Skip to main content

Full text of "C. Valerii Catulli Carmina varietate lectionis et perpetua adnotatione illustrata Frider. Guiliel"

See other formats 


Gougle 



This is adigital copy of a biK)k UiliI wlis presLTVvd for guiiLTLilions on lihrary sIil-Ivl-s ru-lbre il wlis CLirefully scliiiiil'lI by Googlc lls parl of a projccl 

to makc thc world's books discovcrablc onlinc. 

Il has survivcd long L-nough for llu- copyrighl lo cxpirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is onc that was ncvcr subjccl 

to copyrighl or whosc lcgal copyrighl tcrni has cxpircd. Whcthcr abook is in thc public domain rnay vary country tocountry. Publicdomain books 

Lirc our gatcways to thc past. rcprcscnting a wcallh of history. culturc LLiid knowlcdgc thLLt's oftcn diflicult to discovcr. 

MLLrks. notations and othcr riiLirginalia prcscnt in thc original volumc will appcar in this lilc - a rcmindcr of this book's long journcy from thc 

publishcr to ll librLLry Lind linally lo you. 

Usage guidelines 

Googlc is proud to pLLrtncr with librarics u> digili/L- public doniLiin niLilLTials liiilI inakc llu-ni widcly LLcccssiblc. Public doniLLin books bclong lo thc 
public and wc arc mcrcly ihcir cuslodiLnis. Ncvcrlhclcss. this work is cxpcnsivc. so in ordcr to kccp providing lliis rcsourcc. wc Iillvc takcn stcps lo 
prcvcnt LLbusc by coiimiL-rciLLl pLirlics. mclLii.liiig placmg lcclmicLil rcslriclions on LLUloniLLlcd uucryirig. 
Wc llIso ask that you: 

+ Make non-commercial u.se oftheplvs Wc dcsigncd Googlc Book Scarch for usc by individuLLls. llikI wc rcuucst that you usc thcsc filcs for 
pcrsonal, non-commcrcial purposcs. 

+ Refrain from mttoinatud querying Donot scnd LLUtoniLLtcd L|ucrics of LLiiy sort to Googlc's systcni: If you LLrc conducting rcscLLrch on machinc 
translation. opticLLl chLLRLctcr rccognition or othcr LLrcLLs whcrc llcccss to ll largc lliiiouiiI of tcxt is hclpful. pIcllsc coiiIllcI us. Wc cncouragc thc 
usc of public domain niLLtcriLLls for thcsc purposcs Lind may bc ablc to hclp. 

+ Maintain attribution Thc Googlc "wLLtcrniLLrk" you scc on cllcIi lilc is csscntiLLl for inforiiiiiig pcoplc LLbout this projcct and hclping thcm lind 
additional mLLlL-riLLls ihrough Googk' ISook ScLLrch. PIl-llsl- do not rcmovc it. 

+ Keep it legal Whatcvcr your usc, rcmcmbcr that you LLrc rcsponsiblc for cnsuring thLLt what you LLrc doing is lcgLLl. Do not LLssumc that just 
bccausc wc bclicvc ll biK>k is in thc public domain for uscrs in thc Unitcd Statcs. that thc work is also in thc public domain for uscrs in othcr 
courilrics. Whclhcr ll book is slill in copyrighl VLLiius from counlry lo counlry. lliilI wl- cllii'1 offcr guidLincL' on whclhcr liiiv spccilic lisl' of 
any spccilic biK>k is llIIowclI. PIcllsc do not llssuihc that li b(K>k's LippcLir.incc in Googk' Book SuLirch mcans il can bc uscd in any manncr 
anywhcrc in thc workl. Copyrighl iiilriiigciiicnl liLibility can bc quitc scvcrc. 

About Google Book Search 

Googlc's mission is lo organizc thc world's information and to makc it univcrsLilly Licccssiblc liiilI uscful. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs 
discovL'r lliL' workfs hooks whilc liclpiiiL! aulliors aiul publishurs ivacli iil'w audiuncus. You cliii scliivIi llirougli llic lull lc\l of ihis book on llic wcb 
at |http : //books . qooqle . com/| 



■J 



Gatullus^G. Va.tc.rivs 
C. VALERII CATULLI 



C A R M I N A 



VARIETATE LECTIONIS 



ET 



PERPETUA ADNOTATIONB 



ILLUSTRATA 



FRIDER. GUILIEL. DOERING 

N » 

ILLUSTR. GYMNASII OOTTJ» DIRECTOR. 



ACCEDUNT 

INDEX UBERRIMUS, 



£T 



HANDII NOTiE CRITICiE. 



LONDINI : 



TYPIS EXCUDIT J. P. DOVE ; 
PROSTANT VENALES APUD R. PRIESTLEY 

MDCCCXX. 



* ' 



3eh>\ S- Uaw rt,'cc: £*Ntc 



ERNESTO. 

SAXONUM GOTHANORUM 

■T ' 

ALTENBURGEN8IUM 

DUCI, 

LITERARUM LATINARUM 

UT 

BONARUM OMNIUM 
AMANTISSIMO, 

DOMINO SUO INDULGENTISSIMO, 
CATULLUM, AB SE RECOGNTTUM, 

D. D. D. 

FRIDERICUS GUILIELMUS DOERING. 



n s 



Cujus vis fieri, Catulle, munus l / * ^ 
Festina tibi vindicem parare, '*" ^ 

..Ne dentes metuas maligniorum, ^ 

Rumoresque senum severiorum, 
Qui vultu tetrici Catoniano 
Horrent versiculos pii poetae ; 
Et quicquid lepida procacitate 
Laxat laetifico labella risu, 
Oderunt cane pejus et veneno ; 
Dic vates, pater elegantiarum, 
Dic, quo vindice tutus ambulabis ? — 
Sic dixi, lepidissimi poetae 
Curis carmina perpolita nostris 
Cum spectare viderem ad umbilicum. 
Respondit mihi leniter susurrans 
(Ut solent animae beatiorum) 
Vates Elysiis redux ab oris : 

"ERNESTO, PATRI^E PIO PARENTI !" — 

ernesti cupis in sinum volare ? 
Cepisti eximium tibi Patronum ! 
Nam Dux Optimus et Disertus idem 
Admittet placido, suoque vultu, 
Quo nil supplicibus solet negare, 
Mellitissimum et optimum poetam 
Intra limina sanctioris aulae. 
Quodsi legerit haec, probaveritque, 



■1*** «-'uft: )p*H & mxnseuz 



P R M F A T I O. 



Prodeunti mihi ante decem annos ex disciplina, qua 
in schqfci Portensi usus fueram, cum variae nec eae inho- 
nestae, quibus ad specimen aliquod collectae mihi supel- 
lectilis literariae edendum impellerer, causae occurre- 
rent; animus meue, quem Praeceptori, aeternum mihi Ve- 
nerando, Cl. Barthio, Rectori nunc scholae Portensis me- 
ritissimo, patefeceram, ejusdem suasu et nutu inductus 
et inclinatus est eo, ut Catulli, quocum jam tum arctam 
familiaritatem contraxeram, Epithalamium Pelei ct The- 
tidosy notulis meis instructum publicijuris facerem, et 
captum simul novam aliquando totius Catulli adornandi 
editionem consilium proponerem. In quo quidem exse* 
quendo consilio non confirmabar solum jam tum, cum ju- 
venilem istum laborem aequis et idoneis harum rerum 
arbitris haud displicuisse intelligerem, sed accedebat 
quoque deinde auctoritas Viri, cujus plurimum in his 
rebus valet judicium, Summi Heynii, qui cognita ac pro- 
bata, quam secuturus eram, interpretandi ratione, ad 
inchoatam Catulli editionem strenue absolvendam huma- 
nissime instigavit, et mira quadam alacritate implevit 
animum. Nec retundere conatus meos vel animum in- 
fringere potuit vociferatio eorum, qui lectione Catulli 
animos juvenum corrumpi et bonos eoruin mores depra- 
Vari crepant et clamitant ; cum vel ea ad susceptum la- 
borem excusandum sufficere videantur, quae tam Hey- 
nius in praefet. ad Tibull. edit. prim., quam Barthius in 
praefatione ad Propertium egregie his objectionibus re- 
sponderunt, et juvenes venerum poeticarum studiosos ad 
eos quoque poetas, qui in rebus levioribus et amatoriis 
ingenium exercuerunt, animi et delectationis causa post 



viii PRiEFATIO. 

studia graviora et severioru lectitandos, quovis incita- 
mento allexerunt et incitarunt. Quorum virorum argu- 
menta nisi satisfaciant superciliosis quibusdam et super- 
stitiosis morum censoribus, per me licet Catullum et ce- 
teros poetas, quos vocant ]ubricos, ceu pestem detestan* 
dos et Vulcano potius quam juvenum manibus tradendoe 
pro genio et sensu suo censeant ; quos tamen, quicquid 
isti garriant, sal va honestate et morum integritate, quanft- 
diu honor suus Musis stabit, et nostra et futura etate 
magno cum fructu et voluptate lecturos et commendatu- 
ros esse omnes antique elegantiaeet venustatisspectatoree 
nullus dubito. Versatus autem sum in recensendo et expli- 
cando Catullo ita, ut primum, quantum fieri posset, tex- 
tum darera emendatissimum, deinde sensum locorum ob- 
scurorum breviter explanarem, et tam exquisitiores vel 
insolentiores loquendi formas notarem, quam ad notandas 
singulas poctae virtutes et elegantias animum adverterem. 
Quod igitur ad primum attinet, non unam alteramve edi- 
tioncm, ad quam textum excudi curarem, secutus sum, 
(animum enim, ex quo textum ad editionem Bipontinam 
conforroaturuseram, et fere ab initio conformavi, ineptis 
passim et parum probabilibus in illa deprehensis lectioni- 
bus, routavi deinde) sed ex antiquis et potioribus edi- 
tionibus in Variet. Lect. indicatis, eas delegi et in textum 
recepi lectiones, qus vel proxime ad antiquse lectionis 
forinam accedere, vel rei sensuique accommodatissimie 
cspe viderentur. Ubi in locos incidi, e quibus, excussjg 
ct iu partes vocatis lectionibus omnibus, nullo modo 
elici vi extorqueri posset sensus coramodus, ibi vel in 
notis vel in Var. Lect., quod ad locura sanandum suppe- 
ditabat ingenium, modeste proposui, longissime ab hac 
temeritato reinotus, ut conjecturam, vel maxime proba- 
bilitate se commendantem, in textum importarem. ' Ne- 
t|ue ego tumen, quamquam iu larga conjecturarura segete 
spevtari vulgo solet ingenii ubertus et fertilitas, a recepto 



PRiEFATIO. ix 

mihi veteresinferpretandi morerecessi aut in posternmre- 

oedam, ad quem,si ulla ratione expediri et interpretatiooe 

ju vari potest locns difficHior et paulo impediftior, haud te^ 

mere illqm nova forma induere audeo, quicquid alii de in- 

genii mei tarditate judicen t. SperaVeram quidem, enm ad 

enarratiodem Catulli accingerer, me forte, concesso miU 

usu Codicis Catolliani, qui in Bibliotheca Guelferbytana 

eervatnr, ad textnm emendatiorem reddendum aliquid 

eonferreposse ; sed cum Cl. Wernsdorf, Professor Helm* 

stadiensis, diligenter hoc codice examinato, nihil plano 

bonse frugis inde capere posse futnrum Catulli editorem 

humanissime mibi significasset, spem ilhim abjeci. Illud 

autem doleo et mecum dolebunt omnes, qui Catullum 

amant, quod duorum nobilissimorumCriticorum, 2>«dtm 

et Brouckhusii, in Catullum anecdota, nunquam e tene* 

bris in lucem prolata sunt; Duckeri quidem anitoadver» 

sionura in Catullum exiguam partem (ad Carra. XVIII* 

XIX. XX. in Priapum) delibavit et publicavit Burman- 

nus Sec. ad Anthol. Tom. II. p. 574. : sed de Brouckhusii 

in Catuilum commentariis nil scimus, nisi quod eorum 

aliquoties mentionem injicit Burmannus Sec. ad Propert. 

et Dorville ad Chariton. Bemardus autem de iis scribit 

(in vita Reiskii p. 420.) Catullum prelo subjiciet Wetstfr 

nius bibliopola, ctti editioni accedent Commentarii inediti 

Brouckhusii ex bibliotheca Dorvillii. — Quod ad interpre- 

tationem attinet, qua Catullum illustrare studui, quili* 

bet, vel roe non fatente, facile sentiet, me ad eam ratio- 

nem, qua novam lucem Tibullo et Virgilio affundere et 

eorum lectoribus facem splendidissimam accendere sus- 

tinuit Heynius, imitandi studium direxisse ; sed nemo, 

opinor,adeo me mihi Suffenum esse arbitrabitur, ut quod 

solus fere Hrynius in poctarum interpretatione praesti* 

tit, et pro insigni ingenii et doctrinee copia facile prce- 

stare potuit, id in Catullo me praestitisse, vel unquam pro 

ingenii et doctrinte tenuitate praestare posse, stulte mihi 

b 



x PR/EFATICL 

peranmteani 5 irnmo gratissimo anidso publiee profiteor* 
me ne hanc quidem qualemcunque Catullo navare por 
tuisse opecam, nisi preecepta ab Htynio in Tibullo et 
preoipue Virgilio ad omne poetarum studium propoeita 
mature imbibissem, et ad ejus normam virtutes poeticat 
et dietiones exigere didicissem. Ne quid osteritatioais 
causa iaeerem, et ambitiose ad vanam doctrinae glo* 
rio^un aucupandam undique omnia corraderem, non 
lum diligenter rtihi cavr, sed etiam plurimam partem 
rum, quae olim magno cum studio ex coramentariis alio* 
rum ad Catullum constipaveram, cum parum utilitatii 
inde ad poetae explicationem redundare videretur, rese* 
cui vel plane delevi. Quod autem ad instituendam cum 
Grsecis, e quibus totus Noster pendet, comparationem 
spectat, animuq est, si Deus vitam concesserit, alio tem» 
pore ad exemplum studii, quod Virgilio cum Graecis 
comparato olim impendit Ursinus, in libello peculiari in-r 
stitutamCatulli cum Graecis comparationem proponere.— 
Institueram quidem primum rationes meas ita, ut unu* 
Tomus omnia Catulli carmina complecteretur ; sed cum 
db nimis longas propter externarum rerum conditionem 
mihi faciendas moras jure suo operis finem urgeret humar 
nissimus Hbri redemtor, Hilscberus; facile adductus sum, 
Ut Catulli carmina, genere elegiaco scripta, ad Tomum 
secundum reservarem; quem, si adotium, quo nunc fruor, 
pristina animi, graviter, dum haec scribebam, unici filii 
morte perturb&ti, tranquillitas et serenitas accesserit, 
brevi tempore absolvam. Quodsi autem in condonandis 
erroribus, quos pro ingenii et virium imbecillitate hina 
illinc me commisisse facile praevideo, lectorum humani* 
tatem expertus fuero, nec plane inutilem laborem me 
suscepisse intellexero, non solum mirifice laetabor, sed 
ad alios quoque, quos meditor, labores, praecipue ad 
Plauti recensionem, fidenti animo pergam. Scribebam 
Gothtt, a. d. XXIX. April. A. R. S. MDCCLXXXVIIL 



INDEX 

EDITIONUM CATULLI, 

IN SEX jETATES DIGESTUS, 
QUEM F£RE TOTUM BX EDITIONE BIPONTINA DBSCRIP6IMUS. 



JETA8 1. NATALIS. 

1479 bditio princeps. Valerii Catulli Veronensis, poeta? daris- 
simi, carniina. Albii Tibulli Equitis Romani poetae ele- 
gise* Aurelii Propertii Umbri Mevani carmina. P. Pa- 
pinii Sfetii Surcali Sylvarum liber ad Stellam, fbl. — H*c 
• editio, Brtiuckhusjo nondum vtta, Vulpio primum cognita, 
exstat in bibliotheca Laurentiana Florentiee. v. Montefalc. 
6ibl. MSS. T. I. p. 809. et in Museo Britann. e bibliotb. 
Askew. Memoratur a Maittairio Tom. I. P. I. (sive T. IV.) 
p. 320. — Nondum editionem hanc critico acumine explora» 
tam eese segre fert CL tieyne. Ex iia tamen, quse Vulphis 
commemorat, tum aliis argumentis probabile fit, alteram 
anni 1481. ex ea eese descriptam, adeoque lectionem nos 
ejus jam enotatam habere, dum hujus varietatem Brouck- 
husius dederit* 

1473 Catullus perSteph. Coralhtm editus Parmee, fol. 

1475 Catulli, Tibttlli, Propertii Aurelii nautee poftsd 4t Statii 
Papinii Sylvarum liber. Impressug opera et impensa Jo. 
de Cefoma et Jo. Manthen de Okerezen, qui tma vivunt fe- 
liciter. Venetiis, fol. Vid. Mahtaire L a. p. 35Q. Est 
hsec editio, quam Brouckhusius principem esse putabat, et 
ex qua lectionem adposuit sub ht. D. 

1461 Catull. Regii, fol. 

— TibulH, Catdlli, Propertii, cum eorum vita, opera, Regii 
kpidi, aceuratissime impressa auctoribus Prospero Odoardo 
et Alberto Mazali Regiensibus, anno salutb 1481. 19. 
Kal. Octobr. fol. — Paulo frequentior heec est editio quam 
' Buperiores* - Adservabatur etiam in bibliotheca Bruhliana. 
Varietatem ex ea descriptam Nic. Heinsius habuerat, et 
BrouckhufiuA quoque in Variantium adparatu adposuit. 



xii INDEX EDITIONUM CATULLI 

1481 Catulli, Tibulli, Propert. opera et Statii Sylvw. Ac- 
tum Vincentiae per magistrum Jo. Renensem et Dionusium 
Berthochum. Tum in trinis foliis subjicitur Carmen 
Jo. Calphurnii, poetae clarissimi, ad Jp. Inderbachium 
Pontificem Tridentinum de laudibus ejus, et de Inte- 
ritu beati Simonis infantis a Judeeis mactati. fol. — Conti- 
git Cl. Heynio versare eam manibus, cum bibliothecse 
Georgise Augustse eaillata sit. Prafatur breviter Jo. Cal- 
phurnius ad Hermolaum ICtum, et memorat se, ab ado- 
lescentibus studiosis rogatum, ut Propertium et Statii Syl- 
vas iis interpretaretur, editionem Venetam percurrere coe- 
pisse; tot autein mendis refertam eam deprehendisse, ut 
longe plura essent vitiosa et depravata, quam quee emen- 
data; convenisse itaque se nonnullos impressores, ettradi- 
disse iis exemplar correctum ; nec tamen eos partibus suis 
satis omnino fecisse conqueritur. Manifestum adeo cum 
ex his, tum ex ipsa exemplaris tractatione fit, esse illud ex 
Veneta pr. descriptum, sed paulo emendatius. Cum im- 
pressionis nota non sub extremam calcem, sed Statii Syl- 
vis subjecta sit, memoratur aliqiioties heec editio sub titulo 
veteris editionis sine anno: v. c. in Catal. Bibl. Reg. Pa- 
ris. n. 778. 

1485 Catullus, Tibullus, Propertius, cum comment. ant* Vene- 
tiis, fol. — Memoratur a Maittario T. L P. I. p. 469. sed 
perperam, cum de editione 1475. excusa agere vellet. 

Val. Catulli poemata cum scholiis Ant. Parthenii Lacisii, 

Brixiee, fol.— -Quee editio anno seq. juncta videtur Tibullo 
et Propertio. 

1486 Catullus cum commentariis Parthenii (XI. Kal. Maii) Ti- 
bullus ctfm commentariis (XVIII. Kal. Febr.) Propertius 
cum breyibus elucubrationibus (XVII. Kal. April.) Brixise 
per Boniwn. de Boninis de Ragusia, fol. — Laudatur vulgo : 
Cat. Tib. Prop. cum elucubratt. DomitiiCalderini et alio- 
rum. (v. Bibl. Reg. Paris. p. 287. n. 779.) Sed Domitri 
Calderininotee tantum sunt in Prop.— Vidit exemplaria C|. 
Heyne, in quibus diverso ordine se exciperent particulee; 
in aliis, quod et in ceteris antiquis edd. seepe factura, Pro- 
pertius deerat. H«e editio jam excussa fuit a Brouckhu- 
sio. Convenit ejus lectio fere cum Romana, ut tantum 
non ex ea descripta videri possit, 

1487 Tibullus, Catullus, Propertius. Impressi Venetiis, per 
Andream de PaUhaschichis Catanensem, fol. — De hac edi- 
tione, quee ex superiori Brixiensi repetita est, repetitis quo- 
que iisdem coramentariis, Editor Cantabr. TibuUus, inquit, 
arino 1487. *# quo autem anno CatuUus sit impressus, nullafit 
snentio. Sed Maittarius id definivit 1. c. p. 484. et ipsa res 
docere poterat : Ex signaturis (f. g.) quarum hac illam se- 
tjuitur, constat, CatuUum ab eodem typographo et atmb eodem 



iETAS II. ALDINA. xiii 

expressumfuisse ; quatnvis typographi et anni indicium ad Tu 
buili solius calcem adponatur. In aliis exemplaribus Pro- 
pertium deesse, ex eodem Maittario patet, ubi omisso Pro- 
pertio, tantum Tibullum et Catullum memorat hunc in 
modum : Tibuitus cum commentariis per Andr. de Paraachis- 
cis (ita vitiose appellat, in indice vero de PaltaschucU) 
XVIIL Kal. Jan. Et Catullus cvm comm. Ant. Parthcnii I*a- 
cisii Veronensis. Minus accurate in Append. Catal. Bibl. 
Lugd. p. 513. Catullus, Tibulius f Propertius Bcroaldi hu- 
jus anni memoratur : ftam is ad an. 1491. spectat, ut 
statim videbimus. 
1491 Tibullus, Catullus, Properttus cum commentt. (Bernardini 
Veronensis in Tibullum, Antonii Parthcnii in Catullutn, ct 
PhiL Beroaldi in Propertium) Venetiis, foL Mera est ro- 
petitio editionis Venetee. 

1493 Tibullus, Catullus, Propertius cum commentt. Bcmardini 
Veronensis, Ant. Parthenii, Phil. Beroaldi. Imprcssura 
per Symonem Bevilaqua Papiensem. Venet. ibl. — Nova est 
repetitio Venetse. Sed et inter incunubula artis typogr. in 
Bibl. Uffenbach. univ. T. II., app. p. 135. separatim re- 
fertur. 

1494 Catull. cum comm. Paitadii Fasci, Venet. foL 
1497 Cat. Tib. Prop. repet. ed. 1491. 

1500 Tib. cum comm. Cylleenii Veronensis. Catullus cum Par- 
thenii Veron. et Palladii Patavini. Emendationes Catul- 
lianee per Hieron. Avantium Veronensem, et ejusdem in 
Priapeias Castigationes. Prop. cum comm. Fbil. Beroaldi. 
Annott. in Prop. tum per Dootitium Calderinura, tum per 
Jo. Cottam Veronensem. Heec omnia sunt ex exempiari- 
bua emendatis Hier. Avantii. (Hiec in ipsa libri fronte 
prascripta sunt.) Sub finem: "♦Impressum Venetiis per 
Jo. de Tridino de Cereto alias Tacuinum, clolo. die vero 
XIX. Maii. Regnante inclyto principe Augustino Barba- 
cKco." fol. — Non infrequens est heec editio. Etiam ex su- 
perioribus Venetis repetita est, exemplar tamcn ab Avan- 
tio mendis typographicis purgatum esse debuit» antequam 
operis librariis excudendum traderetur. 

JETAS II. ALDINA. 

1502 Aidina L Catullus, Tibull., Prop,, in ordibus Aldi, Vene- 
tiis, 8. — Haec eadem editio, ut in aliis Aldinisfactum/sine 
anni et loci nota prostat. Est autem hsec inter classicas 
editiones habenda, quandoquidem iila multarum scqq. 
quasi parens, atque carum quoque, quae emendatiores pro- 
diere, fundus fuit. Expressam eam esse ex superiore Ve- 
neta 1500. liquido constat, pluribus lcctionibus compara- 
tis; corrcctioncs taiucn viri docti seu Avantii seu Aldi cx- 



■v 



xiv INDEX EDITIONUM CATULLI 

perta est, in Catullo utique Avantii, id quod in pnefatione 
ipse Aldus testatur. Idem ait nonnulla asterisco notata in 
Jine operis aliter atque aliter legi excudenda curasse : quod ta- 
rrien praestitum ab Aldo non videtur. Nam qnce sub Ca- 
tulli calcem subjectee sunt emendationes Avantii, Lucre- 
tium respiciunt. Exierant prelo Aldi ad tria millia ex- 
emplaria hujus libri, ut mirandumait, eumnonfrequentius 
reperiri. 

i503 Cat. Tib. Prop. impressi operaet impensa Philippi biblio- 
polse Giuntae T. Florentini &nno MDIII. Nonis August. 
Petro Sotenno Vexilifero felicissimo. 8. Etiam heec Aldi- 
nae repetitio est, ut tot alia exempla Aldina a Juntia reptei- 
tita sunt. 

1515 Aldina II. Cat. Tib. Prop. in eedibus Aldi et Andreae so- 
ceri, Venet. 8. Primo intuitu nihil habet heec editio, quo 
a priore magnopere discrepet. Sed pro nova prorsus re~ 
censione habenda est ; adeo correcta et eraendata illa est 
(in Tibullo utique) a viro docto, etsi ejus nomen npn pro- 
ditum est. Secutusille videturin primis rationem criticam, 
tum vero editipnes veteres alterius sectee passirn inspex- 
isse, Italicos quoque codices aut excerpta ex hs ahte ocu- 
los habuisse. Merito itaque illa facta est pleraruraqtfd, 
quee secutee sunt, editionum fons et fundus, inprimis au- 
tem Muretinre 1558. 

1518 Cat. Tib. Prop. Lugd. sumtu Barthol. Trot. ari. millesimo 
quingentesimo XVIII. die XXII. Sept. 8. 

1520 Alb. Tib. elegg. libri IV. una cum Val. Cat. epigramm. ; 
nec non Sext. Prop. libri IV. elegiaci cum suis comm. ; 
videlicet Cylleenii Veron. Xn Tib., Parthenii et Palladii 
in Cat., Beroaldi in Prop. Hab4s insuper emendatt. in 
ipsum Cat. per Hiet. Avantium Verbn. Nec non et cas- 
tigatissimam febulam omnium rerurn, quee in margine 
sunt positse, nttper additam et nunquam alias fmpres- 
8am. Venet. in eedibus Guilielmi de Fondaneto Monttsferati. 
an. Domini MDXX. die XII. Julii. Incfyto Leonardi 
. Lauretano Principe, foi. 

1529 Cat. Tib. Prop. apud Sim. Colinaeum, Paris. 8.— Novo cha- 
racteris literarum genere, quod ad calligraphiee elegan- 
tiam propius accedtt, exarata est heec editio, ex I. Aldina 
expressa. 

1530 C. Val. Cat. Veron. lib. I. Alb. Tib. Equitis ttom. libri 
' IV. Sex. Aur. Prop. Umbri iib. IV. Cn. Corn. GaM frag- 

menta. Basil. excudebat Henr. Petnts mense Martio, 8. 
Repetita est ex Aldina 1. 9 ad II. passim correcta, sed pa- 
rum diligenter* 

1531 Cat. Tib. Prop. per Melch. Sessam, MDXXXI. XX. Sept. 
Venet. 8. 



: ^TTAS III. MURETINA. xr 

I5S8 Repet. ed. Paris. 1529. 8* emendatis nonnuUis gravioribus 
vitiis. Alii hanc ed. ad an. 1534 referunt. 

1584 Gryphiana I. Cat Tib. Prop. cum Gallo. ap. Seb. Gry- 
phuim, Lugd* 8.— Editionum genus Gryphianum non con- 
temnendum, totum ex Aldina L, seu ex Basileensi, quae 
inde descripta erat, ductum est, etsi passim ex secunda, 
in sequioribus etiam ex Muretina interpolatum. 

1537 Grypkiana. Cat. Tib. Prop. Accedentt. Corn. Galli 
fragmm*, quam editionem a neminc indicatam ipse possideo. 

1539 8. repet ed. Basil. 1530. 

1542 Gryph. II. 8. 

1543 Paris. 8. repet. ed. 1529. in qua graviora queedam vitia 
emendata sunt. 

1544 Gryph. III. 8. 
1546 Gryph. IV. 8. 

1549 Cat. Tib. Prop. His accesserunt Corn. Galli -fragmm. 
Post omnes omnium editiones summa denuo vigilantia re- 
cogniti. Venet. ap. Hier. Scotum, 8.— Splendida scd vana 
professio. Ex Gryph. repetita est, ad Ald. II. correcta* 

1551 Gryph. V. 8. 

1554 Cat. Tib. Prop. multisin locis restituti. Paris. 8. 

iETAS III. MURETINA. 

1554 Catullua et in eum commentarius M. Ant. Mureti. Venet. 
Paulus Manutius Aldi fiL 8. (Isque solus, sine ceteris duo- 
bus, Tibullo et Propertio, nam hos poetas jam tum con- 
junctos exiise verum non est.) Heec recensio Mureti doc- 
tissime facta est, sed Aldina II. pro fundo substrata. Multa 
aviro hpc sagaciter partim e critica ratione r partim ex ve- 
teribus scriptis et editis emendata. 

1558 Catullus et in eum comm. M. Ant. Mureti. Ab eodem cor- 
recti et scholiis illustrati TibuUus et Prop. Venet. ap. Paul. 
Manutiura. 8. 

1559 Repet. ed. Veoet. 1558. Lugd. ap. Guil. Rouillium. 8. 

1560 £ recensione G. Canteri, Antuerp. 8. 

1561 GrypLYL Lugd. 12. 

1562 Venet c. comm. Mureti sub signo Aldi, 8. repet. ed. 1558. 
1566 Cat. c. commentariis Achillis Statii Lusitani, Venet. in 

sedibus Manut. 1566. 8.^-Meraorabilis sed valde infre- 
quens est heec editio. Aldinam II. secutus est Statius, 
Muretina correctione posthabita, scriptorum autem libro- 
rum varietate adposita et erudita adnotatione magnam 
laudem meruit. Recusus est ejus Comm. in edit. Mo* 
rell. 1604. 
1569 Repet. ed. Basil. 1530. 8. — sed vitiosissima, cum Horat. 
— Tuscanella, qui eam curavit, ineptus horao, ad rhetorices 




xvi INDEX EDITIONUM CATULLI 

praecepta poetas hos exegit, et indice singuloram verbo- 
rum ad Erythraei exemplum in Virgilio stulte instruxit. 
1569 Cat. Tib. Prop. Antverpice, ex offic. Christoph. Plant. 12i 
— Non ex infimo censu hsec est editio, imo vero inter prse- 
stantiores superiorum temporum referenda. £ Canten re- 
censione eam esse profectam narrat Fabricius, quod Verura 
non e&t ; nam Prop. tantum Canteri schoiiis est illustratus. 
At Cat. et Tib. a Victore Gisselio et Theod. Pnlmanna va« 
ria lectione instructi sunt, quae potissimum e Statio de- 
scripta est, ex quo etiam, adeoque ex Aldina II, qoam 
Statianae lectionis fundum esse ignorabant viri docti, saepe 
correxerunt, saltem mutarunt lectionem Mureti, quam iri 
ceteris sequuntur. Subjecta Tibullo sunt Galli fragmm. 
cum praef. Pulmanni. 

Cat. Tib. Prop. et Corn. Galli opp. c. indice Horatii 

Tuscanellee. Basil. ex offic. Henricopetrina, an. Salutia 
MDLXIX. mense Martio, 8. 

1571 Gn/pk.VII.8. 
1573 Gri/ph. VIII. 12. 

MYAS IV. SCALIGERIANA. 

1577 Cat. Tib. Prop. ex recensione Scaligeri. Accedit ejus- 
dem castigationum liber. Lutetiae, ap. Mam. Patisson, 8. — 
Spreverat ille, Mureti obtrectatione adductus, lectionem 
ab hoc emendatam, et una cum illa Aldinam II, rediitque 
ad Aldinam I., ex qua reduxit magnum numerum vitiosa- 
rum et importunarum lectionum, quas partim suo more 
correxit, partini in contextu reliquit, cura dudum sublatee 
essent in Ald. II. et Muretina. Secutus tamen eum est 
cum aliis Brouckhusius. Habuit etiam praeter Aldinam 
I. vel Gryphianam inde expressam, edd. Statii, et Plantin: 

1579 Catulli Phaselos c. adnotatt. doctorum virorum et parodiis 
per Sixtum Octarianum, Eboraci, 8. 

1582 Cat. Tib. Prop. nova editio. Jos. Scaliger recensuit. Ac- 
cedit ejusdem in eosdem castigationum liber. Antv. ap* 
^Egidium Radacum, 8. — Mera est librarii repetitio, nisi 
quod ad calcem adjectus est Mureti commentarius in Ca- 
tull. c. ejusdem scholiis in Tib. et Prop. 

1587 Cat. Epithalamium graeca metaphrasi poetica donatum a 
Q. Septimio llorente Christia/w, Paiis, 4?. ap. Morell. 

Cat. Tib. Prop. serio castigati. Antv. ex offic. Chph. Plan- 

tini, 12. 

1588 Cat. Tib. Prop. Lugd. Bat. 12. ed. Jano Dousa nl. cum 
pervigilio Veneris et suis in Cat. Tib. Prop. conjectaneis. 

1592 Repet. Basil. 1530. 8. Quamvis ex Scaligerianis hinc 
illinc corrocta, tamen vel sic uuilo loco habenda. 

Cat. Tib. Prop. denuo recogniti ac variis lectionibus et no- 



JETAS IV. SCALIGERIANA. xrtf 

tis illustrati a Jano Dousa filio. Accessere Pervigilium 
Veiferig et carmina grseca, quee aut e latino Catulli ex- 
pressasunt, aut a Catullo ipso latine translata. Item Jos. 
Scafigeri et Henr. Stephani e Tib. et Prop. versiones gree- 
cse. Jani Dousce filii in Cat. Tib. Pr op. conjectanea et no- 
. iee. Lugd. Bat. ex offic. Plant. Fr. Raphelengius, 12.— 
Hanc omnium emendatissimam editionem adpellat Nic. 
Ueinsius ad Virg. JEn. VII, 1 10. Fundus est ed. 1569. 

1592 Cat. Tib. Prop. et Corn. Galli opera, Horat. Tuscanelhz 
scholiis etindice illustrata per Seb. Henricopetrum, Basil. 8. 

1593 Cat. Phaselos, Lugd. 12. 

1504 Cat. Tib. Prop. Lugd. 12. Non videtur aliud. quam 

Grypbianarum repetitio. 
1600 Repet. auctior ed. Antv. 1582. 8. 
" Cat. Tib. Prop. nova editio. Jos. Scaliger Jul. Cses. fil. 

tecensuit. ejusdem in eosd. castigationum liber auctus et 

recognitus ab ipso auctore. Heidelbergee, in bibliopolio 

Commeliniano, 8» 

1603 Repet. ed. 1592. 

— Cat. Tib. Prop. Lugd. 8. 

■ Cat. Tib. Prop. seno castigati. Antv. Raphelengius. 24« 

1604 Cat. Tib. Prop. c. variorum doctorum commentt., notis et 
observatt. in unum congestis per Cl. Morcllum, Lutet. 3. 
Vol. fol. — Singulis elegiis prsemisso contextu subjiciuntur 
notse Cyllenii, Ach. Statii, Mureti, Jani Dousee, Scaligeri. 

1606 Catulli casta carmina seiecta a Raph. Eglino Iconio, c. 
ejusdem vindiciis Ciris Catullianee adversus Jos. Scalige- 
rum. Accesserunt Casp. Scioppii epitheta et synonyma 
poetica, c. n. ejusdem in Claudii Verderii censionem. 
Francof. 12. — Numerus castorum Catull. carminum valde 
augeri potuit : nam editor vix viginti carmm. adposuit* 

1607 Cat. Tib. Prop. nova edit. Jos. Scaliger recensuit : ejus- 
dem in eosdem castigationum lib. auctus et recognitus ab 
ipso auctore. Excudebat Jac. Stoer. Lugd. 24.— Mera 
est repetitio edit. 1600. 

■ Cat. Tib. Prop. Opp. quee exstant omnia, ad vetustiss. 
cod. Biblioth. Jac. Grasseri fideliter edita. Quibus ac- 
cedunt C. Gallifragmm. Lugd. 12. 

1608 Jo. Passeratii Commentt. in Cat. Tib. Prop. Paris. ap. CI. 
Morellum, fol. — Praemittuntur ipsa poetarum verba ex 
Scalig. recens, Sequuntur Passeratii prselectiones seu 
notse. 

Opp. Cat. Tib. Prop. et Corn. Galli, sive Maximiani po- 

tius. Cum indice Horat. Tuscanellee. Editio auctior in- 
super poematiis aliquot, quse vere Corn. Galli. Hanovioc, 
typis Wechel. ap. Ci. Marnium et her. Jo. Aubrii, 8. — Est 
repetitio pessimee Basil. 1530. c. Hor. Tuscanelke indice. 

1610 Ex Tib. et Prop, Elegise, ex Catullo, Martiale, Ausonio 

c 



xriii IJfDEX EDITIONUJM CATULLI, 

alii^uescriptoribus tumantiqiiis tnm recentibus Epigram- 
m0hk selecta et commentario brevissime illustfcata. Ca- 
domiy 16. — Nod magis in eensnm venit, quam qirae sequi- 
im, impressionis tantura loco notabilis : 

1611 Cat. Tib. et Prop. nova edit. ad Jos. ScaUgari emendatio- 
nem accurate conformata : nisi quod qui in Scaligeriana 
ed. desiderabantnr Epigrammatum et elegiarum tituli, hic 
aliunde diligenter sunt suppieti. Add. Elegiarum Hbellus, 
qui Corn. Gallo vulgo adscribitur. Brageraci, 8. 

1618 Jani Gtbhardi in Cat. Tib. et Prop. animadverss. c J. jftfe- 
leagri in Val. Cat. Spicilegio, Hanov. 8. 

£619 CaL Tib. Prop. cum GaHi rragmm. Amstel. Janson. 24. 

1621 Cat. Tib. Prop. cum J. Lvrineii notis antehac ineditis, — 
nec non uberioribus Jani Gebhardi animadverss. cum J. 
Meieagri Spicilegio. It. paemata Galli et index Hor. 
Tuscanelim. Francof. exoffic. Wechel. 8.-^Librarii indns- 
triae debetur haec ed., non viri docti curae, etsi Gebhardus 
prafatus est. Poetarum verba ex pessima Basil. 1530. 
aut ex Wechell. superiore 1608. e&pressasunt. — Jo. Livi- 
neii notas eod. anno, et Jani Gebhardi animadverss. quar- 
to ante anno seorsum editas, nunc in unum volumen rede- 
gii iibrarius redemtor. 

1622 Tjrpis Jacobi Stoer., 12. Basis est Scaligeriana recen- 
1680 Cat. Tib. Prop. cum Galli fragmentis, ArasteL 24. 

aio. 

1640 Cat. Tib. Piop. Aurelise Allobr. 4. in Corp. poet* lat. ed. 
II. ap. Sam. Crispinum. 

J642 Cat. Phaseios cum Ahdr. Senftlebii comm. et parodiis am- 
plius quinquaginta, et grseca Jos. Scaligeri metaphrasi, e 
bibi. Nic Henelii, Lips. 8. 

1648 Antv. 12. omissis obsccenis. 

1651 Cat. Tib. Prop. cum Galli fragmm. Amstel. 12. 

1659 Cat. Tib. Prop. et quae sub Galli nomine circumfenintur, 
cum selectis varioram commentariis, accurante Simone 
Abbes Gabbema, Traj. ad Rhen. 8. — Vitiis typographicis 
acatet, et farraginem notarum adponit, quibus verba et 
phrasesillustrantur, non sententise. 

1664 Cat. Tib. Prop. cum GaUi fragmm. Amst. 24. 

1670 Eadem repetita. 

J675 Poemata selecta e Cat. Tib. et Prop. c. notis Vorstii. 
Lips. 8« 

1G80 Cat. Tib. Prop. e recens. J. G. Grarcii, c. notis integris 
Jos. Scatigeri, M. Ant. Mureti, Ach. Statii, Kob. Titii, 
Hier. Avantii, Jani Dousee patris et filii, Theod. Marcilii, 
nec non selectis aliorum. Traj. ad Rh., ex offic. Rudolphi 
a Zyll, 8. Adjectum est pcrvigilium Veneris. Gra?vii no- 
mcn mutuasse tantura vldetur astutus librarius ad fraudem 
iuuicndam, quamquam ejus prafatio in capite legitur. 



iETAS V. VOSSIO-BROUCKHOTJStANA. xi* 

Omnia indfligenter disposita et p&rurri concinne ; Oec cum 
cura expressa. 

^TAS V. VOSSIO-BROUCKHOUSIANA. 

•1684 Cat. cum eruditissimo 1«. Vosrii commentatio, Lond. 4. 
qum editio reliquis hactenus quidem praestat. Usus est 
preeter alios codices omnium vgtustissimo Mediolanensi, 
' quem laudat passim, et reliquis uti antiquiorem ita emen- 
datiorem quoque esse preedicat p. 215. — Utinam vero po- 
litissimi vir ingenii, Janus Brouckhusius, cui Propertium 
deberaus et Tibullum, similiter etiam Catullum potuisset 
absolvere, quem expoliendum, ingenioque et doctrina sua 
illustrandum sibi sumserat: ita nihil esset amplius, quod 
ad vetustissimi poetee lucem studiosi possent desiderare. 

1615 Cat. Tib. Prop. opera, interpretatione et notis illustrata a 
Phil. Sihio in usum Delphini, Paris. 4. — In hac edit., ut in 
aliis ad usum Delphini editis scriptoribus omnibus, obscoena 
et lasciva rescissa et omissa locis sunt, consilio non impro- 
bando, nisi hac ratione, qaod loca eadera congesta et ad 
calcemvoluminis deinde junctim exhibent; plures igitur ad 
ea legenda allicerentur, quorum forte oculos eadem scrip*. 
toris corpori suo loco inserta citius latuissent. Nara n\eU 
OTot KaKo\ 9 w\ei(rroi apyoi, paucisolidameruditionem consec- 
tati integros legunt auctores: multi contra, qui eos'obiter 
evolvunt, missis utHibus, ut icavSapot irruunt efc rt)v ko- 
Trplav, cujusgustu tenentur, quamque gaudentfet gratulan- 
tur sibi ab editoribus congestam veluti in cumukim. An- 
gliquidem, quoties edd. in us. Delph, curarunr recudi, lo- 
ca illa suis queeque locis restituerunt, etsi vicissfm mdiees* 
omnium vocabulorum minus plenos passim ab illis exhi- 
beri dolet Thom. Crenius part. III. animadvers. p. 6. 

1686 Cat. Tib. Prop. c. Galli rragmm. Amst. 24. 

1691 Catull. e rec. Is. Vossii, Ultraj. sumtibus Societatisi 4. et 
mutato tantum primo folio, Lugd. ap. Pet. vander Aa. 

1697 Catull. ex edit. Vossii, per Hadr. Beverlandum curatus, 
Lugd. Bat. 4. 

1707 Cat. Tib. et Prop. opera ad optimoram exemplarium fidenT 
recensita. Acc. variantes lectiones e MSS. Cantabrigioe, 
4.— Splendida et inter ceteras conspicoa editio ipsOe poe 
tas emendatis8imos exhibet. Editor varr. iectt. adjecit 
cum ex aliorum annotatt. excerptas, tum ex Cod. fcau-- 
densi, collationibus in margme Aldinae adscriptis, alits col- 
lationibus Ootav. Ferrarii, item ex antiquis editt. Reg. 
Xep. Brix. Venet. Ald. Colin. 

1710 Cat. Tib. Prop. ex recens. Ja. Ant. Vulpii Bergomensis, 
cum ejusdem observatt., Patavii ap; Jos. Corona, 4. — Et 



INDEX EDITIONUM CATULLI, 

adolescena, et nondum visa Brouckhusiana, haac emiserat 
vir doctisshnus. Multa retractavit in ed. posteriore. 

1713 In corpore poetarum, Lond. fol. (cura Maittariu) 

1715 Cat. Tih. Prop. opera. Aceedunt queedam eorundem 
Poetarnm carmina grace versa, cum oda Sapphus a Cat. 
latine reddita, et cum indice copioso. Lond. Jae. Tonson, 
12. Mich. Maittarii cura prodiit. Ex Cantabrigienri re- 
petita est, una cum Var. Lect. Adjecta tabula, qua Sca- 
ligerians transpositiones comparata? sunt, item greeca ver- 
■o ixxmullorum carminum a Scaligero et Florente Chris- 
tiano ^y** y . 

1723 Cat. Tib. Prop. ad fidem optimorum exemplarium recen- 
jiti, cum MSS. varr. lect. margini adpositis, ad celsissimum 
Anreliansem Ducem. (studio et opera Mich. Brockard) Pa- 
ris. Coustelier 4.— Nil aliud egit editor, quam ut edit. 
Scafigerianam recudendam traderet. 

1733 Cat. interpretatio oda» Sapphic® ad Lesbiam, in Wolffil 
edit. Sapphus fragmentorum, Hamb* 

jETAS VT. VULPIANA. 

1737 Cat, com copioeo Vulpii commentario, Pat. 4. Notse non 
tam in emendando et interpretando versantur, quamquam 
in hoc quoque, quam in conferendis locis veterum et re- 
centioTum poetarum, in quibus eadem sententia simili 
aliove modo expressa est, etiam per imitationem ut lec- 
tores haberent exercitationem ingenii aptam ad imitatio- 
nem, itemque ut copia verborum et sententiarum compa- 
raripossit. 

1738 C. VaL Catullus in integrum restitutus. Ex MS. nuper 
Romse reperto et ex Gallicano, Patavino, Mediol. Rom. 
Zanchi, Manei, Scaligeri, Achillis, Vossii et aliorum. 
Critice Jo. Franc Corradud de AUio in interpretes veteres, 
recentioresque, giammaticos, chronolpgos, etymologos, 
lexicographos, cum vita poeta? nondum edita. Venet. fol. — 
De Corradini impudentia vid. Cl. Harles. introd. in not. 
lit. Rom. Vol. I. p. 326. sqq. 

" C. VaL Cat Opp. ex castigationibus observationibusque 

Graevii, Vossii et Vulpii emendata. s. a. et 1. 12. accedit 
pervi^hum Veneris ex castigatt. obssque Sanadoni emen- 
datum. 

1742 Cat. Tib. Prop. ad fidem optimorum librorum accurate 
recensiti, quibus adjectum est Pervigilium Veneris, Goet- 
tingae. ex offic AcacL A. van den Hoeck, 12. 

1743 Cat. Tib. Prop. pristino nitori restituti et ad optima exem- 
phria emendati. Acc.fragmm. C. Gallo inscripta. Lugd» 
Batav. (Paris. Coustelier) 12. Ad Scaligerianam rec. 
excusaest. 



.fiTAS vi. vulpiana-. xxi 

1754 Paria.ap.fiorhnr.lS. 

1762 Cat. Tib. Prop. Goettingre, 12. quibus adjectum eat per- 
vig. Vener. repet. ed. 1742. 

1772 Cat. Tib. Prop. Birroingham. typis elegantiaiimia Jo. Bas- 
kecville, * et 12. 

1773 Cat. Tib. Prop. Lond. per Harwood, 12. 

1778 C. Val. CaL Epithal. de nuptik Pelei et Thetidos, varie- 
tate lectionis et perpetua adnotatione iltustratum a Frid. 
Guil. Doerixgio, Numburgi, 8. 
178$ Editio Bipantina. Cat. Tib. Prop. cum C. Galli fragnim. 
et Pervigilio Veneria ; pnemittitur notitia liueraria. maj. 8. 
1787 C. Val. Catulli cannen de nuptiis Pelei et Thetidis cum 
versione Germanica Christiani Friderici Eisenschmid, in 
usum tironum illustravit Carl. Gotthold Lenz. Altenburgi. 

Nic. Heinm notulec in Catulluro editse aunt a Pet. Bvrmanno 
ad calcem Advers. Heinsianorum. 

- In Catulli Attin emendationes sant in Miscell. Obs. Dorvill. 
Vol. II, p. S23. sqq. item in Carmen X, Varia me mau, Vol. V, 
p. 1. aqq. 

Codex carminum Catulli eleganter scriptua in membrana, qui 
olim fuit Marquardi Gudii, una cum aliia ejusdem M8S. optimte 
notee pervenit in Bibliothecam Guelfcrbytanam Serenissimi Du- 
cis Brunsvicensis. Aldina editio Catulli, Tibulli et Propertii 
vulgata anno 1502. 8. exstabat castignta passim et emendata 
manu viri docti in bibl. Ernest. — Codicem Cat. Tib. et Propertii, 
silvarumque Statii ab Ant. Sinibaldo FJorentiee anno 1461. de- 
acriptum Neapoli in Bibl. Olivetanorum vidit Bernhardua de 
Montfaucon, ut refert ipse in Diario Italico, p. 305. — Exemplar 
Catnlli MS. quod Mediolani servat Bibl. Ambrosiana, mirtficc 
prsedicat Jos. Ripamontius in Card. Borromsei vita. Lucaa 
Holsteinius in Epist. Tom. V. Sylloges Bunnanniante p. 435. 
Jani Brovekhusii schedas MStasin Catullum nactns David Hoog- 
ttratanus novam ejus poetee editiooem notis illustratam nieditaba- 
tnr, sed inortc prsereptua est 21 Nov. a. 1724. 

Bemardini llea/ini Carpensii, S. J. commentarius a juvene vix 
viginti annorum, anteqnam societatem ingrederetur, in nuptias 
Pelri et Thctidis : cum adnotationibus ejus in varia scriptorum lo- 
ca, recusis in Tomo secundo Facis Criticte Gruterianse p. 335 — 
371. vidit lucem Bononise 1551.4. 

Rob. Titii prtelectionea ad Catulli Galliambum sive carmen 
LXIV, Bonon. 1599. 4. cum aliis quibusdam ejus viri scriptis 
prodierunt, et m Greevii editione Catulli leguntur, atque in Pa- 
risiana a. 1604. fol. p. 216. Illa Pariaiana in quibuedam exem- 
pus preefert etiam annum 1608. vel 1615. 
- F. A. C. Werthes iiber den Atys des Catull, Manchen, 1774. 
8. Interpretationem excipiunt observationes. 

Emendationes in Catulli Epithal. auctore Ch. Guil. Mitseher- 
Ikhio : sunt adjcctn ejusdem epistolte criticee in Apollodorum, p. 
43— 51.Goettingtcl786. 



xxfi INDEX EDIlTONUM CATULLI, 



VERSIONES ET METAPHRASES. 

Catulli Epithalamium grseca metaphrasi donatum a Q. Sepfc 
mo Fbrcnte Christiano. Paris. 4. 1587. apud Morell. Heec me- 
taphrasis recusa est in edit. Lond. 1715. 

Carmina qusedam e latino Catulli greece expressa leguntur in 
edit. Jani Dousce, Lugd. 1592. 

Poematia queedam Catulli, Tib. et Prop. selecta grece red- 
dita per Jos. Scaligerum 1615. 8. — Repetita et heec metaphrasii 
in edit. Lond. 1715, et illa phaseli in editione Senftlebiana, 
Lips. 8. 1642. ' 

Amores Catulli ex poematiis ipsius petito argumento Gallica 
prosa ingeniose descripsit conjecturisque suis explicuit Joannes 
CapeUanm (de la Chapelle, qui et an. 1712. amores Tibulli de- 
scripsit) Paris. 1680 et Amstel. 1699. 12. duobus voluminibus,; 
atque inter ejus opera Paris. 1700. 12. Gallum secutus Germa- 
nus est in libro, cui titulus " Joachim Meyers von Perlenbecg 
Durchlauchtigste Romerin Lesbia," etc. Lips. 1690. 8. 

Catulli casta carmina, selecta a Raph. Eglino Iconio cum 
ejusdem vindiciis Ciris Catullianae, adversus Jos. Scaligerunv 
Francof. 1606. 12. additis Scioppii epithetis et synonymis poe- 
ticis et notis ejusdem ad Claudii Verdierii censionem. Qui sub 
Imperialis nomine complures fabulas Romanenses sermone ver-v 
naculo Germanico (ut Jo. Capellanus sive de la ChapeUe Gallico); 
edidit, testatur, etiam praeio se paratam habere Deliam, Cynx 
thiam et Lycoridem, sive Catulli, Tibulli ac Propertii poemata 
versibus Germanicis expressa sic, ut fabulee eroticse illa intexuev 
rit, et rerum Augusti Imperio Romoe gestarum non inamoanam' 
narrationem fuerit persecutus. 

Epitkalamium Thetidos et Pelei redditum carmihe Italico *Lu- 
dovico Alamanno, * qui primus in heroicis usus fuit genere ver-- 
suum liberiori, quod Italis versi sciolti t appellatur: uti post Ala- 
mannum deinde fecere Ludovicus MartelH in Metaphrasi libri 
quarti iEneidos, Hippolytus de Medicis in Metaphrasi libri se- 
cundi, Trissinus in Claudiano de raptu: Proserpinae, et alii deradev 
in aliis. 

Petrus Taissand Qusestor Burgundiee a 1715. est. 72. defunc- • 
tus, inter alia, quee in ejus vita memorantur, reliquit versionem 
GaUicam Qfficiorum Ciceronis et Metaphrasin Catulli. Vide 
Journal des Savans 1716. Sept. p. 300« 

Epitalamio nelle nozze di Peleo e Teti di C. Val. Catullo tra> 
dotto in versi Toscani (ab Octav. Nerucci) Siena 1751.8. 

Traduction en Prose de Catulle, Tib. et Gallus. Par 1'Auteur * 
<k» Hoirte* Helvetiennes (Mr. Pezay) Tomes 2. Amst. 177L 8. 

# (SUmJ* dtf letterati d'Italta. t Qnasi versus solutos dixeris et 

t* XXXlll* p, Z94» honweotelentonini lege liberos; 



VERSIONES ET METAPHRASES. xxiii 

avec un discours preliminaire. Tom. I. complectitur Catulli tex- 
tum cum versione et notis. Nonnullorum carminum obscoeno- 
rum solus textus exhibetur. Sed versio levior habetur. 

Poematto di Catullo intorno alle nozze di Peleo e di Teti, ed 
un epitalamio dello stesso, tradotti in versi Italiani (a Joseph. 
TorelU). Verona 1781. mai. 8. 

Katulls epischer Gesang von der Vermahlung des Peleus, 
metrisch iibersetzt und mit einigen Anmerkungen begleitet von 
J. GurUtt. Leipz. 1787. 8. 

Versio Eisensckmidiana Germanica excusa est in edit. Lenzii, 
Altenb. 1787. 



A D D E N D A. 



Catulli carmina minora (cum notulis), curavit T. S. Forbiger. 
Lips. 12m. 794. 

C. G. Lenzii Epistola in loca queedam carminis Catulli de 
nuptiis Pelei et Thetidos. Gothee. 808. 4 maj. 

Observationum criticarum in Catulli carmina specimen scripsit 
Ferd. Handius. Lips. 809. 8maj. 

Omnia CatuHi casta carmina, notis Doeringianis comitata, 
complectitur libellus, in usum Scholarum editus, cui titulus est, 
" Excerpta ex variis Romanis poetis," etc. Lond. Riviugton. 
12mo. 1817. editio secunda. 

Catulli carmina ad membranarum meliorum et editionum prin- 
cipum fidem recensuit, suasque animadvv. adjecit J. G. H. 
Klindworth. Pars. Ima, prolegom. carminumque textum ; pars 
2da. commentar. crit. indicesque continens. 8maj. Lips. 818. 
[adhuc sub praelo.] 




C. VALERII CATULLI 



VITA 



EX EDITIONR VULPIANA. 



Valerio Catullo Quinti prsnomen tribuit Josephus 
Scaliger, corruptissimi loci auctoritate fretus, ex Elegia 
ad Januam, v. 12 : testatus praeterea, se in antiquo libro 
Jacobi Cujacii I. C. ita scriptum manifesto comperisse. 
Huic Scaligeri persuasioni pondus addit Joannes Har~ 
duinus, qui (ad librum XXXVII. nat. historiae C. Plinii 
Secundi cap. 6.) affirmat, in omnibus codicibus manu ex- 
aratis Catullum Quintum appellark Consensus tamen 
eruditorum, atque editiones psene omnes refragantur: 
quibus olim praeiverat L. Apuleius Madaurensis, cum in 
Apologia priore carminum quorundara suorum lasciviam 
Caii Catulli nobilissimo exemplo defendit. Et certe li- 
brarii veteres, nomiuum similitudine decepti, Catulum 
Poetam cum Catullo saepe confundunt : idcirco factum 
existimo, ut cum illi Quintus prsenomen fuerit, buic etiam 
idem affingerent.* Veronensem porro fuisse nostrum 
poetam, liquido constat, cum ex Ovidio, Plinio majore, 
Martiale, Ausonio, ceterisque, tum ex ipsius testimonio, 
qui carm. 31. , ubi, e Bithyhia reversus, Sirmionem lacus 



* Alias certe Quintus Catullus fait, 
eujas integram nomen Quintus Luca~ 
tiusCatullus, arbanas sWe arbiearias, 
boc est, mimograplins, de qoo riden» 
dos Scholiastes ad JoTenaL VIII. 185. 
ad ?erba, CUsmosum agerts ut Phatma 
Catulli; et ad XIII. 109 — Q.Catolli 
Epigramma e Callimacbi Epigr.XLIIT. 
iuaTiterexpressumrefertGelliusXIX. 
9. quod incipit, Aufugit mi animus, cre- 



do, ut soUt,ad Thtotinum, Omitto Cin* 
nam Catulum, Stoicom, qoem aodivit 
M. Antoninus imperator, teste Capito* 
lino in Maroi vita e. 3. Nam et bojaa 
rerom nomen CatuUus erat, nt conttat 
ex M. Antonini lib. I. Sect. 13. Aeee- 
dit ille, ad qoem Martialis XII. 74. 
Heredem tibi me 9 CatuUe, dicis : Non 
ereiam, nisi legero, CatuUe, (E* edit. 
Bipont. p. 13.) 

d 




xxvi VITA C. VALERII CATULLI. 

Benaci peninsulam adloquitur, ad Larem domesticum 
salvum se advenisse gaudet. Natus est (si Hieronymus 
rationem recte subduxit, neque numeri in ejus Chronico 
depravati sunt) Olympiadis 173. anno £., ab urbe vero 
condita667. Lucio Corn. Cinna, Cn.OctavioCoss. — Qua- 
mobrem non injuria Lilius Gregorius Gyraldus Petrum 
Crinitum reprehendit, quod scribere non dubitaverit: 
pro comperto haberi, carmen de Passere Lesbice ad Virgi- 
lium missumfuisse, ob illud Martialis :* 

Sic forsan teiier ausus est Catullus 
Mttgno mittere Passerem Maruni. 

Nam verisimile non est, Catullum septemdecim annis 
Marone grandiorem (natus est enim Maro, teste Hiero- 
nymo ac Donato, olympiadis 177. anno 3., ab urbe vero 
condita 684., Cn. Pompeio Magno, M. Licinio Crassa 
primum Coss.) eidem adhuc puero tantum detulisse, ef 
nonnisi fronte perfricta, animoque obfirmato, ad ejus tri- 
hunal accedere posset. Praeterea rb forsan, quod est 
apud Martialem, argumenti vim omnino infringit.t 

Parentem habuit Valerium,ex honesta familia munici- 
pali, ciijus nimirum hospitio, si Tranquillum audimus,j: 
C Julius Caesar uti solitus fuerit. Non amplissimam 
quidem pccuniam possedit, utpote qui sacculum suum 
arancarumplenum § ihgenue fateatur, Furiuraque et Au- 
relium inter priucipes amicorum observaverit : quorum 
alteri nec servus 9 nec arca, nec cimex erat : \\ alterum esu- 
ritionum patremH ipse festive appellat. Cumque divi- 



* Ltb. 4. epigr. 14/ 

t Quod Martialis Mcripsit, Sicfor- 
$an eto. hoo non ita potest inlelligi, ac 
si revera ad Virgilium oarmina sua, 
re\ carmen de Passere, miserit Catnl- 
Ina; nam alioqni non dixisset Mar- 
tialis, sic forsan : sed qnod Martialis 
saa relmerit Epigrammata onm Catnl- 
lianis, et Siliura, ad quera scribit, oom» 
parmre cum Marone ; Heet acomrate 
lequendo non jam ita clarnerit Virgi- 
lios, eum Catullna scriberet, nt ad eum 
misifM carmiM s«a credi pessit. Sed 
qaaataeunqu* eliam deinde fuit VirgtV 



liifama, non dnbiumset forte Catollns, 
si tum vixisset, passerem -sonm illi jo* 
cosque mittere. Ita Martialis qnoqoe 
Epigramraata sua ait se offerre Siiio. 
Jo. Isaaci Pontani antera et Boihornii 
(c. 35. quaest. Rom.) bailncinatio tri- 
bnenda calami feslinationi, Catnllom 
Martiali jnniorem faoientinm. (Ex 
edit BiponL p. 14.) 

t In Jnlio c. 73. 

$ Carm. 13. 

g Carm. 23. 

% Carm. 21. 



VITA C. VALERII CATULLI. xxvii 

tum JEtomanorum fiuniilia maxima esset, neminem haboit 
Caiuilusy 

Fraetum qid veterii pedem grdbati 
In coBo sibi coUocare pouet.* 

Patrimoniotamen satis lauto fuisse videtur, quod homi- 
nem eo loco natum deceret. Nam et Romse, in urbe 
somtuofta, diutius commoratus est, ibique amoribus ope- 
ram dedit, ac fundum in agro Tiburtino possedit : navi 
sua in Pontum nayigavit, ac se Sirmionis herum t appel- 
lare non veretur ; quae omnia profecto sunt hominis lo- 
eupletis, et cui familiares copiae non desint. Quod ta* 
men genio indulgeret, convivia pararet, puellas a lenonp 
redimeret, % nobilium amicitiis floreret, propterea difficul* 
tate nummaria saepius erat, villasque suas pignori oppo*» 
nebat. Hanc vero potissimura causam fuiese crediderim, 
quarecum Jurisconsuitis et Oratoribus, puta #um Alpheno 
Varo, Liicinio Calvo, Tullio Cicerone assidue versare- 
tur; homo scilicet aere alieno obstrictus, et forensibus 
negotiis distentus. Lucellum itaque alicunde corrasu- 
rus, Memmium praetorem in Bithyniam simul cum ger- 
mano fratre secutus est, nullo tamen successu; idque ob 
praetoris ejusdem nimiam cupiditatera, vel certe negligen* 
tiam. Imo vero cum in provinciam Troadem venisset, 
fratremsuum, quem aeque ac se ipsum diligebat, immatura 
morte praereptum amisit. Hujus postea cineribus, ex 
Asia in Italiam revertens, maximo moerore parentavit: 
ejusdem memoriam, ubicumque se obtulit occasio, mira 
pietate semper coluit. Navigatione demum absoluta, 
phaselum, quo mare transmiserat, Castori et Polluci, ba- 
bitis eo tempore navium servatoribus, illustri carmine 
dedicavit. 

Postquam ex ephebis excessit, in castris amoris coepit 
stipendia facere: in primis autem Clodiam, praestanti 
mulierem forma, quam mutato nomine Lesbiam vocare 
consuevit; Hypsithillam quandam, Aufilenam Veronen- 
sem, et Juventium puerum deperiit. Amores quoque 
suos mollissimis versibus complexus, eo scribendi ge- 

* C*nu 10. t Carm. 31. % Carm. 103. 




xxviii VITA C. VALERII CATULLI. 

iiere haud minorem consecutus est gloriam, quam subKml 
vereque divino jEneidos poemate vates Mantuattus. 
Amici ejus plurimi enumerantur : Cornelius Nepos, cui 
libellum suum muneri misit ; Verannius et Fabullus ; 
Furius et Aurelius ; Licinius Calvus, Orator vehemens, 
et nobilis poeta, quem prisci scriptores fere sempeir CS» 
tulla adjungunt ; Alphenus Varus 1C. ; Caecilius, qui de 
Matre Deorum poema conscripserat ; Manlius Torqua- 
tus, e gente patriciaRomana, cujus nuptias elegantissima 
ode celebravit, et ad quem est illa epistola, quam tanti 
Muretus fecit ; Cinna, Smyrnae auctor ; Cornificius for- 
tasse ille, cujus esse Rhetoricorum ad Herennium lihroa 
quatuor nonnulli putaverunt ; Hortalus, poeta medio- 
cris ; Cato, non ille Uticensis, morum severitate insignig, 
at litterator quidam, cujus mentionem facit Suetonius in 
libro de illustribus Grammaticis c. 11; denique Ccfelibs, 
Veronensis. M. Tullium Ciceronem in causa forensi 
(quaenam illa fuerit, ignoratur) videtur patronum adhi- 
buisse, cui profecto ob acceptum beneficium venusto epi* 
grammate gratias agit. Quamquam igitur Asinium Pol- 
lionem diligeret, hominem Ciceroni tantopere infestum, 
a Tullio colendo non abstinuit : sed videlicet Asinius, 
mortuo demum Catullo et Cicerone ipso, adversus eximii 
oratoris manes inimicitias exercuit: nam Catullo flo- 
rente, ac hendecasyllabos scribente, puer* adhuc erafc 
lambicis et Phalaeciis versibus in pessimos quosque ho- 
mines, nullo discrimine, invectus est : neque ipsi Caeaari, 
quantumvis rerum potito, pepercit, quin calami aciem in 
sinistram ejus liberalitatem y f atque alia vitia distringe- 
ret. Mamurram, Gellium, Vatinium, Vettium, Comi- 
sium, quos vehementer oderat, propriis nominibus per 
ora hominum traduxit, ac styli acerbitate confixit. Lusit 
praeterea in Vdlusium, ineptum (ut ipse quidem existi- 
mabat) annalium scriptorem : in rivalem Egnatium, ma- 
lum poetam : in Suffenum, quem Caesiis et Aquiniis lit- 
terarum venenis adnumerat : postremo, in Sextium, ora- 
torem, cujus frigidissima oratione molestam gravedinem 
se contraxisse per jocum affirmat. 

* Carm. 1«. t Carm. 89. 



% 



VITA C. VALERII CATULLI. nis 

- Graecis litteris non leviter imbutum fuisse, ex eo col- 
ligi potest, quod suavissimam oden poetrice Sapphus et 
Callimachi elegiam de coma Berenices, mundissimis cai> 
minibus latine reddiderit : ob id etiam fortasse a Tibullo, 
Ovidio, Martiale doctus appellatus. Et idcirco mirum 
videri debet, Julium Scaligerum, ea virum eruditione, 
quodque non minimum est, Veronensem, ideoque muni- 
cipi 8uo saltem hoc nomine devinctum, haec de Catullo 
monumentis mandavisse: Catullo docti nomen quaresit 
ab antiquis attributum, neque apud alios comperiy neque 
dum in mentem venit mihi ; nihilenim non vulgare est in 
qu* Ubris.* Quamquam postea mutato consilio, qui 
mos est homini, waXiv^Slav canere cogatur, Galliambicum 
ejus carmen divinum autumans, et poema de nuptiis Pelei 
ac Thetidos, verum aditum et gradum ad iEneidos divi- 
nitatem esse pronuntians. Nonne probabilius de nugis 
poetae nostri Cornelius Nepos, vir gravissimus, judicium 
tulerat, cum eas esst ali quid putabat f Nonne benignius, 
et justius cum ipso egere Pompeius Saturnius, ac Sen- 
tius Augurinus, quorum uterque, teste Plinio in episto- 
lis,t Catulliani carminis imitationem sibi gloriae fore 
augurabantur. Sed haec alias : nunc id, quod coepimufc, 
agamus. Quinctilianus et Diomedes inter poetas Iam- 
bicos Catullum reponunt. Ante Horatium profecto iam- 
bicis versibus gloriam Catullus adeptus fuerat, ut falso 
scripserit Horatius epist. 19. lib. 1. 



Parios ego primus uunbos 



OttenaH Latib 



Hieronymus Lyricis adnumerat : reliqui, Epigrammato- 
graphis. Ego vero, si modo fas est meam sententiam 
aperire, variis potius adjungerem ; nam certe in ejus 
poematis nonnuila excedunt Epigrammatis modum. Am- 
bigitur jure a nonnullis, utrum haec solum paucula, qu» 
hodie exstant, ab illo scripta fuerint, an vcro longe plura, 
quae vetustas nobis inviderit.j: Ansam ad dubitandum 

• In Hypercritico, seu lib. 6*. po€- talli ad nos laceram pervenisse. Long* 

Siees, c. 6. enim plura scripsisse testes sont rete- 

t Lib. 1. epist. 16. lib. 4 epist.S7. res Gramraatici, qui de ejus poeraatiis 

% Dnbttandam ■iaime est, opas Ca- ea prodocunt, qu» badie aon exstant. 




xxx VITA C- VAJiERII CATULIiL 

dat Plinius, qui de Incantamentis aliquid a CatuUoi*- 
nratuip innuit,* cujus ne vestigium quidcjm superegt; 
Et Catullus ipse affirmat (Carm. 68. v. 17.) se satismulia 

lusisse, 

* 

Jucundum guutn cetasflorida ver ageret. 

Nisi Raphaeli Eglino Iconio Tigurino auscultare veli- 
mus,+ qui Cirin> poema elegantrssimum, Yirgilio atn 
jutlicans, Gatullo attribuit propter styli simiHtudinemrJ 
Catulli profecto esse videntur tria carmina in Priapum, 
quae doctis viris nonnullis post carmen 17 collocare pla* 
cuit ; non ita dissimili sunt oratione ac stylo. Quod d 
puris iambis confectum est, Phaseli nitorem proxime at-> 
tingit: et.quaedam in iis continentur, quorum imitatib 
in Eclogis Virgilianis apparet ; Virgilius enim a Catullo 
plura sumsit ; tum comparativus ostreosidr (carm. 18.) auc- 
torem suum satis clamat ; hujusmodi enim comparativis 
longioribus Catullus mirifice delectatur. Neque Teren* 
tiano Mauro, vetusto atque emunctae naris Gramraatico, 



IUque apad Virgiliam (lib. V. 609.) 
per mUte coloribus arcum, ibi Servias : 
De iride arcum in genere masculino 
dixit. VirgiUus, Catullus et alii infe- 
minino, referentes ad orginem. Atqai 
Ule nihi] hodie in Calallianis. — Praete- 
rea ejus opus videtur in genera carmi- 
num distincla faisse, Hendecasyllabos, 
Heroica, Lyrica, Elegiaca. iUqae 
Charisius ciUt Catallam in HendecasyU 
labis; qaod sane uoBufecisset, nisi ita 
tributam fuisset volumen. — Rarsas 
apud Virgiliura legimas Et quo te di- 
§am carmine? — lbi Servius refert, Vir- 
giliam, cum soiret Rhaeticam vinura 
sammopere laadari a Catone, contra 
aatem viluperari a Catullo, ne se in 
eam dissensionem interponet, hoc mo- 
do locutum : atqui in hodiernis Catul- 
lianis nnlla nola ejus rei exstat. — De- 
niqae Nonias ex Priapeo Catolli addu- 
oit de meo ligurire libido est. Quare 
admodam mulilam opas Catullianam 
ad nos pervenisse miuime dobiam est. 
Qaid prseterea dicam, quae oitat ex Ca- 
tollo Manrus Tereutianus, qase nus- 



qaam comparent. Heec de carminibdt 
Catalli deperditis Jos. Scaliger, quipus 
inepte quidam Phasma et Laureolum « 
Juvenale ac Tertulliano "adjungant. 
Vid. Sam. Petitum ad Leges Attioas 
p. 245. seqq. et Painelium ad Tertol- 
lian. c. XIV. contra Valentiniano». 
Phasma Q. Lutatii Catulli, et Laureo- 
lum Nsevii vel Laberii, neutrum vero 
Catulli esse, eruditis jam notatum. — 
Carmen Catolli de incaniamentis citat 
Plin. XXVI II. 2. : Ithyphallica memo- 
rat Terentianus Mnurus. (Ex Fabric. 
Bibl. Lat. Tom. c. 5.) 

* Lib. 28. nat. Hist. 2. 

t In vindiciis Ciris Catullianse ad- 
? ersos Jos. Scaiigeram. 

$ Preter rem pranino Cirin Catallo 
tribuit Eglinus, quem Catulli noti raro 
imiUtorem docet Leonhardas Friso 
libro tertio de poemate. Neqae ve* 
rias alii carmeu de Vere, sive Periigi- 
lium Veneris ad Catulium auctorem Te- 
tulerunt ; quoruin sententiam eonfaUt 
Lipsiuslibro I. Electorum c. V. (Ex 
Fabric Bibliotli. JLat. Toin. I. o. 5.) 



VITA C. VALERII CATULLI.. xxxi 

repugnare ausim, qui testatur, Catullum plures versus eo 
Friapeio sive Antispastico metri genere composuisse. 
Decessit poeta noster annos aliquot natus ultra quadU 
raginta, ut adversus Eusebii Chronicon ostendo ad ejus 
carmen LII. et CXL* 

* Catnllom qaoqae Csesari soper- Carpenttrianis. p. 439. sqq. iU at per 

stitem raisse contendit Jos. Scaliger ad VaUrium in Epistola Cioeronis ad Tre- 

Easebii nara. MDCCCCLX. assen- baliamVII.il. Catullas possit inlel* 

tiente Is, Casaobono ad Snetonii Cm- ligi. (edit. Bipont p. 14.) ef. nosin ar- 

sarem 6,73. et Franc. Carpentarios in gomento ad Cann. XXXIV» 




! 




NONNULLA 

VETERUM SCRIPTORUM 



DE 



C v VALERIO CATULLO 

TESTIMONIA 
A VULPIO COLLBCTA* 



CorneUus Neposin T. Pomp. Attico cap. 12. 

Idkm L. Julium Calidium, quem post Lucretii CatuUiquc mor- 
tem, multo elegantissimum poetam nostram tulisse cetatem, vwre 
videor posse contendere ■ ■■■ expedivit. 

Haratvus Satyra 10. 4tf. 1. 19. 
Nil pneter Calvnm et doctus cantare CatuUuvu 

TtbultusHb.S.eleg.G.il. 
Sic cednit pro te doctus, Minoi, CatuUus. 

Propertius Ub. 2. eleg. 19. 39. Edit. Bipont. 

Ista meis fiet notissima forma libellis : 
Calve, tua venia; pace, Catulle, tua. % 

ldem Ub. eod. eleg. 25. 87. 

H«c quoque lascivi caatarunt scripta CatuUi, 
Lesbta, queis ipsa notior est Helena. 

Ovidius Ub. 3. Amorum Ekgia 9. 61 . 

Obvius huic venias, hedera juvenilia cirictus 
Tempora, cum Calvo, docte CatuUe^ tuo. 

Idetn libro eod. ekg. 15. 7. 

Mantua Virgilio gaudet, Verona Catullo. 

e 




xxxiv DE C. VALERIO CATULLO 

Idem Ub. 2. Tristium, versu 427. 

Sic sua lascivo cantata est scepe Catullo 
Femina, cui falsum Lesbia nomen erat. 

Nec contentus ea, multos vulgavit amores, 
In quibus ipse suum fassus adulterium est. 

Velleius Paterculus Historue Rom. Ub. 2. cap* 36. 

Quis enim ignorat, diremtos gradibus eetatis floruisse hoc 

tempore Ciceronem, Hortensium — ■ — . — r— auctorosque 

carminum Varronem ac Lucretium, neque ullo in suscepti operia 
sui carmine minorem CatuUum ? 

M. Seneca Rhetor Controversia 19. 

Erat enim ( Calvus) parvulus statura; propter quod etiam Ca~ 
tuUus in Hendecasyllabis vocat illum salaputium disertum* 

(vid* carmen Catulli 53.) _ 

L. Seneca Pkilosopkus in Apocolocyntosi Claudii C&saris, 
Nec mora, Cyllenius illum collo obtorto trabit ad inferos : 

IUuc unde negant redire qutmouam. T 

(versus. est Catulli e Carmine 3.) 

< ■ ■■ • j t 

PUnius mqjor Pmfatione Hist. JSFat. 

Namque tu solebas riieas esse aliquid putare nugas, ut objicere 
moliar Catullum conterraneum meum : ( Agnoscis et hoc castrense 
verbum) ille enim, ut scis, permutatis prioribus seetabis/durius- 
culum se fecit, quoniain volebat eestimari ea a Veianiolis suis et 
Fabullis. 

(vid. carm. 1 et 12. poetee nostri.) 

Idem Ub. 28. cap. 2. 

Hinc Theocriti apud Grsecos, Catutti apud nos, proximeque 
Virgilii, incantamentorum amatoria irriitatio. 

Idem Hb. 36. cap. 6. 

Hic namque est Mamurra Catulli Veronensis carmmibus pro> 
§e'mu* f quem et res*; et domus ipsius clarius, quam CatuUus t dixit 
fabere, quidquid habuisset comata Gajlia, 

( Wde carmeu 29. nostri poetee.) 

Idem lib. eodem cap. 21. 

HeA Ct ii pumices, qui sunt in usu corporum leevigandonun 
fotnUm, Jatn quidem et viris, atque, ut ait CatuUus, libris, 

(v\d, carm.l. et22.) 



. TESTIMONIA. xxxr 

IdemUb. 37. cap. 6. 

Nonius Senator, filius Sturmee Nonii ejus, quem Q. CatuUus 
poeta in sella curuli visum indigne tulit 

(vid. carmen 52.) 

PUniusjunior Epistola 16. #6. 1. 

Facit versus (Pompeiu* Saturtdnus), quales CatuUus meus, aut 
Calvus. Quantum illis leporis, dulcedinis, amaritudinis. ioserit 1 
&ane, sed data opera, molliusculos, leviusculosque, duriuaculof 
quosdam : et hoc quasi CatuUus meus, aut Calvus. 

Idem Epistola 14. Ub. 4. loqvens de HcndecasyUabis. 

Scimus alioqui, hujus opusculi illam esse verissimam legem, 
quam CatuUus expressit : Nam castum esse decet pium pobtam Ip- 
sum etc. 

(vhL carmen 16.) 

Sentius Augurinus ap. eund. epist. 27. Ub. 4. 

Canto carmina versibus minutis, 
His olim quibus et meus CatuUus, 
Et Calvus, veteresque — : — — . 

Corn. Tacitus Ub. 4. cap. 34. annaUum, in Oratione Crematii Cordi. 

Carmina Bibaculi et CatuUi referta contumeliis Caesarum 
leguntur. 

Juvenalis Satyra 6. 7« 



Haud similis tibi, Cynthia; nec tibi, cujus 



Turbavit nitidos exstinctus Passer ocellos. 

Suetonius in JuUo cap. 73. 

Valerium Catullura, a quo sibi versiculis de M amurra perpetua 
stigmata imposita, non cussimulaverat, satisfacientem eadem die 
adhibuit coenee : hospitioque patris ejus, sicut consueverat, uti 
perseveravit. 

QuinctiUanus Ub. 1. Instit. Oratorice cap. 5. 
Sicut CatuUus plosemum circa Padum invenit. 
(vicL carm. 96*) 

Idem Ub. eoa\ cap. 10. ubi de aspirationibus. 

Eripuit brevi tempore nhnius usus, ut choronw, chenturionts, 
prachones adhuc quibusdam inscriptionibus maneant ; qua de re 
CatuUi nobile Epigramma e»U 

(vid. carm. 83.) 



i 



xxxfi DE C. VALERIO CATULLO 

Idm Uh 6. cap% 8. 

Et CatuUus cum dkit: 

Nulla in tam magno est corpore mica satts, 
non hoc dicit, nihil in corpore ejus esse ridicuwm. 
(via\ carm. 85.) ... 

Idemlib. 10. <!<#. 1. 

tawbuB non fcme a Romanis celebratus 6st, trt proprfum optts : 
ft qtubusdam ihterpositus t cujus acerbitas m Catutta, Bibaculo, 
Horatio. 

(Memimt pmterea de CatuUo Quinctititmus UL 9. cap* 3. ct 4?. 
item tib.il. cap. 1. eJ S.) 

Martiatis Ub. 1. jfyigr. Eputola ad Lectorenu 

Lascivam verborum veritatem, id est, Epigrammaton linguam 
excusarem, si meum esset exemplum ; sic scribit CataUus; sic 
Marsus, sic Pedo, sic Getulicus, sicquicunque perlegitur. . 

Idem Ub. 1. epigr. 62. 
Verono docti syllabas amat vatis. 

Idem Ub. 2. epigr. 71 ♦ 
Prptw». aut Marsi recitae, aut scripta CatuUu 

Idem Ub. 4>. epigr. 14. 

Sic forsan tener ausus est CatuUus 
Magno mittere Passtrem Maroni. 

Jdem tib. 5. eptgr. 8. 

Sit locus et nostris aliqtia tibi parte libellis, 
Qua Pedo, qua Marsus, quaque CatuUus efit. 

Idem tib. 7« epigr. 14>- 

Accidit infandum nostree scekis, Aule, puaUsa: 

Aroiait lusus, deliciasque suas. 
Non quales teneri ploravit amica CatuUi 

Lesbiaj nequitiis Passeris orba sui. 

Idem Ub. 8. epigr. 73* 
Lesbia dictavit, docte CatuUe, tibi. 

Idem tib. 10. epigr. 78. 

Nec multos mihi prseferas priores, . . . 

Uiio sed tibi sim minor Catutto. 

Idem lib. eod. epigr. 103« 
Nec sua plus debet tenui Verona Catullo. 



TESTIMONIA. . MxxtM 

Idem lik 12. epigr.M» N 

EetMt ctim tenero te posset amare Catulb. 

Idem Kb. 14. epigr. 77. gtiotf isucribitur Cavea Erobca* 

Si tft» tjriis erit, qualem dilecta Calulb 
Lesbia plorabat, faic habitare potest. 

Idem Hb* eodem epigr. 195» 

Tantum magna suo debet Verona Catullo, 

Qoantum parva suo Mantua Virgilio. 
(vide tt Epigr. 152i ejusdem liki.) 

A. GelUus froct. Attic. Itb, f. cap. 20. 
CatuUus quoque eleganttssimus poetarum. 
(et infra eod. capite.) 

Idem lik 19. cap. 9» 

Ecquis nostrorum poetarum tara fluentes carminum delicias 
fecisset ? nisi CatuHu*> inquiunt, forte pauca, et Calvus itidem 
pauca. 

(vid. euudem lib. 6. cap. 16.) 

Ausonius Drepanio Pacato Latino* 

Cui dono lepidum novum Hbelhm 
Veronensis ait poeta quondam, 
Inventoque dedit statim Nepoti. 

Macrobius lib. 2. Salumah cap. 1. 

Saturnalibus, optimo dierum, ut ait Veronensis potta* 
(vid. carmen 14.) 

L. Apuleius in Apologia. 

Eadem igitur opera accusent & CatuUum % quod Lesbiam pro 
Clodia nominarit. 

Sidonius Apollinaris epistola 10. lib* 2. ad Hesperium. 
Reminiscere quod seepe versum complevit Lesbia cum Ctitullo. 

Severinus Boethius de Consolat. Philosophice lib. 3. Prosa 4>. 

Num vis ea est magistratibus, ut utentium mentibus virtutes 
inserant, vitia depellant ? Atqui non fugare, sed illustrare potius 
nequitiam solent ; quo fit, ut indignemur, eos ssrpe nequissimis 
homintbus contigisse. unde Catullus licet in curuli Nonium se~ 
dentem, strumam appellat. 

(vid. carmen 52.) 



^ 



xxxviii DE C. V. CATULLO TEST 



Diomedes Grammaticut lib. 3. cap. 6. de Iambico. 

Cujus carminis prsecipui scriptores apud Grecos Archflochus, 
Hipponax, apud Romanos Lucilius, et Catullus, et Horatius, et 
Bibaculus. 

Terentianus Maurus in Tractatn de Literis, Syllabis, Pcdibvs, et 
Metris. v. 838. ubi de Pkalotcio kendecasyUabo. 

Exemplis tribus hoc statim probatts, 
Docti carmine quee legis Catulli etc. 

Idem tractatu eodem v. 1031. 

Hunc lucum tibi dedico, consecroque, Priape, etc* 
Et similes plures sic conscripsisse CatuUum 

Scimufl 

(vid. carmen 18.) 



V ULPII DI ATRIBK 

DE METRIS CATULLL 



Tersdum genera, quibua in epigrammatibus ceterisque poe- 
matiinutiturCAiuLtus, numero quatuordecim occurrunt. I'iin- 
cipem locum obtinet Phaherius hendecasyllabus, qui «oristat e 
spondteo, dactylo, ac tribus troch<eis , hoc pacto ; 

Qioi du | no Kpl [ dum no 1 Tum II ] bellum 
In prima tamen sede apud antiquiorea poetas trocheeum, vel iam- 
bum ioco spondeei nonnuiiquam recepit, ut iu sequentibus : 

Arl I da modfl | puml | oa eipfl I liluin 
Meaj ] eue ail [ quid pu ] tate ] oucU 

In altera poeta noster carmine 57. 7. creticum sive amphima- 
cmm serael usurpavit : 

Sao jo | leetulo j eru | ditU ] li unM 
Versus autem ille initio carminis 40. 

Qurmun te eiiIi mena, miielle Ravide. 

hvpermeter cst, sive una syllaba redundans. quetn hac rationc 
metimur, ut postrema syllaba per synalcephcn elidatur a prima 
eubsequentis, quee incipit a vocali : 

Quicnanj ] te maU | meu ml | >ellE | RstT ] de~Agit 

Hoc primo genere versus utitur CataUus trccics novies, videlicet 
carmuiel.2. 3.5. 6. 7.9- 10. 12. 13. 14. 15. 16.21.23.24. 26. 
27. 28. 32. 33. 35. 36. 38. 40.41. 42. 43.45. 46. 47. 48.49.50. 
53. 54. 56. 57. 58. 

II. Sequitur secundo loco Iambicus triraeter, seu senarius, 
acatalectus. Hic sex pedibus constat, qui omnes possunt esse 
iambi, ut : 

"Ail | fttia | s6 oa [ vlum ] eeter | runut 
Interdum vero in locis disparibus, puta in primo, tertio, quinto 
spondeeus admittitur, pes iambo io-oniAAa/3oc, etsi non laaxP' ' ' '"■ - 
nonnunquarn etiam imparisyllabi, ut anapsestus o u — .dactylus, 
tribrachys « « w . At in locis paribus, nempe secundo, quarto, 
ultiiuo, extra comcediam, et fabulas Phredri jEsopias, comico ferc 



xl VULPII DIATRIBE 

stylo scriptas, praeter iambum vel tribrachyn ceteri pedes vix 
recipiuntur. Exempla mixtl Iarabici : 

Stella lo I curu I li stru | ma N6 I nius I sgdet 
Per con | snla | tam pe | je rat | Vati | nins 

Hoc genere Catulhte utitur quater, nimirum carmine 

4. Pbaselas ille, quem ridelis, hospites, 
20. Ego haec, ego arte fabricata roatiea. 
29. Qais boc potest ridere, quis potest patt. 

hsec porro tria carmina constant ex Iambicis puris. 

52. Qoid est, Catulle, qood aojrajris «mori ? 

£ mixtis hoc Iambicis est. : 

III. Succedit superioribus Choliambus,$ive Scazon, in omni- 
bus prsecedenti conveniens, si duos ulthnos pedes excipias; 
etenim ordine praepostero quintus pes semper est lambus* uftimus 
semper spondeeus, ut; 

Fulse | re* quon | dam can | didi | tibi | soles 

Hoc genus a Catullo septies adhibetur : 

Cfeffloine 8. Miser Catulle, desinas ineptire. 

- f 9. ttaffencs iste, Vare, qnem prefee nosti. 

31. Peuinsularum, Strmio, iBSularumque* 

37. Sala* taberna, voeqae oojttuberjiales, 

39. EgnatiuSj quod eandidos babet dentes» 

44. O funde noster, wu 3ftbiue, s#n Tibsyrs. 

39. Bononienses Rofa Rufalura fellat. 

IV. Quarti generis est Sapphicus hendecasylfabus, qui eonstat 
e trochaeo, spondeeo, dactylo, et rursum duobus trocheeis, ut : 

Sire ro | extre | mos pgng | trarlt | Indos 

quamquam interdum poeta noster altera in sede trocheeum collo- 
caarertt. Bxenrpla sunt : 



Seuti* 


oas sa 


gTtttfe 


rosqfte 


Parthos 


Paoca 


nunti 


ate me 


*s pa 


ell» 


Oli 


»m, Ca 


talie ft* 


bi mo 


lestum est 



Uli flutem versus abundant semipede* qui ab&orbetur a prima 
vocali aubsequentis : 

Vujljjm tttao* vere t sed idemtide*» omntasn, 
Qoi illius oolpa cecidit, velut prati. 

Ift eo autem non serratur synalcephe, sed hiatus relinquitur 
quartoloco: 

GaM | cum Rhe | nom horrlM | lesqug | uhi 

Hoc genere versus utitur CatuUus bis, nimirum in duabus odis, 
quarum utraque est dicolos tetrastrophos ; constant enim ex du- 
plici genere versuum, Sapphico et Adonio, singuleeque earum 
strophae quaternis versibus concluduntur : 

Ctrm. 11. Furi, et Aureli, comites Catuili. 
• &t, lite mi par e«ae deo ▼idetar. 



DE METRIS CATULLL 



xli 



y. Quinti generis est Adonius, veraiculus exiguus, qttf constat 
dactylo et spondeeo, ut : 

llla | rumpens 

Utitur eo Catullus bis, nt paulo ante diximus. 

VI. Ad sextum genus pertinet Trochaicus Stesichoriug, quem 
Antispasticum etiam vocant, Priapeium, et Angelicum: qui 
versus constat sex pedibus : choreo vel spondeeo, dactylo, cre- 
tico — o — , rarius dactylo, iterum choreo vel spondeeo, iterum 
dactylo, postremum choreo, ut: 

£t sa | llrg pa | ratura h&bes | sed ve* | rerfe Tn | eptii, 
Quemdara | munlcl | pem meum | de tu | o t&Io | pdntS 
Nutri | 5, magfs | et magls | ut b£ | ata qttot | annYs. 
Pro qoeis | dmnla bo I norYbtts | haeo nec | esse* Prl | apo 



In fos 
Tantnm 
Qaeroas 
Aher 



sa Llgtt 
dem omnia 
arida 
panra fe 



ri jaoet 
senlins 
rustioa 
rens mann 



snper 
qnamsi 
confor 
semper 



nata sfc 
nalla sit 
mata se 
mnnera 



curl 
nsqaam 
cnri 
Urga 



utitur eo versu CatuUus ter, nimirum : 

Carm, 17. O Colonia, qnss cupis ponte lndere ligneo. 

' 18. Hanc lacam tibi dedico consecroque, Priape : 
19. Hnnc ego, jnreiies, loonm, Tillnlamque palostrem. 

VII. Septimi generis est Iambicus tetrameter catalectus, qui 
constat septem pedibus, et ceesura in fine. Ad eum porro facien- 
dum servantur omnia, quoe ad Iambicum trimetrum pertinent: 
Exemplum sit : 

Rgmit | tg pal | Uum | mlhl | m&um | qudd in | Tolas | tf 

In illoversuest amphibrachys o — o secundo loco, anaptestus 
tertio: 

Quum de | Tla mtt | Ker a | Ittes | dsten | dlt 5s | cltan | t6s 

in illo autem spondseus loco septimo : 

Inri | satur | plter | tlbi | flagel | lacon | icribil | Unt 

Catullus hunc adhibet semel, carmine 25. 

Cinaede Thalle, mollior cnnionli capilto. 

VIII. Octavi generis est Choriambus, qui constat quinque pe. 
dibus, nimirum spondeeo, tribus choriambis — u u — , et pyrrhi- 
chio, ut : 

Ventos | Irrtta fer | re et nSbttlas | agrlas | slnfe 

Hoc versus genere conscripta est Horatii ode 18. lib. 1. 

Nallam, Vare, sacra ?ite prias severis arborem. 

t 

Utitur eo CatuUus semel carmine 30. 

Alpfaene immemor, atqae ananimis false sodalibus. 



xlii VULlPII DIATRIBE 

IX. Noni generis est Pseudo-phaleecius 8eica(rvXka(ioQ, qui fit 
ex duobus spondaeis, ac tribus choreis, ut : 

Femel [ las dra | nes a | mlce' I prendt 
Qaas yal | ta vi | di ta | men se | reno 

interdum spondeeo, et quatuor choreis ; cujusmodi 

' Te Inoir | 06 te in | omnt | bus II | bellls 

Tribrachys autera loco spondeei prima in sede positus, occurrit 
Hlo versu : 

Cara&ri | um mlhl | pessl [ me pu | eilae 

Utitur eo CaiuUus semel, quamvis intermisceat legitimos hende- 
casyllabos, carmine 55» 

Oramns. si forte non molestam est.. 

: • .1* 

X. Decimi generis est Glyconius, qui fere constat spondaeo, 
et duobus dactylis, ut : 

Jara ser | yire Tha | lassYo. 

At Veronensis poeta ssepenumero trocheeum usurpat in prima 
sede ; cujusmodi sunt illi: 

Cinge tgmpbra florlbfts 

Soav£o lentis a miraci 

Flamrae um cape Istas bnc 

Hucve fni ni?e gerens 

aliquando iambum, ut in hoc 

PueTJ 1« et pue* | ri intggrl 

Utitur eo Catullus bis, nempe in duabus qdis, quarum prima est 
dicolos tetrastrophos ; constat enim e Glyconio versu et Phere- 
cratio ; singulee porro ejus strophee quaternis versibus finiuntur : 
altera est dicolos pentastrophos, quse iisdem versuum generibus 
conscripta est, sed strophas habet 6 quinis versibus. 

Carm. 34. Dianse sontas in fide. 
60* Collis o Heliconii. 

XI. Undecimi generis est Pherecratius, qui fere constat spon- 
deeo, dactylo, atque itenim spondeeo, ut : 

ixer I c§t6 ja | rentam 

Catullus tameh in prima sede frequentius trochteum collocat ; 
cujusmodi sunt 

Lutfc um pfcde* soccqm 

Frige rans Aga nippe . 

Semper ingene rari 

Sospi tes ope gentem 

nonnunquam et iambum, ut in illis : 

Puel | Iseqae" ca | namus 
Hymen | o Hyme | 



\ 



DE METRIS CATULLL 



xliii 



semel secundo Ioco spondeeum adhibuit : 

Nutrt | unt bu | more 

Hoc genere versus bis utitur, nempe carmine 34- et 60. cum Gly- 
conio. 

XII. Duodecimi generis est Hexameter; cujus notissima 
structura. Catullus non raro adhibet spondeeum pro dactylo in 
quinta sede, veluti : 



Tempe 
Nonpsios 


qoss syl 


t» cin 


gaDl saper 


impen 


dentes 


ex il 


lo fla 


grantia 


decli 


navit 


Erait 


ilta pro 


colra 


dieibus 


extur 


baU 



Hoc genere versus utitur poeta noster bis perpetua serie, 

Cam. 61. Vesper adest, jareaes ! consargite ! Vesper 01? mpo. 
63. Peliaoo qaondam prognats yertice pinos. 

alternis vero cum Pentametro, a carmine 64. usque ad finem 
libri. Nonnulli apud nostrum occurrunt hypermetri, cujusmodi 
sunt ezempli causa : 

Inde pater divum sanota cum eonjage, natisqae. 
Et qai prineipio nobis terram dedit, aactore. 

XIII. Decimi tertii generis est Pentameter Elegiacus, eeque 
notus. Est autem Catullus, more antiquiorum poetarum, in hoc 
genere nonnunquam duriusculus. qualia enim sunt illa ! 

Troja rirum e t Tirtotom omninm acerba cinis. 
Qaam modo qoi me onnm atqae aaicam amicam babait. 
Vere, qaantam a me, Lesbia, amata, me$, es. 
Divum ad mllendos nomine abasam bomines 
Neo desistere amire, omnia si facias. 

Et si aua sunt alia similia. 

XIV. Dedmi quarti generis est Galliarabicus, de quo vid. in 
Argumento ad Carm. LXIII. 



C. VALERII CATULLI 



Meas esse aliquid putare nugas, 
Jam tum, cum ausus 05 uuus Italorum 
Omne aevum tribus explicare chartis, 
Doctis, Juppiter J et laboriosis. 
Quare habe tibi, quidquid hoc libelli est, 
Qualecunque : qiiod, o patrona Virgo, 
Plus uno maneat perenne seclo. . 



10 



9. Nostram lectionem taentar Stat. MSS. et edd. optimae. patrima Scal. 
patroa Voss. et Vulp. quod orb per vir&rum teatabat Jovianas Pontaaas probante 
fiarthio ad Stat. 11. Theb. 651. quud o perenna virgo volebat Manckerus ad 
Antonin. Liberal. o. 16. quod o Patrone gyro Plut uno mantut ptitnni secli con- 
jecit Nic. Heiosius fn Notis ad Catallum, qo» adjeclae sunt ejus Adversariis a 
Barroanno editis a pag. 633 — 654. nimig audaoter ! ear eaim non bene latine 
Minerva dici possit patrona, quod negat Heinsius, eqaidem non video. 



ois S Ziu, nos : bey Gott ! in bis igi- 
tar libris Cornelius solebat putare (pa- 
tavit) este aliquid (slvalri) pretium ali- 
qaod babere nugas Catalli, carmina le- 
pida, EUgaaler et modeste ! 

6. Aocipe igttar hanc qaalewetmqie 
lrbeiUu*, qmi gob tutela MieeTvee aater- 



nitate gaadeat. Nam patrona virgo 
baud dubie est Minerva, quae perpetuo 
epitheto dicitur casta, h. 1. virgo. Nec 
minaa ingenioram et artiam celebratur 
feutrix. Hormt. A. P. 385. 

Tumkil imit* dicesfaciesque Hijwva* 



CARMEN II. 

AD PASBEREM LESBLffi. 

Pasber, deliciee meae puellae, 
Quicum ludere, quem in sinu tenere, 
Quoi primum digitum dare adpetenti, 

3. Ac patenUs Vossias, qaam ledionem ex librorum veteram aaotoritate re- 
potaUse ait. Sed neatra Wetio multo est aecommodation 

Primam statim carmen post dedica- 
tionem est lepidissimam. Laadat poe- 
U in illo passerem, qaem Lesbia in de- 
Hoiis babebat, non alio profeoto eonsi- 
lio, qtani at anrea Lesbi» permuiceat 
deceaUti* paweria ejus laudibas, et sio 
mereedsm carmioi* auoupator dulcUsi- 
mam. — -Quamvii igitur argomentam 
bajus oarmiaU est •implioisaimum, ca- 
j«» g eaerUmnlUalia tam veteres, quam 
reoeftUorespostai UraoUverint j non de- 
fueroot lamen aUegoriarum oaptatorea, 
%vi tt hio ntsoio quid obaocani sob paa- 



seris nomine latilare subodorarenttir* 
Corradinas de Allio ceuset adeo, poe- 
tam hoc carmine alloqni passerem Les- 
bice esgrotantem, «ed ipae sgrotaasa 
videtur, com haeo soriberet. Conatat 
denique, in more poaitom fuiase apod 
v-eteres, ut pueri aeqoe ac paeiis «ve* 
ad lasam et obleotationem exquire- 
rent Vid. Booaartns Hierozoio. p. i& 
of. Martial. lib. 1. .epigr, 8. , 

3. Quoi pr» dig, da* adp. primus digi- 
tos eat extrema digiti pars (die Finger- 
spilze) axfw roj ittarvXov. Sic prisna aqua 



CARMEN IL 



Et acris solet incitare morsus i 

Quum desiderio meo nitenti 

Carum nescio quid lubet jocari, 

(Ut solatiolum sui doloris: 

Credo, ut tum gravis acquiescat ardor) 

Tecum ludere, sicut ipsa, possem, 

Et tristis animi levare curas ; 

Tam gratum mihi, quam ferunt puellae 



10 



5* cum desiderio mei intuentis Parum neseio quid lubet jocari Heinsins ia notis 
md Catullom libro citato ex conjectara parnm probabiti. 

6. piget fere omnes eonjeoturas, qaas V. V» D. D. ad baoc locam attulerunt, 
chartae illioere. Et tolatiolum tui dotorit credo, Voss. ut solatiolum Volp. Pro 
credo ut v. aeqo. tentabat Scaliger credunt. Difficoltatem nimirum bujas loci pe- 
perit ingraU repetitio partiouke ut et diversa ejus significatio. Hino diversa 
aententiae, eonjectarss, et explicationes. Heinsias in notis ad Cat. pro ut legen- 
daat esse saspicatos est Tu t et, cam ne sic quidem difficaltates remotas videret, 
versus iU constitnendos et transponendos esse patarit : Corde cum gravit ac- 
quiescit ardor, Ut solatiolo sui doloris Tccum ludere, sicut ipsa, possinu Deniqae 
totam rersam excidisse patat, qoo dorratum sibi a paella passerem poeta sil tes- 
tntus. — Aadacissimus omnium in hoc loco emendando foit Corradinus de Allio, 
qoi, ot molliter dicara, non emendavit, sed misere saepe corropit et motilavit 
poeHam. Num qoamris libros Ifnnusoriptos juctet, non unias Umen assis testi- 
mandu) sunt plurime, qaas affert, lectiones. Has igitar non recensebo, qaod- 
cnnqae autem in eias editioae reperitur fragi, bona fide laadabo et proferem. 
Qoid mihi de hoo foco emendando et explicando videatar, dixi in notu. 

9. posse Vossias, Vatpius et alii. 

11. Utm gratum id miki Maret. tam gratum est Vossras et Valpias. 



epod Orid. Her. XVIII. 100. dieitar 
ueue extremu, qom littas ajlnit. Pari 
utodo ultimus dieitar infra e. XI* 99. 
pvotofn uittmum ett praii extrema para. 
AdptUmti h. e. npprehonde r o et mor- 



5—3. Locue oerreptissivans, (rid. 
Vnr. Leei.) qmeni levi medeln snntri 
poont puno, si nnrticmlnni ut r. 7. in m 
vel ed mnUf eria, et loonm sic interpon* 



Qonm desiderio meo nitenti 
Canrm neseio qoid Iobet jocari; 
Jn solatiolam soi doloris 
CndOj nt tnm grevis acqaiescat ardor. 



Pmideriomeo wjftnti, h. e. puelhe mest 
JbftnoesB. Dmiderium Tocntnr puella, 
eejue aeniderio nntntor flngrnL Sio 
«fese «pad Bion. Idyll. I. 83. nitere 
aeUsn, nitidus et nitor paasim de pul- 
oeiufofnrinnrum ferme. Ovid. Met. 12. 
405. HyUmome, qua nuiia nvUntiorfx- 



misuu Horat I. Od. 5. 15» quibua in* 
tenUU niteu Lib. II. Od. 19. 19. nfct* 
da virginet, L. I. Od. 19, 6. nrit me 
Gljeers* nitor. 6. Carum neseio quid 
dnice qaid, suaviter. Jnm senans eriti 
paella men Uoesaere solet passercoJum 
suum nd ejnsmodi morsiaooalaa impri* 
mi* tam, quando Uli (pro qio elegnnter : 
desideria meo nitenti) labet sunviter jo- 
onri et animi oaosn lodere, haod dubie 
(credo) u doloria sai levamen, ot tum 
(UUr jocano*uin)n)stos nninu et flaotni 
componantnr. Ergo liesbiss fait pns> 
ser id, qood nobis feremale nffeetis inr 
strnmentam nliqaod mosioom. 9. ad 
possem subioUllige si, qua) particula 
nonnnnqnam omitti solet. Vid. Bar» 
mnnn. nd Ovid. Amor. III. 3. 9. si pos- 
sem, inqait poeU, eodem modo, ne 
paelta mca, passere illo oti ad levnn- 
das noimi coras, tam gratnm id mihi 
foret, qoam qood gratiasimom. 

1 1. Post gratwn soppleudom est : 



C. VALERII CATULLI 



Peroici aureolum fuisse malum, 
Quod zonam soluit diu ligatam. 



foret. Pernici puelUe, Atalantae, Schoe- 
nei filiae, qus cnrsa certayit oam pro- 
cis suis,et victa tandem objecto malo au- 
reonupaitHippomeni. Ovid. Metamor. 
X. 609. Fuerunt autem doss Atalanlae, 
qu&saepeconfundnntur. Vid. Spanhem. 
ad Callimach. Hjmn. in Dian. 216. et 
Perizon. ad jElian. Lib. X. o. 1. 

13. Quod zonam soL d. ligat. b. e. qnod 
malam aaream effecit, at viro tradere- 



tur,qoitandem zonam solveret. Solve- 
batur autem zona, qoa virgines contra 
vim libidinoaorum praecinotfe faeront, 
a sponso primo concubitu. Diligenter 
et fuse hunc morem exsecatas est 
Schraderas ad Musaeum p. 343 — 349. 
cf. Ernesti ad Callimach. Hjmn. in 
Dian. 16. et Barmann* ad Ovid. He- 
riod. ep. II. 116. 



CARMEN III. 

LUCTUS IN MORTE PASSBRIS. 

Lugete, o Veneres, Cupidinesque, 
Et quantum est hominum venustiorum. 
Passer mortuus est meae puellae, 



' Deflet poeta in hoc carmine mortem 
passeris Lesbias, qaem vocat, melliti, 
sed melle dolcios est ipsam carmen 
flebilibus modis dedactum et plane ad 
doloris sensom compositam. Si verum 
e*t, quod verissimum pato, majumam 
▼eteram oarminibas digmtatem conci- 
liari gravitate sententiarum, quibus re- 
pente ssepe leotorem in rebas ludioris 
oocupatam ad seria abripiant, nomine- 
tim Horatias, Tibullus, *Propertio8 et 
Anaereon; profecto hoe CataHianum 
oarmen jure sibi hanc laadem viudicat. 
Nam qoem non horrore quodam perfun- 
dat Orci descriptio? — Non pcenitebit 
oum nostro contolisse Ovidii epiee- 
diom in mortem psittaci Amor. II. el. 
6. BJnsdem argumenti carmen apud 
Statinm II. Silv. IV. et Lotichii, poet» 
suavissimi, carmen in fanus Delphini 
Lib. H. Eleg, 7. Eleganter carmen 
noftrnm transtulit in vernaculam Ram- 
ierut in Oden aus dem Horats, Berolini 

1769. 

t. Quantum e$t hom. venust. h. e. 
qaotquot sunt homines elegantes etde- 
lieati. nam venustus non semper ad for- 



mam, sed ad mornm ssepe suavitatem 
et elegantiam refertur, et idem est, 
quod nobis : artig, galant, infra oarm. 
XXII. 2. hamo est venustus, et dicax, 
et urbanus. XIII. 6. ad Fabutlum ve- 
nuste noster. Cicero de Orat. II. c. 56. 
Sed eum omnium sis venustisstmus et ur- 
banissimus. Idem Pro Domo c. 34. 
de faoilitate jocandi Sermo venustuset 
urbanus. Contra invenustus, quicqutd 
elegantiss et honestati repognat, unar- 
tig, unmanierlich. Infra carut. XII. 
5. de ftirto sodarii res est sordida et 
invenusta. Neo huc traxerim felioiU- 
tem amoris, qaam notionem interpreta- 
tioni suae immiscet Cl. Harlesius in 
Chrestom. Poet. Lat. 155. quamvis t*- 
nustus eleganter alias dicitur, cui Ve- 
nusin amorefavet, invenustus (dvafyoftf» 
roc) oni non favet vid. Hemsterhus. ad 
Luoian. T. I. p. 242. Sed hiec notlo 
buc non quadrat. Citantur enim Ve- 
neres, Cupidines, et elegantissimi qni- 
que homines ad lagabres passeris ex- 
sequiaa non aliam ob caasam, quam 
qaod ipse passer fuerat dulcissimus 
mellHitSMiaftque. 



CARMEN III. 



Passer, deliciae meas puellae, 
Quem plus illa oculis suis amabat : 
Naro mellitus erat, suamque norat 
Ipsam tam bene, quam puella matrem : 
Nec sese a gremio illius movebat ; 
Sed circumsiliens modo huc, modo illuc, 
Ad solam dominam usque pipilabat. 
Qui nunc it per iter tenebricosum, 
Illuc, unde negant redire quemquam : 
At vobis male sit, malse tenebrae 
Orci, quae omnia bella devoratis : 
Tam bellum mihi passerem abstulistis. 
O factum male ! O miselle passer, 



10 



15 



4. Hio yersus abest in Slat. MSS. et aliis editionibus, sed Scaliger eum ia 
•uo MS. inyenit. Toetur eaodem Caotabrigieosis edit. ex fide MSS. Auget 
eerte bio rersus vim doloris, neo displicet eju*dem rersus ex superiori carmiae 
iteretio. 

6. ipta Vossius et MSS. SUt. 

10. pipiabat Vossius et Caotabrigiensis. alii piplabat, pipulabat, pipilabat, pip- 
mjebmt Moret. 

1S. iUud MSS. SUt. 

16« bellus UU pamr Ald. et Col. o maUs tenebre Muret. ofactum male, vee 
patter Meleager, qui in aotiqoi* libris inyenerat, bonumfactum male bellut 



11 — 14. Iter tenebricotum: nos, die 
finstre Todesbabn. Sallust. Catil. LII. 
$. 14. inferorum loca tunt tetra, in- 
culta,for/ia atque formidolota. ubi vid. 
similia exempta aCortio collecta. — 12. 
unde neg. red. qu. Similiter Orcus 
apud Oppianom Halieut. IV. S94. 
afixCaroc aXhc ifod Yoeator, ad quera 
looum alia exempla, rati necessitatem 
describentia, dabit Rittershusius. of. 
Antipatri Epigr. in Analeot. Vet. Poet. 
Gnec. 90. T. II. p. S7. edit. Brunck. 

If yke cuutfAirror, 

*£c tw avomrw x«pw •^f bipn. 

14. Qum omnia belta deooratiu Si- 
millima plane de Oroo est querela Ve- 
neris mortem Adonidia lugentia apud 
Bion. Idyll. I. 55. rlh «rfe na\h lc ri 
narafftu of. Orid. Amor. II. 6. S9. 

16. seqq. o factum male! Excla- 
matio in rebu* adfersis. Sic Cioero 



UU 

5. Qfum plut oeulit tuit amabat, 
h. e. quo nihil ipsi fuit carius. Ab 
oevlis enim, pretiosissima corporis 
■oolri parte, rariss summi declarandi 
aaaoris formulas petita sunt. cf. Moscb. 
Idjll. III. 9. et qum ibi observat ele- 
gaatisaimus Manso. Plura rid. apud 
Ritfenhos. ad Oppian. Hatieu. 1. 703. 
et Spaoh. ad Callimacb. H. io Diao. 
£11. Plautus saepios : oculitus amare ; 
e£ infra oar. XIV. 1. 

6. Suamque norat iptam tam bene 
gmam ipsam h. e. suam dominam. Nam 
tHss •obstantiye pro domina dicitur more 
Gneoorum, qui saepe dominum avrxn, 
tt floaainam alrrh rocant. Sio Plautoa 

Aei. IV. f . 10. Ego eo, quo 

(domina) misit. *id. quos lau- 

aWl Poctisa. Harleaioa ad Chreatomath. 

GrtBe.p. 51. 

10« Ad deminam h. e. ▼eraos rol ad- 

dominam. 



C. VALERII CATULLI 



Tua nunc opera, mece puellae 
Flendo turgiduli rubent pcelli. 

17. Vestra nunc opera Aldus. cuja nunc opera Vossias. nostram lectionem 
toentur Cantabrig. Volp. et omnes fere libri soripti. 



de morte Alexionis ad Attic. iib. XV. 
Epist. I. o factum male de Alexione. 
oontra in rebos laetis ofactttm bene. of. 
Volpius.— 17. Tua opera b.e. luacansa, 
propter te. — 18. turgiduli ocelli. Soepe 



genee tumdm et ocali tunUdi ex fletu 
dicuntnr. Tiball. I. 8. 68. 

Et tuajamfietu luminafessa tument. 
ubi vid. DlusLrissimus Heyne in Ob- 
servat. p. 77. edit. nova. 



CARMEN IV. 

DEDICATIO PHASELI. 

f Phaselus ille, quem videtis, hospites, 
\ Ait fuTsse navium celerrimus, j^ &* 
^Neqtl^ ullius natantislmpetum trabis 

1. Phasellus. Aldas et Statii MSS. 



:^ 



u, c ' 






. Pbaselum suam concelebrmt poeta ob 
insignem sibi olim praestitum usum, 
nunc vero emeritum et recondita quiete 
senescentem. Summa ejus laus poni- 
tur partim in celeritate, partim in ro- 
boris firinitate, qua tot et tanta emen- 
00* fuerat itinera. Suavissime autem 
ipsum Pbaselom inducit deprsedican- 
tem merita sua et denique solemni 
modo Castori et Polluci se consecran- 
tem. Cseterum vix dubitari potest, 
quin totum boo carmen ad Graeci cu- 
jasdam poetae exemplum corapositum 
et adumbratom sit j adeo spirat Grse- 
corom indolem, leporem et in usu me- 
taphorarum audaciam. Nec desant ex- 
empla, ubi ipss naves vel merita soa 
extollenles inducuntur, vel Deo oui- 
dam dedicantur. cf. Antiphili Epigr. 
26. in Analeot. V. P. 6. Tom. II. 
p. 176. et Macedon. 22. 23. Tom. III. 
p. 117. edit. Bronok. Est autem hoo 
carmen, quod meris Iambis oonatat, 
aumeris sois absolutissimiuo, taataque 
arte et faeiUtate composituin, ut, ar- 
temne magis in illo admireris, an le- 
poris et ingenii venustatem, ipse nes- 
«itt, Hiae roote judicat Valpius, vej 



ex boc ono oarmtne perspici posse, 
cur veteres docti nomine nostrum in- 
signierint. Expressit autem bos iam- 
bos tolidem iambis grscis puris Jos. 
Soaliger, qui leguntur in ejus notis ad 
h. c. cf. Parodiae ad Phaselom Catuili 
a diversis auctoribus scriptse com notis 
philol. Andr. Senftlebii Lips. 1642. 8. 

1. Phaselut est navicula longior et 
simul angustior, mira imprimis velo- 
citate nota, quam praestabat prora 
longe et oblique supra aqoam por- 
recta. - Fuse de hao voce et ejus etjr- 
mologia disputat Vossius ad huno lo- 
cum. 

2. Ait fuisse nav. ceUrrmus ; ex 
noto graecismo, casus primua pro casu 
quarto. Virg. Mn. II. 377. sensit de- 
lapsus i» hosUt : vid. Bentleius ad Uo- 
rat. Epist. I. 7. 22. 

3—6. Sensns : et potuisse cujusli- 
bet navigii velooitatem superare, sive 
remoram sive velonun osu certandum 
{jaiaset. trabs pro navi ex primouavium 
ueu. cava trabt apud Virgil. JEneid. 
III. 191. palmuki proprie remi para 
extrema, in modum palm» protenta. 
raeric. ****{. pr&tcrire t cum saperarc. 



4 



i 



// ]fi' CARMEN IV. f **"*' t-' 

/ Nequiiee pratenre, aive pMmulia 
J^COpuB forel voEre, stVe Hntee. 
°- [ Et hoc negflt minlfciA XdriaticT / 

? ! - Negare litus, Tnaulasve CjicladSs, ..-•'" 

1 Rhodumv^iiobileffl^horridamve Thfaciara, 
P ropohtida. trucemve Ponticum sinura ; 
lUlS^iste, post Fhaselus, antea fuit 

6. Vo... qnin in nonnnMl MSS. 

perit qariit* poetm eleguDtin. 



ti* 



wfagAt, m*t*nt)[p*. eolore, relo- 
elter uari correre. Virgil. inoid. IIT. 
124. sie nrwrS» npnd Grucoi. lid. 
lulerpret. ad Hjgin. p. 1*2. edit. 
SUt. Iiinc ipin nniii Tocitur iriXznrXa- 
•Uj iAfu* TFrlf» ipnd Mncedon. in 
Aunlect. Vet. Poet. Gnro, Tom. III. 
EpigTtmm. *3- p- 117. edit. Branek. 
contm eleganti metnphora id, qood da 
■arigio proprie dioilnr, trnufertar nd 
Tohtam. TU Virgiliun diiit rmiginm 
aurwi. JEneid. I. 301. et VI. 19. 
Ceterom obteTrandnm est, trei airer- 
ni meuphont hio conjangi, natara, 
m, mlorr ot mox 13, ubi pra frande 
nu, qmiD Iootii et ribitvm edare diai- 
tnr. Quun qaidem poelK «b nn» me- 
Upfcori ad iliun trutilientii aadicinm 
grtriter tnxnt Muretnn. Ssd recte ab- 
nmtt Emeili in Iniliii Bhetor. (. 319. 
mam mimii haio legi tditringendai eme 
paeUn, qaifaai, cam eiaraeranl ingenii 
ealore, non Koet iU expendere nmnin 
aareraad prmoepU mngiitrornm, et Id 



yula rel td feroi el bm-bnroi moren 
trnhendam e*l, qno icnin Germant» 
namda diaitar npad llarnt. Od. IV. 
8. S*. rel nd mperara el getidam re- 
gionem. Proponlu, pnn mnrin iuter 
Helleiponlam et Boiporam Thrtciam. 
Pontiem uniu msre Enxinum. Ani- 
mndTerUnl nntem tironen in hoc ear- 
miae elegtutem metnpboram nb nflecta 
ine ad mnre tnntlalun. in tdjectii 
trui, tninol, imjmlem. ef. Doetiu. 
Harle*. ad hnac loonm in ChreiL Lat- 
Voet. cuaUt itffervere, aMuan, fiw 

10—19. Ubi, ii regione Pootj, qum 

largiiiimo arbortun Mvibm itraandia 
nptniotn proveota noU «t. Jlino 
nnrei ibi exatrnotn: nobilitntem lunm 
jnetebaat. Humt. Od. 1. 14. 11. 

Quamtfu Pnutca piirul 

Silve Jitia noouu 

Jnctes et genut et nomen inulile. 

Miri untEm suiritite reeardatar 



eipreno, tribaimai, qnm 
inti meuphors) noo conveuianl. cf. 
Klolz. Leet. Ven. p. 417. leq. et Tol- 
Hn ad Ungin. 3«, 9. p. 173. 

6—10. Er hoc nrgat negatr, hoo nf- 
i nit, litttir ntinacii Aririutici. 




-ei frondoia* Doraiiae 
, et fnlioram tgitatioaa 
inrToi edidiiie, qaed 



Cnr.110. 

Mullin diioordi rtrepita rirgalU 
laanuKtHr. 
nbi limilin exemplilnrgn mtna dnbar 
interpretei p. 567. edit. Bormm. t 
>d Virgil. Sclog. T. tB. Sed nitii nl 
tmn rol ox primo rtna Theooriti : 



'a*J Tt t) JjAifurpa u 



/V 




C. VALERII CATULLI 



Comata slTva : nam Cytoriti in jugo 
oquente ssepe sibilin» edidit coma. 
Amastri P"onticS^et Cytore iJuxifer, 
Tibijhaec fuiss^et esse cognitissima 
ATt Phaselus : ultimS^ex ongine" 
Tuo stetisse dicit m cacffihine, 
uSkTmbOisse palmulas in aequor^ 
^ Et lnde tot per ImpotSTrtia freta 

Herulti tulisse ; lseva, sive dextera 
\ Vocaret aura, sTv^utru hitu^Juppitei* 
JjSimuTsecuhdus incidisset lirpedem ; 
VNequfe ulla vota litoralibus Diis 



-v 



15 



20 



Simili modo pristinae saae conditionis 
memor navis indacitar in Epigr. in- 
eerti cojusdam poetae Groeci in Analect. 
Vet. Poet. Graeo. T. III. Ep. 385. 
p. 232. edit. Brunck. 

Ovptrtv Iv fo\txoTc CXdod^v wiruv Unic fxs 

Jl(if}iiw y&mc i^utuXtccri Noto;. 

*Rv$n vavc ywofxnv, avifxotg va\ir 3<ft« 

pax*f**i' 
*Ar$fonroi r6\/xnc ov irort ^«%eiwi. 

Amastris urbs Paphlngoniae, Sesamum 
olim nunoupata, proxima monli Cytoro, 
qui buxifer dioilur propter abundan- 
tiam buxorom. Virgil. Georg. II. 437. 

Et juvat undantem buxo speotare 
Cytorum* 

15. UUimaex origine, non, uti omues 
interpretantur, ab antiquissimisindetem- 
poribus, sed potius ex antiquissima et 
nobilissima arborum stirpe. nam arbores 
daount qaasi familiam quandam, ideo- 
qae apud poetas matrum filiarumqae 
nomine audiunt. Ex nube exemplo- 
rom, quas interpretesadduxerunt,unum 
huc facit a Statio laudatam ex Cornelio 
Nepote in Attioo Cap. I* Pomponius 
Atticus, ab origine ultima ttirpis lio- 
mantt generatus. 

19 — 22. litva sive dextera v. au. sive 
Utr. oet. Sensus : explevi boni navigii 
partes sive ab uua tantum parle (adex- 
tera vel a tinittra), sive ab atraque 



parte ventus secundas ita adspiraret, 
ut plenis velis currere liceret. Pedes 
dicuntur nautis funes, quibus iuferiores 
veli anguii (die aussersten Spilzen des 
Segeltuchs) puppim versus adducari- 
tur. Quodsi igitur ab utraque parte 
ventus secundus adflat, ab utraque 
etiam parte expansis pedum ope vclis 
ille excipitur, et hoc est : incidit ven- 
tus inutrumquepedem sive utroque pede 
curritur. sin vero veutus obliquus spi-» 
rat, et vel a dextera vel a sinistra vocat, 
tuno uno tantum pede inferior veli an- 
gulus ad excipiendum ventum altrahi- 
tur. Acriter de hac dictione dispula- 
runt Scaliger et Vossius ad buno lo- 
cura, Salmasius ad Solin. p. 400. Pot- 
ter ad Lycophron v. 1015. Graevius 
ad Cic. lib. XVI. ad Attic. ep. 6* Bur- 
manuus ad Ovid. Fast. III. 565. et 
plures alii. Sed nemo accuratius rera 
excussit quam Illust. Ileyne ad Virg. 
iEn. V. 830. — Juppiter pro vento est 
res nota. Hino vocatur ov^toc, cujus 
celebre fannm fuit in ora Ponti Euxini, 
de quo erudite Wesseling. ad Diodor. 
Sicul. et Petit. Commentar. L. L. At- 
tio. iib. 5. 4. p. 503. 

22 seqq. ornate pro: se nunquam 
expertum fuisse tempestatem. Nam sac- 
viente tempestate naulis suscipieban- 
tur vota in littore diis solvenda, quod 
uunquam opus habuit Pfaaselus. Dii 
littorales suot dii quivia marini in lit-, 



CARMEN V. 



9 



,v 



/* 



/» 



Jr^ 



\ Sibkesse facta, cuin veniret a"mare 
jjyWi8sim\ hunc ad fl&que fimpidum lacum. 
Sed Kaec prius fuere : riunc recondita - j # , 
Seriet quiele, seque dedicat tibi, 
Gemelle Castor, et gemelle Castoris. 



25 



f 3. a mari SUt. in Massei lib. in aliis amaret. Sed nostram lectionem a mare 
defendont grammatici ; of. Saaotii Minerva Lib. VII. p. 195* nevitthne in MSS. 
Scalig. et Sutii. 

27. gemelU Cattorum et gtmelU Cattorit inreait Vossias in libris MSS. 



tore expi&ndi. cf. Virgil. Ceorg. I. 496. 
• mare novitnmo, remotissimo, Pontom 
B a nfanm pata. limpidiu lacus estBena- 
eos, ad qnem siU fnit Sirmio peninsnla. 
25. Sed hec priut fuere: aber das 
ist Bon rorbejr ! rid. de hao formola 



•7 >'1- 



4 



GaUcker iu DisserUt. de o. instrom. 
stjlo p. 115. 27. GemeUe Catt. et 
gem. Catt. Castor et Pollox, nariganti- 
bos propitii. cf. Horat. Od. I. 3. 1. et 
ibi Doctiss. Jani. 

5% V -+3 4 *. -V "* * 



CARMEN V. 

AD LESBIAM. 

Vivamus, mea Lesbia, atque amemus, 
Rumoresque senum severiorum 
Omnes unius sestimemus assis. 
Soles occidere et redire possunt : 



Hilari animo assorgit poeta, et poel- 
laai soam ad delioias faciendas evooat 
naortis admonito. — Eodem argvmento 
ad matai amoris «ohorUtionem abosi 
smnt alii aeqoitismagistri. Propert.1. 
19. 15. II, 15. 24. Tibollns I. 1. 70. 
Plnra exempla collegernnt Moretos ad 
hoe carmen et Bormannos ad Lotieh. 
lib. II. Eleg. 8. 65* Castorom com- 
para com noslro Martial. VI. 34. 

1. Vivamut: genio indalgeamos et 
Siinorem exerceamos. Horat. Epist. 1. 
6.65. 

— sme amorejocitque 

Nil ett jucundum, ▼ivaa in amore 
jodtque. 
Petronins cap. 34. pag. 164. 

Ergo vivamut, dum licet ette bene, 
«bt vide Bormannom. Sio Zvr apod 



Grecos. 

2. Rumoret ten. tcv. qoicqoid de 
amore nostro spargant et crepent senet 
morosi. 

4—7. SoUt oceidere et red. pott. Ac- 
oommodate Horat. Od. IV. 7. 13. 

Damna tamen ceUret reparant cocUt- 
tia lurue ; 

Colorem iode doxit Lotich. lib. III. 
Eleg. 7. 23. 

Ergo ubi permentut ccclum Sol occi- 
dit, idem 
Purpureo vettit lumine rurtut hu- 
mum; 
Not, ubi decidmut, defuncti munere 
vite, 
Urget perpetua lumina nocte topor, 

▼id. qose ibi noUrit Bormann. Sec. 



10 



C. VALERII CATULLI 



Nobis, cam semel occidit brevis lux, 5 

Nbx est perpetua una dorrnienda. 
' Da mi basia milJe, demde centum, 

Dein millo altera, dein secunda centum, 

Dein usque altera mille, deinde centum : 

Dein, cum millia multa fecerimus, 10 

Conturbabimus illa, ne sciamus, 

Aut ne quis malus ihvidere possit, 

Cum tantura sciat esse bajsiorum. 

8. Bein mi altera da secunda centutn Voss. in suis exempl. et sic est in Kbro 
mannscripto et edit R. nisi qnod in priore rerba transponnntiir altera mi da 
teeunda centum—dein miUe alterq deinde secunda Stat. MSS. Dein mille altera, 
da tecunda centum. Cantabrig. 

9. Deinde usque altera mille omnes Statii MSS. et Cantabrigierisis. 

10. Pro fecerimus marult Heinsius in notis ad Catallam Jixerimus male ! 
Tid. nOt. 



5. Cum semel occidit lux, nox una 
perpet. est dor. Certatim bano senten- 
tiam exornarnnt poetse, cnjas ecempla 
ubivis obvia. Unum ponamns ex Mos- 
cho Idjll. II. 108. 

'OmJrt w^Srea Saivfxss avaxtoi Iv 

%$ovl xoixa, 
"EvtofAit iv fxaka fA&xfo ariofxova vh' 

ypsro» vmov. 

nox pro somno. vid. Drackenberoh. ad 
SU.IUl.III.216. 

9. Usque, sine intermissione,. une 
tenore. 10. millia fecerimus h. e. 
miilinm basiornm summam feeerimus. 
Quod cum non intelligeret Heinsius, 
Indulsit corrigendi libidini. rid. Var. 
Lect Millia facere est summam fa- 
cere yel couficere millinm. Eadem 
summa vel ntimerus rersu sequenti di- 
citor cmturbari, oomputo seu ratiani- 



bus tarbatis. proprie enim conturbare 
dicitar de decoctoribus et sere alieno 
oppressis, quorum rationes sant con- 
turbatse, quae sibi non constant, non 
paria faoiunt. cf. Burmann. ad Petron. 
o. 39. p. 169. et quos ibi laodat. 

12. Ne quis malus, inridns et hinc 
maleficus, veneficus. malus enim, ut 
grtecorum «oxo?, saepe de rebus magicis 
etyeneficis usurpator. yid. Dracken- 
borcfa. ad SiL Ital. VIII. 500. et 
Bormannus ad Petron. Carm. LXIII. 
p. 318. iamdere, invidia nbcere. Ho- 
mines invidi autem aliorum bonis no- 
oere tentabant nimialaude tanquam fts- 
cinationis genere. ef. Virgil. Eeiog. 
VII. 27-28. et ibi Cerdanus. inwidere 
igkur boc loco* est, quod in petrialin- 
guasuperstitiosis dioitur : besohreyen, 
qnod mox Carm. VII, 12. mala Hngua' 
/«•«HOTf dioitur. . 



CARMEN VI. 1% 

CARMEN VI 

AD PLAVIUM. 

Flavi, delicias tuas Catullo, 

Ni sint illepidae atque inelegantes, 

Velles dicere, nec tacere posses. 

Verum nescio quid febriculosi 

Scorti diligis : hoc pudet fateri. 5 

Nam, te non viduas jacere noctes 

Nequidquam tacitum cubile clamat, 

Sertis ac Syrio fragrans olivo, 

Pulvinusque perasque et hic et illic 

Attritus, tremulique quassa lecti 10 

Argutatio inambulatioque. 

j> 

3. Veiis et votsit eonjectat Heinsias in not ad Catnllam. parum reete. CogiU, 
Catallam jam aatea explorare Toluisse Flavium de ejus amore, sed illam senper 
tergiversatum esse : vid. infra argnmentnm. 

.'■ 7. Nequaquam Tult Heinsias in noti* ad Catallum ; pneier neoessitateml 
▼id. not. ' 

: 8. Vetas lectio Sertit Attyrh et tertitque Attyrio. pro fragrant mluflagrant, 
male. vid. Draokenborch. ad Siiium Ital. XV. 117* et Beatleium ad Horat. 
Od. II. 12. 25. . 

9. Hic et ille Stat. qui priorem et interiorem leotom iatelligit. 

■ Prastra a Flavio petierat Catutyus, bet autero, yel me non monente, faoile 

tit sibi indicaret amoris sui delioias,et, sentiet,quam %u*viter cubilinequicqMa** 

quo beatus vulnere, qaa pereat sagitta, tacito clamor triboatar respeota alti, 

aeoam commanicaret. Ex hao igitor qoo amorem saom dissimalabat Fla- 

JTlavii tergiversatione Buspicatur, illam vius, siientii. Tacitut et elamart elet 

laborare in vili aliqoa morbosaque me- ganter ad res inanimatas transferuntuf 

retrice, qum salva hoaestate iadioari etiam apodalios. Sic tacita vettit apad 

jnon possit, qaam qoidem sospicionem Propertiom I. 4. 14. nbi de utroque 

sdia quaedam signa externa oonfirma- ezempla oollegit Paaseratius. 

bant. Iterum nunc rogat Flavium, ut, 8. Sertit ac Syr.frag. olivo. Noo 

^uicunque tandem amori vaoet, dintios capillos tantam angaentis satarare so- 

Jpsum ne celet, addita promissione, se lebant homines delicaU et beatiores, 

oelebraturam esse ejas amores lepidis *ed leotulos etiam inangere rebusodo- 

xnrminibus. riferis. sic infra LXI V. 87. tvavet edo- 

1. Catullo eleganter pro mihi, sum- rcs exspirare tectulut dicitor. of. Ma> 
mss familiaritatis declarandsB causa. retus. 

2. Ni sint illepid. atque ineL ni sit 10. Lecti argutatio non de orepita 
proslibulum, vel atimox t. 4. Tocatar iecti oam Stalio iutelligenda, sed eo- 
tcortum febriculosum. dem fere sensn, quo inambulatio. Sic 

7. Nequidq. tacit. cubil. clamat : fuUotut apud Nonium in fregm. Teteris 

qaamvis tu taces, frustra tamen tacet soriptoris IV. 34* dicontur argutari p§- 

cubile, imo clainat et ad olaram solis dibut (o&wr&ti') of, Ertmti ad Tacit. 

lucem profert nequitiam tuam. Quili- Annal. XI. 28. 



12 



C. VALERII CATULLI 



Nam mi pravalet ista nil tacere. 
Cur nunc tam latera exfututa pandas 
Ni tu quid facias ineptiarttm ? 
Quare quidqutd habes boni malique, 
Dic nobis. Volo te ac tuos araores 
Ad coelum lepido vocare versu. 



15 



■ 12. Prisoa lectio, testante Scaligero, fait: nam ni ista prajvalet nihil tacere. 
Cur non tam latera exfutuia paniam, Nec tu quidfacka ineptiartm l onde fecit ; 
nam, ni stupra, valet ttihil tacsre, \Cur? non tam latera eifututa pandant ?] Nec 
tu quidfacias ineptiarum. ' Anliquitatem lectionis TScalig. cohfirmant Stat. MSS. 
et Vossii exempl. pisi quod.Ule pra pandam legit panda et hic pandas. habet 
tamen Commelini liber iii margine — pada. Vossius hunc locara corraptum ita 
restituere conalus est : Nan ni istapte, valet nlhil tacere, Oui honjam latera ex- 
fututa pandant Noctu quidfacias itieptiarum ? Quam Iectionem recepit Grsvius 
et Vulpins. Neo mtiHom discedit eml. Cantabrigiensis, qme pro cui non exhi- 
be* cui nunc. Heinsius. in a. ad CataUum tentat : Quum nii prawlet ista mi 
tacere, Cur nuncjam latera exfututa pandas. Jfondanus in Var. Leot. p. 130. ex 
Excerpt. M SS. a Rhunkenio aocfpUs» aflert : Nam ni te pudeat, nihil taceres. 
Idem Vir Doctus testatur in margine Aldinne editionis legi Ni ie pigeat quod 
fortasse ex eodem fonte flaxit. Totam locnm aatem sic refingit Bondanns : Nam 
fd .to pudeat, nihil taceres, Cum nunc tam latera effututa pandant, Noctu, quid 
facias ineptiarum. Qase quidem lectio comraodum sane et oratioais seriei valde 
aooommodatara sensom fandit, sed nimis videtur vis faota esse antiqaae Jeclioni. 
Pari modo se babet cum plurimis emendationibus Gorradini de Allio, in quibua 
swpe nec rola neo vestigiom antiqnae iectionis apparet. Bipontina edilio, ad quam 
textooeditionig nostrte confbrmatus est, seqoitor Gottingensem. vid. aot. 
15. Boni malive vull Clariss. Jani ad Horat. Od. I. 27. 17. 



12. In hoo loco tam emendando 
qnam explicando mirum in raodum se 
torsernnt interpretes. vid. Var. Lect. 
8fed nondam remotse sout difficultates, 
quibas tam verba, qnam ipse seusos 
laborat. Quam nos dedimus lectionem 
in texta, contra loquendi rationem et 
orationis nexum explicant : Nam mihi 
prodest ista nil tacere. Qaid ? si dua- 
bos voculis transpositis huno ia mo- 
€om legator versicalu» : 

Namnilpr&valetUtamitacere 

hdcsensu : nam nilprawatet, nulla cau- 
aa tantom apud te valere debet, utista, 
^oae «morem tuom spectant, ini, tibi 
amicissimo, taceas, reticeas. Tacere 
tiiiquid, pro reticere passim dicitur. 
Terent. Eunaoh. I. 2. 23. Cornel. N. 
X. 2« 5. Aut egregie fallor, autegre- 
gie sic omnia oohasrent sibique respon- 
dent. Net quenquam offendere debet 
particola nam, quani, quia precesserat 



t. 6. mutavit Nic. Heinsius (vid. V. L.) 
in Quum. Sed non yidit utramqoe par- 
ticulam habere, quo referatur. Priiao 
looo nam referendom est ad verba, nes~ 
cio quid febricutosi scorti diligis, nam id 
testatar cobile. AUero looo ad verba : 
nectacere posses, nam tibi sum amicissr- 
mos, oai nil reliceri debet. 13. Cur 
nunc tam latera exfututa pandas cet. 
Oor latera Venere adeo exhaosta et 
<* iribos defecta ostendas, pne te feras, 
expKces> nisi noctu illa lassentor Vene- 
rispalsestra ? '• vel : cur incurvas (a pan- 
dare) et pandicularis quasi latera infir- 
ma, nisi Veneris usu nocto exercean*- 
for? Ovid. Amor. III. 11. 13. 

Vidi, cumforibtis lassus prodiret amator, 
Invalidum referens emeritumque latus. 

15. Quidquid habes. Imilatos est 
Horat. Od. I. 27. 17. 

— quicquid habes, age, 
Depone tutis auribus. 



CARMEN VII. 



CARMEN VII. 

AD LESBIAM. 

Qu jjhis, quot mibi basiationes 
Tuae, Lesbia, sint satis superque ? 
Quam magnuB numeruB Libyssa: arense 
Laserpiciferis jacet Cyrenis, 
Oracluni Jovis inter ssstuosi, 
Et Batti veteris sacrum sepulcrum : 
Aut quam sidera multa, cum tacet nox, 
Furtivos hominum vident amores. 
Tant te basia multa basiare, 
Vesano satis et super Catullo est, 
Qus nec pernumerare curiosi 
Poesint, nec mala fascinare lingua. 



n copiam petlt ■ 



Ingentem buioi 
I^abia. ef. Cann. V. 

.4. Laerpicif. Cyrtnu. Cjreme, uu 
• qoiiqne arbibu regionii Cjrenaiom 
ia ACrion propo fgjptBm, laaerpicio 
(r**a>)nobilii. rid. de hno nobiliaaima 
■pnd retcrea plnola Smmuiaa id So- 
lin. p. 249- CjremBia fuiue propriua 
ct ooupioi eorom nninmii impretuni 
egregiodooet Heanlerhumm ndFollu- 
oem. IX. 8, 60. p. 1026—1018. of. 
TriUanu >d Grot. Chriit. palieat. p. 
«57. 

5. Oracl. Jcoiiim. *)«. Inoiiil Joiem 
Hammoneai, cnja» templam et oinon- 
lam famt eeleberrimnm fnit in XJbja. 
Doicribit illnd Curtlui IV. 7. 5. nbi 
jnnltn de hoo templo collegit diligentia 
FreiuhemU. De imugine Joiii Him- 



prei» ngit Spubem- do Unn et PmL 
nnm. diu. VII. p. 389. idde Aut. tu 
DiIid de oncal. genlil. o. 9. p. 30% 
■eq- «idiniui nou ad Joiem ied nd li- 
bjun rcferendnm eit, abi areu aHbm- 
bat, »« t Li fer yehat , tcI mi™ inmtar flu- 
le Jiuio *gil*bitur. 

6. Ei Baiii vtttrit uerum uputerwm. 
ucro bonore oolebatur «pnlcrum Bat- 
li, quia primoi Cjrenarum eoaditor 
fuit. de quo Tid. Spanlicm. ad Cilli 
maob. Hjm. in Apoll. 76. 

11. Curinri, iuvidi. iid. ad caraa. V. 
1& mala lingva io limili re apam 
Virgil. dicitor. Eclog. VII. 19. 

iaecare/ronlem 

Cingito, M wri ntKcat msla Umgaa 



14 



C. VAIijERII CATULM 



CARMEN VIII. 



AD SE IPSUM. 

Miser Catulle, ctesinas ineptire, 

Et, quod vides perisse, perditum ducas. 

Fulsere quondam candidi tibj solee, 

Cum ventitabas, quo puella ducebat 

Amata nobis, quantura amabitur nulla. 5 

Ibi illa multa tam joeosa fiebant, , 

Quae tu volebas, nee puella nolebat, 

tfulsere vere candjdi tibi soles. 

Nunc jam illa non vult ; tu quoqtie, impotens, noli ; 

'1. Heinsio in n. ad Catolfam placebat': Miser Catulle, desine ah ineptire, Et, 
quod vides perisse, perditum duce. . 

4. Heinsios legere jabet quo puella dicebat prb condicebat Idem jam in 
mentem venerat Brouckhasio ad Prdpert. tib; III. Eleg. 22. et Ian. Dons» filio 
in not. ad Catnll. citra necessitatem ! Saepe antem in his vocibus inter se oom- 
motaodis peccarnnt librarii. vid. qoos laodal Drackenborch ad SU. Ital. XII. 221. 
"6. Alii tumjocosa. 

- 9. Voss. inCommelinl codiee invenit tuque inepte et impote, in alils impoten$,*t 
•io est in Edit. R. et L. MS. in omnibus vero deerat pes extrerous. Scaliger 
fettitait impotens ne sis. Vossias ex vestigiid veteris lectionis : tu quoque ip$e te 
refer. Statins tu quoque impotens esto hinc vult tu quoque, impotens, noii, qnw 
postrema lectio reperitnx etiam in margine lib. Heinsii, ubi tanqaam mantissa 
additur hsc leotio : Jam nunc et illa non vult, tu quoque et noli. Cantabrigiensia 



Frigere cceperat araor Lesbiae, ^e- 
jusqoe aniraus a Catnllo abalienari. 
Qnod cum animadvertisset, pari rao- 
do ad illam contemnendam asimum in- 
dnxit et obfirmavit. - Sed cogita, Ca- 
tullum posl multas variasqne mnimi 
eommotiones acqniescere denram in 
hoo corisilio, et tandem aliqnando amo- 
ris ineptias hrtelKgere. In hac igilnr 
seriori cogitatione repente fit philoso- 
phga et secnm inslituit colloquium. cf. 
Ovid. Amor. III. 11. 

1. Miser cni tantos cruciatns parat 
amor, tantnm amaritndinis propinat. 
ineptire, snaviter pro inepte amare, a- 
raori, cnjos aliqnando nos poeniteat, 
indolgere. Sic ineptus amor apod Ti- 
bull. I, 4. 24. 

3. Candidi soles, nulla nube obscorati, 
felices. cf. Salvagnium ad Ovid. Ibin 
319. etCort. ad Sailust. Calil. 5. 7. Sio 



apnd Grtecos Xftotfr <Jxxof." vid. Span- 
hem. ad Caliimach. H. in Cer. 123. 

4. Quo puella dueebat, vocabat, uie 
venire jubebat consnMo fortasse posoit 
verbnm ducere, qnia fallacim nodonem 
simul complectitur ; eleganter enim di- 
eitnr de pnellis, quae falsa spe amato- 
res laetant [bei der Nase herom foh- 
ren]. Propert' II. 17. 1. 

Mentiri nocUm, promissis duoere 
amantem. 

6. Ibi illa multa tam Jocosa fiebmnt. 
En novam poeUe verecondiam, vere- 
conde nonc circomsoribentis amoris ne- 
quitias, qnibns olim com Lesbia indul- 
aerat! facere eijieri passim de re Ve- 
nerea. vid. Burmann. ad Petron. 39. 

9. Tn quoque, impotens, noli. Sensus : 
nunc iila te conleiunit, vicissim illam 
contemne conlemlos. Hteseront in hoc 



CARMEN Vm. 



15 



Nec, quae fugit, sectare; nec miser vive : 
Sed obstinata mente perfer, obdura. 
Vale, puella : jam Catullus obdurat : 
Nec te requiret, nec rogabit invitam. 
At tu dolebis, cum rogaberis nulla, 
Scelesta, nocte. Quae tibi manet vita ? 
Quis nunc te adibit ? quoi videberis bella ? 
Quem nunc amabis ? quoius esse diceris ? 
Quem basiabis ? quoi labella mordebis ? 
At tu, Catulle, destinatus obdura. 



10 



15 



Vossianam lectfonem amplectendam patat, modo pro rrfert legatar obdura. Ser- 
y&tH tamen in texta Bostram leotionem. Heinsios, cujus oelebrata in emendandis 
poetarom earminibas, nesoio qno fato, tam param ingeniolo meo probatnr saga- 
eitas, emendat in not. ad Cat tu quoque impotem mentu, Nec, quefugit, tectare. 

14. Cum rogdberu nuUam, SceUsta, voctem Yossins et Cantabrigiensis. Tetns 
leotio fait nuUa tceUtta necte Tel nete. Scaliger in soo MS. rere, qu* tibi manet 
vUa h. e, eogita, teonm repnta. Maretns ex libro qaodam veteri aflfert : tceUtta, 
qmet nmme ques tibi manet vita t rnlgata leotio tceUtta tene t Heinsios pro tiberali- 
tate raa : cum rogaberit nulla, Sceletta, nuila. qum tilri tnanet vita t Tel, cum rogeW 
ojris nuiH, SceUtta, noctem. 

19. Obitinatut Vossins com plorimis. nostram leotionem defendit Soaliger et 
Ger. Joan. Vossius in Art. gram. lib. II. o. 14. 



loeo et td conjectnras oonfagernnt in- 
terpretes [vid. Var. Lect.] sed non cc- 
pisse ridentar impotentem jam dioi bo- 
nm inTennstnm, qni nihil in amore 
Ttlet et pollet, qni rejicitnr et repolsam 
fert* Potent oontra est, qoi felix et 
fortonataa eat in amore. infra Car. 
C. 8. 

SUfeUx, Cxli, iii in amore potens. 

11. Sed obttinata menteperfer, obdu- 
ra : imitatas est Orid. Amor. III. 11. 

Perfer, ct obdura ; doler hic tibi 
proderit oUm. 

obdurare est animam contra aliqaid ma- 
nire, daram racere, firmo etparato aoi- 
rno aliqnid ferre, tenacem esse propo- 
siti. idem dicitur infra o. 76. anhno te 
qffirmare et apad alios durare animum. 

12. Vale, puella, abi in malam rem. 
Sio x*~p apnd Graecos. of. Daris. ad 
Cic. de Nat. Deor. libr. I. 1. sab fine. 

14, 15. At tu doUb. Similiter Horat. 
Epod. XV. 11. 



doUtura meamultum virtuteNeara ; ' 
Nam, ti quid in Flacco viri ett, 
Nonferet assiduas potiori te dare noctet, 
Et quarct iratut parem. — Quum rogabe- 
rit nulla, SceUsta, nocte, h. e. de nullav 
nocte. Scelesta, perfida. Quec tibi ma~ 
net vita t qnam spreta in posterom vi* 
ves ? observa manere admittere etiam 
casom tertkira. exempla Tid. in Saaotii 
MinerT. II. 4. ef. Ernesti in ClaT. Cio. 
s. t. mamere. 

18. QuoilabcUa mordebis. ftequtnU* 
snnt poet» in oommemorandis aman- 
tinm morsianonlis, tanqnam fcrrentis- 
simi amoris signis. ?id. Passerat. md 
Propert. III. 8. p. 451. Brouokhas. ad 
Tibnll. I. 6. 14. et Sciop. ad Los. c. 
87. p. 92. Detttnatut recte dicitar,qni 
alicai rei deTotas et addictns est, oai 
certa et fixa sedet sententia. nam detti- 
narc ssspe est eonstitaere, deeernere, 
at oertam sit. ut Gracoram erlanr/t 
oonstitatam est Maiijsf amen obstina- 
tut propter rers. 11. t. V. L. 




16 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN IX. 

AD VERANNIUM. 

Verann*, onpibus e njeis araicis 

Antistans mihi millibus trecentfs, 

Venistine domufai ad tuos Penates, 

Fratresqul un&mmos, anumque matrein ? 

Venisti. O nrihi nuntii beati ! 

Visam te lhcolumem, audiamque Hiberum 

Narrantem lbca, facta, naiiones, 

Ut mos est tuus ; applicansqiie collum, 

Jucundum os, oculosque suaviabor. 

O quahtihq est hominum b&atiorum, 

Quid me laetius est beatiusve ! 



10 



3. Alii antistas vel antistes; ted nostra leotio omniam antiquorum libroram 
auctoritate munilur teste Vossio. 

4. MS. Stat» uno animo sanamque et uno animo suamque. Comel. lib. senemque, 
qaam lectionem dare etiam Codices Vaticanos testator Bronckhns. ad Tibull. 1. 
7. 88» Scal. lib. unanimes suamque L. MS. tuamque. Edit. R. unanimos suamque. 
nostra leotio debetar Faerno, quem secatos est Vossius et hunc Cantabrigiensis. 
Cseterum solemois est lectionis diversitas in unanimus et unanimis, exanimus et 
exammis, inermus et inermis aliisque similibus. vid. Drackenborch* ad Sil. 
Ital. V. 584. 



Verannio,arotissimo familiaritatis vin- 
cnlo secum conjuncto, gratalatur feli- 
oem reditom ex Hispania, eique, quam 
gratus hio nuntius ad aures suas acci- 
derit, declarat ; mox magis declarata- 
ras hBtitiam suam mutuis amplexibas 
et matao de ejas itinere institaendo 
oolloqaio. Dulcissimam est boo car- 
men et mollissimos amicitise sensus spi- 
rat* Comparent poetioes sludiosi Ho- 
rat L od. 36. et Juvenal. Sat. XII. in 
reditam Catulli, miramqae in simUi ar- 
gnmento varietatem et copiam agnos- 
oant. 

J. ^ntatani, praferenduamLhi ingen- 
ti amicorum turbae. antistare aUeui est 
anteoeUere aliqaem. GelL I. 7. c 5. 
qui cxteris antistabat. 

4. Anumque matrem. anus adjective 
snaendum at iafra LX VIII. 47. cfcrr- 
ta a*ut et LXXVUI. 10. fama rnna 
•pafl Of m\ Art A«u L 766. eerva 



anus. Martial. 6. 27. amphora anus. — 6* 
Hiberum loca intellige non vicos tan- 
tum et oppida, sed etiam sitas et re- 
giones. nam late pater tox loca sicati 
Graecoram, xfyoi, %oapta. vid. Salmas. 
ad Solin. p. 690. Hiberi sive Iberi sont 
Hispani ab Hibero fluvio sio dicti. 

9. Jueundum os, oculesque suav. intimi 
amoris signum apnd veleres foit ocu- 
Ionrm oscalalio. Sic Eumaeus apnd 
Homerum Telemachum excipiens O- 
dyss. XVI. 15. 

Kvavi W (ixt xffoAfr ts, xal &/*$* $4m 

Cic. Epist. ad Fam. XVI. £7. tuosque 
oculos dusuaviabor. ubi plora in hano 
rem attulit Cortius cf. infra Carmen 
XLVIII. 

10. O quantum est hom. cet. elegan- 
ter pro vulgari : oemo me est felicior 
et beatior. 




CARMEM X. 



tf 



CARMEN X. 

I 
i 

DB VAWW SGORTO; 

Varrus me meus ad suos artores 

» 

Visum diixerat e foro otiosiim : 

Scortillum, ut miai tunl repente visum est, 

Non sane illepidulb, nee invenwstarjn. 

Hue ut venimus, incidere nobis 5 

Sermoites varii : in quibus, quid esset 

Jam Bitbymft, quomodo se haberet, 

f. StaL MSSi auoModo posee kaberttettik libri veteres teste Vossio, qm ihde' 
procudit quomodo ops se habeveu Vossiom reretat Vir DootueiwMisc«rla»ei8 Ob* 
servarL qme- cora- Dorvillii prodievont Voi. V. p. 9. Sed magU dispKoet ipJtmr 
proUU conjeotnra : quomodo os m haberet? Fingit sibi nmrfrmr V. D. sooitittmw 
rogasse poeUmi an ex tmunaiume questumfocisset? et quantum M orimpurum 
profuisset t— oai explicatiom pro&cto omni» orationU serieiTeclamat ; aaeeeterdy 
qoje Viro Doeto ad. totnm hoe earmeu vel dUputata vW ebservaU siml, tatoti 
ponderis mihi videntar, al iis eosmnemoraadis jmmoroiv netram lebtionem- tmm* 
tur libri veteres fere omaes. 



Catallas, oam redax factas esset ex 
BithynU, nbi commoratns foerat inter 
c^mtitesprtetdtfs ltfemmii, fortefbrtnna 
a Varro dedaoebatar ad ejus airiicam, 
sn- eojurore primo' statim obtutu ex- 
pressa vfdebat rieqriitte et vilae mere- 
Cribte ittdicitf. ttox inter ipsbs exo* 
rrtnr colroquiain, ih qub egregie adum- 
brmta- est retbrrida merelrioularum' vi- 
rnt emungendi calHdtUi, sedelusaa 
CatnJRo Tidicnlo modo. Nam oiim me- 
rtltrix^famiaret jamjam capUndo prae- 
mrield vel cerle lecticarios ex Bithynia 
atfducrb* Catallam sibt coricessardm 
«sse speraret, repente derisa et multis 
oonvitiis cumulaU relinquilar. Mal- 
tum suavitatU et leporU babet hio dia- 
logus propter nativam rei exviu com- 
■nuni petitss descriptionem. 

1.- Vafrus: haad dabie iateliigendas 
Alphenus Varus, qoi ex tonsore vel su- 
tore factas est jarisconsaLtas. Addie- 
tas fait sectse Epicurese et malta scrip- 
ta reliquit. Scripsit ejus vitam Hen- 
ric.Brenckmannus* Amstelodami 1709* 
nentinit ejus sodaliUtis infra Car. 



XXX. Vitum ad suos amoires b. e. 

ad amicam euam. amores pro amica 
passim. Sie infr. XXI. 4. pwdicare 
oapia meos mmores. et XLV. 1. suos 
atnores tenens in gremlo. efcXXVlfl. 
6. XL. 7. et alibii visere ad aliquem, 
est notus loquendi modus, Terentio, 
Lucretio, Plauto aliisqae familiaris. 
exempla oonduxit Heins. ad Ovid. 
Amor. II. 2. 21. 3» seoriiUsm, refe- 
rendum ad amorea, qui, quaies tueriet^ 
nuno desoribuntur. ut mihi t. repente 
v. e, quemadmodam tUtim primo ad- 
spectu judioabam. 

6. Quid etsetjam Bithytua t \n qoo tta- 
tu jam esset bmo provincia,. quomodese 
haberet, quam lacrosa et qujesloosa 
esset respeeta reditaam. (Wie sich die 
Provinz in Einkuuften hielte.) Bt 
quanU mihi prqfu. es. et qaantum ego 
inde reportasaem luceUL^Vana suht 
quaB contra honc lecom dispuUt Vir 
Doctus in Obsenr. Miscell. Vol. V. p. 
2. 3. de- impovtuna ejos emendatione 
vid. Var. Lect* 




18 



C. VALERH CATULLI 



Et quonam mihi profuisset aere ? 

Respondi, id quod erat : nihil neque ipsis, 

Nec praetoribus esse, nec cohorti, 10 

Cur quisquam caput unctius referret : 

Praesertim quibus esset inrumator 

Praetor, nec faceret pili cohortem. 

At certe tamen, inquiunt, quod illic 

8. Quantum mihi prqfuisset are Veteres libri Scaligeri et Vossii ; qaod, com 
parnm latine dictum esse censeret Scaliger, mutavit in : Quantum mihi pro- 
fuisset : e re Respondi, improbante Gronovio lib. III. de Peoun. Vet. c. 17. ubi 

plara egregie carmen nostram illastrantia invenies. . Ipse eleganter conjicit Ec~ 
quonam. nam simili modo loqaitar poeta car. XXVIII 6. Ecquidnam in tabulis 
patet lucelU Expensum ? rjeinsius in not. ad Catull. offert : Et quanto mihi pro- 
fuisset are. 

9. Stalii MSS. omnes neque in ipsis. Sed modns metri facile evincit, ro in de- 
lendam esse. Vossias ex vetusto Hb. Commelini reoepit niki Imet ipsis, qaem 
more suo sequitur Valpius. Editiones tres antiquissimse mihi neque ipsis, ande 
Soal. et Stat. mihi nec ipsi, quod rejicit Gronovius 1. o. p. 550. Editiones nou- 
nulloe nUiU neque ipsi, fortasse quia non concoquere poterant ploralem. 

- 10. Pro pratoribus Muretus quastoribus, refragrante Gronov. 1. c. praconilws 
Heinsius in not. ad Catul. emendandi libidine abreptus. 

: 13. . Ldbri scripti Scal. nen facerent, Vossias non faceret. Gronovias in 1. c. 

num facerent? vel nonfaciens. qaarum postrema lectio egregie favet orationi. 

eeterumbene se habet et nostra tam L. MS. quam edil. Cantabrigiensi confirmata. 

14. Conjecturam Turnebi inquit, id quod iUic et Scaligeri inquiit pro inquiunt 

damnavit jam Gronovius. 



'9. Nihil neque ipsis, Bithynis puta ; 
neminem enim offendere debet, qaod 
praecesserit Bithjnia, cum frequens sit 
hoc loquendi genus [Syllepsln vocant 
Grammatici] optimis quibusque scrip- 
toribus.vid. Grohov. de Pec. Vet. II. 
4. et Sanctii Miner. IV. c. 10. ibiqne 
Perizoniom. nec pratoribus, in univer- 
sum, quibus administratio hujus pro- 
Tincis contigit ; nec cohorti, prsetoris 
comitibas, qai faeruut pnefecti, medi- 
ci, scribse, prscones et alii [la suite]. 
cur quisquam caput unctius referret h. 
« e. eur qursquam propter lucrom ibi 
eolleetum lautius vivere posset, lau- 
tior et ditior rediret ; (nos : weswegen 
einer Staat darauf maehen konnte) unc- 
tus enira inde, quod ditiores et ele- 
gantiores hoinines se delibuere so- 
lebant pretiosis ungueutis, eleganter 
transfertur ad omnia quae sunt lauta et 
gplerfdida; et quicquid beatiori condi- 
tfone gaudet. Sie infra Carm. XXIX. 
23. uncta patrimonia. cf. v. 4. apud 



Martial. V. 46* ccena uncta i. e. lauta 
et opipara. 

12. lnrumator praXor C» Memmius 
Gemellus, qui fuit homo nequam, non 
nisi pravis animi sui libidinibus indal- 
gens et devorandis aliorumbonis avide 
inhians, nulla comitum ratione habita. 
non enim significationis proprietas ur- 
gendaest in voce inrumator, sed in uni- 
versum turpioris vitae notio subjicien- 
da, quod apparet ex carmine XXVI|L 
10. ubi eadem obscenitate ejnsdem 
Memmii sordida notatur avaritia : 

O Memmi, bene me, ac diu supinum 
Tota ista trabe lentus inrumasti. 

of. carm. XXX^VII. 8. et Scaliger ad 
huno locum.— nec faceret pili coh, post 
nec subintellige qui. 

14. Quod UUc natum dicitur esse ex 
eo, quod ibi lucratus esse diceris. [von 
dem, was du dir daseibst erworben.] 
natum, sicut Graecoram to ytyvo/xivo> 
*eyve.wi, eleganter dicitur, quod qua- 



CARMEN X. 



19 



Natum dicitur esse, comparasti 15 

Ad lecticam homines. Ego, ut puelta 
Unum me facerem beatiorem, 
Non, inquam, mihi tam fuit maligne, 
Ut, provincia quod mala incidisset, 
Non possem octo homines parare rectos. 20 

' At mi nullus erat neque hic neque illic, 
Fractum qui veteris pedera grabati 
- In collo sibi collocare posset. 

Hic illa, ut decuit cinaediorem, . • 

Quaeso, inquit, mihi, mi Catulle, paulum 29 

■■•: 

15. Pro nmtum, nulebet Meleager notum, probant* Vhro Dooto in Obiernt 
Misoell. 1. c male. pro em alii <rre vel aste. 

17. Beatiorum Avantius, oontra nitente Soaligero. 

19. Tres antiquissimm Editt. gaue mala. 

■ 90. Bx oomiptis leetionibos octo UUras, octo litas, oeto mines reposoit Vossios 
octo Midas i. e. manoipia Pkrjgiaoa vel Bitbjnioa. admodom dare ! salva res ostv 
T«Jgata leotione servata. 



caoque. de oausa provenit, et rei fisssi- 
lsnri qoaei sabnasoitar.' vid. Gfonov. 
de Feo. Vet p. 255. 16. alii ezplioant : 
cnjus rci proprius vsus est in Bithynia. 
adtecticam howiines, b. e. lecticarios [90- 
fcte^ifovt]. de lectioa veterum post 
Upsiam Eleotor. lib. I. c. 19. copiose 
et aecarate diipulat Scbefferns de Re 
Vebiookui lib. II. 0. 5. p. 85. — ut me 
facerem b. e. nt me fingerem, jaotarem, 
simalarem. sic facere se ferocem apad 
Plaat. Caroal. 4. 3. 7. ad qaem locam 
ptarm exempla collegit Gronov. in Lect. 
Plaatin. p. 92. 18. Non mihi tamfuit 
ma(igne r non adeo malignafortonausas 
*am, non adeo pressus foi aogastiis. 
2O.parare[erogl£f0-&cu] octo hominesrec- 
tos, h. e. erectos et prooeros. Sio recta 
scrntia apad Saeton. Csesar. o. 47« 
sant apla fbrma et statara, ut reote ibi 
explieat Ernesti. lectica aotem vel a 
qnatoor vel a sex vel ab ooto servis 
portabatur, et hino vooatur octophorus 
vel octophornm, cujas usu nobilis im- 
primis fait Bitbynia. Cio. Verr. V. 1 1. 
nam, ut mosfuit Bitbyniac regibus, lec- 
tica octophoro ferebator. 

21. Sensus : at ego nullum plane 
habebam servom, neqae hk neque in 



piovincis, in cajas collo vel veias. ef 
fractas grabatas saspendi et'ges%afi 
posset. grabatus est lectioaram, genas 
vile et exiguum. Maltas est in hao 
explicanda voce Vossins. pedes aetem 
diountur asseres, vel farcalse, quibns 
innitentem leoticam hameris subibant 
leotioarii. 

24. Ut dccuit cineediorem, \>ro indole 
et more procaois et perfriot» frontin 
scortilli. Eadem vooe impudentiant 
hominis turpi libidine difflaentis notat 
Martialis Hb. VI. 39. 13. Quorttcioi- 
nadafronte. 

25. Paulum istoscommoda : vid. Var. 
Lect afleclabat aatem meretrix non 
sine caasa octophornm, ntpote qood 
muneri mitti solebat paellis Martial. I. 
3. 11. 

Octo Syris suffulta datur lectica 
puelU. 

nam volo ad Serapin deferri, h. e. ad 
templum Serapidis. haad raro enim 
ipgi dii pro templis poni solent. 8ie 
apud Chariton. lib. 4. c. 4. vraftfaoc 
ifc ' A^>go)trnv QaXlfyue-a. ubi.vid. Dorvil- 
lius et Albertus in Observat. . in. nov. 
Tcst p. 254—256. Eiat autem hoc 



r 



s» 



C. VALERH CATULLI 



Istos coroiQ0tl»4, iiajp wto ^ Swapin 
Defeorri. nforje, inquU puelto* 
Istud, quod pkofa Aixonm im l*j*hem» 
Fugi^ m$ ratio, Meas «odalia 
Cinna pBt Caiiisc » aibi paray it. 



30 



26. Bipoatina, editio, qoam typis describendam corayjraus, exbibet leotionem 

Sealig. paulu&Istos: wmmedo nam vole ad Serapm Deferri. qnam at in textum 

reciperem, a me imgqlrnre nonpotoj. LJqebit mihj et in nonnuUis aliis loo» 

discessionem facere ab edit. Bipont. ubi meliores lectiones idoneis ex causis 

prseferendse videntur. antiquistima^tip, jn fluam eonsnirant pmnes MSS. Statii 

ett nostra, Paulutn istos commoda : unus tamen habet paululum sequeiiti syllaba 

nltimam abfiorbente. Jam vnretinin psodoeatar aituna ia camswci*,tnetri rationi 

anccurrere atadujt Scaliger copieo^nra. mutato commoda in commodo f parom feli- 

eiter! nam primum . hqjos ipsias vocis ukima correpta eget anctoritate et 

exemplo, cujus, quantum scio, nullum apnd veteres exstat ; deinde, lieet cum 

fteatigero cosimaeVexpiiees uttemjpr*, Aamen peaoio, quid frigoris habet. Melius 

eonsnltnm fuit tam nnmerornm module quam ipsi sansni in Bdit. Aldin I. nfai 

legitnr : Istos commodita volo ad Sermmn deferei. fied nnHins Kbri MS. consensu 

firmatnr. Pari modo haod inepte legi possi^ eum Viro Doqto in Obsexvntt. 

IfiseeH. i. e. Ittes cammoda. eriim volg *d Serapin ; maia ejusmedi lapcns tihra- 

siornm in permutaadi* pamiculis rmaam et emm Terkatis qitaatlam haberet spe- 

oiem. Itaqne vel dicendnm est, Catullum corripoisse ultimam in cammedm [qaed 

putat Vossius, quamvis non satis bano insolentiam adstruere videantur allata ex- 

(mpla, putd et iempera, qaorom prins dunfam adhnc est apud Pers. IV; 9, vel 

adrWbialiteT exponitnr a gsajnmatieis ; altenmi non nisi ia veteri inserfptioBe 

eeemrit} vei ieeior inenndn est emeqdandi imtio. fjeniesjmnni antem pqio, ti 

qnet pro eovmoda repena$ <vmmople, ot sit. veeatirut, tfeganter antem (Ucitar 

remtjJKuf, *el qni est f^ci^, henjgnns, liberalis, oJ>seqqioeus. gijtig, gefallig. 

ffecmt, IYt Qd. 8j 1. %. Vanarem. pateras, gratqque commodus f Censorine, meis 

^o\69o]^iybut, yel qni oommo<|o et opportnnq tempore pos convenit Terent. 

Andr. V. 2. 3. Ego commodiorem hominem^ adventum tempus riou vidi. Sensns 

igitpr erit: qnsso, mi Catulle, paolnm istos mihi [eleganter retieet yerbnm cede 

yel fitwrtra} dommode, note mibi liberalitate tna ; vel : tu qni commodo et oppor- 

tnno tempore jam me convenis, nam volo ad Setapio deferri. Gni eontorta vide- 

tor mem exnlicatie, metiorn affarat. 

«T. Maneme, mauii, WpM* plffip libii reteres. nam me v^nu, nti taepe 
•pnd PlaoWim et Tertatiopi. ^ttqnt non extrudi de^e.^at m$ in edit. Bipont. 
qnamvis alias ejosmodi hiatqs amet Cjatolli». *\\\ fnone tum vel manedum nltima 
in mane corrJpitnr, uti in cave, vtje^ jube, vide, res.ponde. vid. Voss. de Analog. 
lib. IIl! c. 25. ex veteri tcriptura inquit recite fecit Scaliger inmm. Heinsins m 
jiot! ad Cat. totum versom aodaoter, ot tolet, tic refingit : Deferri. itanel inqttb 
jhtkWr. ■-■•' 



templnm eo tempore extra nrbis. por. 
mosrium [qnaprqpter speeiosam lee- 
ticae postolandse oansam ba^ebat mere- 
trix] quod adibant raalierculffi vel pro- 
enraod»' valetudinit vel exeroenda H- 
hemnis oansa. vid. Vossinsad h. \. «t 
lablonskios ih Pantbco J£gypt. lib. i\. 
eap» $• 6. 

- t8. Istud, quod m. d. m. k.fugit nm 
rdtw : pro utud rationes grammatiem 
pprtniabaat emhu. Sod oonsnlto eC 



eleganterjamneglexit pob^a coattruo- 
tienem, nt haminis temere errantis et 
lepente ad se redenntis confnsam le- 
qnendi mtionem imkavetnr. Sensoe 
est : in eo, qned me possidere dixe- 
ram, errmvi et deceptus fni, alibi ani* 
mum habui, cnm id dioerem, status rei 
me fefellit: 

30. Cinna. poeta nobilis, qui scrip- 
sit carmen Smyrnam, quod decem an- 
nis elimavit. I^audatur infra oarm. 



CARMEN XJ. 31 

Verum, utrum illius, an mei, quid ad me ? 
Utor iam bene, qutm miki pararim. 
Sed !■ im»ub» niale, et molesta vivis, 
Per quam non lieet esne negligentem. 

31. Vouiai: Verumnt ifffui an imL Idem iri. ieq. legit: qutt mihi partvit. 
SUlim m ie teri leclione peruaW— fach fsraru. 

33. Nonnnllr aaliqniorc* «li(. intuiio, mala t wuUaa tb! maU tt nimis mnieaa 
ei rrl Mota tt nimii matnta m, Vouiii : Std tn inviia, malt tt mebMa iini. 
Htini, in uoL ad Cat. ouujicjl ; Std lu nuulia vate tt maiata ttbait rel euMi: io 
*eri. ulL idem malit nrgtigenti pru neglfreuteiii, qood jun in mcnlem reeit Doane. 

XCV. ef. VirgU. Kdog. IX. 35. ct n» eno ao-mnpin. $3.molttta vivii 

Mertial. X. tl. eleganter pro ei. Sl.jwr oHan twn lf. 

31. f/torte— . teN.ftn mfAJpera- ett tm negligtntim, oajai rapeaitea 

riat. |»it ouow lalmud' «. iu ininio ha- ciute riUnda eit. [b»i der mln auf 

boit poeU Irilum illud : umicoram ceu- seiner Hutb eejn uui.J 



CARMEN XI. 

AD FUBIUM ET AURBLIUM. 

Ftrsi et Aureli, comitea Catulli, 



ri apiritn exaurgit pocU, et 
jmeo, e}M Duna alitnr, gnriori oarmi- 
M ta tm n , ia aJUm enili et paulo ae- 
rimris unrameatl rem moliri et promit- 
«■nriUetur. Ib qa» quidem opiniaae 
tn>e| lectures uequt ed itri. 15. nbi 






ueilri ordini 



uidie. 



judieat Vulpiut.Tix quioqnum eetti de 
illin pronaneiari poeie, onm plafea sm- 
nino recriet ilt temparibai Um Furii, 
qanm Aarelii. Neo easdom faiue pata, 
qaoa infra aeerbii Tenibai inieoUtar, 
Aerelium qaidem in Carm. XXI. Fa- 
riamiaCatm. XXIII. co-itet Caintli 



oimes lerioe portet, Idem tenqnem eer- 
tiuieium »era ■micitis; arganwntura 
exepoeUt Horatiua a Saptlmio Od. lib. 
II. 6. 1. 




i. Fmri *t Anrmi. Ianai 
l...iil— FeoiBuBineonluei 
aaramii [tOT?lr~. paaum rcteribi 



Jaai, Duatri loci mn in- 



22 



C. VALERII CATULLI 



Sive in extremos penetrabit Indos, 
Litus ut longe resonante Eoa 

Tunditur unda; 
Sive in Hircanos, Arabasque molles, 
Seu Sacas, sagittiferosque Parthos, 
Sive qua septemgeminus colorat 

vEquora Nilus ; 
Sive trans altas gradietur Alpes, 
Caesaris visens monumenta magni, 
Gallicum Rhenum, horribilesque ulti- 

mosque Britannos: 



10 



2. Alii penetrarit. perperara : nam sequitur versa nono gradietur. 

3. Nonnulli longe ubi tittis. 

6- Passeratius in vet. qaodara libro cotmferosque, collato Virgilio Mneld. X. 
169. in margine H. lib. pharetriferosve. Sed nostrae lectioni addicant libri fere 
omnes : tuodo observes Catulluin, more Cnecorum, spondsei loco io altera regione 
posaisse trochfeam, at vers. 15. pauca nunciate mea puella. 

7. Sive qui ia edit. R. et in quibusdam Stat. MSS. in Maffei lib. que, unde 
legendam patat Stat. qwg. Vossius ex libb. veteribos, ad quos ssspe provocat, 
profert quU pro quibus. 

11. Hiatus evitandi causa dedernnt alii horribilesque et ultimosque contra liu- 
guae indolem : ne qaid mutes, cogita et alibi Catallam non repadiasse ejasmodi 
biatus [ut secpe Virgil. et alii. exempla quedam collegit Cl. Barthius, quem omnis 



2. Sivein extremos pen. Ind. extremi 
^ocantur Indi, ut inox vers. 11. ultimi 
Britanni tanquam remotissimi popali. 
Eodem sensu apud Ciceronem India 
vocalur extrema Verr. V. c. 65. et sic 
pasnm extremae or» dicuntur vel pro 
India velpro alia qaacanqne remotiori 
regione io altimo quasi orbis termino 
ex opinione veterum sita. cf. Burman- 
num Sec ad Anthol. Tom. I. p. 264. 
irgaTOf ayjgfir Homero sunt JEthiopes 
Odyss. I. 23. S. Litus ut longe res. ut 
qnemadmodum Gracorum fl» est ubi. 
•io. infr. Carm. XVII. 10. cf. Cerd. 
ad Virg. iEoeid. V. 329. Eoaunda 
est mare orientem versus, Oceanas, 
umie surgere putabatar Aarora [*)»?]. 
longe sonans exprimit illnd Homericum 

5. Sive in Hircan. Arab. moll. Hir- 
cani AsiaD popoli. Arabes dicontor 
moUeSp qaia clemenlia cosli emollit et 
ernrvat. Uner Arabs apnd Tibull.ll. 
2« 4. atri vid." Broakfaasias. Scar po- 

PartMitmfHtif&ri 



popali orientis raira dexleritate sagit- 
ta* tractandi et in fuga retrorsum ja- 
oiendi satis noti. of. Bormannns Sec. 
ad Propert. III. 7. 54. etquos ibi lau- 
dat. Septemgeminus Nilus h. e. sep- 
tenus, per septena ostia in mare se ex- 
onerans. Ovid. Amor. III. 6. 39. 

IUefluens dives septena per ostia Nilus. 

hinc Tocatar hvravopc. apud Dionys. 
Perig. 264. cf. Easlath. ad Dionys. 
Perig. 226. vel twrafjws vid. Salmas. 
ad Solin. cap. 32. p. 295. cf. Maillet. 
Descript. jEgypti p.49. colorat aquoxa 
h. e. aqun lutosa, qualem fere vehit 
Nilns ex agris inundatis relabens,- oo- 
lorem indaeil mari ab aqua marina di- 
versum. 

10. Monumenta Casaris intejlige Iro- 
pssa et quioqoid ad ejus faolornm con- 
servandam raemoriam publice exstabirt. 
Britanni horribiles refor ad exteraum 
ooItOBi. Vnlpias ia haoo rem laodat 
Osswr.de batVCUL lib. V. c 14. 



CARMEN XI. 23 

y 

Omnia haec, quaecunque feret voluntas 
Coelitum, tentare simul parati, 
Pauca nunciate meae puellas 

Non bona dicta : 15 

Cum suis vivat valeatque mcecbis, 
Quos simul complexa tenet trecentos, 
Nullum amans vere, eed identidem omnium 

Ilia rumpens. 
Nec meum respectet, ut ante, amorem, 20 

Qui illius culpa cecidit; velut prati 
Ultimi flo8, pratereunte postquam 

Tactus aratro est. 

felieitatis mee auotorem et onieom studiorum meoram modermlorem venerbr, ad 
Propert. II. 9. 45.] et fortasse ipsum horrorem aspero dnarnm vooalium coocnrsn 
•zprimere volnisse. 

22. Nonnullse antiquiores edit. tpeetet velut ante in margine St. tib. tperet velut. 
Sed sio offendit ingrata repetitio particule velut in vers. seqn. 

23« Pro vltimi in qnibnsdam legitnr ultimus, male : pro tactus exhibet Vossioi 
ex vetnstissimo exempl. Thnan. fractus, qnod tam flori plane sucoiso quam ipsl 
oomparationi amoris plane finiti magis favere videtnr. proponit etiam Vossins 
stratus, qnod fecit ex antiqna lectione tractus, sed haec corrnpta lectio magis oon- 
firmat ri fraetut, nna tantnm mntata liltera. Csetemm tarpiter in hoc loco 
emendando ae dedit Heinsios in not. ad Cat pro prati legi jubena parati, ntetro, 
nt ait, sic exigente. imo jam est versnj hypermeter, cnjns nltima in prati a prisjsm 
vocati seqnentis versns absorbetnr, nt vers. 19. omnium llia rumpcns. en featiea- 
tionem Magni Heinsii ! 



12 — 17. Sensus : vosigitur, qni ad 21» Neo amplins amorem menm 

omnia, qnsscnnqne fata ferent, meoum ret, qni plane ex animo meo propttr 

snbennda pericnla parati estis, jam ipsins inoonstantiam et levitatem de» 

quseso probate mihi vestram fidem et letns et eradkatus est. Quod expiesait 

puellm mess haec pauca, sed haud ju- elegantissima comparalione florie, ejai 

ounda verba nunciate. tentare exqui- vomere aratri suooisus ia pcrpetaam 

sile dieitnr de explorandb rebus cum fiorere desinit. Nonneglcxithanoaoa- 

pericuio etandaciaconjunctis. non hona yissimam comparalionem in rem suam 

vcrba prpprie male cmmata, ov* iutytfjut, vertere Virgil. JSn. IX. 435. Noe mi« 

vid. Brissonius de Formuli» p. 11. seq. nusfehoiter Lotichios lib. IV. 5. JW. "■ 

Edit Paris. deinde de qnolibet ingrato «. . . . lA „ . ...... . / - ■ 

•. - . . A , v • . A f* Swjacet,incuUojio$QMinttidiUmt&mtro 

nuncio,qmanimnmturbat,pnngiteturit. ir 1 • ■ *; ± * •* 

„_ ™ ■■ e '■'•..., Vomere snccxsus pratereuntefuit. 

. 17. «equ. Senans : rea snas sibi ha- r r. • 

beat e^ proeul*e me disoedat cumin- of. infra Carm. LXII. 39 seqq.jrna- 

finjta. copia maecborum, quomm nul- tum ultmum. est prati extremitas, vim 

lura vero amore oompleotitor, sed flre- vicina. of. ad Carm. II. 3. pari modo 

quenti libidinis nsn eneryat, conficit et expticari fortasse possont ieywniX 

frangit. llia rumpi dionntor in re ve- apnd Theocrit. Idvll. XIII. 25. ni 

nerea. Propcrt. II. 16. 14* Rumpat agrornm extremitas. siguificelur, ticet 

utassiduismembratibbiiiiibus.cf.&ciop- aliter sentiat ad h. 1. Casanbonus et 

pimr ad Los. carro., XXJII. compUia Hemsterhnsins ad Lueian.T. I.p.143. 

tenet, eleganter : amore suo irretitos* Paaountur enim ovesin. agromm mar- 

detiaet. gine et extremitatc. 



94 



C. VAfcEKMwCATULLI 



'! 



GARM&N XII. 



AD ASINIUM. 



; '» .i 



» . 



Marrucine Aaini, manu sioi^tra .....,• 
Non belle uteris in joco atqpe vino : 
Tellis lintea oejji^entiorufn* . ... 
Hoc salsum egse putas ? fugit te, inepte, 
Quamvfc sordidares etjmveousta e$t, , 5 

Non credis mibi ? Crede Pollioni 

■ ... 

Fratri, qui tua furta vel talento 
Mutari velit :. est enim leporum 

1, Pro Marrue ine Avanlius legebai Inter «w»„ fefptataa a Muretfe.et 
Soaligero.^ ...... .. 4 ... 

6. Voisiat e lib. Vatio. mulctari, qaam lectionem tanqaam meliorem ot ele* 
ouitiorem vutfgatn pjrmfert. De enrore quidem . tibrarioram in oommixtis his 
aaobas verbis non dabtam est ; vid. Buim. ad Anihol. T. II. p. 528. sed> vulgatfc 
▼el hanc ob cansam videtor prmferenda» qoia vel ma*ii»e deoet fratrem, qaovis 
pretio fratris colpam redimere velle;, illad vero votam, ut fraler taUnto mulcte- 
h&, param hooejtam sil. 



SHVHPvlSV V^PS^' ^^B^^^^pf^^ ^^^B^^^S^F *VW^Vf WWSvMMUlflHr 

qaam habaset ini sUrripieudl» 
•tioramf fteaisi sttdariam-CataNO clam 
asetalerat inter poevra. Qttod cam 
SBgre ferret Catallas, exprobrat Asinio 
i, UaNfOan r*m paritn< ho- 

et neattqaero' homute fageaoo 
dtyoam,e«ro^ae> ui i <it T utmox' remH' 
tatmdariuav, 00 howitt* imprimirsrbi 
•aram, «uod piffla* amfoHisseit; sl 
•eaaaverrt; graviter hfeno fojartam 8* 
ufeuram esae betide*BsyllaW* minWttr. 
> 1*— 4i Mmrueine AM*. A&Mweatd 
vfc jaur ▼oeator AftsvVueinttt, ' proptetf 
fidem ltf ariraeinerttmftomanis impriitris 
spacfrtim. o& . . Votsiuu Faerunt antem 
JMarructm populi Italim inter Vestiaos 
et PeligdOi. Manu smistra tu b. u. ua- 
HMnvhpaesteih convivii» Ino u r foa ot um 
«. 'hHaritati gentoqne ibddlgentranr 
eonvivaram Hntea sarriperte stacfarsl» 
metn&manu* agifitatei Usus timsme 
frsulrttraudirfaliorum bonis passim ne> 
tetur a veteribos. Furtiflca voeatar 
Plautu in Peve. II. & 44i rurta ad furta 
OvioYMet. Xlll. 11 i» De more illo 
convivarom llnteis vel mappis iiwrdi- 



andi vid» MartiahXIIt£9. nnreodeiiH 
furti guuere nmle aodit Hermbgenes.' 
cf. etmdetri' VHT. 59". Ixntea fiant su- 
daria, dt ek v.l4;aj))paret, e^liho con- 
fecta, quibas vel ad sadbrehi faoiei de- 
torgelndiiUn! vel ad - naTetr expargandas 
tftebaiktar. 

4 sqq. Hbc taUitnfe: pi H60 lepi- 
dametmdetam «ssepaHas?' [das faaltst 
dtefoi* svnnreiotf ? J ernw, hoTno insblsO 
ethotttestaris senstt dentitate, res ttt 
Vel nraxime coniaittoHosa ef iftdecora. 
Qiutnh>i$ ^voiteiodntrtmny^xA&U 
ollar'r ouomvn) dkt diceHB ptoteUtediu 
ajmd • C5c; RSoso. Amerirf. 1 3*. cf. Burrn: 
a* Ph*dr. L 38» 1. et Vratkenti: ad 
Iliw L4. p. Sil OrWhr PoiWortl: esf 
hte r jtsmttif PMio, ttmgratiii4^ad v Aa- 
gaetam et amiokia, ^rfsa*eiim Hdratio 
etVirgitio ilK ilttevoedeWit, cmalnr itt^ 
gtnio-et gt«diori*«p^tBS : cattn^ibtt> 
notissimas. of. Virg. Eelog 1 . H*. 84; et» 
HtmOd. IT. 1. 

8. Mutari, sensas : si fectainfecta fleri 
possent >farta toa labenter fratertotni tel 
talentp redimerCt et"|iermtttaret Mu- 
taT9rtm { reve\ cvM^yr&ptrmit^ire ex 



CARMEN XII. 



25 



Disertus puer, ac facetiarum. 
Quare aut hendecasyllabos trecentos 
Exspecta, aut mihi linteum remitte, 
Quod me non roovet sestimatione, 
Yerum est ronempsynon mei sodalis» 
Nam sudaria Saetaba ex Hiberis 
Miserunt mihi muneri Fabullus, 
Et Verannius. Haec amem necesse est 
Ut Veranniolum meum et Fabullum. 



10 



15 



9. Posseratios et Vosshis legi Tolaot difertus pro differtus; sed primam hsoo 
looatio ssqae exemplo caret, ao nostra disertus leporum; deinde vix dioi posse 
pnto in bonam partem differtus leporum. NonaaDi potsrpre pusr, male ! judi- 
cftnte Vossio. 

14. Ex oorropU leotione Setaba exhibere fecit Vossins Setabe ex Hibera, ut sit 
if som orbis nomen. Sed onm plnrime editiones et libri scripti offerant Setaba, 
et plane eodem modo Sudarium Setabum dicatar carra. XXV. 7. tenenda est 
nostra leotio. Rectius aotem per piphthongom exhibetar Sataba, qaod ex nammo 
antiqao ab Antonio Aogostino memorato Dial. VII. in qoo S J3TABIS seribUar, 
probatam ivit Drackenb. ad Sil. Ital. III. 374. 

16. Alii, qaos secata est Bipontina edit. pro hae legont hoe, ut referator 
ad linteam j sed illad magis fayet orationi. Male etiam in nonnailis edit et pro 
ut legitor. 



antiqao emeodi vendendiqae more sse- 
piosoole ocoorrit. Sic Medea apod 
Orid. Met. VII. 59, 60. 

Quemque ego eum rebus, quas tohupos- 

sidetorbis, 
JEsonidem mutasse velim. 

▼erte in vemacola erhaufen. vide qoos 
laodai de osa hojas verbi Dracken- 
borch. ad Liv. Tom. II. p. 130. 

9' Disertus nove jam dictom videtor 
de eo, qai alieajas rei, obi faoundia in- 
prinus opns tst, bene peritos inveni- 
tar. Pollio igitor, elegans et orbanas 
jnvenis [sexoentiea enim apnd veteres 
tsm juveoes, qoam ipsi viri blande vo- 
•antor poeri] non ferre poterat illepi* 



dos et infaeetos fratris soi joeos. 

12. Quod me n. m. eat. qood non 
pretii sed amioorom caosa sestimo, in 
qoorom memoriam illod acoepi. 

14. Sudaria Sartaba ex lino Saetabo 
ab orbe et flavio Ssstabi i» Hispanw 
sic dicto, obi optimos lini proventus 
foit. De Hiberis, Hispanorom popalo 
vid. ad caitn. IX» 6. 

16. H&c amem necesse est. Nam ve- 
rom est, qood ait Ovid. Her. XVII, 
71. 

Utque ea non sperno, sie aeeeptisshna 

semper 
Munera sunt, auctorqux pretiosafa 

cf. Martial. IX. 99. 



E 




26 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN XIII. 

AD PABULLUM. 

Ccbnabis bene, mi Fabulle, apud me 
Paucis, si tibi Dii favent, diebus, 
Si tecum attuleris bonam atque magnam 
Coenam, non sine candida puella, 
Et vino et sale, et omnibus cachinnis. 
Haec si, inquam, attuleris, venuste noster, 
Ccenabis bene : nam tui Catulli 
Plenus.mcculus est aranearum. 
Sed contra accipies meros amores, 
Seu quid suavius elegantiusve est : 



10 



t. Favint dedit Vossius pro/avmnt ex antiqua, ut ait, lectione ; faxint male ! 
iiam sic penulrima contra leges hendecasyllabi longa est. 
6. Fabtdle noster Venet. Gryph. et alia editt. antiqu, 

9. Meos amores quaedam e vetustis. 

10. Seu quod reotias ex mea sententia. De aberratione librarioram in quid et 
quod vid. jfrackenb. ad Liv. T. V. p. 161. 



Fabullam ad ecenam invitat poe*ta 
satis lepide et familiariter. Nam cam 
ipse rebas, at ait vel fingit, angastis 
laborans bonam et lautam cosnam pa- 
rare non posset, rogat Fabullum, at 
afferat seoam, qaicqaid ad bonam et 
lsstam ccsnara pertineat. Ipse aatem 
spondet, se quolibef modo Faballo 
ssftorem soam probataram et ungaen- 
tam saavissimum oblaturum esse. Ele- 
ganter expressit hoc oarmen Goet%e in 
Carminibus Teutonicu. T. II. p. 232. ' 

1. Ceenabis bene. Similiter exorditor 
Martial. XI. 52. 



ibis beUe, Juli Cerealit, apud 

4. Candida puella h. e. palchra. of. 
Broockh. ad Tib. IV. 4. 17. 

8. Pten. saeeulus aranearum. ele- 
ganter et facele ita dicitur saccolns, 
qai peounia vacuos non usa teritur. 
Res enim, quie sine usu aut vacas ja- 
eent, vel sito vel aranearnm textara 
obdaoi solent. Hino Hesiodas ara- 
aeas e vasis, quae diu non usui foerant, 
ejicieadas suadet raaticis felici messe 



gaudentibas, in E$y. 475* 

*Ex y ayytvr \>Amaq fykyyux — 

Cf. Plaat. Aalal. I. 2. 5. 6. 

9. Accipies meros amores : qnicqaid 
amorem meura probet spiretque, lucu- 
lenta volantatis meae et placendi studii 
sigaa. Sio frngaii illi ccenae apod Ovid. 
qua Jupiter et Mercurius a Baucide et 
Philaemone exoepti suat -. 

— Super omnia vultus 
Aeeessere boni: nee iners pauperque 
voluntat. 

Met, VIII. 677, 78. Idem plaeendt 
sludium promittit Chjtraeo ad se invi- 
Ulo Lotichius VI. 14. 7. 

Ante tamen ponas vaeui jejunia ventris, 
Frigidus extineto stat meus igne focus; 
Signa voluntatii recta smcera dabuntur. 

10. Seu. q. su. el. e. qaod magis tibi 
arrideat et elegantiam meam declaret ; 
nam nngnentam tihi dabo saavissimum 
fragrantissimnmqae ex ipso Veneris 
mjrotbecio profectam. De angaento 



CARMEN Xfo 



27 



Nam unguentum dabo, quod mec puella 
Donmrunt Veneres, Cnpidinesque : 
Quod tu cum olfrcies, Deos rogabis, 
Totum ut te faciant, Fabulle, nasum. 



Veneris, quod aaXev yocmt Homerus, 
vid. Vossias *d kanc lecam. Aaotores 
Bimironi e&imise pnBsUntis et pulcbri- 
todinis a poetis vel Venas, vel Amores, 
vel Gupidines perbibentur. Sinrilis 4o- 
eos est apad Prop. II. 29. 17. 

Adflabunt tibi non Arakum de gramine 

odores, 
Sed auot ipte tuitfecit Amcr manibut, 

Usus unguentoram apad veteres in 



conviviis, qaibas ora et ctpiU perfri- 
eare solebtnt delieatiore*, salis notus 
est Promittit igitur Catollns non nisi 
externam elegantiam, ipsam aatem 
cobosb earmm relinqait FubaUo. Merot 
amoret explicant interpretee vel de an- 
gaento, vel de puella, cajos copiam 
Faballo factaras sit poeU. Sed ilU 
explicationi repognat particuUssu, bjun 
versas quarlus. 



CARMEN XIV. 

AD CALVUM L1CINIUM. 

Ni te plus oculis meis araarem, 

Jucundissime Calve, munere isto 

Odissem te odio Vatiniano. 

Nam quid feci ego, quidve sum locutus, 

Cur me tot male perderes poetis ? 5 

Isti Dii mala multa dent clienti, 

6. MaU muka <Unt, tanquam meliorem lectionem oblmdit Vossius sioe i d osiem 



ee remnnerataram esse pnediciL 

2. Munere isto, b. e. propter istesl 
munus. Sensus : Niti mihi etttt i»efe- 
liciis, gravissimo propter mittum miki 
munut te odittem odio, vel tanto odie^ 
quanto te odit Vatiniut, acerrimum cri- 
minumtuerumaccittatorem. Posteriori 
explicationi favet locas infirm LHI. 3> 
4. De commuui, qao omnes boni Vaii 
nium, omniam bipedam neqaissiman), 
proseqaebmatar odio, est locas classi- 
oas apad Maorob. Satorn. II* 6. 

5. Maie perderet, b. e. male mole^ 
Ures, cruoiares,enecares. 



. C. Lteiariue CsItos, poeU et orator 
clarisaimas, [de quo vid. Cic. ad Diu. 
XVIL 24. XV. 2l~ et VaL Max. IX. 
- 12. f .] jooi oaasa miserat Catallo, in- 
tismi mmHiariUte secam oenjaooto, pes- 
ainuoram poeUram earmiaa, et qotdem» 
«t eo importanies illi obstreperent 
poetm importaoissimi, ipsis, Isetitim 
destinatis, Satornalibos. Altos igitor 
fiUmeres tollitCataUas ob creatam hoe 
jeoo sibi molestiam et interceptam lae- 
tissime die IsBtitiam, et banc amici 
proterviUtem miUendis undique col- 
leetsf et eorrasis poetaram qaisqailiis 



96 



C. VAtiERII CATULLI 



Qui tantam tibi misit impiorum* 

Quod si, ut suspicor, hoc novumac repertum 

Munus dat tibi Sulla literator : 

Non est mi male, sed bene ac beaie, 10 

Quod non dispereunt tui labores. 

Dii magni, borribilem et sacrum libellum, 

Quem tu scilicet ad tuum Catullum 

Midti, continuo ut die periret, 

Saturnalibus, optimo dierum. 15 



8. Hoc novum hoc repertum Stat. refertum parum elegantar conjecit Vossias. 

9. Sylla Maret. et alH. Silb vel Silo in antiqn. qnibasdam editt. 



7. Tantum impiorum, h. e.tantam pes- 
simornm poetarum farraginem. PocUz 
impii sunt, qoi iratis Masis ad sacram 
poesin accedunt, vulgus profanum — at 
qoi Masarom sacris rite initiati sunt, 
vocanlor sacri, sancti, pii. Ipse noster 
se pium yocat carm. XVI. 5. cf. Virg. 
Mn. VI. 662—8. 

8. Novum ac repert. mun. noYomoTe 
composita et ingeniose excogitata car- 
mina ttgwnxSc! de voce nevus cf. ad 
Carm. 1. 1. Reperire pro excogitare scepe 
apud Plaatom et Terentiam. carmina 
labore reperta apud Lucret. III. 420. 
Sulla Cornelias Epicadus, Lacii Cor- 
nelii Sullae libertus, ut putaht inter- 
pretes. vid. Suet. de Illustr. Oramm. 
o. 112. Literator, graramaticus, h. e. 
peeiarum interpres. vid. Sufet. lib. laud. 
c. 4. Non est mi male — non doleo et 
indignor, sed mirifice gaudeo, operam 
tuam forensem non frustra commodari 
cflientibns. Sacrum tibellum, exsecran- 
dom, detestabilem, SppuTe». Sic morbut, 
ignU, serpens et alia sacra (Itfk), dicun- 
tur. vid. Drachenb. ad Sil. VIII. 100. 
et ad Liv. 1. 1. p. «68. 

14. Contin. ut d. per. — Sensns : at 
toto illo die, ipsissimis Saturnalibus, 
qui diea in optimis et Isetissimts diebus 
festis babetur, periret, h. e. misere se 
haberet et pessime afficeretur Catallns 
taas ; vel : ut centinuo fa. e. illico periret 
tanquam supplicie afficeretur. vocan- 
tur enim mala earmina suppticia ?. 20. 



Saturnalia apud Romanos in memoriam 
aureae setatis, per Satarnum, in regni 
societatem a Jano receptum, Italise po- 
pulis prsestitae, surama hilaritate in 
mense Decembri celebrata et ab initio 
qnidem uno tantum die peracta et finita 
snnt ; sed postea inde a C. Cssaris 
temporibus plures dies illis celebrandis 
additoa esse notum est vel ex Macrob. 
Saturn. 1. 10. ubi de hac re est locus 
olassicus. Hine Saturnalia prima de 
primo Saturnalium die, dicantur apad 
Liv. XXX. 36. abi vide, qaae-observat 
Gronoviut. Secunda et tertia vocantur 
a Cio. ad Attic. XIII. 52. Apparet 
igitur, vel unum tum adhuc diem, cum 
nteo aoriberet Catullos, sacrum foisse 
Saturnalibus, vel unum certe diem, qai 
proprie vocaretur Saturnalia, prae ce- 
teris festum solemnemque habitom 
esse. Nec quemquam offendere debet 
loquendi genus paulo insolentias — 
continuo die, Saturnalibus, cum ipse 
Liv. dicat II. 21. Saturnaliainstitutus 
fsstus dies. cf. Gron. ad Liv. I. 9. Cdn- V 
«tat deniqne ad manera, quibns invieem 
se cxcipiebant Snturoalibus, etiam li- 
bros pertinuisae, quos pauperes divi* 
tibus vel olientes patronis obtuiisse 
tradit Lucian. in Ckrcnosolon 8. LegiS" 
iqtor Saturnalium c. 16. p. 398. T. 
III. edit. Reitz. of. Martial. V. 18. 4. 
Plura de Saturwditon pneter Mncrob. 
1. c. vid. apod Ltv. XXI L I. Stat. Sitv. 
I. 6. et Lipnum ia Saturn. I. %. sqq. 



.--fji*. 



CARMEN XIV. 



Non, non hoc tibi, salse, sic abibit. 

Nam, si luxerit, ad librariorum 

Curram scrinia : Caesios, Aquinios, 

Suffenum, omnia colligam venena, 

Ac te his suppliciis remunerabor. 20 

Vos hinc interea valete, abite 

Illuc, unde malum pedem tulistis, 

Secli incommoda, pessimi poetae* 

Si qui forte mearum ineptiarum 
Lectores eritis, manusque vostras 
Non horrebitis admovere nobis : 
Paedicabo ego vos, et inrumabo. 

• 

16. Kon modo hoc tibi male teotat Vomuu 

18. Aquinot perperam in vetostioribos. Nam io voce Aquiniot daie i vllabaB ia 
uun coaleeeont. 

22. AttuHstis reperit et idem refaUvit Scaliger. 

Contra M SS. et Hbrr. rtil. fidem in oonaaHis editt. attexontor hi qoataor ver- 
sieeii Carm. XVI. ad Aurelium et Furium, abi apparent etiam io Edit. Bipont. 
Versos qoartos Padicabo ego vot, et inrumabo, qoi abest in librr. vett., debetor li- 
berafiUti et ingenio Vossii. Videntar omnino hi versas avoa-wac/Aarta longiorif 
caraunis, temporis injuria nobis erepti, qnos frostra oeteris poetao carminibos aa- 
•oas vel iofercias. Incommode certe adjecti sant Carm. XVI. Nos in assig- 
aando bjs versibos loco secuti somus aactoriutem MSS. ad qoam SUtius et edi- 
tor CaoUbrigiensis provocant. In Terso primo male legitor in Bipont qua, et 
cict vilioee ia edit. I. Mareti. 



16. Ken, non ; magoam vim habet 
rtpeMUo particulsB non, de qoa ele- 
gaotia vid. Bentleium ad Hor. Od. III, 
24. 25. et Drackenb. ad Sil. II. 25. 
gabt,ad rrandem aliis facieodam inge- 
■ieae. 8w abibit, tam impnne feretor. 
Fartieolis ne et ita saepe ex serie ora- 
aliqoid addendom est explica- 
», qaod diiigenter observent ti- 
i*— *5£luxerit,h.e. simalac illoxerit 
dUe», primo mane. Fortasse etiam de- 
dtit poita Uhucerit, qood est oeitetios, 
«aasi imeile fieri potuerit, ot prima syl- 
U ab antecedeote ptrticola si ab- 




18. Malom poetam Aquinium noUt 
etiam Cioero Toscul. V. 22. De Sttffene 
ef.infr. earm. XXII. Venena ; carmina 
mala, abomioaoda et exseoranda, qui- 
bos ioesl raultum veneoi et pestilentis», 
nt loquitor Noster infr. XLIV. 12.— • 
Hit suppiiciis, poetu malis, qoorum leo- 
tione tanqoam poena gravissima affici* 
mor et pssne eoecamor. Remunerabor, 
olciscar. arritofnefMU, parem gratiasm 
tibi referam. SirnUi modo enim gratiam 
referre passim in malam partem dicitor 
Terentio Eoooeh. Actll. Soen. 3. 1.95» 
et IV. 4. 52. — Seeli incommoda, terra 
pondera, i^fie^ afovenf* 



C. VALEBII CATULLI 



CARMEN XV, 



w- 



AD AURELIUM. 

Commendo tibi me ac meos amores, 

Aureli. Veniam peto pudentem, 

Ut, si quidquam animo tuo cupisti, 

Quod castum expeteres, et integelluni, 

Conserves puerum mihi pudice : 5 

Non dico a populo : nibil veremur 

Istos, qui in platea modo huc, modo illuc 

In re prsetereunt sua occupati : 

Verum a te metuo, tuoque pene, 

Infesto pueris bonis,malisque. 10 

Quem tu, qua lubet, ut lubet, moveto 

Quantum vis, ubi erit foris paratum. 

Hunc unum excipio, ut puto pudenter. 

11. 8tatias io M8. inrenerat Quem tu qualubet ve moveto, ande tentat Qutm 
tu, qualubet,ut vetis moveto, parum recte ob sequens Quantum ws. 



Aarelio ea lege commendat paernm 
sausn, at caste hanc floreat costodiat, 
■oe solita libidinis suss explendse cu- 
piditate illam contaminare aadeat. 
Qvodsi fecerit et nsqae eo aodaeisB 
p rogreasns foerit, ot illum corrampat, 
grarissima, tanqaam modobam, affeo- 
tom iri posna minatar. — Factam aatem 
jsve esse ab Aurelio ex Carm. XXI. 
apparel, ande acerbae inter eom et Ca- 
tnJium inimicitise exortas sont. — Qoi 
BMi omni bonestatU seaso destitataa 
oat, argamentom hajas carminis abo- 
jniaabitur, sed orationis elegantiam ad- 
mirabitor. 

1. Mtos amores, amoris mei delicias, 
poerum meam. cf. ad Carm. X. 1. — 
•rntam peto pudentem, aber ich bitte um 
xuehtige Verschouung. fortasse excidit 
particola at post veniam. r. 3. Si quieq. 
amm. t. cup. q u e d e lcganter et ornate 
pro: si nllos poer foit, qaem castom 
t-elles et indelibatam. 

7. Jstosex populo. Nomeo collec- 



ti? am populus ssspissime exdpit pla- 
ralis. Clamor eoneursusque poputi, mi- 
rantiom quid rei esset Lir. J. 41. cf. 
Drackenborch. ad Ur. XXXY. c 26. 
$. 9. T. IV. p. 945. et quos laadal 
Cortius ad SaUast Jugurtb. XX VIII. 
p.540. 

. 8. In re prstt. u oecup. uegotiis sais 
exseqaendis inteati modo buc, modo 
illao discaiTunt, nec qaicqaam a oe- 
gotiis suis alienom corant. 

10. Bonh malisque, formosis et de- 
formibus. cf. Volp. — ubi erit feris pa- 
ratum : sastnli interpanctionem post 
fcris et explico : abi erit tibi foris (in 
aogiportu), scortom aliqaod ad exer- 
cendam libidinem paratam. nam pueUa 
parata dioitur, qua» facile copiam aai 
facit. Propert. I. 9. 25. of* Burm. ad 
O? id. MeL V. 603. qui paratum malit 
referre ad quem, conferat illod do 
Priapo apad Ovid. Fast. 1. 457. Quan- 
tum vis, quaotom labet. 



CARMEN XVL 



&L 



Quodsi te mala mens, ftirorque vecoro . 

In tantam impulerit, sceleste, culpara* 1>> 

Ut nostrum insidiis cftput lacessas ; 
Ah ! tum te miserum, malique fati, 
Quem attractis pedibus, patente porta, 
Percurrent raphanique, mugilesque. 

17. Miteri exhlbet Gneviana odlL quam lectionem more tna tnetnr MSCTOrma 
jactator Corradinos de AlUo. 

18. Atratitfedibut Vossios et MS. Comme). in aliis editt adttrictit vel artatit* 



14. Quodti te mala ment cet. Qoodsi 
ab immodica et iniana animi toi libi- 
dine hoc impetrare non poteris, nt ab 
hoo pnero abstineas, tom oet. expende 
verborura ornatom et compara infr. 
Garm. XL. 1. Nottrum caput eleganter 
pro me. Male trahnnt interpretes ad 
pnerum. Jntidiit, furtivo amore, cf. 
XXI. 7. 

17. Maliquefati sc. hominem. homo 
malifati est infelix. 

18. In desoribenda ignominioM illa 
adulteroruui deprebensoram posoa ^- 



fanhiait et watwnti^xm otram nobis fe- 
cerunt interpretes et ad hunc locom et 
ad Arittoph. Nab. 1079. of. KutterUt 
ad Suid. s. t. fWfatfc. Alias soopeho- 
rum posnas commemorat Scheffertu ad 
JSlian. V. H. XII, 12. Attractkyedt- 
but, didactis et divaricatis, nt reoto «- 
plicatMnretns. Patente porta,ri 
r«, oni immitlebantor rapLuii ot 
giles. — mugilet sont geaas piseiaam, do 
qnibus Tid. Plia. IX. 17. et ad J«- 
Tenal. X. 317. 



CARMEN XVI. 

AD AURELIUM BT FURIUM. 

Pjedicabo ego vos, et inrumabo, 
Aureli pathice, et cinaede Furi ; 
Qui me ex versiculis meis putatis, 
Quod sint molliculi, parum pudicum. 

