Epistolae nonnullorum Germaniae Parochorum ad Germanos Kantianae Philosophiae Propagatores et Asseclas

'.. 'S ,. '^V

....

OlNJNüLLORUM GERMANIA
. PAROCHORUM

' ■ " ad '

ERMANOS KANTIAN^

■ PHiLOSOPHIiE PROPAGATOHES

, . ET ASSECLAS. .

QUAM SIT URGENS KANTIANAM

FHILOSOPHIAM PROCUL A GERMANIJE

FINIBUS EXTERMINANDI NECESSITAS.

• *. * ^Itra non pofcietit ^iiißficnmeiiitneormm

tnanifefta trit otutiibus, Epift. 3.

• Vendityr librariis 36 Krucigeris Rhen.

FRANKOFURTI,
1799.

*

EPISTOLA DEDICATORIA

HORBS HUJUSCE OPERES AD OMNIS GERMAHXA

<

Reverendi jet amantiffimi Fratre$ !

*

>Iumus Kflntii fyftemfl refellere Cum tutem, quidquid Reif*
gioni et morum integritäti nocet, illud procul a vtftris ovN I
fircendi cura vobii credit! fit y idi;irco hasce epiflolas vobi*
[Hmuin dicaras offtrtt flatuimus. Kofbis modicis viribus« ve«
, qua? valent ampliusj vires adjuugite, uc biceflita a nobis ^
Ifera lue« procul demam a patria , vobij favendbiit ttque ju«
ibus » ezterminetur et exuUt. Reducite td fiuilort mtjorum
roram jprincipia juvtnes hob paucos , qui com fidbuibHi Phi«
phix ilbttt nov« infidiis deceoti fuerint » niuiclrridtteincipi-
ralubmimit docttmmtis , qoiiMEis primam .Qorqfn letatem isn*
tis* Noiuiulli qaid«m-Ktntiaiii clamtbaiit, atque mcttpanil^
ferabuntar, fnUimem Ulam , quam profiteatnr, uu ttiMtn
oraodo anobis efl« inteUtöain« Sdlicct UU cxiftimanc, vd
kimare videntur, fibi foiii fiiiflfe traditat Kantiaiui PhilofuphtfB
es» neminemque poflTt intinui httjos peftetralla fnbirc, ttui ,
s if(E aperiaitt» et tiovi candidf ti obiacn intcr initiacot (acrt*
r oiyAerüs referri patiintnr. Atmo nihil eftia ifiit clamo«
a , qaod pnidenri' cuilibet Icdori mtmm incatiat. Kon enini i
US ambigtios e Kantii icriptis dectr^os in bis cpiAolis coU«%

s. Std vulgatiiEma et unicaique ty^oni notüBma bnjus Vhi*
phi principis, tanqnam fimdamentum noft« eonfiitationis fo-

fVfltuimus. Quaprepter , üqutM in eam error irrepferlt» Ulm
t Raneii princlpia minus bene intelle£la , led Ibkt qiur ei ii$
uxiiDus , confectaria fpedet neceffe cft. Ufnun antem hmc
t iA nale dedu6ka fuerint, pleriaue le£^orcs non minuat quont
itiilimus Kanrlamr fcholse Philoiophus dijndieare poterunt« Ad
[ cnim üitis eft| ut qnis u&o judklo prarditus et natorali logi«
iuüni^bis atrentum in bis evolvendia paginis animnm adhibeat*
in imo (ic qucftionem attigimuf » ttt.etiamfi m'^ntem authoris
fecundariis qmbnsdani principiia non otnnino fortafle aflecuci
initts, fumma tarnen reram, qn« podffinnro probare Tolat^
s, inconcuflts et evidentifliasis argumentis nihilominus nitere-

Abfir, utftolid^ruperbinosIUntiaaism|iniiopr«fttreconten-
ims, Hii enim foH iliioscaaüet quam dicimus , veritato atque
iiwik prccellimns« Qoc quidem adco dara perfepacct, atqu«

ica

♦

Digitized by Google

!tft fe Ipfam propriis virlbi-tuetur, utKantlanos et IpfümKant
in i^ertamen vocaie auüeainu:> Ku_,aiiiuj> eos atqtie obtciUiiiUi
in arenam iiobiscum cleictiidaur , et has epiüoias inipugnavc
liantur. His iane noUris prccibus e(5 niagis illi debcntannu
quod gloriaiii iyilemaris fui tarn alte anobis d.pieiiam ulcifc
netnrur. Cum cnini corum Pliilofophiam infimulaverinins, (
illa cfl'ct inauditum ftultiti« roitcntum, et fons public« conuj
nis ub«riiiBus, nonnc, ütacereiu", fiientiuin iliud cÜct veluti
mor altiflimus, l'eu potius ciariiluna tuba, qui repüriatam a n
vidoriain ciuerct? Nam etfi nioinenta, quibus ad retundcndo
rum eiiores ufi Turnus, non erfent omniao certiflima, wme
tendum eft , eadetn effe adeo veiifimilia , ut magis refelli, (]
falHdiof^ itccri inereantur. Verum ad purganda gravifTunaj
obiccla Tunt anobis , crimina, non Iktis erit Kantjanis, iilem
dam hujuj con^utationis noflrs meUbra felummodo percoi
NecefTe eft autem przterea» ur totum ejusdeni corpus, iiitil
fas ert , argumentorum fuorum jaculis contodiaiit, id eft,üt
cipua, quibus nitimur» principia concutiaiit et evcUant. Afl
diantur ig^itur hoc opus , quod expe£lflinut et vehemeiitlffiin^
optaoius Si quis ck vobis, Keverendi et amantiflimi frftticfi
te exiitiniet, not imcrdnm adver{tis Kantiano« acerbitii invi
fiiifle, rogamot eain, ut fuam hie de re fententiam quafi fa{
fam et in anclpitf teneat , doiiec hafce noftras epiiftolai totü
legerit, Tunc ille demam jodicabit, ntrnm «criiis > an in<
«am eis e^crimus. Vc fcriptorihus , qui fine nllo doloria eti
motAeindicio de iftis ophiionihoadifleront^ quxin proximuj
jns pcriculuinreligionem et patriam addoxeruntl Illi neutraii
ftdo .vel diliffiinti vel diligere videntar. Vciftiahominib^^^
ad rcilingaendttm commane incendium fabmiill voce dorm
ovea exdtant! Nonne iUoa elie vel incendii anthores , auth
wt amicQt otadjutbrfs diceremiis? Quanquam fedulo cavim\
dicleria, qw aüquando jaculati funina, magti fyftema ^ qu,
fot fyftematif affedts peterent. Hornmtam Religio Jii et nto
cum ccteria ingenü et animi dotibns famper etubique p«per(
Imo in temam Kantiimentem et animam» c^uamvia ille p
cirroris author atqoe princeps , fcratari et dijudicare aufi tio;
miu» Nullum fane hoftem aliam» prster Kantii fyflem«
Cempeftate in Germaiüft novimut , qui religioni at fociet^^
tarn pracima poctendat pericoia» Favete igitnr noftrif conni
venerandi et Afliantiflimi fratres « et ea , qux nos incepiinu J
plenids . atque felicius perficite. Nihil in his epiflolis occuffJ
dieri, Calvini» Wiclefii et Hudii difcipulis, qued earum ,
frofitenmr» reUgionnm dogmata tantiUüm Isdere fidettu^.

Vilcte.

Epi

^ Digitized by Google

t

EpiPfOia prinia^ad Kantianos.

Qjjam fit periculorum Kaiitii Syilemiu

In Nomine Patris et fiiii et Spiritüs iandÜ

Amen»

r^Tj ^trari> Domini Kantiani^ quod in confutan*

dis veftris erroribus tali cxordio utamur. Scilicct
jum divinamixiiagis , quam profanam et humanam aggrcdi«
nur« Abfit cttim in re tanti momenti , ut periculum mdv»
^l ix fa^u^U et de acumine tnentis vobiscum certaturi, ve-
%it tnancs et gamili Soptiifl», in aranam hodie descenda«
>us. Saccrdotcs quippe et cives volumus SaiKfUfTima tum
leligionis^ tum Societatis^ quac fub impiis dogmatum ve-
Vorumpedibus proculcaca jaceut^ jura defendere ac tncri*

Sic agebat olim , iic venerabili Crucis (ignaculo pnr*
Fiunitos et iisdem fere verbis prsefatus eft olim Parifiis Bacca*
lureus quidam Saccrdos, cui theologicum Licentix ftadi«
im decurrenti fors argumeutandt in aäu publico obvenerat;

fall exordio, cum oculos et aures aflantium in fe con%,
vert'^ffet, tunc illc fingiilos crrores, quos in Tlicfibus fuis
ejusdem Ltcenti« Candidatus , aliquot abhinc ännös in di«
donibusRcgis Boruflbrum mortuus. Dominus Abbas dePra*
rfffx,fub ambiguis verborum invoiucria tedos infcripferat^ x<o»
Velare et eigpUcare Orii» eft»

A Otem*

Digitized by Google

itAfelpfaiiiproprlis virlbu% tu«tar, utKantlanos et Ipfum Kan
.in cercamen vocaie audeamus. Ko^ainus eos fltqüe obteflaiTii
in arenatn iiobiscum defcendant , et has cpiüolas impugnare
liantur. His fajie noTLris precibui ed nia^is iili debcnt anm
quod gloriam fyilemaiis lui tarn alte a nobis d.preiram ulcii
ncantui-. Cum eniiu coruai Fhiiülbphiam infimulaverimus ,
illa eflct inauditum fluhitia- poi tcatum, et fons public« conu
Iiis ub«riiiHUs , nonne, fitaccieiu , filentiucn illudcflet velut
luor altiflimus, feu potius clarillima tuba, qu« rapoicaram a i
vidoriam ctueret? Nam etfi moinenta, quibus ad retundcudc
jrum eriores ufi lumus , iioii effent omnino certiftima, tarne
tenJuin eft , caditn e(Te adeo verifimilia, ut magls refdli , t
fartidiol*6 taccri inereantur. Verum ad purganda gravifliina >
obiccla itiiit a nobis , crimina, noii l'ttis crit Kannaiiis, ii Icvia
dam hujuj contutationis noßrs membra felumniodo percui
NecefTe eft autem prxterea , ut totum cjusdeiii corpus, ii ita j
fas elt , arg;uinencorum fuorum jaculis contodiant, id efl, ut
cipua, quibus nitimur, principia concutiant et eveliaiu. A\
diantur igitur hoc opus , quc.d expe£lamus et vehemcntiflimt
optamus Si quis cx vobis, iveverendi et amantiirimi tVatres,
te extftimet) iios intcrdum adverfus Kanrianos arerbiüs inv
fuifle, rogamus eum, ut luam hac de re fcntentiam qnafi ful
ffira et in ancipiti tcneat , doiiec hafce noftras epiftolas totas
legerit. Tunc illc demum judicabit , utrum acriüs , au mc
cum eis ep;criinui. V« fcriptori!>us, qui fine uUo doloris et a
motüs indicio de Ulis opinionihusdifTerunt^ quacin proximur
jns peiicttlum religionem et patriam adduxerunt 1 Uli neutram
f e6lo . yel diligont » vel .diligere videntar. Vx iftis h o minibas ^
ad rcillii|;Qenaiim commone incendium Aibtnilil voce dormii
ovcf «xcitftnt! Nonne iiloi «Ife vel incendii andiores , authc
ve imtcoi ot tdjatöm daceremns? Qatnqnam (ednlo cavimu
'dideria , qiue aliqaando jaculati fumss > ma^ ryftema , quar
fot fyftcmatii aiTedas peterent. Horum tarn Relig^ioni et mor
camoeterif ingenii et animt dotibus ftmperetubique peperci
Imo kk temam Kantit mentem et animum, (|aamvi« ille fit pe
eirrorif «uthor atque pcinccps , fcrutari et d^ndicare aufi non
mm* Nuilum fane boftem aUum» pneter Kantii iyftema^
tampeftate in Germaiul novimnai quireligloni at focietftti t
tarn prozUna poctandat pericola» Favete igitar nolbia conat
venerandiet A°^^ti(Bmi&Mrea « et ea, qu^r nos incepimna^
pleniüi.atqae feHcius perficite. Nibil in his eplAolis occurret
tbari , Calvins, Widefii et Hoffii difcipulis, quad eariim «
proStentur» rdigionom dogmata tantiUüm Isdere videaturt

Valece.

Epi

Tjipized by Google

«

EpiPyoIa prima^ad Kantianos.

Qjjam fit periculofum Kautii Syfleoia.

In Nomine Patris et filii et Spiritfis imäi

Amern

olite ^tnri^ Domini KBotiani» quod in confutan«

dis vcflris erroribus tali cxordio utamur. Scilicct
«111 divinam itiagis , quam profanam et humanam aggp:«di*
nur« Abfit enim in re tanti moineiiti , ut periculum mdu»
Iii» fa^iiri, et de acumine mentis vobiscum certamri, ve«
ut inanes et gamili Sopjiift»» in arenain hodie descenda*
iius. Saccrdorcs quippe et cives volumus SancflifTima tum
^eligionis« tum Societatis^ quae fubimpü« dogmatum vc^
!lrorumpedibus proculcata {acent, jura defendcre ac tueri»

Sic agebat oliro , fic vcncrabiii Crucis figaaculo prx*
aiuninis et iisdem fere verbis praefatus eft olim Parifiis Bacca«
laureus quidam Saccrdos, cui theologicum Licentix ftadi-
um decurrentt fors argumentandi in aäu pubiico obvenerat*
Q^i tali exordio ^ cum oculos et aures aflantium in fe con^
vertiffet, tunc illc fingiilos crrores, quos in Thefibus fuis
ejusdem Licentise Candidatus , aliquot abhinc ämuls in di«
tionibus Regis Boruflbrum mortuus. Dominus Abbas dePra^
^»fub ambiguis verboruminvoiucris tedos infcripfecat^ le»
velare et ej^licare ocfiis eft»

. A Otem-

Otempora, aMores! o icaturientem yidonim m
, ftris apud mtjores noAros penihis igaoüs, oter quater
miferaui^ iu ^ua vivimus, aetatem! Vix memoratus
Btccalaureut mani&Aa ia luce pofitos ercores oculis afl
tium exhibuit, tunc omni« ftrepitu in Sorbonicis aedibus ii
ctti, tuAC clamare oomes, «dum efle dedignitafe
facoltatis, fi tarn inaiiditum inpietatis etaudacise facinas
ultum eiTe illa patiatur* Paucis üiterje^^is boris^ ciicumi
litantt fasnä^ cum per totam dvitatem longe lateque dii
fus ad fupremos Parlamenti Magiflratus et ad regias us(
aures rumor pervenÜTet, Rex illico jubet Doäoribus^i
convoeatistn poftenim diem comitiis, omnes inuntraii
eant, ettotiusrei caula mature perpeiiia^ gravifllm^sri
q[uoscunque pcenis ooerceant» Vultia «^go icire , Dotn
Kantiani, qutdjüdicii fueritpronuntiatum? ausculfent ii, <
Kantianamdocere audentPhilofophiam, et animadvertai
quanta tunc temporis, fi talia in Galliis docutflent, cervi
bus fuis pendens procella aftiriflet« Dccrctum cft, Ii
modo defendentis fiaccalaurd nomen ex alb6 licen
expungcndum, fcd etiam a<Sus publidpratfideni, qui doi
regens in forbooa erat^ iimui et fyndicum^ qui caput
|>rinceps Theologicac facultati praeerat, mtmeribus fiii^
pcrpetuum fpoliandos effe, utnunque fcilicet^ quia nimii
obiter pradeäia Theiibus nomen ambo fuhrcripferant»

O Tempora^ o Mores I o icaturientem vitiorummi
flris apud majores nofhos pehitus ignotis, o ter quaterc
miferam, qua vivimus, xtatem! hoc enim lamentandi ^
nus in folatium doioris itenre juvat Sic adum eil ai
circiter quinqiiaginta annos in GalliJs et in ea ip(a civitat
ubi nunc przcipuos incendiorum fuorum fomites impiet
ilatuiile videtur. Sic adam eil» Verum enim vero qui
nunc in pluriinis Germaniasfclialisquotidiepaiam et impui

Digitized by Google

I

gitpr? Anharc dicere audebimos? Quarenoa? in coxxunu-
i enim üict:iidio> fi (fm Videos tacuent> ipfe inc^dii fii^utDi;
(V« Loquemur ergo maxfina fiducia^ feu potius vocifera*
»imur : Expergifcimini , cives. Surgite , Germaai» jaa^
Ibpttas Jc^ excftuidt» jimn Fnacipiim eeMagiftcatuum no«
Irorum authoritatem implorandi tcmpus eft, Videoiys enim
:secas. et confertas hcininuni cohortes^ <|iu,j^ <|tiaiiivi3 noo
ix confuko, nec de induAriS, led reverü tanen otnnfaRc-
igionum ^ i^uotquot apud nos diverfe obtinent ; omiiia civi*
atum noftranim , omnia virtutit^ juOit»^ fidei «c piotii-
le totius focietatis fundamenta ^ <^ua(i coalpiratis maoibu«^
Deaitus eruere moÜuatur»

Quare ^ dfoet hicaliquis , furpeiifitffl intienas lon^ tarn*
iiu rednetis? dicitc ergo tandem, quodnam fit iftud tarn
aovum^ tamque execruidttm Evai^eliigenua» quod imno
Germanids m fcholis praedicari putaris? Piincipia, cives,
unde tum omnimoda cujuscunque Kevelatas ReligionM nii«^
na» tum Matenalisrnw^ Pyrronismua , tuai Adieisniu«^ tum
omnium moraiium legum cxrindio certiffiine atque cvideo^
ter deducuntur» Quiddelideratis ampiiiia? Noane hoc iäiii.
eft ? Quacfires kafit, non fanc mirandun; vobi« tft^ qued
mos in talem doärinam tanto zeli impetu invehamur« Jam
vero nihil häc re ccrtius eft« Sic didmus , ficconteadimu^»
Ke unam quidam vocuiam ex allaco aimiae demere vokuxuia.

Haec erudata ex if^md faucibiu documenta tradantur;
non in denlU fylvarum f cceffibus ^ non in prof undi^ fpelunca«
nim latebris, non,fub obfcuris privatarum dooittum
non in circumvoUtantibi» recentioruin PUiofbph«-
niin paginis , nam hoc .uitii^iuni peftileatifie genus ^ cum pe$
univerfum p«ne orbeni mtiere hodie grafletur^ non tola
German!« finibus continetur« Sed quod infelici patri« no«
Rxx proprium et j^eculiare dici potcft, qi^od focian ne qui»

A d dem

I

Digitized by Google

dfeni aptid^ obcxciüli ewacariuitiquIfaHs gentct tatta

^erat, (^uod exterx et hodiemarnationes credere non pot<
tttor^ ^tioct<|iittaaicaTeniiiiefl,h9Ecmauditi principiji« fi
öUcuris qiiidfin« M taaitn permeabilibus aenlgmatuin
mmdam involucris tfailiiiitur eCathfidia, publice etü
ilinphalt modo, in toe regwt» MprovuHut^ totciviti
biuGermaniz, (juotfunt^ ubi Kantiaxu FbUofoptuit doees

N^lile tap;iea.€xifliinaro, Domini Kantiani, nos ila
Tosinfanire, utnefandisimpiorum, Materiali (bruin ^ See
^corum at^iic Atheorum giegibus vos accenfer^^ velinu
Vos quidem princtpia adinittidf , fed confequenttas a pleri
que veftium negari optimenoviinus. Sciücet prifcoruir) u
iratorum veftigia fecutiis, cum Immanuel Kant Phüofoptiis
ftam in publidt Genfiantae Scholic veiltt intnidere, illa
pluhbus et obfcuris, qux finequodain labore difcuti n^qu
not , nebulia involvere autdut cft. Cujus larvas mendac
nifi callidus fophifla borridam fyftematis fui faciem pio(
Stiflet , illud profeäo pavorem «f naufeam plerisquie %
fisvtm ksttiifkt , etvcnerand« Germanorum genti nihil a
tiquius fuilTet, quam ut citÜlime tantum impieutis et fcelc
portentum ad ultima« usque terra« deportaret« Ideo lati
fcribimus, ut viri dodi, qui, cum ab exteris regionibus
noftras confugerint^ nondum linguam germantcam didi«
wnt, mtellcAis ieiAel peflimx hujus Philofophiar princip
vires fuas poiCnt noAris viribus addere^ atque ita, junc
IbiSamine, nefandam hanc peAcm procul a fimbus noil
celerius arceie valeamiis.

Prittsquam autem incipiamus allataa a nobis propo
tkmes probare, operaepretiumtAaliquiddepcriculis, qi

e duobus praccipuis Kantiani /yflematia capitibus ojriuatvr
paucif dUTcrere.

^ ' Digitized by Google

Quam Pericuiolum fit eLoido defhniptittn'fbiidA-

' mentale Kantiani fyftematis Principium^

f r

tcr varias de ideamm CfigiAcPhilofepborum opinion^,
lÜMm fnpnoM tilgen er quafi n^arem totnis fy0eitiafii
veAri lapidem Aatuere libuerit, quas multo pluribps , quapi
qua^uac|uc alia, fcatetipcnculif, jet quir ine&fiu ^^..nt
prima (kltem cufosvii homai» cogmtkmti inicia e ifuiiM|fe
fendbus extocms, velut e fönte fuo, dimanate credsimuff
Quatjeaffirniire aufi eftis, aihil unohis cognofd , Ai4 qUA^
in fpatio et tempore fub forma extenfionis contentum cfft
videatur ? An vos iatere dtbak, hanc opiiiioneiat. 4^
eile confutMi poteft , ef quam-Loktiia a veteribos Penpate«
ticis acceptam et obfoletam recoxit , eile armentariam offi«
dnam« ondefiBculi npftri gigahtesMatierialiflaej^'Sceptlct W
Athei omnia, qux in ccelum vibrare moliuntur, tciil dc-
deprom^ferunt? Quomodo^ voa pnefehimi Domini FfofeA
ibrea, confidifKs iilam^ velu'e'per (e patena et 'ibömnibita
meiioris not« Fhilofoplm admiiTum axioma , veAris alumnia
icntentiam proponere, ^lut, cum felis incredulia piacoerit^
Omnibus^ ne uno quidem excepto, chriftianis Fhilofophis
fimiaioperedifplicuit,? Nonne iperditua ille lonoo 91P
rvaimpiorum cohors^^et hoecä[pif«le oSiofn , quo venmii*
dus oiDnium piorum fimul et doäoi-um fenatu« piipcf^ca^i
opinionem profequttotnr^ MOM. vobis metum vi oe4|UH Wih
tiferus anguis Jataret in herha;^ incutere debuiiiV/i^?
modo tot et .tanconmi viior^n Aiilboritarinimrii,apud ms
▼atait, quam incredulön]m«quorttmdäm £:f^tiO(i]|L^iA > qu5s
pofleri fortaile inter Iyittei*atos ikumerabunt«. fed qgos Philo-
• Ibpliia auaquam iater iiioa^umiio» comiNiliae ^gfM^
Nonne iac» Leihoi^^ JbUaih^ Wolfit^i Caitffii> Mal^-

ta«.

Digitized by Google

M Ti I I 1 I

m cffig'«

oculi« YÄfliiä obvcjrfariA et mumo« coercere - ^J^^ ^
woiamM wUtspnpviisarguaiÄatis, nulloquc p^^^ _
Snine, periculofam hinc Lokü opinionem pro-»"** H

**aön €«!>, per^clirt«temj»«lmi*^^
• pcdeaufi inceciere. Cav«tr tarnen, w.graviori
^%emiÄ&. H*o «ft piÜM nialiMabeii Hoc
' quod vobis crimen objicimbs , fimulque e'psäeto
'(i|iiodqakfeiiiiib^miffimefatciiuiff Gus^igii^f%fi&,\
eerte levtnien« Cbm csiun mril» v«l levior» exMamni B
i^mel priactptum admÜeritis^ tu^c praecfpuas Kaodi opioi

Quam p^icuIo& fit KMirianonan audacia, <I

.omnia fiinul tum exifteati» Pei . tum üUrtai

ampjarum argumenta , tmo
, .Amtaxat» quod nuIBüs momenti eft^

. . .. excepto, rejecerunu

' ^^^^ ' • ' ' -.j •

• Nune «Item noUateiiits mirimdr, vor ^tili p^ jj^g
(quod fine di^ horrendum eft, quodque. tamea fo
loee clariiis ^ ea&qmttir) condurilTe^ ncqueexiftentj
'Det, fititpieiiifindiongfnein, nequc fimplicitaten^ , i^y^
HOk et itnmprt^tatein animaiiuiiy aeque uüas oflpn^ji
-ti^yiiwpMesiittiii^ imniae'dfete^ pofie; has'
"lemomneset flngtilas veritatcs, in quibus imperja et
ibdetatii moles iniuxa rMunbuiit $ hm \aimui^ßn0 qnfi
nemo, cttain hiriiilmTrs^ beatui unquam ctfecurus tjw
pbterit) Iiasvetitates, ^uibiis demptis,Iiomiaom(iiatura\|

ßkoi, .offi« et eigribof fei^;fbek)rri m tuuiK .fla^tii

. Digitized by Google

7

tkcö cl quaS narivo. impedi^ le dttpnedpitem ;

etnum tanti momenti verifates et nunc cflc, et in ^erpc-
lum fore nobis z^X, id eü, tamdiuper fc nobisincogoi«
IS, quamdiu auiim noAne liÜcfr oorporibus jtmAB p«r*

laiiebunt. •

Quomodo tale nefiis ex ore veftro prodsre pocuit? Pi*

ite nobis, quibus ex antris infernorum h«c dogmatum
^onftra hauferitis* Certe utc Voltariui^ fummu^ ilJe incre«
uionim aBtitia noflni Parent et Pontifex, neque Ruflelliua
u fceleris atque audaciae devenerunt« Uterquc enim fupre*
cii Numinis exifientiam optime rationis lumine probari con^
BÄiw eft. Ergone hofce duos hodicrnx impictatis Prindpes
oniatis impiosfiuiTeKantius judicavit? Hxcpropoaere, haec
rgumentisadftruereinSchol»» hrcinpubliciaactibusdefeiU'
ere audeti:^! Atque ex bis Schölls pontiiices, iacerdoteS;»
Aagtftratiis et Oeteri tum &im, tum po^iticaB rei prspoßti
ducentur! O miferrimam romani impcrii condttki»
Lern ! Q^Knam no va hominum coiluviei ex hoc turpt 'mi^§m
»tia aeno corietur !

Parcitc, inquiunt, fletibus; parcitc injuAis qucrelii»

^od enkn manns dextera perfregtt« hoc idemfiaiftra brevi

^ciet. Sciticet, qua; lumen naturale demmftrare nequit,

lex naturalis, veluti totidem ccrtiflimos rationalis fidci^

rticttlos in pofterum adftniet« Intelligimuf , Domini Kan«

iani. Verum veftra hacc promifla uec fiduciam nobis fa-

:efcere, necaltiim dQloreiiit 'quo veftra dogmata cruciant

inimos et angunt^ minuere, necvos iplbs crimine feluloa

^ximere poflunt. Umi ubi primum hxc attonitts juveaum^

luribosiafomint; Quid, oDeusimmortalis! Refpondeteno*

)5s, vos cnira ipfos ihterrogamus , quid tunc animis revol-^

'unt ? Recordanturfe muitoties efando pulpito au JiviiTe^ fe

iQ£iG(is ipfii ti&ydi fiepe aumero legiiTe^ tum fölem^ lu^'

- nam

Digitized by Google

t

vmi etfteikiiacdUa, tomimiiiaba, plante
^crris totidem efle pnrcones , qui clarS et apcrfa voce
mum' numdi opiüccsa prsdicanu ^^^^^^^^^'^g^j
l«d» jquod verum tfk, cmnu ad unum non.it)^^^
sta cenfuifle, fcd hodiemos etiam nunc popülos eao ^
am. Uli pneterea fibi aniino BmM, veneraiida ip^nnr

tatis, libertatis et immortalitatis animarum clogm*^* "^ff
te prima Rcligionia et focietati« cujuslibet fun<Jameö»# ^
^ nofli«, nee fo\ii dtriftiania gentib«» effe prOprii. >
rom «niverfo per omnes tcrras et aetatcs diffufo homas
generi fbift communia. Sic audierant , üc opinabano
rati fcilicw adco conftantem et univcrfalcm confeaf^oi
la re ex alia ^ quam e purif&mis rationis et [ca£as iatinii fo&
kos hauriri potoüTe, Ergo erfavimus, inqiiiunt , ergp «
nesomnium ecclefiarum paüores , ergo ipfimet /äcrorf
Übronmi condkore^ , ereo omnes bactenua tctsxts et oi
aium populorum conventus paiiter et finiul erraverunt.»
fieripoteA, ut erreatetjam noftriprscceptores, licet illif
dem fint doAiffimi, et evulfa« a ireritates, in
moualium legum regionibus rurfum manu fua plaß^^^
lOUtto uberjprem« <)iiamantea^ fruäuum fegetem p«nt^
ejlTe aflevercnt et polliceantur. Sunt enim plures alii,
mm doärina non miaus nobis comperta eft , quiquc «
promiiEs nullotnodo peile defungi contendunt Ergo De
fortafle nullus eft. Ergo nomcn fine re fortalTe parlter vi
tas eft. Ergo cun<äa fortaiTe in morte pereont , animi
corpore fimulin eodcm^tumulo confepultis*

O certe lugendaro cordibus ipfis ibxeis eaiamitatei
Quid injuria^» quid mali in vos potHerpfitJnnocuiadoJerceii
tes committere ? Scilicet in rebus tarn magnT nibinenti

«d cupiditates, quae vix ipfa Religio ferreis vinculi^ cohi-

bere poteft^ compeicendas vaide profutum eile mumo fifr

. gili«!'

Digitized by Goodle

I

jl\s ! Sctlioet fuBuna pietste adorabunt, futumo timor«
brmidftbrac äU nunaeii, oqns «üRmüun^ dii|>iiiii^,
ocare didicerunt? Verum« ioquietis, fune mera dubia^
(t quidem poft aliquot .iiimi&s> quaado totiu$. di-^r
ciplinge tra<!h]s abfojvetur^ facile fiiganda. Ignorads igitue
\theos eÜe ioelmuiiunos iK>miaum et ad omae Hagitiuia
parmtiifimQa« nee tarnen mK(iiain onmtno convidpsl Pck
teftis vaticinante ammapracvidere, <]uot pretiofliCina bo-
norum morum ^bmioa «cm conumpt, quot espmiaciim Vir«?
tutum radices ex animis non evelÜ interdum poterunt, do«
nee opportunum ibpiendi dubia teftipus adveneht? Quta^
•ntem pradocdt^ £ort, utülud tempo« unqiiam advo»
niat ? Suntne vates^ funtne Dii Kantiani ProfeiToresf
Num iilia^ <p»cimqisevcdaeruit; ahinmis fuadendi pote*
flas compedt? Nelcitis, quam longe diverfa fint morta-*
iium ingenia« nec omne^ üsdein, licet evifdentiiEmis, ar-^
gumentis convinci? Quid ergo« fi fobtarm veftm probatio,.
quam in gratiam tum fupremi Numinis exiftcutix« tum
bertatis et immortaiiiatit animaram intadam atque incohi-^
men lerrari voluiftis, quid futurum eft, II ilJa uui aut alte^i^
vel pluribus jdifcipulorum veftrorum non placeat! Ergo illi
fincDeo, imeuila quabbetRdiigiooe eront! Paretmiis iaQ%
vobif« Vix a lacrymis temperare, vix iram et indignatio«
nem cohibere licet» Quicunque infonnat Aiheuni« ü^c^
totius humani generis hoüls acerrinius , quoniain , practcCi
fupreminuminis exiftentiaB do|^i nuilumaUiyd fundamen%
tomfiipereft ibdetati^ quam, ubi primum feie opportunai
dabit occaflo « par Omnibus aadendis Atheus coACUtere et,
pcnit&a definiere potefi« Qood fi impradiuiter ^ai.vobis ad«;
mifll fyftematis nondum paniteat, faltempudcat vo?, Do*
nuni Kapdani» Not omni qpe* [atque <^eca eni^mur^ .
impletatis pericula procul a ^eftris aluihnis, quamvif eo«?
nun pleriqu^ ionge anob^ di$t^^at%ut igBii»tkßf4^ kPfWk

.1 amo.

Digitized by Google

•movere valetmtu» Vos autem oondv^i ves Magil
«I doees eorum; vdi« neiciiiiin noiritatii pniffginei

iscpti non dubitatis, ncc rcvcrcmini cos otque md extreiM
iiiiiis abyfli crepklMMm dcdtieare , uU pluresflsteroam fiik
fimui^üecott eS virtiid«, lufliti»; caftitmcismonlni,
gritatis vidum et omnis yite Ibiatii ja dur a m procul dub
patieni«;

Kanüano fyftemate qiMcmnque ReveUta Relijtf
' ' funcUtiis eruitur*

horrore, quem prima duntaxat Kantiani fyflcinii»
atria confpiaeatibus natura incutit, jam coajkered
eft, quot fi;elenim monftra intimis penetralibiur habitotj
KuUius rei , fairem externx^caufa^ mquiunt Kantiani^ cen)|
cognofdtor« Nihil emmvidarepoifimiut» nihil cognoroo«
prxter ca, quac ex inchoatxfaltcm fenfibilis cxpcrienfia; /off
tibüs hauferimus. Qu« quidem experientia, etfi diveri»
nun renim firnuitancam et fucceffivam extftentiam demoo^
Arare pofTit« nulio tarnen modo mutuam illam et intimtOi
eonnexionem « qna effedut et caufa inter tt colligait
tur, menti« noftrx oculis unquam exhibebit. IlJa quidern
teflatur fic fadum fuiffe , nuliateaus fic fieri debuiil^* Ilii
dtniiioe fada enontiat^ fed deeomm necei&tice proriTisd
omnino fiiet» Vibrante fole radios , lapidem mcalefcere«
«t^e, fumpto pane, noi iatiari ac nutriri fentimus« Ve-
rum an folis acAus caulä (it , cur lapis incalefcat , et mandu*
catio fuus, cur Corpora no Ära nutriantur» hoc nun^uadi
Bobfs eerto compertum efle poteft» Uinim 'quidern pell
•liud fecutum fuilTe femper nobis vifum eA, noa ideo ti*
jnen neccdario condudcndum nobis cft« idem antca fitf-
per cvenifle, et poAea pariter femper efle eventurum. Nam

fioMiiiua ^i fl o f ii m piuralitM non £uie cadem cft« aceonun
• . . / um*

Digitized by Google

cliverralitaSr > Viventibusjaobis^dhucmüle aimot ftftp-

Qmd cenfisndumnobäefnie vi kt robore hujusat^omeii*
? illud profcdlo cvidens eA, nec unquam refelletur ab iis^
Iii omnium er ßnguk>rum ciognitionuin ialteiQ initia ab ex*
trm» lenfibus äiitianare» nikfique nbbis« nffi quöd in fpa-/
o contliieri videtur, imiotefcerc pofle cxiftimanU Ex hoc
sleberritno apud Kintialibi'Priiicfpio eruitur, nosprorfiit
efcire, an Deus caula fit et artifex tum perceptionum et
iriariiiD /^Dat cxperunur^ feniationum» tum pncclari or*
iriis, quem dc^rehcndere, extcidionis, quam palparc ,
lotus^ quem iii mundo fenfibili videre videmur; ita ut il«
idvprincipium fitKantialiis injllar nfuri circum et undequa«
iie muuiti, quo ad pleraque, ne dicamus ad omnia |u«
remi Numinis exiftentiae'ärgutiieiita via et aditus omnis pne-
luditur, Nc iniremiir igituf , quod ex eodcm omnia va-
ante priacipio clades et ruina cujusiibeC revelat« Kciigio*
isparicer r^quaiitu'r« ' ' '

Cla^j^tis, Domim Kantiwii ;, föi potiuf vocifefamini
uafl per vias et compita^ vos ab inimids calumniam pati
nmeritos^ quando Uli chriAian« Religionis fundamenta
eftris opinionibus prorfus evelli or>ht<endunt. Si debeamut
ropriis veAris fermonibus fidem adbibere^ vot cxteris moc«
ilitnis dodrina pnecellere i^ndum nphif eft. Er|;o vpe
pfos mterrogarc Übet et quarrerc^ an Deus caufaflt et au«
hör chnibaiUB Reiigionia* . .Quid reipondetii ? Necefle eft,
dtfiü&iuryJit'tfoiisqttisquetveAr^ qui tum fiiis prisci«
uis, tum llbi cpnftarc vult, rcfpondeat : Ncfcio, quianul«
tti ii^ttoß caufii eerto'noKs''iimei(eiat, Hoe atgomen-
umbr^iffceft, nec ullis ambagibus involutum. Rogam«
it^ue obteiUmur^; Ut iUud folvei^ '

Digitized by Google

Onines TheoIogi/'^ potiüs^onmesx dcmpds foi

usque adhodiernam diem ftiere Chriiliaiui , nuJlo aiiom(
^am Prophetiis Miracul^, tum .molaici^ tum c
Aiairi coltfis yericireih demonftrari poile ac^^idminu
^um (jfm C9\x{4^ c|uis author. if*rophetiaruin et Miraculor
fuit ? An D^s ? QfuiAianys et Judasus re(|>ondere.pqfi
Qiiid autßw KantiapusJ: nihil., Ixno illc n^kit - an Mojk
Chriftus un^uam extiterifit,. Unde e|um utnu^^ue exjKi
t\zm refcire potuifTct? Ncmpc cx uiianimi plunfiiaroiii|!i
tium teftimpnip^ qus, UUin pergetua oun oraiis« tum^
ptae tniditioiu$.feriem majoribiif ,A^is ^ccepüam ad'iioi tt^
trandulerunt* Verum aa aiii homines. non folum aof
fueri/it, fcd etiam ipiuic^ ,exi^f ot in terris « iUe penitus i
norat* Nihil enim novit , praeter imagines anim« (ivst iptt
fecas. Q{jidqui4 e^^AUi^.eft, illud eum latet* Mud^
fenfibüif non extra Kantianos pofltus eftV fed in i^
totus continetur, atque ultra eum nihil v,iden\ nihil oip
no oognoici poteft. Ergo nifi Clv^Aiis et lAoyüs in (

rum animis habitent, n^utrius exiflleutiam qpgnofccre ctp
bare poirunt* Ergo, ^Q^tQ .eoruin fyAemare^ Religio ch
ftiana, £dtem refpedu. noftri, nolla eil, c^uia bujus vcn
nuUo modg^demonürari potefl. * ' '

Quis fpcrare potuit > noh cam vim ingcnii fore t
lofopbiae Candidatis, il^'^proiatis principtis taita adver
noftram Sandiflimam- Religionem concluderent? Scili
Inec altiora funt et longilis ab 'adolefiBe^tivm .oooltf didi
^u» fe^ quafi iponte fua/d«kteno«li:piien>'obvl^

'. «'jl?. .1 4i»<...

Qgp tempore, quibus in /reruip anguftiis hanc jofli
4\tm docendi andaifia^x^iiigirpiure pr^pfruH , J^0i«i

Quando videlicet impieras lethifera dogmatui^ fuoifm ^<

iwna per uaivtriiim terrawim orbem diffemtnare ini^

Digitized by Google

tM- GSyiftUn^ <iuibtis^ingenii npn fi^tiseft, ut tum
n iiiGil%(!|a^biltni moiatmQipjn, ^ ^bi|s iioftra religio

pctereaudent , intelii^ere valeant, ^Quieiatioi at^f pro»
icue .aitaria.QuiiU deliuriiat«. r .

* » • .

Quid emölum^iiti ex häc pneeeptorum novitafe in

mpublicam reduiidabit?' licetne Germanos ignorarc,

aiiti referat pofitos a niäjorj>us lapid« inta<äos rciin*

ercf Are pblid fumus / quam' mgens et imtmine (angut-

j diluvium proci eata ante trcccntos et duccntos annos rc-

;iofia difcordiis beiJli noAn's in regionibüs profudermt?

' yenmr iioc &fia 19^^ Quo mtgisenim Kantiani fyfle-
atis peiiciila crtfcunt, eo miiius tos, <jui illud docu-
entis , icriptis ^ fayorc vei quovis alio patrocinii genere
^movere Ib^dent^ acrittr invehi volumus, ne forte dolor
jflfr, liceriü^ . profcdo )üüifllmB8 , accrbitatemvdi.ini*
tiidittoi r«di>i«at^ jiosqQe magia pcrfonas bonfi fide fufce-
is erroribus obaojcias, quam ipfos crrore«. pcrfequi vi»

»

Qgid tantopercsdolttis^ inquiunt Kanrianif cfto, im-^
>flibiJc fit chriftiai ac Religionis veiitatcm Prophetiis atquo
liracuÜs demouftrarc Qjiid ißde / modo Chriftiana mo.
im difciplifiä nodem diicbtfat? Obeata! o vere diviiia
omniiun mortalium admirationc dignilEma morum dt«
iiplina, qtx« par eft cmnibua ianandis vulneribus , qustnoa
Äodo Dci cxiftentiar, ftd etiam Chriftiani cultfis vcriuti
:antianxmaiHMimpcgerwii! Sücte dehocargumem», Do*
nim Kantiant. Si tnim. Jegcs, quas dirigendis Chrifliano-
□m moribu« Saivator cdidit , ita fiuu fupra nantim. po&

tit ibiaiAeaiit acte dtgnofti ncqaeaiie,' tunc rebus in-
ognit/s judicandis impar humaiia ratio illas ne iaudibus qui-
«m &ia tttoitere ac pioleqai potcft , iwdiim easdem ^

Dcum

14 .. .

Denm tutlforeiii re&rre deb^. Si irtroV i^ticM

ce et aiifpice, ad eas pervcnirc datur^ quarecoeioa
1 Chiriflo faiile exiltimabimus? .Qiua« td Dci nitun
lionores ideo ipfuni cvchere coiiabimur, (juod Leges(
fitiifimas mundo manifeftas effccerit? Nonne- veitMX>pri
genli viribus, vel priuatii cum doAifluno gentts fu« I
fophicolloquiis illas cognitas habere potuit ? Num<}uidK;
Deus tA, vel a Deo extra confiietum providcnthe cti
rnlffus fu\t , quia ille^ ut ajunt Kantiani, non mmu^
^perfede, quam ipiemet (^hrif^ua de morali J^ei
mit? Nunquid, negledis Salvttorif altaribu^^ iönga:
iftum Philofophum ideo thure et precibus colere deba
quod ille ürmiflimis et vere, ut ajunt^ pbUofbfdiidi i
mentis muiiivit Erhicam , quam felis paraboiis et ad pli
culae Captum accommodatis exemplis ChrifttanOl-iiim inl
torinlucem protulit? denique, ut unct verbo compb
mur omnia^f non licet Kantiano Philofopho affirmareO
ftianam Ethicam e atlo defcendiile, fiquidem ille cot
dit, nullius rei caufam pofTe a nobis cognofci^ nec^ f
pneclama mundi fenfibilis ordo ad exifteotiam fiipcemi
dinatoris erocndam inducere nonpotuit, ille profe(9o
divinam chriflianae vel mofaicae Religionis orfginem crei
dam Prophetüs atque Miraculia unquam' inducetun E
Kantiana principi^ omnes Heligionis cujuscunque revel
probatiojief in artemsBnoäi'a voraginem trudunt et dant £
cipitcs,

LiceiM'*«]t iisdem princmiis inferre^ jamabomot

Kantiaatf ejuratam cfTe^ quam amajohbus fuis traditaxa

«km aocepenmt ? Mmime gentiom. Apage calumniaa»

aoftra eft h«c argumentandi methodus* Vix enim unumii

ter apollacas {»roborum virorum exiAimadone atque £^

dignuid Inveniaa« Qmmvia ille Philofoi^horom piSo

volittus fuperbe incedat^ $oque turpitudiuem Oicrum >l

fcüü*

Digitized by Google

^ndrtam celare ßudeat, non icieo minus plerumque vit«
rp» eß« nie incredulorciin yirtutet fniftra caoit Unui-
lisque enim cancnti tacltiit relpondcl: tu mihi en« igrnotu.^
inc autem optime te novi* Abüt ergo^ ut taati Iceleri«
inttanos omncs t«os eife judicemus. Nos contra a pleris»
le hactenus fervatam fuilTe fidcm illibatam libentiniine
>iiiainur» Atvaro haiic fidem cum eonun principüs pug»
ire dicimus. Uli qtndeni credimt, quia volunt credere»
:d nulla cia amplius credibilitatis u^otiva fuperfunr« lili
-edunt. Nosautem didmus^ fore» ut nolkmus» mdev^^
fynema Kaiuii ccitiilimum nobis efle videretur« quia
mc ipfe Deus nobi« credere vetaret« Ille enim nobis ra«
onetn ideo donavit , ut eam (equamur, Primum autem ra*
oni$ pneceptum injeo Ctum efl, ut rem iiullam, moi;e
ifanorum , velut certam ampleSamyr^ nifi Ula motneiitii
raeviis et iuiHcientibu^ nici vidcatur.

Kantianum Syftema
Materiaiifmi Syftema eü.

7 rgo non fatis erat Kantio Ofmiia diriftiaiUB Rdigtonit
fundam^nta diruiiTt! Quo magis fophift» hujus princi-
ia evolvimuSf eo majora uobis obverfaatur pcripula* Qjhd«
am ifla nova eft alterius monAri ikditas , qu« (e minc ocu«
s objicit? Materialifmum agnofciinus« Quod quidem hör«
endi fcderis crimen paene confiteiitur Kantiani* Uli enim
•alam et publice docent, fimplicitatcm animarum nullo.
rgumento demonftrari poiTe. Qgtn imo nuUo« Uli
onatus exerunt«. ut easdem» faltem ope moralis dtfcTplinae^
CQti in aliis quacftiouibus aJÜTolent , in prifiina fpiritualitatis
» jura reßituant. Ergo noftris Pbilolephi« Cindidatit
iinf ejT atquc perpetuo dubitaudujQi erit^ aii vei leviilimuai

t6

ioter fuis »nimai atque matcnam dircrimen mtereedat
jure hanc inauditam noftris patribus dodlrinam in f
German iac Scholis nunc pracdicare licitum eA?

At vero harc jam non funt dubia. Si fides adhibci
•Kantianorum principiis, lit non pendet ampliüs fub j
In quorum fyflemate , naturam et modißcationes anin
coropofiras, extenfas, iisdem praeciie elementis ^ quibu
Corpora, confecflas elTe luce clarius cft* Nam primo j
eft et ftat inconcuflum apud eos , nihil oognofci poffc.
illud inSpatio et tempore contentum cfTe videatur. In
tioautem, juxtaeos, tres dimenfiones, qus iingulis cc
ribus fuppetunt, ncmpe longitudo, latitudo et profm
occurrunt. Sed tempori unica duntaxat dtmenfio, fö
longitudo, competir* IlJud cft pariter multiplex, vari«|
tibus extra fc pofitis conftans, extenfuro, per inde ac ipaw
a quo prsccipue ex eo difcrepat, quod femper rc<3a viai
Auens perpetuo quafi motu agitetur. In utroque igitur ß
cft, nifi mera extenfio, et proinde nifi matcria«
qujerunus a vobis , qui^fimpücis, quid inextenfi, quiö
omni materia fegregati m ipfius extenfionis et materix I
deprehendi , cognofci et videri poffit. Nihil omnino» Ei
primum nihil praeter materiam novimus.

