ÜNIV OF
■ :-..;./>.i-.-v
BSi^S
BääSSä
«Hl
BB^BSHSHIH
HiiHHnH|
M«W
fij
jjHMffiS
fSliSi^V1^'
W Das
Pflanzenreich.
Regni vegetabilis conspectus.
Im Auftrage der Königl. preuss. Akademie der "Wissenschaften
herausgegeben von
A. Engler.
IV. 50. II. B. 7.
Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae
mit 294 Einzelbildern in 54 Figuren
von
E. Pfitzer und Fr. Kränzlin
Ausgegeben am 26. November 1907.
Leipzig
Verlag von Wilhelm Engelmann
1907.
QK
M-eff 32.
V,
Orchid aceae-Monandrae
II. B. 7. Tribus Coelogyninae.
Von E. Pfitzer*), durchgesehen und beendet von Fr. Krälizlill.
(Gedruckt im Mai bis August 1907.)
{Coelogyninae Pfiiz. Nat. Anordn. Orch. (1887) 51 — 53, in Engl.-Prantl, Pflzfam.
II. 6. (1889) 78, 125; Nachtr. (1897) 102, in Engler's Bot. Jahrb. XXV. (1898) 519,
533; Smith, J. J., Java, Flore de Buitenzorg VI. (1905) 4, 135. — Coelogynidae p. p.
Lindl. Veget. Kingd. (1853) 181. — Epidendreae-Coelogyneae p. p. Benth. Not. Orch.
in Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 306; Benth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 463,
468; Hook. f. Fl. Brit. Ind. (1890) 669. — Coelogyneae Engl. Syllabus (1903) 105. —
Malaxideae-Pleurothalleae p. p. Lindl. Gen. spec. Orchid. (1830) 4, 34 — 44. — Epi-
dendreae Reichb. f. in Wal.p Ann. VI. (1861) 218 — 241, 927.)
Wichtigste Litteratur (außer den oben citierten Werken). a. Systematik:
Lindley, Collectan. bot. (1821); Fol. Orchid. Coelogyne (1854). — D.Don, Prodr.
Fl. Nepal. (1825) 33, 36. — Blume, Bijdr. Fl. Nederl. Ind. (1825) 381, 383, 398;
Tabell. plaat. Jav. Orch. (1825)t. 51. — Wallich, Gatal. pl. Ind. or. (1828); PI. as.
rar. I. (1830) t. 38, 53, 54; III. (1832) t. 239. — Griffith, Icon. plant, as. III.
*) Der plötzliche Tod des Herrn Verfassers vor Vollendung dieser Monographie ließ sein
Werk in einer für jeden Nachfolger schwierigen Form. Neben einer Anzahl fertiger Partieen
eine unendliche Menge von Notizen, bei deren kritischer Sichtung zu erkennen war, wie sich der
Verstorbene nicht hatte genug thun können an immer neuen Untersuchungen. Bei der Fertig-
stellung dieses Teiles habe ich an vielen Stellen nach meinem Ermessen entscheiden müssen.
Der in mancher Hinsicht wichtigste Teil des ganzen Werkes, die Abgrenzung der Gattungen, lag
jedoch in mehreren voneinander nur wenig abweichenden Lesarten fertig vor; an ihm zu ändern
hätte geheißen, den Charakter dieses höchst konsequent durchdachten Werkes zu zerstören und
hieran habe ich nichts geändert. — Es lässt sich die Frage nicht völlig unterdrücken, ob es nötig
war, für die Coelogyneen 15 Gattungen anzunehmen und noch weniger die Besorgnis, ob der
hier eingeschlagene Weg, zahlreiche kleine Gattungen aufzustellen, nicht zur Verwirrung führen
muss, sobald keine Meisterhand über dem Werke waltet.
Die Reaktion auf H. G. Reichenbach's allzu straffes Centralisieren in eine Anzahl weniger,
großer Gattungen, deren Sphäre er viel zu weit fasste, war unausbleiblich. Es ist ihm nicht
gelungen, seine Ansichten durchzusetzen und schon bei seinen Lebzeiten musste er sehen, dass
die » Genera« Bentham's eine Wiederherstellung fast aller Lindley'scher Gattungen brachten und
dass besonders die Arbeit Pfitzers in den »Natürlichen Pflanzenfamilien« den Bruch mit seinen
Anschauungen noch viel radikaler vollzog. Diese letzte Arbeit Pfitzers ist nun eine Weiter-
entwickelung seiner Ideen in dem Sinne, vor allen Dingen den morphologischen Merkmalen zu
ihrem Rechte zu verhelfen; im Gegensatz zu J. Lindley, welcher seine Einteilung wesentlich auf
Merkmale des Perigons stützte und ganz besonders im Gegensatz zu Reichenbach, welcher über
die seinen Vorgängern Olaf Swartz und Louis Claude Richard entlehnten Gesichtspunkte trotz
besseren und reicheren Materials nie hinausgekommen ist, sondern einzig und allein das Gyno-
stemium als maßgeblich ansah. An der Beseitigung der starren und einseitigen Auffassung
Reichenbachs mitgeholfen zu haben, ist Pfitzers bleibendes Verdienst; hoffen wir, dass die An-
regungen, welche von ihm ausgingen, stets richtig verstanden werden. — K.
A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogania) 50. \
2 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
(i 854 ) t. 288 — 299. — Reichenbach f., Xen. Orchid. I. (1858) t. 46, 86, 89; II.
(i 874) t. 121, 4 34, 153, 155, 161; III. (1888) t. 235. — Wight, Icon. plant. Ind.
or. (1855) t. 907, 1638 — 1641. — Hooker in Ann. Bot. Gard. Calc. V. (1895)
25 — 29 t. 38—42 et Icon. pl. or. XXII. (1894 — 5) 2104 — 10. — King u. Pant-
ling in Ann. Bot. Gard. Calcutta VIII. Pt. I. 130 — 141 (1898) et Pt. III. t. 181 — 192.
b. Morphologie: Pfitzer, Vergl. Morphol. d. Orchid. (1882) 152; Beobacht.
üb. Bau u. Entwickl. d. Orchid. 5. Z. Embryoentwickl. u. Keimung d. Orchid. Verh.
nat. med. Ver. Heidelberg II. (1880) 27; Ueb. d. morpholog. Aufbau d. Coelogyninae,
Engler's Bot. Jahrb. XXXIV. (1905) 55; Morphol. d. Orchid.-Blätter (1886) 114. —
J. J. Smith, Übers, d. Gatt. Dendrochilum in Rec. d. trav. bot. neerland. I. (19 04)
52, 304.
c. Anatomie: or) der Vegetationsorgane: Möbius, Anatom. Bau d. Orchid.-
Blätter, in Pringsh. Jahrb. XVIII. (1887) 36. — Meinecke, Anat. Luftwurz. d. Orchid.,
in Flora (1894) 14. — Zornig, Beitr. z. Anat. d. Coelogyninae, in Engler's Bot. Jahrb.
XXXIII. (1904) 618. — (i) der Blüten: Schlockow, Z. Anat. d. braun. Blüten, Diss.
Heidelb. (1903) 28. — y) der Frucht: Horowitz, Anat. d. Orchid.-Früchte in Beihefte
z. bot. Gentralbl. XI. (1903).
Character. Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum, patens
vel connivens, marcescens. Sepala 3 libera, vernatione valvata, dorsale a lateralibus
satis diversum vel iis subaequale, omnia vel tantum lateralia saepius basi saccata, con-
cava vel subplana, saepe dorso carinata. Petala 3 libera, sepalis similia vel iis an-
gustiora aut minora, vix carinata; labellum cum basi vel pede gynostemii subarticu-
latum submobile vel rarissime marginibus gynostemii fere ad apicem adnatum, cum
gynostemii basi lata connatum, immobile cum illa bypochilium concavum efficiens,
interdum basi saccatum, concavum, planum, convexum vel fractiflexum, saepissime tri-
lobum, lobis lateralibus circa gynostemium convolutis, erectis, patentibus vel raro deflexis,
interdum integrum, saepissime intus carinis vel verrucis varie dispositis ornatum, raro
sepalis angustius, plerumque latissimum. Gynostemium gracile vel robustum, apicem
versus saepe alatum, dorso convexum, antice planum vel concavum, interdum latissimum
abbreviatum, conchoideum, rectum, antrorsum curvatum vel raro genuflexum, saepe steli-
diis 2 lateribus gynostemii vario modo insertis ornatum (Fig. 1 C). St amen 1 filamento
brevi prope gynostemii apicem insertum, anthera saepissime dependens (Fig. I (7, E),
interdum horizontalis vel suberecta; anthera bilocularis vel fere quadrilocularis facie
ventrali aperta; pollinia 4, raro uniseriata, saepissime per paria incumbentia applanata
(Fig. iD, F), interdum fere globosa, parum incumbentia, cerea; caudicula granulosa munita,
raro glandulosa a rostello separata affixa; rostellum saepissime declive (Fig. 1 G, E),
rarius horizontale vel suberectum plus minus ovato-triangulum. Stigma excavatum, saepe
membrana cinctum. Ovarium uniloculare, vario modo alatum vel carinatum. Fructus
capsularis, unilocularis, placentis parietalibus, pyriformis vel subglobosus, varie alatus
vel carinatus, gynostemio coronatus, saepissime valvis 3 latis a replo tricruri separatis.
Semina permulta, embryo parvus interdum cotyledone distincto munitus. — Herbae
perennes, epiphyticae vel ad saxa vigentes, rhizomate repente vel ascendente, inter-
nodia singula cujusque innovationis in pseudobulbum mutata (Fig. 1 A, B), cataphyllis
in rhizomate et sub pseudobulbo insertis lamina carentibus, squamiformibus, folia 1 — 3
ad apicem pseudobulbi inserta, brevissime vel non vaginata, coriacea vel papyracea,
perennia v. annua, varie nervosa, vernatione saepissime crenulata, rarissime conduplicata;
racemus terminalis multiflorus, pluriflorus vel uniflorus, saepe ante foliorum evolutionem
exsertus, interdum in innovationibus foliis viridibus carentibus terminalis. Flores speciosi
vel inconspicui, saepissime resupinati.
Species ad 250 in regionibus tropicis et subtropicis Asiae, praecipue montanis
incolae, per insulas Sundaicas, Philippinas, Moluccanas et Novam Guineam usque ad
Samoam et Novas Ebudas extensae, una tantum adhuc in Novae Hollandiae continente
observata.