3. Putastit Cantabrig. et sio etiam infra v. 13. 



Castitatem snam bonns et castus, si 
Diis plaoet, CatoHns probare vult Au- 
relio et Furio, qnibns illa ex molliori- 
bos ejos Tersicnlis snspeota reddita 
fuerat. Qnam qnidem male de se sus- 
ceptam opinionem evellere ex eornm 
animis stodet partim eo, qood sacri 
poetae, in quos vel maxime cadat mo- 
rom integritas, oon tx carminibas sais 



dijodicandi sint, partim edendo, [en 
oastitatis specimen!] nbi marem so 
pnestiturns sit, speoimino. Compara 
cum Nostro Martial. I. 36. 

9. Pathici et citutdi dicuntnr, qui 
moliebria pationtor. . 

4. Ptum pottam, rite Musarnm sacrio 
operantem vid. ad Carm. XIV. 7. Ver- 
sicui. nih. nec.e. sc. castos es.se. Ban- 



C. VALERII CATULLI 



Nam casrtum esse decet pium poatam 
Ipsum : versicuios nihil necesse est; 
Qui tum denique habent salem ac leporem, 
Si sunt molliculi, ac parum pudici, 
Et, quod pruriat, incitare possunt ; 
Non dico pueris, sed his pilosis, 
Qui duros nequeunt movere lumbos. 
Vos, quod millia multa basiorum 
Legistis, male me marem putatis : 
Psedicabo ego vos, et inrumabo. 



10 



- 8» Si srnt \ib. Comel. et Pal. papyr. 

9. Possint, Comel. 

10. Iis pilosis legitor in paaois. hispidosii in margine lib, Comel. cam qaibat- 
dara impressis. 

12. Vps, qui CanUbrig. Vosque vitiose in lib. Comel. 



4em castitatis speoiem et alii pr» se 
feront neqoitiaram magistri. Ovid. 
Trist. II. 354. 

f 

Crede mihi, distant tnores a carmine 

nostri; 
Vita verecunda est, musa jocosa mihu 

cf. Martisl. I. 5. 8. et plara ibi vide 
apad Uaderum. 

9. Quod pruriat, elegaater pro libi- 
dine. cf.Martial. I. 36. 10. 11. Hispi- 



losis, hispidis, vietis et enervatis. 

11. Qui duros nequ, cet. h. e. qai 
exfututa pandunt latera, at sapra lo- 
qoitor Noster VI. 13« of. Soiopp. ad 
Lns. XVIII. 4. 

12. Qaod legistis de maltis meis 
basiationibas versicalis celebratis. cf. 
Carm. V. et VII. male marem me put, 
einaedum, mollem. vid. Nic. Heins, ad 
Ovid. Art, Am. I. 524. 



CABMEN XVII. 



33 



CARMEN XVII 



AD GOLONIAM. 

O colonia, quae cupis ponte ludere longo, 
Et salire paratum habes : sed vereris inepta 
Crura ponticuli adsulitantis, inredivivus 

1. Quem cupit ponte ludere longo in plorimis editt. vott. Ald. Gryph. Muret. 
pro longo dedit Vossios ligneo, non male, quia idem pons mox pontiealas di- 
citor. " 

3. Ac tulcit tantit antiqaissima lectio, in qaam oonspirant omnes Statii et 
Soalig. MSS. et edit. R. ex sulcit tatttit in L. MS. teste edhoro Cutabrigiensi, 
nnde fecit Vossios admodom ingeniose pontieuli ateuUt ttantit h. e. parvis tigillis 
sen perticis innitentis. Nostra lectio adtulitantit, qu» rei smaxime oonsentane* 
videtur, iogenio Soaligeri debetar, sed improbator Vossio, qoia sio daotjlos ior 
sede tertia ponitnr, obi debebat esse Creticas, qoo sablato rhjthmas adeoqae to- 
ta Tis carminis ex sententia Vossii perit. Mureti edit. prima ab aano 1554, 
qoss oom Ald. II. et Gryph. in plorimis fere oonsentit, habet sub hit totus. Qood 
ad antiqnam illam lectionem ex tuleit tantit attinet, modo metri ratio constet, noii 
adeo inepta sed explicatione fortasse emollienda ridetor, ot pcnticulus ex mdcit 



Aociderat sstate Catulli, qood Sfspe 
aooidere solet, ot homo insolsos et ve- 
lernosos oonjoge nteretor elegantissi- 
ma formosissimaqoe. Qoam qnidem 
indignam rem oom vix ferre posset 
poellarom patronos et elegans harom 
deliciarom speotator Catollas, in gra- 
tiam poells9, Colooiam qoandam, qoss 
looa lotosa et palostria ponte sublicio 
jonxerat, precibos adit, ot stopidom 
illum hominem de ponte illo in liyidis- 
nimom paladis locam deturbet, si forte 
hoc modo fieri possit, at stolidos ejas 
veternns repente excitetar, et sapinas 
•nimas in gravi cceno derelinqoatar. 
— Kst hoc carmen elegantissimom, srve 
▼erbornm ornatum, sive lepidam stolti 
et tardi hominis desoriptionem spectes. 
— 'Versos sont Ithjphailici ex beroicis 
efficti, sed molles enervatiqoe. — Qois 
looos fuerit Colonia, non certo affirmari 
potesL Muretut sospicatorfoisse op • 
pidolom prope Veronam, qood hodie- 
qoe nomen servet. At Scaliger et Vot- 
liut malonl intelligere Novum Comutn, 
coloninm panlo ante a Csssare dedac- 



1. Sentas est : Colonia, qua luben- 
W vtiit ludotfacerc in ponte longo, ubi 
it% promptu tibi ctt saliendifacultas, sed 



(inepts) fruttra et nknis anxia timtt 
fulcra ligncaponticulitrementit etadtul- 
tantit, ne pracept UU cadat et in Uttom 
palude eorruat, unde m prittinum ste- 
tum revocari nequeat, ede, quetto, Colo» 
nia, in tneam gratiamjucunditsimum «t 
nuuimoritu dignistimum spectaculum: 
(Sic) quod tifecerit, opto, ut pont tuut 
plane ex animi tententia tamfirmutfiai, 
ut vel Martit taeerdotet m iUo taltareet 
tacra tutcipere possint. Maltam pal- 
▼eris in hoc looo explicando ab inter- 
pretibas commotam est, neqae tamen 
ollus rem satis assecotos videtur. lu~ 
dere, lnsernnt enim olim et ladicra 
spectacola edideront in pontibus, qood 
et adhoo fieri in Italia, Pisis atqne Ve- 
netiisi testator Volpios et Corradinos 
de Allio. — saUre paratum habet, in 
promptn tibi est to salire h. e. saliendi 
faooltas. Valpios et qaos ille seqaitar 
argutantur. inepta tam ad Coloniam 
qoam ad crura trahi potesL qoi ad crura 
referre malit, oogitetligoeas colomellas 
ad pontem folciendam infirmas neo sa- 
tis aptas. adtulitantit vid. Var. Leot. 
irredivivut eleganter de rebns inanima- 
tis, quae irreparabiles sunt, denuoex« 
citari et restitoi neqoennt. 



34 



C. VALERII CATULLI 



Ne supinua eat, cavaque ia palade recmnbat : 
Sic tibi bonus ex tua pons libidiae fiat, 5 

In quo vel Salisubsulia aacra suscipiantur: 
Munus boc mihi maximi da, Colonia, risus. 
Quendam municipem meum de tuo volo ponte 
Ire prscipitem in lutura, per caputque pedesque : 
Verura totius ut lacus putidzque paludis 10 

Lividissima, maximeque est profunda vorago. 
Insulsissimus est homo, nec sapit pueri instar 
Bimuli, tremula patris dormientis in ulna, 

tantii irr«iiuitmj dieatur, qui nunqnsm renlUni et reToeari queat ex tantli sufeis 
h. e. fussis. SuJous ooiue oocarrit apud Oiid. in Nnce 66. oerte lale qn1d> quo 
nteHVi poitalaiB vidBtnr yox imdivictit. pro in^Bittu.qttodagnoionnt omnes 
fiut. I* MS. ot eunct» eilitl. est in Hel**gri MSS. irrsdiviins. in inliquissima 
E, tnrtelituoarrapte. Nic. Heiniiui lenlabst iuNut; ad Cat. p.638. HT«idiwu. 
$ci nibll lucramur hac pBimuUtione- 

6. &diiu£suli wcro suicipiunto tel Salisufmili Mcro nueipiont in MSS. StiriJ, 
optt. edilt. et Membr. Voss. unda admodum probnbilis, quam in tejttam recepi- 
tna», ah ingenio Statii profeoU est leetio. tid. not. Vpiiiai propoiuit &(ii ip. 
SuHl IOCTB itucfpiunt», qaun oonjeolurain «mbitiose, nt solet, an ipnil Vulpins. 
rpstikr aatem rel ipsu/si, doi-ente Peito, mml lanulte nramrie «acrij, aum (ut 
m dMnam tetferrt rficsoantur mnrimf , awie mroruai et muliemm — Saliarioiu 
taera i mty w j iiur . Atiu tins. Sauiufrsuii sacra nucipiuntur Maretns, qni ob fr»u- 
6em es Pinuvio Uadati laoi, oajai nao vola neo Testipmn exiUt, abi Saiiiuo- 
Miiut Mari dioatnr, grariter jara reprehenim est a Vossio. in anliqui" quibuidam 
editt. corruple legiiur Soiii rel Suoiaiti taera Itucipianl. Comdinai do Allio, on- 
jas plnrima! omendationes dignie sunl, qnse cum mauieipe Cnlulli in lividlssi- 
mam pnludem mlgrenl, lepide obtrudlt: in auawllaiil luonlu, itirla juieipiintur. 

13. Bfiriru in tilno habet margo H. I. 



t. N> iiijHnui «rt, retro labatar in pa- 
lem, omde erectn toent. finaiiler 
rennitel Sicapud. LW. XXX.lfJ. 
nRui teltmm joctus h. e. tela, qom 
n evolant sed in terram decidunt, 
xujtie ts poiude, profunda et alta. 
] infra undV eoin XCV. S. ^unmo 
» irpnd Virg. Gtturg. 1, 3S6. et ipM 
ius anu apod Orid. Het. VI. 371. 
Burnumn. ad O.id. Ib. 398. et ad 
ican. I. 396. ex tua ilfridme ehu* trx 
to tuo. De Toce iiHdo in aonan par- 
■ Tid. DraJamb. ad 8il. XI. 319. 
Hwomui hand dnhie inteiligemli sati t 
Ifi, Martis sacerdotes, qni iBora ce- 
tripudiis et malUtionibn». do 
id. Cuper. Oosertnit. IV. 9. 



dam. Tid. Var. LeeL 

T. Mhbhj h. at. iMtntu de Indii et 
apeolacnlis et proprie qnidem gladii- 
toriii Hepe obtinm »pud CkeroBe». 
vid. Clsv. Cio. Brnest. Cestertmt st- 
mili obtestttiona oom obteaUndl par- 
tioniasicet alil poetse graiiter eioniifi 
■ uTUmll.I. 4. Hor.Od. 



1.3. 




CARHBN XVII. 35 

Quoi cum bit firidknmo nnpta flore puella, 

Et puella tenellulo delicatior hedo, l^ 

Asservanda nigerrimis diligeutins uvia : 

Ludere hanc sinit, ut lubet, nec pili iacit uni, 

Nec Be sublevat ex sua parte, aed velut alnus 

In fbssa Liguri jacet supernata securi, 

Tantundem omnia Beotiens, quam si nulla sit usquam : 80 

15. Vt jmtila L. M8. et utiqoiwimio bo edltiooct. Sit jmiiU <A eiefaatem 
rrpetilioneta, (MM cquidem aon «enlio) Ttl td ftU* MqiNri Nic. Bau. bH. 
nd Ctt. I. c. Si coajectura oput eit f mihi videtor ptrticijlt ak w qaf p*«.i.w exi- 
bm ni •dnmiioai iuaiii, ndwol— looa ■ooIto Mr.nmm«dila «Ma, lafri 
Cana. LXI. 46. Qxi* dnn wtmgit ah mugii UfjjnWndm «intiftu. 

19- Lignrii ia ——--''" Jjjrrii in pooou. jattt trparatB Mu-cl. mperata *a! 
ani parota ia qjaiboadam. 

30. tjiuui pro giuH nlt Sutiox, reclaamnu edilore Cuubrigicui. 

trtatmle bneeiani 



^«tS^paroMiineralMeJH- ^^ Boral.u. Od. II. 5. 10. Wtt 

™" etipi JiiMH wnitii nor — (7ne ruliihm 

eht «Mmio.rWt, aat raapiMBuUitt ^ „,,„.. He., „„<* al „,» t i,» 

" ' mi Colomclla-, 401 «b iatcrpratibu 

Eitxaaad riii. «igifc>. -<*««<«o«w- Undari debebet, lib. XI. c. 8. «9. p . 

M> 758. edh. Cetneri: iiatura/ii «ni 

AUiat, anl Ircmolit snaiiat erepitdctila 

pd-b. 

14. Ftrtdiu. JEerc pi»f f. infiore lU- 
lii canililuU. jiat de javenili stale, h- 
cat Gizcaram «5«, iiftn, leicenliet 
apad poetu. Eiemplorum naberavid. 
■pad KuCiuai ad Tjnnn p. «3— tS. 

15. El puttla ii ren eil lectio, ei 

■ed tid. Var. Leet. UneUulo aWiwl! 

lurde. Imitatu eit Orid. Metamorph. *"**■ 

XIII. 791. de Gililei teturs fauanor 17. lAuhrt, wa%ut lo ra Venerai. 

Wfl. Beierendt»utern etthjeccom- Pioport. 11.35. 21— »ni utiqae pro 

paratin aarlim ml tcacriUtem, partin onins. — Nec leinblenta ttm prrlr, «i- 

ad protcrriUtem et latcitiam, Una licet nbi ttipe* ille temel jacel. Iater- 

iplar imwrine eipreanit NoeUr, qnod pretel labodarati sant neicio qalB ab- 

dii bn » in iimili GiUUmi deicriplioae ■aoniulem. 

Idjll. XLSO. imatmt* 19. Fem Lignri iu ■ppdlitt ■ poi- 





it ctiantxr, 




Ataaa h 
PAuWr» 


propem odum nigra ^Verfat. 
no pertinet Epienmma XV 
iiu Annlect. Vel. Poet.Gnrc 


BrnackjiT. 11. p. 86. 


Oirirjf m unyhm yvfiatm difKi *vfj au- 


Hm i 


awSnfw, 





* ifis, Uiiji ^«uj 




& 



C. vXLERii' (CATtfLLI 



• <:< 



Talis iste meiis stupdr tiil videt, Whil audit. 

tpse qui sit, utrum sit, an tactii sit, id htioqtfe hescit. ! • ••' 

Nunc eum volo de tuoponte mittere protium^ 

Si pote stolidum repente excitare veternum, 

Et supinum anitnum in gravi derelinquere ccrafro, 

Ferream ut soleatn tenaci m voragine mula. 






21. Merus stupor Passeratius ex conjectura male ! 

22. Qui sit MSS. Stat. et Meleagri omnes. Is se quis sit vel Is se qui sit offert 
ingenium ljf, Heinsii. 

23.' Runc eum volo JPaL Papy. Bunc egoeum Comel. 



21. Talis iste stupor meus; proprie 
debebat esse qualis alnus — talis iste 
meus stupor; sed poetse ad hano dili- 
gentiam jprammaticam non exigendi 
aont. meus stupor: eleganter latini,quem 
deridendum propinare volunt, suum 
vocant. Phsedr. 7. 32. homo nteus se 
in pulpito totum prosternit, ubi vid. 
Scioppiam.— -Stupor suaviter pro 'stu- 
pidus. 

24. Sipote, si fieri potestut eto. gra* 
vt catno, tenaci. Accomraode Tacit. 
AnnaL I. 63. cetera limosa, tenacia gra- 
vi ccaio, 

26. Ferream utsoleam : nondnm olim, 
nti nunc, eqaorumungulis contra aspera 



et scruposa looa clavis sappkigebantv 
soleae ferreae, sed nonnanqaam tantunl 
• subligabantur vvoU/xara qusedam ; id 
qaod maltis probare et oontra Vossiam, 
qai frustra nostrae aetatis soleas ferreas, 
quae equis affigi solent, ex Xenophonte 
ernere atque hino xaXxfavftac Howeri 
equos illustrare conatos est, idoneis 
argumentis evincere studuit Gesnerus 
in Lexic. Rust. Rei rusticte Scriptori- 
bus apposito, cujas sententiae subscri- 
bit Wesseling. ad Diod. Sical. To. II. 
p. 233. qai hac potias referendos patat 
tmrous %u%*vovraq I£ vvrorpiffiis [tw$ r^ *- 
C9; pro I£ vfforpGne mavult SchiveightE- 
userus] ex Appiani Mithridat. p. 371. 



CARMEN XVIIL 



AD HORTORUM DEUM. 

Hunc lucum tibi dedico, consecroque, Priape, 



Priapo oonseoratur laous in hoo 
hauddabie olim longioris carminis ex^ 
ordio, quod ab interitu vindicavit et 
Catallo tribaendam olim jam existima- 
vit Terentianus Maurus in docto libello 
de Litteris, Syllabis et Metris inter 
Gramm. vet. p. 2444. cajos seutentiam 
et alii deinde amplexi sant, ut Marius 
Victormus in arte Gramm. p. 2598 — 
99. et Atilius Fortunatianus in Arte p. 
^676. At VictoHus in Var. Lcct. XII. 
3. Muretut ad h. 1. et Scaliger ad Cata- 



lect. vet. Poet. non hoc tantum longio- 
ris carrminis fragmentum, sed duo se* 
quentia etiam in Priapum carmina qaa- 
si postliminio Catullo restitnere conati 
sunt, quibus accedit Vossius, qoi haec 
ad calcem editionis sua^rejecit. Quod 
quidemut a se impetrarent V. V. D. D. 
partim ludicro carminis genere Ithy- 
phallico, quo duo priora carmina com- 
posita sunt, et quibus terliom constat 
paris iambis Catallianis, partim ipsa 
horum carminum suavitate et drationis 




CAltMEN XVfti; 



& 



Qua domus tua Lampsaci est, quaque silva, Priape. 
Nam te praecipue in guis urbibus colit ora 
Hellespontia, ceterip ostreosior oria. 

2. Qn* dotmu—qntqxte lifotti In edlt Bipont. nescio qos aaotoriltte. Apdd 
Terentianum Maurum olim ona voce motilas versos legebator Qua dmui t*# 
Lamp$aci est quaque PHape/ ut e Mnreti et Achill. Stat. adnotatt. inteAigl potest. 



elegantia, Cttnllo djgnissima, indocti 
sont. Neo incommode bwo tria poS- 
jnatia, [qa« sive a Catullo sive ab alio 
poeta magno profecta sint, neminem 
certe legisse pceiiitebit] statim pdst 
cannen ad coloniam, eom ob metrj; 
tom ob argomenti simiHtudinem, con- 
jonctim ab iis, quos seqnimor, posita 
videntur. Legantur antem hsc [car- 
mina inter Priapeia in Catal. vet. Poet. 
SeaUg. c. 85. in Priap. Soiopp. c. 86. 
et in Anthol. Vet. Lat. Poet. Burmantni 
Seeundi lib. VI. 85. T. II. p. 567. obi 
pneter ea, quss jam Mureto et Vossio in 
Commentariis ad Catollom obsenrata 
aunl, plora tam de incerto eorom auc- 
tore qoam ipso carminis genere Ithj- 
phallico erodite disputantar, pnecipae 
Car. Andr. Duckero cajas ineditas, 
qos* hac spectant, observationes sub- 
jioiendas curavit Burmannvs Secund. in 
Anthol. T. II. p. 574. qui, si celeras 
bojos doctissimi interpretis in Catol- 
hrm notas, qaas in scriniis sois a Gui- 
Bebno Roellio acceptas servabat, pob- 
lidl juris fecisset, magnam apad Ca- 
tulli leotores gratiam inituros foisset. 
— Ceterom vlx dubiam est, qain aao- 
for horam oarminam, quiounqae de- 
nram fuerit, ex greco qaodam fonte 
hortulos suos rigaverit. 

2. Si vera est lectio, de oujas integ- 
litate mihi nondum persaadere possom, 
•ensos erit: ubi propria nunc sedes et 
silva tibi dicata est, quemadmodum 
JLampsaci. Sed hoc durom et contra 
loqoendi rationem videtur. Itaque pro 
qna et quaque legendum poto quoi et 



. quoique ex antiquo soribendi more, de 
• qao vid. Carm. 1. 1. in. Vttrl Lect. et 
sio tua pro Ubi posltom est oi s&pe. 
domus deorom est locus, qno maxisae 
ilH deleotantur, et in eo sedem qoaai 
soam figont. Nympharum damus de,aa- 
tro apod Virgil. ^o. I. 168. Lamp- 
satum est orbs Hellesponti testeCie*- 
rone in Verr. I. 24. nbi Priapus vel na- 
tos vel outritos credebator. vid. Sefcol. 
ad Apolloo. Rhod. I. 932. ostreosbr 
oris, ostreis enim omnis Hellesponti ora 
abondabat ; pnecipue tamen a veteri- 
bus laadantor ostrea Abydena. Vira. 
Georg. I, $07. of. Vinet ad Aasoovp* 
603. edit. TolJ., Priapus aatem Heil» 
spontiaeus [at Yooatar a Virgi Georgi 

I. 207.] fortasse navigationis causa, 
coi pneesse credebator, cultas fdit in 
Hellesponti littoribus. Exstant enim 
manifesta apad Grssoos vesligia, u$ 
Priapos navigationis prssses apparet. 
Sio ille apud Leonidam Tarentinum tn 
Anal. Poet. Graec. Branckii Epigr.' 
LVII. T. I. p. 235. navigationem ver^ 
nali tempore institnendam indibens aoV 

dit.v. 7.8. 

■ ■'! 

TavQ' i TltfnirQc iyov imriXXcpuu, l **-» 

fjutlrae, 
«' *&{«$>' «C rXoittc ftaa-a» iar' Ifeme^efj ■ 

oonf. Antipat. Sidon. Epigr. XXXVfli 
in Anal. V. P. Gr. Brunckii T. II. p.' 
16. Colebatnr etiam Priapus *Atyia- 
Xt-njf a piscatoribns. of. Msscii Epig- 
ramm. VII. et VIU. io Anal. P. G. T„ 

II. p. 238. 

I : 



r 



w 



C. VALBRII OATULLI 



OARMfiN XIX. , : 

mmontm dhus. 

Hvno ego 9 juvenes, locum, villulamque palustrem, 

Tectam viminejunceo, caricisque maniplis, 

Quercus arida, rustica conformata securi 

Kutrivi) magis et magis ut beata quotannis. 

Hujus nam Domini colunt me, Deumque salutant, 9 

Pauperis tugurii Pater filiusque* 

Alter, assidua colens diligentia, ut herba 

Dumosa, asperaque a meo sit remota sacello : 

$, Confomata vnlt Sabna*. ad Solia. p. 181. r cp og iM u ite Voeaw, eojos loetio 
famUata ex nntiqaifonaidata eonfictanon miauft displioet. 

4. Nunc tuar mafis Scaliger* nutrio pro nutrivi tactto reoepit Velpio*. 

5 Tiliuique*} Sic ln plerisque editionibas, deficiente nltima vooe, bio versas 
exbJbetar. Qoam qaidem laennam ex ingenio sapplere studaerant Scaliger et 
Vossioi, qaorom ille tentabat/Jtuajixe coloni hlo fiUusque tenellut. Mihi succur* 
robet "Patronum, quod non incommode referri potest ad pauperit tuguriL Sed de 
Prfapo epod Virgil. Bdog. VII. 34. custofespauperis kcrti> Sed rectios fbrtasse 
btaetea pJaoe ejosinodi fa peetis reiinquimus tounae. 

friapos» foeoanditatis in agris aue- 
tor, fidom se profitetor oostodem pen- 
ptris villulaB, a onjos deminis, patro et 
flllo, samma pietate oolebatnr. £oar~ 
ratli igitur, eolbos quotaonis ab illis 
roacUtur, muneribas, monet eab fine 
paeroi, ne qaid fardva mana e* eo 
agro auforaat, sed ad vicinum potius 
ditioris domini agrura pergaat ? ubi 
Priapos ejoemodi foroncalos non adeo 
eoret, 

2. Tectamvim.junc. cet.. Cas aeonim 
vel taguria varil geaeris froedfbus 
oootefere solebat rodis aoUqattas. Ti- 
boll. II. 1. 39. 40. 

Jttf (rurli Dei) compotitis primum do- 

cumtigiltit 
' EtAguamviridljrondeopetiredomum. 

carts oommune jonci genos videtnr 
(Riedgran); acuta vocatnr apud Virgil. 
Georg. III. 231. onm genista jungitur 
apud Pallad. de Re Rust. I. 22. p.876. 
edit. Gesneri. 

3. Quercus arid. rust. con. sec. sua- 
viter et elegantcr, Kgo, qui ex quercu 



ita effictus et coofigoratos som 
seeori nutioa. 

4. Nutrivi, aoxi et beavi foecunditate* 
]2odem plaqe sensu nutrire de Cerere 
dioitar apud Hor. Od. IV. 5. 18. Nu- 
trit ruraCeret: ubi, cum elegantejP} 
hajos verbi significationem non conoo- 
qoere posset Bentleius, raore suo tar- 
baa d&dit, ad qoem. refatandum hic ip-. 
se Nostiilocus a ClarUs. Jani laudari 
debebat — ut beata quotannis spil. esset^ 
b.e. qoolibet anno meliori«onditiojoe 
gauderet. 

. & Paup. tuguri/vde colorem dax- 
isae videlur Virg. Eolog. 1. 61. ;, 

Pauperis et tuguri eengettum tetpvt* 
culmen. 

7. Seoaos est : alter me veneratur, 
(fom asaidoa ijUligentia ita colit curat- 
qae meum sacellum, ut ilhid ab omni 
dumosa a«peraque herba remotum et 
porgatum sit; suspecta mihi olim ?i- 
debatur lectio colens ob ingratam repe- 
titionem ejusdem verbi ex versu 5. et 
hino pro colens legeodum esse putabam 



CARMEN XIX. 



39 



Alter, parva ferens manu semper mnnera larga. 
Florido mifai ponitur picta vere corolla 
Primitu', et tenerft virens dpica mollis arista : 

• • 

Luteae violae mihi, lutetimque papaver, 
Pallente8que cucurbitee, et suave olentia mala ; 
Uva pampinea rubens educata sub umbra. 
Sanguine hanc etiam mihi (sed tacebitis) aram 
Barbatus linit hirculus, cornipesque capella : 
Pro queis omnia honoribus haec necesse Priapo 



10 



15 



9« AUerparva manuferentutque munera larga ex emendatione Dorvillii, qnem 
laadat Burmannut Secundus in Anthol. ad h. I. sed magis arridet Schraderi rh tem- 
per metri caosa in sape matantis torrtotio m -Observ. Lib. II. c. I. p. 12. 11.) 
lacteumque papaver apad Vict. et Aldam. Sed luteum papaver et infra dicitor 
LXI. 195. Eadem harom vocam permutatio apud Martial. III. 58. 22. abi alii 
pro laetei verna malont lutei. 

15. Pro hanc aram % qubd eleganter ennjoeerat Moretos, corraptam leotionem 
fuec arma revocavit Vossias, haad dabie obtoqaeudi stadio abreptus ; nostram 
leotionem defendit Bnrmannus Sec. Sn Antho). ad h. Ujacebitis pro tacebitis vitiost 
in Sciopp. edit. et Bipont. legitar. 

16. Barbarut hirculut male in aUis editt. 

17. Hoc necem perperam in quibusdam. 



cavens, sed nunc vix opus esse videtgr 
hao mutatione. 

9. Nobilissima hujoa versot atBten- 
Ua : manera parva, qaae qais pio ani- 
mo offert suo se metiens uodolo, sont 
magna et diis gratissima. Hinc Ti- 
ball. 1.1.21. 

Tano vitala innomtrot Jastrabat osssa 
javtncot : 
Nunc agna exigui est hostla magna 
soli. 

10. Picta corolla, variis floribos dis- 
tincla nt picta volucres. 

11. Primitu*, qaamprimam floram 
eopia-fit. vid. de hao antiqua vooe No- 
niam Marcel. p. 154. 

14. Uva pamp. sub utubr. educ. ma- 
tnriUlem nacta : elegauter enim herbse 
▼tl frnges edaeari dicantur, qoa tam 
««ris temperie fbvtntor oonunoda,quam 
xntr*, cultu, et oeteris, qaibns ad ma» 
taritatem pervenlant, alimentis et sub- 
sidiis fraantar. Sie infra LXII. 41. 
et 50. in Lusibas LII. 15. Tibull. L 
1. 13. Uvoe aatem vel maxime ad tra- 
^kendam mataritattm opas habtnt om* 



bra pampinea. Hino Virgfl. Eolog. 
VII. 58. de vitibos nimlo ssato exsie- 
ealis: 

Liber pampineus invidit cMlibusumbras. 

rubent uva : Horatio, obi de iisdem 
Priapo offereodis moatribaa strmo tst, 
dioitar tertan» purpur* Epod. II. 20. 

15. Sed tacebitis, favebitis liagmia» 
Siltntiom igitar Priapas impoail pat- 
ris de saeris suis, tanqaam de magnl 
cujosdam Dei mysterlis. Valpius tra- 
hit ad impora flagitia, quae in sacris 
Priapeiis oommitti solebant, nte evul- 
gari debebant. Sed de hit nihil jam 
videraat patri. Muretas reftrt ad le- 
gei XII. seoondom quas sacra facert 
peregriois deis, nisi qui poblioe adstiti 
ts sent, non liootrit. Std sptotat for- 
tasse hoc impositom siltntiam non nisi 
ad immolatas Priapo hostiaa, qatm ho- 
uorem niajores tantom dii aibi viodica- 
hsLat-linit tanguinear am t imba\t : Theo- 
crit. Bpigr. 1. 5. Bw/*&> J* «V**£ n **- 
&•* rfayoe. cf. Carmen Petroo. in Priv 
pom «ap. 135. 



40 



C. VAI4ERII CATULLI 



Praestare, et domini bortulum, vineamque tueri. 
Quare hinc, o pueri* malas abstinete rapinas. 
Vicinus prope dives est, negligensque Priapus. 
Indesumite, semita Ijaecdeinde vos feret ipsa. 



20 



19. Manus abstihete raptn w citra necessitatem correxerat Eggelin^ius ■ teste 
Burmanno Sec. in Anth. ad h. 1. ■ 

20. Negligensque Priapi conjicit N. Heins. in not. ad Calull. p. 638. Quidni ? 
negligensque Priapum. 

20. Negligens Priapus, indulgens,mi- 34. ipsa hac semita hutruuec. Deindeh. 
nus severus erga fures. Indesumite: e. dehino, abinde, ut apnd SaUust. Ja- 
Vulpius commode landat Tibnll. 1. 1. gnrth. XIII. 4. nbi vid. Cortius. 



CARMEN XX. 



HORTORUM DEUS. 

Ego haec, ego arte fabricata rustica, 
Ego arida, o viator, ecce populus 
Agellulum hunc, sinistra, tute quem vides, 
Herique villulam, hortulumque pauperis ■> 

Tuor, malasque furis arceomanus. 5 

1. Ego eece coujeotat Heinsins in not. ad Catull. 

3. Ut nnno legitur loous, sinistra ob metri rationem nullo modo potest esse 
easus sextns. Sed sive com Mnreto sinistra ad popuhts referas, sive cnm JLivineio 
aocusativ. plnralem pro adverbio positnm esse statuas, dnrissisna semper manet 
lueo leotio : Scaliger ad Atjn Catnlli 13. pro sinistra tuie volebat sinistera ante. 
Certe vix ulla paulo leniori ratione sanari posse videtnr hic versiculus, quem tan- 
quam in re desperata andacter ita diffingere et in ordinem redigere tentabam, 
Agellulum, ad sinistram abinde quem vides. 

5. Tueor Aldus et Victorius. 



Argnmentnm hnjns carminis a supe- 
riore non nisi carminis genere iambico 
differt, adeo ut Cntullns, si auctor ho- 
mm carminnm sit, ingeninm snnm in 
nimili re diverso modo exercuisse vi- 
deatur. Pnrissimnm castigatissimum- 
que jure hoc carmen vocat Brouckhu" 
shu apud Burmann. Secund, in An- 
thor. T. II. p. €7. nec indigmun iUnd 
habnit quod multo studio, qaale tum 
fervebat inter Viros doctos, totideni 
iambis pnris grssce redderet Jasephus 



Scaliger ad b. carm. in Calal, Vet. 
Poet. . . 

S.Sinistra, e regione ageUi ad sini- 
stram sita, exponit Muretns. Quod 
quam durnm sit, eum ob alternm epi- 
tbeton arida, quod jam. appositum est 
rSt populutf tom ob vere sinistram ho- 
jus epitheti locationem post AgeUuium 
hunc quilibet, opinor, sentjot. vid. Var. 
LecL . 

5. Itar.protucor, verbum Lncretia- 
nnm. malasque manus h. e. nocivas, 



OARMEN XX. 



41 



Mibi corolla picta vere ponitur: 

Mihi rubens arista sole fervido : 

Mifai virente dulcis uva pampino : 

Mihique glauca duro oliva frigore*- 

Meis capella delicata pascuis 

In urbem adulta lacte portat ubera ; 

Meisque pinguis agnus ex ovilibus 

Gravem domum remittit aere dexteram : 

Tenerque, matre mugiente, vaccula 

Deum profundit ante templa sanguinem. 

Proin', viator, hunc Deum vereberis, 

Manumque sorsum habebis. Hoc tibi expedit : 



10 



15 



9. In aliis : Mihi glauca dura coeta oliva fiigore. In Aldinis : Mihi glauca 
duro cocta olivafrigore ; in qaibasdam veterihus : Mihi glauaz duro olivafrigore» 
ForUsse cocta fuit glossa tw gtduca et sic in textum irvepsit. Quamquam enim 
oUva durofrigore cocta de luaturitale, quam byeme oontrahont olivae, non inepta 
explicari possit, tamen, com haec ipsa lectio pnros iambos, e qulbus hoo carmen 
constat, turbet, non adLmittenda videtur : ninilominu* legl jubet Vossius : Mihi 
glauca duro oliva coctaftigore. 

14. In aliis teneraque, quod servavit Vossius. Sed Maretus, at metri rationi- 
bus consuleret, dedit et propagnavit noslram lectionem tenerque fosminini signifr» 
catione, qaod admodum dnrum neo confirmari posse Videtur exemplis in hano 
rem ab illo allatis, carent enim illa tenniuatione foeminiaa. De pauper autem quod 
addit, nou mullum eutn jnvat locus Terentii IV. 6. 3. ubi lectio paupera in dis- 
ceptationem adhuo vocahir. Magis igitur arridet elegans conj«cUura Dorvillii, 
* quam profert Burmann. Sec. in Anthol. Tenella, matre. 



perniciosas. cf. Tiboll. III. 5. 20. et 
, Virg. Eclog. III. 11. Ipse fur simpli- 
citer dicitur malus apud Marlial. VI. 
49. 7. 

7. Eubens arista : elegans epitheton, 
quod adumbrat oolorem, quem refe- 
runt arista) solis radiis peroussae. tole 
fervido, sssUte. 

8. Virente pampmo, autumno. 

« 9. Durofrigore, hyeme. oliva glauca, 
eolor glaucus est oolori viridi affinis et 
albore quodam permixtus. (grunlich.) 
Idem epitheton et alii poetae addere so- 

. lent olivis, ut Claud. in Eutrop. II. 
f71. et Stat. Thebaid. II. 99. Cmte- 

• ram oonfer Carmen LXXXIV. in Lus. 
. apnd Burm. Secund. in Anthol. p. 567. 

obi pari modo Priapus recenset mu- 
-. nosenla singulis anni tempestatibus si- 

• bi oblata. 10 — 11 versus ornatissimi 
. pr* Toigari;. oapelU lasciva in pascuis, 



quibus prassum, adulta inde in urbem 
ducitur. adulta lacte ubera, disUuU, lu- 
mida et plena lacte. 

13. Grav. dom. rem. ere dext. aperta 
est imiUtio Virgilii Eclog. I, 36. 

Non unquam gravis are domum mihi 
dertra redibat. 

Ex eodem fonte baosit auctor Moreti 
vers. 81. Plura exempla vid. apud 
Burm. in Anthol. ad h. I. 

14. Tenerque: vid. Var. Leot 

15. Profuwtit eanguinem, cadit, mao- 
Utur hostia, eadem elegantia diotum, 
qua in carm. sup. v. 15. aram linit\ 

17. Manumque sorsum habebis, h. e. 
continebis, non ad furtum exUndes. 
Nam in promptu est mentula sine arU, 
non affabre sed temere ex ligno exoisa. 
crux Unquam instrumentum supplioii, 
a foribus sumendi. Naju servi furaces 

G 



42 



G\ VALERII CATCLLI 



Parata namque crux, sine arte mentula. 
Velim pol, inquis : at pol ecee, vilJicus 
Venit: valente cui revulsa brachio 
Fii ista mentula, apta clava dexterse. 



tpod dominoa tertrSoret poroam in 
eroce loebant, qo» pasftt jtni retpici- 
tar. ef . tdpthu dt Cruee. 

19 tq. Sensat: Profecto bob fn- 
graU atse mifti potoa erit, iaqaia; et 



20 



eril bercle, nam teeat , ae paUTeras, 
iila ia te exeroebitar— eoce jmn venit 
rilJieas, qni meotala isU, Talente brm- 
chio eralsa, eominode otelnr cUtss lo- 
oo, qas ben* te nuilcUtaffl det. 



CARMEN XXI. 

AD AURBLIUM. 

Aubeli, pater esuritionnm, 

Non harum modo, sed quot aut fuerunt, 

Aut sunt, aut aliis erunt in annis, 

Psdicare cupis meos amores; 

Nea clam : nam simul es, jocaris una, $ 

Heeres ad latus, dmnia experiris. 

Frustra : nam insidias mihi instruentem 

5. Nam timul exjocaris una Hertnt ad latus in libr. MSS. Nam simul, etjocari» 
Maret. et Sut 

6. OmnU expeHfU Fntstra; male interpongit Maretna. experibit in antiqaio 
eodiotbas tesUnte et probante Marefb. 



veBesem Boii tcmpcr 8tBe t^erete 
srigere, exemplo saoprobavit Aoreliaa. 
Qnamqnara enim ille cam samma re- 
rom inopia et esaritione conflictatos 
dtotUr, taatam Ume* abfoit, ot fame 
Tietos eiia omnk qvam Ubtdinia ex- 
plendts nntrimetiU qamrcret, at po- 
tias qaetit atode Gatalli paervm ad 
tftserem peilicere moobiMretor. Salse 
fgitftr poeu perfricat bominem fmmeK- 
eam, a qo» prseeipoe ae paer eserire 
et sitire efooftt, yeretar, eamqaeprias, 
«Mtm paeram, eat frwetra necUt ia- 
> gidlaa, aftreoUrerit, a ae ipae Uotom 
Irl krromatioiie, monet.— OempareUr 
laapriritis oomBoatro ImiUtio Marttalii 
•i MiBwftftaaftft I. Bp. 9S. 



1. Pater esuritionum: proprie eon- 
▼irii rel eomte dominns veuexabfti ne- 
mine petris inaigniri solebai, ot apod 
Horat Satjr. II. 8. 7. Sed ridioale 
Tocatar Aoreliaa pater emrkiamtm, 
ebi, qaod Tereotios ait, ex hesterno 
jore pania oter Torator. 

£. Non harum modo : aimiiiter anfm 

xxrv. s, s. 

5. Nam simul es, consaescis et eon- 
- rersnris eam iUe. 

6.- Haret ad latut : noU locntzo iji 
emoribas. TJd. BroactJine. ad TSbnil. 

7. Frustra; irriU plaate stodio, nam 
dnm poeram menm libidine poHnet e 
oogiU*, prier ego ipte te poUaam 



CABHEN XXL 



18 



Tangam te prior inrumatione. 
Atqui, si id faceres satur, tacerem. 
Nunc ipsum id doleo, quod esurire 
Ah ! meus puer, et sitire discet. 
Quare desine, dum licet pudico : 
Ne finem facias, sed inrumatus. 



10 



8. Prius U MS. eadem lectionis rarietas exereait V. V, D. D. ad Tilwdl. I. 4. 
32. ubi vid. IUustrissimus Heyne in Obserr. p. 39. edit noy. 

9. Atque id si eflinxit SUt. ex cornrpta lectione in MSS. atqui ipeifaceres. 

11. Mira et putida in hoc yersa est lectionis discrepantia. Ntt meus puer 
Moret. tne me puer io MSSC. Stat unde legendum putat Statius Me tneus-~Ah. tne 
me puer Scaliger, quam lectionem recepit etiam Bipont. meus tne puer CommeL 
membr. quod assensn sao comprobayit Vossias. Sed sic contra omnem loquendi 
oonsaetudinem discet pro docebit positam est. meus mi Meleager. ne — meus Passe^ 
ratias ad formam ne—funera infra LXIV. 83. Meusjam puer Cantabrig. Ahmeus 
puer Valpins, qaam quidem lcctionem, dum melior deerat, in textam reoepimus, 
Jicet et illa metro laboret et trockseum pro spondso ab inilio babeat Meu tmet 
puer Gotting. haod dubie ex edit. Corradini de Allio. Una meus puer iaepte 
contra omnes metri leges tentat Heinsius in not ad Catall. Qaantom equidem 
nensa meo asteqai possum, istse fere omnes, qaas recensui, lectiones yel sensum 
Corbare vel metri rationibos adrersari yidentor. Si legere mecam ex conjectura 
ficeat : A te mox puer, yel Mox tecum puer, omnis difBcultas remota et tam senrai 
qaam metri ratiooibas consaltam videtar. Sed non aasim ita eorrigere peetas • 
- 13. Statius legi jabet : Quare demne, dum Ucet pudicus, Ne finem facias, sed 
inrumattu, vel : Quare detine, dum licet pudico, Nefinem facias, tat inrumaim. 
tfeuis. in not ad Catollam ralt : et inrumatus, male l 



diae. tangere eat verbum neqoitias. Fro- 
pcrt. II. 34. 9. 

Lynceu, tune tnemm patuisti tangere 
curam» 

«f. Hor. Sat I. 2. 45. Mart. I. 93. 2. 
%ioo intacta pueUa, casta et indelibata. 
&• Atqui tacerem, ich wollte gern 
michU aagea, s» idfaceres satur, stinra- 
isit enim %&*pe U ertatytMiji. infr. 



XXXII. 10- 

Nam pransusjaceo, et tator tupinus 
Pertundo tunicamque paUiumque. 

Mart 1. o. y. 14. Deuique petdica* 
Mamuriane, satur. 

11. Ah! meus puer : vid. Var. Leot. 

12. Nefinemfacias sc. non amplias 
padicas et castas, ted mrumatus^ awr- 
raptai. 



i 



44 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN XXII/ 



AD VARRUM. 

Suffenus iste, Varre, quem probe nostj, 
Homo est venustus, et dicax et urbanus, 
Idemque longe plurimos facit versus. 
Puto esse ego illi millia aut decem, aut plura 
Perscripta : nec sic, ut fit, in palimpsesto 5 

%. Fuffenus mavult Muretas, pari modo apud Livium I, 23. Mettus Fuffetius 
non Sujfetius legendum esse contendit Drackenborch, qaem vide et quos ibi de bac 
scribendi ratione laudat T. I. p. 98. Vare in plurimis editt. 



SnfFenum, hominem vanam et inep- 
tam ridet, qui, cam bellas et arbanas 
videri vellet, non solam io verbosa 
quadam garralitate et aliis frivoiis et 
venlosis artibas elegantiae gloriolam 
aacupabatur, sed, ut esse solet ejus- 
mqdi homipum furor, ex saorjs qoo- 
qae Masaram campis calamistratae et 
nngaentis difflaenti freuli olivam de- 
oerpere quaerebat. Hoc igitar farore 
abreptus, facili negotio et, ut Venusinus 
canit, stans pede in uno innumeros 
fondebat versus, et hos lepidos ingenii 
partus, sicoti boni parentes tenellos 
filiolos, tanto amore deoscalabatar et 
tiun soUicite paterna quasi ' cura fove- 
bat, nl nulli sumtui parcens qaovis or- 
namento externara splendorem illis 
oonciliare stttderet. — Sed in iisdem 
egregie atultissimi auctoris imago ex- 
pressa fuit, adep rus et agrestes mores 
redolebant versus ab omni venustate 
et urbanilate alieuissimi. — Dum igilor 
Catullus in bao ridicala Suffeni <f»Xau- 
rla describenda occupalur, repente in 
versu 18 ab alioram vitioram contem- 
platione ad se redit, et, sno ipsias ani- 
mo diligentius excusso, neminem vi- 
tiorum expertem, immo quemlibet, in 
quocunque demum <f>i\avrias genere 
sit, Saffeno qaodam modo similem esse 
prononoiai. Qaa qaidem nobilissima 
•t honestissima oonveriione qaantam 
digpftnfif Meedtt halo oanoini, saas 
danaift- 



2. Homo venustus ; (Stutzer, Galant 
homme) of. ad Carm. III. 2. Dicax, 
qui multus et copiosus est in serendis 
sermonibus, [gesprachig, scbwatzhaft] 
idem paulo post dicitur scurra v. 12* 
urbanus qui comitate, suavitate, sale et 
dicteriis auram populi captat, et cul- 
tioris vitss ooncinnitatem prae se ferre 
stadet. Passim autem apud veteres 
wbanus cum seurra oonsociari solet, 
qnia ambitiosa urbanitatis affectatio 
plerumque cnm scorrili quadam dica- 
oitate conjuncta est. Plaut. Mostell. 
I. 1. 15. Tu urbanus vero scurra, de- 
licia popli, Rus mihi tu objectas t cf. 
Hor. Epist. I. 15. 27, 28. et Gronov. 
ad Plaut. Trinum. I. 2. 165. 

3. Id. Umg. plur.fac. vers. ut solenl 
pessiroi quique poetae, qaemlibei cdm 
Crispino apad Horat. Sat. 1 . 4. 16. ad 
certamen provocantes: videamus uter 
plus scribere possit. cf. Hor. Sat. I. 9. 
23 seqq. 

5. Nec sic, utfit, in palimps. rel. neo 
apparent ejus versus, qnetnadmodum 
apud alios poetas, in palimpsesto sed 
in chartis regiis elc. palimpsestus fuit 
charta pergamena, in qua, qnod scrip- 
tum est, dcleri et eradi poterat. vid. 
Schwartz. de Ornament. lib. p. 25. ed. 
Leaschneri. magis aotem arridet Hein- 
sii lectio releta [vid. Var. lect.] hoo 
sensa : neo delere. et emendare solet 
versos in palimpsesto, ut alii poetse. 
Sapienter enim pnecipit Horatius Sat. 




4&V.-." 



CARMEN XXn. 



4S 



Relata; chartse regi», novi libri, 
Novi umbilici, lora rubra, membrana 
Directa plumbo, et pumice omnia aequata. 
Haec cum legas, tum bellus ille et urbanus 
Suffenus, unus caprimulgus, aut fossor 



10 



6. Pro relata eleganler reseribendam esse saspicatar releta (a Uo leri) Heint. 
in not. ad Cat. nara, si vulgatam tenemus, dicendam potias erat relata in palimp- 
sestum. 

8. Deteeta plumbo Statt. MSC. desecta plumbo Exempl. Mediol. et antiquiss. 
tres editt. derecta pro directa nonnalli. 



I. 10. 72. sape ttUum vertat, Uerum 
qvce digna legi sunt Seripturus. chart. 
reg. charta regia est macrocolon, mem- 
brana longior : nos, Royal-papier. vid. 
Gnevius ad Cic. Att. XIII. 25. XVI. 
3. cf. Schwarlz. Hbr. 1. p. 24. novi libri 
intellige involucra et tegamenta libro- 
rom. De modo compingendoram apud 
veteres librornra fase ad honc locum 
dispatat Vossias. novi umbilici : umbi- 
lioas fait bacillas teres, extrems ?o- 
laminis orte eo . consilio impactus, at 
voluinen illi circumvolveretur, cajas 
eminentes atrimque parteg, auro, ar* 
gento vel alio metallo praemuniri soli- 
tse, vocabantar cornua. Oyid. Trist I. 
1. 8. cf. III. Hejne ad Tiboll. III. 1. 
13. lora rubra, corrigiae, quibus veteres 
in colligandis coustringendisqae volu- 
minibas asi sant. vid. Schwartz. 1. 1. 
p. 88) 89. membrana directaplumbo, h. 
e. versas in- membrana diligenter ad 
lineas parallelas plambo dactas directi 
et exarati sunt. vid. de hao re prteter 
Vossium ad h. I. Salmasius ad Solin. p. 
917. Schwartz. 1. 1. p. 33. et Func- 
cius de scriptura veterum p. 136. Gne- 
ois vocabalur hio stilas pldmbeas vel 
tenais illa, ut valt Salmasius, e plombo 
lamina, na^&yfa^w, et Lalinis reeenti- 
oribns pr&ductaL Paul. Silentiarias 
Epigr. L. ia Anal. Vet. P. Gr. T. III. 

j>. 87. edit. Brunck. ita desoribit boc 

jnatramentum plambeam: 

V*isfov xuarinc fxoX&ov ro/ttavropa yettfAfAnc. 

>t Julian. M%yp\. Epigr. X. T. II. p. 
iioo modo : 



*Ax\iria<; yf*$&*ro-iv av&vmra wtpUc 
Toiih poXt^ov cet. 

pumice omn. teq. vid. ad Carm. I. 2. . 

9. Tum beUus. lepide et grapkice 4t- 
pingit bellum hominem Mart. III. 63. 
in Cotilnm : 

Cotile, bellas homo et: dicunt hoc, C+- 
tUe, muUi. 
Audio : ted quid sit, dic mihi, bellas 
homo. 
Bellas homo est, flexot qui digerit ordbu 
crinet: 
Balsama qui temper, cinnama ttmper 
olet: 
Cantica qui Nili, qui Gaditana susurrat, 
Qui movet in varios brachia volsa mo- 
dot. 

cstera, si lubet, apud ipsom vide. ilU 
oam emphasi qaadam uotat aliqoeaa 
jam per se salis notam. vid. Brouckhus. 
adTibuU. 1.4.19. 

10. Unut eaprimulgus, h. e. plane el 
quantus qaantas est. [ganz Baver] ca- 
primulgus proprie, quj capras molget. 
abhorret scil. ab illa, quam prss se fe- 
rebat, arbanilate. muiat, h. e.mntaUnr: 
acpiasoole enim hoc verbam sv hvipt 
asurpatar. prster Valpiam ad h. 1. 
vid. Cort. ad Sallust. Bell. Jugurlh. 
XXXVIII. 10. et qaos laudat Drocfc- 
enb. ad Liv. III. 10. T. I. p. 577.—. 
qui modo scurra, facetas et dicax, tmt 
si quid hac re tritius eleganter : a«t ai 
qais magis adhao scarra urbauo tritft» 
et subactus quasi est in loquacitate. 
scurra autem honesliori illo sensa. 




* 



C. VALERII CATULM 



Rursus videtur : tantum abhorret, ac mutat. 

Hoc quid putemus esse ? qui modo scurra, 

Aut ai quid hac re tritius, videbatur, 

Idem inficeto est inficetior rure, 

Simul poemata attigit : neque idem unquam 15 

JEque est beatus, ac poema cum scribit : 

Tam gaudet in se, tamque se ipse miratur. 

Nimirum idem omnes fallimur ; neque est quisqu^m, 

Quem non in aliquare videre Suffeaum 

Possis. Suus quoique attributus est error : 20 

Sed non videmus manticee quod in tergo est. 



11. Ac nutat Maret. 

15. Si quid hac re tristius perperam in antiqq. quibasdam edilt. 

f 1. Mantiecd quid in nonnullis. 



qnem primum habebat, interprelandus 
videtar. 

15. Simul, simalac,at sexcenties. 

17. Tam gaudet in se. commode lau- 
dant Hor. Epist. II. 2. 107. 

Gaudent scribentes, et se veuerantur, et 

ultro, 
Si taceas, laudant ; quicquid scripsere 
,v beati. 

18. ldemfallimur 4 h. e. eadem vel 



simili re. 

20. Suus quoique attributus error. 
Simiiiter Propert, II. 22. 17. 

Unicuique dedit vitium natura creato. 

ef. Hor. Sat. I. 3. 68. 21. Sed non 
vid. mont. qu. in tergo est. respicitnr 
notissima illa fabula JEsopi de dnabns 
peris, quam tractant etiam Phtedr. IV. 
9. cf. Pers. IV. 23. Hor. Sat. II. 3. 
299. et qaem laadat Vulpius, Seneca 
de Ira II. 28. 



CARMEN XXIII. 



AD FURIUM. 



Furi, quoi neque servus est, neque arca, 
Nec cimex, neque araneus, rieque ignis ; 



Forius, cnm summis reram angustiis 
laborans et durisshna quaeque pauper- 
tatis incommoda perpetiens, centnm 
sestertia ad melioris vitse fructum sibi 
optasset, enumeratis variis panpertalis 
commodis, salse, ut luderet hominem 
famelicum poeta, ab hoc temerario vo- 
to revocatur. Comparandus omnino 



cum nostro est Martial. XI. 32. 

1. Arca, ubi pecunia senratbr. cf. 
Ramirez de Prado ad Martial. I. 77. 
5. nec cimex de leclulo, quod plenias 
dixit MartiaJ. 1. c. v. 1. nec tritutcimic€ 
lectus. neque ignis de foco j Martial. 1. c. 
Nec toga nec focas est. 



CARMEN XXIII. 



49 



Verum est et pater, et noverca, quoruin 
Dentes vel silicem comesse possunt: 
Est pulchre tibi cum tuo parente, 
Et cum conjuge lignea parentis. 
Nec mirum : bene nam valetis otmtes, 
Pulchre concoquitis, nihil timetis : 
Non incendia, nen graves ruinas, 
Non facta impia, non dolos veneni, 
Non casus alios periculorum. 
Atqui corpora sicciora cornu, 
Aut, si quid magis aridum est, habetis, 
8ole, et frigore et esuritione. 
Quare non tibi sit bene ac beate ? 
A te sudor abest, abest saliva, 
Mucusque, et mala pituita nasu 
Hanc ad munditiem adde mundiorem, 
Quod culus tibi purior salillo est; 



10 



15 



12. Aut qui Stat. in sao et duobas libris Maffei repererat, unde ipse legeadi 
pntabat Ut qui, reokunftnU Voesio. 



5. E*t pulchre tibi eum tuopar. Fe- 
licera et beatam vilam in bac reram 
tuarura conditione vivis oam par. oet. 
conjux lignea, h. e. arida, exsncoa. cf. 
Lucret. IV. 1155. eodem sensa senem 
illam apad Terent. aridum dici pato 
Heautont. III. 2. 15. 

7, Bene n. val. omn. L&adant Hor. 
Sat. II. 2. 70. 

10. Non facta imp. farta vel caedes 
hominum improborum. 

11. Cdsusaliospericul. debebat esso 
aliorum periculorum, sed baeo epilhe- 
torum permatatio, (bypallagen vooaot 
Grammalici) poelis latinis est frequen- 
tissima. casus subitorum periculorum 
dicit Cicero in Bpist. ad Famil, VI. 4. 
abi vide, qute ad hoc carmen observat 
Vintorios. 

12. Atqui, referenda hsec particnla 
videtur inprimisad v. 9. ut sit: non iu- 
cendia timetis, cum tamen oorpora 
«ornu sicciora habeatis, 'que facillime 



flammam concipere potse videntxrr. 
Aliter vix nexus orationis apparet. 
Vosskis atqui explioat et eerte; sed 
neo hoo quadrare videtar, nisi mavis 
atqui explicare: porro, huo aocedit 
quod, sed ia bao signlfioatione nuapiam 
hanc partionlam me legere memiilL 
Corpora siced plerumque gaudent tfl«* 
britate, quia siecitas oritor e OOttt* 
nentia, laboribus, et exerciutionihos. 
cf. Cicero Tuscul. V. 34. et Xenoph. 
C/ropaed. I. 2. 

17. Mucusque et mala pir. mucus et 
pituita ita inler se differant, at ille de 
erassiori, heec de liquidiori nasi excre- 
mento dicatur. 

19. Purior salillo. mira quadam pa» 
riute salem tractare solebant veteres 
et prse ceteris vasis prsoipue eal|nis 
nitorem et splendorem conciliare, 
Vide, quae in hanc rem collegit Meur- 
sius ad Lycophr. v. 135. ubi sal ayvtne 
«ra^oc, vocatur. 




48 



C. VALERII CATULLI 



Nec toto decies cacas in anno : 20 

Atque id durius est faba et lapillis : 

Quod tu si manibus teras, fricesque, 

Non unquam digitum inquinare possis. 

Haec tu commoda tam beata, Furi, 

Noli spernere, nec putare parvi : 25 

Et sestertia, quae soles, precari ♦ 

Centum desine ; nam sat es beatus. 

21. Lupillis prscter necessitatem legendum esse censebant Guilielmius et Hot- 
tomannas. 



20. Nec toto decies. Imitatns est 
Martial. Hb. XII. 56. 1. 



26. Qua soles scil. precari. desine 
precari, voto tibi exposcere, optare. 



CARMEN XXIV. 



AD JUVENTIUM PUERUM. 

O qui flosculus es Juventiorum, 

Non horum modo, sed quot aut fuerunt, 

Aut posthac aliis erunt in annis, 

Mallem divitias mihi dedisses 

Isti, quoi neque servus est, neque arca ; 5 

' 4. Mallem deUcias mihi dedisses, Quam. isti Maret. et in qoibasdam vett. mi de- 
disses inrenisse se ait Vossius in omnibus libb. soript. unde fecit Mida dedisses. 
Heinsius in not ad Catnllam totam locam ita constitaendaro arbitratar. Mallem 
delicias mihi dedisses, Qudm sic te sineres ab isto amari, Jsto, cui neque servus est 
neque arca, Quid? non est homo bellus ? inquies. 



' Cam Juventio, egregio gentis saae 
'ontamento, expostulat, qaod bomini 
misero et inopi (haad dabie Fario) flo- 
rem aetatis su» attrectandum dederit, 
cnjus egestati, ntot illam excusare ten- 
tet, consalere potias debebat stipe et pe- 
cnnia. Cura saperiori hoo carmen con- 
jungendnm esseparnm probabilitersta- 
tnit Heinsins in notis ad Catall. p.639. 
1.0 quiflosculus es ; egregie in gente 
tua exsplendescis et pnemines. Floscu- 
htm et fiorem saepe de cujaslibet rei 
prestantia, pnecipne de jurenili aetate 
dici, in rulgus notum. Exempla ?ide 



apnd Mnret. ad b. 1. et nos ad Carm. 
XVII. 14.. de nobilitate antem gentis 
JarentisB consnle Vnlp. 

2. Non horum modo, cet. cf. Carm. 
XLIX. 2. 

4. Mihi, ut sibi, tibi, nobis, vobis saepe 
«upixxi t non solum in graeca et latina, 
sed omnibus paene lingnis. vid. Ritters- 
hus. ad Oppian. Cyneg. 1. 89. Drack- 
enborch. ad Sil. Ital. I. 46. Burmann. 
ad Phsedr. I. 22. 3. et qnos landat Cl. 
Beck ad Aristoph. A?es ▼. 146. 

5. Isti cum contemtu pro ipso no- 
mine. 



CARMEN XXV. 



49 



Quam sic te sineres ab illo amari. 

Qui ? non est homo bellus? inquies. Ests 

Sed bello buic neque servus est,' neque arca, 

Hfiec tu, quam lubet, abjice elevaque : 

Nec servum tamen ille babet, neque arcam. 



10 



7. Cui nil est. Moret cui non est Slat. Hui ! non ett homo beUut, inquiet f 
ctt. Mk*«Ag. 

9. Hoc in quibusdam. 

6. Sic, tam inhonesto modo. y» xoty^t,) verbis emolli et extenua, 

7. Homo beUus. ef. ad Car. XXII. 9. Nec tervum tamen, est et manet tame» 
9. Abjice, parvi pende elevaque (Xo- homo pauperrimas» 



CARMEN XXV. 

AD THALLUM. 

Cinjede Thalle, mollior cuniculi capillo, 
Vel anseris medullula, vel imula oricilla, 
Vel pene languido senis, situque araneoso : 
Idemque Thalle, turbida rapacior proceUa, 

*Z. Inula moriciUa ?el moricula vel molicellu corrupte in libb. MSS. unde fluxit 
satis lepida conjectara Statii inula amariciUa. Io edit. prima Mureti et alifii 
vetustioribus legitur hinnula tenella. Alia lectionis monstra piget addere. 



Thallum, hominem mollissimnm eun- 
demque rapacissimum, qui pallium et 
quasdam alia raraci manu Gatullo sux- 
repta tanquam sua palam habere non 
erubeseebat, graviter monet, ut mox 
illa sibi remittat, nisi poenas contnme- 
liosas in molli corpore flagellis exigen- 
das dare velit cf. supra Carm. XII. 
Versus sunt septenarii. 

1. Thalle est fortasse nomen fiolum, 
adolescentia» indicande causa, a gneca 
▼oce &<tXXo? de germine olece et quavis 

fronde vvridi diotus. — moll. cunic. capil- 
lo, ad omne genus pilorum transferri ca- 
jritium exemplis probavit Dracken- 
borch. ad Liv. Tom. IV. p. 597. 

2. Anserit meduUula. Eadem com- 
paratione ad summam hominis cujus- 



dam impudioi mollitiem deseribendam 
usus est auctor in Lus. LXV. 1.— -vei 
imula oricilla. imitatus est Cicero ad 
Quint. fratrem II. 15. ubi est auricula 
infima moUior. 

3. Situque araneoso. ihtelligitur sus- 
pensa in locis desertis aranearum tex- 
tura, natura sua mollissima, quae etiam 
in Lus. LXXXIII. 29. situs araneosut 
dicitur, ubi rid. Barmannus Secitnd. . 

4, 5. Locus valde impeditus et Va- 
rio modo tenlatus (rid. Var. Lect.) cu- 
jus integritatem ne sic quidem, uttauac 
ex emendatione Soaligeri omnibus fere 
probata legitur, praslare velim. Quan- 
tum fieri poterit, rem interpretatioae 
emollire studeamus. ComparaturTbal* 
li rapaeitas twrfttaV et omnia secura ab. 

H 



50 



C. VALERII CATULLl 



Cum de via miilier aves ostendit oscitantes : 5 

Remitte paUtum mihi meiim, quod iavolaati, 
Sudariumque Saetabum, catagraphosque Thynos, 
Inepte, quse palam soles habere, tanquam avita. 
Qus nunc tuis ab unguibus reglutina et remitte ; 

5. Mirum in modam tarbant in hoc versu libb. vett. in plurimis est : Cum diva 
mulieraves (pro quo in qaibasdam alites vel alios) ostendit oscitantes. in Moret. edit. 
I. Cum diva mater alites ostendit occinentes. pro occinentes offert Stat. oscinentes. 
notatn digna et nemini observata est lectio, qaam reperi in edit. Gryph. ab anno 
1537. Cum dira maris hyems aves ostendit oscituntes* quae quidem leclio, inodo 
metrum constet, sensam admodam oommodam fundit hano : Qaando mare saeviens 
fn eonspectam venire sinit aves oscitantes, h. e. didacto ore clamitantes. Intelligi 
inprimis debent halcyoaes vel foliese. Vossins ex optimo exemplari, qaod olim 
fnit Palatinse Bibliothecae, profert : Cum diva Malia naves ostendit oscitantes, unde 
effingit Quum clivias Malea aves ostendit oscitantes. Heinsius campum hic nactus, 
ubi exsaltaret ingeninm suum, legendum esse pronunciat in Not. ad Catul. Cum 
Clivias Malea aves ostendit arce nantes, ve) : Cum devias mare alites ostendit obna- 
tantes. Nostra lectio Cum de via mulier debetur ingenio Scaligeri. 
■ 7. Catagraphonque linum Muret. catagraphonque linon in edit. Brix. et Venet. 
cyrographosque Thynos invenerut Scaliger i» foo MS. ande ipse conjicit chirogra- 
phosque, qaod et Salmasio prhnam arrisit, postea vero maluit drographosque, i. e. 
cerographosque et explicat de annulis signatoriis sculptune Bithynicae. catagra- 
phonque Thynon exhibet Vossius et exposit de pngillaribus membranaceis et 
buxeis, quorum quatuor pagelhe diversis coloribus, parpureo, croceo, viridi et 
coocineo pictse-et exornatse fuerint; Bilhyniam *utem omnibus iis, quibos ejai- 
modi pagillares conScerenlar, vel maxime insfructam faisse confirraat. 



ripienti procella, qualis fere instat, cum 
de via tnulier (quevis saga, * rvyfia-a) 
ostendit (se observasse ait) alites osci- 
tantes, magno clamore (hianti ore)tem- 
pestatem pnesagientes, vel : cum mo- 
net de alitibus oscitanlibus. ostendere 
est verbum augurale. ad aves oscitantes 
fortasse referri possant falices, de qai- 
bu* Cicero de Div. I. 8. 14. ex veteri 
poeta: 

Canafulix itidem fugiens e gurgite 

pdnti, 
Nunciat horribiles clamans instare 
. . procellas, 

Haud modicos tremulo fundens e 

gutture cantus. 

prf> osdUtntes mihi in mentem veniebat 
owUnantcs, seil. turbidam procellam. 
Sed nesck> quid duri et frigidi in loto 
fcoo versu remanet, qoi fortast e pan- 
naf assatus sdoli cujusdam.est. 
. 6. RemitU pallium, qaod fortasse in 
btlneis Catojlo olam subduxerat Thal- 
lts. , Utebaatur eliam Romani pallio 
ia cflBiii. vid. Folv» Ursui. in Appen* 



tt- 



dice ad Petram Ciaoconiam de Tricli- 
nio p. 258. que& \nvolasti : invoiari ele- 
ganter dicuntarres,qaibus sammo cam 
impeta et celeritate manns injicimus. 

7. Sudariumque Satabum. vid. supr. 
ad Carm. XII. 14. catagraphosque Thy- 
nos. vix certe affirmari potest, quid per 
catagraphos Thynos intelligendum sit. 
Achilles Statius non inepte explioat de 
hominibus Thynis seu Bithynis, in 
vestibusaat aulseis iuwwk»; aca pictis. 
Aliorum explicatioues vid. in Var, 
Lect. Quicquid autem fuerit, variis 
certe coloribas et imaginibus' distino- 
tum et e Bithynia, cui finitima est re- 
gio Thynia, reportatnm videtar. 

8. Tanquam avita, fcereditalis jare 
aooepta. 

9. Rtglutina,h. e. resolve. eleganier 
defuribus, quorum manas glatine qaasi 
et visoo illitae omnibus rebus adbae- 
rent, easqoe teuaoiter retinent, Sie 
infra Carm. XXXIII. 3. dextra inqui- 
natior dkitur. — Laneum latusculum, b» 
q. molie. 



CARMEN XXVI. 



Sk 



Ne laneum latusculum, natisque mollkellas, 
Inusta turpiter tibi flagella conscribillent, 
Et insolenter mstiies, velut minuta magno 
Deprensa navis in mari, vesaniente vento. 



10 



10. Manusque moUecUas Maret et aliss antiqaiores. 

11. Etiara huic versui varias et ridioalas formas iudait critieoram sedalitas. 
sliasmavoHtniiua./ZageMa, alias injecta, alius invisa, slias insuta, aUa*(feoUe 
agnosoes Comdinum de AUio) vere insalse insulsa. pro conscribiUent io aliis eft 
▼el concribillent vel constrigiUent vel consigiUent vel conseriUent vel(ohe! jam 
satis est ?) contribillent. 



11. Innsta fiagella, orantor enim 
fere liomines flagellis vehementias cae- 
si. Sic loris uri apad. Hor. Epist. I. 
16.47. lorisnonureris,ajo. — conscribil- 
lent h. e. dilacerent, dilanient. Plaot. 
Pseudo). I. 5. 131, 132. 

Quasi in libro cum scribuntur calamo 
Utera, Stilit me totum usque ulmeis can- 
scribito, Sic iwiyea<f>w;£e<$<*apad Honi. 
Iliad. IV. 139. et iviytafM rapfo *q- 
loc XI. 388. 



12. InsoUnUr eutues, pneter modom 
sabagiteris et jaoteris. veiut deprenm 
navis, tempestate abrepta. deprendere 
est verbum proprium in re naatioa. 
vid. Bentleiom ad Hor. Od. I. 14. 10. 
et Barmann. ad Phsedr. Fab. V. 4. 10. 
minuta respondet rS magno, qoo per- 
petao fere epitheto mare e poetis in- 
signiri solet. Sio Graecis a\e Ma, Ut*. 
adi Barmannam ad. Val. Fiaco. I. 50. 
et qoos ibi Iaodat. 



CARMEN XXVI. 



AD FURIUM. 

Furi, villula nostra non ad Austri 

1. Vestra in L. MSC. et tribas editt. antiquissimis teste editore Cantabrigitasi 
Bandem lectionem in qoibasdam libris soriptam invenit Vossias. 

Argamentam hnjas earminis pendet 
a dubia leotione versus primi, abi pro 
nostra in nonnullis exstat vestra, Si 
vestra vera sit lectio, ut nobis videtor, 
omnis lusus ad^Farii inopiam deriden- 
dam pertinebit, cujus viHala horribili 
vento opposita. h. e. oreditoribas op- 
pignorata dicitnr. Responderi qoi- 
dem potest, et a Vulpio jam responsom 
est, Fariam ne cimicem qaidem et ara- 
neom (ut noster de illo canit Carm. 
XXIII.) nedum villulam ^ossedisse ; 
sed primum qais nescit verba poetss 
non ad vivum resecanda esse, deinde 
verissime etiam hoe dioi poterat d« ho- 



mine, cujus rem mmiliarem sss 
num saperaret. Qoodsi vero cmi al- 
tera leotio ncetra verior videatnr, is 
animo sibi fingat, Fnriom a Catullo pe» 
•onniam et fortasse centum illa sestertk 
(de quibus vid. Carmen XXI II. 23«) 
petiisse, CatuUum autem, jooose indi- 
cato, quo ipse prematar, saris aiitai 
pondere, has preces a se removisse. 
Sed mihi persoadere non possom,. tam 
ingenaoCatulhun angustso rei sas» sta- 
tam patefeoisse Furio, in cujus egts- 
tate carpenda ingemam suum extrtsre 
solebat. 



m 



C. VALERII CATULLI 



Flatus opposita est, nec ad Favoni, 
Nec 8«vi Borea», aut Apeliotae, 
V erum ad millia quindecim et ducentos. 
O ventum horribilem atque pestilentem ! 



4. Ducenta in qnibosdam. rid. Gronor. de Pec. Vet in notis landatns. 



rid. Plin. II. 47. et GeB. Noet Attie. 
II. 22. — ad millia quind. et ducenUn 
sc. sestertios ad sestertiiim. Facinnt 
antem testertium quindeeim millia et du- 
eenti ex ratione Grooorii de Pecnn. 
Vet. III. 17. p. 549. denariom*tria 
millia septingentos quinqaaginta, coro- 
natos CCCLXXV.— 

5. Ventum horribilem, vnvfxa <f*tfi- 
for. 



2. Opptmta est. lndit poeta in ambi- 
gttabajosverbi signiJieatione, qnavil- 
lala prinmm rentis, deindepignori, ob 
miHia qnindecim et dncentos sester- 
tifim tanqnam bjpotheca, nt JCti lo- 
qwnrtnr, opposita dicitnr. epponere pro 
oppignorare est apad Senec de Benef. 
VII. 14. Bebus meit ad securitatem 
eredkorit oppositis. alia exempla colle- 
fit Vnlpins. — ApelioUt, de hoc rento 



CARMEN XXVII. 



AD POCILLATOREM PUERUM. 

Minister vetuli, puer, Falerni, 

Inger mi calices amariores, 

Ut lex Posthumia? jubet magistrse, 

2. Ingere Moret. contra metri rationem, pro qno ipse in notis inger legendnm 
esse existimat. Jungere ei btgue reperit in libb. rett Yo9tio».Junge aflfert Heins. 
|n not. ad Calnllom ecodice Britannico Archiepiscepi Canloariensis. muce inrenit 
Donsa Fil# qned glossam sapit 



Piocernam erocat poeta ad adminis* 
tranda poenla meto retnstiori plena, 
aqoam antem, rini perniciem, ad sere- 
riores migrare jnbet. Est boe carmen 
rere Anacreonticnm, qnalia oomplora 
ceeinit etiam Flaccns. c& Epod. IX. 

13. 

1'. Minitter proprie de eo, qni po- 
enja et epolas ministrat rid. Bnrm. 
Adrers. p. 83. 

2. Inger h. e. infhnde. nihil ampliai. 
Ptaat Psendol. I. 2. 24. Tu, qui ur- 
nam habes, aquam vngere, inger antiqne 
pro ingere, nt biber pro bibere — calicet 
amarioret, h. e. vino amariori impletos. 
vtnum amarum (herber Wien) est vi- 



num retns ; detectat enim amaritudo in 
vino nimit veteri, nt ait Seneca Ep. 
hSHV. Eodem modo vinum Falemum 
apod Hor. Od. I. 27. 9. dicitnr seue- 
rum. 

3. Ut lex Posthunu jub. mag. crea- 
bantnr enim in conviriis apod veteres 
pleromqoe talorom jacta (Hor. Od. I. 
4. 27. Nec regna vini sartiere talit) 
magistri convivii, qoorom qnidem mo- 
nns rel magitterium (ut rocat Cic. 
Cat. Maj. II. 4.) prsecipoe in ferendis 
bibeadi legibos rersabator. lidem 
dicti sont rel modimperatores, rel re- 
ges, rel domini convimi, rel camx pa- 
tres, rel ttrategi, rel dictatores, rel ar» 



CARMEN XXVIII. 



68 



Ebriosa acina ebriosioris. 
At vos, quolubet, hinc abite lymphae, 
Vini perniciee, et ad severos - • . , 
Migrate : hic merfcs est Thyonianu». 

4. Acirio Stat. male! vid. Gell. VII. 22. 



bitri bibendi.'(Grxc'iB ovfA&offUfxpi, 0a- 
ciktTc r &> crvfA.itoaiov cet.) Praeter Falv. 
Ursin. in Appendioe ad Petr. Ciac- 
con. p. 339. seqq. adi interpretes ad 
Cic. 1. c. et ad Petronium cap. 55. et 
Potter. Archaeol. IV. 20. p. 323. Post- 
humia autem, mulier bibala et vino- 
lenta, quae acina ebriosa ebriosior dici- 
tur, admodum liberalis magistra inmo' 
deranda potatione fnisse videtar. E- 
briosus est, qai saepe fit ebrius, vino- 
lentiae deditus, et ebriota acina (usita- 
tias acimis et acinum) est nacleas uvsb 
(vinaceum vocat Columella) in sacoo 
et musto natans, vel succo targeus. cf. 
Gronov. Diatribe in Statii Libr. c. 13. 
p. 75. 

6. Vini pernicies : contra Propertias 
II. 24. 27. 



Ah pereat, quicunquc meracas rtpperit 

UVOS, 

Corrupitque bonas ntctare primut 
aquas. 

ad severos, sobrios, tristes et morosos, 
oam quibas nihil negotii Bacohai ha- 
bet. cf. Tibull. III. 6. 21. hic merus 
est Thyonianus, h. e. a nobis nil nisi 
merum bibitur; finge tibi poetam in 
mana jam tenentem poculum. Thyo- 
nianut vel Thyoneus (Hor. Od. 1. 17« 
23.) Bacchus ab ejus matre Tavoae, 
quae el Semele vooator, ita dictus. o£ 
Rittershos. ad Oppian. Cjne. I. 27. 
De Bacchi matre, Thjone, qnam ex 
inferis in ccelum daxisse perhibetar nV 
lius, narrat Diod. Sicul. III. 62. et IV. 
21. ubi cf. Wesseling. ' 



CARMEN XXVIII. 



AD VERANNIUM ET FABULLUM. 



Pisonis comites, cohors inanis, 



Verannios et Fabullos, com sordi- 
dam Pisonis, quem in Hispaniam se- 
cuti fuerant, adeo experti essent avari- 
tiam et illiberalitatem, ut plus expensi 
quam accepti in tabulis, adeoqae nihil 
plane in provincia illis paratam esset 
in loculis, jocose jam post reditam de 
rerum suaram conditione examinautar 
a poeta, qui, quam illi in Pisonis, ean- 
dem ipse olim in Memmii comitata 
avaritise experientiam fecerat. Addila 
igitur adraonitione, quam parum tuta 
spes sit in patrocinio nobilium poaita, 
ejusraodi detestandis praetoribus, Ro- 
manaB gentis dedecoribus, mala quae^- 



bet indignabondastimprecator. 

1. Pisonis comites. innuitur ex san- 
tentia Parthenii, quem seqoitor Vul- 
pius, Cn. Calparn. Piso, qui, teste Sal- 
lust (in Catilin. o. 18.) in citeriorem 
Hiapaniam quaestor pro pnetore (h. e« 
cum imperio et dignitate pratoria) mis- 
sus est. Sed praetor etiam in His- 
pania fuit L. Calpurnius Piso, Pisonis, 
qui primas Frvgi dictas est, filias. de 
quo vid. Cio. Verrin. IV. 25. et Liv. 
LXV. 20. In Hispaniam certe prseto- 
rem secutos esse Verannium et Fabul- 
lnm, colligere possumus ex Carm. IX. 
et XIL—cohors inanis nihil ex provuN 



54 



C. VALERII CATULLI 



Aptis sarcinulis et expeditfe, 
Veranni optime, taque, mi Fabulle, 
Quid rerum geritis? satisne cum isto 
Vappa, frigoraque etfemem tulistis? 
Ecquidnam in tabulis patet lucelli 
Expensum ? ut mihi, qui meum secutus 
Prsetorem, refero datum lucello : 
O Memmi, bene me, ac diu supinum 
Tota ista trabe lentus inrumasti. 
Sed, quantum video, pari fuistis 
Casu : nam nihilo minore verpa 



10 



8. Ratum in lucelld vel datum in lucello teotat Heins. in notis ad CSatull. 

9. In edit. Mnret. et aliis bic novum carmen exorditor, sed contra fidem 
MSCC. et antiquissimarum editionura, ot testantor Vossius, Statius et editor 
Cantabrigiensis. Certe, quae sequnntur, optime respondent antecedentibus. Qoi 
boo carmen diveUunt, fuisti profuistis in v. 11. et esfartus profarti estis in v. 13. 
invitis codicibus legunt. Heinsias in not. ad Cat. misere in hoc carmine emendando 
fluctaat. modo pro esfartus vult Isfartus, modo probat, qood Achill. Stat. scripti 
codices babent : pari fuistis casu et Farti estis, modo recte codicem Oxoniensem 
ex uno duo epigrammata facere judicat. pro lentus in v. 10. Vossius ex veteribus 
libris reposuit tentus. 



cla reportans. de cohorte vid. sopr. ad 
Carm. X. 11. 

2. Aptis. sarc. et exp. sarcinae apte 
sunt, quae commode gestari possunt, ad 
gestandom bene apta? et aocommodatae, 
parv» el babiles. expedita parum on- 
eratss, concinnae. 

5. Cutn isto Vappa. haec vox trans- 
lata a vino corrupto notat hominem ne- 
quam et nullius pretii, queraadmodura 
apud Aristophanem 3£/yuc. 

6. Ecquidn.intab.pat. cet Sensos 
ett : Nom expenstnn in tabulis vestris 
tanquam racrom et acceptum apparet? 
Qt lnihi olim accidit, cum pnetorem 
mevm in Bithjniam secutus datutn 
h. e. expensum (das zugesetzey lucri et 
acoepti loco in tabulis scribere cogerer. 
Faoiebat igitur in tabolis, ubi lucrum 
vel acceptum apparere debebat, utram- 
que paginam expensum. cf. Gronov. de 
Peo. Vet; III. 17. pag. 557. patet ele- 
ganter et proprie in ratione tabularum 
pro eit, exstat, apparet. 

9. Graviter ipsum Memmium jam 
affoquitur, cujus in simili amioorum 



casu reoordatio antiquum ex sordtda 
ejus avaritia et illiberalitate sibi inflic- 
tum dolorem refricuerat. Qaae quidem 
inopinata ad hominem absentem ne- 
quam &m<rrfo<p*> quantam ?im babeat 
ad vehementiorem animi commotionem 
exprimendam, non sensisse videntur, 
qoi novum carmen hio incipere statue- 
rent, et ab antecedente sejungerent. 
vid. Var. Lect. der Methmio vid. supr. 
ad Carm. X. 12. bene me ac diu sup. 
cet. h.e. turpiter et inhoneste me trac- 
tasti, sordide et illiberaliter mecum 
egisti. Verbis oJ>scenis et impudica 
imagine rem non obscenam, sed tur- 
pem et inhonestam expressit. vid. ad 
Carm. X. 19. Si verborum proprie- 
tatem spectes, supinus adumbrat <ryj^xa 
hominis muliebria patientis. trabs est 
ro &tifSh attoTov. cf. Barth. Advers. 
LXI. lt. quemadmodum columna apud 
Martial. XI. 51. lentus, Veneris usu 
lassus, languidus, confectus. Propert. 
II. 15.8. 

12« Nam nihilo min. verp. farti «sr, 
ab «qufl turpi homine male mulctati 



CARMEN XXIX. 



55 



Farti ettu. Pete riobilet amicoB. . 
At vobis mala multa Dii Desqae . 
Dent, opprobria Romali Remiqne. 



15 



estis, seque sordidi et impuri hominis 
araritiam eiperti estis. pete nobile$ 
amicot, cum indignatione queralibet ab 
aditu ad riros nobiles revocat ; i nanc, 
quisquis es, inquit, et a nobiliorum pa- 
trenonun liberalitate exspecta com- 



modat boc ert petere et adire amicos 
potentes ! tanta ab iis redoadare solet 
utilitas ! 

15. Opprobria Rom, Rem, Romane 
gentis dedecora, ixiy^ta, X«0a<, cf. 
Bentlei. ad Hor. Od. 1* 37. 9. 



CARMEN XXIX. 



IN CJSSAREM. 



Quis hoc potest videre, quis potest pati, 
Nisi impudicus, et vorax et aleo, 
Mamurram habere, quod Comata Gallia 



■ ■ i 



t. HeUuo Voss. quem sequitor Bipont. non plane inepte puto ob rers. 17. «H 
est heUuatut ett. Sed nostram leelionem aleo mordaciter tenent antiquisstinss 
editt fere omnes, Eadem rox restitnenda ridetur Sallustio Catil. XIV. 2. ubi. 
pro ganeo reotius in quibusdam legitur aleo ob sequentem rooem manu. 



Contumeliosis proscindit Caesarem 
conritiis, quod Mamurram (quocnm 
turpiter ilie oonsuesse videtar, cf. 
Carm. LVII.) ad summas importuna 
sua liberalitate erectum divitias pro- 
fuse jam omnia perdere et deglutire, 
etad explendam ltbidinem strenue oon- 
sumere, tam sequo animo rideat et pa- 
tiatur. Similiimum igitur MamurraB 
oenset ipsum Ciesarem, qui ejusmodi 
liominemferre et fovere possit, eumque 
ignominiosis iliis diotis, quss proprie in 
Mamurram cadebant, maJtgno dente 
laoerat et perstringit. Graviter in- 
primis et salse ab illo qumrit, an eo 
nomine «t oonsilio ad orientes populos 
debellandos profectus sit, ut ingentes 
diritiarum ^bopias Mamurrae dissipan- 
das derorandasque pararet. — Quam- 
quam igitur hoo oontumelioso !n Cse- 
sarem carmine rix qoioqnam oogitari 
potes t audaoius et peete perioelosius, 
ilhim tajnen t«m laai fmsse.ingeaia 



tradit Sueton. (Caes. LXXIIL) et, 
quod rix credas, Catullum, a quo tibi 
verticulit, de Mamurra, perpetua ttig- 
mata imposita non distimulaverat, 
facientem, h. e. dementiam facti 
santem, eadem die adhibuerit «***«, 
hotpitioque patrit ejut, tieut consuevermt, 
uti perteveraverit, h. e. patri Cetulli 
hospitiom, olim institutum, propter in- 
juriam a filio acceptam, non renunoja- 
rerit, ut recte ibi interpretatur et egre- 
gie tam ad Scaligeri sabtilitates s4 
Euseb. Chronio. MDCCCCLX propo- 
sitas, quam ad Vossii argutias ad h. L 
respondet Ernesti. — Casteruni Ma* 
murra fuit prsefeotos f*brum Csesaria 
in Gailia, de cujus insano luxu est lo*. 
ous classicus apud Piin. XXXVL 6\ 
cf. Bajle Diption. Historique et Cri», 
tique s. r, Mamurrc T. II. p. 3020. 

3. Habere, h. e. possidere, in maau. 
et potestata sna babere, ut i%pa apud 
QrtMoa. rid. sj. U«U est, Dracken- 



56 



C. VALERII CATULLI 



Habebat ubcti et ultima Britannia ? 
Cinaede Romule, haec videbis et feres ? 
Es impudicus, et vorax, et aleo. • - ■ 
Et ille nunc superbus et superfluens 
Perambulabit omnium cubilia, 
Ut albulus columbus, aut Adoneus ? 



4. Habebat omnis Maret. euncta Scaliger, unde ipse restituit unctum, In 
MSSC. Statii erat cum te, unde Faernns acatissime revocavit uncti. 

5. Hoc videbis Heins. in not. ad Catull. 

6. Expunxit honc versiculum Vossius, qaem in libris MSSC. abesse praeter 
Vossinm testantor Scaliger et editor Cantabrigiensis. Exstat tamen in edit. Gryph. 
Maret. Gr»v. et aliis, neo tuxbare imo egregie rem et orationem, meo quidem 
sensu, javare videtur. circumfluens Barth. ad Cland. in IV. Consnl. Honor. v. 139. 

9. Maffei, Scalig. et Stat. MSSC. offeront aut idoneus praeter unum, in qao est 
aut ydoneus, nnde recle a Statio el Scaligero baud dabie gennina nostro vindicaU 
est leotio aut Adoneus, pro quo nimis ingeniose vult Vossias Aidoneus. in vetus- 
tioribas qaibusdam contra metri rationem legitor aut Dionaus. Heins. in not. ad 
CatoJI. vult. Utalbulus cdlumbulus Dioneus, sed «ic legerat jam Muretus. 



borch. ad Sil. Ital. V. 264. et Grcev. 
Cic. ad Bp. ad Dir. VII. 29. quod 
uncti habebat, qaibasounqae bonis et 
iMttiqrjbas rebas gaudebat, cf. sapr. 
ad Carm. X. 11. Comata GaUia intel- 
ligttur Gallia omnis Transalpina prseter 
Narbonensem provinciam, ut in vulgus 
notam. ultima Britannia cf. ad Carm. 
XI. 11. 

5. Cinade Romule. Romnlas voca- 
tur Julius Caesar vel in onirersam pro 
Romano, at gens Romula, tellus Romula, 
vel qaia virtute bellica aeque ao Ro- 
ranlus de patria meraerat ; de virtute 
belKca enim nthil detrahit Caesari poeta, 
imo eum voeat imperatorem unicum ; 
eo* gravias additar cinuedus ob sus- 
pectam oonsaetadinem cam Mamarra, 
qaamquam jam Nicomedis contubernio 
ffitema fere pudicitiae ejus macula in- 
usta (uerat; unde notissima illa canti- 
lena : Oallias Cctsar subegit, Nicomedes 
C&sarem. vid. Suet. Cses. XLIX. Mn- 
retus et Jatt. Dousa in Praeo. c. 3. in 
contemptam potius Romulos dietos 
fuine votunt eos, qui Romulo essent 
dissimilfimi; in qnorum sententiam cf. 
Cortioffad -Sallost. ra Lepid. Fragm. p. 
9S7. 6. Es impudicus. Si hoc potes ferre 
et vtdere, tn tpae es rmpudious, cet. 

7. fop*rjfo*nr non libidine, ut argn- 



tantor interpretes, sed divitiis et omni 
rerum copia ad quaelibet pro animi li- 
bidine impelranda abundans et in- 
structus, ut apparet ex instituta com- 
paratione in vers. 9. hino arrogans, tn- 
solens, forip<p6tXof. perambulabit, gra- 
phiee pro conscendet, polluet. 

9. Ut albul. col, aut Adon. utraque 
comparatio nonad libidinem, [in laude 
enim potius est oolombarum castitas. 
Propert. II. 15. 27. 

Exemplo juncte tibi sunt in amore co* 

lutnba, 
Masculus et totumfemina conjugium.'] 

sed ad externum splendorem et super- 
biam referenda videtur, quatenus Ma- 
murra quolibet ornamentorom et pig- 
mentorum genere condecoratus mulier- 
cularum oculos prssstringere et auro, 
quod, ut Venusinus de Danae canit, 
medios ire amat per satellites, facilem 
accessum sibi parare solebat. Albulus 
columbus est palcher, qui placet ob co- 
loretn» ut Adonis ob externam formae 
speoiem placebat Adoneus pro Adonis, 
ut apud Plaut. Memeehm. I. 2. 35. 
Sie' Achilteus pro Achilles, UUxeus pro 
Utixcs. non video igitur, our in hoe 
loeo tam interpretando quam eorri- 
gendo adeo se torserint interpretes. 



CABMEN XXIX. 



67 



Cin»de Romule, haec videbis et feres ? 10 

Es impudicus, et vorax et aleo. 

Eone nomine, Imperator unice, 

Fuisti in ultima Occidentis insula, 

Ut ista vostra diffututa mentula 

Ducenties comesset, aut trecenties ? 15 

Quid est? ait sinistra liberalitas, 

Parum expatravit; an parum helluatus est? 

Paterna prima lancinata sunt bona: 

Secunda praeda Pontica : inde tertia 

Hibera, quam scit amnis aurifer Tagus. 20 

Hunc, Galliae, timetis, et Britanniae ? 

11. Rx corrupta lectione et si imptidicus male fecit Vossias est impudicus. 

15« Verissima mihi visa est nostra in textam recepta lectio, io qoam conspi- 
rant libri veteres Vossii et Scaligeri, vid. not. in MSC. Statii Quid est. alit sinis- 
tra liberalitas. Hino Faernns : Quid abstulit. Quid est alit vel alid pro aliud. 
Stat an hac sinistra liberalitas Parum erpatravit t ex conjectara Avantii probata 
Moreto et aliis, repetita nunc iu edit. Bipont. Valpios ad Statii conjecturam tex- 
tmn conformavit. 

18. Primum male in vett. qoibasdam. 

20. Quam auxit perperam nonnulli. quas et aurifer Tagus sc. predas attolit, 
parnra ingeniose tentabat et interpretabatar Scaliger. 

21. Hunc Gallut timent, Hment Britannue ex ingenio Avantii, qaem optimss 
editt secutae sant. Hunc Galluz timet et Britannue Stat. MSG. sio tamen, ut 
inter verbum timet, et id qood seqaitor paalam qaid desit, qaod eleganter sop- 



12. Imperator unice. unicus latinis 
dicitur, qai parem sui non habet, qai 
in genere sao prssstantissimas est. vid. 
Heins. operose hajus vocis asam ad- 
strnentem ad Ovid. Met. III. 454. 
ultim. Occid. ins. Britannia. ista vostra 
diffut. ment. lepida Mamurrae pathici 
descriptio. ducent. aut trecent. h. e. 
dacenties aat treoenties centena millia 
sestertiom. comesset, dilapidaret, deco- 
queret Sic comedere nummos apud 
Cic. ad Attic. II. 2. bona comedere ad 
Div. IX. 20. cf. Interpret. ad Horat. 
Epist. I. 15. 40. et Victor. Var. Lect. 
IV. o. 6. 

16. Qvid est? ait sin. lib. Quid 
tam ? ait importana taa liberalitas, ais 
male et importone jam liberalis. parum 
espatravit, non adeo maltam absamsit 
libidine. Eodem sensa apad Saeton. 
Caes. c. LI. dicitur aurum effutuere — 
Sed qaieso, pergit poeta, an parum 



helluatus est f num dici hoc potest pa- 
rum t mox reoenset ipse perdita et 
consomta bona. lancinata h. e. lacerata, 
dissipata. vid. Cortias ad Sallast. Cat. 
XIV. 2. 

19. Secund. prttd. Pontic. Vossias 
accipit de lucro Csesari olim ex con- 
tabernio M. Thermi pratoris et fami- 
liaritate Nicomedis Bithjnias regis me- 
to, alii intelligont spolia, quae sapermto 
Ponti rege Pharnaoe Csssar retalerat. 
tertia Hibera reote interpretator Vos- 
sias de prseda belli Lositanici. quam 
scit, de qaa facta praeda testis est Ta- 
gas, Lasitaniae fluvius notissimas ; sse» 
pe enim flavii reram pneclare gesta- 
rum testes advocantar a poetis. of. 
infr. LXIV. 358. Tibull. I. 7. 11. 
Virg. Eclog. 21. Hor. Od. I. 4. 38. 

2L Sensus est: hanc igitar homi- 
nem neqaam, Mamurram, vos oGalliet 
Britanni timetis, ne omnia vestra bona 




SB 



C. VALERII CATULLl 



Quid hunc, malum,fovetis? aut quid hic potest, 

Nisi uncta devorare patrimonia ? 

Eone nomine, Imperator unice, 

Socer generque perdidistis omnia ? 25 

plevit Faernus, pro timet una syllaba is addita timetis legens. Hunc Gallia 
timent et Britannuz in edit. Reg. 1. Timentque Galluz hunc, timent Britannia 
Turnebns ; at Scaliger, qui in libro suo invenerat Hunc Galli* timent tellus et 
Bntannia totum versum, ex quo ne extondi quidem possit sana sententia, spurium 
esse indioat. 

22. Quid hoe malumfovebis tanquam concinnius oommendat Vosaius. 

24. Urbis opulentissima editiones fere omnes ante Soaltgeram. admodum dure 
et frigide ! 



deglutiat! Quid hunc, malum,fovetis? 
Sed onr per deos immortales istum fer- 
tis et patimini ? malum, elegans parti- 
cula de irascentibus et subito cum in- 
dignationein rerba erampentibas. (nos : 
beym Himmel !) Terent. Heauton. III. 
7. 38. Quid, malum, me atatem censes 
velle id adsimularier ? cf. Eunucb. IV. 



7. 10. Adelph. IV. 3. 4. Plaut. Casin. 
I. 1. 3. et scepe alibi. uncta patrimonia, 
opima et opolenta. 

24. Eone nomine, sc. ut Mamurra, 
quod profunderet, haberet. Socer ge- 
nerque Ccesar et Pompeius. perdidistis 
omnia ? sc. bello. 



CARMEN XXX. 



AD ALPHBNUM. 



Alphenb immemor atque unanimis false sodalibus, 
Jam te nil miseret, dure, tui dulcis amiculi : 
Jam me prodere, jam non dubitas fallere, perfide. 



' Flebiliter queritur de perfidia Al- 
pheni, a qao cam sammam in arctissi- 
ma ejus secum contracta amicitia et 
sanctissima sibi data fide poneret fidu- 
ciam, tnrpiter deceptus, et in re, abi 
probare ille debebat pnestitam fidem, 
prttter omnem opinionem derelictas 
est; cajas qaidem riolatae fidei deos 
ultores et rindices fore sibi persuasum 
habet. Quid illud fuerit, ubi Catullo 
defuerit Alphenus, non oerto aflBrmari 
potest. Portasse fraudem ei fecit in 
re amatoria, in qaam ab ipso antea ir- 
retitas fuerat, cui qaidem opinioni fa- 
vere praecipue videntur v. 7. et 8. 



Caeterum mollissimns in hoo oarmine 
sensus regnat, qoi facile tangat et ad 
commiserationem moveat animom. Cf. 
Carm. LXXIII. 

1. Alphene, vid. ad Carm. X. 1. 
immemor to. datie fidei. unan.false so- 
dalibus, h. e. qni fallere soles sodales 
unanimos, utfalsus amicis apud Cland. 
Conf. Honor. IV. 278. 

3. Meprodere, h. e. me deserere, des- 
thuere. Sic infr. carm. LXIV. 190. 
Ariadne se vocat proditam, a Theseo 
desertam. vid. Gronov. Obtervat. III. 
C Z0. et Graev. ad Cioer. pro L. Flacc. 
o. 41. 



CARMEN XXX. 



4» 



Nec fkcta impia fallacum hominum ooBlicolis placent : 
Quae tu negligis, ac me raiserum deseris in malis. 5 

Eheu! quid faciant dehinc homines, quoive habeant 

fidem? 
Certe tute jubebas animam tradere, inique, me 
Inducens in amorem, quasi tuta omnia mi forent. 
Idem nunc retrahis te, ac tua dicta omnia factaque 
Ventos inrita fferre, et nebulas aerias sinis. 10 

Si tu oblitus es, at Dii meminerunt, meminit Fides : 
Quae, te ut poeniteat postmodo facti, faciet, tui. 

6. M SC. et veteres editionet dico, ande bene SUtiut feeit dehinc, qaem tequi- 
tar Vottiat . PonUoat volebat dic, qoem leqauntor plarimi libri txoasi. 

10. Ad ntbulai malt Muretus. ao uebuUu SUtiut. dure ! ob ingratam reptti- 
tiooem partioal» ac ex versu aoteoedenti, abi erat ac tua dicta. 

11. At JH mmintrt, at meminit Fidtt libet Mareti. 



4. Ntcfacta impia t nec pro non vid. 
Draokenboroh. ad Uv. I. 3. 27. T. I. 
p. 629. — 630. Badem gravitate de 
Deomrn jaititia Homer. Odvss. XIV. 
83.84. 

*Ou fjAf tyfrr\i*lfy* Uft) piMmftc <p*~ 

Aisuri: 
' AXU liuir «rWi, **i Alripa \ty* kAtm- 



cf. Tiball. I. 9. 24. et qu» eongette- 
runt in haoo fenteatiam Gauckeruf io 
Advers. Misoell. I. 7. p. 214. et Rit- 
tersh. ad Opplao. Halieu. II. 687. 
p. 257. 

5. Qum tu ntglig, qust ta Unquam 
levia param earaa et parvl peodif . ani- 
mam tradere dioantur illi, qai plane 
alioai *e derovent et oommittuot, vi- 
Um et omnia sua alioui oredont. 

8. Inductnt in amortm. iudaoere eit 
fallaoia et dolo malo pellicere, ot de- 
oipiu . exempla dabit Broaokh. ad Tib. 
I. 7. 1. 



10. Ventoi irrita ferre. of. iofra°ad 
Carm. LXIV. 58. 59. 

11. Fidet. Divinis apad Ronuoot 
Fidem oaltam esse honoribua, ret ett 
satis noU; memorabile aatem ettto- 
lemoe iilud, qaod Numam Pompfli- 
um huic Deo) Institaisse tradli LIt. 
I. 21. ubi miror, Strothium ex tooo ft- 
tif perspicoo se eipedire non potuit- 
se ; verba ibi auot : Et toli Fidti a> 
Umnt inttitutt, h. e. Fidti toU pra oo- 
teris diis deabufque omnibas tokmnt, 
singulariquodam more et ritu oelebraa- 
da aacra inatituit et s acravit, aimirum, 
ad id tacrarium, pergit Liviut, fla- 
minet bigis, curru arcuato, vehijuuit, 
manuque ad digito» usque involuta rem 
divinam facere : tignifioantet fidtm tu- 
tandam, tedtmaut ejut etiam in dtxtrit 
tacratam eut. Hic locus Igitnr ml- 
oime foUiflitanduf, aat verbis,qa« es- 
cidisse videbantur Strothio, suppltn- 
dot videtur. 




60 



C. VALERII CATULLl 



CARMEN XXXI. 

AD SIRMIONEM PENINSULAM. 

Peninsularum, Sirmio, insularumque 
Ocelle, quascunque in liquentibus stagnis, 
Marique vasto fert uterque Neptunus : 
Quam te libenter, quamque laetus inviso ! 
Vix mi ipse credens Tbyniam atque Bithynos 
Liquisse campos, et videre te in tuto. 
O quid solutis est beatius curis ? 



Exsoltat prae laetitia poeta, com ex 
Bithjnia reveraus villulam saam ante 
ocolos videt, in cujns sino, curis ab- 
jeetis omnibus, soaviter et tranquille 
nonc delitesoere et animom onere et 
laboribus ex itinere fessnm recreare 
possit. — Dnlcissimos sane hoc carmen 
ex vitae ruslicae felicitate concipiendos 
sensus propinat et excitat, et liquidissi- 
mamillam, qua, qui ex longa laborio- 
saque peregrinatione domnm reversi 
omnia ibi quieta et composita reperi- 
unt, demnlcentor volnptate, egregie et 
vivis coloribus exprimit. 

1. Shtnio mirae amcenitatis penin- 
sula in agro Veronensi ad lacum Bena- 
ci, qni nnno Lago di Garda vooatur, 
sita, ubi prsdiom habuit Catullns. vid. 
Cellar. in Not. Antiq. Orb. T. I. lib. 2. 
c. 9. p. 639. ocelle optima et prestan- 
tissima, eleganter enim, oculis, prae- 
stantissima corporis nostri parte, res 
optimse et nobis carissimae denotantnr. 
Similiter Cioero villulas suas ocellos 
▼oeat ad Att. XVI. 6. et sio saepe apud 
Gnsoos %fxfxa et o<$a\fxoc de rebns pne- 
st&ntioribus dicitur. Adrastos apnd 
Pindarum Amphiaraom ob praecipuas 
ejus virtutes vocat o<f>$a\fxov rns o-rpa- 
tiSc Olymp. VI. 27. et avSSv tyfloX- 
(xof est rota apod Achill. Stat. II. 1. 
vid. qo8B praeter Viotorium Var. Lect. 
•IX. 9. in hano rem notaront Barthios 
in Advers. p. 516. et Bormann. ad 
Quinctil. 6. Procem. p. 494. of. supr. 
ad Carm. III. 5. 



3. Uterque Neptunus, 'Em§a\curo-ioc 
Kcd iwOdfAttof, stagnorom seque ao ma- 
ris vasti praeses, ot recte interpretator 
Volpius. cf. Aristoph. Plnt. v.396, 397. 
et ibi Spanhem. Nam qui factnm sit, 
nt in looo tam claro, cujus interpreta- 
tionem sponte offerunt addita verba 
in stagnis marique, tam egregie ballu- 
oinarentor et nngas venderent Scali- 
ger, Vossins et alii, vix assequi pos- 
snm. Neptonus insulas/<rrt, h. e. sus« 
tinet qnasi homeris impositas, in po- 
testate sna habet ao dirigit. Sic $«£ uv 
apnd Graecos. of. Interpr. ad Nov. Tes- 
tam. in Epist. ad Hebraeos I. 3. nbi 
Christos dicitnr tyfyw ra varra rS 
phfxari rv( biffafxiwe avrov, b. e. omni- 
potentia sna omnia qoasi sibi imposita 
regens et gobernans. 

4. Quam te libenter, Sic Ul/sses, 
cnm post multos exantlatps labores, in 
patriam rediret Ithacara. 

XaTf 'l&oJtJj. fxir &&X*, fxir a\y%a 

mx£A QaXkcrrnq 
'Aofraowq rth oZbaq Ixavofxai' 

apud incertum auotorem in Anal. Vet. 
P. Gr. Bronkii T. III. oarm. XVIII. 
p. 146. 

5. Thyniam vid. snpr. ad Carm, 
XXV. 7. 

6. In tuto h drfakff, nos : in der 
Ruhe. 

7. O quid soL b. c. exqoisitios ipsse 
curae vocantor solute, cnm proprie ani- 
mus ooris solotos dicator. Tpse li- 



CARMEN XXXII. 



61 



Cum mens onus reponit, ac peregrino 
Labore fessi venimus larem ad nostrum, 
Desideratoque acquiescimus lecto. 10 

Hoc est, quod unum est pro laboribus tantu. 
Salve, o venusta Sirmio, atque hero gaude : 
Gaudete, vosque Lydiae lacus undse : 
Ridete quidquid est domi cachinnorum. 

13. Gaudete vos quoque Slat. Luditt lacus ab antiqua voce Ludiusja. e. salta- 
tore, quasi unda saltet, mmis ingeniose Scaliger. Larut lacus ex optirao exempl. 
Commeliu prsefert Voasioa , qood Catulloa etiam ad lacom Lariem in Comensi 
Colosua viUolam haboerit. Lmpid* lacus aodacter Avantias. 



tibs III. 8. eo solutiore cura in Lucrt- 
thtm incidunt consuUm, h. e. eo libe- 
riore et omni thnore vacao animo. cf. 
Bormanmim Second. ad Lotich. III. 
11. 15. 

8. Peregrino labore molestissima pe- 
legrinatiooe. 

11. Hoc est, quod unum est pro tabo- 
rib. tant. hseo una ex multa variaque 
in itinere et comitato Memmii nobis 
devorata molestia in nos redundat uti- 
litaa, mnlto ut magis jam, quam prebet 
villola nostra, sentiamus et percipiamus 
Toluptatem. labor est vox latissimas 
signifioationis, et complectitur omnia, 
qose nobis molestiam oreant, nos pre- 
mont et confioiont. Sacpe hac voce 
de misera JEness inejos erroribussorte 



osos est Virgilios. Qoam male ae ha- 
boerit CatoUos in Bithynia, et qoam 
illiberaliter a Memmio tractatos ait, ab 
ipso disceinCarm. X. et XXVIII. 

13. Lydia lacus und<c intelUge la- 
cum Benacum in agro Veronenai, cojos 
aqux ideo jam vocantur Lydut, quia 
Rhacti, ad quos pertinebat Verona/ori- 
ginem suam ab Etroscis et hi a Lydif 
ex «vulgari veterum opinione repete- 
bant. cf. Tllustr. Heynii ad Virgil. JE- 
neid. XI. Excurs. III. 

14. Ridet. quicq. est dom. cach. ri- 
deat et gaudeat, quicquid in villola ri- 
dere et gaudere potest. Volpios in- 
epte explicat cachinnum riderede aqua- 
rum plangore et murmure; aperte 
enim repugnat vox domi. 



CARMEN XXXII. 



AD IPSITHILLAM. 



Amabo mea dulcis Ipsithilla, 



1. Hispitilla profert Vossios ex libro veteri, HypsithiUa Volp. 



Tam ciais, qnam libidine post pran- 
dinm plenoe, meridiari et ineptire volt 
apnd IpsithiUam, qnam, ut oopiam sibi 
exfdfindas libidinif (aciat, aatia Ubidi- 



1. Amabojube h. e. jubequaeao,mag- 
nam gratiam apud me inibis, si josae- 
ris. Ssope haeo blandientis partioula 
obvia est apad Comicos. 




<tt 



C. VALERII CATULLI 



Meae delici», mei lepores, 
Jube ad te veniam meridiatum. 
Quod si jusseris, illud adjuvato, 
Ne quis liminis obseret tabellam, 
Neu tibi lubeat foras abire : 
Sed domi maneas, paresque nobis 
Novem continuas fututiones. 
Verum, si quid ages, statim jubeto, 
Nam pransus jaceo, et satur supinus 
Pertundo tunicamque, palliumque. 



10 



4. Adjubeto volt Gifanins in Indioe Lacret. s. v. adcrescere, p 

9* 5» quid ago tentat Vulpius et explicat : si qoid precibus profioio. 
10. Pro satur Statius mavalt Sathe a graca voce craQn (membrum virile) quam 
oon sagaoem sed rectias salaoem oonjectoram dixeris. 



4. Meridiatum. meridiantes amori 
lodum dedisse apud veteres, vel sine 
exemplis facile tibi persnadeas; neo 
indiolo meo fortasse egebit lasciva illa 
meridiatio Ovidii Amor. I. Eleg. V. 

5. Liminis obs. tabellam. liminis ta- 
btlla ornate pro ipsa janua, quam, ut 
bene observat Vossius, etiam Grseci 
cmvHa ttal irrtya, vocarant, qaia ex ta- 
bnlis sectilibas oonstraotie et oompo- 
sitsB sant januss ; has tabulas vocat 
Homeras rarifcc %Z &f<tfu~aq Odyss. 



XXII. 128. de verbo obserare vid. Sa- 
gittar. de Janois Veterura cap. X. §. 6. 
7. p. 68, 69. 

7. Cf. Ovid. Amor. III. 7. 25, 26. 

9. Si quid ages, nos : wenn du etwas 
thun willst. 

11. Pertund. tun. palL plenias id 
expressit Marlial. XI. 16. 5. pallium 
recte explicat Vulpius de veste stra- 
gula. vid. Barmann. ad Ovid. Amor. 
I. 2. 2. profeoto enim non pallio in- 
dutus jaooisse videtar sapinos. 



CARMEN XXXIII. 



IN VIBENNIOS. 



O furum optime balneariorum, 
Yibenni pater, et cinaede fili : 



Petalanter striagit calamnm in Vi- 
bennios, patrem et filiam, quorum alter 
fMrte>, aHer impuro amoTe imotaerat, 
ea s aoe m msJam nm abire jubet 

1. Optime. «imirwnin genexe suoet 
arte erat optimas, fa. e. callidiisimus 
et artis farandi peritissimas. Sio bonus 



saspe in malam partem nsorpatar apad 
Comioos, vid. Drakenborch. ad Sil. 
ItaL II. 240. dejuribus balneariis <0«- 
XammXiwrcui), qai Testwnanri» in bal- 
■ett lavaatiom insidiabantar, prsster 
Valp. ooBsale interpretes ad Petron. 
c. 30 et qoos ibi laadat Barasannas. 



CARMEN XXXIII. 



68 



Nam dextra pater inquinatiore, 
Culo filius est voraciore : 
Cur non exilium malasque in oras 
Itis? quandoquidem patris rapinae 
Notae sunt populo, et nates pilosas, 
Fili, non potes asse venditare. 



3. Uncinatwre Gayetna ex oonjeotonu 



3. Inquinatiare h. e. foraciore, mul- 
tiafaxtiflpollaUetcontaminaU; inqai- 
natnr enim qaasi manns illioito reram 
alienaram Uctn, et rapaci angaiam te- 
naciUte. Cstoram et dextra jam tri- 
boitar faraodi agilitas, qaa alias smit- 
tra Untom infamis erat. cf. fapr. ad 



Carm. XII. 1« 

5. Malasqu» in cras, loea inoolU, re- 
moU, et abominanda» aon niai malia 
hominibas ■oeleram expiaodoram eaa> 
ta adeonda. cf. Terent. Pbornu V. 9. 
86. edit. BiponL 



64 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN XXXIV. 



AD DIANAM. 



DiAN .£ sumus in fide 



0o tempore et consilio, qno hoo ear- 
a poeta oostro oompositnm rit, 
magna inter viros doctos agitata est 
controrersia. Josephns Scaliger haod 
dabie ab alienamanu huic carmini pne- 
fixa inscriptione Seculare carmen ad 
Dianam illusus, et preoccupatus in 
lfasebianis ammadversionibus ad an- 
Bmn MDCCCCLX. ipsis Ladis Secu- 
hribus anno U. C. 737. celebratis hoc 
carmen acriptom fuisse operose ad- 
straere conatns est; cnjns qaidem ab 
omni ▼eritatis specie alienam senten- 
tiam reote jam impugnavit Vossias, 
dam longe ante hoc tempns diem su- 
premum obiisse poetam ostendit ; sed 
idem non magis probabilem in consti- 
tuendaaetateCalallirationem sequitur, 
dum nimis seyera manu decnrtat et 
resecmt ejns vitae filum, qnod nimis be- 
nigne ifle produxerat et extenderat. 
Hane utriusque viri nimiam in defini- 
endo vitss CatnHi tennino aberrationem 
egregie examinavit et vindicavit Bayle 
in Dict. hutorique et critique T. I. p. 
864—866. qni medinm tenens inter 
ntrumque concedit quidem, non am- 
plius in vita fuisse CatuIIum, com La- 
diSeculares Augusti celebrarentur, sed 
enndem ad provectiorem aetatem per- 
venisse,quam Vossins putabat, idoneis 
argomentis evincit. Quod autem ad 
nostrnm carmen attinet, id eo fortasse 
consilio ante Lndos Secnlares a poeta 
nostro scriptum fuisse Vir doctus au- 
tumat, ut vel paratum jam jaceret ip- 
ais Lndis Secularibus instantibos, vel 
pneros pnellasque ad illos rito cele- 
brandoa hoc carmine evocaret et prae- 
pararet. Sed qnis tam angnstis magni 
poete ingeninm circumscribat finibas, 
ut, tanquam prassens praeteritumque 
tempns graviora argumenta non snp- 
peditet, eum res futuras in usum fu- 
tnmm carmine descripturum esse exii- 
timet? Profecto hoc est poetas ve- 



teres oomparare cum poetis setatis 
nostrae mercenariis, qui pro parata pe- 
cnnia qnovis tempore in qusevis fa- 
turatam tristia quam lseta hominum 
fata in promptn habent, et parata jam 
sna carmina emtori offernnt. Rectins 
igitnr hoc carmen (nisi hjmnum vo- 
care malis) vel cnm Benllefo, qui pes- 
sime illud a viris doctis Sectdare in- 
scriptum esse judicat in Sententia de 
temjxyribus libror. Horat. ad festum 
Dianac, quod singnlis annis mense 
Aogusto celebrabatur, vel ad qnem- 
cnnque sacrnm et peculiarero, in Di- 
anae honorem, nsnm referendum vi- 
detur, praecipue oum ejasmodi hvmni 
amcebaei saspius a choro puerorum 
pnellarnmqne nobilium in Dianam et 
Apollinem decantati fuerint, qualis v. 
c. est hymnus Horatii in Dianam et 
Apollinem Od. I. 23. qai omnino 
cum nostro comparandus est. In nos- 
tro qnidem hvmno uterque puero- 
rum pnellarnmqne chorus solius Dia- 
nae laudes celebrat, ejusqae pnesidio 
totius populi Romani salutem com- 
mittit ; sed apud Horatium pneri se- 
junctim Apollinis et puellae Dianae 
laudes alternis canunt. — Denique ex 
multis locis vetarum constat, non so- 
lum Dianae et Apollinis, sed etiam ali- 
ornm Deornm landes a nobilium pnero- 
rnm puellarumque choris decantatas 
fuisse : cf. Hor. Od. IV. I. 25. seqq. 
et qna? ibi notavit Cl. Jani. 

1. Injide, h. e. clientela etpatro- 
cinio, nt sexcenties alibi. integri, casti 
et indelibati. Diana enim et ipsa ser- 
vabat castitatem et a castis coli vo- 
lebat c£ Spanhem. ad Callim. Hjmn. 
in Dian. 5. hinc ipsa qnoqne ab Ho- 
ratio Tocatnr integra III. Od. 4. 70. 
Cetemm hanc et nltimam hnjus carmi- 
nis stropham nterque chorns conjnnc- 
tis vocibns cecinisse videtnr. 



/ 



CARHEN XXXIV. 



05 



Puellae, et pneri integri : 
Dianam puerr integri, 
Paellaeque canamus. 

O Latonia, nraximi 5 

Magna progenies Jovis, 
Quam mater prope Deliam 
Depositit oliyam; 

Montium domina ut fores, 
Silvarumque virentium, 10 

Saltuumque reconditorum, 
Amniumque sonantum. 

Tu Lucina dolentibus 
Juno dicta puerperis : 

3. Dianam pneri integri, cum hic versus deesset in MSS. et editt. rett» fefi- 
cissime a viris doctis revocalus et primum ab Aldo iropresius est. 



7, 8. PropeDeliam. de dissensu ve- 
terum in Dianae natalitiis vid. Spanh. 
ad Cftllim. Hymn. in Del. 255. et ad 
262. — deposivit antiqne pro deposuit. 
deponere autem sicnt Graecorum avo- 
nr&i<T$a.i proprie dicitnr de partu, qni 
tanqnam ontfs deponitnr. vid. Ernesti 
ad Caftim. Hvran. in Jovem 15. eC 
Barmann. ad Phsedr. Fah. I. 18. 5. 

9. Mont. dom. ut fores cet. Accom- 
mode Hor. III. Od. 22. 1. Montium 
custos nemorumque, Virgo, cf. eundem 
I. Od. 21. 5. precata enim fuerat Dia- 
na a Jove patre Aoc J« fxoi ovota ntarra 
apnd Callim. H. in Dian. v. 18. uhi vid. 
Spanhem. hinc Graecis dicta oloaia, 

OftOKOfXOC. 

12. Sonanlumprosonantium, utfalla- 
cum pro fallacium in Carm. XXX. 4. 

13 — 16. Tu Lucina dol. cf. Callim, 
Hymn. in Dian. v. 20. sqq. Horal. III. 
Od. 22. 2. Eaedem enim sep« rant 
et eodem obstetricis mnnere apnd 
poetas fnngnntnr Juno Lucina, Di* 
ana Lucifera et Ilithyia. cf. Cl. Jani 
ad 1. c. Horat. cni adde Hematerhas. 
ad Lncian. Dial. D. XXVI. T. I. 
p. 287. et Jahlonski Pantb. JSgypt. 
lib. III. c. 3. Pars II. p. 62. TVfvia 
(Tpottn?) ita vocatur, quia in triviis 



colebatur Diana triformis (rpifxotftCt 
nr^iiriSa-otvoc) vid. Spanh. ad Calfim, 
Hjm. in Dian. 38. prsecipue nota funt 
'ExaraTa, vel hTvm^Exarnc h rnrttSks, 
de qna re dispntat erndite et copiose 
Hemsterhns. ad Locian. Dlal. Mort* 
T. I. p. 330. — notho lumine Luna, ex 
commnni enira jam antiqnissimis tem- 
poribns veterum opinione Lnna oon 
propria sed spuria quasi et a sole mo- 
tnata Incefulget. Ponam in hano reni 
Inculentnm locum ex Lnciano de As- 
trolog. c. 3. T. II. p. 361. 'AiflWtc— 
IMrrtc itfina rht o~t\nv<Um olx ic ard/x- 
«r** hfxovm tyavrofxivnv, aXXi aroXviitf* 
ti ytyvo/xivnv, xai h aXXorf aXXj» /uog^jT 
rgtirofxhnv, ttoxitv avrioto-i to xfif** Qont- 
fxaroc xal afffofin^ a£tov. ivBtv Ji {rrlof- 
rtc, tvfov rovrhft rhv alrlnt,ort ovx litov 
rn ctXntatn rltyiyyoq, a\\a ot 

mae* ht\lov le.x* vat * et s ' c ^ 1 " 
nius II. 9. Luna m totum mutuata a 
sole lucefulget. Hino suaviter Loti- 
chins ad Lunam. I. Etejr) 5. 77. 

Hoc quoqus quod tecum rutilos commu- 
nicat ignes 
Soloculus mundi, gloria magna tua e$t. 

nbi c£ Bdrmatoi. Stfc et adVottettflf 
toeum Vulp* et Jao. Douaa. 

K 




6* 



C. VALERII CATULLI 



Ta potens Trivia, et notbo es 
Dicta lamine Lana. 

Ta carsu, Dea, menstroo 
Metiens iter annaam, 
Rastica agricohe bonis 
Tecta frogibos exples. 

Sis qaocanqae placet tibi 
Sancta nomine, Romoliqae 
Antiqaam, ut solita es, bona 
Sospites ope gentem. 



15 



SO 



ft. RemuUque Aneique, haeelectio pJorhoas editiooes iorssit post Scaligerons, 
flle mnerat ex lcc tion c MSC. antique. Sed baoe emeodalionem ipse lo- 
qoon d i mos respaere fidetnr, com rallibi fere Romulus can .inro itm conjangi 
fofeat. Atiod est Ramuli Remique io carm. XXVIII. 15. Hoc accedit, qaod 
is oostram loetionem, qaas molto magis oratkmi aeeoaimodata et vere poetica est, 
eetcri MSS. ei libri reteres omnes, teste editore Cantabrigiensi, amiee coospi- 
ruut. amtiqui ooos MSC. StaL 



17* Tu curw, Deo, menstr. Nonso- 
Immenim ad matoritatem perrenioat 
froges doferiptis Laass earsa mensibas, 
*ed ipsi Diaote qooqoe triboitar, qood 
ffia* Cereri eoorenit. cf. Callim. Hym. 
fa Dian. 130. obi ▼id. Spaobem. et 
qoodad Vossii argotias, oui mere Gra> 
ce et praurtun Atudico Cereremet Dia- 
tum eandem em puUt$, in notis ibi re- 
epondet Emesti. 

tl. 8U quocunque — nomine. nrallis 
oaim nomioibos gaodet Diaoa ojoXim^ 
WfM<, qom ipsa a Jo?e rogavcrat **- 



XumuuUaw. vid. Callim. Hjm. ia Diasv 
▼. 7. et qoje solitasaa diligeatia io haoc 
rem coogessit Spanbem* — Sancta (ayui) 
▼eneranda. Sancta mater Diaoa ia re- 
teri lapide Tbesaori Grater. XLI. 5. 
bona ope sospites h. e. farore too et pa- 
trociaio serres. Hinc otiam Diana 
ZfiTEIPA rel vroXuvx*; * variis olim 
urbibns colta et tanqoam tatelaris dea 
in rariis orbiom et popalorom oaaimis 
expressa est. yid. Spanh. ad CalUmach. 
Hjm. in Dian. td t. 18—36. et 129. 



CARMEN XXXV. 

CjECILIUM invttat. 
Poetjb tenero, meo sodali, 



Amleam mam Oecttiam, cai res 
qaafdam de eommani qaodam amico 
pattfroturu» e»t, quam-primura Novo 
Oomo id se Veronam renire jabet, 
tttarqua lepide monet, ne pakhr» 
s*ttmi WiodltUs, a qua ex eo tenrpore, 
qiO tjoj potm*dt Cjbele Uli leotom 



sit, molto Tehementiaf eam amari ao- 
direrit, se rerocari patiatar ab hoo 
itinere. Somriter aotem ipsamchar- 
tam, qu» mandata referat, tanquam 
nootiam abiturum, ut ssspe Ovidius, 
alloquitur. 

1. Qois faerit CmoiUaf» oon ocrto 



CARMEN XXXV. 



«7 



Velim Caecilio, papyre, dicas, 

Veronam veniat, Novi relinquens 

Comi mcenia, Lariumque litus : 

Nam quasdam volo cogitationes 5 

Amici accipiat sui, meique. 

Quare, si sapiet, viam vorabit, 

Quamvis candida millies puella 

Euntem revocet, manusque collo 

Ambas injiciens, roget morari : tO 

Quae nunc, si mihi vera nuntiantur, 

Illum deperit impotente amore. 

Nam, quo tempore legit inchoatam 

15. LegH enthmtam Dindymi dominam edit. Briz. et Venet male! imeokatmm 
eeribit MnreL de qea scribeadi forma vid. Drackenborcb. ad Iir. Tom. IV. 
p.363. 



constat, qaem tamen ex eo, qaod pocta 
tener vocatar, res amatorias pneoipne 
tractasse teneris et mollibas versibas 
facile colligas. Locam Ovidii, abi 
Callimachas, Sappho, Tiballas et Gal- 
las poctct teneri vocantor,jam indicavit 
Valp. Remed. Amor. 757. et sic ver- 
§us teneri Ovid. Art. II. 273. et car- 
men tenerum apad eandem Amor. III. 
8. 2. — papyre pro eharta, que ez pa- 
pjro JEgyptiaca conficiebatar. rid. 
Schwarz. de Ornamentis Libr. Vet c 
2. p. 22. 23. edit. Leaschn. 

3. Ncvi Comi motnia. Novam Co- 
mam fait oppidam in Insabria ad La- 
jram Larianu vid. Valp. et Cellar. 
NoL Orbis Antsq. T. L Lib. 2. c 9. 
p. 680. 

- 5. Nam quatd. volo cogit. cet. ele- 
ganter pro vulgari ; nam commnnicabo 
cum illo commanis noslri amici sentea- 
tias qnasdam. 

6. Viam vorabit, h. e. samma cele- 
ritate et festinaliooe viam emetietux, 
▼elis reraisque hao advolabit. vorare 
habet notionem incitatioris impetas et 
festinationis, qaemadmodam illi, qai 
cibos avidias et festinatias deglatiant, 
vorare dicantur. Pari modo dioitor 
niiM rapere, «pragiif rn* ofo. rid. Dor- 



▼ille ad Gharit. 1. 9. p. 263. edit Lipe. 

8. Candida puella, polchra. yid. ad 
Carm. XIII. 4. 

9. Euntem, b. e. ire et proficiaei to- 
lentem, ut apad Virg. Ma. II. 111. 
terruit Auster euntes. 

10. Injiciens man. amb.colL injicere 
alicai manas proprie iu malam partent 
dicitur de violento impetu, sed apte 
transfertar ad amantes sammo amoris 
impeta alterias ampleias petentes. Sie 
brmchia collo injicert apnd Ovid. MeL 
III. 389. 

12. IUum deperit,h.e. perdite amaL 
pereant enim qnasi homines prndentee, 
scientes, vivi videntesque, qaos agendi 
Hbertate amor privat, et, qoioqoid ille 
demnm soadet, agere cogiL Sio Ly- 
dia apud Hor. Od. I. 8. 3. amandoper- 
dere dicitur Sybarim ,cujus amore ille 
ita emanoipatns tenebatur, ut rebns 
•ois non amplins vacare ct libere ope- 
ram dare posset. Hinc facile apparet, 
quid sit amor impotens, h. e. ssi non 
compos, sibi temperare nesoiena. Nam 
nt vere Propertias canit £1. II. 15. 3. 

Verus amor nullum novit haberc modum. 

13. quo tempore pro vulgari ex ea 
tempore quo inchaatam Dindymi 




«8 



C. VAIiERII CATULLI 



Dindymi dominam, ex eo misellae 
Ignes interiorepi edunt medullam* 
Ignosco tibi Sappbica, puella, 
Musg, doctior : est enim venuste 
Magna Caecilio inchoatp, mater. 



15 



nam ; intellige antem carmen in Cybe- 
lem, qood scribere adgressus faerat 
Caecilias, necdom absolverat. For- 
tasse primam tantom hujos carminis 
parlem cum lectoribu* tom commani- 
caverat. Vossios inchoare explicat 
perficere et consummare, et in hano 
rem laudat Virg. JEn. VI. 252. sed neo 
ibi inchoare est perficere rem et finire ; 
immo semper apud Ciceronem inchoa- 
tum opponitar perfecto. Egregie in 
rem nostram facit locos quidam in 
Brat. c. 20. meos libros, quos exspectas, 
inchoavi, sed conficere non possum his 
diebus.—Dindymi domina vel Dindy- 
tnent vocatar Cvbele a monte Dindy- 



mo Phrygiae majoris, obi illa coleba- 
tar, at notam. mi&eUa ornate pro illi. 
misella autem jam non est infelix, sed 
misere amans, die zartlich liebende: 
saepissime enim apod poelas amantes 
dicuntur miseri, quorom animus totus 
est in amore. Sio misellus Acmen in- 
fra Carm. XLV. 21. ^etXioi ol <$>i\£oy~ 
rsg Theocrit. XIII. 66. — ignes edunt 
meduliam, of. Moret. ad h. 1. et Cerda 
ad Virg. JEn. IV. 66. macerari lentis 
ignibus de vehementiore amore dicit 
Uor. Od. I. 13. 8. 

1 6. Sapphica musa, pro SappUo ipsa, 
quae Gnecis Musa decima dicta est. 



CARMEN XXXVI. 



IN ANNALES VOLUSII. 



Annales Volusi, cacata charta, 
Votum solvite pro mea puella : 



Lepide et jocose voto se obstrinxe- 
rat poella Catalli Veneri et Capidiui, 
se, tiinulac Catnllos sibi reconoiliatus 
iamborom tela in se contorqoere desie- 
rit, electissima pessimi poetse oarmina 
in gratiam hujus . reconciliationis igni 
comburenda traditnram esse. Cam 
igitar bajas voti damnatse jam persol- 
venda esset haec Diis adstriota fidea, 
jpa* Catullai paellse pietati satisfactu- 
ras saise tanqnam egregie tnalam li- 
fcellam in has partes vocat anuales Vo- 
llttt, Veneremqae, ut favere velit his 
•x voto pael|sB concremandis pessimi 
piXtom carminibos, solemni Deos ap- 
appellat. 
Mut. Voluiju» q»ia- 




onnqae tandem ille faerit setate Ca- 
tulli male feriatus poeta, ad exemplum 
Ennii carmine composoerat annales, 
sed tam infelioi stuoMo et irato Apol- 
line, ut torpiter se deridendam pro- 
pinaret omnibus Annaliam suoram lec- 
toribas. Praster Catallam nemo, quan- 
tnm scio, veteram hojus Volosii poetas 
et ejos Annalium mentionem injtcit, 
de qoibas verissime oecinisse videtar 
Noster infr. XCV. 6. 7. At Volusi an- 
nales * • * Et laxas scombris sape da- 
bunt tunicas. — cacata charta h. e. con- 
tparoata et contaminala malis versi- 
bus,parum honeste! necmagis bonesto 
mala carmina describit Martial. XII. 
61. 10. 



CARMEN XXXVI, 



09 



Nam sanctae Veneri, Cupidinique 
Vovit, si sibi restitutus essem, 
Desissemque truces vibrare iambos, 
Electissima pessimi poetae 
Scripta tardipedi Deo daturam 
Infelicibus ustulanda lignis : 
Et baec pessima se puella vidit 
Jocose et lepide vovere Divis. 
Nunc, o caeruleo creata ponto, 



10 



3. Sancte Livin. male ! 

9. Et hoc Vonet. Grjph. Moret. 

10. Jocose, lepide Soalig. L. MS. et omnes Statii. joeo se Vossias, qaem seqaan- 
tar editt. reeentiores Goetting. Bipont. sed sic otiosam plane est se in versa an- 
ieoedenti. Lubenter igitur acquiescinius in vulgata, qaam dedimus, ex edit. 
.Grjph. Muret. et aliis antiqaioribus. Heins. in not. ad Catall. mavult Jooo std 
lepido, param concinne ! 



3. Sancta Veneri» sic infra vocatur 
Venus sancta Carm. LXVIII. 5. et 
ipse Cnpido sanctus Carm. LXIV. 95. 
cf. Brouckhus. ad Tibull. IV. 13. 23. 
restitutus, h. e. reconciliatas,redditus. 
cf.infr.CVIl. 4. 

5 — 11. Truc. vibr, iamb. eleganter 
iambi dicantur truces, h. e. terribiles 
et minaces, ob timendam inde contume- 
liam. Contumeliosos vocat Hor. Od. I. 
16. 2. de qoornm inventore, Archilo- 
cho, eandem vid. Art. Poet. V. 79. 
iambis autem pleramqae deinceps 
scriptores ad satjras conscribendas uii 
sant ; hinc lafx0i(tn> apad Groecos uihil 
aliad est nisi satjras consoribere. tn- 
brare iambos tanqaam tela venenata, ex- 
quisite pro vulgari scribere. — 7. tar- 
dipedi deo, Valcano, pro igni. cf. Ti- 
bull. I. 9. 49. et Horat. Od. I. 16. 3. 
— infelicibus lignis. ligna infelicia sunt 
aborainanda, at lapis infelix apad Ti- 
bull. I. 4. 60. abi cf. Illastr. Hejne. 
arbor infelix de orace apad Liv. 1. 16. 
locas classicus de arboribus infelicibus 
exstat apud Macrob. Saturnal II. 16. 
cf. Ccelius Rhodigin. Antiqo. Leot. X. 
c. 7. Interpr. ad Grat. C jneg. v. 242. 
Tnrneb. Advers. XVIII. 2.adporten- 
taantem expiandausurpata fuisse ligna 
infelicia apparel ex Ljcophr. v. 1157. 



ubi vid. Meurs. 9. hac pessima puella 
blande dieses lose Mddchen, ot infr. 
Carm. LV. 10. vidit, h. e. intellexit, 
probe cognovit. 

11 — 16. Solemni invocatione ad Ve- 
nerem se oonvertit, et more poetarom 
nomina locorum, quibas prseesse illa 
credebatur» concomalat, ut sepe Ho- 
ratius et Uli. Cam nostro looo com- 
para Horat. Od. 1. 30. 1 seqq. et vid. 
Barmannas Secand. ad Lotich. lib. I. 
Carm. 26. 15. edit. Kretschm. nam 
quo major arbium erat numerus, qoas 
Dii singali proesidio sao fovebant, eo 
major inde illis conciliabatar honor et 
dignitas : hino saepe ipsi dii jactanter 
fere, quas taebantur, urbesennmeravt j 
at Venas apud Virg. Mn. X. 51. 

Est Amaihus, est celsa mihi Paphos atque 

Cythera, 
Idalueque domus, 

c&ruleo creata pont. Sio Grsecis Venas 
dicitar arovroytimq, iicoo-icoeoq SahAo-rnt* 
cf. Rittershas. ad Oppian. Cjneg. I. 
33. Idalium C jpri nemus, Veneri sa- 
crum, in quo oppidulum. cf. Theocrit. 
IdjU. XV. 100. et ibi Valckenar. qui 
plura in hanc rem dabit. Syrosque aper- 
tos : haec lectio, quam Vossius ex vesti- 
giis antiqaorum codicum eruit, haud 




70 



C. VALERII CATULLI 



Quae sanctum Idalium, Syrosque apertos, 

Quaeque Ancona, Cnidumque arundinosam 

Colis, quaeque Amathunta, quaeque Golgos, 

Quseque Durrachium Adriae tabernam : 15 

Acceptura face, redditumque votum, 

Si non inlepidum, neque invenustum est. 

At vos interea venite in ignem, 

Pleni ruris et inficetiarum, 

Annales Volusi, cacata charta. 20 



12. Uriosque in omnibns editionibos veto&tioribos ; intelligi aatem volunt 
iucolos Uria, qa» fait arbs Apaliae in ?ia Appia non looge a Venusio distans, nbi 
V«nns solemni jnodo in celebri templo cnlta sit. Hinc Venus Appias apod Ovid. 
Remed. Amor. v. 659. cf. Heins. ad Art. Am. III. 452. sed aliae etiam nrbes Uria 
/oernni. c/. Cellar. nol. Orb. Antiq. T. I. lib. II. c. 9. p. 902. — Eriosque Ald. 
Uxiosque Soalig. Ariosque Stat. Erycosque Corrad. de All. Uriosque portus Heins. 
in not. ad Catoll. cf. not. 

14. Colchos in libris qnibnsdam Vossii. 

15. Alii Durrhachium vel Dyrrachium. 

19« Pleni turis male in qoibosdam velostioribos. cf. sopr. XXII. 14. 



dobie ceteris [vid. Var. Lect.'] prsefe- 
renda videlur, ad qnam stabiliendam 
egregie facere videtnr vetos epigrara- 
ma Posidippi in Anal. Vet. Poet. 
Graec. Branckii. T. II. p. 46. ep. 3. 

*A Kvtt^oy, S rf Kj&wp*, nal <L Mi\nrov 

UritxysCs, 
Kai xa\b 2 t/p/n c liriroK^TOv Xair&ov. 

per Syrot Vossias intelligil Syros sa- 
periores, h. e. Assvrios, qoi jam prop- 
ter planas et apertas, qnas incolebant, 
regiones, ipsi qooqoe a nostro ex more 
poetarom licenlios in epithetornm nsn 
■ibi indolgentiom vocantur apertl, ot 
■opr. Carm. VII. 5. Jupiter a Lvbia 
arena testuante, obi ille colebatur, dic- 
tas esl astuosus. De apertis Assyrias 
regionibns locom Ciceronis de Divina* 
tion. I. 1 commode jam laodavit Vos- 
sios, qoem adscribam. Assyrii — propter 
planitiem magnitudinemque regionum, 
quas incoiebant, cum cadum ex omni parte 
patensatque apertum intuerentur, trajec- 
tut motusque stellarum ohservarunt. 13. 
Anem vel Ancona orbs maritima in 
agro Piceno. Ancon aotem est osita- 



tios veteribus. vid. Oodendorp. ad 
Caes. Bell. Civ. I. 11. cf. Wesseling. 
ad Anton. Ang. ltiner. p. 101. — Cnidus 
nrbs Doridis in Caria, quae Veneri sa- 
cra ejosqoe signo a Praxitele scolpto 
adeo nobilitata fuit, ut molti ad illud 
visendnm Cnidum navigarent. vid. Piin. 
XXXVI. 5. cf. Paosan. Attic. c. I. 
urundinosa, arondine vel calamis scrip- 
toriis,ut tradit Plin. XVI. 36. abon- 
dans. — 14. Amathus, oppidom Cypri, 
Golgus, Golgum vel Golgi, orbs Cypri, 
onde Venos Golgia. cf. Valckenar. ad 
locum Tbeocr. panlo ante landatom. 
15. Durrachium; orbs Macedoniae, 
mercatora inprimis olim celebris, ubi 
Illyrii et omnes Hadriaticnm mare ac- 
colentes negoliabantor ; hinc Hadria 
tabema vocatur. Mnltis descripsit 
hanc orbem celeberrimam Palmerios 
Vet. Graec. lib. I. c. 19. 

16. Accept.face, redditumque vot. ac- 
cipe hoc votura tanqoam rite peractom 
et solotom ; verba accipere et reddere 
proprie dicoolor de a?re alieno, qood a 
debitore redditum et solutum accipit 
creditor. 



CABMEN XXXVII. 71 

CARMEN XXXVII. 

AD CONTCBBRNALES. 

Salax taberna, vosque contubernalen, 
A pileatis nona fratribus pita, 
Solis putatis esse mentulas vobis ? 

Solis licere quidquid est puellarum 

Ciim ponlta relieto,cui perdito ama- in qnoi odium et iram tnum, effgsuroa 

batnr, Catallo, in labernim qutudam ermt, degebtnl. 2, A pilialii nimafTti- 

libidinit utu ioiaaeni tecedent tnrpi- tr. pila, h. e. nona inda * Castoria at 

taribi oorporimui copiam faceret om- Pollacit templo Uberni ; onilibel eaim 

ntbni huic Veneriipnlanlrem edennti- tabernte, ut rocilim ■ prnitereanlibui 

bai, gratiter huio Ubernm tt nbjecii* eaimidTerleretur, pila tire colamelln 

iitii bominibnt, qoi Hbidii.it caasa in appotiu fuit. Piietitifralrti mnt C«s- 

illa cnmmorabanlar, indiguatnr poela, tor etPollui, pileoa gesUntea, quorum 

■ quornm mullitadine ut ut Dumerota figurn, ab corooi fabnlotit naltlibui, 

*e non dcterritum iri ait, qao minai il- diateclnm per medium oii paianien 

e*nlgatia eorum flagiliia, turpai noUi cian. Dcor. Diil. XXVI. ad quemlo- 

illoram fams incral. cainerndiUetcopioiade Dioacaroram 

1 — i. Stlax (uBerno.Ubernt jgrnent insignilina ct minuteriit diapattlio td- 

cnoponn Tel locus poblicaa, nbi com- jecU et Vosjii ad Noslri locnm de 

polandi confabulandique caata conDue- Dioicaroram pileii prolita sententia 

bul bominea ; et quin in ejuuiodi lo- recte refnttta e>t a Viro Incomparabili 

eit libidini plernmque fenestne qnati Heinslerfauiio T. I. p. !81 — 587.— Si- 

aperiri tolenl, non raro io istii lalier- tum antem fuit templum Catloril et 

iqntm Inpanaribui, Poltnoit in foro Romauotd lacum Ju- 

t meretricula:, qaat tnroE. iid. Cl. Adlert anifuhrliobe 



m Cflpe nrreof, h. e. qni tiroi te priesUre ne- 

menim queuot, bircia cutrtlit lioiiles. Inter- 

pnctn- pretet eiplicant hircoi hominea ficdoi, 

lejuio, hircum olentet, h. e. uclro nxillarum 

et in- odore laboranlet, et hino pacV.il de- 

ItilJ^mmt [iritini i|inni/i n fn teitandot, de qaa re Tid. td. Carm. 

' " i dobet,— amtnber- LXIX. 6. sed prior eiplictlio tpliut 

nequitia tabeodem tcr qiiod udttii inrulii cet. sedtre pro- 

it. Parimodo cat- prie dicitar de iia, qui deaidd in ali- 

! | .. ■ i lcra de scorta- quo looo aotnmorantur et igniTO otio 

.,|-.,.l Cie. Verr. V. diffluunt; id quod Tel maiimeTalel de 

40. vlii iltnd cmt.ibenium mulieorit hominibat libidinit caata in labernii 

milkix iH illo ... . i. ; i ma liltoi*.— ledenubui, qui 

Eleginirr auteni Bnminni indignationit Tocantnr itiwro. Sio apnd 

imul IrSsi etu3tr&ai. vid. qoa 







72 C. VALERII CATULLI 

Confutuere, et putare ceteros hircos? 5 

An, continenter quod sedetis insulsi 

Centum, aut ducenti, non putatis ausurura 

Me una ducentos inrumare sessores? 

Atqui putate : namque totius vobis 

Frontem tabernse scipionibus scribam. 10 

Puella nam raea, quae meo sinu fugit, 

Amata tantum, quantum amabitur nulla, 

Pro qua mihi sunt magna bella pugnata, 

Consedit istic, Hane boni beatique 

Omnes amatis : et quidem, quod indignum est, 15 

Omnes pusilli, et semitarii rncechi ; 

Tu praeter omnes une de capillatis 

10. Sopionibus tentat Vossias, cui sopiones extincti aot sopili carbonef snnt, 
£<favfa. aliis plaoet titionibut vel scriptionibus. 

11. Puella namque qua meo sinu fugit in qaibasdam vetustioribus. Sed Mareto 
et Vossio magis arridet vetus lectio, qaara praeferunt libri veteres Ald. Venet. 
Puella nam modo qu<e meo sinu fugit ; nostram lectionem debemus Statio, qui 
omnibus in MSSC. invenerat puella nam me que meo : in uno autem qu<t meo 
e sinu fugit. Edit. R. qu<e e meo sinu t sed prapositiones saepe apud poetas 
negliguntur. 

13. Bella patrata Scaliger, probante N. Heinsio in Not. ad Catnll. 
15. Versus sequentes male in editionibus quibusdam antiquis sede sua moti 
trahuntur ad earmen proximum, qaocum plane non cohserent. 

Tvrtaeum p.143. — continenter, nach der Ium semiostum notare videtur, quo for- 

Reihe, einer nach dem andern; uno tasse eo consilio jam carbonis loco 

quasi ordine et tenore. Sic Graeci nsurus erat, ut eo altiori loco, ubi non 

rutsX**c.9Mh*XK&9*ifc*~- -centum aut du- facile deleri posset, criminosam in- 

eenti, numerus rolundus pro multis. in- soriptionem appingeret — vobis, in ves- 

rumare, flocci pendere, non curare, in- tram contumeliam. 
juria lacessere. cf. ad Carm. XXIX. 12. Amata tant, quant amab. Sic 

10. et X. 12. Dilucide autem ex hoo supr. Carm. VIII. 5. 
loco apparet ro inrumare non propria 13 — 17. Pro qna mihi sunt magna 

significatione accipiendum esse, cum b, pugn. h. e. de qua magnee mihi cura 

statim additur namque totius vobisfron- rivalibns excitatae sunt lites. bellum 

tem tabernte scipionibus scribam, h. e. pugnare dictuin est ut pugnam pug- 

totius tabernae fronti [i. e. extremoe par- nare, bellum beUare cet. 14. consedit 

ti] flagilia vestra inscribam, ut palam istic, sedem propriam quasi ibi fixit. 

fiant et ab omnibus praetereuntibus hanc boni beatique, qualis nimirum bo- 

cognosoantur. Non raro euim, car- nitas et beatiludb cadit in homines, 

bonibas praecipue, in aedium foribus ab qni v. 16. vocantur pusilli [h. e. abjecti, 

inimicis notari evulgarique solebant impuri fxw^v^oi, *pod Martial. II. 

hominum vitia. Plaut. Merc. II. 3. 74. 10. 2. pusillus opponitur bello] et semi- 

Impleantur mett fores ehgiorum carbo- tarii mozchi meretricum diobolariam 

nibus; ubi vid. Interpret. hinc carftorw seclalores. 

notare est perstringere. Hor. Sat. II. 17. sqq. Une, ad usam hujus voca- 

3. 248. Scipio igitur hoo loco bacil- tivi probandum huno ipsum Nostri lo- 



CARMEN XXXVIII. 



98 



Cuniculosae Celtiberie fili, 

Eguati, opaca quem bonum facit barba, 

Et dens Hibera defricatus urina. 



20 



18. Celtiberosa MS. Prisciani, unde Vossins jam ad Melam. p. 233. conje- 
cerat Celtis perout; sed nostram lectionem cuniculosa ex nummo, ubi sedens cam 
olcse ramo mulier et adslans cunicnlus, peculiare Hispanis symboiam, exhibetor, 
defendit Spanhem. de V. et Pr. Nom. Diss. IV. p. 179. 



cara laadant Grammalici. de capillatis, 
capillos enim alere et promiltere sole- 
bant Celtiberi et Hispani. Cunicuhsa 
vid. Var. Lecl. opaca quem bonumfacit 
barba et dens cet. h. e. qai prseter bar- 
bam opacam et dentium candoreni, 
raalta urinae fricatione qusesitum, nihil 
habet, qno se commendet, cojas omnis 
bonitas in barba et dentibus spectatar. 
barba opaca eleganler dicitur prinia 
lanugo, qus genas qaasi inombrat. 
Claudiau. iu Prob. et Olyb, Cons. v. 68. 



Ante genas dulces quam flos juvenilis 

inumbret, 
Oraque ridenti Umvgine vestiat etas. 

ubi vid. Barth. Sic Graecis to vpo<rmrov 
ro~f lovXoig Karetatua^ta-^at dicitor. cf. 
Virg. jEn. VIII. 160. ubi plara in 
Iianc rem ex grsecis scriptoribas con- 
gessit Cerda. Fundus est in Homeri 
Odyss. XI. 318. 31 9.— de dente Hibera 
urina defricato cf. ad Carm. XXXIX. 
19. 



CARMEN XXXVIII. 

AD CORNIPICIUM. 

Male est, Cornifici, tuo Catullo: 

Male est, mehercule, et laboriose, 

Et magis magis in dies et horas : 

Quem tu, quod minimum facillimumque est 

2. Hercule me Muret. mercule Coorad. d. All. 

3. Magisque et magis Grj-ph. Moret. Valp. Voss. sed magis magis sine copala 
dicitur qaoqae infra LXIV. 275; 

4. Quam inepte tentat Corrad. 

Catullas cam gravi rei cajasdam 
adversae, quam expertas fuerat, afflio- 
tus dolore a Coruificio, ut in doloris 
sui societatem veniret, animiqae tristi- 
tiam molli quodam earmine levaret, 
frustra hano fidem sibi probandam ex- 
pectasset, jam negfoctae amioiti» cul- 
para ei exprobrat. 

1 — 6. De Cornijicioyid. Barmannum 
«d Ovid. Trist. II. 436.— 2. laboriost 
mihi est, h. e. maito dolore mthi labo- 
raadum «#t, maaera mibi sors ett.— 5. 



allocutione h. e. consolatione, nt alle- 
quium apud Ovid. ex Ponfo L 6. 18. 
Trist. IV. 5. 3. vid. Bentleius ad Hor. 
Epod. XIII. 18. et Drackenboroh: ad 
Liv. Lib. IX. 6. Tom. II. p. 682« et 
aio saipe alloqui est consolari. vkk 
Vulp. cni adde illastre exemplam ex 
Seneca Troad. v. 622. Aliosparentcs ab- 
loqui in luctu decet: Tibi gratuian* 
dum esU Inteliigo aatem per aUemi» 
tienem csrmen eonsolatoriam ob ▼er<- 
■amultimam. 

L 



74 



C- VALERII CAT UI/LI 



Qua solatus es adlocutione ? 
Irascor tibi. Sic meos amores ? 
Paulum quid lubet adlocutionis, 
Mcestius lacrimis Simonideis. 



6. Vic tneos amoret roale vnlt. Heins. in not. ad Catull. — Totum Iiune versum, 
cura nexum non posset . asseqoi, aadacter ut solet, statim post tertium posuit 
Soaliger. 

7. Paulum quid vel quod in quibusdam vett. Paulum quidlibet Gryph. Muret. 
et alii, quod fortasse sic explicari potest, ut subintelligatur satis fuisset vel sic : 
paulum quidlibet allocutionis a te profectnm Masstius fuisset lacrimis Simonideis — 
PauXum quodjuvet Vossius approbante Heins. in not. ad Cat. 



6*. Sic meos amores? scfl. curare 
soles. Tam parum curas id, quod ani- 
mom meum graviter afficit ? eleganter 
aulem ad vim doloris exprimendam 
verbum omittitur. amoret accipio de 
amore a puella perfida interrapto, adeo- 
que infelici. Fortasse enim omuis do- 
lor Catnlli pertinel ad perfidiam puellse, 
quam carmine superiore a se in taber- 
nam secessisse ait. amores saepe sunt, 
quod nos dicimus die Liebschaft. cf. 
nosad Carm. X. 1. Vulpiuscogitatde 
pnematura morte fratris, de quo vid. 
Carm. LXVIII. 

7. Paulum quid lubet adlocut, in- 
terpretor locum paulo obscurum et im- 
plicitum sic : lubet opto et desidero 
faulum quid adlocution. brevem tan- 
tommodo consolationem, breve carmen 



consolatoriura, quod moestius sit lacri- 

tnis Simonideis, miserabiles et flebiles 

elegos Simonidis superet. cf. Var. 

Lect. lacrimx paulo sublimius de car- 

minibus, quae lacrimas movent. Si- 

monidem autem scribendis carminibus 

operam dedisse vel ex Phaedri fabulis 

notum est, multum prascipue valuisse 

videtur in tractandis rebus lugubribus, 

et molliori sensu excitando, ut hic ipse 

Nostri locus docet. Hinc laudatur 

lL[Aovtin<; h fyhtoig apud Scholiast. 

Theocrit. ad Idyll. XVI. 36. vid. de 

Simonide Munckerus ad Hygin. Fab. 

CCLXXVII. Baylius Dictionaire His- 

torique et Critique s. h. v. et quos lau- 

dat de iyxwfxLoii;, quae Simonidi tribuun- 

tur, Wesseling. ad Diodor. Sicul .T. L 

p. 41?. 



CARMEN XXXIX. 

IN EGNATIUM. 

Egnatius, quod candidos babet dentes, 



Egnatinm, hominem stultum et in- 
eptum exagitat, qui, quum ex more 
patrio, Celtiberis proprio, dentibus uri- 
ma quotidie lotis et perpolilia cando- 
rem oonciliare studuisset, nsquequa- 
que, nt dentes candidos ostentaret, nec 
loci neo temporia ralione habita, in re 
gmvi «que ao tristi, ridere solebat. 
Ab hoc igttur ineplo etimportuno risu 



avocare studet hominem, ex ea pneci- 
pue ratione, quod, quo candidiores et 
expolitiores ejus dentes sint, eo plus 
urinse enm bibiase indicent. — Catulli 
rivalem foisse Egnaliom apparet ex 
oarmine XXXV II. ubi jam notavit 
ejus stnporem v. 17. sqq. — Compara 
cumNostro jam a Mnreto allatum looom 
Alexidis Comici apud Athenseum lib. 



CARMEN XXXIX. 



75 



Renidet usquequaque : seu ad rei ventum est 

Subsellium, cum orator excitat fletum, 

Renidet ille : seu pii ad rogum fili 

Lugetur, orba cum flet unicum mater, 5 

Renidet ille : quicquid est, ubicunque est, 

Quodcunque agit ; renidet. Hunc babet morbum, 

Neque elegantem, ut arbitror, neque urbanum. 

Quare monendus es mihi, bone Egnati : 

Si urbanus esses, aut Sabinus aut Tiburs, 10 

Aut pastus Umber, aut obesus Etruscus, 

2. Pro seu ad vitandam dipbthongi elisiooem in hoo et quarto versa Vossia* 
legit »". 

9. Quare monendus est mihi. Bane Egnati, pauoi. Vossias legit qoidem es, 
sed interpnngit post mihi. 

11. Parcus Umber in plerisqne vett. nnde fecit Scalig. porcus Umber, qnefli 
seqailar Bipont. param recte ! noloit enim Catallas Umbros ridere, sed potias 



XIII. abi inter alias meretrieam artes 
refert ; 

.*£u$oitV oMrrac \ox*t\ i£ &vay*ne hT 

yt\av, 
"ly* &i»p~tv ol fraforrie to rr6fx, »c 

xofx^ov QoptT cet. 

oui adde Ovid. Art. Am. III. 279. 
seqq. 

2 — 7. Renidet, renidere jam est: 
os ridendo ita diducere, ut dentes 
[quos Gneci inde yikaoinut vooant. 
Pollax II. c. 4. Sect. 91.] renideant 
et effulgeant. — u&quequcupie, h.e.quovh 
teropore etloco, qoavis occasione; ele- 
gaiuter mox ipse banc particolam cir- 
camscribit. 6. quicquid est t ubicunque 
est, quodcunque agit — seu ad rei ventum 
estsub. cct. h. e. sea ad caasam reo ex 
sabselliis dicendam ventura est, nbi 
causae patronas orationis gravitate 
saepe ita percellit animos adstantiam, 
nt sibi a lacrimis temperare nequeant. 
Subsellia in judiciis saut sedes judi- 
cam et patronoruni utriusque partts. 
vid. Ernesti Clav. Cic. s. h. v. sed 
hoc loco reis quoqve subsellia assig- 
nantur. fietum excitare de miserabili 
dicendi genere miserabiliter explicat 
Valpias. — 5. unicusjilius jara est/uo- 
yoytWjc, ot acerbior lnclaj exprimatur. 



aliasfere uniens est iy*miTo$,dileot«s. 
7 — 16. Hune habet mcrbum : mortms 
passim de vitio animi vel insania ; Ter. 
Eunnch. II. 1. 19. alia exempla dabit 
Cort. ad Sallnst. Catil. XXXVI. p. 
223. sic vicoe apad Grsecos. of. Victor. 
V. L. I. 14. et Triller Obs. Critic. 
p. 377.— 10. Si, etiamsi, lioet. vi<L 
Grsev. ad Cicer. Epist. ad Famil. XJL 
11. Dr?.ckenborcb. ad Liv. XXXIIL 
49. T. IV. p. 758. — urbanus, b. c. Ro~ 
manus, Sio urbanus pro Romano diei- 
tur Cic. BruL 46. «t urbs sepisstme 
pro Roma, vid Cort. ad Sallast. <tn 
Catil. LII. p. 333. — Recenset jau 
poeta nobiles qaosdam Ilalise popales, 
a bona corporis babitudine et puritat* 
laudandos. — 11. pastus Umber [ex 
emendatione Vossii, vid. Variet. Leet.J 
h. e. pinguis, bene saginatus, bene cu- 
rata cute wi/uiXnc. cf. Vossias. obesus 
Etruscus e copiosis, inquit Muretus, 
freqaentibnsqae sacrificiorum epulis, 
qaibus ea gens plarimum dedita fuisse 
dicitur. — 12. Lanuvinus ater, Lann* 
viam fuit oppidum Latii et manioi- 
pium, cuHu Jdnonis Sospite celebre. 
13. «t meos, quoq. atting. nam Verona 
pertinet ad Italiam transpadanain »-«14. 
lavit a lavere, quod apud Virgilifqn, 
Horaliuro et ajUo* ocourrit, 



76 



C. VALEEII CATULLI 



Ant Lanuvinus ater atque dentatus, 
Aut Transpadanus, ut meos quoque attingam, 
Aut quilibet, qui puriter lavit dentes ; 
Tamen renidere usquequaque te nollem : 15 

Nam risu inepto res ineptior nulla est. 
. Nunc Celtiber es : Celtiberia in terra, 
Quod quisque minxit, hoc solet sibi mane 
Dentem, atque rupsam defricare gingivam ; 
Ut quo iste vester expolitior dens est, 20 

Hoc te amplius bibisse praedicet loti. 

teadare sacculenta Umbroram corpora. Pro Parthus, qaod invenerat Meleager, 
legit/artu* — pinguis Umber qaidam. 

lt. Lanuvinus acer in quibasdam vett. 

17. Nunc Celtiberus, Celtibevia in terra vel nunc Celtiber, Celtiberia in terra in 
pletisqae vett. editt. et MSC. teste Statio. Scaliger in MSC. et vett. edilt. se 
ktvenbse ait : Celtiber ex Celtiberia in terra, nnde ille legit Cettiher in Celtiberia 
terra. editor Cantabrigiensis bene tentat Nunc Celtiber et Celtiberia in terra, sed 
mafo explioat: Nunc cutn $i$ Celtiber, et Heins. in Not. ad Catajl. vult: Nunc 
Ceitiber e CeUiberia terra; fortasse, ut meam qaoqoe interponam sententiam, 
Nunc CeUiber, at Celtiberia in terra. Qaam in textum recepimas lectionem, 
Nunc CeUiber es, exstat in edit. Gotting. et Bipont. haud dabie ex edit. Corrad. 
de Allio. 

19. Pumicare gingivam legit Apnleias in Apologia huno versam proferens. 



' 16* Namrisuineptoresineptiornulla 
est. Antiqnam et veram dictam. Sio 
in Gnomicis v. 83. 84. p. 224. edit. 
Druuck. 

. Ttkmq «icaipoc h &(xnoit; foiyov xaxo'v. 
. nXf y o (A&poG, xav n /xh ytXotov jj . 

17. A7tmcCeft}6er,popuIusHispanis 
Tarraconensis. CeUiberia terra diotum 
u* lerra Africa, terra Hispania, terra 
Campania. vid. Valp. ad Tiball. I. 9. 



33. et V. V. D. D. quos bene multos 
in hanc rem laudavit Drackenborch. ad 
Sil. Ital. XVI. 180. cf. eniidem ad 
Liv. XXV. 7. Tom. III. p. 956. 

18. Quod quisque minx. cet. Idem 
de Celtiberis tradit Diodor. Sicul. 
Lib. V. to af&fxa \o6ovfi oug» xat rovs 
oJovTctj. nbi vid. Wesseling. T. I. p. 
357. qai in eandem rem indicat locam 
Strabon. Lib. III. p. 249. abi cf. Ca- 
saobonas. 



CARMEN XL. 



AD RAVIDUM. 

Qu^enam te mala mens, miselle Ravide, 

Fororem Ravidi increpat, qai seterna ejns puellam [vel poerum] ad amorem 
ab Iambis Catalli timenda conlamelia gollicitaret. 
se deterreri non passas sit, quo minus 1. Qu&*am te mala mem cet. Wie 



GARMEN XLI. 



77 



Agit procipitem in riieos iambos ? 

Quis Deus tibi noli bene advocatus 

Vecordem parat excitare rixam ? 

Anne ut pervenias in ora volgi ? 5 

Quid vis ? qualubet esse notus optas ? 

Eris : quandoquidem meos amores 

Cum longa voluisti amare poena. 

6. Io uno MSC. Statii legebatnr Qpia vis; hinc feoit Qvo vis qualubct em notus 
optas. Cuivis qualubet esse optas, Vossius. 



kannst da aaf den angliicklichen Ein- 
fall kommen, dicb mit Gewalt in meine 
Iamben zu stiirzen ? — mala mens, mentis 
peirersitas, dementia. 

S. Quis deus non bene adv. nam mala 
consilia aeqne ao bona a diis imroissa 
dioebantar. Valpias laadat Hom. Iliad. 
XVII. 469. 

Aurl/urioy, rlc tm w BtSv wxi^i* 0ovXh9 
'Bv erhQto-o-tv IBntu, jmu i£i\ito fyivtif 
l<r8\a<;. 

. 4. Bixa vecors, cum qois alterom, cai 



impar est, temere ad rixam lacessit. 

5. Ut pervenias in ora volgi, ut per 
iambos meos vulgo innotescas, et ore 
omnium feraris et differaris. 

6. Quid vis? Quid quaeris et tibi 
vis? qualubet sc. ratione, qooconqae 
modo, licet per iambos mordabes sit, 
notus esse optas ? 

8. Amare meosamores, paellam meam 
tangere. cf. ad Carm. X. 1. cum longa 
pama, at semper daret inde tibi con- 
tracta ignominia ad posteros per ii 
bos propaganda. 



CARMEN XLI. 



IN AMICAM FORMIANI. 

Axne sana illa puella defututa 

1. Acme illa, illa puella aUfututa Tota. in plerisqne editt. vett. qaod temiit 
etiam edit. Bipont. In libris MSSC. fuit ameana vel amean, nnde fecit Stat. 
Acme una puetla et Vossius Ain' sana puella — Valpianas ex edit. Vossii senrarit 



Meretricem qaandam turpem et de- 
formem, ingenli pro libidinosa nocte a 
Catullo postulato pretio, delirare et 
medicorura propinquorumque cura? tra- 
dendam pntat. 

1 — 7. Defuiuta tota, i. e. assiduo 
scortationis nsa plane confecta et de- 
trita. Infira Carm. CX. 8. Qwc sese 
toto corpore prostituit — miltia decem sc. 
sestertium. 4. Formiani, Mamurra: 
Formiis nati. vid. Arguiu. ad Carm. 



XXIX. 5. Propinqui, furiosorom e- 
nim eorumque pecunias curam ex legt 
susoipere debebant agnati et geatilaa. 
Aucter. ad Herenn. 1. c. 13. Hi»o 
Horat. Epist. II. 2. 136. 

Hic ubi cognatorum opibus curisque re- 

fectus 
Expulit helleboro morbum. 

cf. eundem Sat. II. 3. 218. 



78 



C. VALERII CATULLI 



Tota ?' millia me decem poposcit ; 
Ista turpiculo puella naso, 
Decoctoris amica Formiani. 
Propinqui, quibus est puella curae, 
Amicos medicosque convocate : 
Non est sana puella; nec rogare 
Qualis sit solet haec imaginosum. 



Ah me t an illa fmclla defututa — nos dedimns leclinnera prae ceteris nobis proba- 
Um ex edit. Gotting. cui egregie respondere videtur vers. 7. 

7 — 8. Nec rogate Qualis sit, solet h<tc imaginosum L. MSC. et omnes fere 
impressi. Nec rogare Qualis sit solet hac imaginosunu Mnret. qni imaginosutm 
explicat de speculo, ut sit : speculam de saa forma non consalere solet. Salmas. 
ad Solin, p. 1087. legit : dolet hfc imaginosum, quod explicat : fxainrai, fyeriria 
imaginihus laborat. Vossias, at novam inferret obscenitatein, exsculpsit ix 
fAmyUw ©£«», qoid quod sit, apod ipsnm videant harum deKciarura copidi. Hetc 
imago nasum inepte Turnebas, ineplias tamen Corrad. de All. en imago nasum! 
eoi adhseret edit. Gotting. vid. not. — ln editt. antiqois Venet. Gryph. et aliis 
eom sequenti oarmine hoo conjungitur, a qoo quidem illad diejungendam esse 
reete jam monuit Victor. Var. Lect. U. c. 15. 



7 — 8. Nec rogare Qualis sit solet cet. 
Nom parum hic iocas ingenia Virorum 
Doctorum exercnit. [vid. Var. Lect.J 
Pieriqoe seqoontor Scaligerum, qui 
legit nec rogate, Qualis «f. Solet httc 
immginosum t et supplet ad vocem ima- 
ginmum morbum a?grotare. per mor- 
tmm immgmosum autem intelligit $**- 
«sVfurra, quss animo occurrunt, in cu- 
jus eemtentiam vide qasa disputat Bor- 
maam. See. in Antholog. T. I. p. 465. 
Sealigeri explicandi rationemi, quod 
mireris, amplectitur etiam Nic Heins. 
ia Not. ad Catoll. qai per imagmosum 
BMrbam, qao laborasse meretricem to- 
Immt, ioteUigit cum concentus carminnm 
jWMftmt, et pmUntUms ocniis wnri<n>« 
mt aemsos ait : srnnm mm esf , nmm totm 
mrti nH »wi arris tinnihtm mtditmtur. — 
Bqeidemi lobeater faleur, ne momdmmi 
a memio saeo impetrare potnisse, mt ia 
eUm m V. V. D. D. ad mmmcloeeni mllm- 
tm *el explioatieme vet eaaemdatiome mc- 
qaieseerem. Isao totam tocmmi rel 
plame mmtilemt, vel alia eerte medelm 
samaadami petu. Cardo rei Tertilar ia 
voce imagbmHm, qine rel damoamda 



[si vox damnanda sit, quss semel tan- 
tam apad veteres occarritj vel expli- 
catioue joranda videtur. Jam vero 
cora imaginari recte apad bonos scrip- 
tores dicitnrde iis, qai imaginem quan- 
daro sibi fingunt et animo concipiunt, 
mon video car non eodem jare a Ca- 
tullo imaginosa dici potaerit ea, cajos 
tanquam febri correptse phamtasia in 
fiagenda, qoa sibi placeret, imagine, 
mnltum valuerit. Qoodsi vernm est, 
locos fortasse ita constitoi possit ; 

— necrcgare 
QuaUs sit, sofet ; en immginosmm ! 

h. e. mec in se descendere et qnserere 
solet, qoam vilis et deformis sit ; em 
qoantam ejus phantasia valetim fingem- 
da sibi de se formaque soa imagine ! 
Im eaademi sentectiam legi qmoqae pos- 
sh: 



ragmrt, 
Qumlis sit, solet hmx 

Sed illad en immginosmm! mom eoi 
grmTims fimit epigrasmma, aed etiami ad 
aatiqaam leetiememi im MSSC. AcmillU 
Statiief immgin*>um propias 



CARMEN XLU. 



79 



CARMEN XLII. 



1N QUANDAM. 

Adeste, hendecasyllabi, quot estis 
Omnes undique, quotquot estis omnes. 
Jocum me putat esse moecha turpis, 
Et negat mihi vostra reddituram 
Pugillaria, si pati potestis. 5 

Persequamur eam, et reflagitemus. 
Quae sit, quaeritis? illa, quam videtis 
Turpe incedere, mimice ac moleste 

* 

8. Myrmice raale in vett. edit. pro mimice, quod recte revocavit Stat. murice 
Corrad. de AU. ritmice Erhardos ad Petron. c. 126. 



Ad vindicanda a mereirice sibi sab- 
dacta pagillaria omnes undiqne con- 
vocat hendecasyllabos, eo consilio ad 
meretricem jam amandandos, ul subla- 
tos codicillos, tanqnam rem sui juris, 
alta et contumeliosa voce ab ista refla- 
gitent ; — sed raox eosdem, cam omni 
convicioram geuere asi nihil apud per- 
frictae frontis meretricem proficere pos- 
sent, rationem invertere et rem blan- 
ditiis tentare jubet. 

1 — 8. Hendecasyllabi, jaciendis enim 
conviciis aeque apli ac iambi visi sant 
hendecasyllabi, ut apparet vel ex boc 
carmine. 3. jocum mt put. digoum 
qaem ladat et parvi pendaU Sic pas- 
sim jocut de iis, qui sunt ludibrio. Pha> 
dr. Fab. I. 21. 2. Petron. c. 57. vid. 
ad atramqae locam lnterpretes. — 4. 
negat reddituram, sc. se, quod saepe 
apud poetas negligitor. vestra, nam se- 
dem qoasi propriam habenl versos in 
poetarom tabellis. pugiUaria vel pugil- 
lares erant codicilli parvi, quorom ta- 
bella3, at nanc qaoqae conciunari so- 
lent, faerant a fronte dissectae, a tergo 
consutse compactseque ; atpleramque ia 
alraque planitie ceratas, vid. Schwartz. 
de Ornamentis Libr. Vet. p. 179 et 
128. edit. Leuschn. et quse de usa et 
forma codicilloram dispatat Barman- 
nas io prafatione ad Petronium non 



longe ab initio. si pati potestis, si per 
vos fieri potest, nt inulta cum ista soa 
protervitate elabatar meretrix, sed oer- 
te id fieri per vos non potest; agedam 
igitar, versequamur eam et reftagitemus 
pugillaria. — Ita sacpe apnd poetam nex- 
asqaserendas est. Istam eniminterpanc- 
tionem a plerisqoe edilionibas reoep- 
tam Pugillaria: si pati potestis, Per- 
sequamur eam et refl. vix verba adait- 
tere videntur. 

8. Turpe incedere, quod fit ah iis, 
quorum incessos, ut Petronius ait, ita 
arte compositus est, al ne vestigia qal- 
dem pedam extra mensoram aberreat. 
Ejasmodl aatem gressam delicatam me- 
retrices imprimis placendi caasa fioge* 
bant. Hino Ovid. Art. Am. III. 
299 sqq. 

Est et in incessu pars non temnenda de- 

coris ; 
Adlicit ignotos Ule,fugatqueviros. 
H<ec movet arte latut tunicisquejluen- 

iibus auras 

[cf. Propert. I. 2. 2.] 

Excipit; extensos fertque superba p#- 

des. 
Illa velut conjux Umbri rubicunda sm* 

riti 
Ambulat; ingentes varicafertque gra- 

dus. 



80 



C. VALERII CATULLI 



Ridentem catuli ore Gallicani. 
Circnmsistite earo, et reflagitate : 
Mcecha putida, redde codicillos ; 
Redde, putida moecha, codicillos. 
Non assis facis ? O lutum, lupanar, 
Aut si perditius potest quid esse. 
Sed non est tamen hoc satis putandum. 
Quodsi non aliud pote est, ruborem 
Ferreo canis exprimamus ore. 
Conclamate iterum altiore voce: 
Mcecha putida, redde codicillos, 
Redde, putida mcecha, codicillos. 
Sed nil proficimus, nihil movetur. 
Mutanda est ratio, modusque vobis, 
Si quid proficere amplius potestis. 
Pudica et proba, redde codicillos. 



10 



15 



20 



13. O Imtmm, # Impmmmr tcI # lutum _ 
Tiwiii. — Oblitmm m lupauar teotat Heios. 
im leeten ait obUtmm lupamar. 
16. NomaBmdpotestim MS8. Stat. 



Tolt Stai. # hrtmm Upmmmre 
oot. ad CatalL qaia, teate Voaaio, 



nen Ioterpretee ad Petroo. 
et Baivants ad Pbsedr. 
Fabel. V. 1. 13. imeedere eeten proprie 
do ne» qn graritaten qoaodan et dig- 
oitaten iaceaaa affectaot. Prop. II. 2. 
d. et Serr. od Virg. Sm. 1. 46.— mi- 
miemetmoletteridereestmtoTem iaaoroai 
«t iograto aaore ridere, emtuli ore GmU 
ore patalo el late didecto, qaali 

Galli- 



11« Pmtida, ridicela ob aimium et 
anlta arte qesaeitam placeadi etodien, 
iaeptis noribea diepliceee. 

13. O lutum pro Lutuitnta, eordjda, 
ot aaspe loqai aoleot Comici. Sic ttw 
por aopra Carm. XVII. 21. pro bo- 
niee atapido. Sie armum apod Cicer. 
adAttie.lT.31. Pro Pab. SexLe. 11. 
ef. Taroeb. Adrera. XXIX. 17. htpa- 
mmr pre hupa, 8ie eareer apod Tereot. 
Pborm. III. 2. 25. probonioecaxeere 
digop. 

14. Amt m quid perduims h.e. rilioa 



et abjectios. 

16. Quodu mom aliud pot* est eet. 
Qoodai ooo aliaraliooe adextorqeeeda 
pogflburia oobia oti lieet, eiprhmamms, 
capiimcic eerte teotabaaaa podoreoi 
Ferreo canis ore, doro et inpedeeti ore. 
emmu eaim jam aotiqeissimistemporibes 
feit impodeotia* iomgo. In TeJgee oo- 
tom eat Honerieen a amw w g. Tid. Spee- 
ben. ad Caltim. H. io Cererem r. 64. 
et Ioterpretea ad Petroe. c 74. Sie 
apod TereoL. Booocb. IV. 7. 33. Aim' 
veroemmisf — et eo» eoden seeso t. 35. 
o* dmrmm, obi io edit. BipooL satis le- 
pida, qndea aoo raro io iln Teodi so- 
leot, adjeeta eat expKeatio. duriut 
quamquod mmitmtmr eteomeoquaiur. [ab 
os, omis] imo duri oru [ooo ents] komo 
apod Ci ccr o ocm et Liriam diator, co- 
joa ea aolla re fecQe natator aot pe- 
dore sefaodilar, qoi onoen pod< 
exeit. 

23. AmpHms, alia ratioae ples. 



CARMEN XLin. 



81 



CARMEN XLIII. 

IN AMIGAM FORMIANI. 

Salve, nec minimo puella naso, 
Nec bello pede, nec nigris ocellis, 
Nec longis digitis, nec ore sicco, 
Nec sane nimis elegante lingua, 
Decoctoris amica Formiani. 
Ten' provincia narrat esse bellam ? 
Tecum Lesbia nostra comparatur ? 
O seclum insipiens et inficetum ! 

1. Nec nimionato Soalig. probante Heins. in not. ad Catoll. 



Desoripta Formiani amioas deformi- 
tate, non satis mirari potest poeta insi- 
pidom eornm ingeninm, quibas iita 
bella et digna, qnss com Lesbia com- 
paretnr, videri possit. — In eandem 
•criptum est Epigram. XLI. qaod con- 
fer. 

1. Salve, tlpomutSe : nam profecto illam 
non salvere, sed abire potios in malam 
rem jabet. Pari modo passim nsn ve- 
nire solet Vale ; cf. ad Carm. XI. 17. 

« 

Graviter aatem bac solemni qnasi allo- 
ontione exordiri alias solent poetse car- 
mina, Deorom Dearnmve vel Heronm 
laades celebratari. — nec minimo naso, 
Fait iste nasas, qnem prae se tnlit me- 
retrix, turpiculus, ut vocatar Carm. 
XLI. 3. sive fuerit nec minimut b. e. 
praeter modom grandis et expansns, 
•ive nec nimius [vid. Var. Lect.] prse- 
ter modam parvas et depressas. Vos- 
sius nec minimo naso ridicale interpre- 
tatar, quasi uihil plane nati habuerit 



pueUa, — Nec bello pede, band dabie ni- 
mis largo et spatioso; namin laade 
fait pes exiguus, Orid. Art. Am. I. 625» 
et Amor. III. 3. 7. — nec nigris ocettis: 
apad veteres qaoqae pars pulchritadi- 
nis ponebatar in nigris ocalis, Propert. 
II. 12 . 23. of. Faber ad Anacreont. 
Od. XXVIII. 7. et Lambtn. ad Ho- 
rat. Od. I. 32. ll.—Nec longit digitit: 
of. Propert. II. 2. 5. et ibi Passera- 
tiam. — nec oresicco, exqao saliv» qna- 
si rivalus perpetno rorat— 4. nec tane 
nim. eleg, ling. innnitar fortasse mere- 
tricis infantia vel loqaendi rasticitas, 
vel ingratae vocis asperitas. — 5. of. ad 
Carm. XLI. 4. — 6. Ten' provincia. 
Scaliger intelligit Galliam, cujas part 
esset Transpadana, nbi amioa Mamnma 
et ipse Catallas, oam hfeo scriberet, 
oommoratns fuerit. 

8. tecl, insip. et inficet. o wtatis 
nostne hominea ab omni aensa palohrl 
deslitatos ! 



M 



& 



C. VALSRII CATULLI 



CARMEN XLIV. 

AD FUNDUM. 

O funde noster» seu Sabine, seu Tiburs, 

Nam te esse Tiburtem autumant, quibus non est 

Cordi Catullum lsedere : at quibus cordi est, 

Quovis Sabinum pignore esse contendunt. 

Sed seu Sabine, sive verius Tiburs, 5 

Fui libenter in tua suburbana 

Villa, malamque pectore expuli tussim ; 

Non immerenti quam mihi meus venter, 

7. Pro expuli tussim Scaliger et Vossins malnnt exspui, qnod apod Terentiom 
Bunuoh III. 1. 16. dicitnr, miseriam ex animo exspuere. Sed hssc levis cansa ad 
proacribendam lectionem satis bonam, qoae egregie stabitiri potest Horatii ex- 
emplo Epist II. t. 1S7. nbi "est expulit hclieboro morbum. Cteteram bio locas a 
Virie Docti* feUcissime sanatos est ex corrnpta et fceda MSC. lectione aliamque 
pectore [yel petere] expulsus sum, non immerenti quam mihi mens vertitur, vel men$ 
veretur, vel ment vertur [nt in Stat. ftJSS.] vel meus vertet [oti in Moret MS.]. 
Lambini liber vorax venter. 



Ad oomam com invitatns esset Ca- 

t tnllas a Sestio qnodam oratore pessiino, 

pnBlecta ab eo ineptiarnm et stoporis 

plena oratione adeo affectas fait, nt 

Ulioo qaassaretur tassi et gravedine. 

Ut igitnr, quod in bac coena devoras- 

set, aoerbitatif rirus evomeret, et male 

affeotnm corpas reerearet, adiit villn- 

lam aoam, in cajus sinn mox recnratas 

fuit otio et medicaminibns. — Laudat 

ergo in hoo carmine vUlulre susb prse- 

stantiam et egregium ab illa sibi prae- 

stitom beneficiam, Sesliiqne nefaria 

scripta in posterum se nonqoam mann 

tritornm esse sancte poUioetur. — Ran- 

dem fere sortem, qoam Catnllos a 

Sestio, Philoxenns oliin expertus est a 

Dionysio, cnjns pr&lectis oarminibns 

adeo crnciatns et paene confectns foit, 

ot redire mallet in latomias. vid. Dio- 

dor. Sicul. lib. XV. c. 6. 

1. O Funde nost s. Sab. s. TJ>. Situs 
nimiram fait Calalli ager in Sabinorum 
et Lalinornm finibus ita, ut commode 
ad ntramqoe regionem referri posseU 
Fnit autem ager oircm Tibor, oppidnm 
Latii ad Anienem amnem, amctnissi- 



mns, cujas saavissimam descriptionem 
lege apud Horat. Od. I. 7. 11. seqq. 
Tiburtem igitnr Calullus, cum ob cele- 
braiam ejns regionis amoenitatein, tnm 
ob majorem vUlulae conciliandam dig- 
nitatem, fnndnm snnm vocari maluit, 
qnam Sabinum. Badem de cansa optat 
Horatins Od. II. 6. 5. seqq. 

Tibur — Argeo positum colono 
Sit mem sedes utinam senecta; 
Sit modus lasso maris et viarum 
Militiaque. 

de Tiburte qni egerint, vide qaos lau- 
datlllnatr. Hevne ad Virgil. JEn. VII. 
fexcurs. VIII. Tom. III. p. 134. 3. 
Utdere, nrere et pungere. — Quovis pig- 
nore em contend. satis nota haec lo- 
qnendi ratio vel ex Phaedr. IV. 20. 5. 
Sacramento contendere eodem sensn 
dixit Cic. iu Epist. ad Div. VII. 3«. 
nbi cf. de hoo dicendi gtnere Mann- 
lios. 8. 9. Non immer. quam mihi meus 
vent. Dum &c. h. e. qoam, dam lautas 
et opiparas seotor ccenaa, jnre roerito- 
que mihi [dedtc] contraxit [venter] 
ventris mei voraoitas. 



CARMBN IUV. 



Dum sumtuosas appeto, dedit, c&nas. 
Nam, Sextianus dum volo esse conviva, 
Orationem in Antium petitorem 
Plenam veneni et pestilentiae legit. 
Hic me gravedo frigida, et frequens tussis 
Quassavit, usqueduni in tuum sinum fugi, 
Et me recuravi otioque et urtica. 
Quare refectus maximas tibi gratea 
Ago, meum quod non es ulta peccatum. 
Nec deprecor jam, si neforia scripta 
Sexti recepso, quin gravedinem et tussim 



10 



15 



11. Aetium vel Attium in plarimis, sed verior lectio videtar nostra, qnuii Staft. 
• leotione MSS. mmantium bene restituit. munaeii in qnibasdani vetnstioribas. 

15. Procuravi Scsiig. Et me euravi in nno M SC. Stat qai conjicil : Etmen* 
curavi, nt ne pro quidem dictam sit. ocymoque Muret. 

17. Qu* non et ulta peccatum in MSS. Palav. Statii. quod non et nlte peccatum 
emendat Gabriel Faernns, ut ad fundnm referatnr, quem seqnitor Vulpios, non t$ 
oltn' peccatum Mnret. 

19. Sesti et vers. seq. Sestio scribnnt alii, qnodreolnm puto ob locom Cioeronfo 
in notis laudatum, ubi est owTimVurrtfn. cf. in hane rem ad looura Cic. Leonard. 
Malhesp. 



10. Sextianus conviva. band dnbie 
ad Sextium vel potias Settium nostram 
pertbent dicta Sestiana pro insnlsis et 
ineptis apnd Ciceron. ad Div. VII. 32. 
ad qnem locnm jam Victorios proba- 
tnm ivit, enndem ibi Sestinm a Ciee- 
rone irnini, qnem Catnllns in boo car- 
mine perstrinxerit. Fortasse de eodem 
valet, qnod scribit Cic. ad Altic. VII. 
17. in quo accusavi mecum ipsum Pom- 
peium, qui cum tcriptor luculmtus esset, 
tantas res f atque eat, qu* in omnium 
manus venture essent, Sestio nostro scri- 
bendas dederit ; itaque nikU unquam tegi 
teriptum ayxrrfAkm^«9 h. e. magis in- 
snlsnm et frigidum. — 11. Orat. in Ant. 
de Antio nihil eerti pronnntiari potest; 
Vossias intetligit C. Antium Re s t i one m , 
qai legem tuKt snmtaariam et pro*- 
Beriptas a trinmviris anno U. C. 711. 
mira servi fidelitate evasit, testibns 
Maorobio et Appiano Alexandrino. — 
petitorem perperam Volpins, et qaos 
ille seqaitor, de eo explioant, qui in 
veste eandida magistratum a populo pc- 



tierit. imo petitor jam est aotor canss», 
qai petil et litem intendit, oai opponi- 
tnr unde petitur h. e. rens, in qno senta 
petitor passim apnd Ciceronem dicitor. 
verbi canxa in Orat. pro Rosoio e. 14» 
edit. Grffiv. of. Terent. Bunnoh. Pr#- 
log. v. 11. 12. — Pro reo igitar qtss- 
dam in oratione ista pestifera oontra 
aetorem Antinm eansam dioere aasoa 
fuerat Sestins. — Plen. ven. et pettik cf. 
snpr. Carm. XIV. 19. 

13. Gravedojrigida, morbns, qni, «t 
Celsns dooet IV. 3. mares claudit, •#- 
ccm obtundit, tussim ticcam movet ; est 
igitnr gravedo, qnod dioirans : Sohnap- 
fen nndCatarre. — in sinumtuunt ele- 
ipmter straniMB fmmiliaritatw et constoft- 
tndmis io&icandsB cansa pro ad te. 
17. meum peccatum, qood {emere me 
addnci passns sim, Ht htttioris coentt 
cansa hominem stnltnm adirem, qui 
paene me perderet et enecaret stoltis- 
simss orationis prselectione. 18« Nec 
deprecor> nec recoso et a me amolior. 
reeepso antiqne pro recepero. 



84 



C. VALEBII CATULLI 



Non mi, sed ipai Sextio femt frigns, 

Qai tane voeat me, cmn malnm legit librum. 



20 



20. Ncn wu, sed ijm Sett. explieo: 
bob wuku soinm, sed ipsi qnoqoe Sestio; 
qoaa quidem explicationem orationis 
aesas fore flagttat; boc aecedit, quod 
pexticuls, wr, aed, sspiuscule npod 
oplimoi seriptores pooi solent pro 
rm modo, sed etiam. *'%&. CorL ad Sal- 
lasL Jugnrtn. XIV. 23. p. 484. et 
Draekenb. ad lir. X. 6. Tom. III. 
p. 25. ad XXVIII. 26. Tom. IV. 
p. 226. et ad XXXVIII. p. 22. Tom. 
V. p. 199. 

21. Qfd tunc we. me, eum mal. leg. 
Ubr. ex booo alias more apud veteres 
iari sdcbat, ot eooToeatis ad coenam 
sjBseis doetos labores prselegerent, et, 
prinsqnam ttlos publici jnris facerent, 



eornm jodieio subjicerent; sed bob 
rsro boie mori male indnlgebant bo- 
mines stulti, laadem stnitissimis scrip- 
tis, qnibns non parnm sibi placebant 
Snffeni isti, per oblatas epnlas a con- 
Tiris paraturi. Hne pertinet Lacil. 
Epigr. LXXII. in Anal. Vet. Poet. 
Graec. Brunk. T. II. p. 331. 

• 

TUarrhc waiaptmc aXnBmc icrahuaoc, 
Oonc himfu touc au^oao-tifshovc* 
n» h* imyadovi, xal vfortac JUais 

slc alnrio rptmirat -m faw» fxannr. 

De Terbo voeare pro invitare Tid. ad 
Cam. XLVH. 7. 



CARMEN XLV. 

DE ACME ET SEPTIMIO. 

Acmen Septimius, suos amores, 



Versatnr boo carmen in ferTentis- 
simo 8eptimii et Acmes describendo 
amore, et declarando modo, quo mol- 
Kssimos amoris sensos invicem sibi 
petefecerint. Septimios Acmen snam 
ia gremio tenens, snmmum, qno erga 
illam ilagrat semperqne flagralnrns sit, 
sjBoris ardorem perpetue fidei obtes- 
tatione exponit primam ; quem blande 
deinde exoipit Aome dnlei osculo, et 
mnlto vehementiorem, qno torreatur, 
erga illmn amorem libere mssa pro- 
priam se ilK per totam Titam dicat— 
8ed hnie amori, coi nono demum Amor 
dexter adspirasse dicitur, t. 8. 9. et 
17. 18. bob respondisse antea Tidetnr 
optatns snccessns, sive aspera primnm 
Jnerit Aome, sive alia impedimenta 
amori objecta fuerint.-— Caeterum mi- 
ram in mntno invicem sibi aperiendo 
amore simplioiUtsm et venustatem qui- 



libet, opiuor, in hoc dnlcissimo melli- 
tissimoque carmine mirabitnr. Bx- 
pressit hoc carmen Kretschmar. in 
Carm. Tenton. T. II. p. 206. 

1 — 8. Suos amores, amicam snam. 
vid. ad Carm. X. 5. Quant. qui pot. 
pl. per. h. e. qoantom ullns amator 
amicam saam perdite amare potest. pe~ 
rire pro deperire cf. ad Carm. XXXV. 
12. 6. Solus tn Libya pro sola in Li- 
bya h.e. deserta. India tosta, arida, tor- 
rida. Non bene antem a Jfostro Afri- 
oamonm India oomponi obserrat Bar- 
tbins ad Stat. Silv. IV. 3. 137. quod 
eqnidem non video. Voiuit et potuit 
poeta jam qnamlibet regionem remo- 
tiorem appellare, leones alentem, quod 
qnidem de India teque ae Libja va- 
lere non dubinm est, quamquam Libja 
leonum frequentia nobilior sit, et Ga- 
tuU ihprimis lecnes sepe apad poetas 



CARMEN XLV. 



86 



Tenens in gremio, Mea, inquii, Acme, 
Ni te perdite amoj atque amare porro 
Omnes sum assidue paratus annos, 
Quantum qui pote plurimum perire : 
Solus in Libya, Indiave tosta, 
Csesio veniam obvius Leoni. 
Hoc ut dixit, Amor, sinistram ut ante, 
Dextram sternuit approbationem. 



5. Quoi pote in roarg. libr. Bibl. Bodleian. Oxon. 

8. Sinistra ut ante Dextra sternuit approbatione MSSC. fereomnes et editt. veter. 
neo video, cur non ita loqai potaerit Catallns : nostram lectionem produxit Sta- 
tius ex MSC. Patavino altero.— -Hoc ut dixit Amor sinister ante, Dextram sternuit 
adprobatiomm Vossins, qoi io qaibosdam libris invenerat sinistrante ante. Ceteris 
lectionis monstris fatilibasqae recensendis conjectaris cliartam perdere nolo. 



oommemorentar. 7. casio leon, ro ca- 
sius male vulgo explicant de glauco 
leonis colore. imo atsius leo plane est, 
qui Homero Uiad. XX. 172. dioitur 
y\avxio<*v h. e. vultom truculentum prae 
se ferens, quia oculi caesii truculentum 
quiddam et terribile babent. In qnam 
sententiam recte etiam explicatur Mi- 
nerva yXavtueiric, vid. Hemsterhas. ad 
Luc. T. I. p. 226. et Heins. ad Ovid. 
Art. Am. II. 659. Terribilis autem 
leonis vultus molto gravius quara ejos 
oolor ab Homero et aliis poetis in ad« 
jnnctis exprimi soleL Hinc o-fAifiakkw: 
Iliad. XVIII. 579. XH*** 0<*vss. XI. 
610. obviusveniam sc. utme soeleratam 
et perfidam disoerpat. Soeleratos enim 
praecipue a feris peti, vulgaris ferebat 
veterum opinio. Hmc Horat. integrum 
vit<z scelerisque purum se pnedicans, 
sponte se inermem lupum in sUva Sa- 
binafugisse oanit Od. I. 22. 9. sqq. 

8. Hoc ut dixit, Am, sin, ut oet. 
Sensus est : ab hoo tempore et boo 
amoris deelarandi modo favere coepit 
Amor Septimii et Aomes amori, cui 
antea minos favere visus est.Sternuere 
dextr, approb, est omen faaslom, sinistr, 
appr, omen infaostam sternaendo prae- 
dioere. Sternotamenta enim jam anti- 
qaissimis temporibas ad bona aospicia 
pertinuisse apparet ex Homero, ubi 
faustum eventum ex Telomachi ster- 



natatione aogoratar Penelope Odjss. 
XVII. 545. Sio de Menelao apad 
Theocrit. Idvll. XVIII. 16. 

"OXCii ykft$f t ayahlc rtc Ivinrrafu 

ifXOfxivcfi roi 
'Ec liraerav, — 

Hino valgaris illa, qua sternuentes 
apnd veteres exoipiebantur, cantilena 
{iu a-S>a-of. Translatam igitar est tter-i 
nuere inde ab hominibas vel ad Deos, 
qui coeptis propitii adessent, prejci- 
pue ad Amorem, amantiom votis ob- 
secondantem Theocr. Idyll. VII. 96. 
lijUi^tJa fxh "EpwTic Mvrofdf, Pm- 
pert. II. 3. 24. 

Num tibi nascenti primis, mea vita, dk- 
bus 
Aureusargtitum sternuit omen Amor. 

vel ad alias boni ominis res, verbi 
caoea ad crepitantem lacerne strido- 
rem apod Ovid. Heroid. XIX. 151. 
vide in hano rem Interpretes ad looo* 
laudatos, prssoipue Barmann. Sec ad 
locum Propert. et quos laadat Pet. 
Burmann. ad Ovid. 1. o. Memorabtto 
aatem est in nostro loco, qaod Amor> 
sinistram qaoqae approbationem ster- 
naisse dicitor ; ande non ad bona so- 
lom, sed etiam ad mala omina relata 
foisse sternotamenta recte colligi po-- 
test, qood egregie confirmat locus 
Frontin. Stratsg. 1. o. 12. $. 11. 



C. VALERII CATULLI 



At Acme leviter capat reflectens, 
Et dulcis pueri ebrios ocellos 
Illo purpureo ore saaviate, 
Sic, inquit, mea vita, Septimille, 
Huic uno domino usque serviamus, 
Ut multo mibi major acriorque 
Ignis mollibus ardet in medullis. 
Hoc ut dixit, Amor, sinistram ut ante, 
Dextram sternuit approbationem. 
Nunc ab auspicio bono profecti, 
Mutuis animis amant, amantur. 
Unam Septimius misellus Acmen 
Mavolt, quam Syrias Britanniasque : 
Uno in Septimio fidelis Acme 
Facit delicias, libidinesque. 
Quis ullo8 bomines beatiores 
Vidit ? quis Venerem auspicatiorem ? 



10 



15 



S0 



25 



lt. Saviata Meleajer. 

14. Huic uni perperam in qnibusdam ; nam amat Catollas formam hujus vocis 
•Btiquaia, nt sopr. Carm. XVII. 17. 



10—13. Levit. cap. refl. nota est 
aoullima flla Licymniae osculalionis 
deacriptio apad Horat. Od. II. 13. 25. 
Dumflagrantia detorquet ad oscula cer- 
vic4m.—ebrio$ ocellos, ebrii oculi sont, 
qaoi vocat Quintilianus lib. XI. c. 3. 
Lascivos et mobUes aut natantes et qua- 
dam voluptate suffusos cet. Eodem 
plane sensu ocali vocantar apad Grte- 
oos uypd, rid. Fischer. ad Anacr. Od. 
XXVII. 21. imprimis Bergler. ad Al- 
ciphr. p. 117. et qu» de oculoram pe- 
tnlaatia copiose notarunt Interpret. ad 
Petron.eap. CXXVI. 12. illo purpureo 
ore, h. e. palchro. nihil amplius, ut 
reclo Bentl. &d Hor. Od. III. 3. 12. 
std ©hserva vim in pronamine iUo, b. 
e. enm nallo alio comparando. 
- 13* Sic, inquit, mea vita cet. parti- 
oala tic respondetrS ut v. 15. Sensos 
eat : Qaam certe ego te multo arden- 
tias amo, tam certe semper egoroeam 
tibi uni probabo fideiu. est igitor juris- 



jaraodi genus ; expende verbornm or- 
natum. Huic uno domtno }«xti»5c et 
eleganter pro : tibi. Serviamus elegan- 
ter boo verbum ad amorem transfertur 
Terent. Ean. V. 8. 3. Ovid. Amor. II. 
17. 1. nt iouXivstv apad Graecos. vid. 
Dorvill. ad Chariton. II. o. 17. p. 
319* edit. Lips. Suaviter autera et mol- 
literjam Acme Scptimium suom do- 
minum vocat, cum alias solae puells 
apud poetas in amore andiant domina, 
quibos proprie servire dicontur ama- 
tores. Nisi qnis forte verba: Huic 
uno domino : saavissima imagine hucri- 
*S>c ad Amorsm tanquam pnesentem 
referre malit. et sie similiter infr. 
Carm.LXi. 134.dicitur: serviro Tha- 
lassio, 

19. Nune ab auspic. bon. prof. h. e. 
laetis ominibas aroorem exorsi. 21. 
misellus der Zartfiche. cf. ad Carm. 
XXXV. 14. 



CARHEN XLVI. 



87 



CARMEN XLVL 



AD SE IPSUM DE ADVENTU VERIS. 

Jam ver egelidos refert tepores, 
Jam coeli furor asquinoctialis 
Jucundis Zephyri silescit auris. 
Linquantur Phrygii, Catulle, campi, 
Nicaeaeque ager uber sstuosae. 
Ad claras Asiae volemus urbes. 
Jam mens pratrepidans avet vagari ; 
Jam lseti studio pedes vigescunt. 
O dulces comitum valete ccetus, 
Longe quos simul a domo profectos 
Diverse varise vias reportant. 



10 



11. DiversevarieMher Heinsii. Diversosvaritein MSC. teste editore Cantabrlg. 
quam lectionem servavit Vulpias. diverue varie vel diverue et varitt in qaibasdam* 



Catollas eam esset in Bitbynia, 
quem male ibi in comitata Memmii se 
habaisse oonstat ex Carmen X. et 
XXVII. sob advento veris, qao dis- 
oessam ex Bitbynia apparalaras erat, 
exsuUatprae lsstitia, et dalcissimam, 
qaam ex hae tn aliam regionem insti- 
taendo itinere eapturas sit volaptatem, 
jamjam animo pnesentisoit. LssLo igi- 
tar animo valedicit oomitibof. 

1. Egelidos tepores. egelidas est gelu 
expers, et dicitar de tepidis et mollio- 
ribas sab veris redita aara flatibas. 
Hino ver egelidum apad Colamell. X. 
282. abi vid. de hao voce Beroaldus. 
furor cadi aquinocHalis, aublimius et ex- 
quisitias de ventis sab seqainootiam 
imprimis farere et bacchari solitis ; 
videtur igilur soriptum hoo oarmen 
post ssqoinoctiam. Statias et alii pa- 
rum oommode equinoctialis ad Zephyri 
trahunt, at Vossius et Vnlpius tequi- 
noctialis referunt ad codi. ego jungo 
iequinoctialisfuror. 

4. Phrygii campi: Bithynia enim 
antiquitus fait pars Phrygite minoris. 

5. Nicateq. ag. ub. <t$t. vide de hao 
arbe Strabon. iib. XII. p. 389. [edit. 



Casanb.] ubi Nicaeam, /unrg&roXj» tSc 
B&tMac vocat, et ejus arsttov /u*y» *ai 
It&uiiM iaudat. attuosa ex expiiom ti ouo 
Vossii dioitar Nicssa, qaod, quo 
mentius ibi, teste Galeno, ob 
rem aerero hyemali tempore sssviret 
frigus, eo gravior deindo, nt dooet 
Aristoteles/ibidem* fenreret oalor. & 
ad elar. Asitt urb. huorefer Pergamum, 
Smyrnam, Bphesam, Miletam et alke» 
cf. omnino Dncker ad Liv. XXVI. S4. 
§. 9.Toro. III. p. 1104. edit. Draokeab. 

7. Mens prsttrepidant. praelrepidaro 
eleganter de iis, qni mors sunt impa- 
tientes et prae laet^tia, vel eupidine ali- 
oojus rei, qaam mox suseepturi s*m% 
sicat eqai -generosi, ut hoo exemplo 
utar, frenum mordentes, trepidant 

8. Jam lat. stud. ped. vig. versos er- 
natissimas pro vulgari: jam pedes 
promptietparatisuntad ingrediendum 
iter. studio sc. arabulandi. Vulpnts, 
qui pedes de naviam pedibus explicat, 
egregie, ut passim, ineptit. 

9. dulc. comit. haud dabie intel- 
ligit oeteros ex cohorte Memmii. 

11. Diverse, in diversas terraa re- 
giones. 



I!. VAtiMUI OATULLf 



CAllMKN XLVIL 

Poitcji «t Hocmtlon, du« «ffmtae 
V\*tmln f nvnhlM AuneMjue M>mmi ; 
Voa Vnrannlolo tneo et Fabullo 
Vnrpiifi prmponuit Priapuf ille ? 
Voa convlvln UuU •umttuwe 
t>«t clle fltcitii } raei todalef 



4. Ih pUlUriM* adlft. tinrier Volp, reeepte est leetie fametque tnundi, qoam 
ijllliUm nnlHai llbt«f MMfJ, nUf <j«*d » a*MNMllif frrostoiuKsit auMuit rel mondt, 

Slr* I* IVrm fMfMitVJ' AnkHU #tat et Janos Mefteefer, Sed ex mea sententia 
Hflli tt»t*ti* AlRrif, tiUI «rfrf eajafdam oomeo joagalar eobstaatirif scabiesfamesque. 
KW Vwn i»H»H ftiiiilljror Jo llbro f«o iftvenerit : seabiesque Ntmmi, eaademque lec- 
•lilHnlH nftVhif aritt. Vertfct ab eooo 1493 et Grrpb. abaano 1337, serrandam et 
H??nr>illli1ittn lllmtt pafarl, ptsreipo* eom Cetalla» eosdesa booos viros Pisonem et 
MVHMttlttol Jltn imtmm eompofaerit eorojnqoe imporiuiem perstrinxerit sapra 
UrllHi, **VIII. 



Hnltlll«i« fiwin bomtnef noqolffimOf, 
I^Hrirlflm ai ftrmratlona, ob mboneftam, 
qtlit PtftftnU habeodi eopidftaii TelitV 
«•bfllHttr, ftndlont, bene et reate, at 
■nrtltiHi ftniya Veroaoiolam et Faballom, 
^nIInir tftll ttebafotiea prmteti effent a 
1'Urm*, malljroe et doriter virere ri- 
dwat» Ml mf tai ladlt?etiooem de bae 
Inlqat «0110 abjeotia UtU hoorioiba* 
bon itirmlna deelorat. 

1 . Vum Hnietr. PUonts. h. e. qao- 
rim npart ejrrefU ati poterat Piso lo 
MrtiplftndU olioram bonU ; de manu 
fiflfftre, fatio Infami, rld. sopr. ad 
Oarm. XII. 1. erant igftor Poroiof et 
Noorttlon mlnUtri et qoaai fnf trameota 
rUonU oeqoiti» ; ildem paolo aada- 
fllii mo* roeantor scabies et famet 
Mmmi ideo, qood Memmii areritifd 
Ita Inserrire ftodebant, ot iatiaa sca- 
bim et famm io aemetipaif referrent, 
•t etdem, qua ipae, aliorom booif ra- 
piolttte inliiarent. der Abdrook von 
Mommtof immer rejoeadeo Raabsaoht 
nnd Geldhanger. Scabies de oimio et 
prorlenti qaas i lacraodi «tadio dicitur 
apnd Horat. RpUt. I. 12. 14. 



Cum tu inter acabiem tantam et con- 

tagia lucri 
KU parvum sapias, 

et auri tacra fames de inaana habendi 
oopiditate ex Virgilio satis nota eat. 
Videaot de bac mea explicatione doo- 
tiorea. c£. Var. Lect. Cmtennn de Mem- 
mii araritia et illiberalitate vid. ad 
Cano. X. de Pisonis ad Carmen 
XXVIU. 

4. Verpus Priapus ille, proprie sala- 
eifsimoa iste bomo Piso, qoasi totos 
peois. Sed poto hac obscena imagine 
nil nisi sordidusiniam Pisonis avari- 
tiam et tnrpitndinem notari, nt sopra 
Carm. XXVIII. 12. nam nihil mhwre 
verpa Farti estis. idem ralebat de voco 
inrumator, vid. nos ad Carm. X. 12. 
et rerbo mrumare Carm. XXXVII. 8. 

6. De die, h. e. statim a meridie sire 
molta adhoc die ; eodem modo passim 
apod Ciceronem dicitor de nocte pro : 
statim a media nocte, sive rnolta adhoc 
nocte. eonvivia igilor de die sont tenv- 
pestiva. vid. Interpretes ad CorL V. 7. 
2. obi est dc die convivia tnxre. o& Bor- 



xLvm. 



89 



Quserunt in triviis vocationes i 



mann. ad Phaedr. III. 10. 20« Sio 
Grssci cty* hfjUfae wnw. vid. Tonp. 
Emeod. in Soid. P. III. p. 221. 

7. Mti sodalet Qtuertmttn (rtv. vwot. 
«1 todalei mei io tririis exspeotare de- 
bent inritationes ad ooenam ? vocationet 
tnntinvitationes, qaemadmodam voeare 
[jtoXiTv apad Grseoos] simplioiter pro 
invitare dicitur, at supr. Carm. XU V. 
21. of. Cort. ad Plin. Epist X. 117. 
Hino serri ad cosnam invitantes dioti 



font voeatoret, Grssois s&irt&c. ?id. 
Bittershus. md Oppian. Haliea. UL 
232. p. 270« aai plascula in hanc rem 
dabit* m triviit, respexit fbrtasee poeta 
oodoam HecaUe, in cujua honorem sab 
initiam oajasque mensis apad Athen- 
ienses prseeipae * ditioribas eosna in- 
stroota et in triviis propoaita fait, nt 
diriperetnr a paaperibus: de qaa re 
▼id. Hemsterhos. ad Laoian. T. I. p. 
330. 



CARMEN XLVIIL 



AD JUVENTTUM. 

Mellitos oculos tuos, Juventi, 

Si quis me sinat usque basiare, 

Usque ad raillia basiem trecenta, 

Nec unquam saturum inde cor futurum est: 

Non si densior aridis aristis 5 

Sit nostrae seges osculationis. 

4. Nec unquam videar $atur futurus edit Gryph. inde eor saturfuturus inveait 
Stat. in MSC. ande tentat Nee mi unquam videor satur futurut. Vossius defendit 
libroram veteram scriptaram Nec unauam inde ero tatur futurut, quam se inve- 
nisse etiam in L. MSC. et Edit. R. amrmat editor Cantabrigiensis,qui transmWta 
voce satur versum sic conoinnandara patat : Nee unquam satur inde ero futurut. 
Quam nos dedimus lectionem satis bonam, jam est in edit. Venet. ab an. 1493. 



Javentium, pueram formosam, a 
quopiam sibi deoscalandam dari op- 
tat, cujus ne nomerosisrima qoidem 
osculorom oopia se expletum iri ait. 
conf. in eondem Joventiam Carmen 
XXIV. 

1. Mellit. ocul. de more osonhmdi 
ooulos vid. ad Carm. IX. 9. et of. 
XLV. 11. 

4. Nec unquam satur, inde corfutur. 
Nam ut Theocrit. canit Idjll. III. 20. 

"E<m. xtd iv xmowri fiXifwwT» otfa 



5. Non ti dentt arid. ar. tit. teg. 
oet. versus suavissimi et ornatissimi ! 
arittarum oomparatione ad ingentem 
alioajns rei signineandam namerunt et 
alii poetepassim usi sunt. Ovid. Epist. 
ex Ponlo II. 7. 25. 