Deinde, juxta vos, quidquid in tempore et Ip«^
ideft, m materia, contineri non videtur, illud relative
nos eft — X. Attamen nec anima noftra , nec ejus tnoi
cationcs funt relative ad hos Novimus enim et oj

me fcimus, nos cogitarc, nos velle, nos gaudia et nwt
res faepe experiri. Si omnia . qu« in fpatio et tempore c(
tinennon videntur, fint =:X. Ideft, in quolibetfeiiii/ii
bis incognita, ergo cogitationes , iudicia, voluntates, m'
rorcs, quorum unusquisque noftriim fibi confcius eft,
libi, quam in fpatii et temporis regionibus, dcpreheß^fere
fccernere et dignofcere poflumus, Sed prius cft ift fp*^

Digitized by Google

17

t tempore contineri> quam in bis contentum videri^ quia,
i^tra axioinsj priu« eil etk, quam videri« Ergo praefa*
X aniniavum noflranim modtficatione« revera ki fpatio et
empöre contineutur« Ei'go ülx funt cxteuix , ergo xnau*
iaits 9 '|icut ipfum texnpus et ipttiuin*

Nihtl, juxta Kantianos; cognoici potcft, Dtficognttio*

IIS objeduni repi^xfentetur aiiiinsc , et iiiii anima coguofcens
fibi ipfi reprseieiitetur. NuUa datuir clara rei cognit« confci»
eiuia , iiifi bxc duo finiul concurrant» Porro apud cosdem,
foiemne efl^ nihil poiTe repraclentari, uiii iUud fqb forma
extenfionis adumbratam eile videatur. Ergo impoifibilceft^
ut aniHia Tibi fub alia forma reprsefentctur* Sed nulio modo
fieri poteft, ut res inextenfa per eam, qu« extenfa eft»
repraferitetur» E duobus cnim contradiiftoriis unum al-
terius imago eife nequit. £rgo^ iiiii Kai^tianis, quaii jur«;
fiio, eflentiaks et conftitutivas renim proprietates , quai
tinaquaeque a natura fortita eft, in alias couvcrtcndi poteftaf
fuppefat^ nunquamiUi potenint, etiamfi vellent^ opitulan*
tlbus Etfaic« remediis , ad ilmplidtatem humanas aAimaj
revocare«

Quid eil Receptivitas, Domini Kantiani? Receptivitat
efl paffiva quxdani animanim noiharum facultas, «nde eC -
ebi Spontaneitas onines et fiiigulas imagines, quac mcntibus
iimotefcuut; condit et periicit. Qjjsenam autem et qoalis
forma e(l hujus eximivaiiimanun noftranim facultatis? For-
tag KeccptivitaCls purum , multiplex , poiltis extra fe
putibus conflans et tribus dimenfionibus, qoibus omnia
Corpora donantur, praeditum Spatium. At vcro cujuscunque -
xeiforaoa, m fallimur, eil ipia res tali vei tali modo ccfn^
flituta« V.G* rötunditas, quas circuli formam conHituit,
tftipfcmct circulus rotundus. Ergo Receptivitas, qux
uoam e pnecipuis animae facultatibus, juxta vos> cooiUtuit«

B eil .

Digitized by Google

i8

•ft vcrc et propiic cxtenfa, pof.tis extra fc parfibus c
ibna, loiigitudine, latitudine et profunditate donata« £i
aniniÄ füllt mafcrialcs» DicetistiehocSpatium non efle rea
£rgoiUu4 uihil.dl« nec proixide forniam Keceptivltatis cc
Aituere poteft^ quia ntbili nuUa efl pfoprietas^ atque id
integrum Kaiitii lylltnia fuiiditus ccrruit. Ergo tandcm \
extenias reveraefle aiiimas, velnuilo prorfus f bilofbphia
vertram fundamento niti fatendum vobis cd. Quidquid g
teoi dixeritis^ inon ideo müius extenfio reaUs aDimarum .
veftro fyflemate probatur. Nonne admittitis aliud extcnfioo
' geuuSf qusc venit ab extra, Rcceptivitatem afScit^ et qu
non modo realis e(l, fed edam, quidquid reale eil in itn^
«ibus, fola conftituit? Sic efl. Ergo iniagincs , qua: ex !l
Vera e( proprie didä matena omnemfuam realitatcm exhao
rinnt, (unt ip& reverS materiales« Veniai imaghies inR&
ceptivitatecontinentur. Ergo hacc materia Receptivitaten
non folum aflicit^ fed etiamfubic> penetrat# in eam vcr
ingreditur, atqiie ibi limulcum iniaginibus, quibiis anue^
eA, habitat« ' Q^omodo autem iieri poteft, ut res ine^
<enfii extrinfecam et realem extenfionem in fe reciptat atq
contineat? Ergo etiam cx liac parte evidenter j^atct^ matfi-
x& vere et proprie diää Receptivitatem anim» compingi*

Nunc q[uzrimus a vobis , <}uat forma fit Spontancitatit
illius, quae altera ed praccipuaanimarum noftrarum facultasj
cuiquea natura datum eA, ut omnes et finguias noAias ima*
gines perfidat? Forma Spontaneitati« eft tempus purumj
multiplex, pofitis extra fc partibus coiiftans, cxtenfum, fed
mk tantummodo dimeufione, .nempe iongitudine, donaij
fuDU At vero vel hoc tempiH nihil aliud efi, quam notnca
.fine re , vel eil vere et realiter extcuJuin. Si primuni,
nuUa vobis eft Spontaneitas> at^e ita deKantiano fyflema*^
tc penitus acluni cft. Si fecundum, perfe patet animanz/a |
materia^ quarum £ormas » et proiude naturam, ex^o ,

veia

Digitized by Google

venu«tt reaiis conllinun . Frogi^diaaittK adkuc^ lütmi».
Qusemm funt ferm»- £ic1ilratoin jticlidlhdi .i^tioidiiimlUt
Utriusc]iiefacuitatis iorma& luutduodecku Ariilotelis cafogO.
ri9e.' Sed^' qirMam eft haramiie aRtegodalroili..iiitiimi 'JUlii
nihil a tempore puro difcrepant, Optiiiie, Purum aiKcm
tempus^ exteilfilm eA, Utiaque igitar facoit^ parker^cxtcA-
lä eft» Verbm ji^dicJa» et ratiocinia näiil feilt aliud , (\\mka
tnodificationes i^cuitarum judicandi et ratiocinandi. «Cujuf«
Cfinque «otem rei «nodifidttio tA- ip& m ßc ^l^fic 'inodllt ,
cata.. Hinc fequitur, judicia et tatiöcinia , qustcunque nobii
fiAfVty iiaiid fecils cffi^ ^teiifa^ ac facukatt»^ unde ocMUttiir*

Quid nunc dinäuri fumus de natura ima^iaum^ tim

ijüibus nihil omnino cogiiofci poteft? An illse ttiam fünt ex*
'tenßer? -i^od-quideaiiftullua Kantianus ifificiarilpotcft^ noft
foium proptör ratfidrte^^jÄtti fupra allatas , et qui^ ftil^bitna-
gines noa aiiter i^bis , quam fub cxtenfionja et fpatti fiDrmft>
iiMf^teltere ^eiSiiit /^ed quiaforni» iaim noAramifc,
nempc fpatium et tehiplis , eartindem attributa conftituunt»

4mvA^ Aült# resr aliMattFtbutiS', > ^[üfeui «^«Ailiiiilar ^
cemi'poffit; 4illie pälet's ointief et fittgtdaa I*iagiiie9«^.f^
fum teaipüs et fpatium ^ et proinde , veiut utrumque^ ex*
teiifts;^ ^Ehgo \ 'j^xtttkantii'fyneina', «iM efi >fiiätt'iiia]»it
Tjofttis^^ tlffl -«ctttifio. Eigo manifcfla in luce poniftUt^ Kaa-

r NpUra; ,^rgum^pta) ppmini Kantjani ^ BOj^ ita deniis

tenebris atque amba^ibus, utvcftra^ involvuntur. lila evi-

Motto «MNnit^^dtiiriiDa iriorutti dffeif^ina' iftmplidt^l^m aui-
mz' ex hbc ihidique con£eii;to itMteri« cloelii) educere |)pte^
iir? Qüod^ pdM- WiMälM Ufa iii^ iMt fu)iieiM ino-

bis vifüin cfl, üt' rie '^Uidem rem hactenus tentörc aufi fue*

ddtf^' i'tii^e^zOlMtiiiir^^^ moiiadibu)r cönilaM eiüteiificr,

Ba ^ tune

Digitized by Google

tone ceitc ona pars ab alits feiuiida CimpVdt^k jun
TOwlicare poiiel. Vemn non ita res le lisbet apod i

Omdis enim, juxta Kaiuium » exteuQodtviilbiiiseß iaiali
^^om» «t fx mtfuta iuä ncceilario extenik pcrmanet;

lUMB ergo arrc Ifirniutabile« rerum eiTenttar mutarf potm

Vbi igttur fimpiicitas ? Ubi etiam libertas , quac proculon
tdsUo Jo fcbot exteiisJiuUa aft« nccine/Ie poleft? U

pcbiixle liiJOl morum diicipliuse ieges^ qux in re^ iieceA

Ä miperio obnoxias miUam vim axcrait ? Ubi oanfcfua
•ttriimnortalitasantmonim, qux, faeenHbus Kjtfitfanis, &
«foprali lege, nuiigu^m obüiicbic I £rgo^ paeuiica cofp
i€j fianul peribimus!

. ^ Sia agke ^ foVenes^ faci'bus et armiatnanus infttnK
i0(mflagrate, mifcete oumia, dummoclo id fortunis välß
J€oaiwSttnii Quidnt fiitagitia, vt ptr £i>tt iiefaf ii)g£^^
«vobis pecuniaruin accrvi colligaatur? Deum timetis? Cr^
edtet 4^ vot docmiiiii, prindpit«, Si illaTera fint, 1)0
incrinis cd, A prociiL a ü fulmina naglet poAiit. 'i
•aulia snaÜfi fiippUcta^ «Ue auila bonis prarmia poÜ mom
-4MliK-^ CaM etproeul omni dubio üiaifl« JDedffy üfoi
^caillatf nihil timoiis viiiiibus animis poteü incuteray

mff^MMltkf Viomism ? E&o, uon im conftir ee fi|i
Biiimiit> carceris , pitibuli et aliorum id genns tonn»
tontm conipedlus vos iiifradlos et inip«vido4 aäei patiattt
$ed ,quare avaritiae, ftupris ^ adulterüs et omni generi lÜ»

diüupi, qua^ fert aiumus et zetas^ mdalccre dubitatls?

' V^um quid agi^us? Npn diceadiy Ted flendi tampv
efl; Oißemiaaiaj o veoerandpm antiqine pcobjiatia et jl
ilitix> per tot faecuja, facrarium, quoinodofaclum cft. Dl
tantä «adaciä fe ja<äaiuis et c^yt in ßkma j^imaA Hß'
teni/Mm., ideÜ > oinntam , qua? parturiit impietat , Ml«Briv<
fiQiUki^ j^^.habitacuiuui.fubito coAVCfia fue^i«? Hivitf^o*.

19

Digitized by Google

vm; et fanguiiicis lacryinis deflendae iviiMn converfion?« ^iu|i
author, qut< in cauiaiuit?

•

Vos bic «Iloquimur ^ Domiai Kantiani, vospnecipii^
cjoi pnncipia , unde hacc fccditas dimanat, publice doceris^
Quid ceafetis? Kos parocbi fumus. An penes nos effet
ükcria e Pulpitis^ pnefente populo^ prardicare Matorialis*
mum? Nonne os nobis ecclefiaflica et la^cularis poteflas
hrevi occluderet? Quod iiutraquc fileret^ .nonne fileatiim
nobis populus ip(V ifnponeret? Nonne illc nos , pro Reif«
gionis et vktutis moaitoribus^ pefTimos fidei cliriAianz bo*
aonimquc monim corruptprea haberot, et lapidibui for«
tafle obrueret? Quid ergo ? Aa, quod chriflianis conciona-
coribus nefaseft^ iUudchnftianismagiftrislicitumeft? Qjiodl
maximum icelus eflfet in Ecclefiis, an iliud idem bona tut
faltem res iunoxia iu Schölls eA? An majus eß flagidum
piebeculam et mulierculas, quam florem juvtotutU, quam
futuros Ecclefiarum noftrarum Re<floies ctReipublicx Ai*
tuiniftratores tracisverfos agere? Appeliate.getttem^ qyae tar
lern doceodi audadam magÜlris iinqiiai;u pemdftrit«

Cujus ergo vobis, Deus immortalis! cujus excuiatio» ,
ms patroctaia jufiis Fatri« quierelia opponere licebit? Dicetia
ne confedas materia animas pofle per infimta gt e r nh ati» fem*
pora a Deo fervari incolumes ? Qjus hac de dubitat ? Cer*
te, volcnte Deo, ili« fervabmitur. Verum ^ pctfcis vcftrii-
prlncipiis , quis intcr vcflros difcipulos invcniri poterit, qui
haue ineile Deo voIontaMm anüno flhi fmg^? Iliequid^i .
anunaacx natura €0ß immomlet tamdiu crcdidit, quam»
diu eas efle fimphces ilbi perfuafum habuit, quia^ juxtawn- X
nea Fhilofophot, ae unam quidemhujut mundi aloniuij^ ad
nihiluin, unde edu(5a cft, Deus reverti patitur. lUa tmm,
quam mortem vocamua, nihilaliud ed^ quamdiflolutioquae«
ihm ^eacnlibusAitttcar legiboa ^od£qom, n eolut varis ptr»

Digitized by Google

tcs, quibus conAant hominum et animalium Organa , a /e Ii
viccm fej«un<flae dividuntur, quamvis pars unaquscquc^ i
* gülatim fumpta, fcmper in oibe fub aiiarum formaruni di
Bneamentis permaneaU Qujdqüid aufem omniuioda flu
plicitate gaudet, illud eft ex natura fiia cujuslibet divifioni
impatiens, nec illud Deus ad nihiium revocare potcfl, (ic
fingulari omnipotentla; fu^e uiiiaculo, quod omnibus cacteris
quas novimus^ natura legibus, aperte repugnat» Qii^apra
pter, in gratiam animac fuac immortalitatis , tot eranr aruej
difcipulo probabilitatis gradus , cjuot funt in hoc mundo atc.
mi, ideft, probabilitas quafi infinira et geomctricse denion.
ftrationifere xquivalcns. Verum ubi primum documcnti
i^eflra cbibit , quac nova rerum facics oculis ejus fubito afful-
fit! Omnem quamlibet materiam , et prolnde illain, qui
conipinguntur animac , divifioni in infinituni eflc idoiiean:
hic adolefcens a vobis didicit. Ad hoc quotidiana iliiini
perientia docuit , nihil elFe fixuin, nihil in erbe terrarun
fi?e illc Orbis fit fenfibilis, five non, quiefcere; oninia ho
minuin et antinalium corpora perenni motu agitari , alia
commutari in alia, oinnia corrumpi, donec novas aliorum
corporum, quap poflea etiam brevi corrumpentur , fi^urai
induant ; nullas in eoruni organis demum efle partes, qur
non in minutiflimas portiunculas demum refolvanfur. lUe
in plantis et arboribus, in faxis ipfis et metallis easdem al)eo
pofitas divifionis et conveiiionis leges deprehendit« Harc ilie
videt oculis, hxc manibus palpat. Tot funt ergo ijli pro-
babilitatis gradus, fore, ut fua ex clementis materiar compa-
<5ta anuTia brevi intcreat, quot in liiundo reperiuntur atoiui,
ideft, probabilitas infinita. Quid ludaminis adverfiis ha-c
tarn ipulta tamque manifefla fcnfuum teftimonia , quid vi-
rium putatis fore veflris argumentis? Quid crcditurus eftiyZf
mifer et ferventiflimo cupiditatum arftu, pro sttate fua, in*
flammatus adolefcens? Quid vobis vidctur? Utrum ea, qu»

audit

V

Digitized by Google

audit ex magiAns? An ea^ quat videt etpalpat? Utrum «a^
quae fine mtneuio ütti nequeont ? An ea^ qus otimtbiisca»

gnitis natuiac legibus optime concordant ? Nihil dicimas d%.
iatpo(ßbüitaite fiadendi huic .dUcipulo , materiam tSe Uber*
tatis obtinend»^ legis naturalis (ervandat, et protnde tum
b^atae^ tum lafelicis iirimortalitatis afTequeiidsB capacem.
Ergo p&tet, VOM apeniiile viam ad omne ÜMugiüi gma& Di*
ceti:jne hax tarnen elVc vera ? Ah ! fi omnium vitioi um agmi-
•na £M:uin trabat £t importet Icieodarum notitia , ' rogamus yiDS
atque ot^ftamur , ut prifHn» Ignoranfiai noArv beneficia nb*
bis quaiD primum rdlituere velitis. Germanis eniin fatius
eft probos efle , quam doäos fimul ^. perverfo« iicii Qtu*
escamus pauhTper. C^lamus p^ dolore mauibu« (;jcci*
d». (•) (b).

Kantianura fyftema .
omnimodi fcepticismi fyfteniE eft«

/^uae hucusque in medium protutimus , hxc funt profe-

do fatis et abuude , ut ad eliminaudam procui afcho« ,

lia

(a) Ex bis> qua? fwpra diximut, evidenter patet> animas, )uxlt IGUitii prlji«
«ipia» yeii efe cxtci|lkt. yooniilli mci) exMUnaatt oibtl lade contit tuniai
fimpUcitaicm eOe infficndum» quia hscc cxienfio» ut ajuntt CjpifitQalis tt fim»
pitx. SdrcAtttem vcilemus, quid fit cxtcnrio fpirltuaUt, quid cxwnfio fimplcjc»
pmnc, enim extcnfum cd mu tipcx, compofitniB et paitilms «xtra fe pofiris
Confian^. Omnc autcm finiplcx cft pnum, mcompofitum , nu'li<^uc pnrtibus a
ft.lnviccm diftinQ'S conflans. J'orro muitip'icit.is et unitas, conip<TfiTio et in»
Comppfitio Tibi contradicuat, nec proindc in eodcm fubje^ko pofiunt fimul exiße«
rc. Erßo hxc Verborun) monflra nihil figoificant» ncc aft objcfto minerialifiiil
iMtnine purgaat fcmtil doftrinpoi.

(b) AUi dicunt, potitam in »nimif a Kantio extennonem nihil aiiua ojTe^ quan^
Kprafentatfvam et ilsdea inhcrcntem exteiifiMiis i««JitoeiB» aullam aatem vt*
«tfrvpri^ dtaam mcafiooeai. At verö hm Iktt va^ tt Toces» pratcit»
-qoe nihil, ttee cnim rcpmfentafiva , quc fipdct la antmit» «xtanfionls iai9go»

re\ aliquid, vel nihil cft, fti ea nihil fit, ergo nulla eft in -animis rcpr«(fcnra-
tiva extcnfionis itnaßo, et proiudc jam periit tofum fCmtii fyftema. S« autcni
dixeris, eam.icm extcnfionis rcpraclcntütivam ima^itrcni cfTc rem vcram et pro-
ptii diaam. Eigo.vera et propiic difta extcnfio fedet in animis, quia iinpof«
^ Ihile cft. itrjp itiextenfä extenOo adiimbrctur, er rcprstfentetur, Diccndilfla
•a igttnr ; ril onlHim cft KaAtfanorum (yteuT» " nt ftavrialtfiiUMi cvfdeAiir^
i» omni ftofii M tertUK pciocIpHs teer«.

Dlgitized by Google

94 —

Iis Kaiitianam Philofophiam onine$ Genninise Frincipes af<]
. MagiAratvs iiupellantor* At vero<]ii9e niox firnius didui
ea multo et longc pqora fünu Leviflimas enim hacten
«tquafi innocuas pravi Jiujus fyflematis partes uttigiav.
•Nbnc vultlCantias« non iblum chrHHanae Relfgioni^, fin
plicitatis, Itbercatis et immortalitatis animarum, Ted etisj
cojuscmi^ cci eertitudmem communi naufnigkv fubme
fam undis abfumere. hic pnccipuiis cft hujus Philofor)
4copus atqoe iiais. Hinc tot coatiadidiones, ^uas ia
fyftemtte reperiaa> orhintur;

(LDemonflratio«} Ubi funt prima ve^lrapriocipia^Doinffi
Kantianif Nollaenini> nifi e fontibus primonim Prindpkv
rum, certitudo dimanarc pcjtefl. Rein in medium pror:.
lUTe non iatifi cft, ut ea« quae diamrur a nobis, fidem Sk
pariant, Praeterca tcnemur^ rem enuntiatam ccrtis arguir..v.
Iis addruere. Qutbus argumeati^ fi noadum ea vis eA,r
£bi fidociain imegra« coMpaimre poflint« tunc n«ceile &
ut alia rurius anobis proferantur« ^uae plus virium et evi-
dentias fe coneineant, dbnec pervaiianus ad fupremuii
et ultimum quoddam principium, quod proprio falgore
nitcati nullam cQaditionempatiatur, nuUasque OInn^not^
nebras poft tei^relinquat, ideft, ad principhun , quod in
fit abfolutum atque iiidependens> ut capteris omnibus fubor*
dinatis axiomatibiia prsKcUat, nulltusque fiiperiorii et le.
motioris pnndpü auxilio indigeat Nulla alia profeAo via
eft, qua ad certam rerum notitiam humana mens perveoiro
valeat« At ver6 talia vobia nulla fiot principia. Qtiod quit
dem multiplici arguniento demonArare licet«

Nihil omninö cdgnofi»e piöfliimttt« pneterea« qme

certis quibusdam imaginibus adumbrata et repracfentata fc no

bis fiib fomia fpatti et temporis conipicienda exfaibent^ Ife

nnum eft e primariis dogmatibas, quac Kantianus quisquc pro*

üutuu Ergo pnmuiii quasrimus a vohis, au in fpatlo ^

tan»»

Digitized by Google

• 35

r\pore prima pnncipia Vi'deads, deinde an'efldcin knagi*
>us aduinbrari et icprscfeafari vaieant* Qmd iila comniu-
> quid iimile habent cum extenHone fpatii ertemporis?
Limquid iila extenfa funt ? Vulris iiidicare nobis, cujus iu
\rx^ cujus colorififim? Anilla^funt reda? Auobliqua? An
ba vel nigta? An rotunda vef*^iiadrata? Qiid.juid ia ex»
nQone ceraitur, iilud exceiiiuin td, et omuis qusclibet ex-
nßo coiore ce tabeiii« pingi poteft. Vuleis accerfitum piäo»
?m coram nobis ^fiflere, cui delineare et pcaicillo luo com-
iugere placcat imagtaemvei utriosque bii)u$ pnacipü: NiJi^li
uil9 fimt propriitaUt^^^^^^ .iämnonpotiß eje ßmut it non

ffe ; vel horumce aliorum : bis duo äant ^uaiuor « qua

unt ead^ umiertio^ funt iadmhUerfo... Vel etiainbujus^
luod fervare potilUmum et rctinere vuJtis,; nullaobjeBto con*
emt nota^ quaipß contradlicit^ emnu autemuoia, quaobn
eBto n<m eontradiiit , ipfi eonvenit? Certe n«c Apelles , nec
[uivis aiius Grxc'ix vel Italiae pidor ceicberrüuus taies iuugU
m fingere potusflent Ergo nec mcmorat» , nec qüaecuhqne

Jia prima principia videntur in cxtenfione fpatii et temporis*
lamvero impoflibiie eil ime primi« principtis Judicium cer»
tum eihittare. Ergo de omnibus dubltandutar vobts eft« Er*
{o ex hoc uiio^ quod primuin produxiuius, argumcnto pa«
bet evidenter Kantianorum Pyrronümot.

Quareiiiicontendunt^ exißemiam De! ^ origiuem mun-9
di ^ libertattm^ inmiortaIhalem> fimplicitatem et alias con* '
nitutivas animarum nofirarum proprietates nunc eile et in po«
{ienua fore = id eft» nobis prorfus inco^nit«^ doneo
feofualitatis legibus obnexii manebimns ? Illud ideo doncaxai
affirmant, quia varias Jiafce ventates in tempore et ipatiocon««
tenlas atqne adumbrams videre non pofibrnns. Ergo^ cool
prima principia nec in ^tempore, neque in ipatio contenta cd
reprsefcDtata nobis innotefcant, neeefle admodumefi« iitilkl

fiBinobis=:X/ideA, per,tMjWitedeci)i£imiiospr^

Digitized by Google

26 " ' '

lateant. Crgo his in terrts» velut in refert^ SenCiffm
nebris Spelun<;a^ hahitamus* Nihil ibi oumino videniui
bil cognofcimus«

(II. Demonßr^tio,) . Quae quidem omnimoda prima
Principionim ignorantia ntpiiat mifi^ eile debef» Naoi,
Kantiano fyftematc , nihil Ift iupremuu)^ mhil abfolan
nihil denium coaditionis omnis impsittens. Juxte Kaotif

. inundum fenfibilcm intra nos gerimus ,et in illo niundot
nia ita funtfibi iavicem fubordioata et concatenata, st, }
greflaquoda*» infinito, una pars attenas partis ibpponitir
per et requirat cxinent^iam« Nulia prior ca:Cori$ oiunitMii£
cedit^ Qjuxl quidem j^et ex tempore et fpatio^ quomoin

• Spontaneitatis et alter um Receptiviratis forma eA« NikiW
in utroque pri us eß , nihil poAerius» Deiade oauiia ejutf^
mundi Phcenomena ita funt caufiilitatis Ifgibos obnox^k
nullumex iis alterius caiifa fit, quin ipfum antea fütraJ
JPhemomeni effeduc* • Nulla omdno prima eficaufit eM
Uno verbo , ifte muiidus fenfibilis inftar eft infinit« cujii»
caten«^ cui nec primus« neq ultimus eület annulus. M
inib's eft varKs circulari et perenni motu agitaris atomb, i
tum unaquacque motum a viciiia acceptum alteci vi^^
perpetuo tenore divideret, ut integra ibmina. modb iflii
primo motorc ortum habuilTct. Ex quo optiine concliA
Kantiani> nullius reioiuiäm proprie di^Um nobi«iiuiotc([&
Nain in eonim fyAemate omnia funt effedus, (Awi
Ledor, hsec elTe omnium Atheormn pruicipia«) Nonne p
propugnalam a vobis dodrinam htc recogaofckis, Doo^
Kanttani? Renuntiate ergo nobis, quo in talis mundisaf
fttprema, iadependeni/conditionis et fubordinaCioais iof
lient primorum Princtpiorum veritas h«Utat^ Nciime Itof^
ühäe dl, ut, quod eft fuprcmum , quodqye ex natura
^uiba^M aonditionum , idepcndenti»^ «t fuhordiitfc^
l^bu& ttguffut^ iUttd ibi iateniamiu 9 uhionmi^^^^

Digitized by Google

21

t aAaflimls ^pendentfae. vinculis fibi invfcem fabje^ co*

? Hoc fane fieri aon potefl, Ergo nuila vobis intra
dt (enübiiis ismites pritna principia rcmanenu Hujos ta^
CAtra fines nihil cogaofci pofl'e vos ipfi fatemiiii. Ergo
ii omniiio fuilt. prima Kaiitiaais principia. I^ihiiproiacU
a relicfuuni cft, quam ut deomm re prorfus dubitetis«

([III« D^montlr^tio^} Quare aotem in his probandis tan« i
jre initidaHiüsf Ipfi entm Kantiani nuUam obfedivam«

fubje^f^ivam taatupimodo veritatem et certitudiiicm pri« ^ *
principiis fubcfie ^Iteiitiir* Nonobjeäivam? Ergo nullt
evis vcritas et eertitudoii&dem competit^ Nani, juxta
dquid objedive m fpatio cc tempore noA cemitur^ iliudeft
ue i^mpcr crit =i:X^ idcft, pertotius noflnB vit« tempus,
oguitum»

Subjeäiva fantummod6 veritas et certitodo fubeft pri«

s principiis 1 Novimuis nunc liiiguam feais veAri prsccepto*
« Subjedum eft mens humana» Quod fubjeäiv^ dun«
iat cxillit, vci quod folum iiiüdo fubjcdive verum et cer-
in eft^ iiiudnon aparte rei, ut Scholallici loquuntur, id«
: , vere' et realiter, fcd taiitumniodo a parte mentis , ideft,
iuui iii&iitalit<:r exifiit vei ecrtum feii , ut aliis^ verbis
amur , illius exiftentiam vel certitadiuem fine ullis prsevüa . .
fufGcieiitibus argumeutis crcdimus atque auimo fingimus«

Subjedtiva folum veritas et certitudo coaipttunt primis
rincipiif ! Ergo bsec Principia humanis mentibu< , perinde
sfubjedi^^ inhzrent» ^iceft, ajunt Kantianü .SedanioMi
ftnc fubjedum verum et proprie didum? Silent. Eftnft
uibfiantia? Tacenn Efine perfona? Nefciunt. Hujusenim
laturam et conftitutivas proprictatcs penitiis ignorant» Quo-
uun in domiciiio caligine et tenebris obfico clariflima omnium
^ognitionum prindpia Kantius collocavlt? Qgis Qcylos tot in»
crteocbras^illa viderePQtehtf

^ Frima

Digitized by Google

38 •

Prima Frincipia fucit reladoues uoa modo io^ res m
ipeciei, ied etiaincuiDsciiiK]ue generis, non mod^ iiHerflill
iied inter miili&s cexiteua uiiliia^ uno verbo> inter oisi
quaecunque pofliuit exiftere« id cA, iater re$ nomeroni
tas» V.G. quaiido in medium profcrimus iJlud priiiopii:
i^^Mf ison p<aeß ßmul ijji et wm iffc^ hoc inteiüj^mui, i
fblttm de Omnibus > fiveanimalibus, fiveplantis etailioiil4
iive cujuscünquegeneris corporibus^ fed etiam de condisa
i^kibus; nonfolum deiis^ quse bacteuus exticerunt« vdi^l
die exilluÄt, fed etiam de illis omiiibus, quae vel pofa.
tura fuiu , v€l eiTe poteruat» Attaaiea iimui ac memonBj
principium protulimus, nos Qullatenus errare ^ cetfoo^l
cojofUt» Jam vero nuilibi relatio quxvis eile poteü« niii^
funt xts, quibus illafüudata ntdmr* V.G. reiacioaes,f»*|
tervaria corporis membra iiiterceduat, uuJJibi fünf, flfej
eft corpus. Ergo fubjeciumet fundjuiieatum« quod ;^
rali^uiiiset iQfiuitisrelationibus^ quas vocamus prima p
pia, üibefiet inhxret, non poteft eife , ni^ in^iiitum*
ieqtiimr » revera dari ens infinttiuii , et boc patere
pi^cife evidentia, qua certum eft dari prima principia.
autcm giravU&mam quarlUoaem difcept^re res in prsfentii^
poflulat« Quid ergo di^rifimt Kaotiani^ quibus libo^'
mas humanas fubjeda et domicilia primis Priucipiis elegii
Pioiatne fiagulas efle infinitas? Nefdmus» quomoiio*
mx, quas illi fortiti funt^ informentur. Nos autem, f
Aon fumus Kantiani, anguftÜlunis et maxime finitis )is0\
noftras drcuii^icribi optim^ leurimus» etfingulii moiocP
experimur« Ergo übs non fubjedive'' adeJÜTo poiTunt
prindpta» nec etiam ob}eätve, ut demonflravimuc»^*
fp patet etiam ex hac parte Kantiani PyrromTmi foedit»

flV.Demonftntio.) Quid cenfetis deLogi^«
Kantiani? Dicendum vobis ert, pcritifllmos in logicifi*''**

Digitized by Google

tarnen hunquam dididil^t, accuratiiTimerequerctur« Nam
ica ^ Ula pnefertim , qua? generalis dicitur , ne minimam
dem habet ad res fenfibiles relationcm, Omnes autem Ic-
H^quas ttkdirigeadishomiAumjudiciisfequitur, abAriftoteÜ-
Categoriis, qux, juxtavos^ facultatuhi noftrainm yodicandi
atiociiiandi fortnas conAituimt« mutuo accepit. Verum ,
iter ju3(ta vos, hse categori«> <]uaindia earumde^ facul-
jiii formx funt, nec definiri^ nec inteiligi poflunt, iiec
um prorius feafum meutibus exliibent« Tunc illae folum
bis tnnotelcimt, tunc aliquid figniiicare tandem incipiunt
aiido forn^arum perfonain exuentes^ ad fenfibiiia objeda^
oramnaturaminduunt, convertuntor , ideß, quando vir
)gicus nec ilJas confülerc , nec ut duces et niagiflras artis
s ampHus fequipoteft. At vero i|le forfitan potent ea«
adera delineamenta et faciem iiibnovis ienfibilium obje«
Drum coloribus aguofcere« Minimc gentium« . Quare?
jia videlicet ea fuAt femper iimla> qu9 fenllbus noftris in*
)tercunt, cum ccontra catcgorix, generatim fumptas, id
l, ^uatenus fonnas facuitatum judu^andi et ratiocinandicon*
ituuitt^ fiat veritates tmiveriales, qu« fe ad res numero in*
Liitas referuat « et quae proinde in flngulai ibus et neceilario
nitis Phce^omcinis comineri ee depreliendi neqoeüot. Etgo
ire ac merito dici poteft, Philofophos in rebus logicis peri*
llimos imiiles eife artifici , qui femper et optime ieges artis
IIS (equeretor^ quamvis illasnunquam didictiTet; feu potiiis
iccndum eft , neminem ex iis Principia logicseet leges cogno-
cerc ErgoLogicanullaeft« Verum tanaen^fine artificialis vcl
iaturali$Logic2c auxilio^ nemo potefl judicium certum emitter^
£rgo ex bis <{uaruKantiaaiPyn:onij(hu demonftraäo nafcttur«
(V. Demonftratio.) Praeterea deomnibus dubitandumno^
dis. e&, (i da nuila re certo ratiocinari liceat* Niiilus autem
serto et fin« errandi formtdine ratiocinari poteA , nifi claram
a^ue evidenteixi ^Mjus axiomatis: funt ^(ifUm uni fertig,

funt

'4. _ .

Digitized by Google

fimt tädm inier fe > notiefam Iiabeat» Qoaiä ^Men

cemioi unquam fub forma extenüoiiis fpatii et tenipr
'tttit At vero, jaxta Kantianos^ nihil, nifiibfe hac
cognofccre poirmnus. E»go Quinta vic€ eadem
conclufia«

(VI. Demonftraiio*) In veAro f) flemate^ Demi
tian!> nihil prxter appar^ntias intuemur ; xiec m(\m
licet, an vcl ievlflima intefcas et res extra dos po/itas
tudo intcrcedat. Ut eiiim hxc comparatio pollet infl/fLi
ceiTeforet, ut illac res extrinfecar, quibdscum depid
•mcntibus iiiiagincs conferre vellemus ^ nobis iiiiiotda
Qgod quidem evidenter principiis veftris reptignat, cm
la res extra facultates animaef nofh» pofita cognolci u
'uUomodo poliif. Hacc Sutern clariori in lucc patebitr
principiüm aliud Kantii in mediuni proferamu^« A
huic Prxrtaiitiilimo Phüofopho fides adhiberi oporkaf,*^
'nitiones noflrx non juxta natural» et pröprietates innii
reram dirigüiitur atque införtnantur, fed fpfe res pcit
dirigunt et iiiiicdunt juxta naturani et proprictates fc?
noüxx cognöfcendi, ci^jus ili« ibrmam et delineinieflb|
fe<Se iiiduunU Quas quidem facultas, utaitiplcA-
'inftar eft coiorati vitri, quo quiiuticiir^ corpon, ooo
fe funt, fed üsdem pracdfö coiorrbus ^ quJbus vitruw
tur , iudutaperfpidt; ita, ut mira hxc facultas Magica^ c^
lucemse omtiium rerum faciem mutanti con^parari queat« U(
*vetus ille inftitutor haue ixifolentiam dodriiiac haurirer"^
Quare noAram inteliigeudi viiti cdrporeis fenfiium oi^
ctcunda intelligibtlia propriWttJbas corporum ; iqtenotül
fe ignota funt^ ailiinüare audis eü? Quis exifliniabit ^'f
eile venun atque inconcuinirii'i d omnia rerum ; qu^*
vimus, attributa imniutari, et earum naturani ad nolti*
cogitandi moduin , vi quadam adhibita , re^^ctt-i et
poiTe crediderit ? Quis pro cerlis habebit prima priuciptf« ^

m

Digitized by Goog

c

Tk

— 31

veritatetn, non ab intrinfircS rerum e/Tentia, feid a phy-
onflitiitLüne fiugulis inentibus propriä pendere in aiiU
fibi induxerit? Äiq hacc ifta Gonflitutio fic conflans^fiG
iiaTiens et uiiiformis cA, utipfamct veiifa:, ? Nonne -pro*
imüs anlmas cx dcmentismateri«, juxta Kantii fyftema,
ipiiigi. ct'prothdc aliorum corporuin, qü.r non eodem
Jo cunäa faiie üifoimar.tur, naturam et viciiütudinesfor-
2 Ergo^ quod mihi verüm eft, tibi falfuhi crin Ergo , fi
porca, qu:? in nie eft, cognofcendi facultas forte iumiu*
ir, qood iiodie affirmarc teneor, illudidem mihi cras nc-
idum erin 'Nonne Pyrronifmus liic fe oinnium ocuiis
sienteiiipro fexta vice exhibet? , • ^

( VirDcmdn/lratio,) Q^1odnanl eft fundameiitüie totiua
lUiaai fyftcniati5 principium ? Ülud fcilicet.-'oyrahr wvmdu
^fci nequmnt. Quorom verbonjm fcnfus, mfi nos Grx-
Jiii^uxfimuspeuituiübliti, hiceft; qua reaiUenxi/luut, '
p cognofd neqtteunt^ QjTac quidem intcrprctatio eommuni
fregio et absque ulla controvcrfia ab Omnibus Kantii'ü*
pulfs, periiidc ac res certjirima,adniittitpn Jam veroquod
»Itter nonexiflit,ilhidreVcr8non ^iftit, ilJud profedo niliil
, Ergo ex hoc principio ununi ex Iiis duobus fequitur, vci
»ium ipfumpofle mentis ocuiis perfpici, vel nihil qnmino a
Wscognofci* Vos'quidem.DominiKaatiani, loage ocuia-.
resc^ctciishomiiiibus, cflc libcntes fatemun Verüm tarnen
n intelligimus, quomodo nihilum a vobis perfpici valeat, nii
fienim nulluejl proprietas^prius eß ijfe,quamvideri^ Hs«<{
iomata., quk proprio fulgore nitcnt , fupremi fant et ultim^
ijuscunciuefcientia^^rincipia. NcceiTccfl, ut vosaffirmetis vel
Jgetis, iUa cffe vcr^t Si pnun?m, ergo nihil omnino videtif ;
mea, qua? realiÄr nonexiftunt, cognofci non polTe con-'
^eamini. Si fccundum j Ergo jtotius humane Cognition«
indamcntale principium cruitis, Hscc ifta dodt ina quid ali-
ä cft , quam recentioruiu Icepticorum Pyrronilinus, qui iu

. CO

eo ütix^ eA> ut nihil prxter meras et owni re vactt
rentias videamus« Ergo inde evidenter nafcitur fcj

probandae qua-ftionis argumentum»

' (VUi.DemouAratto») Verumtamen, fi quis to
rogct et quserat, an fit aliqui'd realis, id efi, quod ver
jpia exiflat, in iflis imaginibus^ ilne quibus,. jujcta vi
kii poreft ab hominibus GOgnofci , mnc univerfusKa
rum chorus unaninü atque alta voce reipoudet: fic ed.
teria ratin > unde conflaatur pleraeque imilgifles, de
tpod reale ^ varium, multiplex, pofitis extra fe partibu
ilans et nobis prorfu$ extrinfecum* Hxc materia m
•fficit Recq)tivitatem aninir^ et in tun, vdutinviK
dam recipiens^ uude nomcu Kcccptivitati« ortum el), i
ditur« Tunc^ amiila; quam forte nunquam haboit,i
determinato et fpeciali modo extenfi natura, forniarafll
iionis in genere etinabfiraäo aReceptiWcate acceptuniai
Deinde fpontsineitatis niaaibus, quac altera eft facoltasi«
in uuum coada et elaborata^ in hanc vei iUaiu iuiagii^^
bito converia nafcitur. |

Si resitafe habeat, nos quidem fatemur, depi^
tnentibus unagines^ quae nihil« juxta vos, ab idottf
difcrepant, efle procul dubio reales, imo ctfüJidas, Ii
iilx funt materiales* At vero nefcimus, utnun ba:c
extrinfeca et per arcanos cuniculoa usque in fecretum m
atriuxn ingreifa« fit fubflratum quoddam nobis proiHi^^'
gnitiun> an vero illa mentiiunoculis tnnotefcat. Quidre/ji^
bitis, Domini Kantiaiii ? Hanc nobii efienotam dicerenofli^
Tunc enim fupremiimfyftematis veflriprincipium^fciü^^
tpx realiter exiflunt^cognofct nonpolTe^fiindittunierei^^
hzc^quaq;! realem eficcontcnditis^ niateriavcl nuUo nioJi)-^
ginibus noflris commifcetur, vei iubfiratum quoddao^ ^
piorfus incognitum (^icenda efl. Illa relative a(l per^l"^
tis animae acicm fc liabet« quafi nulla prorfiis eilet. ^

Digitized by Google

tur > feu , ut proprio fchoiae vocabulo iitnmur^ quid rcalU

: exiflcuds in iiUftginibus, pro ut illse nobis inüotefcunt^

pertA? Daturne alia r^ealis atqtlc nobis notamatefta, üft^

: \ikx conipiugaiitur ? Hoc autem fieri iion poteA. Tuüc

lim 9vtii& opmpt, id eft, entia realiter exiftentia nobis nofa

rcaU £rgo celcbratac in Schölls vellris iuiaoiiics funt onl* »

uo vaorsr« Ergo ne quidem umbris tenuiÜimo aere coiii* '

icflis et circa Acheronti« et Äygis ripas volttanttbus aequipä-

li valent* Ergo merum aihilum , nijiil omnino fünf» Ec-

jidhoc eft, nifi recendons^ de quo loquebamur^ Pyrrö«

Siui cüiitirniatio, et odava probaiidae quadionis deinon«

ratio ?

(tX. Deitionftratio. ) Verum neccfle eft , uthMcl*Hofl

liiuc in iuce poiiamus» Quid uaturam et attributa oinuium^
jascunque experiinur> imaginum conflituit?. AkireaHs e€
ctriuTeca iiiateria, de qua modo quacftio fada eft? Ncc|ua*
jaquatn. Sed ad iblas facultatum noßraruipft cögnofcendi
>rmas laus, juitta Kanttanos, proprio jure pertineu Er»
3 proxiaia, feu potius fola niateria> unde conüaiitur inia*
io6s > in* pnedidi^ formii «ecedado confitlie» nee majoir re»

.ita^ illis, cjuaai Iiis eile pote/l. Q^iciiain funt anrem iflai
>rinx? Nempe purum, tempus et purum ip^ium. At vero
ertque milia pcok&o realitas competir» «Sive cnim In (e>
ve in repraefeotatione ipedetur^ utruaique nihil omnino eA»,

U) Purum fpatium et purum tempus, prout in fe fpe*
bntur» nihil fiuit. Quidenini bsec duo funt? Sciiicet fpa*
ium purum illud efl^ quod iniaginatfd nobis exhibet ex omül
>arte infinitum , conilans ex iuHnitis numero punctis a fe in*
dcem diflindis , et in ittimenfb iiio gremto ömnk. corpore
:oiiipled?as. Tempus Äutem purum illud eft> quod pari»
er conüans ek infinite numero inftautium tibi kivicetn fu!&^
redentium ümne«' et ^ngulas p\en\ vtl irinfe ^ üt löqüüntüf
lUatianiy teuipoiis parttes in k contiuereu (.jjiodli utrum«

f

Digitized by Google

34

quc exiAeret, in monientorum iniiiiitafe noxipauciora
momenta , quam in laeculorum infiiiicate , cum nihil
mero infinito majus« Eamdem ob caufam in unä lin
nita tot etiam eflent puuda extra le iavicem pofita , f
perirentor in integra linearum fumma , qux foraÜtateo
niti fpatii perficerent» Suppouanius euim, quod ha-c
circa fe ip&m integra, voivatur, Tuoc Aa(cetur inde |
magnitudtnts infinit« , qux immenikatem ipaft'f ccami!
adxquabit atque uientietur« Verum h^c omnia pugm
denter advcrfus principium : Totum eß fud parte
finitas fieculoruoi iiiiinitatcin aioiuentoruin totie^ uecä
fuperat, quoc funt in imoquoquefaecuio momentSLSiaiiitB^
mum lineanim colleAionis infinttas totiea i nfinilatem ok
ucx fup^raie debet, quot iunt liiieac particuiarcs iiiünitxifiii
ü'tQße, ex qua immenfitas fpatii exoritw« Ergo punoni
tium et purum tempus fibi ipfis coatradicunt, itqueü
cum non poiBiit exiliere» aiiiU omnino iunt« (a) (b)

Praeterea, juxta Kaiitiaiios, omnia, quse velut^j
et figurata cernimus, funtimaginearerum» quzn
tendonem nullamque iiguram in ie et a parte rei *
£rgo> n purum fpatium attributa et uaturam omniumli^
cxterni Phflenomenonim confiitiiit» hihc evideorer &
iJlud non eile reveia exten funi. «Sed quid ti\ jpatiuffl

nulla cd prorIu$ extenüo? Quid^ praeter dunmam

nicroi

<0 Htc obferrandttn eft, tsuiptts ioffaltnm <t potum nollateAili» poCc i
infinito dtftloaDi. Main iltud » jux» fCantianos , eft genas quoddun

itifinitx et fola lonßitudlne donstx. Illud proincic eft linea infiuira- Porro^
ftravimus iinca mfiniti fpatii uiimcnfirarcm cjusikm fpatii accuratiffim« *)*^'
ErQo ncutrurn altcru liiftmcucniium c(l: , et coiiicqucnter üiniic^ K.n!^^^
forma; in uiiain cocunt, tiquivicin catcßori.x , qua: formas facuilitum js*^
et ratiocinanni conflituunt , nihil a tcniporc puro di((:repant. ^

(b) Hinc ctiani pasct riu.lmn zUo iiu;u.<! Hari infinitum , et mathemati» F'
iccunhi et tciiii orduii; infinita non cilc .iclu fcd Ib mninodo potcotiai'K' '''^
idcft» nihil aliud ctVe, quam MS fil^tas» qu« Tcmper finita permainfcoti^
jff\s ilUe poflinr« volente D«o» per totam scternitatis ftriem crdccfC. K^'^'
jftif imprqprfl diftls infinitlt , qaod cum tafinito Kantianontm tp»tio r^'^-'
tt comparari po(Bc« Uaicum dori verum et aftuale inHnjCHia poftea prgti^'*

Digitized by Google

^ 35

erum nihiium^ illud elTepotefl? Quodquidem, etfi pleris-
le ledloribus mirum et incvedibile efle videatur, nemo ta«
lea in hoc finguiari et omni re vacuo fylleinate verTatus
lirabtrur» Nam purum fpatium et puram tempus nihil alt«
d lunt ^ juxfa Kanetanos ^ quam fpatium et tempus rn geilere
t III abftrado fpedata. Verum enim veio, (\ux folu;n iii
enere et inabAraäoextftunt, eanullam proprie diäam et
ealeai exiftcntiam fortiuntur. Ergo purum fpatiufti tt pu-»
um tempus in fe fpedata nihil omninofunt^ etproinde cua«
!la8 imagines, fi ex hi8> velut ek elementi&), coalefcunt^
>ixmi re viduari patet»

^20 'I^cftat igituF Kantianis^ utdicanf, fonimeeima«
jines e puro fpatio et tempore^ non in fc fumpiis, fed re«
>rscfentatis conAitui« Verum femper tarnen timemus, neia
II häc corum repracftntatione non plus realiratis / quam in
ntrinrecä utriusque naturä invenire poflimus« Nam, cum
xvec reprxfentatio fenfus noftros percellat niAi^que flOta (it ^
I iiia realis td, exinde fcquitur, entia realiter exiflentia
ft nobiscognofci , quod quidem (upremo Kantianorum princi«
pio repugnat» Ergo illa realitatem foluni apparentem pofli-
det« Sed^ quod fol^un . apparenter reale illud reveri
lon ^xiftit; Quod auteai reverfi nonexidit^ illud merum
lihiium eA* Quot et quam alta myßeria in his. iublimiüi« .
mis dogmatibus includuntur! Qui^ ea nobis narelave dignahi«
tur? Sana hon intelligimuSj quomodo mentiü oculis nihiluin
fub fcnrma lenfibili apparere poflk« Nec etiaai^ mägis imelli«
gimus^ quomodo punmrtfpatium ^ <!QinnlIa, utajunf Kao«
tianii intrinfeca fubeft extenfio, per exten iani imagin^m ad«»
umbeari valeat» Nam e duobus contradidoriis unum alterina
iinago eile nequit. Nou intelJigimus , qua arte et quomo«-
do ea pc^bit 'ptngietreprstfetttari; quae ioMm in genere et
in abftraiflo, uehif puram- tempus et fparium^ exifluntv Tani»

dem non iatelUgtmus^ ^quoaiodo liocidexn fpatium^ quod

Ca • iane

Digitized by Google

S6

fane nihil eil, lub veia et reali imagiac {enfibm vcl vien
noflris cxhiberi poffit« Rogamus Kantianos, quibus |ia|
cacior, quam nobis , inert iiitelligendi vis^, uth«cnobiji

- nifelU faciauu iaterea non majorem reaJitatis gradump
fcmpori et ipatio repraefoitatis , quam in fe fumptis er Ipel
tis iacSc coiidudemus , et proiuJe formis et iuiagiiiik
tlls ex utriiuque reprxfeiiCatione oriai;tur, nulhiDi
ram et realem > üd. ibiummodo a^yparentfnn exillcau

• competere. |

Qnam quidem confeqiicmiain eo mafori fiduciS e™
quod fpatium et tempu£ uuumquc pui:um et intiuitum r
et reali repraefentatione adumbrari oequeat-^ ni/i ope inm.
-^uae non folum realiä, .(ed ctiani infinita et in an'mlsid
,vere coqtema dt« Impodibtle eß enim , ut imago fusoe
•iiiiita fiat unquam effigics rei iufinitar. Atvei o in haciiyp
iheil, animä , qux taieai iniuutam et re^em imBgiutm
continereit , t&t pariter et Hmtil infinira , q u ia juxta a
^ontinens contento nunquain minus elTe potefh Dia^
nobis Kautios, an moitatitim animac fint revera inSm
extenfionc nuliiü limitibus confcripta donentur» fknc
nullateuus poteft , ut iilac realem et immenüam imagtnei&i
gremto fiio eompledantur , nifi veia let proprie drda im
iltas ad ilias pertineat« f ia;terea tunc erunt duo fpatiaii^^
|a, nempe uniun csontiiiens, alterum autem ccmtcatiiin;!^
tottes bis multiplicabitur fpatium infiiiitum, quot erunt m«'
tales^ qui XaieiQ^imagiaem in fe iX)ntiueaut«. Hadtf^j
dimt Kaniiaiu? Spontaiie!taHs.i»fl omaes et fifkgulas ima^^r
«iliicere^ Ubiaam ilia matctiam tot pcrficiendis realibus
Jilfinite exteniii imagtnibus neceirariaiii:inYenieit}?.IaiouBa*
fitate fpatii infiniti ? At vero, fi t xirtat» illuJ unicum cft et pro*
indeioc immeuHs laboribu^» iuuul compkndic^QflBDJBoifDP^*
An creandi poteflas, an innumefabrliv'fiiRail infintü 4^
tia a candipotefias ^outaueiuci competit;?' £xiii3 n^"^

Digitized by Google

m rcprxicntatis, quam in fc fpedarts puro fpatto et puro
pori realttatem efle rurfuni concludimus» \Jnie igitur
^rse iniagines, quz omuia fua attributa ex utroque mutu-
jr, reaiitatem iuam acctpient? Ergo ne in rc quidem m^*
lä decliiiant Kantiaiii ab hoc fuopiiiicipio : oyrcyd oj/r«, feu
ia realiter exifientia videri et cognofci nequeimt; Ergo
num nihil videmws, nihil cognofcimus. Nam nihilum
ere , nihil videre efl. Au luculentioribus argumeotis
^pticifmum fyftematis .fui probare Kantio liccbat? H«C
ejusdem fadi nona demonftratio.

