,  one  die  vorgeschriben  dinge  one  alle  geverde.  [314]'  *Wer  Ouch  das  ein  frowe 
abgienge  vor  irem  man,  do  soUent  ir  erben  soliche  gewaul,  uehelviogerlin  oder 
das  gelt  in  obgeaehribener  mossen  nit  vwussnemen,  deggliche  stürbe  der  man  vor 
der  frowen,  so  soUent  sin  erben  solliche  vorussneme  ouch  nil  tun,  wan  es  vA  alles 
geteilt  werden  noch  diser  Statt  recht  und  gewonheit  und  noch  innhalt  der  voige>  a» 
melten  artickel. 

Fassung  der  Papierhandschrißeu  :  Aeliere  Fassung  :   \\ :         *  *  VVil 

[315]«  *Wfl  ein  firowe  nit  erben,  so  sol  ein  ilrawe  bH  erben,  so  sol  man  ir  das 
man  ir  losaen  volgen  alle  ir  deider  und   Ion  volgen,  eise  davor  geschriben  stat. 


^AnuV.MmiS  mmOkki»  AuiätruHgm  ScMi,  (Q)  Krii.  Aith.  verwtM  mtf  die  ^Mfik  Dkm  *> 
weitere  AngAe.  Der  ArÜkA  itaMf  in  D;  vgl.  Art,  986.       <  Ava  V,  2S  ntelUr  TtQ  «itl  MMeirf- 

liehen  Aewltrungeu.  ^  Winttrhdl  Sihilt  (<i )  KiH.  Anh.  am  Jb  H  66;  dämm  uxütl  Jüngtr. 
*  iVotV»  üdiili.  (Ü./  Krü.  Anii  Der  AtUktl  {AtUere  Fcuntug)  metUrMt  2fi6  #  2  ttml  giebl  etnen 
»eHtn  Zusattartikel ;  3ir>  (Jangere  Fwtsung)  erweitert  280  uml  .312  Da  2S6  in  D  utand  und  wie  «tdk 
OM  dem  Text  erfitbt  wr  3Iä  aemm  Hia*  hatte,  mt  tat  die  ebiga  Witdtrhttmtg  ab  jüttgartr  Mntraff  « 


Dlgitized  by  Google 


1322  123 

cteinot.  die  sie  zu  irem  manoe  haU    ir  gewant  und  ir  Ueinöler,  wer  aber  des 

brooht  und  unverändert  sint  und  iren    ul  verselzel  bi  ires  roannos  tefxlage,  das 

widciT),  ohc  sie  widern  hell,  und  darlzu    suUenl  iriösen,  die  da  erben  welleol.  || 

einen  rocke  und  einen  manlcl  und  lin 
s  underluche  und  ein  übcrtuche,  wellie  sie 

«il,  und  ob  sie  einen  beltae  oder  swen 

bell  oder  ein  bouwel  rocke  oder  swrae 

und  darlzu  ir  mehelvingerlin,  das  ir  zur 

brunUif!\  geben  isl  und  nit  me;  und  sol 
u>  das  übrige  alles  der  erben  sin,  obe  ieman 

erben  wil.  oder  der  scbuldener,  den  man 

zu  lande  ist. 

[318]*  *Debein  unsser  burger  mag  geben  sime  wibe,  noch  dehein  wib  unsser 
burgerin  mag  geben  irem  clichen  man  deheinr  band  gut,  dtis  dir  pigrntschaffi 

>s  sin  sy,  nuwenl  zu  c'im  widcmcn  :  weders  nnder  in  dem  andern  gebe  sin  gut 
zu  eigen,  die  giffl  sol  nit  gehen,  in  welichcn  wcgk  sie  geschehe.  ||;  [Sie*]*  Wenne 
nm  gebotot  tut  niuwii  hflma  oinbe  dfm  and  «rim  odor  lunb»  Mm  uaA  knni  dw  in  drin  gtribtMi 
nit  Av,  BO  men  zn  gcrihtc  sitzet,  den  w>l  der  meiiter  twingen  nmbe  sine  gebot  und  sol  im  zn  dem 
visTten  mole,  ob«  er  nit  fnrtcomt,  twingan  mit  sinem  gute  and  sime  hnse  and  liof  besUwMMU  and 

M  iiol  dM  nMitt«r  and  rot  in  ire  gewalt  nemen.  het  er  aber  nit  so  viel  gat,  so  sol  er  in  mit  amb 
libe  twingen  and  wer  also  getwongen  wart,  es  •&  wip  odw  man,  der  git  firaff  pfiat  phanyge.  dar 
werdent  dem  schultheissd  nnrf  dem  fogte  drissiR  schillinRr  nnd  sol  man  onch  du  gnt  nieman 
nsgeben,  ei'  kanune  denn  far  gcrihte  and  stt  dem  gerillte  gekoixain  des  rehteni  and  swenne  so  er 
for  genlite  kuuBMti  w  wl  mca  im  im  gat  wldw  g0b«a :  j  [317]  ^  Wer  erbet,  der  sol  ouch 

»  gditen  nocb  der  marekiale.  als  er  dan  erbet,  und  sol  man  oucb  dem  ougen  und 
uemen  alles  das  eigen  und  erbe  und  varende  gal  [und  den  «idemen»  obe  widemen 


geketutseuihH.  Audi  dar  VergUich  von  315  (Jimgcre  Fatauug)  mit  312,  da»  sicher  in  D  stand,  ergiebt, 
iaßSlSiOtigeritt.   Jedei^ab  im  JbmMHA  m  4ltMH  Atilkd  tkmd  naA  8di^ 

Bestimmung  hier  eingetragen,  dir.  r>r  F  iH  bereits  kansdtiert  war:  *«E8  sol  denheine  frowe  noch  jong- 

M  frowe  uiibcr  lugeiicbscu  buigcriu  lutuiut.  fnrder  ein  cchappel  tragen,  ds8  über  sehen  pfant  Straxb. 
Pfenninge  kostet  oder  geköffet  ist,  noch  (lonheiiien  güitcl,  der  nbc-r  fmif  pfiiiit  kostet  oder  geküfet 
istt  nocb  denbeine  gunsbel  vingwUn,  d«s  aber  zwei  pfuut  kostet  oder  gekoffel  ist,  an  aller  slahte 
gmwrde.  mr  dM  bridiet,  der  git  swenidg  fiAind«  nnd  ndlnit  «■  die  in  dem  rate  aint  ragen  bi  den 
eyde  nnd  sol  es  och  der  rat  richten  und  rcthtvcrtigen  bi  dem  eydf  ^   Der  Artikel  ateht  sonst  in 

^  ffar  keinem  Zusammenhang  mit  dem  Kayttd  «Eigcu  und  erbe»  und  Krroi  sich  schon  hierdurch  cd* 
jüngeres  Kinschieh.iel ;  hinnanfnrder !  ^yenso  tearen  hier  nach  Sclult.  (d.)  Knt.  Anh  in  den  jutujcren, 
den  Pofierhattdtcbrifim,  folgende  ArUkd  amgetdilottm :  **E»  sol  oieman  su  debeiuer  bruoloft 
einem  «ibe  ein  «ebnppal  boher  Itdlfen  danne  nmbe  aeben  pAwt  Stiaab.  pCmainfe,  noch  nieown  von 
sincn  wcg;Dn  noch  keine  »bowe  vingcrlin  noch  keinen  schowe  krome.  doch  mag  man  ir  wol  eine 

*•  lade  und  einen  Kuitel  gelien  nnd  8ol  der  gurtel  under  fünf  pfänden  «in  und  ein  gcmehol  vingerlin 
amhv  zwei  pfiint  und  nit  tiohcr,  der  das  brichet,  ist  er  man,  der  ist  ein  jar  von  der  stAtt  eine  milc 
und  git  dem  rate  fünf  pfont;  ist  es  ein  wib,  die  git  swentaig  pfände,  der  werdent  sehen  dem 
mte  und  »eben  dam  angall«  *lhn  sol  oucb  denbaine  «idergabe  geben  cbidHiner  brate,  «e  detle 
danne  ein  vattcr  oder  eine  matter,  ein  swcher  oder  ein  swiger,  wer  das  bncbet,  er.  sie  man  oder 

*  wip,  der  gii  fünf  pfnnt  dem  rate  und  is»!  eui  halp  jare  von  der  »tat  ein  milen  '  NiKk  Sciult.  (G ) 
Krit.  Anh.  ist  der  Artikel  in  D  fai.  32  am  Bande  von  wenig  jüngerer  Hand  nadigctragen  In  E  steht 
trfoL  47,  F  63i>,  H  66*>,  64,  *  -  K,  21;  erg&mit  MWA  8Aüt.  (G.J  KrU.  AtA.  wo  dm 
tefr.  ffnirffrf  d*r  O^Mfaveftmy  «or  S3Xt  hmf^imutm  tU.  I»  F  «f  er  «edk«i  cSfedwbr^  kt  «Im  Jflwjitrwi 
tarn  mtgdamik     *  WMerMt  SMU  (O,)  KrO.  Ja».,  Ar      J^mfen  huttOmHl, 


Digitized  by  Google 


«TAIITHEiCHT  VI. 


do  aai  und  ouch  das  tinvcrundcrl  gul  und  nemlichc  das  varende  giil  xugen •  and*) 
was  man  irno  durch  ein  recht  teilen  sol  und  sol  ime  och  den  widemen  nennen  ^ 
und  sol  iim-  dan  jenes  sweren  an  den  heiligen,  das  e«?  ime  geoiiget  und  genennet 
habe  alles,  das  es  ime  durch  ein  recht  teileu  sol;  verswigc  es  ulzit  darüber,  das 
es  durah  reohi  leiten  soll,  das  sol  der  erben  tönt  den  ee  versviigen  ist,  und  sol  > 
ime  ouch  die  schulde  Icunüichoi  machen  mil  dem  eide,  als  hie  noch  gesohriben 
Slot,  so  sol  der  scbuldener  sweren  an  den  heiligen,  das  er  die  schulde  schuldig 
sy  nnd  sol  euch  nenn^ri,  wpm  er  sy  schuldig  sy  [und  warunib  er  su  schuldig  sy'] 
und  wii  vil  drr  scluddL'n  sy;  wil  dan  jenre,  dem  man  die  sciiulde  schuldig  ist,  sweren 
an  den  lieiligen,  das  man  ime  die  schulde  schuldig     one  alle  geverde,  als  der  schul-  u* 
dener  davor  heüept  helt.  wollenl  sie  dan  erben»  so  soUent  ata  die  schulde  h«lff«n 
gdlen.  wer  aber  das  der  schuldener  slirbe  und  die  erben  woUent  aweren  an  den 
heiligen,  das  sie  der  schulden  nit  en^vusten,  mag  jenre  dan,  dem  man  die  schulde 
schuldig  isl,   furhrinpen   mit  briefen  oder  luiL-  hilen,  das  man  ime  die  si  liuldc 
«;cliuldig  sy.  ^0  sol  Dion  itnr  gellru.     [•US]  '  Wer  das  ein  m;iri  oder  ein   wip   an  u 
»iriie  lüllheU  lege  und  des  legers  slirbe,  was  schulden  das  verjehen  hell  an  sime 
tottbelle  mit  guten  synnen  vor  bederben  luten  und  ouch  die  darteu  gezogen  tnir- 
dent,  di«  sdiulde  soUent  die  gelten,  die  da  erben  weUent.  [319]^  .Ist  das  man 
oder  wip  mit  iren  Idndsn  teilen  wollcnt  und  die  kinde  der  teilung  nit  ettvellenl, 
die  sol  man  he*  lagen  vor  meistcr  und  rat;  entwichet  das,  mit  dem  man  teilen  a» 
wil,  oder  ist  nil  in  lande,  vorder!  dan  yins,  dsis  da  teilen  wil.  un  iiieister  und  rat, 
das  sie  holten  dartzu  schicken,  das  sol  nieister  und  rat  luu  und  soilent  die  botten 
ihenes  teil  nemra,  das  entwichen  ist  oder  nil  im  lande  isl,  und  aollent  es  befÜben 
der  ncehslen  einer  fmnde  einr,  der  ein  biderman  ist  oder  biderwip,  den  man 
getruwen  mag  und  sol  die  teilung  stete  sin.  der  also  teilet,  der  sol  sweren  an  den  i» 
heiligen,  das  er  den  holten  geleilet  habe  alles,  das  er  diindi  ein  recht  teilen  so!  : 
verswige  er  noch  dem  eide  utzit,  das  er  teilen  soll,  da  i>ul  jenre  sin  recht  an 
bdislten  sin,  so  er  zu  laude  komel,  oder  sinen  erben  und  soll  im  ouch  gefallen  sin 
und  sol  man  ouch  den  holten  die  schulde  kuntUche  machen,  als  vorgeadiriben  stot 
in  dem  artickel,  der  da  anrohet:  wer  erbet,  der  so!  ouch  gelten  etß.'  wer  aber  •> 
die  schulde  so  gross,  das  die  botlen  der  leilungc  nil  enwolten  nemen,  so  sol  man 
in  geschrilien  ge\m\  alles,  das  jeme  zu  teile  gefallen        von  des  wegen  sie  darl/.u 
geschickt  sint  und  ouch  die  schulde,  die  iu  augeburt  zu  gelten,  und  sol  man  dan 
dasselbe  erbe  wiederumb  hefelhen  dem  vatter  oder  der  router  unts  an  die  Stande, 
das  Jenre  zu  lande  komel ;  wil  er  dan  erben,  so  sol  er  gelten  und  mag  der  vatter  » 
oder  die  muler  von  dem  farendcn  gut  und  von  dem  nutze,  der  ufT  dem  gul  wurt, 
wnl  gelten  die  seliulde,  die  den  angeLnrt  zu  gelten,  der  also  geerbel  lielt,  und  sol 
doch  die  tcilunge  stete  sin.  diss  sol  man  ouch  verstou  von  menghcheu,  der  also 

8eUU,  {S^.)  •snugm».      b.  •nwl  aol  iina  och  dan  widMmD  aamiM»  flM  m  im  j§»ftrm  Bimitdif. 
e.  mm.  [9lr.)  Kfit.  AmL aäd.  .1i{d«rfaeii> .  * 

I  Dßt  EingMammerte  naeh  SdutL  KriL  Axk.  nur  m  den  J^tpitrhiMtMvtift».  *  De»  Brngt- 
UmmtrU  naOt  BMi.  (G.)  mir  in  J.B.  >  WMirMt  SehiH,  (G^  Krit.  Aak     <  WieitrMt 

BAM.  (Q>)  Sri».  JhA.     *  Art.  SIT. 


L^  gui^üd  by  Google 


1322 


135 


(eilen  wU  und  mit  dem  andern  tu  (eilen  batt.  1 :  (3I9*J '  Welich  man  oder  wip 
an  sime  tolbelte  lit  ttnd  sin  erben  nil  wellenl  vur  in  geloben  su  gdtende  «in  sdinlde 

oder  sin  unrcht  gut,  das  er  uf  ime  het,  der  mag  sin  unbekumbcrl  gttt  bleiben 
wera  er  wil,  dns  man  dnvon  f^pUe  und  widerpebe  nn  siner  erben  Widerrede.  :  1| 

b  [d20J  *  Wo  unftner  burger  einer  cm  «igen  halt  iii  der  statt  oder  in  dem  borgbau  and  das  hin- 
waigiaMi  n  ^iMD  erb«  oder  mlnlnt  k«lt  ond  du  TOiMaffit  ist  odw  wnirt  mit  dw  tMi  inaigel 
oder  mit  pcistlitlien  grrirhtcs  ingesigfl  oder  rnit  iIps  inpcsigcl.  dfs  das  eigen  ist,  oder  on  das  knnt- 
liche  ist  oder  wart  gemacht,  der,  dem  es  veriahen  ist,  der  sol  sin  erbereoht  oit  foibass  verUbcn 
tu  «im  erb«  on«  in  hmA,  d«s  die  «igeatoehnft  ist,  dM  aol  ntw  mnlon  von  lwf(Mt«tteii  und  tob 

1»  andcrm  gute,  das  eins  raannea  lidig  eigen  ist,  wil  er  aber  sin  erberecht  vorkouffon,  er  sol  es  bieten 
dem  hofilurrcn.  des  die  cigentschafft  ist;  wil  der  aber  nit  daromb  geben  als  vil,  als  ein  ander,  er 
mag  es  geben  eim  anderen,  so  er  aller  (orest  mag  ono  des  bofeherren  Widerrede.  [321]'  Wer  sin 

eigra  oder  sin  erbe,  es  sy  man  oder  wipp»  xu  erbe  Übet,  von  d^r  hofeberren  wan- 
dehuge  sol  man  keinen  erscbats  geben ;  wo  aber  an  suasUebem  eriie  zwey  odw 
tA  me  zu  eriw  komenl,  wollenl  die  ir  erbe  teilen,  das  mogeot  sie  wol  (An  one  den 

hofolierren,  also  das  sie  dem  hofcherren  ein  lir)fospgspn  ijsser  inen  gebenl,  der  das 
empfoiic  von  ir  aller  wegen  und  ime  eräcitaUc  gebe,  ob  es  erschalze  geben  sol, 
und  sinen  zius;  als  dicke  der  bofescsscr  abcgct,  der  es  empfangen  hell  von  ir 
aller  wegen,  als  dicke  sol  man  dem  bofeberren  einen  anderen  bofesesser  geben,  der 

s»  es  empichü  von  ir  aller  w^en  und  sol  ouck  der  ganlsen  erschalae  geben,  obe  man 
von  dem  gute  erscbalz  geben  sol ;  doch  sol  der  andern  erben  ir  erbercclil  beluillcn 
sin  und  sol  der  hofeherre  sins  zinss  nfl'  allem  pule  warten,  were  aber,  diis  »1er 
erben  uiner  sin  teile  an  dem  erbe  woltc  vcrkoullcn,  das  sol  er  dem  hofcherren  von 
erste  Ineten.  wil  der  bofeberre  als  vtl  darumb  geben  als  ein  ander,  so  sol  mans 

as  im  geben ;  wil  er  das  nit  tlin,  so  mag  er  es  wol  geben  sa  kouflfen  andern  lulen, 
und  der  es  konlTet.  der  sol  dem  bofeherren  sweren,  wie  er  es  koulTel  habe  one 
alle  gevenle  und  ^ol  in  derselben  huntnisse,  als  die  crljen  warent,  sin  ;  doch  sol  er 
(hm  liofV-litTrcn  erschalle  peben  nocli  der  marckzal.  iegliches  ning  .sinen  leile  wol 
widemen  mit  des  bofeherren  band  und  sol  es  ime  der  hofehcrre  nit  versagen  und 

tt  sol  d«n  bofeberre  sinen  ersehalae  geben  nocb  der  mareksal,  und  an  wen  es  Met, 
so  sol  das  gut  Uiben  ligende  in  derselben  verbunlnisse,  als  voigesdirtbes  stol. 
\[i22\*  Es  mag  nieman  deh^in  gut  versetzen,  das  erschalz  gil,  das  einen  bofeherren 
hell,  das  man  empfohen  sol  one  drs  bofeherren  band;  wil  er  aber  sin  erbe  ver- 
setzen, das  erschatz  git,  das  mag  er  wol  tun  mit  des  bofeherren  band  und  sul  iuie 

u  sinen  erschalze  geben ;  wolle  es  aber  der  hofehcrre  nil  setzen,  so  sol  es  doch  slelc 
sin  und  sol  dem  hofeberren  sins  eracbatn  gehorsam  sin  noch  der  marckzale. 
[323]  ^  Setiet  ieman  den  andern  m  rede  umb  eigen  oder  umb  erbe,  da»  er  innhatt. 
und  verantwurlet  sich  dan  jenre,  der  xu  rede  geseist  ist,  nnd  sprichet :  er  and  sin 


'  Ergättzt  aus  ^V  V  (G.)  Krit.  Anh.  wo  ausdrücklich  gesagt  ist,  daß  t>  in  jinuittrtn  Handsi  Urifti-n 
41,  fehlt.  *  Entntmmien  V,  32,  der  Schluß  über  einst  itnmend  mit  der  Uattdsdinj  t  A.  *  WieUerMt 
SchiU.  (O)  Krit.  AtA.  *  Wiederholt  Schilt.  (G.)  KrU.  .-inh.  Danach  stand  das  Kapitel  in  diesem 
ZtummuAamg  S  67,  J  h  63,  m  JS  49  aber  md  F  68  nach  VI,  335.  Dort  tdao  mir  der  urtprüngüdi» 
Hat»,  >  Bei  SehiU.  (O)  Kr».  JM.  «MMMhott;  iutaek  üe  VarkmUmi  der  3W  «ttann  -  brincm» 
Miiadt8daLJ$itiAeitwitdeitßtHt$reitSmdtar0enkkMit^»^ 


Digitizeü  by  Google 


STMrrilKtJIII  VI. 


vordrrii  haben  dits  piiJ,  (lariimh  man  in  zu  rede  selzel,  zoIkmi  jore  oder  ine  iunc 
und  harbrwhl  unversprorlienlirlic  h_v  gcrirlile,  nnd  by  dorn,  dcT  in  zu  rcdf  sptzel. 
und  mag  ouch  das  rurbriiigeu  mil  briefen  oder  mit  biderben*  luten  und  wil  duu 
behaben  an  den  heiligen,  das  er  besier  rechl  zu  dem  gnie  habe,  dan  jenre,  der  in 
lu  Tflde  aelael.  des  sol  «r  graiesaen,  es  wer  dan.  das  der,  dw  das  gule  aoge>  * 
sprechen  het(c  spreche,  das  er  under  stoeo  tagen  wer  [oder  nil  in  lande  gewesen 
die  zehen  jore')  und  map  ouch  das  furbringcn  mit  biderben  lulen,  so  sol  jenen  die 
gewer  nit  helffen  und  sol  in  doch  bcden  ir  recht  behalten  siu.  fswure  ouch  eint-r, 
der  das  gute  ansprechende  wer,  das  er  mt  gewisscl  bette,  das  jenre  das  gut  luuo 
gcbeppt  hetle  und  das      eim  jor  oder  da  by  ungererliohe  erst  empftmden  hett, 
dem  wcA  dies  an  sime  rechten  euch  keinea  schaden  bringen.*]  [3S4]*  Was  leben  in 
der  statt  sa  Strasburg  und  in  dem  bnrgban  gdi^n  sinl,  die  sol  nieman  höher 
steigen,  wan  sie  sollenl  bliben  in  den  zinssen  und  in  dem  rechten,  als  sie  har- 
küinen  sint,  our  die  zu  zilen  verlnhen  sinl.    [325]'  Hell  yeman  ein  leheman,  der 
luie  siu  gut  euweg  gil  oder  verkouiliet  ouc  sineo  wissen,  das  beisseu  wir  ein  ver-  ** 
stden  gewere,  und  sol  dan  nit  schaden,  des  die  eigentsdisfll  ist,  wil  er  behaben 
an  den  heiligen,  das  er  es  nit  enwnste,  das  sol  ime  nil  schaden  an  der  gewere, 
doch  so  sol  yederman  hui  rodkt  beballeti  sin. 
Von  pfänden  im  burgbann, 

[326]*  Es  mag  nieman  deheiu  plant  liabeu  noch  daruir  behaben,  er  habe  es  » 
dan  in  gcwallc  und  in  gewerc;  [und  ist  du^i  zu  versloude  vuii  pfänden,  die  hie  iu 
der  statt  oder  in  dem  Imre^n  gelegen  sinl  ]  [327]  Wer  das  yeman  dem  aodeni 
lebende  ^he  versatste,  das  hett  nil  krafft,  es  esse  dan  mn  houwe  und  «n  Alter 
und  habe  es  in  siner  gewalt;  [und  diss  ist  ouch  zu  verslon  von  vihe,  das  hie  in 
der  statt  oder  börgban  stol ;  doch  wie  die  brolbecker  und  muller  bar  sinl  komen  «* 
mit  den  mageren  swincn  gegen  den  gesteu.  duby  lussen  wir  das  bliben.]  [328]*  *Wer 
aber  das  ddiein  lantman  unsscre  bürgere  dcheim  schuldig  wer,  es  wer  von  änsen, 
gulten  oder  sust  von  schulden,  in  welicben  weg  die  schulde  darkomen  w«r,  der 
mag  eim  wol  für  sin  schuld«  sin  vihe  Belsen  in  pfandes  wise,  als  das,  das  umb 
ein  kiinlhcho  wissentliche  schulde  sy,  und  weder  luub  schirme  oder  umb  fluelilzal  » 
nil  geschec,  und  das  ouch  ein  soliclier  sin  sohuhb'  gelure  also  behaben  und  das 
die  schulde  verbricfl  oder  von  gloubliclien  luten  vcrjehcn  sy,  und  sol  ouch  das  vihe 
darinn  nndrasdieidenlicben  benant  sin ;  wer  oder  wurde  onch  solich  vibe  besser 
dan  die  schulden,  dafor  es  Terselzet  were,  sn  solieher  bessemti^  mt^  iederman 
sin  reehl  behalten  am.  n :  jB88>]*  *Ist  das  ieman  unser  burger  oder  bu^erin  ein  » 


I  Da»  EingMammerU  mck  Schilt.  (G.)  nur  in  den  F^fitrhimds<An/ten.  -  H'i«  Äim,  l. 
t  WüderMt  SakBL  (0.)  Erik  Jbik.  «  «tagi  *  Art  S»  miä  327  tckderhoU  Schüi.  (O.)  Knt. 
Anh.  Danach  standen  sie  in  E  49,  F  6ai>  und  H  69  nach  cnp.  S»*;  in  H  89  umi  6iabtrhiir 
und  in  UUterem  auch  mit  den  junfftren  ZmiUzen.  E  und  F  ttigen  den  unprün^iehen  FUiU.  •  Witiir'  • 
holt  Schilt.  (G )  Krit.  Anh.  UV»n  JV'-  nwl  j^>7  irrstrllt  wrnini,  si>  kommt  338  außer  alkn  Zu.sammm- 
hang  und  «rweitt  tich  tnithin  als  teahrscheinlich  jüngerer  Eintrag.  '  Ergämi  am  Schilt.  (G.)  Knt. 
Atik.  Dat  XifM  tkmi  B  ^,  F  68^,  Mr  «■  «te  /Siwirai  BandtOgifUm  uftM  Mfymmmmi » 


iJigiiized  by  Google 


1322 


127 


seilgeretc  raacliel,  das  sol  man  keinen  Icyen  machen,  ps  sie  man  oder  wip,  noch 
besetzen  duuue  zu  einem  geislliclien  lebenne  oder  ein  kinl  in  zu  tunde.  machel 
aber  unser  burger  oder  burgerin  ieman  anders  sin  seilgerelc  oder  setzet  es  au 
iemao  siner  frflnde»  wirt  der,  dem  es  gemaohet  isl  oder  besetsel,  oder  der,  an  den 
es  getetaet,  vor  meister  und  rat  sn  rede  gesetaet,  erkennenl  danne  metater  und  der 
nieretflU  des  ratcs,  das  es  ein  seilgerele  ist,  so  sol  man  sie  wisen  an  geiatlieh 
gericlile  und  sol  jenen  iiit  in  das  erbe  setzen,  dunckel  aber  meister  und  der  merrc- 
leile  des  rales,  daz  ez  nil  ein  seilgerele  ist,  so  sol  man  den  erben  in  sine  erbe 
setzen,  und  sol  der  erbe,  den  man  also  in  sine  erbe  setzet,  rebtes  gehorsam  sin 
u  an  den  stetteD,  da  er  es  durch  reht  tun  sol.  :  || 
Von  anteil  geben. 

[2SSf\  *  Ist  das  man  oder  wib  yemao  anteil  git,  das  sol  es  tun  mit  der  erben 

willen  und  wer  das  bejetzet'  der  erben.  If^r  /.n  sinen  tagen  komen  ist,  so  sol  es 
kraffl  han  ;  wcre  es  aber  nil  bejelzel,  dem  sol  es  nil  schaden  an  sime  teile,  doch 

i&  äoUenl  es  die  stelle  hau,  die  es  bejelzel  hanl  und  zu  iren  tagen  komen  sint,  und 
sol  doch  der  man  oder  die  frowe,  die  anteil  gebeu  banl,  lun  und  Ion,  die  wile  sie 
lebent,  mit  irem  gute,  als  üettenl  su  nit  anteil  geben.  [S30J  Slirbel  eins,  dem  anidl 
geben  ist,  e  das  anteil  gafiidM  nnd  lat  das  kint,  die  binde  banl  kein  redil  zu  dem 
enteil,  docb  sol  das  anteil  vallen  an  des*  geswusterde,  den  das  anteil  mit  ime 

M  gegeben  ist.  (331)'  *Wo  man  und  wib  ein  ijnverandert  gut  versetzen,  das  gut  sy 
unverändert  des  wibes  oder  des  mannes,  das  mogent  sie  mil  gemeiuem  gut  nblüseu ; 
wer  aber  das  ir  eiuä  blurbe  vor  der  losuuge,  so  sollent  desselben  erben  sin  auteile 
an  der  losung  geben  und  sol  du  aolich  unverändert  versaliet  gut  nit  verändert 
beiiaen  oder  sin  hy  der  veraatauog  oder  damooh  ungeverliche.    [SSßS\*  Ist  das 

»  einer  vor  meisler  und  rat  an  den  andern  claget  von  teilung  wegen  der  guter,  die 
er  geerbt  hell,  mag  jenrp,  an  den  man  rlnr^^et,  mil  zwey  oder  ine  erbern  luten  für- 
bringen,  das  er  zetieii  jore  das  erbe,  duruinb  man  leilunge  an  in  vordert,  inne  und 
harbrochl  habe  by  guleui  gerichte  uuversprocheuliche  und  by  dem,  der  also  leiiung 
an  in  vorderl,  und  oocb  der  die  teilunge  vordert  die  aeben  jore  au  sinen  tsgen 

M  komen  wer  und  in  lande  wer,  und  wfl  darlsn  sweren  jenre,  an  den  man  teilunge 
vordert,  von  des  erbs  wegen,  das  er  ime  nil  darumb  scbnldig  sy,  des  aol  er 
gemessen  und  sol  lidig  sin.  [swure  oucli  einre.  der  die  teilunge  vordert,  das  er  nil 
gewisset  helle,  das  ime  jenre  teilung  tun  soll  und  das  by  eim  jore  oder  dahy  unge- 
verliche erst  empl'uudeu  helle,  dem  sul  diss  in  sinem  rechten  kein  schaden  briugeu. '] 

»  II :  \3S2*]  *  Ist  das  denbeine  nnsere  bürgere  gut  oder  gät  verkftffet  au  einem  wider- 

atatkill.  [0.)  Krit.  Amk.  F«r|.i  .«ia,. 

»  Art  339  und  330  wifclerhftit  Schilt  (0.)  Krit  Anh.     «  Von  bpjSzcn  {">',  ^  ja  swjrn.     ^  Wiedfr- 
hoU  Schilt  (Q.)  KrU.  Anh.  luich  U  70  und  J*>  GS,  also  wohl  jihnjer     i  Wieikiiutlt  Schät.  (ü.)  Krtl. 
Atih.  /Ajmocä  fehite  der  ScMuBkUz  noch  E  51,  stand  aber  in  H  nn<1  J  >>.  Vgl  Art.  323.     *  «swure  — 
40  ttringen»  muh  SiMt.  Krit.  ÄtUi.  tmr  in  B  «  SMU.  {GJ  Krit.  Aah.  bmeritt:  <Hoo  k>oo  ia 

eodlm  B  fbl  W  aliqiiot  »rtiettli  d*  a«clifidi»,  MrritotilN»,  TCvMdjtioiie  et  reeeptlone  1b  hospitole 
interserti,  ««d  alieni  ab  lioc  tifiilo  vldintnr  *f  in  rcpetitis  reforraationibus  htc  omissi,  itleoqiio  et 
nos  ntcentiorum  Seriem  eMinemar  et  illos  tarnen  sno  loco  exbibebimas.»  Dk  oben  stthemleu  mnd  tcofd 
4tm  AfHkA  Sk  fladtn  tkh  im  XrH.  Jmk.  naeh  S  00,  F  69^  (m»)  hM  70  (999^), 


Dlgrtlzed  by  Google 


128 


STAIITRWIIIT  VI. 


kofTe  und  wrnno  er  dns  wiflergeköfTct,  so  m\  daz  frtil  danimbe  iiit  verändert  hcissen.:  i, 
U  :  [332'']  *Man  sol  hinnaulurder  tiioman,  er  sie  man  oder  wip,  id  den  spiiale  zu 
Slrasburg  nemen  oder  empbaben»  er  enwere  danne  ein  erber  mann  od«' eine  frowe, 
den  an  irem  gnt  von  ui^^lficke  ur  dem  Ryne  oder  anderswa  misaelungen  und  abe* 
gongen  wer  und  nit  von  husbcit.  mcn  mag  och  wol  cmphalien  in  den  Torgenaotezt  > 
spiiale  einen  mnnu  oder  eine  frowe,  die  ir  gul  iliirgeiienl,  alse  danne  dniicket  dr-x 
vorgenanten  spitals  raeister,  das  sie  reh!  iinr?  dos  sjulals  nutz  fnnl.  es  ensol  och 
hinnanfurder  kein  brudcr  oder  swcsler,  die  lu  dem  vui^enauleji  Hpilai  sint  oder 
hemadi  darin  koment,  hanta  «xbea.  vellet  aber  einem  man  oder  einw  frowen 
eüicb  bände  gut,  e  ne  in  den  apital  liomel»  das  sie  doeb  in  gewalt  und  in  gewer  i» 
nil  enhanl,  wcnne  danne  das  gul  za  vallende  kotiunet,  so  sol  es  m  volgen  und  aol 
in  nil  si  liaden  an  irem  rehle,  das  sie  in  dem  spilal  sinl,  :  ||     H  ;        '     *  Wonne 
die  geäutideu  persunen  ia  dem  spital  zu  Slrazburg  gcslerbcnt  unlze  an  tüntzig,  so 
mag  man  wol  unter  fanftzigen  ander  persone  nemen  an  der  slol,  die  da  vervam 
■int,  aber  über  flinifzig  peraonen  aol  man  nieman  empAdien  in  den  spilal,  es  enwere  u 
danne  das  ein  man  oder  ein  frowc  solich  gul  gebenl  dem  spital,  das  des  spitals 
meisler  truwetenl  damit  des  spitals  nutz  und  gcfilre  zu  scbafTendc.  solich  man  oder 
frowen  mugcnt  sie  wol  emphoben  über  die  Torpenante  summe  und  nit  anders.  :  ;, 
II  :  [332'']'  **Wer  oucii  binuanfurdcr  in  uuscrn  spilal  zu  Strasburg  kommen!,  die 
aulUmt  denbeine  ire  gulere  enw^  geben,  vennaclien  nodi  verenaaern  in  denbeinea  » 
weg»  danne  alles  ir  gut  aol  demaelben  unserme  sjntal  werden  und  ime  mit  in 
darinn  volgen.  und  welche  darulier  under  denselben  ir  gut  eniweg  gebeut  oder 
vereiissertcnt.  in  wrllien  wcrr  d;is  were.  dii.s  sul  keine  krnfl  lialjon;  danne  derselbt^n 
trul  smI  allesünient  unserni  .siiilUil  werden  nnd  bliben  ane  alle  jreverde.    actum  fcria 

131)1        "  '  ^ 

januae  10.  lerlia  pruxima  pusl  dieni  s.  Erliurdi  episcopi  anno  douiini  :  i|     \\  :  [li.V^'l^  *  Alse  ^ 

anaer  apittal  gelegen  vor  anaer  etat  sA  Slnubnrg  uasewendig  gegen  unserer  stelle 
burgmure  von  kriegea  w^en  und  durcb  unsere  sielte  notdarft  willen  verbrant  und 
abe  gebrochen  iai,  also  aint  unsere  berren  ineisU  r  und  rat  schdtTel  und  amman 
libercin  Icominen,  das  wir  einen  andern  spiltal  j^olle  zu  1o1)P  nml  /ii  eren  und  men- 
gelicheui  zü  nutz  nnd  oucli  aime  siechen  do  mitte  m  ver^orgeudü  machen  sällent  *> 
und  wellent  in  unser  stal  z&  Strazburg  in  dem  Goltgicssen  an  der  atelten  also 
hhaen  do  sdbes  gekouft  und  abegebrocben  werdent.  und  das  derselbe  unser  noeb- 
gonde  apittal  mit  allen  sugeb6rden  alle  die  rebt  beben  ad,  die  der  erste  spillal,  der 


An  Itteterfm  Orte  duixh  atw  »juitcrr  Jimulicmerkuny  ♦.ibt»  iii;;  mchl  mehr  ydtiii  bizf Ulmet.  1h  den 
jüngeren  Papierhandschr.  fehlen  dir  Kapitel.  Durch  liinuanforder  sind  sie  von  332^  an  aU  trnAr-  SS 
MMnUeh  jtmger  dtarakterimert.  —  auch  Ordn,  XIII,  66  «m  einer  Hand  de»  15.  JaMnm- 

iertt.  Nadk  der  fUbihwi^  «on  E  «teU  Art.  333  nteU  patu  rMti9  oder  fiScMler  iMwiAnider  F«f> 
leeintng  geirrt  '  7m  Zu.tiimmntJuuio  mit  333^;  daher  jün/jer.  -  Elcitdaher  aus  F  71^;  mch 
Schilt.  Krit.  Anh.  (Str.)  ■'•  AmU  »"iclnU.  (Str)  Krit.  Anh.  atand  luer  der  HenMuß  über  Verkguni/ 
da  Spitale.  Er  tut  gegeben  nach  Ordn.  XIII,  Cß>>.  Hand  des  15.  Jahrh  K»  folgt  ebenda  eine  m 
Beititmmmg  daß  CftntM  li^Um  liegend«  und  fahrende*  Out  dem  i^ital  wird  und  doB  da»  daeaiu 
geUtte  €Mi  mhmit  imdm  mV.  —  Ferner,  daß  cdtn  wmmb,  di«  in  äua  o^tar  biaiiud«-  «tMt> 
•tnPn-  dem  BitlmigfH  9  m,  den.  van  4er  »uA  gegAm  uerdm  »dlei»t damit  «>  dam  timBan»  «Mm 
können. 


Digitized  by  Google 


139 


da  abe  gebrannt  iat,  hatte  in  allen  weg  one  alle  gevarde.' :  |    | :  [333^*  Unser 

herrcD  ineisler  und  rat,  schöfTcl  utul  amman  ainl  übereinkommen  VOtt  der  cUMeT  wegen, 
die  nit  eigen  iiocli  erho  liaben  sollen :  were  ez  da,  das  ieman,  wer  der  were,  den- 
selben clöstern  liinnanfurder  gut  gebe  oder  mahle,  es  were  in  sclgerclcs  oder  in  gyftes 
5  wise,  es  were  pfeuning  gelt,  buscrc,  korngclt,  höfe,  garten^  ackere,  mallca  oder 
andere  ligende  guierc,  wie  die  genant  stnt,  die  selben  gutara  suUent  sie  des  ndttten 
erben,  der  in  danne  daz  aedgerete  oder  die  gtft  hinanfarder  git,  geben  sn  kSlbnde 
und  suUent  darumbe  nemmen  daz  halbe  gdt  und  gut,  alae  danne  daz  pfenning  gelt 
oder  die  gutcre  wert  sinl  und  geschczct  werdenl  ane  geverde.  «nd  sullcnl  sie  iu 

10  oucb  dez  gehorsam  s'm  zu  tunde  in  den  nclislen  drien  jaren,  in  vieren  oder  fünf 
jaren  alie^  dm  uehäten  darnach,  su  iiiuaiiiurder  in  ein  selegerete  gemachet  oder 
eine  gyft  gegebm  ist  ane  alle  Widerrede ;  u^enomen  der.  daz  sie  danne  zu  ina 
kirehen  oder  zu  iren  berbergen  in  dem  lande  bredien  oder  zu  gotsdienate  brachen 
weilent  ane   geverde.   was  in  aber  varender  gulere  liinan  fordor  gegeben  und 

15  gemachet  werdent,  damit  sol  man  sich  gegen  in  hallen,  alse  an  nnserre  stetlebuch 
davon  geschriben  stat  und  oucli  von  alter  lierlioraraen  ist  ane  geverde.  und  ist  oucb 
diz  alles  zu  verstände  von  des  selegeretes  und  der  gjfle  wegen,  das  den  clöstern 
r^t  und  redelidis  hinnaolurder  gegeben  und  gwnadiet  wirt  nach  unaere  sielte 
rebt  und  gewonhmt,  und  sol  oucb  diz  alle  unscnre  ingeseasen  buigor  su  Sirazburge 

,j  angau  und  nieman  anders,  aotttin  die  s.  Martini  episcopi  anno  domini  1383. :  ü  KuMmtw  h. 
[153; '.p  **Ks  Sül  debein  unsser  burger  dcbein  pfaiilguter  oder  leben,  sie  rurenl 
vom  riebe,  von  berren  oder  yeuiau  äuderü,  an  sich  lösen  oder  an  sich  kouffen  oder 
ddiitocli  werben  wider  ander  uusser  buiger,  die  sie  inue  gehepl  haut,  es  wer  dau 
mit  iran  wiaaen  und  willen  oder  das  eim  herren  ein  lehen  wer  lidig  worden,  ao 

K  mag  man  wd  darumb  werben.  || :  und  aint  dia  meisler  und  rat ,  achOffel  und 
araman  ubeninkomaa,  daa  ea  Uuanfiirder  stet  sol  sin,  umbe  das  dcnheinc  unfride 
oder  missehelle  zwisent  nnsern  burgern  uferslaode.  actum  feria  tertia  ante  Lau- 
renlii  sub  anno  domini  :  |t  [doch  also,  wer  das  diss  geschee  und  es  an  jenen  Aug>,>t  f. 

gefordert  wer  vormols,  das  er  es  ab  solle  lossen  uud  wolle  es  darüber  nit  tun,  und 

11  erkanten  meiata*  und  tat  dan.  daa  er  ea  gebrochen  helle,  als  YOigeschriben  stot. 
80  sol  er  beaaem  funff  jor»  von  der  statt  ein  mile  und  git  10  a  und  sol  dartzu  sin 
vorderunge  von  der  pfantgutcr  und  lehen  wegen  ablossen.]  [334]*  •'•'Wer  ein  ver- 
widemet  gut  li\nnanfurder  verkoufTet  für  unverwidcmel  oder  Ichcn  verkouffel  für 
eigen  oder  ein  gut  verkoulfet  für  lidig,  das  vor  verkouüet  oder  versetzet  wer  oder  vor 

»  gulle  davon  gierige,  *  wo  man  das  furbriuget,  der  sol  bessern  zehen  jore  vim  dar  alat 
«n  mile  und  aol  dodi  dartiu  jenen  fertigen  des  kouffs,  das  er  daran  haben  ^.  ^ 

a.  Bri  S^iOi.  fSf  Krit.  Aitk.  foljt :  •uigenonan  ^  m  ^bm  waMut«  dl«  ia  hdCt  giengeat».  tfU 
b.  StkiU.  (Q)  Kfk.  Mk.  f§t  Mim ;  «MtaB  die  nbbitf  priM  BwUwIoiMMi  mm  ^mM  lSSa>.         iitwwi  n. 

>  Daa  Spital  mu-de  abgOroOm  139»  Nml  1998  vieäee  mt/jfOoMt.  Fgi  KBmgAofen  739      *  Aus 

I»  SAm   (O.)  Krit.  Arth   nach  cod.  F  71  Xach  Schilt,  (ß.)  Krit.  Anh.  befand  der  Artiied 

wrtprünglich  aus  dm  treiden  ersten  Sätsen  bii,:  aifcrstaiule»,  die  Daiierung  stand  FTO  Die  jüngerm 
JlamhchrifUn  II  und  .7 65  lassen  den  zweileti  Satt:  «und  sint  (Iis  ufcrstaiidc  >  au»,  setzen 
dafür  aber  den  ScUuü  «doch  also  —  ablonen»,  an.  *  WiederhdU  SdUU.  (G,)  Krit.  Anh.;  jmtjfer: 
hiiiBMifeider!  S,  Variaul»  h. 

Str.  it 


Digitized  by  Google 


130 


STADTRBCfiT  VI. 


[335] '  An  wdichen  briefen  enchatse  slot,  do  9ol  nun  erachaUe  gdbeii»  wa  aber 
emchats  nii  an  briaftn  slot,  do  sol  man  ouoh  keinen  erechals  geben,  es  wer  dan 

das  man  raöchl  furbringen  mit  erbcru  iiuversprocheDen  lulen,  das  man  von  dem 
gAt  von  alterhar  erschaiz  geben  hell,  des  aol  man  gemessen  und  sol  man  oucU  das 
gut  sclzeu. 

Fassung  von  HwndJ^x  [336]«  ♦♦We- 
licbe  burger  oder  vnderaesse  vor  meisler 
und  rate,  den  beiden  reim  zu  tun  batt 
umb  eigen  und  umb  erbe,  das  zu  clagc 
und  antwurt  kompl,  der  sol  mit  keim,  der 
dan  in  dem  rat  ist,  vuu  derselben  siuca 
sacben  reden  oder  vou  eins  audern  sacbe, 
das  eigen  und  erbe  angot,  anders  dan  vor 
dem  gemeinen  rate ;  und  wer  das  darüber 
dele,  der  bessert  funfr  pfunl  pfennij^e 
und  soUcnt  es  die  ime  rale  sint  rugrit 
by  dem  eide,  [337|»  **Wer  aber  das 
ieman»  der  in  dem  rat  wer«  iemans  siner 
gebornen  fhinde  su  solicben  sacben  raten 
wolte,  das  mag  er  wul  tun,  also  das  er 

zun  drutfn  kinileii  oder  ncher  pcwanl  sy 
und  nil  vercr  ;  im<l  der  dan  sinen  rnimioii 
also  ratet,  der  sol  iu  deu  sacheu  kein 
urtäl  sprechen;  und  wo  einre  in  d<»n 
rate  das  verbrecbe,  das  kuntliche  wurde, 
der  bessert  unsser  statt  10  flf  J  und  sol 
dartzu  sin  scböffel  ampte  verloreu  haben 
und  üiemer  me  schöfTe!  noch  ratherre 
werden.  [338J'  ♦*Wer  oucb  das  ein 
lantman  umb  soliche  «gen  und  eriie  vor 
den  reten  sn  schaffen  hette  und  der  mit 
eime  in  dem  rat  reden  wolle,  das  sol 
der  ratherre  uit  höron  ;  huicl  über  der 
ralherrc  danibcr  timlors  dua  vor  dem 
gctueiueu  rule,  so  sul  der  ratherre  funff 
pfunt  Pfennige  bessern,  wo  <a  furkomel; 
rete  oueh  einer  in  dem  rate  siner  fjfi- 


Aeltere  Fassrnf :  L-^j*  *üasere 
berren  meister  und  rat,  sehdflfel  and 
amman  sinl  ubereinkomen :  wer  der  wer. 
der  von  denheinre  Sachen  wegen,  die  er 
von  eygen  oder  erbe  zu  tunde   oder  zu  '» 
schaUende  hette  vor  meister  und  rat  mit 
denbeiaem,  der  danne  in  dem  rate  wer. 
retde  und  ime  sine  sacbe  vurleite  von 
sinai  Sachen  oder  von  das  andern  sachen 
wegen,  die  eygen  und  erlic  riirto,  der  sol  a 
geben  fünf  pfunl  Slrazburgcr  pienninge; 
und  wie  dicke  er  duz  tut  oder  wie  manig 
ratherre  öinen  rüget,  das  er  es  lu  ime 
gereAl  habe,  als  dicke  sot  der,  der  ez 
aläu  vereide  helle.  iUnf  pfunt  gdieo,  und  » 
so\  der  ral,   bi   dem  es  geschiht,  die 
Pfenninge  iiit  varen  lassen  by  dem  eyde, 
und  s^cnt  es  die,  die  iu  dem  rate  siot, 
rUgen  bi  dem  ejde  und  soUent  es  och 
meister  und  rat  rihten  und  rehtvert^en  n 
bi  dem  eyde,  wenne  es  in  gerttgel  wiit. 
[338]  *Wer  och  das  ein  lantmann  von  soli- 
ehen  stehen  mit  einem,  der  in  dem  rate 
wer,  redeu  wolle,  das  aol  der,  der  deuoe  iu 
dem  rate  Ist,  bi  dem  eyde  nli  bOren  an  » 
aUe  geverde.  horte  aber  es  darttber  eini«, 
der  danne  in  dem  rate  ist,  von  dem 
lanlmanne,  so  sol  derselbe  ralherre  selber 
fuut  pfunt  geben  bi  sincni  eyde.  doeli 
mag  eiu  ammanmeiätur,  der  dauue  isi,  » 
wol  SU  solkiben  Sachen  gan,  also  das  er 
keinen,  der  danne  in  dem  rate  ist,  darxu 


1  Wiethrhcä  8MU.  (B^  Xmf.  Mk.      i  2Ke  mn  Ftumtuf  m»  SMU.  (G^  Kf».  AMk.  iwtk 

F  70  b,  die  jüngere  Fassung  stanä  H  7i  und  J  >>  66.  Das  Komept  der  äUerm  Fassung  mit  ümsUHMg 
der  leUten  Saite  <  horte  »ber  >  und  <  doch  mag  >  von  einer  Hand  aus  der  S.  Hälfte  des  14.  JahtH  m 

Str  StA.  Vlid.  lud  IH.  «  Jünger,  ».  Anm.  tu  3.!'',  niißti-dem  sacMieh  eusammenhängetui  )mt  >/i; 
Nach  SchiU.  (Str.)  Kril.  Anh.  U  71,  Jl>  66.        *  Jünger,  vgl.  Anm.  i.  Nach  SehiU.  (Str.)  gleick/dh 


üigiiized  by  Google 


1322 


131 


nnme,  nucli  tiil  von  derselben  Sachen 
sage  anne  alle  geverde. 


I)orn«'n  frundp  eim,  hIs  in  dem  vnrdorn 
artickel  ülot,  der  nit  burger  und  ein  lanl- 
man  wer,  der  sol  ouch  in  deraelben  sache 
nit  urteil  ai>raelie&  by  der  pene,  alao  in 

s  dem  vordem  artickel  g^duriben  stol. 

[339]*  **E8  iol  Inin  ratman,  kein  driUman,  kein  funfllman  noch  kein  soHrlic 
ungeraden  man  in  deheincr  sache,  darin  er  also  genomen  wurl,  dehein  gul,  gäbe, 
miete  noch  schenke  darumb  nit  nemen  noch  och  niemau  glohen  noch  enllieisscn 
noch  nieman  von  sinen  wegen  in  deheinen  weg  one  alle  geverde ;  welicher  das 

I«  darüber  dete,  der  bessert  80  ^  one  geverde.  [340]'  *Es  sol  ouch  nieman  von 
dekeiner  brunlouff  wegen,  darUu  er  redet  oder  die  er  ni  tribrt,  me  nemen  dan  ein 
par  hosen  umb  i-  n  ^  iMln  oder  uff  die  messe  oder  xum  meialen  1  ff  Strossburger 
pfennip^e  und  nit  nie  uugeverliche. 

*  Wer  sin  gut  hinweg  geben  wil  und  mag  vor  oder  iu  aiacm  dolthetle. 

1»  [341J'  *Als  in  dem  alten  buche  gestanden  idnd  eltwie  manigen  arltickel,  wie 
nieman  sinen  necbslen  erben  enterben  sol,  ouch  das  ettlkibe  ir  gnt  hmweg  geben 
und  wider  umb  einoi  »nse  empfohen  mögenl,  und  was  man  madil  haben  aol  im 
toltbette  hinweg  zu  geben  oder  nit,  das  ie  ein  arltickel  wider  den  andern  gewesen 
ist,  do  süHent  dieselben  artickel  alle  tode  und  abe  sin,  dan  man  sol  sich  damit 

w  halten,  als  hienaoh  geschrieben  stol.  [342]*  *Zum  ersten:  wer  da  wil  sin  gute,  wie 
das  genant  ist,  hinweg  geben,  es  aj  ainen  gebornen  frunden  oder  geistlichen  luten 
oder  andern  ainen  franden,  wie  die  genant  aint,  conadenliengdle  oder  aeleg^e, 
oder  susl  armen  luten  umb  gottes  willen,  der  mag  das  wol  tftn,  alao  daa  er  das  von 
der  hande  hinweg  gebe  by  gondcm,  stondem  libe  und  gesunt  der  synnen,  wan 

is  nieman  geben  und  haben  soi  ufn  totbcUo  * ;  doch  sol  ein  iegliche  mensche  in  sirac 
tottbelle  macht  und  gewalt  haben  hinweg  geben,  obe  es  wil,  sinen  guten  frunden, 
geisLliehen  oder  wdllidien  oder  lu  dnem  seigerets  oder  oonaoientieDgdte  oder  sosl 
durch  gel  von  hundert  pfunden  ein  pfunt  von  allem  sine  gut,  ligende  und  verende, 
wie  das  genant  ist,  so  er  noch  tode  verlotsen  wurl  und  sine  erben  zu  erbe  koment 

w  oder  von  funfTzig  pfunden  10  ß  .f,  obe  er  nit  hundert  pfunt  wcrl  hellt',  und  eins 
sy,  wie  ürnic  es  wolle,  sol  macht  liabt-n  fuufT  Schilling  hinweg  zu  geben,  und  dawider 
sollenl  die  erben  uil  reden  sunder  sie  solleul  das  doby  lossen  bliben  und  volle- 
zidien  one  allen  intrag  und  one  alle  geverde,  und  sol  lehen  harin  für  halb  gut 
geslagen  und  gehalten  werden ;  wer  es  aber,  das  die  erben  eim  aolichen  menschen, 

>»  das  in  sime  dottbett  lege,  utztt  furer  bejetzelen,  noch  sime  tode  zu  tuu,  das  aol 
gehalten  werden  und  krefiUg  ain  und  bliben  und  aol  daa  lipfil'  harinn  mit  begriffen 

•.  Dm  M#M  UMn  Wtrii  wyftirt  wct  wur  fwrmmtumf  Sd^tm. 


1  Art.  339—340  wkderhoU  8tML  (G)  Krit.  Anh ,  der  nur  H  71*>  und  «fit»  Nenn«,  «Im 
wohl  «dton  «MMb  jünfffr  tmr  1329.  Außerdem  liegt  Art.  339  nf«  besonderer  Ihtsbet^bili  vom  Jahre 
1370  cor.  (kflit.  XX  V3()  -  Vijl.  Aiwi  I  3  Wiederholt  Schilt  (G.i  Krif  AiJian/j  31  i  aus  .f 07 
und  //  7:i.  Schon  darum  ux>hi  jünger ;  aucA  die  Eingdu^tworte,  die  »ich  nicht  auf  StB,  I  V  und  V 
tuiAeu  können,  deuten  i^fBdm  Atftmm»0t$eä.  *  Sbmdahir  wMutMtj  flHdtf'db  jOnger. 
*  SS  HehbeTilhed«  s  Begrihiit. 


Digitized  by  Google 


STAOTRECUT  VI. 


sin  oder  an  soliclier  gcmcchniss  abgon,  t\tin  die  erben  soUent  sollicli  liplil,  begre- 
beden,  suhcnpii  und  drisipostcn  ussrichicn,  als  das  iren  seien  und  eren  wol  komel. 
*Man  sol  ein  icglich  mensche  in  sin  erbe  seUen. 

[343]  *  *llan  sol  &a  iegliohe  mensche,  wie  das  genant  isi,  ir  »y  Inliel  oder  vU, 
in  ir  erbe  setsen,  da  aieh  kuntlicfae  Tindel,  daa  sie  die  nechalen  erben  eint  one  > 
alle  hindcrtiiss  und  intrag;  wer  es  aber,  das  yeman  dehetnerley  ansprocbe  an  das 

erbe  meindc  zu  haben,  es  wrr  von  sclgerctl,  gifTl,  gcmechtnis«5c,  zinsc,  scluilde 
oder  desgliclien,  imHU  nsgenomt-ii,  lur  solicho  aasproche  sol  man  sicherheil  geben, 
obe  man  des  begeret,  und  noch  erkenlnisse  meistcr  und  rales,  dem  rechten  darumb 
gehorsam  m  än  vor  meiater  und  rat  su  Strassburg  oder  do  sie  das  hinwjsent.  *  i« 
*Wie  die  ussetsigen  erben  aollent. 

[344]'  *Es  sollent  bynnanfurder  alle  usssetzigen  und  die  bogtiffen  tint  mildem 
sieclilagen,  mit  der  maletrj,  sie  komenl  ufTdcn  hoff  oder  nil,  es  syenl  frowcn  oder 
mannes  namen,  die  unsser  burger  oder  undcrsesscn  sint,  erbs  empfenglich  sin,  das 
inen  zu  (eilet,  noch  dem  sie  in  soUchcn  siechlagen  komen  sinl;  und  wer  under  n 
aolichem  erbe  barBchafft,  das  sol  man  ftirdwlidie  ank^Esn  an  eigen,  sinae  oder 
gölte;  und  sollent  soUch  erbe  messen,  die  wUe  su  lebent,  obe  sie  wdlent,  also  das 
aie  aolioli  ererbte  gut,  es  sy  ligende  oder  varaode,  eigen  oder  ablösig,  nil  maebt 
noch  gewall  li;thcn  zn  vertisscrn  noch  zu  verändern  noch  des  in  deheinerley  weg, 
wie  das  gennnl  ist,  abe  zu  komen,  es  sy  hinweg  zu  geben  oder  zu  verkoufFen,  es  w 
geschcc  dan  mit  ir  nechslen  erben  wissen  und  willen,  die  ye  zu  ziten  sinl;  doch 
80  mogent  sie  maeht  haben  zu  geben  von  sotiohem  gute  durd»  gottes  willen  dnreh 
libdete  zu  sel^erete  oder  consdenden  gelte  von  hundert  pfunden  eins  und  nil  me, 
als  das  andern  unsseni  bmgem,  die  im  tottbelt  ligent,  gOnnet  ist  se  tun  nodi 
desselben  nrtlickels  besage :  wer  aber  obe  eim  soUchen  siechen  abgienge  an  siner  ts 
narunge  und  notdnrfTle  wurde,  das  so!  man  fur  meister  nncl  rat  bringen  ;  erkennent 
dan  die,  das  mau  iu  das  erbe  grillen  sol,  das  mag  mau  tun,  umb  so  vil  dau  erkaul 
wurt;  wer  oudi  daa  darüber  steh  soliehs  gutes  yeman  underwnnde  mit  konib  oder 
verkouff  odw  in  wdiehen  weg  das  wer  one  der  erben  gehelle  und  anders  dan  da 
TO^eschriben  slot,  das  sol  weder  kraffl  noch  macht  haben.  m 

*Wiedie  arlzi!  und  scherer  versuchen  sollentdie  siechen  und  die  nit  für  zu  nrlzenen. 

[315]  '  'En  jsüllent  hynn?infurder  die  vier  arlzat  und  scherer,  die  geurdent  sint 
oder  wcrdent,  die  guleu  lule  zu  besehen  und  zu  versuchen,  mit  auder  ir  ordenunge 
sweren,  alle  die  sie  hynnsnfurder  versuchen,  sy  werdent  sdiuldig  fimden  oder  unscfauU 
dig,  nimer  me  zu  artsenen  für  den  bresten  affler  dem  daa  soliohe  personen  versudil  m 
sint  und  ondi  mit  nieman,  der  aolkdi  personal,  die  versndiel  sint,  arlsat,  es  sy  in 


>  Wiederhoit  Schüt.  (G.)  Krit  Anh.  Der  Arltkel  ist  wM  im  Atucklua  m  Ui,  oder  «n  K«r- 
bmdimg  «A  SM  Mir  mitfuUti  daUr  «wM  jaiigtr.      •  Naeh  SOOt.  (QJ  JM.  AmIL  «er  (to  ff 

mmI  J1>  von  Jüngerer  Hand  hintugefügt:  «wann  onch  meister  nnd  rat  erkennent,  das  cm  srlgprot« 
sy,  nachdem  fnr  sie  bracht  wart,  das  sol  man  wisen  an  geistlich  gericht.  als  das  haikoinen  ist>.  n> 
aber  auch  icicki-  kaunüiert.  ^  Wiakr/utlt  Schüt.  ((/.)  Krit.  Atih  ,  tcohl  junger:  hinnanfordcr ! 
SchiM.  (Str.)  bemerkt  datu;  ««Miiientes  articali  atqa«  ad  364  noa  oxtant  ia  Kleiii«  BatMrdnaqg  mi 
hie  hftbctav  »rb  18S;  dM  kaiii  kind  arbea  nl,  4h  in  «ha  klotlar  giboitMn  gatm  halt,  tgai  luiMlor 
infr»  S8&»      4  WMeiMt  AM».  (OJ  Krik  Ja». ;  mN  jflHgwr :  Itimuurfkiidert 


L.iyui^cd  by  Google 


1322 


I 

133 


der  applecky  oder  mit  der  arlzenige,  (eile  oder  gemeine  haben ;  weücher  das  darüber 
dete,  der  sol  meineidig  sin  ntul  sol  in  tueister  uad  rat  slraffeit,  als  umb  eiaea  meineide. 
*JuDgfrawen  und  witwen  vogljeti. 

[346]'  *Man  sol  alle  jungfrowen  uuod  willwea,  die  eygen  gul  habeot,  hengsl, 
>  pfode  oder  halbpfeide  der  alatt  von  irem  gul  ziehent,  furbass  vöglen  ndl  fedeGohen 
mannes  persoaen,  iren  gebomaa  franden»  die  aii  ir  erben  änt;  and  obe  es  tvere. 

das  under  sollichen  ircn  frunden  nyeniailS  "wcre,  der  dolzu  were  geschidEet*  ao 
sollent  tneister  und  rat  inen  vögte  geben  uss  den  reten  oder  21,  domit  sie  vcrsorgel 
5?ini,  und  sollent  dan  dieselben  vögle  schweren,  sollicben  junf»frowen  oder  frowen 

10  das  best  und  wegesl  zu  tun,  so  Ter  sie  könnenl  oder  mögeal,  getruwiicii  und 
lu^everlieh  allea  noch  besage  der  ordnunge  von  vögten  inn  diaem  der  atatt  buche 
begryffen.*  und  aoHmt  dieselben  jungfrowen  und  witiwen  nit  macht  haben,  irs  gats 
utzit  binweg  zu  geben,  zu  versetzen  oder  zu  verkoufTen  one  irer  vögte,  die  inen 
also  geben  werden',  und  ir  nehsten  frundc  wissen  und  willen,  und  daruff  sollent 

15  ouch  ir  bricfc  n!v?r  i  ygea  und  erbe  sagende  mit  irs  vogtes  wii5sen  und  willen  an 
ein  gemeyn  handt  gcleit  werden  ;  und  ob  inen  ul^it  abgelossl  wurde,  so  soll  semlich 
gdt  widonmb  a^gel^t  und  bewant  «erden  an  andere  sinsse  oder  eygen;  doch  das 
sie  die  nulxe  von  ireo  gntlem,  anaen  .und  gulttm  brnchen  magenl  und  domit  tbnn 
«nd  lossen  nocli  irem  willen.    [347]*  *ünd  were  es,  das  ein  solUcbe  jungfrow 

M  oder  wiltwe  darüber  des  iren  nizii  liinweg  gebe  oder  iitzit  versetzte  oder  verkoufTte, 
es  were  uff  widerlosnnge  oder  zu  eygen  oder  sicli  susl  nlzil  versehrybe  oder  ver- 
büude  uue  irs  vogls  wisseu  und  willen,  das  alles  sül  kein  kralTl  noch  macht  haben 
und  sie  noch  ir  erben  nit  bynden  inn  deheyne  wege ;  was  schulde  de  ouch  macbettl 
one  irs  vogls  wissen  und  willen»  dofur  sol  man  nntsit  geben.  [348)*  *Were  ouch 

»  das  einer  jungfrowen  oder  wUtwen  an  ]yhs  narunge  ab^nge,  und  sie  mcynte,  das 
ir  ein  vogt  darinn  711  lierl  were,  das  mag  sie  bringen  An  die  rete  und  21  und  noch 
dem  die  dieselbe  jiersune  und  ouch  den  vogt  gegeneinander  verhürenl. 

Wie  sich  ein  ieglicber  unsser  burger  mit  pfänden  in  offenen  kriegen  soUe 
hallen  solle. 

M  [349p  Byn  ieg^oh  unsser  burger  mag  wol  pfenden  und  angrifibn  nmb  ain 
schulde,  sy  sye  alte  oder  nuwe,  und  umb  sin  versessen  gOllls  und  zinse  one  urioupp 

'  JutujiT  ■  ncu^  der  Anm.  sm  300,  wo  wM  di  r  richtige  Platz  war,  gidit  Schät.  (O.)  Krit.  Anh.  die 
Artiäui3*6—MBiiaAF.  WmHtü  inEge8tandmhättmt,wandiit$tiA»rtrwähHt.  ÄmA  tiiti  lie  jtmgtt 
ttUÄrt.S01.     *Jft.»Hf.     *  Jünger ;  vgl.  dk  Atm.  m  Art.  94$.     *  Jilnger ;  vgl.  die  Amm.  Mm  S4«. 

r  ^  Wiederholt  Schtll  (G.)  Krit  Anh.  245 mit  der  Bemertcuhi,  d'iß  die  TiteJubcrschrift  so  in  TlTCsieJu-, 
im  Register  von  J'>  «Zier;  .Ein  iegiicher  unser  baiger  usw.>  uml  dasu  bemerkt  sei:  «Not.i  ist«  arti- 
colns  non  debet  hic  stare.»  Vgl.  IV,  89.  Hierxu  $(Areibt  der  StBr.  «cfit.  D  |  868».  —  Zu  IV,  27  war 
fOrDmtf  $  ^  MTWiMM.  Der  ab»  «NivracA  VI,  19».  Dk  Vmoeümigm  mtf  D  g  und  26$ 
«tamim  «w  VI  198— SOO  iit  Beti^mtg,  to  äaß,  nie  tmit»  dort  tmtgeftkrt  U»,  Unter  FT,  M9  Ar 

4«  f)ame  Abachnitt  öder  Laiulleute  hei  RehyiigiruMion  von  D  etmu.^chiehen  ist.  Vorausgesetzt,  daß  Art.  J9i 
sich  bereite  in  D  fand  —  und  das  ist  für  den  Anfang  desselben  sehr  wulirschfinlich  —  m  Imtte  dieser 
tiort  ob  §  261  geaUmden  und  von  den  349  folgenden,  dens^ben  Gegenstand  behandelnden  Artikdn  350— .357 
hättm  smr  HdCk  «wm'  i»  D  alt  M9  u»d  lt60  BaU.  Das  itt  wokl  960  tmd  361,  dia  «Aon  durch  ihrm 
Worilaut  taten  engertn  AntOIMl  m  3i9  bekumkn.  Die  ArfMl  JM>  «tut  957  itawbii  E  fei.  83,  im 

ti  aber  entspricht,  wie  Art  22  heweifit,  in  D  fal.  53.  Die  Arlilel  <iber  privat rechtli<lu-n  InJuilLi,  die  tvranlaßt 
haben,  daß  tunächst  349  angeschlossen  teurde,  fUiUen  c.  f<A.  SU— 36.  Nachträglich  ist  dann  an  349 
AH,  360  ma  3Bt  emfeidilimten  warOm. 


Üigitizea  by  LaOOgle 


134 


STAl>TKKt:MT  VI. 


meislci  ilud  rols,  da  sich  der  siliuldener  mit  liripfo.n,  lut^n  odtr  mil  iindfrn  ditigen 
darUu  verbunden  halt,  doch  also  das  er  mil  demselben  angrüF  tneisler  und  rat 
{^oraam  siii  80l.   [350] '  Wo  aber  tinaBer  burger  uas  vnsaer  statt  in  olfeii  krieige 
riten  wöUeBt,  die  sollent  des  nit  tun,  sy  habeot  dan  vor  und  e  wideraeil  uod 
sollent  ouch  nil  wider  in  unsser  statt  komen,  der  kriege  sy  dan  gerichtet;  wer  » 
aber  rlris  ein  solich  kriege  zu  fridcn  und  bestnnl  IvCtno,  dioselho  zyt  mögenl  sy  wol 
in  unsser  stall  wonen  und  5?in  ;  und  wer  das  nil  hiello  und  verbreche,  der  bessert 
zwey  jore  von  unsser  statt  und  gil  20  ff  oder  mag  für  die  zwey  jore  ouch  zwentzig 
pfunt  geben.   [351]  Oacb  wen,  das  dehein  wuaer  burger  yenuuu  dienenl  ms  unsser 
statt  oder  in  geseheflUe  rittent,  das  su  'vigentsobaA  kerne,  der  sie  Tor  nit  gewisset  i« 
beUmt,  da  sollent  sie  ouch  in  soUcher  vigenlschafH,  die  wile  die  weret,  oit  in 
unsser  statt  koraen;  wer  aber  das  solicher  kriege  zu  friden  oder  bestant  kerne,  die 
selbe  zyt  mögcnt  sie  wol  in  unsser  strrit  wonen  und  sin ;  und  wer  dtis  nil  hielte, 
der  bessert  zwcy  jor  von  unsser  stall  und  gil  '40  8,  und  er  mag  für  die  zwey  jor 
ouch  20  t  ^  geben.  [352]  *  *E8  sollent  hynnanAirder  alles,  mannes  namen  und  i» 
frowen  namen,  wie  die  genant  sint,  die  nu  sfi  »ten  oder  banKM&  by  unas  in  unsser 
stall  zu  Sirassburg  mil  ir  besten  hüser  sessehaftt  sint  oder  ir  mdste  wonung  hie 
haben,  es  sy  hy  inen  selbs  by  vatler,  niuter,  swiger,  sweher,  peswuslcrde  oder 
andern  iren  Irunden.  die  20  jor  alt  sint  oder  darüber  und  doeli  nil  unsser  burger 
sint,  nemliche  die  niauues  uameu  swercu  und  die  i'rowen  gioben  by  truweo  an  » 
eides  statt,  meister  nnd  rat  und  iren  gdiotten  gehorsam  su  sinde  und  ouch  zu 
halten  den  brieff,  den  man  jors  vor  dem  monster  swerel,  und  alle  ander  gebolle, 
verholt  und  gesetzdf,  die  unsscre  burger  hallen  und  vollefuren  mussent,  es  su 
pferde  zielien,  zolle  und  ander  dinge,  hy  allen  penen,  die  do  by  geschriben  stant, 
wie  oder  wa.s  geboUea  oder  uiTgesetzl  wnrl ;  und  sollent  das  sweren  und  gioben  in  s» 
disem  necbsten  mouat  vor  meisler  und  rat;  und  wer  das  nil  dete  und  darüber 
solidie  huser  oder  wonung  heUe,  als  vo^emelt  ist,  der  bessert  10  t  Strassburger 
Pfennig,  als  dicke  er  mit  solidier  huser  oder  wonungen  darüber  hie  funden  wuit. 
und  diss  sol  also  ingnot  anfohen  und  halten  und  dartzu  jerliche  an  dem  sontag,  so 
der  miwe  ral  peswerel,  mil  andern  geholten,  die  man  dul,  verkünden  und  lesen ;  und  » 
sol  man  es  ouch  rügen  und  furbringen  als  ein  wunde,  es  sy  dem  Stellmeister,  dem 


>  WkdtrheU  BiMt.  (Q.)  Erü.  Anh  mit  Jfrsel&en  BaHtlhfuierkuHg  nu«  Jttmm  Art,  St9.  ^  Junger; 
ent  MiK  1934  wwtl  d^fMfKcA  Ar  Rn>/  vor  dem  Münster  henchu-orm  ;  Closener  1S5,  37.  tiynnanfttirter? 
Der  Artihl  sehr  int  nuf  fohjrn'kn  luttsltcyi/ihifi  iuniik.-iuji'h'ii  «Urisiro  honen  tiii-iHtcr  und  int,  scheffelt' 
and  amman  sint  aberein  kommen,  das  alle  die,  sie  sint  edel  oder  unedel,  die  bi  nns  in  nnser  stAtt  3i 
m  StlMSbwg  fNMhaft  oder  wonend«  «int,  sweren  sollen  m  dsB  baBigta,  nsiiter  nnd  rste  nnd  um 
geboten  gehorsam  m  seiade  nnd  och  zu  ballende,  als  der  brief  «tat,  den  man  alle  jare  vor  den 
mnnster  liset  nnd  och  andere  geböte  and  gesctzodc,  die  nnser  burgor  oder  bnrgerin  halten  nnd 
vnllf  ffiifii  infiHsi  iit  Iii  dpii  penen.  liio  dn  bi  geschriben  staut,  and  wer  dos  ungehnrsniti  wcre  nml  sich 
des  bergen  wolle  and  darüber  in  uuser  »tat  wonen  und  wandeln  wolle,  wie  ime  das  geffiglich  wcre,  *o 
der  beaseii  90  lib.  ttnd  wil  um  oeb  die  nit  wren  UMsen.  mdentiuide  «r  daime  danriaeben  keiner 
hand^  fiailuiii,  da  Ton  anspre  hnrgfr?  nntl  dio  nnsom  in  keinen  breslen  oder  schn-lr^r  kemrnt,  das 
wolkii  nnseio  lierren  moibli-rc  und  rat  zu  di!S»<ilbeu  übe  und  gute  wartende  sin  actum  et  pronnn- 
I3it  ciatani  in  die  dominica  proxima  post  festam  s.  Jofeaimia  bspt.  ft.  1836.»  —  KhA dm  ßrndi  Üt  Rtkm 
jimi  t».  Diuert.  de  dottalionüms.  Argeiitorati  1S92  p.  23.  o 


1822 


135 


ammeister  oder  dem  rat.  wo  man  aolicbs  erferi,  und  aollent  ouch  meister  und  rat 
einen  adicben,  iet  also  gerOgel  würt»  in  den  nedislen  dryen  tagen  für  sieb  beeenden 
und  recblfcrltigen  noch  diss  artickels  besage;  wdiohe  aber  ir  höfe  hie  inne  haben 

«nd  Hoch  ir  beste  liuscr  und  ir  meisle  wonunge  da  nss  liahcn.  es  syen  frowpn 

s  oder  maoues  nameii,  die  sollen  zolle  und  ungelt  von  irem  gebruche  allhie  in  unsser 
stall,  und  was  sie  allhie  ia  disem  burgbau  kuuücii  und  vcrkuuflea,  geben  uoü 
riohlen  ala  ander  nnsaere  burger.  alle  die  nit  bnrger  sient ,  die  aottenl  uss  unsser 
atai  noch  usa  unaen  alossen  in  keinen  krieg  nit  rilen  noch  gon. 

[353] '  *  Es  soUent  ouch  hynnanfurder  alle,  die  nit  burger  au  Slraasbuig  aint, 

10  wie  die  geuant  oder  in  welichcm  stat  die  sient,  uss  unsser  statt  noch  uss  unssrn 
slussen  in  deheineo  kriege  rillen  noch  gon  und  ouch  nieniun  diirnss  oder  dariiui 
augritTen  oder  schcdigen  noch  niemans  dienen,  er  sy  dan  vor  und  e  drje  ganlz 
tage  und  nacht  nss  unaser  statt  und  buigban  und  dOssen  geweaen.  es  aoUenl  ouch 
atte,  die  nit  burger  aini,  usa  unsser  stall  und  alossen  noch  wider  darin  ir  siuse, 

M  guUe  oder  schulde  nit  ingewynncn  mit  gewalt ;  und  wer  biewider  dete,  wurde  da 
die  gemeine  stall  Slrassburg  ire  burger  oder  die  ircn  dururnb  und  der  vorgemellen 
Stucke  halp  beledinget  oder  kerne  des  zu  deheinerley  kosten,  kumber  uder  schaden, 
das  sol  und  wil  die  slatl  Sirassburg  ire  burger  und  die  iren  zu  den  oder  dem  -m 
irem  libe  und  gute  warten  sin,  so  hinge  untc  uff  die  stunde,  das  wir  des  onproslen 

M  und  aehadehia  gemacht  werden.  [354]*  *E8  aol  hynnanfürder  dehein  burger  an 
keins  lantmans  oder  Untftowea  rat  gon»  in  statt  oder  in  lande  bysland  oder  helfTe 
Iftn  wider  andere  unssere  bürgere;  und  wer  das  verbreche,  der  bessert  unsser  stall 
20  S  <f,  düch  inogcnl  unsser  burger  iren  gcbornen  frunden  \vü1  raten  in  gutlieben 
lagen  und  zu  iren  rechten  und  uil  anders,  die  mil  iueu  in  sipp  syenl  zun  dritten  uder 

w  ndier  und  verrer  nit,  und  sol  inen  das  keinen  aohaden  bringen.  H  :  [354*] '  *  Welicher 
uss  dmn  lande  eine  nuwe  bnrger  wiri  unn  swerl,  eweklich  hinne  io  dirre  slat  su 
silzende,  WBS  kinde  der  uf  d  ;i  t  het,  so  er  zu  burger  wirl  enpfangen,  so  er  die 
I)eratet,  so  sullenl  sie  öch  ewcklieh  hinne  sitzen  alse  wol  alse  er,  oder  sie  suUent 
aber  nit  burger  sin.  was  aber  er  kinde  gewinnet  nach  dem  male,  so  er  burger  wirl 

w  und  hinne  sitaet,  wU  er  die  in  das  laut  ber&ten,  das  mag  er  wol  tun  unn  mogenl 
in  dem  binde  sitsen,  obe  aie  wellenl,  und  aullenl  von  deas  burgrdilea  wegen  pfenninge 
geben  oder  aber  ir  bnrgreht  jara  besitzen  alse  ander  unser  us^cburger. :  ü  [355]'  *Oudi 
mögent  unsser  burger,  die  da  verlehenl  sinl,  ir  hersehafTl  gehorsani  sin  von  ir 
leben  wegen  vor  iren  gcrichlcn  und  mannen  und  alles  daz  hallen,  das  sie  von  ir 

3!>  leheu  oder  ampt  wegen  verbunden  sinl.  [356]^  *Wo  ouch  unssere  burger  dorlTer, 
eigen  lute  oder  leben  Inte  hant,  die  uff  iren  gutem  dlirait,  die  mOgent  sie  wol 
verantwurten.  [367]*  **Wdi<dier  nnner  usdrarger,  der  niedewendig«  landen  ist,  zwey 

«.  StAiU.  (Str.j  itmtrkt !  •  «ine  dubio  Icgcadum  est  iad«waaifig*, 

'  Jünger  ;  hynnAnfar<l(>r  1  Vtß.  f  ^  S  'r.'  f/i  von  Art.  .^.'5      -  Jnngn ;  tiynnanfnrderf     *  Ergämt 
*«  wttt/i  dem  Druck  Im  Wencker  Dinscrt.  ik  pjaiit.  115 ;  slaitd  E  Jui.  83.  Auf  (kmaclUn  Blatte,  äesgl.  in 
D  fol.  &3  und  F  Jol.        standen  awA  (für  D  und  E  in  Wiederholung)  die  Artikel  5^— ,  S.  Aniii, 
«N  Art.  Xt.     *  Vifi.  Am»,  zu  ;m.     »  Detgi.    *  Kjri.  Art.  »3.  DU»  itt  der  ArttkO,  den  Hegel  in  »einer 
Setekrt^ng  det  toi.  B  (*.  EM.)      tm  dem  Jahn  ISSO  hefrOhtaid  taeUknet.  We$idter,  der  lA» 


Digitized  by  Google 


136 


STADTMCKT  VI, 


jor  versitzet,  das  er  nit  .sin  burgrecht  leislel  oder  besitzet,  oder  versitzet  zwey  jor, 
das  er  nil  git  pfeimigo,  als  ufl'  in  gelt-il  ist,  der  sol  dcirnoch  nit  nie  burgcr  s-ü 
[358J '  *Wer  liyunonCiirder  mit  sirae  Übe  oder  mit  sim  i>iit  disc  statt  ruinet  oder  in 
eijis  dumherren  holt'  oder  in  ander  frihcil  schulde  halp  entwichet  und  den  lutea  ir 
gttl  empfurt,  dar  oder  die  scdlent  ir  biiifiredil  voiofui  halieii  und  sdiOfiä  noch  » 
aman  niemer  me  werden  and  ir  worbieit  nil  me  gelten  und  mOgent  die,  d«i  sie 
ednildig  sinl,  ir  gut  in  statt  und  in  lande  angriflbn,  wo  es  inen  werden  mag,  und 
inen  selber  damit  gelten ;  betten  oder  gewynnen  der  oder  dieselben  dehein  erbe  von 
yeman  oder  deheinen  anfall  von  erbe,  do  mngcnt  die  schuldener  das  angriffen,  obe 
SU  wellent,  und  soUent  es  die  iu  dem  rate  rügen  als  ciu  wunde;  und  sul  mau  ein  la 
aoliehe  peiaone  su  andern  ebtm  achriben.  off  das  die  rele  wiaaen,  das  sie  also 
verehlet  ayent. ' 

*  Welicher  burger  mit  sime  übe  und  gute  schulde  balp  entwichet. ' 

[359]'  *  Wer  hynnanfurder  mit  sinem  libe  oder  mit  sinem  gut  diso  statt  rumel 
oder  in  eins  dumherren  lioÜ'  oder  inn  ein  ander  friheil  entwichet  schulde  halp  und 
den  lulen  ir  gut  emi>iuret,  der  uder  die  sulleut  ir  schutlel  ampt  verloren  habeu  uud 
uyemo'  kein  schöfiel  su  Strasspurg  me  werden,  dan  die  slait  ir  Sachen  billich  mit 
g^pliehen,  atalihafliigen  erbern  Inten  beaetat  und  uaalreit ;  und  aollent  oneh  der 
meialer  noch  ammeister  semlich  lute  nit  trösten  über  der  schuldener  wille.  es  sollen t 
oucli  meister  und  rat  dieselben  hile,  nachdem  und  die  sacheu  fnr  su  lomeni,  tnr  linul  * 
uemen,  es  sye  zu  slrotfen  uder  sust,  was  su  Iruwent  noch  Jer  sache  gelegeuheit, 
das  der  statt  Strasspurg  rieh  uud  arm  daniiu  wuueu  erlich  auim  uud  gut  sy. 

*Von  Uelacbe  kouffen. 

|360]^  *Sioh  sol  ddiein  unner  borgw  keine  kouffii  annemen  von  gutes  wegen, 

das  nit  sin  ist,  domit  er  möchte  unsser  statt  oder  deheinem  andern  herren  oder  » 
statt  ir  zolle  und  ir  gut  empftiren  in  deheinen  weg,  es  sy  uff  lande  oder  utT  wasser ; 
uud  wer  das  breche,  der  sol  niemer  gon  Slrassburg  komen.  und  was  schaden  davon 
ufferslunde  unsser  atatt  oder  unssern  burgern,  das  sol  man  zu  komen  an  sinem 
gute  und  sol  das  angriffen  nnd  aol  damit,  als  verre  es  gN«idk«a  mag.  den  wider 
tun,  die  do  gcschediget  sint,  und  ouch  unsser  statt.  [361]'^  '^Wer  hynnanfurder  <• 
einen  bletlsche  oder  furkouff  dul.  du  meister  und  rat  erkennent,  das  es  ein  bletsche 
oder  ein  fnrkouffe  ist,  der  so!  zwey  jore  ein  mile  von  der  statt  sin  und  geben 
zehcu  ptünt  Strassburger  pleunige;  darlzu  sol  ouch  der  underkouffer,  der  es  su 
getrieben  halt,  ein  jore  eb  nüe  von  der  statt  sin  und  bessern  ftinff  pfunt,  und  wer 
es  geton  bette  und  noch  in  bttigschafflen  stunde  und  unvergollen  were,  der  sol  « 

«.  «welicher  —  enlwicbet«  /thlt  M  ScAili.  (Str.) 


at»  Ditmi.  de  pfaJb.  115  abdrwM,  iatkii  pmou  «  Kctnin  vigiU«  Thom»  apottoli  sab  1860. »  Sr  akmt 
OMMnlwXO.  E  fei.  83,  F  fd.  112,  II  f<H.  3  (die«  beneht  »ich  natürlidi  auf  Art   23).       >  SchiJt.  (Str.) 

bemerkt:  •ist  mit  scheffel  und  amman  gecndert  und  aberkanl  sabbato  fesU  penteeoüteH  anno  43'. 
-  Schilt    Str  )  sagt  tn  tkr  Aiim  :  <wo1ic)ier  barger  mit  sime  übe  und  gute  schulde  hnlp  entwichet,  40 
sol  kein  schCffel  a«ijL  Kleine  Batsordnung  c  tSS.  •      *  Bar  Attfai^  —  308;  jünger :  hjnaanfardeti 
itt  OM*  mmM  itpStar  «b  MS.      «  VioieriM»  AAO.  (0,)  KrÜ.  A$ih.  mm*  E  79,  JK;  «bM  ^hIm- 
JMb  junger.     »  WieieiMt  SdUH.  (&J  Krit.  Anh.  (UUter  ArtiM  ieaat»en)i  jüngtr:  hpiMiiftwto! 


Digitized  by  Google 


1322 


1:J7 


oucli  jf-nem  nil  inc  gellen,  dorn  er  seimldif^  ist,  dann  alä  vil  pfennigo  or  ahe 
dem  gute  geiuset  hall  und  ime  wurdeu  ist,  uoe  alle  geverde;  uad  soUent  es  die  m 
dem  nt  und  weh,  die  edi5fiU  rOgoa  imd  ftirilriiigen  mdater  und  nt  by  iiem 
tide,  wen  sie  ee  befindent,  und  eoUent  es  oueh  meister  nnd  mt  liditen  und  reditr 

•  fertUgen  by  irom  eide,  wan  sie  es  befindent  und  Airktnnpt  one  alle  geverde.  und 
sol  oudi  diss  gebütt  gon  über  alle  unssere  burger,  sie  syenl  in n wendig  oder  uss- 
weudig  unsscr  stall  gesessen.  |362] '  *  Es  sol  onch  hyunanfurdcr  uieman  keinen 
rocken  umb  keinen  weiäseu  lilieu  noch  gerate  oder  babern  umb  rocken  üben  oder 
dessgUchen  von  allem  getreyde ;  und  wer  das  darüber  dele,  so  dicke  das  geschee, 

M  der  bessert  fimff  pfunt  pfennige.  [363] '  *  Wer  in  diser  statt  wuchert,  da  es  dem  rat 
iurkompt,  der  bessert  sw^  jore  von  der  statt  ein  mile  und  git  10  M  und  sol  den 
wucker  widergeben,  von  dem  er  in  genomen,  und  sollent  es  die  in  dem  rat  sinl 
rügen  by  irem  eide,  und  sol  es  onch  der  rul  rechlferlligeu,  wo  es  inen  furkoniet. 
[364j '•'Es  bül  üuch  hynnanfurder  uieiuau  dcheiuerley  gelreyde,  als  weissen,  rocken, 

1»  habem,  gerate,  orwcissen,  bonen,  Husen,  zibelsol,  senffe,  magesot,  hanficspt,  nussc 
und  anders  dessi^hen  flurkoufTen  anders  dan  umb  den  pfennig,  als  es  gUtet  uff  den 
tag,  80  er  ime  das  gelt  git  oder  uff  den  tag.  als  das  alle  der  beaaluage  bereit  wQrl, 
und  wer  das  verbreche  und  so  dicke  das  gescbee,  der  bessert  oucb  funiT  pftint  pfranige. 
Jüngert  Ftistvng.  Aellere  Fos!ttmf;. 

»        [365J   *  Wer   hynnanfurder    yeman  ||  :  [365j '  *  Unser  herreu  meister  und 

sin  kiat,  es  sy  knabe  oder  docltler,  au-    rat.  schöfTel  und  amman  sinl  uberein- 


herwiribt,  das  es  ime  die  e  glopl  oder  au 
der  e  neme,  do  dar  knabe  oder  docbter 

unter  20  joren  alt  wer,  es  sy  dan  mit 
«  vatler  oder  mutler  wiile  oder  der  aechsten 
frunde  willen,  obe  die  kinde  nil  vatter 
oder  mutter  hettent,  wurl  das  meister 
und  rat  in  ctage  Airbrocbt  in  jovs  frislr 
noob  dan  vatter  und  muter  .oder  die 
»  nechslen  frunde,  obe  kinde  vatter  oder 
muler  nit  hettent,  das  empfunden,  das 
sül  niemer  nie  gon  Slrassbnrg  konicn  onc 
vatter  und  muler  oder  der  kinde  nechslen, 
ala  vorstot»  wissen  und  willen;  und  sol 
tt  das  kint,  daa  also  die  e  hinweg  gelobt 
hett,  sin  erbzal,  das  es  von  vatter  und 
mutcr  zu  erbe  kernen  mag,  verloren  ha- 
ben, es  sy  dan,  dass  vatter  und  muter 

t.  FtUt  im  mmgtgeinn»  Drmck, 


kbamany  wer  binnanfiirder  ieman  a!n  Idnt, 
es  sie  knabe  oder  dobler,  anerwirbet, 

daz  es  ime  die  e  gelopt  oder  zu  der  e 
nemc,  das  unter  20  jar  alt  ist,  ez  sie 
dauue  mit  vatter  und  mit  mutter  wille 
oder  der  uehätcn  fruuden  wiile,  obe  die 
kint  nit  vater  nnd  muter  bettoil,  daa  sol 
niHunanne  au  Strasburg  körnen;  und  sol 
das  kint,  daz  also  die  e  enweg  gekipt  hei, 
sine  erbezal,  daz  es  von  vatter  und  von 
muter  zu  erbe  konion  mag,  verlorn  han, 
es  sie  dauue,  daz  vallcr  und  muler  oder 

eins  nach  des  andern  dode  es  ime  mutt* 
wiUeklidi  widergefae  und  es  ime  benumele. 

daz  es  zu  erbe  gan  SOlte  an  irem  gute.  :  \\ 
II :  [300]  ** Unser  herren  sint  och  übcreinko- 
men,  wer  sich  morne*[«i(;/]  uz  tül  uud  spri- 


1  Jünger :  hynnanfnrdcr !  Hier  in  keinem  Zummmenhang  mit  nachtoeislich  iiileren  Artikeln, 

danun  woM/Aiver,  >  WüAnm,  t.  *  An»  Sdtm,  (Q.)  Krit,  Anh.  DanadtaUxndder  Art,.  Fm  K  Die  iÜUre 
ftoiMVcM  AH.  JaSiMMlJaatM  #HlrMeW  mdgrMäUekr.ßr  QuA,  dw  Olm*.  X/X,  S9  mek  E84{85; 
tk  ienMiMma  «ftft  meh  $efm  AircA  dk  Einfa^nagtteortt  ab  iticAl  in  die  CoHJOatiM  nm  23S»gMrig, 
.  Sur.  i» 


Digrtized  by  Goog[e 


STAnTRECHT  VI, 


Jtmt  t. 


oder  eins  noch  des  andern  lodc  es  ime  mil 
gutem  viU«ii  widergebe  und  es  ime  be- 
nomet,  das  es  sii  erbe  gon  soll  an  irem 

gul.  [366]'  *Wer  aidi  beniniet  und  uss 
dul,  das  ime  einer  oder  eine  die  ee  glopt 
!ia!»e,  und  das  geschiclit  von  liindcruupc 
den  luleu  zu  tun  oder  vuii  rumes  wegen, 
und  sich  »it  vindelt  das  solicbe  wortt 
eiqgaDgen  syeDt,  die  zu  einer  ee  treffen 
mogenl,  der  oder  die  sollent  niemer  me 
gon  Strassburg  kernen  an  des  gnodc, 
dem  solichs  geschcr,  obe  es  das  in  clngc 
furbriagel.  [307]  -  *Ks  soi  hynnautufdcr 
deheia  frowe  nam  deheinen  mannes  nam 
aaspracbeD  umb  dnen  widemen  oder  an- 
ders des  ainen  ir  »i  geben,  umb  das  ein 
solicher  mannes  nam  einer  frowen  namen 
ireu  blumeu  und  magdum  genom<'n  lici(<* : 
und  wellcbe  frowe  nam  das  haniber  dele, 
die  sol  bessern  10  Jor  von  unaser  statt. 
[368]>  *Welbes  kint  in  ein  doster  wurl 
geUm  und  gehorsamy  dn\  und  darnoch 
wider  uss  dem  closlor  loiiHct,  das  kini 
sol  nül  erben,  es  sy  kiiabc  oder  docliler, 
und  enthielt  ieman  das  kint  wider  der 
fhinde  willen,  der  bessert  ßinff  {ifunt  und 
jore  und  tag  von  unsaer  statt. 


chet,  ime  habe  einer  oder  eine  die  e  geiopt, 
die  über  20  Jar  alt  sint  oder  darunder.  imd 
die  e  nit  vurbringen  mag  var  gerihte  und 

von  einander  gescheiden  werdent,  das  sol 

ouch  nimmcrmc  zu  Strazbnrp:  komen,  das  * 
das  ander  timbe  die  e  also  angesprochen 
liel;  und  soUent  das  meister  und  rat  ribteo 
uf  den  dt,  warne  es  inen  geclaget  wirt 
an  alle  geverde.  dis  koment  naaer  bcncn 
ubcrein,  also  davor  geseluriben  stat,  ■« 
;m  dem  ersten  dttnnerstdaf^o    vor  dem 
plingpsdage  iu  dem  jar,  do  mau  /.alt  ron 
golz  gi-burt  dritzen  hundert  jare  und 
vieri^g  jar,  der  war  der  erste  doniierstdsg 
in  dem  nMmat  junio. :  ||  g :  \S6S\  *  *  WeBdi  o 
knabe  oder  dohter  in  einen  dosier  wiri 
getan  und  jar  und  dag  in  einem  chsler 
sint  und  danach  heriiz  g;U,  die  suilent 
nit  erben  und  sulieul  m  deheinen  weg 
denbdne  reht  han  zu  keinem  erbe,  wer  » 
odi  das  entbilte  darnach  über  swei  mo> 
nate,  so  er  uslieffe,  der  bessert  jare  uoJ 
dag  nnd  fünf  lib.  und  welhes  zu  siueu 
dagen  komen  ist  und  geiiorsam  hat  getaa, 
komeut  die  wider  in,  die  mag  nun « 
kerekem,  werentsie  abernndwirentag^. 
die  sol  man  nit  kerokem.  :  | 


*Von  der  unee. 

[369]^  **Es  sol  hynuaufurder  nieuuiii  in  unsser  stall  Strassburg  noch  in  dem 
burgban  olTentlicli  zur  nuee  sitzen  huselich  und  hebdich  ;  tmd  wers,  das  yema" 
bisshar  in  solicher  massc  zur  unee  gesessen  wcre,  die  solleul  einander  zur  e  nemen ; 
wdiche  aber  das  vit  tun  wollen  oder  es  nit  getan  möchten  deshalb,  dos  ir  eins 
oder  aie  beide  vor  mit  der  e  behefltet  werent,  die  aoUent  sieb  von  einander  adidden 
in  dem  obgenanten  nte  und  ein  teilunge  tun  in  die  wise  und  masse.  als  hie  noch 
geschribcn  slol :  zum  ersten  so  sol  ein  man  vornssnemen  alles  das  gul,  das  er  zu  »» 
eim  hnlen  also  brorhl,  und  sol  damit  nemen,  obe  er  ulzil  ererbt  hell,  die  wile  er 
also  by  ir  zur  uiiee  gesesaeu  wer,  und  wer  ut  von  solicheu  obgemellen  gutem 
aberlOwl,  das  sol  wider  geursossel  werden  von  gewonnen  ersparten  gutem,  obe 
da  werent,  da  gegen  so  sol  die  liowe,  die  also  in  der  unee  gesessen  wer,  vorus»- 
nemen  alle  die  guter,  die  sie  darbrocbl  bett,  und  ouoh  solich  gut,  so  sie  dazwusdMs'  « 


I 


■  Vfii  Am»,  m  4S5.      •  Jia^i  byniisafiiTdcrt 


a  Vgl,  Am.  tu  369.      *  Ikagi, 


Dlgltized  by  Google 


1322 


ererbt  heU,  und  wer  ir  voa  den  obgemelleD  Iren  gulern  utiit  aberldsel,  das  sol  man 

ir  ouch  iirsosscn.  ohr  nndprs  so  vil  gewonnen  rrsparicr  güler  do  wercnl.  doch  das 
Ijeider  teile  ursossc  stille  slon  sol  bis  ii(T  die  stunde,  dns  man  sidil,  das  fjoliehc 
ursoss  beider  siie  gcscheen  möge,  wer  aber  bresle  ao  der  ursossung,  das  sol  der 

K  mtu  zum  sweyteil  und  die  frowe  nim  dritteil  beide  noch  mardotal  liden ;  uod  wao 
aolicLe  gut  ieglichs  teil  genomen  hatt  und  die  nraoase  geadieen  ist»  wer  den  uUdt 
ulwigcs  (Ja  es  sy  zinse,  gulle,  dgen  barscbaift,  «Iberin  geschirrc,  hussrat,  wio, 
liorn  oder  desglichon,  do  sol  der  man  ncmcn  die  zweyleil  und  die  frowc  das  drilleil 
ungeverliche ;  und  sinl  kiul  da  von  inen  beiden  geborn,  die  sol  der  man  zum  zwey- 

i<*  Icii  und  die  frowe  zum  drilleil  ziehen  und  versorgen  beidersile  noch  ziemlichen 
dingen,  und  welidie  elw  in  dem  ubgeuanten  lile  nit  dnunder  zur  e  nement  und 
sieb  ouch  nit  von  einander  achieden»  wo  das  den  auben  unzoditer  damoeh  fariceme, 
die  soUenl  solichen  personen,  die  noch  dem  obgenanten  zile  also  Funden  werden» . 
ir  halb  gut  nemen  und  das  sol  unsser  stall  lidiclichen  gefallen,  es  kome  von  dem 

i:.  manne  oder  von  dem  wibe,  es  sy  cigenlsrhafTt,  gewonnen  oder  ersparet,  nutzit 
ussgenomeu.  und  were  das  den  subeueu  rugcl,  dem  sol  der  10.  ^  der  besseruoge 
werden,  und  wurden  aolich  personen  oder  ander  darafller,  ao  in  ir  halbe«  gut 
genomen  wurt,  nie  bey  einander  fiinden,  do  aoUenl  die  anben  alle  wegen  macht 
und  gewalt  haben«  so  dicke  inen  das  gerugel  würt,  ir  halbes  gut  in  obgcscbribener 

»  mass  zu  nemen  irmb  des  willen,  düs  solich  f?unde  vcrmillen  werde,  und  wer  es 
das  die  subene  dem  nit  nochgieugent  in  obgesehribener  niasse,  so  sollent  die  funff- 
zehcn  macht  und  gewall  habeu,  die  subeue  darunib  zu  slrailen  und  ouch  uil  destc 
minre  maohi  und  gewall  haben,  aoliehen  personen  nooh  zu  gern,  die  by  der  unee 
aitaenl  in  die  wise,  als  obgeaohriben  stol  und  die  anbene  gekm  haben  aolten;  und 

n  dias  geholt  aol  man  verkünden  in  dem  munster,  das  sich  menglieh  wisse  darnoch 
zu  richten ;  diser  arlickel  wartl  gcrnacht  uff  monlag  noch  dem  Sonnentag  Miseri- 
cordia  domini  anno  XXXVIl.  [:i7()p  *  Wer  oucb  ein  elich  wipp  halt  und  ein 
ander  wip  zur  ir  in  das  liuss  salzte,  der  bessert  TuuU  jore  von  uosser  statt,  und  die 
also  by  ime  aesae,  die  bessert  ouch  famß  jor.  [371]*  *Wer  ouch  der  wer,  der 

M  ein  dich  wipp  hetle,  und  einer  andern  ouch  die  e  gelobet  und  sie  damit  betrage, 
und  das  kuntliche  gemacht  wurde,  das  solichs  in  eim  betrüge  gcscheen  wer,  dem 
sol  man  sine  ougen  iissslechcn  .  gescliec  es  aber  unwissende,  so  sol  meister  und 
ral  uüch  der  gescliichi  aber  besserung  darumb  erkennen,  als  sich  das  geheischet, 
noch  dem  die  sache  für  in  in  worhcit  erfunden  wurt ;  dete  es  ouch  ein  wip,  die 
einen  elichen  man  hette  und  eim  andern  die  e  g^obet,  ala  Toi^geeohriben  aiall,  die 
lidet  dieadbe  beaseronge. 
••Bietsehe  koufTc  halb. 

[372]  *•  Wie  der  arlickel  von  hlelseli  oder  furkouir,  hie  vorgcsehriben  slat.*hanl 
die  funtlzehen  geralslagct  und  donocb  die  rete  und  21  erkaul,  das  es  do  by  bUben 

«0  '  Lifgt  rtte  besondere  Halgverordmmf  IMT  MU  dtt  Mwhteu  Hälfte  des  14.  Jakrh.  Urdn.  XIX.  2  Jf, 
SchiÜ.  (Str  )  bemerkt  am  Ende  von  370 .  « scqotntM  MtticttU  MB  axtwit  ia  U.  BfttMtdnong  oavie 
ad  Beptem  articoloa,»       ^  j)eggi  chrdn.  XIX;  daß  der  Ikim  4ie  AM)^  «nekwtrt,  tiM  durt  mdH 

t  Vgl.  Alt.  aso/. 


1  i4>  MAlUKI'  in  VI. 

f 

sr)I,  mit  stilliclietn  Zusatz.  'Ins  tn;in  sollichni  iirtickL-I  allen  nniwercken  fjeschnben 
geben  und  iirmi  dumil  eriisilicli  crapfellicti  sol  by  ircn  evden,  wan  «lir*  •^rhofTel  an 
yedem  anlwerck  des  morgens  fringe,  so  man  einen  ralherrcn  oder  zuman  kusel,  b} 
dnander  aint,  ao  ml  diN  ntherre  la  erst,  ee  dan  aoUidi  kun  Aii^nomen  wart, 
disen  artiekd  tan  leaeo  und  dan  aie  alle  flrogen,  ob  ir  dalieintr  «iaae  yemans,  der 
wider  sollichen  artickel  getan  habe,  das  er  das  sage  by  sinem  eide  ;  und  StA  dan 
der  ratherrc  denselben,  der  also  g^ruj^et  wurl,  furbass  {reschriben  {:^eben  mpisler 
und  rill,  das  er  dnrumh  fnrp:<:>noinen  und  geslroflet  werde  noch  besage  des  arlickcls. 
dartzu  babeiil  die  rete  und      in  irem  erkennen  oucb  gesetzt,  das  aller  antwcrck 
underitoi^  und  aüe  snyder  und  tachacherar»  onoh  ißt  hnabene  und  schriber  uad 
die  underkoiflRere  im  kouflhua  aweren  aOllen,  aolich  Uelaeh  koiffe  sn  rügen,  deaglidi 
aoUent  ea  die  schöiTel  by  iren  eiden  rügen  den  raten;  die  soller!     nrh  die  besse- 
•  runge  nycman,  der  die  verschuldet,  enlfar^n  lossen  und  doch  der  jore  halp  einen 
uss  oder  inn  die  statt  zu  echten  macht  haheu  zu  erkennen,  was  .sie  ie  noch  gestall. 
haadel  oder  gckgcnhcit  zymlich  bcdunckt,  ufi  das  die  dinge  uil  uugeslrotfet  biiben. 
actnm  feria  quinta  posl  beati  Andree  apoaloli  anno  LXXIII. 
♦♦Tag— gut. 

[373]  ^''AIs  bitzhar  etwaa  mercklich  vorleil  gesuchet  und  unzimliohs  geacbecn  ist 
mit  tappnl  n.ssgohini  und  ussnemen  inn  soUicher  gestall,  das  einer  gewant,  ludi 
oder  ander  geware  iiil  den  borg  vasl  turer,  dan  es  wert  gewesen  ist,  iissgcben  hat  ? 
etlichen  personen,  vil  oder  wenig  glich  ander  sich  zu  teylen  mit  gediage,  wau  ir 
eim  ein  erbe  oder  etwas  zu  neehat  suTtel,  daa  der  aolliehs  aUein  faetialea  aolt, 
semlidia  nu  unser  benren  meialer  und  rat  und  die  21  uttlultidi  beducsht  bat;  danra 
babent  aia  erkant,  daa  soUichcr  handel  des  taggut  wesens  nit  me  gescheen  sol : 
und  wa  es  dnmber  pcscliee,  so  sul  es  gerugcl,  gebessert  und  geslrofTet  werden,  als  » 
wcre  es  ein  bletsch  oder  furkoufl,  der  dan  vormals  ouch  verbotteii  ist  noch  bcsa^ 
des  obgcmeltcn  arlickels.  actum  feria  quinta  post  Eülu  michi  auno  LXXV.  * 

♦♦BletsQb  koiSb  halb. 

[374]  ♦♦  Ala  bilxbar  vil  beimlieber  und  geverlidicor  koyffe  beseheen  aiot  den» 

gcmcyncn  man  au  groaaer  beswerunge  dienende  und  aber  die  bitzhar  ungerecht*  n 
ferligel  bllben  sint  uss  nrsnclien,  das  der  artickel  inn  der  statt  buche'  nit  mddunge 
tut,  was  man  für  ein  bletsci»  oder  furkouff  habeu  sol,  deshalben  es  dau  für  die 
funfllzeheu  gewiseu  ist,  den  artickel  zu  bedenckcn,  die  habeul  denselben  arlidRi 
gelütert  und  aolUchs  widerumb  broebl  für  die  rete  und  21 ;  die  habeni  eikant,  das 
es  gebatten  werden  sol,  wie  hienocb  geachriben  etat.  §  1.  Nendieb  wdber  am  a 
andern  utzit  verlyhct  oder  zu  kouffen  gibt  zu  borge,  doch  ufT  Sicherheit  oder  »w- 
seliribunge,  es  wcre  gclrn'de,  win,  Iticho  oder  anders,  nutzit  ussgenomen,  und  dan 
suilichs  donoch  durch  sich  oder  icman  anders  von  sincn  wegen  widerkouflfl  unib 
bare  gelt,  vil  neher  dan  er  es  ihennen  ufT  borge  geben  hcttc.  §  2.  Weiher  oucb 
eim  atait  au  boige  hingibt  uff  aioherheit  oder  versdiribunge  ungeverltch  anob  den  * 
dfitteu  pAsnnig  hoher,  dan  ea  wert  ist  oder  er  umb  bar  gelt  verkouffen  mOobte. 


>  VgL  Art.  360  JF.  lutd  *  IktgL 


1332 


141 


§  3.  Desglichen  alte  verburgcne  koyfre  und  verkoyfTe,  domit  frome  lute  umb  das  ir 
und  die  stall  ao  iren  zDUen  belngnoi  werden  mOgen,  die  soUenl  alle  ftir  Uetsche 
geachtet,  gestroffet  tmd  gereohtTertig^  werden  nodb  erkantnisse  der  rcie.  §  4.  Wo 

aber  ein  frome  man,  der  zu  sinen  joren  und  tagen  komen  ist  zu  ziteu,  siiier  cehaffle 
Ä  halben  etwas  koufU  und  das  durch  f^eswoni  underkoifTcr  an  enden,  do  sich  gebürt, 
wider  TerkoufU  noch  sincm  gefallen,  das  sol  noch  mag  nil  für  ein  blelsch  geachtet 
oder  gestroßt  werden,  aetum  seounda  post  Trinitatis  anno  XCVII*. 
*Antwe^ken.  > 

[375]'  *  Unser  herren  mcister  und  rate,  schötfen  und  amman  sint  ubereinkomcu, 

10  das  hynnanfürder  olle  ;niiwerckc  zu  Strassburg,  wie  die  genant  sint,  alle  die  cmpfohen 
sollent,  die  do  bcgerent  zu  inen  y.n  komen,  ein  pprsonp  nmh  Hn  pfnnt  funlT  scljilling 
uude  nil  höher,  ucher  tnögeul  sy  es  wol  tun ;  und  8ol  das  aulwcrckc  das  gell  ncmcn 
stt  irem  gemeinen  gebmdie  und  nulae.  und  also  ettlich  aniwerel»  biteher  ein 
gewonbeit  gehept  hant,  wer  su  irem  antwercke  kam,  das  der  ein  sit  ir  hoiq»tkann 
dn  moste  oder  aber  eins  meisters  knecht  und  ein  zit  dienen  und  desag^cben«  das 
sol  hynnanfnrder  iiit  me  sin,  wann  sy  sollent  nllf  die  empfohen,  das  unversprochen 
byderlx"  lulr  siiil.  fiir  das  oljgeschriben  geil,  nemlicli  ein  pfunl  funfr  sciülliug.  were 
uuüh,  das  einer  zu  eiin  antwercke  keiue,  das  zum  burggraven  ampl  gehörl  oder 
dessgUoh,  deoselhen  ampten  sol  ir  redit  an  sollichen  personen  onTeigri^n  sin 

M  ungeverlüb.  [376]*  *Es  aoUenl  ouoh  bynnanfurder  aller  anlwereklttts  binde  an 
welliohem  antwercke  die  sint,  keins  ussgenomen,  es  sigent  knaben  oder  döchter,  all 
oder  junp^c,  die  das  antwercke  bruchcn  und  Iribcn  wellenl,  do  ir  vätter  sint  gewesen, 
das  rechl  lial>eu,  das  ir  vältcr  gehept  hant  uud  sollent  ouch  ein  ycglich  antwercke 
ein  sollichs  empfohen  umb  funff  schUling  Slrossburger  pfeuning  uude  nil  böher.  und 

m  dieselben  iUnff  scbilling  sol  man  nemen  wa  des  gemeinen  anlwercks  gebruobe,  uode 
dss  ist  zu  verstottde  von  knaben  oder  dScbtem,  die  das  antwercke  selba  triben 
wollent,  oder  von  düchtcrn,  die  do  manne  neracnt,  die  ouch  dasselbe  antwercke 
selbs  triben  woitenl.  [377] *  *Ilem  uff  wellicher  Stuben  och  gewonheil  ist,  antwerrk 
und  Stuben  rechl  mit  einander  zu  empfohen,  uff  wellicheo  lag  einer  dann  sin  anl- 

w  wercke  empbobett  umb  die  fbnff  Schilling  und  ein  pfunt,  uff  den  sdben  dag  sol  ouoli 
taaaxT  das  alnben  recht  emphohen  und  sol  darumb  gdien  funJ&ehen  Schilling  pfenning 
und  an  den  antwercken,  do  swo  Stuben  oder  me  sint,  die  roögent  hynnanfiirder 
stubegescllcn  ufT  yegclicher  stuben  umb  die  funlTtzehen  Schilling  pfenning  emphohen, 
die  sy  gerne  by  inen  habeot,  als  biUsber  ir  gewonbeit  gewesen  ist,  doch  nil  hoher 

M  «.  Stau,  ftir.;  to<  im  Tmt  •ZCIIIl». 


1  Die  Artikd  :i75-3sii  finden  »kk  attch  Str  StA  (iVV  lad.  11  nr  js.  Ik,rl  isiiui  sie  t-orffesetst 
einer  (kUciitorfUtung  am  'Ion  14.  ■fahrhuiulirt,  die  foloeMl^rmaßen  tÄffjiniil  «Kcm  wethcr  man  oder 
fr&we  der  oU&t«  satwerck  kAffen  wellrot,  da  sol  ein  iegelidu  oit  me  danunb  geben  daaao  1  Iii». 
&  lot.  4«B.  unä  mI  der  naa,  der  konlM,  wn  lisraaeli  Iwlleii  und  gehonan  ate  in  •lUm  itiwkea  noeli 
to  nzvijexmg  der  iinwen  oreknung,  so  vormols  u\hn  antwercken  geben  »Bt.»  —  Nack  den  AngabeH  des 
Burggru/cnrccfiU  (Itfjo  hcirwjt  <kr  l*reia  das  Emung»«rwerb»  der  (Mteuitunft  2  lih.  n»d  2  untern,  tuuA 
Burggrafeitreeht  (Bgt)  nogar  3  Uli.  und  3  umen.  Die  Schuhmacher  fordern  1  hb.,  die  Schniii  de  2  hb.  eU. 
Die  vonkkmi»  Ordmmg  iU  aUo  tpätm  trlanen.  AUI  «e  mckt  1332  codifiüert  tear,  darm^  dntitU 
iMdk  adkee  dir  EtHfmfifimtl  mi  4w  hjunMfluNkr.         VgL  Aam.  1. 


üigiiizuü  by  Google 


142 


STAUrnEUllT  VI. 


daan  für  die  fuDfllsehen  Schilling  pfenning;  und  wellicher  iilso  empbrngen  wurl, 

der  sol  iicb  und  leil  mit  ikn  aiulf  rn  liden,  also  von  aller  harkomen  uad  untxhar 
gewonheit  gewesen  ist.  [U78]'  •Ilem  an  wcllichem  antwercke  aber  powonlieil  isl,  das 
einer  das  siubcn  rechl  oil  bedarfT  zu  dem  anlwercke  etuphoheu,  er  tuge  es  dann 
gerne,  das  sol  ouch  furbass  do  by  bliben  unde  gebalten  werden.   [379]'  *WeUicbe  * 
anlweroke  ouch  umb  ir  aatv«x^e  und  sluben  recht  tnynre  baut  genomeii,  dana 
vor  undenoheiden  iat,  dos  sol  auch  forbess  do  by  hBh<m,  als  imhdiar  an  derosdhep 
anlwercke  gewonbeil  gewesen  isl.  [380)'  ♦Hera  es  sollenl  och  ein  ieglich  zanfil  und 
anlwercke  by  irem  harnasch  hüben  und  solloiil  den  haben  in  die  wisc  nnd  inoss^. 
aU  dann  ye  das  anlwercke  das  von  alter  berhrochi  hat.  1381]  *  Wdichor  onsser  burger  lo 
4*  bf  «w,  dft  aMn  mam  wuMni  burger  oder  bargerin  bj  nwht  oiUr  by  tage  vinge  in  diwr  itett 

ODO  urloupp  meiMer  und  rats  und  in  farle  far  den  hurgban  oder  in  hynne  enthielte 

nne  g^enchle,  wo  man  das  kantliche  oder  werlich  mag  gemaclic»  mit  iihem  loten,  der  sol 
niemer  gon  StixiMbnrg  komen  nnd  sol  den  meister  and  rat  sich  onderxiehen  alles  sins  gutes,  nntz 
das  dar  «iigar  nbgeleit  wärt,  and  aol  er  doch  gon  StrOttbnrg  niomer  komen;  ist  er  aber  ein  laut-  n 
man,  dar  daa  int,  den»  aot  man  «inon  kmq^  abslahaa,  wut  ar  acgiiltn.   [398]*  *HeU  ein 
anaser  buiger  oder  burgerin  iingeFatene  kint,  die  nnrechl  dunt,  nnd  sie  die  kint 
angriiTen  oder  schaffen  angriffen  one  gerichle  umb  ir  unlzuchl  oder  umb  ir  misselat, 
das  sollenl  sti  Intndcn  desselben  tages  oder  in  dem  ncchsten  tage  damocb,  so  sie 
die  kint  angriffen  banl,  mcisler  und  rat,  übe  sie  die  haben  mögen;  mögenl  aber  »> 
aie  die  nit  haben,  ao  aoUent  aie  ea  dem  meisler  und  etm  oder  sweyen  in  dem  rat 
knnden ;  «er  diaa  dut,  der  Teilet  darumb  In  deheine  beaserunge,  der  ea  aber  nit 
enkundel,  als  vorgeaohriben  slol,  und  es  ballet  oue  nrlopp  meisler  und  rates,  der 
bessert  ein  Inilbe  jore  von  der  stall  ein  iiiile  und  ^nL  dein  r;il  .3  ff,  und  wes  sich 
das  kinde  verbind»^  oder  verzii;e  oder  uHgebe  von  drr  gevenpniss  wegen  oder  in  der  »s 
gefengniss,  das  ime  an  siuen  lib  oder  ou  sin  gut  gienge,  das  sol  inie  kein  schaden 
an.   [383]'  Ea  aol  oueh  ddiän  Hnaser  burger  den  andern  unaan:  burger  oder 
burgerin  in  dem  lande  uaawendig  unaiera  burg^na  vohen  one  gerichte ;  der  das 
detc.  dem  sol  meisler  und  rate  bottacheinen  und  gebieten,  ao  er  inen  furkomel,  das 
er  in  lidiclirbe  nsslasse  one  allen  schaden  und  one  verzog;  dul  er  dan  das  und  » 
swerel  dartzu  an  den  heiligen,  d;is  er  nit  wusle,  das  er  unsscr  burger  wer,  den  er 
du  vinge,  so  sol  er  umb  die  gcfengnisse  lidig  sin ;  wil  er  aber  nit  sweren,  als  vor* 
geschriben  atot,  und  lat  in  doch  uas  lidicliche,  so  sol  er  heasem  umb  die  gefengnisse 
jor  und  lag  ein  mile  von  der  statt  und  ftiuff  pAini  dem  rat,  doch  aol  in  beiden  ir 
dage  und  ir  recbl  gegeneinander  behalten  sin.  lat  er  in  ober  nit  Udlg,  ao  es  im  » 
meister  und  rat  gebottacbeinet  und  gebotet  und  haltet  in  danoch  wider  meisler  und 

Vgt.  Am».  1  8.  141.      *  An*  V,  «.  Zu  IV,  15  feMfUdU  der  Thäter,  w  madht  der  Sut  tem 

//aws  firmt  iii,  his  rr  »kh    m  siilnit   mit  (h  in  ViTsfhrli-n)   si  Jtrt-iht   dt  r   Stih    »cfr.  Ü  §  108  und  2''fl> 
-IMs  jMitere  kuttitte  recht  uM  VI.  Joi  utiit,  tUi  a»cJt  luer  vtMt  ciiuir  üulefConfiskaUoH  durch  dfu  lud 
Mf  tu  erfolgter  Oennglhuung  die  Bede  ist.  Da  die  Artikel  303  bis  380  sich  als  spätere  Einsi  hidiMngen  M 
«rmcKH  kabtm,  Art.  aber  oit  D  MI-MO  kmUr  VI,  SU  emeuschid>eH  »M,  eo  mrde  VI,  381 

neji»  raett  jfUt  ob  FbHMfwv  atuddMeH,  um  $o  alker  ab  in  den  fotgendem  Artikdm  dai  KapU^ 
•  I.undlmte»  tcieikr  nitffjrnommen  wird.  So  ir/f  ji-t^t  "Jv/  .sfr-ht,  hat  es  tjar  keiiuu  ZusiiiHtnniJmn//  wit 
den  voranfgdiemkn  Artikeln.       ^  Art.  382  ist  hier  icoM  HochträgUdi  eingeschabea,  da  383  sich  eng  ^ 
an  38i  anadllMM.     <  AMMK  akh  Detter  m  S8Hm. 


Digitized  by  Google 


1322 


143 


ralz  willen,  so  sol  er  sin  btirgerechl  vcriurcii  lialtcn  und  sol  nicmcr  me  gon  Slross- 
huTg  komcn  noch  burger  da  werden,  und  sol  mcisler  und  rat  sin  Hb  und  sin  gut 
angriffen,  wo  es  inen  werden  mag;  und  sollent  darlzu  dem,  der  da  gefangen  isl, 
beraten  und  bdidfFen  sin  gegen  im«  und  Sitten  beUFern»  wie  er  lidig  verde»  nnd 
sol  master  und  rsl  diss  richten,  wen  es  inen  ftirkomet  unclageC  als  vaste,  als  wer 
es  inen  gedagei  uff  den  eil.  diss  sol  man  verslon  allein  von  unsscrn  inge- 
sessenen burgern  und  von  unssern  burfrcrn  in  dem  laude  und  von  Iren  wiltni  und 
itindtii.  [;>84)  Oeschet-  das  imsi*ere  burger  furent  in  dfis  hml  dienon  Iren  herren 
reise  oder  iierferte,  was  sie  du  iouu  einander  gescbedigteu  an  übe  und  an  gute,  die 
wile  sie  da  uss  sinl,  das  engal  ansM'  statt  nul  an  und  vallent  damit  nit  in  die 
vorgesdiriben  braseninge;  und  ist  diss  su  verston,  wa  sie  sint  in  reisen  oder  in 
herfertcn,  do  sie  gegen  einander  wcrcnt.  ßSB]  bl  das  ein  lantman  einen  unssern 
burger  krieget,  dem  lanlman  sol  dehein  »insscr  bnrger  l)eIujlflVn  sin ;  und  weliebe 
unsser  burger  dem  lantman  gegen  eini  andern  sime  müburger  behüiü'en  wer,  der 
sol  sin  burgrechl  verloren  haben  und  sul  nit  burger  sin  noch  burger  werden  zu 
Strassbnig  und  bessert  dem  rate  fUnif  pfnnt.  ist  oach  das  ime  sdiade  geschidile 
mit  brande,  mit  roube  oder  mit  gefengnisae  uff  der  getall,  des  soUait  die  und 
unssere  bnrger,  die  dem  lanlman  beholfTen  sint,  dem  der  schade  gescheen  ist, 
wider  tun  und  gelten  und  sol  dartzu  sin  burgrecht  verloren  han  und  bessert  funlT 
pfunt ;  ist  aber  das  der  hurger  in  der  helff  wunl  wiirl  udcr  erslagcn,  das  sollcnl 
meister  und  rat  richten  utf  den  cit  nueh  uusscr  statt  recht  von  unssern  burgern, 
die  dem  lantman  b^oUTen  sini,  und  aol  aber  ain  burgrecht  verloren  haben  und 
bessert  dem  rat  ftinff  pfunt  und  aol  das  »n  one  alle  geverde,  er  wolle  dan  sweren 
an  den  heiligen,  das  er  nit  enwuste,  das  er  unsser  burger  wer  zu  dem  male,  gegen 
dein  er  da  halfT;  swert  er  das,  so  sol  ime  nit  schaden  dise  vorgeschriben  salzunge 
an  simc  burgrecht  und  an  den  funtT  pfunden  und  sol  dem  lantman  nit  mc  behülH'eu 
sin ;  clagel  aber  der  burger,  so  sol  man  ime  richten,  als  mau  cim  burger  billicben 
richten  aol.  [38C]  TSa  sol  ddiein  unsser  bnrger,  ina  gesessen  oder  ussgesessen 
buiger,  den  andern  unsaem  in-  oder  ussgesessen  bürgern  deheinerley  dinge  enbieten 
noch  verschriben  oder  in  ansprechen,  die  sich  zu  eim  kanpfe  geziehen  oder  zu 
kanpf  komen  inögcnt  in  delieinen  weg  one  alle  geverde ;  wclicher  es  aber  darüber 
detc,  do  es  dem  rate  furkornel,  der  sol  uiemer  me  zu  Slrossburg  komen  und  sollent 
meisler  und  rate  sich  alles  sins  gutes  undenddien  und  es  angriffisn  und  namen  by 
dem  eide,  es  sy  in  der  statt  oder  in  dem  lande,  und  es  sol  oach  meister  und  ral 
gefollen  sin  und  sollent  es  oudi  meister  und  ral  riohlen,  wie  es  in  ftirkomet.  wer 
es  ouch  das  dehein  lantman  deheinem  tmsserm  ingesessenen  oder  ussgesessencn 
burger  soliche  dinge  verscliribe  oder  cmbuUe,  die  sich  zu  kanpf  geziehen  mögent, 
darlzu  mag  unsser  burger  dem  lanlman  wol  antwurttun  und  tun,  als  er  dan  truwet, 
daa  es  ime  erlicb  sj,  und  mag  das  wol  tun  one  urloupp  meistw  und  rata;  weite 
abnr  dehein  unsser  ingesessen  oder  aasgesessen  bniger  ein  lantman  uliit  uff  kenpf- 
liche  Sachen  cmbicten  oder  veiachriben,  das  sol  er  nit  tun,  er  habe  es  dan  vorhin 
meister  und  rat  verliundel  one  geverde,  einer  wüllc  dan  sweren,  das  er  von  disem 
artlickel  nit  gcwissel  hetle,  der  aol  io  die  vorgcschribon  besscrungc  nit  fallen. 