Cinyphue tegetit citiut numerabit arU- 
tas» 

oam arena Lioytta innnitam osjDuloram 
oopiam comparat Noster sopr. Carm. 
VII. 2. 



N 



«00 



C. Y&LMtll CATULLI 



CARMEN XLIX. 



f % t i 



. < ■ i . 



!t ..;.' - r. AftM.T, CiqBRJONBM. -.r - •• ■ 

;.- ■. • i ■■ . J " . . . ■ • ; • • 

Di8EjiTifl6iME Homuli nepotam 
Quot sunt, quotque fuere, Marce Tulli, 
Quotque post aliis : - erunt in annis ; 
Gratias tibi maximas Catullus 
Agit, pessimus omnium poeta: 
Tanto pessimus omnium poeta, 
Quanto tu optimus omnium patronus. 



6. Hano versnm abesse in melioribas libris affirmat Vossius, qao qaidem sub- 
lato neo sensum turbari idem existimat ; oom quantus, qualis et similia pronomina 
absqae relativis poni soleant ; qaod qaamyis in nonnnllis locis verum est, vid. 
Draokenborch. ad Liv. 1%. 36. $• 2. Tom. II. p. 985. id tamen param commode 
huic looo aocommodari posse videtar. Librarioram fortasse iocuria ob verborum 
repetitionem, ut saepe factom est, hic versug excidit. 



M. T. Cioeroni, cui obstrictas jpro 
re quapiam tenebatur Catullus, gratias 
in hoo carmine agit, quas petest maxi- 
mas, et quanto ipse se qmnibus poetis 
inferiorem fatetur, tanto lllum omnes 
-oratorea* eloqaeatiasuperareait. 

t, Quot sunt f quotquefuere,nol&\o- 
quendi forma de rebus vel homimbus 



incomparabilibns. SOfi supr. Carmen 
XXIV. i— 4. 

quiflosculus es Juventiorum, 

Non horum modo, sed quot aut fuerunt, 

Aut fosthac aliis erunt in annis. 

ot supr, Carm. XXI. 2. et 3. 



CARMEN L. 



AD LICINITJM. 



HtisTERjro, Licini, die 6tiosi 



■Convenerat die qoodam inter Catol- 
lom et : Calvum liiciniam, otio, ' quo 
Jruebantur, ita uti, utversibus invi- 
cem se lacesserent, et alter ad alterias 
in Catulli tabellis scriptos versus re- 
tponderet. In quo qoidem certamine 
poetico Calvi sale et leporibus itaabrep- 
ta» fiut CntnUs aaimnn, ut domnm re- 
verans, oom totna esset in repetwidis 
etadmirandis Calvi facetiis atque le- 
poribas, neo cibo neo somno juvaretur. 



Scripsft i$itur in hao ipsa graviori 
animi aflectione hoc poemation, quo 
misso non solum indomitam, qnb ob 
privatamejus absentiavoluptatem nunc 
crucietar, significaret dolprem Licinio, 
sed enndem quoque, ut summo, quo 
flagret, secum versandi colloqaendique 
quam primum satisfaciat desiderio, 
per Kemesin obteslaretur. De Calvo 
Iioinio vid. snpr. ad Carm. XIV. 



CARMEN U 



91 



Mul tum lusimus in meis tabellis, 
Ut conveneraf esse; delicatds 
Scribefls verslculos uterqtre nostrum, , 
Ludebat numero modo hoc, modo iHoc? 
Reddens mutua per jocuro atque vinum. 
Atque illinc abii r tuo lepore i 

Incensus, Licini, facetiisque, . . t , 
Ut nec me miserum cibus juvaret, 
Nec somnus tegeret quiete ocellos, 
Sed toto indomitus furore lecto 
Versarer, cupiens videre lucem, 
Ut tecum loquerer, simulque ut essem. 
At defessa labdre membra postqu&m 

3. ifc eonvenerat ette, dedicatos in Patavin. altero, male! 



10 



2. Multum lusim. in meis tab, versi- 
bas enim avroar%t&iaa*rl in pagillaribus 
exairatis boni etiamnonnunquam poetae 
animi causa ladere solebant, firequen- 
tias tamen poetae deterioris notae. Ho- 
raU Sat. I. 4. 13. seqq. 

Ecce 

Crispinus minimo me provocat : Accvpe, 

si vis, 
Accipe jam tabulas, detur nobis lacut, 

hora, 
Custodes: videamus, uter plus tcribere 

possit. 

3. Ut convenerat esse, snpple otiosds, 
et explica: nt conventam inter nos 
faerat hoc die esse otiosos ; sic omnii, 
pato, qua impediti tenenturinterpretes, 
remota erit difficultas. Male in edi- 
tione Bipont. et aliis interpongitor 
post delicatos, qaod ad versiculos refe- 
rendum est; deHcati vcrsiculi sant Jo- 
cosi. 

6. Reddens mutua so. carmina, quod 
ssBpe omitti Bolet. Sio »{»041 Virgil. 
Eclog. VII.22. 

proxima Phoebi 

Versibus illefacit. 

ubi si ad proxima supples carmina, nbo 
opus est oam Heynio stataere to two- 



xima tanquam neatram absolute posi- 
tom esse pro prarimos. of. Vh*. Ectog. 
IX. 36. et Aen. II. «39. rcdderemm- 
tua igitnr est qaasi alternit caner€+~- 
per jocum atque vinum inselentios dto- 
tam yidetur per vinum ; sed vid. exem- 
pla apud Drackenborch. ad Liv. LX. 
7. 9. Tom. V. p. 439. sapra dicebatar 
Carm. XII. 2. injoco atque vino. 

7. Ittinc abii, ex hoc cerlamine. 

8. Incensus non ira ob pnereptam 
sibi in hoc certamine a Calvo palmam, 
•ed in bono sensu : facetiarom admira- 
tione inflammatus, plaue iis abreptas 
etin ant harim facetiarara oogitatione 
defixas. 

9. Me miserum, vehemenliori tfhimi 
affectione impeditum. 

10. Nec somnus tegeret quiete oceUet. 
ornate additum est to quiete. iudemi- 
tiu sc. somno,yttror« f ob furorem. ?in- 
-cere igitur et domare furentem «t ni- 
miam sibi indulgentem animnm eomsns 
Jieqaibat. . -. • 

.. 14—15. Versus cJrnatissiiai ! defetta 
Imbore versaudoet oircumagitandomtf» • 
bra temimortua elanguida, Sriertia et 
adeo viribus exirausta, ut vix amplius 
versari etpromoveri in lectulo poasarit, 
qualia fere sunt, qaaa morte appropU- 
qoanie deficere incipiunt. 



C. VALEBII CATULLI 



Semimortna leetulo jaeebant, 15 

Hoe, joeonde» tibi poema feci, 

Ex qno penpieeres meom dolorem. 

Nooe aodax, cave, as ; precesque nostras» 

Oramus, cave despoas, ocelle, 

Ne poenas Nemesis reposcat a te : 90 

Est vebemens Dea; laedere hanc caveto. 



\9. Cmt iettmm teeilt vitiogc m qmibnsdam eoi vett. tmm recentioribos; 

sdtserit: eggtfj tiituem Semmrtl 
fQ. Nt ftemu Nemem rtftmat: Att ttt vehemem Dea MeJeag. Voes. et editor 

eed gsttlibof, opimo r, valgatam ne kseshatiooe praeferet. 



Ui 



17. Mom» dWsrest, 



1S» Preeemm mttrtt refcr md vers. 
1S, eftmt ■nnmi et preemtnr, mt 
emmnmrsmmm Cmlvms im seeam esse 
▼emU. 

19. llrmmjiif, respasj et m te mmoli- 
mSt' f mmtmm imde, qaod, qai rem nuli 
vel oiiojB bomioef sibi invisos 
r, ter m sinnm despaere 
niiBSjiL TiboJL L 2. 96. Tbeocrit. 



Idjfl. VL 39. et XX. 11. ocelle, caris- 
sime, amem jmm saprm Carm. XIV. 1. 
pluttemlH a tt amari dixit, 

20. Nemetis saperbi» nltrix Ma- 
erob.Satorn. I. cSl. Nemewque&m» 
tra tuperbiam eotitur. cf. Volp. et Hcr- 
derum in lerttrente Btatter T. IL p. 
230.seqq. 

21. Ert veoement dea : graviter su- 
perbos uleisci solens. Qaeve. Q*k» 



CARMEN LI. 



AD LESBIAM. 



Ille mihi par esse Deo videtur, 



Bestnm et vere divina sorte, vel si 
qmid uitra, illnm frni putat, oni tam fe- 
liei esse eomtingat, ot Lesbiam eontra 
inlmeri et dnloes ejus voees captare 
possit, qua qnidem obtingente sibi fe- 
lieHmte sensibns mdeo se privari et fu- 
rere eorripi firtetur.— Qmam stodiose 
Gneoornm vestigia presseritCatallns, 
Ttl tx boe emrmine dilncide appmret, 
qttod ad singnla verba paene, nt infrm 
Omrm. LXVI. de ooma Berenices ex 
Caitimaobo, expressnm et translatom 
dedit ex Sapphus qnodam carmine, 
serrato illonobis a Longino de Subli- 
mitate cap. X. nbi si qnis acnlissimi 



barnm elegantiarnm arbitri de subli- 
mitate hnjas carminis legerit jadiciam, 
nec meam nec me peritiornm, opinor, 
commendationem deriderabit. — In gra- 
tiam juvenum, at, perfectissimo ver» 
simplieitatis et natnralis pulchritndinis 
exemplo ante ocnlos posito, sammam, 
nisi omni sensn pntchri destitmti sint, 
ex institnta ntriusqne carmints com- 
paratione percipiant volnptatem, snbji- 
ciendom onrabo vennstissimom Sap- 
phos odarion, modo de nexa nltimm 
stropbse, qoam senso suo ductus Sap- 
phicae imitationi Catullus addidit, qaae- 
dam praBmisero. Profecto enim in ex- 



CARMENU. 



98 



Ille, si fas est, superare Divoe, 



plicando hoo carmine rere et torpiter 
abusi sunt otio, qni cam nexam nlti- 
me ftrophae cnm oetero carmine sen- 
su sno non possent assequi, insalsissi- 
dr ad hunc locom vendere et-lecto- 
ribns obtrudere non erttbesoerent judi- 
cia. Sio Vossius Catallam otio in adeo 
tenui re, vertendo Sapphas carmine, , 
diutias abati nolentem abrapisse et 
hoo nomine altimam stropbam addi- 
disse censet, qoo qaid ineptias a viro 
docto vix dici et in mediam proferri 
potait; alii, qai mollias de Catalli in- 
genio sentirent, fragmentum oerte alias 
carminis, cojas initiam perierit, pata- 
rant — Haad raro nimiram factam est, 
at in locis poetaram pulcherrimis, prae- 
oipae iis, abi amatoram modo ferven- 
tissimo amore flagrantium, modo eidem 
renunciantiam, modo- supplicantium, 
modo saperbientiam, modo laudanti- 
nm, modo objurgantiam, modo exsul- 
tantiam, modo dolentiam, egregie se 
invicem qaasi trudentes animi motas 
expressi eoramque imagines vivii co- 
loribas adumbrats sunt, egregie halla- 
oinarentar eoram interpretes et frastra 
cogitationam nexum qusrentes istos 
locos impagnarent, lurbarent, luxarent 
vel certe reprebenderent. Qoa qoidem 
in re pr® ceteris tarbas dedisse mag' 
num Scaligerum ex ejas trajeclionibas 
in Tiballo et Properlio audacter tenta- 
tis satis oonstat. At profecto non sola 
doctrinae oopia [quam quis ausit dero- 
gare Scaligero,Vossio et aliis?] in ex- 
plicandis poetarum carminibas java- 
mur, sed feliciler in iis interpretandis 
versatari, eoram sensam potias qaasi in- 
daere, eoram statam et conditionem su- 
bire et in animo nostro in eoram looam 
nos sorrogare debemos. In quam rem 
vide, que pneclare dispotat Heyne ad 
Tibull. de codic. et editt. p. XVI. edit 
noT. Idem valet de altima stropha 
«wga irprhnUt carmini nostro addita, 
qna ex meo qoidem sensa maxima 
omnino eidem conciliatar dignitas et 
majestas. Qaodsi enim tibi finxeris 
Catullam, cam imitationem Sappbicam 
ad Lesbiam suam translatam pvne fi- 



nierat, seriori ©ogitatione institata et 
oaosa insani amoris et ineptiarum in 
otio inventa, post breve temporis inter- 
vaHam in bsee verba erapisse : 

Otium, Catulle, tibi molestum est, 

haad scio, an hio looas inter pnestan- 
tissimoa Catolli looos habendus et gra- 
vitate ceteris omnibas pncferendas 
sit ? — In eodem animi stato» qoo nlti- 
ma hujus carminis stropha scripta est, 
scriptam etiam videtar Carm. VIII: 
Miser CatulU, desinas ineptvre: et sio 
saepe apad amantes repngnantes plane 
invicem se excipiant animi motas. Sic 
Tiballus I. 4. 75 — 81. qai modo jao- 
tanter se professas faerat magistrum 
spretis araatoribns, et cuilibet se adi- 
toro Veneris prteoepta promiserat, eo- 
dem fere momento v. 82. infr. farit, 
neo ulla arte indomito amoris farori 
resistere potest. Sic apnd Terentium 
in Eunucho Phsdria, in cujas miraarte 
adambrato charactere absolutissimnm 
veri amatoris habes exemplam, modo 
sestaat, modo animi mollitiem ejioere 
tentat, modo ad pristinam insaniam jre- 
dit. — Nec tamen in amore tantum ejus-> 
modi conversiones apad magnos.et Ij- 
ricos praecipue poetas looum habent, 
sed etiam in tractandis aliis rerum ar- 
gumentis cam gravioribas tam. ladi- 
cris. Sic Noster supra Carm. XXII. 
postqoam salse perstrinxerat Soffeni. 
QOaunLt, repente ad se redit vers. 18. . 
nbicf. argomentam. — Sed atin gratiam . 
redeam camiis, quibas levia forte,qa» 
in hano rem attexere sustinui, videan- . 
tur, apponam nuno Sapphus odarion, 
utjegitur illud apud Longin. ex re-t 
oensione Mori p. 62 — 66, < 

+ainrat f*oi niwc frof $ioSVi» 
"EfxfAti im(, otfTt; itatrUe ru 
'l(atti, *al vXaa-la» iSu fmet- 

ffai vwaMouti, 
Kal y&Jus l/jttfotr rifjiM rat 
YLa^lat iv ntStrit iwriaarr 
( Ac yaf ift» 0%, ftpximq fxt ^m&c 

Ov&it it iutu' 
'AXXa xafAfjwt ylStfffa iayf Knrrit l* 



at 



C. VALERII CATULLI 



Qui sedens advertus. itentidem te 

Spectat et audit 
Dulce ridentem, misero quod omnes 
Eripit sensus mihi : nam simul te, 
Lesbia, adspexi, nihil est super mi 



Liingua sed torpet : tenuis sub artus 
Flamma dimanat : sonitu suopte 10 

Tintinant aures : gemina teguntur 
Lumina nocte, 

Otium, Catulle, tibi molestum est ; 

» 

t\ Suprema in nonnallis apnd Stat. • • * hano lacnnam olim explevit Parthe- 
ntafe iU : Quod loquar ameris, et Corradinus de AlKo : voee loquendvm. certe tale 
quid postolant verba grssea Ge9X.*+K f*s <fwwk o&Ky Jr' i2k«. Sed quis ausit in 
textom recipere, quod in ejnsmodi veteram soriptorum laoonis non nisi higenio 
V. V* D. D. suppletnm et prolatum fuit ; ssqoe ae si qnis qnartam Sappbiei car- 
niunis stropbam, qnam intaetam reliquerat Catultas, a Statio, Jan. Dousa fil. et aliis 
imitatione expressam Catollianse imitationi soeiare velit. 

9. Tcinies in quibasdam, male ! nam est in Sapphus earmine X«rror wfy. 

10. Suapte pro sponte absolute positom valt Vossios, in qaam rem laadat 
Lucret. VI. 755. sedibi in optimis libris legitur sua vL 

11. 3naamit Maret. Gryph. 



aMm xf? •"? mrMfSuauwr 
*OmnnVs s ui » V e&tit of*pt, Unffou- 
0n>s JNfauW* 

3. Sedens adversus, e regione, fan*- 
<risr. Hrtncogalli: tnsa vis. 

5. Dufcs ridentem. notissimns ille 
leens Hor. Od. I. 1. 2*. S3. Dulee 
riaentem Lalage namabo, Dulce loquen- 
tsm . quod intellige ri spfctore et audire 
Imhiam> misero mihi, misere mitri a- 



.6» «Sdmtipro snuutae, nt sexcenties 
etkm in pedestris omtionis ecripto- 
ribus. 

9% Lingua std torpet ; aignnm ferren- 
tiasimi amoris. Sie in veteris eamri- 
nis fimgmento ASdftui, qnod serrarit 
Getlias Noct. Attic e, 9. uerftu labris 
abire in amore dicuntnr» Hor. EpvA. 
XI. 9. lauguer et sUentium amantem 
arguit. ef. enndem Od. IV. I. 35. 36. 
et LeaUgiiSckrifien iritter Tkeil.p.50. 
— tenuisjlamma, subtilis et molUs. di- 
w an n t ,permcat: dwn«n«nanteni,qnod 



proprie de rebusffuidis dioftur, elegan- 
ter jam transfertur ad ignem tacite et 
oeleriter serpentem. Sie manare et 
permanare apud Lucret. et alios de 
igne dieitnr. 

13. Otium, Catulle, tibi molest. Com- 
pnmndus omnino cnm Nostro Ioeus 
suaYissimu8 Ovidii Remed. Amor. dig- 
nns ille profeoto, qni totus a vers. 135 
— 151. et seqq. ab omnibtts ju?enibus 
itemm Hernmque legatnr, et in suceum 
et sunguinem, qnod rulgo aiunt, ver- 
tatnr. Qusedam anltani ex illo delibare 
lioeut. 139. seqq. 

Olaa si teUas, perlere Cupidinis areus ; 

Coutemtajquejacent, et sine luee,faees. 
Qaam platanus mnogaudet, quampopu- 
tusundm, 

Et quam limosa eamna palustris hunw, 
Tam Venus otia amat. quijtnem quaris 



[Cedit amof rebus] res age : tutus eris. 
et pnnlo poat v. 149. 



CARMEN LII. 



98 



Otio exultas, nimiumqne gestis : 
Otium et reges prius, et beatas 
Perdidit urbes. 



15 



Dtudtam puer ille [Amor] sequi&olet, 15. Othtm et reges cet. vid. qoe ad 

odit agentes ; hanc sententiam, illaatrandam attule- 

Da vacua menti, quo teneatur, opus, runt Statius et Vulpius. 

cf. Terent. Heaatont I. 1. 57. '. ' 



. f: r 



CARMEN LIL 

AD SE IPSUM DE STRUMA ET VATINIO. 

Quid est, Catulle, quid moraris emori ? 
Sella in curuli Struma Nonius sedet : 
Per consulatum pejerat Yatinius. 
Quid est, Catulle, quid moraris emori ? 

1. Quod moraris Muret cujua lectionis patrociniam in se sascepit Valpias, 
asas aactoritate Ciceronis, qui semper dicere soleat : quid, quod. sed in omnibos, 
quae produxit, exemplis rS quod conjonctivas jangitnr ; et sic debebat etiam ease: 
moreris ; at oinnes codices et libri veteres conspirant in lectionem quid, qnae 
malto magis aninram concitatiorem exprimit. 



Catollus, cura bomines indignissi- 
mos, Noniam Strnmam et Vatiniatn, 
ad snmmos honores, hnne quidem ad 
consolatum, illnm ad asdilitatem pri&- 
turamve evectos videret, ob ?rx feuen- 
dam rei indignitatem non amplios in 
terra sibi morandom putat — Simili fere 
animi indignatione Horat. Epod. IV. 
invebitar in Mssnam, Pompeii liber- 
tom, qui levitate et perfidia usque eo 
pervenerat, nt non solum divitiis, sed 
eqoestri splendore adeo superbiret. 

2. Struma Nonius. mvminit ejus Plin. 
Hist. Natur. XXXVII. 21. cnjus dis- 
tingnendi caaaa addit : quem Q.Catullus 
potta in Sella euruU visum indigne tit- 
lit — Struma est oognomen a strnma, 
eervicia qnodam tumorej cujasmodi 



malti apud veteres a naevis corpori* 
traxerunt cognomina ; ad locom Piinil 
de hao gente agit Hardumus. Csrte- 
rnm cum aliunde, qaos honores gene* 
rit Nonias, non constet, ex sella evnt- 
K, magistratttam majoram insignr, in 
qaa sedisse dicitur, Censorem vel Prts- 
torem ASdilemve illnm foissecerte col- 
ligere possamos. Sedet cam contem- 
ta de homine ignavo et stalto. cf. a<l 
Carm. XXXVII. 6. 

3. Vatinius, qui fait consal eam Qv 
Fasio Caleno anno U. C. DCCVII. ef. 
supra ad Carm. XIV. — 3. pejerat per 
consulatum; jurare enim per oarisid- 
ma quaeque prsecipue sacrosancta sole- 
bant, eo gravias igitar commissam per 
ea fait perjurium. 



96 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN LIIL 

DE QUODAM BT CALVO. 

Risi nescio quem modo in corona, 

Qui, cum mirifice Yatiniana 

Meus crimina Calvus explicasset, 

Admirans ait haec, manusque tollens : 

Dii uiagni, salaputium disertum ! 5 

1. E corona affert Meleager e libro Comelini, quam eonfirmat Papvr. Pal. et 
libri editoria Cantabrig. oni fiivet etiam Edit. R. antiquissim. abi est: et, corona. 

5. Alii saluputium, vel saliputium, vel salapusmm, vel sapientium, vel salapi- 
chium, vel solopugium, vel salieippium, vel sallicippium, vel salapantium, vel /iato- 
jiaehtum, vel ascolapation, vel colabotion, vel— -ohe ! sat prata biberunt ! tollite ma- 
noa et admiramini diserta critiooram salaputia ! ! ! 



Ridendi cansam dederat Catollo qui- 
dam «x populo, qui Calvum, audita 
ejas malta vi et arte in Vatinii orimina 
habita oratione, disertum Salaputium 
Tooarat. 

1. Corona est oircnlns hominnm, 
qoi jndicinm in foro andiendi oaosa ab 
omnibus partibos cingont. 
: 3. Calvus. de Calvo et Vatinio cf. 
ad Carm. XIV. 

4. Mmusque toUens, % l ~? a c ****%6- 
(Atnc. morem veterum,summam sabla- 
tia manibns admirationem exprimen- 
tinm, notaront et mnltis exemplis iilns- 
tramnt Nic. Heins. et Burmannus ad 
Petron. o. XL. 

5. JHi magni. cf. ad Carm. XIV. 12. 
salapuHum distrtum. in constitnenda 
vocis insolit» et nnspiam apud ceteros 
aoriptores occarrentis lectione salapu- 
Hum, superare fere se invicem studue- 
rnnt interpretes argutiis et figmentis 
lepidissimis, qnornm novis fignris et 
facetis imaginibns nno obtutu, si lubet, 
oonlos tnos pascere potes in Var. Lect. 
Qnod pro re sua propognanda qnisqne 
attolerit, nec angnsti chartae fines ca- 
pinnt, nec, nt recensendis vel refatan- 
dis ejusmodi vante doctrins speoimini- 
bos immorer, ab ingenio meo impetrare 
possnra. Omnis lis componi poterat 
looo Senecae Controv. III. 19. nbi de 
•odem Calvo : Erat enim parvulus sta- 



tura, propter quod etiam Catullus in 
hendecasyllabis vocat illum salapu- 
tium disertum; sed et ibi libri 
torbant, et eadem fere in Senecas loco 
oonspicitnr lectionis varietas. Ac- 
qniesco igitor in leolione saUiputium, 
qnam optimornm tam Senecse, qnam 
Catulli, qnibns se nsam esse affirmat, 
oodicnm anctoritate defendit et erndite 
de hoc looo dispotat Scaliger ad Ca- 
tal. Poet. III. JBpigr. 338. in Anlho- 
log. Borman. Secnnd. Tom. I. p. 676. 
Pntat antem Scaliger, salaputium esse 
natrioom kroxoficr/EAov tractnm &putus 
vel pusus, [ffw&w, nhde praputium 
est] a qna parte snos alnmnos per las- 
civiam non modo putos sed etiam sala- 
putia, qnasi tn salaces caudas dicas, 
appellarint.— Qaodcnnqae demam sit, 
vel ex qaooanqao tandem fonte hano 
appellationem hanstam putaveris, vi- 
dentnr oerte Romani vooe salaputium 
vel haio simillima, cujus optio tibi da- 
tnr in Var. Leot in vita communi vel 
conviciandi vel blandiendi et jooandi 
cansa hominem pusillum denotasse, 
qaemadmodum fere plebeonla apnd 
nos in qnibnsdam regionibns hominem 
pusUlum vooare solet evnen kleinen 
Puts, qnod ipsum fortasse a Putus 
vel pusus tractnm est. Sensas igitar 
est : Di magni, qnanta eloquentia la- 
tet in hoo pusillo corpasculo ! 



CARMEN LIV. 



m 



CARMEN LIV* 



AD CJBSAREM. 

Othonis caput oppido pusillum, 
Vetti, rustice, semilauta crura, 
Subtile et leve peditum Libonis ; 
Si non omnia dieplicere vellem 

Tibi, et Fuffitio seni recocto. 5 

« 

Tres primi versus male in qoibusdam editionibus antecedenti carmini annexi 
sunt. 

1. Post oppido in qaibusdam. rett. editt. adjlitar est : qaod haud dabie intrusum 
est ab illis, qoi nexum carmiuis non cape^ent. 

2. Hic versus in qoibasdam editt. post seqnentem demum poaitor, qaod etiam 
salva sententia fieri potest. Gssteram hic qaoqae versus, at totam carmen varias 
formasin v.ett. editt. induit; in vetustioribus sine sensa legitar: At en.ruUke 
vel rustica — Heri rustice Grjph. Maret. Etri rustica semiplota crura Scalig. 
Voss. at in libr. MSC. teste Vossio legitur Etri vel Veteri, unde Vossias finxit 
nostram lectionera Vetti! in aliis est Peti vel Peri. . 

4. Sed non Mnret. 

5. Suffeeio Venet. Gryph. Maret. plane sic variant libri apod Liv. in hoo 
nomine I. 23. nbi vide Drackenborcb. p. 98. Sio snpra Carm. XXII. 11. prb 
Suffeno in nonnallis legitar Fuffeno. 



Urbanitatis et honesti sensom abju- 
dicat Caesari, qaem ana cum sene Fof- 
fitio homines qaosdam deformes, sor- 
didos, et obscenos in deliciis habere 
inteUexerat. 

1. Ex versibus hojos poematii non 
nisi Sibyllae interpretatione sensom ali- 
qoem elioi posse patabant Muretas, 
Vossins et alii ; sed profecto, ot nono 
illi leguntnr, sine Sibyllss afflata in 
eoram mysteria penetrare possamaa; 
sensas totias epigrammatis redit fere 
eo : *' O Csssarjrustiee], sgrestes plane 
mores sectaris et ab arbanitate et senaa 
palohri alienissiraas es — nara qaamvis 
non omnia et qaarfibet, certe tanien 
admodom pasillom capat Othonis, 
Yetti sqaalorem et spurcitiam, ©ani- 
nam Libonis impndentiam tibi et Fuf- 
fitio displicere vellem ; sentio qaidem, 
te, anice Caesar, iteram iambis meis 
indignataram esse, sed non merentar 
Teritatis interpretes hano taam indig- 
nationem." 

S. SubtU. et Uv. ped. Lib. crepitam 
ventris. «sifttr. Solebat aatem iste 



sparcas homo nsqaeqaaqae ejasnrodi 
nasoram pestem olamcalam emittere. ' 
5. Seni recocto. senex recoctUs dietas 
videtar is, qai rerura, in qaibas dhi 
maltamqae agitatas et longo eanmfc 
asu qaasi subactos fait, maltam perf*- 
tiam sibi conlraxit, vafer, astatas ; nos 
in vita commnni, ein aasgefeimter. tf. 
Hnr. Sat. II. 5. 55. ubi soriba in eaa* 
dem, pato, senlentiam recoctus dioTtut. 
abi cf. Torrent. et Lamhin. add. Nk. 
Heins. ad Val. Flacc. VI. 444i SimiK 
modo apud Phsedr. IV. 1. musretor* 
ridus, qui sape laqueos et mutcipul* 
effugerat et procul insidias hostis eoitt- 
di cernebat, mihi explicandas videtar. 
Nisi forte senex reeoetus dicatar is, qui 
senectatem ▼iridem et oradam agit» 
<qai javentatem reoaperasse videtnr; 
nos: verjungt. Sio oerte anus «im> 
recoota dicta videtar apnd Petron. 
Fragm. p. 865. in Barmanni edit. se- 
cund. Respicitar enim fortasse in hae 
locatione fabala jSaonis, Jasonk p%- 
tris, a Medea cocti et javentati ns> 
tituti. 

O 




C. VALERII CATULLrl 



Iraseere itemm meis iambi« 
Immeremtibm*, tuuce Imperator- 

7, Cfofc* (Vatr t*L eJCerm, XXIX. 12. 



CARMEN LV. 

AD CAMBRIUM. 

OftAMUf, ti forte dm molestum est, 
Demonftres ubi tint tiue tenebrae. 
Te qtuBnHrimu* in minore Campo, 

t^Or$^/0rU§UL-^iHnu$,tibifortenim^umettGronor.wildv.VU. 15, 

9, Tu eJkUebra Grypb, Muret, Eodem modo rariant libriapad Stet. AchiU. IL 

#45« M pro tenebris Cod. Voss. Ldebris offert. cf, Barman. Sec. ad Anthol. T. I, 

y, TO,-~tu* tabernm ex antiqua, at ait, s eriptora repoait Scalig. qoam leotionem 

prebftt Vnjpios $ at nostre mullo aptior ett, et nititur anctoritate L. MSS. et om- 

Mom tntlqorssimarum et optimar. Editt. 

9» T$ eamye quettivimvi minor$ Sealif . ex soo Hbro, Ojoem sequitor Voesius. 



Qrark ex Ctmerio, qoem frastrn 
Bbiqtt looorom exqolrere et ad som- 
m$m Bsqae dsfstifatlooem hae Uloo 
dteoorrtndo iedafare ttndaerat, qao 
4e«dem loeorum Uttat, qaara paella 
dttinentur, tamtAo aadtotor sibi oom- 
eniittrt tt psiam faotrt Jabet sroorem, 
a|«l atiqae amioo sermonU ftodent 
sjoajmstoio, nisi tnttndo et ooonltendo 
jlbftsjMt Iptt ejae frattus interoipero 
ftlit, — •> Coatrt Itfts bondeoatjllnbi 
amplts I» etoandt sede bnjus oarminle 
fjffo dtotylo ponitur spoadsrus, qao 
qtldtfA f trtuj ftutrt tt nameris tsr- 
difradls lpstm Ontolli» qatm oiroam- 
sjnrttndo slbl oontnxtrtt»lassitudinem 
tjx^wtosttn astt non inoptt patat Voa- 
bIbjb* Std otjm tiii uimis ofmndereotur 
1*0 in stoanda ttdt poaiio apondmo, 
«1U, tt Voaaios, in Ult serreodo nt 
Bitotlpoudo nimia sibi iodolfereot, 
ftdto CriUoorum mojnnt ia leotinajaf 
bwJbb otfminia tmviit, ol pronmo quia- 
tjBjs arbllrto ot anree cteuleamta nm- 
BMrorejn modeio iltnt dinUxit, [rid. 
Var» Ltet] ut aotiqna et t^snrin* sm- 



jot oerminio forma rix nunc restitoi el 
ab adspersis maculia purgari posse 
▼ideator. 

1. Si forte non mol. est. urbana et 
Tenosta per preces aliquid impetrandi 
Jbrmola. cf. Mart. 1. 97. 1. SicGneci r 
$1 rl Atd Xemu 

2. Demonstr, ubi s. tuez tenebre, h. e. 
quo obsoaro et latebroso loco lateas ' T 
per Unebras, nt ex sequentibus ap- 
paret, haud dubie innnitor lupanar ali- 
qood) in locisabditis enim et a luce 
pablica qaasi remotiooperam soam ad- 
dieero solebant quasstum corpore fa- 
oiontea moretrioule ; bino homines li- 
bidinosi dtountur apud Plautam Baeoh» 
111«. ^. tO. in lecis latebrosis rersari* 

5. 1% minor. Campo acil. Martio, qui 
veeatus qaoqae fuit Campus Tiberinus* 
nuno Gmnso di Fiore. vid. Cl Adleri 
emsfuMkk* Bemkreibung der Stadt 
RewuAlton* 17bM. p. 501. Eundosn 
Cerlimmtanum et snbaeqaontt 
LaUranum appellatam easo 
> Vir. Doet, obeerrat libro laodato 
f. 154. 



CARMBN LV. 



Te in circo, tein omnibus libellis, 

Te in teraplo superi Jovis sacrato* 5 

In Magni simul ambulatione: 

Femellas omnes^ amice, prendi, 

Quas voltu vidi tamen sereno ; 

4. In omnibus tabernis Grjph. Muret. — in omnibus tabeUit in qnibnsdsm. m 
omnibus plateis Heins. Cod. vet. — in ornmbus labeUis tentat SUt. et deHhermia et 
balneis explicaL — in omnibus locellis conjeoit olim Panbeniaa. 

5. Summi Jovis Vossins ex sao libro prefert. 

7. Pnehendi vitiose in Venet. 

8. Quas vultu mage vidimus sereno Grjph. — Quas vultu vidi tamen 
Muret. 



4. In cxrco, hmod dabie Cireo Maxi- 
mo, inter Palatinm et Aventinum sito, 
in oblongam et ab altera parte roton- 
dam formam et ab altera reetam ex- 
stracto, in qno Indi eqaestres, qni inde 
Circenses dionntnr, habebaatar, cf. 
Liv. I. 35. et ibi B. Strolh. cfleterum 
de eireis Romanis post Donat. Rom. 
VetU et Nov. III. 14. Satmas. nd Solin. 
p. 635. et alios sednlo exposnit Cl. 
Adler libr. land. p. 325 — 329. — in om- 
nibus Ubellis h. e. tmbernis librariis. res 
enim venales ex attieo loqnendi more 
pro ipsis locis vel tabernis, nbi ve- 
nales habentor, ponnntur. Commode 
ad locnH nostmm illnstrandnm landat 
Voasias Pollaeem IX. 5. cajas verba, 
nt a Vossio et in libro MSC. Jnnger- 
manni legnntnr, jnvat apponere: "Er M 
rStr uotrSh B&Xtovnxou, ft Stc "EwoXlc <fm- 
ort, ov ra 0i&\U JSma, ot rowot %al t i- 
srftjfc 0utxUtnm\ovtol*Arrtnoi, oxrme **t 
rovc aKkovc rSwovc axi rSbr It avroTc n- 
wtdeuofAirorr, o\c tt f«7ir, airn)Sor, sle 
rov\m y nal tlc rh oxror, *ai tlc rovXator, 
nal tle rac yyr^ac. 

5. In templo tup. Jov. tacrata : in Ca- 
pholio, nbi Jovi sopremo templum a ■ 
Tarqninio Priseo saoratnm fuit Liv. 
JL. 3o. 

6. Jii Magnt stm» ambul. h. e. por- 
tieu Pompeiana prope thealrnm Pom- 
petf, ab vtraqae parte moltis arbori- 
bns eonaita, nnde poetis dicitur umbra 
Pempeia, Propert IV. 8. 75. Ovid. 
Artw Amand. I. 67. de qaa ad.ntrom- 
qne loonm plara notarunt Ioterpretes. 
Adde inprimis Vitruv. V. o. 9. et Ad- 



leri anafnhrliche Beschreibang d. Btactt 1 
Rom. p.310. — Pompeios antem hoaoria 
eansa passim voeatnr simpliciter Mag- 
nus. Mart XI. 5.11. Et U prinato essm 
Cozsare Magnus amabit; de nuo oag- 
nomine quando illi datam, £ealig. ad 
Euseb. p. 154. 6. Casterum egregie ad 
rem cnm Nostro Vulpiua co mpnrai 
Plaut Amphitr. IV. 1. 3. nbt As api n^ 
troo: 

Nam omnet plateas perreptavi, gnmnuisi 

etmuropoUa: 
Apud emparium atqua in maceUo, hs pa- ■ 

Uutra atqueforo; 
In medicinis, in tonstrinis, apud 

adettacrat 
Sum defessut quorritaude, nusquam tt 

venie Naucratam, 

in quolocoobserva,r}<n awdidalseo- 
dem modo nt v. 4. in libeUis, dietui 
esse de tabernfs, nbi medioinm readirar. 

7. PrendH h. e. rogavL prendere alt- 
quem eleganter dicitur, qni aliqneam 
prehensa mann rogat, vel in via aihl 
oocnrrenlem coUoqoii eanaa sad ncit . 
Terent. Phorm. IV. 3. 15. Prendo ke- 
minem solum. Cio. ad Div. VIIL, JJU - 
prendimus eum, h. e. rogavimns, 

8. Quas vultu vidi tamen sereno. 
h. e. illas tamen pneoipue, qnas tuI» 
tnm serennm prss se ferre videbnm vel 
his verbif, nt te mihi redderent, im- 
pensins rogabam. has te flagitabam 
pro vnlgari ab kis te flagit. vel has 
de te flagitabam : qnamquam et hnjnr 
forme, nbi dnobos acousaiivis^/togttore 
jangitur,H8U8 non adeo infreqnent est 



J#0 



C. VAJUERII CATULLI 



10 



15 



Has vel ,te sic ipse flagiiabaa : 
Camerium jamikiV pessiaMB puellse. 
Quasdam inquk, Bodma sinum reducens ; 
En bic in roseis latet papillis. 
8ed te jam ferre Hereulei labos est. 
Tanto te in fastu negas, amice. 
Dic nobis, ubi sis futojms : ede, 

9. AveUiU rel auUU meipuin libr. MSS. tette Meleagro, qai lade tioe 
prepooit: Ahmdtin, nc ipte fiatjUabam Camerium mihi, pesswuc.puelU. — AveUi 
tiriU Awmt. — ha$ U sie Umen Gryph. — hat U tie tantum MareL — Ab velusie Sctlig. 
i»de IIU Ceeit nottram leetionem Hat telUme.il Voftias mavalt Ah aveltiU ip$a 
flu*Uabam~-\s\ msrgitt libri Heins . egregU *d tentajn tdtcriptom fait : Jamjam 
vtfdkU upefagiUmti. 
, %U NuidumtUtumSiMt. 

1& Sed U quarere Hereulit labot tU Grj ph.— Sfd U quarere jam Hercutis labat 
*tt. Vtfltt Mnrat^—Sed lutjamferre Meleag.— At nottrt leclio eit in libris MSS, 
fttlfg, et Vot f . edit. CtnUbrig, et Edit. R. 

14. TantoUn*fattu ta qaibosdam vettnon mala. rid. not. 

15» Totom bune Tersnm glottemt poUt editor CanUbrig., tx cnja» fententia 



10* CamfWfini miai t eleganttr ad 
t»prititndom loaoendi ofom ex vUt 
•ommooi petitom retieetar ejasmodi 
fert Ttrbam, reddiie, indieaU, ubi tit. 
Sptndmt loeo in primt sedo hajat 
Ttrfaf ttt tribrtcbjf^-ffffstrtr puelUe 
bUadt, ibr lotta M tjdebtn. of. f oprt 
Ctrm. XXXVI. 9. 
* 11. Nudum tinum reduetru b. t* re- 
daeU ttf tt finam vtl mtmmam nu« 
dans ; tsprttfum tst illad Homericam, 
abi Hecaba, HeetorU feroctm ani- 
mum, ot lotra motnit potius pagnare 
ti AobiUU congreffom vjtare yelit, 
esttrU tt monttrata mamma, qat io- 
fkof t tt innntritat fit, fltcttrt .et 
frtngtrt t tpdttif . dicitar : 
K&iroriwi/ufv<, foiflfi M /x*fy <M<r£i. 
sirtom'r*ducert igitar dictdra tst at 
pidtut diduccre pro nudare tpad Stnto. 
Htroai. CEta. t. 1669. 

—Mater in luctumfurtnt 

Diduxit avidum ptctut, atque 
utero tenut 

[Exttrta vattot ubera in planciutferit. 

1S. In roteit papiUis. SicapudSosi- 
ptt, in Anal. Vtt. Poet. Grteo. Brtnokii 
T.I, p. 504. Epigr. III. 6. /u*£h— 
trtVac Tifmon^o* xiXuxoc, et eodem 
modo tpud Rufiu in Aoal. Vtt. P. G. 



Branck, T. II. p. 394. Epigr. XIX. 1. 
poeiU dieitor fUf SpaeQoc. 

13. Scd U jam ferre Hereul. labot 
ett: b.e. qatsrittodo jam te ferre et tui 
exquirendi ctastomnes Utebras per- 
repUre veUe, res est immensi et vix 
ferendi Uboris. — Ferre aliquem noo 
possomos, cam ille nimiam molestiam 
oobU creat. Malle Voasius ferre pro 
adducere explicat, neo dobiUt in rem 
soam Ciceronis. Virgilii et aliorum 
aactoriUte abuli. Hereulei pro Her« 
culis,nt (sapraXXIX. 9.) Adoueutpro 
Adonit: ubicf. not. 

14. Tanto U infattu negat, h. e. " en 
inajgnem taam, amice, saperbiam, qua 
amiooruro adeo conventam riUs 1" et 
sio tsl epipbonema. Magis tamen pla- 
cet, si hic versai per interrogttionem 
efferttar hoo aeusa: " tdeone jam su- 
perbis, nt te conveoire non liceat ?" se 
negare jtm est alterins conyentum vi- 
Ure, aliqaem latere velle. Prspositio 
in t« fastu addiU «-«t^ixxn, ut st3pe : 
e^empja. oollegit Drackenb ad Liv, 
Lib. I. 52. T. I. p. $07. pnecipue td 
I. 56. T. I. p. 220. et quos ibi laudai, 
—fastum, quem ei exprobrat, refer ad 
amortm, quo nunc beatum illum fruj, 
et iosolontias efferri puUt. 



CARMEN LV. 



101 



Audacter committe, crede luci. 

Num te lacteolae tenent piielke ? 

Si linguam clauso tenes in ore, 

Fructus projicies amoris omnes : 

Yerbosa gaudet Venus loquela. 20 

Vel, si vis> licet obseres palatum, 

Dum vosjtri sim particeps amoris : 

Non custos si fingar ille Cretum, 

locns ita distingoi et legi debet : Die nobit ubi tit futurut, ede hoc, Num U Imc- 
teoUe tenent puella t Sed non seasit Vir Doctas, ejosmodi looos, ubi eadem sea- 
tentia ter et qaater aliis Terbis iteratur, egregie exprimere vehementiorem, qao 
qnid petitor, animi impetom. 

16. Comiti hoc libenttr rel Ueenter ede Venet. Grypb. Muret — Audacter committe, 
crede, Ueet Vossias j at nostram lectionem confirmant omnes libri MSS. Statii, 
njsi qnod in illis pro luci vitiose exaratam sit lueet, pro qno sabstitoendom ease 
saspicatar Statias Luci ; sed primam non demonstrari potest, Lucium pneoomesi 
foisse Camerii, deinde multo magis respondet crede luei versui 2. ubi tint tumi 
tenebrm ; eandem lectionem probat Scaliger, 

17. LacteoUe tenent papiUa in cod. Rom. teste Lipsio. 

21. Vel tignis lieet obteret palatum vult Voasins. 

22. Dum vettri tim ego particept amorit Grjph. Muret. Caeterae corraptsB lec- 
tiones, qoas editt. vett et MSS. in hoc versu exhibent, vix oommemorata digos* 
•ant. 

23. Seqaentfes decem Yersicali addantar in tribasantiqaisrirais edttt et iii M88» 
L. teste editore Cantabrigiens. Carm. LVIII. ad Catlium de Leibia, et ita eeso 
in plerisqne MSS. affirmat qnoqoe Vossias. Qaem nanc in plerisqae editt. 
oocopant locum, assignavit his versicolis Josephos Scaliger, qaos tamen Voseiaa 
n.ec in hoo.loco commode se habere, sed ad pnecedens Epigramma pertinere ei 
haud dubie deesse aliquid putat. Edit. Grjph. Muret et alii constitoont eoe 
post rersum 12. En hic in roseit latet papiUu, Interim ex meo senso aptissime ho* 
ipsom carmen claudere yidentur. 



16. Crede luci, ex occollo in locem 
profer. cf. Var. Lect. 

17. Lacteohe puelUe , candidae, pul- 
chrae. aptior tamen videtor lectio in 
Var. Lect. proposita papilhe. 

11. Si liiig. claus. cet conferatnr in 
hane sententSam Tibull. IV. 7. 1. et ibi 
Brouckhus. — Unguam clauto in ore tc- 
nere, ut mox v. 21. palatum obterare, 
ornate pro reticere, occultare. 

19. Fructut projiciet, abjicies, per- 
des. 

21 — 22. Vel ti vit, Ucet obter, palat. 
cet sensus : " vel per me licet,sitibi 
hoc magis placet, nihii plane de amoris 
tui lasibas mecura commanices, modo 
in partera quandara amoris tui veniens 
non plane a te sejangar." aut sic : " vel 
ai placet, alios omiies amorem tuum di- 



ligenter celes, modo ego onos illioi abi 
conscios." 

23. Non cuttot sifing. cet. cam gro- 
vitate derioo sob fine carminis repetft, 
se nullo modo, licet insigni curreadi 
volandive facultate instroctas sit, Ca- 
meriam exqairere posse. — si pro quam- 
vis. cf. sapra ad XXXIX. 11, fihgmr 
eleganter pro sim. — custos Cretumh* e. 
Talas, ssrei corporis gigas, Earopte a 
Jove datus, ut costos esset Cretse, 
quam singolis diebus totam circumisse 
dicitor. Locus classicos de ilio eat 
apud Apollon. Rhod.IV. 1657 — 88. 
com aliis ejusdem nominis passim con- 
fuuditur, de qoo vide omnino sagaois- 
siraum veterutn mvlborum Interpretem 
Illustr. Heyne ad Apollodor. in not. 
220. seqq. 



C. VALERII CATULLI 



Non 6i Pegaaeo ferar volatn, 
Non Ladat m ego, pennipesve Perseus, 
Non Rhesi oivear citoque bige : 
Adde buc plumipede* volatilesque, 
Ventorumque simul reqnire curftum, 
Quoe juncto», Gameri, miki dieares : 
Defeftgua tamen omnibus medullis, 
Et multU languoribw pereaus 
Eftftem, te, mi amice, quaeritando. 



25 



30 



£t>P*»fti/>r*#trefl aotieaissim, edftt ceCero m egregie ad rem ioedittMaret. 
faie rersos aoteeedeotS praepooitor, ita ut hoc ordioe et hoe permolotiooe legantox 
ei fatoJMgootar Tersas : Non $i Ladat pennvpetve Perteus, Nen d Pegattoferar 
vehtu, Non RJud niveit eiti$q%e bigit. 

96. CUetmtebiget foreoit Voesias ia cxemplar. Mediolao. qaod deearru Medesr, 
oipete natm io oppfdo Cjta,istelligt posse aatamat. 

99. MihidU*risGrjpk.Mur*t. 

92, Ette in t$ ritiose ia edit. Voifii.— mihi amice Veoet. Gryph. MareL 



94. Non ti Psgas.Jer. volatu* Pega- 
saj, eqoas llle aletas , Neptuol e Me- 
dtti* progeoies, qoo per aerem rectus 
est Qklmmrm interfsctor, Bellerophon, 
▼#1 pneri* noodum mre lotio aotns est. 
Apetlodor. II. e. 3. 

#6* Nm Ladat ti ego ae. sim. Ladat 
ooommj oelebrlf eorsoris in Olympieis. 
▼fd. Moret. et Y u\p\at. —pennipetve 
Perteut; profiotams ille ad neeandam 
Msdasem aoeepit a Nympbif alata ta- 
laria [wrwk otoAo] ApolJodor. II. o. 4. 
Psusan. III. 17. p. 251. edit. Kuhn. 
mjtbom more suo explicat Illustr. 
JJeyne in not. ad Apollodor. p. 295. 
' %6 P Non Rhtsi niv. eit. big. sc. si 
mlbl slnt. Brant autem Rbesi, regis 
Tnraoom, eqnl ex descriptione Homer. 
lliad. X. 435* Atwbteu xfoof, &ifo» e* 
hlfAurn tyw7«. Fabolam hornm equo- 
ro», Trojaitis fttsiium, td locam Ho- 



meri memorat Eustath. et Sehol. 

27. Adda. hue plumipedet volatil. in- 
telligo omnes, qnicnnqne vel alatis tala- 
ribut (ptamspedes) vtA omnino alis (?o- 
laJiles)inslraotifneriint; ploribosenim 
io reteram mbulis alata talaria affin* 
gontnr. vid. nos in CommenU de alatit 
imaginibut apud veteret. Goth. 1786 p. 
21.— Mnretns plumipedet non male ex- 
plioat de Zethe et Calai, Bore» filiis ; 
alati eerte eornm pedes finguntor apud 
Apollon. Rb. I. 219. 

29. Quot junetot b. e. omnes ; do» 
rias alii tdjunctot suppleut currui. — 
dicaret, ad nsnm menm conoederes. 

30. Defessut tameru avaiUxov^ot hoo 
looo animadTertit Vulpius, sed non 
sensit particalam ti r. 23, 24, 25. pro 
quamvis positam esse. 

31 . Peretus, riribus exbaastos et con* 
feotus. 



CARMEN LVL 



ios 



CARMEN LVI. 



AD CATONEM. 

O rem ridiculam, Cato, et jocosam, 

Dignamque auribus,et tuo cachinno. 

Ride, quicquid amas, Cato, Catullum : 

Res est ridicula et nimis jocosa. 

Deprendi modo pupulum puellae 5 

Trusantem. Hunc ego, si placet Dionas, 

Pro telo rigida mea cecidi. 

t. Digmtm naribus legendom esse censet Scaliger. 
3« 5» quid amat in margine edition. Grjph. 

5. Pupulum pueiUt crUtantem rult Vossios et explieat uiknrt£emu nolaaa* 
eomillo de obscenitate pngnare. 

6. Sic placet Dioruz eleganter conjicit Stat. 

7. Protelo pro adverbio accipit Vossius, nt sit jugiter, eodem tracta et 
evrrm*;. oai sabscribit Valp. cf. Gesneri Tbesaar s. ▼. proteUtm. 



Catonem secvm ridere jubet ob retn, 
nt ?ocat, ridicalam et nimis jocosam, 
ai nnqaam res tarpis et nimis obscena, 
qaam refert, ridicula et honestis auri- 
bus digna vocari potest. Immo rehe- 
menter dolendnm est, Catnllam in trac- 
tandis ejasmodi argnmentis infamibos 
fam tarpiter abasam esse ingenio. 

1. Cato. Tulgo intelligant Valeriam 
Catonem Grammaticam ; sed quis Ca- 
tnllum Jamiliariter cnm hoc Catone 
▼ixisse praestet? 

5. Deprendi Terbom propriam de 
iis, qai inopinati ab intenreniente quo- 
piam in furtiro amore opprimontar. 
8icxATaXA/u&t*wapad Gnecos. Theo- 
crit. IdjU. IV. 60. 

■ argAtf yt fxh avrk Ixtri&t, 

hmfyu. 

pupulum, admodam paerum, pasionem. 
irtaoniem, trutare freqaentatiram a 



trudere, obscene dicitnr de 3s, qai 
irrito conata stapram paellse inferre 
allaborant. 

6. Si placet Diorus. pro formnla flht 
solemni, d Diis placet, accommodatia* 
jam dicit si ptacet DUme. Bleganter 
autem formula illa solemni si diit placet 
cum sale quodam nti solerons in deseri- 
bendis rebus ineptis et ridicnlis. yid. 
Brisson. de Formul. p. 66. et 68.—* 
Sed, ut fatear, molto magis mihi arri- 
det conjectnra Slatii, pro si rescribea- 
dam esse saspicantis sie, unde hie fewf 
sensas exit : sic enim paniendos rutt 
Venus, qai nondum ejas saorfo inittatl 
temere illa contamiaant. Dhne, ma- 
ter Veneris, noa raro pr# ipaa Venere 
ponitur. 

7. Pro teio. teli loco rigida sc. mea- 
tula. cecidi rerbum obscenam de marl- 
bus, de qno yide Scutppium ad Loa, 
Carm. XII. 1. 



C VALERII CATCLLI 



CARMEN LVII 



AD MAMVMMAM WT CMBAMEM. 

Pvlchme amwemt imp nh b ctaedis 
Mamurne paftifpqoe, Ctaaariqae. 
Nee niroms maeuUe pare* trtrisqae, 
Urbaita altera, et ill* Formiana, 



ftiyiUretf Cetffft *i MfSBswrm ctcitnito, 

fUfjJf^t^lUest £f SMfifictfB UtU 



tHae et Ubes, 
U vita iadsdgest- 



f # PuUkre $mttm* imprmb. eitued. 
Mm, **t *> •> t**tf ssUtt i*Ur Mttwr- 
rtfj «4 CfMtftttefc wnm ttrmqoe rit» 
fttulU» bpUreedit **€4*4tmd*—*m\- 
«fftU» Cttttr et Mtmtrrt U oonm 

f , Mmmurrtt pathUe*. Ceztoriq. b. 
«, tft* Memmnm qntm Cmttri ptthico. 
IUmI nrt «^im iU f ibi rtspoodcot co- 
Mltifu* flu#/ nlti coptltm fu#, prlmo 
MNN> ri poihieo tddiUm, pro nimlrum, 
tciliett, tf^iUtrt mtlU, pothieut, ut ci- 
tjtfrftfl, dttffgott bomfotm molltm, qoi 
tffjlUbritpttitur, ttfodisilmt libidiot 
poJloitar, 

45* MoeuU paret utritque cet. tto- 
•0# i otrlqot enim todtm pltot fltgU 
tUrom gtotrt Imprt »»w sunt mtoulm, 
tjtlfi nuoqutm dtltri tt oblitttrtri pot- 
Mnt) tlUrl quldtm (Cemri) ob com- 
mIim fltgitU tt ntafliffimt disptrditt 
bontU orbe [Romi\i tlttri Mamurr* 
PormlU [vttsrl Gtmptnlm oppido, abi 
UU .nftlai fuit. obttrvt taltm rl illa 
!■ ftno 4. pro alttra pofitom tMt. 
aUtr-illt pro ulttr-alttr ptsslm tpad 
bonm nottvsoriptortijangi toltnt. yid. 
Duehtr. td Flor. IV. 7. 10. tt Joh. 
Frtdtr* Gronov. td Liv. XXXV. p. 
40.— Cmttrum loqatodl gtnus : maeu- 
\m imprtttm rttidtnt nte elutntur, htad 
dablt dootom tit ex pltoito illo philo- 
■ophitJi Sotrttiom, t Plttone inprimis 
U Phndooo tiiUqnt ditiogit txpotito 



U rtjpidilttifcii mbi 
■f rta m etUst mpmd Ufcros 
■ee oJU rttif e eUi 
hoems Htttirtis wpmd 
*m* Gorgise p. 356—60. et U Phse- 
doee p. 61. A. B. edit. Ffr. Digires 
ett, qai U faase reso eonsultlar, Jfei- 
nertiut, qoi praeeUre reterum Philoso- 
pboram et UprUus PUtooU placiU ex- 
posoit, eom U tribns iHU, qoae vtrU- 
mm disserUtioaam nomiae inseripsit, 
TolootUiboj,[PermifenU SchrifUn] tam 
U satrissimo etlectadignUsimolibro, 
Getchichte der Wittentchaften in Grie- 
chentandund Rom. T. II. p. 404. seqq. 
et 770. seqq. Ad bane m jtham sut- 
TUsimam sea iarolatam ftbalost nar- 
rttione pbilosophemt PUtonicnm res- 
poxit etitm Virgilias in nobilissimo 
illo iocoiEneid. VI. 730 — 41. de qao 
tres ttotom rersas desoribtm; 

Non tanun omne malummiteritnecfun- 

ditut omnet 
Corporea excedunt pettet: penitusque 

ntcetuett 
Multa diu concreta modit inoletcere 

mirU. 

abi of. Heyne in not. et aberiorem, 
qatm in btne rem ex profonds doc- 
trinm oopit suppediUt, dispaUtionem 
in Exoars. XIII. td Libr. VI. p. 664 
— 669. — mtoals illee flagitioram im- 
presse tpad Graeoos vooantar modo 
vrfyfjukra, modo &v\al, modo fjubXumf, 
modo xnx/Jif vel plenias ayiJaXicnrra 
btCtn — Alit loct in htno rem congessit 
Valpias. 



CARMEN imitJ 



W6 



Irnpreasse resident» nec elnentur. 
Morbosi pariter, gemelli utrique: 
Uno in lectuio, erudituli ambo : 
Non hic, quam ille, magis vorax adulter, 
Rirales socii puellularum. 
Pulchre convenit improbis 



10 



7. Valgatam distinctionem post lectulo toUit Meleager et respici putat prover- 
biom uno in lectulo edocti: ita ut amoo in bmnibns sibi timillimi et in eoaeqt 
quasi lectulo improbitalis nequlter instraoti intelligantar; — Unilectuli oonjeotat 
Statius. 

8. Magit vorax et aduUer Venek— -Non hic quam Ule magis vorax aduUer Rfaalii 
eociut pueUularum tentat Sietr—pueUarum Vossios. In editionibas potionbas 
oonstanter fogitnr rivalee eoou et putelbularum ; at ih edit. Bipont. qoam sequimar, 
oopula et post socii oraissavst, qas psofecto incommode post tocii ponitar. Le- 
gendam fortaase rivale* et tocii pueUarum, tel rwales tociique pueUarum. 



6. Morbosi pariter, turpi amore labo- 
rantes. vid. ftentleius ad Horat Od. I. 
37. 9. — gemeUi : bonestiori nomine ci- 
nssdi Yocantar/ratres. o& Burmann. Sec. 
ad Anthol.T.l.p.641. 

7. Uno in lectulo, cvXkixrpn, samma) 
et turpissimae simnl consuetadinis indi- 
cande eausa. — erudituli, eraditionis 
glorise elevandae gratia* 



- 8. Vorax adulter, qoi bona sna ia 
adnlterie perdit et expatrat. cf. snprs 
Carm. XXIX. 6. Nolim boo tranefe 
obscenam sigaifloationem, quant infra 
habet rerbnm vorare Carm. LXXX. 6. 
9. Rivales tocii pueUuL h. e. soou) 
et ana rivales pacUalarom. cf. Var» 
Leot. 



CARMEN LVIII. 



AD CCELIUM DE LESBIA. 



Cceli, Lesbia nostra, Lesbia illa, 
Illa Lesbia, quam Catullus unam 



Lesbiam, pr» oeteris oranibus olim 
stbi amatam, adeo a pristinis moribos 
recessisse scribit Coelio, ut nano vilis- 
simam in angiportis sit prostibalom. 
• 1. CeUL Non sine probabilitate qaa- 
dam com Pet. Vietor. Var. LecL Libr. 
XVI. c. 1. M. Ccelium Rufum intelti- 
gtre possamos, in qnem exstat oratio 
Ciceronis j fuit oerte is, qui pro indolo 
ana faoile rebus amatoriis aores prae- 
beret. Accaratius de ejus tita, mori- 
bos et fatis exposait Manatias ad 



Bpist. Cicer. ad Dir. 1. VIII. inprte- 
fat. ad Comment. in Bpistolas Caslia- 
nas ; ad enndem Coelium pertlnet in- ' 
fra Carm. C. — Sed nimis argate Vic- 
torias et siii sab Lesbiss nomine db- 
diam latere putant, quam una oom Oa- ' 
lio amoris eaosa Catoilom adiissevet» 
hirio nostram jam vocasse, frustra oon- 
tendant. 
. 2. JUa Letbia : Ifx^artxSk additur et • 
repetkur Uia, b. e. olim tam amabilia 
et honestis moribus conspioaa. Uto 

P 



C. VALERII CATULLI 

Plus quam *e, atque suds amavit omnes, 
Nunc inquadriviia«t angiportis 
Glubit magnanimoe Remi nepotes. 



5. Magmmimi Remi volt Vossias» 



(f|rg9. Mneid. II. ^.'ewtwoW» nmta^ 
tus ab illo Hectore. cf. Hor. Od. IV. 

15.18., ... 

J. jroif ^fuam s* cet sio infrt Ae 
^(«eshit^arm.LXXV. '1. 

Afctft poteit muiwr tantum te dicere 



' |P^ ijuantum m mt, Lesbia, amata, 

'/ ' mea,eu 

timiU* orationie color est supr* Cajm, 

xxxvii. i2. et viii; 5. 

r. ; 4< 4)£tfNrtfe fc in vktt enim tagnstis 
y m stahtnt soortUle tbj eo tis s i aw . He*» 

j m&i t» «ffe tou tngipertu. 

' 5. Oiobtt h. e. mastarbat. Eodem 
jflmeesjftitts' senstt deglubere dccurrit 



*p ojl Autot. Eplgr. LXX> 7. — giu- 

bere vei deglubere propriam sedem ha- 
betin re rastioa, et significat vel corti- 
cem detrahere vel gramim tunica sua 
nudare, qaod ut mnlta alia ex re rtstica 
petita, ad obsoenissimee impuritatis ge» 
una Moommodatam est, pari modo ut 
Gneeoram Mkhrnn et amoTufcixrru*. 
vid. CasamboB. ad AtnensBam III. 34» 
vel MfM', tf$t0$m, quod Votpius ex 
Olossis Philtfreni addaott, quem con* 
fer.— magnantmo< I&tni nepotes, b»e. 
Romanos, quos «tf<ww*£$ jam vocat 
magnanimos, qoi potias ob tarpissi- 
mam Kbidinis exercendset genus, at *u- 
pra Carm. XXVIII. 15. Piso et 
Memmias, vocari debebtnt opprobria 
Remu 



CARMEN LIX. 

DE RUFA ET RUFULO. 

4 

BoNONiBNfttt Rufe Rufulum fellat, 

.4* Jtoufr Bmfrnm feUa* Vevet^nttfini ed& Grftm«td*eripfcim«stm* rurekm 
faUti-~Rufa BufuhmfaUat%b tntique vexbofaUare pro faUm tjorittr defendit 



-M*£m eujnsdmm ex Bomamt mfi- 
ttm et*dttia«it< maUerotte ec mttt» 
Imsv «eqeisausio medo «bemimmdmi 
Rtitlicmjuadam Jabidtni merigertnthv 
infamiam notat et evulgat.— rSufitU- 
imfnmV Aeeejtit fortasae imporus iste 
hemot qaom difmmtJt.paptt et cuj«t> 
diftmandicauaa. hto otrmen ftmtipno 



sostpttm videttr, tb ipsm Ubidmws su® 
mtmttit fi*£ii-— Roftram gentem am» 
plam et h o nta m m olim toraisse fieno» 
ma*observat VtJpius ex Mtrtitl, VI, 
85. eed hpt Catuifitoam Rufit nos- 
trw descriptiote» fiaL poteet tvspeo^ 
tamreddere. 
1. FellmU filmm pr*f rit +*t Jtoc #*> 



CABMEN LDL ) 



m 



Uxor Meneai, jespe qnam ia sepalcretis *■ 
Vidistis ipsp rapere de rogo coenam, 
Cum devolutum ex igne prosequens panem 



9. Vxorne Menif quod feoit ex veteri, ut ait, scriptura uxor nemeni Soaliger, 
quem perperam seqaitnr edit, Bipout. nem prmter Scaligeram veterem illam 
acriptaram nerao reperit, imsao oames Hbri af SS. qoibos eeteri iaterpretee aei 
sunt, constanter servant uxor Meneni. — signum interrogandi poet Menenitl kn4me 
apparet in edit. Cantabrig. — in tepulchrit VeneU . ■ , 



gere, quod, at verbum inrumare, ad ex- 
aeorandum libidinis genus translaton 
est. Disertius fosda bujus obscenita- 
tis imago expressa est injra Carmen 
LXXX. 8. 

2. SepuUhretit, de looia sepuitur» 
destinatis. 

3. Rapere de rogo camam ; intelfige 
cceoara ferajem, qua cnm eorpore et* 
mul in rognm ingesta cremari et ab in- 
fimss conditionis bominibus et fameli- 
cis, vel certe rapaeioribni et impuden- 
tioribus, ex ipso igne peti solebet. 
Hine factnm est, ut loqoendi genus 
eanam erogo rapere commode transfer- 
rent vel ad summam paupertatem vo- 
raoitatemque describendam vel ad eam 
alii* exprdbrandam imprecajidamve. 
gic apad Terent. Eonuolu III* & 36. 
JParmeno ad TfcrasoBem ; 

Tace tu ; quem ego este infra ynfimoi 

omnes puto 
Homines : nam qui huie animum atten* 

tari indtuceris, 
Eflamma petere te cibum pet* 

se arbitror. 

hino apud Plantom ejnsmodi homines 
rapaces et voraces bustirapi vocahtur. 
Psendol. I, 3. 127. cf. Kirchmann de 
Funeribus Romanis Libr. IV. o. 5. 
imprimis Hemsterhus. ad Lucian. T. I. 
p. 519. Atqne hac pertinere etiam 
puto locom Tibulli, ubi poeta pnuper» 
tatem imprecatur aniculs hoo modo, 
I. 5. 53. 

lpsa t fame stimulante furens, etcasque 
tepulcrit 
Quayrat, et a savis oua.relkta iugai. 



Non enim cum Heynio in versu majori 
herbatque sepulcris, sed cum Mureto 
potius escasque sepulcris legendum eet e 
puto* ftx meo enim aensn proverbia- 
lia illa extrWmam mendioitatem descri- 
bendi vel impreoandi locutio escas te* 
pulcrit qusrere, bue.de rogo deripere, 
ut gravioretimprecationi aocommoda* 
tior looge prsafarenda videtur insolen- 
ti et noTss plane paopertatis deserip- 
tioni: herbas sepulcris quarere. Neo 
causss, ex quilraa tfareti lectionem es- 
casque rejiciendam eeuaet, Heyne.im 
Observat. ad Tibull. p. 50. satis ido- 
neae videntur ; nam primum non de Jt- 
licemio, quod ab escisferalibus rogo im+ 
potitis diatiafuensVum eaae docet J&m- 
tterhut. 1. 1. eum Mnretb ingjtiud—i 
est ; deinde, qnod addit Vir Sasmume, 
hee (atticeraium) dabatvr ad rsfiumy 
nen ad sepuicrum, minime eaervare pei 
test loci exptieatioaom, com s*pulcr*m\ 
ex nsu loqueadi vei de ipeo rogo-vut 
de inoo oerte, ubi rogus exatruotu* 
firit, reote omaiao aeoipi poaae ii«W 
tor, Sio Terent. Aadria I. 1. lOft, 
Funut interim procedit : 8»futw*r? ed 
etpukrum vcnimus: In ignem impeiif 
est. et sic pasaun eepelire ut GraMoruaa 
AAorrwr, pro oremartf, vel d« romftam 
tione moriui dioitor. vid. Cuper. Okfi 
aenrat. I. 7. Dervil. ad ChariV p. 
«44. edit* Lips. et quea ibi lajulat>a 
Condonent mihi, quibus extra oleaa 
eragatua videar ; ut &N»s«tfa tttynsmm, 
si. qu\d ferte noa reote: oeperim vetif 
re parvi momenti paulo loquacior fuo- 
rim, pro siagnlari, qua exsplendeseit, 
humanitate facile id mibi oondOMtui 
rua fafe «paco^ 



m C. VJJLEBII CATULLI 

Ab semiraso tuhderejtur pstore. 

5. Tonderetur Votsios ex aoetorftate plarijneram librornm ?ett. et sio est m 
editL Grjp*. et Vcn oV ■ ■ no ci pit aatem Vossios tamine pro wi/teerjt, rjufere, lacs- 
ror* ot earptim ferire, et addit antepenaltimam more antiqao in tonderetur 
compi. 



in 



i 6*Jb temkato ustore t ustcr, rutfo- 
Jbawrne vel nafcaJurnc ser?as bostaa- 
ffof » eomburendo eadarere, qood oo- 
rabat, ita dictat . $emira$u$, qaia ejos- 



modt maaeipiorom genos admodom 
sordidom et semiraso pleromqoe ©a- 
pillo folt. 



-*hi 



C ARMEN LX. 

Num te leeena montibus Libyssinis, 
Aut Scylla latrans infiaa inguinum parte, 
Tam mente dura procreavit ac tetra, 
Ut supplicis vocem in novissimo casu 
Contemtam haberes i O nimis fero corde ? 

1. Libyttinis mavolt Scaliger, cni aocedit Vossios. 



• Duri oojosdam amioi per€diam ao- 
eosat, oojos in re tristi aaxiiiom ?el 
eelatium frustra implorarerat. — Ad 
ejoem soriptom sit boo earmea, nisi 
kmgioris earminis fragmentom potios 
fcabendom tit, ?el in qaa re Catullo de- 
taerit dori peotoris amieos, inani sta- 
dio soire oupias.— Pessime oerte in 
edit. Veaet. ab an. 1500 et Gr jph. eom 
aan*riorieonjongftar, neo probabiliter 
U edit. Parthenii Venet. 1493. adCa* 
satrtiiat inaoribitor. Mihi qaidem egre- 
gie reapondere' ridetur argnmentnm 
hujua oarmiais tyli ad Corm/ktum supra 
Oam.XXXVlIL 

.. 1. Num te Uwmu of. in hane senten- 
tia» infir. Garm. LXIV. 154. et ibi 



. t. Aut ScyUa latrans infima ing. 
perte ;' i» aimili re Tiboll. IU. 4. 89. 

SeyUmm urgmmvm cmnibus su e cin ctm 

/gurom. 

Fabulam SojUm lege apod P?id. M*> 



tam. XIV. 59. seqq. et Hjgin. Fab. 
CLI. Bst aatem haec Scylla Phorci 
filia, qns9 passim a poetis cnra altera 
Scjlla, Nisi Megarensiom regis filia, 
confunditor, at apad Virgil. Eclog. VI. 
74. 75. 

Quid loauar aut Scyllam Nisi, quam 

fatna secuta est, 
Candida succinctam latrantibus inguiua 

monstris, 
DuUchias vexasse rates. 

de qaa otriasqoe Sojlke apod poetas 
eoufusione erudite egit Nic. Heins. ad 
Auli Safnm Epistol. tret, tribus Ovid. 
Epistol. respond* I. v. 33. in Orid. edit. 
Bormann. T. 1. p. 846« In eandem rem 
ad Virgilii locum laadat Heyne Peri- 
son. Animad?. histor. c. 9. — Monstro- 
aam ScjUss formam illu&trant nammi 
gemme in Dactyl. Lippert. Mill. 1. 1. 
1*7. H8. 

4. In novissimo casu t h. e. extremo 
et tristissimo. 



CARMEN LXL 



CARMEN LXL 

IN NUPTIAS JULIiE ET MANLII. 

Collis o Heliconei 



1. AIH HdkonxL 



Nuptias Julimet Manlii solemni oar- 
mine poeta celebrat, miraqoe siinnl 
arte et suavitate ritoa nuptiales de- 
seribit et perseqoitor. In primo oar- 
mlnis limine a versu 1 osqne ad 15 
rite appellat et salotat noptiarom 
prssidem, Hvinenamm, eomqne ad 
eoooioeoda carmina noptiali ornato 
adesse jobet compositum.— A versu 
16 — 26. seqoitor brevis sed ipsa bao 
brevitate absolulissiraa exquisiUssima- 
qoe insignis, qna Jnlia enitebat, for- 
m» descriptio, in cojos ornato quili- 
bet faeile sommi poetae ingenium ag- 
nosoet. — v. 26— S6.iterum H ymenieum 
ad virginem in domum novi conjugis 
evocandam et desponsorom animos 
arctissimo amoris vinonlo conjogandos 
ab Helicone citat. — v. 36 — 46. solemni 
invocationi Hvmenssi, ot eo libentios 
dux ille Veneris his eelebrandis nup- 
tiis dexter adesse velit et propitius, 
accinere jobet indelibatas virgines.— 
Locns seqaens a v. 46 — 76. versatur 
in deoantanda Hyraenaei laude,ejusquo 
extollendo numine, qood sob omniom 
noptiarom aospicio pie devenerandom 
sit.— A versn 76 sqq. sigillatim enar- 
rantor ritos nuptiales, qoibos solemni 
pompa ad novi mariti aedes virgo de- 
daoi, ibique excipi solebat. Fingit 
igitur animo poeta, se e longinqno pro- 
pias jam acoedentem poropam nuptia- 
lem facesqoe oorosoo splendore emi- 
oantes oculorum aoie asseqoi; bino 
primom claostra januae pandi jobet, 
mox sponsam, virginalis pudoria ptss 
se ferendi causa, moras uecteritem, 
hortatur, ot procedat et flere desinat, 
praecipue cum tam egregia formsa pul- 
ehritodine florescat, et conspicna sit ; 
addita fide [v. 100 — 115] sumroa amo- 
ris ojonstaDtU maritom semper inhstea- 



rom esse solias ejus amplexitraa.— j 
v. 121—126. puerorum chorns, ad ja- 
nuam sponsi venieutem sponsam ex* 
cepturus, jubetur faoes extollere et hy- 
menteum in modum oonoioere. 1*6-;— 
128. cantos lasoivorum carmimnn Pes- 
oenninorum mox instituendus indici~ 
tur. — 128 — 141. ooocubinus afortiva 
spoosi consuetudine excluditur. 141 
— 151. ipse sponsus, ul in posternm m 
molli puero abstineat, rogatur; at 
sponsa [v. 151 sqq.] ut votis maritS 
tam nobilitate quam divitiariim copsar 
prepollentis morigeretur et satisfaciat,- 
monetur. — v. 166. sqq. ipse sponsaB 
adventus ad sponsi jannam poetiB none 
observatar anirao. Jubetnr igitur 00- 
va nupta intrare domom, et ferventis- 
simuin mariti amorem coram cognoa* 
oere. [v. 171 sqq.] mox e maan doe-' 
toris dimissa [v.181 scqq.] a specta- 
tm fidei feminis collocatur iu leoto [v* 
186.] ad quem vocatur maritos [v. 191. 
seqq.] qoi sine mora adest [v. 201]. 
hic bonos conjages lodere sinit poeta 
pro labita ; et voto, at progoato poeHo* 
vivia ooioribos expressam patria imn- 
ginem et matris podicitiam ore reft- 
rente, felices parenles fiant, carme* 

nuptiale finit. Aulut Mantms Tor- 

quatus, in oojus nuptias compoauit hee 
carmen Catallus, idem esse videtar, 
cujus singalarem in se amorem et amt- 
citiam magnifice extollit infra in Elegi* 
mellitissima, ejos nomini inscripta, 
LXVIII. Nobilissima aulem eo tfeav 
pore fuit gens Manlioram, ex qnibtui 
Titus Manlius primas dictas est Tor- 
qaatas teste Cieerone Offic. III. 31.—- 
vir oonsularis vooator Aulus Manliut 
Torquatus apod Plio. Nat Histor. VII. 
53. Tom. I. p. 409. edit. Hardoin. At 
Juliam aon nisi ex eo, quod v. 87, 



C. VALEBII CATULLI 



Cultor, Uranise genns, 



▼oesteT, c gnrte Cotta- 



Arit [yid. LiV. io Soppl. 

fib. CIV. e. 57. Caessr de B. G. II. 

11.] ortam ene, eolligere poMWU. 

Vetos bejas carmiois descriptio, 

l!jBft*ajamtitm,qoam editioees aatiqeis- 
prae se feroot, sarpios ab interpre- 
et repadieta fmhL Jaos 
adb.c.aoribU:£alW 



i, csjmjaat SJ0M «eate ta Jeete 
tssf . cet. Sed MaretBS,ct 
qei ejos reetigiis iesktoot, Toob pre- 
argeates aotieaeoi Bpitbale- 
iaiaris arefiscirc 




Qoedd eatai aialta alio 

ad gemss qood- 
seleat, qaaraai 
pro ptia; iadoli et aatens Tel primm 

eet, ooo Tideo, 
eodeai Jare btiori sJg B Ja ca 
»ae eanaeo Toeari possk 
tkaiamium, qocd, ad qi 
b ra o das eaptias, res et ritas noptiales 
tractat, rel pompam aoptisJeai deseri- 
bit, sire iOod a Tirgiaam poerennaoae 
ad jsooojo spoasi sab adTentam 
decaatataai faerit, [ot earaiea 
seeaeas LXH.] si?e Ulo ad rota spon- 
ais eooeada ipee poeta [at Nbster boo 
t) ebonua eroearit, et qoasi 
ri pneeeotor rerbit prtrirerit. vide 
eradite ia haae reai dispatat. d. 
Werumicrf ad Poet, Mio. io Prctat. 
ad SpitbaU. AuspicU et MU et Lott- 
remtii et Marim, obi de vetermm epitha- 
a aa is i aa i aucteribus et diversa ratiema 
aeoaraU eKposoit. Tojo, IV. p. 463 — 
475. Ioterim nolamos pngeare eaai 
iis, qai earmeo oostram Hymenai po- 
ine iasigDteadoja esse eoa- 
de Epitkalando Pelei et Tke- 
tidsi fid. aos ia argameato. — De va- 
riia ritibas io oaptiis reteram obser- 
veiis, qoos peeU in boe carmise taa- 
git, malti malta scripsere ; qaoram si 
qais sibi* eeatrobere appetat oolitiam, 
adeat Atberti Fabrien BibUpgrapk. Cap. 
XX. f V.. 898.-99 edit. ooaatfcjw 



adde Montfaucen. VAmtiaurtiexpHauem 
T. III. p. 316—24. et Petteri Archae- 
lag. Greze. Kb. IV. e. 9. Tom. II. p* 
S32 — 41* — Ceeteram eam boc carmeo» 
qaed Veneris et Grmtiarum manibus, 
werxptum este jadieat Barth. ad Claa- 
diso. p. 789. polcberrimis aatiqoitatia 
moaomeatis jure acceDseadam ridea- 
tor, paseim extitere, qas ili vel ilros- 
traado rel ia veiaacalma verteado pe- 

addicereat. Novia* 



ssma ejes versw 
bet, saatara bis tarria 
jautum, qaam ia 
pabliei jaria feoit 
tns, yLxpa. mpuA Semmnckert 
laa vi» 




icoa GaesoVi 
. 1785.) ea> 



stribligioem ia adspejrsis 
excosare stedait, facile 
loogeqoe ob bao impietate absav 
at soat Rmenfeldi maaes vellicare 
aadcamos nlaliorit tragis saot, qass 
Doctiss. OurUU ia aammtieBC et aotia 
ad baae versaoaem attexere sastiaait. 
-—DeBtqae rix dabiem est, qoio Ca-» 
tallas ia boc aaraiioe scribeodo exem- 
plam qooddam Gnecam, fortasse Sap- 
phooem, eajos odas qoasdam epitha- 
icriptiooem babaisse testatav 
Halicara. fs Ttjr*r c. 4. mtmX 
sisdosto bn$r<t\a(iim, aote ocalos ba- 
baerit* De metro obsenra pro dactjlo 
aoooaoqoam tfoebsram et io werwm 
qaarto pro trocbsse ia prissa aede spoa- 
dsmm positom esse. Eodem aatem rer- 
sas geaere, qao cajasUbet stropba) trea 
Tersos primi in epitaalamio aoatro eoo- 
•taat, ptaNaoit qooqae epithalimtom 
Jasoais et Creos» aoptiis chorns e 



T. 75. sqq. 

1 — 6. Urmnu* geuus. 
atnis Toeatar HTsaeBssas apad €laa- 
diao. XXXI. EpishaL PaUad. et Ce^ 
ler. t. 31. abi eL Gemer. — ahm, ot Pra- 
clas in Cfaestoamflbis apod Pbotiam p. 
4£5. Hysaeotet matrem Ctciont Terp* 
siehprem. QoaotomTU eoim ia rete- 
rom mjtbis Masarom eelebretas casti-i 
tas, et ipse Copido Masas a se Tolee- 
Bari pesse aeget smad iatamtu Diasogv 



CARMEN LXI. 



lii 



Qui rapis teneram ad virum 
Virginem, o Hymenaee Hymen, 
Hymen o Hymenaee : 

Cinge tempora floribus 
SuaVeolentis amaraci. 
Flammeum eape: lsetus huc 
Huc veni, niveo gerens 



Deor. XIX. 2. vix ulla tmmen ia nm- 
mero novenario reperitur, ex qua non 
aliqais furtivo concubitu susceptus di- 
emtar. vid. Hemsterhus. ad Lmcian. 1. c 
Factle autem ex fabolosa Hymemei ori- 
gine apparet, cur sedes illi fere pro- 
pria in monte Helicone assignata faerit. 
— -gtnus pro stirpe yt\fiHo dicitur pas- 
shn. Senec. Med. ▼. 845. Virgil. M- 
neid. XII. 198. vid. Burmannus ad 
Ovid. Metam. II. 743. Sic ybnc apnd 
Graecos. vid. Ernesti ad CaHimach. H. 
iu Apoll. v . 74. — de veteram inoomstan- 
tia in variis, qmi perhibentur, Hvme- 
neei parentibos vid. de la Cerda ad 
Virg. iBn. IV. 99. 

3. Qui rapis cefc. rirgines enim *ad 
snarittim dedmoendss e gremio mmtris 
▼el cognatornm se rmpi simnlabant, 
[cf.r. 56 — 59.] non quidem, ut Pestus 
putat, qood raptas ▼irginum feliciter 
cesserit Romulo, sed potius, opinor, 
pndoris, qni decet virgines, decforandi 
emosa. Hinc apud Ciaad. XXX I» 
Bpitbal. Pall. etOeler. ▼. 124. 

Aggreditur Cytherea nurum,Jlentemeue 

pudico 
Detmxit matris gremio. 

o Hymenee Hyvu H. o Hy. fuit imec so- 
temnis fere in noptiis decantata for- 
mttfa. rid. Aristoph. Arv. ▼. 1740. et 
qnmt in hanc rem ibi notmt Doctissimas 
hujus fabuhe Interpres Becldus. 

6—11. Crnge tempora ftor. Sie 
Bfou. IdjR. I. 88. Hymenseo, qui eo- 
dem fere, qad novae nuptse, apad poe- 
tas ornatu indaci solet, a-rityoc y*(*fi\m 
tribnit. ^ingebmntar aatem novce nup- 
tte eoroUis floreis, vid. PaschaL de Co- 
ron. II. o. 16. et singtdaris, qoi de co- 



ronk nuptialibus exmtat, libellns Afa- 
deri, qai prodiit. Helmstadii 1608.— 
suav. amarae. amaracus suaveolena 
[tyfawvt] est Mmjorana nostra sive 
Sarapsachum in Cypro teste Plinio 
XXI. 22. s. 93. laudatissimum et odo- 
ratissimum* Suaviter suaveolentemm 
mmaraeam deseribit Loticb. Cmrsiu I* 
19. 25. seqq. edit. Kreteschm. p. 403. r 
—Flammeum fait genos velaminis la- 
tei vel crocei et flammei coloris, quo 
die nnptiarum podoris caasa eooperirf 
solebant virgines. Ovid. Heroid.XXI* 
162. abi coltum Hvineueei descrihit» 
Jlanmeum, qao ille atitur, vocat paUam 
croco splendidanu cf. Interpretet ad Fe*> 
tron. c 26. p. 121. Burmann. ediL 
sec. et Dempster. ad Claudian. Hapt. 
Proserp. II. 325. p. 595. edtt. Bmr» 
mann. Sec. — luteum soccum : soccus&A- 
ceamenti genus grsscum, cajus asns, 
mulieribas pnecipue adamatas, apud 
▼iros plernmque ad ▼enustatem et am- 
bitiose qutesitam elegantiam spectabat, 
Sic Hercules, delicias ae libidines fiU 
ciens apad Omphalen, socco luteo indu- 
tns placere stodet domince. Senee. 
Hippoljt. ▼. 322. Ex moltis aliim 
mttem k>cis oonstat, a bemtioribns ao 
moHioribas ingentem sspe in pretioso 
soccoram usu samptam finetam esae. 
Plaut. Bmcchid. II. 3. 98. Plin. Hist, 
Nat. XXXVH. 2. 6. Sneton. Caligol. 
52. et ibi Torrent. Copiose de omni 
soocorum osn egit Balduin. de catc» 
Antiq. cap. XVI. — Color luteus h. e* 
ftavus, erat festi ornatus et lastitiae im- 
dex, qno imprimis delectati sunt amaa- 
tes. vid. Cerda ad Virg. Eclog. II. 50. 
et Brouchhus. ad Tibull. I. 7. 4$. 



112 



C. VALERII CATULLI 



Luteum pede soccura : 

Excitusque hilari die, 
Nuptialia concinens 
Voce carmina tinnula, 
Pelle humurn pedibus, manu 
Pineam quate taedam. 

Namque Julia Manlio, 
Qualis Idalium colens 
Venit ad Phrygium Venus 
J udicem, bona cum bona 
Nubit alite virgo: 

Floridis velut enitens 



10 



15 



20 



15* Sphteam quate tedam ex emendatione Parthenii in edit. Venet. Muret. et 
siiis. Eodein modo noin spinea an pinea tasda in nuptiis rectius dicator, fluctu- 
■nt interpretes in loco Ovid. Past. II. 558. Apud PliBium qaidem Nat. Hist. 
XVI. 18. spina nuptiarum facibus auspicatissima dicilur, et apud Festum (s. v. 
patrimus) anufl ex patrimis facem prafert ex spina alba; &e& cum lectio pinea 
eonstanter servetur in omnibns MSSC. Statii, Vossii, Vulpii et editionibos 
potioribos, teda pinea autem reote loonm habeat in noptiis, omnino hsc praefe- 
ttada videtur. 

16. Junia in MSG. Stalii,— Mallio Grypfe. 

S0» Nubet in MSC.— Stat. 



11—16. Nuptial. concin. carmin. 
wapftfowc »&C» ut vocat Aristoph. 
Aw. 1727. — voce tinnuia, clarisoua. 
Hino Uyroenaena apud Callimach. vo- 
oatar itni^uc Hyinn. in Oel. v. 296. abi 
cf. Spanhenu — pelle humum pedib. or- 
nate pro vulgari saita ; simili ornato. 
Horat de aallantibas Gratiis Od. I. 4. 
10. Alterno terram quatiunt pede. — in- 
nuitur autem saltatio, quae in pompa 
nuptiali inslitui solebat. Homeros in 
porop» naptialis desoriptione, Iliad. 
XVIII. 494. «roXvc V vphauc opop*, 
aoufot •* op^«0*T«^ic l**»io». cf. 
laeaiod. Scut. Hercal. v. 277. — manu 
pmeam quate tedam. de prsslati» in 
pompa nnptiali facibus res est notissi- 
ma,et in omnibus antiquitatum conipen- 
oTiis occupata. Ex pina aatera prseci- 
pue faces naptiaiea faotas fuisse dooet 
Dempsterus ad locom Senec. Med. v. 
37. ubi fax noptialis pronuba piuus di- 
oitur. 

16 — 21. Splendidissima Joliie cum 



divina Veneria forma, qua olira ad Pe> 
ridera, forraaejudiciuin subitura, venit, 
comparatio. Comparantar qaidem et 
alias pulchrae pnelhe onm Venere, vid. 
Schrader. ad Mussnm p. 152. sed neu- 
tiquam cum insigni illa Veaerisimagine, 
qua ad pulchritudinis palmam Minervoe 
el Junoni pracripiendain quibuslibet le- 
nociniis composita fuiU Imaginem Ve- 
neris, ona com Jonone et Minerva co- 
ram judiceParide sesistentis,ex duobus 
veteribus lapidibos expreasam dedit 
lippert Dactjrliothec. Miil. I. 291— 
292. Cum Thetide, qualis illa se ob- 
tulit Peleo, Deliam soam oomparat 
Tibnll. 1. 5. 46. — Idalium : vid. supra 
ad Carm. XVI. 

19. Bona cum bona, suavis voXiXo- 
yla t ut apod Ovid. Trist. IV. 2. 15. 
Piebs pia cumque pia.—bona alite, fans- 
tis ouiinibas. 

21 — 16. Myrtus Asia, h. e. ad Asiam 
paludem. Est enim jam Asia angnstus 
tractos paluster LjdUe ad Cajstrum, 



CARMEN LXL 



113 



Myrtus Asia ramtilis, . 
Quos Hamadryades Deee 
Ludicrum aihi roscido 
Nutriunt humore; : 

Quare age, huc aditum ferens 
Perge linquere Thespiae 
Rupis Aonios specus, 
Lympha qiios super inrigat 
Frigerans Aganippe : 

Ac domum domin&m voca, 



25 



30 



22. Myrtus agia Venet. — et sic e Plin. Hlst. Nat. XV. 29. legendnm quoque 
censet Ramirez de Prado ad Luitprandi Chronicon an. DC XXIII. — hagia est in 
margine edil. Gryph. 

25. Rorido. — Nutriant in humere contra metri ratumes in Ald. Venet. Gryph. sesa- 
per enim prodncitnr antepenaltima in humore. Statius e MSC. profert in honore,et 
margini edit. Grjph. adscriptom est in odore, qos qaidem lectiones haud dobie pro- 
fectss snnt ab auctoribu», qai spondaeam pro daetylo poaitnm ferre uon possent 

29. In aliis Nympka ': infinitis aatem in loois yoces Nympha et Lympha 
a librariis pro lnbita commatatae snnt vid. quos laadat Drakkenborch. ad 89. 
Ttalic. XI. 20. 

31. Ad domum in quibosdam. Ssspissime qnidem voculae ad et ae confusm 
sonl a librariorum negligentia, qaod maltis exeroplis Livianis docet Dracken- 
borch. ad Liv. T. 1 II. p. 420. sed nunc ae domum hand dubie genuina est loctio* 



hon longe aTmolo, velex Homero satis 
notos Iliad. II. 461. vid. Voss. ad b. 1. 
et Heyne ad Virg. Georg. I. 383. de 
nniversa terra Asiatica non cogitandom 
esse sponte apparet. - Passim autem a 
poetis tenerse puellae myrto oomparari 
solent vid. Horat. Od. I. 25. 18. nbi 
alia loca excitavit Jani. cf. infr. LXIV. 
89. — Ludicrum [aSvffxa, aratynor] ot 
haberent qno se oblectarent. Serv. ad 
Virg. Eclog. X. 62. Casternm ad b. 1. 
eonferator Doetissimas mihiqae Amh- 
cissimas MiUcherlich, ad Hymnnm in 
Cereremp. 116. abi palchre loci nostri 
interpretationem ducit ex Aristbphan. 
Aw.v. 1099. 

"ttyra Ti GwTUfAiQ* vae$tna 
AfxwoTf^a (Aupra X tt P**~~" 
T5? ti xavivfMara. 

26* — 31. Huc aditum ferens. — adi- 
tumferre dictnm est at pedemferre*— 
perge Unquere h. e. iinqae sine mora. 
Ctaganter enim ro pergere inservire so- 
let peripfcrati, oam sermo est de rebmrf, 



quae confestim et nulla interpoaita 
mora fieri debent. — Thesp. rup. Am* 
spec. h. e. Heliconem, qai a Thespii» 
urbe Boeotise, molliler assorgere is- 
cipit. vid. Voss. ande Masmdiotai saat 
Thespiades — Lympha ques sup. oet. lu 
e. qaos desuper rorante aqua frigida 
hamectat fons Aganippe. 

31 — 36. Ac domum dominam vocai 
snaviter jam nova nnpta vocatar do- 
mina, quo quidem blando nomine tam 
puellae in re amatoria, quam axores et 
matron» gaudebant. Hino Epiotetf 
Bnehirid. oap. XL. p. 159. edit Heyni 
al yurwKtc vv&be &tri ruvafenudXuuk 
krSb, verd rSvdttySv nvplat xaXebrnu. 
of. Spanhem. de usu et Pmat Ntnm 
DJssert. XII. p. 487. Cerda ad Virgik 
jEueid. VI. 397. et Rittetshus. ad Op» 
pian. Cvaeg. I. 4.— Afentem amore nsv 
vinc. cet. h. e. animam ejnscnm marili 
animo ita -cenneotens mutoo amore et 
vinciens, ut, quo tenaoi amplexa bede- 
ra implioari solet arbori, eodem Slla 
maritb implioetor et onm eo coalescat. 

Q 




114 



C. VALEHU CATULLI 



Conjugis cupidam novi, 

Mentem amore revinciens, 

Ut tenax hedera huc et huc 

Arborem implicat errans. 35 

Vos item simul integrae 
Virgines, quibus advenit 
Par dies, agite in modum 
Dicite ; O Hymenaee Hymen, 
Hymen o Hymenaee : 40 

Ut lubentius, audiens 
Se citarier ad suum 
Munus, huc aditum ferat 
t)ux bonse Veneris, boni 
Conjugator amoris. 45 

, Quis Deus magis ah magis 

Est petendue amantibus ? 
Quem colent homines magis 
Coelitum ? O Hymenaee Hymen, 

34» Hae et hae in editt. vett Venet. Grvph. Muret. at io omnibas MSSC. 
Statir huc et huc* 

36. Vos iterum io edit. Venet. — vosque item in MSSC. Sfatif. 
' 46. Magis amatis in edit. Venet. et omnibus MSSC. Statii, ande ille legendum 
oenset magis a maeris admodam jejtfne ! — magis optimis Grvpb. Maret. — magis ae 
ttagts Vossins. Fons depravat» leotioni» baud dabie latet in veteri scribendi 
ratione a sine aspiratione pro ah, qaod saepe reperkor in veteribus codicibua : vid. 
ffrouekhus. ad Propert. I. 16. 13. Non ftine probabililate autera seriptnm vide- 
tur magis a magis; praecipue cam Scalig. in optimo li bro magis a macis se invenisse 
testetur, et liiera* c com g, ut v. 68. juncier pro jungier, passim in libris MSS. 
permotetor, ita, ut nostra lectio, elegans sane et commoda, ex bac ratiofte defendi 
pdsse Videalur. 



tevineiens, eleganter vinciendi notio 
transfertur ad amorem. Brouckhus. ad 
Tibull. 1. 36*. 20. Tenax hedera,\tnmcker 
adhssreas nee factle se diveHi patiena» 
JErran* b. e. serpens multiplici lapsu et 
erratico, vt looaitor CiceroCaL Major. 
cap. 15. [mere*ie troXuvXatic;] Soav»- 
sisna aotem bao comparatione osus est 
qooqne Horatios Od. I. 36. SOv nec 
DamaUs novo Divelletur adultero, Las* 
ewis hederis ambitiosi&r. cf. eutdem 
«pod. XV. 5. 6. 

• 36—41. lutegra, casta) etintact». 
et ttfpra ad Carm. XXXIV. 2.— In 



modumdieite, ad nameroset rhythmwn 
canite, ehoro cum rh ythmo et ad leges 
mosica» accinite. idem.moacv. 123» di- 
ekor in raodum concinere. — dicere, ot 
Grsscoram \iyw pro canere, tritam et 
pervulgalutn est; collegit tamen ex- 
empla Brouckhus. ad Tibtrll. II. 5. 11. 

43. Seqq< Munus; monos Hjmenaei 
versatur in confirmandis nopliis ho- 
nestis et legitimis; hino vocatur dux 
benss VeneriSf b. e. honesta* : et Conju- 
gater beM amoris, h. e. legitimi. 

46. . Magis ah magis. ah jam est par- 
.tienU onm admiratione rem angentis. 



CARHEN LXI. 



115 



Hymen o Hymenaee. 

Te 8ui8 tremulus pareng 
Invocat : tibi virgines 
Zonula soliiunt ftinus : 
Te timens cupida novus 
Captat aure maritus* 

Tu fero juveni in manus 
Floridam ipse puellulam 



50 



55 



54—55. Te timent, cupida novot Captat aure maritos Muret. Te te Hymen 
cupida novus cet. nalla allata ratione Ucite in textnm recepit Vossius, cujus 
vesligia more sao legit Valp. — novos maritos, qaod in omnibas MSS. reperit Sta- 
tias, sioe dabio IfxjuxXis pro oasa reoto novut maritus pofitvm fait. pro timent 
alii tumens, alii tenens maluot. vid. not. 



51 — 56. Te tuit trem. par. inv.[suis, 
in gratiam filiarum saarum, uf illas 
fanstis naptiis bees. Expressit hoo 
laadatissimas inter Nostrates poeta 
Ramlerut in Carm. Lyr. XXVII, ad 
Hymensom : 

Dhrfleht der torgenvolle Greis, 
Stifter der Getchlechter ! cet.— 

tibi exqui&ite pro tuis auspiciit, — pfr- 
gines xonula toluunt sinus, se tradant 
marito et copiam sai illi faoiant : xo- 
nam virginum ipse maritas proprie 
solvere solebat. de zoiia et zona solu- 
tione vid. quos laudavi sapra ad Carm. 
II. 13. adde Jul. CaroL Schlagerum in 
Commentatione de Diana XwnJ»**.— 
Te timens cupida novut captat aure ma- 
riu Sensns : tempas illud, qao solemni 
canta nomen tuum, Hymeneee, reso- 
nat, [Te] oapide expeotat novus ma- 
ritus et cupidis arreotisque aaribas dui- 
cissimos hajas eantas sonos oaptat et 
excipit. timens [augstlieh nnd nnrnhig] 
ne quid forte mali, priosqaam hio oan- 
tas audiatur, speratas naptias turbet, 
CL Gurlitt in notis ad Rotenfeldi Vers, 
Metric. plane oontra latinss Ungnm in- 
dolem, vernacula fortasse deoeplos, to 
timent vertit verehrend f in hao enim 
signifioatione nunquam in bono sensu 
apud lalinos timere dicitur. — Sed, ut 
fatear, mu\to magis mihi a ridet lectio 
tument, h. e, libidine turgens, hfyvf, 
Tibull. 1. 8. 36. Dum tutnet et tenerot 



conserit utque tinut. mihi certe hsso 
lectio ex mea interpretatione mnlto 
poeta digpior et rei convenientior ?i- 
detur. 

56—61. Tu fero juveni. displicet 
jaTenis ferut Burmanno Sec. ad Lo* 
tich. Eleg. IV. 3. 55. sed caosa ett m 
veraione. verte : dem rasehen und wm 
Liebe gluhenden Jungling ; et mic ftrue 
ignis de vehementiori amore apnd Ovid* 
Remed. t. 265. dicitur. OmniafeekH, ■ 
ne te ferus ureret ignis. Est igitnr js> 
vemsferus idera plane, qni in simillim* 
animi affectione ardent vocatar Carsn» 
LXII. 23. qui locus a v. 20. omni- 
no cum nostro comparandos est^— 
Floridam h. e. potchram, suavem, •! 
amabilem. vid. de hao voce Brouckkut* 
ad Tibull. 1. 1. 16 f —dedis. dedert is* 
quit Muretus adhuQo Joc. plus ffiijififssj 
ett, quam dare, J)amus etiam recepturi 9 
dedimut vero ea tanfum, quc volumue 
accipienti propria ac perpetua feri; ot 
sane dedere se aUcui ita dicitar at sit, 
" totum se aiJoui tradere e% totam §4 
sJioojas volunUtem se componere/Wid, 
Grmut ad Cicer. Orat. pro Cn. Plan- 
cio oap. 30. que qoidem notio toI 
maxime looo nostro convenil. SimiU 
lime dedere dieitur infra Carm. LXIV. 
375. Dedatur cupidojam dudum nup- 
ta marito. Passim tamen dedere sim- 
plioiter pro dare dicitur. Tibull. I. 3, 
7, ubi vid. Heyne, 



C. VALERII CATULLI 



Matris e grenrio «uae 

Dedie, o Hymenaee Hytnen, 

Hymen o Hymenaae. 60 

Nil potest sine te Venus, 
Fama quod bona comprobet, 
Commodi capere : atpotest, 
Te volente. Quis huie Deo 
Compararier ausit? 65 

Nulla quit sine te domus 
Liberos dare, nec parens 
Stirpe jungier: atpotest 
Te volente. Quis buic Deo 
Compararier ausit ? 70 

Quae tuis careat sacris, 
Non queat dare praesides 
Terra finibus : at queat, 

68. Stirpe vincier in L. MS. et tribos antiqoissimis editt. testante editor. 
Cantabrig. Eandem leotionem reperit qooqoe Scaliger, sed idemjungier vel ex 
es caosa reponendora esao cenaet, qaod fagitiyas ocalas librarii juncier pro 
jungier in veteri codice fprte exaralnm legentis faciliime in describenda voce 
aberrare potuerit. f$\cjunctus et vinctus passim a librariis permixtse sant. vid. 
Drwvkenborch. ad Liv. Tom. III. p. 95. pari modo in vinxisse etjunxisse variant 
Hbri apod Cland. Epithal. Pallad. et Oeler. v. 32. obi vid. Interpp. Stirpe dicier 
Mnret. Stirpe nitier Staf. 



61—66. Nil potest sine te Ven. cet. 
etnate et eleganter pro vnlgari : Nol- 
tas amor, nisi per fe eonfirnmtas, ho- 
nestos haberi et commani assensa pro- 
btri potest, at est et habetor honestos 
por te et tois aospiciis confirmatos. 
Allquid commodi capere jam est bono 
eteota in aliqna re gandere, bene et 
felfctter aliqoid perfioere. — Similiter 
6e Hymenaeo Claadian. Epithal. Pall. 
et Cefor. v. 31— 34. 

Hune Musa genitum legit Cytherea, du~ 

. ccmque 
Pntfecit thalamis: nuUumjunxisse cu- 

bile 
Hec sine 9 neepri$msfasestattolkre 

ttedas.. 

Palchre nostram expressit Lotich, 
Eleg. IV. 3. 55. 56. 



Nil sme te Venus alma potest, Jovis in- 
clita proles ; 
Comprobet assensu quod bona fama 
suo» 

66 — 71. Nulla quit sine te dom. h. 
e. nolla familia edere et sascipere po- 
test liberos legitimos, nisi qoi ex con- 
jagio legHime eontraeto et Hyroenssi 
saeris initiato prognati shit. — Parens 
stirpejungier, parentis nomen legitima 
stirpe propagari. 

79. cet. Non queat dare prasid. terra 
fin. aditos enim ad sommos in repoblica 
honores nen patebat apod Romanos ho- 
miniba8 spariis. per prtesides aotem in- 
telliguntnr omnes, qoi admimstrandae 
et toendae reipoblicae qooconqoe jnode 
vel .munere pnesant et invigilant. cf. 
SeaHg. et Vots. 



CARMEN LXL 117 

Te volente. Quis buic Deo 

Compararier ausit? 75 

Claustra pandite januae, 
Virgo adest. Viden', ut faces 
Splendidas quatiunt comas f 
Sed moraris, abit dies ; 
Prodeas, nova nupta. 80 

Tardat ingenuus pudor, 
Quae tamen magis audiens 
Flet, quod ire necesse sit 
Sed moraris, abit dies ; 
Prodeas, nova nupta. 85 

Flere desine. Non tibi, 




81 — 82. Tardet ingenuus pudor Quem tamen magis audient Flet io 
MSS. Statii et ▼etustissimis, qaas editor Cantabrigiensis inspexit editt — tardst 
Scalig. et alii aotiqne dictam esse pntant pro tardat, ut dentet pro densat H 
similia. quem referant ad audicns et audire pudorem explicant pudori obtem 
vel parere ; at magis pro nimis sumunt ; quod quam dornm sit, qailibtt 
sentiet Si omnioo quem legendom sit, malim certe doritiem faojoi »< 
fere mollire : quem tamen [podorem] magis jam qoam aliornm 
audiensflet, quod cet. Equidem in texto pro tardet dedi ▼algsrios 
est apad Ald. et in edit. Gryph. — pro quem ex edit. Grjph. Voss. Gcmtv. Vsfe. 
recepi que, at olira jam ita rescribendam esse risom est Scalifero, «ml sml» 

errorem flaxisse patat, quod Gallicanam fortasse exemplom que ~— *=-*-*-- 

pro quie scriptum obtalerit. cf. not. 

76. Viden' ut. ride de hac fonnala, cedimoi ; 
qna repeole animas ad rei cajoadam qood ire 
contemplationem ayocatar, Burmamu ettardios 
et Heins. ad Valer. Flacc. V. 595. et nem ex ▼ 
Brouckhus. ad Tiball. II. 1. 25. sie bonam et 
Grseci ovx ofic. Utfaces splendid. quat. di eqaidcm 
com. sabliniias pro scintillant. Paulo 
aodacias enim ratilantes flammm radii 
a sablimioris spiritas poetis comparari 
golemt crinilnu. Loca qosedam collcgit 
Vulp. Sic crines triboaotor astris. ?id. 
qaos laadat Dorville ad ChariL p. 656. 
edit. Lips. Sic soi ignicomus smui 
Aoson. Bpist VIII. 8. Cselcram csmi 
Nostro compara Hesiod. ScsjL Ikm> 
cal. t. 275. — Prodeas rerbom pesmot 
maliebris. cf. Brouckkus. tm TsmmV I» 
10. 70. 

31 — 86. Tardatingesmm 
MMu: tsrdat qoidess 
gmalis poder, q 






118 C. VALERII CATULLI 

Aurunculeia, periculum est, 

Ne qua femina pulchrior 

Clarum ab Oceano diem 

Viderit venientem. 90 

Talis in vario solet 
Divitis domini hortulo 
Stare flos hyacinthinus, 
Sed moraris, abit dies : 
Prodeas, nova nupta. 95 

Prodeas, nova nupta, sis ; 
(Jam videtur) et audias 
Nostra verba. (Viden'? faces 
Aureas quatiunt comas.) 
Prodeas, nova nupta. IQO 

Non tuus levis in mala 

,87. In MSC. Slatii Arunculeia, unde forte legendum putat Arunculea. — Hercu* 
leia in edit. Ald. Venet. Grvpb. Muret. 

96. Prodeas nava nupta si Jam videtur in omnibns MSSC. et editionibus anti^ 
quissimis, qnae quidem leclio facilitate sua ita sc commendat, ut jure mireris ejus 
integritatem in disceptationem vocatam fuisse a Scaligero. Kmendavit autem 
Sealiger hunc locum ita, ut in textu et plerisque post Scaligerum editionibus 
Bune* legitur, quo nihil elegantius a poeta in tdto hoo poeraatio scribi potuisse 
pronunciat ; Elegantissimus potta, ait ille, /btt/u*rrut£; imitatur festinationem voto- 
rum in vulgo. Nam cum vulgus optat aliquid, tametsi id non evenit, tamen quasi 
evenerit, sibi ipsum persuadere conatur. Eleganter omnino sic scribere poetara et 
rem ad sensus vocare potnisse quis neget ? Sed cum nullum plaiie in libr. MSSC. 
et editt. vett. latentis in hoc loco vitii appareat vestigiam, quis vere Catullum 
ila soripsisse prsestet? Quodsi enim verba sijam videtur frigent, friget quoque, 
quam substftuit Scaliger, particula sis, quxe eandem significationera habet.— . 
Equidem ex lege, quam raihi in interpretandis yeteribus scripsi, ab iis lectioni- 
bus, in quas omnes libri MSSC. et editt. vett. amice conspirant, si ullo modo 
sensus ex iis erui potest idoneus, non facile discedendum puto. — Vossius haud 
dubie exemplo Scaligeri inductus, pro si reposuit st, ut sit nota silentii, sed 
valde eum Vulpio vereor, ut hsec parlicula sine vocalis adjumento svliabam 
ekplero possit. 

98. Viden' ut faees viliose in Gryph. et quibusdam aliis invito metro. — vide ut 
faces rectius vult Slatius. 

diem vid. ven ornatissime prp simplioi Sic xgunm I&aif** *rtfw, de corus- 

§j$iteritt cante siderum spiendore in Orpb, 

91 — 96. Talisin vario sol. et omni- Fragm. VI. 22. p. 366. edit. Gesner. 

no Carm. LXII. 39. sqq. — horto vario, xfvevn $aoe ig««ac 'Af poyivit*c vocalor 

h. e. floribus versicoloribus diatincto. Uesperus apud Bion. Idjll. VIII. 1. 

Sfare, 1). e. florere. Sio saepe res stare 101 — 106. In mala adultera h. e, 

dicontur, quse in snmmo flore sunt. laspiva et proterva : ut contra supra 

. 96) — 101. Vid. Var. Lect. v. 99. v. 19. bona virgo, honesta et padica, 

faces uureas pomas quaf. of. ad v. 78. defotu* |n a\iqw Jnuoretiana Jocqtip, 



CARMEN LXL 



llt 



Deditus vir adultera, 
Probra turpia persequens, 
A tuis teneris volet 
Secubare papillis : 

Lenta qui velut assitas 
Vitis implicat arbores, 
Implicabitur in tuum 
Complexum. Sed abit dies ; 

Prodeas, nova nupta. 

m # ♦ 



105 



110 



# 






# 



105. Papillulis Venet. oontra metratti. 

110. *** Hic tres versiculi ab omnibus MSSC. «st omaibus editionibos anti- 
quioribus sine uila exceptione (ut Scaliger affirmal) absnnt, et bi duo, quos ad 
edit. Bipont. excadi coravimus, varie et corrapte legnmur, — Piget fere adscri- 
bere, quot moSis lacunam hujus strophae explere sludaerit virorum doctorom 
sagacitas. Apud Aldum integra stropha legitur sic : cubile quot omine Candido 
laeteo pede Qu<z tibi veniunt bona, Gaudeas sed abit dies, Prodeas nova nvpta. In 
edit. Gryph. hoc modo : eubile quod homine Cundido pede lectulis Qum tiJbi 
ven\unt bona, Gaudeas, sed abit dies, Prodeas nova nupta. In edit. Muret. Ittf 
cubile quot omina Candido pede lectulis, Qua tibi veniunt bona ? Gaudeas t sed 
ahit dies. Prodeas nova nupta. Scaliger doos versiculos, ut in libris MSS. 
leguntur, ad sensum inde extorquendum jungit et digcrit cum sequenti stropha 
ita : cubile [o nimis Candido pede lecti] Qute tuo veniunt kero, Quanta gkudia. 
Vossius omissis tribus versiculis prioribus et asterisco notalis legit: O cubilt 
quot omnibus Candido pede lecti. Heinsius in notis ad Catullum tentat : O cukiU. 
quot omina, alii aliter. Bgo vero ad hunc locum lam interpretandum qoam 
emendandum ne verbulum quidem addo. Cui volupe est in ejusmodi locis exer- 
cere ingenium, per me licet quemlibet sensum ex hoc corrupto loco extondat, ant 
mntila et deperdita membra vel pede ligneb vel naso cereo resarciat. Mihi qui- 
dem antiquitatis monamentam matilum vet temporis injaria detroneatom maltb 
magis placet, quam additamentis a mana recentiori interpolatam et expotttaaf 
nilidissimis. 



vid. Gifan. in Indio. Laeret.-*-proDra 
turpia, tarpem amorem.— a tuispapiltis 
exquisite pro a te« 

106. Lenta qui velut as*«— Nobilis- 
sima a vite arbori implicita ad adqm- 
brandam conjagalis amoris vincalum 
arotissimum translata comparaiio, qua 
oertatim asi snnt seqaiorisstatis poetse. 
Sic Lotich. Eleg. IV. 3. 147. 

Ergo velut patula vitis st toUit in ulmo, 
Vitii et impositum tustinet ulmus onus, 
Sie pius uxori vir adhareat. — 

lenta, elegans epitheton, flexibilam litis 



tenacitatem notans, qua arborem, «ajt 
annexa est, oompleotitor. Adjonge- 
bantnr autem vites pnecipue ulmit* 
Colamella de Re Rastio. XI. J. T9. 
Uhni quvque recte vitibus maritantur, 
atqae hsso ipsa vitis oam nlmo caa* 
janotio vocabatar conjtigium, .ulmut 
max, vitis femina. vid. inprimis Cordm 
ad VirgiL Georg. 1. 1. etconfer. Carsa^ 
L XII. 54. — Assitas h. e. jaxtaaataa^ 
nam reete et seepe stri dicuntor arberes; 
Multa exerapla oollegit Heins.et 
Drackenborch. ad Syl. Ital. X. 53S. 
♦••lU.Vid.Var.Leol. 




12* 



C. VALERII CATULLI 



O cubile, quot [o nimis 
Candido pede lecti] 

Quae tuo veniunt hero, 
Quanta gaudia, quae vaga 
Nocte, quae media die 
Gaudeat. Sed abit dies ; . 
Prodeas, nova nupta. 

Tollite, o pueri, faces : 
Flammeum video venire. 
Ite, concinite in modum : 
lo Hymen Hymenaee io, 
Io Hymen Hymenaee. 

Neu diu taceat procax 
Fescennina locutio ; 
Neu nuces pueris neget 



120 



125 



119. Gaudeas in quibusdam. 

122. Videor venire dedit Scaliger, et ex grsca loquendi ratione ZoxZ ix&itV 
•xplicat. nonnulli legant videor, videre, sed nostra lectio video venire est in omnibus 
MSSG. teste Statio. Nee in qnibasdam. ne Voss. Vnlp. 

It7. Fescenninajocatio citra neoessitatem conjectat Heinsias in noL ad Catull. 



116 — 121. Gaudia sexoenties in 
Veneris asn. — vaga noete : vaga poet» 
appellant, qoteoonqae mota perpetao 
feruntur. ?id. Brouckhus. ad Tibull. I. 
3. 39. Nocti autem a poetis non minus 
ao Soli equi et currus tribuuntur. vid. 
Heyne Exoors. ad Virgil. JEneid. II. 
Q. Tom. II. p. 236,—media die h. e. 
interdiu. medius saepe apad poetas est 
epitheton ornans, et latiori significa- 
tiose mooipiendam est 

121. Tollite h. e. in altnm tollite, 
extoUite, nt ssspe. flammeum. vid. ad 
▼. 8. ' 

. 126 — 31. NcudiutaceatFcsccn.loc. 
Fetcennini vertus, qai in napttis cane- 
bantnr, dicti ita, nt Festos ait, quod ex 
wrbe Fescennma (oppido Camponiae) 
aiiati essent, sive quod fascinum arcere 
putantur. Versabantur autem hi versus 
in jaeiendis dicteriis jocisqne obscenia 
et opprobriis petulantibus. Hino Fes- 
cennina Ueentia apod Horat. Epist. II* 
1. 145. vidL Interpretes a& locnnr Ho- 



rat. et ad Claadiani. Carmina XI — 
XIV. Fescennina inscripta; inprimis 
Menagius in Origg. Gallicis s. ▼. cha- 
rivari. — Neu nuces pueris neget. Anti- 
quus in nnptiis Romanorum nuces spar- 
gendi mos. Spargebantur autem nuces, 
nupta jam in domom et thalamum de- 
ducta, oam a novo marito, (Virgil. 
Eclog. VIII. 30. sparge marite nuces} 
tura ab ejus concobino, qno lurpiter 
hactenos illo asus fuerat, haad dabie 
at indicarent, se reiictis et paeria 
quasi, qui sparsas nnoes colligerent, 
kraditis jam, quibus adhuc indnlserant, 
ineptiis, ad seria et viris digna transi- 
tnros esse. Hino nuces relinquere Per^ 
sius Sat. 1. 10. dixit pro " virilia ne- 
gotia capessere;" vid. ibi Casanbon. 
Alii ajias .hnjns ritus causas afferunt. 
vid. Inlerpretes ad h.l. et fuse de 
hac re dispulantem Cerdam ad Virgtl. 
Eclog. VIII. 30. — desertum domini 
doctius pro vulgari '• a domino." vid. 
Var, Leot. 



CARMEN LXI. 



i» 



Desertum domini audiens 
Concubinus amorem. 

Da nuces pueris, iners 
Concubine. Satis diu 
Lusisti nucibus. Lubet 
Jam servire Thalassio. 
Concubine nuces da. 

Sordebant tibi villuli 



130 



135 



129. Desertum Deum audient vel desertum dominum audieru ex MSS. affert 
Statias, qai corrigit, defectam dominam audient Coneubinut; in versa seqaenti 
pro amorem alii legant amoret. at Vossias vult amore; neo dubitamus, quin reote 
aliquis desertns amore ut desertut amicit dioi possit, sed sio dore snpplendam est 
te; magis placet oonjectara editoris Cantabrigiensis : detertot domino audient 
Concubinus amores, vel detertum domino audient Concubinut amorem. 

136. Hio versas tam leotione quam interpretatione misere flactaans et impe- 
ditas non param exeroait interpretam ingenia. in edit. Venet ab an. 1493. et 
antiqaissimis editt. legitar : Sordebant tibi villica; et sio legant qaoqaeMaret. et 
Aohill, Stat. ne ygu qnidem de leotioois varietate addentes. Subjecla vero e»t 
a Mureto hteo interpretatio : " Tu, inquit, nuper viUicarum distuaviari te cupien- 
tium oscula, pro innataformosis omnibut superbia, refugiebas, et amore dominiferox 
etfornue bono: at nunc certe istot animot demittes, cum et dominus ad nuptiat ont- 
mum adjecerit et tondere te jusserit, quod indicio est, te ei amplius in deliciis non 
fore" — at in oeteris editionibos fere omnibns Ald.Gryph. Soalig. Voss. Cantabrig. 
Vulp. Bipont. hio versas ita profertor: Sordebam ttbi viltice Concubine, ea 
Vossias sabjangit hano interpretationem : " Sordebam tibi, inquit, o concubine 
villice, meque indignum tuisjudieabae amoribut, elatut nempe et superbusformm tum 
prastantia, et simul quod villicus seu dispensator et omnia esses apud dominum ; ted 
concidet tibi iste spiritus, etjamjam miser a nova nupta traderis cinerario, qui cum 
capillitio timul quoque auferet istam arrogantiam"—-Sordebant tibi villice in Libr. 
MS. edit. Reg» et Heins. vet. cod, teste edit. Cantabrig. — Mihi qatdem in hoo 
versa semper saspeota fait vox villice vel villice ; non video enim car concubinus 
paalo jam adultior et ciuerario mox tondendas villicas prteoipae contemserit, ad 
quas animam potias ille nunc adjecisse videator j neo mihi persnadere possam 
concabinam domini dispensatorem in ejas domo faisse ; [male enim fortasse hao 
traxeris locam Martial. IF. 18. $4. seqq.] neo deniqae apparet^ cur Catullus, ex 
cujus persona dicta omnino videntur, Sordebam tibi viUice, conoubino sorduerit, 
vel ab illo despeclas sit ? Desiderabam igitar vocem aliqaam, qurn ut magis 
respoqderet sequentibus, primam lanuginem notaret, el ecce, variis a me frustra 
teotatis, opportane Corradinus de Allio, cujus editionem, nescio qao tssdio raro 
alias consulere spleo, ex libro MSC. profert viUuli, quge lectio, sive vere in 
libr. MSC. Corradinl extjterit, sive ab ejus ingenio profecla sit, uuice vera et rel 
accommodatissima videtnr. Villulus est diminutivnm a viUus, quod f eodera modo 
ut lanugo, ad primos et teneros in genis adolescentium propnllolantes pilos 

131. Iners coneubine. elegantfir jam 
vocatur iners ob cnnctationem et pon- 
silii inopiam, praecipue oum cinsdi et 
pathici naturalibus ex caasis sjnt in- 
ertes et iguavi. — Servire Thalassio, Hj- 
menaei sacris operari. Tkalassius ande 
dictas Hjrmenaeus, vid. apud Liv. I. 
c. 9» et ibi Stroth. 



136—41. Sordebant tibiviUuli: (vid. 
de hao reoepta leotione Var. Leot.) 
sensos est : Sordere tibi jam inde ab 
aliquo tempore, h. e. ingrata roolesta 
que esse cospit suooresoens tibi et ge- 
ii as inumbrans lanugo, ecce nano tem- 
pus adest, quo oinerarius naptse jassa 
oe taam tonsaras hanc tibi molestiam 

R 



122 



C. VALERII CATULLI 



Concubine, hodie atque heri : 
Nunc tuum cinerarius 
Tondet os, Miser, ah miser 
Concubine, nuces da. 

Diceris male. te a tuis 
Unguentate glabris marite 
Abstinere : Sed abstine. 
Io Hymen Hymenaee io, 
Io Hymen Hymenaee. 

Scimus haec tibi, quae licent, 



140 



145 



latum esl. Jam vero hogpes plane et peregriuas in Catulli carminibas sit, qui, 
qaantopere Noster diminutivoram asa delecletar, et qaam multa alia diminutiva 
apad solam Catullum legantur, nesciat. Fortasse autem ab ignorantia libra- 
riorum, quibus ignota et inaadita esset vox villuli, notius vocabulum substitu- 
tam est. Non dubilavi igitar lectionem Corradini Sordebant tibi ^villuli, quam 
jam in editione Gotlingensi 1762. exhibitam video, in textom recipere, quw 
si forte aliis displicuerit, facile cum vulgatis, quas recensui, permatari poterit. 
vid. not. 

141. Diceres Corradin. 

146— 448. Qua licent Scalig. — cadibi soli eognita Passeratius in exemplaribus 
Memmianis, unde, si vetusti alicujus exemplaris aactoritate fulciri possit haec 
lectio, Catullum forlasse scripsisse palat Vossius, Scimus h&c tibi ccelibi et soli 
cognita, quod mihi qaidem multo magis displicet. — pro sola Statius quoque rescri- 
bit soli. — Haad dabie valgata lectio retinenda est, qu» in omnibos scriptis et 
impreftsis apparet, et reotissime quoque servata est a Vossio. 



eximet. Egregie autem haec loci nostri 

explioatio confirmatur looo Martial. I. 

33. 5. Dum nulla teneri sordent la- 

nugine vultus. — hodie atque heri, h. e. 

nuper vel brevi inde tempore. %&ic ual 

riifAipov, ^S-if xai vfwt*, vid. de hac pro- 

yerbiali locatione Gatackerad. Antonin. 

^X. 7. p. 292. Wesseling, ad Diodor. 

Sical. lib. II. c. 5. et ad Herodot. II. 

63. p. 129. — Cinerarius vel ciniflo vo- 

oabantar servi, qui oalamistris in ci- 

~sere calefactis her» oapillum crispa- 

ImuiI. vid. Vossias, qai ex Martial. XI. 

78., 4. docet, concubinos non marili, 

ut pntabat Muretos, sed novs nuptae 

jmsn tonsos foiise. adde Vulp. — Miser 

ah miser, s»f omxSc jam ejas vicem dolet 

141. DkerismaleoeU Aiantqaidem 

homines, haad ffccile te impetraturum 

eice a libidine toa hoo, ut in posternm 

abstioeas a mollibas et imberbibas 

.paeris, sed absline quaeso. — Unguen- 

tate: nam die nupliali vel maxime uo- 



vam maritam decebat ongaentis deli- 
batam caput. 

146 — 51. Scimus hac tibi cet. Sen- 
sus : probe quidem scimus, te iis tan- 
tum huo nsqae amoris indnlsisse inep- 
tiis, qu® cadont in javenes, liberias 
ante nuptias vivendi poteslate gau- 
dentes [b. e. te non nisi poeris nierito- 
riis ad explendam libidinem adhac 
asam esse], iisdem tamen nunc tibi 
marito amplius indnlgere non licet. In 
eandem fere sententiam apud Teren- 
tium Simo ad Davum de filio, cui ux- 
orem daturus est, Andr. 1. 2. 17. 

— Nam, quod antehacfecit, nihil ad me 

attinet, 
Dum tempus ad eam rem tuUt, sivi, ut 

animum eipleret suum : 
Nunc hic dies (sc. naplialis) aliam vitam 

adfert, alios mores postulat, 

Cognita: cognoscere in re Venerea vid. 
Davisius ai Cesar, B. G. VI. 21. ubi 



CARMEN LXL 



183 



Sola cognita : Sed marito 

Ista non eadem licent. 

Io Hytnen Hymenaee io, 

Io Hymen Hymenaee. 150 

Nupta tu quoque, quae tuus 
Vir petet, cave ne neges ; 
Ne petitum aliunde eat. 
Io Hymen Hymenaee io, 
Io Hymen Hymenaee. 155 

En tibi domus ut potens, 
Et beata viri tui, 
Quo tibicine serviat, 

156. Domus ut patens inepte conjecit Heins. in not. ad Catoll. 

157. En beaia Heihs. in not. ad Catoll. 

158. Qua tibi sinejine erit Ald. haad male, puto, ad sensom fere hunc : qosa* 
continuo et haad interrapto asa tam dio in potestate toa erit, osqae dam ctt» 
Qua tibi sine serviat Venet. Maret. Cantabrig. qas qaidem lectio, ex Ponlani 
conjectura, perquam elegans et quam proxime ad veterem soriptaram accedere 
yidetar editori Cantabrig. Affirmat antem Scaliger MSC. et anliqnas Editt* 
habere sine Jine serviet : hinc in edit. Gryph. contra metram legitar Fine qum 
tibi sine serviat, — sinejine servit L. MS. et edit. R. teste editore Cantabrig. — svu 
servit liber Maffei et sio in plerisque MSS. esse teslatar Voss.— ex his depravaUs 
lectionibas fecit Scaliger qiuz tibi sene serviet, ut sene a^aixSx; dictura sit pra 
seni. at Slatios tentat quce seni tibi servkt, probante Brouckhus. ad Tiball. I. 7. 
88. sed atraqae lectio vix allo modo ferri potest ob seqaentia usque dum trtmu- 
lum cet. quis enim bene dicat qu<E tibi serviet seni us<jue dum senex est excuafk 
omnibos, quae a viris doctis in mediam prolat» sunt, emendationibus, pne oeteris 
elegans et orationi accommodala mihi visa est conjectora Vossii, ad veteris sorip- 



est femime notitiam habere ; et Heraldus 
in Animadvers. ad Jambl. c. V. p. 154* 
Sio apud Gnecos yivcltoxsiv, vid. Inter- 
pret. ad Nov. Test. Math. I. 28. et 
Gatacker de N. T. St. cap. XI. p. 47. 
— sed marito. hic versus est hvper- 
meter, ut paalo ante v. 142. 191. 234. 
cujus syllaba abandans a prima vocali 
sequentis vertdcali absorbetar. — eadem 
pro adverbio somit Scaliger, et spon- 
daeum daetyli loco positam esse patat. 
151 — 56. Qm« tuus vir petet, ho- 
ueste pro vulgari, " qoando rem tecum 
habere vult." cave, ultimahojas impera- 
tivi corripitar. vid. Var. Lect. supra 
ad Carm. X. 27. — ne petitum aliunde 
eat, ne alias malieres exercendoe libi- 
dinis caasa adeat, alibi scortandi oo- 
casionem exquirat. 



156—61. Domus potens, h. e. nobi- 
litatepraepollens et insignis: 6eata,opa- 
lenla,divitiarum copiaabandans.— Qmq 
tibicine serviat. (vid. Var. Leot.) b. e. 
quo qoasi fulcro domos niteus pareat 
tibi dominae et matrifamilias, usqoe 
(v. 161.) dum cet. — iibicen (h. e. oo- 
lomna, cui domus incumbit) eodem 
modo utfulcrum vel columen, transla- 
tum videri debet ad eos, in qoibns 
samma rei vertitur. Sio infra LXLV, 
26. Peleus vocator Thessalue columen, 
ubi plura de hac ioculione dabinuu ia 
notis. — Egregie aatem et vere maritas» 
in qao (at verbis utar Virgilii JSneid. 
XII. 59.) omnis domus incUnaXareeumr 
bit, colomen vel tibicen fainiliaa vo- 
catur. 



134 



C. VALERII CATULLI 



(Io Hynren Hymenfee io, 
Io Hymen Hymenaee.) 

Usque dum tremulum movens 
Cana tempus anilitas 
Omnia omnibus annuit. 
Io Hymen Hymensee io, 
Io Hymen Hymenaee. 

Transfer omine cum bono 
Limen aureolos pedes, 
Rasilemque subi forem. 
Io Hymen Hymenaee io, 
Io Hymen Hymenaee. 

Adspice, intus ut accubans 



160 



165 



170 



tor» ductum qutz tibi sine servit rescribentis Quo tibicine serviat, qoam in tanta 
leetionis ambigoitate et inconstantia fidenter cum Volpio in textum recepi ; vid. 
not. — Mihi quidem snccttrrebat legendum fortasse esse Q.u& tibi bene serviat. 

171. Unus ut accubans constans lectio in omnibus MSS. et editt. vett. cnjos 
integritas hand dubie impognata est ab iis, qui in explicatione vov unus haererent. 
Est autem vir unus, qui plane is est, qni esse debct, unice conjugi deditus et in 
explendis boni viri partibas nnice occnpatns. Eodem plane sensu snpra dice- 
batur Carm. XXII. 10. unus caprimulgtts, nbi cf. notasr, et sio egregie vS unus 
respondet in 173. totus, Mutata aotem est vox unus ab interpretibos vel in imus 
ob solemnem fortasse harum dnorom voctrro in libris veteribus confusionem, vid. 
Draehenborch ad Sil. ltalic. V. 112. et XV. 690. vel in unctus. Barth. Adversar. 
1159 — 60. vel in udus Nic. Hems. Adversar. e. X. p. 102. et in not. ad Catoll. 
vel deniqne in intus, quod in plerisque editionibus nunc apparet. — Salmasius ad 
Solin. p. 1256. parsm feliciter tentat, Adspice intus et accubans Vir tuus Tyrio 
ut toro Totus inunineat tibi. 



161 — 66. Usque dum tremul. mov. 
cet. versus ornatissimi splendidissimi- 
qnepro vulgarr, " nsquedum in extrema 
aliqoando senectote constitola et sstate 
fessa omnia bona omnibus, qui ea ap- 
petunt, lobenter concessura es." Anus 
autem annosa subinde trementis capi- 
tis notu nutare et aliis fere annuere 
solet. — tetnpus pro parte capitis, de qua 
ploralem modo dici Grammatici pneci- 
pianl, apad ipsam Ciceronem in sin- 
gnlari oecarrit aa Herenn. IV. 69. cf. 
Gifan. in Indio. Lucret. 

166. Transfer omin. c. bon. lim. attr. 
pedes: Plaut. Casin. IV. 4. 1. Sensim 
super attolle limen pedes, nova nupta. 
Ominosum enim putabatur vel ingre- 
diendo vel egrediendo limen tangere : 



vid. Burmann. ad Ovid. Amor. I. 12. 
4. Tradunt aotem, qui de Romanorum 
ritibus nuptialibus scripsere, novam 
nuptam, ut invita nubere et virginita- 
tem deponere videretur, a paranymphis 
trans limen portatam esse. aur/eolos, 
polchros. res nota.— -forem rasilem, ele- 
ganter politam et laevigatam, cf. Voss. 
171. Adspice intus : vid. Var. Lect. 
Tyrio ta toro, lecto tricliniari, purpora 
Tvria instrato. Spontns nunirum ge- 
niali mensss cum sqoalibos adsidens 
expectabat sponsam. cf. Carm. LXII. 
3. Non enim de leoto cubiculari co- 
gitandnm esse docet vers. 191. 92. 
201 — Totus immineat tibi, toto pectore 
et ocnlis in te haereat, toto animo in te 
feratnr et amplexos tuos oopide petat. 



CARMEN LXI. 



125 



Vir tuus Tyrio in toro, 
Totus immineat tibi. 
Io Hymen Hymensee io, 
Io Hymen Hymensee. 

Illi, non minus ac tibi, 
Pectore uritur intimo 
Flamma, sed penite magis. 
Io Hymen Hymenaee io 
Io Hymen Hymenaee. 

Mitte brachiolum teres, 
Prsetextate, puellulae ; 
Jam cubile adeant viri. 
Io Hymen Hymenaee io, 
Io Hymen Hymenaee. 

Vos bonae senibus viris 
Cognitse bene femins, 
Collocate puellulam. 
Io Hymen Hymensee io, 
Io Hymen Hyruenaee. 



175 



180 



185 



190 



176. Ille non minus atque tu Pectore uritur intimo Flamma, sed penitut magis 
Gryph. Muret. et alii ; sed malto doolior haad dubie est leclio nostra, qoam dedit 
Scaliger ex libro sao, qaamqae omnes MSSC. Statii confirmant, nisi quod in hii 
urimur legitur. Eandem snppeditant MS. et tres antiquissime editt. affirmaate 
editore Cantabrig. ' 

183. Jam cubile adedt. Gryph. Muret. Vulp. sed omnes libri MSSC. et editt. 
vetostiores offerunt adeant. reote ! vid. not. 

186. Miram quantara in hoo versa libri veteres discrepant. Unit sfdibus 
bonee Venet. — Imis sedibus botue laodat Parthenias in notis. — Binain adibus unius 
Cognita bene femina Grjrph. — Sed in omnibns MSSC. Statius invenit Vos hotut 
senibus unis, ande ille reposaitnostram, Scaligeri et aliorum aactoritate stabilitam, 
leotionem Vos bona senibus viris. Vossius pro viris mavult bonis, cui emendationi 
egregie favet v. 19. et hnjus epitheti usus per totamhoo oarmeu suaviterrepetitos. 

187. Cognita breve Soalig. 



176. llli non minus ae tibi, h. e. 
in ejos medullis non minor ao tibi 
ignis ardet. [ut supra loquitur Noster 
XLV. 16.] flamma uritur, gneoe «fruf 
iaitr&i, vid. Scalig. — sed penit. tnag. h.e. 
imo pen. mag. 

181 — 86. Mitte brachiol. teres puel- 
luUe, h. e. e manu dimitte teres pu. 
braoh. — pratextate: intelligiturpuerin- 
genuus, et quideni patrimus et matrU 
mus [fy*f #*x>)?] qui nuptam ad domum 



mariti deducebat (ira^&ni/A^of), Pa- 
trimi et matrimi, anctore Festo, pra- 
textati tres nubentem dedueunt: unmt, 
qui facem prafert ; duo, qui nubenUm 
ducunt. — adeant nimirum virgo et pro- 
nubffi, a quibus sponsa in leoto geniali 
collocabatur, ut docet stropha sequeas. 
187. Cognita. bene femina, spectatss 
fidei et castitatis. Debebant etiam pro- 
nubss ittss esse univirg. 



120 



C. VALERII CATULLI 



Jam licet venias, marite : 
Uxor in thalamo est tibi 
Ore floridulo nitens ; 
Alba parthenice velut, 
Luteumve papaver. 

At marite (ita me juvent 
Ccelites) nihilominus 
Pulcher es, neque te Venus 
Negligit. Sed abit dies : 
Perge, ne remorare. 

Non diu remoratus es. 



195 



200 



196—200. Hanc locam inquinatissimam egregie pargavil et ad fonnain man- 
diorem, palchre ad Catullianam venuslatem compositam, revocavit Scaliger. 
Transposuit autem, et, ut nunc legitur, eraendavit Vir Magnus hanc slropham, 
qafe olim sinistre post seqaentem posita corrnpte legebatar ita: Ad maritum 
tamenjuvenum Cxlites nihilominus Pulchre res, Unde Parthenias fecerat At 
marita tuum tamen Celites nihilominus Pulchra re$, et Statius lepide ex con- 
jectura proposuerat Admetum juvenem tamen Celites nihilominus, Pulchra res. 
[cujas lectionis explicatiouem vide sis apud ipsum] — Plausum jam tulit haec prav 
clara Soaligeri emendatio a Vossio et oeteris interpretibus. — 



192. Tibiy h. e. in tnam gratiam et 
▼olupUtem. Sio Tibull. IV. 6. 3. Tota 
tibi est hodie, tibi se Uetissima comsit. 
Virgil. Eclog. VIII. 30. tibi deserit 
Hesperus (Etam, et sexcenties alibi. 

193. Niteus, formosa. vid supra ad 
Carm. II. 5. 

194. Albaparthenice,herba, quaedam, 
cnjna nomen incertum est ; vulgo vocant 

Mutterkraut. luteumque papaver: 

color Lnteus non semper eodem modo 
dicitur, neo unum eundemque colorem 
notat, ted ut caruUus Tere,flavus t rufus, 
etalii coloresjlatius palet. Hinc passim 
a yiris doctis de coloribus veterura 
multum et aoriter disceptatam est; de 
qaoram di versitate et vaga notione nos 
ipsi, prima quaque pro muneris nostri 
partibus scribendi aliqnid oblaU oo- 
qaaione^ in singulari coramenUtione 
aberias exponere in animam induxi- 
mas. colorem luteum (hellroth, rosen- 
roth) affinem esse oolori rufo et roseo 
▼el ex notlro looo sponte apparet. 
Flagitat enim hunc colorem Um ipsa 
inatitoU comparatio [oolor albus enim 
in ore pulchr» paells permixtas esse. 
debet cam colore roseo et parpareo. 



cf. Anacr. Od. XXVIII. 23. et quos 
ibi in hano rem landat Cl. Fischer,] 
quam ipsam nomen, cai additar, pa- 
paver. Sant autem, auctore Plinio, 
Hist. Nat. 5CIX. 8. 53. Papaveris sa- 
tivi tria genera: Primum candidum, 
cujus semen tostum in secunda mensa 
cum melle apud antiquas dabatur. Al- 
terum genus est papaveris nigrum, cujus 
scapo inciso lacteus succus excipitur. 
Tertium genus, rhoeam vocant Graci, id 
nostri erraticum. Sponte quidem, sed in 
arvis cum hordeo maxime nascitur, eruaz 
simile, cubitali altitudine fiore rufo 
et protinus deciduo : unde et nomen a 
Grecis accepit. Aperte autem tertium 
papaveris genns a poeta innuitur : 
maltus jam fuit in explicando colore 
luteo Salmas. ad Solin. T. I. p. 256 — 
58. et Tom. II. p. 1154—58. Adde 
quos laadat, qui de hoo colore egerunt, 
Titius ad Nemes. Cjneg. 319. 

198. Negligit, h. e. parum oarat ; 
diotum mihi videtur per \tr6rnr* pro 
" et tu quoque singularemVeneris curam 
et benignitatem in concessa tibi formae 
pukbritudine et digniUte experlus es." 



CARMEN LXL 



127 



Jam venis. Bona te Venus 
Juverit : quoniam palam 
Quod cupis, capis, et bonum 
Non abscondis amorem. 

Ille pulvis Erythrei, 
Siderumque micantium 
Subducat numerum prius, 
Qui vostri numerare volt 
Multa millia ludi. 

Ludite, ut lubet, et brevi 



205 



S10 



202. Jam Vetius, bona te Venus Juverit profert e libro veleri Passaratins. re- 
nnstior sane hio orationis color ! 

204. Quod cupiscupis Heins. in not. ad Calull. male ! nam sic dalcissima perit 
paronomasia. 

206. llle pulveris Erythrai vitiose ia MSC. edit. Venet. et aliis antiqq. — puUm 
Erithrm Gaarin. Gryph. — pulveris Eritei et Ertceiomnes libri MSS.Slatii, nnde, 
quod Avantio jam in mentem venerat, Vossiaslegendam censet pulvis(pro palveris) 
Erythrii ab Erythros vel Erythron parte regionis Cvrenaic», cnjas mentionem 
facit in Geograpbia Ptolemaeus. Ab agro Erythrio autem, nt docet Vossins, 
ejusqae oppidis Palaebisca et Hvdrace inoipiebat Libya siticnlosa sive arenosa, 
ita at pulvis Erythrins sit arena Cyrenaica. Qnam quidem Vossii explicationem, 
doctara sane et ingeniosam, oopide amplexus est Vulpias. — Nic. Heins. in not. 
ad Catoll. legi jubet, qaod proposnit jam Theodoras Marcilias, Ille pulveris 
atheri vel atri pro cstherii et aeriL Per pulverem atherium aalem innni patat 
atomos, quae ex Epicuri et Democrili sententia nnmero infinitss sint. Sed naod 
facile poetse oarminibus sais intexere solent philosophorara placita. Mollo magis 
igitur mihi arridet altera ejusdem Heinsii conjectura in notis ad CatoU. puheris 
Africi, qaam ceteris leotionibus partim ideo praeferendam poto, qood antiqune 
genitivus pulvis pro pulveris apud nnllnm alinm scriptorem oocarrit, partim qood 
in omnibus MSS. teste Statio, et editionibus antiquissimis oonstanter servater 
rd pulveris. Equidem olim tentabam : pulveris aridi, sed illud Heinsii est douthst 
et poela dignius. — Pulvis Erythrei, quod in textu est, dictom volunt pro puieeru 
Erithrai, ita ut ex diphthongo in Erythrai metri oansa una litera elisa sit. 
209* Vestri pro nostri et voktnt pro vult vitiose in MSS. Statii. 
210. Lusum contracte pro lusuum et lusus in veteribus libris faisse ait Avan- 
tios. Sed Statius in omnibus MSC. quos manu trivit, invenit ludere, unde haod 
dextro Apolline tentabat multa mollia IwH. Sealiger in codice Gallicano exara- 
tum deprehendebat ludei pro lude, nnde (luxit fortasse depravata lectio ludere* 
Vossius ex veteri lectione ludi vel ludite, quam in nonnullis libris se inveniste 
affirmat, reponit lucta. Sed quis non preferat ludi, ob statim sequens et egre- 
gie respondens huditet 



202. Bona te Venus Juverit, pro- 
pitia tibi aderit et nuptiarom tuamm 
eventnm jubebit e§sm felicissimum.— r 
palam, non furtive, sed publioa aucto- 
ritate. 

206. lUe pulvis Erythr. vid. Var. 
Leet. et omnino com hoc loco eompara 
aapra carm. VU. 2. segq. 



211— -16. Ludite ut luket.—ludere 
in re Venerea wal£w, afyotto-tafur : cf. 
supra ad Carm. XVII. 17. adde 
Heins. ad Ovid. Heroid. XVn. 6. ad 
Amor. I. 8. 43. et Interpr. ad Petron. 
o. 132. snb fin. — liberos date, prooreate 
ut v. 67. — Non deeet tam vetu4t#L 
genti tam nobiii et antiqua tton spet 



128 C. VALERII CATULLI 

Liberos date. Non decet 

Tam vetus sine liberis 

Nomen esse : sed indidenr 

Semper ingenerari. 215 

Torquatus, volo, parvulus 
Matris e gremio suae 
Porrigens teneras manus, 
Dulce rideat ad patrem, 
Semihiante labello. 220 

Sit suo similis patri 
Manlio, et facile insciis 
Noscitetur ab omnibus, 
Et pudicitiam suae 
Matris indicet ore. 225 

Talis illius a bona 
Matre laus genus approbet, 
Qualis unica ab optima 
Matre Telemacho manet 

■ 220. Hunc versam ex corruptis lectionibas sed micante vel sed mihi vel ted 
nitente felioissime restitoit Scaliger. 

2<2. Frofacile vnlt Burmannus Sec. ad Anthol. T. I. p. 305,/ocie: cnr quaeso ? 
226« Tale Juliadum e bona Matre sine oausa Heins. in not. ad Catull. 
» 
posleriiatis deesse, sed eidem (indi- Noct. Attic. XIX. c. 11. 

dem) ex emdem semper stirpe nova et 221 — 26. Sit suo simiUs patri, ofMtog 

legiiima sabnasoi debet propago. rS warfi, nali enim cum patre simili- 

216 — 21. Tanta est versaam se- tudo probabat uxoris in maritam fidem 

qaentiam dalcedo et divina fere saavi- et castitatem ; hinc rixwt ovvor iotxora 

tas, at vel eos, quibus noudam factis irare), (Theocrit. Idvll. XVII. 44.) 

patribus dulcis arriserit puerulus, Jios snnt liberi furtivo amore suscepti. cf. 

versusIegendoexsuItataros,velmollis- Hor. Qd. IV. 5. 23. et qare in hanc 

sima sensu delinitos futuri palris laeti- rem congessit loca Cl. Jani. adde 

tiamanimopraecepturosesse,faeile tibi Grav, in Lect. Hesiod. c. 5. et Dor- 

persoadeas. — Volo, h. e. opto, ut pas- vill. ad Charit. p. 328. edit. Lips. — 

sim. — parvulus Torquat. comparant il- Et pudic. sute matris ind. ore : Vulpius 

lnd Virgil. ^Eneid. IV. 328. laudal Martial. VI. 27. 3. 4. 

... , 226 — 31. Sensusj Qaalis laus a 

—st quu mihi parvulus aula matre «^^, Feaeio?e p^ oIim 

Luderet JEneas, qui te tantum ore re- est Telemacho, maxima omnino sem- 

Jerret. perqae duratura, talis ad stirpis verita- 

— Duice rideat ad vmtr. h. e. soaviter tem probandam a matris castitate con- 

patri arrideat. Semhiante labello, se- tingat Torquato parvulo. — unicafama, 

mihiulco, semiaperto. Dum semikulco nimiram in genere sao anica, h. e. 

savio Meam puellam savior apud Gell. maxiina. cf. sqpra Carm. XXIX. X2.* 



CARMEN LXII. 



129 



Fama Penelopeo. 

Claudite ostia, virgines : 
Lusimus satis. At, boni 
Conjuges, bene vivite, et 
Munere assiduo valentem 
Exercete juventara. 



230 



235 



231. sq. CLaud. ost. virg. omnibus 
in his nuptiis nnno rite peractis, lliala- 
mi jannam clandere jubet virgiues, et 
simol carmini, quo lusit poeta, cum 
bono voto finem imponit. — Munere at- 
tiduo, h. e. assiduo Veneris usu. munut 
in re Venerea. Sio munia comparit 
aquare Hor. Od. II. 5. 2. et sic pas- 
sim officium Ovid. Amor. III. 7. 24. 
et Propert. II. 22. 24. Exercetejuvent. 



eiercere eleganter dicitar de iis, aua 
otiosa, sterilia, ao sine frnetn esse non 
patimnr. vid. Ducker. ad Flor. IV. o. 
12. p. 900. edit. nov,— simili fere sen- 
tentia Helenae epithalaminm finit Theo- 
crit. Idjll. XVin. 54. 

Evitr I; a\\A\w vrifm f*x£nrr* «»f- 
•rric 



CARMEN LXII 



CARMEN NUPTIALE. 



JUVENES. 



Vesper adest, Juvenes, consurgite : vesper Olympo 



Differt hoo carmen nuptiale vel epi- 
thalamium a prsecedenti ita, nt ohorus 
juvennm puellarumque, quem poeta 
ad solemoem oantum nuptialem sope- 
riori carmine tantum exhortatus fuerat, 
ounc vere et rite caoeado oerlet, et al- 
terois invicem se excipiat. (v. 1—6.) 
Juvenes, spoosi sequales (hXuuvrai) 
raensae geniali, una cum sponso in ejus 
domo aooumbentes et sponsam expec- 
tantes, surgente Hespero, ipsi a mensa 
snrgunt, et solo novo marito io tricli- 
nio relicto (Carm. LXI. 171.) ad ja- 
noam, ubi sponsam exoepturi sint, se 
proripientes Hjmenaeum dicere pa- 
raot. — Interea (v. 6—11.) virgine* a> 
quales (•/t*6X(jtic) spousam. ad sponsi 
domom comitaotes appropinquant, ju- 
venesque ad certameo prosilientes con- 
spiciuot. Easdem (v. 11 — 20) videut 



juvenes, et quidem toto animo io re 
praeseoti etlaudis hooore ex certamioe 
reportaodo defixas et oocupatas, uode 
sibi,paulo negligeotioribos et alia om- 
oia ouranlibus, haud faoilem praposi- 
tam intelliguot viotoriam. Eo magia 
ad prsesentis rei studium invioem te 
excitant. Canere (v. 20 — 26.) inci- 
piuut puellae, et Hesperi crudelitatem, 
filiam ex amplexu matris avellentem, 
accusant. At (v. 26 — 32.) juvenes 
maximis laudibns extollunt Hesperum, 
cujus affnlgente splendore Isctissimo 
paota ooptialia coofirmentur. Iteram 
(v. 32 — 36.) puellse rapacitatem lles- 
pero exprobraut adduntque, ejus ad- 
ventu et simnl inductis tenebris dili- 
geoter sibi caveodum esse a furibus. 
Jnvenes (?. 36 — 39.) facete respon- 
dent, puellas aliucfin ore, aliudin pec- 

S 



130 



C. VALERtl CATULLl 



Expectata diu vix tandem lumina tollit. 

Surgere jam tempus, jatn pingues linquere mensas: 



tore habere, ideoqne hanc ipsnm, qaem 
palam carpant, tacile optare. Compa- 
rant(v. 39— 49.) puellae virginem in- 
tfeotam cam flore in horto secreto nas- 
cente, qni, qaamdia in honore sao in- 
tactus et intemeratQs superbiat, miri- 
fioe pueris paellisqae plaoeat : — at pu- 
ellam libidine contaminatam similem 
esae caoant flori decerpto el jam jam 
ifacoeacenti, quem nec pueri nec puel- 
lee curent. Vim (v. 49 — 59.) elegan- 
tissimie comparationis infringunt ju- 
Veoes aiia ex re agresti petita imagine. 
Poellarom nimirum condilionem res- 
pondere potins aiuut conditioni et na- 
turae vitis, quae, si in nndo arvo nas- 
cator inculta, nec in altam exsargens 
mites avas demittat, nallios pr«tii ba- 
beri soleat ab agrioolis ; eandem vero, 
si ulmo marilata foecnnditatem pro- 
mittat, ab iisdem maxima cora coli; 
et plane ita se habere cnm puellis in- 
nuptis et nnplis, illas senescere sle- 
riles et incultas, has caras et jacandas 
esse viro et parentibus. Uterque (v. 
59. osq. ad fin.) nunc choras, at sa- 
pra in altima stropha Hymni in Dian. 
Carm. XXXIV. nbi vid. nos ad v. 1. 
(puellarom enim chorus, seque ac nop- 
ta marito, victus jam cessisse videtar 
paerurum cboro,) se convertit ad nup- 
tara, eamque, ut virginitatem, cnjns 
partera aliis concedepdam jure sibi 
vindicare possint parentes, in mariti 
amplexibus Iabens jam depotiat, gra- 
viter hortatar. — Singalares et divinae 
nujas carminis dotes percipi potius a 
lectoribus, qoam vana declamatione a 
medesoribi et extolli debent, quas qui 
liebetioTis ingenii percipere non pos- 
stint, ab omni veterum poetarum lec- 
tidne aroendos poto. — -'Est autem hoc 
carioeh nuptiale ex amcsbai carminh 
geriere, cujus lex, (ut Heyne praecipit 
in Argam. ad Virgil. Bclog. III.) haeo 
est, ut is, qui respondet, eisdem ver- 
sibus et nameris aat contrarium aut 
roajus aut polchrias aliqaid dicat, aat 
ulla ratione simire quid subjiciat ; nec 



dabito, quin idem latiore significatione 
recte quoque vocari possit epithala- 
miom. vid. nos in Argum. ad Epith. 
Maol. et Jul. — In quas nuptias hoc 
carmen scriptum sit, vix ullo argumen- 
to satis firmoprobari potest; multi ad 
easdem Jal. et Manl. nuptias cum sa- 
periore referanl; Corradinus praepo- 
suitadeo hoc carmen superiori, et cnm 
illo conjunxit ; sed haud dabie, qaod 
nahqaam certe sciri polest, nec illud 
scire raultum refert, uescire velle pne- 
stat. — Ceterum hoo carmen studiose 
imitati suot tam veteres qaam fccen- 
tiores, et a multis in patriam linguam 
translatum est. Rosenfeldi Vers. me- 
tric. cuju8 mentionem fecimus in argu- 
mento ad Epithalam. Jul. et Manl. ver- 
bosis laudis praeconiis condecorat et 
nobis commendat ejus amicus Gurlit- 
tus, nec dabitat eam praeferre Herderi 
versioni, quas de hoo carmine exstat in 
Herderi Volksliedern 1. II. p. 141. ca- 
jas tamen aactor ex sententia Gurlitti 
vix esse possil Herderus; sed dicat 
mihi Gurlittus, an verbi causa in ver- 
nacula recte dici possit die Gedanken 
versammeln ? nam vers. 17. vertit Ro- 
senfeldus: Drum ihr Genossen; nur 
jetzt versammlet eu+t Gedanken. ut alia 
taceam. 

1. Vesper adett, Juven, consurgite: 
cogita unum exjuvenibus pnealiis far- 
te Hesperi ortum animadvertentem su- 
bito jam appellare ceteros et ad can- 
tum oaptialem solemni oiodo et cer- 
tamine edm puellis mox inslituendnm 
evocare. — Vetper Olympc Expectat. d. 
vix tandem lum. toilit, ornate et sub- 
lime pro vulgari "tandem aliquando 
Hesperus oritnr." tollit lumin. extollit 
et profert ratilantem spleodorem. Si- 
mili modo Vesper lumina aceendere dt- 
citnr apud Virgil. Georg. I. 251. — 
aliam sargentis Hesperi descriptionem 
vid. apad Claudian. Carm. XIV. 1. 2. 
(p. 162. edit Gesner.) 

5. Surgere jam tempus. voci tempus 
gerundii loco subjungitur infinitivus, 



CARMEN LXII, 



131 



Jam veniet virgo, jam dicetqr HymeiMeus. 

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. 5 

PUELL^E. 

Cernitis, innuptae, juvenes? consurgite contra, 
Nimirum CEtaeos ostendit noctifer ignes. 
Sic certe, viden' ut perniciter exsiluere? 
Non temere exsiluere : canent quod visere pnr est. 

7. Nimirwn Eoos ostendit noctifer imbres V enet. Stat. — Nimirumarthereos — ignes 
Grypb. Muret. — vetua lectio MSS. foit nimirum h<zc(\e\hoc)eos ottendU Noctifer 
imber, ande Statias ex ingenio proposuit Nimirum CEteas obtendit Noctifer um- 
bras. — Scaliger Nimirum Oceano se ostendit Noetifer imbre. Meleager Nhubrum 
choreas ostendit Noctifer igneas. Sed nostra leclio, qaam Vossius ex vetostjsfimo 
libro Thuanaeo prodaxit, egregie oonfinnatur loco Virgil. Eclog. VIII. 30. 

8. Post certe excidisse patat Statius est, qaod in ano MSC. tres literas hio 
erasas fuisse animadverterit. 

9. Cavent quo visere parcnt, vetns scriptara teste Scaligero, et sio est in libro 
Comelin. Papjr. Pal. et tribas antiqaissimis ediU. ande vario modo bic locos 
correctus et exoosos fuit. canent quos vincere par est Grypli. Maret. — canent quod 
vespere yar est Me\enger. — canent quodvincere parest edit. Cantabrig. addita expli- 
catione : carmen victoria dignum. — canent quo vincere par est receptum est ex qui- 
"basdam editt. vett in edit. Gotting. et BiponL — Vossiana iectio, qoam dedim**, 
jam est in exoerptis Thaanoeis. 



de qao loqaendi genere mulla exempla 
congessit Drackenborch. ad L«iv. III. 
4. 9. Tom. I. p. 545. — mensas pingues, 
in qaibas epal® pingaes et opira» 
appositae sunt. 

4. Dicetur Hymemeus. observa syl- 
labam brevem ante sequentem vocem 
aspiratara, praecipue ante vocem Hyme- 
nt£us, passim a poetis prodoci. sio in- 
fra Carm. LXIV. 20. Virgil. jEneid. 
X. 720. et saepe alibi. 

5. HymenoHymen. oet. cf. adCarm. 
LXI. 4. 

6. ConsurgUe contra. conmrgere est 
verbam mUUare, qaod ssspe apad Li- 
vium de impeta hostili dicitar. 

7. Nimirum CEUbos ostend. Noctif. 
ign. h. e. scilicet orta* jam est Hespe- 
ras, cajas igneas splendor inde a monte 
CEta in ooespeoUim venit. — Noto «mim 
poetaram more sidera montibos oxiun- 
tar et oocidant. of. Virgil. A&aeid. II. 
801. et alia, qam i* haao rem ibi ©ol- 
legit exempla Cerda. Paotum autem 
est,nJt veteres poetss ex anaiquiore ali- 
qao .eamine, qaod in tractkbas illis, 
qui sttb J£ta stiAt, aojriptam jactt, banj> 



formalam retinerent, et ortam Hesperi, 
qai a Locris in pnecipao catta haber 
balar, et in nummis Loeroram fre- 
qaenter visitar, ab CEta repeterent. 
(Eta sive (Eteus mons fait Gnectse et 
limes Thessalise ab aastro, oaja* ja- 
gam ab oriente versus occidentem por- 
rigitar. vid. Strab. IX. p. 639 et 655. 
edit Almeloven. Iis itaque, qui ^tnjm 
illam tractam habiubant, Veneris **• 
Hesperi stella, qaoties post solis occa- 
sam in conspectam veniebat, ab CE- 
teis montibos oriri videri debuit Haso 
fere sant, qass egregie ad locum aor 
strom illastrandam jam observarit 
Heyne ad VirgU. Eclog. VIII. 30. at 
ad Tiball. in Observat. p. 153. odfc 
nov. ef. Vossias. 

8. Vid. de hac formola sopra 
LXI. 77. 

9. Non temere, h. e. non sine pofr* 
inedilaUone.— quod visere par est, qaux) 
yiaa et aadita dignam est (vm$'mek 
wird horen lassen,) nam videndi verba 
ad omoes sensos referuatar ; halo re- 
spondet mox seqaens (y. 13.) meme~> 
ratdk qmod sit. 



182 



C. VALERII GATULLI 



Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymensee. 



10 



JUVENE8. 

Non facilis nobis, sequales, palma parata est : 
Adspicite, innuptae secum ut meditata requirunt. 
Non frustra meditantur : habent memorabile quod sit. 
Nec mirum : tota penitus quae mente laborent. 
Nos alio mentes, alio divisimus aures. 15 

Jure igitur vincemur. Amat victoria curam. 
Quare nunc animos saltem committite vestros : 
Dicere jam incipient, jam respondere decebit : 
Hymen o Hymensee, Hymen ades o Hymenaee. 



PUELLjE. 

Hespere, qui coelo fertur crudelior ignis ? 



20 



12. Requirant omnes editt. antiquiores. Statias autem ex corraptis leclioni- 
bus, qaas in daobas MSSC. invenerat, vario modo huncversum restituere molitas 
est : valt enim vel Aspice qiur. innupta secum ut meditata requirunt, vel Aspicite 
innupta qiueso ut meditata requirunt, vel Aspice qu<B innupta secum ut meditamina 
quarunt, vel Adspicite innupta quaso ut meditamina quarunt. profecto hse sunt 
.epulse dubiae ! 

14. Hunc versam reduxit Vossius, temere ex ejus sententia a viris doctis ex- 
punotum, cum et vetustissimum Thuanteum et alia exemplaria eum agnoscant. 
Senlentiam oerte et orationem egregie hic versus juvat. pro laborent equidem ma- 
lim laborant, 

15.. Convertite vestros Vossins. 

20. Quis cado perperam in quibnsdam, nam saepissime a bonis scriptoribus qui 
pro quis ponitur. vid. Drackenborch. ad Liv. I. 7. ad verba rogitat qui vir esset. 
adde Ducker. ad Florum I. c 18. et Schwartx ud Plin. Panogyr. c. 74. p. 366. — pro 
/«rtttrinnonnullis exstat lucet, quod hand dnbie ex v. 26. intrusum est. sed qnem- 



12. Innupte secum ut meditata re- 
quir. h. e. qaam curiose repetunt et 
promere student, qnte diligenter antea 
puells secum commentatae etmeditalae 
sunt. meditata passive, ut oratio medi- 
tata Tacit. Annal. XIV. 55. 1. et car- 
men meditatum apud Plin. Panegyr. o. 
3. ubi vid. Schwartz. p. 6. 

14. Nec mirum, h. e. nec mirum 
adeo videri debet, si memorabile quid 
profertur ab iis, qaae toto animo et 
onuiibui intentis viribus in eo laborant. 

15. Nos alio mentes, alio divis. aur. 
nos aliis rebus, quibus simul aures et 
animum praebemus, districti et distenti 
tenemur. animus divisus, qui pluribus 



rebus et cogitationibas eodem tem- 
pore ocoqpatur. Virgil. iEneid. VIII. 
20. Atque animum celerem nunc huc, 
nunc dividit illuc. Similiter apud O- 
vid. Remed. v. 443. mens bipartito 
secta dicitur de eo, qui binas simul 
amat puellas. 

16. Amat vietor. cur. Sic Euripid. 
Phceniss. v. 728. to wxav \o*ri ttlv hv* 
0ov\ia. 

17. Committite nimirum oum paella- 
rum animis, h. e. componite; transla- 
tum a gladiatoribus, qui commiiti rel 
componi cum adveraariis dicebantur. 

20. Qui pro quis. vid. Var. Lect. 
fertur» h. e. volvitur, oiroumfertur. 



CARMEN LXII. 



138 



Qui natam possis complexu avellere matris, 
Complexu matris retinentem avellere natam, 
Et juveni ardenti castam donare puellam ? 
Quid faciant hostes capta crudelius urbe ? 
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. 



25 



JUVENES. 

Hespere, qui ccelo lucet jucundior ignis ? 
Qui desponsa tua firmes connubia flamma, 
Quod pepigere viri, pepigerunt ante parentes, 
Nec junxere prius quam se tuus extulit ardor ; 
Quid datur a Divis felici optatius hora ? 
Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymenaee. 



30 



PUELLiE. 

Hesperus e nobis, aequales, abstulit unam. 

# ♦ # 

Namque tuo adventu vigilat custodia semper. 

admodum in hoo versu lucet melius convenit rS jucundior, ita in noslro versa 
magis respondet/ert ur rS crudelior. 

28. Qtue pepigere viri liber Memmii teste Passeratio, Voss. et editor. Canla- 
brig. sed nostra lectio, quia est difficilior, ex lege critica praeferenda est. 

32. Varie et corrupte hic versus legitur in MSSC. Statii, qui inde teutat, 
Hesperus e nostris aqualibus abstulit unam, vel Hesperus e nostris tfqualem hinc 06- 
stulit unam. in margine edit. Gryph. adscriptum fnit Hespere, quis nobis <rquaUm 
hanc abstulit unam. * * * hic qnsedam excidisse jure jam sospicati sunt Statios 
et Scaliger, quamquam Vossius omnia recte se habere putaverit ; non habet enim, 
quo referatur sequentis versus particula namque ; ego hano fere sententiam desi- 
dero : Hespere, te jure rapacem vocamus et timemus, namque. 

33 Vossias pro uamgue corrigit nempe et post vocem custodia interpungit. 



21. Ex insliluta comparatione oum 
loco simillimo in Epithal. Jul. et Manl. 
v. 56. seqq. non sine voluptate ani- 
madvertes, quam pulchre eandem sen- 
tentiam poeta variaverit. 

22. Retinentem sc. se, h. e. reluc- 
tantera, aegre se avelli patientem. 

26. Hespere, qui ccdo lucet. Laudant 
Homer. Iliad. XXII. 318. 

"Eowspc tc xaXXt0-ro( f y ovfeao» "o-rarai 
j / 

et sic apud Bionem Idyll. VIII. 2. 



Hesperus vooatur xvaviac rvttrlc fegfc 
ayaXfjut. 

28—99. Quod pepigere viri, pepig. 
cet. pactum nempe quod a procit «t 
parentibus ante nuptias contractum 
neo prius quam tuis auspiciis et orta 
confirmatum csL Disertius igitur ht 
duo additi versus antecedentein expli- 
cant et declarant, ut ssspe apud poetas, 
et sio ro quod non offendere videtar,— 
ardor exquisite pro igneo splendore. 

35, Vigilat custodia. h. e. custodes 
farum abigendoram causa vigilant. 



134 



C. VALERII CATULLI 



Nocte latent fures, quos idem saepe revertens, 
Hespere, mutato comprendis nomine eosdem. 35 

JUVENES. 

# # * 

At lubet innuptis ficto te carpere questu. 

Quid tum si carpunt, tacita quem mente requirunt ? 

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymensee» 

PUELLJE. 

Ut flos in septis secretus nascitur hortis, 

35. Vtspere editt. vett. * * * hio qaoque deesse qnsdam vel inde colligo, qaod 
Tersaam numerus, qai par esse debebat, non constat. tot enim versibus, qaot 
poellte cecinerant, ex lege carminis amoebaei respondendam fait javenibns. 

36. Ut pro uteunque nexus caasa conjecit Vossias. 

37. Quod mente requvr. alii. 



34. Nocte latentfures. hincfur noc- 
turnus dieitar apad Calparn. Eolog. 
III. 73. Vossias comparatHom. Iliad. 
III. 10 — 11. Per fures intelligi simul 
possnnt adulteri, at sexoenties furta 
de adalteriis. v.c. infr. Carm. LXVIII. 
136. et 140. Honestias de Hespero 
sentit, ejasqae affalgente lace ad pas- 
torem eomessatnm itorns jnvari in 
via onpit amans qoidam apad Bion. 
Idvll. VIII. 6. 8. 

*Eo v tft ovK \v\ <f>»pa» 
"EfxpfMU, ovF Tm wxroq hhmo^iorr iro%- 

Xfow* 
'AXX* ioouu* xaXov Ji t i^ao-crAfxivv rvvt- 

35. Mutato comprendis nomine eo$- 
dem. nam qu* veepere Hesperas, idem 
maoe vocatar Lacifer vid. Vulp. et 
Cl. Wernsdorf. ad poet. minor. Tom. 
IIL Excurs. V. p. 508. 9. 

36 — 37. Versus soavisaimi ! atpuel- 
Ue wmnlanter pro indole sna queri et 
|e oarpere solent, qnod quidem faoile 
illis oondenandam est, si, qaem palam 
earpont et accusant, taeite sihi animo 
expetant et suapirent. Confer omnino 
in btmc sententiam infra Carm. LXVI. 
15—19. 

39« Utflos in septis oet. Ad nabilie- 



simnm hnno locom imitandam certatim 
sequioris sstalis poetse operara snam 
eontulernnt. Sic suavissimis inde duc- 
tis coloribus egregie Cantum primum 
distinxit et illominavit Areostus, quem 
comparat Valpius. Ex nostratibos 
poetis juvat in nonneUoxum gratiam 
elegantissimam imitationem subjicere, 
quae legitur in Ratnleri lyrische Biu- 
menlesc III. 27. 

inis. 

Ein Veilchen, das im Garten bluht, 
Am Sonnenstrahl wie Purpur glfrht, 
Und nie vom Vieh, das weUend irrt, 
Vom Pfluge nie verderbet wird, 
GefdUt dem Jungling und dem Mad- 

chen: 
Doch ist der Stengel eingeknickt, 
Das tarte Biumchen obgevfiuekt, 
MissfiUUs dem Jungling und dem Mdd- 

chen. 

SILVIA. 

Ein Weinstock, den kein Winier 

Pfttg*. 
Der, keine Purpurtrauben hegt, 
Weil er noch ohne Stutzc kriecht, 
Und schmachtend avf dem Boden tiegt, 
Labt keinen Jungling und kem Mdd- 

chen : 



CARMEN liXII. 



135 



Ignotus pecori, nullo contusus aratro, 40 

Quem mulcent aura?, firmat sol, educat imber : 

Multi illum pueri, multae optavere puellae : 

Idem cum tenui carptu9 defloruit ungui, 

Nulli illum pueri, nullae optavere puellae: 

Sic virgo dum intacta manet, dum cara suis est. 45 

Cum castum amisit polluto corpore florem, 

Nec pueris jucunda manet, nec cara puellis. 

Hymen o Hymenaee, Hymen ades o Hymensee. 

JUVENES. 

Ut vidua in nudo vitis quae nascitur arvo, 
Nunquam se extollit, nunquam mitem educat uvara; 50 

40. Convulsus aratro in vetustis roerabran. Thnan. et in Ubro Memmii. 

45. Dum intacta manet, tum cara suis. sed ex correotione eorum, qui dum,dum. 
concoquere non possent, et particulam sed in sequenti versa desiderarent* At 
nostram, quara excadi curavimus, lectionem, non solam agnosoant omnea Kbri 
MSSC. et editt. anliqnissimre, sed etiam egregie auotoritate Quinotiliaai ooaf r- 
matur (Instilut. libr. IX. c. 3.), quera eodem modo hunc locum legisse ex addifta 
explioalione, qaa alterom dum pro quoad, alteram pro usque eo sumit, maniieste 
apparet. Subit etiam mirari, cur bojus versus emendatores non ad ver*. 66. at- 
tenderint, ubi in eleganter repetilis particulis dum dum nullus aliquid mataro 
ausus est. cf. not. — particola sed autera eodem plane modo v. 57. desideratair et 
sabintelligi debet. * 

50. Ex depravata lectione membr. Thuan. quam muniteam nimis ingeaioM 
Vossias oonjeotat Amineam educat uvam, quem vid. 



Doch trifft er einen Ulmbaum an, 
Um welehen er sich schmiegen hann, 
Labt er den Junglhig und das Mdd- 
chen. 

fios secretus, ab adito publico et viola- 
tione remotos. 

40. Nuilo contusus aratro* Imitalus 
est Maro Mn. IX. 435. 

Purpureus veluticumjios, succisusara- 

tro, 
Languescit moriens. 

4. Educat. cf. sapra ad Carm. XIX. 
14. 

42. Multi illum pueri oet. Hunc 
totum paene versura a Nostro matualus 
est Ovid. Metamorphos. III. 353» 
Multi illum (Naroissum) pueri, multa 
cupiere puelUe. Haasisse qaoque inde 
videtar Virgil. iEneid. IX. 581. abi 



cf. Heyne. — optavere graece diotam pro 
optare solent, ut (v. 53.) accoluert prp 
accolere solent. 

43. Tenui carptus ungui. Similitar 
Virgil.^neid. XI. 68. Qualemvirgi- 
neo detnessum pollice florem. 

45. Sic virgo dum intacta cet Hono 
versam ita explioo : plaue itm se babot 
cum virgine, qoamdiu illa virgiaitate 
gaodet, et quamdiu ideo oara esta»q«a- 
libus suis. dum pro quamdiu sexooa- 
ties v. c. in trito illo Terentii : dum 
moliuntur,dum comuntur, annusest. 

46. Cum castum amisit fmilut. oet. 
ornate pro valgari " cum virginitatem 
amisit oonnnbitu." 

42. Vitis vidua, nulli arbori alligata. 
of. Horat. Od. IV. 5. 30. etnotata Uh 
in hano rem abinterpretibas. — arvo nu- 
do, b. e. nailis arboribai, qaibas ad- 
joogi ? itis possit, consito. 



136 C. VALERII CATULLI 

Sed tenerum prono deflectens pondere corpus, 
Jam jam contingit summum radice flagellum : 
Hanc nulli agricolae, nulli accoluere juvenci : 
At si forte eadem est ulmo conjuncta marito, 
Multi illam agricolse, multi accoluere juvenci : 55 

Sic virgo, dum intacta manet, dum inculta senescit : 
Cum par connubium maturo tempore adepta est, 
Cara viro magis, et minus est invisa parenti. 
A tu ne pugna cum tali conjuge, virgo. 
Non aequum est pugnare, pater quoi tradidit ipse, 60 
Ipse pater cum matre, quibus parere necesse est : 
Yirginitas non tota tua est : ex parte parentum est : 
Tertia pars patri data, pars data tertia matri, 
Tertia sola tua est: ncJi pugnare duobus, 

53. et 55. Coluere duo MSSC. teste Passeratio. 

&4>. Ulmo conjuncta marita vall Hoins. iu not. ad Catull. 
- 59. Et tu nec pugna MSSC. omnes teste Stat. et edilt. antiquissiuite, accedente 
Vossio. 

, 63. Tertia pars pittris est, pars est data tertia matri Muret Voss. In nonnullis 
•ditt. antiqu. primo loco matri et secundo patri positam est. 

51. Versus tam verborum structura scindunt, eamque illius sationi aptam 
et artiflciosa collocalione, quam ornatn reddunt. 

spleitdidissimus. Corpus tenerum, te- 56. Sic virgo sc. ab omnibns negli- 

neri palmites, deflectens prono pondere, gitar. dum conditibnaliter pro si, vel 

ob pondus, quo laborant et se sus- simpliciter pro relativo qu<r. 

tinere non valent, ad terram incli- 57. Par connubium,\ue. conveniens, 

nantes. puellae oonditioni setatiqne respondeus. 

52. Contingit summum radice flagel- maturo tempore, cum pnella (ut cum 
him, exqnisitiori loquendi ratione pro Virgil. loquar iEneid. VII. 53.) jam 
" radicem contingit summo flagello." matura viro,jam plenis nubilis annis. 
flagellum est vitis pars superior. 59. Cum tali conjuge, tam praecel- 

53. Hanc nulli agric. null. accol. lente et eximio. vid. Burmann. ad Pe- 
juvend; hancneque agricolae nequeju- tron. c. 16. et ad Phaedr. III. 9. 6. 

venci curare solent. Ejosmodi enim Sckwartz ad Plin. Panegyr. c. 11. p. 23. 

▼itis sine omni coltu neglecta jacet in Heins. adOvid. Fast.V. 460. — sic roios 

iradoagro, et vel pedibns ab agricolis apnd Graecos. vid. Spanhem. ad Calli- 

et juvencis oonteritur. macli. H. in Dian. ▼. 146. 

54. Ulmo conjuncta. cf. ad Epithal. 60. Pugnare sc. cum illo, cni ipse 
Jul. et Mfenl. v. 106. sqq. pater te tradidit. 

55. Multi Ulam agr* mult. accol.ju' 64. Tertia sohi tua est : contra Ovid. 
venci. verba hnjns versus non subtiliter Heroid. XX. 157. 

exigenda sunt. Jnvenci eniin vix dici 

possnnt proprie colere vitem nlmo con- Hec miki se pepigit: pater hanc tibi, 

jnnctam ; sed, si qnid illi ad ejus cul- primus ab illa : 

tnm conferunt, debet id fieri,antequam Sed propior certe, quam pater, ipsa sibi 

vitis seritur, dum terram aratro pro- • est. 



CARMEN LXin. 

Qui genero sua jura simul cum dote dederunt. 
Hymen o Hymenaee, Hymen ades, o Hymensee, 



197 

$5 



CARMEN LXIII. 

DB ATY. 

Super alta vectus Atys celeri rate maria, 



Ore profundo ruit poeU, et miserri- 
mam Attinis sortem uumeris deoantat 
conciUtioribas. — Atjs vel Attin, na? e 
per mare advectus, statim oam comiti- 
bus pergit ad nemus Pbrjgiom Cjbelss 
sacrum, nbi insano farore correptas 
ampatat sibi virilia. Quibus onm ille 
se privatum et sangnine suo terram 
maculatam videt, furibundus arripitin- 
strumenU musioa in sacris Cjbeles ab 
ejus cultoribus furore percitis tractari 
soliU, et comites, ad exeraplum duois 
jam eviratos, montem, qui saororum 
tamultu et rauoo musicorum instru- 
mentorum clangore reboet, una seoum 
adire et vagis erroribos animum exhi- 
lararejubet. — His jussis exoritar ulu- 
Jatus, tjmpana et ojmbala remugiunt, 
ad montem ruit chorus, dux Atjs prseit, 
et sio tamdiu IjmphaU mente in monte 
tumiiltuantur, usquedum ad aedem Cj- 
beles perveniunt, ubi langnore victi 
obdormiunt. Atjs sub primo solis ortu 
excitus molli somno, qoo domita fue- 
Tat vesana mentis rabies, ad se redire 
incipit, faota sua animo reoolit, quibus 
nuno derelictus sit sentit, ad mare re- 
currit, laorimat, et ad patriam oon- 
versus plena affectus oratione felicissi • 
mam, qua olim in patria usus sit, oon- 
ditionem oum prsesenti sorte miserrima 
comparat. Dum igitur has tristes que- 
relas fundit, et jam jam facti sui iltum 
pmnitet, Cjbele solutum de jugo leo- 
nem, qui quovis terroris excitandi mo- 
do juveoem de fuga oogitantem per- 
cellat et ad reditum oompellat, immit- 
tii, quern cum impeUun ifi m faoieateai 



videt Atjs, ad nemora refugit, ubiomne , 
reliquum vit» spatium exigit— Eat 
autem hoo carmen, sive altioris spiri* 
tu9, quo soriplum est, sublimiUteav 
sive solutiores, quibus devolvitur, m-. 
meros spectes,singulare plane Romanst 
poeseos monumentum; quod quidenv 
cnm omnino ab ingenio Catulli abJboc» 
rere et vetustioris potius, dithjrasnbtcj 
fortasse, poets opus esse videatm; to». 
lum e grssco quodam soriptore tiaaa*. 
latum censuit jam insigne illud Asjgfb» 
deous, Wartonus in Sammlung vermiiuk , 
ter Schriften B. VI. p. 381. BerUss 
1763. — Alii levissimo argumento isw 
ducti, quod supra Carmiue XXXV* 
17. dicitur est enim venuste Magna 
Cacilio inchoata mater, Cssoilio hoo oar- 
men tribuendum esse arbitrati sqat.— 
Optime de hoo carmine dijudicando, 
interpreUudo et in vernaoulam verten- 
do haud dubie meruit Cl. WertkesUa 
[Ueber den Atys des Katuli, von JViasV 
rich August Ctemens Werthes, Munster 
1774.] oujus interpreUtioni adjeota 
est erudiU de obsoura et mira naita* 
tionis varieUte iuipliciU Cjbeles #t 
Attinis fabula disquisitio, cujas sumsa*, 
fere hssc est: Terra, omninm mater ia- 
venla prae oeteris diis deabusque osa- 
nibus a prisoa mortalium gente divino 
honore oolta fuit, et a diversis populis 
diversa nomina accepit. — a Pfcrjgibua 
vooata est Cybele (de Terra, Cubeks 
nomine insignita, est locus elassicus apud 
Lucret. II. 598. seqq.). Cultus ejua in 
monte Ida ast nolissimus, ipsa ratio 
autem, qua magno muiioonun instru- 

T 



m 



C. VALERII CATULLI 



Phrygium nemus citato cupide pede tetigit, 

2. ParUoula ut, qua? inlibris antiqaioribas post Pkrygiurn legitar, deleU eit a 
Scaligero, nec oommode servari potest, niai pro ubi in versu qoarto legatar ibi, 
qaod est in edit. Golting. 



mentoram fonita et insanis tripudiis 
colta dichur, manifesta priscae et rudis 
antiquitaUs prsese fert vestigia. — Ejus- 
dem antiqaitatis videtur caltas Solis, 
cai ssqae ac Terrse varia a variis po- 
palis indita sant nomina. Sub Attinis 
nomine Phryges divino honore Solem ' 
prosecatos esse testatur Macrob. Sa- 
torn. I. e. 21. Aptissime aatem Terra 
Soli additaestoonjox ; ethinc qaoqae 
oonjugiam vel amor Cybeles et Attinis 
repetendos est.— (p. 48. auctorum in 
tradendo Attinis mytho etponitur du- 
crepantia) Fuit Atys, ex descriptione 
Catulli, jurenis formosissimas (v. 63* 
sqq.) qaem si cam Apolline compara- 
reris, eondem sub illo latere facile tibi 
persuadeas. — Collectis omnibas, quae 
de AtUnis mytho circumferantar, prae- 
cipae si ejas mortem ex oommani fere 
mrmtiofie in silvis sabsecatam respi- 
oimos, Adonidis morti in hac re simil- 
Hmam (unde fortaste, quod docet Pro- 
eUa Diadockus vn Ptolem, Tetrab. p. 
79. Adonidit et Attinis sacra sape pto 
nsdemper Phrygiam et Lydiam habita 
fttnt), nnas eoram regam ille faisse 
▼rdetur, qai totam vitam in silvis ve- 
oando consamserit. Ex eadem caosa 
■eqoe oonjagio neqae prole gavisns 
est,unde vel ov rixvoarotfc, vel parte 1 , qaa 
viri sumus, privatas fiotas est. Post 
mortem aatem nullius de« saoris ap- 
tius nobililari pbtoit Atlin, quam Cy- 
beles, quae, cum Dianae simul personam 
tunc temporis adhoo induerit, jam in 
vita illi foit amatissima. — Sblemnia 
Cybeles sacra ad Phry ges miferasse vi- 
dentar a Phcenioibus : — hinc Aty s super 
alta vectus, Phrygium neraus cam co- 
mitibas ingressas a Catollo indacilur. 
— Ipsa Cybele nomen suum fortasse 
traxit a Phoeniciae regionis parte Cabul ; 
et ejns sacerdotes Galli ab orientalis 

lingas voce /7^J (devolvit et hino cir- 
eumcidit). — Haeo fere, qute pancis 
complexus sum, fusiof ad ©armcn nof- 



trnm illnstrandam exseoatas est Wer- 
thesius, qaibas de totias carminis tub- 
limitate et singulis ejas virtatibus per- 
palojira sub finem addita est enarratio. 
— fai oonstituendo hnjas carminis me- 
tro Galliambico, dicto ita, quod a Gal- 
lis caneretur, Magnae Matris sacerdo- 
Ubns, cum ejas ratio non satis per- 
specta esset, nec illud in genere sao, 
qaod sstatem tulit, unicum, ad veteris 
exempli normam exigi posset, valde 
inter viros doctos disceptatum fuit, 
adeo, ut ex opinionum varietate mira 
quoqae in textu enata sit leotionis va- 
rietas et depravatio. Neqne vero ta- 
men, si carmen nostrum, ut videtur, ad 
genus referendum sit dithyrambicam, 
quod, ut canit Hdratius, numeris lege 
solutisfertur, vei in universum a poela 
entheo liberius soriptum sit, id un- 
quam oertss legi adstringi posse arbi- 
tror. — Ex sententia Valpii vero Gal- 
liambus constat sex pedibas, auorum 
primas frequeaUas est anapdstus, non- 
nanqaam spondaus vel tribrachys : se- 
oundus fere iambus, rarius anapestus, 
tribrachys vel dactylus: tertius saepe 
iambus, raro spondeus: qaartas dacty- 
lus vel spondaus : qaintas ssspe dacty- 
lus, interdam tamen creticus aut spon- 
daus: nltimus anapastus et nonnun- 
quam iambus pnecedente eretico. — 
Werthesius Galliambi Schema metri- 
cum exhibait hoc : 

vw 

Sed Cl. Reisiu$ peritissimas haram re- 
mm magister in sentenUis, qaas pub- 
licss examinaUoni sabjecit in Program- 
mate Prosodia Gracm Aecentus Incli^ 
natio Epimetron Partis L insoripto 
(lApsi* 1782.) contra Werthesii ra- 
tionem proposuit hanc: Qui Catmlli 
carmen de Attine vertit in Germanicum, 
et optime interpretatus est Wer th esi- 
«M» exponendo metro GaUiambico vehe- 



w- 


V - 


V - 


-w 


-W 




vw 




-- 


m * 


wv 


w- 









CARMEN LXIII 



199 



Adiitque opaca silvis rediwita loca De«: 

Stimulatus ubi furenti rabie, vagus animi, 

Devolvit illa acuta sibi pondera silice. 5 

4. Slimulatus utfur. editt. rett. 

5. Devellit Stat. qni inde tentat devovit. — devellit praefert Wertbesius, sed nostra 
lectio devolvit non solom sublimiori poeta dignior est, sed etiam mnlto magis oon- 
venit nomini pondera. — ex oorroptis lectionibns in librr. MSSG. iUectus, Uletus, 
iletus, lacteus, rescribendum pntat Statins icta; suspicalur nimirnm glossema 
fnisse ille, quod a librariis cnm icta coniunctom sit — Passeratios vet. lib. lee- 
tionem ipse lactes sibipondere sUices, silices m siLicis tantnm mutato, probat et lactes 
accipit pro testes. Vossius ex ilecto, qood reperit in exemplar. Mediolanens. prl- 
nium conjiciebat lecto acuto, sed cum meliora ejus exemplaria haberent fere fofo 
Tel leta, sine haesitatione reponendnm oeusoit^ lenta acuto; at sio seoondom pe- 
dem fecit spondsom, qoi iambus esse debebat. Nibilominns Vir Doctns m Ob- 
servatt. Miscell. qua3 cura Dorvillii prodierunt, Tom. I. Vol. II. p. 325* mU 
totoro hoc carmen exhibitom et notis criticia instrnotnm est, propias aooedesjs 
Vossio, legendnm putat devolvit lecta acuta, nt legerit silicem aoutom, qno opmv 
hoc perageret. — Devolvit ille acuto Graev. — cf. de hoo loco Viotor. Var. Leot. X2t. 
10. Textos nostri lectio est ex emendatione Soaligeri, de qua vid. in not. 



menter a verUate aberravit, metri casura 
toUenda, et ejus tribus uUimis pedibus, 
anapasto et duobus iambis in duos dacty- 
los et anapastum vertendis. Non cogir- 
tavit, casuram esse duplicem : aliam po- 
dicam, ut hexametri, aliam vero metri- 
cam, ut pentametrim Podica in pede 
trisyllaboin aUerutram e duabus prp- 
oribus syllabis cadere potest : metrica m- 
hil variat, ut nec in Galliambo, qui eam 
habet. Non debuU igitur GalUambi 
aesuram, qu<e metrica est, podicam fa- 
cere. — Cselerom ad hoo Catollianom 
exemplom pro singulari, qua pollebat, 
Romanae elegantiae peritia, Galliambi- 
co genere cartnen in Bacchum compo- 
suit Muretus, notis ejus insertam, et, 
qnod ab oranibus juvenibus deleeta- 
tionis et exercitationis caosa legatur, 
dignissimom. 

1. Atys. de varia hujus nominis 
scriptura praeter Scaligernm videndus 
omnino Hemsterhus. ad Lncian. T. I. 
p. 235. et InterpretesadOvid. Metam. 
X. 104. — Bx eo vero, quod Atys *u- 
per alta vectus Catollo dioitor, colligit 
et statnit Vossius, Attinem nostrnm 
non esse Phrygetn illom pastorem a 
Cybele ainatcnn, quoniam is non mari 
advenerit, sed in ipsa natus, •duoatos- 
qne fuerit Phrygia: qoapropter »1- 
nime dobitandum putat, qoin Attinis 
nomine 'signifieet poeHa nobflem ali- 



quem juvenem, qoi 6 Graecla in Phry- 
giam migraverit, atque ibi semiviromm 
Magnae Matris cantu in fdrorem aolus 
virilia sibi ipse exciderit, comitibusqne 
et famolis,nt idem meerent, persoaserit. 
— At Cl. Werthesius ad stabiliendam 
opinionem soam, AUinis sacra e Pbos- 
niciain Phrygiam invecla esse, inde 
argnmentom duciL vid. qosa hulo oar- 
mini prssmisimus. 

2. Phrygium nemus intellige Dmdff- 
mum, qui prsecipue de Cybeles saoris 
notus est. Virgil. <£neid. IX. 252. vel 
t& KutfiXa, Ifn QfvyUc. vid. Hesych. of. 
Hemsterhus. ad Lncian. Tom. I. p. 90. 
et Heins. ad Virgfl. jEueid. III. 111. 
— citato pede h. e. oeleri, summa oele- 
ritate agitato. Sio v. 18. citati errores 
et 26. citata tripudia. 

3. Loca silvis redimita, exquisite pro 
Tulgari circumdata. Sic passim silva 
locom coronare dicitnr. Ovid. Metam. 
V. 390. et XI. 335. 

4. Stimulatusubifurenti rab. cf, Ana- 
creon. Od. XIII. 4. vagusanuni^n^fm; 
similiter amens animi apud Virg. iEneid'. 
IV. 203. 

5. Devolvit. eleganter pro u demetit 
etabjicit." proprie enim devolvi dioun- 
tur ponderd, quibus, quasi viris molesti 
sint, a poetis denotantur tesriculi ; de 
qno loquendi genere vid. Interpretes 
ad Petron. o. 92. hao pondera aotem 



C. VALERII CATULLI 



Itaque ut relicta sensit sibi membra sine viro : 
Et jam recente terrae sola sanguine maculans, 
Niveis citata cepit manibus leve tympanum^ 
Tympanum, tubara, Cybelle, tua, mater, initia : 

7. Etiam Grypb. Moret. Grasv. 

8. Breve crotalum pro leve tympanum alios babere testatur Mnret. 

9* Leve tympanum ex versa superiori repetit Muretas.— • Tympanum, tubam 
Cybelks, Vossias. 



ex Scaligeri interpretatione, padoris 
caasa. jan vocantur illa. — In rebus 
enim, inquit, quas ruminare pudor non 
sinebat, temper hoe pronomine ille ute- 
bantur, ut sapra VIII. 6. et imprimis 
LXVII. 27. Equidem in contemtam 
potius itla dloi pato pondera, hoc sen- 
su : ills/lam viliamembra, quss oneri 
visa aunt Attini. Et sic eodem modo 
exsecti testicnli apud. Tiball. I. 4. 70. 
▼ocantar vilia membra, ubi plura ex- 
empla de bac locntione collegit Heyne, 
— acuta siUce, cnltello lapideo. saxum 
acutum de eadem re et eodem nostro 
AUinedixit Ovid. Fast. IV. 237. cf. 
Valp. 

6. Itaq. ut relict, sens. tUn membra 
dne vtro, ornate, pro "cum se evira- 
tom sensit." — sine viro, sine ea parte, 
qna viri samus. 

7« Terrasala exqaisite pro terram, 
qaa pleniori locutione saepe asas est 
Iiocretius. 

8. Citata, impeta qaodam abrepta, 
celeriter. vim vocis citatus docet ejos- 
dem saepias in hoo carmine repetitas 
asas; cf. ad vers. 2. Facete autem 
nunc genas matat poeta, et de evirato 
Attine tanqoam de femina loqoi inoi- 
pit. — niveis manibus h. e. pulcbris. leve 
tympanum ; formam tympani exhibet 
Sponius MiscelL erud. antiq. Seot. I. 
art. 6% Imprimis de tympani forma et 
ejus in sacris usa fase et eradite dis- 
patat Perizonius ad JElian. XI. o. 8. 
adde Christ. Gottl. Schwartzii MisoelU 
polit. human. p. 86. et 114. sqq. — 
Primam in voce tympanum, elisa litera 
m, ut numerornm ratio constet, a poeta 
corripi, praecipiant ad hanc locam In- 
terpretes. 

9. VaJpius, Werthesius et ceten, qqi 



Vossiam sequantur, legant Tympanum 
tubam Cybelles, hoc sensa : " tympanam 
nimirum, qaod tabse loco in Cjbeles 
sacris usurpatam est;" qase qaidem 
explicatio, qaam frigida et indigna 
plahe non sablimiori tantam, sed qao- 
canque alio poeta sit, nt taoeam quani 
param accommodata additis verbis 
tua, mater, initia, quemlibet, ad virtutes 
poeticas paulodiUgentiusattendentem, 
facile sensurum esse arbitror. — Jare 
qaidem in hoo versa tuba, cajus nas- 
piam in sacris Cvbeles diserte mentio 
fit, in quibus non nisi lympanum, cym~ 
balum, tiina, cornu et crotalum com- 
memorari solent, dobitationem movere 
potest, sed profeoto hujus dubitationis 
eximendas causa, non ad ineptam ex- 
plicandi rationem, quasi poeta nos do- 
eere volaerit, tympanam tabss vioes in 
saoris Cybeles subiisse, confugere de- 
bemus. Notatu dignos potius hic locus 
videtor, qaod tubam [de oajas in aliis 
sacris usa vid. Lipsius de Milit. Rom. 
IV. 10.] tibiae loco ad instramenta in 
saoris Cybeles usurpata hio relatam 
cognoscimus. Quodsi autem hoo est, 
pro tympanum, partim ob ejus ingratam 
ex vena superiori repetitionem, (quis 
enim in hoc loco i,ia.lLm>Mo-vt agnos- 
cat ?) partim ob vers. 21. et 29. cym- 
baium legi mallem ; nisi totus hio ver- 
sus, ut mihi videtur, ab homine indooto 
et male sedolo, qui cetera horum sa- 
crorum instrumenta desideraret, inter- 
polatuspulandus sit. — CybeUe: de varia 
hujus vocis scribendi ralione, ex qua 
secunda modo brevis, modo longa est, 
videndus omnino Drackenborch. ad Sil. 
Italio. XVII. 8. et quos ibi laudat. 
adde Hejme ad Virgil. iEneid. III. 111. 
in Var. Lect. — iuitia, sacra, mysleria» 



CARMEN LXIII. 



141 



Quatiensque terga tauri teneris cava digitis, 10 

Canere haec suis adorta est tremebunda comitibus : 
Agite, ite ad alta, Gallae, Cybeles nemora simul, 
Simul ite, Dindymense dominae vaga pecora, 
Aliena quae petentes, velut exsules, loca, 
Sectam meam executae, duce me, mihi comites 15 

Rapidum salum tulistis, truculentaque pelagi, 
Et corpus evirastis Veneris nimio odio. 
Hilarate herae citatis erroribus animum. 



13. Vaga pectora Venet. 

14. In MSC. Statii hic versus legitar vel Alienaque petentet vehU exules loea 
celeri, vel Alienaque petens velut exules loca celeri. Ipse Statias coojicit Alie- 
naque petite pede exilio loca celeri. in priore Aldi editione est Aliena petentet vetut 
eHlio loca ceUri. Vossias pro celeri rescribit cetere. Vir Doctas in Observ. Mis- 
cell. 1. 1. vult Aliena quapetentes exHes loca celere. Corraditius de ADio ingeniose 
Alienaque, exules, ite pede loca celeri, Werthesius probat AUenaque petentet esilio 
loca celeri. Nostra lectio jam prolala est a Guarino, et servata est in edit. Gryph. 
Muret. Graev. Vulp. 

16. Pelage Scaliger, improbante Viro Docto in Obsery. Miso. 
18. Hilarate areexcUatu editt. vett. — Hilarate crocitatisinvenitSt&t. in libro suo, 
ubi ipse faciebat concitatis. — Hilarate hero citatis Voss. Vulp. — HUarate excUatu 



dicta fortasse ita, qaod iis ad feliciorem 
slatam se initiari patabant homines. 

10. Cava terga tauri, tympana : ex- 
empla hajus locationis vid. apud Vulp. 
— 0v{OTie ravpstou xfyiov fovvrcn tjmpani 
sonitum vocat Antipater Sidonius in 
Anal. Vet. Poetar. Graeo. Brunckii 

XXVII. 22. Tom. II. p. 13 tenerit 

digitis : percatiebantar enira tjmpana 
manibus vel digitis. cf. LXIV. 262* 
Lncret. II. 618. Ovid. Fast. IV. 342. 
Mel. IV. 29. 

11. Tremebunda, totocorpore obfu- 
rorem tremens. 

1 2. Galla. Galli enim, qnod cura vi- 
rilibus habitam qaoque virilem depo- 
nerent, passim ut raoiieres a veteribus 
indacontur. vid. Voss. cui adde impri- 
mis Heins. ad Ovid. Heroid. IV. 48. - 

13. Dind. dom.vaga pecora. corpaolo 
audacius vel inhonestius jam Galli a 
poeta vocentur vaga pecora, varias cau- 
sas afferunt inlerpretes. Vossius qui- 
dem ita dictos censet Gallos, quod, si 
deesset asinus, magnss matris sellam 
gestare coacli fuerint : Muretus, quod 
neqtuB viri amplius neque vene muli- 



eres fuerint: Vulpius, quod homines 
ad servitutem nati pecora appellati aint : 
alii denique, quod pecoris ritu in mon- 
tibus vagati sint; simplicissima haod 
dubie est posterior sententia, nisi forte 
arrideat vaga pectora, quod in editione' 
Parlhenii reperi. — Dindumena dom* 
Cjbelen a Dindjmo vel Dindjmis, 
Phrjgice monte, Dindymenen vocatam 
csse, in vulgus notum est. 

15. Sectam meam, me vestnun horusa 
sacrorum susoipiendorum auctorem et 
magistrum; nimis argute Werthesiua 
sectam a tecare de virilium exseotione 
accipit. 

16. Rapidum salum tulistu trucul. 
pelug. h. e. pericula in mari tempes-. 
tuoso una meoum subiistis, ct perta- 
listis. Similis orationis color est m 
oratione Teucri ad socios apud HoraU 
Od. I. 7. 30. truculenta pelagi dictura 
esl ut angusta vel strata viarum, opaca 
locorum, ardua montium vel terrarum, 
et similia alia. 

18. Hilarate her& cit. err. animum. 
exhilarate animum vestrum, indolgendo. 
solutioribus in graUani hera* [Cybele*], 



142 



C. VALERII CATULLI 



Mora tarda raente cedat : simul ite, sequimini 
Phrygiam ad domum Cybelles, Phrygia ad nemora 

Deae, 20 

Ubi cymbalum sonat vox, ubi tympana reboatit, 
Tibicen ubi canit Phryx curvo grave calamo, 
Ubi capita Maenades vi jaciunt hederigerse, 
Ubi sacra sancta acutis ululatibus agitant, 
Ubi suevit illa Divas volitare vaga cohors : 25 

Quo nos decet citatis celerare tripudiis. 

Graev. Corrad. Goltiog. Bipont. — nostram leolionem proposuit Muretus, cui sub- 
scribit Werthesius. 

Sl. Ubi cymbalum sonat nox ex MSC. profert Statias reclamante Vossio, cujug 
tamen lectionis patrocinium, rejeota vulgata, quam tuentur omnes libri MSC; 
editt. vett. et recentt , non dnbitavit in se suscipere Werthesius. Lapsus libra- 
rioram in vooibus nox et vox passim notatas est ab Interpretibus. vid. inprimis 
Drackenborch. ad Liv. V. XLIV. $. 6. Tom. II. p. 193. et quns ibi laudat. 

26. Celebrure tripudiis profert ex libro suo et defendit Scaliger, acoedente Bur* 
toamo ad Ovid. Met. IV. 304. 



erroribus. alii to her& ad animum refe- 
runt, ut sit * 4 exbilarate Cvbeles ani- 
num erroribus >" sed sic languet oratio. 
— Aarn pro dea, ut infr. Carm. LXVIII. 
76. et 78. heri pro diis. 

20. Phryg, ad dom. ubi propria in 
posterum hobis sedes erit. Val. Flacc. 
Argonaut. IV. 26. Hoc nemus, hac 

fatis mihijam domus improba, quo me 
Nympha rapit. of. Burmannus ad eun- 
dem libr. II. 74. et quos ibi laudat. 

21. Ubi cymbalum son. vox. cymba- 
lorum formam vid. apud Albert. Ru- 
benium de Re Vestiar. Yet. c. 17. p. 
187. — peouliares libellos, qui de cymba- 
fil exstant, indicavit Joh. Albert. Fa- 
bricius in Bibliograph. Anliqu. p. 527. 
vox de omni sono; de buccina apud 
Ovid. Metam. I. 338. sio fwh rvc <r&k- 
wvyyoc. plura tn hano rem ad 1. 1. Ovidii 
notavit Burmannus. 

22. TSbicen ubi can. Phr. aur. gr. cai. 
per curvum calamum intellige tibkm e 
calamo, qu» tametsi recta et admodum 
tenuis esset, tamen propter cornu aut 
eodonem curvum et sereum calamo ad- 
nxum jgravem sonom [Ba^vt q&fyyw\ 
edebat. curva tibia dicitur Tibullo II. 
1. 86. In sacris Cybeles hsec tibia 
ubique fere cvmbalis et tjmpanis juncta 
reperilur. vid. Perhmu ad JElian. XI. 



8. Tom. II. p. 13. edit. Lips. Cantus 
autem tibise velmodus Phrygius cum- 
maxime furore exsthnulabat bomines. 
Tibull. I. 4. 70. et ibi Heyne. Prseler 
Vbssium et Vulpium de tibid Pkrygia 
vid. imprimis quos laudat Heyne ad ex- 
citatom jam locum Tibulli II. 1. 86. 
p. 100. edit. nov. quibos adde Span* 
hem. ad Callimaoh. Hymn. in Dian. 
v. 245. et Barthol. de Tibiis p. 72. 

23. Manades. hano appellationem, 
qua proprie «iro toC /xain<rbai mulieres 
in sacris Baochi designabantar, trans- 
tulit jam ad Gallos, quos seque ao bac- 
chantes finxit quoque hederigeros. Sio 
infra Attis de se ipso v. 69. Ego M&nas. 
— vi jaciunt capita, quo possunt im- 
petu rotant et quatiunt in forore capita. 

24. Sacra sancta agit. h. e. oele- 
brant. Sio Dionysia agitare apad Te- 
rent. Heautont. IV. 3. 11. — ululatibus, 
letitiae vocibus, la%a~c, o\o\vyfxoTe, nam 
o\o\v£uv et ulutare de jubilantibus et 
triptidiantibus aeque ac lamentantibus 
dicitnr. vid. Hemsterh. ad Lucian.Tom. 
I. p. 7. et Wesseling. ad Diodor. Sicul. 
Tom. II. p. 90.— oct/tw, clarisonis, 
iukxjttrt. 

25. Volitare, hoe illuo discurrere, 
vagari. of. LXIV. 252. 



CARMEN LXIIL 148 

Simul haec comitibus Atys cecinit notba mulier, 
Thiasus repente linguis trepidantibus ululat, 
Leve tympanum remugit, cava cymbala recrepant. 
Viridem citus adit Idam properante pede chorus. 30 
Furibunda siraul, anhelans, vaga vadit, animi egens, 
Comitata tympano Atys, per opaca nemora dux, 
Veluti juvenca vitans onus indomita jugi. 
Rapidse ducem sequuntur Gallae pede propero. 
Itaque, ut domum Cybelleg tetigere, lassulse 35 

Nimio e labore somnum capiunt sine Cerere. 
Piger his labantes languore oculos sopor operit. 
Abit in quiete molli rabidus furor animi. 

27. Nota pro notha viliose in Hbris MSS. et editt. vett. — nova Scaliger, queA 
sequitur Werthesius. 

28. Strepitantibus vel crepitantibus paruin feliciter tentat Vossius. 

29. Increpant in nonnallis MSS. Statii. 

30. Animo egens vulgata lectio, sed dootiorestnostra, quae stabilitar depravata 
lectione in MSSC.Statii animigeris. — in edit. Parthenii et in margine edit. Grjph. 
legitar animo gemens. 

34. Properepedem vel properepeditem Pal. Papyr. et Commelin. membr. nndo 
Meleagef reseripsit properipedem receplum a Vossio, editore Cantabrig. Volp.~ 
amat certe poeta in hoo oarmine ejosmodi voces compositas, at hederigera, nemo 
rivagus, silvicultrix oet. — propero pede Gryph. 

35. CybeUs Voss. — Cybebe Grsev. atramqae falsum, debet esse vel Cybebes vel 
Cybelles. 

37. Piger his labante languore in libro Patavino et Maffei, L. MS. et edit. R. 
teste Statio ; quae qaidem leotio, si namerorum rationi consalere volumas, om- 
nino praeferenda videtar ; nec video, oar ro labans non aeque languori ac oculjs 
conveniat. languor labans est, caidiutias ferendo impares sumos, cai membra viri- 
bus exhausta succumbant, amplias ei resistere neqaeunt ; labare enim est deft- 
cere, alterias vi cedere, titubare, lapsai proximum esse : vid. Gronov. ad Lir. 
Praefat. §. 9. et Drackmborch. ad Sil. Ital. II. 392.— in editt. antiqais vitiose fa* 
bentes ex vulgari librariorum errore, vid. Drackenborch. ad Liv. Tom. I. p. 1% 
Tom. II. p. 526. et Tom. III. p. 143. — Pigsr his labori nantes Avant. 

38. Rabidis Venet. — rabidi Grjph. Stat. Gnev. , 

27. Simul, simulac.notfta mulier, neo Ida Virgil. JEneid V. 253. abi of. 
femina, nec vir. cf. Ovid. Ibis. v. 457. Cerda. 

hfAJ&nlvs, Anacreon. Od. XIII. 2. 35. Cybelles domum, templam. Slat. 

28. Thiasus, oohors ipsa, qnae Atti- Silv. IV. 3. 77. et stepe alibi, ut Gra> 
nem secata erat.— linguistrepidantibus, corum dUufxa. — sastali interpunetio* 
h. e. sabinde clomando motis et vi- nem post lassuhe, et jungo lassuke nimio 
bratis. e labore h. e. viribus exhaustse nimii* 

30. Viridem Idam : intellige montis erroribus. 

Idae partem, vel Dindjmom, vel ra 36. Sine Cerere, inoeenate. 