(X« Deinonftratfo«) QnMhucusque anobis diifhun fuit,

jd profcdo iatis eft , ut Kanriana: k holas Scepticifmus ocu-

omniuin pateat« Sed quoniam Kaiitius Tibi gratulatur^

afi fyflematis fui auxilio novos certitudinis gradus et radios

ithematicis rebus addidüTet^ opene pretium eil paucis diiTe-

re , an vaflabundus hujus Philofophi Pyrronifinus illas faU

m intaclas rcliquerit. Saiie et procul dubio contrarium af-

-mari poteß« Nam |jne primis principiis, non n^inus in

ic diCripJina, quam in cajteris, impofllbile eft quid^uam

:rti iuveaire« Objeclum« circa quod inatheüs veriktdV, in

jmerti^ et extenfis pofitum eft« Nani|pos in tempore, ex«

ufa in fpatio, utroque iufinito, Kantius coUocavit. Qua-

ropter^ fi nuUum fit hujusmodi tempus et (patiuoi , neceile

fl, ut integra materies , cui incumbit mathefis, in auras fu-

'^^o, perinde ac tenuis fumus ^ evanefcat* Deinde quomo-

io in Kantiaiio fyrteMiate compertum nobis eile pöteft, in-

initumeflc tempus et fpatium? An ea vis efl Spomaiieirati,

it fingula momenfea temporis et fingula punda fpati i iufiniti

n unum congreget, atque ita utriusque c^figicni perficiat?

Vliiiime profedo, reippndent Kantiani« A^grcgatio enim

lumeri inftniti five momentorum five pundorum non poflet

ibfülvi , iiiCi poft exadjim arfernitatem , quse ccrte nunquam

slabetun Itaquc pro i^rto babendum eftncc tempus, nee

* »i^a.

* Digitized by Google

?8 ^ •

fpatium infinitum per imagines cx aggregatis partibus , i
c conccptibus procreatas innotefccre. Quomodo ig i t u r ui
queiimotcfcit? Fei iutuitum, refpondent ilU. Sed lacr
et folemnc eftapud eos adagium, caecos femper efle iiiti
quando ilU conccptibus viduantur. Cacus autem , ni
mur, vidcre non potcfl, Exincie jure concludimus , ten
et fpatium iafinitum', qux Kantiani matcriem et objec
Uiatheniaticis rebus ftatucrunt, omiiibus effe tum Algebri
tum Geometris prorlus iiicogiüta. Qaomodo enini fieri
teft, iitperhancdenfiflimam ctfempiternamncxftcni Jux
inouOratiouis ocuiis eorum affukeat? Ergo omnia KaiiU-
Scepticilmo vaflari et dirui jam decies dcmonftratum fuit.

Ex diÄis patet nullam efle Kantianis logicam, mi
prima princ-piaj res aulla^ extra eos pofitas ab ipfis cogmt
ac proinde penitus eos laterc, an aÜi »ünc exiOaut, vd*
quam exfliterint homines, an vera corpora ipfi poflGh?
jmö animam, extra cujus ümites iiüiil omnino ilit noruoi
efle incognitam, ut eis prorfus incertum fit, an illa Ctf
fonawiiliil demum üsdem inaoiefcerc, nifi per iinaginc :
puro^atio et tempore, id eil« emero nibiloGOiifidaS|ti
proia Je aihil oniaiu^ ab ipfls videri.

, t^uid aunc , Doaiini Kaatiani, cenfcnduni nobis efi-
veAro fapientifOmo magifiro et venerando admoduiu Fatrifli
cha, qui Scepticifiiium Humii coafutafe velle vidcbatur? IlU
coücedebat Humio de omni re aobis ciVe dubitandum , Ii 0,
quse nobis innotefcunt, e folis quinque fenfuumfontibuscui»
äa hauriaaius^ Ultro quideui fatebatuf, priuia coguitioM
cujusque initia ex bis fontibus oj|um habuiiTe. Verum ilk
tanquam pro aris atque focis contendcbat , cognitionum no-
jlrarum complemeata aliunde dimaiiare , nempe ex ipfls ani-
Stue Viiceribu^, e fbfmis, qua?, priusquam quaevis fefzüiUis
liafcaturexperieotia^ ncceÜariis nexibus naturae ejus inlixrsati

Digitized by Google

S9

cet e formis* rMeptivirads« fponteneitatis et pHrfertim fa-
atum jüdicandi et ratiodnandi. ' Qux quideni form« om-
lu niortaliutu admir^tioiie et grati auimi i^eoioria digui/H«
funt, ntjam dixim'u^, ipatiuin ettempus, utrumque
genere et in abftrado fpedatum, et, quac a tempore puro
iateiuis difcrepant, decem AhfloteU^ categorise,* quasad
odecimmn ntimerum )(antios adauxit« H» form« tem*
im Rationis conflituuat« Quod quidem iiurogreilus ex-
ttiat magna voce Kantius et hortatur, i|t unu^]ijisqueDivaa
ajeftatem profpicere et ejusdtai rclponla aufcuJtare prope-
u Sed quid hoc eft? Pollicitus erat ItimmusGennaniseno«
•sc Philofoj hus, fore, nt danfliira veritatum JpeAacula fe
omuiuin adflantium oculis exlii bereut* Attanieu locus efl
idequaque dirä caligine et denfis tenebris obfitus* Nemo
Jet fornias. Kaiitiui» ipfe iiunquam illas vidit, et proinde
etiofus veritatum thefaurus, quem e«dem lilx ia fiou fuo
srunt , latet abfconditus. Ut quis ditÜfimarum formarum
)e(5):aculo taudeaipotiatur, necefle eft, ut adytum deferenj
^ras protiAus exeat* Ibi iiix fe ipias fub imagintbus rerum
mfibiiibus coiilpiciendas permitteiu» Verum hie, fateutibus .
laatianis, bic federn imperii fui Pyrronifinus coliocavit«

Vulti:> ergo demum fcire , Domini KaiUiani, quid de
iüto inter Katitium et Huminum certainine ientiamus ? Si*
Ute, ut meutern noftram plane aperiamtts, Utrumque duo*
)us furibus fimilem eile judicamus , qui, cum ex eodem lo«
CO profedi fuerint , aJiquaiitifper a fe invicem difcedere vo-
luerunt, ne fuiceptis afe couuuunibus coafiliis maniferia iii«
mis concordit obeflet, qui ^ue demum^ cum homioes incaii«
tos dcceperunt , rurfiis in unum conveniont, Br^ve per tem-
pus fines fenfibilis experieiitiac^ quam Icepticus Anglus tue-
batur « vifus eft Kantius deferere« Sed paulo poft ad eosdem
occultis quibusdam callibus lemea^if* Sei; cet ille metucbat,

nepnemature et intempeiUve jn lucem coiiiiiia profereus im-

pediret^

♦

Digitized by Google

40 .

ped»rct, quominus illis eflet profper et felix exitus. <
proptcr tlumii Pyrronifmum ödio perfecjui vifus e£l ^ oi
busqtieimpits^ Mate ialiftis, Sceptids et Atheis bellum r
cere , atc|ue potifllmum ad meliorem formam iokianuxn
{\tm% revocare et corrigere ffp velle fimulavit«

Forte quidem contigit, utHumius» com abiurdi/Iic

Pyrroiiifmi focditatcs e Jokiano fyikmate, quafi Iponteii
emergere probavit, nihil aliud intentum habuerit , - quam
illius falfi'^atem et fcafurlentta ex eo pericula popularibusfi
demonflraret» At vero, fi üle revera fcepticus cft , ea c»
fldefuit^ utpalainfehoftem profiteriiiondubitaverif. Ecoi
tra Kaatius, dum fuis civjbus amicum fe fingit, incaut^^p«
na veneno pocula audet porrigere. lUinc agnofctmus apc
tarn lafronem, hinc hypocritam ficarium; iJliiic coiifc
viribus et ainiis ferocem animum, hixic occuitum et ideo»
tuendum magis prodttorem; illinc Achillem campis fei
ilernentcin omnia, hiiic Sinoneni falfi« perjuriis hovn'int-
que Deos teftes invocantem. Ha^c funt, quae de vultu )k
giflri vertri (uam lUms aniinum nequimus intueri) judicam

Qua m quseflione diilereodä. ided tamdiu immoiatiii

mus, quia praccipuus K^tiani fyücniatis üopus vidctur dfc

Scepticismus* Qn^apropter rem eo deducere voluimas, «

hunc unusquLsqiic quafi digitis tangere et oculis cernerc pot

fet. Fruftra enumeraremus, cjuot etquanta ex^hoc iinmiHidft

dodriiUB barathro emergant pericula. Res enim maßifellö

patet. Ergo ad alia procedamus.

— ^ ■^'H ^'^— ^ I

Kantianum fyftcnia diicit ad Atheismum, etonine$
moralis difciplinas leges fundicüs. everciu

l^ltimis noftris promiflis defungi tenemur. Kantii fyübflia

cxiftcatiam Dei et oouua naturalis legis fuadameuta pc«

Digitized'by Google

41

US eruit. }atn nos audacem Phii€>rophuni a!(& voce claman-
n atidtvimus, ex omkiibus argumentis, r|UTbus fteti motla-
fumnium adeilenumen crediderant^ nullum prorfils eiXc/

0 hxc primaria et tantt momentt veriras demondrari poflit,
inmemque ad eam cognofcendam perventurum eflc, ntfi
e ad nefcimus quam e mortalis difcipimae i^ibus hauiiain
dem confugiat«

Primum ftatui^ Kaatius dari legem quamdam naturt«

m , cjuir, etfi nobis antecedcnter ad fupremi Numtnis no-
tiam per k iimotefcat> et independenter ab eo vim confci-
itiam omnium mortaliqm obligandi' ex fua nattirfi poffideat,
wceilario taiiien exiAentiam Dei poftulat. Qnapropter^ ut
xc unica et folitaria divin« exiOenti» probatto» commu«

1 cseteiaruin omnium naufragiq^ em^rgere valeat, tria ne-
eiTario xequiruiKur , iciÜc^,

1. ) Ut in Kantiano fyftemate lex naturalis pofflt exiüere«

2. ) Ut, ante quatnlibet fupremi Tuminis notitiam^ ea>«
äcm lex vim obligandi et jus imperandi in fe contineat,

3. ) Ut iiJa > poA flabilitam utriusque conditionis veri«
iBtem, neceHario Dei exifteiitiam poftuler.

Quomodo autem poteritis^ Domini Kantiaut, non du

ehnm hacc tria, fed unum e tribus faltcm adAruerc? Nos fane
tniramurDodorem vedrum egr^gium^ qui^ cum antea pm-
nes fiigap vias fnterclufit , tunc altiflimam , praruptam et ma«'
jiibus fuis confuitü pra^foflam abyflüm digito monftrans di- *
fcipulis: ^,Hac« mquit^ tranfeundum eft. Eiaagite, fuve«'
^ncs, iter pede ceito capeffite. Hxc quidcm via vobis uni-
^,ca fupereft, fed plana prorfus et facilis; qtiam fecuti;,cre«
^/dite magiflrö^ incolumes brevi et laivi eritis.*^

I«) Quomodo naturalis legis notitia com fy Aemalia

teflrifcepticifmo coiififterepoteft ? NuUajam vobis fuperfimt

frunaprincipia* Nihil vobis ampÜus certum eft* Omnea

oam-

Digitized by Google

4« ^

oiiuiino vcritatcs gurgitc dogmatuin veftrOrum immer£i
qut fufTocatsB pericrunt An vos penes efl ilJas fauci bus n

tiseripcre, et in gratiain morum difciplinsc rurfus rcdiv
jprocreare?

Nihil , nifi in fpatio et tempore , videre poteftis# (
in loco fpatii confpeäa vel contada habüiftis hxc duo pi
cipia: alteri ne feceris , quoä tibißnri neu vis fac ai

quoA tibi fiiri v$lUs? Quibus in pundis ejusdetn ipatü kv
niffis hasc alia «loo, quse, etfi non fta clara iint ^ prac caeie
tarnen vobis placuifTevidcntur^ nempe; agefemper juxtai
gutar, quarumtmaqucequß m hgem umverfabm eanveriim
rentur... ,Jic age , ut ßvein te ipfu, five in aliis ^ fernfk
fint^' mmquam ui m$dio^ humand mtwrä uiaris? (a)

. Quidquid in fpatio cernitur, illud eft uaturae ipatü pr
ticeps; lUud trcs ejusdem dimenfitnes fortitor; iliud tandv
»ifi fit iafiniti fpatii intcgritas, certä quadamfigura detc
lutur et finguÜs vicüCm coioribua infigniri et vefliri por.
Numqui'd allata principia longa, lata, profunda funt ? Aniii
iiiut iniiniti fpatii integritas? PoteAisne in lis, periiideac;
immenjitate ipatü partes'aliqiias mentis oculis eligere , un^
cifigiem circuii , quadrati vel trianguii confingatii? An pote-
iUs ead«m coloribus exprimere? Ergo nunquam üia vidÜBi
in fpatio , ncc in tempore, quod aliud extenfionis genus cd.
Cum.autem^ juxta vos^ niliil poifiinus cognofcere, pneta
ca> quae in uno vel in altere contineri videntur» hiucevi'
denter fequitur, omnia moralis difciplinsc principia, per toti«
US aetemitaitis feriem, aut certe qoamdiu his in terris vixeritiS|
femper vobis fore incognita. Ergo nulla vobis eft Ethica.
i^uippe difciplina qusevis, it principiis careat^ nuiio modopo*

£a) Hoc ultimum principium faifum t^. Kam t doobut Cnlbuf , qiionin alKrat.

tcro perfcfilor eft , ratio jubct , ut perfcftiortm fcmpcr anteponjinu*;. Porro
-■^^ . j ^J Pcus dl infinite perfcftior hominibus. Utamur i>;irur, fivc in nobi*^ U\ c »Viu
paturS humanä nuiiquam ut finc , Icd fcmpcr ut mciiio , quo ai{ obrcrvantlam vo.
'\ iMUtcm lAx» qui &aii uUimus ooHer tu omnibus cä'e dcbct, puvcatxc valcunut'

Digitized by Google

m

.cxifterc, ac proinde, fi Kaiitius ex utero legis i>amralii
reinum Kuraen eduäunis cft^ ilic profedo plusquam
iiiä potentiä inflrudus, non munduni, feyj ipfum iriUiidi
ficem e nihilo educet ^ creabiu .

Prseterea quaciiaius a vobis , an ideas decori et honeAi,
i'mis, |ufl;itia?^ bouitatisj müeiicordix et fanditatiS;» üiie
tbus nulla ntionim fdentTa conGtteftfOttR^ ex eodem to-
s humanar cogiiitionis iM ompiuaiiü, fciiicet tempore et fpa-
• , eduäas fanbeat». Nonne ergo mirari debemus Kanti-
i^u'i, cum omnesfontes, e quibus Legis naturalis no« *
iam haurire po/liinus^ prorfus et omnino ficcaverit, ad
m tarnen faoniinet revocare audet , ul ex ^ea numen fupre«
.um adeiTe concludant»

Verumeamen inflant Kantiani. Omnes gentes , iiiqui*
\t, imo unusquisque homiiium difcrimeri maximum effe
ter virtutem et Vitium, inter bonum et maium morale fir«
la fide femper credidermit* Quge quidem coaAaas et ubi«,
HC ditiuia opiuio factum quod ueminL laiias meiitis ia
ubium revocare licet* Quid inde ?. Omnes etiam populi>
nounusquiique mortalium, prater Kantianos, cumprsccla-
os fiderum motus, innumerasplantaium et arborum iorinas^
t juxta fapientiilimas mirac cujusdani artis regulas elncubrata
ariorum ^uimalium corpora intuereutur> iude fupremam
ieiliemcntem^ quxhaecomaiacoildidüiet^ non minori fide
:redideruiit. Hoc fadum poflerius non minu^ priore cer-
:um ell^ l»jiliU tarnen probat, juxta vos« Ergujiec aiterum«

Unde vero hoc fa<3um , quod pro fundamento veftri

fyAematisflernitur, accepiAis? Ex hoixunmn iäiie collo(juitf.

Vemm hi ferrnones . nihil omnino funt, prarttt* fonos, qut

auribus veßris increpuilTe vifi funt* Au iüi penuati et praeter-

volitmtes foni neceiiarijs vinculis conneäuntor cum intimä

fide. quam in aliorum hoininum mentibus, quoad boni et

naü diloimen , vigere cootenditis^ Hociane fieripofTet^ ü

Deua

44

petis exifteret Veruiti utnim lUe Rt, Mn^ii; nos Iii ^

^ue latet. Incerea tarnen uullus Kantiidiicipulus fcire potef;|
an iiiler l'entiones et intimo»- aiiomin hominom fenfus ob)
conncxio vera iufcrcedat» Quaiidonam et quoties veracü^
fem et fideui iBteriiam mortaliuiB in extenfi« ünagüiibusjJ
TIC quibus nihil ille vidcre poteft, depictas afptxit? Qua fig^^
rä donatur et qno col9re pingitur hscc occuta fides ? übid
Igitur certitudo memorati faäi objeäiva? lofuper KantiaaB
quisque nu.ndum fenfibilem integrum in inente fua ger.
Quomodo ergo ille comperire poteft , an extra et praeter ü,
ft ipfucn alü bomines exiflant, quid illi cogitent, ieodc
aut velint? Ergo Kantiaaam naturalis legis notitiam nullo fus-
dan^iento niti evidenter p9^tet• i

Quid probare vultii», iiiquiuntKantiani? An negare iik 1
hujuc fadi veritatem^ nempe moralitatem fic mortaliumoif |
dibu.s inhsLrerc , ut haec elTentiale aniniarnm noHrarumc/-
butum eile videatur?. Nequaquam proiedo» Abfitas»
falls Impiera^ Sed hujus fadt veHtatem Kantianos, üvtt
fe^ five iiialiis honiinibus ^ penitus iaterecontendimus* Q^i
modo enim illani eognofc^e polTem? Per indutas extenfo*!
nis lorma imagines» Quidquid enim ti\ in corum aaimisJ
imo ipforum animx nullo alio modo innotefcuot* Recunit i
ijftur eadem (emper difficultas« Si dicant, morum regulas, I
nuUa interpodtä imagine, cognofci^ ergo eas vident^ ut in f
fö funt, et 9vrofa' ovr» intuentur«* Ergo propnis manihit
fuuni fyftema diiacerant ctdeftruunt. Si autcm fateri cogaa-
tur , fe nihil cognofcere , nifi quod in tempore et fpatio de-
pidum eflc videatur^ quafremus fcmper ab eis, quid tnonu
litas, quid virtus et Vitium cum tempore etfpatio commune
babeanf. An?irtusaimu$ eft? Anhora? Tempus, juxtt
Kautianas^ quoddam c{[ genus cxtenfionis foia longitudine
donatae et^,.ut veriflmile eft»- perenni motu agtlatae» Quid
tr<lt)is Victor j Domini Kan(iam ? An juAitia motus eft ? C^i
--^t.^ pan-

Digitized by Google

iter fimilitudiois illa cum fpatio prae^ie gertt? JBk^o aKaa«

polita principia omnem viaiti cognofcendi dilcrimen intec
aum et maliipi morale iutcrcluduuu iu veflro fy«

mate lex naturalis nuUapot^ exiflere, etDeus proiode^ re-
;ctu npAri^ nulius eil« . *

Q.) Ve^üim efto. Regulas monim poile a Kanttania
gnofci fatcamui** Quid Uli iiide proficient ? Noii enim
eft » ut lex naturalis innotefcat* Neceile eft infuper, U|
m imperaiidi et veie obligandi in fe contineaf. In lege
lim, pencs quam nuUum eft imperaudi et obligandi jus,
Ihil prorfös oceurrk, unde nomen legis adipifd illa merea»
ir« Quse quidem , Ii fapientiiTimi^ morum regulis refei ta
iteat, adhoiiaforiis philofophorum et prareptomn monitii^
ullatenus vero legibus proprie didiö aimuiiiciaii potcft. Hoc
erum efle fatentur Kantiani, imo coutendunt, eam vim le»»
i natural! inefTe, ut independenter et änte quamlibet fiipre«»
11 numinis notitiam« illa folis et propriis fuis viiibus in om«
ium inortaliumanimes Imperium exercerc, eorumque cou^
;:ientiam ad moraliter ag.enduin obligare valeat.

Qg^are Kantius hancce ulfimam , quam^ nullua iane ab to

'oflulavit Fhilofophus, conditionem necellano requiiit ? An ti*
nebatilie» ne haue procul «amovcndo e^ueret ^ciliime ex
Ctbica tum Ddaxiflentiam , tomanim« libertatem etimmor«
iiitatein ^ quas caeteris arguinentisdemondrari non poiTe coji^«
endit? Ufai prim«m ifte tot immeritis pneconii» celebi»tua
Jiiilofophus nodurnum hoc delirium in lucem protulit , illa
profedo rattoaem, ut in femeiipfo« iicin caeteris bomini*
bus donnire femniavit. Qnis , nifi mentis inops , animö übt
finxit unquam , fine legisiatore legem poflc exirtere ? (^uis .
Bifi fttb}ediB infra £e poiitis imperare poteft ? Quis autem ia>
ferio^. fi milius cft fuperior ? Dicat ergo Kantius > quis fit-
ille fupaior j cui jusimperandioompctit« Ratio > inquitil-
k Ratia! Noa quidem fatemur^ fi illa iit, aut Deus ^ qui

Digitized by Google

iUumiMt mnm hamiUm vemmttm m huue mundum ,

certe vehiculum, quo moralis difciplin« immie», tobfiB
fapraninnmioismandata, ad bos usquc perveniunt ; ;atj
fi ics ita fe habet, libenriflOnie fetemur, rattoncm pm«
fuperioris nomine decoraudain efl'e, jusque imperii tf j
dominationii in oouiio» mortaliuiu animas merito ad <|
pertinere. Verum, juxta Kantianos.ratk) lAÜ aliud eft,«p1
portio Foprw aoftr« natuix, pars umuscujus^ue noirn:
qi,x, priusquarode Doo qnidqnam novetjnui«, nece&a
et inoaam dominandi in ca-teras anim« fecaltates, m.
vincnlis, velut indoeiles anciilas , coercendi praErogatiraa
femetipß acccptani obtinnit. QwMDobran Regi» andun
«t fem tumilit«. Imperatoris Majeftas et obie»iuiofi fulti
parvitas eodem tempore «tque pari iure ünicnifiie modtf
GOinpetuot, et proinde , iuvito principio : idem non f of;;''
rntteßaiun tfft , urnuquisque fibi cftfupcrior fimuJr;
inferior, Nomie haeedeliria cadrinnis excipienda font'ifc|
ae hsec evidenter ndoni piusnuam Kantiaase repugii*' j
Verum hoc idem magisadhnfe «dnritHdwie, fenfl
lifii di^üm e&-videlMtur / fi rccordari veÜnius , hanc s-.
nem , quse regium «ceptmm quafi omm gerit » et iBcs|i
dis düftentix noftrse finibus . Autocratorum more , imps j
tarecupit, mlul aHöd efle , quunSpontaneitatein, cujislt
ma tempus eft, et duodedüi Ariftotelis cttegorias, quit^
coltatuin judicandi et ratiodnandi formas conftituunt ,
que nihil pariter a tempore difccepant , ideft.* facnltatem^
omni parte exteofiun et materialem. Quid, o Deus imm«'
talis ! qnid juris eA tempori mandata noftri« TOhatatibiBB
bucndi? Qua de caufa iiomiuUaq atomi, quibus natma n*
nis compingitnr, in carterat ejusdcro anim* atomos t>»
nicumfibi imperium ufurpare vellent ? DicatKantiiu nngn
iUe vir, qui omnia novit, praeter ea, qua: nos komuna
novimus, dicj^t, quibus in paginisÜhri, »nde lotum ejm 1)

0

Digitized by Google

^ 4»

•ma exccrptum eft nempe tcmporis et fpatii , hoc jus hu-
sque inauditum impeiii fcriptum iavenerit* Nos mifera«
ur prifeam iEgyptionim cardtatem , qui fupplicit^ ad ha-
um defixis oculis et fummo Kcii^ionis metu coucuiii co-
lli felibus et cepis düin apparebant Verum enim vero ncm*
5 multo magis miferanda nobis eft Kfentianorum conditio,
lOS ad confpedum extendonis, quse iinagmariam Sponta«
eitads et categoriartun nattiram conftitult^ tremere non
adct? (a) Certe hxc iila Regina extenfio digna eft, qua
am ridiculo rananim et ab ipfi^r ranis, licet natmia timidis,
erifu q^uoudam Rego connubio ftal^ili jungatur«

Nlhilominus acriter coatendit fummus Gemianiae noflne
'hilo{bphus> omnes opMin copias' efle deftrendas^ g^raviAi-
las paupertatis et conteiiipfus arrumnas clfe amplcdcwdas^
laxima et crudeiilfima fuppiicia tolerand^, Itno ipfäm tnor«
;m a:ijuü et conftanti animo nobis efle potius fubeundara,
uam ut vel ievifllinas Spontaneitatis, et Categoriarum legea
ratermittere velimus« Ergo nos prorfäa mente captos
de exiftimat! Quid enim ? £oue ftultitiae deveniemus > ut
tnperio propriac noftrse naturas no^ ad cupiendam et iovefti«
andam felicitateni conftanterimpellentis et ncceflario traheu-
ideo reiudari velimus, quia ejusdem naturae pars diverik
t aliarum atomomm genere compada voluntates noftras ,
Topter nefcimus quam rcdi et bonefti itnagiuem, ia contra-
ium vcrgere et inclinare conatur? Utraque para materia»
mperat, et fortafle utriusque Imperium ex ipfa natura oritur^
^^i^nam autem baec ifta natura ed? An illa eft Deus fiipiena
&t pracpötens? An cceca et imbecilKsextenfio? Si Hase natu-
ra nibiliit aHud> quam mera extenfio, nulla nos cura pro-
fedo remordet. Parvi eafti, feu potius nihili factmus« Quod
iiutem ad Deum atlinet, ille nobis noudui^ notuseft. Hu-

jus

- - •*

(a^ Könne b«c eft v«r»,ct proprio 4iaa M^acriaf

Digitized by Google

0^ V

4S

jus exiflentiam in Omnibus et iln^uiis argumenti's, qwiE
nobis probare vidcbaDtur, roaximä cum diiigentia (piii
nius, trec tarnen eamdem hacteniSs attingere potuinijs. (
ü Dobis nota cüct , nos laue iupreini nuiniuis maadau fuia
obfequio fummaque Rdigionc coleremus« AtvcroD
— X ad huac uaquediem nobis fuit. Ergo pro Übitoun
autalteruiavei cupiditatis, vd Ethicae Imperium clrjjcrci
cft. Sed quid dicimus proKbilo? Certe non nospeiiesellj
gendi modus. fortiori^ enim ccdeadum eit Utufp
fordoreft?

Cupiditas aaünis intonat; Ethica autem debiü etia
voce aurtbus DoAris infiifurrat. lila manu viobolis

hit,hsecn)oili brachio conipcllens ducere magis vdlc,
. cogere poiTe videtur UiaRegi« » hsec imbeUisPx(la^oj;i|
füKain fuftinet» lila propriis viribus coiififa dulci Maif '*
nitet^ nec minus blande > quam fortiter ad obieqniuiQii''
tat ac urget; hanc fevero vultu et torvis oculis intEWi«^
muiare niagis, quam exercere imperium dixeris«
luptates', divitias eC honores > quos ßepe revera triburtiV 1
licerur; hacc autem, ctfi nuliam adhuc ultcrioris et inf-^'
vitse ipeii) oculis objecerit, prsecipit lamen Alis clieacibiis,^
illi> ubi primum jubere drgnabitur, turpiilimx crudstf
plicio necari fe patiaiitur«

Qiiod damnati ab Ecclcfia romaiia Quictift« «I«!''
amorem requirebant^ Kantiaua Ethica jubct^ ut iliudiaj^
tiam Spontaneitatis etCatogoriarumfaciamus» nempe,
^uidcin de cocleftibus pr»miis in agendo cogitcmus. Qt'
imo, ii £brte Deus exlAeret , tunc hu jus pecfe($iilum ^ f
tentiflima voluntas ne minimum quidem voluntatibus
iuciiuaudis et determiuandis poudus deberet addcre.
yerbo , nifi Spontaneitas tX duodedii^ Ariftotelis
prqptcr knictipras piiriilimo amore et abüque ullo,
laberö^ voluptatis ftnfu diligantur a nobis, tunc pneclsn^f '

Digitized by Google

— ^ 49

eelem virtütes bmdb quodani muterias tctno fitdabuiitur j

. vitia unuiibus ihoraiitatis legibus contraria flatini con-
ratur» Seuex Ge^rmaniac Piiiiofophiis. iönge feverior td^
ililto plura fane poßulat , quam ille alfer fencx de Monte
aSy Arabum ikaiiorum Priaceps, cujus nüiites» primo

0 dato ^ in mortem ruebant> alius ipse fibi pugioncm
lS peclus adigebat^ alius ex altiiTuna turri deorfum fe da-*-
praecipitetn» Hicenimeisantea fuaferat> ut^ fiquis^ ja«
te Principe, voluntariam fibi mortem confciKccrct ^

fubito ad coelos evedus^ xternä ibi et ludvilUmä voiup-

1 frueretun Atvcro novae Philofoph ? princcps non fb«
a prascipit^ ut ad prima jufla illius Etliicr, quam e ccre*
> fuo procreavie> pariter morfamur^ ftd infuper vetac
:mmc> iie quid pra'mii, quod tanti mali iiijurmm ultra
iiuluai refarcire pplFit^ expedemus» Froh Auitiiiimuiu
minem , fi Kantius haec dogmata credit I Si voro nöa cttß^

c^uid de CO cogitare licet?

£rg6ne hic eft ille vii^ , quem ad citU iidera fuftülimti^
e Philofophus, qui novo fui nominis fplcndore omnium
sterCim philolopiiorum gtorfaim extiuduiiis erat? Ergone
c e(k ille iäptentiffimus morum Legislator , cujus leges nuU
: cuni aiii«^' -^uam a Domino noßro Salvatore ^'efu Chrißo
litis eonferri poterant? Ex hujtis difcipuUa ubi ilt€eft> quc
rc delirantis animi fomnia in hodiernum usque diem firma
de credidit? Surgam feque ipfum nominet^ titfadefimul
: nofnine homineiki « . > » nulli alii fimtlem agaofcamus» Quot
lius mifcerent^ quot cachinnos ederent iucreduli^ fi diyiaua
loftras {m&x&xxsBt Rellgtonis inßkutor tale« Etbiakgcs cötu
lidiffet! An potuiflet Kantius > fi,nuiium virtutis et vitii di*
crimen a fe tdmitti> probire voluiiret> iatentumfihi fiaem
utiori väättingeref '

Si quis Kantianos ülteriöH ai*güitientö indSgeat> t^öimt
llepforfui" cseculiat, nvccilc ert ? Memiiitrit iiie taliicrt* l^ut

hil €xtra proprias cxifteotiae lüniccs poiitum agnoücerej
bil omiiino vtderc , praeter vaciias imagines , (jtne infob
mx fuas penctralibus liabitant, aec vel iiiiniino quideis
litatis gradu poriimtur* An ille ita mentu inop clTe
ut fcrio crcdat, fe pro fublevaiidfs pauperibus, velp<i
diinendä iaiute patris » iiüi, patriae, priiicipis, ^uonia

. tummodo umbras intuetur^ et qui fortaile^ pra^
ivihii ouxjuino funt, ad projicieudas opes aut ad fundr
ianguinem confcientix legibus ttneri ? lile mimdoffl ä

^ lern totum in fe gerit Qnare ergo velJet fibi in anim
ducere> fe ex officio ad diübiveiidam integram iuijufcca
di compaginem , deftruendo lidicifus fen(uali(itis oifl
ideo rcneri^ ut quibusdam ejusdem Machiiia?partilw,w'
fluit ipfi iibi intiiaiiecas^ nee alium fortaßß extmsak
modum fortiuntur, non dicimus opituJetur, fed utofä
forte {olum videatur ? Igitur, pofito Kaatiaoonimfyl
patet undequaque evidenter^ non modo miUam A
naturalem . fed etiam, etfi illa vere exifterct, niii»

•

peraiidi jus , nullam obligandi vitn ipfi competere»

3. Adeo autem inexpuguabilis et undique (Diuua^
quam iiic caufam dictmus, ut , etiamfi utnimque venBil
fateremur, ex eo tarnen nullatenus crui poffet fuprami

inis exiftentia« Nami» antecedenter ad hujus ootitiaiB
saturalia vei non habet in fe, quidquidneceiTe efl, uto^
Iii demandari poillt« velillud revera poifidet. Sipno^^
ergo lex illa « ex natura fua et independeater ab €0
Dei, nou vere obligat, cum juxta axioma, ff^^
intimis confcientiae vifceribus depromitur, ad impoiribilc^j
mo teneatun Cujus confequentiae veritas cum manifekf'
teat, adaiterum dilemmatis memhnii^confugiatisii^^^'^^^
Ät viero , fi perfuafum vobis eile oporteat , omnia legi 0
rali fubefle, quse neceflai'ia funt, ut illa , indcpcnlcnltf*

Deo^velexiftente^ vcl cogoito^fervaripoffit et debeatif'

Digitized by Google

• • 51

|Urfe freti ilWos exirtentiam cx hac neceflario efudulam
:ontcnditis?v Iii häc enim hypothefi lex naturalis civifad
Jlti -toolibus et natura loci omniao Inexpugaabili
AS lU^ Aat proprHs viribus « nec aliunde partis opU

atque aiuxiliis Indiger» Nutnquid ex ipCK neceflitatis ab»
liceciTitatem inicrre vobis licet? Si Quis lioccc modo ift .
quavis quätßtone difputare vellet^ nomie ille contradie«
Ä in contradidoriis oppofitis invcftlgare vlderetur^ et. cm*
^1 ad{\antiuin cacbinnosin fe concitaret?

"Kos c^uidem libenter vobis concedimus, fore> üt Lex lia«
Uis fetvari podet tiiultofacilius> ii Deus revera exilieret, et
m« noftr« tum über« , tum iminortales creatae fuiffen\
vero quid inde ie<][uitiu ? Nonne vjdeti», ,(]Uam latum el
thenfuin intervallum jaceat i»ter abfolütam lervanda? legii
poftibiiitatem etfaciiioiis obfervantiaedefeduii^ ? Qtiare

ex hoc eruitis> quod ex illa tantummodo eruere licet I
nd ccnfetis de fequenti argumetito; Ii res ita fe hjibetet>
c eilet faciliusj Ergo res ita fe habet? A^^ coiifcijuentift in
tecedenteincluditur? Attameu fimile eft> qüodinmedrum
ofertis> argumentum. Nemo Tane dubltaf^ quin multo
ciliüs lex naturalis lervari potüilTet^ ii vis cupiditatum noa
nto impetu nec tam pertitiaci ludamine vtrtuti obfifteref« -
ti velletis exiude concludere^ nullas in cordibus noflris cu*
Lditates inefle > quas tali pervicaciä ac furore contra virtutem .

bnitantur? Ergo Kantiani , dum legem naturalem fint DeO
ervatipoüe affirmioitümul atque negaiit^ evidenter Tibi con* *
radkunh Prseterea autem tn eorum fyftemate nullam cog«
aofc! polfc^et prolnde nullam uverä dari legem naturalem^
tkttUamque eidem vim obligandi ineile jam demonllravtthus«
Ergo argumentum, quod illi ex hoc fönte in gratiam exiften*
tiae Dei hauriri pofle confidebant> nullius pariter momenti efU
At vero cifctera> qutbus hoc dogmaallorum omnium euput at*
que priuceps demonArari valet , Kautiaui uuanimi voce re*

Digitized by Google

I

fictunt. Ergo demum eorumfyflema non Iblam imi

Materialismi et Pyrronifmi, fed etiaq^ Atheifmi fyfto
et omnium moialiuin legum exdudio^ atque idco IL
licet involuntarius» fed reverä tmim feciitiis eft- veA^
xiotx, qui« dum] iiipremiNuiiiiais exifleudamadflruer
hiXur, illamvere etfunditus deftruebati

Kcs, ut opioamur , eo dtdud^ eH, ^ut jam evideui
teat, aullnm fupremum ioKandasio fyftematCL nonia
llei 1(1 cm autem pofTumus clariori et breviort ar^
demofiArare« Voiuat Kaiuiaui ex morum diieipiiüacxi
tiam Dei eruere« Verum quxrimua aV eis^ ^uisnamfi!
Peus* An iile eft, qui a Chriftiauis geiitibus ubique 12
mm colitMr ? An üie eft ea mens fimpkxet ]ncoiiipofiti,j
xtcrna eü et immenfa, omnifciens atquc omnipoteus, ö
me beata>boua, mifeiicois» juila, iancta, verax^ uub
bilis, i'niinitisque numero et gradu perfeAionibus prEi:«
Hic eft nofter ille Deus, nuiluiu.que alium agnoiciia
yero Kautianis nunquam contingere potcA;» ut hujus o»
tiaui cxEthicae vifceribus, five alio quolibet efornii
riant«. Nulla res eaim ßabiiüi.poteft,. aiü hujus idcaas
tibus antea afTulfent. H«c eft prima conditio , qua? i& 0
nibus argu ineiitis necclTario requiritur. V.G, fiquis, circuifi
rentiam ctrculi fere ter maiorem efle ejusdem diamctro» doü
ilrarc veli't , iiiprimisnecefle eft, ut ille habcat ideani cirr
circumferentia?^ diametri et ^ertii numeri« Krgo Kaats
nihil in fuis argumentis profictent, niii antea noverim b
folum> quid fit morum diicipiina, fed ctiam quid fil in
fimplex et infinite perfeda^ qui4 beatitudo, bonitai, ni
fcricorüia, jurtitia, fanditas, fapientia, vcracitas, imiii.
bilitas« Aiiuquin ilii fe haberent inflar cujusdam csci a
tivitate, qui ^'etfi colorum idea ipfi nulla fojret, vellettan
probare, hoc corpus eile album^ illud autem rubrum, i
cant erco nobis Kantiani« ubi et unde firnpÜcttatem , omx

Digitized by Google

53

im ee potentiam,ca6terasqttemefnoraitas fupremi numi-
FeiSlionescognitas habuennt. Hac voces profeiflp nuUum
imentibus fenfumexhibere polTunt. Hxc omnia^ rcla-
i eos > funt = X > quia videiicet illa nec in tempore ,

fpatio continentur, Quidquid autem fub alteriuiutri- '
mä contcntum eiTe non videtur , illud eftz= X^ideft^*
pforßis incogiiitum. Ergo fupremi numinrstdea Kan-
nulla eft. Ergo ejus exiftentiam nullius cujusÜbct ar-
mi genere ilabilire poflunt. Qnisnani dkt iüe Deu^>
i ex coinmuni et uiiico humanac cognitionis piomptua-
uempe e puro tempore pifroque fpatio Kantiatii educere
nt? nie profe^f^o nnllusforet alius^ quam ipfum tem*
n fpatium» In his cuim duobus nihil eiTe potcrt , quod
triusque natura abhörrear. Ergo vel Dens Kantiank
^sc^l, vel ille efl purum tempus et purum fpatiuni, Ideni
ulum de eil de Eclüca, At vero mauifefte et jam iQulto«
irobavin^u^ purum tempuset purum fpatium nüllomodo
) exilkrc. Ergo dcmum , fi Kautianoium piincipiis fi-

adluberi oportekt^ nulius eA Deus, nuUa eft etiam mo»
difciplina. Harcfi demonftrafa non finf, rogamus Fhi-
phos, ut (^cdjit aobis, in quo demonikationis natura
iftere poflif»

Exilbmatis, DomiiüFrofeiTores, (nunoenim^ cseteria
tianis omi'ffis, vos aUoquendi tempus eft), exiflimatis vos

jamampiius ^falvis cQnfcientiac et liouotis legibus, tale
tun itnpium fyftema, non dicimus pubiicis> fed etiam
vtti$«dibus docere ? Certe pleriquc veflifim tot cttam le-
^eris malorum veneni« illud elTe imbutum xiou lulpicati
snnt« Nunc infpietatem unusquisque videt« Quid igitur
CS, quid ipu dilcipuli fentirent de vobis , fi peflm-x hu-
i'iiiiofoplii« documenti ulterius perfequi audereii» ? Non«
minus prflfceptores haberemini , quam public i et in fcelerc.
preheuil coxruf totes juveututis? Ne quis euiui fperct^ loisy

ttt

54

vt in poflerutn innatis K«atiani fyAemttis fcoditattbnt

fiim veritatis atque eiudita: virtutis veluni pofllt pia?t
Hoc cnim veUmen Kantitnorutn miuitbus excicU t ^ et i
frufla ^ ni falltmur , jam a nobis dilaiifatum eft« Nu
jnonftri lacics nuda patet oinnium oculis. Hujus pr;
cuiK^a merrimi Religioiits tt Cocitmtüf hadls d
4iiciua, non folum magiftri , fed etiain Philofopbw cai
jam intuen poiTum«

Noi te exillimarc, Doniini Proftfibres , quodw
Vidiao vei odH caufa palam adverlas veflra documcnfeiia
obiudari volucrimus, Quidquid enim eginius , id m
tUiU praelütiiiuis « tum ut iüacas Rdigioni , boiiis mcc.
«c venr Philo itjphiat injurias repetiere, tum ut ivtfk Ktpi
Piincipum et totius focietatis jura defeudere^ tum ut
libus in re gravilCma officüs defungt poflemus« Viimt
publico$ Fontes, unde fclediflinia civitafCiai noftraru: -
tus a^juas quotidiefecurahauriebat, veticno coirrump^^
(|uid tacere licuit? Nonne paAores deccbat exclaniare:^
yat^^ juvcues» ne finiul cum Äquis mortem cbibati$?Vil
Wmus peiCma incFedulorum principta fub permethili m
tiarutn et virtutis velo male abfcondita, non modo lui;.:
ü^d ma^uno plaufu in fchoiis pubiicis doceri , atque mi
caeteros focietatis ordines divagari. Quid Religio, quid vdj^
humanitas a nobk requH'^bant? Nonne illentium iiiilariß
leria fuUTet? Saue» quQacrius urgebat periculum, ediha
voee^nobis inclamandum craf^ Non vos unpietatis iiifin
lamus, Abfu a nobis tale coavicium« Sed , quse hadcB
bona üdedocuiOis, Inte vlterius ab$que manifefto iöelere^
cero non pott^lii^, Ko$ quidem totis pra^cordü^ optabaan
Ut hic Über ad vos, longe ante reditum in fcholas« pcn
nire potuidct. Verum iile nondum abfolutus erat, B
^ericuloiam Kautü FbiJofopiam nirfus legere jam mocpcm

Ma idcirco tarnen cto&eft^ cor non incvptii deüftctt A

dm

Digitized by Google

proper etis. Utenim impietatis^iiiateriiijsini^ iccpdds
Atheismi et everfionit totius etliicz principia per pluri^
annos tradere uon licet> fic eadem per uüius anni cuni-

im docere iie&s eft.

Vajctc. * , .