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 3
Vegetationsorgane. Morphologische Verhältnisse. — Der sympodiale Aufbau aller
Coelogyninae führt zu einer Verkettung der aufeinander folgenden Jahrestriebe. Bei
Pleione (Fig. -1 B) finden wir gleichzeitig nur zwei solche Triebe vor, während alle
älteren abgestorben sind; in der Regel sind an dem Sjmpodium viele Jahrestriebe zu
erkennen (Fig. \ A). Jeder besteht aus einer wechselnden Anzahl cylindrischer Rhizom-
internodien und einem darauf folgenden zur Luftknolle angeschwollenen Stammglied.
Meistens sind die Rhizomglieder sämtlich ganz kurz, so dass die Pflanze einen dicht
rasenförmigen Wuchs erhält; vielfach verlängern sich aber die unteren Internodien stark,
so dass die Knollen einem kriechenden oder aufrechten Rhizom aufsitzen. Dabei bleiben
Fig. 4 . A Coelogyne Cumingii Lindl. Habitus. — B Pleione lagenaria Lindl. Habitus. G Säulen-
spitze derselben von vorn; D Pollinarium derselben. — E Coelogyne speciosa Lindl. Längs-
schnitt der Säulenspitze; F Pollinarium derselben. (A — B nach Bot. Magaz., C — F nach der
Natur.)
aber in der Regel doch diejenigen Internodien, welche der Knolle unmittelbar vorher-
gehen, ganz kurz, so dass die letztere am Grunde von einigen dicht gedrängten Nieder-
blättern, umgeben ist; nur bei Dendrochilum %Monochlamys sind alle Rhizominternodien
verlängert, so dass den Luftknollen am Grunde nur ein einziges Niederblatt anliegt.
Die schlanken Rhizome hängen in diesem Falle von den Baumästen, an welchen die
Pflanze wächst, herab.
Die Länge der Rhizomglieder wechselt von weniger als einem
der Abstand der Knollen von
1*
Millimeter zu 3 cm [Coelogyne Mayeriana Reichb. f.
4 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
unmittelbarer Berührung bis zu 25 cm, die Dicke des Rhizoms von 2 — 3 mm bis zu
Daumenstärke.
Gestalt und Größe der im wesentlichen aus einem Internodium gebildeten Luft-
knolle variiert in weitesten Grenzen; wir finden alle Übergänge von der Kugel- und
Eiform zu prismatischen und cylindrischen Formen — bei Dendrochilum %Monochlamys
ist die Luftknolle von den vorhergehenden Rhizominternodien nur wenig verschieden.
Häufig ist die erstere in der Richtung der Blattstellungsebene flach verbreitert, vielfach
von etwas asymmetrischem Querschnitt dadurch, dass dem nächstfolgenden Jahrestrieb
eine einseitige tiefe Furche entspricht. Bei Pleione finden wir häufig flaschen- oder
trommeiförmige Luftknollen, oft mit querer Einschnürung, bei Coelogyne gelegentlich
auch doppelkreiselförmige (C. uniflora Lindl.) und an Skalenoeder erinnernde Gestalten
(C. corymbosa Lindl.). Längsrippen sind eine häufige Erscheinung (z. B. C. Dayana
Reichb. f.), seltener treten auch buckelartige Wülste auf {Pleione). Ältere Knollen
sinken vielfach unter Furchenbildung zusammen oder bekommen charakteristische Runzeln
(C. corrugata Lindl.).
Die Oberfläche der jüngeren Knollen ist meist glatt und einfarbig, bei manchen
P^one-Arten ist sie von einem Netzwerk dunklerer Streifen überzogen. Die Größe der
Knollen schwankt zwischen Spannenlänge (Coelogyne Dayana) und Erbsengröße (Panisea
uniflora). Bei wagerechtem Rhizom stehen die Luftknollen meistens dazu senkrecht,
bei aufsteigendem Rhizom setzen sie oft das letztere geradlinig fort und bilden mit dem
nächstfolgenden Jahrestrieb einen spitzen Winkel. Selten liegen sie dem Rhizom platt
auf [Coelogyne peltastes) und überdecken es schalenförmig, so dass sie wie die »Nischen-
blätter« mancher Farne die ganzen Wurzeln schützen.
Diese letzteren erscheinen hauptsächlich dicht unterhalb der Knoten des Rhizoms,
bisweilen einzeln, in zwei undeutlich zickzackartigen Reihen, bisweilen auch in dichten
Querreihen (C. pandurata) oder inmitten der Internodien des Rhizoms (Dendrochilum.
cornutum). Die Wurzeln erreichen nur eine Dicke von wenigen Millimetern, sind
meistens weiß und unbehaart, bei C. flaccida oft dicht kurzhaarig, in der Gruppe der
C. tomentosa meistens braun mit rotgelben Spitzen; sie legen sich vielfach dem Substrat
dicht an, sind aber nur selten stark abgeplattet.
Die Niederblätter des Rhizoms sind röhrenförmig geschlossen mit einseitiger meist
stumpf endender Verlängerung — in der Regel umschließen sie in ihrer ganzen Länge
die Internodien und liegen diesen dicht an. Gegen die Knolle hin werden sie länger,
der röhrige Teil kürzer, der einseitig geöffnete größer, so dass oft das oberste Nieder-
blatt die Knolle überragt. Die Beschaffenheit dieser Hüllschuppen ist bald dünn haut-
artig, bald fest und trocken, im letzteren Falle erscheinen vielfach braune bis schwarze
Flecke auf ihrer Außenseite (C. flaccida). Während im allgemeinen auch diese Hüll-
schuppen fest anschließen, nehmen sie bei Pleione, in geringerem Grade bei Dendro-
chilum glumaceum eine aufgeblasene Form an, so dass nur Basis und Rand das Inter-
nodium berühren, der größte Teil aber gewölbt absteht. In beiden Fällen erscheinen
dann auf den Hüllschuppen warzige Erhabenheiten ; bei Pleione oft so dicht gedrängt, dass
sie die ganze Oberfläche bedecken. Die zarteren Hüllschuppen sind an älteren Knollen,
ohne Reste zu hinterlassen, verwest — die derberen zerreißen, oft in zahlreiche schmale
starre Bänder oder hinterlassen ein zierliches Netzwerk von faserigen Gefäßbündeln,
welches die älteren Luftknollen umhüllt (Pleione).
Die sitzenden oder gestielten, aber stets ganz oder fast völlig scheidenlosen Laub-
blätter zeigen alle Übergänge von grasartig schmaler (C. graminifolia) zu breit ellip-
tischer (C. Rochussenii) Spreite mit sehr spitzem bis ganz stumpfem Ende ; die Blattfläche
variiert aus dünn hautartiger bis zu dick pergamentartiger Beschaffenheit. Die Gefäß-
bündel verlaufen parallel oder bogig-parallel und sind durch wenig auffallende, quere
Anastomosen verbunden. Auf der Rückseite tritt bald nur die Mittelrippe kräftig hervor,
bald sind 3, 5, 7 oder 9 fast gleich kräftige, erhabene Rippen unterseits erkennbar.
Die Oberseite ist glänzend oder matt, nur selten (Coelogyne § Tomentosae) mit kurzen
dunkel gefärbten Härchen dicht besetzt; die Unterseite ist oft viel blasser und mehr
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
gelbgrün
Wachsüberzüge scheinen nicht vorzukommen.
Die Oberseite des Stieles zeigt
eine starke Furche. Die Narben, welche die stets schließlich abfallenden Laubblätter
zurücklassen, sind bei Pleione zu bald wagerechten, über die Knollenspitze seitlich her-
vorragenden, bald aufrechten eigentümlichen Ringen entwickelt. Die Zahl der Laub-
blätter auf einer Knolle [\ oder 2) ist sehr constant, soweit es sich um bereits blüh-
bare Knollen handelt; nur bei sehr kräftigen Arten kommt gelegentlich ein drittes
Laubblatt vor. Bei den meisten Arten der Gruppe bleiben die Laubblätter 2 selten 3
Jahre hindurch frisch erhalten — bei Pleione dauern sie nur wenige Monate. Das
Gleiche scheint bei Coelogyne Schilleriana Reichb. f.
der Fall zu sein. In der Knospenlage sind die Laub-
blätter, wie bisher sicher bekannt, nur bei C. uniflora,
C. fimbriata und C. graminifolia conduplicativ, viel-
leicht auch bei Dendrochilum § Eudendroehüum\ sonst
convolutiv — dabei ist das Blatt bald ganz glatt gerollt
(G. alatay C. ocellata), bald stark längsfaltig (C. Mas-
sangeana, Pleione).
Die vegetative Verzweigung ist selten dichasial,
indem die beiden obersten Niederblätter, oder wenn
diese laubblattlose Blütentriebe bergen, die beiden
nächst tieferen Schuppen aus ihren Achseln ganze
Sprosse entwickeln. In der Regel treibt nur die in
der Achsel des obersten Niederblattes befindliche Knospe
aus. — Die Verzweigung ist dabei häufig (Pholidota)
deutlich wickelartig, so dass die Knollen am Rhizom
in einer Zickzacklinie stehen. Vielfach werden über-
haupt nur in den Achseln der beiden obersten Schup-
penblätter unter der Knolle entwickelungsfähige Seiten-
knospen angelegt, oft sind aber auch 3 — 4 solche
Anlagen vorhanden. Eine Verzweigung aus Schuppen-
achseln des kriechenden Rhizoms, weit ab von der
Knolle, sah ich nur bei Dendrochilum vaginatum.
Ein besonderes Verhalten zeigen Otochilus und
die Section Otoehiloides von Pholidota. Hier sitzen
die neuen Auszweigungen nicht an der Basis, sondern
unter der Spitze der vorjährigen Knolle, so dass lange
aufrechte oder seltener (Pholidota repens) kriechende
gegliederte Stämme mit dickeren oder dünneren nahezu
cylindrischen oder schlank eiförmigen Gliedern ent-
stehen; doch sind die ganzen Sprosse auch hier die
Achselknospen des obersten Niederblattes unter der
Knolle. Man sucht dicht unter der Ansatzstelle der
neuen Sprosse vergeblich nach einem Tragblatt —
die Möglichkeit, dass die unterste Schuppe des ganzen
Triebes selbst dessen Tragbatt wäre, ist dadurch aus-
geschlossen, dass dessen Blattstellungsebene diejenige
des Muttersprosses rechtwinklig kreuzt. Die ganzen Triebe sind also nur aus ihrer
ursprünglichen Stellung verschoben. - — Während sonst überall die ziemlich spät ein-
tretende Streckung der Luftknolle oberhalb des ganzen Sprosses geschieht, erfolgt sie
hier zum größten Teil zwischen der letzteren und seinem Tragblatt, so dass es mit
emporgehoben wird. Dem entspricht, dass man den ganzen Trieb stets auf der Seite
findet, wo die oberste Schuppe der Mutterknolle steht, also bei einem einzigen Laubblatt
diesem gegenüber, bei zwei Laubblättern unter dem oberen. Ferner ist, während sonst
stets das oberste Niederblatt unter der Knolle die stärkste Seitenknospe bildet, das-
selbe in diesem Falle scheinbar ganz leer, während die tieferstehenden Niederblätter
Fig. 2. Pholidota articulata Lindl.