144 


STADTRECHT  VI. 


[387]'  *Es  sol  dehcin  cIosI«t   !>y  uns  gelegen  oucli  Unsser  frowen  huse.  Sjjittal, 
Elkndherberg  und  SU  Phynen  spittai  noch  derglich  deiieinen  koufl  tun,  es  syeui 
atonde  koufT,  precaria  oder  lipgedinge,  von  ir  obgenauleo  biuer  oder  dosier  wegexi 
noch  defaein  gut  niemao  su  erbe  lihen,  es  syeni  ligende  guter,  huser  oder  höfe,  ooe 
wiUea  und  wissen  der  pflsger,  die  ieglichcn  zu  pflcger  zugeben  dnl  oder  geben  s 
werden  von  mcisler  und  rate  zu  Strassburg,  und  sol  euch  mcisler  und  ral  iuen 
pfleger  geben  und  nicraan  anders:  wol  mag  ein  icglich  cappittel  derselben  clöster 
mit  eim  gemeinen  cappittel  ein  gul  verliben  nun  jore  und  uil  me  onc  ir  pü^er 
wiUen,  also  worden  die  cUtelerftowen  in  irem  cappitlal  [sie/]  umb  aolieh  lihunge 
stösaig  und  das  sie  des  nit  einhellig  werent,  so  soll«it  sie  es  iren  pllegem  fllrbringen,  u> 
und  was  die  dan  damit  dunt,  das  sol  einen  furgaog  haben.    [388]*  *Zu  Saol 
Arbogast,  zu  Kiingesliufeu,  in  Rupprecblzuwe  uuJ  derglichen   sol  man  ouch  das 
ungelle  nouien  und  einpfohen,  als  man  uuch  dul  ia  diaer  stall. 


4$47 


fulssvng  von.  D.  :  1380]*  Dia  sint 
die  üiben  arlikel. 

Wir  atitoat  floh  vmutn  ttatte  rabt,  Ttibwt 

und  gl  wonlieit,  die  unser  vorder  an  uns  bralii 
hant,  habon  and  mit  uamen  dise  sibeu  artÜMk, 
die  lue  nach  geschriben  sUnt. 


Fassung  von  H. :  [389]  ^  Die  sübcii 
arlickelc. 

Wir  tolhnt  owh  ommt  statt  recht,  Mhait 

und  gcwonheit,  die  nnsser  vordrn  an  nns  brorht 

hant,  haotbaben  und  TCSticUchcn  halten  und 
mit  namen  dise  s^bco  artickel,  die  hie  noch 
gtaduilMB  atoni 

[§  1]  Der  erste  ist.  das  wir  iiuwp  barger  emphohen  mögent  und  soUent,  und  das  ir  gut  fr;  sy. 
und  das  nieman  off  onsser  burger  gut  bette  legen  solle  in  dem  lande,  es  wer  Jan,  das  or  bettig  got 
hell«,  das  von  alter  bar  bott  admldig  wer.  [§  2]  Der  ander  ist,  das  nieman  deheiuem  uusaeru 
barger  tok  Stratalmrg  fim  got  verbieten  sol  in  dem  lande,  ime  wer  dan  reehta  gebroctea  vor  nuialer 
und  rat  od^r  vor  cina  schnltheiss  von  Strassbnrg.  aud  s^ol  tui»  da<;  ein  biscboff  ablegen  in  siner 
gewalt,  wan  es  ime  veiknndet  wart  3]  Der  dritte  ist,  dos  nieman  debeiaeu  nntaem  barger  voa 
SttMBboig  Air  die  ttatt  laden  aol,  der  reelte  geboiettm  iril  aiii  in  diear  etalt  m  SIreeebwg  vor 
ein  gemeinen  richter.  [$  4]  Der  Vierde  ist,  das  kein  Uecboff  gewalt  sol  haben  nber  des  spittals  hoff 
oder  gnt  aocb  sie  trengen  sol  weder  mit  berbergen  noch  mit  engern  noch  mit  keim  andern  dienst, 
«an  meiflter  ond  rat  soIleBt  den  tpittal  and  «in  got  in  ir  gewalt  haben.  {§  b]  Der  nnttte  ist,  wo  *• 
ansser  burger  hant  gnt  ligcn  in  dem  lande  und  ir  hofe,  das  ir  gesinde  und  ir  vihc,  weide,  wasser, 
holtse  und  allemende  brachen  sollent  noch  gewonlichen  dingen  nnd  das  nieman  uff  ir  gedingeten 
knechte,  die  weder  eigen  noch  erbe  in  dem  baoae  hant,  bette  legen  sol.  (§  6J  Der  sehste  ist,  das 
man  nae  ateto  habe  alle  die  teeht,  fHheit  nad  gewooheit,  die  wir  voo  «oaMtn  VMdent  har  haai 
Iworht,  sy  sycnt  bcsigclt  oder  nnh(<sigelt,  geschriben  oder  ungeschriben  » 


1§  7]^  Der  sybcnde  ist,  das  Unsser 
trowen  wercke  meisler  und  rat  solleut 


[§  7]*  Der  siljende  ist,  das  Unserre 
vrowen  werg  meislcr  und  rat  sällent  in 


>  JSroiw«p(  hiertu  Ordn.  XXIX,  1.  Ks  trägt  da»  Monatgdatum  « f,  (iuinta  aate  Valeatini  >  Von 
ifähnr  Hamä  itt  übirfeidirMeH  <  1367» ;  mach  dar  Schrift  käimU  da$  «ttmiMn  Der  Emgaiif  Imttt 
«QBiere  herrea  ete,  daa  danhein  eloeter  nader  den  frowen  dAetem,  di  bl  ans  gelegen  eint,  deidieiaHi  « 

kuf»  H.  .«  Jr.  *  Steht  hier  außer  oHan  Zummmeuhanij  unil  ist  nlm  trohl  später  eingeschoben 
^  Am  ^',  15  (atdehnend  an  A).  ♦  Naclt  SvhncegMn  Auszüge»  au^  1)  fi>l.  41»  (=  E  fdt.  67). 
Art.  209  stand  39».  Wenn  wir  annehmen,  daß  $iek  VI,  381  an  ä25  antMofi.  so  »tanden  auf  BMI 
Xt  Artikd  (m  jm  in  tkr  SSmaig).  1km  i«t  iiber  die  J}wxk§cimitt$9ahi.  ^  YgL  die  Variante  m 
SeKM  «ON  F.  IS  erHer  TeO.  <  Am  Sduuegam  .iwM^lfa«  woeh  D  fiL  41*  S  fiL  09.  J«k  o 
bemerk,  ,jh  ;cU  h.Vr.  liaß  in  D  fA.  4ß;  E  ftl.  74b,  F  fiH.  8»^  der  ArtOd  V,  79  HA  ßmi,  dar  «ier 
IN  U  nicht  mehr      findet*  ist. 


uiyiii^ed  by  Google 


1322  i45 

in  ir  gewalt  habea  und  niemao  aoders  ir  gewalt  haben  und  itieuiuii  uuduiä  und 
und  sollent  pOeger  darüber  setsen,  die  sullent  pfleger  dar&ber  setzen,  die  b& 
sie  truwent,  die  nntse  und  gut  qrent  dem    irlnwent,  die  n&tse  and  gAt  siol  dem 

wprck<\  lind  sollenl  ouch  bollon  von  dem  werke  und  s6llcnt  fleh  bollen  von  derä 
,  ralc  zwureiit  imc  jore  dnrlzu  schicken  zu  '  rate  zwnrni  in  dorne  jare  dar  zft  schickoii 
wjualiten  und  zu  silingihlen,  die  die  reche-  z&  wiuuahlen  und  zö  sAuegilileu,  die 
nunge  verhörenl  von  den  pflegeru  umb  rechenunge  verhöreni  von  den  pflegeru 
Unsser  frowen  gut.  unbe  Unserre  vrowen  gftt  und  sallenl 

6ch  meistere  und  rat  frfigealler*  in  ir 
M  gewall  han,  und  abe  didce  er  led%  wurl, 

so  siHllent  s^)  in  lihen  eime  erbern  pricsler. 

*  Welich  ojuser  burger  yenukod  byslunde  ntit  rotcu  oder  geteten,  der  uan  dise  recht,  frihett 
un>l  g<'»^)nbcit  nit  «olte  stete  habm,  «s  wer  itillaiiigmide  odm-  utterlnte,  und  dm  ersaget  wudt 
mii  erbern  und  biderben  Intcu,  oder  das  knutlichc  sust  wer,  der  so)  zehen  jor  von  rlcr  <ifatt  sin  oin 

j5  niile ;  ist  aber  «  r  des  riüfn,  so  so!  2()  jure  ose  siu  über  ein  mile  und  sol  sin  schöflTel  atnpt  ver» 
lorcu  h«b«ni  ist  aber  er  nit  uin  sciiuflel,  dur  sol  niemer  me  scbüffel  noch  ratlierre  werden  aud  sol 
tnm  den,  d«f  d»»  htü,  tia  h«M  und  iia«a  boff  nidecbmhiii  und  aol  natelcr  «nd  imt  alkt 
üiu  gut  in  ir  ßcwalf  zictuMi :  ist  i  s  nbcr  nit  knntliche,  wen  dan  dor  mtislcr  und  i\er  rat  argwenig 
hiuit,  der  sol  ain  uuscbuldc  tun  mit  dem  cide;  and  »ul  meü(«r  and  rat  daruff  stclieu   tmd  richten 

»  im  «id«  and  wtlkbw  aMistmr  und  nt  da«  nit  riebtea,  w  «a  imii  hrkema,  dia  wOmt  tmwIoM 
and  nMinaidig  ain  vnd  aolicat  manwr  me  weder  lueister  uodi  nt  «erden. 

Bruunenmeislere.  [391]'  **[§/]  Man  sol  furller  zu  eira  itdcn  hninnt»n,  der  ufl 
der  stelle  olmenJen  stal,  ordenen  zwen  hniiiiRM)  meistere  usser  der  ninlisessi'n,  su 
utier  dieäulbeii  bruuueii  geliurenl  und  doselbb  w  aäser  holcul;  weihe  dan  dem  brunnen 

«6  am  necbslen  sitzen  und  aller  lugelicbst  und  geschbkest  darlsu  sint,  und  die  aolleni 
vor  rat  aweren,  ein  getruwe  uffsefaen  zu  dem  braunen  zu  haben,  das  der  auberlich 
und  ordenlich  gehalten  werde,  das  davon  nyemau  kein  mangel  oder  schaden  geacbee 
und  uff  den  mynsten  costen,  als  obe  das  ir  yeden  in  sincn  nutze  anginge  nnge- 
verh'ch :  nnd  dnrumb,  so  dick  sich  des  die  notturfTl  erheischet,  rechenunge  Inn  und 

w  dau  lür  rat  komen  und  doselbs  crlzaleu,  was  die  summe  des  coslens  sy  ;  und  sol 
dan  von  der  »teile  wegen  das  halbe  desselben  costens  betcdl  und  das  ender  halbe 
getdlt  und  geleit  werden  uff  alle  die  nmbsehssen,  die  über  denselben  brunnen 
geböreut  und  doselbs  wasser  holent,  wie  das  vom  alter  barkomen  ist.  und  ao  dicke 
derselben  brunnen  meistere  einer  oder  ine  von  lode  abegal  oder  liinwe^  znhel.  so 

SS  dick  sol  man  einen  andern  an  sin  statt  maciien  ;  der  sol  ouch  swercn  und  ver- 
bundeu  sin  das  zu  ballen,  wie  obstat.  [;§  2]*  '**Dcr  ober  burnmcisler  sol  by  siueui 
etde  ein  ffiss^  uSseben  haben  nff  alle  die  burnen,  die  uff  der  almenden  in  der 
statt  und  Vörstetten  su  Straaaburg  nent,  das  deren  ieglicher  versehen  werde  mit 
zweyen  bnrnenmeiateni  usaer  den  umbsebssen,  ao  über  denselben  burnen  gebörent 

40  und  doselbs  wasser  bolenl,  wellie  dan  dem  burnen  am  nebslen  gesehssen  und  aller 
logelicbsl  und  gescbickesl  darzu  sieul,  uud  sol  denaelbeo  gebieten  zu  komen  in  die 


*  m  Friilmltttr.  *  Am  V,  IS  swüttr  Ttä  (ButmiiM  A)i  naek  ächategim»  AimtHfim  eteitfotts 
ti»  D.     <  Junger:  t.  im  Datm.  In  f  1  atSniiem  ftirttw !     «  Nmek  S  t. 

Str.  19 


ÜigitizeQ  by  LiOügle 


14« 


STAiymsciiT  VI. 


eancellye  niid  inen  doaelbs  die  ordenunge  Um  vorlesen  nnd  die  oueh  awered;  were 

über  das  cynicber  sich  des  widerte»  oIbo  zu  tun,  so  aol  er  macht  haben,  im  tun  zu 
gebieten,  by  5  ß -jj  gehorsam  zu  sin;  und  ohe  einer  scmlirli  geholt  oueh  verahleie, 
so  sol  er  demselben  tun  gebieten  für  unsscrn  herreii  ineister  und  rul.  und  was  dan 
die  darumb  crkenneul,  do  bj  sol  es  bliben.   [§  3]  **£3  solient  oueh  alle  burnueister. 
die  also  gemäht  wwdea,  wun  sie  des  burnen  lialb  reebenunge  tun  Wlent,  den 
Obern  boraen  meisler  besenden  und  semlich  rechttiuiige  vor  im  tun  mid  sd  ime  von 
ieder  reebenunge  w^en  1  ß  <^ ;  und  sol  dan  der  ober  burnmcisler  mit  den  andern 
hurnmeisleni  für  rat  gnn,  und  so  sollenl  diin  die  burnmoistere  in  gegenwertikeil  des 
uhernhurnmeislers,  die  Schöffen  sint,  l)y  iren  schoflen  eiden.  und  die  nil  Schöffen 
sinl,  by  iren  oideo,  die  sie  sweren  soUeul,  sagen,  'Aas  der  burn  costel  habe  und 
inen  dan  der  botl  geben  werden  unb«da8  balbe  «i  den  reatmeister  und  nmb  das 
ander  halbe  an  die  nochgebufen,  wie  das  harkomen  ist.  [§4)**Es  sijUent  oneh  alle 
burnmeisler  by  iren  eiden  verbunden  sin,  wan  ir  einer  abegat  oder  hinweg  zuhel, 
das  ilaii  der  ander  soll ichs  dem  ober n  burnniei.ster  verkünden  sol,  umh  Jas  er  wisse 
einen  undern  an  die  slat  zu  ordenen.  actum  sexta  Dorolhee  aoao  LXXX  uono> 
Von  der  stette  almende  und  von  gebuwe. 

[392J I  War  dar  aMS»  «Inwidt  dthainn  «Hot  odar  fnm  rie  nU  gitklit  u0mnmuhu  hqK  «4« 
mi  ilmMide  noch  nnlMgrilMi  kl  oder  ietse  begrifien  ist,  mr  di»  ümtui»  «n  sioh  mg»  oder 

gezogen  bette,  das  solient  der  meister  and  der  rat  uff  den  cit  weren  yemer  me ;  wer  aber  das  *0 
dar  maitter  nnd  der  rat  der  gt  ini'inc  nutze  schaffen  wolte  mit  der  stette  almende,  das  solient  sie 

kein  macht  haben  zo  tande,  waa  uiil  schöflel  und  mit  aman,  und  sol  man  oueh  die 
danunb  besamen,  so  man  das  au  tunde  helle.  [393]  Ist  das  yeman  ein  ahnende 
anberlrobert  ist  oder  wflrt  oder  susl  uff  wurt  gekaaen,  wer  die  snderworbe  begriSel 

und  sich  ir  underzOhet,  der  bessert  dem  rate  3  B  und  ist  ein  Italh  jur  von  der  statt  as 
ein  milc  und  sol  dartzu  die  almende  ufflossen.  und  wu  dos  meisler  und  rul  befmden, 
das  sollenl  sie  rechtfertigen  uff  den  eit.    [391J  Wil  yeman  buwen  gegen  der  stell 
almeude  und  heischei  dartzu  holten  vor  meisler  und  rat,  so  sol  in  der  meister 
heiaaen  usstretten,  und  sol  dan  meiner  und  rsl  botlen  daitsu  geben»  die  sie  Imwent» 
die  der  slett  allernuliest  und  wsgest  syenl  uff  iren  eidt.   [395]'  *Wer  bynnan-  » 
fbrder  unsser  stelle  gemeine  almende  an  sich  zuhet  oder  alx:r  diwet*,  der  sol  ein 
jor  von  der  statt  sin  ein  rnile  und  gil  10  tt  Arg.  ,j;  und  weiiclie  rallu  rre  das  sieht 
oder  werlidi  befindet,  das  sol  er  rügen  meisler  und  rat  uff  sinen  eidt  und  sol  oueh 
meisler  und  rat  uil  ireu  eidt  den,  der  dan  gerugel  wurt,  zu  rede  setzen  urob  die 
allmende,  als  dies  buche  siet;  doch  aoUent  alle  mulen,  die  in  unsser  slett  » 
burgban  ligent,  in  iren  rechten  bliben,  als  su  von  allerbsr  gdegen  sint  ooe  alle 
geverde.  [996]  Es  soUent  dehein  meister  noch  fsI,  die  nu  sinl  oder  hamoch  wer* 

a.  ikhtU.  iSir.J  .lege  ibdut.. 


•  ümgearbeitel  aua  IV,  ol.  Vgl  Art.      /  u  g  (Aum  S  i,  .'  ,„    Vi,  dtr  dem  Inhalt  nach  sich  tum  w 
TtA  mU  38S  deckt.  iViw  ai^f  Art.  i'j  (als  D  j  4UJ  vtrtcntil  ärr  .Stiir       I\\  3i.        i  JüHf/er.  Der 
InkaU  deckt  aic*  tum  Tat  mit  399}  bynonfardcr  • 


uiyiii^ed  by  Googl 


1322  147 

dent,  delieinen  gewalt  noch  marlil  hnboii.  flclioin  nnsscr  iiluionde,  die  usswcndig 
unsser  slatt  nsser  rinckmurc  gelegen  siiii.  und  diinifl  (leliein  liirtt,  der  zu  nnsscr 
statt  gehöret  mit  deinem  oder  grossem  vüxc  gcfareu  mag,  zu  verivoudcn  oder  hin- 
weg SU  liben  ieaum  in  dehdnen  weg  one  alle  g^verde ;  und  wen  das  es  daraber 

*  yemant  vordeii  an  neister  und  ral,  so  sol  es  kon  meisler,  der  den  ist,  niieU 
darumb  sprechen  in  deheinen  weg ;  und  sol  diss  nil  angon  unss  Wtfde,  die  wir 
in  dem  Rinr  lip^cndc  hanl.  [3971'  *  Wer  hynnanftirder  ufT  unsser  stell  almendc 
wilgcn  setzet  oder  andor  höine  onc  urkuipp  ineisler  und  rnlz,  der  bessert  30  ß ;  und 
sol  man  es  rügen  noch  hur  sagen  by  dem  eide.    [308]  *  *  Es  sol  nicmau  in  diser 

10  statt  ddieinen  nuwen  uberbang  machen,  were  es  abw,  das  es  ieman  vor  eim  rate, 
da*  dan  ist,  fordert,  das  man  «s  ime  erlouben  solle,  das  sol  kein  rat  erlonben 
nocb  macht  haben,  schöflfel  und  amman  furzcbringen,  und  wdieher  ratherre  sehe, 
das  es  gescliolK  H  ■wer,  der  sol  es  by  sime  eide  rügen ;  doch  so  mag  einen  iegliches 
einen  uherhang  mit  nrlotipp  meisler  nnd  ratz  und  anders  nit  wol  hoher  schflrlzen, 

I»  der  es  tun  wil,  ala  das  uieman  itcinen  uberbang  gegen  unsser  stell  almende  wilcr 
begriffe  nocb  madie  und  oacb  den  uberbaog  nit  niderer  mache«  dan  er  vor  gewesen 
ist,  one  alle  geverde.  [390]'  *  Es  sol  bynnanftndN'  nieman  deheinen  keilerbalss 
uff  die  allmcnde  setzen  noch  machen  one  urlupp  meisler  und  ratx,  und  wer  das 
brichel,  der  bessert  jor  nnd  laf?  nrvi  pil  fnnd  pfiinl  und  sol  man  es  rügen  nnd 

w  rechtfertigen  by  dem  eide.   [400]  ^  ist  das  yeman  durch  die  almende  buwel  mit 


1  WM  iHiftr:  hfUBanOarAut,       •  /«Nf<r.  Vgl  OoMMr  99,  «far  luiA 

Brand  von  1352  »a^f :  «dotioch  verbot  man,  daz  nioman  kcinc  ti  nborlianp;  mc  machen  sol  nber  die 
almende.»  3  Wold  junger .  liynnanfarder.  *  Während  des  Druckes  noch  mträen  nur  die  Sdmte- 
gans'tchen  Papiere  auf  der  Stadtbibliothek  bthumt}  iAfmä  da  ttM  Bm&rtkvmg  «ifWCilrMBM»  Mtf 
cod.  D  fok.  32^-3$*  «Hl  fcigmdir  ArtiMtäklmv 

fO.  Sa^DUl  »  VI,  400»  VI,  m  (mU  B0fk^ 

J>  JUS  ~  ri,  401         fik33«  D  217  -  VI,  405  (MMit$ 

7)  213  =  VI,  402  D  218  =   VI,  406 

,    I)  ■:>u  =  17,  J)  210  =  VI,  400 

D  m  -  Vi,  40i  (Die  iltancftiHV«*  «.  «««r  dm  «tiiMiRM  ArtMtn). 

Dfm  Sählmiff  stimmt  «tfe«  mit  dajmigen  äu  StBr.  AnvAt.  Nack  ktiitrm  hau  D  9  »iO  «ime» 
'litrchttus  amli^m  hihfiU  VI,  30S).  3[an  lünuU'  ersucht  sein,  ein  Verschreihm  Schneegana  21t  für 
:ill  M.  *.  w.  OHSunehncn  Doj,  iH  JiMiodi  dadurch  «wa^iic/tteaeH,  daß  gkulmäig  nach  dem  StBr.  die 
i§  919  und  320  mit  an/h-rcm  Inhait  ttbuml  find.  So  bleibt  nur  die  Vermutung  übrig,  daß  der  kri- 
tiieht  Beorbeitar  de*  StBr.  und  SchneigßM  Moch  «ewdtfwtowf  PoragraphentäklMtg,  wte  ms  thtUMthKik 
etiltim  hat  (t.  die  BiitUilimg),  gearbtUet  habat.  (Auf  yeäem  JUI  MAeiNf  öfter  dk  Bumrdmmf  in  D 
späterer  Zu.^atz  m  sein,  da  sie  in  kciiu-r  TTf/sf  i>i  lUc  Di-i}rosilitjit  der  nun  D  sieher  bekannten  Para- 
graphen etHifereUd  werden  IcaHn.  In  E  niaiul  dit.  Bauordnung.)  —  AUr  «ut/»  die  Foliierung  wtü  nicht 
ttimmm;  denn  fol.  32  stand  in  D  Art.  VI  316  (Wittum),  der  inhidUich  tu  dem  im  StBr.  als  D  §  218 
hoMMm  Art.  VI,  308  rtdU  wohi  in  Begehung  gtbroAt  werde»  teiM,  filsNOC*  tamm  tieh  dit  vom 
AbMyiMW  ob  Z>  M  m-^»!»  geeäUtm  Faragraphem  Merkmipt  kmm  im  dit  INapMiMM  «imardmeH. 
Mun  stand  in  E  die  Bauordnung  fol.  84  (vgl  VI  Art.  -WT),  ,Itm  würde  in  D  c.fol.  53—54  etdaprechen 
(v^  Anm.  SU  Art.  22);  hiereu  paßt  die  Faragraphierung  der  Artikd  Uber  Zimmerleute  und  Maurer 
D  fi  337  ~  33'j  (Art.  499^  ff),  die  gleiehfaßs  ohngefähr  auf  diese  Seite  hinweist.  Nach  alledem  sind, 
«MM  Ami  Irrtum  SdmMgim»  («ktteieU  tmek  m  der  BeteiOmmg  dt$  Oode»)  vorUegt,  die  §iJi  MU-il» 
tsM  «A»  epOterer  Suat*  m  «Akt  gmd»  noA  freiem  AMb  im  D  ei»§e»dMem  leordm. 

In  &7(nt<-</un.'('  Pitpieren  findet  sich  des  Weiteren  eine  WcrUeutordHumj,  leelcfw  die  in  StR.  VI  ent- 
imUenen  ArttJid  »»  folgender  OrdnuHg  giebt  40Ö,  409  u  s.  w ,  418,  420,  fmt  alle  wi  derselbe»  Heihenfotge 
wie  sie  in  VI  eum  Teil  mit  Wiederholung  früherer  Artikel  geboten  wird.  Dasu  setzt  Schneegans  das  Datum  ffgg 
1488  lontig  nach  Qnsoni»  md  giebt  ak  QmeOe  «tom.  XU  (d  *.  maA  etmitifem  (Xtaiem  Oidmm^  XII)  mn44. 


c 


üigiiized  by  Google 


«■TAItTaH.lll  VI. 


tlolcn  oder  ulii  i  die  nlmcnde  bnwct  bnirken,  der'  sol  sie  also  veslen,  das        m m 
debein  »^hade  davon  geschehe  an  sincm  vihc ;  und  geschehe  ycmao  schade   dav  on 
also  one  geverde,  den  wl  der  ofiirichieii  der  den  buw  gctoa  bett  oder  in  ian  wil. 
II :  [400*]*  Ist  ein  mure  gemeiBe  und  vellet  ein  tröfdar&ber,  wil  jenre  buwen  noher» 
uf  den  der  tr5f  vellet,  wil  der  die  halbe  mure  begrifTeo,  so  sol  er  jeoeme.  des  tr5f  s 
über  die  mure  viel,  einen  sleinin  nach  legen  uf  die  andcrthnlhn  mure  nnd  sol  »It  n 
Iröf  jenen  iizwisen  an  sinen  schaden.  :  '  [101]*  Ist  ein  mure  gemein  umi  wil  einer 
bttwen  ander  den  zweyen,  welher  das  ist,  der  mag  die  mure  höber  »uren  und  gar 
b^iffi»n  one  jenes  schaden,  und  sol  doch  die  mure  gemeine  sin,  es  sy  dan  ver- 
bunden,  das  es  nit  sin  solte.  [40(3]  Ist  aber  ein  mure  dns  gerwe  nnd  ist  gin  *• 
holp  drin  gebuwen,  su  sul  jenre  nit  me  darin  buwen,  daii  in  diesdben  louclier. 
|403]  Wer  buwen  wil  und  einen  trouff  leitet  gegen  sime  nucligeburen,  der  sol  in 
ussleiten  one  sins  nochgchiiren  schaden.    [404]  Wo  ein  kelre  ist,  wil  sin  aoch- 
geburc  ein  prüvey  machen,  der  sol  des  grundes  drige  schuche  dazwuschent  lossen, 
ist  der  grünt  gut ;  ist  er  aber  nit  gut,  so  sol  «r  in  mit  gutem*  Itetem  verdalieo  >» 
doswascbent  one  geverde.  [405]  Ist  ein  mure  gemeine,  do  venster  dureb  gonC, 
welher  dan  wil,  der  mag  die  venster  wol  vermachen*^  oder  vermurcn  ulT  sincn 
halben  teil  der  murcn,  er  habe  sich  dan  verbunden  mit  briefen  oder  mil  lulen,  das 
er  ('S  nit  tun  solle,  ist'  ein  nmre  eins  gantze  und  gont  venster  dodurch,  uff  den 
die  venster  gont,  der  mag  wol  buwen  ulT  sime  gründe  vor  deu  venstern  uff,   er  *• 
habe  sieh  dan  verbunden,  das  er  es  uil  tuu  solle,  oder  sy  ime  mit  redit  ange- 
wonnen.'  [406}  Es  sol  nieman  dem  andern  sin  weridute  ab  sime  werck  triben 
one  gerichte  und  sol  yedennan  buwen  uff  sin  eigen  uff  sin  recht;  duncket  aber 
ieman,  das  man  in  uberbuwe  oder  im  unrecht  dul,  darumb  sol  er  ihenen  zu  rede 
setzen  vor  meistcr  nml  rat  nnd  mcister  und  ral  sollent  dan  hotten  darlzn  schicken  t& 
und  die  worheil  bcidei  sile  Lüieu,  briefe*  und  kUe ;  der  dau  besser  recht  habe,  der 
genicsse  sin  und  umb  dise  sache  darife  uieman  jehen  noch  loucken.  [407]*  *Niemao 
sol  die  venaler,  die  lOeher,  die  turen,  die  da  giengenl  in  dirre  atett  iure  rindimure 
uoder  derselben  steil  rinckmure  syooen,  die  da  vennuret  aini,  uffbrechen,  kein 
vensterlöcher,  turen  und  swybbopjen  in  die  vorgeschriben  ringmurc  machen  noch  » 
darin  houwen,  es  gange  durch  oder  nit,  noch  schoben  one  nrloupp  schöffel  und 
amman ;  wer  das  brichet,  der  git  20  luarck  silbeiä  und  weliehe  ralhcrre  erferl,  das 
ieman  das  vorgeschriben  gebotte  gebrochen  habe,  den  sol  er  rügen  meister  und  rat 

Stikmttf.  Amh.  (SltdlhU.)  «der  VMtaii  «4  «Im.»        b.  Sehnttf.  Am*.  (SUidiHUj!  'gulw  Koto«. 
■i^wimwni.      e.  'briefb  —  lai«>  /M/l  Sehnttg.  l.  t, 

fol.  3"  ».  In  Ordn.  XJJ  fmdet  sich  eicar  joi.  etmus  über  Wi  rhkHlnrdnung,  aber  mdU  du  Artik>l  ./i» 
fkhnetyaa»  eitierl;  im  Ihitum  steht  nicht  bei  Die  Schneegan.^ schcti  ArtiLd  »tehtn  rum  Teil,  ahrr  rhntfnUs 
okM  Datum,  fei,  1^  und  S^,  jediKh  in  anderer  lieihenfolge.  Daß  der  14.  Märt  mki  aia  Somitag 
Beminkcerf  yenannt  innf,  fnllt  auf.  >  Ergänzt  aus  Schneegans  Ami.  (SOadtbiU)  »  SMt.  (Str.) 
hfint  rkt  «liir  :irtiruliis  iisiinc  ;ul  406  (iiirl.)  omnoit  sunt  i  aiiccllati.  rcpetilur  in  kl.  r.atsordnunf,'.  > 
3  in  üchneeg.  Ami.  (Stadtbibl.)  als  §  217;  damit  beginnt  J'<A.  33».  *  Oednickt  in  der  Zeitschr.Jur 
Ontk.  i.  Obmk  XVI,  4  nach  B  foi.  84.  Wiederholl  bei  Schill.  (Str.)  Krit.  AlA.  WHttr  Ar  V»eneht. 
Rpp.  eooft.  nc  SdiÜL  (&r^  bimeritt:  «hk  «rticalm  omiawiB  in  kl.  Riitaonla.» 


1322 


149 


niui  (Ifii  sol  (lau  meislfr  und  ral  rechlfcrligen  ufl  den  eil.  1 108]  —  401.  (40!)] 
i02.  [410.  41  ij  =  405;  «wi  Schluß  der  Zusatz  :  oiler  möge  es  im  mit  recht 
aDgewjraneu.  [41!^*  *Uiid  welhw  iemans  fortler  sia  venster  noch  vorgerurter 
moflsen  verbuwen  wil,  der  8<d  das  tun  durch  einen  ämlichen  und  noUurftigen 

ft  g^we,  des  er  zu  einem  gd>niche  uit  wol  cDlperen  mag  ungeverlich ;  wer  aber 
dem  ondern  siu  veüster  verbuwen  wil  mit  einer  sieclilen  und  leren  mnren,  dor  sol 
im  doch  so  vil  siechendes  litchlos  gebea  und  lossen  werden,  als  im  dan  noch  zim- 
licheu  QollurßUg  ist,  alles  noch  der  wercklule  erkannlniss  onc  alle  gcvcrde. 
[413]*  *Was  gebuwes  aber  aust,  der  do  offembar  und  den  ougen  acbtig  ist.  iemans 

10  zwenlsig  jor  oder  laiger  unversprochenlicb  und  in  besitse  bsrbroeht  bat,  durch 
sich  oder  sin  vorfaren,  besitzere  des  husos,  dnrby  sol  der»  des  der  gebuwe  ist, 
bliben  und  von  den  wercklulcn  nit  abe  erkandl  werden,  o?5  were  dan,  das  der 
ander  teil,  den  das  l)erurle,  niulil«  spreclien,  er  hetle  sin  hiiss  nit  selbs  besessen 
und  were  im  davon  nit  wissende  gewesen  und  mag  darumb  das  recht  tun,  sol 

ift  dersdbe  ^ieasen  und  von  den  werddnira  darumb  crlmmilokB  beacheen  nodi  1h1- 
liclieD  ding«Q ;  wer  aber  das  ein  gebuwe  verboigenlich  gemadit  wurde,  das  ihenem 
nit  sichtig  oder  wissende  were  gewesen»  darumb  sollenl  die  wercklule  erkennen, 
wie  (las  harkomeii  isi.  [414]'  Wer  buwen  wil  und  einen  nuwen  dachlroutf,  der 
vor  nit  me  gewesen  ist,  leylen  wil  f^e'jen  sinem  nochgeburen,  der  sol  ine  ouch 

10  ussle^rien  one  sins  nochgeburen  schaden.  [415]  =  104.  [416]^  *£s  soUenl 
hynnanfürller  alle  nöhe  abe  sin  one  lache  n5he,  und  die  nöhe,  die  su  wasaer  gondt 
oder  in  graben,  do  njemans  wonel;  dodi  mag  man  die  n5he  an  den  mnren  od«r 
an  dc:^  1  den  wol  abeleylen  /.u  getan  unlz  ufTdiemle.  t^lT]*  *Man  aol  hynnan* 
fiirtter  dehein  nnwp  sehoyliin  oder  rürin  lacLe  in  nnsscr  slall  oder  Vörstetten  innr- 

i5  wendig  der  nnwe-n  und  ölten  ringlunuren  machen  :  man  sol  ouch  derselben  allen 
decher  deheins  blelzen  und  wo  man  eriünde,  das  ieman  sollichs  tele,  der  bessert 
fanff  pfundt  und  wU  man  ouch  eim  soUicben,  der  «n  miwe  sehoyhin  oder  rftrin 
lache  machte  oder  ein  altes  bletaete,  abebrechoi,  und  das  sollenl  alle  der  atelte 
knechte  rügen  und  dartsu  aUennengUch,  und  wer  aollidis  rfiget,  dem  sol  werden 

30  der  fnnfTle   teil  der    besscrungo.    -.418]  =   lOß.     1410]"   Der  zoller  nnd  Aev  Imrggrnvp 
aollent  die  brocken  machen  and  behaben,  alt  aic  von  alter  bar  getan  handt,  and  vcre,  das  ienuui 
ii«  «arloM  halp  dihnii  w^btM  bwektt  m  lOMen,  an  pferdm  und  an  tfln^  Am  adukha  täaA  , 
aehqMjg  «irariehtaii.  dt  dn  von  alter  IttAimm  iat  [42Ü]*  *W8n  sidi  begibt,  das  edOte 

an  husern  oder  hüfen  ulzil  buwcnl  und  sollichs  buwes  halp  murelatten,  brustböme, 

»  lachpfoslen,  hochboyme  oder  sweUen  und  desglich  gel^l  werden!,  so  soll  sollichs 

 \  

1  JtHtger :  iH  eine  ieitUdt  nach  Art.  405  erkusene  Verordnung ;  fartter !    •  Ordn.  XII,  3.  Sd%riß 
drs  15,  Jahrh.  fimli  nVi   hniicschrichi  koi   Xuti:   ron   Uf<;'         ■*  luist  =  403         '  Wohi  jünger:  'ir.o 
inhaltlich,  cum  Teil  auch  tcörtUch  gleich  einer  Hattordnung  cm  «1470  f.  qoarla  poni  thnitatis  •  Ordn.  Juni  t». 
II,  75 ;  auch  in  der  Bmmimuit  Otdn.  XII,  1>>,  WUMkit  dir  AH.  470.  byuunfartter !      ^  Jünger : 

40  iMieh  C%.  Schmidt  SUnM.  €hi»$en-  und  Iläuserrmmen,  Eint.  p.  7.  ist  diesen  Verbot  im  Jahre  14ST 
er(a$9en  worden;  noeft  StAmeegans  Ause.  (StadthHA.)  stand  m  ctxl.  F  fei.  68^  mit  der  JahreetnKt 
13'J'.} :  uteht  auch-  in  der  Kauordnuwj  Onln.  XII,  i ''.  /-.Virrw  uHtffearbfiiti  aus  St]{.  /,  'jß. 

'  Vgl.  Art.  383;  toi^krhoU  bei  Schilt.  (Str.)  Krit.  Anh.  unter  der   Ueberschrift  app.  const.  rec. 
*md  mä  itr  BiiUeÜmitf  «aomre  litmn  meister  und  rat  haben  erkannt  and  geordnet,  wan  sich  ffgg 

M  begibt*  «. «.  w.  abo  jtmger.  SdMeeg.  Amt.  (atadUM.)  mM  ob  Ihtum  huuu  «1488  sea  post  FnadML»  iMobtr  l. 


DIgitized  by  Google 


STAHTRECIIT  VI. 


huss  oder  liofT  darnmh  nit  verändert  sin;  doch  sol  der  cosle.  dm  der  gfltnu»- 
costell,  uflgezcichnei  werden,  und  wan  es  zu  falle  kuinpl,  dem  manne  oder  sinen 
erben  daran  das  zweyleil  und  der  frowen  oder  ireD  erbeu  das  drilleil  werden  ;  obe 
aber  soUicher  cosle  nil  uffgetseielinel  were»  so  mag  der,  der  do  meynt  deshalben 
fordttunge  tu  haben,  die  wcrcklute  dartsu  nemen,  den  gebnwe  m  aehetzen«  nad  » 
wie  er  gesclietzet  wOrl,  sol  ouch  dem  manne  oder  sinmi  erben  das  zwejlcil  und 
der  frowen  oder  ircn  erben  das  diilt^yl  zugehören,  diwile  es  doch  usser  irer  beyder 
gemcynem  gut  gebuwen  isl ;  aber  decken,  venster,  ofen  oder  dcsglich  blelzwerck 
zu  macheu  oder  inn  ercn  zu  haUen,  sol  barinne  nil  begriffen  sin  oder  gercchent 
werden.  t* 
*Von  der  mQntie.  * 

[421]  •Unser  herren  meisler  und  ralc,  schöffel  und  amman  sinl  mil  urteil 
Tihcreinkomcn,  das  der  IniliT  iiH  der  münssf»  der  stelle  munssemeisler  und  einer 
von  den  goUsmiden,  der  darüber  gcsworen  hatl,  soUenl  y.iim  mynsten  ein  mole  zum 
halben  jore  und  wanne  sy  das  notdnrfil  beduncket,  blapbarl,  *  metzblancken. '  « 
Slrossburger  grossen  und  Strossburger  pfenning  y^elioh  sehen  aelülluag  glich  vü 
uss  dess  kouffiaaans  aeckd  nemen  migaverlich,  die  munssen  in  dem  fiire  nfltelwn 
uff  das  Slrossburger  korn,  als  sich  das  geheischt ;  vindel  sich  danne  die  munssen 
dem  korn  gelich,  so  blibc  doby,  vindenl  sy  sich  aber  chrenecker.  dan  das  vorge- 
naul  koro,  so  ordcne  man  alsdann  utl  stunde  yede  munsse  zu  nemen  und  zu  geben  » 
uff  das  Slrossburger  korn  und  irem  werde  und  nil  anders.  (422]  *  *£&  sollent  ouch 
alle  hiis^enoaaen  an  der  mnnsse  selb»  and  ouch  mil  allen  iren  dieaem  und  geainde 
bestellen,  das  sjr  niemanl.  wer  der  ny,  blaphart,  metaerfalancken,  Slroasbuiger 
grossen,  Strossburger  vierer  und  ouch  Strossbuiger  pfenning  gestalten  zu  kouffen 
oder  zu  kt^fTmi  gehen,  dir-  hinwrgk  zu  füren  in  ander  mftnizen  oder  die  zurbrechen  at 
und  aiulerwerbe  zu  verniiiulzeii  by  denselben  peuen,  als  dann  uff  die  Strossburger 
müntzc  gesalzt  ist ;  und  wurde  ein  nuwc  munlze  uffslon,  das  sollent  die  obgenanten, 
80  balde  aj  das  vernemenl,  in  das  fure  uffaetaen  und  versuchen  och  ulf  das  Strass- 
burger  korn,  und  wie  sy  die  vinden,  das  sollent  ay  für  nnaser  herren  die  rete 
bringen,  das  sy  sich  wissen  darnoch  zu  richten  und  das  zu  ordenen.    |423]*  *Itcm  m 
die  hussgenossen  an  df>r  mtinsse,  die  zu  hnncke  sitzenl,  sollent  den  ^^-dissil  mit 
dem  wysscn  gelle  zu  geben  und  zu  nemmcn  ballen,  als  das  unlzhur  komcn  läl 
ungeverlidi  und  der  stelle  munssen  geben,  noch  dem  und  sy  ftfl^setzl  sint;  und 
was  Rinischer  guldin  inen  furhanden  komenl,  die  hie  genge,  geneme  nnde  wening 
sint,  an  der  eime  sollent  sie  nil  rae  dan  einen  pfenning  ZU  gewynne  nemen,  doch  » 
also  das  ir  deheincr  derselben  guldin,  die  hie  also  penf^e.  pcnrmc  und  werung  sinl, 
hinder  eime  haben  ^oWc  ttff  merschntze,  höher  dmui  utl  d«'ti  vorgenanten  gewynne, 
das  isl  ein  pfenning ;  und  was  under  eime  vorgenanten  Hinischcn  guldin  und  über 


<  IM«  f«MMl«N  ArtihI  über  He  M^nu  Hnä  <w«  fym  15.  Jdhrhtmäert  Sie  itumtm  iwMIHeh  oder 

wortlich  Über*  in  mit  <lin  aus  ihr  Stadt  Ordnutujnt   XVII  uiul  XXI  hei  Eheherg;  Ueber  das  ältm  40 
deutsche  Mümwemm  und  dte  Hausgenossenachaften,  y.  199  ( VII J)  und  202  (X)  ff.  at^ednukten  Be- 
aUmtungen  Art.  431  nadi  Schüt  (Str.)  kaiueiliert.       *  =  >/<  sol        *  Eine  3iltwmBim  «M»  MgU 
st  1  Va  mofkart.      *  Haek  Schüt.  (gtr.)  kKudäert.  VgL  Amm.  1.      »  DetgL 


1822 


IM 


einen  Binisclien  guldin  und  der  hie  nit  genge  unde  werung  ist,  mag  yedermann 
nemen  und  geben,  als  da»  glich  und  göilich  ist,  ungcvcrlich.  [421]  >  *  Kern  die  hnas- 

genossen  an  der  mtinsscn.  die  zu  bancke  silzent.  solltnit  sich  Hissen,  das  sy  meng- 
lich gut  weruDge  geben,  wer  l)y  inen  wehsselt  one  alle  geverlicheit.  [125]*  *Ks 
i  sol  ouch  meuglich  einen  Hinischen  guldin  für  eilille  halhen  Schilling  ptenniog  gellen 
unde  nemen  one  die  huaagenossen  an  der  munssen ;  die  mQgeat  derselben  guldin 
einen  wd  für  sehen  sdülling  und  fnnff  pfenning  nemen  unde  doch  nil  höher  haruss 
geben  dann  für  eilffte  halben  Schilling;  wer  das  briobet»  der  bessert  funff  pfunt. 
[42f)P  *  Es  sollent  ouch  alK;  liussgcnosspii  an  der  ratmsse.  goll.-ichnnJe  noeh  alles 

"»  ire  gcsiade  noch  niemaut  von  iren  wegen  und  alle  der  stelle  burgor,  himlersassen 
noch  niemaul,  der  der  stall  gewaut  ist,  debeiaerle^  Silber,  das  in  (ii^cm  bischumb 
kouffet  Uder  in  weihen  weg  er  es  sn  sinen  banden  bringet,  es  sy  gebrant  silber, 
gefleckei  geschirre,  bnicbailber,  es  kome  von  muntsen  oder  von  eleinollem,  in 
wellicher  gestalt  es  silber  ist,  uiie  alle  ^^everde  unde  argelisle  nil  uss  der  statt 

tf>  Strosshurg  füren  noch  schicken  durcii  ir  gesiiide  noi  li  durch  yemants  anders,  wann 
wer  also  silber  hat,  der  so!  es  Cleinlunis  unsserm  inunssetneisler  gebe  zu  koulTen  ; 
kan  der  aber  nil  mit  ime  uberkomen,  so  mag  er  iiue  pt'enuiug  beissen  doruss 
machen,  also  das  er  davon  gebe  sinen  schlegeschulz,  den  maohdon  und  das  die 
pfoming  ire  gewwhle  und  kom  haben  nnde  nit  von  banden  koment,  der  hater 

w  habe  sy  dann  uf^esetzetl  und  versuchet,  ob  sy  sigent  gerecht  an  koru  unde  an 
gewichte,  als  vorslat  [127]*  •Wolle  ouch  ein  goltschmidt  ime  selber  silber 
kouffen,  in  sin  gadem  zu  verwurcken  oder  ein  burger  ime  cleinoter  oder  silberin 
geschirre  z\x  machen,  das  mügenl  su  wol  koutlen  an  der  muusse  oder  wo  sy  es 
vbiden  mögent  nnd  man  sol  Inen  das  oudi  su  kouifend  geben,  also  das  das  silber 

»  geseiehenl  sy  nnd  geballen  werde,  als  das  harinne  eigratlicfa  gesobrlben  stot  one 
alle  geverde ;  ouch  wolle  ein  hus^noase  an  der  munsse  oder  jemant  anders  us 
sinem  silber  pfeiining  lossen  machen,  do  sol  Cleinhans  der  munssemeister  alles  siu 
vermögen  darzu  tun,  das  eim  sollichen  uss  sinera  silber  pfenning  gemacht  und 
domitt  gefurtert  werde,  unde  als  gemeinlich  ein  silher  besser  isl,  daa  dus  ander, 

»  do  sol  der  egenaute  munssemeister  eime  yeglichen  alle  die  pfenning  geben,  die 
davon  werdenl,  usq;enomen  den  schl^eschals,  den  maehelon  und  das  davon  gdiurle. 
[428]^  *Ks  mügenl  ouch  alle  bttssgenossen  an  d«r  munsse  ir  Silber  selber  bumen 
oder  inen  lossen  den  hüter  bnrnen  nfl"  der  mQnsse,  also  von  wem  dos  gebrant 
wurde,  dos  er  das  nit  lusse  von  sinen  banden  komen,  es  sy  dan  gezeicheul;  zu 

»  glicher  wise  brante  Cleinhans  unsser  muDSsemeisler  yemant  dehein  silber,  das  er 
gehalten  wdle  oder  eim  goldlschmidt  geben  su  kimffim,  sol  oueh  g«mdi«il  sin. 
und  wer  im  also  lal  silber  burnen,  der  disen  ariickeil  nil  g^hworen  bat,  der  sol 
globen,  das  gebrant  silber  nil  usser  der  stall  lossen  su  komen,  es  sol  ouch  deheiu 
silber  niergent  anders  gebrant  werden,  dann  uff  der  munssen,  als  vorslel,  oder 

40  durrb  nnsscrn  nninssnieister  in  dem  maus^ehofe,  und  wer  lue  wider  dctc  und  diss 
vcrbreciic,  dem  sol  mau  das  silber  nemen  und  bessert  darzü  zwauzig  luarckü  silbers 


i->  Wie  Jim.  Iutii4  S.  ISO. 


DigitizeQ  Ly  v^oogle 


«TAUiTKBCHT  VI. 


und«  der  es  Tem'hworen  halt,  den  sol  meüter  und  rate  darsA  umb  den  meyneidl 
strofien,  als  sich  das  geburt.    [I2i)\*  *Wann  och  ir  einer  sin  aillier  also  burnen 

wolle,  das  selbe  silber  oder  dehciu  ander  silber  sol  er  burnen  uffe  der  mtinssf  o.ler 
dem  muiissehofe  und  nierjjenl  anderschwo  und  so!  altt^wepcn  doby  siu  und  haben 
den  buler  oder  unsscr  stelle  munsseineisler  oder  den  gollschmidt,  der  doruber  » 
gcsckworn  hal;  und  der  sol  zum  mynslen  einer  alle  zit  doby  sin  umb  dcsswillen, 
das  er  sdie,  was  er  burne,  und  das  kein  munaae  do  gebrant  werde^  die  hye  genge. 
gut,  gebe  und  geneme  sj.   [4d0|*  *Es  atA  oueb  debein  buasgenoaae  an  der  munsse 
nocb  niemanls,  wer  der  sy.  kein  esse  in  sinem  husc  hüben,  dann  alMne  die  goll- 
schmidt  in   iren  offen   piden.    1431]*  *Und  ob  och   die  hussgfnossen   an   der  m 
niuiissi'  lichtiinerleye  verbunlnisse,  versprechen,  vcrschribung  oder  gelubüe  htime- 
licb  oder  offenlich,  iu  wellicben  weg  das  ge^u  künde  oder  mOchle,  under  ineu 
hetlent,  die  wider  dise  ordenunge  werenl  oder  gesin  möcbtenl,  soUichs  sol  nu  und 
SU  ewigen  tagen  dot  und  unmeeblig  ain  und  niemer  nie  furgewant  werden  und  ocb 
niemerme  keine  gemachen  in  kein  wisc  und  one  alle  geverde.   [433]^  *Ei8  mag  m 
üuch  ein  ycglich  gollschmidt  wol  silber  burnen  uff  siner  essen  und  uff  sinem  offf"npn 
gaden,  wer  zu  ime  komel  und  das  begcrl,  doch  also  das  sy  kein  Slrusäburger 
munsse  noch  metzblancken,  Uapbart  noch  dehein  ander  munssc,  die  hie  genge, 
gut  und  geneme  ist,  die  munssen  sigenl  gants  oder  leilHDchen,  nit  burnen  soUenl 
one  alle  geverde;  und  wann  er  burnen  wU,  das  er  do  by  babe  den  munaaemdsler  a» 
oder  ein  huler  oder  den  goltsclimidl,  wellichen  er  wil  oder  haben   mag.  undc  sol 
hollirli  silber  burnen  und  diis  lussen  zeichen  :  iiudc  sul  das  silber  otich  liu;  bliheu. 

werc  duuu,  das  er  yeuianlü  geschirre  oder  cleiuuter  gemacht  helle  oder  macheu 
wolle,  das  sol  man  eimc  yeglichcu,  wanu  das  gezeichenl  ist,  lossen  vulgeu. 
[433]^  *Wa8  Silbers  oueb  in  disem  byscbumb  geltouffl  wdrt,  das  aol  kein  unsser  n 
burger,  er  sy  ingesessen  burger  oder  ussgeaessen  noch  ddMitt«r,  der  under  unssenn 
Stabe  sitzet  oder  yetnant  von  Sinen  wegen  schicken  uss  dem  Intodbumb  oder  da^ 
schaffen  getoii  werden,  dann  man   sul  das  liiilteu  als  in  dem   vordem  arltckell 
geschriben  stot,  wo  aber  yemaul  ussewendig  dess  iiischumbä  silber  kuutlel,  es 
were  zu  Gölne,  zu  FranckenAirt  oder  undcrschwo.  das  silber  mögenl  sy  schicken  » 
unde  füren,  war  sy  wellent  one  geverde  und  sollent  das  alle  bus^enosaen  an  der 
munsse,  gollachmide,  underkouffer  und  konffelerin,  die  domitte  umbgont,  und  alle 
die  über  die  muusse  geselael  sint,  schweren,  das  vorgeschriben  slucke  zu  hallend; 
und  wer  das  hricfiet,  der  bessert  den  mcineidl,  und  der  es  nit  geschworen  Jiall, 
/.wentzig  marcke  Silbers ;  uudc  wurl  das  silber  ergriffen ,  das  sol  mm  ueuieu.  » 
[434J*  *  Brechte  aber  ein  frömde  man  silber  usswendigk  des  bischumbs  hur  in  die 
statt  Stroasburg  su  verkouflfen  und  beducble  in,  das  er  das  silber  nit  wol  nocb 
sinem  willen  verkouffen  möchte,  der  mag  das  silber  wol  wider  hinweg  Airen,  ob 
er  wil,  one  geverde.   [435]^  *Es  sol  och  dehein  unsser  ingesessen  noch  nssge- 
sesscn  burger  oder  deheiner.  der  nnder  unsenii  siebe  sitzet,  noch  nienian  von  m 
siuen  wegen  yeman  uss  deme  byschumb  eugegeu  gon,  nleu  oder  faren,  das  er  ime 


1  -7  iFfc      1  «Mi  4  A  m 


sin  Silber  abekouffle  in  deheiaen  weg  one  geverde,  dutch  das  das  Silber  dem  stooke 

zu  Slrossburg  nit  empforl  werde.  [436] '  *  Es  sol  oucli  niemant  dehein  silber  uss 
dem  byslhmnhe  furcn,  es  sy  gcbranl  silber  oder  gefloclcet  pescliirro.  wie  das  gf.nanl 
ist ;  der  keiu  i$ilber  barbrioget  und  der  silber  barbrccbl,  der  sol  danuocb  kein 
anders  biuwcg  fureu,  dann  allein  das,  das  er  also  harbrocbl  bell,  und  wer  das 
Terbriohet,  dem  sol  man  das  silber  gerbe  nemen  und  zu  sinem  übe  und  gute  richten 
und  recblfertigen  ufT  den  eit ;  diss  sollenl  alle  huaagenoMen  an  der  munsse,  goU> 
scbmidt,  underkouffer  und  koufTelerin  scbweren  zu  ballend  und  dartz&,  wo  sy 
bedtinckel  nn  ypmnnt,  der  vorwüreket  silherin  pescliirre  konffen  wil  xmdo  p<i  hin- 
wegk  scbicken  wolle,  das  sy  im  das  nil  zu  koutien  gebenl  nocb  niemant  voo  sinen 
wegen,  und  gel  diss  nil  an  nuwe  geschirre,  das  gollschmide  machenl  one  geverde. 
[437]'  *Ein  jeglich  goltscbmidt,  der  zu  gaden  sitae! ,  mag  oncb  wol  gebrant 
silber  oder  bruchsilber  konffen,  so  vfle  als  er  in  sinen  gaden  verbrucbcn  und  vcr- 
wiircken  wil  und  sol  oucb  ir  dcbciner  dem  andern  silber  kouflen,  dcrsclljc  wolle 
es  dann  oucb  verwOrcken.  [438]*  *Ks  sol  oticb  K-pin  hnssn^pnosse  an  der  munssc 
nocb  güllschmidl,  cremer  oder  gewanlman  nocb  ni* mani  aiulers  d»'beinen  grossen 
Pfenning,  nocb  debeiu  ander  munsse,  die  bie  geugc  unde  gebe  sint,  verbamen 
noeh  serbrechen  nocb  hinwegk  sobidcen»  des  sy  gebrant  werdent,  noch  die  schweren 
von  den  liblen  lesen;  wer  das  brichel»  der  bessert  Ub  und  gut.  [439]*  'Es  sol 
oucb  debein  bussgenossc  an  der  munsse  nocb  nieman  anders  mit  delu'iiii  mnnsse- 
meislor,  der  do  mtiiitzet,  weder  teil  noch  pcmcin  liabcn  nocb  darzu  ralen,  sluren 
oder  hclllen  in  debeincn  weg  one  alle  geverde;  wer  das  verbricbel,  der  bessert 
flinfltsig  raarck  Silbers,  als  didce  er  das  dnl»  und  sollent  die  bussgenoasen  an  der 
munsse  das  schweren,  also  su  balten,  und  weHicher  bossgeDosse  an  der  munsae 
das  verbreobe,  d^  bessert  den  meineit  unde  nil  die  fundlzig  mareke;  wer  aber  das 
Stucke  nil  verschworen  hettc,  der  sol  die  fuiifflziy  marcke  bos^iern,  als  du  vor 
underscbeiden  ist.  [440]  *  *E3  sol  dehein  hussgenosse  an  der  munsse  noch  nie- 
mant anders,  wer  der  ist,  uss  genomen  die  golUcbmide  in  Iren  gaden,  debein  esse 
haben  an  deheinen  enden  weder  innewendig  oder  u^wendig  der  stall;  und  sollenl 
die  hussgenossen  an  der  munsse  und  die  goltsehmide  schweren,  diss  a]so  zu  ballen 
und  es  oudi  alao  zu  rfigm  nocb  böre  sagen,  und  verbredie  es  ein  liussgenosse  an 
der  munsse  oder  pultsclimidl,  der  sol  t-inon  meineit  bessern,  verbrecbe  es  aber 
yemant  anders,  der  do  nil  gescbworen  lielte,  der  bessert  zwenlzig  marcke  Silbers, 
usägenomen  die  gemein  esse  uff  der  munssen.  [441]*  *  Wer  aber  ob  yemani,  wer 
der  were,  es  were  lestesche  oder  anders  sn  bnmen  oder  sa  Ittttern  bette,  das  er 
uff  der  munsae  noch  in  gadem  nit  gehnmen  mOdita,  dar  oder  die  sollent  soUicha 
sn  die  obgemellen  drigc  bringen*  beduncket  dsnne  die  drye,  das  sy  sollicbs  an 
den  ubgenaiilen  enden  nil  gcbnrnen  mögcnt,  so  mögcnl  s}-  inen  wol  erlouhen,  das 
zu  buruen  an  den  enden,  das  niemant  kein  schade  gescbeben  möge  und  docb  also, 
das  dieselben  pcrsonen  nit  me  burnent,  denn  inen  zu  der  zit  crloubet  sy.  [442]'  *  Ks 
sollent  oucb  aUe  hussgenossen  an  d«r  munsse»  die  lu  banoka  aHient,  und  alle 


i-t  Wie  ibm.  1  und  4  8.  SSO. 
8ii. 


M 


154 


SIAOfmBCHT  VI. 


goltschmidt  behalten  alles  argA^cnig  silbcr  oder  goH,  das  inen  zu  bancke  Ittmiet«  do 
sy  bedunckrt,  das  es  renbig  oder  j^L-slolon  sy,  zcrknutschet  oder  wie  sy  das  arpr- 
wenif!^  hetliinckel,  und  sullieh  argweuig  goll  oder  silber  anlwurlen  uod  gebcu  aa 
Unser  liel>en  froweo  werckc  unde  dem  spitlal  yegclichem  das  halbe,  einer  breble 
dann  kuntschaSI,  daa  daa  gott  odar  aüber  recbtfertig  wäre,  kerne  aber  jemeoi  in  « 
Jorea  ftiat,  den  daa  ailber  oder  golt  wäre  und  daa  kontlidi  machte,  dem  aol  man 
ea  lossen  volgcn.   [443]'  *Was  ouch  besserungen  vou  golde  und  von  Silber  von 
allen  vorgcschribcn  stucken  vallent,  do  sol  das  halbe  unser  statt  werden  und  das 
andere  halbe  sol  geteilt  werden,  netnlich  ein  teil  dem  munssemeisler,  das  ander 
teil  den  hussgenossen,  daa  dritte  teil  an  goltachmidt  antwerckc  und  das  Vierde  teil  i« 
dem  oder  den,  die  das  forbringent  und  n^nt.  (444]'  *B8  aollani  ooch  die  buaa- 
genoasen  an  dar  mnnase  keinen  emi^iohen  an  busagOHMaen  und  losaen  silaen  by 
inen  wehsselen  an  der  munssc,  er  habe  dann  vor  und  e  alle  stocke  geschwom. 
die  davor  pcschriben  stont,  die  hussgenossen  nn  der  munssen  nntrefTerid.  f445)*  *Dess- 
glichen  sollent  die  goltschmidc  ouch  kuiiieu  au  ir  antwercke  emptohen  oder  an  ia 
irem  antwercke  halten,  er  habe  dann  vor  und  ee  alle  stucke  geschworen,  die  davor 
geaefariben  atont  und  die  gdtaehmide  anlra^d.    [448]*  *Ea  aollent  oaeh  die 
obgemdte  drige«  nemlicb  der  hnter,  nnaer  atatl  munssemetaler  und  der  tou  den 
goltschraiden,  alle  viertzehen  tage  ein  molc.  nemlich  uff  einen  aamstag,  zusamen 
komen,  so  es  12  schiebt  in  der  statt  nninsscboff  und  do  warton  untz  vesper.  ob  ^ 
jemaot  kerne  und  begerle  äiu  silber  zu  zeichen,  das  sj  das  besehen,  obe  es  via 
aObar  sy,  domit  ein  koutTman  den  andern  geweren  und  des  aeicfaena  würdig  sy,  das 
aoQenl  ay  seicheneD  und  kein  anders  und  das  oudi  sollich  siiber  bie  gebraut  9j. 
kerne  omdi  in  den  viertsehen  tagen,  welliche  zit  das  wer,  yemant  zu  dem  huter 
oder  munssemeister  und  begcrte  sin  siiber  zu  besehen  unde  zö  zeichen,  das  sullent  « 
sy  in  vorgeschrihenpr  mossen  ouch  tun  iindc  gehorsam  sin.  und  danirab  sol  mau 
denselben  drygen  eim  zum  jore  geben  ein  pfunt  pi'enniug,  zu  weynachten  das  halbe 
und  an  aandt  Johans  dag  zu  sungecbten  das  ander  halbe,  und  soUent  unaer  herren 
raeister  ande  rate  den  goltachmidt  au  den  andern  swein  aetmi  und  orden. 
1440]  ''  *Ouch  ist  der  herren  der  funfitzehener  mcynunga,  woltcnl  die  goltschroide  « 
oder  die  gult  und  siiber  von  einander  scheiden  könnent,  ulzil  zu  iren  arliclveL-u 
reden,  dos  möchient  sy  wol  tun  vor  aassem  herren  meister  und  rate  und  den  ein 
und  zwcnt/.igislen. 

[447]  ^  *  Vou   der  slaUchribfry,    So  ist  der  herren   meynung ,  das  man 
hesr  Jeger  dem  oberschriher  by  sime  lone  den  58  I7  ^,  das  ist  alle  wucben  m 
1     und  der  atetta  huas,  darinn  er  aitaet,  und  ao  vil  holtiea,  achiler  nnd  wallen, 
ala  er  darin  bedorffe,  aol  lasse  bliben  und  aol  ime  IVirrer  von  der  statte  gut  und 


1  -    Wu  Amt.  1  u)ui  4  S.  läO.  iw  Ärl.  UG  der  Fehler  der  Zählung  in  der  Vvrlaije.       «  SehOter 
nennt  in  der  Begehreibung  des  cod.  K  eum  Jahre  14^5  neben  Städt-  und  Ammeitter  einen  Herrn  n 
J«gtr,  dem  em  Exmskur  der  8t«dl0rUkei  üUrgtbm  mrdm  uB.  M$  i$t  vermtitUA  dittdbe  Ar»««- 
KddteU,  «Uc  JWcr  oBc»  fetMimt  iPinL  Im  Jährt  UUJmn.  9t  htj/taiAigt  Miietm-  mmd  Atf  tmm  SOittibcr 
Jtkatmt  Jeger  bei  fWinMeft,  dem  JtCmiethen  lUitife,  £Kr.  StA.  AA.  aOO. 


Digitized  by  Google 


1322 


155 


gehe  nit  me  geben  nocb  soheneken,  es  ey  für  den  scbriber,  der  hj  dem  sUmien 

sitzet,  noch  in  deheinen  andeni  weg.  und  er  so!  onch  darüber  an  niemans  von  der 
stctte  wegen  nit  me  vordem  noch  lieisclieri  ime  lue  zu  geben,  waii  in  massen  als 
vorälal  aller  dinge  uugeverliche.  wers  aber  das  yemans,  wer  der  wer,  iu  sime 

«  hiiBse  esse  oder  troncke  oder  Udhles  bedörflle  and  das  soliches  geachee  iron  gehcisees 
mcialer  nnd  rala  oder  der  herren  der  drilaehen,  so  über  die  kriege  gesetzel  amt, 
das  sol  man  ime  bezalcn,  als  es  coslet  hetle,  und  sol  er  oucli  nit  me  dafür  nemen 
by  sime  eide  ungeverlicbe.  [§  2]  Item  als  her  .Tep^er  ilor  oberschrtber  und  sin  sun 
und  einre  underschriber  «nlzbf^r  in  der  rant/.elige  ge\v«.'seii  .siui,  do  ist  der  herren 

lu  me^uunge,  die  wile  subeu  zuliler  geiuaclil  und  geordcul  sinl,  die  alle  wercktage 
OQch  wol  elna  adiribera  d6rflbnt  und  dan  ouoh  manigerlej  louffe  nfferstandra  ainl, 
do  dufdi  dea  aehrüMit  vasi  nnd  tU  me  ist»  van  vor  ayten  was.  als  das  wol  scbynber 
nnd  mercklich  ist,  das  man  dan  bynnanfurdcr  zwcu  schriber  haben  sol  zu  her  Jogcr 
und  sime  sune.  und  ist  das  darumb,  das  her  Jegcr  liyiinanfurder  deheinen  knaben 

15  haben  sol,  dem  die  stall  Iodc,  uls  man  ime  vor  \'d  S  jurs  für  einen  knaben  geben 
hctte.  und  sol  ouch  her  Joger  oder  die  andern  schriber  noch  nicmans  von  iren  wegen 
hymianfurder  nutnt  uaaer  der  cantzeligen  andern  aöhribem  le  achriben  geben  by 
iren  «idan,  dan  an  daa  alles»  was  die  statt  angoi,  selbe  achriben  aoUent;  dan  der 
statt  nit  fuglich  oder  bekömbeliche  ist,  das  iemans  fremdes  der  statt  Sachen,  die  au 

w  zu  lunde  bant,  wissen  sol,  wan  wol  breste  davon  ufTerston  möchte,  wers  aber  das 
es  sich  fugen  wurde,  das  man  vil  geschrifH  zu  eim  stutze  haben  mustc  und  der 
atett  ober-  oder  die  ander  schriber  semliche  geschriflle  nit  in  zyt  geschriben  kundcnt 
oder  mOditent,  erkennen  dan  die  rete  od«  die  driladieii,  die  über  der  statt  kriege 
gesetst  aint,  oder  der  mererteil  ander  in,  daa  man  aolidie  geschriflH  uaaer  der 

«  cantzelige  zu  schriben  geben  sol,  so  mag  es  her  Jegrr  wol  tun ;  doch  was  solich 
schrihen  costet,  do  sol  her  Jeger  den  halben  lone  dovon  geben  ze  schriben  und  die 
andern  drige  scbriber  das  ander  halp,  und  sol  die  statt  des  keinen  coslen  haben, 
und  wurde  mau  utzit  also  usser  den  cantzeligen  geben  ze  schriben,  dartzCi  sol  man 
vor  allen  dingen  nemen  den  adhrlber  vor  dmn  deinen  rat,  der  ouch  daa  aweren 

tt  aol  n  tnnde,  so  vil  er  des  ander  unmuasen  halp  den  deinen  rat  antrefleo  getan 
mag,  dan  ps  bindpr  domsi'lben  schriber  verswigener  blibt,  wan  hinder  andern,  die 
wile  Pf  der  stell  on  das  gesworen  halt  nnd  gewant  ist.  f§  H]  Ouch  so  sol  her 
Jeger  der  oberschriber,  sin  sun  noch  die  andern  zwene  underschriber  sich  niemans 
mche  oder  geschriiA,  er  sy  genant,  wie  er  wolle,  anderwinden  nodi  annemeo, 
dodurdi  der  ataU  Straad»arg  aadien  gebindert  werden  mOgent,  wan  der  statt  aacbe 
allewegen  vor  allen  dingen  vorgon  und  gefordert  werden  aol,  als  das  billicbcn  ist 
aller  dinge  ungeverlicbe.  [§  1]  Der  zweyer  underschriber  einer  sol  üuob  alle  zil 
uff  die  subene,  die  über  die  unfugen  zu  richlen  ge.sclzl  sinl,  warten,  so  sie  des 
bedorffenlich  und  notdurilUg  sint;  und  darumb  sol  man  weder  her  Jeger  oder  dem- 

M  selben  schriber  noch  nimBao»»  wie  der  genant  ist,  von  der  atelt  gelt  nutsit  für- 
bosser  gdten  nodi  achencken  und  ouch  an  die  statt  nodi  niemans  von  der  atette 
wegen  nutzit  vordem  noch  heischen  ungeverUchc.  \§  5]  Dessglicben  sol  der  übrigen 
einre,  her  J^gera  ans  oder  der  ander,  nff  die  dritaehen,  ao  aber  der  atati  ordenunge 


üigiiizuü  by  Google 


«9 


STADTRECIIT  VI. 


und  ratslagen  gesetzt  sinl,  als  lange  der  werel,  oiich  zu  allen  rv!(ni    wartten,  wan 
und  so  dicke  su  sin  bedürfTenliche  sinl;  und  doruinb  und  unib  sulich   wartleD,  SO 
sol  mau  ouch  nieiuau  nulzil  geben  in  aller  masseu,  als  da  vor    bcgrifTen  ist. 
[§  6]  Ouch  80  loUeat  her  Jeger  der  oberachriber  und  die  andern  schriber  su  allen 
xjten  dartsu  adien,  lugen  und  wamemen,  das  der  alette  lonffenden  Iwtteii  von  der  i 
ateite  gelle  ml  fürer  gelonel  werde,  dan  so  vil  ala  inen  gd>uret  von   dem  loufle. 
den  sti  der  stall  lun  soUent  oder  geton  haben  ungeverliche ;  gehurt  es   sich  aber, 
das  SU  an  demselben  loufl  den  burgern  oder  iemnns  oiuler.s  furbasser  licffenl,  do 
sollenl  sie  von  dem  oder  denen,  den  su  also  lurbadser  loutletil  oder  gelouflca  babeul. 
daa  uberige  gelte  von  dem  lurlouffe  nemen  und  nit  von  der  aletl  gelte,  wan  man  m 
BOl  den  louffern  debdnen  loaff  kmen  vtaer  der  atette  gdd  ea  gang  dan  die  gemeine 
atati  an  hy  iren  eiden  ungeverliche.    [§  7]  Her  Jeger  der  oberschriber  und  sin  sun 
und  die  andern  zvs-en  undcrscbribcr  sollenl  ouch  der  stall  Strassburg    alle  zvt 
gehorsam  und  gewarUig  sin  und  der  stait  nutze  und  ere  furderu  und  iren  schaden 
wamnen  und  wenden,  so  verre  sie  das  mit  libo  und  mit  gute  gelun*  konneut  uad  a 
mSgeni  und  aUea  daa  verawigen,  daa  sie  verswigen  soUent  in  allen  den  aachen,  dartsu 
au  dan  gexogen  und  gebruchet  werdent,  und  allent  das  be!^  nnd  wegesl  tun  und 
furnemen  noch  nutze  und  noldurfU  der  sloU  Strassburg  aller  dinge  ungeverliche. 
[§  8]  Es  sol  ouch  her  Jeger  und  sin  sun  und  die  andern  zwene  undcrschriber  und  1 
alle  die,  so  hie  noch  iemer  in  die  cantzelige  an  ir  ätalt  komeul,  sich  verschribca  » 
noch  der  besten  forme;  wers  ob  ir  deheincr  iemer  usser  der  canlzcligc  und  von  ^ 
der  aleti  Straaabuig  keme,  was  au  dan  wisaent  und  vemomen  hant  by  der  statt  in 
der  cantzeligc  der  stette  heimlioheit,*  firiheit  oder  ander  aachen  halp,  wie  die  genaot  | 
sint,  das  sollenl  su  zu  ewigen  tagen  verswigen  und  damit  niemer  wider  die  gemeiue  j 
statt  zu  Strassbnrg  oder  Ire  burger  zu  sinde  aller  dinge  ungeverliche.    {§  9]  Und  »  j 
alle  und  iegliohe  vorgeschribeu  stucke,  punttcn  und  arlickel  sol  her  Jeger  der  ober- 
schriber  und  sin  sun  und  die  andern  zwene  undcrschriber  swercn,  stete  zq  haben 
und  se  vdleflirett  gelrflwlioh  und  uageverlidie.   [§  lOJ  Und  darumb  so  sol  man 
geben  her  Jeger  dem  oberschriber  den  loae,  ala  voigeBchriben  stot.  [§11]  Item 
dem  jungen  Johans  Jeger  sirae  sun  sol  man  geben  alle  jorc  26  S  .^J, '  das  isl  alle  » 
fronvasten  (3  '/,  Hb.  und  nit  me  von  der  sielte  wegen,  und  er  sol  ouch  nit  me  ' 
heischen  noch  vordem  an  memans,  wie  der  genant  ist,  von  der  stelle  wegen  uuge-  ^ 
verliehe.   [§  12]  Item  den  andern  zweyen  underschribern  sol  man  geben  ir  eiia  j 
alle  jore  28  ff  ^,  daa  ist  alle  fronvasten  ir  eim  e'/i  s  ..J  und  S(d1ent  ouch  nit  me 
von  der  slett  w^en  vordem  noch  heischen  an  niemaas,  wie  der  genant  ist,  by  » 
iren  eiden  ungarertiobe.  [448]^  *Ea  sol  ouch  hynnanfurder  dehdn  trinckatube  noch 

■.  Vorl.:  •geUD>.        b.  Seliill.  ,Slr  }  athl.  iunil..        c.  ^dnll.    Stf.}  irkrfih:  Kirr  un<l  fei  ^  Ii  i"  ■ 

Aam.  St  üt  leoU  richtigtr,  7,  Kit  bei  ScAiÜer  in  Text  tUkt,  im  S  ^\%  t»  irndtmi 

TS  humH  Mtor  VU  tt^tm  mrAm  «ft  «w  JlVm  XJVT. 

t  WiederMi  tei  SdtHt.  (Shr.)  AuekiHtm  mä  Oer  Vebertchrifl :  «nuift*  tiod  trinIcatniMm  lolkii  • 

Biclx  nit  gloich  cleiden»  und  drr  Eiuh'Uumj :  «  tnüHi-r  lifrroii  intistoi  iiiul  ruf  &iut  uLtiiinkoim  u, 
hinnanTiirmo  dchcine  trinckestabo  >  u.  «.  to.  Schon  nach  den  Einteitungiiwwricn  nidU  tn  der  Vodi^tx» 
wm  1322.  Außerdem  bis  «gerwe»  gedruckt  bei  Hegel  D.  St.  Gar.  IX  1023  »ach  dem  «haimlkll  Boch«. 
Jkurm  ater  tkmdm  Buekün»  vm  mt-im,  (Ut^d  U  e.  WW;  byniuuifeideir! 


Digitized  by  Google 


1322 


1B7 


gesellschafT^  noch  nieman  anders  sich  mileinander  gliche  cloideu  mit  dchcincr  bände 
röcken,  es  sy  ulT  einer  siten  oder  gerwe,  doch  mag  ein  v9ltt  r  und  sin  kint  und  ir 
döcbtefinra  mit  einander  sich  glich  kleiden  oae  alle  geverde ;  liett  ouoli  un  bider- 
man  einen  sinen  möge  hj  ime  in  sime  htiae,  der  sin  maee  und  sin  broU  yaset, 

6  der  mag  sich  ouch  mit  imeoleiden;  ea  mdgenl  oucli  mll  einundor  sicli  glich  deiden 
vier  oder  funfT  erber  man  mil  erc  gpwande  tind  sol  in  das  iiil  schadLn  onc  alle 
geverde,  wer  diss  verbreche  und  anders  Inige,  d;in  dovor  gescliribcn  slol,  der 
t)esscrl  30  ß  ^  und  vier  wuchen  von  der  statt  ein  mik,  eä  wer  dan,  das  er  sweren 
wolte,  das  es  ime  unwisaende  widerfiiren  wer  one  alle  geverde.    [449]'  *Die  vier 

10  meiater  and  der  ammeialer  die  mdgent  ir  knecht  kleidon,  wie  vil  aie  weUent,  and 
gat  diss  nit  an  das  vorgeschriben  geholte ;  geschehe  oiich  daa  ein  biactiolT  von 
Slrassbnrp:,  die  dumlierren  oder  eUliclie  landsherren  ieman  unssern  hnrgcrn  dclicin 
gewanl  gebent,  das  gal  ouch  nit  an  diss  gebott  one  alle  geverde;  docb  sollcnl  sie 
noch  nieraans  anders  ire  kuechle  gliche  mit  einander  clciden.   [450]*  *Es  sol  ouch 

u  dehdn  gesellscbafll  noch  nieman  enden  debein  cleynoter  noch  dierün  noch  aeiehen, 
wie  die  genant  atnl»  mit  einander  tragen  oder  miteinander  beben  in  deheinen  weg, 
und  wer  das  darüber  dete,  der  bessert  jore  vnd  lag  von  der  statt  und  git  funfT 
pfuDt,  [151]'  *Es  sol  dehein  nnsser  ingcsnsscn  hnrgcr  mc  knechte  deiden,  dan 
die  im  sim  hu3e  wonende  sint  und  sin  hrolt  essenl  one  alle  geverde,  und  sol  dehein 

«0  knechte  soUch  kieider  tragen  noch  kouilen  umb  sinen  pfenuig  noch  umb  ander  lut© 
gelte,  die  der  atett  knedit  kieider  gUch  sint,  ala  vorgeschriben  atont  one  aUe 
geverde;  wer  ieman  andere  dddw  gil  oder  aie  nympt  oder  der  alao  cleider  treit, 
dan  als  vorgeschriben  stott,  der  bessert  ein  halbe  jore  von  der  statt  ein  mile  und 
dem  rat  2  ff  ..f.  und  sol  es  meister  und  rat  rechtfertigen  und  richten  u(T  den  cit, 

«i  doch  mögcnt  die  dumherren  und  die  pfalTen  cleiden,  wen  s\i  wellent,  von  irem  gute 
ono  alle  geverde.  [452}  Ist  das  dehein  dumherre  zu  dem  tumc  oder  zu  saut 
Thoman  oder  andern  alifflen  kriegenl  oder  kriegen  wollent  ninb  pfruaden  oder  umb 
ambaeht  oder  umb  kirehen  ■  oder  umb  ander  gottea  g^ben,  da  aol  dehdn  leige  sugmi, 
wo  sie  zA  cappilte!  gonl  oder  y.u  gcricht,  one  die  dumherren  zu  dem  dumc  cleider 

10  Iragent,  die  mngenl  wol  zu  den  dumherren  zu  dem  turne  gon  one  alle  geverde; 
wer  das  brichel  der  bessert  jor  und  tag  ein  mile  von  disser  statt  und  gil  funff 
pfunt ;  an  di^eu  dingen  ist  ussgenomen,  so  man  einen  bischoiT  welen  wil  zu  Slrass- 
burg.  [153]  *  Wer  in  diser  atatt  mit  eim  armhrual  aobuasett  es  ay  ad  stocken  oder 
au  andern  dingen,  der  bNseri  30  ß     ala  dick  das  geachehe»  uasgenomen  au  aehless- 

u  reinen ;  wer  ouch  schusset  mit  eim  steinbogen  in  unaaer  atatt,  der  bessert  5  ß  .'j. 
[454J*  **£s  sol  nieman  aifter  der  drillen  wahlgbcken  in  unaaer  atall  trumpelen  oder 

a.  VtrLi  •kirihn«. 

'  WiedrrhoU  hei  Schilt  (Str )  Auctnn'um  nji  Fort!),  von  450.  GUichftilU  iroM  junger ;  hängt 
»utammen  mit  ii8.  *  WiederhoU  bti  ikhüt.  (Str.)  Auctarium  aU  ForUelnutg  von  Art.  448.  Gedruckt 
M»  ZM  M  Bega  l  «.  «odk  <  heimlich  Bach  >.  Dßker  wM  jVOngtr,  (8.  Am.  m  Art.  448).  *  NaA 
«  Art.  U9{  iaker  toM  Jdngir.  *  Vgl.  V,  5G  Nach  Schntegans  Ausz.  (Sladtbibl.)  ■  i$t  daa  Verbot 
«anno  60>  erbuaen;  jedenfoBt  ist  das  nur  eine  Erneuerung.  ^  Das  Game  als  Ratsverordnung  wieder- 
lioil  «  14Rfl  f.  quarta  poat  (?)  Anthouii»  Ordn.  II,  7S.  Jkr  Tal  «es  sol  ouch  nieman,  wie  der  —  :-)0  hoI» 
aus  einer  Sattonkuuig  tL  &  post  b«aü  Lace  evaugeL  anao  etc.  00  >  Ordn.  II,  49,  Alto  jedenJoRs  jünger.  Jß/um- 1». 


158 


BTAtmiKCnT  VI. 


bosunea  one  pfifTer,  die  da  pßffent  mit  schalraigen  und  bumhart,'  als  das  gewon- 
lich  ist;  ^  sol  ouch  Diemaa  ailler  derselben  syte  k«D  trambe  slaheo,  es  sy  das 
ein  sackpfiffer  daby,  der  daiiiu  gf^ttrel  and  pfiffet,  aSe  das  gewonlicb  ist.  und  das 
das  ouch  geschehe  mit  vaokelen  und  mit  aobonbe,  die  da  bamen;  sol  ouch  niemao 
aflftcr  derselben  zilt  blosen  mit  hültzin  liornen  oder  jaghörnen ;  es  sol   oucli  nie-  s 
man,   ■wie  der  gonant  ist,  fiffter  der  dritten  wahlglocken  keinen  uiif^ewonücben 
sclirey  von  munde  tun  noch  juclizen,  beckin  slabeu  oder  desglichen  UDgewonlich 
gcwutft  madien.  und  wer  der  vorgeschriben  stucke  debeins  ^abreche,  der  bessert 
dO  ß  mid  sol  das  nieister  und  rat  nieman  ftren  lassen  afT  iro  aide,  wo  sie  es  in 
der  worbeil  erfinden  oder  inen  furkompt»  und  soUenl  das  mit  namen  die  scbarwable  « 
und  beimlicbe  bule  und  alle,  die  der  stette  knechte  sinl,  rOgen  uff  ixe  eide. 
♦•Knecht  ordnunge.  * 

[455]  **Es  soUent  alle  dienstknechl,  sy  sjgeul  reisig  oder  antwercke  knechte, 
nnd  alle,  die  nit  burger  su  Strasaburg  sint,  nabtes  m  ausser  statt  nii  offler  wege 
goo  itt  sumerxyt,  nemlidien  von  ostem  nnts  sant  Hicbels  tag.  noch  dem  und  die  »  ' 

glocke  zehen  geslsgen  hatt  vnd  su  wintterzite  von  sant  Michels  tag  untz  ostem.  so 
die  {^^lücke  nunc  gcs!ag:cn  hatt,  es  wer  dün,  das  einer  in  siner  herschafft  oder 
nieisterscliaffl  dienst  odtT  boltschüffl  ginge,  und  der  sol  haben  ein  burnenlicht  in  i 
siner  baut  als  ein  vackel,  ein  scboube  oder  kertzen  Uehte;  und  wer  aoders  ailler 
wegen  fimden  wurde,  der  bessert  30  ß  ^.  and  wer  des  geltz  nit  hatt,  der  so]  «ier  j»  ' 
wucben  dafür  im  Ihnme  liegen  und  dem  nit  anders  gaben  werden  den  wasser  nni 
brott.    [456]  *  **E8  sollcnt  ouch  alle  dienstkneohte  und  andre,  die  nit  burger  zu 
Sirassburg  sint,  hynnanfurder  nemliche  zu  sumcr  von  ostern  imtz  snnl  Miclitls  ' 
tag  noch  zohen  und  zu  wintterzil  von  sunt  Michels  Uig  untz  oslern  noch  uuncn  m  : 
keins  wurtzhuse  noch  andern  geleheneten  husern,  lalernen  oder  garttcn  nil  zeren  «  l 
noeh  xuaamen  körnen  affler  der  obgenanteo  lit,  und  wer  das  veiiireche,  der  bessert 
90    ^.   [457]  *  **Ei  sdllent  ouoh  alle  wurte  und  die  soliofa  huser  haltent  nitver-  \ 
hangen  noch  gestatten,  das  soliches  geschehe ;  und  welicher  das  vcrhengete  oder  a<A  . 
widerte,  des  nrnmeistfrs  knecht,  heimlich  laite  oder  schEirsvachle  in  zu  lossen,  solichs  ' 
zu  erfareii  und  zu  suchen,  der  bessert  r>  S  ;  doch  gel  diss  nit  an  herren,  rilter,  »  | 
knechte,  koufllule  und  bilgerin,  das  crlicho  redeliche  lule  sinl.    1458]  *  ♦  *  Es  sollen 
oneh  hynnanforder  nie  ddiein  antwerekmeister  nodi  knedkle  steh  susanen  vtttin-  ' 
den,  vereinen  noeh  verfaefllen  noch  debein  büntniss  madien  noch  d^einerley  gebrti 
noch  verholt  ander  inen  mo  haben  one  urlonp  und  erlonbang  meister  und  rals. 
[459]*  **Und  daruff  sollent  liynnanfurder  alle  dienende  knechte,  sy  dienent  ridenj,  • 
knechten  oder  bürgern,  über  die  man  zu  gebieten  hatt,  und  ouch  alle  anlwerck 

;  Haut.  (Btrjt  «bnnlwrt». 


1  Die  Knechtordmtng  «M»  Art.  455-469  (außer  464)  Ordn.  II,  58  mit  dem  ZumU  rm  andertr 
aber  gkiduatiger  Bmii  <  »mo  tte.  66  dominic»  aot«  Sixti  wwt  dia«  obguchhlMn  knecbiordenange  «> 
vir  d«m  lett«ner  gebottoa  wid  oadi  «Ubd  uiimraktii  geicbriltMi  febm  md  «llidwn  ttettm  Tcr- 
k&ndet.  >      <  Jütiger :  vgl.  Äim.  J»  iSSi  bjmnnfindMrt  Vgl.  AHm.  m  4U.      »  Ffi.-dMk 

tu  456;  bjntuknfordwt 


Digitized  by  Google 


1322 


m 


knechte,  so  in  diser  statt  dienent,  globen  und  sweren,  meister  und  ral  gehomra  ni 

sinde,  ir  nutze  und  ere  zu  furdern  und  ze  werbende,  iren  schaden  zu  warnnen  und 
ze  wenden  noch  irem  besten  vermugen  getruweliche  und  one  alle  gevprde,  als  lange 
SU  lu  diser  statt  dienen  und  wuuen  siut;  und  wers  sache,  das  su  in  derselben  zil 

5  mit  gemeiner  statt  oder  buijger  meister  und  rtt  iren  burgern  oder  den  iren  utsit  sn 
schafien  oder  sa  otsit  anseapreeben  betten!  oder  gewynnent  umb  sacbe,  die  aiob  in 
der  nt  machtenl,  wile  su  in  unsser  statt  wonhafflig  und  dienen  gewesen  werenl, 
das  sti  daniiiib  reclil  geben  und  nemen  sollenl  und  wellenl  vor  meister  und  rat 
oder  do  su  das  hinwisent,  und  niergenl  anderswo,  und  was  inen  doselbs  gesprochen 

10  und  erkant  wurt,  sol  su  wul  benügen  und  das  halten  und  vollziehen  uDgeverliche. 
[400]'  **E8  soUent  oncb  alle  antwerek  kneöhle  ond  ander  dienende  knechte,  wer 
die  sint,  binnanforder  kein  trinkstube  oder  gedingete  huser,  garten  nocb  kein 
gemeine  gesdtoehefl  me  haben,  darinn  an  sesamene  gont,  es  sy  zercn  oder  anst  in 
keinen  we^  ungeverliche.    [461]*  **Es  sollpnt  ouch  die  aulwcrck  knechte  hynnan- 

tft  furdcr  me  den  meistern  irs  antwercks  keinen  knechte  verbieten  umb  keinerley  sache 
noch  keinen  knechte  me  vertrincken;  dan  hatl  kein  knechte  mit  keinem  sinem 
meister  oder  meisteffSehalU  oder  andern  kneohten  utrit  ae  ton  oder  se  sdiaffen  oder 
au  utsit  aasesprecben,  das  sol  er  usstragen  vor  der  meisteraehafll  eins  antwercfca 
und  nieigent  andars^^'O  und  halten,  was  von  denen  erkant  wurt,  es  wer  dan,  das  es 
soliche  Sachen  werent,  das  die  meislerschani  dieselbe  sache  furcr  wisent  fnr  rat 
oder  ererichte  in  tmsser  stall  oder  in  graoges  wise  für  su  gezogen  wurt,  da  sol  es 
dau  zu  usslrag  komen  und  mit  recht  ussgetragen  werden,  und  sollent  ouch  beide 
teil  voUefnren«  was  da  gesprochen  wart,  und  eol  ouch  ein  ie^icher  meister»  der 
also  knecht  empfohet,  aoliehe  knechte  su  «ina  iegUchen  antwercka  mdster  bringen 

«  in  den  neebaten  aht  tagen,  so  er  in  eraplang^  hett.  und  sol  dan  des  antwercks 
meister  einen  usspr  irem  gerichle  zu  ime  nemen  nnd  solichcn  eil  von  dem  knechte 
empfohen;  und  sol  ouch  ieglicbg  antwcrcke  ein  büchelin  innc  haben,  do  su  soliche 
knechte,  die  also  gesworen  hant,  inschribent.  und  wehcher  meister  damber  einen 
knechte  also  hidte  oder  aataefe  und  sa  arbeiten  uffneme,  der  aol  noch  den  abl 

»  tagen  alle  tage  lünff  acbilling  pHenning  verfallen  ain.  [462]*  **Sii  mdgentoueh  uff 
yadn  nechsten  sontag  noch  ieglicher  fronvasten  gebotl  haben  mm  irer  Imtaan 
wegen ;  doch  sollent  sie  solich  gebott  nit  haben,  su  haben  dan  das  vor  einem  zunfft» 
meister  verkundel,  der  sol  dan  einen  oder  zwene  des  antwercks,  daran  dieselben 
knechte  dieneul,  und  die  do  meister  sint  darüeu  ordeuen  und  schicken  da  by  su  sin. 

M  [463]*  **E8  soUenl  ooch  die  antvock  knedite  ire  tidien  begengniss  tun  äff  fortage 
und  nit  uff  wercktaga.  [464]*  *  Es  sol  codi  hynnanftirder  kein  antverdc  knecht 
ouch  ander  dienende  knedite  l^n  mesaer  tragen  weder  by  tag  noch  by  nacht, 
anders  dan  nnaser  atett  gemeine  satsang  und  ordenunga  ist  by  der  penen,  als  dan 


'  V(fi.  Am*,  eu  455;  hjnnanforder  1  Im  Jahre  1367  betiegOi  der  AmmeiaUr  etm  Zeichen  seiner 
41  BkuaHitigung  eüte  THiAilbiibmminm§  itt  IMMam^kirgm^m.  Der  vorstehende  Artikel  also  wohl  später. 
Str.  StA.  OUP.  lad.  14  nr.  6.       *•*  Vtjl  Anm.  tu  455.       >  FMt  im  der  Knechtordiimiig,  Ordn.  IL 
Der  AHikel  Ktederiu^t  «üA  m  AH.  4CS.  Er  tat  ai«o  wM  wie  iitttr  jUitgtr;  bynafeiifiirdcr !  AMfc 
ffitr^  bmtrü  am  Ramig!  <Mt  CMmlbttn*.  > 


DigitizeQ  Ly  v^oogle 


160  STAOTRECHT  VI. 

daz  ufTgeselzl  ist,  es  wer  dan  das  einre  ungoverliche  ufF  das  lant  wolle  gon ,  der 
mop  sin  gewer  wol  tragen,  also  wan  er  her  lipim  komel,  daz  er  dan  sollich  gewer 
lurderlicU  wider  hinlege  ungeverlich  by  derselben  penen.    [465]'  **Es  sei  ouch 
hyonanfurder  keia  aalwerck  kneohl  oach  Bnder  dieneade  knecbl  keio  swert  noch 
kein  lang  mesaer  noch  keinen  legen  weder  kurta  noch  lang,  ooch  dhein  ander  % 
gewere  aunder  in  diser  stat  und  in  disem  bui^banne  nil  anders  dan  sleclit  brot- 
messer  oder  gewonlich  scbeidemcsser,  do  eins  mil  dem  heffle  und  mit  der  comelle 
nil  über  einen  spönnen  lang  sy  traf»en  weder  by  Inp*  noch  by  naclit,  weder  zu 
püngslen  oder  in  der  messen  ^noch  zu  dheiiien  aml  rn  zylen;  und  weiich  knecht 
das  darQber  detc,  der  sol  bessern  sehen  schilliug  plüiinige,  und  wer  die  nit  bat  sn  u 
gehen  und  daz  su  got  und  den  heiligen  awerel,  der  aol  von  der  etat  »in  4^0  halb 
jor  ein  mile  und  aol  weder  meister,  ammtiater  nodi  rat  noch  nyemans  macht  haben, 
ime  harin'  zu  erlouben ;  doch  wer  daz  einer  ungeverlich  uflF  daz  lanl  woll  gon,  der 
map  sin  gewere  wo!  trapen,  also  wan  er  bar  heim  kompl,  daz  er  dan  solich  gewere 
furderlich  wider  hinlege  ungeverlich  by  dcrselbeu  peaeu.    [4G6]'  ♦•Ks  soUent  ouch  u 
nil  über  drige  dienalknechte  noch  anlwerck  kucchte  dehein  gliche  kugclhule,  rocke» 
hosen  noch  ander  seichen  mit  einander  tragen  ungeverliche.  [467]  *  **  Und  welieber 
knechte  sich  wider  dise  vorgeschriben  atncke,  punllen  und  arlickel  satzetc,  und  den 
nil  noch  gon  wolle,  dem  soUent  alle  ander  meisler  nit  ufTnemen  zu  knechte  oder  su 
weder  liuson  noch  hofen,  als  verre  inen  das  verkündet  wnrt  :  und  weiich  meister  m 
das  verbreche,  der  bessert  vier  guldin.    [468]*  ••Was  ouch  bcsserungen  der  vorge- 
aehriben«!  slucka  und  puoiien  halb  Tallent,  aollent  halb  anseer  statt  werden  und 
Valien  und  das  ander  halb  dem  antwerck.  [409]*  *•£$  sollent  ouch  hyananfurder 
mc  dehein  sielte  in  diser  Ordnung  begrifTen  dise  vorgenanlen  puntten  und  sftickde 
nit  ablossen   noch  andern  in  dcheincn  weg  one  der  andern  stelle  wissen  iinge-  n 
verliehe.    [470]*  =  410.    [171]  Iis  sol  uicman  hobt  noch  harne  nocli  ander  unÜot 
an  die  Strossen  noch  in  die  gassen  schütten  vor  der  drillen  wähl  glockeu  und 
noch  mnnster  metlin ;  wer  das  briehet,  der  git  30  ^  ^  one  geverde.   [473]  *  Ea 
aol  ouch  nieman  deheinen  alein  oder  gerer  oder  desglicfaen  in  die  Brosche 
schütten;  wer  daa  dele,  der  bessert  30  ß  ^J.    [473]  =  419.   [474]  Item  9»  »A  m 
dflu-in  nnsser  burger  by  tnpe  innwi  iiilig  der  ringmuren  diser  stelle  mil  cim  swerle 
rillen,  er  woll  dan  für  die  riiif:nnne  nlen  :  wolle  er  aber  riten  für  die  ringnuire, 
da  die  frowou  by  einander  werent  und  i)y  einander  kurlzwiletenl,  das  sol  er  tun 
one  swert  one  geverde ;  man  mag  oudi  wol  swert  fhren  in  diser  statt,  so  man  rilel 
by  tage  au  pfingealen  su  der  runtdafel  und  so  «n  hoff  hynne  ist,  so  man  Stichel  « 


1  Vgl.  Anm.  tu  455.  Das  GdxA  tci'rd  für  die  guamlt  BüfftnAaft  erlatsen  buügiich  der  Lang- 
mes$er  und  Degen  die  länger  »ind  <  dann  die  mosse,  noch  kcyn  Icngere  schcyde  dann  gegen  eym 
twprrhfiiiKer»  im  Jahre  JI'iJ  Oidu  II,  26.  y<il.  Aiu»  zu  Ii,"!.        '■•  Vgl.  Anm.  tu  455.  Aus 

der  er$ten  UälfU  da  14.  Jahrhunderts  sind  käne  VereitUKo-ungen  versdiiedener  StädU  fiter  Oewü«»  i* 
und  SnecklMmem  MdlamiM.     •  FjA  V,  iZ.  J>w  F«rM  wünt  tmnurt  im  1&  JaMUmditi  Onku 
II,  96:  *siä  ttoA  in  vonaoU  ne  Tsrbotlm  irord«D  iii» 


Digltized  by  Google 


1322 


161 


od«r  duniierl,  und  ein  meisler,  die  wile  er  meiater  ist  [nnd  srnmeisler]  und  die  mit 

ime  ritten  une  geverde;  wer  dis  bricliet.  der  bessert  vier  woolien  vun  der  statt  ein 
mile.  [475]  •  *[§  /]  Es  sol  nieman  in  dur  stull  iiucli  in  dem  hurgbaii,  der  nit  ball  einen 
piluge,  me  milcbgeader  rindcr  hüben  dati  selis,  und  der  einen  pflüge  hell,  ahl 

ft  rinder  und  ein  dosier  xehen  rinder,  und  mag  mau  dartzu  wol  haben  die  kelber,  die 
von  den  rinderen  koment ;  wau  sie  aber  werden  milche  gebra,  so  sol  man  aber 
nuwenl  die  vorgenanten  sumen  haben  und  sol  oneh  von  nieman  anders  dehein  rinl 
ziehen,  das  zu  ime  durch  (ludizal  von  ieman  geslellet  wer.  [§  2]  Es  sol  ouch  nicnian 
keinen  sondern  htirtcn  liaben,  und  wer  diser  dinge  deheius  breclie.  der  bessert  jor 

I«  und  lag  und  gil  funü  plunt.  [470]'  *Wer  dilen  nachtz  uss  brücken  zuge,  ligeringe 
abhübe  oder  brücken  abwurffe  one  urloupp,  wisaen  und  willen  eins  lonberren  oder 
der  stelle  weroklute»  wo  das  meiater  und  rat  erfindet  in  der  worheil,  der  ad  bessern 
unaaer  statt  funSliig  pfunl;  hell  w  aber  des  geltz  nit  und  wurl  der  ergritTen,  so 
sol  man  in  in  den  turn  legen  jor  und  tag;  und  lOset  er  sich  in  der  zile  nil  mit 

15  fiinlTlzig  pfunden,  so  sol  man  ime  darnoch  sin  ougcn  usstechen ;  entwichet  aber  ein 
sulicher,  so  sol  man  noch  sime  Übe  und  gut  stellen,  bilz  der  der  statt  fuuiTtzig  pfunt 
pfeunig  gil;  künde  man  ther  sins  gutes  so  vtl  uil  finden,  so  sol  er  doch  niemer 
me  gon  Strasslxirg  komen,  der  statt  syent  dan  die  funfltsig  pfunt  pfesinig  worden, 
und  wurde  er  darüber  in  dem  burgban  ergritTen,  so  sol  man  ime  sine  ougen  uss> 

«0  stechen,  was  schaden  ouch  durch  solichs  den  luten  geschee,  als  wunt  fallen  oder 
beinbrftchig  oder  deasplichen,  das  so5  meislor  und  rat  richten  als  ein  wunde,  stürbe 
aber  einer,  als  obe  einer  erlruncke  oder  zu  tode  viel,  ilas  sol  meister  und  rat  aber 
richten  als  von  eim,  der  einen  liUoss  geton  Uatt.  [177]  Wer  ouch  nachts  die 
gassen  versperret  mit  seilen,  wo  das  meister  und  rat  erfindent,  der  sol  bessern 

m  10  9  nnd  ein  jore  von  der  slali  und  das  sol  die  mynsle  besserunge  sin ;  wun  erfin- 
dent meister  und  rat,  das  durch  sulichs  ubel  komen  sin  soll  oder  ein  sunder  uQsatze 
wer,  so  soUent  meislcr  und  rat  das  straffen  der  gescbichtc  noch,  wer  ouch  das 
yeman  darüber  viele,  es  wer  wunt,  beinbrüchig  oder  stürbe,  das  sol  meisler  uud 
rat  aber  richten  als  wunden  nnd  todslege  alles  nff  in  «id»,  und  wer  des  gelles  nit 

M  enhelte,  der  sol  so  lang  im  tnme  ligen,  biss  er  solich  gelt  git ;  entwiche  er  aber, 
so  sol  er  niemer  gon  Strossborg  komen  und  sol  man  sich  allea  Sins  gutes  under- 
ziehen,  bitz  solich  bessenmp  gcschiclil.  [178]  Wers  das  yeman  by  nacht  vcsser 
oder  karriche  in  die  gassen  /.ugt'  oder  wiirlle  winrnfferslulc,  grcmpdecher,  ander 
boltz  oder  desglichen,  der  bessert  SO  p  ^,  wers  aber  das  ieman  schade  davon 

»  geschee  an  Übe  oder  gelide,  das  sol  meister  nnd  rat  richten  noch  der  geschieht. 
[470]  *  W«r  ottcb  in  der  itett  BtnMbiirg  mobta  tnunoi  »Uüwr*  oder  soIichs  in  bnmen 
wflrflfe,  dadurch  man  gehindert  wurde,  wasser  zu  schöppfFen,  oder  bumen  entreinet» 
der  so!  hessern  10  ff  nnd  ein  jor  für  die  statt  «nd  das  sol  die  mynsle  besscrung  sin;  dan 
wer  das  dadurch  schade  geschehe  iu  fures  nott  so  sol  es  meister  und  rat  richten 

n       1  IMH  $iA  Onb.  I,  STb  ««m  «Mr  Hmiä  dea  15.  JdMimdMk;  ob«  «wM  flUiger,      *  Der 

Artihel  itt  tcM  jünger.  I/thnlirrr  unil  Wcrithute  siVk?  7?;??  noch  uichl  VolUeibehörde  für  Bauange- 
kffcnheUen.  SMt.  (Str.)  aettt  hter  als  I'aragraphenzatd  mit  üebertfthuHg  rem  A76~i80,  481  über  und 

Str.  «1 


Dlgitized  by  Google 


162 


STAÜlittXHT  VI. 


noch  der  gpsc^liichl  uff  den  eit.  und  wer  (hs  gcllz  nit  cnliellft,  der  sol  so  lan^c  ime 
tnmc  ligen  und  wasser  nnil  Ijrol  esscti,  hiss  <;r  sulich  gell  gil ;  entwicln;  er  aber, 
dar  sol  niemer  mc  gon  Slrüääburg  kuuieu,  hiaa  er  die  beaseruug  gelul,  und  sol  mao 
siclk  oiieli  alk»  sins  gutes  undemehen,  biss  das  geschiohL   [480]'  *  Es  sol  nieman 
dehcdne  same  dube»  ay  qreol  junge  oder  alt,  dem  andern  abfohen,  «a  ay  in  miafiPr  > 
stall  oder  in  dem  burgban,  und  wer  daa  dete,  es  sy  man  oder  wipp,  der  bessert 
5  ar  .j ;  helt  es  aber  der  pfeniiig  nil,  so  sol  es  cUtfiir  iK'Ssern  von  der  stall  als  Imnge, 
als  es  meisler  und  rate  erkcuneul,  und  solk-ut  es  uutli  ineisler  und  rai  richten,  wie 
es  ineo  furkomcl.  1|  :  1.480 *Swelicb  mensche  geslirbei,  ez  sie  bi  läge  oder  bi  naht 
sft  Straabmg,  alae  balde  ez  geslirbei,  ao  sol  man  es  vtt  sich  begraben  und  sol  man  w 
ein  balkin  oder  dn  aeije  momdes  legen  in  die  kiidie  alae  gewonbdl  was  des  jares. 
de  der  slobol  war.  und  wer  das  brichct,  der  bessert  jare  und  läge  und  gil  fünf 
pfunt.  so  man  ouch  also  die  licVie  zh  grabe  Icil,  so  sol  man  nieman  darzfi  hillen 
mit  der  liehe  zft  gande  und  sol  inaii  ocli  mit  kein  slantkertzon  mit  der  liehe  noch 
gegen  der  liehe  gan,  wände  niau  sul  ciuveUeklicU  da  mil  lun,  alse  da  vor  ial  u 
beacbeidea.  dis  gebot  gat  nit  ftn  einen  biaohof  nocli  die  tfimeherren  zft  der  hohen 
sUfl  sA  Straabmg  noch  frAmde  landesberren  oder  frowea,  dw  die  bie  stAiiient. :  ü 
[481]*  —  417.    [482]'  Mu  sol  von  unsser  frowen  lag  der  kundunge  in  der  vasten 
unlz  unsser  frowen  log  der  hindm  kein  trüsen  e«cbe  bnrn<>n  inwendig  einer  halben 
mile  wegps.  und  usswciidig  derselhen  zil  mag  man  sie  wul  burneu,  doch  das  es  » 
ussweuUig  des  burgbanns  geschehe ,  und  wer  d««  verbreche,  der  b«sa«rt  dO^^.  [483]  *  *  Wo 
die  frowen  by  dnander  qrenl  in  diser  statt  oder  in  disem  bar^]«»,  es  ay  by  dentsen 
by  Icinlbellen  oder  ander  geadlscbaflt,  wers  do  daa  yeman,  wer  der  wer,  denbeio 
unbescheiden  rede  mil  dem  andern  erhübe,  der  bessert  jor  und  tag  von  unser  statt , 
wers  aber,  das  einer  den  andern  slugc  oder  ein  messer  zuekele,  der  bessert  funff;  » 
jore,  wundele  ouch  einer  den  andern,  der  bessert  lü  jor ;  und  wer  das  yeman  zu 
semlicbem  gescbellc  lieff  oder  Irungc  ycman  zu  helffc,  der  sol  es  bessern,  sds  meister 
und  rat,  die  dan  sint,  erkennen ;  und  sol  man  ouch  ain  unsebulde  nil  dafür  nemen. 
[484]  Es  sol  nieman  mil  dehein^m  offenen  notarien  für  meister  und  rat,  wo  aie 


'  Nach  Schru-egim.t  Aus^.  (Staiilbihl  j  ayd.  F  foi.  CSb,    Hier  lauUU  der  Artikel  folgcndennaßm  :  m 
€  Unsere  herrea  meiater  und  rftt,  Msb&ffel  and  uunna  »iat  4b«reiiikoinaMn,  du  nienum  denbeiae 
gcMow  lab«,       tliit  jung  oder  alt,  d«m  andern  aol  abevahen,  ee  ei«  in  naiar  tlat  oder  in  dem 

bnrgbantie;  nnd  wer  das  tieto,  er.  n'w  ninn  oder  wip,  d.ir.  1ics!*'"-t  fi^^if  pftint.  hct  ez  aber  der  pfenning« 
nit,  »o  8ol  ez  da  vir  beesern  vou  der  sUit  akc  laugt  albe  v£  sich  nach  der  margr-al  an  den  ftnf 
pfniidon  da  vor  gebtSrt  and  8611ent  es  Acb  meister  and  rat  rfigen  rihten  und  rehtvertigen,  wie  es  » 
an       Tbrkommet  bi  dem  ejde  aae  alle  geverde.  aeitun  t.  3  proxima  ante  diem  u.  Urbani  |»ape  a.  d.  1373.» 
IM  J«.  —  ülflMtfl  f/hkUfiia»  imteoA  Ffii.  70*  timt  iOttn  I^mmg:  «Ton  dnbea  nnoer  henen  (m.  a  tr.f, 
daz  dcliciiie  unser  burf;er  noch  nioman  von  einen  wegen,  es  sie  sine  kint,  »inc  gesinde  oder  ieman 
audcr»  d^nhcinc  gezaine  dubc,  biu  amt  juüg  odttr  »It  dem  tmdem  sol  abe  vahtu,       &ic  ta  der  sUt 
oder  in  disem  bargbanne;  nnd  welicb  unser  burger  das  dete,  es  sie  sine  kint  oder  sin  gesinde  oder  *• 
iamaa  ande»,  oi  ii«  maa  oder  wip,  der  beeaert  ein  halb  jar  von  der  etat  ein  nil«  and  git  drisrig 
tebülinge  nad  eiUeot  ««  dlo  in  dem  rat  eint  rigea  nf  iren  eyt  netater  «nd  rat,  wio  ea  in  m- 
komet,  und  sillent  ez  ftch  meister  und  rat  rihtcu  nnd  rehtvertigen  bi  irt-m  eyile  ünc  alle  geverde 
•  Ergänit  am  Schneegans  Amt.  (StudtbiM.J;  hiermwh  stand  der  Art.  cod.  F  fui.  70  a-  JcdenfalU  ertasten 
kurt  nach  einer  Pe$t ;  kure  cor  1322  M  «Ai«  wkhe  nicht  bekannt.        >  Umgearbeitet  aus  V,  55.  « 
*JtdmM*J«tVer:  Myt  ob  italMWfvnIhiMV  «« «kr  meiim  £4^^ 


üigiiized  by  Google 


1322 


163 


byeinander  werent,  one  iren  urloupp  komcn  oder  gtm  von  dehcincrley  mche  wegak, 
darüber  dieselben  gczuf^nisse  geben  wolloii,  als  eltwan  gewonbeit  ist  gewesen  ;  und 
wer  das  würbe  oder  damit  giengc,  der  sol  nicmcr  me  gon  Slrnssbtirg  komen. 
[485]'  *  ünsser  herren  meister  und  rat  siut  ubtireinkomen,  das  menglichc  vor  dem 

»  muDSter  sweren  sol  an  zinslag  necbstkomen,  es  s^e  meister  und  knechte  von  den 
•ntverdken  und  ouoh  mengUcht  er  »j  edel  oder  unedel,  die  zu  iren  tagen  komen 
siDt,  und  sol  ouch  ieglidier  meisler  sin  knechte  alle  hy  mm  eide  mit  im  bringen, 
und  sol  ouch  die  gesellschafU  besunder  die  zusameu  gehörent  miteinander  komen 
fnr  das  inünster,  wer  das  nit  dele  und  ungehorsam  wer,  dem  sol  und  wil  man  ouch 

in  weder  beraten  noch  beholfTen  sin  zu  keinen  sachen,  die  iu  aogont,  und  sul  es  ouch 
meister  und  rat  richten  und  rechtfertigen  uff  den  eit,  als  der  briefT  stot,  den  man 
vor  dem  munster  sweret ;  es  sol  ouch  ie  einer  den  andern  rftgrai  und  forbringen  dem 
•nundsler»  wo  einer  weiss  oder  empfindet,  das  der  ander  nit  gesworen  hat. 
[486}*  *E8  «A  ouch  an  demadben  zinstag,  ate  man  sweran  wart,  nieman  vor  don 

1»  munster  mit  Iccinon  himppen  noch  deheinen  andern  dingen  werffen  noch  kein  sem- 
liche Hnbescheitieiiheil  Inn  ;  wer  das  brichct,  der  bessert  30  ß,  die  man  nieman 
fareu  losscu  sol,  duu  mcngiiche  üul  zuchtcclich  und  bescheideuliche  für  das  muuster 
gon  und  ouch  wider  dannan.  [487] '  *  Bs  aol  oaxh  nieman  uff  denselben  sinstag 
oder  ander  sit,  ao  men  fures  balp  vor  dem  munster  wer,  dehein  gereiaaa  mit  jeman 

w  anfbhen  oder  underston;  und  wer  das  dete,  der  sol  innwend%  einre  mile  wega 
umb  dise  stall  niemer  komen  und  nieroer  hurger  zu  Slrossburg  werden ;  und  wer 
ein  soliche  gereisse  anfinge,  dem  sol  nioinan  gegenhalz  geben;  und  wer  das  daniber 
dete,  der  bessert  die  selbe  besseruuge,  als  er  des  angefangen  hall.  [488]  *  *  Von  des 
ungeltz  wegen  da  wHss  menglidie  wol,  wie  man  gesworen  hatt  das  ungclt  ta 

»  gd)en  und  meng^icbe  mit  namen  in  den  eit  ist  geben,  da  ouch  niemans  aolieher 
eide  li^  ain  sol,  dan  yederman  sol  sin  ungell  geben  und  zolle,  die  dan  uHgesel/.t 
sinl;  und  wer  dos  nit  äc.lc,  dtMi  uil  man  behenitcliche  darumb  slroffen.  [489j  ■'  *Ks 
sollenl  ouch  alle  die  gcbollc  und  verbott,  die  vormals  beschcen  sint,  von  was 
Sachen  wegen  das  ist,  in  allen  iren  krefllcn  sin  und  bliben  und  sol  man  es  ouch 

»  halten  by  allen  den  penen  und  geholten,  als  die  geordent  und  u^geaetal  sint. 
[400]'  *Wan  man  nu  hynnanfnrder  deheinen  artichel  an  disem  buche  geflchriben 
zu  der  sielte  sache  oder  deheiner  partten  saobfm,  die  dan  vor  dem  rat  hangenl, 
oder  für  den  rat  koment  oder  susl  heisset  losen,  so  sol  ein  iefi^licher  schriber  by 
sim  eide  den  oder  dieselben  orlickel,  darufr  man  dan  zuhet  oder  bogert,  gantze 

»  ussleseu  von  anfange  unlz  ende  uss,  es  sy  mit  den  partten  oder  wider  sye. 
»DesgUcben  sollent  ouch  tun  die  aehriber  vor  dem  deinen  rat,  an  dem 
wdüichen  geriohte  und  vor  den  aubenen.  [493]  •  'Als  bisahar  die  statt  Sttasaburg 
ettwia  vil  budier  gehqtt  hant,  da  manigerley  artickele  und  stucke  inne  stunden, 
da  eins  wider  das  ander  geweam  ist,  das  dodi  gross  irrung  brecht  halt,  die  bucher 


«  »  Art.  485-489  sinil  jedmfdUs  jünger.  Schon  der  Eintfang  kennzeichnet  sie  als  neueren  RatabegOihiB. 
Sk  Utgen  von  einer  Uand  des  15.  Jahrhunderts  geschrieben  vor  Sir.  StA.  GUP.  lad.  217  »  -  •  Vgl. 
Amn  SU  486.     •  WiMjSngtr;  SUUm^  der  fiiArei6<r  hiaaanftudet  1     »  Dar  gante  Artikd  ist  wohl 

junger  : 


Digrtized  by  Google 


16i 


STAI»THW;llT  VI. 


sollonl  liynnanfunler  i\h  sin  und  nicman  Icein  fiinlcningR  noch  hinderunf^e  hringcn, 
ihm  man  sol  sich  nü  richtLMi  nocli  diseiii  buche  und  arlickelen,  die  darinn  geschriix^n 
slunl  und  ouch  noch  dem  buche,  das  den  luofRzeUcQ  sunderlicLe  cmpfolhen  i*l 
[493]  *Ottcli  haben  die  hemn  die  13  aUer  aniwercke  ordeoungen ,  die  in  dm 
Torgemelten  bucberen  gestanden  aint«  in  ein  aunder  buch  tun  acJuiben,  oamlidie  i 
in  des  heimliche  buch,  darinn  vormals  der  antwercke  ordenung  einateils  gescliriben 
stot  und  ordonnnp  von  dem  pferde  zielien,  ouch  articT«  ].  dns  nieman  von  den  anl- 
wcrcken  zu  den  constofolen  komen  sol,  ordcnunge  und  uherlregc  von  der  mulen 
wegen  und  ander,  ouch  elÜicUc  urleil  und  verzignisse  vergaugcner  äacheu,  die  äna 
teile  in  der  stelle  buche  und  andern  bdchem  stunden,  den  d»  herrea  die  13  ober  i* 
die  ordenung  der  antwcrcke  nil  geratdeget  haben.         *  *  Unsere  herreD  meister 
und  ral»  sdiöflel  und  amman  sinl  ubereinkomen,  das  alle  die,  die  zu  den  anlwerckcn 
gehörenl,  zeren  und  wurtschaffl  gelieii  soIh:>nt  iifT  der  driuel<sluben,   die  ime  und 
sinem  aniwercke  zui^ndiürel  luid  niergenl  anderswo  one  alle  gcvmle.  und  soUent 
ouch  SU  uiT  dehcinre  andern  Irincksluben  würl  sin  nocli  deheine  slure  darufT  geben  ' 
noch  zu  ddieinen  dingen,  die  damff  gehörenl,  noch  nuf«t  damff  sdiencken,  e> 
syent  zinae,  dischlachen,  hantquehlen,  kennen,  pfannen  noch  deheine  gescUm 
nodi  dehein  andere  dinge,  wie  man  die  genennen  kan,  one  alle  geverde ,  und 
wer  das  vprbrichel,  der  sol  Ijessern  jor  und  Ing  von  unsfr  stall  uiul  lumderl 
marck  silliers.  docl»  so  mag  ein  ieglielier,  (h-r  xu  den  anlwercken   geliOrel,  wol  » 
uil  ein  ander  Irinckslube  gun,  die  uil  ire  reclite  gemeine  trinckslubc  isl  und  lAuri- 
achaflt  und  siose  daraff  geben,  also  daz  uff  ein  solliche  dringstube  drissig  gcsellee 
oder  me  von  ainem  antwerdce  gont  und  «urlachafll  damff  gebenl  und  darunkr 
nil  one  alle  geverde. 

AapUtl        alteren  iS't(ui/ rrr/i f/nnidsc/i ri/'ien.  die  sich  nicht  einreihen  lassen.  • 

II:  (If>5'-  Swfre  nahtps  paf  mit  b«ckenhnben  oder  mit  andormo  gcwcffint  ane  lifht.  der  ram«t 
die  stat  ein  halb  jar  ane  die,  die  des  gei'ibtes  pHegent :  ||  t| :  [ISGl '  Sner«  öch  ein  spitzinetsere 
tidt,  ta  M  varbottMi  ist,  der  lAmet  die  atet  läam  nttnod :  uad  Init  «r  «in  vwlwrgaa  mmm, 
sol  in  haben  vnr  ein  nbiltetere  und  stat  proz  perilite  tibor  in.  :  II  II:  [437]'  Ein  iegclich  «ii*.  f'^'f 
sol  den  gait  vor  wanwo,  also  das  er  sia  messere  bino  lege  in  der  sUit  and  samet  sieb  der  wirt  » 
iMtm»,  TOB  iegelieluaiM  nenwe  nmi*  gote  «it  «r  sehn  MkaUi^  :||  ||:  [498]&  Em  Umf«^ 
«Micken  Inhalts  wie  495. :  ||  ||:  [489)*  Smn  mini  «rät  a|NleRde  in  ümt  iriiiliiiie  anck  ix 
dritten  «ahteglocken,  der  wirt  der  git  ein  pfiult. :  V 

Von  ^simberldleQ  imd  murern. 