M. P. L. P. T. C C P.membriiiii Academias fdentia-
n , artium et iitterioiiin \ Parochorum Secretarius«

Videte, ne quit vos dectpiat per Fhilofophiaai et iilir
m fallacian)« Coioil^c.2« v.g«

Epi-

68

Epiftola fecunda ad Kantianoi

Qwiin fftUa fit Kantiana Fhilofophia«

Obeatani, qua nunc vivimus, setatcm! Quam ilUf
tentis ingenii ierax eft ! Quot enim uova^ c|UGtiua&
nds mterris inaudita, paucis abhinc annis,oculos noftros pm
ieruut miracuia! Kemis aiidacibus a^uora cccli lulcaiit«, a
pofitam longe iub pedibu^ humuiD vix deipicere diguiD»
Icai iosNautaj>miiaü .jndi etvjuafi ftupcntes vidimus, Atvero
quid eft, cur haciu re Germania Galliis tamopere iuvideatl
lila eBim mater efl cu|usdam Philoroj^i, qu! nec parva i»
vigiaji nec civitattm huic urbi fimilcni, qua inaere oiim»
Platooe condita cl\, fed moiem longe amplioren in nubibus
pendulam flatuit. Rideant^ fi ipfis libeat , Tccentiorcs uo-
ilri AriAophanes« Non idcirco tarnen hoq minus verum eil
Kantius enim integrum mundum , cufus ipfe conditor eft,
in fpatiOj non pleno ^ nec etiam inaui> (hoc enim nimis fo<
lidum, atque adeo mtrandum minus eiTet^ ) fed in puro peo-
deutem f oüiit« IjiliU faue tali ipatio levius. Hic tainea

peria(«

Digitized by Google

57

as, aon {blum aftra, {okm,, liioam, iinperia^ civka-

. piantas et arborts, honiinum et aiiiiiiaiiuin corpora,
etiai^ ömniufn tnprtalium animas, yias iUud J^ttum
tile et Tacuum adeo penetratet invadtt, ut 91« in hujua
iiiam convertantur«! lilud enitn cooßituit foriuas reco«
ritaLtum oiniiium> qiiaB futit bis in term, iicut qus co-
s purum tcmpus (purum , inquimus 5 uaiu in Kantiani
ndi f^ftemate omoia pura funt,} cundanim Sponto*
tatom formas condtt et perfici't« In hoe immenib
lusque oceano. omuia Fiucaomeoa iiataiit, ficut ia
Iii pifces. Nullius eoim rei nobis eile confcii pofTumus,
.1 ea unius vel alterius iiguram iuduat, ac proinde^ cum
licmque i^oftruaiccrto conftiterit, nobis efle auiinas^ qiix
•gttant , volunt, et altemis viribus modo gaadii vel
trroris, modo voiuptatia vcldoloris, modo diledionis ve^
iii fenfus experiuntur> necefle tA, ut hw onrnia fpatii vel
mporis ^cj^uod quidem unum et idem eß) coloribus depi-
a nobis iiinotefcant, Alioquia de Varüs hilce modificatio«
ibus nihil compertom nobis effe poflet. Sed uefcimus , quo
:>i(^e purum tempus et fpatium vefhautur, Neutrum us-
uam vidiuaus* Verum a Kantianis didicimos^ neutnunelfle^.
cl hoc, vel illud in ipccie^ fed utrumque <?flc tempus et
j)atiüm abilraäive et in genere fumptoiti« At vcro quid boc '
ft? NuUa res abftradive et generatim exiliere poteft. Nam^i
ixta auxioiiia, folis fingularibus exiilentia competit» y.G*.
irculus vel quadratum in abftrado et genere exiOere neque*
au, Unde fit igitur , ut purum Ipatium Receptivitatis et
empus fimiiiter*^ purum Spontaneitatis formas con(\itaant?
Hinc manifefto patet, nou immeritas laudes Kantio a nobis
cributas fuiiTe^ et machioam ab eo coaditam Flatonicae rivi«
tatilonge praecellere« Ula emWnon in Ariftophanicis nu*
bibus , fed in mero nihilo propriis viribus fuipeulä oninium

adAantiom oculis ceroitur. Quod quidem arti9 miracttlum in*^*

ter

Digitized by Google

58 ' »

ter orten, qiilbiisxCisAoftniglorjatur, inommbo» v«re
tiants cerebris jure ac merito primas obtinebit. W
emin vero haec.fuat faiituinitiodo quafi ludeatis Kapcii
dfgMu Vix entm ille fcenam ingrefli» eft« Expedemus j
liiper, dim Thaumaturgus plura pollicetur.

Qine priusquam fulius enarremus , finite , DominiK
tiani>| ut ad vos fupplicia vota dirigamus. Nos quidem
Receptivitate, Spoataneitafe et

vidinius, Scd , cum prsedantiflima lisec utraq^ue facuiUi
fons duplex et gemtnus, unde omnia veri fluminaadine
tts bominam perventunt, maxima no« tenet illas accuib
^ cognofcendi eupiditas« Cujus rei aflequendx caufa, ad^^
nifiad vos^. Dommi Kantiant, quibua omnina fyAemadr»
firi aiyAeria profec^o nota funt, confugere licebit?

Ubi primom auribus noflris Receptivkatis nomcoitf^
nuit, (hoc eaim^ ne quid difTimukmus , fatebimur/ <b>:
maligna qtiaKlam tentavit animos fuspido* Tone eani
nam, matato nomine, videre, et foJares radios , qoostt
in gremtum fuum, veiut ia vas recipiens, incroire paw,
agnofcere videbamurabiconditos fub larv&illtus .varii etti
tiplicis, quod reale efl« exteofum etpartibus extra iep^'
conftans , quodque veniens ab extra reoeptivitatem andB
ingreditur. Praetercanos vcftruni parvulum quidem^ fedpn-
. potentem Vulcanum, quem Spontaiieitatis nomine voats,
jn nervo optico , velut in angufto quodam iEthna reconditadi
et pntclara artis fu<e fpecimina cudeutem afpicere aaimo£fl
gebamui* Verum haec iAa tarn mal^n^ excogltata font^ot
Ctfi vera forent , vos tarnen ea palam confiteri miuime deu'
ret, Tunc enim objeAum a nobis in fuperiori Epiflola cd
men materialifmi ratum haberetis. Attamen, fi res haefir
intelligeremusfortaiTe, quomodo, anatomicis fcalpris etplif
fids «xperimentis opitulantibus > bbjedivam receptiviMci
, quas nofoer^ volumus » imagiacoi nobis ex

Digitized by Google

0 ■*

k

t

~ ' ' .59 "

crc pofletis, NämfubjecÜivaveritas, utpoteqiT« nimcpiam
.otefcere poteft, expien(ix cupiditati noArse omniao.ifiipar
• Nemo enim^ praeter Kantianos, fcceptivitttis et ipon*
leitatis prsefentiam in auima fua hactenus ieiitiie potuit«
lO, quaqu fuerit noßra ignorantia« humiks fatcniur« Um»
|ue animarum noÜiarum facultatis nomcn, ante paucos
iioa 9 pierorucQ^ue Cermaai« FaLOcborum aures nondum
igcrar»

At vero cd fatius eAbsecprudeiids filentü veio obteger«;i
lod^ etfi res itafehaberet, non ideo famen «nxta?fiiens

jrtra prorfus quiefccret. Nam ope nervi optici depidac iuia-
iues fubeilibus» utitaloquamur^ penicilltpiuMäis exprimon««
n\ Mise, ut fcrt anguftia loci, mininix funt, ettransverfis
edibus in expertmentU apparent. Qu« quidem tniauta opt «
I Vulcanus vefter, tantus itle Deus« vix primis digi'cis ali*
uando dignatur attingere« Vulgoeaim ingentes llaruae Di«
iuia e maoibus excidunt, Ule iimünieris fteilis coiiftrata ca^
orum fpatia> altilfimos montcs , camposque villis, faltibus,
iiagiiis arineutorum gregibus et copioiis omni genere fni^
iienti ii?getibu5 coniperib« ocalisexhtber« ' Ule, fipingatho-
maes , non eos transverfo capitc , Ted rcdis pedibu^ iuceden-
;ea adumbrat« Quamobrem bicincerti et duhii hacremua. Ut
;*nim in tramveifis recla , fic in parvis magna videri neque«
unt« Plurioia .quidetn germaaica nülliaria, imo totam tec*,
tanun amplitudinem in breviflimis Geographorum chartia in«
fpicimus. Haec autein non feniiis, fedloius intelledus per«
ctpit, Haec revera non videntur, fed e conventil et padtia .
principiis, velut confedaria , eruuntur, Quibus de caufis,
n <)uidaffiraaare liceret, conduderemiUj pbyikafi folaribuara«
diia in nervo optico procreatas imagines toto ceelo diftare A
eis ^ (jua^ tain mira arte Spontaneitatis malieoiia fabrcfiunt.
PnetereafixinteUigünus» ^uo meatu^ qnibuave rimujis fci%
Wes radüj aut ^us^vi;» aliarrcaÜs et partibus extra fe pofitift.

Digitized by Google

I

6a

conOaitt iMmr» animvm re^ra fübire'alqiie ingreSi val

Aiünms nunquam nobis vas quoddam recipicus efle vifui

Dicite ergQ nobis , Domini Kantiani , quid fit fac

hrc Receptivitas , quid hujus inreniofa et folcrtifTiina co
£poataueitas» Utrainque propria übi f orma jam pridem i
liavimus , nempe fpatio et tempore abftra<fHve et genera
ftiuiptis, quse nusquam extitiffe, nec exidere pofle prob
mus« Quo ferne! patrato fcelere, nos iane nefirimus', f
modo unam et alteram aniplius nofcere liceat. Res eniro
ne propria Tibi forma uoa poteil exiliere. Quod autemcc
exiftit, iiladmeherculenullamentiaades, nuilusquecoip
US ocuiu6 attingere poiluut«

• Vot pnetereadicids, aformti Receptivitatis dari am

iloneni ouiuibu& fenfuaiitatis uoibrse Fhcenomeui«^ {Icutik*
ma SpontanettBtis dantur attributa omuibus^ fitrÄ^
fualitatis, fiverationis ope nobis innotefcunt. Sed nemX
qu,od noa habet« Nihil, niü in abArado et genere mst
^ fiicultas poffidet* Nihil ergo aliud in objeda tun» fenkkt
tis, tum lationis refundere poteft« Quibus profedlo Jargb
nibus naunificeatiam fuam fine proprio et alieno detrioicni
unicuiquc licet in lucem prodcre; Poflbnius, V. G^omnc
in abilrado et geuere thefauros Feruvii amkis noftris Kai>
danis tribuere, nec ideo iane injoriiun fibi anobtsiliatamii»
ÜTe Rex Hifpaniarum quereretur*

En fimt, Domini Kantiani , Icrupuli , qui pavidam er
indodam noflram Fhilofopliiam remordent et angunt. Ro-
gamus vos atque öbteHamur, ut eos doäiilunis veftris n>
Iponfis vel omniuo tollere, vel, fi hoc fieri nequit, laltem
tai|(Ulum minuere et lenire velitis. Sane repuliäm pati tm
d^bemut, Hoe enim communibus Kantian» Retpublicr uti-
litatibus eilet contrarium« Scilicet ty roue« cundi noruitf,
Receptivitatem et Spontaneitatem geminam efle oolumoioi«
in qua totius fylkmati^ compages innixa requmbir« lili li-

dem

Digitized by Google

m

♦ ' ' \

■ ■ ' et

am certi cognofcere, atqoe lot «t UaiBts JawiÜH» cdbbr»»
a ryiitbeiiu a priot'i bis ^otiiSknum compiugi» Quid fu-
» KajstiansBibboiisbaecfpes egregta feiitiet> H graviflimis
c|^uidcm luppiicuni more propoiitis quaeftionibus vos nihil
fpondiile viderit? Hoiinetimcndum eft« nc eadeinbr^viin
lale confultos et impios ^dv^rfu« divinum veftntm fyfttma
ichinnos erumpat ? v

Licetnc aliuddubimn fobjs proponerc? Nos quidem ti-
lemu^s, nequid moleiliae et iracundise hxc importuna niea«
s xiofirx aipdetas fortaile vobis afferat. Verum ea eft no«
is difcendi cupiditas , ut hujüs explenJac caula nihil intenta*
um reUnqui oporteat« Catholicus quidam Helvetius oiim,
t peihibent, pcsnitentisr tribanal adiit^ fadäque exomolo«
je£i^ et abfoluüone recepta^ difcdlit, Brevi autem poßcaie*
erius^ pater, iiKpiit» confitenti mibt pcccatum quoddam
ae^xioria excidit. Quod quidem, etfi leve et fcre nihil fit,
'ellcm tU>i.tain^ prius aperire, quam facram fyfiaxim ex-
:ipiam» Si fcrupulus cft, retulit Presbyter, vlteriori con-
rejQiüiie npa opus cll# Vade ad altare — Rogo uibilomi-
\us, iuquit p(smten8> ut ^.mihi lictat confiteri — <* Die
n gOfl filibeat — Paterjnon ego credidi^ Dcum cxiftcie^ Hoc
Linum oblituseram^

Quem volumus vobi«, Domini Kantiani, cxhibere,

fcn^ulus ejuadem ferme gmria efi« Ut pleriqüe Atbei ni*

liU aliud admittunt, pr^tcr matenam et motum^ quorum

utrumquCj juxta eiTeutiam« jn unum recidit, nempe inmo-

tamet moventtm matcriam« quarum unapaffiva eft, altera

autem acliva; fic Kantiaiu nihil norunt omnino, praeter pu-

inpA fpatiumet tempu«^ ^uae, quoad e&nüm, ej.usdem na-

tune funt , nihilque a materia et motu difcrepare videntur»

Nam, vcluti illa, fpatium purum eA exteuiiim^ divifibile;

paflivuuD^ cimdi^^ua cxdpieoilia iQOtfis impuifibua obiiuxU.

um

Digitized by Google

6t

mtl. Tempus «otem purum aliud exteniioni$ genn^d

Utpote conditueos forniam Spontaneitatis > cui foii vü
rumfpatium agendi^ ijiudque movendi comperit, o
mi6 a vi motrice diftingui et feccrni potcft^ Praftcrea,;
rique Athei mundum e materi& et motu > fihe cujusfu
minis auxtlio , perfedum fuHTe afHrnianr; /icKantiaoi
dum feiifibiieiu, pi seter quem nullum aliutn cognolcä:
folä forma Receptivitatis« ideft, ex extenib {patio^m
niä Spontaneitatis , id el}, e puro tempore ^ feu vi©
conftitui atque ordwari^ iine ullo {altem coffnko m
contendunt Athei nullum intcr extenfionem ef ibö»
jCbrimen ioflituunt. Kantiani fimiliter aniaias juxtafab
eorum antefignani ord|tiata6 fola exfen/ione coiif
fateiicoguntur* DemumAthCh, vel aetemitatein wi/i^^'
pugoant^ vdi eum ex atomSis'et motu ortum fuiUcais
dunt, Kantiam nefciunt, an muiidus fit »ternm-.
tntereaillumquoeidieSpoutaneitatis» ideft^ facaltait^
et motricia mauibü$ ex atomis ^puri ^tii tütßa cdli)f
pe(^fici aiHrnianr« ^

Optime quidem novimus , DomiEkt Kantian! ,

cflc Atheos» Nulla piofcdo inter nos hac de ruiiudio^.
tur^ At vero taiid^)er memimus , ne fraterna quacdtfo^ ^
intcr peribnas , fcd inter principia Atheorum et Kantiafl*
focieta« intercedat. Fatcmut quidem fpätium punim et &
pus fimiliter purum nunquam extitifle* Veruntiin«''
tium Rcceptivitatis et Spontaneitatis formas emeronibiocö
fiare voluilTe vix intelligimus» NuUo modo dubitänuisi f
hafce difficultates optime folvere polTitls, Rogaiw» ^
i90$r ntque itenim obfecramur, ut eaa diluere velltis* '
vero nihil proficimus. Surdasprecibus aures opponit* ^
fani et indigni, quibus Salomonum Germania; i^P'^
atque oracula excipiendi bonos tribuatur ^ otnnii^ ^
a vobi« judicamur. Quid ergo taaeuius ? Kibilui&M'

Digitized by Google

■ " ^ 63

retribucre vplamus. Hujus enim contumdoe, licot

111 graviirimic, imuiemores pergciAus noüras in laudem
li et Kantianorum omnium canäl^as moJulari.

Salvet« Kaiitiam., qulbus aKantio dacum eil , inaumeras
i proprietates etdiverfitates non foliim nienti$ ocuiis, fcd '
LI corporis attingerc, Oinw^s ovrji, kl "eft entia realiter exi-
:ia neiniiii mortaiium^ |uxta vos, cognoijcere licet« Id
lern nobis a natura coiiceflom eß, at eorom imagines in-
ere valeamus« Verum iflx imagiaes iiiiiU in Ic realisom-
:> oofidnent. Nam pofitom a vobis principimn üc gene«
: e(\^ ut nullam conditionem vel exceptionem patiatiir^
icet nihil, <|upd realiter 6Kii)at> pQÜe a nobis cognofci.
)s <{uidein contenditis, realem et extemam quandam m»«
iain in imaginibus involvi, Sed hxc materia^ quz ideo.
um in aoimai a Kantio advedla fuiiTe videtur^ ot übe fim»
citatem fuam prorfus amittercnt , ita eft fenJ'ualitati nofti-«
tranea et cognitionibus noftrarum mentium inipervia^ ut
irtbuta (eu naturam-imaginum nullatanus conftituat* Nam
•rmae Rcceptivitatis et Spontaneitatis funtattributaPbanomc-
>rum omoium«, qine nobis innoteiciint* Cum auten^ utnu
le e fpatio et tempore in abftrado et genere fpedatis ctcon-
(^ueut^r cuilibet confequenda; exiAentise imparibua con(litei>
t> inde patet attributa, quse in (ingula Phsnomenohim
ieiAbia foraiae receptivitatis et ipontaneitati^» ^ividunt« me»
18 effe apparentias^ quie HjoUiun realem et proprio diäam

xiftentiam fortiuutur,

Salvete ergo iterom^ Kanttani ; qutbitt a naturfi et a

Zantic nihilum intucri permiflum efl« Jadet fe et inani faftu

»meat üle Alexander Afifls et ladianim domiton Fartoi

a fe tnumphos laudibus er fcriptis extoUat ille Ca^far ^ qui

Oiagnam Europas , Aflae et Africx; parcem vidor aimis fube«

git, Gaudeat ^t exultet ^ quantum libuerit^ iile etiam Co«

uwbus, ^ui alter pcenc mundi creator babitus e{l> quod

növi

novi orbls invcnri gloriam Ecfdmus ^«rfcom Americo j
fuerit. Quis ciicumfcrlptas horum tnventiones aue vi
cumvcftrisconfcrrcaudcat? Idcnim illiscoutigit, quo
nüUi alii, feltem cx parte , aiitca pracftitcrann Vos
Wciifum et ommum hadeuus lUürtaiium oculis ig]
inipeiium dcHSis vcftris kboribua aoamodo revelaili.
eeiam vobis pecuiiare et proprium omnino efFeciftis.
' • <piidciniinpernim, «tfimodeftiffimoNihili nomiae va
non ideo minus niagnum cft, nec.Jevibos folget min
Ibi cnim imumer« nihiiorum fpecies occurrunt. Hanc
ctm in plurali miwro fi andcamus affumci«, coada
Domini Kantiani* Nam Romains , qui fe nondum prof
ad fiiWimif doatii» vcft» Äftigium crexeiaiit, uiiumü
taxat nihiii genus notum erat. Dicimus igitur inmimenri
hilonim tribus et fpecies quotidie in hac vefträ nova
oculis veftris occarrcrc^ Hic alba vel nigra, illic
rubra vel cujusvis alius colons nihiia obviam prodeu. i*
rotunda funt vel quadrata, aliareöa vel obliqua, m
vcutur, quiefcuiU aiia. Sunt , quac horrida» orfortmi, Icä
et tigridmn figuras iaduunt. At wcro ctiam aliquancfo
nias^ quxPrincipes, Reges, imo, quod quidcmfortafiiB
JUS eft , dcKÜflunos Kantianx Schoi« Fhilofophos fimüinx
ne rcfenmt. Hlc vidcrc eft^ caprcaa et lepores omai it«
cuos per fylvas et campos non magis realitate plenoi vda
greifii fugientes , dum aliud nibiium venatoris nomine voc
tum illos cum canibus et armi« inreqiütur. Quotctq«
lepidos in rifun enimpiti«, quando Rex fe vero folio nM
re , verosque In cives Imperium teuere exiftimana a vobisa
nitur! Ut iilum finv^em dicitis huic Athenienfi pauperrim
qui, cum mente captu« eflct; onuftas divitiis naves,
quot ad Pyrraum appellcbaiit, omneseffe fuas diäitabat! Ap
anteceffores veftros Fhiloibplios uullas nihilo propiittates i
cÜ'e pro ccrto habebatur.' Vo» irruentes cum Iuris exumiait

Digitized by Google

65

ktne tn eomm evSJtntias nvulo», omüh nnm attriWtti

uni corapetcre demonftravift^s. Uli animo jfibi finxe«
, videre iitbilum perinde eile ^ ac i^ihil omnino viderc*
um , ut ad cxcos noti potinet de coloribus judicare , Cc
in hunjabfurdiflimum eriorem ideafolum^ c|uia cxci nati ^
at ^ dl aplbs fuifle. evidenter probaviftis. Ex bis quidem
lutiflimis Philofophis plcrique non niiiiui), ac Kantiani^
v'Hca Corpora , ut in ie [uat, videri oon poiie fatebautur«
i alii adexteitfionetn intelJigihtlein, m Malebranchtus, ab*t
rem ad ipecies reales et a Dto creatas confugicbant» Non«
tili, inter quos Ortofius et Backlaeoe nt nulbm bac in rt
•inionem negabaiit, üc nuliam prae cxtcris admittebant.
emo autetn hacteous, fi fcepticos excipias, afHrinare aufiia
at^ nihilum a nöUs vidert , quando res ienfibilet ocuÜ« vA
ente percipimus, Atvero veüra lynceavis ocuiorum, di*
jffis priftinorum erronim tenebri$> ad vaAti&aiunihilire*
ones pcnetrarc, et imtnenfas in iisdem tamdiu rccondita»
ptes demum referare potuit, Sic eß^ Domini Kantiant, fic
W ^ veftra (dmok ad nibill nvqoe profbüditates tpfa profbn«
ior defcendif» Otcr quaterque b^atos Philofophos , quibu$
ma parens natura tarn benigno et amico ore iubridere dtg«
ata eft! Atvero timemus, ne noflra hacc prarconia, quac ta- \
leu^ ut videtis« e puris et nitidis cordibus« qnafi fua fpootej
mvMt, in ludibria a vobis male oonvertanfun Vohftf ergo
uhiLi principium deferere? Nuila per nos mora eft* Vobii
mnueie , Stga potiua mandaia vefint capedke fas erit ftmper
noVis et jucuadunn Sinamus igitur, ut paulifper dormiat
tot et taatis fioetum miracuii« nibaii Principinsi« Non ideo
minus l^plet fupererit kudei veftras canea^ copia at^ut
materies.

' Salvete, prxftantiffimi Pi^lores et omnitim nftnlaliunt

admiratioae dignifUnii« Non jam amplius fimulatas (lioc ,

enirn, ne a tt^A. tia longius d^ciinara videami^i« fup*

S pone*

Digitized by Google

66

ponere volumus) non jam ergo amplius funulatas nec
nihilo« fed re et veri exifteoci& pleaat imaginec pi
Eaque eft inuata vobis folertia, ut^ licet haue
egregiam nullo mi^idro auUpi|ue labore didiceritis ,
berrimts tarnen GraeciaB atque Ital» pkäoribi» Icmge pc
latis« Quid Apcllcs. quid Raphael^ quid Michael Au^
prx vobis duceudi iavA ? ScUicct mm minus verae iuntac
\qs, fedmulto folertiori arte conduntur veftrae imagines.
Aras dicimus* Caveat eoim unusquuque> ne male do
judicef, vcl etiain fufpicctur, federe in aniniisveftrisoccu];
et peiitiilmium quemdani pklorejii^ qui .praeciara i
fpechnina veftrb nomine ekboref* Res fane nen itaetl V
füll authorcs, vos totius rei folieftis artifices. Vtftwüffi
pe Spomaneitas, quae^cumiit animse veftrsc facultas, lü
a vobis difcrepat, h«c omnia condit miracula. QmE:i3
iucredibiiis^ quam üupeada in inovendis digitij ceieav///ir
copemica tellus tanta^ velpcitate movetur. Spcmtaneiwi
poteft, vel brevillimo aiomento, ingeiites fjguras ccelii
merabiii ilellarum exekcttu ladiantb, et terrae frugiferi^ip
. confperfie in lucem prodere. Ülaautem in elucubrandii u
operibus ouines fymetrisB et ordinis ieges tarn accuiare fmi
tBtexhibet, uthsec aquodam aumine fiipiemiifimo finuilQ'
potentiiTmio fada fuiflecrcdideris. Attamen, quod quida
jane adhüc magis mixandum eft^ veftraSpontanritaa, vefliv
iiiquimus, (noftra enkn non ejusdem eft folcrtix) Jizc om-
nia quaC dorniiens perficit. Nos ignarum et eonfumcDib
frugtbas fruftra natum pecusrififTemus antea, fi quis Apcilcm
vcl alium pidoremegregium ccecos eflenatos, atquc^ nuüo
dato iupi« imervallo^ in hac csedtatis oode ad extrcmum »
que Vit« diem jäcuifle bona fide credidilTet, Quinimo exi-
fiimabaiuuj, muAdum ab ipfcmet Deo« licet ille fit onu»
potens, nmiquam creari potuiiß, nifi hujusexemplar er.!'-
cUetypuin iatcr ijanumcwbiles rcrum elTeatias, quasemiafiad

giada

Digitized by Google

6?

A ifk fubftantia fuS infiiiita compleditur , diAiiKflum et
>oiilis poütum ante cognovilict. Qux ^quidem foinnia
tomniabamus propte r vetus adagium : ignoti nutln eupi»
Sccl advcrfus fadla quid valet ipfamet ratro ? Quam va-
I fit et'agrefte iHud adagium veflra Spontaneitas hodio
»probat, lila enim conditarum a fe iina,^iiium, id eft,
US mulidi {cnfibiiis, nullum prse oculis aarea exemplar
Ulf« Nam conftat apud vos, quibus rem fta fe habere
ixTic noturo cft, I.omaesiii nicntibus pidas inja^incs
Mitaneitatis IlMaiiiu« perficil -fi« Nihil, ntfi ope miagi-
aaaiiiiis vcftris iunotefcere polTe. Ergo liullum pra;viuiu
rmpiar Sub ocuüs polkum habuk nee hat^re potuic Spoa«
eifas veftra , quaiido et quoties in mentibu^ altqoid adum-
U Iliud cnitn excmpW uullo modo nid per alias a
iter fabrcfadas imi^inet cognofcerc potiuiTct. Quapro*
r ad primxvas püfteiioribus omnino fimiles, quas nullo
cbabko exemplari et claufis ocuha condidii&t, femper re«
rrere t?neremiir. Ergo quöd Dens ipfe oon poleft^ iUud
uDcaneitas vedra^ quse nihil a vobis difcrepat, ailcquitur.
im aotemnuiius aiiusorbis, quarnqui eximagiiMbas, qua*
LU vos Coli eftis artificcs , coalefcit, vobis fit cognitus, in-
manifeAe requi(ur, eundeni hunc orbcm piiidierriniuiu
m a Deo , fed a vobis foh's conditam fiiifle, Ergo (an«
sm dicendum nobis eü ^ ^oi DU ißis^ et ßii ixuiß vmmfm

Sliilcus q«idam in communt inianonmi faofpitio capti*

US, nullis autem vinculis connridus oiiin tenebatur« Ulc»
iuin Sc yntk peregrinis hofpitit vifendi cupidis duceni viae at«
^ue moaitorein Urbane etcomiter obtulillet^ fmgula ftuititias
^eueia^r-quibus quisqua safänorum iaborabat, tanto ingenia
icamine, tamque vwh et nattvis imaginibus adoinbrävk, uf
^regrini, cur ilie cumcacterisincludis fuüTet^ intelligere noa
poilent, Peragratis autem eietens omnibv» celhilis, ad olii-
uwmtaiidein pefveiitwa elK Tuuc iüe; ^ea, iaquir, oiu*

V

RdHttiltor

Moet aboidi.
nemuncii de
fumpta in
prut^m cxi

probatio.

C8

nium aukprum ftultÜCmus. Hic enim Verbum tca
fe efle fomnkl» Quodcjuidem pra£e^iiifiiii»i(ll
üulticise. Nauiniihi, qui (um Pater xtcrnus, üom
^ time et compertiun pla£ke dG»^ m tska fi«

^ nuilTem«."' •

Nonse Kantiani tanti Uum de hoc norfa

ftaverunt? An vos, eruciitilfimi Gerimmz
ftras Fhilofopbi» lacere potuir Kandom aodb
fuilTe , qui corpora, ut ilJa in fc funt, vidoi)
poiTe exi-ßimaverit, ied pracftaiitülimc»

OAnesPhiloibphofi, qui dccends cffdterilk

aiiuis florucrunt , in «andern fentenfiam convenilTcl •

cum- veileut fuprenii numiiiis exiAcittiam ex ordiacia
dl eniere, 3b profedoi iocjuebaatiir de orbe, iwp
Iis intus ille eft, et pcout a neniiae unquam Tifc&j
fed qualu fc (isnfibus manikftum cadiiber.
fieri potuit, ut vis argumentorum , quibus f»f' |
digito dea^ouftraverunt nihil apud vos hadeaus ntf^ i
Kantius eoim ipfe hoc argumenti gemia , BOatoiKBO^j
nibus vetuAiÜunum , fed eciam periuadeudis inorraJil)ü^f^
mum eile confeUu^ e(k An ille ie unum fiipieotia (tf*
fapicntibus, omnibuscjiie terrarum populis pracelleit*''*
tm l Nosprofcclo miferet fuperbishorümcehoiiiiaiiiOff
fupra c^cteros mortales dum fe vobnt extoUere^
nes re V erä feipfo« dcprimunt. Q^is euim fluJtus eft ? IH^» f
communi fenfu caret. Qjjjs autemcarethoc&ifu? f^^f
fulu.s c(^girat, ideft, qui dainjiatas ab univerfo Iiomii"^?
nere opinioues folus prepugnare noadubitau Nam inip^'^'
le prorfus efle videtdr, ut, quod ab origtoe miiaA%^
modo creditum qA, fed etiam ab omnibu^ foguhs
examiiiatum et perpeQrum futt, i iud erroneam ^
fuiiic ab uiio duntaxat homine dcmonliretui:« Gt&c^^

0t

Digitized by Google

itibus exul Humana 'ratio in caput uniu« Philofophi , poft

annorum milüa, tandem confugerit^ *

Nolumus praeclara, quae cselum'llcnfibns exhibet , fpe«
:ula^ foleni^ luuam^ iiiauinerabiles radiautium flelisüruih
pianetarum cohoites in memoriam vobis revocare« Quis
fibilem (hic enim non de rebus, ut in fe funt, fed de
.15 apparentüs Lo^uimur ) qiifs fenfibilem tot iidenxin fuL-
rem, vim motuum rapidiflimam et äqualem , perpetuos
rfus et lecui'fus , fcmperque reiiafcentes et ii^dcm legibus
•nftaater obnoxias viciffitudines fixts oculis etattentä mente
tueri poteft^ ^uin ilupeadi« hilce phcenomenis, fm minu«
eatorem , at certe ordinatorem potentiffimum et fapientil^
muni prscfuifle fateatur ? Nemo fuperba Rcguni palatia vel
lagiiificam fancti Petri Roma; baülicam prolpjcieus^ bona Hde
iquam credfdit, haec, ( fi: forte extra nosexiftant) conditti
im fuide ab infaiia et cxca manu artificuin ^ quüium.in«
al\na occaillonailis caufa fuit, cur hatc rerum fpectacula at«
ue imagines fenfibus noftris occurrant. (a) Quomodo
gitur CO Aultitiae. deveoire potueruut Kantiaiü> ut exiAima-
erint longe ampliora et pulchriora orli pbcenomena condita
uifTe labore at<}ue iudu/liia ipontaueitatum, <}uarum per-
>etuam atque omnimoäam qecitatem probaviinus?
{uidcm miracula nec ferne! et quafi fortuito cafu , nec ia
üno loco y nec fub ocuiü uuius duntaxat komiuis patrantur«
Sedilla^ fingubs diebus et momentis^ ubique 4errarum et
coram omnibus mortalibus, cadem et codeni modo renaC*
eumor. Quis talem tamque (lupendum ordiuenn indituit ?
Quomodo innumerabilis Spontaneltatum populus , qnaruni
una^uzque non. minus ilbi^ cxteris aiiis .iponiaiieitati-

bos ignota eft, convenire in unum fic accurat^ potuit^ ut
onuies et ilugulx idem artificii genu^ ea^dem^ue juxta

* lege«

(«j fo44b ^robabimus omnia mundi feBfiMUt ftbfliiioamia «Oll Uitn» fed fxm mI*
ooUcanm ümitei Maliftcn»

Digitized by Google

70

ic^es femper dirigant atque perRciant? Quomodo cai
et prorfiisamens natio totvorgamca hominum, quadrup
reptilium, pifcium et volucrum corpora fic omnia dtj
jpotuit, ut^ fi.hsc a fummovertice üaque ad plaataa ia
partes 3ivilcris , tot et fitnilft membra in una parte ,
in altera, tot ad dexteram^.quot ad fiiüftrain, iion 1
exteriits^ fed etiam ^iterius reperias ? Quomodo iinguls
niuii) I)oni!ni:in fpontanciratcs tarn uiianimi confenfu, \
qae conftantia atvjue iblcrtia renoirare pofTuiit memom
perfect« Tymetrias prodigium in floribos et foltis plaiitn
nno in plerisque ramis arborum, qux videntur in Uk
teiTarum erbe procreari ? Nifi Kaatiani prima prindpii es
viik'iit, nonne bic fummi et confultiffinii artifici^ nur
agnofcerent? Nonn6 hu jus potenHa et iäpientia iDnr<|
tarn mirS arte pcrfectis operibus elucent ? Nonne, fit.
iis apparet, condlii unitas ejusdem opificis unitate?ac»'
feftiiTunc dedarat ? Qui fenfikiiis felis dtftamiam aoiHB
fic temperare vifus eft, ut hujus radü non modo^
hominum et perexiguonim ipibnim «nimalitmi ocoti&
-noceant, fed c contrario il los illuminare, corpora fc«,
tepcfactaque in teiluris Hau omnium frugum feminaop
eare et nutrire videaator« nonne idem iile eft^ qui es
f )lc et ftcUis paiitcr hominum, animaliimi et frugum c«
pora> prout ha?c omnia fenfibus appareat^ condidit? Q|
Vana humanortm corporum membra tarn eleganti ftucmj
ilmui adunavit^ an ille alius efTe potcft^ quam qui corpoi
bus* t^ miro et arcto nexn conjonctas aaimaa ercavitr
efTccit ? Ergo ille prscftantiflimus arüfex efl caufa univcrtt
fuprema, mtelligens« fapiens, plirpotena> immenfa^fi
gujtis et Omnibus fenflbilfs mundi partibus pracfens , feu \
tius ejusdem mundi fgJa lU^infi^ fok inftituCnx« o#diiuir.
atque guberaatci^«

»

Digitized by Google

Qmd vobis , Doiiitini Kanmm% quid adv^s ttm per-
am tamc^ue includabilc argumentum jUcet opponcrc?
lisae nullius rci cao&m ^dXt aitobis eoghofci ?
Ti itm csecus, feu potius quis ita ftultus eft, ut hic fapi-
rimam et potentiffioiam caufam non agnofcat? Nullius
ZBuük nota eft! Nosquklem fiitamnrhoc fatie eflo vemin
» et evidens, fi pro certis habenda Hut Lokii et Kaiitii
;eimta y in quibua non modo renim canlr, fed etiam
itia cuiusUbet cognitionis principia pcrpetuse noctis caltgine
itefcunt« Sed jure floiiditatem udriusque . fyflematis
fn\tt«re -tenemor ? Neime jani muitis argumentis unius et
erius aksurditas demonllratafuit? Nonne eadcin hoc pr«-'
att arguinemo , quafi novli luoe, demonftratur ? Qukleft
veftris argutiolis 9t pueriHboS. verborum lufibus, quod
imenfum hu jus evidends pondus vineart valeat? An fenii-
Ita mundLi ftrudturam d ord?nem maittis adr fpontaoeitatea
eftras, c^yam ad Deum authorem refcrre? An vvos elTc
ulcherrmii hojus orbis canditom bona adhuo atque firaaft
ide credJtis? Ad tribunal confcientix veftras appellamwf:
;2gid HU refpondct? Tale deiirium reveraa vobis pro certo
■eneri T An ita res eft? Dicite. Quanquain^ fi ftoUda hm
in mentibu« veftri« perfeverat optnia> longf^ Jatius eA, ut
fileatium tenwis« tm ^ukcpielioflsuauai inioae ftxditm voa. .
infanorum gregibus magis, quam Pliüofopborum cxtibtia
inuumnerandos eiTe jure ac mari^ exUbniipi^

«nttdu'*w^ incepttim opuy perfcquamur. Cx-

tera, 4^9 audaciflSm^ Kandanorum princtpiis

proculcata facent, rurfiis crigere et ftatuere volinnits» Ifti-'

femifMofophi 'ootttesdunt am poife muadi ftnfibtiis orgk

mcm folo rationis luminc dentonflraA Vklde miramui^

bano opimonem ab ei« tcneri. Quam propu^nare fi licerelf

aliis niik)f6p1i&r, !tt tarnen eifee Kantianis pförfi» tlilicitiinü'

Hl etcaiiumuttdum fcttfibilcm intra animarun» limites totniitf

' ' con-

Digitized by Google

1% ' — ' -

contineri^ et omnia hujus FJboeiiooijpaa ex iofcüe
firculratum noftranitn formis conüare aäfinnant^ nei
adhuc dicerc auß funt animas eile ixtcrnas^ E.rgo m
näk aobh vetuftior mundü« ienfibiü^«. Quam Jaxu
nem, tot (bntmundi (enfibiles, quod dantur in trm
tot^ue di\ci[\ iiafcuntur et perjBun^^ naicuiitur
eunt hominefi. Qiuaima ^tsmes est Cmguix p§fta,
hvshxc iiinuiiierabili^ multitudomundorum coaitfc7>,
uut et deiinunt vicilßtn^cuaptis üore isüaatibiui, exiflea
galfs enim fere iuAantifans« aova phoenomeiia ieni^
i^parenr, at(]ue bievi pollea evauelcunt locuxn datwi
<pm parilt et ^uafi fiibita motte intaribiimt«
fCixta Kantianos, non folum numc ro p/ures luntoi
ifiDfibiies« led horum uausjuisqiie fieri atque of(&2nix
tiouo rurfus ineipit« Siomia ex Iis nobis ÜM fuit tiftk
dam iupremi Nu(niais exinentiam« .^uot io gintiam qs£>
ittritatis acgoioißQta e'taiito ^uadonim num&o eßsml
Qvomocio Kantiani haec omnia docere et tameotf
jnundi originem ia dubium revocare ppiTuat? Q^^^
fibt vokifit« dum patrodailim opjniaiuf> -^mm <^
Atbei 4 fufcipere f^deut ?

\ Sdlfcet Kantiani iinmn aflhtnane, ficrt noofA

Ut humana ratio deaionftret, non ftniper et ab omni n»
«temttate, alios pofl altos, extitifle in terrjs homtaes«
fenfibus eadem, c^uae nobis nunc occurrunt, rerum
prodierint. At vero hoc unpoilbüe eü« Nam,ia liack]ipo*
thefi, opo folum homimim, animaliuni, plantanunc^''''^
nun, ftdetiampcractarum iafolc^ luna cuBaisi^üe ^/b^
alüderibus rotatioaum feries . iafiaita jam auac lever^^'
Äuxiflet» Quamvis enim haec omnia fuifTent tanftM""^
ienfibiüa « noa tarnen ideo. minus vere extitiüen^^ f''
HihUonmtnof^et» iUodauaquam Tiden potuii&t
i&ü üoa fptefl^ ut ia rebjj^ vaöis e^ inviccftt

Digiiized by Goügl

' Ii

pumerus adu infinitus. Hoc dcmonnratum cft in
epiQcliiv atque in li4c furfus ccrtiffimis argumentit
bitur. Frasterea huc acccdit novum dclirii genus; fciii-
ic itfimtitB numerus converfionum in fiotle et Aellis,'
im et nodimn, hominum et animalium, plantarum'
borum jani onintno conipktus eifet, ncc tarnen adhuc
pleretur« i* Jam oonapl^mis eilet, i(Ufa ntumro in*
o, utpote omnium maximo, nihil addi goteft. 2. Non-,
1 conipleretur« <|uia üi» Camdiu crefceret> ^aaidiu novi
, nov»-pknte, novaiflie hominum et aahnatium cor*-'
a, usque ad ultimum fenübili!) mundi photnomenuni> nafci
ebimtur. (^am immftiia effeäuum>£nec«ii&i ooUedio'f«.
'am immenfus baculus^ cuiunatantüm fubefl extremitas!
amimmenia cateua, iaii ultimufi, nuUus autem prionla
uluaeft! Quam infinfta hominum multvhkb ! '6<d quam"
»major manuum etpedum copia! Placetne dicere, Domi«'
^anttaiii> quibus haec iniiaitaris abfurditas impoffibiiis non"
^ videtur^ utrum par, an impar efle debeat numem kifini-
•? Vellemus etiam fcire, aii przteritorum dierum nunie-' ^
s numerum pneMritarum noäiufli ÜiptreU Uterquede-'
t efleacqualis, cum utcrque fit infinitus* Verum, fi am-'
) numeri iunt hodie mane asquaies«. alter faue ab akeao'*
^fpere vincendus eft, atque ita minor erit, cum filmen;
ilius fit numerus numero infinite major« Ergo hscc in-
Aita Phoenomenonim fiiries fecum tp£a pugnat. Ergo evi* *
enter patet prima fuiffe mundo fcnfibiii initia. Nec licet'
vantlauis, ex seternitatijj idea objeäionem lillam eruere»'
^am illata modo a'hobis argumenta liibceflivam, ficut phoe. '
lomena^ xternitatcm non efle demonftrant, Unde ergo
primum aatin eft mundns fenfibilis ? fui patar Cmul et *
filiui, quamantea nonhabuit, cxiftentiam fibi ipfe largituSt
•ft? An (|ui iiondum erat, le ipfum ^ignere potuit? Sanc^
cft cffe, quam quidlibet operis ^ tt a fortiori , quaua,^

»

Digitized by Goüglt:

74 '
üsipfum cfficere. Quts sgiur pritnus aiidier fiiit. et Cf
pnedart hufus Orbis , qui omnium mortalium ocuk» h
percdiit; Non ipouuneitas, quenondum exiHebat,
aiia oau(a caccaatque ameoa, qux fände amplimdinisi
que mir« arris opus nunquam compingerc potutilet. L
ctjaoi exiiac parte patet evidenter exiAentia Deu

mtiM^unü} Qi^aiido Deus mundum feiifibiiem d
WHt. J iiidit, vel illutn e ntfailo« vel ex eieoxrj
jatn aV omni* retro asfernitate exiftentibti« ed«xk. Sioü

hxc iatriafecam et realem exiftentiam non habuiflenr, cffi

Deut amdom fiaUibikin ck jis educcas , e nihilo vereÜsl

eduirifliet. At vero hacc elcmenta non potucrunt efle r..^,

AluM|iiin^an minus aetemuf fuifTet eonim exiftendi a«4..|

qriamina rea effi? poteft, nifi tali vel tali moda exifli&i^l

pro{>ter hic primus exiftentiae modus, quem elemensic«' .

iStüt , ante^um mundus fenfibilii fyifkt exiia ecUi^i

ipforum natura eC eftfitia mxus ünhoefiilet, ufpOK«^

Dco ncc ab alia quo vis ente acceptus* llaec pfG^i

habeada Amt» nifi qais anioio finxerit jana antea fni&d»
stam elementonun ierieoi, quorum alia ex alüs^ percna

flCternitatis teuipora, progeuifa fuifleau Inipoillbiütai

tw ieriei liivjus infinite /up^us deoioni^rau fnit.. £f

ipemoratufi exiftendi modus, qui, ante coudituni inunfa

^ribi]eni^.a:ternis.huju$ ^em^nti^ fuiiTe^ iaipj[brumiuuuri|

et eflentia niti atque inhaerere debuUiet,. ac proinde« M
Cannes aliac rerumeffentias, efle neceflTaHus, aDeoindepcc

dens et immut^biiis«. Quompdo igitur Deus potuiilet ilims a

immut^ atque üivertere> ut iod^ nauodus fenfibilä exfmf'
eret? Ergo^ fi praeclarqs bic orbis ex eliementis primoa

coaluit, fatendum ctt , hsec elementa non fcmper exritiiTf

Eigo illa e niiiUo ad exiflentiam tcaniierant« Ei^ rmok
ftnfibtiii ftve iBimedtate, fiVemedtatee nthifo edtiAuf A
et proinde De.us non fglum huj^us. conditor et wäot,^ (ti
0iW vere ciiklor cfti

Quid

1^ -

♦ Digftized by Google

75

[ma «dverfus hacc objicient Kantiani? Dicentnc pri-
snuiKÜfeiiribilis eiementa fuiiTe purum tempusct ipathim»
^ cum aetcrna fint^ nullius uncjtiain iitdiguerunt crefttori»
ilo 9 ut ad. exifientiam pervenircnt? £Ao ^ fed dcrnon«.
vimus ^ purum tempoS et purum fpatiom nua^oam ex«
!e , nedum iJla fempcr extiterint. Itaquc fi niundus fe;n-
Lis ex eorum grcmio prodij^, iile fane enihiJo ortus eil^
is autem, nifi Dens, potukfic illum e nihilo educeref^
is , praeter nuinen omnipotent, crcavit animas^.ex.quaruin
.iiitatibus^ juxta Kaolianoif omnia ejosdem omndfipbop^
•metia perfecta fimt? Cum iUx fint omnino fimpliccs».
c tarnen seterase, neceiTe eft^ute nihilo^oon autcm ema-
ria praehabita edwfbß fueriot^.^t proinde ut mundu^ ienfi-.
Iis, cjui tqtus in eis et ex eis confiftit, paiiter creatus fuerit^
ixta Aoa , i|iun(lu3 {enilbilis £smei e nibiio eduäus fft ^ . qOn|,
um e phoenomenis non intra animarum noftranim iimiteff,^
d extra no5 pofitis conflsurc ciedimus, ^At vcro Kaiitianis
cr&afifliriiom eife deberet« hune eutidem toiies e^, nihilo.
3tum ^duci, quoties in corpora novac animac veniunt, id
creationcm iioguüs didbua at^ue infantibus reuovari«
kd hoc duo fintis eflent^ nempe ut illt duplicem malerialif-^
ai et vacuaruui omni re imagii^im abfurditatem proqyi a fua
yftemate tandem amoverent«

At vero malunt efle Dit , quam alium fupraieiplbc pOb

\tum Dcuni agnofcere* Uli pracclarum hunc mundirm fen«
rvbUem condeudi atque ordinandi gtoriam iibi ibli< vindicanf^
Omnia' eA?m hu^us ph<enometia a fpontanfefitatibi(8 fiiia^ id
afemetipfis. pcrfeda fuiile ^rbitrantur^ <

Jewuipnia , Erfione bo4 funcrbe dclirantes fhilofo-
Muipfcb. pboa> ^1 talqn ac taotam fOteAatqpi um V^-

J fis arrogare audent^ crgone iHo« laect, pO«
tcntiam effe attributiun iÄCommunicabile ^ q;uod Deus^

: ■ - • ' foiu« '

Digitized by Goüglt:

fc n Ti b i I s ,
^uam in hoc
nuado vide-

BlUS.

Mm ftußdet, et cofot ne nitninunn qoidlem partetn^ere

fuic tribuit. Quidquid corpora, imo et fpiiitus in utr

inuixlo, fWe ieafibili, iive n&ld%eiiti^ faeere videneuc

lud Dem folus ipfe facit»

BMt cij NuUa carpon nobis innotefcunt pnrta

lam extenlionem , quam lenlus noitn per(

imt* Porro huic txtenfioni fenfibili nulla

agendi propria, nulla potöAas cömpefie. 0

XUS enim ejus adio in motu fita ed, qui ita eA ül

natum exthuieus, atqoe ita panim cum ea conned

tur^ ut illa modo huiic motum , modo illum accipcrc, lizs

pror(us quiefcere videatun Ipfe etiam ignis« etfi ad monr

natiifam propius accedere, et cum hoc neceflarüs quafii»

culis conne(fUeumcredidcris, tarnen confUlereet quiefiovo^

diu vtdemr, douec e ligni vifceribus^ p^ ettmm»

pnifum, velut carcere erumperrs, tandem forasfixk

Npnne pmnia, quac iiovimus in terris, corpora jux^xni i

direAi'ones iuccefliv^ et indifferenter moventur t Aflam,

fi motus in eorum natura atque efleatia nixus inhame,

itia femp^r et neteiGinö verfus eandem dire^onem mm
ditar. Mötfis entm dircAio non minus eflet eis xieceiTfriie

eflentialis, quam ipfe motus, cum nuilum unquam corp
moTeri poffit^ nifl hunc vei iilum verfiis locum ibngMir.
Unovcrho , nulla res fine proptla fibi natura concipi po-
, tefl, Qu^zlibet autem extenfio ^ile paffiva etimmoucofl-
cipitur» ; Ergo motum corpora nulla jure natune fuz poffi*
dcnt» • Undcnam autem illum habuerunt ? An eum, pro-
greflu quodam infioito^ . alia ab aliis, fineullo primomotoit^
aeceperunt? Certe non. Tunc enim cmnium,({ui cernun-
tur in muudo rtnPbiii^ motuum coliedio , elTct cffeduum
iinc caüia colledio. Phfcteita progrefliun iafinitom prar«
flis impoflibilem clTc vidimus. Ergo extcnfioni nuJJa wf
4||endi^ nulla propri^^ dida potoAas jure nanu« cömpedt.