A Habitus. B Blüte. C Pollinien.
(Nach der Natur.)
(5 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Achselknospen besitzen. Gelegentlich treibt auch eine solche einmal aus, so dass wie
sonst Seitensprosse unterhalb der Knolle erscheinen (Fig. 2).
Anatomische Verhältnisse. Nur die Rhizome sind anatomisch wenig untersucht,
während die übrigen Vegetationsorgane ziemlich genau bekannt sind. Die Luftknollen
haben, je nach der Lebensweise der Pflanze in feuchter oder trockener Luft, bald eine
nur wenig verdickte Oberhaut (Pleione praecox, Coelogyne speciosa, Thuniana), bald
mächtige Verdickung derselben: bei Coelogyne testacea misst die Cuticula allein etwa
l/3 der Höhe der ganzen Epidermiszellen ; die dorsal liegende dicke Außenwand zeigt
oft gegen die Cuticula verlaufende einfache oder verzweigte Poren. Bei den xerophilen
Formen — nicht bei Pleione — liegt unter der Oberhaut ein chlorophyllfreies, oft
gleichfalls stark verdicktes Hypoderma. Der Innenraum der Luftknolle wird ausgefüllt
von großen Schleimzellen und kleineren Chlorophyll und Stärke führenden Zellen, welch
letztere ein Wabennetz bilden. Bei den untersuchten Coelogyne- kviva. aus den Unter-
abteilungen der Carinatae und Fuliginosae besitzen die Schleimzellen spiralige Ver-
dickungsleisten. Die zahlreichen Gefäßbündel haben meistens nur an der Phloemseite
Sklerenchymdeckung, der, außer bei Pleione, Kieseldeckzellen sich anschließen. Raphiden-
zellen sind namentlich in der Nähe der Gefäßbündel reichlich vorhanden.
Die Laubblätter zeigen im Stielquerschnitt sehr verschiedene Bilder, indem die
Gefäßbündel nur selten einen einzigen Bogen bilden: meistens innervieren sie gruppen-
weise und in mehreren Reihen, in der Blattfläche ist zwar meistens nur eine Reihe
vorhanden (C. graminifolia hat 2 Reihen), aber die stärkeren Bündel, namentlich der
Hauptnerv, bestehen aus einem großen und 2 — 7 kleineren Bündeln — nur bei C. gra-
minifolia und C. fuscescens fehlen letztere auch im Mittelnerv. In der Regel ist oben
und unten Sklerenchym angelagert. Das Grundgewebe der Blattfläche zeigt häufig ein
Hypoderma, welches bei den oben erwähnten Coelogyne-kvteu, welche in den Luftknollen
Spiralbänder in den Schleimzellen haben, ebenfalls Spiralbänder besitzt. Hypoderm ohne
Spiralverdickung erscheint an beiden Blattseiten bei vielen Coelogyne- Arten (C. flaccida,
C. ovalis, C. fimbriata, C. aristata, C. flavida, C. elata, Pholidota ventricosa), nur
oberseits bei C. fuliginosa, C. ocellata, C. corrugata, Chelonistele sulfurea, Dendro-
chilum glwmaceum) ; es fehlt ganz bei C. Swamana, tomentosa, speciosa, pandurata,
fuscescens, longifolia, incrassata, Thuniana, graminifolia, Pholidota imbricata, Ph.
articulata, Dendrochilum Cobbianum, D. filiforme, Neogyne, Pleione, Crinonia. Das
assimilierende Gewebe der Blattfläche ist bald scharf in Palissaden und Schwamm-
parenchym geordnet (C. flaccida, Swaniana, Dayana, ovalis, cristata, graminifolia,
Pholidota ventricosa, Dendrochilum glumaceum, Chelonistele sulfurea, Crinonia carnea,
Otochilus), bald ist nur ein gleichförmiges Schwammparenchym vorhanden (C. Massangeana,
pandurata, fuscescens, speciosa, elata, nitida, longifolia, Thuniana, Pholidota imbri-
cata, Ph. articulata, Dendrochilum latifolium, D. aurantiacum, Neogyne, Pleione).
Die Oberhaut ist einschichtig und zeigt sehr verschieden starke Verdickung der Außen-
wand, was wohl wieder mit den Lebensbedingungen der Pflanze zusammenhängt: bei
Coelogyne lactea erreicht die Cuticula die halbe Höhe der Epidermiszellen. C. Dayana
und C. Mayeriana haben in den letzteren schön ausgebildete Kalkoxalatkrystalle. Ob-
wohl nur C. tomentosa und die ihr nächst verwandten Formen deutlich kurz behaarte
Blätter besitzen, zeigen alle untersuchten Coelogyninae auf beiden Blattseiten eingesenkte
Trichome, die aber bald absterben und so makroskopisch nicht in die Augen fallen.
Die Spaltöffnungen kommen beiderseits vor bei Pleione, aber viel spärlicher oben als
unten ; bei den lederartigen Blättern der übrigen Gattungen sind sie ganz auf die Blatt-
unterseite beschränkt. Sie sind mit der Spalte der Längsachse des Blattes parallel ge-
richtet, liegen mehr oder minder deutlich in Längsreihen und besitzen mehrere (3 — 6)
Nebenzellen, die nur bei Pleione fehlen; man kann unterscheiden große Spaltöffnungen
mit kleinen Nebenzellen (Coelogyne flaccida, ovalis, cristata, prolifera, barbata, nitida,
Dendrochilum arachnoideum) und kleine Spaltöffnungen mit großen Nebenzellen (Coelo-
gyne Swaniana, Dayana, tomentosa, fuliginosa, Parishii, longifolia, Dendrochilum
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 7
glumaceum, Cobbianum, Neogyne, Chelonistale sulfurea). Von besonderem Interesse
ist der Umstand, dass bei C. nitida die Atemhöhlen von Sklerenchym ausgekleidet sind,
wie bei manchen Restionaceae; bei G elata sind die Hypodermazellen an den Atem-
höhlen nur durch eine besonders bei wildwachsenden Pflanzen sehr schmale Spalte
unterbrochen; bei Dendrochüum aurantiacum zieht sich, gleichfalls zur Herabsetzung
der Verdunstung, die Cuticula so über die Spaltöffnung hin, dass sie nur eine kleine
runde bis elliptische Öffnung freilässt.
Die Luftwurzeln der Coelogyninae haben stets ein Velamen, welches bei Pleione
einschichtig ist und dessen Dicke bei Coelogyne von 3 (C. fimbriata) bis zu \0 Zell-
lagen (C. testacea) schwankt, bei den untersuchten Dendrochüum- Arten 3 — 4, bei
Pholidota 5 — 6 Lagen beträgt. Die an die Endodermis grenzende innerste Schicht ist
besonders ausgebildet, indem ihre Zellen größer und würfelförmiger sind. Deutlich in
Längsachsen angeordnete langgestreckte, ziemlich enge Velamenzellen mit freien Ver-
dickungsbändern hat C. cristata, viel kürzere Zellen mit derben Leisten C. Parishii.
Ersteren schließen sich an C. flaccida, Dendrochüum glumaceum, letzteren C. spe-
ciosa, fimbriata, Pholidota imbricata, articulata. Die äußerste Lage hat kurze Haar-
ausstülpungen, welche bei D. filiforme schöne Spiralbänder besitzen. Die Stabkörper
über den kleinen Exodermiszellen sind sehr feinfaserig entwickelt oder fehlen ganz. Die
letztere ist selten gleichmäßig ziemlich stark verdickt [G fuliginosa), meistens sind nur
die Wand nach dem Velamen und die Radialwände mäßig verstärkt. Im Rindenparenchym
ist häufig eine mittlere Hegion sehr großer Zellen vorhanden, schöne netzartige Wand-
verdickungen der Rindenzellen sind fast durchgängig vorhanden, selten Spiralfasern
(Ph. ventricosa). Die Schutzscheide zeigt U-förmige Verdickung, auch das Pericambium
ist schließlich dickwandig. Die Zahl der Xylemstrahlen wie der Gefäßbündel ist 6 bei
Dendrochüum filiforme, 8 bei Pleione, Coelogyne speciosa, flaccida, Parishii, \ 2 — 1 6
bei Dendrochüum glumaceum, Pholidota imbricata, articulata, \S — 20 bei C. testacea,
cristata, Ph. ventricosa, 25 bei C. fuliginosa. Meistens ist ein mittleres Parenchym
vorhanden.
Blütenverhältnisse. Blütenstand. Obwohl bei den Coelogyninae der Blüten-
stand stets terminal entwickelt wird, ist der Anschein oft ein anderer. Der einfachste
Fall ist der, dass die Inflorescenz sich erst nach der vollen Ausbildung der Knollen auf
deren Spitze zwischen den beiden (Fig. 3^4) oder gegenüber dem einzigen Laubblatt
(Dendrochüum glumaceum) entwickelt (Inflor. hysterantha) — eine nur geringe Be-
einträchtigung erfährt diese Deutlichkeit, wenn, wie bisweilen bei Otochilus, der gegen
die Spitze der Knolle verschobene Seitentrieb die Inflorescenz zur Seite drängt und selbst
die Spitze der ersteren einzunehmen scheint. Dann folgen allmähliche Übergänge, wo
der Blütenstand mit der Ausbildung der Knolle erscheint und aus dem ganzen Trieb gleich-
zeitig mit dem fast völlig entwickelten oder halb ausgebildeten oder erst mit den Spitzen
hervorragenden Laubblättern erscheint (Inflor. synantha, Fig. \ A, 3(7); die Ent-
wickelung der Knolle kann dann Monate später geschehen; der schließlich auf ihrer
Spitze befindliche Fruchtstand zeigt, dass nur eine Zeitdifferenz gegenüber dem ersten
Falle vorliegt. Vielfach eilt aber der Blütenstand so stark voraus, dass zur Blütezeit
die Laubblätter noch ganz von den Niederblättern eingeschlossen sind (Inflor. p ro-
te rant ha) und der Anschein seitlicher, nur mit Schuppenblättern versehener Inflores-
cenz entsteht (Pleione [Fig. \ B], Coelogyne Rhodeana, C. Huettneriana u. a.): auch
hier steht aber schließlich der Fruchtstand auf der Spitze der ausgebildeten Knolle
und die Laubblätter schieben sich während der Fruchtreife neben der Inflorescenz
empor.