KujSiXa. of. ad vers. 2. Mons Ida enhn 37. Piger, qaod pigros homines red- 

vel a sacris ibi institutis vel a variis dit, nt pallida mors. — labantes lang. 

ejas partibas et verticibus varia quo- oculas, fessos el victos pssne langnore) 

qae accepit nomina. cf. Memsterhus. sed vid Var. Lect* 
ad Lacian. T. I. p. 452.— -frondota 



C. VALERII CATULLI 



Sed ubi oris aurei Sol radiantibus oculis 

Liustravit aethera album, sola dura, mare ferum, 40 

Pepulitque noctis umbras vegetis sonipedibus ; 

Ibi Somnus excitum Atyn fugiens citus abiit: 

Trepidantem eum recepit Dea Pasithea sinu. 

Ita de quiete molli rabida sine rabie 

Simul ipsa pectore Atys sua facta recoluit, 45 

Liqutdaque mente vidit sine quis, ubique foret ; 

Animo aestuante rursura reditum ad vada tetulit, 

39. Horis aureis vel heris aureis yitiose in L. MSSC. et editt. anliquissirais. 
41. Perpulitque Gryph. 

43. Fugientem eum recepit Moret. Graev. qood haud dubie glossema fuit rw 
trepidantem. Vir Doctas in Observ. Miseell. tental trepidante. sinom autem tre- 
pidantem dictum putat nt cor vel pectos trepidans, vel tepidante pro fovente, cale- 
faciente, nimis ingeniose ! pasitheo in quibusdam vett. 

44. Rapida sine rabie Voss. 

45. Revoluit Stat. in Patav. 

47. Rusum ae^auu^ pro rursum Voss. — retulit in quibosdam. 



39. Sed vJbi oris aur. cet. Splendidis- 
aima solis orientis imago! aureus de 
aolis futgore passim. ^iyyoc yjfuctn 
fyumq 'HgMroXn? Paul. Silentiar. in 
Anal. Vet. Poet. Graec. Brunckii. 
XXIL 6. Tom. III. p. 78.— de radi- 
antibus soUs oculis dispotat Spenc. 
Poljmet. VIII. n. 10. 

40. JEthera album, serenom, sudam : 
exempla dabit Barthius ad Claud. de 
BeU. Get. v. 379. — sola dura, lellurem 
aolidam. — mareferum, tempestoosom, 
wel immanibns monstris plenum, ut 
.Ters. 89. ntmorafera. 

41. PepuUtque noct. cet. Vnlpins 
comparat. Virgil. Mneid. XII. 115. 

43. Trepidantem eum scil. somnam. 
Somnom trepidantem nimis argate 
Werthesias explicat "terrore adhuc 
plenum ob miserum, in quo Attinem 
reliqaerat, statnm." Bqoidem trepidan- 
tem spmnum explico vel simpliciterpro 
festinantem [in qna significatione tre- 
pidare passim dicitur, cf. Horat. Od. 
II. 4. 23.] ; rel, qood magis arridet, 
trepidantibus alis advolantem ; nam eom 
alae celeri motn agitalss recte et ele- 
ganter dicantur trepidantes, ipse Som- 
nos quoque, qui alatos fingitur, a poe- 
ta sublimiori dictus videri potest tre- 



pidans. — apud Tibull. II. 2. 17. aUe tre- 
pidantes tribuantur volanti Amori ; ubi 
de verbo trepidare conferatur Brouk- 
hus. et Heyne Observat. p. 104. adde 
Ofid. Met. VII. 382.— Dea Pasithea, 
una deGratiis et uxor Somni. yid. nos 
in Prolus. de Imagine Somni Lips. 
1783. p. 9. 

44—47. Sensos est: Simulac Atys 
igitur, solotns per dulcein somnnm 
nrentis rabie, facti sui temeritatem ani- 
mo repetiit, et, iu quo nono esset, mi- 
serum statum cognovit, plenus cara- 
rum ad mare pedem retulit. Ita acil. 
exoitus. 

45. Ipsa refer ad facta ; et explica 
" ipsam faclorum suorum naluram et 
condilionem." 

46. Liquida mente, aperte et olare. 
sine quis, virilitate, patria, parentibus 
cet. ubique h. e. et ubi, in quo loco et 
statu. vid. Cort. ad Sallust. Catil. 
XXVII. 1. p. 173. et Drackenborch. 
ad Liv. III. 30. §. 7. Tom. I. p. 662. 

47. Animo astuante, sollicito et per- 
turbato, grayiori commotione incenso. 
tetulit antiqoe pro tulit, ut sa?pe apu^ 
Plautum et alios. rursum reditum fer- 
re pro redire. sic aditumferre Carm, 
LXl. 26. 



CARMEN LXIII. 



146 



Ibi maria vasta vUens lacrimantibus oculis 
Patriam adlocuta voce est ita mcesta miseriter : 
Patria o mea creatrix, patria o mea genetrix, 50 

Ego quam miser relinquens, dominos ut herifugae 
Famuli solent, ad Idae tetuli nemora pedem : 
Ut apud nivem et ferarum gelida stabula forem, 
Et earum omnia adirem furibunda latibula: 
Ubinam, aut quibus locis te positam, patria, rearJ 55 
Cupit ipsa pupula ad te sibi dirigere aciem, 
Rabie fera carens dum breve tempus animus est. 
Egone a mea remota haec ferar in nemora domo ? 
Patria, bonis, amicis, genitoribus abero ? 
Abero foro, palaestra, stadio et gymnasiis ? 60 

Miser ah miser, querendum est etiam atque etiam, 

anime. 
Quod enim genus figurae est, ego non quod habuerim i 



49. Mira in libb. vett. et edilt. leotionis hnjas versus reperitar disorepantia. 
Putriam ullocuta est voce mastula miteriter Gryph. — Patriam allocuta mossta ett ita 
voce miseriter Mor. Voss. Cantabrig. Vulp. — alii aliter. 

52. Retuli Graev. 

54. Etfemina earum adirem profert Guarin. Et earum ut omitia adirem vult 
Stat. ut omnia dissyllabum sit vid. Interpretes ad Virgil. JSneid. VI. 33. — Et ut 
omnia earum adirem Scalig. 

57. Dum ad breve tempus sine omni necessitate ffeins. in not. ad Catullum. 

60. Atque gymnasiis metri causa Avantius. — stadioaue gymnasiis alii. — prima i» 
gymnasiis, extrusa Httera ro, corripitur, ut in tympanum v. 8. Sic in Progng, 
Cygnus, Clytemnestra et aliis. — vid. Heins. ad Ovid. Fast. V. 9. et Met. VI. 468. 

62. Ego non quod liaberim vel numquid abierim f vel ego non quid abierim MSS. 
Stat. nnde ille vult ego numquid obierim. In edit. Venet. Grjph. hic versua 



48 — 49« Ibi maria vasta cet. littus 
maris jam Homero fundendis querelis 
aptus locus visus est. Iliad. I. 34. II. 
349.— 50. et Odyss. V. 151 sqq. 

49. Miseriter, mi«erabiliter, lamen- 
tabili modo. — De singulari arle, qua 
sequens Attinis oratio ad excitandam 
commiserationem composKa est, vix 
monendi videnturlectores. 

56. Jpsa h. e. sponte. ipse, ut avrcx; 
apud Graecos, saepe ita nsurpatur. ex- 
empla ex Cicerone notavit Ernesti in 
Clav. Cic. s.h. v.-^-cf. Cerda ad VirgiL 
Eclog. IV. 21. Ernesti ad Callimach. 
H> in Apoll. v. 5. et Vir Doctus in Qb- 



serv. Miscell. V.HI. p. 372.— sibi **- 
fsXxft. cf. supra Carm. XXIV. 4. 

57. Carens e*t pro caret. cf. Carm. 
LXIV. 308. et 318. consule de hoo 
loquendi geuere virum Doctom inOb- 
serv. Miscell. Tom. III. p. 395. et Da~ 
vis. ad Cic. de Not. Deor. IV. 44. 

60. Foro, ubi ingenui adolescentes 
cum sequalibus versari, ludis forensibus 
operam dare et alia animi eausa facere 
solebant. 

62. Quod enim genusfig. est t ego non 
cet. Sensus : Quid etiim ex omnibos, 
quaecunque pulchra, venusta, et forlu- 
nata habantur, et a prima selale invi- 

V 



146 



£. VALERII CATULLI 



Ego puber, ego adolescens, ego ephebus, ego puer, 
Ego gymnasii fiii flos, ego eram decus olei. 
Mihi januaB frequentes, mihi limina tepida, 65 

Mihi floridis corollis redimita domus erat, 
Liinquendum ubi esset orto mihi sole cubiculum. 
Egone Deum ministra, et Cybeles famula ferar ? 
Ego Msenas, ego mei pars, ego vir sterilis ero? 
Ego viridis algida Idse nive amicta loca colam ? 70 
Ego vitam agam sub altis Phrygiae columinibus, 



legitur sks : Quod enim genus ? figura est ? ego numquid abierim? qaam lectionem 
seryayit quoqae Werthesius ; quo jure, non dixerira. — Quod enimgenusfigurm est ? 
mihi quo vigorabiit? Muret — ego-non quod adierim? Vom. — ego quod non habuerim 
ia edit. Graey. contra metmm ! — Quonam mihi vetusfigura, quo vigor abierit? ex 
coetice qaodam profert Vir Doctu» in Obsenr. MisceH. et cum in alio eodioe se- 
cando loco, nttestatur, deesset quo 9 forte legendam existimat Quo mi vetusfigura 
heu heu, quo vigor abiit? 

63. Ego mulier in L. MSCC. et plerisque edilt. rett. contra omnem orationis 
mejLum, unde egregie Soaliger Ego puber.—egp inuber iegi jubet Dempsterus 
Poralipero. Antiqa. Rom. Rosin. lib. II. o. 1. 

64. Gymnasi reqairit versus, observante Statio. 
66. Ftoreis profloridis yalt Stat. 

- 68. Egone heu Deum metri caasa Vir Doct. in Observatt. Miscell. 

69. Ego vis sterilis lib. Passeratii, qaod ille probat. 

70. Ego vir f dis, ut metro consulatur, Vir Doct. in Obserr. Miseell. 



eem apud bomines se exoipiant, mihi 
defaitf figura de palcbritadine pas- 
sim; jam vero de ea pulchritudinis 
ferma et conditionis felicitate, quac a 
poerilibus annis quolibet anno fere mu- 
tatur, et aliam qaasi figuram induit. 

63. Ego puber cet. puber nibil, ot 
ait Valpius, ab Ephebo diffcrt. ; at ne 
opas qaidera est differentiam quaerere, 
cnm ejasdem notionis repetitio elegan- 
ter pingat concitatiorem animum, ot 
yers. 50. 

64. Gymn.fios, ornamentum. cf. infra 
Carm. G. 2. et supra Carm. XXIV* 
1. — deeus olei, oleqm, quo, priusquanr 
in areham descenderent, inangebanlor 
luctatores, paulo aadacios jam de ipsa 
paUestra dictam est. 

65. Janua frcquentcs, maltis amalo- 
ribus freqaentalae. limina tepida, tan- 
dendo et incabando tepefacta. Pro- 
pert. I. 17. 22. 

Nullanefinis erit nostro concessa dolori? 



Tristis et tn tepido limine som- 
nus erit? 

66. Mihi fiorid. coroll. red. dom. e. 
mos oorollas januis appendendi satis 
notnsin amoribus. Lucret. IV. 1171. 

At tacrimans exclusus amator limina 

sape 
Floribus et sertis operit, postesque super- 

bos 
Ungit amaracino, etforibus miser oscula 

cf. Tiball. I. 2. 14. et ibi Heyne. et ad 
Propert. 1. 16. 7. Cl. Barth. 

68. F*rar,furibundahuc illac agiter, 
exquisite pro yalgari sim. 

70. Nive amicta pro yalgari operta, 
contecta. 

71. Sub altis Phryg. columin. Colu- 
men pro culmen passim. vid. Delrius 
ad Senec. Hercul. Fur. y. 1000. et 
Gronov. ad Thjest y. 55. Columina 
male Turnebus et Vossias de arboribas 



CARMEN LXUI. 147 

Ubi cerva silvicultrix, ubi aper nemorivagus ? 
Jam jam dolet, quod egi, jam jamque pcenitet. — 
Roseis ut huic labellis palans sonitus abiit, 
Geminas Deorum ad aures nova nuntia referens, 75 
Ibi juncta juga resolvens Cybele leonibus, 
Laevuraque pecoris hostem stimulans, italoquitur: 
Agedum, inquit, age ferox, i: face ut hinc furoribus, 
Face ut hinc furoris ictu reditum in nemora ferat, 
Mea libere nimis qui fugere imperia cupit. 80 

72. Hic versus in edit. Gryph. anteoedenti praeposilus est. 

74. Roseis ut hic labellis abiit sonitu* palam Moret. — Roseis ut hine palam labellis 
sonitus adiit Voss.contra metram. — palam et adiit exMSSC.adduxit quoque Stat. 

75« Hic versus, qui omaino salvo sensu abesse potest, jam suspectus fnit Mu- 
reto, nunc autem plane repudiatus et ejeetus est a Werthesio. — Sede tantum sua 
motu8 et post sequentem versum positus est a Sealigero, geminas eorum pro ge- 
minas Deorum legeate. — geminas Deai h. e. Cybeles, tentat Vir Doctus in Obser- 
vatt. Miscell. 

76. Werthesius, ut numeris sucourreret, pro leonibus satis audacter resoripsit 
Dominaferis; putat nimirum ro leonibus glossam faisse rwferis, qua imperitiorum 
librariorum culpa genuinae lectionis locum occupaverit. Gui equidem aoa ac- 
cesserim. 

77. Savum pectoris hostem Grypb. 

78. Agedum, inquit, ageferoxjiune agedum aggrederefurorGrjph. Muret. — age 
ferox ut huncfurcr ia duobasMSS.Statii.— feroxfac ut hunefuror in uno Slatii* 
testante quoque Vossio, qui ulcere insanabili hanc versnm laborare autumat. agitei 
vel ejusraodi aliquiddesideratCantabrig. — nostra lectio auctorem habet Scalige- 
rum, qui in libro suo et priscis editt. se invenisse ait fac ut hunc furoribus* 
Werthesius dedit Agedum, inquit, ageferos, hunc agedum aggredereferot. 

accipiunt ; nam quod Vossius ait, suh tiata genere nentro dioi dooet Servia* 

columinibus pro ad vel in columinibus ad Virgil. iEneid. XI. 896* et Vosahu 

h. e.montibus, non esse latiue, id egre- ad h. 1. — of. de hoc vers. Var. Leot. 
gie contra Vossium docuit et raultis 76. Leonibus, qui ourrum Magnas 

exemplis prohatum ivit Burmannus Matris trahebant: hino bijugi ieones 

ad Ovid. Met. I. 689. apud VirgU. JEn. X. 253. ubiof. Ceria. 

73. Jam secundo loeo est dissylla- 77. Ltsoum pecor. host., curmi, ad 
bum, observante Viro Docto in Obser- lsevam junctum. hostis pecoris, pecori 
vatt Miscell. p. 34. enim insidiatur leo. 

74—75. Roseis ut huic oet. sensus: 79. Furoris ictu. non graviter satis 

postquam hae jactata? voces et querelse dictura videbatur furoribus in vers. 

a pulchro Attinis ore exierant, ad deos anleced.; addit igitur ./urorts ktu, h. e. 

statim hnno de illo portantes nuneium, vehementissimo fororis impetu, sununa 

ibi cet. Sonitus paUns, vagus, per faroris vi. Liv. V. o. 21. velut repen- 

aerem dispersus. tino ictijurore. Sio passim ad suja-. 

75. Geminas Deorum ad aur. — vetus mam vim exprimendam mens icta do- 
proverbium iic QsSb Sra 3x&sv. geminas lore, metu, furore, maUs, pro perculsa 
est epitheton ornans. Deorum intel- dicitar. cf. Burmannus Sec. ad AntJioL 
lige Deos in universum et in his Cybe- Tom. II. p. 66. et Heins. ad Ovid. 
len. — novanuncia: ro nova pertinetad Fast. II. 818. 

ornatum,namquadibet?tuntia,cumaffe- 80 Libere nimis, h. e. nimis audac- 

runtur^nava sunL— nuutium urore nun- ter. imperiu, ministerium, sacra mea. 



148 



C. VAXERII CATULLI 



Age, caede terga cauda : tua verbera patere : 
Face cuncta mugienti fremitu loca retonent : 
Rutilam ferox torosa cervice quate jubam. — 
Ait haec minax Cybele, religatque juga manu. 
Ferus ipse sese adhortans rapidum incitatanimum: 85 
Vadit, fremit, refringit virgulta pede vago. 
At ubi ultima albicantis loca littoris adiit, 
Tenerumque vidit Atyn prope marmora pelagi: 
Facit impetum. Ille demens fugit in nemora fera. 
Ibi semper omne vitae spatium famula fuit. — 90 

Dea, magna Dea, Cybelle, Didymi Dea doraina, 
Procul a mea tuus sit furor omnis, hera, domo : 
Alios age incitatos, alios age rabidos. 

85. Adortalis MSS. Stat. et librifere omnesVossii. — adartatut lis edit.R. — onde 
bene emendarunt Viri Dooti sese adhartans. At Vossius, cum exempl. Mediola- 
nense baberet ad ora talis, et in'ano, quod olim fuit Palal. Bibliothecse, exaratum 
esset ipte adertalis, reposuit ardore talis vel arde talis d^atxSo^ pro ardore, parum 
probabiliter ! 

86. Vadit, tremit,refringit virgulata pede vago Maret. — nostralectio sine copula 
et, qass, si vel metram speetes, male in edit. Voss. Vulp. Gotting. Werthes. Bi- 
pont. ante refringit intrusa est, jam conspicitur in editione Parthenii. 

87. At ubi humida Vossias et ejus comites. antiqaior et elegantior est nostra 
lectio. vid. not. 

91. Dea domina Didymi Venet. — Dea Dindymi domina Gryph. — Dea domina 
Dindyroi Muret. — Domina Dtncfymei MSS.Statii,quod, cum antiqui E longum per 
si serfpserint, indabitatom Statio videtur veteris scriptaro vestigium. nostra 
ltotio, jam probata aliis, debetur Scaligero. 

81* Age, cade terga cauda cet. in 
desoribendo ssevientis leonis incessa 
praWit jam Homerus lliad. XX. 170. 

'Ouen M orXfvpaf ti xal layia afxfoTg- 

hUtvrltrai, h f avrfo Serorgvw poyjr 

cacbat. 
et Hesiodas Soat. Hercul. 430. 

— wXi'yp<4f ti %a\ S)[acv{ 

*Ov$ ftarrtyfav, woovl ykatyu. 

Werthesias comparatLacan. Phars. I. 
205. sqq. 

84. Religatque, solvit; at refigere, 
refodere. vid. Stat. nisi quis forte to re- 
ligat^ soluto jam jugo v. 74, ad alte- 
rum potius leonera, qui religandus es- 
set, referre malit. exempla certe, ubi 
religare so^vendi notionem habeat, de- 
sunt. 



85. Fervs pro leone ; pro cervo apud 
Phaedr. Fab. I. 12. 9. ubi vid; Inter- 
pretes et ad Petron. c. 89. adde Cerd. 
ad Virgil. JEn. II. 51. — ipse, «ponte : 
cf. ad vers. 56. 

87. Ultimd loca littor., extremam 
littoris partem, quam mare alluebat. 
of. sapra ad Carm. XI. 23. — albicantis 
nimiram raaris spuma. 

89. Demens, perterrefaclun, animi 
impos. — nemorafera, ferarom latibula. 
cf. v. 53. 54. 

91 sqq. Dea, magna Dea, Cyb. — finit 
carmen poeta elegantissima conver- 
sione ad ipsam Deam Cjbelen, qua 
omnem furorem a se suisque vehe- 
menter deprecari, eamque aliis potius 
imprecari sludet. Didymi pro Dindy- 
mi, metri eausa. 

93. bwitatos, forore correptos. 



CARMEN LXIV. 149 



CARMEN LXIV. 

Cum hoc, quod sequitur, carmen omnium, quee a Catullo ad 
nos pervenerunt, longissimum sit ac pulcherrimum, non abs re 
alienum esse putamus paulo liberius evagari, et quibus lector 
monendus esse videtur, hic in unum locum, prsefationis more, 
congerere. Dispiciamus primum de ipso hujus carminis argu- 
mento, in quo quidem enarrando ita nobis versari liceat, ut ea 
simul, quae ad pulchritudinem hujus carminis rite eestimandam 
pertinere videntur, passim adspergamus, et ad observandam sin- 
gularem plane artem, qua in diversis fabulis inter se connecten- 
dis U8us sit poeta venustissimus, digitum intendamus. 

Orditur carmen ab Argonautarum expeditione. Nereides, ob 
insolentiam novi navigii admiratione perculsse, subito emergunt 
ex eequore, Thetisque et Peleus mutuo amore accenduntur.- - 
Mox nuptiee apparantur, sternitur lectus genialis, et totius re- 
gionis incolee nuptialem, ut fit, apparatum spectaturi, undique 
confluunt. Inprimis admiratione eos defixos tenet vestis lecto 
geniali vel pulvinari instrata, mira arte confecta et priscis homi- 
num variata figuris. — Hic sponte accuratius hoc peristroma fwo. 
t6v una cum adstantibus perlustrandi in animo lectoris suboritur 
cupiditas ; cui quidem ut satisfaceret poeta, exemplum eorum, 
qui ejusmodi argumenta, vestibus vel aliis rebus intexta, fusius 
exponere et verbosis descriptionibus exornare solent, secutus 
est. [Sic Jasonis chlamydem, Paliadis donum, magnifice de- 
scribit Apollon. Rhod. I. 730—65. cf. Heyne ad Virgil. JEn. V, 
250 — 57. Excurs. IV. p. 538.]— Jam finge tibi, adstare huic 
efyyrjTriv quendam vel interpretem, qui populo, mira aviditate 
hsec omnia oculis et animo quasi devoranti, non solum quas tex- 
tura exhibet figuras et fabulas, sed singularum etiam causas et 
eventus declaret ; et hinc explicandum censeo i\\ud ferunt, per- 
hibent, et id genus alia, quse passim in hac narratione occurrunt. 
— Conspicitur autem in illa veste stragula* primum Ariadnes, e 
Naxi littore, ubi iila deserta erat, Theseum in fuga e longinquo 
oculis persequentis, egregie adumbrata imago. Misera puella 
in illo ipso temporis articulo, quo primum somno excita se relic- 
lam sentit, oculis in navem Thesei plenis velis avolantem con- 
jectis saxea ut effigies bacchantis prospicit, haeret attonita et in- 
genti curarum sestu fluctuat. — Jam, si observaveris, sermonem 
htc esse de pictura, in qua, ut prseclare in Laocovnte docuit Lcs* 



1SG C. VALERII CATtf LLI 

singius, nobilissimum et ivepywTaroy actionis momentum exprimi 
debet ab artifice ; quid, quseso, efficacius ad spectatorum animos 
dolore et commiseratione permovendos cogitari potest, quam sic 
et in hoc potissimum statu descripta Ariadne, quce, ab amatore 
derelicta in solitudine deserti littoris, oculis desiderio tabescenti- 
bus in mare vastum prospicit ! Habet hoc ipsum horroris aliquid, 
fingere sibi hominem ad mugientis maris fluctus in littore quere- 
las fundentem, unde jam Homero littus fundendis precibus et 
querelis locus aptissimus visus est. vid. quee notavimus ad Carm. 
LXIII. 48. Neque illud prsetermittendum est, quod poeta sum- 
mo dolore percussam Ariadnen neque comas sibi evellentem, 
neque pectora tundentem, neque alia summi luctus signa eden- 
tem [cf. v. 223. et 351 seqq.], sed stupore tantum defixam, et 
cultum puellarem negligentem sapienter exhibuerit, quod qui- 
dem ipsum insigni ejus, qua praedita fuit, formee pulchritudini 
[v. 89. 90.] novum addit lenocinium. Quod igitur recentioris 
artis Critici et elegantiores verse pulchritudinis spectatores prse- 
cipiunt, pictoribus fictoribusque imaginum in exprimendis animi 
perturbationibus vel maxime cavendum esse, ne oriatur turpitudo 
et deformitas, sed venustatis et decoris diligenter habeatur ratio, 
id apprime a poeta nostro observatum esse, non sine voluptate 
animadvertimus. vide quae ad Laocoontem Lessingii observavit 
Herderus olim in Silva Critka Vol. II. p. 244. adde Hagedornii 
Betrachtungen iiber die Malerey cet. IX. p. 108. Nec multum 
interledam, si quis poetee in hac Ariadnes adumbranda imagine 
veram aliquam picturam vel statuam certe ob oculos versatam 
esse contendat et sibi persuadeat. Placuisse enim hoc argu- 
mentum in antiquitate artificibus, vel ex iis monumentis, quo- 
rum memoria ad nos pervenit, abunde patet. Inprimis digna 
est quse conferatur pictura in piciuris Herculanensibus T. II. tab. 
14, cf. Plin. Hist. Nat. XXXV. 11. S. 35. et Junius in Indice Ar- 
tificum s. v. Aristides. — Proposita autem hac Ariadnes imagine, 
ipse poeta partes agit interpretis, et ad fabulam de amore Ariad- 
nes et csede Minotauri latius explicandam pergit. — Hinc ad lo- 
cum pulcherrimum de variis animi commotionibus, quibus misella 
jlla agitatur, progreditur, et post alia, quae summo dolori conve- 
niunt, dirarum denique, quibus illa caput Thesei devovet, men- 
tione injecta, ad poenam, quam mox a Theseo repetierit Jupiter, 
transit, fabulaque de Mgeo, in mare se preecipitante, subortam 
sensim ex Thesei perfidia in animis lectorum indignationem quo- 
dammodo abstergit. — Errant autem, qui hsec omnia telae intexta 



CARMEN LXIV. 151 

esse arbitrantur, quod nullo modo nec e verbis poetae elici, nec, 
quomodo in peristromate illo commode exprimi potuerint, cogi- 
tari potest, licet hanc sententiam nuperrime exornaverit Doc- 
tissimus hujus carminis interpres Mitscherlichius in Lectioni- 
bus Catulli p. 41. — His omnibus igitur, quee ad pleniorem The- 
sei historiam pertinere viderentur, expositis, ad explicationem 
alterius picturee, quee in veste illa stragula conspiciebatur, poeta 
convertitur. (v. 252.) Bacchus, cum thiaso et pompa Bacchica 
insulam illam pererrans, ad perditam et animo desperantem 
puellam advolat, ejusque amore incenditur. Subit hic quoque 
mirari prudenter poetae institutam rationem, qui, cum inclytat 
illas Ariadnes cum Baccho nuptias, in quibus describendis ad 
nauseam usque luxuriat Nonnus Dionys. XLVII. uberius per- 
sequi, et quod sequioris eetatis poeta v. c. Claudianus ambabus, 
quod aiunt, arrepturus fuisset, commode jam ad Pelei nuptias 
transferre posset, heec omnia consulto preetermisit silentio, et 
preeter ea, quee ad picturam declarandam facere viderentur, ne 
verbulum quidem addidit. — Fortasse in hac quoque pictura ad 
certum aliquod, quod tum exstaret, artificis monumentum poeta 
se composuit. Nam cum in hoc argumento pompee Bacchicae 
parerga scitissime exprimi possent, et Bacchanalium imagines in 
universum frequentissime effingerentur (quod ex infinita fere 
anaglyphorum, gemmarum et statuarum, quee hac de re adhuc 
supersunt, multitudine recte colligere possumus) ; lubentissime 
sane huic argumento tractando et exornando operam suam ad- 
dixerunt veteres artifices. Juvabit hic quoque contulisse tabu- 
lam Herculanensem in picturis Herculanensibus Tom. II. Tab. 16* 
cf. BeUorii Admirand. Rom. Antiq. XLVIII. et quee e Lipperii 
Dactyliotheca laudavit jam Gurlitt. Nec poenitebit ad compa- 
rationis suavitatem legisse Philostratum Icon. 1. 15. p. 786. edit. 
Olear.; unde, quantum nativa nostri poetee pulchritudo anxie 
quoesitis pigmentis et ornamentis antistet, optime discere pote- 
runt tirones, harum elegantiarum studiosi. — Jam poeta a diverti- 
culis, in quibus summa cum voluptate lectorum liberius exspa- 
tiatus fuerat, redit ad nuptias Pelei et Thetidos. — Mtgor scena 
adornatur. — Cedit diis adventantibus vilior spectatorum plebe- 
cula, (ad eos enim pertinet Homericum [Iliad. XX. 131,] 
^aXtrol Stol <paive<r§ai kyapyeiQ.) — Succedunt thalamo primum 
heroes cum muneribus nuptialibus, deinde reliqui dii, et mensis 
accumbunt. Et hic est consessus ille augustissimus, quem Pin- 
darus celebravit Nem. IV, 107. 



1*8 C. VALERII CATULLI 

*Ea&v 8* (sc. Peleus.) $vkvk\ov i$pav f 
Tdc ovpavov" PafftXfjti: 

YlvVTOV T €<jiE£6fJUV0l f 

A&pa kcu Kparos k£i<f>a- 
vav tQ yivoc avry* 

At eas partes, quee in his nuptiis a Pindaro (Pytb. III. 158. sqq.) 
Musis et in veteris mythi vestigiis diis in universum tribuuntur 
apud Apollodor. III. c. 18. p. 259. (edit. Heyn*) §tol tov yapov 
iv^xpvftfvoi Ka$vpvti<rav 9 egregio invento ad Parcas transtulit Ca- 
tullus. Adsunt igitur genitales deae (cf. Spanhem. ad Callimach. 
H. in Dian. 22. p. 185. edit Ernesti.) his nuptiis, et roagnse so- 
boli inde oriturae fatalia stamina deducentes hymenseum canunt. 
— Fecerant hoc Parcae jam in Jovis nuptiis, utpatet ex loco sa- 
tis diserto Aristoph. Avv. v. 1734. Nec vitio veiti debet poetse, 
quod, quce de Achille vaticinantur, nimis aperta sint nec toifeuo- 
sis, pro more vaticiniorum, anfractibus implicita, preecipue cum 
ipsis diis, futurarum rerum optime gnaris, presentibus hsec ca- 
nerent sorores fatidicae. — Finito Hymeneeo et carmen finire po- 
terat poeta, sed egregie ad capiendos lectorum animos, suavissi- 
mum post totmythorum enarrationem addere illiplacuitepilogum, 
in quo quidem si legimus, frequenter adhuc tunc temporis deos 
interfuisse mortalium coetibus, sceleribus eorum nondum ab iis 
alienatos, facilius omnino, heec omnia evenire potuisse tempori- 
bus heroicis, animus noster persuadebitur. — Atque heec sunt quee 
de argumento preefari visum est. 

Duplex in antiquioribus et recentioribus editt. hujus carminis 
circumfertur inscriptio. Prior et antiquior illa Argonautica, haud 
dubie ab exordio carminis efficta, ab unlverso carminis argu- 
mento quam niaxime abhorret, et jure meritoque a plerisque fere 
jam diu repudiata est. — Altera, et vulgo nunc fere recepta hu- 
jus carminis inscriptio est Epitkalamium Peiei et Thetidos ; quee 
tamen et ipsa ab iis, qui totum hoc carmen ad normam Epi- 
thalamiorum, quae ex antiquitate ad nos pervenerint, exigerent, 
scepius jam impugnata et in disceptationem vocata fuit. Sed 
priusquam tam ipsam hujus carminis inscriptionem plane rejici- 
mus, quam totam carminis oeconomiam acriter cum aliis repre- 
hendimus, de ipso, quo illud a poeta scriptum sit, consilio paulo 
diligentius queerendum videtur. Jam vero Catullum non eo con- 
silio ad hoc scribendum carmen accessisse, ut nil nisi Pelei et 
Thetidos epithalamium caneret, cum ex aliis causis tum ex toto 
carminis habitu et intextis longioribus digressionibus,quas respuit 



CARMEN LXIV. H4 

plane yeri epithalamii ratio, satis certe cplligere possumus. 
Quodsi enim Catullus uni harum nuptiariim argumento operam 
dare voluisset, ijji profectonon longius fabularum oroamdntape? 
tenda fuissent, sed eidem in hoc ipso pertractando argumento 
campus, ubi exsultaret ejus ingenium, patuisset amplissimus (vide, 
verbi causa, complures ad has nuptias spectantes fabulas in far- 
ragine illa apud Tzetzem ad Lycophr v. 178. cf. Heyne ad ApoUo- 
dor. p. 794. sqq.). . Sed si cogitamus nihil eliud spectasse in hoc 
carmine pangendo Catullum, nisi ut, invitatus celebrandis Pelei 
et Thetidos nuptiis, alias simul, quas eBt^s Grsecorum heroica efc 
raythica suppeditaret, fabulas laxiore 6ctionis cujusdam vinculo 
connexas et copulatas versibus exponeret, et sic lectores, per 
amoenissima M usarum diverticula ductos, et aliorum, quse pr® 
ceteris illi arriderent, mythorum expositione delinitos, varietatis 
sensu suaviter demulceret ; facile apparet, et ipso poetee copsilio 
ipsum carmen quoque dijudicandum esse. Quod quidera si recte 
perpensum esset a Viris Doctis, magis forsan a virgula illa cen- 
soria, qua digressiones hujus carminis vel ut nimium prolixas et 
copiosas, vel ut parum inter se aptas et copulatas notarunt, aibi 
temperassent. Sic Duschius in libro vernaculo Briefe zur Tpir 
dung des Gesckmacks, (Vol. III. p, 227.) totum carmen male inter 
se cohaerere et digressionibus longe petitis laborare, multjs dp- 
cere studuit : cujus vestigia deinde legit Degenius in versionum 
libello, Deutsche Anthologie der rofhischen Elegiker p. 378. Nec 
mollius ipse Magnus Heyne de carmine nostro sentit ad Virgi). 
Tom. IV. p. 4. — Quamquam autem huic carmini, si a fatid&o 
iilo Parcarum cantu sub ejus finem discesseris, nihil fere ins&, 
quod coramode ad Epithalamii, proprie sic dicti, genus referatur, 
et recte omnino parvum Epos cum Doctiss* Gurlxtt nominari 
queat, idem tamen, cum prsecipue in honorem nuptiarum Pelei 
et Thetidos compositum sit, haud inepte, latioii sensu, epithalami 
nomine insigniri posse videtur. cf. Argumentum ad Carm. in 
Nupt. Jul. et Manl. — Missis igitur omnibus, quee ad pretium 
hujus carminis elevandum in medium prolata sunt, fruamur nrti- 
dissimis flosculis, quos undique et ex dissitis quasi regionihns 
poetae decerpere volupe fuit, nec varietate colorum et odoriun 
bene inter se permixtorum majorem nobjs conqiliari suavitatem 
indignemur. — 

Restat alia qusesiio, in qua constituenda raultum laborarunt, 
sed parum perfecerunt interpretes. Cum enim Catullum, di. 
ligentissimum Greecorum poetarum imitatorem, hic quoque 

X 



iis4 C. vAlERII CATULLI 

fontes eorum in areolas suas derivasse e toto poematis co- 
lore (Jilucide appareat, ctiii muitumque ^usesitum est, quos pq- 
tissimum imltatione sibi exprimendps sumserit. Fuit tlesiodi 
im$a\afitQv zlg Ttrjkiu koI (deriy a Sctfligero jam laudatum ; cf. 
Beyne ad Apollodor. p.764. — fult aijud Agamestoris Pnarsalii, e 
quo nonnulla profert Tzetzes t a& Lycoph. 178. . Sed neutrum a 
nostro exprimi potuit, cum rjpse, ut supra monitum est, noluerit 
concinnare epithalamium ; vel, si queeaam inde in usum suum 
converterjt, (quod ex iustituta comjiaratione. v. ^5—27. cuni 
fragmento ftesiodeo orot>abile fit) in paucis certe tioc factum, ei 
plurima in illa Ariadnes fabula ab aliis botius mutuatus videtur. • 
— Exstat apud Ciceronem m epistolfs ad Atticum VIII. 5. frag- 
mentum veteris ppette — ptUcu lloXXa uarnv Kipataaiv ic //£pa Si/- 

•"•■.■ ' " j * '(;'VJ "■r--v r i 4 ' »■.-■„. j «^ V" > 

fir)vavra, quod cum egregie respondeat versui llh de Minotauro 
y. 111., satis probabili conjectura suspicari possis, Catullum in 
fabula de. Ariadne veterem illum, quem ignoramus, hujus frag- 
menti poetam expressisse. . Omnino autem satis fidenter statuere 
possumus, Catullum non ad unum aut alterum tantum poetam 
imitandi studium attemperasse, (quod fecit m carminibus quibus- 
dam xara iroda e Sappho et Callimacho translatis) sed undique, 
dms Matince more modoque, per hortulos Graecorum circumvoli- 
tasse et suavissima queeque delipasse, id quod ex apertis, quasin 
hop carmine deprehendimujs, Grsecorum poetarum imifationibus 
pliis satis apparere puto. Sic ex Homerico Hymno in Cererem 
.^pernme reperto, ^scuk nostrun, derivasse pr.c lare docuit 
Ruhnkenius in preef. ad H. in Cerer. p. 12. sq. Sic e Theocriti 
Idylliis, et inprimis ex Adoniazusis, loca plura imitatum esse nos- 
trum passim observavit Valckenarius ad Adoniaz. 127. p. 406. 
Sic Apollonium Rhodium plus quam viginti locis a nostro non 
adumbratum, sed vere expressum esse diligenter docuit Mits- 
cherlichius in Lect. ad Catvll. Sic denique manifesta in v. 164. 
deprehenditur imitatio Lycophronis Cass. v. 1451., quem in aliis 
quoque locjs ante oculos habuit. In universum autem vfsus sum 
mihi animadvertere, prse ceteris nostrum imitatum esse poetas 
Alexandrinos ; quorum, ni sensu nostro fallimur, genium (cf. 
Heyne Opuscul. Vol. I. p. 92.) totum hoc carmen spirat. — Ipsum 
vero Catullum studiose deinde imitati sunt alii; v. c. Virgil in 
Cir.;quem sedulojam cum nostro comparavit Le?izius p. 82. — 
De Epistola Ariadnes ad Theseum apud Ovid. Heroid. X. lege 
quse disputat Gurlitt. p, 87. seqq. 
Restat ut breviter indicemus, qui peculiarem inde ab aliquot 



CARAJSN hJQV. 1^5 

annis huic illustrando. carniini dicarunt operam. Nos ipsi, cum 
abhinc prope decem annos Scholee Portensi, cui Deus faveat ! 
valediceremus. vires nostras in hoc edendo carmine periclitati 
sumus, nec improbatus plane fuit hic juyenilis labor humanissimo 
Virorum Doctorum judicio ; unde facile veniam me impetratu- 
rumspero, si ex istis meisjuvenilibus, nescio qua suavianimi re- 
cordatione vel vanitate, bonam partem seryayero. — Non \ta ntylto 
post, Mitscherlichius V. Cl. ep sodaljs oljm in schola Porteqsi, in 
cujus almse matris sinu eodem tvempore mecum educatus est, ju- 
cundissimus, cum et ipse Catulli edendi suscepisset consilium, 
primum in epistpla Critica in ApoUodorum (Gotting. 1782.) p.4?8 — 
51. emendationes in Catulli Epithalamium proposuit, deinde Lec- 
tiones in CatuUum (Gotting. 1736.) edidit, in quibus quam egre- 
gie de hoc carmine meruerit passim indicabimus. — Eodem fere 
tempore prseclarum eruditionis specimen in hoc carmine edidit 
Lenzius, Vir Doctissimus mihique amicissimus, cui titulum prae- 
fixit, Catulli carmen de. nuptiis Pelei et Thetidos cum versione Gcr- 
manica Chr> Fr.Eisenschmidt, in usum tironum iUustravit Carh Gott- 
hold Lenz. Altenburg. 17£7.: quem quidem, quantum ab ejus doc- 
trinse copia, ingenii venustate et acumine exspectare possit res- 
publica literaria, satis in hoc specimine declarasse puto. £dito 
jam hoc libello, literas mecum communicavit exquisitas et per- 
elegantes ad hoc carmen observationes, quas loco suo commemo- 
rabo. — Nec defuit, qui manum eodem tempore huic carmini ad- 
moveret, tertius, elegans sane Venerum poeticarum eestimator, 
Cl. Gurlitt. KatuUs epischer Gesang von der yarmiihlung des Pc- 
leus und der Thetis> meitisch ubersetzt 9 und mit einigen Ankan- 
gen. begleitet von J. Gurlitt, Leipzig 1787. — Exstat autem p«B- 
ter ea, quae Duschius et Degenius locis supra laudatis ex hoc car- 
mine transtulerunt, et praeter Eisenschmidti versionem, Lenziano 
libello additam, illepidam illam et satis inficetam, alia Bodmeri, fi 
Staendlino post Venerabilis senis obitum in libello Apolimaricn 
inscripto, edita Tubingce 1783. 



M6 



C. VALERII CATULLI 



£P1 THALAMIOM PELEI BT THETIDOS. 

JrftMACO quondam prognatae vertice pinus 
Dicuqtur liquidas Neptuni nasse per undas 
Phasidos ad fluctus* et flnes JEetaeos : 
Gtim kcti jtfveftea, Argi vse robora pubis, 
. Auratam optarrtes Colchis avertere pellem, 5 

Ausi siiiit vada salsa cita decurrere puppi, 

4. leetijuvenet m MS&C.qnibusdam, teste StatSo ; in afSis^ qaos trivit N. Heitis. 
Itfu—puppti pro; pubis MSS. Statii et VeneL 



1. Peliaco vert. in rfairimo Thess&Kav 
jago, nbi silva erat piniftra. 
JMhnUe (ad Cliarkon) comparat Ma- 
netho. II. 104. 

tlwMXth Tf wAf, *w ajc^roToun (ex 

emendat. Dorv.) rtfxov<ra 
I&Xiov g» xopufw ILtXX&e dfT f / idTf a- 

et Apollon. Rbod. II. 1191. 
« 

— K*l rafxi X ttXx * 

ArffrtTA n«XiaJof xofv^?? «rif ». 

jfogitate elegatoter de arboribus, quse, 
•ot animanteg, sthrpem gnam propagare 
^Lktntor ; bino passim apod poetas vei 
tnatrumjiliarwnque nomine insignion- 
tnr, (cf.Virgil. Georg. II. 19. noi plara 
Tn bane rem ex Grtecis Lalinisqne 
serlptoribns dlligenter oollegit exempla 
£erdo, add. Mn. XII. 209.) vel genus 
et ttirpii nobilitatem jaotant Horat. 
Od. 1. 14. il,— cf. supra ad Carm. IV. 
*0.etl5. 

fU Name de oeleri.fere et teonndo 
naviam oarsa. Tibull. I. 5. 76. 

3. Phasidos ad ftuct. et fin. Apet. 
eleganti circamscriptione pro " Colchi- 
dem, nbi volvebatar fiavias Phasis, et 
imperium exercebat JEetes." — Qaod 
Lensius (in notis ad h. v.) putat, per 
JEeteosfines extremam terram fortasse 
poetam innaere voluisse, et ad hano 
sententiam confirmandara in literis ad 
me datis laadat Apollon. Rhod. II. 
419. sq. et 264. id ex ea qnidem opi- 
nione, qaa veteres per Pontnm Euxi- 
tt&m et Colchidem extremos terramm 



tnariumqne sibi eegitarnnt terminos, 
ileri potaisse reram est j sed profecto 
jam obliqnara extremse terrae descrip- 
tionem poeta dare nolait. 

4. Cum lecti juvenes. Theocr. Id vll. 
XIII. 16. 18. 

"AXX* oxa to ^ucriiov farXli fJttrk uJStac 

Afo-ov&a?, 61 )* avrS apnrrn*; avtivtme, 
Tlaa-ay ix ffoXfaf argoXiXf y/uifOj, «y fysXoc 

91. 

et paulopost vocantur Argonaalae &s~oc 
aaoroq *H^«v. — \txrol 'Hfawv, ex Apol- 
lon. Rhod. IV. 831. landat Milscherl. 
— Argiv. robor. pub., robustiswmi for- 
tissimiqae (der Kern der griechischen 
Mannscbaft). sic saepe apad Liv. robo- 
ra virorum. — exempla oondaxit Drach- 
enborch. ad Lib. XXII. 40. 5. Tom. 
III. p. 635. 

5. Aurat. pell. avertere. de anreo 
Phryxei arietis vellere in yolgns omnia 
nota. Unde ortam traxerit fabnla, va- 
rias et ridiculas ad bune loeom caasas 
afferunt interpretes. Totam bano rera, 
nohilitalam maxime instilnto' ordine 
equitum aurei velleris, bene excassit 
Rabenerus in Amxnitatih. Philologic. p. 
193. seqq,— avertere verbam propriam 
de rebas, quas ex aliena in nostram 
poteslatem et ditionem dolo et malis 
arlibns redigimas, respondet nostro 
entwenden. — vid. Gronov. Observ. IV. 
5. Drackenborch. ad Silinm Italio. III. 
S2t. et ad Liv. VI. 14. 11. Tom. II. 
p.319. 



CARMEN LXIV. 



157 



Caerula verrentes abiegnis aequora palmis : 
Diva quibtis, retinens in summis urbibus arces, 
Ipsa levi fecft volitantem fiamine currum; 
Pinea conjungens hrflexae texta carinsa. ' 10 

Illa rudem ctrrsu prima imbuit Amphitriteto. 
Quae simul ac rostro ventosum proscidit aequor, 
: Tortaqueremigiospumisincanduitunda; 

9. Ipsa suifacie Vossins e libro membrauaceo, addita^xplicatione " ad morem 
et formam sui currus, qao in ccelo utitar, qaoqae nabes atqae setbera tranat ;" 
inepte sane. — Cursum pro currum, irato Apolline, tentat Slaver. ad Cornel. Nep. 
Milt. 1. 6. p. 23. 

10. Infieiit Vossias, ot referatur ad illad ipta suifacie. 

11. Prora pro prima Vossias ex libro M ediolanens. : qaod si omnino retinendam 
sit, verba saltem sio inter se concilianda putat MitscherL ; llla prora (in primo 
oaso) rud. Amphitr. imbuit, qutc oet. — aut scribendum cursu prora.—prim&m 
Stat. et Corrad. male ! vix eget vulgata commendatione nostra.- -Impulit prseter 
necessitatem conjecit Titios ad Grat Cyneg. v. 65. 

13. Totaque in Ubr. MSS. et editt. antiq. ex solemni libsariorum errore. vid. 

7. Verrentes. verrere, ut Graecorum 
fxatrr^tiv, suaviter in re uaulica, maris 
remispercussi et qaasi flagellati adam- 
brat imagiuem ; si qais in re nota ex- 
empla desiderat, adeat Heins. ad Ovid. 
Ainor. 1. 9. 14. — Paimis, remii. cf. su- 
pra ad Carm. IV. 5. 

8. Diva quibus, retinens cet. Mi- 
nerva retinens, (*ariym) lutela saa 
euslodiens arces, qoibus illa pneerat. 
vid. Interprett. ad Pelron. c. 5. hino 
Gwecis iroKiov^ appellatar. vid. Cu- 
per. Observ. III. 16. et Spanhem. 
ad Callimaob. H. in Lav. Pallad. 
v. 53. 

9. Ipsa fecit. hinc opere Palladio 
fabricata Argo dicitar apad Pheedr. IV. 

9. abi cf. Burmannas. observa vim 
pronominis ipsa h. e. ipsa artium pr«e- 
ses, quse alias adjuvare tantom artifices 
anxilio suo solet. Lentius commode 
in Hleris laudat Apoll. Rfaod. I. nr. 
Avrii y*p tal w» Boht *a(*i, et Orph. 
Argon. t. 66. qnem r\de.—Uvi volitant. 
fiam. curr. : sic Af>ofl. Rhod. III. 345. 
de Argo X&tn t Jf Zvi/xoto Biti. — currum 
eleganter pro nave: ri6. Muret. Var. 
Lect.I. c. 11. et Gifan. Collect. ad 
Lncret. Slc apfxa et ?x«/ua «P 04 * GrtB " 
cos. vid. Gatacket Observ. Miso. II. c. 
18. Kuhn ad Pollaoem. I. s. 83. n. 8. et 
Stanleius ad JSschjl. Pronetfe r. 467. 



— volitantem ; cf. sopra ad Carm. IV. 5« 

10. Pinea conj. infl. t. c, inserens et 
adaptans ourvae carins trabes et alia, 
quibus naves instruuntor, e Iigoo pineo 
contexta et contignata. texere, ut Grav 
corum ufaimv, proprie de edificiorum 
et navium oontignatione. de navibus 
v. c. apud Propert. III. 7. 29. e£ 
Ovid. Met. XIV. 531. et ihi Inter- 
pretes. hino ipse locus, ubi naves fe- 
bricantur, vocatar textrinum. vid. Serv. 
ad Virgil. ^neid. XI. 336. 

11. Illa prima : quomodo prima na* 
vigationem tentasse dicatnr Argo, prse- 
ter Volpiom docueront Muncker ad 
H ygin. Fab. XI. Burmannus ad Vafor» 
Flacc. II. 287. et Schraderus ad Ma- 
seum p. 372 — 75. — Rudem Amphitri- 
ten, mare nondam navem expertam, 
nondum navigio tentatom. — cursu m- 
buit, initiavit, ixaina-tv. vid. Ruhnken. 
ad Callimaoh. Fragm. a Bentl. collect. 
119. p. 487. edit. Brnesti. Imbui ele- 
ganter dicnntur res, quae primo nsui 
accomraodantur. notissiraum est illad 
Horatii; Quo semel est bnbuta rectns 
servabit odorem Testa diu. cf, Greu. Lect. 
Hetiod. o. 15. sub fin. 

12. Protcidit. proscmdere, ut multa 
alia, eleganter ab aratione ad naviga- 
tioaem translatam. 

• 13. Tortaque remig. spnm. inc. nnda, 



m 



C. V4LEIHI CATUJ-LI 



Emersere feri candenti e gurgite vult&s 
JEquqr^ p^js(rnm Nerejcjes adqairajites ; 
Illaque hau^ueali^ videruut luc^ roariuaa 
Mortales oculi nifdatfl corpore Nyrapba^ 
Nutricu^ tftws e^siafliJ^s 5 gurgit^ caup. 



15 



Drapkenborch. ad Sil. Ital. yil. 412. et quosibi laadat. — incanduit in MSS. Sjtat. 
et quibasdam editt. velt., quod tam ob statim seqoens candenti, qojaiu ob v. 18* 
ubi est qan# aquure, uon male defendi posse videtur. 

14. lp. In interpreiandis his duobus versibas valde flaotnarant interpretes, et 
sensus ambiauitatem opnjectaris tojlere studaerunt. Mitscherlichius qaidem m 
Lect. in Catnll. p. 14. vel rescribendum Emersere freti candenti e gurgite vul- 
tus JEquorei; vel copoJam et post (zquorea excidisse putat, quae posterior ratio 
rjrobata qupque fuit Heynio. At Lenzius in not. ad b. 1. p. 95. ingeniosissime 
conjictebat Emersere feris candenti e gurgitefulta JEquoree, monstrum Nereides 
admirantes ; cai favere videbatur Moscb. Europ. 114. sq. N>i{«Jfc V aviiixrav vw* 
*£ «Xo^ aX V *g* maa-ai KuTffeuc veoroio-iv i<p6/ufvai. etClaud. X. 159. idem 
tamen paulo post de integritate loci non amplius dnbitat, de qaa nec nobis am- 
piiandum videtur. vid. oot. 

16. llla atque alia in editt. vett. ; sed anice vera, qaam dedimas, Vossiana 
lecUo. 

17. Nortales ocnlis male in quibuadam. 

13. ifutricum tenus J\JSS. Statii, et sic est in editt. Venet. — crurum tenus Scali- 
^er ex libro vet. et sic est in' editGrjph. — Umblicum tenus Voss., quod adscrip- 
tum guoque est margini edit. Gryph. f 



exqajsile jyq vulgari " remigio agilala 
fu\t. "iucqndyit. iXfwtftwro ttovto^. Len- 
tiut in Hlt. cp a mparat*Qu. Siuyrn. V. 
86. *qq. et Apoll. Rhod. I. 1327. 

14 — 15. Emersere feri cqt. Sensus 
est : simalao navis Her suum in mari 
ingressa est, Nymphae marinse, vultu 
towp, e,l ad stuporetn ob rei novilatem 
et hpmjnum audaoiam comppsito, re- 
pente e fundo marjs prqspiciunt, et 
spmma ajlmiratione inonstrosam.navis 
figuram animadvertupt. feri virftus est 
casns secundus, et pendet a Nereides 
b. e. Nereidcs fero rultu jam pradita 
vel induta.—ferus vultus antem recte 
et eleganter de vqjta torvo, severita- 
jem spippremve prac se ferente dicitqr. 
HoratjVB ^P^l- I* 19. 12. Quid? si 
Quis ( vuU<u torvoferusQet* — plane ita nos 
dipjjnas einen vilfan Blick.-r-Hd$s#- 
rajpt ija iioc loqo et valde in eo emen- 
dando laborarunt Withcherl. et Lenx. 
(vid.Var. Leot,) ; sed profecto qaalibet 
porrectipne lota hujus loci tollitur ele- 
gantia, qua Njmpharum, audaoiam pri- 
uiorum nautaram indigno ferentium, 



egregie plane adumbratur imago. Huc 
accedit, quod telrica qaaedam auste.ri- 
tas jam olim ab ipsis artificibus tributa 
est Nereidum vultibus. vid. Lipperti 
Dactylioth. }A\\\. I. 74.— Nihil temere 
in hoc loco matandam esse sensit qao- 
gae Vir Doclus, qai recensuit Lenzii 
libellum in Act. Litter. Jenens. (Scid. 
XX. 1787.) ; quem tamen, acutissime 
alias de carmiue nostro jadicantem, 
Vossianam rationem, qua feri vultus 
ad monstfum trahitur, amplexum esse 
miror. Nam locus Apollpn. Rhod. IV. 
316., quem egregie cum nostro com- 
parat, ad hanc rationem defendendam 
nibil yalet. 

36. Ulaque hqudque alia, hoc nno 
tan^am die, non a)io vicissim; Hfxari 
jciivai», Apollon. Rhod. I. 547. 

18. Nutricuin tenut, h. e. mamma- 
rum. Apulei. iVJet. JI. ab init. eandem 
nutricem sixnul bibimus. — nimirum nu- 
trix de quacunque re, quae ndtrit et alit 
homines, dicitur. vid. Wesseling. Ob- 
serv. II. 17. 



CARMEN LXIV. 



150 



Tum Thetidife Peleas fticensus fertur amore, 

Tum Thetis humanos nbn despexit hymenaeo&, 20 

Tum Thetiidi pater ipse jugandtrm Pelea sensit. 

O nimis optato seclorum tempore nati 

Heroes, salvete, Deum genus ! o bona mater ! 

Vos ego sEepe meo, vos carmine compellabo. 

Teque &deo eximie taedis felicibus aucte 25 

Thessaliae coldmen Peleu, quoi Jupiter ipse, 

Ipse suos Divum genitor concessit araores. 

Tene Thetis tenuit pulcherrima Neptunine ? 

Tene suam Tethys concessit ducere neptem, 

Oceanusque, mari totum qui amplectitur orbem ? 30 

19. 20. Male pro tum in duibusclam veteribus cum vel quum legitcir ; sOBviter 
enim et cnm vi ter repetitur naec particula; peccarunt autetn saepe rn bis pernrti- 
tandis vocibns librarii. vid. Drackenborch. ad Sil. Ital. 1. 40. et ad Liv. VI. 23. 9. 
Toin. II. p. 361.. 

21. Sanxit Maret. Voss. et alii, mile! pafi modo hao ddo verba cbnfttsa ! stlift 
apad Ovid. Heroid. VI. 154. 

26. Mmathia columen in qaibasdam ; hand dubie ex glossa. 

30. Oceanusque pater MSS. Statii, Muret. Gryph. et alii. recte quidem ek lo- 



20. Non despexit hymen&os, non in- 
vitacessit nnptiis humanis. Varie om- 
nino haeo fabala a Graecis tractala fuisse 
videtur. Apad Horaerum (Jliad XVIII. 
434.) Thetis nroXX* f*a\* ovxi9i\ovcra, 
Peleo nupsisse dicitor. Apud Ovid. 
(Met. XI. 235. seqq.) inopinato illaih 
specu JEmoniae sen Thessalici littoris a 
Peleo opprimitar : sed apad Val. Flacc. 
I. 130., ubi Thetidos nuptiie in Argo 
pictae sant, lubens illa, delphino.vecta, 
ad Peleum deducitur. cf. Dorvitle ad 
Chariton. p. 360. edit. Lips. et Heyne 
adfibull. I. 5. 46. 

21. Ipsepater, non Jupiter, ntMits- 
cherlichius et alii volunt, sed ipse The- 
tidos pater Tereus, cui proprie con- 
yenit jugare (in raatrimonium dare) 
filiam marito. cf. Virgil. JEneid. 1. 345. 
aliud est concedere alteri puellam, quod 
de Jove valet in 27.— sensit, censuit, 
judicavit, consullum duxit; cujus verbi 
usus bene adstruitnrin Observ. Miscel. 

Tom.IV.p. 121. 
' 23. Heroes, Deum genus. cf. Inter- 

preWad Val. tflace. p. 4. erfil. Bttr- 



manni.— boria mater, o boriam et 
beatam matrem, quaevos tales et tajn 
optato. seclorum tempore peperil ! 

26. Thesialia columen, iu quo nititnr 
cmnis Thessaliae salus. Sio 0a&por, 
tfsia-fjui apitd Graecos: vid. Gatacker 
in Adversar. MisCell. c. 20. p. 83. 
Rittershvs. ad Oppian* Cvneg. I. 1. 
Cerda ad Virgil. JEneid. Xf I. 59. iiri- 
prirais Hemsterhns. ad Lucian. T. I. 
p. 163. 

27. Amores suos, athatam sibi Theti- 
dera. cf. supra ad Carmeu X. 1. et 
XV. 1. Cessit aulem Jupiter eo li- 
bentius Peleo Thetidem, cum filium 
Thetidos ex fali necessitate ipso patre 

"fortiorem extiturum esse sciret. vid. 
"Hygin. Fab. 54. et Hemsterhus. ad 
* Lucian. T. I. p. 205. 

28. Tenuit, ut rnaritnm complexa est. 
exempla de hoo verbo collegit Gudins 
ad Pha?dr Fab. II. 2. 4. — Neptunine, 
Thetis, Neptuni poteslati subjecta. 
Mitscherl. laudat Perizon. Animadv. 
Hist. c. IX. p. 400. 



169 



C. VALERII CATUIiLI 



Quae simul optatae finito tempore luees 
Advenere, domum conventu tota frequentat 
Thessalia: oppletur laetanti regia coeta: 
Dona ferunt : prae se declarant gaudia vultu. 
Deseritur Scyros : linquunt Pbthiotica Tempe, 35 
Cranonisque domos, ac moenia Larisssa : 
Pharsaliam coeunt, Pharsalia tecta frequentant. 

qoendi more. of. Virgil. Georg. IV. 2)82. ei ibi TJrsin. sed vulgatam bene defendit 
Mitscherlichins. 

31. Qui timul optaUefinito tempore lucis m margioe YeaeC male l ut reete jadi- 
' cat MUscherl. 

32. Ut venere Vulp. et alii male! natn simul in versu antecedenti est pro 
simulac. 

r $4. Dona ferunt pra se; declarant gaudia vultus, proposuit Lentius. magis 
tatnen plaoet aostra leotionis ratio et iaterponctio ; suavios enim Tbessaliss ineolae 
gandia prae se deolarare et pandere voltu, quam dona prre se ferre manibns 
dicontor; aot si forte coi illa catio, quam jam Mnretus seoutus est in edit. prima, 
ut post pr* se interpnngatur, melior videatur, certe non opus est to vultu in vuitus 
sautare. 

35. Phthkrtica templa tentat Lennep. ad Coluth. I. 7. quod Tempe non in 
Phlhjotide std in Pelasgide, inter Olynipum el Ossam, sita fuerint. vid. not. 

S6. Mire hio versus tam in scriptis quam impressis libris depravatus est. 
Gravinonisque domos MSS. Stat. et vetost. exempl. Voss. — Graninonisque domos 
Votic — Grajugenasque domos L. MSS. ettres antiquissimae editt. teste editor. 
Cantabrig. ; unde Scaliger Grajugenumque domos. — depravata lectio haud dubie orta 
est ex antiqua scriplnra Crannonis. vid. Mitscherl. et Drackenborch. ad Liv. 
XXXVI. 10. 1. p. 1017. — Pro mccnia 'Lurisstea monstrose legebatnr in libr. 
*MSS. ac nicenis alaerisea, vel Larisxa uti est in Voss. Jibro, vel ac nitens alacrissa 
vel ac nitentis alacrissea vel ac nitentis alaeruseta vel ac Nicenis alacrissa. 

37. Pharsala tectafreq. Venet.—Pharsalon aut Pharsalum Pontan. et Scalig. 



31* Quff simul optat. cet. eleganter 
.pro vulgari " simulao destinatus his 
.«elebrandis nuptiis dies illuxit opta- 
tissimos." 

32. Domum conventu frequentat, or- 
nate pro ".frequenter in domo coav enit.'* 

34* Dona ferunt, nirairum Thessa- 
liae incolae : de qno loqnendi genere cf. 
sopraad Carra. X. 9. 
^ 35. Docte jam ex more poetarum, 
■ot oo elarius tolius rei scena lectoris 
obversetur aninro, urbes et partes quas- 
damTbes^alisa reoenset. — Scyros: lon- 
gins quidem haec insula remota est -a 
Tbessalia, sed cnlta olim fnit a Thes- 
salorum gente, Dolopibus: praeler 
Vossium ad h. 1. vid. Diod. Sioul. 
XI. 60. et ibi Westellng.— Consulto 
aotem poeta, ut undique confluxisse 
videantur remotissimi populi quique, 
remolioris regionis mentionem primo 



loco injicit. — Phthiotica Tempe : conv 
muni quidem veterum consensu in Pe- 
lasgide, inter Olympum et Ossam, nbi 
Peneus labitur, Terape sita foernnt. 
(Plin. H. N. IV. 8. s. 16. JSIian. V. 
H. III. 1.) sed 9 quo jure Peneusprop- 
ter vicinitatem qSu&mc vocatnr apod 
Callimach , £H. inDel.v. 112.] eodem 
quoqoe jam Terope Phthiotica dicta 
videri debent;nisi forte tractns Phthio- 
tici ob regionis amosnitatem altsra 
qnasi Tempe appellali sint ; sequiorem 
certe aetatera amosnissima qoseqne looa 
Tempe nominasse satis constat. 

36. Cranon esl oppidnm TbessaliaB : 
Plin. H. N. X. 12. s. 1.5. et ibi Har- 
duin. — mxn. Lariss. Larissa>nobtlis- 

, sima Tbessalia? njcbs, nnde Acbilles 
Lari&saus apud Virgil. Mneid. II. 197. 

37. Pharsaliamfoe. : Pbaxsalia, otob- 
servat Vossius, Jioc loco aotiqanm ie- 



CARMEN LXIV. 



161 



Rura colit nemo; molfescunt coUajqvenciri 

Non humilis curvis purgatur vin^a instrifi : • 

Non glebam prono conveltit vowere taurus: 40 

Non falx attenuat frondatorum arboris unibram : - 

Squalida desertis robigo infertur, aratris* 

Ipsius at sedes, quacunque opulenta recessit •♦ 

nimirum alteram in voce TharsaUa alii brevem, nitentes exemplo Calparn. IV. 101« 
alii longam faciebant ; et vere semper altera in hac voee prodaoitar, sed at tri- 
syllaba pronnncianda est. 

38 — 42. Sine necessitafe transposuit bos versns Ramiresde Prad. ad Mert. I. 
44. hoc ordine : Non humilis cel. — Nonfalx cet. — Rura eoiit nemo — Non gldmm 
— Squalida desertis. 

40. Lennep. ad Colnth. I. p. 33. sine nlla idonea causa huno versum emenda- 
vit sic: Nonfalce adtenuat frondator roboris umbram; profeoip hoe est pro 
labitn tractare poetas ! 

43. 44. Heins. in not. ad Catnll. satis andacter et parnm probabiliter refingit 
hos doos versas sic: Spissius at sedes quocunque opuienta recessu Regiaful- 
genti splendens auro atque argento, at sensas sil " sedes regia in. omni ejus re- • 



gionis, non oppidi, nomen est. Sed 
Euripid. Andromach. v. 16. tud iroXf«c 
OaproXMtC — W h dctXe&oia TlnXsT £tnwxti 

©«Tif. 

38. Rura colit nemo cet. feriae, qnas 
agunt rustioi instantibns Pelei nnptiis, 
egregie et suaviter, qni sequuntur, de- 
scribuntar versibus. Sio fere Tibullas 
II. 1. 5. 

Luce sacra requiescat humus, requiescat 
arator, 
Et grave stispenso vomere cesset opus: 
Solvite vinclajugis cet. 

MollescuntcollajuvencU : intermisso his 
feriis labore, mollitiem qnandam trahit 
jugo detrita et callo obducta juvenco- 
rom.cenrix.— -juvencis exqaisitios pro 
juvencorum.: — Lenxius in spicilegio ob- 
ser?ationam,.qaas meoom per literas, 
communioavit, commode oam hoo ioco. 
comparat Fulgent. I. prasf. p. 9. ediU 
Munk. tam largofumo lurida parieti- 
bus aratra pendebant, et laborifera 
boum colla jugales in vaccinam moU 
litiem deduxerant callos : squalebat vi- 
duus. sulcis ager, et herbidis sentibus 
olivifero vertici minabatur, 

39. Humilis vinea, abi vitis hamilis 
nascitur, quae nisi rastro purgator, pa- 
lalnr et alligatur, natnra sna hami 
serpit et hamilis manet. Cic. Tasoul, 



V. 37. Vitis et ea, qu<e sunt humiliora f 
neque se tollere altius e terra possunt, 
Ipse noster supra Carm. LXII. 49. 
Ut vidua in nudo vitis qua, nascitur 
arvOf Nunquam se attollit cet. — Vix 
igitur opus videtur probare velle, vites 
in Thessalia vel maxime humiles faisse, 
qaod docte probatum ivit Lenz. in not. 
ad h. 1. ex Longi Pastoral. II. 1» abi 
a/ocwgXof rawsan in insnla Lesbo de- 
scribitur. 

40. Prono vomere, ad terram inoli^ 
nato, presso. 

41. Falxfrondator. tria frondatorufli 
genera fuisse observat Serr. ad Virjr,. 
Eclog. L 57, — attenuat arbor. umbr, sd* 
mis densas et inutiles arbornm frondes 
exseoat. — arboris umbra de frondibus 
sexcenties apnd poelas. vid. Drachen- 
borch ad Sil. Ital. IV. 681. 

. 42. Infertur, verbum gravius ad ru- 
biginis vim, qna statim occnpari solent 
aratra sine nsu jacenlia, indicandam.— 
observa elegantem et artificiosam hajas 
versas ex apta epithetornm et nomi- 
nom ooUocalione stracturam, qoam 
sspe in hoc carmine animadvertere 
licet, nt v. 39. 40. 59. 129. et alibi. 

43-44. Ipsius at sedes quacunque cet. 
at asdes Pelei, in omni opalenls regiso 
parte et recesso, splendent auro et ar- 
gento> In errorem hoe loco ab Heins. 

y 



103 



C. VALERII CATULLI 



Regia, fulgenti splendent auro, atque argento. 
Candet ebur soliis ; collucent pocula mensis ; 45 

Tota domus gaudet regali splendida gaza. 
Pulvinar vero Divse geniale locatur 
Sedibus in mediis, Indo quod dente politum 
Tincta tegit roseo conchyl! purpura fuco. 

cessu spissias argento etanro splendet." splendens nimimai accipit pro splendensest, 
et boo pro splendet, ut v. 308. complectens ; cf. ad Carm. LXIII. 57. 

48. JEdibus in mediis Venet. Gryph. — etdes et sedes seepissime alibrariis per- 
mntatae sunt : vid. Drackenborch. ad Liv. I. 55. 4. T. Ic p. 216. et ad IV. 20. 11. 
Tom. II. p. 942. adde Burmann. ad 0?id. Fast. VI. 258. 

49. Conchylis VeneL Grjph. Maret. Cantabrig. 



(vid. Var. Lect.) se indaci passns est 
MitscherL, quisplendent propter adjecta 
tedes regia non ferri posse putat, in 
Leot. in CataH. p. 35. Nan cogitavit 
igitur Vir Cl. ro sedes, qno pendet 
eplendent in plnrali nt v. 48. et ro regia 
sobstantive positnm esse. — Caeterum 
expende ornatom in locntione quacun- 
que opulenta recessit regia pro vulgari 
ubique : — ipse bonoris cansa ssepe de 
eo, qui primas partes in aliqna re 
tenet, vel de quo praecipue sermo est. 
Sic ssape autoc de Achille apud Home- 
rnm. de Jasone apud Orpb. Argon. 
v. 864. vid. quos laudat Burmannus 
ad Ovid. Fast V. I. 45. — splendent 
verJbum proprium de apparatu magni- 
fico. vid. Burmann. ad Phasdr. Fab. 
IV. 29. 20. 

45. Candet ebur soliis, colluc. pocula 
inens. inversa constructio, poetis fami- 
liarissima, pro " solia oandent ebore, 
mensse collucent poculis." — Amiciisi- 
mus Lenzius in spicilegio obseryation. 
ad 1. c. seribit : Qm<e de ebere dicuntur, 
npn ad historicas rationes exigenda snnt. 
Poeta in his, utpocta, versatus est. Ebo- 
ris enim usus post Trojana expeditionis 
tempora demum in Graciam importari 
coepit. Sed Catullus Homerum secutus 
esse videtur, in quo passim exempla fre- 
quentis eboris usus in variis utensilibus 
adhtbiti prostant. — Nimirum res anti- 
quiores saepissime ad sua tempora ac- 
commodarunt poetae. Sic. v. c. praeter 
temporum rationem tubarum clangor 
apud Virgil. JEn. II. 313. memoratur. 
Caeterum de veterum ebore et ebwrneis 



signiscf. Heyneln Nov. Comment. Soc. 
Sc. Gotting. T. I. n. 96. sqq. 

47 — 49. Pulvinar geniale, lectus ge- 
nialis vel nuptialisjXixTpoyyaputoy, >vfx- 
<£i'oW. — vid. Lips. Elect. 1. 16. — aliam 
lecli genialis descriplionem in nuptiis 
Jasonis et Medeae vid. apud Apoll. 
Rbod. IV. 1141. — sedibus vn mediis, in 
medio palatio.— Jndo quod dente potit. 
cet. ornate pro vnlgari " cui affabre 
ex ebore Indico facto instrata" fuit 
vestis purpurea." Indo dente, nimirunr 
alii osseara illam ex ore elephantis 
hinc inde prominentem partem dentem, 
alii cornu vocant : vid. Brouckhus. ad 
Propert. II. 23. 12. et Drackenborch. 
ad Sil. Tlalic. XVI. 206,— In summo 
pretio antem fuisse ebur.Indicum ope- 
rose docet Cerda ad Virg. Georg. I. 
57. — purpura, vestis purpurea. tincta 
roseofuco exqnisitius pro succo, nnde 
saepe hae voces oonfusss sunt: vid. 
N. Heins. ad Cland. in Rafin. I. 207. 
et Heyne ad Ttbnll. VI. 2. 16. in 
Observ. p. 215. — conchyli : diversum 
esse conchjrlium a purpara, licet id 
disorimen non semper servetur, pro- 
bare studuit Bochart. Hierozoic. IV. 2. 
— Aocommodate ad nostrum Hor. Sat. 
II. 6. 102. 

In locuplete domo—rubro ubi cocco 
Tinctasuper lectos canderet vestis ebur- 
nos. 

Cum Theocrit. Adoniazus. v. 125. sqq. 
hono looum comparavit Valckenar. in 
Annotatt. in Adon. p. 406« 



CARMEN LXIV. 



108 



Haec v&tis, priscis hominam varlata figuris, 
Heroum mira virtutes iudicat arte. 
Namque fluentisono prospectans litore Di© 
Thesea cedentem celeri cum elasse tuetur 
Indomitos in corde gerens Ariadna furores : 
Necdum etiam sese, quae visit, visere credit ; 



50 



55 



55. Mira in bop ▼/ersu mUerrime deprayala leotionU Um in soriptif quam 



50. H(tc vestis stregulaut saepe ; tW. 
Ferrar. de Re Vest IV. 3. P. II. ad- 
de Ernesti in Clay. Cio.— priseif homin. 
var. figur., ▼ariis prisooram hominam 
imaginibus vel pictaris distinota. 

51. Heroum virtutes indic. res illus- 
tres et celebres ex sstate beroioa repe- 
titas. Bx plnribos autem, qase baio 
▼esti intextsa faisse yidentor prisem 
setatis figune et fabulss, unam tantom 
latias hoe carmine sibi exseqaendam 
samsit et delegit poeta. Colligere im- 
primis hoc possomas ex vers. 266 : 

Talibus amplifice vestis decorata fi- 
guris. 

h. e. ejasmodi generis figaris; sJUa 
dixisset his figuris. — tnira arte, mira 
artificis dexteritate intextaa, 

52. Fluentisono, qood, (at . sopra 
Csrm. XI. 4. dicebalor) longe reso- 
naute unda tuuditur, 9ic *©Xuf Xoi©"0of, 
irt^riyyjfxsyw; vS muasmti. — Di&: intel- 
lige insalam Naxum, unam e Cjola- 
dibns. Diodor. Siool. IV. 16. p. 308. 
edit. Wesseling. *<d narvep %\c w*w 
nr,i woti fxb AIAN, w» )f NA50N W{t- 
cayo^ivofxim et sic constanter ▼eteree. 
cf. Heyne ad Apollodor. III. 5. 3. 
p. 578. Sed longe aliter, qai non raro 
flactas in simpalo mo?ere solet, sentit 
Vossias. Noa enim Nawum, qaod ple- 
riqae stataant, per Dian intelligendam 
esse eontendit, sed Dian Oretensem, 
qoae ▼ulg» Standia appellalar. Ad 
haoc snam exornandam sententUm du- 
obas ia|>rimis ntitor argamentia ; pri- 
mum quidem, qood Naxos niiuis a vU 
Tbesei remota sit ; deinde, quod que- 
relae, quas infrafundit ArUdne [?. 184. 
Pretere* nullo lUtus, sedainsulai tecte 



eet.j rix de insaU Naxo ▼alere queant. 
Quod ad primom attinet, oonsolto om> 
nino Tbeseua in fuga reotam ▼iam re- 
Hquisse videtar ; ut taoeam alU, quibua 
ille vel inritns in mari a recta risj 
abripi potuit Quod ad alterum atti- 
oet, cogitare debemus, Ariadnen ad 
littos maris, in solo et remotfori insalae 
ioco, a Tbeseo dereliotam esse, uba 
esnnino in querelas, qaas infra jaoit, 
erompere peterat Neo nimis nbti- 
liter ▼ehementiori animi commotiene 
jam ssstuantis, et summo ob perfidiam 
Theseidolore peroulsse, Ariadnes que- 
relss examinand» et ad vivam rese- 
cand» sunt, prsscipoe ai Naxam oum 
ejus patrU Creta, centum urbibus (ut 
canit Horat.) nobUi comparamua.—- 
Naxus denique saera erat Baeoho, et 
peculiare ejus domioiliom. vid. Barth. 
ad Stal. Theb. VII. 686. in qua ipae 
Bacobus ex India rediens triamphum 
baoobioum egit Virg. JSn. III. 125. 
ubi of. Heyne. Quod enim Voeaiua 
potat, Baoohum qaaerendae Ariadnes 
oausa accessisse iliam desertam Cre- 
tensiam insaUm, ridicalum psene est. 
Vossii vestigU aeeure, ut solet, legit 
Vulpius. — Copiosius de Naxo egit 
Choiseul-Gouffier Voyage pittoresqae 
de U Greoe, Cahier I. 

54. Furoret de quibuaqoe vehemen- 
tioribus animi commotionibus, prasci- 
psvs ex magno amore ortis, of. v. $4. 
▼id. C. Bartk. ad Grat. Cjneg. ▼. 284. 
et Vir Doctus in Obsenratt. MisoeJI. 
T. II. p. 234. — indomitos, qoorom vis 
et impetos nulla ratione supprimi et 
ooeroeri potest: exempla soppeditat 
Burmann. ad Orid, Art Am. III. 51 1. 
. 55. Necdumetiom sese oet. ; ?ix fidii 



164 C. VALEBII CATULLI 

Utpote fallaci qute ium primum excita soinno 

Desertam in solamiseram se cernit arena. 

Immemor at juvenis fugiens pellit vada reinis, 

Irrita ventosae linquens promissa procellfe : 

Quem procui ex alga mcestis Minois ocellis, 60 

Saxea ut effigies baechantis prospicit Evoe : 

Prospicit, et magnis curarum fluctuat undis, 

Non flavo retinens subtilem vertice mitram, 

Non contecta levi velatum pectus amictu, > 

Non tereti strophio luctantes vincta papillas ; 65 

impressU libris deprehenditur varietas, in qna quidera recensenda, tie chartam 
perdam, ea tantnm ponam, quee W. DD. ingenio ducti inde exscalpere tenta- 
rant. Necdum etiam seseque sui tum credidil esse Vicent. accedentibas Venet. Ald. 
Gryph. Maret. et aliis. — Necdum etiam sesi, qu& sit, tum eredidit esse Stat. — Nec* 
dum etiam sese qua sit, vix et sibi credit Scalig. — Necdum etiam sese, qua visit, 
viser&eredit Vossius, quam aliis jam probatam efc receptam lectionera nos qnoque 
servavimas. — Necdum etiam tese quo sit, visit, sibi credit lepide, ut solet Corradiu. 
— Necdum etiam sese oblivisci Thesea credit aadacter, ut solet, Lenqep. ad Coluth. 
I. 7. 34. — Necdum etiam sese ipsa suasu tum credidit esse Nic. Heins. in not. ad 
Catull. 

60. Ex acta N. Heins. in not ad Catnll. 

65. In examinandis papiHarom epithetis, an recte illae dioi queant vel lactantes, 

dealis Tbeserim in- fnga animadver- 1 exqaisitissimse comparationis vis, bac- 

tentibos ; somhiam fere, quod videt* ebantis imagine, in qua tam corporis 

putat quam animi motus egregie ab artificis 

56. Fallaci, qni fraudi ipsi fuerat, manu express» snnt, animo nostro re- 

et fallaciam Thesei juverat. — CaHerum praesentata, percipi magis a lectoribns 

Ariadne dormiens statnariis et picto- debet quam deolarari ab interprete. — > 

ribns saepe, in qaa artem suam osten- prospicere, procnl spectare, ut saepe j 

tarent, materiam pnebujt. vid. DorviUe exempla collegit Burmannus ad Phsedr* 

ad Chariton. p. 241. edit. Lips. Fab. 1. 17. 8. 

67. In sola arena, littoris arenosi 62. Curar.fluct.undis: vfoe&i o2 wti 

solitodine. - xvfxct, slXtTrai. Oppian. Hal. 505. — on* 

58. Immemor sc. promissorum, per^ darnm fluctas eleganter et saepe ad al- 
fidas*. — deperfidiaTheseivid.quoslau- ternantes et nndantes qnasi perturbati 
dat Wesseling. ad Diodor. Sicul. IV. animi motus transfernntnr. exempla 
6KTom. L p. S05. vid» apud Drackenborch. ad.Sil. Ital. 

59. Jrrito venU of. ad v. 142» IX. 527. 

60. Alga, algoso littore, ut arena 63. Flavo vert. cf. ad vers. 98. — mi- 
v. 57. . . tram : mitra est fascia, qua caput redi r 

61. Saxea ut effig. oet. Ut furi- mitor. vid. Burmann. ad Ovid. Met* 
bonda et rabie percita mulier bacohan» V. 53. Grssv. in Lect. Hesiod. c. 
exprimi solet in saxo vel marmere, XXIII. et Ernesti in Clav. Cic. s*h. v. 
quae Evoe clamare videtur et valtom — MitscherL comparat Homer. Hjmn. 
tor?am in ea, quas e longinquo ooulis in Cerer. v. 41. 

snbjioiuntar, jaoit ; ejusmodi imagioem 65. Nonteretistroph. luct. vinct. pap. : 

ocolis jam Tbeseara persequens refert de strophio (reuna) quo papillas fe? 
ei exprimit Artadne.— Summa hojus minffi coercebant, vid,. ifrin*. ad OvidV 



CARMEN LXIV. 



16» 



Omnia quas toto delapsa e corpore passim 

Ipsius ante pedes fluctus salis alludebant. 

Sed neque tum roUr», neque tum fluitantis amictus 

Illa vicem curans, toto ex te pectore, Theseu, 

Toto animo, tota pendebat perdita mente. . 70 

Ah misera, assiduis quam luctibus externavit 

Spinosas Erycina serens in pectore curap 

Illa tempestate, ferox quo tempore Theseus 

quod est in tribus Venet. Ald. Colin. et Grypb. vel lactentes In MSS. Statii et 
Vicenl. vel lucentes, quod vult Slat. roultas est Mitscherl. in Leot. in Catull* 
p. 51. — 56. jure denique in nostra lectione luctantet acqoiescit. 

66. Tenero pro toto conjecit Gurlitt, minos bene. nam nostra lectio ad rem 
aogendam molto majorem vim habet. 

67. AUidebant Gryph. et in qoibosdam aliis, utrumque recte ; sed allidere de 
aquarum appolsu plerumque a Viris Doctis maie impugnatum est. vid* Gesner ad 
Golomell. IV. 20. ubi pro alludebant in loco nostro mavult aUuduntur citra ne- 
oessitatem. 

69. 70. Toto te pectore Theseu, Toto animo, tota prodebat perdita mente Ald.-— 
toto te ex pectore male volgo. 

71. A pro ^i&antique Stat. cf. Gifan. et Burmann. ad Ovid. Met. II. 491. — 
miseram in plerisqoe vett. — extenuaiit Stat. 

73. Ferox et tempore liber optimns Vossii, feroxque et tempore viliose MSS. 
St&tii, ferox quo et tempore volgata nuno fere leclio, sed et sic me offendit parti- 
cula et, quam sine haesitatione delevi, praecipue com hoc jam factom sit in aliii 
bonae notae editt. Grjph. ab anno 1537. Muret. Cantabrig. 



Art. Am. III. 274. MagiutV&r. Leet 
III. 3. et Ernesti in Clav. Gic. s. h. v. 
ftodem senso/oscia apud Martial. XIV. 
134. 1. 

Fascia crescentet domimt compesce pa- 
pillas. 

Luctantes cum vincolis nimirom, quibus 
cohibentor turgentes, oontra nitentes 
et enitentes papillae. 

67. Fluctus saUs alltideb. : Cic. de 
Nat. Deor. II. 39. Mare terram appe- 
tens littoribut alludit. sic «rgwaratffi» 
apad Graecos. 

69. IUa vicem cur, : Nulla mitrte et 
fluitantis ante pedes amiotusratione ha- 
bita.— -fiuitantis ob vers. anteeedentem 
proprie acoipio. — vtcmeleganter inser» 
vit periphrasi in rebos, qoas dolemos* 
Sed Ariadne jam non dolebat vioem 
amictos in ondis natantis. 

69 — 70. Toto ex te pectore pendeb. : 
pendere ex vel ab aliqoo dicitur, qui 
toto aoimo alicui addictus est et vacat, 
toto auimo in aliquo vel contemplando 



vel andiendo defixos est. — Cstemm 
observa, qoam egregie eadem ter xe- 
petita notio et idem ter repetitom ad- 
jectum toto affeotus vim declaret et ex- 
primat. 

71. Externavit, adeo pertorbayit et 
implevit ejos animum, ut vix soi com- 
pos esset. vid. Pricaut ad Apoleiom 
p. 111. 

72. Spinosas curas: spioos» cor» 
(«juu&d&iic fxi^lfxttu) sunt, qaes ani- 
mum Iaceranl, pongont et crociaut,— 
cure de amore pervolgatom. gravi 
cura saueia Dido apud Virgil. iEneid. 
IV. 1. — deleta interponctione post cn- 
ras, jonge serens illa tempestate spinou 
cur. in pector. (Ariadnes) uuo tempore 
cet. 

73. Illa tempestate, quo tempore : hoc 
plenius loquendi genns illustrat Vos- 
sios exemplo Cioeronis ejus temporis, 
quo die. brevius idem dicil Nosler in- 
fra Carm. LXVI. 11. Qua rex tem- 
petiate, — vastatumjinet iverat Assyrios, 



C. VALERII CATtTLLI 



Egressus curvis e litoribus Piraei 

Attigit injusti regis Gortynia tecta. 75 

Nam perhibent olim crudeli peste coactam 

Androgeoneae poenas exsolvere csedis, 

Electos juvenes simul et decus innuptarum 

Cecropiam solitam esse dapem dare Minotauro : 

Quis angusta malis cum mcenia vexarentur, 80 



74. Pyre&i Ald. I. Gryph. I. — Pyrai in quibusdam. 
' 75. Invisi regis Heins. in not. ftd Catall. — Gortynia templa MSSC. Meleagri, 
Soaligeri et edit. R. nun male ; recte enim tempUi de amplis sedificiis dicuntur. 
Sio templuni apod Cicer. pro Dora. 51. de curia dicitur. — Cortynia in nonnnllis. 

79. Cecropidum solitum esse et paolo aote v. 76.' coactos pro coactam andaoter 
Heins. in not. ad Cat. 

80. Augustapro angustamtle in qoibasdam yett. legitur: vid. not. — ssepissime 
autem in his scribendis vocibus aberraront negligentiores librarii. vid. Burmann. 
Sec: ad Claad. in Rafin. I. v. 204. imprimis Drackenborch. ad Liv. V. 41. Tom. II. 
p. 180. — pro vexarentur doo vetusti libri apud Stat. versarentur. sed has quoque 
Yoees oon raro turbavit librariorom ignorantia. rid. qaos laadat Drackenborch. 
ad Liv. II. 34. Tom. I. p. 392. 



75* Injusti regis, — Minos, cujus ce- 
lebratissima in antiquitate est jastitia, 
it\justus vocatur respectu Atueniensium, 
a qoibas tam dirum quotannis tributum 
exigebat. — Gortynia tecta, Cretam : 
Gartyne Cretae metropolis. 
" 76^-79. Namperhibent olim. Sen- 
sns: nam tradunt, olim Athenienses 
crudeli peslilentia pccnas propter cse- 
dem Androgei solvere coactos, juvenes 
elecios et virgines prae csteris forma 
et fetatis flore eminentes, (dapem) lan- 
tyttam sacrura et religiosam epalum Mi- 
notauro dare solitos fuisse (h. e. ex pac- 
to quotannis misisse). — Androgeonee 
cadis: Androgeus, Minois et Pasipbaes 
filius, vir fortissimus, et saspe in pub- 
liois Graeciae ludis victor, ex invidia 
occisus ab Atheniensibos et Megaren- 
sibus.— crudW» pest. coact. tum bello, 
qoo hano ab Atheniensibas illatam in- 
juriam ulturus erat Minos, quamfame 
et pesidentia; responsum autem erat 
Atheniensibus oraculo, eos non pri- 
as, qaam Minoi satisfactura sit, ma- 
lorom finem experturos esse. Mi- 
nos aotem tribulum septem juvenum 
et paellaram qaotanuis postulavit. 
— Electos juvenes et dec. alii eos mis- 
sos esae tradunt facto delectu, alii 



ductis sortibus. Virgil. JEneid. VI. 20. 

tum pendere pamas 

Cecropidas jussi (miserum) septena uuot- 

annis 
Corpora natornm: stat ductis sortibus 

uma, 

Fabalam tirones legant apud Diodor. 
Sicul. IV. c. 60. 61. Apollodor. IJI. 
15. Ovid. Met. VII. 456. et VIII. 153. 
~—Minotauro : notissima est fabula Mi- 
notauri : wtoc iTj^i reivpov w$awvw t ra 
Jt Xw-r* ayJpof. seoundum Apollodor. 
III. 1. 4. cf. Heyne iu not. p. 537. — ca- 
pite bubulo, parte inferiore humana, 
Minotaarura qaoque describit Hygin. 
Fab. XL. — sed nummi Gelensiom et 
Taurominitarum in Sicilia, Neapolita- 
norom et plurium aliorum per Magnam 
Graeciam, eundero corpore taurino et 
corpore humano instruclum e&hibent : 
de qoo inter namtnos et autores dis- 
sensu vid. Voss. ad v. 111. et Wessel- 
ing. ad Diodor. Sicul. IV. 77. n. 32. 
Tom. I. p. 380. qui laudat Spanhem. 
de Us. et Pr. Num. Diss. 5. 

80. Angusta maznia, Athenienses in 
rebus trepidis et angustis versantes, 
ob publicam oalamilatem miseri ac af- 
flkrti. 



CARMEN LXIV. 



167 



Ipse suum Theseus pro caris corpus Athenis 
Projicere optavit potius, quam talia Cretam 
Furiera Gecropiae ne-funera portarentur. 
Atque ita nave levi nltens ac lenibus auris 
Magnanimum ad Minoa venit,.sede$que superbas. 85 
Hunc simul ac cupido conspexit lumine virgo 
Regia, quam suaves exspirans castus odores 
Lectulus in molli coroplexu matris alebat : 
Qualis Eurotae progignunt flumina myrtos, . 
Aurave distinctos educit verna colores : 90 

Non prius ex illo flagrantia declinavit 
Lumina, quam cuncto concepit pectore flammam 

83. Funera necfunera Venet Gryph. Moret.—funera, nefunere Stat. — Munera 
Cecropue seu funera vel eeufunera conjicit N. Heins. in nol. ad Catull,— at sio 
omnis hajas versus perit elegantia. — ne et nec saepe conFandnntur in MSS. : jjd. 
Drackenborch. ad Liv. III. 47. 7. Tom. I. p. 737. et qoos ibi landat. 

89. Myrtus ■ Voss. et alii, recte. veteres enim hujasmodi arbores per u$ uLt 
plorali efferre solebant, nt docet Cerda ad Virgil. Georg. II. 71. 

92. Cuncto: innonnallis toto, qaod si admittimus, ait Heins. in not. ad Catoll., 
versa sabseqaenli totta pro tota legendum erit. 



82. Prqjicere optav. potius : maluit 
conlemta vita se objicere periculo, vi- 
tara saam devovere, tamhv ira^afi&K- 
Xiiv, a<jro0aXXfn> ^vxfit. vid. qaae egregie 
de hac locutione notavit Drackenborch, 
adSil.Ital. X. 42. 

83. Funera ne-funera, ergo viva 
fanera. ne-funera pro nonfunera, ut 
nevolt pro nonvult apud Plaut. Trinum. 
II. 2. 85. — Amarunt imprimis hoe lo- 
qtiendi genos saariter et cum sale sibi 
repagnans Grteei, qui commodius ad 
hanc formam uti poterant rS a, qood 
Grammatici vocant privativum. molU 
exempla condaxit Valp. Sed plenis- 
sime et elegantissime de hao dictione 
egerunt Hemsterhus. ad Lnciah. T. I. 
p. 698. et ibidem Iensius. Bittershus. 
ad Oppian. p. 29 — 32. et qaos laudat 
Alberti ad Hesvch. Tom. I. p.. 275; 
n. 4. 

84. Nave levi nit. ac Un. aur, : niti 
jam estfortfteuem ; proprie enim oaot» 
nitantar remis. lenibus auris, opeetaf- 
flatu secundi venti. 

- 85. Magnanimum : invidiose jaro vo- 
eatMiQoem,.qaem. veraa 75. injustmm. 



vocaverat, magnammvm, h. e. altos 
spiritns trahenlem, insolentias contra 
Athenienses ae efferentem. 

86. Hunc simulac cupid. Theocr. 
Id. III. 42. Sx; thf, $><; ifxarn, Zq | c fa. 
&vv iKKsr fgora. 

87. 88. Quam suav. exsp. cet. or- 
nate et splendide pro Tulgari " qua» in 
sinu et domo matris adhoc delitesce- 
bat innapta et indelibata." cf. gapra 
Carm. LXI. 88. et LXII. 22. Com- 
mode laudat Mitscberlich. in Lect. in 
Cat. p. 87. Hesiod. m E&. 520. 

*H T§ Mfxan gmrSt <f*Xu «r«g£ /uarift 
fxifxm, 
Oivo» sey* slh/ta «-oXup^wrw 'Afeptinic. ; 

Lect. exspir. odores. cf. supra ad Carm. 
VI. 8. — alebat, fovebat, edacabat. 

89. Myrtos. cf. supra ad Carm. XI. 
22. 

90. Educit, educat. cf. supra aa* 
Carm. XIX. 14. — educere pro educare 
sa?pe apud Cic. Or. II. 28. Terent. 
Adelph. III. 5. 49. cf. Burmann. ad 
Sammonic. ▼. 64. et Drackenb. ad Liv. 
I» 4» 7^—distinctos eolores, rarios flores. 



168 



C. VALERII CATULLI 



Funditus, atque imis exarsit tota medullis. 
Heu ! misere exagitans immiti corde furores, 
Sancte puer, curis hominum qui gaudia misces, 95 
Quseque regis Golgos, quaeque Idalium frondosum, 
Qualibus incensam jactastis mente puellam 
Fluctibus, in flavo saepe hospite suspirantem ! 
Quantos illa tulit languenti corde timores ! 
Quantum saepe magis fulgore expalluit auri! 100 

Cum saevum cupiens contra contendere monstrum, 
Aut mortem oppeteret Theseus, aut praemia laudis. 

96. Quique male in qaibusdam veti.—frcnidosam volebat Scalig. sed cnr non sa- 
pra corrigh Carra. XXXVI. 12. sanctum Idalium. 

97. Qualibet MSSC. Statii male! 

; 102. Appeteret ei expetere in quibasdam libris Moret. 



94. Heu! misere exagit. immiti cord. 
furor. trahebam olim hunc versnm ad 
Ariadnen, et immiti eorde explicabam 
immaturo, amore nondam domito et 
subacto; multo enim vchementius 
amat, qoi prima vice amoris vim ex- 
peritor. — Sed multo elegantior omnino 
•t oonoinnior efficitur oratio, si hio ver- 
sas (at vnlt Gurlitt m Observalt. ad b. 
cp. 117. 118.)cum sequenti conjanc- 
tas ad Amorem referlur, qui immiti 
eorde (h. e. ssbvo peotore) hominam 
animos furore exagitare dicitor ; hano 
tamen elegantiorem orationis nexunt 
vix verba juvare et admittere viden- 
tor ; valde enim dubito, an reote ia 
latina lingaa exagitare furores, qaod 
patat Gurlitt, simpliciter pro conci- 
tare, commovere furores dici possit. 
Qoid^ si legamos Heu! misere exa- 
gitans immiti cordafurore. 

95. Sancle puer, ut sancta Venus so- 
pra Carm. XXXVI. S. ub vid. not. — 
curis hominum qui gaudia misces, simil- 
lime infra de Venere, Carm. LXVIIL 
18., Que dukem curis miscet amari- 
tiem. — suaviter in hanc rem Anacreon. 
Od. XLV. 5. 

"Axfta? J' lB**rn Kfaeic 
MtXt ro yXweii XaQova-a' 
'O y *£g «c fcflXnv tfAtoyw. 

Hinc*Ef«? y\vxvm*e?c Posidippo U 



Anal. Vet. Poet. Graeo. Brank. Ep* 
XI. 4. Tom. II. p. 48. — cf. Mosaeas v. 
166. et plara in hanc rem collecta a 
C. Barth. ad Claud. de Noptiis Honor. 
et Mariae v. 70. — adde Dorville ad 
riton. p. 426. edit. Lips. 

96. Qititque regis Golg. cf. supra 
Carm.XXXVI.il. 13. 

98. Fluctibus sc. curarum. cf. ad v. 
63. adde Drachenb. ad Sil. Ital. VIII. 
32. — infiav, sep. hosp. sitspir. OvioNr 
Fast. 1.417. 

Hanc cupit, hanc optat; sola suspirat 
in illa. 

Suspirare de amantibos passim obvium* 
vid. Brouckhus. ad Tibull. I. 7. 41.— 
flavo h. e. polcbro. Flavos enim orines- 
vel maxiine adamabant veleres. vid» 
Salmas. ad Tertoll. de Pall. p. 352.-— 
Brouckhus. ad Tibull. I. 6. 8. et Inter- 
pretes ad Petron. c. CX. — sic £av&it 
apud Graecos. vid. Perizon. ad jElian. 
IX. 9. 

100. Quant. sape mag. fulgore ex« 
pall. infra Carm. LXXXI. 4., Hospee 
inaurata pallidior statua ; ad exemplom 
Greoarum, qui auro colorem pallidom 
•PCpov» X^vf** tribuunt. — vid. Hemster*i 
hus. ad Lucian. Tom. I. p. 503. 4. et 
Burmann. ad Ovid. Met. XI. 145. 
- 102. Mortem oppet. — mortem oppe- 
tere. reote «x usu loqoendi dicitur, non 



CARMEN LXIV. 



16» 



Non ingrata, tamen frustra, munuscula Divis : 
Promitteos, tacito suspendit v.ota labello. 
Nam velut in summo quatientem brachia Tauro 105 
Quercum, aut conigeram sudanti corpore pinujn, 
Indomitus turbo contorquens flamine robur 



104. Turbant et variant libri veteres. alii offerunt succendit, alii sucosdit, unde 
Stal. et Voss. fecernnt tuscepit. nostram lectlonem, qoam ut longe eleganfiorem 
t« suscepit, qaod defendit Mitscherl, prsefero, (yid. not.) taentur edit* Veuet. 
Gryph. Muret. Canlabrig. Vulp. 

106. Congestam tudanti ecrpere ptnum defendit Voisias er libro MediaUoens. 
at congesta pinas sit, densa, compacta, robusta, «ruxya. Statios qooqoe in duobus 
MSS. corporese invenisse affirmat, in nnotamen cortice, et sio est in editt. Venet. 
Gryph. Moret. Graev. Vulp. Bipont. — nutanti vertice Heins. volebat in noL ad 
Catull. et idem fluitunte vertice ad Claadian. p. 932. — Lenzius tentat crinigero 
nutantem.in vertice pinum; in vertice sc. montia. Eqoidem lubenter acqoiesee in 
lectione nostra conigeram sudanti corpore pinum, egregie enim to sudanti oooreoit 
pinui, quae stiliat vel sudat resinam, qoemadmodom nemora thura et balsama sudare 
dicuntur apud Taoit. de Morib. Germ. c. 45. : epithetaphvsica autem vel maximo 
amat Catullus. 



idem pramia ; sed, ot constat, plura 
ssepe verbis addontor nomina, quamvis 
oni lantum accommodari possint. 

103, 104. Non ingrata, tamen frus- 
tra cet. Sensus : tacite optavit csedem 
Minotauri, promittens Diis munuscula, 
grata omnino illis et accepta. Nam 
velut in summo cet. (frustra tamen) 
ipsi tamen nihil profuerunt, immo eam 
reddiderunt miserrimam. — Suspendit, 
multo exquisitius et elegantius quam 
vulgare suscepit (vid. Var. Lect) ; ha- 
bet enim notionem timoris et trepida- 
tionis, qua dissimulare studebat fra* 
ternss caedis votum. — suspendit vota la- 
bello, vix audet verbolam, ne qais forte 
aadiat, de hoo voloprononoiare, nela- 
bellura quidem hoc pronunciando voto 
movet. sio pes suspendi dicitur, quem 
caute et sollicite pooimos, oe ejos 
strepitas aodiator. tuspendere vota taci- 
to labello igitur eleganter et exqoisite 
dicitnr pro vulgari " clam et taeite op- 
tare." — Caeterum inillostraodo veterum 
tacile vota oOncipiendi more copiosus 
est Vulp. adde Brouckhus. ad Tiboll. 
IV. 3. 11. et Burmann. ad Petron. c. 
LXXXV. 

105 — 111. Nam velut in summo cet. 
Nam quemadmodum indomkus venti 
turbo vel ramosam qoercon vel eoni- 



geram et resinosam pinom in alto qoo*> 
dam monte, ri soa ejos truocom oon*- 
pieos, eroit : illa (qoercos vel pioos) 
radicitos exstirpata, procol a loco, ubi 
steterat, prssceps labitur, et omnisy 
qusecunque latios propiusre obviaei 
fiunt, confringit ; ita Theseos vieit «I 
prostravit Minotaorom, froatra in al- 
tum jactantem oorooa. Sic omnia egre* 
gie ooherere puto (vid. Var. Lect.)i 
Pneivit io hac adombraoda imagine, 
qoam saepe deiode seqoioris sotatis 
poelie stodiosissime exoroaroot, Ho- 
meros. cf. IUad. IV. 482. XIII. $B9. 
XVI. 482. cf. Virg. Mn. U. 6*6. et 
plura ibi in hanc rem oollecta looa a 
Cerda. adde imprimis Horat. Od. IV. 
6. 10. ubi cupressus Euro impuUa late 
proeidere dicitur, et quce ibi notavit CL 
Jani,— pro quovis monte celso ornate 
ponitor Taurtis, mongcelsissimnsAsiant 
fere totam mediam percorrens. — ora* 
chia de rarais grundioribus sscpe. cf*. 
Barth. ad Stat. Thcb. I. 361.— mdanti 
corpore pin. vid. Var. Leot. — savum\ 
Miootaoram, de qao cf. ad vers. 79*-* 
secvus absolate ; ul ferus de leooe soprit 
Carm. LXIII. 85. obi cf. oot. — vanis 
ventis doctius pro " ad vel eontra ven- 
tos ▼8008." venti vani sont inanes, va* 
coi, qoos frostr* tcto invadtmos. 

Z 



I7fi 



C. VALERII CATULLI 



Atque lwec efttremis moestam dixisse querelis, 
Frigidulos udo eingultus ore cientem : — 
Siccine me patriis avectam, perfide, aboris, 
Perfide, deserto liquisti in littore, Theseu ? 
Siccinediscedens, neglecto numine Divfim, 
Immemor ab ! devota domum perjuria portas ? 
Nullane res potuit crudelis flectere mentis 
Consilium ? tibi nulla fuit clementia presto, 
Immhe ut nostri vellet mitescere pectus ? 
At non hasq.quondam nobis promissa dedisti 
Voce : mihi non hoc miserae sperare jubebas : 
Sed connubia laeta, sed optatos hymeneeos : 
Qiub cuncta aerii discerpunt irrita venti. 



130 



135 



140 



132. Patriis ab aris Vossio et aliis magis arridet, aocedente qooqae Burmanno 
ad Oyid. Melam. XIV. 476. nec insolens est librariorum error in commiscendis 
liis doabos vocibus. vid. Drackenborch. ad Sil. Ital. XIII. 81. magis tamen mihi 
placet oris. 

134. Neglecto nomine in aliis, male ! gravius enim jam est numine. librariorom 
negUgentiam in describendis his yooibos notavit Heins. ad Ovid. Her. II. 39. et 
Drnckenborch. &d Sil. Ital.XVI. 655. 

138. Mitescere male qnidam motaront in miserescere, elegauter enim respondet 
roci immite. — pro nostri finxit Scaliger monstri, refntante Vossio. 

%$9. Frigere in versu seqoenti voce videbatnr Mitscherlichio, nnde hnnc et 
seqnentem versum scribendom pbtat : At non hac qnondam hlanda promissa 
dedfsti Voce mihi, non hocmiseram sperare jubebas. et sic est in edit. Partbenii, 
Gryph. Muret 



130 — 31« Atque h*c extrem. oet. 
Hnc respexit Hboll. III. 6. 89. 

Gnosia, Thete* quondam perjuria lin~ 

Fleviai ignoto sola relicta matrk 
Sic cecinit pro te doctus, Minoi, Ca- 
tullus, 
Jngrati referens impiafacta viri. 

■ 134. Neglecto numine div&m, nihil 
enrans perfidi» vindioes deos, ooav 
temta deorom potestate et jostitfa* 

135« Devoia perjur. exsecranda, a- 
bominanda. 6naviter aotem portare oV 
mum perjuria pro M perfido animo re- 
dire." 

137. Vrasto fiiit, adfoit animo too, 
soocorrit. clementia sensos homanitatis. 

138. Ut vellet mitescere pro " nt rat- 
tesceret." rd velk abondat patffim. tid. 



Burmannus ad Petron. c. LXX. et 
ad Phsedr. I. 29, 6,— Sio »Six«y «pod 
Gneoos. rid. Gatadcer. ad Antonin. p. 
293. et Advers* Miscell.I. 3. p. 43. — 
ad nostri soppletVossios ergovel gra- 
tta : malim immite pectus nostri b. e. 
erga nos. 

140. Voce blandiendo,' com adhoc 
in amplexibuB meis esses, coram. — 
sperare, timere. Sio passim in malam 
partem occnrrit sperare; vid. Ernesti 
in Clav. Cie. — eodem modoapod Gra> 
om usn renire solet iAw^itr. vid. inpri- 
mis Wesseling. ttd Diodor. 8ieol. XIII. 
43. b. 49. Tom. I. p. 574. 

141. Sedconnub. Uet. cet. Imitatos 
esl Virg. JBneid. IV. 316. 

142. Qua cunet. aerii oet. Theocrit. 
Idjll. XXII. 167. 



CARSTEN LXIV. 



173 



Jam jam nulla viro juranti femina credat, 
Nulla viri speret sermones esse fideles : 
Qui, dum aliquid cupiens animus prsegestit apisci, 145 
Nil metuunt jurare, nihil promittere parcunt: 
Sed simulac cupidae mentis satiata libido est, 
Dicta nihil «letuere, nihil perjuria curant. 
Certe ego te in medio versantem turbine leti 
Eripui, et potius germanum amittere crevi, 150 

Quam tibi fallaci supremo in tempore deessem. 
Pro quo dilaceranda feris dabor, alitibusque 
Praeda, neque injecta tumulabor mortua terra. 
Quaenam te genuit sola sub rupe leaena ? 



143. Tumjam Yenel.—nuncjam Maret. Grvph. 
145* Qui dum male in qaibosdam. 



inoin i^ota ? £>ifxoio. 
Stat. AcbiU. II. 286. 

Irrita ventosa rapiefiant verba procella. 

multa in bano sententiam collegit ex- 
empla Cerda ad Virg. jEneid. IX. 315. 

143. Jam jam nuUa viro cet. notas 
muliercalaram qaerelaB ! Terent. Andr. 
III. 1. 1. 2. Ita pol quidem res e$t, ut 
dixti, Lesbia : Fideiem haudferme mu- 
lieri mvenias virum. sed pariter a viria 
mulierura aooosari solet levitas : cf. in- 
fra Garm. LXX. 3. 4. et liboJI. III. 
4. 61. — Caeterom digna est, qu« oara 
hoo loco oomparetar mellitissima EJe- 
gia Lotichii lib. V. 19. abi miseratio-- 
nem movent moliissimae, qaas fundit 
puella ab amatore derelicta, querelae. 

145. Apitci proba et anliqna vox. 
Cic. Epist ad Dit. IV. 5. of. Gifan. 
Collectan. ad Lucret. s. r. mpitci, et 
qoos laodat Cort, ad Piin. Epist. IV. 8. 

146* Nilmetwtntjur. nikil promitt. 
parc. ; leves in obtestationibos, et fa- 
ciles in promissionibas. 

148. Dieta nihil metuere grsce pro 
metuere selent, ut sapra Cam. L£1I. 
42. optavere et v. 53. accoluere. 



149. In medio turbine leti exqoisiU 
pro " in rammo vitse pericolo," at ▼. 
151. supremo in tempore. 

150. Germanum, fratrem Minotaa- 
ram. crevi, decrevi, jadicavi. 

152. Dilaceranda ferit dahor cet. 
qaod atrocissimam visam est veterj- 
bas, at vel ex primis Iliados versiba* 
nolam. cf. Virgil. JEneid. IX. 485. et 
ibi Interpretes. 

153. Jnjecta terra 0t WT ?) •* notissi- 
ma veterom saperstitipne, qua atnne» 
inhumali oorporis non posse qaieti da« 
ri, sed centum annos oiroa Stygena vel 
oirca corpos errare putabantar, Ad 
jasta aatem inhamato oorppri solvanda 
vel particala injectss terrse aut pol- 
▼eris soffioiebat. of. Hor. Od. I. gjQL 
23. Virg. Ma. VI. 365. adde Rittert- 
hus, ad Oppian. Halieut. II. 635. yw 
vel kow IvafAArao&ai dioebantGisepi : 
vid. DorvilU ad Chariton. p. 4A%> t$. 
edit. Lips. 

154—56. Quemam t$ genuit eet 
Loeas sequens in describendo daro et 
ferrei pectoris homine saepe a poeti* 
iisdem fere imaginibos adumbratus eat. 
Sic Tibull. III. 4. 85—93. ubi copia 
niminm tritorom phantasmaiom in hao 
re fastidiampieneGreat,jadioaote Hey~, 



174 



C. VALBRII CATULLI 



Quod mare conceptum spumantibus exspuit undts? 155 
Quae Syrtis, quae Scylla vorax, quae vasta Charybdis, 
Talia qui reddis pro dulci prsemia vita? 
Si tibi non cordi fuerant connubia nostra, . 
Saeva quod Jiorrebas prisci praecepta parentis; 
Attamen in vestras potuisti ducere sedes, 160 

Quae tibi jucundo famularer serva labore, . 
Candida permulcens liquidis vestigia lymphis, 
Purpureave tuum consternens veste cubile. . 
Sed qutd ego ignaris nequidquam conqueror auris, 

156. Scylta rapax Voss. 

159. Savaque abhorrebas Venet. 

164. Conquerar in dnobns MSSC. Statii. 



nio. Sic Dido apnd Virgil. IV. 365. 
et apnd Ovid. Heroid. VII. 37—40. 
ef. Met. VIII. 130. sqq. — leama: cf. 
snpra Carni. LX. 1. Theocrit. IdjlU 
XXIII. 19. xaxag £vafyt{A.fxa Xsa/mf.— 
Qnod mare eoneept. yXavxb )i cs rUrt^ 
SaXarr*. Iliad. X VI. 34. 

1577 Prd dutci tiita, h. e. pro cara 
tibi servata vila. cf. v. 148. et 151. 
dttlei eleganter pro tua. Lenzius de 
Veneris gaudiis aceipit. 

159. Prisci parentis, h.e. severi,mo-: 
rosi ; eodem sensn priscus Cato voca- 
tnr Horatio Od. III. 21. 11. Hinc 
recte defendit prisca mpereilia (h. e. 
nkWaeta,severa, tristia) Burmannus ad 
Virgil. Cop. f. 34. — rid. omnino B«r- 
memnum Sec. ad Anthol. T. I. p. 717. 

161.* Jucundo labore: quippe qu® 
magnaro ex boc labore voluptatem per- 
ceptura erat ; suaviter et molliler ! • 

16f. Candida vestigia, palchros pe- 
des. vestigia pro pedibus passim. infr. 
Carm. LXVI. 69. Horat. Sat. II. 6. 
102. — vide, si tanti sit, Virum Doctum* 
in Obserrvi Miscell. Dorvill. Tom. I. 
p. %B.-^permutcens exqaisite pro ab- 
Inem, l petfricans. Eodem verbo de 
abluendis pedibus usns est Pacuvius 
apod Gell; Noct. Att. II. 26.— Ritum, 
ex qao virorara pedes lavare solebant 
malieres, tangitet illnstrat Aristoph. 



Vesp. v. 607. cf. Schrader. ad Mnsaeum 
c. 8. p. 185. 

163. Constemens veste cubil.: Len- 
xius in Spicileg. Observv. scribit ad 
me: — " Potest CatnlluS videri expres- 
sisse Homernm Iliad. III. 411. Odjss. 
III. 403. et VII. 347. ubi voprvvtn Xl- 
£0?, qnod de mancipiis aeque ac uxori- 
bns dicitnr, est lecti participem esse, 
awtwaf&ai t \lh nt easta poellarem recte 
et panlo obsourras eloqaatur, adeoque 
cubile constemere veste honesta ratione 
dictrim sit pro /ufx&wu Iv <$>i\othti, va«< 
leatque idem h. I. qnod de 11. I. 31. • 
Enstothins dicit, poetam ibi trtfxvS»; 1o- 
ctitum esse.' 1 — Sed, quominns a pro-. 
prietate significationis recedamns, pri- 
mnm ipsa Ariadnes oratio prohibet, 
qna in vers. antecedentt. lnbenter ser- 
vilia oflicia se obituram esse ait, modo 
in eadem oum Tbeiseo domo versari sibi» 
liceat; deinde, si notionem illam in 
nonnnllis locis oum hac locntione apud 
Homernm conjnnctam ad h. 1. trans- 
ferimus, omnis profeclo loci nostri gra- 
▼itas perit, et commiseratio, quam in 
animis lectornm Ariadne excitaverat, 
bao importnna libidinis cogitatione sub- 
jecta'psene abstergitur. 

164. Ign/iris aurU, sensu carenlibns, 
ut explicmntor versu sequenti, . 



CARMEN LXIV. 



175 



Externata malo ? quee nollis sensibus auctae 165 

Nec missa8 audire queunt, nec reddere voces. . 

Ille autem prope jam mediis versatur in undis, 

Nec quisquam apparet vacua mortalis in alga. 

Sic nimis insultans extremo tempore saeva 

Fors etiam nostris invidit questibus aures. 170 

Juppiter omnipotens, utinam ne tempore primo 

Gnosia Cecroptae tetigissent lttora puppes; 

Indomito nec dira ferens stipendia tauro 

Perfidus in Cretam religasset navita funem : 

Nec malus hic, celans dulci crudelia forma '■> 175 

Consilia, in nostris requiesset sedibus hospes ! 

Nam quo me referam ? quali spe. perdita nitar ? 

Idomeniosne petam montes ? at gurgite lato 



- 165. Extenuata tnalo Venet. Stat. eadem varietas v. 71. 

168. In acta Nio. Heins. in not. ad Catall. at v. 60. 

176. Comilium nostris qu&sisset sedibus hospes Venet. Stat. Corrad. 

178. Idmoneosne vel Idmeneosne vetusta lectio in libr. MSSC. Statli, Scalig. et 
Vossii; unde Statias Immanesne ; Scalig. Isthmon, eosne ; Vossius Idomeniosne, «ui 
qaidem Vossianae lectioni, probatae fere omnibus, qui post Vossiom in interpre- 
lando Catullo versali sunt, suffragantur, ut leatatur Vulpius, duo scripti codices 
chartacei Saibantiu;n Veronae, in&pecti a Paulo Galeardo. — alii Idteosne vel Itfhmo- 



165. Aucta, praeditae ut infra v. 324. 
magnis virtutibus augens. cf. D. Heins. 
ad Sil. Itai. XI. 393. ubi r» augere 
cum Grfecorum ai£ttv coraparavit, et 
totom locam in graecos versos trans- 
tulit. 

170. Fors etiam nostr. invid. : nihil 
©ntm tristiu* atqoe atrooios, quam ne- 
minem habere, coi aniroi dolorero ape- 
rias, cura unicum fere miseris in allo- 
quio alterios restet soiatioiu. 

• 172. Tetigiss. iittora pupp.: Imita- 
tos est Maro Mn. IV. 657, 58. 

Felix, heu nimium felix, » littom tan- 

tum 
Nunquam Dardanut tetigissent nostra 

carina ! 

• 173. Stipendia. — stipendiom ssspe 
notat mercedem vel oertom vectigal 
popolorum beilo viotorum ; qood pul- 
chre inde translalom h. 1. dieitor de 
tributo puerorom et virginum Atheni- 



ensium, pro Androgeo interfecto qunt- 
annis Cretam mittendo. 
• 175. Dulci forma, blanda simula- 
tione, callide etastole. 

176. In nostris requiesset sedibus hos- 
pes pro volgari " benigne in donro 
nostra acoeptus foisset hospitio." rttfuf- 
escere de hospitibns, utGraecorum fc&u. 
Hom. Odjss. XVIII. £23. qoem lo- 
ootn jam laodavit Lenziusin not. ad h. f. 
' 177. Nam quo me referam. Vossins 
commode laodat Eurip. Med. 502« 

Nuv vot rfampuu ; «rort p* vfic «MTyoc 

iofxwt, 
*Ovq a-cii vt&ouca xa\ warfa» afyjt&fjun ; . 

Alias ejosmodi hominom i« extrenit 
nialis desperantiom exelamationes ool- 
legit Burmannus Sec. ad Lotich. Eleg. 
II. 4. 535,36. 

178. ldomeniosnepet. mont. rVossios, 
qoi egregie honc locom restitoit, mon- 
tes Idomenios ab . oppido Idomene Ha 



196 



C. VALERII CATULLI 



Discernens ponti truculentum dividit aequor. 

An patris auxilium sperem, quemne ipsa reliqui, 180 

Respersum juvenem fraterna caede secuta ? 

Conjugis an fido consoler memet amore, 

Quine fugit lentos incurvans gurgite remos ? 

Praeterea litus, nullo sola insula tecto : 

Nec patet egressus, pelagi cingentibus undis. 185 

Nulla fug« ratio, nulla spe»: omqia mut?, 

Omnia sunt deserta : ostentant omnia letum. 

Non tamen ante mihi languescent lumina morte, 

Nec prius a fesso secedent corpore sensus, 

neosne^nd not — ah! gurgke lato Discernens ponti truculentum ubi dividit aquor. 
Vulp. « alii. 

179. Pontum Venet. Gryph. Stat. pro quo reposuit ponti Vossios ex velasto 
libro Mediolanensi, reote. — patriam Morel. et alii. — SUtias totam versum refingit 
sic : — a gurgite vasto Discurrens penitus truculentum ubi olauditur aquor, 

184. Vossios legi jabet Praterea nullo (littus solum) insula tecto. — Praterea 
nullo litus, sola insula, tecto in plerisqae. nos dedimus jam in edit. Gotting. reoep- 
tam lectionem Corradini, egregie facilitate soa se commendantem. 

186. Nulla est spes unus liber MS. apud Statium, sed metram sine est bene 
constat. vid. Vulp. 



vocari dooet. Foerunt aotem Idome- 
fuedas : ana qnidem Ambraciae proxi- 
ma, sita in duobos excelsis collibns: 
altera prope fines Thraciae, posita in 
montibus Bottiseis» condita ab Idome- 
neo, Cretensium dooe, quo tempore 
ille in Macedoniam classe profectus 
est. — Neque tamen opus est, eodem 
monente Vossio, ut eam montium seu 
collium in hoc looo partem intelliga- 
mus, ubi sita fuit Idomene, sed cum 
tota ora maritiuia Macedoniae una cum 
regione Chalcidica in datione Idomenei 
et Cretensium esset, cogitare possu- 
mus de ezcelsis litoris Macedonici ju- 
gis, pnesertim de Atho, monte adeo 
vasto, ut non tantum toto mari iEgeo 
sed etiam ex litore Asiatico conspict 
posset. — In pauca contuli, quae docte 
et copiose ad hunc locum disputat 
Vossius. — Csterum ro Idomenios lege 
ut tetrasyllabnm. 

179. Discernens dividit, me discer- 
nit et intercludit, qoominus illos adire 
quearo. — ponti aquor plenior dictio ut 
solum terra. «wrov mbw comparat Val- 
ksnarius ad Euripid. Phceniss. 216. 



p. 81. — JEquor pouti autem, ut observat 
Vossius, accipiendum de ea maris JE- 
gei parte, quae interjaoet Macedoniam 
et Diam insulam, nbi versabatur Ari- 
adne. 

180. Quemne : particula ne post an 
arofiXxu ot vers. 83. 

183. Lentos incurvans gurg. rem, 
lenti remi sunt flexibiles, qui facile ia 
aqua lentantur i. e. curvantur. Sic na- 
tanti Leandro Ovid. tribnit (Heroid. 
XVIII. 58.) brachia lenta : cf. Seneo. 
Hippolyt v. 306. 

184. Solainsula, deserta ; ut sola rti- 
pes v. 154, et sola arena, v. 57. — mnlta 
in re nota exempla coacervarunt Cort, 
ad Sallust. Jugurth. 103. p. 885. Bur* 
mannus ad Ovid. Heroid. X. 129. 
Drachenborch, ad Sil. Ital. III. 423. 
et quos bene multos in hano rem ibi 
laodat. 

187. Ostentant omnia letum: Virgil. 
iSBneid. I. 91. Pr&sentemque viris in- 
tentant omnia mortem. 

189. A fesso, viribus exhausto et 
confeoto. 



CARMEN LXIV. 



177 



Quam justam a Divis exposcam prodita multam, 190 

Coelestumque fidem postrema comprecer hora. 

Quare facta virfim multantes vindice poena, 

Eumenides, quibus anguineo redimita capillo 

Frons exspirantes praeportat pectoris iras, 

Huc huc adventate, meas audite querelas, 195 

Quas ego, vae miserae! extremis proferre medullis 

Cogor inops, ardens, amenti caeca furore. 

Quae quoniam vere nascuntur pectore ab imo, 

Vos nolite pati nostrum vanescere luctum : 

Sed quali solam Theseus me mente reliquit, S00 

Tali mente, Deae, funestet seque suosque.— 

Has postquam moesto profudit pectore voces, 

Supplicium saevis exposcens anxia factis ; 

^nnuit invicto coelestum numine rector, 

193. Anguino non anguineo secondam libros meliores legendam esse pneeipift 
Vossias. 

194. Postportat pro pr&portat ex libro Mediolanensi prodoeit et defendit Vos- 
sios. " Ut enim, inqoit ille, postponere, postcidere, et postputare, ita qaoqne. 
postportare recte dici polest. Angninum enim Furiaram capillitiam a fronte qoi-. 
dera germinare incipit, sed lamen diyae istae credebantar capillos saos xaravamfijy 
sea postergare :" nimis docte ! 

196. /iuas egonunc misera Venet. Grjph. Muret. — Quas ego v<e ! misera in qui- 
busdara. — extremis ut locolionem duriorem et insolentiorem damnat Vulpius, pro 
qua substitoere tentat ex imis ; sed hanc Vulpii lectionem ob ingratam ejasdqm 
locotionis repetitionem ▼. 198. majori fortasse jare damnet alias. 

198. Verce Valp. et alii. 

204. Invito numine indaobas MSS. Statii et libris melioribus Vossii. Expr**» 



. 190. Prodita, ab amatore derelicta 
et destitata. cf. sapra ad Carmen 
XXX. 3. 

192. Facta, scelera, perfidiam; /acta 
passim in pejorem partem. 0?id. Trist. 
II. 131. 

193.. Eumenides. Sie fere Senec. 
Med. ▼. 13. 

Adeste, adeste seekris ultriees de<e, 
Crinem solutis squallidte serpentibus cet. 

et Herc. Far. v. 85. 

Adsint ab imo Tartarifundo excite 
Eumenides: ignem.flamme& spargant 

conuz : 
Viperta sgiue verbera incutiant msrnus. 



196. Extremis medullis, h. e. intimis. 
Ovid. Her. IV. 70. 

Acer in extremis ossibus hasit amor. 

Frastra igilor hano leotionem sollioiUt 
Vulp. vid. Var. Lect. 

197. Inops, consilii egens, ssger. 
animi. cf. Burmann. ad Val. Flacc. III. 
609. — ardent, sestoans et pertarbata. cf. 
Cort. ad Sallast. Catilin. 5. §. 4. p. 3». 

199. Vanescere luctum, inritam ••#• 

et impanitam manere. 

201. Tali, immemori et obliviosa, 
204. Invicto epitbeton ad potestatem 

et sammnm Jovis imperiam spectans. 

Sio Japiter invictus rocatur apud Hor. 

Od. 111. 27. 73. nbi etiam in nonnullis 

2A 



/ 



178 C. VALERII CATULLI 

Quo tunc et tellus, atque horrida contremuerunt 205 
JEquora, concussitque micantia sidera mundus. 
Ipse autem caeca mentem caligine Tbeseus 
Consitus, oblito dimisit pectore cuncta, 
Quae mandata prius constanti mente tenebat: 
Dulcia nec moesto sustollens signa parenti, 910 

Sospitem, et ereptum se ostendit visere portum. 
Namque ferunt, olim classi cum mo&nia Divae 
Linquentem gnatum ventis concrederet JEgeus, 

sura autem patant illud Homericom ixuv asxovrty* SvfxS : sed nostra lectio invicto, 
o«ni egregie designandae Jovis majestati, quae in versibus seqoentibus describitur, 
acoomraodata sit, longe alteri praeferenda videtur. vid. not. Saepius aatem in 
ftoribendis voeibus invitus et invictus aberrarunt librarii, ut observant Burmannus 
ad Rotii. Itin. v. 64. et Drackenborch. ad Liv. Tom. I. p. 330. et quos ille laadat 
ad Sil. Ital. IV. 679. 

205. Quomodo tunc Voss. ex vett. libr. anoloritate. 

206. Concussusque Vossii libri veteres. 

207. Mentis Venet. Gryph. Maret.Stat — tnente in MSSC. Statii, qui recte jam 
mentem rescribendom censait. 

208. Demisitmsle in quibusdam, quod servavit edit. Bipont. sexcenlies autem 
de et di in verbis compositis permixta sunt, vid. iuprimis Drackenborch. ad Liv. 
VII. 23. $. 6. Tom. II. p. 559. 

211 . In libris MSS. legebatur sospitem erectum, unde Vossias ingeniose refinxit 
Sospitem Ereehteum ; intelligit nempe per portum Erechteum, cam Thesei terapo- 
ribas portas Piraeus nondum hoc nomine insignitas fuerit, litas Athenarura, ab 
aatiqoissrmo rege Ereohteo sic appellatom. — Heinsius in not. ad Catall. Sospitem 
Erechteos se ostendit visereportus. sed malto accommodatior est nostra leclio. 

212. Olim casta cum mosnia Dive ex libro scripto legi jubet Heins. in not. ad 
Catull. sed idem jam Pontano iu mentem venerat : vel Act<z<z olim % 

213. Linqueret et gnatum Gryph. Stat. male! 

editt. perperam invitus legitur (vid. Obsarvatt. Lib. I. c. 9. — Eodemmodo 

Var. Lect.) et Ovid. Fast. IV. 650. xoV/uoc apud Graecos : vid. Wesseling. 

Dii in universum ovmojtou vid. Klotz ad Diod. Sicnl. Tom. I. p. 225. 
ad Tvrtaeum p. 34. 208. Consitus pro obsitus ; ut passim 

205. Quo tunc et tellus. notissimas confusus t contectus t prooffusus t obtectus; 
est locas Homericus Iliad. I. 528. et malta alia. obsitus aatem pro •'• ob- 
seqq. *H, tud nvarinriv W tyeva-t vtvo-t scuratus, obumbratus;" utapudLucan. 
KpoWflW—/ttlyav ? iXsXtfiv "OXv/ttwrov.— Phars. V. 627. latet obsitus aer Inferme 
Quam sablimiorem Jovis iraaginem cu- pallore domus. — ObUto dimisit pectore 
pide arripueruntsequiorisaetatis poetae eleganter pro vulgari oblitus est. 
Virg. jEn. IX. 106. X. 115. Ovid. 210. Dulcia signa t candida vela (v. 
Met. 1. 179.— fasius de sablimitale hu- 235.) ; qute ut anxie expectanti patri 
jos imaginis disputat KUftzms in Epist. dalce statira e longinquo feiicis expedi- 
Hom. p. 87. tionis signom praeberent, expandere in 

206. Mundus pro coclo ; exempla ' navi debuerat Theseus ex oomposito. 
queedam suppeditat Valp. sed plena 211. Ereptum vitae periculo, turbine 
manu Drackenborch. ad Sil. Ital. XII. leti. 

336. Castal. ad Rutil. Itiner. 1. 117. 212. Classi pro navi utv. 53. 

Interpretes ad Val. Flacc. I. $63. 213. Ventis concrederet, ventorura 

Barth. ad Claud. p. 1190. Gronov. beuignitati commilteret. ventis credere 



CARMEN LXIV. 



179 



Talia complexum juveni manda,ta dedisse :— 
Gnate, mihi longa jucundior unice vita, 215 

Gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus, 
Reddite in extreroae nuper mihi fine senectae, 
Quandoquidem fortuna mea, ac tua fervida virtus 
Eripit invito mihi te, quoi languida nondum 
Lumina sunt gnati cara saturata figura : 220 

Non ego te gaudens laetanti pectore mittam, 
Nec te ferre sinam Fortunae signa secundae : 
Sed primum multas expromam mente querelas, 
Canitiem terra, atque infuso pulvere foedans : 
Inde infecta vago suspendam lintea malo, 225 

Nostros utluctus, nostraeque incendia mentis, 
Carbasus obscura dicat ferrugine Hibera. 

221. Latanti corporem nno Statii ex librarii culpa ; nani in multis aliis loois 
corpus pro pectus substitait librarioram ignorantia. vid. Drachenborch. adLiv* VI. 
33. 7. Tom. II. p. 363. 

223. Mutas querelas lepide tentat Heins. in not. ad Catull. 

227. Dicet in doobas MSS. et decet in uno MSG. Statii, unde ille ex priori 
feciebat dictet et ex posteriori deceat. Sed Vossius inde procadit obscurata dicet 
pro indicet, ad quara significationem adstruendam laodat sopra Carm. LV. 29. 



sarpe de navigalione. cf. Tibull. I. 7. 
20. Horat. Od. I. 3. 2. — et sic passim 
credere de rebus, quarum eventas ab 
arbitrio et benignitate ejus, cui res 
credimus, pendet. Hinc credere, Jides, 
debere, etalia, ad arationem transferun- 
tur. vid. Heyne ad Tibull. II. 6. 21. 

215. Unice, dilectissime : cf. de usu 
hajus voois sapra ad Carm. XIX. 12. 
Nam pneter Theseum ex iEtbra, Pit- 
thei filia, iEgeas ex Medea Medum 
susceperat. 

217. Reddite in extrem. cet. : quem 
noper demotn senex rece*pi, educatum 
nimirum apudPittheum, et jam multis 
editis praeclaris facinoribus nobilem.— 
Alii expressum putant Homericum rv- 
Xvytrov, ged nostra explicalio confirma- 
tur sequentibus cui languida nondum 
Lumina sunt gnati cara saturatajigura : 
dessen mattes Auge sich an der aus- 
a&eichnenden und einnehmenden Bil- 
dung seiues Sohnes noch nicht hat satt 
sehen kbnnen. 



221. Gaudenshetantianimo; eandem 
notionem bis exprimit, quod egregie 
verbosiorem loquendi morem tam senis 
in universum, qaam patris ultima man- 
data discedenti filio dantis pingit. 

224. Canitiem terra, atque infus. 
pulver.f&d. pervulgatos in luctu ritds, 
Homer. Iliad. XVIII. 23. seqq.XXIV. 
315. Virgil. iEneid. X. 844. et XII. 
611. vid. inprimis in hanc rem Nicolai 
Tractatus de Gracorura luctu. c. XI. 
p. 140. 

225. Infecta, tincta. vago malo, huc 
illuc ventorum impetn se vertenti: nisi 
quis vagum malum ut navem vagam h. 
e. in mari circumerrantem explioare 
malit. 

226. Nostreque incendia ment. t sub- 
limius pro " gravissimis caris incen- 
sum, craciatam et pertarbalam ani- 
mum nostrom." 

227. Male mlerpreles Hibera jungunt 
cum ferrugine ; junge potius Curbasus 
Hibera, h. e. Hispanica vel ex melioris 



180 



C. VALERII CATULLI 



Quod tibi si sancti concesserit incola Itoni, 
(Quae nostrum genus, ac sedes defendere fretis 
Annuit,) ut tauri respergas sanguine dextram : 230 
Tum vero facito, ut memori tibi condita corde 
Haec vigeant mandata; nec ulla obliteret aetas : 
Ut, simulac nostros invisent lumina colles, 
Funestam antennae deponant undique vestem, 
Candidaque intorti sustollant vela rudentes, 235 

Lucida qua splendent surnr&i carchesia maii; 

Quosjunctos Camerimiki dicares; sed ibi neutiqoam hao nolione dicare posilmn est. 
cf. ibi notam. Vossiam nec hic deserit ejus fidas Achates Vnlpins. 

228. Sitanti concesserit in unoStat. — concedens pro concesserit in edit. Silvii 
et in margine edit. Gryph. — Ithyni vel Ithoni in MSS. Statii. 

229. 30. Qtuz nostrum genus has sedes defendere freti, Annuit ut tauri re- 
spergas sanguine dextram, in daobus MSS. Statii. — prnfreti optime rescripserunt 

fretis Statius et Scaliger. Sed Vossius antiquius quid subodorans, ut vers. 211. 
fecit inde Erechtea; quod arababus arripuit Vulpius. — in editt. Venet. Gryph. 
Muret. et aJiis legitur, defendere sueta vel sueta est ; unde Nic. Heins. in not. ad 
Catull. defendere avitas. — pro^reti* tentabat Mitscherlich (in Epist. Crilic. in Apol- 
lodor. p. 47. 48.) creti h. e. filii ; sed valde dubito, an cretus sine reginiine signifi- 
oare poa&hjilium. milii ipsi olim in mentem veniebat defendere adorsis; se&Jretis 
doctius, gravius, et magis poeticum est; posui autem verba Qiue usque ad annuit, 
ut facilios orationis nexus animadvertatur, in parenthesi. 

253. Simul hac in uno et simul hic in duobus MSSC. Statii, qaod posterius 
ille probat. — nostros tua visent lintea colles conjecit Heinsius in not. ad Catallum. 

236. Exsulat hic versus ib omnihus libris MSS. et edilt. vett. Citatur ille a 
Nonio ; et oum Muretus in antiquis libris post antecedentem versum tantuin in illis 
spatii superesse animadverteret, quantum satis esset uni versui scribendo, jure post- 
liminii hunc versum revocandum et in hoc loco poneudum censuit. — Mihi videtur 



\ 



notffi lino confecta. Ex Hispania enim, 
ubi optimus lini proventus fuit, optimi 
fanes vel vela afferebantur. Hinc sa- 
pra Sudaria S&taba ex Hiberis ; et apud 
Hor. Epod. lV.3./un« Hiberici. — cf. 
Plin. Hist. Nat. XIX. I. s. 2. T. II. 
p. 155. edit. Harduin. — ohscura ferru" 
gine, oolore nigricante. obscuram ferru- 
ginem dixit quoque Virgil. Georg. I. 
467. — attam Ovid. Metamorph. XV. 
789.— piwam Tibull. 1.4. 43. Copiose 
ad huno locum colorem ferrugineum 
(Grseis xvavior, <paiov, vaytvov, wfoiov, 
«nXXoy, «vXt^ov seu irnkihfo) exsequitur 
Vossius. — dicat, prsdicet et palam fa- 
ciaL 

228 — 31. Quod tibi si sanct. cet. 
Sensus : Si sancti Itoni incola, h. e. 
Minerva (quae favere et annnere solet 
fidenti animo gentem nostram et urbem 



defendere aggredientibus)hoctibi con- 
cesserit, ut sanguine tauri dexlram re- 
speTgas (ornate pro vulgari, ut Mino- 
taurum occidas) tum faoito cet. — Ito- 
nus sive Itone oppidum Thessalise, ubi 
nobilissimum Minervse templum ex- 
structum fuit, unde MinervaB cultnm 
ad Alhenienses transiisse tradunt. vid. 
Voss. — Lenzius in Spicileg. Observv. 
similem huio loco orationis formam 
animadvertit apud Homer. Iliad. V. 
259. seqq. 

231. Tibi condita vigcant memor. 
cord. exquisite pro condas animo. 

234. Funest.vest., velum ferrugineum. 

236. Carchesia mali, pars mali ex- 
trema, sive foramina, quae in mali ex- 
tremitate funes reoipiunt. (t<* eixpa rZf 
lo-roh Hesych.) vid. inprimis Scheffcrus 
de Milit. Naval. II. 5. p. 144.— di- 



CARMEN LXIV. 



181 



Quamprimum cernens ut laeta gaudia mente 

Agnoscara, cum te reducem aetas prospera sistet. — : 

Haec mandata prius constanti mente tenentem 

Thesea, ceu pulsse ventorum flamine nubes 240 

Aerium nivei montis, liquere, cacumen. 

At pater, ut summa prospectum ex arce petebat, 

Anxia in assiduos absumens lumina fletus, 

Cum primum inflati conspexit lintea veli, 

Praecipitem sese scopulorum e vertice jecit, 845 

Amissum credens immiti Thesea fato. 

Sic funesta domus ingressus tecta paterna 

Morte ferox Theseus, qualem Minoidi luctum 

ObtuJerat mente immemori, talem ipse recepit. 

Quae tum prospectans cedentem moesta carinam, 250 

additamentum goioli cujnsdam, qai locuin, ubi candida vela suspensa fuerint, 
disertius describere vellet. 

238. Sors prospera Gryph. Maret. Grsev. 
. 243* Contollens in libris qaibusdam vett. : unde antiquam lectionein Mitscherl. 
(in Lect. in Catull. p. 109.) suspicatur faisse hanc, Anxia in assiduos contollens 
tumina fluctus: sed sic pro assiduos, quod parum qaadrat. mallem adversos; 
lubeuter autem acqniesco in nostra lectione. 

244. Infecti placet Vulpio. 

218. Pro Minoidi codex Dorvillii habet Minoida, unde malit quali Minoida 
luctu; ad Chariton. p. 598. edit. Lips. 

250. Qiue tamen adspectans in libris quibosdam veteribus. qaod tenuere ple- . 
raeque editt. recentiores ; sed magis mihi placet Qua: tum prospectans in editt. 
Gryph.Muret. et aliis. quod revocandum putavi. vid. not. — pro mxsta Vossius ex 
libris vett. profert cuncta. idem defendit lectionem Qua tamen addita explicalione 
" Licet procul abesset Theseus. utpote jam ad saos reversas, illa nihilominaa.ia 
iram e( rabiem verso amore tota in eo erat. at maria prospectaret et dirat impre- 
caretur Theseo." 



cunlur lucida splendere hau d dubie 
ferro vel metallo, qaibus obdacta et 
praeinunita fuerunt. 

238. Cum te reducem aX. prosp. sist. 
cum felix ille dies. felix illad temporis 
panctum te reducem dabit. 

240. Thesea liquerant cea linquunt 
cet. : mandata patris, cea nabes venti. 
flatu, ex animoThesei abaotasunt: pro 
simplici effluxerunt. 

241. Nivei montis h. e. alti. Id<e 
nive amicta loca sopra Carm. LXIII. 70. 

242. Ex arce, Alhenarum arce, htf*, 
w6*n. Diodor. Sicul. IV. 61. p. 306. 
edil. Wessel. cf. Valckenur. ad Baripid. 



Hippolyt. 31. p. 165. 

247. Jange: SicferoxTheseasteote 
domus paterna morte fanesta (h. e. ubi 
ob patris mortem jam lugebatur) in- 
gressas, talem ipse lactura reoepit, 
qaalem cet. 

250. 51. Qu<t tum prospect. — Ariadne 
igitor eo statu depiota apparebal in 
veste stragula, quo mossta oedentem 
Thesei oarinam ocalis persequens gra- 
viter sestuabat et curis agitabator.— 
tum, h. e. eo tempore, qno Theseus au- 
fugerat.— Mucia, percussa d/olore: nisi 
qais xinimo lam ad volvebat quaro ad 
smcia referre malit. exoropla enim, 



182 



C. VALERII CATULLI 



kk 



Multiplices animo volvebat sauciacuras. 
At parte ex alia florens volitabat Iacchus, 
Cum Thiaso Satyrorum, et Ny6igenis Silenis, 
Te quaerens, Ariadna, tuoque incensus amore: 
Qui tum alacres passim lymphata mente furebant, 
Evoe bacchantes, evoe, capita inflectentes. 
Horum pars tecta quatiebant cuspide thyrsos ; 
Pars e divulso raptabant membra juvenco; 

25S. At pater ex alia Venett. et Statii MSS. omnes, qaod defendit Vossius ; ied 
nostram recte vindicat Dorville ad Charit p. 359. ubi locutionem ex alia parte 
multis exemplis confirmal. 

258. Jactabant Venet. Gryph. Maret. et plerique libri veteres, testante et pro* 
bante Vossio. Spargebant enim, inquit ille, et jactabant carnes ista Manades ; in 
quam rem laudat Euripid. Bacch. 738. *AXX«u ii iafxaXai; dufopcw ama^ayfjutaiv. 
EThc J' kf n vr\tvf n J^wXoy ifx&xo-iy, Tiitrofxtv ava» ri hclI naroa. Sed ex mea sen- 
tentia raptabant eodem fere redit. 



ubi uoum nomen ad plura traliendum 
esl, haud rara suttt. 

252. At parte ex alia, nimirum in 
veste slragula. ^orens, ob sempiternam, 
quae Baccho tribuitur, javentutem, ut 
ex fabulis et veternm signis satis no- 
tum, cf. Tibull. I. 4. 37. et ibi Brouck- 
hus. — Mitscherl. florens explicat qua- 
tenus hedera et pampinis cinctus, (neo 
dubitamus de re ; nam ejusmodi corona 
redimita visnntar tempora Bacchi in 
nummo Wildiano apud Brouckhvs. ad 
Tibull.III. 6. 2.) — Lenzio&ntemflorens 
" vestem purpuream el florentia serla" 
significare videlur; sed primum addu- 
bito, an florens absolute pro floribtis 
vel hedera cinctus unquam in latina 
lingua dictum sil, vel bene dici queat ; 
aliud enim est po&otc av^iaac apnd Phi- 
lostrat. Icon. II. 15. quem in hanc rem 
laudavit Lenzius; deinde multo ap- 
tius profecto est, amori vacantem et 
hno illuc vagantem Baccham, nnimo 
sibi jam fingere, juvenili honore et vi- 
gore conspicuum. — volitare, asaidue va- 
gari, huc illuo discarrere. cf. Carm. 
LX II 1.25. — exempla, qupehiic faciunt, 
e Cieerone notavit Ernesti iu Clav. Cic. 
s. h. v. 

253. Cum Thias.Satyr. — Thiasus pro- 
prie de choro et sallatione, quse Baccho 
instituebatur. cf. Virg. Eclog. V. 30. 
et ibi Cerda. — De cboro Maenadum in 



sacris Cybeles, supra Carm. LXIII. 
28. — Nysigen. Silen., nalis in urbe 
Indiae Nysa, ubi et Bacchus natus et 
educatus dicitur. A Sileno, Bacchi nu- 
tritore ejusque perpetuo comile, orones 
deinde Bacchi coraites Sileni vocati 
sunt. Inprimis autem per Nysigenos 
Silenos intelligi voluot mythi inter- 
pretes Nysa optimates, qui deleta patria 
Bacchum secuti sunt. — Cseterum plures 
in fabulis memorari roontes urbesque 
Nysa noroine insignitas, et referri modo 
ad montem, modo ad urbem hujns no- 
minis, Bacchi res, satis nolum est. vid. 
Heyne ad Apollodor. in not. p. 563. 

256. Capita inflectentes, more furore 
correptorum. Carm. LXIII. 23. Ut 
capita Meenades vi jaciunt hederigera. 

257. Thyrsos tecta cuspide, frondibus 
pmmpineis velatos, et obductos. thyrsos 
describil Virgil. Eclog. V. 31. 

Etfoliis lentas intexerefrondibushastas. 

ubi cf. Cerda. — hastas pampineas idem 
thyrsos vocat Mn. VII. 396.— hv^aoi 
Kio-croXa-i wXoxafMtc xarafyifjiQVTis apud 
Anacr. Od. VI. 5. 

258. Raptabant e divulso juvenc. — 
baochantiam enim tarba in monlibus et 
agris disourrens juvencos inprimis vel 
vitulos in furore dilaniandos et discer- 
pendos invadebat. — notissima est fa- 
bnln Pentbei. cf. Var. Lect. 



CARMEN LXIV. 



188 



Pars sese tortis serpentibus intingebant ; 

Pars obscura cavis celebrabant orgia cistid, 260 

Orgia, quse frustra cupiunt audire profani : 

Plangebant alii proceris tympana palmis, 

Aut tereti tennes tinnitus aere ciebant. 

Multis raucisonos efflabant cornua bombo&, 

260. Pro ctlebrabant conjiciebatBrouckhasius in anecdotis notulis celabant, in- 
tercedente Dorvillio ad Charit. p. 359. ubi doote de hoo loco disputat. 

264. Multi raucisonos reperit in omnibos MSSC. Statius, qai recte jara mulU in 
mnltis mutandum esse vidit. — multaque raucisonos Grypb. Muret. — Multi rauci- 
sonis efflabant cornua bombis multas editt. habere testatur Scaliger, sed pro multi 
mavultmu/te, ut Bacchae intelligantur, vel scribendum puLat multh. — efflebant cor- 
nua bombos ex libro Mediolanensi Vossius, adjecta inlerpretatione cornua, i. e. per 
cornua. Efflere vero rectum. Utitur hoc vocabulo etiam Qainctilianus. Est autem 
inprimis tristis aut flebilis cornuum sonus, ulpote qai non homines solum male 
afficiat, sed et brutorum animalium ululatum provocet.'* salis ridicule ! 



259. Tortis serpentibvt. de usu ser- 
pentium, quibus tam oorpos quam co- 
mara implicabant bacohantes, eopiose 
ad fa. 1. disputat Vossius; adde Mu- 
retum. 

260. Orgia de quibusque sacris apud 
Graecos, sed apnd Latinos prtecipue de 
sacris Bacchi, diota hand dubie ita, 
quod cum aliqua opyjj, furore et anitni 
concitatione, fierent. celebrare orgia est 
Graecorum ooyuL^tvi. vid. inprimis Cerda 
ad Virgil. Georg. IV. 521. Rittershus. 
ad Oppian. Cyneg. IV. 247. et Barth. 
ad Slat. Theb. II. 662. — obscura, m ys- 
tica et occulta, quae in cista quadam 
vel arcula ciroumferebantur m cistopho- 
ris. (de cistophoris, tam nummorum, in 
quibus orgiorum solemniaexpressafue* 
runt, quam hominnm cistam mysticam 
portantium geuere, exstat erudita dis- 
sertatio Alex. Xaver. Panelii Lugd. 
1734. 4. adde Ernesti in Clav. Cic. s. 
h. v.) Inter alias res frivolas in cista 
illa raystica (de qua Clemens Alexan- 
dr. Protrept. p. 13. et 50.) reconditas, 
neminr nisi initiatis osurpandas oonlis, 
pr&cipue fuit phallus, cui acoinebant 
religiosi ro <p«AXixoy (Aristoph. Achar- 
nens. v. 259.). vid. Wesseling. ad Dio- 
dor. Sicul. I. 22. n. 60. 

261. Profani, noit initiati his sacris, 
afxvnroi, iri\ttrroi t avogyuurroi, qui abi- 
gi solebant asacris sacerdotis vd pr»- 



conis acclaraatione, inac iȣc lcrrl 0i- 
@n\oi. 

262. Plangeb. alii procer. tymp. 
palm. — de tympanis vid. ad Carm. 
LXIII. 8. 10. — proceris palmis h. e. ; 
longe extensis, ut recte Vossius. Sio 
procerius projectum brachium apud Cic. 
Oral. III. 59. — Totus, qui sequitur !•- 
cus, ut observat Scaliger, adumbratna 
videtur ex JEsohyli 'HfaroiV, cujus tra- 
gosdias fragraentum m Straboue L.X. 
servatum est. 

263. Aut teret. tenues tinnit. <rrecet/ 
non crotala cum Vnlpio, sed potiu» 
cymbala inlellige, qase semper in m> 
eacris junguntur tympantg. Eranfc 
concava (Ovid. Met. IV. 30;) et rotun* 
da (Propert. IV. 7. 61.) atque inter ao 
ooncossa tinnitum tenuem vel aculnm 
edebant. of. Gonsala ad Petron. c. 22. 
Recle igitur cymbalum vooatur ct fte- 
res, h. e. rotundum et oblonguna» da 
cymbalis vid. nos ad Carm. LXIII. 21. 

264. 265. Multis raucwm. efflab. 
corn. bomb. : multis est casus tertina et 
exquisilius dictum pro vulgari "multi 
cornibus efflab. raucos bombos ;" quam 
qnidem explicalionem, olim jam a »o- 
bis datam, non dubitavimus repetere. 
— Caeterum huc pertinetLucian. D. D. 
XII. o Js, av\tX rS xipaTt, o it, i7K/So/u- 
0tt rS rvfA#av»irimKrvfet7 rtS xvfx&ahm 
ubi, ne quis, ut vulgo fit, diversumj 



184 



C. VALERII CATULLI 



Barbaraque horribili stridebat tibia cantu, 265 

Talibus amplifice vestis decorata figuris 

Pulvinar complexa suo velabat amictu. 

Quae postquam cupide spectando Thessala pubes 

Expleta est, sanctis coepit decedere Divis. 

Hic qualis flatu placidum mare matutino 270 

Horrificans Zephyrus proclivas incitat undas, 

Aurora exortente, vagi sub lumina solis; 

Quae tarde primum clementi flamine pulsae 



269. Cotpit dein cedere divis conjectat Statius. — pro divis in veteri codice Heinsii 
tectis. 

270. • Nec qualis vel JEqualis ex libris mana exaratis profert Vossius, qni inde 
feoit Ac quatis. raelior est nostra lectio. 

272. Pro lumvna snbstitnere tentat litnina Burmannus Sec. ad Claud. in Bleg. 
de Phosnice p. 1041. et ad Antholog. Tom. II. p. 441. — peccarunt omnino saepe in 
confundendi* his dnabns vocibus librarii : vid. Heins. ad Cland. in Mallii Theod. 
Cons. t. 205« et qnos laudat Drackenborch. ad Sil. Ital. I. 66. adde Burmannum 
ad Sueton. Caligul. o. XLV. sed recte monet Burmannus (ad Virgil. JEneid. VI. 
255.) limen splis memorari, cum de loco ac regione agitnr. nnde sol oritnr, de 
tempore vero ort&s lumen. 



plane a tibia instrnmentnm habeat 
cornu, egregie observat Hemsterhus. 
cornu aduncum et refierum (xigaf *v«- 
mk»)*eucodonemtibi<e Phrygia ad gra- 
vem et ranonm sonnm ex illa elicien- 
dum appositum et agglutinatum fuisse. 
exempla ad hanc rem confirmandam 
prolata lege apnd ipsum. cf. nos ad 
Carm. LXIII. 22. hinc adunco tibia 
cornu apnd Ovid. Met. III. 553. 
nbi cf. Burmannus et Gronov. Obser- 
vatt. 1. 17. — Barbara tibia, h. e. Phry- 
gia, nt aurum barbartbum apnd Virg. 
Mn. II. 504. nbi vid. Cerda et qnos 
ibi laudat Burmannus. cf. Hor. Epod. 

IX. 6. 

266. Amplifice, h. e. mnlta arte. mag- 
no splendore, egregie. 

269. Decedere pro simplici cedere, 
nt passim. Platz tnachen. cctpit, sensim 
aensimque. 

270. Hic qualis cet. egregie ad de- 
scribendnm ex disoessn spectatornm 
excitatum strepitnm, primum qnidem 
progredientibus pancioribus leniorem, 
deinde vero, sucoedentibns pluribus et 
indiversas regiones ajjeuntibas, gra-. 



viorem, latiorem et sonantiorem; ab. 
nndis maris primnm leniori, deinde ve- 
hementiori vento agitatis, petita com- 
paratio. Fnndnm hujus saepias a poetis 
adornatae comparationis jam indicavit 
Ach. Statius, Hom. Iliad. IV. 422 sqq. 
egregia inprimis arte imitatus est Vir- 
gil. iEneid. VII. 528. et Georg. III. 
237. — Lenzius in Spicileg. Observv. 
comparat Apoll. Rhod. 1. 1159. sqq. et 
Euripid.Phoeniss.218-21. ubi vid.Valc- 
henar. — hic, hoc spectatorum discessu. 

27 1. Horri/icans Zephyrus, <J>p*J Zi<f>u- 
fo*o. horrere, horrescere, (<f>£W-<ruv) et 
horror de mari, ventorum impulsu ex- 
asperato, passim. Zephyrus anlem ad 
exemplum Homeri, a qoo dicitnr Xa- 
8eo{- Uiad. II. 148. Xvo-ab; Odyss. V. 
295. de quocunque vento vehemenlio- 
ri. — undas proclivas, delabentes : nihii 
amplins. 

. 272. Vagi solis : cf. supra ad Carm. 
LXI. 117. 

273. Clementi ftamine. clement fia- 
men est placidum et minus vehemens 
quam in proocllis esse solet. cf. Bur- 
mann. ad Valer. Flacc. VI. 747» 



GARMEN LXIV. 



185 



Procedunt, leni resonant plangore cachinni : 
Post, vento crescente, magis magis increbescunt, 275 
Purpureaque procul nantes a luce refulgent : 
Sic tum vestibuli linquentes regia tecta, 
Ad se quisque vago passim pede discedebant. 
Quorum post abitum, princeps e vertice Pelii 
Advenit Chiron portans silvestria dona. 380 

Nam quotcunque ferunt campi, quos Thessala 
magnis 

274. Pro leni vitiose in qnibnsdam levi, onde metri caosa fecerttnt Uviterque. — • 
pro plangore mavult I. Doasa Fil. clangore, et Lennep. ad Coluth. preter omoem 
necessitatem suribi jnbet lenique sonant. 

276. Purpureaque (scil. ondse) coujecit Lenzius. pro nantes in aliis, uttestalur 
Muret. variantes luce, non male ! 

278. ^wStat. 

281. Quotcunque in quibosdam, pro qno malit Lenzioj quoscunque. 



274. Leni reson. plangore cachin. 
paolo aodacios et soblimios pro vul- 
gari "leniter perslrepont et murrau- 
rant." — cachinnus audaci metaphora ad 
undarum quendam strepitom ab aliis 
qooqae poetis translatas est. Lauda- 
runt jam Interpretes Theocrit. Idjll. 
VI. 12. Kvfxara oVt%* Ka^Xa^ovret. Sio 
yi\aafxa apud JEachyl. Prora. Vinct. 
90. ubi vid. StiuMds. — adde Oppian. 
Halieut IV. $m. obi xv/xaroc yiXotc. 
Et sic yt\*f de leni undarum marraure 
vel molli caram agilatione passim. 
Huc pertinet Leonidas Alexandrin. in 
Anal. Vet. Poet. Graec. Brunck. Ep. 
XXVIII. Tom. II. p. 196. obi simul 
Zephyrus horrificans in v. 271. illus- 
tratur. 

*Ovf i? fxoi ytXoowa Karaarooiatis r«- 

KvfJtara, xal /uaXaxqy <\>fixa yfyoi Zi- 
<J>vpof. 

Suave autem et jocondam cachinnantis 
aquae murmur auribus. Hinc fxtihar 
t>jj &aXa0-eTjff ya\tmo&avc yaoiiorsoof 
apud Alciphr. III. Ep. I. ubi cf. Ber- 
glerus. sed vide quos laudat Abreschius 
ad Hesych. Tnm. I. p. 1167". 

275. Magis magis, ad rem augen- 
dam sine copola. Sio sopra Carmen 
XXXVIII. 3. 



Et magis magis in dies et horas. 

sio fiSWof fAaKkoi apnd Grsscos. cf. 
Oudendorp. ad Apnlei. Met. II. p. 170. 

276. Nantes, undae se agilantes et 
provolventes. refulgent a luce purpu- 
rea, repercnssum purpurei solis splen- 
dorem reddunt. — adombrare antem et 
innoere videtur haec imago disceden- 
tes, et in variis viis et regionibus, unde 
e ionginquo oonspici possent, caterva* 
tim apparentes Thessaliae incolas. 

277. Vestibuli regia tecta exqoisi- 
tior forma, pro " vestibolom regiorum 
tectorum." 

278. Ad se, h. e. domum (oUait) ut 
saepe apud Comicos. passim, in variis 
et diversis viis 5 disertins hoo descri- 
bit sopra Carm. XLVI. 10. 

Longe quos simul a domo profectos 
Diverse varue via reportant. 

279. Princeps, primus, e vertice Pe- 
lii, ad pedem nempe montis Pelii, obi 
habitabat Chiron, celebratsB fuerunt is- 
tae nuptite, observante Vossio. 

280. Chiron. erat Chiron, dum in 
terris agebat, qnippe Saturno patre 
prognatus, immortalis ; Stog iv dicitor 
Lociano. Dial. Mort. XXVI. ubi eru- 
ditam de Chirone lege notam Hemster- 
husii p. 454.— cf. Voss. ad h. 1. 

2 B 



18« C. VALERII CATULLI 

M ontibus ora creat, quos propter fluminis undas 
Aura parit flores tepidi foecunda Favoni, 
Hos indistinctis plexos tulit ipse corollis, 
Queis permulsa domus jucundo risit odore. 285 

Confestim Peneos adest, viridantia Terope, 
Tempe, quse sylvse cingunt superimpendentes, 
Mnemonidum, linquens, doctis celebranda choreis, 
Non vacuus: namque ille tulit radicitus altas 

284. Hos interstinctis Heins. in not. ad Catull. in qoam rem laadat Stat. Sil v. 
III. 5. 90. 

285. Quot permulsa domus Statius in duobus MSSC. quod permulsa in uno. 
Faernus legendum patat quo, quod valde, addit Statius, probandum, nisi si quia 
nalit quot, id est quotflorum, 

286. Ut inundantia Tempe invenit Stalius, unde legit undantia Tempe, 

288 — 89. Locus corruptissimus et variarum leotionum sorde inqaiiiatissimns 
— Minosin (vel Minosim vel Minosium qqiu et Minosinque vel Inosinqne) linqaens 
Doris celebranda choreis Nonatius namque cet. in Hbris scriptis teste Vossio, qui 
inde refinxit Xyniasi et tinquens Doris celebranda choreis Bozbiados Namque ille tu 
lit cet. Nessonidum linquens Gryph. — Nereidum linquens Muret. Cantabrig. — Na- 
iadum linquens in aliis, indicante Mureto. pro Doris in uno MS. Statii claris; et 
sic est in edit. Grjph. Muret. Cantabrig. ; in aliis Cloris vel Chloris; Scaliger 
ex. bis corruptis leclionibus extrioavit Minyasin linquens Doris celebranda 
ehoreis Ci'anona arisonamque. en reconditae doctrinae recessus! in quos qui pene- 
trare ctipit, adeat ipsuni ad h. 1. Scaligerum. — En Corradinum nostrum ; Vinosus 
linquens Doris celebranda choreis Nonacrios nam, qua ille tulit. — Tornebus in Ad- 
vers. 1. 24. c. 9. JEmonidum linquens datis celebranda choreis Non agros cet. — 
Hxmonisin linquens Doris celebranda chords, ut jungantur duo patronymica ; 
ut Inachis Acrisione, vel Phasias JEetine. Heins. in not. ad Cat.— pro Non vacuus 
corropte legebatur in MSS. Nonacrios vel non acies vel non acuoi. Unde Lennep. 
ad Colutb. I. 7. cudit Dona suas namque itle cet. — Nos excudi huno locum 
curavimas, uti emendatus est a Statio, nisi quod pro Musarum dedimus Mnemo- 
nidum, qaae proprius ad antiquam scriptnram accedens lectio est quoque in edit. 
Gotting.et Bipont.— Sic certeex hoc loco sensus exit satis commodus. vid. not. — 
Lenzius in vers. 289. admodnm flucluat, et pro radicitus vel radicibus vel ille ruit 
radicibus scribendum, vel totum versura ita retractandum putat JEthereas namque 
ille tulit radicibus altis; quam tamen conjectnram aequaquam rrecessariam esse 
ipse snb fine in not. adh. 1. fatetar. — Ingeniose jam Heinsius in not. ad Catuil. 
tentaverat radicitus actas, cum fagus patula non alta sit. 

283. Auraparit, elegans verbum in Dissert. Herod. p. 153. 

bac re. Sic passim creare, parturire, 286 — 88. Locus vexatissimus; vid. 

gignere > fundere,submitterecet.Deuos- Var. Lect. junge Peneos (fluvius Thes- 

tra voce exempla collegit Heins. ad saliae notissimas, qui, ut pervulgatunt 

Ovid. Met. XV. 92.—fa>tunda ; Lucret. est de flaviis, dei personam jam induit.) 

1. 11. genitalis aura Favoni. adest, linquens Tempe (describit poeta 

285. Queis permulsa domus cet. ex- Tempe) Tempe, qua superimpendentes 

quisite et ornate pro vulgari " quorum silvtt cingunt, doctis Mnemonidum (b. 

jucundo odore domus impleta fuit." ri- e. Mosaram, vid. Heins. ad Ovid. Met. 

dere de rebas, quse nobis arrident, pla- V. 268.) choreis ceiebranda, non vacuus 

ceut, suaviter uos afficiunt. ridet argen- (non sine muneribus). 

tn domus apud Horal. Od. IV. 11. 6. 289. Radicitus, una cum radicibus, 

sic yiAav apud Graecos. vid. Wesseling. radicitus exstirpatas ; vid. Var. Lect. 



CARMEN LXIV. 



187 



Fagos, ac recto proceras stipite laurus, ' 290 

Non sine nutanti platano, lentaque sorore 
Flammati Phaethontis, et aeria cupressu ; 
Haec circum sedes late contexta locavit, 
Vestibulum ut molli velatum fronde vireret. 
Post hunc consequitur solerti corde Prometheus, 295 
Extenuata gerens veteris vestigia poense ; 
Quam quondam silici restrictus membra catena 
Persolvit, pendens e verticibus praeruptis. y 

Inde pater Divfim, sancta cum conjuge, natisque 

291. Pro nutanti in libris veteribas lutanti, luctanti aat lactanti legitar, affir» 
mante Vossio, qui suspicatar Catallam dedisse latanti ; sed nutate qaod de oeni- 
geris tantum arboribas dici posse aatamat Vossias, recte de aliis qaoqae dicitar 
apud Virgil. JEneid. II. 629. ornus concusso vertice nutat et sio passim de arbo- 
rum ramis. — pro Itntaque Scaliger fecit fletaque non male, si asas linguse ferret : 
sic TroXvHXavroi aiytifoi apad Orph. v. 951. sed magisplacet antiqaa lectio lentaque 
— jprofleta si omnino matandam sitro lenta, mavalt certeflenda velflebili Gur- 
litt. in Observv. ad h. 1. p. 122. satis festinanter! nam priraa inflebilis semper 
producitar ; ejusmodi errores aatem nascantar ex nimia corrigendi et emendandi 
prarigine. 

— Mosch. Idyll. VII. 1. seqq. com- 
mode cam Nostro jam comparavk Sta- 
tias. 

291. Non sine nutanti platano. plata- 
num in delioiis veteram fuisse docet 
Gronovius Observatt. I. c. 5. — lentaq. 
sorore Phiethont.: alnas vel popalas ; 
salis nota fabala sororam Pliaetbontis 
in arbores matataram vel ex Ovid. 
Met. II. 225. sqq. cf. Lucian. D. D. 
XX V. 3. et ibi Hemsterhus. p. 208. 

293. Late contexta, ordine qoodam 
circa totam domom inter se conspciata ; 
observa asom neutrius, nara proprie 
debebat esse has contextas. 

295. Solerti corde Prometh., ayxv- 
Xojunri};. inter Deos apparet Prome- 
tbeus, qui jam ab JEschylo vooator 
<ruyytvh<; &*<% , obi vid. Stanleius ; cf. in- 
primis Hemsterhusius ad Lncian. Pro- 
meth. c. 14. T. I. p. 197. 

296. Vestigiapxna.cf. Msohyl. Pro- 
melh. Vinct. v. 55. qaocum Nostram 
ibi jara coraparavit Stanleius. — vestigia 
notant a-rly/xara, qaae oatena irapres- 
«erat. Sic tp^vn rpaufAarw, fxaa-rlym, 
-ar\tiyS)V t cet. cf. omnino Hemsterhus. ad 
nLucwo. Tom. I. \k 280.. — extenuata, 



parva,levia et paene jam obduota,- 
tenuata vestigia interpretatar LenxiusfLe 
corona ex, viminibas salicis, quam Pro- 
metbeus vincalis solutas, ut aliqat ex 
parte Jovi salisfaceret, poenamqae peo- 
dere videretur, tamquam veteris poeme 
monnmentam gestassedicitar, ad quam 
stabiliendara sententiam laadat Hey- 
nium ad Apollodor. II. 5. 11. p. 425. 
ita ut sint extenuata vestigia, vinooJa 
innoxia, levia et paene nulla. 

297. Quam quondam silici restr. mem- 
br» caten. pers., qnam petne illigatus 
olim persolviu Lenzius comparat io 
Spicileg. ObservatL Apoll. Rhod. II. 
1252. seqq. 

299. Inde pater Divum cet. Adve- 
nidnt denique et pnesentia sua has 
naptias et naptiale convivium conde- 
ooranl ipse Jupiter, Jnno et ceteri dii 
soperi (cf. Quint. Calab. V. 74 — 76. 
et ApoUon. Rhod. IV. 807. 8.), relic- 
tis Pboebo et Diana; illoqaidem, qaod 
fatarum erat, at Achillem interficeret ; 
hac, at videtar, ob perpetuum castita- 
tis studiura. Sapientius autem Nos- 
ter, remotis ab his nuptiis Diana et 
Apoliine, ralionem iostUoisse videtur, 



188 



C. VALERII CATULLI 



Advenit coelo, te solum, Phcebe, relinquens, 300 

Unigenamque simul cultricem montibus Idri : 
Pelea nam tecum pariter soror aspernata est, 
NecThetidis teedas voluit celefbrare jugales. 
Qui postquam niveos flexerunt sedibus artus, 
Large multiplici conatructae sunt dape mensse ; 305 
Cum interea infirmo quatientes corpora motu, 

301. Montis lihyni Parthen. — Ida emendabat Palladius, qtiod in plerisque eflitt . 
servatum est; utGryph. Maret. Graev. Silv. Bipont. — intelligant autem montem 
CariaB,ubi Diana praecipue coleb&lur. —montis fyonis conjiciebat Victorius, recla- 
mante Moxeto. Achilles Statius, com in libris MSS. omnibus reperisset Idri vel 
Ydri volebat Hydra, qua? esl civitas Lydiae auctore Strabone ; eo autem tractu 
fere toto raaritimo Apollo colebatur ex ejusdem Strabonis testiraonio. at Scaliger 
scribil montibus hydri b. e. serpentis Pythonis ; montes hydri igitur interpretatur 
rhontes Delphicos prnpter Pylhonera serpentem ab Apoliine ibi telis confixum — 
sed nostram lectionem bene defendit Vossins. 

302. Pallada pro Petea vitiose in edit. Parthen. 

304. MuttsGryph. Muret. et editt. alite, qnam lectionem defendit Milscherlich. 
•ed valde dubito, an nweus, qaod ebar candet et niveum est, pro eburneus recte 
dici queat. 



qoam celeri, ut Homerus, jEscbylus 
et alii, qai canentem adeo in bis nup- 
tiis Phcebum et faosta quaelibet The- 
tidi et Peleo vatioiuantem inducunt. 

301. Unigenamque simul. — unigena 
est Diana, uno eodemque partu cam 
Phoebo genila,crt^yfijni;. — cultricem mon- 
tibus Idri, versantem et venationi ope- 
ram dantem in montibos Idri. montibus 
pro in montibus, omissa praepositione 
in ut saepe. exqoisitios autem hqc pro 
vnlgari cultricem moniis Idri. — Idrus, 
ut Vossius docet, est mons Cariae. In 
boo monte complura erant oppida et 
loca Dianse fratrique ejus consecrata, 
ot Hecatesia, Chrysaoria, Euromus ali- 
aqoe ; Idriades propterea dictte, quod 
in monte Idro sitae essent. — Caeternm 
de Diana montiam cultrice (opEe-rifa) 
vid. Spanhem. ad Callimach. Hymn. 
in Dian. v. 18. ef. supra Carm. 
XXXIV. 9. sqq,. 

304. Postq. niv. flexer. ■ sedib. art. 
exquisite pro vulgari sederunt, sedes 
occuparunt. Heroicis enim tempori- 
bns sedebant ad mensas, non recum- 
bebant, ut notum, vid. Vulp. — niveos, 
divinos, divino quodam splendore vel 
candore conspicoos, vel simpliciier 



polcbros. sedibus doctios in casu terlia 
pro ad sedes. 

305. Construct. s. dap. m. : similiter 
Cicero exstruere Tascal. v. 21. mensa 
exstruebantur epulis. 

306. Cum interea cet. Locas se- 

qaens, qaem iu pulcherrirois, nobilissi- 

mis, splendidissimisqae totias antiqui- 

tatis habeo, versatur in adumbranda 

Parcarnm fignra et imagine, earumque 

nentiura et fata fatura carmine amne- 

baeo pandentiom descriptione. Praeci- 

poe locos a v. 311 — 21. vix legi po- 

test, qoin vividissimis coloribus Par- 

carnm fila dedaceutium oculis nostris 

obversetur imago, adeo totum nendi 

cr/rifMa. et levissimi neoliom qaique 

motas expressi et depicti suiil. — In- 

signis de Parcislocas est apud Horaer. 

Hymn. in Mercor. 5.49. sqq. ubi, quod 

traditor de domicilio Parcarura v. 552. 

t 
Olxia vaitra.Qvo-1 viro vrv^ Tlcipmo-jit, 

egregie facit ad Catullum. Noptise ce- 
lebrabanlor Pharsali in Thessalia. Par- 
cae, qu® in vicinia babitant, adsunt, 
epithalamiom cantatora?. Haec pul- 
chre inter se congruunt. — In monu- 
mento veterea Beyero edito, iu quo 



CARMEN LXIV. 



189 



Veridicos Parcae coeperunt edere cantus. 

His corpus tremulum complectens undique quercus, 

Candida purpurea quam Tyro incinxerat ora s 

At roseo niveae residebant vertice vittae, 310 



308. Pro quercus in plerisque edilL Parthen. Gryph. Muret. Graev. Silr. Can- 
tabrig. Bipont. et aliis legitar vestis : sed cam Statias in MSS. invenerit questus, 
antiqnior omnino et melior videtnr nostra lectio. vestis haud dnbie substitttiom 
est ab illis, qni versni seqnenti faciliorem explicalionem parare vellent. — Ingo- 
niose Lenzius in notis ad h.l. pro corpustremulum rescribendum tempus tremuUan, 
et quercus de corona quemea accipiendnm pntat. Idem edito jam hoc carmiae 
in Spicileg. Observv. ad me misso soribit: " Sin mecnm qnercum de oorona 
capis, ecce occnrrit Hecate cmqxtYWAfxivn tywl in Fragm. Sophocl. qood Undaft 
Valckenar. Diatr. in Enripid. Fragment. p. 167." et sio Plato Repabl. X. p.329^ 
Bip. Parcas Gngjt Xtv^ttfxovova-af, arkfxfxara. iir\ t»i xi^aX£y g%ovo-ac. — 
i/fxytXv. sed, nt ego rera animo concipio, ingeniosae hujns versns a Lenzio nostro 
propositae emendationi et doctae explicationi repngnat versus seqaens; vid. boC .- 

309. Mire in hoc versa tam scripti quam impressi libri tnrbanl. tuos intinxmrat 
in dnobus MSS. Statii. in uno Tyros intinxerat, qnam lectionem agnoscnnt quoqoe 
Meleagri libri papyr. Palat. et Corael. nnde Statius : Tyros intertinxerat. — p«r- 
pureaque Tyros edit. R. Sed Scaliger priscam leclionem fnisse testatnr Candida 
purpurea Tyrios extinxerat ; in margine antem emendatam faisse intexerat, nodo 
ille legit purpurea Tyrios intexerat ora. — Candida purpureis ramis intinxerat orm 
in edit. Partben. — Candida purpurea talos incinxerat ora Gryph.Muret. Grsev.Silv. 
Cantabrig. — Candida purpurea Tyrios quam intinxerat ora in Gotting. contra metrt 
leges ; fortasse operaram culpa pro Tyrios quam. optima nobis visa est lectio 
Vossii, qnam in textnm recepimas. vid. not. 

310. Nimis liberalis in conjecturis est Gnrlittas. pro roseo primum tenUt raso 
vel tonso ; sed cni non ridicola videatur sacerdotalis illa capite rasarnm Paros- 
rnm figura ? vel cano. at, o bone,qaam dissimiles plane voces saut cano, fcmavet 
roseo. — vel at rosee niveo; nec hoc ppas. vid. not. vel deniqae ambrosio; postexias 



mortem Meleagri expressam esse pu- 
tant ; nnatantum Parca e tribns sorori- 
bus, quae ibi visnntnr, fnsnm sustinet, 
nec qnicqnam in illis ibi deprehendi- 
tur, qaod anilera earnm deformitatem 
et imbecillitatem referat vid. Beyeri 
Meleagrides p. 12. — Cum Lyoopbrone 
v. 144. bcne Nostrnm jam comparavit 
Mitscherlichius. — infirm. quat. corp.mo- 
tu : corpus motu quatere dicitar de va- 
ticinantibus, sacro furore correplis et 
toto corpore trementibus, ut olim jam 
observavimas : infirmo spectatad Par- 
caram anilitatem, nisi forte motus infir- 
mus de eftectu accipiendum sit, qni 
nos infirmos et trementea reddit, ejus- 
modi tremore membra nostra invadit 
pt sojvit, cui, utaccidit vaticinantibus, 
non resistj potest. Sic fere piger sopor 
qui pigros reddit, supra LXIII. 37. 

308. 9. His corpus tremul. cet. M ul- 
ta et varia in Jiis duqba» yersiboi 



emendandis et explicandis moliti 
interpretes, (vid. Var. Lect.) 
qaidem, re et verbisdi1igentias< 
natis, ita nunc interpretandos pato: 
" Harum corpus tremulum complecte- 
batnr vestis undique quercu vel 
foliisve quernis distincta, cojus 
limbo purpureo cinxerat pulchra Tj- 
ro." accipio igitur quercum de vesie 
picta, cui species quercusintextafnil; 
quercus enim, cnm arbor sit falidiea, 
ut ex oraculo Jovis Dodonaeo constat, 
apte jam vestem Dearum fatidicarjni 
ornare videtur. — complectens scil. erat, 
et hoc pro complectebatur, ut vers. 
318. exstantia erant pro exstabant, cf. 
supra ad Carm. LXIII. 57. — Tyro filia 
Salmonei (Propert. III. 19. 3.)quae, ut 
Parcae, apnd inferos versalur. Propert. 
11.28.51. cf.Voss.et Cl. Barth. in Clav. 
Propert. p. 404., candida — pulchra. . 
310« At ros. niv. resideb. vert. vitt. 



190 



C. VALERII CATULLI 



iEternumque maftus carpebaiit rite labbrem. 
Lseva colum molli lana retinebat amictum : 
Dextera tum leviter deducens fila supinis 
Formabat digitis ; tum prono in pollice torquens 
Libratum tereti versabat turbine fusum : 315 

Atque ita decerpens aequabat semper opus dens, 
Laneaque aridulis haerebant morsa labellis, 
Quae prius in levi fuerant exstantia filo. 



placuft Viro Doeto in Actis literariis Goitingens. (Soid. 148. 1788.) sedaoctorem 
babet hiec eonjectnra Vulpinm. 

312. Amictam Gryph. Muret. 

514. Prono in vertice in nonnnllis libris antiquis, teste Vossio, ut vertex idem 
sk quod verticulum ant verticillum, o-q>crt$v\o<;. 

915. Vibratum magis placet Vulpio. 
' 318. Leni in plerisqne editt. sed aplins est levi, qnod revocavi ex edit. Par- 
tbenii, Grjph. Maret. saepissime enim has voces turbavit librariorum negligentia, 
vid. Burmann. ad Ovid. Heroid. XIV. 39. et Drackenborch. ad Liv. H. 65. Tom. 
I. p. 225. 



Si Parcas cogitamus vetnlas, pro At 
roseo, qnod minime illis convenit, vel 
legendnm cnm Vulpio Ambrosio vel di- 
cendum «st, Catnllum ita ex more poe- 
taram pennutasse epiiheta, ut vertendo 
rmeus ad yittas et niveus ad vertieem 
referendum sit. In proclivi qnidem 
est corrigere At roseanioeo; sed innu- 
inera poetarum exeurpla h&nc epithe- 
toram permntationem evinonnt. Sio 
Ovid. Heroid. XVIII. 144. Aureala- 
nigero vellere vexit ovis. dici enira pro- 
prie debebat ovis Utnigera et vellus 
dwreum. ne qnis vero tam hnmililer de 
poetis sentiat, nt in iis tantum locis 
banc epitbetornm ab illis admissam 
essearbitretur permutationem, nbi me- 
trnm illam exigeret, unam salterti ex 
sexcentis ponam exemplum: Horat. 
Od. I. 28. 18. Eiitio est avidum mare 
nautis : noluit igitur Horatius, qnod 
poterat, scribere avidis. Quam qnidem 
poetarum rationem cnm plernmqnefer- 
re non possent eorum interpretes, ubi- 
qne fere ejnsmodi locos ab iis impng- 
natos videbis. — Jam vero si cogitave- 
ris, in loco nostro verttcemParcaruin 
niveumh. e. canuro, nivcs capitis, xara 
nfaroe mva\ayfxiya.<; i\^ira Kivna, ut 
describnntur Parcae in laudato loco 



Homeri, et roseas vittas de pulchro co- 
lore et splendore, qualis decebat dea- 
rum caput, acceperis, ex hac ratione 
defendi saltem bic locns posse videtur. 
311. JEternumuM manus cet. en 
quam ornate pro vulgari nebant. Par- 
cae, fati ministrae, aeternam fatornm 
seriem nendo dedncentes aeternum la- 
borein vel opus tractare diountur. 

314. Supinis digitis, sursum flexis. 
prono pollice, deor&um presso.— vix pic- 
tor aliquid addere potest. 

315. Teret.vers.turb.fus. — non turbo 
sed fnsns proprie est teres. Adnmbra- 
vit Nostrnm Ovid. Met. VI. 22. 

Sive levi teretem versabat pollicefusum. 

cf. Tibnll. II. 1. 64. et ibi Magnum 
Heynium. — turbo, fusi agitatio et rota- 
tio, fusns in tnrbinem actns. 

316. Ita, inter hnno nendi actam, 
deeerp. aquab. semp. op. dens, inutilem 
lanae parlem snbinde decerpentes den- 
tibns aequabant, formabant et laeviga» 
bant filum. 

317. Lanea morsa, tonae villidentium 
morsu decerpti. 

318. Levijilo, acquato nunc el lavi- 
gato : fuerant exstdntia, extiterant su- 
perfluaj cf. adv.308. 



CARMEN LXIV. 191 

Ante pedes autem candentis mollia lanee 

Vellera virgati custodibant calathisci. 330 

Hae tum clarisona pellentes vellera voce, 

Talia divino fuderunt carmine fata, 

Carmine, pertidiae quod post nulla arguet aatas : 

O decus eximium, magnis vir cutibus augens, 
Emathise tutamen opis, clarissime nato; 325 

Accipe, quod laeta tibi pandunt luce sorores, 
Veridicum oraclum : sed vos, quae fata sequuntur, 
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. 

Adveniet tibi jam portans optata maritis 
Hesperus : adveniet fausto cum sidere conjux, 330 
Quae tibi flexanimo mentem perfundat amore, 
Languidulosque paret tecum conjungere somnos, 

321. Pectentes in quibusdam, improbante Vossio. polientes vult N. Heins. in 
not. ad Catull. 

322. Pro divino, indioante Vossio, perperam in quibosdam dimisso, in ariis 
diviso, quam posteriorem lectionem probat Vossias et exponit de alterno Parca- 
rum oarmine : sed aliud est cartnina dividere, quod laudat inhanc rem Voesios, 
apud Horat. Od. I. 15. 15. 

325. Emathue columen Peleu in pleristjue edilt. vett. haud dubie ex gloss*.— »- 
clanssime natu conjicit Scaliger. 

3%6. Lata tibi pandunt voce nimis argute, ut solet, Lennep. ad Colulh. 

327. Pro sed vos in veteribus libris se iqvenisse testatur Vossius servot, ttflde 
ille refingit serves, minus apte. 

320. Virgati calathisci, e virgis con- Ius poblica teme vel imperii The&sali 
texti. vid. Spanhem. ad Callimach. H. nititur. — clarissime nato, tu, qoi olim 
in Cerer. v. 1. clarissimos extitorus es insigni filii 

321. Pellentes exquisitius pro trac- gloria. 

tantes. pellere, ut Vossius docet, est 327 — 28. Sed vos, qwtfata sequunL 

Graecorum liniynv, xara^tif, xa&iX- Currite duc. sq. fata currere exquisitiof 

kbiv. pro " fata currendo deducere." versotn 

323. Perfid. quod post. null. arg. <ct. : interoalarem imilatus est Virg. Eolog. 
quod ob res verissime praedictas sem- IV. 46. 

per fidem habebit apud posteros. 329. Portans optat* tnar. : maitti 

324. Magnis virtutib. augens passive enim 
pro aucte, ut supra mutat pro mutatur 

Carm.XXII. 11. ubi vid. not.— de nos- '**••>» fr\iowriv, irko rrvyiowr» hmof. 

tro verbo ovhri^ osorpato vid. im- apud Callimach. in Fragra. a Bentleio 

primis Duckerus ad Lir. I. 17. §. 6. collectis Lib. II. p. 434. edit. Kr- 

Tom. I. p. 78. et Barth. ad Grat. Cy- nest. 

neg. v. 9. — apud Graeoos ejosmodi ex- 331 . Languidulosque paret tecumeon- 

empla fere infinila. vid. DorvilU ad jung. somn. : qoam honeste de coneobi- 

Charilon. p. 435. 469. et 526. edit. tu ! languid. somn., ex mntnis amplexi- 

Lips. bus : nam !g«c XwrtfriXbs Hesiod. The- 

325. EmathUe tutam. op. t in quo sa- og. 910. 



192 



C. VALERII CATULLI 



Levia substernens robusto brachia collo. 
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. 

Nulla domus tales unquam contexit amores : 335 
Nullus amor tali conjunxit foedere amantes : 
Qualis adest Thetidi, qualis concordia Peleo. 
Currite, ducehtes subtemina, currite, fusi. 

Nascetur vobis expers terroris Achilles, 
Hostibus haud tergo, sed forti pectore notus : 340 

Qui, perssepe vago victor certamine cursus, 
Flammea praevertet celeris vestigia cervae. 
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. 

Non illi quisquam bello se conferet h£ros, 
Cum Phrygii Teucro manabunt sanguine rivi : 345 
Troicaque obsidens longinquo moenia bello 
Perjuri Pelopis vastabit tertius heres. 
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. 

535. Hnnc versum cum proxime seqtientibus, cum illi abessentin codicibus, 
rejicit Soaliger : eosdem in nonhnllis libris anliquis exsolare testatar Vossius, 
qnos tamen, cum Medioianensis et alii bonte uotae libri exhibeant, retinendos illos 
quidem, sed, ne servandus cautantinm Parcarum ordo, ex cnjns ratione versos 
intercalaris Currite cet. non nisi dnodecies occorrere debet, turbetur, uncis inclu- 
dtBdos censet. 

345; Cum Phrygii Teucro manabunt sanguine tenen profert Statins ex libro 
Mafiei, tenen ab eodem librario deinde mntatum in Teucri, quod probat Vossius. 
eum Phrygii tenero manabunt sanguine Teucri in duobus aliis MSS. Statii, nnde 
ille ex conjectara cum Phrygii tenero manabunt sangulne campi vel cum PhrygUe 
Teucro — terre, vel Cum Phrygii Teucro — muri, alii legnnt trunci, nti est in L. 
MS. et Edit. R. — nostram lectionem tuentur edilt. Venet. Grjpb. Moret. Graev. 
Silv. Vulp. — Quam Phrygio tepidi manabunt sanguinerivi emendat Milscheil. in 
Epist. in Apollodor. p. 49. — Quum rigui — campi seo rivi conjicit Lenzius in not. 
ad h. v. 



333. Levia brachia : qnam graphice, 
suaviter et ornate puellae amplexos de- 
pictus est! Levia, potchra; cf. infr. 
LXVI. 10. — Opportnne cnm Nostro 
Apollon. Rh. I. 1236. seqq. comparat 
Lenzius in Spicileg. Observatt. 

339. Expers terroris, &<pQ0oe, /MyaXh- 

341.' Vag. victor cert. curs. : locom 
classicum de certaminibns cursos ab 
Achille sosceptis apod Eurip. Ipb. 
Aul. 303. sqq. mihi indicavit Lenzius ; 
sed ne opos qoidem est de propriis 
cnrsus certaminibos cogitare. Acci- 



pio in nniversom de insigni, qua^alios 
correndo soperavit tro5ac<wxi/c Aebilles, 
velocitate. 

342. Flammea vestig., corsum rapi- 
dissimum, concitatissimnm ; metapho- 
ra a celeritate folminis translata. 

345. Quum Phrygii Teucr. manab. : 
de Xantho, «bi magnam stragem edi- 
derat Achilles. Homer. Iliad. XXI. 
21. ipi&gcuvtro J' aifActrt u$«p. 

347. Perjuri Pelopis her., Agamem- 
non. Commentarii instar est Hjgin. 
Fab. 84. et Hom. Iliad. II. 102. seqq. 



CARMEN LXIV 



108 



lllius egregias virtutes, claraque facta 
Saepe fatebuntur gnatorum in fuuere matres ; 350 

Quuito in cinerem canos solvent a vertice crines, 
Putridaque infirmis variabunt pectora palmis. 
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. 

Namque, velut densas prosternens ctiltor aristas, 
Sole sub ardenti flaventia demetit arva, 355 

Trojugenum infesto prosternet corpora ferro. 
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. 

Testis erit magnis virtutibus unda Scamandri, 
Quae passim rapido diffunditur Hellesponto : 
Quojus iter caesis angustans corporum acervis, 360 

• 351. Cum in civium canos in duobos MSS. Statii. cum incurvum canot in uuo, 
unde ille cum incurvo incanot solvent a vertice crinet. sed Scaliger ex veteri lee- 
tione Quum cinerem canos fecit Quum cinere incanos. — in quibusdam cum tremuiq 
incanos ; sed nostram lectionem defendit enascens inde eleganlia ; vid. not. 

352. Patriaque in qnibosdara ; vid. N. Heins. in not. ad Cat. 

354. Pro prosternens in quibusdara, teste Vossio, pr&cernens, at in Maffei libro 
pr&teriens, unde legendum esse sospicalar Statius pracerpens. — precernens reoepit 
et defendit ineptissimaruin lectionum propagnator Corradinos. messor pro cuUer 
Venet. Gryph. Graev. Muret. 

358. Magni virtutibus unda Scamandri perperam vult Heins. io not. ad CataU. 
gravias enim et aptias virtates Acbillis magna. vocantar. 

359. Qu<t passu rapido olim tentabat Mitscherl. sed recte revocavit (in Leot. 
in Cat. p. 151.) passim, qnod explicat a&poac 

360. Augustans pro angustans volebat Burman. Sec. ad Lotichiom I. 10. 25. 
sed recte nostram lectionem defendit Mitscberl. 



350. &ep. fateb. gnator. ^in fun. 
matr., iptsae matres oaedera ab Aohille 
ocoisorom filiorom logentes laudabont 
occisoris virtotem ; qoam graviter ! 

351. Quum in ciner. can. sol.a vert. 
crin. : h. e. capillos in nodom collectos 
solvent, ot cinere conspergantor. vid. 
Dorville ad Cfaarit. p. 412. et qose ibi 
contra Vossium disputat. cf. Interpret. 
ad Petron. c. CXI. adde locom Sene- 
cae Troad. v. 98. sqq. 

Solvimus omnes 
Lacerum multofunert crinem. 
Coma demissa est libera nodo; 
Sparsitque cinisfervidus ora. 

352. Variab. peetarapalm., variis oo- 
loribos distiogoent tundendo, . livida 
reddent. Familiarii hsio locutio Plau- 



to. Sic in Prolog. Psenul. 26. Ne*t 
hi varientur virgis et loris. et Mil. GW. 
v. 61. virgis varius. ■ / 

354.. Namque velut dens.— Fondom 
hojos comparationis jam indicavit Vol- 
pius Homer. Iliad. XI. 67. sqq. 

355. Sole sub ardenti % suujn feeit 
Virgil. Eclog.III. %3.—demetti : bino 
saepe deinde metere et demetere a maase 
ad caedem hostiom tranalatoin est ; ex- 
empla vide apud Drackenborch. ad SiU 
Ital.X. 147. 

358. TeUueritmagn.virtutibutuMda 
SeamandrL. Ssepe ad virtutes vironum 
fortiom probandas fluvios in testimo*. 
niom advocare solent poetm* vid. noe, 
anpra ad jCann. XXIX. 20. 

359. Patsim, longe lateque. 

360« 361» Quojus iter cet. sensns : 
2C 



w 



C. VALERJI CATUjLLI 



Alta tepejkciet permixta flumina caede, 
£urrite, ducenteg subtemina, cujrrite, fusi, 

Deoique testis erit morti quoque dedita praeda : 
Cum tejres excelso coacervatura aggepe bustum 
Excipiet niveos perculsae yirginis artus. / 365 

Currite, ducentes subtemina, cvr,rite y fusi. 

Nam simulac fessis dederit fprs copiam Achivis 
Urbis Dardanise Neptunia solvere vincla: 
Alta Polyxenia roadefient caede sepulcra; 



363. Afartipro morti male in quibasdam. 

364. Pro teres in nonDallis scriptis tesle N. Heins. terra ; unde ille ingeniose 
retoribeodam pntat Cum Teucrq e c<tto ceacervatum agmine bustum ; molti enim 
mactati Trojanoram ad Acbillis tamalom. Q. Calaber II 1. 117. 

367. In aliis sors, ex perpetna harnm rocnm obnfusione : ?id. qnos magno 
namero in hane rem laadat Drackenborch. ad Sil. Itai. V. 104. et ad Liv. I; 4u 
pu SO. 

369. In MSS. testanle Statio, omnibns, madeseent pro madefieut, nnde ille Tult 
madidescent. 



oBJasdocarsus csssoram corporumacer- 
Tis angustatus sanguine miscebit mare 
ek illud tepefaoiet. ker ahgustans, h. e. 
angustum vel angnstatnm; cesis, ex so- 
lemni epitheWatn permutatione, prd- 
prie referendam ad corporum. — tepefa- 
ciei contra aliorom exempla secundam 
in hoc verbo prodacit poeta, ut infra 
Carm. XC. 6. iv liquefaciens—C&te- 
r**t coa&rendas Omnino Homer. iliad. 
XXI. 218. seqq. nbi Seamander •**•»- 
j*/u*y«? nxvttfo-i de hae re qneritnr. 

363. Prasda, Polyxeaa, morti dedita, 
c»sa, msotata: nihil ainpUns. Senec. 
Med. 1005. } tne dede morti, noxium 
maeta copu*.— et sib • neci dedere apad 
Virg.Georg. IV. 90. etpassim alibi. 

364. Cum teres excelso cbacerv, ag- 
gere bust. : rntelHge genvs tamulorom 
ex congesta in collis altitadihem bamo 
aatkratsBimaro. • [^ooa Homeri Uiad. 
Ht 604. VII, 86. seqq.XXtH.S4*. 
indittrrit Heyne ad Virgll. iEneid.Xl. 
Q&k—jeres , oblongam j nihil amplfcw. 
Valpius invai putat cippam, aut co- 
lamoam tttfflufo Aebillis iropositam, 



nee hoe male. Idem opportune laadat 
Eurip. Hecub. t. 230« > 

*E)o{' 'A^aiotc — IloXwJfW • 

2$d£a< vfOQ Qi$ov x*(* (exceisam ag- 
gerein) 'A^iXAswu rafcu. 

365. Niveos,ipnlchros,perculsa, ictas 
occisae. — expende autem, quam egregie 
in hoo et snperiori versu exomata sit 
vulgaris bratio: Qonm snper excelso 
busto polchra virgo maetabiUnv 

367. Fessis Achivit, oonfeotis etfrao- 
tis belli longinquitate. 

368. Urb, Dard. Neptun. solv. vinei. 
— soivere eat destruere plane «t Home- 
ricura Xvta, Iliad XVI. 10Q. 

"°tf * *V T^omc *H* xgtft/uw \voifAsr. 

Neptunia vincula, Trojas mosniaa Nep- 
tuno et Apolline exstracta. Neptunia 
mamia Tocat Properi. III. 9. 41. 

369. Alta Polyxen. madef. cet. Po- 
lyxena, Priami 61ia» aPyrrho ad Acbil- 
lis tamalam jugulata, maximam argu- 
menti partem effieit apnd Earipid. in 
Hecuba. 



CARMEN LXflV, >■ 



m 



Quae, velut ancipiti suecumbens vietima ferro, -970 
Projiciet truncum submisso poplite corpus. 
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. 

Quare agite, optatos animi conjungite araores ; 
Accipiat conjux felici foedere Divam : 
Dedatur cupido jamdudum nupta marito : *975 

Currite, ducentes subtemina, currite, fiusi. 

Non illam nutrix orienti luce revisens, 
Hesterno collum poterit circumdare filo. 
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. 

Anxia nec mater discordis mcesta puellae -580 
Secubitu, caros mittet sperare nepotes. 
Currite, ducentes subtemina, currite, fusi. — 

Talia profantes quondam, felicia Pelei 
Carmina divino cecinerunt omine Parcse. 



383. Pro prafantes, qnod vitiose io omnibas editt. legitar, reposai profantes; 
nam profari, noo pr&fari, est praedicere, vaticinari, ut egregie docaernnt J. F* 
Gronov. et Drackenbotch. ad Liv. XXII. 1 Tom. III. p. 520. et sio legit jam 
locum nostrum Tollius et Passeratius. pra et pro infinitis in locis torbata sont • 
librariis, ot in prte gredi et pro gredi; vid. Drackenborch. ad Liv. IX. 10. $. 6. 
Tom. II. p. 871. — profelicia in qoibosdam fatalia. , 

384. Cecinerunt pectore in editt. omnibus peene vett. Venet. Grjph. Moret. — sed 
Scaliger ex soo libro, ot ait, correxit omine. otromqoe eodem jore locum habere 
polest. Vossias, cam liber Vat. offerat pectine, tentat diviso pecHne. eodem mod« 
eorrexit sopra v. 322. diviso carmine, ubi vid. Var. Lect. Carmine divino cecine* 
runt omina Parce sine omni necessitate refingit Lennep. Sed Lenzius, com nibijl 
de diis proxime prsscesserit, et qoomodo haec soperioribos apta et nexa sint, dlf- 



370 — 71. Male hi dno versas hac- 
tenos interpancti et intellecti sant. 
jange : " Qa» vietima ferro anoipiti sac- 
cambens corpas sabmisso poplite ve- 
lat trancam projiciet." nam com vera 
esset victima Poljxena, nollo modo 
velut trahi potest ad victima.—ferrum 
ameps est instromentam, qao viclimam 
pops» percotiebant, qood proprie secu- 
ru vel bipennis dicitur. vid. Drachen* 
borch. ad Sil. Ital. XVI. 264. — submiiso 
poplite, flexo et labante. Observent ti- 
rones horum versoom ornatam. 

37$.Opt.amm.conjung.amor.—jun- 
gere et conjungere amores in re Vene- 
rea ; vid. Heyne ad Tiboll. 1. 1. 69. et 
Heins. ad Ovid, Rem. AmoT. 407. 



375. Dedatur. cf. sopra ad OaiiB. 
LXI. 59. — cupido sc. ovfovoiaq. of. Ti- 
boll. 1.8. 56. etibi Heyne. 

378. Hettern. coU. poter. circumd. 
fil. : cervix enim virginis post piinMun, 
qaa com novomaritoooncobaerat, noo» 
tem tamentior srgnam erat fauufjuraic. 
de hao atque aliis, ridioulis herole «t 
infioetis, amissss virginitatis notis om* 
nia fere collegU Krunits in Bnc j e fa » 
psed. T. XXXI. p. 774. et quem ibi 
laudat, Lansoni Advera. VI. 8. 

380. — 81. Sensos: Neo mater ob 
discordiam poeUss eom raarilo speos 
prolis et posteritatis abjiciet. 

383. Profantes, vaticinantes. vid. 
Var. Leet. 



m 



C. VALERII CATULLI 



Prassentes namque ante domos invisere castas, 385 

Saepius et sese mortali ostendere ccBtu 

Coelicolae, nondum spreta pietate, solebant. 

Ssepe pater Divum templo in fulgente revisens 

Annua cum festis venissent sacra diebus, 

Conspexit terra centum procurrere currus. 390 

Ssepe vagus Liber Parnassi vertice summo 

Thyadas «ffusis evantes crinibus egit : 

Cum Delphj, tota certatim ex urbe ruentes, 

Acciperent laeti Divum fumantibus aris. 

Saepe in letifero belli certamine Mavors, 395 

Aut rapidi Tritonis hera, aut Rhaiqnusia virgo 



ficile diotu sit, hune et antecedentem versum sic emendat in not. ad b. c. p. 187. 
Talia presentes quondamfelicia Pelei Carmine apud Divos cecinerunt omina 
Parca. Pr&sentes namque ante — immo sine hac emendatione egregie omnia oohee- 
rent. vid. not. 

386. Pro sapius, quod est in editt. vulgatt. in libr. MSS., legilur Nereus vel 
JSereus, quod a quibusdam mulatum est in Heroum. — Meleager volebat verius. 

389. Pro dum, quod esl in vnlgatt. editt., rescripsi cum, et sic est, ut testatur 
editor. Cantabrig., in edit. R. et L. MSS. et marirjne Heinsii 1. vid.not. — sexcen- 
tiesautem voces dum et cum permutatas sunt alibrariis ; vid. JBurman. ad Phssdr. 
Fab. I. 10. 13. et Drackenb. ad Liv. I. 40. p. 167. 

- 390. In duobus MSS. Statii percurrere ; in Maffei libro procumbere, male ! 
vitiose qnoque in quibnsdampro currus legitur Cretum. 

394; Lacti spumantibus profert ex libris veteribns, quos se trivisse ait, et de- 
fendit Vossius. Lacti, addit, pro lacte more antiquo. " Notum enim veteres 
dixisse non tantum lac et lacte sed etiactis in casu recto." Vossio suo adhserel 
Vulpius. Acciperent Latonigenam vel Letoidem acciperent lati vel Letoum acci- 
perent. — Ueti pro Latoum tenlat Heins. in not. ad Catull. eundem cf. in Advers. T. 
e. 17. nimis docte ! Acciperent tedis Divumfumantibus acres, ut Bacchi cultuf 
oonsentaneum sit, mavult Lenz. in not. ad h. c. p. 189. ; acres ut alacres accipit de 
furibtmdo Bacchi oomitalu. — neque haec emendatio mihi videtur necessaria. 



*385. Presentes. Parcte, qne coram 
in his nuptiis futura fata oecinisse fin- 
guntur, ansam praebent poetae excar- 
rendi in aureae setatis descriptionem ; 
oohseret autem oratio sic : " Parcae hteo 
eoramin. his nuptiis qnondam profaUn 
annt ;. ■amque tunc temporis prasentes 
adhuo cedicol&" cet. . 
. 386. Co&u antique pro costui, ut 
eenties apud Virgil. 

>388. Jonge : " ssspe pater Divfim 
annua sacra, cum (tfJo^Jestis jdiebus 
venissent, revisens in templo fulgente 
(ipfendido) conspexit" ceU — per annua 
saera autem intelliguntur ludi antiquisr 



simi, cultui Jnvis conseorati, in quibuft 
Jupiter ipse cum Saturno lucta certa-. 
vit. . Primum fortasse annui fuerunt 
apud Cretenses, horum ludorum auc- # 
tores ; deinde ab Hercule in Elidem 
translati tertio quoqoe anno celebrari. 
coeperant, doneo cjuiaquennales fierent. 
vid. Vess. 

391. Sap. vag. Lib. Parnas. vertic. ; 
ergo et Baccho saoer fuit Parnassus. 

392. Egit, furore perculil, impulit :. 
ut notum. videsis Heins. ad Ovid. 
Art. Am. I. 496. et ad Valer. Flacc. 
III. 392. 

396* Tritonis hera, Minerva, quffl ac\ 



CARMEN LXIV. 



197 



Armatas hominum est praesens hortata catervas. 
Sed postquam tellus scelere est imbuta nefando, 
Justitiamque omnes cupida de mente fugarunt : 
Perfudere manus fraterno sanguine fratres : 
Destitit exstinctos gnatus lugere parentes : 
Optavit genitor primaevi funera gnati, 
Liber ut innuptae potiretur flore novercae : 
Ignaro mater substernens se impia gnato, 
Impia non verita est divos scelerare penates: 
Omnia fanda, nefanda, malo permixta furore 
Justificam nobis mentem avertere Deorum. 
Quare nec tales dignantur visere coetus, 
Nec se contingi patiuntur lumine claro. 



400 



405 



402. Captavit pro optavit, ut gravias, praefert Mitscherl. 

404. Se obstermns minus bene Barth. ad Stat. Theb. II. 663. 

405. Divos scelerare parentes, ot inteHigantur v«t(«w &ni, dii paterni, proponit 
ex 800 libro et defendit Sealiger. Sed ego revoeavi penates, qnod est in omaibas 
editt antiqaioribas. vid. not. — penates et parentet ssepe eonfosi sant: vid. Bur- 
ad Valer. Flacc. VII. 50. 

406. Permissa-male in qoibasdam. 



lacam Tritonis virginali primom habitu 
apparaisse dicitar.de Tritone lacavid. 
qaibas testimoniam denanciat Wesse- 
ling. ad Diodor. Sic. III. 53. n. 61. 
Tom. I. 221. — Rhamnusia virgo, Ne- 
mesis sive Adrastea, a calta in pago 
Rhamnante sic dicta. vid. inprimis 
Spanhem. ad Callimach. H. in Dian. v. 
932. — de Nemesis mjlho eleganter et 
docte dispatat Herderus in zerstreute 
BUitter Collect. II. n. 4. 

398. Imbuta, pollata. * 

399. JuUitiamqueomnes: omnesfere, 
qai Satarni fevura descripserunt, men- 
tionem injiciant Astrese, nt Hesiod. et 
alii. — cupid. dement. praviscopidiuibas 
indalgente. — compara omnino oam his 
et sequentibas Ovid. Met. 1. 145 — 50. 

403. Lib. utinnupt. cet : ut sineim- 
pedimento florentem sstate paellam in 
matrimonium ducere posset. noverca 
eleganter et invidiose pro puella, quae 
noyerca futara est. invisi aatem sant 



privigni novercis, et eoram caasascpe 
nuptiaa repodiant. 

404. Se subtternens, qoam grsphioe 
de lasciva muiiere, qua mari se obln- 
dit et libidinis fractam extorqaet — ig*> 
naro, inscio, se rem eom matre habera. 

405. Divot teelerare penates : sanetoi 
Lares, sancta domus jora contaminaro 
et pollaere. of. infrm Carm. LXVIII. 
23. 

Sed pater illiut nati violassecubile 
Dicitur, et miseram consceleram d*~ 
mum. 

408. Tales, tam impios et nefandos, 

409. Nec tt conting, patiunt. lumhsu 
clar., nec amplius coram apparent, tt 
claris ooulis se adspici pationtur. — esn* 
tingere aliquem oculis dictom est, at 
contrectare oculis apad Tacit Anna). 
III. 12. ubi vid. Ernestip. 235.— forU 
etiam legi possit Nec se contingi jm» 
tiuntur lumine claros. 












' * 



C. VALERII CATULLI 



CARMINA. 



PARS ALTERA, 



t » 



'• i 



i 



• " r 



QVJE ELEGIAC A CONTINET. 



< ■ 



i* ) 



PR^FATIO. 



y£uamvis in more positum est, ut, qui in altera libri cu- 
jusdam, quem ediderunt, Parte praefantur, animum inpri- 
mis ad ea, quae Pars prior experta est judicia, advertant, 
et, quae iniquiora visa sunt, refellere atque diluere stude- 
ant ; causas tamen, cur equidem ab hoc more recederem, 
habui idoneas. Nam quod recte ab aequo judice mone- 
tur^t fepreheflditur, id a quolibet, qui non sui amore ob- 
caecatus est, grato animo agnoscitur, et tacite in usum 
convertitur ; quod vero a censore supercilioso, nil nisi vi- 
tia rimante, ficta subinde crepante, et de iis, quae a sensu 
cujuslibet pendent, magna cum fiducia pronunciante stu- 
diose et praeter modum carpitur et sugillatur, id, cum ne- 
mo sine praevaricationis suspicione in causa sua judex se- 
deat, rectius eorum, qui ipsi in his rebus vident, relinqui- 
tur arbitrio. Nihil igitur habeo, quod in limine alterius 
Partis, quae Carmina Catulli Elegiaca continet, moneam, 
nisi ut aperiam, quorum diligentiae accepti referendi sunt 
subjecti Indices. Priorem quidem in Contextum confecit 
Joannes Fbidebicus Straube, Gothanus, at posteri- 
ores Nominum, Rerum et in Notas Henricus Franciscus 
Fridericus Laubentii, Cahlensis; qui duo Juvenes cum 
laude, quae in optimae notae discipulos cadit, maxima, et 
cum spe, quam de studiis excitarunt, laetissima, ante an- 
num e disciplina nostra egressi, nunc altioris doctrinae 
studiis severam operam navant in Academia Jenensi, ibi- 
que in via, qua ad veram gloriam itur, strenue pergunt. 
Scribebam Gothae Calendis Martiis mdccxcii. 