(Idem

Digitized by GoügU

77

M^^S^ ' fpiritibus diccndum c/l. NuUa

'tur, \ cnim eis a(3iva facultas aÜa« praeter ▼oluntattoi«
J **^clt» Si cniin.crcatx voluutati, G. nofti»
us^txi atoinum mov^idi« vel unam co^tationem»
L umim voluptatfs aut doloris fenfütn, fivü in nobts>
e iu aliis lexcitandi innata et naturalis poteutia fub-
, ttinc unusquitque noftHun po0ec onmet {enfibilet»
lotquot in mundo ccrnuntur , atomos movere^ ( Nam in
iUndo fecvTibili' cum vkkaatur atomi« illx ut reales üat^
rerfus necefle efl) ' afque iia poiTeimis hujus pi'SKckniin or-
iuem oiu(arc, inao ipfum funditus diruere» in alium dein*
e convertere^ d proinde aUi mtindi ordioatoret et Domiiii
vadere» Similiter unusquisque noftriim omncs cogitationcs
t voiuptates, quascunque vellemus ^ procrea^e peilet > at«
oe hoc tnodo oninifciens^ finnme beatnt et omnipotent
eru Non enim difficilius eil voluntati fecundam, v^rtiam«
aiLkcfunam, quam primam Mmum^ aut co^tatio9ei9« aut
r oliiptatem movere , vel proerebre« Nam , fi votuntatia adut
[atis eifet, ut quis unam atomum moveret, vel unam dask^
Mxat aopHäoaem au» voluptatem in ie produceret« tonc^

epetito (xpiuSj vel femel multiplicato eodem voluntatis adu,
exteras fimili modo expediret, quippe, data eadem per ü
cfficactcaufa, idem iemper ftquitur effedüs^ Patet igituir
poten timi ex naturä fua eile attributum fpiritibus creatis in*

coBocnimicabile , et nullius voluntads^ nifi divimi, vitibni

ifuiixum. Alioquin creatura fieret creator et prpinde altec

Deui. .

. Cujus rei exemplum in nobi^ expcrimun Si quid enim

fit^ quod & propriä voluntate^ veliit a cauilefficaci/ pende«

rcvideatur] illud eft lanc motus nianuum etpcdum, qui,

juxta legem a Deo polltam, toties moventur, quoties volun«

• hintas imperat« Atfamen anima horumce motuum canfii

«fficiens nuilatenus eflx; poteA* Jgnoti inim nulla rv ido^

Ncf-

Digitized by Google

•78

Ncfcimus autcm^ quot et quales nervo» aut mufculos en?
qUalem et quantam auimalium fpirituum copiam euiittere
.Ut iicce& ik, ut pca et nuuiua. {ipc vel illo modo mou
lur* Quo quiJe^ tarnen inuncre jam tuuc optune fu£
bamiif «"quandq nos prorftu latebat, aii fucco« animaifi
nervös uatura nobis tribuiffct» Quidquid igitur non /bis
Corpora, fed etiam (puitus facere videatur, Deusipfe ia:
JEr^ ille,^tcauikefficieiia, (obs perpetuo regit et gokni
fua luinma provideiitia et oumipoteutia iitrum^ue muadia
ieafibikai et inteiligeotem«

Muuiptcx^ Hinc copiola argumentorum in gratk
exiAeotix et providesUia( diviase feget twA
ir. Deos caufii motfit tfficitm ik

divioc pro«

eil* Ergo ille folem , luiiain , fidera et p-
tietiifolas movet et dtri^t^ iive hatc bmnia iottat m, ür
extra nos confiftaHt. Quisquis aiitcm <|uoddam opik^J
iilic perficit, ibi iüe prsefens adfit aeceffe eft» £rj^\lpi
prarfens adeft in hls fenfibiliter inmienfis cceli regionibnt,
ecuios noftros perceilunt* Omnes et ÜDgulae atomi, fa
com' in faperioribtts et extrinfecia, tum in imerioribnstEni
fenfibilis partibus, tum etiam in variis hominum et aDimi
um corporibus infunt^ motu agitantur, niüooa quodiiiaoi
fenfuum experienda hanc rem fruftra docuerit» Erp) Dem

, in Omnibus telluris et corporum uoikorum pmidis üinüice:
«deft. Qjn quidem omnia nifi coggolcer^, ille novera
non peilet. Ergo nulla eft in ceeiit et in terris atomus , qins
ocuÜs ejus ignota lateat« Nulla in orbe mutatio Bat fa^y^

' «aottt «ccidcrevidetur. Ergo omnium vel minimamm, qotf
4» hoc mundo fenfibili contingere videmus , mutationum c
irtciflitudiauta Deus unus autbor eft« Perpetua in node vcr>
Ikremur, niii diutumua terrae aut (blis motusprarfentiam pn«
cLari hujus aftii rurfus nobis cxliibcret» Ergo folus Dwi

§aui« eft, cur ünguüa diebus lux oculia aoftria efful^eat. E.^

* Digitized by Google

n

tnundus fenfibilis intia anguflos animarum noflrarum
utKantiani eÖutiunt« contincretur, tarnen, fi ilä
nmodo pi iniit princtpiarediiere vellent^ fatendam eis

fruges, <juasteiius giguerc vidctur, necefiiurias eflt,
Diente Deo^ ut corpora noAra fervari valeant. At vero

nullas fruges fmc motu procrearc videttir. Ergo Dcus
' eft , qui proprüs mauibus quotidie flnguljs homiiiibus
enta iubtniniftrat. Omiie hominum et peconim genus
\ niörterimul intcriret, fi in eorum corpont)us , vcl imi-
iftautt^ ianguis immotus quiefceret. Ecfo^fingulis in«
ibus, vitam Deus nöKs fervat incolamcm , quam nobi«
tcr, fiiigulis momentis^potcjft cripcre. Ergo illc £bJ,us «ft
emus arbiter et Dominua rermn coeießium atqiy terii*
im , prout iUsB fenfibus apparent. ^

Cum hmc omnia ima^arias et fiäas KantiaiiK Spmua«

itis vires penitiL atterant atque conflciant, opcrx pretium
ut rem|clariori aJhuc in luce ponamus. Ubi piimum
la digitum pepugit, tuac in aatma feo&s doloris nafcitnr.
ncnc fpüia per foramcn apcrti in digito vulneris, inftar
jsdam liqaorts^ in eam« velutiin vasqtioddani^ infudicf
auTfc. Scnfus enim doloris nullus eA in fpiiia, quae pro«
e^, quod ipfa non habuit , dare non potuit^ nifi quis for«
e contenderit, huic per voluntatem^ qu« ipfi nulla eft,
andi doloris poteftatem competere* Quis ergo hunc fcn-
m progenoit ? An corpora noflra ? At vero oorpora no*
a non magis boc opus^ quam ipiamet fpina , edere potu*
um« Idem enim argumentum, quod contra unam^ ad»
ir(m alia nulitat« An amma. noftra fenfum hunc sojucun*
jminfe procreavit? Sed iiulla alia, ut diximus, praeter vo-
luutem, facultas aaim« acäiva eft» Cum autem volunta«
Jicitatem Tuam neceflario cupiaf ^ tlla prcyfeäo dtleiSam fifai
^luptatcm potius, quam dolorem invifum crearet» Unum
aiffl mehercule alteco difficiliiia vokintati aoA ciTet* Pr&pii

terea^

Äo

^tcrea, fi petc|hf ie ita iibere atque pro liblro

candi^ad aaiaias ooftras jure naturx pertmeret^ ttinc^
geret, ut uni]S(juis(|ue nofli^ fmper beatos ia terri

üx.viveret^

Qjiti'dcmtiii igitur memorati dolorts audior fuit.
jus enim creandi poteila^^ quam uec ad pungentem ip
nec ad punäum corpus, nec ad patientem antmam
licet, pari jure deneganda erit alii's extenfis rebus a
que humaxiis animabus^ quibus profedlo hac re 12012 i
, Vvciüm natura tribuit. An ergo eandem haue potm,
cuidam ifttelligenti et pracpotenti creaturae propriaa J
dicemus? Nequa^uam* Quod enim in praefad vulaenfsj

«xperimur, illud idem et eodem modo, quotiesfiaä.

dat occafio, omnes ubique terrantm homines cjpct?^

Jent Qgapropier neaeife foret , ut hxc creatuoifv ^
in^omnium mortalium animis adeflet. Ulm ,tM ,
Jpmas fenQbiles^ üc poffet eadem facilitate cztentf^ |
Corpora» quotquot reperuintur in nnmdo fcofiMi, |
de ipfum regere , niutare, et in alhim convertere» liiiidftj
Soiperiun^ teuere incoundum inceliigeptein poile^, cvmom l
M8 animai bealaa aut miferas pro fiio arUtrio potkcfim*]
£a eA voluptatis et doloris natura» ut ex anim» ^imt.t
flias immitti non valeant Ergo hos feniiia cratvtoiia
prxpotens per fuam voluntatem in ammis hominum croR^
At vcro quicunque pote{lcreare,.üle eft omnipo^,
iattr m et nSnlum diftantia eft infiatta» quam pvoinicBt
mini^ nifiinfiuita potentia üidruüo, viucere Ucebit»
%itiir cfcalura, nt volnptatem et dolorem» fic meteriamo^
are poilet. <2üi autem valet e nthilo educere unum nniet
€ttbitum»iUefimiüter potefi ex eo educere duo&, miliecti^
smUeriaB culritos , quot hodie in mundo exiftunt. Ergoto
greatura omnipotens ipfe creator» ipfeDeus cfTet* Erfion^
dem no?is evideefiji xadiis coruicana etdem recurrit cool«

quentia,

Digitized by Google

itt-a ^ nerxipe pei^n unum eile,, qui jpm cprpora qiovt:«
:t;avc ^. tum volapi^ts^ Cjt dolorem prod.Mcere po/Iit, '

^^^^d erf^ reli^i^^in utFOque, £ve fenfibUi r five in»
^Spöl^tfc*itoÄitido, quvdrrDm ipfe atquc • foKis don facUt?.

» iile motus in matcriä et feiilus in animis pro(;i:eat,.
etiam lüenittiUuauoftt et vokntate« aoiku di^gii;

^ tlcxxiiuum mentes Deus UHUS iiluminat. Quis enün
US perceptiohuiii; feu cogimriomim ooiftraram aurhor ed«
>tc{\ ? "H.anc fane laudcm nobis ipfis arrogare nefas dh
lim llLarum artince^eilemos'; Tel aota^vciignota nobis tunc
Teilt tearuTii objeda, (ftsartdo iHa» codiihO». Ilipnmo cafn,
m pL sefcutes aiiimis cogitationesadeflent^ ecproüide earuiu
jtliores non eflemm. In fccundo antein, voloiitas nnllo mo« •

o polTL-t illas efficere, quia ignoti nulla ciipitlo eft. Si
.m pcrceptioaes noürx a nobis perfici et cudi üe(|ueaat, iiis
rofe^o tlec a corportbu$, nec ab aliis inretUgentibu« crvatu«
)S pvocveari pofluut. Quod enim de (cnilbüs voluptati.> et
lolorisdiximf^/ illud erga perceptiones«)iisdentponden8 cO«.
£rgo^ praeter rationem ibperids aHataro^ itirAi« evidenter pro«
Mtur Deum unum eile^ qui mentes homiuumüJuiniaer. .

Vüluntates no/li as iJlc folus pai itcr dirig<>. Q^s »
t{k enim omniuin Yolunratum motus ? Quo teudit iße nio«
tus ? Nempe ad felicitaten).'* Nihil enim, x]uidquid eontra*"
^icaüit Kautiani^ aliud volumus , nihil aliud quxiimus« IpGi '
«nüm fuicida^ qui^pereunle corpore, omoja'iibi perire exifti^^ '
xi>at , crudclesque et violentas manns in fcipfiim attdef con*
^^erteie, eo nequitiac etfcekris idcirco dcvenit> tjuia mtiius
fibi fere ad nfliilum reverti, quun praslentis vi«» mifisriasdiu* ^
tJiis tolcrare exillimat. Qnpt quidcm fcliciratis cupiditas Hc
vniveriälis ; fi<; perpetua et necedaria eA, ut nemo, unquam
poflitillam exnere» ünde iUa igitu^ nafaeftt Ex nobis? '
l^jainie profeilo- N^m illi, ut dcdiiicmus yriacipi.im^

«

Digitized by Goüglt:

i2

ßc podemus ctttm fiiieai impoaere. Hufos ergo wx

trtifex nuUus alius cffepotefl, quam caufä uni verfaii
omaipotem , ^ux onmes creatas voluntatcs regit mtqi
jeratur« Ergo, quidquid pofiliviim ft leale eft iaJboc

do, Peus foius ipfe perficit.

Caveat tamai onusquisqtie , netsii», qt» dmmtk

ferat, vcl hominci non eile liberos, vcl Deum e/Ii pe
«uthorem« . Nam liboros fe eile icntitiflt omnc« etüaguli
iniiies^ prarter (laltum in iis , qu» ad ipfios infimlam attin:
Ergo illi reverä überi funt^ Priu$ eft enim cfie Über, <p
fe liberum fentire. Quo defado non magis, qaam de
fu intimo, unicuique noftrum dubitarc licet« Kx^
quidem nos manifefte docet, quidquid ia utroqueo»!
do fenfibili et inteliigenti reale et pofitivum efl, iünitib '
Deo perHci« Verum, juj^ta noHram featentiatn^ &«^^f *
catum, neque datus peccatoconfenfut respofitivse
lamque proinde pofitiv^ agentem caulam poAuIaüC. ^
quidem opiuio üc evoivi poteib

Scilicet, cum Dcus, utpote ordinis obfcrvanriJ^lTiü-i^
£emperfibi, ia exequendis fuis operibus, finem fekä6> \
mmn et foa natura infiaita digpiiffimum proponat, odhn 1
qne alium perfediorem fe ipfo habere poflit, idco awt
omnium fpirituum mentes, ut ab eis nofcatur, etamnoii
ut ab eis ametur« Quem vt duplicem iinem aflequaflnr, |
Deus finguiis homiuibus , vel ipiu infantibus partitus cd, '
tutnideam iniiniti^ ut mox videbimus« idefi« fiii ipfiotide*
am , tum etiam motüm quemdam, feu Inftindlum , quo ani-
mus ad amorem boni iufiniti aDeo pariter nulkteaus dÜbei
päntis pei petud et naturali impetu trahitur atqoe impdiftnr.
Ha^c eil iuuata et ineludanda , de qua modo ferfflooem Ju*
kbamus, fummacfelicitatis cnpidkas» Qjjo quidem dopfic;
{tiilü, omnes mentesctunosquisqueantmus, non folum An- {
geiorum et hominum, fed etiam dstmpnuai atijue damoi*

Digitized by Google

81

cn> nMicflÄtio t3 eum norunt et dlligunt. Verum ifle amor^
>tc iiccef£arius , nullius meriti cüi poteft. . Cum igitur
mo naturae noftne oCMuiitort libuerit nos ritiotie iimul tt
rtate prarditos creare, ille vuit a nobis rationabiliter cog«
ci atque libere diligi» Ita^e duplex pftmotus« iitcrquo
>eo creatus et ad eum teiideii9> tUüs natiiralit et nceeflt*
s , cui nemo refiftere potefi^ alter autem liuic omnino pa*
lelas, , rationmUlit cc lib^, quem^ vi iogenit» lihertatiit
>{rumus norv fcqui» Ad hoc enim nulla requirituradlio po*
iva^ fed C|uidain folummodo defedus obfe^uü^ fcu ne«
atio Ubera illtus mtionäbilii et libcri motfis , quem olt^tiSf «
IV ante L>eo ^ protendere valebamus» Quo (juidem in de*
zßbx et negatioiieiiimcflepeocadnatunmopflamu^^ Tuae
oluntas , quac freta traditis fibi a Deo viribus movebatur et
sque ad bomim inünicum libero curfu p^rgere po(eiat^ in
'Onts liniti et creati generis ^Itro qutefeit ^ et fponte /tia im«
Moratur. In <^uo naturam confciifus peccato dati confiftcra .
credtmus* Ponte defedus, negatio^ quies et mora retpofi*
tiv% nuUx funt, etproindemiUius imüt pofittvatn adioneiii
poAuIant» Ergo b^cqua^Aio nihil impedit^ quo minus quid^
quid in tttcpque mundo feniibili et intelligenti rode etpolid«
vum cft, illud Deus unus agat atque perficiac (a)

Quanto feu potius quam immeafo iatemllo dfflant liao

onäQia prindpia a fuperbis Kantianorum documentis ! Uli fpon»

F 9 taaei-^

ifiy »ntianl contendunt nullius, l^lfen exten«, re! caufom poflTe a nobls cocno.
fei. Nihil fanceflct ccrtius hocce principio, fi ilU voluiffcnt Deum , qui Tolui
omniutn rtrum caufa eft cfficiens, e memorato adaijio exciuciere. Si cjuid peccavlf«
fent, in eo iblüm cuipa fitu foret, quod, Uli ptinclpio üne ttUA tVlB CXCrptionei»
tm «cpltattooe ptmflä tndito» docir« %tam irl4c»onir tqg^ ttf «ntvcrfolUft
^«AiPUloTophl iiilan«aociirat^caiibtaettcniMvoc»Qt,ctqulbiis ainnditm Dentiib««
stglbcrnatctreglt» ooblt penltfo titnotia lattre» Sttque ita omnem adttum ad
alfcqucndam reve.atflc re.lijlonli notitiam prreclufcrint. At vero Kantlanl nec voige-
xunt, imo ncc potuenint Deum exCIudcre ex ailato principio, quippe i.iud pe«
nitus in lpfi$ vilccribus eorum lyftertiatil irtharct- Aiioqum fttprttml aU«
ninis cxiacDflam ex omnibus fenlibills munHl Ph«iaoi|i«alt it • WMI^ Ullianai
.SitianMi MMbtaMlMiHi traf fafk tMBtviw

Digitized by Google

84

taiMitttibus futs &tic potenthe ac virtem fubeife fomm

fenfibilis hiijiis mundi fabricam et Ordinationen! ad (
ferre iiou dubitent^ aut faltem iWuunt priucipia, ex c
lixc abrurdtffimii deliria evidenter ociomur. Omnla pi
fos fada iunt, fi derideiidis eorum philofophia: prj«
credamits« Omnm autcm perDeom fa&afiuU^. et ßm
faSum ifl nihil ^ quod faßtm eß , fi (anioribot ratfoc
Evangtlu inomtis aureui pr2;beamus» Kantiani dicere ncj
unt, has fequelas vel non reäe, vel e priacipüs Kaotiofi
ftra attributis erui. Si eiiim fpontaneitas eoiiun, noc ps
priis fuis viiibiu , fed poteutiffiinx et iapieutifCuix cujoiik
caa&auxtiio, omnla raundi ftiifibiltt phisnomena cooles,
tunc Uli prseclarum ejusdem mundi ordiuem ad Deumacd:
rem referre nullomodo dubitarent^ et, ficut cxteriaas j
Phiiofophi , exiflentiam ifupremi numinis in ipcdaisft»
tiu^ agnofcerent.

Apud veterea ethnioonim hiftdnas fiepe legin»,»
•tos Reges et Itiiperatores julliffc, ut, dum adhuc iar.
viverent^ pro unminibus habereatun Sed nuliumai»
periinas, qut t$ fiiperbi« et ainantise devenit, utlmjA
cherrimum^ quem lenius uolhi percipiuut^ oibonaicip*
fis conditum atqne ordinatum fuifle exiftimaverk. %t'«r
clyta divinac Majcftatis prserogativa ad folos Kaiitii diic^ia
proprio jure pertinebat« Multo et louge pracQaiitior iilu^
deribus> quse planetas in fuo fyftemate indalasad fe sikn
et circumvülvere dicuntur, unusquisque Kaiiüanus pecuär
^reiu fibi munduin fenilbilem propriii fpontäoeitatis fozo»
nibus condif , ordinat et, qudcunque graditur, lecnm ip(c
gerit» Phoenomena eaim , quae fuut unius, noufuntidcfr
tic^ alterius* lila quld^ forte funt fimtlia^ fedaumefotf
natura nunquam eadem eile queunt.

Verumtamen Kantiauas omnipotentfae partem medtiB

fgb ocuiis nondum pofuiuius» Hi enim omuiiun mortaJium
. ^ admi-

Digitized by Google

— 8f
iratloae et «hure digDi'ffimi Fiiiio%Ai, non foium ftnTr
mundi x>rdmatom fiint , ▼enim cHam jfroprie (!i<fK cre-
es. Nam cpiid eftcreatio ? Creatio eft edutflio alicujus rtfi
UUq , ^ideil , null« pneliabit& veii et proprio didiä materiS.
^luii autem dubitare licet, quinphcriiomena , t|uibus con-
. ienlibilis/mmidos, cum percipiantur oculis^ ad ^enus
umvere exiftentram pertineane, * Prsrtereacmuineft, rem
llam polTe exifterc fine attrilnitis , quaf ipfius naturam coii-
tuuüt« IrLis pofits$^ quaniniDS a -vobig , Domini Kantiaat ,
ide materiam , ex «juSrotnnia fJfbopnomcnorum cxtcrni Cen»
is attributiv eä^da funt, fpoutaueitas veHra edüxitrit, C
)rmn. recepttvitatif, iJt unmqiiJsqire veftrrun; .Optim^.
,icetne aiitem ulterius quaTCre, in quo fita fit forma rece«-
tivitatis^ St iidem vobis adhibcri oporteat^ bxc forma ni-

il aliud 'eil, quam fpatiom purmn;' fpaHmi fn genere

* in abfVrado fpedatum* Sed uec cxtititle, i^cc iin-

^nam exiäere poiTe hoc fpaytii geaus iati« abuiide proba-

\mus« QuaprQpCer maQi&fto patet, quod mnndiim fen«

IbUem e.iiiliilo eJuxerit fpoutaneitas vtflia ojni)ij>i)U'W5, ac

proiude non £>ium comtm^ et CMrdin^torcii.liiqi» pntdari

Drbis , fcd. ettam * creatqrcs. vo$ nuncnpare dcbeantus, At

vcio^ (quad.forta/Te; mag», etiaii) niirabimur) fpoiitaneitas,

in Kantitinomm {y&emafc, efHpfiiaiee voluQj^s^ atjus. iil^
libcrtatcm, opie moram difciplin«, probare couantiy , et

cjux idco fpontaiieitatis nomine yocat^i fuilTc vidttur , quia

fpontc flu et libere agit, ^, Ergo Kantiaiii, ficot P«U8, voi

* luntate fuajgib'ct iibpre creaut.* *^ ' \ * '

' 0 beatain Geruianiain , cujus in fcliolis , ficut oÜm

' JEgj'ptiönmv, in hortis , tot Du nafcmmir ! O Beates potalfi-
' linum frrÄfertbf es, qiiibiis e puliiitb tof uidigenfini Deöruni
' pnrclaram foboiem procrcare licet!' . *

Sed mktamüs has naehfas , qiise' astermm) jpa
triic'rfb^flriac dcd^ciis rnurant , et carteras di/ntac a

0e« cx infini-
ti i.ici erui

J iUiltälaii Mitaphyii^ hiiuas refarch^ 60ueh..ir4
» Jnxtt

Digitized by Google

86

Joxtaeoir« nemiiii oiottiliitti im(|iiaai peniHfiam

pretni ntiminis nodtiam alio ex fönte ^ qnam ex Ettkica 1
rire. Hoauqae tarnen vidimm anUain dah fmfirfafOi
et cogitadonemj nwllamqne eile anomviii«» oiide^ pro
omni dubio» diviua exiücutia erui noa po£Qt« Nonc ad<
tiora pergere fert animiiB. ObtwAiutipr antem KufiMW
ut ea, v|na: niox diceiida funt, non femel aut his, k
iäßpius et atteatU&mä meate revolvant» Hie enini I>ei m
ftentianij non folbrebiis^ aatea» qn» fenfw exins
percellunt» veiproifus fenfui intimo confonant« ieJ iÜ^
infinitr probare volmm»« Qgm qvidem qmrfHo, täutfy
evidentiflima fit, tarnen , ut intelligatnr , oculos ab omii! fc.
fibilium reiiim materia defaecatos , et ailuetaiii fhÜokifik i
09 ineditationibos memem neceflano poftokt. liiani }
]iemu& eo modo, ut occunamus plerisqae dü&cokzWj
qasr in hac difeeptanda vulgo orhnitnt.

NoAram interrogemns confcientiam^ Nonneyxan
notitiam infiniti? Nonne hoc inßar fadi eft^ cujus pni»
fiam Iii animS unu8qni8(|Tie noftrfim ientir, qüodque urmo
ianu5 in dubium revocare poteft? Quare enim omoakooh
neB, vel etiam pueri inteiligtmt, quid ^fignificenthKicc«
ba: femper, tibiqiie^ numerus infimtus, (btim atqneiW
nbus eorum infonaut ? Nonne fic atguunt mentibus fiiis p-
ientetli adeile ideam infiniti? Quare etiam clamantem et
rentem audimus vixodomenlibus natumpuerulum, coipor*
rigimaa folummodo. median^ partem üugts , quam tM&
tnandncare cnpit? Nonne ille jam a ie cognoß^i principiom.*
tgtnm efi fad parte majus^ üm indc dcclaiat? Qnomodo
autem ille hoc principium percipere poÜet, nili prsrviamia*
finiti ideam in mente habuilTet ? Nam prima principia> ^
commones notiones ideo vocantor, qnia of^nibas honiiv-
bus innoteicunt^ nihil aliud funt, quam relationes inter ro

■

2

m

Digitized by Google

nci^mn *^#ofttm eß fud parHmajus, illod efle vemtn in-

/igimus de cunäis rebus in generc, non folum dciis ♦
9B olim ekdtertine, vd «dbuc hodie cxiftunt, fed etiam de
is , quac per iiifinitam aetcrnitatis feriem exiftere poflunt,
r^o prociil omni dubio certum eft adeilb nobis iafiiiiti no-

Pofita hujus fa<äi vcritate^ <juam fenfus intinius unum-
[ueinque docet, nwicr«tiodneiniir*tyic,nosmetipfos medi«
abundi feorfum interrogemus , unusquisque fibi dicat:^Un•
de hanrirc pottii notitiam bujus infiniti, cuju« idea fic in om-
n\ba8 animis diffunditiir? An cx ipfis aniina.me« vifccribus ?
Ego fane rem nullibi, nifi ubi illa eft, invenirc et vidcr«
poflubu Infinitum aatcm non eft in anima mea. Vel enim
illud eflct ipfamet anima , vc! aliqnid ab A diftuMSum , licet
ia eä , coatentum et habitans. Verum anima aiea non eft
infu&tta , et ca ^rotnde ncc infinitum cflc, ncc illud in fc
coaün^re poteft» qiita , juxta adagiiim , cohtJhcns contcntt>
mimis «ffc ncqiitt. Ergo infiniti notitiam ex hoc fönte hau-
rirc non potut»

yade illam ijüifir •qcfpram.babui ? Ex infpedione et
contcroplatione wrwn finttanwn, qoaß cxtraanim« mc« Ii*
mkcs exiftunt?. At yero infinitum in rebus finitis, qiiac ideo
fimt ipfoÄini»«,«vitin?ri.a^^^ acproinde in iis vldeii
uon poteft. Ut enim prius «ft effe , quam yidcri , fic priut

In niillum,m opinor, hiwosquc «Torim ccddi. At vc-
iilfiniti idea nonnc produOa a me fuit, addcndo fuc-
* ceiKve alias alüs ws om«»finita$*, non folum cas, qux hodie
jawOimt , fed ilJas etiam , qux exiflere polTunt ? Ego quidem
ßueor Q^leÄoiwm'Oi^iu» tfrum poflibiiiuui effc iiifimtam.
Sed earum infimtudincm nimq««» ^ PPttiiffejn taU modo
imn^h Nam JbÄC additio, utpote fucceffiva riiiiulaf-

Digitized by Google

Uncicnam ipjtur mihi iiata ert htrc iaea? Ex abftrat
feu öegatione fiiiiuin> quibu^ res uuaquxque creara c
Icribttur? Ad i'deam autem infinit! hocce modo confe
c. ni fans profeclo miki iion fuiflet ab hoc vel iiio finc
t:ulari abArahere« Numerus enfm quorümdam fiaium,
te fi ninis . nul lam pwcr finiti fdetm producere potefl. Us:
fl , ut ab omni fine, feii termino poilibili ab/lt alieredebmiTcc
Verum numerus poffibilium tertoinöroin eftinfininis.
Ifnca, ^uvc uno cubito contiiietar , pollet usqiie ad mdsTd
'decies centena millia cubitorum augeri, imo per totanm»

nitatem in innhitum . creicere* > *.

« <

Jam vero non poUiüTem ab his Omnibus terminis a])li»
here, quin noviflem eos> ac proinde quin idea infiiiMjii
prius meati mcac occurrilTet, .qpam abftracfHonein « 1
segark)^iem inüituere c<rpiflem. (linc päeel . e^ltnr, i
^jion fuilTe hoc pofleriori modo ideam infiniti in aiiinss
^jiocieatani, pecproiude camdem eflc negativanu kh.
nihtlf , qua? mere negativa eft , phcviam inftnifi
^necelTario fupponir, Hxt eiiim in aiiimis efTormari n&fiti,
^^tA abflrahendo ah omni re poffibiH; ^Cüm'aatein mfo£-
bi|les fint riumerö inllinit«, 'hinc^manifeftcJ fequihir ,
flradionis genus , quod tarnen facile fit ab ipfis iiiikfilxis »
jiunquam fieri poturite , nid mens antea infinitt * idemi pn-
lenzem bäbuiÜet, Ergo ha?c id^a cß vere pofitiva, neccaTn

mrhi^ope abüradliouis ^ vel cujustibet negatiooi^, compamc

Attamen conflat infinitum a irit cognofci* Quo dcft
^Ao non magis mihi» quam de^iehfii mttimo dnlniare Ikc
Übinani igitur vidto illud infiiiirum, quod meatis incacoc
Ijs tarn clara.et vivida Iiice affulgct? 'Affin ccrtSi qülida
iiiiagiuc , quac licet ab fcb diffltU!^/ Wud taihcn irtlhi »dui
brat, quemadriiodum picSa Rcgis cffigies;' quamvis eum r

Digitized by Google

T %

p ficri.ücquit. yd enini icalis , 'vcl omni rc vacua eflct
fhiaigp« De vacuifi Imaginibus^ quatuln abfiifdita» tot
pentis probafa e/l , jam licet nefiiini^ ne iffis quidem
bnis^ lo(}ui« , Ergo i IIa infiniti.iuiago eflct res, qu«
D vecQ et proprio didlo exifteret. Sed iinpoflibile «ft ,
; cjualibet finiu inflnitum adumbrctur , quia uuam inter
Ui;6rum nulla fftur relatio. Ergo hxc realis imigo eiTet
Kta« Hoc autcm nirfus fieri non poteft« lila enitri, iit
% realis fiaiul et iufiiiita^ quot realitatis gradus h\ infuiito
it^ totm,ie ip(a vereoDntfneret, etproinde iila eilef jpfum
smfimtum. Nain^ fi pauctores rj^alkatcs in*(e compiecflc-
i^t, hxc /a^Q iofiaita nga. eilet ^ quia nihil eA iniiiiito
ijus» Ergo tunc^fleut duo.jf]|initsi, Qnum iciiicet repraes*
itatmn^ akerum auteui rcpracfcntans. Ubi h»c duo
finita, €pnjSIlpr^^?.^ Noiui^; jinum.teneret alterius fe|
m ? Tunc etiam dqo Dü {iinul eftent « t\ ^foite
rnim fu^ Oeum efTti, eus j^i^^m'f^fiuitum. De^g^eubi
ceret kxcrei^ta et i^fidita imago it^j^^»^} . C.erteMH9^ iiv
aijna , ([ux > utpote (kiita , minor cd, et omnioQ impar, con«
nend;^ imagiiii cuiÜbct iafiuitst. , £i^-4^ud infiiiitum , qifod
oAeiiisg^fiovi, .wd^. flOn podum ii^^ in iuiagioe fb.,eo
ißiaäa^ !iec in ans!QAi:> auim?? nico} Jimitibus. ncc io. re«

bm pottAmm ; ndb demutn ii^. abOnäf^ vel neg^tjs« cujus-
ujnque rei fiuitw^. Ergo ik}![\^\jL^^Jif^^^
pbSwffluwfco* - . . , ... .

• " Viu pdfiiis, quat clariilaiia et ccrtiflima mihi efle viden*
iüHAi^re liber^-qui* fit aituni'huju^iiWfaHll» . Ao. 4M
i*lb*lftt NScd illud Video?, iiihiluu> sfti^em . yiderijfion
Sei .oiiuies et finguli hoiniiiie^y iic^t c^gc^MjjMf^ä
i' videatu -Std^^t» ImmS^^u« credidir'5.;($,rdf
j ^'tare, loquivvel fcuibere, ^uoties de iwfinito gogi*

9^

propne,t|\.tjps illlus demonftrant^ cum tarnen nihili nul!
propriM^. Ergo evickqterpfttet, iafiaitum dSc, velj

fQda. vei unum ens propne didouu

Infinitum , five uiiuin^ five multiplex fit, eft ens vc

€t^ propriie didum« Ergo iiuac et adu exiftiu Nam i

nunc et in pixfenri oc^los mends me« ^rcellit , ä

iiunc et adu video« Si auteui noudum ^ifleret, iliuda

dum propri^tates haberet, nec.proinde mentibus himiams

conipiciendum adhuc exhibere poflet. Qnod enim nonda

«xidit^ illud ed nondum ens. Quod autem non efi ec

illwd profedo nihil eft« Jam vero nihilum videri nonpc
tefi,*' et tarnen ihfinifäiü hodie et in prsefenti video. fitr

illud nunc et revera exlAit^ Quemadmodum fol coiporcu

intequan;i' qreatus fuerit, miilins oculof percellcre piMf,

fic infiaitum meiites illuftrare, et fc nobis confpicottf »
liibere hodie non pollet, niii hodie revera exiftereu b

ctiam certjffimum mihi efle videtur.

Föflüntne ( plura tiTe ejüiödcm vel diverfi generisofit I

infinita? Non credö. Tot enim realitatis jgndos tSta:

iimul- et noh iffent'ifl linö; quot m caeterit omaimo^

ledive fumpti^. i Tot efTent, quia nihil infinito io^ ^(

potell» a non tflcnt, <{uia in-duobus v6i in dcccmirfn*

fi» eollediv^ fumptii' hh vel decies plura, ^uam
efle ' dfcbeflt: Ergo infinitum eft unicum.

Eädein de cau(a infinitum debet ede fimplex et incompot
tum» Si "enim e variis et a fe invicem diftindis realitatibuscoalt
jceret^harumce reaiitatiun colledio conflark ex. numoo aäi
iäfiniio* Sed nnmeraeiada infinitos et e v«rüs rebus tkm
cem diftindis conflatus iibi manifefte eontradicit et repugn
Tone enim ^infaitaiemninitifmn (knulitt iafinitatein oon
milHumin fe contineret, atque ita ille eflet ßmul et non eil
' femetipfo major« I* Non eiTet, quianumecoinfiinito mitita
nAKtn' kKuff nnmehtv ma^ poteft« Ceipfo imji
.iliet, <fm centena »Ittitta^ uairjiminlApcfmt Qeati&s mäi

h '

• Digitized by Google

itatMu 'Qnbd quidem adver&tor non 401810 haic *priii^
>io: idem non .poteß ßmul fjjfi wm fed.etiam huie
reri : toium eß fud parU wugut^ Ergo xBttbematic^ db»

.onftratur infmitum dTc Timpiex et incompofitum* (a)

Fergat men« met ponc'ftqm ntionis dads i^igia«'

^ulla res, ut mihi videtur, infinita cffe poteft, nifiillavcl
Lumero infinkas ttlj'alias ab atiis phyilc^ difcretas realitattl
n eflentia- fiia contineat, W fai's accuradAn^ «quivilentMii^
micam et fimpiiciflimam reaiitatem poilideat« Hsec enim
conditio fic idc« infiaki lisertre videtör, fi äia abeilet^
tunc null um cflet infinituii7» Nam cur iiifinitum finito
cnaius efi ? Quia fdÜcet in uno fiüitus^ in altero autem
infinitoS' reaÜtatum nnmentf coattoecor* Pnetma unaqna»
que ex his oumero infinids reatitatibus^ quarum phyficavel
eqoi Valens coilodlio oatiintn.ciitifl^ idmki donflituie^ dobc^
pfk efie mfmtta. Nifi qondifb h«c altera admhtatur^ vaak
^&ita res major infinito, qup aihii tarnen 4U^us eft, coadpi
/poterit^ quia illud non erit ex ooini paite et in osmi ÜBnin
inflnitum* Deinde tunc in jpß infiniti cflcntiS finitudo,
iältem ex parte, inerit« -01104 ^uidem ejiudem idis« piror«
fiit repugiif4re videtttT. "firgo natura entls infiniti continit
phyAce"^ vel xquivaleatcr reaütates numero et gradu infini-
^tas« Jam ratio nie docuit infinitmu pISk fimplex et ab
^omnt coinpolitkme afiemnn« Ergo iilud in natura fua com-
pleditur , nou infinitas onowp et gradu realitatec^ quarum
alix ab ah'is phyiic^ fecenrantur, led reiilitatei» unam et
fimplitifTimam^ qux cseteris omnibus occuratüCme et per-
^ U£mxU »qiuvalet. (b) . ^

Jam

4 ^ ■ ^

(ä) Hinc ftquftnr , i. «ns inflnlfum nec tempos cflc, nec ffpatitrm , quorom priui
ü' conftaret c variis, e*tra fc pofitts «t numero inünitis inftaAtibus, et alterum. par-
ittr «X inönuo divcrfarum extra ft poftrarun partium nuiiicro coirtJa**»*» ^ s«
IMeaique ita xooftttutBni tempus et fp^tipm oaUo «fiodo ^odie Jifts csit^, «t

M ^) Qtuinvii nodus tntrln(cc6s i qtid fimplicHftB cum loCniiMMIconlunigtur, noblf^ror«

Digitized by Google

clar&mluce refulget, Naiii peifedio ctrcalitas foio vo
fbdo diferepaittr ' ' Ferfe^o aiiih« cum lioa fit nitiih
dchet efle realitas, et vicillim uniciiique realitati Itia
propria, ncc a fuz naturs .attributis üemota. perfedkio cc
{leHt Ergo.demouAritiir oontineri in entis infinit t eilen:
perfeäionem unam, iiaiplici/luiiaiii et ^ omni feixKi inikj
tem» qux carteris'omniktt nüniero et gtadu infifutis po
fe(flionibus verf et acosratiflimif «<{uivalef. Ergo ens rr-
£iiitum eA infinite peifei^lum. Jam vero omnipottBä:/
tnnhiicientia, ihfinita iapientta^.boüiiis^ miierioordia» \Jc^\
tia, fan61ita£, libertas, veraciras^ ininiutabiÜtas^ bcaiitiui»|
&nt.totideni vecae et pr<q^^;diiä» pecfedionet» ' Ergvor (
faifiintiini eft ommpotent» omnilciens, infinite fapi», *
tyonun) , miiericoiä, juflum, fancluui» verax^ Matim,
hMixm, imtnuiahile, atqn« demum ooHiet otHnfoytSw
önes numero.et«^da iufiuitas vore et ilinpliclillmtfjalk

, iictiucanrur', ncceffirio (kbrmus adniitttre. AÜoqujn tencbras luci anrc?wir««x
Sütis cd Phtinfcp! 3 c\;ncnt;.ini rci coßnofccrc, quamvls hu;us cxitle: J' (rr:i ü
' Crtcrnx no^if ca(i(;ine fepuius )aceat. Quam^ logicc reguiani fi .WJjiSt.'SA
^ ve'lent rcspuere, illi fan« onilos in Mathcfti qux uinen certi/CiBi cuanana
ittbetar» progrefTuf faeerenr. t • . •

' *" Atvero, quem rattd'ditfblvciC ncquit, hanc nodum ocperientia. optictiviik:
{. loterrogeratt« ^ni^l.'QoOra« suiinMs. Hujus rd cxcmpiOf Jn' earum natart't3^<*>
" mnt. Kafli> quidqufa ji^nttani'lo'toAtr&rium' Actitent, Toblftafiti^ ant

»■'•muin, ttt.mox probabiinus,. eft Unita8^<^pildap lim|il|fiU|nft», bmIUivm ^

«t a f« inviccm phyfice dif^inctis parrrbu« onflata. lila lamen plottt feci^t*

• ' incr^phyricc divcrfas et rrodificationes prop«ir(K^nm innumcras in fe cor? A
. tur , qu.T nihiiominus unitati ejus atquc Ijinp:icit.iti ncquaqu.itn oßjciunr. si Oca

animara mi:iic<^ pcrfcftiorem noftris animabus creaviflet, illa lanc miJiie« p'a;^ ^
gUtttis, ^inn hnmiM'CiaieMit «ndil« t%:^j«n9tii^^i qaiaMtitas et poW»
iint quid unum et idem. Attamen ba:c iotellicentta noo ideo mlotfs cflct
ptex et ihcompofita , quta Impoflibile eft> ilt'tttftira •cogltaiM 4 iraHls'ct pkfte
a fe '.nviccm füTcrct s parribu«: coalcfcat. Erjjn muttip icitas rca.itatum fnnp<'-
atcm unitatii .ibr)lut.Ti non deftnuf, dumnioJö hx rc"i:irjres mefaphvfice, n»
vero pb/fice ailic ab ajüs receiniiqtur. Erßo finjpiicif^tein et loßtutBrcm ir» aaj«

• .>,«oaTealre.pofi: e^j^ericntia luuiaiqttcmq^c Uooet^ . q^uani'is coavcniCüdi »od»

rttte MRiiQeaiifjoccam' r'ici t*' ^i ^. «r*.

■ Uliid ■ idcm e< iprtut *Dd natori eruere pofTumas. Sive cnim flie fit infte tt*,
üve 000, oeoio tarnen inficiari potet, pttiHi^^A^'««} , qnaih tii'hoKis; loelft-«^

^fflll iofintü, quta Amitciiaito « latoti«rtf contordii cxpUcul aM^lr.

Digitized by GoügU

Singula hxc cöfoUaria tum cx idea infiiiiti, qu« om-
11.x oc4iJl^ . «iTulget^ . (mn e pdndpio : > ni/dlum vidm noß
ejl ^ evidenter et quafi nurtbcmatio^ fluunt Rogainoj
atiacia^ , lU velint refpgudore huk aLgumcxito^ qopd fun^
oi^ta fyAcfnatis.ciPrum peoitus daniit» Hio ^ ergo ili^
5US , cujus juxta illos , nuiucn adeile ijdea infiniti probara
u\ potersit^ 'et quem tameu ilÜ toties pra:ilutc^ habem ia
iimi8> quotiea.de infiuito cogieaot! An bujus nodtiam •
)ntibus tcmporis puii et fpatii haufimus? An coiporcaiu
erfcäiiEim bujus iiumiais imagiaem fpoatau^itas perfeci^
t in anguftis anfmarum ooßranim fedibua cpUocavit? Qn^td
rgo nunc judicaiiduj)i cfi de cclebcrrimo Kantiauoruixi priii-
ipto^ icüket suhiL y oifi, ja tempore ec ipatio^» nihil^ iiifi
yer exfenia^etin aiximabus nojftns content^is ünagiues^ polTp
. iiobis cogüofci?,

ior!m%rin!\ Quacrcbat a nobis Huxuius, quanam e fönte
.pu rum «tl ratio prioja piriocipia baufeckc Sane nec^e Loki*
ir» po«biii.j nec 0 KantiaBD fyftcihatc, fed ex infiniti

äJk, quxnoa minus, quam prima principia> cuncti^msDr«
alibus commiUus eft. Hix enim , cum fint relattOoes mter

res numcio in finitas, nulÜbi lane poflunt habere fuacianienh
tum exiileatiae /ua? , pi zterqua«^ iu ItibAftotia eiitis iofioiti«
Quapropter, ut £»1 fenfiMia octtlos 'oorpörum noftrorum
iiluftiat, fic etiam Dcus, faltem quoad prima ;pi[i«i:ipia , eft
iUe fol mentiom, . qiuU, joxta facram et fahiiwem Apoflpüi
fhilofopfaiam^ fAfiMthff^oliifieiw hcminem venimiem in huno ^
niundum. Ibi etiam » necalibii videmiu re;» mere pg^
qua?,- cum nondiHik^ lexiflant^ mdlomodo poflet^
a nobis pcrfpici , nili earum poilibiiitatis fundameatum nunc
at^ realiter ia fubflantia eot^ infiaiti exHkos vider^mus«
Scilicet b«c^ utpote infinita, omne realitatia geops» €m
minus quoad exillentiam^ at certe quoad ciXcsjiimxi, Aec(^lla«

rio atqae emiaeattr ia ccw^ieäiturt lila oi^ua;i reruin^

Digitized by Google

M

üve cretumm) five pofllbilium ^ eiTentias et mr'Oib«
line 0II& imperfeflione» ideft« fineoM Ümstvtiovmitf j
tione , coatinet« Quibu^ efTeiitiis femel a nobi^ perc
lime nüentis ocolos , natuiBli ^odtm inftinctii , et 91]
fcü, cob^ertimus in divinam potentiain , quxcrean<lis
iimilibus earum^ qwx percipiuntur , par atijue idonea
-ac meritD mtis effc videtur. Iddroo evenk» nt^ ^Pg^
ius nobis de i erum pojfibilitate , quidquid tunc mendbm
currit, nempt' eitum exemplar ct.fundamcntum, illud
Verl ^ adhi ei^tflaf« Nihil enim ifi eis aliod videiiiii& Üt
diceadum eft de rebus univerfalibus et in genere fpeäm
quanim idea» occafione fenfuom^ in tnentibua orimr^ c
qux nihil funt aliud przter res poflibilcs. V. G. flbr
minati cujusdam et exifteatis circulieffigies fennbusoam
Tone doas alias ideas nobis notiflimas cum idea bnjrMf
}lingimuS) nempe ideas infinitudinis et omnlpoteoa,
nun opo; fubita quafi iuinitte perevlfi^ : vidcmos hsci* {
culum polTe in infinituni crefcere vel decrefcere, fili» !
Übuerit. Sic enim naicitur in nobis idea circuU io^0Qff& '
Oijos omnia eleihenta eonftaiit ^|rebiis vertf äälaAf 1
atque jprsefentibus , nempe tum ex eiSgie circulijDai&> (p
t fiiine octtlos percellift^ timi> ex infinitate tt omiqQMi
quae in fubftantia cntis infinite pcrfcAi nunc et rcaktsr»
idunt» Idem quoque dicendum eil de idea cujuscunfa ift*
£niti potentiaiis, V«G«fpaeii, quod« «tfi adhudem eiilk»
tiam fortiri nequeat , tarnen poteft magis atque magis a Dto
angeri et per totam «temitatem cre&ere» Hujns gfmos
«ß infinitum Mathefi proprium. Illud cft folummojo
Potentiale, Sed ejus fundamentum in prsedido tfenfa cevoi
atque nunc exifiit« Tandem eodem modo }udicandoa
nobis^'en de eompofids et fiditüs rerum fingularium iioi,
V« G. de montis aurei idea, cujus elementa non ümtfä^
9au Hsec enim tria fun{, qax nunc et reipla exiftoßt#

Digitized by Google

• *

pe mons^ avnim et ömiupot^tia , qnie iitniinque ia

lYk facile coUigere et conflare poteft, Quac quidem idex
a meinoratx in id^am pofTibiiitatis omnes r^fundimttir«
i\ «LUtetn poilibilicas in rebus veris et proprie didis, vclut
damentis, innitatur, hiiic fequitur, cihii a nobis videci»
tcr Qifttsa^ wrm^ id eA , praeter ea , qua; realiter exiflont;

Ergo intelligjltis , Domini KaAtiani« quaoto .erromX
:eptu8 fiierit vcfler iUe Kantiuf , qni priocipiTlin .prorfiii
itrarium pro fundaii^ciito totius llii fyfteiHatis flafuit»
;cogitate, q\ue modo.diäa fimtv quia maximaparf'ea'oaiiiv
i in Metaphyiicft occorrmif «Kinde oritur^ quoid miilti
lilofophi non htis attente naturf^^i iA&aid et oxigiacm ideaa
>i&bilieati9 perpcnderint > .