Wirklich eigenartig verhalten sich Dendrochüum § Eudendrochilum und einige
Coelogyne-Arten (C. cristata, G. flaccida, C. Massangeana u. a.). Hier werden die
oberste oder die obersten Sprossanlagen unter der Knolle überhaupt nicht zu vegeta-
tiven, Laubblätter tragenden Trieben, sondern zu besonderen Blütentrieben, welche aber
Sympodialgliedern entsprechen. Am genauesten sind die Verhältnisse dieser »Inflor.
<\ //
Fig. 3. A Coelogyne fimbriata Lindl. Am Grunde von Scheiden umhüllter hysteranther Blütenstand
mit nur einer geöffneten Blume {B) und der die nächstfolgende einschließenden Bildung b (r Rhizom,
kn Luftknolle, / Laubblätter, i der erst nach der Blüte erscheinende Spross für das nächste Jahr). —
B G. prolifera Lindl. An der Spitze mehrere Jahre fortwachsender, jedesmal unterhalb der Blüten
schuppiger, hysteranther Blütenstand. — CG. Mayeriana Reichb. Junger Trieb mit noch unent-
wickelter Knolle [kn) und den Laubblättern vorauseilendem (protheranthem) Blütenstand, zwischen
Laubblättern und Blüten zwei sterile Hochblätter (glumae). — DG cristata Lindl. h heteranther
Blütenstand ohne entwickelte Laubblätter. — E Letzterer von den umhüllenden Schuppen befreit,
kn die rudimentäre Luftknolle, l die verkümmerten Laubblätter, k vegetative Seitenknospen. —
F G. barbata Lindl. Blütenstand mit zahlreichen sterilen Schuppen (glumae) unter den gleichzeitig
geöffneten Blüten.
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogvninae
öj
heterantha« bei C. eristata bekannt (Fig. 3 D, E). Der Blütenspross bildet zunächsl
einige wenige verkürzte Internodien mit ansehnlichen Schuppenblättern, dann ein erbsen-
großes, der Luftknolle der vegetativen Sprosse entsprechendes Starnmglied (Fig. 3E, h // ,.
welches an seiner Spitze an Stelle der Laubblätter zwei kurze, breit dreieckige Schuppen
(/) trägt, zwischen welchen die terminale Inflorescenz sich erhebt. Es ist hier alles wie
bei den proteranthen Blütenständen, nur entwickeln sich Luftknollen und Laubblätter
überhaupt nicht weiter, sondern die nächst tieferen Achselknospen bilden, nachdem die
Blütezeit vorüber ist, ihrerseits den Laubtrieb (Fig. 3 Di), welcher aber niemals einen
Blütenstand besitzt. Die Übereinstimmung des heteranthen, Blüten bildenden Triebes,
dessen Achse und Schuppenblätter sich mehrere Jahre vertrocknet erhalten, mit den
übrigen Sympodialgliedern zeigt sich auch darin, dass in den Achseln der obersten
Schuppen unter der winzigen Knolle Seitenknospen (Fig. 3 E, k) angelegt werden, welche
freilich normalerweise nicht zur Entfaltung kommen, aber im Notfalle die Fortführung
des Sympodiums übernehmen können. Bei Dendrochilum aurantiacum hat J. Smith,
bei D. pteriphilum Rolfe ausnahmsweise neben heteranthen Inflorescenzen auch einen
proteranthen Blütenstand beobachtet. In den älteren Beschreibungen sind heteranthe
und proteranthe Inflorescenzen oft fälschlich als lateral bezeichnet.
Bei Pholidota protracta und bisweilen auch bei Dendrochilum aurantiacum er-
scheinen die heteranthen Blütenstände nicht bloß unmittelbar unter der Knolle, sondern
auch am Rhizom. In allen bisher besprochenen Fällen sind die Blüten derselben In-
florescenz, wenn sie sich auch nicht ganz gleichzeitig, sondern meistens in acropetaler
Folge öffnen, schließlich doch gleichzeitig offen und beenden ihre Entwickelung zu-
sammen. Anders verhält sich die Sektion Proliferae von Coelogyne, in welcher zwar
alle Blüten eines Jahrganges sich auch annähernd gleichzeitig ausbilden, dieselbe In-
florescenz aber mehrere Jahre an der Spitze fortwachsen (Fig. SB) und jedesmal eine
neue Blütentraube bilden kann; es kommen bis zu fünf solcher an derselben Achse in
aufeinander folgenden Jahren entstehende Blütentrauben vor; hier allein kann auch in
seltenen Fällen eine seitliche Auszweigung der Inflorescens stattfinden.
Wieder ein anderes Verhalten zeigen die Arten der Gruppe Succedaneae in der-
selben Gattung. Hier gehören zwar meistens sämtliche Blüten einer Inflorescenz dem-
selben Jahrgang an, aber sie öffnen sich nacheinander, so dass in der Regel nur
eine, seltener 2 — 3 Blumen gleichzeitig geöffnet sind, während die höher stehenden
jüngeren Knospen von ihren Tragblättern fest umhüllt eine meistens spitzeiförmige
Bildung darstellen [C. speciosa Lindl., C. ßmbriata Lindl. Fig. 3 Ab). Erst nach
dem Abwelken der geöffneten Blüten (B), bisweilen erst nach Wochen, legt sich wieder
ein Tragblatt zurück und gestattet so der nächst oberen Blume die Entfaltung. Die Blüte-
zeit wird so außerordentlich verlängert, doch verläuft sie immerhin innerhalb eines Jahres.
Ob die oberen Blüten zur Entwickelung gelangen, wenn eine untere befruchtet wird,
ist nicht bekannt. Die noch wenig genau bekannte C. Glarkei Kränzl. und einige ver-
wandte Arten (Gruppe Ancipites) zeigen sehr wahrscheinlich eine Combination der sich
jährlich erneuernden Inflorescenz mit dem succedanen Aufblühen.
An der Inflorescenzachse können sich bei den Coelogyninae sowohl Niederblätter
als Hochblätter finden. Erstere sind zunächst natürlich vorhanden an den hete-
ranthen Blütenständen, welche als besondere Glieder des Sympodiums zu betrachten sind
(Fig. 3D) und vor dem Hervortreten der Blätterknospen oft jungen Laubtrieben täuschend
ähnlich sehen. Ferner bilden sich bei Coelogyne § Fuliginosae am Grunde des Blütenstandes,
dicht über den Laubblättern einige dicht dachziegelig sich deckende Schuppen (Fig. 3-4),
welche aber, da sie an demselben Jahrestrieb oberhalb der Laubblätter stehen, als sterile
Hochblätter gedeutet werden müssen. Ähnliche Schuppen finden sich dann ferner viel-
fach an der Blütenstandsachse zerstreut zwischen deren Grunde und den untersten
Blättern, bald zu mehreren {Coelogyne §§ Tomentosae, Verrucosae z. B. C. Mayeriana
Fig. 3 (7), bald einzeln (C. ocellata Lindl.). Sehr häufig stehen dicht unter den Blüten-
trauben mehrere sich dachziegelig deckende Schuppenblätter [Dendrochilum § Platy-
clinis, Coelogyne %Elatae z. B. C barbata Fig. 3F) — dies ist regelmäßig der Fall,
\ 0 Pütz er-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrac-Coelogyninae.
wenn die Inflorescenz sich mehrere Jahre hindurch an der Spitze fortentwickelt (Coelo-
gync §Proliferae Fig. 3 J5) , wobei dann jedem Jahrgang eine neue Schuppengruppe
entspricht. Wegen der Analogie mit den sterilen Hochblättern der Grasährchen sollen
alle weiteren sterilen Hochblätter als Glumen bezeichnet werden.
Die Tragblattbrakteen der Blüten zeigen bei den Coelogyninae alle Formen
von schmal linearen bis zu kreisförmigen und quer elliptisch verbreiterten Gestalten und
bald zarte, bald trocken lederige Beschaffenheit; sie sind oft kürzer als das Ovarium,
oft überragen sie die ganze Blüte. Sehr häufig erscheinen sie um den Fruchtknoten
gerollt — teils fallen sie bei Entfaltung der Blüten ab, teils überdauern sie die letzteren
lange Zeit.
Blüte. Die Sepalen entspringen immer am Säulengrunde. Sie sind bald auf-
gerichtet oder zusammengeneigt, so dass die Blüte schmal glockenförmig erscheint
[Neogyne, Panisea), häufiger abstehend, selten zurückgeschlagen (Chelonanthera). Die
seitlichen erscheinen oft breiter, etwas asymmetrisch und auf dem Rücken stärker ge-
kielt oder geflügelt als das unpaare — die Knospenlage ist stets klappig. Im allgemeinen
sind die Sepalen wenig gewölbt, kahnförmig und am Mittelnerv außen fast geflügelt,
bei Pholidota rechtwinkelig gebrochen, bei Crinonia über ihre Ansatzlinie hinaus sack-
artig vertieft, so bei Pleione, Panisea und namentlich bei Neogyne, wo die beiden seit-
lichen dem Fruchtknoten anliegenden kurze breite Sporne bilden, während das unpaare
weniger tief ausgesackt ist. Die Petalen sind im allgemeinen schmäler, flacher als die
Sepalen und entbehren des Kiels auf der Rückseite; nicht selten werden sie ganz
schmal lineal und hängen fädig herab; fast kreisförmig werden sie bei Crinonia earnea
und Dendrochilum filiforme', sie sind stets am Säulengrund inseriert. Die Lippe ist
bei Crinonia am Grunde nagelartig verschmälert, auch bei Dendrochilum häufig mit
ziemlich schmaler Fläche inseriert — breiter wird diese letztere schon bei Coelogyne,
doch ist hier die Lippe ziemlich leicht beweglich. Mit ganz breiter Bogenlinie sitzt
die gänzlich unbewegliche am Grunde etwas fleischige Lippe bei Pholidota, Camelo-
stalix, Otochilus und Chelonanthera dem Säulengrunde an. Verwachsung der Lippen-
ränder mit dem Säulengrunde findet sich bei Pleione, namentlich bei P. humilis var.
adnata, während die Gattung Gynoglottis durch die fast bis zur Spitze der Säule mit
dieser röhrig verwachsene Lippe ausgezeichnet ist.
Das Labellum ist bei Panisea, Hologyne und einigen Dendrochilum-Arten ganz
ungeteilt, bei letzteren bisweilen von den Petalen nicht sehr verschieden: mehr oder
minder dreilappig erscheint es bei Neogyne, Pleione, Coelogyne, Dendrochilum, Crinonia,
während es bei Chelonanthera, Pholidota, Camelostalix, Otochilus und Gynoglottis in
ein concaves etwas fleischiges Hypochil und ein meist deutlich 3 lappiges Epichil diffe-
renziert ist. Eine sehr sonderbare Bildung, nämlich die eines auf die Seite gelegten m
findet sich bei einer ganzen Anzahl Arten von Dendrochilum.