F. G. DOERING. 



^. j 



C. VALERII CATULLI. 



CARMEN LXV. 

AD HORTALUM. 

_C/TSI me assiduo confectum cura dolore 

Sevocat a doctis, Hortale, virginibus: 
Nec potis est dulces Musarum expromere foetus 

Mens animi: tantis fluctuat ipsa malis: 
Namque mei nuper Lethseo gurgite fratris 5 

VARIETAS LECTIONIS. 

1. Defectum in quibusdam, teste Vossio ; sed qois de multo graviori etaptiorl 
nostra lectione dubitet ? 

2. Ortale sine adspiratione in multis. 

3. Exponere Vossius in not. De solemni utriusque apnd librarios confasione 
vid. Nic. Heins. ad Ovid. Fast. III. 725. et Burmann. ad Quinctil. Decl. II. 4. — • 
sensus veljletus in aliis, quod posterius retinendum censet Vossius : dulcetfletus 
enim Catullum vocare putat elegos, prsecipue elegiam sequentem, quae sit quun 
flelus cowae Berenices, qdara loquentem inducil poeta. 

4. Icta malis eleganter conjicit Heinsius in notis ad Cat. — passim enim ad sum- 
mam vim exprimendam mens icta dolore, metu, malis, dicitdr ; vid. nos ad Caral» 
LXIil. 79.innot. 

5. Lethai gurgite in librr. MSS. Statii. 



Rogatu Hortali, provinciam susce- 
perat Catullus vertendi e Callimacho 
de coma Berenices carminis ; sed gravi 
dolore, ob morlem dulcissimi fratris 
suscepto, quo minus tum vacare posset 
huic labori, impeditus fuit. Exsolvit 
tamen, post aliquod temporis interval- 
lam, hanc datam fidem Hortalo, misso- 
qae, quod subjectum est, e Callimacho 
de coma Berenices verso carmiae, lam 
causam tarditatis, quam memorem pro- 
missorum animum moHissimis versi- 
bus declarat. Per Hortalum intelligit 
Vossius Q. Hortensii oratoris nepotem, 
quod nullo modo permittit temporum 
ratio: Imo ipse avus Q. Hortensius 
orator intelligendus est, quem seque 
ac filium et nepolem dictum fuisse 
Hortalum vel e Cicerone constat ; vid. 
ad AtticuiVlI. 25. IV. 15. cf. Ernefti 
ad Soeton. Tiber. c. 47. p. 220. edit. 
nov. et in Clav. s. v. Hortalus. — 



Vernaculse nnmeris boo carmen ad- 
strinxit Cl. Rode in earminUm $ latuus 
lingua versis p. 77. 

1. Etsi tne assiduo cet. Graviter 
et oratorum more orationis exordium 
poeta usque ad v. 15. producit; quem 
quidem orationis colorem imitatus ett 
auctor Ciris ; 

1. Etsi me usrio jactatum laudi$ 

amore, cet. 
9. Non tamen absistam c&ptum de» 
texert munus. 

cura luctus, sollicitudo. 

2. Sevocat a d. virg., animum meuai 
ita turbat, ut Musis operari nequeat. - 

4. Mens animi, antiqua loquendi ra+ 
tio, Lucretio et Plauto familiaris. Ho- 
merus saepe SvfMcn ftsai. cf. Schrader* 
ad Museum. c. 9. p. 192. 

5. Namque mei cet. Junge: nam- 
que unda Leth. gurgite manans palli- 

2D 



- -» ^- 



202 



C. VALERII CATULLI 



PalUduium fcianans alluit unda pedem ; 
Troia Rhoeteo quem subter littore tellus 

Ereptum nostris obterit ex oculis. 
Alloquar ? audierone unquam tua facta loquentem ? 

Nunquam ego te, vita frater amabilior, 10 

Adspiciam posthac ? At certe semper amabo, 

Semper moesta tua carmina morte canam i 
Qualia sub densis ramorum concinit umbris 

Daulias, absumti fata gemens Ityli. 

8. Obtegit in qoibosdam vett., teste Vossio. obruit tentabat Statios $ sed vide 
not. 

9. Huno versum, tanqaam spurium, nee in ollo libro MS. apparentem, dam- 
narant Statius et Scaliger ; sed rednoendam eam patavit Vossius : idemqae in 
editt Venet. Gryph. Maret. et antiqais aliis legitor. Habet certe ille nihil ab- 
soni, nee facile ob orationis nexom desiderari potest. — Pro facta in quibnsdam 

fata, qus ssepe confasa sant ; vid. Drackenborch ad Liv. III. 40. p. 705. — verba 
in editt. Venet. Grjph. Muret. 

12. TVgaminMSS. omnibns,indioe Sta(io,quod defendit Theodorus Marcilius; 
indo faotom est legam, quod in multis, ut Ald. Venet. et aliis excosum reperitnr : 
se4 volgatara leetionem canam evincit v. sequens. 

„ 14. Assumpti in quibusdam antiquioribus ; male ! nostram lectionem confirmat 
locus Propertii III. 10. 10.; Increpet absumtum nee tua mater Ityn. 



iusumfratris mei pedem nuper alluit; 
expende ornatom, pro vulgari nam 
frater meus ex vita nuper migravit ad 
inferas, mortuus est. — Manans undm 
gurgite LethtEo dicitur, ut apud Ovid. 
Rem. Amor. 618: 

De prope currenti flumine manat uqua. 

Sic Theocritos XXV. 9. 

*AXX' «2 /t*r# fa raovro? iv H^ate 

&fJttf *E\lO-0VYT0t. 

paUsdus, solemne rerum infernarnm 
epitheton. 

- 7. Troia teUus pro Troia dictom, nt 
(sapraCarm. XXXIX. 17.) terra CeU 
tiberia, ubi vid. not — Rhosteo littore, 
*froadis regionis promontorio, vel 
Ajacis sepuloro satis noto. — Obterit 
gravios et exquisitios pro vulgari ob- 
tegit ; sio terra ingesta sepoltns apud 
Lncretium III. 916. dicitar obtritus 
pondere teme. 

11. Amabo sc te. De particula, 
quss rednndet, male accipjt Vossius. — 
Morte tua h» e. ob vel in toam mortenu 



13. NobilissimSB hujus comparati- 
onis fundas est apod Homerom io de* 
soriptione sommi mosroris Penelopes 
Odjss. XIX. 518.— 22. cf. Virgii. 
Georg. IV. 511. sqq. et qure ibi in 
hanc rem collegeroot exempla Cerda 
et GueUius. — Daulias, Philomela, vel 
potias h. 1. Progne in lusciniam mu- 
tata, sie dicta ab orbe Daolia in agro 
Pbocensi, ubi (teste Thucydide II. 29.) 
sedem haboit rex Tereos. Fabula Terei 
vel ex Ovidio satis nota est. Mel. VI. 
412-676. Sequi autem Noster vide- 
tur eos, qui Prognen in lusciniam et 
Philomelam in hirundinem mutatam 
esse tradunt. Idem fecit Anacreon. 
Od. XII. VirgiL Eclog. VI. 80. et 
multi alii ; de quo hujus fabolae dis- 
sensu vid. Heyne in notis ad Apollod. 
III. 14. 8. p. 842. et laudatus ibi 
Meurs. de Regg. Athen. II. 4. 5. — 
absumti, a patre devorati ; vid. Var. 
Lect. — Ityli, sic vocatur quoqae filius 
Terei abHomero 1. 1. «ratV oXo<jwpo- 
fd.ivn "iruXw <f>iXor : sed volgo ille audit 
Itys. 



\ 



CARtfEN LXV. 



308 



Sed tamen in tantis moeroribus, Hortale, mitto 15 

Haec expressa tibi carmina Battiadee ; 
Ne tua dicta vagis nequidquam credita ventis 

Effluxisse meo forte putes animo: 
Ut missum sponsi furtivo munere malum 

Procurrit casto virginis e gremio, 20 

Quod misene oblitae molli sub veste locaturo, 

Dum adventu matris prpsilit,excutitur, 
Atque illud prono prseceps agitur decursu : 

Huic manat tristi conscius ore rubor. 

16. Excerpta Scaliger et alii,— experta ad librorura plarimornm fidem redaxit 
Vossias, quod more sao probat et defeudit Vulpius, adjeeta explicatione w«Su- 
Tix^. nempe qua ipse tumexpertut; qua vertere de CalUmacho tentavi; sed nostr* 
lectio accommodatissima videtar, qaam tuentar omnes fere editt. antiqoiores. 

23. Atque illinc in iibris quibusdam Vossii. vid. not. 



16. Battiada, Callimaehi, vel a pa- 
tria Cjrene, cujus eonditor foisse tra- 
ditur Battus, vel ab ejos stirpis. auctore 
Balto ita appellati ; propius tamen ve- 
ritati aceedere videtar prior explioa- 
tio : cf. Burmannus ad Ovid. Amor. I. 
15. 13. et Spanhem. ad Callimach. H. 
in Apoll. v. 65. 

17. Nequidquam, nnlla eoram ratione 
Iiabita ; vel refer nequidquam ad putet, 
hoc seasn, " ne frustra et temere forte 
putes." — Credita ventis, djssipanda 
ventis tradita. Si qais malit jungere 
nequidquam credita, somendom est n#- 
quidquam pro temere, sjMtaimq. 

19. sqq. Finit carmen poeta eompa- 
ratione, qua ad excnsandain rei eujas- 
dam carse oblivionem nihil saavias, 
daleias et ornatias oogitari potest. 
Sed parum hnjos comparatipnis suavi- 
tatem et elegantiam cepisse videntur 
interpreles. Sabjicit enim v. c. Mure- 
tas interpretationem hano : ne putet 
tua dicta ita ex meo animo effluxisse, 
%it tnalum e gremio virginis solet: sio 
tota profeoto firiget oomparatio. Imo 
Catullus exprimere voluit hoe : " Obli- 
tas qaidem sam paulalam, qaod tibi 
promiseram, sed ita oblitos sum, ut 
Tirgo Bonnunquam id, qood in maximis 
tiabet deliciis, obtivisoi* ei hajus obli- 
vionis caasa, re subilo. oonlis ejus 
sabjeota, pudibundo . rut>ore suflondi 



solct f — en egregie adambratam levi- 
oris oblivionis cum pudore coojunctfB 
imaginem ! malum: mala enim ab ama- 
toribas oblata grata imprimis. fuferuftt 
puellis mnnusoula; vid. qn» in aanc 
rem congessit Burmatmus See. ad 
Propert. I. 3. 24. — mittum furtieo 
munert pro volgari " clam maneri mis- 
•am." — sponsi, sponsns pro amatore vei 
proeo qaolibet, ut passitn. — misera, 
amanti, cf. ad Carm. XXXV. 14*— 
oblite moUi s. vette loe., jam non eogi- 
tanti, illod sob veste sibi locatom esse. 

23. Atque vulgo explicant pro sta~ 
tim ; de qoa qaidem hajas Toois signfi- 
fioatione non dubito; vid. Dracken- 
borch. ad Liv. XXVI. 39. §. 16. Tom. 
III. p. 1137; sed sio desidero oopa- 
lam, que vix abesse potest in boo looo. 
At si atque pro oopula accipis, tom 
plane otiosom esse videtar illud, adest 
enim in versu 21. quod, q«o refeni 
debet agitur. Itaque e mea seutentia 
vel explioandum est atque illud p*o 
illud verv, vel locas oorrigendas Ibr- 
tasse est sic : 

Atque,illudpronepraceps dum agitur 
decursu, 

Sio egregie omnia sibi respondere vi- 
dentur. 

24. Conscius ; index fortivi amoris, 
enjus paelk sibi oonsoia est : exqmlsite! 



204 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN LXVI. 



DE COMA BERRNIOES. 

Omnia qui magtii dispexit lumina mundi, 
Qui stellarum ortus comperit atque obitus: 

Flammeus ut rapidi solis nitor obscuretur, 
Ut cedant certis sidera temporibus, 

1. Despexit vitiose in MSS. St&lii.—descripsit male tentat Bentleius j vid. not. 
— rncenia mundi, qnod dedit Vossius, jam explosum est a Bentleio. 

2. Atque abitus ex aactoritate vett. librornm defeudit Meleager, qui usum 
loquendi, ex qno abire pro obire passim apud veteres dicatur, exemplis oonfirmat. 
Sic sopra Carm LXI. 84. abit dies. Parnm certe ab hac lectione abludit, quam 
Stalins ex MSS. profert, atque habitus. 



Cnm carmen graecam Callimachi, 
quod preoibns Hortali adductus latinis 
nnmeris exprimere stndait Catnllas, 
td nos non pervenerit, facultatem inde 
nobis et rolnptatem, ex institnenda 
cam oarmine grtieco comparatione tam 
oonstitnendi hnjns carminis integrita- 
tera, qnam percipiendi omnem . ejtis 
elegantiam ereptam esse, valde dolen- 
dttm est,— Loqoens per totum hoo 
carmen indooitnr Coma Bereoices, 
qoae, qua eausa Veneri dicata, deinde 
inter deos relata, et a Conone primum 
inter tidera animadversa sit, fasitfs 
enarrat. Fnit antem Berenicej seu 
Beronice Ptolemaei Philadelphi ex Ar- 
sinoe majore filia, a fratre Plolemaeo 
• Evergeta ex solemni more Mgyplio- 
rum (de qno vid. Diodor. Sic. I. 25. 
et ibi Wesseling. p. 30. 31.) in raatri- 
raoninm dncta. Heec, cum recens ad- 
hnc ejas conjux ad aoscipiendara con- 
trm Assyrios expeditionem profectus 
eotet; crinem suum, si sibi vir snas 
«aspes inde victorque rediret, Veneri 
▼ovisse dicitur. Cajus voti cnm, re 
praeclare a Plolemaeo gesta, damnata 
esset, exsolvit se religione, et deton- 
sumcfinem in teroplo Veneris Arsi- 
noes Zephyritidis appendit. Sed crinis 
ille postero die non amplius ibi coiri- 
paruit. Quod cum regis regiaaeque 
pertatbaret animum, exstitit Conon, 
insiguit HKns iempori* astrononjus, 



qui regis gratiam inire cnpiens, crinem 
deum numine snblatum et* in sidns 
conversnm esse doceret. cf. inprimis 
Hjginus Poet. Astronom. II. 24. — 
Hoo est, quod Callimacho tam ad 
Ptolemaei, numinis instar propter sin- 
gulare bonarum artinm stndium a se 
culli, celebrandam gloriam, quam ad 
praeclaram Cononis in rebas coelesti- 
bns collandandam peritiam, materiem, 
quam carmine persequeretur, srippe- 
ditavit exoptatissiraam. Lusit anteni 
poeta, ut poeta Alexandrinus, cui 
persona, qnam hiduit in hoo carmine 
Comae, mirnm iu modnm arri.sisse vi- 
detur. Vid. de genio seculi Ptolenueorum 
Heyiie Opnsc. Tom. I. p. 177. — 
Grascae linguav-hoo carmen reddere 
tentavit Salvinius Florentinus, qnod in 
tironnm gratiam Catulli carminibus 
subjiciendnm curabimns; atidein nu- 
meris vernacnlis inoedere jnssit Rode 
1. 1. p. 65. 

1. Dispexit; dispicere non est sim- 
pliciler videre, sed videudo animad- 
vertere, et reperire ; ut passim apud 
Cieeronem. — Mundi, cceli.cf. adCarro. 
LXIV/206. 

2. Comperit, compertos habet $ ani- 
madvertendo hovit. 

3. Qui oomperit, (ui) qua ex causa 
sol defioiat Sol rapidus, ob rapidora 
ejoscnraum. . 

4. Cedanti Jvv»<n, oooidantj evanes- 



CARMEN LXVI. 



305 



Ut Triviam furtim sub Latmia saxa relegans, 5 

Dulcis amor gyro devocet aerio : 
Idem me ille Conon coelesti lumine vidit 

E Bereniceo vertice caesariem 
Fulgentem clare : quam multis illa Deorum, 

5. Sublimia et svb Lamia in libris vett. deprehendit Vossias, qai in posteriori 
acquiescens juga (Etae montis intelligit, ad cnjns radices urbs Lamia sita fue- 
rit ; sic saepe Vossiam nostrura iropedivit doctrinse copia. Latmia taentur omnes 
libri vetl. 

6. Pro gyro monstrosain lectionem givcdero prae se ferunt MSS. Statii, nnde 
fecit Vossius ctivo, 

7. Cozlesli munere Venet.,divinobene6oiointer stellas falgenlem.— nvmine Grypb. 
Muret. Stat. fortasse ut sit pro majestate, — Statias legendam saspjcaturnomtne vel 
Cozlebti lumme, ut ad Cononem referatur, divina qoadam oculoram aeie preditum. 
Coelesti in lumine Vossias et Valp. adjecta interpretatione in cozlo tot sideribus 
relucente. — Difficile sane est in nominibus, tam saepe librariorom negligentia oon- 
fasis, veram a falsa leclione internoscere. Saepissime autem turbata et permist* 
sant munus et numen ; vid. Drachenborch. ad Sil. Ital. VIII. 233. et qaos ibi 
laadat. numen et uomen, vid. JV. Heins. ad Ovid. Heroid. XII. 78. et Trist. II. 
40. 62. numen et lumen, vid. Burmann, ad Ovid. Heroid. XVIII. 155. Trist. II. 
223. et Fast. II. 8. 6T. interim commoda nobis visa est, qaain dedimns, lectio 
valgata. vid. not. 

9. Dearum Venet. Grjph. MareC 



cant ; sic cedere simpliciler pro abire, 
•evanescere, est apud Ciceronem Cat. 19. 
hora quidem cedunt et dies et mentes et 
anni. 

5. 6. Sensos est : " Qui comperit, 
quid sit, qaod amor Lunam e coelo de- 
vocet, eamqae ad furtivi amoris fruo- 
tnm in montem Latmum abire jubeat," 
pro valgari cur luna in ccelo deficiat. 
Notissimus in fabulis esl Lunae amor 
in Endymionero, formosum illam sea 
pastorem seu venatorem, qaem dor- 
tnientem in Latmo, monte Cariae, Luna 
e coelo descendens furtim amplexa et 
deosculata esse fingitar, qaam inde, si 
deficeret in ccelo, delicias apod Endy- 
mionem facere dixisse videntar ; qaod 
oerte ex hoo loco manifestam est. 
Fabalam Endjmionis variis modis post 
Hesiodam tractatam fuisse, vel ex 
Scholiast. ad Apollon. Rhod. IV. 57. 
58. intelligi potest. Cononem autem 
lunae defectam non ex fabula, sed ex 
causis physicis inlerpretatum esse, 
sponte apparet. Trivia (Tpio&oc) Luna, 
ob caltom in triviis, qaod fuit dea r^t- 
fxofpoi;. Luna \n cobIo, Diana in sylvis, 
Hecaie apud inferos.cf. supra ad Cara. 



XXXIV. \5.—furlim (*£wrr*tf»c) ad 
forta amoris. — reiegans tanqnam exsa- 
lem abire jubens.— -gyro aerio, coelo. ' 
7. Ille sc. tam olaras et excellens 
matheseos et astronomie peritia; de 
qua hajus pronominis vi cf. sapr. ad 
Carro. LVIII. 2. 3. et Vulp. ad h.l.— do 
Cononis autera celebritate, cnjas magna 
«min laude aliqaoties mentionem injicit 
Archimedes, cf. Virg. Ecl. III. 40. et 
ibi Heyne. — calesti lumine . jange oum 
Yerbo fulgentem in v. 9. h. e. " vidk 
me coslesti stellaram falgore clare rc- 
splendescentem ;" sio nihil difficultati* 
inesse video; sed in lectione mirura itt 
modam variant editt (vid. Var. LecL). 
si qaid rontandum sit, raalim calesti m 
limite, vel limine; in scribendis enim 
vocibus lumen et limen sepissime 
aberrarnnt librarii. vid. Burmann. ad 

« 

Saet. Calig. 45. et qaos laadat Drack- 
enbcrch ad Sil. Ital. I. 66. cf. infr. v. 
59. — et sio magis expressas videtar 
vef sas Callimaohi, quem servavit nobis 
Scholiastes Arati p. 21« 

*HJi Kww fx iCxi^lv iy hiei tov BtpinxUff 
BoVrpt^ov, w. tulw vaw iBrnk BtoTe. 



C. VALERII CATULLI 



Levia protendens brachia, poliicita est ; 10 

Qua rex tempestate, novo auetus Hymenaeo» 

Vastatura fines iverat Aasyrios, 
Dulcia nocturnae portans vestigia rixae, 

Quam de virgineis gesserat exuviis. . 
Estne novis nuptis odio Venus ? anne parentum 15 

Frustrantur falsis gaudia lacrimulis, 
Ubertim thalami quas intra limina fundunt ? 

Non, ita me Divi, vera gemunt, juerint. 
Id mea me multis docuit regina querelis, 

Invisente novo proelia torva viro. S0 

11. Novis auctus hymencds Gryph. Mnret— -pro auctus reponit maetus Anna 
Fabri in notis ad h. 1. in Fragmm. Callimach. 
15. Atque parentum in MSS. Statii. male ! 

17. Intra lumina in daobos MSS. Statii ; inter lumina in uno, ex solemni 
? ocnm limen et lumen confnsione ; cf. ad v. 7. 

18. Juverint in vulgg. editt. contra metri rationes. Totnm Tersnm satis 
aadacter N. Heinsins in notis ad Catnll. emendat sic, Non ita, ne Divi, ut vera 
gemant, sierint, a sino, sivi. sii. Nos dedimos antiqaam leotionem juerint ex edilt, 
Venet Muret Stat. Cantabr. cf. not. 



10. Levia, palohra, cf. ad Carm. 
LXI V. 333. et «i. tanti est, Casp. 
Barth. Advers. p. 161. — pratendens, 
yfifaQ iaiur^tn, pollicita est, devovil; 
demore veterom ooBMsdiis conseoran- 
di, prsster Stat. et Valp. ad h. 1. of. 
Junius de Coma p. 509. 

11. Qua Umpestate cf. snpr. adCar- 
men LXIV. 73. — nov. auct. Hymen., y 
novis naptiis, nova conjuge auctus;— 
mugeri aliqua re, est aliqaid acoipere,. 
qaod eonditionem nostram ampliorem 
•I feliciorem reddit— rHiatam, quohio 
versas laborat, consolto fortasse poeta 

•vhare noluit; de prodacta «ltima in 

vooeoiicrujcf. sapraadCarm. LXII. 4. 

13. Dulciajxstigia, intellige ljvorem 

•x moxskinculis amatoriis. Claud. in 

Feaoenn. v. 126. 

. Tum victor medido prosilias toro, 
: Nocturni referens vulnera prozlii. 

14» De virgin. exuv., de virginitatis 
spolio, de eripienda et spottaud&virgi- 
nitate. 

15. Ad declarandam amoris, qao 
nov» nuplss maritos amplectantur, ve- 



bementiam, lepide jam.movet Coma 
JBereniees dabiam, utram lacrimse, quas 
novas nnpta?, e domo parentum in tbala~ 
mam aovi mariti discedenles, abertim 
fandere solent, ex animo profectae, an 
potias falste, et vi expresse videri de- 
beant Posterias probat exemplo Be- 
renioes, quae novi mariti in bellam 
proficiscentis discidio tanlo percassa 
fuit dolore, ut palam esset, qaanto Ve- 
neris teneretar desiderio. 

16. Frustrantw gaudia parentum 
falsis lacrimulis: parentes, qui gandenr, 
cum piam filiam tam invito animo a se 
discedere vident, fallontur, falsis ejas 
laorimalis. Scaliger comparal Frag- 
ment CalUmaohi, qaod vide in Frag- 
ment a Bentleio ooUeotis CXVIII. 
edit Ernest p. 486. 

18. Vera gemant, vere et ex animo. 
juerint anliqae pro juverint. sioJBnnias 
apad Cio. de Senect ab initio: 

Tite, si quid ego adjuero curamve 
levasso, 

20. Invisente prcriia : invisert prxlia 
•st prqficisoi in bellum. 




CARMEN LXVI. 



907 



At tit non orbum lutti deserta cubile, 

Et fratris cari flebile discidium. 
Quum penitus mdestas exedit cura medullas: 

Ut tibi nunc toto pectore sollicitafc 
Sensibus ereptis mens excidit ! Atqui ego certe 25 



21. Et tunon orbum Veaet. — Et tu vero orbum protnlit Vossias, qaera seeuti 
sant editor Cantabrig. Vnlp. edit. Gotling. et alii. Sed ne sic qnidem prooedit 
oratio ; nt taceam, subsolsitara particulam vero nimis diseimikm esae antiqum 
lectioni non. vid. uot. 

22. Sed fratris, peperit hanc leotionem vitios* lectio vereus «ajoris ; recte 
igitur jam Vossius restitait eU ssepius qaoque vocul» sed et et commutatsB stfnt 
seribaram negligentia; vid. Drackenborch. ad Liv. XXI. 26. 6. Tom. III. p. 402. 
— dissidium male in nonnullis editt.; in dissidio eriim est dissenato, in discidio aotem 
sejnnetio. Fnse et accuraie de horam verborum discrimine et permatatione dia- 
putavit J. F. Gronovius ad Liv. XXV. 18. et post enm Breuchhuuut ad Propert» 
II. 19. 16. et ad Tibull. I. 5. 4. 

23» Quam egregie emendavit Bentletus in not. ad h. 1. Confusss sont h» par- 
ticule et in aliis scriploribus. of. Draekenborch. ad Uv. XXVII. 28.5. Tom.IV* 
p. 90. - 

24. Tunc in aliis ex solemni oonfusioiie particularum tunc et nunc; vid« 
Drackenborch. ad Liv. III. 6. 1. Tom. L p. 654. of. not. ad vers. 21. 

25. Scnsibus e rectis feoit Vossius ex leotione antiqoa sensibus erectis. atqu* 
fgo Venett. — ast ego Grjph.Muret, — at U egoVoss. — nostram leotionem propofoit 
Stat. qaem secutas est editor Cant. Gnevius. — tarbavit certe partiouras atqui et 
atque sexeenties scribarnm aegligentia ; vid. Drackenborch. ad Liv. III. 52. 8« 
Tom. I. p. 760. sed recte monet Cort. ad Sallust Jognrth. IV. 8. atque interdaat 
poni pro atqui, et oooupationi inserviens idem notare quod et tatnen, quod hio 
quoque loeum habere potest. 



21. Viliosum hnno locam esse, e 
qwo, ul nnno legitnr, neo sensam eom- 
modnm elicias, neo nexum faoile in eo 
cum antecedeutibns et sequentibus de- 
prehendas, sponte apparet ; quem qui* 
dem levissima immotatione emendaii 
posse pnto sic, si ut pro at et nunc 
pro non rescripseru : 

Uttu nune orbum luxH deserta cubUe. 

" O quam lnxisti tnnc, (inqnit Coma,) 
eum viro novo in bellum profecto deser- 
tajaceres in lecto» vidno!" Sic bene sibi 
respondent omnia. Vt est particula 
admirantis, et nunc ut tunc saepissime 
de re gesta dioi solet. vid. Burnutnn, 
ad Ovid. Heroid. XVIII. 95. Egregie 
autem hano emendationem oonfirmat 
v. 24., nbi ut et nunc eodem medo di- 
citnr ; cui eo magis locus relin^nendus 
videtur, quod parttcul» ut et at, nunc 



etnon,\n vett. seriptis saepissime con«* 
fosae snnt librariornm negligentia; de 
ut et at vid. N. Heins. ad Ovid. He- 
roid.XII. 1. de nunc et non Dracktn* 
borch ad Liv. IX. 7. 5.Tom.II.p. 856\ 

22* Etfratris: ef. Argum. 

23. Qtmm; lege potios, si vis ©t»> 
tioni consnlere, cum Bentleio Qttamt 
— exedit cura med*: cf. sopr. Carm. 
XXXV. 15. 

Ignis interwrem edunt meduUam* . 

ubi of. not. Sio. Horat. cvras edace$, 
Hesiodus •yvttBfyovs josXf&Svetf dixit. 

25, 26. Mens excidit : Apolloniffw 
Rlrod. III. 961 : '£» *' fy* ot xpM* 
ern&iotf iriartr. — Atqui ego certe — mag* 
nanimam; si sic legimos, sapplendans 
est te : vid. Var. LecU — " certe tameo» 
ego (inqnit Coma,) ad novam Bereniee* 
ob mariti diecessum animi mollitien» 



306 



C. VALERII CATULLI 



Cognoram a parva virgine magnanimam. 
Anne bonum oblita esfacinus, quo regium adepta es 

Conjugium, quod non fortior ausit alis f 
Sed tum meesta virum mittens, quae verba locuta es ! 

Juppiter, ut tristi lumina saepe manu! 30 

Quis te mutavit tantus Deus ? an quod amantes 

Non longe a caro corpore abesse volunt ? 
Atque ibi me cunctis pro dulci coftjuge Divis 

Non sine taurino sanguine pollicita es, 



* 27. Quod regium Venet. Grjph. — quam regium in MSS. Statii, nnde Gabriel 
Faernus fecit quum ; sed melior leclio et t nostra, quae extat in editionibns Mn- 
reti, Vossii, Cantabr. Graevii, Vulp. 

28. Quod ncn fortior auxxt avis Venet. Gryph.— <juo non fortius ausit alis Ma- 
retus, comraodissime saue,nisi ingrata repetitioTov^uooftenderet. — quodnonfortior 
kaud sit alis in omnibas MSS. Statii, et sio legit quoque Scaliger. sed recte pro 
autsit reposilam est ausit, qaod nunc in plurimis editt. apparet. At Nic. Heinsius 
in ifotis ad Catull., vires, ingenii periclitans legi jobet vel quo non fostior (pro 
faustior) audit avis : vel quo non fortior hausit Halyn ; neutrum, pato, leotoram 
plausum feret. 

29. Sed cum Voss. — sed tu in quibusdam. 
80. Tersti in nonnullis. 

33. Atque ibi pro cunctis Venet. Grjph. — At que ibi, praz cunctis Muretus, qui 
•ine causa aliquot versus, qaos exoidisse putaf, desiderat. — At qu<£ ibi pro cunctis 
Statius, qai explicat pro cunctis de iis, qui regem comitabantur, vel pro palam 
omnibus, ante omnes ; cui lectioni et priori explicatiani calculum adjecit Vossios, 
At quaz ibi, proh, cunctis Scaliger, adstipulante Vulpio. Nos secuti somus edilo- 
rem Cantabrig. qoi versum, ut egregie restitutus est a Bentleio in notis ad h. 1., 
in textum recepit. 



respondens.magnum et fortem animum 
a prima setate in te animadverleram." 
Rem illuslrat locus Hygini Poel. 
Aatronom. II. 24. Hanc Berenicem 
nonnulli cum Cailimacho dixerunt equos 
qlere, et qd Olympia mittere consuetam 
fuisse. Alii dicunt hcc amplius, Ptoie- 
meum, Berenices patrem, multitudine 
-hostium perterritum, fiiga salutem pe- 
tiisse, filiam autem s&pe cousuetam in- 
siliise in equum, et reliquam exercitus 
copiam constituisse et complures hostium 
interfecisse, reliquos in fugam conjecisse t 
pro quo etiam CaUimachus eam mag- 
nanimam dixit. cet. 

27. Bonumfacinus : iqnaitur faotam 
auoddam egregium, quo frater, ut so- 
rorem in malrimoniam duceret, im- 



pulsus faisse videtur; intelligendum 
fertasse est illud ipsum, qaod memorat 
Hjginus 1. 1. 

28. Quod nonfortior ausit alis, "quale 
nemo alius e fdrtioribas snsoipere aa- 
deat." alis antique pro alius: sic saepius 
alid pro aliud dixit Lucretius» 

29. Mittens virum: cf. Tibull. 1. 3. 9* 

30. Jupiter ut (Himmel tr/e) cf. ad 
Carm. IV. 7. 

31. Tantus Deus,tam potens : intel- 
lige Amorem. Laudant in hanc rem 
Virgil. iEneid. I. 718, 

— Interdum gtemiofovet; inscia Dldo, 
tnsidat quantus deus — 

33. Me, comam : vid. V. L. 



CARMEN LXVI, 209 

Si reditum tetulisset is haud in tempore longo, et 

Captam Asiam iEgypti finibus adjiceret l 36 

Queis ego pro factis coelesti reddita coetu, 

Pristina vota noyo munere dissoluo. 
Invita, o regina, tuo de vertice cessi, 

Invita : adjuro teque tuumque caput : 40 

Digna ferat, quod si quis inaniter adjurarit. 

Sed qui se ferro postulet esse parem? 
Ille quoque eversus mons est, quem maximum in oris 

35. 36, Hi quoque dao versas varia et satis incomta forma in veteribus Hbrii 
apparenl : Si reditum tetulisset, is aut in tempore longo Captam Asiam JEgyptifini- 
bus addiderit Venet. — Si reditum tetuUsset is, haud — adjiceret Gryph. Stat — Si 
reditum tetulisset, is haud in tempore longo Captam Asiam JEgyptifintbus addiderat, 
ex veteram librornm scriptara restituit Vossins, qoam lectionem MSS. et editt. 
Colinaei et Aldi auctoritate oonfirmari testatnr editor Cantabr. — Vossio, at solet,' 
adhaeret Vulpias. Verissima nobis visa est lectio Mareti, quam, interpunctiooe 
tantum matata, dedimas. 

43. Maxima in qaibasdam, male. 



35. 36. Si redit, tetnl, cet. Sensos 
est : " si brevi tempore victor ex Asia 
rediisset conjux ;" sio satis expeditos 
mihi videtnr hic locns. vid. Var, Lect. 
— reditum ferre pro redire jam sapra 
Carm. LXIII. 47. — in redundat, ut 
saepe. — Captam Asiam intellige S vriam, 
Asiae partem. — adjiceret pro adjecisset ; 
sic enim plusqnam perfectnm etimper- 
fectam nonnanqaam jangi solent. vid. 
Cort. ad Sallnsl. Jugurth. LIX. 3. 

37, 38. Queis ego oet. Verba hujus 
distichi ita mihi inter se jungenda et 
explicanda videntor : " pro quibas om- 
nibas deoram benevolentia impetratis 
exsolvo nanc vota olim nuncupata (no~ 
vo munere) novo benefioio inter coelites 
relata." reddita, tradita $ reddere stepe 
est, simpliciter dare, coneedere : sic infr. 
Carm. LXXVI. 26; 

dii, reddite mi hoc pro pietate mea, 

eeetu oasas tertias apad poetas, ut in 
vulgus notum. sio supr. Garm. LXIV. 
386. 

40. Adjuro teque tuumque caput, 
Bentleius in Fr. Callimachied. Ernesti. 
p. 582. ex Etymol. Magno profert ver- 
ba Callimachi sic : 



Zqvti nApn oofMxra, <rw rt Gtov. 

adjuro caput, h. e. per capnt, per te ; 
vid. de hoo loqaendi genere Draeken- 
borch. ad 80.- Ital. VIII. 105. 

41. Junge : quod (sc. caput) si quis 
oet. h. e. " si quis per te commiserit 
perjurium, dignamhoo soelere lnat pce- 
nam." 

43—46. Nihil, nedum comam mol- 
lem el teneram, tam firmnm et validuni 
esse, ut ferro resistere possit, probat 
exemplo montis Athonis, qui, licet al- 
tjssimus vastissimusque fuerit, tamen. 
a Xerxe, in Graios tendente, ferro 
transfossas transnavigatasqae sit. — 
Montem Athonem (nano Monte Santo) 
in oris Maoedonie maximvm, a planitie 
in raare LXXV. mill. passanm excar- 
reutem, post alios descripsit Solin. Po- 
ljhist. c 17. cf. Plin. Hist. Nat. IV. 10. 
nbi plara velerum leca tam de monte, 
quam de re, quse Xerxi tribaitar, ex- 
ponentia exoitavit Harduinus. Inter 
fabulas rem refert Javenalis Sat. 3£. 
173. 

^— crediXur olim 

Velificutus Athos, et quidquid Grceia 
mendax 

Audet in historia • 

2E 



«1« C. VALBRII CATULLI 

Progenies Thiae elara supervehitiirs 44 

Cum Medi peperere novum mare,cumquejuventus 

Per medium classi barbara navit Athon. 
Quid facient crines, cum ferro talia cedant ? 

Juppiter, ut Chalybdn omne genus pereat: 
Et qui principio sub terra queerere vefias 

Institit, ac ferri fingere duritiem ! 50 

Abjunctse paulo ante comse mea ftita sorores 

44. PhthuE Venet. Gryph. Muret. Phitia in MSS. Statii. Clytue, et deiude, 
ancto, nt ait, jndicio, Tkia legendum esse oenset Vossius, qai longis ambagibus 
Qledes inde oriundos esse docere studet 

^ 45. Irrupere Grypb. Muretus. — pepulere ingeniose conjecit Stalins, qai in om- 
nibus MSS. invenerat propere. sic supra Carra. LXJV. 58. Thesens vada pellere 
remis dioitur. — prcperare $oaliger,ut infiuitiyus pro tempore definito sit. — pro irru- 
pereNic. Heinsiut in potis ad Catull. mavult rupere, qnod ipsnm in Codice optimo 
Commelini exaratum esse testatur Burmamtus ad Valer. Flacc. 1. 3. rumpere mar$ 
eat mare#car«.— nostram leetiQnem* primpm a Vpssio propositam, jam receperunt 
ditor Cantabr. et Vulpius. 

48. Ex antiqna lectione celicnm fecit Scaliger sicelicum, ex cnjns mente sicelices 
rel sicilices oultra tonsoria notant. Sed Vossins inde scnlpsit celtum, cni celtis 
est scnlptoram et lapicidarnm insUrumentum, idem fere, quod cselum ; lege, qnam 
docte nterque pro re sna pngnet! In nonnnllis expressum est Jupiter ut telorum, 

2niflni cultrorum t Nos acquiesoimus in lectione Jupiter ut Xa\v0on, qaam eX 
ragmm. Callimachi (vid. not t ) jam revocavit Angehis Politianus; et sic est in 
editionibus Hfureti, Grsf . Volp. 

50. AJii U$untfrangere. 

51. Abruptp Scaliger. 

44. Progenies Thim elara est Sol, 51 — 54. Sensns est : " flebant et do- 
Thiae et Hyperionis filius, ut rectedo- lebant, a qnibns panlo ante disjnncta 
ooit Bentleius in not. ad h. I. sum, relictae in capite Berenices comaa 

45. Peperere, aperneront, fretum fe- sortem meam, cnm Zephyrus, qni me 
oernnt, excisso motrte. aaferret, ex aere apparuit." — Jam vi- 

48. Verba Callimachi, qure Noster deamus de singulis : Reliclae io capite 

expressit, citantor ad Apollon. Rh. II. Berenices comae (nam ex vertice tan- 

&?&. in Seheliis sie : tnm comas sibi absciderat Berenice) 

j t t dicnntnr sorores, ex eadem qnasi stirpe 

-r— . X*\vfy» &4 faitoir* yh* enat9B . abjuncte, qnia arcto ante et 

rufoi* avriXkarra, «qjtfr fprb, & fw sororio vinculo inter se conjunctas fue- 

fyjnw. 2^1 . agnosce dictionem poetac Alex- 

Faernnt autem Chaljbes fortissimi andrini, personae, quae loquens inducta 

Scythiss popnK, ferro prsscipne ottden- «**» accommodatam — Ckloridos ales 

do insignes. cf. SchoL ad Apol!. Rhod. W« •* baud dubie iotelligendus est Ze- 

1. 13*5. et Mnret. ad h. 1.— Chalyben pbjrus, Chloridos vel Florae amasius ; 

forraa gneoa, ut hiatas evitetur. Jup- ▼ie\Ovid.Fast.V.195.sqq.— ofes,venti 

pUer, ut, utinam ; antiqua optantium et «n*» * P°* ti8 fingjmlur alati y de ipso 

devoventinm formnla. cf. Vulp. Zephyro Clandianns de Rapt. Proserp. 

50. Institit, studnit, tentavit Sic lL **• 

passimhooverbuminservitperiphrasi; - — ille novo madidantes neclare pen- 

exempla collegit Drackenborch ad Liv. nas 

XXX. 12. Tom. IV. p. 408. Concutit. 



CABMEN LXVI. 



m 



Lugebant, cum 86 Menfnonis iEthiopi» 
Unigena iarpellens mitantibus aeVa pennis 

Obtulit Arsinoes Cbloridos aleft equns. 
Isque per ffitherias me tollens advolat aturas, 

Et Veneris casto conlocat in gremio. 
Ipsa suum Zephyritis eo famulum legarat, 



55 



55. Unigena impcllente natantibus Mnnto*. — nicUntibus eoajeoh Betrtleioa*^— 
aere mate tentat Statias. 

54. Anindee Locridas legi jabet Benlteras, qaod oemo veteram memorise pro- 
diderit, Arsinoem sea Venerem Chloridos cognomine asam esse } at Locridem 
Venerem seu Arsinoem eodem modo • poeta dici potaisse Vir doctns aatamat, 
qao iiia verso- 57 ZephyrHis dicta* est ; nam, pergit ille, wt Zephyritis a Zephyrir 
Africa prontontorio, ita et Locris dicetur a gente Locrorum, qui regionem eam tene- 
bant. Testatar certe Aofailles Statias, in ddobas MS8. pro Chloridos exaratam 
faisse Locridicos, et in nno Locritos. — ales eques mavalt Statias. 

55. Hisque Venet. Grjpb. — umbrae Statias, Sealiger, Vossias, Vulpius ; ideo r 
qaod nocta Coma e Veneris aede sablata sit. Eqnidem pneferendam patavi vul- 
gatam lectionem auras, qaarm seoati smit Alcras, Parthen. Maretas : aurts euhn 
atheruB ubivis apud poetas occurrant, noil iimbr*. 9ie pro emra male sabsti- 
taeraot utnbra apad Horat Od. I. 2*. 18* abi tid. BentUhts. 



fashis de atiatis ventis nos egimus in 
Commentatiohe : de alatis imaginibus 
apud veteres, p. 23. Gotfue 1786. — 
equus: nam venti, ad eovom velocitatem 
adambrandam, vel com eqais eompa- 
rantor, vel eqaitantes i n dri c untur. Sio 
Thraces equi yenti dicantar Valerio 
Flacco I. 611. et notos est zl$0(oe lit* 
letva-aq ex Buripid. Phceniss. 220. et 
Eurus per Sicutus undat equitant ex 
Horat. Od. IV. 4. 44. Neo dixerim, 
qnem reete* ventos equitantes de canra 
invecti» interpretetaf Heyne ad VirgiL 
JEn . lI.4S8.,Heetalia»bigis invtfcti apud 
poetas et scutptores venti appareant. 
— Arsinoe autem, Plolerneei Pbiladei- 
pbi soror et conjux, et Berenices nos- 
trae mater adoptiva, non Veneris solum 
sed Chloridos qooqae nomine ab JB- 
gyptiis culta fuisse videtur, qudd, nisi 
aliunde colligi posset, ex boc oerte 
loco iutelligitar. vid. ad v. 57«—- Ze* 
pbvrus dicitar unigena, h. e. frater 
(cuyyetit, o/ctlffwofog, conf. strpra ad 1 
Carta. LXIV. 301.) Mercnoni* jEthio- 
pis, cujus mater aeque ae ventorum* 
(Hesiod.Theog. v.378.) Aorora fttsse 
traditar. — impellens aera nutaMibui 
pennis, dimovens et secans aera pennis 
mibinde sa moventrbus. — Puerant ta- 



men praeter CatoJft mterpretes mnfti,' 
qui Chloruios aUtem equum de PegasO 
inierpretarentur ; sie Rittershusius aol' 
Opp. Cjneg. I. 233. Potterus ad Ly- 
cojmr. V. 17. Rubenius de Re Vtst.p, 
306. et alii ; ai de nostra explieatiomv 
€tf. Voss. Valp. ad b. I. Spanhentiue d* 
Usn et Prsest. Namism* Diss. V. ny 
274. et Wernsdorf sATo^t. minor.TMuV 
1. p-. «71. 

55. Advotat, nimiram ad Venerem ; 
nisi forte legemtam sit evolat, 

56. In gremio Veneris, nempe of 
tlcta Veneris immottales fierent Tao- 
ta enim Veneris, at nmrrant poe'te)| 
onrnia fiant betAfyfoir* vel immorta^ 
lia. llrastria in haao rem est loetfs 
TheocriU XVII. 37. qoi de hae ipsai 
Berenice, de cajas coma hic sermoeit^ 
tfgit. cf. inprimis IdvH. XV. 108. 

57. Zephyritis, Arsinoe, qn$& pfsj 
Ohloride ab ^Sgyptiis onlta»- et indei 
qnod ilia nxor esset Zephyri, ZephyX 
rith appellata videtnr. Venns enini^ 
eojas nomine eandem ArsinoSn cnltem 
foisse oonstat, aperte a ZephyritroV 
distrhgaitar a Stephano de Urbibas san 
voce t*p6(iaf: hrn xai «btfc» t*% At- 
ySitreu, itf H;h 'A^fOoHrn %*\ 'htrufa 
T4<^rt^, if KaXXtfXct^. Pato aatexsv 



313 



C. VALERII CATULLI 



Grata Canopceis in loca litoribus. 
Scilicet in vario ne eolum limite coeli 

Ex Ariadneis aurea temporibus 60 

Fixa corona foret ; sed nbs quoque fulgeremus 

Devotee flavi verticis exuviae. 
Uvidulam a fletu, cedentem ad terripla Deum, me 

38. Grata Canopen* incola in plerisqae yett. — gnata in nonnallis. Viliam subo- 
doratas est Vossias, qai pro incola reposait in loca. Pro Canopais Statios in MSS. 
invenerat Canopicis, unde legeridom suspicatar Canopitis sea Canopiticis. — Cano- 
piit scribit Vujp. 

. 59. Corruptissime prinojpiam hajas versiculi legitar in MS$. Stalii et aliis, 
oode varia ejusdem pro cajaslibet .ingenio forma efficta est : Dii bene fecerunt 
Tbeodoras Marcilius j Ludit ubi, vario Scaliger j Sidere ubi vario Voss. cura fido 
Acbate Vulpio. Nos revoeaviunus vulgatam, qos3 extat in editt. Ald. Venet. 
Gryph. Maret. Iidem pro lumine, qaod dedit Vossias, reposaimos lectionem 
omniam editl. antiqaioram limite. cf. not. ad v. 57. 
60, Aut Ariadneis Soaliger. male ! 

. 63. Vividulo a fiatu Soaliger. Uvidulum afiuctu operose defendit Vossios ; 
innui autem a poeta potat vulgarem hominam opinionera, ex qaa aoimae defuno- 
torom, anteqaam ad oampos Elysios aut sedes soperas peoetrarent, Oceanum 
transire crediUc snnt ; et hinc uvidulum fluctu sidus esse inaris vel aeris marini 
bamore roscidam atqae imbatum. Vossiam sequitur, et reconditam ejus, qua 
hanc lectionem confirmarit, eruditionem mqgnifice coJlaudat Volpias. Uvidulum 
ac fietus edentem conjecit Nic. Heinsius in notis ad Catull. Dione pro deum me 
Parth. 



deam non ab JEigypti promootorio Ze- 
phjrio, nbi templam illa habujsse di- 
oitor, sed ab ipso deo, vel marito, qni 
promontorio nomeu dedit, Zephyriti- 
d©m vocatam esse. Cf. de Arsinoc et 
diversis ejas nominibas Callimachi 
Epigr. V. Ubi interpretes Arsinoen 
Chloridos, qaoqae nomine osam esse 
observant. — Cseterum in Cypridem Ar- 
sinoen ivaxotfanovcray ivl Zsfuontht «»- 
rnq extat epigrainma Posidippi in Ana- 
leetis Vett. Poett. Gnec. Brunckii 
XXI. Toni. II. p. bl.—famulum Ze- 
pbyrum, quem famuli parles apad 
Chloridem agere, non est, qpod mireris. 
58, Grata Canop. in loca lit., in gra- 
tam et jucundam regionem ad littora 
Canopaea. Est descriptio jEgypti, a 
Canopo; urbe ejus oeleberrima, ad os- 
\\um Niji, qood ipsam dictuna est Ca~ 
nopkum vel nt b. 1. Canopaum, sita; 
veteram loca de bac urbe et Nili ostio 
exponentia vid.apud Cellar. Not. Orb. 
Anl. IV. 1. p.15. et 21. — grata, quia ibj* 
fuitpatriaet sedes,ubi regnavit Arsinoe. 
CanopoM Httoribus est casas seilus. 



59. ln vario limite cosli, in coeli re- 
gione variis sideribas distincta ; litnes 
cozli est certa quscdam cosli regio ; 
AchiUes Stat. laudat in hanc rem Gell. 
Noct. Attic. II. o. 22. confirmal autem 
hujus loci lectio conjecturam nostram, 
qaam ad v. 7. proposuimus. 

61* Qorona, de Ariadnes Corona, ex 
ejas capite a Baccho in sideribus col- 
looata : vid. Hjgin. Aslron. II. 5. 
. 62. VerticU exuvia, comae. Sic Se- 
nec. Hippolyt. v. 1181. 

Placemus umbras, capitis exuvias 

cape, 
Laceraaue frontU accipe abscissam co~ 

mam. 

devota, diis promissse.— -flavi verticis; 
&ic flavus vertex de flavis crinibus supra 
dipebator Carm. LXIV. 53* — de pretio 
flavorum crinium apud veteres vid. 
uos supra ad idem Carm. v. 98. 

63. Uvidulam a fletu ; quam invita 
enim Coma de vertice Berenices ces- 
serit, lestatur ipsa v. 39. 40. cf. v.75. 
■ — tempUt deum antique pro cozlw, sie 



CARMEN lxvi. 



218 



Sidas in antiquis Diva novum posuit. 
Virginis et saevi contingens namque Leonis 65 

Lumina Callisto juncta Lycaoniae 
Vertor in occasum, tardum dux ante Booten, 

Qui vix sero alto mergitur Oceano. 
Sed quamquam me nocte premunt vestigia Divfim, 

Luce autem canae Tethyi restituor : 70 

(Pace tua fari haec liceat, Rhamnusia virgo: 

Namque ego non ullo vera timore tegam : 
Non, si me infestis discerpant sidera dictis, 

Condita quin veri pectoris evoluam :) 

66. Callisto justa (pro juxta) Lycaonida Scal. Voss. Vulp. Cantabr. contra 
metri rationes ; nuspiam eoim exemplam extat, abi ultima juxta correpta sit ', 
nostram lectionem tuentur omnes editt. antiquiores. 

70. Lux autem canoz Tethyi restituem in omnibus MSS. Stat. — resiituam in anp». 
ande ilie legendum putat, hux autem cana Tethyi restituaU 

73. Discerpant sidera dextris conjecit Beutleius. 

74. Vere in aliis. 



lucida templa codi de coeli regionibas 
sidereis Lucret. I. 1013. et sic idem 
saepius templa et domus deum vel codi. 
— diva, Venas. 

65. Locum, quem inter sidera oc- 
cupaverit Coma, enumeratione vicino- 
rum sideram lucalenter describit. Ha- 
bet nimirum illa, ut Scaliger jam ad 
kunc locum observavit, ab ortu Boolem 
sive Arclophylaca, ab oocasu dorsum 
Leonis, a septentrionibus posteriores 
pedes Ursae majoris, a meridie Virgi- 
uera. — pro namque, cum id a sedesua, 
quam iii versus lhnine obtinere debe- 
bat, nimis remotum sit, legendum puto 
vempe, quod egregie quadrat. 

66. Lumina, sidaa. Callisto, KaXXw- 
roX casus tertius. Fabula Callistus, 
Lycaonis Arcadamregis filiae, a Junone 
in ursam mutatae, in vulgas nota est. 

67. Tardum Booten. Arctophylax, 
quia sero occidit, et polo propior tarde 
procedere videtur, modo tardus (Ovid. 
Met. II. 177.) modo piger (Fast. III. 
405. Claud. Rapt. Pros. II. 190.)modo 
serus (Propert. III. 5. 35.) vocatur : nisi 
qais in persona Bootar de bubulcornm 
tarditate cogitare malit; de fabula 
Bootae vid. Hygin. II. 4. 



69. 70. Sensus : " quamquam ea mihi 
contigit felicitas, ut pedibus deonun 
noctu tangar, interdiu aatem in Tethyos 
gremio delitescam," cet. — Vestigia di- 
vum me premunt: sic sidns Eridani 
Siarv vtel irocffi tyogureu apud Aratum 
Phienom. 360. Vulpius in hano rem 
laudavit Virgil. Ecl. V. 56. et Manil. 
Astronom. I. 799. — Teth-ys, yos, est 
uxor Oceani ; at The-tis, tidos, uxor Pe- 
lei; in hac penoltima corripitur, in iHa 
prodncitur; quod nou monuissem, nisi 
saepius in re tam levi aberrare juvenes 
animadvertiasem. 

71. Rhamnusia virgo; Nemesis, ul- 
trix saperbiffi et insolentise. vide supra 
ad Carm. LXIV. 396. 

72. Junge : " non tegam, non celabo, 
occultabo, ullo timore, ob nllius rei ti- 
morem." Male Vulpius jangit nonullo 
timore, et tegam contra latinitatem ex- 
plicat in apertum praferam, retegam ; 
nec vidit, plane huic explicationi re- 
pugnare versum seqaentem. 

73. Infestis diseerpant dictis. — discer- 
pere dictis dictnm est, ut proscindere, 
lacerare dictis. 

74. SimUiter Theocritus Idyll. 

£xix. 3. 



214 C. VALERII CATUtLI 

Non his tam la&tor rebus, qttam me abfore semper, 75 
Abfore me a dominae verike discrucior; 

Qui cum egoj dum virgo quondam fuat^ omnibus 
expert 
Unguentis, una millia multabibi. 

Nunc vos, optato quas junxit lumine tatda, 

77. Vox expers aperte est vitiosa, et aensura totius distiehi lurbat. Nam quod 
Vossias demonstralum ivit, virgines henestibres dfim Unguentis' ab&tinatsse, et 
simplici olee oapHlum anxisse, id ©ec verum- est, neo difficakatem toHit. Hinc 
jam Achilles Statius ex expers fecit expressa, alii expreta vel adsptrsa ; et N. Hein- 
sias in notis. ad Ca*. expersm ; ■«• qaatsincanqae oortigendi rationetn propo- 
aoimas in not. 

78. Ex una, qnss est constans lecthr ommum BtfSS. et eiRtt. vcte iuin- , Vossius, 
at labanti lectioni expers in versu majori bonam tibicinen sapponeret, et locam 
armuf doctrhra? suae copias explrcandi haberet, fetit murrhct. — >Sane ex hac Vos- 
staim veteres corrigendi norma qofdvfs pro quovis reponi lioebit. Nthflotninos 
hanc a Vossio effictam lectionem et explicatronem mirificam et quantrcis prttii 
vocat et probmtVatpnrs. . 

79 — 82. Versas seqnente* Josephus Scafiger ex antiqais GodicHww restituif 
sio : Nune vos, cptato qua junxtt tnmine teda Non post unanimis, corpara, conju- 
gUnu; Tradite nudantes rejecta veste papillas, Qua (quod matat ScaKger rn qita, 
ntsit pro ui) jucunda mihi munera libet onyx : Jangi aatem debent verba sic: 
nunc vos, corpora, qua tada junxit lumine optato eonjugibus non post unanimis, 
rrudantes papiltas refecta veste, tradite mihi munera jucunda, qu<e ottyx miki libet ; 
boc sensn, ** nuirc paelhe, qaser nnpsistis nnmtis haud ht eoncordm permansurtsv 
cnai in eo esti», nt oum rtli» eeoeumbatis, tradite mihi manera, nempe vngveftta- 

varfe jam tentarunt interpretes ; v fcfc 

quin evoluam, imo aperiam et expli- scribendum videtar etptentp&gshe, se' 

cabo; enafot dicitur, qaod fnvolutnm et explens, expleta. iJx Infinttis exem- 

complicatum fait. Male Vulpias evot- ptis, hanc verbofunf activorum Usum 

vere de Iinguae volubilitate, orationis probantibos, defbngi ficeat uno Gatottf , 

copia, celeritate et loqnendi libertate qut supra Carnf. LXIV. 324. 

explicafc — condita pectoris veri, quae la- _ _ . . . ^ .. 

* * :» -„; MA B :J~s* :»♦?«.« .«».. O deem eximtum r magnie mrtuttbus 

tent m ammo sincero. lntima sensa a 

. . augenSp. 

ammi. ° 

75. Konhis tam Uztor rebns,tamen pro aucte : ubr vid, not. Et stc sensus 

his rebns non taatam laelor, qnantam est, •' fn eajus vortfce olim, cum virgo 

cet. particufa tamen post quamquam, eswtt Berenice, et omnftms se expleret 

etsi, sacpissime omittitur ; si quis fn re «t* satararet angaientis, muHa shnnl' 

nota exempladesiderat, adeat Cortium mrHfa ongUenta bibf. , „ 

ad Sallast. Jagarth. XXV. p. 577. 79— 8*. De lectrotte et mira ver- 

77, 78. Ex his duobus versibus, tiisi suum seqjutfnthtm expltcatione vhf^ 

vitiam, qaod insidet, tollituT, sensas Var. Lect.—€eterh lectionibtrs haud' 

exit absardissrmas. Qui, quaeso, cnim dubreprspfSpremia est nostra,qtram dedr- 

comain capite Virginis Berenices, om- nuw ex editt. Mvreti, Gryph. Gantabr. 

nibusangaentisabstineutis,mnltamiHia Grav., quas sensnm satis commodimr 

simul nnguenta bibere potuit ? Vitium fundit hnnc : " nunc vos, nova? nuptas, 

haud dubie Iatct in voce expers, quain, ue prras* nndatse vestibtis corporam 



CARMEN LXVI. 



016 



Non priua unanimis corpora eonjugibus - 80 

Tradite, audante* rejecta veste papillas, 

Quaui jucunda roihi munera libet onyx: 
Vester onyx, casto petitis quae jura cubili. 

Sed qu» se irapuro dedit adulterio, 
Illius, ab ! mala dona levis bibat inrita pulvis : 85 

Namque ego ab indignis praemia nulla peto. 
Sic magis, o nuptae, semper concordia yestras 

Semper amor sedes incolat assiduus. 
Tu veYo, regina, tuens cum sidera Divam 

Placabis festis luminibus Venerem 90, 

Sanguinis expertem, non votis esse tuam rae, 



ex onyche depromta. — Secuti autem sunt $caligeram editores dejnceps fere 
omnes. Equidera vero hujus loci interpretatione nil vidi ineptius et absurdius : 
Puellae primo statim cum novis maritis concabitu mnneribas placare debent futu- 
ram eorom perfidiam ! ! ! De nostra lectione v. not. 

83. Colitit qu& Jura Ald. Grypfa. Muret. — Bx quarkis, qnod in Kbris MS8. 
invenerat Aehilles Statias, fecit ille quatnit, et Vossios qtutris; malel petiiit 
exstat in edit. Parthen., defendente Scaligero. 

85. Ak deeat in quibasdam, lUiut aura lewt Venet. Grjph. 

86. Namque indiguatis Vossiat. 

87. Sed magis parum commode in aliis. 

91. In libris MSS. et editt. vett. legitor hio versus sic, Sanguinis expertem 



vestrorum copiam unanimis maritis fa- 
cite, quara ex onjche jucunda mihi 
raunera libaveritis." — Sedetsic deloci 
integritate valde dubito. Nampritnum 
editiones antiquissimoe et libri MSX. 
omnes, teste Achille Statio, pro Non 
prius in v. 80. ofterunt Non post, qaod 
a librariis cum Nonprius commixtum 
esse vix credas ; deinde ex norma lo- 
quendi debebat esse Ne priut—traditc. 
Denique temporum consecatio in v. 
82. pro lihet postulabat tibaverit. — 
Mihi quidem omnis hujus loci corrup- 
tio manasse videtur ex mixla particula 
Nuhc cam Non in v. 80. : quargm par-r 
ticularum confusione corraptus quoque 
est yersus 21, abi vid. not. — Locus 
igitur mihi rescribendus videtar sio : 

Nunc vos, optato qtuu junxit lumine 
t<eda, 
Nunc post(we\vos)unanimiscorpO' 
ra conjugibus 



Tradite, nudantes rejecta veste papiUat, 
Sic jucunda mihi munera tibet 
onyx: 

Nunc post, domin» meae exemplo in 
posterum ; vel junge post unanimis, in 
ananimitate postero tempore perman- 
sqris. Cui nimis aodacter a me repo- 
situm videtur Sic pro Quam in v. 82, 
ill.e seryet antiquam lectioneaa, Que, 
Sed multo aptior est particula Sic, (h. 
e. hac conditione) cui egregie respoo- 
det ▼. 87. — enyx, vasoulum unguenta- 
rinm ex onyche sive alatastrite. 

83. CastopetituquaJuraeubUt\p9r 
jura oasto eonjugio explenjda intettig» 
^dsmfvnaoimitatem oet. 

89. Tuent sidera, sublntts fo cce*ua% 
oeulis ; gestus ardenter preeantiam. 

91. Sanguinis twpertem. Venerie e- 
nim arss nihil sanguinis offundebatar : 
de ara Veneris Papbi» Tacit. Hist. 11« 
3. sanguinemar* offundere vetttum. cf. 



216 



C. V4LEBII CATULLI 



Sed potius largis effice muneribus. 
Sidera cur jretinent? utinam coraa regia fiam : 
Proximus Hydroehoi fulgeret Oarion. 

non vestris esse tuam me. Ex vettris jam Pontanas fecit votis, qaem secuti 
sant Parthen. Grypb. Muret. Gnev. etalii. Magis tamen mibi arridet conjectara 
Statii, to vestris in verbis motantis. — ne siveris esse refinxit Scaliger ; at Vossius, 
tidens doctrina saa et aactoritate, hano et seqaentera versam bao forma incedere 
jubet: Sanguinis expertem non verticis esse tuam me Si potis es, largis effice 
muneribus. de senso sapienler nihil monet Vossins. Bentleias deniqae pro san- 
guinis rescribit unguinis, et amplectttar emendationera Scalig. ne sweris. 

92. Affice male in qoibasdam. * 

93. Sidera cur iterent t yetos leolio, sed param probabilis ; explicant passive 
" cur iterentur ?" h. e. cur geminentor sidera ? cur augeatur siderom nameras ? — 
Sidera cur inter t non male legit Theodorus Marcilins ; nos aaqaievimas in lec- 
tione vulgata. 

* 94. Proximus Arcturus fulgeat Erigoiue contra omnem vett. librorum aactori- 
tatem huno versuin ita exhibaerant et defenderunt Marcilias, Muretus et alii, 
recte jam refutati a Scaligero et Voss. — -fulgeat in quibusdara. 



Cerdanus ad Virg. JEn. I. 407. — non 
votis este tuam me, sed potius cet. " non 
promissis taotum, sed largis potios mo- 
neribos a Venere impetrare stude, ut 
in capat taam redire et taam rursus 
me esse patiator." 

93. Retinent sc. me.--vid.Far. Leet. 

94. Proximus Hydrochoifulgeret Oa- 



rion. Sensas est : " Tam per me licel 
Orion vicinas Hjdrochoo, (a qao vel 
maxime ille disjanetns est) falgar et 
procellas comparel."— -fulgeret ab anti- 
qoo fulgerare pro fulgurare. — Hydro- 
choi graece pro Hydrochoo. Est au- 
tem H jdrochous sea Ganymedes unum 
e duodecim sigois Zodiaci. 



CARMEN LXVII. 

AD JANUAM MCECHiE CUJUSDAM. 
CATULLU8. 

O dulci jucunda viro, jucunda parenti, 



Poela infamem qoandam mulierem 
nolaturas increpat ejus janaam, et tan- 
qnam neqoilia? magistram objargat. 
Hino inter poetara et Januara exoritur 
colloquium, quo primum Janoa omnem 
in se translatam cnlpam a se araoliri 
stadet ; deinde sceleratas incestss mu- 
lieris libidines, partim aperte, partim 
obscure, indicat.-— Qaae fuerit turpis 
illa raulier, qnis Balbus, qais pater, 
qais filius et ceteri boni sodales, id neo 



facile ex historiis cognosci potesfr; nec, 
si posset, ex ejusmodi hominum cog- 
nilione magna in nos redundaret uti- 
litas. Recte igitdr stultura esse, ad 
h. 1. judicat Morelas, si qais ea, quoe 
ne tum qaideni, nisi a paacis, intelligi 
possent, conjectara se asseouturum esse 
autumet Ceteram simili modp Janaa 
loquens inducitur a Propertio lib. II. 
El. 16. quera cum Nostro corapara. 
1. Jucunda, obseqaiosa et oommoda 



CARMEN LXVIT. 



217 



Salve, teque bona Juppiter auctet ope, 
Janua :; quam Balbo dicunt servisse benigne 

Olim, cum sedes ipse senex tenuit : 
Quamque ferunt rursus voto servisse maligno, 

Postquam est porrecto facta marita sene. 
Dic agedum nobis, quare mutata feraris : 

In dominum veterem deseruisse fidem. 



JANUA. 

Non, ita Caecilio placeam, quoi tradita nunc sum, 
Culpa mea est, quamquam dicitur esse mea. 10 

Nec peccatum a me quisquam pote dicere quid- 
quam : 
Yerum isti populo janua quidque facit : 

. 4. Olim quum has ctdet conjeoit Jani Douzse filius. 

6. Prqjecto, h. e. expulso vel dimisso ; Venet. Gryph. Muret — provecto in 
marg. ed. Gryph.—Postquam est porrectofacta marita taror ex libro soripto Com- 
melini profert Vossius. — Postquam ett projectofuncta marita sene tentat Stat. — es 
et est promiscue in libris veteribus. 

7. Dic age de nobis vel de vobis in librr. vett. — dic age dic nobis Stat. 

9. Plateam in libro Maffei, unde Statins legendnm putat pateam. — pro tradita 
exhibent Gryph. Maret. et editt aliss credita; saepissime anjtem credere et tro- 
dere permatata sont. vid. Burmann. ad Ovid. Metam. II. 378. et Drackenborch. 
adSil. Ital. XVL371. 

12. Hic lacuna in antiquissimis oodicibus fuisse videtur, quam pro sao qaisque' 



rainistra, viro, si diis placet, dulci, qol 
nxorem scortari sinit, parenti, qai filii 
adeo cnbile polluit. cf. v. 20 sqq. 

2. Salve. tlfomxSq salvere jubet Ja- ' 
nuam, fiagitiosis hominibns patentem. 
Sic sapra Carm. XLIII. 1. 

Salve, nee minimo puella naso, 
Nec bello pede,nec nigris oceUis, cet. 

teque bona Jup. auetet ope. Imitatas est 
Ovid. Faslor. 1. 612. 

3. Benigne, bene et honeste. 

5. Voto maligno, oupiditatibusinho- 
nestis et turpibus, scortationi. 

6. Postquam est porrectofacta marita 
sene. Sensus est : " postqaam mortoo 
Balbo axor in hanc domum dedncta 
est" porrecto, asitumortaoram. Collo- 
cabantar scil. apad veteres mortaoram 
cotpora domi sic, ut januam versas 



porrecta jacerent. vid. Eirchmannus 
de Funeribus RomanorumL 1. c. 12.—, 
facta marita est trabont interpretes ad 
Januam, el marita pro maritalis expli- 
cant; sed id admodnm darnm mihi 
videiar ; ego intelligo mulierem, qas 
ex meretrice est facta marita. Pro 
facta legendam olim saspicabar lecta t 
vel ducta, sed salsios fortasse dixit 
poeta/acta est, a patre nimirnm et fiiio. 
simal. • * 

9. Tradita. Caecilium Balbi haeredent 
fuisse, facile «x usa verbi tradere col- 
Iigas. ', 

11. Necpeccat. cet. "necquisquam 
quidquam mihi cnlpae vertere potesiu" 
quisquam et quidquam suaviter sibi res- 
poudent. 

12. Friget hio . versus, quamcunquV 
lectionem sequaris. vid. Var. Lect. 

3F 



&g C. VAfififtll CATtJliLT 

Qui, qutouttqitt bliquld reperituf fton bene fectum, 
AA *& t>m&es clamatit: Janua, eulpa tua est. 

CATULLUS. 

Non istac satis «84 «uio te dicere verbo ; 15 

Sed facere, ut qtiivis eentiat et videat. 

JANUA. 

Qui possum? nemo qtterit, liec scire laborat. 

CATULLUS. 

Nos volumus ; nobis dicere ne dubita. 

JANUA. 

Primum igitur; virgo quod ferhir tradita fiobis, 
Falsum est Non illam vir prior attigerat, £0 

Languidior tenera qnoi pendens sicula beta, 
Nunquam se mediam sustulit ad tunicam : 

Sed pater illius nati violasse cubile 
Dicitur, et miseram conscelerasse domum ; 



ngonio ettftar* studnit ; ftftae aluM, Venm mtkec potius janitor ipse facit: atins, 
Verum istis me auctorem esse facit populus ; alins, Verum isti populo di mala multa 
flerant; tSivn, Verum itti popuiojanua quid reficit. — -Stating conjtciebat, Verum 
istitproorijanua qwdqtstfuok* — Soafiger, Vevum istis populi nania, Quintesfmck.— 
Vossn», Vermn ^sU popuio Janua quidfaciat? — En vaoum VV. DD. ia ejoamodi 
vaf awn tocia k^iti! aos dediinw {ectioaem Graev. 

17. Quid pomm MSS. StaL— Qtti4 pouit in libro Scalig. nndeiUe, Quid poms. 
. 18. NosvoUtmusvobis dieere, ne dubita MSS. Stat. onde iUe nec dubia reponit; 
pergit nimirnm ex aao lectione Janna loqni. 

20. Namque iUam — attigerat Siat. — non qui illamvtrprior atsigerit Vossins, ao- 
eedente Vulpio. — nonque illam vir prior attigerat Grsev. v. not. 

22. StatuUt hane tumcam \u omnibns MSS. Stal. nnde ille conjeotat, Nun- 
q\umm me4in t us t uii t kine Utnioa. 

23. Ipsius in nonnuUis, — illc suitmmt Scaliger. 



16. Vacere,proh*re et fledarare. 21. Sicula, gladiolus, dlminutivum 

20. Nonillam. Snspeetam hanclee- a sica. Similes locntiones, qnibas pars, 

tjonem eaae, apparet ex Var. Lect. — qna viri snmns, petnlanter exprimitnr, 

Eqnidem legendnm puto Nunquam non gravatos est e penu sna depro- 

ittam, qnod raeHe ex eorrnptis leotio- mere Vnlpins. cf. Stat. 

nibns elici potest; et sic oratiO mntto 24. ConsceUrasse domum: cf. sapra 

fft concinnior et gravior ob repetitio- Carm. LXIV. 405. 
nem particulaj nunquam in versu 22. 



CARMEN LXVH. 



£19 



25 



30 



Sive quod impia mens c«co flagrabat amore, 
Seu quod iners sterili semine natus . erat. 

Et quaerendum unde unde foret nervosius i)lud, 
Quod posset zonam solvere virgineam. 

CATULLUS. 

Egregium narras raira pietate parentem, 
Qui ipse sui gnati minxerit in gremium. 

JANUA. 

Atqui non solum hoc se dicit cognitum habere • 



25. Tecto — amore in qnibasdam MSS. Stat. 

97. Qumrendunque nec undeforet Parthen. Voss. Vmlp. — *Ne euarendun aliunde 
foret Grypb. Mnretas. — £t quarendum undeforet in omnibas MSS. Stat. qni pri- 
mnm vidil, partioolam unde geminaudam eaae. — Et quareudum aliundeforet editor 
Canlabr. Graev. 

30. Imminxeritin nno Statii. 

31. Atqui ncn sohm hune (ie. impiom et libidioosnm patram) Grvph. Mnret. 
-Gr»v. 



25. C(Ecq amore, qao qnis ad explen- 
dam libidinem, nulla legum humana- 
rnm ratione babila, caeons agttor. 

26. Seu quod iners sterili semme »a- 
tus erat, qnod virum se praestaro non 
poterat. 

27, 28. Sensas : " Et alias qoispiam, 
nndecnnqoe taodem foret, exqniri de- 
bebat, qni ad eripiendam virginitatem 
nervosior, b. e. vi mascnla magis iu- 
strnctns esset." nervaeius hinc GnDcis 
psvfA, r«fc aiieta. — zonam sohtere ; vid. 
qnos landavimua sopra ad Carmen 
LXI.53. etll. 13. 

30. Q,u% ipse cet. qoi oum nurn sna 
adeo concnbaerit — Si qnis exempla 
rem obscenam illastrantia desideral, 
adeat ad h. 1. InterpreJes, et oonferat 
Pers.Sat. VI. 7;3. 

31. sqq. Sensos: " Atqoi non hojas 
ne&nda) JibfcKnia tantnm Aesteju se pro- 
fitetur Brixia, sed eadem qnooue de 
adalterio oam Porthajnie et Coroelio 
mcto narrat." — Brixia (nano Brescia, at 
nojtat Cellar. Geogr. Antiq. II. c. 9.) 
caput gentis Cenomanorum appeUatur 
a Livio XXXII. 30. Describitur jain 
Brixia primnma situ, Cycnx&supposita 



specuhe h.e. arcivel colK; ponamus 
in bane rem verba, qu® Vnlpins et 
libello Joannis Chrysottomi Zanchii de 
Origine Qrobiorum sive Cenomanorufs 
ad Petrum Bembum lib. II. protulit.: 
Declarare, scribit ille, nobis voluit pottfk 
lepidissvmus, principem ilkus areis, sum- 
mo in coltis cacurnine posU&,fund*torem 
ac conditoremfuisse Cydnum, Ulum li- 
guris JUium, quem Greci Cycnum w» 
cant, quet ad Cetaris usque tempora 
proprio nomine ab auctore Cycnee» 
specula cognominaretur, non Cicho- 
nia aut Chinnea, ut in librisminus 
aceurate scriptu repervri solet. — CoUem 
ipsom Brixiae imminentem hodie vo- 
cari Cigneo,ex Helia Capreoli Monu- 
mentis Brixianis refert laudatas a Var- 
pio Paullus Galeardus in Observatiani- 
bus ad priscam Inscriptionem aliasque 
Brixianas antiquitates, editis in VotU- 
mine XXX. Ephemeridum Litteratorum 
Italorum, Articulo II, deinde, ot so* 
lent poetaB in describendis nrbibns, n 
flamine Mela, qai olim Brixiam allae- 
bat, nanc vero circiter millia passnam 
ab orbe abest. vid. Wesseling, ad An- 
tonini Itiner. p. 552.—flavus, ab arena- 



»■ 



220 



C. VALERII CATULLI 



Brixia, Cycnaeae supposita speculs; 
Flavus quam molli percurrit flumine Mela, 
' Brixia, Veronse mater amata mese : 
Sed de Posthumio, et Corneli narrat amore, 35 

Cum quibus illa malum fecit adulterium. 
Dixerit hic aliquis: Qui tu isthaec, janua, nosti, 

Quoi nunquam domini limine abesse licet, 
Nec populum auscultare : sed huic suffixa tigillo 

Tantum operire soles,.aut aperire domum? 40 
Saepe illam audivi furtiva voce loquentem 

Solam cum ancillis haec sua flagitia, 

32. Chinea specula Venet Gryph. Cantabrig. — China* specuUt Moretos et 
alii: nostram lectionem defenditVulpius. ?id. not. — tupposittunin specula vel sup- 
posita in specula in nonnullis, haud dubie versus faloiendi caosa, sed syllaba bre- 
vis,sequenti sjllaba cam sp incipienle, prodacitur. Exemplorum canmlam dedit 
Vulpius ad Tiball. I. 5. 38. 

33. — 34« Hos daos versas sporios et mtla mana tmportalos esse, qnod non 
solam Bistoriaram veritati, sed eliam lingn® latinss proprietati, atqne omnioo 
elegantis Catulli repngnent, aoriter contendit Scipio Maffeius in libello Italico, 
quem edidit De qntiquq Veranx conditione: sed eosdem m fidem suam recepit 
et mptas a Maffeio difficultates eleganter el docte expedire studait PauUus Gale- 
ardu* in Opuscalo inscripto Parere intorno alV antico stato de' Cenomani ed ai 
loro confini. Utriusqae argamenta proposoit et diligenter examinavit ad h. I. 
Vnlpius, qui in sententiam Galeardi discedens dignos omnino hos versus Catnllo 
etsemagnoeruditionis apparatu et idoneisargumentis oslendit.— pro percurrit in 
t. 33. male legitar in nonnullis precurrit, at docet WesseUnghts in notis laadatas. 

35. PostumU in nonnallis. 

37. Quidf tuisthec in MSS. Statii, non male. 

38. Divutn limine ex libris melioribas profert Vossias, et intellSgit Penates vel 
Lares. 

39. Hec suffixa tigillo in MSS. Statii. 

42. Soiatn consiliis vel eonciliis in editt. antiqois, unde Manutins legendnm sus- 
picatus est consciolis, adstipulantibas Mareto et Scaligero; qoos seeoti snnt 
Cantabr. et Grsev. et vere diminntivorum nsa maxime deleclatar Catullas. At 
Vossins legi jabet CaciUis t h. e. agnatis Caecilii, cnjus mentio facta est versa 9, 
et sio legebat jam Parthenins ; nec incommoda yidetur nostra lectio, qnam pro- 
tulit SUtias. 



ram flavocolore..vid. Schrader. ad Ma- 
Meam p. 269 t — molli fiumine: Tocatar 
flumen molie, qaamvis erat torrens ra- 
pidns \ sed hoo fit ex more poetarum ; 
sie Ladoneh Ovid. (Met. 1. 702) placi- 
4us vocatur, onm esset flamen rapidissi- 
mom; et Hebrus a Virg f (JEn, J. 321) 
celer, cnm esset per se tardissimus; 
dicitur deniqne Brixia Veronse, nbi 
res agitor, mater, vel qnod esset, nt 
Statius observat, urbs Brixia vetus- 
tior, vel qaod inde e,oloni multi commi- 



grassent, vel qaod esset Cenomanornm 
metropolis* Valpias comparat cnm 
nostro Epigramma CaHimachi X XVII. 

KoXXlrm wsewifm6t, ti V vrrtfn efrop* 
Ofye, 
Uhrnf IvUvwou mrflschfASTipe. 

et alia exempla, nbi mater (ftfcng) de 
nrbibus sio usurpatur, e graecis scrip- 
toribus profert. 
42. Vid. Var. Lect. 



CARMEN LXVH. 



321 



Nomine dicentem, quos diximus: utpote qu« mi 
Speraret nec linguam esse, nec auriculam. 

Praeterea addebat quendam, quem dicere nolo 45 
Nomine, ne tollat rubra supercilia. 

Longus homo est, magnas quoi lites intulit olim 
Falsum mendaci ventre puerperium. 



44. Speret nee in omnibns MSS. Statii et Codioe Patavino, onde ad versom 
falciendam Statius verba trahsponit sic, Nee Unguam speret : sed neqae Vossiem, 
neqae Valpiam hiatas post liitguam offendit, neo adeo, puto, Catulli lectorem 
offendere debet; interim dedimus leetionem vblgatam. 

45. Ardebat in qaibasdam. 



46. Ne tollat rubra sup., ne exaspe* 
retur ira, qaam sublata et attracta su- 
pereilia pr» se ferunt. cf. Douza Fil. 
adh.l. 

47. Longus. longiori corporis figura 
notare simul videtur animi stuporem. 



cf. infr. Carm. LXXXVI. 4. 

48. Falsum mendaci ventre puerpe- 
rium: vel qoodadoptare vellet prolem 
adalterinam et illegitimam j vel qaod 
ipse adalterio oonoeptos homini locu- 
pleti suppositas esset. 



CARMEN LXVIII. 

AD MANLIUM. 

Quod mihi fortuna, casuque oppressus acerbo, 

B 

Ad Manlium, In scribendo hoo nomine libri MSS. et editt* yeteres mirnm in 
modom discrepant; scribitur enim modo Malius, modo Mallius, modo ManiUut, 
modo Allius ; eadem hojus nominis confusio est in aliis scriptoribus. vid. qaos 
laudat Santenius. 

1. Quid in qoatuorMSS. Sant. — Quo ex ono profert Voss. utrumque nwde ; 
evincit enim nostram lectionem v. 9. 



Catullas Manlio, (de qao vid. sopfa 
Argumentom ad Carm. LXI.) respon- 
dens ad ejus literas, in quibas ille de 
acerbo quodam, qnem expertos fnerat, 
casn multam et misere qaestas faerat, 
et doloris sui leniendi gratia munera 
Musarum et Veneris, h. e. carmen quod- 
dam oonsolatoriom et amatorinm a 
poeta nostro petierat, hoo oarmine de- 
clarat, se, licet ex eo, qnod ofBcium 
amicitiaB in re tristi a se exigat, uon 
sine magna volnptate, quam in amicitia 
soa ponat, cognoverit fiduciam, tamen, 



cnm ipse gra?issimo ob fratris duleis- 
simi mortem dolore nnne oppressos 
sit, qui omne Musafum studium et 
omnes animi delicias abstolerit et de 
tota mente fugaverit, nullo modo hulc 
officio satisfacere posse. Ne vero hao 
excnsatione ingrati animi suspicionem 
apud Manlium moveat, ipse praedicat, 
quot et qnantis obstrictns illi teneator 
beneficiis, et his nominibus Musis eum 
per omnes terras celebrandum oom- 
mendat. Inprimis extollit insigne ejos 
studium, quo olim poells, quam per- 



C. VALERII CATULLI 



Conscriptum boc lacrimis mittis epistolium, 

*t. Conspermm volt Schraderos; sed qois noo sentft, oralto gravrus esse cm- 
acrtptum 1 he c wiim est io ediit. llmU 

excoiendum contuUsset. — Separatim hoe 
earnen edidit et tanqnam specimen 
fsrtormedMioaisOatali poopotuit, ct- 
lebre apud Batavot Nomen, Santenius 
(Logd. BtUforan 1788. 4.); cujus 
cara io oova» quam adoroatonu eat, 
editioM speetare potiaeimom videtor 
ee, ot librorom M8S. et ^^ifrom 
prioeipom oso et eoHatiooe sporias 
lectiones iovestiget et tollat, genoinas 
aotem revoeet et eonstitnat; qoo qui- 
dem stodSo qaam prssenre Vir tsjo 
erodhioms qoom libroram eopia io- 
strootns de Catullo meritoros sit, di- 
eere nihil attioet. Noo parom igitor 
in hojos eafminM reeensiooe jnvk ne» 
opera Santenii, cai, ooo nisi iis oaiissis 
lectionibus, ex qaibos nihil sani extri- 
cari posse videbatur, omnis fere a no- 
bis snbjecta debetar lectionis varietas. 
Sed cara opus sit, si cam fidacia qua- 
dtm de germana poete nostri lectione 
jadicare et originem corruptarum lec- 
tiooom exqnirere volumus, at auctori- 
tas, vetustas et bonitas librorum tam 
seriptomm, qaam expressorum dili- 
genter examinetur, et eorum ordo pro 
sna cujusque dote et virtute oonstitua- 
tur, non dubitamus, quin has critices 
in recensendo Catullo partes Santetdus 
egregie expfeturus sit. 

1. Casuque opp. acerb : amoris, coi 
adhuo induJserat, fructibus privatnm 
foisse hoo acerbo casu Maolium, appa- 
xet ex v. 6. Molta aotem suadeat, ut 
cum Scaligero et Vulpio de ininucitia 
potios inter Manlium et ejus amicam 
orta, quam cum Partheoio de ejus 
axoris Jalise morte cogitemas. Sio 
Maolias v. $• dioitar. naufragus, haad 
dubie, auod io araore fecerat naufra- 
giam, h. e. expolsos fuerat a paeUa. 
Neo, at alia taceam, Manlium de morte 
oxoris dolentem munera Veneris a Ca- 
tullo petiisse, facile,tibi persuadeas. 

2. Hoc, hujus orgumenti, in quo Jroc 
posiulas. 



dite omabat, osam tfbi eoneesserit ; 
qaam eedem osooris ardore io domo 
Maofii sibi apporoisse eaoit, qoo olim 
Protesilao in dontom ejos dedeeta op* 
paraisse dicitar Leodamia, eujos fa- 
buUun fbsios hae oecasieoe sibi expli- 
ooodom sooMtt ; qoo eoarrata oom boois 
▼otis pro solote Moolii et totios ejoo 
domus ooncupatis carmen fioit.--Qood 
sopra Carm. LXIV. de longioribns 
poetss nostri digressionibus animad- 
versum et repreheosom faft m V. V. 
D. D., Sdem vslet de intexts halp car- 
mioi fabola Laodamfce, qam, qao mo- 
Jorem earmlnis partem occapot, eo 
xoagif leetorom aoimos ab ipsa re, od 
qoam scribendam poeta aecesserot, 
avertit. Nemo oerte in eo oarmine, 
io quo poeta ob internum animi dolo- 
rem nullum plane jam se eum Musis 
oommercium habere fatetur, longiorem 
fabulae cojosdam descriptionem ex- 
peotat ; sed, si eogitamus, fatralam Leo- 
damim ita esse eomparatam, ut dooere 
possit alios, quam saepe amor ferven- 
tissimus ioterrampi soleat; Catollos 
pro aoimi soi dolore in bojas fabalsB 
oontemplalione et consideratione ac- 
qoievisse et uberiore ejas exposilione 
tam sibi, qaam Manlio, interrupti amo- 
ris dolore laboranti, aliqoid solatii pe- 
tiisse, patari potest. — Ipsa fabula aa- 
tem tam egregium io CatoJlo nostro 
naota est interpretem, nt, sive oppor- 
tooo sive importano loco ab eo trac- 
tata foisse oenseator, digna certe, qus 
od omaem postoritatem propagetor, 
habeoda ait. Moretas qaidem, inter- 
ponens soom d> hoo earmioe judioium, 
puioherrima omnino, inquit, hecc EUgia 
est, etous haud scio, an ulla pulchrior 
, t» omni Latina lingua reperiri queat. 
Nam ei dictio purissima est: et tnira 
putdsm affectuum varittaU permista 
oretio: et tot ubique aspersa verborum 
ac sententiarwn lumim,,ut ex hoc uno 
potmate perspicere liceat, quantum Ca- 
tullus ccterit i* hoc genere omnibut pres- 



CARMEN LXVIII. 



323 



Naafragmn ut ejeetum spumantibus aequoris undis 

Sublevem, et a mortb limine restituam : 
Quem neque saneta Venus molli requiescere 

somno 5 

Desertum in lecto coelibe perpetitur ; 
Nec veterum dulci scriptorum carmine Musse 

Oblectant, cum mens anxia pervigilat : 
Id gratum est mihi, me quoniam tibi ducis amicum, 

Muneraque et Musarum hinc petis et Veneris. 10 
Sed tibi ne mea sint ignota incommoda, Manli, 

Neu me odisse putes hospitis officium : 
Accipe, queis merser fortunae fluctibus ipse, 

Ne amplius a misero dona beata petas. 
Tempore quo primum vestis mihi tradita pura est, 

Jucundum cum aetas florida ver ageret, 16 

3. Naufiagi conjecit Heinsias, ut ad equoris referatar. pro ut male in non- 
nallis eU 

6, Thalamo pro lecio in edit Stat, haud dabie ex errore. 

8. Pervigilet male Scaliger. 

9. DicU in triginta codicibus et editt. quataor prioribus offendit Santenias. 
Magis qnidem arridet et multo convenientior videlur nostra lectio ducis, qaam 
primns Calpurniua valgavit, sed haud inepte quoque explicari potest me dicit 
pro " me declaras 1 , me alloqueris ut tuum amicum in hac epistola ;" eonfusa aotesa 
sant sexcenties alibrariis dicere et ducere. of. sopra Var. Lect. ad Carm. VIII. 4. 

10. Et priori loco omissam est in Codice Hamb. et Charta Reg. — at in exesa- 
plari Bibl. Leid. totus vercus legitur sic, Munera Musarumque hinc petis kme 
Veneris, 

12. Sospitis tentabat Schraderus. sed cf. y. 68, 

13. Aspice in quibusdam ; ssepe enim in adspicere et accipere peccarunt librarli : 
vid. Nic» Heins. ad Claudian. in Eotrop. 1. 485. et Brouckhusius ad Propert. II. 
13. 29. — qui inuno Mediolanensi. — ouidNanianas. — quam laadat Crinitas in vita 
Catolli.-— verser in alio Mediolanensi et Bodleiano. 



4. JUstituam, imitatus est Noetrojn, 
uyt monuit jam Mureiaj, VirgUias in 

CWic#v.223. 



cum te 



Hestitui superis leti jam limine ah ipso, 

5, Sancta Veuu*: cC supc ad Caun. 
XXXVX. 3. 

6. Vesertum in lecto ccelibe, solam et 
dereUctom in leoto vidao et vacuo ; 
pjenias pto tn lecto deserto, eic cubiie 
d&ertum v. 29. 

12. Hospitis officium, qnod hospes 



abhosphe ex hospitii jure exigere p#- 
test; ergo non amicitie tantom, sed 
hoipitU qooqoe vtnculo Noster eam 
Maolio conjunctas fuil. 

13. Queis nt. fort, fl, ipse : npta et 
eJegans fortanw adversm imago, marii 
impetuosi instar corcipientis et vora- 
gine soa absorbentis roiseros. Statius 
comparat Horat. Bpist. I. 2. 22. 
, 14. Dona beata, qualia non nisi a 
beatis, h. e. secunda fortana utentibos* 
peti debent. 

15. 16. Expende ornatum vulgaris 



224 



C; VALERII CATULLI 



Multa eatis lusi : non est Dea nesci^ nostri, 

Qu« dulcem curis miscet amaritiem. 
Sed totum boc studium luctu fraterna mihi mors 

Abstulit. O misero frater ademte mibi, 20 

Tu mea, tu moriens fregisti commoda, frater: 

Tecum una tota est nostra sepulta domus: 
Omnia tecum una perierunt gaudia nostra, 

Quie tuus in vita dulcis alebat amor. 
Quojus ego interitu tota de mente fugavi 25 

Haec studia, atque omnes delicias animi. 
Quare, quod scribis: Veronce turpe CatuUo 



20. Abscidit dedit ex vetere, ut ait, scriptura Scaliger ; sed noslram lectionem 
aactoritate et consensa MSS. octo et vigioti et editU ante Soaligerum excasarom 
confirmavit Santenias. 

27. Qwz scribis in nno Voss. 



senlentiee : " cam adhac essem adoles- 
cens." Vestis pura est toga virilis, ita 
vooala, qaia tota alba fait, qaam, de- 
posita prtetexta, snmere fere solebant 
adolescentesanno aetatis decimcr sexto, 
at in valgas notam est. Ad vers. mi- 
norem illastrandam varia ex grtecis 
seriptoribos exempla congessitStatias. 

18. Quad. c. m. a. : of. qa» in hane 
genteritiam notavimas sopra ad Carm. 
LXIV. 95. 

19. Luctu fraterna mors abst., ex- 
qnisitiore forma pro " lactas fratemae 
mortis." 

.21. Nostrom ante ocalos habait Lo- 
tichius Ub. III. Eleg. VI. 39, 40. 

Tu studium lususque mebs, tu gaudia 

vitm 
OmriiafregUti morte, Stibare, tua. 

22. " Tecam omne simal, qao domas 
nostra nitebatur, sepoltom est prsesi- 
dium, omnis gentis nostrs honor ex- 
tlnctas, omnis a consangninitate nobis 
partafelicitas snblataest ;" quam gra- 
viter ad miserationem movendam ! 

23. Omnia — nostra. Hono versnm 
uno tantam matato verbo sauni fecit 
Lotichius Ecl. I. 32. 



Omnia tecum una fugerunt gaudia 
nostra. 

24. Quce tuus in vita cett. In hanc 
sententiam Eldickius comparat Eari- 
pid. Alcest. v. 345. 

27 — 30. Sensus est : " Qaare, qaod 
scribis, tarpitndini ente Catallo, Ve- 
ronse jam oommoranU» qood Ronue • 
(hic) qoilibet nobilior vel beatior fri- 
gida in cnbili deserto membra fovere, 
h. e. cam paella a Catullo desertacon- 
suescere solet, id, Manli, non turpe 
inagis, qnam miseram est (qnia causa 
deserti et intermissi amoris fait gravis 
dolor et luctus.)." — Ponit nimiram po- 
eta ipsa verba, qaibos Msnlias in missa ' 
ad enm de hae re epistola nras foerat;' 
onde facile intelligitur, cor in versa 
28 hic et v. 29 tepefecit (h. e. lepefa- 
cere solet) scripserit. Qood qaident 
at statim in lectorum ocolos incarre- 
ret, alia literarom forma hanc locam 
excadendam caravi. — quisquis, nisi in 
fine versus additar est, jam pro quis- 
que, quitibet, positom est. et sic quis- 
quis pro quisque apad ipsam Oiceronem 



CARMEN &XVIU. 



985 



•, » 



Es&e 9 quod hic quisqui* de mtliore not& 
Frigido deserto tepefecit tnembra cuhiti: 

Id, Maali, noa eat turpe ; »agis mieerum est. 30 
Igncsces igitur, ei, quee mibi lactus ademit^ . 

Haec tibi non tribuo munera, cum nequed* 
Nam, quod scriptoruw non magaa eat copia apud 

Hoc fit, quod Ronwe vivimus : iUa domus; 
Illa mitu sedes, illic mea carpitur aetaa: ' 35 

Huc una ex multis capsula me sequitur. 
Quod cum ita sit, nolim statuas, nos mente maJigna 



38. Quisqui in Cod. Leid. n. 13.— quisquam dedit Maretoe . 
Excerpta Perrei addoot est. 

30. Tepefiunt in quibusdam. — tepefiant in- optimo libto Vossii, oode dohtadem 
faciebat tepefiat, nimiram qaoad memhro, — tepefactat h* BacerptU Fras*. Cabei». 
placet bsec leotio pne oeteria. 

32. Ex quom nequeo, quod in Codioe qoodam et editione rotoJta iov e oo iot fc 
fecit Heinsios quei nequeo, poram eoouoode. 

34. Qtium Romm in Collationibos et Exeerptie qaoroodam. 

35. Mihi, qaod pro mea in editionem Ald, 150«. hmetam foemt, jam ab aHrf 
rejectom est. 

36. E in nonnullis. 

37. Me pro no$ in edit* Ald. 1502. onde ab aliia repetitom e«t ; fed *o# tdnttf 
oranes MSS. et etld. antiquissimae, quibus usus estSantenius. :'.'•' 



ocenrrit ad Dir. VI. 1. Nam etsi, quo» 
cunquein loco quitquit est, idem est 
ei sensus, eodem modo quidquid pro 
quidque in Oratione pro Cloentio c. 19. 
ut quidquid ego apprehenderam, et 
Livias XXXVIII. 27. $. 13. genero- 
sumin tua quidquid tede gignitur. 
Hinc qaoqae fortaaae explieari poteat 
oonclamatoi iHe looai Virgilianus Bo» 
log. III. 109.110: 

Et vitula tu dignus, et hic: et quis- 

quis amoret 
Aut metuet dulces, aut experietur 

atnarot. 

Dabitat qaidem adhoo de hajai Ifrsi 
integritate Summus UeynJms, oeo qn» 
quam commoduw et ratiooibai gnuo- 
maticis consentaneamsensauinde eliol 
posie existimat; et sape, ut oone k- 
gontar verba, inextrieabilt loboroot 
difficultate. Sed omnis diffiooltaa toJli 
posse mihi videtur mutata copula et 



ante quisquit ro tic, et pro tnetuet> ef 
experietur recepta Tectiisne, qofs eat io, 
edit. Venet., rnetuat el exper%a-> 
tur, hoo aensa : " aterquedigna* est, 
qoi positata pretiam, vttatam, ajfei- 
piat ; sie (vestro exemplo) qiu4*q+i* 
(qaisqne, quilibet alius) aut metuotf i» 
feUei, aut amoritiem ln infeliei am+re 
oaneodo exprimat;" atnunque aateofe 
ab utroque paelore alternia expftea» 
surn eit. 

34. Hoc fit, quod Ronm vivmus>, 
" ceuaa eat ea, qood- proprium mihide*< 
mioilhim Ronue est, obi omoia; nostm 
semitar sopeUex Ueror ie." 

36% Huc, Boma> iade Ver»aOam<-» 
capsuia, libroronr et soriptionum tlebot 
et reoeptacolom, oode, qoi ii^os^iaV 
capsala gestando pueros nobitiowe itt^ 
lodnm literariam eantes sequebaatar, 
dicti sant cupsariu TidL Turneb. od 
SuetoD t Ner. 36. 



■'«■A 



2G 




296 



C, VALERII C ATULLI 



Id fticere, aut animo non satis ingenuo ; 
Quod tibi non utriusque petiti copia Facta est : 

Ultro ego deferrem, copia si qua foret. 40 

Non possum reticere> Dea&, qua Manlius in re 

Juverit, aut quantis juverit officiis ; 
Ne fugiens seclis obliviscentibus aetas 

Illius boc caeca nocte tegat studium. 
Sed dkam vobis. Vos porro dicite multis. 45 

Millibus et facite baec cbarta loquatur anus. 

# ♦ # 



' $$. Petiti ex conjectora Parthenii, qnem plares secuti sant, nam ejusmodi 
alityiiid flagitat fere utriusque.-~Quod tibi non prius usque petenti parum feliciter 
itpfitat HeJnsin*. pro facta est legitor in quibosdam libris MSS. posta est, qnod 
TOcepit Vossias. alias corniptas lectiones recensoit Sanlenius, ez qaibas vix ex- 
Irietft lettkmem nosbw pneferendam. 
. 40. Vifftwm male in libris MSS. et editt. vett. 

41. Quam pro qua recepit Santenius, quod in plu» quam triginta Codcl. et 
ptnJtia editt. autiquissimis inv enerat ; sed ex meo sensa mnlto aptius et verius 
est qua, qnod in daobns Codd. Saibanii» et aliis reperitur ; nam rem ipsara, in 
qna expertus sit Manlii auxilium, Catallus refert. Coinmentam Scaligeri Quam 
vU AUius jam ab aliii explosom est. 

43. Nec in daabus principibas Venett. et septemdecim Codd. Santenii ; sed 
non raro in scribendis particolis ne et nec peccarunt Hbrarii. vid. W.DD. quos 
l*.n4et Drackenborch. ad Liv. 1. 10. 3. Tom. I. p. 53. adde Bentlei. ad Horat. 
Sat. II. 3. 262. 

46. Etfacite hoc fama loquatur anus volebat Fruterins. — \>ro charta perperam 
in,plurimis libris MSS. certa vel curva, unde Achilles Statius tentabat cera; sed 
charta eat in optimo codioe olim Dacis de la Valliere> nunc Santenii, et con- 
firmator imitatione Martial. Xll. 4. 

• • * In plerisqae Codd. antiquis hic est tacuna, quae in Datiano et octodecim 



39. Utriusquepetiti, (?id. Var. Lect.) 
« ntriasque rei, quam a me petiisti." cf. 
▼.10. 

40. Deferrem, offerrem, — ot siepe 
apnd Cioeronem. vide exempla in 
Ernesti Clave Cic. s. v. deferre. 

41. Eodem tempore, quo poeta Man- 
lii preoibns se satisfacere non posse 
deeJarat, opportune ejns animo obver- 
santur aocepla ab eo beneficia. Con- 
vertit antem se ad eas deas, h. e. Mu- 
sas^quibus, ut Theboritas canit, (Idyll. 
XVI. 1. 2.) cnra est, vfxnTv AyaSrSh 
MXia. <bfy*y, et eorum nomina seternitati 
cooseorare. 

42. Juverit so. me. . 

. 43. " Ne ulla osqoam heeo ejus de 
me merita obliteret oblivio ;" expende, 
quam egregie poeta hano sententiam 



exornaverit. 

45. Novo exemplo poSta jam Musis 
oanendi materiem suggerit, quam alias 
Mnss poetis snggerere solent. Caasam 
bajos nofitatis repete ab ejas dolore, 
in quo, qaas ipse snstinere nequit 
parles, lepide Musis delegat. 

46.- Charta loquatur anus: olimcum 
charta fuerit vetusta, intellige carmina 
ad posteritatem propaganda ; sic anus 
passim adjective ponitur; exempla 
vide apnd Valpram. ef. sapra ad Carm. 
IX. 4. Expressom hoo esse ex Frag- 
ment. ^Eschyli mc Xiyt» yipy yga/AfjM, 
iadicavit Valckenariustd Earipid. Phce- 
niss. v. 103. p. 38. — Santenius in hano 
rem ■ laudat Toupium ad Theocritnm 
Tom. II. p. 394. 



CARMEN LXVIIJ. 



227 



Notescatque tnagis mortuus» atque ttiagis? 
Ne teniiem texens eublimis aranea telaru, 

Deserto in Manli nomine opiis faciat* 60 

Nam, mihi quam dederit duplex Ataathusia cuifem, 

Scitis, et in quo me corruerit genere : 
Cum tantum arderem, quantum Trinacria rupes, 

aliis Codd. apnd Santeriium expleta est sio Omnibus et triviU vulgetur fabula 
passim : in octo aliis Codd. cceterisque editionibus omnibm Qmnibus inque loeit 
celebretur fama sepulti. 

49. Nec reposuit Santenius, multorum librorum MSS. et editt antiquarom 
auctoritate commotus; mihi oralio postulare videtur ne; cf. ad. v. 43. 

50. In deserto Auli\ ex conjectura Marcilii, quam amplexus est Vulp.— in no- 
mine Manli mirum in modum discrepant MSS. — vid. Santenium. 

51. Amatutia in Cod. Saibantis> Vallieriano et secunda Venela. — Amatuntia in 
primo Mediceo et editt. antiquipribus. sed formam Amatkusia preefert Heinsixd 
ad Ovid. Amor. III. 15. 15.— et sic est iu emnibus fere editt. Santenii. 

52. Torruerit Palatinus membranaceus et Commelinianus apad Santenium, 
qnam lectionem probant Statius, Vulpius et alii. Sed eorruerit exstat in sex et 
viginti Codicibus Santenii et omnibus editionibus entiquis, quod sumendum est 
active pro " prostraverit, pessumdederit ;'• uuod quamvis paufo inseientius a Ca- 
tatlo dictum videri possit, idem tameu vim araoris, eui quis succotnbit, vel quo 
quis prosteraitar, graviter describit; huc pertinet locus HoratiiOd.I. 19. 9. IH 
me tota ruens Venus. quid ? si ad hoc exemplum una transposita vocula versas 
legatur sic Scitis et in me quo corruerit genere. Quodsi autem ex norma Criti- 
corum lectio difficilior praeferri debet faciliori, jam ex hao ratione verior frabend* 
est lectio cjrrumt; nec me movet, quod torruerit magis joonveniai versui ae- 
quenti, ut observat Turnetras in Advers. XVI. cap. 1, cum et nostra leotione 
bene nexus constet. — corpuerit pro corripuerit conjeoit MarMandus in notis raeditis 
apnd Santeniam. — torruerit cinere vult Heinsias. — in qua metorruerit Ventrt 
ingeniose emendat Schraderus, modo in versu majori Amathusia non prsecederet 



49, 50. Ne tenuem texens sublimis 
aranea cet. Nota image de rebus neg- 
lectis et in situ et squalore jacentibus. 
cf. Brouckhus, ad Propert. III. 4. 53. 
et supra ad Carm. XIII. 8. — araqea 
sublimis, telam saam in sublimioribus 
k)cis suspendens. — Des. in Manli nom. 
opus faciat : neglectum Manlii nomen, 
ubi illud seriptam est, textura obdu- 
cat. 

5JL Duplev Amathusia. Multipli- 
cem daplex Venus ab ioterpretibus ad 
hanc locum experla est explicationem, 
quam ita aCatallo vocatam putant, vel, 
quod sit fallax et dolosa,ut dicitur du- 
plex Ulysses apud Horat. Od. I. 6. 7. 
vel quod amatoribus modo propitiam, 
modo iratam, se pnebeat ; vel quod Ca- 
UiHuin ad duas puellas amandas pel- 
lexeiil: vel quod Catullas utriusque 
sexas amore flagraverit: vel quod 



gemina lit Venus ; vulgaris, «ivfcqBMft et 
calestis, oofAtU : vel quod Veneristam 
maris quam feminae effigies barbata mV 
Amathunte culta fiterk, ad qaam poete- 
respexisse videri poesit. — Mihi quidenv 
ideo jam Amathusia dieta a Catullo 
delur duplex, quod dea in pue11s5,q 
deperibat Noster, amore, non ipsi uni 
tantnm, sed alii simul favebat, h.e. 
quod eandem, quani araabat, cumalia 
eonjunxerai ; cf. v. 135 et 146. et nV 
duplex nabet fere nottonem faJlacis» . : 

52—In quo genere, in quam gravi 
amoris genere ;' quale est illnd, ubi ab* 
alio simul amatur puella. — tne corrm*> 
rit: vid. Var. Lect, 

53. Trinacriaruves, Minviln Sicilia, 
quam antiquia a tribus promontoriis,' 
(quse Grsecis *x$«,) Peloro, Pachvno 
et Lilybaeo dietam esse Trinacriam^ in ' 
valgaaDotum est. Trinacria JEtnuVii- 



«oW 



C VALERlI €ATULLI 



DpJ&pkaque ia (Etfcis MdiaTkerrtoopylis; 
Moesta «eque assiduo tabescere lumina fleto 55 

Cessaffcdt, tristlque ittfbre ffladere genae. 
QttoMfr in aefii pellucens vertice montis 

Rivufe^moacOso prosilit e lajride : 
Qtti cum de prona ptifficeps est valle volutus, 

Per medium densi transit iter populj, 60 

Duice viatori lasso in sudore levamen, * 

Cum gravis exustos aestus hiulcat agros : 



54. Pro Lympha in uno Vaiicano Vnia haod dubie ex interpretatione. — pro 
Q£Ua$ variain variii libr» offerojilar leotiomim moostra ; vid. Santen. Eodem 
modo libi i variaot in Malia, qnae leotio certe. post Partbeniom non impognari de- 
bebat. vid. noL— Lamia tentabat Tanrellos. Sed Vossius importavit Daulia, 
merito hoc nomine jam reprehensosab Hemsterkusio ad Laomn. T. I. p. 112. 

55. Nec io tribas libris Sautenuu 

58. A lapide in Datii oodioe ; sed nemo non preferet e lapide. 
39. Ue freno colle saspicabator olim Santenios. r 

•£1. Bojw vtotori, qood vitiose ia Codd. legitor, mon dabitavit in fidem saam 
racipere Vossias. 



gHL ifcn. m. 554. cmterhm lfriurians 
poStarom ingeniam stepias flammam 
amogis cojn ignibas ^Etnseis oomparat. 
9ift Ovid. Bem. Amor. v. 491 . 

Quamvis infelix media torreberis JEtna, 
Frigidior glaciefac videare tua. 

a&e*empfedtnit Slstttts et Vnlpios. 

64. Sensus: «t qaantam ardent 
tfcernne s. mamm ealidse in Thermopy- 
li*.-~Hoj*s aqoas oalid» fonles Her- 
onlidiosti faeroat in ipsis Tbermopy- 
lanim, inde sicdietaram, faaeibaa sive 
iagnessa, qne- « tapenmpendente illis 
snonte (Eta vocantor (Etact; iprn aqtra. 
antem dicitur Malia ab adjabente regio- 
meMSUUend, qme stnum Maliacum ad 
Onentem habet. Fose et eroditehanc 
remexatniDavitSantenroe, qnem vide. 

57 seqq. Hano eftegantissimam eam 
rivo «bmparaiionem male ad lacrvma- 
ram knbrem trahiiMnreta*, qaem com 
aliis secuti sunt Vulpius et Santetiias, 
qai looa plane bao non pertinentia in 
hano rem ex Homero kudant ; nexus 
institatss comparationis aperte esthic: 
" qoale levamen sestaiis tempore laaso 
et eodaati viatori est dalei»rivas, et 



qaale sofatinm renti secondi afflatas 
naatis tempestate jactatis praebet, tale 
mihi in amore meo Manlii foil aoxili- 
um." — pellucens, limpidus. Volpios in 
hac voce argotator. 

60. Per medium densi transit iter. 
pop., per mediam viam, qaam oelebrat 
et freqnentat <popolas. 

61. E/dickiu* bene eumNostrecom- 
parat looom Anyta VII. 5. in Analeot 
tis VetL Poet. Grsec. Branokii Tom. 
I. p. 198. 

lu%uus r* ix vayae -\>vxjw vk' W ybe. 

"AfAiravfA Iv $t£(A<» Kdvfxan rovro 
<fi\ov. 

Similiter qooqoe OppiaaosCyneg. II. 
59: 

Yigggor J' IJ hr^oio vpoxjtufjtevof a\yv$ov 

vioȣ 
oZov xiKftnxA><ri vorw, yXuxi^o? ts Xoi- 

TgdV. 

loprimis huo pertinet Epigramma As- 
clepiadis XX. in Analectis Vett. Poett. 
tiraec. fironokii Tom. I. p. 205. 



CARMEN LXVIII. 



Ac veluti nigro jactatis turbine nautis 

Lenius adspirans aura secunda venit, 
Jam preee Pollucis, jam Castoris implorata : 65 

Tale fuit nobis Manlius auxilium. 
Ie clausum lato patefecit limite campum, 

Isque domum nobis, isque dedit dominam t 
Ad quam communes exerceremus araores, 

Quo mea se molli candida Diva pede 70 

Intulit, et trito fulgentem in limine plantam 

Innixa, arguta constitit in solea: 

63. Hic in omnibas fere MSS. Santenii ; in tribus hac ; sed res iptm flagitat Afy, 

64. Leniter in Datii Cod. m. pr. et Ricoard. apnd Sant. 

65. In hoc emendando versu vakle laborarnnt interpretes, sedsine neoessitate. 
vid. not Jam prece Pollucet, jam Cattorat imptorante refinxit Vossio**. — Jam 

face PoUucis, jam Castoris implorata Anonjmas apad Saateaiam. Jamque ope 
Eldickias. 

67. Qaara tarpiter librarii aberraverint in voce clautum, vid. apad Santeniam. 

72. Constituit solea in Codicibus fere omnibai et editt. antiqais. Sed dignior 



64. Pneivit in hae eomparatione, nt 
Santenins monuit, Hom. lliad. VII. 
4-7. 

'flc Ji $ioc vavrna-n liK^OfA.vtourn IStotf» 
Ovow, harfo nUAfxwiv iu£irrr& ikaTneri 
Uarroy iXavyorrtf, xafiaro» J* vvo yvTa Xi- 

Xvrau* 
*Sl; a\a t« (Hector et Paris) Tgtfavsv 

isXlsftfoawt fyurimr. 

65. Jam prece P. jam C. implor. : 
Durch das Gebet zum Castor und PoU 
lux endHch erfteht. — implorata ao. anta 
secanda, in casa primo. Tnrbce, qaas 
in hoo looo excitavemnt interpretes, 
(vid. Var. Lect.) natss sunt ex male ia- 
tellecta voce implorata, qaam perpe- 
ram in oasa sexto ad prece retaleraot. 
Neo vidit hano frandem Santeuius.— 
prece PoUucit, h. e. ad Pollucem. Cas- 
tor et Pollux navigaatibas sant dii 
rornpic, at notam. cf. sapra ad Caim. 
IV. 27,—jam, in sammo perioali dis- 
erimine ; qao sensa elegmnter hsso par- 
ticala a poetis repeti solet. 

66. Similiter Enripides, qoera lao- 
dat Vulpius, Orest v. 725 : 

«r«<rroc h lUutoTf avhg, 

K^iiaam yaXnrne favrikowi* tirooav. 



67. Seasas : " Is viam, qua libere ct 
eine impedimento pereipere nnnc pot> 
sum amoris fructum hocusque mihi ia- 
ieroeptom, patefeeit." Elegans imago 
«b iis translata, qui ex loois angustis 
et interseptis in apertam planitiem de- 
iernntar. 

69. Ad quam, in cujus ampiexibe*. 
Santenias quam ad domum refert, etd 
tum haad dabie CataUas seripsissei s» 
qua. — communet, mataos. 

70. Qeoreferad dowum. — moUipede, 
molliter et delioate posito. Sic meUia 
brachia (apod O vid. Arte Am. 1. 595.) 
in re saltatoria de iis, qoas com arte 
et gratia moveatur. — moUiter bre eat 
apud Propert. II. 12. f 4. ubi Vnlpio 
laodatur Ineertus poeta ex AnthoL X 
o. 67. 

Ato-fHfots, *fta volwfflfAariotira/Anau 

Haad exigaa autem apnd veteres pul- 
ohritadinis laus in moiliori iocessn po- 
nebatar. cf. Valp. 

71. Fulgentem, ab externo ornata ; 
intelligere oam Valpio possamas autm 
vinctda. 

72. Innixa. Similis est, qaem laa- 
dant, loeos Propertii II. 22. 4 : 

Protilit tn hxa ni i a pedem solea. 




280 



C. VALERII CATULLI 



Conjugis ut quondam flagran&advenit amore, 

Protesilaeam Laodamia domum 
Inceptam frustra, nondum cum sanguine sacro 

Hostia coelestes pacificasset heros. 
Nil mihi tam valde placeat, Rhamqusia virgo, 



75 



Catallo est nostra lectio, ab Aldo jam revocate et anotoritate aliquot praestantis- 
siinorum Codd. apad Santeniam probata. — pro arguta Lipsius in Cod. aljquo de- 
prehendit angutta. 
v 73. Amorem male in decem MSS. Sant. 

75. Pro Inceptam Codd. apnd Saht. offerant vel lncepia et vel Incepta ut vel 
Accepta et, et jnnus Vossii Inceptum. Eldickius eonjiciebat Insessam. 

76. ConcilXasset in nonnullis Codd. et editt., sed in plurimis pacificasset. 

77. Jam pro tam in Excerptis Perreii ex solemoi liaram particalaram confa- 
sione. vid. Heins. ad Ovid. Heroid. III. 67. et Brouckhus. ad Propert. II. 7. 1. 
et 37. — valide pro valde in nonnallis Codd. 



cf.Ovid. Amor.III. 1.31. et ibi Bur- 
mannum. — argvta, h.e. exigaa et con- 
c\nn* (nett,neidlich). Commodeinhanc 
rem laadat Valpias (Virg. Georg. III. 
80.) argtitum equ\ caput,h. e. exiganm 
et venaslam. — Alii argutam soleam ex- 
plieant de stridola, orepitom et strido- 
rem inter ambalandam edente : sed dis- 
plicet jam haec sabjecta notio, nec apad 
veteres solearam stridor ad deliciaram 
geira* pertinuisse videtar. Solec aa- 
temmalieram etfaominam delicatorum 
sont calcei, nnde solea muliebres apod 
Cioeronem Clodio et Verri objiciantur. 
Har. Resp. 21. Plora de soleis vid. 
apad Balduinum de calceo antiquo c 

XI. 

74. Laodamia. " Ea uxor Protesi- 
laifuit, qwt cum maritum suum primum 
ex omnibus Gracis in bello Trqjano ab 
Hectore interfectum esse audisset, nimio 
Ulius desiderio contabuit. Sunt, qui di- 
eant, viri umbram ei sein somnis obtu- 
Usse, inque Ulius complexibus ipsam emor- 
tuam. Alii, obtinuisse Protesilaum, ut 
ex inferis, ad visendam uxorem, reverte- 
retur : cumque eam reperisset adjacentem 
imaguncuUr, qna viri mortui vultum ex- 
primendum curuverat, petiisse, ut ne sibi 
amplius superstes esse vellet : tum ipsam, 
acta per pectus hasta, sibi mortem attu- 
Usse. Quod autem. tam brevi tempore, 
marito suo frui ipsi licuerit, Catuilus 
deorum iram in causafuisse dicit, qui- 
bus ante nuptiassacra rile jterpetrata non 
forent" Maret. of. Laciaa, DJ>. M. 



XXIII. Ovid. Epist. XIII. et Hvgin, 
Fab. CIII. etClV. 

75. Inceptamfrustra, inchoatam frus- 
tra, h.e. imperfectam, ut vocat Val.Flac- 
cus VI. 659. ubi nimirum nova nupta 
mox pnst noptias fit vidaa. Jfywr hfxtrs- 
X? vocat Homerus, de hao ipsa Pro- 
tesilai domo loqaens II, v. 701. vid. 
inprimis Hemsterhus. ad Lucian. Tom. 

I. p. 410. adde Potteri Archaeol. Gra?c. 
T. II. lib. IV. c. 11. Huc pertinet 
Diodori Jan. Epigramma IX. in Ana- 
lectis Vett. Poett. Graec. Branckii Tom. 

II. p. 187. 

*Hfurt\n SaXetfxfort, iial iyyvBi WfA<pix* 
XfXTpa, 
Kougf , Xittmv, oXojjt oj/xov t$nc *AtoW. 

fiic incepti Hymemei de primo conjugii 
tempore dicanlor Virg. iEn. IV. 316. 

76. Hostia inlellige 8&cr&(ir{oyafAtia, 
^a/u.nX(a,9r^orfXi(a)qaaeante nuptiasrito 
institai solobaut; vid. Potteri Archacol. 
Gr. T. II. lib. IV. c. 11. inprimis, 
qaem laadatSantenias, Ruhnkenium ad 
Timfleam sab voce v^oriXiia... 

77. 78. Khamnusia virgo. cf. sapra 
ad Carm. LXIV. 396. et ad Carmen 
L. 20. — invitis heris,aut*Ti di£v. — heri, 
dii, paulo ante plenias dicanlar ca&les- 
tes. Sententie respondet notissimus 
ille locos Virgil. JEu. II. 402 : 

Heu nihil invitisfas quemquam jidete 
divis ! 

ubicf. Cerdanus. 



CARMEN LXVIII. 



231 



Quod teraere invitis suscipiatur heri?. 
Quam jejuna pium desideret ara cruorem, 

Docta est amisso Laodamia viro; 80 

Conjugis ante coacta novi dimittere collum, 

Quam veniens una atque altera rursus hiems 
Noctibus in longis avidum saturasset amorem, 

Posset ut abrupto vivere cbnjugio : 
Quod scibant Parcae non longo tempore abesse, 85 

Si miles muros isset ad Iliacos. 
Nam tum Helenae raptu primores Argivorum 

Coeperat ad sese Troja ciere viros : 
^Troja nefas, commune sepulcrum Europae Asiaeque, 

Troja virum et virtutum oranium acerba cinis; 90 
Quae nempe et nostro letum miserabile fratri 



79. Deficeret male in multis. — defideret in uno Voss. et edit. Rheg. — sio parti- 
culae Quod et Quam in hoc et superiori versu mirum in ruodum turbatae aunt. 
vid. Santen. 

81. Novum in tredecim Codd. apud Santenium. 

84. Posset et in Cod. Daliano. Sio in qnovis scriptore confusarom particula- 
rum ut et et, exempla exstant. Liviana collegit Drackenborch. ad Liv. Tom. III. 
p. 409. cf. W. DD. quos laiidat Idem ad Sil. Ital. V. "217. Posset ab innupta ex 
uno Cod. protulit, el pro ingenio suo probavit Vossius. 

85. Abisse in sexdecira Codicibus et duabus primis Venett. apud Sanleuiom. 
in aliis abesse, quod pleraeque edilt. tenent; soepissime enim inter se confusa sunt 
a librariis abesse et abisse, ut niultis exemplis docet Drackenborch. ad Liv. 
XXVII. 44. §. 5. Tom. IV. p. 130. — cf. et alios ibi laudatos poetarum interpre- 
tes. — adesse pro adfuturum aequo paene jore legi posse pulat Santenius. — Quod 
scibant Parcaz non longe tempus abesse conjecit Schraderus. 

89. Asiee Europatque praetulit Santenius, plurimorum Codd. auctoritate cbm- 
motus ; sed in novem MSS. apud eundem et omnibus fere editionibus antiquU 
est Europa Asiaque. 

91. Mira est, quibus in variis libris hic versus incedit, formamm varietas, qaas 



79. Quam.jej. p. desid. ara cruorem, 
pro volgari " quam silieus sit ara hos- 
tiarum sanguinis." 

81. Conjugis novi collum significan- 
ter atque ornate pro novum eonjugem. 

82. Veniens rursus, rediens. 

85. 86. Sensus est : " Quod quidem 
triste fatum novi LaodamiaB disruni- 
pendi conjugii brevi tempore, cum Pro- 
tesilaus ad bellum Trojauum profectus 
esset, hnpletam iri, Parcse non ignora- 
bant." 

87. Primores Argivor, cf. supra ad 
Carm. LXIV. 4. 



88. Troja nefas. Sustuli parenthe- 
sin, qua vox nefas, quae cum Trqja jun- 
gi debet, in plurimis editionibus exhf- 
beri solet. Troja nefas est nefaria, ne- 
fanda. Plane ita nefas Helena pro ne- 
faria dicitur a Virgilio JEn. II. 585. 
et sic Cleopatra nefas JEn. VIII. 688.. 
— Europa 1 Asiaque cf. Stat. 

90. Acerba cinis genere feminino 
passim apud optimos scriptores. ex- 
erapla vid. apud. Burmannum Sec. aft 
Anthol. T. II. p. 32. 

91. Fraternas mortis recordatione, 
quam refricabat Trojae cogitatio, ite- 




982 



C. VALBRII CATULLI 



Attulit : hei misero frater ademte mihi ! • 
Hei misero fratri jucundum lumen ademtum: 

Tecum una tota est nostra sepulta domuB : 
Omiiia tecum una perierunt gaudia nostra, 95 

Quae tuus in vita dulcis alebat amor. 
Quem nunc tam longe non inter nota sepulcra, 

Nec prope cognatos compositum cineres, 
Sed Troja obscena, Troja infelice sepultum 

Detinet extremo terra aliena solo. 100 

Ad quam tum properans fertur simul undique pubes 

omnes ao singnta neb appingi sine molcstia, nec lastrari sine tmdio possunt ; en 
baram potiores : Qua nuper nostro Passeratias ; Qiue nune et nostro Marcilias ; 
r Qua, ve, ter nostro Scaliger in priore reoensione ; Qu<e (ye te), nostro in poste- 
riore ; Qua, ve, va, et nostro oommodissime Raphelenghis ; Qnuanet et id nostro 
Vossius, oai adhaeret Vulpios ; V<e mUii, qua et, vel Quene etiam id Heinsias, 
oajas posterierem emendationem reeepit Santenias.' Varios librarioram errores, 
e qaibas vix elioi potest sana lectio, vide apnd Santeniam. Ego dedi vulgatam 
lectionem in plorimis editt. post Aldura repetitam, et facililate sna se oommen- 
dantem. 

94. Teeum una nostra est tota in uno libro MS. Vossii, nnde ille : Tecum eum 
nostra est tota sepulta domus. 

97. Pro Quem in plerisqne Codd. Que, unde in nonnallis factam est Qua. 

98. Non in ano Voss. 

99. Sepulcrum raale in qoibasdam Codd. et editt. 

' 100. Externo in qaibusdam Santenii ; sed recte idem vindioat extremo. De 
confnsione vocom externus et extremus praeter Brouckhu&ium ad Propert. II. 13. 
40. qoem laadavit Santenius, vide, quibus testimonium denunciat Drackenborch. 
ad SiL Ital. IX. 209. 

101 . Fertur unde undique pubet primns Raphelengius, ex Lipsii, ut patat 
Santenius, conjeotura, quem secuti sunt alii ; sed multorum Codd. auctoritate 
simul undique tuetnr Santenins, quem vide, qui et alias corruptas lectiones recen- 
set. fertur iecta undique pubes non male tentat Eldickius. 



rum poeta abripitur. cf. supra ad Carm. 
LV. 5 sqq. 

93. Dilogiam in boc versa animad- 
vertit Passeratius, cum jucundum lu- 
men ademtum tam ad mortuum quam 
ad soperstitem fratrem referri liceaL 
nimis acute ! 

.97. Notaseputcra, patria, avita, va- 
r§Sa fAYtifxara. vid. Santen. 

98. Compositum, componi (evrrix- 
\t<r§ai) proprie dicnntor cineres atque 
ossa, cum, vasoulis suis inolusa, in mo- 
nomentamcondebantur ; deinde de tolo 
fanebri apparata singulisqoe ejus par- 
tibns hocverbum usorpatur. vid. Heyne 
ad Tibull. III. £. 26. et Kirchmannus 
de Funeribus Romanorum III. o. 8. 



99. Troja obscena, abominanda, de- 
testabilis. sic fames obscena apad Virg. 
iEn. III. 367. omina obscena apud Cic. 
Pro Domo c. 55. ostentum obscenum 
Soeton. Galba o. 4. obscence. fiamma. 
Ovid. Met. IX. 508.— nimirom res di- 
cantnr obscena, quas non sine borrore 
quodam oogitarepossumns. Qui Trojam 
obscenam de inanspicato condita inter- 
pretantar, paalo altias rem repetunt. 

100. Detinet, xari^u, vide de hac 
vooe Observatt. Miscell. Tom. I. p. 
15. — extremo, longo remoto, nisi de 
littore, qao frater Catulli sepultas fuit, 
(cf. sapra Carro. XLV. 7.) cum Vul- 
pio cogitare malis. 



CARMEN LXVIH. S33 

Grseca penetrales descruisse focos : - 
Ne Paris abducta gaviaua libera mcecfaa 

Otia pgcato degeret in thalamo. 
Quo tibi tum casu, pulcherr ima Laodamia, 105 

Ereptum eet vitadulcius atque anima 
Conjugium; tanto te absorbens vortice antoris 

iEstns in abruptum detulerat barathrum ; 
Quale ferunt Graii Pheneum prope Cylleneuni 

Siccare emulsa pingue palude solum; 110 

103. Dtm pro/MDj probat Voaaini et Daviaut nd Cia. Nal. Deor. II. «7. »ed 

103. Nee vitioie in tradecim Codd. Sentenii ; Ntu in Commellniano et ««- 
laiiu», qood ferri poteit. 

10B. DtpnUrat ingenioae Heinaina- 

109. In plorimii Codd. line aapiratione Peiieium rel Fentwn. — crroret lihra- 
riornm in »ooo CuUeneum ride apnd 8ut. : mnlti tamen libri MSS. gonninuD lec- 
lionom Cvllentum eerrant. Peneum propUr onurnuin tenlabet Pnrlhenki, quem 
noanaJU aecuti auot. ■ , 

110. Siceari in omnibua Codd. et editt. pro quo olim jarn tiecart legcndma 
esib «llpicabar ; barathrnm euim non eiooatar, aod aieoat paludoe* loca. tiii. 
not. — nnnc riileo e* uota.Sanlenii, idem U menlem lenisse Schradtro Bwnwmli ■ 
p. 17. — uon dubitnii antem apertum vitium tollere et leotionem, quam ipaa;rei 
Bagitat, in textmm recipere, — Pro piiigiie idem Sobrulerni malebat ptttrt. 



103. Fsnttraki, qoia (bci in inte- 
riore ledium parte eranf. EldieMuJ 
cum hoo looo nnmparat Bionem Idjll. 
XV. 9 eqq. 

107—11*. Cmjugium pro amjugt, 
et apud Virgil. JEa. II. 579. Propert. 
111,13.30. etptusim. Sio ifrririum 
pro strw et JoerDCoaura pro iatron* 
apnd Cioeronem. — tanUi ti abttrrbcni 
cet . Senius et nexul toliuj looi csttic : 
" Amor enim tnni erga Protaeilanm tam 
profnnduft fuit, quem prefundum faiiae 
dicilor illnd baralhrum, quod ab Her- 
cole olim in imo raonte eaciinm agroi 
prope nrbem Pheoeam eqnii peladoaia 
purgaiieOneoiperhibont." — Grapbioe 
igitnr describit poete, quem Grcci di- 
cunl fiaSw IfirTa. jam rideamui ile ais- 
gulis. tanta te refer eo, quod oonjox. ei 
rila et anima dulcior fniL — bomtJirvm 
proprie de profunda illo >pad Athenaa 
ioeo •ubterreneo, in qnam prcoipita- 
bentur «celeralj ; dekde de qualibet 
immenia Toragine.. — OpportBDO' oum 
hac amoria in altam (Oraginem delru- 
denlis miaeraa deaeriptioue compant 



Vulpiua Fragmentnm A i 

eutat apnd HephKit. p. 40. et in edit. 

Fiicheri p, 369. /^"Efwt-xi^fti "£*«*• 
n ir X^i^f?' — QuoJ* ai 
Grail ■' 



purgare, (non riccori, riiie Var. Lect, 
nam aio aoribi qaoque dahehat <luaii) 
foigut iulum (lutoanjn) tmuhaptludt 
(exbatiiu el detirata palade in bara- 
throm)PlicneuinprnpeCjlimemn. Erat 
PAeneum vel Pheneus prisua nrbs Ar- 
oadiBa (Hoinori Iliu.II. 605.) in monte 
Cjlleiie silfl.— ^udit, ferlar (vid. Var. 
lect.) faltipnrtus (dj^«riri. ; ) qu» 
mlH Ampbitrj-onb prolea hibebatur 
Herculee, oum *era* ejaa pater ataet 
Japitar^-Omnem rem illuitrat loeu 
PnniannB in Arcadicia VIII. e. 14, qai 
Iradit Hereubm Tirynthe ab E-iiymkid 
pultutn Pheneura tt rectpilai: ouaaoui 
Olbiut omnu imnioiiiia eluriimt Pneiiea- 
tieum agrun obBdione tmeret, faauK 
dutfft itadiomix LX tab vicinoi mnla 
ejmirrontem.mmiampaiurinaV/iufrgrit. 
Valp. , 

SH 



m 



C. tALEftll CATULLI 



Quod quondam caesis montis fbdisse medttUis 

Audit fahfiparens Amphkryoniades : 
Tempore quo certa Stymphalia monstra sagitta 

Perculit, imperio deterioris heri : 
Pluribuis ut coeli tereretur jamia Divis, 1 15 

Hebe nec longa virginitate fbret. 
Sed tuus altus atnor barathro fiiit altior illo, 

Qui tunc indomitam ferre jugum doctiit. 

111. Fudisse perperam in Leidensi et nno Saibantis. 
■ 112. Audet in omnibuafere MSS^et editionibas autiqoioribas, qnod explicant 
mudebat, ausus est.—fodisse antem in versu majori pvofodere snmant ; quod qaam 
dtiruta sit, qailibet faciie sentit.— hmisus exhibent editt. Grypfc. Maret. et aliae. 
Bqaidem javenis adhuo, oam primam in hnnc locum incidissem, jam tam pro 
Audet reponendam esse conjeceram audit; qoamvis bio verbi usus non satis 
po$ta digtoasmihi videbatar ; sed nano eo minas de hajas emendationis neoessi- 
tate dabtto, cam eandem a tribns aliis, a Palmerio in Spioil. p. 716. ab Anonvme 
«joodam in exemplari Gronoviano, et nuperrime a Santenio propositam videam ; 
qaa qoidem in textam recepta consnlere latinitati, quse illam flogitat, maloi, qoam 
saperttitiose librarioram erroribas adhstrere. 

114. Pertulit in plarimis Codd. — sio scepe apad Iiviam perculietpertutico»- 
SMftarant librarii. ?id. Drackenborch. ad Iiv. Tom. IV. p. 949. 

118. Mirom, qaantam libri veteres in hoo versa variant. Qui divum domitum 
in plorimis codioibas apad Santeniam. — Qui divum domtna in Vatioan. — Qui 
tuum demitum in septemdecim Codd. Santenii et editione Rheg. — Qui divum do- 



• 113. Stymphalia monstra. De mon- 
itrls illis volucribus, ab Heroale in Ar- 
feftdia occisrs, locas olassioas est apnd 
'Pausaniam in Arcadicis lib. VIII. J2. 
« $uo, quae huc pnecipae spectant, ad- 
<goribam: *&wt 12 rS 8lar« iv lrufx<paXa> 
^Marfyu \iyoc ipfo&q eron Mtffy&youc 
"ttr* avrS rfa^mai. ravraq xararo^tZffai 
*rkc tp&ac *HgoxXifc xtytrai. oet. cfc 
"Santen. — certa, non aberrante a scopo. 
*8fc> passim eertut de areu, nervo, ictu, 

hatta, dextra oet. 

114. DeteriorU heri, Eurysthei, qai ab 
1pso Hercule apod Homeram Odvss* 

XI. 620. dicftar ^A^n <fwf .— De fataii 
"■eeesattate, ex qda H eroules Edrfsthei 
'fanperio subjectus fait, J lege Hom. II. 

XrX.98sqq. 

115« Pturibus ut codi cet : at ob facta 
'praeclara !n nomeram deoram recipe- 
"retar, at interesset (Horat. Od. IV. 8. 

30.) optatis Jovis epulis.—jamia ccdi 
•mt Hmen vel Ihnes coeli. cf. snpra ad 

Carm. LXVI. 59. 

116. Hebe nee longa virg. foret % et 



cam Hebe, ne vetula virgo fieret, ini- 
Tet conjugium; quo quidem ipsore- 
cepti inter deos herois vila designari 
solet. cf. Virg. Ecl. IV. v. uh. Homer. 
Odjss. XI. 601, 2 : 

— -avroc (Hercules) H f*tr «Wmrt 

Stsoio-i 
rifmrat, Sv SaXbc, nal lyjn uaXkio-fupv 

117, 118. Sensus est : " Imo profan- 
dus tans amor, qui te tam adhuc indo- 
mitam (virum nondura expertam) ma- 
ritale jogumferredocuit, barathroilto 
adhuc fuit prdfundior." Sic, pnte, 
egregieomniacohssreat. Qoantumpal- 
veris in venu ttdnori tam expficando 
qaam emendaodo commotam sit/vide 
in Var. Lect.—indomita, innupta, in- 
tacta, vafiktoc aipfic Hom. Odyss. VI. 
109 et 938, oujas cetvix, nt onm Ho- 
ratio loqosr, nondum subacta et domita 
eatjugumferunt doroifw, h.e. naptae, 
virum jpassas. of. Horat. Od. II. 5. 1 
sqq. et fbi Interpretes. 



CAJIMEN LXVIII. 235 

Nam neque tam carum coafecto setate paregti 
Una caput seri gnata nepotis alit : 120 

Qui, cum divitiis vix tandem inventus avitis 
Nomen testatas intulit in tabulas, 

Impia derisi gentilis gaudia tollens, 
Suscitat a cano vulturium capite. 

Nec tantum niveo gavisa est ulla columbo 125 

tninum in Godice Corv. et Lambin. et editt VicenL et Brix. — Qui tum in Bodle"- 
iano et Hamb. — Quique divum in Commeliniano et Balns. — Quique tuum domi- 
num in altero Sant — Quin in Leid. — Quod dioum dominum Ald. — Quod divum «V 
mitum Scalig. et Rapheleng. — explicant nimirnm interpretes divum de Hereole, 
qai, nt Volpins ex Athenso 1. XIII. p. 603. docet, Eurjsthei amore irretitas at- 
que ila domitus sit. Qui te non domitum exhibent Gnarimts et Bxcerpta Roha- 
kenii. — Quod domini dominum in Variantibns Latini Latinii. — Qui tuncte indomi- 
tum in margine Cod. Dat. Haec igilnr lectionis rarietas incitarit emendandi stn- 
dinm; Franc Paccius qttidem tentabat Qui dirum: Achilles Statios Qui toa- 
tum indomitam: Frnterins Qui nondum domUam: Vossins Qui tn vita tnoV- 
mitum: Heinsins Qui te adeo dominum: Anonrmos qnidam (quem DorvH- 
linm esso snspicator Santenius) Qui invitam dominam : Sohradert» Qui tauri 
indomitam : Eldickius tandem totnm versum sic refingit Qui vivam in domi- 
ni te ire rogum docui t. — pro docuit in Mediolanensi est deeuit, ex solemai 
librariornm in nis verbis aberratiooe. vid. Burmann. ad Ovid. Bfetam. III. 10. 
48. et Trist. I. 6. 26. in Vossiano domuit, in Balnziano et Palatino potuti.—nds 
dedimns lectionem, quae videbatur aocommodatissima, a Corradino propositam et 
in editt. Gotling. et Bippnt. exhibitam. 

121. Qui eum in divUiis male coojecit Scaliger. 

122. Ceratas vnlt Schraderas. — detulU edidit Parthenins. 

123. Ivrita pro impia male pnefert Heinsin*. 

124. Suicitat ab perperam Scaliger. — capiti ex Codd. et editionibas princin. 
revooarit Santenins, nt sit antiqua abjativi forma, in qnam rem laudat ille Sanctii 
Minerv. 1. 2. e. 7. p. 197. et ibi Perjzon. n. 4. 

125. Pro ulla Vossins in libro sno scriptnm invenerat vulla, nnde fecil pulla, 

119, 120. Vennstissima mollissimi 123. Impia gaudia, quae ex impia 

Laodamie erga maritnm amoris oom- oupiditate alieni boni, cui qais inhiat, 

paratio ! Vix qnisqnam enhn molliori orinntur. — derisi, elusi, deoepli,— gsn- 

amoris sensn potest affiei, qnam senex tilis, orinndi ex gente ejnsdem nominis. 

capnlaris, cui, dia speratns divitiaram SicapudCiceronem(Brnt.28.)M.Pen- 

heres, doloissimas nepos ab onica filia nns Brnti genttlis dioitnr, qoia oterqne 

naius tandem obtigit. — Statins compa- e Jnniis. Disertias, qni sint gentUes, 

rat com Nostro Piad. Olymp. X. 102. docet CiceroTop. 6. — tollens, auferens, 

sqq.caputinservitperiphnsintpasaim. irrita faoiens. 

nepOtis teri (rvXuyirw) avo in extrema 124. Suscitat t abigit, verscheucht. — 

▼itss aetate demnm nati. — una gnata, vuUurium, rapaoem heredjpetam. S40 

uuica filia. alit, eduoat. Commode lau- passim vuiturius de homine rapaej ft 

dat Volpios Hom. 11. IX* 478, 79 : aiieni oupido apad optimos scriptores 

• , , v. c. Plauto THnumm. 1.2. 63* Tfyr 

Kal ps ^Xwr , Snrsl rt «r*r*g Sr vafa. 4*- pUucricupidum te vocant cives tui. Tum 

„ • autem sunt aMi,qui te vulturiumvo- 

Msv?w, mXvytrw, «vXXmV* M xrU- ^. nbi cf . Taubmann.— cano capUe 

w< ™- scavisui. 

122. Testatas t» tabulas, in tabala* 125. Niveo, albo, vel, in nnirersam, 

tcstamenti rite ooafiKtnati, p&lchro ; cat enini epitheton ornamj . 




286 



C. VALEKII CATULLI 



Compar : quae multo dicitur improbius 
Oscula mordenti semper decerpere rostro ; 

Quamquam praecipue multivola est mulier. 
Sed tu horum magnos vicisti sola furores, 

Ut semel es flavo conciliata viro : 130 

Aut nihil, aut paulo quoi tum concedere digna, 



quia, ut ridioale addit, puUa columba niveo conjuncta improbiora otcula decerpat, 
quamfaciant ejusdem coloris columba. — lectionem Vossii ampleotitur et oonfirmat 
adeo ejus interpretationem exemplo, male in hano rem advooato ex Ovid. Her. 
XV, 37, Vulpius. 

128. Quantuin pracipue Venet. Ald. Gryph. Muret. — Quam qua Vossios ex 
.eenjeotnra, aecedente Marklando et Schradero; sed nostram leotionem tdetar 
. optunorum Codd. aaotoritas. vid. Sant. — vulgivolaytro ingenio suo offert Heinsias. 

129. Sed tu harum Muretus, Rapheleng.— Sed tu olim jangens olim magnos 
. (rtvc vaXat fMy&kwc) primas ex codice sao dedit Soaliger ; sed in nullo codice 

apod Santeniam comparet haeo lectio, imo in plarimis deprehendit ille horum, 
quod dedimoj, vel tuorum, qaod aperte ex tu et horum eoofluxit. — tu eorum in 
Commeliniano. — Sed tu Chaonios oonjieiebat Bldiokios* 

131. Paulum in quibasdam. — tu pro tum in omnibus libris MSS. apud Sant. — 

Baodem lectionem in libris suis invenit Vossios, nec temere illain rejiciendam 

pnlat. Sedquis hanc barbaram loqoendi rationera tu contuUt admittat et Catullo 

. obtrudat ? tum recte jam in uno Cad. apud Stat* — nunc in exemplari bibliothecte 

LeifL adscriptum invenit Santenias. 



Valpius cumVossiosao argutatar (vid. 
Var, Lect.). — gavisa est, gaadere solet. 

126. Compar columba, conjux, <rv£v- 
yec. — improbius, ardentius, cupidius. 
Sio improbius amare dicuntur pauperes 
apud Quinctil. Deol. XV. sub fine. 

127. Oscula mordenti semper dec, 
rostro : hinc columbatim osculari de dul- 

1 eissimo osouloram genere. Martialis 
XII. Epigr. 66, 7 : 

Amplexa collum, basioque tam longo 
Bkmdita,quam sunt nuptia columbarum. 

etlibro XI. 105.9: 

Basia me capiuntblanda^imitata colum- 
bas, 

hincco2umoart,colambarammore osoa- 
ta deoerpere, apud Senec. Epist. 114. 
et sic decerpere pro osculari est apud 
Anotorem Copae v. 38 : 

Candidaformosa decerpens ora pu- 
elUz. 

128. Multivola, uno colombo vel 
• marito non contenta. Sed fidelis Lao- 

damia ia uno suo Protesilao faoieb** 



delioias. Ergo nec haec comparatio 
magnitadinem amoris Laodamiae satis 
exprimit. 

129. Sed tu horum m. cet. " Imo ta 
sola horom maximum amorem snperas- 
ti t " horum, avi et columb». — sola, in- 
oomparabili plane amoris genere, pr® 
oeteris mulieribus omnibns. 

130. Flavo, polchro. cf. sttpra ad 
Carm. LXIV. 98. 

131,132. Redit tandem poeta, ande 
digressas foerat. Respondere igitur 
debet hic versus versui 73 et 74, sed, 
qnamvis nullum interpretem hic hae- 
sisse video» parum ille respondet ob 
omissam, quas desideratnr, particulam 
sic ; cohanrere enim debebat oratio ita : 
" ut olim flagransa more in domum Pro- 
tesilaivenit Laodamia, sic meis quo- 
que amplexibus se obtulit puella mea." 
Est igitur vel anacoluthon } vel versas 
rescribendos est ita : 

Sic, nihil aut paulo quoi tum concedere 
digna. 

• " 8ie paella mea, digna, qua? ei (Laoda- 
mUt) tum nihil ant parum oerte otderet, 



CARMEN LXVIII. 



807 



Lux mea ee nostrum contulit in grenrhim. 
Quam circumcursans hinc illinc saepe Cupido 

Fulgebat crocina candidus in tunica. 
Quae tamen etsi uno non est contenta Catullo, 135 

Rara verecundae furta feremus heras : 
Ne nimium simus stultorum more molesti. 

Saepe etiam Juno, maxima Coelicolum, 
Conjugis in Culpa flagravit quotidiana, 

132. Cum tulit emendat Corradinos, at habeat, qoo referator tum. 

133. Qua circumcursans in nonnuliis Codd. apod Sant. — circumversant in qni- 
bosdain apud eundem. — huc illuc in dnodeoim MSS. Santen. — hinc atque hmc 
Vatio. — hic illic Leid. 

134. Crocea in Vaticano et Godiano, male ex sententia Santenii, com crocinus 
forma sit rarior. 

135. Tamenetsu de his partionlis conjanotim scribendis vide, qnos laudat 
Santenios. 

136. Rara verecunde furtaferemus heri profert Goarinns. 

138. 139. Pro s*pe malebat Schraderos Ipta ; vel totom locnm ita refingendnm 
putabal, Passa etiam Juno, maxima CceUcolum, Conjux in cutpa flagrantem 
auotidiana.—flagrabat ex unieo Corvini Codice, Vallieriani marg. et editt. Cal- 
purn.etParthen. recepit SaoteDius.— ^/tograntem in plarimisCodd.et editt. VeaetL 
et Rhe%.—jlagrdnte Cod. Palatinas.— flagrantis manns secnnda Datiani.— nostrm 
leotio flagravit debetar Aldo, et Balaziani MS. auctoritate oonfirmator. Aliam 
difficultatem movet nova metri ratio in voce quotidiana, qaara prseter CataUum 
nemo velerum secatus est ; saccarrere qaidem pleriqae stadent scribendo cottu 
diana; sed haad scio, an boo modo res satis expedita sit, nam Codd. Calnlli, teste 
Santenio, servant quotidiana. nisi totns hic locns corruptus sit, eqoidem in hojas 
voois ratione metriea Catnltam licentius potius quam recte versatum esse, affir- 
mare malim ; diffioultatem removere stadebantibrtiori remedio, quo indigere hie 
locas videbatur, Eldickias et Santenias, ille proposita emendatione, (lonjugu in 
culpaflagrante reconciliata ; hic, Conjugis in culpaflagrantetn continet iram. 



in gremium.meam se oontalit." For- 
mulam aut nihil autpaulo illustrat Dor- 
ville ad Charit. p. 581. (ed. Lips.) for- 
mnla grteoa est, o\iyov h ou&«y, ad qoam 
abesse sane potest aut priori loco po- 
situm. Sed malo nanc post tam lon- 
gam interjectam orationem agnoscere 
anacolathon ; nam alias versas minor 
corrigi qaoqne possit hoo modo : 

Lux mea sic nostrum s e tulit in gre~ 
mium. 

133. Quam circ. hinc Ulinc sepe Cup. 
Sio Venns apad Qaint. Calabr. V.71: 

Kuffptf iuerrtyafoc, rhv V fpsgoc &fAfiiro- 

TftTO. 

Sic Anacreon pictorem Gratias puellae 
eollom circamvolitantes exhibere jnbet 
Od. XXVIII. 28.— Statius comparat 
tforat.Od. I. 2. 34. 



134. Fulgebat candidus, enitebat 
divino sao splendore. — in crocina tu~ 
nica : croceus vel crocinus oolor imitatar 
aarum. — Totos versas mihi describere 
videtar Cupidinem aureum, de qao 
vide Heinsium ad Ovid. Amor. 1« 
2.14. 

137. Ne nimium simus stult. more 
mol.: Sic sentientem Phsedriam apod 
Terent. Eunuch. Act. III. Sc. 2. 2F. 
sqq. puellae oommendat Parmeno : 

Atque hac qui misit, non sibi soli pos- 

tulat 

Te vivere, et sua causa excludi ceteros : 

Verum, ubi molestum non erit, ubi 

tu voles, 
Ubi tempus erit, sat habet, st tum r»e> 

pitur. 

139. Ftagrm*. JNsm Jwi sjsjH 



988 



C. VALERII CATULLI 



Noscens omnivoli plurima furta Jovis. 140 

Atqui nec Divis homines componier aequum est: 

Ingratum tremuli tolle parentis onu». 
Nec tamen illa mihi dextra deducta paterna 

Fragrantem Assyrio venit odore domum : 



140. Omnivoli ignoscms eonjectat Bemsius. 

141. Atque in Donnollis Codd. — Aique nee o divis in ono MS. Santemi. — Atq. 
onus Mediol. — At quia aller Datianas cum Gadiano et Riccard. — At qua doo 
Saibantis. componertjustum relfat pro <tquum male edebator ante Calpuroiam. 

142. QueruU pro tremuli tentabat Schraderas. Honc versom, com ejus nexos 
com vicinU esset obscorior, sporiam patarant Maretoa et Broaokhasias, sed in 
Codd. apad Saot. et editt. autiqoissimis nolla bio conspioitor litora. vid. not. 

143. Vossias, cum in Mediolanensi invenisset veta, exsoolpsit inde et edidit 
Vetta. 

144. Flagrantem male in uuibasdam» — Fragrans in Commeliniano et Balouano. 
ssepissime tmtem Jlagrare etfragrare permatata sant vide nos sapra in Var. LecU 
Carm. VI. 8. 



diaaa fcre oonjagis farta ezperta est, 
et ttmenflagravit, h. e. ardenter eom 
amavit, amore ejos flagravit. — Volt 
Bimirom Jononis exemplo ostendere, 
Forta qooqoe in amore locom habere 
posse, nec amoris fractam ideo tolli. — 
AMiflagravit explicant " ira exoandoit, 
graviter indignata est." Sed sio poeta 
in verso antecedenti non &eps etiam, 
aed Sepe quidem, scripsisset. Perre 
nimirom in posterom Catollos volebat 
modesla poellae furta, neo avplias ob- 
treotatione^ ei molestos esfte, additqoe 
in soom qoasi solatium, Sepe etiam 
cet,— Sed, ot fatear, integritatem hojos 
locj, qoi nescio qoid scabri et sale- 
brosi habet, eqnidem pnestare nolira. 
\ n]p\as flagravit exponit " infamia la- 
boravit ;" sed hanc notionemsineaddito 
nomine infamia vix habere potest ver- 
bnm flagrare. vid. Var. LecU 

140. Omniveli, appeteatis, qaioquid 
est formosaram paellaram. 

141. Atqui nec Divis cet. non raro 
tamen a poelis, inprimis comicis, ho- 
mines com diis comparari soleot. Sio 
Chierea apod Terenliom Eunucb. 111. 
5. 42. spectata tabola picta, ubi inerat 
pictura hac, Jdvem quo pacto Danaa 
mUisse aiunt quondam in gremium im- 
bvem aureum,smk}ick hapc : 



At quem deum ! qui templa cctii summa 

sonitu concutit. 
Ego homuncio hoc non facerem? 

cf. Schraderum adDfasseom p. 151-5. 
et p. 358. 359. 

142. Ingr. tr. toUep. onus : " tollatar 
et absit omnis a me ingrata molestia, 
qoalem tremnli et severi parentes pa« 
ellis ereare solent." vid. Var. Lect. 

143, 144. Nec tamen ilia mihi cet. 
" Hoc accedit, qood illa mihi non eat 
nxor legitima." — dextra deducta pater- 
na : Difficoltatem movet haec loqoendi 
ratio* qaia non a patribos deducebantur 
sponsae ad mariti domom, sed a para- 
nymphis. Hino Volpios deducere pro 
abdueere sumit; at Santenius respici 
putat ad ritom nuptiarum maxime so- 
lemnem, com virgo in manum viri 
conveniebat, sive a patre de mann in 
manom tradebatur : in quam remlaodat 
Terent. Andr. I. 5. 65. Hanc mi in 
manum dat; sed valde vereor, ot sio 
dicator deducere. Tolles banc difficu!- 
tatem, si prp paterna mecom legeria 
paternam. — Assyrio odore, liqooriboa 
odoratis et ongoentis Syrorom (y. 
Brouckhus. ad Tiboll. I. 3. 7.), qoibus 
die nuptiarum domus mariti permol- 
cebalur. 



CARMEN LXVIII. 



689 



Sed furtiva dedit mira munuscula nocte, 145 

Ipsius ex ipso demta viri gremia. 
Quare illud satis est, si nobis is datur uuus, 

Quem lapide illa diem candidiore notat. 
Hoc tibi, quod potui, confectum carmine munus 

Pro multis, Manli, redditur officiis : 150 

Ne vostrum scabra tangat robigine nomen 

Haec atque illa dies, atque alia, atque alia. 
Huc addent Divi quam plurima, quae Themis olim 

Antiquis solita est munera ferre piis. 
Sitis felices et tu simul et tua vita, 155 

Et domus ipsa, in qua lusimus, et domina : 
Et qui principio nobis te tradidit, a quo 

145. Pro mira in quibusdam nigra, sed omues MSS. Stat. et plarirai Codd. 
apud Santeniam taentar nostram leotionem. — prima volebat Heinsius, nivea $chra- 
deros* / 

147. 148. In Codice Corvini, teste Santenio, legitar hoo distichon *io : Quare 
illud satisest, sinobis id datur unis, Quod lapide illa dies candidiore notat. 
sed in nallo alio libro MS. appd Santenium jbiee lectio exstat. — pro unif v quo4 
plorimi libri scripti et excusi offerant, reoepimas cam Santenio genuinairi, ut 
oobis videtar, lectionem unus, aactorilate MSS. Datii, daoram Medidlanensiam, 
palatin. Commelinian. Lipsii, daorum Gadian. Riocard. Kxcerpt. Anonjm. satis 
oonfirmatam.— caeteras corrnptas lectioqes, quas enotare piget, vide apud Sant,— 
is datur imus edidit Scaliger in prima editione,quod ptacebat Lipsio. — quis datur 
unus legit Dakeras. 

149. Quo potui Maretas. — quem male JVfediolanens. 

151. Nec in qoibasdam Codd. ex sofemni oonfusione. — nostrum Maretas et bon* 
pars MSS. 

155. Felices satis et in nno Smntenii. — tua virtus Medicens qaartas. 

156. Jpsi in Naniano,— tota vox abqst in sexde/am M3S. apud Santeniom.— 
ipse volebat Scaliger. — Et domus,in qua nos lusimus,et domina correctam erat in 
Vallieriano. — ipsi in qua lusimus in domina conjecit Schraderus. — ipsa est in mul- 
tis MSS. -apud Santenium. 

157. — 160. Pr&dpue male in qaibasdam apud Santenium. — terram dedit in om- 
nibas Codd. apad eandem, qaod referut Iaterpretes «dr. 67. — damvum dedit 



145. Mira nocte, miiram iri modsm 
libidini salisfacisnte. 

146. Ipsius ex ipso d. viri gremio, 
sarrepta ipsi v«o legituno. . 

147 — 148. Quare illud satis est cet. 
Sensus r " Itaqne feliciter mecam actum 
esee pato, si vel unum diem, quo m& 
com consuevit, dignam, qur albo lapilie 
insigniatur, habuerit." 

151. Vostrum nomen, quia Manlhts, 
udtante Vulpio, nomen est getotiie, et 
ad plures ex eadem gente pertmet. — . 



seabrd robigine, Ovid. Epist» ex Ponto 
1.1.71. 

Mojditur ut seabra positum robi- 
gine ferrum. 

155. Sftis feliees. vid. de bao- fov- 
fltula Brouekhus. ad TttmU. III. 6. 30. 

157. Ei qui vrincipio nobis te tradi- 
dit : et ille, qui primos amicitiam tuaoi 
mihi conciliatit, qui proxeneta foit 
«mioitife tnae, cui omnem felicitatem 
meam aoceptam refero. vid. Var. Leet. 



840 C. VALE^RII CATULLI 

Sunt primo nobia omnia natg. bona: 
Et longe ante omnes mibi qu© me carior 
ipso est, > 

Lux mea ; qua viva vivere dulce mihi est. l 160 

« 

primos supposait Aldas, qoem secuti sunt alii. teneratn dedit conjecit Sta- 
tius. — te trandedit Scal. — Ego dedi leotiooem rulgatam te tradidit, quaa certe 
nexum quendam orationi conciliat, cnm et et aperte personas inter se distiaguat 
vid. not — a quo Sunt prtmonoftssola auctoritateCodicisCorvininititur.— pro a quo 
in trigintaMSS. et dnabas primia Yenett. et Rhegienai apud Santeniam est aufert, 
qnod tenent etiam nonnnltae editt. recentiores. — atque conjecitParthenias. — margo 
Codiois Leid. exhibet tres glossas autore, augure, autpice, quararo primam cum 
Vossio arripait Valpias. sed Lipsius inde rolebat tetrandedit auspex. — Wetstenias 
deniqae tentabat Et qui prineipio nebisterram dedit ubertim A quo tnnt primo. 
verans minor in omnibos Codd. incipit A quo tuntprimo: nisi qaod dao Saibantis, 
VaUierianas et Mediceas primas post primo addant jam, haad ddbie ad hiatum 
explendum ; et aio date Venett. et Rhegiensis j sed in Cod. Corvininno a quo, 
nt jam riotavimus, trahitar ad versum majorem. A quo primo tunt liber Scaligeri. 
— pro nata in Bodleiano nota* — pro borid in duobas et riginti MSS. apud Santeu. 
secunda Veneta cum Rhegiensi bono. — in ano Vossiano et Mediolanensi tolas 
▼ersas abest. — In v. 159 pro Et longe Latinus Lalinius Sed longe. — pro ipso offert 
Cod. Dat et Riccardianas ipse, et tres Saibantis, Medic. Vall. Corvin. et edltt. 
ante Aldom ipta. 

160. Ett in CodiceDatii et Ricoardiano deest. Nobis olim totus locus, mtram 
in modam impeditus, boc modo expediri fortasse et constitai posse videbatur, si 
pro et tu in ▼. 155 uttu, et in v. 157 Det qui pro Et qui legeretnr; ultimum autem 
distichon antecedenti pneponeretnr sic Sitit felices u t tu sitnul, et tua vita, Et 
domus ipsa, in qua lusimus, et domina; Et longe ante omnes mihi qua me earior ipso 
eti, Lux mea, qua viva vivere dulce mihi est ; Det, qui principio nobis terram dedit, 
a quo Sunt primo nobit omnia natd bona. Sed nunc vix dubito, qoin totum dts- 
tiohon r. 157-58 a soiolo quodam appictom sit 



CARMEN LXIX. 

AD RUFUM. 

Noli admirari, quare tibi femina nulla, v 
Rufe, velit tenerum supposuisse femur : 
Non ullam rarae labefectes munere vestis, i 

S. Nos illa rare. vel Nos illa ara corropte in MSS< Stat. — Non,si iUam in editi* 

- Rufo cuipiam, ne easet nescius, cur 2. Supposuissefemur: apaliestra.Ve^ 

afeminis fugeretur, causamutetro ejas neris dedacta loquendi ratio. of. Ovid. 

alarum odore repelitam petuUnter ex- Am. III. 7. 10. 

ponit — Cave hoo carmea ad M. Coe- 3. Non ullam (vide Var. Lect.) 

liom Rufum, insignem iis temporibas rara vestit, intelligo vestem tenaU.si- 

oratorem, cum Achille Statio referas. mam, bombycinam, nempe Coara aut 

ef. Volp. Sericam. vid. Heinsius ad Ovid. Amer. 



CARMEN LXIX. 



241 



Aut pelluciduli deliciis lapidis. 
Laedit te quaedam mala fabula, qua tibi fertur 5 

Valle sub alarum trux habitare caper. 
Hunc metuunt omnes : neque mirum ; nam mala 
valde est 

Bestia, nec quicutn bella puella cubet. 
Quare aut crudelem nasorum interfice pestem : 

Aut admirari desine, cur fugiunt 10 



otiibas vulgg. — led quamnam ? Non iUam Voss. — Mihi onioe vera visa et t leolio 
Non ullam, quam, ut magis mtinitati et versui aatecedenti respondentem, ex ed. 
Gryph. (1537.) revocavi. — labefactas perperam in edit. Parthea. 
10. Aut te admirari dttine curfugiant eonjecit Heinsius. 



I. 5. 13. cf. Vulpius. Pertinebant 
autem ejusmodi vestes inter praecipua, 
quae puellis offerri solebant, muuera. 
Sic TibuHus 11. 3. 51. sqq. 

Ut mea luxuria Nemesit fluat, utque 
per urbem 
Incedat donis conspicienda meis. 
Ula gerat vestes tenues, quas fe~ 
mina Coa 
Texuit, auratas disposuitque vias. 

Ubi cf. Heyne. — labefactes, in amorem 
tuom induoas, capias. labefactari di- 
cuntur, qui crebris vel precibus vel 
muneribus vel aliis artibus victi tan- 
dem alteri cedunt. SioTerent. Eunuch. 
111. 3. 3. 

Ita me video ab ea astute labefactarier. 

4. Lupidis, unionis, gemmae. — vid» 
Brouckhus. ad Tibull. 1. 9. 39. et Dor- 
ville ad Chariton. p. 531. £. (edit. 
Lips.) 

5. Ladit te quadam malafabula,*' no- 
cet tibi in hac re mala quaedam fama, 
malus quidam et foedus de te dispersos 
rumor." — Achilles Stalius parum ad 
rem comparat Euripid. Hippol. v. 
1313. Aaxvi. cri (Av^oq. 

6. Valte sub alarum, ornate et ele- 
ganter pro " sub cavi» alis." trux hab. 



c.icavtr vel hircus: (Carm. sequ. v.l.) 
(rpayoc) ab linjus animalis graveolen- 
tia dicitur teter ille odor, qoera ato bo- 
ninum exbalant. Ovidio obversatas 
Noster videlar in Arte Am. III. 193. 

Quam fktne admonui, netrux caper 
iretinala*; 

Idem Arte Am. I. 522 : 

Nec male odorati sit tristis anheUtus 
oris, 
Nec ladant uares virque pater- 
que gregis. 

cf. Horat. Epod. XII. 5.— Gnccis vo- 
catur iste foetor *»&&£&. Luo. DD.M. 
I. sub 6n. Kira$oa<; inro^vy &-wig »*g£- 
yoff. ubi vid. Brodaut.— cf. Pollux II. 
4. Sect. 77. Huo perlinet Epigramma 
Luciani LXXXIX. in Analectis Vett. 
Poett. Graec. Brunckii Tom. IL p. 
336. 

Ov fxwoy avrh <vnC &nfAorr£*rU» &>&* 
xal avrnG 
Toi»ff oo-fxno-afxhwq *wV «nflroww 
rpayou. 

9. Quare aut crudelem cet. " tollen- 
dum cura hunc pestiferura nasorum 
odorem."tHter/ice, facete, quia intole- 
rabilis iste odor caperet bestia vocatur. 



21 




242 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN LXX. 

DE INCONSTANTIA FEMINEI AMORIS. 

Nulli se dicit mulier mea nubere malle, 
Quam mihi : non si se Juppiter ipse petat. 

Dicit: sed mulier cupido quod dicit amanti, 
In vento, et rapicja scribere oportet aqua. 

4. Fro In vento legendam censet Burmannut Sec. ad Anthol. Tom. I. p. 541. 
In vino, qoam qoidem lectionem, jam a Gifanio in Ind. Lacret. p. 450. propositam, 
eonfirmare stadet looo ex Xenarohi irtrra&Xo» apud Athemeum 1. X. p. 441. 'Og- 
*bv 9* lyaSr yuHtuuf lig «7w y$ &f*».— - sed In vento mihi rem significantias exprimere 
videlar. 



Malieram levitatem et perfidiam, 
qaam vulgo ille viris exprobrare so- 
lent, (cf. sapraadCarm, JL*XIV. 143.) 
JLesbie suae exemplo breviter et gra- 
phioe adambrat. of. Tiball. III. 6. 47. 
•qq. 

1. Dieit. dieere pro " affirmare et as- 
teverare aliqaid vero valtu" passim. 
Sic Cioero Pro Rabirio PosU 12. ut, 
quibut creditum non sit negantibut, 
iitdem credatur dicentibutf etsio 
infra Garmine LXXII. 

Dieebat quondam, tolum te notte 
Catulium. 

2. Petat. — petere (alrtif) proprie de 



procis. exempla utriusque lingase col- 
legit Cerda ad Virg. iEn. VII. 55. • 

3. Dicit : ted mulier oet. Maretus 
expressisse Catullam patat Epigram- 
ma Callimachi XXVI. 2. 3. sed hio 
locns fere est communis. 

4. ln vento, et rapida cet. ubi eodem, 
qoo scribitur, tempore, deletar et con- 
fanditar impressa litera. dixit haec va- 
fotfcuueaic. of. Erasmas in Chiliad. p. 
149. Hao pertinet Epigramma Me- 
leagri CIV. 5. (edit. Mans.) 

Nvy $' e fxh opjua <f>»jcriv iv Cfart JtitVa 



CARMEN LXXI. 



343 



CARMEN LXXL 



AD VIRRONEM. 

Si quoi, Virro, bono sacer alarum obstitit hircus, 
Aut si quem merito tarda podagra secat: 

iEmulus iste tuus, qui vostrum exercet amorem, 
Mirifice est a te nactus utrumque roalum. 

Nam quoties fiituit, toties ulciscitur ambos : 5 

Illam affligit odore, ipse perit podagra. 

1. Si quoijure bono primus edidit Aldus, quem nonnulli, qai eandem lectionem 
se reperisse testantur, seouti sunt. Scaliger veterem soripturam esse ait Si 
qua, viro, bono sacrorum obstitit hircus: et sio quoque hio versus exaratus est in 
libris Vossii, in librr. MSS. qaos laadat editor Cantabr. et ed. Rheg. Egrejgie 
igitur haec vetusta lectto favet lectioni, quam dedimus, vulgatse, a Parthemo jam 
exhibitae, Si quoi, Virro, bono sacer alarum; confluxit enim saeer alarum in 
sacrorum, et pro Virro, quia nondum geminare solebant literas, scribebatur vrro, 
— Vossias qaidem invenerat quoque huno versum in God. Mediolanensi ila scrip- 

tam, Si qua viro - - - se obstitit hireus : ande primam legendam fortasse sos~ 

picabatur, Si quoi virosus : sed deinde re diligentias pensitata lubenter in nostra 
Jeclione acqaiescit. — Si cui, virro, homini sacer alarum Gryph. Maretas. — Siquoi, 
Virro, domos sacer alarum obsidet hircus tentabat, et satis lepide explioabat 
Janas Meleager. — caper alarum obstitit hircus ingeniose sed sine neoessitate oon- 
jecit Heinsius in notis ad Cat 

4. Mirifice est actu Gryph. Muret Stat. — mir^ieo est astu volebat Muretus. — Mu 
rifice est factu Turnebus. — ac tu Vossius, oai adnseret Volp.: sed nostram leetionent 
tenent Parthenius, Ald. et eandem, nt testatur editor Cantabr., offerunt Maffei 
liber MS. et tres editt. antiquiss. 



Argumeutum hujus oarminis est pan- 
lo obscurius, neo satis, opinor, ad li- 
qoidum perdaci potest. Ex mea qui- 
dem sententia, ipsom Virronem ut ho- 
minem fcedum et podagrosum poeta 
notare voluil, oujas ssmalum ideo for- 
tasse alarum vitiis et podagra merito 
jam laborare ait, quod hominem, quem 
fugere debebat, semulatus sit. Ad eun- 
dem Virronem pertinet fortasse infamia 
infra memorata Carm.LXXX. 7.— Sed 
Vulpius poetam oum Virrone in sinu 
gaudere putat, quod ejus rivalis ob duo 
sibi contraota mala abominandus nuno 
redditus sit. 

1 — 4. Sensus, ut mibi ■ ridetar, est 
fere hic : " Si quis unqaam, Virro, ho- 
mo insipidus exsecrabili alarum odore 
merito infeetus fuit, aut gravi podagne 
dolore merito corripitur, sane semulus 
tuus, qui eandem puellam teeom suba- 



gitat, mirum in modum utrumque ma- 
rum merito a te naetus est." — bono, in- 
sipido, stuito. sic soepe bonus ironiee, 
inprimis a Comicis, poni aolet. vkJ. 
Drachenborch, ad Sil. Ital. II. 240. — 
Vulpius oum Vossio bono ridieule su- 
mit pro adverbio, ut sit commode, ap- 
te. — sacer, abominandus, detestabflis. 
of. snpra ad Carm. XIV. 12. — alarum 
hircus: vid. supra ad Carmen LXIX. 
6. — obttitit, obfuit, excitavit aliorum 
nauseam. 

3. Tarda, lepide ab effeotu. secat, 
pungit, lancinat ; apposite de podagra. 

3. JEmulus iste tuus tam in amere 
quam in oorporis tni vitiis. 

4. Mirifice, mira quadam contagione, 
mirum in modum, vel praeter modujn. 
a te, in luo oontubernio. 

6. lpse perit podagra, qnia Hbidinis 
exeroitio hoo malum eresoit. 



344 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN LXXII. 

AD LESBIAM. 

Dicebas quondam, solum te nosse Catollum, 
Lesbia ; nec prae me velle tenere Jovem. 

Dilexi tum te, non tantum ut volgus aniicam, 
Sed pater ut gnatos diligit et generos. 

Nunc te cognovi. Quare, etsi irapensius uror, 5 
Multo mi tamen es vilior et levior. 

Qu$ potis est ? inquis. Quod amantem injuria talis 



6. Multo ita tn nunc me editio Veneta (1493) ; antique autem me pro mihi 
positnm esse observat ibi Parthenius. Multo ita ne mi tu primus impresserat 
Aldos. Mutto ita necme tu viHer in qaibasdam edilionibus.— MSS. Slat. offere- 
bant, Multo ita me nee viUor, vel Multo ita nec me vUior; sed hic deest vox 
monosyllaba, quamexigit metri ratio.-~-nostram leotionem plarimis jam probatam 
Yulgavit Guarinus. 

7. Quis potis est vel qui potis es in quibusdam. — Statius tentabat, Qui pote tic 
▼el qui potis hoc. — Quam amantem in omnibus MSS. Statii, unde ille primum 
volebat, ques amantem, deinde quid amantem. 



Acousat perfidiam Lesbie, quam, 
doneo sanctis ejos promissis fidem ha- 
buerit, non Kbidinoso tantum, sed 
etiam pio benevoloque animo amplex- 
nm esse teslatur ; nuno antem, per* 
specta ejus perfidia, libidinem quidem 
mansisse, imo incensam magis esse ob- 
treotandi studio, sed pristinam pieta- 
tem et benevolentiam plane ex animo 
suo deletam et eradioatam esse tibere 
fatetur. 

1, 9. Compara Carm. LXX. 1. 2. 
et obaerva, quam eleganter eandem 
sententiam poeta variaverit. — pre me $ 
me posthabito. — tenere: cf. supra ad 
Carm.LXIV.28. 

3. DUexi tum te, oonsulto dixit dilexi, 
h. e. " non solom te amavi, sed etiam 
magni foci." diligere et amare proprie 
inter se differunt ita, nt illud dioatur 
de eo, qui alterum ob ejos cognitas 
virlutes raagnifacit; hoc de eo, qui al- 
terius forma, venustate cet. suaviter 
afficitur ; diUgere enim proficiscitur a 
judicio, amare a sensu ; possumus igi- 



tur aliquem amare, neo eundem tamen 
diligere, et vioe versa ; quam quidem 
horam verborum differentiam ssepe 
secutus est Cicero. 

5. Te, tuam perfidiam et levitatem. 

6. Levior, levioris pretii. 

7, 8. Quodumantem velleminus. 

injuria (vBe,w) offensio, perfidia. — bene 
wM«,diligere. In hano sententiam Phae- 
driaapudTerentium Eunuch. 1. 1. 25 : 

— indignumfacinus, nunc ego et 
JUam scelestam esse, et me miserum sen- 

tio: 
Et tedet: et amore ardeo. 

et aic Claudiauus Fescenn. v. 110 : 

Accenditque magis, que refugit, Venus. 

Huc pertinet quoque Epigramma Pauli 
Silent. XXV. in Analectis Vett. Poett. 
Gr. Brunckii Tom. III. p. 79. 

4 Yfyi? fgwrac ?Xwi . fxamv ofo (xvSot; 

«XStai. 
*T%if ifxhr iffcu /uaXXov ifw/Aavtiv. 



CARMEN LXXIII. 24* 

Cogit amare magis, sed bene velle minus. 

8. Cogat Grjpb. Muret. Vossias et alii. sed nostra leotio est in oronibas M SS. 
apud Stat. — In edit. Grjpb. (1537) cara hoo carmine conjungitur Epigramma 
Odi et amo LXXXV. At Achilles Stalins putat, aut simal cam his, aut statim 
post hos, legendos esse versus ex Epigr. LXXV. 5. Nune est mens addueta nsqne 
ad finem ; et deinde illos, Odi et amo. — In edd. Venett. hoo cam seqnenti car- 
mine conjnnctim exhibitum est. 



CARMEN LXXIIL 

IN INGRATUM. 

Desine de quoquam quidquam bene velle mereri, 
Aut aliquem fieri posse putare pium. 

Orania sunt ingrata: nihil fecisse benigne est: 
Immo etiam tsedet, taedet obestque magis : 

Ut mihi, quem nemo gravius nec acerbius urget, 5 
Quam modo qui me unum atque unicum ami- 
cum habuit. 

1. Pro quidquam in nonnullis MSS. Statii quisquam et quemquam : unde ille 
legendam foitasse pntabat quisquis. 

2. Pro pium Grjph. Muret. et alii tuum. — sio passim libri in pius et tuus, meus 
et suus variant. vid. Heins. ad Ovid. Met. VII. 172. 

3. Est deestin MSS. Stat. editt. Venett. Gryph. et aliis. 

4. Imo etiam tadet, statque magisqu* magis in omnibos fere MSS. Stat. : et sio 
hunc versum, nec sensus neo latinitatis ratione habita, multse editt. vett. exhibeRt., 
in uno Stat. erat, Stat magis atque magis. Marcilius emendabat, Imo etiam t<zdet, 
et magis atque magis. Gaietas, NikU fecisse benigne Prodest ; imo etiam tcedet 
obestque magis. Ex libro Bibl. Bodleianae editor Cantabrig. profert, Prodest : r 
sed tcedet jam magis atque magis. — nostram lectionem veterum librorum auc- 
toritate confirmavit Gaarinus. et sic est in libris MSS. apud edit&rem Cantabr\; 
cui accedunt Slatius, Muretas, Vossias et alii. 

5. V<z mihi SoaHger, Vulpius et alii. 

Facta de perfidia cujusdam experi- nihil est, nihil pensi habetur; vetus 

entia, solemnem de ingratis hominibus autem hsec de ingratis hominibus can- 

querelam repetil. — Sunt, qui Alphe- tilena jam apud Homerum Odjss. IV, 

num Varum Jurisconsultum hoc epi- 695 : 

grammate innui sibi persuadeant. cf. , %/ , „ , , *», > 

supra Garm. XXX. ^ * 

3. Omnia sunt ingrata cet. fecisse be- 5. Ut mihi, sc. obfuit. — urget, vexat 

nigne, beneficia in aliquem contulisse, et persequitur. 



246 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN LXXIV. 



IN GBLLIUM. 



Gellius audierat, patruum objurgare solere, 
Si quis delicias diceret, aut faceret. 

Hoc ne ipsi accideret, patrui perdepsuit ipsam 
Uxorem, et patruum reddidit Harpocratem. 

Quod voluit, fecit : nam, quamvis inrumet ipsum 
Nunc patruum, verbum non faciet patruus. 

3. Perdespuit male in libris antiqnis, nt recte docnit Scaliger. 
6. Hunc patruum ex uno Cod. protalit et probavit Statiua. 



Infame hujos epigrammatis argu- 
mentam versatnr in describendo adul- 
tero infamissimo, Gellio, quem eun- 
demesse putant,qui aCiceronein Ora- 
tione Pro Sextio perstringitnr. 

1. Patruum ohjurgare: proverbiali 
fere locutione nota est palruorum in 
fratrum liberos aeveritas. Horat. Sat. 

II. 3. 88. Ne sis patruus mihi, et Od. 

III. 12. 3. Patrum verbera lingua. 
ride quofl landat Ernesti in Clave Cic. 
sub y. patruus. 

2. Si quis delicias cet si quis vel 
dictis vel factis pauio liberius in re 
amatoria luderet. • 

3. PerdepsuiU Qui notionem hujus 
▼erbieruerecupit,adeat Manut. adCic. 
Epist. ad Div. IX. 22. p. 39. edit. 
Graev. et Bochart. Hieroz. I. p. 188. 

4. Patruum reddidit Harpocratem, 
nimirnm nt patruus, velut silentii deua 



Harpocrates, altum in hac re jam jube- 
ret silentium, neo amplios objnrgando 
molestns esset. — Figura Harpocratis, 
snmma olim religione ab iEgyptiis in 
templis Isidis et Serapidis inprimis 
culti, ita fere in monnmentis veteribus 
expressa conspicitur, ut ad silentiam 
indicandum nnas digitorum ori admo- 
tns vel insertus sit. — Exstat peouliaris 
in hanc rem libellus, magna eruditionis 
copia conscriptus, Gisb. Cuperi Harpo- 
crates, ubi praeter perantiqnam imagon- 
culam argenteam singulari studio a 
Cupero explicitam, mnitae alioe ejos- 
dem dei figur» exhibitae, et, quae ad 
historiam hujus dei spectant, diligen- 
ter collecta et proposita sont. Adde 
Burmannum Sec. ad Anthol. III. 88. 
T. I. p. 629. 30. 

5. Quod voluit, fecit : hoc modo im- 
petravit, quod impetrare voluit. 



CARMEN LXXV. 



247 



CARMEN LXXV. 

AD LESBIAM. 

Nulla potest mulier tantum se dicere amatam 

Vere, quantum a me, Lesbia, amata, mea, es. 
Nulla fides ullo fuit unquam foedere tarita, 

Quanta in amore tuo ex parte reperta mea est. 
Nunc est mens adducta tua, roea Lesbia, culpa, 5 

Atque ita se officio perdidit ipsa pio : 
Ut jam nec bene velle queam tibi, si optima fias, 

Nec desistere amare, omnia si facias. ' 

Hos qaataor versiculos priores, io antiqq. Codd. post Epigramma LXXXVI. 
collocatos, huc revocavit Soaliger, qoem, qnia egregieilli curaquatuorposteriori- 
bus conspirant, pleriqae recentiorum seouti sant. Inprimis Valpias mirifice hoc 
nomine extollit acamen Scaligeri, et haec quatoor disticha Vel ab ipso Catullo ita 
conjancta et oomposita ifnisse, vel certe poetam, si ab inferis excitetar, hanc in- 
dustriam Scaligeri non deprecatorura existimat. — Et sane quataor posteriores 
recte integri poematii imoa-va^fMurm haberi poterant 

4. Quanta in amore suo, ut sit pro ipsius, Gryph. Muret et all. — sed tuo est in 
omnibus MSS. Stat. 

5. Huc est mens dedueta Venett. Gryph. Muret. — nostram lectionem ex Cod. 
suo produxit Scaliger, et sic Vossius, editor Cantabr. Vulp. Gotting. Bipont. 



Quod in Carmine LXXII. de amore 
sao erga Lesbiam et de ejus perfidia 
expresserat, idem in hoo carmine nova 
dictionis varietate et ornata exprimit. 

2. Vere, ex intimo pectore. 

3. Num forte post unquam exoi- 
dit in t 

4. Exparte tnea, quod ad me attinet, 
vovfjiov fxfyoc. 

5. Mens, pietas, benevolentia : ad- 
ducta h. e. contraota ; sed valde de 
lcctione adducta dubito; mihi enim 
scripsisse polius Catallus videtur ab- 



ducta, h. e. alieoata, avocata. Sic am- 
mus a corpore abductus apud Cic. Tasc. 
I. 31. de eo, qai non amplias iis, quee 
in sensas cadunt, turbatur et abripi- 
tur ; et sic saepius abducere ad animom 
refertur; sexcenties autem adducere 
et abducere a librariis confusa sunt. 
vid. quos laadat Drackenborch ad Sil. 
Ital. X. 18. etad Liv. Tom.IV.p. 92. 
6. Atque ita se officio perd. ipsa pio : 
Atque hoc modo ipsa se privavit p*e- 
tatis, quam ei probabam, officio. 



248 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN LXXVI. 



AD SB IPSUM. 

Si qua recordanti benefacta priora voluptas 

E«t homini, cum se cogitat esse pium, 
Nec sanctam violasse fidem, nec foedere in ullo 

Divum ad fallendos numine abusum homines : 
Multa parata manent in longa aetate, Catulle, 5 

Ex hoc ingrato gaudia amore tibi. 
Nam quaecunque homines bene quoiquam aut di- 
cere possunt, 

Aut facere, haec a te dictaque factaque sunt ; 
Omnia quce ingratse perierunt credita menti. 

Quare jam te cur amplius excrucies ? 10 

Quin te animo obfirmas, teque istinc usque reducis, 

11. Mirnm, quantum in hoc versa libri veteres discrepent. Statias ex MSS. 
profert, Qui tu animo qffirmas, atque instinctoque reducis : unde illc rescribendam 
palat, Quin tat animum qffirmas, mtque Utinc usque reducU. — Scaliger veterem 
scriptunun esse ait, Quin tu animo affirmas, atque instructoque reducis : unde le- 
gendam saspicatar, Quin tu animu 1 (antique pro animum) offirmas itaque, in- 
structoque reducis. — Theodoro Marcilio placebat Quin tu animum obfirmas itaque, 
tn gyrumque reducu ? — Jano Meleagro, Quin tu animum obfirmans instructum at~ 
qne atque reducis 1 fa. e. celerrime retrahis. — Vossio, Quin tu animum cffirmas, 
atque Utinc te reducU ? — editt. Guarin. el Gryph. offerunt, Quin te animo affirmas, 
teque instinctuque reducU ? — Muretus, Quin te animo affirmas, teque aslringisque 
reducisque. — Sed jam haec ad naaseam nsqae satis. Noslram lectionem, faaud 
certe incommodam, exhibent editt. Rapheleng. Graev. Cantabr. Gotting. Bipont., 
nisi qaod offirmas (v. not.) pro affirmas dedimas j et sic ia Sil. Ital. XII. 668. pro 
affirmans cum N. Heinsio legendam videtar offirmans. 



• Perspecto Lesbiie sa» infido et in- 
gralo animo, reputat secum, quam ei 
pnestiterat, pietatem, firmumque in ea 
reputanda paratam sibi solatiam esse 
videt. Deinde sammopere animam 
saam impellere sludet, ut longum, 
qaem adhuc nutriverat, amorem re- 
pente nunc deponat et ejiciat; quod 
quidem cum longe difficillimum esse 
probe inlelligeret, deorum ad hanc 
rem gnaviter pervincendam sibi expe- 
tit auxilium. 

1 — 6. Vu1gaiis,quam exornavitpoe- 
ta, sententia est fere haec : " Si verum 
est, homioes pios, intcgros et bene de 



aliis meritos, magnam vitae anteactae 
recordatione capere voluptatem, equi- 
dem senex olim capluras sum maxi- 
mam, si, qualem me erga perfidam et 
ingratam pnobnerim, recerdatns fue- 
ro." — Ad vers. 5. commode laudatur a 
Slatio illud Pindaricum apud Piaton. 
de Republ. I. p. 574. (ed. Francof.) 
oj av tuuUw Kal 00-twc tov 0iov hayayn, 
yXvxiia el Kaetiav ariraWoura y*jpoT£0<f>o? 
tyvaoou i."KTtiq y a fxaXia-ra Qvarwv woXv- 
<rroo^ov yvcufxav KvBspva. 

9. Perierunt credita pro vulgari 
" frustra credita sive tributa sunt." 

11. Quin te animo objirmas : ob- 



CARMEN LXXVL 



249 



Et, Dis invitis, desinis esse miser ? 
Difficile est longum subito deponere amorem : 

Difficile est : verum hoc qualubet efficias. 
Una salus haec est, hoc est tibi peryincendum. 15 

Hoc facies, sive id non pote, sive pote. 
ODi, si.vostrum est misereri, aut si quibus unquam 

Extrema jam ipsa in morte tulistis opem ; 
Me miserum adspicite, et si vitam puriter egi, 

Eripite hanc pestem pernicieroque mihi, 90 

Quae mihi subrepens inios, ut torpor, in artus, 



14. Verumhoc quod lubet efficies Venett. 

16. Hocfacito Vossius cuin Vulpio. 

1 8. Ipsam Venet. 

21 . Seu mihi subrepens imos ut corpore in artus omnes libri MSS. SUt. : tfnde ille 
tentat, H<zc mihi subrepens imot in corporis artus. — Janus Meleager volebat, Heu 
mihi ! subrepens imos, ut torpor, in artus. — Vossii liber vetustas suppeditabat, 
Quce mihi subrepens imos velut anguis in artus : sed nemo non iu bac leotione raa- 
num Interpolatoris agnoscet. — nostram lectionem vett. libromm tam aoriptornm 
quam exaratorum auotoritate niti testatur edkor Cantabr. 



jirmare se, vel plenius obfirmare se animd, 
est " in eapto consilio ita se confirmare, 
ut ab eo exsequendo nullo modo nos 
avocari patiamur." Exempla ex Plau- 
to et Terentio allata vide apud Vul- 
pium. adde Terent. Hecyr. III. 5. 4. 
Eodem modo dicitur obdurare sopra 
Carm. VIII. 11. — Iroitatus est Nos- 
trum, ut notat Vulpius, Ovid. Metam. 
IX. 744: 

Quin animum firmas, teque ipsa recolli- 

gis, Iphi : 
Consiliique inopeset stultos excutis ignes* 

usque, in perpetuum, nt nunquam illam 
revisas. 

12. Dis invitis, licet oontra deorom 
Yolontatem hoc a te suscipiatur con- 
silium ; nam Venus et Amor dii sunt 
XaifQKOHoi. nisi quis diis invitis expti- 
care malit : maorum teesst noUntibus. 

13. Diffic. est.—amor. : Haac senten- 
tiam expressit. Ifitichius ue lib. I. 
Eleg. 2. 64. 

Ponere difficUe est, qtueplacucre diu. 

14. Verum hoe q. eff. : Idcm saadet 



Panneno Phssdri» apud Terent. Eu- 
nuch. 1. 1. 29 : 

Quid agas ? nisi ut te redimas captum 

quamqueas 
Minimo : si nequeas paululo, at quanti 

queas : 
Et ne U afflictes. 

15. Una salus hac est, in amore ni- 
mirum funditus exstirpando sita. — per- 
vincendum gnaviter pertendendum, per- 
dolendum, at loqnitur Terentius. 

16. Hoc — sive pote, " tenl&bis boc 
certe, sive eveniat, nt id ab animo tuo 
impetres, sive non eveniat" de nsn po- 
tis et pote in utroque genere vid. Mu- 
ret. ad h. 1. 

19. Me miserum adsp. : oculos, an> 
res, yultum advertunt dii propitii, 
avertunt irati, inimici. vid. Brouckhus. 
ad Tibull, III. 3. 28. 
.21. Que mihi subrepens imos, ut tor- 
por, in artus : amoris enim venenum, 
sicut torpor, taoite et sensim senaim- 
qoe per interiores ossrom medulla» 
aerpit et dimaoat. 

2K 



250 



C. VALEBII CATULLI 



Expulit ex omni pectore laetitias. 
Non jam illud quaero, contra ut me diligat illa, 

Aut, quod non potis est, esse pudica velit : 
Ipse valere opto, et tetrum hunc deponere mor- 
bum. 25 

O Dt, reddite mt boc pro pietate mea. 



22. ExpuUt et omnet parum feliciter conjiciebat Statius. Pro httitiis offerant 
libri Voss. deUcias» 

23. Contra me ut MSS. Stat. 



23. Contra, vioissim, Apotjfafot; 
contra diUgere, redamare, avrfpav. 

25. Morbum: vid. sapra ad Carm. 
XXXIX. 7. 



26. Rsddite mi hoc pro pietate mea, 
" boc benefioiom tanqaam mercedem 
pietati debitam mibi retribaite." 



CARMEN LXXVII. 

AD RUFUM. 

Rufe, mihi frustra ac nequidquam credite amice, 
Frustra ? imino magno cum pretio atque malo : 

Siccine subrepsti mi, atque, intestina perurens, 
Mi misero eripuisti omnia nostra bona ? 

1. Cognite pro credite in Gryph. et qaibosdam yeteribus. : sed MSS. Stat. con- 
stanter servant credite, quod reote jam vindicatum est a Mureto ; nam quae cog- 
noscbnus, sant fere vera j at quse credimus, non raro falsa. — cognitc amico Ald. 
(ao. 1515.) 

2f. Hunclocnm taeite Vossius ita constituit, Siccine subrepsti; meque intettina 
perurent Mi misero eripuisti ; omnia nostra bona Eripuisti. 

4. Sic misero Parthen. Grypb. Muret, 



Fallaciam Rufi, qui, speoiem amici 
prae se feren», puellam, ut sospicari li- 
cet, Catullo eripuerat, graviter accu- 
sat. — Num idem Rufus, onjos graveo- 
lentiam Noster Carm. LXIX. notavit, 
an insignis iis temporibos orator, M. 
Ctelius vel potias Ciecilias Rufus, ano 
die (teste Plinio Hist. Nat. VII. 44.) 
cum C. Lieinio Calvo natus, inteHi- 
gendos sit, nemo facile pro certo affir- 
mare aasit. 



2. Frustrat 'Eravfy&awj? seu cor- 
reetio, at «ppellatur a rheteribas hoc 
concitatius dieendi genus. Nam ea de- 
mnm, ut observat Muretus, proprie 
frustra esse diciuitur,4pue neque com- 
modum neque detrimentum afferunt.-- 
magno cum pretio, h. e. dispendio. sio 
passim in malam partem pretium et 
merces apud Latinos, ut (aIoQos apnd 
Grsscos. ef. Vulp. adde Interpretet ad 
CaUfewach. Hymn. in Dian. v. 263. 



CARMEN LJLXVIII. 



251 



Eripuisti. Heu, heu, nostrae crudele venenum 5 
Vitae, heu, heu, nostrae pestis amieitiae ! 

6. Pectus amicitue ex libris antiqois profert Vossius, ut sit vel ironice somen- 
dura,vel olim s. quondam sobintelligendam ;eandem lectionem exhibet edit. Par- 
thenii ; sed qais dabitet de ?era lectione pekw, com venenum pnecesserit? 



CARMEN LXXVIII. 



DB GALLO. 

Gallus habet fratres, quorum est lepidissima 
conjux 
Alterius, lepidus filius alterius. 
Gallus homo est bellus : nam dulces jungit amores, 

Cum puero ut bello bella puella cubet. 
Gallus homo est stultus, nec se videt esse ma- 
ritum, 5 

Qui patruus patrui monstret adulterium. 
Sed nunc id doleo, quod purae impura puelleB, 

5. Pro stultus iteram iii editione Parthenii legitar beUus, haad dabie ex tpe- 
rarnm errore. j 

7. Pura pura puelUe ex veteri scriptara reposait Scaliger, et sie est in edj- 
tione Parthen. , 

7 — 10. Hob quatoor versas Scaliger, cam eos dissimilis argamenU eese exia* 



Indignabatar CataMas Gallo, onod 
ille delicias apad ejas amieam fiacere 
aasos ruerat, et hac indignatkme laces- 
situs, tarpe ejus, qaod in fcedo jongen- 
do amore. prssstiterat, profert et differt 
mimslerium. 

3. Bellut proprie, qni noram eon- 
cinnitate, elegantja, urbanitate, eomi- 
tate, bknditiis, yel qnoennqoe ebse- 
qaii genere placere stadet, qao perti- 
net belli homhtis desoriptio, qaara ex 
Martiale dedimns sapra ad Cerm. 
XXII. 9. eed Gallos in obseqoii ge- 
nere satis inhonesto nono belku dici- 
tur.— 3'ungit, eonsooUt, coneiliat, oou- 
jnngrt, est proxeneta emoram.— ^tsiltts, 
inridiose de foedo amoris geoere. 



4. Cumyuero utbelio cet. ut 
alterias fratris oam axore patrui 
suescat. 

5. 6. Sfensa? :■ idem Gallas est bo- 
mo msipiens, qui, dam fratri* filio vinm 
ad adulteria» eam patrai axere eom- 
mitteodqm aperit, non «ogitat, se fsjo- 
que babere eonjngem, qu» a fratria 
filio constoprari possit. 

. 7. 8. Nexos orationif est fere bie : 
Sed qaamrU baao omnia nibil mpfer, 
tamen id aano yel maxime mibi bjtem 
moTere debet, qnod impuro tao orepn- 
ram meam paellam daoseolataa. ea*r— 
eonjunxit, h. e. oonuoiscait spnroa ae- 
liva toasaafia impora cum puris patUss 
saavtis. 



262 



C. VALERII CATULLI 



Suavia conjunxit spurca ealiva tua. 
Verum id non impune feres : nam te omnia secla 
Noscent, et, qui sis, fama loquetur anus. 10 

timaret, invitis libru omnibns ab hoc epigrammate luxavit et cnm saperiore cod- 
janxit. De iisdem, an loco sao positi essent, jam dnbitaverat Achilles Slatins. 
Hinc facile ab ingenio soo impetrare potoit Corradinas de Allio, at eos Carmini 
XCI. assneret. Sed Vnlpius egrefpe eos cum hoc carmine cohaerere pulchre do- 
coit. — pro conjunxit in versa 8. ex conjeotara refinxit Scaiiger comminxit, sed 
qnis verbum inhonestios praeferat honestiori ? quisve novam Catulli carminibus 
obsoenitatem imporlare snstineat? 

10. Fama loquetur anus. cf f snpra ad Carmen LXVIII. 46* 



CARMEN LXXIX. 

IN LESBIUM. 

Lesbius est pulcher : quidni ? quem Lesbia malit, 

Quam te cum tota gente, Catulle, tua. ' 
Sed tamen hic pulcher vendat cum gente Catullum, 

1. 8ont, qoi pro Lesbius in nonnuHir Iibria GeUiug reperiri soribant; at Sca- 
Jiger in uno.se deprehendisse Cxliiis affirroat. Sed omnes libri Statii et Vossii 
tnentnr nostram leotionem, et aic est in editionibos Parthen. Grjph. MareL 
Cantabr. 



Lesbium qnendam com tanti faceret 
Lesbia, nt enra Catollo praeferendam 
pataret, pulchrnm illnm qnidem inde 
faaberi posse concedit, sed eandera, at 
faominem spurcom et imparam haad 
obscnre describit— - Muretas, qai sab 
Lesbut nomine Clodiam iotelligi debere 
jnm supra ad Carm. LVIII. probare 
stnduit, per hnnc qnoqoe Lesbium in- 
telligendam esse censet P. Clodium, 
lmjas Clodia fratrem, qoi e*t bano et ce- 
• teras sorores constaprasse dici tor. In 
qna qoidem Saspicione ille eomagis 
confirmatnr, cam addham sit nomen 
yukhri, qaod ipsam Clodii cognomen , 
-f*erit,ila, at poeHa in ambigoitate vo- 
cis jocari voloisse videatar. — if altam 
quidem apud me Talet Mureti ia ex- 



plicandis loois obscarioribos sabtilitas 
et sagacitas, sed ia hao re nolim cum 
eo in tenebris micare. 

3. 4. Sensns : " sed tamen hio pul- 
cher me cum tota mmilia mea taoqwun 
pigaus positnm habeat et pro labitn 
vendat, si qnisquam eorum» qaiebm 
norant, vel tria oscnla imparo ejus ori 
(qaod innaere poeta videtar) impres* 
&trii."-^vendat r respicero pbetam patat 
Maretas ad veterem oonsvetadihem, 
qna interdnm ob oerta deliota totsa fa- 
milite pablice vendebantnr.— notonm : 
noti ' sunt familiarea, qaibos aliqais no- 
tos est, nos Bekannte. 8io Livins IU. 
45. Noto s-gr*tia eorum, turbam in- 
dignitaareivirgini conciiiat. alia exem- 
pla posait Vulpius. 




CARMEN LXXX. 



253 



Si tria notorum suavia repererit. 

4. Natorum, quod lepide Vossius de claris et nobilibas Romanis explicat, 
male in libris vett. recte igitor jam Soaliger rwocavit notorum — in nonnullis, r. 
g. in edit. Gryph. Muret. legitur amatorum, quod haad dabie ex natorum con- 
fictum est. Si tria amatarum savia surpuerit legit Heiosiaa in not ad Catull. 



CARMEN LXXX. 

AD GELLIUM. 

Qaio dicam, Gelli, quare rosea ista labella 

Hiberna fiant candidiora nive, 
Mane domo cum exis, et cum te octava quiete 

E molli longo suscitat hora die r 
Nescio quid certe est. An vere fama susurrat, 

Grandia te medii tenta vorare viri? 
Sic eerte clamant Yirronis rupta miselli 

Ilia, et emulso labra notata sero. 



4. Et molUs nimis argnte corrigil Scaliger. 

7. Sic certe est Gryph. Mnret. — Si certe est Parth. Grsev. — Sed certe clamant 
in libro Scaligeri. — Sic certe Scal. Voss. Vulp. Gotting. Bipont. quod, snblata 
tantam interpunctione, dedimas. — pro Virronis in mnltis editionibas Victoris, in 
nonnallis Unctoris, inepte, at judicat Moretus. — Varronis rupta ViseUi ex ingenio 
Scaligeri. 

8. Itia, demulso Venot. Gryph. Moret. — in MSS. Stat. erat, Ille temulso vel 
Illa te mulso : unde jam Pierias Valeriaoas et Gabriel Faernus recte fecerunt, 
Ilia, et emulso. — Achilles Statias snspicabatar, Iliaque et mulso vel Itiaque et 
multo. 



Qaasrit de causa mutati in Gellii la- 
bellis coloris, eamque a nefando, qoa 
ille se coutaminabat, libidinis genere 
repetit. 

3. 4. Mane domo cum exis oet. Tam 
maue,quara post raeridiationem. — octa- 
va hora sub meridiem sive post pran- 
dium, nb,i molliores meridiari solebant. 
cf. supra Carmen XXXII. S.—longo 
die, testivo. 

5. Nescioquid certe est ;est certe ali- 
qaid in causa, sed qnid sit nesoio. of. 



quem laudat de hac formuia Vulpins 
Virgil. Ecl. VIII. 107. 

6. Grapdia te — vhi ? te esse fellato- 
rem. — tentu medii viri, rk o&oTa. tendere 
in obscenig,— £r«ter Statiura et Mure- 
tura adeat, coi volupe est, disertom 
nequitiarum interpretem Scioppiura 
in Lusibus V. 5. 

7. Clatnant, aperte testantur.-^-rtn- 
mare&e rebus inanimatis. vid. supra tfd 
Garm. VI. 7. — fupta ilia: cf. supra ad 
Carm. XI. 20. ' ■ ' 



254 



C. VALERU CATULLI 



CARMEN LXXXL 



AD JUVENTiUM. 

Nemone in tanto potuit populo esse, Juventi, 
Bellus homo, quem tu diligere inciperes : 

Praeterquam iste tuus moribunda a sede Pisauri 
Hospes, inaurata pallidior statua ? 

Qui tibi nunc cordi est, quem tu praeponere nobis 
Audes. Ah ! nescis, quod facinus facias. 6 

* 

3. Janns Meleager, cum pro a sede membranre Palatin. haberent ad sede et 
Commelini ab, legendura cen&etah! pro sede vero corrigit sepe, explicans sepem 
moribundum de dentibus senio eariotis et cadaverosis ; nimis argnte I 

6. At nescis Gryph. Maret. Gnev. haad minas commode, paio, qaam ah, quod 
e&hibent editt. recentiores Cantabr. Vosb. Vaip. Gotting. Bipoatin. 



Miratar, qaid sit, qaod Juventius 
mi&ere paliescentem qoendam hominem 
Pisanrensem dignam habuerit, qaem 
ipsi et aliit in amore pr&poneret. — 
De gente Juventi* vide Valpiam sa«* 
pra ad Carm. XXIV. 

1. In tanto populo, in tanta populi 
freqaentia. 

2. Inciperes, in aniraura induceres, 
vel, quod Scaliger animadvertit, diU- 
gere inciperes pro diligeres. 



3. Moribunda. a sede Pisauri. Fnit 
Pisaurum oppidam Umbriae mariti- 
mnm, qood prselerlabitur fiavius cog- 
oominis Puaurus; vocatur sedes mori- 
bunda haud dobie ob aeris, quo male 
affiuiebantor incolarum corpora, vi- 
tium. 

4. Inaurata pallidior statua. tribui- 
tur aaro color pallidus, &Xf*> %*"&• 
cf. sapra ad Carmen LXIV. 100. 



CARMEN LXXXII. 



AD QUINTIUM. 



Quinti, si tibi vis oculos debere Catullum, 
Aut aliud, si quid carius est oculis ; 




Quiotium, sodalem soum, fleetere 
studet precibus, ne, quod animo suo 
longe carissimnm sit, (intellige puel- 
Jam) . sibi prseripiat.— Bleganter hoc 
epigramma expresstt Joann. Nicol. 
Goetz Vermischte Gedichte Tom. II. p. 
$15. 

1. 2. Sensus: " si vis, mi Quinti, 



Catullam tibi aliquid aoceptom re- 
ferre, qnod asque ao oculos saos araet, 
vel plos adeo oculis sois, si qoid plas 
ooalis amari potest» noli oet. — Per 
Quintium iatelligendum es$e nobilissi- 
mura illom adolescentem Veronensem, 
cujus mentio fit infra Carmine C, sns- 
picalor Vulpius. 



CARMEN LXXXIII.' 



235 



Eripere ei noli, mnlto quod carius illi . 
Est oculis, si quid carius est oculis. 

4. Seu quid in omnibas editt. veti. et ptarimis recenlioribas, conlra sensura et 
orationis nexam j nam si qnid jam est mnlto carins ocalis, qai, queeso, adjici 
potest teu quid eariut ett oculis ; ot taceam, particnlam teu non quid, sed quod in- 
hoc orationis nexo poslnlare. Hinc recte Achilles Stalius pro teu quid legendam. 
suspicatos est « quid, qoem praeter Vossinm et Vulpium oemiaem secatoni 
esse mireris. 

3. £> monosyllabom persjnacresinj exempla congessit Slatias. 



CARMEN LXXXIIL 

IN MARITUM LESBIiE. 

Lesbia mi, praesente viro, mala plurima dicit : 

Hoc illi fatuo maxima laetitia est. 
Mule, nihil sentis. Si nostri oblita taceret, • 

Sana esset : quod nunc gannit et obloquitur, * 
Non solum meminit ; sed, quae multo acrior est res 9 



3. Pro Mule in Patavino exemplari apud Statiom Nulle, qood rectius videtar 
SUtio, Nullum de stupido, nihil andiente et sentiente, interpretanti. * 

4. Pro Sana in MSS. Statii Samia vel Sannia, unde legehdam fortasse opinatof 
Sanna, h. e. irrinio, qnasi dicat ; " irrideri me amantem ab ea patarem, planeqoe 
contemni, si de me taceret." — gurrit in editt. Parthen. Grjph. Mnret. sed nemo 
non re gannit praferet ; et sic est in MSS. Statii : eedem modo in garrit etgannit, 
variant libri apod Persinm V. 95. 



Ridet stolidom Lesbise maritam, qui, 
cam ejas oxor Catallum conviciis ©o- 
ram ipso proscinderet et cansam rix- 
andi cum eo quaereret, impense de ejus 
fide et castitate, quam inde colligebat, 
laetabatur. At Catallus, malieram in- 
dolem melias perspectam habens, 
longe aliter de hoo Lesbiae se gerendi 
more sentit ao judicat. Conferendoat 
omnino com hoc Epigrarama XCII. 

1. Malaplurima dicit, convioia. Ti- 
boll. I. 2. 11. 

Et mala ti qua tibi duit dementia not- 
tra. 



& 4. Si nostri oblita taceret : " Si me 
negligeret, nec dignom, qoocom loqaa* 
tur, haberet, Sana etset, recte illa vi- 
deri posset amoris forore libera;" vel, 
neutiqaam in illam caderet amoris in*. 
sania. Infra Carmiae XCII. 

Lesbia mi dicit temper male, nee taeet 
unfuam, 
De me: Lesbia me, dispeream, nid 
amat. 

quod nune, jam vero quod, rvv Ji. — gan* 
nit, canom more ringitur. — obloquitur, 
oblatrat. 
5. Non tohm meminit hoe non so- 



256 



C. VALERII CATULLI 



Irata est: hoc est, uritur et loquitur. 

6. Uritur et coquitur oonjeeit N. Heinsios, et sic legit jam Juatos Lipsias 
apad Janam Doasam filiam ; sod quis hoc ferat ob versam primam et qaarlara ? 



Inm probat, minime eam nostri obli- 
tam ease, el nos negligere." 

6. Iratm est : nam ira apad aroaBtes 
ferventissimi amoris est indiciom ; tri- 
tmm el in vnlgus notom est iliad Te- 



rentiaoam, Amantium ir<t, amorU inte- 
gratw est. — cf. Vulp. — imprimis easa hoo 
looo coraparandas est Propertias III. 
8. 10. sqq. adde PlaoL Ampbitr. III. 
3« 60. sqq. 



CARMEN LXXXIV. 



DE ARRIO. 

Chommoda dicebat, si quando commoda vellet 
Dicere, et hinsidias Arrius insidias : 

Et tum mirifice sperabat se esse locutum, 
Cum, quantum poterat, dixerat hinsidias. 