II :  [499*]*  Zimherl&len  und  murem,  die  meister  sind,  aol  man  xft  lone  getaa  • 
von  aante  Michels*  tage  nnlie  sü  der  groien  vasnaht  ahte  pfenntnge  ift  dem  tage 

*  Jtinger,  49»  und  *98  tmd  d»$  Sdibuifangragiken}  mtA  die  Emkümiit  ktmuekkHtt  dat  Jf^*^ 
alt  tpäter  abgefaßt.  Oeär.  M  BegA  D  8t.  Chr.  1093  au$  <  bttmllcb  Bach  >  fot  S»^  mä  im 

.  1385 «  -   IV,   64.   Nach   ,ic,n   ^iBr.   «D  §  319.,  hurbei  in  Klammer  uot>fii   •  '  f  M"-  * 
'  =  7K,  62.  Der  ütBr.  achreibt  hterm  .  cfr.  D  §  320  ».      *  ~  IV,  63.  StBr.  «  ctr.  n  §  320' 
/      StBr.  vervxist  bä  IV,  64  auch  auf  323.         «  =  IV,  65.  Nach  dem 'StBr   «D  §  324» 
1  Die  ÄrtM  49»*-i  ergämtt  amt  Sdme^.  Amt.  (Stadibäd^  mit  der  üebendir^  tder  aUtto  ttü- 


1322  165 

und  ze  essende  oilor  t'iiHMi  soliilliiip;"  fi'tr  spiso  und  fAr  Ion.  so  sol  man  in  gcbm 
von  der  grossen  vasnalil  unze  zu  sante  Michels'*  läge  einen  Schilling  und  ze  cssende 
oder  sechzeheu''  pfenninge  fAr  spise  und  f6r  Ion.  man  sol  öch  den  knechten,  die 
s6  hant,  sd  sinl  ir  gedingeten  knehte  oder  n&l,  die  in  dem  ersten  jare  sint,  nbi 

»  me  geben  zft  lone  dan  vier  pfenninge  sft  dem  tage  oder  sehse  ftr  spise  und  fAr  Ion. 
so  sol  man  den  knehtw,  die  in  dem  andern  jare  und  in  dem  drillen  jare  sint,  geben 
sehs  pfenninge  zi'i  lono  zfl  dpm  [a^c  und  in'il  nie  oder  ahle  pfenninpc  fiir  sj)isc  und 
fiir  !on  und«*  si'illenl  och  uf  dem  wcrcke  esson.  :  |I  \\  :  [1W>)  Welicb  zimbennan 
oder  murer  eime  unsern  burger  sinen  dienst  verseil  umbc  einen  sclülliag«  zü  dem 

10  läge  von  sante  Hiehels'  tage  ume  ad  der  grosen  yasnalit  fbr  spise  unde  S6i  Ion 
nnde  danach  von  der  groara  vasnaht  iinie  sA  aante  Michels*  lag  umbe  aebssehen^ 
Pfenninge  öch  fAr  spise  und  fAr  Ion,  der  bessert  ein  pfunl.  :  ||  ||  :  [499']  Wennc  dcb 
ein  kocht,  der  mit  dem  meisler  wirket,  er  si  gcdinget  knecht  oder  niil,  me  loncs 
[nimel]  dan  nis  vor  bescheiden  ist,  der  kneht  sol  zwene  monade  von  der  stat 

15  sin  eine  mile  und  der  uieiüter  bessert  ein  piunt.  meisler  und  rat  s611ent  es  alle  jare 
rehlvcrligen,  ic  der  mcisler  in  sincr  meistcrschalle  und  der  jungeste  meister  öch  in 
äner  metsterscbefte. :  ||  |[ :  [499*]  Die  hübet  von  simberlAten  und  von  murern.  die 
darAber  geswom  banl,  sAIlent  alle  jar  eime  nAwen  rate  aweren,  dar  sA  hAlent  nnd 
r6rbringenl  uode  rAgenl  meister  und  rate»  ob  ieman  under  in  die  gebot  Abergangen 

so  habe,  als  do  vorgeschriben  slat.  :  |1  I|  :  [499«]'  'Es  söUent  ftch  alle  zimborlAlc  und 
murer  sweron  an  den  heiligen,  dehein  lioll/.  oder  steine  ze  vcrhowende,  ze  vermurende 
oder  ze  verbuwende,  dar  sie  beduuckel  oder  argwenig  banl,  das  es  der  stelle  sie. 
sie  wiasenl  danne  mit  gAter  kuntschaft,  das  ein  sfildier,  dem  sie  sUche  steine  oder 
hdtz  verlmwent»  das  er  es  nmb  die  slat  gekouft  habe  oder  innen  reddidi  vergeben 

u  sie.  sie  sSUmt  ouch  bi  demselben  irmc  eide  deheine  alraende  nieman  vergrilTen  noch 
verbiiwen,  syc  wissent  dcnnc,  das  der,  demmc  sie  die  elmende  begriffen  wellend,  die 
almendc  redelich  gekouft  oder  gelehent  habe  oder  in  der  slctte  ringmurc  buwen, 
und  siüUcnt  ouch  uicman  an  ir  antwerk  empfohen  und  sol  ouch  der  dekeiure  kein 
m^ter  sin  nodi  werden  under  irme  antweroke»  er  habe  denne  vor  meister  und  rate 

»  die  vor  nnd  nach  geschriben  stAdce  gesworen  stete  se  habende. :  n  R  :  [4991*  *  Item 
und  mit  nammen  s611cnt  sie  sweren,  nit  me  wercke  ze  verdingende  denne  zwei 
wprrk.  und  wennc  ir  cinre  zwey  wercke  verdinget  hei,  so  sol  ir  deheinre  dehein 
werg  nu'  veniingen,  er  habe  danne  die  zwey  werg  vcrwurcket,  und  sündcrlich  so 
sol  ir  iegelichcr  allewege  das  erste  werg,  das  er  verdinget,  zum  ersten  uszwörken 

u  a.  .0;  «vkraclMn  pfnuinge».    b.  J}.- «OalliiA«.    «.      «aohichiB..    i. 'vaA  —  mtm*  ijMtnr  Imalt. 

bncb  (so  nennt  er  kurz  vorher  de»  cod.  D)  1332»,  Mtitda  aus  Ordn.  I  foL  36**  diuetbm  Artikel  in 
der  jüngeren  Fassung  (B)  und  hiertu  die  ÄrtiM  499^-9.   Das  Ganse  mit  der  Uebtrt^rift  «»1»C  la 

datf  1125  de  la  niain  de  Wonckrr»,  <htrttu(ir  «c'o^l  la  COpie  «In  Statut  da  coJe  (der  stettc  reliibuch) 
«  d«  1322  >.  Ich  glaube  nicht,  daß  die  Artikel  493  «-B  ghiehfalU  in  D  standen.  Wanm  hat  sie  sonst 
fiUkwMfaw  Ah  MO  er  dMkt  au»  D  «opierte,  ntO*  mit  m^fenommen?  IKe  OOenehrift  wird  sich  mr 
auf  die  Artikel  "  hf^Mun  Tn  ihr  i'iHercn  Frtwun^;  hat  Art.  499  e  die  ParagngphtHtiffer  339. 
Art.  499».  >>,  d  werden  liemmtch  ais  337,  33ti  u.  340  thren  Fiats  gehabt  haben.  1-*  VgL  Anm. 
mtmK 


Digrtized  by  GoO' 


m 


SrADTItCGBT  VI. 


und  darooch  das  ander  and  sol  nil  tif  das  ander  werg  gon,  daz  erste  werg  sie 

danne  vor  uszgcwirket,  wanne  wir  wol  vorston,  daz  es  der  stfiUe  bArgere  vasle 
gebändert  hei,  es  wer  dfime  des  wille,  des  das  werg  isl.  :  tl     ||  :  (499»]'  *  Unser 
slette  ampU&to,  der  zimberman,  der  tuurer,  der  smil,  der  estricher  sAlleul  an  dez 
antweken  weder  mtialer,  geBwonm*  oder  seokeler  irardan  noeli  delidn  ampl  an  den  i 
antwerek  haben.:  H   ll:  [MXq«  Bs  M  wrbottn,  das  mra  daa  vailea  «in  io  tat  aeliifliBtt  nf  te 

Bmsch  uoch  af  den  wagencn  vor  deine  iiiinstere  nit  TercAffen  sol  noch  stechen  sol  Tor  primen  1 
II :  [601]  0  Es  ensol  öoh  kaia  win  nach  deme  «ndwea  mm  Uges  in  oime  kein  ttdar  ia  einre  taTenwa 
Hube  glich  gelt  tcreMl  wtatiM  nrara  dat  g«bot  nbergat,  der  git  d«ai«  nl«  «n  pfnnd.:!! 
II  :  [502]^  Swere  Ach  anrehte  miuet  den  wia,  den  so!  man  schöpfen,  nnd  der  wirt,  des  der  win  ist,  It 
der  git  ein  pfurul  :  n  i  :  [r>03]s  Swor«  deme  anderen  sine  Tische,  sine  vas  oder  sin  liolz  frcvollichp 
ninunet,  der  sol  nzaere  der  »tat  sin  einen  inanod  ober  eise  mile,  bis  das  er  wol  gebesserot  and  »oi 
gfauna  aiiMa  Mhadca  tibMn  aaeh  gdiapHib :  tt  1 1  (EOI)<  Swaba  OBaar  bargai«,  ao  nrlAg»  ist,  kcni 

in  fin  r.n^fre  staf  mit  sincre  bireilschcfle  aiio  dei-  burgermfislcre  nnd  des  rates  nrlflb   nnd  mit 
anderen  borgercn  ftzTort,  der  git  lunf  pfood  nnd  wirt  Ach  gescheiden  von  deme  roht«  dirre  stette. :  il  u 
II :  [t06]  f  fii  «diolio  ksli«  in  dim  «tat  lA  Stnwlmrg  ÜOMr  ti«w«  odor  ir  mtg  win  twaS»  haalt,  du 
dem  werke  gewaltam  tat  oder  ime  durch  got  gi  gt  hm  ist.  das  man  von  dem  kein  angelt  gabMk  aoL:ll 
II  :  [60(il '  Dise  vorgescbribon  rphl  uiul  sal/.wiigf  lianl  meisler  und  rat  gesworn  z6 
hallennc  und  zö  rihlenne.  wiire  das  letnan  do  wiiler  wcre  oder  sich   der  wider 
setzen  wolle,  des  Laut  schefTel  und  aminan  geswura  und  cuuätuvelu   lueialere  m 
und  oonstavder  öch  gesworn  und  rieh  and  arm,  dcaa  mdaler  und  dem  rale 
beholfen  se  ainde,  was  an  diaem  h&che  stat  aft  haltenne  und  sft  rihtenne.  actun 
ffsa.     '^"^  ^^'^^'^         liarüni  qdaoopi  anno  domini  miUerimo  treoentesimo  vioeahao 

jitaMmdwiL  secundo.  :  || 

II  :  [507]     Ks  ensol  keine  uszburgere  minre  geben  daune  f&nf  Schilling  jars  » 
oder  er  sol  aber  sitzen,  wer  aber  hat  über  15  pfuntc  werl,  der  sol  von  iedem 
pfunde  vier  Pfenninge  geben  bilse  an  awdntsig  unn  hundert  pfunde  unn  daroadi 
nach  den  awenfadg  unn  hundert  pfnnden  von  ie  dem  pfiinda  xwein  pfennige  ualae 
CS  vier  pFunt  wirt  unn  nit  me.  welre  aber  sitzen  wil,  der  sol  keinen  pfening 
pphen.  doch  sol  mnn  koinpm  unscrm  uszburger  sincn  harnasch  noch  sin  kleidpr  » 
schetzen  an  diseu  dingen,  /u  gliclier  wisc  sol  mau  och  dis  verstau  unn  nemen 
von  frowen,  die  unser  usi^buigerin  siul,  also  das  man  in  Iren  huszr&t  kleider  noch 
ir  kleinster  nit  sdietaen  aol  ane  alle  geverde. :  ||  || :  ßOS]    *  Die  rechenunge,  die 
man  uf  Unserre  frowen  hoa  t&(  von  Unaerre  frowen  g&lcn  w^en»  da  boI  nieman  bi 
sin  danne  die  fünfmeisler  und  der  ammanmeisler,  der  da  aller  nehsle  ab  gegangen  » 
ist,  und  die  lonherren  und  dar  zü  die  pfaflen  und  die  achritier  und  der  werlcmeister. 


»  Vgl.  Amn,  lu  «9«.  "  =  JV,  46.  Nach  dem  StBr.  «D  H  344».  Bei  JV,  47  «tAlkcre  m  da» 
•dilfta*  tekrHbt  4er  StBr.  «dswt  in  D*  mwekl  aber  D  §  S4S.  *  =  JF,  49.  Nadt  dem  StBr. 
<D  §  349..  *  =  JT,  60  Nnrh  dem  StBr.  «D  §  360..  »  =  IV,  61.  StBr.:  «D  g  375;  cf.  9  376.. 
«  IV,  51.  Der  StBr.  notiert  hierm  «v.  D  §  80;  cf.  §  2hl  nnd  394.»  ^  Schon  ffedruckt  StB  V,  79;  • 
stand  nach  Schneegan»  Aius.  I)  }dl.  4f> «,  E  fol.  74  h,  F  fol.  62  b  und  stammt  aus  dtn  Jahren  I3:.>.^:i  oder 
133718,  t.  BtB.  V,  79.  Ea  war  al$o  wM  ZutaU  in  D.  •  Ihaen  SekktitaU  der  h»,  D  /U.  56»  = 
E  fei.  94  Mfen  mU  Bdmeegmtt  wmI  Heudtr,  AxmiQge.  €Mr.  in  Yerfnnmg^eedi.  der  flfeadr  Bant 
isn  und  ll<-trtl,  Chron.  D  /T,  970.  '  Fnjntt^  ixnch  dem  Druck  bei  Wencki-r,  DLwH.  de 
pftdb.  114  i  der  Art.  sttutd  E  fal.  70,  F  fol.  (KJ.  '»  Nach  Schneegans'  MuuilgeH  in  E  fU.  yö«.  Di«  * 
JMnrtaiv  4er  SAreiUr  imi  die  SUBmif  de$  ArUUh  hkOer  m  im  «od.  E  teigig  doli  er  ßiifer  itt. 


Digltized  by  Google 


isaa 


107 


die  dar  zö  hftrenl.  [509]'  •Dem  obem  slellescbriber  gil  man  te  zft  der  vronvasle 
5  pfunt,  alle  mendage  einen  Schilling  bi  dem  ungellc,  item  zfi  wihenoacbten,  zft 
vastnacbt,  oslren,  zu  pUugeslen  und  z&  s.  Marlitislage  ie  10  scbillinge.  item 
uuibe  gewanl  G  '/i  pfunt  und  zwein  Schillinge,  item  halp  alse  vil  alse  einem  in  dem 

6  rate,  ilem  so  än  nuwe  burger  wiH,  der  es  kAfte,  eiDen  sohilling.  item  von  abe 
und  nig&iidem  rate  2  pftinl.  item  s&  s.  OaUen  lag  2  pfunt  umbe  fleiaehe.  Uem  so 
man  dem  nuipen  rate  daz  b&cb  aUesamet  liaet,  10  Schilling,  ilem  10  Schilling,  so 
man  dem  nnwen  rate  daz  nngcll  von  dem  ganlzen  jare  verrechenl.  item  drA  pfunt 
umbe  birmente,  daz  mau  jars  vuu  der  stelle  wegen  verschribet ;  die  git  man  drie 

10  Wochen  nach  oslren ;  daz  gat  der  sielte  schriber  zCi  nutze  ait  an.  man  git  Burkart 
Meiger'  alle  jar  ie  sft  der  woiiTaste  6  pfiint.  so  git  man  Barkart  Ifeiger  oder  dem, 
der  an  einer  etat  ist  jars  nmbe  gewant  6  '/t  pf""^  ^  sehiDing.  ilem  alle  men- 
dage  1  Schilling,  ilem  züi  wihennahten,  zQ  vastnaht,  zft  oslren,  z&  pfingesten  und 
zft  3.  Marlinstage  ie  10  Schilling,  item  so  man  schenket,  ie  von  dem  omen  einen 

ih  bt'cher  wiues.  item  halb  alse  vil  aise  einem  in  dem  rate,  item  von  einem  nuwen 
burger  1  Schilling,  item  von  abe  und  angandem  rate  2  pfunt.  item  2  pfenuig  vom 
ingesigel,  80  man  Mmde  bettmefe  ver^gdt.  item  sin  berbeige«  die  er  bet  von  der 
stette  wegen,  und  sol  ödi  Burlcart  oder  der  an  einer  stat  ist  ainen  acbribw  sieben 
mit  essende  und  mit  trinckende  luid  sol  5ch  einen  schriber  haben,  so  git  man  einem 

«0  schriber,  der  under  dem  oberschriber  igt  und  einem  schriber,  der  under  Bnrckart 
ist,  der  die  Shlen  und  ander  ding,  daz  dar  z&  gehört,  anschribet,  ir  iegelichcm 
jars  14  ein  t&chs  und  einen  belts.  item  sft -wihennabten,  vastnaht,  ostren,  pfingsten, 
ernen,  berbest  und  zft  a.  Martina  tage  ie  fibif  aebillinge  ir  iegliebem.  item  ir  ieg- 
licbon  von  abe  und  angandem  rale  ein  pfunt.  ilem  der  sielte  underschribcr  von  den 

ß  geholten  am  letlener  zü  Icseude  fünl"  scliillinge.  [509  •']^  *Man  sol  keinem  lonherrcn 
umbe  hoHz  noch  umbe  steine  noch  umbe  anders,  duz  lui^crro  stelle  buwc  gehört, 
keine  gelt  geben,  ez  si  danne  o  vor  dem  rate  gevorderi  und  gerechenl,  uzgenomen 
das  man  aJle  vocben  gevftnliob  git  z&  der  st^  bnve  nnd  sft  dem  esfamdu 
ß09k]4  »Wenne  man  an  dem  mendage  sft  dem  ungelle  gat  und  die  nngeller  ir  gdt 

m  geentwftrtcnt,  daz  sie  engil^ngen  bant  und  der  zoller  sin  gdl  geenlw&rtet  und  ouch  den 
lonherren  ir  gell  wirt,  daz  man  in  alle  wodien  git  zfl  bnwende  und  zü  eslrichende, 
so  sol  meuglich  dannan  göu,  8n  die  z5  dem  brct  geselzet  sint  und  die  scliril)er,  die 
dar  z£i  hörent  und  der  in  dem  hofe  sitzet  von  der  stette  wegen.  150U<]^  *So  mau 
das  ungeit  d«»  nuwen  rate  rechmt,  so  sol  ein  iegtieb  lonberre  nnd  ein  estridimeislN' 

B  alle  jare  entwerten  unsem  berren,  was  in  des  jares  geAberl  ist  von  dem  gelte,  das 
sie  von  dem  brete  enpfahent  von  dcz  werkes  wegen,  daz  die  stat  an  gebftrt  und 
sAUent  oueh  daz  tön  bi  irm  eidc  An  alle  geverde.  [509  ']"  *Sü  gil  man  einem  smide, 
einem  murcr,  einem  arnbrostcr,  dem  ht^er  und  dem  estricher  ir  iegUchem  14  ein 


*  Gedruckt  in  der  Zeitsdtr.  für  Gesch.  dts  Oberrheitu  XVJ,  395  au.';  cod.  E  fd.  95196.  Schmt 
40  durch  seine  SttOung  hinter  dem  SchlußartHel  (Art.  506)  charakterieiert  ttich  (/o.«  Statut  al.i  jüngerer 
Nadarag.      >  Burinrd  MMfir  wm  (inacA  Mmtf  «MAMcfter  üngOar.     >  Gedruckt  in  der  Zeitschrift 
finr  OttAkktt  im  Obtnkrimt,  «W»«  imn*  S  fil  9B^  60»a  «m*  2  M       «09«  mA  B  fO.  9B, 
SAm  Atrdk  An  AMhiiy  Jtfiiiir  Art.  809  «b iOHger  ckeraMcrMcrf.  Vjß.  Amt.  mt 


Digitized  by  Google 


KiS 


STAIVraEClIT  VI. 


tficlies  und  einen  bellze.  und  der  von  dez  eslrichs  wegen  lüuherre  ist,  der  sol  vou 
dem  carrich  zweiu  sciiillmge  »emeu  zd  dem  tage  und  nil  me.  und  sol  sin  knechl 
swcren  an  den  heiligen,  daz  er  von  nieroan  keiii  trinligeU  iMme;   doch  sol  man 
ime  von  der  statte  wegen  sft  der  woclien  geben  6  pfenning»  geben  sft  vertrinkende. 
[500  «]>  *IIan  sol  doh  keinem  eatrichermeister  me  geben  dannesft  dem  tage  18  pfea-  t 
ninge  von  der  grossen  vaslnaHit  nntjse  zö  s.  Galleulage  und  von  s.  Galleulage  unUe 
zö  der  grossen  vaslnacht  M  pft-iui.  -/'i  dein  tage,  und  an  dem  samsdage  z&  nahl 
4  pfenn.  zQ  verlriniit-nde  und  sin  gewaut  und  sine  hus,  alse  ez  har  ist  komeo.  ujid 
sol  AoL  vou  keinem  kneble,  der  bi  ime  w&rket  noch  vou  nieman  anders  keine  miete 
nodi  kdn  trinkgelt  nemen  in  ddieineu  weg  Ine  alle  geverde  und  sol  ime  der  knekte  i* 
keiner,  die  uf  ftnserre  herren  werke  sinl»  noch  unserre  herren  canich  nAtzit  wtEkrkeo 
noch  arbeilen  noch  niemau  anders  von  sincu  wegen,  das  ime  zfi  nutze  koniel.  und 
sol  ftch  von  den,  nmbi-  die  man  steine  kAflel  noch  von  den  schiflAten  ni^tzil  nemeu 
ane  geverde.  er  sol  6ch  nit  me  danne  einen  üundern  gedinglen  kneht  hän  und  sd 
von  dem  nit  me  nemen  danne  der  «stetle  bftc^  etat,  er  sol  5eh  keine  sohif  mii  u 
steinen  ISaaen  entladen,  er  beschowe  es  danne  vor,  obe  es  rebt  g«3adeo  si  ftne  aOa 
geverde. 

Von  tlt-n  Juden  *. 

II  :  [510]  ^  Ks  sol  dfnlieine  Jude  eyjxen  noch  erbf  liSn  in  dirrc  stal  zü  Slraz- 
Imrg  noch  in  dem  bürg  banne  dirrc  slettc.  :  ||    ||  :  [51 IJ^  Es  sol  och  denkeiu  Jude  » 
eine  scbftle  baben  in  einem  huse,  da  er  oder  ander  Juden  ingant  sft  scbOlen:  sie 
süllent  gln  in  ir  rebte  schiUe.  :  )|    || :  [512] »  Was  anfAgen  ein  Jude  lft(,  es  sinl 
totslege  oder  notzüge  oder  wunden  oder  dübslal,  die  ein  ral  rihtet,  daran  sol  dem 
schnllli[eissL'n]  iiml  d(-m  vop;ol   ir  funflt.'ilc  werden  und  nil  me.  isl  och  daz  mrtn 
klaget  von  einem  Juden,  daz  er  ieman  t;esltigen  oder  gesloszen  habe  oder  ander  « 
unföge,  die  ime  nit  an  den  lip  gat,  wirt  er  das  besäorude,  da  i>ul  dem  scbultbjei&seti] 
und  d»n  voget  ir  fftnfleUe  werden  und  nit  me.  :  i|    || :  [513J*  Ist  das  ein  Jude  oder 
ein  jodin  wirt  beklaget  vmbe  zw&re  gewunnen  gfti,  wIrt  der  Jude  bessernde  oder 
die  Jüdin,  du  will  dem  sdwltheissen  und  dem  voget  och  ir  fiinneile  und  nil  me.  :  'If 
||:  [51  1|'  WlIS  bessemnge  von  den  Juden  vnllenl  hinnanfOrder,  es  sinl  die  zwei» 
pfunt,  der  man  einer  gil  dem  rui,  so  er  nngai,  und  das  ander  pfunl,  so  der  r^' 
abegat,  und  ander  besserunge,  die  dem  rate  valleul  von  in,  von  welicher  handc 
Sache  oder  in  welicben  weg  sie  vsUende  werdenl,  sfillenl  vallen  an  das  ungell  unt 
sflilent  och  meister  und  ral  die  Juden  rebtvertigen  uf  Iren  eit,  alse  untse  barge- 

«  Vgl.  Anm.  tu  509^.        '  Ihe  Artikei  510-515,  «eiche  aite  über  Juden  hatiddn,  stnd  erp<m:t  » 
nach  dem  Drucke  bei  Uegd  D.  St.  Chrm.  JX  975  f.  au»  vod.  F  fol.  54  b.   Begd  meint,  dtrn.  u-nm 
diese  Artikel  oneft  mtM  mdkr  dm  Stadtrecht  von  1323  selbst  angehören,  sie  sich  doch  daran  anschlieJk» 
md  jedenfäa$  m»  dir  ZeU  vor  dem  Judenbrande  herstammen.   Daß  sie  nicht  in  der  Codifikatton  9m 
1322  begriffen  waren,  ihirauf  daiM  ucnigitens  für  r>U  und  :>/j  f/<M  liiiiiuuifiirJpr.  JMiß  .fif  nicht  m:^ 
Wiederaufnahme  der  Juden  in  die  Stadt,  also  frühestens  in  den  si^eneiger  Jahre»,  eiagaragen  s*nä  * 
diffar  bOfft  die  Datierung  UegeU,  der  die  Handnkrift  sttOm  M.  AAw  Zritm§At  MM  «td 
§mmur  Ugmmn  durA  die  Notii  iu  Art.  514 Vier  Meister  existierten  vor  dem  Judenbrande  mt  ^ 
2S99.  Sa  «UAm  die  AriOa  in  der  That  der  Codifikation  von  1322  sehr  nahe  uu<l  uJt  halte  es  fBr  «df^ 
scheinlich,  dass  sie  auch  im  Codex  D  entlmUcn  nanu.  Art  514  und  51  j  alkrdings  nur  tds  fridi.-eitifc 
Naehträfit  (hymumfürder I).      »-a  Vgl.  Anm.  3.      «  Vgl.  Anm.  2,  desgl.  Art.  74.      '  VfH.  Anm.  Ä  * 


1322 


109 


wonlieil  ist  gewesen  uud  ir  besserunge  netnen  uikI  uit  obelaszeii  bi  irern  eide  in 
alle  wise,  alse  soUent  sie  in  vallen  und  sQllenl  der  ander  meistcr,  so  der  rat  gesetzet 
virt  und  d«r  hüadvstt  meisler,  ie  der  nodaler  in  einer  meieterscbefle,  die  Juden 
fehtvertigen  bi  irem  eide.  der  erste  meisler  und  der  dritte  mdeter  mflgenl  die  Juden 

«  oob  vol  rehtverligwa,  obc  sü  wellent,  ir  ictwederre  in  einer  ndsterscbefte,  dodi  9ol 
on  meisler  und  an  rat  siän,  obc  sie  die  Juden  wcllenl  relUverligen  oder  obe  sie 
nemea  wellent  von  in  ein  summe  gutes,  sfl  sie  gros  oder  kleine ;  und  sol  daz 
meisler  unä  rate  an  dem  vorgenanten  irem  eide  uit  schaden. :  ||  ||  :  [515] '  Welichc 
Jude  hinanf&rder  deheineu  brief  nimet  über  denbeiue  schulde  gegen  unserrc  burger 

M  einem,  der  sieb  verbindet  an  dem  briefe,  mit  weliebem  ineigel  der  brief  besigelt  ist, 
dem  man  Idllicb  gdonben  sol  und  mag:  ist  daz  der  Jude  oder  sine  erben  die  scbulden 
lanl  verhangen  fünf  jare  oder  me  von  dem  dage,  so  der  brief  gegeben  wir!  und  die 
schulde  nit  vordcrl  an  jenen,  der  die  schuld  schuldig  ist  oder  an  sin  crhen  inwendig 
den  fünf  jaren  mit  gerihte  und  och  die  vordei  uuge  nit  erzügen  mag  erherliche,  vorderl 

1»  der  Jude  oder  sine  erben  nach  den  fünf  jaren  die  vorgenante  schulde  an  den  schuldener 
Uder  an  sine  erben,  wil  der  scbnldoier  aweven  an  den  beiligen,  des  er  dem  Juden 
nit  a^akUg  sie,  so  sol  er  der  sebulden  ledig  sin  und  sol  ime  der  Jude  oder  sine  erben 
ainen  brief  vrider  geben  und  sol  den  schuldener  sine  erben  und  sin  bürgen  der  Jude  oder 
sine  erben  von  des  vorgenanten  briefes  wegen  niemer  bckumbern  in  denhcinen  weg. :  H 
!|  :  [516] '  **  Welich  unser  ingcscszen  burger  ulz  unsere  stat  ziehet  oder 
gezogen  ist,  so  sullcnt  der  oder  die,  die  also  hin  uszzugent  in  den  nchsten  vier 
Wochen  nadi  irem  ussziehende  und  der  oder  die,  die  uas  unsere  stat  gezogen  sint, 
in  den  ndksten  vier  wodien  nach  dirre  date  sweren,  meister  und  rale  geborsam 
so  sinde.  •  wclre  es  aber  uit  dete,  der  sol  beszern  zehcn  jarc  von  unserre  stat. 

K  und  sullent  olle  constafelermeister  und  antwerckraeisler  bi  Iren  eydcn  es  rögen 
meiälcr  uud  rate  in  den  nehsten  drien  dagen.  so  sie  es  befunden  haut,  und  sullent 
es  &ch  meisler  und  rat  rihten  und  rehtverligen  uf  den  eyl  in  den  uebsten  drien 
dagen  nach  denselben  vier  wodien  ane  alle  gevnnde.  :|  || :  (617]*  *  Dieselben 
soUent  öch  in  dinre  stelle  burgban  keine  leoger  messer  tragen  denne  unsore  stelle 

M  mftsse  ist.  unn  wdicber  das  brcclie,  der  sol  ein  halb  jar  swern  in  unser  stat  ann 
aol  das  selbe  halb  jar  zu  veilem  kuf  Kern  in  eines  ofTerine  wurles  hus  ane  gcvcrde. 
sie  sullent  6ch  nit  gän  zu  dem  rate  zu  Straszburg  noch  wa  die  schöfTel  bi  einander 
sinl,  alle  die  wile  sie  uszwendig  gesessen  sint  unn  sol  öch  ir  urteil  nit  gellen  etc. :  || 
II :  [51 8] «  *  Bürger,  foeteü«  «ts  der  SUuU  Mm  «mf  ioeh  B9r§tr  6Mien,  «oJ/m  fekalien 

H  werdm  wie  ändere  d$rSkidi  AnsMk'ftr.  dieselben  sollet  oacb  allen  gebotten,  die  meister 

■.  Wmktr  ukmU  kknu:  ■  aUU  •ddftur:  hob  dU  iIb  Mm,  dte  ■litMfam  J«t  iU  liot  üb  w«om 
•btxtben  jtr  lit  «wdMit» 


I  F^f.  Amn.  2  8.  168.      *  Ergamut  «Mcft  im  Vndt  M  W«ndttr,  JEMuert.  ie  ffiOburg.  1/5  Mi» 

F  fd.  75  mit  dem  Datum   <  actum  et  ptiblicatnm  fet  ia  :i  post  Drliani  anno  13R2.  »        '  £!rffätut  ts$$ 
40  ebendaher.  Wencker  iagt  «allwo  (sc.  F  /id.  75)  auch  zwo  vciiovationcn  eino  de  ntino  1372  die  sabbato  *W- 
pOst  dorn.  Lotare,  die  andere  de  anno  1364  feria  2  post  Gregorii.  so  ab(  r  ciiirchstriclaii  im<i  aus/.-   ,  «7^ 
gethBO,  doch  di«  älteste  nrar  aar  UuMf  folgende  wotte» :  (folgt  Art.  oben).      *  Ergämt  tbeadaker;  " 
o  fldht  mckt  Mar  mu  Wetteten  Worten  hener,  ob  Üeeer  Art  im  F  «(and  eier  mitnmiier  geimmim  \  ^f-l^',^ 
iet.  £ft«Mv  iaeemititm  fa^etdm  Art.  ier  *vx  einer  anderen  .Mt  beliebet»  «Mnfe. 

Str.  8S 


Dlg'itlzed  by  Gi 


170 


STADThKCHT  VI. 


und  rat  uirselzeiit  oder  nfTgeset/.eiil  liuiil,  f^ehorsain  sin  utul  die  hallen  als  ander  unser 
bürgere.:  1|  jj  :  [519]'  *Die  ir  burgreht  habcDt  ufljgegeben,  den  sol  man  verI)OlscLefteii, 
das  aift  vur  meister  und  rat  kunumt  und  aol  in  dsniie  der  nt  Ngen  :  wellent  äe 
do  usae  silaea,  das  sie  daane  im  sweren  alao  andere  uszburger,  wenne  die  henta 
nil  bedunckcl,  das  man  sie  ins  hurgrehtes  eriossen  solle.:  ||  [520]^         s&Ueutoodi  i 
dB3  lieiligf  cri'ilzn  liindiT  fronaller  liosorgen  und  bcslellen  anders   wanne  es  inil 
hern  Andres  Holen  bestall  ist,  das  man  die  messen  do  habe  also  es  uf  geselzut  ist, 
uad  das  iieilige  crÄUe  und  des  gesleines  bebäle,  also  es  ha r  kommen  ist.  1.&21J*  *Dk 
pflegen  noch  nieman  vom  irao  wegen  sAUenl  debdaen  bengeste  noch  pfeii  ienm 
iihen  sft  atediende,  s6  lornierende  und  dem  glich,  «atme  die  bengeste  veste  doaiile  ■ 
gesobedigel  oder  gcletzct  werdent.  [522]*  *Uns  duncket  oodi  gAt  sin.  das  man  uns 
gelruwen  sul  /.u  redende  mit  dem  byschofe  von  den.  die  dem  wercke  nnreht  gelon  i 
hanl,  der  wir  nil  gewait  haben  und  was  wir  do  mitte  liuU,  das  es  uwer  \vi]Ie  iM.  ! 
[523]  '^  •*Maa  sül  ouch  den  pflegern  uf  Unser  froweu  liuse  ir  iegUcbern  jores  geben,  | 
also  hie  nach  gescbriben  stat:  das  tsl  t&  winablen  ieglicbeni  ander  den  dries  a 
pd^ra  viere  sweigkeae»  einen  lebekfiohen  and  ein  bAbae  mit  lalwerien,  alao  dm  ' 
bitze  her  gewonliche  gewesen  ist  ane  geverde.  ilem  zi\  vastnabt  ein  vierteil  lütter*  | 
Iranckes.  ein  vierteil  wines  nnd  viere  kappen,  item  zfl  ostern  zweihundert  eigere 
und  zwei  lemhere.  ilem  zu  sanl  Marlins  tage  ein  vierteil  hitertranckes,   ein  vierteil  ! 
wiocs  und  viere  kappen,  und  sol  man  oucb  ieglicbem  under  den  pllegeru  alle  pte  »  ' 
drie  enger  tftn  und  nit  me,  der  ah  under  in  nemmen  wU.  ein  sdtaffiener,  wer  deaae 
aehaffisner  ist.  der  aol  in  der  drier  pfl^r  bnse  in  ieglicbs  pfleg«rs  buae  geben  doa 
gennde  z&  winahlen  zcben  scliilling  pfenninge.  dar  z&  sol  ouch  ein  it^Iicb  scfaaf- 
fener  sweren,  dag  er  dcheincn  nndcr  den  vorgenanten  pflegern  noch  nieman  ander?, 
wer  der  ist,  und  ouch  niemon  von  des  schafTeners  wegen  deheinen  pfenninge,  der  »  I 
dem  wercke  z&  gebörel,  nit  üben  auch  geben  sol.  und  üiillent  das  selbe  alle  schaf-  ^ 
fener  also  bellen  by  dem  aetben  irme  eide  ane  geverde.  und  s&Uent  oucb  die  pflegen 
und  alle  ire  nacbkonmen  sweren  sft  den  beiligen,  das  afl.  noch  nieman  tob  irea 
wegen  von  dem  schaflener  noch  von  alten  einen  nacbbommas»  die  dauue  zA  zilen 
sint.  nit  lehcnt  noch  nemenl  in  deheinen  weg,  das  dem  wercke  nn  gehöret,  anders  *• 
dannn  davor  ist  bescheiden  ane  geverde.  und  swur  oucb  der  schatleaer  dise  vorige- 
achribene  dinge  zCi  hallen 

{624]«  *Am  Sntstaff»  vm*  ihr  4it9  Säi  ukgiUn  vUl,  muH  ier  MUt  tlUt 
Vonteiende  9orlnen  hüten  dm  neutn  MiU  wtd  itn  S^kmtr  Ur  neum 


1  Vgl.  Anm  4  S.  169  «andere  Zeit»  ist  natürlich  gpätti  M-.'  i'Wilt  m  Scltcegans  Atuti^if  * 

mdk  F/oL  8i!  tk«gl.  Art.  ül  wA  609,  Die  drei  ArtHtd  muhen  eher  den  EiHdnuk,  doBeießrm 
oHgeiaUtMiae»  Beikrfnie  crimsctt  Hmt,  äU  «bt«  «ie  m  einer  fOr  üe  Awcr  t«rtriiiwl«i  OemiAoi^BKtkM 

fffHUinJrn  hab'it  T)n;u  kommt,  daß  Art.  52.1,  ihr  auf  demselben  Blatte  »fand  avs  »achicei«h'eh  tfätertr 
Zett  mi.  Vgl.  Anm.  2.      '•>  Mitgeteilt  ni  S<  hn4Kgans  Awieügen  nach  F  fol  84.  Da»  Re^tmatl, 

da»  sieh  in  E  nicht  fand,  ist  nach  Schneegtms  ton  einer  Hand  eher  Ende  aU  Anfang  des  14  JM-  " 
geedirieben.  JV<mA         Ckntn,  D.  St.  IX  101$  »taml  der  ArtOoei  im  *  b«iailiGii  Buch  •  foL  19*  in» 
Je*n,  tmmdfot.4fak  WiederMunt  t»-  d«"  <^<Am  1377.   •SoASekm^.  Arne.  mtFfii^i 
hat  oiltgUich  auf  i1nns,V>n^   lihittc  thcfi    In  gar  kmmm  Bluutmmkmg  mü  4m  Vtirai^§i^f^ 
gatandeu,  scheint  deshalb  spaterer  Ktntrag  lu  sein. 


Digitized  by  Google 


1322 


171 


kernt  dant»/'  eit^tgeiuuAme».  «iaea  in  den  eit  geben  ....  und  der  yorgeschri- 
benen  sl&flice  deheine  abe  zu  lassende,  und  sol  ouch  der  nuwe  ral  z&  stunt,  80  er 

angegangen  ist,  in  den  ersten  ahte  lagen  alle  ambahl  li^te  bescheiden  vur  sieb 
und  die  lün  vor  in  die  vorgeschriben  sl6cke  sweren  zfl  lialtcnde,  und  was  von  in 

6  da  vorgcscbribcn  slat.  und  sol  ouch  dcbein  mi  mahl  uuch  gcwalt  haben,  der- 
selben  stAcke  ddieins  abe  sft  laaiende  and  aol  es  ouoh  kdnre  in  dem  rate  noch 
nientan  enden  vordera  »be  aft  Itnende  . . .»  ysßSb]  *  *  Die  16  sollen  ratsehlagen,  vas 
der  Stadt  nütze  und  gut  sei  und  solichs  für  die  räte  und  XXI  bringen,  erkennen 
dann  diese,  dasz  man  solichs  für  die  schöffcl  bringen  soll,  so  soll  man  das  Ihun 

10  und  wird  dann  von  scböfTcl  und  amman  dem  merenteil  erkaut,  dasz  sohchs  stücke 
nutz  und  gut  sie,  so  soll  man  solichs  auch  in  die  bücher  eohreibcn.  [526] '  *  Unser 
berm  metster  und  nt  aoliOffel  und  amman  sinl  aber^nkommen  nf  den  tal,  das  man 
keim  uszbui^er  kein  gemQle  geben  aoUe,  er  aol  sin  hnutg  reckt  leisten  also  rekl  ist. 
[527]*  *Unser  herrn  sint  übereinkommen,  das  meister  und  rot  mugenl  gemule  gen  und 

IS  erlan  zu  sutzende  hynne  die  ushtirger  edellute,  herrn,  riller,  knechte  oder  frouwen, 
wo  sü  erkenueul,  das  es  unsere  stelle  nütze  oder  gut  sü:  also  wenne  sü  gemüte 
gont  und  in  sitzendes  erloal,  das  derselbe  sol  sweren  an  den  heiligen,  meister  und 
role  gdiorsam  su  sinde  mit  einen  yeslen,  obe  er  sQ  bei,  und  mit  andern  dingen, 
also  ein  burger  btilich  gehorsam  sol  sin,  wenne  es  meisler  und  rot  an  in  vorderent. 

«0  und  dasselbe  sol  man  euch  in  den  eit  gen,  so  men  nuwe  burger  empfobet,  er  sü 
hcrre,  cdclman  oder  frouwe.  [55^8]  *  *i>asz  uszhnrgerbuch  sol  man  alle  jor  eime 
meister  empfelben,  also  man  ouch  bilze  bar  getan  het,  wände  das  nit  nulzelicb 
were,  das  es  dnre  allewegen  haben  solle. 


'  Btgett  in  UemUn  Auszügen  nach  FJol.  109  •        -  An   '»j»;  uwl        ergänzt  nach  Wencker, 
tt  dütert.  dt  pfM.  9i  mi  HO  «m  M  fii.  33  tmd  42.  Jkmitadt  sdmtU  Art.  526  f<A.  33,  Art.  537  fcL  4S 
getfowtow  M  habe».  Art.  59S  <rf  mÜA  Wtmitr  ^nmicM  «d»  harr  Bnrglutrt  SeMp«,  Art.  BSr,  «da 

herr  RcinboU  Su^ze  der  .  itpri-  roeisfer  warti)  •.  Der  crstrrc  amtierte  7.70.^,  I.IIS,  der  Mzttrc  1319. 
Beide  Ärlikcl  heben  uch  auf  und  schon  deshalb  kunntt  ^öW  nur  der  Utile  in  der  Codifikation  von  1322 
btgriffen  gemmn  sein.  Daß  dieser  aber  die  Eingangsformd  <  Daser  horrn  >  u  «.  w.  hdndtcn  hat.  deutet 
tt  dmtmflmt  doli  imek  er  «wM  1322  wniUu^gmtmmen  mmle.  >  Fft.  Anm.  2.  *  AacA  Wemka; 
di»9»l$.  de  «MftM»9-  «F  p.  16»  (=  fot.  7ti  item  iMindieli  Imch  M  60».        mA  MaioBar 

Strasburg  iur  Zeit  der  ZunftMmpfe  tll.  —  BOU  im  AH.  k»  «hclailkll  booll>  tttU,  JWHIüMMf 

ihn  schon  alt  jünger  i  i^  Anm.  tu  Art.  446. 


Üigiiizea  by  VoOOgle 


472 


STAWraBCHT  VI. 


Vebei'fticht 

der  in  der  JtecAUau/'z^eic&ttuuff  ton  1322  (cod.  D)  xmkrscheinlick  vorhanden 

geweunen  Para^rapAen.^ 


(hie»  S 

Inhalt, 

CaittD 

f.  CTtnirilun^.  Otfr  Aof.  ABffesneiwt. 

1 

1 

1 

1 

2 

■ 

— 

2* 

• 

!■ 

Sk 

1 

2«; 

1 

gd 

1* 

a« 

AB       tfHVri     <              Atta         *A  *  ■ 

N :  Wled«rwm1kl  d«»  Moiaten  :  fl  

• 

• 

8 

* 

*  . 

3« 

5 

— 

4 

e 

— 

7-8 

— 

4» 

1! :  Binnen  drei  Tafwi  ist  Obtr  Qemlt  SM  xichten  :|| 

2» 

6 

10 

6 

IS 

7 

14 

1« 

7" 

M 

8 

Schadenersatz  fQt*  Verlaste  im  Stadtdkoatft  ..... 

17 

8» 

18 

9{?) 

»w 

10 

88 

11k 

II :  DAttbNtMt  Mnnitar  B»tat«rbot«  :  ||  

tt 

M 

18 

StcafBrUbong  flir  Tetgelwii  dw  BatamitgUtdar    .  .  . 

86 

'  Die  aus  friiheren  Stadtrechten  hcrnhcrgenrmmrncn  Parnyraphen  nnd  Antiqua,  die  übrigen  Curti« 
^druckt.  Desgleichen  slch(n  die  Za/üen,  icckJic  /ur  cod  D  itlterlteferi  sind  in  Antiqua  (die  Barographen- 
Ziffern  der  bessern  üeberticht  wegen  gleichseitig  in  Fettdruck),  die  conjicierten  in  Cnrsiv.  Ein  •  bedeutei. 
daß  der  betrtgeade  Artikel  tooM  in  Dab»mdUiH  der  Codifikatim  von  1333  etand}  ein  Fragueichen 
hhmM  ee  ew^Okqft,  der  Fttmgraph  inJiemder  hete^feuäm  aUBe  «w  fimien  mmt,  »wei  Rage- 
zeichen  suUen  es  überhaupt  in  Zweifel,  daä  ier  hengra^  aM  Ai  Df^^Widlm  IM.  Dk  niett  A»  cod.  H 
vorhandenen  Artikel  stehen  in  II ;  :  || 


Dinitized  by  Google 


1322 


173 


Codex  U 
Artikti. 


Codae  D 


AM». 


IS 

!5 
16 


18 
19 
SO 
81 

a 

22a 
22b 
22C 


26« 
2&A 

86« 

2:)  t 
25« 
25h 
95k 
26 


86d 

83 


38 
48 

50 
64 


LtkH  /Ar  AtMtjkmAMtf  

Handwerkersiitzungcn  nur  mii  Urlaub  des  Rates    .  . 
Hamtwerker  aoOat  ketn  Geid  sammOn  ohne  üfUmb  du  Rotts 

S.  Die  Bürger. 
Enoarbtmg  da  BürgemehU  


«bf  JMrynrwiUt  dmh  Sämt 

Erwerbung  de»  Äuabürgerrechta  .... 
AüMweiftung  da  Bürfferreehtt  .... 

*  Leistung  de»  Bürgerrecht»  

*  II :  Alle  Hau^esitser  m 

*  II :  Jeder  soU  mit  Zünften  oder 

*  II :  Stälmtff  eo»  Pferden  :  11 


Birgir  wmiMt  t|| 


«•38« 


Ammmter  und  Scftöffel. 
Ainmeisl«rwalii  :||  .......  , 


B ;  Dw  Amitwlrter  toll  «in  Rom 

II :  Ist  nur  alle  fünf  Jahre  wählbar  :  |P  .  . 
II :  Vater  oder  Sohn  m  Rate  :  ||  ... 
II :  VenmmOnng  der  Schöffel  :  i|  .... 
I :  Bei  Beratungen  über  die  liltlMWltf  :  ||  . 
II  :  Bei  aUganeh\en  •^''idt.  ÄngOegmMtm  :  H 

II :  Bet  Ztoeiung  des  Batet  :  ||  

II :  SdriUbhralil  :  II  

Eigenschaft  der  Schöffel  , 

II ;  £eredea  mit  Scböffeln  :  1|  

II :  BMadoac  der  Vmaa  :  fl   

II :  VtiftitiHiBr  Bcmdwigif  •miah  :  H  .  .  . 


II :  Schöffel  als  Zengen  :  tl 
!! :  Ein  toter  Sehöffd  «tB  «Ml 
SdUmr  mif  der  Pfalz  .  .  . 


:N 


1.  Da*  aalagertekt  (Verfahrm). 

Klaym  um  Eigen  und  Erbe  vor  tftntm  GtrUkh 
Nor  Aagen-  and  Ohruueogen 


Argwohn  gegen  Zengen  . 
Beitntfiing  foMur  Ztufim 


89 


4 
4 

4 
4 


5 
S 
5 
6 


4o|40 

il   '   '  ' 


48 
44 


45 


46 

47 


6> 
6t 

6« 
6« 


46-56 


57  .  . 

58  [tOJ 


«0[S8) 


«0 


62-64 


>  Ad  AHM  m  «M;  itaAndMdfal  warm  «fao  Mtti 


Digitized  by  Google 


174 


STAimiBCIlT  VI. 


Inhalt 


Coiex  X> 

P«rtigr*fhm. 


(|:  HmiDgeAkrte  Gefangine  Oad  dem  SdiaWwiw  m 

überantworten  ;  II  

Teilnahme  von  Vogt  und  Schultheiß  

Ungezogene  Antwort  im  Ratsgericht  

Reden  eines  Fürsprechen  im  Gericht  .  .....«« 

BewMffiietes  Erscheinen  vor  Gericht  

A|ip«llatimi  all  b«nids  Q«riebte  feHtotm  

SkUung  (hs  Schultheißen  -"riwi  liaisgericht  

II :  Der  SehiiUheiß  richtet  nicht  über  lügen  und  Erb*  :  II 

Änttü  des  fthilfljitoi  an  ir  B«8e  

BcwafTnetes  BhoImIbm  TOT  dem  Rate 

Hiffhondlnng  wegen  «rhobener  Ankla^f  

Klage  wegen  UntuclU.  Niehtertcheinen  cor  Gertcht  .   .  . 
Jäte  Btegav  loll  fwr  im  Bäte  m  BeeliC  stdm  .  .  . 
:  Mit  Bann  soll  sich  keiner  aeUnBCO  :  H  ..... 

II :  Landeaveirat  im  Kriege  :  ||  .  .  .  •  

EiitwkaiAiiig  ia  UaA^fiB,  dU  nidit  hbr  ingageilMii  rind 


65 

«5.  M. 

67 

•S 

«9 

70 

71 


73 
74 
7S 

n 

77 
TS 
Tt 
«0 

dl 


9» 
9* 


Flucht  ttu»  der  Stadt  

II :  8«biildak«fcMi  «ud  Koiit|wt«iz  dM  B«li-  imd  mUfidHK 

Gerichfs  :  it        .   , 

II :  Anklage  einnh  Unttchaldigen  -.11  .  

Verjaltriuig  der  lÜAge  

Klage  um  noeimal  gemammm  Out  l  (?)  

Schlagen  des  Schreibers   

Abrochnang  der  Flucht  von  der  Strafe  

UAer  09wäU  «md  mMNcM  6i  8  nym  jv  fficMni  .  .  . 

Gehor»am  gegen  den  Mikkr  M  0ttMU  

Bruch  da  Stadtfritdim  


84 

SS 
86 


87 
88 


I  - 


DtolmBgen  am  Aufgeben  der  Klage  

BegleUung  in's  Gericht  hei  Unfugen  

Einholung  von  Freimdejrrat  

F«M  von  Fihrbm  M  th^kgt  

Kein  arrderer  Klageveg  bei  Unfuge 
Verbot  der  Klagt  um  Miete  vor  geietUehem  oder  welttichem 
ArMte  


Zu  Mhtm  dwreft  dm 


90-98 


99-100 


m 


•  Daß  Artilel  7t  -7.'j  n  r  s  p  r  ü  n  gt  i  c  h  in  I)  standen,  wird  weiter  noch  dadurch  xvieifdhajt,  dtt 
der  Art.  74  enteprechende  Artikel  513  in  D  vtelleickt  auch  trtt  tpäter  eingetchoben  wurde.  S.  dH< 


1322 


175 


Codex  H 

Inhmlt 

Codex  I> 

Futio, 

9,  Da»  SbmfredU. 

147 

102 

— 

148  J 

f 
i 

— 

(140??)  i 

— 

(161??) 

\ 

— . 

152 

104 

153 

1U6 



U» 

106 

— 

166 

107 

— 

108 

— 

m 

Stimf«  fBr  QcidiM*,  die  doch  in  die  Stadt  koniiMB .  . 

101» 

158« 

110 

m 

Angeklagter  wegen  Wände  toU  dem  Gerichte  entweichen 

III 

160 

in 

.160« 

113 

Ifil 

Wnnde  oder  Todschlag  ans  Xolwchr  

hl4 

(102  ?  '0 

(EnUehMigung  *aus  Notwehr'  ist  vor  dtr  Acht  corzu- 

) 

163 

Hilfe  hei  Xofwfihr                                            .  . 

115 

164 

Verwundung  eines  Bärgers  aoPerbalb  der  Stadt    .    .  . 

116 

1» 

ViederbetnlMa  der  Stedt  inch  Betodigoag  der  Aoli.  . 

1X7 



166 

118 

167 

m 

— 

168 

130 

169 

121 

170 

171 

in 

17t 

Ttmendnag  T»n  Knechten,  die  Buem  gifen  eioen 

(l24 

(173??) 

Daß  ein  Meiiter  die  Wunde  vor  der  Klage  »ieht,  xhadet 

l 

174 

WundttMage  notwndig  

m 

— 

175 

— 

176 

StUoff  ititr  Vtrmmim^  dbrek  WMer  ....... 

ar 

— 

177 

128 

— 

178 

— 

17B 

130 



180 

181 

— 

18S 

13M 

— 

IAA 

183 

US 

184 

Der  Geächtete  hat  »«Äü'balb  der  Stadt  Frieden    .   .  . 

184 

186 

m 

186 

1S6 

187 

137 

189 

188 

190 

131» 

üigiiized  by  Google 


176 


STAtiTRFrllT  VI 


Code»  B 

Inhalt. 

Ciidea^  D 
fmfeifraphen. 

191 

140 

192 

Di«  Nacltbarn  sollen  dem  Angegriffeneu  hellen  .... 

14/ 

If» 

HavaCrMmbioeli  «neb  bei  Vergelt  ang  von  Todidikg 

14* 

3.  JN«  madennQeridtte.  (Kmipetanx  u.  Va^ahren), 

510 

611 

Kern  Jude  «AI  m  seinem  Hanue  «im  Selmle  haben  .   .  . 

— 

512 

Vm  ünfugm,  du  der  Jtd$  Owrt,  M  der  SchiiUkei&  und 

JJS-140I 

— 

513 

Anklage  Hne.i  Juden  ttm  nceimal  geteonnenea  Ovt    .    .  . 

— 

514 

— 

51» 

— 

— 

238« 

930 

— 

241 

— 

S42 

— 

24S 

847 

1 

248 

Zeagnil  in  Schuidaachen  

163 

202 

164 

— 

S68« 

Itt  Ji»  AkAm  «ber  B  ati.  «AhI  mw  AMÜH  ab  UrUOer 

m  

22b 

8&2b 

II :  Amch  der  wdUiche  Hichter  ist  Meran  gdmnden  :  ||  .  . 

164 

Nn  IVÜ  teftB        Obrenzengcn  xti  bereden  .... 

100 

— 
— 

»8 

171 

— 

257 

257» 

II :  Anfang  und  Ende  der  OeridUMÜtuHg  :  :i  ... 

t      ♦      ^      ■      *      •  • 

Der  Sdureiba-  de»  veUt.  Chricht«  wird  nicht  vom  Rate 
bexahU   

aw 

Bei  Vebemahmc  rechtt.  Verpflichtung  auf  ein  Ziel  AustcMuß 

988 

Xottfiltiu  dit  SihtdtketB&t 

264 

Heiadten  und  Führen  durth  den  Richterboten  .... 

866 

Haftbannachung  des  Biehtera  bei  J^amUeUung  .... 

866 

B»  Bete  joB     ^npAani  WWm  8eU§i  acm  .... 

'  Mi  $duebe  die  Amyrmubm  ül«r  Jude«  Mar  «n.  jSK«  atemden  F  fol  54 1>.  .^m  «fer  Antn.  unter 
dem  Text  ergiebt  tieh,  daß  ne  lüohrtcheinUch  auch  in  D,  wenn  aueh  ntm  Teil  aU  »pätere  Einechiebtd, 
M»  finden  waren  Xun  mtsjirkht  F  fttl  '>s,  D  fo}.  27  Hur  aler  xltttut  Art.  Q77.  Art.  WO  aiinul  F  4s  . 
F  fei.  64  Würde  tä»o  die  Artikel,  die  ncitchen  209  und  278  atandtn,  eHtltaUen  hüben.  Diese  Artiid 
nm  /btden  sieh  in  D  c.  fcü.  20-26.  JedenfeMt  mUt  dieaee  wem  mtch  sehr  unsichere  Resultat  darmitf 
hin,  daß  die  Judemartikä  ohngrfiAr  da  esmgetduibem  «mmn^  «m»  rnath  über  ScimUheiü  tmd  Jmdites 
saeeukuret  geredet  wurde.  Das  ttimmt  am  der  Angabe  dea  SehedOieißenneistums,  tconach  das  Judengeridtt 
dem  SchuHheiß  urafrüngliik  euakmd.     *  Art.  368  =  g  Anyr. 


Digitized  by  Google 


1332 


177 


Codex  H 
ArtHttt. 


Imhati. 


Codex  D 


FoUo, 


887 

275 
276 

277 
876 
279 
280 
281 
282 
283 
284 
28Ö 
896 
288 
289 
£90 
291 
291 
895 

297 
298 
806 
306 
306a 

307 
308 
309 

310 
311 
312 

ai8 

316 
316« 

ai7 

318 
819 


4.  Dm  PrivatncM. 


181 


-  IM'ISB* 


Bürgen  gind  für  ein  Wittum  ein  Jakr  knfibar 

LtegMkdm  Got  «Ii  Wittom  

Out  ausKendiff  dtt  Bmgttmmt  aik  WMurn  . 

Üaehmtkm  

Vergflhtääa  WiUmm  

TVittum,  d<u  Ehrachatt  giebt  

Witium,  das  Zins  (j'^ht   .  . 

Wittum  mit  gemeinsaiuem  Gate  gebftut .    .  . 
NaA  im  2Ws  «M  der  Bau  mbgtaekäUi  . 
Bau  im  Stand  ru  halten    .  . 
Antprueh  anderer  aitf  angebUdm  Wittum  .  , 
B«eM  4(r  ESrnkr  mtf  dw  Wittum  «.  «.  «.>  . 

Die  GiiUit  xxm  Wittum  

MaMen  at»  WOttm  

IMftn  ab  Wittum  

Die  Zinsen  vom  Wittum 

Mit  30  Jahren  vtt  ein  Kind  sein  eigener  Vogt 

Alter  des  Vogtes  

Abtettung  des  Vogtl»9  ,    .    ,  « 

Wechtd  des  Vogte»  

Wittum  

Antaitf  9m  6tit  im  Erief»  


190 
IM 


87 


m-m* 


U  :  Feimie$gut  teint  ditrcA  UeÖergalK  an  einen  andern  nicht 

flMer  auteOt  :ü  

Ikhuldener  soü  sein  Gut  nicht  aU  SulflirM  »wyrtiW  .  . 
Beraiene  und  unberatene  Kmler  ......... 


ünD. 


281» 
28  >» 


29 


Atitcit  der  Kinder  an  iriWirtartii  Qitern  des  Vaters  . 
Anteil  der  Ktnder  nn  eneorbenen  Gütern  der  Mutter  . 

Daa  Vorauanehmen  der  Frau  

Dm  ViwAiMiuliinMn  4m  IAhhms  

*  Sdicnkungcn  unter  Efieleuten   

II:  Qerichtszwang  in  Eigen-  and  ErbeangsUgeuheiteu 
Ttihiitg  dim  WiMuiß   .  . 

Verpflichtung  der  Erhen  in  Sehn 
Weigenmg  der  Kinder  tu  teilen 


216 


217-239 


88 


>  Die  obige  Zählung  schließt  sich  der  BeAenfoige  der  Artikel  in  H  an  En  i.U  über  ebensogut  möglich,  daß 
sich  die  ausgefaJknen  Paragraphen  noch  auf  den  vorhergthcudeit  Abschnitt  he:o<jcn  «mJ  ztciacl^en  Art.  257  und 
363  m  DastffoL  23<i—S4»  gatmukn  habe».  »  Art.  ä86  besteht  aus  4  Absätten,  die  recht  icohl  meä  Fora- 
ttagllm  MUm  tamOm.  *ImTeKt tMamHAitSkad»  VtH^eeattpreaeHd  als  290  gezählt.  Ai4H>jiM0e 
ämObat  nii>atofitf  ini  Ar  <n(«iwr«nie  EnKämmg  imabem  itt,t»iat*r  äl»  jünger»  EitUrafnMmOm. 
Str.  SS 


üigiiizuü  by  Google 


178 


STADTRECHT  VI. 


Inhalt. 


II ;  WeifferungderErhm,dteSchüldeHdeaErblass(rs  tu  :a}iUn  :|| 
Erblüh«  d«rf  ohne  Zottimmang  de»  BesiUers  nicht  weiter 

wrlMItMi  ««tden  

Erbkihe  bei  TfVc/w^/  des  Hoßtrtn 

Ytiyäknit^  des  BesiltrechU  

£ckMi  «n  Bimbam  «oBai  iitcA^  gt$te^f$rt 

Veritohlene  Oewährt  

Out  m'cA^  tu  verpfänden,  das  EhnduUt  giebt 

Begriff  der  Pfandtdwft  

VertaU  von  Mmdm  ViA  

Anteü  geben  nur  mit  der  Erben  WiUen  .  . 
Todesfaü  de^emgen,  dem  Änteü  gegeben  ist 
Eki§$  mrf  TtOmg  «mUtr  Otter  .  ... 

II  •  Verlauf  auf  Wiederkauf  II  

EkrtchxUJs  beim  Verkauf  antuerkmMn   .  . 


Pfdndm  um  Schulden  in  gemssen 

MtUUr  und  itot»  geateMet  

•  Ohne  Widergage  mMU  in  ojfnen  Krieg  ms  nUm 

*  Bürger  in  anderer  Kriegtdiemt  mBm 

Kritg«M  HkM  m  die  ^adt  kommem  . 

r)   Pfirht  der  Landleute. 


858 

J959 

i60 


Forderung  «m  Trötiung  vor  Meister  und  Bat 

Wugerung  Ar 


865 
866 


Verwundung  oder  TotKcidag  eines  Lmdmanns  innerhalb 

da  Burgbanns  durch  einen  Bürger  |  261 

Vmfiitmf  tiiu»  Zmdmmmi ...... 

Zeugen  des  Lattdmanns  

Klage  des  Lambnanm  gegen  einen  Beihdfer  ^ 
B6m  Otwokaliait  der  Lmi4Inr«b   \ 

Racbc  der  Bürger  ati  deren  Helfen  ,   ) 

Roche  an  dem  Schidiger  selbst   . 

Angriff  •iom  Lutomis  gegen  eian  Muten  n  der  Stadt 
Ermordnng  einet  Landmanns  dnrch  einen  andern  in  der  Stadt 
Onterstülsung  eines  Landmanns  doroh  einen  Börger  in 

der  SUdt  

Angriff  eines  Landmanns  gegen  einen  Bürger  in  der  Stadt 
MiPhandlnng  eines  BAlgan  dnnli  «nea  LandraaBD  in 

der  Stadt  

Bniiwfdmg*iiw»Btef»wdwwli<iiMBL»iidiMMiD  IndirStidt  )/M7-278 
Yeneundung 

haUb  der  Stadt  

Friede  der  Leadleute  in  der  Stedt 


39« 
IhD. 


L.iyui^ccl  by  Google 


ia2a 


170 


CMec  H 

rawa 

MC 

•lo 

mA 
Bm 

Sit 

41 B 

J 

A 11/ 

ITOttUHg  Ott  aOrMmHf  WH  ^tMclt  WIM  IrMKff    »    .    >  a 

1 

2|9>J 

Tröttung  bei  Forderung  von  TFciV?  :mr?  Ä'orn  ... 

SaI 

•Oft 

IW  "  -    *              MMitriar  m  "  — ' — '  Mairf  *arf  aLJ^Jj«. 

jMt  JMMIIMIIN^  mNMr  M  OTHH  •MV'^          '•WIM  ■ 

i 

£^<  > 

224 

1 

— 

2» 

JB^M  .jj.-*  '*-i|Mr        woK.  irifefwid  M>  OtMbAafi 

i . 

381 

OefRBgtitiuliflM  ebi«iBargerse?enL  dvdi  etoaaLaiidiiiMiii 

— 

383 

Gefaiuiennahme  eines  Bürners  außerhalb  de$  Burgbamu 

V 

384 

C^ensn'tJffr  ScJutdigwig  von  Btin-f^rn  in  auswärtigen  Kriegen 

— 

38& 

Emern  Landmann  $oU  kein  Burger  zum  Kriege  gegen  einen 

JO0 

386 

Verbot  vmt  Aufregung  zum  Kampfe;  auch  der  iMiimMM 

• 

i.  Lebflii  und  lVn(<n  in  rf4r  SimU. 

3B5 

396 

Meuter  uttä  Hat  toUen  Keme  Atmenae  <moernMb  der  otaat 

415» 

• 

452 

Laien  von  Vereammtkmgm  der  Domk^ren  auegestMotten . 

u. 

408 

471 

478 

474 

4i7 

478 

— 

470 

488 

484 

496 

Bit 

496 

SM 

497 

S80 

Digitized  by  Google 


180 


4TADTRBCHT  VI. 


Arlikfl 


Coäm  D 


498 
480 


100- 
401 


403 

«06 

406 
400 


499  a 
489  >» 
4Mc 
499 
fiOO 


Aehnlicher  Inhalt  wi«  880 
Spietn  im  WirtsliMU  .  . 


323 
SM 


9.  Handwerke  wnd  Bemdd, 


\\  :  OmeintaUU  M'i'nr  mit  Tr-mf-^  I 
Bau  bei  gmeituamem  ßcstU  atur  Mauer 

Neu-Anlagt  rincr  Trau^  ......... 

fflMiriHMM  XuHtf  Rift  FcNftofN  

Mauer  mit  Fenitem,  die  einem  gehört 

Niemand  loO  dem  andern  die  WerUeute  abdringen 

Anlage  ton  Daten  oder  Britein*  


501 


503 


504  (?) 
fi06 


121 
606 
507 


f| :  LoAn  der  Zimmertruie  und  Maurer  II  

II ;  Dittutoertagen  diaer  Uandwerker  :  ||  

*  ÄMKi^onHnng  mm*  AWoiMi  .fi<.  ...... 

il :  .StÄii-ur  der  Ilüter  vort  Zitnmerteuirn  titul  Mtiitrcrn  \'  . 
V«rk«af  Ton  Wein  aal  der  Breoacb  and  vor  dem  Mflmter 


iu 

812 
813 
814 

815^525 
816 
817 
818 
819  j 


333 


SM -SM 


Pni«  dM  W«n» 


Fmk-,  FaM-  and  HolsdiebsUbl 


Landesverrat  <?) 
SMußdatum 


Niehi  einxureihen  iüier  ufahracheinlich.  oder  atcfcer 

in  D. 


337 
336 


340* 

»44 

845 


876 


346-348 

3S0-359 

sa-sri 


Vereidigung  der  Fürsprechen  

*D«r  W«iB  mn  üw  FnHuni  W«(k  nAlt  Inin  JSagM , 


3Sk 

32l> 

m 

33. 
33« 

3a» 


1  Jeh  tddAe  die  ArtilM  400^-406  tmd  400  kUr  «m,  cbgUA  «e  Sduu^u  f»r  fiL  32^ 
neUirt  kor.  BoHMm  pam»  H»  nkM  (t.  die  Am.  8.  Uff),  »m  stambN     m  eed.  Eß- 

im  md^ichl  D  pH.  53  (vgl.  die  Anm.  zh  Art   ^2)  Das  Folio  icdst         hi-iefähr  auf  die 
KbentO  gehören  sie  ihrem  Inhalte  ttach  auf  Grund  der  für  D  gesicherten  IhsyxüiHion  in  dt»  kläm  T«^ 
der  Codifikatim.  Hier  standen  liberdies  naehweitHch  die  Artikel  über  ZinrnterieuU  und  Manrer,  deKmi" 
imlmUlklt  tmumdt  amd,  Emdikk  «mcM  dw  Smifairagni^lUerung  keine  Schmiaritktit,  imafim  f*"^ 
m  Oieter  Stdk  wmitdm  dm  aaiitt  fitkimim  Tinvratlim  9      JttM  US^S* 

wurden  tick,  «MM  mut  «tcM  ZÜi^  ilnpy%  doB  tk  in  D  fMftwdw»  iu 
eit^ügen. 


Digrtized  by  Google 


1322 


181 


2. 


Ueber sieht 

der  auf  die  Codtees  D  E  F  H  J'^      beiügUcAe»  FolUncUaU. 


Artikel 

0  t  n 

•  M                        _  TT 

IN  VOntX  U. 

— 

D 

F 

u 

Ja 

Eial. 
1 

S> 

91> 

a« 

4* 

8* 

j 
1 

I  • 

_ 

_ 

_ 

1 

1  ^ 
2« 
3 

_ 

_ 

-  ■ 

_ 
_ 

- 

16 
16 

3 
3 

_ 

92 

4 

3 

9t 

9  «Htf  8« 

96»-* 

6 

_ 

96i 

II 

6« 

■ 

HM 

26  »-e 

6« 

_ 

aer 

7« 

4» 

— 

6« 

aa 

8k 

87-88 

_ 

8* 

38 

8 

40—43 

— 

— 

— 

8b 

— 

48 

9b 

66 

10b 

88 

11« 

68 

9« 

63> 

9« 

* 

104-U» 

18» 

118 

ai> 

116 

91  b 

115 

23 

908 

39« 

63« 

811 

SB« 

996 

41 

9861 

49« 

988« 

98* 

1  AmhI  m  fl^M  8«. 


Digrtized  by  Google 


nfumaan  vi. 


ÄrtJcfl 

m  Coffer  ff. 


Folio  in 


D 


E 


Ii 


OKA  m^Jk 

n* 

MI 

Zt}  ■ 

2m  ■ 

Mit 

87S 

17 

.JA 

ODA 
Sit» 

891 

«0* 

mW 

oft 

80 

•8 

800 

— 

— 

810  (Zus.) 

BM 

Slö  (Anm.) 

32 

47 

m 

— 

IV— nr 

328« 

381 

— 

- 

61 

60 

8(Bf 

— 

— 

333 

336  (Ac  F.) 

387  (J.  F.) 

2» 
388 

m 

M 

8M« 

68 

367 

68 

IMO 

866 

84-8B 

58 
60 


60h 
60 


64 


64 

68 

flSb 

<8k 


69b— 70 
71b 
71 
TO 
70»' 


112 
IUI» 


67k 

59» 

61 


61  b 

63 
66 
66 

m  r. 
67 


TO 


71 
71 
71 
78 
76 

3 
78 


50* 


34« 

16k 

67 

68  p) 


64 


52 
86 


66 


63 
64 


66 
66 

66b 
67 


BMH.  tagt  im  J. 


Digitized  by  Google 


183 


Artütei 

Folio  in 

in  <Mm  B. 

E 

F 

U 

808 

— 

— 

118  b 

— 

— 

— 

mm 

— 

— 

— 

— 

— 

73 

41  > 

«7 

— 

— 

— 

— 

389  [§  7| 

41. 

•7 

— 

— 

— 

— 

32  b 

— 

— 

— 

— 

405  —  406 

33« 

— 

— 

— 

— 

400 

98« 

— 

— 

— 

— 

417 

— 

— 

68  »> 

— 

— 

— 

— 

68  >> 

— 

— 

— 

480* 

— 

— 

70« 

— 

— 

46« 

74  »• 

88^ 

— 

— 

— 

806 

fiS« 

94 

— 

— 

114 

— 

wn 

— 

70 

90 

— 

— 

QQB 

inj 

IU1A 

PUB 

— 

96-96 

— 

— 

— 

— 

BW«-« 

— 

96 

— 

— 

— 

— 

8004 

— 

87 

— 

— 

— 

— 

88 

— 

— 

— 

— 

NO 

— 

— 

64b 

— 

— 

— 

618 

76 

BBD 

»4 

UM 

Au 

84 

IMS 

RAA 

088 

84 
84 

<M 

84 

B86 

109« 

586 

88 

687 

48 

BBS 

71 

Dig'itized  by  Go 


i84 


STADTRECUT  VI. 


3. 

üebersißht 
Her  du  Vtrwdnmfen  4§i  StadiMefli* 


SIS.  IV 


Codex  AI 


Codex  D 


1  . 

8  , 

8  , 

4  , 
b 
6 

7 

B 

9 
10 
11 
1> 

17  J 
18 

2i 

» 

n 

£& 

U  , 

87  , 
86  . 
89  , 

81  i 

88  . 
88  . 


1  .  .  . 

9  .  .  . 

8  .  .  . 

4  .  .  . 

6  .   .  . 

6  . 

(aiid  dar 
—  uttaib) 

7  .  .  .  . 

8  .  .   .  . 

9  .  .  .  . 

10  ...  . 

11  ...  . 

18  .      .  . 

13  ...  . 

14  ...  . 

16  ...  . 

16  ...  . 

17  ...  . 

18  ...  . 

19  .       .  . 

20  ...  . 
81  ...  . 
88  .  >  .  . 

88  ...  . 
91  ...  . 

89  ...  . 

89  ...  . 

87  ...  . 


toi  &■ 
fol.  &■ 


fol.  5'» 
fol.  5> 
toi  9* 
fol.  6« 
fol.  ä  t> 


fol.  6  b 


fol. 

fol.  6* 
fei.  &b 


foL  7* 

foL6b 
ood.  A 


1  Vgl.  Emkittmt  zu  StB.  IV  p.  4  und  *u  St«.  V  p  17 


>  Darüber  Hehl  <  Saalbach  f.  SU  C* 
*  Bet*  dm  Worte  « onklagehaft >  Heht  am  Smäe  angemerkt  <g  77»  und  «cod.  D  §  108.»  * 

gerateni  vates  >  bemerkt  >  rod.  D  §  262  »  ;  *m  «  beckeling  ■ 


8  1. 
§«. 

§  96. 
cf.  §  65. 
cf.  §  3  pr. 

vid.  9  68. 

§  14  u.  50. 
§  3  a.  39. 
cf  §40. 

cf.  §  102. 

cf.  §  66  n  C6.  73. 
S  108.8 

ef.  t  108  V.  896. 

§  139. 


cf.  §  109. 
9  HO.» 
§  III. 
§  112. 
8  86. 

I  89  (n.  88)1 
cf.  1 108.« 
I  119. 

t  laa 

I  181. 

§  198. 
%9i.* 


rf.  (  ua  A  fei.  6b  >. 


«eni  habe  denne  &  gcsworn  deine  meiatere»  tttht  <cf.  cod.  D  g  83». 


Digitized  by  Google 


1322 


185 


Cod«»  A. 

/TiifeiMMf  4tr  VaHagef 

94  

88  

fol  7^  .... 

8  2ö  .' 

86   .....  . 

S9  

cf.  fol.  7  >»   ,   .  . 

cf.  g  143  mit  Zusätzen. 

ae  

80  

cf.  foL7b   .   .  . 

§  148  adt  Za«kls.> 

37  

81    ....  . 

fol.  8  a  .... 

1868.» 

S8  

32  

fo).  10»   ...  . 

88  

33  

fol.  10.  ...  . 

Tide  1  444 

40  

84  

foL  lOb  .  .   .  . 

§  46  pr. 

41  , 

86  

M  lOb  .  .  .  . 

§  46.5 

49  

36  f   4   *   ■   «  • 

fol  !!■  .... 

l  Cf.  §  45  u.  84. 
1  flf.  §  164. 

48  

37  

fol.  11»    ...  . 

«r.  {  46  ittf. 

44  

88  

fol.  ;iii  .  .  .  . 

1  168. 

46  

8»  

fei.  IIb   ...  . 

§  60  11.  169. 

461 

fol  12"    ,    .   ,  . 

§  344.« 

47 

1 

fol.  13«   ...  . 

48  

41  

fol.  14«  ...  . 

49  

48  

fbl.  1211  ...  . 

§  349. 

50  

fol  U"   .   .   .  . 

§  360  cf.  §  63.  H 

61  

44  

fol.  W»»  .   .    ,  . 

Y.  8  80.  cf.  8  2&7  0.  394. 

68  

fol.  1Ö>  .   .  .  . 

1  76. 

68  

fol.  16b  ...  . 

§  m  cf.  %  184. 

o*  

fjj  Ifta 

t  cf.  8  186. 

j  cf.  $  40  in  fine.« 

66  

fol.   61-  ...  . 

§  138. 

5(5    .  . 

49  

fol.  16i>  .  .  .  . 

S  17. 

(Mit  biscliof  Hein- 
riobaa  u.  ».  w.)  . 

foL  17«  ...  , 

fii.  1  9  «.  88  (btide  tlMcli- 

IjilffiMIld) 

67  

«     ♦      ■  • 

K    flit   Imit    mniflMft  ItlAUIMI 

Q     OO     llim     V»mM  i  Jgl6  flhlVHBVM 

Zu&tMll}.  10 

68  

OB  

ßO  

51  

fol.  17  B  -  . 

(■r  s  i;il. 

61  

62  

f ftl    1 7  1 
lut.  il  y  . 

l?;').  cf.  §  378. 

63  

fol.  18b  ...  . 

cf.  §  aao  (ijt  jw). 

68  

.      *4        t        •        ■  ■ 

fol   18  b  .    .    .  . 

cf.  8  820. 

64  

fol.  10"  ...  . 

8  319  ('ig  jar)  cf.  8  323. 

66  

fol.  19>  .  .  .  . 

§  384. 

66  1 

67  1 

"1 

foL  19>  .  .  .  . 

•      «  • 

§  77  n.  101. 
cf.  8  163. 

»  Iii  der  VorUujf  stehen  kknUr  «cod  D»  «mi  Sterne:  «cod.  D  ♦*  8  25..  Af''<" 
<«id  IM  «UM  sUOff«  ao)  numan»  aldU  «of.  }  6S>.     *  Bei  dem  AbttU  «docb  sol  die  klaj^e  o  vhr 
den  rtt»  ifeM  <ef.  cod.  n  §  27S..      4  xma*  aMt  moc*  «mU  gemajn«»  getollc      -  /?f<  J  w 
sweiten  Teile  «TArbaszpv  .«ilnf  sie  nit  sn-crn»  »    s    »p   uteht  <rf.  cod.  D  •  *  §  80  cod.  D  46  iof. 
cf  et  8  171».       «  In  der  sutiten  Hälfte.  « dif  tfilkere •  «.  «.  «'.  «cf.  §  346»  «I»*  «cod.  A 

fol.  18«  d«««t  in  cod.  D..  '  Doch  tUht  dahei :  «cf.  Mh>.  ^  In  Klummem  steht  hierbei:  'nht 
fMiAg  UB>.  »  fitcM  itei  der  nceite»  HäifU :  •  w«re  »ber  d«s  der  meister »  i«  ^«  « driou  dag^n  . 
«M  Aomfe  MoMert  <cf.  cod.  D  f  14S  «vf  der  atet». 


üigiiizuü  by  Google 


!8n 


STAI>TUK<:in  VI. 


stn.  /r 

(JiaJUimy  ät*  tJi'uekttJ  i Zählung  än-  IViW<i|f«y 


Coduc  A 


Codu  D 


6S   fiS 

60   59 

70   60 

71   fil 

72   «8 

73   4B 

74   «4 

76   66 

76   66 

77   67 

  es 

79t 

80  >   >   •   *   •   4  69 

81   70 

82   71 

«3   72 

84  .....  .  78 

86   74 

88   76 

87   78 

88   77 

89   78 

90  f  ^ 
9li ^ 

92   80 

aa   81 

94   89 

06   88 

96   84 

97  »  » 

♦  86 

98   87 

80   88 


feL  19»  . 

rot.  8«  . 

V.  fol.  43« 

fol.  14  b  . 

fol.  20  i,  . 

fol.  n  k  . 

fol.  14  a  . 

fol.  22-  . 

fol.  98«  . 

tet  99«>  . 

foL   ö»  . 


fol  23«  n.  86« 

fol.  23«  . 


V.  f.  32,  . 

fol.  23  <>  . 

foL  21b  . 

fol,    Bb  . 

fol  241»  . 

fol.  Ü6*  . 

fol.  5»  . 
foL  23l»<^. 

fol  86>  , 

fol.  25«  . 

fol.  2b  b  . 

fol.  86.  . 

fol.  88  a  . 

fol.  Mt  . 


§  107. 
§  26Ö. 
V.  8  23.» 
t  109. 

S  191. 

of.  g  216  mit  Zuaatz. 
ef.  8  67.« 
'5  180; 
ä  78. 
§88. 


8  4- 
f  116l 

§  291.3 

of.  8  1€8.  lOBw  104.  106^ 
V.  §  146.< 

S  10. 
cf.  §  88. 
§  140. 

cf.  §  2öa 

8  18S  n.  184. 

§  3. 
ir  .  8  6. 

V.  8  81  —  Mk  diwB  bvebe. 

V.  §  i'iH. 

cf.  g  109. 
8  18. 

§  113. 
».  8  79. 


1  In  der  Verlage  mit  Stern  «cod.  D  *  §  2.H..  t  gtm  bei  der  Arib  «and  m1  in  di«  »tat 
niaBw  konen».  *  Ut  nicht  funt  demaiek;  k6mde  «mdl  STl  MSett.  *  Ob  eiA  dne  vMe  cd/ 
D  tMMt  Mt  nidU  saue  jttar.     >  KSmOe  owk  «8  heißen. 


Digitized  by  Google 


AUFZEICHNUNGEN 

Obkr 

Bii^GUÖFLlGU^^TÄDTiSGUE  Mb  BÜSGUÖFLiGUbl  ÄMTER. 


l.  ÄHfzeichuHK^en  nk-r  dea  iSchuÜheißen. 


Dm  SektMteUitmoektim  liegt  luw  in  dni  «on  «laanditr  jnm  IUI  ohoeKftemlm  Ai^Mkkmuiffm 

mr,  von  denen  sieh  A  und  H  auf  dem  Beeirlmarchiv,  C  mtf  dem  Sadtardiiv  gtftindm  haben. 

A  (G  3G0)  int  auf  einem  Imiyen,  ettca  handbreiten,  am  vier  Sttlcke»  nuammengenähtm  AfJffMHWNf- 
etretfen  vm  einer  Hand  in  der  ersten  UMfte  de»  14.  Jahrhumderi»  niedergetehrieben. 
»  B  fMtt  lieh  in  einem  Papiereodex  O  377,  dtar  kaHfkädiUk  ei»  ürbtat  die»  StruBburger  Biatutm 
und  ein  ftfcfistrr  rlrr  fitschfiflichen  T.fhni<Jnde  ijiebt.  Er  ist  btschrichrn  ron  Wirivxwl ,  ^tmdh  Sltulitti 
I,  300  und  Frits,  Territorium  des  Bietumt  Htraßlmrg  IX  ff.  Hiernach  ivt  *der  Coder  m  WeventiicJteti 
die  AbetMß  einet  älteren  Origtimb,  da»  tum  mindetten  auf  die  eretm  Jahre  von  Bertkokb  Vorgättger 
Johtinn  (1306 — i:>2s)  i-icUcirht  alnr  niif  noch  frultere  Zeit  zurückgeht  und  bis  I3öl  resp.  13i3  mehr 
lu  oder  minder  genaue  BedalUionen  erfahren  hat».  Die  Untereuehung  über  dm  Codex  i»t  nicht  ohgeeehloiten 
und  wird  tük  mleM  eriedigen  hüten,  die  der  Index  »  Band  V  und  VI  de»  üriunäenibtiA»  tauUtgt, 
Iclt  betmrke  vorinußg,  <Uiß  sich  die  Vertmtmg  wtm  Fritt,  die  Ilandeehriß  «Mlfeidte  ndeft  äUen  Betlaad' 
teile,  durch  die  für  dicut-n  B(t>ul  in  Tirfmeht  kommenden  Stucke  hentotiftt. 

C  steht  auf  langem,  ums  zwei  Stucken  sueammengenähtem  Fapierstreifen ;  es  gcitort  der  Schrift  nach 
»  i»  He  tweUe  du  U.  JeMimtdirt».  F«radUeiiMie  Bände  tiad  m  mAmt  AirfeeidkHmtg  helefligt. 

M,  h<a  Artib  J  I—IC,  ^f  ,  Art.  17— yt.  3f  ;  Arl .  >!  3  J  u;,:dir,ic-s(-hridn')i.  Art  I (  nud  SU  tiod  jtdodt, 
wie  aus  der  flüchUgeren  Schrift  hervorgeht,  wolä  erst  nachtraghch  von  Mi  iugcMtet. 

Die  aUette  Am^teidlmHig  bemUen  wir  in  B.  Die  rerfassungamäßige  Stellung  de»  Sthtdtheißen,  die  di^ 
Codificierung  (B  I)  voraussetzt,  ist  eine  von  Meister  und  Bat  dardiaue  unabhängige.  iJline  Bewilligung 

t»  der  städiinchen  Behörden  übt  er  ncine  richtcrliclten  B'tutl-ttimeii  mis,  dagegen  haben  Mei.slrr  und  Hat  dir 
Verpßtchtung,  zu  ihrem  tienchle  den  Schultheißen  als  Beisitzer  zu  laden.  Der  Unterschultiteiß  wird 
MM  ßehtdlktißen  eingiteitt  nnd  hat  an  dieten  eine  Abgeibe  tn  leitten,  InMIffM  «IhAm  neh  mü  dieter 
Aufzeichnung  dir  Aiiilel  1  der  Handsdirift  A  (A  I).  Tu  der  Anordnung  der  eiurdiieii  BaUmmuiir)/!! 
«MwAen  jedoA  A  und  B  von  einander  ab.  Während  in  B  die  Statuten  über  Einkünfte  und  richterliche 

15  VMkHamen  vageeffdat*  dateheimmdtr  afdhoi,  »ind  in  A  diae  beiden  Kategorien  gelrennt,  to  ewar,  dat 
Artikel  1  —  13  von  den  Einkünften,  Artikel  13—20  ton  der  ricltterlichen  Thäiigkeit  <les  Jkamtni  huml/ln- 
Wie  schon  diese  Ordnung  auf  eine  etwa»  spiitere  M/aeeuMgtteit  em  A  hindeutet,  *o  iaßt  »ich  auch 
aus  Eimetheiten  die  Priorität  evn  B  erweisen. 

A  hat  «img»  AHUiA,  in  wddun  die  «NlvreehcmiiM  Äbtehniite  ton  B  teUgettäd  weHergebUdet  «Nif. 

30  So  ent!?precfien  A  3  und  1  Ii  /?  HVnd  ri  in  A  i  heißt  :  «iteni  ilie  zwcne  m't7.ipennei»t4Sr  do  gi( 
iegelichcr  1  Ub,  so  er  angat>,  so  icird  dicMS  Institut  der  »wei  Metsgermeister  atn  (testehend  wrau»- 
gtuHH.  1«  B  ia  finden  «r  noA  die  BeeHmmmig,  daß  ßhrUeh  neti  Met^iermtitter  getdtit  eierden,  die 
y<  ebt  Tfamd  em  den  jfciiiWiWIwi  abn^ran  Aobm.  B  14  iet  in  A\r  eneeiteH,  B  16  in  A  9. 


Digrtized  by  GoO' 


100 


KKIl  M  ilL'LTIlKli«. 


Siul'iiiK  hiihen  irir  in  .1  /.  'i,  (i,  ^,  10  und  tl  yanz  tteue  BealtmiHunfjfn,  ilir  tirh  m  Ii  n^tch  nieh' 
mr/tiuien.  Nach  da»  VorhergeHOgten  ut  r*  umgcsehioiuteH,  daß  diese  Paragraphen  Weglatmungen  ettief 
emOutB  »pHUr  jwelkrietfNm  Jt  Mi»  Uwitot. 

Zwei  BMtimiHungen  iwa  Jt,  Arl.  I  und  l.'>,  frldm  in  A  Die  uttterUiebene  Eintraguug  der  tettUren 
itt  miglklimireise  kdiglich  m^f  eim  tlieMigkeit  du  Schreiben  JwäefcmffiJbvii,  über  die  (Mmie  der  & 
AxiälaHim9  von  S  1  epreche  iek  tpältr. 

MU  Mmtiiekrifi  B  atimmt  beeOgUA  teitier  Puragrafhen  i— JO  C  «ftcfwm.  DaB  w  ütter  A^- 
carhrwng  Artikel  1T  -'J(>  Km  >  iuf  i-  :weiteii  Hand  g^si  i,,-i{l,(  ,t  ii:>:ist  fliu  au  f  liin,  thiP  dif  -,''  S^dtlufrn 

ifi  der  urttprünglicAen  Vorlage  von  C  uw^tchertoeiee  mcht  gtitanden  httben.  Diese  Atmalme  gewituU  an 
Wa^nehttnUtMeit,  wenw  mV  aeXmi,  doli  diete  Abtduutte,  «ftHoM  ne  OUrem.  InhaU  nath  m  A  t—J2  w 
(Einkaufte)  geluirt  hatten,  erat  den  Bettimnutngm  über  die  richlerlictte  Thnliijkcit  'l's  Schultheißen  mich- 
aeaetet  eind.  Auch  i»  B  stehen  ste  an  kUler  8l^,  nnd  so  ist  leohl  die  AHmAme  gerechtfertigt^  daß 
m*  ent,  maehdem  B  in  A  1—30  tientrbeitet  war,  aufgezeichnet  tcurde». 

1h  A  ßolgt  MMjeMicA  der  B  4  ««vractoid«  ÄrtiM  «far  Aujmikm  vm  Borgern  dank  dm  SiMt- 
hnf  fds  Art,  25,  Ikn^  ktbei  der  NMeatiiitiiiiff  een  B  vom  JSekrtibtr  wM  uMädha  fiferadkm  u 
worden. 

Die  in  A  weiter  folf/enden  Paragraphen  finden  «nA  hhM  in  B  und  (mit  Anenahme  vmt  ArtiM  90) 

auth  nuht  in  C  Ste  charakterisieren  xich  hierdurch  w/ion  als  »iHtierc  Fortsetzung. 

Am»  tiergelben  laßt  »»ch  siitutchst  die  Featiutzung  über  die  mm  SchHltheißen  ly  njd'nnu  L'-hn  df« 
tdbMndiger  Teil  ausscheiden  (A  III).  Bereits  B  (und  ebenso  V)  weiiteu  in  Artikel  l  auf  da»  threr  Zeil  m 
hesteJtende  Verzeichnis  der  Le^utbräger  Am.  HoMtltc  «oK  IM  «LthmibuAt*  om^gutidmet  N»K.  flümmtar 
itt  rihnf  /firfiffi  da-.  Will  :n  rrr'iffheu.  rf'is  »tu  in  »püterer  Ahnrhrtft  nl<t  Citdey  f!  .777  rrhnUfn  in', 
und  item  Hedaktton  B  den  ,Schultfieißeniceistuma  aelbet  entetattmt.  Die  hier  ai^fge^iihrte  Litte  der  Lehnt,- 
*rdgtr  (B  II)  »Hmnd  im  W«te$HMHH  mit  A  lU  «terajn.  BajedoeknaA  kMtrtr  ^mdMfi  timige 
Lehen  hnrits  au  f  ,iie  Kinder  dtt  tmk  B  moA  Mnidn»  LAiuMiggr  tUbtrgigmgm  timi,  t»  giebt  Bdm  n 
frühere  Aufieichnung. 

Mit  der  Amtcheidung  con  A  III  scrfaUen  die  ubng  bkUtendeti  Artikel  in  itcet  AbteHungcn,  die 
«•oh  oHth  ArM  BAaUe  muh  «1»  4wei  Mlbifämi^  tu  vertdUedenen  ZeHm  gtmadde  Aufmehmu^ 

tharakterisirrrti  In^srn 

Die  erste  umfaßte  die  Artikel  i'ö— Ji*,  dte  andere  reidU  con  3i  bin  zum  Schiaß.  ta 
A  tl,  ao  mmw  idk  die  atatutm  96—33,  »H  tAguAm  vom  den  ämßmn  Merhntdtm  MM*  am 

inneren  Griindm  ede  UibMmidiger.  A  I  tArt.  l-  i'>)  zeitlich  lUKhfolgenfler  Teil,  anzuaehe». 

Der  VerfassungsiUiiland  lutl  suh  im  V-ri/leich  zu  A  I  bereit-^  iiiyihdcrt  Xtiih  Art  W  «ffrf  rier 
Bai  den  UnterechultheißeH,  eine  Bestimmung,  mn  mkher  in  A  I  noch  kerne  Hede  war.  Im  Gegenteil,  nach 

the.ve  Tii'ftiipiif^  i-otA'/i     H'/i-  ihn  fni    lu.h!  annrhmfu.  >1id't  lyntde  icegen  des   Wi^lrr^pniih'-.  in 

welchem  dieser  Arttkä  zu  dem  sptiteru  Verfa«»uug«zuslaHdit  ateht,  derneibe  in  A  I  weggeblieben  ist.  Bei 
der  weprOngHt^  Bemieittmg  vm  A  1  hat  er,  da  mwt  «Be  Bertimmmgen  «w  B  hertlhergetwmmtm 
»ind,  tco/U  nicht  gefehlt  Als  gelegentlich  der  AhfaxKung  von  A  II  dieses  mit  A  I  als  genteinsames 
Games  verarbeitet  wurde,  mußte  er  gestridicn  werden.  Diese  Beziehung  wird  bestiUigt,  wenn  B  die  » 
BatimMung  triß^,  der  Unterschulthetß  müsse  au  den  Sehaltheißen  10  Urnen  abführtn  MHd  A  II  (Art.  SU) 
hierüber  nagt :  •  daz  waz  e  vormales.  dw  «in  nndmelmlthunfl  g»b  «in  idlnltlmiaMll  «lle  wAAmi 
10  nnccii.»  AmJi  «r?);<f  knüpft  A  II  tlirHi  toi  A  I  im.  yo.  irmn  hin-  frstriefetzt  tcird.  daß  dem 
Unterschtdtheilkn  alle  Umnahmen  HHfier  den  noch  an  den  Schultheißen  ftilUgen  von  Weinri^ern  (A  I 
Art.  9),  COM  BOrgermufitakmeit  (A  I  AH.  a&)  vmd  «m  dem  BM&dkiBAwM  (A  I  Art.  13)  tmkmmen  «» 
tollen. 

Dietelbe»  verfatmmgtmaßigen  Vorua/fnetzungeH  wie  A  Ii  zeigt  V  iL  In  V  I  Art.  i  iti  der  fitr 
A  I  ab  ^ulndicN  aitge$immene  Paragraph  <tt«f  dt»  Eimttmmg  da  OMeneMMMIIm  «iwck  Aw  Okf^ 
t^ultheißen  noch  stehet»  geblieben.  Hier  aber  amd  die  etiuelneu  ßeslandttOt  dir  Codißcierung  aatk 
nicht  wie  in  A  aehließliA  durcA  einen  Sehrtiber  nttammttgtaiMtet :  vMMIr  tierden  die  jeweOigeit  M 


Digitized  by  Google 


t 


l>KR  »;tH  l.l  iin->  191 

Weiterbildungm  dt^  SchuithetßeHweittum»  m»i  terschiedenf»  litindeu  hirnuyeitchrieben  So  ist  in  den  ron 
Mi  aitfgezeichneten  Stücken  dit  SUBung  der  stddtisclien  Behörden  dem  SchuUheißetUum  gegeniAer  die 
gleidte,  wie  »ie  «ieh  m  A  II  dantOUe.  Audi  hier  in  Arne  Art.  21  der  üktermMäktß  bertÜB  von 
Meister  mul  Bat  ahhfniififi  ge>Fordfn. 
i         Die  spaUäU  Aufzeichnung  über  dm  SchnUheißentum  hegt  um  ttt  A  IV  (Art  34 — 4:{)  vor. 

Meister  und  Bat  Indten  ihre  Kompettazen  im  Vergkidt  zu  A  I  und  A  II  ganz  mßerordentUch 
mtetUrU  Der  SdlmUkeiB  idbet  ä(  jettt  «in  mw  ihtm»  dmduuis  eNtattgiger  Bemder  gewardei».  Vom 

der  .■^tädtifchi^n  Behörde  winl  i'r  jet:f  ein;]e^i't:!  Währ'inl  er  Himh  A  I  'Ali  /.OJ  nh  Ttichter  aüciu 
kompetent  tcar,  bedarf  er  jetzt  bei  der  Entiassiing  eines  VcrftafleUH  der  Erlaubnis  liea  Meisters  und  des 
n  Xatee.  Dem  «wtopwwltewt  $M  /eM  He  Bimt^mm  «m  den  Weinrüfem  und  «m  fiUl^en  Bußgeldent, 
die  ihm  A  II  ikmA  reterrierte,  an  den  Rat  abzuführen.  Die  Befugnis  der  Bitrger  auf  nähme,  die  ihm  amk 
A  iJ  (Art,  St9)  noch  tngeakmd,  iet  ihm  aöge^trodm  (Art,  40j.  Der  Unterschulilteiß  scheint  ver- 
«ehHMMlm  4»  acte.'  Men^fffma  tmni  m  Artäiti  39  mir  von  eweiSidUem  gesprochen,  während  in  A  II 
«m  einer  entepredtenden  8Me  (Art.  Xt)  direi  Bidder  (nadk  C  21  die  *wei  ftidiee»  aaeetdara  und  der 

**  ülttersehultheiß)  rrtrnhnt  vtnhn  Erklärlich  rrrirt  r«,  daß  der  Bat  f<  »»t7(<  mehr  für  nötin  hiflt  jetit, 
nadtdem  er  edbttandtg  ttber  dtis  Sehultheißenamt  perfugt,  noch  den  Beamten  su  hatten,  dessen  £in> 
eeUmif  ihm  «k  der  Zeit  einee  (khergangeitadinmet  ein«  gemeee  Eimoittmif  entf  da»  SdhdMSet^feridd 
garantierte. 

Wiederum  ist  wie  früher  bei  A  II  dif  Aufreiehmivff  A  IV  uitfit  /•hxfadi  den  bestehenden  Artikeln 
*0  angehängt  worden.  Man  itat,  wie  dtm  schon  dte  etnheititche  SeJtrift  von  A  bezeugt,  etne  Gesantredaktion 
«ARtNdlcr  BeeHmmmgen  tttr  dae  Sd^tdäteillentmn  eorgeuemmen  nnd  m  Fdge  deuen  dnreh  einen  Zaatde 
tn  A  1  Art.  i9  den  Widerspruch  beseitigt,  in  weichem  sonst  A  I  rtt  A  IV  .•<tehfn  leürde. 

Folgendermaßeu  gind  alto  die  Bedaktionen  über  da»  IkhuMteißentum  iidiaitlidt  und  eeitHA  eu 
eeheiden  .- 

»       I.BI  Art.  1-^19  und  C  1  AH.  1^19;  geeondert  exieliert  «foiicAm  dieLMe  der  LdmeMgerBIJ. 

2.  A  I  Art.  J—20. 

3.  B  l  Art.  17-20;  C  I  Art.  17— äO;  A  I  Art.  2l~2i. 

4.  Almill  (Art.  1-33);  C  II. 

'>.  A  IV  und  GeeaaOriddkUon  von  A  (mit  Zusatz  tu  A  I  AH.  19  und  Neubearbeitttng  der  Ldme. 

SU  tritgeriitte  B  als  A  III). 

Wenn  mr  jettt  eiM  teitliche  Fixierung  der  Aufzeichnungen  versudim,  M  Wit  «teh  eunächst  für  A 
ob  Zeit  eeiner  ISiederedmfi  die  trete  S^fte  dee  14,  JMtwnderU  konetatieren.  Die  in  B  11  (und 
größtenteils  auch  in  A  Uli  rorkommenden  Nnmen  !»ind  mit  Ausnahme  rlea  vmt  Windee^  in  Kalhr.^rja.^srn 
(koM  =  Johtmt  V.  }y.  in  A  III)  sämtlich  für  die  stcamiger  Jahre  des  vieridmten  Jahrhunderts 

»  nndueeiebor,  die  meieten  begegnen  aodk  neek  im  darattfdgenden  Ja'.rtdttU,  Jdkme  ».  Windedt  iet 
S363  tot  Johtfi.i  von  Brr.iti  ttf  finde  ich  überhaupt  vorläufig  nicht. 

In  A  I  ist  von  den  Judenmetsgem,  den  Abgaben  der  Juden  an  den  Judenedudtheiß  u.  e.  to.  die 
Bede.  In  demtdien  Smm  geedlUkt  der  Inden  in  A  II  nnd  A  IV  Ertedhutng.  Da  eelt  i3«3  mtf 
c.  20  Jahre  keine  Juden  M«Mr  in  der  Stadt  eind,  eo  etammt  otw  dat  Wefetam  ant  der  Zeit  vor  dem 

ia  Judenbrande. 

Xadi  A  IV  icird  im  Gegentate  zu  A  1  und  A  II  der  SchuUlteiß  vom  Rate  gesetet.  Fwr  die 
JUMngIgkeit  dKcMt  Beamten  von  der  elädtieehen  Bddkde  läßt  eieh  nun  ein  eiemUek  terfünmtor  Termin 

iiugi'hcn   /(k.s  Vfkunden  des  Jaitrea  i:i43  ersehen  wir,  daß  das  Schultfteißentum  vom  BifcJiof  au  den 
Bat  verkauft  geweeen  iet:  laut  Urkunde  von  1343  Januar  J9d  edkn  beetimmte  Einkünfte  zum  Rftdskauf 
4ft  dee  A$fdee  vermmdt  veerdtn  und  au»  demtdben  teikre  iereit»  K^f  eme  CrrJhfmtlr  vor  fifoKMftcr  1(1,  nadt 

iceicher  der  Kauf  volltogen  ist.  Allerdings  ist  nun  die  Verkauf surkunde  nicht  mehr  aufeufinden.  Träte- 
dem  l'ißt  .vü/i  ::ifmli<h  t/nuiii  di<:  Zeit  ihnr  Au\ffrti;iunft  bestimmen.  Das  hirt-it.t  cnriVinle  AJdenstück 
von  lä4ä  Januar  US  sagt  ausdritckitch,  die  Veräußerung  sei  notwendig  gcKeseti  icegeu  der  mannigfachen 
Bedrüngniaee,  in  wüdie  die  Eird)«  im  BtreU  »miedttn  Kaieer  und  «ährend  der  Q^angenedtaß 
M  Bimk^  BeHkdde  imd  «om^  getvden  eei. 


Digrtized  by  Google 


4!« 


»EU  «CHVLTnnss. 


Die  kritiscliKtm  Zeilen  fiir  lierthoid  sind  die  Julite  1339  un/l  l'Uo  Ausdrucklich  erfahren  wir, 
daß  der  Bischof  1340  bedeutende  OeJdaMgaben  tu  leisten  Itat :  muß  er  doch  »einen  Feinden,  dem  Herrn 
WH  Kirkel  und  Johans  von  Lichtenberg,  je  1000  Mark  Silbers  autuMem.  ^  Da  ist  «oo/4  anzuneltmen, 
iat  dlMMb  StrOiM,  da  mAw  Kuam  äiuth  dm  varmußtgai^iiim  Krieg  »iekeiUA  «neUgft  fumaem 
find,  'tttrch  Veröußerting  dcx  SchnUheiPentuma  utid  andmr  Aemtfr  ^rine  Schulden  gedecfi  hat  6 

Wir  können  aiso  ais  Xeit  der  Abfassung  von  A  IV  und  der  Gesamtaufteidmung  von  A  einen 
Tum»  swudm  1U0  imd  1S4S  Nw.  /Mteetww. 

A  I  und  A  II  find,  icie  aus  ilnn  früher  Getugleti  hermrgrht.  lor  A  IV  aufgesetzt  ttorden  Nmt 
«IcU  AI,  B  1  und  V  I  seitlidi  sehr  natu,  B  i  oter  wk  C I  weiten  auf  B  II  Am.  Die  kierm  tntkalteme 
Nammdüte  der  LdtiuMIger  paßte  tmn  in  die  iwamtiger  Jäkre  du  14.  JeMtmitiU.  1»  dme  £t&  lo 
ungefähr  fönt  tdso  audt  di»  Catlituirriing  von  B,  0  I  und  A  I.  Als  passendster  üeUftuJtt  bietet  sich 
hier  r  dns  Jahr  tl:}'.':  tntrde  doch  damals  das  6.  Siadtredd  i-<rfiißt,  tfiid  e*  itt  WOM  MMMMfeMM,  daß 
gleicJiscittg  die  Kompetenz  des  wiclUigsten  Bichteratntes  ßrtert  Korden  ist. 

A  II  tUht  MtHM  Jwjfdken  A  I      A  IV.  X$  foM  mt  dkm  Jmtkmt  dc^  der  eüuig  «ar- 
kemmd»  Nam  dm  Ontfolum  S^reKn  fUr  dm  Jakr  1339  nadmitbat  M.  is 


A, 

Ilem  dis  hftrel  sft  d«m  9chttltbeissend&me : 

[l]  ilem  waz  frörneder  hile  her  kmnel  tind  gesahzen  vischc  leilc  Hanl,  do  gtt 
iegcliclicr  z\i  dem  jore  8  den.  und  sol  men  in  ouoh  eidegen ;  che  er  keinen  gemein 
habe,  der  gil  also  vil.  w 

[^J  iiem  die  frumcdcn  luie.  die*  do  bolcbeu  und  wiUiage  feilie  liant  uod  sü 
vesserat»  do  git  oucb  ieglicber  8  den.  hant  s&  keinneD  gemeiner,  der  gii  onch 
8  den.* 

[3]  item  in  4er  vasten,  wer  beringe  vi  ille  bei  oder  holclit  n,  der  gil  8  den. 

het  er  keinen  gemeiner,  der  git  also  vi],  du  lieclnrf  men  wol,  daz  men  sü  ei.ligen.  ■» 
[•/|  ilem»  die  zwenc  mclziger  meister  do       iegelicber  1  lib.,  so  er  angol.* 
|öj  ilem  weite  busgcnoszc  wirt,  der  gil  5  sol. 

[6*1  ilem  welre  brotbecler  oder  butger  ein  awin  liAwet  nnder  den  beneken,  der 
gil  angondcs  von  dm  ersten  swtne  6  den.  und  der  noch  von  i^licbc  ein  Ldlben. 
[7]  ilem  die  melziger,  die  nül  busgcnosira  «ni,  den  ml  sol  men  lüteo;  der  » 

gil  ellewonno  '?  lih..  etlcweuno  1  Hb..  filso  men  dennc  mag.  wer  es,  daz  men  in 
nül  verlihen  molite.  so  sol  men  einen  iegelicben,  der  nül  bnsgenuäsc  were,  zfi  rede 
Selzen,  so  git  eiurc  augoudes  C  sranpfpbenninge, *  von  icdcmc  rinde  1  den.,  von 
vier  schofTen  1  den.,  von  iederoe  swioe  ein  hdbding.  * 

[S\  item  ao  gU  iedelicher  warffoter  an  dem  winnahtobeat  9  vnrOei»  3  klein,  m 
3  nnllcl,  drige  grosse. 

\!f]  ih'xn  Wi^lrt-  \virirn!Tpr  angut,  gi?  5  sn!    und  sol  sü  <mch  gen  bi  demaeiben 
dage  und  lüUe  er  jocb  nüme,  so  müs  er  sü  doch  gen  die  5  sol.  * 

a.  Am  Jtenit  n«  Kreut. 

1  Igl  I^HinU,  SerIhM  nm  Bududt.  StroMburf  188»,  8.  13».  *  Vgl,  B  t».  >  Kfl.  Ji  U.  «i 
wbnmn»     FkimHArndt.      ^  Vgl.  B  14.     •  VgL  B  19. 


üigiiized  by  Google 


DER  SCIlUhTHEUiS. 


193 


[tÖ]  item  welre  usburger  burger  wirl,  der  gil  5  8oL  und  dem  scriber  ein  Sol. 
und  sol  ouch  swern,  das  er  über  10  Hb.  nül  habe. 

[11]  Hern  die  judenmeUtiger  sülleiU  ouch  mit  eime  sciiuUlieissen  uberein  kuramen 
ein  balben  zenlener  oder  me  hunslilz  snUent  üne  geben.  deltenU  sü  des  nüt,  so 
t  sullent  aft  geben  von  iedeme  rinde  1  den.,  von  iedeme  kalbe  1  den.,  von  vier 
achoffen  1  den.,  also  vil  sfi  Irslabent  ein  jor 

[12]  ilcm  dir  judcn  sullent  oucb  cime  schullbcisseD  geben  10  Kb.  an  dem 
winabl  obciit  und  einic  ünderschultheisscn  2  Hb.,  öbe       wellent. ' 
Dis  äiut  die  rchl      dem  schfidlbcisendum. 
M       [13]  item  die  frevele,  die  ufle  der  pballzai  valknt,  do  ist  das  f&nfte  teil  des 
aehnllheiaaen.*  aber  der  acboltbeisae  der  teilet  eime  vogette  von  dem  fAnAen  teile 
das  Irileil  und  blibet  dem' schultbeissea  das  zweilcil.  '  wcnne  aber  ein  scbullbeiss 
sin  teil  vareii  lot.  so  mös  ouch  ein  vogt  sin  teil  varLMi  losseii.  und  also  vil  ein 
scbullbciss  vtiren  lol  zik  sime  (eil,  also  vil  sol  ouch  ein  voget  zu  sitae  dnllen  teile 
Ii  varen  lussen.* 

[14]  wenne  onch  meiater  und  rot  einem  burger  enphahenl,  ao  wirt  dem  achult- 
heiaa  sin  t«l.  ^ 

[15]  item  der  Juden  gerihte  ist  oucb  des  schiiUbeissen  und  seilet  «nen  Juden 
scbullbcisz  d;ir.  und  wo  der  Juden  schullheisz  es  nul  gehöbellcn  map.  so  sitzet  eiti 
HO  ünderscbulllit'i^^z  dar  oder  ein  schullheisz  selber,  uhr  es  also  Iii.  und  waz  bessc- 
runge  do  von  veüet  in  uanigcr  bände  weg,  daz  vellel  eime  schullheisz  und  waz 
s6  einuDge  Ander  in  mocben,  do  vnrt  dme  sobultheisa  sin  teil.* 

[16]  item  es  sol  ouch  dn  iegdich  Jude  von  leigensadien  vor  dem  8cbultbeiffi( 
gerihte  nemen  und  nül  vor  den  andern  zweigen  gerihten.^ 
11»        [/7]  item»  es  süllent  oncli  die  ander  zwei  wetliche  gerillte  m'it  von  frevele 
noch  diebstal  rihlen.  wenne  su  sulleut  es  alles  vir  den  ächulliieisscn  wisen.  und 
suUenl  die  ander  zwei  gerihte  numcut  von  gellscbulde  rihleu,**  und  weuue  der 
schullheisse  n6t  gerihte  hat,  ao  suHent  die  ander  zwei  gerihte  ouch  nAt  ribtra.* 
[16]  wenne uik  b  meisler  und  rat  abe  eime  rihten  wellent,  ao  mts  der  ächult- 
ao  hdsse  und  der  vogt  do  bi  ain  und  sullent  in  üfA  kesügen  ane  ein  schulthcias  und 
ein  vogt."» 

[IfJ]  item*^  ober,  weuno  ein  scbultbcissc  einen  mit  sime  gerihte  vobet,  den 
kesliget  er  und  rihtet  oudi  wol  abe  ime  one  meisler  nnd  rates  willen  und  gehelle, " 
wer  es,  das  das  schulUieissendftm  n6t  der  sielte  were. 
tt       [20]  wenne''  oucli  meisler  und  rat  von  dnre  wund«i  rihten  wellent,  ao  mfla 

der  scbiiltheis.s  und  ein  vogt  ('uler  ir  botlen  do  bi  sin. 

[21]  ileni  wo  ein  niulfilic  gut  uf  der  Strossen,  des  »ich  iiienuni  iiiinimel,  daz 
wirl  eime  scUullheiszea  und  eulballel  er  daz.  kumet  ober  ieman,  des  es  ist  und  daz 

■.  Am  Mamit  m  Xfw.      b.  Wk  i.      c.  Wü         4.  IT»  «> 


40        »  Vgl.  B  ö.  *  Vgl.  Stli.  VI,  04.       »  Vgl  SOt.  J,  40  utui  4i.       *  =  B  U.          ^  B  3. 

Vgl.  A  25  und  40.  •  =  B  5.       »  =  1»  7.       •  Vgl.  SlÄ.  /,  14,       •  »  B  «.        »•  =  B  9. 

Vgl.  B  10. 

Str.  «3 


üigiiized  by  Google 


m 


DF.R  !>i:Hlt|.THGiSS. 


kunllicli  tnaohcl,  dein  sol  er  es  wider  fachen,  nnde  woz  anders  dinges  were.  daz 
iiül  rehl\ erlig  were,  (Irz  sul  inen  eiim;  schultheissen  eniwurlen,  do  es  die  sibeo 
bottcn  oder  die  xweiic  rihter  betindent,  wanac  Sil  beide  derüber  gesworu  hont.' 

[<^4^J  ilem  w«le  man  oAer  vrowe  slirbet  one  libeserbe.  äax  ist  des  schultheiasen 
und  soll  es  behsiteo ;  6be  leman  knmmef  der  ktinilicb  machet,  das  er  rebt  erbe  ist,  » 
dem  sol  er  es  wider  geben,  bat  oucb  die  vrowe  oder  der  man  denhein  sele  gerete 
geselzet,  daz  sol  oucb  virgang  babcn.  bat  oucb  der  vorgenanle  man  ein  elicb  wib 
und  slirbet  der  man,  so  wirt  der  vrosvon  daz  drilleil  und  die  zweilei!  dem  schnlt- 
beisscn.  slirbel  oder  die  v^o^\e,  so  wirl  dem  man  daz  zweileil  und  dein  scbullbeisäeu 
das  driUeil.*  t« 

[33]  item  die  biecker  h6reul  auch  lü  dem  achaltheiaeendlime.' 

[94]  item*  das  hus>  do  daz  geribte  inue  ist/  das  li5rel  oucb  zö  dem  scbull- 
beissendöme  und  der  kclre,  der  do  isl  ünder  deme  rihtehuse,  der  zinset  dem  scbull- 
heiäsendflmc ;  und  6be  ein  underschullbeisz  were,  der  das  scbullbeisaendüm  helle 
Jores  umbe  einen  zius,  der  mflsle  daz  bus  decken  mit  aime  kosten,  ao  es  not  delte.*  » 

[25]  unde  ein  aehultheiss  mag  onch  einen  sft  barger  enpbohen,  der  under  sehen 
phanden  hat  und  in  der  stat  aehshaft  wil  ain  und  das  sweret,  der  gii  5  sol.  und 
deme  scriber  ein  sol. ;  und  doch  also,  ist  er  iemannes  eigen,  bcsitzel  er  in  in  des 
jores  frist,  so  mAs  mrn  in  imf  losscn  vollen  und  ist  imc  nüt  mc  heholfen  und  isl 
kein  burger  me.  hei  er  oucb  keinen  krieg  vormales  gehebel,  6be  er  burger  warl, 
do  ist  men  ime  n&t  zii  bebolfeD.' 

[Sl6\  wer  es  oucb  das  meister  und  rat  das  sehultheiasendAm  lihent  eime  undere 
achttltheisi  ein  jor,  daz  was  e  vormalesi  daz  ^in  underschuUbeisae  gab  cime  schuli- 
beissen  alle  wöchen  10  uncen.^  der  me  wolle  dar*'  \eni  geben,  men  möblcs  oucb 
wol  eime  ander  üben  nnd  m'iste  dcnrie  der  ünderscliiiltheisse  die  leben  usribleu  » 
ein  ganlzes  jor  von  des  scbullbeissendümes  wegen,  und  öbe  meister  und  ral  übereiu 
kemant  und  wollenl  daa  achnllheiaaeBdftni  Üben  Jorea  unbe  ein  sina»  so  hbnH  «in 
Andersehulthdaaen  an,  daa  er  10  uncen  dder  me  gebe  s6  der  wAchen  von  dem 
scliultheissendÖmc  und  raös  denne  die  leben  gehen  von  sime  kosten  ein  gautzes  jor; 
und  waz  denne  zft  dem  .sclmllbeissend&me  höret,  daz  wirt  eime  undersctmltbeissen  » 
nües  sammel  ussewendig  die  5  sol.  von  den  winriiffer "  und  die  5  sol.  von  den 
burgern,*  und  waz  von  vrefcle  an  welUicbeme  geribte  und  uffe  der  pfallzen  ist,'" 
do  wirt  ime  oucb,  nüt  dem  finderschullbeiasen. 

[27]  von«  akbende  und  von  stoaaende  und  der  eime  sin  gftt  neme  one^  geribte, 
daz  viele  alles  eime  oberscbullbeissen.  und  waz  die  drigc  rihter ^'^  oder  die  hotten  u 
\irstunens  gfttes  vindent,  daz  mflssent  sü  entwurlen  eime  oberscbullbeissen  bi 
irme  eide. 

•.  Am  Rattilt  ein  Km».       b.  Fcrl. ;  *iAx».       c.  Am  JKmrfc  «m  Xrm.       d.  V^trgtukr.  filr: 

•  one  dlcoie>. 


'       Ii  17       ■-'  —  7?  /s       s  ~  ß  J9.  l>ic<  ki  i  Hi  nf^t  r  von  hickcn,  stechen,  hauen.  Vgl.  Sehen,  m 

ülossartum  lüJ;  Ikltop/lm.  Ah.  iüuslr  II,  33u  «  f.  *  ikhmidt,  Str.  O.  h.  U.  2i.  lOG.      ^  Vgl  B  äu. 

•  Fjl.  StB.  VI,  IS.      '  Vgl.  B  1.      «  Vgl  A  9.  9  Vfl.  A  10.  Vgt.  A  IS.      "  J««*  C  »i 

dit  jwei  tTnterrwAler  «itd!  der  (/nlerwA«M«i/{. 


Digitized  by  Google 


[88]  wer*  es  oueh  das  mao  ein  verderbelte  vor  dem  schuUlieissen,  «er  es,  dax 

inen  bi  deme  ül  füudc,  daz  dem  ficrihlo  hübe,  do  nicman  uffc  glagcle,  do  wirt  dem 
ftberii  sdinlllicisx.  daz  zwoilcil  iiiul  di  iii  vogl  daz  drillcil,  do  der  vogl  von  rihlellc. 

\'J!i\  ili.iii  iiu'ii  fiii  oucli  zu  der  licliliuis  (Mino  olx^rsrhuUheis)!  zfl  dem  inöusler 
A  und  zu  saiil  1  Immun  und  zä  sant  Pelei  und  zü  sant  Stephan,  zü  iegelicheme  ein 
Icertie,  do  ein  vierlin  sft  ist  Inimmen. 

[30]  item  ieder  hirte  umbe  die  sUt  git  eime  obemaobullbeiaseii  sft  oslem  ein 
krannicb.' 

[30]  ilem alles  di»z,  do  ein  schiiltlidsz  von  rihlol,  dn  miis  ein  vogl  vuii  lon^n 
in  von  allen  döden,  ussewendig  von  üicii  ;ihc  sniden.  dn  iniis  ein  nnderscliiilllieisse 
von  geben  ein  sol. ;  snidel  er  zwei  obe,  so  gii  er  d  sol.  und  sol  oucb  ein  vogl  ein 
bencker  haben. 

[31]  unde  was  von  dem  Juden  geriblen  vdlet,  das  will  eime  ftbern  aohuU- 

bcisz  alles. 

i:.  \3^]  item  her  Grosjobannes  Neppclin*  git  z"i  winnablen  3  sol.  und  zft  sün- 
gehlen  3  aol.  dem  schullbcissendüme  von  eime  huse,  Iii  eiusile  uebeul  dem  rihüiuse 
und  slosset  uffc  den  groben  millcnander. 

[33]  dis  sint  leben  die  das  adraUbdssendftm  gil  jores : 
(item]  de*  Sebillttt  Und«  sft  ieder  fronevasten  10  sol.  und  3  heUbdiage. 

w  Hern  des  Waldeners  kindc  zü  ieder  fronevaslen  C  sol.  und  3  belbeling. 
item  hern  Johans  von  VVindecke*  zü  ieder  fronevaslen  15  sol 
ilem  hern  Uödolf  Slubcnweg  und  hern  Burckarl  Stübenwcg  zü  winnachleo  5  pbuul 
minus  5  sol  und  den  selben  zu  sCiDgeblen  4  phunl  undc  5  sol. 
ilem  des  Scbultbeissen  seligen  kinden  sft  winnablen  8  uneen  und  sft  sAngehlen 

B  B  uncoi. 

ilem  hern  Hag  Zornes  seligen  kinden  sft  winnahten  S  unoen  und  sft  sftngeblen 

8  unoen. 

ilem  bera  Clauwcs  Jungzorn  und  hern  Johans  Zorn  uad  Clauwcs  Engclbrehl  zü 
winnahten  8  uneen  und  sft  aftogebten  8  uocen. 
u  ilem  Huge  von  Winterlur  und  Kftiilzc  von  Winlertur  sft  dem  Engel  sft  winnahten 
1  pbunt  und  sft  süngehlen  1  pbunt. 

itrm  Cönrat  Rihter  zi\  winnahten  10  sol.  und  sft  sftngeblen  10  sol. 
Summa  22  pbunt  und  5  soL  * 

«.  Am  Saitit  tM  A'ftttt.      h.  WU  ». 


tt  *  VgL  C.  31.  »  Groabans  NepUn  im  Rott  mO{mo.  »  Johans  von  Wtndeckc  f  ISiiS.  Ktmlier 
von  Kmtlo6k,  i.  gekkm  Aldi  U,  435.  *  Im  CMbr  Q  m  /MW  yW^mde  «Ifcre  IdiU  Oer 
Lehenatrü^  (B.  II)  ■ 

Hic  notantnr  feodia,  quo  cxpediutiir  ät  oiBcw  woUvtetw  Aig.: 

Primo  lUn  Sti^bcnwegen  von  Hid«eke  IB  InIo  Mtifitatii  ävaatü  4  lib.  cum  10  aoL  im.  «t  4  üb.  ia 
40  fe>t<o  6  Johannis  baptiste. 

Hern  JohMini  de  Bentette  &  loL  in  fctto  uUvitotii  domini  et  5  sol.  iii  fesio  s.  Johannis  baptigt«. 
item  illis  de  Wintertur  sft  ddlD  Eag»!  1  lib.  in  toto  mtifitetw  domini  %t  onun  libmn  in  foito 

a,  Johannis  baptistc. 

item  Nioolao  dieto  Zorn  8  «im«  in  Mn  astivitati«  domini  at  totidom  in  teto  b.  Johuai»  bsptiit«. 


üigiiizuü  by  Google 


196 


HER  iMIULTHEISS. 


[3i\  der  schiillht  N/.  den  meislnr  und  rat  Sebent  an  daz  weltlich  gerihle»  wirl 
swerende,  ilnz  s*I!)r  gerihli,  iu  allen  den  prf'n  nml  relilen  zu  behallcntlf .  so  vem» 
er  kan  udcr  inüg  bi  simc  eide,  also  es  herküuitin  ist  aiK'  iille  pjovenli'.  wer  oiu)j 
daz  iü  iemau  darau  irrcllc,  daz  sol  er  uieisler  und  rat  verbringen  iji  deui  selben  eide. 

[35]  er  sol  ouch  swcrcn  alles,  daz  ime  von  dem  geriblc  würl  ödere  von  des  ' 
gerihtes  w(^n,  in  welicbea  weg  das  Teilet  ime  ödere  iemao  von  sinen  wegen,  das 
er  das  enlwürte  meister  und  rat  und  oudi  nftt  vam  lasse«  das  von  des  gerilltes 
wegen  vcllct,  an  meister  und  ralcs  urlop  oder  des  oder  der,  an  die  sie  es  setzent. 

'76']  tr  wirl  ouch  swerende,  daz  er  kcinf  miete,  die  wile  er  schullheisz  ist, 
neuje  in  ili'iilieitipn  weg  od*»r  sin  wip,  sine  kinl  odcrc  sine  gcsinde  oder  andi-rs 
iuman  acme,  daz  imc  werde  oder  aülze  irue  kumen  mäge  in  dcnheineu  weg,  die 
wile  er  sohnltheisz  ist.  unde  wenoe  ouch  ein  urteil  gesetstet  wirt,  daz  er  die  nftt 
verziehe  durch  denhein  hondermiete  oder  durch  mietewon  noch  durch  liebe  noch 
durch  vorhte  in  danheiiien       ine  alle  geverde. 

\.17]  er  sol  ouch  slfnen  ufle  diebe,  uf  bOse  und  unverlige  lülc  und  heisseii  »» 
stellen  bi  simc  cide  nntl  sol  micli  die  iifil  la^so'n  gon  durcli  li^pdetle.  miete  odere 
mitcwan  än  meister  uud  rati  s  urlop  (  dcre  an  die  sie  es  grlzeul. 

[3S\  er  sol  ouch  sweren,  daz  er  die  zwene  rihler  uud  ir  holten  ime  beisse 
sweren  ime  vir  sft  bringende  alles  daz,  daz  gerihtc  ancgot  und  ime  bitlicb  auUent 
vArbrittgen,  also  es  herlcomen  ist  und  daz  er  rihten  säUe  glich  dem  armen  also  dem  » 
riehen,  Aoe  alle  geverde  und  ouch  da/,  er  daz  geriblc  habe  in  der  Juden  schul  io 
aller  der  messen,  also  es  berkomen  ist. ' 

\.'{f>\  PT  sol  ouch  keinen  winrAfTer  lassen  angon,  er  habe  denne  fünf  schillioge 
gelitii  und  sol  ouch  diu  phenuinge  meister  und  rat  «■iilwurli  ir.  * 

yiO\  uud  sol  keinen  zü  burgcr  enphohcn  an  meister  und  rates  urlop,  oder*  * 
an  den  sie  es  setzent. ' 

[4i\  er  sol  ouch  keinen  kneebt  setzen  noch  entsetzen  In  meisler  und  rates  urlop. 

[^^1  er  sol  ouch  keinen  pbenning  l^hen  weder  umbe  Juden  noch  umbe  krislen, 
daz  daz  gerihle  anegot  bi  dem  eide»  den  er  drumhe  geton  het. 

[43]  itetn  Metze  Hafenenn  zA  Mollesheim  git  alle  jor  zft  sont  Marlinsnsht  » 
5  sol.  phenoig  deme  schullbeissendiime  von  eime  rebeslilicke. 


it«tii  Hugoui  clicto  Zorn  8  anccc  in  fcsto  uaiiviUUa  donini  et  totidem  in  festo  s.  Johannis  baplistr 
item  ifohMini  dicto  Zorn  et  fratribas  sois  8  naoM  in  (etto  n»tiviUt»  domini  et  totidem  in  fe»to 
s.  Johumis  bnptjBt«.  u 

itcin  tUvUi  Sihilr  <(nolihpt  jt'iuiiin  (iiialuur  tiMiipiii S  sol   «  f  'J  oboli. 

item  dicto  WaliL.iiui  quoiibut  jejtutio  qnatuor  ituummm  h  huI.  fX  3  obnii. 

item  der  von  Windecke  in  Kalbcsgassain  qnolibct  jejunio  ({uatiior  temporam  U  Mt. 

item  Cftjirado  dicto  Bilitet  qaolilwi  j^jnnw  qontoor  tempomm  &  soL  den, 

Sanuiui  h»mm  est  S9  lilk  «t  6  nol.  dam.  « 
1  VgL  Ä  15,     *  VgL4  9.     «       A  25. 