Bei den ungeteilten Lippen ist die Variation des Umrisses vom schmal lanzettlichen
oder zungenförmigen bis zum spathelförmigen und breit rhombischen gering: ganz gerade
und flach ist das Labellum von Panisea', gerade und sehr concav bei Hologyne', am
Grunde kurz umgebogen bei Dendrochilum § Integerrimae. Die Oberseite ist dabei
bald ganz eben [Dendrochilum bistortum, Panisea) oder mit 2, 3 oder 4 Längsschwielen
versehen.
Den Übergang von den ungeteilten zu den dreilappigen Formen des Labellums
bilden die Arten der Gruppe Ligulata von Dendrochilum, wo die Seitenlappen als
winzige horizontal ausgebreitete, vorgestreckte oder endlich aufrechte Zähne oder Säume
erscheinen, während sie in anderen Gruppen derselben Gattung zwar nur mit schmaler
Grundfläche eingefügt und selbst klein sind, aber doch schon die Säule zu umfassen
beginnen (D. glumaceum). Ähnlich sind sie bei größerer Lippe beschaffen in der Gattung
Chelonistele , bald aufgerichtet ( C uniflora) , bald abwärts gebogen ( Chelonistele
sulphurea). Breitgrundig aber sehr niedrig finden wir sie z. B. bei C. longifolia,
während die große Masse der Coelogyne-Arten breit angeheftete und große Seiten-
lappen der Lippe zeigt; welche teils sich so um die Säule legen, dass dieselbe ganz
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 1 \
umfasst wird (C. speciosa Lindl.), teils beiderseits dicht neben der letzteren aufsteigen,
ohne sie zu berühren (C. flaccida), teils nur am Grunde anliegen und sonst weit abstehen
(C. cristata) oder überall ziemlich weit von der Säule entfernt bleiben (C. pandurata).
Der Endlappen kann dabei schmäler oder breiter als der ausgebreitete Lippengrund sein,
ebenso in der Länge nur einen kleinen Bruchteil der Lippe messen (Neogyne) oder die
Hälfte derselben einnehmen (C. ocellata).
Die Innenseite der Lippe ist meistens mit erhabenen auf bestimmten Nerven
stehenden Leisten versehen, welche bald überall gleich hoch sind, bald stellenweise fast
verschwinden. In der Gruppe der Tomentosae sind sie oft am Lippengrunde besonders
vergrößert. Diese Leisten (Carinae) sind für die Artenunterscheidung sehr wichtig;
sie erscheinen zu \, 3, 5, 7 u. s. w. oder auch bei Unterdrückung der Mittelleiste in
paarigen Zahlen. Der Rand der Leiste ist bald glatt und eben, bald in wagerechter
Ebene wellig verbogen (C. sinuata), auch wohl eingeschnitten (Coelogyne § Cristatae)
und so in Formen aufgelöst (Pleione). Außer den Leisten kommen dann noch einzeln
oder in Gruppen stehende Warzen vor (C. § Verrucosae) selten sind Teile der Lippe
mit einer fleischigen Verdickung (Callus) versehen (C. Micholitziana). Auch der
Rand der Lippe ist bald glatt, bald namentlich am Mittellappen wellig oder faserig
(Pleione und C. fuliginosa)\ Ptychogyne ist durch eine Querfalte am Lippengrunde
ausgezeichnet.
Die Farbe der Lippe zeigt alle Übergänge vom schneeigen Weiß durch gelb zu
grünlich oder rein grün (G. pandurata) einerseits, zu mennigrot (Hologyne miniata),
orange und braun anderseits, außerdem kommen bei Pleione rosa, carminrote und
rot-violette Blüten vor; blau und bläuliches Violett fehlen. Das Braun der Coelogyne-
Blüten, welches bald ziemlich die ganze Blüte zeigt, bald nur auf Leisten oder Nerven
sich beschränkt, ist dadurch ausgezeichnet, dass es durch lösliche Farbstoffe von brauner
Farbe hervorgebracht wird, nicht wie gewöhnlich durch Combination von Anthocyan
mit Chlorophyll. Bemerkenswert sind ferner die fast reinschwarzen Linien und Flecken,
welche die grasgrüne Blüte von G. pandurata und Verwandten zieren, sowie die gelben oder
orangeroten, von einem braunen Ringe umgebenen Augenflecke, welche die weißen
Blumen der Coelogyne- Arten aus der Gruppe der Ocellatae so sehr auszeichnen.
Die Säule der Goelogyninae ist in ihrer Gestalt sehr mannigfaltig und äußerst
kurz und breit (Pholidota), oder schlank keulenförmig mit convexer Rückseite und
ebener oder concaver Vorderseite (Coelogyne) ; endlich ganz dünn cylindrisch und stark
gebogen (Otoehilus) oder knieförmig gebrochen (Gamelostalix). Gewöhnlich ist die
Spitze der Säule geflügelt, wobei der Flügel »oft deutlich dreilappig und am Rande ein-
geschnitten ist; seltener zieht sich derselbe bis zum Säulengrunde herab oder entwickelt
sich in der Mitte am stärksten, so dass die ganze Säule die Gestalt einer Schildkröten-
schale erhält (Chelonistele).
Die einzige Anthere ist mit einem kurzen aber meistens sehr deutlichen Filament
auf der Innenseite der Säule dicht unter deren Spitze befestigt und hängt im allgemeinen
herab oder liegt dem dachförmigen Rostellum schief abwärts auf — seltener ist sie
bei mehr gehobenem Rostellum wagerecht (Pholidota) oder sogar bei ansteigendem
Rostellum schief aufgerichtet (Pholidota § Otoehiloides). Ihre Gestalt wechselt von quer
verbreiterter Form (Pholidota) bis zu ganz schlanken fast geschnäbelten Gestalten
(Coelogyne). Die vier Fächer sind nur selten fast völlig getrennt, meist fließen sie zu
2 zusammen. Auch das Aufspringen erfolgt mit 2 Spalten auf der Unterseite, dieselben
vereinigen sich unter der Antherenspitze, so dass die ganze Öffnung V-förmig wird.
Die Unterfläche der Anthere ist oft schief abgestutzt, der ganze Staubbeutel dadurch
schief helmförmig oder glockenförmig. Bei Pholidota erfolgt das Aufspringen mehr in
einer geraden sich nach außen erweiternden Querlinie.
Die 4 Pollenmassen sind wachsartig durchscheinend, weiß oder gelb. Meistens
liegen sie paarweise einander auf, wobei die Hälften eines Paares bald zusammen etwa
Eiform zeigen (Coelogyne speciosa), bald ganz flach sind. Bei Coelogyne ist die unten
liegende Hälfte häufig etwas kleiner als die oben liegende. Bei Ptychogyne dagegen
12 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
liegen die Pollinien jedes Fachs einander etwas schief seitlich an, so dass sie alle 4
in derselben etwas gekrümmten Ebene sich befinden. Bei Pholidota endlich erscheinen
die Pollinien fast kugelförmig und liegen über Kreuz, ohne sich erheblich abzuplatten.
Bei Coelogyne und Pleione finden wir zwei mehr oder weniger verschmolzene Caudiculae,
welche die Gestalt eines flachen Halbkreises etwa haben und aus einer weichen körnigen
Masse bestellten: bei C. ocellata ziehen sich dieselben ein wenig, bei Pleione sehr stark
seitlich an den Pollinien hinauf. Bei Dendrochilum, Pholidota u. a. finden wir auch
spärliche körnige Anhängsel an den Pollenmassen.
S tarn in o dien. Als solche sind wohl zu deuten die an verschiedenen Stellen der
Säule vorkommenden »Stelidien«, welche teils als dünne Fäden an der Säulenspitze
großblättriger Coelogyne-Arten unbedeutende Anhängsel bilden, teils bei kurzer Säule
ungefähr gleiche Länge erreichen und am Grunde, in der Mitte oder an der Spitze der
Säule als schmal blattartig flache, meistens etwas gebogene Gebilde erscheinen. Bei
den meisten Gattungen fehlen diese Stelidien ganz.
Gynaeceum. Das Rostellum zeigt alle Übergänge von der absteigenden Dachform
mit mehr oder minder deutlich dreilappigem Rand (Coelogyne) zur oben abgestutzten
Platte (Pholidota § Eupholidota) und der Gestalt eines schräg bis senkrecht aufgerichteten,
nach oben verschmälerten Blättchens, dem die mehr oder minder aufrechte Anthere
anliegt. Die eigentliche Narbenfläche ist concav halbkreis- oder mondförmig bis drei-
eckig, oft von einer am Rande zurückgerollten oder geraden Membran eingefasst. Der
Fruchtknoten zeigt sehr verschiedenartigen Querschnitt. Nur selten erscheint derselbe
mit 6 ziemlich gleichen, rundlichen Lappen; meistens sind sie zu 3 und 3 verschieden,
indem die den Placenten entsprechenden rundlich bleiben (Coelogyne lentiginosa, C. elata),
Eiform annehmen (C. flaccida) oder schmal lanzettlich vorspringen (C. speciosa), während
die dazwischen liegenden samenlosen Lappen sich quer verbreitern und mit stumpfen
(C. lentiginosa) oder scharf umzogenen Flächen (C. flaccida, elata) die placenten-
tragenden Lappen zum Teil bedecken: bei C. speciosa werden die ersteren im Quer-
schnitt fast dreilappig spießförmig. Häufig sind auch die Lappen gleichmäßig stark
geflügelt.
Biologie der Blüte. Hier wäre in erster Linie auf dasjenige zu verweisen, was
S. 7 — 9 über die mannigfaltigen Inflorescenzen der Coelogyne- Arien und deren gleichzeitiges
oder allmähliches Abblühen gesagt ist. Die Blüten sind fast immer umgewandt, wenn
nicht die hängende Inflorescenz von vorn herein die Lippe nach abwärts stellt — die
Drehung wird mehr vom Stiel der Blüte, als vom Fruchtknoten ausgeführt. Im all-
gemeinen dauert die einzelne Blume eine ziemlich lange Zeit z. B. bei C. speciosa, wo
etwas kühl gehaltene Exemplare durch 2 Wochen und länger nichts an Schönheit der
Blüten einbüßten. Bei den kleinblütigen Dendrochilum-Arten bleiben die Blüten im
unteren Teil der Inflorescenz oft ungedreht, wenn die Spitze der letzteren überhängt.