Credo sic mater, sic Liber avunculus ejus, 5 

t. Libri veteres apud Vossiam non Arrius, sed Aretiut habent, unde ille Actius 
fortasse.scribendum putat. 

3. 4. Hoc distichon, nescio quo errore, in editione Parthenii post versam 
decimum, Cum subito affertur cet. transpositam est. 

5. Sic Cimber avunculus ejus Heinsias in nolis ad Cat. 



• Arriam qaendam, qoi mirifice sibi 
pfacebat vano et ridicalo verba non- 
nulla oam adspiratione pronantiandi 
stadio,festive in hoc epigrammate de- 
pietam, alioram risai exponit. — Cam 
idooeis argamentis, qais faerit bio Ar- 
rias, evinci neqaeat, alios aliam oon- 
jectoram sequitar. Achilles Statias 
qaidem inteliigit. Q. Arrium, prseto- 
rem Sicilise designatam, qai exorto 
bello servili missas est contra Crixura 
et Spartacum, quoram illam profliga- 
vit, ab hoo victos est. vid. Liv. Epit. 
96. cf. Cic. Verr. II. 15. et IV. 20.— 
At Valpios cogitat de C. Arrio, cojas 
mentionem iojicit Cic. in Attio. I. 14. 
et 15. — Qaidni cogitare quoque possa- 
mus de illo Q. Arrio, Q. Arrii Pne- 
toris Sicilisedesignati, (ut videtar Er- 



nestioiu Clave Cio. sab. h« n.) filio, qoi 
in honorem patris magnificam illad, 
ot aarain populi captaret, dedit epu> 
lom, de quo Horatius Satjr. II. 3. 7. 
of. Cie. Orat. in Vatin. 12. — Sed quid 
interest, sciatur, qais faerit hio Arrias, 
nec ne ? 

4. Quantum poterat, qaanto potermt 
spirita vel oris hiata. 
• 5. Liber haad dabie noraen viri pro- 
prium. Nam quod Passermtios «xis- 
timat, liberum pro adjecto somendam 
esse, qao tacke Catollos innoere vola- 
erit, Arriam non ex jastis naptiis pro- 
creatum faisse, atpote qai nec patrem 
nec patraain habuerit liberum, sedma- 
trem et avuncalam tanlam, eoromqae 
parentes ; id anxie magis qosesHam 
qaam ^robabile videtar. 



CAHIIEN LXXXV. 



867 



Sic maternus avus dixerit, atque avia. 
Hoc misso in Syriam, requierant omnibus aures, 

Audibant eadem haec leniter et leviter. 
Nec sibi postilla metuebant talia verba, 

CnJn subito adfertur nuntius horribilis, 
Ionios ftuctus, postquam illuc Arrius isset, 

Jam non Ionios esse, sed Hi*oios. 



10 



6. Dixerat in edit. Parlhenii, Gryph. Maret: sed recte Scaliger repqsuit ex 
veteri scriptura dixerit, et videtrir 31tfd vel maleex Versu qaarto repefitam, vel 
hoc ob vim modi potentialis nou satis intelleclum esse. vid. not. — Janas Melea- 
ger male in hoc quoqae disticho qnsrit adspirationem, illadqne sic legendam 
opinatar, Credo sic Mather, sic Liber havunculus eii est, Sic mathernu* havut dix- 
erit, atque havia. 

7. Hic misso in MSS, Statii, qui inde tentat, Hinc misto* 

6. Dixerit — sic, credo, dixerit, ele- 
ganter, ex vi modi potentialis, pro sic 
dixisse videtur. Exemplam de hcfe mo- 
di polentialia, qaem voeant, usa, po- 
namos ex Iiv. III. 47. Quem decreto 
sermonem pratenderit, forsan aU~ 
quem verum auctores untiqui tradide- 
vtnf, pro tradidisse videntur. 

7. Hoc miuo in Syriam> haud dubie 



in mnnere quodam reipublic» 
sascepto. requ, omnibus aures, nullias 
amplias anres ingratis&imo male afrec- 
taUe adspirationis sono fatigabantor. 

8. Leniter et levder sine adspirSA 
tione, 

9. Postilla h. e. posUd; exempU 
dabont Statias et VaJpias. 

10. HorribiHt nkuram aaribas. 



CARMEN LXXXV. 

DE AMORE SUO. 

Odi et amo. Quare id faciam, fortasse requiris. 
Nescio : sed fieri sentio et excrucior. 



Hop disticbon in edilione Guarini et Ald. II. hic praetermissam, etepigrammati 
LXXII. annexuin est. — vid. ibi Yar. Leot. 



Quaereuti fortasse, cur unam ean- 
deinqae puellam tam amore quam odio 
persequatur, quid respondeat, se nes- 
cire, ait. — 

1. Odi et amo. Terent. Eunuch. I, 1. 



27. Et tadet, et amore ardeo. 

2. Nescio, formam nimirum poells 
amabat, at ejus mores detestabator. cf. 
Epigr. LXXII. 7. 8. 



2 L 



268 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN LXXXVL 



DB QUINTIA ET LESBIA. 



Quintia formosa est multis : mibi candida, longa, 
Recta est. Hoc ego : sic singula confiteor. 

Totum illud, formosa, nego : nam nulla venustas, 
Nulla in tam magno est corpore mica salis. 

Lesbia formosa est: quse cum pulcherrima tota est, 
Tum omnibtis una omnes surripuit Veneres. 6 



1. Quinctia in vett. mqnnmentis scribitar, teste Statio. 

2. H<ec ego sic in plarimis ediliontbos rett. : . sed Scaliger Hoc ego antiqnam 
leotionem esse oonfirmat: et sio nano exhibent editt. Cantabr. Voss. Vulp. 
Bipontin. 



' Quintia, qoe vulgo habebatnr for- 
mos*, formositatis qnidem partes quas- 
dam eoiicedit, sed cnm ei deesset ve- 
nastas etfestivitas, absolote formosam, 
qaalm sola Lesbia sit, eam dioi posse 
negat. 

1. Est, videtur, habetar. 

2. Recta, apta forma et figora : of. 
snpra ad Carm. X. 20. — hoc ego scil. 
senlio vel jadico. — singula, qaod ad 
nagalas formositatis partes altinet. 

S. Totum tllud, qnod ad totum il- 
lad v in qao censetur. farmositas, atti- 
net. — venuttas, elegantia, nativus lepor 



et festivitas, qae in dictis, faotis, ges- 
tn et toto corporis habila speotator : 
Graecis, xwfjuom c, cai opponitar «typoi- 
xm». 

4. NuUa in — mica salis : qaanta est, 
insulsa et plena raris infioetiaromqae 
est.— -avty rpiwuuttKa*vxy{ de stuprdo 
magni vastique corporis homine apad 
Theocritam Idjll. XV. 17. abi vide 
Valckenarium. 

6. Tum omnibus — Veneres, omnes 
paellaram lepores ad se nnam transtu- 
lit et inter se conjonxit. 



CARMEN LXXXVII. 



Vid. Var. Lect. ad Carmen LXXV. 



CARMEN LXXXVIII. 



280 



CARMEN LXXXVIII. 



IN GELUUM. 

Quid facit is, Gelli, qui cum matre atque sorore 

Prurit, et abjgctis pervigilat tunicis ? 
Quid facit is, patruum qui non sinit esse maritum ? 

Ecquid scis, quantum suscipiat sceleris ? 
Suscipit, o Gelli, quantum non ultima Tethys, 5 

Non genitor Nyinpharum abluit Oceanus. 
Nam nihil est quidquam sceleris, quo prodeat ultra: 

Non si demisso se ipse voret capite. 

6. Nec genitor in MSS. Stat. sed gravius repetitor Non. — pro abluit in editt. 
Grypb. Mnret. Graev. et all. abluat; sed illud ex vefceri soriptura defendont 
Scaliger et Vossias ; utramqae, pnto; recte dioitar. 

7. Quod prodeatultra Voss. Bipoot. : sed quo estineditt Parthen. Grypfe. 
Muret. Cantabr. Graev. Vulp. Gotting. 



Flagitia, quibus se saosqae ppllae- 
bat Gellius, tanta esse ait, ut ne mari 
quidem possint abloi et expiari. 

1. Quidfacit it ; Quid tibi statnen- 
dum videtur de ejusmodi hominis libi- 
dine, qui cet. 

2. Prurit, prariendo libidinem exer- 
cet. cf. Lusus 25. 4. — adjectis, rejectis, 
positis. 

3. Patruum qui — maritum. cf. supra 
Epigramma LXXIV. 3. 

5. Suscipit scil. tantum, qaod ante 
quantum non raro omitti solet. of. LiV. 
IX. 36. $. 2. et ibi Drackenborch. — ul- 
tima Tethys, totum mare, ad extremos 
usque fines : ut bene Stat^ 

6. Non genitor Nympharum abluit 
Oceanus : hio aqua marina sive fluviali 
scelera apud veteres expiandi mos vel 
ex Cicerone notus est. Pro Roscio 
Amer. 26. ne, cum delati (parricid») es- 
sent in mare, ipsum polluerent, quo cete- 
ra, qua violata sunt, expiari putantur. 
cf. ibi Hottomannum et Manutium et 



Interpretes ad h. 1. Laudant in hanc 
rem Ulud Euripidis Iphigen. in Taur. 
1193. SaLkao-o-a. %hv{ti ifavra r &i&efarm 
jutxi: ubivid. Bamet. et Musgrav.— 
Locum Sopboclis CEdip. Tjr. v. 1251, 
comparavit jam Achilles Stalias.—- 
DorvUle ad Chariton. p. 238 (ed. lipa») 
Catallom ante oculos habuisse -pntftt 
vetus epigramma, quod legitor in Ana- 
lectis Vett. Poet. Greoor. BrunckU 
'aJictw. CCXL. Tom. III. p. 199. 

*Ayra5f ic rifxnoi; naSaoov, tyn, taifxwos 

fuXfr yvfxtytiov f&fAaroi a^afMW{. 
'ile aya§o~<; xiTrai $am \i0af &yfya M 

Ov? av o irat yty*i vdfxaciv 'SUuafSc. 

7. Quo prodeat ultra, quo progredia- 
tur iste ulterius, qno magis oontaml- 
netor. 

8. Demisso, inolinato. — voret cf. B- 
pigr. LXXX. 6. 



080 



C. VALEILII CATULLI 



GARMEN LXXXIX. 



i. 



DE GELLIO. 

Gellius est tenuis: quidni? quoi tam bona mater 
Tamque valens vivat, tamque venusta soror, 

Tamque bonus patruus, tainque omhia plena puellis 
Cognatis: quare is desinat esse macer? 

Qui ut nihil attingat, nisi quod fas tangere non est, 
Quantumvis quare sit macer, invenies. 



5. Attingit legi jabet Scaltger ; qaod exhibent tmne edht. Voss. Cantabr. 
Gotting. Bipont. 



Bfe.qojs njiretur, cor GeUias tenois 
macerque sit, caosam, unde ei cen- 
-6peta> sit hce oorporis macies et te- 
nnilas, ex insano ejas enm oognatis 
snis Veneris osa declarat. 
' 1. fenuis. Statias de amantium ma- 

ele hudat Lecret. IV. 1160 : 

<• 

'loyfr iptytfwv tut*Jit,qwmviverenoti 

quit 
Ptss natie. 

quei, in cuju* gratiam, ad eajas ex- 

plendam Hbidinem. of. supra ad Carm. 

"LXI. 192,— foma, obsequiosa, faeitts; 



eodem sensu patruns dieitur batms 
v.3. 

t. Valens, valido robustoque • cor- 
pore ad palaestram Veneris instroeto. 
vivat exquisitius pro sit. 

4. Quare is desinat em macer f cnr 
non sit macer, qui necessario in ejus- 
modi com eognatis suis oonsuetodiBe 
tue et manere debet ? 

5. Ut cum nihil attmgat cet. nul- 
lam aliam nisi oognatam ; — observn in 
hoo versu leporem facete eom sale-mix- 
tum. 

6. Quantumvis, satis soperqae. 



CARMEN XC. 



IN GELLIUM. 



Nascatur Magus ex Gelli matrisque nefando. 

Hoc Epigramma conjanctim cnm superiore exhibetar in edilionibns Parthenii, 
Grypli. et aliis ; sed sponte apparet, separatim illad a poeta in Gelliara compo- 
situm esse. 



Nova ratione et novo sale nefandam pia Persarum religio, ex hoo obsceno 
Gellii cum matre libidinem perfricat. ooncubitunasci oportere probat etpro- 
Magum enim aliquem, si vera sit im- nunoiat. 



CARMEN X€I. 



2fflL 



Conjugto, et discat Persicum hartiSpiciiitt. 
Nam Magus ex matre et gnato giguatUr opotttt, 

Si vera est Perearum impia relligio, 
Gnatus ut accepto veneretur earttitief Divoftj 

Omentum in flamma pingue liquefaciens. 



4. Impia rel. ; ex qna nimirum. non 
solum matris cam filio concubitas, et 
in univeraumoogiiatoram ooii m is t iaa oi» 
licitae faeruot, sed boni magi adep, h» 
e. Persarnm sacerdotes, ex matre a filio 
oompressa:progigni debobaJEt» Veto- 
rnm de his incestis Persarnm moribas 
testimonift vid. apad Volpiam. In- 
primis ex atriasqae linguse scriptori- 
ba*,qas» hao epectant sindioao coUegit 
landatns a Mureto Ccdius Rhodiginus 
Antiqu. Leot X. eap, 17; Huo perti- 
*et qooqoe Boripides ABdromaeh. r. 
173. sqq. 

— Toiouro» wSf ro J&gfttfor ytto? 
nrtnip ti &uyaTgi, ff«*V -n fwrfl plyw- 

rat. 



KofS t' £hA$?- 



-ko2 tStJ* ovo^e» i£ttfyu voftoc. 
ubi reote Scholiastes tavt» an^sA 

5. j4oc«j»*o, diis grato: sic ssepe ac- 
cepta munera; nimis doote alii, a ma~ 
joribus per manus quasi tradito. 

C.Omentum inflamma pingue liquefa- 
cient : minntas nimirnm maetatm rfoti- 
mrn partes et in his omentnm dtts add- 
lebaat ; vid. Casaubotu ad Pers/IIi 4f . 
p. 208. — ex ipso tntem bmenti stald i*et 
situ mnlta eonjectare solebant haras- 
pices. vid. Bochartum Hieroz. III. p. 
503.— Secunda syllaba in liquefaeiem 
prodncitar. vid. §tat. 



CARMEN XCI. 



IN GELLIUM. 



Non ideo, Gelli, sperabam te raihi fidum 



Ut crescat et camnletur, quam ver* 
sibus sois famse Gellii inarere studet, 
ignominia, usqne adeo enm scelestam- 
esse ostendit, nt iste nnlla facile re, 
nisi in qua aliquid soeloris ait, oblac*- 
tari posse videatar. Quod quidera>ipse 
praeter omnem.opinionem in amore auo 
expertos fuerat Nam qoamvia probe 
noverat, eom pro indole sna ad qnod- 
vis designandum scelus paratnm esae,» 
tamen vel adeo pnellam suam ab ejus 
iibidine tntam fore putaverat, quod illa 
nec mater, neo soror esaet, ia quaruni 



conenbitu nnice sibi placere videbatnr 
homo iste nequissimus. Sed fefellerat 
soa in bae reCatuUom epinto; toam se- 
cns, ac videbatnr, satis cansse fuit Gel- 
lio,- qtf ® ei cnm Catollo inlercedebat, 
ainicitia, nt ejas paellam ad libidinem 
sollicitaret j adeo in perpetrandts Ikci- 
nonbns «operartiale solebut rjomimnsi 
expeotatioiieml— -Pr»dar«m esi; nt 
reote jndibat Muret6s, boc epigramfba, 
et mirabili quodam artificio a poeta 
noftro compositnin. 



262 C. VALERII CATULLI 

In misero hoc nostro, hoc perdito amore fore : 
Quod te cognossem bene, constantemye putarem, 

Aut posse a turpi mentem inhibere probro : 
Sedquod nec matrem, nec germanam esse vide- 
bam 5 

Hanc tibi, quojus me magnus edebat amor. 
Et quamvis tecum multo conjungerer usu ; 

Non satis id causae credideram esse tibi. 
Tu satis id duxti: tantum tibi gaudium in omni 

Culpa est, in quacunque est aliquid sceleris. 10 

2. Hoc, qnod cnm vi ante perdito repetitnr, male in nonnnllla editionibus 
omissam, recte reposnit Statias. 

- 3. Quin te Mnret. Qui te Scaliger ex veteri aeriptnra. constantertjue puUarem 
-Haud posse cet. in plnrimis libria tam scriptis quam editis ; sed malto aptior et 
erattani oonvenieDtior mihi visa est hostra lectio, qnam Statins in nonnnllis libris 
MSS. invenit; et sio hic versns jam in edit. Gryph. (1537.) legitnr. Eandem 
leotionem reoepit Vnlpios. 

5« Sedneque quodin editt. Parth. Voss. Grssv. et aliis; sed multo conoin- 
niorem orationem reddit nostra lectio, a Gnarino prolata, et a Statio aliisqne 
probata. 

9. Induxti pro induxisti vitiose in edit. Parthenii et MSS. Stat. 

3. Perdito, ob perfidiam amicse. nbi de hoo loqnendi nsn exemplaeolle- 

4. Aut sciJ. qnod te pntarem. git Mnretns. vid. Stat. h. L 

6. Quojus me magnus edebat amor : S. Non satis id causa, non gravem 

aio snpra Carm. XXXV. 15 t tnrpemqne satis oaasam. 

Ignet interiorem edunt meduUam. 



CARMEN XCII. 

DB LESBIA. 

* I 

Lesbia mi dicit semper male, nec tacet unquam 
De me : Lesbia rae, dispeream, nisi amat. 

t. Ditpeream, me nw* Lesbia amat in editt plnrimis; sed qnem nos secnti 
tmns verboram ordinem, tam versns altimus, qnam omnes libri MSS. Stat. con- 

firmant; mntatns ille in editionibns velt. verbornm ordo hand dnbie profeotns 

esfcab aliquo, qni vellet nnmerornm rhythmo oonsnlere. 

Mntnas inter se et Lesbiam rixas mnm. — Ejusdem argnmenti. est Epi- 
mutui amoris signam censet certissi- gramma JLXXXIII. qnod confer. 




CABMEN XCII. 



368 



Quo signo? quasi non totidem mox deprecor illi 
Assidue : verum dispeream, nisi amo. 



3. Cui ego, quasi eadem vitiose in libris MSS. et edit. Parlhenii. — Quo tigno f 
quasi eadem Grjph. Maret. — Quo tigno f eadem totidem in aliis tesle Mareto. — Quo 
signo qua tin totidem reperit Statias in veteri libro Gellii, apnd qaem (7. not) 
locas noster Jegitar; aode ille.eonjioiebat Quo tignof quati enim : sed rectias 
ex qua sin, ratione scriptune compendii habita, refingas quasi non, et sic se repe- 
risse in velustis libris Gellii ait Scaliger, quem cam Valpio et aliis recentioribas 
editoribns secati samns. Vossias ex Cod. Mediolanensi profert Quo tignof 
quia sunt totidem mea (scil. maledicta) Depreeor illam Atsidue : verum cet. — Passe- 
ratias Assidue refert ad amo, — depreccr Vulpias, nesoio unde, sed fortasse rectios. 



3, 4. Sensas est : " Qaaerat fortasse 
aliquis, ande boc colligam? qaasi de 
ejos in me amore dabitari adhoc pos- 
sit, cum semper, qaod ipsa in me oon- 
jicere solet convicia, tot statim ego in 
illam rejiciam, et in hoc ipso rixaram 
genere ipse vel maxime vim amoiris sen- 
tiam. M — Deprecari paalo insolentiore 
significatione cum oasa tertio jam po- 
sitom, Aalas Gellias (Noct Att. VI. 
6.) dispatans contra aliqaem, qai male 
hoo verbdm ceperat, et rrigidissimos 



inde hos Catalli versxis judicaverat, 
explicat detcstari, exsecrari, depellere, 
abominari, Qua3 quidem Gellii expii- 
catio nullo modo probari polait Mare- 
to. Sed Scaliger docte oslendit, d#- 
precari proprie esse " precari, ne quid 
nobis accidat, adeoque, qaae qais nobis 
impreoatds est, in ejasdem capat reji- 
cere et amoliri." Nec egode Scaligeri 
interpretatione dabito ; alias depreeor 
faoilo matari posset in imprecor. ■ 



m 



C. VAJLE RI I CAT V L L I 



Q4RMEN XCIII. 

IN CJESAREM. 

Nil nimium studeo, Ctesar, tibi velie placere, 
Necscire, utrum sis albus, an ater bomo. 



$. Ia editiooe Par$enii corrnptissime bio versus legitur ita, Nec si orem, 
«4no» m salvus au alter homo. Vossius in libris antiquia deprehenderat Nec si 
«r» ; onde lc^andam fortaase aiioai .videri posse existimal Neseio ore utrum sis aj- 
bus an ater homo. sed nemo facile ad has metri raliones poetam in ordinem redi- 
gere ientabiU Ipse Yosaios Je^it Neseio utrtunsi* albus. — Ne si oretn ed. Rheg. — 
Nee euro utrum in margine L. Heins. apud editorem Caniabrig. et sio plaoet 
Bandano Var. Lect. p. 126. Nee seio te, e libromembran. Commetini probat 
Mefetger. — Conjangitar hoc distiohon oum seqaenti in editt. Parthen. Gryph. 
prebenie ticaligero. Sed non video, qaomodo inter se oeneiliari qeeai insignts 
dksimaliUide. 



aaram hae ipea fiartaate paete» aostri 
cavittatioae oaptabat. 

1« Pso Nil equdeaa ob ts. seqa. 
malim Nec—velle abuadat, at sstpe : 
cL Heyne ad Ta|nsll. I. *. 99. 
< S. Utrum sis a{bue an ater hemo : 
proverbialis locntio in contemtom eo- 
rnm, qaos nec novimus, nec eos nosse 
oaramas. vid. Valp. adde Cicer. Phi- 
lipp. II. 16. et ibi Interpretes. 



param 

basd eaasimsJanier hoo. disftidao . iev 
dieat' Csrpit quidem hac nomia* Ca- 
teiim» QatoctiUanos Inatttot. Orat. 
XI. 1. nbi scribit: " Negdi m magni 
facere atiquU pottarum, utrum C<e&ar 
ater an albus homo sit : verte, ut idem 
C&sar de ilto dixerit, arrogantia est ;" 
aed ipse bonus Qainctilianas nimiam 
placere stadebat Domitiano,' ejasque 



CARMEN XCIV. 



IN MENTULAM. 

Mentola moechatur: moechatur mentula certe. 



1, 2. Mentula mcechatur, per Men- 
tulam designari patant Mamarram, 
quod maxime probabile fit ex Epigr. 
CXIV. ubi v. 1. 

Formianus saltus non falso, Me n- 
■tula, dives 
Fertur — 

natus cst nimirum Mamurra Formiis; 
hino Formiana macula supra Carin. 
LVII. 4. Formianus decoclor XLI. 4. 
lndidit autem poeta Mainorrae, ad in- 



signem ejus libidinem insigniendam, 
nomen Mentula, in cujus significatione 
petnlanter ludit. — Ipsa olera olla legit : 
h. e. sponte quaerit mentala, quod ejus 
naturas conveniens est. Dicta videtur 
haec proverbialis locutio de rebus, quae 
natura sua sibi conveniunl; ducta au- 
tem illa videtur Achilli Statio a fure 
quodam hortensi, qui manifesto in furto 
deprehensus culpain a se in ollain, qua 
olera exceperat, transtulerit. 




CARMEN XCV* 



985 



Hoc est, quod dicunt : Ipsa olera olla legit 



2. Ipsa olere oUafacit dedit ex aliis, ot ait, exemplaribus Vossios ; sed eom 
bemo alius hano Ieclionem commemoraverit, finxisse esm viram doctam dootri- 
D83 ostentandm causa, facile tibi persoadeas ; nam translatom ille potat ab ollis 
Gnecorom, qaae in Anthesteriis circumdaoebantar, in qoas comportabantor omnia 
generis olera, qaae tamen nemo degustaret ; ot breviter dicam, Vossius Catol- 
lum existimat Mamurram sob obscena imagine oomparasse oll», qoas solo saora 
faciat olere ! 1 1 



CARMEN XCV. 

DB SMYRNA CINNiE POETiE. 

Smyrna mei Cinnae nonam post denique messem, 
Quam ccepta est, nonamque edita post hiemem: 

1. Zmyrna rectios ex mente Vossii, ad librorom vetastatem, nnramos et in- 
scriptiones provocantis, soribitor ; Graeci tamen scribont Ifxvpm. vide de lcrlp* 
tora hojos vocis Verheyk ad Ant. Iib. p. 299. 



Smyrnam, h. e. poema Smyrna in- 
scriptom, in qao perpoliendo atqne 
exasciando Cinna, Catolli amicos, tbtos 
novein annos cousomserat, etiam atqoe 
etiam commendat, illodque ot carmen 
aetatem latorom lateqoe per ora virum 
volitatorom prolixis et nollo negotio 
conscriptis Hortensii* Volosii et Autl- 
machi carminibos longe anlepodit. 

1. Smyrna mei Cinna. Honorificam 
ejosdem C. Helvii Cinnae mentionem 
facit Virgil Bclog. IX. 35. obi Ser- 
vias : Etiam Cinna pocta optimut fuit, 
qui scripsil Smyrnam, quem LibeUum de- 
cem elimavit annis. conf. Ovid. Trist. 
II. 435. Qainctil. Instit. Orat. Xl 4. 
obscorom tamen illod poema Smyruam 
fuisse, credere nos jubet M artialis X. 
21. hino Looios Crassilias Grammati- 
cos, oommentario locoleoto in Smyr- 
nam edito, adeo inclaroit, ot Epigrani- 
ma de eo scriberetar, qaod exstat apod 



Sdetoniom iri libro de Illastr. Cram> 
mat. XVIII. — Qood ad argamentom 
hajas Cinn» poematis attinet, Partne- 
nias qaidem illad ia rebos preclare 
gestis Ainazonis oojosdam veraatasm 
esse existimat, sed probabilior sentea* 
tia videtor eorum, qoi fabolam inoeeti 
amoris Myrrka (qoe aliis Smyrna di- 
citor) erga parentem saam Cinyram 
hoc carmine Cinnam oomplexom esse 
arbilrantor. vid. inprimis Burnumma 
ad Ovid. Met. X. 298. Muncker ad 
Hjgin. Fab. LVIII. et Gifanii Celleet. 
in Looret. sab v. Smyrna. 

2. Nonamque edita post hiemem. Sic 
Paaegjricas Isocratis decem annis 
elaboratas dioitar Qainctil. Institat. 
Orat. X. 4. — Respexit hao fortasse 
Horatios Arte poet. 388 : 

Nonumque prematur ih annum 



MembranU inius positis. — 
2 M 



a» 



C. VALERII CATULLI 



Millia cum interea quingentfr Hortensius uno 

* # # 

Smyrna cavas Atacis penitus mittetur ad undas, 5 
Smyrnam incana diu secula pervoliient. 

At Volusi annales * * * 

Et laxas scombris saepe dabunt tunicas. 

Parva mei mihi sunt cordi monumenta *** 



* * * Hio deest versas minor in omnibas librr. MSS. qaem Parthenius pro ea, 
qaa dncebatur adversns Catullum, popularem suum, carkate, ita sopplere stu- 
duit : In pede stansfixo carmina ructat hians, Idem pro Millia in versa majori 
reposnit Vilia. Sed Maretus et alii reote depreoati sant haec Partbenii officia. 

5. Smyrna cavas Atracis vulgo recepta leotio ; sed, ut observat Heinsins in 
not. ad Catull. neo fluvias est Atrax, neo prima syllaba in Atracis corripitur; op- 
time igitur jam Livineius defendebat Atacis. — Smyrna albas Atacis in vel. Cod. 
Heins/apud editorem Cantabr. — Zmyrna cavas harathri in libris vett. Vossii, unde 
ille reponit ; * * * cavas barathri ; nam, at addit, non tantam qaartas hajas Epi- 
grammatis versiculus deest, sed etiam initium quinti, quem, ut ei succurrerent 
librarii aot inlempestivi correotores, e sequenti versu supplere oonati sunt. 

6. Smyrna incana diu secula pervoluit in plerisque MSS. Stat. : ande ille pri- 
mam tentat pervoluet : deinde vero in nostra leotione, qoam ipsam in nonnollis li- 
bris invenerat, aoquiesoit ; pro incana offerant tamen ejosdem libri cana, qaod 
Statio ob imitationem Martialis (Lib. IX. Epigr. 80. 2.) Nec pateris, Casar, secula 
eana mori pneferendam videtur ; sed iieet Martialis Nostrum iinitatus videatar, 
eom tamen in looo nostro cana pro incana legisse inde non sequitur. * * * Hojas 
qaoqoe versus reliqaa pars desideratar, at Muretus et Statias testantar, in libris 
veteribus, nisi quod in MSS. Statii Paduam legitar, quae vox aperte manom re? 
oentiorem prodit. Patavi morientur ad urbem edit. Parthenii et alite editiones 
veteres, quod placere sibi ait Muretus, modo veteris cnjusdam libri testimonio 
niteretur. Scaliger in libro sao inveniebat Paduam portentur ; nnde ille ex- 
sculpebat, apuam porgentur ad ipsam : ut apua sit pisoiculus, quem muria condi- 
ium obartis ineptis amioire solebant. — Capuam morientur ad ipsam conjieiebat 
Passeratias. — Aduam morientur ad ipsum proponit^Vossius, qaod probat et docte 
defendit Nic. Heinsius in notis ad Catull. : Adua enim, ut ibi observat, est fluvius 
GalKss Cisarpinae, qoi ex Alpibas in Lacam Larinm se exonerat, ubi Volasins aat 
natas, aut oerte fundum ac seoessum habuisse videtur, ita, ot extremas GaHiee 
llavru» cam extremo Aavio Italiae componator.— Gadtum portentur ad ipsam mi- 
riice commendat Corradinos de Allio. * * * Ultima hujos versns vox deest m 
MSS. testibus Mureto, Statio et Vossio, quam vario modo snpplere stnduerunt ^ 
alii legont laboris, alii sodalis, alii potUe, alii tribuni. Equidem si veteris cujus- 
dam libri aocederet auctoritas, eligerem cum Murelo sodalis. 



5. Hortensius. Eodem nomine Luoi- 
linm sale satyrioo perfricat Horatius 
Sat. I. 4. 9. seqq. — Loca, ubi Q. Hor- 
tensii, nobilissimi illius oratoris, car- 
minum mentio fit, notavit Vulpius. 

5. Cavas: cf. supra ad Carmen 
XVII. 4. Atacis fluvius Gallise Nar- 
bonensis. 

6. Incana, sera, remotissima. -- 

7. Volusi armalcs: of. supra ad 



Carm. XXXVI. 1. 

8. Etlaxas — rtinico«,inservient,pro 
solito chartarnm ineptarum usu, arai- 
ciendis et involvendis scombris. — laxas 
innoit laxa et ampla carminnm inep- 
torom volumina. — scomber piscis mari- 
nus. Expressit Nostrum Martialis IV. 
87.8.: 

Nee scombris tunfcas dabis molestas. 




CARMEN XCVI. 



287 



At populus tumido gaudeat Aotimacho. 



10 



10. Tumido gaudeat Antimacho. 
Scripsit Antimachus, poeta graecus, 
Colophonius (Ciceroni Brut. 51. et 
Ovid. Trist. I. 6. 1.) Clarhu, magno 
Tolomine Thebaida, qaod quidem poe- 
raa tanto applaasu a nonnullis excep- 
tum fuit, ut secundas ei ab Homero 



partcs deferre non dubitarent. vid. 
Brouckhus. ad Propert. I. 7. 3. alii ta- 
men, qui rectius et acutias in his rebus 
vident, riserunt eum dt poetam infla- 
tum et tumidum, qui, ut cum Horatio 
loquar, projicit ampollaa et sesquipe- 
dalia verba. vid. Voss. 



CARMEN XCVI. 

AD CALVUM DE QUINTILIA. 

Si quidquam mutis gratum acceptumque sepulcris 
Accidere a nostro, Calve, dolore potest, 

Quo desiderio veteres renovamus amores, 
Atqueolim amissas flemus amicitias: 

Certe non tanto mors immatura dolori est 
Quintiliae, quantum gaudet amore tuo. 

3. Quom vel Cum desiderio Gryph. Mnret. Gra?v. et all. sed teste Scaligero 
veteres libri tam scripti quam editi servant Quo. 

4. Atque olim missas male, puto, in edit. Parthenii, Gryph. Muret. et aliia ; 
missa enim amioitiae sunt, qaas diutius alere nolomas. Secatos igitar sam Vos- 
siam, qai e veteribas libris reposnit amissas, et sio est in aliqaot MSS. StaU '" 



Tantum esse ait Calvi ob mortem 
Quintiliae suae dolorem atque deside- 
rinm, nt illa, si dolor viventium ad 
sensus mortaoram permanare queat, de 
boc laculento, qnod Calvns ediderit, 
amoris teslimonio gavisnra potius, 
qnam de prcematura soa raorte dolitara 
sit. — De Calvo, oratore et poeta nobi- 
lissimo, qui, ut ex Propertio II. 34. 
89. apparet, hujus ipsias Quintiliffi 
mortem carmine defievit, ct supra ad 
Carm. XIII. 

1. 2. Si quidquam eet. Dabitatio, an 
sentiant, qaa a vivis fiunt, mortoi, s*e- 
pius apudveleres est obvia. vid. Stat. 
et Vnlpiuin. accidere mutis sepulcris, h. 



e. pervenire ad mnta sepnlenu Ble- 
ganter Nostrum imitatas est Lotichius 
lib. III. Eleg. 5. 15: 

Acceptum quodcunque potest, gratumqut 
sepultis 
Accidere, exsequiis contigit omne tuis. 

3. Quo scil. dolore. — desiderio prop» 
ter eoram desideriom. 

4. OUm amissas, morte olim perditas. 
At Livineius ingeniose.otfm trahit ad 
amicitias, et eodem modo dictum patat, 
ut a Virgilio ante malorum ; aTerenti* 
semper lenitas ; a Propertid semperdmi- 
citia ; a Valerio Flacco olim anni, et a 
Graecis al ira\ai <pi\iai. 



268 



C. VALERII CATULU 



CARMEN XCVIL 



IN .EMILIUM. 

Non, ita me Dii ament, quidquam referre putavi, 
Utrumne os an culum olfacerem ^Emilio. 

Nil immundius hoc, nihiloque immundius illud. 
Verum etiam culus mundior et melior : 

Nam sine dentibus est. Hoc dentes sesquipe- 
dales, 5 

Gingivas vero ploxemi habet veteris : 

Praeterea rictum, qualem diffissus in aestu 

g. Vtrum 0$ MSS. Statii ; hiatos certe, qni hao lectione oritor, offendere adeo 
lectores in epigrammate Catnlliano non debet. Sed teste Mareto Utrumne vera 
est veterum libronira «oriptara. 

3. In MSS. Statii doplioi modo hic versns scribitur ; primnm, Nihilo mun- 
dius hoe nobisque immundius illud : deinde, Mundius hac nihit est, nobisque *ra- 
mundiui iUud. postepus probat Statius, modo «<rc in hoc motetur ; ei sio est in 
editione Rheg. et Parthenii. — Nihil mundius hoc, nobisque immundius iUud Cod. 
Palatinns papyrao. — iUoe pro illud Commeliniau. membran* — Nil immundhis hoe, 
nihU est immundius illo Grjph. Maret. Henricpetr. Grtev. JTaJp. — Nostram lec- 
tionem ex libris scriptis eommendat Soaliger, qaem seooti sunt Vossius, editor 
Cantahr. Corradinns de Allio, editt. Gotting. et Bipont. Totnm distichon deni- 
qoe Vulpius ita oonstitoit : Nil immundius hoe, nihil ore immundius : Ulo Verum 
etiam culus mundior et melior. Qaam bene, viderint doctiores. 

5, Hic in MSS. Statii. 

0. Ploxeni vel ploxini rectins scribi ostendit Vpssjns. 

7. Qualem defessut in estum, biec est lectio omniam librornm MSS. et editt, 
rett. qaam eqaidem nanqnam concoqaere potui ; eunnus enim desiderat adjectum, 
aaod non malie sed canni formn convenit ; hinc olim jam saspicatus sam, pro 
defessus legendum esse diffissvs, et nunc video, idem jam Statio et Vossioin men- 
tem venisse. Cunnus diffissus est diductus, qni grapnioe late didnotam ^Bmilii 
rictam depingit. Non dubitavi igitar conjeotaram in textam recipere. qa« loci 



Oa impnrnm et defbrme J5milii ©n- 
jatdam, qni stulta, qaam de corporis 
sai venastate fovebat, opinione daclas 
mnltas pnellas sectari solebat, petolan- 
ter desoribit et exagitat. 

1. Quidquam referre, aliqnid discri- 
minis iateresse. 

. ' t. Utrmmneoe em culum. Scaliger 
jam ootnparavit Epigramma Nioarohi 
XXIV. in Analeotis Vett, Poett. Gr. 
Branekii Tom. II. p. 355. 

To erifJM ^» ttfviLroq ravrh, Oiotagl» 

cw ©£«, 
"flfrs faytZwu roTe $w*xo7f xaXor h. 



JEmiUo doctios pro JEmHii. 

* 

6. Gingivas vero ploxemi oet. gingi- 
▼ai veteri pleximo similes, h. e. oa- 
riosaa, exesas< — phxemus est, Festo in- 
terprete, capsa vel oapsns (h. e. pars 
rhedsB, ubi, qai veotantnr, sedent), in 
cisio. Secandam Qainctilianam (In- 
stitat. Orat. 1. .5.) invenit hanc vocem 
Catullas oirca Padam. of. Salmas. ad 
Capitolin. Anton. Pium c. 12. At Vos- 
sius Celtieam omnino vocem esse con-. 
tendit, et de aratro explicat. 

7. 8. Vide Var. LecU 



CARMEN XCVIII. 



289 



Meientis mula? cunnus habere solet. 
Hic futuit nrtiltas, et se facit esse venustum ; 

Et non pistrino traditur atque asino ? 
Quem si qua attingit, non illam posse putemus 

JEgroti culum lingere carnificis ? 



10 



Bensni videbatur accommodatissima. Pro in estum, qnod per a^aia-fjth pro t» 
astu explicant, dedi ad exemplnm editt. Gryph. Mnret Henricpetr. Graev. t* 
«tfu ; sensus igitur est : jEmilia* pneterea habet rictnm, qnalem riotas formam 
didnctns connns mulae, in aestn solis, obi illa sndat et interquiescit, meientis ha» 
bere solet. 
12. Pro «groti nomen proprium Agroti aut Argoti fnisse conjectat Statiua. 

9. Facit, fingit. cf. snpra ad Carm. periori, qui Gnecis vocatur Ztoc, Srof 
X. 17. fxvXiKOi;. vid. Vossius. 

1P. Asino, versando molae lapidi su- 12. JEgroti, pallidi, luridU 



CARMEN XCVIIL 



AD VBTTIUM. 

In te, si in quemquam, dici pote, putide Vetti, 

Id quod verbosis dicitur et fatuis : 
Ista cum lingua, si usus veniat tibi, possis 

Culos et crepidas lingere carbatinas. 

1. Vecti in MSS. Stat. — et sic exhibent hoo nomen editL Gryph. Mnret. Hen- 
ricpetr. Graev. Bipont. — Victi edit. Parthen. — Sed Statius ex antiquo marmoreio 
liortis Rodulfi, Pii Cardinalis Carpensis, scribendum omnino esse ostendit Vetti. 
Neo dubitamus, si Vettivs ille intelligendus sit, de quo dicimus in Argumenlo. 
Statinm jam secuti sunt Vossius,editor Cantabrig. Vulp. Gotting. 

4. Pro carbaHnas in editt. Parthen. carpotinas. — Gryph. carpatinas, — Muretus 
totum versum ad fidem, nt ait, veterum exemplarium ita scnbi jubet : Culos et 
trepidas Ungere cercolipas. per cercolipas inteliigit obacenas partes viriles, 



Vettii, hominis insnlsi, yaniloqmen- 
tiam notat. — Lipsius in Var. Leet. III. 
c. 5. prosoindi in hoo epigrammate 
putat illum Vettiom, qui a Ciesare, ut 
diceret se interficere principes vo- 
taisse, invidise inimicis Csssarianis fa- 
eiendoB causa, index in senatom in- 
ductus, deinde mendacii oonvictos et 
ipse deniqoe de vi rens factus dicitnr. 
Rem narrat Cicero in Bp. ad Att. II. 
?4. cf. Orat. Pro Sextio e. 6&—IAf$w 



adstipulatur Torrentiw&d Sueton. Om. 
o. 17. 

- 1. 2 f In te, si in quemqwm cet. Ia 
nemineni magis, quam in te, putide 
Vetti, cadit illud, quod oooentari solet 
hominibns loquaeibns et fatuis. — puti- 
dus, Joquaoitate molestos. vid. suprm 
ad Carm. XLII. 11. 

3. lsta, tua tam immodica. 

4. Crepida» carbatinas genus rustici 
calceamenli, e erodo ao recenti corio 



m 



C..VALERU CATULLI 



Si nos omnino>vis omnes perdere, Vetti, 5 

Dicas ; omnino, quod cupis, efficies. 

ficto ex caada et pinguitadine vocabulo ; trepidas explicat versu illo Persii VI. 
72. Cam morom vago singultiet inguine vena. — Sed nostrse leotionis integritatem 
defendit Politianus Misoell* o« 2. 

6. Pro Dicas Vossiusex libris suls refinxit Hi$ca$.~—in editione Parthenii ex- 
hibetnr Discas. 



•onfeoti» vocati sio a Caribas popnlis. 
vide, qnem landat Vossius, Pollnoem 
Onomast. VII. e. 2$. j. 88. cf. MoU 
liutn et Jungermannum ad Longi Pas- 



toral. p. 142. edit. Boden. 

6. Dicas, loquere, lingoam tnam 
exerce. 



CARMEN XCIX. 

AD JUVENTIUM. 

Surripui tibi, dum ludis, mellite Juventi, 

Suaviolum dulci dulcius ambrosia. 
Verum id non impufle tuli ; namque amplius horam 

Suffixum in summa me memini esse cruce : 
Dum tibi me purgo, nec possum fletibus ullis 5 

Tagtillum yostr&e demere saevitiae. 
Nam simul id jfactum est, multis diluta labella 

Guttis abstersisti omnibus articulis : 

8. Abttersi in libris vett. apnd Statium, nnde ille reposnit abstersisti, et sic est 



Snavlter exponit dolorem, qni rap- 
tnm ab ore Juventii, a qno sperneba- 
tar, snaviolnm seentus sit. — Ita venus- 
tntOy inquit Muretus, hoc epigramma 
est, ut, ipsa si velit Venus, venustius eo 
efficerequicquam non queat. 

1. Ludis, in campo Martio puta, nbi 
armis exercebantor adolesoentes Ro- 
maai. ludere de hao juvenili armornm 
exercitatione paasim. Sio Cioero de 
Oratore II. 20. Sed videant, quid ve- 
Unt; ad ludenduntne, an ad pugnan- 
dum arma sint sumturi. Aliud enim 
pugna et aciei, aliud ludus campusque 
noster desiderat. cf. Barth. ad Rntil. 
k257.. 



2. 8uaviolum d. dulcius ambrosia. 
Notaestdnlcissima dulcium osculorum 
descriptio Horatiana Od. I. 13. 15« 
Qua Venus quinta parte sui nectarit 
UAbuit. 

4» Suffirum insummacruce. Tanto 
adfectnm dolore, qnanto affici solent 
snspensi in oruoe.— iwnma est epithe- 
ton ornaas. 

6. Vestra, " vobis omnibua, qni for- 
mosi esti*,innataB," nt interpretatnr Mu- 
retus ; nisi vestra simpiioker pro tutc 
aocipiendum sit. 

8. Omnibus articulis digitorum. 
Muretus comparat Theocrit. Idyll. 
XXVII. 5. 



CARMEN C. 271 

Ne quidquam noetro contractum ex ore manetet, 

Tanquam comminctce spurca saliva lupse. 10 

Praeterea infesto miserum me tradere amori 

Non cessasti, omnique excruciare modo: 
Ut mi ex ambrosio mutatum jam foret illud 

Suaviolum tristi tristius helleboro. 
Quam quoniam poenam misero proponis amori, 15 

Non unquam posthac basia surripiam. 

jam in editione prima Mureli : at Vossius dedit abstersti, ut hiatus post hanp 
Tocem relinquatar ; cujus vitandi caasa aliae editiones, ut Ald. Gryph. Henrio- 
pelr. — Abstersti guttis, prseeunte jam edit. Parthenii, nisi quod ibi est Abstersi, 

10. Commista vel commixta in editt. Parthen. Gryph. Muret.— -conjuncte ifi 
libris quihusdam apud Statium. Totus versus in Cod. Mediolanensi, ut testatur 
Vossius, legitur sic : Tanquam committe spurca saliva guttte. Unde Vossius, 
Tanquam commicia spurca saliva gul&; leotionem nostram commincta, quam 
ipsam nonnulli libri Statii offerunt, defendit Scaliger. 

13. Ambrosia edilL Parthenii, Gryph. Henricpetr. Cantabrig. Graev. Bipont. : 
sed muHo convenientius amfyrosio, quod est in MSS. Statii, editione Mureti et 
libris Vossii. 

16. Nunquam jam posthac editt. Parthen. Gryph. Muret. Graev. 

x , _. . , / x ssque spurca. ac est meretricis recentis 

To crou* utu «rXuiw, xai avovrxm t» . . A • j i 

r— r- a C01 ^ a# — lupa, meretnx ; unde lupanar» 

™ ^ 13. Ambrosio scil. suaviolo. 

10. Tanquam commincta spurca sa- 14. Tristius helleboro, ex proverbio 

liva lupa, tanquam esset saliva mea mHf6rt£o* iXM&tyov. 



CARMEN C. 

. DJS CCELI0 BT ^UINTIO. 

Ccelius Aufilenum, et Quintius Aufilenam, 
Flos Veronensiuni depereunt juvenum ; 

1. Celius et Ccelius promiscue in vetustis monumeutis teste Statio, et sic pro- 
miscue quoque exbibetur hoc nomeh in editionibas. — pro Cazlius in libris Voss. 
Gellius. — pro Aufilena legendum fortasse putat Statias Aujidena, reclamante 
Vossio, qni Aufilenorum familiam satis notam olim Veronae fuisse ex duabus Ifi- 
scriptionibos istic repertis probat. 

Amores Goslii et Quintii, quorom tatem apprecatur.— De Ccelio vide su- 

alter filium, alter fillam. ejasdem fiuni- pra ad Carmen LVIII. 1. 

liae Aufilenorom perdite amabat, com- 2. Flos: cf. sopra ad Carm. LXJII. 

raemorat, et Coslio inprimis, ob specta» 64. Veronensium, vox tetrasyllaba. vidr 

tam sibi ejos amioitiaii, amoris IbiiesW Vm*. de Analog. II. c. 14. 



272 C. VA1*ERII CATULLI 

Hic finatrem, ille sororem. Hoc est, quod dicitur, 
iilud 

Fraternum vere dulce sodalitium. 
Quoi faveam potius ? Coeli, tibi : nam tua nobis 5 

Perspecta exigit hoc unica amicitia, 
Cum vesana meas torreret flamma medullas. 

Sis felix, Coeli, sis in amore potens» 

5. 6. Nam ttia nobis Perspecta exigitur leotio vulgata ; parura, opinor, latine. 
JPerfecta est igitur vel Perfecta atque exigitur io MSS. Slat. Jam tua rwbit Per* 
feeta est igiturin libria Vossii, qaijam igitur projam tum explicat. Equidem 
jam olim pro exigitur legendum esse saspicabar exigit hoc, qaam quidera Iec- 
tionem, cum sponte illa se commendet facilitate sua, et, ut nonc video, a Murelo 
jam exhibita ait, non dobitavi in textum recipere. 

4« Fraternum vere dulce sodalitium : se igilor Catolli qooqoe amori antea 

obi nimirum, dom alter fratrem, alter farisse fidetur. 
•ororem amat, noUom plane looum ha- 8. Potens, fortunatus, votorum com- 

bet obtrectalio. pos. Sio snpra (Carm. VIII. 9.) tm- 

7. Cum vetanameastorreretceU Ip- potens de eo, qui a puella rejicitur. 



CARMEN CI. 

INFERLE AD FRATRIS TUMULUM. 

Multas per gentes, et multa per aequora vectua 
Adveni has miseras, frater, ad inferias, 

Ut te postremo donarem munere mortis, 
Et mutum nequidquam alloquerer cinerem: 

3. Advenio in libris MS$. et editionibus vett. : sed Statios, qnem eum Volpio 
secuti somos, correxit adveni, quia ad normam loqnendi vix reote dicitur Ad- 
venio, ut te donarem ; nisi qois dicat, quod Cortius ad Sallost. Cat. c. 44. et 
Ruhnkenius ad Vellei. Paterc. 1. 9. 1. p. 32. monent, non esse omnia,. praecipue 
apud poetas, ad leges grammaticas revocanda. 

4. Mutdm in Achiflis Maffei libro alteroqne Patavino exemplari el libris 
soriptis Vossii : et sic snpra Carm. LXVIII. 90. acerba cinis, 

Josta solvit fratris ad Rhceteum se- 4." Mutum einerem. Antipater Si- 

pulti manibns. cf. supra ad Carmen doa. in Analectis VeU. Poett. Graec. 

LX V et LXVIII. Brancku Bpigr. XC. 8. Tom. II. p.37 : 
■ 3. Munera mortis. mnnnsmortis est, 

qood mortuis offertur, yifac Sawrrm» » arr\ ii <ri~o 

Hom. lliad. XVL 675, lraka, ttal**$* Aiiwi tai 4p/ui uovtc 



CAttHErf CII. #8 

QuanddqTrideto fortufra mihi tete abetnlit if)tfum: 6 
Heu miser indigne frater ademte mihi. 

Nunc tamen interea prisco quae more parentum ' 
Tradita sunt tristes munera ad inferias, 

Accipe, fraterno multum manantia fletu : 

Atque in perpetuum, frater, have atque vale. 

5. Te abstulit hiante syllaba in omnibns MSS. apud Statiom et libris vett. 
Vossii. 

6. Heu misero, ad versom snpra in Elegia ad Manl. v. 92. Heu misero frater 
ademte mihi maloerant Vossias et alii : sed miser ooflstanter taentnr libri veteres. 
Hac tu interea in Cod. Mediolanensi. Hac tamen tres editt. antiquiss. apud 
editorem Cantabrig. 

10. Ave sine adspiratione in editiombus plarimis ; sed antiqui libri et lapidea 
sistunt hanc vocem in hac formula adspirantem. 

7. 8. Varia, quae per inferias inferri Virg. JEn. XI. 97 : 

solebant manibus, manera reeenset „ , .,. _ „ 

Kirchmannus de Funeribus Romaner. -**" ^k™?"» mih >> «^™ PaUa > 

IV. c. 2. pnecipua erant lac, vinum, ^temumqvM vale.— 

rael, aqua-, gangais, flores. ubi vid. Cerda, tt. iEn. IH. 67. \t> 

10. Have atque vale, sie ter corpus 505. Hom. Odyss. IX* 65. adde 

compositum affari solebantdiscedentes* Kirchm. de Funer. Rom. III. c.9. 



CARMEN CII. 

AD CORNELIUM. 

Si quidquam tacito commissum est fido ab amico, 

Quojus sit penitus nota fides animi ; 
Me unum esse invenies illorum jure sacratum, 

1. Tacite in omnibus MSS. apod Statium, qoi malebat Si quidquam tacitum, 
nempe awtfpfjjTov, arcanum, tacendum; vel, Si quidquam taciti : quod vult quoqae 
Heiusius in notis ad Catall. : sed recte jam in editione Parthenii est tacito. 

3. Meque esse invenies iti MSS. Statii, membran. Scaligeri, edit. Parthen. et 
tribus antiqaissimis editt. apud editorem Gantabrig. — Atque esse juvenes in aliis 
MSS. apud Statium ; onde ille reponere- tentabat vel Me, quem ipse adjures : vel 
Aut, quetn ipse adjures : vel, Me, quem ipse invenias. Vossias corrigit Me eque 
invenies, parum, puto, ad orationem poeticam ! sebutus tameii edm est Vulpius. 
Eqaidem mallem Me quoque, ut hiatus relinquatur, vel Me certe. lllo tibi jure 
sacratumMSS. Itaiici apad Nic, Heins. : m&net tamen, qtaamcanqae lectionem se- 
quaris, dura et inconcinna in hoc disticho oratio ; sequi enim debebat et putabis; 

Fidem de taoiturnitate saa Cornelio potest. 
caidam faoere stadet. 3. IUorumjure sacratum, eoram sa- 

1. Tacito, qai seeretam retkere cris initiatam. 

2N 



•74 C. VALERII CATULLI 

t * 

Corneli, et factum me esse puta Harpocratem. 

interim dedimas lectionem, quam editt. Muret Gryph. Henriepetr. et aliae ex- 
hibenti 

4. Ene abest in qtulrasdam libris vetostis apnd Vossium, cai neo hiatus neo 
correpU altinia in putm displicet. 

4. Harpocratem, cf. sopra ad Carm. LXXIV. 4. 



CARMEN CIII. 

AJ> SILONBM. 

Aut, sodes, mihi redde decem sestertia, Silo, 
Deinde esto quamvis saevus et indomitus : 
Aut, si te nummi delectant, desine, quaeso, 
a Leno esse, atque idem saevus et indomitus. 

1. Pro deeem in uno MS. Statii tuo, unde Faerous feoiebat duo. — in nonnollis 
Codd. Vossii SyUo vel SUlo. 

3. At, si te nummi in Cod. Patavino. Aut si te nimium in nonnullis librr. MSS. 
apad Statiam. 

Silonem qoendam, qui puellae cu- ipsa perfidia animum, si leno esso ve- 

jnsdam copiam Catnllo se ractorum lit, deponere jobet. 
esse promisisse, nec his promissis ste- 2. Quamvis h. e. quantumvis. ex- 

tisse videtur, vel reddere accepta a se empla collegit Dukerus ad Liv. I. 51. 

docem sestertia, vel ferooientem in hac Tom. II. p. 474. edit. Drackenb. 



CARMEN CIV. 

AD QUENDAM DB LESBIA. 

Credis, me potuisse me» maledicere vite, 

Ambobus mihi quae carior est oculis ? 
Nec potui ; nec, si possem, tam perdite amarem : 

Notat levitatem mendacis cnjusdam, 3. Nec potui scil* hoc a me impe- 

qui falsos de rixa, qaae sit CatuJIo cum trare. 
ejus amica, rnmores sparsisse videtur. 




CARMBN CVT. 876 

Sed tucum Tappone omnia monstra fecis. 

4. Sed tu cum caupone editt. Parthen. Grjpb. Moret. Henriopetr.6rflBF.hoo 
sensu, ut, quisquis ille fuerit, saepius in caupona versatus, oam ipso oaupone pet- 
potasse, et monstrosa oom illo mendaoia finxisse et sparsisse videatur. Sed nostra 
leotio cum Tappone est in omnibus MSS. Statii et in libro Maffei, et eandem ut 
veterem defendit Scaliger ; mentionem Valerii Tapponis facit Livius XXXVII. 
46. $. 11. ubi vid. Drachenborch. — cum Tapone in Zanchi exemplo; in tripone in 
Cod. Patavino, onde Statios legendom putabat Sed tu cum turpi ore. Vossios 
in nonnallis libris sio soriptam invenit Sed tu cuncta pone : in aliis, Sed tuta 
pone : unde scriptam olim faisse eonjectat Sed tua, Coponi, omina (vel crimina) 
nostrafacis. Vossii vestigia more suo legit Vulpius. 

4. Cum Tappone (vid. Var. Lect.) giosa fingis, narr* fiparoXo)*?;, ut 8oa- 
omnia monstra facis, qaaelibet prodi- liger explicat. 



GARMEN CV. 

IN MBNTULAM. 

Mentula conatur Pimpleeum scandere montem : 
Musae furcillis praecipitem ejiciunt. 

1. Scindere mentem solus Vossias in libris sais invenit, qai nesoio in qaa ob- 
soena signifioatione hoo verbom acoipiendum esse docet. 

Narrat de infelioi Mentulaa (de qao 2. Furcillis ejiciunt. De hao pro- 

«of. snpra ad Garmen XCIV.) ad poe- verbiali locutione vid. lambin. ad Gi- 

ticae faooltatis laudem contendendi oo- oeronem in Ep. ad Att. XVI. g. ubi 

natu. estfurcilla extrudi. 



CARMEN CVI. 

DB PUERO ET PRjEOONE. 

Cum puero bello praeconem qui videt esse, 

1. Pro bello in omnibnj MSS. apud Statium Obelio, forte ut nomen pueri sit 

Formosum quendam puorum a oon- ait. — Prasoones apud Romanos in auo- 

suetndine eum pneoone qaodam revo- tionibus munere, quo apad nos pro- 

oatarus, quemlibet, qai eam cam pns- clamatores, fonotos esse, satis notum 

oone versari videat, ipsum per prsBoo- est. — ducupere so. puerum. 
nem vendi velle, existimaturum esse 



«« 



C. VALEHII OATULLI 



Qp&A $*e4*t, nUi se v^ere di&vpe*e ? 




CARMEN CVII. 

AP LESBIAM. 

Si quidquam cupido optantique obtigit unquam, et 
Insperanti, hocest gratum animo proprie: 

Quare hoc est gratum, nobis quoque carius auro, 
Quod te restituis, Lesbia, mi cupido. 

Restituis cupido, atque insperanti ipsa refers te 5 

1. Si quidquid in MSS. Siatii,— Si quiequam cupido optantique treB.edltt. anli- 
qiriss. apad editorem Cantabrig. editiq Parthenii, et aliae.— rpro cupido Vossios 
vult cupide, male! nam versas qaartas nbstne lectionis Yeritatem vindicat. — pro 
obtigit in Patavino obtulit, et in libris melioris notae apud Vossiam contigit. — post 
unquam deest et in plarimis edilionibas. Nos dedimas cum Vulpio lectionem, 
qu® est in editione Gryph. 

2. Insperati emendat Nic. Heinsius in notis ad Catull. et sane, nisi et post un- 
quatn ponitar, necessaria est haec emendatio. 

5« Durias, inquit Statias, to nobis quoque qnam Catallianae elegantise convenit ; 
proiode legendara forte putat nobisque hoc carius auro. — vide not. 



Loetitiam, quam de reconciliato sibi 
LesbisB animo percipit, eo majorem 
esse ait, quo minus eam se percepta- 
ram esse speraverat. 

1. Proprie, itiloos, Tere, vel maxime. 

2. Vel aliqna inter hoc distichon et 
id, quod praecessit, desiderari, vel es&e 
&vax6\ov§ot, perperam statuit Vulpias ; 
est enim orationis nexus fere hio : " Si 
cui, qaod maxime optaverat, praeter 
omnem spem e,t oninipnem obtigit, id. 
sane ejus animo longe est gratissimom ; 
qaare mihi qnoqae id nuno longe est 
gratissimum, qnod Lesbia mea, qaam 
tanto ardore desideraveram, praeter 
omnem spem et opinionem sponte me- 
oam rediit in gratiam." — Sedid in hoc 
versa me male habet, quod nulla co- 
pola adest, qua gratum et carius auro 



inter se nectantnr : puto igitar leg 
dam hanc versam esse vel, 

Quare hoc est gratum nobis, quin ca- 
rius auro : 

vel, 

Quare hoc est gratutn nobis quoque, 
carior auro, 

at carior feferatnr ad Lesbia in versa 
raioori. Sic Tibullus I. 8. 31 : 

Carior est auro juvenis, cui Uevia 
fulgait 
Ora, nec amplexus aspera barba terik. 

5. IpsM, sponte. oli anpra.ad Carm. 
LXIII. 56. refers te, offers te reoon- 
oiliatpm, redia. ProperL L 18. 11 ; 

Sic mihi te referas tffris cct 



QARMEN CYIII 



Vf 



NobU. O lueeni cawdidlore «otn I 
Quis me uno vivit felicior, aut KAgi* 
Optandum vita, dicere quis poterit ? 

6. O mihi cara magis candidiore nota in edit. Parthen. et afiis quibusdam vett. 
— sed in MSS. Statii est Nobis o luce et lucem, ejagdem leotionis vetustatem 
dicat Scaliger. 

7, 8. Tam varie hoe distiehon legltur, ot reram a fiotaleetione vix nternoseai. 
Parthenius exhibet Quis me uno vmtfeticior, attt magis est me Optandus vita, 
dicere quis poterit ? nec repudiata est haeo leetio a Graev. Vossio, Volpio et aliis. 
Sed indigna plane Catallo ridetar mihi haec latinitas. — Sensam oerte commodam 
fandit nostra lectio ex editt. Grjpb. et-Mwret. transcripta. Neo male emendabat 
Dousa P., aut ista hac Optandam vitam dicere quis poterit? Bene quoqoe ad sen- 
som lectio editionis Cantabrigiensis, aut mage nottra hac Optandam vitam ducere 
quis poterit 1 Sed omnia recensene, qose pro suo qntsqne ingenio oommentus est, 
nimis longum est. 

6. Nobis junge oom insperanti in PlauU Amphitr. II. 2. 194. nobis pta> 

versu roajori, ex archaismo optimis sente. — vid. Voss, de Analog. IV. c. 23. 

scriptoribos frequentatp. Sio Teren- et Brouckhus. ad Tibull. III. 6. 55. 
tius Eunach. IV. 3. 7, absente nobis.—* 7, 8. Vide Var, Lect, 



CARMEN CVIII. 



IN GOMINIUM. 

Si, Comini, populi arbitrio tua cana senectus 

Spurcata impuris moribus intereat : 
Non equidem dubito, quin primum inimica 
bonorum 

Lingua exsecta aVido sit data volturio : 

1. Sic homini vel Sic horum populari arbitrio in MSS. Stat. : ande Avantia* 
emendabat Sl, Comini, arbitrio populi; et sio exhibent editt. Gryph. Muret. 
Henricpetr.— -Si, Comini, arbitrio populari cana senectus redaxit, ut ait, vett. Kbro- 
rum aoctoritate Vossios. — nostra lectio debetur Statio. / 

4. Lingua exserta in MSS. Statii et libris vett. Vossii. 



Tantnm esse ait, qood senex quidam 
Cominius tam moram pravitate quam 
maledicendo apud populum sibi confla- 
verat, odiam, ut non dubitet, quin po- 
pulus, si ab ejus stet arbitrio, frusta- 
tim eum bestiis devorandum objec- 
turus sit. 

1. Sensas est : "Si tu, o cane senex, 
impuris moribus inqainate, e medio 



tollaris pro populi arbitrio" oet. senec» 
pro sene; ut illa, virtus Catonis, sapi- 
entia Leli, 

3. Invmica bonorum, (pro vulgari 
bonis) infesta fams bonorum, bonos 
quosqae verborum oontumeliis lace- 
rans. 

4. Sit data pro detur. Satis au- 
tenl oonstat, nihil visum esse veteribus 



278 C. VALERII CATtJLLI 

Effossos oculos voret atro gutttire corvus, 5 

Intestina canes, cetera membra lupi. 

5. Atro gurgite Cod. Patav. : in qna quidem leotione, tanquam elegantiore, 
praferenda argatator Valpins. 

6. Estera membra veterum libroram soriptura apod Vosaiom. 

atrooias, qaam si cadavera feris atqae darentar. — cf. supra ad Cann. LXIV. 
volocriboj discerpenda et dilanianda 153. et Stat. ad h. 1. 



CARMEN CIX. 

AD LBSBIAM. 

Jucundum, mea vita, mihi proponis amorem 
Hunc nostrum inter nos, perpetuumque fore. 

Di magni, facite, ut vere promittere possit ; 
Atque id sincere dicat et ex animo : 

Ut liceat nobis tota producere vita 
iEternum hoc sanctae foedus amicitice. 

6. Tota perdueere vita Alternum editt. Parthenii, Gryph. Moret. Henricpetr. 
Voss. Graev. et aliae; sed noatram lectionem taentur omnes MSS. Statii. De 
errore librarioram in perducere et producere vid. Drackenborch. ad Liv. Tom. V. 
p. 265. et de ssepias commatatis vocibus aternus et altemus enndem ad Sil. 
Ital. XV. 229. 



Lesbia Catnllo reeonciliata jacondi 
perpetuiqae amoris fraotnm promiae- 
rat; quibus quidem promissis ut vere 
eventus respondeat, ex animo optat, et 
deos ad hanc datam sibi confirmandam 
fidem implorat. 



1. Proponis, declaras, persuadere mi- 
hi stadee. 

3. Possit : insit ei animos is, quo ali- 
quid promitti debet. 

5. Produeere, protrahere, continoare. 



^. 



CARMEN CX. 



279 



CARMEN CX. 



AD AUFILENAM. 



Aufilen a, bonae semper laudantur amicae: 

Accipiunt pretium, quae facere instituunt. 
Tu quod promisti mihi, quod mentita, inimica es, 

Quod nec das, et fers saepe, facis facinus. 
Aut facere ingenuae est, aut non promisse pudicae, 5 

Aufilena, fuit. Sed data corripere 
Fraudando, efficitur plus quam meretricis avaras, 

Quas sese toto corpore prostituit. 



3. Mihi et quod in libria yett. Paaseratii : ande ille legit et interpungit Tu 
quod promisti, mi et quod, 

4. Nec das, nec fers vitiose in MSS. Statii. 

7. Efficit et effecit in MSS. Statii. — effexit in libris scriptis Vossii, nade ille 
reposuit effexti ; sed recte defendit Statius effieitur, qnod exhiboil jam Parthe- 
nias j et sic est in editt Grjph. Mnret. Henriopetr. Cantabrig. Vulp. — Frau- 
dando, estfacinus ingeniose, sed proter neoessitatem Tollius ad Aoson. p. 270. 



Aufilenara, quee, aooepta in nootia 
promissae gratiam mercede, duxerat 
Catullutn et eluserat, at sordide et ab- 
jecte sentientem meretricem desoribit 
et insectatnr. 

1. Bonce, quae stant promissis, fidae, 
honestae. 

2. Quefacere instituunt, h. e. e», 
quae vere corporis sui copiam factane 
Bunt.—facere, a<j>potocr*£ft»v. vid, Bur- 
mannum adPetron. c IX. — sic^£en> et 
tneytiv apad Grsecos. ?id. Bergler, ad 
Alciphr. III. £p. 55. p. 413. 

3. Junge : Tu es inimica (haud bona 
amica) quod mentita es id, quod tnUii • 
promisti, h. e. noctem. 

4. Das : intellige promissa Veneris 
munuscula. Sio dare passim in re 
Venerea. Lus. II. 3. 



Da mihi, quod cupiesfrustra darefor- 
sitan olim, 
Dutn tenet obsessas invida barba ge- 
nas. 

cf.Bwrmann. ad Orid. Arte Am. I. 448. 
et sic Trofi^ity et x^l* 7 ^** a pod 
Graecos,— fers, aafers mnnera. 

5. Ingenue, fidem, qaam dedit, pne- 
stantis. 

6. Data eorripere, mnnera eripere, 
oorradere. — data pro donis passtm. 
Orid.Metam. VI. 463: 

—4iec wm ingenttbut ipsam 
SoUicitare datis, 

7. Efficitur, supple ex rersa qaarto 
facinus; oeo infreqoens est looatio ef- 
ficere pro facerefdcinora. 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN CXL 



AD AUFILENAM. 

Aufilena, viro contentas vivere solo, 

Nuptarum laus e laudibus eximiis. 
Sed quoivis quamvis potius succumbere fas est, 

Quam matrem fratres efficere ex patruo. 

1. Contentam in editt. Parthen. Grjrph. Maret Henrfcpetr. Qriev. et aliis. Sed 
Soaliger, qui in libro suo inveniebat coutenta est, uti est quoqae in editione 
Rheg., feoit iude contentas, qaod reote ab editoribus recentioribas reeeptam e*t. 

2. Nuptarum laus est laudibus eximiis in MSS. Statii, editt. Parthen. Grjph. et 
aliis, unde Statias Nuptarum est laus e laudibus eximiis: Scaliger Nuptarum 
laus e Laud. ex. qaam lectionem omnes nonc exbtbent editiones recentiores. Mu- 
retus sine indicio aactoritatis dedit Nuptarum una est e laud. exim. 

3. Vossios, oujus libri veteres soli habent Sed cuivis potius, supplet versam 
ita ; Sed cuivis cuivis poHus: neo defoit,qui hano leotionem Vossianam proba- 
ret, Valpius. 



Aufilen®, oam patruo coosueseenti, 
nihii ejusmodi illioito et inoesto amore 
turpius et detestabilius esse, ante ocu- 
los ponit. — Expressit hoo oarmen 
Joann. Nic» Goetz in Vermischte Ge- 
dichte Tom. III. p. 130. 

1—4. Sensus : " Ad eximias, Aufi- 
lena, qu» noptas mulieres ornant, vir- 
tutes pertinet inprimis ea, ut solo nia- 
rito contente yivant; at, si omnino 



iis oam alio libido exeroenda sit, 
qassvis oum quovis potias oonoumbat 
licebit, quam ut mater patruelium fiat 
ex patrao." — matrem fratres efficere ex 
patruo, h. e. matrem fieri, et paeros ex 
patruo procreare, qui matri sint fra- 
tres patrueies; nam patruorum sive 
duorcnn fratrdm filii vooari solent vel 
abaolute/nltref, vdfratrespatruele*. 



CARMEN CXII. 

m 

IN NASONEM. 

Multus homo es, Naso ; nam tecum multua 
homo est, qui 

1. Multus homo es, Naso, neque tecum multus homo, sed Descendis, Naso, multus 
es et pathicus eclitt. Parthenii, Mdret. Henricpetr. Gantabr. Grsev. — Multus homo 
(es, Naso, nam tecum multus homo) est qui Descendit ? Naso, multus es et pathicus 
retns soriptaraapad Scaligeram. — Multus homo es Naso : nec tecum multus homoque 
Descendit Naso multus es et Pathicus in libris veteribus se reperisse testatur 

Mirom, quantnm hoc epigramma, aliisque tanqaam desperatam relictum 
quod a plurimis omniara in hoc poeta . est, interpretam ingenia exercuerit j 
obsoarissimum habitam, et a Mareto quorum oommenla omnia recensere ni- 




CARMEN CXIIL 



m 



Descendit : Naso, multus es et pathicus. 

Meleager, qui inde tentat Multus homo es, Naso, nec tecum multus homo: est 
qui Te ascendit: Naso multus es et Patkicus; sed sapienter addit: " Quae ait 
meng epigrammalis, menm noo est explicare." Multus homo est, Naso, neque 
secum multus homo qui Descendit Vossius. — Multus homo est, Naso (nam tecum 
multus homo es) qui Descendit t Vulpius. — Nos dedimus lectionem Sctligeri, 
mntata tantum cutn Daciero interpunctione; et sic exhibitum jain est hoc epi- 
gramma in edit. Gotting. et Bipont. 



mis longum est. — Mihi quidem poeta 
lusisse videtur in mulius, ita, ut ideo 
jam Nasonem multum vocaverit, quia 
multi homines libidiais cansa cum eo 
versabantur ; hoc fere seusu : " Multo- 
rum hominum homo es, Naso (h. e. 



muitoruih libidini inservis);nam multi 
homines teoum versanlor, qui tnrpem 
in corpore tuo explent libidinem ; ite- 
rnm dico, Naso, multorum lwmioum 
homo es, et muliebria pateris," 
2. Descendere est verbum nequitie. 



CARMEN CXIII. 

AD CINNAM. 

Consule Pompeio primum duo, Cinna, solebant 
M oechi : illo facto Consule nunc iterum 

Manserunt duo : sed creverunt millia in unum 
Singula: foecundum semen adulterio. 

1. Sedebant pro solehant editt. Parth. Gryph. Muret. Henricpelr. Grsev. $t 
aliae editt vett.: sed MSS. Statii et Scaligeri tuentur solebant, 

2. Mcschalia,atfacto edit. Parthen. — Moschilia, facto Gr ypb. Muret. Henriopetr. 
— Mecilia, facto MSS. Statii, unde ille reposuit Maechi: illo facto C* n. iterumj 
quam ipsam lectionem cum Vulpio prstulimns. — Mxchi, illi, ahfacto Scaliger, 
qnem plures secuti sunt. — Mcechilli, facto edit. Grssv.: sed auctor hujus lectiooia 
est Turnebus. — Mazchulei Passeratius. — Cacitio facto ex optimo exemplari pro- 
duxit Vossius. 

4. Singulum in Codice Patavino et libro Scaligeri, quod probal Soaliger, et 
allatis quibusdam exemplis docet, mediam vocalem recte in hao voce prisco more 
extrudi posse. 



De ineigniter aucto adulterorum oo- 
mero queritnr. 

1. 2. Solebant mcechi, subintellige 
"sectari mulieres.matronarom pudici- 
tiam expognare," vel aliquid hoo ob- 
soenius ; — sed ejusmodi aposiopesis, 
qua honestatis oastitatisqoe stodio usi 
■unt Terentius, Virgilius et alii, parum 
mihi convenire videtnr ingenio Catulli, 
qui res vel obscenissimas nomine suo 
insignire solet ; poto igitor vel legeu- 
dum esse tedebant (vid. for. Lect.) R 



quod apposile de hominibus libidinosis 
dicitur ; (cf. supra . Carm. XXXVII. 
6.) vel locum ita rescribendum ease : • 
C. P. p. df C. solebant Mcechari ; at 
facto C. n. t. Manserunt duo. — Con- 
sule s/rimum Anno ab Urbe Condita. 
DCLXXXIV : iterum DCXCIX. 

3. 4. Sed creverunt — singula, sed 
ita manserunt, ut singula millia ia 
onum vel singulum succrescerent, h. e. 
ut ex duobus doo millia fierent. 

!0 






C. VALERII CATULLI 



CARMEN CXIV. 



IN MENTULAM. 

Formiano saltu non falso Mentula dives 
Fertur ; qui quot res in se habet egregias! 

Aucupia omne genus, pisces, prata, arva ferasque. 
Nequidquam : fructus sumtibus exsuperat. 

Quare concedo sit dives, dum omnia desint. 
Saltum laudemus, dum modo ipse egeat. 

4 

1. Firmanus saltus velia2vtuMSS.Statii. — FWmanus salius in editioneParthen. — 
Firmani sakus Gryph. — Firmano saltu Aldus, Muretus, Slatius, Vossius, editor Can- 
tabr. Gner. Sed Scaliger, quia Tett. Codd. non Firmano sed Firmanus prae se ferunt, 
legendam omnino censet Formianus saUus. — Scaligeri sententiam capide amplexus 
est Valpius, nec ipse primam de ejas probabilitate dabitabam. Sed nanc suc- 
cnrrant rationes, qnae ab illa me discedere jabent. Qaamvis enim facile con- 
oesserim, saUum divitem recte dici posse de eo, qui sit amplus et fructaosus, ta- 
men bnic explicationi aperte repugnat versus quintus ; dives, nisi vim verbis in- 
ferre vis, ad Mentulam referri debet; additnr enim dum omnia desint, quod de 
saltu laudato valere non potest Deinde, eom haee lectio et explioatio impulerit 
Sealigeram, nt exsuperat in versu 4. et egeat in versu 6. oontra omniom librorum 
anctoritatem mutaret io exsuperas et egeas, id eo magie hano retionem mihi sus- 
pectam reddidit, qnia poeta tam in sequenti, quam in antecedentibus epigram- 
matibus ad Mentulam, non nisi in tertia persona de Mentula loquitur. Dedi au- 
tem Formiano saltu, quod iara Muretus in nonnullis libria invenerat. Mam, cum 
admodum probabile sit, mamurram, qni Formiis natus, et inde jam (supra Carm. 
XLI. 4.) Formianus decoctor dictns est, snb Mentula intelligendum esse, (cf. 
fttpra Carm. XCIV.) faclle inde hujus lectionis quoque probabilitas evincitor. 
Formiano per svnaeresin est vox trisjllaba. 

9. Tot res omnes libri impressi ante Stalium et Scaligerum, sed MSS. Stat et 
ibrr. vett. Soaligeri suggerunt quot, quod melius sane admirationi inservit. 

3. Aucupia,omne genus piscis MSS. &t*t.—>Aucupium omnegenus editt. Parthen. 
Grjrph. Muret. Henricpetr. et alis. 

4. Ne quidquamfructus MSS. Stat — Nec quicquam Jructus Gryph. — exuperet 
Voss. 

6. Dum tamen ipse in editt. plurimis, hand dnbie hiatns vitandi causa. Sed ia 
MSS. Statii emnibus dum modo, et sic est in editione Parthenii. 



Tantura abesse ait, nt Mentula dives 
sit, qui vulgo ob poloherrimi oujos- 
dam saltus Formiani possessionem, ha- 
bebatur, ut potius summa, ad quam 
nimiis factis sumtibus redactus sit, la- 
boret inopia. De Mentula vid. Var, 
Lect.nd v. 1. 

1. Formiano M^u,h.e.propterFormi- 
ani saltus possessionem.vid. Var.Lect. 



3. Omne genus pro omnis generti ; 
exempla vide apnd Vulpiara, et plura 
in Thesauro Gesner. 

4. ' Nequidquam, scd haec omnia mi- 
nime ei sufficiunt : fructus sumtibus ex- 
superat, excedit modum in faeiendis 
sumtibns ita, ut isti longe superent 
reditns. . 




CARMEN CXV. 



CARMEN CXV. 

IN MENTULAM. 

Mentula habet instar triginta jugera prati, . 

Quadraginta arvi : cetera sunt maria. 
Cur non divitiis Croesum superare potis sit l 

Uno qui in saltu tot bona possideat; 
Prata, arva, ingentes silvas, saltusque, palu- 
desque, 

Usque ad Hyperboreos et mare ad Oceanum? 
Omnia magna haec sunt : tamen ipse est maximus 
ultor, 

Non homo, sed vere Mentula magna minax. 



Conjunctira hoo «pigramma cum antecedenti exhibetor in editt. Parthen. et 
Grjph. 

1. Pro instar, qood in omnibns libris veteribus, teste Statio, reperitur, alios 
aliam rocem substituendam putarit; Slatios qoidem jurti, Scaliger juxta, Passe- 
ratius nostra; in editione Moreti est noster. 

2. Extera sunt maria in libro Zanohi. 

4. Tot modo in edit. Parthenii et nonnollisMSS. Statii. — tot moda in aliisMSS. 
apod Statium et Scaligeruro, et in Cod. Patavino, qood probat Scaliger, et VoJ- 
pios tanqoam compendio ab antiqois Latinis prononciatom explicat pro tot com- 
moda. Nos dedimos lectionem editt. Gryph. Muret. Henricpetr. Cantabrig. 
Graer. 

6. Et mare Oceanum recte, ex jodicio Vulpii, Codex PataTinoi. 

7. 8. Omnia magna hac sunt : tamenut sint maxima, et ultra, Non homo,sed 
vere mentula magna mmis Gryph.Mnret. Henricpetr. et alii. — Omnia m. h.s.t. ip- 
si maximus ultor N.h. s. vero m. m. minax MSS. Statii,qoam lectionem 
motato t» si in hic probat qooqoe Statios ; et sio fere hoo distichoo in editione 
Parthenii legitor, uisi qood est pro si et vere pro vero ibi excoiom est. Nec do« 
bitarimus hanc ipsam lectionem cnm aliis seqoi. — maximu* lustro legi jubet Soa- 
i'ger, probante Vulpio, ot lustro sit, « qoi sectator meretrices in lostris pro- 
stantes." — maxhnus t >ntoro Vosa. 



Similiter, ot in epigrammate antece- 
denti, Mentol», hominis prodigi et im- 
puri, speciosas ridet et sogillat divi- 
tias. 

t. Ceterm sunt maria, h. e. infinita ; 
nam mare, Oceemus, flumen, er^rrotf, 
passim de oojosdam rei magnitodme et 
aboudantia. Tid. Scaliger ad h. J. et 
Dorville ad Cbarit. p. 636. (ed. Lips.) 
Ernesti ad Callimaoh. Hjmn. in ApoV- 
iin. t. 106. et Cortius ad Sallast. Cat. 
XXIII. $. 3.-— nisi qais maria simpli- 



citer de ingentibos stagnis et paktdUm 
somere malit. 

6. Usque ad Hyv. et mare ad Osts> 
■num, h. e. latissime patentes. 

7. Maximus ultor in libidine, q«a 
nrget et ponitqnasi feminas. Sopra 
Carm. LXXI. 5. 

Nam quotiesjutuit, toties ulciscitur 
ambou 

8. Mrnax, Ubidinem minans. 



«W 



C. VALERII CATULLI 



CARMEN CXVL 

AD GELUUM. 

S^EPE tibi studioso animo venanda requirens 
Carmina uti possem mittere Battiadae, 

Queis te lenirem nobis, neu conarere 
Infestum telis icere, musca, caput : 

Hunc video mihi nunc frustra sumtum esse 
laborem, 
Gelli, nec nostras hinc valuisse preces. 

Contra nos tela ista tua evitamus amictu : 



1. Venante requiris Venet. Grjph.: in libris Mureti desideratur vox extrema. 
requires MSS. Statii et editt. antiquissimse apnd editorem Cantabrig.— >venanda re- 
quirens reposuit Soaliger ex veteri soriptura veniam dare quares. 

3. Qihe te lenirent Parthenius. — Queis te lenirem nobis neu con. Gryph. Mnret. 
et sic omnes editt. recentiorex, nisi quod recte post Unirem soblata est inter- 
ppnotio. — Qui te lenirem nobis Statins. 

4. Ex mira leotionnm hujns yersus varietate selegimus eam, quae nobis com- 
modissima videbatur, etin editionibus Parthen. Gryph. et all. exhibita est. — Tefa 
infesta menm mittere in usque caput defendit Muretus. — TeUs infestans mi icere 
musca caput legebat Statius, in cujus MSS. exaratus fuit hic versioulus sic, Telis 
infesta mi tenemusque caput. favere certe haec soriptura videtur lectioni Mureti. 
-— T«ft* infesto mi icere, musca, caput, refinxit ad veterem scripturam Telis infes- 
tum jicere, Scaliger, quem plurimi recentiores secuti sunt. — Jnfesta in nostrum 
mittere tela caput ex veteri libro laudat Vosaius, et sane, nisi turbatus verborum 
ordo aperte oorrectoris manum proderet, lubenter in hac lectione acquiesceremus. 
Infestum telis iceremi usque caput ex iibria soriptis legi jubet N. Heinsius in not. 
ad Catull. — Profeolo in tanta varietate, quid verum sit, videre haud parum est 
dimoile. 

6. Huc valuisse Venet. Muret. Grev. — hinc est in editionibus Gryph. et aliis, et 
recentioribus omnibus. — evaluisse una vooe legendum esse censet Bondanus Var. 
Leot. p. 124.— fortasse quoque hoc vel id valuisse. 

7. Quars nas Mnretus, nescio unde.— -evitabimus amica meliorum librorum leo- 



Gellium, cum illatas ille sihi contu- 
meliosis Catulli carmiuibus injurias re- 
muueratom ivisset, plaoare Noster stu- 
dnerat dono ei mittendw, quae ex Cal- 
limacho verterat, carminibus. Sed pa- 
rum hao ratione apud eum. effecerat. 
Aoquiesoit . igitur io eo solatio, quod 
tela, a Gellio in ipsum conjecta, faoi- 
lins vitari et retundi queant, quam qo» 
ipse in illum conjecerat. 

1. 2. Junge: Stepe requirens (me- 
cum reputans), uti possem tibi mittere 
carmina Battiad^ (cf, snpra ad Carm. 
LXV 16.) studioso animo venanda, h. 



e. diligenter Hjgestiganda et excuti- 
enda. 

4. Musca in oontemtum, quia levi- 
ter tantom pungere potest muacarnm 
aculeos. De proverbiali locutione pi**c 
biyfAoe vid. Stat. 

5« Laborem vertendorum ninurum e 
CalKmaoho carminum. 

6. Hinc, ad impetrandum id, quod 
•perayeram, scil. ne amplins famam 
meam lacerares verborom contumeliis. 
(yid. Var. LecU) > 

7. Amktu. Romanoram consuetu- 
dinea, siuitnt mami, pajlio ohvoIat&, 



CARMEN CXVL 



285 



At fixus nostris tu dabi' supplicium. 

tionem esset etUtur Vossias, nnde illo tenubat tvitabtmus hamis : Atjixut fuw- 
tris t. d, «. 



adrersariam inradentiaia, ethoo modo 
impetun ejns sastinentiam, egregie il- 
lastrmrant Nic. Hanthis »d Petron. c 
63. et Burmannut ad eandem c. 80« 



qai laadtt Ferrarium de Ite Vett I. e. 
5. Hae pertinet similis Gresoonsm 
pagnandi ratio, qnam explanayit Cu- 
ptrus Obeerr. 1« e. lt. 




tt' 



Subjectis quibusdam in grecam linguam *a Yiris 
JDoctis traqslatjs Catulli carwinibus gratiam Jnire puta- 
vimus apud eosj qui tam titilitatem quam voluptatem ex 
ejusraodi instituenda compairatione capere didicerunt. 
Dignus quoque, quem subjiciendiup curaremus, visus 
nobis est Mureti Galliambus in Bacchum. 



PHASELUS CATULLI 

TOTIDEM IAMBIS PURIS GRjECIS REDDITUS 

A 

JOSEPHO SCALIGERO. 

SX SJU» CASTIo/tH ClYVlLUlt DB80BIPTUS. 

(CARMEN IV.) 

KAi}C IkeTvoq, ov $&(*$? odonropoi, 
Tpi\uv vewv fiiv ev\srai ^owrepog, 
Sica^otfc omcrSev varepuv Sl fir\$Evbg 
ApofirikarovvTog, Eiri piv xptcov l\qv 
Tikareuartv, e"te Xatyea brTEpwfiivoig. 
T<J$' ovri <pr\aiv avrepttv av 'Aopfou 
NtaJpi' ovte KvicXaBag irepippvrovg, 
PtfcW xkvrrjv, Svafjfiepov te Qpyictav, 
TlpoTrovrio* aypiav te vovriav aka, 
*lv ovtoc, vartpov ic£\r}Q, wapo&ev ffv 
IHrvg TivaZt<t>vX\oc, % Kvrwptw 
Tlayw da/x' wpaev tv\a\w Spoov $oj3y. 
KvTtopE irvIZSSevSp* , ^Afiaarpi wovriKr), 
Ta8' tlSivai a airavra vvv te KaX iraXai 
Aiyoi kcXtjc av. evdvg Ik yeveSiktwv 



CATULLI PRIAPEUM. 28T 

Teaial $n<Jiv Iv vawaic wtfwdvai, 
Teoivi kXvo iv oftyuunv vtav wXarwv, 
KXvSuxji 8' IvStev iv wo\vpp6$otc &* 
Ylopevv avwcrOf Xatoc An ec£toc 
"Opwpev ovpof Ar aijfia wipwipav 
"Ereive 7r\i|<7tAai^£ appdvov w6&. 
^EwoktIoioi o* ovwoT tfprfipta 
Geoiaiv ifv%,a&, &c itw toj^arwc aXoc 
*A<plicro rfiv$€ \ipvtav ic $4va. 
Ta piv wapo&e vvv & wepweXov o\o\jfc 

TeXoc AtXayx 6 - ao ^ ^ *■&■* ivtipivoc, 
Aioc rc Kovpe, joai Atoaxopov jcaat* 



CATULLI PRIAPEUM 

TOTIDEM IAMBIS PURIi GKMCSS REDDITV* 

JOSEPHO SCALIGERO. 

■X CATULLl IDITIOII JAWI 0O€*Jt LU«0. »AT. tJ0t, f. jfr. fcCftCftf rTCM, 

(CARHEN XX) 

y Ey£f riyyqpa favXortwrovoc yfP*C* 
*E 7 £ £ f«-poc iWc, 6*Wf6>, 
'iSov rh yfjbov ndV t£ ipvrnpac, 
*Ewav\iv ivipbc hp%wr6v r bnmoowi* 
Ittvnroe, fe & fWfOC ipwwyac rpt** 
'Eaol /itV <p *i"H*" 2»&P*C «Xfiwc, 
'Euol ft W9p*6f\ai0t ta rm yp c 9tpu, 

'OwvptVtf Tt XttfOC iftwtXov (iQTpVCf 

Kataf re ydpatiip&v opfaXor ortyor. 
Xtpatp Ifvotmv %aXoc wopubpan 
Tl£\lv9 ipoXyic oiSmr AyXaylj +tpi. 
"Epin iaf ««yoc tv^aXic rwaiX&v 



CATULLI EPITHALAMIUM. 

A6fi6vde j3pt6Wep/ttorov yip etowyet* 
Tepetva iroprtc alvoprrTopoc /3ooc 
Xlet irpovaoc at/iaroo^ayec X(j3oc 
Geolm. rovSe rov Seov oi/3ov, ££ve, 

Xipag Si \<»>plG ^X 8 ' a0 ^ T< ®* ao^aXlc- 
"Erot/uoc aoxeVapvov aucfa irloc- 
Aiyoig d£Xoi/i* av, aXX' 1801/ npoaip\erai 
'AypotKog ovroc* «J 1 "' aiiwjraSec r< ^* 
nioc rvXturov tVXov IvrpeVet XV^* 



CATULLI EPITHALAMIUM 

IIV 

CARMEN NUPTIALE 

A 

Q. SEPT. FLORENTE CHRISTIANO 

GRjECIS VER8IBUS EXPRESSUM. 

IX CATULL. IDIT. JANI DOUS4 p. «65. 

(CARMEN LXU.) 

Sovode vioi, 6 «yap IWepoc IpXCTat, «Wepoc 5&I 
OvpavoOev Tpnr60trra fi6\ig dfjv $aea rfXXef 
"Qpn avaorrjvat, Xnrapac XetVetv re daXetac* 
HapOivog kpipuTai, vpsvalov S* &/»er' ao«%. 

c Y/aav & 'Yftivau, c Y/ttav 2X3*' «5 'Yfilvau. 
'ASpetr' rjiSriovg ^tXotrapOivoi, avrC typeaOe, 
IlavraxdV Otrafac fyalvu 6p$vn$6poc avyug* 
Kal v6 rot ov\ 6paac wc wiclec iSe&Jpijoav; 
Ovk ttic^, rovc yap vticgv dl/utc aei<rtvvrt. 

c Y«,av 5> 'Yfiivaie, c Y|tav eX0' & 'Yfiivaie. 
'Afilv filv kbitoi ovk evxepic* $Xu«C> adXov* 
SKeirreoO' a>c S^vr' ayapoi ffwovifyilva Kovpai,. 




CATULH EPITHALAMIVM. 288b 

Oix* parnv fie\efC)<Tiv, i\ov<rt ri a£i6(JLyn<rrov. 
"A/i/icc 8' &ra. <ppivag t' ifJLepiaaauev aXXv8ic SXX^fr. ' 
Ovk aur) 8' olv vficii, iirel <pi\et qyt uepiuvav' 
Te£ vvv vueripov Ivag ovufSaWeTe Srv/iov' 
'ApZouivaig oiSrjg ?}S»| irpbrei auueg hreaSfai. , 
'Yuav & 'Yuivaie, f Y/iAv i\ff S) 'Yuivaie. • . > 

"EcrTrcpc, ttoTov i\ei aio <p£>g vtikiarepov alGtpy 
Auvov iiru)\evtiiv icovpiiv rtva fxrrrpbg airo<nr<jfv, 
Mrrrpbg a7r' aYicaXfSaiv.ac/icXav Kovprty aiicoyoxLV, - 
X\ap§evtr\v Sc 7ro0evvri verivly iyyva\i%eiv ; 
nepSrofiivriQ i%^pol tI ttXIov pe%ovai itqXijoc;- 
f Y/iav eS 'Yuivaie % f Y/idv e\3? S) *Y[iivaie. 

*E<nrepe, rig <rio Tepirvoripri <j>ipeT ovpavoOi </>Xo£; • 
El Kvp6tjv Tekieig uvr\<rrr)p Taye yaufipbg vjriara, * 

Tw v ra/iov 01 7raai, ra/io v Spicca ttjlotcl . rqicifcc* ' 

"E/i7rcSa 8' oi dipcav, 7rpiv abv a£Xac 5?* TTE^a^cu, ; 
Evicrorepov tI $reo\ SoTtv k evdaluovog &>pag ; , ^ 

*<v x * e v / r v * ''A tti' * r v / 

l/iav ai luevate, :iuav eAV.w.iuevciie.., 

"E,<nrepoQ ££ r)uiwv ye fiiav e\ei avrbg ajrovpag , 

# *. # 

Seu yap eTrep\ouivov alev <ppVKT<i>pbg avirvog, 
Nvkti Sl <pCopeg ai<rroC arap avye roTc 8' £7ravrjKwv 
f E<r7rlpa ctr' aXXaic 6vouaa$e\g \eipag ef3a\\eg. 
'AXXa <pi\ov TrXaoroic <*& yooig vvu<pai<uy i\iy\eiv, 
Et tI<¥ e\iy\ovaiv to <ppea\v TroSriovm \aSpaiaig ; 

f Y/iav <5 'Yuivaie, *Y/iav IX&* (5 *Yuivaie. 
"Eiacpirov (ic av3"oc ^vcr' iv <ppaSud>Se'i Kr)ir<v, 
Opiuuaatv atypaarov, ira<nv 8' acpXaarov apoTpQtgj 
To ^</>vpoc Oi\yei, Oebg ifiiredoX, 6fi(ipog ae%ei, 
IloXXaic 7rap&tvcicaTc, ttoXXoTc ^tjXoitov i<pr)(Joig' 
'AXX' otov a/3poc, ow% KaWovg lfi6\vvev afiipoag, 
OvSe viovg.TOvrov n<SSro£. IxeTO ovSl Koplaicag, •/ 
Ilap&lvoc cic tySrapTQg, ewg.fdvei, £7rXerQ (^tXiji , 
Ei 8t fiiatvofiivov aCxppov iriae. adjfxarog avQog, 
Ob watalv Ttojrvrr piivti, ov \apUaaa KOpqai. ) 



2» CARMEN AI^ORTALUM. 

'Xfiiv & 'Yuivaie, 'Yfi&v IX&' & 'Yuivaie. 
Qxnrep fyvouivr) apy<$ u6vrj afjiirekoe aypq> 
Ovttot avakSatvovau rptyet fiekrf)§ea (Srfrpvv, 
'AXXo/ilvij h*i iroalv fiapog aaSevle Sirriov tpwov 
'Aicporarcuv uOCkei Oiyifxev plZyai Kopv/ij3a>v, • 
Ov8* aporpelg ravrijv ovS* ap j3o€C r)axfiaavto* 
El Si Tv\bv Ktlvri TmXltjc ^iXoVtrri uiyrrrai, 
IloXXal rffv $1 j3o*cc> woXXol ©* jjoieiprav aoorpac - 
'Qg ncdptj axpic &0uctog, i\ H ro ^ € T19 a C aeoyov. 
'OTnriijLtoc 8* &pa avZvytrig Tv\ev &pioc ?<r»)C> 
'Avopf T€ rcpirvorlpTjtirlXc icat warot /uctov aircx^C* 

c Y/xav £ 'Yuivau, *Yuav IX&* «5 c Y/*lva«. 
Mfprore $* oSv rofct», yXvicgpov ^aXoc, avopt u&ypui. 
Ov Si/uc lori ua\e<t§ai, 6Vcp yevirrie irSptv avrdc, 
Avroc ffvv /itrrpl ytvirriQ, rotc XP^ W ^ 8 Tt&fer&ai* 
Ov*/ilv 8Xtj oev irap&fevlt), jtilooc lori tok/jow, 
Kal -ycvlnjc to rpeVov icai ro rpiVov r) ytvirtipa, 
Movvoc «X«C ro Tptrov, ur) (ioikev oWal ua\e<s^aL, 
Tol yau(5p<$ ia oWcra /ilptj avv ouicav llovotc* 
c Y/iav & 'Yuivau, c Y/xav tk$? & c Y/xlvaie. 



CARMEN AD ORTALUM 

GR^GE REDDITUM 

4 

BONAVENTURA VULCANIO. 

X IX IDIT. JANI DOU8* p. 268. 

(CARMEN LXV.) 

K$v ut Sir}viKi<riv utkecViuamv aXyoc feirrov 
Noaf*f£et TriwrCiv/dpTake, irapStvtKUiv, 

Kov Svvarat fiovaxjv «yXvicepov ^avoc hcrafitxfav 
Ovubg iubc, toWocc ikytat Kvuutlac,; • 




CARMEN AD ORTALUM. 



»1 



"Orrt Kamyvrrroio Ipov arvy^pwrara X^Stjc 

*{2xpbv Xevyakiwg vapar bkXvZb irrfoa. 
*Ov p {rrcb VriQaty ipapa&OQ pyypivi KaXxnrni, 

"Apri paX Ik tyaitjjv ap.fi a<pavt%6pevov 

* * # 

Ovk£t a$ek<j>£ <r ey<*> (pikrepe t<$ Si (Sl<# 
ZcJvr avOig fikixpw ; aiiv ph> lyu> oe <j>tkr)<ru>, , 

Sovrs popov yoepotg Kkavcrop ae\ plkemv' 
Olairep ev ttvklvolq rrtrakounv Aavkiag ffiei 

Ol\op£vov 'IrvXov iroWpov oSvpopivri. 
Avrap opwg TjaSe <toi toowmc evl icfjSem iripww, 

"QpraXi iirri aeXfoW hcKpira Bamaoou, 
'Qc <r£o (poiTaXialQ ovk Sv perapwvtov avpaig 

Srqdoc Ipbv Xi£yc pvStov vwtK<f>vy£vai. 
e &C ore KpvmraStwQ wep<j>Skv wori pr)kov epaorov 

' AyviJc «** k6\7T<jjv wpovrpB\e irapdcvueqc* 
Tovd' qwak<$ oVi Kpfye wiwkw apvr)pov loixrg 

(Mqrpoc 6V epxoplvric avBop) vnfdiiwun. 
Aeikaiy" rb 8e pip<j>a icarci^cplc clXivSurat, 

Trjv S§ icarf|^e(i} KOKKOwaprjov e\ Hm 



f|':; .'.'"'' 

ELEGIA 
COMA BERENICES, 

REDDITA EX LATINA BT VBTERE CATULM MBTAPHRASI 

GRjEC^E AC SUjE LINGUjE 

AB 

ANTONIO MARIA SALVINI FLORENTINO. 

RX IDIT. CALLIMACHI BD. BRNEST I p. 6l0. DBSCRIPTA. 

(CARMEN LXVI.) 

*Oc fieyaXov &a wavr WeaorraTo <pdea koo/iou 

"Ogr aorptov oW/teac evpe ko\ avroXiag, 
KpvTrrtrat wg ^Xoycpov <p&og 6£loc r)e\toto, 

"Qg T.E opiZofiivotg Srrve iyevro %p6votg, 
*Qg vrro rov AaTfiov axowekovg KarljSoXXc XaSpatwg 

Oipav6dev Mrprqv "Ifupog haca\i*ag. 
TpSt Kovwv fi i(5\e$ev iv r\ipt rbv BepevUr\g 

Hoarpvxpv, 8v Ktivr\ waatv eSrjKS SreoTg 
Tr)v <rd<pa \dfiwovaav, fjv woWatg r)$e Sredwv 

Xepalv aetpofiivaig r\v^ar dwapfZofiivr\, 
'Owwot *Ava£ yalwv iparotg Te, vioig 0* vfievatotg 

Ilop&r\<Twv yalav ik£t' ig ^Aaavptav, 
NvKTtpivov <popiwv ?X V ^ \aplevra Kvdoifiov, 

^StKvX ai)Tog KaSeXcjv r)$ia wap§evlr\g. 
Nvfupaig iari viaig i\QpV Kvwptg ; J\ pa tokt\wv 

AaKpvaiv evw\d<rrotg ifZawarwat \apdv ; 
OiSov Ivroc 3"aXajUOV SaXepbv Kara S&Kpv \iovatv. 

Tlpbg Srewv arpeKeg ov tovto ro wivOog evt. 
Tovr iStSafiiv fi r) (iaatWg yoepbv (ioowaa, 

*Oww6re avopl viw f\peae Sovpog "Apr\g. 
Katwep <Pyg, oJk avSpoc iSwcpvov 6p<pava Xiicrpa, 

'AXXa wa<Ji <pi\ov Tr\\e Ka$e£6fievov. 
Sov Srvfibv Kar&et <ppovr\g Swcidvfiog ig alel, 

Kal <iol vvv Kpa$lr\v wdvrore Teipopivy 




ELEGIA DE COMA BERENICES. 593 

Svv (ppzaiv eWXijicroc vooc eWeaev. 1} a/oa Sfj7rou 

"Eyvwv iic Traiooc irap&evtic?}c j3Xo<Tu/oav. 
*H 76 aptorefac eXaSec, r)g etvcic' avaitroc 

Sv yaptov £Krfi<r<jj ; ?}v rtc eV aXXoc «X 01 5 
'Avop' lupiziaa re6v eVea ru Trota 7rpoo*»ivoac> 

"OfXfiaTa oot Xet^t X 6£ P^ Ofiopyvvfitvri ; 
T/c o"' TJXXa£e (Sapvg roWov &eoc 5 *? oV tpwatv 

Oiic airlfizv <j>l\ov aw/xaroc eort <pl\ov ; 
26 yap 7raot $€otc yXvicepou V7rep avSpoc vwioTrft 

Evx^v ravpdov aifiarog ov%l art/o, 
Enrep voorrjo-y, Ta\£wg 'Aofijv AtyvTrrou 

AovXai&tffav Spovc rpfc f e /uaicatpav ayg. 
'AvS^ wv oupaviov eoijSijv \opbv aarepStvra, 

Kai 7rpwrac €vx«C Xvoa o^etXojulvrj. 
"Akovo, e5 0tX* ava<r<ra, refjc ice^aXijc a7rej3atvov, 

Aicovoa, 7rpoc oov irpoc re reijc K€0aXtjc* 
Etc icevov ei wpKiZi rtc> «&« oc&r' airoiva. 

'AXXa atSrjpcv rtc ^fjeratev Taov «fxetv > 
Ketvo opoc oictSvSy, aj! rfjc «P&fcirfSoc a??jc 

Hafifity Iw<i)\uto ay\abv ov re yivog. 
r Qig MrjSot vzapav r opet j3taoavro OaXaotrav, 

Kat oY "ASfti 7rXevocv /3ap/3apoc r)t6tog. 
Tl %pt£iv 7rXeov eor', et elicev Tavra <ri$r)p<Vj 

Zev 7rarep, <wc XaX6/3a>v ttSv a7roXotro yivog» 
TetoSev avreXXov re icaicov <pvrbv afifiiv fyijvev, 

'H§e otSrjpcfrjv e£e/xaXa!;e /3trjv. 
KXatov ijtcov fiopov o\\Ofiivr\g icdftat auSig aSeX</>at, 

Kat rore juovvoycvovc Ml/ttvovoc At&tWoc 
'Aep' eXavvovroc irpotytp o^icnv olov cper/zotc 

'Aootvotjc irrep6zig XXcnplooc fonroc ooov* 
Avrbg av alSeplag a<f>t\a>v Ifit wp6<metcr avpag, 

Kat tep^i» Kwrotooc (c^Xtt^ £0i?k€v l/tte. 
Air^ eicet Zet^vptrtc I6v OcpaTrovr' l<plr\<n 9 

"Hye KavoijSe/ovc vate 0fX' atytaXovc> 
AatSaXea /ui) /uovvoc *V ovpavioto iceXev^ 



894 ELEGIA DE COMA BERENICES. 

TcSv 'AptaSveiwv yjpiaeog Ik Kporctycuv 
'O <rre<j>avoQ Trtiyvvr* tSe Xafxwofxev afifxeg £rt §rj 

Ta <TKv\a £av$ric tepa Trjg KOpvffiQ. 
'Yypwv Ik oa#cpva>v Tefiivq npbg Qela 9ea iu 

'Ev roTc TrptafivripoiG aoripa SfJKe vlov. 
Ylap&ivov r) xaXtTroio Siyovaa ra. <j>&ra Xiovrog 

NvfiQy KaXXccrrot ovv rs Auicaovfa 
Ecc §v<Tfxr)v Tpiirofiai, deiXov rrpoayw re Bowrew, 

*Og fxoXtg oipl fia&vv Sver ig QiKtavov. 
'AXXa fxe vvktX deiov (iap£ t\v€a KaKKptnrrovaiv 

\Aoc ra iroXi^ vuicr} 6<peiXofxivy. 
Tavr ly£j el XaXito, '"Pafivovoiag XXaSfi Kovpq, 

Ov yap aXdOetav Kpvipofxai ov&v lyto* 
Oi)K, el ovpaybv e\dpbv i\iOfxai, irtrrvfia efarao 

"EvSfera iv Svfxt} fir) Xiyto arpeKitog' 
Ov\ ovTtog \aipiM} rovrotg, i>g Svaxepig afxfxiv 

Srifvai cltto $e<nroriKtiQ aiSUog K0pv$r\Q, 
Hc afi ey<*),&re irapSrivog %v wavreaaiv afxotpog, 

Svv y avra fxvpwv \iXia ircJXX' Iircov. 
Nvv 7 v/xccc eparto a £>evc>ev po€t ircvjcif, 

'AvSoaoi fir) Qaivoir ov&ara yvfiva <j>(\otQ, 
^wfiara fir) np6repov bfXoSv/xaSbv avdpaai $toTe, 

Tlpiv y iifuv 6 ovv£ Stogr ipir\pa x^°h 
'YfiiTtptig ye ow£ Ttov ayvtov SnjXvTepdtov. 

'AXX* r) e fxoiyela i&oocrcv fitapq 
Kovpri, raura k6viq triot evSrvg Swpa adwpa, 

Kaiirep airo fiiapwv Swpd tiv ovk iSiXw. 
f Yfteripa 3' bfx6vota, epwg r€ vaiotev ig aliv 

"ESpag evtrefiitov alg fiiXov eari ydfxtov, 
2v Sc, avaaaa, fSXbretg aarpwv dre ^aca, avaifxov 

'lpoig iXdaKOtg <pdeat rr)v KvwptSa. 
Oi)K ev\atg, w avaaoa, fi6vov aatg eirre redv fie, 

9 AXXa reav Scuppcc ttoccc aweipeoioig. 
Afivea ti fi eni\ti, Seoirolvng etSfe ytvoifirjv, 

K" 'ApKTovpog Xa/iwroc lyyvov 'Hpcyovqg* 



MURETI 
GALLIAMBUS IN BACCHUM. 

XX SDIT IOJIS MURXT. TSMBTIIS OPERA P. MANUTII 1554. 

IMITATIO CARM. LXIII. 

Hedera comam revinctus, Bromium patrem cano, 
Broraium, Euhyum, Lyaeum, puerura, feraorigenam, 
Ope cujus alma vitis nova munera peperit, 
Nova munera, apta curas animis procul agere. 
Pater o, pater bicornis, trieterice, cryphie, 
Eleleu, giganticida, tibi cymbala quatiraus, 
Tibi spargimus capillum, tibi carmina caniraus, 
Tibi verticem rotamus, tibi per juga gf adiraur. 
Nemora ipsa mota nostris tibi cantibus «lulant •• 
Evoe, dator quietis» placidi dator animi, . . 
Ubicunque tu moraris, bona ibi Venus habitat, 
Habitant tenelli Amores, jocus, et lepor habitat : : 
Fidiumque, cornuumque strepitu omnia resonant, . 
Alacres vigent chorete, Mala tristitia procul 
Inamabilesque cur» rapido pede fugiunt. 
Date pocula huc miuUtri, plenos date calices, ; 
Avida ut liquore dio mihi pectOra repleam. 
Scelus esset ore sicco sacra mystica fecere. > 
Vah, vah, pater lychnita, quibus ignibus agitor l 
Mihi mille jam ante ocellos nova lumina radiaut» '," 
Viden', ut nemus citato procul impete vapituri 
Humus ut treraens frequenti ealitacta tripudio? /' .' 
Novus unde clangor aures modo cornuum ferit ? 
Procul, o procul profani : deus ecce, deus adest 
Maculosa terga lyncum, et tygrium celeripedum 
Tenero domans flagello, posito premens jugo. 
Rubicundus hunc magister, Satyrique capripedes 
Agili gradu insequuntur, thiasusque mulierum, 



29<i MURETI GALLIAMBUS IN BACCHUM. 

Evoe pater, frementum, metuende Bassareu, 
Ter o et quater beatum tua qui orgia sequitur, 
Thyrsum inquiete dextra quatiens hedericomum. 
Simul atque pulchra Cadmi te filia peperit, 
Peperit, sed ante tempus, Jovia igne saucia, 
Pater ipse te alligatum, proprio in femore tulit, 
Mala ne noverca coelo te praecipitem ageret. 
Dedit inde tefovendum nymphis nemorivagis, 
Juga quae per alta Nysae propero pede volitant. 
Quae ibi cunque tu puellus loca dexter adieras, 
Ubicunque sessit&ras, nova germine tenero 
Feriebat arbor auras redimita pampinis : 
Ubicunque lusitaras, nova flumina temeti 
Placido viam secabant fluitantia sonitu. 
Quid jam Indiam subactam tibi maxime memorem ? 
Quid Penthei aut Lycurgi scelerata facinora, 
Nova quidve monstra Etrusco natitantia pelago? 
Tua per trophaea eunti neque enim modu' fuerit. 
Tibi Tmolus, et Cythaeron, tibi Nysa subdita est ; 
TuaMusici/et poetae unanimes sacra celebrant; 
Tuo eis liquore tactis simul ae capita calent, 
Numeris repente fusis subito omnia resonant. 
Sine te nihil venustum est, nihil est hilarifi<ium. 
Tu animis acerba fessis curarum onera abigis, 
Adimis pudorem ineptum, ^ecreta patefacis, 
Ineunda pellis omnes ad prcelia Veneris. 
Obitis, quiete molli, quibus obtegis oculos. 
Agedum pater, ajgedum rex, agedum cetheris decus, 
Ades usque, nosque clemens oculo aspice placido. 



INJ>£X PRIM us 



INDEX PRIMUS 



i . ; 



IN 



CATULLI CONTEXTUM. 



Jl cano capite 68, 124. dolore 95, 2. 
gremio 3, 8. fletu avidalam 66, 63. limiae 
mortis 66, 4. laoe purpurea refalgent uo- 
dae 64, 976. populo padioe oenserves mihi 
puernm 15, 6. sede Pisauri bospes 81, 3» 
Ce metoo 15, 9. vertioe 64, 351. virgine 
parva 66, 26. et al. 

J6 oris patriis avectam 64, 132. 

Abduco: abducta moecha 68, 1Q3* 

Abeo: abit dies 61, 79. passim. abiit 
sonitus labellis 63, 74. abite 14, 21. hino 
27, 5. abire foras 32*6. 

Abkorreo : abhorret tantom 22, 11. 

Abiegnis palmis verrentes seqaora 64, 7. 

Abjicio :. abjice elevaque 24, 9. abjeoti* 
tonicis 88, 2. 

Abitum post beram 64, 279. 

Abjungo: abjancte comie 66, 51. 

Abluo : ablnit Oceanns scelera 88» 6. 

Abrumpo : abrnptom barathrnm 68, 108. 
abrupto conjugio ibid. 84. 

Abscondo: absoondis non amorem 61» 205. 

Absorbeo: absorbens te sestas omorii 
68, 107. 

Abttergo : abstersti labella 99» 8. 

Abstineo: abstine 61, 143. abstinete 
hinc rapinas 19, 9. 

Absum : abero foro, patrin 63» 59. abesse 
non longo tempore 68, 85. abfore me dis- 
oracior 66, 76, 

Absumo : absamens lamina m fletus 64, 
243. absamti Itvli 65, 4. 

Abutor: abasam se esse namine divam 
76,4. 

Accido : accideret ne hoc ipsi 74, 3. ae- 
cidere potest gratam a nostro dolore 96, 2. 

Accipio: accipiuat pretium 110, 2. ao- 
cipe inunera 101, 9. oracolum 64, 326* 
queis merser fluctibus 68, 13. aooipiat 
cogitatienes 35, 6. conjux divam 64, 374. 
aeciperent onm l»ti divom ari» spnmaoti- 
bas 61, 394. acceptam sepulcris 96, 1. 
acceplum redditamqae votam 36» 16« oc- 
cepto carraine 90, 5. 

Accolo: accolnere ▼item nulli agriooto 
et javenci 62» 53. 

Accubo: accabans m toro^l, 171. 

Acer : acres morsus 2, 4. acrior igeis 
45, 15. muita re» 83, 1, - 



Acerbut : acerbacinis virutn et v utata t i 
ommam Troja 68, 90. acerbo casa opprts- 
sus tbid. 1. acerbias 73, 5. . . > 

Acerva: acervis corporu» cs*U64,36\>. 

Acies: aciem (ocuU) dirigere 63». 56. > 
protenderet 64, 127. 

Acina ebriosa ebriosioris 27, 4. 

Acquiesoo : aoqniescimms leeto 31, W. to- 
qniesoat ardor 2, 8* 

Acutus: acnta silioe 63 , 5. aootis ulolar .. 
tionibos ibid. 24. 

Ad Aastri flatns opposita viHula26, t. 
coelnm vocare 6, 17. dominam piptlabal 
passer 3, 10. latos hares 21, 6. leoikom 
10, 16* qoam commanes exerceremas asn- 
ores 68, 69. nsqoe 4, 24. passim. ■* 

Addo: . addebat qaemdam 67, 45. addi- 
derat captam Asiam .JSgypti finibos 66,36. 
addent hnc divi qaam plorima manera 68, 
153. adde huc 55, 27. 

Adduco : addnota mens mea est 75, 5. * 

Adeo : adiit ultuna loca littoris 63, 87. 
opaca ldca 63» 3. Idam cborns 63, 30. adi- 
bit te 8, 16. adeat cubile 61, 183. adifom 
omnia latibula 63, 54. 

Adeo adrerb. 63, 25. passim. 

Adf. vid. Aff. 

Adg. vid. Agg. 

Adkortor : adhortans sese 63, 85. 

Adimo : ademit lactus mnnera 68, 31. 
ademtam fratri lamen 68, 93. ademte mihi 
frater i»id. «0, et 92. 

Adipiscer: adeptaes oonnubiam regiasaf 
66, 27. est par obnnubinm 62, 57. 

Aditus: aditam ferat hnc 61, 43. feren*: 
ibi<L26. 

Adjuro : teqae toomqae capat 66, 4&* k 
adjararit inaniter caput tuura ibid. 41. 

Adjuvo : adjuvato, ne qnis etc. 32» 4.. . ■ 

Admiror : admirans ait haec 53, 4. nd-< 
mirantes monstrom 64, 15. admirari desimv 
cor 69, 10. quare ibid. 1. . ) 

Admoveo: admovere manus; cnrmine 
posti4,v.3. » 

Adru vid. Aniu 

. Adolesco : adolesccns 63, 63. adnlta lacte 
ubera 20,11. 

Adorior : adorta est canere 63, 11. 

Adsjncio: «depexi 51, 7, odspiciam post- 

B 



2 



INDEX PRIMUS 



hac te nunquam 65, 11. adsplce, nt vir tlbi 
aconbant immineat 61, 171. adspicite ot 
innuptae reqnirant 62, 12. dii me miserum 
76, 10. 

Adspiro: adspirans levius anra 68, 64. 

Adsulitantis pontionli ornra 17, 2. 

Adsum .'ades 62, 5. passim. adesl 61, 77. 
62, 1. 64," 286. Thetidi et Peleo concordia 
64, 337. adestt 4, 1. • j 

Advenio ad inferias 101, 2. advenit Chi- 
ron. 64, 280. pater divnm ibid. 300. dies 
61, 37. domnm Laodamia 68, 73. adveniet 
fausto cara sidere 64, 329. tibi Hesperns 
ibid. 328. 

Afaento: adventate hue 64, 195« 

Adeentus: adTentu matrts 65, 29« tno 
62,33. 

Adversus te sedem 51 , 3. adversaa pro- 
enrrerein nndas 64, 128. 

Adulter vorax 57, 8. 
' Adultera inmala vir deditos est 61, 102. 
•Adultetium: adnlterio impnro 66, 84. 
adulterium malum 67 , 36. patrni 78, 6. 
adolterio fcecundum semen 113, 4. 

Advocatus tibi non bene dens 40, 3. 

'Adoolo: advolat equos ales 66 t 55. - 
; JBgroti oarnificis culum lingere 97, 12. '• 
• JEmulns iste fnns 71, 3. 

JEquo: eqnabat opns dens 64, 316* a?* 
qnata omnia pumice 22* 8. > 

JEqualis: «qnales 62, 11 et 32. 

JEque 101, 3. ap 22, 16. 
. JEquinoctialis coeli furor 46, 2. 

JEquor ponti truculentnm 64, 179. ven- 
tosam ibid. 12. ssquora tenlta 101, 1. 

JEquore* Nereides 64, 15. 

j&Zquus: seqnmn est 62, 60. 68, 141. 
•Ahr: aera impeliebs nntantibns peanis. 
66,53. 

Aerius: aeriimontls. 63,57«. mbntis ea- 
ownen 64, 240. aerio gjro 66, 6', aeria cu- 
pressn 64, 291. aerii venti 64, 142. aerias 
nebulas 30, 10. 

JEsUmatione me movet lintenm 12, 12* 

JEstimo: sestimemns nnins assis 5, 3. 

JEstuo : testues insolenter 25,- 12. ses- 
tnante animo 63, 47. 

JEstuosus: eestnosi Jovis oracainm 7, 5. 
atttnosae Nicaeae 46, 5. 

JEstus amoris 68, 108. gravis ibid. 62. 
petagi vastos 64, 127. ' 

JEtm fngiens sseclis obliviscentibos 68,: 
43. florida ibid, 16. mea carpitiir ibid. 35. 
nolla 64, 322. prospera ibid. 238. nec nlla 
obliteret ibid. 232. aetate oonfeoto parenli 
68, 119. longa76,5. 

JEternus: &ternum iaborem 64, 311. ae- 
ternnm foedus amicitise 109, 6. 

JEther : acthera lustravit album 63, 40, 

JEtherius: sSlherlas per auras me toi- 
lens 66, 55. 

JEvum omne 1, 6. 

A$tro:> at£alit JetuafralfidS8, 99«. attu- 

I 



leris sl tecum bonam coenam 13, 3. et 6. 
aJfertnr nnncins 84, 10. 

AjJUgo : affligit eam odore 71, 6. 

Ageilulum huno, qnem vides etc. 20, 3. 

Ager nber 46, 5. agros exustos 68, 62. 
■ Aggere excelso 64, 364. 

Agito : agitant sacra ululatibns 63, 24. 
, Agnoscp : egnosoam gandia 64, 238. 
- Agnus pingnis 20, 12. 

Ago maximas grates 44, 17. agit gratias 
maximas 49, 5. le prsecipitem in iambos 
40, 2. qnod egi jamjam dolet 63, 73. vitam 
76, 19. egit Liber Thjadas 64, 392. age 

61, 26. etc. agednm 63, 78. age incitatas 
et rabidos 63, 93. agite61, 38. etc.siquioV 
ages 32, 9. ageret eam setas ver jacundom 
68, 16. agitor preeoep* malnm 64, 23. 

AgrieoU: agricolae teota 34, 19. multi ■ 

62, 55. nnUi ibia\ 53. ■ ■ ' ■ ■ 

Ah 21, 11. 61, 46. misera ! 64, 71. te 
miserum 15, 17. magis ah magis 61, 46. 

Aio : ait fuisse eelerrimtt» 4, 2. ait haso 
53,4. etc. 

Alacris: alaores farebant mente lym- 
phaU 64, 255. 

AUncantis iittoris loca 63,87. 

Albuius colambn* 29, 9. 
• Alhus an ater homo 93, 2. attra parthe- 
niee 6%, 194. alba *thera 63, 45. 

Aleo 29, 2. passim. 

Ales equus 66, 54. alite ctom bona 61, 
20. alites oscinantes 25, 5. alitibus praeda 
dabor 64, 152. 

Alga : ex atga 64, 60. vaoua ibid. 168. 

Algida loca 63, 70. 

AUenus: aliena terra 68, 100. aliena 
looa 63, 14. 

AUquis 67, 37. aliqnem 73, 2. aliqujd 
non bene faotum 67, 13* aKqhid esse sole- 
hat putare meas nugas 1, 4. sceleris 91, 
10. aliquare 22, 19. ■ '■! 

Aliunde ne petiUimeat 61, 153. 

Alius: alia alque alia dies 68, 152. alia - 
ex parte 64, 252. luce 64, 16. alio mehtes • 
alio divisimas anres'61, 15. aliqs pericu- 
lorum casus 23, 11. aiiis in annis 21, 3. 
24, 3. 49, 3. pro- mnltis offioijs . redditnr 
tibi hoe munns. il&(pro alius) 66, 28, aljut . 
(pro aliud) 2% 16* 

AUoquor: alloqnar? 65, 9. alloquerer. 
mntnm cinerem 101, 4. aUocuta est patriam 
63,49. 

AUocutio: alloontionis parum quidlabet. 
38, 7. allooatione. solatns es ibid. 5. 

AUudo: allndebant Boctus salis oraaia- 
64, 67. 

ALluo : alluit nnda pedem 65, 6. 

Alnus supernata secnri 17, 18. 

Alo: alit nata capnt nepotis 68, 120. 
alebat amor tons nostra gandia 68, 24 et . 
96. leotulus virginem in complexu matris 
64,88. 

Aher 19, 7 et 9. altera nrbana 57, 4. 



IN CONTEXTUM. 



3 



hiems 68, 8«. alterrai 78, t. ahera mille 
basia 5, 6 et 9. 

Attus amor 68, 117. alto Oeeano 66, 68. 
allis Phrjgia columinibus 63, 71. alfior 
amor barathro 68, 117. altiore voce 43, 18. 
et al. 

Amaraei suaveolentis floribas 61, 7. 

Amarus: amariores calices 27, 2. * 

Amaritiem daloem qa» miscet oaris 68, 
18. 

Ambo eradilali 57, 7. ambos alciseitor 
71, 5. ambas manas 35, 10. ambobns ocu- 
lis 103, 2. 

Ambrotia dulci 99, 2. — ambrosio vertice 
64, 310. 

Ambulatume Magni 55, 6. 

Amens : amenti csoa forore 64, 197. 

Amicio: amiotum lana ooUam 64, 311. 
amicta nive loca 73, 70. 

Amicitia onica 100, 6. amiciti» nostrm 
pestis 77, 6. sanotm 108, 6. amicitias amis- 
sas 93, 4. 

Amictus floitantis 64, 68. amicta levi 
ibid. 64, sao ibid. 267. 

Amiculut: amicali dalois nil miseret 
30, 2. . 

Amicus: amica decoctoris Formiani 41, 4. 
43, 5. amici sni meiqae 36, 6. amicom tibi 
me dacis 68, 9. anam atqae unicam 73, 6. 
amioam dilexi 7*2, 3. amice credite mihi ! 
77, 1. amico fido 101, 1. amioro bons lau- 
dantur 110, 1. amioos convooate 41, 6. 
nobiles 28, 13. amicis e meis omnibas 9, 
1. ainicis abero 63, 59. 

Amitto: amisit oastum florem 62, 46. 
amittere 64, 150. amisso viro 68, 80. 
amissum Thesea 64, 246. amissas amioitias 

96, 4. f 

Amnis aarifer 29, 20. amniam sonantam 
34, 12. 

Amu te perdite 45» 3. amant mutuis 
animis et amantur ibid, 20. amabat pftis 
oculis suis 3, 5. amare meos amores volu- 
isti 40, 8. magis, sed bene velle minas 72, 
8. amans nullum vere 11, 19. amarem ni 
te plus ocolis 14, 1. perdite 104, 3. amari 
te sineres ab illo 24, 6. ainata nobis 8, 5. 
amata tantum, qoantum amabitur nulla 37, 
12. amatam se vere 75, 1. ament me dii 

97, 1. — amabo (interject ) 32, 1. 

Amor 45, 8 et 17. Cupido. amor altus 
68, 117. assiduus 66, 88. dulcis 66, 66. 
magnus 90, 6. nnllas 64, 335. amoris es- 
tas 68, 107. fractus 55, 19. amori infesto 
98, 11. misero ibid. 15. amorem avidom 
68, 83. bonum 61, 205. desertum 61, 130. 
doleem 64, 120. juoundum 109, 1. longom 
76, 13. perpetuam 109, 1. amore bonjugis 
68, 73. inoensus 64, 254. coeco 66, 25. 
fido 64, 182. flexanimb ibid. 330. impo- 
tente 35, 12. ingrato 76, 6. misero 91, 2. 
perdito ibid. amores 6, 16. 15, 1. com- 
bmms 68, 69.furiiros 7, 8. meros 13, 9. 



v. nrt tales 64, 335. veteres 98, 3. animi 
optatos 64, 373. .' " 

Ampiector: ampleoUtur mari orbem Ooe- 
anns 64, 30. ' ' ■■ 

AmpUfice vestis deeorata figuris 64, 965* 

Ampliut horam 99, 3. amplios lott 39, 21. 

Anceps: anoipiti ferro 64, 370. " ll 

Angiportis et quadriviis 58, 4. 

Anguineus: anguineo redimita capfflo 
64,193. 

Angustus: angnsta. cum maenia malls 
vexarentor 64, 80. 

Angustan* iter 64, 360. 

Anhelans Atjs 63, 31. 

AnUitas cana 61, 162. 

Anima dnlcios oonjagium 68, 106. ani- 
mam tradere 30, 7. 

Animus cupiens 64, 145. rabie earens 
6$, 57. anirai amores 64, 372. curas 2, 10. 
deUcias 68, 26. fides 101, 2. faror 63, 38. 
mens 65, 4. egens Atjs 63, 31. vagus 
Atjs ibid. 4. animum rapidura 63, 85. su- 
pinnm 17, 25. animo ststaante 63, 47. 
effluxisse dicta 64, 18. non satis iugenao 
68, 38. studioso 114, 1. toto 64, 70. ani- 
mis mutois 45, 20. 

Annales Volusi 36, 1 et 20. 93, 7. 

Anne 40, 5 et al. 

Annuo : annait defendere 64, 230. ©m- 
nia omnibas 61, 163. numine 64, 204. ' 

Annus: anno toto 23, 20. annoa omnes 
te amare paratus 45, 4. annis in aliis 21 ; 
3etal. 

Annuus : annnum iter 34, 18. annaa «a- 
cra64, 389. 

Anser: anseris medullulft. molHor >25, 2. 

Ahte omnesmihi-me oarior ipso 68, 159. 
adv. 66, 51 et al. ■'■'■' 

• Aniea 4, 10. et al. s«p. - ■■ ■» ■• ■ 

Antenna deponant veslem funestam 64, 
234. 

Antiquus : antiquis piis monera ferre 68, 
154. 66, 64. 

Antistant ex omnibus amiois 9, 2. 

Anus charla 68, 46*. 78, 10. - 

Anxius: anxta Ariadne 64, 203. mater 
ibid. 380. mens 68, 8. lumjna 64, 243* 

Aper nemorivagus 63, 72.- 

Aperio : aperire domam 67/ 40. apertos 
Sjros26, 12. 

Aptsci prssgestit animas 64, 145. 
■ Appareo : apparel 64, 168 et al. ■ ■ ■ 

Appeto: ocenas somtoosas 44, 9. appe^ 
tenti dare digitum 2, 3. 

Applico: appUcans collum 9, 8. 

Approbationem dextram sternuit 45,- 9 
etl8. ■''.■' 

Approbo: approbet laus genns 61, 227. 

Aptus: apta clava dextrse 20, 21. aptie 
sareinalis 28, 2. 

Apud me 13, 1. 6&S 33. nivem at fbrem- 
63*53. ■:.■"■: 

Aqua rabida 70, 4. 



A 



TfNDFX PRIMUS 



: :4r*t mm fajagnie* tmjj hfc*ni«» X9, 

15. aris laoti spnmantibaa.64, 394* 
^ *faw#a :' anblimit 6&\ 49. araneerura 
plehos est sacculos 13, 8. 
. •• jtrpneap sita moUior 25» 2« 
: <4r«a«4s23,2* 

ifratrwi»; aratre vnllo 62» 40. pimtc- 
leunte 11, 24. aratris desertis 64, 42. 
. \irfrtrf inaa r arhitriQ popalari 108, 1« 

Arber: arboris umbram 64,41. arborem 
jenplicajt hedei»£l,35.arhores adaita» 61, 
J07. 

Area 23, 1. aroam 24» 10, possi». 

Arceo furis malas maaus 20, 5« 

Ardens : ardenti javeni 62, 25. ardente 
.eorde 64, 124. snb sole 64» 355. 

Ardeo: ardet ignis iq mednUia 45, .16» 
■ .. A«dor 62» 29. de. Hespero* gravis 2, 8. 
. Areva: arena sola 64, 57« arena) li- 
bjssse 7, 3. 

•irgentum; argento fnlgente splendent 
sedes 64, 44. 

. Arguc: argoet perfidimnaJUa ©ta* 64» 323. 
. Jrgttfa «ka censtitit 68,72. 
. . .Argvtatio lecti 0, 11. 

ilrtdutts labellis hmrebant lanea morse 
64,317. 

Aridut: arida popnlof 20, 2. quercus 
49» 3» aridnm si quid magis est 23, 13. 
arida pamioe 1, 2. aridis aristis 48, 5. 
. Amatu$: annataa honunum catervaa 64, 
397. 

Ars: srrte mira 64, 51. rustica 20, 1. 
. ArticuUs omnibaa. 99, 8. . 

Artus: artns niveos 64,304, et 364. sab 
atti» nanuea'dim*nat 51, 9. imos 76, 21. 
.i 4rvuyi : arvi 114, 2. arvo nudo 62, 49. 
arra flaventia 64» 354. 

Arundinosam Cuidum. qnse colis 36, 13. 
( : 4** : aroe snmma 64,242. arcis in sum- 
mis orbibas ibid. 8. 

/ -4|; a*ei*non feois 42, 13. unia* «sti- 
memas 5, 3. asse vehditare 33» 8« 

Asi^us: asiop pistrino traditox 97, 10. 

Atpera herba %9% 8. 
v Aqprnor :.aspernata est Pejea Diana 64» 
302, 

Aspicio Yid.Adspicio. 
i, jjarreo:. asservend» poetta diligentias 
17, 16. 

Assiduut amor 63» 88. asaidoa. diligenUa 
19, 7. assidno dolore 65» 1. fleta 68» 55. 
niaaere. 6%, 234» assiduoa fletus 64, 243. 
assidais lactibos 64, 71. asajdae 45, 44 
90,4 etaj. 

>- jto* ** «Ibns homo 93» 2. JLannrias 
39, 12. 

. Atque alia atque sjia dies 68». 152. atque 
illud. praaceps agitar 65» 23. 

A 8, 14. 10, 21. certe 65, 11. dii me- 
mwwroot3P,,UetaL , . 

Attenuo: attemtat falx arboris nmbram 

64,41. ■ i : 5 :.;.. r.. 



^tre: at^HarpaWots6,ia 

Attivgo: qnem si qaa attmgit 97, it. 
simul ae attigit peemefn 22, 15» attingam 
39, 13. attigerit prior 67, 20. 
. ^rrrarti» pedibne 15, Q. 

Attribuo : attribatus est error saas oti- 
qae.22, tOw 

Aucto : anotet te Japiter bona ope 67., 2. 
, Avctor: aeoiore a qoe s«nt nata omnia 
bona 68, 157. 

AucUpia otaine genns 113, 3. 

Audaeter oommUte 55» 16 et al. 

Audax, cave sis 50, 18 et al. 
. Audeo: andes Jllum prsBponera nobis 
81, 6. aadet 68, 112. aasit comperier 61 
pamm. ausuram me non pataa inmmare 37, 
7. amens es expfioare 1,3. aosi sont de- 
eorrere vada salaa 64, 6. 

Audio : aodibant eadem hssc leniter «4 
leyiter 84» 8. andivi illam saepe loqoentom 
67» 41. andierat Gellins patruom objnr- 
gare solere 74, 1. aodite meas qoerelas64, 
.195. aadiena se citarier 61» 41. desertam 
domini amorem ibid. 129. andieroao nn- 
qaaa tua facta loqoentea ? 65» 9. andiam 
te narrantem loca, facta etc. 9» 6. Andiaa 
nostra ▼erfaa 61 , 98. 

Aufero: abstolit hoo stadiom fratema 
jao» 68» 19. forlnna te mihi 101» 5. Hea- 
peros nnam e nobia 62» 32. abstnliatis tam 
beliant passerem 3» 15. 

Augeo : angens decas Tirtatibns 64» S23L, 
anotos rez novo hjmenssa 66 9 11. aaete 
tsedis felioibns 64, 25. aaot» aarm nnllin 
jensibas 64, 155. 

. Aitra : fcecunda Faroni 64» 285. seonn- 
da 68, 64. verna 64, 90. sive dextra Tocaret 
4, 20. anne aoctae nullis sensibns 64, 155. 
mnloent florem 62, 41. aoris ignaris 64, 
164. lenibus ibid. 84. Zepbyri jocundis 
46,3. 

'Auratam pellem avertere 64, 5. 

Aureoius: aareolom qaam feront faiase 
pnelhe malom 2, 12. aareolos pedes 61, 167. 

Aureus: aarea corona 66, 60. aorei oris 
sol 63, 39. anreas comaa qoationt facea 
61,99. 

Aurit: anre oaplat oapida maritoa 61, 
55. aures fors invidit qoasstibas nostris 
64, 170. ad geminas referena nova nnntia) 
63,75. emnibas reqoierant 84, 7. tinli- 
nant aonitu 51 , 11. auribas digns res 56, f. 

Auriculam quse mihi nen esse spemret 
67,44.. 

Aurifer. amnis Tagns 29, 20. 
. Aurora : aurora e JLoriepte 64, 27 2. noiam* 

Aurum : aori falgore expaUait 64, 100. 
anro carias 106, 3. fnigente spiendent aedei 
64» 87. 

Ausculto : aoscaltare popnlum 67, 39. : 
. Auepkatus: auspicatiorem Veaeurem qnie 
▼idit? 45,26. . 

.: aaspioioboiio45,19«e4ai. 



IN CONTBXTUM. 



Auster : Aostri ad flataa oppofite vUlula 
«6,1. 
Auhmp: aatujnant te Fande esso Tibar- 

tem 44, 2. 

Jttxittwm 64, 180. tale 68, 66. 

Avarus ; avane meretriei* 110, 7. 

Avectam me ab oris patriis tiqaisti 64, 
.132. 

JwWo ; avellere natam complexa matris 
62,21.22. 

Averto : ayertere mentem deoram 64, 407. 
. avertere Colchis pellem auratam ibid. 5. 

Avet mens vagari 46, 7. 

Avia materna dixerit atqne avas 84, 6. 

Avidut: avido voltorio 108, 4. avidom 
amorem satorasset una atqae altera hyems 
68,83. 

Avitus : avita 25, 8. avitis divitiis 68, 121. 

Avunculus ejas liber 84, 5. 

Avus. maternus 84, 6* 

Bacckor: bacchantis Evoe effigies 64, 
61. bacehantes Evoe ibid, 256. 

Balneariorum furum optime 33, 1. 

Barothrwm: baratbri ad undas 95, 5. 
abruptum in barathrum 68, 108. barathro 
altior amor 68, 117. 

Barba opaoa 37, 19. 

Barbarus : barbara javentas 66, 46. tibia 
j64, 265. 

Barbatus hirculus 19, 16. 

Basium : basia mille 5, 7* mnlta 7, 9. 
aarripiam 99, 16« basiornm molta millia 16, 
12. tantom 5, 13. 

Basiationes quot satis sint? 7, 1. 

Basio : basiare basia 7, 9. ooulos 48, 2. 
basiabis qaem? 8, 18. basiem usque ad 
millia trecenta 48, 3. 

Beatus est cum poema soribit 22, 16. sat 
es ! 23, 27. beata villula 19, 4. domos 61, 
157. beali boniqae hanc amatis omnes ! 37, 
14. nuntii 9, 5. bealas urbes 51, 15. beata 
commoda 23, 24. dona 68» 14. — beatiores 
homines qui nllos vidit ? 45, 25. beatiorum 
hominum 9, 10. beatios quid me est 9, 11. 
cnris solutis qnid est 31, 7. 
. Beate sit tibi 23, 15. 

Btllum: belU in certamine 64, 395. 
bello longinqao 64, 346. bello nullus $e illj 
conferet heros ibid* 344. bella magna png- 
nata 37, 13. 

Belltus Soffenus 22, 9. homo 24, 7. 78, 
3. 81, 2. beila cui videberis 8, 16, paella 
69, 8. 78, 4. beUo huic aec servas est nec 
arca 24, 8. bellam passerem 3, 15. bellam te 
esse narrat pro vinoia 43, 6. bellopede43, 
2. pnero 78, 4. 106,1. bellaomaia3, 14. 

Belle. ateria manu sinistra 12, 2. 

Bene suam norat 3, 7. me inromasti 28, 
9. aebeate sit tibi 23, 15. coenabis 13, 1. 
et 7. dicere qaoidam 76, 7. facere qaoidam 
ibid.fL valoti» 2S, 7. vallc 72, 8. 75, 7. 
vivite 61, 233. ator 10, 32. 



Benefacta priora reoordanii ti qos^ est 
voloptas 76, 1. 

Benigne fecisse 73, 3. servisse 67, 3. 

Bestia mala 69, 8. 

Beta tenera langoidior sicula 67 9 21* . 

Bibo: bibi multamillia unguentortinv 66, 
$8. bibat palvis irrita mal» dona 66, 85. 
bibisse 39, 21. 
Bigcs niveae citaeque 55, 26. 
Bimuli paeri instar 17, 13. 
Bombo 5raucisonos effiabant cornna 64,264* 
Bonut pons 17, 5. bonae amiose 109, 1. 
bonum qaem uoit barba 37, 19. bonum fc- 
cinus 66, 27. bone Egnati 39, 9. bono a«s- 
picio 45, 19. cnm omine 61, 166* boao 
(adverbiaUter) 71, 1. bona alite 61« 19. 
non bona dicla 11, 16. et al. saapiasime* 
melior et mandior cannos 97, 4. meliore de 
nota 68,. 28. — optimus oranium patrono* 
.49, 7. oplima si fias 75, 7. optime furum 
33, 1. Veranni 28, 3. optimo dianua 14, 
15. optima matre 61, 228. 

Brachiolum terea 61, 181. 

Brachium : brachio valente 20, 20. bra- 
ohia loBvia 64, 332. 66, 10. brachia qqati- 
entem quercum (54, 105. 

Brtvis lui 5, 5. breve tempus 63« 57* 
brevi liberos date 61, 211* 

Bustum teres, coaoervatam aggere ex- 
celso 64, 364, 

Buxifer Cvtore 4, 13. 

Cachwmu: cachinno tuo 56, 2. oaobjnni 
plangore resonant leni 64, 274. oaohinno- 
rnm qoidquid est domi 31, 14. oachinnis 
omnibas 13, 5. 

Caco: oacas decies in anno 23, 20«. ea- 
cata charta 36, 1 et 20. 

Cacumen aerium montis 64, 241« cacm,- 
mine too 4, 16. 

Cado: caditpinns prona 64, 109. oeejdit 
amor velut flos 11, 22. 

Cmcus: caeca furore amentl 64, 109. eaa- 
oo amore 67 9 25. cseca caligine 64, 208. 
nocte 68, 44. 

C-edes : caedis Androgeonee posnas per- 
sol.vere 64, 77. cacde fralerna ibid. 181. 
permista tepefaciet fldmina ibid. 361. Po- 
Ijxenia madeBent sepulcra ibid. 369. 

Ctedo : ossde terga cauda 63, 81. oaoidi 
56, 7. csssis corporum aoervia 64, 300. 
montis medallis 68, 111. 

Calurn vid. Ccelam. 

Cterulus : cssrala sequora verrentea pal- 
mis abiegnis 64, 7. 

CeruUus : caeroleo ponto creata 36, 11« 

C*sariem e, vertice Bereniceo vidit Co- 
non 66, 8. 

C&sio leoni obvias 45, 7. 

Calamus: calamo curvo canit tibicen 
Phrjx 63, 22. 

Calathisci virgati castpdibant vellera la- 
nse 64, 320. 



6 



INDEX fRlMUS 



CdUx : earfeetf amarforei inger m\ 27, 2. 

Caligo: caligine cseca mentem consilOs 
Theseus 64, «07. 

Campus : campum clausum 68, 67. cam- 
po minore 55, 3. campi Phrygii 46, 4. 
campos Bithynos 31, 6. 

Candeo : candet ebor soliis 64, 45. oan- 
dentis lanae vellera ibid. 319. candenti 
gorgite 64, 14. 

Candidus : Copido, 68, 133. oandida di- 

• va mea 68, 70. pnella 35, 8. mihi est 
Quintia 86, 1. candida Tyro 64, 309. can- 
dido pede lecti 61, 115. eandidi aoles 8, 3 
et 8. candidos dentes 39, 1. oandida vela 

'64, 235. vestigia ib. 168. — eandidiore la- 
plde 68, 148* nota 107, 6. candidiora nive 
lsbella80, 2. 

Canis : canis ferreo ore exprimamos ra- 
' febrem 42,17. oanesTorent intestinal08,6. 
Canitiem terra atuoe infuso pulvere fce- 
« dans 64, 224. 

Cano : canit tibicen calamo 63, 22. ca- 
neot qood visere par est 62, 9. oanam car- 
-mina 65, 12. canamos Dianam 34, 4. 

Cantus : oanto horribili stridebat tibia 
(54, 265. cantns Teridicos tWd. 307. 
*' Canus: cana anilitas 61, 162. senectos 
108, 1. can» Tethyi 66, 70. cano gorgite 

* 64, 18. capite 68, 124. oanos orines 64,351. 

Capella cornipes 19, 16* 20, 10. 
Caper trux 69, 6. 

Qapillatis Celtiberioe cuniculosae 37, 17. 
1 Capillus : capillo angoineo redimita frons 
'64,193. coniculi mollior 25, 1. 
' Capio: capis qood copis 61, 204. eapi- 
nnt somnom 63, 36. cepit manibos tympa- 
'nom 63, 8. capere commodi nil potest 61, 
63. cape flammeom ibid. 8. captam Asiam 
'66, 36. capta urbe 62, 24. 
. Caprimulgus rorsos videtor 22, 10. - 

Capsula ona ex moltis me seqoitor 68, 36. 

Capto: captat te aore copida maritos 
«1,55. 

' Caput carom nepotis 68, 120. posillom 
54, 1. onctios 10, 11. tuom adjoro 66, 40. 
ire per oapot pedesqoe 17, 9. oaho capite 
68, 120. demisso 88, 8. capita 64, 256. vi 
jactaftt 63, 23. 

Carbasus Hibera 64, 227. 

Carbatinas lingere crepidas 98, 4. 
' Carchesia locida splendent 64, 236. pa*- 
sim. 

Careo: careat terra saoris tois 61, 71. 
earens est animos rabie 63, 57.' 

Cartx : caricis maniplis tectam villulam 
19^2. 

Catina : carinse inflexs texta pfnea 64, 
10. carinam cedentem ibid. 250. 

Carmen: carmine accepto 89, 5. confec- 
tom munos 68, 149. divino 64, 322. dolci 
68, 7. primo 64, 116. carmina Baltiadss 
expresta 65, 16. venanda studiosn annno 
116, 2. moesta 65, 12. noptialia 61,13. 



Cerpo .* carpont 62, 97. eerpebant manns 
laborem 64, 311. carpere te lobet fioto 
- qoestu 62, 36. oarpitnr »tas 68, 35. carp- 
tos ongoi flos 62, 43. 

Carus: oara sois virgo 62, 45. earam 
caput nepotis 68, 120. neseio qoid 2, 6. 
cari fratrin 66, 22. caro corpore 66, 32« 
cara gnati figora64, 81. caros nepotes tfcto'. 
381. caris.Athenis ibid. 81 — curior mibi 
me ipso lox mea 68, 159. carior ocolis 104, 
2. carios aoro 107, 3. ocolis 82, 2. 

Cattus: lectolos 64, 87. oaato cobili 66, 
84. castom esse decet piom poetam 14, 5. 
florem 62, 46. castam poellam ibid. 23. 
caslom et integellom 15, 4. casto e gremio 

65, 20. in gremio 66, 56. castas domos 64, 
385. ,: . 

Casus : caso aoerbo oppressos 68, 1* no- 
vissimo 60, 4. pari 28, 12. casus alios pe- 
ricolorom 23, 11. dobios 64, 216. 

Catagraphos Thynos mihi remitte 25, 7. 

Catena membra restriotos 64, 297. 

Caterva : catervas hominnm armatas ad- 
hortaU est 64, 397. 

Catulus: catoli Gallicani ore rideatem 
42, 9. 

Cauda : oaoda caede terga 63, 81. 

Causa : causae id satis credideram 91, 8, 

Caveo : cave despoas 50, 19. ne neges 
61, 152. sis aodax 50, 18. caveto laedere 
50, 21. 

Cavus: cava in palode 17, 4. cava cjm- 
bala reerepant 63, 29. cava qoatiens.ierga 
tauri 63, 10. cavas barathri ad ondas 95, 5. 
cavis cistis 64, 260. 

Cedo : cessi de too vertioe 66, 39. oedat 
menle mora 63, 19. oedant cnm ferro talia 

66, 47. sidera ibid. 4. cedentem carinam 
64, 250. me ad teropla deom 66, 63. The- 
sea 64, 53. 

Celebro : celebrabant orgia 64, 260. oe- 
lebrare taedas jogales Thetidis ibid. 303. 
celebranda Tempe choreie ibid. 288. 

Celer : celeris vesligia cervss 64, 342. 
oeleri com classe ibid. 53. rale 63. 1. Ce- 
lerrimos naviom 4, 2. 

Celero : celerare citatis tripndiis 63, 26. 

Celo : celans crodelia consilia dolci for- 
ma 64, 175. 

Centum basia 5. 7. centomseeunda ibid. 
8. corros 64, 390. sestertia 23, 26* 

Cemo: cernit se desertam in-sola arena 
64, 57. cernitis 62, 6. orevi amittere 64, 150. 
' Ceriamen: certamine letifero belli 64, 
395. vago corsas ibid. 341. 

Certatm ex orbe raentes 64, 393. 

Certe 10, 14. 30, 7. 62, 8. et al. sscp. 

Certus: certa sagitta 68, 113. oertia 
temporibus 66, 4. 

Cerva silvicoltrix 63, 62. cervae celeris 
vestigia64, 342. 

Cervix : cerviee toroaa qaate jobam ni- 
tilam63,83. 



IN CONTEXTUM. 



Cet$o: non oeiuiti me tradere amori 
99, 12. cessarent tabescere lumina 68, 56. 

Ceteri: cetera sunt maria 115» 2* mem- 
bra 108, 6. ceteros hircoi 37, »5. eeteris 
ostreosior oris 18, 4. 

Ceu 64, 240. passim. 

Charta anus 68, 46. cacata 36, 1. et 20. 
chartse regiae 22, 6. ohartis tribas 1, 6. 

Chommoda 84, 1. vkiota pronwUiatio. 

Chorea: choreis celebranda dootis 64, 
288. 

Chorus oitus 63, 30. passim. 

Cibus 50, 9. 

Cieo : ciebant tinnitas aere 64, 263. ciere 
ad sese yiros 68, 88. ofentem singullus ote 
64, 131. 

Cimex 23, 2. 

Cinadus: cioaede Thalle 25, 1. fili Vi- 
bennii 32, 3. Furi 16, 2. Romule 29, 5 
et 10. cinaedis iinprobis 57, 1 et 10. cinae- 
diorum ut decuit 10, 24. 

Cingo: cingunt sjlva? 64, 287. cinge 
tempora.floribus 61, 6. cingentibus undis 
64, 185. 

Cinis acerba virum et virtutum omnium 
Troja 68, 90. in einerem cam solvent a 
vertice crines 64, 351. oinerem mutum 
101, 4. cineres cognatos 68, 98. 

Circum 64, 293. 

Circumcursans eam Cupido 68, 133. 

Circumdo: oircumdare collum hesterno 
filo 64, 378. 

CircutnsiUo: oircumsUiens modo huomo- 
do illuc 3, 9. 

Ciremmsisto : eircumsistite eam 42, 20. 

CWcus: in circo 55, 4. 

Cista : oistis oavis 64, 260. 

Cito: oilarier se aodiens 61, 42. citata 
Atjs 63, 8. citato pede ibid. 2. citatis er- 
roribus ibid. 18. tripudiis ibid. 26. 

Citus chorus 63, 30. somnus ibid. 42. 
cita puppi 64, 6. citae bigte 55, 26. 

Clamo : clamat cobile nequidquam taoi- 
tam 6, 7. olamant ad me omnes 67, 14. ilia 
vicforis 80, 7. 

Clarisonus: clarisona voce pellentes vel- 
lera64, 321. 

Clarus: ciara progenies Thiae 66, 44. 
olarom diem 61, 89. claro lumine 64, 409. 
olaras Asi» urbes 46, 6. clara facta 64, 349. 

Classis : classe cum celeri 64, 53. classi 
pro-c&uss 64, 212. 

Claudo: claudile j>stia 61, 231. clausum 
caropum 68, 67. olauso ore 55, 18* 

Claustra januae pandite 61, 76. 

Clava dextene apta 20, 21. 

Clemens: clementi flamine pulsae undae 
64, 273. 

Clementia nulla tibi foit praesto 64, 137. 

Clienti isti dii dent mala multa 14, 6. 

Coacervatum boslum excelso aggere 64, 
364. 

CodiciUuti oodioillos redp> 42, 11 et 12. 



Ceelebs : cxBlibe in leoto deter^um 68, 6. 

Cceleslis : ccelesti reddita costui 66, 37.. 
ooslesti in lomine ibicL 7. ccelestum fidem 
64, 191. rector ibid. 205. coslestes bero» 
68, 76. 

Calicola praesentes 64, 387. coelicolum 
maxima Juno 68, 138. ccelicolis non pla- 
cent facta impia 30, 4. 

Caelites ita me juvent 61, 49. ooejitura 
voluntas 11, 13. quem magis colent homi- 
nes 61, 48. 

Cozlum : coeli Janua 68, 115. luraine 66, 
59. coelo advenit 64, 300. ad ocelum vo- 
care lepido versu 6, 17. 

Ccsna : cosnam bonam atque magnam 13„ 
4. rapere de rogo 59, 3. coeuas sumtnosas 
dum appeto 44, 9. 

Coeno : cceoabis bene 13, 1 el 7» 

Cccnum : cceno gravi 17, 25. 

Coiv : coeunt Pharsaliam 64, 37. 

Capi: cospit pubes decedere 64, 269. 
coeperont Farcae edere cantus ibid. 307. 
caeperat Troja ciero ad se viros 68, 88*. 
coepta est Smvrna Cinnae 95, 2. 

Coztus: ccetui ccelesti reddita 66, 37. 
mortali se ostendere 64, 386. lastanti ibid. 
33. coelus dalces 46, 8. 

Cogo: cogit injaria amantem magis amaro 
72, 8. oogor proferre querelas 64, 197. di- 
mittere hunc ibid. 216. coacta Laodamia 
68, 81. coactam Cecropiam dapem Miao- 
tanro dare juvenes 64, 76. 

Cogitationes aocipiat 35, 5. 

Cogito : cogitat se esse pium 76, 2« 

Cognosco : cognoram te magnanimum 66, 
26* cognossem te bene 91, 3. oognituio» 
habere 67, 31. cognit» bene ferainae viris, 
61, 187. cognitissima haeo tibi esse ait. 
Phaselns 4, 14. 

Cohors ioanis 28, 1. vaga 63, 25. oo- 
horti 10, 10. cohortem pili faceret 10, 13. 

Colligo: colligo omnia veoena 14, 19. 

Collis : collis Heliconii 61, 1. colles nos- 
tros simul ac invisent lumina 64, 233b 

Colloco: collocal me ales equus in gre-. 
mio Veneris 66, 56. collocate pueUulam 
61, 188. coUooare iu oollo 10, 23. 

Colluceo : collucent pooula mensis 64, 45^ 

Collum applicans 9, 8. ciroumdare bes- 
terno fiio 64, S78. dimittere 68, 81. cojlo 
robusto 64, 333. in collo sibi coUocare 10, 
23. oollo injicere manus 34, 9. colla mol- 
lesount juvenois 64, 38. 

Colo: colis Ancona oto. 36, 14. oolit 
nemo rura 64, 38. colunt me domini hujus 
tugarii 19, 5. colent quem magis ccelilom 
61, 48. colens Idalium Venus ibid. 17. co- 
lam loca Jdae ? 63, 70. 

Color: colores distinctos educit verna 
aora 64, 90. 

Coloro: colorat sequora Nilu.s II, 7. 

Columbus albulus 29, 9. columbo niveo 
68, 125. 



* 



ISWBX 



MC8 



CoUmtn Tfcessali* 64, «6. ookua&mbix» 
aJris Phrjgi*totf. 71. 

CoJus: eolum lana amictnm retinebat 
herta 64, 312. 

Cwna regia 66, 93. ooma loqnente 4, 
12. oomn serores abjunota» 66, 51. oomas 
aareas 61, 99. spleadidas ibid. 78. 

Comotus : oomata Gallia 29, 3. avlva 
4,11. 

Homedo: eomesse possunt vel silieem 
23, 4. comesset duoenties aut treeenties 
29» 15. 

Comes: eomites Catnlli 11, 1. Pisonis 
28, 1 . mihi 63, 15. comitum coelus 26, 8. 
•omitibns oeoioit mnlier 63, 11 et 27. 

Cemmus et late obvia frangens 64» 109i 

Comitaia tympano Atys 63, 32. 

Commemoro: eommemorem plara? 64» 
117. 

Commendo tibi me 15, 1. * 

Comminette lnpae sporca salivfc 99,10. 

Committo: commilte audacter 55, 16. 
eommittite aninios vestros 62, 17. commis- 
sum si quidquam est ab amico 102, 1. 

Commodo: eemmoda 10, 26. (ultima 
corrcptaJ) 

Commodum: commodi nil potest capere 
Venos 61, 63. commoda si vellet dicere, 
ehommoda dicebat 84, 1. beata 23, 24» 
mea 68, 21. 

Vommttnis: commnne sepolcrum Troja 
68, 89. communes amores ibid. 69. 

Compar nuHa tantam gavisa est nireo 
ooJumbo 68, 125. 

• Comparo: comparasti ad lecticam ho- 
fttines 10, 15. comparatur tecnm Lesbia 
43, 7. compararier qnis ausit huic deo 61, 
65. passim, 
CompeUo : compellabo vos carmine 64, 24. 
Comperio : comperit ortos atque abjtus 
steMarum 66, 2. 

Complector: xomplectens corpas qaercus 
64, 308. complexa tenet trecentos 11, 18. 
comptexa tenebat pulvinar vestb 64, 267. 
complexum 64, 214. 

1 Comptexus : complexum consanguinefe et 
malris 64, 118. iu tuum implicabitur 61, 
109. compiexa matris avellere natam 62, 
21. molli matris 64, 88. 
: Compono : componier homines divis non* 
aeqonm esl 68, 141. compositum prope ci- 
oeres cognatos ibid. 98. 

Comprecor : comprecer ccelestum fidem 
64, 191. 

Comprendo : oomprendis, Uespere, eos- 
dem 62, 35. 

Comprobo : comprobet fama bona 61, 62. 

Coneedo: sit dives 114, 5. concessit 
almofes ipse deum genitor 64, 27. ducere 
neptem ibid. 29. concedere illi nihil digna 
lux mea 68, 131. 

Conchyli roseofueo tincta parpurai64,4£). 
Concilio: coaciliata es viro 68, 130. ' 



i Gfncnwi «oooiail Baala» oarraiaa 65, 
13. ooooiaite in modam 61, 123. eoooiaea*? 
cannioa nuplialia ibid. 12. 

Coneipio : ooncepftpectore ilammaai 64$ 
92. conceplum ibid. 155. " 

Conclamo: conclamate altiete vooa 4ft 9 
18. 

Concoquo : ooncoqaitis pulcre 23, oX > 

Concordia inoolat sadee vestra* 66, W. 
qoali» adest Peleo 64, 337. - 

Concredo: concrederet gnatam veatia* 
64, 213. 

Concubinus 61, 130. coDoahioe ia4rs 
i©W.132et 137.poawm. 

Concutio : coacussit sidera muadas 64^ 
206. . > 

Condo : condita corde meaori mandata 
64, 231. oondita pectoris 66, 74. 

Confero : eontolh se ia oostrum gremitttat ' 
lox mea 68,132. conferetnemoseillioellat' 
64, 344. u 

Conjatim adest Peneos 64, 286. 

Confieio : oonfeoto sstate pareati 68» 119.- 
confectum dolore 65, 1. oonfectum oanaiaev 
munus68, 149. 

ConJUeor singula 86, 2. 

Comformo: oonformata fceoari qaerca» 
19, 3. ^ . . I 

Confutuo: confutuere quidqaidastpael- 
larum 37,5. ■ ■• 

Conigeram sadanti eorpore pinum erait • 
Eurus 64, 106. i 

Conjugator boni amoris 61, 45. 

Conjugium dulcius vita atqueanimc^eV' 
107. regiam adepta es 66, 28. coojogio 
abrupto 68, 84. 

Conjungo: oonjunxil amor amantes 64, 
336. suavia impara puellae purae saliva Cua 
78, 8. oonjangite amores animi 64» 373* 
conjangere tecum somnos ibidu 332. o«w 
jongens pinea carinae texta ibid. 10. eon- 
juncta ulmo vitis est 62, 54. oonjqngefer» 
tecum multo usu 91, 7. 

Conjux adveaiet 64, 330. acoipiat Divaaat 
ibid. 374. discedens ibid. 123. lepidissaaav 
78, 1. conjugis amore 64, 182. 68, 73. in 
culpa ibid. 139. aovi 61, 32. 68, 81. cooW 
juge dulci 66, 33. lignea parentis 23,^6. 
sancta 64, 299 tali 62, 59. oonjuges boa# 

61, 234. conjugibus unanimis 66, 80. • . > 
Connubium : connubium par adepta est 

62, 57. connubia nostra64, 158. despaaaaj 
62, 27. 1«ta 64, 141. . 

Conor: conalur scandere meotam 105,1.» 
neu conarere icere caput 116, 3; 

Conqueror auris ignaris 64, 164. 

Consanguhvem oomplexam linqueas 64, 
118. ' . '» 

- Conscelero : conscelerasse doaum dicllur 
67, 24. 

. Conscendo: conscendere mooies praerap- 
tos 64, 126. 
• Conseius rabor manatore triati65, 24. 



IN €ONTEXTUM. 



9 



Conscribillent flflgella inusta nates molli- 
cellas 25, 11. 

Conscribo : conscriptam lacrvmis epislo- 
liam 68, 2. 

Consecro tibi hnno laoam 18, 1. 

Consideo : consedit istic 37, 14. 

Consequor: consequitar post banc Pro- 
metheas 64, 295. 

Conservo: conserves paerum pudice 15,5. 

Consitium : consiliam mentis flectere 64, 
137. consilia crudelia ibid. 176. 

Consitus mentem caligioe 64, 208. 

Consolor : consoler memet 64, 182« 

Conspicio : conspexit huno virgo 64, 86. 
linlea ibid. 243. procarrere centam curras 
ibid. 390. 

Constans : constantem 91» 3. constanti 
mente 64, 209. et 239. 

Consterno : consternens veste cnbile 64, 
163. 

Consto: constitit se diva mea in solca 
argula 68, 72. 

Construo : constrnctse sant mensae malli- 
plici dape 64, 305. 

Consul: consule facto iterom Pompeio 
ibid. 1. 

Consulatus: per oonsolatam pejerat Va- 
tinias 52, 3. 

Consurgo: consurgite, javenes 62, 1. 
contra ioia*. 6. 

Cnntego : contecta pectas amictu 64, 64. 

Contemno : contemtam haberes 60, 5. 

Contendo: conlendont qnovis pignore 
44, 4. contendere conlra 64, 101. 

Contentus: contenta non est uno Catallo 
68, 135. contentas viro solo nuptas 111,1. 

Contexo : contexit amores tales nalla do- 
mas 64, 335. contexla late laxavit circum 
sedes ibid. 293. 

Continenter sedetis 37, 6. 

Contingo : contingit radice sammom fla- 
gellam 62, 52. contingens lamina Virginis 
et Leonis 66, 65, contingi se patinntur lu- 
mine 64, 409. 

Continuus : oontinno ut die periret 14, 
14. continuas novem fututiones nobis pares 
32, 8. 

Contorqueo: contorqaens flamina turbo 
64, 107. 

Contra: 13,9.64,101. 116,7. nt me 
diligat illa 76,23. consurgite, javenes62, 6. 

Contraho : contractam qaicquam ex ore 
nostro 99, 9. 

Contremo ; contremoerunt horrida aeqao- 
ra 64, 205. 

ContubernaUs 37, 1. 

Contundo: contusus nullo aratro flos 
62, 40. 

Conturbo: contnrbabimus basia5, 11. 

ConveUo : conveliit glebam vomere tau- 
ras 64, 40. 

Convenio : convenit pnichre ciossdis 57, 
1. el 10. oonvenerat esse otiosos 50, 3. 



Conventus: conventu domam freqaentat 
tola Thessalia 64, 32. 

Conviva Sestianas 44, 10. 

Convivium : convivia lauta facitis47, 5. 

Convoco : oonvocate amieos 41, 6. 

Copia magna scriptorum non est apnd 
me 68, 33. si qna foret ibid. 40. non nlri- 
usque petiti facta est ibid. 39. copiam de- 
derit solvere vincla Neptnnia 64, 367. 

Cor inde satnrnm est 48, 4. in corde ge- 
rens fnrores 64,45. ardenti corde furentem 
ibid. 124. fero 60, £. immiti 64, 94. lan- 
guenti ibid, 99. memori ibid. 231. solerti 
ibid. 295. cordi est, non est 44, 3. tibi ho- 
spes 81, 5. cordi sunt mihi parva saonti* 
menta 95, 9. non fuerant nostra connubia 
64> 158. 

Cornipes capella 19, 16. ' • 

Cornu : cornn siociora corpora 23, 12. 
cornnajactantem 64,11 1. efflabant iotrf. 264« 

Corolla picta 19, 10. 20, 6. corollis in- 
distinctis 64, 284. floridis redimita ermt 
doraus 63, 66, 

Corona aurea 66, 61. in corona popuH 
oratorem eircumstantis 53, 1. 

Corpus: 64, 81. tenernm 69, 51. tremu- 
lnm 64, 308. truncnm ibid. 371. evirattu 
63, 17. corpore caro 66, 32. domito 64, 
110. fesso ibid. 189. nudato iirid, 17. pol- 
lnto 62, 46. toto 64, 66, 110, 8. sudanti 
64, 106. corpornm acervis ibid. 360. cor- 
pora sicciora corna 23, 12. tradite conja- 
gibus 66, 80. 

Corripio: corripere data frandando 110,6« 

Corruo: cor raerit me quo in genere 68,56. 

Corvus voret gattare* ooulos 106, 5% 

Creatrix mea, patria 63, 50. ■■ 

Credo sic mater ejus dixerit 84, & 2, By 
crede loci 55, 16. credideram non satis id 
esse causae 91, 8. credat nnlla femina viro 
64, 143. credite amice mihi 77, 1. credita' 
ventis dicta 65, 17. omnia ingrata menti 
76, 9. 

Crepida : crepidas lingere oarbatinas 
98,4. 

Cresco: creverunt millia in nnnm tiBgsjr 
lum 113,3. crescente vento 64, 275. 

Creo : creal ora flores 64, 282. ereata 
ponto Venas 36, 11. 

Crimen : crimina Vatiniana cum e>pli- 
casset Calvas 53, 3. 

Crinis : crines qaid facient 6&, 47» oanos 
64, 351. erinibas eflusis ibid. 392. 

Crocinus : crocina tunica falgebat 68,134.' 
^Crudelis: orudelis raentis consilium 64, 
136. crndelem nasorum pestem interfiee 
69, 9. orndele venennm vitae nostrae 77, 5. 
crudeli peste 64, 76. crudelia consilia ibid, 
175. — crndelior iguis 62, 20. crudelius 
ibid. 24. 

Cruor: cruorem pinm desiderat ara 68,79. 

Crus : crura ponticoli veteris 17, 3* se- 
milaata 54, 2. 

C 



10 



INDEX PRIMUS 



Cnut paraia 20, 18. eroce in sammt 
saffixum me esse memini 99, 4. 

Cubiculum ubi mihi esset linqaeodam 
65, 6T. 

CubiU 61, 114. adetnt viri ibid. 183. 
taum 64, 163. nati violaese dicitor pater 
67, 23. orbam 66, 21, taeitam 6, 7.cobiii 
oasto 66, 83. deserto 68, 29. cubilit omni- 
um perambulabit 29, 8. 

Cucurbita: euoorbitse ptllentes 19, 
13. 

. Cului parior salillo 29, 19. mundior et 
parior are 97, 4. calom lingere 97, 12. 
olmcerem ibid, 2. culo voraciore 33, 4. 
onlot tingere 98, 4. 

Culpa mea non est 67 r 10. taa est ibid. 
14. colpam in tantnni impalerit 15, 15. 
culpa qaotidiana. 68, 139. illius 11, 22. 
omni.91, 10. tua 75, 5. 
. Cultor collis Heliconii 61, 1. 

Cuttrix : onltricem montibns Idri relin- 
ajaens64, 301. 

Cutn bona alite 61, 19. lingna ista 98, 3. 
loaga pdena 40, 8. quibus iUe feoit adul- 
teriam 67, 36. sois moechis vivat valeat- 
qoe 11, 17. passim al. 
Cum, tnm 86, 5, 6. 
. Cunctus : cancto pectore 64, 92. canctis 
divis 66, 33. cancta 64, 142. loca 63, 82. 
mandata 64, 208. 

Cuniculi capillo mollior 25, 1. 
Cuniculose Celtiberi» fili 37, 18. 
Cunnus muJse defissas 97, 8. 
. ' Cupidus: oupidae mentis 64, 147. cupi- 
do tmtnti 70, 3. mtrito 64, 375. mt 106, 
4 et 5, lamiiie 64, 86. cupidoqae optanti- 
que 107, 1. cupida anre 61« 54. de mente 
64, 399. oopidam dominam conjogis novi 
61, 32. 

Cupide 63, 2. 64, 268. 
' Cupio: cupis 17, 1. 21, 4. 61, 204. 98, 
6. copit 63, 56, 80.. cupiunt 64, 261. 
cnpisti animo tuo 15, 3. capiens videre 
lacem 50, 12. 

Cur: 14, 5. car fagiant, desine admi- 
rari 69, 10. odrhon 33, 5. nihil esse cur 
10, 11. passvm. 

. Cura exedit medullas 66, 23. sevocat 
me a doclis virginibus 65, 1. curae est 41, 
5. carara qaam dederit mihi Amathusia 68, 
51. curarum magnis undis 64, 62. caras 
multiplioes 64, 251. tristes 2, 10. coris 
miscet amaritiem dnlcem 68, 18. soiotis 
quid beatius ? 31, 7. 

Curiesi qu» pernumerare non possint 

7,11. 

Curo: curant nihil perjnria 64, 148. 
curans vicem mitra ibid. 69. 
, Curro : curraro ad scrinia 14, 18. currite 
fnsi 64, 327. et infr. passim. 

Currus : currum fecit volitantem flamine 
64, 9. currns cenlum 64, 390. 

Cursus : cursus certamine 64,34. carsum 



ventoram require 55, 28. cuna menstmo 

34, 17. 

Curulit : curuli sella sedil 52, 2. 

Curvus: curvo oalamo 63, 22. curvts 
rastris 64, 39. littoribu» ibid. 74. 

Cuspis : ouspide tecti quatiebant tbyrsos 
64, 257. 

Custodia vigilat 62, 33. 

Custodia: custodibant oalathisci vellera 
64, 320. 

Custos ille Cretum 55, 23. 

Cymbaium : cymbala cava recrepant 63, 
29. cymbalum vox sonat ibxd. 21 . 

Dape multiplici exstruct» roensas 64, 
305. dapem dare Minotauro iind. 79. 

De die 47, 6. de me non tacet 92, 2. de 
meliore nota 68, 28. 

Dea qus3 dulcem curis miscet amaritiem 
68, 18. vehemens Nemesis 50, 21. dese 
loca opaca 63, 3. de« diique dent mala 
vobis 29, 14. de» Hamadryades 61, 23» 
et al. 

Debeo: debere ocalos si vis tibi Catallum 
82, 1. 

Decedo : decedere divis coepit 64, 269» 

Deeem millia sestertifan 41, 2. versuum 
22, 4. sestertia 103. 1. 

Deccrpo: decerpere oscula mordeoti 
rostro 68, 127. decerpens dens 64, 316. 

Decet esse castum 16, 5. non,sine libris 
esse 61, 212. celerare ciUtis tripudiis 63, 
26. deoebit respondere 62, 18. 

Decies cacas in anno 23, 20. 

Declaro : declarant pr» se gaudia voltu 

64, 34. 

Declino : declinavit lumina ex illo 64, 
91. 

Decoctoris Formiani amica 41, 4. 43, 5» 

Decoro : decorata figoris vestis 64, 266. 

Decurro : decurrere vada salsa aasi 
sunt 64, 6. 

Decursus: decursu prono praeceps agttnr 

65, 23. 

Decus eximium 64, 324. innuptarnm 
ibid. 78. olei 63, 64. 

Dedico consecroqne tibi lacum 18, 1« 
dedicat se tibi 4, 26. 

Dedo : dedis in manus puellulam juveni 
61, 59. dedit se adulterio 66, 84. dedatur 
nupta marito 64, 375. deditos in adultera 
61, 102. 

Deduco: deducens fila dextra 64, SX3u 
dedncta puella dextra paternfe. 68, 143.- 

Defendo: defendere nostras sedet 64, 
229. 

Defero: detulerat te restos amoris in 
baratbram 68, 108. deferrem ultro ibid. 
40. deferri ad Sarapiii 10, 27. 

Defessus omnibus medullis 55, 30. de- 
fessa labore membra 50, 14. 

Defiecto: deflectens corpas prono pon- 
dere 62, 51. 



IN CONTEXTUM. 



U 



Defloruit flos oarptos tenii oBgni 62, 
43. 

Defrico: defiricare dentem 39, 19. de- 
frieatus urina dens 37, 20. 

Defututa tota poella anne sana est? 
41, 1. 

Dego : degeret Paris otia libera, 68,104. 

Dehinc quid faciant homines 30, 6. 

Dein : 5, 8, 10. eto. deinde 5, 7, 9. 19, 
21. 103, 2. 

Delabar : delapsa omnia e eorpore toto 
64, 66. 

Delecto : delectant si te nummi 103, 3. 

Delicatus : delicata capella 20, 10. deli- 
catos scribens versicolos 50, 3. — delicatiof 
lenellalo hsedo paella 17, 15. 

Dclkuz inelegantes, illepidse 6, 2. meao 
32, 2. meae poellae 2, 1. 3, 4. delicias ani- 
mi fogavi 68, 26. dicere 6, 1. si qois dice- 
ret aot faceret 74, 2. delieiis lapidis pello- 
cidoli 69, 4. 

Demens fugit in nemora fera 63, 89. 

Demo : demere tantillom saevitiae 99, 6« 
demta ex ipsios viri gremio poella 68, 
146. 

Demetio : demetit arva flaventia coltor 
64, 355. 

Demitto: demisso capite 88, 8. 

Demonstro: deasonstres, ubi sint tene- 
bne toa? 55, 2. 

Dens decerpens 64, 316. defricatus 
«rina 37, 20. expoiitior 39, 20. dentem 
defricare 39, 19. dente Indo politom pul- 
vinar 64, 48. dentes oomesse possont sili- 
cem 23, 4. lavit pariter 39. 14. candidos 
habet ibid. 1. sesquipedales 97, 5. 

Densus: densi popoli iter 68, 60. densis 
rmnorum ombris 65, 13. densas aristas 
prosternens cultor 64, 354.— densior ae- 
ges aristis aridis 48, 5. 

Dentatus Lanovinos 39, 12. 

Deperditd flevit in filia 64, 119. 

Depereo: deperit iJlam amore impotente 
35, 12. depereont Coslios Aofilenom et 
Qointius Aufilenam 100, 2. 

Depono : deposivit mater Latoniam 34, 
8. deponere longnm amorem difficile est 
76, 13. morbom ibid. 25. deponant antem- 
nss vestem 64, 234. 

Deprecor 44, 18. totidem illi 92, 3. 

Deprendo: deprendi popolom poellss 
trosautem 56, 5. deprenaa navis in mari 

25, 13. 

Derelinquo: derelinqoere animom in 
gravi coeno 17, 25. 

Derisi gentilis gaodia impia toUens 68, 

123. 

Descendo: descendk qui homo 112, 2. 

Desero: deseris me miserum in tnalis 30. 
5.deseruisse focos penetrales 66,102. fidem 
in dominum veterem 67, 8. deserta Bere- 
nice desertom amorem 61, 129. deaertam 
ifl lecto cariibe 68, 6. ^deeertam in *©la 



areaa 64, 57. deserto oobili 68, 29. littoee 
64, 133. nomine 68, 50. deserta rant 
omnia 64, 187. desertis aratria iind. 42. 

Desiderium: desiderio renovamos ve- 
teres amores 96, 3. meo nitenti 2, 5. 

Desidero: desideret ara croorem piom 
68, 79. desiderato lecto 31, 10. ~ 

Desino: desinis esse mjser 76, 12. de- 
sine admirari 69, 10. bene velle mereri 73, 

1. dum licet podioo 21, 12. esse leno 103» 
3. flere 61, 86. precari 23, 27. desinaa 
ineptire 8, 1. desinat esse macer 89, 40. 
destssem vibrare iambos 36, 5. 

Desisto : destitit logere parentes 64, 
401. desistere amare 75, 8. 

Despicio : despeaitThelis hyraenaeos 64, 
20. 

Desponsa tua connubia firmes 62, 27. 

Despuo : despuas preces cave 50, 1 9. 

Desum : desintdom omnia 114, 5. dees- 
sem in tempore sopremo 64, 151 

Deterioris heri iuiperio 68, 114. 

Detineo: detinet terra aliena sepollam 
Troja 68, 100. 

Deus quis est magis petendos61, 46. 
tibi non bene advocatos 40. 3. tantos 66p 
31. deo 61, 64. deo par 51, 1. tardipedi 
36,7. deum me salotant 19, 5. hono deom 
vereberis viator 20, 16. dii magni 14, 12i 
53, 5. 109, 3. desqoe 28, 14. favent 13» 

2. deorom mentem avertere 64, 407. a4 
anres referens nuntia nova 63, 75. moltii 
66, 9. defim genus 64, 23. ministra 63, 68»- 
templa 66, 63. di 96, 1. diis invitis 76, 12. 
littoralibos 4, 22. 

Devincio : devinctam lomina somno 64, 
122. 

Devoco : devocet ot amor Triviam gyro 
aerio 66, 6. 

Devolvo: devolvit sibi pondera 63, 5. 
devolotum ex igne panem 59, 4. 
Devoro: devoratis omnia bella 3, 14. devo- 
rare patrimonia 29, 23. 

Devoveo : devotm flavi verticis exovias 
66, 62. devota perjuria 64, 135. 

Dextera aora 4, 19. fila deducens 64, 
313. dextne apta clava 20, 21. dextram 
gravem sere remitlit domum 20, 13« dex- 
tram sternuit approbationem. 45, 9 et 18. 
dextra paterna 68, 143. ihquinatiore 33, 3. 

Dicax homo 22, 2. 

Dico 15, 6. 16, 10. dicit stetisse in ca- 
eomine 4, 16. se cognitum hoc habere 67, 
31. mi mala piurima 83, 1. mi mafe 92, 1. 
molier mea, <se . nulli nubere malle quam 
milii 70, 1. dicont servisse Balbo 67, 3. 
qnod 94, 2. dicebas quondam 72. 1. dice- 
bat 84, 1. dixit ut hoc 45, 8. 17. diximus 
quos, 67, 43. dixeram me hqc babere 10. 
28. dixerat hin*idias 84, 4. dic nobis 6, 
16. 55, 15. agedom nobis 67, 7. dicite in 
modum 61, 39. moltis millibus 68, 45. 
dicam vobia 68. 45. qotd 80, 1. dieas 



1* 



INDEX PRIMUS 



▼•Hm Cocilio 35, 2. dictt ex animo 109, 
4. diceret ai qnis delicias 74, 2. dixerit 
mateiinus avus 84, 6. hic aliquis 67, 37. 
dicere bene quoiquam 76, 7. delicias 6, 3» 
aliquem nomine 67, 45- se amatam vere 
75, 1. nno verbo 67, 15. dixisse mosstam* 
querelis 64, 130. dicentem nomine 67, 43. 
diceris 61, 141. qooias esse ? 8, 17. di- 
eitar illio natam esse 10, 15* dicanlar 
msse per andas 64, 2. dicta es Lana 34, 

16. pnerperis Jono Locina ibid. 14. dicta 
nihil meloere 64, 148. credita ventis 65, 

17. non bona 11, 16. factaqne 30, 9. 

JHet biec atqae illa, atque alia atqae alia 
68, 152. par 61, 38. abit 61, 79, 84, 94, 
109, 119, 199. diem qaem notat lapide 68, 
148. clarum 61, 89. de die facite convivia 
47,6. die hesterno 50, 1. hilari 61,11. 
longo 80, 4. media 61, 118. oplimo die- 
rum, Satornalibus 14, 15* in dies et boras 
38, 3. diebas festis 64, 389. paacis. 13, 2. 

Difficilis : difficile est longam deponere 
amorem 70, 13. 

Diffissus in aestu mulse cannas 97, 7. 

Diffundo: diffanditar unda Hellesponto 
rapido 64, 359. 

Diffututa vostra mentnla 29, 14. 

Digitus: digitam primum dare adpe- 
tenti passeri 2, 3. inquinare 23. 23. digitis 
longis 43, 3. supinis 64, 314. teneris 
63. 10. 

* Dignus: digna concedere illi nihil lux 
inea 68, 131. digna ferat 66, 41. dignam 
«oribas et tao cachinno rem 56, 2. 

Digr.or: dignanlor visere tales coetus 
64,408. 

Digredior: digressus a primo carmino 
quid plora commemorem ? 64,116. 

Dilacero : dilaceranda feris dabor 64,1 52. 

Diligentia: diligentfc colens assidua 
19,7. 

Diligentius asservanda nigerrimis uvis 
17, 16. 

Diligo : diligis qnid scorti 6, 5. diligit 
gnatos 72, 4. dilexi te ibid. 3. diligat me 
contra 76, 23. diligere 81, 2. 

Diluta labella mnltis guttis 99, 7. 

Dhnano : dimanat tenuis flamma sub ar- 
tus 51, 10. 

Dimitto: dimittere collom conjugis 68, 
81. qaem cogor in dubios casas 64, 216. 

Dirvs : dira ferens stipendia 64, 173. 

Dirigo : dirigere aciem oculorum 63, 56. 
direeta plambo membrana 22, 8. 

Discedo : discedebant ad se qoisqae 64, 
078. discedens ibid. 134. discedens conjux 
ibid. 123. 

Discerno: discernens cequor ponti divi- 
dit64, 179. 

Discerpo : discerpunt irrita venti aerii64, 
142. discerpant si me sidera 66, 73. 

Diseidium flebile fratris cari luxti 66, 22. 

Diseo :. disoct puer sitiire 21, 11. 



Discors: discordls pnell» secubita m«- 
sta mater 64, 380. 

Discrucior me abfore a domins vertice 
66, 76. 

Discupio: discopere nisi se vendere, 
quid credat ? 106, 2. 

Disertus leporum puer ac facetiaram 12, 
9. disertum salaputium 53, 5. — disertis- 
sime Romuli nepotam 49, 1. 

Dispereo: dispereunt labores tni 14, 11« 
dispeream nisi amo 92, 4. nisi Lesbia mo 
anjat ibid. 2. 

Dispicio : dispexit lumina mundi 66, 1. 

Displiceo: displicere omnia libi vellem 
54, 4. 

Dissolvo pristina vota novo munere 66, 
S8. 

Distingtio: distinctos colores aura verna 
educit 64, 90. 

Diu ligatam solvat zonam 2, 13. satis 
lusisti nucibus 61, 132. et al. 

Divello: divolso e juvenco raptabant 
membra 64, 258. 

Dives negligensque Priapus 19, 20. sal- 
tus 114, 1 el 5. divitis domini 61, 92. 

Divido : dividit ecqaor ponti truculen- 
tum 64, 179. divisimas alio mentes alio 
aures 62, 15. 

Divinus: divino carmine fuderunt fata 
64, 322. omine carmina cecinere Paroa» 
ibid. 384. 

■ Divitia: divilias, mallem, dedisses isti 
24, 5. divitiis Crcesura soperare 115» 3» 
avitis 68,121. 

Divus : diva mea candida 68, 70. reli- 
nens arces 64, 8. divaBCobors vaga 63, 25« 
mo3nia64, 212. pulvinar ibid. 47. divum 
aociperent aris ibid. 394. divam acoipiat 
coujux ibid. 374. Venerem 66, 89. divi 
addent plarima 68,53. me joverint 66, 18. 
divum genitor 64, 27. pater xbid. 299, 
388. vestigia 66, 69. nomine neglecto 64, 
134. numine abusam ad fallendos homines 
76, 4. divis vovere 36, 10. promittens mn- 
nuscula 64, 103. componier homines non 
aequum 68, 141 . cnnctis 66. 33. pluribaa 
68, 115. divos superare, si fas est 51, 2. 
veneretar carmine 90, 5. penates 64, 405. 

Do : das quod facinus 118,4. dat tibi 
mnnas 14. 9. dedisti promissa 64, 139* 
dedit ccenas 54, 9. dominam 68, 68. eto. 
dederant parentes jura sua 62, 65. dabo 
nnguentum 13,11. dabis supplicium 114,' 
8. dabunt scombris tunicas 105, 8. da mi 
basia 5, 7. munus 17, 7. date liberos 61, 
12. dent dii mala multa 14, 6. dii deaeque 
mala roulta 28, 15. dederit fors copiam 
Achivis 64, 367. mihi curara Amallinsia 
68, 51. dedisses delicias 24, 4. dare fini- 
bus prssides terra non queat 61, 72. da- 
pein 64, 79. digitam 2, 3. liberos 61, 67, 
dedisse mandata 64» 214. daturam scrrpia 
deo 36, 7. dalnr quid 62, 30. si dies notua 




IN CONTEXTUM. 



13 



wkm 68, 147. data est pirs patH 69, 63. 
sit lingna voltnrio 106, 4. dabor praeda 
dilaceranda feris alitibusque 64, 152. 

Doeeo : docait me reginit 66, 19. ferre 
jagam 66, 118. doota est Laodamia 68, 
80. doolis chartis 1, 7. virginibus 65, 2. 

Doleo id, qaod 78, 7. 21, 10. dolebis 8, 
14. dolentibas puerperis 34, 1S. 

Dolor : doloris solatiolatn 2, 7. dnlori 
tanto est mors 96, 5. dolorem menm 50, 
17. dolore a nostro 96, 2. assidao 65, 1. 

Dolus: dolosveneni timetis 23, 10. 

Dotnina montiam 34, 9. Didvmi 63, 91. 
dorainse Dindyraense ibid. 13. a vertice 66, 
76. dominam ad solam pipilabal 3, 10. 
copidam novi oonjngis 61, 31. Dindymi 
35, 14. 

Domhius: domini 19, 5. amorem deser- 
tam 61, 129. hortolam 19,18. divitishor- 
tnlo 61, 92. limine 67, 38. domino haic 
nno serviamus 45, 14. dominam veterem 
67, 8. domiaos 63, 51. 

Domo: domito oorpore saevam prostra- 
vit Tbeseus 64, 110. 

Domwstaa 18, 2. nalla 61, 66. 64, 335. 
ipsa 68, 156. et Roma aedes mihi est ibid, 
34. permnlsaodore 64, 285. potens et beata 
61, 156. redimita corollis 63, 66. splendi- 
da 64, 46. tota ibid. domos tecta paterna 
ibid.247. domi maneas32, 7. qaidqaidest 
oaohinnornm 31, 14. domam dominamvo- 
oa 61, 31. Cybelles tetigere 63, 35. fre- 
qaentat convento Thessalia 64,32. aperire 
67, 40. dedit nobis 68, 68. miseram con- 
scelerasse 67, 24. ad Phrjgiam Cybelles 
63, 20. Protesileam inceptam fraslra 68, 
74. remittit dexlram aere gravem 20, 13. 
venistine 9, 3. domo profectos 46, 10. a 
nea remota nemora 63, 58. procul a mea 
lit fnror ibid. 92. etc. domos Cranonis lin- 
qnont 64, 36. castas invisere solebant 
ibid. 385. 

Dono qnoi libellom 1,1. donarunt quod 
Veneres puellae mes 13, 12. donare puel- 
lam juveni 62, 23. donarem le munere 
postremo 101, 3. 

Donum : dona ferunt 64, 34. beata 68, 
14. mala 66, 85. silvestria 64. 280. 

Dormio tdormiendaest nox pcrpetua 5, 
6. dormientis pueri in patris ulna 17, 13. 

Dos: qui cum dote sua jara simul gene- 
ro dedernnt 62, 65. 

Dubhis: dubios in casus qnem dimiltere 
cogor 64, 216. 

Dubito quin 106, 3. non dubitas ine fal- 
lere 30, 3. ne dubitanobis dioere 67, 18. 

Ducenti 37, 7. docentos inrumare ses- 
sores ibid. 8. 26, 4. 

Ducenties ut mentula diffatnta vostra 
comesset 29, 15. '» 

Duco : dneis me tibi aroicum 68, 9. 
daoebat guo paella. 8, 4. duxti satu id 91, 
9* duxerat me visom ad suos amores 10, 



2» dncaa perditom quod vides perlsse 8» 
2. ducere potuisti in sedes 64, 160. nep- 
tem suam concessit Tethys* ihid -J9. doeen- 
tes sabtetnina fusi t'4, 328 et infra sarpius. 

Dnlcis amor 66, 6. 68, 24. amor Iuum 
, 68, 96. Ipsilhilla 32, 1. uva 20, 8. duJcis 
atniculi nil miseret 30, 2. pueri ocellos 
ebrios 45, 11. dulcem amaritiem miscet 
curis 68, 18. amorem praeoptartt 64, 120. 
dulce rideat ad palrem 61, 219. ridentem 
51, 5. dutce levamen 68, 61. sodalitium 
fraternum 100, 4. dulci ambrosia 99, 2. 
carmine 68, 7. conjuge 66, 33. forma 64, 
175. viro 67, 1. vita 64, 157. dulces amo- 
res 78, 3. comilnm ccetns 46, 8. Mosa- 
rum faelus 65, 3. dalcia signa 64, 210. 
vestigia rixse uocturnae 66, 13.dnlciusam- 
brosia saviolum 99, 2. vita atqoe anima 
con jngiara 68, 106. 

Dum cara suis est 62, 45. b. e. quam 
diu. al. srcpins. 

Dumosus: dumosa herba 19, 8. 

/Juo lmechi 113, 1 et 3. dase sioistno 
Pisonis 47, 1. duobus pugnare noli 62, 64. 

Duplei AmathiiMia 68, 51. 

Durities : duritiem ferri 66, 50. 

Vnru*: duro frigore 20, 9 dura mente 
60, 3. dura sola lustravit 6S, 40. doroa 
lambos movere 16, 11. — durius fuba et la- 
pillis 23, 21. 

Dux per opaca nemora 63, 32. ante Boo* 
ten 66, 67. bonae Veneris 61, 44. dueem 
seqoantor pede propero 63, 34. duoe mo 
ibid. 15. 

E laudibus eximiis lans 111, 2. nimio 
labore 63, 36. nobis unam 62, 32. et al. 

Ebrutsus : ebriosa acina 27, 4— ebriosi- 
oris Posthumiae ibid. 

Ebrius: ebrios oculos 45, 11. 

Ebnr candet soliis 64, 45. 

Ecce ego popnlas tuor agellolum haae 
20, 2. at pol ecce ibid. 19. 

Ecquis : ecquid scis ? 88, 4. ecquidnam 
Iucelli 28, 6. 

Edo: edont medallara ignes35, 15. eue- 
bat ine amor magnus 91, 6. 

Edo: edidit sibilum svlva 4, 12. ede 55, 
15. i. e. dic. edere cantus ccsperunt Par- 
ca? 64, 307. edita Smyrna Cinnse 95, 2. 

Educo: educat imber florem 62, 41. mi- 
tem uvam vitis 62, 50. educata uva sab 
nmbra pampinea 19, 14. 

Educo: educitanra verua colores 64, 90l 

Effero: exlnlit se ardor 62, 29. 

Efficio: effecit plnsquam meretriois ava- 
ra 110,7. efficiesquod cupis 98, 6, effieo 
me tuam es*e largis mnneribus 66, 92. elB- 
oias lioeqnalnbet 76, 14. eflicere fratresex 
patruo 111, 4. 

Effigies saxea 64,61. 

Ejfio : efflabant oornoa bombos 64, 264. 

EgUe: eftuiiioa <x aniaio dicta nepo- 
tc*65, 18. 



14 



INDBX PRIMUS 



Effodio: efiossos oculo* voret gattare 
corvus 108, 5. 

Egeiidut : egelidos tepores refert ver. 
46,1. 

Egeo : egeat ipse 1 14, 6. egens animi 
Atys 63, Sl. 

Ego quid feci 14, 4. haec populos 20, 1 • 
egoue 63, 58. 68 et al. utpimme. 

Egredior: egredientem e flexibus laby- 
riutheis 64, 114. egressus e littoribas Pi- 
rsi ibid. 74. 

Egregiut : egregiam parentem narras 67, 
29. egregias res in se habet 114, 2. virtu- 
tes 64, 349. 

Egreuu* patet 64, 185. 

Eheu! qoid faciant 30, 6. 

Egicio: ejiciunt praccipitein faroillis Mu- 

tm 105, 2. 

Electus: electosjavenes 64, 78. electis- 
sima pessimi poetm scripta 36, 6. 

EUgan$ : elegante lingna 43, 4. elegan- 
tem morbom non babet 39, 8. qaid elegan- 
tios et soavias est 13, 10. 

Elevo : eleva heo et abjice 24, 9. 

Eluo : elaentor macalsa 57, 5. 

Emergo : emersere e gargite feri valtas 

64, 14. 

Emorkr : emori quid moraris ? 52, 1 

et4. 

Emulgeo: emalsapalade 68, 110. emul- 
so sero 80, 8. 

En tibi domas at potens 61, 156. et aL 

Enim : est enim paer disertas leporam 
12, 8. et al 

Esuieo: enitens myrtas 61, 21. 

Eo: it per iter tenebricosam 3, 11. itis 
in exiliam 33, 6. iverat vastatora finea As- 
syrios 66, 12. agedom, i! 63, 78. ite, con- 
oinite in modnm 61, 123 et al. simal 63 t 
13, 19. eat petitam aliande 61, 153. eat 
supinus pons 17, 4. tsset postqaam illno 
84, 11. miles ad maroslliaoos Prolesilaas 
68, 86. ire 61, 83. precipitem 17, 9. ean- 
tem revocet puella 35, 9. 

Ephebut 63, 63. 

EpUtolium conscriptom lacrymis 68, 2. 

Equidem non dubito 108, 3. 

Equu* ales Arsinoes Chloridos 66, 54. 

Eripio: eripitvirtos tua le mihi 64, 219, 
hoo mihi sensns omnes 51, 6. eripui te ver- 
ttntem in medio leti gargite 64, 150. eri- 
paisti omnia nostra bona 77, 4 et 5. eripite 
roibi hanc peatem 76, 20. eripere noli qaod 
carias est ocalis 82, 3. ereptam est conja- 
giam 68, 106. ereptam nostris ex oculis 

65, 8. ereptis sensibas mens excedit 66, 

25. , 

Erro: «rrans hedera implioat arborem 
61, 35. — Errabunda vestigia regens filo 
64,113. 

Error altribatus saas oaiqae 22, 20. 
teoti inobservabilis 64, 115. erroribus ci- 
Utis 63, 18. 



ErudituU ambo 57, 7« 

Eruo : erait tmrbo indomitus ptftaja «o 
nigeram 64, 108. 

Esurio: esurire discetpuer meus 21, 10. 

Esuritio : esuritione sicciora corpora 
cornu 23, 14. esurilionum pater 21, 1. 

Etiam : hano eliam aram linit hircus 19, 
15. et al. etiam atque etiam 63, 61. 

Etsi me cura sevooat a dootis virguubns 
65, 1. etaU 

Everto : eversus mons est 66, 43. 

Eviro : evirastis corpus 63, 17. 

Evito : evilamus amiclu tela toa 116, 7. 

Evo: evantes Tbyadas egit Liber 64» 
392. 

Evx bacchantis efiigies 64, 62. evos bao- 
chantes evoe ibid. 256. 

Evolvo : evoluam (tetrasyllab.) conditm 
veri peotoris 66 t 74. 

Ex ambrosio mutatum saviolom 99, 18» 
animo dicat 109, 4. Ariadnaeis temporibus 
corona 66 , 60. eo terapore 35, 14. viri 
gremio demla 68, 146. multis ana capsu- 
la ibid. 36. oculis ereptum 65, 8. parte 69, 
62. te pendebat 64, 69. tua libidine 17, 5. 
versiculis meis putatis me perum pudieun. 

Exagito : exagitans oorde farores 64, 94* 

Exardeo : exarsit tota imis meduliis 64» 
93. 

Esceltut: excelso aggere coacervatum. 
bustum 64, 364. 

Excerpo : exoerpto Battiadae oannina 65, 
16. 

Excido: excidit mens sensibus ereptis 
66,25. 

Excieo : excita somno 64, 56. excitum 
Atym somnus fogit 63, 42. excitus hilari 
die 61, 11. 

Excipio : hunc unam 15, 13. excepiteam 
sinu Dea 63 4 43. excipiet bustum niveoe 
artus 64, 365. 

Excito : excitat fletum orator 39, 3. ex- 
cilare rixam 40, 4. veternum 17, 24. 

Excrucio : our amplias te e&crucies 76, 
10. excruciare me omni modo non oessasti 
99, 12. excrueior 85, 2. 

Excutio : excutitur malum sub veste lo- 
catum 65, 22. 

Exedo : exedit oura medullas 66, 23. 

Exeo : exis cum maue domo 80, 3. . 

Exerceo : exeroet amorem 71, 3. exeroete 
juventam 61, 225. exeroeremus amore* 
68, 69. 

Exfutuo : exfututalatera cur pandas ? 6 r 
13. 

Exigo : exigit hoc amioitia perfecta no-. 
bis 100, 6. 

Eximius: eximium decus 64, 324. exi- 
miis laudibus 111, 2. — eximie (adv.) aaote 
taedis felicibus 64, 25. 

Exorior : exoriente Aurora 64, 972 

ExpaUeoi expaliuit magis fulgore mmti 
64, 100. 



?6 



INDEX PRIMUS 



Falsiparens Amphitryoniadeg 68» 19. 

Falsus: falsum est 67, '20. puerperiora 
67, 48. faUe sodalibas 30, 1. falsis lacri- 
mulis 66, 16. falso 114, 1. 

Falx fVondatorum 64, 41 . * 

Fama anns 78, 10. bona 61, 62. onica 
ibuh 230. susarrat 80, 5. 

. Fames el scalnes Memmi 47, 2. famem 
tulUtU 28, 5. 

Famula fait semper 63, 90. Cvbeles ibid . 
68. 

Famulor : famalarer tibi jocondo labore 
64,161. 

Famulus : famolum soom eo legarat 66, 

sr. 

Farcio: farti estis ?erpa 28, 13. 

Fas est 51, 2. soccoinbere qooivis 111, 
3. dod est tangere 88, 5. 

Fascino: fascinare basia 7, 12. 

Fastus: fastu in tatito te negas 55, 14. 

Futttm: fati mali bominum 15, 17. fato 
immili 64, 246. fata Itvli gemens 65, 14. 
mea 66, 51. taiia 64, 322. sequontur ibid. 
327. 

Fateor: fatebuntar matres 64, 350. fa- 
teri hoc podet 6, 5. 

Fatuus : faloo illi hoo maxiroa laclitia 
est 83, 2. fatois et verbosis 98, 2. 

Faustus : fausto com sidere adveniet 
conjux 64, 330. 

Faveo: favent si tibi dii 13, 2. faveam 
qooi potios ? 100, 5. 

Fax: faces qaatioot'comas 61, 77, 

Febriculosus : febricolosi scorti qoid di- 
ligis 6, 4. 

FeUx in amore sis 100, 8. felici fosdere 
aocipiat conjux Divam 64, 374. hora 62, 
30. felices silis 68, 155. felicia carroina 
Pelei 64, 383. felicibus taedis aocte ibid. 
25. — felicior qois me vivit 107, 7. 

Fello: fellat Rufa Rofalam 59, 1. 

Femella : femellas omnes prendi 55, 7. 

Femina nulla credat viro 64, 143. 69, 1. 
polchrior 61, 88. feminae bonss 61, 187. 

Femur tenerum sopposuisse viro 69, 2. 

Fera : feraruin gelida stabula 63, 53. fe- 
ras in se habet sallus 114, S. feris alili- 
basqoe praeda dabor 64, 152. 

Fero: fers quod promisti 110, 4. fert 
iosalas Neptuous 31 , 3. ferant dona 64, 34. 
oampi flores 64, 281. Graii 68, 109. loJi 
id non impune 99, 3. tolil Chiron flores 
64, 284. fagos allas Pcneus ibid, 289. ti- 
morea ibid. 99. tulUlis frigora et famem 
28, 5. saluro rapidom 63, 16, opem 76, 18. 
pedem 14, 22. feres hsec ? 29, 5, 10. non 
impone 78, 9. feret quaecunqae volantas 
creiitain 11, 13. vos semita ipsa 19, 21. 
feremas farta herae 68, 136. ferat frigus 
Sextio 44, 20. aditum 61, 43. digna 66, 
41. reditum 63,79. ferre ventos dicla irri- 
U aiois 50, IX). le, Hercaleos Ubos eat 45, 
13. «igoa Forlense secundr 64, 222. jogum 



68, 118. moMra piUiotd. 154. tolisae I*- 
rora 4, 19. ferens monera 19, 9. stipeadia 
tanro 64, 173. aditam 61, 26. fertar 6£, 
20,dives saltus 114, 2. incensus amore 64, 
19. pnbes Grseca deseroisse focos 68, 101. 
habitare tibi caper sub valle alarum 69, 5. 
tradita nobis virgo 67, 19. ferar Pegaseo 
volatu 55, 24. in nemora 63, 58. essm fa- 
mula Cjbeles ibid. 68. feraris deseroisse 
fidem 67, 7. 

Ferreus: ferream soleam derelinqoit mo- 
la in voragiue teuaci 17, 26. ferreo oanis 
ore 42, 17. 

Ferrugo : ferrugine Hibera obscora car- 
basas 64, 227. . 

Ferrum : ferri venas et daritiem fingere 
66, 50. ferro qai postolel se esse parem r 
ibid. 42. com talia cedant ibid. 47. ancipiti 
64, 370. infcsto ibid, 356. 

Fervidus: fervida virtos 64, 218. fervt- 
do sole 20, 7. 

Ferus leo incitat rapidom animom 63* 
85. fero javeni dedis paellolam 61, 56. sev 
rum mare Iustravit 63, 40. fera rabie carens 
animos 63, 57. fera in oemora fogit 63, 89. 
feri vultus 64, 14. 

Fessus: fesso a coxpore seoedent sensqs 
64, 189. fessi labore 31, 9. fessis Achivis 
64, 367. 

Festus : festis diebos 64, 389. lumioibos 
66, 90. 

Fides dea 30, 11. nola 102, 2. nalJa75, 
3. fidem ccclestum comprecer 64, 191. sanc- 
tam violasse 76,. 3. habeant quoi bomtnes? 
30, 6. fide in Dianae samas 34, 1. 

Fidelis Acme 45, 23. fideles sermoqes 
viri esse nulla speret femina 64, 144. 

Fidvs : fidom te mihi aperabam 91, 1« 
fido amico 102, 1. amore 64, 182. 

Figo: fixos telis 116, 8. fixa oorona fo- 
ret 66, 61. 

Figura : figorse genms 63, 62. figora ca- 
ra gnati satorata luroina 64, 221. figoris 
priscis hominum variata vestis $4, 50. tali- 
bas ibid. 266. 

Filia linqoens genitoris voltam 64, 117. 

Filius 19, 6. 33, 4. lepidas 78, 2. filii 
pii ad rogom lugetar 39, 4. fili et pater ©$- 
nsrde 33, 2, 8. Celtiberiae 37, 18. 

Filum : filo hesterno collum circomdare 
64, 378. tenui regens vestigia ibid. 113. le- 
vi ibid. 318. fila dedocens dextera ibid, 
313. 

Fingo : fiogere doritiem ferri 66, 5Q. 
ficto qoesto 69, 36, ai fingar custos Cretom 
55, 23. 

Finio : finito tempore 64, 31. 

Finis: finem facias 21, 13. fine extre- 
mss seoeclss 64, 217. fines ad JEetseos 
nasse ibid. 3. Assvrios vastatam iverat 66, 
12. iinibos dare prssides 61, 73. iEgypti 
Asiam adjiceret 66, 36. 

Fio vid. Faeio. 



IN CONTEXTUM. 



17 



Firmo: flrmat sol florem 62, 41. flrmes 
desponsa connubia flamma tua ibid. 27. 

Flagellum summum in vite 62, 52. fla- 
gella inasta oonseribillent nates 25, 11. 

Flagitium : flagitia saa loquentem ssepe 
audivi 67, 42. 

Flagito : flagitabam te 55, 9. 

Flagro: flagrabat mens amore 67, 25. 
flagravit Juno in culpa quotidiana conjugis 
68, 139. flagrans amore conjagis Laodamia 
68, 73. flagranlia Inmina 64, 91. 

Flamen : flamine contorqnens robor tnr- 
bo 64, 107. clemenli pulsse unde ibid. 273. 
levi ibid. 9. ventorum pulsse nabes ibid. 
240. 

Flamma tenais dimanat snb artos 51, 10. 
vesana 100, 7. uritor 61, 178, flammam 
concepit peotore 64, 92. flamma, Hespere, 
taa firmes connnbia 62, 27. in flamma li- 
qaefaciens omentam 90, 6. 

Flammatus : flammali Phaethontis sorore 
* 64, 292. 

Flammeum oape 61,8. videor veniretoid. 
122. 

Flammeus: nitor Solis 66, 3. flammea 
vesligia cervae praevertat 64, 342. 

FUUus : flaln matatino Zephyras incitat 
nndas 64, 270. ad flatas Austri aat Favoni 
opposila villola 26, 2. 

Flaveo : flaventia arva 64, 355. 

Flavus Mela 67, 33. flavi vertiois exn- 
viae 66, 62. flavo hospite 64, 98. vertiee 
ibid. 63. viro 68, 130. 

FLebilis: ftebile disoidiom fratria luxti 
66, 22. 

Flecto : flexerant sedibos artns 64, 304. 
fleclere consiliam mentis ibid. 136. 

Fieo: flet qaod ire neoesse sit 61, 83. 
mater orba unicum filium 39, 5. flemaa 
atnicitiasamissas 96, 4. flere desine 61, 86. 
flendo rubent ocelli 3, 18. 

Fletus : fletam orator exoitat 39, 3. fle- 
tu assiduo luraina tabescere 68, 55. fletoa 
in assidaos absamens lamina 64, 243. fle- 
tibus ullis 97, 5. 

Fiexanimus : flexanimo amore perfandat 
conjux mentem 64, 331. 

Flexus: flexibas labyriotbeis egredien- 
tem 64, 114. 

Floreo : florens Iaoohas 64, 252. 

Floridutus : floridalo ore nitens axor 61, 
193. 

Floridus: florida aetas 68, 16. floridam. 
puellulam dedis javeni 61, 56. florido vere 
picta oorolla 19; 10. florjdis oorollis redi- 
mita domas 63, 66. ramulis myrtus 61, 21« 

Flos hyaointbinas 61, 93. ignotas peoori 
62, 40. seoretafin hortis ibid. 39. gymna- 
sii 63, 64. prati 11, 23. Veronensium jnve- 
nnm 100, 2. florem oastam amisit 62, 46. 
flore novere» imraptss 64, 403. viridissimo 
17, 14. florea quotoonque fermt oampi 64» 
283. floriboi amaraei oinfa tempora 61, 6. 