Reftitutis in priftinum dignitatis fua; iplendorem argii*
aitis , quibos himiana cida fupremum mimen adedfe de«
Diiftrarc folebat , jani pars prxcipua confutationis^ qu« fuit
lobis Mcepta, abfoivitor, At veco Kanttana priadpi«
imundts 'omnia> 'quaecunque fetfgefinl, /pc^cirtibaa
arpyiis fimilia^ non folum exiAenham Dei^ ied itiam
inilinios morum diictplin« feiltet 'M üaiplidliteD» uiak»
[tn (brdibu^ fuis deturparunt. Quapropter neceile eft^ ut
is quoque maculas abfiergere conemtir«

suaiol ' Exiftit Dcus, et omnia, livc bona, five mala
g^Basoniuj ^ oriuntur« Ergo Uie a nobis fummo amor«
kUgeodus^ fummoque mefu timendus eft« Nihil enim
^oiTumus amare, praeter bonorum ^ nihilque timere, pras*
ter malonun caufkm , pro ut illa nobis nota eft« Itaqae «
Q prsterhoc lummum et primum mandatum, Deus nobis
adhuc aÜa juiTerit, non dubitandum eft , quin illis parer«
Diaxima eom alacritjite dtbeamua«. Unde auttm totoat
poflumus, an Deus nobis alias infuper leges praffcripfcrit?
Hac in re« ikut jn^caBteris, necefle cfl^ utiatioBcm niagük

ram .et. ductm fequamiir* . Quemadmodum, enim I
nobisdedit oculos , üt videamus, manus, tit palpemus , pc
ut incedanius,. fic radonenj-, . ut ea utainur, nobis pro/«
tribuit« £1^0, quidjjuid iila praDCipiet^ Deys ip£e jubd
Itaqac legi naturalt, fi iJla exiflat, tunc erit vcru« etj
pri^, didus ie^üiiator« Tuuc lia^c eadcm lex, qvm
animis omnium niortalium infcriptam eflc dicünt, juso
pefaiidi et vifn obligandt v^rc pollidebit/ quia utruin^R
'*accipfet, * Aon a iemöiijpß^ uifi forte illa fit ipfe D€as, x
,a portione V^uftdam extenficmi^;, cuinoimen anxm» Kma
tribuunt, fcd ab ipß omoipotcßtis et infinite perfecli nunt-
tiis voiii^te^ ' Qui foltis^oliiptatein et tlolorem maoivi
crearc poteft, atque folus ideo nos beatos et miferos cffcf;
ille iane noflrum fuis praeceptis obfequium doaarepizaa^
€t detwäatfooeni imperil caHigarc fupplidis valet I
^uideui Deus non folutn perficere poteft ., icd etard ,
jperftoiec , . duniiBodo ille nobis. Itgi^ tribuerit« (^tvfit !
gemni legiflator nec boais prxmia> nee malis fup^i^ I
ceriu^ iiie non yuit fenp, legibus fuis pareadir, Dcom |
«utem ut paturae ie^, cujus exifientia , mar dbaoiH
ilrabitur, accur^tiffimc' pareamus, non {oluiu iLä(^ ^^ 'o
4edaratv ied.etj|tm4d«m'Coliigkur ^ gaudüs ctttmim
€onfdentfft> qooa jUe jam nunc in antmk noflris ^cooot,
^n^ui. ac bene vel. male egimus« Utruija^ue invitl
/nur^ et, oqines. pariter mortales, imo et potentiffimstyi»
anni^ licet incrcduli, fimul patiuntur. Nero , ipfe Kcro
'umbram ioterfedae matris pavidus per nodtem fugere cogi-
tur» Qni quidein cniciatus ita funt aliqyando giaves»
nonnulios reperias, qui fibiniet ipljs vitaiu eripiunt^ ae üloi
/diutii|s perferrp teneantur»

* ^ Attamen experieoida. docet^hifcc confciemiae gaudüi
oruciadbus pieruraque 'noii fatis elTe virium^ ut cupitü*
tates fub iiuperio legis natuiaü^ captiyas tefieant^ nifi

Digitizcd by Google

9?

5 merccdcsct poenas poft exadum vitK noflr« curriculum
*atas habeat. Ergo, qvä ceiti famus elTe iegei?! nanir-
m , ^deni certitudine novimui , alia poft morreni pi a?.
a vel iupplicia nobü efle futura. Quod quidem dogma
maiori iide teniemm, quod iilad Hon (it pecallare ac
oprium Cliriftianis, apud qiios natifumus, fed commune
xu^ibus retro antiqukatis gentibus fuerit, et adhiic liödie
3ique tcrrarum diffondatiuv Ita fit» vt ratio noftra rati.
ae totius generis bumani fiilciatur« Quod illa nos docet»
lud idem. cseteroa aioitaies docuit. .

CliriAiana Religio xtema poft mortem fupplicia miua*
ir. ¥{txmqtdd plersrqne etiam gentes eamdem doärmam
£:nueriint> Sic e/l, Undc autem batc coiillans, prope
tniverialia et tarnen adeo fevera et triftis opinto ortgmem
'ircere potnit? Nonne illam ratiovdanmat et refellit-? Si
?gcs juditix in auimis nodris iiifitas interrogare vclinms«/
tae nobis rentmtianl, uuum maittiae gradnm mereri ^ atono
0C112C gradwparitcrpleAatur^ PotTodeli<5himinfimttim infinU
DS numcro gradus maiitia: xquivalenter in fe compleäitur«
'>go iLiad, iiexiftat^infinita ptsna caftigarimerefur.Jam vero
cii<fli gravifas crcfcit tum jiixta pcrfonpc ]a?la\ Ji^iiitafcm,
LTm juicta Izdenria viÜtatem, V . G« contumelia adveriu« Regem
blio infidentem a villico admifla molto gravioreft,qaam fi
ib eodem in prartorem fui pagi aciaiilla fuiiret. Ergo, fi
OOS natnrat finitae liomwidones infinitam Dei Majeftatem
Iptmcrc anferimus , tone infinit! delidi rios reos effe patet.
Jamvero flquis Dei infinite perfedi , quem optiine novit
gnvtflma et praedpua mandata plane fdens et Über trans«
greditur, quid ille lecum anixno volutat, quid tunc dicere
.videfur? tu vis, o funuiie renim omniom qreator et
domine y uthaccagam aut fugiam« Ego autem aolo. ^
Sic erga üeuni , fm minus diäis , at ceite fadis et cogi-
titiaae> ie geruit plerique magni et indurati peccatores^*

O Nonne

y«

Nonne hxc deliberata ixnpeiii detraäio verpixi et pia
di^hxm imperantis coiitemptotn et contunieliam in fee
pleditur? Nonne illa proindc infinitam deli<fli graviia
continet ? Ergo hxc eadem iraperii detraäio qiux
infinit! fupplicii gehere pledenda eft, nifi nos ratio 611
docuerit, c6 gravius puniendum clFe unumquemque ra
qa<$ gravius ilie pecdaveiit. Hoc fan^ conlbnat idtx, (fi
nobis rario exliibet de legibus acctiratx juftitiar* At v.
aon roium accurata,* »fed infinita t{[ fupremi num
|üAitia* QnapropteFrett^V d^cjuo Icrmonem haboinMis^ ia
•finito modo pledciukis eile \iJctur^ nifi iilum anteir-C:
<em pceniteat S^d finita jUujus natura impar eft iudiixau
poen«, (joat ferct, ut ajunt, intenfiv^, ideß^ nunc eta«
infinita, Hxc poeaa igilur diutuiuitjate tetnpom k '-s

crit, et proüide aeterna* Hoc aiganientum cimäii jt>
Tophis et theologis notum eft/ Quoipodo autemCvatt

poilunt iiiud dilTolvere? ,Inio (juoinodo poiTunri^a»

onis ope argüere, fbre> ut Deus in inetnorata k\{c^J<& 1

parccre peccatjs unquam voluerit, fi nuUa fint idiriinit- '

ucmptoris cujusdani nurita? Multa pracciare de

Dei bonitate et mifericordiä Deifist loquuntur. Q^^'^ ith
tem Infinitam ejusdem fanAitatem et juftitiam reticent? bp

tandem harc opinio^ <juam pleriquc tcrrarum ^püift

fletemis fuppltcüs poft mortem fubeundis tenueruut, at^

adhuc tencnt, et quam tot patratis miraculis cK iffiaa

liiunivit Kelügio« comprobatur ipia ratione^ jißdum» ^

dem Judice , damnetur. His omnibus maiiifeflo pitet«
quam .flridum et quäm infinitum imperandt jus, qi:aa

imnienla vis obligandi confcientiam legi natural i Uibe^f

Nonne &ic difputandi naodus Kantianse methodo otüint'

praecellit? Sic nec fcepfici , nec Athei , nee oniu ^

moralium legum everforq, fed probi et^virtute pric-

ditl.dves iofonnantur.

" ' ' ' ' '

Qu amvii

Digitized by Google

9fi

lobiic a-N , * Onamvi« Dcu* tasudi-p
itur, J thoritatem legis naturalis muiiitam efle voluerit ,
I iiide tatnea ieijuitur, mandata iilius ideo .foliun nobis
^ '(«fervanda, be poft mortem praemia aflequi et pcrnas
;ere pofliinus. lila qu idcm fperare, et hsec timere debemus^'
«orum auxilio ad reifte agendum voluntates ooftrse im»
ilantur» AHoquin tnnata felicitatis cupiditas^ cujus jaiu
[lobis meatio fada e(t, et quam nemo mortaüum usquaux
»mare potaic > animas in foia temparalium bonorum fniitio*
; neccirario nexu conftringeret. Scd diftiuguendum eft
obile a motivo. Prius vires nobis fubmiuiikat^ quo po£»
t hifc vd iUitc am'ma tendere. Poflerk» antem eft finis cl
tio, cur anima velu liuc vci illuc teudere. Licet, quideiu
»erare prsemta ettimere inpplioa, qi», cum «tema fint^
nt proctti omni dubto fpe et meto omniom mortalium
giii/ilma. His nemo ratioae pracditus rcnuntiare poteft^
proinde illa^ non hypotheticam, ut Kantiam effutiunt«
i abfolutam et vere imperatoriam agendi neceflitatem vo*
ntattbus noAris exhibeAit. Fr.Tterea autem aiiu^ finii eft ul«
rior, quam unusquisque fibi in agendo proponere.tenetttr,
ic iaiic Hills non cA Ratio, utKaatius foniniat^ fi illa 4
CO dtfcrepec» verum is^. cujus infinitam dignitatem nohis
itto deciaraf.'v Forrohsec nos manifeAe'^docet, u ^duobus
Iiibus , quorum unus magis, alter autem minus perfe<flu&
Ap hiiic Ulom anteponendum eile, 9» Ex Omnibus rebus
)erfediflrimam efle Deuni, Quapropter Deus ipfe impcran«
iebec eUe in Omnibus, quae aguntur, finis agendi praecipuui^
juamvisKantiants placuerit hunc finem perfediffimum, qua^
I materialem atque vitiofum^ procui a fe rejicere,

0 miferos homines , qui portiunculac extenfionis, qu»

nomine rationis ab eis vocatur> obtemperare malunt, quan^

uxta (apienttffimam et omnipotentem Dei infinit^ perfeäiva*

Untätern voluntates fuas dirigere!

Ga Uude

K^intiq Vndü nuoc eniere poterimns varia, q\
«foifit^sveHo! 'luitilnitls imperat^ ofRcia? An Ikebit dei
fuftcientia. j ex his tiibus Kaiitiauoruin principüs : Ä
Mt five wit^ ßve m ßliu naißird Auf»and fimfer wU ßm,
quam ouiem ut mcdio utarif,^ Age femper juxta reg
-auarum mqqiutque iu legem unwerfalem^conunrti diberik
Jigt femper $o anmo , qUem tum fotum tiH, Jid etiam
ßulis et oninibus creaturis i aticne praditis animum vei\
«e/ fim viUis? Tribus bis priociptis printuai, orj
annotavinius^ falfum efl^ quia, ft Deus fit iinis uldai
^uein aobis ia agexido propcxtierc debeamus , niuK|oam i
mana iiatum, ut fine , five in iiobia> five in alit» uteodb
cft, fed femper ut mcdio, quo Deimandata exequipolHiBft
Duo quidem aiia principia vera luat» Sed iiia nofiiiimi-
tibus nihil determiiialr, nüiilque peripicui exhibof. iSk
^im minime doccut, in quo fitae flut hse regulz, pos?
unaquaeque in legem univeriklem convertenda db^oefR
kl quo GonfiAat lue animus, quem non tnodo nobis,itid.
am c mnibus alüä hominibus animum efie aut fieri icUamn.
,Omma ic"^ ]^Q5 autcm volumus expcrin , an fcScÄaw
(TfRciacx uno vaieaiit omnia fimulet fiiigula difcijAtü»

offida ex iino folum axiomate» xiem^t efafi^
mo caeterarum Icientiarum principio;
, ^ proprktäu Quo qoidem principio nihil non inodoki-
pbcius , fed evidcntiug efle 'poteft. Siliihfli noUa fit propri-
etär;^ iUudprofcd6iiullaexi|limatione, nulloque an)ore%
nnm eft« Res igitur foias aefiimare folasque amare dcheo«»
Exifliaiatio ad pcrfedionem, amor autem ad bonitatcm I^
. feruutur« Quod enim nuUa perfeäione et nuUa bonitate pa-
dttiim eile videtur, iilud nec addimari ^ nee diligi a nobiiuU^
modo pgteii £ duabus rebus , quarum una pauctores pei*
fedionis vel bonitatia gnulos» ^uam altera continerc vidctor»
pi iorem minoris facere, minusque diligere^ quam poflcrio*
. ' . rem,

priiicipiofru.
untur.

Digitized by Google

$

lOf

m ^ debemüs« Alioquin excdlus exifliinationis vel amorit
merlim nihilum dideref; E dtiabtts antem rdm, (\m*
XX Ulla tot perfedipnis vei bonitatis gradus » quot altera j
mplecä videtar« uttaqne «qualed^ «kifttfiiiktiqm vel dil&i
onis gradum confequi meretur. Uno verbo , qno res five
^rfecVtor, üv^ mi^or ei& prudeoter a nobis at<}jue boua fi«
5 iodicitur, leo pluris &denda et pku amasda nobis eil;
^Ibus principüs üquis accurate obteaiperarc vciit, ilJe jure
^ iMnto mm ergä creatorem .atque omncs. eji». creaturas,
crga feipfom jufljiew etfeqriofa&nmtiffiniiu habebi'tur^
^uia iiocce modo uoiw^ue t^i^ ^od fuum eft^ perfolve^
O"*^» Hf5 pofitis princfpiis , »vnc ratiocineittiir» Iii»
J /initeperfec^iis atque iafiuite l)onusDeus eft. ExfO^
ibaqoe uUis lünitümv idcft » faper omnia stftimandiia^ ecN
endus et diügcndui cft. Nihil autem eft cxiftiniationi et vc^
lerationi mag^ contrarinm , quam blasphemia^ impxacatio«
les, perjuria, faeritegia^ proCuiatilMieset oont^
]^U2e adDeum pcrtinttit; Nihil quoque niagis amori > qiiain
:><lium Dei ot>ponitar» H«c pfoinde vitta feddo nobis vitandil
Kmt. Voluntaa ct^eom eft kSsM mzgis perfcdti er meltos
iioftra voluntate. Quidquid igitur jtobis Deus pracdpi^, .ü«
lud propdfsvblimtatitMset vebemctitifltmtsaa iiianimjio^at
rutn cupiditatibus anteponendum efl. Divina voJuntas, ut
poteiüfiüiteperfeda, iooge potior eft^ quam omnium xt*
gum et totius humani geoerk voluntates« Ergo fatius eft
Deo, quam hominibus obedire^et admartyriuoi conAautianit
nm peigere potim, qotm vel in levKIImif iUicM mandata
Iraisgredi. Verum his variis oflidtc non folum nobis, fed
etiam Omnibus aliis inortalibus fungendum eA. Quapropter»
fi Dcub extoto corde todsqu« viribas, ut per eft ^ düigU
mus, eiiitemur omni ope atkjue opcra, ut bare eadem officia
abuxoribns^ fiiiis^ fainulis caeterisque dttioui aoArsc rubjcdi«

bonunibotriteperfolvaiktiir. Hittc patet edun prlncipcs ^

magi«

Digitized by Goüglt:

10»

nagiftratus, non folmn lU duiüianos, fed ut viros autb^
tate puUka inftitiADS, teneri poiiffimuin ourvre, lu
blaipemi et iacriiegi, tum Materialiflx, Sceptici et Atk
tom alirimpianun ia«miitiim difliMninafores vi et mcta Ji;^
coercetntiu;

Sic omiics homlnes füllt • natiirl tooipacati , st fiori

ac fe vident in extremo vrtTt pericuio conditutos , iiec ua
fyes auxiln vel afe> vei ab siüs obtineadli ampiius Mifulget
tune anlinuiD, cicnlos efmanit ad Mlum cemrertam, 9t
opem fuprefni Quminis fuppli'citer petaiU«. Quod quidcm liiv
smlla meditatione prsvia^ fed üüiitd «t (||Bafi iiUlinäB p»
gofit. Hic mot non feliun apnd mongeratae gentes, ied
coam apud feinifeias, (]uz , pacudiim sxiOKG, nemora iylv»>
mm iocohutt, imneulmine «v^et ctjfemper viguit» ac fw.
inde ducit originem ab eo ^ qui D^turain huinanam coniidiu
Hinc coocludere efl j Dcum, cai icmper atque kkomaäm
^btemperandnm eft, fubere, ut nos M cartcri moftda loia
et preces ad eum feramus* Hinc et ex eo^ quod lex natun^
Iis plvraadluic alia fnmperiti nafekur publica» rdigioiHi ae-
ceilitas. Nam pleraqiie ex antea meoioratis et poAea memo,
randis officiis oinnes faciiip igaoramit veipmiiiiio aegligerukt,
flufi fiqnfini^deiUismottcraitur^ etadcalervanda alättei
mutuis exempUs iiicitareiit« Idcirco iUos in unum fretiuen-
ter eonvenife oportet, tum ut precct et cultum obfcfm«
Tcvemti» et amods erga Deum pi^iblvaat^ tum ut paU>*
Carum concionum auxtlio intelligaat f^pr^am iiliui natu-
lam etomnia> qu« ab co per legem naturalem praBoeptafiiou
Quod quidem officium neceilario ftrppanit et poflulat pccü-
liares quosdam religionis miniflros* Vuigus autea^ tot et
lunurgentibugvifiKneceflitatibnagravalttr, utinuotuncoiie
et his facris muniis defungi quotidie nequeat Quapropter
ratio ipia praectpit^ ut inflituaQtur oerti quidam fefU (üa>
fjpi proxiino .iotamdlo alä ab alüi diffidcant. Saepe antsa

Digitized by Google

eiiit, ut per iiubres^ f ngorar atcalords non L'ceat religiofo«
etos fiido et B{>cxto amoeldhtiri« Itaque ttmpla exftrui ju^.
et c;ulem ratio. ' • • • *

Parte contingcre poteft, ut quis pnrflantiflifiiio m-

^;euvo pracditus perveniat, fine ul!o Revelatiouis auxilio«

ad notltiam tum exiftenti« et iafinitamm fiipremi numinta

crf e£\ionuiTi , 'Aifn limplicitatls et inimortalitatis aiiiiiiarum,

tum praccipuorum officionim qutbus ergi^Deum, homines

atque ' nosinet ip(bs* tenemur. Attamen , fafenduin eft ,

vix unum elTc FhÜofophum in terris , qui hxc onuiia fo-

Wm taudonb cpe coolingere poiGr« Qgod quidem natur»

Vfribos fic pfSBccJIere videtur , ut ad probandum , fa(fhim

itiifle olim a Deo Revelatioaeni, hoc unuin iatk üt*

senipe cpiod valat noac humana meiia facUÜmtf uaqüb ad

has niuJtipKces et aitiflimas veritates airurgcre, Quas pro-

fe(3o Wgus' mortatiim aec fibt prc^riaa ratioiiis viribus

comparare^ nec -fam comparaM fiffwe dm potutiret, mfi

poteatioris cujusckm naturas auxilium pneflo adfuiAeU

Jainüa, quam<{uö''fib6liiia fie humatia mio, nonao^

aWurdiflimi Paganorum et rccentior^m jPhilofophorum erro-

ics apertidiine deckrant ? Quamvis^ eaim priinasvanuu:

Rereladanum rdtqune Ülis fttpercflent» hi autem vcntatem

quafi pleno flumine a teneris ebiberint, quot et quaata

^»aen opmiduum monftia • toias pcodidcrant! Ergq: mooe(.

'pfanet la^^ nccc(Iariüm prorfus efle, ut vifibili quadam

Revelatiooe legem naturalem Deus munieiit^ fi üie vult>

at ea a nobia ferreturi Qnapropter , fiqua nohis occur-

^ religio , qua; tum infiaite' peifedi iiuminis naturam ,

tum van'a , quae jam* Qobis aota funt, naturalis legis man-

4>ta, tim> animaram noftranim excelientiam iimul et in*

fiiuütatem optime doceat, atque aliunde fufficientibus argu-

meatis, pntfertim miracali»^ munita e0e videator^ illam

mplcdi palamque pröfitcri ^teaebimurj äcc myfteria»

ü

Digitized by Google

104 • •

fi uonnulla fortafle in ea otcurrunt, impedicnt, cjuomim
ad eaiu conveitainur , qui» . fciUic^ ip£un«t natur»^ imot
certiffima qusevis diicipiiiia pluriinis abmidaat niyflem
Vidctüiie, Domini K$uiti^ii, quam proxime accedat iei
luturalk ad iaiidiflunain» . in qua nati efiis^ rdtgionem?
Qiiare hxc otnnia {apieatiflimus Magifter vefter redafirf
Nonae iiie Icivc dt^buiiTet^ omnia crga nos et aiios homiacs
officia in officiis ergaDeqln pneflandts, qoafi fuiidanientit
nixa rccunil)cie? Aa pudcbat cum chriflianos iuter Piiüo-
fophos recenferi ?

omciaergaj Pofitum a nobis . prlocipiuqa kmü, nunc
^ mmiigemus.. oiBiQa, .|i]uuw . trgk • pfoximm
tencmur. E duabus rebus asquahbus unam alteri anteponerc
prohfb^t ratio , quia oentra ^il. j>^iSs<^iG^
proinde neutra ^xifttmatkme yet- Mflort^ dif^or altenSdl
Porro , in or4ui^ .iiatui:as , duo hoii^xj^^ i^bi fuut iavicciB

«quales» qi»a xtt'tttQDffRfi. tadm^<^ et mmatm^

tont. Siqutd wtenft di&rimim iiirerc^dac, iJiud adeaWit
eft atque exigHum ^ ut pro niliilo liabendum iiu Xulk
idcireo canfii eR»: cärcalter fe pluris £iciat tt üe* inijgb a^
tero diligat» Ergo , qnod ChriAus prsecipit, illud ctiam
lex natura jubet : diUgis prox^m^m iuum , /kut U ifjm.
SnimieoB aon exuit<xi6iiiiiiiieiil tibi naturam propter ddion»
quo te perlbquituiv Uude uon na^mi^s t^tio , quam reli^
imperat, HC vol iuiiniaim tuiun dÜiggA». QgapEopt«r fio-
bibentur^ viregts naturalis, odia, rixac, oontemptiu» coop
vicia, deU:e<latioacs , calumiüac, iurta» uiuiae^ iu>miodii,
ftdpra, adukeriaj fcandalaet-, quiipcuiique poflunt proximt
honorem, fortuiias, corpus et animam l:cdcre prohibentur.
Cuteris paribus, duo« trigOBiaj cenfum^ vel milie pluris
{mit, quam unus , quia qqix folum tnajus, kd eciam mel-
ius e(l totum fua parte« Itaque publica utilitas privaüs et
pcofois utUttatibus anl^Oiipada. «ft .Oiagtt cnSaH

t

r

Digitized by Güüglt:

• tOf

»mimmi mmms^ ee gradus mm bonorum ^ ^tut in to$

uierre^ tum edam malorum quae ab eis aveitcre pof&
Tuis ^ CO mag}8 hujus exequeodi officii crefcit neceifitu^
'aatö jfiJnt ornnHuw avium fidutc maos potior eft« ^uiiil^
lagis ilii bunc aumero fupci ant. £rgo noii folutn duioo
L dKOCum^ ttt ik .poeta^ fed« ü res poftulat, omaiad ne.
^eflfe efi pro patriä mori« Ergo^ cum exterae gentva ex
iiomimbus noHri ilmilibus confleutur, eainm. eti^uii ialutcm
detrimeuto .Tkas; noftrx -inoolumcm iervare et redimflpe deb»
emus. Non unius viri eft, fed ad totam rempublicam
vka Priadpis peirtiofiC^ ao proinde mortem fonittr et Ii«
beitter Qoa hlmn pro tuo^ £k1. etiam pro externo pnocin
pe {ervando fubire (enefis« Hi'go a fortiori ouUas iufidiasj
naÜJtf clandefltiuv veitpeotaftmacbjoiidQiies^idntclus «uthorif
tareni aut inooluinitatem Aruere aodebis« Cum^ut aitfalu«
flius, omacifcfufli muraripnc< cagdcm» fugam^ aiiaque ho^
flilia portcndnit'; <^mque nemo privatot foire pofSt» aa
multo plura mala ex iis, <juam bona proveutura lliit, hinc
lP9i«t rebeiica^ perturbatorcs ißt proditorei patm «fle.omm«
bomüium iotleratilEmot»

Sic Deus natoram homimim rnftkutti ot bcid tsrtm

Ibci'etatem vivere ncqueaiit , imo ut plerique nollent, etiam
ii poileut* Hinc Deum eile ibcietaris autboreni apeite
^uitur* Sed qui vult finem^ vuk etiam mem« liae qui«
bus ad cum nemo pervenire poteft. Jam vero focietaa
fine uno irei 'pltinmis reäoribtts eonfiftere nequit Ergo
fuprcini civltatum admititAratores non tarn. l^b homhiibiis^
^uam ab ipfo Deo jus iniperandi acccperunt. Uli fioe legibu|
et tributk regere nequeunt. Ergo Deus ipfe . jubet, ul
tum legibus Principum pareamus, tum vecfligalia eis pcr-
iblvamus« liÜ^

>1

Iii

1

«10

1

ordiuem « üut omnes aiii4Üüs acquales^ xameu cum Tod etat

duxe*

Digitized by Google

I

äuiterit oriKiiiein abeo^ qui pro volmitatis fu» arftitriö pöi
un cui^uemortalium vitam eripere, concludenduin nobis et
D.eutn ipfiim jubere , ut principes audioricatem fibi propn«
^^liidkent tum carceribus publicis mancfpsfidi , ttiixt botiis fpe-
liandi^ tum etiam capite pledeadi fure?, hoinicidas , et alioi
Aefiathtfö artibus addtäo« nebulonei. Pcoptereamdem ratio»

, jicm jus belli iisdem competit, H?cc omnia vera elTc patet,
Hon falum ex eo , quod divina voluntas potior fit humaoii
vokmtsrtibur^' fed etiatn ex eo, quod ant^Kmere debeaoiur
fruitioneni bonorum , <juac ex fecietatis commercio itilua-
daiitv innumeris folttariaB vkm calnicadbos» publicam utili-
tatem pHvatis paueonitncommodts, 'tcftfasqQe gentk iakte»
divitiis, libertati et vttscoonnulloriimhoininum, qui vi anso-

. rum^ aut calÜdisartibiis mtnia vk« commoda «ler» tiipac
cönantür, ut ca fibi propria vindicent. Hinc ctiam lufatur
perjurif et mendacü odium, etproriide fervaadonim p«<io-
üim fides/ qulbns totios fi>eteiiife fumma, 'vdöt ftadMank
tiS) nititur. Hiuc mutua parentum in fiiios et filiorum m
parentes'Oflida^ ({use piidia fiint ejiMdim focietatis taami-
lula« Ex eodem foccandtllimo principio fluit tleemofy»
liape/Htitf« ; ytenim e duo^ju^ l^^is majus ixüaon» ikeduo*
^ tpafo minus majori anteponendttm eft« Jam vm isi*
nus mal um efl , quod tu Jautis dapibus careas, quamfrüer
taus^'^ panis aulius eil, fame inrereat» Minus etiammap
lum*eft, quod e duabus veftibus, quanim altera fervaab
tibi.vitx^non neceflaria ei^ unamabjicias,,quamfrat£r luus^cui
pulla oipiiiino eft^ frigore enedus pereat Quaproptera
praccepto naturv teneris non folum fupervacua dimirtcre, ut
opituleris coinmumbus paupcnun miferiis , fed etiaua maxi-
mo utUia tiribuere> ut eatrcmis eoram neceilitatibus ooofulai^
. ofTicia erga^ Idcm pnocipium eadem facilitate.expediet om-
k iprum. j ^ nostaetipfoa officta. .. Homo conflatdm*
bm uatuiis jfcilicet corpore et ^auiiua« ^ üsec iiio e(l lot^

Digitized by Google '

107

■

>racflantiOr« Ergo prions bona^is^ qusc pofleriomfcouafunt, *

iiitepoiiere debemus, Queinadnioduin homo duabus natu-

ri^» üc «liina condat e ^luabus facuUi^tibus, nempe intel«

(edhi et Tolmtate. Veritasintellcdiis bpniim efl _ virtus

autem voluatati«* Quo quis cnini cseteris moctaiibu« doäii«

s^€t virtoteantecellit« e6 perfedior cft<iUius aniioa. Utraqne

dos igitur primas teuere debet at^ue anteponi divitüs, hono-

xibus^ voiupjatibusieiifuQin^ form» veouftatijiapet virium

firmitati, qusfolius corporis bofia funt» Quidquideft verum,

iklud reale cft. Error autcm et meiidaciw». circa; nihilum

yerfantiir. .Cumresaihiio, utpotemtlior^.wt^oiieiMlafii^

error , quantum ficri potcll ^ mendacium autem atque pcc-

)urium fouper et ieduio aobis vitauda {\mU Ratio magiflr»

{olaeO, qua no8 veritatem edocee. lUam cvteris animab

jicuJtatibus reginam et iaip^ratricem Deus coiiftituif^ Ut

Igitur divinas voluotati iiumana debet effe feinperobnoxia;iie

nihil cx.eis, qux prohibet ratio, velle vel agere nefas e{}, lUa

rectoris muuere toties . opcime Jtuagitur , quotieis veri .trauü«

noii aberrar. Quapropter, quantum licebit per tempiiSj

fül tunas SLUt per facidtates ^iigenii, dqbcs omi^ ope atquc

opera eniti, ut.tenebras erroris atqoe jgnor^liac procui ä

Diente tm amoveas« Hinc odiuni veritatis fcelus eft. Hinc hu ju9

allcqueiidas negledus culpa iajpe graviiiima^ Hinc privatse et

pubiicse inAitutionis oritur necefütas« Hinc curanduiQ cft vir«

principibus, ut fcientisc et artcs rei^^uWic»: utiles in civitatibo^

fioieant^ pareutibus, utfilii, et pailoribi^s^ ut ove3 erudi*

antur« Omnes fimul difciplinas et artes callere oemini ijau

. quain datuiu eü« . Sed unu&qui^que liominuxi^ virtutcm cole,

re et propria foac conditioni oiEcia fedulo implere tenctur«

Katio igitur pracipit, utquisque, pro tempore, ingenio et

\iiibus, varii$ dilciplinae morum ^egibu^» ilud^at, et .^s in«

primis noverit, quae ad munus fiuiin rite exercendum requi«

runtiu:. Sua funt virtutt et vitio iu iutimo corde domicilia«

Qua^

Digitized by Google

QuamobfiMki vitwda: Amt non ibltim publica et externa , Ii
ctiam occulta et mterna^ vitia, vcluti perverfae cogirafioncs
er captdiiAtei^pravft confilia, iüvidtx, ürnultates^ odi» iiw
timis animis latentia , et liacc falitariä et execrmifai flagitb,
qtx caftis monbus et-infiitutioni naturae adveriantur, £rgo
omncscupidiftrte», quseadoorporisconlervaiionemaiatpropt-
|;ationem rcfcruntur, fenipcr lationis legibus lubjacere debe/2f,
iiecejiudinii'iiiembriB^ uteasperfringamus, tinquam uti Ü«
cet Deus horrofem luiticlii non fblom höniinibus> fed eri-
am bnitis animantibus maximum indidir. Ergo ille fdrt
«ceriime , neqois in^ feipfnoi maiins violentas oonveMt, it-
que fibi ultro vitam cripiat. Quidqtiid autem ille vetucrit,
iliud fugerc debemus* Voluntas entm creatoh« creatse cai«
libetTohmtati, otpote melier > adteponenda eft«

' * Mvlta quidem in hanc modum poiTemus de exten; vir-
loHbus et vitiis dilferere» Verum, quv diximus« haEcaVuii'
de fufEciunt, Sicju's vult experiri, ille brevi comperict^
oihnia et fingula difciplinSe moruiti oiBcia ultro etquaii fpon-
te fua 'dlfflüere ex eo'demfimpliciflimofimulque cvidenöflmio
principio^ quod iic evoiutum alibi fruAra quxfierii; Cujus
^if enti laodem propriaih nobis vindicare nolumos. Illod
cnim accepinius a quodam dodiflimo fimul et , dum vlveret
iaterria, modeflUCmo Philofopho;» cujus nomen in medium
proferendi ali'a brevt fbrtafle dabltur occafio« Sic lex oata«
calis nön folumgaudiisconfcientlir et rtimulis, quafi quodam
inßindii et fenfu morali nobis innotefcit, fed etiam ük evi*
denter fluit ex unico et pnmo omnium fcientiarum principio,
atque ita federn confpicuam inter difciplinas certüCmas jure
$e merito confequitur. Quid fimilis de Ethfca Kantios ve-
fter difleruit? Quare igitur tarn exigua; ftatursc Fhilolbpfaum
Wdibi^s ad oslum usque extuliftis ? Quafe-nonnulli ex vo-
bb modttamiAiuspcedac'ogj in explicandis iriomm di/cipliiNß
legibus pefitiw cuia iofioica homiais Dex icutia confcrrt

Digitized by Google

109

Wkfk iiine? Quil contnt ee qtiid^m medto dicerctb^ ü veüc-

ntjs talcin et.tanttim honorem prarflarehuic egregfo ce chri-
liaiio ibiptori, cujus e coiioquiis memoratum principium
tmicuati fumul?^ .

Antmxl Verum reftat unum e profundiffimis vul*
■•p*^««' J neribus , quibus Kantiani fcrc totum vcra Philou
lophise corpus confoderiint. Hiiic taiidem mederi necefle
eil« Nunc tgirur opens pretutm eft human«« aiiimat ad
fimpKcitatem fuam revoeare* Vt certo poflSmoa cognoC»
cere, an extenfio et auima cädem et communi natura
podaatur, lads erit perpendere atque invicem conferre variai
proprietates , quas utraque ab authore rerum fortita efl.

Omn» extenHo cerdi qnSdam flgurä et magnitudine
donatur. Quid ccnfeiis, Doniini Kantiani? Videtc, aut,
fi fiehpotefl> palpate ?eflras animas et dicite, quxnam fit
Carum (igiira^ quor ill« cubitos aut lineas in fe contineant.
An magna vcl parvac? An quadratx vel rotimda? Aa
obliquae ^eL reäas funt? Quid refponfidat vobis eonfdenti«?

Omnis extenfio eft coloris patiens ^ pec potefi fiw
coiore vfderi. Quis propnus cft veftris afiimabua colorf
Au üJa: rubicultdse aut viriJes? An albx aut nigrse funt?
An, ficuti alia corpora; bis et-alüs ^olorib^s campidaB
'iiirernis vicibus apparcnt? Nou cnim defccndinius in eam
fententiamj qux sion minus rationl, quam ipfi confeieotiai
adveriatnr^ quaeque in eo fita eft, ut colores nihil aUud^
eile credideris^ quam animx noAras mpdiiicaciones«

Idee divifibilis cft ex natura fua oinnis extenfio,
quod e variis extra fe pofitis partibus Acceilarip coniiAaf«
ABoquin illa defiaerct cfle extenfio. Putatis animas vefirat
efle divifibiics? Cogitatio, volitio^ iaetitia, nioeror nihil-
aüud funt^ quam ipfä änima, «qua? cogitat, vuity ifttutnt

«. aut

Digitized by Google

110

autdolet» An exiftimatiSjdari nicdiam, tcrtiam, quartam parte»
cogitatiouik', y^iitionis^ Ixtitix, uiGcroris? Sappe quidem üc^c

objedtto) cogitetioiiiis» y*G«exttnfio.,quxcogttationepciQffr

tur,revera dividatur. Sed quarinius avobis , au ipia cogitauj,
V« G. cogitaüo perfeäiilinue uaitattf , yel bujus priocipü:
idem non poteß e£e fmül et non ejfe, in plura fnifta fecan
valeat ? Quid idpo^idet etiain vobi^ couicieaüa?

Onmi^ et quselibeC demum exlenfio poteft juxta legef
motuum pcrcuti^ de uno loco ia aliuai liaasferri, carcc-
tibii« jii^iudi 9t cum aiia extenfione iinets con|ui:^, Qmx-
rimus a yobis ^ an fub hisce novis delineamentis facicin
aiunttrutn •venranim agpofcatis« Lice(uc cogitatioai aliam
cogitationem collidere^ * dtmidium motus Tut cum A d»-
videre, eamque verfus meridicm vel fept^ntrioneni im»
pellere? Suotae cogitationes elaflicae, aliac moUes^ aiik
autem durx ? An poteftis quibusdam carcerum Wmiiihus
eas circunücribere auimas, quibus^vel unico ij^TUiiti omoia
mundi fpatia transvolare, et usque ad eos infinftuin peimts
cogitatiüuis confcendere licet? Denique uuJJuin eftpundum
ej^enfioms, ex qucf linem ad aliud puudum duct vel duda
Vuppom non" valeat, Dicite , an poflibile fit lineam ab iii.
telledu ad voluiitatem, ab amore ad odium ^ ab UDa C(»gi-
tatione ad aliam ducere? PofTunthe omnium Angelorum
et hominum anima; lineis rcdis et transvcrfis fic alia: allig
conjuügi , atque colligari , ut Mathefis di(lantia\n cogitatio*
num et voluntatum veftrarum ad cogitationes et volun*
tates caeteraruai aniinarum metiii valeat ? Ha^c omnia tiui
JRon poiTe vel ipfohim Kandanorum anini« condamant et
alta voce prxdicant. Qaare ergo fimplicitatem aniinarum
iiuUis argumentis demoaÜrari pofTe docuiilis? Nos quidcm
fatemur» nunquam futurum fuifle> ut volutiletts talem
dodriuani nrofiteri, fi cuncta, qure ex hac diinananf , peri-
6ula vidilleiis. At vcio, qua; taia clava atque apeita iuat,

quo.

Digitized by Googl

qnon]iDclo''iion vidtAis? Sinke, utReliigiD etpJMcii'ltcrymi»

fuis profequantur calamitates adolelcentium, qui talibus
decepti principiis poiTimt in omue Üagkü geous prorucro»
Qwod nos hucusque diximus, hoc fane fatis eft. St
enim exteailo et aiiiina nullas proprictates fibt communes
liabeant, tunc non eamdem efle utrk|Uo nafiirtni tviden;^
tillime probatuu Vultisnc autem, ut in intdium profe-
mnus aliud argumentum, unde res adliuc clarior patcat?
hmmx noAnr judieant« Cujus fadH veritatefn* feftafsr nobtt
cocfcientia, Supponamus* ergo animam eiTe exfenfam et
trEbos tanntmmodo pundis fimplieibus coniiAerc» Hine
ennii manifeftius patcbit, quantum anima ab omni cxtcn-
iione abhört eat. Quxrimus a vobis, quomodo contiogere
poflir, ut iüa vcl mimumim fodiciBm ^Vi 0. fot 4fl roiunm
duf^ profcrat» Hoc eniiii judicium tres necellario rcqui-
rir ideas^ i* ideaiu iubjcdi^ nulipcf fol^ 2. ideain attri*
bmi, nempe rotymdm^ 3« copuls, TBuMft lUud pna- -

terca j^üÜuiat, ut idea attributi cum idea fubjedi confcra-

tur* Alioquin inter utramque convenientia. uuilateuiiyi

per copuJam affirinari poflet. Quid ergo futonun efi ? An

ücs memoratx id^a: ita tribus in pundis difiundcntur^

uouiDquodque ex eis valeat tres illas fiouii ^ognofcere, ,

copiitas inter "fe confcrre , atque proprium, fcorfim

ab aiÜ£ puuäis, et pecuiiare judicium inibcuere ? Tuuc

antcm quod probare volusmus^ illud affequemur« Nam in

liic hypotheC ad res folai» fimplices facuhas judicandi per-

tmebit; Fcaeterea tunc erunt tres anim» et tria iimul jucb-
eis, Quod profedo nodrae confctentisB repugnat« Unam

' tnim dunfaxat animam unumque judicium fentinius^

^ Quapropter MateriaiiÜx fateri coguntur, tres ideas fic ia

' (ribus pundis efle dtvidend.as, ut In primo idea fubjedi ,

fccundoidea attributi, et in tertio idta copul;c habitcii^»

Vcnun jmpoiHbile tuoc eiTe judicium manifefte patcr^

Natu '

<

«

Digitized by Google

Nam primo punäo fola fubjcdi idea, nempe fot . fecu:
fola atttibud, nempe ratundus, tertio fola copuiar^ nen^
iß^nota etiu Ergo nulluni ex his tres ümul ideas cc
parare poicrit, ose proinde- judicar« fakm eiTe rotundt
Qu« quidem puiida, licet fioiui jungantur^ tion ideo
tria fuxic eada^ (juae alia ab aliis oou inagis depeudent
.quam ujet . homtnes^ qaonim corpon v^nciiHs iimul it
proxime conflrida tenerentur« Nam, velut hi ^. fic iik
rurfiis alia ab aitis fejungt et feordm exiileie poßunt. An
exiftiiiiatis pode • judkiom qoodlibet profeni ab his trtboi
bomiaibus, quorum unus folam fubjedi, fecundu^ folam
•ttributi, ettcrtiiu fblatfi copolaetdeani cogiioicmBt! Hxc
cadem trä pnnAa efl^t quoque fimilia geographko cm*
dam globo, cujus fin^piüs partibus coofcientia fui reorfum
iQtflet. An quatuor mondi partes , qux in hoc giofao
defcriberentur, et quarum uoaquaeque fc unam cognofcerctf
poilent mutua$ defe cum caeteiis comparationcs . muciiaque
.fadidla inftituerel Nom Europa» licmt dicere: Ego fnm
minor America«? et Africac: Ego fum Aiia calidior?
Ergo patet evidenter res quasÜbet exien&s inftituendis /o-
diciis efle omiiino impares» Qnod nos de judiciw didmus,
iliud ilmiliter diceaduoi eA de idea fimpÜcitatis et perfec-
tiflim« unintte, qux profedo nullatenus poteA trihn in
pundis dividi , et qux^ ut dclirant Kantiani, non cftmera
/lihftnKäio« Cum' autenlk uniosconqne anima ie tum de
|>liirilfus rebus judicare , tum de fimplJcitatc et unitatc per-
fedüQma cogitare fentiat, hinc animas inexteoiai atqiK
omnino fimplices efle evidenter iequitur« Neicumus, aii |
Matheiis aliquid clarius doceat,

Rogamus, Domini Kantiani , ut injucundas quidem, fe>

Utlles criticx noflrar aerumnai' paulo adliuc diutius patientii
veftra fuilineat. Tertia vobis fupereft epi/lola. Cujus ie^ j
gepdse moleßia uTtimum erttpiapulüim^ quod bentgna et pt-

ruiu

Digitized by Google

in filios fto« fsven mater Religio, propter illatas tum
i\>i tum vers Fhiiolopluae iajurias, repct^dum a vobi« eile
xbitrator.'

.V

Valetc, ' ^

F, P. P. L. T. a a P* ünus ex At^ '

[a fcientiarmo^ . artium €t litterarum, ♦ Pargchorua>
Smetariu^t

Qs^moch tecidißi de ccßlo ^ Lufifir^ (jui.^.^ dsaboi
m conb tno: in cahm mfftHubm.^.^fimiUt iro ülUßmof

H

Digitized by Google

Epiftola tertia ad Kantianos.

Alk Kanäan« Rülolbpbiae fidfitads aigiuaaita»

M

eus iongU et feriis meditatiouibus fatigata brevL reim«
tione indtget« Sinamus igjtor ; , utJUa iä amgeius et
Jepidis Kantianorum Tomniis pau lisper immoretur et quieicat«
Jaiu fxpe inirati fumus, iiec, medius fidius> iatis miraripof«
iiimus Dominum Immanuel Kant,' qui cum pracnomca,
quod hcbraico fcrmone nobis cum Deus fignificat , nat
cendo fortitusfoerit, fyitemacondidit, cujus pofitä railatc»
iäe procul omni dubio Deus eft^ et divinitatis litae hoDorts
;^ uon minus beaigiia, quam oniiiipotenti manu cum difcipu-
' Iis fuis partiri dignatus eft« Mundum anim fenfibilem, fei*
L 1 7^ licet illum^ qiii folus nobi« innorefcit, aKantianis ordioi»
^ ' ' mm imo et e niliilü edudum fuiiTe jam Cupra vidjmus. At
vero illi non folum fapientiam Dei infinitim et omaipbieii*
^ * tiam ßc imitati funt, Ted etiam cju^dem in omnibus locis
^mkntix participes ede videntur* Ut enim Deus uoi-
f verfilm orbem in fux immenCtatis gremio compIeiSitur, &
integritatem kiifibilis muadi iu ampidliuia animoruffl

£10»

Digitized by Google

IIS

(bonim (ubflantift Kantiani gerant et contment. . Qu«

muadus hic imuieiifus illorum fendbus exhibet, hxc om-
ida m eorum receptivitate^ id eft, in eorum aaknis con*

geruntur. enun , nec alibi , citzuSta feniibilis orbia

pbflcaonieaa ipoutaucuas cudit et perficit*

Sed proli Itiduofam cosießmin ferum eonverfionem !
Q'Aid portendunt haec nova, quar fe atronitii» ocuiis panduiit^
^pcäacuia? Nempe quöd oliin in titanico hello forttinatia

I Olympi iucolis accidit, ill'jJ idcm mifcri.ip genus in novatn
KuLtnaoruai Deorum turbam iugruit« Qtiemadaioduui eniia
munraa para caelicolnm ne&riis araiia perterrita, ut tuddi
htoeiit, aiii moiitiumet iluiniuuui focma^ iudueruat>alii in
fapcBtes , feles, cepas et diverfi generis legumUa feipfoi
mu:avere , lic Kantiana numiiia vertuntur et immutasitur quO#
(kiie in tieilas et homiucs , modo in iupos , kones , tigri-
«fateturfof , modo in volucres vel reptiiia, jam inv plantaa
et arbores, poflca in campos , inontes et liumina, denique
m res omnes varias , <}uibus connfteie yidetur mundus Ten-
ßhih, atque ifl» mttamorpbofes itia accurate etincredibtÜ
modo iiunt, ut non foium Kantiani omnium pnediciai uin
leram figuias induant, ledetiam earomdem attributa per£*
met atque conftituaiit.

Nolite arbitrari, Domini Kantiani, hxc anobis noa
tarn ferio , quam jocofe profeiru' Hacc.eft enim philofophi-
aMertatio, minimc autem comocdia^ Fieri quidem pO-
feft, ut 'quis deinde in Gennania reperiatur vatea > qui »
pJaudente populo, Philofophix veftrae principia comicam fce*
mm confcendere jubeat. Hoc enim argun^enti geniui legea
locupletilTima rifuum nobis efle videtur. Hujus autem ue-
gotii cuni nulio n^odo ad viros Parochos pertiner. Cactc-
nmi nihil effe veriuB ^ quam qux a nobia diila funt, fic in

I foin^ probamus :

Digitized by Google

ii6 • : :

. ForoiaKantiaiixreceptivitatis^ prout hujus forma cff,'
conflituit attiibutt ommtim mum, (jua« KtfUiani m ixiiiiiffd
feofibiii ocuiis percipiuat.