Digltized  by  Google 


DER  SCaiULTUElSS. 


197 


B.  (B  I.) 

Dis  sinl  die  reht,  die  zft  dem  scliullheiszenlömc  liorrnl  zu  Slra/.burg : 

zfiin  ersten,  wil  er  einen  underschullbciszen  setzen  als  gewonlich  da  har  isl 
gewesen,  dem  isl  das  gerihle  da  har  verüben  umbe  10  üulze.  er  libei  es  öcb  wul 
>  lürer,  obe  man  imme  volgeo  wil,  und  würt  dcli  der  undarschulÜidBie  die  leben 
rihtende,  als  nhl  ist,*  nlse  hie  naeh  gescfariben  slat.  der  sinl 22 IIb.  undSsol.,  die 
man  von  dem  sdhultheiszentftme  jeigelicb  git  und  bant  es  die  cft'  Mien  von  der 
slifl.  wer  die  sint,  der  nammen  slat  geschriben  in  dem  1«  lionbiiclio. 

[<?J  ilem  die  frevele,  die  ufTe  der  pfaltzen  vnllcnt,  du  ist  das  Cuufte  teil  dos  schuit- 
10  heiszen,  aber  der  schullheisze  der  leilel  eime  vogcle  von  dem  funlleD  teile  das  drille 
leil  und  blibent  dem  schultbeissen  xwä  teil,  waime  ab«'  ein  flohttltb«ne  rin  tdl 
vareu  lat.  so  mfts  ein  vog^t  öch  sin  teil  varen  lassen;  und  alse  vll  ein  sehultheisae 
varen  lat  xft  sime  tdle,  alse  vil  aol  (icli  ein  vo^^t  varen  lau  sA  wme  dritten  teile. 

\3]  ilem  wenne  Ach  mdster  und  rat  einen  burger  emphahent,  so  wnrt  dem 
16  8chultbeis/>en  sin  teil 

\4\  ilem  ein  ächullheisze  mag  öch  einen,  der  under  %ehen  pbunden  hat  und  in 
der  stal  seshafl  wil  sin  und  das  swerel»  zh  burger  empbahen,  und  der  git  imme 
5  Schillinge  und  sime  sehribor  einen  Schilling,  doch  also  isl  er  iemannes  eygen, 
besetzet  in  der  indewendig  eins  jares  frisl,  so  ist  men  imme  nüt  beholffen  und  hat 
tt  in  för  keinen  burger.  bat  er  &ch  vormales  keinen  kri^,  e  das  er  burger  wart»  da 
ist  meu  imme  öch  niil  beholffen. 

[5]  item  der  judcu  gerihle  isl  och  eins  schullheiszen  und  setzet  einen  juden- 
scbullheiäzeu  dar.  und  wo  er  es  nüt  beböbclen  mag,  so  sitzet  ein  underschulthebze 
dar  oder  ein  schultheiaie  selber,  obe  es  also  lit;  and  was  besserunge  da  veUet  in 
»  maniger  hande  weg,  das  vellet  eime  sehnllbeisien ;  und  was  s6  einungen  under  in 
machen!,  da  wiirt  eime  srhultheisBen  sin  teil. 

\6\  ilem  die  Juden  genl  5ch  eime  schullheiszen  zfi  winahlt  n  /^Uen  j^huul  und 
öbe  sü  welleril  eime  uTiderscbullheiszen  zwei  phunt,  das  lit  an  in. 

[7j  ilem  es  sol  öch  ein  ieglich  Jude  von  legensachen  vor  dem  scbultheiszen 
M  gerihte  nemen  vnd  n&t  vor  den  andern  sweien  gerihten. 

[S\  it«D  es  sAUent  sieh  die  andern  zwei  weltlidi«i  gerihte  nAt  von  freveloi 
nocb.diepstal  lihlen  und  alles  vür  den  scbultheiszen  wisen  und  süUcnt  die  andern 
swei  gerihle  ntiwent  von  gr-ltsrhnlde  riblen.  und  wenne  der  adinllheiaze  nüt  gerihte 
bot,  so  süllenl  die  andern  zwei  öch  mit  rihtm. 
3»  [f>j  item  wenne  öch  meisler  und  ral  ab  eime  rihlca  welleut,  so  müs  der  schull- 
heisze und  der  voget  da  bi  sin  und  gelurrrat  in  n6t  kesligen  ane  einen  schultbeiazeo 
und  einen  voget. 

[iO]  ilem  wenne  aber  ein  schuUheisze  einen  mit  sinie  gerihle  vahel,  den 
Ivcsiigct  er  und  rilitct  oeli  wol  ab  imme  ane  meisters  und  rates  wissen  und  gehelle 
10  imd  mog  in  laszon,  obe  er  wil. 


a.         Ut>  «tu.  C 


196 


[//]  ilcin  woniio  «Vli  tiicislcr  iiiul  rat  von  einrc  wuadoQ  rihlen  welleol,  SO  m&S 

der  schullhrisze  und  ein  vogel  oder  ire  boUen  da  hi  sin. 

f/;^|  Hein  ein  schiilllieiszc  hal  fleh  die  reht  von  wasser  phcnigen ;  wele  heriiipt- 
o<l(:r  iioichea  wesscrciil  oder  die  nül  in  gemeine  hanl,  da  gil  icglicbes  jerglicbe 
able  phenniDge. 

[13]  item  alle  jar  so  machel  men  swene  melsigermdsler,  da  fpi  ieglieher  ein 

pbunl  dem  schuKbeiszen. 

[t4\  ilem  die  nul  busgenoszen  sinl  inidi  i  ilni  melzigern,  sie  müsscnl  dingen 
inil  firoe  schullliciszpn.  das  er  si'i  lal  slalien  und  ilns  nnlwerk  Iriben.  das  IrilTel 
eliewenne  ulFe  dru  phunt  oder  ulTe  zwei  pbuut  oder  uiie  viere,  alse  man  gedingen 
mag. 

[iS]  item  wer  den  ejnung  emphahei  under  meliigerD,  der  git  5  Schillinge  eime 

schuUheiszen. 

[IG]  item  wer  ein  winrüflV^r  wurl,  der  gil  5  sol.  cimc  scbullbciszeii 
[/71  ilem  wo  ein  mubihe  gol  aller  der  stroszen,  des  sirb  niciiHin  ininime,  das 
wurl  eime  !»cbulUieiäzen  und  enlhaltct  er  das.  kummel  aber  iemuu,  dem  es  zu  geboret 
und  das  künüiche  machet,  dem  aol  ers  widergehen;  und  was  anders  diuges  were, 
das  näl  rehtfertig  wen»,  das  sol  man  eime  sehultheisien  anlwnrten,  do  es  die  sAhen 
botlcn  oder  die  zweue  ribler  bevindent,  wanne  die  darüber  gesworen  hanl. 

[IS  I  item  welle  fruwe  oder  man  slirbel  one  bbes  erben,  daz  ist  des  schult-  lo 
beiszen  und  sol  er  das  behalten;  obe  ieman  kummel,  der  knntliche  machet,  das  er 
reht  erbe  ist,  dem  sol  ers  wider  geben,  bei  öch  der  man  oder  die  fröwe  dehein 
selgerele  gemäht,  das  aol  fleh  vi'irgang  haben,  het  och  der  vorgenante  man  dn 
elioh  wip  und  slirhet  der  man,  so  wurl  der  frflwen  daz  drilteil  und  die  sweyleil  dem 
schvilheiszen.  slirhet  aber  die  frflwe,  so  wurt  dem  manne  xweyleil  und  d«n  schull-  « 

heiszon  lins  drillcil. 

itetti  die  bifcker  hörent  dem  sebullhei.szeri  an. 
[HO]  item  daz  bus,  do  das  gerihlc  inne  ist,  daz  höret  einen  schuUheisz  au  und 
git  man  dme  acbullheicaen  den  zins  von  dem  kelre,  der  under  dem  gerihte  ist.  und 
daz  selbe  bus  sol  fleh  ein  schuttheisze  decken  mit  sime  kosten,  so  es  not  tfll.  » 

AH.  i—SO  =  JB  I  (s.  d&rf  die  geriiige»  Atw9%diwnff«H). 

[21]  item  ein  underschullheisi  und  sine  botten  und  die  andern  zwene  rihler 

und  ir  botlcn,  so  die  geswerent  vor  dem  rate,  so  süllent  sü  miteinander  gon  abe 
der  pfallzen  in  da*/,  crerihle  orlcr  wo  ein  ohprstor  sclmlllieisz  bin  wil  und  .süllent  «5 
dem  swereu,  alle  joi  zu  ;int\vuriende,  onzri^rinVinU'  uud  zu  vollende  diebe  und  düpin 
und  uuverligu  lüle;  deu  sulleul  sü  uucb  nocbvolgende  sin,  wo  oder  wie  sü  cz  beCu- 
dent.  gUchiv  wise  so  sällent  sA  ouch  by  dem  selben  eyde  dem  scbullhetsz  oder 
dem  nndersohultheiss  antwurten  und  fArbringen  grosse  frefele  und  deine  frefi^, 
mulfihe,  unvOTtig  gfit  unde  ouch  ander  gflt,  daz  sich  nicman  underzüge;  wo  in  daz  m 
färkummel,  so  sAUent  sä  damoch  stellen  unde  bekuabern  von  geribtz  wegen. 


uiyiii^ed  by  Googl 


KKit  si  III  i.Tiii:iss, 


19» 


wer  cz  ouch  daz  ein  sdiullheisz  oder  der  stogwerter  die  liünderu  vier- 
Ijdllen  anröfle  mit  ime  zü  gondc,  unvertigc  lüle  zft  vollende  und  anzägriflende, 
wclicher  daz  uuder  iu  wcre,  ez  sige  hy  oabl  oder  hy  läge»  dez  süUenl  sü  iuiu 
gehorsam  sin  also  <wol  alse  sine  bolten. 
»  [23]  sä  sülleol  ouch  dfln  und  anegriflen,  was  dez  aehutUieisseu  holten  dAnt,  so 
man  lütc  döten  wil ;  und  so  man  eins  hencken  wil,  su  süllenl  8&  in  ouch  bellTen,  die 
leiicr       il<*n  galgen  und  harwider  in  besorgen  und  uflriblt-n  und  wider  niderioszen. 

wanne  ouch  ein  schultbeisz  gol  rihten  oder  Iwinperi,  so  st'illenl  die  holten 
alle  süheue  mil  ime  gou  hy  dem  eyde,  uulze  daz  er  nut  rne  zu  rihtcnde  bei,  ez  sige 
M  dann«,  das  es  ime  dn  nhullheias  erlAbel  anweg  zu  gonde. 

[23]  wanne  man  ouch  lüte  döten  wil  oder  sua  an  irem  Übe  schädigen  von 
gerihlz  wegen,  30  s&llenl  die  boUen  alle  dar  niille  gon  undi  .liest  HKii  lütr  licHT-'u 
haben  und  besorgen,  untzo  fioz  man  abe  in  gerilitd  und  dem  heucl<er  in  sine  heude 
befolhen  werdenl  und  tiul  darvon  zii  {^ondo.  daz  ^'rrihte  sige  danne  voUebrohl. 
IS        [ifO\  büruel  man  eins,  so  suUent  sn  die  wellen  uud  da^  für  zü  weriTeu. 

[^7j  wil  man  läte  reden,  so  siUlent  sü  die  helflen  nffrihten.  blihent  «t  lebenig 
uff  dem  rede,  die  hotten  suUent  su  alle  sAbene  helffen  hesoigen  und  behftten,  unt» 
das  sü  geslerbenl,  oder  wie  lütt-  Irln  iiig  blibenl,  abe  den  gerlht  wurt. 
[<*8]  ein  slofcwfiler  snl  dem  hencktr  dio  iMnlschühe  geben. 
*o  wa/.  man  anders  kuslon  bpdnril  zü  lilileiulp.  d;vz  sol  ein  vogt  gen  iiiul  sol 

ez  ouch  dar  schallen ;  wauuc  uuch  ein  s«  huUlieiss  gut  iwmgcn  oder  rihlen,  so  sol 
ein  vog;t  do  mtUc  gou  und  was  pfände  danne  do  genomen  werdent  von  gerihla 
wegen,  die  sol  ein  vogt  nemen,  so  ez  in  ein  schultheisz  heisxet  und  die  pfant 
tragen  und  antwurleOt  war  s6  ein  schullheisz  in  heiszel  Iragen  und  antwnrien.  und 
15  wenne  ein  schullheisz  einen  vogt  heiszel  rihlen,  daz  den  lülrn  pol  jin  ir»»n  lip  oder 
an  ir  gelide,  so  i^t  eiu  vogt  gebunden  zii  rihtcnde  uud  nül  e  uud  sol  ouch  dem 
hencker  loncu. 

\30]  item  ein  undericduffer  wart  swerende  zft  dem  ersten,  daz  er  verkAfle  von 
gerihtz  wegen  noch  der  alelte  rehl  und  gewonhdt,  alse  der  sletle  b&ob  stol  ane 

»0  alle  gcverde  und  daraCl  das  hesle  zD  lAnde,  alse  er  kan  oder  mag  und  hdrt  ime  zö, 
daz  er  verköfl'e  eygen  unde  erbe  und  !pln'tiij;  vihe,  karclif  und  wegene  nnd  waz 
bolichcs  gescbirres  isl,  von  evgcn  und  von  erbe  wurl  ime  sin  underkotier  alieine.  und 
v,-di  iilsus  von  varcndem  güle  gcfcllet.  daz  wart  ime  daz  halbe  und  sincm  gcmcinenu 
daz  ander  halbe,  und  wo  er  ouch  in  ein  huaa  wurt  geaetxet  zft  hfttende,  die  hftte 

*»  ist  sin ;  unde  wdchem  denne  ie  die  hftte  enpfolhen  wurt,  dem  wurt  ouch  die  h&le 
und  dfiz  hÜlegelt  und  von  husroles  wegen,  daz  verköfl'el  die  fröwe  und  do  von  wurl 
ouch  dem  underköuflcr  dir  ]i;dljc  undcrkoff  und  der  frAwen  der  ander  halbe,  er  sol 
ir  ouch  bcllTcn  usz  und  in  Iragen  den  husrol  und  v^uz  man  duune  verkölFet  von  gerihlz 
wegen,  uud  sol  ouch  belfleu  halbeu  zios  tragen  von  dcu  stellen,  do  man  Aan  husrot 

«  hin  leit  und  do  man  in  deone  hin  enpGlhet  zft  gehaltende,  und  sol  ouch  der  fröwen 
helffen  gebin  nnde  Verlust  Iragen,  obe  versohit,  verstolen  oder  verloren  wurde  und 
sol  oucli  kcins  onc  daz  ander  keinen  husrot  uszlragen,  sie  sigenl  danne  Ijede  by 
einander  und  sA  gegene  oder  ire  boUen  von  ireu  wegen,  pfanl  die  in  cnpiolheu 


Digitized  by  Google 


200 


riF.B  nimr.r.RAF. 


wcnlfiit,  die  mngcnl  m'i  wol  ikmiuti  eins  orn'  d;\/.  Miider  urtfl  solleiit  die  pfant  Iragcn 
in  der  uudcr  kütlehu  husz  und  Milleul  ouch  sagen,  vor  welichein  rililer  die  pfant 
denne  enpfiilhen  sind,  söllent  onch  daz  gelU  das  aö  erißsent.  entwurleo  den 
schuldener  oder  dem  adinlibeias  unvenAgenUch. 

1^/]  item  es  sol  flcb  ieder  birte  zfi  den  ostero  einen  kranicb  gen  dem  Abern  i 
sclmllheisen  gen. 

[.Vc*]  tti  in  ein  wiirfTeler,  der  ein  wurfFeler  werden  wil,*  di  r  sol  keinen  wiirfrei 
mucbcu,  ur  haltv:  deuue  eime  6bern  schullLeiseo  5  üul.  den.  gel>eu ,  und  sol  ieder 
worlfeler  alle  wibenahlen  dem  achuUbdaaen  9  vuHIbl  geben. 


r>if  AnSzeichnunqm  über  den  Burggrafen  sind  uh$  m  Mwei  Bedaktionen,  Bgi  (Str.  StA.  VCG.  lud  23) 
umi  bgt  (Str.  StA  VDG.  lad.  112),  erhalten ,  von  beiden  itt  der  Orundstock  teohl  gleichieittg  um  d*e 
MOtt  it»  irierMMm  JtMmmierU  gadtrUbfH,  beide  Mbem  dmm  apoter  timt,  mp.  wenehitäme  fM* 

etttungen  erfahre». 

Die  Aujseichnung  Bg\  steht  auf  sechs  fast  glekhbreUen  lirgamenUtra/eH,  die  früher  der  lAti>4/e  ,^ 
««eh  owimiiMin-  gdktfUi  «orni.  8k  *«mI  «on  jemtmä,  im  tk  «gM  nodk  «uMONMaipaidM  9oHagtn, 
numeriert  ;  jedenfalUt  JbMMt  Mm  «Mt  JMeM^pilvi't  dtr  bu^erte»  JMAn^^Ujf»  MM  IM  mt  dem  NaäeUMh 
/AAer»  kimttatierm. 

Dk  ArNM  eM  vom  nun  Bände»  geiekrUbem;  dk  etNe.  A,  gehSrt  dir  enUn  E9i(fU  oitf  MÜk. 
die  anth  rr,  Ji,  tler  zweiten  IliUfte  den  «krMikHkm  JaJMwHfcrtt  M«.   JWjmJwoIfcll  ««rIeitM  «üdk  dk  m 

Artikel  nach  Fiats  um!  Ilaudschrift. 

Zeitd  1 :  Oleikute  von  A.  Der  Schlußsati  von  ist  daz  ein  biuggravc  t<0N  B. 
»    »:  JKwMUer  «on  A. 

>  S:  Zimmerh  tdr  vm  .1  Der  untere  Band  tVr  ndrtder  abgeschnitkn  «Att  dkl  mr  4a»  kUU 

Stitck  einer  Bolle ;  denn  es  fehlen  die  Locher  vom  Anmähe».  a 

>  4 :  AhMtcde  «OM  Ä.  Cbm  mni  mdm  XMcr  mm  AmJltai. 

>  S:  e^  mmtr,  h)  Küfer,  c)  ZsOt;  c-e  «m  A,      8Mcr  «m  X.  2)er  JftfM  reMl  Mf/ 

dtn  ndeMm  Zettel  hinüber. 
»    6:  q>  SaMer  lU  JCnde,  b)  Sehtcertfeger,  c)  FaRtieher,  d)  Becherer;  a^d  vom  B. 
Dk  J^urffftwifMf  JBfi  ist  auf  swi-if  m  Buchform  tusamnteng<ht  fteu  Papieridätter  in  groß  4'  ton  » 
rfrsrhiedcvm  Htinden  des  14.  Jahrhuivlfi l.'i  r/it^chrtrhen.  Blatt  1~  S  häiiet  ein  Heft;  vcm  Blatt  9  und  10 
sind  dl«  korresi>ondierende»  BUUter  mggetchmtten ;  Blatt  U  und  12  korrespondieren  tnttetnattder.  Von 
dm  vemkkdmm  ßeknAom  tammm  beoamkn  mer  m  BOrada,  da  Ar«  flimd  «•  frtmrm  Afiekii 
tu  vt  ifiiJ(jat  i.tl.  Ti  h  hf.-richiif  .iiV  luit  .1  B  C  D;  rx«  ihiiru  nicht  eugehfirt,  bezeichne  ich  gemenmm  mit  X. 
Folgendermaßen  verieHen  sich  dte  einulnen  Artikel  nach  Baum  und  HandiArift :  * 
BtaU  1:  flfler  dlm  2i>B;  «OK  ir. 
»      2  a  :  Fortsetzung ;  von  B. 

»      2^:  Verleihung  des  Seigeramts  an  Juhannes  Kckerich  uttd  Seigerrecht;  von  C. 

»     3  II ;  Sattler-  und  Malerrteht ;  mm  X.  SchinßmsaU  von  C.  Verleihung  des  Seigenmie  00 

Damman  Jagehom ;  von  X,  * 

»      3b;  Srhirrrtfrt/nrixht  .  ron  X 

•      4"  :  Fortsetzung ;  von  X.  Schiutisusatz  von  D. 

>  #i>:  FoMibtr,  QUUkae^  Okikaeekt}  am  D. 

M.  \  utl.  •  wtl  »io  •  ti»J  äl)ttgt»ckfuh*H,  ukKt  elifas  JurfktHstrrifktH  «midcDi. 


Digitized  by  Google 


MSR  RtflUlTtRAP. 


n>N  Ä;  die  Zumttr  über  tüntttiumg 
de»  Meimers  rm  (  '. 


Blatt    'S "  '""^     •  OIril/'ntrfrht 

C  « ;  Fortsetzung,  Anfang  vom  R%nd»üUrrtciU. 
e^:  Feirtutmtng. 

7  B .  Fortsetzung. 

7  ^ :  Forttütmtg,  Airfatig  vom  SSimmerkutrtdit. 

8^:  Fort$eUung,  Aaftmg  vom  ätiküitebiveM. 

9  • Fftitftftrung 

9h:  Fortsetzung,  Anfang  vom  Muiierreeht. 

10  i>:  Forttetrunff :  rnn  A.  7>i>  "i  /f^i7f>i  t-on  J?. 

11  •  ;  Schluß  vom  Kitferrecht,  Bechererrecht ;  von  D. 
St^s  EU  ie$  Kl^imeitltn  Jvhamt»  JeMHn;  «on  X. 

-  Ii*:  Ueberachrift :  dis  iit  daz  bftch,  das  do  hdret  x6  dem  barggnninsailMht;  Ä. 
Rateerkeimtmi  iAer  «k$  Kitftrmeitten  PfikhUii;  von  X. 
iSh  itt  leer. 

Es  iftt  auffallend,  daß  dietOben  Bflnde  am  »  wttt  mmluaitiergdegntm  SUKm  witiuMren.  Ulm 

andrrt  Dich  uml  gJrt'ch^eitif)  trird  die  Reihenfolge  der  Artikrl  im  fremtthehen  der  ton  Rg\  con/orm. 
wem  man  annmmt,  daß  die  ertten  8  Blätter  dei^eichat  11  und  12  verheftet  sind.  Wende  ich  d*e»Men 
$0,  daß  Si  mH  ä$r  UAmArift  dii  itt  du  bfteh  nt.  1  «M,  «oAmmi  5~8  ob  »—5,  9—10  «b  1-7 
fdgtn  und  dielten  sieh  1—  S  «h  .9—11  fortKrtzend  aits(  hlirrini.  mi  rrhdlli'  ii  U  f'tl/fende  Orimn^: 
Blatt  1 1  Amftehfi/t  von  Hand  A;  (der  leere  Raum  tpäter  von  X  IteaehrielMt). 

*  SI—7  von  A;  SeKhiß  von  7 h  «on  B, 

•  8—9»  ton  B  (Zölle). 
.  9i—il»[=2h—4,]vmC¥itdX. 
»  von  D. 

»   i;»«  «0»  2>. 

.    12 1>  vof  i  X 

Damit  tmd  bei  vergleichender  Betrachtung  der  jeweilig  von  den  eptiteren  Schreibern  an  den  früheren 
ArtiUm  vorgenmmeiun  ZuMtm  akaH  mm  im  wwaiiBdb*»  «Midi  üt  tUmmiltogkdit  Reihenfolge  der 
Amf Zeichnungen. 

Der  Orumlttock  und  dag  euerst  Niedergetdtriibme  gehört  A  ;  e»  feiigt  der  Artikel  über  die  ZMe 
von  B,  über  da»  Seigeramt  von  C,  Sattler  UMf  Jftfay  von  X.  Nachdem  dieter  lettte  ArtiM  eingetragen 
war,  maekle  C  tthu  ZtuaMemeriiungen  ab»  die  EinuHnm^  der  Meieler.  Ertt  epiUer  mmlni  die 
Sateungen  über  Sekveerlfeger  «om  X,  übet  FiMeher,  OMtfeieeftte»  OfciftatedMe  irndf  Beeherer  vu»  D 

himugetfJtriebat. 

üeber  die  EiMehtmg»M«ii  der  Avfteidmumgen  gewinnen  %eir  mu  dteeen  eeStel  evnäehtt  für  C  einen 

Teiniiim»  a  quo:  die  auf  A?''  stehendf  F.mtnvung  riurs  Sfigrrf'  dalii'rt  iv))j  1378.  Difxr  Xnlii  ebrnito 
wie  die  Eimettemgewekuade  dee  Seigers  Jagehome  von  138&  und  der  Bericht  über  den  Eid  des  Kitfer- 
wstUHere  JetM6t  «M  tt$8  tind  «oM  in  de»  helntfettdei»  Jeikm  ^Mdieeitig  «jwidkrMm.  Die  Art  der 
Jbfusumuj  und  die  Sdw^  deuten  darauf  hin. 

Die  Schreiber  dieser  Notizen  fnhrfn  ««/i  in  der  tinint  Pfr*on  ein.  Da  nun  die  betreffendet»  Stüde 
von  (mderer  Mond  stammen  als  der  übrige  Cfnier,  ja  sogar  untereinander  in  der  Mandschriß  verschieden 
«M,  99  itt  ee  MeM  wahrtMüth,  daß  der  Codex  fOr  dioie  FtBe  gewieoermaaeH  eit  Tagebui^ 
gedient  hat. 

Die  Urkunde  w»  1380  steM  unier  den  von  €  zum  Sattler-  und  Maierreclit  gemachten  Zusätzen, 
wsd  leü  der  vorn  der  Bmd  da  Elsdngmsden  whUt  der  Bemerheag  nm  C  gezogen»  8MA  oeigl,  M  eie 
«acA  C  in  das  Heft  gekommen.   Dar  terminus  ante  quem  für  C  ist  also  1385. 

A  mtd  B,  tu  denen  C,  wie  gezeigt  ist,  »ehr  oft  Zusätze  macht,  sind  also  jedenfalls  vor  1378 
geedsrieibeit,  die  C-Artücd  und  Zusätze,  desgleichen  die  Bestimmungen  il&er  ScdHer  und  Meier  ernnkeH 
13T9  md  1395.  Se  felgt  ditemd^iadk  die  FeeteeUmg  flter  dem  S^neer^iggerreekt :  wart  diite  tdm 

9tr.  ae 


Dig'itized  by  Gc) 


DER  BVnCORAP. 


früher  eingetragen  f/ftrc^ni  hnttf  tirhn-  f\  >eie  überall,  awh  hifr  ffif  Zmntzhcmerkuitn  aber  rtm 
Meüter  gemacht :  die  aber  int  von  l)  gesehriehen.  Am  fürnfsUn  »ind  die  AufzeiehHVMgen  von  D  ubrr 
SMMeher,  CTilhmlH,  OMIbiMM»  mi  Betkenr, 

Nun  steht  auf  SlaU  tt  b  kmter  dem  BetheterrtdU  der  Eid  da  Kitferweisters,  de»  dieser  bei  seiner 
IMtuetzung  1383  geichteorm  hat.   Ks  t«(  amunehmen,  daß  wem  «im  der  wirkergAmde»  SläUer  sur  » 
SStSt  dieter  Eintragttng  noch  frei  gewesen  wäre,  der  JSSeftrw&cr  X  ea  fSar  w«w  ]VMw  htmaUt  kKtie,  Alto 
wird  der  früher  g^mdene  terminu»  ante  quem  noch  um  2  Jahre  iurückvoli  (jt . 

Die  ZuMltsf  iv>fi  P  und  D  und  die  Artikd  über  SatÜtr,  Mater  und  ^tmiri/iyr  amd  dtmmaeh 
aus  der  Zeit  fow  137 December  23~13tt3  l^iovember 

Wmtger  tUher  ladt  aMk  dtr  Onmdtledt  der  Am/lMtehmmgen  datiereH.   JVSaeA  dem  eben  ÄMWgt'  iv 

führte»  i-st  A  jnUnfiU^  r"/-  /.'iTV  iuif<ir:riihnrl  iiortleu  Xaeh  Bg  JJJ  (dir  ri)i:eJtifii  ALs/it:f  d/r  Auf. 
uklmung  sind  sur  hesaerm  Uebersicht  in  der  Ausgabe  vou  i-XJl  durchnumeueri)  sind  die  Kistster 
Udrik  mit  dem  Zimmerteuten  vereinigt;  das  wStrde  auf  ebne  Zeit  vor  1332  Anten;  dem  mit  dieaem 
Jahre  »enden  die  Kislner  einen  eigenen  Vertreter  in  den  Rat.  Ebenso  weist  die  in  Bg  II  noch 
bestehende  Vereinigung  der  Schuster  und  Gerber  unter  einem  Meister  auf  eine  JCntstehungsteil  i* 
der  Verordnmg  vor  1332.  Auch  diese  beiden  Handwerke  haben  im  Säte  seit  JSintritt  der  Ziutfte  je 
cMcn  eMMmMgim  VtrtreHier.  IkmA  iat  äber  fdekt  amffwMwiriij  dad  die  Aufteitkmun§  4ea 
SiatuU  naA  dieeem  Tcmäi  etatts^mden  hat:  mth  iJ99  teide  Baadweite  tuder  etmm  Meiettr 
vereinigt. 

Vom  den  beUen  mnUegeadem  HaadaOrifle»  war  wM  Bgt  da$  Eaeavber,  da»  die  Ok^te,  %t  «» 

daefenige.  welches  der  Burggraf  hatte.    Wir  ersehen  das  aus  späteren  Eintragungen  : 

Jh  Bg»  deutet  die  Etmettm^takmde  du  Seiger»  Jchaimee  Eekerieh  mit  den  Worten  <do  leib 
idi  Johaat  Bdnffeli  dem  lunieber  daa  Mgcnuibiibt »  darauf,  datt  dir  Burggraf  aiäkidd  »ogor 
eigeahäisdig  diese  Notit  gemacht  hat.  Auch  die  Einzeichnung  des  Schreiber»  «on  J383  (Anmerkung  zum 
Küferrecht)  und  138i  (Anmerkumj  :uvi  Seiijerreclii,  ;ct</f,  da!^  die-ter  in  des  Burggrafin  Diensten  stand.  16 
Vor  uüem  deuten  auch  die  Einkitungsworie  des  spätem  Zusatsartikeis  über  den  ZoU,  über  das  Sehwert- 
feger-  und  FaiUtdtorrncftt  dareatf  M»,  dat  Sgt  t»  targgri^iehm  BmHi»  war:  aduafhebett  »i»  kamry 

daß  (hl-  Burggraf  biachfsßiehrr  Beamter  »ff-   nnd  detß  aeine  frererfit^mne  intprilinihcfi  herrühren  rom 
Recht  und  von  der  Freiheit,  die  ein  Btschof  in  der  Stadt  hat.  Auch  ein  in  Bg  t  stehender  Zwischensatz 
mm  BedwrervoM  heeagt,  dad  dieae»  vm  Bie^hef  wsd  Burggrt^  twrlMkfli  ««r.  Die  Blirger  AaNm  inm>  m 
ItAerts.^c.  an  ilies  Abhiingigkeitsverhültnis  zu  erinnern. 

In  Bgi  fehlen  aUe  diete  Merkmale.   Dogmen  wird  in  der  Sattler  und  Maler  betreffenden  dutf- 
MSdmfmg  vm  «vmam  «rao*  «er  lol  ein  neürter  ander  nna  ntien>  gesproehem.  Allerdings  ist  die»e 
Aatihvcksweise  mit  dem  betreffenden  Artikel  auch  nach  Bgt  hinübergenonmen    Da  aber  so  viel  dafür 
^rida,  doli  Bgt  dem  Burggraf  gehörte,  so  darf  man  wohl  annehmen,  dal)  der  Artikd  Mtrst  in  der  at 
ZuftftrolU  stand  und  von  hier  cum  im  das  burggrajUche  Heft  übergegangen  ist. 

dit  im  ^  umd  Bgt  geaubwaawa  flMelr  i»t  hH  der  Uiraa^faie  Bgi  aa  Qrwade  gdagt}  die  ei»- 
gekhtmwfrten  Stellen  find,  da  »ie  i»  Bgt  wdeeedieh  waren,  am»  Bgt  ergaiut.  Bei  TeOamg  de»  Braetea 
steht  Bgi  links,  Bgt  rechts. 

I.  OeUente. 

Diz  sint  dos  bnrgraven  rchl,  die  [or  hcl  von  den  uk'vlnleni  :  von  ersi  soUent  si  *□ 
ding  haLen  i|n  Ac^  hurj^rajven  hof  an  dem  nehesllen  laJi-iiUigo  micli  l.iiserre  frowen 
tag  der  juugein  uud  sullenl  du  eioeu  imbcis  babeu  uud  ^ul  der  burgrave  »eibc 
dritte  da  «ssen;  und  so  man  gisset,  so  sol  man  iaie  geben  vier  untie  pfettninge  und 
saUenl  des  lages  gerihte  haben  in  des  buvgraven  hof,  und  was  ai  des  lages  über 
ein  IcAment,  daz  sol  das  jar  stolc  blibeii.  es  iai  fleh  also  har  komen,  wer  oloi  het  « 
veile  in  dem  burgbanne  mit  der  kleinen  massen,  der  ainen  dnnng  nibl  enhet,  dem 


üigiiized  by  Google 


I>KI<  ItUiUHiilAK.  2US 

sol  man  olci  ncmcn  nnfl  m\  udi  bessern  nocli  dem  dinsc  als  daz  anlwerf*  vor 
dem  liiirgravon  nlicr  eiti  kume ;  und  daz  olei  und  die  besseruoge,  vellet  halbe  dem 
burgraven  und  da/  ander  halbe  dem  antwerke. 


Ooh  ist  ez  har  komen»  wer  einen  gantien 
>  einuDg  gewionet.  der  git  dem  antwerke 
zwei  pfQnt  und  zwc  untzc  vir  winkouf 

lind  den  buttcin  ir  rchl.  die  zwo  nutze 
valienl  dem  bnrgruveu ,  der  aber  i;inuu 
halben  gewinnet,  der  gil  ein  pfiinl  und 
1«  ein  untie  and  wi[nkouf]  und  den  batteln 
ir  reht,  und  die  untae  vdlet  5ch  dem 
burgraven. 


öeh  ist  es  barkommen»  wer  eln«i  gantzen 
einung  gewinnet,  der  glt  dem  antwerke 

drü  pfunt  und  drige  üntze  und  winkftf 
lind  den  f)ütteln  ir  rebl;  die  drige  ünlze 
vallent  dem  burcgraven.  der  aber  einen 
halben  gewinnet,  der  git  30  sol.  und  2  '/t 
sol.  und  winkOf  und  den  b6Udn  ir  reht; 
und  die  2* ff  sol.  vellei  dob  dem  bur- 
graven.* 


öcb  me  wirl  ieman  bessernde  dem  gcrihte  in  dem  jare,  der  einen  halben  einung 
he(,  der  gil  zwo  unUse,  der  valienl  die  lialben  dem  burgraven  und  die  andern 

>a  halben  dem  antwerke,  bessert  aber  ieman,  der  einen  ganlzen  einung  hei,  do  valienl 
dun  bnrgravMk  swo  unlae ;  und  umbe  dax  uberige  du  stot  an  dem  antwwrke,  das 
mag  nmatf  wie  vil  ez  wil.  ich  ist  es  bar  komen.  das  das  antwog  ad  m  dem 
burgraven  in  Sime  [ho^ve  und  niergent  anders,  wenne  und  wie  dicke  ai  wdlent  in 
dem  jare,  slahen  daz  olei  uf  den  eil  beide  uf  und  abe.  wer  ftch  den  einung  gewinnet, 

*»  der  so!  zv^  hant  sworen  an  den  heiligen  gehorsam  sin  dem  antwerke  und  dem  bur- 
graven als  äine  vordem,  und  in  och  rchl  gerihte  zu  haltende,  daz  antwerg  sol  6ch 
jergeUch  umbe  die  vastnabl  ir  mes  Seyen,  do  dez  burgreven  kueht  zä  gegene  ist. 
und  aol  man  danne  geben  dem  burgraven  f&nf  aöhillinge  pfenninge.  von  dem 
eimere,  den  das  antwerg  bei  von  dem  burgraven,  suUent  alle,  die  irea  «nung  hant 

M  nibt  geben ;  wer  in  anders  brächet,  ez  si  burger  oder  lanllule,  der  gil  von  iedem 
zpntener  vicrdenhalben  pfenniug  ;  der  valienl  den  knehlcn,  die  ez  ererbelenl'' 
zwene  pteainge  und  die  andern  drie  helbeliuge  dem  burgraven.  den  selben  eimer 
sol  der  burgravc  in  sime  hove  haben  und  beh&l«'n,  und  wa/,  dran  were  zü  machende, 
daz  sol  daz  antweig  raachen,  was  man  dcb  oldcs  mit  dem  selben  eimer  misset, 

*>  daz  sol  nieman  thun  wan  die  swene  geswomen  knebte  des  antwerkes  und  dez 
burgravai,  und  die  äe1}>en  kneble  sullent  swem  an  den  heiligen,  dem  burgraven 
ane  Pfenninge  gelruweliche  zu  behaltende  und  zB  gebende  und  eime  zft  Ihi^nde  als 
dem  andern  mit  dem  messende,  waz  och  oder  warumbe  spau  würde  nnder  dem 
autwerke  unc  älahea  und  älosäeu,  daz  sullent  si  under  ein  ander  rihlen  in  des 

u  buigraven  bof  und  niergent  anders,  der  burgrave  bet  öcb  mabl,  wenne  er  wil.  wie 
dkke  und  wden  er  wil,  setzen  z5  meistere  dez  antwerkes,  doch  also  das  der  sin 

reht  habe,  den  er  setzet  2&  meistere,  daz  antwerg  sol  tVli  jergelich  dem  burgraven 

ein  pfTinl  wohsses  geben  und  dem  meistere  ein  halpfÜnd  zü  der  lieblmessen.  dirre 
dinge  und  anderre  rebte,  oho  keins  vergessen  were,  sol  der  burgrave  dem  antwerke 
M  gclrCiweliche  sin  beholfen."  ucli  ist  ez  har  komeu,  als  manige  enderuuge  geschihel 

K.  Aiick   I-  !'iti   .i-t.l   «rsfinlni/lick  littselict  /fuM'-i     >■■   n   Äy,  .   die  kuf  rerttUkMltm  »eokl  to» 

gleicker  Utinti,  Hitrguckritit».       b.  B'jt  •erorbeitent'.        c.  Vau  kite  bw  >«ilMMi  »M  ^«TMi^M 


Dlgrtlzed  by  Google 


1ȣR  BVaCCRAF. 


an  oleie  mit  koufle,  als  dicke  sol  niini  d;iz  olei  messen  mit  dem  eimere,  und  sol  von 
dem  messende  dem  biirgraven  und  den  kiielilen  ire  rchl  behalten  sin  und  sol  6ch 
kein  ülci  auders  wern  uoub  euplaben  wan  rail  dem  eimere.  hi"  daz  ein  burg^ave 
bi  den  olcylülca  essen  wil  und  isäet  er  bi  iu,  su  geal  sü  imine  vier  üalze ;  wil 
aber  er  nül  bi  in  essen,  so  gent  sü  imme  funflaelien  Anlxe. 

Zusal^  in  Bg^:  die'   ole^i'rüweu  csseul  alkwegenl  an  dcui  uebe:>leu  inendage 
ivjiMMtar  f.  Doch  Unser  fr&wentag  der  leste  in  dez  baigrafec  [UüI  ]  eine  supe  nnd  ein  gebrolens 
und  lisnt  die  man  uf  den  selben  tag  ding  und  gii  in  der  bufgraf«  ein  meister. 


Ois  sini  die  rebt  der  rintsnier  und  der  sohuchauter :  m 

Von  erat  sulent  die  ahteman  einen  meiater  kiesen  Aber  beide  aniwerg  und  sol 
der  burcgrave  in  setzen  und  sol  ic  ein  jar  setzen  einen  schucbsuter  und  daz  ander 
jar  einen  gerwer.  öcb  ist  cz  also  gelegen,  der  den  cinung  gewinnet  oder  der  iu 
vnrlnret,  der  gil  ein  pfönt;  dcz  wirt  dem  burgraven  daz  driUeil,  den  liüsgenosseü 
daz  drilleil  und  den  eblewea  daz  ander  drilteil,  und  umbe  den,  der  in  vürluret, 
do  bant  die  «htewer  mabt,  imc  g&Uich  cd  IbAnde  und  aft  entlibende  lAtiel  oder  tiI; 
woll  er  aber  dem  gerillte  nihi  gehorsam  atn,  so  sot  der  buigrave  adbe  ili  garibfe 
sibsen  und  sol  die  besser&nge  dcnne  ucmen  nach  dez  gerilltes  rcbt«  und  alse  die 
ehtewer  sprechent,  und  daz  dritteil  der  besseruDge  vellel  dem  bürgraveu.  ez  ist  öcli 
also  bar  kotnen,  so  einre  den  andern  bereden  sol  vor  gerillte,  wer  do  verlt'irel,  der  m 
gil  zu  besseräuge  drie  amen  wines,  und  die  zwene  md^eul  im  die  ebtewer  vam 
bin«  ob  sie  wdlenl,  den  dritten  mag  ime  niemBD  vani  lan;  und  sol  den  die  beide 
aniwerg  drinken  in  des  bniigraven  bof  und  sol  man  das  sehsle  teil  wines  geben 
uf  da^;  lius  des  burgraven.  were  Ach  das  die  elitewcr  die  swen  amen  nihl  varen 
wolteul  lassen,  waz  si  danne  nement.  ez  were  lülzel  oder  vi!,  daz  sol  vallen  in  « 
dem  selben  relile,  als  da  vor  ist  Ijcsolniden  von  dem  einen  amen;  were  öcb  daz 
ieman  keime  sclmchsuler  sciiuldig  hübe  von  gescbülie,  gienge  er  danne  zö  eime 
andern  scbucbsutw,  wenne  danne  dem  aehuchsdier  kflni  gelete  gienre,  deme  er 
schuldig  ist,  umbe  die  selbe  schftlde,  so  sol  er  ime  nftmme  machen,  er  gelte  e  die 
sdiulden.  breclie  daz  kein  schuchsuler,  der  sol  den  einü.      m  rlorn  ban  und  sol  dar  « 
zu  gime  sine  schulden  gelten;  wenne  c'i  Ii  oder  wie  dieke  ciu  iegelicb  knebt  beider 
antwerk«»  gedinpel,  der  sol  dem  burgraven  einen  ])fennii)g  geben,  und  dar  zfl  ein 
iegeiich  lonknehl  au  gerweraulwcrg  sol  able  pfenuiuge  und  eiu  lerknebl  sebse  geben 
AtarMiw  fi.  dem  burggraven  sft  sante  Martina  naht,  und  ein  gerwer  kneht»  der  von  errt  sft 
dm  anlwerke  dinget  sü  lerende  das  antwerg,  der  git  drie  pfenninge«  alse  achiere  » 
er  gedinget,  unde  der  schuehauter  knebt  viere,  es  iat  öcb  also  bar  komen,  das  der 


Digitized  by  Google 


ÜEn  BUKfiGRAF. 


905 


meisler  Bllftine  alle  besseruoge  und  alle  einftiigen  aQ  gewiuiie  unde  zu  vürläste 

behallen,  waz  von  eime  ding  vellet  unlze  zh  dem  andern,  one  die  knchtpfennioge 
sullenl  dein  burgraven  allewegcnt  vallen,  als  da  vor  bescheiden  ist.  und  zü  dem  vor 
dinge  (sie!)  so  suUent  die  da^  geriLle  besilzenl,  der  sint  zwelfe,  bieiuauder  essen  undc 

&  öcli  da  noch  m  dem  andern  tage  einen  ^mbis,  unde  bi  deme  ymhissc  sol  der  bur- 
grave  sio  selbe  dritte,  ob  er  wil,  und  den  kosten  sol  man  nemen  von  gemeinre 
bessernogen  und  von  einnngen,  die  der  meister  danne  het  gehalten,  und  was  der 
meisler  danne  bei  über  daz,  ob  der  bärgrave  dez  morgen  nihl  do  wil  essen,  do  sol 
daz  drittfiil  vallen  dem  burgraven  und  den  ehlewen  daz  driltcil  und  den  busgenossen 

>o  daz  drilteil;  ^ssel  er  aber  do,  blibel  danne  ibl  do  über,  duz  sol  man  leilen  ücli  als 
da  vor  isl  bescheiden;  gebristet  aber  do,  daz  sol  der  meister  verlegen,  und  sois  da 
noch  wider  in  nemen  an  den  besser&ngen  und  einangan«  dis  da  noch  vallmt.  also 
dicke  Ach  ein  ahteman  wird  gesellet,  der  sol  den  swelfen  nnd  dem  burgraven  sdbe 
.  drilte  geben  einen  dienest,  und  ein  iegelich  meister  sol  zö  dem  jare  vier  kappen 

1»  dem  burgraven,  zwene  zü  saut  Marlins  nuhl  und  die  andern  zwene  zu  der  vaslnalit,  voMmterM. 
und  iedem  ahleman  zwene  z&  den  selben  zilen  geben;  unde  die  sol  er  och  nemen 
von  den  selben  bcsserüngen  und  einungeu.  waz  Spannes  6ch  würde  von  missewurhte 
dw  anlwerke,  das  sol  man  niergenl  anders  libUm  wan  vor  dem  burgraven,  und 
dirre  dinge  sol  in  ein  buigrave  bdiolfen  sin  mit  aller  siner  maht. 

<■       ZvsaU  in  B$f :  die*  sch&ohsAier  und  gerwer  machent  allewegent  ein  meister 

uffe  aller  heiligen  tag.  N^m»»  u 

III.  Zmmerliute. 

Dis  sint  die  rcbt,  die  ein  burgrave  hcl  von  den  zimberlüleu  : 

Von  erst  sol  ieder  ziinberniaii,  der  siueii  einuiig  het.  zwüschenl  pfinpcstcii  nnd 
u  süniehlen  geben  und  eulwurlen  dem  burgriiven  in  siueu  hol  selis  pfenninge  und  sol 
iu  der  burgrave  dez  tages  gehen  zwei  closter  brol  und  zwene  sweigkese,  die  Iragenl 
si,  war  ai  wdlent,  und  dar  umbe  hant  si  das  rebt.  were  das  iman  hübe  schuldig 
eime  simbennan  von  rimhemdes  wegen,  dem  schuldener  sol  nieman  wArken,  alle 
die  wile  er  die  schulde  sdiuldig  were,  do  nach  80  gjme  die  schulde  gekündet  würde; 
*>  breche  daz  kein  zimbcrman,  der  gil  zh  besseningc  einen  ganlzcn   einnng  dem 
anlwerke.  w'ere  ob  daz  maus  züge  vür  den  burgraven.  wurde  er  danne  bessernde, 
der  sol  dem  burgraven  alse  vil  hessern,  als  daz  aulwerg  danne  erteilt,  und  under 
der  sdben  beiserängea  sol  kein  nmberman  verwiiken  das  holtz»  das  «n  ander» 
het  gekouflel,  es  si  danne  mit  gins  willenj  der  das  holts  het  gekftffet.  were  öoh  das 
»  kein  zimbennan,  der  seinen  einung  nAt  enhet  one  des  antwerkes  wiUe,  wirkele  in 
dem  burpbannp,  wemrae  oder  wo  cz  were  one  an  Unser  vrowen  wcrg  und  der  slcte 
werg,  da  sol  dez  burgraven  bolle  vor  gou  und  die  zimhcrlule  noch  und  soi  man  in 
pfenden  vür  die  bcsserünge,  und  die  besserünge  stot  danne  an  dem  autwerke,  ez  isl 

t.  «dii»  —  tag*  (M  C  »Mgueiiriitnt. 


Digitizea  by  LiOügiz 


206 


DER  nURUGHAF. 


ich  also  har  komen,  das  deat  anlwerkes  meistor  sol  woren  oin  jar  und  sol  daz 
aniwerg  pinni  Iciosi^n,  wen  r/.  wil.  nllf^  jar  iiurl  sol  in  der  btirf^rave   sefzen  zu 
meistere  utnl  der  ujeistt're  gil  dem  Imrgraven  iuof  Schillinge  und  sol    »">cli  keiure 
mcister  werden,  er  liabe  sineD  einung.  ez  ist  6cL  also  har  komen,  wer  siuen  eiuung 
gewinnet,  der  git  dem  buTgniTen  sebs  pfcnninge ;  der  in  aber  verMret.  der  ist  in  « 
der  besaeningen  in  alle  wiz,  als  da  vor  ist  bescheiden,  würde  kdn  simbennaD 
von  des  antwerkes  wegen  angcsproclien,  von  weme  daz  weret  der  sol  umbc  die. 
schillde    nicffjenl    anders    ston         rehle  dan   vor  dem  burfjraven,    würde  ßcli 
geholten  keime  vür  den  burgravcn,  kerne  der  nilil  vür,  der  gil  dem  anlwerke  zö 
besserüugen  sehs  beoher  vol  wines  und  dem  burgraven  dric ;  wcrc  cz  aber  vou  i« 
degedes  w^^eo,  so  sol  er  bessern,  alse  vfl  das  antwerg  danne  erteilt,  «e  Ist  dcb 
also  har  komen,  das  ie  der  kistener,  der  UMer  und  breiter  ntmel,  aol  mit  dem 
anlwerke  öch  alle  jar  zu  dem  selben  zil  geben  sehs  phenninge  dem  burgraven.  ez 
ist  oc]i  also  linr  Icomcii.  welre  ein  hüs  hüwcl  mit  cimc  überhange  oder  wo  man  zü 
besserüngeu  dne  Ireme  slossel  uf  die  almende,  ez      all  oder  nüwe,  also  maniger  do  " 
sin  stoder  brot  issel  und  sinen  sändern  sins  nimct.  die  züi  dem  hüse  horenl  oder 
dran  hant,  do  git  iegeUch  dem  bArgraven  ein  pfAnt  pfeflbrs;  aber  dis  gebot  bindet 
keinen  von  dem  anlwerke,  der  ime  sdben  ein  h&i  b&wet  oder  benerl  ime  selben 
s&  behabende  one  alle  geverde. 

ZuMi*  in  Bg^ :  die*  besserAngen  und  den  peSer  sol  ein  metster  des  «ntwerges  » 

ingewinnen  und  sammeln  one  alle  geverde  und  vürzog  und  sol  es  dem  bürgrofen 
entwichen  bi  aime  eide.  die**  zimberiAte  machent  aUe  jor  da  meister  äffe  sanUe 
MicLelslag. 

JV.  Schmied«. 

Diz  sint  dez  burgraven  reht,  die  er  hei  von  den  smiden  :  * 

Von  erst  sol  das  antwerg  kiesen  unde  welen  mit  des  burgraven  willen  alle  jsr 

sQ  mittelvasten  einen  mcister,  und  sol  der  vor  siaen  einung  haben,  und  sol  der 
meister  ein  jar  wercn,  und  sol  den  meisler  der  burgrave  sotzeii,  niide  sol  dann«' 
daz  anlwerf:  zö  ie  der  mcidlerschnfl  geben  dem  hurgraven  ein  ptTinl  pfcimingo  und 
jergelich  zü  okalera  Jiwene  lambes  büche  und  zü  der  Iichlmessen  zwei  pfünt  wahsses ;  » 
satte  aber  er  einem  über  des  antwerkes  willen,  so  ist  man  ime  das  pf&nt,  die  lambes 
budie  unde  das  wabs  des  jares  nihi  sehAldig.  und  sol  Ach  niemer  kein  meisler 
werden,  wan  der  sinen  cinuug  bei.  uer  5ch  oder  wie  dicke  ieman  in  dem  bu^- 
bannc  das  anlwerp  wurkete,  der  sinen  rinung  nihl  enhel,  dem  sol  man  nemen 
allcz  daz  smido  geschirre,  daz  er  vor  iint-  hcl,  wie  dicke  ers  thöt.  were  öch  daz  » 
ieman,  der  siuen  einuog  nihl  cnhclte,  nüwe  werg,  daz  smide  angal,  cz  were  welre 
bände  gesmide  es  were,  veile  hette  in  dem  bArgbanne,  das  sol  man  ime  nmaen  «sd 

*.  »die  —  «Id«-  ««  Bft  tm  mititr  BaHd  hin*nfi/*gt.       b.  'die  —  tag-  mm  AmT  C. 


Dlgitized  by  Google 


Dem  BUAoaiiAF. 


süls  dem  btifgraveu  geben  und  antw&rlen  und  sols  der  bdiabeii,  ub  er  wil.  were 
fleh  daz  it;man  von  smidendrs  wppon  l.eiiiu'  smido  scliuldi^^  Idibe  und  zö  eimc 
andern  jare»,  wenne  danne  die  schulde  gekündet  wurde  gime  von  dem  mcisfer  dez 
aulwärkes,  (so  sol  er  dem  scbuldeuer  nihl  smideu,  6b  er  die  schulde  vcrgiilel]; 

a  brich«!  das  kein  smit,  der  sol  gime  sine  schulde  uf  rihten.  wer  Aeh  ainen  einung 
gewinnet  von  rfthen  walde,  der  git  in  des  antwerkes  bfthsse  swei  pf&nt  und  dem 
antwcrke  zwene  amen  wiiu  s.  und  der  sinen  hal^  reht  gewinnet,  der  git  in  die 
selbe  bt^hsse  ein  pfTiiit  inid  di  ni  aiilwerkc  einen  amen  wines.  und  eins  busgenossen 
sön,  der  hie  geboiii  ist.  gil  li'inf  scliillm^'f  in  die  hfibs^e  nnd  einen  halben  omen 

>o  svines  dem  antwerke.  wirl  der  keiure  bessernde  an  gerible,  duz.  li'ir  den  burgraveu 
gesogen  wirt,  der  git  dem  burgraven  cwftre  als  vü,  als  sin  einung  giltet.  es  ist  öch 
also  bar  kcnnan,  dai  dar  glflte  xol  sol  dem  buigraven  Vellen  und  zA  disen  dingen 
und  z&  andern  dinge,  die  daz  antwerg  s&nder  bet,  sol  in  ein  burgravc  gelräweliche 
sin  beholfen.  der  burgrave  sol  fleh  keinen,  der  ime  bessernde  wirl,  nnders  pfeiulen 

15  noch  vaben,  wan  daz  er  ime  vürbütet.  daz  er  nihl  wirke,  ob  er  ime  sine  besserüuge 
uf  gerihlc ;  und  die  besserCLuge  sol  er  thän,  die  dem  aniwerke  vellel  bi  der  lagezil 
unde  die  dem  burgraven  vellet  in  den  ahten  tagen. 

Ziuatt  iu  Bgf :  die  ^  smide  macbeni  alle  jor  ein  meisier  x&  balpfasten. 

F.  Müller, 

w        I)iz  ist  daz  reht,  daz  ein  burcgrave  zu  Strasburg  hei  von  den  möllern  : 

Ez  ensol  dehein  muller  keine  mül  haljen  in  dem  hun  zö  Strasburg,  er  cnhabe 
dann  sinen  ciniing  mit  den  müllern,  ez  sinl  herren  oder  inuller.  und  git  ie  die  raül 
in  dem  burgban  alle  jar  zü  ohslern  seUs  pfeuuiuge  den  müllern,  die  ir  einung  hant, 
und  gent  die  m611er  x&  ^n  selben  ohstern  eime  bun^raven  vier  untze.  wer  aber 
wider  die  adlis  pfenninge  ist,  der  der  mäbi  meialer  ist»  so  sol  sA  ein  burcgrave 

n  helfen  in  gewinnen,  da  nach  git  ie  die  mAl  in  den  burgban  drie  belbclinge  z& 

erncn,  der  wurl  ein  pfonniiig  dem  burrgravon  nnd  ein  bclbcling  dem  schenken,  .nigun, 
swer  der  müUer  einung  wil  gewinnen,  der  in  nie  gewan,  der  git  eime  bnrcgraven 
zwcne  Schillinge  und  den  müllern  dritlebalp  pfünt  und  zö  irmc  gczeltc  füut  Schillinge, 
swer  sinen  einung  verlAret,  wil  in  der  wider  ban,  der  gil  eime  burcgraven  einen 

■I  Schilling  von  alier  mit  liebe,  Ifit  er  das  nAt»  so  mfls  er  swene  Schillinge  gaben, 
swelre  sinen  einung  verlöret  und  wil  er  nöt  bessern,  so  sol  ein  burcgrave  sinen 
kneht  für  schicken,  und  gant  die  raüUer  nach,  und  uiniei  man  ime  daz  roülisen, 
stossel  er  ein  anders  der.  so  bessert  er  zwirronl  ';  nnd  alse  dicke  er  bessert,  alse 
dicke  vallenl  dem  burcgraven  zwene  Schillinge,  swer  vrevelt  uuder  den  müllern, 

e  wArt  er  bessernde,  das  ist  eimc  burcgraven  nAn  pfenninge,  aber  mit  liebe  sehse 
und  den  mAUem  absehen,  swer  Ach  lokent,  des  man  in  sA  rede  setiel,  wurt  der 

a.  VitlUMU  Mrteiritltu  Matt  «giBgeif    b.  «die— 'fMlca*  r««  IfMtf  V  sugntiritit».    e.  B§t  «iwurMl-. 


Digitized  by  Google 


ÜOS  l»F.(l   lU  Rr.CKAV. 

hcrct,  der  git  zu  Losseruugc  ;mp  drii-  sibrii  Schillinge  und  wärt  dem  burcf^^raven 
duz  driUeü  ;  wuri  ein  nu'iUer  zu  rede  gesetzel  umbe  missemaln,  der  sol  vor  uiemaoae 
zu  rehte  slan  dan  vur  t  inu'  hurcgraven. 

Zusatz  in  Bg^ :  den  *  raüllcrn  gil  ein  hurgrolo  ein  meisler,  weiine  er  wil. 

VI.  Küfer.  s 

Diz  sinl  der  kflfier  rciil : 

Der  sinfn  einnng  gewinnet,  der  gil  selistehalp  Schilling:  der  werdenl  dem 
burcgraveu  ane  vier  iiinf  Schillinge,  dem  uieister  schs  phenninge  und  dem  becUerer 
lueisler  vier  pfcnninge.  swenne  ein  gezog  wir!  für  des  bnrcgraven  hof,  awer  da 
vArUrei,  der  wettel  idnen  einung  uf,  und  awer  aieli  veratoel  oder  qiate  komentp 
der  weitet  änea  eiouiig  uf  und  mfta  in  wider  gewinnen,  ala  da  vorgeachriben 
slal.  zwischen  den  zwcin  messen  Unserre  fruwcn  sul  dnz  anlwerg  dem  Lnrcgraven 
sine  vaz  gehebe  niaclien  und  binden,  die  er  zü  sinen  rebcn  bedarf,  und  sol  der 
burcgrave  geben  reitTe  und  banl  und  allen  gezüg  darzü  und  essen  und  trinken  und 
sol  in  dar  umbe  &ch  bdiolflfen  ain»  ob  dekein  hAsgenoeae  s5  rede  geaefaal  wir!  umbe  » 
niasewuriit  vor  debeime  andern  gerihte,  das  ex  wider  för  ir  antweig  gnogen  werde, 
so  bat  der  k&ffer  meisler  den  aoU»  der  da  veHei  von  d< n  denninen  bömen*  von 
zübern,  von  kübeln,  von  eimern  undo  swaz  undcr  cinie  Inder  isl,  von  dem  bnrcgraven 
undc  nimel  ie  von  zwentzigen  eins''  zü  zolle,  und  gil  da  von  dem  bisdiove  alle 
Woche  zwenzig  bechere  und  dem  burcgraveu  schs  Lecher  und  zürn  jare  dem  m 
vScM^Vi  fAnf  und  awantaig  bfime.  und  gil  der  adianke  des  burcgraveu  frowe  >A 
/umar  JL  der  fielituMa  ein  pfünl  wabaaea.  der  meiater  git  dem  bnngraveu  au  dem  obster 
abende  zwene  larnhes  bAche.  awer  eines  rehtes  m'ii  eniiat,  der  aol  indewendig  des 
burgbannes  liein  nuwe  werg  machen  und  mahle  er  kein  nuwe  werg,  daz  nimel  der 
liuregrave  und  isl  siin,  und  nimet  ime  ftch  sin  gcschirrc  und  ist  daz  der  hÜSge-  « 
iiuäseu,  die  uiiUe  ime  gant,  und  verlriukeal  daz,  wie  Iure  su  wellenl.  ' 

•den— wil»  r.  j.      i,/  (  .  •y<'«riti-t«lM.  Im  Bgf  it$  kirr  «m  «m^mt  Bä»d  rinlnrnguH i  ««t 

»yfg»  burger  odrr  duI>. 


I  Bg*  Blatt  U  >>  findet  sich  foign*der  Eintrag  : 
4jts  lo  dem  joit  do  nmn  aolto  von  göltet  gebürte  dnuent  drühaaderl  abtzig  nnd  3  jor  an  dem  w 

iWMwniW  17.  fritag«  TQT  laut  Andres  dag«  dw  bdlgoi  iwtlflmttcii  do  wart  kftffwaieUter  JohnuiM  jMkeliii  ZüImIwi 

<locht«riDan  nnd  swor  fleh  mine  hprr<'n  uf  ilen  Hflhfln  (tag  sin  rpht.  die  dir»  Pimc  bnrggrofpn 
gehAront  and  Acb  dem  antwcrke  Ijchdfcndo  niiil  zCi  bcb.xltcudc  und  zä  folk  d&nde,  alsc  ferro  alse 
er  mag  OM  gevcrde^  and  sol  M\  dev  »clUr  kftiTer  meister  mime  berren  alle  jor  geben  7.vM'i.<rhi>Qt 
den  Bweigeit  nmma  Unnm  firowen  3  n6we  lere  f&der,  die  do  aint  der  (nc/)  noMen  lang  und  sAUent  Ack 
gehebe  ain  nnd  tfl  «Knt  ÜBitiiu  ttklit  8  Üb.  Stratbiirger  pfennige  und  «A  Mtcm  «iaeii  Umbetlmeli, 
den  bestell,  den  man  feil  findet,  nnd  sol  Mi  dem  becherer  mt>ist(»r  follo  d5n  nnd  die  nirtsd  geben 
daz  er  dem  byschofc  and  Ach  mime  herren  ir  becher  gebe,  die  in  zft  gehArent.  nnd  sul  miu  herre  der 
bdrggrofe  doz  keinen  leliaden  haben,  item  min  herre  mag  Ach  einen  kftffer  meiater  setzen,  wenne  er 
y'tl  und  wie  dick«  er  wil  and  öeh  einen  twchenr  meiater.  wm  Ach  ubatxe  geaebehe  von  der  etettc  «> 


Digltized  by  Google 


Zusalz  in  Bg^:  der*  küffermeister  gil  öch  dem  burggrofen  z&  den  oslern  ein 
lambesbüch  und  3  lib.  den.  und  3  lere  nüwe  f&der  zwischent  den  zweien  messen 
Unser  fröwen,  und  gil  &ch  der  do  seiger  meisler  ist  dem  burgrafen  6ch  drei  lib. 
den.  und  3  lere  nüwe  fäder  zwiscbenl  den  zweien  messen  Unser  fr5wcn  und  ein  Fobiw«— 
»  lambesbudi  sft  osteni.  item'*  den  k&fon  gtt  ein  bttf|;ra^  dnen  meialer,  wen  er 
wil  und  wie  didce  er  wil;  und  sAUent  (ksh  and^  keinen  raeister  haben,  denne  den, 
den  in  der  buiigrallb  git. 


VJL  Zölle. 


Fms^Hng  von  Bj^ :  Dis  eint  die  s&Ue,  die       dein  burg^-avelftm  horenl  und 

10  ime  sinl  furzoUeu  : 

Der  üahs  nnd  daz  oljes  iindc  kirsen  und  Irübele  :  von  eime  üitHii  Ihiliscs  eiti 
helbeling.  und  uin  rcht  sac  ful  ein  hclbeling,  und  eine  bürde,  daz  ist  ewersite  einszes 
ein  koA  ein  helbding.  und  ein  fibe  geladen  Irnbele  ocb  ein  belbeling.  von  dme 
karricib  fd  obeiaeea  ein  pfenning.  ein  ander  aol  das  ist  die  8egens8e^  gil  «n  bnlbe- 

Uog.  ein  ander  zol  daz  ist  der  mülslein,  gil  ein  pfenning.  ein  ander  zol  daz  sinl 

Schüsseln,  daz  hundert  gil  zwo  sdn'isseln  oder  leller.  ein  ander  zol  da/,  Isl  klobe- 
loucb,  da  gil  men  von  fänf  scbillingen  ein  pfenning.  ein  ander  zol  daii  sint  zibollen. 
da  gil  mau  öch  von  fünf  Schillingen  ein  pfenning.  ein  ander  zol  sinl  selzelinge  und 

Idar  —  «aUiB»  «««  Hamd  B  tmf*f»ft.  b,  »Um  —  iit>  «M  Biiitd  D  mf  itr  iiätUlfiilftiiin 

*  s  Bann. 


wegee,  die  «AUeat  «inen  faarggrofen  ktin  aclUti«  nin  von  dem,  des  ein  kUbnneitler  d&n  tel  «»der  ein 

beeher«rineist«r  von  iren  ambabten. 

Ebenda  Blatt  12*  :  Dis  ist  daz  bftch,  daz  do  bdet  z&  dem  barfgraveti  anlwht. 

>&         Iii"  dorn  jore.  do  men  zalt  von  goltcs  gclnat  diiizelitii  hundert  mid  ahtzig  und  syben  jor  ain  /,?ii7 
dem  britAg  (or  sant  Margaretentag  do  erkantte  meister  and  rat  ze  Strasburg,  die  do  ze  mal  warent, 
ttH  ottell,  das  die  nisd,  dar  nt  nwn  teller  nnd  beeher  nMbent^  von  sAben  nnd  kdbel  nnd 
cimern,  die  da  bar  komet  in  dis  etat,  dM  die  die  sü  do  bringgent  sftllcnt  geben  den  k&ffermeister 
von  zwentzigen  ein,  er  «ygc  bniger  oder  nilit,c  and  sol  der  kftffcrmcister  geben  des  bischof  bechor 

M  &n  zwpiie  iilitzig  müscl  und  irnie  schenken  sin  rehf,  nber  daz  daz  raen  cim  bischof  geh  alle  wocheu 
•in  («bt,  das  ist  alle  wochea  20  becber  nnd  eim  borgraffen  6  becber.  and  won  es  ein  alt  rebt  ist 
«od  kein  lol  do  von,  ao  irt  die  ndnnng  gewesen,  das  men  «ineo  btaehof  rinee  relitlan  nüt  tatwcMO 
sol.  nnd  «az  do  ze  mal  in  dem  rate,  do  dis  erteilet  wart,  die  fier  meister  und  ein  ammomeister,  ber 
Jobans  von  Kaigeneg  der  jung,  her  Johans  Pfaffenlap  der  eltest,  ber  Wctzzcl  Marsilins,  her  Abrebt 

■t  Hansse,  nnd  waz  ammemeister  h«r  Wilnhelm  Metzger  der  jUfO  nnd  ber  OAtz  Wilnhelm  ain  vetter 
nnd  bar  Oaaa  Heigw  und  bar  Cftntz  Müller  dia  ^Iten  aaawnnitar  nnd  ber  Lienbart  8cbnltb«is, 
ber  Boiitari;  von  inUnbrim,  Jobans  SchOt,  Beinbott  HdffaU  der  aM^  dana  Berer,  Clana  Rdaebmait 
nnd  sua  vil  ander  erber  InHe,  die  ocb  in  dem  rat  woren  von  ritter  und  von  knehten  und  von  bnrger 
and  von  aatwerk.  nnd  sol  man  och  die  mAael  geben,  es  si  in  der  mesae  oder  aswendig  der  messe, 

et  WOB  es  kein  sol  ist 

«.  Di$Hi-  JniM  iit  «m  Mdnw  Hami  »U  attt  Mheigt».       b.  •nacbent  —  eim«p>  llnryiwrinilM  / 
•v«B  —  «iMsra»  mit  tnitrw  Tinte.      t.  «er  —  adt*  thrfurMiUm  mit  mivrtr  fhOt. 


Dlg'itlzed  by  Goo 


»KR  Humir.nAK. 


der  karrich  ein  pfonniiiy,  vier  ref  fol  loehes  uf  eime  karricho  ein  pfiMining.  ein  fihe 
geladen  ein  ort,  ein  scislcr  vol  sotes  ein  pfenning,  swelre  iiande  ez  si.  glfttezol 
von  füuf  scbilliDgcn  ein  pfenoing.  von  me  hundert  keisses  2:wene  keise.  von  hundert 
ei«r  Kvei  eier.  dw  robcnzol  > :  da  git  men  von  flinf  adttUingen  ein  pbenning.  von 
desne  deinen  stahele  da  git  men  von  dnstgen  ein  hdbding.  von  dme  wagene  mit 
hefenen  do  git  ein  wagen  ein  hafen, 

FftssKii^  von  Bg^  :  Dis"  sint  die  reht  und  der  zol,  die  ein  burggrafe  zu  Sfrasz- 
burg  licl  in  der  dlal  zü  Straszburg  und  als  es  von  alter  har  kummen  ist,  also 
lange,  daz  es  nieinan  verdcocket.  und  äiui  die  reht  dar  kummen  von  der  friheil 
lind  reht,  die  ein  liiachof  von  Slraazburg  het  in  der  etat  sft  Strasaburg,  und  die 
reht  ein  burggrafe  haben  aol,  den  dn  biaohof  von  Straasburg  setzet  in  der  alat. 

[/]  ilem  zä  dem  ersten  so  git  ein  sacke  mit  obesze  ^  helbeling,  daz  do 
grün  ist  und  1  slendelin  mit  obosze  1  belbeling  und  1  bt'irdiu  kirsen  1  helbeling 
one  geverde.  und  daz  einre  treil  mit  ertbern'  1  helbeling  uiul  1  korp  mit  triibel 
1  helbeling  und  ein  vibe  geladen  mit  obesze  oder  mit  trübel  1  den.  einen  karrieb 
geladen  mit  obesae  oder  mit  trAbd  2  den.  und  dn  aaoke  mit  därrer  biren  1  den. 
und  von  kosten,  das  in  das  InstAme  gebdret,  von  f&nf  achillinge  wert  1  den.  und 
von  hundert  kesen,  do  git  daz  hiinderi  swene  kese  one  aUe  geverde.,*  und  ein 
hundert  cygcr  git  2  eyger.'  und  von  gemeinem  flnhae  und  von  gehecheltem  hanfe, 
dfl?.  in  daz  bislöme  gehöret,  daz  git  pfunl  zol.  und  do  men  nit  mag  geben  kese 
noch  eyger,  so  sol  tuen  nemen  von  5  sul.  1  den.  und  von  butterliefen  da%  selbe: 
nnd  von  rohem  flahae  von  einem  vierling  1  den.  und  von  slte,  was  das  ist,  von 
iedem  seater  vol  1  den.,  was  in  das  biatftme  gehArel,  der  es  k&ft  oder  verkfift*  der 
do  nitbitiger  ist.  und  von  kloblÖch  und  von  retiob  von  rünf  Schillingen  1  den.  und  von 
einem  wagen  mit  selzelingen  2  den.  und  von  eime  karchcn  vol  2  den.  tmd  eine  karch 
mit  loche  1  den.  und  1  karcbe  mit  r&ben  1  den.  und  1  vierteil  zibol  1  den.  und 
ein  stücke  darngurlel*  1  helbeling  und  ein  hundert  kar^  git  zwei  kar.  ein  hundert 
scbAsael  git  swo  scbAssel'  und  ein  hundert  achorai*  |pt  swo  adioren  und  von 
kennen,  von  narten*  und  von  fleadien  von  fönf  achillinge  1  den.  von  befen,  der 
daz  bringet  in  dise  slat  oder  der  sü  köflel  uf  merre  schetzen,  von  5  sol.  1  den..  » 
nnd  geschehe  ein  kAf  von  ohpsze  von  dürre  oder  von  grfinem  obesze,  waz  darzfl 
gehöret,  daz  ist  der  halbe  zol.  und  tüt  er  den  köf  hioDe,  so  nimet  er  es  garwe. 
I&t  ers  dusae»  der  den  k&f  tftt,  und  entw&rtet  es  aber  bar  in,  so  git  es  garwe  aol ; 
und  ist  er  uf  der  verl  und  verkAft  ein  gAt  underwegwn  und  so  er  kununel  ftr  die 
dite  und  volget  sinem  gi\t  und  sinen  secken  nadk,  so  git  er  vollen  zol.  und  dn  » 
wngen  mit  befen  git  1  gern  hafen.  und  ein  sensae  git  1  helbeling,  wo'  har 
kommet. 

\  %.  Diutr  Jhiättt  COM  Hltnä  B.  b.  Otr  TtiluHgutriek  ist  durck  JtH  Vtflihühlriek  nickt  Jurckgeiofm 
tond*r»  Mir  miT  itr  ImAm  Anl«.  e.  Dm  I  i$$  4tnytukrutm.  d.  «wo  —  )ioa»et<  «J«r- 
jetckrMmi.  M 


I  ^  .raob«^  Rübe  i'  ^  Vgl.  /Mlhm  U  Zi  III,  1.  3  De»gl  *  =  Bmthrimm  de»  fftrin. 
»  =  aeMuttL     •        mtmtii  Zi  JU,  1.      ^  =  SdUmfik     »  =  Trag. 


DER  HVRGGRAr. 


[•S]  da;s  in  daz  bislüme  gehöret,  daz  gil  aileü,  ouc  füulzoben  dörler  hie  üiessil 
Rines  und  zwei  gensit  Rines;'  und  git  {k^  mi  die  von  HAtiAwei  was  in  wehset  in 
irem  banne,  kftffenl  aber  si  uaswendig  irea  bannea  uf  merre  acbetsen,  so  aint  sA 

schuldig  zCi  gende.  die  von  Hagenß  genl  6ch  keinen  aol  und  die  von  Zabern,  die 
do  silzenl  in  der  allen  Slal,  die  genl  Ach  keinen  2ol. 

(.?]  und  ein  karamerman,  der  gil  öch  keinen  zol ;  und  het  er  ein  wip,  die  ein 
kiimerfro  ist,  so  genl  sie  beide  keinen  zol.  ist  aber  der  man  nit  ein  kammermfiu 
und  die  fru  mi  ein  kauimerwip,  so  gil  der  uiuu  die  2wo  zal  des  zuUeä.  uud  isl  der 

nun  ein  kammerman  und  die  firft  nit  ein  Icamraerwip,  ao  gent  aA  daa  dirteil  des 
u  Zolles  von  dem,  daz  in  do  webael.'  köffeui  aber  a&  keinreielge  gfil,  das  aüllenl  a& 
verzollen,  diae  vorgeschriben  gftl  gftnt  an»  die  do  nit  bufger  aint. 

[4]  es  ist  5ch  also  harkummen»  wer  einem  burggraÜHi  verzollet,  der  sol  das 
nil  auderwerbc  verzollen,  weder  in  dem  zolkelre  noch  niergenl  anders,  er  bewende 
es  denne  bfther,  dennc  er  erltisel  habe,  da/,  er  verzollet  hei  dem  burggralen. 
Ii  [öj  wer  DU  dem  burggrafeu  verzollen  soi,  wer  der  were,  eopfCirle  er  ime  den 
«d,  wanne  man  in  begriffen  m&bte,  ao  mag  in  der  bnrggrafe  oder  ain  aoUer  sft 
rede  setaen,  daa  er  90  aol.  verbroohen  habe. 

[6]  was  nu  von  obeaaa  genant  iat*  das  git  diaen  ad  in  donadben  rekl. 

[7]  und  hei  Aoh  ein  burger*  gemeine  mit  elme  fremden  man,  der  sol  es  für* 
•0  bringen  des  burggrafen  soUer;*  und  obe  er  es  nül  delte,  ao  mag  in  ein  bnrggrafe 
it  rede  sel/en. 

[8]  und  sol  öch  des  l)urggrafen  zoller  den  fremeden  lulen  bcrälen  und  beholfen 
sin,  obe  in  unser  burger  wider  rehl  wolleul  tun  und  Irengen.  er  mag  in  öch  ver- 
treten, obe  under  in  eina  dam  andern  unrdil  dette  uf  ein  rdile,  unls  daz  sA  Aberein 
»  knmment.  und  obe  aA  AI  aehuldlg  werenl  und  das  geriblet  wArde.  ao  mag  der  aoller 
sA  ledig  aagoa. 

[9]  des  burggrafen  zoller  mag  öch  die  schiflüte  oder  wer  sü  werenl,  zft  rede 
setzen,  die  gui  us  oder  in  (Arent/  daz  nit  verzollet  were  in  der  besaerunge,  als  do 

vorgescliribeo  släl. 

ag  [lO]  men  sol  öcb  des  burggrafen  wortreichen  enpfaheo  von  den  rehten,  die  do 
vorgeschriben  stftnt.  das  iai  reht  und  ist  alao  von  aller  hailtummen.  und  alle  jare 
sA  sant  UAana  tage  ao  gat  der  zol  uas  und  abe.  $m  u, 

[Ii]  und  der  sdler  in  dem  aoUeVelre  der  aol  keinen  aol  nemen  von  gdiediellem 
flahae  und  von  banfe,  daz  in  daz  bisl&me  gohArel.'^  item  ein  vierteil  nusse  gil 

»  einem  burggrafen  1  den.  one  alle  geverde,  daz  aüUent  die  olekneht  awereu  alle  jare.'^ 

Fm  ikrsM«»  Mtad  auf  utdtrtr  TmU  »ttrgmMriti*»  /Vr  .burggraC»«.        i*.  kitfuaek  ftumktn 


I  Sie  sutd  aufgetähU  ikmueh  Zi  VIU,  6.      ^  Vgl.  ZotWuch  Zi  VJIJ,  5.      »  ygi_  ZoObuch  Zi 
JIJ,  4.     4  Vgl.  ZcObuth  Zi  Ol,  i.     •  Jfaehim  SmmA  ZiIII,  IwnSm  mf  ^  CaUmtr  Bmtf 
40  vom  ZoOtr  2  dm.  tritobm. 


Digrtized  by  Google 


212  vm  iiLiiuuiur. 

einem  hurg^rafen,  ze  onlwürten  siD«iu  zuUer,  waz  sü  do  meszeuL,  daas  sii  das  einem 
bur^grafeu  zollen  sol.  ' 

[IS]  wer  Aoh  den  sol  hei  von  einem  burggrafen,  was  er  do  von  ^t,  es  n 
lAtsel  oder  vil,  duz  sol  er  geben  s&  den  viere  fivnfosten  und  enlw&rlen  one  aUea 
venog  tt  ie  der  fronfasten  des  vierteil  one  alle  geveide.  * 

[13]  und  ie  der  uiulslein  git  Ach  lAUe  1  den.  und  waz  von  slahels  ist»  daz  git 
öcli  zül  oitue  burggrafen,  ileiii»  wnz  garne«  in  daz  bislAme  gehöret  and  bar  üi 
kumrnet  zu  mercket,  daz  git  eime  burggrafen  m\  von  ie  5  sol.  I  den.^ 

und  dirre  vorgeschriben  reble  die  ein  burggrafe  bei,  die  hei  er  von  eime 
bischofe.  and  sol  ein  hiaehof  in  dar  uf  schirmen  und  «n  obenoUer,  das  «in  barg-  » 
grafe  bi  dem  rehten  blibe. 

Nur  in  Bff^: 

Item  ^'  SO  ainl  dia  die  rebt,  die  ein  seger  hat  von  einem  burgrofen : 
und  (laz  ymme  werden  .sol  S  gesclnrre,  den  man  spricbet  winmesz,  die  lihe(  er  h 
und  i.st  der  zirts  sin.  uiul  zu  ieder  iruuefaslen '  so  sol  muii  die  ttk^sz  segen,  daz 
sinl  wiu  mcäz  uud  salme»'-  und  nies,  die  dem  glich  sinl.  ein  uit  gescliirre  gil 
2  den.,  als  dicke  es  kumel  sü  segende,  ein  nuwe*  halp  fiertoil  git  2  den.  ein 
nuwa  becher  f51  git  2  den.  und  waz  Ander  den  becher  ial,  do  git  iegelicbes  ato 
Pfenning  und  ein  omzuber  in  daz  lant  git  1  sol.  und  wer  ein  gescbirre  v^kdflel,  » 
daz  an  dem  briefe  slol,  do  sol  der  seger  meister  by  sin  und  jenre,  der  ez  k&ßet, 
der  git  dem  seger  1  sol.  den.  und  sol  üch  kein  anderrunge«  dön,  jenre  sy  denne 
zügegene,  der  daz  gcäclürre  in  dem  briefe  bei  wol  der  daz  reUl  in  dem  briefe  bei 
{sicf)  und  sich  verBprichci  gegen  dem  segwmeister,  das  er  wol  waren  mag,  so  er  es 
heiset.  und  iegelich  s^ermeisttf  der  swot  dem  burgrofen  an  den  hetligan,  ain  » 
rebl  z(i  beballMida  und  S&  bebabendc  und  ymmc  sinen  zins  sü  gende  sft  den  siten, 
als  es  vellet  ona  alle  gaverde,  als  verre  als  er  mag.  * 

Vom  hitr  kk  f m»  8Mm  mii  gltkitt  Bmi  «t«r  mäI  Miifw  TüM  Mi§utM$tn.       h.  Dimf  AftiM 

r»M  Httnil  C.       c.  So  t'fi  dfr  Vnriajt.  VttlUUkl  ttrttkritbM  fltr  «HiniNtf       d.  »g^mÜiM  gil* 
gttlritktH.      «,  So  kerrtgieri  fAt  gutricktiia  •weningei.  " 


i  ITeber  irtu$-  wtd  Oetnott  99L  StS.  1,4»,      *       ABhidk  Si  ÜI,  1.      *  Yf/L  ZtOMk  ti 
VI,  10  und  VIT,  3.       >  Vor  «/iVsm  Artikd  «ter  4m  SrifmmMd  KrtI  wn  AtnOm  EmiC 

geschrieben,  dann  ul/er  ausgebt  i  tclteit,  folgendes : 
137$  In  dem  jar  do  man  zaltc  von  gotz  gebürt  drützehenhundert  jor  sybentjsig  and  abt«  jor  »n  dav 

Ammömt  MI.  mahtitan  diuid«ntage  toi  dem  wiiwht  dago  do  hch  wh  Joluuis  £ok«nch  dem  fusiwh«r  das  Mgtt  * 
lahM.  and  do  von  «ol  «r  gvbvn  alle  jor  nf  das  atlb»  itt  8  i|t  Ub.  dam*  ainm  Iwuirofta  nad 

Februar  11  ~-   zvMiscfifiit  (U'ti  /.wein  iiU'sscii  Uiibt'r  fr'^v  -ii  Hn'i  nnvYP  ftdcH^H  fM  dlBT  BIOMMI  iMIg,  djd  yh>lw>  till^ 
Uiirt  it.      2tt  den  osteiu  einen  larubea  buch,  der  do  gftt  ist. 

Auf  Seite  B  '  tragt  ttm  tomt  mUkt  vaHuHmmde  Hand  «mf  im  Im  fdiHAmm  kUtm  ÜHad 
tamüUelbar  luOer  den  Zusätzen  ton  C zu  'Sattler  und  Maler*  ein:  « 

In  dem  jore  do  men  zalte  von  gotz  geb&rte  daizent  drdhandert  ahtzig  nnd  ö  jor  an  dem  fritag«. 
do  der  liindeiste  appclos  waz  z&  dem  Grfinoii  werde,  do  lech  min  horre  her  Jobannes  von  Mulhim 

der  borggrafe  daz  seger  aobabt,  daz  da  vormoU  hett«  Eckerieb  der  vaaiieber,  Dammau  Jagebone, 


Digltlzed  by  Google 


DER  BUIIOOItAr. 


213 


Dis>  ist  der  salteler  und  der  mouler  reltl: 

Wer  ttoder  in  abe  dem  andem  Uagel,  vou  welre  bände  sachea  daz  ist,  würt 
der  linder  in  nil  gerihtei  und  kämmet  fttr  ein  bftrcgrafen,  Alse  didte  er  beasnnde 
»  vArt,  alee  dicke  gtl  er  driszicg  Schillinge  eime  burcgrsfen  und  süllenl  «me  burc- 

grafen  alle  jar  ein  unbes  geben,  der  sin  crcn  und  iinsern  eren  wol  an  slal,  und  sol 
er  ein  mcisler  ander  uns  setzen,  wen  er  wil,  der  ein  schilter  ist.  ist  oiich  dnz  einer 
irs  werckes  har  in  bringet  zö  Tärkoutfende,  der  nit  den  einung  het,  wo  sü  daz 
befindent  in  dem  bürpgban,  do  süUent  sü  des  burcgrafen  knebl  ein  mit  in  nemen 

M  imde  sAlloit  es  imme  nemen  und  süllent  es  in  eins  burcgrafen  bouf  Irageo.  wa> 
ein  anlwercg  ein  burc^^rafen  heisel  fürbeitcn  und  er  dax  fürbütel,  alse  dicke  der 
daz  brichet,  dem  es  furbWllen  würt,  alse  dicke  gil  er  ein  feirdiincg  silbers  und 
dem  meissler  ein  ünlze  und  den  liusgenoussen  ein  schillincg;  wer  abe  dem  andern 
klaget  von  den  husgenosseu.  würt  daz  gerichtet,  e  es  für  ein  burcgrafen  küinmel, 

»  so  aol  man  dem  b&icgrafei  nit  schuldicg  sin. 

ZuiMU  in  Sg^i  item*  den  imhes,  den  die  moller  dem  burggrofcn  gent,  der 
geTellet  allewegmt  in  der  wucben  umbe  sante  Margreden  tag.  item  und  gil  in  Acli 
ein  buigrafe  ein  meisler,  wen  er  wil  und  wie  didce  w  wil,  der  ein  scbiller  ist« 


X.  Schwerlfeger. 

M       Fassung  von  Bgx-  Dia  ist  der  swerlfifger  rdtt: 

I>ax  ein  buregrafe  sol  ein  meissler  under  in  Selsen,  wein  er  wil.  ist  oucb  das  er 

oder  sin  sün  riller  werdcnl,  dem  süUent  S&  ein  Segen  swert  geben,  ist  ouch  das 
einer  sin  einung  hün  sol  oder  in  furlürel  und   in   wider   hon   sol,    der   gil  eime 
burcgrafen  zwei  pf&nl  und  wer  daz  einer  ein  acheller  einung  fiirlllret,  der  git  ein 
M  pfunt. 

Fassung  von  Bg^:  Dis  sint  die  reht,  die  ein  burogreve  ze  Slrazburg  het  von 
der  aweriveger  und  von  der  spersch&fter  ambabt  uode  die  r^l  dar  r&rent  von 
einem  biaobofe  se  Strasburg: 

«.  Eitr  htptua  M  B$i  dii  j*»g*r*  üami  B.  Ja  ßft  $tMtt  mm  Mdtn  Band  ati  4i*  d$»  Tmm 
n  fueirMm  Hot  4itr  t  «dB«  Mtl«t*r  mtä  molar  nAt  ««Hot  ttm*.  ViiUtMU  iitUU  ikk  Mm  Amm- 

runf  avf  i/f>  Wei^fung  tintt  lUaltrt  //Sujsf  Btl-.imjr,' .  ror  lifut  Jiunjtj.grrt  t»  nfcAflM*.  ffl*, 
von  Iiis  Oct.  10.  Vgi.  L'ß.  V.        b.  'Htm  —  ist«  vo«  Haiul  C  t»gucAnttt». 


der  do  ge«est»eu  ist  in  der  mlUa  Kürbengassen  um  kdffer,  iu  die  wisse  also  hie  nach  gescriben  stot, 
das  ist  also  das  «r  sol  geben  myme  herren  dem  barggraven  sunlselMat  dto  swergen  messen  Dnserre 
•V,  frowea  one  aUvn  fHMg  3  lib.  dMt.  nad  3  iiAw«  nd«r  der  miMiMi  lanc,  die  do  gdub»  nat.  and  d«n 
getundt  m  uBi  bNni  Im  winuMwa  6  tel.  d«.  and  myBM  bamm  an  dm  Mtwobradt  1  IroAm* 
bmb,  dtr  do  |U  M. 


Digitized  by  Google 


ItKII  HliU-i.KVI-. 


lU'tn  zu  dem  r-rslcn  so  sol  ein  iegüoli  Inircgrav«'  der  denne  ist,  in  einen  rneisler 
geben  und  aeUen,  weihen  er  wil,  wen  er  wil  und  wie  dicke  er  wil.  uude  si'Uleut 
ftdi  8&  gdunstttk  ain  »nm  baicgraven,*  tSn  rdil  i&  spreduodft  m  sime  hofe  und 
sü  sime  gerihte  s&  gonde,  wac  das  anlweig  aoe  got.  wer  es  Ach  das  der  burqgnive 
oder  sinre  süne  einre  rilter  würden,  so  süUent  sA  ime  ein  segea  aweri  geben,  wer  i 
CS  <VIi.  düz  ir  einre  sinen  einung  enpfoheu  wolle,  der  in  nie  gewann,  den  sol  ein 
moisler  der  swerlveger  cnpfohcn  nnde  sol  der  gebenden  imsgenoszeii  des  aiitwerckes 
ein  pfunt  und  dem  burcgraveu  i^wey  pfunl  Slrazburger  pfeuuiuge.  wil  aber  einre'' 
ein  spenchflfler  einuug  cnpfohcn,  der  aol  dem  bnrogravea  geben  an  |ifant  und  den 
huagenosaen  sdien  aoluUinge.  wer  ftch  daa  einre  awertv^r  einong  verlAre  unde  » 
woll  in  ^erne  wider  haben,  ao  aol  er  geben  dem  burcgraveu  zwey  pfuul  und  dem 
anlweiclve  ein  pfunl  der  vorgeuanten  pfenninge,  verlur  aber  einre  der  schöAer 
eiuung,  wolt  er  denne  in  wider  hitben,  so  sol  er  geben  dem  burcgraveu  ein  pfunt 
und  den  husgenoszcn  zchcn  Schillinge,  geschehe  es  öch,  das  ieman  in  der  stal  ze 
Stmburg  oder  in  dem  burgbunne  Icein  gemäht  swerl  veile  trflge  oder  faelte.  wo  das  u 
were,  der  ains  einungea  nifit  enhette,  das  aol  ime  ein  metster  dea  antwiardtes 
verkünden,  das  er  es  under wegen  loase.  wil  über  er  dea  n&l  tftn,  do  aol  der  meisler 
des  bnrcgrafen  boUe  mit  ime  nemracn  und  sol  ime  die  swerl  nemmen  und   sol  sü 
einem  burcgravcn  antwürtcn,  der  mag  do  mitlc  Inn,  wüz  er  wil,  es  wer  deime,  daz 
einre  ein  swerl  verköffea  wolle  umb  sm  zeruuge  sm  nuldurll  uue  alle  geverde.  essol  ib 
Ach  ein  iag^ch  awerly^rmcister,  der  ain  einung  hei,  eineu  gedingten  lonkndit  und  ein 
lerknebt  beben  und  n&t  me  one  nrlob  dea  burograven  und  dea  anlweidces.  es  aol 
floh  keinre  der  sin  einung  Lei,  keinen  bang  z&  werake  aetaen,  er  hebe  denne  des 
-hnsgenoszen  ein  vierteil  Inigewines.  es  süllfnl  ftcb  die  swertvegcr,  die  iren  cinung 
baut  und  Imsgenoszon  sinl,  alle  jor  an  dem  zinsluge  noch  dem  meigclage  dem  » 
burcgraveu  selbe  dirie  em  imbis  geben,  der  sinen  eren  und  iren  eren  wol  austat 
mit  fleiache,  und  anderre  koat,  ao  dar  sft  g^iket  oder  ^Ulant  aber  mit  ime 

übereinkomen.  es  aol  öeb  ein  ieg^h  awertTegermösler  bi  sinem  eyde  dem  buns'' 
graven  einen  lol  aamen,  der  do  vellel  \  ou  den  speren  oder  schöften,  sü  sygenl 
klein  oder  groz  tingevcrlicbe.  und  ist  der  zul  :  von  ie  dem  hunderte  sperschöfle  ■ 
oder  Stangen  viere,  unde  sol  den  zol  gehen  wer  der  ist,  er  si  hurger  oder  lantmau 
oder  die  swertvegcr  selber,  die  do  sper  kötfent ;  alse  ist  es  her  komen.  unde  sol  öch 
der  meiater  dem  btirograTen  den  aol  antwArlMi  bi  der  lagesit  one  alle  geverde.  wer  Odi 
das  ir  keinre  keinen  sol  enpfllrle,  verikaaerte  oder  TeikBAe,  das  aol  der  meialer  dem- 
burcgrairen  verkünden  unverzögenUdie,  das  es  ime  verbesaert  werde,  es  ist  Ach  also  n 
herkomcn,  welre  sin  einung  hat  an  swerlcn  oder  an  speren,  unde  kummet  ein  hiis- 
gcnosze  zö  eim  andern  busgenoszen  und  sprichel  :  ich  wil  uiinen  teil  daran  haben, 
e  daz  denne  ginrc  sin  hinderslen  pfenning  bezall,  so  sol  er  ime  sinen  teil  dar  an 
g^n,  ea  wen  von  awerten  oder  von  ^eren;  und  dele  er  dea  nAl,  ao  aol  er  es 
beaaem  mit  aime  einunge  dem  buregr«v«Di  und  dem  anlwercke.  ea  iai  floh  also  bar  « 
komen,  wenne  eina  huagenoasen  aAn  sin  einung  gewinnet,  ao  aol  er  ain  balbn 


Ly  Google 


tuen  BinUMtRAP. 


315 


einung  z&  at&re  haben,  es  ist  tch  also  berlcununen,  wenoe  ein  lerlcnelil  sine  vier 
jor  uz  gedienet  und  apridiet  denne  der  mdater,  er  hab  ime  vol  gedimet  und  wil 
er  denne  sin  einung  gewinnen,  so  sol  er  den  halben  einung  aft  st6re  haben,  es  sol 

M\  kein  liusgcnos5!C  weder  swert  vegen  nocli  sper  hestoszen  nssewenrlig  sins  huses 
6  one  iirkip  eins  inircgruvcn  und  des  meislers.  wer  dsz  breche,  der  bessert  in  alle 
wise,  alz  do  vorgescbriben  stal. 

item*  den  swertfegern  git  ein  burgrafTe  dnan  meialer,  wen  er  wil  and  wi  dicke 
er  wil. 

AI.  Fassiteher;  Zoliknechte. 

lA        Fassung  von  Bg^ :  Dia  ist  der  faszieher  rebt : 

Wnz  wine  ein  b6rcgrafe  hei  zfi  ziehende  von  sanle  Michelslage  öntze  sanl 
Thinnans  tage,  die  sol  roen  immc  ziehen  aue  siu  schaden  und  eime  biscboie  und 
sol  in  ouch  ein  meisster  geben. 

F«»nmf  M»  Bg^ :  Item*  dia  Ist  der  vassidier  reht,  die  a6  hant  von  eime  biaebofe 

^  und  von  eime  bnrgraffen : 

Z&  dem  ersten  so  süllent  sü  eime  bisdiof  liehen  und  abelegen  in  d«r  alal  einen 
win  von  sanl  Michels  dag  unlz  zfi  sant  Thomas  dag  und  söllcnl  och  einem  burgraflen  a»ii>m>*r  J>— 
sincn  win,  der  yme  wessel  allen  ziehen  und  ahclcgcn  one  sinen  schaden  von  sanl 
Michels  dag  untz  zu  saot  Thomau  lag.  der  burggraüc,  der  denne  ist,  der  sol  6ch 

M  den  vaanebem  einen  mdater  gdien,  wen  er  wil,  der  ain  einung  bet. 

item  so  die  gUlludit,  die  den  ^ftle  sol  samment  einen  bargrafliBn,  der  aint 
xwene  die  do  gesworn  hant,  den  gl&tezol  zfl  samenende  dem  burgratfcn  und  in  yme 
getru\vp!ir!i(^  zu  behaltende  und  zf\  behütende,  und  so  sü  die  hüsse  hringenl  z& 
balp  vaslen,  so  gyt  ein  burggratfe  iedem  kneht  2  so!  den.  zu  iürtriuckende. 

H  item  die  kneble,  die  einem  burgraOen  den  ole^zul  samment,  der  sial  zwene  die 
do  geawom  hant»  dem  burgraffen  den  oleyzol  s&  samenende  und  in  yme  getr&we- 
liohe  aft  belialtieade  ui^  s&  bdifttende  und  a&  samenende,  und  wer  ea,  daa  ieman 
den  zol  cnpftlrte  und  nul  engebe,  daz  sAllent  sü  unfürzögenlich  einem  burgrafl'en 
fiirhringcn.  und  wenn  die  kneht  kummcnt  und  die  büsse  hringenl  in  der  vaslen  und 

^  sü  der  burgrad'e  uf  dül,  so  gyt  er  iedem  knebt  ein  sol.  den.  z&  fürtrunkeude. 

XII.  Becherer. 

Fassung  von  Bgx  •  IHs  ist  der  becherer  reht : 

Zö  der  lechlcmes  gent  sü  eime  burcgrafen  ein  pfftnl  wasses,  und  wer  sin  einung  fwniapj, 
gewinet,  der  git  fünf  Schillinge ;  ist  aber  daz  er  eins  Imsgenonssen  sftn  isl,  so  git 
»  er  dirtdenbalben  scbillincg,  und  welre  husgenosse  ein  kneht  gowinet,  und  alse 
menigen  er  gewinel  und  alae  di^  er  ti.n  kneht  gewincl,  alae  dicke  git  er  fbnf 
aehiUinge.  und  wer  beeher  in  don  burogban  finle  Ireit  und  dea  einung  ea  nit  enhel, 

a.  Fm  HmA  D  $iiftuiri*lni.       b.  Bü  tum  SdUuu  Uand  Ü.   FlUrilig  iil  tun  andfirr  Hitnil  Hin-' 


Digltized  by  Google 


«6 


bCR  loa. 


die  «Altenl  vä  nemen  mil  ans  buregrafen  knehte  and  sAUent  sä  in  diu  burcgr«fi»i 

houf  tragen,  ist  ouch  daz  einer  beclier  m«^et  in  dem  bui^ban,  der  sins  ein  Tinges 
nit  enhet,  die  becher  süllent  sü  imme  nemen  mit  eins  buregrafen  knelile  und  alles 
sin  gescbirre  und  süllent  es  tragen  in  eins  buregrafen  houf,  so  gil  eins  bischoeles 
becberer  alle  woeche  eimü  buregrafen  sebes  bechcr.  *  t 
Fauwug  «WK  Sg^ :  Item  dis  ist  der  becherer  rehl: 

Zft  der  liehtmease  gent  tA  eineni  bmgraflen  ein  pfunt  weaaes,  und  wer  sin 
eimmg gftwineU  der  gyi  einem  burgraßen  5  sol.  den.,  und  ist  es  eber,  das  er  eines 

husgenoszen  sun  isl,  so  gyt  er  2  '/«  sol..  unJ  wclieh  Imsgcnosre  eitien  kneht  gewinnet 
und  als  mcnigon  er  gewinnet  und  a]s  dicke  er  einen  kneht  gewinnet,  als  dicke  gyl  i« 
er  einem  burgraÜ'cn  5  !k»1..  und  die  becherer  haut  öcli  daz  rebt  vun  einem  bj^scbof 
und  von  einon  bnigraffim,  «er  bedier  in  dem  bnigbenne  vid  trsit  oder  machet  oder 
flkilcAflSst,  der  sines  einunges  nül  «ihel»  dem  sol  man  die  bedier  nemmen  mit  eines 
burgrafTen  Icnehl  und  si'illent  sü  in  eins  burgraflen  bofe  tragen  und  alles  daz  gescbirre. 
daz  jener  liet,  der  die  herher  machet  oder  schindclteller.  und  süllent  es  alles  anl-  u 
wiirten  einem  burgralieu  in  sineu  bofe  und  do  von  m&szent  sü  gen  die  becberer ;  und 
mit  nammen  der  eins  byschofes  becherer  iai,  der  git  eioem  byscbofc  sin  becher  slle 
Wochen,  als  ea  harkummen  ist,  und  gyt  einem  burgniffen  alle  «odien  0  becher. 

llem^  ein  bnrgraflb  gyt  (tch  den  becberer  dnen  meister,  wenne  er  «il  und  wie 
dicke  er  wU.  » 

%.  AnfMduurngm  über  den  Zoll. 

Die  Stntfttfnsammlnnfi  über  dm  ZMl eller  umi  ieine  Beamten  liegt  uns  voBt^ärnÜg  M  IHOti  4ttCK* 
Htmdadirtften  vor,  ettuetne  Abgdmitte  de»  Weisimn»  finden  sieh  auch  außerdem. 

Benrhtarchir  feiih  O  Sin  auflieimhrt  Er  heMehl  ««s  Iß  Pergantenthh'ilUrn  in  Folio,  die  feH  in  Uder-  • 
tAertogene  Holttafehi  ting^unden  sind.  Ein  atif  der  Au&ent^U  da  Einbandet  aufgdddtter  PergameiU- 
•Snt^  ik  tm  «üwr  Bmä  de»  tS.  JtMkminit  gitiiehiutt  Aaifiehrift  «AAncik».  Dte  mmt* 
Seile  der  beiden  Deekel  itt  mit  zwei  Pergamenturkunden  von  1376  September  S7  und  1377  AprH  <» 
«teriUcbt.  ZXrr.  Codex  «W  aoMn  jwrtwrttii.  Jkr  griißte  T«a  der  At^eeidmmfei»  euMmmt  einer 
Haud  Ar  eetüe^  eier  eieMger  Jäkr*  iee  lA  JiMmmderte  (A),  cm  npailir  SikuSber  (B)  i»t  m 
gleidueitig  oder  wenig  »pMer,  littonders  in  der  AatflUdbmg  der  Lehntträger-Litte,  tbAtig  getcettn: 
hie  und  da  hat  er  in  da»  von  A  Verfaßte  eifikonritfi^t  Von  späteren  Händen  des  15.  Jahrhunderts 
atammen  geringe  ZutäUe.  Bei  der  Ueratugabe  nnd  die  eintdnen  Abschnitte  eur  beeserm  VebertiM 
mU  I—XZn  mmeeteet. 

Rtmdschrift  Zt  tierft  im  Stadtarrhir  VDO.  lad  109     Eh  i.it  ein  Pergamenihrf*  in  (^art  rm  » 
20  Blättern-   14  ijt  hiervon  enthalten  die  von  einer  Hand  de$  15.  Jahrhunderte  angtJertigU  Mechnß 
det  AAiidto  «mI  eine  WkierhOmig  der  ftercAt  im  Tem  enOMmtem  JfHU  «kr  die  dUnMMer,  feM 

in  folgender  Öi'dnung 

DiM  ist,  das  die  lalUtuatter  jerlicli  swerra  ><kU«at  eime  ioU«r  an  dam  loU«  sft  Stmboigi 
leeUer  wie      IX  Ji  1-7;  8  fML  Dmm  heitt  et:  Dia       die  relit  tmd  di«  ge1»ot,  dia  Ua  vack*  « 

gMchriben  stoiii  i  iPe  die  sweren  sÄIIent  irtata  it  baltende  eime  zoller,  die  das  salts  >ft  roarekMl* 
fejrla  baut  und  verkooffant  mit  dar  Uainaa  wmm»;  weiter  wie  Zi  JX  C  Z—tO  mit  eütem  dort  we*tr 

a.  Voft,  $ntt  ktntu  «gui.      h.  «iMia  —  tvil«  m«  dtr  fMeiM  Smni 


Ly  Google 


bElt  lOLL. 


217 


den  Varianten  tu  Art.  3  geg^fenen  Ztuattparagraphen.  Der  oben  bei  einem  VergMA  mit  Z\  IX  B 
fehlende  ArtiM  8  «racfteM  jeUt  hier  ob  JrUM  iM^  Damn  heißt  es :  disz  ist,  wie  man  die  ahteil  and 
di«  kWnen  naMta  dei  Mltni  ttjwn  lol  mit  dun  körne,  alz  hie  nacbgescturiben  stot,  and  aint  dias 
die  körn,  do  mitte  man  die  achteil  sejren  aol;  weiter  teie  Zi  IX  A  i — |l>, 
»  FAm  Ahschrift  <kA  IS.  Jahthimdeii»  «M  Z,  findet  tiek  im  dem  eutf  Oem  Btadtartkiit  Uegmim 
Brtefbuche  B  fot.  m—139. 

Vm  dem  mr  tituihe  2V0e  van  Zt  «ittalleiidwi  ümMfidb-^^ii  «mm  M  mtertt  Zg  fShr.  BeeA. 
G  309);  auf  Papier  (jfschrtiben.  Eine  Unterschrift  von  1411  Septrmhrr  5  fifuagt,  (Jafl  die  vorstehende 
Ordination  «on  NicdlaM»  Hertlin  betdmoren  ist.  Im  Wesentlichen  giebt  die  Handschrift  die  in  Zt  Vi 
M  «rtMtCMn  R^offraphem,  dedt  ekii  Mete  «fort  gegen  Za  vielfach  geküert.  Am  der  i»  Zt  konseqttenten 
Weglassung  derjenigen  Suilm  aus  Zj,  welche  die  Abhängigkeit  dee  ZoBer»  vom  Bischof  dokumentieren, 
iäßt  «mA  tcUießen,  daß  das  ursprüngliche,  1314  verfaßU  Statut  m  einer  Zeit,  in  welcher  der  Zoä  der 
Stadt  vertmtft  war,  entspredtend  umgestaltet  wurde;  das  ist  tum  treten  Male  1338  der  Fall.  Zs  Hegt 
tdso  in  seiner  ursprüngUtJun  Fasstmg  wM  früher  al*  Zi. 
Ii  Weiter  hubai  icir  auch  die  m  ^fi  JX  A—C  enthnttenen  Stitckr  in  finer  mit  y.\  mich  hczüfjh'ch  der 
Oruppierung  übereinstimmenden  auf  J'apier  geschriebenen  Aufseiehnung  aus  der  ersten  Hälfte  des 
U.  Mekmäertt  (Wr.  StA.  FDO.  ML  iM;. 

Bcsüglich  des  Knechtelohne  sind  einige  ausführlichere  Notiten,  '  ^  ;  sie  der  NiftlerHchrifl  mich 
dem  15.  Jahrhmttdert  angehören,  e»  Z  X  in  Anmerkung  gegAen  (ütr.  BeeA,  Q  309).  EndUA  sind 
t»  Xdtten  der  Ldtmakute,  die  fast  deietinueg  emämt  Namen  mfiseieen,  tdeeie  Zt  XI  nnd  JCIH  famil,  «m* 
dem  bitchöflidien  Lehnscodex  Str.  BeeA.  G  377  (vgl.  Eiuleitung  zum  Schultheißenweistum)  in  Anmerkung 
gegeben.  Wie  schon  atu  dem  Gesagten  hervorgeht,  ist  Z\  durchaus  leine  einheHüdie  neue  Ced^kienmg, 
sondern  aus  versdüedenen  längst  fertigen  Stacken  susammengeschrteben. 

Jttr  MM  diemekgieebe  ftMerwv  dereeOen  UM  äA  nlOi  M  tdlen  AdMM»  gewbnm.  Wenn 
«5  irir  die  datierten  Abschnitte  zunächst  hermtxtfreifen,  so  findet  sich  ah  älle.^ter  Bestandteil  eine  in  IX  A 
inserierte  Urkunde  Ober  das  Saigen  der  Sahgemäße  von  1270  Augwtt  35}  IX  C  giebt  ein  Vidmut 
einee  JJtti  Anguet  Jtf  verfaßten  Statute.  Beide  ürtmiden  werde»  1336  Amgnet  M  da»  dereeit^  StöiU- 
inci^tcr  Jlcrlhold  Stoarber  vorgelegt  Wir  dürfen  wohl  uunebmen,  ditll  du.s  :iria(  fiiii  beiden  eingescltobene, 
die  daiiertcH  Bestandteile  inhaiüidt  ergänsetide  Stück  IX  B  damal»  codificierl  ist.  JHe  Veranlaeeung 
I*  dieeer  Seifitsaufeeichnung  bot  «mM  der  Verhtmfsakt,  durdi  wdtihen  1338  JwU  ^  der  Mfher  «oh  dm 
Mauenheims  verwaltete  bischäflicJte  Zoü  zeitweilig  in  das  Eigentum  der  Stadt  überging. 

Die  Saigerordnung  Zi  VI,  welche  uns  in  etwas  veränderter  Fassung  (Z^)  audt  mit  Angabe  der 
Abfassuttgsxeü  1314  vorliegt,  scheint  ebenso  133S  die  in  Z i  aiif genommene  Gestalt  erhalten  zu  hahet$. 
Van  dm  AasOtrmgtn,  dittkhikrZt  gegentker  mefweiei,  iH  Uemsitn  mmHimt,  dnß  di^enigtn  SteOen, 
H  welche  die  AhhängigVeit  des  ZoUcrs  rom  Bisehof  dokumentieren,  au.tgda.ntcn  sind 

Beeügitch  der  Abschnitte  Ii  und  III  kann  man  versucht  sein,  eine  Abfassungszeit  vor  1358  aneu' 
ndimen.  &  diesem  Jähre  eeird  da»  Kemfkemt  «rtant  und  die Kas^hnte  mnfden  «dsnft  betirangen,  du 
wh  ire  koafmanschaft  drin  mfisleiif  füorcn,»*  Krmiyrihnfen  setzt  hinzu:  « vvau  vormoiB  fRr  ieplldipr 
konfinan  mit  simc  koofmiuuchats,  in  welos  Wortes  haa  er  wolt«,**  Eine  undatierte,  aber  aicher  in 
40  dieee  Zeit  gehört  Satmmerdmmg  sagt  onedrtkßOiA  «M  aol  «Mb  kfliu  «lurt  oooh  wnrtni  noeb 
nicman  anders  keinreh&nde  kOfmanschatz  von  niemHnne  enpfiahto.  wanne  er  8ol  sie  heiszcn  in  dai 
k«nius  ffiren.»«  ^kr  wird  sowohl  in  Zi  II  wie  III,  6  daeon  ge^frodun,  daß  dts  Ware  in  Herbergen 
gebracht  und  dort  verkauft  wird. 

Am  dlM  Twetiamie  (Zt  XH)  iaimtigen  •Hei»  vi  dtfoe  lolkdlcr  ift  StrMlmrg  gUto  gakMt 
«6  hant  •  läßt  sich  für  fast  sämtliche  Käufer  ihre  Erwerbung  noch  urkundlich  belegen.   Laut  dem  im 
Beeirksarchiv  b<!ßHdlichen  Kopiedbuche  O  3464  ist  im  Jahre  1366  der  Bischof  genötigt  gewesen,  die 
geneenden  PMMi^  tlttunldtßttn. 


1  &  die  deemi  »cUjUidtoi  AktenttMte  im  ÜB.  V.  *  Cheener  m.  >  KBnigekafien  TU. 
4  Ar.  StA.  Ordn.  XIX. 

Sir.  88 


S18  DER  ZOLL. 

Ihe  doppdten  Liaten  der  LehntietUe  XI  und  XIII  atammm  an»  tendmimen  Zeiten.  Für  die  beüiem 
Verteidmim,  wekhe  dem  Codex  O  377  enimmmen  timi,  Urnen  »iA  die  dorm  vorixmmendem  Nmmem 
tm  üt  WtMk  äm  t^U,  IMamdmU  mthmi^A  btkgen.  Die  LehmeMger  dagegen,  wdAe  natk  Mt 

dt»  Z«0  tffnieRe»,  sind  erst  für  die  itiehsitfer  itnä  nehtsiger  Jafire  (ks  Ii.  Jahrhundert.i  tuidneeiebetr. 

Für  die  übrigen  Abgehmtte  von  Zi  bietet  steh  kein  bestimmterer  Anhalt  tur  Datienmg.  Zi  I 
teniM  MM  mimtf  Zt  F7. 

Die  Jjifte.  der  Zfülknecläe  Z\  II  wird  er.ft  nach  Anfertigung  des  Eegtifern  von  Band  V  unti  J'I 
bestimmt  tu  ßxuren  sein.  Ein  Jokotts  Rynouwe  begegnet  1326,^  ein  Truteiman  itt  als  Vertreter  der 
aamhmaOur  (auch  Bynouwe  itt  aOtmtltr)  1S83  m  UWe. 

Abitehnitt  Zt  VII  steht  inhaUlich  Z,  VI  sehr  nahe  und  ist  ihm  ioMb  woU  awA  setOich  gleich 
SH  stellen.  Th.^  Bt.scfmfs  getdiieht  keine  Erteähmtng,  obtcohl  man  eine  »eikhe  neieh  Analoge  von  Zi  ja 
in  Artikel  9  toohi  ertcarten  könnte,  Alto  ist  vieüeicht  auch  dieser  Teü  1338  mit  bearbeitet  worden. 

die  »idftiger.  kfkhttrna  achtziger  .Tahrt  des  14.  -Jahrhtmdertx  hinam  m  gehen  Auf  die^e  Zeit  hatte 
bereit»  die  Mandtchrift  Hingewiesen.  Auch  das  Burggrafenweistum  ist  etoisehen  1378  und  J383  neu 


L 

Fonna  jnramenti  de  offidatorÜKts  ihdonn  dommi  epiaoopi  in  einlate  Argenünensi. 
[i]  Der  »dler  sweiet,  reht  geriht  sft  hebende  dem  armen  als  dem  riehen,'  dei 

-/.ullcs  frybeit  und  reht  z&  bebabcnde,  also  verre  er  mag  ane  geverde,  und  dez 
Zolles  7Ä  wartende  und  zä  cntpholiende  und  uns  dem  byachofe  zü  antwortende  oder 
dem  wir  ez  heissent  antworlen,  also  er  nller  haste  mag  anc  alle  p^everde,  uiul  dez 
Zolles  schaden,  duz  er  nül  gehanlhabeu  mag,  für  uns  zix  bringende  und  ünsgelrüwe 
und  hfllt  sft  sinde. 

[2\  ttem  die  knehle  swerend,  den  20I  s&  übrdende,*  A  wartende,  aft  voidemde, 
sft  emphahende  und  dem  soller  sft .  antworlende  alle  wodw  an  dem  aamestag  ane 

geverde  und  <m^  gdiorsam  zÖ  sinde  und  dem  zoller  von  ünsern  wegen. 

\3]  Item  der  seyger  sweret,  dem  zolle  mit  trüwen  behulfen  zu  siude  und  des 
zollcrs  schaden  sft  wendende  und  alle  messe  und  moszen  reht  z&  sejgende  nach 
dem  modal»  dw  do  sft  hftret^  er  aol  oudi  keine  miet  nenunen*  und  aUe  nngerdile 
messe  strichen  und  moasM,  wo  er  die  findet,  die  sd  er  nemmen  und  dem  soUer 
antworten,*  und  sol  euch  damf  wer  nemmen  und  sol  uns  gehorsam  atn  und  dem 
aoUer  von  ünsem  wegen  in  den  aachen,  die  den  zoi  anh6rent. 

//. 

Hic  nolantur  administralores      nlonii  civitatis  ArgmÜnenaia : 
Üis»  gil  men  den  knehten  nu  len  fronvahsten  : 
Z&  dem  ersten  Heinrich  in  dem  zolkelre  10  lib. 

a<  Ditltr  Ahe/iriill  >ii  •  itpm  Horn  wnppr  •  i's/,  .f.ihiSrkeinlifM  roa  FTiui!  B,  ii$  4 
ftmeinert  am/'  eiHtm  spätem  Blatte  leteäer^ngt,  ytttrickmt  ftkttin  M%. 


•  ÜB.  in  „r  loiij  *  VgLa,B9.  »  Vgl.  IX,  »  19.  *  Vgl.  VI,  «nI.  mtd  S.  et 
*  Vgl,  VI,  1.       e  Igt.  VI,  6.  8.  18. 


üigiiized  by  Google 


hKJt  ZOl.l. 


S19 


Ilcm  Heinriclic  zii  dem  allen  sant  Peter  an  dem  dore  30  sol.  und  20  den. 
Ilem  eimc  knehlc  zu  Byscholfesbürgetor  30  sol.  26  den. 
Item  i&  dem  jungen  Bont  Peter  Jblums  Kleingeduiok  30  sol.  88  den. 
Item  Johaae  Wigant  uf  aant  Stephans  bnigge  90  wtA.  26  den. 

I         Item  Ilenscliu  Rynöwe  an  detu  Ryne  25  sol.  und  86  den. 

Itetn  eime  kuehle  au  der  Kallohe  30  sul.  26  den. 
Ilcm  der  zoller  uf  der  Brüschen  2  '/s  1*^- 

und  derselbe  sol  ouch  schriben,  wa2  wine  abe  dem  wasser  gef&rl  wcrdenl,  daz 
sol  er  dem  zoller  geschriben  geben  und  ouch  daz  in  die  herbergen  komet,  und  sol 
M  s&  allen  silen  uf  dem  wasser  sin,  so  men  \rine  bringet,  und  was  in  herbergen 
komet,  und  was  von  körne  oder  ander  koufmansadiaA  ist;  and*  sol  ime gen  26 den. 

Ilem  eime  knebt,  der  den  zol  samenl  für  lynnen  d&ch,  für  kese  und  eygw»  dem 
git  men  30  sol.  uud''  1  lib.  und  26  den.  für  dez  burgrafen  zollez  wegen. 

Ilem  iieiuricL  Schorer  uf  dem  Rossemerkel  6  sol.  zö  warlende  für  abegaug. 
u       Item  Drutlelmanne  an  der  bedocketen  bruggen,  der  der  schiffe  warled,  dem  gil 
men  9  nno.  und  86  den.  alle  fronvasle  und  2  vieriing  rocken  aQe  jar  demsdhen.« 

Item  Henselin  Dietri«di  eime  meisiger,  der  des  vihe&oUes  warted,  2  lib.  86  den. 

Item  dem  sejger  1  üb.  und  26  den.  alle  ftonirasten. 

Item  dem  woger  2  */,  lib.  und  86  den. 

•  ///. 

Men  sol  den  zolle  nül  borgen. 

Dis  äint  die  rehl  und  gewonheil  dez  Zolles  zii  Ölrazbu^,  also  men  den  zol  von 
aller  bar  geballen  hei : 

[/)  Zü  d«n  ersten  ist  sft  wissende,  das  aller  kaufinanacAiaft,  den  men  in  der 
u  stsl  zÄ  Straabnig  yaH»  bat  oder  in  dem  burgbanne  ond  Terkouft  w&rt,  es  si  weler 
hande  es  wdle,  das  assewendig  dez  bjstämes  harkomen  isl,  daz  gilt  alles  pfuntzol, 
daz  sinl  4  den  von  ieglichem  pfunde,  die  von  dem  selben  kSfmanschafl  erlöset 
werdent. '  isl  ez  uuder  dem  pfunde,  so  git  raen  noch  margzal  ane  lebende  vihc  und 
anders,  als  hienach  geschriben  stat,  daz  nül  pfuntzol  gil  und  ein  teil  fry  geloszen 
M  ist  uatse  her.' 

[S\  Item  stookbly,  gleite,  kride,  iMq^fe,  wisban»  und  was  vmi  erden  ist,  das 

isl  under  dem  zoller  fry  geloszen,  daz  men  keinen  zol  do  von  gab. 
Ilem  schaf  genl  pfuntzol,  die  vcrkotifl  -werdent. 
Item  ein  rynt  git  1  den.,  ez  si  g&(  oder  böse,  daz  verkouA  wärt. 
JA       Item  ein  kalp  git  '/t  den.* 

It«n  löp  git  pfuntzol,  es  kumme  weanan  bar  es  knmmet. 

a.  «  und  —  den.  •  ron  andtrtr  Hand.       b.  •  und  —  wegen  •  von  audtrei-  Hand.       c.  Von  anderer 
Btui  Uie  «Uli —III'  fUcMMm  »bniBBM  6  dm.  w  «Wland»».       d.  HUruack  ron  anderer  Band 
fuckrUhm :  •  Iter  umaa     die  haut  alat«.     «.  •  >/t  im. •  mit  »»d*nr  TinU  »»guekrüh»;  E • : 
40  'iUBi  ein  kelp  gil  oiti. 

1  Fl«.  ttB.  J,  M 


Digrtized  by  Google 


990 


ueh  zoll. 


Item  ein  swtnc  gil  1  helbeUng,  ex  n  g&t  oder  b^se,  daz  hie  veikAft  wurt. 
Hern  ein  pfiTil  gil  l  den.,  er.  si  ^öl  oder  hose,  daz  liie  verkoufl  wnrf 
Ueiii  aller  s[ieckegil  pfunlzol.  er  gaug  usserdeiii  bystüme  oder  lilibe  in  dein  bisf'im 
Kern  alles  liciscb.  daz  ungesaltzen  ist,  das  hei  uoder  dem  zoller  keiueu  zo\ 

gegeben.  * 
Item  heringe,  dArre  viaehe  und  alle  gewllieane  vuche  genl  pfbataol. 
Ilem  von  i^lidiem  huadert  eyger,  das  usaevendig  des  bysUkmes  hmr  komel, 

2  eyger.' 

Ilem  ein  hunderl  kese  gil  zwenc  kese,*  der  besten  eiu  und  der  krcngesleiii  ein 
briugcl  er  ein  halb  hunderl,  so  gil  er  ein,  nül  den  besten  und  och  uüt  den  kren-  "> 
geatein,  bringet  er  aber  dar  under,  so  mag  der  aoUer  pAinteot  nenunen. 

Ilem  ein  hunderl  achäeeeln  git  iwo  sehAaiehi.* 

Ilem  ein  hundert  deller  gil  zwei  deller. 

Ilem  ein  Imnderl  zalbreller  gil  öch  zwei  zaibrelter,  oder  wil  ein  zoller.  so  mag 
er  nemmen  pfuntzul,  duz  isl  ^it  verstonde,  daz  uszewendig  des  bial&mes  harkomel.  a 
Ilem  ein  hundert  lÖfTel  gil  zwen  löffcl. 
Item  von  den  karen  gil  men  Ach  als  von  den  Iftffidn. 

Item  allea  hblla,  das  s5  der  hant  gawAffoket  [ialL  das  gil  alles  pfuntaol,  es  si 

buhs  oder  anders. 

Ilem  alles  zimberliollz,  daz  den  Ryne  bambe  komct,  git  pfunlzol.  • 
Ilem  daz  lioltz,  daz  do  har  komel  uife  der  Kinlzingeo,  daz  bai  der  zoller  nocfa 
da  her  fry  gelassen. 

Iton  win^ein»  wo  der  har  komet,  der  git  pfunlid. 