' Flotoulus Javentiofnm 24, 1. 

Fluetuo : flactaat mens malis 65, 4» meg* 
nis undis curarum 64, 62. 

Fiuctus : fluolus salis alludebant 64, 67. 
ad Phasido» nasse diountur ibid. 3. Ionios 
84, 11. fluclibus fortunse qaeis raerser 68, 
13, qaalibas jactastis puellam 64, 98. 

Fluentisonus : fluentisono litore prospec- 
tans 64, 52. 

Fltdto : fluitantis amictos vicem non cu- 
rans 64, 68. 

Flumen : flnminis propter ondas 64, 282. 
flumine molli 67, 33. flumina alta permixta 
csede 64, 361. Enrotse ibid. 89. 

Focus: focos penetrales pnbea grfooa 
deseroisse fertur 68, 102. 

Fodio: fodisse solnm aadet Amphitryo- 
siades 68,111. 

Fxcundus : foecunda Favoni anra parit 
flores 64, 283. fosouadum adalterio semen 
113,4. 

Fcedo: foedans canitiem pulvere iafnso 
64, 224. 

Fosdus aeternum amicitiss 109, 6. fcedero 
felioi aocipiat oonjnx Divam 64, 374. tali 
ibid. 336. u\\o 7 5, 3. 76,3. 

Fcstus Masarum duloea expromer* 66, 3. 

For : fari hseo liceat 66, 71. fanda osV 
nia, permixta malo furore 64, 406. 

Foras abire liceat 32, 6* 

Foris: forem rasilem subi 61, 168« 

Foris, nbi tibi paratum est soortum 15, 
12, 

Forma : forma dulci celans cradelia 
consilia 64, 175. 

Formo : formabat fila dextera digitia au« 
pinis 64, 314. 

Formosus: formoaa est moltia Qoinetia 
86, 1. Lesbia ibid. 5. FORMOSA totam 
iilud ibid. 3. 

Fors dederit copiam 64, 367. saera ibid. 
170. — fbrte (adv.) ai non molestum ost 
55,1. 

Fortam reqniris, qaare eto* 85, 1« 

Fortis : forti peotore notna 64, 340. foc- 
tior alias non aasit 66, 28. 

Fortuna te mihi abstalit 101, 5. mea t# 
mihi eripit64, 218. fbrtunse seenjida) aign* 
ferre 64, 222. flnctibns merser 68, 13* 
fortona oasnque oppressoa iniquo 68, 1. 

Forum: e foro Varrus me otiosum duc- 
erat 10, 2. a foro abero? 63, 60. 

Fossa : in fosaa Ligari velat alnus jaoat 
17, 19. 

Fossor ant oaprimulgas 22, 10. 

Fovta : fovetis hano 29, 22. 

Fragro : fragrans sertis onbile 6, 8* fira- 
grantem odore domum venit 68, 144. 

Frango: fregisti moriens oommoda mem 
68, 21. frangens obvia late et cominus pi- 
ms 64» 109. firactam pedem grabati 10, 22. 

FraUr amabilior vite65, 10. ademiami- 
Jd 68, 20, 92, ad taaa sojsda* tmsm UM* 



18 



INDEX PRIMUS 



£4 miser ibid. 6. raorien» fregisti ©ommoda 
noatra 68, 21. fratris oari discidiura luxti 
66, 22. fratri crede 12, 7. misero lumen 
ademlmm 68, 93. nort.ro Troja letum ad- 
\n\it ibid. 91. fratrem hio deperit 100, 3. 
fratres perfudere manus fraterno sanguine 
64, 400. babet Gallus 78, 1. efficere ex 
patroo matrem 111, 4. ad unanimos yenis- 
iioe 9, 4. fratribus a pileatis nona pila 37, 2. 

Fraternus : fraterna mors abstulit mibi 
totum sludium 68, 19. fraternnm vere dul- 
oe sodaiitium 100, 4. fraterno fletu raanan- 
liasiOBera 101, 9. sanguine fratres per- 
fudere manus 64, 400. fraterna caede res- 
persura javenem secuta ibid. 181. 

Fraudo: fraadando oorripere data 110,7. 

Fremo : fremit Atys 63, 86. 

Fremitus : fremitu mugiente fuc cuncta 
looa retonent 63, 82. 

. . Frequens tussis me qaassavit 44, 1 3. frc- 
quentes jaouae mihi erant 63, 65. 

Frequentb : frequentat domum tota Thes- 
salia 64, 32. frequentant Pharsalia tecta 
ibid. 37. 

.. Ftttum: freta per impotentia herum ta- 
lisse dicit Phaselus 4, 18« 
. Ffko: frioes si manibus, quod cacas 

Frigero:. frigentns lympha 61, 30. 

Frigidulus : frigidulos singaltus ere udo 
cientem 64, 131. 

, Frigidus: frigida gravedo me quassavit 
44» 13. membra tepefecit deserto cnbili 
68,29. 

JFVtgttfferatSextio tussim 44, 20. frigore 
sicoa corpora 23, 14. frigora tulistis 28, 5. 

Frondator: frondatorum falx 64, 41. 
' Frondosus: frondosum Idaliura quae rc- 
gis64, 96. 

Frons : fronde molli velatum vestibulum 
64,294. 

.. Frjms redimita capillo anguineo64, 194. 
frontem tabernae scribam scipionibus 37, 10. 

Fructus: fructus exsuperat sumtibus 
114, 4. omties araoris projicies 55, 19. 

Fruges : frngibns.bonis tecta exples 34, 

r . Frustra ao nequicquam credite amice ! 
77, \. et al. uzpp. 

Frustror : frustrantor gaudia falsis Iacri- 
DjOjUa ,66, 16. frustrarelur egredientem er- 
ror 64, 115. 

: Fueus : fuco roseo concbyli tincta pur- 
pura 64, 49. . > 

Fuga : «fug» ratio hulla 64, 186. 

Fugio: fugk puella sinu meo 37,11. me 
ratio 10, 29. te 12, 4. quae fagit, neseotare 
8, 10.. ille in nemora fera 63> 89. 64, 183. 
fiagHMt feminfie 69, 10. fugi in tuara si- 
nam-44; 14. fogere imperia 63, 80. fu- 
giens «eta»68, 43. juvenis 64,. 58. somoo» 
63,4*. 



Fugo t fngavi stodis de mente 68, £5. 
fugarunt juslittam de mente-64, 399. 

Futgeo : fulgebat Cupido iri crocina ta- 
nica 68, 134. fdlsere tibi candidi dies 8, 3, 
et 8< fulgeremos nosquoqoe 66, 61 . folgen- 
tem clare caesariem ibid. 9. plantam innixar 
inlimine 68, 71. fulgenti iu templo 64, 
388. auro atque argenlor splendent sedes 
ibid 44. 

Fulgero : fulgeret Oarion 66, 94. 

Fulgor : fulgore auri quantum expallait 
64, 100. 

Funditus ooncepit flanimam 64, 93. 

Fundo: fundunt lacrimalas 66, 17. fa- 
derunt fala carraine 64, 322»fudisse voces- 
ex irao pectore ibid. 125. 

Funesto ; fonestat lali mente 1 seque sav 
osque Thesens 64, 201. 

Funestus : funesta domos 64, 246. fu- 
nestam veslem deponant antennse ibid. 234. , 

Funis: funera ne religasset in Cretam 
64,174. 

Funus : funere gnatorum soepe fatebun- 
tor matres 64, 350. funera nati optavitge- 
nitor 64. 402. funera ne-funera ibid. 83. 

Fur : furis areeo manus 20, 5. fores ra- 
tent nocte 62, 34. furatn balnetfriorom op- 
time 33, 1. 

Furcitla : furcillis Mosa? ejiciont prae- 
cipitem 105, 2r 

Furihundus : furibunda Atys 63, 31. la- 
tibula ferarum ibid. 54. 

Furor cceti sequinoctialis 46, 2. omnfe 
tous precul sit a mo 63, 92. rabidtfs ani|ni 
ibid. 38. vecors 15, 14 furoris ictu 63,79. 
farore amenti caeca 64, 197. raalo permix- 
ta orania ibid. 406. furores corde exagitans 
64, 94. indoraitos corde gerens ibid. 54. 
magnos vicisti 68, 129. furoribus 63, 78. 
■ Furtim amor Triviam relegans sub Lat- 
mia saxa 66, 5. 

Furtivus: furtiva voce illam aadivi lo- 
quentera 67, 41. furtivo munere mrssum 
malum 65, 19. furtivos amores vident 7, 8. 

Furtum : furta tua talerrto mutari velit 
12, 7.'plurknaJovis uoscens 68, 140. rara 
herre feremus ibid. 138. 
- Fusus : fusum libratam versabat tereti 
turbine 64, 315. fusi, ducentes subiemina, 
currile ibid. 327. et infr. 

Futuo: futuithic raultas 97, 9. 

Fututiones novem continuas nobis pares- 
32, 8. 

Gannio: gannit et obloquhur Lesbia 
83,4.- 

Gaudeo: gaudet Venus loqoela.verbosa 
55, 20. domun 64, 46. QaiftetMia amore 
luo 96y6. iflse 22, 17. gaadehero31, 12. 
gaudete ibid. 13. gaodeat populos Anlima- 
oho 95, 10. gaodia 61, 119. gavisus Paris 
abduota «uBohft 68, 103, mvk* est eom- 




IN (M)NTEXTUM. 



10 



par niveo columbo 68, 195. gaadeo* las* 
ianti pectore 64, 221. 

Gaudhim taotom in colpa tibi est 9 J , 9. 
gaadia irapia tollens 68, 123. malta tibi 
manent 76, 6. parentum frustrantur lacri- 
mulis 66, 16. perierunt 68, 23. qaanta ve- 
niunt hero! 61, 117. misces coris 64, 95. 
laeia roente agnoscam ibid. 237. 

Gaza: gaza regali splendida domus 
64,46. 

Gelidus: gelida ferarom stabula 63, 
53. 

Gemelhis: gemelle Castor et gemelle 
Castoris 4, 27. gemelli utrique 57, 6. 

Geminus: gemina nocte teguntur laini- 
na 51, 11. geminas ad deorum aures nun- 
tiareferens 63,71. 

Gemo: gemuil non vera 66, 18. gemens 
Daulias fata Ilyli 65, 14. 

Gener et socer 29, 25. genero parentes 
dederunt jura 62, 65. generos pater diligit 
72, 4. 

Genetrix mea patria 63, 50* 
Genialis : geniale polvinar 64, 47. 
' Genitor divuui 64, 27. Nympharum 
Oceanus 87, 6. optavit fanera gnati 64; 
402. genitoris vnltam linqaens filia 64* 
117. genitoribas abero ? 63, 59. 

Gens: gentem Romuli Anoique ope 
sospitas 34, 24. gente tua tola 79, 2, 3. 
gentes per multas vectus 101, 1. 

Gentilii derisi irapia gaudia tollens 68, 
123. 

Genus otnne Chalybon pereat 66, 48. 
figurse quod est ? 63, 62. genus approbat 
laus a bona matre 61, 227. nostrum de- 
fendere aunait 64, 229. omne aucupia sal- 
tus in se habet 114, 3. deom 64, T3. 
TJraniae 61, 2. genere quo me corruerit 
68, 52. 

Gero: geritis qaid reram 28, 4. gesse- 
rat rixam 66, 14. gerens in oorde forores 
64, 54. soccum pede 61, 9. vestigia pce- 
nae 64, 296. 

Germanus: germanum amittere crevi 
64, 150. germanam tibi esse. videbam 
91,5. 

Gestio: gestis nimium otio 51, 14. 
Gigno: quaenam leaena te genuil? 64, 
154. gignatur oportet Magus 90, 3. 

Gingiva: gingivam russam defricare 
39» 19. gingivas ploxemi veleris habet 
97, 6. 

GUtber: glabris a tuis maje abstinere 
diceris 61, 142. 

Gtaucus : glauea oliva 20, 9. 
Gleba : glebam convellit taurus 64, 40. 
Giubo: glubit Lesbia nepotes Remi 
58, 5. 

Gnatus ut veneretur oarmine divos 90, 
5. gnati figura salurata lumina patris 64, 
220. in gromHim se mmxerit paler 67, 30* 
gnatum ventis ooncrederet iEgeus ibid. 



313. gnate ibid. 216. unke, jucondior 
longa vita ibid. 215. ex gnato et matce gig- 
natur Magus 90, 3. in gnata flevit mater 
64, 119. gnatorara in fanere stepe fatebun- 
tur matres ibid. 350. gnatus ut pater dili- 
git 72, 4. et al.sap. 

Grabatusi grabati veteris pedem in 
collo sibi collocare 10, 22. 

Gradior : gradietar trans Alpes U, 9* - 
' Grandis : grandia tenta viri medii 
80,6. 

Grates maxiroas ago 44. 16. 
Gratia: gratias roaximas agit Calallas 
49. 4. 

Gratus: gratam aceptamve 96, 1* 
boo est animo proprie 107, 2. est mihi 2, 
11. 68, 9. 107, 3. grata loca 66, 58. 

Gravedo: frigida me quassavit 44, 13* 
gravedinem et tussim ferat Sextio frigus 
ibid. 19. 

Gravis sestus biolcat agros 68, 62. urdor 
acquiescat 2, 8. gravem aere dextram re- 
mittit domum 20, 13. grave canit Phrjx 
tibicen 63, 23. gravi in coeno animun 
derelinqnere 17, 25. graves ruiuas noo 
timetis 23, 9. 

Gremium: in gremium gnati minxerit 
pater 67, 30. in nostrum lux mea se 
tulit 68, 132. a gremio illius nunqai 
movebat passer 3, 8. in gremio tenens Ao* 
men 45, 2. et al. 

Gurges : e gurgite candenti emeraero 
vullus 64, 14. cano ibid. 18. lato ibid. 
178. Lethaeo 65, 5. 

Gulta : guttis innltis diluta labella 99, 8: 
Guttur : gutture atro corvus voret 
oculos 108, 5. 

Gymnasium : gyranasii flos 63, 64* gp& m 
nasiis abero ? ibid. 60. . i 

Gyrus : gyro aerio Triviam amor devo- 
cet 66, 6. 

Habeo : habes quioqoid boni mali qua 6, 
15. salire paratura 17, 2. habet neo servunt 
nec arcnm 24, 10. dentes oandidos Bgna- 
tius 39, 1. morbum ibid. 7. jagera prati 
mentula 115, 1. fratres Gallus 78, 1. in se 
res egregias saltus 114, 2. habetis corpo- 
ra sicciora cornu 23, 13. habent salem ao 
leporem 16, 7. memorabile quod sit 62» 
13. habebat quod oneti Gallia 29, 4. 
hal)uit me unum alque unicum ami- 
cum 73, 6. habebis mannm sorsum 20, 1T7 
babe tibi quicquid libelli eat 1, 8. habeaat 
fidem quoi? 30, 6 . haberes v< cem snppli- 
ciis oontemtam 60, 5. quomodo se habaret 
10, '7. habuerim quod genus figurss ? 6$, 
62. habere quod dixeram 10,28. 29,^. 
97, 8. cognitom dicit 67, 31. palam 25, 8. 

Habito : habitare fertur caper valle snb 
alarum 69, 6. 

Htdus : haedo tenellulo polobxioi^ 
17, 15. * - m 




ItfDEX PRIMU* 



Hesreo : bawes ad iatnt 91, 6. Dtsrebent 
hmsamorsa labellU 64, 317. 

Haruspicium Peraioam ditoat 90, 2. 

Haud tergo, sed forli peotore hostibus 
notas 64, 340. et al. . 
Have atqae vale 101, 10. 

Hedera lenax implioat arborem 61, 34. 

Hederigera Mssnades vi jaoinnt capita 
63, «3. 

Hei miaero frater ademte mibi 68, 92, 93. 

Helleborum : belleboro tristi tristius sa- 
▼iolom 99,14. 

Helluor : helloatnsest an parom 29, 17. 

Hendecasyllabi adeste* 42, 1. hendeoa- 
syllabos expeeta treoentos 12, 10. 

Hera 63, 92. Tritonis rapidi 64, 396. 
ber» Tereoandm feramos farta 68, 136. 

Herba damosa asperaqoe 19, 7. 

Heres tertios Pelopis 64, 347. 

Heri atqne bodie 61, 137. 

Herjfuga famuli relinqnere dominos so- 
leat 63, 51. 

Heros qnisqoam 64, 344. heroes, denm 
geaot Mrid. 23. beroam virtates indicat 
mlntartet6ul.5l. 

Herusx heri deterioris imperio 68, 114« 
fyeoperis hortalam taeor 20, 4. heram ta- 
btse per freta impotentia 4, 19. beros cos- 
le s fco t hottia pacificastet 68, 76. herit in- 
ritSt «Mn*. 78. 

Hestemus : hesterno die 50, 1. filo col- 
hm efarcomdare 64, 378. 
• Heml miter ademte mrhi frater 101, 6. 

Hibernus: hiberna nive candidiora la- 
b*Ua80,S. 

Hk et ilhV6,9. bic (pro nunc) 67, 37.— 
fro tum 10, 24. 

Biems ana atqoe altera roraat veniens 
68, 82. hiemem post nonam edita Smyrna 
95, *. _ 

Hilaris : hilari die excitus 61, 11. 

Hilaro: hilarate bene animam 63, 18. 

Hinc iHite circamonrsans Cupido 68, 
133» ▼aluisse preces 116, 6. et al. 

Hinsidias pro Insidsas 84, 2 et 4. (cor- 
tttpta pronuntiatio). 

Hirculus barbatas 19, 16. 

Hircus tacer alarum 71,1. hircos patare 
eeterot 37, 5. 

Hiulco: biulcat sestas agros 68, 62. 

Hodie atqae heri 61, 137. 
- Homo albas an ater 93, 2. bellus 24, 7. 
78* 3. 81, 2. dicax 22, 2. insalsissimat 
17, 12. longas 67,47. maltas 112, 1. stol- 
tot 78, 5. Tenastas, orbanas 22, 2. homini 
Koordanti si qua est voluptas 76, 2. ho- 
roines qnid dehinc faciant 30, 6. et al. ho- 
minam beatiorum qaantum est 9, 10. falla- 
oom facta impia 30, 4. venostiorom qaan- 
tam est 3, 2. amores 7, 8. catervas hor- 
iata est 64, 397. gandia qai misces carit 
64, 95* priteit figuris ? ariata vestis ibid. 
50. hominet ad leoticam oomparasli 10, 



16% ad faHendet Divom 

76, 4. octo rectos parare noa pottem lO, 

20. allot qait viditf 45, 25. 

Honor : honoribat pro qoeit hmo Priapo 
prsestare necesse ett 19, 17. 

Hora octava te tascitat e molli qeiete- 
80, 4. hora felici a Divis oplatiot qoid 
datur ? 62, 30. postrema 64, 191. horam 
amplios 99,3. in horas et diet magis male 
est 38, 3. 

Horreo : horrebat prascepta parentit 64, 
159. horrebitis admovere manos carm. post 
14, 3. 

Horribilis nontins 84, 10. horribilem H- 
bellom misti 14, 12. ventam 2fe», 5. horri- 
btti canta ttridebat tibia 64, 265. borri- 
biles Britannos visens 11, 11. 

Horridus: borridam Thraciam negare 
negat Phaselos 4,- 8. horrida aequora con- 
tremoeront 64. 206. 

Horrifieo: horrificant mare Zephyras 
64,271. 

Hortor: hortata ett catervas armatas 
Rbamnntia virgo 64, 397. 

Hertultu : hortalo in vario ttare aolet 
flot hyaeinthinat 61, 92. hortolam toor 20, 
4. taeri 19, 18. 

Hortus : hortis in teptit ot flot nascitar 
6t, 39. 

Hospes hio malus 64, 176. nte toot av- 
sede Pisaori81,4. hospitit officram me 
editse neo potet 68,. 12. botpite in flavo 
aatpirantem 64, 98. hospites 4, 1. 

Hostia paoifieasset cmlettet herot 68, 76. 

Hostis : hostem leevum pecorit stimolans 
63, 77. hostes qoid faciant crodeliot 62, 
24. hostibus baod tergo notas 64, 340* 

Hue adde 55, 27. addent divi qoam 
plorima 68, 153. hao ethncerrans bedera 
61, 34. huo huc adventate 64, 195. et al. 
s<spp. 

Humanus : homanot hymenros non de- 
spexit Thetis 64, 20. 

Humilis vinea pargatur rastrit curvis 
64,39./ 

Humor : homore rotoido notrionf Ha- 
madryades ramulos 61 , 25* 

Humus : hamom pelle pedibot 61, 14. 

Hyacinthinus flot 61, 93. 

Hymeneus : hymenfleo novo anctat 66, 

II. hymentsot optatot sperare 64, 141. 
bomanot non deepexit Tbetis ibid. 20. 

Jaeeo prantns 32, 10. jacet alnos 17, 
19. namerus arenae 7, 4. jacebant lectolo 
meinbra 50, 15. jacere nootes non vidaas 
6,6. 

Jaeio : jaciont capita vi Mssnades 63, 
23. jecit sese praecipilem e vertice scopa- 
lorom 64, 245. 

Jaeto : jaotatit fldetibot incentam poel- 
lam 64, 97. jactaatem eornoa veotis 64, . 

III. jaoUtis in tnrbine naati*68, 63t 



IN CONTEXTUM. 



31 



Jam te nil miserct amicoli tai 30, 2. 

etal. 

lambus: iambis immerentibus irascere 
54, 6. in meo* iambos quse mens te agit 
prsecipitem ? 40, 2. truces vibrare 36, 5. 

Janua jucunda viro 67,3. coeli 68, 115. 
januce claustra pandite 61, 76.januae fre- 
quentes mihi erant 63, 65. 

Ibi (pro tunc) somnas fugit Atyu exci- 
tum 63, 42. et al. 

Ico: Icere oapat telis 116, 4. 

Ictus : icta faroris 63, 79. 

Idem comprendis eosdem 62, 34. omnes 
fellimar 22,18. etal. 

Identidem omniam ilia rampens 11, 19. 
te speclat et audit 51, 3. 

Jejunus: jejuna ara desideret cruorem 
pium 68, 79. 

Igitur jare vinceronr62, 16. et al. 

lgnarus : ignaro nato se substernens 
mater 64, 404. ignaris aaris neqaidqaam 
conqueror ibid. 164. 

Ignis 23, 2. ardet in medollis 45, 16. 
crudelior 62, 20. jacondior ibid. 26. venite 
inignem 36,18. ex igne devolatam panem 
prosequens Rafa 59, 4. ignes edant me- 
dallam 35, 15. (Etaeos ostendit Nootifer 
62, 7. 

Ignosco tibi 35, 16. ignosces igitur 
68, 31. 

Ignotus flos pecori 62, 40. ignotane sint 
incommoda 68, 11. 

Ile : ilia omniam rampens paella 11, 20. 
rupta Virronis 80, 8. 

Ille bellus et urbanus Suffeno* 22, 9. 
et al. 

IUepidus : illepidum scortillnm 10, 4. 
votom 36, 17. illepidae delici® 6, 2. 

Illic carpitur aetas mea 68, 35. et aL 

Illuc modo huc modo oiroamsiliens pas- 
ser 3, 9. et al. 

Imaginoms : non rogare solet qualis sit 
ha»c imaginosum 41, 8. (locus corruptus.) 

Imber educat florem 62, 41. imbre tristi 
madent genas 68, 56. 

lmbuo : imbaitrodem Amphitriten carsu 
64, 11. imbuisse palmulas in sequore 4, 
17. imbuta est tellus soelere 64, 398. 

Immaturus: immalura mors dolori est 
96,5. 

Immemor Alphene 30, 1. juvesis 64, 58. 
immemori mente ibid. 249. peotore disoe- 
dens eonjux ibid. 123. 

Immerens : immerenti mihi venter dedtt 
tussim 44, 8. immerentibus iambis irasce- 
re 54, 7. 

Immineo: immineat tibi totus vir 61, 
173. 

ImmiiU : immite peotos 64, 138. immite 
corde exagitans furores ibid. 94. fato cre- 
dens Thesea ibUL 246. 

Immo magno omn pretio lnihi credite 
amioa 77« 2. et aL 



Immundus : inmondiwi nilnoo est 97,3. 

Impello : impulerit te furor in tantam 
culpam 15» 15. impellens aera pennis alet 
equus 66, 53. 

Impensius utor 72, 5. 

Imperator unice 29, 12 et 24. 54, 7. 

Imperium : imperio deterioris beri 68, 
114. imperia mea qui fugere cupit 63, 80. 

Impetus : impelum faoit 63, 89. trabi» 
natantis praeterire 4, 3. 

Impius: impia mater 64, 404. sqq.mtnn 
67, 25. religio Persarum 90, 4. impiafacta 
23, 10. 30, 4. gaadia 68, 123. tantum im- 
piorum 14, 7. 

Implico : implicat vitis arbores 61, 107. 
hedera arborem ibid. 35. implicabitar i« 
complexam ibid. 108. 

Imploro: implorata prece Pollocis et 
Castoris 68, 65. 

Impotens 8, 9. impotenti amore deperit 
illnm 35, 11. impotentia freta 4, 18. 

Imprimo: impress» resident mactlm 
57,5. 

Improbus : improbis oinsdis pulchre oo«- 
venit 57, 1 et 10. — improbios multo 68, 
126. 

Impudicus 29, 2, 6, 11. 

Impune id non feres 78» 9. id non tnli 
99,3. 

Impurus : imporo adalterio se dedit 66, 
84. impara suavia 78, 7. impuris moriboa 
108, 2. 

Imula oricilla mollior 25, 2. 

Imus : imo peotore fudisse voees 64, 
125 etl98. imos in artus subrepens pefltis 
76, 21. imis medallisexarsit flamma 64» 93« 

In (cum oasa ablat.) adultera deditns 
61, 101. 83sto diffissas eannus 97,7.anHir« 
100, 8. eoalesti Inmine 66, 7. collo ooilo- 
care 10, 23. corde gerens furores 64, 54t. . 
corona 53, 1. orocina tunica fulgebat Go- 
pido 68, 134. calpa qootidiana eonjqgis 
flagravit Jano 68, 139. flamma 90, 6. fb» 
nere gnatoram 64, 350. hospite suspirati- 
tem 64, 98. joco atque vino 12, 2. longa 
setate 76, 5. lumine oosli 66,59. matjis 
complexu 64, 88. nomine Manli opus moiat 
aranea 68, 50. novissimo casu 60,4. proao 
pollice torqueus fila 64, 314. qoa re llan* 
lius juverit 68, 41. quibus sermonibna tO, 
6* quo genere me oorrnerit 68, 52. se km- 
bet res egregias 114, 2. Septimio faeit de- 
lioias 45, 23. sinn tenere 2, 2. sudore le- 
vamen 68, 61. tantis mceroribua 65, 15« 
tanto popnlo 81, 1. temporelongo 66,35.. 
tergo est 22, 21. thalamo tibi uxor est 61« 
192. tuto 31, 6. vento et aqua scribore70, 
4. vita 68, 24, 96. ullo foedere 76, 3. 

In (cum casu aocus.) Cretam religasset 
funem 64, 174. dies et horas 38, 3. domi- 
num veterem deseruisae fidem 67, 8. fletus 
absumens lamtaa 64, 243. Indos extremos 
penetrarit 11, 2* manus dedis 61, 56. mp- 



32 



INDEX PRIMUS 



dum dicite ibid. 38. concfoHe ibid. 123. pe- 
dem atramqae 4, tl. perpetnam 101, 10. 
in te dici pote 98, 1. testatss Ubulas no- 
men intulit 68» 122. unura millia singala 
creverunl 113, 3. 

htambulatio leoti 6, 11. 
' Inartis cohors 28, 1. 

Jnaniter si quis adjurarit 66, 41. 
Inauratus: inaurata pallidior statua 
81,4. 

Incandeseo: incanduit spamis unda 64,13. 
Jncanus : incana secula 95, 6. 
Jneedo : incedere tarpe, mimice nc mo- 
leste 42, 8. 

Incendinm : inoendia non timetis 23, 9. 
menth 64, 226. 

lncendo : incensus amore 64, 19 et 254. 
tao lepore facetiisque 50, 8. incensam 
aiente puellam 64, 97. 

Inchoo : inclioata magna mater Csjcilio 

35,18. inchoatam Dindymi dominam 35, 13. 

Incido : incidisset in utrumque pedera 

Jupiter4, 21. mala provincia 10, 19. inci- 

dere nobis sermones varii 10, 5. 

Incingo : incingebant sese serpentibus 

64, 259. incinxerat purpnrea ora ibid. 309. 

Jncipio : inciptent dicere 69, 18. inci- 

peres diligere 81, 2. inceptam frustra do- 

mnm 68, 75. 

Incito : incitat animnm 63, 85. Zepby- 
rus undas 64, 271. inoilare morsns solet 
2, 4. quod pruriat 16, 9. incilatos age alios 

63, 93. 

Ineola Itoni 64, 228. 

Incolo : incolat vestras sedesamor 66, 88. 

- Incolumis : incolamem te visam 9, 6. 
Incommodum: incommoda mea ne tibi 

sint ignota 68, 11. secli 14, 23. 

Increbresco : increbrescunt ondae magis 

64, 275. 

Incultus : incnlta senescit virgo 62, 56. 

Ineurvo : incurvans remos gurgite 64, 
183. 

Inde snspendam lintea 64, 225. et al. 

Indico: indicat vestis virtates 64, 51. 
indicet padicitiam matris 61, 225. 

Jndidem61, 214. 

Indignus : indignam est 37, 15. ab in- 
dignis milla praemia peto 66, 86. 

- Indigne frater ademte mihi 101 , 6. 
Indistinctis corollis plexos flores talit 

64, 284. 

- Indomitus : farore 50, 11. et sssvas 103, 
2 et 4. turbo 64, 107. indomita juvenca 
63, 33. indomito tauro 64, 173. indomi- 
tam docuit ferre jngum 68, 118. indomitos 
furores 64, 54. 

Induco : inducens in amorem 30, 8. 
Inelegantes deliciae 6, 2. 
Ineptia : ineptiarum qoid facias 6, 14. 
mearom lectores carm. post 14, 1. 
Ineptio: ineptire desinas 8, 1. 
Ineptus: inepte 12, 4. 25, 8. inepto risa 



■alla rts iseptior 39, 16. iaepta crnra pen- 

ticuli 17, 2. 

Iners concubine 61, 131. natos 67, 26. 
Infectus : infecla linlea 64, 225. 
Infelix : infelioe Troja sepultam 68, 99» 
infelioibas lignis aatalanda scripta S6, 8. 

Inferia : inferias misems 101, 2. IristM 
ibid. 8. 

Infero : intalit homini lites paerperiara 
falsum 67, 47. nomen in tabulas 68, 129. 
quo se diva mea ibid. 71. infertar robigo 
aralris 64, 42. 

Infestus : infesto amori 99, 11. mf 116, 
4. ferro 64, 356. pene 15, 10. infestis dic- 
tis 66, 73. 

Inficetue : inficetiarum pleni annales 36, 
19. 

Inflcetus inficetnm secolum 43, 8. infi- 
ceto rure inficetior 22, 14. 

Infimus : infiuia inguinom parte 60, 2. 
Injirmus : infirmo motu 64, 306, iofirrais 
palmis ibid. 352. 

Inflecto : inflectentes capita 64, 256. ia- 
flex» tecta carinae ibid. 10. 
• Inflo : inflati veli lintea 64, 244. 

Infundo : infuso polverefccdans oanitiem 
64, 224. 

Ingenero: ingenerari indidem decet61, 
215. 

Ingens : ingentes sylvas in saltu possi- 
det 115, 5. et al. . 

Ingenuus pudor 61, 81. ingenu» est ta- 
cere 110, 5. ingenuo non satis animo 68, 
38. 

Ingero : inger calices 27, 2. 
lngratus: ingratae credita menti 76, 9. 
ingratam onas tolle 68, 142. ingrato amore 
ibid. 6. non ingrata mannscula divis pro- 
mittens 64, 103. sunt omnia 73, 3. 

Ingredior: ingressns teota paterna 64, 
247. 

Inguen : ingninom infima parte 60, 2. 
Inhibeo: inhibere mentem a probro 91. 4. 
Injicio : injiciens oollo manus ambas 35, 
10. injecta terra 64, 153. 

Inimicus t inimica bonorum lingua 108, 
3. es 110, 3. 

Iniquus : iniqne ! 30, 7. 
Initium : initia matris Cybelles 63, 9. 
Injuria talis cogitamare magis 72. 7. 
, Injustus t injusti regis tecta 64, 75. 
Innkort innixa plantam in limine 68,72. ' 
Innuptus: innuplas flore novercas 64, 
403. innuptae ! 62, 6, 12. innuptarum de- 
cos 64, 78. 

Inobserwbilis tecti error 64, 115. 
Inops cogor proferre querelas 64, 197. 
Irtquam 10, 18. et al. inquis 20, 19, etc. 
Inquinatus : inqainatiore dextra 33, 3. 
Inquino : inquinare digitam 23, 23. 
Inr. vid. Irr. 

Inseius: insciis nosoitelur 61, 222. 
Insulue: insidias 84, 2. inslruentem te 



IN CONTEXTUltf. 



23 



tangam «1,7. tnsidhs laoetsas oapat 15, 
16. 

Insipio : iasipiens secalam 43, 8. 
Insisto : instilit quaerere venas ferri 66, 
50. 

Insolenter aestues 25, 12. 

Insperans: insperanti nobis te restituis 
107, 5. obtigit ibid. 2. 

fristar prati jugera 115, 1. pueri bininli 
17, 12. 

Instituo: inslitunnt quae facere 110, 2. 

Inst* : institit quaerere vehas ferri 66, 50. 

Instruo: instruentem insidias 21, 7. 

Insula nullo tecto 64, 184. insula ultima 
Occidentis fuisti 29, 13. insularnm ocelle 
31, 1. insalas Cycladas 4, 7. 

hisulsus : insulsa male vivis 10, 53. in- 
salsi 37, 6. insulsissimus homo 17, 12. 

Insulto : insaltans nimis fortona 64, 169. 

Intactns : intacta virgo 62, 45 et 56. 

Integellus: integellnm conserves puerum 
15,4. 

Integer: integri pueri 34, 2. integrae 
virgines 61, 36. 

Inter oraculum Jovisaesluosi 2, 5. sepul- 
cra nota 68, 97. nos amorem 109, 2. et al. 

Interea valete 14, 21. et aL 

Intereo : intereat senectus 108, 2. 

Interficio: inlerfice nasornmpestem69,9. 

Interior : interiorem meduUam ignes 
edunt 35, 15. 

Inieiitus : inleritu cujus 68, 25. 

lntestinum : iittestina perarens 77, 3. 
vorent canes 108, 6. 

Intimus : intirao pectore uritur flainma 
61, 177. 

Intorqueo : intorti rndentes 64, 235. 

Inuroi innsta flagella 25, 21. 

Invenio : invenies me illorum jure sa- 
cratuin 102, 3. quare sit macer 89, 6. in- 
ventns nepos dtvitiis avilis 68, 121. 

Invenustus : invenasta res 12, 5. inven- 
ustum scortillum 10, 4« votum 36, 17. 

Invictus : invicto numine 64, 204 v 

Invideo : invidit fors aures nqstris ques- 
tibns 64, 170- 

Inviso te Isetas 31, 4* invisent laraina 
colles 64, 233. invisere domos ibid. 385. 
invisente viro praelia 66, 20. 

Invisus : invisa estparenti puella 62,58. 

Invitus : invita cessi de tuo vertice 66, 
39, 40. invito mihi 64, 219. invilam nec 
rogabit 8. 13. invilisdiis 76, 12. heris 68, 

78. 

Invoco : invocat te suis 61, 52. 

Involo : iuvolasti palliain meam 26, 6. 

lo Hymen Hymenaee io 61, 124. step. 

Jocor: jocaris una 21, 5. jocari nescio 
quid carum 2, 6. 

Jocosus : jocosa res 56, 4. jocosam rem 
ibid. 1. jocose 36, 10. jocosa illa fiebant 
8,6. 

Jocus : jocam- me esse. patat 42, 3. per 



jocum atqae vinnm 50, 6. in joco ate/ie 
vino 12, 2. 

Ipse qui sit neafcit 17, 22. etc. 

Ira : iras pectoris frons praeportal 64« 
194. 

Irascor tibi 38, 6. irata est Lesbia 83, 
6. irascere iambis meis 54, 6. 

Irredivivus pons 1 7, 3. 

Irrigo : irrigat Aganippe specns Aonios 
61,29. 

Irritus : irrita concta discerpont venti 
64# 142. dictaque factaqde ventos ferre 30, 
10. dona 66, 85. promissa 64, 59. 

Irrumatio : irrumatione te tangam 21, 8« 

Irrumator pretor 10, 12. 

Irrumo : irramasti me 28, 10. irrslmabo 
vos carm. post 14, 4. 16, 1, 14. irramet 
patruam 74, 5. irfamare sessores daoentos 
37, 8. irramatas 21, 13. 

Is sibi paravit 10, 30. etc. 

Iste aeraulas taas 71, 3. etc» 

Istic consedit 37, 14. 

htinc te redacis 76, 11. 

Ita me juvent Coclites 61, 196. et ali 

Itaque at sensit memhra esse relicta 63, 
6, 35. 

Item vos, virgines, dicite in modom 61« 
36. 

Iter annuom metiens Diana 34, 18. ftr 
mediam populitrangit 68, 60. lenebricotom 
3, 11. Scamandri 64, 360 

Iterum conclamate 42, 18. et al. 

Juba : jubam rutilam quale 63, 83. 

Jubeo : jubet lex 27, 3. jnbebas tradere 
animum 30, 7. sperare 64, 140. jasseris «i 
hoc 52. 4. jube veniam ad te 52, 3. jobete. 
ibid. 9. 

Jucundus : jncnnda puella 62, 47. viro 
et pareuti jantia 67,1. jucandum amorera 
proponis ! 109, 1. fratri lamen ademtnm 
68, 93« os suaviabor 9, 9. ver. 68, 16« ju- 
cunde! 50, 16. jucundo labore 64, 161« 
odore ibid. 285. jucanda mnnera 66, 82. 
jacundis Zephyri aaris 46, 5. — jucandior 
gnate vita 64. 215. ignis 62, 26. jacandis- 
sime Calve 14, 2. 

Juciex : judtcem ad Pbrygiam venit Ve- 
nns 61, 19. 

Jugalis: jngales taedae celehrara 64, 
303. 

Jugerum : jugera triginta habet 115, 1. 

Jugo: jugandnm Pelea Thetidi selisit 
pater 64, 21. 

Jugxtm : jagi onns vitans juvenca 63, 
33. jugnra ferre 68, 118. jago in CytOrio 
4. 11. jaga juncta 63, 76. 

Junceus : junceo vimine teotam vilkdam 
19,2. 

Jungo: jungit amores Gallus 78,- 3. 
jonxit taida conjuges 66, 79. junxere 62, 
29. jungier parens slirpe nequit 61, 6& 
jnnctos ventos 55« 29. juncta juga 63, 76. 
lumina 66, 66*« 




*4 



INDEX PRIMUS 



Jwro : jqrare nil metorant 64, 146. jo- 
raati Tiro nulls femine credat ibii. 143. 

Jus : jare vincemur 62, 16. illoram sa- 
eratani me invenies 102, 3. jara petitis 66, 
83. sua dederont genero parentes 62, 65. 

Jmkifious : jastifieam mentem deorutn 
avertere 64, 407. 

Juttitia : justitiam omnes fagarant de 
meate 64, 399. 

Justus: justam multam exposcam a Di- 
iria 64, 190. 

Juvenca indomita vitans jogi onus 63, 
33. 

Juvencus : javenoo divolso membra rap* 
tabant 64, 258, juvenci multi acooluere 
6f , 55. natli ibid. 53. jtfvcncis colla mol- 
leeeuit 64,38. 

Ju w tn i s iromemor 64, 58, juveni manda- 
ta dedisse ibid. 214. ardenti donare puel- 
lam 62, 23. fero tradis puellam 61, 56. 
javenem frattrna caade respersum 64, 181, 
jovenes 19, 1. 62, 1, 6. leoti 64, 4. elec- 
tos dare Minotauro ibid. 78. juvenura Ve- 
ronenaium flos 100, 2. 

Juvmta : juventam valentem exercete 
61. 235. 

Juvmtus barbara 66, 45. 

Juvo: juvent me dii 61, 196. juvaret 
eiboe 50,' 9. juverit te bona Venus 61, 
203. ia qua re 68, 42. juverint me dii 
66, 18. 

LabeUum: labello semihiante 61, 220. 
•aofto 64, 104. labella diluta maltis gnttis 
99» 7. rosea 80, 1. labellis aridulis 64, 
617. roseis 63, 74. 

Labefacto : labefactea illam munere 69, 
3. 

Labo: labantes ooalos 63, 37. 

Jjaboriosus ; laboriosis ohartis 1,7. 

Jjoboro : laborat acire 67, 17* laborent 
teta mente 62, 14. 

Lakas: Heroalei 55, 13. laborem aeter- 
Mnt 64, 311. frostra sumtum esse 116, 5, 
labere defessa membra 50, 14. e nimio 63, 
36. jucundo 64, 161. peregrino 31, 9. labo- 
ribus tantis 31, 11. 

Labrum : labra notata emulso sero 80, 6. 

Labyrintheus : labyrintheis flexibus 64, 
114. 

Lacesso : lacessas insidiis 15, 16. 
- Lacrima : laorimis Simonideis 38, 8. 

Lacrttno : laorimantibus oculis 63, 48. 

Ldcrimula: laorimulis falsis 66, 16. 

Lacteolus : laeteolae puellae 55, 17. 

Lacus : lacus totius 17, 10. lacum iim- 
pidam 4, 24. lecus undae Lydiae 31, 13. 

Jjtt&o : laedit te mala fabula 69, 5. 

Lmtitue maxima hoc est illi 83, 2. 

Lettor : betanti coetu 64, 33. pectore 64, 
221. 

Lditus : bota loce 64, 326. mente ibid. 
237« lasta eonnubia ibid. 141. 



Imm: lawia bwoWe 54, 333. 66, 10. 

lavus : laeva sive dextera vocaret anra» 
4, 19, 20. leevum pecoris hostem 63, 77. 
' Lana : lanas candentia 64, 319. lana mol- 
li ibid. 312. 

Lancinatus : kmoinata paternasunt bona 
29, 18. 

Laiieus : laneum latusculum 25, 10. ia- 
nea morsa 64, 317. 

Languidulus : languidulos aomnoa 64* 
332. 

Languidus: languido pene 25, 3. lan- 
guida lumina 64, 219. langoidior sicola 
beta 67, 21. 

Jjangueo: languenti oorde 64, 99. 

Languesco : languescent lumina mocte 
ibid. 188. 

Languor : languore labantes oculoa 63, 
37. languoribus multis 55, 31. 

LapiUus: lapillis durius 23, 21. 

Lapis : lapidis pelluciduli 68, 4. lapide 
candidiore ibid. 148. muscoso ibid. 56. 

Lar : larem noatrum 31, 9. 

Jjargus : larga manu 19, 9, largis nmne- 
ribus 66, 92. 

Laserpioifer: laserpiciferis Cyrenis 7,4. 

Lassus : lasso viatori 68, 61. 

Late contexta locavit 64, 293. 

Latibulum i latibula omnia 63, 54. 

Latro : latrans Scylla 60, 2* 

Latus : latera exfututa 6, 13. 

Latusculum : latuscoUHanea 25, 10. 

Lauru* : laurus proceras 64, 290. 

Laus approbet genus 62, 227. nuptarum 
e laodibas eximiis 111, 2. laudis promia 
64, 102. laude multa 64, 112. laudiboa ex- 
imiis 111, 2. 

Lavo : lavit dentea puriter 39, 14. 

Lautus : lauta convivia 47, 5. 

Laxus : laxas tunicas 95, 8. 

Lector : lectores ineptiarum carm. post. 
14,2. 

Lectulus castua 64, 88. lectolo in uuo- 
10,7. 

Ltctum : lecti pede candido 61, 115. 
tremuli 6, 10. lecto coslibe 68, 6. deside- 
rato 31, 10. toto 50, 11. 

Lectus : leoti juvenes 64, 4. 

Lego : legarat eo famulum 66, &T. 

Lego : legit olera ipsa olla 94, 2. 

Lbtio : lenirem te nobis 116, 3. 

Lenis : leni plangore 64, 274. lenibus 
anris 64, 84. lenius aspirans aura 68, 64. 

Leniter haec audibant 84, 8. 

Lentus: lentavitis 61, 106. lentos re- 
mos 64, 183. 

Leo : leoni caesio 45, 7. 

Lepidus filius 78, 2. lepidum novum li- 
bellum 1, 1. lepido versa 6, 17. lepidisai- 
ma oonjux 78, 2. 

Lepor : lepore tuo incensns 50, 7. lepo* 
res mei Ipsithilla 32, 2. 

Letifer ; letifero oertamine 64> 595. 



1N CONTEXTUM. 



36 



Litum : leti Urbioe medio 64, 149. Ie- 
toio miserabile 68, 91. 

Leoamen doJoe 68, 61. 

Ltuis.pnlvis 66, 85. vir 61, 101. leve 
tympanam 63, 29. levi amictu 64, 64. filo 
64, 318. flamioe 64, 9. leve peditam 54, 
3. tvmpanam 65, 8. Levi nave 64, 84. 

Leviter besc audibaut 84, 8. 

Levo : levare eoras 2, 10. 

Lex Posthumise magistne 27, 3. 

Libellus: libelii quidqaid boc 1, 8. libd- 
lura horribilem 14, 12. lepidom novom, 1. 
1. sacrum 14, 12. libellis omnibm 55, 4. 

Liber : librum malnm 44, 21. Ubri novi 
22, 6. 

Liber avonculas 84, 5. ut potiretar 64, 
403.1iberaotia68, 103. 

Liberalitas ainiatra 29, 16. 

Liberi: liberos date 61, 212. daie 61, 
67. 

Libo : libet onyx jnihi mnnera 66, 82. 

• Libido cupidae mentis 64, 147. libidioe 
ex Ua 17, 5.1ibidines faoit 45, 24. 

Libraruu: librariomm scrinia 14, 17. 

IMtro : libratum fusom 64, 315. 
, Licet obseroa palaUm55, 21. veuias,61, 
191. 

JJgtteus : lignea oonjage 23, 6. 

• Lignum: lignis infelicibas 36, 8. 

• Ligo : ligatam zonam 2, 13. 

Ltmtu: liminis tabellam 32, 5. limine 
domini 67, 38. mortis 68, 4. trito 68, 71. 
limina tepida 63, 65. thalami 66, 17. 

Limes : limijte lato 68, 67. 

Limpidus : limpidom lacom 4, 24. 

Lingo : lingere culos et crepidas carba- 
linas 98, 4. culum 97, 12. 
. Lingua bonorum inimica 108, 4. maia 
7, 12. torpet 51, 9. Hngaa cam isU 98, 3. 
neo nimis elegante 43,4. lingois trepidan- 
tibus 68, 28. 

Linio : lioit aram sangaine 19, 16. 

Linquo: linqaens promissm irrita pro- 
eellm 64, 59. Tempe 64, 288. voltom 
genitoris 64, 117. linqaentem momia ibid. 
213. linquendum est cubioulum 63, 67. 
■ linteum : linteo volare 4, 5. lintea in* 
CecU 64, 225. vela ibid. 244. 
- Liquefaeio : liqaelaoiens omentom in 
flammt 90, 6. 

JJquep: Jiqaentibos sUgnis 31, 2. 

Liquidus : liqaida mente 63, 46. liquidas 
undas 64, 2. liqoidis lymphis ibid. 162. 

Lie: lites raagnas 67, 47. 

Literalis : litoralibus diis 4, 22. 

LUtu Adriatici 4,7. Lariom 55, 4, lito- 
ris albioanti» 63, 87. litore deserto 64, 
133. Oaeotisono ibid. 52. Rhceteo 65, 7. 
litora Gnositr 64, 172. spomoaa ibid. 121. 
litoriboa GaoopsMs 66, 58. eorvis 64, 74. 

• Xivaiusrarfidiasima v+rago 17, 11. 
Locutv loca alrida nive anuoU63,'K>. 

aiiena i«d. 14,^8, 100. 4MM* 48» JB2. 



Hiberara 9, 7. litoris «itijoa 63, 67« 00400 

siivis redimiU 63, 3. 
. Loce : locavit lato contarU 64, 298. b* 
catom snb vestejnalom 65, 21. 

Loeutio Fesoenoina procax 61, 127. 

Longinquus: longinqno bello 64, 346» 

Longus homo 67, 47. ionga est mihi 
Quinlia 86, 1. longum amorem 76. 13. 
lungo die 80,. 4, tempore 66. 35. 68, 85. 
longa asUte 76, 5. poena 40, 8. virginilato 
68, 116. vita 64, 215. longU digitis 43, 3. 
noctibos 68, 83. 

Longe a domo profectos 46, 10. ante 
omnes 68, 159. plnrtmos versns 22, 3. re- 
sonante unda 11, 3. 

Loquela verbosa 55, 20. 

Loquor : loquetur fania 78, 10. loqoetar 
bjao eharta 68, 40. loqoerer tecom 50, 13* 
loqnentem soa flagitia 67, 41. taa ucU 

65, 9. loqueoto eoma 4, 12. looatftm se 
esaemirifice sperab*t84, 3. 

Lorum : lora rubra 22, 7. 

Lotium : Joti amplius bibisse 39, £1. 

Lubet jocari 2, 6. et al. sezpp. 

Lueelhtm : lacelli ecqaidnam paUt fQ f 
6. lacello refero datum 28, 8. 

Lueeo : Jacet qui.jncundior ignis eoele? 
62,26. 

Luotorx lacUntes papillas 64, 65. 
. huctus ademit munera 68, 31. lnctafi*- 
Urna mors absUlit stadiom 68, 19* loc- 
tum vanescere ne patimini 64. 199, 24f. 
laetibas assidais 64, 71. 

Lucus : lacam dedico consecroqae 18,1* 

Ludicrum sibi natriunt 61 ,-24. 

Ludo: dam ladis 99, 1. ludebat n t u tfe r o 
50, 5. iusi multa 86, 17, losisti nocibua 
61, 133. losimas satis tbid. 232. mulUsi 
50, 2. ladito 61, 211. ladene 2, 2, 9. 17, 
1,17. 

Ludus: iadi multa millia 61, 210. 

Lugeo : lugebant comae mea facU 66, 5f . 
luxticubile orbom 66, 2 1. lugete Vene- 
res, Capidinesque 2, 1. lagere exstinotoi 
parentes 64, 401. logetor 39, 5. 

Lumbus : lambos daros 16, 11. 
. Lumen jacondom 68, 93. lnmine oaeli 

66, 59. claro 64, 409. capido ibid. 06. iu 
ceelesti 66, 7. notho34, 16. opUto 66,79. 
lamina expecUU 62, 2. omnia mundi 66, 
1. Solis 64, 272. Virginis et Leonis €6, 
66. lumina anxia 64, 243. flagrantia 64, 
92.1angnida»6td. 220. racssta 68, 55. huni- 
nibos feslis 66, 90, 

Lupa : lapss comminotes sparcn emliv* 
99, 10. 

Lupanar 42, 13. 

Lupus : lapi vorent membra 108, 6. 

Luteus : luteum papaver 19, 12. 61, 195« 
soooam 61, 10. lateje viotoe 19, 12« 

Lutum : in latom praeoipitem ire 17,-9. 
o ioitsn! .42, 13. 

Lux brevis 5, 5. mea £8, 132, 160. ia- 

E 



INDEX PRIMUS 



oi eommStte, erede 55, 16* lucem «eodidi- 
ore nota 107, 6. luoe alia 64, 16. l»t« 
Md. 326. oricnti ibid. 377. pnrporea ibid. 
274. luces optatfe ibid. 31. 

Lympha frigerans 61, 29. Malia 68, 54. 
lvmpbc viai perniciet 27, 5. Ivmphis li- 
qnidis 64, 162. 

Lymphatus : 1 vmphata mente 64, 255. 

Maeer Gellius 89, 4, 6. 
. Macuia : macul» pares resident 57, 3. 

Macuh: maculans sangnine sola terra 
63, 7. 

Madefio: madefient etede sepuiora 64» 
369. 

Madeo: madere imbre tristi genss non 
ceisant 168, 56. 

. Magis atqoe magis notescat 68, 48. et al. 
Magistra Posthumiss lex 27, 3. 
Magnanimus: magnanhnam Minoa 64, 
85. magnanimam te cognoram 66, 26. mag- 
oanimoB Remi nepotes 58, 5. 

Magnutunor 91, 6. nnmerns aren» 7, 
3. magna scriptornm copia 68, 33. dea 
Cybellc63, 91. mater35,18. Mentala 115, 
8. progenies Jovis 34, 6. magni Csssaris 
11, 10. mondi 66, 1. magnam coenam 13, 
3. magno cnm pretio 77, 2. in mari 25, 12. 
magni dii 14. 12. passim. magna bella 37, 
13. omnia 115, 7. magnos furores 68, 129. 
magnas lites 67, 47. magnis eurarnm un- 
dis 64, 62. montibns ibid. 281. virtutibus 

tWd. 324, 358.— major ignis45, 15 mox- 

vnus ultor 115, 7. maxima coslicolnm Juno 
68, 138. Isetitia 83, 2. maximi Jovis 34, 
5. risos 17, 7. maximnm montem 66, 43. 
auuimas grates 44, 16. gratias 49, 4. — 
•Mcimsprofonda vorago 17, 11. 

MaU est 14, 10. 38, 1, 2. mi dicit Les- 
bia 92, 1. et al. 

MaUdico : maledicere me meae vitae ore- 
dis? 104,1. 

Malignus: maligna mente 68, 37. malig* 
00 voto 67, 5.— maligne fnit 10, 18. 

Malum ntromque nactus est 71, 4. ma- 
lom (interjeot). 29, 22. malo externata 
64, 165. mala molta dii dcnt 14, 6. 28, 14. 
plorima dicit 83, 1. malis me deseris 30» 
5. meenia vexarenlar 64, 80. tantis fluc- 
tuat mens 65, 4. 

Malum anreolnm 2, 12. missnm 6b, 19. 
mala snaveolentia 19, 13. 

Malus aliqois 5, 12. hio hospes 64, 175. 
mala bestia 69, 7. fabola ibid. 5. lingna 7, 
12. mens 15, 14. 40, 1. provincia 10, 19. 
pituita nasi 23, 17. mali fati 15, 17. et 
boni qnicqnid habes 6, 15. malom librum 
44, 21. pedem 14, 22. malam tossini pec- 
Jtore expoli 44, 7. roalum adulterinm 67 ', 
36. malo cum pretio 77, 2. furore 64, 406. 
joalss tantbras 3, 13. malas furis manus 
fO, 5. oras 33, 5. rapinas 19, 19. mala do- 
-oa 66» 85» mali» poaris 15, 10. 



Malut : aala vago suspendam lintea 64* 
225. m i 

Mandatum : mandata oordi memori oon- 
dita 64, 231. cnnota ibid. 209. Ulia ikUL, 
214. ( 

Mane enm domo exis 80, 3. et AL " 

Maneo : manet fama Telemaoho 61 , 229» 
intacta virgo 62, 45, 56. joonnda ibid, 47« 
tibi vita 8, 15. manent gaudia parata 76, 
5. mansernnt doo 113, 3. inane 10, 27. 
maneas domi 32, 7. maneat perenne 1,10, 
maneret 99, 9. 

Maniplus: (s. manipulus) maniplls ca* 
ricis tectam villnlam 19, 2. 

Mano : manat rubor ore 65, 24. manoy 
bont rivi sangnine 64, 345. manana unda 
65, 6 manantia fletn mnnera 101, 9. 

Mantica : manticae qnod in tergo oet 

2«, 21. 

Manus: mannm sorsnm habebis 20, 17* 
mann quate tsedam 61, 14. juga religat 63. 
84. tristi 66 t 80. larga 19. 9. siiiistra 12, 
1. manus earpebant laborem 64, 311* od* 
raovere,* 2 post 14. ambas 35, 9. ma|a» 
fnris 20, 5. teneras 61, 218. tollens 53, 4« 
manibns niveis 63, 8. teras frioesque 23, 
22. r 

Mure exspnit oonceptum 64, 155. feram 
63, 40. novum 66, 45. Oceannm 115» 6« 
placidum 64, 270. mari novissimo 4, 25. 
amplectitur orbem Oceanns 64, 30. io 
magno 25, 13. vasto 31, 3. maria sunt ce*> 
tera 115, 2. alta 63, 1. vasta ibid. 48. . 

Marinus: marinas Nymphas videront 
oculi mortales 64, 16. 

Maritus novns 61, 55. marita facta es,o 
Janua 67, 6. marito ista non licent 61, 147« 
enpido 64, 375. nlmo 62, 54. maritum 78, 
5, esse non sinit patrnum 88, 3. marite 61; 
191, 196. unguentate ibid. 142. maritis 64, 

329. 

Marmor : marmora pelagi 63, 88. 

Mas: marem male me putalis.16, 13. 
■ Mater deposivit Latoniam 34,7. anxia 64, 
380. bon& ibid. 23. 89, 1. impia 64,404* 
mcesla ibid. 380. orba 39, 5. matris adven- 
tu 65, 22. eomplexn 64, 88. complexum 
ihid. 118. et al. matri tertto pars dato 
62, 63. matrem norat puella 3, 7. etal. ma- 
tre mugiente 20, 14. bona 61, 226. optima 
ibid. 229. matres 64, 350. et al. sepisu 

Maternus avus 84, 6. 

Maturus: maturo tempere.62, 57. ; 

Matutinus : matutino flatu 64, 270. 

Medicus: medieos convocate 41, 6. 

Meditor: meditantur non frustra 62, 13. 
medilala requirnnt innnplse ibid. 12. 

Medius : medii viri tenta 80, 6. mediam 
tnnicam 67, 22. medium Athon 66, 46. 
iter 68, 60. medio lurbinc kti 64, 149« 
media die 61, 118. mediis sedibus 64, 48. 
nndis Urid, 167. . 
. Medulia: medaJUm interioreat «doot 



in contextum: 



m 



1gaes35, 15. mednllas montaa exedit cura 
66, 23* torreret flamma 100, 7. medullis 
•extrerois 64, 196. mollibns 45, 16. omni- 
bus 55, 30. totii 64, 93. montis oaesis 68, 
■111. 

Medullula anserig mollior 25, 2. 

Mehereule 38, 2. et al. 

Meio: mioxit qaod quisque39, 18, minx- 
erit in gremium nati parens 67, 30. meien- 
tis mulae cnnnas 97, 8. 

Mellitus passer 3, 6. mellite Juventi 99, 
1. mellitos ocalos basiem 48, 1. 

Membrana direota plombo 22, 7. 

Membrum: membra labore defessa50, 
14. fiigida tepefecit 68, 29. semimortaa 
-jaeebant 50, 15. sine viro relicta senait 63, 
6. membra e juvenco raptabant 64, 257. 

Memini me suffixum esse in crnoe 99, 
4. meminit 83, 5. Fides 30, 11. memine- 
rnnt tbid, 

Memor: memori corde eondita mandata 
.64, 231. 

Memorabilis: memorabile qnod sit, ha- 
bent 62,13. 

• Mendax: mendaoi ventre falsom puer- 
.perium 67, 48. 

Mens excidit sensibns ereptis 66, 25. 
enxia68, 8. impia 67, 25. mala 15, 14. 40, 
1. pnetrepidans 46, 7. mens animi 65, 4. 
.onas reponit 31, 8. mentis cnpidte libido 
64, 147. crodelis oonsiliom ibid. 136. in- 
oendia ibid. 226. menti ingratm credita 76, 
9. mentem amore revinoiens 61, 33. jnsti- 
ficam deorum avertere 64, 406. passim. 
mente cedat mora 63, 19. oonstanli 64, 
209, 238. de cnpida ibid. 399. dnra 60, 3. 
immemori 64, 249. lseta ibid. 237. liqnida 
j63, 37. ljmpbata 64, 255.matigna 68,37. 
Abstinata 8, 11. tacita 62, 37. tetra 60, 3. 
tota 62, 14. et ai. mentes alio, aures alio 
divisimus 62, 15. 

. Mensa: menss constrneta? dape.64, 305« 
mensas pingnes linqnere 62, 3. mensia col- 
Jucent pocnla 64, 45. 

Menstruut : menstroo carsu metiens iter 
annuum 34, 17. . 

Mentior: jnentilaes, qnod promisti 
110,3. 

Mentula fit apta olaya dexterse 20, 21. 
*rnx 20, 18. diffntnta 29, 14. magna mi- 
aax 115, 8. mentolas solia vobis esse pu- 
tatis ? 37, 3. 

Mereor : . mereri bene velle de quoquam 
desine73, 1. 

Meretrix: meretricis avarae 110, 7. 

Mergo: mergitur Oceano Bootes 66,58. 

Meridior: meridiatum, ad te veniam 32, 3. 

Merito si quem podagra aecat 71, 2* 

Merso : raerser fluctibus fortunee 68, 13. 
. Merus Tbyonianus 27, 7* meror amores 
aocipies 13» 9. 

Jfssek: messem post nonam Smjrna 
edita 95, 1. 



Metior: metienf enrsn meaatrao iter 
annuam 34, 16. 

Metuo a te 15, 9. metannt nunc emnes 
69, 7. nil jarare 64, 146. metnebant tatia 
verba 84, 9* metnere nihil dicta 64, 148« 

Mica saiis nulla in tam magno corpore 
86,4. 

Mico : mioantia sidera 64, 206. nucan- 
tium sidernm numerum 61, 207. 

Migro : migrate ad aeveros 27, 7* 

Miiet Protesilans 68, 86. 

Mille basia da 5, 7. et al. millia deeem 
me puella poposcit 41» 2. Indi 61,-210. 
et al. 

MiUiet enm puella revoeat 35, 8. 

Mimice et moleste ridentem videtis 42, 8. 

Minax Cvbelle 63, 84. magna mentala 
115, 8. minaeis Adriatioi littus 4, 6. 

Minimum et facillimnm est 38, 4. * 

Minister Falerni 27, 1. miniatra deam 
63,68. 

Minutus: minnta navis deprensa in maa> 
no mari 25, 12. . . 

Mirifice explicasset Calvus . orimlna 53, 
2. a te nactns est utrnmque.malom 71, 4. 
locotnm se ease sperabat 84, 1. 

Miror: miratnr se ipse 22, 17. 

Mirus : non mirum 23, 7. et aL mira 
arte 64, 51. nocte 68, 145. pietate paren- 
tem narras 67, 29. 

' Misceo : misces gandia cnris 64, 95. mis- 
oet dea ouris dulcera amariliem 68, 18. 

Misellus Septimins 45, 21. miselli Vio- 
loris ilia ropta 80, 7. misellaa ilii edaat 
mednllam ignes 35, 14. miselle paaacr 3, 
16. Ravide 40, 1. 

Miser ego 63, 51. esse desinia 76, 12. 
anime 63, 61. Catulle 8, 1. frater 101, 6. 
misera mater 64, 119. misernm est68, 30. 
misero amori hano propotiis posnam 99, 15* 
fratri 68, 93. et aL tepp. . 
. Miserabilis : miserabile letum 68, 91. 

Misere exagitans immiti oorde furores 
64, 94. 

Misereor : misereri si vostrum est76, 17. 

Miseret te nil dnlcis tui amicnli 30, 2* 

Miseriter allooota est patriam 63, 49. 

Mitetco : mitesoere immite pectos 64, 
138. 

Mitis : mitem ovam edoeat vitis 62, 50. 

Mitra : mitrm vicem onrana 64, 68; mi- 
tram snbtilem retinens vertie* ibid. 63» 

Mitto tibi carmina 65, 15. mittis eoisto- 
liura 68, 2. misti libellnm 14, 14. miait qoi 
tibi tantnm impiornm ibid.7. miaernntmn- 
neri 12, 15. mittam te laetanti peotore 64, 
221. mittel sperare nepotes ibid. 381. 
mitte brachiolom teres 61, 181. mitter* 
earmina 116, 2. pronnm de ponte 17, 23. 
mittens viram 66, 29. mittelar Smyrna ad 
nndas Atacis 95, 5. miasnm malnm 65, 19. 
aisao boc in Syriam 84, 7. missas vooes 
aodire 64, 166. 



INBEX. PRIrVtUS 



. lfsskbsmmodo Hlue-eiren^Ke*»,**- 
ser 3, 9. ete. 

Modut robit motandfU eft 42, 22. in 
Bnedaea dioiU 61» 38. eonetntfe ibid. 125. 
mode oseni excmciare 99, 12. 

Jfaefta pntida 42, 11. 19, 20. tnrpis 
iftU. 3. mcecha abdacta 68, 103. 

Mmehor : mcBobatar montala 94, 1« 

Mxehut: mcoohi dao 113,2. scmiUrii 

37. 16. ttCBohis cnm sais vivat valeatque 

11. 17. 

Ifdmi* Nori Comi35, 4.angasU64,80. 
dirm ibid. 212. Leriasssa ibid. 36. Troioa 
ibid. 546. 

Mmror: mosroribos in tantig 65, 15. 

Mmttut: mcesU 64, 249. 66, 29. inater 
ietd. 380. mossto parenti ibid. 2 HO. peotore 
profndit vooes <6mI. 202. mossU voee 63, 
49. mdsstam exlremia qaereiis 64, 130. 
aecBftss medallas exedit onra 66, 23. moes- 
tis oceUis 64, 60. mcesta carmiua 65, 1$. 
Hmuaa 68, 55.*— ratBStitae iacrimis Simo- 
nideis 38, 8. 

. Moleofttt : molesta vivis 10, 33. moles- 
Inm eat 55, 1. otinm tibi est 51, 13. mo- 
lesti ne nimtnjo simna 68, 137. moleste in- 
cedere 42, 8. 

MoUeteo : mollesonnt colla jorenois 64,38. 

MoUieeUut: molUceQasnaUsflagellaeon* 
scribillent 25, 10. 

Moliiculut: moilicnli Torsicnli 16, 4, 8. 

MoUit spioa 19, 11. molli oomplexa 6**, 
08. fiamine 67, 33. fronde 64, 294. lana 
•«.312. pede 68, 70. quieU 63, 38, 44H 
40,4, eomno68, 5. Teste65, 21. moNU 
lanm vellera 64, 319. tegmina snrsB ibtd. 
129. mollibus medallis ardet ignis 45, 
16.— mollior cdniculi capHlo 25, 1. 

Mmxeo : monendos es mmi 39, 9. 

Motu eversoa 66, 43. montis aerii ver- 
tice 68, 57. nivei cacamen 64, 241. me- 
doUfs 68, 111. montem Pimpleam 109, 1. 
taontiam domina 34, 9.- mootes Idomehios 
64, 178. praeruptos ibid. 126. montibns 
Idri Und. 301. Iabysainis 60, 1. magnis 
64, 282. 

Mouttro: monstret cmi adnHerinm pa- 
tnn 78, 6; 

Monttrum 64, 15. ssvam ibid. 10*. 
monatra stynUhalia 68, 113; 

Motntsutntum: momimenta parva 95, 9. 
Cieseris inagm 11, 10. 

Jfsra Urdamente oedat 63, 19. 

Mtrbetui: feforbosr parlter 57, 6. 

Morbuot morbam tetrnm 76, 25. neqne 
elegentem ntiqoe urbanam 39, 7. 

Mordtb: mordebis labella 8, 18« mot* 
denti rostre 68, 27. 

MmHbundus: moribnnda a sede Pisavri 
81,3. 

Morior i mortaos esl psjser 3, 3. notes* 
cet68,48. mortuatLC*tauiilaeoT64, 153. 
moricns frater 68, 21. 



Jf&rer; miraiis 61, 79. 8* -9* 
Afl, \ f 4. nJbrari eanUm romrt 3S, 10. 

Mon fratcra* 68, 19. imnmtara 96, 5. 
mortis limine 68, 4. morti dedtU prmda 
64, 363. morUm oppeteret ibid. 102.morto 
ibid. 188. extrema 76, 18. patern* 64, S48. 
tna 65, 12. 

Morta lanea hsBrebant labeUiii 64,317. 

Mortut acrea inoiUre solet poe se r 2* 4* 

Jtftfrta/u quisquam 64, 168.mortaiteojtoi 
wid. 386. mortales ocdti ibid. 17. 

Mos ut est tuns 9, 8. morepriseo 101, 7. 
stnJtoram 68, 137. moribnaimparis 106, 2. 

Motnt : moto iafirmo qnatiente* eorpora 
64, 305. 

Moooo: movet mstimaltone 12, 18. ssore- 
bat sese a gremio illius 3, 8. moreto eam. 
15, 11. moTOre lumboa 16, 11. movens 
treranlnm tempns aniliUa 61, 161. moTSV 
tur nihil 42, 21. 

Muemt a U abeat 23, 17. 

Mugilis: mugiles enm percnrrent 15, 19. 

Mugie : mugienti fremita 63, 82. mu- 
giente matre 20, 14. 

Mula derelinqntt soleam f e r r eam ia to- 
ragine 17, 26. muln meientia eaiians 97, 6% 

Mulceo: mnicent aorB florem 62, 41* 

MuUer de v» 25, 5. mea 70, 1. marU- 
tola 68, 128. notfaa 63, 27. aoUa»75, 1. 

Mutta : moitam jastam etposeam 64,190». 

Multipltx: mnltipliei dape conetfooUe 
jbensm 64,305. mnltipKces ooras iUd\ 251v 

Muko : inolUnUs faoU Tiram pone 64r, 

Muho aerior res 83, 5. et aU 

MuUum lnshnns 50, 2. tt aL 

Multut es et pathioas' 1 12, 2. bomosWaT. 
1. malto a»u 91, 7. melU laode 64, 11*. 
mulU agrieol» 62, 55. jnvonci ibid. pneri 
toW.43. molus pnell» ibid. mnlufe fnteJt 
97, 9. per gentes vectas 101, 1« qaeretaa 
64, 223. mnlU msjriorc 101, 1. basia 7, 9. 
gandia 76, 5. mala 14, 6. 28, 14. mittia 
basiorura 16, 12. Iadi61,210. my rrhse 6e?, 
78. ebJera 7, 7. jocosa nebant 8, 6. aatia 
losi 68, 17. maltis pro officiis 68y 150t. 
deorem 66, 9, gettii 99, 7. langaortbas 
55, 31. millibas 68, 45. qnerelis 66,19.— 
fAut beYrHs meU' 14, i 4 eh\s 3, 5\ ano mscIo 
£,- 10. plara quid convmemorem ? 64, lle\ 
millw 22, 4. pinribag «ivis 68/ 115.— fh*> 
rimu$: plnrimam 45, 5. plurimos tersee 
saert 22,3. plarima mal«83, 1. farUjovis 
68, 140. 

Mului: mnle, nihil sentis 83, 3. 

Mmtdiiiest manditlem ad mandiorem 
adde, quod ffUi 23, 18. 

Mundut oonedsfth sidera 64, 906. ninndi 
magni lumina 66, 1. 

Mundut: mahdidretmeliorotilai9^,4. 
mandiorem manditiem 23,18. 

MutUeemj: nfaiierpelf ire ht ItfUnsj Tolo 
17, 18. 



in camrEXTUM. 



MwKiMCoateotom enrmim? 68, 149. mi- 
imi risas 17, 7. novum ae repertum 14, 9. 
saam 61, 43. muneri miserant 12, 15. mn- 
nerei assidao 61, 234. furtivo 65, 19. isto 
14, 2. novo 66, 38. postromo mortis 101, 

3. vestig 69, 3. manera tibi noii tribuo 68, 
32. jucoada 66, 82. Musaram et Veneris 
68, 10. parva 19, 9. quro tradita sont ad 
inferias 101, 8* qoam plarima68, 154. mu- 
neribas largis 66, 92. 

Muwusculum : manoseula furtiva 68, 1 45. 
non ingrata 64, 103. 

Murrha : marrhsa mnlta millia 66, 78. 

Murus: muros ad Uiaoos isset miles 68, 
86. 

Musca 116, 4. 

Musoowus : mascoso lapide 68, 58. 

Muto : mutat (jpr. mutatur) Snffenos 
22, 11. matavit te qais deas ? 66, 31. mu- 
tari talento furta velit 12, 8. aiutata janua 
67, 7. matatam saviolum ex ambrosio 99, 
13, roulmto nomine 62, 35* mutaada eat 
ratio modosqae 42, 22. 

Mutus : matam cinerem alloqaerer 101, 

4. mata omnia 64, 186. matis sepaleris 
96,1. 

Mutuus : mataa reddens 50, 6. matuis 
animis amant 45, 20. 

Myrtus Asia enitens floridis ramalis 61, 
22. myrtas quales progignont Earotss flu- 
mina 64, 89. 

Nam mellitas erat paster 3, 6. namque 
solebas putare aliquid esse nagas meas 1, 
3. et al. s&pp. 

Nanoiscor: nactus est otromqae malam 
71,4. 

Narro: narras egregiom pareritem 67, 
29. narrat Brixia de Postumfo ibid. 35. 
provincia ten' esse bellara ? 43, 6. narran- 
tem loca, facta, nationes 9, 7. 

Nascor: nascitor flos secretus 62, 39. 
vitis vidua ibid. 49. nasoontur qaerelss ab 
imo pectore, 64, 198. nata saat omnia 
bona 68, 158. nasoetar vobis Achilles ibid. 
339. nascatar M agas 90, 1. — natus destitit 
lugere parentes 64, 401. iners 67, 26. nati 
cubile er, 23. nato 64« 325. natam 10, 15. 
natam avellere complexa matris 62, 21. 
nati nimis optato tempore 64, 23V natis ibid. 
299. 

Nasus: nasi mala pitoita 23, 17. naso 
neo minimo paella 43, 1. turpicolo 41, 3. 
nasoram pestem interfice 69, 9. oasum to- 
tum ut te dii faciant 13, 14. 

Nates moUfoellas flagella eooscrlbillent 
25, 10. pilosas non potes veoditare 3$, 
7. 

Natio: nationes tiiberam 9, 7. 

Nato: natantistrabis impetum prsrterire 
4,3. 

• Naufragus: niafregam sj asj i ri i nndis 
eyeetam sobUvem 68, X 



Norts mmata 25, 13. aave levi nnlena 
64, 84. navium celerrimus 4, 2. 

Navita peffidns 64, 174« 

Nauta : nautis tarbine jaotatis 68, 63. 

Ne dubita dicere 67,. 18. pogoa 62, 59« 
remorare 61, 200. ne seiamns 5, 11. et al. 

Nebula: nebnlas aerias diota inrita feree 
sinis 30, 10. 

Nec a gremio illius se movebat paseer 
3, 8. et al. sepp. 

Necesse est parere parentibas 6A, 61. 
amem 12, 16. bec prssstare 19, 17. nibil 
est 16, 0. sit ire 61, 83. 

Necquicquam laoitum cubile 6, 7. et etU 

Nefandus : nefando soelere 64» 398. ne- 
fande omnia avertere ibid. 406. 

Nefarius : nefaria seripta 44, 18« 

Nefas Troja 68, 89. 

Ne-funera funera 64,83. vid. not. ad 
h.l. 

Mgtigo ' negligis bsso 30, 5. negligh te 
Venas 61 , 199. negligens Priepas 19» 2*. 
negligentem esse tioet 10, 34. aegtigenti- 
orum lintea tollis 12, 3. negleeto numiuer 
divam 64, 134. 

Nego illad totam 86, 3. negas te 55, 14. 
negat negare 4, 6. se redditaram pugillaria 
42, 4. negant redire 3, 12. neges qoo) vir 
petet 61, 152. neget naces pueris ibid. 128. 

Nemo rara eolit 64, 38. et al. nemone 
homo bellns 81, 1. 

Nemorivagus aper 63, 72. 

Nemus Phrygium 63, 2. in nemora ferar 
ibid. 58. deraens fagit ibid. 89. ad Idsi te- 
tuli pedem ibid. 52. opaca ibid. 32. Pbrj- 
gia ibid. 20. 

Nepos: nepotis seri eapnt 68, 120. ns> 
potes caros sperare 64, 381. Remi 58« 5. 
nepotam Romoli disertissime 49, 1. 

Neptis : neptem suam ducere 64, 29* 

Neque mirnm 69, 7. et al. sttp. 

Nequeo triboere monera 68, 32. neque- 
unt movere lombos 16, 11. nequisse pmi* 
terire impetom trabis 4, 4. 

Nervosius illad ande foret 6T, 27« 

Nescio qaere id faciam 85, 2. quem risl 
53, 1. quid oarom 2, 6. qaid oerte est 80, 
5. sconi 6, 4* nescis qaod faoinus fajoiua 
81, 6. nesoit id 17, 22. 

Neu labeat abire 32, 6. et al. sap. 

Ni pro Nisi: ni sint 6, 2. et al. 

Niger: nigro tarbine jaotatis naatie 69, 
63. nigris oeellis 43, 2« nigerrimie aris 
17, 16. 

NihU aadit 17, 21. et al. s*pp. 

Nihilommus paloker es 61, 197. 

Nimirum idem omnes fallimar SS, 11* 
etal. 

Nimii elegantelingoa 43, 4. et 

Nimius: nimio e mbor* 
ibicL 17. nimiusj tostk 



nsolesti 6%, 187. 
Nisi impsiiou 29, *« 




'JO 



INDEX PRIMUS 



' #fr*>: niteftt ore florideJo 61, 193. ni- 
tenti desidcTio meo 2, 5. 
Nitor Solig flammeus 66, 3. 
Nitor: nitar qaali spe? 64» 177. nitens 
.»ave levi touf. 84. 

Nweut: nivei montii caenmen 64, 441. 
ftiveo eolambo 68, 125. pede gereng soc- 
cam61, 9. nivese bigaj Rhesi 55, 26. vittae 
^4, 310. niveos artus flexerunt sedibas ibid. 
304. vhrginis- exoipiet bostum ibid. 365. 
. ftiveb manibus cepit tjmpanam 63, 8. 

Nix: apad nirem et stabala ferarum fo- 
rem 63, 53. nire.amicta loca 63, 70. bi- 
betna candidiora labella 80, 2. 
■ • \No: navit jo venlos barbara per medium 
Atbon 66,46« naaae per andas 64,2. naates 
«ndss a luce refulgent ibid. 276. 

Nobilis: nobilem Rhodum 4, 8. nobiles 
ltfniaos pete 28, 13. 

Noeturnut : nocturnae rixae vestigia 66,13. 
f Noio drcere nomine 67, 45. nolebat pu- 
.«Ve Bt 7» noli admirari 69, 1. et al. nolite 
-peti 64, 199. nofim statuas 68, 37. nollem 
-ssrenidere 39» 15. 

Nomen vetus 61, 214. vostrom tangat 
.4ilea robigine 68, 151. intulit nepos in tabu- 
*Jas ibid. 122. nomine deserto ibid. 50. eo 
29, 12. et 24. qaocnnque placet 34, 22. di- 
.«ere nolo 67, 46. dioentem ibid. 43. 
Noudum spreta pietate 64, 387. 
Nonut : nona pila a pileatis fratribas 37. 
9. nonam post messem 95, 1. post hiemem 
Md.i. 

• - Noscito : noscitetar faoile ab omnibus 
41, 233. 

Notco : nosti isthacc 67, 37« probe 22, 1. 

-sjorat dominam passer 3, 6. noscent te om- 

.nia saecla 78, 10. oosse te solum Catullam 

dioebas 72, 1. noscens Jono furta Jovis 

68, 140. 

Noster venaste 13, 6. nostri miserescere 

-wflet pectas ? 64, 138. nostrum capnt iu- 

tidiis lacessas 15, 16. et al. 

Ncta: nota candidiore locerol 107,6. 
de meliore quisque 68, 28. 
" NoUsco : notescat mortnus 6$, 48. 
Noto : notat diem lapide candidiore 68, 
«148« notala labra sero emnlso 80, 8. 

Nothus : nolha mulier 63, 27. notho lo> 
mine dieta es Luna 34, 15. 

Notus hostibus forti pectore 64, 340. 

.a+taiUles animi 102, 2. notoe sunt rapinae 

33, 7. nota sepolcra 68, 97. notorum tria 

suavia 79, 4. 

Novan. fatationes continaas pares 32, 8. 

Noverca 23, 3. novereae innnptse flore 

«4,403. 

NovusmtaituB 61, 54. novi conjugis ibid. 
32. dimittere collum 68, 81. nova nupta 
otodeas 61, 80. et sqq. sep. novum libellum 
4|aoi dono? 1, 1. mare 66, 45. mnnns 14, 
8. sidos 66, 64. oovo hjmenceo. aaotus 66, 
11. manere vota ditsol? o ibid. 38. viro in- 



visenta fbid, 20. novi Hbri 29, 6V «mlilici 

■ ibid. 7. novis naptis 66. 15. aoviseimo in 
oasu 60, 4. a mare 4, 24. 

Nox tacet 7, 7. perpetaa dormienda eai 
5, 6. nootis umbras pepulit 8ol 63, 41. 
noote nolla rogaberis 8, 15. latent furee 
62, 34. cseea 68, 44. mira ibid» 145. gemi- 
na teguntar lainioa 51, 12. vaga 61, 118. 
noctes aon vidoas 6, 6. noctibas in longis 
68, 83. 

Nubet pnls» ventoram flamine 64, 240. 

Nubo : nabit virgo bona cnm aiite 61, 20. 
nalli nabere malle qoam mifai dioit 70, 1. 

Nudo : nadantes papillas 66, 81. 

Nudatus : nudatse surae teginina 64, 1 29. 
nadato corpore ibid. 17. . 

Nudut: nudum sinum rednoeas 55, 11. 
nado arvo nascitar vitis 62, 49. . 

Nuga : nagaa meas aliquid esae potare 
aoiebas 1, 4. 

Nullut mi erat 10, 21. amor 64, 336. 
nnlla srtas 64, 323. et aL urp. nnlli nubere 
malle dixit mulier 70, 1. nullum amaas 
vere 11, 19. nullo aratro oontosos flos 62, 
40. nalli paeri ibki, 44. et al. noJIss paellee 
ibid. nallis sensibas aactae 64, 165. 

Num te lacteoUe teaeotpueiue 55, 17. 
te Jeaena procreavit 60, 1« 

Numm : numine divom negleoto 64, 134. 
76, 4. invicto rector annnit 64, 204. 

Numero : numerare raulta millia ladi 61, 
209. 

Numerut magnas arense 7, 3. nomeram 
sideram sabdacat 61, 208. nomero modo 
boo modo illoc ludebat 50, 5. 

Nummut: nammi si te delectant 103, 3. 

Nunc passer it per iter tenebrioosam 3, 
.11. et al. tttp. nuric pro at 39, 17. 

Nunqumm vitis mitem edacat avam 69, 
50. 

Nuntio: nnntiate diota poeUae 11, 25. 
■antiantar si mihi vera 35, 11. . 

Nuntium : nantia.no? a ad aores deornm 
referens 63, 74« . . 

Nuntius hoTribilis adfertur subito 84, 10. 
nontii beati 9, 5. ■ » ■ 
. Nuper 64, 217. 

Nuptm cave ne iieges qaa vir petet 61, 
.151. not a prodeas iibid, 80. eqq. tepp. pa- 
ella 17, 14. onapt» 66, 87. naptaram laos 
111, 2. estne nuptis novis Veuus? 66,15. 

NuptiaUs: nnptialia oarmina oonoinens 
voce 61. 12. 

Nuto: nntantiboa pennis aera impellens 
66,53. ; 

Nutrio: natriant mvrtag dese rosoido 
bamore 61, 25. natrivi looam villalamqae 
palustrem 19, 4. 

Nutrix illam orienti loce non reviseus 
64, 377. nntrioom tenns extantes e gurgite 
oano ibid. 18. 

Nuxt' nenMiQaspaeris neget 61, 128. e 
tqq, stfp. naoibus satis4i«lasisti ibia\ 13S 



INCONTEXTURf. 



- Yeneres Cupidinesque lugete 3, 1. tt 

qI. sapp. 

Obduro: obdurat jam Catullus 8, 12. 
obdura destinatus tbid. 11, 19. 

Obesus Eirasous 39, 11. 

Obitus stellarum comperit 66, 2. 

Ohjnrgo: ohjargare patraani 7.4, 1. 

Oblecto : oblectant Musae dulci carmine 
68, 8. 

Oblitero: obliteret nulla setas mandata 
64, 232. 

Obliviscor: si ta oblitas es 30, 11. obli- 
ta es bonam facinas 66, 27. obliviscentibus 
steclis 68, 43. oblita nostri Lesbia 83, 3. 
oblitoe miserie sab veste 65, 21. oblito 
pectore cuncta dtmisit 64, 208. 

Obloquor : obloquitur et gannit 83, 4. 

Obscamus : obscaena Troja terra aliena 
sepallum detinet 68, 99. 

Obscuro : obscuretur nitor Solis 66, 3. 

Obscurus: obscura ferrugine carbasus 
64, 227. obscura orgia celebrabant ibid. 
260. 

Obsero : obseres palatum 55, 21* obse- 
ret liminis tabellam 32, 5. 

Obsideo : obsidens Troica mosnia 64, 346« 

Obsisto : obstitit si bono cuidam hircus 
akrum 71, 1. 

Obstinatus: obstinatamente perfer8, 11. 

Obtero : obterit tellus ereptum ex oculis 
65,8. 

Obtingo : obtigit si unquam cupido op- 
tantique quidquam 107, 1. 

Obvius veniam Leoni 45, 7. obvia comi- 
nus lateque frangeus robur 64, 109. 

Occasus : iu occasum vertor 66, 67. 

Occido : occidit lux brevis 5, 5. occi- 
dere soles et redire solent 5, 4. oooidentis 
in ullima insula fnisti 29, 13. 

Occupatus : occupati in re sua 15, 8. 

Ocellus: ocelle oave despuas 50, 19. 
peninsularum, insularumque Sirmio 31, 2. 
ocelli turgiduli 3, 18. ocellis moestis 64, 
60. nigris 43, 2. ocellos tegeret somnus 
quiete 50, 10. ebrios poerl 45, 11. 

Octavus: octava hora te suscitat e molli 
quiete 80, 3. 

Octo bomines reotos parare 10, 20. 

Oculus: oculi mortales videre Nympha* 
64, 17. oculos suaviabor 9, 9. effossos vo- 
ret corvus 108, 5. labantes 63, 37. melli- 
tos 48. 1. si tibi vis debere Calullum 82, 
1. oculis plus amabat 3, 5. et al. lacri- 
mantibus visens maria vasta 63, 48. radi- 
anlibus Sol luslravit aethera ibid. 39. ambo- 
bus qus mihi carior est 104, 2. si quid 
carius ejst 82, 2, 4. 

Odi et amo 85, 1. odissem te odio Va- 
tiniano 14, 3. odisse hospitis officium 
68, 12. 

Odium : odio estne Venus novis nuptis ? 
66, 15* nimio Veneris evirastis corpus 63, 
17. Vatiniano te odisaem 14* 3, 



Odor: odore iUam affiigit 71, 6. Assy- 
rio fragrantem domnm 68/ 144. juoundo» 
permulsa domus 64, 285. odores soeveev 
exspirans ibul. 87. . r 

Offero: obtulit se ales equus 66, 54* 
obtulerat luctum Minoidi 64, 249. 

Officium hospitis odisse 68, 12. offioie» 
pio se perdidit 75, 6. officiis pro multi» 
munus redditur 68, 150. quantis jureriL 
ioW.42. 

Offirmo : offirmas te animo 76, 11» 

Oleutn : olei decus cram 63, 64. 

Olfacio: olfaoies unguentum 13, 13. 
olfacerem os 97, 2. 

Olim 64, 76. et al. sepp» 

Oliva glauca 20,9. olivaraDeliara34,5» 

Oiivum : olivo Syrio fragrans 6, 8« 

Olla ipsa legit olera 94, 2. 

Olus : olera legit olla ipsa 94, 2. 

Omen : omine cum bono 61, 66» divim» 
Parcae cecinere carmina 64, 384. 

Ommtutn pingue in flamma liquefaoieiu 
90, 6. 

Omnino si nos vis perdere 98, 5* quod 
cupis, efficies ibid. 6. 

Omnipotens Juppiter 64, 171. 
■ Omnis furor sit procul a domo 63, 92. 
omne aevum explicare 1, 6. et al. in omejr 
oulpa est gaudium 91, 10. et al. omaes 
unius aeslimemus assis 5, 3. ct al. strp*. 
omnia gaudia perierunt 67. 23. et al. om- 
nium ilia rumpens 11, 19. et al. omnea ani 
nos amare paratus sum 45, 4. et al. omnia 
bella devoratis 3, 14. omnibus e meis smi- 
cis antistans 9, 1. et al. 

Omnivolus: omnivoli Jovis furla nosoeafc 
Juno 68, 140. 

Onus mens reponit 31, 8. ingratum ptt 
rentis tolle 68, 142. jugi vitans juvenca 
63, 33. 

Onyx mnnera mihi libet 66, 82. vestett 
ibid. 83. 

Opacus : opaca barba hunc facit doobb% 
37, 19. opaca loca redimita silva 63, 3.. 
per nemora dux ibid. 32. 

Opera ; opera tua ocelli meae puelbe ru- 
bent 3, 17. 

Operio : operit sopor oculos 63, 37. epe^ 
rire domum 67, 40. 

Opis Emathi» tutamen 64, 325. epem 
tulistis 76. 18. ope bona sospites genleaa. 
34, 24. 

Oporttt scribere in vento 70, 4. gignatur 
Magus 90, 3. 

Oppeta: oppeteret mortem aut pnamift 
laudis 64, 102. 

Oppido pnsillum caput 54, 1. 

Oppleo : oppletur regia ooetu 64, 33. 

Oppono: opposita vUluln ad Austri fla* 
tus26,2. mZ 

Opprbno : oppressos oasu 

Op p Tobrwm; opprobrUi 
28, 15. 




IHDEX PRTMUS 



GjpJo ips* ? alere 76, 25. optaa ootes esse 
40*6. ©pUvit geaitor fflUMra^oMi 64,-40«. 
eecaam piojieere Theseas ibtd. 82. opU- 
▼ere lllom nullae puellm 69, 44. eptanti ei 
eeidqeem obtigit 107, 1. eptes pellem 
avertere 64, 5. opUto lumine 66, 79. Wm* 
pore aati heroes 64, 22. opUte loces ad- 
voasrs ibid. 31. oplatos amores aniini coa- 
jaaghe iaid. 973. hjmenseos ibid. 141. op- 
UU maritis portans Hesperas ibid? 329. 
opUndam qoid magis hao vita? 107, 8. 
optatios qoid daior a Diis ? 62, 30. 
. Opulmtui : opulenU regia 64, 43. 

Opui sequabat dens 64, 316. faniat ara- 
nea 68, 50. foret volare 4, 5. 

OrvHoHeapoatia te oolitl8,3. Thessala 
ereat floces 64, 282. ora porporea incinxe- 
rat vestem ibid, 309. oras in malas cnr non 
itis? 33, 5. in oris maximom montem 66, 
49* eeteris oetreosior Hellespontia 18, 4. 
patriis aveetam Jiquisti 64, 132. 

Orecluw Jovis sastaosi 7, 5. veridicam 
aoeipe 64, 327. 

Oratio: orationem plenam veneni legit 
44,11. 

Orator exciUt fletam 39, 3. 

Oroti : orbem totam OoeaMS ampieetl* 
tsjr64,30. 

Oretis: orba mater flet filiam anieum 
30,6. orbem eubilo 66, 21. 

Orgie obsoora celebrabont 64. 260. frua- 
ts* oepiuat aadire profani ibid. 261 . 

OricilU imala mollior 25, 2. 
* Origo : origine ex oltiroa 4, 15. 

Orior : orienti Inoe 64, 377. orto sole 
laoaarndam eabiculam 63, 67. 

Oro: orarons, cave despuas, ooelle50, 
10. demonstres obi sint tenebres 55, 1. 

- Ortwj obkosqae sUllarnm oomperit 66, 2. 
Ot otrnmne an culura olfacerem 97, 2, 

Jawsmduai suev iabor 9, 9. orisaurei Sol 63, 
39. ore pudicitiam matris indicet 61, 225. 
eaftali Gallicani 42, 9. clanso 55, 18. ferreo 
oaois 42, 7. floridulo 61, 193. purporeo 
45, 12. sicco 43, 3. tristi 65, 24. udo 64, 
131. w ora valgi pervenias 40, 5. 

Otcito: oscitantes aves mulier ostendit 

*5> 5. 

Osculatio: osculationts seges48,-6. 
■Oteulum : escula deoerpere rostro roer- 
deati68, 127. 

Ottendo : ostendit mnlier aves osokanUs 
25, 5. se aoepitem viaere portum 64, 211. 
ostendere se mortali coetu ibid. 386. 

- Ottento: ostentant omnialetsra64, 187. 
Ottium : oslia claudite virgines 61 , 231. 
Ottreotut : ostreosior ceteris oris Helles- 

pontia ora 18, 14. 

Otiotut: otiosnm me Varrus doxerat 
10, 2. otiosi mnllum lusimns 50, 1-» « 

Otiutn perdidit reges 51, 15. tibimoles- 
fam est *6td. lS.otio exaoiUe i4M.44.aie 
recuravi 44, 15. 



Ot>ik: exovitibe*piognUagms26,lS. 

Pndjioo: paeifioatset bostia oesleetea 
heros 68, 76* 

Paco : pacato io tbalamo 68, 104. 

Padico : pmdieabo vos * * post 14, 4. 
16, 1, 14. paedioare cupis amores meos 
21,4. 

PaUutra abero ? 63, 60. 

Palam oapis, quod oapis 61, 203. ba- 
bere 25, 8. 

Palatum obseres 55, 21. 

Palmptettuti in palimpsesto relaU 
scripU 22, 5. 
< PalUo : pallentes euoorbitss 19, 13. 

Pallidulut: pallidulam pedem allak. 
unda 65, 6. 

Pmilidut: palUdiorkiamUsUtaa81, 4. 

Pallium remitte meam 25, 6. perteado 
32,11. 

Palma neo Uoilts 62, 11. palmis abieg- 
ais verreatos aeeaora 64,-7. infirmia-varia- 
bunt pectora ibid. 352. proceris plaage- 
bant tvmpana ibid. 262. 

Palmula : palmalas imbaiese ia seqaore 
4, 17. pelmnlift volare totd. 4. 

Palor: palans soniUs -63, 74. 

Palut : paludis putidae vorago 17,-10. 
palude emolsa 68, 110. in eava 17, 4. pa- 
lades possideat 115, 5. 

Palutter: palustrem villulam natrtvi 
19, 1. 

Pampineut : pampinea aob aatbra eda- 
oaU uva 19, 14. 

Pampmut : pampioo vireote 20, 8. 

Pando: pandant oraclam veridioem64, 
326. pandile claastra januae 61, 76. pan- 
das onr latera exfatata ? 6, 13. (aisi malis 
a pandare vid. not. ad h. 1.) 

Pango: quod pepigere viri, pepigerant 
ante parentes 62, 28. 

Panit : panem develutam e* igne prose- 
qnens 59, 4. 

Papaver luteam 19, 12.61, 195. 

PapilUi : papillas tradhe 66,-frl. lao- 
Untes 64, 65. papillia-roseia 55, 12. teae- 
ris61,105. 

Papyrut : papjre, dioas velim Cseeilio 
25,2. 

Par dies 61, 38. deo 51, 1. oonoobiam 
62, 57. estvisereioM. 9. 

Parco : parcont nihtl promittere 64, 146. 

Pnrent 61, 57. tremolos ibid. 51. paren- 
tis prisoi pnecepU 64, 159. tremoli tolle 
oaas 68, 142. pareati aetate ooofeeto ibid, 
119. mo»sta64, 210. •pareatem egtegiam 
narras 67, 29. parente - cam tao polchre 
tibi est 23, 5. pareatom est ex parte vir- 
giaiUs 62, 62« gaodia 66, 16« prisoo more 
101, 7. parentes extinotos 64, 401. et «/. 

Paroo: parere pareattbus necesse est 
6t r 61. 

Pario: paWt6owa«ra-'Fav<MH^4,'28d. 



IN CONTEXTUM. 



33 



' Pariter tecora aoror aspernata Pelea 64, 
302. morbosi 57, 6. 

Paro : parat deus excitare rixam 40, 4. 
• paravit is «ibi 10, 30. pares nobis novem 
fututiones 32, 7. paret conjungere somnos 
- 64, 332. paratas sam amare 45, 4. parata 
est palma 62 , 11. — parata crux 20, 18. 
paratom foris erit 15, 12. habes salire 17, 
2. parati tentare oronia 11, 14. parata ma- 
nent gaudia 76, 5. 

Pars virginitatis patri data 62, 63. borum 
64, 257. et al. mei ego 63, 69. parle ex 
soa 17, 18. ex alia 64, 252. infima ingui- 
num 60, 2. et al. 

Parthenice alba 61, 149. 
Parum pudicum me putatis 16, 4. et al. 
Parvulus Torquatas 61, 216. 
Parvus : parvi potare 23, 25. parva a 
virgine 66, 26. parva raonnmenta 95, 9. 
munera 19, 9. 

Pascor : pastus Umber 39, 11. 
Pascuum seu Patcua : in pascuis deli- 
cata capella 20, 10. 

Passer deliciae puellae meae 2, 1. 3, 4. 
miselle ibid. 16. passerem bellum absta- 
listis tenebrae ibid. 15. et al. 

Passim furcbant alacres 64, 255. et al. 
Patefacio: patefeoit clansam campam 
Manlias 68, 67. 

Pateo : patet egressas 64, 185. expen- 
sam in tabulis 28, 6. patente porta 15, 18. 
Pater divum 64, 299. esuritionum 21, 
1. tugurii 19, 6. patris in ulna 17, 13. ra- 
pime 33, 6. patri sit similis Torqoatus 61, 
.221. ad patrem dulce rideat filiolus ibid. 
219. et al. sep. 

Patemus : paterna dextra 68, 143. morte 
funesta domus 64, 247. paterna bona 
29,18. 

Pathicus Naso 112, 2. pathico Mamnr- 
rae et Csesari pulchre convenit 57, 2. 

Patior: patiuntur nec contingi Inmine 
64, 409. patere toa verbera 63, 81. pati 
quis potest 29, 1. si potestis 24, 5. nolite 
64, 198. 

Patria ubi te positam rear 63, 55. crea- 
trix et genetrix mea ibid. 50. patriam ad- 
locuta esl ibid. 49* patria abero ? ibid. 59. 

Patrimonium: patrimonia nncta devo- 
rare 29, 23. 

Patrius : patriis ab oris avectam me li- 
quisti 64, 132. 

Patronus optimus omniom 49, 7. patrona 
Virgo 1, 9. 

Patruus bonus 89, 3. monstret. patrui 
78, 6. non verbnm facit 74, 6. patrui ux- 
orem perdepsuit Gellius 74, 3. adulterium 
78, 6. patruum non sinit esse maritum 88, 

3. ex palrno matrem effioere fratres 111, 

4. et al. 

Paucus: pauca diota nunti&te puellre 
1 1, 15. pauois diebus 13, 2. 
Paulo antt 66, 51. tt al. 



Paulum iatos raihi commoda 10, 25. ad- 
- Iocotionis 38, 7. 

Pauper: panperis heri hortolum toor 
20, 4. tugurii pater 19, 6* 

Peccatum menm non ulta es 44, 17. 
Pecco: pecoatnra ame quidqaam nemo 
dicere potest 67, 11 . 

Pectus immite 64, 138. velatum atmiota 
ibid. 64. pectoris condita 66,74. iras pras- 
portat frons 64, 194. peotore expali tas- 
sim 44, 7. recolait facta 63, 45. cunoto 64, 
92. ex omni expalit laetitias 76, 22. forti 
64, 340. immemori ibid. 123. imo ibid. 
125, 198. intimo 61,177. lestanti 64,221. 
moesto ibid. 202. oblito ibid. 208. toto ibid. 
69, 66, 24. pectora pulrida 64, 352. 

Pecus : pecoris hostem stimulans Cj- 
bele 63, 77. pecori ignotos flos 62» 40. 
pecora vaga 63, 13. 

Peditum leve et sabtile 54, 3. 
Pejero : pejerat Vatinius per oonsolatom 
52,3. 

Pelagus : pelagi aestos 64, 127. mar- 
mora 63, 88. trucnlenta ibid. 16. rmdis 
cingentibas 64, 185. 

Pellis : pellem auratam Colchis avertere 
64,5. 

Pello : pellit vada remis 64, 58. pelle 
liamnm pedibas 61» 14. pellentes vellerm 
Parcae 64, 328. pepolit Sol nootis umbras 
63, 41. pulsaa venloram flamine nubes 64, 
240. clementi flamine ondse ibid. 273. 
Pelluceo : pelluoens rivus 68, 57. 
Pellucidulus : pelluciduli lapidis delieiia 
69,4. 

Pendeo : pendebat ex te tota mente 64, 
70. pendens e verticibus praeruptis Pro- 
metheus ibid. 298. sicola 67, 21. 

Penetralis-: penetrales fooos deserolwe 
68, 102. 

Penetro : penetrabit in Indoa 11, 2. ' 
Penis : pene senis languido moltior 25» 
3. infesto pueris 15, 9. 

Penite magis nritar flainma 61 , 178. 
Penitus tota mente laborent 62, 14, ex- 
edit cura medullas 66, 23. et al* 

Penna: pennis nntantibns impellens aera 
eqous ales 66, 53. 

Pennipes Perseas 55, 25. 
Per freta impotentia herum tulisse dieit 
4, 18. etc. 

Peraque hic et hic attritus pnlvinoa 6, 9. 
Perambulo: perambulabit omninm ov* 
bilia 29, 8. 

Percello: peronlit Amphitr joniades mon- 
stra Stjmpbalia- 68, 114. peronlsae virginia 
artus 64, 365. 

Percurro : percnrrit Mela flumine Brix- 
iara 67, 33. percnrrent eum raphani 15,19. 
Perdepso : perdepsait Gellias patrai ux- 
orem 74, 3. 

Perdite amarem 104, 3. amo 45, 3. 
Perditus : perdita tota mente ex te pen- 
F 




•4 



INDEX PRIMUS 



debet 64, 7Q, 177. perditam daeas qaod 
perisse vides 8, 2. perdito amore 91» 2. 
perdities qaid esse potest 42, 14. 

Perdo: perdidit se ipsa rnens 75, 6. ar- 
bes otiom 51, 16. perdidislis omoU 29, 25. 
perderes enr me maie 14, 5* perdere si 
nos vi»98, 5. 

Peredo: peresns essem langooribas 55, 
31. 

Peregrinus: peregrino labore fessi 31, 8. 

Perennis : perennemaneatplas aao seolo 
1,10. 

Perco : perit podagra 71, 6. perieront 
gsadia nostra 68, 23, 95. omnia 76, 9. pe- 
reat omne genus Cbalybum 66, 48. periret 
SeturasJibus, optimo dierum 14, 14. perire 
pJnrimam 45, 5. perisse qaod vides per- 
ditam dacas 8, 2. 

Perfero: perfer obstinata mente 8, 11. 

Perfidia: perfidis nalla tetas oarmen 
64,323. 

Perfidus navita 64,174. perfide30,3. 
Thesea 64, 132. 

Perfundo : perfnndat mentem amore 64, 
331. perfadere manas sangaine ibid. 400. 

Pergo: perge, ne remorare 61, 200. 
linqnere ibid. 27. 

Perkibeo : perhibent etc. 64, 76, 124* 

Pericuium tibi non est 61, 87. periea- 
loram casas 23, 11. 

Perjurium: perjuria nihil oarant 64,148. 

Perjurus : perjari Pelopis heres tertias 
64, 347. 

Permisceo: permixta caede tepefaciet 
flamina 64, 361. malo fdrore omnia fanda 
t6&406. 

Pejrmulceo: permulcens vestigia lym- 
phis 64, 162. permnlsa domas floribus 
i*ut~285. 

Pernicies vini lymphae 27, 6. perniciem 
eripite mihi 76, 20. 

Pemiciter exsilnere ignes 62, 8. 

Pernix: pernioi pueUae gratam mslam 
f, 11. 

Pernumerare basia neqneant cnriosi7,l 1. 

Perpetior : non perpetitar Venas eam 
reqaiescere somno 68, 6. 

Perpetuus : perpetaa nox est dormienda 
5, 6. perpetnam amorem fore proponis 109, 
2. in perpetaom vale 101, 10. 

Persepe victor certaraine cursus 64, 341. 

Perscriptum : perscripta miliia illi esse 
puta 22, 5. 

Persequor : perseqaamar eam 42, 6. per- 
seqaens probra torpia vir 61, 103. 

Persolvo : persolvit posnam Prometheas 
64,298. 

Perspicio: perspiceres dolorem meum 
50, 17. perspecta tua amicitia exigit 100, 6. 

Pertundo tanicam palliamqoe 32, 1 1 . 

Pervenw : pervenias in ora vulgi 40, 5. . 

Perwgtio : pervigilat abjectis tankis 88, 
2. penugUet meas anxia 68, 8. 



Pervelve: peryolaent 3myrnam iooana 

secnla 95, 6. 

Peruro : perarens intestina misero 77, 3. 

Pes: pedem malnm inde tolistis 14, *f. 
pallidalum allait unda 65, 6. inde reflexit 
64, 112. tetuli 63,52. grabati in oollo ool- 
locare 10, 22. in atrumqae inoidisset Jn- 
piter4, 21. pede bello 43, 2. citeto63, 2. 
oandido lecti 61,115. molU 68, 70. «iveo 
61, 10. properante 63, 30. vago ibid. 86. 
64, 278. pedes aoreolos transfer limen 
61, 167. et al. pedibus peUe hummn 61, 

14. attractis 15, 18. 

Pestilens : o pestilentem ventam! 26, 5. 

Pestilentia : pestilenti» plenam oratio- 
nem legit 44, 12. 

Pestis amicitiss 77, 6. pestem cradelem 
nasorum interfice 69, 9. perniciemque eri- 
pite mihi 76, 20. peste crudeli 64, 76. 

Petitor : in petitorem Antium legit oca- 
tionem 44, 1 1. 

Peto nuUa pnemia 66, 86. veniam 15. 
2. petebat prospectum ex arce 64, 242. 
petel qute vir> ne neges 61, 152. petam 
montes Idomenios ? 64, 178. petas dosm 
68, 14. petat si ipse Jupiter 70, 2. pete 
nobiles amicos 28, 13, petentes looa alie- 
na 63, 14. petiti copia facta est 68, 39. pe- 
tendus quis deus magis amantibus ? 61, 47. 

Pietas : pro pietate reddite hoc 76, 26. 
mira parentem narras 67, 29. spreta 64, 
387. 

Piger sopor operit langnore ocoloa 6$, 
37. 

Pignus: pignoreqaoviscontendant44,4. 

Pila nona a pileatia fratibas 37, 2. 

PUeatut : a pileatis fratribus pila nona 
37,2. 

Pilosus : pilosis his dico 17, 10. pilosas 
nates venditare 33, 7. 

PUus : pili non faceret cohortem 10, 13. 
pili oni (antiq. pr. unius) facit 17, 17. 

Pineus: pineam taedam manu quate 61, 

15. pinea texta 64, 10. 

Pingo : picta corolla 19, 10. 20, 6. 

Pinguis agnus 20, 12. pingae omentnm 
90, 6. solum 68, 110. pingues mensas lin- 
qoere 62, 3, 

Pinus: pinam oonigeram ernit tarbo 64, 
106. pinus Peliaco ?erticeprognatse ioid. 1« 

Pipilo : pipilabat passer ad solam domi- 
nam 3, 10. 

Piscis : pisoes saltns Formianos in se 
habet 114, 3. 

Pistrinum : pistriuo et asino traditar 
97, 10. 

Pituita mala nasi 23, 17. 

Pius : pii filii ad rogum lugetnr 39, 4. 
pium eruorem desideret ara 68, 79. poe- 
tam decet esse castura 16, 5. pium fieri 
73. 2. se esse cogitat 76, 2^ pio ofileio 
mens se perdidit 75, 6. piis aatiqais mn* 
nera ferre 68, 154. 



IN CONTEXTUM. 



96 



Placeoi placet quoounqae nomine, tis 
sancta 34, 21. non placentfacta impia Cos- 
licolis 30, 4. placeau ita Caecilio 67, 9. 
placeat nil tam valde 68, 77. placere tibi 
velle non stadeo 93, 1 . 

Piacidus : placidara raare 64, 270. 

Placo : placabis Venerem festis lamini- 
bas 66, 90. 

Plango : plangebant tjropana palmis 64, 
262. 

Plangor : plangore leni resonant cachin- 
ni audarnm 64, 274. 

Planta : plantam fulgentem in limine in- 
nixa 68, 71. 

Platanus : platano nntanti 64, 291. 

Platea : in platea modo hac modo illuc 
praetereunt 15, 7. 

Plecto : plexos coronis flores talit 64. 
284. 

Plmus aranearam saccalas 13, 8. pleni 
raris annales 36, 19. plenam veneni oratio- 
nem legit 44, 12. plena omnia paellis cog- 
natis 89, 3. 

Ploxemum : ploxemi veteris gingivas ha- 
bet os 97, 6. 

Plumbum: plombo directa membrana 
22,8. 

Plumipes: plumipedes volatilesque 55« 
27. 

Poculum : pocala collacent mensis 64, 
45. 

Podagra tarda secat 71, 2. podagra pe- 
rit ibid. 6. 

Poema feci 50, 16. scribit 22, 16. poe- 
mata atligit ibid. 15. 

Pavna : poenae veteris vestigia 64, 296. 
poenain proponis 99. 15. pcena longa 40, 
8. vindice 64, 192. poenas exsolvere ibid. 
77. reposcat 50, 20. 

Poenitet qnod egi 63, 73. posniteat te 
facti 30, 12. 

Poeta omniam pessimas 49, 5, 6. poete 
pessimi scupta 36, 6. poetae tenero dioas 
35, 1. poelam piam decet esse castam 16, 
5. poetae pessimi 14, 23. poetis tot car 
me perderes ibid, 5. 

Pol: at pol ecoe ! 20, 19. 

PoUo : polilam pulvinar dente Indo 64, 

48. 

Pollex : pollice in prono torquens fusum 

64, 314. 

Potliceor : pollicita es non sine sangaine 
taarino 66, 34. est Berenice ibid. 10. 

PoLluo : pollato corpore amisit paella 
florem castum 62, 46. 

Pondus : pondere prono deflectens oor- 
pus vitis 62, 51. pondera illa devolvit si- 
lice acuta 63, 5. 

Pono : posait me diva novom sidas in 
antiqais 66, 64. ponitar mihi corolla 19, 
10. 20, 6. positam obi te rear, patria? 63, 

Pons bonus 17, 5« pont» kmgo lodere 



ibid. l. de too ibid. 8. mittere proiram vo- 
lo ibid. 23. 

Ponticutis : ponticnH adsulitantis emim , 
17,3. 

Pontus : ponto oaeraleo creata 36, 11. 

Poples : poplite sabmisso projiciet victi- 
ma corpus 64, 371. 

Populus arida 20, 2. 

Populus gaudeat Antimacho 95, 10. po- 
puli arbitrio 108, l.densiper mediumiter 
transit 68, 60. popolo notae sant rapin» 
33, 7. isti 67, 12. popolom aascaltare ibid. 
39. popalo in tanto 81, 1. 

Ponigo: porrigens manus Torquatas 61/ 
218, porreclo sene 67, 6. 

Porro amare 45, 3. dicite 68, 45. 

Porta patente 15, 18. 

Porto : portas domum perjuria 64, 135. 
portat eapella ubera lacte adulta in urbem 
20, 11. portans dona Chiron 64, 280. od- 
tata maritis Hesperus ibid. 329. rex vesti- 
gia rixae nocturnsd 66, 13. portarentar fa- 
nera Cretam 64, 83. 

Portus : portum visere 64, 211. 

Posco : poposcit puella me decem miilia 
41,2. 

Possideo : possideat tot in unosalta 115» 
4. 

Possum nonreticere 68, 41. potes ven- 
ditare 33, 8. potest qois hoc videre?-29, 
1. potestis si pati 42, 5. possunt Soles oo* 
oklere et redire 5, 4. poterat quantum 84, 
4. potui conficere carmen 68,149. potuisti 
me ducere 64, 160. potuit res flectere oon- 
siliam mentis ibid. 136. poterit natrix ool- 
lum circumdare filo ibid. 378. possit videre 
22, 20. possit malas invidere 5, 12. pot- 
sint pernumerare basia 7, 12. possem pa- 
rare homines 10, 20. posses tacere 6, 3. 
posset collocare 10, 23. posse fieri ali- 
quem pium ne putes 73, 2. potuiste me 
maledicere vitss credis ? 104, 1. etc. 

Post (adv.) nulla mtas arguet carmen 
perfidiae 64, 323. et al. 

Post (pnepos). nonam faiemem ediU 
Smjrna 95, 2. et al, 

Posthac qui juvenes ernnt 24, 3. 

Postmodo te pceniteat facti 30, 12. 

Postquam tactus est flos aratro 11, 25. 
et al. 

Postremus : postrema hora compreoer II- 
dem coelestum 64, 191. postremO mortis 
munere te donarem 101 , 3. 

Postulo: postulet se es$e parem ferro 
66,42. 

Potem domns 61, 156. Trivia 34, 15. 
in amore 100, 8. 

Potior : poteretur flore novercae 64, 403. 

Potis mens expromere foetus Mosarum 
65, 3. et al. pote qoisqaam dicere 67, 11. 
est 42, 16. et al. 

Potiui qooi fiiveam ? 100, 5. potias qaam 
64,82. 



30 



INDEX PRIMUS 



PncLBH Jorem tenere velle negabas 72, 
2. prs te deelarant gaodia valta 64. 34. 

. Pr^ceps volatos rivus 60, 95. agitar ma- 
lam 65, 23. praecipitem quae mens te agit 
in iambos meos ? 40, 2. ejiciunt Moste 105, 
2. ire in latom 17, 9. se jecite verlice 64, 
245. 

Pnueptum : praecepta sacra 64, 159. 

Pr&cipue te colit, Priape, Hellespontus 
18, 3. inaltivola mulier 68, 128. 

Prexo: praeoonem qoi videt esse cam 
bello paero 101, 1. 

Prida aiitibas dabor 64, 153. Pontica 
29, 19. reddita morti 64, 363. 

Pradico : pnedicet dens, te amplius loti 
bibisse 39, 21. 

Pregestio : praegestitanimus aliqaid apis- 
ci 64, 145. 

Pr&mium : proemia laadis oppeteret 64, 
102. nalla peto ab indiguis 66, 86. talia 
reddis 64, 157. 

Preopto: praeoptarit amorem Theseas 
64, 120. 

Pr&pono: pneponere eam nobis audes 
82,5. praeposait vos Priapas Fabullo 47, 3. 

rraporto : praeportat frons iras pectoris 

64.194. 

' Preerumpo : pneraptos montes conscen- 
dere 64, 126. praeruptis verticibas peu- 
dens Prometheas ibid. 298. 

Prtessns Rhamnusia virgo 64, 297. prae- 
f enteviro 83, 1 • pnesentes coelicolae 64, 385. 

Presertim quibus esset inramator Prae- 
tor 10, 12. 

PfYetes : praesides dare finibas 61, 72. 
. Pr&sto fuit clementia 64, 137. 

Preuto : praestare omnia Priapo necesse 
est 19, 18. 

Preter omnes 37, 17. 

Prmterea litus et insola nullo tecto sola 
64. 184. et aL 

Pr&tereo : prsetereonl modo huc modo 
illac 15, .8« prseterire impetum trabis 4, 4. 
praetereunte aratro tactus flos 11, 23. 
. Prmterquam 81, 3. 

Pretextatus : praetextate 61, 182. 

Pretor inramator 10, 13. praetorein 
meam secatas 28, 9. pnetoribas nihil esse 
car etc. 10, 10. 

Pretrepido : prsetrepidans mens 46, 7. 

Pnevaleo: praevalet nil ista taoere 6, 12. 

Pr&verto : praevertet vestigia cervae 64, 
342. 
. Pransus jaoeo 32, 10. 

Pratum: pratijugera 115, 1. ultimi flos 
11, 22. prala in se habet sajtas 114, 3. 

Precor : precari sestertia centum desine 
23, 26. 

Premo : premunt me vestigia divum 66, 
69. 

Prendo : prendi femellas omues 55, 7. 

Pretium accipiunt 110, 2, pretio cum 
magno et malo credite amice 77, % 



Prex. Preces: preoe PoUucis implorat* 
68, 65. preces cave despaas 50, 18. nosw 
tras valaisse video 116, 6. 

Prim&vus: primaevi nati fanera 64, 402. 

Primitus. Primitu vere ponitur mihi co- 
rolla 19, 11» 

Primores Argivorum viros ad se oiebmt 
Troja 68, 87. 

Primum tam se cernit desertam Ariadne 
64, 56. et al. 

Primus: prima Argo imhuit Amphi- 
triten cursu 64, 11. priraum digitam adpe- 
tenti passeri dare r 2, 3. primo abillo om- 
nia bona nata 68, 158. a oarmine digressus 
64, 11 6. terapore ibid. 171. prima bona 
pateroa laucinata sant 29, 18. 

Princeps Chiron advenit 64, 279. 

Principium ; principio 66, 49. 68, 157. 

Prior illam non attigerat 67, 20. priora 
beuefacta 76, 1. 

Priscus : prisci parentis praecepta 64, 
159* prisco more 101, 7. prisois hominnm 
figuris variata vestis 64,50. 

Pristinus: pristina vota 66, 38. 

Prius haec fuere 4, 25. et al. 

Pro dulci vita reddis praemia 64, 157. 
pielate mea 76, 26. puella solvite votum 
36, 2. et al. 

Probus : proba et padica 42, 24. — proba 
nosti 22, 1. 

Probrum: probro tarpi 91, 4. probrn 
turpia 61, 103. 

Procax locatio Fescennina 61, 126. 

Procedo : procedunt undae 64, 274. 

Procella turbida rapacior 25, 4. procellae . 
ventosse 64, 59. * 

Procerus : proceras laurns tulit 64, 290. 
prooeris palmis plangebant tympana ibid. 
262. 

Proclivus : proclivas undas incitat Ze- 
phyrus 64, 271. 

Procreo : procreavit num teleaena? 60, 3. 

Procul prospicit 64, 61. refolgent ibid. 
276. et al. 

Procurro: procurrit malum e gremio 
virginis 65, 20. procurrere in undas 64, 
128. currus conspexit iJbid. 390. 

Prodeo: prodeat ultra 88, 7. prodeas, 
nova nupta61, 80. &c. 

Prodo : prodere me non dabitas 30, 3. 
prodita 64, 190. 

Produco : producere foedus tota vita 
109, 5. 

PraUium : prcelia torva 66, 20. 

Profanus : profani frastra cupiont aadire . 
orgia 64, 261. 

Profero : proferre qaerelas extremisme* 
dullis 64, 196. 

Proficis: proficimas nil 42, 21.proficere 
si qaid poteslis ibid. 23. 

Profieiscor :. profecti ab auspicio bpno 
45, 19. profectos a domo vi» variaa re^. 
portaut 46, 10. 



IN CGNTEXTUM. 



37 



Prqfer : profantes Farcat 64, 383. 
Profundo : profandit sangainem 20, 15. 
profudit voces pectore 64 , 202. 

Profundus : profunda vorago 17, 1 1. 
Progenies clara Phthiae 66, 44. roagna 
Jovis 34, 6. 

Progigno : progignunt myrtos Eurotae 
flumina 64, 89. 

Prognatus : prognatae pinus 64, 1. 

Proh ! 66, 33. 

Prqjicio: projicies fructus amoris 55, 
19. projiciet corpus 64, 371. projicere cor- 
pus ibid. 82. 

Proin viator vereberis huncdeum 20,16. 

Promitto: promisti mihi 110,3. promit- 
tere nihil parcunt 64, 146. possit 109, 3. 
promisse 110, 5. promittens rounuscula 
divis 64, 104. 

Promissum : promissa irrita 64, 59. de- 
disti ibid. 139. 

Pronus: prona cadit pinus 64, 109. 
pronum mittere 17, 23. prona de valle vo- 
lutus rivus 68, 59. prono decursa agitur 
malum 66, 23. pollice 64, 314. pondere 
62, 51. vomere 64, 40. 

Prope vicinus 19, 20. et al. 

Propero : properare novum mare 66, 45. 
properans pubes Graeca 68, 101. prope- 
rante pede 63, 30. 

Properus: propero pede sequuntur 63, 34. 

Propinquus: propinqui 41, 5. 

Propono : proponis amorem perpetuom 
fore 109, 1. posnam 99, 15. 

Proprie gratum hoc est animo 107, 2. 

Propter fluminis undas 64, 282. 

Proscindo : prosciditaequor carina 64, 12. 

Prosequor : prosequens panem 59, 4. 

Prosilio : prosilit rivus e lapide 68, 58. 
virgo 65, 22. 

Prospecto: prospectans Ariadne litore 
64, 52. 

Prospectus : prospectam petebal ex arce 
64, 242. 

Prosper s. Prosperus : prospera aetas 64, 
238. 

Prospicio: prospicit procul 64, 61. 

Prosterno: prostravit sasvum Theseas 
64, 110. prosternet corpora ferroibid. 356. 
prosternena messor aristas ibid. 254. 

Prostituo : prostituitse toto corpore me- 
retrix 110, 8. 

Prosum: profnisset aere Bilhynia 10,8. 

Protendo: protenderet aciem oculorum 
64, 127. protendens braehia 66, 10. 

Provincia mala 10, 19. narrat te esse 
bellara 43, 6. 

Proximus Hydrochoi fnlgeret Oarion 
66,94. 

Prurio : prnrit cum matre et sorore 88, 
2. prnriat 16, 9. 

Pubes Graca 68, 101. Thessala 64, 268. 
pubis Argivie robora ibid. 4* 

Pudenter excipio 15, 13. 



Pudeo :. pudet (ateri 6, 5. pndentem re- 
niam peto 15, 2. 

Pudice conserves pnerum 15, 5. 

Pudicitia : podicitiam indicet ore 61, 
224. 

Pudicus: pudica et proba 42, 24. 76, 
24. podico dum licet 21, 12. pudicae est 
non proraisse 110, 5. pudicum parum me 
putatis 1 6, 4. pudici parum versiculit6ia\ 8. 

Pudor ingenuus 61, 81. 

Puella bella 69, 8. 78, 4. candida35, 8. * 
delicatior hsedo 17, 15. doctior Sapphica 
Musa 35, 16. pessima 36, 9. viridissimo 
flore 17, 14. et al. puellae discordis secu- 
bitu 64, 380. raeae ocelli 3, 17. passer S, 
1.3,3,4. puellse purae impura conjunxit 
suavia 78, 7. pernici gratum malum 2, 1 1. 
et al. puellam castam donare juveni 62, 23. 
raente incensam jactastis 64, 97. pueJIa 
candida 13, 4. puellse lacteolae 55, 17. 
multae 62, 42. nullae Und. 44. pessimss 55, 
10. puellarum quidquid est 37, 4. puellu 
cara virgo 62, 47. cognatis 89, 3. 

PueLluia: puellalae raitte bracliiolum 
61, 82. puellulam cnllocate ibid. 188.flori- 
dam dedis juveni ibid. 57. puellularbm 
8ocii rivales 57, 9. -• 

Puer disertas leporum 12, 9. miaister 
Falerni t7, 1 . sancte 64, 95. et al. pneri 
bimuli instar 17, 12. dulcis45, 11. puerum 
conserves pudice 15, 5. puero bello 78, 4. 
106, 1. pueri integri 34, 2, 3. multi 62, 
42. nulli ibid. 44. et al. pueris non dico 
16, 10. non negel nuces 61, 128. bonis 
ma!i8que 15, 10. et al. 

Puerpera: puerperis dolentibus dicta 
Lucina Juno 34, 14. 

Puerperium falsum 62, 48. 

PugiUare et Pugillar : pugillaria veslra 
42, 5. 

Pugno : ne pugna, virgo, cum oonjago ■ 
62, 59. pugnare non aequum est ibia\ 60, 
duobus ibid. 64. pugnata bella 37, 13. " • 

Pulcher es 61, 198. est Lesbius 79, 1. 
hic ibid. 3. — pulchrior femina61, 88, pul- 
cherrima Laodamia 68, 105. Neptunine 
64, 28. tota est Lesbia 86, 5. 

Pulchre concoquitis 23, 8. convcnit57, 
1, 10. tibiest23,5. 

Pulvinar geniale 64, 47. complexa vettia 
velabat amiota ibid. 267. 

Pulvinus attritas 6, 9. 

Ptdvis \evh bibat dona 66, 85. polvis 
pr. pulveris numerum subducat 61, 206. 
(vid. Var. Lect.) pulvere infuso faedaro 
canitiem 64, 224. ; 

Pumex : pumice arida expolitom libel- 
lum 1, 2. omnia aequata 22, 8. 

Puppis : pnppi cita decurrere vada salsa 
64, 6. puppes Cecropias ibid. 172. 

Pupula ipsa cupit 63, 56. 

Pupuius : pupulum trusantem puelb» 
deprendi 56, 5. 



M 



38 



INDEX PRIMU8 



Purgtt me tibi 99, 5. purgator vinea ras- 
tris 64, S9. 

Puriter egi vitam 76, 19» lavit dentes 
39, 14. 

Purpura tinota fnco Conchyli 64, 49. 

Purpureus : parparea loce 64, 276. ora 
vestera incinxerat ibid. 309. veste conster- 
nens cabile ibid. 163. parpareo ore 45, 12. 

Purus : para vestis 68, 15. pone puel- 
lae conjanxit suavia impara 78, 7. parior 
salillo calas 23, 19. 

PusiUus : pasillum capat 54, 1. pasilii 
maeohi 37, 16. 

Putidus : putida mcecha 42, 11, 12, etc. 
pntidse paludia vorago 17, 10. patide Vetti 
98,1. 

Puto 15, 13. 22, 4. patas hoo salsom 
esse 1 2, 4. putat jocura me esse 42, 3. pu- 
tatis me male marcm 16, 13. parum pudi- 
cum ibid. 3. putavi quidquam referre 97, 1. 
ne putes dicta ex animo effluxisse 65, 18. 
me odisse hospitis officium 68, 12. pute- 
mus quid hoc esse? 22, 12. 97, 11. puta- 
rem te constantem 91, 3. pata me factom 
Harpocratem 102, 4. putare solebas 1, 4. 
37, 5. 73, 2. parvi 23, 25. patandam non 
satis hoc est 42, 15. 

Putridust patrida peclora64, 352. 

Qua Nilas colorat aequora 11, 17. et al, 

Quacumque aliquid reperitur 67,13. et al. 

Quadraginta arvi jugera 115, 2. 

Quadrivium : in quadriviis glubit Lesbia 
Remi nepotis 58, 4. 

Quarito: quaeritando te peresus essem 
55,32. 

Qusro non illud 76, 23. qnacris quot 
basia sint satis ? 7, 1. quaerit nemo 67, 
17. quaeritis qute sit? 42, 7. quaeront vo- 
cationes 47, 7. quaesivimus te in campo 
minore 55, 3. qoterens te, Ariadne, Iac- 
chos 64, 254. quaerere ferri venas 66, 49. 
quaerendum unde etc. 67, 27. 

Quaso, commoda mihi istos 10, 25. de- 
sine 103, 3. 

Qualis concordia 64, 337. fama 61, 227. 
sit 41, 8. rivus prosilit 68, 57. 68, 57. 
Venas 61, 17. qualem rictam mulse cunnas 
faabet 97, 7. luctum 64, 248. quale ferunt 
Graii solom siccari 68, 109. qoali flatu 64, 
270. mente ibid. 200. spe nitar ibid. 177. 
qoales myrtos progignit Eurotas ibid. 89. 
qualia carmina 65, 13. qualibus fluctibus 
64, 97. 

Qualiscumque : qaalecamqae hoc libelli 
est 1, 9. 

Quam magnas namerus arenie 7,3.etal. 

Quamprimum 64, 237. 

Quamquam me premant vestigia Divum 

66, 69. 

Quamvis pnella euhtem millies revoeet 
35, 8. sordkla m (pr. vaide, admedxm) 
12, 5. et al. 



Quando: si qaando dieere vdlet 84, U 

Quandoquidem patris rapinss saut ooUa 
popalo 33, 6. et al. 

Quanto optimus omuiam patronas49, 7. 

Quantum — tantam 37, 12. et al. 

Quamtumvis invenies, quare sit maoer 
89,6. 

QuantuSf'. quantum est hominam beatio- 
rum 9, 10. venustioram 3, 2. poterat 84, 
4. Hceleris suscipiat 88, 4. video 28, 11* 
qaanta gaudia veniant hero 61, 117. qaan- 
tos timores tulit corde 64, 99. qaantis offi- 
ciis juverit 68, 42. 

Quare habe tibi, quicquid hoc libelii est 
1, 8. et al. 

Quasi omnia tuta forent 30, 8. et aU 

Quasso: quassavit me tussis 44, 14. 

Quatio : quatiunt faces comas 61, 78, 99. 
quatiebant thyrsos 64, 257. quate jubam 
63, 83. tasdam 61, 15. quatiens terga taori 

63, 10. quatientem braubia quercnra eruit 
turbo 64, 105. quatientes corpora Parcse 
ibid. 306. 

Queo : qoit nulla domus liberos dare sina 
te 61, 66. queunt nec audire nec reddere 
voces 64, 166. queam nec bene velle tibi 
75, 7. queat terra praesides dare finibus 61, 
72, 73. 

Qnercus arida 19,3. complectens corpos 

64, 308. quercum quatientem brachia ernit 
turbo ibid. 106. 

Querela: querelas andite 64, 195. mul- 
tas expromam ihid. 223. qaerelis eztremia 
ibid. 130. multis 66, 19. 

Queror : querendum est etiam atqoe 
etiam 63, 61. 

Questus: questu fieto carpere 62, 56. 
queslibus invidit Fowaures 64, 170. 

Qui sis, fama loquetur 78, 10. etc. 

Quicumque: quocuiuque nomine plaeet 
34, 21. 

Quidam: quendam praterea addebat 67, 
45. et al. 

Quidem: et quidem omnes pusilli 57. 
15. 

Quies : qutete in molli abit furor animi 
63, 38. 80, 3. recondita senet phaselas 4, 
26. ocellos tegeret soranas 50, 10. 

Quilibet, qui pariter lavit dentes 39, 14. 
eto. 

Quin animam oflirmas 76, 11. et al. 

Qavndecim millia 26, 4. 

Quingeilta millia 95, 3. 

Quis tantas deas ? 66, 31. et aL quid ad 
me ? 10, 31. et al. 

Quisquam caput unctius referret 10, 11. 
et al. 

Quisque: qaod quisqae minxit 39, 18. 
et al. 

Quisquis de meliore nota 68, 28. 

Quivii sentiat et videat 67, 16. 

Quo me referam 64, 177. tt al. 

Quomodo se habrrel 10, 7. 



IN CONTEXTUM. W 

Qtittulsn libi folnere loie» caudidi 8, 3. rtactiui recU eit tnilii Quiatia 86, ». 

«t al. reelo elipite procerns laurus tolit 64, 990. 

Quoitism capis quud cupis 61,803. elal. reotus liomines persre 10, 30. 

Quo.|u*: tu qaoqao uoli 6, 9. Recumbo : recumbat poni in palude 

Quotoatis 41, l.ttal. 17, 4. 

Quotannii rosgis beaU esaet 19, 4. Recurn: reeotavi Mtf, 15. 

Quotiei fntuit, tolies etc. 71, 5. lUddo: reddis prsmU 64, 157. nddi- 
dit Gellius petruom Harpocntem 74, 4. 

Rabidul foror 63, 38 nbidos alioa age redde, mcecka, codicillos 42, 11. tt ul. 

ibiii. 93. reddile mi boo, dii 76, (6. reddera roces 

Rabia : rabie fera uareoa auimua 63, 64, 166. redden» motua 50, 6. redditar 

57. furenli ievf. 4. lapida ibid. 44. munus 68, 150. reddita cajtu «uglutl 66, 

Railiritus enlurbaU piooa 64, 108. figos 57. pratda morli 64, 363. reddilum ratujn 

tulit ibid. 289. 36, 16. reddite mi guele 64, 217. 

Radio: ndiintibui oeulis Sol lutlnTtt itrdeo : rediie queuqaam negut 3, 12. 

Blhera 63, 39. aolea posaunt 5, 4. 

Radix: radice eontingil lili* fUgollum. Redimio: redimiu capillo frons 64, 193. 

63, 53. oorollis domua 63, 66. redimita lilfU loaa 

Rnmixlut: rmniili) floridii enileoi rojr- ibiti. 3. 

tua 61, 33. lieditia: redilnm feral in nenun 63, 

Romui: ramortun »b wnbrli oooeioit 7'J. tetulit ad uda ibid. 47. tetnliaMt 66, 

Daulia<65, 13. 35. 

Sapm: npacior procella torbida 35, 4. Rtdiico : reduoit te Uline 76, 11. ndn- 

Rapidui: rspidi lolis nitor 66, 3. Trito- een* 6unm Dodnui 55, 11. 

nis bera 64, 396. rapidum unimum inoiUt Ke-iui : reducem te eistet ctas 64, (38. 

63, 85. salum tulistia ibid. 16. rapido Hel- Rtftro : dalum luoeilo 28, 8. rcfere ta 

70, 4. rabie 63, 44. rapidm GeJlie ibid. 34. feram quu me ? 64, 177. referret quiaqum 

Rapiiut : rapinm patris nutm lont popnlo oepol tli 



3, 6. rapi 


nas malas al 


>sli» 


.ele 19, 19. 




potari 97, 


1. refei-eus noTa nii 


nlia 63J 75. 


Rupio: i 


rapis ad *irt 




'irginem 61 


. 3. 






33,6. 


ipere cm 


inm de rngn 


59, 






UejUw: 


refeotai ego tilii gr 


ates 44, 16, 




rapUbanl m. 


juitua e juvenoo 


64, 


Reflugit. 


.: reuagilemoB eam 


4*, 6- ce- 


58. 










flagiute ea 


a> ibid. 10. 




liupliil : 


raptn Hele 




58, 87. 




Rtfiecto 


. leflexit pedem 6 


4, 111. ra- 


Hutkj: 


rarna Testis 


mi 


mere labefai 


:tes 


flectena ca] 


>ot Aome45, 10. 





illam 69, 3. nra furu feremua heras 68, Rtfringo ; refringit virgullu pede 63, 

136. 86. 

Robui : rnailem iubi forem 61, 168. Rtfulgto : refulgeul procul ondai 64, 

Ratio mutanda esl 43, IS. fugffi nulU 64, *76. 

186. me fngiL 10, 39. Regalii: regali gaaa gaudat demu 64, 

Rulii tocU ad lilon 64, 131. rate cele- 46. 

ri «ectns Atjs 63, 1. Regin opplelur costu 64, 33. apajanta 

KaNirismui : nociaono* bomboi efln- ibid. 44. 

bant ciimua 64, 364. Rtgina 66, 39, 89. mei me doouit fitf. 

Hiboo: rebount tTmpana 63, 31. ' 19. 

Recedo: reoeasil regia opulenta 64, 43. firgiut i ragia ooma 66, 93. rirga 64, 

Reeens: rocenu sanguine teiram maon- 87. regite chartae 33. 6. regia teeta reali- 

Uui> 63, 7. hnli 64, 377. 

Eicipio:recepitTbeseos]uctnm 64,349. Rtglutine: reglotin» ab nngnibaa J5, 9. 

reoepao (aDtiq. pr. renpsro) nefaria Seiti Rtgo : regis qom Golgoa 64, 96. regua 

aoripU44, 19. restigia filo 64, 113. 

Rtcolo: reooluit peotore facU Alji 63, Rejicio: rejeeU Teate tradlu | 

45. 66, 81. 

Reconditut: reoondiU qoiete aanet phn- Rtlego : relegana Tri 

aelua 4, 35. raeunditornm saltnoui donuna 66, 5. 

34, 11. RWigio impia Porsarum 90,4. 

Hacoouo : reooclo aeoi omnia displicere Religo: religat jogn CjbeU 63, &4. reli- 

Tellem 44, 5. gasset fiiuem oaiiU 64, 174. 

Rtcordar: reeordanti komini prior* be- Relinquq: reliqoi patrnm 64. 180. r 

nefacU 76, 1. qoit me eoUn Theieus itid. ■.■i.i..>. ; 

Reorfpo: rocrepant «jmbala 63,39. qaeoi mosnw NotI Cwoi. 35» - p 

Rerttr coslojatum annuit 64, 304. 63, 51. 64, 300. 



40 



INDEX PRIMUS 



Remigium : remigio torta unda 64, 13. 

Remttto: remittit agnos gravem eere dex- 
tram 20, 13. remitte palliura mihi 25,6, 9. 
linteam 12, 11. 

Remoror: remoratas es non din 61, 201. 
ne remorare ibid. 200. 

Removeo : remota sit herba a sacello 19, 

• 8. remota a mea domo 63, 58. 

Retnugio : remugit tympanum 63, 28. 

Remuneror: remunerabor te suppliciis 
14,20. 

Rtmus : remos lentos gorgite inoorvans 
64, 183. remis pellit vada ibid. 58. 

Renideo : renidet Egnatius 39, 2,4, 6,7. 
renidere te nollem ihid. 50. 

Renovo: renovamus veteres amores 96,3. 

Reor: rear nbi te, patria, positam ? 63, 
65. 

Repente nt mihi visum est 10/3. et al. 

Reperio : repererit si suavia 79, 4. repe- 
•ritur quacumque aliquid 67. 13. reperta 
est fides 75, 4. reperlum munus 14, 8. 

Repono: reponit mens onus 31, 8. 

Reporto : reportant diverse profectos va- 
-risB viae 46, 10. 

Repotco: reposcatNemesis pcEnas 50,20. 

Requiesco: requiescant omnibus aures 
84, 7. reqaiesset hospes in aedibus nostris 
64, 176. requiescere molli somno 68, 5. 

Hequiro : requiris, quare id faciara 85, 
1. reqnirunt tacita mente 62, 37. requiret 
aeo te 8, 13. require ventorum cursum 55, 
28. reqairant secam meditata 62, 12. re- 
quirens, uti possem mittere carmina 116, 1. 
' Res nulla ineplior inepto risu 39, 16. 
multo acrior 83, 5. ridioula et jocosa 56, 
4. nollane potuit flectere consilium 64, 136. 
re in sua occupati 15, 8. aliqua 22, 19. 
hao ibid. 13. in qua 68, 41. rerum quid 
geritis ? 28, 4. res egregias saltus habet 
114,' 2. rebus his laetor 66, 25. 

Resideo : resident maculae 57, 5. reside- 
bant vertice vittae 64, 310. 

Retolvo : resolvens joga Cybele 63, 76. 

• Retono: resonant ondte 64, 274. reso- 
nante unda 11, 3. 

• Respeeto: respeclet amorem meum 1 1, 21. 
Respergo: respergas dextram sanguine 

64, 230. respersum casde fraterna juvenem 
tott.181. 

Respondeo : respondi id quod erat 10, 9. 
respondere decebit 62, 18; 
' Restituo : restituis te roihi 107, 4. resti- 
tuam naufragum a niortis limine 68, 4. re- 
stitaros si essem 36, 4. 

Restituor Telhyi canae 66, 7. 

Restringo : restrictus membra silici 64, 
297. 

Reticeo : reticere non possum 68, 41. 

Retineo: retinebat laeva colom 64, 312. 
retinens arces Diva 64, 8. vertice mitram 
Ariadne ibid. 6S. retinentem natam avel- 
lere matris complexu 62, 22. 



20. 



Retono : retonent loca fremita 63,93. 

Retraho : retrahis le 30, 9. 

Revello : revuisa braobio mentula 20, 



Revertor: rovertens saepe Hesperas 62, 



34. 

Revincio : revinciens mentem amore 61, 
33. 

Reviso : revisens in templo paler Divam 
64, 388. 

Revoco : revocet enntem puella 35, 9. 
Reus: rei ad subsellium ventum est 
39, 2. 

Rei novo aoctus hymenaeo 66, 11. regis 
injusti tecta 64, 75. reges perdidit otium 
51, 15. 

Rhaphanus : rhaphani et inugtles per- 
current enm 15, 19. 

Rietus: riotum habet talem, qualem elo. 
97, 7. 

Rideo : risi nescio quem 53, 1. risit do- 
mus odore 64, 285. ride Cato 56, 3. ridete 
quidquid est cachinnorum 31, 14. rideat 
Torquatus ad patrem 61, 219. ridentem ore 
catuli Gallicani 42, 9. 

Ridiculus : ridicula res 50, 4. o ridioa- 
lam rem ibid. 1. 

Rigidus : rigida mea hunc cecidi 56, 7. 
Risus maximi mnnus 17, 7. risu inepto 
nulla res ineptior 39, 16. 

Rite carpebant manus laborem 64, 31 1. 
Rivalis : rivales socii puellularum 57, 9. 
Rivut pellucens 68, 57. rivi Phrjgii 
manabunt sanguine 64, 345. 

Rixa : rix» noctumae vestigia 66, 13. 
rizam vecordem excitare 40, 4. 

Robigo squalida 64, 42. robigine soabra 
taugat aetas nomen 68, 151. 

Robur eruit torbo indomitus 64, 107. 
robora pubis Argivae ibid. 4. 

Robustus : robusto collo substernens bra- 
ohia 64, 333. 

Rogo : rogabis deos 13, 13. rogabit in~ 
vitam 8, 13. roget morari 35, 10. rogare 
solet puella 41, 7. rogaberis nulla noete 
8, 14. 

Rogus : ad rogum filii lugetur 39, 4. de 
rogo coenam rapere 59, 3. 

Roscidus : roscido humore nutriunt dess 
myrtura, 61, 24. 

Roseus: roseo conchyli fuco tinota pnr- 
pura 64, 49. rosea lahella 80, 1. roseis la- 
bel/is abiit sonitus 63, 74. papillis 55, 12. 
Rostrum : rostro mordenti oscula decer- 
pere 68, 127. proscidit aequor navis 64,12. 
Rubeo : rubent ocelli flendo 3, 18. ru- 
bens arista 20, 7. uva 19, 14. 

Ruber : rubra lora 22, 7. sopereilia 67, 
46. 

> Ruhor conscius 65, 24. ruborem expri- 
mamus ore canis ferreo 42, 16. 

Rudens : radentes intorti sastoUant vela 
64, 235. 



IN CONTEXTUM. 



41 



,* i 



Rudis : rtidem Amphitriten imboit oarra 
Argo 64, 11. 

Ruina : rainas graves non timetis 23, 9. 

Rumor : rumores senom sereriornm 5, 2. 

Rumpo : rampens ilia omnimii 11, 20. 
rupta ilia 80, 7. 

Auo : ruentes Delpbi ex urbe 64, 393. 

Rupes Trinacria 68, 53. rapis Thespiae 
specos 61, 28. soh mpe sola 64, 154. 

Rursum reditom tetolit 63, 47. 

Rursus altera hiems 68, 82. et al. 

Rus: roris pleni annales 36» 19. rore 
inficeto 22, 14. rora colit nemo 64, 38. 

Russus: rossam gingivara defricare 39,19. 

Rusticus: rostice Vetti 54, 2. rostica 
arte 20, 1. secori conformata qaercos 19, 
3. tecta 34, 19. 

Rutilus : rotilam qoate joham 63, 83. 

* 

Sacculus plenos aranearom 13, 8. 

Sacellum : sacello a meo sit reraota her- 
ba 19, 8. 

Sacer alarom hircos 71, 1. sacrom libel- 
lom 14, 12. sepolcrum 7, 6. sacro san- 
goine 68, 75. 

Sacro : sacratura illornm jure me inve- 
nies 102, 3. sacrato Jovis templo 55, 5. 

Sacrum : sacra annoa 64, 389. sancta 
agitant 63, 24. soscipianlor 17, 6. sacris 
tuis qose careat 61, 71. 

Sitpe vidistis ean* rapere 1 coenam 59,2. etc. 
• Savitia : ssevitiae irostrae tantillum de- 
mere neqoeo 99, 6. 

S<tvus esto et indomitos 103, 2. sceva 
Fors 64, 169, saevi Boreae flatos 26, 3. Le- 
onis lomina 66, 66, saevora prostravit The- 
seus 64, 110. monstrom ihid. 101. saeva 
praecepla ibid. 159. saevis factis ibid. 203. 

Sagitta certa percolit monstra Slympha- 
lia 68, 113. 

Sagittifer : -sagittiferos in Parthos pene- 
trabit 11, 6. 

Sal : salis mica 86, 4. fluctus 64, 67. 
tremuli undas ihid. 128. salem ac leporem 
habent 16, 7. non sine sale cosnam atlule- 
ris 13, 5. 

Salaputium disertum 53, 5. 

Salax taberna 37, 1. 

Saiilhim : saiillo porior colos 23, 19. 

Salio : salire paralnm habes 17, 2. 

Saliva a te abest 23, 1 6. sporca 78,8.99,10. 

SaUus: salsnm hoc esse putas? 12,4. 
salse 14, 16. salsa vada 64. 6. 

Saltem nonc cominittite animos 62, 17. 

Saltus : saltom laodemos 114, 6. salta 
Pormiano dives ibid. 1. salto inooo 115, 4. 
saltoom reconditorora domina 34, 11. saltos 
possideat 115, 5. 

Salum rapidom tolistis 63, 16. 

Salus ona haec est 76, 15. 

Saluto: salotant me deura 19, 5. 

Salveo: salve janua 67, 2. Sirmio 31,12. 
salvete heroes ! 64, 23. 



Sanctus : sancta sis nomine qeoennqae 
placet 34, 22. Venus 68, 5. sancti Itoni 
incola 64, 228. sanctss amicitiae fosdos 109« 
6. Veneri 36, 3. sanctam fidem violaase 
76, 3. sanotom Idaliom quae colis 36, 12. 
sancte poer 64, 95. sancta conjoge ibid. 
299. sancta sacra 63, 24. sanctis Divis de- 
ccdere 64,269, 

Sane non illepidom scortillam 10,4. 43.4. 

Sanguis: sangainem profandit 20, 15* 
sangaine linit hirculas aram 19, 15. fra- 
terno perfodere manos 64, 400. recente raa- 
culans terram 63, 7. saoro 68, 75. tanri 
respergas dextram 64, 230. taurino 66, 
34. Teucro 64, 345. 

Sanus : sana non est puella 41, 7. esset, 
83, 4. 

Sapio : neo sapil instar pueri 17, 12. si 
sapiet 35, 7. 

Sarcinula : sarcioalis aptis et expeditia 
28, 2. 

Sat es beatos 23, 27. 

Satio : satiata est libido 64, 147. 

Satis lusimns 61, 232. et al. sxpp. 

Satur si id faceres 21, 9. pertondo toni- 
cam 32, 10. saturum cor 48, 4. 

Saturo: satorasset hiems amorem 68, 
83. satorata lomina figora gnati 64, 220. 

Saucius : saaoia volvebat animo coras 
64, 251. 

Saxeus : saxea efiigies 64, 61. 

Saxum : saxa Latmia 66, 5. 

Scaber : scabra robigine tangat aelas no- 
men 68, 151. 

Scabies famesqoe Memmi 47, 2. 

Scando: scandere montem Pimplaeam 
105, 1. 

Scelero: scelerare divospenates 64, 405. 

Scelestus : scelesta poella 8, 15. sceleato 
15, 15. 

Scelus: seeleris aliqoid 91, 10. quantum 
sascipiat 88, 4. quicqoam ibid. 7. scelere 
nefando imbuta tellas 64, 398. 

Scilicet ad Catollum misli libellum 14, 
13. 

Scio : scis eoqoid ? 88, 4. scit praedam 
Tagus 29, 20. scimus haec tibi cognila.61, 
146. scitis qoam coram mi dederit 68, 52. 
scibant Parcae ibid. 85. sciat tantum esse 
basiorum 5, 13. ne Bciamos ibid. 11. non 
scire studeo 93, 2. nec laborat 67, 17« 

Scipio : scipionibus frontem tabernm sori- 
bam 37, 10. 

Scomber : scombris dabunt tonioas Vo- 
lusi annales 95, 8. 

Scopulus : scopulorom e verlice 64, 245. 

Scortillum non illepidum 10, 3« 

Scortum : soorti febricolosi nescio qold 
6, 5. 

Scribo : scribis torpe esse CatoJIo 68, S7* 
scribit poema **, 16. scribam itf* -**** 
frontem taberme 37, 10. eeribere 
et aqaa 70,4. scribeos mrnaajofl 




49 



INDEX PRIMUS 



Scrfnhm i scrinia librariorum 14» 18. 

Scriptum : scripta pessimi poetae 36, 7. 
ae&ria 44, 18. scriptoruw copia 68, 33. 
Yeterum ibid. 7. 

Scurra qui modo videbatnr 22, 13. 

Secedo : secedent seasaa a corporo 64, 
189. 

Secerno : secretus flos 62, 39. 

Seclum insipiens et inficetum 43, 8. se- 
eli incoramoda 14, 23. seclo plus ano ma- 
neat 1, 10. secala incana 95, 6. omnia te 
notceut 78, 9. secloram tempore nimis op- 
talo 64, 22, seclis obliviscentibus 68, 43. 

Seeo : secat si qaem merito podagra 71,2. 

Seeta : sectam meam exsccotss 63, 15. 

Sector : oec sectare qate fagit 8, 10. 

Secubitus : secabita puellse mossta mater 
64,381. 

Secubo: secubare a papillis 61, 105. 

Secundus Jupiter 4, 21. secanda aura 
68, 64. secundse fortunss signa ferre 64, 
222. 

Secumdus: secanda pneda Pontica 29, 
19. seennda centam basia 5, 8. 

Securis: secori sapernata alnas 17, 19. 
rastica fabricata qaercus 19, 3. 

Sed tamen 65, 15. et al, 
' Sedco: sedet in sella cnroli Nonius 52, 
2. sedetb continenter37, 6. sedens adver- 

sas5l,3. 

Sedes Roma mibi est 68, 35. sede Pisau- 
ri moribunda 81, 3. sedes splendent aaro 
64, 43« sedes ad superbas venit ibid. 85. 
▼estras incolat amor 66, 88. et al. sedibus 
in mediis 64, 48. flexerunt artus ibid. 304. 
requiesset hospes ibid. 176. 

Seges osculationis 48, 6. 

Sella curuli sedet Nonios 52, 2. 

Semereum occidit lux 5, 5. 

Semen adolterio fioecundum 113, 4. se- 
snine sterili natna 67, 26. 

Semihians : semibiante labello rideatpuer 
61, 220. 

Semilautus : aemilauta crura 54, 2. 
' Semimortuus : semimortua membra 50, 

15. 

SemirasUs : semiraso ab ustore tundere- 

fiur 59, 5. 

Semita vos feret 19, 21. 

Semitarius : semitarii moechi 37, 16. 

&mper ferens mnnera 19, 9. elc 

Senecia: senectas extremas fine 64, 217. 

Senectus cana Comini 108, 1. 

Stneo s senet quiete phaselos 4, 26. 

Senesct : senescit virgo inoolta 62, 56. 

Senex tenuit sedes 67, 4. senis pene )an- 
guido 25, 3. seni recocto 54, 5. sene por- 
reeto 67, 6. sennm severiorum rumores 5, 
2. senibas bene cognitm femin® 61, 186. 

Sensus secedent a corpore 64, 189. om- 
ne8mihieripit51 4 6. sensibas nullis auctss 
•nrfB 64» 165« ereptis mens eicidit 66, 
25. 



m Sentio fieri 85» 2. •entis nihil 83» 3. 
sit merabra sine viro relicta 63, 6. Pelea 
Thetidijugandum 64,21. sentiat et videat 

67, 16. sentiens omnia 17, 20. 

Sepelio: sepnlta lota domus tecum est 

68, 22, 94. sepultum Troja detiaet aliena 
terra ibid. 99. 

Septemgeminus Nilus 11, 7. 

Septus: septis horlis nasoitur flos 62, 39. 

Sepulcretum : in sepulcretis eam vidistis 
59, 2. 

Sepulcrum commune Asias Europmque 
Troja 68, 89. sacrura Batti 7, 6. sepulcra 
alta 64, 369. nota 68, 97. sepoloris mulis 
96,1. 

Sequor: seqailur me capsula 68, 36. se- 
quuutur Gall« pede propero 63, 34. se- 
quimini ad domum Cvbelles ibid. 19. se- 
cutus pratorem meum 28, 7. secata juve- 
nem 64, 101. 

Serenus : sereno vultu eas vidi 55, 8. 

Sermo: sermones varii incidere 10, 6. 
fideles viri esse non speret femina64, 144. 

Sero (adverb.) vix mergitor Ocean» 
Bootes 66, 68. 

Sero: serens in peotore curas 64, 72. 

Serpens: serpentibus tortis se ineinge- 
bant 64, 259. 

Sertum : sertis fragrans cubile 6, 8. 

Serum: sero emolso nolata labra 80, 8. 

Serus : seri nepotis caput 68, 120. 

Serva famularer labore jucondo 64, 161. 

Servio : serviat qao tibioine domna 61 r 
158. serviamos liuic uno domino 45, 14. 
servire Thalassia lubet 61, 134. servisse 
benigne 67, 3. volo maligno ibid. 5. 

Servxis non ei est 23, 1. 24, 5, 8. servum 
non habet ibid. 10. 

Sesquipedales dentes habet 97, 5. 

Sessor: sessores ducentos inrumare37,8. 

Sestertia decem redde 103, 1. oeoium 
precari desine 23, 26. 

Severus: ad severos migrate 27, 6. — 
severiorum senum rumores 5, 2. 

Sevoco : sevocat me cnra a dootis virgiai- 
bus 65, 2. 

Sibilus : sibilum edidit silva4, 12. 
^ Sic tibi pons fiat ex libidine 17, 5. eto. 
siccine me liqoisti ? 64, 132. ^ 

Sicco: siccari solum pingue 68, 110, 

Siccus: non sioco ore puella 43, 5. 

siociora cornu corpora 23, 12. 

Sicula pendens 67, 21. 

Sicut ipsa, teonm luderem 2, 9. 

Sidus novnm 66, 64. sidere oum fansto 
ad veniet 64, 330. sidera cedunt eertis tem- 
poribu8 66, 4, ete. micantia 64, 206. mal- 
ta 7, 7. siderum micantium numeram 61. 
207. 

Signum: signo quo? 92,3. sjgnsforte- 
n» secund» 64, 222. dnlcia 1610*. 210. 

Siletco: aileseit furor cosli ^46, 3. 

Stex : silici restrictus membra 64«. 297. . 



JN CONTEXTUM. 



43 



airices eomesee dentespossnnt 23, 4. lilice 
acula devolvit JttMera 63, 5. 

6'i/ra comata 4, 11. qua taaestl8, 2. 
silvas superimpendrntes 64, 287. silvarum 
virenticun domina 34, 10. silvas ingentes 
possideat 115,5. silvis redimita loca 63, 3. 

Siliestris : silvestria dooa portans Chiron 
64,280. 

Silvicultrix cerva 63, 72. 

Similis sitpatri Torqoatos 61, 221. 
" Simul parati omnia tentare 11, 14. et al. 

Sincere id dioat 109, 4. 

Sine arte 20, 18. Cerere 63, 36. viro 
aiembra reliota 63, 6. et al. 

Singultus frigidulos ofe cierc 64, 131. 

Singulus : singula eonfiteor 86, 2. millia 
in unum creverunt 113, 4. 

Sinister: sinistra liberalila* 29, 16. po- 
pulus 20, 3. sinisfram sternuit adprobatio- 
nem 45, 9, 17. sinistra manu 12,1. sinis- 
tne duac Pisonis 47, 1. 

Sino: sinis venlos ferre inrita dicla 30; 
10. sinit non esse patrnum maritum 88, 3. 
ludere puellara 17, 17. sinam nec te ferre 
signa forlunae 64, 222. sinat si quis me ba- 
aiare 48, 2. 

Sinus : in sinum tuum fugi 44, 14. nu- 
dum reduceus 55, 11. Ponticum negare 
faoc negat 4, 9. sino tenere passerem 2, 2. 
meo fugit puella 37, 11. excepit 63, 43. 
iiuus solvont virgines 61, 53. 

Sisto: sistet te reducem sctas 64, 238* 

Sitio : sitire poerdiseet 21, 11. 

Situs : sito araneoso mollior 25, 3. 

Soccus: soccum luteum gerens pede 
61, 10. 

Socer generqoe 29, 25. 

Socius: socii rivales poellularum 57, 9. 

Sodalis raeas Cinna 10, 29. sodalis mei 
ronemosvnen 12, 13. sodali meo dicas 35, 
1. sodales mei 47, 6. 

Sodalitium fraternom doloe 100, 4. 

Sodes redde mibi sestertia 103, 1. 

Sol firmat floreiu 62, 41. oris aurei 63, 

39. soli8 nilor 66» 3. vagi lumina 64, 272. 
sole magis aridum 23, 14. fervido rabens 
arista 20, 7. orto linquendum cnbiculum 
63, 67, sub ardenti 64, 355- soles oceidere 
et redire possunt 5, 4. candidi 8, 3, 8. 

Solatiolum doloris 3, 7. 

Solea : soleam ferream derelinqoit mula 
VT, 26. 

Soleo: soles sestertia precari 23, 26. 
palam ltabere 25, 8. operire domom (ST, 

40. solet passer incitare morsaB 2, 4. ba- 
Dere cunnns rictdm 97, 8, solent famoli re- 
linquere dominos 63, 52. solebas putare 1, 
3. solebaut coelicol» se ostendere 64, 387. 
duo rocechi 113, 1. solita es 34, 23. est 
Tbemis 68, 154. solere objargare patraom 
74, 1. solitam eise Cecropfam 64, 79. 

Soiers : solerti cdrjle 64; 495. 
Stliiitn : fluliis candet ebur 64i 45. 



SollMtus : «oTlioitse toto peetort 66,94. 

Soium : (adverb.) non solum hoc oogni- 
tum habere dicit 67, 31. &c. 

Sulum pingue 68, 1 10. solo extremo de- 
tfnet eam terra aliena ibid. 100. sola dura 

63, 40. terrce maculans sangnine ibid. 7. 
Solus obvias veniam leoni 45, 6.sola ter- 

tia pars tua eat 62, 64. vicisti furores 68, 
129. nnllo teeto insola 64, 184. solom te, 
Phcebe, relinqoens ibid. 300. Calullura te 
nosse dicebes 72, 1. solam ad dominam 
pipilabat passerS, 10. me reliqait Theseas 

64, 200. cam ancillis loqaentem 67, 42. so- 
lo viro contentas vivere 111, 1. solaarena 
desertam se cernit 64, 57. snb rnpe ibid. 
154. sola hectibi cognHa seima*61,147. 
solis vobis mentolas esse patatis ? 37, 3. 

Soivo : soluil zonam ligatam malum 2, 
13. soluujit sinus zonola 61, 53. solvent ori- 
nes in cinerem 64,351. solvite votom 36, 
2. solvere vincla 64, 368. zonam virgineam 
67, 28. — solotis curis quid beatios ? 31,7. 

Somnus tegeret quiele ocellos 50, 10. 
somnnm capiunt 68, $6. somno fallaci exci- 
ta 64, 56. molli 68, 5. tristi 64, 122. 

Sonipes : sonipedibus vegetis pepalit Sol 
ombras 63, 41. 

Sonitus : palans 63, 74. sonitu tintinant 
aares 51, 10. 

Sono : sonat vox cymbalum 63, 21. ao- 
nantum amniam domina 34, 12. 

Snpor piger operit ocolos 63, 37. 

Sordeo: sordebant tibi villnli 61, 136. 

Sordidus : sordida res 12, 5. 

Soror aspernata est Pelea 64, 302. va- 
lens et venusta 89, 2. sororem deperit 
Quintius 100, 8. cnm sorore prarit 88, 1. 
Phaethonlis64, 291. sorores come 66, 51« 
pandont oraclam 64, 326. 

Sorsum manaro habebis 20, 17. 

Sospes : sospitem ostendit se visere por- 
lum 64,211. 

Sospito: sospites gentem bona ope 34, 24. 

Spatium vita? omne 63, 90. 

Specto : spectat te dulce ridentem 51, 4. 
spectando expleta est pobcs 64, 268. 

Specula Cycnero supposita Brixia 67, 32. 

Specus Aonios linqaere 61, 28. 

Spernb : spernere noli coutmoda hcec 23, 
25. — spreta pietate 64, 387. 

Spero \ sperabam te mihi fidum 91, 1. 
sperabat mirifice se locxrtum 84, 3. sperem 
patris auxilium 64, 180. speret hulla feraj- 
na ibid. 144. speraret nec llngoam rai esse 
'67, 44. sperare jubebas 64, 140. nepote* 
tfW. 381. 

Spes iiulla 64, 186.' spe qoali nitar ? xbid. 
177. 

Spica tnollis virens 19, 11. 

Spinotat coras serens in peofore 64, 72. 

Spiendeo : splendent aoro sedes 64, 44. 

Spl*uH4u$X $jf*M\fo domu» 64, 46. 
spleftfidat cfessf *>*»QelMe*e# 61, 78. 



44 



INDEX PRIMUS 




aponai furlivo mnnere 65, 19. 
spumis incandait nnda 64, 13. 
w: spamanlibas andis exspait mare 
64» 155. aequoris ejeotam 68, 3. 

Spumosus : spumosa ad litora vecta ra- 
tis 64, 121. 
. Spurcata impnris moribos senectas 108, 

Spurcxa : spuroa saliva 78, 8. lupw com- 
minctse 99, 10. 

Squalida robigo infertar aratris 64, 42. 

Stabula gelida feraram 6S, 53. 

Stadium : stadio abero ? 63, 60. 

Stagnis liqaentibns 31, 2. 

&arimjabeto32,9. 

Statua inaarata pallidior 81, 4. 

Statuo : statoas nolim 68, 37. 

Stellarum ortus atqae obilas comperit 
66,9. 

SterilU vir 63, 69, sterili semine natas 
67, 26. 

Stemuo: sternait dextram adprobatio- 
nem 45, v 9, 18. 

StimuLo: stimalans leonem Cybelle 63, 
77. itimalalas rabie Atys ibid. 4. 

fkipendiu dira ferens tauro 64, 173. 

Sttpes : slipite recto laaras 64. 290. 

Stirps : stirpe jangier non potest parens 
61,68. 

Sto : stare solet flos in divitis hortulo 61, 
93. stetisse in cacamine dicit 4, 16. 

Stolidus : stolidam veternnm excitare 17, 

Strideo : stridebat tibia horribili canla 
.64,965. 

Strophium : strophio tereti vincta papil- 
las 64, 65. 

Studeo tibi velle plaoere 93, 1* 

Studiosus : stadioso animo reqairens 
116, 1. 

Studium hoo totam abscidit mors68, 19. 
illius tegal nocte aetas ibid. 44. stadia haeo 
de raente fugavi Urid. 26. 

Stultushomo 78, 5. staltoram more mo- 
lesti 68, 137. 

Stupor istemeas nil videl 17, 21. 

Suaveoleru : suaveolenlis amaraci flori- 
bns 61, 7. saaveolentia mala 19, 13. 

Suaviolum dulcius ambrosia 99, 2. tris- 
tius helleboro ibid. 14. 

Suavior: suaviabor oculos 9,9. suaviata 
ocellos poeri Acme 45, 12. 

SuavU : suaves odores exspirans lectu- 
lus 64, 87. — suavius elegantinsve 13, 10. 

Suavium : suavia impura 78, 8. tria no- 
torum 79, 4. ' 

Sub artus flamma dimanat 51, 9. lumina 
Solis 64,272. Sole ardenti ibid. 355. valle 
alarum 69,6. umbris ramorum 6£>, 13. etc. 

Subdueo: subducat numerum siderum 
61, 8. 

Subeo : subi forem rasilem 61, 168. 

Su&todeponexe amorem 76, 13. etc. 



Sukkvo i sublevai se ex parte smsx 17, 
18. sublevem naarragmsvtt, 4* 

Sublimis aranea 68, 49. • 

Submitto : submisso poplite projiciet 
corpus 64, 371. 

Subrepo : subrepsti mi 77, 3. subrepens 
in artas peslis 76,21. 

SubstUium rei 39, 3. 

Substerno : substernens braohia coUo 64, 
333. se mater gnato ibid. 404. 

Subtemeu : sabtemina ducentes fusi 64, 
328. etc. 

Subter litore Rhoeteo 65, 7. 

Subtilis : subtile et leve peditnm 54, 3. 
subtilem mitram retinens vertice 64, 6S» 

Suburbanus : subarbaua villa libenter fui 
44, 6. . 

Succumbo: succumbens victima ferro 
64, 370. succumbere cuivis potioe fas est 
111, 3. 

Sudarium Saetabum 25,7. sudaria Ssetaba 
12, 14. 

Sudo: sudanti corpore pinum eruitturbo 
64, 106. 

Sudor a te abest 23, 16. in sudore lasso 
viatori levamen rivus 68, 61. 

Suesco : suevit ibi volitare cohors Divie 

63, 25. 

Suffigo : suffixa tigillo janua 67, 39. suf- 
fixom iu cruce 99, 4. 

Summus : summum flagellam 62, 52. 
summo in Tauro 64, 105. vertice Parnassi 
ibid. 391. summa ex arce ibid. 242. ia 
cruce suffixum 99, 4. summis urbibus 

64, 8. 

Sumo : sumite inde' 19, 21. samtnm 
rrustra esse laborem video 116, 5« 

Sumtuose convivia facitis 47, 5. 

Sumtuosus: sumtuosas ccenas appeto 
44,9. 

' Sumtus : sumlibus fructus exsuperat 
114,4. 

Super alta maria vectas Atys 63, 1. etal. 

Super (adverb.) estnii mi 51, 7. satis 
superqne 7, 2. ' 

Superbus ille et superflueus 29, 7. super- 
bus ad sedes venit 64, 85. 

SuperciUa rubra tollat 67, 46. 

Superfiuens ille et supeibus 29, 7. 

Superimpendentes silva cingunt Tempe 
64,287. 

Supernata securi alnns 17, 19. 

Supero: superare Crossum divitiis 115, 
3. Divos 51, 2. 

Superus : superi Jovis templo 55, 5. 

Superveho : sopervehitar montem proge- 
nies Phthise 66, 44. 

Supinus eat ponticalus 17, 4. perlundo 
tunicam 32, 10. supinum animum derelin- 
quere 17, 25. me inrumasti 28, 9. supiois 
digitis formabat fila 64, 313. 

Suppkx : s dpplscis vocemconttmtaja ha« 
beres? 60« 4. 



IN CONTEXTUM. 



45 



Suppiidtmexposcens 64» 803. dabis 1 16, 
8. snppliciis te remunerabor 14, 20. 

Suppono : snpposuisse femur 69, 2, sup- 
posila Cjcueae speculae Brixia 67, 32. 

Supremus: suprerao in tempore64, 151. 

Sura : surae nudatre teginina 64, 129. 

Surgo : surgere jam tempns est 62, 3. 

Surripio : surripni tibi suaviolum 99, 1. 
surripoit Lesbia oranes Veiieres 86, 6. sur- 
ripiam basia 99, 16. 

Suscipio : suscipit tantum sceleris 88, 5. 
snscipiat quantom sceleris ? 88, 4. susci- 
"piatnr temere 68, 78. auscipiantnr sacra 
17, 6. 

Suscito : suscitat vulturinra a cano capite 
68, 124. te e qoiete hora octava 80, 4. 

Susjxndo: suspendit vota tacilo labello 
64, 104. sospendam lintea malo ibid. 225* 

Suspicor ut, Snlla tibi dat hoc munus 
14, 8. 

Suspiro: sospirantem in hospite virgi- 
nera 6^ t 98. 

SustoUo : sustulit se sicula 67, 22. sus- 
tollant rudente» vela 64, 235. susloiluns 
ttigua dulcia ibid. 210. 

Susurro : susurrat fama 80, 5. 

Suus cuiqne attributus est error 22, 
20. etc. 

Tabella : tabellam liminis ne qnis obse- 
ret 32, 5. tabellis in meis multuiu losinias 
50, 2. 

Taberna salax 37, 1. tabemac totius fron- 
tem scribam scipionibus ibid. 10. tabernam 
Hadris, Djrrachiura 36, 15. 

Tabesco : tabescere lomina fletu assidno 
68, 55. 

Tabula : tabnlas in teslatas nomen into- 
lit 68, 122. tabulis ecqoiduam lucelli ex- 
pensum patet ? 28, 6. 

Taceo : tacet nox 7 y 7. Lesbia de me 
92, 1. taoebitis 19, 15. taceat locutio Pes- 
cenuina 61, 126. tacerem, si id faceres 21, 
9. taceret si nosfri oblita 83, 3. tacere nou 
posses 6, 3. nihil valet ibid. 12. 

Tacitus : lacituin onbile 6, 7. tacito si 
qnidqoam commissum est 102, 1. tacita 
mente reqoiront 62, 37. tacito labello sns- 
pendit vota 64, 104. 

Tada vos junxit 66,79. taedam pineani 
qnate61, 15. taedas jugales celebrare 64, 
303. taedis felicibos aucle ibid. 25. 

Tadet obestqoe magis 73, 4. 

Talentum: talento mntari velit forta 
12,7. 

Talis iste meus stupor 17, 21. flos bya- 
cinthinus 61, 91, injuria 72, 7. tale auxi- 
lium 68, 66. talem luctnm recepit Theseos 
64, 249. tali conjoge 62, 59. fopdere 64, 
336. tales amores ibid. 335. costus ibid. 
'408. talia cedant ferro 66,47. carmina64, 
383. fata ibid. 322. funera ibid.M. .man- 
data ibid, 214. pnemia ib^d. 157. verba 



84, 9. talibos figuris deoorata vestis 64, 
^66. 

Tam bene norat puellam passer 3 t 7. eto. 
Tamen nec servum habel 24, 10. etc. 
Tundem vix lollit luuiina Vesper 62, 2« 
elc. 

Tango : tetigit pede nerous 63, 2. teti- 
gerc domura Cvbelles Gallue ibid. 35. tan- 
gain te inrumatione 21,8. tangat dies no- 
men robigiue 86, 151. tetigissent litora 
puppes 64, 172. tangere quod fas est 89, 
5. — tactus aratro flos 11, 24. 

Tantillum saevitiae demere 99, 6. 
. Tantum abhorret ao inutat22, 11. et oL 
Tantundem omnia sentiens qnam 17, 20.. 
Tantus deus 66, 31 . tanla fuit nnllafidea 
qoanta75, 3. tantum — qnantnra 37, 12. et 
al. gaudium 91, 9. basiorum5, 13. irapio- 
rum 14, 7. tanto pessimns poeta 49, 6. do- 
lori nou est niors 96, 5. tantam in culpam 
impulerit 15, 15. tanto in fastu 55, 14. po- 
pulo 81, 1. vortice 68, 107. lantis labori- 
bos 31, 11. malis fluctuat mens 65, 4. moo* 
roribus ibid. 15. 

Tarde pulsse undse 64, 273. 
Tardipes : tardipedi deo scripta daluraa 
36 t 7. 

Tardo : tardat ingenuus podor poellaa 
61,81. 

Tardus: tarda mora 63 t 19. podagra 
71,2. tardom ante Booten 66, 67.. 

Taurinus : taurino cum sauguine polli- 
cita es 66, 34. 

Taurus convellit vomere glebam 64, 40. 
tanri sanguine ibid. 230. terga cava 63, 10. 
tauro indomito 64, 173. 

Tectum : tecti inobservabilis error 64« 
115. tecto nullo sola insula ibid. 184. teota 
Gortvnia ibid. 75. tecta domos fonesta ibid. 
247. Pharsalia ibid. 37. regia vestiboli 
ibid. 277. rostica 34, 20. 

Tegmen: tegmina mollia snrie 64, 129. . 
Tego : tegit pnlvinar purpura 64, 49. te- 
gam non vera ullo timore 66, 72. tegat 
aetas illius studiom nocte 51, 11. tegeret 
somnns ocellos quiele 50, 10. tegonlur ln- 
mina nocte 51, 11. tectam vimine villulam 
19, 2. tecta euspide thjrsoa quatiebant 
64, 257. 

Tela : telam tennem texensaranea 68, 49« 
Tellus contremnit 64, 205. imbuta est 
scelere ibid. 398. Troica 65. 7. 

Teium : tela ista toa evitamus 116, 7« 
telis icere oaput ibid. 4. 

Temere non exsiluere ignes 62, 9. susci- 
piatur 68, 78. 

Tempestas: tempestate illa 64, 73. qua 
66, 11. 

Templum: templo fnlgente 64, 388. 
Jovis sacrato 55, 5. templa deom 20, 15. 
66, 63. 

• Tempus breve 63, 57. est surgere,62, 
tremulum 61, 162. tempore ex 




TNDEX PRIMUS 



169. floitO foM. 31. longo 66, 35. 68» 65. 
matoro 62, 57. oplato 64, 22. primu ihid. 
171. qoo35, 13. et al. sapremo 64, 151. 
temport cinge floribas 61, 6. tempori- 
btts Ariadmeitf 66,6. ceilis eedant sidera 
tout.e\ 

' TVaax fcedera implicat arborem 61, 34. 
tenaei voragine 17, 26. 

Tembr* malae 3, 13. tuas ubi sint, de- 
■fconatres 55, 2. 

Ttnr6ncoit«m per iter it passer 3, 11. 

Tenellulus: teocltulo bardo delieatier 
poella 17, 1& 

Teneo: tenesfingnam clansoore 55, 18. 
tenet complexa mucbos 11, 18. tenent te 
poella) 55, 17. tenebat mandata menle 64, 
«09. teniiit te Thetis 64, 98. senex ipse 
eedee 67, 4. teaere in sina 2, 2. Jovem 
72» 2. tenens in gremie paellam 45, 2. te- 
■entem mandata menle 64, 239. 

Tener vaccula 90,-14. tenero poetee dicas 
35, 1. teaerum Atvn vidit 63, 88. tenerara 
▼irginem- repia ad viram 61, 3. tenerom 
eorpos deflectens vitis-62, 51. femor sup- 
poaaiaae 69, 2« tenera arista virens spiea 
19, 11. beta langaidior sieala 67, 21. te- 
aeras mano* perrigens 61, 218. teneris 
digitis quatiens 63 f 10. papillia a tois se- 
•obare volet 61, 105. 

Tenta grandia medU viri 80, 6\ 

Teiito: tentare omnia parati 11, 14» 

TenuU namma 51 , 9. est Gellins 89,. t . 
tenoem telam texens aranea 68, 49. tenut 
fllo regens vestigia 64,113. angai carptas 
flo* 62,43. tenaes t»nita* sere eiebaat 
64» 263. 

' Tenus nntrienm ealantes e gorgke Nym- 
fnss64,18. 

Teptfacio: tepefecit membra frigida 68, 
29»t£pefaeiet fluroina cocd» 64, 361. 

Tepidu*: tepidi Faveni aura 64, 28& 
teplda liinina 63, 65. 

Tepores egelido* refert ver 46, 1. 

Teres britthiolara 61, 181. bastum 64, 
$64.. teteri sere ciebant tinnitas ibid. 263. 
strepnfo viucta papilla» ibid. 65. lurbine 
tersabel fosom ibidf. 315. 
* Tevgitvt r In lef go qaod manlicae est 22, 
21» fcaud tergo bostibas notas 64, 340. 
terga casde canda 63, 81. taura oava ibicL 
10. 

Tero : trisli Tumfna mann 66, 30. tera» 
qood si manibas 23, 22. tereretar oceli 
juiua divis 68, 115. trito limine plantam 
innfea 68, 71.— trilins si qaid hac re 22, 
13. 

Terra qoeat diare finibas prmsides 61, 
TS» aliena 68, 100. terrse sela macoun* 
aangoiae 63, 7. lerram qoi nobis dedit 68» 
1517. Uxra canitiem foedans 64, 224. pro- 
emrrere ibid. 390. sob terra qaarere venas 
66, 49. Celtiberia 39» 17. injtota tumula- 
»ot 64, 153. 



" Terror t teiToriftexpers AehHles 64, 989» 

Tertius heres Pelopis 64, 347. terlia» 
pars virginitatis 62, 63, prssda 29, 19. 

Testis erit prssda 64, 363. undaSoaman- 
dri ibid. 358. 

Testor : testalaa in tabnlaa nomen intn- 
lit 68, 122. 

Teter: tetram hanc morbom depooere 
76, 25» tetra mente te procreavit Scjlla» 
60>3. 

Texo : texens telam aranea 68, 49» 

Textum : texta pinea conjungens carins* 
64, 10. 

Thalamus: thalami intralimina 66,17. 
in thalamo uxor est 61,192. pacsto otia» 
degeret 68, 104. 

Thiasus ululat lingais trepidantibos 63» 
28. thiaso cum Satjrorum 64. 253. 

Thyrsus : thjrsos teela cuspide 64, 259"« 

Tibia barbara stridebat horribiti carita 
64, 265. 

Tibicen Phrjx grave canit calanto 63, 
22. tibicMie quo serviat domus 61, 158. 

Tigillum : tigillo saffixa janoa 67» 39. 

Timeo: timetis nihil 23» 8. hnnc GalU 
et Britanni29, 21. 

Timor: timore non nllo vera tegam 66+ 
72- timores qnantos corde tnlit 64, 99. 

Tingo: tincta conchjli fuco pa/porav 
64,69. 

Tinnitus tenaes ©rc ciehant 64, 263. 

Tinnulus: tinuola voce conoinena car- 
mina 61, 13. 

Tintino : tintinant anrea sonito 51, 11. 

Tollo : tolKs lintea negligentiornm 12» 
3. tollit lamina Vesper 62, 2. tolle onas in- 
gratam parentis 68, 142. tollite facea 61» 
121. tolfat sapercilia 67, 46. tollens nianaa 
53, 4. me ales eqoos 66, 55. nepoa gaudi» 
inuiia68, 123. 

lendeoi tondet os rnom cinerarius 61» 
139. 

Torosusi torosa cervice qoate jobam> 
63,83v 

Torpeoi terpet lingua 51,9". 

Torpor subrepens in artns imos 76, 21» 

Torqjueo i torqaens fila dextera 64, 314* 
— torla remigio unda ihid. 13. torlis ser* 
pentibos se iacingebant ibid. 259. 

Torreo : torreret flarama medullas 100, 
7. tosta in India 45, 6« 

Torusl tore in Tjrio aecubans vir 61 ». 
172. 

Torcxts: torva prcalia invUente virov 
66, 20. 

Tot freta impoUnria 4, 18*. eto^ 

Totidem inox depreeerllli 92,3» 

Totut ulciscitur ambos 71» 5. 

Totus immineat tibi vir 61, 173. tote 
defhtata pnella41, 1. domns 64,46. Thes- 
salia ibid. 32. virginitas 62, 62. to|a pul« 
cherrima Lesbia 86, 5« totam hoc stndiani 
68^19. tolias latus voxago \T, 10. tabtr- 



IN CONTEXTUJL 



47 



twa. ftontejn tcribam toipioniboi 37, 9» to- 
tom nasom te faoiaul dii 13, 14. orbem 
araplectitur Oceanus 61, 30. toto animo 
ibid. 70. io anno 33, 20. corpore 64, 66. 
lecto 50, 11. pectore ex te pendebat 64, 
69. tota cam gente 79, 2. de mente fugavi 
delicias 68, 25. ex orbe ruentes 64, 393. 
ista trabe inromasti 2&, 10. vita producere 
foedus amicitiae 109, 5. 

Trebs : trabis natantis impetora pnele- 
rire 4, 3. trabe isla tua inruraasti 28, 10. 

Trado : tradidit qooi pater puellam 62, 
60. tradite monera 66, 81. tradere amori 
infesto99, 11. animam 30, 7. traditur pis- 
trino et asiuo 97, 10. tradita qooi nunc sum 

67, 9. nobis virgo ibid. 19. est mihi vestis 
pora 68, 15« suut monera ad inferias 
101, 8. 

Transeo: transit rivos per mediom iter 

68, 60. 

Tramgradior: transgradietor Alpes 11, 
9. 

Trunsfero: transferlimen pedes 61; 166. 

Treeenti : trecentos hendecasyllabos ex- 
pecta 12, 10. moechos tenet 1 1, 18. trecen- 
tis millibos antistans 9, 2. treceata ad mil- 
lia basiem 48, 3. 

Trecenties comesset 29, 15. 

Tremebundus : tremebonda adorta est 
canere 63, 11. 

Tremulus parens 61, 51. tremoli lecti 
mrgotatio 6, 10. salis in ondas prooorrere 
64, 128. parentis onus tolle 68, 142. tremu- 
lum corpus 64, 308. tempus 61, 161. tre- 
tnnla patris ulna 17, 13. 

Trepido: trepidautem Somnom recepit 
Pasithea 63, 43. trepidantibas iinguis uln- 
lat thiasus ibid. 28. 

Tre.s: tria notorum suavia repererit 79, 
4. tribus chartis explicare aevum 1, 6. 

Tribuo tibi haec munera 68, 32. 

Triginta jagera prati 115, 1. 

Tripudium: Iripodiis citatis celerarede-. 
cet 63, 26. 

Tristis : tristera consoendere montes 64, 
126. tristi helleboro tristius suaviolum 
99, 14. imbre madere ~gc<ia, 68, 56. ore 
manat rubor 65, 24. somno devinclam lu- 
mina 64, 122. tristes animi curas levare 
2, 10. ad inferias tradita munera 101, 8. — 
tristius lielleboro suaviolum 99, 14. 

Trivium : in triviis quaerunt vocationes 
47,7. 

Truculentus: trooolentom aeqoor ponti 
64, 179. trucuienta pelagi 63, 16. 

Truncus : troncum corpos projiciet 64, 
371. 

Truso: trnsantem poellae pupolom de- 
prendi 56, 6. 

Trux caper 69, 6. trucem Ponticom si- 
nura negare negal 4, 9. truces iambos vi- 
brare S6, 5. 

Tuba: tobau cepil manibas nif eis 63« 9. 



Tueor: tuetur oedentem Tbesea Ariadn* 
64, 53. tueri hortulom nececse est 19» 18. 
tuens sidera regina 66, 89. 

Tugurium: tuguri pauperis pater 19, 6. 

Tumi ot niihi tum visom eat 10, 3. 
etc. 

Timidus: tumido Antimacho gaadeat 
populus 95, 10. 

Tumulo : tumulabor terra injecta 64,153« 

Tujic qui mevocat 44, 21..etc. 

Tuudo: tuaditur lilus oodall, 4. toa- 
deretur ab ustore semiraso 59, 5. 

Tunicu: tunioam perlundo 32, 11. ad 
mediam se sustulit sicula 67, 2tf. tanica 
crocina candidus fulgebat68, 134, tonieas 
laxas dabunt scombris Volosi annalea 95, 
8. tunicis abjectis pervigilat 88, 2. 

Tuor (i. <q. tueor) vUlulam hortalumqae 
20,5. ^ . 

Turbidus : tarbida procella rapacior 
25,4. 

Turho indomitus 64, 107. turbine aigni 
68, 63. tereti versabat fusum 64, 315. me-. 
dio leti versantem ibid. 149. 

Turgidulus: turgiduli ocelli rabeniflea- 
do 3, 18. 

Turpiculus : turpiculo naso poella 41, 3. 

Turpis moecha 42, 3. turpe esse Catullo 
68, 27. non est ibid. 30. incedere 42, 8. 
turpi a probro lneutera inhibere 91, 4. tor-k 
pia probra 61, 103. 

Turpiter inusta flagella 25, 11. 

Tussis freqoeiis quassavit me 44, 15. 
fussim non mihi ferat ibitl. 19. malam pec«. 
tore expuli ibid. 7. 

Tutamen opis Eraathi» 64, 325. 

Tutus: in tuto te videre 31,6. tuta on*» 
nia forent 3, 8. 

Tympanum leve cepit manibos 63, 8, 9. 
tympano comitata Atjs ibid. 32. tympana. 
plangebant palmis 64, 262. reboaot 63, 21. 

Uber : (sobst.) ubera lacte adulla 20, 11# 

Uber (adj.) ager 46, 5. 

Ubertim lacrimulas fundunt 66, 17« 

Ubi sis futuros 55, 15. et al. 

Ubicunque est, renidet Egnatios 39, 6* 

Ubiqne foret Atys 63, 46. 

Udus: udo ore aingultus oientem 64, , 
131. 

Utciscor: ulciscitur arabos 71, 5. o{ta 
non es peccatom 44, 17. 

Ullus : ulla aetas oblileret mandata 64, 
232. compar gavisa est columbo 68, 125. 
ullius trabis impetum pneterire 4, 3. oHo 
foedere 75, 3. 76, 3. timore ooo vera te- 
gam 66, 72. ullos homines bealiores vidit 
45, 25. nllis fletibus 99, 5. 

Ulmus: ulmo marito oonjoncta vitis 62, 
54. 

Ulna patria tremnla dormientis pneii 
17, 3. 

Ultimus i altima Britapnla f 9, 4^ ( * 




48 



INDEX PRIMUS 



tyt 88, 5. oltimi pratl flot ll, 23. nltima 
«x origine 4, 15. in Occidentis insufa 29, 
1S. ultimosHritannos visens 11, 11. 
Ultra prodeat scelu* 88, 7. 
Uttro ego deferrem 68, 40. 
Ululatus: ululatibus acutis agilant sacra 
63, 2 4. 

Ululo : nlnlat thiasus trepidantibus lin- 
gnis 63, 28. 

UmbiUcus : nmbilici novi 22, 7. 
Umbra : nmbram arboris attennat falx 
64, 21. nmbra snb pampinea edncala uva 
19, 14. tnubras per tetberias advolat 66, 
55. noctis pepnlit 63 t 41. nmbris sub den- 
aisconcinit Daulias 65, 13. 
' Umquam nec idem est beatns 22,15. etal, 
Una jocaris 21, 5. et al. 
Unanimus: unaniinos ad fratres venisti 
9,4» unanimis non postconjugibus 66, 80. 
aodalibns false 30, 1. 

Unda alluit pedem 65, 6. Scamandri 
64, 358. torta remigio ibid. 13. nnda Eoa 
tunditurlitns 11,4. nndse Lydiselacns 31, 
13. nndas in adversas salis procnrrere 64, 
128. propter fluminis ibid. 282. per liqui- 
das Neptuni na.sse ibid. 2. proclivas incitat 
Zepbyrus ibid. 271. nndis in mediis versa- 
tnr 64, 168. magnis cnrarnm flnctnal ibid. 
62. pelagi cingentibns ibid. 185. spuman- 
tibas ibid. 155. 68, 3. 

Unde negant redire queinqnam 3,12. etc. 
Undique qnot omnes estis 42, 2. et al. 
Ungo : uncti qnod babebat Gallia 29, 4. 
•neta patrimonia devorare ibid. 23. — unc- 
tins capnt rcferret 10, 11. 

Unguento : nngnentate marite 61, 142. 
Ungtientum dabo 13, 11. nngnentis ex- 
pers coma 66, 78. 

Unguis : ungui tenni carptns flos 62, 43. 
«ngnibus a tnis reglntina 23, 9. 

Unicus : njiica amicitia 100, 6. fama 61 , 
228. nnicum amicnm me habnit 73. 6. flet 
filiara mater 39, 5. nnice gnatc 64, 215. 
imperator 29, 12, etc. 

Unigena Meranouis ales eqnns 66, 53. 
«nigenara Phcebi relinquens 64, 301. 

Unus caprimnlgns 22, 10. Italorum 1 , 5. 
nna atqne altera hiems 68, 82. ex raultis 
»capsula ibid. 36. nox perpetna dormienda 
est 5, 6. salns hnec est 76, 15. nnins assis 
estimemns 5, 3. nni (pr. unius) pili facit 
17, 17. nno hnic doinino senriarans 45, 14. 
nnnm hunc excipio 15, 13. atqne unicura 
ainicnm habnit 73, 6. beatiorum me face- 
rem 10, 17. nnnm qnod est pro tantis labo- 
ribns31,ll. in unum millia creverunt 113, 
5. nnam Acmen mavnlt Septimins 44, 21. 
e nobis abslnlit 62, 32. amavit 58, 2. uno 
plus seclo maneat 1, 10. Catnllo non con- 
tenta est 68, 135. in lectnlo 57, 7. me qnls 
felicior vivit ? 107, 7. sallu tot bona pos- 
sideat 115, 5. Septimio faoit delioias 45, 
23. verbo dicere 67, 15. 



Urbanus ille Snffenus 22, 9. homo ibid. 

2. 8*i esses 39, 10. urbana Caesaris macnla 
57, 4. orbannm morbum babet 39, 8. 

Urbs: urbis Dardanise vincla sohere64, 
368. in nrbero porlat capella ubera 20, 11. 
nrbe capta 62, 24. ex tota rneiites 64, 
393. urbes bealas perdidit otiuro 51, 16. 
ad claras Asia> voleraus 46, 6. urbibua m 
suis 18, 3. in sumuis 64, 8. 

Urgeo : urgel nemo gravins et acerbios 
qnam etc. 73, 5. 

Urina Hibera defricatns dens 37, 20. 

Uro: uror impensius 72, 5. uritar et 
loqailur 83, 6. flamma pectore intimo 61, 
177. 

Urtica me recnravi 44, 15. 

Usquam quasi sit nulla 17, 20. 

Usque pipilabat paaser ad doininam 3, 10. 
etal. 

Usquedum in sinum tuum fugi 44, 14. 
etc. 

Usquequaque renidet Egnatius 39, 2. et 
15. 

Ustor : nslore ab semiraso tunderetur 
59, 5. 

Ustido : ustulanda scripta lignis infelici- 
bus 36,8. 

Usus si ven'at 98, 3. 

Uterque Neptunns 31, 3. nostrnm 50, 4« 
utriusque petiti copia facta est 68, 39. 
ntrumque in pedem incidisset Jnpiter 4, 
20. malum nactus est 71, 4. utrique gemelli 
57, 6. ntrisqne maculse pares ibid. 3. 

Uthiam ne puppes tetigissent litora 64, 
171. etc. 

Utor bene 10, 32. nteris non belle manu 
sinistra 12, 2. 

Utpote quse fallaci excita sorano 64, 56. 
etc. 

Utrum sit, an non sit, nescit 17, 22. 

Uva dulcis 20, 8. rnbens 19, 14. nvam 
mitem jadtrrtrt-vitis 62, 50. uvis nigerrimis 
diligorntius asservahda 17, 16. 

Uiidulus: uvidulam a fletu me posoit 
66, 64. 

Uxor Meneni 59, 2. in thalamo esl tibi 
61, 192. uxorem patrni perdepsuit Gelllaa 
74, 3. 

Vaccula tener profnndit sangninem 20, 
14. 

Vacuus : vacua in alga non quisquam 
apparet 64, 168. 

Vado : vadit, freroit Atys 63, 86. vaga 
iiid. 31. 

Vadum : ad vada reditnm tetnlit 63, 47. 
vada pellit remis 64, 58. salsa puppi de- 
cnrrere ihid. 5. 

Vagor: vagari mens avet 46, 7. 

Vagns animi Atjs 63, 4. Liber 64, 391. 
vaga cohors 63, 25. vadit Atys ibid. 31 . 
vagi solis lumina 64, 272. vago cerramine 
cursusvictor ibid. 341. malo suspendam 



IN CONTEXTUM'. 



4f 



lintea ibid. 325. pede refringi$ virgulta 63» 
86. discedebant 64, 278. vaga nocte 61, 
117. vaga pectora 63, 13. vagis ventis 
credita dicta 65, 17. 

Valde : nil mihi tam valde placeat 68, 
77. elc. 

Valeo: valetis bene 23, 7. vale puella 8, 
13. in perpetuum 101, 10. valete binc in- 
terea 14, 21. dulces coinitum costus 46, 9. 
valeat cum moechis puella 11, 17. valere 
ipse opto 76, 25. valens soror 89, 2. va- 
lentem juventam exercete 61, 234. valente 
bracbio 20, 20. 

Vallis : valle de prona volutas rivus 68, 
59. sub alarum habital caper 69, 6. 

Vanesco: vanescere luctum nolite pati 
64, 199. 

Vatius: vanis venlis jactantem cornua 
prostravit 64, 111. 

Vappa cum isto satis famem lulistia ? 
28, 5. 

Vario: variabunt pectora palmis 64, 
352. variata figuris vestis ibid. 50. 

Varius: vario in divitis hortolo 61, 91. 
cceli lumiue 66, 59. varii sermones incidere 
nobis 10, 6. variae vise reportant profectos 
46, 10. 

Vasto : vastabat moenia Troica 64, 347. 
vastatum fines Assyrios iverat 66, 12. 

Vastus: vasla Charvbdis 64, 156. vasto 
mari31,3. vasta maria 63, 48. vastos in 
pelagi aeslus aciem protenderet 64, 127. 

Vecors furor 15, 14. vecordem rixam 
excitare 40, 4. 

Vegetus : vegetis sonipedibus pepulit 
Sol unibras 63, 41. 

Vehemens est Dea 50, 21. 

Veho : vectus per sequora 101, 1. rate 
super maria 63, 1. vecla ratis ad litora 64, 
121. 

Vellus : vellera mollia lanae custodibant 
calathisci 64, 320. 

Velo : velabat pnlvinar amictu vestis 64, 
267. velatum fronde vestibulum ibid. 294. 
amictn peclus ibUl. 64. 

Velum : veli inflati lintea, 64, 244. vela 
candida ibid. 235. 

Velut prati ultimi flos 11, 22. et al. 

Vena i venas ferri sub terra qusrere 66, 

49. 

Vendito : venditare asse nates 33, 8. 

Vendo : vendat cum gente Catullum 79, 
3. vendere se 106, 2. 

Venenum vitae crudele 77, 5. veneni do- 
los 23, 10. plenam orationem legit 44, 12. 
venena omnia colligam 14, 19. 

Veneror : veneretur Divos carmine 90, 

5. 

Venia : veniam pudentem peto 15, 2. 

Venio: venis jam 61, 202. venit aura 

secunda 68, 64. domura puella ibid. 144. 

▼illicus 20, 20. venimus ut huc 10, 5. fessi 

ad larem 31« 9. veniunt hero gaudia 61» 



116. venisti domum 19, 3, 5. venere op- 
tatae luces, 64, 32. veniam obvius leoHi 
45, 7. veniet jam virgo 62, 4. veni huo 
ltetus 61, 9. venite in ignem 36, 18. venl- 
am, jube, ad te meridiatum 32, 3. venias, 
licet, marite 61, 191. veniat Veronam 35, 
3. si usus 98, 3. veniret ad hunc lacnm 4, 
23. venissent annua sacra 64, 389. venire 
flammeum video 61, 122. veniens rursoe 
hieros 68, 82. venientem ab Oceano diem 
viderit61,90. ventum est ad rei subsellium 
39, 2. 

Venor : venanda carmina sludioso animo 
116, 1. 

Venter dedit tussim 44, 8. ventre menda- 
ci falsum puerperium 67, 48. 

Ventito : ventitabas, quo puella ducebat 
8,4. 

Ventosus : ventosum aequor 64, 12. ven- 
tosae procellae linquens promissa ibid. 59* 

Ventus : ventara horribilem ! 26, 5« in 
vento scribere 70, 4. crescente 64, $75, 
vesaniente 25, 13. venti aerii 64, 142« ven- 
torum cursum require 25, 28. flamine pul- 
ss nubes 64, 240. ventis concrederet gna- 
tum ibid. 213. vagis credita dicta 65, I7v 
vanis jactantem cornua 64, 111. ventoa 
dicta inrita ferre sinis 30, 10. 

Venustas nulla in tam magno oorpore est 
86, 3. 

Venuste est inohoata magna Caecilio ma- 
ter 35, 17. 

Venustus bomo 22, 2. vennsta Sirmio 31, 
12. soror 89, 2. venustum se esse facit 97» 
9. venuste noster 13, 6. — venustioram ho> 
minum quanlum esl 3, 2. 

Ver refert lepores 46, 1. jacondum age- 
ret florida setas 68, 16. vere ponitur mihi 
corolla 20, 6. florido ponilur mihi corolla 
19, 10. 

Verber : verbera tua patete 63, 81. ' 
Verbosus : verbosa loquela gaudet Venus 
55, 20. verbosis quod dicitur 98, 2. 

Verbum non faciet 74, 6. verbo uno di- 
cere 67, 15. verba nostra audias 61, 96« 
quse locuta es ! 66, 29. talia meruebaat 
84, 9. • • 

Vere candidi tibi fulsere diei 8» 4» 
et al. 

. Verecundus : verecunda» hene rmrm fete- 
mus furta 68, 136. 

Vereor : vereris crura ponliculi 17, S» 
veremur nihil istos 15, 6. verita noa eat 
scelerare penates 64, 405. vereberia bjuw 
Deum 20, 16. 

Veridicus: veridioum oraolum pamUmt 
sorores 64, 327. veridioos cantus edebaat 
Parcae ibid. 307. 

Vernus : verna aura educit colores dU- 
tinctos 64, 90. 

Vero : tnm vero facito 64, 231. et «2» . 
Verpa nihilo minore farti estis 2Q, 
Verpus ille Priapua 47, 4. 

H 




40 



INDEX PRIMUS 



Vtrro i verrentes asqttora pahnis abiegnis 
64,7. 

Versiculus : versieulos nihil necesse esl 
-16, ••€. delicatos scribens 50, 4. versicalis 
,ex meis me param padioam patatis 16, 3. 

Vetto : versabat turbine fasom 64, 315. 

Kersor; versaturin andisraediis 64, 167. 
veraarer toto lecto 50, 19. versantera rae- 
'*tto in leti tnrbiue eripai 64, 149. 

Vertmti versa lepido ad ocelum vocare 
6, 17. versus longe plarimos facit 22, 3. 

Vertex : verticis flavi exnviae 66, 62. a 
-vertsoe solvent orines 64, 351. de tuo cessi 
66, 39. e Bereniceo caesariem vidil ibid. 8. 
-domin» abfore ibid. 76. flavo retinens mi- 
tram 64, 63. montis pelluoens rivus 68, 
57. e Pelii advenit Chiron 64, 279. Pelia- 
oo prognatse pinas 64, 1. scopulorum se 
^pneoipitem jeoit ibui. 245. sammo Par- 
Munri ibid. 391. verticibas prsruptis ibid. 
498. 

Verto : veiior in oooasam 66 t 67. 

Verum nescio, quid scorti diligis 6, 4. 
*tol. 

Verut : vera si est religio Persarnm 90, 
4» vera ai nuntiantar 35, 11. non gemunt 
&$, 18. non tegam ibid. 72. — sive verias 
Tibars sis 44, 5. 

Vetatuo : vesaniente vento deprensa na- 
vis 25, 13. 

Vemnus : vesana flamma torreret medol- 
las 100, 7. vesano Catullo satis snperqoe 
,est 7, 10. 

VettUmhan velatum fronde 64, 294. ves- 
4ftbuli regia tecta ibid. 277. 

Vestigium : vestigia oandida perraulcens 
IvsepJus 64, 162. divnm me premunt 66, 
£9. dnloia rixae noclarnae ibid. 13. erra- 
Jtaasa regen» filo 64, 113. flamraea cervae 
pnsvertet cnrsa ibid. 342. veteris paenae 
extenaaU ibid. 296. 

Psstis deeorata figoris 64, 266. pora 68, 
15. variata figuris 64, 50. vestis rarse mu- 
labefaotes Hlam 69, 3. vestem funes- 
deponant antennse 64, 234. veste snb 

illi iocatam malam 65, 21. parpnrea 
eonsternens oubile 64, 163. rejecta tradite 
.fapfllas 66, 81. 

Veternum stolidum excitare 17, 24. 

* Vetuius j vetuli Falerni minister 27, 1 . 

Vetus nomen 61,213. veteris Batli se- 
Jralerum 7,- 6. grabati pedem in collo col- 
Joeare 10, 22. ploxemi gingivas babet 97, 
4>..po3HB vestigia 64, 296. veterem in do- 
minom fidem deseruisse 67, 8. veteres 
renovamtis 96, 3. veterum scrip- 
carurine Musae obleolant 68, 7. 

Vexo : vexarentur malis maenia 64, 8. 
• Via : viam vorabit 35, 7. de via mulier 
25, 5. viae variae reportant diverse profec- 
toa 46, 10. 

Viaforhnoo Deam vereberis 20, 16. via- 
tori laaso dolce levasteft ifrvos 66, 61. 



Vibro : vibrare iamboa traoes 36, 5. 

Vicinus Priapas dives est 19, 30. 

Vicis: vicem mitrs non curans 64, 69* 

Victima sucoumbens ferro 64, 370. 

Victor oertamine oarsus 64, 341. 

Victoria ainat oaram 62, 16. 

Video: quantura video 28, 11. laborem 
fruslra sntntnni 116, 5. vides quem tnte 
20, 3. quod perisse 8, 2. viden nt facea 
qnatiunt comas 61, 77, 98. videtnil stapor 
meus 17, 21. non se esse marilnm 78, 5. 
qui praeconem cum bello puero 106, 1. non 
videraus maoticatn in tergo 22, 21. vide- 
tis qnem bospiles 4, 1. quam turpe inci- 
dere 42, 7. vident sidera fnrtivos amores 
7, 8. videbara non hanc tibi esse matrem 
91, 5. vidi eas vollu sereno 55, 8. vidit 
qnis beatiores ? 45, 25. liqnida mente Atjs 
63, 46. puella se vovereDivis 36, 9. vi- 
distis rapere coenam de rogo 59, S. vtde- 
ront Nyraphas raortales 64, 16, videbis 
boec ? 29, 5. videat quivis 67, 16. viderit 
venientem ab Oceano diem 61. 90. videre 
lucem 50, 12. quemcunque in re quadam 
Suffenum 22, 19. quis boo potest 29, 1. te 
in tuto 31, 6. videor venire flammeum 61, 
122. videtur Suflenns rursus fossor22, 11. 
ille pardeo 51, 1. videbatur modo scurra 
22, 13. videberis quoi bella? 8, 16. — vi- 
sum ut tura repenle mihi est 10, 3. 

Viduus : vidua vitis 62, 49. viduas noo*> 
tes jacere 6, 6. 

Vigeo : vigeanl mandata memori corde 
condila 64, 232. 

Vigilo : vigilat cuslodia 62, 33* 

Vilis : vilior es miht et levior 27, 6. 

Villa suburbana tua libenter fui 44, 7. 

Villicus venit 20, 19. 

Villula ad Austri flatus opposita 26, 1. 
villulara pauperis beri tuor 20, 4. pala- 
strem nutrivi 19, 1. 

Vimen : vimine janoeo tecUm villalam 
tuor 19, 2. 

Vincio: vincta strophio papillas 64, 65, 

Vinco : vioisli sola raagnos forores 68, 
129. vincemar igitar jare 62, 16. 

Vinculum: vincla urbis Dardanim 64, 
368. 

Vindex: vindice poena mnltantes facta 
64, 192. 

Vinea bumilis purgatar rastris 64, 39. 
vineam tueri 19, 18. 

Vinum : vini pernicies lymphae 27, 6. 
per vinam reddens mutaa 50, 6. in vino 
non belle uteris sinislra 12, 2. non sine vi- 
no coena 13, 5. 

Viola luteae mihi snnt 19, 12. 

Violo : violasse cabile nati 67, 23. fident 
sartctara 76, 3» 

Vir levis 61, 102. sterilis 63, 69. tuus 
quae petet, ne neges 61, 152. toro tibi ac- 
cnbans ibid. 172. prior ilwm sttigerat 67, 
90. virf beaU domus 61, 157. eolrflo ade- 



IN CONTEXTUM. 



ant ibid. 133. HTwmu Odnlo «m nnlln 
■peret 64, 141. ipiina ex gremio demU 
63, 146. viro cara puell» 6«, 56. dulci jn- 
oundajnnoa 61, 1. naTocoDeiliaU6S, 130. 
jorenti duIIb faraina credst 64, 143. ad ri- 



Vitii leila 61, 107. lidna aaacilur.ia 
ido «jvo 63, 49. 
Vile: vilani otios jugi jnrenea 63, 39. 
Vilta. viUieniveB;re»idelianltertici64, 



rnni rapii Tirginem 61, 3. miiltna 66, 39. 