Bestäubung. Im allgemeinen ist bei den ganzen Gruppen Beihilfe der Insekten
notwendig; da vielfach im Gewächshaus Früchte angesetzt werden, scheint die Über-
tragung der Pollenmassen auf die Narbe leicht zu geschehen. Die großen, ansehn-
lichen Blumen von Coelogyne u. s. w. sind im allgemeinen geruchlos und scheiden keinen
Nectar ab, aber es genügen Farbe und Größe der Blume zur Anlockung der Insekten.
Ausnahmsweise kommt am Lippengrunde reichliche Absonderung von süßem Saft vor, so
besonders bei C. fuscescens, und die Querfalte des Labellums von Ptychogyne kann
geradezu als Nectarium bezeichnet werden. Bei den mit einem Hypochil versehenen
Gattungen, z. B. Pholidota, ist das letztere oft ganz mit Zuckerwasser gefüllt, während
die kleinen Blüten von Dendrochilum oft einen starken Wohlgeruch besitzen, z. B. bei
D. glumaceum.
Frucht und Samen. Die Früchte zeigen alle Zwischenformen von der schlanken
Keule bis zur Kugel, sind vielfach mit starken, zu 3 oder zu 6 auftretenden Flügeln
oder Längsleisten versehen und springen in der Regel mit 3 breiten, die Samen
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 13
tragenden, und 3 schmalen ein Replum bildenden Klappen auf, welche alle an der Spitze
verbunden bleiben und von der bleibenden vertrockneten Säule gekrönt sind. Nach Beer
scheint auch Aufspringen mit nur 3 Klappen vorzukommen; Streuhaare fehlen. Die
Samen sind meistens langgestreckt, durchscheinend, mit länglichem am Kotyledonarende
stumpfem Embryo; bei Dendrochilum glumaceum ist schon in der reifen Frucht ein
grünlicher schlanker Kotyledon differenziert, der sich bei der Keimung aufrichtet, während
am entgegengesetzten Ende Wurzelhaare hervortreten und dem Kotyledon gegenüber das
zweite Blatt erscheint, wobei der mittlere Teil der Keimpflanze sich stärker verdickt.
Bastardbildung. Die Erzielung künstlicher Bastarde ist erst in neuerer Zeit in
Angriff genommen worden. Zur Blüte gekommen ist bisher nur einer, Coelogyne Col-
manii hört. (cf. Gard. Chron. I. (1907) 4 08 fig. 48). — Die Eltern sind C. speciosa
var. major und C. cristata var. alba. Welche von beiden Samen- und welche Pollen-
pflanze gewesen ist, darüber fehlen z. Z. die Angaben. Das Produkt soll eine voll-
ständige Mischung der Charaktere beider Eltern ergeben haben. Die Blüten stehen zu
mehreren an einer Rispe, sie sind in der Hauptfarbe rein weiß, die Kämme der Lippe
sind orangerot. — (Die Abbildung ist sehr undeutlich, doch scheint C. cristata vorzu-
herrschen und wird demnach wohl als Pollenpflanze anzusehen sein.) — K.
Geographische Verbreitung. Die Coelogyninae in der Abgrenzung, wie sie hier
beschrieben werden sollen, gehören gänzlich dem Monsungebiet Asiens an, in dessen
sämtlichen Provinzen sie sich finden. Sie beginnen ziemlich nahe der Nordwestgrenze
dieses Gebietes im mittleren Teil des tropischen Himalaya etwa unter 28° n. Br. und
84° östl. L., um dem Südabhang der centralasiatischen Bergländer folgend sich ostwärts
bis in die chinesische Provinz Yunnan (H0°östl. L.) zu erstrecken. In südlicher Rich-
tung reichen sie, wenn auch an Arten sehr stark abnehmend, bis Ceylon, in südöst-
licher geht die Hauptmasse der Abteilung nicht über die Philippinen und südlichen
Molukken hinaus, einige wenige kommen noch in Neu-Guinea und weiter östlich bis zu
den Samoa-Inseln und den Neuen Hebriden vor, und eine Art, die ubiquitärste von
allen (Pholidota imbricata), erreicht in Queensland die südlichste Grenze des Floren-
gebietes unter 25° s. Br. und 150° östl. L. Sehen wir von dem centralen Borneo und
Neu-Guinea ab, so sind die meisten Teile dieses Gebietes gut und einige, wie z. B.
Indien und Java sogar sehr gut durchforscht, und es ist anzunehmen, dass die jetzige
Totalziffer von 250 Arten nicht mehr allzusehr durch künftige Entdeckungen über-
schritten werden wird.
Ich möchte hier an Stelle der später zu behandelnden 1 5 Gattungen 4 Gruppen
setzen, welche sich systematisch gut voneinander unterscheiden lassen, sobald man von
subtilen Unterscheidungen absieht, und welche für unsere Betrachtung hier das Bild
wesentlich vereinfachen. Es sind dies Coelogyne, Pleione, Dendrochilum, (einschließlich
Acoridium und Platyclinis) und Pholidota nebst abgezweigten Gattungen und Oto-
chilus. Coelogyne, die bisher artenreichste Gattung, welche fast die Hälfte der ganzen
Abteilung ausmacht, ist in der Hauptsache eine Gattung der Bergwälder. Viele schön
blühende Arten kommen in beträchtlichen Höhen vor, nur wenige unter 1000 m, manche
wesentlich höher, so C. ochracea Lindl. in 2300 m, C. occultata in 2500 m und C.
cristata Lindl. in fast 2700 m. Bekannt ist, dass diese Lieblingspflanze unter unseren
Frühlingsorchideen geradezu eine Kalthauspflanze ist. Fast ein Viertel aller bekannten
Arten (28 von 110) entfallen auf das Himalaya-Gebiet. Hieraus folgt fast unmittelbar,
dass die Anzahl abnehmen wird, sobald die Bedingungen sich ändern, und so finden
wir denn, dass sie schon im Terai etwas zurücktreten, in den niedrigen Bergländern
der mittleren und südlichen Inseln selten werden und in den heißen Ebenen Indiens
überhaupt fehlen. C. odoratissima Lindl. findet sich in den Nilgherries, in den Central-
provinzen und auf Ceylon; auf dieser Insel auch noch C. breviscapa Lindl. und zey-
lanica Hook. f. (alle 3 Arten den Lentiginosae angehörig); damit ist aber die Liste der
südlichen Formen zu Ende; der Satz, dass die Coelogyneen Pflanzen der Bergwälder
{4 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
sind, bestätigt sich. Es sind besonders 4 Gruppen (von 13), welche das Haupt-
kontingent zu den Coelogynen des Himalaya-Gebietes stellen : außer den Ocellatae, welche
nur hier vorkommen, die Fuliginosae, die Lentiginosae und die Cristatae nebst Mit-
gliedern einiger anderer Gruppen. Beiläufig möchte ich bemerken, dass die äußerst
verworrene Nomenclatur, welche sich an einige, viel kultivierte Gartenarten knüpft, die
Gruppe einst größer erscheinen ließ, als sie in der Wirklichkeit ist. Von dem Massiv
des Himalaya aus erstrecken sich, wie bekannt, die Gebirgszüge der Malayischen Halbinsel
und ihnen folgend das Gros der Gattung, welche in diesem Gebiet der tropischen Regen-
wälder das Maximum an Arten erreicht, 38 Arten sind auf der Malayischen Halbinsel
und ±30 auf den Sundainseln sicher nachgewiesen. Die Longifoliae, die Anci-
pites , die Tomentosae und Verrucosae entfallen ganz oder mit nur verschwindend
wenigen Ausnahmen auf diese beiden Gebiete; von den Cristatae und Carinatae der
größere Teil. Die weiteste Ausdehnung unter den oben genannten Gruppen zeigen die
Tomentosae, von denen allerdings das Gros in diesen beiden Gebieten liegt, aber je
\ Vertreter bis jetzt aus allen anderen Gebieten, mit Ausnahme des Himalaya, nach-
gewiesen ist. Da es sich meist um bekannte Arten handelt, zähle ich sie hier auf.
Es findet sich C. Massangeana Reichb. f. (aus Assam?), wahrscheinlich irgendwo aus
den südlich davon gelegenen Bergländern stammend, 0. Swaniana Reichb. f. auf den
Philippinen, C. Veitchii Rolfe in dem westlichen Neu-Guinea und schließlich C. venusta
Rolfe in Yunnan. Fast ausschließlich gehören diesen beiden Gebieten die Verrucosae
an, diese Arten mit grün und schwarz gezeichneten Blumen, von denen C. pandurata
Lindl. die bekannteste ist. Betrachtet man die Areale, über welche die Arten sich ver-
teilen, so fällt das Verhältnis zu Gunsten der Hochgebirge aus, denn die 28 Arten des
eigentlichen Himalaya-Gebietes finden sich auf einem viel engeren Raum beieinander,
als die 68 Arten der Malayischen Halbinsel und der Sundainseln.
Kontinental- und Rergpflanzen im ausgesprochensten Sinne sind die brillantesten
Formen der ganzen Abteilung, die (i2) Arten der Gattung Pleione, in denen sich die
Coelogyneen zu höchster Vollendung erheben. Fünf Arten gehören dem Himalaya-
Gebiet im engeren Sinne an, 4 dem Norden der Malayischen Halbinsel und 5 der Fort-
setzung dieses Bergsystems nach Osten hin, d. h. den Bergen der chinesischen Provinzen
Yunnan und Sze-tchuen. Von diesen Arten sind 2, PL praecox Lindl. und bulbocodioides
(Franch.) Pfitz., in zwei Gebieten nachgewiesen. — Diese Gruppe zeigt der Besonder-
heiten so viele, dass es befremdet, wie man sie je mit Coelogyne hat vereinigen können.
Alle Arten sind terrestrisch im Gegensatz zu den übrigen Arten der Abteilung, welche
durchgängig Epiphyten sind. Ihre Pseudobulben dauern nur 2 Jahre im Gegensatz zu
den langlebigen Luftknollen aller übrigen Arten. Ihre Blätter sind weich und krautig,
während die aller anderen Coelogyneen lederig oder pergamentartig sind. Die großen
Rlüten erscheinen an kurzen seitlichen Trieben, welche sich erst sehr viel später oder
gar nicht zu Pseudobulben verdicken. Schließlich sind die Blüten in Form und Farbe
so abweichend von allem, was bei Coelogyne üblich, dass ein Zweifel über die Zuge-
hörigkeit zu Pleione noch nie jemandem gekommen sein kann. — Die Höhen, bis zu
welchen sie in den Bergen vorkommen, werden überhaupt nur noch von wenigen Orchi-
daceen übertroffen. Kaum eine, welche tiefer als 2 00 0 m ü. d. M. vorkommt; PL
praecox Lindl. 2 500 — 27 00 m, PL humilis Lindl. ebenfalls, PL Hookeriana (Lindl.)