Item  bnttir,  uoalii,  imalts,  seil,  knpfer,  sine,  gern  und  danel  bli  git  pfuntsol. 
Ilem  alles  döch.  ez  al  woUin,  lynin,  henflin  oder  «elre  bände  dAch  es  ai,  und  " 

alles  garn  pil  jtriiiitzol.* 

Ilem  ein  zeiUeuer  hiuitles  git  '-^  den.,  der  in  dem  bisl&m  wchsct,  und  der  ustß' 
wendig  hur  komct,  der  git  pfunlzol.« 

Item  ein  ieglich  fAd«r  winea,  daz  in  dem  biatflm  ivdiset,  ^s  git  4  den..'  es 
kerne  in  achiffen  oder  uf  wegen,  der  verkAft  wArt;  were  ez  aber,  das  ein  fAder  ia  » 
einen  kelre  gezogen  würde  oder  wurde  zö  dem  zapfen  gcschenkel,  daz  git  pfunlzol 

Item  aller  wine,  der  bar  komet  uszewendig  des  biatAmea,  der  gil  pfunlzol,  der 
hie  verkoufl  wirl. 

Ilem'*  alles  körn,  daa  uszewendig  dez  bislümes  harkumel,  daz  gU  ptuulzol. 

Item  alles  korn,  daz  in  dem  bislAm  wehsei  and  herkomet  uf  wegenen  oder  ■ 
karrichen  und  bie  verkoufl  wird,  da  gil  iegliobea  vierteil  V«  don.,  ez  si  wdrehaad« 
ez  welle,  und  das  kom,  daz  mcn  uszor  der  slal  flircl  und  in  dem  bislum  blibel. 
do  gil  ödi  ieglicbea  ein  belbeliog.  und  waz  korn  in  scbiCEsn  komet,  do  git  iegliches 

a.  AmJtMdtÜMtt  Airt,9MMimr  B^M^mlu^.      h.  •  Ilm  —  pAinlml  •  fiUt  m  M%. 


»  Y0L  Bff  VU.  »  Vgt.  Bg  VIL  *  Vgt.  Bg  VIL  *  l'yl.  Bs  VII,  13.  »  FjUlW  • 
VMNKwr  Ar.  StA.  0r4it.  XtX. 


uiyiii^ed  by  Google 


I>EH  ZOLL. 


931 


vierteil  1  den.  one  babern,  da  git  iegelich  vierteil  1  obul.>  dis  sol  men  verston  von 
dem  kornc,  d;iz  von  dem  bislüm  in  die  stat  oder  von  der  slal  in  daz  histQin  komet. 
itüinel  aber  daz  körn  uszcwendip  dcz  bislümes  har  io  die  slal  oder  gal  von  der 
slal  uszewendig  dez  bistümes,  d»z  gil  alles  pfuul  zol. 
6  Itent^  aUer  koufinauohate,  der  har  komet,  den  men  hie  vefle  hat  and  hie  vw- 
kouft  wArd,  n  ii.  velre  liaiide  ea  ai,  das  git  alles  pihnt  sol. 

{3]  Item  die  burger  von  ßtraslmig  aüUent  aweren»  das  es  ir  ai  und  nieman  mit 
in  gemeine  hab. 

[4]  Item  bet  ein  burger  und  ein  lanUnan  miUenandcr  gemeine,  da  sol  der  laal- 
t«  man  sinen  leil  dez  gütes  verzollen.' 

[5]  Item  ^  karrieher  und  achiBUAte*  swerent,  das  8&  dem  soller  sagen  süllenl, 
was  aft  Areni. 

[6]  Item  die  vArle  aSUent  aagen,  was  in  iren  herbei^gen  verkouft  w&rl  oder  iat, 

daz  men  verzollen  «sol. 
lÄ        f7|  Item  keine  burger  sol  kouffen  über  13  Üb.  er  sol  rz  d&n  wegen  uf  der 
fron  wagen,  men  sol  die  fronwage  nül  m  dem  zolkelre  Üben  noch«  kein  gewicht. 
[8]  Item  man  ad  den  sol  ntA  borgen. 

Dia  ist  der  pflihte  sd: 
M       [/|  ZU  dem  ersten,  ein  schiff  git,  das  haikomet  gebidai  mit  kfilmansohaA  und 
durch  die  stat  sd  Straasburg  verl,  nnd  nützcnt  da  verkonffet,  das  git  4  den.,  so  er, 

barkomel,  und  4  den.,  so  ct.  hinnon  vert.  ist  daz  gflt  eines  mannes  daz,  iloz  in  dem 
schiffe  lit,  so  gil  er  uülzeiit  nie,  dau  als  vorgesclirütm  si.al,  hcl  er  aber  me  dan 
eins  in  dem  scbüTe,  also  manig  mensche  dan  g&l  in  dem  üchifTe  hal,  do  gil  iege- 

»  liehea  mensche  4  den.,  ao  das  aefaiff  in  die  etat  konet.  mid  4  den.,  ao  es  enweg 
gat.  leil  xoea  aber  das  gftt  in  ein  ander  schiffe,  ao  git  teh  iegelidi  menach  4  den..* 
das  ist  gUcher  wise,  also  blibe  es  in  dem  eisten  schiffe  oder  leite  men  es  uf  ein 
wagen,  so  gil  ez  ouch  also. 

[2]  Ilem  ein  iegelich  wagen  gil  4  den.,  der  in  die  slal  zCl  Slrazburg  komcl  und 

30  koufmanschalz  filrcl.  und  so  er  hinnan  verl,  so  gil  er  aber  4  den.,  ist  ez  daz  er 
f&rel,  daz  nuwent  eins  mannes  isl.  ist  ez  aber,  das  me  lAtes  uf  dem  wagen  het 
denne  «ner,  also  maniger  der  iat.  do  git  ieglicha  menaohe  4  den.,  ao  der  wagen  in 
die  stat  kämet,  und  also  manig  menadie  sinen  koufmanschalz  enweg  adiioket  uf 
einem  wagen,  da  gil  aber  iegelich  mensche  4  den.,  ez  si  ufT  demselben  wagen  oder 

M  uf  einem  andern  herkomcn  ;  und  gel  also  hinnan,  also  da  vorgeschriben  slal.  isl 
ez  aber  daz  einer  koufniansclialz  liarbringel  ui  eim  karriebe  und  leil  ez  uf  einen 
wagen,  also  mauig  meuscb  daz  lud,  da  git  iegeliches  6  den.,  daz  sinl  2  den.  von 

b.  /       I  '1  'ing..        b.  Am  RaHdt  diuu  Art.  äk  HM,  tmf  mMf  «*•»  ///,  4  Mmhtm  kt, 

-uocti  —  gewicht»  CO»  tpüttrtr  Btutd. 


m     ^r^Bf  vji.  7,    *ri^Bg  Vit,  a.    *     aoL  i,  00. 


222 


IIE  OLL. 


dem  karrichc.  und  ist  ez  ein  wagen  oder  ein  schifTe,  do  ez  ufT  oder  in  geleil  wirf, 
so  gil  if^pelichcs  rncnsdic  4  den.  ist  daz  göl  komcn  iu  einem  schiffe  und  leil  m*»n 
e/.  uf  einen  wagen,  do  gil  icgcUches  mensche  4  den.  von  dem  wagen,  do  ez  u/ 
komen  isl,  und  4  den.  von  dem  schiffe,  do  tuen  ez  in  leil. 

[3]  Item  von  iegeUchem  karridie,  abo  manig  mensdi  daraf  sin  güt  bai,  do  gik  * 
iegdiebes  iiMiiacih  8  d«.,  so  ei  gen  Strasburg  komet  und  2  den.,  so  et  hionan 
verl.  von  dem  pferide,  die  koufmanschalz  bringent,  do  men  gil  also  von  den 
karrichen.  leil  mon  aber  daz  göl,  daz  uf  den  preridcn  oder  uf  den  karrichen  har- 
komen  isl.  leil  men  ez  iu  ein  schitT  oder  uf  einen  wagen,  do  gil  iegeliches  mensche 
2  den.  von  dem  karrichc  oder  von  dem  pteride  und  4  pfunuiuge  von  dem  wagen  i* 
oder  voD  dem  sdiiffep  do  men  g&l  iaoe  oder  ualeit. 

[/]  Dis  sinl  die  slückc,  do  von  ein  zoUcr  gcriht  so!  haben  in  dem  zolkclr«-, 
und  eusol  duUeiue  ander  gerible  do  von  ritileu  dau  ein  zoUer  von  eins  b^'scliofes 
wegen,  und  wMte  ieman  von  den  aelben  8lA<^en  ribten  an  andern  geribten,  w&  a 
awnt  wer  sA  nenl,  wenne  «•  dan  em  loller  voidarel  von  eins  gasles  wagen  vnd 
spriobet,  es  hAiet  für  midk,  ao  sAUenl  die  ribter  nAt  me  dtrobe  rtbten  and  sAllent 
es  für  einen  jioller  wisen  ane  förzog. 

[2]  Zt  dem  ersten  sol  ein  zoller  rililen  über  alle  kornmesse,  ez  sienl  sesler, 
halbe  sesler,  Vierlinge,  dneliuge,  halb  Vierlinge,  und  besseruuge  da  von  uemmeu,  a» 
obe  es  sft  valle  komet,  elao  dan  die  aacbe  aieb  bdaebet  und  venirteill  wAxt. 

[3]  Ilem  Alter  alle  aallsmeBse,  ahleil,  andere  messe,  aA  aient  klein  oder  gros 
und  Aberstridien.  und  süllcnt  die  saltsmAtter  urleil  sprechen  über  ire  mosze  und 
über  ir  andere  messe  und  Sachen,  wenne  der  /oller  noch  in  soidet  und  sA  gerible 
sitzet,  daz  daz  antwerg  von  saltzes  wegen  eugat.  » 

[^J  Item  ein  iegelich  man,  der  do  verlchenl  isl  von  dem  zolle  oder  ein  icgclich 
8di6ff<Ä  sft  Strasbiug,  die  ein  «HHet  besendel  oder  beHUTet  oder  daigebAlet  oder 
bittet,  die  mAgent  den  alle  urteil  spteeben,  wenne  ein  «oller  selber  sA  geribt  wtsal 
oder  einen  andern  an  sine  stat  setzet,  daz  geriht  z&  besitzende. 

f5]  Item  ez  ensol  ouch  nicman  anders  zö  Strazburg  rihlen  über  koufmanschalz  a» 
noch  über  förlon,  daz  geste  au  trüTel  oder  rürel,  den  ein  ^ller  von  eines  byschotfes 
wegen  von  koufmanschalz,  daz  z&  Strazburg  verkouft  wirt  und  umb  f&rlon,  der 
durch  die  slat  got,  und  ein  gaste  das  daget  und  vwdert  von  eim  soller.  ist  es, 
das  der  koufinan  verkoufltet  ane  zil  nnd  das  men  ime  gdlen  sol  sA  hant,  ao  hat 
der  zoller  z&  rihtende  und  zö  gebietende  eim  iegelichen  burger,  wer  der  ist.  und  » 
umb  den  schaden,  den  der  gast  hat,  do  sol  ein  zoller  ouch  abe  rihteUj  und  was  er 
gesumel  wirt,  von  dem  schaden  sol  er  öch  rihten. 

[6]  Item  es  ensol  ouch  deheine  man  noch  frftwe  sA  Strazburg  uff  deheiaie 
andern  wogm  wq;mi  denne  uf  des  solles  wege  Aber  13  lib.  wer  darAber  das  dele, 
dm  mag  ein  soUer  sA  rede  aelsen  und  dammb  bessemnge  bMseben  und  nemuMD 
von  dns  bysdioiTes  wagen,  als  rebt  ist. 


Digitized  by  Google 


DBR  lOLI.. 


933 


VI. 

Dis  gehöret  zü  dem  seygerambaht : ' 

Dis  aol  ein  seyger  sw*  ron  also  th  haltende,  alz  hie  noch  geschribeu  slol,  und 
nül  über  den  model  ze  koiucude  in  debein  weg  bi  sinem  eyde  : 

[i]'  Wer  seyger  iat  in  der  stat  z&  Strasburg  von  dez  Zolles  vegeo,  der  sol 
kelnft  miet  nemmen  von  den  lAlen,  den  er  seygel  ire  messe  ooe  alle  geverde. 

[2]  *  Item  weles  mesze  er  seyget,  das  in  das  lant  hOrel/ wanne  er  ez  dem  seygel, 
der  sol  sin  trüwc  gehen,  daz  er  daz  mesze  z&  Strasbnrg,  noeh*  in  dem  bnrgbanne 
nül  erobruche,  ez  si  welre  hande  mesze  daz  si. 
ii>        {3Y  Item  alle  die  nüssesestere,  die  er  seigel,  die  söllent  in  dem  burgbanne  z& 
Strasburg  bliben,  und  sol  uieman  keinen  hau  denne  der  zol  und  die  oleylüte. 

[4\  ^  Item  er  sol  ooch  aUe  aestete,  die  er  seigel,  und  andere  messe,  w^rbande 
die  sint,  die  süllenl  alle  glich  vite  sin  noch  dem  model,  der  dar  zfi  höret  an  geverde. 

[5] '  Item  er  sol  ouch  ussewendig  der  stat  und  in  dem  hurgbanne  zö  Strazburg, 
15  ufT  (h^n  merket  und  in  den  hüsern,  do  men  veilen  kouf  hat.  gon  zfi  allen  zilen,  so 
in  duuckct,  daz  ez  güt  si  und  notdürftig,  der  mesze  war  uemmen  und  flissecUcb 
sflehen  an  aUen  sielten,  wa  er  iröwet,  daz  er  sA  vindet.  w«uie  er  5cb  messe 
Tindel,  es  sient  sestare  oder  andere  messe,  [die  do  nngeseigel  »nd,  die  sol  er  nemen 
und  eim  zoller  im  zollkcller  gfllien  bi  einem  aide  und  mag  ein  aoller  bessnung 
to  nemcu,  ob  er  wil.J'' 

[C]'  Und  die  strichen  suHent  getreyget  sin  one  aileine  die  sallz  striclieti,  die 
süllenl  flach  sin;  uud  sol  besserung  darumb  nemmen,  obe  men  wil. 

[7]  *  Item  was  mesie  meo  bedarf  von  des  tolles  wegen,  die  in  den  adhdre 
hAi«nl,  es  sint  shtul,  die  men  mit  home  besldil,  es  sienl  sealer  oder  ander  messe, 
«  das  sol  der  sajger  madien  und  sol  den  g«>6g9,  der  dar  sO  gahArei,  der  soller 
geben  von  dem  zolle. 

\8\^  Item  were  ez  ouch,  daz  der  seyger  deheine  mesze  fände,  thri  mil  hörne 
were  beslagen,  daz  sol  er  uemmen  und  sol  ez  antwürlen  dem  zolier  iu  dem  zulkclru ; 
wände  es  sol  nkman  deheine  messe  hahoi  mit  hörne  beslagen,  danne  der  aoller 
»  von  des  soUes  wegen;  bi  wem  men  die  selben  messe  vindet,  die  mag 
men  sft  rede  darumhe  setsen  und  besserunge  da  von  nemmen,  obe 
men  wll. 

(9)"  Item  ez  ensol  nieman  deheine  mesze  enweglihen  umb  zins  danne  ein  zoller 
von  dez  Zolles  wegen,  dete  ez  iemau,  ein  zoller  mag  iu  zu  rede  setzen  und  besse- 
H  mnge  darumb  nemmen,  obe  er  wil. 

[iO]  '*  Item  er  sol  ouoih  das  gelt,  das  imme  wArl  von  dem  seygeade  aUe  fron- 
▼ästen,  dem  soUer  antworten  in  dem  solkdre. 

«.  übet  b.  A»  Jj«f«lllMMMrl«  «lylnf  «w  If 

>  Die  hier  gesperrt  ^druckten  SUUen  fehlen  in  Z3.  Dm  Briefhuch  »ehreibt  fdtr   über  da«  seyger 
*t  ampt,    «  Ygi.      1  (8  238).    »  i  gt.      C.    *  Vjß       7.    »  Y^.  Zi  8.    «  Vgl.  Z3  ä.    '  Vgl.  10. 
•  VgLSsi.     •rtLZfS.      w  VgL  SSs  ».      n  y§L  S»  ff. 


üigiiizuü  by  Google 


DCA  ZOLL. 


[//] '  Ilcm  er  sol  ouch  alle  jar  gon  z&  sanl  Marlins  dag  z&  allen  saltzkasten , 
die  in  der  stal  z'i  Strazbnrg  sint,  und  sol  yramo  tegelich  sallzkaslo  geben 
zehen  pfenning  für  einen  cappen;  und  daz  gelt  sol  er  aulworl  e  n 
eime  toller  in  den  zolkelre,  der  denue  dez  Zolles  pfliget, 

[i^]'  Item  die  saltsmAtter  geot  von  der  oleiaeD  mosien  von  iegjlicher,  do  men  s 
saltie  mit  misset,  wenne  die  messe  gebraol  wecdenl  und  geaqrget,  28  dco.  and 
seiget  men  in  die  selben  messe  zwiisclieiit  den  swdn  messen  Unswe  lieben  fMweo 
aUe  jar. 

[i3]  ^  Item  were  cz  ouch,  daz  icman  funden  würde,  der  do  brühte  einen  sester, 
d«r  des  jarss  nfit  geseyget  wer  und  nAi  rahi  -wer  und  bresten  daran  fundoi  würde,  *• 
oder  ein  ander  messe»  es  si  welrehande  es  si.  Ideine  odw  gros,  wo  ein  snger  das 
fönde  und  ez  erkante,  daz  ez  niit  rehl  were»  und  er  ez  den  herren  vürkAndele  vod 

seile,  der  sol  bessern  «nfl  iliu  besserung  slol  dan  an  ilen  lierrcn,  daz  isl  an  einem 
byschof  oder  an  sinem  cappittel,  oder  wer  dan  den  zo!  inno  hei  von  der  stifte 
wegen;  und  sol  die  besserunge  dem  zoUe  vallen  und  mügent  die  besserunge  setzen  u 
und  nemmea,  wie  s&  den  erkennent  qf  iven  eyl,  die  danne  darAber  sprecsbent. 

[i4\  Ilem  so  die  saltsmAlter  seigent,  so  blibet  das  korn  dem 
seiger,  do  mitte  sA  selgenl  für  die  altt^n  ahleil  die  er  bletset,  und 
die  wile  die  sünnting  wcrel,  daz  sinl  vier  mol,  do  git  men  zö 
ieglichein  inole  dem  seiger  zwei  brol  nnd  ein  halb  vierteil  wines  m 
und  sendet  imme  der  spisen,  der  sü  denne  easeul.  ein  zollor  gil 
ouch  eime  seiger  eine  toI  stlUes  xfi  sant  Martins  dag. 

{iS\*  Item  ein  seeter,  der  in  die  stal  sft  Strasburg  hSmi  oder  in  den  bargban» 
der  gil  3  den.,  so  men  in  seiget,  und  ein  vierling  ein  helbeling. 

[10\''  Ilein  ein  iegelicb  sester,  der  in  daz  laut  gebört-t.  der  gil  1  den.,  so  men  « 
in  seigel,  und  '/s  sesler  Z  den  und  1  vierling  1  den. ;  und  ensol  ouch  der  seiger  nül 
me  heischen. 

[17] '  Item  er  «mol  Ach  keinen  driding  scigen,  dan  der  in  das  land  hftret. 
und  sol  men  imme  das  geloben  bi  dem  eyde,  das  men  in  nül  in  der  stat  noch  in 
dem  huii^nne  hruche.  n 

[tS]^  Ilem  WBZ  miilen  uszewendig  dez  burgbannos  zfi  Slrazburg  sint  und  in  die 
stat  zö  Slrazbiirg  malent,  do  sol  men  den  spstor  seigen  norli  dem  lanlmesse.  und  den 
vierling,  den  sü  bruchenl,  sol  men  seigen  noch  der  nioszeu,  also  er  iu  die  stat  huret. 

[i9]  *  Item  der  seiger  sol  ooch  das  ere  behfiten,  daz  nieman  deheine  mes  noch 
modd     TOD  m6ge  genenomen  noch  gemachen  ane  der  herren  willen  bi  mnem  eyde.  « 

Item"  dise  nocligeschrihen  win  geben  alle  den  pfiintsol.  sie  kommen  bar» 
wannen  sie  wellen:  gefurler  win,  gelrcbter  win,  xittwan  win,  gesotten  wia, 
gebranler  win,  essig,  Malliasy,  Romany  und  des  glychen. 

■.  •item  —  des  glidua»  «m  yWww  Rmi  m  itr  JMaH»  Ar  5<ilf,  itrtOtt  mi  itmu»  Mir  Mmmi 
ftUt  im  Mf.  41 


»  VgLZtll.  t  v^.  Skia.  B  fV  Ef  iS.  4  Vat.  MtU.  >  VfL  U.  •  VgL  Zt» 
T  F«l.  Zi  37.     B  Vgl.  Mi  90, 


Digitized  by  Google 


DER  XOLL. 


225 


Dia  aini  die  rehl,  die  do  hAreot  z&  dem  sAnnertftm: 

[f]  Die  sünner  sülleni  sweren,  dem  zuber  gehorsam  sfi  sinde,  wenoe  men  sä 
manet,  mcngelicbem  den  amen  als  dem  riehen,  der  es  bedarf,  und  aAllent  alle  ander 

werke  Ion  ligf>!i. 

[2]  Sil  süileni  ouch  z&  iedcr  froDvasteD  seigen  die  omezuber,  die  da  bcslagen 
sint.  unversogeolich,  so  ez  ia  ein  zoller  oder  ein  woger  verkündet,  und  siUlent  ouch 
alle  sünner  da  bi  ann.  und  welieher  sünoer  da  nAt  wer,  ao  men  daz  halb  sAnnen 
geletA,  der  beasert  5  sei.  einem  zoller,  und  s&Uent  es  die  aAnner  rfigcn  und  fAr- 
to  briogen  bi  iren  eyden  dem  zoller,  der  mag  sü  zft  rede  setzen  in  dem  solkelre,  ob 
er  wil.  wenne  sii  daz  seigen  gelflnt,  so  gil  in  ein  zollcr  2  sol. 

[3]  und  sülleot  ouch  der  gelten  meisler  und  die  süuuer  ein  raol  in  dem  jafe 
die  zuber  alle  gemeine  seigen,  und  heisset  das  daz  gros  seigen.  und  weite  nül  da 
wer  under  den  sAnneni,  der  beaaert  ata  da  tot  geacbriben  itat. 
M       \4]  uod  wenne  s&  das  adgen  get&nt,  so  gent  sä  dem  soller  einen  imbia  in  dem 
aolkelre,  und  git  in  der  zoller  nut  anders  danne  hollz  und  saltz  und  10  sol. 

[5]  isl  daz  ieman  werbet  z&  dem  zuber,  daz  mag  er  dAn,  so  men  die  sünung 
gelQl  und  die  sünoer  iu  den  zolkelre  koment  vor  dem  züUer;  so  mag  der  zoller  die 
sänner  frogcn  bi  iren  eyden,  ob  er  dez  zubcrs  wärdig  si.  sprechent  sä  ez  dan,  so 
M  sol  in  der  xoUer  selsen  sft  aiDam  sänner. 

[0\  were  «e  ouch,  daz  die  sännung  gebresten  het.  so  mag  ein  sollereinen  erbem 
unversprochen  kneht  zdi  dem  sünnertfim  empbaben,  also  das  er  dft  und  swere, 
als  hie  vor  und  hienach  gcschriben  stat. 

[7]  wer  ouch  also  zük  einem  suuuer  gesetzet  wirt,  der  sol  einen  andern  sünner, 
Si  der  Tormals  ein  sünner  gewesen  ist,  zfit  bürgen  geben  fär51ib.  den.;  obc  er  misse- 
lele,  so  aällent  die  5  lib.  vnrvaUen  sin  einem  loller. 

[S\  und  sol  ouch  der  selbe  näwe  aAnner  dnen**  allen  sünner  haboi,  der  dem 
zoller  gdobet,  daz  er  in  daz  erste  jare  f&ren  und  underwisen  und  leren  sol. 

[9]  und  wo  üch  under  den  sünneni  icman  wer,  der  nüt  gehorsam  wer  zft  siinneu 
ao  oder  der  stücke  deheines  verbreche,  die  hie  vorgeschriben  slanl,  die  sülleot  die 
andern  rögen  und  fürbringen  dem  zoUer,  und  <  sol  ouch  der  zoller  die  selben  züi  rede 
Selxen  in  dem  solkelre  und  niergant  anders  und  sol  ouch  von  des  sännendes  wegen 
and  Ton  aller  stäeke  weg»n,  die  hie  vorgeachriben  stant,  weder  die  vaasiebcr  noob 
nieman  anders  da  von  rihten  dan  ein  zoller  in  dem  solkdre,  und'  was  sä  gedienent, 
■  do  süllent  sü  von  iedem  sol.  2  den.  geben. 

[iO]"  die  synner  suUeut  ouch  hy  ireu  eydeu  noch  nieman  von  iren  wegen  den 
omzuber  niemans  cnwcg  lyhcn  und  sol  ouch  nit  enweg  geluhen  werden,  er  sy  wer 


a.  Dtu  Briffburk  xrki-'ift  Plr,-  ■   -Von  des  synner  ainplps  wc^fii  ■  Ii.  »einen  —  in>  ron  (le,-stlttn 

llauJ  am  RanJt  »ackgtlru^ca.  c.  Vor  »und'  ein  ZaiHen  ru'i  s^tättitr  Hauii,  dat  tiVA  hinlir  -ein 
sollet  in  dem  xolkelre«  »eiederioll.  d.  -und  —  geben-  com  gltirkir  Hand  tftAltr  lugnehrititm. 
:  Ott  ArtiM  «m  ^fäkrtr  Bmd  m»f  A*  m^iuUknit  fmt  t**r*  Situ  ßueArMtm  i  matk  dm 


296 


DER  ZOLL. 


er  wdlle,  e  daz  man  damit  syanen  oder  aeygen  mflohl  wedw  mnb  susz  noch  umb 
gelt  noch  urab  mielwon.  und  ob  yeman  den  omruber  nem  und  in  bnichte  etc.,  wan 
daü  die  synner  gewar  werden  oder  inen  geseilt  wiirl,  so  sullen  sy  es  dem  zoller  im 
zolkeUer  verkünden,  wer  der  ist,  der  in  also  gunummeu  bat  by  ireu  eyden,  und  den 
flol  dan  ein  soUer  in  aolkeUer,  da*  den  solle  in  hat  von  nnaer  des  byseho^ss  «nd  • 
unser  styfll  vegen,  sft  rede  seteeo  und  der  geschiht  noch  besserung  von  im  Demmen. 

yiii. 

[D  Dis  dnt  die  stelle»  die  keinem  sol  genl  sft  Stmbnfg : 
Item  Zebem  dez  byschofTes  stal  git  keincu  zol  und  drie  Ii        iie  uszewendig 
de/  rehten  slat  ottch  keinen  sd.  die  and^  ailesamenl  osiewendig  der  rehten  slal  w 

die  genl  alle  zol. 

Item  die  von  Ilagenöwe  gcut  öcb  keinen  zol,  die  do  äessehaft  sint  in  der  slal, 
andere  nAt. 

Item  die  von  AnewUr  gent  oueh  keinen  sol. 

Item  Oppenheim  gml  Oueh  keinen  zol.  is 
Item  Franckenfürt  gent  oiich  keinen  zol. 

Ilem  man  sol  wissen,  welre  küntlirhcn  machet,  daz  er  uszer  der  stal  zu  Colle 
ist,  und  euch  buiger  do  si,  der  git  nuwent*  G  den.,  als  dicke  er  har  komet  und 
kfllbt  und  verkoufliBl.  ea  sie  dein  oder  groa. 

Item  Kobelaibse  gli  keinen  xd.  « 

Item  NArremberg  git  keinen  zol. 

Item  Bochparten  git  keinen  zol. 

Item  Nidcrri  Weseln  git  keinen  zol. 

Item  die  von  Oclie  genl  keinen  zol. 

Men  sol  oucb  wissen,  die  vorgenanten  stette  geut  keinen  zol,  die  sessebaA  k 
sint  in  den  Stetten  und  oueh  huiger  und  das  kuntUeh  madienl,  als  ein  rdil  ial.  ist 
er  aber  burger  anderswo,  ao  git  er  vk.  ist  ea  aber*  das  sA  yl  wegmt  uff  der  «ogsa 
in  dem  aolkdre,  so  suUmt  s6  den  wogelon  geben. 

\3\  Item  keine  dosier  noch  pfalTen  in  dein  bistiüme  noch  ussewendig  dez  bis- 
tfimes  gent  keinen  zol,  es  vere  danne  daz  süi  yt  koufteod  uf  mMScihetien,  so  gent  i* 
8Ü  zol. 

\4[  Item'*  ein  yeglicher  wagen,  er  sy  geladen  oder  1er,  git  1  pfennig  bruckgelt 
und  ein  karob  ein  helbling,  kummen,  wannen  hsr  sA  wellent,  uszgcuonunen  der 
stat  boigef  gelM»i  nulsit;  und  sd  dis«r  bmelqpfenig  nieman  erlassen  werden. 

[5)  Item  cammeri6te  gent  oudi  keinen  sol  von  irem  g^wehaede;  und  siUent  ondi  * 

ein  Wortzeichen  bringen  abe  der  merrcn  stifl  zfi  Slrazburg  eime  zoUer,  der  danne 
zoUer  zö  Strazburg  ist,  ez  si  dan  daz  sü  koull'cnl  uf  mersrhetzen,  so  gent  sü  zol. 
ist  ez  aber,  daz  die  frdwe  cammerfröwe  ist  und  der  man  nüt,  so  git  der  man  das 

t%  «nfit.      b.  Dw  Ärtäil  «M  gkidttf  Baad  mü  Mdtfte  TiiM  tptitr  tmftuiritttm  t  Mit  i»  Ij. 


Digitized  by  Google 


DKH  ZOLL. 


2S7 


sweilefl  des  zolles.  item  ial  aber  der  man  cammerkneht  und  die  firftwe  DAt,  so  git 
die  Mwe  dai  drille  teil  dei  ioUm  von  dem»  das  86  kouSSrt  und  verkoiiffel  uf 

roersclietzen. 

[0]  Dis  sinl  die  dörffer,  die  keinon  zol  geiit  zft  Strjtzliurg :  * 
&        Kckeiiollzheim,  SchaAoltzheim,  Driikugesbergeo,  zwei  Kriegesheim,  Vcndcnheim, 

Düngeosheim,  Munoltzheim,  Sufelwihcrsbcim,  Rj^nslelle,  Hönbeim,  Byscbovisüeim. 

Scbillenkdm,  Hflnowe,  Ktiningesboven,  sailt  AribOf^lte. 

[7]  Und«  den  vorgenanlen  dfirffiafn  gil  ie  dw  pflflg  in  dem  dorff  zwo  garben  in 

der  erneo  nnd  sA  dem  jare,  nsiewend^  Honowe»  KAningeaboven»  aant  Arbogaste 
I«  gent  ntkl\  und  aol  das  kom  in  den  dMfero  ein  zoller  jarcs  enweg  liheii  in  den  ernen 

umb  ein  summe  kornes,  ah  er  dannc  mag,  und  sol  dan  daz  körn  verkoiiflen,  als  er 

danne  inog,  oder  aber  zu  hnvr'  anlworten,  obc  ers  geheisscn  wirt,  und  sol  dem  '/.oller 

uf  der  l>edeckeleu  bruckcu  siue  zwei  vierteil  jares  da  von  geben,  die  uieu  im  alle 

jar  git. 

»       Item  Addtshi^en  1^  Scbilekbeim  4  aol.  den.* 

Item  Woinslielm,  Lyngolvisheim,  Utenheim,  Lampwtheim»  Holtsbeim. 
Item  der  botr  von  Nyvertlbeim  git  1  scster  weissen.* 
[8]  Dis  gont  die  dosier  für  den  bruggezol.*' 
Primo  die  von  Nydermänsler  gent  1  quarl.  siliginis. 
M       Ilem  die  von  Ilobemburg  geot  1  quart.  siliginis. 
Item  die  von  Anddahe  geai  1  quait.  ailigjms. 
Itrai  ^  von  ItenwÜre  gent  1  qoari  siliginis. 
Item  die  von  Escbdwe  geol  1  quart.  siliginis. 
{9]«  Item  ein  yeglicher  wap^n  mit  heflen  gvlt  zwey  pfennig  wert  beOen. 
K        Item  ein  yeglicher  knrcli  mit  licfTcn  g\  U  ein  pfeuoig  wert  bellen. 
Item  ein  yedes  hundert  bessen  gil  zwen  besen. 
Item  von  jedem  iialp  bnndeit  bessan  git  einen  besen. 
Item  der  bniek|ifennig  aol  nyemans  erlossan  werden. 
[tif\*  Item  es  eusd  nyemand  von  disen  TOtgescbriben  hyen  sielten ,  die  des 
M  Zolles  zü  Slraszburg  erlossen  und  frey  sin  v  1  i.  im  zolkeUer,  handelen  mit  kouflen 
und  verkoufTen  in  der  stat  Slraszburg  anders  dunn  durch  vre  eigene  parson  oder 
durch  ir  kinde  oder  durch  ir  gelobten  gedingten  gohrochlcn  knechleo  und  gesindc 
und  Dil  mit  den  burger  noch  underköulTer  ztl  Slraszburg,  die  ir  noch  IwUen  sin 
sAllen  mit  kouflbn  oder  vwrkonfibn  by  f&nff  pfont  pfennig.  also  das  ym  kouffhuss 
»  bftoh  sft  SirassbuTg  gesobriben  tmd  verselcbet  stal  etc.  und  wellioher  von  dmi  vor> 

■.  Im  Brie/hulkt  Ati/Sl  tt :  iDiM  nochgeschribeDen  dftrflere  gebent  debeioen  zolle  anders  dannc  Wus 
noob  g«Mkfib«B  tlot.«  b.  •iMn  —  SchiloltMhaiin»  tM  tpAUru  Etmd  tmgtMtkmUn.  «4  sol. 
dm..  MM  »mAc  tadKnf  Bmt  Htguittt.  Am  Ahm  fiiU»  im  If.      «.  «ilMi  dar  h«t-~  waiMM* 

au/  Ratur ;  feUt   i»  Z^.        A.  Z  %  .burgxol».        •.  Art.  f>   von  ipdttrtr  Band  anf  dtr  fir 
M  Naelträj*  Ittren  Seiu  iu^Mtkriekt»  ;  ftUt  m  Zi.       f.  An.  10  tn»  witdtr  oHdtrtr  If«ndt  Mit  in  Zf. 

Zi  KKitit  ii»r  irfilerf  lltmtikmfjtn  die  Litt«  d*r  $pdUr  in  dtr  L*km*n)lU  ffkU  tde^  Na^irn  mit 
Äufaikm*  dtr  darf  coa  tpAtcri*  Bind*»  gtwutkl$m  Ztn4U$  mui  KomkUmm  «m  .-  ■  item  her  Jobua 
Zorn  m  Bakwh  IOmI,  —  ilm  kar  Brinrt  vm  XagMadit  S  Vi  ^  '  mL  94n.* 


Digitized  by  Google 


238  DDI  SOLL. 

geschriben  fryen  stellen  anders  handelt,  den  obgesc^iiben  slol«  der  sol  xotien  nod 
den  soll  geben  und  den  zoll  nil  erlossen  werden  wie  ander«  die  nU  fiy  sint  des 
xoUes  ym  xolkeller  x&  Slraazbarg. 

II  A, 

Ick'  Berblolt  Swarber  tm  ritler  s6  Strasburg  tlkn  kant  allen  den,  die  dia  » 
gesehent  oder  gehörcnl  lesen,  daz  mir  bcvolhen  wart  der  zol  z&  Strasburg  von  des 

ratps  \vpf»<»n  zu  Str;izburg.  do  komenl  für  mich  dio  sallzmüller  zft  Slrazbur^  an 
A»gu*4  M,  der  milwoclien  nach  saiil  Hartholoroeus  dag  dez  /wt-lfboUea  io  dem  jare  do  riien 
zalle  von  golleä  gebürte  drülzeheQÜiuuderl  jare  uiid  ehlewe  und  driäzig  jur  und 
afigetoid  mir  einen  biief  and  qirodienl  U  irme  qrde,  das  dm  brief  bette  gemachet,  t* 
also  sA  erfarn  bettend  von  Iren  alten  [vordem],  Oietridi  zoller  an  dem  waaser.  der 
brieP  waz  one  zwei  sübenlzig  jar  alt,  alz  ich  die  daie  yanl  an  dem  sdben  brief. 
an  dem  brief  slunt,  wie  men  die  saltzmes  seigen  sol  mil  dem  körne,  also  cz  hienach 
geschriben  stat.  und  ist  diz  der  brief  von  wortc  z&  worle,  als  hie  noch  geschriben  stat : 

Allen  den  sie  kunl  gulon,  die  disen  brief  sebenl  oder  hörent  lesen,  daz  ich  u 
Dietriidt  ZdUar  an  dem  wasser.  das  die  sallsm&tter  A  Slraabuig  vor  mir  worenl, 
do  idi  aoller  wart,  und  ich  fragete  s&,  wie  ire  rebt  werent  von  den  abteilen  tind 
von  den  deinen  meszen  zü  sdgende.  do  aeilenl  aü  mir,  daz  sä  wcreot,  also  an 
dem  brief  bieuarh  geschriben  stat.  tmd  rrfftr  ouch  ich  daz  selber  wul  von  den 
zollern.  die  vor  mir  worenl  voller,  und  siut  düs  die  kora,  do  miUc  meu  alle  abieil 
seigen  sol: 

[i]  wan  men  ahleü  aeiget,  so  sol  men  nffionmen  vier  aealnr  mil  dem  ere  und 
einen  halben  sester  und  einen  halben  vierling  nnd  adlrail  dan  das  korn  legen  in 
den  seyger  und  aol  do  mille  vol  werden  mil  dem  körne,  als  vor  geschriben  siat. 
so  sßllenl  sn  danne  daz  selbe  körne  legen  in  ein  ahtcil  aszer  dem  seyger  und  sol  » 
diiz  blibeti  bi  einem  halben  vierling.  wan  isl  aber  daz  ahleil  merrc,  SO  sällenl  SÜ 
cz  minre  machen,  i&l  es  aber  minre,  so  sullenl  sü  ez  merre  machen. 

[S\  und  sAUanl  euch  die  ahteil  seigen  einen  tag  und  wie  silBehen  su  ez  geton 
hant,  ao  adllenl  sA  des  tagea  nAt  me  lAn. 

[3]  itom*  so  sint  die  kom,  do  mit  men  aeiget  die  deinen  moszeu.  do  nimmet  m 
men  zwrnc  sester  vol  komcs  mit  dem  ere  und  schütled  daz  in  zwo  vierdegezal,  in 
ie  (iie  vierdegezal  ein  sosler,  nnd  nimraet  den  ein  halben  sesler  nnd  pirt  halben 
vierling  halber  und  schüttet  die  zwei  sunder  zesamen  und  nimmet  den  dasselbe 
und  taüel  es  mit  einer  wogen  entzwd,  so  men  aller  glichest  mag.  und  d&t  men 
denne  ehis,  hinwedera  tä  weUenl  und  nimmet  men  das  ander  kom  und  leiet  es  » 
eniswei  mit  der  wogmi,  ao  aA  aller  ^choat  mügenl,  und  adtütlend  dan  die  swei  s6 

a.  Im  TeM  itl  hitr  wU  titci  *oiut  äat  üticK*»  ^  mit  ittm  wUderg«gtit4. 


>  Da»  8ttek  «M  Mir  hk  ■  «MmI»  m  ailMm  soUer  alle  jar  darumhc  swercn  miUseiit  darof  sfi 
lidtaiMUb  dis  gMohaeb  an  dem  samestac»  aeoh  i.  AdolfM  tac»  i3U*  amk  8tr.  BfA.  VDQ.  lad. 
109  «V,  dk.  «aoe.  2UV  (Jänte  m/te).  «o 


Dlgitized  by  Google 


DER  ZOLL 


229 


ioglichem  sester  eins,  die  do  vorgeinalit  siiil  mit  dem  crr  und  uimmel  den  der 
zweier  koru  eius  und  seigel  denne  do  inille  die  vierden  gezal  und  suüenl  die  wan 
loszen  noch  der  moszea,  also  sü  die  ahleil  haut  geloszcn  one  alle  ge verde. 

[4]  ilem  des  uder  kora,  das  do  »tat  in  der  andern  viecdegesal,  das  aAUent  sA 

a  aber  danne  enliwei  defl«i  mit  der  wogen,  eo  tä  aller  glichest  mAgent«  und  aAllenl 
«eigen  mit  dem  einen  die  halben  viecdegeaal. 

[5|  und  sAlIenl  daz  ander  nemmen,  daz  von  gclcit  ist,  und  süllent  daz  aber 
leÜen  mit  der  wogen,  so  sü  aller  glichest  mügent  und  söllenl  den  der  ober  eins 
nemmen,  so  ez  geleilet  wirt,  und  süllenl  die  vierling  milte  seigen. 

ip  [&l  und  adllent  nemmen  aber  das  ander,  dai  do  von  geleit  iat,  und  aäUenl  das 
aber  teilen  entawei  mit  der  wagen,  ao  sä  aller  gliebeal  mAgent,  und  aflUent  eher 
do  daz  eine  nemmen  und  aAUenl  do  mit  seigen  die  halben  vierling  und  das  ander 
binschüllen. 

(7]  ilem  dis  sint  die  kern,  do  mitte  men  die  deinen  messe  seigel  des  andern 
Ii  dages,  und  sol  ez  deuue  der  zoller,  wer  danne  zoUer  isi,  den  äallzmülleru  und  iren 
hnsgenosien  und  iren  binden  was  aA  bed^rffenl  die  swene  das  von  essende  und 
von  trinckende  das  besten  an  «ine  und  qpiasen  iMge  und  spate  geben. 

[8]  er  sol  oucb  iren  ürbwen  aendoi  daz  erlidi  ist  alle  vier  inibisee. 

\9]  er  sol  ouch  in,  wenne  sü  so  zitlichen  geseigenl,  alle  obende  geben  ein 
so  vierteil  wiues,  daz  sü  dalieime  gelrinckent.  und  dis  7.fi  einem  urkünd  so  bau  ich 
OietricU  Zoller  der  vorgenaat  miu  lugesigcl  an  diseu  brief  gehenckel.  dis  geschacb 
an  dem  montag  vor.santAdolfles  tage  in  dem  jare  do  men  salin  von  goltes  gebArte  tnt 
dusenl  svmhnndert  und  sAbentsig  jare.  * 

B. 

»i         Wanne  oucli  dis  seigen  oder  weles  dugcs  dis  soigon  rrfschihl,  so  men  die  saltz 
messe  geseigel,  so  süllenl  die  saiUmuUer  swereu  einem  zoiicr,  wer  danne  zoUer  ist. 
-  und  sol  in  der  aoUer  den  eyt  geben,  alz  hienocb  gescbriben  stet: 

[i]  sfi  dem  erMen  sAllent  sA  sweren,  den  sol  zA  fArdemde  und  alles  das  sA 
tunde,  das  dem  aolle  nAtse  und  gAt  ist,  nieman  sA  li^  nodi  sA  leide  we  alle 
*>  geverde. 

[2]  sö  sftllent  euch  swereu,  daz  abieil  zu  furende  und  relit  zii  setzende  dem 
armen  alz  dem  riehen,  dem  frömeden  alz  dem  beimiscben  relU  zü  müttcndo. 

*  [S]  sA  sAUent  ouek  sweren,  die  aaUsmesae  und  die  atrieben  sA  beadiftwende; 
wo  sA  befindent,  das  sA  unrebt  werent.  das  sAllent  sA  rAgen  und  fArbringen  dm 
■B  soUer. 

\4]  Sü  süllent  ouch  sweren,  wo  men  ein  saltz  für  daz  andere  gebe,  Halle  saltz 
für  Flemiscb  saltze  oder  Marsel  sailz  für  Halle  saltz  oder  gemeine  saltz  für  gftt  saltz, 
wo  sA  das  befindent,  daz  sAllent  sü  r&gen  und  fürbringen  eime  zoller  bi  inne  ^de. 

iif\  aA  tAUent  oudi  eweren,  wo  sA  befindent,  der  anders  dele  mit  dem  aalts 
«  mit  den  messen  oder  mit  den  strioben,  oder  anders  dete  wider  diae  vorgeschriben 
ding,  duz  sü  billich  rügen  söltent,  das  sAUcnl  sA  rAgen  und  fArbringen  bi  irme  eyde 
eime  zoller,  wer  denne  zoUer  wer. 


Digitized  by  CoQgle 


230 


ttSn  SOLL. 


[G\  sü  sdUeal  oucb  sweren,  das  a&  das  g«rihl  behabenl  iu  allen  den  eren  und 
fdilen,  all  ei  har  komm  iat,  also  verre  also  tA  küDneni  und  mügent  ane  tiät 
gevcrrte,  und  ouch  gcreht  urleil  sprechenl,  wenne  sü  z6  gerihlo  silzent  dem  artn^n 
als  dem  rieben,  niemaji  aü  liebe  noch  sü  leide  one  alle  geverde,  also  verre  sä  künaeot 
und  nii]igent.  » 

[7]  Wanne  mcn  ouch  die  vierdegesal  und  die  messe,  die  darzA  gehörenl,  geseigel 
und  gdmnt  weirdeol,.  so  s&Uenl  die  saMAte  von  ie  dem  vierdegexal  und  measeo. 
die  ilar  zu  geb5rent,  ein  Anise  pifenning  gdien  eim  soller,  werdanne  zoller  ist.  znen 
sol  uud'i  ülk-  jare  geben  z&  sanl  Martins  dag  von  die  em  vierdegesal  und  mmiMi, 
die  dar  zu  geliorenl,  10  pfenning  für  einen  cappen. 

l^J  sollent  ouch  sweren  die  kneble.  ■  die  daz  mliz  Iragent,  alle  jor.  den  zol 
sft  fiirdenide  und  daz  beste  und  daz  wegslc  darzü  ze  Ulnde  uud  daz  sallz.  das  in 
den  solkelfe  hArel,  sft  fordenide  und  sft  enlworteade  in  den  solkdre,  also  wä  Inllieh 
t&n  sölicni  bi  dem  adfaen  aide,  wen  men  salts  misset«  den  mftUem  gdionam  ae 
sind«,  das  (aüj  irrenthalben  nftt  geaumet  verdent  an  dem  messende  ane  geverde.  u 

0. 

Icb''BerbloU  Swarhor  ein  rittcr  der  stelle  mcislcr  zü  Slrazburg  liin  kunt  allen 
den,  die  dis  geselienl  oder  gehörenl  lesen,  daz  mir  bcfolhen  wart  der  zol  'm  Slraz- 
burg  von  des  rates  wegen  zä  Strazburg.  do  komcnl  für  mich  die  sallzmüKer  zü 
„3,    StraidHng  «n  der  milwochen  noch  aant  Bartbolomeus  dag  in  dem  jare,  do  men  « 
A*>tm»  nite  von  gottes  gebftri  dnütadienhundert  ebtewe  und  drisaig  jare  und  sftgetend  mir 
einen  brief,  der  waz  nüt  besigelt  und  sprochent  bi  irme  eide*  daz  den  brief  solle 
gemäht  hau  lierr  Iloinrich  selige  von  Mülnbeim,  also  sü  ez  erfarn  bettend  von  iren 
alten  vordem  und  ir  elteliclirr  onrh  selber  do  bi  waz.  der  brief  wart  geben,  do  nieu 
131t.  zallc  von  goUes  gebürle  drülzeben  hundert  Jare  und  in  dem  vierzcbendslen  jare. 
also  an  demselben  briefe  alle  ire  gebolle  slanl,  die  sü  halten  sAUent,  als  bie  nach 
gescbriben  slant : 

^'ir  Heinrich  von  MAlnheim  der  zoller  sft  Strasburg  und  die  saltanAtter  gemein- 
Iioh  sinl  überein  komeu,  alle  die  sallz  veile  hant  mit  der  deinen  mossen,  das  sü 
den  verholten  hanl  alles,  daz  barnach  gescbriben  slal :  ** 

[ij  daz  erste  daz  sü  debeinc  Halle  sallz  nocli  Marsel  sallz  noch  keinre  hande 
salts  m Aachen  sAllent  noch  uieman  von  iren  wegen  ane  alle  geverde. 

[2]  sA  sAttent  ouoh  deheine  sallz  geben  [fAr  gftt]«  noch  fAr  das  beste  sallx 
geben,  wan  Flemisch  sallz,  sA  noch  ire  gesinde  noch  nieman  von  iren  wegen. 

[.?]  sii  sullcnt  oucb  mit  nammen  kein  Hallesaltz  geben  wanne  für  gül  Holle-  xs 
sallz  und  Marselsailz  für  gt^t  Marsclsaltz  oder  für  gftt  miUelsalU  mit  nammen  sü 
oder  ir  gesinde  noch  nieman  von  iren  wegen.** 

•  .   Vü.-r  ,fj'.   ■  liic  knelit.  !>    /.(  /?  2  -S"^'  '  Ii^^'  HiTrlitnh  SwiitImt  i'in  rillor  '^er  stcUemelstpr 

xft  Siraszburg  etc.  prout  in  Uhtu  oviUb*  conünetiir  etc.  •  Dat  ütrtgt  tüüd  nta  Aiuimtt  C  /eiU 
Amdintr  Sulk.       c.  Srgänil  nach  Z f.        A.  Zf  atU.  :    ■  ti  MHent  oucb  kein  ahteil  messen  M 
mit  du  TiardigMal  ab*  da  hnfan,  wand  tA  m  fAllABl  heiM«i  mum  nit  dam  alilaU  aA  aoali  ir 
geaditda  nocb  timia  «an  Inas  wagian.  • 


Digitized  by  Google 


DER  lOIX. 


[4\  sä  söllent  ouch  keine  saltz,  daz  sü  koulTent,  lOMsen  fänfte  halbe  vierdegezal 
tbr  ein  ahteil,  wan  daz  si'i  ez  süllent  heisseo  mttmi  raii  dem  ahleil,  oder  ir 
gesinde  noch  nieman  von  iren  wegen. 

[5]  Bü  sollenl  uucb  ire  messe  setzen  und  nüt  henckcQ  für  sieb,  sü  oder  ir 
gesinde  noch  nieman  von  iren  wegen  ane  alle  geverde. 

[61  86  aoUent  oudi  keine  aalte  measeni  mit  ungesejeler  moaien  nodi  mit  nnge* 
aeyelen  stridieii,  86  nodi  ir  garinde  noch  nieman  von  iren  vegen  ane  alle  geverde. 

[7]  wen  ez  ouch,  daz  keinre  keine  mosse  scygele,  die  men  zu  jar  anderwerbe 
!?eigele,  und  daz  messe  keines  zö  kleine  were,  daz  die  saltzmi'iUer,  die  daz  messe 
10  s^igetend,  diihU;  bi  irem  eyde,  daz  daz  mesze  uogeveriich  zö  kleine  were,  daz  sol 
daz  bessern,  dez  daz  messe  ist. 

[8]  «er  oudi  keine  stiidie  seigete,  die  den  rebt  wer,  und  htante  men  die  und 
ftnde  ad  danne  z&  jor  unreht.  das  aol  ouch  das  bessern,  des  die  atricbe  iat. 

[9]  Ez  ensol  ouch  nieman  saltz  veile  han,  wan  der  sinen  einung  het.  und  ensol 
»  ouch  der  nieman  in  keinen  snndern  kosten  setzen,  der  nüt  sinen  einung  het.  und 
wer  aber  daz  dete,  daz  sol  daz  t>es8em,  der  sinen  einung  het  und  ez  darin  setzet.* 

[10\  wer  ouch  disc  gebot  brichet,  der  bessert  drissig  Schilling,  one  die  daz 
lalta  miaohent  und  mif»  unreht  messent  und  mit  nnrehten  airidten  fonden  werdent. 
die  sAllent  beaaern,  was  die  aaltatt6ttw  darumb  ertdlenl  uf  iren  eiyde  an«  alle  geverde, 
*»  wan  s6  einen  zoUer  alle  jar  dar  umb  sweren  m&ssent,  daruf  ze  hfitende.  dia  geacbach 
an  dem  sampstage  noch  sanl  Adulfcs  dag  in  dem  jarc,  do  mon  seile  von  gelles 
gebi^rte  drützeben  hundert  jar  und  in  dem  vierzehenden  Jare.< 

r. 

Dis  gil  man  den  knehten,  die  des  Zolles  warlenl  zft  ie  der  f'ronvaslen  : ' ' 
»        Ilem  zb  dem  ersten  eime  zoUer  in  dem  aollkeller  10  üb.  und  5  aol.  und  1  Iii». 

zCi  gell. 

Ilem  eime  zoller  an  dem  Wissen  turn  30  eol.  26  den. 
Ilem  eime  soUer  an  Kronenbuig  90  aol.  26  den. 
Ilem  eime  soller  an  Steinatroaaen  90  ad.  80  dm. 
M       Item  eime  soller  an  a.  Stefflinsbnidcen  30  aol.  26  den. 

«.  jr««Mlm>.        h.  F«W.:  «nilU».  JTt:  «ttiselMtiiiiluinfditoriiMiM  iiDdailiiDralrtM 

c.  In  dtr  untenu.i  Krh  JUu,-  s^iir  >ul<i  1R2.  id.  180,88.  d.  «UsgR.—  uf  d«R  RinbrnctMa 
1  lib.»  ton  Hand  B ;  hier  tritt  aneh  2^  medei-  ein. 


1  INt  PtfieriUMMr^  Se9±  O  ao§  »ml  falguiätt  TttMim : 

A         Dis  ist  knehtlon  : 

iteiu  '!>  IM  zoUur  ia  dorn  zullvkolie  14  Ub.  so  wibeouabten  und       uint  JoUiuis  tag  süuigibten. 

•  12  lib  dem  woger. 

•  8  lib.  d«m  vib«ioll«r. 

•  8  Ulk  ä&m  lyttbuolkr. 
M          »5  lib.  dem  seyger. 

«  6  lib.  dam  wauenoller. 
»     t  lib.  off  di*  Biabradke. 


Digitized  by  Google 


33S 


DCR  SOLL. 


Item  eime  zoUer  an  s.  JohansgiesseD  1  üb.  ö  sol.  ^0  den 

Item  eim«  aoU«r  an  der  Kaltdweo  30  ad.  26  den. 

ItoD  eime  'wasaenoUer  uf  der  BrAachMi  2>/i  lib.  26  den. 

Und  derselbe  sul  öch  scbriben,  was  wine  abe  deme  wasser  gef&ret  weident, 
daz  sül  er  tlotu  zoller  gescliriben  geben  und  öch  waz  in  die  herbergen  kuraet,  und  i 
sol  zu  ollen  zilen  uf  deine  wasser  sin,  so  man  wine  hrin^ft,  und  öch  das  iü  die 
herbergen  kumet  und  waz  von  körne  oder  ander  kulmansciiaix  ist. 

Item  eime  zoUer,  der  den  zol  samment  Mr  linin  tftch,  30  sol.  26  den.  und  1  lib. 
für  des  buiggrafen  aol. 

Item  eime  zoller  uf  deme  RoasHBOtikfll  10  aol.  >ft  wartende  fftr  abogang.  « 

Ilem  eime  zoller  an  der  bedecten  brücken,  dar  iet  achif  urartet,  17  sd.  2deo> 
alle  fronfasle  und  2  tierleil  kornes  zürne  jore. 

Ilem  eime  zoller,  der  des  vihezoUes  wartet,  2  üb.  26  den. 

Item  eim  seyger  1  lib.  26  den. 

Ilem  eime  woger  2 lib.  28  den.  und  16  aol.  zAgelt  alle  firmifiaste.  n 
Item  den  «ollem  uf  der  Rinbrocken  1  lib. 

XI.» 

Dia  ainl  die  leben  sft  aant  Johans  dag  :* 
Item  herr  Johana  Zorne  1  lib. 

•  berr  Hugen  Zorne  1  lib.  • 

•  Heilanl  Zorne  1  Itb. 


item   4  lib.  an  den  Ringiesacn. 

•  4  lib  an  H.  Stophansbnick*. 

•  ao  mI.  an  den  rjoknaicli. 
>     4  Hb.  m  dfa  KrHow*. 

•  4  lib.  an  die  Qedeckete  brück«. 

•  4  lib.  an  den  Wissen  tara. 

•  l  üb  an  Kroiienbnrg. 

•  4  lib.  an  Steinstrats. 

•  9  Hb.  aa  Waaemdi«. 

Pis  nortigrrn!iri>irTi  fr  ucken  Bol  «1b>  TOB  StnUtlNtfg  lo  bt««  ^Mut. 
item  die  zwo  an  dem  zolk-t.ir. 

•  2  brocken  an  ByschofHx'irgetar. 

•  <  sa  dem  jongaii  saat  Fetar. 

•  dia  brndta  ondar  dam  Pfimiilgtann. 

•  die  zollfhüserc,  Jor  sint  wdI  sesz. 

>  DU  Zu9äU€  umd  Vträ$ulenmgm  der  Band  B  ttdteH  ewioAen  *  *  die  von  tpäterer  B«»d 
t«  mmmtm.  S%  pUt*  äk  Mb>  fOginde  Littt  m  einer  Ahtdw(/t,  wtkke  die  hkr  m  kr»* 

Weite  ah  Zusatsf  von  gpätern  Tf'i'v^  hfseichmien  ^\xmeH  m  dm  Jtaf  tmfkiwmt, 
*  LisU  des  bischöflichen  Lehmoodex  (Btz  A.  U  377)  : 

Bic  notantnr  feoda,  qne  in  faato  a.  ^baania  buptiata  4a  thaloaio  Arg.  annia  aiagilia 
primo  Liabencallario  18  sol. 

Haai  Reücke  filie  patrni  ejasdem  Liebencellarii  18  sol. 

•  W.ilthero  filio  lÜrti  SiM-iulor  Ii)  Iii),  minus  f)  sol. 

•  Heinrico  de  Mülnheim      üb.  ü  sol.  et  10  den. 

a.  S«  in  4tf  V9rl*§»i  tin»  tpittri  ÜMtd  IM  «htr/fttltr.  •biscbof». 


Digitized  by  Google 


DER  ZOLL. 


10 


ilam  herr  Johans  Zorn  von  B&lach  10  sol.  * 
herr  ZÖrneliu  von  n&!ach  10  aol. 
berr  Berhlolt  Zorne  3  lib. 

Reimbolt  Zorne  zä  Ryneckc  3  lib.  7  sol.  3  den.  [nimp  lier  Johans  Bock].'' 
Glaia  Zom  BiigeUif«lil  1  lib. 
Qaua  Jangewnie  2  Vi  ^*  ^  vntM. 
herr  Heinlzen  von  Mülnheim  13 '/t  Ub.  8  sol.  10  den. 
herr  Ricliemberg  von  Mülnheim  und  sincn  brSdern  20  lib.  11  sol.  4  '/i  den. 
herr  Byschofes  seligen  aüm  von  Mülnheim  30  sol.  minre  1  den. 
Heinrich  von  Mülnheim  von  Landesberg  O'/i  Ub.  15  den. 
her  Walther  von  HAlnlieiin  sft  sant  Thoman  4  lib.  3S  den. 
OoaaHilieiiadins  kyndea  von  MAlnlieini  4  lib.  32  den. 
herr  Johans  Obreht  4  >/,  lib.  *  nement  des  Hafenera  aeligen  kinde.* 
herr  Johans  von  Windeckc  2  Ub. 
Panphelin  S'/j  Üb.  1  nutze. 
Reimboll  von  Blümenöwc  14  ünlze. 
kenr  Glane  Globdoeh  35  aol. 
Hana  Gbbdoeh  95  sol. 
herr  Hansen  von  Oraalein  10  aol. 


■.  DkNmM»9tH  <W  JolHHn  Zorn  vmBftVMli     BfiMt  *•» 

und  MttktH  dort  4  Seilern  torktr.  b.  JMfMfricAlN,  itfihr  999 
b»t  Ülricb  Bock  31/t  lib  1  üau«.> 


:••  /Min  «  ifiMtr  Atfit  it  Mt 


qvAtoor 


161b 


fem  diclo  de  BlftmenAwc-  .*>  Hb, 
Zornoiü  Beniori  3  Ub. 
Zornoni  juniori  8  Uh, 
Hngoni  Zorn  8  IUk. 

loliaiiiij  in  lUlbMgaHMii  10  lib.  «ad  1  dnk 

Alberto  RaienJcrlin  4  lib.  nnd  10  sol. 
dicto  NessehAii  4  üb.  tninns  30  den. 
Jvhanni  Pnnfclin  3  lib.  11  soL  und  8  dfll. 
dicto  Tanm  2  lib.  «t  7>|i  toL 
dieto  fleUlt  «t  WddMiwlo  8  Ub.  «t  7i/f  aoL 
NicoUo  de  Kagenecke  4  lib  3  sol.  et  9  den. 
Johanni  fratri  luo  2  lib.  13  sol.  et  B  den. 
Bthnboldo  Batmb&ldelin  et  Bnrckardo  fratri 
lliia  qaondam  Nicolai  Cnder  kaattan  16ift 
Jobtnni  de  Mdlnlieiin  et  fratriba»  mia  20  Hb.  «t  8i|t 
Hngoni  ^'r;'ilM>nweg  4  soL 
Reinboldo  Stäbenweg  4  sol. 
Erboni  Stdbenweg  84  sol. 
Johanni  Stübenweg  4  sol. 
Petro  StAbenweg  4  soL 
Hngoni  Wirici  4  nac. 
Andre«  Wirici  4  oae. 
flik  qmOm  IMa  «Mei  4  mw. 
Thome  dicto  H9ier  Iß  anc. 
Cftatzclino  dicto  Höier  8  unc.  ' 
dicto  Brandecke  16  anc. 

Jobanni  dicto  UobalAcli  6  lib.  17  soL  et  a  den. 
WilbaliM»  HapfMa  3>|i  UV. 


SO 


Digitized  by  Google 


S94  »BR  XOLL. 

Item  hcrr  Johans  von  Wickersheim  5  sol. 

•  berr  GQne  vun  Wickersheim  10  sol. 

»  herr  Heitilzeiiuni  Olte  Friderich  7  ünUe. 

»  herr  Erhart  vun  Kagenecke  2 lib.  3  sol.  9  den. 

•  BeimMt  von  KageneoSce  3  Hb.  3  Ml.  9  den. 

•  herr  Jobans  Hunesvelt  von  Kagmedce  1  lib. 
»  Claus  von  Achenheim  2  '/<  l>h-  5  sol. 

a     Reimbolt  Spender  15  lib.  15  sol. 

«  Ulrich  Li^sclin  2  lib.*  [aimet  her  Ulrich  Bock  der  junge,  Ulrich  Bock 
seligen  sun  in  BrantgasseJ. 

[Ilem  2  lib.  her  Jobans  Bock  von  der  Kusoltm  wegen^ 
Item  Sjrmttnt  von  ScbAnecke  38  aol.  9  den.  (nimet^  Wilbelm  von  Valk«DalelD|. 
>    Glaus  von  Schönecke  38  sol.  9  den.  (ntmel  jmxsher  Wilhelm  von  Val- 
kenstein]. 

Item  her  Jobans  Schillo     lib.  5',^  sol.  1'/»  den.  ' 
(ioszeu  Scliüte  2  lib.  5 sol.  1  '/•  den. 
Jobans  Kynde  von  HatBenheim  l  lib.  3  8oL  9  den. 
Wemlin  Stunne  4  lib. 

Sigeliu'  VlUlacben  und  sinen  bnidern  11  Hb.  2  den. 

Johuiis  Jungen  und  sinen  brädern  3*/i  Üb  2  nncen.  * 

Syimnil  Wetzelin  18  sol.  10  den. 

Ilenselin  liebcslocke  in  Münstergassen  und  sinen  gemeinem  8  üb.  miiir«- 
0  den.  *  des  wurt  Hans  Lentsel  und  RUe  sinem  brOtder  2  lib.* 
Item  Hennen  Wtrich  1  lib. 

Jobans  Wenser  z&  Mollisheim  8  lib.  (nimet  Bernbart  Boclcelin]»  * 

II.  Praffenlabe  und  sinen  br&d^n  2Vi  lib. 

Pekr  Nopen  35  sol.      j  juncher  Siferlin  in  Oberaaasel. 

Willielm  Nopen  35  sol.  )  ^  ^      J™™«»"  »«  v«»Tpuw«j. 

»     [Reynbolt  au  dem  Tn'ibel]  1  lib.  warent  des  Genseffts.' 

•.  llie,ndih  tufttekr.  aber  MUgutr.  .oimet  W«liber  »on  Winlertur*.       b.  EüiMfM  sugfttkr.  titt  • 
auajttir.  ■derSpiUli.       c.  V»m  ^tltrrr  ffantl  ansftttr.  imd  0ttr§tuAr.  »Rggi.         d.  .R«jrnl»lt 
>&  «Imb  Tt4bel>  fHf  Ahhp  m»  tfUnerr  Band.  Vtm  B  iM»Ur  §mkrMm  uhr  mtgflridiKi  «"ia^ 
Garn  Staim  woa  W^ganhilv« . 

Item  liberiB  Otlonis  Friderici  7  ane. 

•  He8»oiii  Pf.^ffeiilap  2  lif  lib.  " 
«     Jühjinni  Kn.solt  .S  lib 

Coorado  diclo  Richter  16  toi. 
»    flliu  difld  Zdwa  b  to). 

•  Stehclirjo  ih>  BeiKe  8  Hb. 

Nota  die  alit  {ifuiil  giltz,  die  Stehelin  bette  uf  nnserin  »olie  xh  Stra&sburg  stt  eime 
sfi  Oirbaden,  die  hat  er  af  gelassen  und  sint  gelnhea  JohUBM  WnM  «in«  •d«Utnehto  T«V  MoUnl«*- 
item  lib«ria  Alb«rti  de  Hermotihum  15  lol. 

•  JohMiiii  fllio  Ldtawid  d«  WIek«n!beiai  10  mL 
n     scnltpto  in  RftfeTilieim  nnam  libram. 

»umma  horam  est  centum  et  H5  lib.  cum  17  den.  ^ 
(Bim  Stmm  trgMt  meh  nkM  mAr  «m  da»  «^fm  8mmmtim.> 


Digitized  by  Google 


hcm  UpTr  Reimbolt  Slübenwegcs  dUitern  8  ünUe  den.  iren  lebelagen  und  nüi 
liirbaz  |nimel  Heinboll  Lappe]. 

*  summa  liuszius.  165  IIb.  2  sul.  4  '/j  ticn.' 
item  einer  Uosterfirawen  von  ranle  Eilsebel  13  äntae. 
t        »    KleinhenMlIna  erben  von  Wintertur  13  naln. 

>  dem  von  Bergheim  eine  priesler  2  Vi  Üb.  5  sol. 
summa  i '/»  sol.  5  üntze.* 

[summa  liberal  ist  100  lib.  70  üb.  und  14  den.] 

X//.- 

« 

u>        Dis  sint       do  uf  deme  zolkeller  zü  Slrosburg  gülle  geköfl  hanl: 
Item  zü.  dem  ersten  100  gi'ildin  geltes  dem  capitcl  ziü  Slrosburg. 
»     40  lib.  gelles  der  von  Bischofesheim,  stout  800  lib. 

>  bera  Bunkert  von  MAlnbeim  von  Recbberg  100  güldin  gellea  von  des 
von  Hewen  wegen.  * 

1^       Item  100  güldio  geltcz  bem  Jobans  Hafener  slont  1500  güldin.  ^ 

»     frftwc  Annen  hcni  Ilrinrirhcs  wiltcwen  von  Mölnheim  100  lib.  geltes, 
slont  löOO<  [wurt  den  von  Rotzenhusen  und  den  Beyern]. 
Ilem  Rfik  Barpfennig  100  üb.  geltes,  slont  1500  lib.^ 
»    Jobans  von  Rosheim  90  merg  Silber  geltes,  stont  450  m«i^.' 
10         •     hern  Johans  Ulrich  von  Mülnheim  60  güldin  gelles,  stont  900  gAldin.* 
»     R&doif  Swenninger  30  lib.  gelles  stont  450  lib.  ^ 
»     Jekelin  Nussebcngel  2i)  lib.  geiles  stoiil  300  üb.  " 

»     Hartman  von  VVittensheim  10  lib.  geltez  stout  150  lib.^  wurl  dum  Ertzuiger. 
»    her  Andres  Smide  10 lib.  stont  ISO  lib.'*  *wurt  Erberl  Zmne  deme  golt- 
a»  smide,  ist  m  lipdinge  geniadit*.^ 

Item  frowe  Margreden  zQm  Turme  und  ircu  geswüstcm  10  lib.  SlOnt  150 lib. " 

»     der  Mcrckeleriü  44  lib.  gellez  stont  660  lib.  '* 

»     hern  Burckarl  von  Mülnheim  80  Ub.  geltez  stont  1200  lib.**  *wurl  frowe 
Bealrii  und  dem  Berün*. 
M       Item  Sifrit  ScbAp|ifelin  200  gAldin  geltes  stont  3000  gAldin.«« 

>  hern  Burolcart  von  lliilnheim  in  Brantgassen  35  lib.  geltes  slont  585  Ub.'^ 

a.  AUtAmitl  Sil  tmd  XI II  von  Uaiiä  B.     b.  Die  ZtiU  ton  B  tpiltf  kintingutlunti*».     c.  Xt  1000  Iii., 
tnU  intimNA.     d.  « iit  —  Updi^e »  m»  irUttr  Baitd;  t»  im  Oimm  tm  Knn*. 

1  Ja»  AmHBAiiddi  mimA  auA  hitr  MKik  der  tntuk  AidUioik  Mdtulttt.      '  Bjifif  VeAautsti/rk.  auf 
M  100  ^hUKi«  /Br  2S00  ^  •Rndott  tob  H«w«n,  enttMi  fwn  tm  Aug.  8.  8br.  Bet  Ä.  O  UM  KopM- 

buch.  ^  Urk.  ebenda  als  "  Haus  Uoffnor  ritter  von  'Wai>Beb)Iicim  >  ixm  gleichen  Datum.  Ebenda; 
aOe  von  1366  Äug.  30.  »  Verkaufturi.  ebenda,  doch  mit  der  Kmfsumm«  vm  SOO  lib.  «>  Laut 
Ihk.  «.  i960  Aug.  HO.  ebenda  aU  •  Andres  Fabri.»  "  Utk.  v.  gkichet»  Tage}  ebenda.  Verkauf»- 
mmm  otidk  hier  200  lib.  hier  heißt  «  •  iMMttinii  nod  adunNtann  «  dwn  Ton.*  »  JSVm  Vtrlm^«' 
«  iirfeHMd*  9.  tK6  Äug.  20  auf  dietäbe  Summe  um  iuudbm  Xk»  M  m  Bm»  JUnmm  «mI  imm 

Erhen  auogcsUm.  >3  Urk.  ebenda.  '<  '  cbtKikii  toA  M8f  C»  *8iMt  SehSpIdiaB  witll«*. 
>i  Urk.  ^nda  ;  doch  •  Batkelin  von  Mulnbeuu 


Dlgitized  by  Google 


396 


DIR  mL. 


Iteni  fiAwe  Eüse  Uerswinen  6  lib.  gdtes  akml  80  lib. ' 
»    100  lib.  gdlM  dem  Stitladi  slont  1600  lib. ' 

I    Heinneh  GrAnvalt  10  Hb*  gdtw.  [wurl  deme  jung«!  Cniilie  M ttller  .*] 


Ois  sint  die  leben,  die  men  alle  jor  zft  winahlen  gU  an  dem  xolkelre  sft  Strasbai^ : 
Item  hern  Johans  Klobeloob  dem  eitern  35  sei.  miner  3  den. 
»     hern  Reinboll  Klein  Klobeloch  35  sol. 


faern  Heinrich  von  HAinbeim  von  Landeebog  3  lib.  8  sd.  4  den. 

hem  Ueinlzen  von  Mulnkeim  6  lib.  9  sol.  4  den. 
hern  Byschof  von  Mülnheim  1  lib.  9  80l.  10  den. 

Reimbolt  Spender  2  V*^  lib.  ö  sol. 

hem  BchtoU  Zorn  1  lib.  n 
hem  Hdncidi  Zorn  l  lib. 
Hana  Zorn  von  Bokerieb  1  lib. 

her  Adam  Zorn  1  lib. 

Ilugelin  Zürn  1  Mb. 

lleilanl  Zorn  1  lib.  m 
Clawes  Juugiiurn  1  lib. 
deme  «iasen  Zorne  I  lib. 
Glawea  Zorn  Engelbiehl  1  lib. 

B611el  von  Miilnheim  3  '/i  üb-  6  sol. 

Goase  von  Miilnheim  3  Vt  üb.  6  aol.  « 


>  Urk.  ebenda;  doch  ut  hier  die  Verkauf  »summe  90  S.        *  Urk.  ebenda,  von  1366  Äug.  18  an 
•  Stitlaw  V.  d.  Weit«omttle>.      >  Lüte  de»  bitchöfiidhen  Lehnteodex  (BetA.  Q  3f7)  : 
Iit»  feoda  a^ediaiitar  da  pttdioto  UMbwio  ia  feato  DAtivitat»  domtni : 

Note  qnocl  IMmlioMiu  S&no  voididit  Hdnrieo  d«  IMIbMir  radd.  6  lib.  mpw  fimdo  tmo,  quod  i» 

habet  super  fheloneo  Arg  ,  et  hoc  factam  «■!  de  OOMaMO  BcfttoUi  «piMOpi  Algiatilillll. 

lt«m  dicto  Lii'ljencullario  18  sol. 

•  Ueilcke  filie  patrui  sui  18  sol. 

■  ftlio  WaUlwri  dicti  Spender  2  lib.  et  16  wL 

a  Johanni  de  Kalbeegaasen  6  i/s  I'b.  miinu  18  den.  V 

•  liberi«  quondain  Johannit.  ullra  ürut>cam  4  Hb.  18  eoL  *l  7  imu 

■  filiia  qaondam  Erboai«  oltr«  Bnucaia  21  nno. 

•  ZonHMli  MMilifi  S  lib. 

»  Zornoni  jnniori  .*?  lib. 

•  Ungoiii  Zorn  3  bb.  ,  .  M 
t  Petro  de  SchAnecke  4  lib.  minne  30  dm. 

a  Jobanni  PaafeUn  S  Vi     1  n»«- 

•  dicto  Taurit  9  Ub.  «t  7  l/t  ml. 

•  dicto  Schilt  et  Waldenario  3  lib  rf  7  '/«  «ol. 

•  Johaniu  de  Mülnheim  et  ftati-ibiu  eui»  18  Ub.  ei  3      oacen.  41 


JT///. » 


I  {nimp  her  Johans  Bock.] 
»  üb.  10  soL  9  den. 


Digitized  by  Goo 


tm  ZOLL. 


337 


Iteio  Anriielinfl  kinde  von  Kageneoke  2  Vi  Hb.  3  sol.  0  den.* 
Sig^n»  FAUachea  5      Üb.  4  sol.  1  deii. 

Hesse  Pfaffenlabe  2  Hb. 

hern  Job  ans  von  Kagenecke  dem  hofcmcister  2  lib. 
hem  Johans  von  Kugeucckc  vuu  Huu^fell  l  lib. ' 
Gossen  von  Kagenecke  1  lib.  3  sol.  9  den.' 
Gosse  Rdiestog  und  sinen  gemeiaern  3  V«  Ub.  mmer  6  den. 
Hans  Lentf  din  und  sinsm  brudsr  RAle  2  lib. 

Ülridi  Bog  3  Vi  Hb.  1  ünlze.  [nimet  Eans  Bock,  Glaus  Bodcess  sdigoi  sua.] 

Clawes  Jungen  1  lib.  18  sol. 
Hans  von  Windecke  2  Vi  Hb-  minre  23  den. 

Waltber  von  Winterlur  2  lib.  von  des  KusolU  wegen,  [nimel  Ulrich  Bock, 
Ulrich  Bodces  sdigen  sun  in  Brantgasse.] 

Item  her  Johans  Bock  2  Hb.  von  des  KusoUi  wegaii. 

Reinboll  Welzel  und  sinen  brfldern  18  sol.  10  den. 
dem  SchiUe  2  lib.  5  Vi  sol.  1  den. 
Bürckelin  Schiltes  seUgen  kiadeu  2  lib.  5  Vi  sol.  1  Vs  ^^Q* 
Herman  Wirich  1  lib. 

Qaus  vonSeh/beoke  38  sol.  9  den.  (nimet  juncher  Wilhdm  von  Valkenslein.] 
dem  Spilal«  38  so!.  0  den.  von  Simondes  wsgen  von  Scb(hieoke. 

den  tftmheren  zö  s.  Pclcr  30  sol.  von  der  von  s.  Arbogast  wegen. 
Bernbarl  von  Matiienheim  I  Hb.  3  sol.  9  den. 
Siferlin  in  Obergasse  3  Vt  hb.  von  der  Nopen  wegen. 

huszins, 

Ilem  einer  klosterfrowen  von  s.  IBlsebet  13  üntze. ' 
•    klein  Hoisetins  Siben  von  Winterlur  13  Antae. 
>    dem  von  Bei^eim  eime  priesler  2  V,  lib.  5  mA. 
Summa  102  lib.  7  sol.  und  1  den. ' 


t.  1«  •«  >b  lik  4  Ml.  I  dn.  • 
c.  Mt  «wiHuiUhiB». 
•Wflhalin  «M  ValkwiliiD». 


b.   Atugt$tr.  und  ro«   »mdertr   Hand    »htfgttchr,  .}Iug«a>. 

r.  Jh  « 


ItMn  Nicoiao  da  Kagwckw  4  Ub.  S  mI.  et  9  im. 
Jobaiui  4«  KaifeMelc«  S  tth.  et  18  mL  9  dao. 

Hugoni  Wirici  4  nin  on. 
Andrec  Wirici  4  uncon. 
filiis  Pauli  Wirici  4  anc«n. 
JokMini  JUobaUob  6  Ul>.  17  mL  «t  S  den. 
Heimioo  de  MdlnlieiiB  6  Iii»,  «i  10  den. 
dominis  de  s.  Arbogaste  30  ioL 
Wilhelmo  Nap«n  3  «Ii  lib. 
Cftni-ado  Riht«r  If»  aoL 
UMWUii  FfifluiU|i  S  i/i  üb. 
Jelmmt  Kuelt  S  tih. 
Summ;i  horura  est  centom  86  lib  minus  2.^  Ae». 
(Dte  Ütiimne  ergiebt  nck  mckt  om  den  obigen  Summmdm) 
'  JMm0  Ammm  iffMl  tUh  ncM  ew  4m  etifvii 


Digitized  by  Google 


238 


DfCR  ZOLL. 


AiteknUt  VI  i»  der  Fuisw^g  «o»  Z^. 
OrdenuDg  des  seyger  ampts.  * 

Der  seiger  aol  ewerea,  also  hanuich  unde  davor  geacfaribea  stoti,  und  nit  ober 
den  modal  sft  kotnende  io  keynea  wage  bi  aineiD  eyde.  * 

\i\  *  Item  wer  seiger  ist  in  der  slal  Strasasburg  von  des  zolles  wegen  und  » 

von  unser  des  bischofs  von  Slraszburg.  der  sol  keyn  inicl  noc\\ 
mielwou  uemmeQ  von  den  lülcn,  denen  er  ir  mesz  aeiget,  ooe  alle  geverde  hy 
sinem  eyde. 

*  Item  es  sol  ouch  nyeoians  kein  mesz  hinwcgk  liehen  umb  ziusz.  er  s i g 
wer  er  well»  es  sygen  sesler  oder  balbaester,  vierling  oder  halb  k 
viarling  oder  andere  meas«  daneinsoUer  in  dem  sollkeller  sft  Strasz* 

bürg  von  dez  Zolles  wegen,  und  wer  der  oder  die  weren,  die  das  delen  oder 
ycmans  von  yren  wegen,  und  das  eyncin  /oller  fürkumpl,  so  sol  er 
by  syneui  eyde  von  slund  an  noch  im  scaden  und  in  dommb  zü  red 
aetaan  und  dorumb  besscrung  2&  uemcu,  als  sich  gebürt,  dcsglichen  von  u 
den  elen. 

[3\^  Wer  es  oucb  das  der  seigar  eynicliarley  mesz  funda,  das  mit  hom  «er 

besIageD»  das  aol  er  ncmen  und  sol  es  anlvtirlen  dem  zoUer  in  dem  zolkellcr  bv 
sinem  eide.  er  sei  ouch  niemans  kein  mosz  bsbeo  mit  hfütn  besiegen  den  ein  zoUer 
in  dem  zolkellcr  von  des  zolles  wegen.  « 

1'^ '  Ilem  was  mesi^  man  bedarf  von  des  x.oUe.s  wegen,  die  in  den  zoUkelier 
geboren,  es  sigeu  achtel,  die  man  nül  horn  befiehl,  sesler  oder  ander  mesz,  das 
sol  der  seiger  machen  und  sol  den  zügk  der  adkr  geben  von  dem  soll  and  nit. 
von  dem  seigelt. 

\3[ '  Item  er  aol  oucb  das  gell,  das  ym  wurl  von  dem  seigen,  alle  flrooftat  s 
dam  zollcr  antworten  in  den  soUkeller  by  sineni  cide. 

[ö]  •  Ilem  welches  mesz  er  seigel,  das  in  das  lanl  gehöret,  wen  er  es  dan 
seigel,  der  sol  sin  Iniwc  geben,  das  er  das  mesz  zfl  Sraszburg  noch  in  dem  burg- 
banne nul  eubrüche,  esz  sig   welcher  band   luesz  das  welle,  und  er  sol  die 

truw  nyemana  erloaaen.  m 

[7]  *  Item  alle  die  nussaester,  die  er  aeiget,  die  aollen  in  dem  bargbann  sft 
Strassburg  blyben  und  aol  nyemands  keynen  han  dan  der  soller  im  zollkeller 

von  des  Zolles  wegen  und  die  olelül.  und  sol  nyemands  keinen  umb 
zinsz  hinweg  lyhen  dan  der  zoller  von  des  zolles  wegen. 

fS]'*  Item  er  sol  ouch  alle  sesUr,  die  er  seiget  und  ander  mesz,  welcherliande  » 
die  siut,  die  sollen  alle  glich  wil  siu  noch  dum  model,  der  darzti  gehorel  oiie 
geverde,  und  besonder  aol  er  ein  uffaeben  haben  uff  die  achutfass, 
die  im  gebrooht  werden  sft  seigen. 


'  DU  hier  gesperrt  gedruckten  ««Ben  fehlen  in  Zt  VI.       *  =t  Z,.       ^  -  Zi  1        «  Fpl.  A 
»  Vgl.  Zi  8.      0  Vgl.  if,  7.      »  Vgl.  Zi  10.      •  Vgl.  Zi  ».      »  YgH  Zt  3.      "»  Vgi  Zi  4.  N 


Dlgltized  by  Google 


DER  XOLL. 


2ä9 


[P]>  Item  er  eol  ouch  uszwendig  der  stat  und  in  dem  burgban  y.fi  Straszburg 
uff  den  merkten  und  in  den  hüsern,  do  man  veilen  koulT  hat,  gon  zfl  allen  ziten. 
so  yn  duncket,  das  es  göl  syg  und  iioUnrftif».  der  mesz  warnemmcn  und  flissig- 
licheo  suchen  an  allen  steUen  und  enden,  wo  er  verlruwe,  dm  er  sie  viudcl.  wann 
er  oudi  mess  vindel,  es  syen  MSter  oder  alle  andere  meeae,  die  do  ungeseigel  sind, 
die  sd  er  nemen  und  eim  aoUer  im  sollkdler  git^ten  hy  aineni  eyde  und  mag  ein 
zoller  besserung  nemen,  oh  er  vil. 

[loy  Item  die  atriohea  aallen  getreioliet  sin  on  allein  die  saltzstrichen  sollen 
Mach  sin. 

lu  [ity  Item  er  sol  ouch  alle  jor  s.  Marlins  lag  gon  allen  sallzkaslen,  die 
in  der  atat  Siraaibnig  aint. 

\iS\*  Ilem  die  aaltiroAtter  gent  von  den  ddnen  messen  von  yeglichem,  do 

man  salU  mit  mysset  oder  mittet,  wan  die  mesa  gebrant  werdcnt  und  geseigel, 
28  den.  oder  einen  scster  sallz;  und  sciget  man  ynen  die  selben  meai  swäadien 

»»  den  zweyen  messen  Un!?er  liehen  frowen  nlle  jore. 

Item  wer  es  ouch,  das  yemaiicis  lunden  wurde,  der  do  bruchte  einen 
sester,  der  das  jor  nit  geseigel  were  und  nil  recht  were  and  breaten  daran  Ainden 
w6rde,  oder  ein  ender  mesae»  ea  syge  wdcherhand  ea  i^ge,  olein  odw  groai,  «o 
ein  ae^er  das  fünde  und  er  es  erkante,  das  es  nit  rechte  were,  und  er  es  den 

»'  herren  verkiii>flot  und  soite.  der  sol  bessern  und  die  besserung  stol  an  den  hcrren. 
das  ist  an  einem  bischof  oder  nn  sinem  COpilel  oder  wpr  dan  den  zoll  iiilial  von 
der  slyfl  wegen  ;  und  sul  die  besserung  dem  zoll  fallen  und  mügeul  die  besserung 
setxen  und  nemen»  wie  aie  dann  erk^nent  uf  yren  <qrd»  die  dan  ein  sol  1er 
bittet,  gebAt  oder  beräft,  darüber  nriel  c5  sprechende  von  unser 

1»  des  bischofs  von  Straszburg  und  unser  slift  wegen. 

[7-/]'^  Item  ein  sester,  der  in  die  slat  Slraszbnrf^  pf'li'rt  oder  in  den  burgk- 
hann,  der  gil  2  den.,  SO  man  in  seigel,  ein  halb  seslere  1  den.  und  1  Qcrling 
1  hclbcling. 

{15]'  Ilem  ein  y^lidie  sester,  der  in  daa  laut  gehAret>  der  git  4  den.,  ao  man 
M  in  aaiget,  ein  halb  aealer  2  den.,  ein  fierling  1  den.;  und  aol  der  seiger  nil  mer 

heischen. 

[10] "  Ilem  er  sol  oticli  keinen  dryÜng  seigen  dan  der  in  das  lanl  h6ret ;  und  .sol 
man  das  geloben  by  dem  eyde,  das  man  in  nil  in  der  slal  noch  in  den)  bnrgban 
bruchen  welle,  und  er  sol  die  gelubde  nycmands  erlossen  by  sinem 
K  eyde. 

[if]*  Ilem  was  nMea  aaswendig  dea  burgkhannes  su  Strassburg  »nl  und  in 

die  stat  Straszburg  malen,  do  sol  man  den  aealer  seigen  noch  dem  landmesz.  und 
den  fierling,  den  sie  bruchen,  sol  man  aeigen  noch  dem  [mofls*],  als  er  in  die  slat 

gehöret  und  nit  anders. 

*  Vjfi.  Zi  5,      «  Vjfl.      6.      ^  Vgl.  Zi  II       *  V<jt.  Z^  »  i  gi.  /-t  19.      •  Ffl  Zi  iS. 

*  Vfl.  Zi  16.      •  VgL  Zi  m      •  F«f.  Zi  18. 


Dlgitlzed  by  Google 


DER  XOLL. 


[18]  Item  wer  es,  das  der  seiger  von  iod  abging  oder  sunsl 
undougeliclien  wftrde  oder  es  mit  untaden  verschuldet,  dogol 
vor  sy,  oder  es  Tii'gebe  ii  n  rl  ii  y  m  knndl  oder  raucht,  zfi  handtsol 
unser  zoUer  iu  uusertu  Koiikeiiür  zü  SlrasKburg  vou  unser  des 
bjrschofs  und  der  slift  wegen  einen  erbeten  frnmmeD  man  setsea  % 
und  ufnemen,  der  dan  dougelicb  und  gesoHilct  und  gilt  darsA  isl, 
als  sieh  dan  zfi  dem  seygerampt  gebArt»  und  sunsl  njem  a  ns  anders 
dan  unser  zoller  sitzen  sol,  uff  das  semlicli  seigersmpl  nit  osliir 
stand  do  mit  inengli>  h  in  stal  und  in  lant  nil  gesumpt  und  kein 
klug  dovou  kumeu  muge.  ■• 

[19]  Und  sol  unser  soUer  jm  die  ordenu  ng  mit  allen  punlten, 
onch  wie  er  den  soll  nemen  sol  und  dovor  und  donoch  ^escbriben 
stot,  vorlesen  und  t&n  sollichs  swerea. 

[2(P, '  Unser  aoller  im  Kollkeller  sol  ym  disxe  meszmodel  z5  dem  seigen  gehen 
1111(1  ym  entpfelcn  by  sinem  eide.  das  geseljirre  2U  bewaren,  domit  nit  m&m  oder  u 
modcl  doby  gemacht  oder  genomen  mugeu  werden. 

[2{]  Er  sol  ouch  das  seyger  gelt  und  das  solgelt  nyemans 
scbenken  oder  faren  tossen  sunder  den  unserm  soller  sft  ly/fern 
by  sinem  eide. 

Disse  ordenung  ist  geordenet,   do  man   zall  von  der  geburt  » 
Cr  i 3 1  i  d  u se n t  d  ryh  11  n  d e  r  t  und  im  v  ie  r  l  z p  ii  o  n  d  e  n  j  o  r.  und   was  der 
obgenant  seiger  nit  gehanlhaben  mag,  sol  er  by  äinma  eide  für 
einen  coller  in  dem  soUk eller  bringen  on  versugk.* 


«  Vgl.  Zt  19.  2  In  Abtchrift  dfx  IC.  JahrhuHckrt»  liegt  BesA.  0  310  fux-h  folgende*  auf  den 
Zoä  beeügiidte»  SUtek :  *  Allen  den  li  kund,  die  disen  brief  gMchent  nnd  g^horent  Ismü,  das  wir  • 
Rnrlchftrt  SchAp  cm  ritter,  Johan8  Knobeloch,  Conrad  Sichter  and  Hanseler  von  Schoneek«  «eMMt 
.•'i  Si : :ls .-.liurg  des  jarcs  in  dem  rat  waren,  da  mcn  zaltc  von  guttes  geburt  drutzebcn  hundert  jar 
und  fnnf  und  zwenzig  jar  und  erteilten  mit  den  andern  ratbera,  daa  der  soller  sft  Straaxboig  fr> 
aal  ais  vaA  das  naa  nieman  darambe  bekumbem  noch  fronen  sol,  wan  es  erlmliiihmt  llao  Msaflt 
wart  vor  BMUtor  «nd  rat  zft  Straszbnrg.  nnd  des  sft  einem  Urkunde  so  haben  wir  die  TOlitpinafl*  a 
Scheffel  nnser  ingwigel  an  diaea  brief  gehenket,  dm-  w»rt  geben  an  der  mittewaebeB  tot  dM  hfliUgia 
crutzes  tag  nU  es  erhebet  mit  dai  fHMt  d»  man  laU*  voa  gottM  galnit  drastlMinbQBdfrt  jar  «ad 
(auf  und  zwenzig  jar.  » 


Digitized  by  Google 


MÜMZC:  UND  HAUSGENOSSEN.  241 


4.  Aufzeichnungen  über  Münse  und  Hausgenossen, 
l.  Aügmgim  BMtmmmgen. 

Dm  Wetstum  über  Münte  und  Uausgenosten  findet  steh  im  Straßburger  Stadtarchive  AA  Art.  44, 
Rgfitfhtmdtdtr^  mm  &4  SUUem  fcL  26  f.  INe  flombdMflr  m«  «nl  AMmimM  «fmet  IMamä» 

5  von  dersfJhen  Hand  ffrschrif-hm.  Die  letzten  datier!' >i  Stüflr  reicJn'ii  Iis  im,  die  Urkunde  twi  anderer 
Hand  ist  14S8  tmfgueichnet.  Sonach  wird  man  woM  annehmen  dürfen,  daß  die  Handschrift  in  ihrem 
BmtftbentmiMi  Wtf  MutammmgeBthritben  «W. 

Die  Aufzeichnungen  über  die  3Iünte  sind  nach  Hegel  Chron  D.  St.  IX  989  im  14.  Jahrhundert 
veifoBt.  EMbtrg,  dv  tn  ««tiier  Sckrift  «  Ueber  da$  äUert  deutsehe  Miimtweee»  u$id  die  Mamgeitoeten- 

10  «eka/ttw*  8.  I8i  dem  8UM  oMmdikt,  «M  dtn  A-|b0  deatelbem  vor  deu  Jahr  1338,  «er  die  jSeiK  dee 
ZunfUmfnü^e,  <  da  sich  die  fttrüliedien  Hausgenossen  tMch  ihrer  sämtlichen  FriviUgien  au»  aller  Zeit 
effreuen,  ein  Zustand.  iJrr  tiftrh  rinn  Kinfn'ft  ties  züitftlfri.^fhm  Jtegimenti-s  aoißfich  sidi  äifltin  mußte.  » 

Die  Beatimmu^en  mnä  siciter  vor  dem  Jaftre  JM'J  erlassen  worden.  2>lach  etnem  Statut  dieses 
JeStre»  (Str.  StA,  Bri^  Ä  f.  889}  rMM  4ter  XAMnwyekcnt  «ocw»  BmufciMMW  die  SeMd^fe»  aM, 

IS  der  MürnmeiatT.  ji'Jcxh  in  Oe^fcnwart  von  Batsbotcn ;  sind  andere  Bürger  tlerarfij/fr  Vergehen  (Ui'^-Wij'/t, 
•0  mUerttehen  sie  dem  Satafferieht,  BeeHruitge»  faUe»  im  otien  FaMen  an  die  Stadi.  Gatu  anders  in  den 
TwVegeiidtn  Jtrfeeiehmimgeis:  hier  riMet  der  Münemeieter  hei  JAbuwfydk«*  nieht  nur  itt«r  State- 
genossen  »andern  überhaupt  über  jedeti  Bürger  (Art  s  und  11)  ;  für  die  Hausgenossen  ist  er  sogar  bei 
Anklage  auf  Diebstahl  kompetent  (Art.  10),  ja  er  hat  die  Erlaubnis,  in  Streitigkeiten  zteiedhen  Haue- 

M  genoeeen  nnd  awfem  Bürgern  seinen  Richterspruch  su  fällen,  falls  sich  jene  Bürger  seiner  Jurisdiktion 
imtteMBen  VtBen  (Art.  4i).  Kurt  die  richterliche  Zuständigkeit  des  Münztneisters  und  die  VorreMe 
der  Eau»(feno»sen  Mmi  im  «orliefeMim  StaitU  noch  wn^ieiA  teeHere,  eie  eie  $ieh  m  der  Venrdmmg  «M 
J369  darstellen. 

JhA  enger  litt  eidk  die  SnMtkmgegeit  dee  Mümter-  «mI  Bnuigmonenweietume  dnrdk  Art.  17 

tb  begremen.  Ifirr  heißt  es.  <  d>>r  müUBütüfisler  mA  duih  ein  hfihT  setzen  mit  ciiiH  tiischiifos  wiK.spnde 
nad  willen  oder  mit  des  ville,  der  danno  die  m4iuae  inae  hat»  Dieser  Artikel  muß  tu  einer  Zeil 
attfgeietet  »ein,  iit  welcAcr  die  VerpadUung  rup.  der  ee^meiee  Veritntf  der  Mttnee  dnrdi  die  jeweiligen 
Bischöfe  schon  begonnen  hedtt.  Nnn  liegt  die  erste  Urkunde  über  die  Veräußerung  der  Mtime  seitens 
des  Bischofs  aus  dem  Jahr«  1296  vor.  Weiter  deutet  der  Artikel  daraufhin,  da&  die  Veritu&entHg  noch 

w  keine  dauernde  war,  im  H^fenteü  eur  Zeit  des  Erlaste»  «cAenil  der  Biechof  t^tt  im  BetUe  der  Hßhut 
geemen  an  sein,  Dieee  Bedbachtung  uxist  das  Statut  wohl  wer  dae  Akr  1334:  seit  dieser  Zeit  ßndtm 
sich  keine  Müntverkaufmrktaideu  mthr  vor,  und  es  ist  kaum  aneunehmen,  das»  dieselben  santtlii-h  tvr- 
loren  gegangen  sind;  hat  doch  auch  das  bereite  im  14.  Jahrhundert  getchriebem  Briefbuch  A,  das  die 
ruf  die  MÜbiw  beeOgKdun  SMtalni  etoammeueteni,  keine  batgUelk  UrhimU  mt^fyeeeiehMd.  1844  wMl 

•5  dann  auch  eine  MüiaorJnuttf/  tiiihl  mehr  wie  sonst  auf  dir  xiMenmiißig  fie.^limmtf  Beihe  der  Pachtjahre 
erlaeHH,  sondern  sie  soll  währen,  « alse  lange  wir  diu  müusze  kaut»  Das  Beaittrecht  der  Stadt  wurde 
«w  einem  teiheeOigen  eu  eiieem  dmmndm ;  deißr  epriehi  am  dewtUAetem  ein  SteM  Bie^ef  BeriMde, 
teekhes  mit  du»t  Verbote,  die  Münee  (wie  die  übrigen  bischöflichen  Aemter)  länger  als  lü  Jahre  oder  auf 
Lelensseü  mt  verleihen,  die  Sxietene  und  die  Entmtekbuig  dieea  Zuetandee  attfmheben  reep.  attfeuhalte» 

v>  sucht. 

BiinHMh  worden  lito  (to  mAfillgeudm  BoMvmmgei^  miedm  die  Johro  1298  und  1334  tn 

eetten  »ein 

Auf  eine  so  frühe  Entstehungseett  des  Statuts  deutet  auch  die  Verordnung  für  die  WaM  der 
OeodtwereneiL         Art.  2  erwenmen  die  »Wölf  aetf  ein  Jokr  Gewählten  Am  Jtad^olger  oMH  mtd 

«5  damit  trird  das  Amt  in  ueriiijen  Fnini'rci  Thlich  (jemacht   Dieser  Zuataud  entspricht  dem  Herkommen 
bei  den  BaUwahUn  vor  1333.  Nachdem  tn  diesem  Jahre  der  alte  Wahtmodu»  füir  den  Bat  anfgegdien 
Sir.  St 


Digitized  by  Google 


1.   M.l.r.KMKI\K  BESTIMMLNCIEN. 


ist,  wird  man  nicht  in  Qidlervr  Zeit  die  ventteU  Sitte  ßkr  die  Kärpenehe^  der  MemgeuMte»  mn 

eingerichtet  haben. 

AuA  der  ArtOtd  1,  üt  wMhem  emedrUdäidk  «rwMnl  mrd,  dmß  der  Mtmamätter  da»  Gtridd 

beaitte  «von  eins  hischofes  wegen »,  \rrist  auf  eine  Zeit.  >»   irdrhrr  es  dem  BetcuCtseiu  der  WctM- 
genoiten  noeh  durchaus  geläufig  war,  daß  das  3[uiumeigteramt  ursprünglich  ein  bischößichu  war.  * 

Weiler  vird  im  Eingänge  ffoogt,  daß  die  Ftitferkoaimiitian  <<K»  iSiNtel»  tmefetragen  jkot«»,  «ab 
sie  es  fanden  hant  au  alten  zedelcn».  Für  die  CodifikatioH  de»  MSrnter-  uttd  Hauegenotsen teeist uim 
i^nt  aUo  dertdbe  Grund  mit  maßgebend  geweeen  mh  mm»  der  för  die  GtteUgtbung  von  1322 
heetimmend  tpar  <d«r  ttstt*  r«ht  tmd  gMeteeil«  worant  gMcbriben  w>  tü  briefen  aad  ced»In.»  S» 
itt  nicht  UHieakndHinUch,  dul\.  teenm  «n  einem  Falle  da»  Bedürfnis  rege  geworden  war,  den  Inhalt  der  >• 
nhfii  Zi:!tfl  .'nsammetuuschreiben,  nun  auch  nuf  tind,'m  Gebietem  doM  Beiifitl  nachgeahmt  amrdOf  4a6 
also  beide  Akte  zeitlicJi  nicht  aiUuKeit  ausetnanderltegen. 

Darf  man  mm  tm  dm.  «hon  «ageeogeain  AH.  tt  «NtnmmMiim  AMI«  iMiler  MMicilai,  Alt  M 
Erlad  des  Mihumr,  i-fii,i,s  <!!,.■  Müiu-r  nii  ht  verpachtet  war,  so  Ußi  tich  MiMrAaift  dm  Ztitramau»  vom 
1392—1334  das  Datum  da  Aktemlückes  nocJt  genauer  fixieren.  u 

Der  erete  bdtamOe  PatMermin  Uh^  van  1296  Feir,  2—1300  Febr.  2.  (D.  8t.  Cknm.  IX  9n) 
meint,  daß  derselbe  damals  vermutliA  auf  oeM  Jahre  erneuert  worden  sti.  h  h  tilauhr  das  nicht.  Eine 
Urkunde  darüber  liegt  mcht  vor  ;  ebensowenig  besitzeti  wir  aas  diesen  Jahren  eine  Münsordmutg,  wie 
sie  die  Stadt  toutt  bei  JÜeupachtuagen  zu  erlassen  pflegt.  Sodann  cAer  läßt  sich  1298  Märt  4  der  Sat 
«OM  Btmkef  He  Zatkherm^  gOen,  daß  die  Jeltt  mm  Am  geseklagem  JOim  weitere  ä  Jakra  t» 
nach  Ablauf  dfr  Pnrhf-nt  (rrltnnn  hnhr  Dns  rr »«  nicht  nötig  ^nmen,  wenn  der  Bat  im  Besitz  rirr 
Münegerechtigkeit  geblieben  wäre,  uwt  ntcht  hatte  fürdtten  müssen,  bei  Äuepr^ung  bischöflicher  MUmen 
teilte  Tfewn^  außer  Kur»  getetet  eu  »ehe».  B»  temml  weiter  Atni«,  dttß  ISöl  der  Be*  cm  einem, 
nicht,  wie  das  129^  iv  --chchrn  i^t  und  77'/s,  I  JU,  iriW,  1329  sieh  wiederholt,  von  unserem  Münzmcister 
»pridtl.  Da»  deutet  doch  darcMfhin,  daü  das  Mümmeietertum  damuüs  nicht  vom  Rate  betettt  wurde,  m 
SBwei  Jekre  vor  AKkatf  dee  IVniiMtf^  /Br  w^ehe»  der  Itat  »ehu  Pfennige  sicher  getteU  kat,  wird 
nun  ein  auf  die  Müme  bttügliAtr  ntmr  FOchtkontraht  mit  ärm  Bischof  abgeschlossen,  der  am  2.  Febr. 
1308.  an  demjenigen  Tage  also,  an  weUbem  der  den  Wert  der  ttOdtiedw»  ^emtige  gartmtiereiwk 
Vertrag  abhef,  in  Kraft  treten  aoUte. 

JE»  M  mA  ttOtiem  höAH  teokraAekdiA,  daß  von  1900—1908  M»  büAaßiAe  Müme»  Mtibt  ver^  » 
dnßert  war. 

Der  neue  Fachtvertrag  erstreckte  sich  bis  1314  Febr.  2;  die  ton  der  Stadt  am  28.  Jan.  1308 
erkueare  Mßaeerdmmg  ikol  dütaeite  Oim^Kitedamer.  Van  1314  Hegt  ei»  EemtreJct  niAt  vet,  wAI  aber 
deutet  der  Erlaß  einer  für  3  Jahr  giltigen  Müntordnung  darauf  hin,  daß  für  dieselbe  Zeit  das 
Prägungsrecht  der  Stadt  Oberiatsen  war,  l  Ein  neuer  Vertrag  at^f  Uebeilattung  der  Münte  an  die  * 
Stadt  wird  erst  1316  am  9.  FAr.  obgeeAloveem  md  toB  von  1319  FAr.  2  auf  10  JAr»  in  Kraß 
treten.  Eine  dement sprechettd  auf  10  Jahre  erlassene  Müneverordnung  datiert  von  1319  Febr.  32. 
Zwischen  dem  Abhiuf  <7c.<  itHrn  mul  ihm  AbiMuß  dff  neuen  Kontraktil  Jirgm  alstj  cd>ermais  ew»i  Jahr», 
während  welcher  der  Bischof  selbst  die  Verwaltung  der  Müme  besorgt  eu  haben  scheint. 

Von  1329  eiad  wiederwm  MOauordruimge»,  die  fOr  S  Jokiv  OHU^teU  Aotcn  mmI  om  2.  FAr.  in  e» 

Kraft  getreten  sind,  ton  Seitm  der  Stadt  rrrjan/jen,  und  von  1334  lierjt  noA  eimtud  «'n  AwMttlllr^ 
tor,  durA  wdAen  von  1335—1339  die  Münee  an  die  Stadt  übergeht. 

EientaA  mAcmiC  während  der  in  BetraAt  kommenden  Att  die  Mone»  ewtimtd  vom  BieAef  mOK 
virwtdtet  wordeit  mt  Mnt;  «on  1300—1308  amt  van  1317—1819. 

>  Wiegand  UB.  JI  286  löH  da»  in  der  Müntordnung  ttAende  Datum  «frxtaf  aeoh  VelietiMtag»  a 
als  Febr.  15  auf,  weit  der  14.  FAr.  «de  VeienHnAig  im  mwA  bekannter  »ei  ede  der  7.  Jan ,  der  Tag 

(hf  heil  V(iJ>t\ti>i.  Tii'^tlwf.'!  von  rii.<iau  Damit  u  urde  der  Vertrag,  der  nächste  «liehtniüs  üiifi  r.^  fi  .veu. 
die  na  r.a  nehest  kouiot>  in  Kraft  treten  toll,  erst  für  1315  Febr.  2  gütig  »ein.  JFlür  den  wrUegenden 
Fall  ist  es  wohl  wahrscheinlicher,  daß  der  7.  Januar  als  Valentinstag  gUMHmen  itt,  da  lieft  hei  diteer 
Annahme  der  neue  Pachtvertrag  unmUtdbar  an  den  alten  antthlitßt.  m 


Digitized  by  Google 


VißttK  UKU  HAUSGEKOSSEK.  fi48 

fFdhrvwf  CHM»  dMMT  TsTHMiw  mnl  du  Wtiabm  iXbtr  M«mu  tmi  Batujfutottm  imummem  guUBt 

«e«N.  Ich  entaehetde  mich  für  die  Zeit  von  2317—1319,  da  die««  Jakrt  der  großen  Recht«aufteiehnttng 
van  1332,  tu  welcher,  wts  geteigtf  da»  verUtgmde  Wei^tm  t»  gewimr  ättßerlidur  BttUimig  $tmdt 
Ml  «ächten  liegen,  ^ 

%  Disz  sint  die  stucke,  als  es  die  füQfT  uszgelragen  üunl  und  su  gut  duncket,  die 
man  den  geawornnfln  fftr  mA  legen,  die  des  gerihlee  sint»  obe  es  stt  gftt  dunkel 
und  euch  als  sie  es  Ainden  haut  an  allen  xedelen.  und  ainl  dies  die  reht»  die  dn 
münszmeister  und  die  hussgenosaen  hanl  von  dem  biechofe  von  SliiaBbuig  und 

der  siifTt : 

10  [/]  ZQ  dem  ersten  sol  ein  müQSzmeisler  das  gerihle  besiUsea  uQe  der  munssen 
vun  eins  bischofes  wegen. 

[S]  Der  manszmeiMer  und  die  bus^nossen  sollent  oucb  das  gerihle  besetxen, 
ab  sä  dunekel  uff  Iren  ddt,  doas  sfi  nftiriicb  and  nottürSUg  dunket  der  mttnsaen 

und  den  hiiszgcnossen  und  das  anse  und  riebe  geliche  beschee;  und  sollent  der 

15  /AvüllTt;  sin,  ilic  do  swcrent  oder  gesworen  hanl  za  dem  gcrihte  ze  ponde  alle  zins- 
lage,  also  die  glockc  zwoitlt'  sieht  und  in  der  munsscmcisLcr  tut  gcbiclen.  wer  es 
ahev,  das  es  der  münszmeister  nüt  getan  mühte  oder  nit  do  enwere,  so  sol  der 
bftter  an  sisre  stat  ribten  und  in  verwesen,  wer  es  oueb,  das  der  mflnaaemeisler 
oder  der  bftter  ir  weder  keinre  do  kftnde  sin»  ao  sol  der  eheste  örlermeisler  under 

•0  den  sweyen,  die  dann  örtermeister  sint.  das  gerihle  besitzen  an  eins  mQnszmeisters 
slal  olle  zinslag  also  vorstell,  und  sol  man  die  zwS!ITe  fregen,  nüt  me.  es  isl  ourh 
z&  wissende,  das  die  zwoltTe,  die  dann  also  ein  jore  gerihle  haben  sollent,  nach  dem 
jore  zwülfl  auderwerbe  kiesen "  und  usz  den  allen  behaben  uti  die  halben  minre 
oder  me,  als  es  afl  dann  nottarfllig  dunoket ;  und  bänl  {.sicf}  ouob  dieselben  swdlff. 

n  die  denn  des  geribles  sint,  mabi  beben  zft  rihtende  und  alle  ataeke,  usegenomen  do 
es  eimc  an  den  11p  gat  oder  die  swolffe  bekautent,  das  sü  iemans  s&  in  bedürfften 
lülzel  oder  vi),  nnd  welre  huszgenosse  also  bey  dem  gerihte  were  und  bernffel 
würde,  die  sol  man  fregen  als  die  andern  und  ir  urteil  gellen  als  der,  die  dann  des 
gerilltes  werenl.  und  aläu  dann  der  gemeine  zu  gedinge  würde  gebotlen,  so  mögent 

N  dann  die  buBzgenosaen  urteilen  nnd  ribten,  naob  dem  es  für  ^  kommet,  über  lip 
und  gftt»  als  es  von  alter  herkomen  ist  und  oucb  geballen  ist. 

[S\  Oucb  ist  z&  wissende,  als  man  an  dem  zinstagc  herkommet  und  man  gerne 
richten  wolt,  als  vor  stat,  so  sol  dei ,  der  danne  also  rihlel,  den  zwüllTen  rö  gebieten 
by  seli^  Pfenningen,  würde  das  verbroclien,  so  sul  man  es  ime  gebiellen  by  eirae 

ib  Schilling  pfenning  und  sol  man  ouch  die  gebulle  uil  varen  lassen  ;  und  was  also  ver- 
broeben  wflrdl.  da  sol  das  balbe  werden  dem  mOnsimeisier  und  das  ander  den  Grter. 


>  Et  $cktitU  mit  dietem  Ergebnis  nichi  in  Einklang  zu  stehen,  wenn  es  Art.  35  heißt :  <  wer  es  oach 
dal  i«inkn  swAn,  ■«raliche  swftre,  als  an  nnser  Herren  bftehorc  goschribon  stat,  daramb  man  rftget 
(I  pffniiiiigo  zri  bfssorruh'.  >  Dfiin  aufflriiekhili  saiß  Koiiifjshofen  «wan  ▼omols  hette  men  uf  der 
40  Pf&ltzcn  kein  bftch>.  Dm  ist  aber  wM  nicht  so  wörUidt  su  nehmen,  denn  Staätrecht  IV  tmd  die 
unleit  der  Benemumg  SUuUreeht  V  hegrtfene»  Stmmkmgen  warm  ja  UreO»  Mrftandni.  Jads  M  «t 
md\t  ausgeschlosBen,  daß  bri  einer  späteren  lierlaltion  •eitait'ii.ri-chimk  At»iinmgm  tMrfftmmmen 
wurden.       *  Diese  Art  der  WaM  entspricht  der  Katswahl  vor  1333. 


Digltized  by  Google 


S44 


I.  ALLGEMEINE  BE8TIHtfUNr.CN. 


[^J  Oueh  ist  sft  ^risseade,  wenn  der  mflncmeister  oder  der,  der  dann  ribtel, 
also  VW  stel,  noUflrSUg  duncket  odw  flt  f&rkommet,  so  mag  er  s6  gedh^  gebielten 
und  das  gerihte  besitsen,  glicher  wise  also  vor  stat.  wana  oadi  das  merreteü  der 
TiwrtfTe  da  siat,  so  mag  man  rihten;  and  waa  do  das  merretdl  rihtet.  das  sol  knOt 

Laben.  j 

[5]  Oucli  isl  zü  wiöäeudä,  wus  also  geurleilt  würl  uud  beäserunge  uflf  einen 
fiele,  das  aol  man  ime  gebielten  by  fSaitt  adhillingeD  pfeDoingea  in  dryen  tagen  zfi 
gebende,  and  wer  es,  das  einer  sieh  dawider  sfitte,  wer  der  were,  ao  aol  der  mOnszo 
meister  es  ime  danach  gebielten  aber  in  dryen  tagen  by  10  Schilling  Pfenningen  ; 
•«•nr  PS  dann,  das  disz  verbruchen  würde,  so  sol  es  dann  der  mfinszmeisler  zü  i<» 
slund  tar  das  gedingi.'  biingL-n  und  sol  es  sagen  umb  die  ungebor.--ame  und  sol  es 
dann  an  einen  setzen  und  sol  man  es  ime  dann  gebielten  by  eime  pfunde  by  der 
tagesil:  wer  dis  alles  also  verhredie,  so  aol  es  aber  der  mflnssmeister  oder  der 
sine  slat  haltet,  also  vor  stot,  för  das  gedinge  bringen  and  gieme  daigebietleo,  der 
also  hat  verbrochen  uud  in  z&  rede  setzen  und  aber  an  einen  setzen  ;  und  sol  man  i> 
ime  PS  gebielten  by  einer  morck  Silbers,  und  wer  es,  das  disz  alles  nit  gehalten 
würde  von  dem,  dem  disz  also  gebotlen  würde  und  es  verbreclie,  wer  der  were 
und  also  ungehorsam  were,  der  sol  sin  münszreht  verloren  haben,  und  sol  das  sinen 
kinden  kein  schaden  sin  an  iren  mOnsareht. 

[6]  Oach  ist  sb  wissende,  das  die  swölffe.  die  den  aemsle  des  gerihtes  geswomneo  ■» 
sint,  mOgent  setzen  uszwendig  des  rates  zä  rögende  alle  unföge  in  der  münssen,  uff 
der  mönsspn  tmd  vor  der  münssen  uff  dem  bloch,  wie  sie  allerbeste  duncket.  und 
welle  also  zii  geswornne  werdent  gesät,  die  »oUeal  r&gen  alle  luusuht  by  iren 
truwen  an  eides  stat, 

[7]  Ouch  ist  s6  wissende,  wer  eime  mttnsimeister  Obelrette,  so  aol  es  der  » 
mflnsameislw  Ittr  das  garihl  bringen  by  atme  eide  und  sol  es  dann  aelsen  an  der 
geswornnen  einen,  und  bekennen  dann  die  geswornnen,  das  geiner  besseren  sol.  so 
bessert  er  ein  pfnnf  pfenning  und  vier  woehen  von  der  niiinsse;  und  würde  eira 
lii'iler.  eime  orteruieisler  oder  eime  gKsworanen  übel  gerell,  die  tiolieiil  es  ouch 
fürbringen  by  ireu  eiden  ;  und  wer  dann  also  bessernde  würl,  der  bessert  zeheu  it 
Schilling  und  vierisehen  tage  von  der  mttnase;  vnd  ^  dis  s(k  verstonde,  als  dicke 
man  dirre  vorgeadiriben  stucke  tfit  oder  nit  also  gehorsam  were  dem  geribt  und 
den  rihlmi,  so  aol  man  es  rihten  and  rehtvertigen,  als  da  bescheiden  ist  by  dem 
eide. 

['S  ]  Oucii  ist  z&  wissende,  das  nicman  keinen  wehssel  sol  in  der  stat  und  in  b 
dem  burgbanne  tribcn,  er  sy  dann  ein  huszgenossc  an  der  mAnssen.  were  es  aber, 
das  iemans  anders  deheinen  wehssel  tribe  in  der  stat  oder  in  dem  burghanne,  dem 
mag  der  m&nsameister  Air  neh  gehietten  und  in  2&  rede  stoasen  und  in  darumb 

rehtvertigen.  unsere  bürgere  mögent  ouch  ir  töch  oder  ander  ir  kouffmanschafft 

umb  gnldin  oder  groszcn '  geben  oder  anderlevge  mnnszen  und  mögent  ouch  dasselbe  *> 
gell,  das  sü  also  empfangen  hanl,  umb  ir  gewendc  widerumb  geben  und  ander 


*  Orawkcn  mach  Ayri  mmI  Uhr,  Ntmimalitpe  dt  VJOitw  IBSr.  8.  i90,  «nt  tät  tSBT. 


Dlgltized  by  Google 


mOnib  und  havsgokmwbn. 


84B 


kouffmanachailt.  woltent  sü  aber  guldin  oder  grossen  oder  anderleyge  münszen 
▼erwehaseln  amb  and«  gelt,  daa  aoUent  all  an  die  mQnaae  tragen  und  eime  hnai- 
genoaaen  geben  z&  koufliende. 

[9]  Der  münszmeister  und  die  hu«5Zfrenosspn  soHeiil  mich  keinen  zfl  liuszge- 

5  DOSSen  cmpfohen,  sin  vatter  .-iie  dannc  ein  reht  hiiszgenosse  und  habe  es  empfangen 
und  gewesen  unlz  an  sinen  lod  und  da  die  kint  elich  sint. 

[W\  Es  iat  oach  an  wissende,  welre  husagenosae,  der  an  der  münaaen  aitzl  und 
dm  vebaael  tribet,  würde  der  belttmel  von  diepstal  wegen,  d«n  aol  ist  münasmeister 
oder  ain  statbalter  einre,  alsu  vorslal.  dorgebieltcn  unvcrzogenliche  und  in  zA  rede 

I»  sto&sen  umb  die  stucke,  als  er  dann  belürael  ist.  und  enpHinde  es  sich  dann,  das 
er  schuldig  wrrc,  so  sol  er  sin  münszieht  verloren  bau  und  nit  me  huszgenosso 
sin.  were  aber,  das  derselbe,  dem  dann  also  dargcbollen  würde,  dem  geribte  ent- 
«idie  und  nit  geboraam  were,  deraallte  aol  oadi  sin  münsaereht  verloren  baben 
glicher  wiae,  also  vor  alot  und  sol  einen  binden  nüt  schaden,  die  dann  lebent. 

u  [II]  Der  münszmeister  mag  ouch  angriffen  alle,  die  valtache  tribent  mit  golde 
oder  mit  silber  oder  mit  andern  ungelicben  gewibl  oder  wogen  oder  mit  valsclien 
mÜDSzen  slabeu  oder  pfenninge  besohrotten,  wo  er  es  befindet  und  fürküinet  oder 
erfüre,  wo  iemau  belQroet  würde,  der  es  getan  bette,  kerne  ouch  ieman  2Ü  eimc 
huaagenoaaen  mit  argwenige  pfenningen  oder  argwenig  golt  oder  ailber,  daa  aol  der 

w  bna^eooaae  nil  von  inia  lasaen,  er  aage  ea  danne  vor  dem  mfinasemeiater  oder  dem 
büler. 

[19]  Ouch  ist  zu  wissende,  wer  es  das  der  mtinszuieister  oder  der  hüter  also 
ieman  angrilFe,  der  also  valtscbe  getriben  hetle  rnil  golde  oder  silber  niil  münszen 
oder  pfeuningeu  oder  pfeuninge   bescbrolleu  bette,  i'uude  man  biuder  dem  das 

»  abschrot  oder  den  valtaohe,  den  mag  der  mttnsameister  z5  rede  alosaen  und  an  ime 
erfaren,  was  er  geton  habe,  ala  ea  dann  der  mttnssmeiater  erferl  oder  ime  kQntlioh 
wOrde.  das  sol  er  für  das  gerihte  uff  der  münsze  bringen  Tür  die  huaigenoaaen  und 
sol  mit  der  urleil  tind  rSl  die  hiiszgenosspn  alle  gemeinlich  hesenden  uszwendic  und 
indewendig  der  münszen,  die  zü  ireo  tagen  kommen  sint,  und  sol  den  turlegeu  die 

ao  gelal.  die  der  begangen  halt,  den  er  also  angriffen  hette,  und  soUcnl  die  gemeine 
urteil  Aber  in  aprechen  und  besaarunge. 

[iS]  Unde  wann  ouch  beaaerunge  Ober  den  alao  erteilet  wQrt  von  den  huaa- 
genossen  gcmeinlicben,  so  sol  der  münszmeister  sü  alle  ires  eides  mannen,  das  sü 
an  dem  andern  tage  früge  u(T  der  münssen  by  ime  zü  gerillte  sinent ;  und  sol  er 

»  den,  der  do  missetan  bat,  tür  die  münsse  stellen,  ob  er  den  lip  verwürcket  habe 
und  sol  an  eime  der  buszgenossen  setzen,  wie  er  es  bessern  solle ;  und  wann  die 
beaaerunge  gesprochen  wfirdt,  ao  aol  der  münasmeiater  ribten  nach  rdite ;  und  was 
davon  Teilet,  das  würt  dem  münszmeister  und  den  huszgeoossen.  der  nnins/ineiater 
hett  oucb  nit  anzegriffen,  wann  in  der  stol  7.?i  Stroszburg  oder  in  dem  burgharne. 

w  [14]  Wer  es,  das  der  münszmeister  ein  angriffe,  der  Strassburger  münsse 
gefellscbel  hett,  uf  den  sol  ein  büter  clagen,  daz  er  ime  sine  münsze  gefeltschet 
habe,  und  aol  daa  clagen  vor  eime  münaaemeister  und  den  geswomnen  huszgenossen, 
die  dann  daa  gwihte  beaitaent  uff  der  mflnsaen. 


Digitized  by  Google 


246 


1.  ALtametNE  nesTiimt'soBN. 


[13]  Wer  es  oach,  das  temaii  angegriffen  würde  uaswendig  des  burgbanoes  in 
dem  bialftm,  in  welhem  gerihte  das  besdiee,  do  er  also  angegriffen  würde,  umb 
das  er  fallaehe  münsse  geslagen  halte  oder  pfenninge  belle  bescbrotten  oder  valtsche 

Slraszbiirger  pfcnniiige  uszgetragen  hotte,  wo  das  dem  münszmeisler  furkeme,  da 
sol  er  den  hüter  hinscliickon  in  dsi^selbe  geribte  uud  sol  den  vogl  und  das  geriht  » 
manen.  das  sü  von  dem  richten  nach  rebl. 

[16]  Der  hUHof  M  ondi  nflt  gdnmden  zft  klagende  von  kenna  vdtscher  un- 
wendig  der  stat  z&  Straazburg  und  des  burgbannea,  er  ift  es  dann  gerne. 

[17]  Der  münszrueister  sol  oucli  ein  linier  setzen  mit  eins  bischofes  wissende 
und  wilit-ii  uder  mit  des  wille,  der  ditnii  die  münsse  iniic  hat  von   Jos  biscbofes  »o 
wegen,  der  dann  den  münszmeisler  gül  duuckei.   und  sol  der  liüler  dann  sweren 
au  den  beilgeu,  die  münsse  zt  beli&tende  und  zä  bewarende,  so  er  beste  kan  und 
als  sü  danne  u^jeaeUat  ist  oder  uffgesetsel  würt. 