Ftno.- vivii noleaU 10, 33. »irit qui. 




me felicior? 107,7. viviraus Rumie 68, 


80. noio inTiaeole prcelia66, 30. pnetenU 


S4. vive nec mieer 8, 10. viriU bene 61, 


83, 1. sdo cootentas vivere 111, 1. liri 


333. vi.ai eai aoror Um valena B9, 1. **• 


qnod pepigere 63, 38. lirnm far.ta 64, 




191. el Tinatnn cinis Troj» 68, 90. viroa 


1. Tirere abropto conjugio 6B, 81. bao vi- 


primore» Argivornm ad u ciobet Trojs 


ra dnlce eat ibid. 160. oootcolas viro lelu 


ibid. 88. 




Virea: virerot veilibulum fronctc veli- 


Fiu.il : vivaqna viverednlce e»t 68. 160.' 


Inm 64, 394. virens ipica 19, 11. viraule 


Fii Undem lollit Inmina Vesper 61, 3. 


pampino dulcii ara 30, B. rirentinm silva- 


etaL 


rum dumina 34, 10. 


Focottonu qnmrunt sndale* mei ? 47, 7. 


Virgatia: virgili ciUthftci 64, 330. 




Firgimul I Tirgineam gonim tolvere 67, 




18. virgineiade exiiviis gesieretriiam 66, 


va aive deitera 4, 30. vooare *d ooalnm 


14. 


Terso 6, 17. 


Virgini lai lota non taa est 63, 63. rirgi- 


Folaliiii : volalilei hoe idde 55, 17. 


Dilntc ionga foret Hebe 68, 1 16. 


Koialui: volatn Pegaieo ferar 55, 34. 


Fv^obon* 61, 30. palrona 1, 0. regia 


FoJiio: volilabat lacohui 64, 353. voli- 


64, 86. Rb.monjia ibid. 396. 66, 71. 68. 


lare snevit vaga coh.irs 63, 35. voliUnUtn 


77. jam Teniet 63, 4. dam inUeU, onrn 


flamine cnrsum lecit 64, 9. 




Fofci ! lolemui ad Asias olaraa nrbei 46, 


procnrrit malnm 65, 30.percnl«e Mul 64, 


6. voUro aive palmulia aive linteo 4, 5. 


365. virginem teneram rapis ad riros 61, 


Folo le ad ooelum vuoare 6, 17. tooipint 


4. virgine a pirvn cognornm 66, 36. iir- 


eogilalic.net 35, 5. rideal 61, 316. ai vi> 


giuei aolrunt ainna 61, 53- elaudile ostia 


55, 31. nos perdere 98, 5- viillnonjam 


ibid. HSX. integrs ibid. 37. virgiuibn» • 


ilia 8,9. namerarn millialudi 61, 309. vn> 


doclis saTOcal nte cura 65, 2. 


Inmut r cire 67,18. volant non longe abeu* 


FirguilnmiTirgnlU refringit pede 63, 


66, 33. volebna qoffi la 8, 7. voluistianmre 



Firtdnnlia Tempe liuqneua Penena 64 
186. 

ViridU Idns loca oolam SJ 63. 70. viriden 
ad Idam eilus adit cohor» iliid. 30. viri 
dissimo flore pnella 17, 14. 

Firlui fervida 64, 318. virtutum om 
niutu cinis Troja 6B, 90. rirtutei egregia 
f.tebuntur malrea 64, 349. beroum indi 



i ibid. • 



geni 64, 334. I 






;ril t 



358. 



ander tHd. 



acinnt enpiU Mamadot 63, 33. 

Fito ! visit quic 64, 55. vitam le inoolu- 
mem 9, 6. viiere costut tales 64, 408, noo 
ae credit iliiil. 55. portum ibid. 311. qood 
par ett 63, 9. viaena moiiumenta Cieinrii 
11, 10. maria vasla 63, 48. visom sd tnoi 
amorea me dmerat 10. 1. 

Vita quas tibi maoet ? 8, 15. me. 45, 13. 
109, 1. lus et tn aitii felieea 6B, 155. vilnt 
spalium 63, 90. lenenam cradele 77, 6. 
Tilm meie malBdioore 104, 1. viUm ngam 
63, 71. egi pnriter 76, 19. viu bac qnid 
magia optandum 107, 8. pro duloi talin 
reddis prasmU? 64, 155. Vonga jocnndior 
piataitid. 815. toU prodncerc iosdBa 109, 
5. viU dnloioa ooDJagismi 68, lOfi. fi*tex 
■■"«65. 10T 



rolnil, feci 
aecubaroiir» to 61, 104. velim pol 30, 
1 9. dioaa Cteeilin 35, 3. Telit sappoaniaM 
femnr 69, 3. eaae pudioa 76, 14. lollem 
omnia (ibi displioero 54, 4. Tellea dicer* 
6, 3. Tdlet nuteacere pectni 64, 138. rel- 
le neo Jovem pne me tencro 71, 3. betM 
mersri deaine 73, 1. plaoera nil sladeo 93, 
i. bene queam tibi 75, 7. voleote le 61, 
64. 69, 74. 

Volt : vid. FnU : 

FolunUi coclitam foret 11, 13. 

Foluptni si qunesl reoordanli 76, 1. 

i 64, 151. 



Tolutn. 



..dep, 



ITcllit tl 



Vero: vonbit 
iLri BO, 6. 

Fortm 
■■loa6B,107. 

Vtlnm redd 
■olvitc ibitl. 3. votu maliguo aei 
nut67,5.ioU 
104. facta 4, 33, pi 




•2 



INDEX PRIMUS, &c. 



Voveo: vovit datnrara scripta Volcano 
36, 4. vovere jocose Divis ibid. 10. 

Vox cymbalam sooat 63» 21. vocem sop- 
plicis contemtam baberes 60, 4. voce pro- 
missa dedisti 64, 139. altiore conclamate 
42, 18. clarisona pellenles vellera 64, 32 1. 
fnrtiva loquentem aodivi 67, 41. raoesta 
adlocnta patriam 63, 49. tinnula concinens 
carmina 61, 13. voces profndil pectore 64, 
202. clarisonas fudisse e pectoretoid.125. 
missas aadire ibid. 166. 

Vulgus : non, ut vnlgas, te dilexi 72, 3. 
volgi in ora pervenias 40, 5. 



Vulturium snscitat nepos a cano capite 
68, 124. vulturio avido sit data lingna 
exsecta 108, 4. 

Vultus: valtns feri Nereides 64, 14. 
valtam genitoris linqaens filia 64, 117. 
vnltu declarant gaadia ibid. 34. sereno ea» 
vidi 55, 8. 



Zona : zonam dia ligatam soluit malani 
2, 13. virgineam solvere 67, 28. 

Zonula solvunt virgines sinns 61, 63. 



INDEX 

NOMINUM PROPRIORUM. 



Jicme (puella Seplimio 
Achilles, exper. terrorii 



Adrm(pr 



eo)36,l 



AdTk 

JEtUta, seeliei hnes 64, 3. 
AVgeus (Thesei paler) 64, 213. 
ASgtfptxt 66, 36. 

/;:mi7n<i(homoimpuros,od qncm97. 

AZtkiops. Memnon 66, 51. 

Agonippe (foos Mnsis s.cer), frigerf 



4,13. 



. (ur 



Aaathta (arb. Cjpri) 36, 14. 
^roat&usia (Venus) doplea 6B, 3 
Amor 45, 8. 
AmphitHtt, radis 64, 11. 

Amphitrytmiadts (Hercnles) fala 



1, 113. 

Asicon (urbs i 



«,(poe 



igroPioano)36, 13. 
ndrogens, Minoi. filios) 
. 64, 77. 

a«) tnmidus 9,"i, 



BaHiadts (Callimachui) 65, 16. 66, «. 
Hatltu (heros Cjrenensis) velus 7, 6. 
Btreniu, (Plolenisi u.or)de ejus 00» 
66. 

BertaUeui Terlex 56, S. 

Bithyni 31, 5. 

Bithi/nia. 10, 7. 

R.nonientij Rufa59. 

ftwtu t.rdus 66, 67. 

B,Ttas snvus 26, 3. 

Britmnu, nltini et borribiles 11, 16 

BrilttnisultJmiit9,4. BritUnia) 29,21. 

Brh-ia mater smata Veroinc 67, 34. 

C*cifiKi(umiens Catnlli) ad qnem S5. 

Ceiur (C. Joliu*) ni.gi.ns 11, 10. ad 
eoin 29, 54, 93. 

Ctuiat (malns poeta) 14, 1 B. 

Calliao, virRo Ljcuonite66, 66. 

Cahus (C. Lioinias, .micuj C.lalli) ju- 
ouudi.simus 14, t. sslaputiam dnertu 
53, 5. ad eum 14 et 5» et 96. 

Conieri«s (amieos Celulli) ud quem 55. 

Carwptiil (Canopus urbs iBgJpll) Gua- 



^«lius (C. Realio aetor) 44, 11- 
Aoiaat apecas 61,28. 
Avtliota (ventna) 26, 3. 
/guiniu» (malai poela)14, 18. 
Arabts. mollea, 11,5. 
Argivi 68, 87. 

Argimt, argivi pnbos, 64, 4. 
Ariadnr. 64, 54. 

Ariadntus, Ariadoea lempora 66, 60. 
Axrint (homo insulsus.de qao 84.) 
ArsxniX, (Ptolemusi dior, sub nomine 
Chloridi) ab lEgjpliis cnlta) 66,54. 
Asia o.pta 66, 36. 
Asiv» (Asia palua Ljdias) Asia mjrlui 

61,11. 

dictas 12, 1. ad enm 1*.) 

^siyrius odor 68, 144. Assjrii fines 



Aufilma (paella fornoM 100, i.); 
jiKjtlmt/j (ejtii fratar) 100,*. 
Aurancuttja, 61, B6. vida Juii*. 



Catnh 



;r8, 1. 



', 10. 



Ocropini (Cecropsrea AUienarum) Ce- 
cropitc dapes 64, 79. puppes 64, 172. ' 

Ctltiberia Crcgio Hi.paniie) caoionUMa 
37,18. 

CtttibtTiut, oelliberi» terra 39, 17. 

Ctrts 63, 36. 

Chalubtl 66, 48. 

CWjodurasle64, 156. 

Cftiran 66, »B0. 

Cicrro (M. Tullin.) disertissimn. 49, *. 

Cinna (C. Helvio., amicus Catolli) de 
qno45,ad qnemllS. 

Csidni (urb. C.riic) arundioou36, 18L 

Curiiui (M. Rufui, amioni Catalti) ad 
qaem 58, et 100. 

CoItAi 64, 5. 

Colonin (arba inoerti sitna) da qaa 17. 

Cowmiu» (homo pranw) ad eum 108. 

Cotum (.sUdoomo. oLrns) 66, 7. 

Cnrtie/iuj (Nepus) cui Culullus libniut 
aunindioat 1, et fons.nl 

C.Mj/priMs (ainiwii C 

Cronon, (oppidum Th»mlis-)< 

Crfla 64, 82. Crettim ct ' ' 
S») 55, 23. 




64 



INDEX 



Cramt 115, 3. 

Cupido 68, 133. 

Cupidines3, 1. 13, 12. 

Cybtlle 63, 9. 

Cydades 4, T. 

Cycnaus, cyeoaea speeula 67, 32. abi 
Tidesis annotationes. 

Cylleneus (Cyllene, mons Arcadie) Cjl- 
leneam Pbeneom 68, 109. 

Cyrerue (orbs Africae nobilis) laserpici- 
ferss 7, 4. 

Cytorius, cytoriom jugum 4, 11. 

Cytorus (mons Paphlagoaise) baxifer 
4,13. 

Dardanius (Dardanas Trojas conditor) 
Dardania urbs64, 368. 

DauUas (Philomela, apud nostrnm Prog- 
■e)65, 14. 

Delius (Delos insalarom Cycladom me- 
dia) Delia oli?a 34, 14. 

Delpki64> 393. 

Dia (alias Naxoa) 64, 52» 

Diana, ad qaam 34. 

Dindymenuty. Dindymena domina (Cy- 
belle)63, 13. 

Dione (pro Venere noster usarpat) 56, 6>. 

Dyrrachium (urb» Macedoniae) Adrie. 
tabcrna<66, 15. 

Egnatius (homo ineptns) in quera 39. 

Emuthius (Emathia velus Tliessali» no- 
men) Emathia ops 64, 325. 

Eouiy Eoa unda (oeeaaaa orientalis) 
11,3. 

Erycina (Venns, a monte Eryee) ferena 
curas 64, 72. 

Erythreus (Erythro* regio Africss) Ery- 
tnreas pahris 61, 206. 

Etruscus obeau» 39, 11. 

Eumenides 64, 193. 

JEurotos (Laconise flavios)64, 89. 

Fabulhis (sjnicas Catalli) ad quem 13, 
et 28. 

Falernum (nobile rinum) Tetulum 27, 1. 

JawmiM(ventns) 26,2. tepidos-64,283. 

Fides 30, 11. 

Fkwius (amioaaCatalU)ad qaem 6. 

Fovmianus (Maronrra Fermiia oriundus) 
decoctor 41, 4. 43, 5. 

formianus (Formim arbs Latii) Formia- 
nm macula 57, 4. Formianus aaltas 114, 1. 

Fortuna secanda 64, 222. 

G*U* 63, 12. 

Qaltia CoroaU 29, 3. GaJli» 29, 21» 

Gallicanus canis 42, 9. 

GaUus (homo libidinosas) de qao 78. 

Gellius (foedas bemo) in qaem 74, 80, . 
8$. 90, 91, et 116. 

Gnosius (Gnoata* ojrise Ctete) Gnosia 
lUtera 64» 17** 



Golgus (urbs Cjpri) 36, 14. 
Gortynius (Gortynia metropolis CreUe) 
Gortynia tecta 64, 75. 

Gtgcus, Grseoa pabes 68, 102. 

Hamadryades dese 61, 23. 

Harpocrates (sileniii deas)74, 4. 102, 4. 

ITefo68, 116. 

Helena 68, 87. 

Heiiconeus collis 61, 1. 

Hellespontius, HeUespontia ora 18, 4. . 

Hellespontus rapidos 64, 359. 

Hercules 55, 13. 

Heroes deum genus 64, 23. 

Hesperus 62, 20. 

Hiberi (gens Hispanis) 9, 6. 

Hiberus, Hibera oarbasas 64, 27. prseda 
29, 20. 

Hibera arina 37, 20. 

Hyrcani ( Asiae populi) 11,5. 

Hortalus (amicas CatuIIi) ad qaem 65. 

Hydrochoos (signam Zodiaoi) 66, 94. . 

Hymen et Hymenctus 61, 4. sq. novua 
66, 11. 

Jacchus florens 64, 252. 

Ida (mons Pbrygi») viridis 6&, 30. 

Idalium (neinqs in Crpro) aaaetan» 
36, 12. 

Idrus (mons Cariae) 64, 301. 

lliacus, lliaci muri 68» 86* 

Indi exlrerai 11,2. , 

India tosta 45» 6. 

Indus dens 64, 48. 

Ionius, Ionii fluctus 84, 11» < 

JpsithiUa (aaiea CataUi) ad qoatn 3£. 
dulcis ibid. 1. 

Itali, 1, 5. 

Itone (opp. Thessal.) sanetam 64, 928w 

Itylus (filius Terei) absamta* 65, 44. 

JuWa (napta Manjio) in cujus noptias6il. 

Juno maxima ccelicolam 68, 138» JLn> 
cina (Diana) 34, 13. 

Jupiter aeataosas 7, 5. ntagnas 34, 6. 
omnipotens 64, 171. omniTolo* 68,140. 
seeundus 4, 20. saperaa55, 5. 

Juventius (Juvenis poleher) ad qoem 48, 
%4, 81. et 99. meUUas 99, 1. 

Ladas (carsor in 01ympiift)&5^ 25» 

Lampsaeum (urbs ad HeUespenlom) 
18, 2. 

Xanuvifltts (Lanaviam arhs Latia) ater 
alque dentatas 39, 12. 

Luoaamui, amore. flngran* ooajngis- 68, 
74. pulcherrima tftid. 105. 

Larisseus (Larissa urbs Tbesseliaa) La- 
rissea mcenia 64, 36. 

Larius (Lar Ucos ia OrobUs) Laxiam 
littus 35, 4. 

Latmius (Latmaa mons Caffim) iMUmia 
saxa 6\ 5. 

Latonia (Diena) 34, 5» 



NOMINUM PROPRIORUM. 



*5 



Leo (sidus) sserus 66, 65. 

Lesbia (amica Catalli) ad eam 5, 7, 51, 
72, 75, 92, 107, 109. 
• Lesbius (forsan Clodius, homo certe im- 
paras) de qao 79. 

Lethaus gnrges 65, 5. 

Uber (avunculas Arrii) 84, 5. 

lAbo (horao faedus) 54, 3. 
- Libyssinus, Libjssini montes 6f>, 1. 

Libyssus, Libjssa arena 7, 3. 

Liciniws vide Calous. 

Ligurius 17, 19. 

Lucina Juno (Diana) 34, 13. 

Luna 34, 16. 

Lybia 45, 6* 

Lycaonius (Lycaon rex Arcadiae) Ljeao- 
nia virgo (Callisto) 66, 66. 

Lydius, Ljdia anda (Lacas Benacas) 
31, 13. 

Manades hederigene 63, 23. 

Manas 63, 69. 

Magnus (Cn. Pompeias) 55, 6. 

Magus 90, 1. 

MaUus, Malia Ijmpha (foas in Thermo- 
pjlis)68, 54. 

Mamurra (amicas Cesaris, homo im- 
poras) 29, 3. pathicos 57, 2. 

Manlius (Aalas Torqaatas) in cajas 
naptias 61. confectum. 

Jlarrucint (popali Italiae) 12, 1. 

Mavors 64, 395. 

Medi 66, 45. 

Mela (fhtvias prope Brixiam) flavus 
67, 33. 

■Memmius(G. Gemellas, homo neqaam) 
29, 9. 

Memnon, ^Ethiops 66, 52. 

Menenus 59, 2. 

Mentuia (nomen fictam, sab qao Ma- 
marram exagitat Calollus) de eo 94, 95, 
114,115. 

Minois (Ariadne) 64, 60 et 348. 

Minos (rex Cretae) magnaniraas 64, 85. 

Minotaurus (monstram a Pasiphae geni- 
tam) 64, 79. 

Mnemonides (Masae) 64, 288. 

Musa Sapphica 35, 17. 

Muse 64, 3. 

Naso (homo imporas) ad qaem 112. 

Nemesis 50, 20. 

Neptunine (Thetis) palcherrima 64, 28. 

Neptunius, Neptunia vincla (mari Trojae 
u Neptano exstrocti) 64, 368. 

Neptunus aterqae 31, 3. 

Nereides sequoreae 64, 15. 

Nicxa (urbs Bithjnise) aestaosa 46, 5. 

Nilns septomgeminos 11, 8. 

Nonius Strama (homo pravas) 52, 2. 

Novum Comum (\Jrbs tn Jnsabria)35, 3. 

Nymph& marinae 64> 17. 

Nysigena (Njsa arbs Iadwe) Njsjgense 
Sileni 64, 253, 



Oarion (Orion sidas) 66, 94. 

Oceanus sitas 66, 68. Njmpharam geni- 
tor 88, 6. 

(Etaus (CEta mons Taessalise) (Etaei 
ignes 62, 7. (Etaese Thermopjke 68, 54. 

Oiympus (Mons Thessaliae, pro coelo 
nsnrpat Catullus) 62, 1. 

Otho (homo illepidus) 54, 1« 

Parcte 64, 307. 

Paris 68, 103. 

Parnassus (Mons in Phocide) 64, 391« 

Parthi sagittiferi 11, 6. 

Pasithea (Graliarum una) 63, 43. 

Pegaseus volatus 55, 24. 

Peleus Thessaliae colamen 64, 26. 

Peliacus (Pelion mans Thessaliae) ver- 
tex 64, 1. 

Pelion 64, 279, 

Pelops perjaras 64, 347. 

Penelopeus (Penelope axor Ulixei) To- 
lemaohas 61, 229. 

Peneos (Thessaliae flavius) 64, 286. 

Perseus pennipes 55, 25. 

Persicus, Persicam haraspiciam 90, 2« 

Phaethon flammatas 64, 292. 

Pharsalia (regio Thessaliae) 64, 36. 

Pharsalius, Pbarsalia tecla 64, 36. 

Phasis (flavias Colchidis) 61, 3. 

Pheneum (arbs Arcadise) Cjlleneam68, 
109. 

Phrygius jadex (Paris) Phrjgia donras 
63, 20. Phrjgiam nemns 63, 2. Phrygii 
campi 46, 4. rivi 64, 345. 

Phryx tibicen 63, 22. 

Phthioticus (Phtliiotis regio Thessaliae) 
Phthiotioa Terape 64, 35. 

Pimpl&us (Pimpla fons Boeotiae) moiit 
105, 1. 

Piraus (Athenarum portus) 64, 74. 

Pisaurum (oppidom Umbrioe) 81 , 3. 

Piso (L. Calpurnius) 28, 1. 

Pollio (Asinius) 12, 6. 

Polyxenius (Poljxena Priami filia)Po- 
I jxenia caedes 64, 369. 

Ponticus (Pontus regio Asiae) sinas trax 
4, 9. Pontica prseda29, 19. 

Porcius (homo pravus) ad qaem 47. 

Posthumia (malier vinolenta) 27, 3« 

Posthumius 67, 35. 

Priapus 18. Verpus (Piso) 47, 4. 
' Prometheus sollerti corde 64, 295« 

Propontis 4, 9. 

Protesileus (Protesilaus dat Gnecus 
Trojano bello) Protesilaea domas 64, 74. 

Quintia (paella formosa, sed insulsa) 
de qna 86. 

Quintilia (Calvi amica) 96, 6. 
Quintius ( sodalis Catulli) ad qaera 82. 

Ravidus (Catulli rivalis, ad quem 40.) 
misellas ibid. 
Remus 29, 15. 



5* 



INDEX 



Kkamnusia virgo (Nemesis a Ithamnonle 
p«gb)64, 396. 66, 71. 58, 77. 

Rhenum gallicum 11, 11. 

Rhesus (rex Thraciae) 55, 26. 

Rhodiis nobilis 4, 8. 

Rhctteus (Rhceteum promonloriam in 
Troade) Rhoetealittora 65, 7. 

Roma 68, 34. 

Romulus 28, 15. cinaedus (Caesar) 29, 
5,10. 

Rufa (femina infimi pretii) Bonouiensis 
59,1. 

Rufulus 59, 1. 

Rufus (homo fcedos) ad qaem 69. 

Rvfus (falsus amicus) ad qaem 77. 

Sabinus (Italiae populus) 39, 10. 

Sabinus, Sabinnm fundum 44, 1. 

Sace. (populi Scythiae proximi) 11, 6. 

Setabus (Saetabum urbs Hispaniac) Sac- 
taba sudaria 12, 14. 25, 9. 

Salisubsuli (Salii Marlis sacerdotes) 17, 
6. 

Sapphicus (Sappho poetria) Sapphica 
Masa35, 16. 

Satumalia optimus dierum 14, 15. 

Satyri Nysigenae 64, 251. 

Scamandrus (fiuvius in Troade) 64, 358. 

SryMa latrans 60, 2. vorax 64, 156. 

Scyros (insala in JEgxo mari) 64, 35. 

Septimius 45, 1. 

Serapis 10, 26. 

Sextianus oonviva 44, 10. 

Sextius (homo insalsus) 44, 20. 

Sikni Nysigenae 64, 253. 

Silo (leno) ad eum 103. 

Simonideus (Simonides, philosophus) Si- 
menideac lacrimae 39, 8. 

Sirmio (peninsula in lacu Benaco) veuu- 
sta 3.1, 12, 

Smyrna (Cinnas poeina) 95, 5. 

Socration ad quem 47. 

Sol 63, 39. 

Somnus63, 42. 

Strtima Nonius 52, 2. 

Suffenvs (maluspoela) 14, 19. 

Sulla (Corn. Epicadus, libertus) 14, 9. 

Syri* 45, 22. 

Syrius, Syrium olivum 6, 8. 

Syri aperti 36, 12. 

Syrtis 64, 156. 

Stymphalius (Slymphalus palus Arca- 
diae) Stymphalia monstra 68, 113. 

« 

Tagus (Lusilaniae fluvius) aurifer 29, 
20. 

Tappo (homo pathicus) 104, 4. 

Tetemachus (hlius Ulyssis) Penelopens 
61, 229. 

Tempe (regio Pelasgidis) Phthiotica 64, 
35. viridautia ibid. 286. 



Tethys cana 66, 70. oltima 88, 5- 

Teucrus sanjrnis 64, 345. 

Thalassius (Hymen) 61, 134. 

Thallus (bomo libidinosas) ad qaem 25* 
ciiwdus ihid. 

Themis 68, 153. 

Thermopyla' Oetaeae 68, 54. 

Theseus 64, 53. 

Thespius (Thespiae urbs Baeotiae) Tbes- 
pia rupes Helicon) 61, 27. 

Tkessalia 64, 26. 

Thessalvs, Thessala pnbes 64, 288. 

Thetis Neptunine 64, 28. 

Thia (Solis mater) 66, 44. 

Thiasus 64, 253. 

Thracia horrida 4, 8. 

Thyades evantes 64, 392. 

Thynia (Asiae regio) 31, 5. 

Thynus, Thyni catagraphi 25, 7. 

Thyonianus (Thyone Bacchi mater) me- 
rus 27, 7. 

Tiburs (Ilaliae populos) 39, 10. 

Tibnrs fundus 44, 1. 

Torquatus v. Manlius. 

Transpadanus 39, 13. 

Trivia (Diana) 66, 5. potens 34, 15. 

Trinacrins, Trinacria Sicilia, Trioacria 
rupes (iEtna)68, 53. 

Tritnn (lacus Thraciae) rapidus 64,396. 

Troja infelia 68, 99. nefas 68, 89. ob- 
scena 68, 99. 

Trojugena64;, 356. 

Trojus, Troja lellus 65, 7. 

Tyro (filia Salmonei) 64, 309. 

Vmber (popnlus Italiae) pastus 39, 11* 

Vrania (Musa) 61, 2. 

Varus (Alphenus Varus (10, 1. ad 9. 
22 el 30. 

Vatinianus, Yatinianum odiam 14, 3. 
Vatiniaua criraina 53, 2. 

Vatinius (homo faluus) 52, 3. 

Veneres 3, 1 . 

Venus bona 61, 44. ponlo creata36, 11» 
sanguinis expers 66, 90. sancta 68, 5. 

Verannius (atnicus Catulli) ad quem 9, 
et28. optimus28,3. 

Verona (urbs Galliae Togatas) 35, 3. 

Veranniolus 47, 3. vidc Verannius. 

Vesper 62, 1. 

Vettius (L., homo putidus) 54, 2. ad 
eum 98. ' 

Vibennii (homines neqnam) ad eos 33. 

Virro (libidinosus homuncio, ad qaemr 
71.) misellus 80, 7. 

Volusius (inalus poeia) de qno 36. 

Zeuhyritis (Arsinoe a marito Zephyro) 
66, 57. 

Zephyrus 46, 3. 



1NDEX JN ANNOTATIONES 



IT 



vari^tatem lectionis 



A pro Ah a librariis scriptum. V. L. 61, 
46. 

Abducere et addocere permutantur A. 
75.5. 

Abesfe et abisse perm. Y. L. 68, 85. 

Abife pro* obire dicunt Romatti. V. L. 

.66,2. ■ 

Ac et ad perm. V. L. '61, 31, , 

■ Ad&picere et accipere perm. V. L. 68, 

13. • ■' ' 

Adullerii. poena A. 15, 18. 

JEdes et sedes perm, V. L. 64, 48. . 

jEternus et alternos perm. V. L.' 109, 6. 

Alis pr.alius, alidpr. aliud A. 66, 28» 

Alter — ille pri alter — alter A 57/4. 

Amaracos A. 61, 7. . 

Amastris A. 4, 13. 

Amathusia (Venus)cur duplex ? A. 68, 

51. : -'■.•. 

• Amor impotens quid ? A. 35, 12. 

Ambris declarandi formulaeab ocolis pe- 
tilae A. 3, 5. 

Amphitryoniades cur falsiparens A. 68, 
112. Pbeneam paladibas liberat. ibid. 

Ancon A. 36, 13. 

Androgeus, ej. fabola A. 64, 77, 

Angostos etaogostosperm. V. L. 64,' 80. 

Animte defonctorom Oceauum tranato- 
tjb creditae V. L. 66, 63. 

Aotimacbos Thebaida scripsit A. 95, 10. 

Antius (C. Restio) A. 44, 11. 

Amis adjective A. 9, 4. et A. 68, 46. 

Aqua marina scelera expiantor A. 88, 6. 

Arabes cur molles?, A. 11, 5. 

Arbores docunt familiam A. 4, 15. ge- 
nos jactant A. 64, 1. iofelices A. 36, 8. iis 
tribuitur vox A. 4, 12. 

Arsinoe sob Chloridis nomine ab 2&gvp- 
tiis colta A. 66, 54. uode zeplijritis diota 
sit ? A. 66, 57. 

Asia palus A. 61, 22. . 

Asinius Pollio A. 12', 61 

Atalanta, do» faerant cjusdem nominis 
A.S, 11. 

Atbos mons A. 66, 44. 
- Alqoi et atque perm. V. L. 66, 23.. 
' Atys, ejos fabula A. 63. argam. 



Aorelios A. 11, 1. 

Aut abest in formula aot nihil aot paolo 
A. 68, 131. 
Avertere in malam partem A. 64, 5. 
Aves in deliciis habitae A. 2. argom. 

Bacchantes vitulos et juvencos discer- 
pere soliti A. 64, 258. . 

Baralhrom qnid ? A. 68, 108. 

Batti sepolcrom A. 7, 6. 

Battiades Calliniacbos onde sic diotos t 
A. 65, 16. . 

Bellos quis dicator? A. 78, 3. 

Benacus, ejns unds cur Lydiae dicantor 
A. 31, 13. 

Bererfice, ejus fabola A. 56. argom. ejoi 
coma in sidos versa ibid. qoem in ccelo lo- 
cum teneat ibid. 65. 

Bootes cor tardos ? A. 66, 67« 

Brixia mater Veronse A. 67, 34. 

Cachinnos ad undarum strepilum trans- 
latosA. 64,274.' 

Cadavera, eorom dilaniatio nefos habit 
A. 108, 4. 

Caecilios A. 35, 1. 

Caesaris monomenta A. 11, 10. 

Calvus (C. Lic). A. 14, argum. 

Campas minor A. 55, 3. 

Canis impudentis imago A. 42, 16. 

Capillns de omni pilorom genere dioi- 
tor A. 25, 1. 

Capsola qoid > A. 68, 36. 

Carbonibos fores inimioorom notatle A» 
37,10. 

Carchesia mali quid ? A. 64, 236: 

Castor et Polrax, eorom templam 37, f . 
' Calagraphi Th vni A. 25, 7. 

Catollos emendator 



V. L. 10, 26. 


A. 2,7. 


— 17, 15. 


— 6, 12. 


— 19, 5. 


— 8,19. 


— — 20. 


— 14,17. 


— 20, 3. 


— 15,2. 


— 39, 17. 


— 18,2. 


— 57,8. 


— 19, 7. 


— 61,158. 


— 25, 5. 



58 



INDEX IN ANNOTATIONE5 




V. L. 61. «06. A. 41, 7. 

— 62, 14. — 63, 9. 

— 64, ««9. — 64, 94. 

— — «43. 310. 

— 68, 5«. 409. 

— — 110. — 65, «3. 

— — 11«. —66,7. 

— — 155. — 66,21. 

— ._ 137. 55. 

— 76,11. 65. 

— 97,7. 77. 

— 10«, S. 79. 

— 67,6. 
«0. 

— 68,131. 

13«. 

143. 

— 76,5. 
— 107, S. 

— 113,1-«. 
Celtiberi et Hispani capillom alere soli* 

tiA. 37, 17. 

CinerariLqai ? A. 61, 138. 

Cinis foeminino genere asarpatnr A. 68, 
89. 

Chma A. 95, 1* 

Circas maximns A. 55, 4. 
. Cistse in Orgiis pqrtat» A. 64, «60. 

Chiron immortalis A. 64, «80. 

Chloridos ales equas A. 66, 54* 

Coelios (M. Rufas) A. 58, 1. 

Coena rogo imposita a pauperioribas di- 
ripi solita A. 59, 3. 

Colqnia A. 17. 

Commodns qnid ? V. L. 10, «6. 

Comparatio amoris conjngalis oum vite 
arbori inhaerente A. 61 , 106. frigeseentis 
cum flore sncciso A. 11, «1. flammse ruti- 
lantis cum crinibns A. 61, 76. magni na- 
meri cnm aristis A. 48, 5. puellae oom hoe- 
dis A. 17, 15. myrto A. 61, «1. Venere 
A. 61, 98. cum uvis A. 17, 16. 

Componi, vevbum in re fonebri usitatum 
A. 68, 98. 

Coaeobina* nupt» jasso tondetnr A. 61, 
138. 

Consecntio temporom neglecta A. 64, 

Contarbare de decoctoribos dioitor A. 

5, 11.. 

Corno adancQBt Phrygi» tibiss janetam 
A. 64, 264. 

Corpns pro pcctas a librariis sobstitotom 
V. L. 64,221. 

Corruere active pro prosternere dicitar 
V. L.68, 52. 

Credere et tradere perm. A. 67, 9. 

Crepidm carbatinae A. 98, 4* 

Cjbelle A. 63. argnm/ 

Crcnea arx. A. 67, 32. 

Cjrene A. 7* 4. 

Cytorus A. 4. 13. 



Daolias Progne onde sio diota A. 65, 
14. dissensas in ejos fabula ibid. 

De die pro mulla adhuc die A. 47, 6. 

De et Di in ▼trbif oompositis ssepis jime 
perm. V. L. 64, «08. 

Dedere A. 61, 59. 

Deprecor oasoi tertio jangitor A. 103» 3. 

Deprendi A. 56, 5. 

Desideriom paeJla dioator A. 2, 5. 

Despoendi omen malom moa A. 50, 19. ' 

Destinatas A. 8, 19. 

Diana cur ovoatla et opoxAfJt*; dicta? A. 34, 
$. Trim A. 34, 13. ei tribuitur cura fjptt- 
gom A. 34, 17. Sanota mater ZaVrsif» et 
woXioZyos diota A. 34, «1. 

Dii littorales qui A. 4, ««. 

Diligexe et amare quomodo diiferant A. 
7«, 4. 

Dindjmus A- 63, «. 

Dixerit pro dixisse videtur A. 84» 6. 

Dispicere A. 66, 1. 

Dissidiom et disoidiom quomodo dtflo* 
rant V. L. 66, ««. 

DomiosB Tocantur pneliae et uxores A. 
61, 31. 

Ducere et dicereperm. V. I» 68, 8« dtt> 
cebat et dioebat V. L 8, 4. 

Dum et cum perm. V. L. 64, 389* 

Dorraohium A. 36, 15. 

Eoa onda A. 11, 3. 

Epithalamiom quid ? A. 61, pag. 178. 

Es et est perm. A. 67, 6. 

Btrnsoi ande obesi A. 39, 11. 

Expromere et exponere penn. V; L» 
65,3. 

Externas et txtremas perm. V. L. 08, 
100. 

Faoes in pompa nuptiali prselatsB A. 61, 
15. 

Facta et fata perm. V. L. 65, 9. 

Fesoennina A. 61, 1«6. 

Fideadea A. 30, 11. 

Flagitare cnm duobus casiboi qemrtis 
A. 55, 8. 

Flagrare et fragrare perm. V. L. 68, 
144. 

Flammeum A. 61, 8. 

Flos de juvenili setate A. 17, 14. A. 
«4, 1. 

Fors et sors perm. V. L. 64, 367'. 

Facos et saccas perm. T. L. 64, 49. 

Fariosoram cara a prbpinquis suscipiea- 
da A. ^l, 5. 

Furius A. 11, 1. 



1«. 



Galli foeminino genere inducuntnr A. 63, 



Gallia comaU A. «9, 3. 
Gafliambicum metrom A. 63, pag. Jf 9. 
Gense fleta tnmidte A. 3. 18. 
Genliles qai ? A. 68, 1«3. 



ET VARIETATEM I>BCTIONl£. 



&t> 



Genos pro ftUos A. 61» 2, 
Golgos A. 36, 14. 

H. positionem efficit A. 62, 4. 64, 20. 

Harpocrates, ejas fabula A. 74,' 4. 

Hecates oosna in triviis ad diripiendom 
propositi A. 47, 7« 

Hellespontus ostreis abondans A. 13, 4. 

HiberiA.9,6. 

Hippomenes, ei nqpsit Ataiania A. 2, 11. 

Hiroani A. 11, 5. . 

Horatii lectio vetus defensa A. 19, 4« 

Horatio vetaalectio adserta V. L. 66,55. 

Hostia *£O0yafxtia A. 68, 76. 

Hostias majoribos tantam diis immolare 
licebatA. 19, 15. 

H vmni in Apollinem et Dianam a pueris 
et poellis deoantati A. 34. argum. 

Jam et tam perm. V. L. 63, 77. 

Idaliom A. 36, 16. 

Idomenas du» A. 64% 178. 

Idms A. 64, 301. 

In superfluum A. 55, 14* 

Incessns meretrioom torpis A. 42, 8. 

Inchoare A. 35, 13. 

Indomitos djeitor de fosminis intaotis A. 
58, 118. 

Infinitivos gemndii loco substsntivo 
jongitor A. 62, 3. 

Insto inservit paraphrasi A. 66, 50. 

Invictos et invitus perm. V. L. 64, 204. 

Ipsolss V. L. 17, 6. 

Ira ad mare translata A. 4, 9. 

Irredivivus pro irreparabilis A. 17, 3. 

Itoue A. 64, 228. 

ltylos A. 65, 14. 

Jonctos et vinctos perm. V. L. 61, 68. 

Jopiter onde oufw; A. 4, 20. 

Laban* et labens perm. V. L. 63, 37» 

Labor A*31, 11. 

Ladas A. 55, 25. 

Lampsaeom A. 18, 2. 

Langoor labans qoid ? V. L. 63, 37. 

Lanoviom A. 39, 12. 

Laodamia, ejos fabula A. 68, ?4* 

Larissa A. 64, 56. 

Laserpioiom A. 7, 4. 

Latera uso Veneris exhausta A. 6, 13. 

Levis et lenis perm. V. L. 64, 318. 

libelli pro tabernis librariis A. 55, 4. 

Libido in bonam parlem A. 17, 5* 

Librornm partes et ornamenta A. 22, 5. 

Librorom pneleotio ante editionem A. 
44,21. 

Ligori fossa A. 18, 19. 

Limen tangere malum omen A. 61, 166. 

Iivios explioatos A. 30, 2. 31, 7. 

Locma A» 34, 13. 

Ludi in Jovia honorem A. 64, 388. 

Lomen et limen perm. V. L. 64, 272. 
A. 66, 7. 



Lansr amor in Bndymioaem A. 66, 5.' 
Loteom et laoteum perm. V. L. 1$, 11. 
Loteus qoid ? A. 61, 194. color hetitiSB 
index 61, 10. 

Lympha ct Nympha perm. V. L. 61, 99. 

Macul» animi in vita cootractas post, 
mortem qooqoe conspiciendss A. 57, 3. 

Mssnades.pro Gallis A. 63, 23. 

Magi ex conoubitu matris oom filio poo- 
creandi A. 90, 4» 
. Magistri oonvivii A. 27, 3. 

Matia lympba A. 68, 54« 

Malom gratom pnellis ab amatoribas 
munuscolom A. 65» 19. 

Mane, imper.ultima correpta V. L» JO, 
24. 

Manere.eom casu tertioA. 8, 15. 

Manlius (Aolos Torqoatos) A* 61. psg. 
1?7. 

Mare pro abundantfa rei cujusjlai» A. 
115, 2. 

Marruoinorum fides A. 12, 1. > 

MembranaB poblioandorom librorom |se« 
vigantor A. 1, 2» 

Memmius (C. Gemellos) ejus neqoitSfr 
A. 10, 12. 

Mihi soperfloom A. 24, 4. 

Millia facere A. 5, 10. 

Minerva epr yXavxSwtc? A..45, 7. eor 
patrona virgo? A. 50, 8. iroXidv^; A. 64, Si 

Minos cor injostus A. 64, 75. 

Minotaoros, in e* depingendo et destri- 
bendo variant nommi et auctores A. 64,79. 

Modus adversarium invadendi A. 110,7, 

Morbus pro vilio A. 39, 7. 

Mos mortuos januam versos collocandi 
A. 67, 6. 

Mucos et pituita qoomodo differant A* 
23 17. 

MogUesA.15,19. 

Munera Satornalibas oblata A. 14, 4- 

Musas omnes fere sobolem prodoxere 
A. 61, 2. 

Mutare et mulctare perm. V. L. 12* 8. 

Mjrtus Asia A. 61, 22. 

1 

« 

Nam et enim, von verisimile ea verba 
permotata esse V. L. 10, 26. 

Natorom oum patre similitodo matemae 
castitatis specimen A. 61, 121. 

Ne et nec perm. V. L. 64, 83. 68, 43. 

Nefas adjective dioitor A. 58, 88. 

Nemes» A. 50, 20. 

Neptunus duplex A. 31, 3. 

Nilos A. 11, 4. 

Nomioa deorum pro eorum templis A. 
10, 26. 

Non-~sed pro non modo — sed etiam A. 
44,20. 

Novom Comum A. 35, 3. 

Nox et vox perm. V. L. 63, 21. 

Nucat jaotasdi mos A. 61, 128. 



eo 



INDEX IN ANNOTATI&NES 



Numen et nomen perm! V. L. 64, 154. 
66,7. namen et lumen ibid. nnmen et mu- 
netibtd. 

Nuno et non penn A. 66, 21. 

Nuptae corollis cinctss A. 61, 6. 

Natare de arboribus cunotis, non tautuin 
oomgeris V. L. 64, 989. 

Obsoenos pro detestabilis A. 68, 99. 

Oooli uigri pars pulehritudinis A. 43, 2. 
ebrii A. 45, 11. tamidi fletu A. 3, 18. eo- 
ram oscaiatio ihtimi athoris signam A. 9, 7. 

Offirmare se A. 76, 11. 

OHm adjectivo arcte jungitar A. 96, 4. 

Omentum diis adoletom A. 90, 6. 

• Oayx vasoulum interdum signifioat A. 
66, 83. 

Oraculom Jovis Hammonis A. 7, 5. 
Qreos omnia bella devorat A. 3, 14. 
Orgia unde sic dicta A. 64, 260. 
•Oris et eris perm. V. L. 64, 132. 

Pallii asas in contis A. 25, 6. 

Parlhi A. 11, 6. 

Pedes lavare molieres viris solebant A. 
64, 162. 

Pefasas A. 55, 24. 

Peliacus vertex A. 64, 1. 

PercoJi et pertuli perm. V. L. 68, 114. 

Perducere et prodooere perm. V. L. 
109, 6. 

Persei alata talaria A. 55, 25. 
- Feeexiguus pars polehritudinis A. 43, 2. 

• Pea in navigiis quid ? A. 4. 21« 
Pethor A. 44, 1 1. 

Pbsedri locas explio. A. 54, 5. 

Pbaselos A. 4. 1« 

Philoxenos Dionysii carminibus excru- 
eJatar A. 44. argam. 

Pila cuilibet tabernse apposita A. 57, 2. 

Pisaara sedTes moribunda cur ? A. 81, 3. 

Kso" (Ca. vel L. Calporn.) A. 28, 1. ' 

Platanas i» deliciis habita A. 64,991. 

Plautilocus explic. A. 55, 6. 
.Ploxealus A. 97,6. 

Plosquamperfeotam et Iroperfectum jon- 
guntar A. 66, 35. 

Poetse impri A. -.1 4, 7. •» •• 

Pol yxena A. 64, 369. 

Potnpeio* simpiioiter Magnos vocatur 
A. 55, 6. ej. theatrum ibtd. 

Poatiea.Cs?saris presda A. 29, 19. " 

PontsctL» sinos A. 4, 9. 

Ptmtos ob maleriam-navibua cdiftcandis 
tptam celebrata.A. 4, 10. 

PosthamiaA. 27, 3. .: < . ' 

/ PotejM et tmpotens iiiamore A; 8, 9. 

Prseposiliones neglectse V. L. 37, 10. 
• Prsstextati nuptam domumdedaceales 
A. 61, 81. 

Prendere quid? A. 65, 7. A 

Pretium pro dispeodto A, 7f / tt 

Priapal twyigatlbnisprsssev A* 17, 2. 



Pro et prrn pen». V. L» 63, 385. * 
Propontis A. 4, 9. 

Pueri, ita viri jureneaque yocantur A. 
12 9. 

Pugillares A. 42, 5. 

Qaamvis pro valde, admodaut A. 12, 5.. 
pro qnaatumvis A. 103, 2. 

Que— -que pro ttm — quam A. 57, J. 

• Qui pro quo V. L. 62, 20. 
Quid et quod perm. 
Quisquis pro quisque A. 58, 28* 
Quotidianas prim. produehur V. L. 68, 

39. 

Quum et quam perm. V. L. 66, 23» - 

Recnetus senis A. 54, 5. 
Reddere pro dare A. 66, 37. 
Rbamnusia virgo A. 66,71. 
Rhesi equi. 
Rhodus A. 4, 8. 
Romulas A. 29, 5. 

SacteA. 11,6. 

Ssstftbis A. 12, 14. 

Salaputium A. 53, 5. 

Salinum a veteribus purisaime oonserva- 
tum A. 23, 19. « 

Salisubsuli A. 17, 6. 

Sallustius emendatns V. L. 29, 2. 

Saltatib pompa nuptiali institota A. 61, 
14. 

Saturnalia A. 14,15. 

Scelerati a feris potisshnum peti cre- 
dunlur A. 45, 7. ^ . ■ 

Scyllse duae fuere, quaram (xv$m confun- 
dunlur A. 60, 2. 
■ Soyros A. £4, 35. ' 

Sed et perm. V. L. 66, 221 ; : . 

Sedere in malam partero V. L. 66, 22. 

Sensit et sanxit perm. V. L. 64, 21. 

Serapidis templum A 10, 25.' . 

Sesliana dicta A. 64, 10. 

Sidera supra montes orientia et occi- 
dentia A. 62, 7. 

Sileni Nysigena? A. 64, 253. ' 

Sinistrw usus ih furando A. 12, 1. 

Sirmio A. 31, 1. 

Smyrna poema Cinme, ejus arguroentum 
A. 96,1.' 

Solea molierum A. 68, 72. Solem equo- 
rum ungnlis non clavis adfiXae, sed tantum 
alligatssA.17, 26. 

Sperare pro timere A. 64, 140. 

Sponse invilaa rapta» A. 61, 3. 

Sternutamenta omina faasla et infauata 
A. 45, 8. '/ ' 

• Stroma Nonius A. 5$, 2. 
Stympbalia monstra A. 68, 1 13. 
Suetonii locns expl. A. 29. argom. - 
Sulla (Corn. Epieadus) A. 14, 9. 
Syri A. 36» 12. 



ET VARIETATEM LECTIO,NIS, 



61 



Taoitoi et clamare do rebus inanimatis Uria V. L. 36, 19. 
A. 6, 7. Uriua dentes defricant Celtiberi A. 39. 

Tamen post Toees etsi rel qaanqnam argum. et 18. 



omitti solet A. 66, 75. 

Tempe nnde Phthiotica A. 64, 35. 

Tempns (pars oapitis) siugalari namero 
A. 61, 162. 

Tener faeminino genere V. L. 20, 14. 

Terentias explic. A. 23, 5« 

Terra.eorporibas defunotoram injioienda 
A. 64,153. 

Texere de navibas A. 64, 10. 

Thallas A. 25. argam. 

Thctpcriti locas' expl. A. 11. £J. 

Thetis nam labens napla ,sit Peleo A« 



Ustor 59, 5. 

Ut et ad perm. A t 66, Sl, V. L. 68, 84. 

Varras A. 10, 1. 

Vatinius A. 52, 3* omniam bonoram in 
eam odiam A. 14, 3. 

Velje abandat \. 64, 138. 

Veneres Cupidinesqoe ear ad exeqoias 
oitentor? A. 3. 2. 

Venti compar. oom eqais eqajtantes et 
nlati fihgttntar A. 66, 54- 
. . Venus Appia V. .L. 3$, 1*. vtrrroytdf et 

64,20. ThcrtisetTeth^qaotnododifferant Mo**ps 9»)ulmc A. 36, 11. ad ejas 

A. 66,20. ;"•••,;' aram sangoinem fnndere nela» Jmbitum ^A.- 

Thracia A. 4, 8. " 66,91. ejos tactu omnia fiont immortsJU 

Thyonianus bnf Btfcehns dlctns A. Jf, 6. [; A. 66,' &6, 
Tibullus.emend. et expl. A. 59, 3. . . , VenustasA. 87 f 3.. . 

Tiburtinas'agerA.44, 1. ' " Versicali •'«" iibnuiis ob repetitionem 

Toxtos et totas perri^ V; Lr64;l& verbi ouissi V. L, 49,-6. ^ ., 

Trinaoria nnde Sicilia, A. 68. 53. Vestes. rarse moneri paeUis date A. 

Tabaprot^biaA.63,9. '.'> . I ■ .': «9,3. .' •' •" - i' 

Tum et cum perm. V,.L. .64, ^? — 20. • Vexare et vorsari perra. V. L. 64t f .fff f 

Vinennii A. 23. argnm. 

Victas et vinctas perm. V. L. 64, 125, 

Vinoiendi notio ad amorem translata A, 
61, 33, . , . . 

Virgilius exj>l. et emend. A* 66, 54. 



Tuno et nane penri. V. L. 66, 24. 

Ululare de querentHma pariter ac de 
gandentibus dicitur A. 63 t 24. . 

Unanimns et nnanimis, exanih|as et ex- 



animis, inermas et inermis s«pe perra. V. ejasd. looas expl. 50, 6. 66, 54. Virgilto 



L. 10, 4. 

Ungaenlis lectali inungi solitl A. 6, 8. 
eoram asus in conviviis A. 13, 10. 

Unus et imus perm. V. L. 61, 171. Unus 
pro totns plane i» qoi esse debet .V. L. 61, 
171. A. 22, 1Q. cf. Cicero <Je Le^. 1, 2. 



vetus lectio adseritar A. 37, 1. 
Visere ad aliqoem A. 10, 1. 
Volusii annales A. 36, 1. 

Zonam qaam ob causara virgines gerant 
A. %, 13. solata 01, 53. 



+ # * In recudendft Catulli editione, quam Lipsis (1788 — 99) 
Fridericus Doering emisit, a nobis enueall*boratum est, utpro- 
diret Veronensis poeta, vitiorum typograpbicorum immunis. Sed 
ne mera sit librarii repetitio, subjunctas damus Handji in Ca- 
tullum observationes criticas; u qwt desiderium excitant, ut mox 
editionem absolvere docto editori contingat." Vid. KliigUng. Sup- - 
plem. ad Harles. Not. Lit. Rom. p. 171. Carminum, quee 
explicanda aelegit Handius, adjicimus conspectum. 



Carra. Catall. 


Hand. paf . 


Carm. Catatl. 


Hind. paf • 


1 


10, 15 


27 


14 


2 


25 


30 


51 


4 


10,26 


33 


52 


5 


11 


37 


53 


8 


Vt 


51 


21 


9 


28 


63 


10 


10 


28-36 


64 


12 


12 


56 


66 


14 


13 


37 


67 


11 


14 


38 


68 


18,21 


17 


39,40 


71 


55 


18 


11 


72 


93 


19 


41-3 


73 


11 


20 


43-5 


76 


12,13 


21 


45-8 ■' 


77 


13 


22 


48-51 


97 


10,13 


25 


22 


98 


13,29 



I.R.P. 



OBSERVATIONUM CRITICARUM 



1N 



CATULLI CARMINA 



SPECIMEN 



tCRIPSIT 



FERDINANDUS HANDIUS. 

PH. D. 







m # 






• • 



t > h 



HANDII 




HANDII IN CATULLUM, 

8fC. 



a=a 



JU abent sua fata libelli. Inter eos veteres scriptores» qui lon* 
gum per tempus neglecti jacuerunt, et in quibus, post curas sin- 
gulis locis adhibitas, plurima adhuo leguntur obscura et depra- 
vata, Catulli carmina non ultimum locum obtinent, Etenim ex, 
quo studia virorum doctorum Latinis- poetis occupari cceperunt, 
alia omnia majpri diiigentia et cautiori cura versata sunt, quam 
nostri poetae carmina. Jamjam Parthenius, tantara, inquit, con^ 
fusionem et conversionem ir> Catulli carminibus fuisse, ut si ab 
inferis auctor revocaretur, sua non esset agniturus. Nec tamen 
is dignus erat, qui tanta casuum varietate jactaretur, et sospita- 
torem diu desideraret. Equidem pro Catullo ejusque virtutibus 
dicere, aut eum flagitiosae impuritatis specie, qua suspectum ha- 
bent, liberare, non apud me constitui ; nec cufo eos, qui in mo- 
ribus poetarum magis, quam in verbis heerent, et ingenium non 
nisi pudicum esse volunt. Qui, vereor, ne seepissime fallantur ; 
nam, quse inter mores et orationem intercedit necessitudo, non 
in quocunque peeta ita valet, ut ad regulam, nescio quam, exigi 
possit. Placet Catullus, quia plurima in eo placent. Atque in 
magnis ingeniis multa reperiuntur, quibus eorum vitia expien* 
tur ; nec culpa vitiorum, quae saeculi sunt, in singulos homines, 
qui iis laborant, conjici debet. 

Nam t&tilam esse deoet piam poetam 
Ipsam : Yersicatos nihU neoesse est. 

Elegantissima carrnina conscripsit Catullus, mira simplicitat0 
ac venustate ; neque ipse destitutus erat ingenii vi, quee neque 
artem nec laborem redolet. De negligentia et audacia ejus non ; 
uno modo potest disputari. Quee vero viri docti de ea re dixe- 
runt, vereor, ne maximam partem nlmia sint atque ihiqua. 
Melius consuluissent poetee, si carmina ejus ita restituissent, ut 
judieium firmum ac certum de iis haberi posset Quarhdiu 
enim de pluribus partibus dubitatur, non potfcst de universa re 




4 HANDII IN CATULLUM 

judicari. Editiones autem Catulli, quae recentioribus temporibtui 
prodierunt, carmina non pereque exhibent, quemadmodum a 
poeta profecta sunt. Sunt enim ita comparatee, ut lectionis 
vulgat» rationes et causae prorsus ignorentur. Ex iis non cog- 
nosces, unde ducta sit hsec et illa lectio, vel bona vel absurda, 
neque invenies nomina virorum doctorum, quorum studio piures 
singuli loci optime sanati ; immo vana mendacia ac negligentiee 
sordes tantum tibi teedium afferent, ut totum librum abjicias. 
Judicium ac censura, quam interpretes ante omnia instituere de- 
bebant, codicum et vett. editt. earumque auctoritatis nusquara 
exstat, et textus firmo fundamento plane destitutus est. Sine 
codicum et vett. librorum ope neque institui, neque effici potuit 
f ecensio textus. Nec sufficiebat, tantum inscriptiones editionum 
commemorare, hinc et illinc varietatem lectionis afferre et alio- 
ruin vestigia sine ulla dubitatione persequi. Quantum igitur 
dolorem omnes, quibus studia humanitatis et imprimis carmina 
' Catulli curae sunt, percipere debuerunt ex morte Santenii, cujus 
mentio tristior est lacrymis Simonideis. 

Historia casuum, quibus jactatus est Catulli liber, satis mira- 
bilis docet, paucissimos inveniri potuisse codices antiquiores, et 
variarum lectionum, quas illi exhibent, majorem partem e scri- 
barum ignorantia atque monachorum lascivia, qua in scriptoribus 
veteribus grassati sint, ortam esse. Atque hoc jam Scaliger 
observavit, de exemplari, ex quo omnes codices propagati, lo- 
quutus. Variis ex argumentis et praecipue ex consensu omnium, 
quos hucusque cognitos habemus, codicum in locis corruptis et 
mutilatis demonstrari potest, unum librum fuisse fontem omnium 
aliorum, qui inde a saeculo quinto decimo scripti sunt. Mathceus 
Palmerius in codice, quem sua manu a. 1428. scripserat, et quo 
usus erat Andreas Sckottus (Observ. lib. II. c. 16. p.53.) hcec 
adnotavit: anno 14?25. primum rcpertum esse Catullum, pessimequt 
acceptum in manus hominum venisse. Exstat etiam epigramma, 
commemoratione satis dignum, viri cujusdam docti Veronensis, 
quem Apostolus Zenus (in Ephemerid. Lit. Ital. Vol. XII. 11.) 
Guarinum patrem, Burmannus Guarinum filium esse voluit. In 
eo narratur librum Catulli, a Francisco quodam scriptum, ex 
horrei tenebris Veronam delatum esse. Majfeius (in libro Ve- 
rona iUustrata Vol. II. p. 7)< ad decimum usque seeculum Catul- 
lum plane ignotum fuisse suis civibus, confirmat inedita quadam 
scriptiohe: 4< In Verona av«asi Catullo fin del secol decimo, per- 
che io trovo in uno degl' inediti sermoni, che ho presso me di 



. OBSERVATIONBS CRITIC^. 6 

Raterio, venuto d' oltra monti aquesto Vescovado, com egli 
lesse, qui Catullo, non avendol letto per 1* avanti ; e trovo che 
T avea alle mani nel decimo quarto secolo Gugielmo Pastrengo, 
amico del Petrarca, il quale nell' opera sua versi ne cita in due 
luoghi." — Quis fuerit ille Francisci codex et an adhuc exstet, 
nihilo magis affirmare possum quam aiii. Maffeius (1. i. p.S2.) de 
manuscriptis libris ita ioquitur : " son tutti di poca eta, e i piu 
vecchi non paiono oltrepassar di molto la meta del decimo quinto 
secolo." Catulli vero librum, in Galiia repertum malas, in manug 
venisse, id est, quod omnes fere commentariorum antiquiorum 
auctores monuerunt ac questi sunt. 

Sub saeculi XV. exitum, typis excudi curarunt Catulli carmina xxvk 
cum Tibulli et Propertii elegiis. Primum prodierunt Venet. 1472, 
(Maffeius annum 1471. allegat.) Ex quonam vero codice heec edi- 
tio descripta sit, nondum potuit comperiri, quum neque Brouk- 
husio ad Tibullum, neque Burmanno ad Propertium emendandum 
eo uti liceret. Cf. Santen. ad LXVIII. 49. Venetoe secundee 
anni 1475. lectionem prsebuit codex Palmerii, ut Maffeius refert 
1. 1. ; editio vero Regiensis vel ad exemplar princ. expressa, vel 
ex alio codice descripta videtur ; nam pluribus in locis lectionem 
exhibet a vulgata longe diversam. cf. LX VIII. 46. Tandem anno 
1481. Joannes Calphurnius primus omnium majorem habuit 
curam Catulli, ejusque carmina Vicentiee edidit. Venetam primam 
vel secundam iterum excudi curavit; sed eam, ut videtur, ipse 
bonis codicibus usus, (cf. Santen. ad LXVIII.43.)multis ih lock 
correxit (cf. lect. carm. 30 et 63. cum cod. Dresd.). In praefatione 
ad Hermolaum ita scribit : " cum percurrere coepissem id opus, 
quod Venetiis impressum est, — tot mendis refertum esse de- 
prehendi, ut longe plura essent vitiosa et depravata, quam quee 
emendata. Nullus certe sensus ex his elici poterat. Confestim 
conveni nonnulios impressofe* et eos cohortatus sum, ut itermti 
id opus imprimerent ea correctione quam pollicitus sum. Pos- 
snm igitur gloriari me non id emendasse, sed vere totum ex- 
scripsisse." Equidera totum hunc locum apposui, quoniam valde 
memorabilis est. Calphurnium sequutus est Parthenius, pri- 
mus Catulli interpres, qui Brixiensem anni 1486. curavit, et non 
parum de poeta nostro promeritus est, quamquam ipse suam edi- 
tionem festinatam appellat. In prsefatione loquitur de iis, qui 
enarrationes discipulis dictatas inique interciperent, sed nihil 
magis queritur, quam id, quod Catulli liber, quo nullus omnium 
et in Grsecis et in Latinis magis corruptus et mutilatus, a viris 
doctis obscuritati relictus fuerit* Commentarius pro temporis 




6 HANDII IN CATULLUM 

ratione «atis doctus muHa cootifcet, qu« ad rfestituendam leetitf- 
nem genuinatn raaxime couaiderari debent; aam auctor ante 
oculos habuit codices, e quibus pluribus in locis restituit, nisi 
semper optimam, tamen non plane improbaWem lectieriem. 
Cenjecturfe vero aPartheoio &ctee.poste& in Venetas recepte cit 
& pluribus criticis pro Catullianis habitse sunt. 

Seeundus poetse inierpres fuit PaXtLA&ius Fuscua,cujus oem- 

mentarium edidit Io. Tacuinus, nescio utrum primum in edit. 

Venet. 1500, an antea seorsim. Opus est admirattone et cura 

dignissimum, cujus altera pars, quee ad crisia pertinet, muito 

preestat alteri, in qua verha explicantur. Nam non solum 

emendationes exhibet partiin ingeniosas, sed £tiam codicum lec- 

tionem : Palladius enim usus est decem oodicibos (vide eusa «d 

84* S.). Tamen, quod valde miror, recentiores editores conv 

mentarium illum plane neglexerunt, immo ne dtgnum qufoLem 

cognitione existimarunt. Veneta autem anni 1500. ex Veneit. 

1486. 1491. 1493. descripta, ultima est ex editionibus iis, quee, 

preeter codices, auctoritatem, pro sua conditione tnajorem vel 

minorem, habent in recipienda vel repudianda carminum leo- 

•tione. At quo diligentius commentariorum, quos commemoravi, 

<auctares rem suam tractaverant, eo levius administrarunt aiii, 

.qni exinde Catulli editiones pararunt. Talis Vir erat Hierony- 

:MU8 Avantius, non mediocris ingenii, sed audax et nimis levis, 

Parthenii ctiscipulus, et ut arbitror, unus leorum, a quibus Par- 

4henius dich enaj&rationes suasdnique mterceptas esse. Ipse vero 

Avantius fetetur, ee ;per triennium sub Parthenjo in hsec studia 

incubuisse. Conscripsit emendstiones in Cat. (Carmina 1494. edi- 

tas a Moravio, repetitas in iedit. Venet. 1500;iquas tamen non 

omnes sibi debmt auctor, sed partim Palladio ,(qui 1483, mo*- 

(tuus est), partim aliis sucripuisse videtur. Quodsi sex vel sep- 

i»m locos cxcipias, reliquos amne»j*x ingenib emendavit; inillis 

paucis fcodicis antiquioris mentionem facit; m hts conjecturas 

-suas notat signo L vel verbis qwtd si legeres* Haud mimrai 

tmihi videtur conjectoras partim ineptas, partim jnon neeessartas 

ab Avantio exce£itatas^sse; sed miserandum, easab.editoribus, 

disque recentroribus, tanquam codicis leotiones receptas tfed pro- 

batas esse. , fit tta >factwn esfc; nam Aidinam editionem primam 

-codicis instar allegare solent. Haec vero edhio, nescio oujus 

cura, sed 8uspicor Aldi et Avantii, Venetiis 1^02, edita, fcindum 

habetin ;editionihus antiquis collatos (non in sola edkione jmni 

liO©, ,ut iieyiiius dixit) ; at>in eam Tecept» sunt interpolationes 

et <corafeotiqnas Aaiantii, Joviani iPontani et talioriim» jnaxnam 



OBSERVATIONES CWLVEICM: 7 

<partem asteriscis hotatee. Codicem adhibitum esse, raillo loco 
|H>tui intelligere; nec cognovi, quod Heynius de Tibullo affirra»- 
vit, Aldinam secundam prorsus novam esse recensionem. Ipsa 
quoque coatinet interpolationes (nt Pontani I. 9, aliorumque 
XXXVI. 3.) et tertum prioris Aldinee ; vd. XVII. 3. XIV. XX. 
Aldinas vero editiones, quse non magnam habent auctoritatem, 
viri docti recentioris aevi in pluribus sequuti sunt, alii aucto- 
fitatis specie decepti, alii nulla dubitatione commoti ; unde max>» 
ma, opinor, negligentia exemplarium nata. Ut dtfficultatis ex- 
plicationem evitarent, editores stepe correctorum nugas recipere 
taalueruni, quamcodicea consulere, et investiganda vera lectione 
sudare. Non ignero merita virorum doctorum, de quibusdam 
£atulli Jocis,; immo, si plures crttici tales, quales eruditione Mu>- 
retus* assidua diligentia Statius furt, Catullum curassent, noa, 
|>uto, jamdudum legeremus carmina emendata ac coxuecta ; nec 
me fugH» yarietatem lectionis e codicibus bonse notet allatam 
apud Muretum, Scaligerum, Statium, Voasium et alios invenirii; 
tamen si editores collegissent omnes illas lectiones, una cum iis, 
quas Columna, Fruterius aliique commemorant, neque in verbjt 
wagistri jurassent, plurima essent aanata atque ad sinceritatem 
«uam reducta. At non ita iQis placutt. Ex quo enim ScaKger 
Muretum laude, qua dignus erat, summa fraudare sustinuerat, 
et, sibi suoque ingenio conftdens, Statii .commentarios inspicere 
non opere pretium putaverat, alii qui eum sequebantur, spem 
Catulli aliquando restituendi omnem amiserunt. Atqui Achii> 
xes Statius, quem prae nonnullis recentiorum admirari soleo, 
commentarium scripsit ex omnibus longe preestantissimum, «t 
ob doctrinam atque eruditionem, qua plurimos locos vel carmi- 
nibus aliorum collatis vel dicendi usu demonstrato illustravit, et 
mrilinie ob varietatem lectionis diligenter adnotatam e deoet* 
-oodicibus. Textum quod attinet, Statius Aldinam, quam ssepia- 
sime commemorat, (vd. 34, 3. 61, 23. all. 11.) non :peraque ut 
-poterat -correxit, nonnullis tamen in locis codicum lectioneta 
revocavit, et plurima aliorum curis reliquit. Ipse de se ita: " I* 
optimis, ak (p. 232.) emendandis auctoribus sine veterum sub» 
«idio librorum mibi quidem non lioet esse tam diserto (ut 
verba mutem), nec si liceat, lifret." Causam, quapropter Mn> 
reti mentio nusquam ab eo faota est, equidem non intoMexij; 
Palladii quoque coromentatiium non videtur in Statii notitiam 
venisse. Jam vero lucem obortam alii tenebrie suis obscurare 
•cosperunt. Scaligbr -enim, qui, nisi nhnis ingenio suo indulsis- 
4et,.prohujus prwstantia, ipluximum cprofioepe cpotuisset, invidia 



8 HANDII IN CATULLUM > 

incensus, omnia, quee Muretus vel codicis optimi auxilio, vel suo 
-ex ingenio emendaverat et illustraverat, omnino repudiavit, una 
cum Statii commentario (quamquam utriusque libros ante ocu- 
los habuisse videtur; vd. eum ad LXVIII. 6.); immo in lectione 
Aldinee servanda ssepissime acquievit, et prseter eos locos, in qui- 
bus codicem Cujacii sequebatur, poetam novis sordibus conspur- 
-cavit. Ille non fuit, qui Catullum lepidum ac venustum poetam 
-emendaret ; a gravitate et morositate ejus lepor et simplicitas 
-Catulli plane abhorruerunt. Nec opus est exemplis confirmem, 
quam insulsee sint plurimse Scaligeri correctiones, quam male 
abutatur doctrinae suee copia, et quam inepte codicis vitia seepe 
defendat. At meliora non facile potuit dare pro spatio teraporis, 
-quo commentarium suum conscripsit. Nam deum testem advo- 
cans affirmat,ne integrura quidem mensem tribus poetis, Catullo 
Tibullo et Propertio, recensendis se impendisse. Equidem non. 
negaverim, a Scaligero codicis lectionem seepe revocatamesse; 
sed, quse ille emendando Catullo perfecit, alius quisque, puto, 
neque auxilio codicum nec sano judicio, quo interpolatorum nu- 
gw dissipari debebant, prorsus destitutus, perfecisset. Recen- 
sionem autem, festinata opera Scaligeri factam et ex vitiosis ac 
importunis lectionibus Aldinee primee collectam, plerique prss- 
Btantissimam putarunt, et in suas editiones recipere nullo pacto 
-dubitarunt ; quo factum est, ut ad nostra usque tempora textus 
perveniret interpolationibus cujusvis generis refertus, correc- 
•tionibus ineptis contaminatus, nec firmo certoque fundamento 
nixus. Nec aliorum studiis Catullus, quem Scaliger nimis 
audacter oppressit, erectus ac restitutus videri potest. Nam 
editiones, quas Vossius et Vulpius paraverunt, non putaverim 
novse recensionis nomine dignas. Vossius, quamquam opti- 
mos codices ad manus habebat, quum quosdam locos opSJie 
-atque ingeniose emendaverit, tamen tanta audacia in ea re ver. 
satus est, et conjecturas tam ineptas adeoque obscoenas recepit, 
ut Catullus seepe sibi redderetur planedissimilis. Qua vero edi- 
tio ejus aliis preestat, variarum lectionum adnotationi vereor, ut 
omnino fides sit habenda, quum nomine veterum librorum seepe 
designentur editiones antiquee. Omnino si de emendationibus 
et illustratione singulorura quorundam locorum dicere voluissem, 
praeter Vossium commemoranda mihi essent nomina multormn, 
qui de iis bene meriti sunt, doctorum virorum. At loquor de 
integra, quam editores professi sunt, recensione textus,.et mibi 
■persuasum habeo, criticos munus suum, quod industriam ac dili- 
gentiam requirit, non nisi obiter et perfunctorie exsequutos esse. 



OBSERVATIONES CRITICtE. 9 

Alii enim lasec tralaticia officia existimabant ; alii poetam riube 
annotationum, quibus res et verba senlentiarura nexui erepta il- 
lustrarentur, involvebant ; alii, in constituenda carminum lectione 
nimis securi, nec metri rationem respicientes, utrum ita Catullus 
dixisset vel dicere potuisset, necne, plane non quserebant. t)e 
recentissima Catulli editione non feram sententiam, ne ego ju- 
venis ea, quse mihi de hoc opere dicenda essent, in virum, qui 
ipse juvenis illum edidit, doctissimum et munere suo gravissi- 
mum dixisse videar. Nec ea, quse dixi, eo animo disputata sunt, 
ut virorum doctorum meritis in Catullum aliquid detraherem;sed 
preemittenda videbantur, ut appareret, quantum superesset in> 
poeta nostro emendandum ac restituendum. 

Editori enim Catulii futuro campus lato limite patet. Assi- 
duum studium, magna cura, rerum antiquarum scientia, ser- 
monis auctori proprii et metricae rationis cognitio, haec sunt, quee 
ad hoc opus perficiendum requiruntur. Quod ad res, quas Ca- 
tullus enarrat, illustrandas pertinet, eae sunt maximam partem 
satis explicatee, quod quidem facillimum erat. A sententiarum 
vero recta expositione interpretes seepius aberrarunt. Nam in 
Catullo explicando non sufficit profunda eruditio ac doctrina; 
interpres esse debet ingenio, quale poetae nostro erat, venusto et 
lepido. Plurima reperiuntur in ejus carminibus, quee magis sen- 
sus significatione, quam rationis investigatione probari possunt 9 
quae tamen non parvi momenti sunt, quum venustatem carminibus 
vel detrahant, vel restituant. Sed heec amplius persequi, noa 
mihi proposui. 

Ad sententiarum illustrationera ne prius te accinxeris, quam 
genuinam carminum conditionem restitueris, ac verba auctori 
vindicaveris. Officium igitur gravissimum editoris positum erit 
in diligenti et accurata comparatione codicum manu scriptorum* 
Ac mirum, ne dicam miserabile, videtur, quod a recentioribus 
editoribus ne eaquidem, quae in superioris saeculi libris leguntur, 
observata et collecta sunt. Qua tamen opera magis subvenis- 
sent laboranti textui, quam explicadonum ad verba cbrrupta 
adjectarum farragine. Interpretatio enim criticee artis auxilio 
destituta ideoque incerta et vana non pbtest difficultates tollere. 
Adhuc accurate colligenda est lectionis varietas e codicibus Pal- 
ladii, Guarini (cujus editio an. 1521. pluribus ignota) Mureti, 
Scaligeri, Vossii (inter quos eminet liber Commelin.), Columnee, 
Meleagri (Balthas. Venatoris), Fruterii et aliorum, preeter eoa 
codices, qui, a viris doctis nondum descripti, in bibliothecis ex- 




V 

10 HANDII IN CATULLUM 

stant. Atque antiquissimee quoque editione* hoc pertiaere, hak 
©pus est ut pluribus demonstrem. 

Editorem Catulli porro oportet, fragmenta et verba poeteey 
quee apud Grammaticos leguntnr, et quorum numerus non parvu* 
est, congerere. Grammaticorum enim auctoritate, ssepe codi* 
eum omnium graviori, plura loca restitui vel defendi possmt* 
Id quod editores recentiores plane neglexerunt. Lectionewr 
defendere debefoant e. g. LXIII. 3S. e Festo LXVI. p. 4- 19* 
Dac«; quserere utrum carm. I. 2. ex auctoritate Marii Victorin* 
(p. 204?. Commelin.) et Terentiani Mauri (de metris p. 244-0* 
L 24. Putsch) legendum sit arido, an secundum Servii (ad IEm* 
XII.) et Fortunatiani (p. 2676. Putsch.) testimonium arida; il- 
lustrare debehant e. gr. XCVII. 6. e Festi loco XIV. p. 963. 
Dac. et IV. 26. 27.» genuinam lectionem firmare teste Charisi# 
(instit. gram. III. p» 223. 1. 41. Putsch), et sic alia. 

Deinde metrorum, quibus usus est Catullus, numeronunquc 
ratio non satis accurate habita est ab edkoribus, et qusestiettesf 
huc spectantes in pluribus locis inepte institutss. Inde vef& 
patet, qui factum sit, ut versus non pauci adbuc legantnr vtfr 
ornni metri mensura expertes, vel nomine tantse licentfcs excu* 
satt, cujus culpam nemo Latinorum poetarum contraxeritr 
Habet noster queedam propria ; ne tarnen exUthna, ntgligenter 
eum conscripsisse plurima carmina. Quee apud alios negligenti» 
Bomine alias ob causas suspecta sunt, apud nostrum sunt a vo* 
luntate profecta, nec a poeta inconsiderato commissa. Severio- 
ribus, ni totus fallor, metricis legibus semper se adstrinxit, et 
exempla Greecorum ita imitatus est, ut ex iis reciperet etiam 
ficentias, quee non ad seriorum poetarum carmina exigi debent* 
Versus suos non conformavit ad leges, quas poetse postea, cum? 
ars jam perfectior facta esset, sequuti sunt; attamen versibus? 
non deest elegautia, quod adeo ex iis rebus, quee minutiae viden» 
tur, intelligitur. Ut pauca afieram, graeca exempla sequutusv 
nusquam duritiem admittit, qua syllaba brevis ante literas st 
alius vefcbi ponatur. Elishmem in pentametri c&sura, et in fine 
vocabula trium syllabarum ponere solet, utrumque auctoritate; 
Graecorum, qua multa hujus generis apud Catullum excusari 
pofisunt. Quantum vero relictum sit studio ac curse sospitak 
toris, Catullo aliquando sdbventuri, ut etiam ad rhythnlorunsi 
proprietatem revoeestir poeta, id facile cognosci potest ex horw 
rendis lectionibus, quat in pluribus carmmibus adhuc offendunt 
aurei, ut Scaligeri adsu&tantis XVII. 8. tnehercide XXXVIII, 



OBSERVATIONES CRITICjE. U 

2. Anne sana illa XLI. 1. LXIV 178. et ali«. Vd. AMwardt 
Attis des Cat. ad vs. 35« et al. 

Imitandorum Greecorum studium Catullo cum omnibus fere 
Latinis poetis erat commune. Sunt carmina, quee ad verbum e 
Greecis traducta esse, ipse fatetur poeta (LXVI. cf. CXVI. LI.)-; 
sunt alia in quibus poetam, nisi Greecorum verba ac sententias 
expresserit, ita versatum fuisse argumenti ratio ostendit, ut co- 
loribus alienis sua infecisse videatur. Quod tamen Catullus 
fecit ex more, quo omnes Romani scriptores Greecos habebant 
magistros, et ad Greeca ingenia se prorsus componebant; quam- 
quam nostro non deerant, quee ad inventionem pertinent, ingenii 
vis ac celeritas. Liberior vero imitatio vereor, ut pluribus in 
locis unquam demonstrari possit, quum carmina, e quibus noster 
multa decerpsisse videtur, preecipue comicorum antiquorum, 
temporis invidia perierint. De singulis sententiis queestio est 
difficilior ; quod non sensisse videntur interpretes, facillime eo 
deducti, ut, quemadmodum apud Propertium, ita etiam apudV 
Catullum comparatione similium sententiarum abuterentur, ei 
poetam ingenio suo nil debere putarent. Ac non solum Greecos 
imitatus est Catullus, sed etiam antiquiores Latinos poetas, et adi 
horum exemplasuam dicendi rationem conformavit. Si integros 
haberemus Ennii, Lucilii, Neevii aliorumque libros, certior esset 
res ; nunc vero e fragmentis pauca tantum probari possunt. In- 
terpretes vero heec parum observarunt, et multa, quee ex Graeco- 
rum et Latinorum imitatione explicari debebant, omiserunt. Ut 
paucis exemplis utar, c. LXVII. 6* defendi debet lectio: 

Postquam est pomcto facta marita jene. 

ubi antiquee editiones Vicent. Brix. Venett. exhibent projecto, 
quod Parthenius explicat excluso Balbo. In codd, Statii et 
membr. Commelin. optime legitur porrecto. Ac ita loquutus est 
e Greecorum more. Homer. II. XVIII. 26. 

abrbQ tf kv Kovlycri pkyag fityaXunnl rawtr^els Kctro. 

Cum carmine V. comparandum est id, quod apud Atheneeum 
VIII. 14. p. 239. Schweigh. exstat. nlve ical waifc, Svtitqc 6 (dIoq 
etc; versus 18. carm. 68« cum Sapphus fragmento XI). et sic 
alia. Cf. Rhunkenii preef. ad hymn. in Cerer. p. XII. sq. Ad 
antiquos poetas Latinos inter alia multa heec spectant. Carmine 
LXXIII. exprimere volebat Ennii apud Cic. de offic. II. 18. 

L 




lfi HANDII IN CATULLUM 

Benefacta male locata, malefacta arbitror, 

yel boc antiqui poeta? : 

Bene6cia in Yulgus cam largiri instituerits, 
Perdenda suut multa, at semel ponas bene. 

Carm. LXIV. 106. Recipi debebat lectio codicum duorum, 
quos Qolumna consuluit, et excerpt. Vatican. Ursini : 

Conigeram nntanti rertioe pinum 

firmata auctoritate Ennii, qui, apud Gellium (XIII. 20.) et No- 
Jrium s. v. cupressusy ita : 

Capitibu' nutanteis pinos rectosque cupressos ; 

quocum iterum conferendus est vs. 290. — Vs. 189—191. illus- 
trantur Accii verbis apud Non. de var. sign. serm. p. 307. (in 
Epinausimacb.):. " Tamen baud fatiscar, quin tuam implorem 
fidem." — Carm. LXXVI, v. 20. comparari debet cum Lucilii 
fragmento apud Nonium s. v. catax. Alia infra. 

At interpretem Catulli non solum demonstrare oportet, quid 
ipse suo ingenio debuerit poeta, quidve aliis, sed etiam ad con- 
siliam auctoris diligenter attendere, et cujusvis carminis indolem 
atque ingenium perscrutari, ut accurate cognoscat, quousque 
argumentum ejus pateat. Nam satis constat, in codicibus car- 
mina legi ita consuta, ut singulis aliena admisceantur, nec partes 
ullo sensus vinculo inter se conjungantur. Neque ordo, quo se 
excipiunt carmina, a poeta profectus est. Plura fragmenta, 
quae in Grammaticorum libris allegata deprehendebant, librarii 
carminibus integris adscripserunt vel ob sententiarum similitu- 
dinem, vel ob verborum repetitionem. Vd. XIV. 27 sq. cil. cum 
XVII. 14. L. f et alia, quorum nonnulla infra proferemus. Ac . 
quamvis pristina forma carminum ea ratione corruptorum nou 
nisi conjectura erui possit, critici tamen est, indicia facere singu- 
larum partium. Quodsi Catulli interpres conjectandi necessi- 
tate non abusus fuerit, aliquando puto fore, ut plures tollantur 
ditBcultates, et carmina propius genuinam suam proprietatem re- 
ducantur. Nec de omnibus locis, quos codicum auxilio expe- 
dire nondum licuit, desperaverim ; immo credibile est, aliquando 
libros nostris antiquiores et scribarum erroribus minus deprai 
tos repertum iri. 



OBSERVATIONES CEITICiE. U 

Varietate lectionis, quam viri docti hucusque e codicibue at* 
tulerunt, diligenter explorata, non dubitamus, quin conditio, qua 
ad nos pervenit Catullus, uni debeatur codici, ex quo alii multt 
fluxerint, et vitia plurima antiquiora sint codicibus, qui adhuc in 
notitiam nostram venerint. Vd. infra ad L XVIII. 133« XXL 
cf. LXVIII. 137. LV. 21. Carmina Catulli hominibas, qui potot 
eum vivebant, in deliciis erant (ut vel ex eemulatione Properuw» 
Virgilii, Petronii et aliorum intelligi potest. vd. Statium 84 
LXyill. 151.), atque assidue legebantur, cum ob argumenti ve» 
nustatem, tum propter lepidam poetee lasciviam, qu& sseculum 
illud mirifice delectabatur. Exemplis sat multis haec probari 
possunt. At, quod in his rebus fieri solet, non diu abfuerunt i&* 
terpolationes vel ex imitatione, vel, quum lectores verba poeta) 
amplius persequerentur, ex iUustrandi arte ac supplendi libidina 
ortee. Quee cum ita siut, equidem vereor, ne nonnulla oarmina 
tota ab aliis poetis composita et ob simile argumentum Catul* 
lianis inserta sint, quod effici potuit eadem ratione, qua ordo 
carminum ita constitutus est, ut non modo esedem sentcntise ki 
vicinis occurrant, vel res similes exponantur, sed vel sola quo. 
rmudam verborum similitudo spectetur. Sic, ut rem exempli* 
probem, carmen XCVIL sequitur XCVIII. ob verba crepidat 
Ungtre carbatinas etcuhtm iingtre carnificis ; sicc. LXXVL excipit 
LXXVII. ob verba eripere et pcstem, XXIV. et sic alia. Sicutot 
vero interpolationis genus, quod in Catullo reperimus, aliud est 
atque in antiquissimis Grsecis poetis, ita via, quss ad illud explo* 
randum ducit, magis expedita et solida est, nec facile potest ad 
temerariam emendandi rationem aberrare. Non ignoti sunt ilU 
homines, qui vel sua vel aliunde petita Catulli carminibus addi» 
derunt. Pertinent vero cum ad antiquius, ttim ad recentiui 
ssvum, quamvis in pluribus locis non accurate interhosci possint. 
Inter illos retulerim Grammaticos, qui vel mutabant singula 
verba, vel versus novos adjiciebant suo ex ingenio; inter hos* 
homines seeculi XIV, et XV., qui in similibus aliorum sententiia 
deducendis et ad marginem adscribendis maxime laborabant, et 
monachi, qui ut aliorum, ita etiam Catuili carminibus, quse rem 
amatoriam tractant, adnotationes, maximam partem libidinosas, 
addere solebant; unde scepe mirabilislectionis varietaa. Quodai 
ad editiones quoque respicias, tertio ordine commemorari pos- 
sunt recentisaimi interpolatores, ut erant Jov. Pontanus, Avantiua 
etalii. 

Catulli codices jam antiquioribus temporibus cdrruptos et a 




14 HANDII IN CATULLUM 

gimnnmtirit mutatos esae, hicolenter spparet e loeo Geflii, qui 
VIL noct. att. 20. ita : " Catullus qnoque elegantissimus poeta- 
nnn in hitce versibus (XXVII. 1. sq.) Mimster — ut lex Posth. 
jmbet magistra: ebriosa acima ebriosioris, cum dicere ebrioso posset, 
&c. — Qui ebrios autem Catullum dixisse putant, aut ebriosos (nam 
id quoque temere scriptum invemtur) in libros scilicet de cor- 
rnptis exemplaribns factos inciderunt/* Ad eos vere, qui postea 
poetas Latinos interpolabant, referri debet Seneca, cujus nomem 
adscriptam est in Dresdensi codice, de quo infra dicam, ad Ti- 
bulL I. S. 26. II. 3. 17. et 74. Etiam Catullum ab eo interpo- 
latum esse, Vossius ad LXVIL p, 284. e Mediolanenai exem~ 
plari demonstravit, ubi adscriptum legebatur Seneca supplevit* 
Quis autem fuerit ille homo, nec Vossius, nec Heynius (preef. 
ad TibulL p. 28.) compertum habebat. Praeterea Vossius li- 
brum manu scriptum JEneidis vidisse se dicit, in quo Seneca 
priorum quatuor versuum, qui JEneidi praunittuntur, auctor no- 
minabatur, et Lucani codices, in quibus septera primos versua 
dicebatur: Seneca, ut quidam volunt, avunculus Lucani. 
[uis ille fuerit, vel Florus cognomine Senecee vocatus, vel 
alius, ad id genus interpolatorum pertinet, qui serioribus tempo- 
ribus versus integros inserere, vel ex aliis locis deducere sole- 
bant» Catulli vero carmina ampliorem occasionem preabebant 
ihterpolationi, quam aliorum omnia, et quidem ob argumenti 
varietatem, Grammaticos sequuti sunt homines secuji XIV. et 
XV., quorum operee nos debemus codices. Interpolationes 
plures ab his profect® sunt, ut ante me copiose et egregie pro- 
bavit (loco LXVL vs. 83 et 34.) M affeius in 1. 1. T. II., nec 
opus est multa addi. Hujus quoque generis exemplum exhibet 
Cdd. Voss. vs. 21. carm. LXXVL Ac quem fugiat, monacho» 
libidini suae indulgentes, quum in viis publicis iis non liceret, 
grassatos esse in veterum libris tum in Greecis (ut Mosch. IL 
ult. vs.), tum in Latinis (ut lectio codd. Tibull. IV. 2. 24. cor- 
recta) ? Catullum etiam conspurearunt salacia illa ingenia, qui- 
bus poetee luiuries et lascivia vehementer placebant, ut memo- 
rabili exemplo infra explicabo. 

. Jam vero, quse hucusque a me disputata sunt, observationibus 
quibusdam illustrabo, ad quaa conscribehdas mihi erant heee 
subsjdia. Preeter antiquas editaohes Brixiensem anni 1486. Ve- 
netas 1493. 1500. Aldinam utramque, Gqarini et quee post eas 
editee, consulere mihi licuit Vincentinam anni J481. Cujus 
usum miju Heymus pro summa ejus in me benevolentia et pro 



OBSERVATIONES CRITICiE. 14 

humanitate, quam non, ut plerique, specie profitetur, sed animo 
habet, concessit. In exemplari veno, quod apud me est, manu 
adscriptee gunt variee lectiones, quarum maxima pare litera P« 
notatur. Ex locis, in quibus plenum nomen exstat, collegi, lec- 
tiones ita, ut dixi, signatas, esse Francisci Puccii, et a docto quo- 
dam viro, qui et suas addidit, scriptas. Puccius partim e codi* 
cibus, quorum mentio in nonnullis locis fit, reposuit lectiones, 
partim conjecturas suas in margine notavit, quod satis expositum 
a Santenio in preef. ad Propert. Quis vero fuerit vir doctus, 
cujus manu hee adnotationes scriptee, non ausim affirmare ; tamen 
suspicor fuisse Perreium, cujus emendationes et lectiones ex 
Aldino exemplari excerpsit Burmannus ad Prop.— Ad Tibull. 
enim locum II. 6» 45. in meo exemplo heec adscripta leguntur: 
Pontanus necat ; forte legi potest : lena vetat miserum recipifurtim- 
que tabettas, et heec Heynius ad Tib. ex excerpt. Perreii allegat. 
Sic etiam ad vs. 1 3. primee eleg. Propertii (ad quem duee tan- 
tum adnotationes pertinent) hsec: PsiUei vetustus c. sed lego 
hyllei ; et hoc e libro Ant. Perreii affert Burmannus ad h. L-~ 
Lectiones Codicis manu scripti, qui in bibliotheca Regia asser- 
vatur, describi et mecum communicari jussit Dassdorfius, vir. cl., 
ad adjuvandas literas pro humanitate sua raaxime paratus, 
Idem est liber, e quo lectiones adtulerunt Heynius ad Tibullum, 
Barthius ad Propertium. Quamquam sub exitum seeculi XIV* 
exaratus videtur, reperiuntur tamen in eo plures lectiones notatu 
dignae et seepe vestigia corr uptionis ; ssepius aliorum codicum 
lectiones sua auctoritate confirmat 



'u 



De carminis I. versibus 9 et 10. omnes Catulli interpretes lo- 
quuti sunt ; at nemo omnium ita eos restituit, ut auctoritate li- 
brprum ac lingute ratione probari possent. Antiquissimee edi- 
tiohes Vicent. Brix. et Venett. ita exhibent vers. octavum : 

Qaalecnnqne qoidem, o patroa Tirgo, 

quam lectionem probarunt Puccius, Vossius et Vulpius, inutato 
verbo quidem in quod. Aliam Jectionem patrona, jam a Parfhenio 
commemoratam, Palladius recipiendam censuit. Utra antiquior 
sit, explorare non potui. Jovianus Pontanus, scriba regius et 
alii ; teste Palladio et Perrei., eraendarunt: quakcvnaut per ora 



* 



1« HANDII IN CATULLUM 

quod virorum ; Aldinee et cum iis aliee receperunt hanc correc- 
tionem ita, qualecunque quidem ora per virorum» Lucas Fruterius 
(in Verisimil. II. c. ult) eodem fere modo correxit, per ora vuigu 
Utrumque quam ineptum sit, non opug est pluribug demonstrem. 
Statius vero, cum in MSS. libris se invenisse dixisset, qualecun- 
qwe quod patrona virgo (ut legitur in cod. Dresdensi quoque), 
novam emendandi occasionem preebuit viris doctis. Ipse, alio- 
rum correctionibus metri causa rejectis, emendavhV q. quod est 9 
pairona virgo ; Scaliger levi mutatione lites se componere ex 
nore putavit, scribens, patrima virgo, quod a pluribus receptum. 
Meleager voluit, quod o Peranna virga. Recentissimi editorea, 
nmus securi, lectione quod o patrona virgo acquieverunt. Patro* 
nam vero virginem antiquiores interpretes explicarunt compa- 
triotam meam, vel, tuam (Corneli) civem. Attamen aliis, puellae 
patrocinio non contentis, dese videbaaturin scenam producendse, 
quse vereor ne machina admotae sint. Parthenius et Palladius 
intelligunt Musam, poetarum patronam; alii, inter quos Guarmua 
•t Doeringius, Mvtercam patronam ; Scaliger et Vulpius Jft* 
mervam patre natam ; Ant. Sabellicus (in annot. ad Plinium. vd. 
Gruteri Lampas I. p. 162.) Dianam patroam, i. e. a patre itomi* 
nataei ; Vossius Vestam, cui rerum omnium primitiae ofierantur, 
Munckerus (ad Antonin. LiberaL c. 40») vulgatam lectionem de> 
fendens, Minervam putat dici patronam, quod opifices et docti 
sub ejus patrocinio sint, tamen addit emendationem, perenna 
virgo. Equidem hsec enarravi, ne incidam in negligentiee sus- 
picionem ; ineptias pluribus illustrare non attinet. Minervam % 
poeta invocari posse, non erat, quod multis demonstrarent. At 
Catullus non potuit eam ita invocare, ut hoc loco fecisse eum 
pqtant. Quod unus omnium sensisse videtur Raphael. Eglinus 
Iconius(qui Catulli casta carmina edidit 1603.) hanc proferens 
emendationem, etsi non probandam, tamen memoratu dignam ; 
qwdecmque quod est, patrone, per te plus uno &c. Minerva quod 
a poeta non nisi incerto nomine virginis designatur, in suspicio- 
nem ipsum hoc verbum ducit, nec aliorum exemplis confirmatur, 
Nam verbum patrona, u e. quse mihi patrocinatur, ad quamcun- 
que deam vel virginem referri potest. Quodsi enim Minervse 
patrocinium impetrare voluisset poeta, certe aliis verbis ei accu- 
rattori descriptione usus fuisset. Hecte igitur fecisse videntur 
critici, quum lectionem patrona repudiarunt. At epithetoo, 
quod substitui volebant, patroa, qoid significet, ipsi nondum ex* 
pUcarunt, quamquam Vulpius in lexicis Latinis reponendum pu* 



OBSERVATIONES CRITICiE. 17 

tabat. Grsecorum usu verbi narpfog probare non lrcet. Deinde 
nihil languidius dici potuit, quam versus illi cum antecedenti ita 
conjuncti : 

Quare habe tibi, qoidquid hoc libelli est, 
Qualecnnque, quod, o patrona virgo, 
Plug uno maneat perenne seclo. 

quod Statium jure commovit, ut aliquid deesse censeret. t)e- 
nique vero inepta adeo mihi videbatur oratio, ut hoc carmen, 
quotiescunque legerem, semper mihi excitaret risum. Et poetam, 
antea de lepido suo libello nugisque suis satis facete cum Cor- 
nelio loquutura, qui aliam quamcunque deam sibi patronam pro 
ingenio suo electurus fuisset, quam severam illam Minervam, 
paulo post altius se efferre et Minervee tutelam, qua libellus ceter- 
nus servetur, implorare, quis videat sine risu? Verum non ita 
fecit noster, nec scripsit hos versus. Verba enim patrona virgo 
in codicibus antiquioribus non legi, testes sunt Muretus, qui co- 
dice optimee notse usus est, et Lucas Fruterius in Verisimil. 1. 1. 
qui ita : Lacuna in Mss. In Catutto meo (codiee) ad marginem : 
patrona virgo. Unde patet, Pontanum non voluisse codicis cor- 
rupta verba emendare, sed supplere. Quse cum ita sint, recte 
cepisse mihi videtur Parthenius mentem interpolatoris, verba illa 
de puella, sive Lesbia, sive alia, explicans. Plures, ut videtur, 
m hoc loco interpolando elaborarunt, quorum alius, cumvel car- 
mini aliquid deesse, vel in laudem auctoris aliquid addendum 
existimaret, ultimum versum adscripsit ; qui quidem ad formu- 
larum genus pertinet, quqd Grammatici in promptu habebant. 
Quomodo vero prior versus in textum receptus sit, e codicum 
vestigiis demonstrari potest. Alterum vestigium latet in verbo 
quod 9 ad vocabulum quare in nonnullis libris adpositum (ut testa- 
tur etiam excerpt. P.). Scripsisse videtur interpolator, quoA 
plus uno maneat perenne seclo. Ut vero v. quod ab aliena manu 
profectum est, ita etiam tritum illud qualecunque. Tertius [qui- 
dam hos sequutus videtur, qui, ut glossema et versus alienus quo- ' 
dammodo conjungerentur, vel in gratiam suse puellse, reliquam 
lacunam, metri ratione non habita, expleret, qvod palrona tirgo* 
Alterum antiquge lectionis vestigium, non minimi momenti, cer. 
nitur in vs. octavo. Nam in omnibus Codicibus vel desideratur 
voc. est (ut in Dresdensi), vel legitur quidquid est libetti : et ita 
habent editiones Vicentr Brix. et Venett. Qua lectione repo-, 
sita, et absona ilia puellse impioratione omissa, optirhe clauditur *',j 



18 HANDII IN CATULLUM 

carmen ad Comelium scriptum. Ejusmodi vero carmina, qum 
dedicationes vocant, et exordia a Grammaticis maxime declarar 
tionis causa turbataatque interpolata esse, jam alii monuerunt. 

Alius locus, in quo interpolationem deprehendisse mihi videor, 
elegiee est, quam Santenius prastantissimO commentario illustra- 
vit. Vereus 135-14-2. male vexabant interpretes, nec Santenio 
videbantur expediti : 

Qnss tamen etsi nno non est eontenU Catallo, 

Rara ?erecnnde farta feremus hera : 
Ne nimium simus stnltomm more molesti. 

Saepe etiam Juno, maxima Coelicolum, 
Conjagis in cnlpa flagra?it qnotidiana, 

Noscens omniroli plnrima furta Jovis. 
Atqni nec Divis homines componier ssqnnm est : 

Ingratum tremnli tolle parentis onns. 

Quoquo me verti, nullum ab aliis prolatum argumentum inveni, 
quod meam sententiam de hoc loco everteret ; namque incertis 
vestigus eorum, qui, quee explicare non possunt, negligentiae poe- 
tarum injungunt, minime insistendum duxi. Quee autem me offen- 
dunt, enarrabo, et quidem primo de verbis. 

Ea heec est Catulli elegia, de qua Muretus non immerito ita 
scripserit : " Pulcherrima omnino hsec elegia atque haud scio, 
an ulla pulchrior in omni Latina lingua reperiri queat ; nam et 
dictio purissima est et mira quadam affectuum varietate permista 
oratio, — ut ex hoc uno poemate perspicere liceat, quantum Ca- 
tullus ceteris in hoc genere omnibus preestare potuerit, si vim in- 
genii sui ad illud excolendum contulisset." Quo magis igitur 
aliis omnibus carminibus hoc preestat, eo gravius languida atque 
suo loco inepta in eo sensum offendere debent. Equidem vero 
dubitaverim, an in ullo Latino poeta defendi possit languida 
oratio, qualis horum verborum consequutione continetur : Sxpe 
etiam — in culpajlagravit quotidiana — , et furta feremus — plurima 
furta Jovis—furliva munuscula. Pluribus haec, quse ad sensum 
pertinent, demonstrare nihil opus est. Ac poeta debebat scribere 
sape quidem, vel scepe, omisso vocabulo etiam, ut antecedentibus 
congruerent verba. Nec minus obstant vocab. atqui nec, pro 
quibus, ut videtur, vel ponendum erat atqui ndn (ut Horat. carm. 
I. 23. 9.), vel aliquid addendum, quod illis responderet. Sequitur 
autem versus, qui copula, ob sententtarum diversitatem minime 
negligenda, non potuit carere. Etenim ea, quae Santenius ad 




OBSERVATIONES CRITICiE. » 

tohfintiandeun lectionem tolle parentis onus affert, loca afiorum 
scriptorum apud nostrum, ut quidem nunc legitur, nihil probant ; 
n . illis non difficile est intellectu, quo referendum sit verbum 
tolle; in hostro aon patet, quibuseum conjungi possit. Pessima 
igitur verborum structura, quam negligentise nomine non excusa- 
veriin, inter argumenta suspicionis jure obtinet wum' locum. 
Accedunt et alia. Verbum qvotutiana metri ratione rejicitur ; nam, 
quod jam Santenius, de signhicatione dubitana, monuit, prima 
hujus vbcis syllaba semper corripitur, secunda producitur. 
Deinde vero mirabOis varietas in vs % 141. dttbitationem afferre 
pbtest de genuina forma. Legitur. enim in coddYfere omnibus 
flagrantent) in Datiano codice, qui optimse notee est, hominem et 
componerc. Auctoritatem igitur codicum in bonis lectionibag 
hujus loci omnino desideramus. Jam videamus verborum sen- 
sum, quem non nisi in singulis percipere, ordine vero, quo se 
excipiunt sententise, et nexu verborum exponere nullo pacto licet. 
Catullus debebatac volebat dicere : " quod Lesbia in amore mei 
unius non acquiescit, ne mihi curae sit ; nam ejusmodi sollicitudo 
atulti est atque parentis morosi. Immo ipse furtivo amore fruor." 
Quodsi exemplis et descriptione illustrare heec volebat poeta, 
Junonis perfidia tolerata a conjuge erat depingenda. At con- 
spicimus in nostro loco Junonis, ira (non, nt Doeringius vult^ 
araore, ob vs. 141.) flagrantis, et amorem conjugis perfidum gra« 
viter ac moleste ferentis, imaginem, quee quam inepta sit, cum vs. 
128. dixisset 

Qaamqaam praecipue multivola est mulier, 

ad quod ilia respicere debebat, omnino patet. Prseterea etsi non 
ignoro Catullum interdum negHgentise indulsisse, tamen nunquam 
adducar, ut putem, eum scripsisse in culpa Jlagravit quotidiana 
noscens plurima furta; quod sensit Heinsius, et correctione loco 
succurrere voluit. Ac quo pacto illa descriptio verbis sotpS 
etiam conjungatur cum antecedentibus, vix intelligitur ; nec sol- 
atium, in quod 4 Doeringius haec dicta esse putat, cognovi, cum 
poeta adjiciat: :% 

atqui nec Diris Jiomines eomponier aequum est 

• * * 

Omnia vero, quse interpretes corredionibus expedita putaverunt, 
versus, quem attuli, rursus mirifice turbat. Nam, vulggrem kfC- L 
tionem sequutus, sententiam habebis verbis ante positis saipei 
contrariam ; nimirum quod dea fecerit, i. e. irasci perfido' 

M 




«0 HANDII IN CATULIiUM 

jngi^bemmdm ntiti decere. Nisi e* emendationihur Santenii «t 
fildfekii iram Junonis cohftrit&m intellexeris, demonstrandum 
ent, enr poeta comparationem bominum cum dife dissuadeat : Ne 
tamon tibi.fingas poetam tam r^igiosum v ut deorum artisamandi 
perittisimoriun menttdnem caveret* ,Q*wb . cum ita sint, cumqne 
locus^de quo loqtrimur, ad verba eoruraque nexum quod attihet, 
maie se habeat, sensum autem incommodum, ne dicam absurdum 
pnebeat, non dubito, quin gravius vulnua cartnini inflictum sit* 
qaain quod singulorum verborum correctione possit sanari. Immd 
via atque ordb sententiarum, alienis in hunc locum detractis vefr* 
bisg periisse videtur. Versus 138—141 aliunde petitos, puto, ad- 
jecit interpolator quidam, vel, in margine exempli causa. adscrip- 
toa, in textum recepit Quibus remotis, locus optime ita legitur : 

* • # » • 

Qiub tamen etsi nno non est eontenta Catullo, 

Rara verecund» farta feremuf hero. 
Ne nimiom simnf f taltornm more molesti ; 

Ingntum tremnli tolle parentis ontis. - 

Jam yfcro difficultas etiam, quee, ut dixi, extremum versum pre- 
mebat, remota est, etversus ille, quem Muretus aliique spurium 
pntabant, codicum vero auctoritas defendit, recte legitur. Sen» 
tentree orationis nexu non destitutee et eleganter expositee sunt» 
Dicit enim poeta: " Ne moleste heec feramus ex more stultorum; 
absit a me soUicitudo, qua severi parentes afficiuntur ; remove 
culpee curam, quse solet esse onus parentis, non amatoris (ut 
recte Guarinus)." Ne vero ultimum quoque versum damnarem, 
me monuerunt causee, quibus heec interpolatio orta, scilicet ora- 
fionis inversio male intellecta, et imitatio alieni loci. Nisi colof e 
ac specie, quam versus illi suspecti prae se ferunt, fallor, ecomicj 
poetee aliquo loco huc traducti et admetri rationem, quam adhuc 
\. quotidiana turbat, mutati sunt. Similitudo versus ultimi cum 
comici verbis interpolationis accasionem preebuit. Apud comi- 
cum ira Junonis pb fiirta mariti descripta, et ex persona oblo- 
quentis mores hominum commemorati fuisse videntur. Orationis 
autem, ut hoc loco facta est inversio, non abhorret a nostri 
poetse more, quem alii quoque sequuti sunt. Ita quidem pree- 
ferendum duco persohes Tibull. I. 9. 13. vulgatd persohet; ut 
poeta alljoquatur ahos^ quanquam mutata subinde persona. Vd. 
^ejnium adji. L— Quod Catullus dicit tolle parentis onus, recte 
Qxplicavit Santenius, et locis Ovid. Am. I. 8. 66. Art..Ara. I. 
718. } Juv; VI, 171 v illustravit. Yexbz tremuli parentis, quae Schra- 



OBSERVATIONES CRITIC^. 21 

derus in queruli parentis mutanda perperam censuit, Catnlli 
sunt propria, ut jam monuit Vosrius. Vd. LXL 50. XVIL 13. 
Accedit, quod ftirta Jbvk nqa solum a comicis^sed etiam abaliis 
poetis sunt ita decantata, ut inlerpolatio facilefiert potuerit* Vd. 
Ovid. Heroid. XVI. 289. Propert. IL 2. 4«. 

Carmen vero, de quo kqunti sumus, ejusmsdi corruptionibus 
turbatuin esse, alii loti comprobant. In CodTcibus Aoniralftl, 
quos nominavit Santenius, non leg£tur.vs.,4T^m|duriniis adjeo 
tum est vel Senecffi supplementum, 

Omnibus et triviis Tolgetar fabala passim : 

vel aliua poetee versus, 

Omnibas ioqne locis celebretur fnroa sepnlti. 

i 

Male cessit opera his poetis, et jure ejectus est versus a Scaligero 
tanquam Marulli, aut Pontani, aut Guarini commentum. Neque 
tamen melior est versus minor : 

Notescatqae magis raortaus alqae magis, 

quem non majori suo versu destitutum, immo ipsum quoque ab 
interpolatore adjectum putaverim. Mirabilis in eo cernitur lec- 
tionis varietas. Gudianus unus codex habet innoftscatqne, Lek 
densis unus omittitque, reliqui notescatque ; Muretus allegat 
clarescatque. Quodsi hunc versum, qui quocunque alio versti 
conjungatur, post verba vos porro dicite multis MiUibus etc. raag- 
nopere languere, et non nisi explicationi vel simili sententite in- 
servire videtur, mecum abjeceris, orationem habebis integram 
ac bene nexam. Quo facto etiam Codicum lectio vs. 43. nec pro 
vulgato ne restitui debet : nam ita loquuntur Latini. In margine 
adscriptus versus a scriba nimis sedulo in textum facile potuit 
recipi, cui Seneca, ut lacunam inde ortam repleret, suum versum 
adjecit ; quod eodem modo factum videmus in loco Tibulli I. 2. 
post vs. 24. 

Apertum exemplum interpoiationis insulsee ac srultse reperitur 
in ultima stropha carminis LL, cui Lesbiae nomen falso inscrip- 
tum. Iis, qui aliquem litterarum atque humanitatis sensum ha- 
bent, non multis verbis demonstrandum est, quam inepta sit illa 
stropha, pannus in purpura positus, ut cum Nsevio loquar ; eos 
vero, quorum ex sensu dignitas et majestas conciliatur illis addttis 
versibus, ne longissima quidem oratione meliora doceri posse 




22 HANDII IN CATULLUM 

crediderim. Poeta omni pulchro ac sublimi sensu destitatw» 
fuisset, si versioni Sapphici poematfo, quod exeroplum generb 
sublime dicendi esse voluerunt antiqui scriptores, adjecisset ser*- 
tentiam non solum ipsam insulsam, sed a loco et ab indole car» 
minis plane alienam. Ne ita stultum fuisse Catullum credas, ut 
auum ingenium ipse illuderet Oranium, quae proposuerunt in- 
terpretes, explicationum maxime placuit illa Vossii, Catullum 
otio in adeo tenui re, vertendo Sapphus carmine, diutius abuti 
nolentem, abrupisse et boc nomine ultimam stropham addidisse. 
Quid vero ineptius atque magis insulsum dici possit, equidem 
nescio. Catullus totum Sapphus carmen eleganter Latinis verbis 
expresserat, at ultima stropha eeque ac versus octavus periit vel 
incuria librariorum, vel quoniam verba in codice obliterata legi 
non poterant. Lacuna inde facta, librarius nasutus ac nimis 
otiosus, ne quid codici deesset, hos versus videtur adjecisse, et 
occasione esse abusus, qua ipse, in describendo Catullo sudans 
atque otio poetee invidens, mentem suam stupidam explicaret. 
Neque attendit metri defectionem in verbis Otium CatuUe. Cre- 
dibile enim est» Catullum iisdem numeris reddidisse carmen Sap- 
phus, quod ita scriptum est, ut epitrito secundo versus incipiant. 
Hoc uno loco carminis leguntur trocheei (quod, aliorum Latino- 
rum exempla sequutus, semper evitasse videtur poeta ; nam e 
duobus carm. XI. locis, qui habent trocheeos, alter cubat in 
mendo). In his versibus nullam exstare lectionis varietatem, id 
defensoribus non debebat argumento esse ; immo, ut in aliis sup- 
positis locis, recentiorem versuum originem prodit. 

Locus est carminis XXV. vs. 5. qui criticorum nasos usque 
ad obelos exercuit, in quo tamen fere omnes emendandi vel ex- 
plicandi operam perdiderunt. Mira cernitur varietas lectionis 
in codicibus, et emendationum farrago tanta est, ut eam enarrare 
me pigeat. Id tantum monere volui, lectionem editionum non- 
nullarum, (ut Gryph. 1537* Basil. 1569. Hannov. 1608.) 

Cam dira maris hjrems aves ostendit oscilantes, 

neque codicis neque antiq. editt. esse, ut putant, sed correc- 
tionemi Cruarini patris, qui et hanc proposuit, 

Cam diva mulier Laconas ostendit osoitantes. 

In Libris MSS. hsec inveniuntur, et quidem in Statii et Dres- 
densi : 

Quom diva mulier aves ostendit oscitantes. 



OBSERVATIONES CRITICJS. 23 

iii Guarini Cod. et in aliis Stadi, 

Cum diva mulier alioa ostendit otcitanteg. 

Vossius ex libro Bibl. Palatin. perquam antiquo affert 

Cum dWa Mali» nares ostendit osoitantes. 

Quse in editionibus aliter leguntur, onmia fluxerunt e conjectura, 
et ita, ut lectio codicum, mensura carent. Neque est, quod de 
metro verborum queeramus, quibus sensus bonus ac loco aptus 
non continetur. Verba autem ostendit oscitantes maxime mihi 
sunt suspecta. Oscitantes aves quce sint, intelligi non possunt: 
nam quod Gellius IV. 20. dicit, quendam, oscedine laborantem, 
cum in jure staret, clare nimis ac sonore oscitasse, alia est res, 
nec cum clamore avium confundenda. Nec commemoratu digna 
sunt ea, quae interpretes de halcyonibus (a quibus sereni et 
tranquilli dies dicebantur), vel de Helena ac Castore et Polluce, 
vel de nocte, diva muliere alios in somno nobis oscitante, satis 
inepte hariolati sunt. Scaligeri vero explicatio et correctio, quse 
metrum non habet, ita absurda videtur, ut perplexa est. Verbis 
sensum inesse voluit, quem non continent. Catullo non erat om- 
nino describenda turbida procella, sed rapacitas ejus ; at descrip- 
tio qualiscunque absona atque antecedentibus parum aptafuisset. 
Tanta vero lectionis varietas, sensus plane expers, ac metri de- 
fectio non alio modo, puto, existere potuit, quam consutis variis 
verbis, quee glossatores in margine adscripserant. Ac si quis de 
hac re conjicere velit, in verbo oscitans explicationem depre- 
hendet vocabuli miki, in corruptis literis cum dia Malliee voca- 
bula : cincede Thalle, ad superiorem versum adjecta. Utcunque 
orta sit interpolatio, codicibus nostris antiquior, versus ille, quo 
hucusque carmen conspurcabatur, ejiciendus et in eum locum, 
unde venit, ablegandus videtur 5 quo facto oratio bene procedit, 
nec quidquam desideratur. 

Carmini LXXIII.,quod Catullus in ingratos scripsit, Gramma- 
ticus vel librarius aliquis versiculos tam ineptos obtrusit, ut mi- 
rum sit, quod interpretes fraudem non intellexerint, adeoque sen- 
sus percipiendi causa verba mutarint. Sunt versus 5. et 6. a loco, 
ubi leguntur, alieni, insulsi atque omni verborum mensura ca^ 
rentes. Ut de argumento, quod verbis continetur, primum lo- 
quar, sententia non modo nimis trita est, sed etiam omnis, qua 
poeta uti debebat, coloris expers. .Quisquis ilie fuerit, a qqobfcj 
locus male tractatus, in suam conditionem vertit 




34 HANDII IN CATULLUM 

tulli, et, quod in ingratos scripdt poeta, in suumfraudulentum 
amicum scriptum esse voluit. Versus autem tam horribilis atque 
ingentis formee, ut sextus est, non modo non scripsit noster, sed 
nulli sunt. Ac Scaligerum et Vosaium jam offenderunt languida 
verba ut tnihi, et reponi jusserunt vce mihi> quod jam Guarinus 
affert. Nec minus obstat loquendi ratio quem nemo gravius urget 
quam qui. Missis his versibus, non amplius dubitabis de voc* 
pium vs* 2. quod Gryph. et TuscaneJL edit., nescio quo auctore, 
mutavit in tuum ; etenim gratus, accepti beneficii mepaor , recte 
diciturjmw, ut jam Parthenius paonuit ; sic LXXVI. 2. Aqce* 
dunt hsee duo argumenta. Olim legebatur vs. 6. habet, ut exstat 
in Vicentina ; hoc ipsum videtur a manu interpolatoris profec- 
tum. Deinde Avantius, quem scimus veterem codicem ante 
oculos habuisse, ita adnotavit. " Ille versus, Desine de q. est 
principium tetrastichii." Quam argumentandi rationem sequuti, 
expungendos illos versus putamus. — Ad reliqua verba quod 
attinet, vs. 1. ex uno Statii Cod. et ex vett. editt. omnibus reci» 
piendum est quidquam ; alii Statii libri habebant quisquam et 
quemquam. Vs. tertio secundum MSS. Cdd. et loquendi ratipnem, 
deleri debet est ; neque legitur in edit. Vicent. Brix. et Venett^ 
De vocab. nihil esse cf. Cic. in Ceecil. divin. 15. Ultimo versu 
exhibent recentiores editiones m 

Immo enim ttedet, taedet obestque magis. 

quod prdfitentur esse lectionem Codicum. At non est ; nam 
unico testimonio Cantabrigiensis rion fidem habeo. GuarinuY 
vero, quem testem producunt, non affirmat lectionem esse codi- 
cum, sed correctionem hanc Aldinoe ei placuisse. Omnes MSS. 
Statii et Cujacii et edit. Vicent. Brix. Venett. ita : 

Inurio etiam t»det ; statjnagis atqae magis, 

vei statque magisque magis. Utrum vero corrigi debeat, an pro-* 
bari, finem epigrammatis periisse, et in recentioribus codicibus 
lacunam pessimis versibus expletam esse, decernere nondum 
ausim. 

Ad Carmen II. 

< v Vs. I. DeUcice mem puelke. Alii in codicibus se Iegisse affir- 
Tt&&\. deUcium. Perperam; nam a Catullo profectum esse voc. 
deficag^probare videtur Martial. VII. 14. 



0BSERVATIONES CRCTICE. 9S 



Acoidit infandam nostne soelus, Aule, paeUfe; 

Amisit lasas, deliciasque suas : 
Non quales teneri plorarit amfc* CatolH 

Lieabia, ueqaiLus passeri» erba saj. 

. . ■ • ■ ... . i 

* *.*'*? 

QuWde versibus 5 et sqq. critici scripserunt, hic enarrare nimium 
esset. Varia tentarunt, nec tamen lectiones Codicum ita cura- 
runt, nec conjecturis ad h. 1. allatis ita expedierunt difficultates, 
iit de hoc loco non amplius dubitare liceat. H«serunt in usu ac 
diversa significatione verbi ut (vs. 7. et 8.); et erat, quod offen- 
derent. Verbis inest sententia satis lepida, quam si recte perce- 
pissent interpretes, non ad explicationes absonas adeoque ob- 
scoenas confugissent. Equidem, ut quod sentio exponam, omnes 
puto errasse, cum verba sui doloris ad dolorem amoris, quo Lesbia 
affecta esset, retulerunt. Catullus exprimere voluit hanc sen- 
tentiam : " Passer, quocum puella mea ludere solet, et ea qui* 
dem ratione, ut leviore morsus dolore excitato gravis ardor am- 
oris acquiescat." Qu&m sententiam eleganter invertit poeta suo 
more. Scripserim igitdr levi mutatione ac interpunctione correc- 
taita: 



-Qaom desiderio meo nitenti 



Garum nesoio qaid labet jocari. 
Est solatiolum sai doloris, 
Credo, at tam gravis acquiescat ardor. 
Tecam ludere eto. 

Vs» 7. et 8. tanquam in parenthesi dicuntur, et respondent vers. 
10. In scriptis libris teste Scaligero et in Dresdens. et in omni- 
bus vett. editt. Vicent. Brix. Venett. legitur et sol., quod Aldinae 
editionis corrector mutavit in ut. Levissimam mutationem voc. 
et in est requirit yerborum structura, qua similiter usus est 
poeta LXXXIV. 5. Lepidam ac levem rem, amoris dolorem, 
dum digitus doleat, considentem, describi, ipsum indicat verbunr 
solatiolum. (Cf. Plin. ep. 2. 7. ubi : solatium doloris.) Jam vero 
v. tum referas ad morsum passeris, neque explices cum aliis 
inter jocandum. Quod ex Vicentinee correctione recepimus, 
tum—acquiescat, (cf. Vossium ad h. 1.) mutatum videtur in aliis 
libris in cum — acquiescet (ita Dresdens. editt. Vicent. et Venefc^ 
1500.) et a Parthenio in cum — acquiesset (ita Brix.) propterea,> 
quod ibi cum sequentibus conjunguntur. De usu vocabuli oc- 
quiescere vd. Tibuli. I. 2. £• 




86 HANDII IN CATULLUM 

Pergit poeta : 

Teoom ladere tioat ipsa possem. 

Ita enim recte legituf in MSS. omnibus Statii, Dresdensi, et in 
edttt. Vicent. Brix. et Venett. Male Ald. I. secum — ipse, quam 
correctionem . etiam Parthenius et margo Vicent. commemo- 
rant, Avantius e codice affert. In verbis autem tam gratum 
mihi minime hrereas, nec Cod. Dresd. et editt. vett. lectionem 
graium est mihi recipias, quod Vossius et Vulpius fecit. Omisit 
poeta /oref vel videtur, quemadmodum in pluribus veterum locis 
observavi. 

Ultimum versum Avantius ez antiquiore codice ita affert, 

quod zonam solnit din negatam ; 

w 

quee Iectio non mala videtur. Attamen non dubito, quin recte 
legatur diu ligatam, et illud glossatoris sit. Priscianus enim 
(lib. I. p. 546. 1. 23. Putsch.) ita: " Catullus Veronensis zonam 
soluit Ugatam inter hendecasyllabos Phaleecios posuit. Ergo 
nisi sohiit trisyllabum accipias, versus stare non potest." Cu^ 
ju8 auctoritas non minoris momenti esse videtur atque Avantii 
codex. 

Ad Carm. IV. 

Vs. 3. Lectionem codicis optimte notse, quo usus est Hieron. 
Columna (vd. eum ad Ennium p. 143.) memoratu, qisi adeo re- 
ceptu dignam putaverim. Affert eam etiam Pucc. in edit. Vicent. 

Neqne nllioa volantis impetum alitis 
Neqnisse prssterire. . 

Quse verba auctor parodiae (exstat inter Catalect. Virgilii VIII.,. 
et est nostris Catulli codicibus antiquior) ante oculos habuit, ita 
in suum argumentum componens : v 

Neqne ullius volautis impetnm oisi 
Neqnisse praeterire. 

In omnibus antiq. editt. iegitur trabisimpetum non impetum trabis ; 
quasi, omisso ultimo vocabulo, glossema in textum inculcaUim 
esset. Preeterea, quod sententiam meam confirmat, plura hujus 
carminis verba, ut illa, eximitatione Ennii fluxisse videntur. Sic 



OBSERVATIONES CRITICjE. JW 

comparari debet cum nostro loco Ennii fragm. Annal. XIV. apud 
Macrob. VI. 1. ._ . 

Labitur ancta carina, Tolat saper impetus aodas. 

Sic cum versu 26. fragmentum apud Cicer. de senect. 5. 



r * 



i , i * I. • ■/!■.! 



' Sicut fortis eqaas, spatio qjai s»pe sapremo 
Vicit Oljmpia, nunc sento cbnfectu' qtyietcit. . 

■ . * , • • - ■ 

et cum vs. 26. fragmentum apud Varronem de 1. 1. IV» p. 19« Bip. 

* ■ 

Ad Carm. VIII. 14; 15. 

• - * ■ 

■» t . ■ . 

» At tu dolebis, qom rogaberis nuJla, 

Scelesta, nocte. Qaa tibi manet rita ? 

Ut aliortttA codd., ita etiam Dresdens. et exc. P. lectio est 
nulla scelesta ne te. Scaliger invenit et defendit nulla — rere. Editt. 
Vicent. Brix. Venett. : nulli — ne te. Muretus ex memoria libri 
v^teris (i. e. editionis) affert quce nunc, quce tibi manet vita* 
Duee sunt res> ad quas in his offendi. Primuro, quod plurimi 
receperunt nulla rogaberis nocte. Optime enim emendavit Vos- 
sicw, ' assentiente Vulpio, uMam rogabeiis noctem. Ita Latini 
dicere solebant, promittere, dare, polliceri noctem. (Martial I. 
107. 4. ad q. 1. vd. interpret. Heinsius ad Ovid. art. am. II, 
308. cf. nostrum LX VIII. 145.) Deinde Santenius (ad Balbi 
carmina. vid. liter. Anzeiger* 1801. N. 192. p. 1846.)jure sus- 
pectum habet usum verbi manere cum dativo, et dicit, exempla 
apud Sanctium (in Minerva II. 4.) et Heinsium (ad Claud. II. in 
Eutr. 478.) omnia vel singulari cod. niti, vel expiicanda esse per 
perdurare. Equidem nolim grammaticorum lites dirimere, tamea 
cum lectionb melioris vestigium exstet in exept. P. (quas te tum), 
legi posse putaverim ita : . . ~ ■ . 

At ta dolebis, cam rogaberis nullam, 
Scelesta, noctem. Qtue dehinc manet vita ? 

Nisi malueris cum Santenio emendare Quce tibi imminet vita? 

t " * • m 

Verba autem te, me, vos, ssepe omittuntur, etiam apud prosaicoa 
scriptores* Sic Liv. XXIV. 22 : " Periculum ingens manet, nisi 
paci et concordiee consulitis."---X?£&/JC ponitur eo modo, quo $pufl 
comicos nujic dehinc. , .*. ' \.~v 

• . A * m "* 

« . : ' ■ .....' 

mg . • » ■ *J» 




» HANDII IN CATULLUM 



Ad Carm. IX. 1—2. 

Versnni, onraitras e meis amicis 
AntisUns mihi millibns trecentis. 

Doeringius ad h. 1. ita: " hsec lectio omnium antiquorum libro- 
rum auctoritate munitur." Hoc falsum. Correctio est Palladii 
et Avantii. L. Carrio (in antiq. lect. II. 19.) refert, in codicibus 
religiose cooservatam esse lectionem antistes ; ut etiam inDres- 
densi, sed crucis nota superimposita. Cujacii vero codex antistas 
(vide Scalig. ad c. LXXVIL p. 870 5 i* em optimus liber msc. 
Columnse (vid. eum ad Ennium p. 836). £t retinent editt. Vi- 
cent. Ald. I. In Brix. et Venett. correctum antistes, quod 
minime probandum, quia antistitis nomen non nisi de sacerdotibus 
et preepositijs usurpabant. Immo graviori dis&inctione post vs* 
% facta, reponendd videtur lectio meliorum codicum antistasi 
qu© orationjs generi, quo usus est Catullus,. abrupto. et exultanti, 
bene convenit. Nec debent heeg ad grammiatiooruin prseeepta 
fcxjgi, neque interrogatio, quee sequitur^Spsa requir^t pariicipium» 
Gaudrum et amicitis sensus comprimere non potuit poetm, qsna, 
priusquam interrogaret amicum* nomini ejus adderet animi tef& 
flcationera. Ex familiari loquendiupu Jbeec explicanda sunt, lit 
plurima apud Catullum. Verba omniims e meis mokis: Antisias 
HrihiJnUlibiis trecentis eleganter et tdnquam in porenthesi .dicun^ 
tur. Ac Ennias quoqtfe, quem Gatullus, ut dixi* seepissime imi* 
tatus est, utitur voc# dntistare in loco Iphigenise p.33& CoL ... 

Plebs io boc regi antistat loeo. 

Cf. Quadrigarii fragment. ex Ann. I. : '.' Simulqueivirtute ceteris 
antistabant." Vd. Gifan. Index Lucret^ s. bw v. GefliusyVII. & 
IX. 13. Symmachus, epist. I. 1. IV. 20. ■ , 

Ad Carm. X. 

Vs. 3. In Aldin. I. leguntur Scortillum mihi cum repente 9 ita 
ut conjungantur verba otiosum scortittum, tjuod etiam in Vicent. 
Brix. et Venett* Utrumque ihale. E Statii Codd. omnibuset 
Dresdens., et editt. Vicent. recipiendum est ut mihi tum re- 
pente ; nec tameri ita, ut Statius voluit, explicandum tibi mihu 
Verbum tum eleganter usurpant in narrationibus et confabulan- 
tium sermonibus, quod multa exempla apud comicos probant. 
Sic etiam c. VIII. 6.^cribendum est : 



OBSERVATIONES CRITICE. 20 

IbiiHamaHa tvmjocoM fiebaot. 

quemadmodum legitur iii libro optimo Pommelin. et in editt. 
Vicent. Brix. Venett.— Codex Dresd. corruptum habet tamen. 
Tibull. I. 8. 45., ubi e codd. restituendum tum. 

Vs. 4. reponas mecum neque invenustum e codd. et editt. Vi- 
cent. Brix. et Venett 

Vs. 8. Hoc loco probari potest, quam inconsiderate rem tracta- 
verit ScaKger. Antiquarum editionum lectioriem dicrt Et quantum 
tnihi profuisset cere ? quce correctio est Aldinse I. asteriscd notata. 
Statii MSSr. bmnes, et membr. Palatin., ut etiam editt. Vrcent. 
Brix. et Venet., et quonam; 'Tossir Cddd. qm. vel quonidm ; item 
Dresdens. Vossius- male mutavit Et quanam mihi prqfuisset ab 
re? Genuinum verbum e variis lectionibus eruisse mihi videtur 
Statius, corrigens, ecquohammihi \profuisset cere? Sic lnfefCactul- 
lus : ecquidnam m tabulis patel lucelli " Expensunv?"/ XXvkll. 
6. — Cic. Part. orat. 14 : ^ecquonam modo, ecquonam loco artis 
ihdigent." .. : , 

V. 9. Verba, quee vulgo leguntur, nihil neque ipsis non suht « 
codicibus sumpta, sed orta ex, conjectura Avantii. Statius in 
omnibus Codd. invenit corruptum neque in ipsis. In Dresdensi 
legitur neque nec in ipsis. Editt. Viceht. et Brix. habent mihi 
nec ipsis. Avantii correctionem recepit Venet. lSOO., AH. vero 
ita nihil neque ipsi; probavit Guarinus cum aliis. Vossius e 
libro Commelin. recepit nihii met ipsis ; unde horribilis recen- 
tiorum quorundam editionum lectio nihil neque ipsis — Met 
frastoribns. £<pwlero, ne «■tegafttifr & verboriim lepor pereat, 
#ecepto voc. fniki (nsm Aissimuiat Catullus, sibi nihil esse), ita 
legendum putaverhn : 

• " • '.*•/' » 

Respondi id quod erat: sjbi.neqae lptis, 
Nec prsetoribos esse eto. 

Ipsisy intellige inco/w, -Bhhynis, ut jam docuit Parthenius. Liv. 
¥1. 30 : " Setiam, ipsis querentibus penuriam hominum, novi co- 
hbm adscripti." cf. Plin. ep. I* 10. 6. Vocabula ibi et in et mihi 
utomnino literae b. d. et h. seepe in^MSS. oonfunduntur. Qua ex 
commutatione vitium ortum est carm. XC VIII. De verboso et 
fatuo loquitur poeta : 

Si nos omnino vis omnes perdere, Vetti, 
Diets : omiioo qnod cnpis, effioies. 

Ita edidit Doering. cum aliis, sed male ; nam comprobare debe- 




«0 . HANDII IN CATULLUM, 

bat aliis exemplis, v. dicere eo sensu poni posse, quo sit excr- 
cere linguam^ vel loqui. Sua propria conditione differunt loqui 
eidieere. Sic recte legitur dicere Martial. 7. 92. At in omm- 
bus codd. et antiq. editt. exstat discas. Nec dubitari potest, 
quin Vossius optime correxit, / 

* • * 

Hisoas : omnino qaod capis, effioies. ' 



- • i 



Nonius Marcell. de ,honestis etc. (p. 120. Merceri); IJisperee&t 
proprje ioqui. Accius Armorum Judicio : " Hem vereor plus quam 
fas est captivum hiscere." Ut omnes perderet Vetttus, os irn- 
purissimurn modo aperire debebat; hoc jam sufficiebat. Cf. c^e 
yoc. hiscere, conatum loquendi magis quam hqui significante, 
,Prop. III. 3. 4. II. 31. 6. cf. Oyid. Heroid. VI. 144. jn ejus- 
_dem epigrammatis primo versu, ut hgec addam, revocanda est 
tmttqua eaque elegantior lectio Cod. ; Cujacii, Vicent. Brix. et 
Venett,, in te si quidquam; quod Ald* I. e$ postearo fere omnes 
correctum ab Avantio receperunt In te si in quemquam. , Dicjt 
poeta salse atque ingeniose : " Si quid est, quod in te dicipofisit, 
(quod scio, quam indignum sit commemoratu), id est, qupd di- 
citur verbosis." Amat vero Catullus hanc loquendi formulam. vd. 
c. XCVI. CII. — Vocabulum ibi,de quo loquuti sumus, jure rea- 
titutum est loco Martial. III. 38. 10. pro tibi. 

V. iS. Pnosertim, qoibus egset irr«mator 

Pfoator, ieo faoeret pili cohorteBi, ; 'J <;■:: 

Heec non in codicibus leguntnr, jjuamquam Doermgius affirrnit- 
<vit ; est Avantii emendatio,.in Aldin. I., et inde in ajias r^q^ptft. 
Cujacii liber et codex Dresdens. nec non "edjtt. Vic£fl&J£n£. 
Venet. exhibent non facerent. Quod revocandum videtur, mu- 
tato non in nec. Sententia heec est : (i nihiresse prasertim iis, 
quibus prsetor esset irrumator, et qui, suis libidinibus indulgentes 
ac luxuriantes, cohortem nipn pili facerent, non curarent;" ( Ver- 
borum vero conetruotio Latinia^usitata. , SallustiuH eoderxl "tnddo 
Jug. 101 .: " Cum peditibus, quos. Volux adduxera^;neqii8 iik 
priore pugna adfuerant." Tacit. AnnaL XIIL 41 . : 55 eoqueropo*- 
teredividisacroset negotiosos. dies, quis chvina cotetebtmfet 
humana non impedirent." :.,... .i.iji,« P o[ ol-j« 

Vs. 14. Ac certe tamen, ioqaiuiit, qaod illic 
Natuin dicilar esse, comparasti 
. ♦ A4 lecticam howjnes. . , •,. . :I 



OBSERVATIONES CRITIC.fi. 31 

Avantius ad h. 1. Potes, ait, legere mre comparasti et esse com- 
parasti. Quamquam veio Statius dicit, sa in Codd. reperisse 
natum didtur esse, revocaverim tamen lectioncm Cod. Dresdens. 
et, ut videtur, aliorura, nec nan editt. Vicent. Brix. Venct,, quam 
etiam servarunt Ald. I. et Guarin. 

ihUub dioitnr, ere oomparuti. 

non solum elcgantia, sed etiam sensu prasstantiorem. Nam v. 
esse glossematis speciem prtebet, nec, cum recipitur, patet, quo 
reliqua referenda sint. Dicunt vero Latini proprie mre com- 
parare vel parare. Sic Sallust. Jugurth ; 34. : " Servi mre parati 
injusta imperia dominorum non perferunt." Similiter Flin, h. n. 
XXXVII. 7-- " Nero vicit omnes, trecentis talentis capidem unam 
parando." Columell.de re rust.IX.l.: " &tamin&mreparta." Cora. 
Nep. Attic. 13. t.- Sabellicus (vd. Gruteri Lampas T. I. p.163.) 
et aln ante eum, male scripBerunt hominum; Avantius correxit. 
Quod autem ad sensum adtinet, a vero aberrasse mihi videntur 
interpretes, facetias orationis non scntientes. Alii (ut Scaligcr, 
Gronovius de pecunia vet. c. 17>, Doeringius) ses negotiatione 
qutesitum inteliigunt ; alii (ut Vossius, Vulpius) de lecticea iaven- 
tione, unde res in Bithynia nata dicta ait, cogitant. Quodsi illud 
poeta voluisset, non addidi&set diciiur; ain vero hoc, alio modo 
scribere debebat. Prseterea si quis e loco Ciceronis, quem praac- 
unte Popma, excitat Vossius, inventionem et usum lecticarum 
primum ad Bithynos referendum existirnet, nobis liceat eodem 
jure ad Syros, vel ad Cappadoces referre, secundum Martial.'IX. 
S.etlV. 77. , At Bithynis, ssque ac Syris et Medis et Jlctsis 
lepticte usus erat cpmmunis. Qufestio Videtur de lana caprina. 
Quod vero Grreci usuram et pecuniam e mercibus factam nomi- 
nabant-rwcous (vd, Intpr. ad Aristoph. Nubes 18. et Spanliem, de 
usuris p.S81.), id non facit ad iHustrandum nostriim locum ; ne- 
que ees, quod illic natum dicitur, poni poterat pro eo, quod ibi 
lucratus , esse tu diceris. Aliam ( esplicationem circumspiciens, 
pjcqbabiliorem hancreperjssapihi.videqiv Voeabula natum ms, 
seque ac gigni propria erapt^rei metaUicse. De voc. gigni vd. 
exemplaapud Plin. XXXIII. gl. Natunt vero dicebant ^es, quod 
purissimum effoditur, et'ab jpsa, natura. factum videtur. Sic 
Agalharchides, qui inultu ile fqdinis ac-re metallica tradit, in 
Eragmentis libri de rubro mari; ofc oyvnfcoj, .■ ■ , fur imariifvs 
*"al rtXvqc tn roii i^y^arof, a\X<J rd airoftariiv, iwn arte eli« 



32 HANDII IN CATULLUM 

quatum, sed ipsum natum. Sic Plm. h. n. XXXV. 15. Rubrica 
nascitur et in ferrariis metallis. (cf. Plin. XXXIII. 2.: eruitur au- 
Tum — non natura. XXXVII. 3. non arte sed sponte naturce.) Eo- 
dem modo e montibus dicitur ees fluxisse, et reclusa metalla 
sponte oblata esse, ut Lucret. V. 1254. sq. 

Maaabat venis ferventibas iu loca teme 
Coneava cooveniens argenti rivus et auri, 
JSris item et plontbi. 

Nec deerant fabulee, quibus terrarum loca, rerum pretiosarum et 
copia et proventu seris abundantia, ita fingerentur, ut in iis au- 
rum et argentum ad usum jam idonea nascerentnr. Inter has 
fabulas ea, quam de insula Cypro plures veteres scriptores nar- 
Tant, maxime digna est memoratu. Aristoteles, ut uno eoque 
antiquiore teste utar, in libr. de mirabil. auscult. c. 45. p. 87* 
Beckm. ita narrat: <ba<rl Kal ev Kwrpp irtpl rdv \ey6/nevov Kovpiov 
(ex emend. Meursii) ^dXjcdv Spoiov ylyveoSac Karaic6\pavrec yap, 
u>C ioucev, eIq pucpd, cnrdpovaiv avr6v* elravtiartav iwiyevopL&vwv, 
ahlfi.verat kcu dvierai Kctl otirwc trvp&yerai, Et c. 45. p. 87» Tlepl 
Haioviav Xiyovatv, 6rav avve^ejc oi op/ipoi ytvtavrai, evpt&Kea$at, 
ireptrnKOfievnc rfjc yfjc 9 ypvtrdv rdv xaXotiievov Aicvpo v. (Cf. c. 42. 
p. 85. ubi Qvetv )(pvo6v. et 49. p. 92. yivetrtc mbVipov.) Inde dt- 
citur etiam aurum liquidum, pro ramentis aureis iisque ptoris. vd. 
Valer. Flacc. VI. 710. ; aurum apyron. Similiter desuiphure 
puro Plin. XXXV. 50. ; vivum, quod Greeci apyron vocant, nasci- 
tttr solidum. Sed satis exemplorum. Propria verba, quibus artis 
periti utebantur, ut seepe in communis vitee sermonem abierunt, 
ita hic quoque factum videtur, eoque magis, quum vulgus fabulis 
delectetur. l?acile igitur, quum terram aliquam vel argentoet 
auro fertilem (ut Plinius loquitur), vel drvitiis abundantem de- 
scribere volebant, eam vel patriam eeris et argenti nominare vel 
dicere poterant, ees ibi nasci vel natum esse, r. e. sponte naturee 
provenire. Quod etiam in nostro loco Catullus satis eleganter 
et ingenio8e fecisse mihi videtur. Etenimpuelra: " At certe, in- 
quit, eere, quod jn iis terrls ipsum natum dicitur, homines adlec* 
ticam comparasti:" Bithyniam verp, cujus preetores luxuria et las- 
civia ita diffluere solebant,utplerique, MemmiusGemelluseeque 
ac postea Cadius Rufus et Tarquinius Priscus repetundte dom* 
narentur, provinciam fuisse opulentissimam et metallis foscun- 
dam, pluribus veterum locis probari potest, et urbium nomimbus 



OBSERVATIONES CRITICjE. 33 

inde deductis (ut Oirysopolis, Chalcedon) significatur. Vd. So- 
lmi Polyhistor. c. 44. 

▼*. 17. nt pnells 

nnnm me facerem bealiorem. 

Ita recte legitur, ut est in omnibus Statii MSS., in Cod. Cujacii 
et Dresdensi et in editt Vicent. Brix. et Venett,— Aldinse lectio 
beatiorum, a Scaligero jam oppugnata, conjectura est Avantii. 
Sic infra dicitur unus caprimulgus. XXII. 10. Unus beatiorum 
esset i. q. unus vel solus ex beatis ut I. 5. ; quod poeta noluit. 
Vd. nos ad XXII. Optime vero hunc locum iUustrat Flaut. 
Asin. II. 2. 84. 

▼8. 19 — provincia quod mala incidiaset. 

Hoc quoque ab Avantio profectum, et in Aldinam receptum est, 
unde in alias migravit. Postea Statius in Maffei libro idem in- 
venit quod mala 9 in reliquis vero Codd. qui mala. Ipse emenda- 
vit, quam tnala. Editt. vett. Vic. Br. et Venett, quce male 9 quod 
etiam Guarinus commemorat.— Perei. adscripsit si mala. Di- 
cunt Latini quum (i. e. quamquam) — tamen, vel hoc omisso. Sic 
Cic. p. Milo. 35. et all. 11. Quod, cum in Codd. qui et qm facile 
commutari potuerint, fortasse etiam hoc loco recipiendum, ut 
sic legatur quum mala incidisset. De verbo incidere cf. Prop. 
1.15.28. 

V8. 25. Qaaeso, inquit, mihi, mi Catulle, paulum 
__ Istos commoda, nam volo ad Serapiu 

Deferri. 

Ita legitur in omnibus MSS. Statii, Coromelin. Palat. Membr. et 
Papyr. in Dresdens. et in edit. Vicent. Brix. et Venett., quod 
metro laborans jam editores Aldinse mutarunt istos commodita, 
volo. Idem tentavit Guarinus pater, rejecit Statius. Scaliger, 
ut metro consuleret, scripsit istos, commodo nam volo, quod plu- 
res receperunt. At quam male consuluerit, Doeringius satis de- 
claravit. Guarini mutatione vocabulum a Latino sermone alie- 
num introducitnr. Qute Vossius de ultima correpta verbi com- 
moda dicit, nugee sunt. Conjecturam vero, quam Doeringius pro- 
tulit paulum istos, commode, intelligere vix posses, nisi auctor 
explicationem addidisset hanti : " quteso, mihi paulum istos, note 
mihi liberalitate tua ; vel, tu qui commodo tempdtfe jaih me con- 




34 HANDII IN CATULLUM 

venis." At vide, ne utrumque ineptum ac fafaum sit ; quo4 dici 
potest fere de omnibus emendatioftibus, quarum in verbis dupli- 
cem vel adeo multiplicem sensum inesse volunt critici. Contorta 
existit oratio, si legis commode i. e. tu commode ; nec aptus sen- 
sus inest. Nam commodns, altero significatu, quem primum 
prop.osuit, dici potest amicus (ut, in allato Horatii loco), sed eo 
nomme Catullus non potuit appellari a scortillo isto Varri. Altefo 
vero significatu, ut sit, qui commodo et opportuno tempore me 
convenit, tam absolute poni et allocutioni inservire usquam p.oss£ 
comprobandum erat Nec placet positio verborum. Equidem, 
cum a codicibus auxilium pqtere non Ijceat, et sanatjb loci con- 
jecturee relicta sit, ita scribendura putavi : ' 

Qascso, inquit, mihi, mi Catolle, paalam 
Istos. Commodum enimvoload Sermpin 
Deferri. 

Quod ad verbum istos reticetur cede vel mufua, non mdiget ex- 
plicatione. Satis notum est, verba dandi, ferendi et mittendi 
ssepe, preecipuein vulgari sermene apud comicos omttti. Sicnos- 
ter LV. 10. : "Camerium mihi pessimee puellee." Virgii. Georg. 
III. 513. — C o m m o d u m est opportuno tempore, eodem tem- 
pore, in tempore ; nostrum eben. Sic Plaut Stichus II. S. 40. 

— -postquam me misisti ad portam cam laci simal, 
Commodum radiosasecce sol saperabat ex majri, 

Mercat. 1.2. 106. 

Si istac ibis, commodum obyiam venies patri 

Terent. Eun. II. 3. 51. 

Illa sese interea commodam hac adrorterat. , 

ubi Donatus explicat ipso eodemque tempore. Adde locos Gel- 
lii noct Attic. II. 2. : " sectatoribus commodum dimissis." Apu- 
lei. Metam. init. Cic. ad Attic. XIII. 19. X. 18. — Quod denique 
ad vocabulum eriim, id eleganter inseritur ejusmodi orationibus 
vel ironice vel jocose expressis, quas non tam graviter, ut alibi, 
intendit. Tunc idem est, ac videlicet t quocum etiam seepe cpn- 
jungitur, ut apud Cicer. II. Catil. 4. §. 12. ubi Ernesti raale de- 
lebat. Cic, Brut. 84. II. Verr. 55. §. 137. Plau*. Bacch. IV. 4* 
.51 . Unde fornuda gpia cnim. SicTerent. Heaut. 1. 2. 14 : " Qua- 




OBSERVATIONES CRItlC^. 35 

propter ? Cl. quia enim incertum est,etiam quid se faciat." Plaut. 
• Curcr III. 79. Tfuc. II, 2. 11. — Codicum vero scriptulfe comm&d- 
enim facile potuit transire in commoda nam. 

▼s. 27, ■ mahef, ibqoii paell») 

Istud 

Ita edidit Doeringius, metri ratione non habita. Nec melius le- 
gitur in antiq. editt. Brix. et Venett. mane tuminquio, in Vicent. 
mane tum inquanu — Ald. I. correctum habet minime, ut etiam Me- 
leager conjecit. Guarinus pater legi voluit vel Ferri ; mane, 
inquio, quod filius recepft; velferri; manemane, inquio, ut sit aU 
terum mane i. q. cras. Utrumque male.— In omnibus Codd. Sta- 
tii, Cujac. Vossii, Commelin. Palatin. Membr. et Papyr. et 
Dresdens. mane me inquit, quod jam ante Parthenium mutarunt" 
in inquii. Est oratio perturbati ac confusi; quare voc. me non 
iraptXtcei, ut suo more dicunt interpretes, sed legendum est : 

Mane, me — inquii paellse» — 

Istad, qaod modo dixemn me habere,— 

Fagit me ratio. 

Vocabulum mane nullo pacto sollicitandum. Eodem modd 
adhibet Plaut. Mil. V. 10. ; noster verbum cave, ultima brevi 
L. 19. LXL 152. 

▼i. 32. — qaam mihl parariiri. 

• « * * 

Confirmant hanc lectionem Codd. Statii et Dresd. Antiq. editt. 
Vicent. Brix. et Venet. pararem, quod ipsum non male, sed ex 
more Latinorum dictum. Guarinus, ut videtur suo ex ingenio, 
parassem; male. Imperfecta enim ita ponuntur non loco 
plusquamperfecti, ut multis exemplis probavit Nagel in actis 
Soc. Traject. T. IV. p. 275., sed propria sua significatione, vel 
ut Greecorum imperfecta. (Vd. Leipz. Littz. 1807. n. 111.) Sic 
recte legitur Cic. H. Catil. 4. 13. pararet, quem locum optime 
illustravit Goerenzius. Sic Tacit. Ann. XIII. 9. recte ; " prius- 
quam ipse, dux bello delectus, spes ejus ad metum mutaret ;" ubi 
male Ruperti conjecit mutasset. 

vs. 33. Sed ta insahn male, et molesta vivis 

Quod AldinaL, errore ut vidtjtur typographi, exhibebat, in exem- 
pla post eam edita fere omnia receptum est. Vossius jam ani- 
madvertit, si ita legeris, corrigendum esse, vivas, ut commodus 

o 




86 HANRII IN CATULLUM 

sen&Os exfotAt» Fucc f cosrexit, njmt« tnoksta es. Revocemus 
igifcur banam lectionem antfqq. editt Vicent. Brix. et Venett. 
(unde Guaiin.) 

SedUi iotaUa, m*U et molestt ▼iWs. . 

Sic Plaut. Trinum. II. 2. : lepidus vivis ; quod Dousa allato nos- 
tro lpco recte explicat. Amphitr. prol. 75. Tibull; II. 6. 53.: 
'satis atucia vives (ita legendum). Lectio Codicis Dresdensis ipsa 
non mala, vereor ne correcta sit, male ac tnoleste vivis; ut carni. 
XIV. 5. ubi falso legitur malis pro male. 

Ad, Carm: XII. 

. . • . < 

▼i. 8. e st enlm leporam 

Dbertua paer ao faeetiaram. 

• * - * . . 

Preeferendam puto aliam lectionem, quam Guarinus codicis 
auctoritate, ut ex verbis' ejus apparet, defendit, quamque ex- 
hibent antiquissimee editt. Vicent. et Brix. : est enim leporum 
Disertus pater ac fac. — Pater leporum etfacetiarum dicitur ita, 
ut infra XXI. 1. pater esuritionum ; apud Petronium c 13?. 
pater veri, et similiter apud Prop. II. 32. 38. pater chori. vd. 
Barth. ad Stat Tbebaid. III. p. 815. Est igitur quasi . * lefprym 
et facetiarum auctor, vel proeses. De voc. disertus cf. Terent. 
Eun. V. 7. lO.-r-Verbaper etpuer etpater seepius confundi (scri- 
buntur enixn in MSS. pr.) probat locus Taciti (Ann. IV. 26. 1.) 
non uno modo ab aliis, nimis audacter a Ruperto emendatus. 
Utiquelegendum est : " Ab exsilio retractus, illuvieque ac squa?» 
lore obsitus, et tum catena vinctus pater, orante (p.ro perorante) 
filio. Preeparatus adolescens multis munditiis" etc. Orante filio, 
i. e. causam dicente, agente. Diaiog. de orpt. 6. 6. An. XI. 5. 
3* XIII. 6. 1. Hist. I. 90. 3. Praparare proprie usurpatur de 
iis, qui causam dicunt, (Senec* controvs. II. procem). Et munr 
ditiis atque externo cultu capere voluit adolescens favorenir 
Eleganter vero repetit verba pater et flius, in miserise et ssevi- 
tise exemplo tam atroci. 

V8. 15. Haeo amem necesse est, 

Ut Veranniolom meam et Faballam. 

Elegantiam loci non percepisse raihi videntur, qui ita correxe- 
runt. Codicum quorundam, teste Palmerio (in Spicileg. vd. 



OBS^RVATIONES CRITICjE. 37 

Gruteri Lampas T. IV. p. 802.), et editionum antiqq. Vicent* 
Brix. et Venett. (Ald. I. quoque in priori verbo)lectio est| 

Hoc amem necesse esl 
Et VeranDiolum menm et F&battum. 

Codex Dresdens. Hic amem, Et Veran. — Correcto verbo ut, ne- 
cesse erat reciperetuy etiam hoec, quod Guarinus primus probavit, 
Statius in codd. repertum dicit. Tunc enim non linteum solum, 
sed sudaria quoque intelligenda erant. At multo prastat codi- 
cum, quam attuli, lectio. Hoc non est i. q.eagratia, ob hoc mu- 
nus, in gratiam muneris, quod non dixisset Catullus, sed i. q. in 
eo ; hoc munere mihi amandi sunt amici ; quemadmodum nostri 
poetae dicunt, einen in einer SacJie Ueben. Eodem modo Cic. (ad 
Attic. IV. 16.) in eo me valde amo. Et Catull. XIV. % munere 
isto odissem odio Vatiniano. Ita explicandus est locus Virgil. 
(^ln. IX. 94.) quid petis istis? 

Ad Carm. XIJI. 9. 

Sed contra aecipies mero* amores. 

Ex duabus lectionibus, queB jam ante Parthenium exstabant, 
editores elegerunt deteriorem. Ita enim, ut scripsi, legimus 
versum in edit. Ald. I. M uret. Vossii, Vulpii, Doering. et al. — 
Muretus de unguento ipso intelligit ; Vdssius eum sequitur-et 
explicat meram suavitatem, allegato Horatii loco (epist. II. 
288.), qui huc plane non pertinet. Nec probari potest Doeringii 
interpretatio, u quidquid amorem meum probet spiretque, lucu- 
lenta voluntatis mese et placendi studii signa." Ex his non satis 
intelligitur, qui sint meri amores ; nec amores dicuntur, generali 
notione, vel, ut vocant, abstracto sensu, pro amore, vel amoris 
testificatione. Sive pro unguento, sive pro amote dictum acci- 
pias, non extricabis sensum commodum ac verbis Latinis con- 
gruum. Antiquissimse editiones Vicent. Brix. et Venett. (quod 
etiam, ut videtur, legebatur in Statii codd.) habent meos amores. 
Revocandum hoc arbitror. Ac ita loqui solet Catullus de puero 
suo, vel de puella. XV. 1. VI. 16. Valer. Flacc. VI. 268. 121. 
ttoc loco intellexerim " puerum, cujus suavitati atque elegantiee 
opponitur unguentum a puella donatum ;*' nam ipsam puellam 
Catullus non concessisset amico. Kec obstat, ut Doeringius pu- 
fabat, sequens particula seu, quse eleganter ponitur pro siie ' *. 



38 HANDII IN CATULLUM 

ttktm; nec nratari debet quod in qtdd. Utbene ac concinne 
procedat oratio, scripserim: 

Sed contra aocipiea meos amores, 
Sen qoid soavias elegantiasve ; 
Ntm— 

Est in fine versuum seepissime interpolatum esse, satis constat, 
et alio loco comprobabo. 

Ad Carm. XIV. 8. 

Qoodsi, nt snspicor, hoc oovnm ac repertom 
Mnnns dat tibi Sulla literator. 

Critici nonnulb, quum non intellexissent, " quid sit novum ac 
repertum munus," varias apposuerunt vel receperunt emenda- 
tiones. Omnium pessime Vossius rcfertum. Doeringius, 
qui vestigia Vulpii premere videtur, positum putat pro u excogi- 
tato, exquisito." Servandum est voc. repertum. Reperio fit a 
pario, et repertum dicitur, quasi- repartum y atque in lucem edi- 
tum, eodem modo ac compertum. Cic. de fin. III. 1, parerc 
verba, i. e. nova fingere. — Lucret. III. 420 : 

dolciqne reperta labore 
digna tna pergam dinponere carmina vita. 

Eodem fere modo Plaut. Capt. III. 4. 36 : 

Ta enira reptrtus, Philocratem qni snperes veriverbio. 

Csscilius in Epistola apud Priscianum : 

Nam nova' qaidem deas repertas est Jovis. 

In Dresd. Cod. pro ac legitur et ; pon repugnarem, si plane 
abesset copula. 

Ad Carm. XVII. 

O Colonia, qoac cnpis ponte Iadere longo, 
Et salire paratam habes. 

Vossius, et qui eum sequutus est Vulpius, pro longo ediderunt 
ligneo ; placuit etiam Doeringio. At a sensu satis eleganti ver- 
borum longe aberrarunt. Nec argumeoto uti debebant, quod in 
sqq. dicitur ponticulus. Etenim Colonia in votis habuit, ut Jon-. 



OBSERVATIONES CBITICjE. 39 

go in pohte spectacula ederentur, quod in ponticulo lnfirmo/ qui 
ibi erat, fieri non potuit. Catullus igitur Colonise proinittit bo- 
num pontem,quo vel Saliorum sacra suscipiantur, i. e. satis lon- 
gum ac firmum. Recte legitur longo, quod omnes Statii codd«* 
Dresdens. et omnes vett. editt. exhibent. Corruptum hzdert 
omnium Codd, et vett. editt. jam Perrei. mutavit in ludere. 

Verba et salire paratum habes, quibus male intellectis prta est 
lectio quem cupis, non nisi ex loquendi ratione, Greecis usitata, 
explicari potest. At Latini quoque poetee utuntur ea infinitivi 
constructione, qua tameri infinitivus non substantivi nominis (h. 
1. accusativi) vice ponitur, ut a Grammaticis satis expositum. 
Quee Vossius affert exempla, rem non illustrant. Meliora haec, 
Ut aliis in locis paratus amare XLV. 4. et tentare parati XL 14?. 
Catullus dicit, et Horatius paratus subire, aliaque hujus generis, 
ita simili ratione paratum habes i. e. paratus es salire. Plaut. Pcen. 
1« 2. 100 : " At ego amo hanc» Mil. at ego esse et bibere."r— 
fropert. 1. 1. 12. 

▼s. 2. Sed vererin, inepta, 

Crora ponticuli adealitantis inredivivus, 
Ne supinas eat, cavaque in palude recumbat. 

Non minus aberrarunt a vero, qui verbum inepta retulerunt ad 
Coloniam. Conjungenda sunt *' inepta crura," i. e. non satis con- 
juncta nec firma ; nam proprie ita dicuntur. Aptis rebus oppo- 
nuntur etiam dissolutse (Cic.de off. 1. 35. Apulei. de Mundo20. 
apta et revincta), et conjunguntur cum rebus connexis (Cic. part« 
orat. 39.). — Tertium versum e conjectura Scaligeri recepit Doe- 
ringius ; jure repugnavit Vossius. Mss. Statii omnes Crura pcm- 
ticuli ac sulcis tantis inredivivus, in quo vitium inesse, et metri et 
sensus defectione intelligitur. Nam sensus, quem ex illa lectione 
extricare studuit Doeringius, non solum durus esset atque inep- 
tus, sed ne verbis quidem congruus. Quo modo vero Cicero 
dixit (orat. de harusp. resp. 23.) " posteaquam — emergere aucto- 
ritatem e fluctibus illius servitutis, reviviscere memoriamvidet/ — 
eo modo non potest commode dici " ponticulus ex sulcis tantig 
irredivivus," quasi hoc sit i. q. irrevocabilis. Praeterea libri pleri- 
que exhibent ac 9 non ex, ut Doering. putat. At metrum quoque 
obstat, quod satis argumenti est. Cujus ratione etiam correctio 
Scaligeri rejicitur; nam versus Priapeius ad asynartetos pertinet, 
de quibus vid. Hermannum Comp. art. metr. §. 425. — Dresdens* 
Co4ex hanc preebet lectionem: Crura pontkuli ac sulci tantis. 




«I HANDII IN CATULLUM 

Antiquee editt. Vicenk Brix. Venett. AlcL I. Guarin. et alise eor- 
rectum, sub his totus, nescio quo auctore. Statius emendavit 
ka, Crurap. assulis tantis irredivivus ne supinuseat, et explicat " ne 
tantns homo tamque vastus ex assulis eat irredivivus." Male. 
Magis ingeniose Vossius, ponticuli dssulis stantis. Equidem 
hunc locum ita expediendum putarim, etcodicum vestigia sequu- 
tus, una litera mutata, scripserim ; 

— sed vererls inepta 

Crara pontionli, aasulis taetis, irredivivas 

Ne supinua eat. 

'Assuloe (diminitivum a verbo assis vel asser deductum, et a poeta 
nostro in re vili et conteropta adhibitum) dicuntur tabellae, sec- 
files, tigilla (LXVII. 39«), sudes, Breter 9 Spaene, (assere&lectica- 
riorum, Sueton. Calig. 58.). Flaut. Merc. I. % 20. cf. Captiv» 
IV. 2. 52. Tangi ponticulus dicitur pedibus (cf. LXIII. 2. XI. 
24.), ut fores manibus (Plaut. Mostell. II. 2. et all. II.). — Quod 
in Dresd. Cod. et lib. Commelin., nec non in edit. Vicent. legi- 
tur in redivivis 9 ortum est ex vocabulorum male acceptorum sepa- 
ratione. 

▼8.14. Cui cam sit viridissimo nupta llore puel/a, 

Etpuellaelc. 

• 

..„ Editiones recentiores ne uno quidem verbo commemoraat va«< 
rie T atein iectionis, et verba Avantii et Guarini patris sine ulla 
dubitatione in textum recipiunt. In Cod. Dresd., et in aliis, ut 
videtur (nam Statius varietatem adnptare omisit) eeque ac in 
editt. Vicent. Brix. et Venett. legitur cuijocum sit viridiss. vel 
cui sitjocus virid. etc. Neque interpretes offendit pessimus ora- 
tionis nexus: u cum (quia) nupta sit ei puella pulcherrima, ludere 
hanc sinit, ut lubet." Revocanda mibi videtur antiqua eaque 
probabilis lectio, quam cum metro non apta esset, correxerunt 
Legerim : 

« 

CoijocQS viridissimo nopta flore puella est, 
Et puella tenellulo delieatior haedo, 
Asservanda nigerrimis diligentius uvis. 

Quod commendatur non solum auctoritate codicum, sed etiam 
sensu commodo ac bono. Dicit poeta : " Puella viridissimo flore 
nupta huic jocus est, et quidem puella pulcherrinm atque maxi- 



OBSERVATIONES CRITI€iE. 41 

rao cultu digna." Huc respicit vs. 17. SieutLnoster "floreviri* 
dissimo nupta/vta Apuleius (Apolog. p.524, Paris.) " novanupta 
flore exoleto." Cf. Virgil. Mn. VII. 162: " primrevo flore juven- 
tus." Add. locumPlia.ep.iV. 21,quem laudavit Vulpius. Siniiliter 
TibulL III. 4. 66.z " casta nupta Neeera dpmo/' Jocusesse de iia 
dicitur, quosludibrio habemus, parvi pendimus. Sic infraXLIf. 
3. — Jocum risumque facere Petron. c.57. — Terent Eun. II, 3.7; 

Hio rero est, qui si amare ooceperit, ludum jocuraque dices 
~ Fuisse Ulumalteninu 

Horat. Satyr. 2. 5. 36. — Lucilii fragmentum apud Gellium. 
iVL 9.— Prop. II. 24. 16 : 

FallacidemlBaejampQdet essejocun. , 

Nostra lectionis restitutione omnis difficultas tollitur, qua com- 
motus Doeringius in sq. vs. scribi jusserat, ah puefla. Et ssepe, 
quod satis riotum, ponitur pro et quidetn, ut atqu e pro a t- 
que quidem. Cic. p. Mil. 23. II. CatiL 8. Tusc. V. 45. . J 

Ad Carm. XIX. 

In hoc carmine elegantissimo et dignissimb, quod inter Ca- 
tulliana legatur, nonnulla occurrunt vel ab interpretibus non 
fecte percepta, vel non ita, ut debebant, emendata. Vulpius 
de argumento ita loquitur: " Inducitur Priapus fures admonens,' 
ut ab horto sibi commisso manus abstineant.'' Quod non suffi- 
ciebat. Cardinem, in quo vertitur carmen, Vulpius non obser- 
vabat. Nec melior est expositio recentissimi editoris, qua sen-t 
tentias singulares, ut solet, repetit, argumentum, id est occtaio* 
nem ac materiem omittit. Priapus, qui hic loquitur, in vicinia 
alius Priapi, a domino suo neglecti ideoque negligentis, positus, 
suam, qua beatur, conditionem predicat, et, respiciens ad illum 
deum, fures ad negligentis "Priapi agros accedere jubet, ne ipse 
negligentiee et ingrati animi specie suspectus fiat. 

• • • 

▼5. 1 — i. . Hanc looura— 



. 1 — *• . Hano looura— 

Nutrivi, magis et magis, ut beata qaotannis. 



Extrema verba ad villulam retulit Muretus, ut haberet, quocum 
conjungi posset sequens v. kujus. Omnes eum sequuti sunt» 
Nec tamen ita flagitat verborum positio ; immo dura et falsa 
existit sententia. Nara supplendum esset hoc; "ut magis etma» 



42 HANDII IN CATULLUM 

gis beata fiat quotannis." Omitti tamen non commode pofoit 
verbum ; neque intelligitur, quo modo, cum de villula sermo sit; 
addi potuerit, nam domini etc. Equidem olim cogitavi de versu 
post hanc amisso; sed perperam. Nihil desideratur, si recte 
scripseris hunc locum, levi medicina adhibita : 

NatrWi magis et magit, et beata qaotannis. 
Hujos nam domini colunt me etc. 

Priapus, u ego, ait, arida quercus, magis magisque nutrivi villu- 
lam, et quidem ego beata, i. e. muneribus oblatis, quotannis; 
nam domini me colunt etc." Omnia bene cohserent* Quod ^td- 
tinet ad verba, et sappe, ut supra dixi, ponitur pro et quidem. 
Grammatici hoc docent. Seepe etiam magis et magis collocan- 
tur postsuum verbum; ut LXXII. 4. Virg.iEn. H. 299. Bea- 
tus proprie dicitur Priapus, i. e. muneribus, cultu ; vd. Horat 
carm. II. 18. 14. ep. I. 18. 75. cf. noster XXXIII. 27. Muta- 
tionem vero voc. ut in et defendam non opus est ; centies in 
MSS. confunduntur. Neque obstat vocab. hujus ; nam loqui- 
tur Priapus, locum et villulam digito monstrans, ut vs. 1. 

vi. 6. Paaperis tagori pater filinaqae # ' 

Hariolationibus virorum doctorum de hoc loco, codicum auctori- 
tate nondum restituto, hanc qualemcunque adscripserim : 

Paaperis tagnri pater ipse filiolosqne. 

Ab domino ipso salutari, maxime honorificum erat Priapo. cf. 
vs.9. Sic Tibull. I. 10. 4-1. 

Ipse suas sectatur oves et filiui agno» 

(ita enim legendum est). Add, vs. 51. 

* 

▼s. 9. Alter parva ferens maoa semper munera larga. 

Impedimentum, quod Burmannus et Schraderus in metro quaesi- 
verunt, nullum est, et ex illius ratione recte legi potest semper. 
Basis non rhythroo circumscribitur. Nec tamen diffiteor, me 
quoque in hoc verbo heesisse, et quidem ob jejunum, quem pree- 
bet, sensum. Si quid mutandum, scripserim, 

Alter parva fereos mauu campi munera larga. 



OBSBBVATIQNES CRITKJjE. 4» 

Mlw&a eampimnt fructus floresque. v4. LXIW 380, Tibuji. 



-, -.;r> 



vs.15. . Sangnine Imnc etiam mihi (aed tacebitis)arain . , 

Barbatus Iinit hirculus — 

:-i 

Ita optime emendavit Muretus, qui tamen verba doctiuscule 
exponit. Nec probari potest Livineii, quem Doeringius sequu- 
tus est, sententia, majoribus tantttm diis hostias mactare licitum 
fuisse; Vossius contra eam Petronii locum excitat, ia quoPply- 
eenus hircum et porcellum Priapo vovit. Sed Priapus nihil aliud 
dicit h. 1 T , quam heec ; " tacebitis, ne invidi audiant, ne quis, malus 
invidere possit, quum me^ Priapum pauperis 4°«uni>, t^n^api^ 
tate cultum, meque in custodiendo ac nutriendo agro gr^atum 
videa*." ... /. ... 

▼8.20. -negfigensque Priapns. ."f ■.'•f„: ?* 

'.•. . '. ■*'■'. f uu.l 

Optirnam leetionem mutari voluerunt Heinsius $% Efoeringips, 
ille reponens, fiegUgensque Priapi; hic, negtigensque Priapvm* 
Si ita corrigis, fit ut versus, quem oardinem tptius» carmjnis no-j 
minavi, vi sua ac elegantia careat. Opponitur enim non solum 
versui sexto, sed totius carroinis narrationi. Negligens est Pria- 
pus, quum, quod eo intelligitur, dominus, quamquam dives, eum 
negligit, nec honoribus oblatis sibi obstrictum habet. Nisi Pria- 
pum negligentem nominasset, alter non potuissetfures ad vicini 
agrum amandare. • • ' '• • 

Ad Carm. XX. t! • v: 



Valde se torserunt interpretes in explicafldo verbO knistHt 
(vs. 3*), quod, pro sinistra parte dictum, metri ratiofei repUgnati 
Non unomodo emendarunt; Doeringius audacter, lit iflse dicfci 
ita; AgeUulum, ad sinistram ahmde.quem wVfe*;quodne reclpia^ 
tur, durities structure et mutandi licentia obstat. Equidem 
olim ita conjeci : AgtlMum hunc sinistra et ante quem vides (links 
widvor dir). . Sic Cic. Acad. IV. 14, sinistra, ante, post. 
Sed ejusroodi emendatione npn opus est. Interpunctione, quae» 
ut vulgo ponitur, prohibet, quo minus sensum perpipias, omissfi, 
recte mihi videpr, Muretum sequutus, explicarebunc locum ita£ 
'< Ego populus, e regione agelli ad sjnistram sita.'' Ut antea inQOr 
perat, ita pergit poeta: " Ego heec arte fabrjcata, ggo arida popu^ 
lus, sinistra, agellulunvtueor," Ne. tertium rede*t vefbfflfc 

P 




44 HANDII IN OATULLtJM 

aauttit, et ktvenit structutam. TaBtom vero abest, nt 
dictionis, quee ferri nequeat, poetee imputem, ut vooabultntt 
kunc, quod non minimam difficultatem creat, a gloasatore ad- 
acriptum, et eo deleto, locum omni suspicioni eripi posse existi- 
mem. Poeta scripsisse videtur : 



-eeoe populos 



Agettalom ainlstst, Ute ^qen fides eto. 

Versus, qui post qumtum usque ad honum reguntur, dubitsttb- 
nem et, puto, non vanam mihi injecerunt. Sententta, tjtram 
contment, non solum male nexa cum superioribus, sed etiam ab 
ib phne aHena est. Loquitur enhn Priapus de officiis suis, et 
fasrrat, «c tueri agellulum, et pascua sua ope ac tutela ita Tirere 
et florere, ut dominus inde fructum capiat uberrimum. Quod 
•ingulis rebus eleganter exposuit auctor carminis, Quis autem 
non videat, ineptius hic inseri versus illos de honoribus, quibus se 
orrjatum pfsedieat Prtapus, agentes? Quibus ejectk, Priapi 
otatio ita procedtt, ttt non solum nihil deeideretur, sed etiam 
neius sententiarum verus et etegans restituatur : 

Hefie;ue yillulam, hortultujiqQe pauperb 
Toor f malasqae faris arceo manas. 
Meis capcHa d>licata pascuU etc. 

J$ eju*mo& yejro aigumenta, quod carmtna in Priapum acripta 
tractant, facile fieri potuit et facta est interpolatio. Ac sun* 
simillima verba anteced. carminis vs. 9 et 10., quee occasionem 
interpolationis preebuisse videntur. Cf. carm. inter lus. Priap. 
£4. Neque de auctoribus horum carminum, neque de fatis, qui- 
bus adnos perveuertwt, adhuc s&tis Uque^, ut fteputemu*,plura 
e$*e a reoewtiofribus poetis compostta, plujra ab auctore coliecti*- 
nla» yej post eum interpolata. In versibtis, de quibus sermo <eat, 

corree*ionjs< recei^ori* vestigkun cernitur vs. 9. 

i 
•i 

ftlUuque. gleacm daro olhra firigore. | 

Ita emendavit Muretus. Olim legebatur vel, tniki giauca j 

dttra cocta ottcafrigore : vefr, in Ardints, mikiglauca auro coc4a 
v&oafiig. \e\, niki glauca aurool.fr. Quum vero Vossius itt 
■Oodd. reperiret duro oHva cocta, nec verbum cocta speeiem 
glosste pree se ferat, non dubito, quin varietas lectionif e cor- 
rectkme reeentiorl voeabuli mi m mki orta sit. PoSta igitur, 
cujus bi versus sunt, vel non scripsit puris iambis, 



OBSERVATIONBS CRITICjE. 45 



Mi glauca, duro cocta oliva frigore. 

vel, 8i scripserit puris iambis (in quibus tamen prima anceps> Vd. 
29. 21.) legendum est. 

Mi gtauca, dtoro oliva cocta frigore ; 

Cocta oliva estmatura. Vd. Cic. de senect. 19. cf. Prop. 
IV. 5.60. 

Vs. 14. optima et receptu digna est correctio Dorvilli : ttnelr 
ia\ cum ob facilitatem, tum ob elegantiam. Neque enim cum 
Mureto legi potest tenerque ; nee ctim Vossio teneraq\ie. — Op- 
timam vero emendationem, vs. 18.» quam, oinisso nomine aue- 
toris, in textum reoepit Doeringiue, Muretus fecit. 



Ad Carm. XXI. 

Aureli, pater esoritionum, 

Non haram modo, sed quot atit foerunl, 

Aut aunt, aut aliis erant io annis. 

Verba non harum modo explicari debent "riotisolum 
in conviviis, quee apud Aurelium aguntuf ;'' nisi existint&vetfe, 
poetam ut pluribus in locis sua repetiisse et scripsisse, 

• < 

Non harum modo, sed qaot aat faexant, 
Aat posthac aliiii eroot io annis ; 

^t in carmine XXI V.r- H a r u m, i. e. quee sunt.— Carm. XLlX* 
alia est orationis ratio, et recte prsemittitur quot sunt. 

•jt ■ - ■ .. ' . •. ' -i . ■• '■'■ :■;:•. 

v». 5. nam simul ei, jocaris ona, 

" x . Haerens ad latdtf omaia exptfifis . 

- Ita legetidurn puto, et qutctan htoc ration-eni proba&fc Codft 
Statii et Cujacii esfaaris.~C<A* Dresd* editt. Vicent. Brfat/Y*» 
•nett. smuletjocarii) quod p&cutt Statio. Male.-— Optfane resti- 
-ttttt huno locum ante Vossium Lucas Frtiteriut (Verial&iuVLib. 
IL c. ult.) stonul esyjocaru twm.-^Ita L. 18i : ut tecuM^ hqmftr; 
stmmlque utessenu Quod ad altefum versum adtinet, lectio&em 
Aiperirisi quto e codicibiis recepisse videttUr Partbenlua* <o«tf- 
-firmare mihi Uctet auctoritate cod* Dfesd.— Mureti et Cqjtfcii 
libri cxperibUp quod Scallger probavit> equidern noo defendam-r— 



46 RANDH IN CAVtlLLUH 

Verbum hzrens nostrum in locum recepi e codd. Statii, Cujacii, 
Dresdensi et antiqq. editt. ; ac prsestat correctioni hctres, nescio 
.und> petitea. 

vs. 8. Ungtm te prior ioramalione. 

Bene ita Statius, secundum libros suos omnes ; defendit Vos- 

sius. — Cod. Dresd. Editt. Vic. Brix. Venett. Ald. I. Muret. 

•Guarin. exhibent prtos. Discrimen est apud bonos scrlptbres* 

neque ubique potest poni prius pro prior, ut interpr. ad TibuH. 4 

I. 4. 32. vbTebant. Ih Tibulli loco Brouckhusius verum sensisse ( 

'mihi videtur, reponehs prius ; equus enim ibi nOn dicitur prior 

ntfissus, i.e. emissus prior in cureu, sed prius, i. e. antea nrtesus. 

Sic reoie noster: LXI. 208 ssubducatnumerum prws LXIV. 318. 

209. In nostro vero loco Catullus se ipsum dicit priorem, i. e. 

praeventurum, et alia debuisset uti verborum structura, si dixis- 

set te prius tangam. Oppositionem, quse iilorum verbo- 

rum usum constituit, habemus in verbo instruentem. Fergit 
poeta: 

Atqui, si id faceres satur, tacerem. 

Ita legitur in omnibus editionibiis, praeter Vicent. in qua est 
Atquce, sifaceres; — Pucc. emendat At kac $i.— Codd. vero Statii 
Qmn$8 atqite ipsi faceres * quod ille mutandum censet atque id 
sifaceres.. — Dresd. memb.: atque ipsifacerem. Quain codicum 
lectione inesse mihi videtur aliquid frugi. Legendum puto : 

Atqui, ipse id faceres sator, tacerem. 

Lepjdus estsensus, eleganter expressus. Poeta dicit: " Si tu id 
faceres ipse satur, I. e. si.tu saltem saturesses, tacerem ; jam 
vero id quoque doleo, quod puer raeus apud te esurire discet;— 
libidinem tuam tolerarem, si ipse satur esses, nec puer apud te 
fame laboraret.*' ,,4'lgw' scribendum erat; nam ita loquuntur 
Latini pro et tamen, quod satis notum. Vocabulum ipse, vel ad 
<frbui*3 vim itfgeAdMttjVel ad restringendam sententkun aesjnus 
-ttcrjicitiilH ut ferfe idem «t, ^ac mnimum, saUem. Qudd non sd- 
-lum iap«d qomicos, sed -etiam apudalios prosaicos scriptoies* oc» 
ouiriti Ckr* ad Div. II. 161: ^-Acerbitatcm — a repubtiea;mefe riri- 
*vtttis> et\ domestkris' indc«draodis JibenUsghntB, velastisfi^iw,-qu® 
tu me- monss, ut caveam, redemissem. v ^Quod • vero? in j jtastro 
loco omittitu* ^ kliri aliis quoqtre fkctumest >a Catullo II; 10w 
vd* Biirmanru bA Ovid; Amor. III; 3. 9» Nec lotbstatweBtm lec- 
tioatotq. ipsim id> *psu#i> langueat. Amat CatuUus ejusraedi 




OBSERVATIONES CRITIGjE. 47 

rationem loquendi; multo etiam magis videtur ita scripsisse, ut 
verba significanter sibi respondeant. Sic Cic. Tusc. Q. 1. 17.: 
*** ego i ps e cum eodem i p s o non invitus erraverim." 

▼. 10. Nono ipsain id doleo, qaod esarire 
Ah ! meas paer, et sitire diseet. 

* - 

Correxit ita Vulpius, recepit Doeringius, dum, ut ipse dicit, 
melius deesset, licet metrum laboraret. Metrum non erat, quod 
dubitationem moveret; at alia obstant. Codd. Statii omnes, 
libr. Cujacii et Dresdens. me me puer; quod defendendum inepte 
putavit Scaliger, scribens ah me me puer. — Membr. Commel. 
meus me puer ; probavit Vossius, in meus mi mutavit Meleager. — 
I^ditt. antiq. Vicent. Brix. et Venett. Nce meus puer.—Nec de- 
sunt conjecture virorum doctorum. Guarinus pater conjecit 
tneusjam puer: Yucc.jam meus puer: Faernius, vcmeus puer: Sta- 
tius, me meus puer : Vulpius, ah meus puer: Heinsius, una meus 
puer: Doeringius, a te mox puer y vel, mox tecum puer. Inter has 
emendationes plane ineptae suntStatii, Meleagri etHeinsii; non 
prprsus improbabiles Pucp. etGuarini; reliquse vel a sensu ac 
orationis indole alienae vel languidse, ne dicam de corrigendi au- 
dacia. Exclamatio, quam h. 1. inserunt, mihi valde displicet ; 
vcam non solum ipsa superflua est, sed etiam orationem turbat. 
f oe^, l< frustra,'' inquit, " irrito eonatu studioque haec agis,"— et 
postquam esuritionem Aurelii illuserat, addit: "id doleo, quod 
esurire roeus puer et sitire discet." Nec de puero sollicitus esse 
debebat, quum Aurelium prius, quam puerum attrectaverit, ir- 
rumalipne tactum iri, dixisset. Minime vero probari possunt 
audaciores emendationes Doeringii, quarum altera (a te moxj 
languet, altera (mox tecum-discet) prioribus non convenit ; nam 
famyelico Aurelio npn opus erat, esurire et sitire disceret ; ac 
Jamen. aUus $ensus illis yerbis» ita positis, inesse non potest. 
^qu^Sem,,sijquid sentio, desiderari puto epitheton pueri pulchri 
a^ vejiustt, ^upd mihi videor reperisse in carmine XCIX. 1. Le- 
gerim igitur, 






qaod esarire 



1 ' ' . , Mellitus paer et sitire discet. 

• •■.'- i t 

Verbum mel&tus in codice, e quo alii descripti, oblitteratum, puto, 
fuit ; librarii, ne lacuna existeret, superstites literas me duplica- 
fubL Proprie vero dicuntur pueri et pueMa mellita> ue. suaves, 




48 HANDII IN CATULLUM 

jucundae, ut apud Catullum 1. 1. (cf. III. 6.\ ita apud alios. Cio. 
ad Att. I. 18. meliitus Cicero. Plaut. Pseud. 1 : 2. 47* 

Ultimo versu quod legitur» verbum sed non debebat suspee- 
tum esse Statio, qui duplici modo mutat. Guarinus recepit nm. 
Quemadmodum ssepius ponunt sed et pro quin eiiam (Plin. h. n. 
VII. 31.), ita sed seepe pro at quidem Juvenal. XV. 94*. Sed 
res drcersa, sed illic Fortvnct invidia est. Similiter Graeci aXka. vd. 
Hermann. ad Viger. p. 778. Qua ratione ductus, corrigendum 
puto Prop. III. 25. 14. 

S§d ipecuh rugas increpitantt tihi. 

Ad Carm. XXII. 

De nomine Fuffeni vd. preeter Muretum, Cohimna ad Enn» p. 
101- et Drakenborch. ad Liv. I. 23. 

vt. 5» — nee tie, »t fit, ia ptlimpsetto 
ReltU. 

Recte Iegitur pafimpsesto, ut exhibent editt. Brix. Venett ; non 
paUmxysto, ut Vicent. Ald. I. — Vide de hac re P. Leopardi Enten*- 
datt. XIV. 13. In verbis nec sic, utjit, varfae exstant iectiones. 
Tres Statii MSS. nec scit, unus nac scit. — Vicent. Brix. Venett 
necjricutjit. Optime cod. Dres. nec sic, utfit; quod receptum in 
Ald. I. — Pro verbo relata Heinsius scribi jubet rekta ; quod 
quid sit, probare debebat. Attamen correctio Doeringio ita pla» 
cuit, ut vel in textum hanc recipiendam vel corrigendum con- 
tenderet m paHmpsestum. Utrumque perperam. Ne dicam de 
inepta Heinsii conjectura, defendi debat lectio codicum ex usu 
Latinorum proprio. Referre idem est ac scribert, inscribere. 
Ac dicunt in codke referre, et, in codicem, in commeniarium re* 
ferre. Sic Cic. ad Att. VII. S. all. 11. in codice relatum Cic 
pro Rosc. Com. 2.5. Idem reponendum cap. 3. 9. Quo pacto 
vero inter se heec differunt, omnium priraus, qtiod scio, subtiL 
Titer ac accurate demonstravit Goerenzius in lect. in Cic Catilin. 
11. p. 5. quem vide. 

Vs. 8. Antiquiorum editt. Vicent Brix. et Venett. lectionem 
desecta ; et Codicum, detecta ; quam etiam in cod. Dresd. inveni ; 
bene emendavit PaUadius directa. De re vide interpr. ad h. 1. 

• •*■#»* 

ys. 10» nn*s ctprifeMilg&s, tat fossor. 

Vulpius explicat: " unus de caprimulgis,vel quidam caprimulgos;' 9 



OBSERVATIONES CRITIC^E. 49 

utrumque male ; quanquam pro altera expticatione plura exem- 

pla, a nostro loCo maximam partem aliena, aflert. Nunquam 

ponitur unus pro quidam, ut vulgo creditur. Prceter primani 

significationem, numeralem dico, verbum unus hanc habet vim 

usumque, ut prestantiam atque excellentiara, vel in re ipsa con- 

tentam, vel cum alns comparatam, indicet. Quo fit, ut et id, 

quod integrum ac perfectum est, et id, quod aliis praestat, dicatur 

unum. Vario modo cum aliis verbis conjunctum plerumque 

expticari potest per adeo, et quidem, atq-ue etiam. Sic opponi- 

tur vel pluribus, vel plerisque, vel omnibus atque universis. Satis 

not83 sunt dicendi formee, " unus omnium, unus ex omnibus " 

(Catull. 1.5. Cic. ad div. V. 16. XVI. 1,). Conjungitur cum su- 

perlativo (cum uno fortissimo viro, i. e. cum viro et quidem for, 

tissimo, Cic. ad div. XV. 19. 1. 9.— Plautus Truc. II. 1. 39— Vir- 

gil. JE*. II. 426.) vel cum comparativo (Catull. CVIL 6.), vel 

cum verbis aliquis, quidam, ubi ceteris vel omnibus opponitur, 

vel cum substantivis verbis, quibus hanc vim addit, ut notio, 

quam vocant, perfecta et magk adstricta fiat, i. e. ut res, de qua 

agitur, ambitum verbi completum contineat. Et sic dicttur unus 

caprimuigus (cin ganzer Sckaqfkneckt)* Eodem modo Cic de 

orat. I. 29. ; " qui sicut unus paterfamitias his de rebus lo«. 

quor." Quodsi verbum unus his significationibus adhibetur, 

apud prosaicos scriptores bonos semper ante verbum, quocum 

conjungitur, poni solet. A poetis, inprimis a Virgilio, hoc negli- 

gitur, et vel metri ratione, vel ipsa negligentia excusari potest. 

Quod pertinet etiam ad formulas unus ex omnibus, et alias. 

Apud Ciceronem igitur legendum est pro Rosc. Com. 5. 15.: " ut 

unum judicem vereri debeamus;" nec tamen explicandum 

aliquem judicem. Pro Rab. 9. ita interpungendum: " Virura, 

unum totius Greeciee facile doctissimum." 

▼8. 11. tantoni abhorret ac raulat. 

Ita recte legitur in MSS. Statii. membr. Dresd. Vicent. Brix. 
Venett. — Avantii correctio nutat , in Aldinam I. recepta, aLucio 
Fruterio, (Verisim. II. c. ult.) Palmerio, (Spicileg. XIV. p. 866.) 
(Gruteri Lampas. T. IV.) et ab aliis repudiata est. — Pucc. con- 
jecit acultu. — Gellius noct. att. XVIII. 12. ita: "Varro in li. 
bris, — de lingua Latina fecit : In priore verbo graves prosodiee, 
quee fuerunt, manent ; reliquee mutant. Mutant, inquit elegan- 
tissime pro mutantur." Livius XXXIX. 51. mutaverint pro 
mutati sint.—cf. Cort. ad Sallust. Catil. 38. 10. 



i 



60 HANDII IN CATULLUH 

t*. 12. — — . qoi nodo •curra, 

Aut «i quid bac re tritiu», videbalur. 

Illustratur hic locus Plautino Mostell. 1. 1. 14 : 

Tu orbanofl vero «curra, delicie populi, 
Ras mihi ta objectaa? 

Quod vero Iegitur ri quid hac re tritius, correctio est Pontani, 
probata ab oranibus interpretibus preeter Parthenium et Guari- 
num. — Pucc. in marginem adscripsit suavius. — Omnes MSS. 
Statii, Cod. Dresd. editt. Vicent. Brix. Venett. exhibent tru- 
tius. Equidem non corrigendum puto, nec majori difficultate 
premi antiquam lectionem, quam Pontani correctionem. Quoj 
pacto enim Catullus scurram appellare possei triiam rem, nott 
liquet Vossius, ipse desperans de explicatione, nequitiaul, 
nescio quara, expressam esse vult Videamus, an verbum triste 
sigmficationem nostro loco congruam habeat. Propria hujua 
verbi significatio est, ut indicet omne, quod acerbum» araarum, 
durum et molestum adedque dirum sit. Inde dicuntur tristia 
absynthia (Ovid. ex Pont.III. 8.15.); suaviolum tristius helleboro, 
(Catull99.14.) tristia jejunia, (Moretum 4.) temporum tristitia (Cic. 
ad Att 12.40. Symmach. ep. I. 64.) tristis morbus (Virg. Georg. 
IV. 252. Cic senect. 19.) tristis senectus (Virg. Georg. III. 67. 
JEu. VI. 275.) tristc lighum (Horat. II. 13. 11.) tristius illis mon- 
strum (JEn. III. 214.). Ad animum relatum, significat oranem 
ejus conturbationem eegritudinemque. Et sunt hee animi con- 
turbationes, quse tristes dicuntur, triplicis generis ; ira et iracun- 
dia, (Virg. Ecl. II. 14. JEn. II. 337. Tibull. IV. 4. 18. Prop. 
I. 6. 10.) nimia severitas (Tacit. Hist 1. 144. Agr. 9. in qualoco 
delendum est voc. avaritiam), moeror. Cum vero is, cujus ani- 
mus conturbatus, non solum vultu ac facie suam tristitiam pro- 
dat, sed etiam, ut fit, alios reddat tristes, uterque unius verbi 
ambitu comprehenditur, et is, qui ipse tristitia afficitur, et is» qui 
tristitiam ac molestiam aliis creat, tristificus. Qua ratione omnes 
verbi significationes, inde deductee, intelliguntur. Sed quid hsec 
ad nostrum locum? Pertinent huc, et probant codicum lec- 
tionem. Catullus enim non ad Fuffeni urbanitatem describen- 
dam addit verba si quid est hac re tristius, sed ad irridendoa 
scurras, abominabile hominum genus. Scurrae vero, sive sint, 
qui alios sequi soleant, quasl securrce, interprete Verrio apud 
Festum; sive ita appellati quia sint sine cura 9 (vd. Turneb. Ad- 



OBSERVATIONES CRITICLE. 51 

versi XIX. 13.), ad eos homines referuntur, qui, jocis ac verbis, 
quee eleganter dicta esse volunt, nixnium abundantes, non nisi 
molesti atque odiosi esse possunt aliis meliora sentientibus. 
Foedam et insulsam scurrilitatem dicit auctor dial. de orat. c. 32. 
Ut vero jejunia dicuntur ttistia, monstrum triste, ita Catullus 
scurram appellat tristissimam rem ; et addit hsec ex sua senten- 
tia. Ipsis verbis : hocc res irridet illos homines miserabiles. Cf. 
42. 13, 

v. 19. Qaem ndn in aliqoa re videre Faffenam 
Possis. 

Legendum est quem non in vlla re, cum ob metri rationem, tum 
ob loquendi usum. Corruptum esse voc. aliqua, ostendit lectio 
cod. Dresd. in aUquo videre, 

Ad Car^m. XXX. 

Quod tegitur vs. 4., vocabulum nec, positum putant pro non ; 
vd. Statium et Doering. ad h. 1. Immo est i. q. non vero, sed 
non; et ita dicere debebat poeta, ut omnes scriptores Latini in 
ejusmodi orationibus. Connectuntur enim hsec verba cum ante- 
cedentibus, ac respondent verbis jam te nil miseret. 

v. 6. Eheu! qaid faciant dehinc homines, qaoive habeant fidem? 

Statius e codicibus affert dico 9 quod etiam habent Cod. Dresd. 
et editt. Vicent. Brix. et Venett. — Statius emendavit dehinc ; in 
textum receperunt Vossius et Doeringius. At non consideravit 
auctor hujus conjecturae, eam non minus languere, quam codi- 
cum lectionem dico. Poeta quidem dicere noluit, Alpheni per- 
fidiam esse, cur homines in posterum . nemini fidem habeant. 
Sententia ejus heec est : il Quid faciant homines, siquidem amici 
ita se gerant, ut Alphenus V\ Differt vero heec aliquantum ab illa» 
Quare difficile erit Pohtano non assentiri, qui salva orationis vi 
atque elegantia scripsit quidfaciant 9 dic, homines. Sic Horat. 1. 8 : 
Lydia, dic,~ Sybarim cur properas amando perdere.— Virg. ^Eri. 
VI. 343. 

▼s. 11, 12. Si tu oblitus es, at di raeminerant, meminit Fides ; 
Quae, te ut pceniteat postmodo facti, faoiet, tai. 

Neminem ad languorem, quo hi versus premuntur, offe 

Q 




52 HANDII IN CATULLUMT 

vehementer miror. Elegantissimum est carmen, et preeclaris 
sententiis affectiones animi ac dolor perfidi amoris tam egregie 
describuntur, ut nemo non sentiat, ultimum versum, ad quera 
Catullus totius carminis summam referre solet, haud parum fri- 
gere. Multo magis augetur languor recepta meliore lectione 
prioris versus. Nec erat Catullo ira, sed animi eegritudo, qua 
amicum moveret, describenda ; queritur perfidiam, nec tamen 
deos implorat, ut ultores forent violatee fidei, quam restituendam 
ipse cupere videtur (Jam te nil miseret). In codice Mureti opti- 
mee notee legebatur ita ; Si tu oblitus es, at di meminere, at me- 
minit Fides : quod, quantum elegantia et gravitate prestet vul- 
gaete lectioni, bene sensit vir doctus. (Guarinus in notis ad h. L 
&8ert et memmit F.) Orationi vero tam gravi non adjecisset 
poeta quce te ; saltem dixisset teque. Sed displicet etiam ver- 
borum structura si — at. Equidem sensum poetee, quo nihil sua- 
vius esse potest, restituisse mihi videor correcta interpunctione 
et levissima mutatione adhibita : 

Si tn oblitos ei, (at di meminere, at meminit Fides) 
QaaB, te ut poeniteat postmodo facti, facient, toi? 

Quodsi tu hsec omnia, tua dicta factaque, et amorem meum ol>- 
litus es, quae tandem te movebunt, ut te poeniteat facti tui V 
Quum vero poeta oblivionis mentionem fecisset, graviter adjecit 
verba at di meminere, at meminit Fides. Similiter Virg. JEn. 
1.543: 

At sperate deos memores fandi atqae nefandf. 

Ad Carra. XXXIII. 

Vs. 3, 4. Nam dextra pater inqoinatiore, 
Gnlo filina est voraciore. 

Inquinatas dici posse manus, quasi multis furtis pollutas, non 
negaverim; sed hoc loco minime apta videtur illa verborum 
compositio, cui sequentes versus 6. et 7. respondent patris ra- 
pince, nates pilosce. Jamdudum corrigendum hunc locum putavi 
ita, ut membra versuum diruptorum jungerentur : 

Nam dextra pater est voraciore, 
Cnlo filins inquinatiore. 

Postea ex L. Carrionis antiq. lect Commt. I. c. 16. cognovi, ita 



OBSERVATIONES CRITICjE. 53 

legi in membranis. Librarius ob similem clausulae sonum facile 
potuit errare et verba in alium locum transponere, quod seepis- 
sime factum invenitur. 



Ad Carm. XXXVII. 

V; 1 — 5. Salax taberna, yosque contnbernales, 
A pileatis nona rratribas pila, 
Solis putatis esse mentulas vobis ? 
Solis licere quidquid est paellaram 
Confuluere, et putare ceteros bireos ? 

Hsec verba interpretes explicatu faciliora putarunt, quam sunt; 

et ita leviter tractarunt, ut diversas explicationes quorumdam 

verborum conjungerent atque permiscerent. At, ni totus fallor, 

nec recte sensum perceperunt, neque manifestam occasionem ar- 

ripuerunt quaerendi, quid a poeta, quid ab aliis profectum esset 

Alia ratione huic Ioco vim suam atque elegantiam reddere debe- 

bant. Equidem, ut sententiam meam, argumentis, quibus ful- 

citur, adjectis, exponam, versum quintum arbitror non a Catullo 

conscriptum, sed vel ab antiquiore interpolatore, vel a lectore 

aliquo libidinoso adjectum esse. Primum enim offendit longse 

syllabae solutio, quam poeta nusquam alibi admittit ; nec proba- 

bile videtur, eum, qui ex formulis severe preescriptis iambos suos 

composuit, hoc uno loco ab istis legibus recessisse. Deinde ver- 

bum confutuere vellem aliis locis comprobassent. Nusquam oc- 

currit, et male factum est; quarrfquam Catulli ingenium in ejus- 

modi verbis fingendis non tardum dixerim. Tum vero poeta ne 

potuit quidem ita dicere. Omni sensu caret yocabulum hircos. 

Interpretum nonnulli, ut Vulpius, intelligunt de vetulis hircis, 

qui viribus defecti ; quee significatio non solum non verbo inest, 

sed etiam a loquendi usu abhorret. Hircorum nomine appel- 

lantur homines salaces (Sueton. Tib. 45.), vel alio sensuhir- 

cosi dicuntur, qui hircum olent (Plaut. Merc. III. 3. 14. Ca- 

tull. LXXI. 1.). Illa significatio a nostro loco plane aliena est; 

heec quodammodo ferri potest, quamquam non intelligitur, quo 

pacto ii, quos, axillarum odore laborantes, fugiunt puellee, oppo- 

nantur iis, qui putant sibi solis esse mentulas. Aliorum expli- 

cationes de hominibus, qui, similes castratis hircis, viros se pree- 

stare nequeant, quasi illud ipsum vocabulum significet hircum 

castratum, vel de rivalium contemptoribus, ut ait Parthenius, 

omnes sunt absurdav Accedit, quod h. 1. vehementer displicent 



4 



54 HANDII IN CATULLUM 

cum vocabulum putare quater repetitum, tum etiam tota verbo* 
rum structura, putatis vobis Hcere putare. Postremo potest ar- 
gumento esse, quod, si hunc versum suspectum missum feceri- 
mus, preecedens ad elegantiam suam reducetur, et quod causam 
intelligemu8, qua interpolatio orta sit. Quum enim lector ali- 
quis non intelligeret, quo referendum esset voc. Ucere, eo sensu, 
quo significat i. q. concedi, permitti, infinitivum adjecjt ; nec de- 
erant ingeniolo salaci nova vocabula, ad hanc rem apta. Quarq 
scribendum puto, 

Solii pntatis esse mentulas robis ? 
Solis licere quidqnid est paellaram ? 
Ad, continenter &c. 

Verbum hcere eo sensu, quo idem est f*c prostarc, prostiiui, non 
modo de rebus venalibus omnino dicitur, sed etiam proprie de 
.puellis, quee, ut Catullus ait (CX.) se corpore prostituunt, vel 
xorpus suum ad libidinem vendunt in tabernis, quas Catulli con- 
lubernales obire solebant. — Martial. VI. 66. Parco cum pretio 
diu liceret &c. — Plaut. Meneech. V. 9. 97* ad q. 1. vd. interpr. — 
Eodem modo Juvenal. IV. 24; quo non prostat femina templo, 
— Qvid. ex Ponfo II. 3. 19 ^ 

111 ud amicitiffi qnondam venerabile numen 
Prostat, et in qusestu pro meretrice sedet. 

Hinc Statius (Si]v. 1. 6. 67.) Huc intrant faciles emipueUce.— Prog T 
III. 19. 19. Horat. Sat. I. 2. 30. 

ys. 9. Atqui putate : namaue totias vobis &c. 

Usum particularum %am et jam critici non semper diligentex, 
quemadmodum debebant, curarunt, ut nam sine ulla significatione 
connectendis sententiis inservire putarent, et, ubi non primp ac[- 
spectu intelligi posset, statim mutarent injam. At consjderanda 
-est sermonis ratio et vis, quse nunc illam, nunc hanc particulam, 
in codicibus plerumque confusas, exigit Legitur apud Proper* 
tium I, 3. 37. 

Naraque nbi longa meae consumsti tempora uoctis 
Langqidas exactis, ben mihi, sideribas ? 

In quibtis quum primum verbum non videretur intelligi posse, 
Heinsius ct KuinoeliusrnutaruntjV/m^we; male etprseter neces- 
sitatenl. Nam in interrogatione quacunque, pr&cipue yero, cum 



OBSERVATIONES GRITIC^S. 65 

©rationem reddere debet graviorem,~Latini ponere solent nam, 
Grseci yap. Vd. Hermann. ad Viger. p. 790. Virgil. Ge. IV. 
445. Plaut. Aul. 2, 1, 17. 1, 1, 5. Eadem ratione dicunt qtda 
nam Virg. lEn. X. 6. Male, quod miror, Burmannus correxit 
Propertii locum, nempe ilri. Vocabulum namque ipsum scepis- 
-sime significat id, quod nempe. Sic Tacit. Agric. 21. — Catulli 
locus, LXXI. 3 — 6. ita legendus mibi videtur. 

jEmnlns isle tuus, qui vestram exercet amorero, 
Mirifice est adeo nactus utrumque malum. 

Jam quoties futuit, loties nlciscitur ambos, 
Illara affligit odore, ipse perit podagra. 

jSensus est : " eemulus tuus, qui tuos amores sollicitat, mirum in 
modum laborat hirco et podagra. Jam vero illam perfidam 
puellam ulciscitur et se ipsum." De contagione, ut volunt, non 
est sermo, neque esse potest. Nancisci vero proprie dicitur de 
morbo. Corn. Nep. 29. 21. 

Ponitur, nam et namque tunc, cum aliquid vel preecedit, vel, ut 
in interrogationibus, omissum est, ad quod referri debet. Cum 
vero finita est ratio, vel cum, quemadmodum in nostro loco, is, 
qui loquitur, rem duTert et ad aliam transit, orationis ratio effla- 
gifat vocabulum jam. Quod etiam sensisse videtur Doeringius, 
suadens, verbum inrumare non propria significatione accipere, 
quoniam paulo post adjiciatur namque. Propriam vero hujus 
verbi significationem totius orationis ratio requirit. vd. c. XXI. 8. 
Namque h. 1. non potest explicari nempe, nec referrl ad antece- 
jdentia; immo de more loquendi scribendum est, 

Atqui pntate. Jamque — vobis — 

Ita plane, ut Catullus, dicit Statius Theb. IV. 517 ; 

III um, sed taceo ; probibet tranquilla senectus. 
Jamque ego vos. 

et Lucanus Pharsal. VI. 732 ; 

jam tos ego nomine vero 
EJiciam. — 

Sequitur versus, laborans vitio antiquiore, quam quod codicum 
auctoritate corrigi possit : 

Jamque totius yobis 
FronlcHi labernse scipioniUbs scribam. 

In. omhibus libris MSS.. et editt. vett; leguntur v. : scipionibus 




66 HANDII IN CATULLUM 

scribam. Coromentariorum auctores, non multum heesitantes, 
explicant, scipiones esse semiustos baculos. Quo. modo vero 
. scipiones, simpliciter ita dicti, de inustis baculis, seu carbonibus 
inteiligi possint, me altorum locorum exemplis, quee interpreti- 
bus afferenda erant, nequaquam edoctum fugit. Difficultatem 
Scaliger intellexit, sed, cum Dousa patre (Pracid. in Petr. L 
c, 10.), mendum tollendum aliis reliquit. Parthenius loquitur 
de soporifera virga, qua poeta se dicat omnium contubernalium 
frontem ita percussurum, ut omnes in sopore solutos facillime 
posset irrumare. Quod probari non potest. Nec magis verbis 
convenit obsccenus sensus, quem Palladius explicat. Guarinus 
pater, metrum non curans, emendat siphonibus inscnbam, Vos- 
sius sopionibus vel soprionibus, quee sine adjectis auctorum exptf- 
cationibus vix intelliges. Cum verba respicis, similis nostro 
locus est Petronii, c. 96. : " Quum Ascyltos gravatus tot malis 
in somnum laberetur, illa, quse injuria depulsa fuerat, ancilla to- 
tam faciem ejus fuligine longa perfricuit, et non sentientis labra 
humerosque sopitionibus pinxit." Optime correxerunt hunc lo- 
cum Gruterus (Suspic. II. 3.) Boschius et Erhardus ad h. 1. ; et 
est legendum vel cum illis sopiti (dormientis Ascylti) titionibus> 
vel cum hoc sopitis titionibus } quod Glossator quoque probasse 
videtur. Titio est torris, baculus adustus. vd. Celsus II. 17. 
Lactant. IV. 14. Ancilla quidem potuit Ascylton fuligine et 
atro carbone pingere ; nam ad manus ei erant lucernee. vd. c. 97* 
Apud Catullum vero lectio titionibus, quam nonnulli e Petro- 
nianis verbis receperunt, varias ob causas displicet, inter quas 
metrum primum obtinet locum. Corruptam esse lectionem 
scipionibus nemo negabiU Occasio vero corruptionis m verbo 
scribam latet, et ex literarum earumdem repetitione orta videtur. 
Equidem Catullum scripsisse arbitror : 

Jamqne totias vobis 
Frontein taberuse inscriptionibus scribam. 

Poeta dicit: u Putate me ausurum, una ducentos sessores et simul 
vos omnes irrumare. Jamque ego in vestram contumeliam totius 
tabernse frontem epigrammatibus et titulis inscribam." Minatur 
igitur, injuriam graviter se ulturum esse inscriptionibus, ut supra 
c. XII. hendecasyllabis. Arma, quee poetam decet ferre, induit 
et vibrat truces iambos XXXVI. 5. cf. c. XLII. — Ut Petronius 
c. 55. j: cit, Ita non oportet hunc casum sine inscriptione transire 
(sequitur epigramma Trimalcionis), ita Catullus quoque haud 
dubie usurpavit nomen inscriptionis pro vulgato graco epi- 



OBSERVATIONES CRITIC.E. 57 

grammatis. Sed etiam ad aliam rem respexisse videtur. 
Fornices et cellae meretricum, nec non tabernas inscrihebantur 
nominibus puerorum et puellarum, quee ibi prostabant, ut dicit 
Schol. Juvenal. ad Sat VI. 123. Quod proprie vocabatur in- 
scriptio vel titulus. Martial. XI. 45. 

Intrasti quoties inscripta; limina cellae, 
Sea paer arrisit, sivo paella tibi. 

Seneca Controv. I. 2. " Meretrix vocata es, in communi loco 
stetisti, superpositus est cellee tuae titulus." Et in sqq. : " No- 
men tuum pependit in fronte;— tot intraverunt cellam tuam gla- 
diatores, tot juvenes ebrii.*' — In frontibus eedium et tabernarum 
6tque in parietibug titulos, versus cujusvis generis et elogia in 
fnfamiam hominum scribere solebant, quod multis veterum locis 
demonstrari potest. Pauca sufficiant. Mart. 1. 1 18 : 

Contra Caesaris est foram taberna, 
Scriptis postibas biec et inde totis. 

Plaut. Merc. II. 3. 74 : 

Impleantar meae fores elogiorura carbopibas. 

Culex 410. fronte locatur elogium. cf. Petron. c. 29. Add. di- 
cendi formulam, per totum parittem inscribere apd. Quinct. 
Decl. I. 5. 

Sequuntur hi versus : 

Paella nam raea, qaae meo sitra fagit, 
Amata tantam, qaantam amabitnr nulla — 

Ita edidit Scaliger, nescio quo auctore. Sed. neque in codicibus 
heec leguntur, neque recipi possunt ob metrum. Codd. Statii 
omnes et Dresd. : puella nam me t quce, quod recepit Guarinus ; 
Aldinoe editionis auctor mutavit in puella namque, quce. — Editt. 
Vicent. Brix. Venett., Puella nam modo t quce, quod placuit Mu- 
jreto et Vossio. Codicum lectionem manifeste corruptam ita 
emendandam arbitror : 

Puella amata, qaae meo sinu fugit, , 

Amata tantum, qoantura amabitur nulla — 

In ejusmodi vero orationibus eleganter omittitur nam. Vd. Ti- 
bull. II. 1. 37. IV. 1. 133. Verbum amata facile in literas 
namme abire, vel ob sequentem repetitionem corrigi potuit. — Ac 
graviter ita loqui solet Catullus, ut XLIX. 

— pessiraus omnium poela, 
Tanto pessimas omniam poeta, 
Qaaato ta oplimus omnium patronas.