Pfitz. um 3 300 m und PL bulbocodioides (Franch.) Pfitz. wächst in dem kühlen Tibet
noch 4500 m ü, d. M.!
Den diametralen Gegensatz zu Pleione bildet Dendrochilum, eine Gattung, deren
Begriff hier weiter gefasst ist, als sonst üblich, und in welche außer Platyclinis auch
Acoridium einbegriffen ist. Der südlichste Teil der Malayischen Halbinsel, die an-
grenzenden Sundainseln, besonders aber die Philippinen bilden das Verbreitungsgebiet
dieser aus schlanken Epiphyten gebildeten Pflanzen. Auf dem Festland und den un-
mittelbar daran liegenden Inseln finden sich ca. \ 2 Arten aus verschiedenen Gruppen,
besonders Eudendrochilum, 31 Arten der Sektionen Eudendrochilum, Platyclinis, Di-
latata, Angustata sind von den Sundainseln bekannt, und 24 Arten allein von den
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 15
Philippinen. Während die Arten der 4 zuletzt genannten Gruppen noch in ihrer ganzen
Tracht unzweifelhafte Orchidaceen sind, finden sich unter Acoridium Formen, welche
von Unkundigen (und in ein paar Fällen sogar von Leuten, welche es besser hätten
wissen sollen) für Verwandte der Juncaceen gehalten werden können, resp. gehalten
worden sind. Allerdings entscheidet hier nur die Blüte über die Zugehörigkeit zu den
Orchidaceen und nur das Gynostemium über die zu den Coelogyninen. Es verdient her-
vorgehoben zu werden, dass die Insel Celebes ihre in mancher Hinsicht aparte Stellung
(ich erinnere an das gänzliche Fehlen der Cypripedileen) auch hier zeigt. Außer zwei
oder drei Coelogyne- Arten ist von dieser ganzen Abteilung keine einzige Art auf der
Insel sicher nachgewiesen. In allen Provinzen des Festlandes fehlt Dendrochilum
nebst Verwandten völlig, ebenso auf Neu-Guinea.
Bei den Pholidotiden (ein Name, den ich nur hier anwende), die ich lediglich des-
wegen zuletzt behandle, weil sie durch Aufstellung neuer, sehr kleiner Gattungen etwas
an Übersichtlichkeit verloren haben, möchte ich zunächst aussondern Otoehilus und
Pholidota im engeren Sinne. Von diesen ist die erste mit 3 alten unbestrittenen Arten
charakteristisch für das Himalaya-Gebiet, wo alle 3 häufig sind. Von den 32 Arten
von Pholidota gehören \ 2 ebenfalls diesem Gebiet an, 3 dem nördlichen Teil der Ma-
layischen Halbinsel, 4 China, i 0 den Sundainseln und nur 3, soweit bisher bekannt,
den Philippinen. Wir haben somit ein ähnliches Bild der geographischen Verbreitung
wie bei der Hauptgattung Coelogyne selbst. Eine besondere Erwähnung verdienen hier
2 Arten. Phol. articulata, welche vom Himalayagebiet bis zu den Sundainseln ver-
breitet ist, und Phol. imbricata, welche in allen Provinzen des ganzen Monsungebietes
heimisch und sogar noch in Queensland, soweit es tropischen Charakter hat, »very
common« ist. Dies ist vielleicht die einzige epiphy tische Orchidacee, welche ihrem
ganzen Aussehen nach und mit einer unglaublichen Unempfindlichkeit gegen die ver-
schiedensten atmosphärischen und sonstigen Einflüsse begabt, etwas von der Natur eines
Unkrautes hat, wozu die bizarre Garstigkeit sehr gut stimmt. — Was nun noch zu
erwähnen wäre, sind teils ältere von P fitz er wiederhergestellte, teils neue, auf mor-
phologische Merkmale hin abgespaltene Gattungen. Drei von ihnen Sigmatogyne mit
2 Arten (tricallosa und Pantlingii), Panisea mit I Art (uniflora) und Neogyne mit
\ Art [Gardneriana) gehören dem Himalaya-Gebiet an. Die übrigen Gynoglottis, Holo-
gyne, Crinonia, Chelonistele, Chelonanthera und Cmnelostalix dem Gebiet der südlichen
Malayischen Halbinsel und dem der Sundainseln. — K.
Verwandtschaftliche Beziehungen. Die hier behandelte Tribus ist eine sehr natür-
liche Gruppe, wenn Josepha und Sturmia ausgeschieden werden, welche eine Tribus
für sich bilden müssen. Wohl am nächsten stehen die Liparidinae und die Sturmiinae,
welche beide durch anhanglose Pollinien sich von den Coelogyninae unterscheiden ;
Sturmia hat noch die convolutive Knospenlage der Laubblätter, wie bei den letzteren,
aber anderen Aufbau, indem die Luftknolle oberhalb der Laubblätter entsteht — die
Liparidinae haben conduplicative Laubblätter, was bei den Coelogyninae nur selten
vorkommt. Auch die Collabiinae, welche regelmäßig heteranthe Inflorescenzen ausbilden,
sind den Coelogyninae nahe verwandt; der Säulenfuß, der bei diesen nur andeutungs-
weise auftritt, erreicht hier große Entwickelung, auch ist die Zahl der Pollinien (2 oder 8)
verschieden. Auch die Thuniinae stimmen namentlich in der Bildung der Säulen gut
mit den Coelogyninae überein, haben aber stets 8 Pollinien und entweder gar keine,
oder eine aus mehreren Internodien gebildete Luftknolle. Eine sehr schwierig unter-
zubringende Gattung ist Trichosma: wir haben hier die convolutive Knospenlage und
die endständige Inflorescenz der Coelogyninae, andererseits aber eine an Eria erinnernde
Blüte — trotzdem ist Trichosma suavis zuerst unter dem Namen Coelogyne coronaria
beschrieben worden: mir scheint diese Pflanze am besten den Thuniinae zuzuzählen
zu sein.
Die übrigen einst von Reichenbach zu Coelogyne einbezogenen Gattungen sind
in dieser Monographie wiederhergestellt, und die alten Autoren treten wieder mit den
1 ß Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
alten Namen in ihr Recht. — Sehr viel interessanter und auch besser berechtigt ist
die Umtaufung von 33 Arten, welche einst als Dendrochilum resp. Platyclinis be-
schrieben waren, in Acoridium. R. A. Rolfe hat in Orchid. Review XII. (1904) 221
den Nachweis zu führen gesucht, dass Dendrochüum junceum. Reichb., welches eigent-
lich zu Platyclinis gestellt werden müsse, mit Platyclinis zu der älteren Gattung
Acoridium zu stellen sei. Angenommen ist hierbei zunächst, dass das nur aus der
Reschreibung Reichenbach's in den Otia Rotanica Hamburgensia (S. 54) bekannte
Dendrochilum junceum mit einer neuerdings von Loher gesammelten und von Rolfe
untersuchten Pflanze identisch sei, was jedenfalls sehr wahrscheinlich ist. Nun ist aber
zunächst die Annahme Herrn Rolfe' s angreifbar, dass dies Dendrochilum junceum zu
der höchst überflüssigerweise aufgestellten Gattung Platyclinis gehöre und eigentlich
Platyclinis juncea heißen müsse, und damit fällt die zweite Folgerung von selbst, dass
es auf Grund der Priorität von Acoridium vor Platyclinis zu ersterer Gattung zu ziehen
sei und mit ihm alle, bisher als Dendrochilum und Platyclinis beschriebenen Arten.
Da Dendrochilum Rlume 182 5 aufgestellt ist, Acoridium Nees und Meyen 1843 und
Platyclinis R^nth. 1881, so wäre die Änderung, welche Rolfe vorgeschlagen hat, be-
rechtigt, wenn — und das ist wohl der springende Punkt — Platyclinis Benth. als
Gattung unentbehrlich wäre, das ist aber keineswegs der Fall. Die Merkmale von
Platyclinis reichen allenfalls aus für eine Sektion, wie u. a. Mr. Oakes Arnes es ge-
macht hat, aber nimmermehr für eine Gattung (an die zeitweilig geglaubt zu haben,
ich allerdings eingestehe), und alles, was Platyclinis heißt, ist Dendrochilum. Die in
dieser Monographie vertretene Ansicht vereinfacht die nomenclatorische Seite der Frage
dadurch, dass unter Herstellung des alten Gattungsbegriffes und -namens Dendrochilum
Blume eine Menge älterer Arten zu ihren alten Autoren kommen und verhältnismäßig
wenig neue Arten umzutaufen sind. Diese unsre abweichende Ansicht schließt nicht
aus, dass A. Rolfe' s Ansicht sehr discutabel und die Aufrollung der Frage durch ihn
durchaus berechtigt ist. — K.
Einteilung der Gruppe. Es ist recht schwer, die Gattungen so zu ordnen, dass
nahe Beziehungen nicht getrennt werden. Wir scheiden zunächst in 4 Hauptgruppen.
Bei der ersten fehlt der Säulenfuß ganz. Ptychogyne, Coelogyne, Dendrochilum zeigen
diesen Bau bei einer mit schmaler Basis ansitzenden, ziemlich leicht beweglichen Lippe,
während Pleione, Neogyne und Gynoglottis eine festere Verbindung zwischen Säulen-
grund und Labellum besitzen, die sich bei Gynoglottis zur weit heraufgehenden Ver-
wachsung steigert. In der zweiten Hauptgruppe ist ein schmaler Säulenfuß vorhanden
und sind gleichzeitig die Sepalen am Grunde stark ausgebaucht, so dass sie bei Crinonia
ein scheinbares Knie bilden, an dem aber der Säulenfuß nicht teilnimmt. Hierher
rechne ich Hologyne, Crinonia und Panisea'. bei der letzteren Gattung wird aber erst
an lebendem Material sich feststellen lassen, wo die Grenze zwischen Säule und Lippe
eigentlich liegt. Bei den beiden letzten Hauptgruppen ist ein breiter Säulenfuß vor-
handen, dem die Lippe in seiner ganzen Breite sich fest anfügt; Chelonistele , welche
allein die dritte Hauptgruppe bildet, ist hier durch die S-förmige Krümmung am Lippen-
grund und durch die schalenförmige Säule ausgezeichnet. In der vierten Hauptgruppe
haben wir dann ein deutliches fleischiges Hypochilium zwischen dem Säulengrund und
dem Oberteil der Lippe [Chelonanthera, Pholidota, Camelostalix, Otochilus).