[IS]  Der  münssmeister  und  die  haazgenosaen  sint  oueb  überkomen  dnieh  nuU 
und  notturfl  und  der  münsie  ere,  das  man  alle  die  guldin  sundern  sol  and  wegen,  t» 
die  lihton  siindern  und  die  sweren  giildin  nad  die  bislege;  und  warfiir  die  puldin 
genomcn  und  knuffl  werden,  dafür  sol  man  sü  geben  und  sol  man  oucb  kein  guldiu 
uugewegen  von  der  band  geben,  wer  das  bricbet,  der  bessert  zeben  Schilling,  und 
sol  man  vier  erbw  man  dazu  kiesen»  was  man  für  g5l  und  awer  nemen  sol.  und 
aol  der  hütar  die  wegen  tün  aeigen,  das  sÜ  glich  aianden  sft  dem  viertd  jors,  obe  m 
man  sü  bedurfT ;  und  wemme  sine  guldin  uazgewegen  werdenf ,  der  sol  sQ  nil  under- 
werffen,  die  zfi  lihtc  wcrent. 

f/.9]  Onch  mag  ein  iegelicber  guldin  geben  an  den  Zöllen  oder  uiT  dem  Rine ; 
das  Sül  nieman  schaden. 

[90]  Es  sol  onch  kante  an  keime  guldin  me  s&  gewinne  nemen  dann  einen  » 
Pfenning  oder  swene  pfenninf^ ;  er  mag  wol  minre  nemen  und  ist  dis  ift  verstonde 
umb  allerhande  guldin,  wie  sü  genant  sint. 

1^1]  Und  wer  also  bcssemde  "würt,  der  bessert  zehen  Schilling,  wer  es  das 
ieman  liarüber  keinen  unpcwunliclien  gewin  neme,  wo  das  der  zwölffen  eime  für- 
komel,  der  sol  es  rügen  hy  sime  eide  uud  sul  man  es  rihteu.  so 

[82}  Es  sol  onch  nieman  keinen  guldin  hoher  nemen  dann  der  gemeine  kraff 
an  der  mflnsaen  ist,  dann  semil  umb  das  einre  dem  andern  den  wehaael  nit  emj^re 
und  ime  sin  kuitden  damitte  nit  abe  werde  genomen  oder  das  einre  sin  gelt  desler 
gerner  hindcr  ime.  lasse,  were  es  darnhcr.  das  cinrc  den  andern  eren  wolte,  80  mag 
er  nemen  die  guldin,  ais  man  sü  dann  git  dann  isemal,  ail  hoher.  « 

[S3]  Es  sol  oucb  keinre  über  den  dritten  von  ime  nieman  r&fTen  von  wehssels 
wegen  noch  onch  sust  verre  rüffen  noch  haben  bj  dem  mantel  oder  by  dem  rocke, 
aüs  er  xA  der  düren  usz  oder  in  wolte.  würt  er  go^et,  der  bessert  fünf  Schilling 
Pfenninge, 

[21]  E.s  sol  üueh  keinre  den  andern  heissen  liegen  nocli  fluchen  umbescheiden-  m 
lieh  noch  ubel  reden  Iromden  noch  beimbschen  umb  keinehande  dinge,  wer  also 
getügel  würt,  der  bessert  fünff  Schilling  pfenninge. 

[25}  Wer  es  ouch  das  ieman  swAre  semliche  sw&re,  als  an  unser  h^ren 


Digitized  by  Google 


MÜNZE  VÜD  UAVSÜEXO&iES. 


247 


bQchere  g^hrib«n  slat,  darumb  man  röget  0  pf'enninge  zu  besserode,  wflii  der 
geröget  von  eim»?  pcswornncn,  der  bessert  r>  Schilling  pfeiininpe. 

[^6)  Es  sul  üuch  nieiuan  den  anderu  wedTen  mit  snewe  uUet  mit  andern  dinge 
weder  in  scbimpfc  noch  in  ernste  weder  in  der  mfinsse,  uIT  der  mUnsse  uocb  abe 
6  der  mflnese  noch  nmwendig  der  tnOnssen,  als  verre  der  grabe  gel ;  wer  da  gerftgei 
würt,  der  bessert  5  Schilling  pfenninge. 

[27]  Es  sol  ouch  nieman  bickel  noch  houwen  in  die  bcncke  noch  sust  keinen 
schaden  Ifln ;  wer  rlns  ti^t,  (Irr  bessert  5  Schilling  pfenninge,  obe  er  geröget  würt. 
[28]  Wer  es  ouch  das  eiure  den  andern  slöge  von  knaben  in  der  niünssen,  uff 
10  der  münssen  oder  inewendig  des  graben,  der  bessert  5  Schilling  pfenninge. 

[89]  Wer  es  aber  das  einre  ein  messer  cuhet  Uber  ein  radera  in  der  mflnssen, 
uff  der  mOnssen,  indewendig  der  mflnssen  und  des  graben,  wflrt  der  gerflget,  der 
bessert  vier  lol  Silbers  und  vier  wocben  von  der  münssen  oben  und  niden." 

[30]  W't^r  es  ouch  Ans  cinre  den  andern  wundet.  in  der  münssen  oder  inde- 
i&  wendig  des  graben,  davor  got  sy,  wie  das  filrkomet,  der  bessert  nach  dem  es  ein 
geswornner  räget  und  erkennet,  und  sol  dem  rat  alle  rehl  behalten  sin  von  messer 
ädiende  oder  von  wunden. 

[iti]  Es  sol  ouch  nieman  dem  kneht  und  sime  wip  und  gesinde,  der  uiT  der 
müntzen  sitzet  oder  wer  darufT  peselzel  \v»ird<',  kt  iiie"  uu/.ulil  Lietlen  noch  sine 
10  slossp  zerbrechen  noch  sine  gescliirre  noch  keine  ander  dinge  /.er^ilahen  noch  zer- 
'  werifen.  wer  das  dele,  wUrde  er  ger&gel,  der  bessert  5  Schillinge  und  sol  gieme 
sinen  schaden  ufinhten.  und  aBe  die,  ^e  dobj  sinl  gewesen,  der  ieglicher  bessert 
5  Schilling  pfenninge.  und  sollent  es  ouch  die  sweren  %t  r&gende  und  fürsubrin- 
gende,  die  dann  ufT  der  mflnssen  sitsenl  oder  gesetset  werdenl  nft  oder  hienach 
»  und  nit  z&  verswigtudf . 

[32]  Wer  es  ouch  das  ieman  keine  Iure  uffbrechc  und  in  die  münsze  gicnge. 
oben  oder  niden,  wie  das  fürkomet,  der  bessert  ein  pfunl  und  sol  lüren  laden  oder 
slosse  wider  machen,  und  wer  des  hillft,  der  bessert  also  vil. 

[33]  Man  sol  oudi  die  mflnssen  an  dem  aonnentag  noch  an  xwOlfbottentage  nil 
M  vor  imbiss  nfflftn  ungeveriichen  by  fänff  Schillingen  dann  ein  dflre  oder  vettich '  by 
der  Stegen  ane  gcverde. 

[3-f\  Es  sol  ouch  kcins  husz^enossen  wip  wehs'iehi  noch  welissci  tribeu  ane 
geverde;  wo  das  beschiht  und  fUrkumel,  der  man  bessert  zehea  Schilling. 

[35]  Es  nl  ouch  nieman  in  deheina  wflrtea  huss  gon  wehsseln,  der  wflrt  sende 
M  dann  mit  namen  nadi  ime  oder  der  gaste,  der  do  wehssdn  wil,  umb  das  der 
wehasel  an  die  münsse  gange,  wa  das  ger6get  würt  von  ieman  ne,  do  sol  der 
mUnszemeistcr  zft  rede  Stessen:  und  wer  also  bessernde  würt,  der  bessert  ein  pfunt. 
und  sollen!  onch,  die  an  den  «irter  sitzeut,  die  würlte  noch  ir  gesinde  nit  mieten, 
umb  das  ir  brudere  dargewiesen  werdent. 
4t       [36]  Der  mttnsiemeiater  und  die  husigenoasen  sollent  ouch  Aber  iegelich  der 

•.  Vorl.  •  indes 


L>iyiii^ed  by  Google 


t.  ALLGEMEINE  IIESTIMMCNGEN. 


vorgeschriben  artickol  gesworn  setzen,  als  es  sn  gftt  dunckel,  die  den  arlickel  rögeul. 
als  in  befolhen  würl  oder  als  dirre  brietT  seit,  und  sollent  dieselhen  geswornnen  die 
arlickel  rögen  und  fiirbriugen  z&  dem  ersleu  gediogc,  ah  der  münszemeister  gesitzel, 
und  waz  sfa  dann  »mal  wissent  und  su  rftgaber  dunclcet  hj  iren  eiden. 

[37]  Die  an  dem  fritage  uff  dem  bloebe  attseDt  and  wehsselnt,  die  sollenl  » 
nieman  riiffen  Obor  den  graben  noch  wincken  undcr  der  loubcn  oder  under  der 
pfallzen  ni<»Tnan  bezaln  noch  welisseln.  wolle  ouch  ieinan  den  andern  bezaln,  das 
sol  er  tön  nif  der  münsscn  oder  in  der  müussen  nül  beslosseoer  lüren.  wer  des  ail 
lete  und  gerüuhet  wiirde,  der  bessert  rdoff  scLiiliiig. 

[38]  Es  sul  ouch  nieman  apilen  uff  der  mttnaaen  nooli  in  der  mQnaaen  keinre- 
hande  spUe  uatwendig  brettapiele»  walen  and  kartenspiel  by  lehen  achiUingeii.  tmd 
aollent  das  die  geswornnen  nlgen  nach  boraagea. 

[39]  Ks  sollent  ouch  nit  nie  dann  zwene  mit  einander  gemein  haben  an  den 
orler  noch  uff  dem  bloch  an  dem  frilag  by  fiinff  sebiüingen. 

[40]  Es  sol  ouch  keinre  zwo  stell  noch  zwey  orler  haben,  und  wanne  ouch 
einre  ein  ort  konill  hat,  der  sol,  die  vile  er  es  bett,  nieman  intriben  noch  kmn 
geteiltes  geben,  were  es  darttber,  das  es  einre  nit  tiin  volt.  so  mag  es  einie  dem 
Orlermeister  klagen,  der  s(j1  gime  gebiellen  dannen  z&  gonda  zchen  Schilling, 
werc  aber  kein  örtcnncisler  do,  so  sol  es  der  noliesfe  geswornne  gcbieltcn  an  eins 
örlermeisters  slal.  ouch  sollent  die,  die  örler  kuuüeul  an  dem  uieulag  kern  tiberlrag  *> 
machen,  das  keinre  den  andern  ere  mit  keinen  furwortten,  daz  den  orlencr  davou 
verslagen  mObte  werden  und  den  andern  in  iren  seckein  beimliob  noch  offenlich 
nemen.  wer  das  bridiet,  wflrt  der  ger&gel,  der  bessert  aeben  Schilling,  und  sol  man 
das  rägen  nach  horsagen.  und  wer  also  orler  kouffet,  der  sol  bezalen  vor  imbisze. 

[//]  Ouch  isl  zü  wissende,  wn  ieman  stossig  wMrde  mit  eime  huszgenossen,  » 
der  do  z(ü  bancke  sitzet  oder  gesessen  were  und  au  dem  münszmeister  oder  hAter 
geribtes  vorderl,  so  sol  man  ein  geribte  machen  und  sol  giuen  frogeu,  obe  er  rebt 
nemen  wU  vor  den  geswornnen.  wü  er  dann  rebt  nemen«  ao  sol  man  ime  das  r^t 
tfln  und  richten  unvemgenlich.  und  sol  man  dem  huaigenoasen  gdnetten  bar  für 
geribte  zü  dem  ersten  male  by  funff  Schillingen,  zö  dem  andern  male  by  zehen  «> 
Schillingen,  zö  dem  drillen  male  by  eime  pfundc  und  darnach  by  eime  jore  und  der 
mUnsse  und  darnach  by  funff  joren  und  darnach  ewiclicben  und  sol  das  sinen 
kinden  nit  schaden;  und  iat  dis  zu  verstonde  one  eigen  und  erbe. 

[4S\  Wer  es  ouch  dass  ein  busagenossen  mit  dem  andern  sloasig  wflrdent,  so 
aollent  dise  geholt  glicher  wise  gon,  also  davor  slol. 

[43]  Wer  es  ouch  das  man  die  miinsse  wftrdf  ItuwondL-  na  uder  hienach,  so  » 
sol  dem  luiler  kein  alt  holtz  volgen  noch  dem  münszmeister.  wol  das  von  allen 
zalbencken  abe  gebrochen  würde,  der  man  nit  me  haben  weit,  die  sollenl  eins 
hfttera  sin,  als  es  ouch  von  alter  bar  is  komen,  als  wir  erfaren  hanl. 

144\  Oneb  iat  sh  wissende,  welre  knabe  busi^noase  werden  wfl,  wer  dann  das 
gelt  darwürffet  für  den  mQnszmeister,  der  sol  ouch  geben  und  verbunden  ^  sft  « 
gaben  die  fünff  pfunt  eime  örlermeister, 

[45]  Ouch  ist  zü  wissende,  was  knehles  uff  der  müussen  sitzen  wü  oder  sitzet, 


Digitized  by  Google 


MÜNZE  UM)  IIArSC-.ENOSSKN. 


940 


den  solleiit  die  linszReiiossen  kiesen,  und  wenne  eiure  oiso  gekosen  würl,  der  sol 
dem  h&ler  sicherheil  tun  lür  hunderl  pfuul  pfcuniuge.  wer  ouch  also  uii  die  münsse 
komet»  dem  sol  man  gebea  ime  und  «me  wib«  sUe  jore  ein  pfunt,  £u  wihnahlen  DfeHnkn-jiL 
x^oi  Schillinge  und  zu  sUngibten  sehen  BchjlHnge  f&r  alle  dinge,  und  sol  deraeliM  Jw>t  u, 

'>  kiiolil  gebunden  sin,  die  niünssen  nahtes  züi  bcsliesscndc  lüre  und  laden  unden  und 
oben  zQ  der  lorglocken  uiul  morgens  ufl'e  ze  irindL'  /.\\  der  lorglockc  tun-  und 
venster.  und  sol  uuch  er  zu  j^ediug  gebielleu,  SO  es  ein  hüler  Leisset  oder  ein  örlcr- 
oitiiäler  oder  weoue  mau  sin  bedarfT. 

[46\  Ouch  ist  sft  wissende  amb  den  knehi,  der  do  den  gesellen  dienet  und  der 

w  ^ftlen  warten  sol,  dem  sol  man  geben  zft  der  wochen  oslem  unts  sft  sant  Michels  «qi^mkr  ». 
tage  alle  woche  8  pfenninge  und  von  sant  Michels  tage  bilze  zft  oslem  alle  wochen 
IC  .■>]  und  sol  im  geben  1  sol.  den.  zü  sumtner  umb  einen  scliantz  und  zö  winter 
8  sol.  den.  umb  einen  grauwen  rocke,  und  bol  derselbe  knebt  warten  der  gesellen 
und  des  geschirres  und  der  tischelacben  zü  gehalteude,  dos  ime  dann  empfolbeo 

»  würt  von  eime  Oiiermeister.  und  sol  derselbe  hnehl  ouch  sidierheit  iftn,  fttr  das 
ime  dann  also  empfolhen  wflrt. 

[47]  Oucb  ist  z&  wissende,  das  alle  die  zi^  bancke  sitzent  und  den  webssel 
tribent,  jung  und  alt.  die  pfenninge  kiesen  sollent  one  geverde,  Heidelberger  und 
böse  Pfenninge  usz.  und  wenoe  ouch  eime  dieselben  pfenninge  wider  von  der  hanl 

M  git  eintaelehl  oder  miteinander,  vwt  ime  dann  abo  usz  gekosen  wfirt  tmd  er  über- 
sehen helle,  die  sol  er  nit  me  wider  under  werfien  weder  in  die  pfenninge  noch 
undcr  ander  pfenninge  noch  für  gilt  sü  me  usssegebende  in  keinen  weg  one  geverde. 
und  sollent  das  alle  die  globen  by  der  Irnwon  an  eides  sint,  die  verlcosen  pfenninge 
nit  me  ver  gät  u^zOgebeode,  die  also  ungekoscu  würdeul  /.ii  einem  male  in 

•a  der  stat. 

[48]  Ouob  ist  sft  wissende,  das  man  alle  jore  «neu  andern  örtermeister  setzen 
sol  und  sollent  oucb  die  örtermeister  nflt  flberaomen  geben  dann  an  dem  mentage 

4      und  an  unsers  berren  fronlichnamstage  einen  omen  wins.  ww  darOber  ttt 
darlihe  oder  gebe,  dem  sol  man  nül  geben  noch  iibeslalien. 
s»         [49]  Wer  es  oueh,  das  die  huszgetiosscn  gemeinlielic  in  eime  garten  wereut 
oder  iemuii  hetlenl  geladen  zu  übe  oder  £.(1  leide,   so  iuügetil  die  zwene  örlcr- 

meisler  maht  haben,  Übernomen  sft  gebende  besdieidenlicihen  mit  der  geswornner  rSt. 

//.  Der  J/iuuMfis/er. 

Das  nachfolgende  Stück  findet  sich  im  StA.  AA  Art.  -St  fd.  39  iim  An.'-chtuß  au  i-inc  Ahsdin'i't  drr 
)K  Mumverordnutigen  aus  dem  ersten  Stadt reclä  und  eine  dem  beigegebene  deulsciie  Letterseteung.  Ute 
Butimmmtm  «lihm  dtoi  «km  «ibgtinid^  Jatftekkmmgm  «n'fUdk  wM  gleiA.  Wü  mek  Art.  13  ao 

ftdlen  ntirh  tinrh  der  rorUc!}mffn  Vrrnrilnunrj  rlir  Tirnfifrungett  zur  JlnUtr  ati  rirn  Münaneigler,  eur 
UdUfte  an  die  Hausgenossen,  nicht  wie  1369  an  den  Hat.  Ebeaao  erhält  hier  wie  dort  der  Mütismeister 

40        Item  ein  mütiszineislcr  aiapl  lihcl  ein  bischoß'  von  der  baut  und  sint  dis  des 
münszmeisters  rebt:  ist  das  er  riblet  ulf  der  münsscn  umb  vallscb  silbcr  und  golt 
Str.  SS 


Digltlzed  by  Google 


950  II.  DF.R  MONZMElr^iEÄ.  —  III.   VRRZI:;IÜH.<<i8  1>EK  liAUn^-ilNOSäEN'. 

nnd  vallscbe  pfenninge,  wellcrhande  es  sii,  «nd  wanne  man  pfenninge  machet  z& 
Straszburg,  so  vellet  ime  der  zehende  pfeoniog  von  dem  siege  sohäUe.  und  wer 
huszgenoss  wärt,  der  aol  dem  mAiuzmeüter  einen  halben  Tierdung  sübers  geben  *■ 
und  aol  ouch  einen  knelit  uff  die  mAnsae  sessen,  der  ttt  gebAUei  und  da  uflT  geaesaen 
ist  mit  buse.  und  was  besserungen  da  vellet,  das  wArt  eime  müasuneister  halber 
und  dem  buszgenossen  balbcr.  lul  aber  der  m^nasmeister  ain  teil  Taren,  ao  aollent 
die  buszgenossen  oncb  irs  lassen  varen. 

« 

///.  VtrmehniiH  der  Siraß6ur09r  Hmng«Mi9tH. 
Str.  AU.  Ani.  U.  fit.  B—18, 


1283. 


Anno  domini  1283  in  vigilia  purificacionis  b.  Marie  virginis  rcnovata  est  bec 
carta.  ht  c  sunt  nomina  dominoTuni,  qui  jus  babent  in  moneta,  qui  dicunlur  huac- 
geuossea  in  Argentina: 


Jobannea  filius  Erbonia  Judicis 

Johannes  filius  ejus 
Reyniboldus  fraler  ejus 
Burckardus  Spender 
Ollo  Bipelin 
Hugo  filius  ejus 

Rejmboldus  de  Fribufg  der  SAaae 

lI(jp:o  Wiricli 
Joliauueä  lilius  ejus 
Ucnselinus  ejus  iilius 
Hugo  filius  ejus 
Heintzelinus  filius  ejus 
Nicolaus  niius  GOfasonis 
Nicolaus  Wissegen 
Nicolaus  Zorn  juvenis 
Nioolatts  Zorn  aenior 
Hugo  Zorn 

Beinboldus  Zorn  filius  ejus 

Bälinus  Zorn,  Nicolaus  Zorn,  Lampertus 

Zorn  tilii  sni 
Hugo  filius  Burckardi  Hipeliu 
Albertus  RlUenderlin 
Burckardus  filius  Hugonis 
Hugo  ftater  Zomonis 


Dietmams  Ripelin 

Pelermannus  filius  fratris  sui 

Petrus,  Jobannes  fiUi  ejus 

Hugo  Tanriä 

Conradns  Bipelin 

Johannes  filius  ejus 

Nicolaus  Waldener 

Johuimes  Srliill 

I'etrujj  {'r»Wr  Zurnouis 

Burckardus  Ulms  ejus 

Hugo  firtter  ejus 

Johannes  Panpbile 

Burckardus  filius  ejus 

Hugo  de  Voporszheim 

Sjrfridus  ÜÜus  ejus 

Johannes  filius  RQdolilQ  Lentaelini 

Gonradus  Rihter  filins  ejus 

RAIin  Lentzelin 

Iliigü  fiüus  Ileinrici  Loiilzelin 

Lenlzeliiius  nntc  luonaslerium 

Juhanues  filius  ejus 

Johannes  filius  dtcti  Orftvali 

Hdnricus  Lentzelin 

Nicolaua  Lentselin  dictos. Soldan 


«  Vgl.  hierru  StU  I,  77. 


KOIIXB  ym>  BAUSGBKOWEN. 


Nicolaut  iilias  «Jus 

C&nlzo  frater  ejus 
RödolfTus  fratcr  corum 
Johannes  Lentzelin  in  aqua 
Johannes  filius  ejus 
Nioolaiis  filiufl  ejus 
Jaeobos  filios  ejus 
R&Iinus  frater  ejus 

Nicülatis  fratcr  ejus 
Johannes  tilius  RfiiUni 
Nicolaus  filius  ejus 
Jaoobna  frater  eonim 
Conmdits  filina  RÜlin  Globdovcb 
Johannes  frater  ejus 
Otto  Clobelouch 
Weriilin  (Uobelouch 
Nicolaus  tilius  ejus 
Johannea  filius  dksti  WemKni 
W&B^aM  fiüiia  cjiia 
Johannes  frater  ejus 
Johannes  Clobelouch 
Johannes  Kleiniin 

Jobannes,  Niocilaus,  Johannea  Glii  ejus 
Gftiaelin  Globdoiich 

G6sselin  filius  ejus 

Nicolaus  filius  ejus 

Johannes  Klobelouch 

Ottelinus  Clobelouch 

Heinricua  de  Pfelteiisalieim 

LAloIdm  de  Hadestel 

Gonradus  de  Heohingeo 

Conradus  filitis  Rebeslog 

Jobannes  filius  ejus 

Nicolaus  tilius  ejus 

Gonradus  filius  Eberlini 

Ptotermannos,  Wolflhelmua  fratres 

Johannea  filius  Eberlini 

Johannes  fliius  Ciintzelia  Vogetelin 

Cänl7.ebnus  fraler  ejus 

Elberlinus 

Hugo  fInAer  ejna 

Heiorioos  Ebetlin 

RAlmannus  filius  ejna 


Rftlinua  Eberlin 

Nicolaus  filius  ejus 

Hulinus  filius  ojus 

Pelerraannus  Vogelelin 

Johannes  filius  ejus 

Jobannea  Vogetelin 

Gonradoa  Kleiiie 

Gonradus  Strubo 

Nicolaus  Rehestog 

Nicolaus  Kagcnecke 

Cüuo  tüius  ejus 

Nioolaua  frater  ejus 

Johannea  Eagenecke 

Johannes  filius  ejus 

Heinricus  Marsilius 

Gölzo  filius  ejus 

Wetzelo  Marsilius 

Heinricua  filius  ejus 

Wetaelo  frrter 

Sigdinus  Sehenterlin 

Welzelo  Brogere 

Nicolaus  filius  Henrici  Ruli 

Johannes,  Gonradus  filii  ejus 

Gonradus  Broger 

Conradus  filius  ejus 

Nicolaus,  Cfinlzelinus  fratres 

Conradus  lilius  ejus 

Johannes  filius  Rülmi  Öchenlerlin 

Rfilinua  Sohentoün 

Sigtllinus  frater  ejus 

Buraltardua  firater  ipsoruin 

Lembelinus  filius  Lamperli 

Johannes  filius  ejus 

Johannes  filius  Lamperli 

Pridericns  filius  Lamperli 

Lembelinus  ejus  fiUua 

Lembelinus  filius  Sigdini 

Johannes  Crolz 

Johannes  ejus  iilius 

Burckardus  ejus  firater 

Lembelinus  ejus  filius 

Wentselman  firater  eornm 

Waltherua  RAsea 


'253 


Ml.  VKlUetCNNlS  nxn  lIAUJjnENOfitSEN. 


Rftdjgerus  Hüses 
Berllioldus  Rtoes 

Johannes  Appel 
Conr.'uhi'i  llcrlin 
Nicolaiis  de  ilodeszlicim 
Ludewicus  de  Rodestheim 
Betzdinos  fitius  ejus 
llenseliniis  filius  ejus 
Conradus  de  Unfli^szlieim 
Johauticä  de  lludeszliciin 
Burckardus  du  llodeszlicim 
RAliniu  de  Stebalo 
Johannes  de  Stabulo 
Otto  Nuszböm 
Rudif;enis  frati^r  ejus 
Berlholdus  Kriiit 
Erliaus  frater  ejus 
Erlinua  filiu3  Erlini 
Burckardus  lilius  Erlini 
CQiio  fraler  i  jus 
Bertlioldiis  lilius  klrliui 
Hugo  Slubeuwcg 
Brlin  frater  saus 
Johannes  fraler  ipsorum 
Petrus  Böi/clin 

JoIi!)iui(<s  fiüus  Jnlianuis  Bülzelia 
Joliäiiuf.*)  tiliuä  ojus 
llulemqunus  t'ralcr  ejus 
Hugo  frater  eonim 
Petermannus  fraler  ejus 
Bcrlholdus  Clewelin 
Hulmannus  fraiiT  ejus 
JoLanues  CieweJiu 
Johauuuä  lllius  ejus 
Woraherus  filius  Bmnonia 
Johannes  filius  ejus 
FriUo  filius  ejus 
.lohnnnp*^  filius  ejus 
Conradus  Crücljc 
Gonradus  filius  ejus 
Johannes  filius  ejus 
Johannes  niius  Johannis  C&rdie 
Johannes  filius  ejus 


Diethericus  filius  Harluogi  in  aqua 

Erbo  frater  ejus 
Erbo  Mendewin  filius  ejus 
WoHheru^  Rrlin 
Ilesso  üluis  ejus 
Wallhenis  freier  ejus 
Erlinus  frater  ejus 
Hugo  de  Winlerlür 
Rüdoinr  de  Winleriar 
Conradus  de  Winlerlür 
Conradus  tiilus  ejus 
Cüntselinus  fiKus  ejus 
Ntcolaus  filius  ejus 
Johannes  fraler  ejus 

Johannes,  Cilnlzclinus,  Nicolaus  iilii  ejus 
Nicolaus  Ilocluneiger 
R&dolfius  filius  ejus 

Niedaus  filius  Heraianni  de  WintertOr 
Conradus  de  WinlerlOr 

.Inhannes  lllius  ejus 
l'elrus  de  Winlerlür 
Nicolaus  Becke 
Johannes  filius  fralris  sui 
Gölao  filius  RuG 
Ebelinus  filius  ejus 
Johannes  Pulev 
Johannes  fraler  LeuUridi 
Johannes  Küllin 
Nicokos  dicitts  Köllin 
Rftlinus  filius  ejus 
Johannes  Vendc 
Heinricus  fraler  ejus 
Ilülinus  Tasche 
NksoUnis  sft  dem  Domere 
Johannes  filius  ejus 
lleinricus  liliiis  ejus 
Jaeobus  filius  Conmdi  Tasche 
Petrus  filius  Johannis  Daschc 
Fridericus  de  Dambach 
Hugo  Walter 
Hugo  ejus  filius 
Nicolaus  ejus  filius 
Johannes  ejus  filius 


Digitized  by  Google 


MÜN2R  UND 

Johannes  vom  Kict 
Jolifinncs  lilius  ejus 
.luhuanes  ejus  filius 
Mioolaiu  fiUus  ejus 
Johuiii«s  filius  ejus 
Nicolaiis  filius  ejos 
Bertholdus  filius  ejus 
Johannes  filius  dicli  Johannis 
Petermanuus  fraler  ipsorum 
Wernher  vom  Rlel 
Johannes  filius  ejus 
Bertholdus  vom  Riet 
Nicolaus  filius  ejus 

Hugo,  Johannes,  Beriholdus  fralres  ejus 
Wolffheliii  vom  Riet 

Johannes,  Burekardiis,  Wolfliielmiis  filii 
ejus 

Nicolaus,  Hugo,  Rerlholdus  filii  ipeius 
Friderich  vom  Riet 
Berlholdus  filius  ejus 
Heintselinus  filius  ejus 

Bertholdus  fraler  ejus 
Berlliüldiis  der  Grebissere 
Johannes  de  S;irburg 
Johannes  Kiosener 
Götio  Vollsebe 
OOtao  filius  ejus 
Voll  sehe 

Jacohus  (ilius  ejus 
Reinboldus  fihus  ejus 
Johannes  filius  ejus 

Götzelinus,  ReiabolduSr  Johannes  ßlii  ejus 
Petrus  frater  eorum 

Gulzo  filius  cjns 

HfVmholdus  filius  ejus 

Petrus,  Rejmboldus,  Johannes  lilii  ejus 

G&ntiemuniis  ante  monastarium 

Waltherus  frater  ejus 

Fridericus  Pfaflenlap 

Johannes  filius  ojiis 

Johannes  filius  ejus 

Frilscbemunuus  frater  ejus 

Bertholdus  filius  ejus 


lUStiENOSSEN. 

Pctcrm^nnns  filius  ejus 

JoiiiirMi"S'  lilius  ejus 

Johuuuü:i  lilius  ejus  junior 

Johannes  filius  ejus 

Nietdans  Pfhffenlap 

Johannes  filius  ejus 

Johannes  filius  ejus 

Erbo  Pfaffenlap 

Nicolaus  Büterich 

Johannes  Sele 

Hugo  filius  Wirici 

Johannes  (ilius  Wirici 

Bcrlinns  (ilius  Borwig 

bcrwig  lilius  Hessonis 

JohanKM  S&m  Pelri  Berlioi  de  Rotembnrg 

Rfilin  filius  ejus 

Petrus  fiUus  ejus 

Gberlinus  filius  Joltannis  de  Schöneck 
Johannes  frater  ejus 
l'etrus  de  Schöoeck 
Jobannes  filius  ejus 

Petrus,  Httnointts,  Nioolaus»  Jobannes  ' 

filii  predicli  Johannis 
Jacohus  ad  ursam 
Johannes  filius  ejus 
Johannes  Rosaalin 
Burekardus  Roaselii» 
Nicolaus  Rösselin 
Jtuohus  Rösselin 
I'ilrus  Rüssclin 

Fridericus  lilius  Gerungi  de  Ilagenowe 
Gonradus  Iferswin 

Syfridus  Merswin 

Nicolaus,  Johannes,  Sifiridus,  C&nlaelinus 

filius  ejus 
Johannes  Köruelin 
Petras  filius  ejus 
OOtieünus  Baldemar 
Heinricua  Baldemar 
Götzelinus  Baldemar 
IVlius  Baldemar 
Beldeliuus 

Jfdiannes  von  Beroheim 


Digltized  by  Coogif 


S54 


m.  VERZEICKMIS  DER  HAUSGENOBKN. 


JobAiines  fiUus  ejua 

Heioricus  Haicrsida 
Ileinricus  filius  ejus 

Olto  Hniersida 
HuiDricus  Gleseliu 

Cftuo  fiKos  sororis  GleBdin 
Friderioufl  filiut  ejus 

Dietherus  Tröche 
Conradus  de  Knörszheim 
Jobanaes  de  Knörszheim 

r 

Johannes  von  Ulenheim 
Conradns  Riditer 
Conradus  filins  ejus 
Petrus  (ilius  ejus 
Nicolans  Dirre 
Ileinricus  frater  ejus 
Orttwinu»  Swtrber 
Heinrieas  Swarber 
Hcinricus  filius  ejus 
Hcinricus  filius  ejus 
Johannes  Swarber 
lilricus  Swarber 
Petrus  Swarber 

Jobsimes,  Dlrictts,  Bertholdus  filü  ejus 

Jaoobus  Swarber 

Jacobus  de  Barre 

Johannes  r^mhcpnrle 

Johannes  liliu»  ejus 

Johannes  frater  ejus 

Vofanams  TVftbe 

Avclsch  frater  ejus 

Burck.nrdus  do  Mulnheim 

Johuanes  tilius  ejus 

Bürckclinus  tilius  dicli  Johannis 

Mdarieus  filius  ejus 

Johannes,  Burokardus,  Johannes,  Ülricus, 

Ileinricus  filii  ejus 
Burckardus  filius  ejus 
Johanne«?  fdius  ejus 
Hurckurdus  Ülius  ejus 
Waltherus  d«  If  Alnheim 
Johannes  filius  ejus 
Wallberus  Ljrroke 


Heinrieus  Ljreke 

Götzo  dictus  Lente 

Menselinus  filius  ejus 

Lcnto  frater  ejus 

Wolffelinus  iilius  ejus 

Johannes  der  ZOlner 

Henselin  sft  der  Rnsen 

Reymboldus  ßlius  Vulpis 

Diethericus  de  Hirlincbeina 

WolfiThehnus  filius  ejus 

Diethericus  hUus  ejus 

Conradus  SCudin  frater  ejus 

Otto  Seholto  von  HirÜnckeim 

Johanues  frater  ejus 

Ülricus  Böckelin 

Heioricus  üUus  ejus 

Johannes  firater.ejos 

Clmannos  frater  ejus 

Heinricus  fiHus  Heihnanni 

Nicolaus  filius  ejus 

Hichwinus  Komer 

Eigelwardus,  Jacobus  filii  sui 

OOtao  longus  de  Hagenowe 

Conradus  filius  ejus 

Nioolaus  BischolT 

Conradus  de  Zabcmia 

HMolirus  filius  ejus 

Conraduä  fraler  ejus 

Thomas,  Nic(daus,  RÜdolffus  filii  sui 

Rtdiwin  von  Roppenhdm 

t'lricus  filius  ejus 

Nicolaus  frater  ejus 

Johannes,  Nicolaus  fiUi  sui 

Burckardus  WolSang 

Erbo  fiUns  Brbonis  Sehenterltn 

Sixtus  frater  ejus 

Conradus  tilius  Ilttttrici  diott  Watter 

Johannes  Sefrit 

Oölzo  Wiszbrottelin 

Johannes  frater  ejus 

Hugo  filius  Ofitsonis  predieli 

Johanoaa  filius  ejm 

Elenbardus  fiUvs  Gftntaemanni 


Digitized  by  Google 


mOkeb  und  hausgenosskn. 


855 


Elenbardus,  Blenhardtn  filii  sui 
Burckardus  frater  ejos 
Wernhenis  Loch 

Johanuea  filius  GeruQgi  de  Ilagenowe 
Johannes  Bi&lieUn  iilias  Jolniinis  Butzdin 
Petennanans  frater  ejus 


Johannes  Strit 
Heinriois  filius  ejus 
Johannes  fralor  ejus 
Petrus  dictus  Berer 
Bero  fiUtts  ejus 
Wilhelmus  dictus  Nappe 


laio. 

Anno  doraini  1310  nonas  aprilia.  disz  sinl  der  hemen  namen,  die  do  rebt  babent  »'« 
in  der  m&ntae  c&  Slraszbuig  und  bMsaeat  bussganoaaen  : 


Johannes  der  Junge 
Reymbolt  ain  brftder 
Hug  Ripdin  bern  Otten  Rippelins  s&n  dea 
alten 

Otle  sin  sftn 

Claus  sin  sön 

Hug  Wirich 

Joluduies  lin  brftder 

Nioolaaa  Zorn  der  mAnasmeisleT 

Niculaua  Zorn  der  Lappe 

Nicolaus  Zorn  sins  brfulor  s&n 

Johannes  Zorn  des  hrMer 

Reymbolt  sin  sAn 

Glaus  ain  aftn 

RlUin  ain  aftn 

Zörnelin  ain  aftn 

Mug  Zorn 

Alhrecht  R&lenderlia 
Kühn  siu  sün 
Bufdcart  Schollbeiase 
Qaus  ain  brüder 
Dietmar  Ripelin 
Pclennan  Ripelio 
Peter  sin  sCin 
Johannes  sin  sftn 
CSonrat  Ripelin 
Johannes  sin  brftder 
Joliaimes  Schilt 
Nicolaus  NYaldener 


Peter  vuu  Schüneck  des  alten  Zorns  br&der 

Burckart  sin  s&u 

Hug  sin  aftn , 

Burckart  PapMn 

Syfrit  von  Vegersihdm 

Conral  Ricliu-r 

Heinrich  Lentzeliu 

Niotdaua  Soldan 

Nioolaus  sin  sftn 

Jdiannes  Grönwall 

Claus  sin  sftn 

Johannes  sin  sün 

lleinlzeliu  sin  sQn 

Johannea  Lenlielin  an  sant  Nivolans  brücke 
Jaoob  ain  brftder 

Thoman,  Frantse,  RiUin  ir  brftdere 
R&lin  Lentzelin 
Johannes  sin  sftn 
Claus  sin  s&n 
Rfllman  ain  aftn 

Johannes  R&lin  Globeloueha  aftn 

Otte  Knobolouch 

Claus  jung  Wernlin  Knobelouchs  aftn 
Johannes  Wernlin  Knappen  sön 
Johannes  dea  alten  Knöbdonebs  sAn 
Kl«nlin  ain  brftder 

Claus  sin  bröder 

fiützclin  Knoln-loucb 
üösscliu  siu  s&u 


Digitized  by  Google 


256 


III.  venzEicuNi?'  i>Kit  iiauscknossbn. 


Johannes  sin  br&der 
Clans  sin  brftdcr 
Johannes  sin  brüder 
Johtnnes  Knobelonch 
Weltschin  Erlbu  dohlerman 

e 

Johannes  UHn  sin  aftn 
Wnither  sin  sün 
Cln>]s  sin  sön 
JohuQues  Rebeslock 
Güntaelitt  wk  sftn 
Glaus  ain  brftder 
Wolffhelm  sin  br&do' 
Peler  sin  bröder 

Johannes  CAnlzeHn  Vogelelius  süu 
Cünlxelin  sin  brüder 
Eberlin  Grtnlin 
Hog  ain  aftn 

Heinrich  Ebcrlio 
RCjlmiin  sin  s&D 
Uülin  Eberliu 

Johaones  Peter  Vogetelina  aftn 
Johanne«  Peter  Vogeldins  der  all 
Gonral  Stmbe 

C&nc  von  Eagenecke 

Clans  sin  bröder 

Heinrich  Welzel 

Wetad  ain  Mder 

Wetael  Broger 

Gönnt  sin  bröder 

Johannes  sin  s&d 

Coural  sin  s5n 

Johannes  Scheuterlin 

Glans  ain  brftder 

Gftniadin  sin  brftder 

Rölraan  sin  s&n 

Burckart  Sehen llcrlin 

Johannes  Lcmbelin  licrn  Lembclios  aüu 

Hanneman  Lembeliv 

Lanp  Boman 

und  Johannes  sin  bröder 

Frilzeman  sin  hriUler 

Lcmbelin  FrilzL'inaiis  sfiii 

Frilschclin  ouch  sin  sün 


\\'oltlK'r  Ri'isps 
Ciaus  von  Rodeszbcim 
Ludewig  von  Rodeasheim 
Bertsehelin  sin  sfln 

BcTlschelin  des  sön 

Riirckfliii  sin  si'in 

Ilenseliu  ir  brüder 

Ilenselin  mu  sön 

Henselin  des  sAn 

Johannes  Stdbenweg 

Otto  Nuszböm 

Rödigcr  Nuszb6m 

Erlin  hern  Erlins  sön  des  alteD 

Burcliarl  sin  bröder 

Erlitt  sin  aftn 

Hensdin,  Burckart  ain  sCine 

Bertholt  sin  bröder 

Johannes  Bi'itz(»lin 

Johannes  sin  sün 

Wemlin  sin  sön 

Peter  sin  brftder 

Röleman  Bülzelin 

Hug  sin  bröder 

Peler  sin  brildpr 

Rölman  Clewchn 

Johannea  aina  brftder  sfin 

Johannes  des  brftder 

Johannes  Brune 

Frilsclieninn  sin  sön 

Johannes  sin  sÖn 

Cüntzelin  Cöulz  Krachen  sön 

Jobannes  sin  brftder 

Johannes  Krüchclin 

Johannes,  Johannes  sin  sftne 

Johannes  Suremoat 

Erbe  Mendcwin 

Hesse  Erlin 

Wallher  sin  brftder 

Erlitt  Snützelürlin 

Conrat  von  Winlertür  der  zoUere 

Cünlzclin  sin  sön 

Claus  von  Winterlür  des  zollers  bröder 


Digitized  by  Google 


HOMSE  Vm  NAUBCENOSBBN. 


S57 


Johannes  von  Wintertflr  ouch  nn  bfAder 

Jobannes  des  shn 

Cüntzolin  sin  sün 

Nicolous  sin  sön 

Walüier  sin  sün 

Lauwelm  sin  sftn 

ReymboU  des  Homeigers  sftn 

Johannes      dem  Kngd  von  Winterlftr 

Johannes  sin  sftn 

Claus  Kölin 

UeiDlzemau  zürn  Ilelflande 
Hug  Wattar 
Clans  sin  sftn 

Johannes  sin  sAn 

Johanns  z&m  Riol  zftm  Schirme 

Manse  sin  brfidor 

Johannes  Mansen  sän 

BerUioU  sin  s&n 

Jeekdin  sin  afln 

Berlholl  Johannes  und  Mensen  hrftdo* 

Ilimscler  ir  brftdcr 

Claus  ir  bröder 

Johannes  ir  brCidei 

Hug  harn  BehtoUi  sftn  zikm  Riet 

Franfse  sin  sftn 

Johannes  sin  brfider 

Bertholt  sin  brftdcr 

Johannes  WolfThelm  z&  dem  Ricl 

WoltTclin  sin  s&n 

Burdcart  sin  brftd» 

Wolflblin  sin  sftn 

llensclin  sin  s&n 

Burckelin  sin  sön 

Claus  sin  bräder 

Henselin  sin  sön 

Hng  sin  brftder 

BerlhoU  ir  brflder 

Polorman  sin  s&n 

WollTeliii  sin  sön 

BerlhoU  zum  Biet  zi'i  Marcki>ach 

Henselin  zü  Marckbach 

Johannes  heni  Johannes  sftn  zftm  Biel 

Johannas  Cloaener 

Sit. 


Oölse  Vollsdie  xft  Katzenbume 

ReymboU  Jacob  Voltsdien  sftn 

Gülze  Völtsche 

(wlze  sin  sftn 

McymboU  sin  säu 

Petv  sin  sftn 

Johannes  sin  sftn 

Volmer  sin  sQn 

Johannes  Reyinboll  Voltscheu  sftn 

ReymboU  des  brüder 

Peterman  Gülze  Vollächen  brüder  des  alten 

Walthfir  sft  dem  Spiegel 

Jobannes  Pfeffenlapp  ScbAtselins  sftn 

Frilscheman  sin  brftder 

Nicoluus  sin  brndcr  , 

B<u  Isclieliii  PI'alliMilapp 

Bertschelin  sin  sün 

Henaeün  sin  sftn 

Peterman  sin  sftn 

Johannes  Pfaffisniapp 

H»^sso  sin  sün 

Küntzi'  sin  sfin 

Fritschelin  sin  sün 

Johannes  des  sftn 

Nioolans  Pfaffenlap  der  Mursel 

Johannes  sin  sön 

JoliUnnes  oiudi  sin  sön 

Johannes  Rulemburg 

Peler  sin  sün 

fieruig  uucb  sin  sftn 

Rfilitt  sin  sftn 

Johannes  von  SchOnecke 

Peter  sin  sön 

flennin  sin  sün 

Claus  2siu  nun 

Johannes  sin  sftn 

Bftrckelin  sin  sftn 

Johannes  Her 

Jccliclin  sin  sön 

Claus  sin  sün 

Burckart  Rosselin 

Hanns  sin  sftn 

HeiMelin  sin  sftn 

SS 


Digitized  by  Google 


95R 


lU.  \>Jt2»-:lCHSIS  DI  U  H  U  .-.1.I  Nu.-,.^i:.\. 


(ikuis  Hosselin 

herre  Wo! Hur  sin  brdder 

iienselin  sin  suu 

Johannes  sin  sün 

Peter  Boflsoin 

Eberliu  sin  sAn 

Conral  Menwio 

Menselin  Lente 

S\  II  Ii  Merswin 

Johannes  sin  sAn 

f         1        ■  » 

Jarul)  sin  suii 

Wülffelin  Lente 

Llauis  sin  siin 

Götze  sin  sün 

Johannes  sin  sün 

Ileintzelin  zü  der  Rüaen 

Syfnt  sin  sftD 

Oielherich  sin  sün 

CQnlseua  «n  sAn 

Johannes  von  Hirlingheim 

R&lman  oucli  an  afin 

Johannes  BOokdin 

Johannes  Kornelin 

Johannes  sin  sfin 

Peter  sin  sün 

Claus  sin  sün 

Johauues  des  sCm 

Ulman  Böckelin 

Dne  Baldemar 

Symot  sin  sAn 

Johannes  sin  sAn 

Johannes  von  Bergheim 

Heinrich  Ileilman 

TT              •     %  ¥1 

rif^uincn  lleigersc 

Clnns  sin  sun 

l'rilzfiiuin  üleselin 

Hc'intzfliii  des  sün 

Üielher  Kruche 

Claus  sin  sün 

Gönnt  Richter 

BAlitt  sin  sAn 

Peler  sin  sAn 

Richwin  KAroer 

Conrat  sin  sün 

Jacob  Eigelwart 

Heiniicli  Swarber 

Rftlman  von  Zabem 

Heinrich  sin  sda 

Riiliiifin  sin  sün 

Peter  Swarber 

Claus  sin  süu 

Johannm,  Ulrich,  Berlholl,  Clsus,  Peter, 

Johannes  sin  tAn 

Jacob,  Heinrich  sin  sQne 

Richwin  von  Roppenbeim 

Jacob  von  Barre 

Glaus  sin  sün 

Jacob  sin  srm 

Johannes  des  sün 

iJro^/'.lii.uHis  Uuigeburle 

Michel  sin  sün 

Cieinbanns  sin  br&der 

Cleia  Hanns  ouch  sin  sun 

Johannes  von  MAlnheim 

Erbe  Schenterlin 

Burckart  sin  sAn 

Sixtus  sin  brAder 

Heinnoh  von  Muhiheim 

Sixtus  sin  sAn 

Johannes  sin  sön 

Conral  Waller 

Hurckarl  sin  sftn 

tjölze  ^^"iszl)rölleli« 

Juliaunes  Ulrich  sin  sftn 

Hug  siu  süu 

Heinrich  sin  sAn 

Johannes  sin  sAn 

Burckart  ?on  MAlnheim 

WAlffelin  sin  sAn 

Johannes  sin  sftn 

Johannes  Wiszbrölleliu 

Bnickorl  sin  sün 

Elenharl  Cünlzemans  sAn 

Johannes  vou  Muluheim  in  deu  Frouhufe 

ElnharL  sin  sün 

Digitized  by  Google 


MONSfi  UND  HAfSCCMOmEN. 


Johannes  «n  sftn 
Elnbart  des  s&n 

Elnharl  oucli  sin  .sftn 
Buiekorl  Elnharl 
WernliiT  Locli 

Johannen  Langwult  Gerungen  biin 

llagenove 
Johannes  Bäteelin  der  deine 

Peter  sin  brüdcr 
neiiiricfi  Swerl 
Jobanues  sin  brüdur 


Peter  Ber  in  Kalbesgasse 
Ber  «n  «fto 

Wilhelm  Nappe 
Ilanseler  von  Schönecke 
Willioliii  von  Tegervell 
von    Nicolauö  der  Maler 

GOt«>  von  Groatein  der  mAii8»nieistcr 
Hanns  sin  sftn 
Romer  ain  bräder 
Claus  sin  brfukr 
Dielhericb  Kichler 


1332. 


Auno  dotniui  1332  feriu  6  posl  Epiphauiam.  disz  sml  der  berren  iiameu  die 
da  reht  hafaent  in  der  mAnssan  sfi  Straasburg  und  heissent  husigenosaen  : 


tSSi 


herren  Reymbolt  HAffelin 

OUelin  Ripelin 

Clans  sin  bröder 

Claus  Zorn  der  Luppe 

Jobannes  Zorn 

Claus  Zorn  der  schultheisE 

Hug  Zorn 

lior  Claus  vun  B&lach  sin  sftn 

H\Min  Rfiknidorlin 

Hurcliart  SchuUheisse 

Petermau  Ripelin 

Peler  sin  sftn 

Henselin  sin  sftn 

Johannes  sin  si^n 

Johannes  Ripelin 

Gonral  Richter 

Glans  Soldan 

Johannes  Orftnewalt 

Claus  sin  brfidcr 

Tliomuii  Lcnlzeliri 

Lenizelin  sin  brCider 

Johannes  sin  sftn 

Claus  tentadln 

Rftteman  sin  brftder 


Claus  sin  sftn 

Johannes  Knobelouch 
Wcrnliii  Kiui])pen  sftn 
Johannes  Hülin  Clubelouchs  sün 
HcQseliu  sin  sQn 
Claus  sin  sftn 

Johannes  des  allen  Knobelouchs  sftn 
Wilhelm  Noppe 

deine  Knnbelotich 
Cleine  Kreliisser 
Ilenice  Kolin 
Glaus  Knobeloudi 
Gfteaelin  Knobelonch 
Gösselin  sin  sün 
Oösselin  sin  brüdcr 
Henselin  Knobelouch 
Wallbcr  Knobelouch 
Henselin  sin  brftder 
Claus  sin  br&der 
Johanni-s  RcbestOf^k 
Cünlzeliii  sin  sün 
Claus  Rebestock 
Böldelin  sin  sftn 
Peter  Rebestock 


Digitized  by  Google 


2ÖU  in. 

VEMCeiCMMlS  HER  IIAU6CCN0SSES. 

i'clcr  sm  SÜD 

Lauwdiii  sin  sAn 

Claus  sin  sfin 

CQulzehn  sm  broaer 

iiLT  LIaus  llaliiberko 

Ilenin  sin  sftn 

vVoiueuo  Rcbestock 

Claus  sm  brüder 

woitieiiD  sm  San 

Johannes  sin  süu 

liuiiiieuD  stn  orflder 

Reymboll  sin  brOMler 

T,-.l.       .1  ^  ■  '^•«^.,1 

Joliannes  \  ogel 

Walther  sin  brader 

nulinan  J'.benm 

Lauwelm  sin  brfider 

Uiiinian  sm  siiti 

Hup  von  Wmlertör 

Wclzel  Broger 

Cönlz  sin  brüder 

f  t  '       1*       n                  *  « 

Hugeun  Broger  sin  san 

Claus  Watter 

Gonrai  Bfoger 

Cünlselin  sin  sön 

Oaus  Schenterhn 

Juiannes  sin  brfider 

Cunlzeun  sm  bruder 

Johannes  zu  dem  Riei  der  alte 

Rfilmon  sin  brüder 

BerlhoM  Mause 

Johannes  Lerabeliti 

iieuseliu  sin  süu 

Johannes  Bumau 

Bcrschc  sui  brader 

Lamb  Buman 

Jeckelin  sin  brfider 

Jobanaes  am  sftn 

Hanader  sft  dem  Riel 

Kritschcman  Lembelin 

Cluus  Swane  zA  dem  Riei 

Lcinheün  sin  süa 

BerlhoU  sin  sftn 

Cüntzelin  sin  söa 

Heusehn  sin  sün 

Betsoheua  von  Rodeszbeim 

Johannes  bwane  zu  dem  Riet 

Burckelin  sid  brfider 

Frantae  i&  dem  Riel 

HenaeiiD  sin  bruder 

Bertsche  zfi  dem  Riet 

Johannes  von  Kodessueim 

Johannes  \S  olnelm  zn  dem  Riet 

Ilenselm  sm  snn 

WolfTelm  zn  detn  Riel 

Clein  Johannes  sui  sim 

ff                  1  *                          L        H  1 

Heusolm  sin  bruder 

Glaus  sin  san 

Burokelin  sin  brüder 

Burekart  Enin 

Cmiis  sft  dem  Riet 

Henseiin  sm  aftn 

Henseiin  sin  sfin 

Burckart  sin  s(\n. 

Hug  zu  dem  Riet 

WolfTelm  Rntzclui 

Bertholt  zu  dem  Riet 

Peler  biu  brüder 

relerman  sm  $un 

Hug  Bülzelin 

Bdilwt  stn  sfin 

Johannes  Qewdin 

Johannes  Vetler  Hanns  sfin  z&  dem  Riet 

Johannes  Brane 

Götze  Voltsche  by  Kalienbunine 

Fritscheman  Brune  sin  sftn 

Reymboll  Bikeis 

Hesse  Erlin 

Götze  \  ollsrne 

her  Burckart  Tuwinger 

Heuselin  Vghschc 

Henseiin  sin  süa 

Henaelin  «n  sftn 

Johannes  von  Winterlur 

Gonrai  Krebesser 

Johannes  sin  eftn 

Volmar  Voltsehe 

_  Digitized  by  Google 


Jobannes  Ucymbolt  Vollachen  sftn 
Peter  Vdtsche  d«r  alle 

Sigelin  sin  sAn 

Johnnnes  PfafFenlap  Scb^Utelins  sftn 

Claus  sin  brftder 

Berschcliii  Pialfeiilup 

HenseliD  sia  Ixhim 

G&otz  Pfeflbnlap 

Johannes  Mürsel 

.lohanues  Mürsel  der  Junge 

Pelermati  Kolcinburg 

ßerwig  sin  brüder 

Claus  sin  brftder 

JohattDes  von  SchÖn«cke 

Peter  siD  sfin 

Johanues  sin  sün 

Bürckelin  sin  süa 

Jcckelin  Der 

Glaus  sia  br&der 

Hanns  sin  brftder 

Heuselin  sin  brftder 

Meint/  Rer 

Joluinnes  Hosselin 

Claus  sin  brftder 

Gftntze  Merswin 

Hensdm  sin  sftn 

Peter  Merswin  CftoUEemans  brftder 

Ciinlzc  sin  brüder 

Jacob  Merswin 

Hülmun  Merswin 

Jobannes  Kftmelin 

Dose  Baldemar 

Johannes  Hercheim 

her  Hnintzelin  S\vurber 

Johunues  Swarber 

Ulrich  sin  brüder 

Berlboll  sin  brftder 

Glans  ain  brftder 

Peler  sin  brüder 

Jacob  sin  brüder 

Heinricl»  sin  brüder 

Bürckeliu  von  Mululieini 

Heinrich  von  Mftlnhehn 


Johannes  sin  sftn 
Burckart  sin  sftn 
Johannes  Ülrich  sin  sftn 

Heinrich  sin  sÜn 

Burckarl  von  Mülnheim 

Claus  sin  brüder 

Henselin  sin  brftder 

herre  Hiltebrant  von  Mülnheim 

Eberim  von  Mülnheim 

Johannes  sin  hrftder 

Joh;ii)iie.s  Meiiseiin 

WoUeliu  Leiile 

Johannes  Sftnlin 

Glaus  sin  brftder 

Franlse  sin  brüder 

Johannes  Röckelin 

Claus  siii  Ijii'uler 

Syiuuiid  Bockeiin 

Johannes  sin  brftder 

Glaus  sin  brftder 

Claus  Heihnan 

Johannes  von  Zabern 

Johannen  Roppenheim 

Michel  sia  brüder 

dein  Hanns  sin  brftder 

Sidies  sin  sün 

Ilenselin  Sickelin  sin  brftdw 

Ilug  Wis^brötteUn 

KUetihart 

llensehu  sin  süu 

Johannes  Ellenhart 

Hanseler  von  Sohftneclce 

Wilhelm  von  Ue^rvell 

Wilhelm  sin  sftn 
üuiiihei  sin  brüder 
Krbe  sia  brüder 
Claus  Maler 
Götze  von  Groalein 
Hanse  sin  sün 
(T5(ze  sin  hrödcr 
Uotuer  von  ürostein 
Claus  VQU  ürostein 
Dielherich  Richter 


262 


IV.  teHKM. 


IV.  Verzeichnis  der  »ur  MUtue  gehörigen  Leie». 


Am§  Ooiex  G377  (8br.  BuA)  V§L  dia  BcmUkOww  Ar  SMUehriß  B.  189.  Die  matMfalgemdm 
Itmm  gtUim  tuftfä^  in  üe  SO$r  JiAft  in  13.  JahrimdertM. 

Dis  siiil  diu  lelu'ii,  tlic       g-anl  von  der  münssen  : 
Ilein  her  Niclaus  Zum  drtn  schullheisseu  14  ünlze. 

»  Lern  Johaus  Zorue  8  Schillinge  one  3  den. 

>  hern  Nidaiu  Jung  Zorac  8  schiUingn  one  3  den. 

»  hera  Claus  Zornes  seligen  in  brftders  kinl  8  aol.  one  3  den. 

•  einen  pfening  gil  meu  in  gemeine. 
»  Lern  Ilug  Zorne  14  ünlze. 

>  hern  Ueimbull  Süssen  1  lib. 

>  Tanrisze  hern  llug  Ililiters  dulilerman  22 sol. 
»  Tanrise  sinem  brfider  22  sul. 

■  hern  RdmlioU  ReiDbftldelin  10  sol. 
»  Peler  Rebeslock  3  lib. 

•  Cünlzelin  Gürleler  funfleliulb  Schilling. 
»  Bttekpler  Scbiltc  11  sol.  und  3  den. 

»  (iosseliuti  Schilte  11  sol.  und  3  den. 

«  dem  Waldener  22  '/t  sol. 

»  dem  Brandeclcen  und  ainem  brftder  5  üntae. 

p  Rdmboll  Stijbeuweg  6  ünlze. 

>  hern  RüdoltFe  Stübcnweg  4  sol.  und  2  den 

»  hern  Burckarl  Sltibenwprr  4  gol.  und  2  den. 

>  Heidine  von  Sch6nccke  25  sol. 

*      •  Rämboldo  von  Sehönecke  25  sol. 

»  Henaeline  von  Kagenecke  »10  sol. 

f  Reimboldo  von  Kagenecke  10  sol. 

»  her  Eriiurl  von  Kagencck«;  1  lib. 

.  (iösselino  Kurnagel  und  simp  brfltler  1  üb. 

>•  hern  Frideriches  söne  von  liuneburg  10  sol. 

»  WeUel  Marsilius  und  sincu  br&der  1  Hb. 

»  hern  Bnrokarlea  aftne  von  M&lnheim  1  lib. 

»  hern  Clause  OUefiideriohe  33  den. 

»  Sönere  und  sime  briider  'S'.^  den. 

»  Bi'ddclinf  von  Schiltinf^heim  1  lib. 

»  Burokartc  von  Dürningen  2'/,  lib.  und  2'/,  80I. 

>  hern  Johause  Maler  10  sol. 

■  hern  Heinriche  von  HAlnhetm  6  Uh.  ane  £'/• 

■  Cftnrat  Rihler  2Vt  sol. 

>  Cftnrat  Pftffan  von  MoUisheim  5  sol. 


T 


Digitized  by  Google 


atscHöFucHE  Aurea  und  lkhen. 


S63 


Item  htm  Ludewigea  sei  gen  kinde  von  Wickeraheim  10  sol. 

»     Kerabcrc  von  MoUisheini  2  i'intze. 
»     Sehsselslieiin  der  sün  von  Müllisheim  1  ünlze. 
Üirre  summen  ist  ■V.i  lib.  und  7  '/|  sol.  die  gil  man.       wihenahteu  und  glich 
6  ulso  vit  z&  süuiehlen. 


5.  Aufzeichnungen,  über  biseköfiieke  Aetnier  und  Lehen. 

Aus  cod.  G  377,  ftJ.  170  /.  (Str.  BesA.) 

Hic  notanlur  Jura  ad  officiales  domini  Aigeotinensis  episcopi  porlinenlia, 
M  qne  sunl  feoda  isla: 

Ad  officium  marschalci  pertinel  der  hof  nebenl  don  Ueger  von  hcrn 
Stolielline'  unlze  an  die  mure,  ilem  das  gi\l,  das  die  von  Blidc  zfi  (iftgenhcim 
liellt-nl,  (las  wart  geursaszct  rrcpeii  der  Rftrslarlip*,  i(eni  '/A  Bischovislieim  dor  hof 
und  die  rcbcn,  ilem  habet  ideui  uiarüchalcns  in  iegcliclicm  allen  hofe  ellewie  vil 
ift  rehles  Dabichenslcin,  Bischovisheim  und  ia  deu  andern  höfen,  ilero  eine  matte  vü 
Bisckoviaheim,  die  heisset  der  Pfeiler  vor  der  stat;  item  den  grase  elwl  an  der 
brücken  aft  Steinbtirgetor.  * 

Ilem  ad  aliud  officium  dapiferi  illius  <ie  Schunowe  perlinel  die  vischerige 
zwüschcnl  sfinclc  Thomans  brücke  und  sanl  Slephaus  hrti^kp.  i(pm  dir  hprenbrot, 
w)  die  der  von  Sehoiiowe  hei,  ilem  daz  vischemeisler  Iura;  ilem  die  malte,  da  die 
Kallahe  lu  die  Brüsche  gat,  das  sinl  n&  garten,  die  wart  verseszel;  item  das  göl, 
das  der  von  Sehftnftwe  sA  Bisehoviabeim  vor  der  stal  Itet;  ilem  des  gAt,  das  der 
von  SdiAnftwe  het  ift  Herboltaheim  bi  Luterowe. 

Ilem  ad  officiam  dapiferi  tereium  Günlheri  burggravii  perlinel  das  gftt  s& 
m  Ergersheim,  das  da  genrsnzzef  warl  pr<*g<*"  dem  gute  zö  Schütingheim. 

Ilem  ad  officium  dapiteri  quarlum  VValiberi  sculleti  perlmet  das  gilt  zö 
Bischovisheim  vor  Straszburg  und  die  vogetie. 

Item  ad  officium  pincerne  primum,  babel  Mumbardus,  pertinet  der  bof  sft 
Hönbeim  und  alles  das  gftt»  das  der  Mumbarl  da  zh  H6nheim  hcl. 
*■        Item  ad  officium  secundum  pincerne,  quod  habet  Walthenis  der  Waffeler 
von  Bischovisheim  pertinont  qucdam  boiin  sila  in  Rischovishcim. 

Ilem  ad  officiuiu  lerctum  pincerne,  quud  habet  Philippus  de  Ratzeuhusen 
pertinet  das  güit,  das  her  Philippus  bei  aft  Eppüche,  das  yme  wart  von  dem  mar- 
sdiAlcke  E^eoolfe. 

«       llsm  ad  offidum  pincerne  quarlum,  quod  habent  Itberi  Walthert  Sculteti 
perlinet  curia,  quam  iidem  liberi  babent  in  Eppficbe  und  was  dar  in  bftrel. 

«  Vffl.  Ch.  Schmidt  Str.  O.  u.  U.  A'.  HO.      »  Vgl.  UB.  II  168.      »  VgL  Ch.  SOmidt  Str.  O. 
«.  B.  119. 


Digitized  by  Google 


964  BIBCnftFLICHE  ÄMTSil  tlNO  LBttDC. 

Item  ad  officium  camerarie  primum,  quod  habet  Gtolherua  borggravius ' 
periinenl  die  böfe.  die  Cinder  den  hollslAlen  Ugent  und  die  tynse.  item  ift  KesteD" 

hoUz  ander  gAt. 

Item  ad  officium  camerarie'  sccunduin,  qnod  Ijabeul  lieinricus  el  Johariues 
de  Woifgangcsheim  *  pcrlincnt  die  gül,  die  da  ligeul  Z&  WolTgangesheim.  » 

Item  ad  officiam  camerarie  terciom«  qnod  habet  SifUdns  de  domo,  pertineDl 
quedtm  bona  aita  in  Sultie  firope  Riib[i«mm]. 

Iletn  ad  officium  ramerarie  quartum,  quod  babenl  liberi  Wallbori  aculteti, 
pertincnt  otiam  ccrla  bona. 

Hoc  suül  jiira  el  rcdditus,  que  pertiiient  ad  c  a  m  r  rii  r  iii  m  quainlibcl  doinini 
epiäcupi  Ärgeiitiueiisis,  qui  est  superior  iiiler  iainulos  catuare  düuiiiii  »ive  cui  suh- 
aant  alii  famuli  in  camera  domini  episoopi. 

Primo  videlicet  omni  die  dominioa  17  pancs,  qui  nuncupantur  bembrol.  item 
in  SAgenheim  redditus  4  >/i  quarlalium  siliginis  el  4  Vi  quartalium  avene  et  redditos 
15  uns.  den.  el  iidem  reddilus  annuatim  dabTiiilur.  i» 

Ilem  in  Dalhpim  mlditus  9  amarum  vini  ol  triiiin  picariurum  siiniliter  annualini. 

Ileni  IjusJ*  invebliendi  in  civilale  Argeuliua  tougiälrum  bicariorutn.   hic  eäl 
dttbium»  utrum  ad  bar^^ravicam  vel  ad  camo'ariam  hoc  pnlineat. 

Ilem  quando  dominua  Argentinenais  epiaoopos  confirmat  abbalem  vd  abbetisaam, 
luno  camerario  episcopi  Argentiuensis  cedunt  oclo  aolidi  den. 

Ilem  quando  dominus  .'Vrc?pntinf»nsis  cpiscopus  ordinal  qufmlibel  episcopuni. 
tunc  cedil  camerario  equus  eiusilnn  cpiscojii  ünlinaii  el  vcslimcnla,  que  ad  euudeui 
uquum  pcrliuenl,  quc  in  vulguri  imiuupautur  waüenkleil. 

Item  quando  dominua  episcopus  ArgenUnenaia  ordinal  abbatem,  quidqnid  tone 
gerit  vel  afl^rt  idem  abbaa  pro  aacrifido,  ai  sunt  denarii,  candele,  vinvm  vel  panes,  b 
hec  omnia  oedunt  camerario.  queslio  est,  utrum  ad  oapitnlnm  vel  ad  camerorium 
perlineal. 

Ilem  ühn  jura  8un(,  qne  cnmorariiis  dumiiii  cpiscuiii  ArgeuliaeQsiä  babel  ex 
cuuüuuiudiue  camerarie  el  de  duuiinu  Argeiiliueusi  epiäcupo. 

Item  redditus  10  sol.  den.  Arg.  super  domibus  dictis  aft  dem  Bfimgarten  *  *» 
contiguia  ex  parte  poBteri<»e  orte  antiqui  pallaoß.* 

liii  sutit  vocandi  ad  preaenciam  domini  epiacopi  Argentinenaia.  qui  sunt  ofliciaü 
ab  ecclesia  Argeuliuensi. 
dux  Swevie  camerariua, 

lanlgraTitts  superioria  Alsatie  pincema,  » 
item  lanlgraviiiä  inferioris  Alsatie  dapifer, 
>    Cornea  de  Warlenlmrg  marachalcua, 

FtUt  im  OrtgißMl. 


1  t^tn  I{\itu>   (ru>itl\rr  i<h  nurggrnf    l~>r,-^  Utt.  11,  323.        -  Ilcbxirh  Wolfytitipfslmm  K>5H. 
J3S6,  130S,  Johamus  1309-1316;  Ueimich  tot  1317  tgl.  Kindier  von  Kmblcch  G.  B.  436.       s  »y.  * 
Ch.  admUt  atr.  0.  N.  H.  H.  ST.     *  «AntiqBiiBi  palUwimi*  te»  im  Netibam  JSag. 


Digitized  by  Google 


BISCHCFUCHE  XhTBR  und  LEHEN. 


265 


ilm  WülieliDus  Borggravios  vicedominus  occcsione  camerarie, 

•  Cniiiras  de  Waaacmbarg  de  domo, 

»  Ilcinricus  de  Wolfgangesheim, 

»  Diclricus  voget  de  Wassclnhcim,' 

»  pretexlu  ofBcii  dapiferi  douiiaus  Burckunlus  di'  IIoliens([t'ii)], 

»  Ilcinlzclinus  du  SchÖDowe,  IlartmaDuuü  Ilüruä-  (GüuUieruü  de  Scliuauwe)*, 

•  dominua  Wilbdoiaa  Ticedomintia, 

»    ad  officium  pincerne  Tiebaldns  et  Bitrekardua'  Mumhart, 

•  diclus  Br&necke  et  Albertus  Waffeler, 

•  EgeüolfTuä  de  Ratzenhuaen, 
»     libcri  Wallhcri  sculteti, 

B     ad  ofQcium  marsch alci  Dietricus  de  Ilüneburg.* 
Sa  iai  oaeh  gewonheit,  weane  ein  lusehof  von  Straasburg  wwn  ebbet,  eioe 
einllaehiii  oder  einen  probeat,  er  ai  gdaUkdi  oder  weUUcb,  confinnieret  von  dnem 

gewalte,  das  er  denne  in  eins  bischofes  bof  git  4  jfunX  Slraszbui^r  pfenioge  und 
teilt  men  die  also  :  des  bischoves  cappelonen,  ir  si  einer  oder  me,  1  pfunt,  item 
den  schribern  1  pfant.  item  den  li6ctien  lü  scbillinge,  ileiu  eime  camarer  8  scb. ; 
item  eime  scbencken  8  scb.,  item  eime  spisere  8  sch. 

Item  A  der  liehtmease  so  git  men  von  den  drigen  stjricn  aft  Straesborg  eime 
vifselflme  drige  katsen, 

ttem  eime  kamerer  drige  und  vier  kamerknebten  iegelichem  drige, 
»     eime  scbencken  drig?, 

»     eime  spiser  drige,  zweien  meislerk6cben  sebae, 

•  eime  sobäaaelweacher  drige. 
»    eime  marateUer  drige, 

•  eime  dorwerler  drige, 

•  einra  n^Oacherin  dr^e. 

Dia  liurel      dem  küchcnmetstcr  ambaht. 

Item  i&  Biscboviaheim  bi  HAnheim  9  ae&tar.  ailiginia  et  avene  equaliter,  dat 
Kioolaua  Zorn,  frater  acnltati  Arg. 

Item  9  sextar.  ailiginia  et  avene,  dat  Bibardua  de  Kagenecke  de  bonia  sitia  in 

Ensheim  banno. 

Uem  uQum  oclale  siliginis  et  octale  aveno,  datit  monialcs  de  sancta  Clara. 

Item  3  sextar.  aveue  quidam  de  Winlerlur  de  boniä  silis  iti  Ensheim. 

Item  diotna  Meiger  freier  £eli  Hareebalck  de  inferiori  Huabergen  1  aextar. 
avene  de  bonia  in  Biaeho^aheim> 

Item  2  aextar.  ailiginia  et  avene  equaliter  de  bonia  in  Biscboviaheim,  dal 
quidam. 


1         und  1287;  Kindler  v.  Knobtock  G.  B.  402.      >  1315;  eitenda  326.      >  Lebt  noch  1272,  M 
Sto.  34 


BlPi.lliin  Ii:ifF  ÄMTKR  UNH  I.OIKN. 


Hein  ein  wollenslaher,  der  du  sit/.ot  an  der  almendeu,  der  gil  2  sh.  und  1 
cappen  von  einer  hoCestelle,  Iii  in  der  kleinen  Viliegassen.  ' 

Ilem  jungher  Pelermau  Blancke,  der  gil  3  den.  und  4  üntise  und  5  cappen. 

Item  jungher  Danrisz, '  der  SoMetun  dohterman  der  gil  4  Antze  uiid  2  capjpea 
Ton  dem  ofenhuse,  das  da  Iii  fome  in  der  yibegaaaen. 

Item  jungher  Wetiel  des  Klobel&ches  dohtennaD,  der  gil  Z  deo.  und  5  sol.  uod 
3  cappen. 

Item  sweäler  Orede  die  Neüu  und  der  Belzeoger.  der  metziger,  dicgcnt  22  deo. 
uude  1  cappen. 

Item  IJnser  iWhren  sclnibnr,  der  gil  on  4  5  ah.  nnd  3  eappeR. 

>  Juncker  Cftnlae  PTaAbntap,  der  gil  on  1  30  den. 

•  Kbelins  kinl  von  MftnoUzheim,  die  gent  10  sol.  und  3  cappen. 

»     Berllioll  von  Seiingen,  der  gil  2  den.  und  0  sch.  und  3  cappen. 
»     Blemunt  der  inelzigfT,  der  git  1  den.  und  2  t'intze  und  1  cappen. 

•  Peter  Deschea  s&q.  «ier  gil  3  und  30  den.  und  einen  cappen.  a 
»    Cüntselitt  H61ier  do  von  Wiltstelte,  der  gil  3  den.  and  9  adi.  und  3  eappen. 

»    Eeadin,  der  git  1  und  20  den.  und  1  cappra. 

•  Wilhelm  metziger  git  on  2  12  sch.  und  4  cappen. 

>  die  von  Rielheim  von  sante  Katherinen  gent  3  helbeiinge  und  16  scbilliDge 
unde  5  cappen.  n 

Üis  Lsl  ilaa  l>ernbrul,  daa       Slrasitburg  vellel  uud  Icill  man  daä  also  :  eiuie 
camerer  gil  man  17  hrole  s&  der  woohen»  der  eines  einü  pfeningea  wert  ist. 
Uem  deme  scfaenoken  aft  vioiehen  nahten  17  brol  unde  neisewieviel  reben. 

»     deme  von  Schönöwe  8  brol  /.&  der  wochen. 

>  dem  spiser       Act  wochen  7  brol  und  3  veldeaoker  in  R&fach  ban  und  » 
utt  \2  schetze  reben,  hal  ouch  ein  spiser. 

Item  den  mcislcr  köcheu      der  wochen  5  brol. 
»    dem  portener,  der  der  porten  bildet,  7  brol  a&  viertehen  nahten. 

•  mins  herren  vescberto  sft  vienehen  nahten  5  brol. 

0  deme  piisler  einer  vierdegezal  minere  denne  2  ackcr  in  banno  MoUisheim.  w 
ein  pfistff  zft  Slraszburg,  der  das  bernbrot  usz  rihtef,  der  nimet  von  ie  deme  brot» 
becken,  der  innewendig  des  burgbanoes  zü  Straszburg  gesessen  ist  zö  vierzeben 
tagen  ein  prenig  brol,  und  ad  das  brol  nAt  müaeszig,  aehraielig  noch  gevalleo  sin. 
nnd  was  ouch  (Mmede  brotbecken  her  in  brol  füret,  ec  si  mit  sdiiffen,  mit  kaichea, 
mit  esehi,  mit  pferden,  der  gil  iegelicher  alle  wochen  ein  brol;  und  nimel  ouchsü  » 
drü  wochen  in  dem  jare,  y.h  wilienuliten,  zö  ost'rn  nnd  /.ü  pßngcsten  deheiu 
berenbi'ol  nnd  oucli  den  ambnlit  lulen  debeines.  man  gil  oucli  oimc  pfister  alle 
sunnentage,  so  der  biscbof  in  der  stal  ist,  'y,  viertel  ^\'ines  uud  spise  von  bove  dar  zu. 
Wae  rebtes  ein  biscbof  von  den  becheren  zft  Strassburg  hat. 


1  Vt/l  UB.  III  nr.  Tss.  ■  Bk  FnM  «am  BeMM  Tmrü,  Ämm  SMmt,  UU  naeh  IMt;  » 
Kitidlar  v.  Knabiodk  Q.  B.  370. 


msciiörLiciie  amtcm  umu  lciign.  369 

Man  sol  wissen,  das  ein  beeherer  s6  SlTaszburg,  der  das  leben  hal,  das  hie 

nach  geschriben  slal,  nimel  jergeliche  80  musele  zweier  mhirc,  die  vieblin  ainl 
von  dorn  holtzf,  das  7.fl  Straszburg  kumct.  der  selbe  b<'cherer  git  alle  wochpn  einem 
bi^chovc  voll  Stra^isburg  20  bechere  Und  eiuem  burggraven  von  Straszburg  (i  bechere. 

6  wie  dicke  euch  ein  bischof  von  Slraszburg  hof  hat  in  der  slot  zü  Straszburg,  so 
s&llcait  die  becherer  alle,  die  in  der*8tal  gesessen  sint,  Abe  man  es  ait  sft  vordert, 
in  eins  bisehofes  herberge  s&  Straszburg  beohere  machen  und  gii  der  IMSat  tcmaUat 
das  holtz  dar  zö  den  becliern;  aber  der  becherer,  der  das  lehen  hat,  git  die  hant 
zu  den  bechern,  und  der  becherer  meisler  git  das  hech  zu  den  bechern  und  also 

10  süllenl  sü  die  becher  vuigeben.  uszrihleu  und  wurcken  ;  denne  so  were,  das  men 
in  da  swüscheotj  die  wile  sü  die  bechcr  macheut,  sol  zü  essende  und  zu  drinckcnde 
geben  and  anders  keinen  kosten  mit*  in  habm,  men  tA  es  denne  gerne. 

Hcc  sunt  beneficin,  quc  dominus  episcopus  Argenlinensis  habet  conferre  et 
confcrendü  inveslil  quo  ad  beneficia  suc  diocesis. . . 
»        Item  ecclesiam  parrocbialem  s.  Pelri  scnioris  Arg. 
Item  oappellam  aancti  Üdslrici  Aiig. 

Item  hec  ecdesie  parrochiales  sunt  inoorporale  epiaoopali  menae  Ai;g.  et 

episcopus  habet  ibi  vicarios  perpeluos  ponere  

Ilcm  habet  confere  predicli  altaris  in  hospitah  quondam  domicclle  Phine  ultra 
M  Bruscam,  quod  eciam  hospilale  episcopus  habet  gubernare  et  potesl  instituere  cl 
deslitnere  procuratores  ibidem. 

Ilem  habet  conferre  in  monasterio  s.  Stephani  Arg.  officium  tburibularii. 
Item  ecclesia  parrochialis  sancti  Iforttni  est  incorporata  ecclesie  ArgenUnensi,  et 
quaUter  fructus  eiusdem  ecclesie  et  proventns  dividi  et  luinislrari  debent,  cerle  littere 
äi  sunt  super  eo  confecte  et  episcopus  Argenlinensis  habet  ibi  vicarium  perpetuum 
ponere  et  prebendas  plurium  altarium  in  eadem  ecclesia  conferre. 

Ilem  [habet  conferre]  unam  prdimidam  sacerdotalem  in  ecdeaia  sancti  Thome, 
qui  est  edam  vioarius  in  choro. 

Item  thesaurariam  in  ecclesia  s.  Thome  Arg.  conferre  habet. 
M        Ilem  unam  prebendain  sacerdotalem  in  ecclesia  saneti  Petri  junioris.  qui  est 
edam  vicarius  in  choro  ibidem. 

Ilem  in  ecclesia  kalhedrali  Arg.  habet  episcopus  conferre  omnes  archidiaconos 
preler  annexnm  prepositme. 

Item  4besaurariam,  eni  annexus  est  arehidiaoonatus  in  dvitate  et  quibnsdam 
M  Tillis  TidDis  et  ecclesia  parrochialis  sancti  LaurencS  est  annexa. 
Item  scolastriam. 

Item  duas  prebendas  sacerdolales,  qui  sunt  vicnrü  super  choro  ecclesie  Arg. 
lleni  cantoriam,  ex  qua  canlor  ex  oflicio  habet  sigtllum  capituli  solus. 
Item  archidiaoonum  chori. 

Item  ]^bendam  sancle  cnicia  retro  summum  altare  eodesie  Arg.  iündatam  per 
magistrum  Heinricum  Dietmar!,  habent  dominus  Aig.  et  thesaurarius  ecclesie  Arg. 


Digitized  by  Google 


268 


LRIICMSLEtm:  tiett  STfUasiltTRGEI«  KIRCHE. 


alleralis  vicibus  cooferre  propler  unionein  iaclatn  cum  prcbeoda  sancli  Judoci  lu 
eoelesia  parrochiali  naeti  Marlini  ad  dictam  prebendam  sancte  crucia,  proiit  in  lileris 
dicti  uaioDia  apparel. 

Dise  pulle  hörcl  z&  dem  vitztum  nmbahfe  : 

Ilcm  zu  dem  ersten  16  üb.  Basilcr  pellcs,  die  gil  (Jir  niünUit  mileiiiaod^^r.  » 
Ilcm  der  t&mberren  bof  von  Slraszburg,  den  aii  zu  liufach  banl,  10  üb.  Bd^'ler. 

».  *,  w. 

Item  sA  Slraszburg  in  Kurdewangaaae  die  gantaa  gaase  aller  eradiabt,  alse 
dicke  meDs  wendelU 


6.  Aus  dem  Verseiehni«  der  Lehendeule  d&r  Slraßburger  Kirche.     i»  I 

I 

Dm  NN  Vorhergehendem  «Am  iril^faA  »wählte  Lt^m^nick  des  Straßimrger  Btstumt  (BesA. 
G  377)  etUhält  auch  ein  Farjwehw  dtr  LiMktile  der  Straßburger  Kirche,  von  dem  im  Nachaiehendm  • 
ilirji-nifftn  Einträge  ttiedergegehen  »ind,  tr^khe  enftreilfr  »ich  auf  Lehttxleute  bestehen,  wdche  Strafihurffirr 
Bürger  waren,  oder  deren  Lehentotöekte  mit  der  Stadt  in  Beziehung  stehen.  Beide  ertoeiaen  aufs  Seuf,  i 
wie  matmigftiek  «Im  BuMumg»  der  Bitclafe  m  dm  rtJjWwJtoi  OesMedUtm  tmA  maA  1M9  uoek  «* 
warnx 

Das  Lehnsbuch  begründet  sich  in  diesem  l'eü  auf  zwei  älteren  Stücken,  1)  eine»  Lehnsregister  aus 
ier  Zeit  <ht  BuAeft  Jckmm  ton  BMiheim  1919—38,  das  fast  ganM  in  hUMtAur  Sprache  ge$ektriebm 
war  Mild  meist  als  registrara  qaondam  dornini  .lohannis  cpis^  opi  uwj'-fuhrt  v  ird,  utul  2)  einem  gleichen  | 
aus  der  Zeit  Bischof  Bertholds  II  (i32H-13r>3),  das  fast  stets  in  detOsdker  Sprache  angeführt  » 
wird.  Aus  der  Verarbeitung  dieser  beiden  LehnsbUcher  in  eins  erklärt  es  sich,  daß  dassdbe  Lehen 

ijIrichmäPi/jfn  Aufnahme  drr  Lehen  durch  einen  bischöflichen  Henmten  rr«  beruhen  —  Dat  jfin^err  ron 
Berthold  ist  anders  hergestellt,  für  dasselbe  scheint  man  Weisttmer  von  den  Lehntieuten  eingefordert 
Jtt  habm,  «mI  JUeie  Miid  dmm  «ft  mmänieirt  MtrtMmtm.  Die  ieiäm  QiMlIm  e^hiimtm  ämrAmtg 
•  wörtliih  hc»ul:(  zu  sein,  Sfi  ihtß,  da  —  woiigf  Kiillr  riui<gr;nommrn  —  auch  die  Quelle  Krceidmel  ist, 

eich  unschwer  das  Lduubuch  da  Bisehofs  Johann  wieder  herstellen  Heß.  Es  ist  das  jedoch  unter- 
loficii,  WH  liw  der  Vorhige  msehi  w  jeraMrm  Im  dem  FWe»,  wMe  mieKt  liw  genm  fiinnftfcft 
Quellenangabe  haben,  dürfen  wir  wohl  ohne  öfters  fchlcugrh-n  die  in  lateinischer  Spradte  gesduitbuun 
Stellen  durchiceg  der  Johanneischen,  die  in  deut-ieher  der  Bertholdinischen  Aufnahme  svsdtreiben  • 

Auch  um  ersten  Teile  des  Lehnsbuches,  das  ein  Urbar  der  Einkünfte  des  Bistums  enthält,  sind  an 
•Mm  BMm  Stmttwrgir  Btrgtf  ^mmmnC;  AIm  Mn*  jk  wtt^ff^HäichM,  fikt  aSir  woM  wkU  4h 

Fol.  ,SV>''  .  IIossü  diclus  (!.■  Üst-mbi  rg  habet  iu  feodo  et  redditus,  quos 

habet  iu  Iheluueo  Arg. '  (sie  cuoliuel  registrum  quondam  domiui  Johannis  episcopi).  » 


1  Vgl.  über  die  Einkünfte  aus  dem  SchuUheißentum  das  Verzeichnis  (kr  Lehen  ol>en  6'  li'i  und 
tet.  Am».  4.  —  Äu$  dem  XMiaer  den  Yeneidmie  &  9Sa  mi  da$  ältere  daa.  Ämn.  2,  besw.  236  md 
Awm.  3.  —  ^Kf  Ar  Mameet  da$  F«n«<dM>  8....,  JDeiim  «far  Venridmiue  Mit  Mk  volSMniig 

mit  den  aus  zmi  verschiedenen  Perioden  stammenden  Angaben  «naerex  T^hnjshuches.   Sicfier  ist  (d)tr, 
daß  das  Lehembnch  längst  nicht  aUe  Ziehen  at^feähU,  w^che  ursprünglich  vom  Bistum  ausgiengen.  m 


I 
I 


-  Digitized  by  Google 


LEIIEIISLEUTE  DER  STRASSBVRGBIl  KIRCHE. 


900 


fot.  82 :  Uem  Heiniioi»  di€tas  de  Dicke  habet  in  feodo  in  civilale  Arg.  an  der 
Stdiutraae  unum  orlura  tendenlem  io  RWegasse.   item  unam  curiam  ibidem  cum 

domo,  borreo  pI  aliis  edifioiis  silam  propc  dictnm  IMcmarin.  ili  ni  in  moneta redditiis 
duarum  libr.  (sie  continet  registrum  quoudam  domini  Johannis  e]>iscopi). 
b  fol.  HO  :  Ilem  Jobannes  Blumenowe  und  Billuog  sin  bräder  hanl  zö  leben  von 
ttnaerme  faerroA  dem  lang^  Waltboten  In  der  stat  und  in  dem  banne  sft  Reinioheim 
3  lib.  und  7  scbillioge  pfannig  gelte  ane  5  pFenninge  und  45  cappen  und  bftnre 
gellz  (also  ist  ea  g«}c1irlbcn  gdien  biscbof  BcrlhoUIc). 

Kein  Johannes  de  Blftinonowo  milcs  hahri  i;i  f  iio  bona  saa  univena  aila  in 
10  vilia  et  in  terminis  Horabe  (sie  continet  rcgislrum  ul  supra) 

Ilem  Jobannes  de  Blümcnowe  miles  Arg.,  Hugo,  OUelinus  et  Johannes  fralres 
ejus,  habent  oommaniter  in  feodo  radditns  16  quart.  «iUginis  in  viUa  Rorabe  (sie 
continet  registrum  qnondam  domini  Johannis  epiaoopi}. 

I(«n  ifiame  freigelassen.  Bischovisbcim  steht  am  Rande:  n.  s.  w.  ilem 

iK  den  presse  zol  zu  Bischovisbü^lor  sft  Slraszbuig.  ilem  den  hof,  dem  giht  der 
branlliof. 

fol.  'J2 :  Ilem  der  Brandecke  und  sine  vetteren  baol  zü  leben  von  dem  biscbove 
sft  Straaibuig  und  sint  ir  allw  gemeine  5  Schillinge  und  2  pfung  an  der  m&nssen 
und  an  dem  solle,  so  ist  dis  des  Brandedom  sunder  oueh  von  der  alift  von  Slrass- 
N  bu^  5  scliillioge  und  1  jrfbnt  an  dem  aoUe  (also  ist  es  gesohriben  geben  biscbof 

Bertboldc). 

fol.  9fi^ :  Item  JobEinnes  dieltis  Rlenkcliii,  annitrrr  Argenlinensis,  babel  in 
feodo  lerliam  ^rlem  jaus  pulrutialus  eccleäie  lu  AlLheim  et  lerciam  parleui  dccimc 
ibidem  omninm  frugum  (sie  continet  registrum  quondam  domini  Johannis  episcopi). 
tt  fol.  96:  Item  Johans  Jobanses  seligen  sun  von  Btftmenowe  und  Erbe  Erben 
sun  von  Ileilgensloin  ]ianl  Z&  Idutt  In  dem  dorfc  und  in  dm  banne  ze  Desselnbacb 
ein  pfunl  gelles  und  \ier  Schillinge  geltes  und  zwölf  kappen  und  hfinrc  gelles  und 
viertzig  eyer  gelles  und  abte  pfenningc  fär  zwene  dagewen  (also  ist  es  gescbriben 
geben  biscbof  Bertbolde). 
M  /bl,  98:  Item  Barckart  von  Darmingen  bat  sft  leben  5  aehilUnge  und  5  j^unt 
uf  der  mAiMBeQ  sfl  Slraabaig  ». «.  w.  (also  ist  es  geaehriben  geben  biscbof  Bertholde). 

Ilem  Conrat  Dirlin,  ein  edelkndit  von  Swannowe  bat  zfi  leben  von  dem  pfister- 
lüme  zft  Straszburg  20  %'iertnl  kornes  rocken  und  gersten  one  zwene  scslere  und 
3  pfunl  pfoDuig  gellz  one  3  scbiUinge  und  3  cappeu  (also  ist  es  gescbriben  geben  etc.). 
H  Item  Jobans  und  Reimbolt  Danris  baut  zt  leben  5  pfunl  gellz  an  dem  zolle, 
fftnf  Schillinge  minre  und  f&nlehalb  pfont  galtz  an  der  mAnasen  und  9  dnli»  gelles 
vSt  dem  achultheissenlftme  sft  Biaehovisbeim  an  dem  aOme  (also  ist  es  gesohriben 
geben  biscbof  Berlbolde). 

Item  Jobannes  de  DCimenbcim,  miles  Argenlinensis,  habet  in  feodo  redditus 
«0  30  sol.  el  20  den.  Arg.  de  tribus  areis  silis  in  civitale  Argentina  bi  dem  fronbofe 
in  Rosebömgasse.*    item  babel  redditus  30  solid,  et  duarum  unc.  de  areis  sitis 


>  V/L  US.  m.  SM.  J». 


Digitized  by  Google 


270 


imKNSLKl  IK  OKll  Sl  H.\SSIUm;Kn  KIIU'.IIK. 


Argenliii'*  f'ol.  UH'^)  uiider  den  kullern,  item  unum  orlum  "siltim  ArgcnJine  an  der 
Bünden  prope  diclam  Denlzin.  item  reddilus  uuius  Ubr.  io  villu  Biächuvisheim  prope 
Aifjentinam  (sie  continel  registrum  quondam  domini  Jobeimb  episcopij. 

(NoUi'  illa  bona,  que  quondam  habuit  Johannes  de  IMkraraheini,  modo  babei 
Erhardus  de  Kagenecke  miles  a  nobis  lilulo  feodi).  » 

fol.  lOO:  Ilem  Jacol)us  dictiis  Erbr-ler  de  Rtibiaco  liabol  in  fcodo  H  scaJos 
vinearura  in  bannu  ville  \^\■.slhal(l^'n  <-(jiiii^iiL'  silod.  ilcin  (i  schados  viiiearuin  apud 
Sullzmalle  iu  der  lube.   ilem  redUitu»  7  quart.  siligiuis,  quos  danl  lUe  de  Mure, 
item  habet  reddilua  27  aol.  den.  Baailien.,  qum  monasterinm  de  sancio  ICarco  sin- 
gulis  annis  in  feato  beati  Martini  dara  lenetur.  item  raddilus  14  aol.  et  8  den.  Baailien. ,  i« 
quos  Dietricus.  advocatus  de  Heringheim  dare  et  expedire  lenetur.  item  rcddilus 
6  solid,  et  8  den.  diele  HosilitMi.  monele,  quos  expedire  lenetur  monaslerium  de 
rnlerlinden.«  ifom  roddiUis  ♦)  si>lid.  el  H  den.   Rn.silit'ii.  (juus  solvcre  teueutur  illi 
de  Sleinbach.  item  liabct  seplimanaUm  quulibel  sabbalu  de  theloneo  in  Rubiaco 
redditas  unius  aolid.  den.  fiaaüien.  item  habet  redditus  8  di.  den.  Badlien..  quos  u 
Johannes  BiUungi  expedire  lenetur.  ilem  habet  redditas  8  solid.,  quos  diclus  Glosener 
de  Rubiaco  singulis  annis  lenetur  expedire.  item  reddilua  4  sh.,  quos  diclus  Lagel' 
wesch  dnre  lenchir.  ilora  redditus  duoruni  pullurum,  quos  diclus  Walristein.  ilem 
reddilus  itnins  piilli,  quem  diclus  Lagelwesche.  ilem  redditus  unius'',  quem  du  lii~; 
Closeuer  expedire  lenetur.  ilem  habet  4  scados  vincarum  zu  Weselme.  ilem  1  agruui  .'. 
parvum  retro  Castrum  Rufoch  (sie  oontinel  registrum  quondam  domini  Johannis 
episeopi). 

Nota  quüd  fcodum  islud  adoplatum  est  de  conscnsu  domini  B.  episoopi  per 
Jarobnin  dictum  Erbeler  üötzoni  diclo  Vrdlsehfin,  protit  in  instrumenlo  super  eo 
lyjn^       coniectu  et  sigülo  ipsins  domini  Herthi)ldi  .sigillalo  plenius  coutinctur.  datuio  Argeul.  « 
Swmkmr  7.  fgria  secuudu  aulu  Martini  sub  anno  domiui  vicesimo  uouo. 

/M.  106'.  Dis  sint  die  leben,  die  her  Gfttae  von  Groslein,  ein  burger  von 
Strassburg,  hei  enp&ngen  von  sinen  w^;en  and  her  Beinbollz  Reinb&ldalins  «egen 
des  allen:  one  vier*^  Schillinge  minre  dcnne  fünf  pfunl  gelles  und  26  cappen  gelle.*? 
tinrl  .sini  gelegen  uf  hofeatetten  in  Stadelgassen  s&  Slraazburg  und  ein  pfiint  geiles  *■ 
an  dem  zolle. 

fol.  107^  :  Ilem  Conradus  Wernheri  de  Iladslal  habel  in  feodo  castnun  Schran- 
kenvels  cum  monte  et  suis  attinentiis;  item  habet  vasaUos  subscriptos,  viddicel 
Sifridum  dictum  KUe,  raüitem  Arg.  ^ro  reddilibus  30  wiA.  tpnd  BSmibxfnAmia), 

item  Hugonem  de  G&genhcim  et  fralrem  suum  (de  quibusdam  bonis  apud  Gugen-  » 
heim),  ilem  Dielricum  de  Ofigenlieirn  et  filios  fratris  sui  el  filios  patruclis  sui  ac 
Liütoldum  de  Hadstadl,  civem  Argen liuenscm.  item  latiludinem  viuearum  conlinenlcm 
in  spacio  71  scados  el  sila  est  in  banno  ville  Iladslal,  in  loco,  qui  dicitur  in  der 
Lüssen.  (also  slot  Bischof  Johanses  seligen  registrum  and  ist  oadi  also  gescbribeo 
geben  bisehof  Bertholde.)  « 
108 :  Ilem  Otlemannus  de  Hermotsheim  el  Wallramus,  patruua  ejus»  habeut 

a>  <"'.  Uoderkiad«].       b.  Raum  fkr  ti<$  tt  ort  yrUtttn.       c.  vier  ttu^rköU. 


I.KIIKNHl  V  I  I  I    in  11  SHtASSHniMlK»  KrilCIlF. 


271 


in  f'eodo  ab  ccclcsia  Argen,  reddilus  3U  sol.  dcnyr.  Arg.  iu  thcloneo  Arg.  ileiii 
redditus  2  lib.  de  officio  scuUclatus  iu  Mulziche  u.  s.  w.  foL  lOS^:  (sie  eonlinel 
r^tBlram  quondam  domini  Johannia  ^iacopi). 

Item  OttcmaDims,  filius  quondam  Bberhardi  militis  de  Hermolchdm,  habet  in 
&  feodo  ».  s.  w.  V.  s.  w,  item  habet  !>  unc.  annuatim  in  theloneo  Ai^.  «.    v. «.  s.  w. 
(sie  contioet  registrum  quondain  domini  Johannis  cpiseopi). 

fol.  t09  :  Item  OUciaannus,  tilius  quuudurn  Oltemaniii  militis  de  Hcrniotziieim 
armiger,  Imbel  iu  teoJo  u.  S.  w.  u.  S.  u>.  item  hübet  reddilu»  9  unc.  den.  iu  tlicloneo 
Arg.  u.  s, «.  «.  s,  V.  (aic  oontinel  regiatrum  quoudam  domioi  Johannia  episcopi). 
10  Nuwtana  gdieianen  Huneavelt*  hei  sfii  lefa«i  S'/t  üb.  pfeninge  geltea  aft  Trlsi> 
loch  und  z&  Rinowc.  item  64  cappen  und  hänrc  gellz  euch  zQ  Tris/Ioc)i.  item 
16  sester  habern  {^Itz.  ilcm  einen  gebruch,  das  ist  ein  imbis  an  sanl  Martins 
ahende  und  an  dem  tage  fr&ge  zu  imbis  {also  ist  es  geächriben  geben  biscbof 
Bertholde). 

»       Fui  firiekiuH^  iti  kiit$tif0fUffi :  nota  die  Idien,  die  Cftne  Huneavdt  hette  s& 

Triasloch,  die  synt  geluhen  Wetzel  Marsilius,  die  hcl  ymmc  geluhen  biscbof  Bntholt. 
fol.  109  ^  :  Item  Diethcrich  von  HuiK-burfj;  ein  rilter  und  die  Kurnagel  zö  Slrasz- 

biirg  hont  einen  zelienden  zi'i  Ergersheiin,  des  zehenden  driteil  helle  Bertholl  selige 

vonKinowe;  ilem  14  ammen  wingellz  iu  dem  selben  ban,  und  ist  das  uia  burglehen 
»  s&  Olhiolienalan,  und  drige  rriie  aokere     RAmdnhein  und  ein  pfunl  gelti  und 

5  aehOtioge  gdti  und  6  eappcn  gelte  s&  RinOwe.' 

/bl.  110*':  Item  Symundus  dictus  Howemesser  habet  in  feodo  reddilus  20  quar- 

lalium  minus  tribus  oclalibus  in  banno  GeispoUzheim.  item  redditus  unius  lib.  den. 

apud  Müllisheim.  ilem  habet  apud  Wesliioven  uuum  agrum  vioiferum  (sie  contioet 
x>  registrum  quondam  domini  Johauuiä  episcupij. 

Item  Slehelin  Howemeaaer  het  zft  lehen  von  mime  hattm  18  viertel  geltz  aft 

Goapolldieim,  und  1  pfiml  git  der  aehaffener  von  HolUaheim  von  dea  btechovea 

wegen  (alao  ist  es  gcschril>en  geben  biscbof  Bertfu  I  le). 

/bl.  tu  :  Burckardus  de  Hohenstein  niilcs  habet  in  feodo  parlem  suam  in  caslro 
w  Hohenstein  u.  s.  w.  u.  s.  w.  item  habet  intrascripla  ad  officium  dapiferi  perlinenlia  : 

primo  qualuor  molendina  super  fluvium  Brüsche  in  oivitate  Aigentina  prope  sanctum 

Thomam  et  euriam  lalemm  prope  eadem  molendina  aitam.  item  in  Oathoven  redditus 

31  quartal.  trilici  et  siliginis.  ilem  habet  pro  feodo  caslrensi      s.  ir.  ».  s.  uj.  item 

decimam  in  Wege,  quam  decinunn  Reimboldus  dictus  ReimbÖldelin  habet  ab  eodem 
a»  Burkardo  in  feodum  u,  s,  w.  (sie  coDlinet  ri^trum  qucndam  domini  Joliannis 

episcopi).* 

fl^.  ii7^'.  ÜSB  ist  das  leben,  das  her  Johana  Junge  und  her  Berobarl  und 
Johans  Erbe  gdirftdere  und  dans  irs  brftders  seligen  sftn  aft  Idien  hant  von  dem 

a.  Im  0>-.  rtruirieitH :  Uia«sfel(.  lIuoesTclt  tuki  am  R*i^t. 


40        ^  Woher  diett  Angabe  ttammt,  ist  nicht  attgegeben.       ^  Dieselben  Angaben  fintlen  »ich  auf  einem 
baamdtnm  ^tapitrmtld  «.  XIV  (muh  1346J,  der  m  derttlben  UtmMmfi  ttcft  k^indet.  Ob  Vortage  cder 


Digitized  by  Google 


27*2  I.KIIKNSl.EtTK  KKR  STIU<5S»«jUiiKJt  KliiCHE. 

bislfim  zu  Straszburg:  von  erste  nf  dom  zolkelre  zfi  Slraszburg  '20  pfunt  und  10  so), 
und  11  den.  gelles,  so  hant  sä  darnach  aber  uUe  dem  zolkelrc  Ub.  geltes  5  Schil- 
linge minre.  item  2  Vi  Hb.  geltes  vi  des  Spiegels  krame  ander  den  kramen  gegen 
der  PIkllaen  Aber,  iiem  2  fftder  wingeltx  cft  Sollte  von  dem  dinghofe  und  3  adcer 
reben  sft  Sobarrachbergheim.  item  zfi  Mollisheim  30  Schillinge  gelles  uf  der  bette.  * 
ilcm  zwi  fftder  wingcllz  uucli  zu  Mollisheim.  item  2  pfunl  jjfciiinge  gellz  von  dem 
schultlieissenlöme  zü  Bischu\  isheiin  (also  ist  es  geschrihen  geben  bischof  Berlboide). 

/bl.  119:  Claus  Junge  von  Slraszburg  hat  lehcn  2'/,  lih.  gclU  uf  der  hofe- 
alelle  uf  Spiegels  kram  in  Sporergaase  ort.  item  avei  pfunt  gellz  aft  Biadiovisheln 
bi  Hflnheim.  item  einen  dinghof  zft  Sullae  bi  MoUesbeim,  der  da  heiaaet  aanle  «» 
Iferien  boT.  da  git  men  swei  mdcr  wliit  s  von.  item  zwei  füder  wingeltz  zft  Ifttlaiciie. 
item  5'/f  l'b.  und  16  de».  uO'e  deint.'  zolle  zu  Straszburg.  dist*  lelien  hat  der  vorgen-iof'' 
Claus  enphaogeu  von  bischof  Berlboide  von  Slraszbuig  und  bat  s4  geschribeu 
also  geben. 

/ol.  it9^:  Ich  Gftne  von  Kagenecke  hau  aft  Idien  2  pftmt  gelta  uf  der  bette  is 
sft  MoUiabeim  und  han  oueh  vf  der  aelben  belta  4  pfiini  gdia  sft  leben  tod  imme 

jungherren  Heinrich  von  Fleckensteiu,  das  euch  von  6eh  rftrel,  ala  ich  enrarn  habe 

(also  ist  es  geschrihen  geben  Itisoliof  Berlboide). 

Dis  sint  die  U'hcii,  dif  Iht  Krhart  von  Kagoiierke  von  deiu  biälütue  hat  und 
cnplaagun  hat  vom  simc  herreu  biächuf  Berthulde:  iu  des  bischoves  gebreite  sa  « 
Kunigeshovoi  von  ackern  8  Vi  pAint  gellz  nnd  24  cappen.  item  nf  der  mdassen 
2  pfbnt  gelti  und  nf  dem  soUe  6  pftinl  gelta  nnd  7  V,  aohiUing  galts.  item  zA 
Holtzheim  15  viertel  rocken  geltz.  item  der  garte  an  der  Bünden,  item  uf  hove- 
stelten  in  RosebÄmgnasc  10  ünlze.  iU-m  uf  hovestetten  under  den  kollern  30  scbil- 
liiige  und  vou  des  Uipelius  huä2  iu  KuUergas^en  einen  Schilling  und  von  den  selben  k 
huveälellen  8  cappen.  item  z&  Bischovisbeim  bi  Scbillingheim  ein  pfunl  gellz  (also 
alal  biaehof  Johanaes  seligen  regiatram). 

/iL  iSO:  Item  Jobaos  von  Keppenbach  bet  daa  leben,  das  kh.  von  fich 
enpfangen  han  ».  s.  u).  item  zft  .\delnhoven  0  m6llen  weissen  und  6  mfttten  gerstcn 
und  14  miile  einkornes  und  4  habern  (also  ist  es  gcschriben  bi.schof  Berlholdc).  * 

/bl.  im  :  Item  06sselin  Kumagel  und  sin  bruder  banl  zü  leheu  zwei  piunl 
geltes  uf  der  m&nssmi  aft  Straazburg  (also  ist  es  geschrihen  geben  bbehof  Bertholde). 

/W.  i9i^:  Item  Jobana  KlobelAch  und  Jobans  CMne  und  Claua  gebrAdere  bsnt 
von  onaerme  herren  dem  bischofe  siben  pfunt  gelts  uite  dem  zolle  zh  Straszbui^' 
und  vor  der  stat  zö  dem  wissen  turne  ufl'e  hovpsletlen  einen  sebilling  und  4  pfiiol  * 
und  40  cappen  eins  minre  (also  isl  es  geschrihen  geben  bischof  Berlboide). 

/bl,  1Ü2** :  Item  Jobans  von  Laudenberg,  hcru  Albrehtcs  seligen  s&u  von  Landes- 
berg, hatte  aft  Idien  20  pfunt  Strasaburgcr  pfenige  gelts  in  der  Kurdewangassm  lA 
Strasaburg.  item  abt  Anlae  gelts  von  einer  matten  an  dem  nidon  vare  sn  dem 
Rjne.  item  ällea  min  teil  an  aUem  deme,  daa  die  graben  aft  nidem  Ebeabdai  * 


aUt  ^.  mif  dem  ZoUt  von  1302  UB.  JJJ,  m,  4  ff. 


Digitized  by  Google 


tEHNSLSOTC  UÜ»  STRASSBURGM  RlRfiKE. 


S73 


b^riflen  hant.  Ilem  ein  pfunt  gelfes  sft  Iffisdiovishdm.  item  7  V«  rdien  sft  Ifuliiche. 
item  2  f&der  wingelUe  a&  im  onoii  sft  Motiiebe.  ilem  d«s  dorf  wi  Friesenheim 

(lisile  Rines,  und  alle  die  rehte,  die  dar  z&  h6renl,  das  min  alle  und  miit  ave  inne 
liotlenl  und  es  rn  byschof  Cftnrnl  selige  enpförle  mit  f!;c\valte  und  ane  reht,  des 

6  ich  güle  kuulschaA  habe  (also  isl  es  geschrii^en  goben  hisciioi  Bertholde). 

Ilem  Gunther  von  Landesberg  ein  ritler  het  von  der  slifl  /u  Slraszburg  i!i 
leben  und  enpbngea  von  mime  berren  biadiof  Botbolde  minen  teil  an  der  slat  acft 
nidem  Ehenbdm»  an  dem  dorffi»  ift  DAlldnbeim,  an  den  sinaen  sft  Bpfidie,  an  den 
Zinsen  zft  Mutacbe.  so  wene  ich.  das  die  zinse  an  der  Flahsga«Een  und  die  malle 

»0  zü  Slraszburg  ouch  von  der  slifl  rürenl.  das  isl  alles  halbes  mins  Vellern,  so  habe 
ich  donne  alleine  Hl  ninrck  «lilberpeltz  zu  Riiiuwe  an  der  betle  zfi  eime  burgleben 
ziÜ  Benlell       be^iUende  und  den  hut  zn  Beuefelt  hünder  des  bischovis  huf,  der 
'  oucb  aft  dem  bur|^ben  bArei  (also  isl  es  geschriben  geben  biscbof  Beiibolde). 

Ilem  ieb  Egenolf  von  Landcsbe^»  ein  ritler,  babe  sft  leben  minen  teil  von 

1»  nidern  Ktienhelm.  ilem  minen  teil  an  Dätlelnheim,  item  6  ackcr  mil  reben  zA 
Mulziche,  item  18  amen  oucb  zins  wines  z&  Mutzirbe,  ilem  .'5  Schillinge  geltz  ouch 
■/A  Mtitziclie,  item  eine  malle  z&  Mulziche  (also  isl  es  geschriben  geben  bischof 
Berlhulde  vou  Slras^burg). 

Item  Waltbema  de  Landesberg  miles  babet  in  feodo  15  une.  cum  tribus  /M.  IS3^ 

w  denar.  Arg.  super  domo  beate  Virginia  sils  an  dem  Flaba^sielin  et  area  ipaiua  et 
de  alüs  domibus  el  areis,  quas  habet  apud  eundem  Ticum,  et  partem  suaro  in 
inferior!  Ehenheim  infira  foeaata  ipsius  (sie  conlinet  r^strum  quondam  domini 
Johannis  episcopiV 

Ilem  EgeuuliFus  de  Laudenberg,   tihus  quondam  vicedumiui,  habet  iu  leodo 
M  partem  anam  in  o]^o  Bbenbdm  inferiori.  item  partem  suam  in  villa  D&ttelnbeim. 
item  bebet  in  feodo  caatrenn  desarviendo  apud  Benefelt  redditus  10  marcarum 

argenü  de  stura  in  Rinaugia  item  liabet  cnriam  in  Benfeit  spectantem  ad  idem 
feodum  caslrense  (sie  conlinet  regislrum  quondam  domini  Johannis  episcopi). 

Item  Gunlberus  de  Landesberg  habet  in  feudo  una  cum  palruü  suu  parlera 

■0  suam  in  Ehcuücun  inferiori.  item  babet  terciam  parleoi  cum  eodem  patruo  suo  in 
dimidia  wria  diela  dinghof  aita  in  Kiiegesbeim.  ilem  babent  simnl  terciam  partem 
in  4  agris  ei  tribus  domibus  in  Eppficbe  (sie  conlinet  registrum  quondam  domini 
Jobannis  episcopi  de  Argenlina). 

Item  E^yt  iKilfiis  de  Landesberg  habet  in  feodo  cum  aliis  de  Landesberg  opidum 

»  Ehenheim  mferius,  \iUam  Dällelnbeim  el  uni versa  bona,  que  ibidem  el  in  Wetzels- 
heim possidet.  ilem  habet  soius  in  Mulziche  G  agros  viniferos  el  ceasus  IG  amarum 
vini  (sie  conlinet  registrum  quondam  domini  Johannis  episcopi). 

fltl.  i24;  Item  liberi  quondam  Eberlinl  de  Landeaberg  armigeri  babent  in  leodo 
in  vico  sutonim  apud  Argenlinam  redditus  20  lib.  et  triam  ad.  denar.  Arg.  et 

«  in  Ehenheim  inferiori  inter  valles  unam  parlem.  item  apud  Criegesheim  redditus 
13  quarlalium  utriusque  frumenti.  item  habent  ibidem  redditus  2  unc.  de  curia, 
que  dicilur  ein  dinghof,  el  2  cappones.  ilem  in  Mulziche  4  agros  viniferos  minus 
quarla  parte  agri.  item  in  eadem  villa  28  amas  censualis  vini.  item  Iria  octalia 

Str.  » 


Dlgltlzed  by  Google 


m 


LmmeuTK  um  »trassuciicsr  KiitcttR. 


frumenti.  item  habenl  in  Eppüche  de  curia  reddltmi  nniuc  qnaiiil.  silig.  cum  dnolns 
capponibttB.  item  de  pralo  ao  dem  nidern  vare  4  uoc.  annualim.  item  apud  vtSan 

Biscbovisheim  redditaa  unius  IIb.  den.  (sie  cootinet  ragistrum  quondam  domiiii 
JttbanDis  episcopi). 

Reinboldus  diclus  Liebenzrllt-r  arraiger  Argeulineiisis  habet  in  feodo  redditus 
5  lib.  Basilien.  super  exaccione  in  Hubiaco.  item  10  agros  viniferos  in  bauno  vül«  t 
Keatenholts.  ilem  reddilua  8  lib.  denar.  Arg.  in  monela  Arg. .  item  curiam  com 
edificüs  el  altinentiia  sitam  apud  Fulbdiglor.  item  redditus  9  unc.  de  area  dieli 
Dürre  sita  bi  der  Scbüppfen.  item  pratum  apud  Novum  Moleiidinuin  exlendens  se  | 
ad  12  dietas.  item  apud  dicUun  Kinlziche  a  Novu  Molendino  usque  ad  veterem  pootetD 
apnd  Keule,  item  habet  in  Iheoloneo  Argenl.  unmiatira  36  sol.  den.  Ai^.  et  unam  u  ' 
carralam  vini  in  Mollesheim  annualim.  ilem  habet  redditus  16  sol.  cum  4  den.  de 
curia  clauslr^U  in  villa  Hugesbergeo,  dicta  de*  bof  von  Delmastingen  (sie  oonlinet 
registnim  qnoadam  domini  Jobannis  episcopi).  | 

/Sil.  124*':  Reinboldus  et  BAldelinus  de  Lingolviabeim,  armigeri  Argenlinensea. 
habent  in  feodo  redditus  14  lib.  den.  Arg.  de  areis  et  domibus  sitis  in  civitate 
Ar«;,  nn  der  ftteinslraszen  indivisc.  '  item  hahent  an  der  Steinstraszen  spocialiler 
unam  aream  relro  pistrinam  juxta  ortum  prepositi  sancti  Petri.  ilem  tria  scampna  j 
panificum  bi  der  harpfen  under  der  pfaltxeo  (sie  conlinet  regislrum  quondam  domioi 
Jobannis  ^scoj^).  > 

/öl,  i25 :  Item  Erhardus  de  Landcaberg  babet  in  ftodo  partem  auam  in  Eboi- »  , 
beim  inferiori.  item  redditus  14  lib.  in  civitate  Arg.  in  Kurdewangasse  und  umb 
die  schupfe  vor  dem  münster  ufTc  den  liofTesletlen.    foL  125^:  rfpm  ßO  amen  win- 
gelles  et  oclo  agros  viuiferüs  in  banno  Mutziche.  item  reddilus  8  quartaiium  arene  , 
miuuä  uüo  sexstario.  ilem  redditus  2  quartaiium  minus  uno  sextario  mülkoroes. 
item  redditaa  5  »cd.  ei  10  denar.  edam  in  banno  Mulsicbe.  « 

Joban*  Malnr  und  ain  IwAder  bant  leben  sft  dam  «slen  den  bof  mit  aflea 
den  rebten,  die  dar  z&  hörent.  ilem  das  drileil  des  zehenden,  der  von  sant  Tbotoan 
rÖret.  itpm  das  dorf  zu  Olswilre  mit  Iwin^^en  und  rail  banne  und  alle  die  reht.  du- 
da  zu  lujrent.  ilera  den  Grüneubau  und  alle  die  reht,  die  da  zft  hörent,  und  das 
loch  und  die  nüniche  studen  und  die  zinse  z&  Gravenhusen  und  das  gül  z&  Kappelle.  * 
item  das  ist  das  sesslehen,  das  ick«  der  vorgenante  Hans  von  mime  vorgeoasleo 
berren,  dem  bisebof  von  Straszburg  z&  leben  babe:  das  sesdeben  sb  Ulemburg.  item 
Meigenblfites  gftt  zi\  RingelLach.  item  Möselins  göl  zö  Ringelbacb.  ilem  PfePTersäL'k« 
g{il  fA  Ringelbiich.  itcin  Burckoltzes  gül  jsft  Ringelbach  und  siner  gemeiner,  item  de« 
Schaden  gut  in  dem  Rode,  item  Walthers  des  Freisen  gül  in  dem  Tiergarten  (also  s 
ist  es  geschriben  geben  bischof  Berlholde). 

/W.  i28 :  rt«n  Diettricus  Kember  miles  bebet  in  feodo  50  agroa  silveslres  qnd 
Elbers  fival  «.  t.  w.  u,  $.  w.  ilem  apud  Argentinam  an  der  Steinstrasien  leddiUM 

a.  Du  Wortt  das  ictt  ttehtn  dofftlt  im  Of. 


>  Vgl  UB.  III,  HAT,  5  ff.  und  43. 


« 


LE1IM8LK1ITE  UNO  ttlHAWiBUnGeR  KllWItl. 


275 


28  üb.  cum  4  unc.  den.  et  63  cappones  et  treu  anserea  «.  s.  »,  u.  s.  w.  item  redditus 
unius  Üb.  den.  in  moaeta  Argen,  (sie  conUnet  nigistram  qnondam  doroini  Johannis 

episcopi). 

/bl.  128 .  Jolianties  von  Mülnhcim  lial  zQ  lehen  von  dem  histfira  von  Slrasz- 

A  burg  :  zft  Eckebüllziiciin  uf  drr  bette  43  viertel  rocken  und  euieu  sesler  vol  und 
13  pAiul  preuiiige.  ilem  uuder  Girbadcn  1  lib.  und  5  Schillinge  ufTe  büsern  und  ufTe 
garten,  item  ift  Strsssbnrg  ein  gerihte  an  wdÜioheiQ  geribte  (also  ist  es  Uscbof 
Bertholde  gesdiriben  gehen). 

Item  Ich  Heinrich  von  Mülnhcim  ein  burger  von  Strassburg  habe  von  mime 

10  liprren,  dem  hiscliof  von  Slraszburg,  zu  dein  ersten  in  dem  zolkelre,  an  der  nuinsscn 
und  in  Kurdewangassen  20  lib.  geltes  ufTe  hovestettt'n.  ilein  8  pfiint  &n  der  munsüen. 
iteui  ein  hof  au  der  Sleinstraszen.  item  an  dem  solle  23  pfuul  und  8  Schilling, 
item  das  halbe  doif  sft  RAst.  item  10  schilUnge  uf  der  Kelhin  reben  sA  Kestenboht 
(also  Ist  es  gesohriben  geben  bischof  Bertholde). 

16  Ilem  Walther  von  Mülnheim  der  alle  hat  sft  lehen  11  rebc  acker  und  einen 
hof  Ut  zö  Mutziche  in  dem  dorfe  und  in  dem  ban.  credo  quod  illi  11  agri  in  Mulzichc 
sunt  locnfi  Lntohlo  Heger*  milili.  item  lü  lib.  geltz  an  dem  zolle  und  6  lib.  gellz 
zu  Rinöwe  und  /.ü  Bledensheim  9  viertel  gellz  und  24  viertel  gcltz  zu  Biächoviäheim 
(also  ist  es  gcschriben  geben  bischof  Bartholde). 

ao  Item  Waltheras  de  MAlnheim,  mlles  Aig.  habet  in  feodo  cum  filiis  fratrum 
suorum  indivise  in  iheoloneo  Arg.  redditos  40  pfunl  minus  20  unc.  den.  item  redditus 
15  lib.  diclorum  den.  de  areis  sitis  ex  opposito  fratrum  Auguslinen.sium  domus  in 
Argeutina.  item  cum  filiis  qnondam  fratris  sui  Johannis  redditus  6  lib.  den.  pre- 
diulorum  de  areis  in  Rinöwe.  item  30  agroä  viniferos  in  Eppliche.  ilem  habet  solus 

»  in  Mutziche  11  agros  Tiniferas.  credo  tameo,  quod  Uli  U  agri  viniferi  locati  sunt 
domino  LAtoldo  dieto  Beger  militi  (sie  oontinet  registrom  q[Uondam  domini  Johannis 
qrisiMpi). 

fo!.  129 :  Item  Theobaldus  diclus  Murnhart  arraiger  habet  in  feodo  augiara 
dictam  Ruprehtzowe  infra  Argentinani  sitam.  item  habet  pro  feüdo  caslrcnsi  deser- 

30  viendo  apud  Dabicheoslein  redditus  40  quartaiium  annuuc  de  coiiecla  in  Northus 
(sb  oontinet  registram  qoendam  dotdni  Johannis  episcopi). 

/bt.  130*1  Ilem  Johannes  sft  der  Megede  hat  sft  lehen  sAben  sehen  ho^cstette 
gelegen  in  Vihegasse  ^&  Slraszburg  und  da  ambe,  die  ime  sinsent.  item  die  halbe 
müle  zü  Eley  mit  aller  zö  gehörden  elc. 

ib  fol.  131 :  Dis  ist  hern  Reinbolt  Nicols  lehen  eins  rillers  von  Straszburg  und 
ist  alsus  gelegen  in  dem  banne  zü  Mutziche  und  sint  die  rebeacker,  die  do  ligent 
an  oner  gebreite,  und  helssoit  das  lehen  und  ligent  einhalp  ndbent  mins  harren 
des  bischovee  reben,  die  do  htissent  die  dArren  wingarten  und  windent  anderhalb 
an  des  Erben  g&te,  und  sint  oueh  die  zinse  an  dem  birgele  und  nf  dem  sande.  die 

w  vorgenanten  reben  ackere  in  dem  ban  zö  Mutziclie  sint  geraötmessen  ufTe  9  ackere 
an  einander,  als  der  ziosbrief  seit,  ilem  die  vorgescliribeQ  zinse  an  dem  birgele  sint 


a.  DU  Vwkf§  UM  Rign. 


m 


LEÜNSISVTE  VND  eTRASSlUniGCR  KIRCHE. 


gernfttmassen  uf  22  ameu  wines  wis  und  rol  alt»  menes,  als  oneli  der  vorgenantc 

zins  brief  seit,  (re^^islrum  domini  Berlholdi  episcopi  sie  continet).  nota  quod  feodmn 

Lslud  adoplalura  est  domino  Friderlno,  filyo  dicU  SclioUe  mylilis  Arg. 

Nirolaris  Friderici  et  Frilschoinonniis,  fraler  ejus,  habent  in  feodo   in  villa 
Roralte  reddilus      quarlal.  äiiig.  (sie  conlinel  registrum  quoudam  domiui  Joliunnis  s 
epi:><;opi). 

Nicolaits  OUafrideriche,  miles  Aigenttnensia»  habet  in  feodo  in  xnoneia  Ajg. 
redditns  11  aol.  et  in  tbeoloneo  iUdem  raddilua  7  unoeamm  denar  Arg.  (sie 

continet  rcpistnim  cic.)* 

fol.  I3'<i  :  Alhcrlus  de  Üswilre  liuhct  in  feodo  in  Avelsheim  13  agros  viniferos.  >* 
ilem  in  Moliisheim  8  lib.  den.  de  residencia  in  Girbaden.  item  super  moneta  in 
Aig.  4  lib.  (iric  cfmtinet  rcgislrum  quonda»  domini  Johannis  e{ii8C0pi). 