At^üi forma Kiintian«rcccptivitatis, prout hujus £oc.
tna eft» res una cft et eadem,. ac ipfuuet Kaiitiani« '

Ergo Kanttani ipfi ^xmftituunt attrilmta omnium renun,
quas in mundo fcnfibUi percipiuat , ac proindc in eas con-
verttmtun «

Hic fyllogisnius , qui, ut ipfi videtis , nihil omnino ex
amoents oonfodjae leporibua (apit«^ Omnibus iogicx formbiiu-
ftruirur. Quid igitur in eo negartdum cflfeccnfcti*? An
)orem? An minorem? An confcquentiam? Major ex ipfii,
conflat jMindp»«, ^ibof tottim fyAema nititur. CoAie-
quentia e prafmillls evidenter fluit. Ergo fola minor pro-
banda ibpereft , quam fic paritcr in {ota& probamus:

Receptivitas , juxta Kantianos, eft facultas eonim äni»
marum, quse certe rem unam et eandem cum ipfis effiduot»

Atqui forma reccptivitatis, prout hujus forma cft,
rem unam et eandem cum r^ceptivitate pariter efficit, qui»
forma cujuscunque rei nihil aliud' eA , quam ipfk ttstaB vd
tali modo inforinata et conßituta« ,

Ergo forma Kantians^ receptivitatis^ prout bu)ii8 for-
ma eft, rem unam et eandem cum Kantianoruni auimis, et
proinde cum ipiismet Kantianis cfScit. }am vero htec for*
nia, ut didum eft , conflituit attrfbuta omnium rerum , quas
Kanriani ocuiis percipiunt.. Ergo neceüe eft , ut ipfi Kan^
tiani harnm rerum attributa et naturam conftituant, ac pro-
ipde in eas revera convertantnr.

Nunc mehercüle, Domini Kantiani^ etC ridendo dicera

verum nil obflat , tamen nos ridere velle non licet amplius

vobis fiiipicari« Seria et^m ferio , et quidem in icholari for*

« ma traäavimus. Ergo patet Kantianas animas , id eft , ipfos

Kan-

• Digitized by Google

Kanfianos totics in lupos , leoncs, uribs, tigridas, krpentes,
fmo lA cmmpos^ faltus et flumiiu oonvierd^ ^uoties haec vam ia

feafibus eorum occurrunu

An hxc opmica magti et lepida, cpiam vera fint, noa

hic quaerendi locus efl. Nam in hac parte neutiquam con-
Iradiccre volumus, dc forte vobis veinimium morofi, vel ^
lAeo isiYidi eflevideamur, quod noftfa fpontaneitas nondum'
itk edcxfla e/l, ut hxc flupenda plusquam magicx artis fpeci-
niiia {)erficiat; Verum ^id oenfetis? An hic pniicipits ve*
Ans tccomniodariifimus exiftendi modus fatis vobis placiett
^pariantibus vobis per magnae civitatis vias et compita^ fimul
^Pinlofophiae veftrse documenta recordantHn», quof^au*
<Jia et marores pe<flus vicifl'un pertentant! Modo ridens et
exultans , modo quafi lugeos et lacryoians unusquisque ve*
üräm ie ipium aUoqutttir et dtcit , ^>Ergo eerte hic Prin-
n ceps^ veruui, proh dolor! fum etiam hic fervus, imo

V hic equua^ hic •••/'Sed in promptH (ünt fempcr vobit
fclatia» Ad hoc cnim fatis eft, ut furfum oculos criga-
ti«. Tunc quisquc fecum reputans: ^,Ergo, inq iit, cgo
n Am ilie fbl , qui tan^ majeftalö progrcdi , lenfibilesque
„ radios in orbeni terrarum fenfi Iii lern adeo potenri et be-
^ Bigoä manu düfundere, videtur! Ergo fi aurea gentiiiutis

V Isrcola redirenf, nunc me Regeset popuH thureetpreci
bus adorarcnt ! Adeo de ipiis Kautianis numinibu.s iiiud

^ dici poffit^ quod dixit olim poeta de iiobis parvis
niQrtalibus : • ' - • '

Natur am expiUai furcä, tamm usqui returrit*

O tu lepidi/Iune poetaruni Ovidi^ utinani niortuus nou
, . ciTes, aut certe e tumulo^ (quod non procui diflat, ut ve-

rifimile efl , a Germanix finibiis,) nunc dd vitam rcfurgeres?

Quot hilares^ec amoeua& Metamorpholes vetcribus addere tibi
I liceret! QiMm mirumin modum ingenü tui leporibua or-

iuui luuüi i^luLoIupiiia apud uos brevi ipieudefceret ! Quam

Digitized by Google

gigaiiteis pafCbus per univcrfum orbem progrefTa cuncft
niortalfum animos ad feallkeret!. Ipib, medtus fidius, ta
liercul« nomen intlitix dar6 , et Kantü vexil}a f(
properarent« Tu Kaadanus ipfe Philofophus fiinui «
Foeta fadhis^ haec infiiiita convcrfionum ee transmutattonn
geiiera, non amplius velut inaiies fabellas , fed ut certiillma
natura^ miracula, coufideutiflime dcfcriberes.

Ridctis, inquiet fortaffe aliquls evobis, fed videte, nt
ikis vofi ipfi iu]^ in fabuia, nouae coipora per fe Aobis üojl
itmoteicere jam coo&ffi eftis t > Admiilo femel priucipio ,
quare igitur, qustexeo Üuunt^ confcquentias tatn morda-
cibufitiiäerns tioitisqu« cavillatiwibus fugillare videmiai? Sic
eft^ Docnini Kantiani, hxc confeffi fumus , atque nunc ife-
rurr confiteniur«. Nam res ead^iu non magis in duobus con-
tradiäorüs .ftatibiit eodem tempore videri» quam ui äsü»
mul exiftcre potcft, quiaprius eA efl'c, quam videri. Jam ve-
to fi fenfus nqftfli oorpora, qualia funt io,(e^ attingcccnt^
tune iaspe fier^, nt onum atqae- ideni corpus , duobus ho*
minibus Ulud fimui atque eodem tempore infpicientibus^
motum et quietom , albuin et nignim« panrnm et nu^niiiii»
proximum et remotum cfle videretur, Unde pafct, corpora
nuUo alio modo .fenfibus noflris occurreiie^ quaui pcc io»-
gioes, qua« non easdem numero et genere, fed^ pro dhrcr*
fitate temporum, diÜantiaium et hominum,' diverfas effc do-
cet experentia« An ve,ro praeter haTce iniagjinefi alia daatuc
corporaj^lenfibus noftris ipipervia? Cujus nator» fiint Uls
imagine^i ? Unde et ubi enrdem nafcuntur ? Quatuor his i&
pundi« tote cadio a vpbis difiamm.

I* Suntne corpora, qux licet fenfibus impervia et ab
imaginibuf, quaepculos noftros percdlunt« di^eta, tamca
reve^ exiflant? Quid refpondent Rantiani ? Neicimus> üi>
quinnt. Nos autem y quibus Deum infinite perfeclum loh
mtioiMS iumia^ nofcere datom eft^ abfqde ulla errandi ibr*

Digitized by Google

\ • 1I#

nidixieafHrmare andemus, corpora at Jmaginibu.«; ilivciTa cxi-
Ikere. Neccfle eß enim, nt Deus infinite peifcAus fiinunfc
et infinita veracitate potiatur, et proinde nunquain in crro-
Tem univtriäiem et neceilarium creaturas fuas inducere pot
Qu od ' tarnen reverS flieret, fi nulla extra nos pofifit
corpora exiflcrcnt* Nonne ad credendam eorum exiftcntiain
"^i quädam intrinfecä et ineiuäabili ornne^ impellimur? Quit
MxM^uam nüllum fibi effe corpus , nullumque dari folcm ,
SMÜa ia ccslis^dera , nuilos homikies nuUasque pkntas et
«bocea interris exiftere bonä fide credidtt? Nonne contraria
Opmio ubique locorum viguit et viget? Nonne eam unus^
'^tts^ liominum nafcendo fimul cum aere et laäe kauriit?

cum fit conftans^ univerlalia etneceflaria, ad nüllum
üne aiium autliorcm, quam ad naturse nonrae conditoiem
feferri poteft« £rgo^ fi nuila ab iniaginibus diverfa corpoim
adeflcnt, Deus Ipfe nos in crrorem induccreu Praetcrca
nenne ex eadem opinione onuiia « quibus erga parentes^ fi«
tios» Vrincipes cxt^rosque homines ienemur»' fiuunt ofB*
cia? Nonne ex eodem fönte oninis fadorum hunianorum
et proinde totius revelatac R^igionis certitüdo dinian^?
Nonne tandem ex eo focietas et perpetut labörcs, qnibus ad
Qoftra et nodrorum corpora iiutrienda tnfudaiuuSj onuntur?
'Qoare enim necefieefiet, utpropter meras imagines tot ^t
tantis operibus gravati vexareiiuir? Qj^arc nos natura, pro-
fter corpus, quod {peoiefolum exilieret, adfamem et fitim,
almor1>os et dolores per totam vitam tolerandos äamnarevo-
luiflet? Ergo harc illufio perpetua , uon modo vtracitati^
fedetiam bonitati, iäpienti« » juftitix et iändttati divtna; re*
pugnarctetadverlaretur. Quod fi Deus voluit, ut externa cor-
' pora« nonqualiafuntinfe, videamus^ fcd folununodo relative
ailemolmnenta, qux nobis conf(frrepoflunt^ ille non ideo nos
in errorem inducere , fed utilitatibuj» noAris piovidere voluit.

t

a;Ad

IM : '

2. AdaItei1ttnqmrflkmempergamuf«nempecDftis

£unC]inagiae5,c]uxiemanifc;{lasoculisexhibent. Sunwe iiiae
ireir etpropnedicfbe, qax^xiAentiamfortitaBfunt, an poti
Ut ajunt Kantiani , merx ac nudae apparentiac , qux iic ini
0ium cjttidem realitacis graduai in ie cooipledumur? Qga^
Ii ducem cxperientiam fequamnr« Ißx imagines, prour
ocuiis percipimu^ , funt fup eriicies adeo tenucs atque exigus^
ut oinni profunditate carere^ nihilque abiis^ quas in ipecsi
Iis et acjuis pidas mtoeixiur^ diftare vidcantur» Relarrve ad
dculos, nuUumeA inter utrasque dticrimen, imo hinc et il-
Ünc acciiMiifimaetomnit6odafimUimdoade& Coa.1
gregaati tibi et in unum colÜgenti, fi fieri ppfTet, oinuej et
jCngiüis ab ocigkie mundi in fbntibus et; fluvüs depi(2«s ima- 1
giiies, numquam contingeret, ut ex etsnon felam unrus d-
Vitafi^j Ted unius domiuiculae niania conArueres* iVcc
men easdem merum efle nifailum ideo dicendum ttL S
quae enim imagines pro apparentiis omni re vacuis haben pot
feat hoc potiiCmu^ fas effet djcere de iJii^ ^ qu« nolni
ipecolum quoddam moltiplicans intuendbus occurrunr« Tuoc
enim viginti vcl trigiata vultus alios aiiiset vuitui noftropcr-
^ۊt finuies con^icimus. Nuiius tarnen ex bis CnpJis vu/-
tibus eft merum nihil. Nihilo entm nullus eft vuitas, nulli |
iuntoculi, nuUacnares^ nuUuiu os^ ilcutvideaius iodlefin-
gulia hifce capitibus. Ergo omnes imagines , quz oouUi !
noftris fe produnt obvias, rebus proprie didi« vcrcque exi- '
/lentibus annumerandac funt« . Kihii tarnen ilJse Ja natura fua |
cotitinent^ quod ad res fptrituales atqoe Inextenfas referri li-
ceat* Eas enim in fpatio diffufas et extcnfas videmui» Cum
, jrrgoprius fit eile ^ quam videri , hinc patet, iisdcm hni^
Iiibus nihil ineflc fimplicis et ipiritualis, fed ea£ potius veii '
et rcaÜ extenüone compingi. I

S. ünds I

Digitized by GüügU

«

i . • *

(

■ 121

3« Unde vatan nalcuntur tmagines? Unde^V.G« vigin«

vei triginta vultuum effi^es natse funt? Nos quidem con-
irfiuu et vimadunatain luminis, ipeculi et oculorum Ulis /
pctfionem exiftendi fufile fatemur. Sed quas vcra fuit ifliut
l^itlciitiae caufa, ideft, caiifa cfKci ens ? Levibus atoinis, quU
\» lumen^ fpeculum et oculi conilaut^ non ea fane e(i {bw.
mia^ nt «rtis miracula condant« qu« perittflinii piäorea
u>^^^uain poiTent iaiitaii« quibus^ue ipfa auiisa perficien.
jds» ut &pe jam demonflraviinus , omnino impar eA. Ergo
oportet (uperius afcendere et ad caufam confu^ere, quac fit
i*\atdligens et fumme fapreiis , cum depidas halce imagines
*tu&im^ afte finxettt; 3» perpetua et univerfali» , cuih ea9-
icm iinagines et in eisdem circumAantiis femper et ubiquo
onunn mortalium oculis confpiciendas cxhibeat; 3. omn!«
{ckßs, cum illa non iic ubique terrarum et fingulis momen*
ts eas piiigeret imagines^ iiifi optime nofceretnou modo
coqAos fokres radios, fed ettam internas omnmih> quot*
<\v\ot funt in terris, oculorum formas, fimulque externas
leiifibilkcf Gtrcumjacentium corporum figuras>. juita quas
pcrpetoa et conftaati lege fabricam opertioi ibonun dirigit ;
4. dcuium omnipotens, cum Icnfibiles vei iiifeunbiies ato-
mos, aade velot e cauiis occafioualihus fupradiäs i|nag^lei /
toalcontur^ ipfa moveät^ ef fimul perpetuis et alteniis modi»
kadouum vicibus afHciat aaiaias, quac depidas hasce imag^
10 oonfpiciunt« Ergo Imtc' caufa pneflautiffimat quam Dui
nomine vocamus, non modo fenfibiliter exteuftun^ fed in. •
<dig«iuem et fpirituakm muudum Providentia iiia regit et-
{ubernar«

4« Jam demum nobis tarn corporum exiAentiam> tum ima^
{jooin naturam atque origmem plan« eognoicentibus, nunc
quacrendnm td, ubi coufiAaiit iffec imagines. An extra,
aa imra animanim noftranim limitea habitant ? Hic jnaidniaL
^ritnr inter nös et vos difcordia« Nos ftcd pxincipio , quod

fopc

*

laa — —

£epc jam in medium protulimus , quod^ue fupremum c
omniuiiifctentiaruinpriDcipium« exinimamüset proceito d
d'unus, illa« iniagincs nobis eflc prorius extrinfecas, qura s
tntrum nunquam eas intra« femper autetn extra nos pofii
videmus« Porro, utpriuscftefle^ quamvideri« fic pri
ti\ in tali loco efle, quam ibi videri. Ergo hanc fentti
tiam Veram efle^ non folum interna, unhiscujuscunque n
ilrum experientia, fed ctiam ratio aperte dentfmftrat.

Praeterea memorat» imagi^es eflent procul dabia anfm

rum noArarum modificatiqiies; ü ill« rev«irä iiitra earuni J

jnites confifierent* Hoc autem fieri noapoteft. Nam ej

.... • * • »

tenfas eile imagines» fimpiices autem animas et ab omni ej
tenfionc aiiejias eile jam demonÜravimus« Cum ergo cujm
cunque rei modifkatto nihil aliud fit, quam res ipGi iic mo
difica'^a atque difpofita, hinc evidenter patet, imagincs ocu-
hs noArii con^^cuas nuilo modo eSt animarum nofirarum
modificatiooes^ ac promdeeasdem eactra nos pofitis.codTiftere.

Cenum cft iiullam c^nfionem oculis perci^i , nifi co-
Jorum auxilio, Qni fi omnes abclTent, ti^ic evanefcerc: Tu-
•bico totius oaturae ipedaculnm. Ubi ergo funt colore^, ibi
HOS Corpora yfdemus* Quo autem in loco colores bs>
l)itant? An intra, an extra nos? Confcieutiam noikam in-
terrogemai^ Qjjid iUa refpondet ? SciHcet mmqnam conti»
fjHb, Qt toittrimi), fed econtra femper corporibus extn
OOS pofitis in harrentes viderimus« l^rgo hisrevera InbKrent«
quidem pitea ß/t efle , quam ^ideri. Deürfe experieniii
docet, pofle colores in tot partes dividi, quot funt in
iii>rporibu8« quibtia illi fiiperinaponi videotnr* At vero
•nima, cufus fimplicitatem nimo in dubium reroeare -ne£ü
^(l, nuUomodo poteA dividi, ergo colores ad cam noij
pcrtiBCftt, ^ {HToiode. omok phmomena atni aoa pofi«
iouüiltuit»

Den-

* *

>

Digitized by Google

19}

Denique fi corpora, qujbus percelluntur oculi, mtra
manereiit , et antmabus noftris,. velut totidem modifi«
tiones , fnlisererent, tune uniUscujusque noilrum «nima eC>
mundus fenfihilisj tunc Acut hie, ili^ omiies materiae
oprietatcs fortiretur $ tuac eadcm omnes et varias ügurat
fliporum, quse fenfibus noflrisocciirrunf , vicijUm indueret;
nc modo in lupos , modo in jeone^ et caetera Orbis feniibio ,
\ objeäa nosipfi reverS vertcremur; tunc demutn ex eoom*
« qua£ ioicio huju^ Epinpiae iibilavimus^ abfurditaftes fe-
^^odtmiir« Ergo patet imaginesj, quas oc^li noflri percipt
UQtj nobis eiTe exti infecas,

Qoki adverfits clara hacc argumenta opponere licet f

«tisnc hanc feiUcntiam iisdeni involvi diflScuitatibus , quibiit

• • .

mtam opinio Phiiofophorum« ^ui corpora, qualia iimt ia
i, ?ideri contendunt, nec iieri pofle, ut quidquam extra

üos poütum videamus , quia tunc res cqg^o^ceJlda . auimam
imintdiate condng^re et proinde afficere nequiretf

Animadvei;titc primum, Domini Kantiani, in lapidc mar-
roorcQ et fexagi'nta, V.G« quadratis cubitis extenfb contineti
intelligfbiliterfiguraset tmagthesömnium homtnum, quadrupe*
iüm, reptilium, pifcium, volucrum , quotquot aboiigine
nnadi extiterunt. Quamvitf iUe lapis pnftinam formam
fcnper retincrct, nonnc tarnen pofTet Dens in illo fuccefTive
^is oculis exhibere omnra deliiieamentaj unde nonfoium
ilexandri / Casfaris^ Caroli Magni et aliomm antiquitatis Tum-
niorum viro.ruui,fed ctiam cundoruni^ qui nuüc vivunt in terris,
iiominnm ftätux exurgerent>? Übe imagines« quae nihil ia
ffiarmoreoJapide prorfus imniutarent, efftnt nobis extrin fcc2c,
WC minus potentiam^ quam fapienuam iliius> qui vobis
ttt confpicoas faceret, demonßrarent« Putatis huic opeH
feifidcndo Dcum cffe imparem ? Ubi funt ergo tautac

124

ifhe dsfficultates^ ^aas hafic opitiio iecum inToIvere

vidcbatur?

Quamvis exten^ noil fitin mfinitum' divifibilis,
eam niaximo et vei^ incredibili modo dtvidS pofle nol
fifireudiun cA. Qiupt ergo fuperficie« in przdido marmo
lapide indudimtur! Nonne Dens poflfet fic easdividere 1
4jue exteudere, ut omiiia mundi phöcnomena, licet ferc
bnnieafum pätere videapturi inde tarnen fenfibilitcr exTu
, gc rent ? Nonne ille lupVemus renim artifex poHet iuperf
cies alias aliis fuperponere, et nihilominus eas« quortju«
fuiit» pro ratione locorum, temporis aliärumquc cirtiu
flÄntiarum, fiiiguias vlfibiiiter cxplicatas fucceffive oculis nofi
^ üs exhibere ita^ ut, duo bomines yiderent non quidem idea
corpus ' motum fiihut' et quietum, fed duo coipora fi<
miha^ (|UorunLunum quiefceret^ aiterum autem moveretur?
' Moone etiam memoh^tac IfiipeHicies alis alüa fiiperpofitst et
tim^n' (ingular » pro ratione temporum et (peAannum,
alternattm prsefentes oculis exliibitae, fic antea diverfis co-
. loribus a Deo indui potuÜlent , ut alia rtyqra eilet alba vei
rubra, alia flava vel viridis? Hoc faue modo contifi^eret,
Ut duo hpmines , non eandem pned(e fuperiiciem aibam
mul etviridem confpicerent, fedunuseam, quae alba eflet,
alter autem illam, quac viridis« Quod fi r^ ita foret, whil
in ordioe pboenome^orum, fenfibus occumint, immu-
taretur, etomni^^ ficut oculis apparent, eflent revera nobii
extiinfeca« Qius affirmare aufit« non« iatis eiTe Deo virtutis^
atque potendas , ut hasc perficiat? Quanquam quid agimos?
Quare evolvendis hifce quzfiionibus tautopere infudamui?
iSatis fit domonftraviile extrinfeca nobii efle phcenomeiuu |
C^omodo haec autem ad nofperveniaut, parvi noftrarcfcfti
aogaofcerc; Nonne in manu fupremi nuininis fexcenta fupt !
mdia, quibushoB opus factUime perfici valeat? |

Quid

• Digitized by Güügk

■' ^ ' ^ ■ • M7.
(^id igitur addeut .'Kantiaui ? Diccntne phoenomeni«
ttra Aos pofitts gnünis untri non pofle , nec pjroiude ab ii$
Sei ? Quopsquc tandem corporum attributaet proprietatc^
1 «umas noftras traii&ferre libeUit ? Ergone iatet lUaeianos
Rpens adaghim: fangfre it tafigi folmt eorporh $ßt
}uomodo autcni corpora^ quz videmus, agere ppiTeut in
jjinit, mß ilias moverent? Qgomodo movercnt^ nifi
ttätm tangercnt? Quomodo dcmum itsdem, nifi per
tidimet appUcationem partium , uuiri et conjuc^ polTent?
i&dpritniu, an corpus itve phyficuni^ live fenfibile
partts fuas aiiima; flmplici applicare poflit« Apage lioc
«ottü monftruin, üCteriium valedicamua «bfurdis iftis
tRorftot, linde fua potiffitnüm deprompfit materialtsmus
Qt^ii. Dtuin foium ia animas agere poiTe fatis et abt
uk demonßratum fuit. Quis iaficiari audeat eis Iii«
;mno numini iiiefle vires, qua? neceflariae funt, ut res
ütn üos poiitas oculis uoflris exhibeat? Quid autem ex
BS, modo dida funty fequitur? Nempe Kantianum
fyüema, cujus falfitai toties jain antea dcinonftrafa iuitj^
peairug evdli« Cum cnim omnia mundi fenfibiiis phce*
Bomeiue rebus extra anunarum noftrarum limites pofltis el
^ereexrftentibas coiiftiterint , hinc evidenter patet» non fb-
ilii a fpontaneitatibus lioftris iiuUo modo perfid^ ied
^^vrm avrtt, id eft, entia, quac reaBter cxiftunt, totics
^lobs peilpici« quotieis corpora fenflbus, vel imaginatioui
j ^'^r. Qu« Ii Vera fint de ipfis corporibus , quid judi«
' ö^^üfli eft de Iis , qu2 purus intellectus percipit, vel qua: ad
.^noftras folummodo pertment? An hxc omnia per
•"wlilis a fpontaneitate imagines^ cogno(cimut5 ? Verum haue

Ji^^rftionem fat fule tradavimus* Nunc ad aiia licet pro*
Pölert.

Jam Kaiitiauorum corporum proceritatem et latitu Jinem,
Kantiao» fcholae fua4>toris priuci^ia, matfaematict

• '* metiii

186 . "

metirt vohimtit«' Quapropter fumamtis e medk> Ki
genUs uawii, (^ui Itaturä inuiimus efle videatur« Roge
•onifUt afccudere velk in altiilimi montis apicem,

planitiem quindeciin leucarum fpatio ex omai parte
drcuicu patcotem oculis proipiciat. Tuac oculuscjus erit«
trum ciiruli, cujus radius quihdecim leucas lon^^itucffne i
xquabit, diaineter tiigiiita^ et promdc circumfereiuia no
aginta, quia drcumfereÄeia drculi eft ferc ter major d)
metro. H«c eft magnitudo realis vel apparciis iiiia^'ij:^
quae tuuc illius fenfibus occurret. **t

Jam vero cujus naturx eft hafc -imago? Illane e.
mera appareutia^ qux lüliii realii in fe contineat? Ho
fieri nequit , quia nihfluin videri non poteft. Illane
iuiiplex atque omniuo iiiextenfa? Hoc etiaui impoilibiJe c/l
qoia rebqs tnacteniis extenfio repneieutari non potc/L An
üla demufn patet minori fpatio , quam i'pfa patere videtur?
Miiüm^ Naui prius eü elTe , quam yidcri. Cum igitur bare
iinago extenfionem nonaginta leucarum ia fe coinpledi vi«
deatur^ iieceiTe ti\ , ut eandciu revera contiueat« |

Übt autem Jacebit .(antx magmtuduua imago? Intni-
nc, an extra aniinae Ipedatoiis limites? Juxta Rantiaiio- '
mm principia, nullibi, jaiH intra bujus animam üia'
confiftere poteft. An vero anima fimplex atque inextcnia<
pot^ft in gremio fuo compicdi atque coutiiierc realem et
nonaginta leucaaim ipatio vere «onftantem imaginem?
neutiquam profeAo* Necefle eft ergo , ut anima , q"*,
domicilium erit tautap et tarn late proteniäe imagiais, i^j
ipfamet extenia atque corporea* Ubi äutem jacet hsec aniin^
Extrane, an iiitra corpus? NuUibi profedo anima corporea,]
nifi in ipfo corpore confiftere poteft. Ergp patet, fore,
realts et nonaginta leucarum fpatio vere conftans haDC imag^
iii Kaiiciani fpedacoris corpore contineatur. Jam ^^^"^
ebattnens contento' majus efle debet« Ergo ejusdem KioQ*

Digitized by Google

■ • «a?-

t corpori« ampluudo ipatium oonagiuta leucamai reveia

y Hacc fane magna fuat« Verumtamea nondum iü»
MKoonf; Nam barcima^ non in omnibus ^rpompait|«
p difTofiditur« lila fane nee in auribus^ nec in nanbus^
|c ia pallito^nec in cactcm menibris^ nid in exterui et
vif&t organo habitat» Ergo iIJa neaefiario jacec ia
bei et in ea parte cercbri , quam philofophi, improprie
,^^|KDdo, federn animac noncuparunu Haec autem utraiiuo
{IIS (igillatim liimpta )et Ipedati relative ad cetera« membn
inj) adeo minuta et exigua>eft> ut vix (juingenttfimam
maxini« Jatenun circumferenti« adaequare poffit^
^"Cnnigitur pra^dicfla imago in ea parte cerebri Gonclufa niau«
er coodaens conteoto ü?mper iuajus,eile debeat^ De«
fldecA, Qt m Kantiank corporibaapars eadem cerebri ultr»
^iOflagiata Icucarum fpauum pateat, et proiiide ur niaxima
kcciüsctrcumfereiitia uniua Kantiani pbiioübphi quadn^inta
quellt kocarum milUa faperet* Nam 500X90 trr 45000.
Sed in pia:is<jue hominibus maxima iaterum ciixumier«iitia
mt&m pirtem altkudiAis corporis vtx atdngere poteft.
Eijo corpus unius Kantiani FJiilofophi vcl natura miaimi
f^^ta qttio^e Icucarum mülibus lalitudme ampiius, et
VMügiuia mUUbiis altitudine proceriaa tflemathematice de«*
"»^^rtraruf , Kam xooo X 90 — 90000.

Eil agite, properate, viri, ferte thurribala , et iibiqw

^^'^ honoribus fumeut aitaria. Vos autem parcite, Dom-
I "»i^aotiani, iiquid ignoranda kpfi in vos pcccavimus« Nun^
\ msg cachimiis lacrymas {iiccedunt. Nunc per reliquum

^Ar% vitsB tempos vos noa üblum magnos, fed omniun^
{ ^^f^BQui iBtxuooa e0e palam et ubique prsMlicare voittmusj

Qnaaquam baud fcimus profedo^ ad quas fpecies eu«

^ tauisB molis gigantes referre Hceae. Dicemusne hoiiii^

^ui tamimmania diilauti^ limited uatuias uoiiid^ Aipt-r«

aiit?

U8

antf Dteemusiie damoties, pne quibus pygtmras c
Miltonoaicus ipfe Satan ? Malumus fane cos dic^rc Angci
qui novo quodam nolusque Jfnoto inctmationis get
huiTiana corpora induerunt* At vero telluris ambitus , ji
Ceographos, novem leucanun miJiia amplius noa pai
et proiade ejutdem diimeter non anpUos patet trta ieucar
^ miliia* Ubi ergo habitant tot latiiHma at^ue altifluna K
tbnonim oorpora ? Certenoa üi terris^ nee ettam in /uj
qua? ip(a tellure minor cft; nee infuper (apientiffimoa Pili
ibphos in luna coilocare deccret. Quod quidem fi
non po& aftfonomk^ probadir« Ubüum iUi igitur ha
tant? In fole, credimus, in ftellis fixis et in exte
maximx amplitudüiis fideribus* Haec funt procui dubio , k
fimt nativa et indyta Kantians gentis domicilta. ImpoiCbi
eft enim^ ut tantae proceritatis homines rcgiones aiia^ üicohn
Qgomodo autem contiogit , ut eos etiam hit in tecris vidc
unus? Recordemureoram principia, quibus pofttis certun
e(l , nihil hic anobis prsbcer rerum imagioes perfpici. Quc(
fi tlhe , quibus Kantianonim eorpora nohis mantfefta fiunt
parvae atque exiguae effe videaiuur, hscc non ideo tarnen mlii
ora funt» Hic enim error feafiium ex inunenia loconui
difiantil oritur* Quod quidem Philoibphorum geimi mini«
mum eil in territ« eA, ii;edius fidius^ maxinnum cft inczlis
Cujus rd exemplqm natura nobia ponit ob oculoi. Decie
eoinx centies milUet (blterrfi major e(L Nonne tarnen ho
Jus imago in tiuminum aquis depiiäa minima eft? Xdem 4
Kantianonim oorporibus dices*

Nulius profedo e vobia^ Domini Kantiani , & tuam
tflTe virum fufpioatua antea fiierat» Quod quidem nullatoni

miramur. Sic enim rem natura inßituit, ut, quo quis mi
' fohbtts poUet virtutibus« c6 minus de k praeclara jodicei
Magna quippe modeftia magnos viros dccet. Quis autem «
•muibus. Qlnaino iiominÜNis major iaveniri poteil

Digitized by Google

imefopho , cujus corpus , (ne<{uid de atiunä dicatnul) noa«
p6ita leticarum millfa 'proceritftte fiiperat? Ea efl IiTijus vir«
uüs, nempe iiiocicUije, indoles^ ut femper prac uiainbus vc»
pHD quoddam habere gefliat ; quodiilafibi ponit ob oculos,
er quo, veiut fol nubibus, Cic pracftaiitiiTiir.sr iiigenii et animi
H^tes obteguntur. Verum lucceilu tcmporis Aatiin et iio^
fsmk evenic^ ut ventus vefaetiiens e feptentrione, veli
• msklie oriatur , quo iugata: pi oculnubes demum evanefcuat»
Tone fol in aerepuro darior affulgiet, eeoinnes terrarum in*
txix radiantem frontis ejus majefla^em l«f?s et mlrabundis
ocolii confpiciuut« Nobis quam maxiiuegratulamur, quod^
lato licet honoreuidigna, noftra tahien-focietas fueritcjuafi
^ ventus, qui valido fimul et moIÜ idainiue omnes impor«
moi nubium acervos everrens ätque difcotiens m^iftA^
tmitm in Incepofiiit magiiitadmem et tmmenfa» dotes, qui«
bos Kautianus qui&que Fliilofophus fupra ca^teros mortale«
tDD&oet, O fortunatos nimiom , faa Ii bona aonnt^ Kant«
ianosl ' '

Saipicamini fortafle^ Domini KantianT, nos jocofe

roagis, quamlcrio loqui voluhre, corporumquc vcftrorum .
unplitndinem a nobis coufultö et de indu(\riä ionge ultra;
Pfiacipioruni veAroriim liaiites prolatam fuiffe. Errat!« pro-
fedo« Nos enkn pedexauto naturse ducis yeüigia feciiti , a
■noribns incepimus > ut ad majora inde pergeremus^ Initia
flippe femper tiinida funt« Idcirco metuebamub, nc, fi ca,
(px mox fumus diäuri^ Aatim in medium proferre aufi
Äisfemus, parum fiducisp apud ipfos Kantianos, licet incre*
dibilia credere jam dudum ailu^tos , nobis faceremiis. Nunc
igitur dicimus^ unius Rantiani corpus , non folum ad no«
fli^giata leucarum millia proccritate fua aflurgere, Ted cttattl'
apdtatem fpatü infi^ti univerfam miiUes ab.eodem fu^eraru

' ' ' . *

Digitized by Google

Quod lU manifcAo luipioe pateat> lecordari fach
s. fp6tium purum ^ }uxti Kantü principia, formam oif
ceptivitatis fcufiis cxtcrni; a. matcriam reprxfentationis
tii puii iiifiiüti uon aiiunde oriri uec defumi , quam
dem forma recepttvicatts fenfiis exeenii> ubi Iure iniago
manus fpoataucitatis elaborata producitur. Ergo , cum
' nus conrento contmcns eile non poi&t, patet reccfvtivita
non breviorem efle infiniti puri fpatii Imagine, quam i
continet. Ha^ iniago certe efl aiiquid , quia 12 iL
nihil reprxfcntari poteft. lUa pyriter ^ eft esuenfii..
res inextenfa extenfioncm fpatii nullomodo adtiDbri
'potef}« lila . deiiique eü linfiaite extenia, quia itnpoi
Ule>fl^ ut repr»rentaHo infimti ia imagine^^'ta coj
tiacatur« Ergo tarn vere% tamque late protenditur imag
fpatü pttri infiniti , quam ipfumm^t ipatium infinitum, £ il
lud rever& ex liieret. Verum haec infinit^ et realiter extenia
üiiago in leccptivitate fenfus externi tota continetur« Patec
igitur receptivitatem non minu» efTe infinitanu Sed recep.
tivifas in parte corpoiis, qua: milJie« toto corpore minore/?,
tpfa coatinetur» Ergo tandem, juxta Kantü principii, geo»
metricedemonflrarur, totam infiniti fpatii imm.enfita(em cor« ,
pore uuius Kanciaiii Pliilofophi miüieii fuperari«

Quid refpoiidebitt« , Domini Kantiani? Diccriine infini« .

tatem fgatii puri » uon per conceptum , fed folunmiodo per .
intuttum avobis cognofci? Hoc iane minmuc Namex.
una parte infinitateni fpatii optime vobis efTe notam affirma-
tis , et ex aitäa intuitus finc couceptibus cxcos eile conten- .
ditts« Csecus autem, ni faUimur', videre non poteft. Ergo ^
non modo per iutuirum , fed etiam per conceptum hanc in-
finltatem fpatii innotefcere vöbi« fatendum eft^ atque eo &• \
cili&s , ^od aflirmatisi «andern efle folam et objedivam
materiam> circa quam Mathclk, id eft fcicntia omnium ,
cbrdi&ma ver&ttin Qü^nquam nihil prori&s nollra interc/l ^

. Naiu

Digitized by Google

131

»Um, juxta vos, omms iutuitus eft iimgo^ et onuiU imago
IttRänetiir in rcceptivitate , ubi iUa fpontaneitaris auxilio per-
^faur. Ergo rcceptiviras Lac contineu^ noii iiiinor efli: po-
teAamt^iua iiifiiiiti fpatn imagiiie« ^seprofedo vd aalla^
fei iafinita eft, * ; v

Quid igiturrefpondtbitis? An contendetis receptivitates
«maram noflraruni non locali , ücut eft materi« propnum^
kl ipincuaii modo in corporibus iioAris contineri? Simpli«
ätem anims propugnantibus PhUofophis hoc i-efpondeso
iDTtafft liceret. Vobis autem^ qui tot inachiiiis eam im-
^Q^u&tü^ V9bis clainaotibus Ipatiuin eÜe formai^ receptivi«^
lüitiiiiinx , eique velnti fubjeSo adhasreie , vobk prstferdin
ßnnantibus luhii pofTe cogiiofci, nifilocaleni in fpatio j^rx^
^maa habere videatur, iAa fitne via fugae ocduditur« . Ubi
cfgo corpoream ifhiti receptivieattm coilocari vultis? Noa
extra corporum veAioium iimites. lilaeiiiui adiiaturam ve«
hi&pertinet, nee aliam. eile vobia> quam corporis natu«
naabuiide probatum eO. lila noii in oiiinibus corporatri
7(/brum mcmbris dUiuiuiitur. Etiamii autem res ita
Um I faltem-üide fequeretur/ unius Kanttani cotpns tin«
^[ueife, ut aiagiiuudine ibä adxquet cotiu> iitfiuiti fpatU
fori capacitatem,> cum, in hachypothefi, illud receptivita«,
Inn et conciuram in eä imaginem infinitä magnitudine' prae*
&%min fe comineret* At vero noii ita rem natura iaftituit..
l/biaam iiaeC inuneniä infiniti puri fpatii in»^ naicitur? In
receptivitate fcnfus extcrni , coiicJarnant oiniies Kantiaiii« .

Ubi ,autem jacet extemus iße feufus^ in cujus recep« .
Zitate tanfa imago procreaturt lopede? In manu? Certtt
Ergo iu retina* Externus enim fenfus non eft in cc
^«bro, Atverq, juxta veftraprincipia, hw imago noiiquam'
iniiotefcere poflct, nifi illa in receptivitate (enfus in-
^qI, ideA^ in cxiguä quädam parte cerebh dcuuo reiica»
'*^« Sed utraqye pars Jiumani corporis drcitcr millics toto^

I d cüi- . ■

I

Digitized by GüügU

corpore niiuor cft. Ergo non jocofe , fed ferio atque vcri
fime diximas , ipfam fpatü puri jminenfitateiii luiuis Kant
aui corpore millieö- iuperari. Ergo vos eftis inter hacNC de/,
extreina couAituti: nemp,e diceadum vobis cA, imagfiiet
infiatci fpatü, quam videds, ßttt nwum nihilum et proiod
niliii a vobis vicieri, vei dcbctis fateri corpora vtftra
efle kfinita» l^imiim omnui fyAematis veftri fimdamenu
everteret. Ergo tandem feamdum vobis cedeodum eft»

Nunc y Domini Kandant , fiqnis invidos in vos graflkii
aodeat^ et, laudemlveftram mintiendi eanffi, vos ex albo inag-
norum vironim expungere, atque inter Fygmeos Pliilofb-
phös namerare prseftunpferit, porrigite iUi pancgyricaa lAas,
^uas ad vos direxinius, epiftolas et dicite: „Sumc et lege,
4, Ifta quidem maligna atque maicvola Farochorum fodctas
„ oon ita .m^ltum profedo parttbnt noftrts favere videtur*
Hxc eadem tarnen evidentise viribus fubada et coadla ,
quand nos quisque facere debeat« palam confe^a eft* la
hoc enim ifto libello , quafi in cujusdam geographic»
chartse icaia , menfurain noftram accuratilfime exaratam
reperies« Nos quidem , quanta fönt noftra corporis tan-
^, ta uou eile ingeüia caiidide fatemur» Haecenim^ cum
„ ex elementis materias conftent ; et partem corporis md-:
„ lies tote corpore minorem incolant^ necefle eft, ut pari-
ter miiiies amplitudinc corporum noftrorum fuperoittii;
^4 Veromtamen ^ cum haec eadem ingenia fpatio inimifo nöa
„ erte breviora aiiiinde probetur , nulla profcdo cauia eft^
„ cur uaturam iußmularc veli^us, quafi hatc aUna parens
„ avara manu dona fiia nobis largita filerit/'

Inteiligitis igitur« Domini Kantiaa ^ quot et quanta of-
ficia in gc'ntenv veftram conttilerimus. Verum fi haec fittf

non cfle videantur, poilLmus etiam inajora largiri. Quid
vultfs amplius ? Jam ihöndum fenfibilem , id cft , folum or-
bem, qui nobis notus eft, e iiiliilo cduxiftis. Jam fj onta-

. ncitas

Digitized by Google

/

(&iatas vfftra eundem tniro, quo folget^ ordtne mundum de«
^cdn^f. Jam animainm vefirarom imtnenfltas immenfitarem
{pdiiiifuiici , (juam corpora veftra niillies Tupetant^ accura««
[ liSme medtur« Quid vobis reliqni tl\ / quod defiderai^
Ifcear? Vultisne ficii funi ine et infinite perfedi? Ello^ Hoc
f nriiaatüfimo muntre noftra vos infuper iibenciiCme niuni*
ficentia cumulabTt« Sed quid memoramua de donis, cqbSt
v&mi^ perfecflip jure ad vos pertineat ? Nonne hxc eü. nc«
b&riä et. prscclam Kautianas *iiaturx appendix , qu« veluti
/fomerriciMTi coroUarium , ex denionArationibus antea pro- '
ätiidiiBuic? Nam uiiicum eile iniimtum, et iliud e^Te ne«*
e&riD infinite per£eäuni, fupra demonfiravsmut« Poiro
non folum quoad corpus , Ted etiam quoad aiiiaiam in-
ims efle nuperrime probavimus. Ergo vot eftis infinite
}!&iStu Ergofortuiiafustlleftiikonim hofpitii incola; d«
f-io memorati fumus, non folus cfl patcr setcinus.

Quousque tandem Kantianos ftultitiam plenis poculic
eViWe non pigcbit ? Nonne fat longos fatque copiofos abfur-
ditatuia iiaudus os eorum abforbuit? Nonue debent elTe jani
deaiiiinebrii?Illo8fane jorafledixeri^» fore^ute deliriisinalia.
frioribus- feinper grayiora iterato et perpetuo lapfu proruaut,
Itterea tarnen fe fapientiffimos atque dodiilimos lotius Ger- .
mix Philo fophos prardicare audenr« Quodnam^ Dens im«.
narulis , Pfailoibphiae geuus !

Unde hoc inauditum amentisc diluvium in patriam nö-
im fubito irrupit ? Qnibis c fontibus natum dl? Nempe.
fxhis principiis, qüibua Kantiant fyflematis moies fere tota
innidtur : Nihil nifi per extenfas et fub forma fpatii exhibiias
vnaginef cogno/cere dafür, Spathm et iempus famkatibus
mmarum noflrarum^ vetuti formen , inharmU Omnet no^ *
ßra imagines non extra ^ Jed intra nos, perinde ac c cetera
«umarum modißcafionef, eonfinmtuK Nefcimus profeäo,
'inie clariiis demoufliareiiceat, non folum Kantiani fyftema-

tia

Digitized by Google

J34

tis fallitatcm , fed ^tiam eorum Philofophorum error
qai oumia cognitionum noftramm obje^, et praefertil
fendbiiis niiuidi Fhoenomena in aiiiniis noflris contineri £on
niaruut. i
Ergone Categorias veftras, Dommi Kantiani, indonj
tas abii-e paticmur? Hoc eiTet profedo graude fcelus. Viel«
mur/nobifi Kanttum videre, <{iiaado ille hunc foetum ixkxri
bilem e cerebro fuo primuin progenuit* Ut tunc ille riül
Utlaecabundus exultavit! Ut deiuio a fe procreataa v^ter«
AriftcHeiis Alias paternlsoicvilislfbavit! Qvas funcllltim ami
ca voce ailocutum eile animo fiogimus«

Salvcte, nlifp. Magnum opo» aggredior/ • Volc

Scepticiimum per univeiias Germaniae regioues difTundere,

Sed timeo Priocipes et MagiAratus* Tkneo tdhüc magis

Icholaflicos Philofophos et Theologos , hypocritas iacer-

dotes^ etaUos ejusdem fan'nae nebuiones« quorum muitt;

longe melius • qaamego, callent philo(bphtam^ Nunc

aufem, cariifiiuae natx^ nunc nihil periculi amplius fuper-

9« eft, cum qpi tos in Graeciä ante dao annorum millta

„ olim genMtas» et in pulvere fcholarum, ubi ferulare

rt fceptrum per tot annos tenuiiUs, deinde fepultas, nunc tan-

9> dem in Germania rcgeneratas laetos habaerim. Nam ufai

primum ininiici mei confpicient tot et tarn alte depreflas

^ in frontibiu veftris rugas, tone ne minimam quidem no-

mdarom rerum voluntatem in animo mihi federe fufpi«

caturi funt» Venite ergo condlioruin ineorum participes

etibdae^ et auxiltatricem indy tis iaboribns manum por*

« rigite. ^

„ Ut autem qua de re agatur^ intclligere poffiti« , feien- ,

^ dum vobis eß^ philofophieum quoddam fyfiema fopra.

,,,{iindamentum Nfhili ame conditum fuifTe» lUud fiiper i

^ pul*^m, id eA^ in abfhrado et genere fpedatum ipathim

^ et ten^^(quonim ntqinim extfterepoteft), totumhac*

teuus

Digitized by GüügU

I»

leoajs inöixuin recubuit. Cui pracdaro fyftcmati , ut ad
ü p imnnm perfedioois apicem evchatur , nihil jun pneter
. ^«dtcium et rationcm deerat. At vero, vobis aufpicibu«,
^ i^hü jam amplius in illo deilderabicur, Ut eoiai fpatiuai
poram forma eft fenfbalkttia extern» > pumm sotemtem-
„ pus iortiia feniuaiitatis intcruae^ fic facultatum judicandi
^ et »dociiiaiicli forim vosMines erit», «tque ita^n parcem
^ oaturae human« > non mims •clempuf et fpatium, ve*
^nietis« Nemo fane homi«uin fufpicatus fuit, fe eile pu-
^remtempuf etfpatium, et praefiatiin duodecim . Ariftote»
^ Us catcgorias» At vero magna magnis viris audcnda funt.
» Volo czperiri^ quousque eredulicas conim, quos Piiilo-
«fophos Tocamus^ quique cssterit mortaljbus fe longetn-
gcmo pwcAare arbitrantur, progrcdi queat. , Judicarc eft
, ftmpere convcnieatiam vel diiconvenieotiem tnter attri-
Imtum et fubjedum , Perceptio aateni evidenter ad iü»
»tdilMSuinpertiiiet« et prokideuiia cft judicaudi et ratioci-
Qaiidf &cülw« VenuBtamen volo induflri» pericglom
^ facerc atque experiri, an poffibile fit perfuaderc dodis
M i/b ix>inaiiibua« duodeciin eife judicaadi et ratiocinandi
V facuJtates, quarum fmgulis imaquxque veftrÄm feorfim
„ fofina inhacrcbit, ut propria naiuix fuae judicia dirigat at-
^ ^ue perficiat»

i ^ Qgamvis vo« omnes et fingiilas , o fili« , cxc^s cflc

»natora volnerit« optimtf tarnen prseftantiffinio, ad quod

^ m deflino, munere fungemini, faltem quantum ad in-

,» tentom mihi finem atönct. Ut cnim filcam , Xempcr bc-

HC apud Philofopho« andiifle categorica judic», vos eftii

« oobiks et confanguiuc« aliarum formarum forores. Sicut

„ taiin purum tempus et fpaltum, ita et vo« generali^ fo-

„ lupmodo et abflradiva exiftentia potimini, id eft, nuUa-

» tcnii« poteüis reverä c^iftcre. Quapropter vos dignas po-

„ tidSmum judicQ, 15p» in ea A «iWo phUofophica ccf^

- „moedia.

^ moBcliä, quam Genntaonim ocolis cxhitere volo>

9P

liirinias et priiicipcvs perfenas agatts. Nolo tmm , ut ilJ
,f voslattat, quod ego faue corai^i omiribus confiteri u,
lern , quodqiie tamcn palfr cbledtfliinas iibi fiitaa t^l^
0^ non potcft, iieinpe thcoreticam ratioiiis Criticam, <}1M
egO jam ii»gb& «x parte, ilcut \os, geaut^ non ime co
iili'o fub hoe nomf se baptiaandkm cfle, quando ilia >
lutem profcretur. Hatc «aun eft non tarn critica human
rati<^i6 disv^uifitio, <)«iam ceolbm ejusdem critica mtqu
^, ccnfutatio.