/bl.  i33* :  Dis  sinl  die  Idien,  die  ich  Johans  Barggrave  dl  Ostboiren  sft  leben 
habe :  u.  $,  w,  u.  i,  w.  item  3  lib.  gelts  x&  Straszburg  zü  ziaae  von  garten  U 

dorn  wiszem  lurmn  'mvI  ?7  capf>n.  item  so  hin   icli  ouch  kiinierpr  und  schenrlc-:" 
eines  bischovfs  von  Slraszhttrg  und  habe  do  von  zwo  kerlzeo  zü  dem  rnüristor  und  I 
zb.  sanl  Tboman  zwo  und  zü  sanl  Peler  zwo  und  26  ackere  in  der  zal,  die  da  vor-  \ 
geschriben  stal»  «.         tf.  s.  w.  (a]ao  ist  es  geschriben  geben  bisefaof  Bertbolde).  j 

fol.  134 :  Johannes  Panfellin  bat  Ton  dem  bisehof  zft  leben  6  pftint  gelb  so 
dem  zolkelre  zü  Straszburg  (also  ist  es  geschriben  gfben  bisehof  Berlholde).  • 

Ilf-in  Joluiinit'8  dictus  Panfellin,  niiles  de  Argettlina,  habet  in  feodo  2  lib.  den. 
annuatim  de  Iheoloneo  Arg.  (sie  continet  etc.)''. 

fol.  134^  :  Hesso  dictus  iMaflenlab,  civis  Arg.,  habet  in  feodo  in  tbeolooeo  ' 
Arg.  reddilus  5  lä.  den.  Arg.  (sie  continet  registrum  quondam  domini  Johsmiis  , 
episoofd}.  * 

item  GAnrat  Phaflenlap,  ein  burger  zft  Strassburg,  bat  zä  leben  5  üb.  preninge 
geltes  an  dem  zolle  zu  Straszburg  (also  ist  es  geschriben  geben  biscliof  Bertholde.'. 

ßl.  135*'  :  Johannes  dictus  Rebeslock  de  Argenlinu  habet  m  leodo  redditus 
unius  lib.  den.  Arg.  in  moneta  Arg.  .  nota,  quod  dominus  Bertholdus,  episoopiu 
Arg.,  «sontulit  iediUttts  unins  lib.,  quos  quondam  Johann««  dictus  Rdiestoek  habait  » 
in  fleodo  ab  ecdesia  Arg.  in  moneta  Aig.  Johanni,  SHo  Nicolai  dicU  Maler,  ndüUs 
Aig.  (sie  continet  regislrom  ((uondain  domini  Johannis  episcopi  Arg.). 

ßL  136:  Item  Petormannus  dictus  Rohestock  habet  in  feodo  in  theoloneo  6  lib. 
cum  9  sol.,  mediam  partein  in  festo  heali  Johnnnis  Boptiste  et  incdiam  partem  m 
nalivitate  domini.  ilem  habet  30  sol.  in  theoloneo,  quos  prius  babuit  Conrads  ■  ' 
Kihter.  item  in  nuneta  6  lib.  in  predietis  tominis  expediendas  divise;  el  nota  qood 
dictum  feodum  prius  babnit  Reimboldus  dictus  HAffelin  miles  et  coram  domiacr 
Botholdo  episropo  publice  resignavit.  ilem  habet  in  theoloneo  6  lib.  geköflet  de 
consensn  domini  Herlholdi  episcopi  pro  Reimboldo  diclo  Suszo  milite,  de  quiöus  ' 
dantur  in  festo  beati  Johannis  bapliste  4  lib.  el  iu  nalivitate  domini  30  sol.  («ic  • 
continet  registrum  quondam  domim  Johannis  episcopi). 

».  JhtA  imJU  CK  trgAmit  i|aQa4ai  domi  JolMMn«  «püoopi,      h,  Ww  ttm  n  wyOitw. 


Dlgitized  by  Google 


LEHNSLEUTE  l'NU  STRAäSSURGEK  tilHCHE. 


277 


Reimboll  Reymbfildclin  hat  leht»n  von  dem  bistfim  4  marck  gelU  uf  der 
stal  zft  Rinfiwt.' '  und  1  Hb.  fiellz  uf  der  münssen  (also  etc.») 

/«/.  :  Item  Burckart  li«;rii  Cüuen  seligeu  sua  Reimbdldclins  hat  z&  lehea 

8  rebe  acker  und  ein  hus  sft  Moilishaiin  und  4  amen  wingdls  und  nds  wie  vil  nu8d)0me 
»  und  ergerden,  Ut  sft  Ealtenbanie  (also  ist  es  geacbriben  geben  bisebof  Berlbolde). 

Cünradus  dictus  Ribler  de  Argeatina  armiger  habet  redditus  30  sol.  den.  Arg. 
in  theoloneo  Argontincnsi.  istud  coUatum  est  Petermanno  Reliestoclc  predicto  (sie 
coalinel  regislrum  quoiidara  domini  Johannis  episcopi). 

her  Claus  vuu  Rjinualheiui  der  alle  hui  geben  siner  lohler  kinde,  hern  Cönen 
M  selgeD  landen  hem  Buickartes  ReimMUdelins.  sft  Uolliabenn  einen  rebehof  und  ein 
b<MS,  atoaiet  binden  uf  S^rnuint  des  Scbvabes  garten  und  vornan  nebmt  1161  dem 
scbtüchsuler  Mollishdm.  Folfft  die  Oüterheschreibung .  item  3  amen  ans  «tnes 
z&  Wilgotheim  (also  ist  es  geschriben  geben  bischof  R<  rtlio!de). 

fol.  137:  Item  Nicolaus  de  Ritnunlheim,  miles  Ar^eiiliiieiisis,  liubel  in  feodo 
i&  ab  eccleäia  Argeulinensi  Z  '/j  agros  sitos  in  bauuü  Mutziche.  ilem  uuuui  agrum 
viuifbmm  aitum  in  banno  IfoUisheim  an  dem  wingarten.  item  nnum  agnim  vini- 
fenim  en  der  gewanden,  item  habet  1  */,  agmm  vinearum  edam  an  dem  wingarten. 
item  habet  unum  agrum  viniferum  an  dem  Marlejwege.  item  unum  duale  in 
Duinphietcr  ban.  item  habcl  in  MoUisheim  unam  domum  et  unam  curiam  dtclam 
*u  Rehehof.  item  in  Kallenhurnne  10  agros  frugifcros.  item  2  agros  prall  cl  unum 
duale  frugifcrum.  item  habet  ein  mülslal  et  unum  wert  (sie  conlinet  regislrum 
quoodam  domini  Johannis  episcopi). 

Item  Ificolaus  et  Gftno,  filii  quondam  GfttsontB  de  Bimuniheim,  habent  in  üeodo 
in  banno  Mollisheim  primo  unum  agrum  viniferum  prope  fontem  dictum  quelle. 
M  item  unum  dimidiiim  agrum  viniferum  in  dem  Dranglcche  ex  una  juxta  dictum 
Bregcr  et  ex  aiia  juxta  CQnonem,  et  recipil  sacrista  in  Mollisheim  deoicuam  de 
eodem  dimidio  agro.  ilem  unum  agrum  viniferum  an  dem  wingarten  prope  Nicolaum 
de  Rimunthdm  roilitera.  item  unum  agram  vinifemm  an  dem  Marlei  wege  Juxta 
Conradum  dictum  Wüsten,  item  habent  2  agros  sitos  in  diclo  banno  an  dem  nuwe 
M  lende  apud  diclam  Miinszcrin.  item  unum  ngrum  viniferum  zft  Dalacker  prope 
Johunnem  carpcnlarium.  item  unum  agrum  viniferum  zü  Apfolterackcr  prope  via  m 
ilem  3  agros  frugiferos  in  campo  zh  Thumphieler.  fol.  137  ^  :  item  dimidium  agrum 
viniferum  prope  Kaltenbume  et  dimidium  agrum  inooltum  prope  Kattenbumen 
(sie  continet  registmm  quondam  domini  Johannis  epscopi).  beo  feoda  nunc  habent 
K  Qftlio  et  Hugo,  filii  Nicolai  prescripti.  • 

Bertlioldus  de  Rinowc  liahel  in  feodo  tcrciam  partem  decime  marschalci  de 
Ilüneburg  in  vilia  Ergcrsheim  pro  residcncia  ».  s,  w.  ilem  10  sol.  de  domo  aule 
episcopalis  Argenline  (sie  continet  etc.). 


1  Vt/t.  Lchmabritf  Bisehof  Conrads  üiitr  acht  Mark  auf  der  Steuer  für  Seinbold,  Burkhard  Hei»*- 
«0  bdUMin  UB.  III,  J^'S,  12  ff.       2  Ditsdben  Accker  sind  (ilt<  Ufun  ClMt  TOB  Btonlülwim  ift  K«llia- 
heim  fwe/kMab  mtff^Ohrt  (gea^rMe»  /Br  BMiqf  B«rtkM^  fol.  130. 


278  lEHKSLnm  wo  fsnussBuiwER  xtncMC 

/o/.  139 :  R&lin  Rfilendcrlia  und  sin  br&dur  hant  zQ  leben  von  dem  bis(5m 
rrinflt^balp  pAind  gelles  in  dem  riete  s&  Honöwe  uf  der  bette  (abo  ist  ea  gescfariben 

geben  bischof  Bertbolde), 

fol.  141  :  Reimboldiis  dirlus  Süs^c  iniles  Argeuünensis,  habet  in  fcodo  reddilus 
2  lib.  den.  Arg.  iu  uioiitla  Argentinensi  (sie  continel  regislnim  elc.'.  • 

/b/.  112  :  Item  nola,  quod  Johannes  Scbacbman  de  Malberg  per  tnauuai  domioi 
bec  feoda  Johaoni,  Nicoiao  et  Moyai  dietis  Malern,  natia  quondam  Gertradis  sue 
filie  sdoptavit,  qae  quidem  feoda  ipse  Schahman  asaerait  se  ab  ipso  domino  posai« 
dere :  primo  una  curia  in  Altdorf  cum  agris,  pratts  et  censibus  et  aliis  jttribQS 
speclatilibiis  in  eandem.  itcin  die  v6gtie  und  das  pi:erible  zu  Olswilrc  mit  allen  den  » 
fehlen,  die  dar  zft  hönnil  mil  ackern  imd  mit  muUen  und  zin!5Pn.  ilem  das  Uych 
und  das  da  zü  höret,  item  dem  gruinbacb  uud  das  du  zu  }i6rct.  und  das  dirleil  des 
xdienden  sft  Altdorf,  das  von  aant  Tboman  dar  r&ret  und  ist  ouch  leben  von  dem 
bischofs.  item  alles  das  der  Sebaobman  bei  sft  Gapp^e.von  ackern  und  von  xtnseo 
(sie  conlinet  registrum  quondam  domini  Johannis  episcopi  etc.).  <* 

fo^.  142^  :  Johannes  de  Schaflollzheim  miles  habet  in  feodo  in  Grendelbrüch 
racionc  vilücacionis  ibidem  rcddiUis  10  qtinrtnlium  avene.  item  redditus  2(i  soi. 
denar.  Arg.  et  10  capponuin  de  eadem  viUicacione  (sie  conliuel  regislrum  quondam 
domini  Johannis  episcopi). 

/b/.       :  Jobannes  dictus  Schilt,  miles  Argentinensis,  habet  in  feodo  naaia  » 
lib.  den.  annuatim  cum  fratra  suo  in  Ibeoloneo  Argenlinmsi.  ilem  9  uoc.  den. 
in  scultelalo  in  Biscbovisheini.  item  5  sol.  in  scoltetatu  in  Mutsidie  (sie  eonünet 
registrum  quondnm  domini  .lolumnis  episcopi). 

föl.  14')  :  Reimbüll  von  Sctiunecke  nnd  sin  hruder  luinl  zü  lelien  von  dem 
bischofe  ziü  Straszburg  das  dorf  zQ  Adrollzhoven  bi  ^hillingheim  (also  isl  es  m 
gcschriben  geben  bischof  Bcrlholde). 

Item  Petrus  ^  SobAnecke  habet  in  Ceodo  ab  ecdesia  Argentinensi  reddUns 
16  quarlalium  sfliginis  de  slAre  in  KAnbetm.  itam  habet  reddilus  trium  lib.  et  16 
sol.  denar.  de  stüra  in  KAlselsheim  ^sio  continal  registrum  quondam  domioi 
Johannis  episcopi).  • 

Iteni  Petrus  et  Johannes,  liberi  quondam  Eberlini  de  Sch5necke  habcnt  in 
ii'odo  reddilus  sex  lib.  el  10  sol.  in  dem  Vehegesselin  apud  Argenlinam  'sie  con- 
tinct  regiülruui  quuüdam  duiuini  Juhunuis  episcopi).  und  ist  das  gelt  ulFe  bofesletleii, 
die  gelegen  sint  in  dem  giessen  gienaite  Schintbrucke  bi  Trdmbdins  gesselin  und 
in  Vihegesselin  und  hftret  vil  kappmi  gells  dar  b&.  item  reddilus  Irium  quartafiaai  • 
sil^nis  el  ordei  super  uno  molendino  in  Sant  prope  Benefelt. 

/bl.  145  :  Item  (leinricus  de  Schönowe  habet  in  feodo  ab  ecclesia  Argenti- 
nensi officium  dapiferi  cum  suis  altinenciis.  nd  quod  spectant  7  agri  viniferi  siti  in 
Honisheim  et  viginti  duo  solidi  den.  de  censibus.  item  habet  has  personas  jure 
bomagii  raciooe  dicti  ofllcü  sibi  astrictas :  videlicel  Oötstmem  de  B^m&ntheini  et  • 
ejus  Äaties,  Wemherum  et  Bertholdum  mililes  de  Hdsem  in  Pfaffenhdm  residentes, 
Gerhardum  et  Burekardum  mtlitea  diclos  SchArbe,  LiaboicieillBrium,  qui  habet  ofli- 


Digitized  by  Google 


LBUNSLEUtE  VNP  STRASSBUflGBIl  KIIICHS. 


cium  piscaloram, '  Cfinradum  Hunesvelt,  qui  habet  redditus  unius  carrale  et  20 
sol.  den.  a  monialibiis  de  s.  Marco,  BerthoWnm  Hflsez,  qui  habet  jus  fluminis 
Bnisre  de  ponte  sancli  Thome  usque  ad  ponlein  saiicti  Slephani  in  Argentina,  et 
jus,  quod  dicilur  herbrot.  et  nola  quod  predicle  persone  dicunlur  ad  officium  dapiferi 
»  peHinere.  item  habet  in  feodo  a  dicta  ecdesia  «.  s.  «.  u.  *. »,  (sie  continet  regis- 
trum  domini  Johannis  episcopi  «t  est  eciain  sie  dalum  inscriplum  domino  Bertholdo 
«piscofw). 

/bl.  140  :  Waltherus  Spender  mUes  Argenlinensis,  habet  in  feodo  redditus 
7  lib.  (Icnar.  Argen,  in  Iheolonio  Arg.  item  5  sol.  in  S])i!lelg8ssen.  item  de  ofTicio 
lo  dispeaüuluriä  8  unc.  et  2  capoues  de  quadaiu  domo  .•>ila  in  dem  iruiiliove.  que 
quondam  fuil  Ellenbardi. '  item  de  qualibet  ecclesia  collegiata  in  Argentmu  unam 
candelam  ia  feslo  purificacionia  beale  virgiois  (sie  oontinet  r^islnim  quo&dam 
domini  Jdiannia  epiaoopi). 

Item  Waltherus  Spender  habet  in  feodo  de  ofGcio  suo  3  lib.  minus  5  sol.  in 
15  festo  nativitatis  domini,  ilem  in  nativitate  beali  fol.  Iii  Johannis  buptiste  16  lib. 
minus  5  sol.  de  theolonio  Argentinensi   et  8  unc.  denar.  de  quadain  domo  sila  in 
dem  Ironhove  juxta  palacium  antiquum  et  duos  capones.  item  5  sol.  de  quadam  " 
domo  in  Spitelgaase.  item  de  quatihet  collegiata  ecclesia  Argieolinensi  in  festo  puri- 
ficaoionis  unam  candelam  (reg^rara  quondam  domini  Johannis  episcopi). 
w        Dis  ist  das  Spender  ambaht:  8  üntze  und  2  kappen  gant  von  Elonharles  hvae 
von  der  hovestal  in  dem  fronhove  nebent  der  pfallzen.  3  kertzen  an  Unser  frftwen 
tage  der  lielilniessen;  eine  zftm  münster,  eine  r.h  snnte  Peter  und  eine  zö  sante 
Thoman.  wände  ein  biscbot  hof  het,  so  sol  ich  ymme  dai>  erste  brot  furiegen  und 
sol  daa  ante  afanftsen  geo,  so  dam  gisset,  was  Irinas  onch  gezeppfet  wurt  zü  dem 
M  sdben  hove  und  der  niht  getnincken  wurl»  der  sol  vasa  uxid  win  min  sin»  anders 
enweis  ich  niht  von  dem  ambahle. 

30  Schillinge  minre  danne  20  pfiint  hebe  ich  sft  leben  an  dem  zolle,  der  gont 
drü  pfunl  von  dem  von  Ralzenhusen  und  neis  wie  mariig  pfunl  von  dem  von 
Ilunburg.  das  ander  gol  von  eime  bischof  da.s  nu-isleleil   von  den  vorgenanten 
jo  pfeuingen.  ich  enweis  aber  niht,  wie  vil  der  zal  si  oder  wie  manig  pfunt  under 
den  von  dem  bial&m  gange  (regislrora  domini  Bertholdi  sie  oontinet). 

Henselinns  Steingesser  hat  z&  leben  22  viertel  getla  rocken  fai.  147^  und 
weissen  halb  ein,  halb  ander»  und  ist  das  gCkt  gelegen  elswfischent  dem  galgen  nnd 
die  dingloben  zu  Künigeshoven  und  sint  der  ackere,  do  man  die  g&lte  von  git, 
»  26  bi  einander  (tilso  .stat  bischof  Jobanscs  seligen  registrum). 

fol.  149^  :  Jaoobus  dictus  Stoltzelin  habet  in  feodo  redditus  duarum  lib.  iu 
monelu  Arg.  (sie  coiiliael  registrum  quondam  Joliannis  episcopi). 

Gosse  Sturme  hat  zü  leheo  von  deu  keubera  au  der  Steinälrassen  zu  Slraiizburg 
14  piüni  gelte  und  cwo  üntae  und  62  cappcn  (also  ist  es  gesohriben  geben  bischof 
«  Bertholde). 


t  Kfi.  OMk  «m  ma  Xtd  W.  UB,  UI,  36S,  »  g.     *  VjiL  ÜMt  mm  IMl.  ÜB.  in,  Si,  19  jf. 


Digltized  by  Google 


280 


LBRmEUTB  UND  SnUSSBOMSKR  RIRCRB. 


Nicolaus  dictus  StAbeowcg  et  ejus  fralres  habenl  in  feodo  9  Hb.  den.  Arg.  d« 
ufQcio  scultetatus  in  Argentina.  item  habent  reddilus  unius  üb.  den.  de  Iheolonco 
ibidem  ilem  iu  Bisfhovisheim  40  qnartalia  siliginis  et  ordei  oommiiiiiler.  ikm 
habent  ibidem  redditus  8  quartaliuin  ejusdem  frumenli  et  9  unc.  cum  sex*  den. 
Aiig.  item  in  MoUlsbeim  6  agros  viniferos  silos  in  uao  sulco  io  dem  EMdeitB].  • 
/bl.  iÖO :  item  unum  agnim  an  der  Scheoeraleigeii  el  unum  tgrom  ex  alftera  parte 
vie  ex  oppoaito.  item  habent  6  unc.  cum  10  den.  item  unum  quartele  avene  etdno 
quartalia  cum  trihus  sextariis  frumenli  mansurnalis,  quos  den.  et  quod  frumcDtum 
t»!ü  et  heredes  dicti  Keralier  dare  tenenlur.  ilem  habent  redditus  unius  libre  et 
uniuä  sol.  den.  Rasilten,  in  Rubiaco  (sie  contioel  registrum  quoudam  domini 
Johannis  episcopi). 

Item  Johannes  dictus  SlAbenweg.  Gltus  qnondam  Hngonia  dicti  StAbenw^, 
militia  Argenlinensis,  et  ejus  tnlma  habent  in  feodo  reddilus  15  quartalium  siliginis 

super  sliira  in  Rorahe.  ilem  in  moneta  Arg.  habent  annuatim  unam  libram  cum 
duubus  solidis  denar.  Arg.  item  habent  in  theoloneo  ibidem  reddilus  qnaluor  solid.  Arg. 

Ich  Peter  Swarber,  ein  burger  von  Straszburg,  vergihe  das  ich  nüt  euweis,  von 
wehlmc  berreu  ich  das  giüt  cnphahen  sol  zü  l^en,  das  hic  nach  gescbriben  Slat. 
da  von  hab  ich  es  von  äeh  enpfangen  sft  eime  rehten  leben  mit  der  gedinge.  vinde 
idi  einen  henren,  von  dem  idt  es  diatib  rdit  enphaben  aol,  das  ich  mioes  ddes 
gegen  üch  ledij.'  si.  und  ist  dis  das  göt  z&  Adrotzliovcn  in  der  herren  dingbof  von  » 
sant  Thoman  die  vogtip:e.  do  von  man  git  30  sli.  gtllz  und  f)  fiertel  gellz  halb 
weissen  halb  rucken  und  uf  lU  sh.  geltz  2&  Zabcrn  (also  ist  es  gescbriben  gebe» 
bischof  Bertholde). 

Item  Johannes-  dictus  Swarber  habet  in  feodo  redditua  16  quartolium  süjgjms 
apud  Pfetlensbcim  (sie  contiMt  registnim  qaondam  domini  Johannis  episoopi).  » 

fol.  iSO*' :  Item  ego  Johannes  dictus  Swarber,  miles  Aiig.,  ftteor  me  et  fratres 

raeos  habere  el  detinerc  in  feodo  a  domino  meo,  domino  Johanny  episcopo  Argcnti- 
nensi,  advociam  in  curia  dominicali  in  Adeihartzhoven,  de  qua  jam  habebimus,  in 
redditibus  30  sol.  den.  Arg.  et  5  '/a  quartalium  Iritici  et  siliginis  cqualiter 
utriusqoe  el  in  Zabwnia,  super  quibusdam  areis  10  sol.  aliquando  phis,  altqnaado  w 
eciam  minus  (registmm  domini  Bertholdi  ^iaoopi  Arg.). 

Item  her  Bcrtholt  Swarber  hat  zfl  leben  das  molysin  an  der  münszcn. 

/öl.  151  :  Item  Gcrhardns  SchAp  miles  liabet  in  banno  BisdiovisLeim  prop« 
Rodesheim  viginti  quarUliuin  siliginis  el  ordei  equaliler  cum  duobus  sextar.  ileta 
redditus  duarum  Uhr.  minus  duobus  sol.  apud  Byschovisheim  villam  prescriptam  el  ■ 
apud  sanctnm  Leoohardum.  itm  reddilus  unius  lib.  super  coUecta  febniar.  ia 
Criegeabeim  prope  Altdorf. 

152^  :   Dis  sinl  die  Ichcn,  die  Rödulf  liern  Rftdolffes  seligen  sfln  von 
Vegersheim  von  der  stifl  z(i  Straszburg  zfl  lelien  bat  und  ouch  enpfangen  hat: 
dem  ersten  6  lib.  Baseler  gellz  zä  Riilacb.  ilem  3  pfunt  Stroszburger  gellz  zö  *<> 
Minrewilre.  item  zfi  Northus  14  viertel  geltes  rocken  und  gersten.  item  4  lib.  gdU 


Digitized  by  Google 


I.KHKSSI.Kt  TK  I  SO  ^^TllAJiSIU  RCKIt  KITiCHE. 


2m 


zü  Kiinigeshoven.  ilem  zii  Slrus/.hiir^  7.i\  Rosen  5)  ünlze  gcUz  und  2  kappen,  ilem 
zu  Ilusbcrgen  10  ünlze  {^i'llz  nf  dos  gut  von  Scliowcnbuip.  fol .  :  ilem  rin 
f&der  wingellz  z\\  MoUisheiin.  item  eine  malle  uf  der  kuilziche,  dic  da  heissel  dns 
geräte. 

»       Item  Johannes  VOliadiin  habet  in  feodo  63  quait;  siliginis  et  oniei  de  decina 

laycnli.  rpie  porlinel  ad  ecclesiam  iiiferioretn  in  Ilitlcnhoim,  quam  priiia  habuit 
Hiirckurduii  de  Ilillonlu-ini  arniiger.  ilem  reddilus  imins  lih.  den.  in  Blidiswilrc. 
ilom  in  Driiuhncli  reddilus  uiiins  qiiarlalis  siligiais  et  aliquos  fruclices  ibidem  (sie 
cunliuel  registruui  (j[uondara  domini  Johannis  cpiscopi). 

M  GrafU)  dielus  Waldeaer  el  Bertschions  frater  eins  habent  in  feodo  mediam 
parlein  miam  in  eaatro  FrAndenslein.  föl.  t54 :  eum  vinois,  lignis,  pralis  el  aliia 
suifl  altinenciis  qnibuacanque.  noia  quod  istud  feodum,  quod  qnondnm  dioUia 
Waldener  et  pueri  fralris  sui  liiil)iii  n)nl,  oollalum  esl  por  dictum  Uerllioldura 
episcopum  Argcnlinensem  Nicoiao  diclo  liwckelin  in  der  Trftsengassen,  civi  Arg. 

15  (sie  contijict  regislrum  quondam  domini  Joliaunis  eptscopi).  ilem  Berlboldus  Wet- 
dener  habet  viUam  Hartmanswilra  aibi  (italo  pignoris  a  domino  Bertholdo  episcopo 
Ai^entinenai  pro  eerte  peeanie  aamma  obligstam.  item  dielus  Waldener  et  poeri 
fralris  sui  haut  zQ  lehcn  von  dem  bislümc  einen  garten  und  ein  hus,  das  bi  dem 
seilten  paarten  gelegen  ist,  ander  muren  bi  der  Juden  kircbhof  (also  ist  es geschriben 

»  geben  biscbof  Berlbolde). 

/bL  i54  :  Ilesso  el  Anahelmus  miUtes,  «dvooaii  de  Waaselnheim,  babenl  in 

feodo         item  unam  cariam  in  Carecio  dictam  Adelharlxhofen.  item  4  lib.  de 

areis  in  civitale  Acg.  (sie  continel  registrum  quondam  domini  Johannis  epiaoopi). 
Ilem  Johaus  Ilavcner,  ein  cdelkneht  von  Wasselnheira.  hnl  zu  Irlicn  

ir.  foL  /  ;  item  z&  Slraszburg  von  einer  owen  4  unc.  Slrasseburger  gelU  (also  isl 
es  geschriben  geben  bischof  Berlholde). 

W«iiber  Wenaer  et  ani  ptinii  habenl  in  Itodo  ajqpud  MoUisbein  3  agros  vini- 
feros  vor  dem  beigtor.  item  4  quartal.  reddit.  ailigin»  et  ordei  minua  duobos  sextariis. 
item  reddilus  quinque  unc.  den.  apud  SaiMstum  montem  (sie  continel  n;gistrum 

M  qnondam  domini  Johannis  episcopi). 

/bl.  i'tO '.  Welzelo  Marsilius,  Ilrintzeman  sin  brudiT  und  Ilcinlze  sini's  brud^r 
sfin  haut  leben  8  ackcr  ligent  in  dem  brülch  ztü  Fulbürgclor.  ilem  1  lib.  pfcninge 
gcllz  uf  der  m&naaen  s&  Straasborg.  il«n  awei  pfiint  geltes  uf  dem  solkelre  s5 
Straaiburg  28  pfeninge  minre  {sie  oonlinet  ete.). 

as  fitl.  li)7  :  Johannes  dictus  de  Winterlur  de  Argenlina  habet  in  feodo  reddilus 
duarum  lib.  et  octo  sol.  cum  qualuor  den.  de  Iheoloneo.  item  reddilus  unius  lib. 
el  quindecim  sol.  den.  in  monela  (sie  continel  elc). 

Ilem  Conrdduä  diclus  de  Winterlur,  thcolonarius  Argeui.,  hübet  iu  feodo  duos 
manaoa,  quorum  unus  dicitur  des  66ders  h&be  et  alius  dca  llollzappfels  h&be,  aitos 

«  pnpe  Gravenhuaen.  item  unum  pralum  aitum  in  banno  Tille  Wubelaheim  dictum 
Walhesmalte  (sie  continel  registrum  elc). 

fnL  ;  Her  llcinrii'h  von  Woirii;;Hif;<'.sbciiii  liol  von  der  kamerion  die  rebcn. 
dem  man  sprichet  das  Rot  iu  dem  banne      Woltgaugcsheim,  und  ein  banwarlenlüm 


IV. 


30 


282 


LGHNäLEinrE  UND  STRASSBUACER  KlACUe. 


in  dem  banne  zA  Mulziche.  und  enweis  niA,  obe  es  von  i'ich  rüre  oder  von  den 
lierren  von  Vinslingen,  ich  hahe  ouch  zft  lehcn  von  iedenie  tümc  zu  Slraszbnrg 
zwu  kertzen  und  lAt  iegclichc  kerlze  eioea  vierUng  wahsses  (also  ist  es  geschnben 
bischof  Berlboldc). 

Reimbdt  Vftltsehe  gennal  Bikgea  hal  dis  gQl  zft  lehen  [s.  r.  vf.  ^«m«  M-  i 
potitkrim  wd  Lingolsheim^  ein^eiends  Besekreiiimf]  («bo  ist  et  geachriben  geben 

Usehof  Bcrtholde). 

foL  ffio  :  Item  Wetzel  Marsilias  bal  £&  lehen  TAabdi  und  das  dar  s&  bArel 

Hlib.  gellz  (5  d.  minre. 

Iletu  10  »etiler  baber  geUes  und  45  b&nre  geltes  und  lÜ  kappen  gelles,  db  ^ 
lehen  was  Cftnen  HunesfeU  und  lies  der  es  bischof  Bertholde  uf  und  leh«  es  dasft 
male  WeUel  lianilius. 

/&/.  160^ :  Burkardus  diclus  Zorn,  miles  Atgentineosis,  dioUis  de  Hagenecke. 
lialjel  in  feodo  in  banno  ville  WeUelshoim  cpntum  scados  vineanim  contiguf  sikh 
Ol  ilictos  vulgariler  der  Nmve  borg,  ilem  babel  in  villa  i)redicla  unam  domum  diclaui  ü 
daä  Sutuerbusz  cuiu  |>crüueuciis  suis  silam  prope  cimilerium  tendentem  ex  mm  parte 
untK  an  den  graben  el  ex  alia  nntae  an  das  Drolle  huas.  it«n  duas  domos  lilas 
ibidem  prope  l&bium,  quas  inbabitanl  dietus  /"ol.  ißli  Henserlin  et  diolns  Bauer, 
ilem  duas  vioeas  pertinentes  ad  domos  easdem.  (sie  oonünel  registram  quoodan 
domini  Johannis  cpiscopij.  ti 

ilem  Nicolaus  dietus  Zoni,  scullelus  Argenlinensis,  liugo  Iraier  ejus  et  fiUi 
fralris  corum  bubenl  iu  feodo  18  lib.  den.  aunualim  iu  tbeoloneo  Argeuliueosi.  item 
4  lib.  de  Judieio.  item  in  Geupdbdicim  38  quartalia  siliginis  et  ordei.  (sie  oonlinet 
registrom  qnoodam  domini  Jobannis  episco|ii). 

Ich  Jobans  Zorn  und  minre  gemeiner  hant  zö  lehen  18  lib.  gelles  an  dem  zolle,  m 
ilem  7  lib.  gelles  an  der  niünsze.  ilem  1  Hl),  geltes  an  dciu  scbullbeissent&me.  ilera 
bunderl  schonckebechcr  geltes,  ilem  lOÜ  scbeiickehetlirr  git  Ilug  NÖpelin  von  einie 
bovestal  ul  dem  graben  und  stoszet  der  Nepelerin  busz  binden  dnif,  das  da  vomao 
Ul  gegen  dem  spital  zft  Strassburg  (sie  oontinet  etc.). 

Ülricus  diclus  de  Kenbdngen  miles  habet  in  feodo  spud  AdelnboTca  reddilu  u 
27  modiorum  diversi  frumenli.  item  reddilus  trium  sol.  den.  Brisgogen.  et  UDtin 
puUi.  (sie  continel  regislrum  quondam  domini  Jobannis  episoopt).  * 

>  In  dem  Üleutr-  mid  läiMkiutfknfi$ler  mu  der  Orteium,  dg»  im  dm  LirnrnngitUr  tü^tuMi* 
itt,  keUU  t$  fei.  116  imttr  QfMmrf:  «Iton  Oflvubarg  alitsig  naadt  aodi  fauit  tillMn,  dw  Iwt  am 

da  her  ge>n  vii^r  m.irck  hcrn  Ooszf  f'tiinii  und  der  zol  igt  da  her  gelegen  nmb  zweutxtg  pfaot  m 
Straszbnrger  und  von  dvui  i>€hultheiüi>i:a  ambahte  zehen  rnarck  oarh  lant  silbors  und  die  gültc  vo» 
den  mülen  nnd  den  hnbem  Vftn  den  nssborgWIL  *  .  . . 

/ri.  iJ6 «Item  OmulMin  82  ff  s&  smMa  liten  in  den  jara,  da  liat  nao  da  Iwr  gen d«a fM 
miafcwm  adiB  pfiuL  > 


Digitized  by  Google 


NAMENREGISTER. 


Amt  AyjWcr  M  wh*  fewrih»  JBiiitfiM-OrwidWKMii  wir  I«  eralM  JtaMfe  MfffciMtt;  «••$  dM  M 


Aachen  Orh(>  24. 

Achonheiffi  Claus  von  ä34,  7. 

Adelshofen  Adclnhovr n  Adolizhoffcn  Adi  oltzhofen. 

Rbgegangenes  Dorf  zvischeaStiaPl>arK  and 

Kunigshofen  —  227,  lISi.  97S,  29«  878,  2b. 

2H1,  21.  a82.  30. 
Lokal ihtt :  d«r  HemB  DiBdiof  Ml  SM, 

iiO;  28. 

Alsatie  anperioris  Untgrann  t8l»  86^ 

—  inferioris  S64,  30. 
Altdorf  »a  0.  Mobbeim  898,  9.  280,  87. 
Altheiiii  u  Zabern  eccleti»  in  —  SW»  tSt 
Ammelaog  Hans  61,  89. 
Andbii  Aaddftlw,  VMim  w.  Bm  887,  9). 
Annweilcr  Anewür  22fi,  14 
Anahclin.  Vot;t  von  Wasspltiheiin  281,  21. 
Apfoltirju:kiT    y)  277,  Hl. 
Annbnister  Conrat  b6,  iiU. 

Conrad  —  in  Brandgassen  61,  9. 

Connd  —  Tor  d«m  Pfennigtnrm  61,  M. 
Afoldiditt  AtratilMiiii  a.  HoMmib  STfl^  10. 


B. 

Baden  62,  1 

Bupfeanig  B&l«  23^  18. 
Bmct  982,  18. 

Beatrix  (Fran)  235,  29. 
BeB«r  '2A%  17.  263,  11. 

l.Mohi  -  275,  17;  25. 
BenfeUl  Benefclt  n.  ö.  Srhlrfti-tadt  273,  12  ;  26; 
27.  27K.  HC. 

Lokalitäten :  des  Biacbofs  Hof  zu  —  Hi,  18. 
Berer  CkuM  909,  87. 

Bwglwin  «IL  Bmt  98&,  S;  da  PriatteT  tob  — 

S86,  e.  987.  87. 
Bvlin  d«  fHb,  9B. 


Berse  Hans  von  51,  24. 

Letziiu  von  —  51,  9. 

Stehelin  you  -  2M, 
Berstotte  Johauucs  von  19ö,  41. 
Betsenger,  der  Metzger  266,  8. 
BatiiBgMr  Johaaaea,  Malar  813»  31. 
B«nra»tein,  Ruin«  in  d«r  Pfal«  w.  Bergzabern 
41,  36;  41. 

Biotenheitn  Bbtentit  im  ii.  w.  Uoiaheim  2H,  44. 
Bilde  Sifridns,  mil  Arg  2Vi,  84. 
KHong  JofaMuiei  270,  16. 
BiwIiSfe  von  Stnlboig : 
Bochock  Bcrthold  Ton  [1328~i:i'>'!   auf  fust 
jeder  Seite  im  Verzeichnis  dir  Lrliiibltule 
der  Str»('burg.r  Kirrhe  268  ff. 
D&rbheim  Juhauues  vou  \130ti—13L's\  ebenda. 
Lichtenberg  Konrad  von  i?r,i    I  JH!)]  878»  4. 
Büren  Otto  von  [1064-11001  4,  M. 
Stahlock   Hciarieh  Tun  /MO]  4,  U. 

10,  8. 
BUchSflkbe  B«unte : 
Borggrafen 
Egenolf  44,  30. 
Gfintbcr  263,  24.  864,  1;  38. 
Wilhelm  26Ö,  1. 
Camerktins,  olfichim  camerariae,  qnad  kahant 
QAatber,  Bnrggraf  864,  1. 
Jotnaaea  BorggraTe  ^6.  13. 
vom  HavM  (da  domo)  Sifrtd  864,  6. 
die  Kinder  WaUlMn  de»  SobaKhailHi  «4,  & 
Wolfgangesbcjai  Hwaridi  ud  JohaaDaa  ton 
264,  4. 

Dapifcr,  ofHcinm  dapiferi.  qaod  babtiat 

der  von  SchAnowe  263,  18:  80;  28;  88. 

Heinrich  von  SchAnowe  878,  38. 

Oanther,  Borggiaf  868,  84. 

Walther,  Schnltheiaa  863,  36  ;  35. 
H&rschalk  26.-),  II.  884,  87. 

Egenolf  263,  34. 

von  HbBebarg-877,  87. 


Digrtized  by  Google 


284 


Bischöfliche  Beamte  —  Kronenbar^ 


Pinccrna  2iU.  .15.  286,  8.  oüeivai  pmeernac 

qaod  h.'ibcut 
Minuhard  2»»3,  2«. 

Walther   der  Waffekr    voa  Bischovisheim 

263,  ao. 

l'hilipp  von  Ratzellhusen  "JUS,  32. 
Srliultlieir 

Walthcr  263,  26;  35.  264,  ö.  m,  11. 

in  Rischofsheim  269,  37. 

in  Beienheim  234,  44. 
SchulthoiPcnttim 

iu  Bischofaheim  872,  7.  278,  22. 

in  Hatag  271,  2.  978^  St.  41. 
Vtete 

Dietrich  von  Heriogheim  870,  11. 

Ton  Was'if'lninnin  ^1,  21. 
ZoU«r 

Huuticli  fOQ  Mälttheim  830,  SS ;  2«. 

Conrad  tob  VliiUitiuF  SSI,  88. 
BischohliriiD   BiidiOTMlwIoi   ByHchovisheim  - 

BitelihMiii  hn  Slalbaig  227,  6.  263,  22;  27. 

266,  29.  270,  8.  272,  9;  26 
LokalitAten :  eine  matte  za  B.,  die  heiPet  der 

Pfeiler  263,  16. 
=  Bischofsheim  sü.  ö.  Roxheim  280,  33;  35. 
Welches  von  l.ml.  n  '  235,  12.  263,  13;  15;  31. 

265,  36;  37.  2ii'.K  U;  37.  270,  34.  272,  7. 

273,  1.  274,  3.  275,  18.  278,  82:  980,  81 
Blaucke  Pateriunn  20Ü,  3. 
Blislieiiii  BMeiuhelin  878,  18. 
Blemuiit,  der  Metzger  266,  14. 
Blenckelin  Johannes,  Brmiger  Arg.  269,  22. 
Ulidc  die  von  288,  12. 

Bliemwilre,  «Dg^pnigtoM  Doif  sü.  Colnuur  281, 7. 
BUIberger  DieboM  51,  2b. 

Bli'uiifn.'.we  2,33,  2.3, 

Juli. mm.»  —  269,  5;  9;  11 ;  25, 

.TiilKinnes  — ,  detiscn  Sohu  260,  85. 

Hillung  —  269,  5.  i 

Ilug  —  ".-'fi't,  11.  f     ünider  de»  altera 

Johannes  —  JÜ^J,  11     (  Johttiuies. 

Otlelin  —  269,  11  1 

Iteinhoid  von  —  233,  16, 
Bock 

Clana  —  2S7,  4. 

Hm  —  887,  9. 

Joh.iniics  —  234,  11. 

Lirich  —  233,  22.  237,  9. 

Dlrich  — ,  der  Jan»  234,  0. 

Ulrich  — ,  in  Brandguae  834,  10. 

Wolfhelm  -  51,  8. 
Bockeliii  Bfttkclin  25. 

Bernhard  —  2.'i4.  25. 

Nicolaus  -  2R1,  14. 
Boppard  Bo(  li]i;irt(  II  Iii  i  Cohlenz  226,  22. 
Bnindeck  der  Bnutdocke  ^  S».  233,  48.  262, 20. 
869,  17;  1«. 

neinbold  -  26,  44  ;  45.  33,  38.  44,  29. 
Breusch  BWischc  Bnifcca  9.  11.  33,  3;  8.  44,  34. 
I6(),  29.  166,  6,  219.  7.  232,  3.  863,  81.  267, 
19;  20  271.  31.  279.  3 

Broker 

Cuiirad  (Cuiirtt)  •-  44,  36. 

Wctzel  —  27,  39 ;  45.  87,  87. 
Brucker  Peter  53,  3. 
BrnderthBl  880,  6 
BrftneclM  868,  9. 


Bucheck  Bei-thold  von,  Bit^chof  SfnAmg 

B.  Bischöfe  von  Strafbarg. 
Bnchsner  Claas  Friedrich  51«  23. 
Bonuuui  Clau  ^  39. 
BnrggaT«  JohnaM  876,  13. 

C.  K. 

Ka^eneck  Kagenecke  Kaigeneg 
Anselm  von  —  237,  1. 
Kunc  von  —  44,  31.  272,  15. 
Erbard  von  —  234,  4  262,  «8.  265,  31.  230,  & 

272,  19. 
Gosse  von  —  237,  6. 

Gosselln  von  —  4b,  28 ;  dessen  Sohn,  DoBkcfT 

von  S.  Thom«!»  Ah,  28. 
Heiiselin  von  —  L*ty.  ■>y\. 
Johannes  von  —  2.15.  Hl.  237.  33. 
Johannes  vnn  —  dci  junge,  Meister  209,  34. 
Johannes  von  — ,  der  Hofmeister  237,  4, 
Johannes  Hnnesfelt  von  —  234,  6.  2!87,  8. 
Nicolaus  von  —  233,  33.  287,  BS. 
Reimbolt  von  —  2.34,  5.  888,  S7. 
Thoman  von  —  51,  8. 

Kaltenbrunn  Kalteobiini  dicht  bei  Mölsheim  877, 

5 ;  20 ;  33. 

KaltSwe  Kaltowe,  /oller  von  der  s.  unter  Zoll- 
kncchtc. 

Knppello  anf  dem  r.  Kheinufer  gegc-uübcr  ßheiaau 

274,  30.  278,  14. 
Kehl  Keule,  vetiu  pons  «pod  s.  Str&Pbarg,  Br4ckeiL 
Kelbin  (Ftra)  875^  13. 
Kember  28(),  9.  s,  aach  Molsheijii. 

Dietrich  -,  mil.  274,  37. 
Kenlzmgiu  lUriih  von,  mil.  liS2.  30. 
Keppenbach  Johannes  von  272,  28. 
Kestenhok  a.  w.  SchlvHatadt  861,  8.  874,  6.  fO, 

I  13. 

Kinzig  Kintziug  220.  21.  274,  9. 

Malte  anf  der  —  geoanat  das  Oarlkte  281, 4 
(kleine 

Jo!i;u)iies  —  272,  33. 

Claus  —  272,  33. 
Kleingcdank  Johann,  ZoDar  SU  lang  &  Peter  ■. 

nutet  ZolUcaecbte 
Cleinhans,  Hflmmebtar  181,  16;  87;  36. 
Clobeloch  Klobeloch  KlobetSoh  Knobaloch. 

Claus  -  233,  17. 

Hans  —  2;«,  If^ 

Johannes  —  23,!,        m,  6.  237,  37.  240,  * 
272,  33. 

Klcinclobcloeh  Keinbold  236,  7. 
Closcncr  von  Rufach  s.  Rufach. 
CoUenz  Kofaelentie  226,  20. 
Colmar 

üiiterliüdon,  Klosfor  zw  —  270,  13. 
Cöln  Colin  i:>2,  :W.  22^,  17. 
Königshofen  Kunigcsboven  Khuingcshovcn  144, 

12.  227,  7;  9.  272.  21.  279,  34.  281,  1. 
Lokalitäten  ; 

Dinglauben  zu  —  279,  34. 

des  Rischofü  gebr«tt«  in     872,  80. 
Con«tiuis  BO^  38. 
KriegMheim  s.  Qricahcin. 
KronenbQrg  Zoller  aa  a.  antar  Zollkmeohl*. 


Digitized  by  Google 


Kttnheim  —  Qxiesheun 


9B5 


Künheim  KAnheim  n.  Neabreinsli  878,  38. 
Kuriwgel  871,  17. 

GSiaeUn  —  263,  29.  m,  81. 

Johannes  —  63,  27. 
KiiHoU  m  14. 

Jnliaiiiies  —  234,  86b  837,  48. 
KoBoItin  'JM,  11. 

Kattolabeim  KltBdsli«im  0.  WasselnlMiiB  87^  89. 


Dacbsfi'iu  nabichenataiii     9.  Mobh«im  988,  16. 

271,  10.  21b,  .HO. 
Dahlonbcim  Dalheim  q.  VoUiviai  864,  16. 
D>Ufik«r  211,  80. 
Oambueh  n.  Scblcttstiidi  881,  8 
Danrifi  s.  Tanris. 
DenUin  (Frau)  270,  2. 
Dwoho  l'eter  266,  15. 
Denalnbach  «.  D«ttltiMb«cli(?>. 

DottlinslMeb  a  DandnbMb  im  obwn  B«iiebUwl 

880,  a& 
Dick«  Heinrich  von  869,  1. 

Ilicmiiriii  iFl'.lu,!  2(^3,  ^ 
Dietmar  iluaincu»,  luagister  267,  41. 
Dietrich,  Zoller  am  Waiser  228,  11 ;  Ifi.  229,  21. 
Dietrich  Henselin,  ein  MeUger,  Zollknedit  ontor 
ZoUkncchte. 

Dietrich,  Vogt  von  Ileringheim  s.  nntcr  Hergheim. 

Dietrich,  Vogt  von  Wassclnhoim  s.  unter  Wa«sclu- 
heim 

Diiigstu  iiti  Di'ingensheim  n  w.  Stral^borg  221,  6. 
Dirlin  (  oiiiu'l.  Edelknecht  V.  8eh«ruRii  268,  SB- 
Dossenheim  Hug  bö,  39. 

Ortttelmann,  Zollkaeeht  u  der  gedeckten  Brilok« 

a,  mitex  ZoUknecbto. 
Dtöienlieiin  lobuim  von,  mU.       SU.  870,  4. 

Pumphieter  Thampbiotcr,  »Mfimttthoilda  Kilvhe 

bei  Mölsheim  277,  11) ;  32. 
Duntzenheim 

Fritscheman  von  —  41,  lö. 

Johannes  von  —  44,  37. 

Dürkheim  Johune»  von.  Biacbof  trom  Str«9biurg 
e.  BiicMfe. 

D^rningen  Bnrkard  von  262,  3«.  269.  .fl. 

Düttlcuhcin)  sü.  w.  StntFburg  273,  tJ;  15;  2ö;  3ö. 

E. 

Eckbolaheim  £ekeboltsheim  w,  8tiii8barg  887,  ft. 

276,  & 

Rck«rich  JohiHines  212,  3.5  ;  48^ 

Egenolf,  der  Bnregraf  s.  hiscbOllJebe  Beuntfl. 

Egcnolf.  MarschalL  desgl. 

Ehcnhi'ini   Nieder—  sü    w.  SlraPburg  272,  40. 
27.%  8,1«;  22;  25;  30,  .s:,    U).  274.  20. 

1     ■  27.-),  :i4. 
Dorf  w.  von  Wcithofen 


Ehl  Elcy  bei  Bnftld,  Uuti 

Elbenibnt 
874,  88. 

Ellentaacd  819,  It ;  SO. 

JobwiiMi  —  dar  ilteN  U,  88. 
Endingen  Ibm  BaHbmr  von  51,  4 


Engelbreht  Clent  198,  88. 

Ensheim  sfl.  w.  Strai>bnrg  S6&,  88;  34. 
Epfich  Epffich  sü.  Ehabeim  863,  88  :  86.  873,  8; 
32.  27^  84. 

Erbe 

Bernhard  —  271,  M. 
Claus  — ,  dessen  Hriidfiiiohn  971,  38. 
Johannes  — ,  Ih-rnliuiiU  linuliT  871,  38> 
Johannes  —  20,  33.  21,  32 ;  40. 

Rcimbold  — ,  Herr  JoDMUMt  Brben  Sobk  ftb«r 
Brensch,  44,  U. 

Gros  Erbe  44,  2fl. 
Erbo  oltr»  Bnuaun  836,  87. 
Brtwter  de  Rnbiacw  Jeeoboe  dietn  e.  Bofoeh. 
Ergershcim  n.  8  Mohbeim  868,  86.  87t,  18. 

277,  37. 

Eschau  EschOwc  gft.  Strapborg,  Klottor  887,  83. 
EsmUa  m,  17. 


F.  V. 


ValkeneWn  Wilhelm  von  834, 18;  13.  237, 19;  81. 
Fegerebeiai  Vegeraheim  ai.  w.  Straf  butg  880, 88. 
Rndoir  von  —  280,  38. 

Sicgjfried  von  —  26,  38;  48  t 
VeHin,  Fürsprech.  84,  18. 
Veuileiiliuini  11.  Str.'il'ljurg  227,  6. 
Viiutingeu  Uerreu  von  2b:f,  2. 
Fleckenatein  Heinrich  von  878;  IT, 
Voltz  Peter,  der  ältere  61,  94, 
VeiUcbe  Ffiltuche 

06tzo  —  2711,  24. 

Ung  —  2M,  Jl. 

RcinboM  —  genannt  Bikges  888,  6. 

Sigclm       234,  19.  237,  2. 
Vftltschin  Jüli.tuncs  281,  5. 
Frankfurt  Franckenttrt  ld8,  80.  886,  16. 
Freiburg  Reinbold  dar  Utarta,  barm  Bambolda 

F^iilin,  von  44,  86. 
Fildelich 

Nicolaus  —  276,  4 

Fritschemann  — ,  dessen  Üroder  276,  4. 
Friesenheim  sü  ö.  Bonfcld  273,  8. 
Frändeniteitt  eaatrom  881,  11. 


6. 


üeispolzheim   OeispoUzhcim  aA.  «.  Stralbnn 

271,  23;  27.  282,  0;  28. 
Gerbot  Haus  51,  9. 

Uirbaden.  Rolna  «.  Bodieim  884,  4L  876,  6. 

276.  11. 

Gräfenhausen  Gravenbnsen  am   rechten  Bbein» 
Ufer  sü.  ö.  Rheinau  274,  30.  2><I,  40. 
Localitüten  : 
des  Oftders  httbc  prope  —  281,  iW. 
des  Holzappfcl.H  hfkbe  prope  —  281,  39. 
Qrbneban,  Loch,  M^chc  Staden  an  — 
874,  30. 

Oreni!f1')rnch  w.  Uosheim  278,  16. 

Griesheim  Kriegesheim  n.  w.  Straßburg  227,  5. 

273,  31;  4Ü.  2S(^  :i7.  282,  43. 
Lokalitäten;    curia  dicfa  dingbof  in  —  273, 

81,  42. 


Digitized  by  Google 


2K6 


Orof  Brlie  —  Iieiuwel 


Grat  EiIm  «.  Erbt. 
Qrastain 

QAtso  wn  —  15,  24.  47,  8  t  270,  27. 
Hans  Ton  --  23;?.  10. 
OrftnwftU  Heuinch  3. 

<jn»;enhciin  Gftgcßlieim  IwitehtB  SbtllNUf  und 
Zaberu  üß'i,  12. 

Dietrich  von  —  270,  88. 

Hugo  Ton  —  27U,  35. 
O^thwr,  Borggraf,  Dspiftr  9.  onter  UtchAfliclic 

(HurUler  Camelin  262,  IB. 

H. 

Hafener  Havcncr 

Johannes  —  235,  15.  981,  tt. 

Metxe  —  196,  30. 
Bafeners  Kinder  23.S,  13. 
ibigonu  UaganA  UftgmAw«  811,  4  m  12. 
Hutattatinilw  — wilra  «.  Bmiiilieiai  981,  16. 
Base  Walther,  FIMadiier  n  &  Thomu  45^  ü : 

32.  46,  6. 

Ballstädt  IladstaJt       w.  Colaisr  970,  18L 

L/tioia  von  —  270,  37. 

Wernher  von  —  270,  32. 

Conrad  von  — ,  dessen  Sohn  270,  32. 

Lokalitäten :  in  der  LMm  270,  39. 
Uaasbergen  Hagesborgen  Dr^bugesbergcn  227,  5. 
281,  2. 

Lokalitäten:  curia  clanstralis  in  — ,  dicto  der 

hof  von  Dalmasaingen  274,  12. 
OntcrluHubMrj^  986»  86.  96ö,  3ö. 
HalgmtBin 
BrlM  w».-  96»,  10. 
Erb«  troa,  —  dünft  8«1b  980,  96. 

Heinrich,  ZoUkoMht  im  Zoltkiiller  r.  unter  ZoU- 

knecbt«. 

Hi'inrich,  /ollkstdt  10  Alt  BL  PatMT  s.  unter 

ZoUknechte. 
H«ntiriag  Wenher  44,  84. 

Herbolzheim  Herboltzhcira  eü  Kr!«(<>ia  963^  93. 
Herghehn  Heringbeim  n.  ö.  Rnfach. 
Dietrich,  Vogt  trau  —  916^  II. 

Hermotsheim 

\ll)trt  von  —  234,  42. 

(»i(fm;iii  vtiii  —  270.  41, 

Ottenian  v(jii  — ,  Sohn  ilch  vuistorbeiMlt  Ottt- 

manu  von  —  niil  ,  aiiniger  271,  8. 
Waltram  von  —  27ii,  41. 

Huap,  Vogt  TOB  Wusalnhum     aater  W«Helnf 

Hetzel  Marens  1«,  7  20,  37;  44  22,  43.  44,  88. 
Heven  Rudolf  vuu,  Cu&toä  l.'3ä,  14;  35. 
Hirxlach  33,  27. 

Uohanborg  Hohcmbarg,  Kloctw  aaf  dem  Odilien- 

borg  n.  w.  B»cr  997,  SQ. 
HohoDitaia  eaatntni,  Ridao  n.  w.  HaslMb  971, 90. 

Bnrkard  tob  -  266.  6.  27  t,  29;  36. 

Hfti<-r 

CanzvlLii  —  44,  35.  2.'i3,  47. 
Thomas  —  'J.'U,  4*;. 
Uolzheim  Boltzheim  sü.  w.  Slrasabarg  227,  16. 
278,  33. 


Hönau  Hfinowe  H6nAwo  hn  QroPhcn.  BmIw  ■. 

ö.  StraPborg  211,  2.  227,  7  ;  9.  278,  2. 
Hönheim  HOuhcim  o.  StraPbarg  227,  6.  263,  21>. 

266,  2y.  279,  10. 
HowentoBser 

Symund  —  271,  22. 

Slehelin  —  271,  26. 
HAffelin  H^ffeli 

Reinbold  —  47,  «. 

Kcinbold  — ,  mil.  15,  23.  27<;,  37. 

Boiabold  — ,  der  »Ite  209,  37. 
Bonbreelil        66,  86. 
Himburg  HaiiebnrK 

der  von  —  21ii,  29. 

Dietrich  von  —  265,  12.  271,  17. 

Fnedrirh  von  —  262;  30. 

Miirschalk  von  —  277,  67. 
Hanrsvclt,  Huncsfclt 

Conrad  —  279,  1. 

Cftne  -  271,  15.  282,  11. 

NicolauB  —  271,  10. 
Häna  HutoMim  866»  6. 

Wemher  von  — ,  miL  278,  41. 
Berthold  von  — ,  mil.  278,  41. 
Hattenheim  Hiltenheim  sü.  w.  BwloM  JBl,  t;  7. 
Barkard  von  —  2HI.  7. 


I.  J. 

Jngehorne  Dumman  212,  43. 

Jcckelin  Johannes,  Zubolcr»  TochteraiMll  2ÜC^  31. 

Jeger  Jäger,  SladlKlnr«iber  «S,  I.  tü,  85.  1«, 

«;  14;  •-'■>;  33;        43   m.  t  ff 
Jeger  Jobans,  Sohn  des  Oberschreibcrs  156,  30. 
Johannes,  carpentarins  277.  31. 
Johannas  in  Kalbeagaaea  888,  27.  286,  8». 
Jobaaoet,  Deebant  von  a.  Tbomaa,  röitaat  ai 

Rheinau  45,  24.  , 
Johannes  ultra  Bruecam  236,  :)6.  | 
i  Ilteuheim.  Utcnhcim  w.  StraPbtirg  L''27,  16, 
Itlenweiler  lt«a«ilre      Barr,  Kloster  227,  22. 
8.  Indod  pnwbenda  968,  1. 
Jnnge 

Chos  —  837,  10.  272,  8;  13. 
JohaimM  —  984,  90.  871,  87. 


L. 

Lagclwesch  270,  17;  19. 
I  I.ampertheim  n.  w.  Stnibnrg  997, 16L 
Laiidsberg  Landesbei^ 
Albrecht  von  —  972,  37. 
Eberl  in  von  — ,  armiger  273,  38. 
Egenolf  von  -  273,  14  ;  24;  34. 
Erbant  von  —  874,  80. 
Gftatlier  von  —  9m  6 ;  99. 
Jobaanoa  von  — jAlonraita  Soba  978,  87. 
Wallbsr  von  —  978,  16. 
Lappe  Reinbotd  235,  2. 
Lenoz«»!  Fientfel  ^ 
I     Clau.'.  —  ,'tl,  s.  58,  98. 
I     Hans  —  234,  23. 
I    Rftle  — ,  deuitt  Bradar  881»  98. 


Digitized  by  Google 


Iienta^lln  —  Muttig 


SB7 


Lentzelin  (a  Lmtwl  ?) 

Hans  —  237,  8. 

RAle  — ,  5(111  Bnider  >37,  8. 

Rulin  —  U,  35. 
8.  LeouliArdas  n.  v.  Ottrott  28<\.  3ft. 
Lioktanberc  Koand  von,  fiiicbof  von  Btntbarg 

Liebenzeller  UdbeoMlbtiaa  S98,  4S.  996,  SSL 

278,  42. 

Ileilcko,  filia  patioi  Litb«iiMllMii  Sfl3,  48. 

236,  33. 
Reinbold  — ,  armiger  274,  4. 
Lingohheim  liyngalvisbeiiii  &ü.  w.  Strasburg  227, 
16.  282,  «. 

Reinbold  nnd  BAldelin  von  — ,  amigeri  274,  14. 
Linser  CUns  61,  10. 
Lorentz,  Fürsprech  Si,  Ii, 
Lteelia  Olrich  2M,  9. 
IiDtoniw«  dieht  bä  B^MH  90,  SS. 


M. 


Malberg  s. 
Maler 

JofauiBM  (Hirn)  —  268,  37.  274»  26,  31. 

Nieobu  —  874i  8L 

JohaiiBM  — ,  dMMii  SoliB  S?8,  31. 

Johannc!>.  Nicolwia,  MoysM  — ,  GabrlUlnr  278,  7. 

OertruJ  gi  b.  SehMmiuuni,  dereik  Mottair  2W,  1. 
Mansse  Albn-clit.  Mtisler  209,  35. 
Margarethe  zum  Turme  236,  26. 
Ifarsilius  Wetnl  202,  51.  S7l,  18,  881,  31.  882, 
8;  12. 

als  Meister  209,  34. 

Ueintxemaai  — ,  aein  Bruder  281,  31. 

HeialM  — ,  «Mut  Bradua  Solu  281,  31. 

IfatmkttM  aft.  Stateia 

Beniluud  von  —  837,  82. 

Johans  kynde  von  —  234,  17. 
Maximilian  I,  deutscher  Kaiser  53,  32. 
Megede  Johannes  zu  dir  876,  38. 
Meigenblbt  274,  33 

Heiger 
Barkart  —  167,  2;  18. 
Claus  —  209,  36. 
Hunridi  —  fiS,  3. 

flrater  dieti  Hamlialk  da  infSnriari  Buabergen 

265,  n». 
Menserlin  282.  18. 
MerckeleHa  di«  236,  87. 
Merswin 

Blae  —  236,  1. 

Hans  —  235,  40. 
Metzger 

WÜlMlm  -  26(H  18. 

WMm  -  dar  hmt«.  AniMiator  800.  86. 
MinttirUra  (MelwUir)  eingegaagMMi  Dorf  aSdI. 

von  Ammerscbweier  28U,  41. 

Missebacli  Pefer  .'il,  24. 

Mölsheim  MoUtshoim  w.  .mraPbnrg  2(56,  30.  271, 
24.  272,  5;  fi;  10;  Ifi.  -'74.  U.  278,  l\,  877, 
4;  24.  278,  39.  280,  ö.        3;  27. 

Kember  von  —  268,  8. 

Conrad  Plaff»  voa  —  262,  40. 


.Mrtl  (It  r  Nchfichsäter  zu  —  977,  18. 
sacrisüi  in  —  277,  26. 
der  schaffcnoi-  von  —  271,  27, 
SchsKcl»heiin  der  sfiu  von  —  202,  3. 
Syniunt  der  Scliwabe  277,  11. 
Wenser  Johannes  zu  —  iü,  25;  41. 
Lokalitäten  : 

Bergthor  88L  88. 

DraSdodh  877,  86^ 

Faaa  diata»  Qa«]!«  877,  84. 

Aa  d«  Qamndaa  877.  1& 

Aa  daai  HMkfwoM  877,  18;  88. 

Nvwa  Land«  277,  aO. 

Robehof  277,  10;  20. 

Mosel  Nicolana  a.  MnnwL 

M&l  dar  Sdi8eiia&iar  a.  HoUiaim. 

M^lnheim 
die  von  —  282,  44. 

Anna  von       Herrn  Hoinrkbfl  WitW«  886,  18. 

BÄllel  von  —  2Hii,  24. 

Burkard  von  —  209,  .37.  8M,  88.  88^  88. 

hurkelin  von  —  23.Ö,  42. 

Go8»e  von  —  S.V^,  2."). 

QroßhenReÜii  von  —  2.!:l,  12. 

Heinncli  von  ^  2;i2,  46.  286,  80:  887,  SR 

262.  3«.  275,  9.  23öl  16. 
Heinrich  von      atAdtiaobar  Zbllar  iaU\,  SOflL 

23;  28. 

Heinäe  ¥on  —  288,  7.  2.Hß,  13, 
Johannes  von  —  44.  3a  212,  42.  233.  37. 
2m,  46  275,  4:  U. 
als  Meiator:  44,  i. 
Johans  Ulrieb  ton  —  2.%,  20. 
Walther  von  —  275,  15 ,  20 

Manheim  zu  s.  Tlioroan  Walilier  von  2:43,  11. 

—  Bischof  von  236,  13. 

—  Bischofs  seligen  aohn  von  233,  9. 

—  von  LaadtaMM  Haiariidi  von  SOS,  10. 

2H«,  11 

—  VOM  Her lilxTjr  9; 
Burkard  von  —  2,m,  1:1.  2.%.  10. 

—  von  Richemborg  233,  8. 

—  in  Brandgasaen  Bnrluurd  von  235,  31. 

HUler  Caan  200,  36. 

Maller  Cnntze,  der  joaga  836,  3^ 

Mhllcr  Cüii7.plin  s.  WilstSdt. 

Mnndolfllii'ini  Muiioltzheim  n.  w.  Strasburg  227,  6. 
Eberlin  von       2ii*),  18. 

M6nszerin  277,  30. 

Mninluwd 
— ,  piaeann  a.  UadiSflkbe  Beamta. 
Bnrkard  —  265,  8. 
Tiebald  Theobald  ~  866,  8.  87^  88. 

Mnrs«>!  Mftrsel  Mosel 
Nicolans  — ,  Meiatar  4,  18.  13,  84}  86. 
Hans  —  51,  10. 

Hftadin  874,  83. 

Matsig  Mutzid.  271,  2,  272,  11.  273,  1;  2;  9;  16; 
17;  36;  ^2.  274,  23  :  25.  275,  Iß;  25:  36. 
277,  lö  278,  82.  281,  48.  888,  1. 
Lokal  itüten : 

der  Birgel  275,  39;  41. 
die  diirren  Winp^artan  276, 
des  Erben        21h,  80. 
der  Sand  2 


175,  39. 


Digitized  by  Google 


288  Nape  — 


Kai'*'  Nappo  Nopc 
Peter  —  2M,  27. 

Wilhelm  -  233,  50.  234,  28,  237,  40. 
Nein,  Sebwactor  Grade  di«  866,  8. 
Kepe!«riD  die  28. 
Neppelin  GroPjohana  196^  15. 
Nessehart  2:W,  29. 

Neuinahl  Novam  Molemlinum  bei  KeU  274,  8;  ». 

Nicol  Rcinbold,  mil.  27ä,  äd. 
Nicolaus  ünder  kftflAlen  233,  36. 

Reiiibol.l      ,  sein  Solm  44,  IVi. 
Niedcmuiiotui  N>  Juriuiltnster  w.  Barr  227,  Iii. 
NiiHlerwcsel  Nidern  Wesel  n  23. 
Niffero  Nnwttbeim  i&I,  17. 
Nftpelin  Hng  282,  87. 

Nci'dliiiiis.'ii  Norflms  n.  Erstrin  275^30.  280,  4t. 
NovQin  Molendinuin  s.  Neumühl. 
Nürnberg  Nftrremberg  22f,  21. 
Nnssebengel  Jckelin  23»,  22. 
Nyvcrtthciin  s.  Niffem. 

Ü. 

Obreht  Johannes  233,  13. 

OfTenburg,  Orosshenogt  Baden  2H2,  39. 

Ofnrilre  fOfweiler)  AlbeHoa  de  276»  10. 

Olswilre  s.  Orschweier. 

Oppenheim  22ü,  Ib. 

Orschweier  Olswilreii.  0.  Qebweiler 274, 28. 878, 10; 

Lokalitäten : 
das  loch  m  278,  11. 
der  QranbMh  276,  17. 
OsUtofen  Oethoven  n.  6.  Holtheim  271, 38. 278, 13. 

Otte  Friedtrif  l,  iM,  34. 

Claus  —  2i>2.  Xi. 

Heintxemann  23(,  .3. 

Nicolaus  — ,  mil.  27ß,  7. 
Otto,  Bischof  waSinnmg    Bieehöfe  von  Sbnih 
barg. 

P. 

Pwihliii  PMilin  PuiplwtiD  Fanfitiae  233,  ISi 

Bnrghart  —  22, 32;  44.  25,  34;  43.  28, 43.  27,  .'(0. 

Johannes  —  44,  33.  233,  30.  23fi,  41.  27(5,  l'J. 
Pnnlilius  s  Pnnfiliii, 
P(!affe  Conrad  s.  Molsheim. 
Pfoffenheim  d.  Biifiteh  278,  41. 
PfkfbnUp  Piüfoiil«b  F1wffenl«p 

Connd  —  878,  26. 

Gnua  —  9BI,  11. 

H.  -  86. 

Hewe  -  831^  85.  897,  8;  48.  876,  881 
Jolwniiei  — ,  der  Mteste,  Heister  209,  84. 

Pfefifcrsa.k  2Tt,  :!:! 

Pfeüishc'iin  Pfettcnslieim  n.  w.  Strasburg  280,  20. 
Philippus  2ü;i,  33. 
Phina,  domicclla  267,  18. 
Pomponios  49,  85. 


R^fach 

R. 

Rat«Anil)uiiHen  Ratzenhnsen  RoCXCOhiiam 

die  von  ■  -  2M.^.  17  27«,  2H. 
Kgenolf  von  --  it!.'),  10. 
Philipp  von  — .  inacenut  263,  3S. 
Rebestog  Rebt'Kt<i('k 
Ooue  —  237,  7. 

Henielin  —  in  M6nsterg«nen  934,  SSL 
Johannw  —  27«,  2H;  3U. 
Peter  —  968,  lä 
Petermuin  —  276,  3ä.  277,  7. 
Reimboldelin  Beioboldelin  BeimbAldAlin 
Baf«kut  —  28,  37  ;  47.  44,  81.  S8S,  85. 
Cftne  —  277,  3. 

-,  Sohn  de«  Cflne  —  277,  3,  10 
Reinbold  —  20,  41.  32,  .36.  4Ü,  7  ;  2.'» ;  40.  51', 
:il   233,  .35.  26?,  14.  271,  34.  277,  1, 

—  dir  alte  270,  2K. 
Reinbold  s.  Freibarg. 

Reinbold    nut«r    kAfl6ten    herrn    Niclans  Sobu 

s.  unter  Nicolaus. 
Renchen  RheinicheiiB,  Qrofhen.  Baden  d-  Stnf> 

borg  289,  6. 
Nicolaus  von  —  44,  32. 
Renner  Hans,  der  ältere  51,  9. 
Bhein  Ryn  Rln  24,  20;  27.  .33,  28.  128,  4.  147,  7 

211,  2.  219,  5.  220,  20.  246,  23.  273,  3. 
Niedere  Fähre  an  dem  —  272,  39.  274,  2. 
Rheinau  Rinaneia  Binowe  RinAwa  n.  ö.  Schlett- 

sudt  271,  11.  878,  Ii;  87.  875^  18;  84.  877, 

8;  36. 

Bertbotd  von  —  871,  19.  877,  SS. 
Bichter  Ribter 

Eng  — ,  MeUter  22,  29.  44,  Sa 

Konrad  -  196|  88.  196,  8».  934,  861  237,  41. 
268,  39.  in,  35.  877,  8. 

Konrad  — ,  Srhöffcl  240,  t>C. 
liicthcim  vou  n.  Katherineii  die  von  26«,  19. 
Riff  Peter  h\,  A 

Rimuntheim  Rymunthcim,  ehemaligca  Dorf  sn- 
schen  Osthofen  und  Dachsteill. 
Clans  von  —  27^  0:  14. 
GAtzo  von  —  877,  8& 

CUno  ondMicolMU  tan  — ,  dessen  Söhne  277,2:1 
Nicolam  TO«  ^  877,  87:  .3ö. 
Ootao  «m  — ,  deiioi  Sohn  877,  85.  878,  40. 
Hng  TOB  — ,  des  leliteren  Bmder  277,  85. 

ninnvre  r.hfinau. 

lUujjilbaoli,  On)i'lier»ogt,  Daden  n,  w.  Oberkircb 

274,  33 ;  .34. 
Ripelin  272,  25. 

Rode  der  (Lokalität  in  Duden  ?)  874,  SU. 
Rodesbeim  BoebeloL 

Rorach  Rorahc  ivriscben  Stnnnrg  and  Zeb*m 

2(i!1,  10.  L'Tt;,  ,-).  2«0,  14 
Rosheim  Uodesheiiu  280,  84. 

Johannes  von  —  235,  19. 
R6te  Andrea  170,  7. 
Botaenbnaen  a.  Bahamhanwii. 
Rnfach  Rubiacnm  sfi.  Colmar  264,  7.  206;  15 

270,  14;  17;  21.  274,  6.  2W,  10,  40. 
Lokalit&tni: 

Domherrn  Bof  an  —  868,  6. 

Cloaener  von  —  870,  16;  20. 

la«ob  Erbeiter  von  —  270,  6  ;  24. 


Digitized  by  Google 


Rolenderlin  —  StraPburg 


389 


Rulenderlin  Bareaderlio 
Albert  -  233,  28. 

AlbMoU  -  SL  86;  4a.  24k  86.  87,  88.  46^  87. 
BMin-  978,1.    '      ^         »  ^ 

RÄmelnhoim,  abgegangenes  Dorf  zwisrlien  Ergerii- 
heim  uud  ErnoUheim  auf  dem  1.  Brea»cbufk:r 
271,  20. 

RnprechUau  -o»e  144,  12.  275,  29. 

Kurenderlin  s.  Ralenderlin. 

EftnlMh  im  SelülUglMiiMr  Bub  (?)  263,  19. 

ftAtelmaaii  CImi  SM,  87. 

R&MS  BerthülJ  2 

Rnrt  OroPlii  rzo^t,  li.idm  <<.  Öchlettstadt  275,  M. 
RyDnicheitu  s_  Kenclu-]!. 

RibAw«  EaiMeliii,  ;&oUkii«clit  «m  BImIh  a.  vnter 
KoUkiMehL 

Ryiisft'ttt^  227,  i'. 

Rywiu  Johanuea  4ö,  32.  46,  1 ;  4. 


S. 


Swustni  mona  ■.  HeiligpniMig. 
Saal     Bamifild  878,  86. 
SdMckinMiii 

JollttllM«  —  TOti  Malberg  278,  6:  14. 

Ontnid  — ,  «nhHXRtft  m  H«]«r,  omwd  ToehUr 
STB,  7. 
Sc!iadi>  27-J,  30. 

äcbuffüUtieim  äcbaftoltzheim  w.  Stxai^biurg  227,  b. 

Johanne«  von  — ,  mil  278,  16, 
Schaftflltshahn  i.  Schäffolahaim. 
SeliamushlwrglieiBi  d.  ll»bilMiBa  S72,  6. 

Srheiiersteigi'  I.oV.ilität  in  der  mk* -TOD  Mols- 

Uciiii  s,  Molslieiiii. 

Scbilt       19.  i'jü.  m.  238»  88.  888k  44.  887,  16. 

Bockeler  ~  2f;2,  17. 

Bürkelin  —  2H7,  17. 

OosEf  —  234,  Hi. 

CK'wielii)  —  21)2,  IS. 

Johanae»  —  20a,  37.  234,  lä.  218.  20. 
Schiltigheim  Schiltingheim  Sohiickheim  Schiiten- 
keim  227,  7 ;  16.  2ß3,  2b.  272,  26.  278,  2ä. 

Btldelin  von  —  262,  ."lä. 

Hartmtit  von  —  44,  34. 
8«h6aMke  Selioeiieck«  234,  13.  287,  19. 

dum  von  —  SSVlSw  8S7,  19. 

Bborlin  mn  —  878,  81. 

Huiuloir  Toa  —  S«0,  86. 

BwdiD  TOB  -  I89L  84. 

JohMMt  TO»  — ,  Eborijas  Sobn  278,  31. 

P«IW  TOB  — ,  EborllooSoll»  886,  4t.  278,  27;  31. 

BdKfeotd  WB  —  988.  86.  878,  84. 

Symnit  TOB  —  234,  18L  987,  90. 

S^6b6m 

der  ton  —  2ü6,  24. 

der  von  — ,  dapifer  s.  bischSnicIlt  BuntA. 

Qäntber  von  —  26.Ö,  G. 

Heinrich  vuii  —  278,  37. 
Ik'iiizelia  vou    -  265,  6. 
Srhftp 

Burkaid  -  3ö,  Hb.  210,  26 
(Jtrliiiid  — ,  mil.  280,  .13. 

-  86,  37.  38,  7.  41, 2"J.  42,  6;  21.  43,  10. 


SehAppTolin  Siegfitiod  2S6,  20, 
Sebftrbo 

Borkhai-d  — ,  mil.  278,  42. 

Gerhard  -,  miJ.  278,  42. 
Srhorer  Boiniieli  t,  BBtnr  ZoUkaodito. 

Schott!» 

Friedrich  — ,  niil.  276,  3. 

Jubannes  —  45,  2!^;  dosten  Sohn,  Domhon 
von  S.  Thomas  4.'),  28 
SchAwenborg  der  von  281,  2. 
Schrankcafob    SehnmkoBvalo ,    BBrgnÜBO  w. 

Colmar  370,  33. 
Scbii)th«i(  SchaUheisse  196,  24. 

Barekort  -  44,  33.  46,  80  £ 

Lieabart  —  209,  36. 

Walther  —  264,  a  265,  11. 

Walther  — ,  dapifer  a.  bischöfliche  Beamte. 
Schw.ihen  llfrzop  von  2lVl,  .Vi, 
Schwanao  Swanuowe  am  Khein  s.  ätraPbarg62,  1. 

Conrad  Dirlin.  ein  Edelknecht  tob  —  M%  88. 
Sebnolobeim  der  s6a  o.  MoIibeiBL 
Seliagea  Bertbold  tob  886^  18. 
Sicke 

Eberhart  —  44,  35. 

Juhaime«  — ,  der  &Uere  45,  SA. 
äiferhn  in  Obergasse  234,  27.  237,  23. 
Sigismund,  Kaiser  17,  18. 
Saiid  Aadres  286,  24. 

Sotdeaia,  Sebwiegernnitter  det  iHuiril  888,  4. 

Spender 

Rcinbolti  -  bl,  7.  234,  6.  236,  14. 

Walther  -,  mil.  23^  44.  886,  84.  978,  8;  14. 

Spete  Haas  61,  25. 

Spiegel  Walfber  61,  98. 

Sporcr  Steffan  51,  25. 

Staholct  Hans  56,  :VJ. 

Stahlt-ck  Hüiuricli  von,  Uisrliof  von  Straasburg 
s.  Bischöfe. 

Staafaoborg  a.  6.  Offenbarg  6^  1. 

8te8eB  HeiBrIeb  61,  9. 

StebclUn  26.%  12. 

Steinbach  im  Brenscbthal  ö  ScbirBMek  970,  14. 

Steingesser  Uenaelin  279,  32. 

Stoibofen  am  rechten  RheiBBfertt.  Stni8bwf  68;  1. 

StoHzelin  Jacob  279,  86. 

Straßbnrg,  Stadt 

S.  Arbogast  144,  11.  227,  7;  9.  237.  21  ;  20. 
Au^ustiueusium  fratram  domns  in  Argentina 

275.  22. 
S.  Anrelien  21,  21. 

Bedeckete  bru^^fen.  j^cdeckcte  —  f.  Br6ckeB. 
Bischofsburgthor  s.  Thore. 
B^mgarten  domns  dieU  lA  dem  864,  30. 
liniiKl^asse  234,  10. 

Stadtisrher  Hof  Jb  —  6fi^  88, 
Branthof  269,  16. 
Brensch  BrMcbe  BniMB  B.  dorL 
Bröoken 

bei  bischofsburgthor  2.12,  .3:». 

(Unlerkt..  -~  21H,  15.  227,  12.  2S7,  11;  2«. 

bei  Keule  274,  ii. 
Neue  Brücke  34,  1. 

Nene  Brfteke  nnter  dem  FfmaigtBrai  998, 86. 

87 


Digitized  by  GopgIC 


BtralliaTir 


zu  S.  Peter  232.  34. 
Ithrinbriicke  231 .  42.  233,  1& 
Schindbrucke  278,  34. 

zu  .-^t.-.ribnrrtlior  26.4,  17. 

S  St,:phai;5,l)i  ncke  219,  4.  231,  30.  232,  23. 

ü*;.).  i'.i.  -iTii,  .3. 

ö.  ThoiuasLruf  ke  2G3,  19.  279.  3, 
Brnsca  s.  Brcnsrh 
BnrggTftben  33,  26.  Sfi,  5. 
JlAnden 

Garten  an  der      272,  23. 

an  ilcT  —  i>niiip  ilictam  Dentsill  STO,  1. 
S.  Clara  niiimalcs      265,  33. 
Kotfem  iiiiti  I  a.  11       27ü,  1.  272,  24 
DiPTTiarin,  curia  urtipc  dictam  —  269,  3. 
Kii-ndf  Herberge  144,  L' 

S.  Elisabeth,  Klosterfrau  von  '2.^.').  4.  237,  2'y 

S.  Elisabctbanr  «.  ;i  > 

Flabagassc  Flahsgeszclin  273,  ü  i  20. 

FMOlwr  279,  10;  17  ;  21, 

FlllMrgetor  s.  Thorc. 

Galgen  279,  3:«. 

Gcdocketc  Brücke  s  Bröckeil. 

Giessengraben  s  ZoHergieHCIt. 

Goldgiessen  128,  31. 

Graben  19:>,  17. 

Grete  'Platz  vor  dem  Mnnstfrl  ".'.'i,  !7, 

Grftno  Werd  15,  2ö.  47,  9  f.  212,  i± 

Harpfen  bi  der  —  ant«r  in  FüiJmii  Hi,  18. 

Uoltzl^tcn.  hOfe  unter  d«»  —  80t,  2. 

8.  Johanoisaae  3^  36. 

8.  Johannsgiessen  S92,  1. 

Jndeokircbhof  281,  19. 

KmlbeagasM  238,  27.  236,  86. 

KatbÜM  Xidtote  iW,  6.  968,  81. 


tmtoc  dm  —  fagm  dar  Fftlna  Vbut  S72,  4. 
dw  8pi6g«b  kmn  —  S79,  8;  9. 

Kftffcrgail«  m,  34. 

K&rbengMH  dk  ilte  818,  8flL 

Kurdewanganse  S68,  8.  272,  SB.  9T4>  91.  876, 11. 

Lauben  unter  den  848,  6. 

S.  Lanrendi  eoclMte  867,  86. 

S  Marci 

monnsteriuna  —  270,  8. 

mouLiies  —  279,  2. 
des  Marschalls  Uof  263,  Ii. 
S.  Martini  eccicgia  267,  23.  268,  2. 
Mctzgeraue  34,  35. 
Mctagerthurm  95,  17;  23. 
Mahlen,  quatnor  sup«r  Amiom  Braiclw  in  ciTl- 

täte  Arg  271.  31. 
MiiiiKter  8,  12.  9,  12.  33,  :V\  T<.  21    53,  12.  j 

III,  20.  139,  25.  166,  7.  195,  4.  1*74,  22.  276, 

1«.  279,  22. 
MünBtorgasge  2.U,  22. 
Münze  (Lage)  33,  5. 
Neue  Brücke  b.  Brücken. 
Niedere  Fähre  a.  Khein 
Oberjraise  234,  27.  2:17,  23 
S  Pi  t,  r  r.t\  5.  27«,  17.  279,  22. 

Diinilii  ir*n  zu  —  237,  21. 

Zwf  i  Brücken  zu  —  b.  Brücken. 

Jung  S.  Peter :  Pfründe  zu  —  2C7,  30. 
Zoller  zu  s.  Zollknecht«. 

AU  S.  Pef^r  267,  15. 

Zoller  zu  s  Zollkncchte. 
Pöil»  11.  2H.  U«,  ;it».  21,  6;  14;  36.  .3«,  .35.  47. 
4;  5;  17.  tU>,  9;  14;  37.  72,2.  83,34.  193, 
lU.  Itt7,  9.  I9K,  35.  24«t,  7.  272,  4. 

»Ite  Pfclz  864,  Sl.  878,  17;  81. 


Pfennigthnrm  44,  27.  52,  5.  GO,  13. 

Bnickr  niitcr  liom  —  s.  ßrikek^. 
8.  Phynencpitai  s.  Bpitale. 
Phinc  hospitalo  doakeU«  —  vltm 

Pittrin»  jaxts  ortnm  prspotiti  a.  Petrt  874^  17. 
Bbeiitbrnieke  a.  BrflcJcon. 

Zoller  an  —  s  unter  ZoIIknaehte. 

Ilin^'irüHi  n  /.('Her  am  s.  unter  Zollkneclit«. 
Eiukbargthor  a.  Tboro. 
Rt«toO(Mrgnb«9  tt,  86.  95,  6. 

Rfiffegassp  WO,  2. 
UoBebftmgassü  269,  41.  272,  24. 
Rosen  zü  281,  1. 

Ro8»emerket  219,  14  ZoUer  aof  dem  s.  anter 

Zollknechtc. 
Rnwerinovc  iU,  34. 

Rynkranich  ZoUer  am     Otttra  2SollkiiM|ite. 
Schindbrücke  S.  ßrtekfii. 

Sch^ippfen 

area  dicta  Dftrrc  Nita  bei  drr  —  274,  7. 

nmb  die  ~  Tor  dem  Mänstcr  274,  22: 
SpiegeU  dtt  —  kiMM  •.  KniiMfii  unter  des  — 
Spital  83,  15.  188,  88.  144.  1;  88.  154,  4.  837, 

20.  2JS,  29. 

—  am  6oldgi«Men  12H,  31. 

S.  Phyncn  -  144,  2.  267,  19- 
Spitteigaase  279,  9. 
SporergasBO  272,  9. 
Stadelgaasc  270,  80. 
Stn.kn  5, 

Stcinstra'^.se  269,  I.  274,  IT.;  .i'i.   J7ö,  18,871% 

3«.  Zollor  an  -  231,  25».  232,  29. 
Steinburgthor  a,  Thore. 
8.  Stephan  195,  &  8tf7,  22. 
8.  Stepbansbrück*  9.  Brftokn.  ZoU«r  U  - 

B.  Zollknechte. 
Satorum  vicuB  apud  Argestiniai  87!^  88> 
T*ieh  der  34,  2. 

8  Thomas  157,  87.  196^  8.  871.  88.  M,  n. 
879,  22. 

JolmmM  Zorn,  Oonoluu  Sohn  Ton  ugv 
voekt,  MmmB  SehotUn  söhn.  Dombama 
n  a  ThoaMa46.8?;88 
Dinghof  d«r  Hwren  fon  ~  880,  81. 
Pfrfitde  n  —  867,  87. 
ThMMmria  m  -  8(7.  89.  ^ 
Zehnte  dorvoft  —  iShtC  874,  S7. 
S.  Thomasan«  84»  48- 
S.  Thomaabraeko  s.  Brflekni. 

BiachofsbuTgthor  35. 7.  219, 2.  838, 83. 868, 1& 

Faulburgthor  274,  7.  281,  88: 

Hinkburglhor  43,  22. 

Steinburgthor  X\,  5.  2«8,  17. 
Trnmbelins  gesselin  jenMit  d«f  SdhMMilWl» 

278.  34. 
TrftsengaBse  281,  14. 
Turm,  ;iuf  dein  jjckestigt  wird  106^  14. 
R.  ITdaln.-i  ^^n-Wa  267,  16. 
nii.ev  rv.-uirii  Ü.-ins  U4,  1    188,  84.  ITO, 
V.-h.:'^;oss(-lni  "iTS,  ^2  .  :t.'>. 

Viiir.':iss>j  •jr-.i;,  •>,  ö.  27:>,  ... 

Waseiiei  kl-  Zollcr  am  —  8  unter  ZoHkMC«" 
Wisse  turn  'ir^.  :V.y  ili',,  In.  Zollkneoht  «■  " 

a.  unter  Zollknechte 
ZolUngiMWU  88,  87.  86^  6. 


DigitizedbyjGoe^e 


StiLbeiLWegf  —  Wintertur 


391 


Barkard  -  196,  22.  262,  23. 

Erbo  —  233,  40 

Hugo  — ,  mil.  233,  38.  280,  12. 

Johanni  s  -,  Sohn  Uogoi  äS»,  4t  t». 

Nicolans  —  280,  1. 

I'otrus  —  IL' 

lU'iiil->uia  -  233,  311.  235,  1,  2*>2,  21. 

Iludolf  —  1».').  22.  262,  22. 
Stubcuwcg  von  Nidecke  195,  SS- 
Sturm 

Gosse  —  2T.\  :is.  2«2.  4a 
Gosse  —  VLJU  Wcgershdm  884,  SB. 
WeraUn  -  234,  la. 
Stam  von  SturaMk  Joluuuim  M,  38. 

Sucvia  a.  Scliwahcii. 

SuiTelwciorshcim  äufclwibcrsbeim  u.  ätxaObarg. 

227,  ß. 
Sugenhcim  264,  14. 
Solz  Saltze 
8Q.  ö.  Gcbwcilcr  264,  7. 
LokaliUttcn : 

Dinghof  zu  —  272,  4. 
u.  Mölsheim  272,  10. 
Otaghof  a.  Meriuihof  II. 
midiet  (•«.  WtMMnbarg)?  61,  36^ 
Sukmatt  Sultzmatte  w.  BoAwh  870^  9. 
Sfiiicr  2i>2,  34. 

licimbold  —  236,  30.  ä6ä,  U.  276,  3i).  278,  4. 
 der  fltara  SB,  49L  48,  10;  90. 

SM'arber 

üerthold  —  2flO,  32. 

Bflrhtold  — ,  stadtischer  Zullcrj  Mvister  &28, 

6.  380,  16. 
Jolunuiu  — ,  miL  280,  24;  26. 
Fetor  -  m,  1«. 

Sweiiiiinger  Ilftdolf  23^.  2!. 
Sfmiuit  der  Schwabe  a.  Mölsheim. 


T. 


Taiiris  Danris  233,  31.  236^  49. 
Johannes  —  2R'.».  35. 
Ueimbold  -  -  t-'ii'.t,  3,V 

—  der  Suliiuiun  Tutht*riaann  266,  4. 

^  Herrn  Hag  Kichtoi-a  To«)it«riltaiui  268,  12. 

—  dessen  Bruder  262,  i;5. 
Tiergarten  im  Ucnchthal  274,  8Sw 
Tcachonf«!«  Leonhard  öl,  36. 

Tiinliieb  im  OroMunsott  Badau  «.  EttaJi«ün 

.371,  10;  11;  16. 
Tr6bel 

C'ftnc  zum  —  51,  8. 

Reimbold  so  dem  —  234,  2Ü. 
Tuutxenboim  s.  DaatsaDbaiiii. 
TAslach     2»2,  ä. 


u. 


UUemburg  bei  Obcrkircb  274,  32. 
Ontierhiiiubergen  a.  Uaaabergen. 
ütttorlinden  Kloster  a,  Colrau. 

rsiMuliiiK  Hisso  von  268^  ftL 
Utcnhcim  s.  ittonhcim. 


W. 


Vftlbler  Albtfft  36fi,  9. 

Waldener  m,  30.  19«,  87.  233,  83.  236,  44.  363, 

19.  281,  !3. 

Berthold  —  281,  15. 

BertÄchin  —  281,  10. 

C  udUi  —,  dessen  Bnder  SSI,  10. 
Waliistcin  270,  18. 
Waltljot  der  lange  269,  6. 
Waltlier  dw  F^wiM  274,  3& 
Waltlwr  der  WafKsler  Ton  Biwhorwhcim,  pincem» 

i      8.  bischöfliche  Beamte. 

!  Wasselnheim,  zü  WcssoIuk-  a.  w  Strasburg  235, 
36.  2(0,  4  L>7ii,  L'ii 
Ansheliii,  Yü^t  von  —  />^l.  21. 
DiotriLli,  Vogt  voii    -  266,  4. 
llcbso,  Vogt  von  —  281,  21. 
Wassemberg  DlUnus  von  966,  2. 
Wegerehaim  Qobm  Staxin  von  —  Ü84,  3& 
WenMr 

JohuaM  -*  la  IfoUiibieiiii  iw  Mölaheim. 
Wemher  —  381,  87. 

Westhalden  w.  Bufach  270,  7. 
Westhofen  sA.  Wa&sclnheiin  271,  24. 
Wctzel 

Heinrich  —  41.  32. 

Reiiibold    -  -^37,  Ih. 

—  des  iUobelöcb«*  Tochtemiuia  266,  6. 
Wetxelio  Symont  884,  81. 
WetzL'lblieim  .sü  «r:  Colmar  873^  SBi  103,  14. 

Li>kiilif.iten  ; 
lias  IiDttchus  282,  17. 
(Ici  Xuwcberg  282,  15. 
das  .^luniM-hul'  17. 
Weiteumüle  iiUölach  (Ötisl.iu  i  von  dor  üJö,  2;  28. 
Wibolsheim  Wnbelsbeim  sü  J^tjal  bürg  281,  40. 

Lokalitäten :  Walhesnutte  iu  biumo  vilUc  — 
281,  40. 
WickenJteim 

Cum  Toa  —  884.  8. 

Johaoi  wn  —  284,  1;  Sohn  dee 

Ludwig  TOB  -       43.  86S,  1. 
Wigant  Johannes  s.  unter  7L<llkuecht. 
Wilgothciiu  II  ö.  Wasselnheim  277,  13, 
Willslädt  Wfltetetto  bei  Kork  in  Baden  266,  10. 
Wilhelm  ■.  Bxwggialen  anter  biMhöfliche  Boiunta. 
Wilhelm  G6ts  209,  36. 
Wilhclmns,  vicoJomiiius  35.").  " 
Willsiudt  Wiltstettc  bei  K.ork  in  Baden. 

Malier  Cinnlitt  vos  —  386,  16. 
Windeck 

Haus  wa  —  237,  11. 

JohanaM  von  —  196,  21.  233,  14. 

dm  von     ia  Kalbsganeii  19^  8& 

Wintnrtnr 
Qaidam  de  —  96ä,  34w 
Connd  von  —  Zoliv  881,  98. 
Henselin  ron  —  397,  36. 

Hng  von  —  195,  30. 
Jojiannes  von  —  27,  33;  4B.  881,  86. 
Kleinhenselin  von  —  235,  5. 
Walthcr  von  -  234,  30.  237,  12. 


Digitized  by  Google 


292  Wintertur 

Winlerinr  zu  tiem  Engel  186,  42. 

Ctinzp  von  —  1'.*.'),  3(V 

JohAones  von  —  2'J,  3\) ,  -il. 
Wirtch 

Andreu  —  233,  44.  237,  'Sä. 

Hermaiui  —  234,  24.  237,  18. 

Hugo  —  233,  43.  m  34. 

Paul  -  233,  46.  8S7,  «6. 
Witteuheim  Hartnun  von  285,  83^ 
WolfganK«sheiin  s.  Wolxheim. 
VColfiBhciiii  w.  Htratliur);  'J'Jl,  IB. 
WoUheun  Wolfgangesheim  n.  ö,  Mölsheim  264,  &. 
281,  41';  43. 

DMthch  von  —  266,  3. 

Bnarich  von  —  281,  42. 
WiimMT  Ckos  61,  SB. 
Wutmbwg  «amm  i»  9M,  87. 
Wftito  Gonnd  t77,  99. 

z. 

ZftbMll  811,  4.  m,     280,  22;  30. 
Z«h«n  W,  87. 

Zollknecht«. 

Knecht  an  der  Bedeckten  Brücke  232,  II  ;  2b. 
Knecht  zn  Hi-schofsbuigthor  2l;t,  2. 
Em  Zollcr  auf  der  Breusch  2äli>,  7.  232,  3. 
Di«trii:h  Heiuelm,  oin  Mftliger,  der  dM  VnIi* 

lOlU  wartet  21'J,  17.  I 
Drüttelman  an  der  gedeckten  Brücke  S18^  15. 
Heinrich  zam  Alten  S  Peter  219,  1. 
Hein  rieh  im  ZoUkelkr  -'IK,  37. 
Knecht  m  S.  Johansgiessm  i:^"},  1 
Ein  Knecht  an  der  Kaltohc  l'II),  il  232,  2;  24.  | 
Kleingodanck  Johans  za  jung  b.  IV  ter  219,  3.  j 
Kncrht  an  Kronenbnrg  231,  26,  232.  2«. 
der  Leinenzoller  219,  12  231.  39.  232,  8.  ' 
Knecht  auf  der  Hheinbruckc  231,  tt.  |^  1«.  | 
Knecht  am  KheingioPun  2'A2,  I 
Knecht  am  Hheiukrahn  232,  24 
Knecht  anf  tinra  Hot>markt  232,  10. 
Rynöwe  llcnstlin  am  Rheine  219,  5.  1 
der  äaigar  219.  18.  231,  40.  232,  14. 
Schorsr  flcimkti  mf  den  Betoarkt  819,  14.  | 


—  Zubeler 

Knecht  au  Steuhao&biücken  231,  30.  232,  23. 
Knecht  an  SUuulra^oa  831,  87.  8S8,  89. 
ViehsoUer  232,  13. 
Knecht  an  Waseneck  232.  30. 

Wasserzollcr  231,  41.  232,  3. 
Knecht  am  Weil-eii  Turm  23l',  27. 
Wigant  Johannes  auf  S.  Stephansbrücke  4. 
der  Wogor  219,  l'J.  L'31,  37.  232,  15. 
Knecht  im  Zolikellei  231,  20;  36. 
Zorn  236,  18. 
Adam  —  236,  18. 
Berthold  —  233,  8.  896,  1& 
Claas  —  262,  8. 

Erhart  — ,  Ooldschmied  236,  24. 
Heilant  —  232,  21.  236,  20. 
Heinrich  —  236,  16. 

Hnc  —  4,  17.  13,  36.  44,  38.  45,  18.    195,  26. 

ftSk  88.  832,  20.  233,  26.  236.  40.  262.  lO. 
JotiMUM  —  186^  Sa  196,  84.  838i  V».  2G2.  a 

888  85 

—  henn  Albrecht  Bolmdwliiia  ad.  Sokn,  De- 
dmt  sa  8.  Tkoan»  46^  87. 

—  iuiiiot  888,  8.  88&  89. 
Nicolai»  —  196,  44. 

Nicolans  —  der  alte,  Münzmeiatar  44^  8. 
Nicolaas  — ,  der  jüngere  44,  31. 

—  senior  233,  24.  236,  38. 
Zoru  von  Bfilach  Johaonea  233,  1. 
Zdmelin  Ton  BAlach  888,  9. 
Zorn  von  Eokarich 

Hans  —  886,  17. 

Johannes  —  51,  22. 
Zorn  Engelbreht,  Claus  333,  5.  236,  83. 
Zorn  genannt  Hagenecke  888,  13. 

Bnrkard  —  2«2,  13. 

Jungzorn  Claus  195,  28.  888^  6.  888,  St 

Nicolaus  —  262,  7. 
Kiaiii  Zömelin  236,  9. 
Zorn  zu  Rynecke  ReimboU  233,  4.  836,  8. 
Zorn  der  ächaltheiszc 

Nicolans  —  2*;2.  :>.  2M2,  21. 

Nicolaus  —  dessen  Bruder  265,  30. 

Ilug  —  dessen  Brnder  888,  81. 
Zorn  der  Wisse  236,  22. 
ZaMw808^Sl. 


SACHREGISTER. 


AlMchrot  SS  wu  von  dtn  f  feuaigM  durch  tUuur 
ftladrar  abgtKlurittm  tat  945,  36. 

Abzciclitn,  pciiuinsamo  verboten  157,  15. 

Acht  '.t  l.  .50— <tr>,  Jl  ;  -  aiizn^ehr»il)en  167.  2; 
Bcirdtn  der  Stadl  währe lul  licr  11,  14  fT. 
9'>.  '2^  ,  ~  bebt  den  Frioticii  der  Ucis«ln  auf 
IdL',  '.1,  wer  in  —  hat  Frieden  auPerhalb 
.iiü  Ktuf;banus  19,  31.  95,  1  ff.;  Bückkehr 
nach  der  —  43,  10  ff.  Wf»,  16;  Trö8lUll^' 
wahrend  dpr  —  nnmöglicb  102,  10;  Vcrfakreii 
bei Vcrhiiiipunp  und  Auflicbuiig  dir  -  9r,  11; 
Vorgehen  auf  Hecht  wahrend  der  —  19,  19. 
94,  31. 

Achtemann  der  bei  Rindsütern  und  Schubmachsni 

m,  Iii  16;  ».  8»,  »;  13.  »«• 
Aohsinr  Hiiint  Baoh      89;  der  Tienudaditeig 

liaiiB  Bach  •  dort. 

Acker :  Verkauf  eines  —  im  Kriege  120|  11.  —  u 
Klöster  vermacht  129,  ö. 

Atmende  10,  1  ff.  23,  19.  35,  7.  63,  8  ff.  76,  14. 
266,  1;  Bau  auf  der  ~  146,  27.  165,  26; 
Bäume  auf  der  —  147.  S  ;  Brücken  iibor  die 
-  148,  1;  Uruuneu  auf  dur  -  Ur>,  23;  37; 
Dühlen  durch  die  —  148,  I ;  Entscheidung 
über  —  mit  !*rhöffel  und  Amman  146,  21  ; 
Eutzichutiy  dri-  -  %  32.  146.  18;  31;  —  für 
Gesinde  und  Vith  der  Bürger  im  r.andc  2H, 
19  144.  :!1  ,  Kidlerh:iLs  auf  der  -  147,  18; 
Verkauf  von  —  außerhalb  der  hmgmauer 
verboten  147,  I. 

Ammeisler :  Alter  59,  24 ;  Anzeige  an  den  —  135, 

1.  163,  13;  AnsschlnP  vom  Amt«  62,  33; 
Dispensirt  von  der  Gerichtssittoog  106,  10; 
Eid  58,  7;  :^8;  Einnahme  63,  90;  81;  bei 
Friedenbeischon  7'!,  20 ;  25 ;  Oehorsam  gegen 
den  —  73,  14;  in>  (uncht  37,  15.  73.  9.  74, 
6.  75,  23.  76,  18;  bei  POnden  und  Bnrgen- 
h«iichen  1 10,  23 ;  Gescheit«  niadenralegen  58, 

2.  73,  18;  KneehU  dec  —  fid^  9;  12.  167.  10. 
IM,  S9;  k»  Vwhandlaiima  d«r  iMidlmt« 
180,  99;  im  Bftt«  88,     M,  86;  BsehaaDfa- 


■blflgnog  uf  dun  FnaBahui  vor  den  — 
166,  35;  baaitzt  m  Bechtbneh  62,46;  Bot 
des  —  37,  14 ;  versammelt  die  8dldi(|  S7, 17. 
'  56,  4  62,  29  63,  1  i  14 ,  entbietet  dott  Sehlrftp 
heit  89,  aa  70,  7;  Schwert  tragen  dnnb  — 
161,  I;  Schinir  dee  —  37,  14 ;  bei  Straferhl 
160,  18;  Tröstung  durch  den  —  IUI,  39.  108, 
7.  13«.  19;  Wahl  des  —  37,  11  ff  62,  19  If. 
e.h.  r^n   \\  i.dcrwahl  des  -  37,  18. 

Amtleute  der  äUdt  52,  43;  44.  65,  16  ;  23.  66, 
16.  166,  8.  171,  3. 

AmtsgeheinBiie  68, 5;  18;  bei  Sehnlthei^  nnd  Vogt 
106,  U;  der  Stodteehreiber  IM,  16  ft 

AngelicT,  Anteil  au  der  Dcs.srruiij;  154,  11. 
Anschreiben,  warum  einer  gesucht  wird  72,  80. 
Aitttifler  einer  TenraadaBig  oder  eineeWoitaaake» 

88,  21. 
Anteil  geben  127,  11. 

Antwort  ungezogene:  vor  Oerirbt  II,  27.  12,  3<). 
40,  14;  Vor  dt>ui  Hat  uLtrliauj)!  70,  9;  vor  den 
Bichtcrsboten  der  niederen  Gerichte  1U6,  28. 

!Auzcigepflicht:  der  Handwerker  39,  26  ff.;  der 
städtischen  Knechte  66,  22.  149,  29;  der 
BAteherten  2%  l.  66,  11;  22;  der  ächöffel 
66,S8;der  WlrteSI,  SB. 

ApothtTcc  .appt.'ck\  13:^  1 

AiHJellaliüJi  s.  Ucritiit  und  Nitdui«;  Gerichte. 
I  Appelos,  der  hinderste  212,  42. 

Armbnutschieaeen  SO,  23.  40,  23.  157,  33. 
I  Annbmiter  atldtiecher  167,  88l 
1  Arinr:  T.eiito  86,  9.  131,  23. 

I  Anne  und  Keiche  22,  25.  23.  25.  25,  14.  56,  37. 
!        r)7,  -J.  112,  5;  13.  78,  1.  104,  6.  13«,  22.  166, 

2i.  mi,  20.  218,  19.  225,  4.  229,  32.  230,  3. 

243,  14. 

Arrest  auf  BQrgergut  nur  mit  Erlaubnis  des 

Ammeisters  110,  21. 
Artikel :  die  eeohs,  reip.  eieben  23, 1  ff.  144, 15  ff. 


Digitized  by  Google 


SM  Artikel 

l-lfi.  ri ;  —  des  StadtrechtB  vom  äoliieib«r 
vorzulc&en  16S,  38. 
Ärzte  132.  31. 

Aufhebung  alter  Artikel  ISl,  16;  V«rbotdwAnf- 

hcbiing  einer  Verordnung  M,  SS. 

Angcn  ausstechen  s.  Blenden. 

Aofiburger  48,  14.  U3,  i  I  i.),  .;j  lt5;».  X>.  170,4. 
171,  13;  \h  ;  Abguii«  der  -  Hit!  -Jö  ff.  l'A  1  , 
Autu.ihino  von  —  CO,  22.  1  ;  Gcmüte 

geben  3-^,  17  ff  'i'J ,    Virbaumen  der 

DürgerrcchUli  u.lta:;;  •  !,  Hl;  AusbdtgArbneh 
171,  21 ;  Ausbärgerrecht  13ö,  37. 

Ausbürgerin  166,  M. 

Auoleich  gStlkber  69,  10.  71,  31;  zwisclien 
SUcgen  und  Lwidl«aUa  99,  7.  ifö,  3U ,  vor 
dm  kkincB  Bato  7K,  88;  SfilmtaiiuiM  ui  die 
Stwit  71,  m. 

Aussätzige:  in  Eilih.  li;ifti:--;u  (ii  11  \"J,  1 1  fT  ;  be- 
schränkt, s  \m  inlierungsrecht  der  -  1H2,  Vi- 
Ausschwören  - 7,  sJ.  89,  13^  96^  25.  170,  4. 
Aw«nordiiniig  53,  13. 


Baar&chaft  bei  AnfldMiig  cinw  JEonlmbiiwts 

139,  7. 
Bang  ;V)  214,  23. 

Bänke :  wo  .Schweine  geschlachtet  w«rdeB  lil2, 
ilH  zu  B.  sitzen  laO,  Hl.  161,  9.  IM,  4t.  154. 
1.  24H,  2*;.  24;»,  17. 

Hann  100,  25  101,  22.  GoiMln  im  —  lOS,  34; 
lUtjtiuitgUeder  im  —  HH,  9  tt  i  Schinnen  mit 

—  14,  3.  72,  S;  TrtetsBg  bei  —  unmöglich 
102,  10. 

Bnn:  gegen  die  stidtische  AImcude  s  Almendc; 
—  uu.Hgeführt  von  Eheleuten  149,  H:f;  —  der 
Stadl  1»>7,  2ü,  31.  IB-S,  11;  Verbor;;cner  — 
14'J,  16;  Zwanzig  Jahre  im  Be.-^ilz  einer  Mauer 
141),  10;  nur  zwei  Bauteil  von  Maurern  und 
Zimmeileutei)  /.u  uln: m  liiiivii  Iii,'»,  31. 

Bauluslen  verteilt  auf  die  Erben  löO,  i  ff 

Bauordnung  148,  4  ff. 

Bausarben  : 
Brustbäumo  149,  34. 

Fenster  150,  »;  in  einer  Mmit  14{^  16  ft;  in 
dw  tUftcUMer  14^  26;  80;  —  jemud  nr- 
baaen  149,  8. 

Hoobbänm»  140,  36. 

K^er  9.  16.  45.  19.  160,  8;  16.  194,  18;  198, 

S9.  SSO,  81. 
Xellerhels  nf  d.  Almendo  147.  la 
Mnner  gemeinmm  14m,  4;  7j  la 

—  einem  gehSrig  148,  10;  19. 
Hkuerlatten  i4i»,  34. 

Maarer  25,  17  ff.  26,  1  ff.  16^  8.  166,  4  167, 

38. 

N'ihr  -  r.r.lire  149,  Sl, 

Pros  I  V   1  !S_  14. 

luu  11..n  149,  35 
SchwiMiogen  NH,  30 
Zininierli..!/.  220,  20. 

Zimmermann.  Zimmprli-utc  ;  —  und  Burgp;raf 
211.'),  23  ff.;  Ordnung  der  —  2."),  17  ff.  2»; 
1  ff.  1«4,  3.")  ff. ;  der  ütadtis.  lio  —  lt56,  4. 

Beiinitenordnung  52,  12  53,  35. 

Beumtenweeen  41,  24 ;  .H7.  59,  3il. 

Becfceling  i.  Ohrfeige. 


-  Bischof 

;  Becher      ^.  in    .5H    209,  27;   31    212,  1  i>.  215. 

37.  L'I-;,  2  ff. 

Becherer  20y,  20.  215,  32.  216,  4;    17.  266,  3^. 
2*^.7,  1  ff. 

Becherermeister  208,  8  ;  37;  39.  209,  23.  267,  9. 
Begräbnis  lipiil  131,  36  162,  II;  Balken  som  — 
ir)2,  11;  der  Hn:/a»rrk.kne«ht*  85. 
j  Begnadifjung  »,  .SUaferlass. 

Ji(  tiiihuiif^  105,  2. 
I  Beihclfer  19,  24  ff.  2(>,  8.  30,  27  ;  34.  .Hl.  1.  8«. 
22.  yi,  25.  92,  1  ff.  93,  14.  94,  5.  142,  lO;  b^i 
Streit  mit  Laudlenten  93,  2  ff.  97,  12.  98,  12  ff. 
143,  12;  bei  Notwehr  89,  23  ff,  32,  2.  42,  13 
I  71,  20.  bS,  2  ff.  60,  SS.  92,  18.  9%  2.  98,  18. 
108.  «. 

I  BoiscMäferin  eines  verheirateten  Manoes  139,  37. 

Hetigcl  Schlagen  mit  —  7,  36.  12,  11  ;  13  ,  15. 
13,  1.  30,  1.  41,  27  42,  10.  70,  28.  72,  3.  82, 
11.  Hl,  6,  25;       88,  3;  12.  90,  7.  93,  23 

Bereden  9,  3.  107,  22;  mit  Augen-  nad  Ohren- 
zengen 9,  10.  108,  10;  mit  biderben  Leuten 
107.  12;  mit  zwei  Schöffelu  64.  3.  107,  31  ;  Ter- 
fehlter  BeredongsTenocb  6^  89.  64.  IS.  lOB»  6- 

Bereite  Letzte  halten  40,  17. 

Bereitschaft  9,  20.  30,  20.  98,  36         4    iCC.  IJ 
Bercnbrot  Bernbrot  2r»3.  19.  2(54,   13.   266,  21. 
27!»,  4. 

Beschrotten,  Pfennl^-L  lM."),  '4   '^W,  3. 
Bes('bul4ligiing  «dnti  h  Loitweudc»  Ii"',  14,  falsche 

B.  der  Schreiber  durch  Fiirspiecheu  111,  14. 
BeUbntt  abertebreiten  112,  8. 
Betbrief  ir,7,  17. 

Beti-froibeit  der  Bürger  23,  ö.  144,  22  ;  der  ge- 
dingten Bürgerknechte  23,  20.  144,  33. 

Betig  Gut  eis  Wittnm  112.  27. 

Beweis:  mit  Briefen  oder  Zeugen  114^  8;  dnrcb 
öallute  114,  4. 

Bicariorum  magtster  Biecker. 

Bierknr  194,  11.  198^  87.  S64,  17. 

BirmenU  167,  9. 

Biaehof  SS,  15.  144>  28.  167,  11.  1G2, 16. 110,  IS. 

Beamte  und  Diener:  s.  Nemenregistcr. 
Canierarius  204,  1  ff.;  34.  265,  1  tL;  17;  SGL 

2i'>t;,  22. 
Kaplan  2Gö,  IG. 
Kiicbe  2(>'\  17. 
KuchenmeibU'r         2s  ff 
Becherer  267,  1  ff. 

Dapifer  263.   17  ff.  2b4,  3ti.  265,  äff..  18, 
23  -ii;*;.  2...  271,  30.  279,  4. 

Marscl.iilk  J(ia,  1»  ff.  264.  37.  265,  12. 

Marsteller  265,  25. 

Meislcrköche  266.  27. 

Tfister  2t'ß.  30.  269,  32. 

Pin.f  rna  263,  28  ff.  264,  35.  265,  8  ff.  ,  l» ; 
22  2-i(»,  23.  276,  15. 

Sclirfibcr  265,  17. 

Schussclwiisi  Iw  r  265,  $4 

Spiser  s  Üapifer. 
I         Tiiorwurtcr  265,  26,  266,  S8. 
I         Truchsess  S.  llapifer 
i         Viztum  265.  20. 
I         Wäscherin  265,  27.  266,  29, 

—  und  Becherer  208,  38.  209,  29 :  .30;  32.  216, 

4.  S66.  39L  267,  1  ff.;  -  und  Barsgnf  210, 

11.  SIS,  10.  21^  28;  die  von  ihm  nbElngigw 


Digiii^uu  Ly  Cookie 


Bisohof  — 

kireiiUdi««  A«inter  nni  Lehen  207,  13  ff. ; 
—  iind  Möns«  24%  8  ;  10  24<i,  0;  10. 
849,  40;  —  nnd  Rat  (StaiUi  5,  (■,  L'  !, 
9;  14.  144,  25,  -  uud  Zoll  2U>,  12;  U, 
Iii.  218,  21.  228,  U  ft  ^  14.  229,  fiw  23S, 
1.  239,  2.'). 
Bischofswahl  1ö7,  32. 

Bisfuin  -M),  4.  151,  11.  152,  2ö  ff.  210,20.211,  1; 
34.  212,  7.  219.  2ß.  220,  3 :  7;  87  ff.  S21,  2  ff. 
29.  249,  2.  277,  I. 
Bhplnrt  i.  HBnien. 

nicnden  24,  13.  9.3,  36.  139,  32.  161,  15. 
Blet«;li«kauf  118,  3.  13fi,  23.  1.S9,  37.  140.  5; 

Uiatim  -  kusbpssein  149,  26;  28.  224,  18. 
BleUwerk  I.tO,  8. 

Bloch  («of  dor  .Münze)  248^  fi;  14. 
Blum«  B.  Jungfrauscbaft. 

Blntiache  7,  15  IT.;  2».  91,  90;  97  IL  99,  1  ff. ; 

21  ff.  96,  32. 
Boht  =  Unrat  160,  S6. 
Bolchen  •.  Fiiche. 
Bonwelrock  s.  Kleider  nnd  W«tf«n. 
Borg  auf  Sicherheit  odpr  VenchreilMuig  140,  86  ; 

40;  .Schöffel  d.ibci  64,  16. 
Bote  des  Burggrafen  205,  37.  214,  18. 

—  der  Gerichte  106.  25  ff.  109,  21.  110,  3. 

—  cles  Meisters  nnd  Rats  6.=^,  8;  11.  78,  29. 
97,  16.  124,  19.  145,  4  Ufi,  t'7,  lanfende  — 
15f!,  5;  sieben  —  194,  -2  IS  199, 9;  11. 

—  der  weltlichen  oder  niidi  rcii  licrirhte  104. 
1«;  2».  10t;,  11.  l(iH,  .■•12  m^i^  ;•)  HO,  8;  9. 
193,  96.  196,  19.  19».  2;  32 j  33.  19il,  4;  5. 

BruidMlndMi  IIS,  87.  149,  17. 
Brandstiftung  7,  92.  9^  94. 
Braut  123,  43. 

Brett  (städtische  Zahlstelle)  167,  92;  96 
Bretlherren  65,  .30.  167,  32. 

Brief:  der  Angsbürger  60,  26;  «1«  BewoismiUel 
vor  Gericht  46,  ü.  ((8,  9.  1 14,  3 ;  a  diplonui 
44,  26;  Stadtbrief  fmit  der  Stidto  Recht)  10, 

.35  21.  13.  25.  14.  47,  6.  95,  6. 

lirüil  au  tlen  Saiger  224.  20. 

Brodbäcker  266,  31  ;  34;  BrodauBleaen  dur(!h  — 
36,  19;  Halten  von  Schir«iii«a  dorch  —  34, 
25.  126,  25.  192,  28;  OrdDIMg  der  —  63^  12 

Brocbsilber  151, 19. 

Brüchen  fiber  die  Atmende  148,  1 ;  die  einseinen 

s.  im  NaincnregiBlcr. 

Brückenbau  durch  Zoller  und  Burggraf  149,  30. 
Brückcnbcschüdignng  161,  10. 

Brückengeld  brock|(elt  brochpfeuiig  226,  88. 
227,  n. 

Br6ckensoll,  brnggcx^l  227,  18. 

Bromhart  s.  Masikinstrnmente. 

Bmniaaf  Bmninff  Branlafft  ~  brfitlouf,  Brant- 
lauf,  VertniihlungtCBiit  112;  &;  31.  116,  8;  10; 
12.  123.9,37;  Belohnnng  fttr  Vermittclung  von 

—  i:u,  11. 

Riuimiii,  Ui-nnnenordnnng  145,  22  ff. ;  14Ü,  1  ff.; 
AUhaui  n  der  —  32,  12.  161,  96;  Temaroini- 
gung  der  —  161,  37. 

BnUDcoinoiatcr  a,  Bniitnen  (ordnnog). 


DielMUlil  295 

I  Bfichse  :  der  Handwerke 59,  17  ff.;  für  daa  Dageld 

'      bei  Gericht  III,  7. 

il^milKiit  s  Brumhatt. 

lJurgbann  8,  «.  1.3,  4  19,  32.  2t.  Ii?;  M.  2S.  l'4. 
3it,  1.5.  31.  18.  .■«!,  23;  26.  1>.  \\  75, 

5.  89.  22;  23.  92,  33.  95,  2;  27.  »H,  33;  38. 
99,  3;  7;  19;  44  101,  23  ;  37.  102,  32.  112,  2fi. 
113,  11;  16.  126,  12;  23;  24  13'..  6  112,  12; 
27.  146,  36.  160,  6.  ir.2,  21.  -0  169.  29. 
202,  4i;  20Ö,  87.  208,  2t.  22.3,  10;  14.  224,  2»; 
30;  31.  239.  96;  93;  3&  244,  36;  37.  94«,  2. 
26S,  32. 

Bürgen :  belachen  104, 19.  109, 22.  HO,  1 ;  3 ;  11 ; 

—  aehmea  7,  9;  12,  7;  n  ^  geben  229,  85; 
Dauer  der  Baftmirkclt  einee  —  112,  7. 

Bürger:  .\ufnahme  aU  —  s,  Bürgerrecht;  Bete- 
freiheit der  —  23,  5.  I  l-I,  22;  Gerichtsstand  der 

—  23,  II.  144,  26;  Gut  im  Lande  dor  —  23,  18. 
144,  31:  int!eso8£cua  und  ausgesessenc  143,  28, 
irr.',  L't) ;  .i'.t ;  Kampf  von  —  mit  —  oder  Lands- 
leuUii  i;!5,  21.  143,  8;  28;  35;  Knechte  der  — 
157,  18;  Schwur  der  —  beim  Verlassen  der 
St.idt  169,  20;  Ungehorsam  der  -  gegen 
Meister  nnd  Hat  tRatsbeM(  liiusHt)  ö8,  20.  59,  2. 
{»6,  19.  73,  15;  veraiitw  III  ti  ti  ilire  Eigen-  nnd 
Lphnsli-utc  I  ),'),  M(i ;  vi'ili  hii'  \.\'\.  3.3;  Weg- 
nahme Ton  Gut  2.S,  7.  141,  23,  /"llfreiheit  der 

—  226,  34. 

BClrgerrecht :  Erwerb  des  —  (Aofnahiiio  «ou  Hiir- 
RiTiii         ;t  53,  11.  CO,  2;  4;  16;  .33. 

6(>,  4.  I  tii,  25,  31.  144.21  167,  5;  15.  171,20. 
193,  16.  194.  16.  19«,  25.  197,  14;  16;  Aus- 
schlnss  vom  Erwerb  des  —  143.  2;  15  ;  T,ei<!(nii^ 
des  .'l.'),  IS;  Versäumnis  dor  Lcislmi;;  di  s  — 
durch  Ausburger  61,  31;  Verpflichtung,  «s  zu 
erwerben  61,  15  ff.;  Vcrpflicbtnng  durch  da.s  — 
61,  1 ;  Dispensation  von  diesen  Verpflichtungen 
61,  14;  Anzweiflung  des  —  60,  26;  Nichtaner- 
kennung dos  —  »il,  10;  Aufgeben  des  •—  66, 
2  ff.  170,  2;  Verlust  des  —  32.  3  ff  42,  33.  45, 

6.  58.  25.  61,  34.  7!,  10;  12  72,  10.  74,  32. 
143,  1  ;  15;  22. 

Barggraf:  und  Handwerke  141,  19.  200—216.  267, 
4 ;  verpflichtet  sich  zum  Brückenbau  149,  30 ; 
seine  Fran  208,  21 ;  nicht  in  den  Bai  90. 
50,  27;  investiert  den  Bieckernuister  264,  17. 

Bnrglehen  234,  4'» 

Bürgschaft  Schöflnl  dabei  8,  32.  64,  16.  108,  8. 
Burncnlicht  1.58.  18. 
Buttel  203,  7;  10. 
Batter  hatir  220,  24. 
BntteriMleii  210^  21. 


C  B.  K. 


Dach,  seil  n bin  oder  rürin  149,  24;  27;  antworten 

unter  dem  -  IWi,  29;  33. 
Dachnobe  149,  21. 
Dachpfusten  149,  93. 
Dacht  ranf  s.  Tranf. 
Danelbli  220,  21 

Darngürtel        Bauchriemen  d«i   fferdes,  aucli 

Frauciigürtel  211»,  27. 
Dentacbordeu  üU,  37. 

Diebstahl  10|,  21.  39,  7.  40,  8.  76,  27.  £66^  II. 


Digitized  by  Google 


^  IMebstahl 

1Ü8,  23.  245,  8;  Komijeionz  der  Oerichtc  bei 

—  193,  2«.  10«,  lö.  197.  H2.  198^86;  s  ge- 
stohlenes Qnt  5,  28.  f)8,  26. 

Diener  der  Stadt  65,  16;  20. 
Dienstiaiigfrsaen  93,  26;  d8. 
Dimtlkiwebto  ifiS,  18 ;  83 ;  86.  159,  II ;  87.  160, 
4,  16. 

Dionstleute  &,  32.  10,  9.  71,  9;  GoftesUausdiensl- 
mann  11,  aS.  7],  36. 

Dienitwohnung :  des  Ungcltcrs  167,  17;  —  dea 
Estrichermeisters  168,  8. 

Dohlen  durch  die  AluMlide  148,  1. 
Domherren  10.  H.  167,  12;  2ä;  29;  30.  162.  18. 
Bof  der  —  aU  Frebt&tte  81, 37.  84, 81.  99,  86. 
136,  4;  15. 

Dorf:  das  Bürgern  gehört  1.15, 36;  Torkanf  einoi 

—  im  KrieK«^  120,  11. 

Dreizohner  47,  .U  49,  4! ;  46.  60,  29.  .'.(;,  ;i.  ("), 
21.  6ß,  Itl.  h-i,  37.  l&'i,  6;  23;  4;j.  IM,  1. 
164,  4 ;  10. 

Dreiisehnerbach  57,  sa  59,  13.  60,  26.  76,  a  104, 

9;  46. 
DrittuMiB  ISI,  6. 


Bho;  AnCang  der  —  112,  8-  Abschlass  einer  — 
logen  13B,  1  ff.:  kinderloM  —  U4,äü: 
Verfühmng  VOB  Kindern  sar     99^  80.  187, 
20  ff. 

Bbebraeh  t.  Bliefirra. 

Ehefrau :  SchändunK  lirr  —  durch  den  Knecht 
93,  37 ;  Ehcbrncli  dir    -  93,  37  94,  1. 

BbMntt«n  :  Besitz  und  Vermögen  der  —  112,  18. 
113,  24.  114,  10  «r.  149,  :U;  8.  auPerdem 
Wittum ;  Friede  nnter  —  in  der  Stadt  78^  83; 
Qelöbniaee  vor  Schöffeln  107,  »6. 

EheranpinKilieii  tntrttgeriaekei  139,  30. 

KliLsdirdz  m.  U.  125,  12  ff  130,  1  «f. 

FAmxn^  jubrlidie  für  die  Vögte  119,  28.  120,  8. 

Eid  in  den  —  geben  11,  .(7  43,  H.  44,  24.  28. 

Eigen  und  Erbe  6,  17;  22,  23,  21.  144,  !W  ;  Be- 
•  streilung  von  —  12.'»,  37;  dürfen  Juden  nicht 
habra  l»i8,  19;  ror  dem  Münzgericht  248,  3;) ; 
vor  dem  Kate  14,  1.  2{!,  7  fif.  70.  28,  72,  2 
123,  17.  i;iO,  6  fr  ;  vor  dem  kleinen  Hat« 
78,  8;  vor  dem  SchnltheiPengericht  109,  29; 
Taxe  des  Ffrrsprcchen  bei  Voihandlungen 
übor  —  isi',  4  ,  bei  Teilung  zwischen  Ehe- 
leuten 114,  lOff. ;  verkauft  diirch  Unterkiiufer 
VKi,  31  ;  verpfändet  109,  18  ;  vor  weltlichem 
Gerichte  106.  7 ;  als  Wittom  112.  26;  Zahl 
der  /.engen  bei  TerliaiidlQDgtll  AW  —  68, 
8.  94,  «t. 

Eigeolenta  der  Bftrger  186,  36. 

Binandzwanziger  56,  10;  41.  C2,  9;  11,  16.  (U, 
26  ff.  ÜT),  22.  66,  16.  67,  20  ff,  69,  18.  76,  8. 
76,  23.  81,  2.3.  83,  42.  8«,  11.  133,  8;  26. 
139,  39.  140,  9  ;  23;  .34.  154,  3.3.  171,  8. 

Einung  214,  36;  Höhe  der  Besserung  nach  dem 
—  203,  13:  ir»;  nnter  den  Juden  193.  22. 
]!t7,  2  i .  Kostfii  —  bei  Becli'  itrii  L'lö, 
33.  21tj,  M  ;  liei  Kuft  rii  1*08.  7;  bei  MetzKcra 
(an  den  Si  Inil'hoiht  !!  VW,  12;  bei  Müllern 
207,  27;  bei  Öileutcti  n ;  hei  Rind-  nnd 
Schuhsütern  204,  13.  hiA  .'iciimiodon  'Jii7.  6; 
bei  Schwertfegeru  und  Suecrschaftern  213, 24. 
814^  6  f.;  41;  Verbot  des  Baadwitlcbetrioto 


Fischerei 

und  Jts  Ihuidels  mit  HaüdwerkscrzengniMe« 
ohne  -  202,  4ö.  205.  35.  206.    34.  207,  21 
208.  23.  213,  8.  214,  14.  215,  37.   216,  l  fl., 
11  a  231.  14;  Verliiat  dos  —  S04,  90. 

Endurteil  s.  Vorurteil. 

BBtoibang  131,  16.  137,  «L 

Erbe,  Erbteilnng :  Jeder  in  «ein  —  za  setzen  192, 
5;  Rechte  der  Aussätzigen  132,  12  B  :  kia- 

dcrldsr  Klicpitteii  l<t4,  7  lO.s,  •j:^ .  Verteilung 
niit<r  die  Kmder  11,  21  ff.  27.  8  ff.  12«), 
35  ff.  121,  1  ff  122,  1  ff  (Knktl  27,  17 
121,  4i;  entlaufene  Mönche  aud  NoDuen  138. 
15  ff,:  iSfliuliicii  dfs  F.rblaesers  115,  1  ff. 
124,  5;  lü,  'Sil.  I2ö,  1.  i:Vi,  «;  —  zufallmd 
Leuten  im  Spital  128,  7 ;  Forderang  aof 
Teilung  eine»  ~  127,  25 ;  Verzicht  auf  — 
114,  IN  ff  12L'.  37  ff  123,  1  ff  ;  Voraasnehmen 
fder  Klit  gfitti  II,  Kinder,  Freunde)  27,  ü  tL  , 
i'ii  ff  2S.  1  ff.  114.  29.  122,  4  «f.;  YgL  «wk 
Wittum  (28,  14  ff.  IIS— Ilöj. 

ErboB  nchten  das  Bogrlbnis  aus  132,  1 ;  Kotten 
von  «iDom  Ba«  torteUt  auf  di»  —  ISO,  4 ; 
Boeht  der  —  auf  Bldtkinf  §m  JKlaeter  w 
maobier  Gfftor  139,  7;  Todniall  olui«  — 
194,  4.  198,  20;  Zoatiinnurag  der  —  bciia 
Anteilt;.  l>nri  127,  11. 

Erbloiho  l«,  IS  ff.  125,  9  ff.  144,  2. 

E»,  da/     Eisen  (tum  Sidgoo)  nt,  84.  33; 
31.  229,  1. 

Erkobern  =  erholen,  gewiaBMl  II,  81.  98,  80. 

Esse  152,  9 ;  16.  158,  27. 

Esser  (cchsere)  nadk  Scb«»  =  tacciUarioiniiB 

speciee  24,  11. 
Essig  224,  3H 

Eatrich,  t  stridu  t>,  Esfriebor  168,  4.  187,  88  ;  31; 

84;  38.  1C8,  1;  6. 
Btxangt  =  Atnmg  (=  Krieg?)  180,  86. 


.  Pidteliitn«u  IB^  4;  19. 

'  Pabrendaa  Qnt:  BescUagnaluDe  doreb  den  Bat  €, 

I        23;  bei  Erbteilnng  124,  1;  vermacbt  aa 

Klöster  129,  13;  als  Wittum  115,  16  ff.  111^ 
4 ;  zur  Bezahlung  von  Schulden  1 15,  20. 
124,  36;  Vorfügung  auf  dem  Totenbett  über 
—  131,  28;  —  der  Aussätzigen  132,  18;  - 
beim  Verkauf  dnrcli  Cuturkiiufc-r  li<'.<,  3.i. 

FaP :  dem  Burggrafen  zu  machen  208,  13 ,  auf 
die  StraPe  setzen  161,  32. 
t  FaMiebetahl  10,  21.  166.  11. 

FaVrieher  915,  10.  885,  83. 

'  Fäustrsrlilnr;.  !!  C.  9.  42.  8  HC.  37  ff.  SB,  10  90^7. 
■  ZU  Feilem  Markte  sii/.cu  1U7,  38. 
Festen  der  AdsliiirgLT  .39,  3. 
Fenersbrnnst  161,  39.  163,  19. 
Fiscbe  214,  27;  Bolcben  192,  21;  24.  198,  4; 
gesalzene  192,  18.  880,  6;  Handel  mit  - 
34,  I  ff;  Heringe  198,  84.  198,  3.  220,  6, 
Wittinge  192,  81;  —  aufbewahrt  indarlrke 
39,  7.  40,  2 :  im  Fiotaebiff  89,  8;  in  Sebift 
411,  9 ;  im  Weiher  89,  7.  40,  7 ;  & 
Fisf  hdiebstahl  It),  21.  166.  11. 
Fischerei :  zwisclu-u  .s  Tliom:»s  niul  Stf  i>li.iiisltriu  ki» 
;        263,  1»;  Verbot  bestimmter  OeräUchaften 
I       bei  der  -  83^  88. 


FisobmeistortuM  • 

FliefaiMittcrtam  9t»,  90.  279,  1.  . 
FSidMidinnif  5^  12. 

FiKbTecTit  tjm  flnndnis)  270,  2. 

Flaschen  Zoll  auf  —  lMo.  2^'. 
Fleisch  ungesalzenes  zollfrei  220,  4. 
Fluchen  246,  40. 

Floolit  ein«  MiaMtbftten  6,  17.  29,  81.  89,  4 ; 
Anreelramg  d«r  Flvcbt  raf  di«  Strafe  8,  4. 

7?,  3:^.  73,  1. 

Fluthtsal  Fluclitzal  27,  6  f  lai,  13;  33.  126,  30. 
Ißl,  8. 

Frauenhaus  Geschichte  des  17,  25. 

Frcfel  6.  11.  9,  22.  V\  H2.  15)3,  10,  2ä.  197,  8: 

31.  liifS,  39. 

Fmbarger  Recht  lö,  b, 

FraÜMit  md  Proikeitai  der  Stadt  6,  34.  22,  26. 

23,  22 ;  27.  47,  13.  5ß,  30.  85,  36.  8B,  33. 
tlO,  24.  144,  1«;  34.  IM,  23.  210,  10. 

Fiii^^  Utou  31,  .36  ff.  .34,  21.  99,  86.  136,  4. 

Freunde:  beim  Aafb6r«B  d«?  Acht 86^  16;  Beglei- 
tung vor  Qerielit  74, 9;  Bat  der  —  vor  Oenebt 

73,  33  ff.  74,  2;  9.  76,  23. 

Friede:  in  der  Stadt  ft,  24.  19,  .33.  37,  2«.  38,  1  ff. 
56,  31  7.i,  L'l  95,  4;  7;  15.  100,  17  (f.; 
Bruch  des  ätadtfriedens  20,  1 ;  Verwoigornng 
des  Stadtfriedenfi  20,  1 ;  —  uultrh;i!li  dis 
Bargbanns  19,  31.  95,  2;  —  der,  welche  m  der 
Stadt  Besserung  sind  19,  31.  95,  1  ff ;  bei 
Q«iaeUcb«(t  102,  34;  bei  Tröetan(g  101.  35; 
Ar  vwpflyidtto  odw  mrliebmie  Pfeid*  108,  sa 

FfBbnni  s.  Pflndem. 

Frobnwage  221,  16. 
Froumeeee  Iii,  20. 

FMkaltkr  uter  «m/t«  aod  Bat  146^  9. 
FOnft»«!!  131,  8. 

Ffiafzehner  50,  16;  27.  52,  6.  5«.  9  f.O.  25.  66, 
16.  77,  38.  139, 21;  3».  140,  33.  154,  3.  171,  7. 

PBnftahiurbqeh  49^  40.  80;  35.  164,  3. 

PünfiwbiMioidiiiQiig  47,  88;  44.  SO,  17.  8],  3.  6S, 

FQrbitle,  Verbot  der  vor  Oflrioht  74>  6. 

Fttrpc-hott  lon,  28.  100.  20. 

Furkauf  Iii*,  3.  13ti,  .U.         3ö.  140,  26. 

Fftieprechen:  Ordnung  fQr  die  —  81,  25.  86,  36. 
III,  9.  112,  3;  Abgabe  der  —  an  die  Stadt 
84,  29  ff ;  bei  Appellation  79, 81 ;  37.  80,  16. 
86,  7;  Fnge  des  Meisten  an  —  67,  8;  f&r 
Fnnd«  86,  24 ;  Anuabine  ron.  Gut  von  der 
Oegenpurtei  81,  84  IL;  Annahnw  von  Ge- 
•chenken  83, 10;  uOawo  jeden  dienen  83, 13 ; 
TbStigkeit  der  —  im  huO*  88,  32.  86,  1  ff  ; 
80  ff. ;  Niederlcgnng  dt*  Amtes  8.5,  1  f. ; 
Bedea  der  —  gegen  das  Verbot  des  Meisters 
TO,  16.  78,  ;J6 ;  Reden  ohne  —  108,  14  ff  ; 
Taxe  der  -  82,  3  ff.  83,  1  ff.  8e.  In  tY 
—  bei  ünfuge  73,  ikJ.  74,  8.  76,  22  ;  au^  -k  w 
Bato  6,  2.  58,  11.  85,  11 ;  sollen  bei  der  Sache 
bleiben  83,  4  ff. ;  Schöffel  als  -  :w,  22  ff  • 
35  ff.  81,26;  Be8clHiliii;;ting  .i,.r  Schrribi  r 
durch  —  III,  8  ff.;  »or  den  Siebonzuchtoni 
88, 17.  811^  10 £;  86  IL;  Tenidigong,  Sdiwnr 


Niedere  Gericlite  207 

des  -  .38,  20  ff. ;  35  ff.  81,  86  ff.  8ö.  5  ff. ; 
7  ff.  III,  23  ff^  Verschleppen  TOS  Sadien 
durch  ~  Rö,  5 :  weltliche  Kicbter  ab  —  106, 

2  ff. ;  Zahl  der  —  88,  38.  85.  6  ff. ;  16  ff. ; 
als  Zeugen  69,  6;  bei  Zweinng  deslDlteib 
67,  23.  79,  7. 

Gadern  151,  22.  152,  10.  153,  12  ;  28V36. 
Galgen  199,  7. 

Garten  129,  5.  158,  25.  1Ö9,  »2. 
Gassensporren  161,  24, 

Gcdirhtp  IS,  34  ff 

Gefftugeuiiahme  20,  8.  142,  10;  g7.  143,  17. 
Gcfängniss  s.  Gefangemudmie. 

Gegenhatz  103,  22. 

Gehanptlochet  (von  Gewändern)  27,  27.  122,  7. 
GriK.  lii.  G.  isclschafl  102,  34—108,  32. 
GeistkeiiL-s  Gericht  20.  20. 

Geld,  weisses  150,  32;  Geldleihen  (darch  den 
Scbtütbeiton;  196,  28;  OeldMlrald  198,  27. 
197,  88.     Sduddea.  ' 

Geldstrafo,  Zahlterniin  lÜB,  18.  * 

Geltenmeister  226,  Ii. 

GeUbwM»  100,  10;  23.  107,  80. 

Gemochede  =^  Gemabl  118,  17. 

Gcmeclituiss  132.  7. 

GemebelTingerlia  s.  Mebelvingorlin. 

Gcmiito  geben  s  86,  16L  88,  89.  89,  2.  171,  18 ; 
14;  16.  »         »  . 

Qentenar  Rat  =  7,  11.  4«,  10.  88,  12 ;  15 ;  42. 

97,  22.  , 

Ger«i8se  ~  Stroit  1G3,  19. 
Qerbex  a.  Bindafiter. 

Goricht:  Appellation  22,  20.70,  21.  79.  19  ff.  80 
27  ff.  Hb.  28  ff.  86,  7 ;  Bewaffnetes  Erbcheinou 
TTOr  —  19,  U  ff.  42,  22  ff.  43,  3.  70.  17; 
—  des  Burggrafen  20ri,  IH.  206,«  208,  H;  «»". 
213,  4.  214,  4;  i  ntwoiclu-ii  lUnii  -  7  1  s  [> 
19,  35.  29,  4.  72,  lü,  .U  7-1,  .U  s;».',io.  \n 
25.  94,  7;  26.  95,  5;  der  Hnndwtvke  203,  3ö! 
204,  17.  205,  4;  13.  20B,  Hi  21.i,  4;  14. 
230,  1;  FQrsprechen  s.  dort;  t'ri.-tliches  — 
74,  17.  83,  34.  127,  6.  132,  40;  für  Juden  «. 
unter  Schultheiß  ;  Kosten  ror  —  12.  22.  76 

3  ff.  77,  1  ff.  104.  21  ff. :  des  Münzmeietara 
und  der  Münzhausgenossen  243.  6  IL  944 
245.  240.  247.  248;  Nichterscheinen  vor  — 
10,  30.  12.  1  ff.  26,  8  ff.  28,  23.  74,  29.  91,  15. 
106,  32.  123,  16;  niedere  --  s.  dort;  Komp», 
tenz  dos  Ratsgerichts  s.  unter  den  einzelnen 
Vergcheu  und  Verbreche«;  —  des  SchultheißeB 
8.  unter  SchultheiD :  Zeit  der  Sitzungen  6, 
1  ff.  10.  12  ff.  20,  20  f.  24,  15.  58,  1.  70,  5. 
73,  5  f  78,  4.  8:.,  9.  96,  36.  104,  2;  17.  16», 
27;  bei  vtrschlossener  Thüre  7ö^  16;  Ver- 
Säumnis  der  Richter  oder  SohSlfol  it,  7.  48, 
6.  78,  9.  IM,  2a.  lOö,  8  ff :  Zengen  vor  ^ 
8.  unter  Zengen ;  —  des  Zollere  2!f2,  1»  ff; 

Nicdcir  Oi  riclif.-.  -Vppellation  au  ainl.Tr  ('iiruhte 
Uli  .1,1  III  ,t  Taxe  der  Fürsprcchitii  dabei 
s,',  Ii.  .\  lyoii-  luid  Ohrenzeugvii  108,  11; 
Ui  ri  |.  II  bi  i  Leugnen  107.  2<t  ff  :  Bercdungs- 
verhii'  Ii,  v«>rfehlter  1'1n.  li .  lii  s-nungen  dem 
Bato  jährlich  vorzubringoa  lüt>,  ö;  iiicht- 
aehOffd  alt  Boten  vor  —  208,  81 ;  Biobten- 

S8 


Digitized  by  Google 


99Ä  Niedere  GencL 

böte  MO,  ;i  1%,  18.  m,  82;  als  Boton  in 
gewissen  Fallen  —  nur  Scliüffol  1 10,  9 ;  Rürt<en- 
lieUchen  108,  16.  10».  21).  110,  3;  Fürsprechen 
bei  den  -  m,  31.  10«,  2.  108,  12.  III,  10;  Jü; 
Wir  (Icrliolang  einer  erledigten  Kltg«  109,  2ö ; 
KoiniM  fenzdcr-  72,22. 106,7. 198,»ff.  197,31; 
Kosten  104.  21 ;  sollen  nicht  nraViot*  tidlltMl 
107,  7;  esKendes  Pfand  «mgeboton  dvfcli  — 
109,  16:  POndnag  106, 11.  110, 1  ff.;  Richter 
(dni)  «1  den  lOly  1. 194, 3b.  (nreh  194,  8. 
196,  la  198.  19 ;  23  i:;  8ch6ffel  bei  -  104, 
26;  8L  lOö,  7;  10;  18.  108,  1  ff. ;  31.  110.  9; 
Sehniber  bei  den  —  109,8.  IK',  H;  9.  in,  9; 
Anapraehen  ntn Sebalden  vor  —  107,  10,  .HO; 
Anfang  der  SHsaog  bei  den  —  104.  2 ;  18 : 
•Lente,  die  nicht  nnter  dem  Stabe  sePhAft  sind 
vor  den  —  lOi',  2f>:  VcrliHnillnnpfti  hlfiben  " 
liegen  10»,  16.  Zahl  der  Ztugtu  lüä,  3(i :  ■ 
Zahlnng  der  Oorichtsgelder  10.'),  19.  I 

Qeschelle  8.  II.  9,  26.  12,  8Ö.  36^  20  ff  »6,  9  &  ; 
13  ff.  39,  aSb  27.  M,  2.  71,  8,  7S,  12. 
168,  27.  ~i  -» 

Oespnig  =  der  Oebtaneh  96,  29.  190,  27. 

Ooständniss  bei  Kestignng  106.  19. 
Geschirr  164,  17;  geflecktes  und  silbernes  läl,  28. 
153,  9. 

Geschworener  eines  Handwerks  166,  5. 

Oetellschaflen  der  Hnndwei  ksmcister  and  Knechte 
168,  8^1  Verbot  gleicher  Kleidang,  gemein- 
sanier Aineieben  IA7,  1  ff.;  Schnr  v»r  den 

Mnnjtpr  16'V  S. 

üetwang  und  Gebot  107,  ü. 
Q«rinoeset  s  erwtit  188,  88. 

Gewer  30,  30.  99,  4.  160,  2;  6;  14. 
Qewere  117,  8.  126,  1;  16;  2U;  37.  1^,  10. 

Qewende  (Fieeberugeritt)  83,  38. 

Ocwandmann  löH,  16. 

Q|äubig«r:  Zahlnng  des  —  beiPfündung  vor  Abzug 
der  Koston  l  u!  11;  beim  TodeefaU  d«r 
Schuldner  11»,  1  ff. 

Qlette,  BleiiebUcke  21»,  31. 

Olftteknochto         '21   249.  10. 

Olötczoll  207,  12.  210,  2.  2lü,  21  0, 

Qold  Vi nliu  htigea  MI  der  Bank  snrftckzubehalten 

li>4,  1. 

Ooldichmiede  1-'>I.  !t;  21:  36.  158,  9.  153,  H; 
12  ff.  164,  16;  bei  dw  MOnie  160.  14.  162, 
6;  21.  154,  10;  18. 

Qiempdficber  161,  -Vi. 

Oremporordnang  der  !>3,  18. 

Oülto  102,  1«  12S),  X)  135,  15;  Erbe  .ler  Aus- 
sätzigen anzulegen  in  —  1.S2.  16;  bei  Auf- 
lösung eines  Konkubinats  l'V.K  7 ;  I'funtliiiig  ' 
niu   -  133,  31;  stonde  —        17,  für  Vogts-  I 
kiniler  \20,  2;  Wittum  virliehoii  um  —  ll.'i,  ! 
21 ;  auf  dem  ZolUieller  817,  44.  23.^,  10.  j 

Ont:  Annubme  von  —  im  Kriege  verboten  120,  . 
23;  unbekümmertes  —  121,  23;  versetztes—  ! 
189,  .14;  verwidmetee—  189,32;  von  Vögten  I 
TerwftHetee  —  119,  6.  | 

Qote  I.'  iin   an  den  Gerichten  111,83;  BDtenneht  ; 

durch  die  Arzte  132,  33.  I 

Wterkonfi»ention  0.  18.  8,  88  80,  10.  24,  4.  86,  : 
II.  37,  6.  86,  4.  I 


te  —  Hausherr 

OütertAilting  bei  Trennung  eines  Konkabioata 

134*.  :r.. 

Hafen  =  Topf  210,  6;  89;  36.  887,  24. 
Halbgut  Lehen  als  181.  38. 

Handel: 

Verbot  des  —  mit  Handwerkü&rtikcln  s.  anter 
Einnng;  —  mit  Brennholz  39,  14  ff  ;  —  mit 
GeHügel  24,  21 ;  -  mit  Korn  36,  Üä  ff.  37,  I  ff. 
140,  37;  —  anf  dos  Land  2h,  1  ff  ;  —  mit 
landwirtschaftlichen   Produktea  21;  — 

mit  öl  202,  4h;  —  mit  Salz  216,  41  ;  —  mit 
Silber  161,  9  ff.  J68,  85  ff  163,  12  ff. 

Ilandfteten  69,  10. 

Händler  21,  20. 

Handschuhe  199,  19. 

Handwerke,  Handwerker : 
Aufnahme  in  ein  —  141,  i»  ff.  142,  ß  ;  xnm 
Bnrggrafenamt  gehörig  141,  1^.  2Ü2  ff  ;  anter 
den  tüufzehnern  öl,  23;  in  der  Qesetzkom- 
mission  47,  26;  32.  dl,  7;  in  der  BatsatnlM 
64,  36:  im  Uanien  Bat  77,  81:  bei  der 
SchflffelwaU  «2,  8  ff.  64,  80;  bi  der  Trink- 
atvb«  184k  IS;  Stnbcnrecht  141,  81.  J^,  4 ; 
Kinder  der  —  141,  20;  Knechte  der  —  168, 
18.  1619,  II  ff.  16.3,  5;  Leichenbegängnis  der 

—  150,  3ö ;  Satzungen  and  Ordnun^^n  der 

—  39,  36.  49.  41.  60,  20;  HO.  53,  4  ff.  ÖH,  13. 
164,  4 ;  Anteil  an  Bessernngcn  160,  28 ;  Dienst 
mit  den  Constofolu  61,  24;  Geldsammeln  im 

—  59,  16;  Harnisch  der  —  142,  9;  Schnlden 
der  —  59,  17;  Schwur  der  —  35,  41.  iUi,  5. 
39,  25.  140  l  fr  liLi,  5  ff.  16."),  20;  ünter- 
k:uif.M  lipr  —  110.  U),  —  als  Vögte  118,  18; 
WaHuu  (.Mc^urj  trogen  der  —  159,  37  ff. 
160,  4  ff. 

Uandweikuieister : 
Wahl  nnd  Einsetzung  dnrch  Handwerk  and. 
reep.  oder  Burggrafen  HOA,  36.  804,  18.  SO», 
90.  806,  2 ;  22  i  26.  207,  18.  808,  4;  39.  209, 
6.818,7;  18  [  80.  214,  L  815,  7;  13;  20. 
818,  19 ;  »tidiuche  Hanwerker  kannen  Hiebt 
MeiNter  werden  166,  6:  BAemfliclit  der  — 
«1,  88.  160,  25;  -  ah  SeEMatjcbCar  159, 
18:  Vereine  von  —  16^  88. 

Hautgifft  122,  12. 

Hantqneblen  =  Handtaeher  184»  17. 

Harn  auf  die  StraPcn  SU  •ebCkttoo  Verbeten  160,  9& 

Hauptkaun  141,  14. 

Hauptlettte  der  SSldner  85,  80. 

Haus,  Häuser : 

der  Knechte  158,  25.  159, 11;  Ki  iv  ib  von  —  durch 
Klöster  12i>,  5.  144.  4;  —  niiul.  rlji . .  Ii.  ii  als 
Strafe)  24,  4.  145,17;  —  ab  Witium  U''. 
■JA ,  iii  •    und  Brod  sein  93.  36. 

Haosfriedensbruch  6, 83.  7, 89 ;  <)8.  10, 3.  12,  32  ff. 
80,  16.  34»  7.  86,  83.  96,  1  ff. 

HaoegettotMi:  bei  Beeherem'SU,  84;  86.  818,6. 
bei  K«ftm  808,  15  ;  95;  an  der  Mtn«  140, 
22,  31.  151,  2  ff.  168,  7;  20.  154,  11  ff. 
243  ff  :  Verzeichnis  der  Münzhausgeneiaea 
2  V0-  261 ;  bei  Kind-  nnd  Schnhsütem  8M,  14, 
205,9;  bei  Salzmüttern  229,  16;  bei  Sattlern 
und  Maleru  213,  13;  14:  bei  Schwertfegern 
im  i  Si.eerschftfler«  214,  7;  10;  24;  37;  Zah- 
lung an  .ir-ii  s.  hnItlieiPen  192,87;  80.  196,  K 

Uaoshcrr  im  Kaufhaus  140,  ]ü. 


Hausrat  - 

Hansrnt  139,  7   Ißfi,  32. 
Ennsthicrc  : 

Cappel!  Iii), :i2. 170,  18  'Jftn  11.  224,  3.  230,  10. 

2««,  2  ff.  2«t»,  7;  27,  M.  JH*.  2!».  271,  11; 

21.  272,  2  ir.  274,  ü,  Hit,  1.  276,  16.  278,  18. 

279,  10  ff.  8B1,  1.  t&g,  10. 
Esel  2fi«,  85. 
Oänse  275,  1. 

Iläbnor  pnlli  2G0,  7;  27.  270,  18;  19.  271,  IL 

2^2,  10 ;  32, 
Kälber  161,  6.  1»3,  5.  219,  35. 
Lämmer  170,  18. 

Pfard«  ei,  86.  101^  80.  133,  6.  134,  24.  1<M,  7. 
170,  9.  ttO.  2.  S22,  7.  206,  ad;  Halbpferde 
m,  6;  Hennte  102,  29.  133,  4.  170,  U; 
Mejden  92,  17.  62,  21 ;  Itoue  Vi,  lU.  22,  16. 
37,  14  t  67,  88.  «8,  28.  102,  29; 
Biadw  161,  4.  192,  SS.  198,  b.  219,  34. 
Sehftfe  199,  34.  19»,  6.  219,  33. 
Schmii»:  mager«  126,  2«;  —  halten  34,  25  ff. 

U,  9.  192,  28:  34;  Zoll  auf  SSO,  1. 
Tanben  (fangen)  1G2.  5;  31  ff. 
Hocrfnlirt  14.'!,  i);  IL'. 
Heger  der  städti&cho  167,  38. 
Hcimsuclie  b.  Haasfriedensbrach. 
Heoker  19d,  12.  199,  18;  19;  27. 
Harbci^e:  Öffentliche  —  919,  9.  221,  13.  232,  6;  der 
Klöster  im  Lande  129,  13;  dos  Stadtschreibcrs 
167,  17;  vom  Bischof  gcfonlert  23,  15.  144,  29. 
Hintersassen  TiO,  2.  77,  12.  151,  10. 
Hirt  147,  2.  161,  9.  195,  7.  200,  ö. 
Hochgericht  79,  6. 

Hfif«:  d«r  BOrgw  in  Liada  iO,  1&  144,  81; 
Erwerb  darch  KlABtar  tfi,  6.  t44,  4. 

Boflierr:  hv\  EtMcilie  26. 18  IL  185,  18;  99;  88; 
bei  Wittum  113,  12  ff. 

H«tg  Onl  ab  Wtttom  118.  S7. 

Hofs«a«c  125,  16  ff. 

Holz:  Notaniessnng  durch  Bürger  23,  19  ff  144,  31 ; 
im  Handel  3!».  13  ff  ;  für  den  Ob<  rs><  luciber 
154,  36;  für  den  Saiger  220, 16;  Zoll  auf  ~ 
820,  19. 

Holzdiebstahl  10,  21.  166.  11 

Horn:  xnm  Reschlagen  der  UemiU^  im  Zollkelier 
2S:t,  21 :  26.  2:38,  19;  «im  BltHii  a.  Mmik- 
instrnmcntc. 

Bomr  nnd  Alter  Vidi  ia  126,  93. 

HAgewin  214,  2  t 
HnnsUt  s.  UuncLbtt. 

Unren  böse  Weiber  offene  Weiber  94,  93.  96,  4 
Hwrenhioaer  94,  23,  96»  4 
Baremrirt  b.  Roflao. 

Hat,  i>n<-nc  und  hchnVu  ho  C.  i:V  8«.  ^l.  158,  11 ;  29. 
Hüter  von  Ziromerieateu  und  Maurern  26,  S.  165, 
17;  a.  aach  Hflnshttor.  , 


Jagdliömcr  s.  Mosikinatiumente. 

Ju  Alemanicana  nroviaeial«  et  ÜMMtele  8, 94  17, 

8.  18,  2. 

Imbia  97t,  12;  13;  der  Handwerke  ond  des  Barg- 
giafcn  •2f>L'.  42  201,  4  2<);'i,  ö.  213,  6;  IH. 
214,  '26 ,  für  die  SalzmüKerfrauea  22.4,  18 ; 
fBx  den  ZoUer  896,  16 ;  »te  Zeitbeatünmaiur 
947,  80.  94«,  94. 


Kindbett  «MH» 

Juden:  Besserungen  von  den  41,  17  ff,  168,  30. 
193,  2tl.  197,  25;  haben  nicht  Eigen  und 
Krbe  IH^,  21 :  beklagt  um  doppelt  gewonnenes 
(tat  ll">8,  2H,  sollen  nicht  Pfennige  erlesen 
44,  9:  beklagt  um  Schlagen,  Wanden,  Dieb- 
stahl u  s  w.  1H8,  22  ff.;  in  ^chuldsachen 
40,  ff.  ifi»,  U;  Stellnng  zum  SrhnltheiPen 
uf:rl  (Ifäsen  Gericht  168,  24.  193,  7t,  18;  23. 
I9ü,  13.  196,  21 ;  2S.  197,  22;  27;  29;  ünfoge 
daieb  -  168,  89. 

.Tiulonmttzgor  34,  27.  3,",  4.  193,  3. 

Jadenscbule  168,  20.  196,  21. 

Atdentchalthei»  198,  19.  197,  83. 

Jongfraurii  107.  37 ;  aolUn  bwrogtet  weiden  119, 
IL  120,  a.  138,  3  ff. 

^ghMselwft  138,  18L 


Karomerronnn  Kammcricnte  211,  6;  9.  226,  35. 

2-27,  1, 

Kammerweib,  Kammerfrau  211.  8;  9.  226,  38. 
Kampf  zwischen  BQrgcrD  mit  ihm^eieliMi  oder 
Landleoten  143,  28  ff. 

Kannen  164,  17.  210,  29. 
Kanzlei  der  Stadt: 
Abteilong  för  Vogteiaftcben  119,  16;  Arbeits- 
ftberhiafling  in  der  —  1&6,  20;  Brunnen- 
ordnnng   zu  verlesen  in  der  —   146,   1 ; 
BArgereintragong  in  der  —  60,  13;  Qeheim- 
haltung  der  Schriftstücke  in  der  —  156,  17. 
156,  Iti;  Kosten  der  —  lä»,  26;  Rechtsbuch 
in  der  —  62,  2;  6;  Schreiber  in  der  —  1&5, 
9;  17.  166,  28;  Schriftliche  Eingabe  gegen 
die  Siebener  86,  28;  SehrifUiohe  Eingabe  «m 
dnen  Vogt  81,  22. 
Kar  =.  Schüssel  210.  27.  220.  17. 
Karren  Karch  Karrich  36,  27  ;  43.  161,  .3.3.  168, 
2;  11.  199,  31.  209,  14.  210,  1  ff.  220,  36. 
221,  :36  >i22,  1  ff,  226,  33.  227,  25.  266,  34. 
274,  II 
Karrieher  220,  IL 

Kftae  Iteise  keae  910,  3;  18:  91.  819. 19. 980, 9. 

Kanf :  zehren  zn  feilem  —  31,  20.  99,  22 ;  —  durch 
Klöster  u.  s.  w.  ohne  Wissen  der  Pfleger  ver- 
boten 144,  1  ff;  »tonde  kouff  144  :i ;  Schöffol 
dnbei  8,  32.  64,  15.  108,  8 ;  2ttm  Tageepreis 

i:i7,  17. 

Kanffrau  Gelöbnis  einer  107,  38 
Ksnfloute:  DiepeRMtion  v.  gewissen  Bürgerpflichten 
6i,  4;  Diapent  tob  der  Foliseietnnde  168,  31. 
Kanfhane  140,  11.  217,  48. 

KuuflK-in^fmcli  227.  3.') 

Cantion  des  Monekuecbta  249,  2. 

Kellerin  93,  28;  38. 

Kerzen :  der  Handwerksknechte  159,  31 ;  als  Lehen 
282,  3 ;  von  den  bischöfl.  Schenken  276,  16  f , ; 
an  den  Sdinltheikn  l9^  6;  Standken«n  168, 
14. 

Kerzenlicht  158,  19. 

Kestpii  —  Kastanien  s  u,iter  Kulturpflanzen. 
Ku^ti^on  in  Gegenwart  des  SobnlUwü^  nnd  dta 

Vogts  106,  13.  193^  30. 
Kindbett  165,  88. 


aoo  KiQder  ^  Komgulte 


Kinder:  Bevogrini-  ,i,  r  —  .s  Vogt;  bei  Erbtcilnn^ 
H.  F.ih.  ;  von  Haudwerkoni  141,  20;  bei  Anf- 
l  isaiiu'  iiiii's  Konkubinats  139,  9;  von  Neu- 
bmgtiii  13.'),  J'i ;  angeratene  —  142,  IH ; 
Verfngang  über  zukünftiKes  Eigen  durch  — 
unerlaubt  117,  2"^!;  Verführung  zum  Schaldcu- 
machon  IIS,  3.  —  erhalten,  was  bei  der  Ver- 
mählung der  Eltern  gelobt  ist  llfi,  7;  Recht 
auf  das  Wittum  iler  Eltern  112,  1«.  114,  19; 
Recht  der  Votkind«  <l«r«n  114,  41;  Vwkaaf 
de«  Wittnnu  der  Eltcni  Tferitoten  110,  17. 

Kistner  20«,  12 

Klage :  Abündemng  der  —  verboten  74, 20 ;  Ablu m- 
gm  von  der  -  HS,  h  fl  7H,  2H;  Aufgeben  der 

—  71,  29;  Erneut  ruug  einer  —  109,  2ö;  Erwei- 
terung einer  —  7ß,  1 ;  durch  Freund*  .irs 
Erschlagenen  101,  40  1(^2.  40  :  pesclm  bene 

—  71,  29-  7-1,         7;,,  L'-i.        7.;.  l».  um 

doppeUpf'wonniiii's  (mt  7"J,  l'S  l.ir;jf[i  hl,  iben 
eiiior  10:»,  17;  vor  Atnv.  inliuii:  vtui  Sijbst- 
liille  S.  II,  4.  W,  L"i,  :(1  .  Ankl.ige  Un- 
8chuhiif;cr  7,  4  fl  7:.',  2:i .  Verfahren  bei 
Eigen  und  ürbc  Mi,  27 ;  Verfahren  bei  llnfoge 
41,  27  ff.  73,  33.  14,  2<»;  Verfahren  bei  ün- 
aucht  66,  2".  71,  21 ;  —  wegen  baulicher 
VernacblüssiKung    eines  Wittums   1  !3,  33 ; 

—  um  Wanditn,  Tod«chl«g  a.  «.  w.  7,  b.  19. 
16.  74,  19  ff.  97,  4;  28;  mit  fidwdwD  Zvagm 
6a,  1  ff. 

Kllger:  sa  hart  9^,  35.  96,  29.  97,  15;  ninw 
SieberbMi  jnben  rar  ueh  und  wine  Freunde 
101,  40.  ira,  36:  41 ;  Tod  dm  —  89,  38;  bei 
TodaehUg  «te.  97.  ß  IT.;  nnklagbtft  auMhen 

den  —  12,  M.  96,  20;  .34.  97,  14. 
Kleidung  «kr  AtisUurpcr  166,  30;  32;  vom  Bischof 
gegeben  lf)7,  13;  der  Beamten  als  Belohnung 
119.  .<7     131,  12.  167,  4    iL':  de»  Estricher- 
meisters  168,  8;  bei  ErbUilutiK  121,  14.  122, 
6;  für  den  Knecht  der  Münzgesellcn  249,  13 ; 
Verbot   gleicher   —    157,    1    ff.  160.   !  h;  d«»r 
Mei<(ri-   und  Ammei'-'f  rkn.T  htc    l.'i7.  Id;  ilcr 
Stadtknechte  l;")7.  20;  Voraosnahmc  von  Klei- 
dungsstücken beim  Todetbll  eines  Ofttteu  s. 
unter  Vorausnehmen. 
Kleidung  und  Waffen : 
Kleiderordnung  12  t,  29  ff. 

Beckenhauben  10,  27.  SO,  93,  34,  16.  42,  28. 
71,  5.  164,  26. 

Bonwelrock  =  BnUBWolltoek  133»  7. 

Degen  160,  5. 

QOrtel  im,  31;  40. 

Harniich  8,  16.  10,  5.  21,  10.  »,  10.  40,  28. 

58^  17.  182,  23.  142,  9.  166.  S6« 
BeUepute  19,  26.  20. 24, 42, 22. 71,  B.  98. 15. 
Boten  119,  37.  181,  12.  IflO,  17. 
Koller  kolor  80,  23. 
Ck>llicr  20,  23. 
Kngelhut  160,  16 
Mantel  123,  4.  246,  37 
Oll.  rtn.  !i  27,  4.3.  122,  9.  12.1,  f). 
Paiiitr  20,  23.  28,  12.  34,  16.  42,  22  43.  4 

71,  ft. 

Pelz:  der  Frau  123,  ü;  an  «tiUltiscbe  Hand- 
werker 168,  1 ;  an  den  Dntonebreiber 

167.  22. 

Rock  123.  4.  157,  2.  lUn,  i«  2(6,87.249,13. 

Schaft  =  .Speerschaft  214,  29. 

ii.Liiiz       t:ru\,i  s  Kleid  219,  12. 
Schanpc!  27,  44.  Uil,  10.  123,  30;  3». 
SrblMer  27,  89;  42.  122,  8. 


Schwert  71.  ö.  98, 15.  90,  19;  S9;  31.  97,  St. 

9H,  4  160,  4;  31. 
Speer  214,  29. 

Spiess  19,  25.  20,  23.  42,  22.  71,  4.  93,  lo. 
Sleiubogen  157,  35;  Schiessen  mit  ^  S7,  SS. 
l  nfertnch  27,  43.  122,  H.  123,  5. 
Waüft  uklcid  2H,  11.  12t,  84.  264,  23, 
Waffenrock  !'>.',  21 

Kluuiadc  27,  29.  114,  3t*.  122,  10;  25  12-3,  1  ;  33. 
l.Sl,  13;  22.  152,  23.  157,  15. 

Klopfer  im  SehnlUuöBengeridii  Iii,  19  ff. 
KlOater:  BnÜMiftn  ut  dM  —  188,  1&  ff.  ; 
spreehon  dev  —  88,  17 ;  84;  82;  Kftfit«!  der  — 
144,  7  ;  Kiraben  und  Btrbenu  der  —  t3^,  13; 
Knechte  der  —  18,  2 ;  6 ;  Rinderhalten.  der  — 
I     161,  5;  -  sollen  nicht  in  die  Stadt  11,  3& 
!      58,  26;  —  in  vermftgfnsiki  litliclitr  BezieblUIg 
129,  4  f.;  14.  144,  1  ff.,  Zollaljaabeu   der  — 
i     22*;,  29,  227,  18. 
i  Klosterbrod  20ö,  26 
Klosterfrauen  144,  9. 

Kuecbt:  bei  von  Bete  23,  21 ;  der  Börger  ist  93.  1  ; 
der  Banern  gegen  Bftrger  hilft  93,  3 ;  gelobte, 
gadMMto,  gebrocbto     227,  32 :  «b  Kuppler 
W,  98;  Sdibna  VCMl  -  12, 15.  78,  81 :  geseUt 
od«  «DtMliuiilidi  den  SdnUkeiPcn  19H,  27  ; 
TeninidaBg  oder  TodecUag  eines  gedJasten 
—  13. 1.  92,  33  ff. ;  des  Ammeisters  65,  8.  lA^ 
29;  des  Biechofs  157,  14;  gedingter  — >  der 
Bürger  13,  1.  23,  30.  92,  33.  144,  32  157,  18; 
des  Burggrafen  203,  22.  207,  32.  21^  1 ;  14 ; 
des  Estrichormeistera  168,  9 ;  14 ;  der  Handwerke 
l.')8,  13;  32;  36;  der  Klöster  13.  2;  6;  des 
Lohnhcrrii  !i<N.  2.  des  Meisters  l.')7,  10;  des 
M.  nnd  dur  Schuffol  hvnn  Siebencrgericbt  8ä, 
26;  auf  der  Münsr-  247.  18.  248,  42.  249.  1  fT 
250,  4;  des  OUenUiandwerks  203,  30;  der  lUnd- 
und  Schuhsüln  30.  204,  31  ff;  der  Sala 

♦räfrt  230,  11;  der  Stadt  66,  23.  149,  29.  157, 
1"  21S,  36  ff  231,  24  ff.  232,  1  ff . ;  für  das 
.Suuiit-itum  225,  22 ;  der  Weialeute  32,  27  f. ; 
der  Zimmerlente  und  Maurer  26^  21.  165,  3^ 

Knechtordnnng  156»  12  ff. 

Colnuurer  Baeht  15,  5. 

Kölner  Hecht  15,  5. 

Comcllc  l'-"!  160,  7. 

ConttscatK.n  24,  4.  2f'»,  .s  f=f  UN'.,  20.  107,  2.  123, 

2Ü.  143,  2j  32,  145,  Id.  161,  16;  31.  162,  4. 
XOnigdraeh  17,  6. 

Conscicntiengeld  131,  22;  27.  132,  23. 
I  Constafeler,  constofelor :  Aufgeben  des  Bürger- 

I  ri-rbti-  durch  tHi.  3;  —  zur  Uelicrwachung 
I  dm  l'iiiif/..:  luii  ihrii  fi'B  äl,  21,  bfiiu  GeschcUe 
I  36,  9  ;  in  ili  r  ÜL'.'ti'tzkommission  von  1425  47, 
I  26 ;  kern  liandwcrkcr  ~  49,  44  164,  7  :  Kriegs- 
I  dienst  der  —  58,  22.  t^l,  27,  —  im  kluinen 
I      Rate  77,  31;  Plata  la  der  R.it.-.shibc  r,4,  .i". : 

Schöffelwahl  64,  21 ;  Schwur  der  —  Uiti,  21  . 
'     a\n  Vft^f  p-wM  118,  18;  Zwani:.  niil  ihnen  zu 

aicneii  tll.  21 
ConsUf«lonneistet  35,  31.  3.%  40;  42.  166,  20. 

18»,  Sft. 

Kam:  bei  AollOniDig  «inM  Koaknbnate  138.  8; 
in  der  Stadt  einfordern  102,  22;  Einkorn 

•272,        Mnlkorn  274,  21. 

I 

j  Korngcld  an  Kloster  vormacht  129,  6. 
I  Koragnlte  Wiltvm  verlieben  um  IIA,  80. 


Digitized  by  Google 


Komtaandel  — 

Kornhandel  II,  10.  86,  86  ff  ^7,  1  ff  öd,  1  hri. 

22.  140,  37.  219,  11.  iSO,  M,  35.  221, 2.  232,  7. 
Koxnliaiis  87,  S, 

KornroaPe  s.  MaPe 

Kouffelcrin  =  Kloiohändleria  152,  32,  1d3,  8. 
Krimr  158,  16. 

Kranich  IDÖ,  f.  200,  5. 
Kreide  krido  219,  31. 

Kreaz  das  heilige  hinter  FrohiialUr  170.  B;  8. 
Kttfor,  KartnnoMtor  808,  6  ff.  209,  1  ff.  887,  7. 
Kttpfer  280,  84. 

Kulturpflanzen  nnd  ihre  FrftBhtiB: 
Biraen  dürre  210.  16. 
Bohnen  137,  15. 
Erbsen  erweissen  l.'i7.  lä. 
Erdbeeren  Ertbtrii  210,  14. 
Flachs  209,  11.  21U,  ü»;  rnher  -  210,  22: 

hechelter  —  211,  33 
Cerste  137,  8;  15.  20'.",  33.  272.  29  27S,  ,^4 

2>S0,  3:  34;  41.  281.     ;  2M  2.S2,  23. 
Hafer  58,  19.  137,  8 ;  Id.  221,  1.  264,  14.  26ö, 

29  ff.  271,  12.  878,  80.  874,  23.  S78,  17. 

280,  7.  282.  10,  42. 
Hanf  137,  15.  21ü,  19.  211,  34  280,  87. 
IlanfTcsot  ^  Hanfsamen  137,  15. 
Hopfen  219,  31. 
Kesten  =  Kastanien  210,  17. 
Kirschen  209,  11.  210,  1.3. 
Knoblaach  Klobdoocb  800,  17.  810,  24 
LMeh  Loch  210,  1 ;  8& 
Linien  187,  Ih. 

HupMt  =  HoboMuiwR  187,  15. 
NiJbilaiM  877,  4. 

IHltttt  187,  16.  8tt,  8i;  mPtaHtr  •.  nater 

Obrt  90B,  U.  Sia  18:  31.  Sil.  18. 
thSkt  feh  AbgM«  an  den  Barggrafen  806, 
17.  90. 

Beben  115,  86;  i.  mdi  unter  Wein  lud  Wein- 
berg. 
RctÜg  210,  24. 

Roggen  137,  8;  l  t.  219.  16;  269,  33.  275,  5. 

2S0,  22;  41. 
Huben  210,  26;  Eübcnzoll  210,  4. 
Senf  137.  Iii. 

Tranben  209,  11;  14.  210.  lo 
Triticnm  2H\  2'.t 

Waiden  siUgo  137,  8;  14.  227,  17.  264,  14. 

265,  29  ff.  269,  12.  270,  8.  272,  29.  271,  1. 

276,  5.  278,  28,  36.  279,  3.  280,  13  ;  22;  24; 

29  •  34.  281  6    8;  28,  282  23. 
Zwiebeln  ZiböUen  209,  17.  210,  26;  Zibelsot 
137,  15. 

Ktu-,  VererboDg  der  —  85,  18;  Verkanfea  der  — 
81,  24.  67,  84  ff.;  Verlast  der  —  S8,  8.  57, 88. 
Knnweil  der  Franen  vor  der  Hnoer  180,  83, 


Latnljpsltiuli  .ils  Abgabe  an  den  ürnggrafen  206, 
80;  31.  808,  23;  3'6.  200,  1;  5.  812,  3&  813, 36. 
Leadeevemt  8,  SO.  79,  7.  166,  18. 

Landfrauon  W2,  17 

Landlurrcn  l.")7,  12.   IB2,  17  ,  bü.m'  Gewohiiheii 

der  —  10,  11  ff.  98,  20  ff. 
Ltndlente:  verwandt  mitBörgem  135,  23;  Friede 

der  —  m  der  Stadt  88. 1 .  tOO,  17;  ah  Oeieeln 


Iia»a  und  G«n»a  301 

3.! :  als  Kläger  gegen  Bürger  97,  20  ff  98.  3  ff. ; 
I  Vorbot  ili  s  Messertragens  für  —  30,  8  ff. ;  —  die 
Pfonmuf  i^rlc'sen  44,20;  Freiheit  vom' Ratsgeld 
77.  !:>;  2.'i  ff  vor  dem  Ratsgoricht  77,  11.  Hb, 
24  ff.  KK    1  30.  130,  27  ff.;  vor  dem 

Oericht  des  klcinon  Rats  78.  8 ;  Schaldon  der  — 
126,  27;  Koinpitenz  des  SchnltheiPcngerichts 
für  —  10;»,  27  ;  Straferhöhnng  für  —  31,  16.  !)9, 
20;  im  .Strdt  mit  Bürgern  8,  19  ff  20,  12.  30, 
34.  31,  15;  27.  .32,  I.  K  2.  97,  2  ff.  98,  23  ff 
99,  6  ff.  m,  2  ff.  120,  25.  135,  20  ff.  142,  15. 
143,  12  ff  ;  36  ff. ;  Streit  der  ~-  untereinander 
30,  14  ff.  98,  38,  38 ;  Dnterstütznng  von  Land- 
lenteo  dorcli  Barger  ttt.  87.  31,  9.  99,  2;  16; 
dArüra  nicht  Wwweehen  88,  11;  als  Zangen 
68,  21 ;  'AoU  aof  Got  der  —  881,  9. 

Landreclit  ü,  7. 

Latwerien  Büchse  mit  170,  16. 

Lebeknchcn  170,  16. 

Lehen:  Burglehen  273,  11 1.  flb,  29;  der  Bürger 
135,  33  ff:  Erledigang  van  —  189,  24 ;  Erwerb 
von  —  129,  21 ;  vor  Oaridil  96,  9;  aU  halb 
Qnt  131,  33;  ScPlehen  974»  81;  nicht  sa  atei- 
gern  126,  11 ;  Verkanf  für  Eigen  189,  34;  aaf 
Ziel  198,  14;  dea  Blaeholi  nnd  dar  Kirdie  867, 
18-888;  der  Mffnse  868, 4—868, 5;  dea  Betehea 
189,  22:  de»  SchaltheiPentnma  194,  86.  195, 
18-44  ;  des  Zolles  289,  86.  888,  18-835,  8.  886, 
5-237,  46. 

Lehenbach  197,  8. 

Lehenore  =  foenerator  usornrius  24,  11;  44. 
liehrlowcbt  iwi  Handwerken  804,  38.  8U,  88. 
915^  1. 

Leichenbegängnis  s.  Begrtimia. 

Leihgeschäft  8,  32. 

Lcinentnch  219,  11.  232,  8. 
I  Leitwende      Znfttgen  von  Leid  100,  14. 

Lettner  168,  41.  167,  85. 
I  Lengnen,  eines  Angeklagten  67,  1  94,  t& 
j  Libe,  by  gondem  stondem  131,  24. 

LibloBB  than  jem.    -  töten  161,  23. 

Liebdate  liepdette  =  donam  te^Midi  anioria  eanaa 
ftwtmn  (Sahart)  199,  19.  181^  88.  19t,  16. 
1  Lietcn  -  Lehm  11«,  IFi. 
'i  Ligering  ;=  Dnderschibel  (l/oxer)  161,  10. 
I  Lipfil      Begr&bnis  s.  dort. 
:  Lipgedingo  =  Leibrente  144,  3. 
I  Lohnherr  ß.'i,  6;  34.  161,  11.  166,  36.  167,  2ö  ff, 
IRR,  1 

LoLukuecbt  bei  Handwerken  204,  33.  214,  21. 
Lampen,  mit  —  wiifoii  am  Sdiwartl^  168, 15. 
LnttertcanlL  170,  18;  19. 


!»3,  2S;  38.  94,  4;  13. 
Magdum  8.  Jnngfraaschafi 
Hagesot  —  Mohnaanuii  s.  unter  Kailtnrpflaiinin. 
Haler  Recht  der  —  813,  3  ff. 
Matetry  189,  13. 

Mafo  und  GcfiiPe  : 

AcLfri!  Octale  224,  18.  228,  22;  25;  26;  28. 
22!).  3 ;  31.  231,  1.  8S8k  89.  978^  48. 
I     Bürdin  210,  13. 

Drielinfr  989.  80  994.  88  98».  88. 


Digitized  by  Google 


I 


M«te  und  Gefile  ^  NutxunKsreoht 


Fuder  208,  18;  35.  209,  2;  4.  220,  2J) 
Kimer  20H.  24.  204,  1:  3.  208.  l&'aüö.  28. 

Elle  2;-ts.  if, 

Kübel  208,  IS  27. 

Landmaß  landm.  ti  i>_'4,  32.  239  37 

Modcl  218,  30.  223,  4 :  13.  224,'  üö.  238,  4:  9«. 

240,  14.  *  * 

NaPsester  2a3,  10.  238,  31. 
ÖlmaP«  203,  22. 

Omeiuber  212,  20.  225,  6;  37.  226,  2. 

Saatmafi  satme.i  212,  27. 

Sahmat^e  217.  2  f.  222,  M.  884,  6.  826.  226, 1. 

228,  22.  22«,  1  ft  290.  m.  288,  12. 
Schüttfäsaer  ichatlaf  21)8.  37. 
Sest<.r  58,  19.  2Si,  19.  223.  12;  18;  24  224,  9  f., 

23;  38.  22«,  22;  23;  31;  M.        1.  «3»,  10; 

22:  36.  23y,  14,  26  2B9,  33.  271,  12.  276,6. 
Tierdecml  «8,  ai;  32.  229,  S;  4;  &  230,  6. 

231.  1.  2fie,  80.  ff» 
Viwdung  2hO,  3. 

Vierling  (Halb*ierling)  222,  20.  224,  24;  26. 

228,  23  ;  26.  229,  9 ;  12.  238,  10.  239,  27;  38. 
WftinmaPe  9.  18  .32.  2«.  166,  10.  212,  17. 
Zaber  20.«   ih  _>ü9,  27.  226,  3;  13;  17;  19. 
Matten:  als  Wittum  116,  31 ;  Yerkaof  »on  —  im 

Kriege  120,  11. 
Maurer  ».  Baasachen. 

HalielniigsrUii  0«ni«belTiiw«rlin  28, 2&  122,  12; 

14;  32.  123,  8  ;  32 ,  iiT 

Meineid  12,  20  ff  i:i3.  2. 

Meister  s.  anter  Rat. 

Menckelpr      Händler  24,  20. 

Mosscr:  '.»!>,  Ii;  Brodmesnr  160,  6:  Langmesser 
l.t,  3.  53^  9.  71,  6.  180,  6;  Uage  du  —  30, 
1Ü9,  2d;  SchaidmMMr  1«M:  apitnwner 
&  19.  10,  2a  19,  18.  S6,  26  IL  49^24.  161, 
27;  Twbot  dw  -tnnm  10,  81.  80,  6.  34, 
21.  &9,  1.  159,  36.  164,  28.  169.  29. 

Mfl«8erxflcken  19.  27.  82,  11.  88,  1 ;  7 :  36.  90,  13, 
».').  8  97,  21    l(il>.  2& 

Meizblaiiken  u.  Muuzun. 

Metsger  Mctzgermeister  24,  27;  31.  2ä.  3;  9. 

192,  26;  30.  198,  6  ;  8.  266,  8;  11;  18; 
MetagiTordiiung  53,  12. 

Miete  Begriff  der  —  21, 6;  beklagtn  um  -  74, 16; 
richt«n  vm  —  107. 7;  vwbotMi  für  AmmaiBtar 
37,  16.  62,  27;  fflr  Boten  teika  ««tUieben 
OMi^  109,  9;  f&r  EitfkhBNiilw  168,  9; 
Ittr  nrmseoban  82,  Hl.  83;  ftr  Bnlahamn 
67.  86.  181,  6;  flkr  U*i]i«B  Bai  78,  2  f.: 
far  den  Saiger  223,  6.  238,  6;  f&r  SdiM«! 
bei  niederen  Qericm«o  104,  7:  flr  SdraM- 
Vögte  81.  18;  ffir  den  Schnltbaifan  196,  9; 
16 ;  far  den  Sänaer  226,  2. 

Mietel<ihii  k.  Mietewon. 

Mietowou  s.  Mi«ta. 

Molfrin  I.  nUiMa. 

HlllilMi  49,  481  14«,  86.  184,  &  »4,  81.  988, 3& 
271.  81.  276,  34. 

Mühlstein  209,  lö.  212,  6. 

Mulfihe  =  herronloaes  Out  193,  37.  198,  15 ;  4U. 
Mdlison  Molynin  ^  Mahkiton  (an  der  Mttnaa) 

207,  38.  28U,  82. 
MAlter:  Halten  von  Schwrinon  durch  —  126,  25 ; 

Stcllnng  der  —  zun  Buggralon  207,  20  IE. 
Mandat  mtuitat  268,  5. 
MflublBko  BMchSdlgODg  dor  S47,  7. 


Münze  1)1,  11  ff.  164,88;  Baa  der  —  24^*.  .Vj  . 

—  und  Haoagcnoaien  44,  7.  243  ff  ,  der 
Knecht  auf  der  —  248,  48.  249,  1  ff. ;  L«]iea 
TOn  der  —  269.  3;  18  ff.  272,  21 ;  32.  274,  « 
275,  2;  10.  276,  8  ff.  277,  2  278.  ö.  280,  14. 
281,  38;  87.  282,  96.  Züt  dar  Oeffann«  d«r 

-  847,  SO. 

Muii/<  11    .Auslesen  der  —  verboten  44b  J9.1  53,  1&: 
lü  ii.lu'iit  liV),  15;  23.  152,  18. 
Ön.>M  i,  IXh,  1 ;  Strallbargcr  150,  16;  24.  244,  40. 
IhMcn  L'44,  40  94^.  1.  246,  15  ff. 

|;ti,.,tiiNcl„^  -  If)",  .Hl;  .18.  151,  1;  6. 
H.  iilrlli,T-i-r  l'f.  niiit,'f-  249,  1%. 
M<-t/lila;.kru  Mr.t7.:-rhl;inken  IM^  16;  83.  lö»,  18. 
MüiiüwcTit;  J.>l,  a.  246,  31. 
Vierer,  StraPbnrger  150,  24. 
Wawerpfeunige  198,  3. 
Münsabehnngtlft,  16; »;  41.  »t^  8;  7.  S30,  1  S. 
MünigaaehirorBne  243,  6.  244,  20;  23.  »4b,  43. 

947,  2;  16.  248,  1 ;  12;  28.  249,  32. 
^fnnz^lof  l'.l,  10.  152,  4.  154,  20. 
Münzbuter  hüter  150,  13.  151,  19;  33  162,  5;  21. 
154,  18  ff.  243,  19.  244,  29.  245,  21 ;  22,  41. 
246,  5  ;  7;  9.  218,  26;  .36;  .38.  249,  2,  7. 
Münzmoirter:  44,  7;  26.  151,  16  ff  ;  Anteil  an  den 
Beuerangen  154,  7.  243,  36.  245.  38.  250,  5 , 
8;  an  der  Anfnahmegebühr  neuer  Haasge- 
nossen 248,  39.  250,  3;  Gericht  des  —  243, 
Hl.  248,  26;  Stellang  zu  den  Haoegenosaen 
153,  20;  nicht  in  dm  Bat  68,  80.  60,  87; 
Beehto  und  Pfliehten  daa  —  SIS— »481  S49, 
40  f.  250,  1  ff. 

Münzrecht  Verlnsf  <ics  244,  18.  245,  13. 

Münzwagc  Saigi  ti  <l<'r  246,  20. 

Moa  and  Brod  92,  36.  118,  3.  157,  4. 

HAtel  =  Sc1iait908,  87.  809.  27  ;  30;  39.  267,  2. 

.MfiM      aüj.  ^  von  ManoMü  afBlip«aa»n  38. 

MusiJunstramente : 

Becken  16^  7. 
Bumhart  Brnmbart  168,  i. 
JagdhAmer  168,  6. 
PaauiMB  168,  1. 
Sefaslmai  I&Bl  1. 
Tronpote  167,  36 
Tromm  aebtagen  158,  2. 

Hiitten  289,  82.  289,  18. 


Narte  =  Trog  210,  29. 

Nichtbflrger :  die  in  der  Stadt  ans&ssis  Mini  ^"Hfin 
schwören  134,  16:  bei  Sintreihuu&  von  Zins, 
Gülte  oder  ScfanUen  186,  14;  aabfin  ZoU  «ad 
Ungeld  136,  6. 

Niedere  Gerichte  a.  noter  Oariaht. 

Nölio  =■  Röhre  s.  «nter  BMuaoban. 

Notar  162.  29. 

Notwer  6,  23.  12,  17  il'  13  29.  24.  87,  20  ;  34  ff. 
88,  1.  89  38  ff.  9U.  IW  i»i>,  13.  96,  6  9«.  8. 
102.  5. 

Notzucht  a  6.  10,  18.  89,  3.  68.  fi.  74,  8a  7»,& 
76,  27.  82.  8.  k  4  ff.  96.  84.  98,  16.  100,  14 

KW,  'Ii. 

Natzannaiecht  der  Bürger  an  Weide,  Wasaer,  Bok, 
■    ^  im  Unde  »».  19.  1  X\  80. 


Digitized  by  Google 


Oberbnumen  —  Beictaalehen 


308 


Oberbraniicn  (buni)  uuisfer 
Olierschrciber  8.  Schreiber. 
OburachalUieiF  s.  SebaitlieiP. 
Obenolkr  ».  Zotler. 
Ofen  150,  9. 
OfcnJiaus  ofi'nliiis  IJQR, 
Offene  Hut  s.  Hut. 

Oflicialus  domini  Avg.  epitcopi  a.  Biiekof,  Bnmt« 
Qad  BiuMf. 

Ohr«nalM«biMMlm  195,  10. 

Ohrfeige  bockdiag  7, 18;  87.      88  ft  18,  6.  86, 

oui  V  Ol. 
Ölfrauen  21)4,  6. 
Ölkn«dit  SU,  8ö. 

Ölknte:  Aafoahmogebühr  in  die  Zunft  der  —  141 
m-.  -  und  Burggraf  20y.,  40-204,  8j  Schweia»^ 
halten  durch  die  -  84^  85;  im  Bwitz  muM 

NnPsesters  tiS,  U. 
Ölzoll  215,  2ö. 

Omatt  =  d.  streite  MibeB  (aia  Wittam)  116^  35. 
Omsttber  ».  llafe. 

Ordnnngbacii,  OcdDVnf  wd  Reehtbnch  80,  Uff. 

62,  4 ;  20. 
OrtoiuT  s.  Urter. 

Orter  Urternieistor  24»,  19  :  36.  241.  89.247.88. 

24«.  14  ff.  249,  7;  15;  88  f.;  81. 
Oalür  =  obae  Uittiag,  nnbeaettt  840,  8. 


Pech  für  die  Becher  'iiu.  9 

Pensionierung  städtischer  Amtleute  and  Diener 

<;.■>.  i ). 

Ferien  27,  21).  122,  iU. 

Pfaffen  167,  86.  166,  86.  8ä6^  88. 

Pfalzstnrm  48,  22.  60,  21. 

Pfand:  essendes  —  108,  30.  10«»,  1»;  zu  hinter- 
hg.  ti  für  (It'ii  Kiirsprci  hcn  83,  8;  in  Gewalt 
UiiU   Geweie    126,  'Jil' ,  stn  Kriej;«   TW,  2ii 
liegendes  —  lOi),  17;  Pfordo  :ils    -  WJ,  21» 
an  Unterkäufer  199,  4-'3;  aU  Wittum  113,  4 

Pf&oden ;  Abgabe  bei  —  an  das  Urageld  lOö,  1  ff, 
nur  mit  Erlaubnis  des  Amiueistcrs  lU*,  23. 
durch  den  Uuiggi-afun  207,  14;  durch  dessen 
Koten  -JOö,  37 ;  diuch  Qeriditebotvn  104,  VJ. 
m,  II.  !(»<.»,  20;  dvitsh  Schalthoiß  und  Vogt 
l'J'.i,  22;  Bürger  mi  —  io  gewisaeu  Fällen 
verboten  110.  12.  Eiitsahaldigiing  bei  uner- 
laubter oder  zu  hoher  Pf&odang  HO,  10;  32 
bei  Oeieelaehaft  lO.H,  2i);  Habe  d«r  FlindunK 
HO,  87;  um  Scbaldea  18,  86l  1^  8]  •  b^ 
tmterlaasener  Zahivng  d«r  Geldstrafe  V»,  81. 

l'fiLii.U'üfi-r  •>! 

Ptiiuiit'u  iitit  lifu  Tmtkislubeu  1(>4.  17. 
Pfeifer  lüS,  1. 

Pfleger  der  KUtater,  Daeer  Franen  Uaiu  etc.  144, 
6.  14»,  2.  m,  9;  14. 

Pflog  1«1,  4.  227,  8. 
Pflichtzoll  8.  Zoll. 
Pilger  I.tH,  31. 

f  oliniitimde  10,  89.  168,  22  IL  164,  32. 
Piecwia  144,  8. 
Pkotokallfabmig  III,  8  ff. 


Provoy  8.  Baasacben. 

PfrOadea  157,  37.  867,  86  ff.  368^  1. 

Rateboten  Boten. 

lUl.«f;pia  77,  15;  25.  78,  17.  80^  aa 

Bat&gbcken  21,  15. 

Ratssitzung  Anordnung  der  Plätze  64,  29;  Ge- 
heime 40,  4.  tf2,  24.  63,  86.  66,  88.  68. 
VJ  ;  ^Vet-lanf  der  -  66^  1  ff.  Veni^MO  d«^ 

^tMtube  Einrichtung  der  —  (i4,  'ii. 

RatsTerbot  Bruch  eines  —  11,  10.  45,  1  ff. 

Rat :  großer  und  kleiner  Aufnahme  in  den  —  66, 6  ; 

Fürsprechen  vordem— 82,  .i?  hj,  25.  85,6. 

86,  30.  als  richterliche  Bebörde  76.  80  ff.  77, 

10.  1*),  8. 

Rat  großer :  Fürsprechen  voi-  -  Sl,  >>?. 

Bat  kleiner:  Appellation  vom  k'uiucn  liat  an  d«B 
groPen7'J,  Ii»  an  Meisti  rand  Rat  7a,26.8<),  lU 
110,  35;  Bf.sctzuisK  des  —  77,  2«  ff.;  Boten 
des  —  65,  12  :  kompetent  für  Eigen  und 
Erbe  78,6;  Fur.s]irL'chen  vor  deiu  —  86,  19; 
als  richterliche  lielninle  für  Landleuto  77,  24! 
78,  8 ;  Nichtcrachemen  vor  dem  —  7H,  13: 
Ratsboton  ans  dem  —  7H,  2H .  .Sc  hreiber  bei 
dem  —  155,  29  163,  36;  Schuldvögte  vor 
dem  -  80,  M  ff  81,  i  ff,;  Schweigen  wäh- 
rend der  J^itzHiig  78,  35;  keine  SMhe  ver- 
ziehen 7s.  -jii,  Zahl  der  ürteiler  IS,  88; 
Zweinag  des  Urteile  79,  2. 

Maliter  ond  Bat:  Altar  88, 11  ff.  66,  .36.  57, 4. 60,  l ; 
beim  AufgebeBdMAmtosdS.»;  Bewaffnung  aü. 
21  ;  Eigenscbaften  66,  2ff. ;  Plätze  in  der  Kats- 
stube 64,  34  ff. ;  Schöffelvor»amui[ung  dnrch 
—  62,  30.  63,  1  ;  Schwur  des  -  ».  bchwor . 
Tod  eines  —  43,  31;  Ungehorsam  dos  Rats 

fegen  den  —  10.  16.  12,  25  ff.  68.  3;  Wahl 
,  31  ff  6,  4,  13,  8.  21,  L'i    2:>.  1.).  56,84. 
57,  3  ff.;  30.  62,  18;  '.VA.  C,:,,  >!  ,  M. 

Meister  und  Rat,  ^^duffel  umi  Auiuian  21,  23 
22,  13;  t'5  2,  ;j4,  10;  18.  27,  2;  32;  40. 
28,  38.  .iH  IV).  40,  33,  43.  34,  24.  35,  17; 
32.  86,  18;  37.  37,  33;  M.  38,  41.  40,  7.  4L 
18;  26.  42,  21,  43,  21.  44,  38.  47,  29.  51,  4; 
31.  53,  10.  61,  15.  84,  17.  103,  37.  117.  40. 
129.  1 ;  25.  ISO,  7.  134,  84.  137,  20.  141,  9. 
150,  17  Ißt.  11.  171,  12. 

Meister,  Hat  und  .Scheffel  26,  .13.  33,  39.  38,  90. 
44,  7,  l  .  2  .8.  21;  23.  61,  U  (Mit  der 
Scheffel  Gebelle  24,  19). 

Metiter.  Ammeixter  and  Bat  68,  4ß, 

Rat  tind  Schöffel  11,  21.  47,  16. 

Raub  5,  27.  8,  20.  25,  9  ff.  58,  25.  143,  17. 

Raufen  *.'  Seblagen. 

Bechunngaablegung :  der  Brunnenm.  Isfer  I  J',  30. 
146,  5 ;  über  das  Umgeld  167,  ^  ff. ;  auf  Unser 
Frauen  Work  146, 5.  1((6,  83;  von  den  Vdgtan 
118,  33. 

Rechtbächer  der  ätadt  163,  38. 

Bede,  nnbeaebeidene  in  Qeceowart  von  Firaaen 

168,  84. 

Hef  2\i\  1 

Hegisierlin  der  Vögte  118,  30. 
Beger  (Tegar?  Bedeutung?)  21,  11. 
Baidttlaban  ».  LeliM. 


Digitized  by  Google 


304 


Reinigungseid  —  Sohreiber 


Reimgoiigmid  von  Ttnbelit  H,  0.  14ft,  19. 

Heise  148,  9;  12. 

Keiton  oder  Geben  (-  gesunden  Leibes  sein  ?) 
113,  1.  114»  23. 

Keitgeld  86,  6. 

lUnUueieter  52,  5.  tiO,  13 ;  32.  64, 43.  fiä,  6. 146, 12. 
Benbig  Silber  IM,  2. 

Kichtersbote  s.  Bote  der  Gerichte. 

Bit-btbaus  s.  ScbaUbeitengericht,  Uaus  dei. 

Riodtüter  und  Borggraf  204,  10.  205,  21. 

Ringmauer  147,  ».  148y  9»;  ».  149. 86.  U»,  31  ft 
160,  27. 

Bittor  158,  80.  171,  15.  209,  88.  218,  22.  214,  6. 

Kofian  ^  Harenvirt  24.  11;  4.3. 

ft&gepflicht:  bei  Bletschekaaf  14(1,  10;  bei  Not- 
sucbi  94,  27  ;  der  Hüter  vou  Zimmcrlouten 
und  Maurern  2*i.  n  IG.').  11'  ;  d»  r  Ilatsherrn 
2»,  1.  89,  17.  t!l,  IG.  \nK  :>  IHii,  iti,  IK.  13»!, 
10  137,  .'3;  13.  14(>,  ;W ;  der  SkUvffel  137,  3. 

KuuUifol  100,  33.  I6i),  35. 


SaatiuaP  s.  MaPc. 
Sacbaenspiegel  Ib,  3. 
Sidwkr  d«r  Stodt  166,  5. 

SückeUcbnüider  24,  lt. 
Swkpfeifer  158,  3. 

Saigen  Saiger  Saigeramt  Saigerorduung  Saiger- 
ineister  32,  29.  203,  22.  209,  3;  —  und  Burg- 
graf 212,  14  ff.  217,  2.  21«,  28.  219,  18.  223, 
2  ff.  224,  1  ff.  22h,  22.  229,  1  fl.  231,  4U. 
2:i2,  14.  238,  2—240,  33,  246^  20. 

Stllnto  B  dn  die  Bnvt  Vbmw^  4 
Salt  81,  10.  225,  16.  889,  13;  Fttmiieh  ~  229» 

37.  230,  34 :  Halla  -  28il,  26.  830,  81 ;  36 ; 

Marael  —  229,  87.  290,  31 ;  36. 

Salcbandel  216,  41. 
SalskMton  224,  1;  &  888,  10. 

SaUlcule  230,  7. 
Salsmabe  s.  Maf'e. 

Bdimattor  Hiktt«  816w  39:  822,  88.  224,  6 ;  17. 
228,  7  n.  22»,  16;  26.  2au,  14;  19:  S»- 
9.  m,  12. 

Sattler,  Recht  der  —  213,  2  ff. 

Scbadanmati :  durt-h  Bürger  als  Bvibelfer  von 
Landleoten  14^i,  19;  für  Sachbescbädigung 
96,  80 ;  für  Veriaat  an  Pferden  nnd  RBatoDg 
int  Stadtdinwt  10,  6.  68,  16. 

Schaffner:  zu  Mölsheim  271,  27;  nuf  fiusi  r  Frauen 
Werk  110,  21  ff. ;  für  Vogthkindcr  120,  3. 

Scbalk  10.  38. 

Sc:balniei  s.  Musikinstrumente. 

Schändung  eine«  Weibee  93,  37. 

Scbantz  =  grobes  Kkid  •.  Kleidang  nnd  Walfen. 

8eta«iv«l  I.  Kl«ldang  nnd  W«il«n. 


Schanraebt  168,  10;  29. 

Sffircrer  132,  .'^l. 

Schtak:  der  Handwerke  207,  2ti.  208;  21.  209.  3ö, 

—  des  Bischöfe  s  Biadiof  fpinceni»}. 
Scbenlubecber  282.  27. 

Bcbieiarain  157,  35. 

Schiff.':  (ifLKifri  mit  Hrod  2t;n,  .1-4;  zur  Aufbe- 
wahrung von  Fisiheii  M.  H.  41  >.  .  l'cla<len 
mit  Hol«  .39,  20  ;  mit  Korn  22<  ).  .'"W  •  .  .  VS  .  iiut 
Steinen  IRS,  5;  üetretcn  dnich  Tolker'.»,  U. 
beUdin  iint  Wein  9,11.  IM,  t;.  2Jt>,  . 
ZoU  auf  dorchgebnide  —  221,         222,  l. 

SobUnente  168,  18.  211,  87.  281,  11. 

Schiler  =  Scheite  154,  36. 

Schindelteller  21ß.  15 

Schirmvcrwandte  49,  30. 

Schlagen,  Raufen,  StoPcn  6,  9:  13;  .37.  7,  1 1  ;  37. 
13,  1.  14,  I.  30,  1;  14.  31,  13.  .38,  «;  9.  4?, 
8;  Ifi.  71,  1  72,  .3.  73,  23  82,  11.  JSO,  37  ff. 
«7,  26.  (W,  25;  42  t  92,  34.  9H,  SU.  99,  18. 
10^  9.  247,  9. 

Schlagschatz  151,  IS'    31.  2r»n,  ■> 

Scbliisselbewahrcr  zum  Turtu  am  Kiolcbiire^tbor 
43,  24. 

Schmiede  nnd  finrggrsf  206.  26 :  —  der  Stadt 
160^  4  167,  87. 

Schnee«  cifon.  in  der  MQnte  TerbvlnB  M?«  3. 

Schneider  liO,  10 

Schöffel:  Aufgabe  und  Thiitigktit  t;.  6.  8,  28;  31. 
3«,  13.  39,  32.  63,  17  ff.;  27  »U,  .ff.  66,  23>. 
«7,  16.  78,  26.  1G6,  16.  108,  8.  118,  19.  137. 
t    1 10.  2.  14«,  10.  171,  9.  222,  27.  —  nnd 
Amman  22,  20.  26,  1.  50,  6.  63,  b   m,  25. 
65,  19.  Ih,  9.  87,  4.  106,  2.  136,  5.   14»;.  17 
147,12.148,31.   166,  20,   171,   M;  Kifiun- 
sehaften  der  —  8,  2i'<.  t'.H,  -JH.         ^s :  »J« 
Fürsprechen  38,  22;  ä»i.  h2,  27;  Ii.  i  di?ii  nie- 
deren Gern  htm  103,  34  f   104,  l ;  25  l'ö, 
K;  14;  16.  106,  6.  107,  31  f.  1U8,  1.  110,  ü. 
III,   12.  Platz  in  der  Ratsstnbe  64,  29  ff. 
bei  Schulden  9,  5.  64,  1  ff   Sitzung  der  — 
168,  32.  Verlust  des  Amtes  oder  Ausschloß 
vom  Amt  für  die  Zukunft  7.  19;  25.  9,  28. 
24,  l   42.  29.  71,  10.  82.  27.  91,  26;  32  92. 
2.  145,  15.  130,  27  f.  136,  5;  16.  145,  16, 
Versamminng  der  —  62,  29.  63,  1;  8;  14 
64,  25.  70.  27;  Wahl  der  —  &  27.  40, 3.  Gi, 
äff  63,26.  64,20.  als  Zengea  6»  88.  9,  7.  U, 
«iK.  22  s.  auch  unter  Bai 

Schoren  —  Schaufel  210^  98. 
Scbowevingeriin  ss  SchnnSogerlein  193,  89. 

Sch  )«i  kroiiu-      Schaukram  123,  39. 

Schoub  =  Bündel,  Strohbund  158,  4;  19. 

Öthrtiber:  des  Brettberrn  167,  :^2;  bei  Gericht  83, 
8.  22,  104,  II  Ji  ]<»■>.  I.  10;»,  8.  110,  8. 
III,  lü.  Iii,!,  .17,  K,i:iflirius  I4tt,  10;  beim 
kleinen  Rat  :  '  ii  '  <Ies  Scliulilicil'en 
193,  1,  194.  Ib,  ijci  utu  Siibunzücht. :rn  I."*5, 
1;  11;  HM.  16:1,  37;  d.'i  St.i<lt  12,  IH-  •;,">,  2i. 
W,  13.  Ü8,  1.  72,  31.  l.a.  :U-i5o,  3t>.  Itj3, 
33.  167,  1  ;  auf  Unser  Krau*  i»  Haus  166,  .3«, 
266,  10;  des  Ungelters  167,  16;  20;  Unter, 
idneibar  166^9;  «>;  87. 166^  18    167,  SO;  21 


Digitized  by  Google 


Schulden 

Soimltoi:  «mainifene  —  der  Ehegatten  114,  27  : 
entweichen  wegen  —  I8<i,  4;  ]f>;  vom  Erbe  zn 
zahlen  124,  7;  15.  12ö,  1;  Fraaen  haftbar 
für  —  der  Männer  9,  ß;  7.  64,  11 ;  Schnldener 
=  OUubiger  106,  12;  der  Handwerker  204, 
27.  2ü:<,  97.  S07,  L'i  tn  Juden  109»  9j  der 
Jaiigfraaen  oad  witWMi  t8S,  28;  dw  Kiain 
113»  ^;  S»;  dnLuidlmite  iM,  87;  UvgBMk 
fw  —  107,  10  C  169,  16;  lintnibiB  dmdi 
fnctttbOrflw  188^  14;  Kompalani  d«r  nrai 
mcduwi  Oeridlt«  78,  iS.  198,  87.  197,  S3; 
Pibiden  um  —  12,  36.  1B3,  31 :  SchüfTel  in 
SeboMsMhen  8,  39.  64, 1  ff.;  16.  107,  29  ;  31. 
106^  H;  Anf  hebung  der  TrCstong  b«i  —  101, 
89  ft :  Verjähmng  von  —  40,  98 ;  einbringen 
für  Vogtskinder  120,  2.  Wittnm  znr  Bezahlong 
von  -  26,  29.  115,  20.  120,  27  ff. 

Schnldvögte  50,  2.  80,  40.  81,  1  ff. 

Sfiliidthei? :  Anfe«iohnnng  über  seine  Rechte, 
Pflichten  nud  Biminlimeu  192-200;  Acht  des 
— 96i  18;  BotmdM— 1»3,36. 194,8;  86. 199, 

I  IL:  biMhUicber  imd  atftdtiMher  -  bS,  87; 
bei  Bttneranfhabme  60.  88.  193,  18.  m  18. 
196,  96.  197,  lä;  16;  EbuinhaiMi  (nnPv  dem 
Slnfluitea)  60,  18.  l9S,17ff.  198,  1-R.  197 
9;  97.  198,  8  ff.:  SB  hwranlMMB  Erbe  194, 
4.  IM,  90;  u  herruikwem  Oot  198, 87.  198, 
16;  Hnu  dM  fihdmltUitaigerielitB  194,  12. 

196,  16.  198,  28;  and  Henker  194,  11.  199, 

II  ff.;  nnd  Juden  41,  23.  193.  3;  18  ff.  197, 
89  ff.;  bain  Kestigen  lOß,  14.  193,  80  ff.  197, 
8«;  39;  Leben  vom  —  194,  29.  19&,  18  ff. 

197,  6.  280,  2.  282,  26 ;  gesetzt  von  Meister 
nnd  Rat  194,  26.  196,  1 ;  nicht  in  den  Hat 
.-»8,  30.  59,  27;  im  Ratsgericht  69,  28  ff.  70, 
7;  22.  193,  29;  35.  197,  35.  198,  I;  alte 
HLcbtc  des  -  10,  11 ;  als  Ri.  hter  5,  29.  f.,  11. 
23,  ü.  58,  30.  109,  6  ff.,  27  Ü.  III,  18.  144, 
25.  193,  25  ff.  196,  1  ff.  197,  22;  29  ff.  198,  1 ; 
bei  Schöffen versamminng  70. 25;  Schreiber  des 
—  193,  1.  194,  18.  I!t7,  IS;  als  Sfrafvoll- 
strecker  6,  18.  10,  30  ;  Sliafanteil  t>,  21.  9,  4. 
•iti.  14.  41,  7].  3.  72,  20;  30.  87.  13;  29. 
Hü,  ib.  m.  10,  15  '.Kl,  30  ff..  91,  28;  33.  92, 
4;  8.  94,  4;  12.  103,  3.  133.22.  16«,  24;  2H; 
29.  193,  10  ;  21.  UU,  32  197,  9;  25.  198,  1  ; 
Straferlaß  dtiirh  ri^n  —  1()5.  3;  6.  193,  12. 

196,  7;  16.  197,  U;  setzt  den  Duterschalthml) 

197,  3.  8.  anoh  nntnaehnlthMl  und  Ober- 
Schultheiß. 

Oberschnltheil  194|85;  861  191^  3;  4;  7.  198,36. 

200,  6  ;  8. 

Dntergchalthei»  193,  8;  20.  194,  14;  22;  25;  28; 

30;  33.  195,  10.  197.  8 ;  23 ;  28.  198,  38. 
Schüsseln  37,  1.  209,  16.  220,  12, 
Schahmacher  nnd  Burggraf  204,  10  ff,  811,  Sl. 
ScbattfaP  8.  Maße  und  G«(iPe. 
Schvabonspies»!  16,  &  17,8;  18;  48;  47.  18, 

1;  11. 

Sehirsngere  Franen  95,  80. 

Schwert  ziehen  bei  Notwehr  88,  1 ;  7. 

Schwei-tft  gnr  und  Barggraf  21.3,  20  ff.  215,  8. 

Sehwörbn.  f  .5.  jo  88l  80^  8  £  118,  81.  184. 
22;  H7.  163,  11. 

Sehwar :  des  Ammeisti  rs  ■_'(>  (.5,  .36;  der  stfidti- 
achcn  Arotlcate  171,4;  Btctaclifkauf  zn  ragen 
140,  10;  bei  Bürgeranfnahme  60,  4;  der  (^on- 
•hileler      40  0.96,6  t.  166.  21 ;  der  FOr- 


—  8tacLt  305 

sprechen  85,  4;  7.  III,  25;  der  Hati-lwerket 
.3«,  5.  39.  25  ff.;  der  Knechte  159,  1  ff.;  der 
Meister  und  des  Rats  .35,  40  ff.  .36,  5  ff:  37, 
20.  &6,  37.  57,  6.  65,  36;  vor  dem  Mlbnter 
163,  4  ff;  der  NiehtbArcer  134,  18;  der 
NiditeeliOffel  bei  den  niederen  Oerkhlen  l€f^ 
88;  der  Bkbter  bei  den  niederen  Geiichtan 
103,  39.  106,  6;  von  achöffel  nnd  Imnwn 
186,  20;  der  SebcAl  n  den  mederen  Oe> 
richten  108,  89;  der  S^rhreiber  bei  den  nic- 
deien  Oetichten  104,  6;  den  Sebnlfheüen 
198^  9  ff; ;  des  Tnstae  118,  83;  86;  dm  Zin- 
menente  imd  Maurer  166,  90. 

Schwur:  frpfler  nr,  21  ff,;  vfrlmtciuT  ~  24H.  43. 

SeelgerSte :  <»i  j,'t  l)oii  durch  Aiis.si.lzipti  132,  23; 
BeNtuniimiif.'  uozn  127.  1  ;  b,'i  Kibanspruch 
df.K  S.  hultheißen  191,  *>  UIM.  i':!;  Erliauspruch 
Hnf  Orniid  eines  —  M2.  7;  an  Rluster  ver- 
m:irht  1l"J.  4  ff.;  auf  dem  Todeubette  131, 
22.  27;  venelwldetae  Oot  ab  -~  97,  1. 
120,  30. 

Segenfwert  913,  98.  914,  8. 

Segensso  =  f'oti.'.o  '>fW,  14. 

Serje  (?)  bfini  Bogiiibnis  \H2,  \l. 

Sester  s  Mniic. 

Siobeoergcricht  —  Gericht  der  sieben  Unzüchter 
66,  &. 

Siebeoerawister  s  Heiiter  der  Biebensflehter 
86,86. 

Stebeuxftchter,  Sieben  Unzüchter : 
Competenz  88  9.  13i),  1 2 ;  Farsprecfaen  vor  den 

—  84,  18.  85,  19.  86,  9;  Ordnung  der  —  88, 
13;  16.  5(!,  11 ;  41.  87,  8;  SchrJber  bei  den 

—  lob,  1;  10;  38.  163,  37. 
Siechtage  begriffen  mit  d«^n  —  132,  13. 

Siegel  :  des  geistlichen  (it  ru  lit.s  2('',  L'S.  \2:>.  7  ; 
des  Kapitels  267,  .38;  der  Stadt  21,  22  26, 
20.  44,  26.  51,  4.3.  68,  9  59,  11.  125,  (i  Uw,  17. 

Silber:  argwöhnig  154,  1  ;  brennen,  gebrannte* 
151,  12  ff.;  32  ff.  Ih2,  2  ff.  15.3,  3;  gestohlen, 
rcubig  oder  zerknatschet  154,  2;  —  hinweg- 
zaführen  erlanbt  152,  38;  verboten  150,  2:». 
161,  16.  152,  27.  tfiS,  2;  wn0  geieiehnet 
werden  161,  84  164,  81. 

Silberpcsfhirr  ll.'i,  l.'i   m,  7. 

Sippe,  Bctleutang  der  —  bei  Gericht  lä&,  24. 

Speerscbüfter  Bper8eh6ft«r  nnd  Borggraf  918, 

20  ff. 

Spettmeister  =  nacbgcwählter  Meister?  78,  .36. 
Spiele:  Brettmiel  248,  11;  Kartenapial  848^  U; 
Walen  918,  11. 

Spielverlint  10,  ?n,  in4,  .32.  248,  10. 

Spital:  Attfnahiuiibwlingnng  12^.  3:  Zalil  der 
Anfznnehmenden  12><.  12;  F.iiiiuihine  vom 
Zoll  234,  3!  ;  Insassen  dürfen  ihr  Gut  nicht 
vcränPem  12^.  IH;  Hc-iatiaerben verboten  188^ 
9;  Lage  dos  —  128,  26. 

Sranpfphenning  (Sobramie  «  Fleiadibaok)  199, 38. 

Stab  nnd  Gebot  des  Gerichts  74,  34;  anter  dem 
Stabe  sitzen  77,  9;  13;  28.  105,  27.  152, 
27;  40. 

Stadt:  Betreten  der  —  dnrch  kriegführende  Hörger 
verbot«»  134,  3  ;  Einnahmen  (l>esonders  nm 
Strafgeldern)  10,  20.  44,  18.  80,  28.  84,  2»  ff. 
154,  8.  160,  22;  Schlösser  der  —  13.^  8;  13  ff.; 
Sicherheit  in  der  —  6,  26  t  68,  31. 

8» 


Digitized  by  Google 


:iutt 


Stadfbanner  ~  Unsucht 


Stiidtbanner  58,  11. 

Stadtknechtc  Kleider  der  161,  SO. 

StadUchrcib«r  s.  SchNlb«. 

StaJtsiegi-I  .s.  Siegel. 

StMitwage  24,  SO. 

»M  810,  6.  8»,  6. 

Standkerzen  8.  Kerzen. 

Stange  (Speerstange;  Zoll  Mf  —  2U,  31, 

Stechen  der  Bürgen  unt«reüi»nd«r  44,  10. 

StMidelin  210,  VA. 

BUim:  gekanft  tob  der  Stadt  168,  1!:  »rrfin 
mit  —  87,  9S;  —  in  dk  BrvMcb  werfen 
«erbotoi  180,  80. 

Sterbot  1^5,  12 

Stift :  Ehre  iks  —  im  Schwur  der  Bürger  5,  3*. 

56,  37 ;  Lehen  vom  -  197,  8.  260,  t».  878.  6 : 

Zoll  vom  -  224,  14.  226,  6. 
fltockblei  =  stockbly  219,  31. 
Stock  -  Piäsetoflk  168,  1. 
Stock  LegMi  ia  4m  —  106,  88.  107,  8. 
Stockvr&rter  lOß,  24.  199,  1 J  19. 
Stonde  Onlte  8:3,  23 ;  31. 
atoade  koaf  14^  S. 
Stoßen  8,  Schlagan. 
Strafautcil  des  Aningen  149,  80. 
Btraferhöhnng  11.  15  ff        '^^  .Hl,  16.  69,  6  f. 

71.  20.  9«,  16.  90,  2(1;  U).  115,  15. 
Straferlaß:  in  den  Hondworksgerichion  20i,  21; 

durch  Meister  und  Bat  J2.  ».  aö,  M.  57.  :J2. 

73,  22.  74.  13.  75,  3.  87,  1».  130,  22.  134,  41. 

180,  12.  163,  17    1»«,  17;  Antch  «chnltheiP 

und  Vogt  193,  V>.  i!»f,.  s  u)7.  11 
BIriflodglMit:  bii  Hache  für  Angriff  durch  Land- 

l«iito  8,  19.  ^tf^,  23;  bei  Schädigung  von 

Landleuten  durch  Büigw  31,  1.  09,  9. 
Straßcnlärra,  nächtlicher  ■.  StnJeapoUnL 
StraPi^npolizei  ■ 

L»riu  ml  der  Stial  c  !,')?,  36.  158.  1  ff.;  Harem 

Hchkeit  nicht  .nif  ilii'  StraKe  oder  in  die 

Breoach  schütten  äb,  :i ;  9  ff.  160,  26. 
8t«'b«ngeBellen  141,  33. 
Stubenrecht  141,  29.  MS,  4. 
Sönnen,  Sünner,  Stknnertoni  884,  19.  885,  1  ft 

226,  6. 

Sweisk&ae  s=  auf  einem  Viehof  bereiteter  170,  16. 

Twerae  Tafeme  »,  17.  96,  4,  158,  25.  166,  «. 

Tanz  162,  22. 

Testesche  brennen  153,  35. 

Tischlaken  164,  17.  Jif,  14. 

Tfilker  =  Dolmetscher  9,  12. 

Todmbett,  Weggeben  w»  önt  auf  dam  —  131, 
16  ff.  132,  24. 

Todesstrafe  6,  15.  19,  26.  40,  20.  69,  28^  70  6. 
89,  1.  91,  10:  39.  93,  17;  20.  94.  22;  Ertranken 
93.  25:  :«;  Hangen  199,  6;  Kopf  abschlagen 
20, 12  95,  31.  1«;  16;  Pfthl«  94,  7;  Bädern 
199.  1«;  Verbrennen  19».  15. 

Totf:ovch»a  36,  23.  10(),  24  ;  2rv 

Trauf,  bei  gemeinsamer  Mauer  14^,  4 ;  nach  dem 
Nwbbnr  148^  18. 149»  1& 


Treme  v.  dr&m  =  Balken  2tV;.  1 5. 
Trinkgeld  168,  3;  10.  215,  24  ;  30. 
Trinkrtab»  31^  81.  41,  88.  IM^  8«.  IB»,  W-  ^ 

13  ff. 

Tröstung :  Auf  hebung  der  —  101,  32;  AiMdeha-  ? 
der  -  36,  21  «:;  gefordert  von  BOxfßKn  W 
14;  für  solrhp,  die  Oerieht  iu  «•»  SU* 
nehmen  I  :  i  i  ;  solcher,  die  Ottito  «idi» 
Zinsen  foiu.u.  1<>2,  18  ff.:  von  «Bonn* 
1112,  Ii:  <lpsj*'!uj.'fn.  tlossfii  Meist«r_  IMW  Mt 
bedarf  101,  3ö,  NK  lii^c  w;ihrtiug  b«i  Aeat  «Be 
Bann  101,  22.  102.  IH:   für   Schnldener  101. 

.m  136.  1»;  VerktzuQg  der            101,  37; 

102.  12  ;  2j  :  von  /.eiigeil  10^  11. 

Tnuen  brennen  37,  21. 

TroseoMd»  bmuMa  UB,  19. 

Tndi:  venebiedener  Axt  880,  86;  Bw<lel  nüt - 
40.  37.  344,  89;  jftbrlkb  iv  di*  BMidwwfcff 
IHH,  1 ;  an  die  Sohrtibar  167»  SB, 

Tuohscherer  140,  10. 

Tumiw  161,  1.  170,  10. 

Torrn,  ia  —  liegen  168,  81.  161,  14  ;  30.  1(S,  ^ 


Übel  handeln  mit  Worten  6,  24.  96,  7. 
Oberbauen  jemand  148,  24. 

Übereinkommen:  mit  dem  Kläfn  i  1'"»,  3.  43,  12. 

91,  30  92,  10.  94, 10.  95,  34.  96,  17  ;  38.  lOi 

.39.  inj.  1 :  tut  dan  FMoinIbii  des  KlMgfin 

91,  6.  99,  39. 
Überhang  147,  10.  806,  14. 
Übersngpn  einen  Toten  64,  18. 
Uti^hc  53.  13.  66,  8  ;  7;  89  ff.  93,  81.  138,  29  & 

139,  1  ff. 

Onflat  anf  der  Stralk  s.  StraPenpolisei. 

OnfuE«  Ii  11.  31,  16    41,  27.  Ii7,  3:).  68,  6.  71, 

1  •  28  72.  19:  33.  73,  :«.  74,  .S  ff.,  14.  75.  11; 

15;  24.  7»;,  12:  M.  82,  12.  ^.  12.   99,  IS, 

48.  100,  1;  4;  14.  101,  14  f.;  3H.  10«,  10. 

108,  29. 

Uagald:  1?, SOt 85, 9.  89, 1.  30,  32.  31,  .3;  13;  21 , 
"  88;  21.  89,  84.  40,  21.  44.  18.  68,  15 
104,  24.  105,  6.  III,  6.  123,  43.  lea.  24  1»^7. 
.&  168,33;  Befreinng  von  —  45.21  l*:  ,  ; 
Empfang  des  —  144,  13 ;  gesahlt  von  Nidit- 
bürgern  135,5;  Recbnongsablegung  6bar  diat 

-  Ih7,  34 

Unkenntnis  dct,  GeseUes  40,  21.  58,  14.  143,  42. 

ir)7,  it. 

llnscl.litt  193,  4.  220,  24. 

ünspr  Frauenwerk;  170,  18.  806^  86;  Abgabe  an 
von  schlechtem  Silber  164,  4;  Pfleger  von 
der  Stadt  gesetrt  23,  40.  144,  36  ff. ;  üngelA- 
freiheit  45,  21.  168|  17;  VainvaikMif  diwk 

—  45,  19. 

Onterk&ufer:  bei  Blclschekauf  IMi,        140.  10. 

141,  5;  für  Fremde  227,  33;  an  der  MttM« 

152.  32. 168»  8;  Tagrpflifihtnpg  and  WiikMiiiaiii 

199,  28. 
Untorschreibar  a.  Schreiber. 
UnteraohulthciP  s.  Schultheiß. 
Onnebt  «,  8  ff.  10,  12.  .W,  1       4  ff.  8«,  87.  Vi, 
^6:  la  71,  20.  72,  If. .  1«.  73,  .3.  74,  14.  7«, 

8i.  Ol,  li  96,  88.  148,      344,  ^-  »^f  ^ 


Digitized  by  Google 


UrlAge  -~  Weinsolienkonlnuxkff 


807 


UrMg»  =  Kampf  9,  90.  79,  7.  196,  18. 

Urkaaden  9,  7;  Verbot  der  Bezalilung  für  Ao»- 
stellnng  städtischei'  ~  M,  U  ff. 

Urteil:  bei  Appellation  80,  1  ff.;  — brieff  ti",  U. 
8ö.  gl:  VenögMung  des  —  77,  15.  85, 
Zmiwtg  dM  —  87,  19.  79,  ft.  104, 

Ottailer :  Eigenschaft  der  —  108^  4;  der  Bai  al* 

—  6,  2.  131,  4. 

naierklageu  nnd  ussoi  warten  =  dvzeh  gfrishtliolw 
Klage  orzwiogen  lOti,  äS. 

niwrtageD  =  durch  Ta^iidUrt  «rhalteB  lOB^  9. 


VeräosseraugErecht :  beschränkt  für  Aassätzigc 

132,  1^) ;    beschränkt  für  JvBgftamn  wd 

Witwen  1^3,  12;  20. 
Vereine  s.  Oosellxchaft. 

Verf&gungsrecht  über  ziikAnftigcs  Eigm  von 
Seiten  der  Kindm  tl7,  99. 

Vergleich,  gütlicher,  vor  Gericht  77,  2. 
Verkauf:  von  Gat  in  Erbleihe  125,  23;  im  Kriege 

120,  11  ff.:  von  I.*  !n'ii  12»).  1;').  129,  34;  von 

Pfänden  109,  Ifi  ff  ;  zum  Tagespreis  137,  17; 

auf  Wiederkanf  127,  35;  tos  wiridaiataiB 

Gut  116,  6.  12a,  H2. 

Tarkappeln:  von  Eheframa  S8,  99;  tob  Xindero 

93,  26  ff. 

Teimaehen:  Gut  darch  Spitall«ato  128,  20. 
TanniUmig:  Bandniig  dar  —  11^  6;  G«l0bnii 
«iiiM  WittniBs  UC  6;  80.  11«,  7. 

Verräterei  7K,  27. 

Versetzen:  von  Evbleilie  125,  :i2.  von  Vkli  \2>'\ 
22;  26;  versetztes  Gut  durch  dii'  Erben  zu 
lösen  123,  2;  diarch  Jungfrauen  tuid  Wifwi'ii 

133,  20. 

Vwstönunelung  6,  Iß.  Vi,  2».  It),  26.  69,  14  ff.; 

28.  70.  6.  87,  30  «!),  2;  87.  91,  10}  91  98, 

17i  20:  4(1.  199,  26. 
Verttrtailiiiig  ia  eoBtuaada  71,  96.  79,  90. 

Vcttirh  =  Thürflügel  247,  30 

Vieh  :  147,  3.  199,  31.  219,  28 ;  iiu  Versat«  12t»,  34. 

Viehzoll  21 J,  17.  881,  99.  938^  19. 

Viubotsn  199,  1. 

^innt  a.  mniMD. 

Vienindachtzig  Mann  Dncli  53,  89. 

Vogeler :  Ordnung  Jur  od,  Vi. 

Togt :  Acht  des  —  95,  13 ;  Henker  des  —  195, 11 ; 
bezahlt  den  Henker  199.  97 ;  beim  Kestigen 
W\  U.  Ii»:!,  30.  197,  Mö,  3ii:  nicht  in  den 
Rat  58,  äO.  69,  27;  beim  Katsgericht  tiV,  30. 
70,  7.  193,  29;  35.  197,  35.  1!»H.  1;  Stellang 
zum  Milnzgericht  246,  5;  als  Richter  6,  11. 
l<i:>,  -A  ;  unter  dem  Schultheißen  199,  20; 
Strafantei!  f5,  21  «»,  5.  8«,  14.  41,  23.  71,  3. 
72,  20.  ;iO.  M7,  l;i;  2!t.  H<»,  10,  W.  'M).  30  ff. 
91,  28;  23.  92,  4;  8.  94,  9;  12.  103,  3.  183» 
22.  168,  24  ;  27;  29.  19.3,  11.  197,  10;  ak 
Strafroilstrecker  10,  30. 

Voctoii*eh«ii,  Vogt,  Bevogtung : 
MMttzting  des  Vogts  116,  27;  Aufhören  der 
]kvogt«ng  116,  24.  117,  16;  Alter  116,  27; 
Bagiiui  der  Bevogtung  der  Kinder  117,  9; 
Bdbhming  119,  19;  29;  37;  notiart  daa 
Eigentom  dar  JLindar  118^  99;  BiBbagUDg 


der  —  in  eine  List«  117,  12,  118,  26;  zeit- 
weiliger Ersatz  des  —  117,  1 ;  Klage  geeen 
den  —  133,  23 ;  Bevogtung  der  Kinder  bei 
Nachwittnm  114,  20;  zwei  Ratsherren  fär 
Vogteisacheu  118,  31.  119,  13;  Rechnung»- 
Bblegung  118,  :iS.  119,  15;  Schulden  ohne 
Vorwissen  des  —  1.33,  23;  stellt  Schnldvogt 
oder  Schaffner  120,  3;  Schwur  des  —  11«,  2f ; 
Strafe  eines  ungetreuen  —  119,  2-  Wahl  und 
StcUang  117,  2.  118,  8;  18  L  138.  6  ff.;  för 
Witwen  und  Jnngfranea  119, 11. 188, 4;  Zahl 
der  -  118,  22. 

Voransnehmeu  :  des  Mannes  oder  dtr  Frau  27,  27. 
ll-l.  2^).  122,  .T  ;  der  Kinder  bei  ungleicher 
Erbt«ilung  27,  ib.  Iii,  3  ff. ;  der  Verwandten 
122,  31 ;  bei  Auflösung  von  Dnehe  138,  35. 

Vorbeqnrechen  mit  Batemitgliedern  130,  10  ff, 
Vorkinder :  Erbrecht  der  —  114,  8  ff. 
Vorurteil  und  Eodnrtail  77,  7;  M;  81.  78,  98. 
10b,  13. 


Wa«h»:  Abgabe  von  —  an  dea  Burggrafea  9(Rk 
88.  900;  90;  89.  816,  38.  216,  7;  an  dca 

BnTfjgrafcn  Frnn  'JOS,  21. 

Waffen  h.  Kleidung  und  Waffen. 

Waffentragen:  Verbot  dos  8,  11  ff,;  23.  10,  23  ff. 
11,  11.  20.  93.  80,  8.  34^  1&  86»  21.  8&  11. 
180,  4;  89.  16M8 

Wage  B.  Zoll. 
Waisen  87,  24. 
Waisenpfleger  87,  24. 
Wandel  dingen  84,  & 

Wage:  228.  36L  8SB,  6;  8;  11;  dee  ZoUa  989,  9B. 
926,  87. 

Wechsel  treiben  130,  31.  244,  36.  245,  8.  246,  36. 

247,  32  ,  U.  248,  7.  249,  17. 
Wegeier  =  Wegelagerer  (?)  24,  11;  43. 
Weiber,  bSae,  offene  =  Hnafen  a.  darL 

Weide  fnr  Bürf;prvir-li  23.  13.  144,  31. 

VVeiu  ;  Artuli ;  — eiwtig  224,  3ö:  gebrannter  —  224, 
.38;  gefürter  224,  37;  gesottener  224  .  37; 
getrebtor  —  2y4.  .37 ;  Oilst©  fOalate)  wein 
33,  .H.  Malfasy  224,  ;  Uoinaiiy  221.  'IH . 
ZitLwftii  —  221,37,  Gf'incinsamer  Besitz  von 
-  :i2,  2.-i;  Einfuhr  in  die  Stadt  102,22.  219, 
10  220,  32.  2.')2,4;  bei  Aufl&song  eines  Kon- 
kuhinau  139,  7;  ao  dao  fiaigar  SMy90;  ZoU 
auf  _  232,  4. 

Wainanaichnnk  83,  6. 

Weinberg,  Rebacker,  vinea,  »ger  viaiferu^  270.  7 ; 
20;  37.  272,  4.  273,  1  ;  lü.  3H  -  42  274,  £>; 
2:i  27Ö,  13;  15;  24;  25;  3«,  40.  -Jir,,  10. 
277,  4;  15;  16;  24;  27;  28;  30;  31,  278,  38. 
280,  6.  281,  11 ;  27. 

Weisi&leehnng  30,  31. 
Wcinliam  10,  99.  m,  39. 

WeinmaPe  s.  Maße  und  OaMe. 
Weinmesser  33.  36. 

Weinrnfer  32,  19.  88.  18  8.  199,  87.  194,81. 196^ 

23.  198,  14. 
Weinrnferstühle  16I,  33, 
Weinaehenkotdnung  68,  lä 


Digitized  by  Google 


Weinstein  —  Zoll 


WttituiUiin  23. 
Wdaiticthv  SB,  9;  11. 

WtillwlcMr  4,  4.^  !),  11  ,  17.  11,  10.  »2,  17  ff 

88,  I  Ä  46,  1«.  5a,  1.  14U,  37.  166,  6,  8,  16. 
Wiiiiveisi  hlagnn  32,  88w 
WetPhars  219,  31. 

Werklente  :  als  Baapolix«  149,  8;  12:  17:  vom 
Werke  treiben  148,  82. 

Werkmeiater  166,  36. 

W«tten  s  ei»  P&ad  «iiiMtMii  110,  6. 

Wibeleasig,  ndj      voiu  Koriikfir  r /crfr«  ssen  S7,  4. 

Widerg»be  an  die  Braut  verboten  123,  A3. 

Widerwiga  m  oAnem  Kriag«  nStig  184,  4. 

Wiederkaufsrecht  ll.S,  4.  127,  35. 

Wilgen  ftof  der  Almeude  147  8. 

Wirt:  Kaafnuuiiuchaft  nicht  an  den  — ,  aoAdi>rn 
ins  Kaufhaus  217,  .3'J;  —  verpflu  hit  t  /.m 
Angabe,  was  in  seiner  Herberge  vti  kuuf*.  wu  j 
221,  13  f;  —  undLandlente  31,  ;< ,  1!',  32; 
offener  —  61,  III.  158,  27  169,  31.  247,  34, 
;^8;  —  auf  Triiikstulu  ii  164,  15;  Verantwort- 
lichkeit der  —  für  ihre  Oäste,  eventneU  Mit- 
bestrafung 6.  25.  10,  2:>.  30,  8,  11.  31,  25. 

40,  21.  42,  3ö.  4.3.  1  ff.  71,  14.  99,  27;  34, 
164,  30. 

WirUh&user  9,  17.  32,  17.  1B8,  26. 

Wittnm:  Anzweiflung;  von  Out  als  —  113,  38  ff  114. 
1  ff ,  Haftbarkeit  der  Bürgen  für  —  11,30. 112, 
6;  Erbrecht  der  Vorkiuder  114,  41  ;  zu  nennen 
bei  Erbteilang  123,  26 ;  bei  Erb  verzieht  der 
Fran  123,  3  ;  Gegenstand  de«  -  28.  14.  113, 
17  ff.  114.  s  ff  11.-,.  Ki  fT.  IL^'.,  L".i,  nicht  an 
fonk'ni  fiir  Vrrltist  der  Jiuijjfriiuschaft  138, 
13;  Rtclit  ilc-r  Kimiei  am  —  bei  Lcbzoiteu 
der  Eitern  nicht  ssu  verkaufcu  116,  16;  Lage 
9,  14.  11.  17.  112,  21  ff.  113,  11;  16;  32; 
bei  Schulden  der  Eheleute  26,  29  ff  114,  31. 
115,  1;  das  Seelgeräte  gibt  113,  lö;  Art  und 
Vfp'mc  dpf  Üh«rpabe  9.  16.  11,  19:  fr^ie 
Vcifujjiui'j  Uber  tiiil  als  —  11,  IH  112,  21  , 
Verkauf  durch  die  Kiniii-r  bei  Lebzeiten  der 
Eltern  vcrliot.  Ii  IM,  16;  Verkauf  von  vi  r- 
widmetem  Out  für  unverwidmctes  —  129,  3:^; 
verliehen  115,  21 ;  30 ;  33,  116,  1;  bei  der 
VcrmahlniiR  beredet  oder  nicht  112,  31  ff.; 
vcrpfBiniit  11,1,  4;  verschuldetes  Gut  als  — 
27.  1.  120,  29  i  Vornittam  llö,  18:  diw  Zita 
und  BbiHlikta  ifibt  US,  11. 

miiran:  BtditIi«lM  Stollwic  d«r  —  119,  10.  120, 
8.  138,  12  ft 

Woger  ^  Wieger  218^  88.  219,  19.  223^  7.  831, 

37.  232.  16. 

WoIbeUSger  986,  1. 

Wortzeichen  211,  30. 
Wucher  1»7,  10. 

Wunde  (Venrnndong)  und  Totschlag  6,  9,  13 ,  18 ; 

29;  31.  7,  1  ff  8,  4  ;  20.  11,  2.  12,  6  ff.  13, 
1  ff.  14,  1.  19,  4  ff.;  16;  25  ff  20,  14  f  28, 
20  29,  3  ff.;  30.       22  ff.  81,  lö;  27.  38,  «  ff. 

41,  27.  43,  11  ff.  68,  «.  70,  5.  71,  2;  18.  72, 
3;  23.  73,  3  ff.;  29.  74,  19.  7.\  4;  10.  76,27. 
82,  8  ff.  87,  4  ff. ;  33.  88,  1  ;  33  ff.  89,  1  ff. 
90,  1  ff  91,  1  ff.  92,  1  ff.  93,  2  ff.  94,  29. 
95,  24  f.  96»  13;  31.  97,  2,  29.  98,  9  ff.;  38. 


99.  18  ff   lOCi  8:  13.  lOl.  3».    103,  3;  v 
134,  31:  136,  10.  14%  SO.   168^  83.  189,  V 
19«,  I.  247,  14. 
Wufdor      WttiftlmMhar  198,  3b.  80O,  7. 


Zahlungs  (Straf-)  unvermfigen  29,  36.  30,  4  f. 
Zapfen  stlieiiki'ii  ;  zu  driu  22(),  31. 
Zftblbask  auf  der  Münze  248,  .37. 
ZaUbnU  820^  14. 

Ztageii:  AbgftlN  fikr  die  —  an  den  Schreiber  10^  1, 
AnMB-  und  Oliraimogen  9,  10.  68,  18w  86^3. 
I0£  h.  108,  8.  108,  10;  —aussag«  MO  BflOlO- 
kolliMwn  l»,  33.  III,  10 ;  bei  Eigen  nadllrtt 

67,  1  ff.  68,  1  ff.;  bei  Blntnuia  87,  ft:  hei 
Erbetr«itigkeiten  127,  27 ;  Oebaimto  sb  - 
14,  4.  72,  7 ;  geheimes  Verhör  der  —  75,  27 
76,  26 ;  —  geschrieben  zu   geben   oder  ro 
upiiiu  n  in  Itestimmter  Zeit  19,  17  f.  68.  1  ff 
71,  24  87,  1;  10.  90,  5.  92,  1»>;  21.  »4,  15 
98,  4;  9;  15;  19.  105,  31  ;  bei  Hauafriedea»- 
bruch  12,  .34.  96.  18 ;  wer  keine  —  hat  »<, 
31;  fürLandlcuU  f  S.  3;  für  Notwehr  10.  3ö. 
29,  17;  26.  .s7,  ai   90,  3.  92,  14.  98,  7 ;  14  ff 
102,5;  )>(!  Notzucht  68,6.  94,  15;  Ratsboten 
als  —  fiy,  4,  .Schüffel  »1«  —  B.  32    64,  12 
108,  8;  bei  Schulden  9,  s  lo.  31  ff.  107,  8  ff  , 
bei  Schlagen  42,  11  ff.  8<i^ii.  H7,  1.   88.  h 
23;  Sünderverhör  der  einzchien  -    '.M.  1* 
Tröstung  von  —  102,  11;  bei  Uafagi?  Gf> 
73,  .33.  75,  26  ff.  100,  5;  unrechte  —  1.3.  15 
69,  1  ff;  14;  bei  Dninpht   12,   ?    71.  24 

VelX'lllll.ihung  von  —  9,  S    lll7,   8;  Vrintr- 

furif;  v(ju  --  77,  6;  Wittum  gebeu  vor  —  9. 
l.>,  iK  i  Wunden  und  Todachlag  12,  18.  19,  17. 
29.  8.  38,  11;  14,  17.  68,  6.  98,  3.  100,  5 
102,  5;  Zahl  der  -  29,  8;  18;  26.  42,  11  ff 

68,  7  f.  73,  31.  76,  12.  86,  4tl.  87.  1;  9;  31. 
88,  5;  13;  2.3.  90,  11.  92,  14;  19.  94,  17  42 
97,  27.  »8,  11.  102,  5:  30.  127,  27:  -srnug 
88^  17. 

ZfUgniss  geschriebenes  79,  8;  m  TwImWI  7%  ^ 
ZimmetUat«  •.  Baas«ch«n. 
Zinn  sine  220.  24. 

Zin» ;  Ansprüche  auf  —  von  einem  Erbe  1 32,  7 , 
Erbschaft  AuRtifitsippr  atiEulegen  auf  —  132, 
15;  —  ciiifi>rdcTn  m  der  Stailt  102,  18;  ein- 
fordern durch  Kleinbürger  135,  14;  —  bei  Aa/- 
l.i.Hunj^  eines  Konkubinats  139.7;  ^jitchnldoi 
durch  Landlente  126,  17;  vom  Lehen  iiii  Ii' 
zu  steigt  ru  li'ii,  11  ;  Pfänden  um  —  I.W.  il 
Trinkstuben  geschenkt  164,  17 ;  cinbriogtB 
ffir  Vogtskinder  12(i,  2.  al  Wittum  112,  27, 
Wittom  Teriiehen  um  —  113,  11.  llö,  33. 
llft,  1. 

Zoll:  —  and  Bmgnt  209,  9  ff. ,  Lehen  vom  — 
288,  18  ff.  28^  86.  269.  19  ;  20;  35.  S70,  iL 
271,  1 ;  8.  272, 1  ff.  274,  10.  275.  10;  12;  17; 
21.  276,  22  ff  277,  7.  278,  21.  279,  9;  16,  27. 
280,  2;  15  281,  33;  .36.  282,  22,  25;  geiaUt 
von  Nichtbnrgem  134,  24.  135,  5 ;  OleisoU 
215,  21  ff  ;  erhoben  an  verschiedenen  OriiA 
246,  2.}.  269,  15.270,  14;  Pflichtzoll  221,20ft: 
von  Speerschiiften  214,  30  ff  ;  UroladezoH 
221.  .'Kt  222.  8:  Viehzoll  219,  17:  Wage  des 
22:'.  :!!•  22(1.  27.  auf  .liuThgohcnde  Wage« 
221,  29  ff.  222,  I ;  von  Zubern  208,  17. 


Digitized  by  Google 


ZolleiitzielLuner  —  Zwurent 


d09 


Zoll.nl/.iLliunj:  in,  2.  911,  16.  214,jM. 

Zoller:  2.H8,  5  IT.;  des  Btirggrafen  211,  20;  23; 
25 ;  27 ;  Eid  de«  —  218,  18  ff. ;  Gericht  de» 

—  :t22,  13  ff  ;  ObenoUer  212,  10^  BeebaoogB- 
ftbleKang  des  —  167,  30;  VerpflidltlUIg  des 

—  znm  Brüukcuhaa  149,  30l 

Zollfreihcit  BO,  25*.  226,  8.  227. 

Zoüliiiiicr:  Zilil  dar  —  232,  S8. 

ZoUkeller  211,  1.^,  22],  222.  I  t.  22.5,  19; 
23:  ^  S.  224, 4.  W  ,  16  S.  m,  4;  5^  27. 
S87,  30.  SSO,  11;  18.  381,  86^  SSb,  tO  ff.  S», 


11  ff.  2:^9,  6  ff.  240,  14.  972,  I ;  8.  la 

276,  20.  2H1.  33. 

Zollknechie  215,  21  ff.  21H,  35;  86—819,  17.  831, 

IR  ;  23— :$0. 

Zumanxi,  Wahl  emcs  —  140,  3. 
Zonft,  HarniHli  dw  —  148;  9l 

Zunft inoiBter  159,  32. 

Zweikampf  9,  9;  Verbot  des  —  am  ächalden 
107,8. 

Zmvtmi  BMaiuunM  Qnt  78,  8&  166^  88^ 


Digitized  by  Google 


BEBICHTIGUN6BN. 


8.  3, 14  ff.  m»  vierte  Staitndit  $kmi  wtdd  iH  toi,  D;  et  ««rm  Mir,  «eAiM  «m  StaHndU  77 

er9id>t,  zahUrnche  Paragraphen  det  «ArfcN  SkMnM»  Im  (Kr  Oeä^äuUm  vom  1392  küMerfeHommeii, 

S.  5,  30  für  lieht  /.  icclit 

5.  42,  J3  für  ot  goch  i.  got  och. 

8.  44,  Kfilr  bt«gw  2.  Bngar. 

5.  54,  26  tii  sfrciV/i/"«  in  vor  B  MmI  JK 

S.  58,  33  für  IIb  l  11: 

8.««,31fae'  BemOnmgeneht  l  BeeeteumgenM. 

S.  75,  15  hinter  92, «  «n  *. 

S.  82,  25  für  an  «mbiwii  eu  verteuern  n  standen;  vgl.  8.  86,  J9. 
a.  89,  27  ff.  188*  UHälWtkut  umtutMkm. 

S.  118,  21  für  master  /.  mnnster. 
S.  162,  Sfi  :u  M  reichen  .  nach  ftinff. 
S.  17S  für  Getcithre  i.  Geteere. 
&  197,  31  flbr  Mb  L  wuib. 
8.  229,  21  für  Zoller  loller. 
8.  268,  38  eintitfügen  262. 


Digitized  by  Google 


LuiveraiUt«-ltucb<lrui'k»ri>i  vnn  i.  II.  Bti.  llritt  [Haitz  tl  MUudvl),  Slrassbur^. 


Digitized  by 


Soeben  erschienen : 


BEITRÄGE 


ANTHROPOLOGIE  HLSASS-LOIl  IRINGENS. 


Hl 


GEBtN 


Dr.  G.  SCHWALBE, 


Erstes  H^ft-   T)i»>  SrhiSilclfornion   der  pl«!tsvifif||pn  Bpvinifpnini;  in  niter  nnd  noiior 


Tnlelii  und  ciiitir  Karte.  4".  VUl,  ^13  i>.  1*- 


•   Ih  - 

Id- 


Ai  uiu-i  ifJic-ruiiti. 


STRASSBURG  UND  seine  BAUTEN 

MlTWIi 

L\tiDncEO(  E.  SCHUMACHER,   PrtfVATiiQXBNT  Dr.  H   HER6ESELL,   Dn.  E.  v.  BORRIES, 

PHoKöiüu  Üu.  G,  OEHIO,  I.  vm.  D«.  0.  WINCKELMANN,  Sr«  i  h  OTT  r.  A. 

iii:i;.\rsGi;üEl?i'  \ 

VUM  ARCIHTRKTKN-  Ü  INGKNIIiüR-VEKKlN  FÜR  ELSASS-LÜIHRINGEN. 

Mit  655  Ahhildutigm  im  Xtxt,  tl  Tafdn  und  etnem  Plan  der  Stadl  Strtutburg, 
i  XII,  68Ö  > 

Preis  bros^  U.iiblroni  gel  — 


tri. 


itJt- 

P. 


■  .h 


VOI 

Erl 

Jn  ! 
nn  j 


fi 

htr 
H  r- 

■lc-5 

■  Ih 

■  *r. 
I'r 
.rt. 

■  ■  I 

irlt 

'in 


Soeben  ersch  ienen : 


DIE  ERWERBUNG  DES  ELSASS 
DURCI !  FRANKRI:ICH 
IM  WHSTFÄI.ISCIU'N  FRIEDEN' 

Dr  KARL  JACOB 

8«.  XIV.  839  S.  1(597.    Jt  8.60 
Inhalt:  Finli^i'nri'  T.  Eitil'-it  •'»■l''  Vcr'i  iMillnni:-n  hr*  iriir  Ankiinrt  cT«<  Ornfon  Trfliittr»inrin«i'1"rff  fiii 

•  r 

Vie  \>mt((i}en  ^{cidiiißänbc  im  61Taß 


h".  XL  216  6.  18!'^ 


3nt)ali:  1. 

auf  ^l 
lutioii. 

brii 


i..ui-U 


-  2. 


mit 


WOliTKllÜKll  IIEI!  ELS..\SSI:5i  HEi\  .VIIMl.MiTK.N. 

ERNST  MARTIN  dmd  H.  UENHART 

.^ül-THAGK  DKU  LA.NDKSV  KHWALTüNG  VON  KUSASS-LüTlUllNGUN. 
IVis  jeUit  erschienen;    Lieferuog  1 — 4.  L«fX.        I8i^7  und  18Ö8.  a  M     I  - 

Wird  iii  uagefKhr  8  Licfenwi^cn  von  Je  10  Ri>^-  heinen  und  soll  im  JaJire  vull- 

Btändig  vui  > 

I^iesM  W6rt*rbnfh  ist  dio  Frucht  inhrclnnircn  Suniiiftloifrn  und  »nir^strcnf 
licher  ThUti^rke;'  ^ 
heuti}^;^'Il  el^»^'ji- 
nar.h  dem  «.'Ju'cu 

.1,..     ("Lr  i«si-  'll.'l 


5tra--har|r.  Unirk  Tun  J  H  E-l.  Ili-iu   U-lt;  ,t  Mi'.:.  ' 


Digitized  by  Google 


60UNO 

SEP  221923 

NIV.  OF  MICH. 
UBRARY 


UNTVERSITY  Of  WCHtOAN 


3  9015  02674  0006 


zed  bv  Google