Quando primos in Gnecii vagitusedidiftis, tone cre

^, debaiiT Fhilofophi , vos non tarn in mentibus , quam ex
„ tra mei^te^ hominum verfari. At vero, remalium in wo-
^ dum Tiiftitai. Volo enim facere, ut Germani noftri per«
I, fuaium habeant^ fe nihil omnino videre^ praeter meras
^ apparentias et nihilo pltm$ imagines^ qnas tumsqais^ue
proprio marte condit, quarumque materianon minus in-
genere et in abArado exiftit^ quam fotmx facultatum^
undc illa tota defiimitur« ttaqne, juxta meum fyftenia,
niliil externum , nihikpe reale videmus. Hinc ego tarnen^
m'fiU anbbis onmino videri, palam concludm noVau
^, Venim bocidem plorimi kdores iponte foS condudent»
^ Quod quidem mihi nunc fatis eA« JHoc igitur novo re-
9, rum ordine conAimto« tant&qo» nodis drcmnfuia cali-
V ^^^'5 intelligitis, filise, fieri non pofle, ut vobis am-

„ plius per vias et comptta extravi^ari üceit. Hscc enim
pctulantia vii|[tfie8 bene moratas atque mfUtutaa nullatennt *
dccct. Quapropter ego vos , non m externo , fcd in in*
^ tcrno fenfu includere'volo« Ibi fiib Teio pori temporif,
cujus formam et proin de totam naturam induetis, claa-
„ culum et feoriim, veiut pix moniaies^ manebitis»

Quatuor cameras , quibus nomen eft quantitas , qua-
^ Utas, rclatio.et modaütaSf omntbus .vohis in apima cujui-

„üb«.

9»

9'

Digitized by Google

f

bominis paravi. In prima tres fimul habitabunt , fcili-
.tuiit25, quae fingulaha« multitudo^ qu« pluradva, et
iverialicas , qum uaiverialia judid« perfider. In fecohda
era. tres pariter red<;buiit^ nempe reaÜtas, cjua: affirma-
pgm^ n^tto, ffm n^tfva, et limttatio« ^« MmUata^
'^fto^t imperabit renim aeceflltas, eadem judida faciet*
Sic opus iu <)uantitate iaclioatum npvuin petiecflionis geaua .
ia qnadicate acdptet )st adipifcetur« Quinqu« , qtiat taaieii
etiam ad temum numerum redegi , quia duse ex cisfimt
hermaphroditae^ ia tertiä camera cpminuae domidiun eric,
nielicet fubftantiae et* aocklellli^, cailf» *— ^et effedlii
wS^ue coininuuitati^ Hxc focLetas coüfiaxis .e^tribus, feu
poiiiis e quinque catcgodii relattonem pnedtcati «4 fubjec«
:sin, principii ad conrequcntiam, et totius ad partes con.
^äcuet. Ia quartu tandein oificina collabocabuiit poÜlbili« ^
^ «xifteatia et neceättas, l:|uibus iiiQ>icleadt cura erit«
, ^aomodo e* qua ratioiie fubjcclum aUiibutq, principiuai^
V coafequentiae ettotum partibus coaveniant« vcldifponveni« ^
utt» (a) Hocfioic opus, quod labores Herculisinfinke fu*
perar, quoque nihil iacrcdibilius io poetaruin fabuüa
repeni^poftuJat nonmodo perfisdÜfifDamconcordiaiii, qiUD
infer forore« magis, quam iiitcr fratres rara eft, fed etiam
^ ocuioruni plusqam üaceam aciem* Vos autem üagulaa
;iia(ci non (blum caecas , fed^ (quodlonge pejus eft), ,fcM
• minas natura voiuit» Spero taineii^ fore , ut iioAii Philo-
Tophi credtderint, aon minus certa et categorica j quam qme '
aoteafuerqiit, novis veftris. iucudibusfabrioandae/Te judida*

„ Nolite , o chariflima amoris pignora , nolitc timere , .
ne quis orbitatcm oculorum vobis humanarum animamm .
^ peaetnlia ingrefCs objidat« NKÜlus enim formidaadi loent .

eft .

(a) Hic oido non ita c are a Kautio exprimitur. Cum aatem unumquodqae judiciaai
^aaiartributa non j p.uribus catcgorli«, fcj ab cd fold accipiat, qux pn«Än* »4*|^» «l

Digitized by Google

13» •

cft, primo, quia rafionem conflituerÄ vöbis Colts Sah\t
^ et proindc« nemo vobis convicia vel taattilum rationt c|
p, fima fmpingere poterit^ nifi ipfir arm in vos ccmverrdl
^, fabricari velitis ; deinde quia dodis meis vigiad anaor
^ laboribut tandem mihi contigir, ut captemaniiitrfaGulei
^ eodem, quo laboratis, morbo afftcenm. f Verumtam'
t» ne malevoiorum aures zelo praematuro et importuno
derem, caudonem adhibui« ut pritca fonfut, uimic^
conceptus, cogitationis , judicii et rationis fiomina ref
f> crem. Sed aatiquts hiice nominibus aoyiim et iiaften
«) inan^tum ngnifieandt modum attribui«

,9 Ütmam vobis datum eiTet ^ ut, ialtaxl imo dte^ jal
^ Inmen coAt vidtiTetisf Tunc comptlUnt dicerem: vulti

iic fcire, quid fit intueri? .intuitus eft imago, V.G. lup
At imago hxpi nihil intoetnr» Ego quidem illim poüiii
V intueri. Ipfa autem nuUomodo videt. lila eft objecflan
tntuitus, non vero ipfe iutuitus» Vältisne icire., quid d
conceptus et cogitatio? Utramque confunAio c(t ^riarun
materix extenfas partium, unde coniiaiitur imagines. Ver
um emmvero eonjungere cd agectu noa autem oogieare
Beqne concipere* Qux quidcm a<fHo, cum ignote rei
miila cupido fit, cogitationem et perceptioncm prcehabiras
^ iieeeflario fupponit^ nuUateiuSs autem oonftituit. Cogitatio
u prior eft, adio pofterior, Vultis nunc fcire, quomodo
^ cujuscunque rdcognitio inmentibus oriatur? Nollapoi&-
^ bilis eft 4 juxtanfe, cognitio, nifi aninka tum fiii tpfins^
tum rei cognoicendx oonfcientiam habeat. Quas quidem
oonlcitntia mmquam nohis, nifi fiib formä exten&e et in
fpatio difFufae imaginis > innotefcere poterit. Nam, pofito
.meo fyfiemate » nthii nifi per exteniu imagines cognofci-
raue* At vero illud eft prorfiis tmpoffibtle. Nemo enim
fuam confcientiam tali forma in(lru<flam« taüque loiagiae
^ dcpidaqi vdxt^ nee videre |>otefl* Pnetcrea oonfcientiat

#>

9»
99
V

Digitized by Google

* 139

oogrCationem coniiteoi non hAet, nulla cft^ Nullus
\j flneca, feiilus, quicunque ilieiit^ eiTe potefl,
nulla in animis ftdes cogitattoni , a me relida eft^
Xigo iieqwc intuitus, neque conceptus, neijue cogitatio,
ae fen&is^ ncque conicicntia , neque cogßitio^ nec prö»
Judicium et ratio in praedaris iyftematis mei atriis Ai-
cnint* Quas quidem iiiimundas fordes atque ipurcidat
eticsa critic» mcse fcc^is föras ejtciam«

Ubi primiun in fecieta aniniarum pcnctralia intro«
fu«ntis 9 tunc explorate et palpando maoibus qimite#
.i forte in iis unus tantummodo oculus invcnin poffit*
reperkU» cxtenfas imagines, materiam^ uiideillst edu«
amaar^ pp^ficon^ qui easdem mauibus pcrficin NtiUns
^ üiteai fpedator adcrit. Nam purum ttmpus et fpatium^
^fo£e{ko oon 'vident« et proiude receptivitas et ^ontanei«
.35, qnanim utruoique forma eft, pariter pon vident*
j A'on videt iuteliedus, cujus forma, fcu natura caicum a
»nadviiite tempui. efl, NO|i videt confcientia^ qm, fine
„ ime\lc<fhi et fme imagine fimilitcr cxca, fibi innotefcere
n nou poteA« Vos demum ^piae non videtis^ qux ne inre
^ quidetn minttnä a tempore ptiro di£:repati$« Ergo omni«
II oeca fuut in meo fylleniatc^ atque ideo nihil efl^ cur aU«
9 onun animse incoJanmx dideria et vituperia p^etuatia»

^ £go quidem dixi, vos .in .quatuor caineris, vekil
ymoniales, includendas efle, atque ihi perpemo labore ia
condendis hominum iudiciis vobis eile infudauduni , ver- .
r, um iiaec , perinde ac meum integmm fyftema^ fuut verba . .
^etvooes, pneiereaque nihil« Numquid ego irniocuat fillat
y ideo genuiileai, ut eas vei in tern& ad graviora, quam .
^ qusB de inferia meBioranturV fupplicia incaiSmi.damMri.
Y patiar? Quare intolcrandus ii\e labor vobis rnciimberet»
9) cum nuüx ampliiis cogitationes,; nuUaqye proinde judida^
9) in mto fyAemaie fbtura Ünti

itViro

Digitized by Google

f40

„ Vivc moUi in otio^ yencrandc virginum feoatus,
^, diu felix« Perpetua froiites ferener et rugas explicet la
„ Qijapcunque agere Jihuerit , hxc omnia vobis per me Ii'
^ Edite, bibite« dormite» nihil prorfu& impedio« Di
9, ßoAes ihtegras vel continuandis epulis, vel inisceirdis
Ullis fernionibus, vel modujandis feniii voce cantile
9, traducere fas eft, imo H valeds adhuc, ialtationum cJ
cas agere licebiu Intcrea nolite formidare, neqoid i<
9f dali , proprer hunc epicureum vivendi modum, extra <
„ poreofpirituale , ubi tnoxiialntabids, tnonafterram oriai
^ Qnamdiu enim intra illius clauAra manebitis, nemo
^ videbit, ö^rno vos audietj imb ipia änhhäv ^in ^ vcJ
5, fubjeÖo, haerebftis, nihil vo^ omnino fentiet; ita ut iii
9, lus niortalinna futuram vcftram in animis prsefentiam
M habitadbflem, non dico cogndicere, fed ne vel tninimt/j
^, quidcm fiifpicari poHet, iiifi hoc myrterii genufi ipfc rev<
»» .J**?^ enim, quodquidem Vobis non minus miruiTS
9, quam iniocühdum fortafle videbitur , quodque tarnen a<
„ perficienda mea confilia conducit, ego, inquam, in ver
.Philofophico de crittca rationts libro fcripturus fum, nun
9, quam fbtnrum efle, ut qiiis vos nofcat, iatelligat, defiiifat^
y imo vel minimum, qui rationi congruere poflte^ fenfum
^ vobis tamdiu affigat, quamdiu intra fenfiis interni limitea
p," manebitis, tunc autem foJummodo fore, ut tandcm alU
„ quid non onmino cönununi fcnfui contrarium fignificare
^- inciptatis , quando , a facultatibus judicandi et ratioci-
„ nandi cvulfae , carum formas etrationia ipGus i«itHram con-
ftitum defmeds: ffafe pars mei fyftematis, quse tarnen
^ eft hujus quafilapis angularis, cum fit omnino tum rationr,
tum fenfibus impervia , nullius, ut imeWigids, argumend
W rötere folciri poteft. Nihil vero intercfl. Mea enim

M audioritas inAar raüonis erit meis difcipulis*]

*• •

• ' ** y ' ' n Verum

^- Digitizecl by Ciüüglc:

*

141

V Vcnm «Ivos rcdeo. Nunc ca?fera, quse vobis vea-
m lunt , fara referaiidi tempiw clt Noiitc mmo fingere,
§iAt mifiitnoniales, Ibleniflia aeternum vivendi in ciaus-
fcvota vobisefle profcrcnda. Ego quidem dixi, vos
iaper in fenfu iotenio, velut in fapro quodam ergaflulo,
ife permatifuras, Vcninitamen, (klva contradidionis^
iiarparvi mca rcfert, injuria, vobis latus et extra adeile
feul atque eodem tempore licebit. Qtfotiefcunqoe en»'m
riacrit , fas crit egredi , et, ti ajcdo qupdam poatc , quem
^ttmatis nominp vocabo, usque ad extremos fenfibilia
^.ftnee, ideft, osqucadexternumfenfuni peregrinari
^ntis^ Hunc fupra poiUem invewictis purum tempua^
^« vosoiee ipfi». Kann toi nihil* eiTe aliud, quam
tempus, optiinc recordamini. Hsec Ipoiitancitas
Teu podus fe ipiam corripiet, et^ cum mutuata fue«
'^^lecepttvitate duas, quae vobis deiunt, dimenfiones,
^^V^ ladtudinem et profunditatem « illas addtt longitu«
fi» tempöris puri naturam et proinde veftram con*
Qüihus dimenfionibus in unuin affabre jundis,
^l«rque veßrum abßraäive . et generatim exifiendi mo«
procol a fe abjidiet, atque objeäivam et fpedalem
I ^TDain accipiet. Ergo tunc demum vobis aliquid rationi
P^jmum figpificare licebit! Ergo tandem, velo poiito,
■'^vertri pulcbritudinem omnibus mortaiihui ofknrard
f%itu! Vultis Icire,. ofilias *, quot formas tunc habi«
l^ftis? orndas, mehercule, cunäas, ne ana quidem
"'^pta, iiiduetis. Scilic^t complebitur et conflituctur a
univerfa mundi fenfibilis integritas. Nihil in ea
Nils crit, quod non jure ad unam vel ad plures ex vobis
'^^^1 pertineat, et cujus natura in veflram non abeat*
qoidem fingulas et omnes exiflendi formas continent
^ücntes verficuli, quos, ut opinor, cum per tot farcula
*^^rfueritis PiiiJofophisB fchoiis, loage melius quam ,ego,
eiligere dcbctis : Ai'^w

Digitized by Google

Arbor lex cervbs umbrl refrigerat «flcs« ^
Kuri cras dabo , fcd tunicatus ero*

Qi^aproptcr omnibus mature perpcnfis, cgo fi«
timo^ illa judicii et ratiocinii facraria , in quibus oj
otiofx maneretis , nullatenfis vobis eile adeunda. Tti
pcrieatia fcnlTis extcrhi fola fupererit , atque ita fcc
^ mus familiaris mü Humii, qui, utpote vir litteratiilj
^ non tanti categorias« quanti ego, facit, ubemmas
^ tts proferet» * Nam uterque fatemur, de omnibui
^ dubicaadum, fi ciinda^ mx nofcere videmur. aid i
cxternos refcrantnr^ Interea tarnen vös intus adefT
^ categorica perpetuo iabore a vobis condi judicia pleni;
9, cibiu clamabo, et pfrafecipiam^ Omnibus me» di£npui]
^ ideni fedulo ubiquc prsedicent. Sed prsecavcre vohis ^
^ Vos eftis geaeris foeminini« Vefbam garniütatein tir
' ^ Silete , qu^fo , filete« Si dodtores noAii Ph'tlofoiplii' {
' ^ cipia mca bona fide ampledautur , tunc , rifus inextk
^ blies H ficut Homeri ntimina^^fimttimifeabimiu, *

Hicefl, Domini Kantiani, longior fortaiTe, fcd ta
plerisque ledtoribus maxime utiiis fenno, quem cum <
decim Mi nerv is nupcr c fuo ccrebro procrcatis habuit,
non habuit Kautius. Quot et quam immortaies gratias a
debemus ^ quod praeflantiffimus ille Philofbphus omni« 1
tjanae rationis myfleria revelare nobis ipfe voluerit! At
ipx pater fiiiabus fuis privatim dkere potoit, et qua?
quafi in foribus explorantes audivimus, hacc obliviicai
Talibus enim arcanis extra paternx domus parietes non
^redi. Satius eft in ea^ quac palam ille profitetur^ Oi
ooftros convertere*

Ergo conflat apud vos, Domini Kandani, categ<

Ariftotelis vcre mcntibus veftris infidcre, atque ita facultas

veßds judicandi at ratiocinandi inhserere, ut harum fon

et natoram ipfe conftituant» 0/quantus ingenit fa:^

QuoJ

Digitized by Google

1. eloqyfiitl» Humen lat ttberanfibiis pnrcoiüonim

QCUbus egregii viri, qui primus haec müa invenit, noa dici.
|hi Caput, fed fapientiam irrigare poteft ? Ut hscoptim«
mvoiia! Ut philofophice, ut profunde cxcogitata fuut! üt
|jNitlciitcs uianibua debci enuu , ücut mos eft Itaüia , cond»»
^c: hifu trovato! Qu\s ex omnibus, quoa ameaparturiit
iumsm^ phiiofophis palmam ingenii Kautio eriperepotcA?
jp Ergo decrefum etratum eft, vos eflecattgortas, quai
|iiia\n nuUo modo poiluiit^ et qua; ue niiiiiraumquidem ra*
conibnom fenfiun prae feferunt! Tautia hofpitibua^
^'utolim genio fuo Socrates , inftrudi, ut belle cogitare!
»(okbrios adhuc in cathedria veilris doccre debetia! i

Ergo, faltem fub hoc refpedu^ non minus, quam
hl Veßras recepdvitates et fpoutaneitatea , exiftitia kt ge*
ttc atque m abftraäo ! Froh fingularem exiflendi modum f

Nos quidem fingularia , piurativa et univerfäliia judicii^
siuMi isißitui fendebaHiiis« Atvero, ante prxclara Philo«
iofhandfx exordia niinquam potuiüemus nobis animQ
iagat, onttatem^ pluralitatem et imiver&litateih generatuii
tmptas fic vobis inharrere, ut illac partem naturac vcftrjc con-
-niaiit. Ergo vos cfiis non folum unitas et piuralitas , fed
(HD untveHalitas ! Quis tarn mira de Vobis nnqaam jn^U
in, nifi menti^ noÜrsc teiiebra^ Kantius tandcmdcpuliflet?

Nihil obftante hac prseclati univerfalitate , quae noble
fciüimej yobis au^cm omnino propria cft, optini?-^ novera-
05, TOS, etfi non multikm, tarnen tantUlu«n eile Ümita«
Sciebamus prxterea, mtilta a vobis negari, tnult«
ttiam nova a£rmari. Vos autem ipfos ex natura ve%a Ii-
hatationea, negatioiwa, affirmationea tSCt, hoe fine noi.
^tuslatebat«

Si categori« nihil omnino fünf, illsc formas facultatum

^e/kacum judicaiidi etratiWaaiidi coxinituare nequtunt, quia
, - • ■ nihil.

nihilum nullius rei forma elTepote/T. Si atitem ilJac fun
quid , et reverä animis veAris ^ velut fubjeäis, inhasren
denique facultatum veftrarum forma« et p'roinde natt
coiiftituunt, ergo vos eflis utracjue categoria univeri
tis et Ümit^tionis« Ergo voreftis entia confradiöoria.

Undc pretiotifliiria hxc arcana vobis comparare pc
tis? SciÜcet etheoretica rationis Critica. Quibus aute
fbdini» prwftantiffinius hojusce iibri aiithor tot gazas hai
potiiit? ecapicefuo. O pulchrum iknul et ditifUmuin
put! Quantam cerebri copiam coiUtiiet! Vemm ötub
et nimium felix Germania^ quac, cum jam antea typo^
phics artis et martii pulveris inventores parturieris , tand
omniun Philofophonim clariflimum gehuifti! Si otnni
Uifaiais, quos ubitjue tenarum pubiicx inclulüs tQatnt cvi
diflB , gtoeralia coiiiida> et qiagiios, utajimt» die« ii
celebrare liceret , liaud fcimus profedo, aii ilii, licet
unimi ^ongregati et coUedi , ia tot et taiitas fiultitias p;
rumperent, Quibus in confiitandia nxniis laboretn ing
rium puderet iios male confuinere^ niü mirericord/a ei
' pereimtea. juvenes moveret aaimos, et ininxeiifp abiiirdi
tum oceano procreatam liaiifeam fuperaret.

Haecifla eft ergo philofophia^ ifasm hiänai» ratioi
portentum eiTe pracdicabant, quamque nemo quibusdam
«rbibus ne >oce quidem paiatn impetere audebat, quia :
bito velht predum officii> afinariam« ut ajunt» notam
poftaret! Vix tarnen eain ceufurae virga tetiguivus« cum i
jam in fumos ahiit«

Priusquam autem laboribus noAris fineni imponam'
opersB prptinm eft inquirere cxq&a, cur tot e noftris Phi

ibphis hos abfurdilTunos et periculofiflimos errores , non 1

llim .privads colioquiis , favore et patroduio » fed etiaipa pu

licfs documentia aqt icriptis per Germaniam difiundere ai
iint» Nunquid ilii omnes aaimadverterant pehcula et ab/a

ditace^^

, *

Digitiz-üd by Google

145

w^mts^ qux pai&fiiethoclyfteinMoituntur? Minime pro»
ES^fu Quid ergo? Au omues Kantiani igiiari vci Üulti funt?
igjgiyiquafiu Multt eoim eorum xnagnis ingenii dotibuS
Hunt. Quis tieicit, quantum cogitanHs audader fcnp-
celebritas , novas opiaxone^ tuendi prurigo , gicriani in»
pMS^o cogitmcK et doceadt modo übi comparandi aupiditas»
impiaufus etincitam«nta> fodaliumnonnulJorum autho-
, cxempla. hortamefita> imo fortaife ludibria et clande^
periecutionet apud plerosque homines valeant, et
res cxteroquin cruditas optiinoquc judicio pracditas ob-
sliikut? Quot {iimoret magiftri ialibus incitamenda impulfi»
^pubiicisrümoribus deccpti , fibi fomniarunt, Kaiitium clfc
|t!]aüdilunum totius Germaaix philofophum , qu]^ opera
b folum fum obicura, quia altiffim^excogttara funt? UK
2afuxgioriae futurum eile crediderunt, fi tani magni tarn
(Dicelebru vjfi principia folumoiodo mente aifeqQi valerentV
jsanun de castero carantes , ^t quafl pro nihilo ducentes plc*
^ rat Paulis et abfurditatibus confedVaria > quas ex ii\\s prin*
dpiit^ fanquam e lUiturali foittc derivabantur , quia videliceft
' kr confcquentias non ad ipfa principia, fcd ad fublimitatcin
^ilcaiatis et ad rationia aoguftias refierebant« Q^aprop*
irinaluerunt cumKantio, quem fecum fentire> tt praccla*
m /ibi cfle judicarunt tarn laudati ducis vexilla, quam tutio*
j^iBclamanrit rationis veAjgia fequU U«de ^uafi infdia ao
cidit, ut^ veterum inflar Peripateticorum > in verba magißri
|)uravenntr

Hoc infuper adde, quod Ulis falfo narratum eA, nem-
e omnes Angüx Pbiiofoplios jamdudum in id convenifle»
t Lokianam de origine idearum opinioiiem tiierentur. Oi*
jus celeberrimx et dodi/ninx gentis autfioritas niulcos e rc-
ceotioribt» Aoftris profelTonbus non ^lediocriter commo»-
^it. Praeterea neque argumenta ^ qu^ ad proband^im Dei exi*
^eatiam ox, idea entis iuiiuici gvoi^uu^ti^:« .{le^e vuigarap

' R circa

3

circa ideanini origiiicm ^opiuioiies iat' illonim auhnts a
hmt, quia fcilicet iiCraque per ftudiojum curriculum vei
Ulis o biter, vel obicurius propofita fiieraiit. His oiim'
de caufis addudi lokianum fyftema nulio vel modtco j
tiim exannne prsehabtto , velut certiilimum et indubitaj
aiuplexi funu Cum autem Uli ingenio et dodrina poilq
ciui<5la$ex eodem fyftemate^ qtiafi fponte fua, Pyrronf!
' foeditates dimanare facije iiitellexcrunt* Quas cum vitari
prsecipua, quibus Religio et focietas nituntur, priacipia
tuicre et fervare velleiit> nihil fibi magis confultum atii
opportiüium fupereile crediderunt, quam ü Lokiaao £yi
mati Kantianum adderentv aliudque alio ttempenrent; S
lictr iA\s Kamins objcdivam et, ex ipfis ratioais vifceribus c
promptam certitudiaem atque evideatiampromitfebat« Qii
modofacile fufpicari potut(Ient> ex bis promUfis quafl jui eji
rando fivmatis uafciturum efle Scepticilinum pejorem et al
furdiorem eo ipfo^ quem Kantius refeilere videbatur? Ha
eh im pars. fyAeinatis, qua? pr» csteris obfciira eft et migm
ticü;, noii modo noii confutari , fed necintelligi pote/l, iii
quis primö omnia Kantii princtpia in unum fimiii colUgat
flngula deinde artentis oculis infpiciat, aliaque dcmum aln
iiivicem coiiata in accurratä redi et firmi judicii laape poade
re% Ät vero non datur omntbus, licet aliimde peracutis
.* iugeniis aeaigmata folvere, quanivis illa nec a fpbyoge prc
pbnantur» nec alium Oedipum poftudent»

Kantianae phiiofophia; dodores rede et , ut opiiiamui
»lon iine dolore antmadvertenint, pofids Kaiitü pnncipiia
impoflibile fieri , ut quis huju9 orbis initium et fupremi nc
t)iiiii6 exiüentiam, tum ex ordine mündig tum ex idca in
finiti , tum ex aliii hucosque adhibitta ai^mentis demonfln
IC vaieat. At vero hxc eadem fcqui e Lokiano fyftcmatc
quo nulium aliud certius efle videbatur, jare ac merito judf
'^rahint. Quapropter, cum fe ia talibus renim anguflf i» po-

* • ' UtüS

Digitized by Google

147

)S vidcrcpt > hoc faltcm fuit ipfis SoIatJum , c\mi poliice-
!r Katitius , forc, ut primarisc ifl« et maximi luomcnti
jitares tunc ubcriores et falubriorcs frudus cdercnt, cum
jnciientis et nimium diu incaflum aratis Metaphyficz agris
^pguiflinia difciplinx morum novalia transiatx colcrentur*
Ihttercä vix Ulis dubitarc licuit, quin animse, juxta Kautii
Bricani compad«, eandem, ac ipiämet inateria> naturam
.'ktiaiitur. At»anien eas , pereunte corpore , fimol perito-
^effe noH idco concluferunt , tum quia Dcus per totius
ttrnitatis tempora non minus res extenfts, quam firoplices
üolcivare poteft, tum potiffimum quia immortalitateni et
Beitatem animartim non minus , ac fu^remi numinis cxi-
cutiaui lege natural! demonftrari poflc crcdidcrunt. Ve-
ram Uli nec ea, qu« de Metopliyfica didicerant, ia umun
ketnmt corpus collegifle , nec fcriis et profundis meditatio-
mbus usque ad altifllmac Metaphyfica: principia afcendiffc vi-
kituA . Quodfanejünioribusmagiftris, etfi ingcuio et do-
drina confpicuis, facile condonari poleft, quodque tarnen
tEatprorfusncceflaiium, ut cundas a Lokio , Humio et Kau-
tio allatas difficultafes folvcrent. Abfit ergo , ut cos y el iuge-
nü dotibus cai^uiffe,. vel quidquam perverfi contra Rcltgionem
et focictatem moliri voluiffc credamus. Si quid pcccavtruut,
in hoc uno culpa fita ^ft , quod, cum plürimi eorum reaiöri
firmiori , quam Kantius , j^idicio poUcant , ipfi tarnen exi-
guum iftumphilofophum, quwn rationem propriaiu ducun
fequi maluerint, nec famam dodrinae ab ipÄ doflrina fatis
difcreverint*

At vcro nunc , Domini Kantiani , qui« «f vobts pcffi-
ma h«c principia ampÜus docere aut promovere volet ? Jam
neminem penes erit raitonis larvaiHt vultu pnrtendtre , fpc
ciofisque dodanim et ambiguarum vocum involucris pcricu-
loli et abfurdi fyftemati« foeJiutcm obtegcrc. Nunc omnia
wlarefcifla futtt Nuntfwiusquisquc tyro prima Fliüofo|,^hi«

liuii-

i .

i

Digitized by Google

148

limina CalutAiis, vix noüras legeht epiftolas« ^U9ß ille j
fedofaciiittS) quam priftma veftradocumenita, mteJie«ffl
eft, cum flatini ledioncs Kantiani cujuslibet Profeflbris
et cadiiiuiis excipiet« Nunc ille, quoties tum puri ipatil
teniDo.ris« tum reccptivitatis et Ipoataneitatis, tum catego
tusn noniiu^ aur;bus infonabuiit, involuntaria ridendi pri
.gine teiiebitur« VeAra enim philofophia^ iacris falibn;
jiuniinurn fnillis, cx'rtimationem juvenum fibi tamdiu cc
cUiavit, <}uauidiu lub uuibra my/leriidelituit* Nunc aute]^
Ncuin res« ut opiuamur, clar&ialuce pafeat> contemptus'
nii fiario priÜinae rcvcrentias viccs excipicuL Jocola Csri\
diäeria et cavillationes phUofophicis argumentls ideo mtlcu
mus, ut corpus dodrinse^ quam odimus, quainque odiü
dcbcmus, üon folum muitipüci vuluere per omuia membr;
coofoderetor) fed etiam ut ipfi Dodores alüque >pfopagafa
res non minus publicae irrifionis metu, quam cauß (^ßcii ab
his diiTcmiuaudis prmcipiis.tandem deterrereatur«

Memeiuote provcrbii ; errar^ hnmanum e/i, pirfeverare
mtmDpiboli^um^ , I4qs quidem inteUigimus« qooinodoju-
venia quidtm iuftitutor« tum novitate« tum excmplo, tvm
fallacibus obfcune phiiafopliiae infidiiü deceptus fuerit. At
irero snmciJlamiiuUuSji uifi mantieAum in crimen Incarrat^
jprofitcri poteft, Loquimur ea fiducia, quacfcriptorcs decet,,
^jui reiigionis et focictatis caufani fufcipere ^ufi , omnibua
vciitatis et evideAtiis iririhua.fe, quafi trallatoa et mumtoa efle ,
fcntiuBt, , ' ^ ' j

Quid vos igitur deinceps aAuri eftis ? Werique veftrum
, (quarc non dicianus oinnes ? ) dcccpti potius qdaoi decep- '

torc.s thriüiauam iidem badenus ilUbatam fervavenmt«
* Quibua fi hiclibcr finem «obis intcnftm aftigifle videatur ,
iJli profedo maxiine gaudcbuÄt , quod noftro Jaboie coo.
tigcrit, utad priftina docuinente, ondemulti non tarn pm*
pria^ quam aKcna voiimtatc iinpulü delciverant, nunc

^ Gcmun

Digitized by Google

— 149

iam imc ullo pcficuli mituredüreliceit^ et coilibet con*
m fiiyirnti libere cc audwfler relpondcbunt, fe v«lle nec
«M, »ec improbos haben* Si vcro propofiti tenacio-
^aomiulii iacepdt defifltre nolint^ quid iJii $äud
i?

Dkmtae Bintififwr thiloCofU» principia nullo modo
lobis intelleäa fdÜTc ? Nihil autem tali fermone probarent
pd, ^nifi «am^ quam ipfi docent vci
I procfos igoocun cfle.

I An librom hunc refelleie fentabimt? Hoc mttem, iic
ibisvidetur, difficäe admodom «ft, Probent ergo iili, fi
Stri potcft, hoc ryftema tum aeque revelaUe, tum naturalis ip-
b Religionis fundmientaeveitere, neque ex codemMatcri-
tmum, Pyrronismum , Atheifmum cxfurgere* Probcnt
it fyftema non unam efle e ftultifliniis abfurditatibus, (\w
i hodienram us^oe dletn m philofophioo orbe prodierint;
Aggrediantur hoc opus ü libeat, qnod vira ipfius Demos-
tokis, Ücec ilie fuerit oimtor totiitt Gnec» doqucntilSinut«
fcperare prq certo habemus*

An fimiles Kantio^ dum Humiomdcbellare vdUe

tiJebatur, illiuj partes revera fecutus cft, quoque fimula«
Wt, fe odifle atque refellere dodrioan^ cujus pnecipua tarnen
friadpia retinebunt ? Hoc autem turpe mendacü genu« , quod
üc quidem in Kaiitio fuifle voluntarium affirmarc veljcinus , •
Düllo modo cadiij in pubiicos monim et iapiauti« prseccf«
Ws , et prorfut impoflibile nobis efle videtur» Quod ii
tameaab uao aut akcro tentaretur, illud fruAra etincaiTum
clTet Hxc enim belli fraui veiituca foret tardius^ quam, ut
ncl miiiiiiie in pofterum noceret.

An igimr» rejedo procul Kantii fyftemate Lokianum

<!untaxat propugiiare cupient ? Verum hoc fyfteiiia in prius

ommorecidiu Sieniai, exceptis feufibus« uullua efl fons

ilius> unde noftne cognitionea hauriuatur« tiinc eadem

per .

Digitized by Google

ISO'

per maaent pcriculau Kamt, fivc dicant nihil nobis ^
mcras et omili re vacuas apparenttas innotelcere, fivie ori
quBi nobis uotafunt^ oyrtud ovret, id eft, enfia realiterr \
tcntfa eile tandetn fateantur^ five corpora per fe vel pcc^
agines> quse vere er realiter extra nos exiftunt, viderf i
xncnt, nihil tarnen eorum mentibus, prxier exteiifioiK
occurref , et ex ilia extenfione nünqittin ea, ^a» fiiiait fi
tenfa, ediicere potfrunt, V. G. Deum, fimplicitaiem et
ertatem aniniac , diiciplinam tnoraiem« prima priQcipim ^ i
irerbo , quodlibet fi:ien(» genus. Contra ant^ femper
de omoia latc vaAautis ScepticiHmi lues enafce^ur« 'Pn
entm priadpia^ fine qutbtti nihil certi cognolbi poteft , x
libi profedo> pixterquam in fubftantia etttts infinite pcrf<i
inventuutar, mc etiatn iu rebus ^xterni^ et feafibilibu« ^ i
in noftria animis confiAere pöflimt«

Illr ne tandem affirniare volent experientiam unum e
fotitem, Wide cognitionts hnmaoaB profluantt Hoc ilUs fäi
< et fine uUa coniroverfia licet. Verum nccelle eft, ut duplicc
experientiauAaKantiaoa inaxiine.diibaitemadni^^ una
Icilicet extemaQi etpofitawin rebus, qus vekeunt exten£
vel ad exteiiiionem referuntur, et ope quinque feailiuu
Velut ^ufarum tnere occafion^uni^ ab ansma cognofcui
tur, aheram auteni,T}ua fenfus intimua admonet, a nobis v<
fentiri, vel percipi ta, quse cum extenfis rebus nihil commuxi
l^abent^ V«G, primorum priucfpiöruin evidentiam, enc
infinit i ideam et aniniarum nofliarum libertateni» Harc i
alik finiila totidem fada fuht^ qii9s ad internam ezperien^
am pertineat , et quoruin exiftenifam in dubtum revocac
nemo ianus poteü. Ante quam nobis conrtet, prima priuci
pia efle evidenü'a et iiifaUibilia veritatis criteria, non'^neceiQl
eft , ut jam cognofcamus, ea miltibi, quam in fubftantia cnti
infinite perfedi pofTe confifterc* Haec enim perfc patenf,
luhil^uf datur da ulterius« Verum ubi primuni nobis

Digitized by Google

weam, tunc iMem duobw« iisque ad ipiomm MSi
6zm, nempe ad^fi» tnfinfte perfe^m «€ ad omnes aliaf
kß^ perveaire poiluinus. In quo graviiCme erraverunl:
piw et Kanduf, <|iii ad pft>bafidam priaMcom priiK

Em evideutiam aii^uid ipfij» principiis evidentius poflula

Ergo, inqüient Kantiaiii , Philofophiamillam , quxper
iOfi iaonmibus Europas fchoiis viguit» quam ipfi ^loi
didicimus , quamque deinde tot diderüs confoflam ai-
de hfam habuimus^ nunc profiteri tenebimur! Quara
? De phiiofophids etenim opinioiiibus^ qo» apod plar«
ue gentes Europ« circiter abhinc centiim annis in publicis
propugnantur j idem dicendüui e(i , quod de feaibua^
maxima pars juveniiitein non fohnn aetate fcdetfam,
rpientia fuperaC« Ergone exiAioiaviAis , eos , quos noArse

r'i Icnes in prima fua ju ventote viderünt et jam gtandsB»
cognoveront , (emiferos hommes fuifle et nuper e fylvtk
greilos ? An Leibnitzium, Copcniicum, Kircherum, Ke-
pnun interbarbaroi recenietk ? Nonne eft plane luduofum!
«Ines artes et difciplinas ( fi Mathefis tarnen , Fhyfica ex-
(erimeutalis et Mechanjca excipiantur ) paucts abhinc annis
aigisac magisindies deflorefcere? Q^ot et quanta damna
ix füllt, V. G, Metaphyfica, Moralis, Th^ologta« £lou
itia, Foeiis,Hiftoria,Critica> doäarum iingnarom ftu«
m et generatini, quam vocant, Efiiditio! An vos laterc
fjteft , barbarieui , niii novorum Fhiiofophorum documenta
ttbvi procul arceantur, Europa toti jam Fmminere? lUud pm
ctrto habetote ^ nullam brcviortni eile viam, qufi adpriAinam
iedtatem atque ignorantiani Germania reducatur, quam it
xcidat> ut Kantiana Philofopbia pallim in icholis admittatur.

Si<|uid tarnen in priftiiiis Fbilofopbiae difctplinit mutare
tbait, hoc lane lidtum eft. Imo valde fuademus, ut hoe
itvera agatis. Qjtemadmodum enim Aultum eil et pericu*

Digitized by Google

lo&m. Ao'cumenfa majorum in plemque deferere, it:m
sniniii eflkndionludEi^ ü fidUas vel fiipcmcaneat opiu
quz forte adhuc in eis occurnint , fuperAitios o quad cu 1 c
yßätt vcUcmiit* Autos a patribui agros diligenter qti
•colite« M aoi^Mn vepribiia purgatos, meUoresee pui^i.
efHcite. RcfeUitepotiflinium Lokü, Hmniiet Kandijerr
probate fapcemt tuunints extAamkni^ Pfo» vaBmtM nui
et gradu perfedliones, limplicitatem , libertatcm et imi
taiitatem aolmarimi. £x imo et evidenti pdacipio Le
natnralem tofam eräite, atqtte has onmes pfimarias veri
tot et;taiii firinis argumenti^ roborate« ut eas in dubiun:
' Tocare pertotam vitamalanmi. vellri ne^pieant; Quibus
nibus fi addcrc volueritis, ficuti mos cft plurimis Pliilofbf
f lofoflohima, ceititudiiiem £M3:onun homanormn in gieat
et In particalari fiMSoniin evangelieönun , tone fcbolsr vel
brevi veneranda fcicntiarum , virtutum , morum et chriilia
lidei femtnana evadent (a) Sed iit poÜitis optandma iui
£nem aflcqui , vitanda fedulo vobis fuut tum argumanta ^
obfcura, vel nimis levia, quac ouUia^ fcce momeotifuat^ ti

obiedKmes, qim fiibtiMwi etvasüa verbomaiufiboi tantui

1 modo mtuatur« ' -

Vc

9 ,

CO opiandnin, imo hlfte Mmporibas Mcdftriiiai ^ratfiit cT« vMeiv.B «t Hi oou
OetoMnfc iml^erfitatet et alltt ftq^lofo (Mveotatls rcho!a$ profunau« 6mal et d
ifTimus Uber «dmlttttur , quI raria ctprxdpua, quibus Chnftiana; RcHgionis vcr«
«ititur, arpumenfa contineat, quem unusquisquc alumnus fccum habere tencati
^ulquc feinet vci bis Anguiii hebdomadibu«, coram omnibus dilcipulis in um
CoUeftit ab eloqaenti et doflo oratore explicetur. Neceflarium paciter ctt, ut l|
(tdem ansamehta aWus adhuc et fnfias In omnibas Tbeologi« fthoHs erolvanfl
$ie 6bt9tm bimaai formidotolis bodicerM Impietatt« pfogfcüßbm» CQjvtt nf
pjtcr , ßc isnorantia*aot(quQdq)ildeiii peiui tfL Semifcientia matcrcft leri enln m
poteft, ot momenta, qu« plerasque tjentet ad Chriftum olim converterunt, nulli
vim pcrfuadcndis hominibus in fchabuerint, vcl lilam pcmtus amiferint. Sic cti!
J^rincipuqi noÜ^rorum folia, qux Chnßiana Religio, novis Philofophii ipHs fafca
^s, ftabfllvit» et quoram ruinam niiiic Incredulitas meditari et qodique mol
ifkletiirt pftftioisfiiit (undamentls firmUic ioolxa ceofitfeiitr

. Qiai« iUa4 moria , quod «n qiitbosdMi VJiivcrfitailbos ollm Invalnltf >N
aM nUque noo uforpatas? Qujrc unnsqaisqiie Profelbr anuni JavcntaHs nonMl

m MMSdUtal accoMMdüiwa ftriptm Uam rcrltetiwaf Mi quAubet die, pf

» »

Digitized by Google

Vfftris documenti^ intendite potiiTimum atqueefficite,
piiiieruin xtatis aoftrse novitatum virus «niinis dsfepulor»
tftrorum obrepat, bonosque moret in eig et Mtm avi«
prriunpat. Dicitciliis, et ccrte vera dicetis , plerasque
Ibtes^ ^uas hodi^raaimpietMadmfusianäiffioiamno^
Icligiönis v^ritatem agglomcrat, quamviü forfan eis gra-
:z videantar, non minus tarnen futUes eile etftoJidas«
^hofophiam Kantii , quat ipfis antea cerdifiraa vifii fiik
US deliria nunc maiiifenä luce confpiciuut* Suadve illaa
Duma diUgeiitiS Audio mcuaibänt» quia> multa dr.ro»
bitofephis callite fidulserrimum^ lic pauca de eias cdi-
re periculoliffimum eft, Nam, ut ait cekbcrhmus Cair
ms Baco^ levis goflus philofophi« aReligioae abdück«
m autem hauftus ad cani rcducit»

■ ^ Nolfte

pioque vel fhcminuta, non exp'.icat ? Numquid optima har<; cpnruetudo per totuoi
■üonuii aiivkuium fervcta adiiifoniniMloc)avciiil«s antinos nihil proficerctf Quo'
•IM tinöcm mores et plens ab iaftitutiooe pnbttcA potn» exulalHint ?

*

IflSeiuac anei et cHftiplIn« GatUu atqoe lüliatn dcferere incipiiint^ nee ad

Mitfjioncs ubi tamiliu floruerunt, tarn cito reditar« tfTc, videntur. volumü» ne
i:jad nos cvocarc , atquc cas impcUerc ut praccipuam iinperii ful fcdcm in Gcr_
finiä colloccnt ? Ad iilud «rTcqueli^um , non tarn ncccflc eft, ut nova doccnrii rac-
^usquxratur» quam ut L.tteuruin ftudio juVcntas noftxa diligcnti/fime Incufti
v> mnqiK ex aflidiio libore coofoetiidlocin laboris hauriati qu^t citfcentlba«
ais, in alteram qnafi naturam tranrcat. Hoc.ßin^i loquient» fteBmÜ. Sad quo«
docares, qu« tanti iBOlMeQCicft« perßci polcvif} «tt patlamar ampUtt« , ut ai.
tiut poft icholarum hons, juvcntuti noftr« per vias et compita vagari Hceat»
'icantur collci^ia , vcl parva fcminaria , ubi onmes, vci plcrique fcholaftici , qui^

Eigris, fiudiorum cauf^, in civitatts recipiunt, fub vigilantibus uniuf pr«.
t magiftrorum oculis, extra fchotarum publicarnm tempus, ffttdiaac» 4t
auxHc« penCoDia pretio, Atitriantar» dHiqM et aoftn habitent> Maxlna
|at cdüdoran, quc fchelia pnblicia deflinantnr » f^tii fpatio^ eft» ut boa oo.

incolas teftis excipiat- Quibus in domibus cadem^ qucX vifjet in magnis Ca..
fcolicoTum fcminariis» difciplina fervetur. Kec formidanda cft molcs impenfarum •
^«quidcm cx penfionum lucrQ » licet cxicuo, fcrc omncs pcrfoiventur. Kec vc,
roQcgiigemli lunr tum «xtranei , tum urbani , qui , utpote panperiorcf, viftum
bta in Colksio rolvete neqQibunt> vei quos pareotes dorn! i^Hlieia volent» His
Inquepamnot aiyia» ubi fub eaftodü pricpofitorum fibi ataif^ftroM«» *xtt»
ttoiaimi» comciationiiai et noaia tempora» ftndiis iocumbant. sie if^emMi
>Ki et fcientix rcnovat.T et rePnurrtx funt olim l»arifii$, ubi mos Idem, qui
nos , antea vl^ebaf; Häc foUl tatione lapdem fibi iQ icpabtisS UVttillllA
ilUi ceflifararnat*

154 .

NoHte autem arbitfari, turpe atque indecorum efl
gißro errores , quos ipfe docuit^ paiam relcUere« A
leberrimtw et notUIiimu >apud nos Telemachi author ]
de feneion cameracenfis Archiepilcopus tunc laudciu
iibi conparatam maciilavk^ qQand9 facrum cathedrali
Ecclefi« pulpimm conibeiidein, libnim fuum> cui i
cft: Maxime f de faints, puper, a Romauo Poutifice
natum ipfe etiam damnavit, et maadUto typi's edttcr om
Dioccefaiiis fuis prarciperc aufuj> eft, ut piacdiclum Ji
flaimnia comburereat? Gerte nunquam iile major i
quam die. vitm eft« Tunc admirationein et reverei
totius Europx taii e; tantä aiiimi magnitudiue juie ac ii
•JO'fe eoacitavit ^ et onuies glorix tax iavidentes pudorc
fudit« Semtdodus , qui angiifto ingenio et angudiori <
virtiue pneditus tjü, muitum Tibi reformidat dicere: &
Vir autem egregitia^ non modo fuos etron» confiten^
etiam confutare fcmper paratus eft. Utri fiiniles efle vl
£io, cuiquam veArum exfpedare Übet> donec iaeceflariui
turpe fiientium tandem fibi Imponamr? Nolite enim ^
amino fingere , fore, ut FrincipeiJ atque Magiflratus exe<
dumMaterialifiini« Pyrronismi et Atheismi fyilema in i
Iis publicis^ longo adhuc tempore, juventutcni fuani d<
patiantur. Quos quidem periculoliilunos ^rrores oim
authoritatis Ibas fuitouiiibus fladm eonfodient^ quando
•latis recogoitos atque compertos liabcbunt. Quiniinc
peritülimis politicia^ qui ex rebus pneteritis et pratfentibii
iura; conjiciunt, iide« adhibenda fit tempus brevi i
jiiet^ et fortalTe multo niaturius^ quan; quis crediderrt ,
turum eft, cum omnet fupremi tum facne, tum pul
rei iidminiftratores in uniun coibunt> ut impietatis et vit
litis indi es graffiiutfim furoies compefcant^ atque vulneri
quae tot religiojii et bonis moribus infl?äa funt^ tandem
deantur« Cuada enim focietalis compages nunc ia pcj

, . J

^ . Digitized by GüügU

«■Ar

155

&tur« Quod (1 de veßris alumnif bene mereri fiu«
, Tuadefe illis , ut fibi matuce praecaveant ^ ne, cum

Uiitati$ aut vitii famam adepti fuiiTent^ le ipfo^ procul
Tcendis pubjicis inunenbus*forta0e arcerent» Fauftifli-
Timul et celcrnnium vobis , Domini cujusctinque ordi-
latiani, ad verae Fhiioiupliiae callra reditum peroptamu&
Valete«

|M« «P« L* P« T. P« C. C« Unua ex academia feien«
fn, litteranim et Vitium'*' FvQchonimSecixtari^^

Mgivm ipforum ad mhibm ruUgts^ Pialm« 72»

Flau.

0

(

■ 1

E

« «

r r

a t

SU

«

-

>

•

.dedepromferunt

_

legt

depromferujil

p.

gm

ceiio corrctor

csno oriecar*

p.

foecnndis» '

•

p

• •

p

fcriptac •

fcriptx.

p

* •

• 4«

DViilofoDhi

M*

philofopho« 1

p

iint

MM

funt.

p.

•

ftdeife»

p
» •

5 W«

iidef

.fidem«

p

Libcntes *—

libenter.

p.

• •

*y

Huminam — -

Humium.

p

AI.

taminis

numinLr«

p.

decentU —

dacennt» .

•

p.

71«

ortrintm — ,

—

originm/

p

Jr.

ff A

cluod

•mmm

qaot

IT«

f 4«

opiiccx

mmm

opifex.

p

•

quem.

p
< •

omnio —

-*

omnino.

lOt.

blafpemi —

P.

104.

regis

P.

tri^nn.

F.

»>•

bnadit — '

fcaarit,

m

•

Digitized by Googl