Aus dem Vorstehenden geht hervor, dass ich die alten Blume 'sehen Gattungen
Crinonia und Ghelonanthera, letztere allerdings nicht in derselben Begrenzung, wieder-
hergestellt habe — es schien mir dies bei genauerem Studium der Morphologie der
Blüten notwendig. Neu aufgestellt sind Ptychogyne, Hologyne und Chelonistele, da ich
nur nach deren Abtrennung eine natürliche Umgrenzung für die große Gattung Coelo-
gyne finden konnte. Auch Pleione, welche von manchen Autoren mit dieser letzteren
Gattung vereinigt wurde, ist so charakteristisch, dass ich sie als besondere Gattung
beibehalte. Camelostalix (Reichb. f.) Pfitz. ist so ungenügend bekannt, dass die generische
Abgrenzung gegen Otochilus zweifelhaft bleibt.
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 17
Meine Bemühungen, nach der Lage und Form der Pollinien die Hauptgruppen zu
bilden, haben zu keinem befriedigenden Ergebnis geführt, obwohl auch in dieser Hinsicht
weitgehende Verschiedenheiten vorhanden sind (Coelogyne, Ptychogyne, Pholidota).
Geschichtliches. Die erste Abbildung und Beschreibung einer zu den Goelogyninae
gehörigen Pflanze (Coelogyne Bumphii) gab Rumphius im Herbarium Amboinense 1 755.
Roxburgh's Cymbidium nitidum (Hortus bengalensis 1814) ist nur ein Name und
wurde später mit C. nitida Lindl. identifiziert. 1821 beschrieb Lindley (Collectanea
botanica) unter diesen Namen, 1825 Don (Flora nepalensis) Pleione praecox, während
Blume in demselben Jahre die Gattungen Chelonanthera, Crinonia und Dendrochilum
aufstellte und Coelogyne speciosa, C. longifolia, C. incrassata, Ghelonanthera gibbosa,
Hologyne miniata, Crinonia carnea, Cr. globosa und 6 Dendrochilum-Arten beschrieb
und zum Teil abbildete. In Wallich's Catalogus 1825 wurden zahlreiche weitere Arten
von Lindley benannt und schon 1826 blühte Coelogyne fimbriata in England und
wurde im Bot. Reg. t. 868 dargestellt. Lindl ey's Genera und Species von 183 0
zählen bereits 21 Coelogyne- Arten auf (einschließlich Pleione, Hologyne, Neogyne,
Panisea), von denen er nur C fimbriata lebend gesehen hatte, ferner 7 Arten von
Pholidota (einschließlich Crinonia), von denen allein Ph. imbricata damals in Kultur
war, endlich die 6 Dendrochilum-Svecies, nach Blume 's kurzen Beschreibungen, sowie
3 Otochilus, so dass die Gesamtzahl der 1830 bekannten Coelogyninae 37 betrug.
1852 begründete Lindley die Gattung Panisea, Reichenbach Neogyne — in Reichen-
bach's Zusammenstellung in Walper's Annalen 1861 finden wir schon gegen 90 Coelo-
gyninae, deren Zahl sich dann in den folgenden 45 Jahren stark vermehrt hat, während
schon zahlreiche Arten sich auch in Kultur befanden. Die Gattungsbegrenzung ist großen
Schwankungen unterworfen gewesen; vereinigte doch Reichenbach alle Arten der
Gruppen mit Ausnahme von Panisea und Dendrochilum unter dem gemeinsamen Gat-
tungsnamen Coelogyne.
Nomenclatur. Der jüngst verstorbene Dr. 0. Kuntze hat in seiner Revisio gen.
alle Species von Coelogyne in Pleione umgetauft. Beide Namen sind, der erstere von
Lindley, der zweite von Don in demselben Jahre 1825 geschaffen worden, und beide
haben, was Kuntze übersehen hat, von vornherein das bedeutet, was wir heute unter
ihnen verstehen. Der Name Pleione ist von Don im Prodromus Florae Nepalensis auf
2 Arten PI. humilis Don und praecox Don angewendet; der Name Coelogyne tritt
zuerst auf bei Coelogyne cristata Lindl. und zwar in den Collectanea botanica S. 33.
Über die Unnatur, welche darin liegt, beide Gattungen zu vereinigen, habe ich mich in
dem Abschnitt über die geographische Verbreitung ausgelassen. Will man dies, trotz
allem, was dagegen spricht, thun, so hat bereits Lindley in den Collectanea botanica
dazu den Anfang gemacht, indem er die gesamten Pleione-Arten Don's in Coelogyne
umtaufte, was er in seinen Gen. und Spec. Orchid. Plants (1830) S. 43 und in den
Folia Orchidacea (1854) wiederholte. Man kann es sich allenfalls gefallen lassen, auch
die Pleione-Arten »Coelogyne« zu nennen; das umgekehrte ist nach den Arten, auf
welche der Name Pleione von vornherein festgelegt war, ein Unding. Ich habe die in
der Kuntze 'sehen Registraturarbeit beliebten Namen nicht aufgeführt. — K.
Clavis generjim Coelogyninarum.
A. Gynostemium apodum.
a. Labellum basi angustae gynostemii apodi v. in pedem
brevem produeti insertum, submobile.
a. Pollinia in anthera perfecte quadrilocellata uniseriata,
oblique aecumbentia. Labellum supra basin angustam
plica transversa semilunari munitum 149. Ptychogyne Pfitz.
ß. Pollinia in anthera biloculari, perfecte v. imperfecte
quadrilocellata per paria ineumbentia, plus minus dorso
A. Engler, Das Pflanzenreich. IY. (Emtiryophyta sipkonogama) 50. 2
lg Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
applanata, caudicula lata granulosa munita. Labellum
maxima pro parte gynostemio parallelum 1 50. Coelogyne Lindl.
y. Pollinia in anthera biloculari oblique superposita nee
vere ineumbentia, obovata v. pyriformia, in caudiculam
granulosam attenuata. Labellum pro parte brevi basali
gynostemio parallelum, deinde reflexum .... 1 50a. Dendrochiluni Blume
b. Labellum circa gynostemium involutum immobile, inter-
dum gynostemii basi marginibus adnatum.
a. Perigonium patens; sepala basi non saccata. Pollinio-
rum caudiculae retrorsum appendiculatae 151. PleioneD. Don
ß. Perigonium connivens, sepala retrorsum saccata; label-
lum basi bisaccatum. Polliniorum caudiculae exappen-
diculatae 1 52. Neogyne Reichb. f.
c. Labellum ad apicem fere usque marginibus gynostemii
adnatum 152a. Qynoglottis Smith
B. Gynostemium in pedem angustum extensum.
a. Sepala retrorsum saccata, labellum integrum.
a. Labellum gynostemium amplectens, pes gynostemii
brevis latus 152b. Hologyne Pfitz.
ß. Labellum a gynostemio patens; pes gynostemii graci-
lis, sigmoideus 1 52c SigmatogyneVtttz.
b. Sepala descendentia, mentum spurium aemulantia. Label-
lum a pede gynostemii angulo recto patens 152d. Crinonia Blume
C. Gynostemium conchiforme, in pedem latum in basin labelli
ascendentem maxima pro parte reflexum extensum. Lobi
laterales labelli parvi I52e. Ghelonistele Pfitz.
D. Labellum ut in praecedente flexum, sed gynostemium basi
angustatum 152 f. Panisea Lindl.
E. Labellum cum basi gynostemii in hypochilium coneavum,
subcarnosum et epichilium explanatum divisum et cum basi
lata continuum.
a. Hypochilium a latere valde compressum, deorsum genu-
flexum I 53. Ghelonanthera Blume
b. Hypochilium semiglobosum v. semiellipsoideum.
ct. Gynostemium breve crassum, coneavum 154. Pholidota D. Don
ß. Gynostemium gracile.
I. Gynostemium fractiflexum; epichilium breve, latum 1 54a. Camelostalix Pfitz.
II. Gynostemium arcuatum v. rectum; epichilium elon-
gatum, angustum .... 155. Otochilus Lindl.
149. Ptychogyne*) Pfitz. n. gen.
Panisea Lindl. p. p.; Rolfe in Kew Bull. (1901) 148. — Coelogyne Lindl. p. p. ;
Rolfe in Kew Bull. (1892) 209; Ridley, Oreh. Malay. Penins. in Journ. Linn. Soc. XXXII.
(1896) 327.
Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum patens vel campanu-
latum, resupinatum, marcescens. Sepala 3 libera dorso carinata, aestivatione valvata
lateralia fere prorsus symmetrica. Petala 2 , sepalis similia vel angustiora plana.
Labellum liberum, cum basi gynostemii basi angusta leviter articulatum, submobile; trilobum,
lobis lateralibus erectis vel integris, parte basali breviore gynostemio parallela, parte
apicali longiore reflexa, subtus supra basin rima transversa sublunata, superne callo
lunato transverso carinisque ternis ornatum. Gynostemium satis robustum fere dimidium
sepalorum aequans ex basi angusta dilatatum apicem versus anguste alatum erectum.
*
nxvyr^ plica.
Ptychogyne.
19
Anthera sub margine androclinii inserta, rostello incumbens, distincte quadrilocularis.
Pollinia 4 cerea, uniseriata oblique accumbentia, caudicula pulverea munita. Rostellum
horizontale, integrum. Stigma transversum, semiorbiculare, margine inferiore prominente.
Ovarium distincte 3- vel 6-alatum. Capsula oblonga vel obovata, 3- vel 6-alata. — Herbae
epiphyticae vel in saxis inter muscos vigentes. Pseudobulbi perennes, diphylli. Folia
perennia, subcoriacea, lanceolata vel latiora, nervis 1 vel 3 subtus prominentibus, verna-
tione convolutiva. Scapus basi nudus pluri- vel multiflorus. Flores mediocres.
Species 2 in Monsunia, in Javae insula et in peninsula malayana vigentes.
Clavis specierum generis Ptychogynes.
A. Folia oblonga; sepala oblonga, breviter acuminata; petala
lineari-oblonga \. P. flexuosa.
B. Folia lanceolata; sepala lanceolata, acuta; petala lanceolata,
spathulata 2. P. bimaculata.
1. P. flexuosa (Rolfe) Pfitz. — Coelogyne flexuosa Rolfe in Kew Bull. (1892)
2 09; J. J. Smith in Flore de Buitenzorg VI. (1905) 148. — Pseudobulbi conico-
ovati obscure tetragoni, parum com-
pressi, subsulcati, basi squamis ovatis, ^fIFR>^ C
subacutis, junioribus pallide brunneis,
demum scariosis cinereis basi dila-
ceratis apice integris, summa pseudo-
bulbum parum superante vestiti, 6,5 cm
longi,
3,5 cm
lati, dense
congesti,
diphylli. Folia in petiolum pseudobulbo
breviorem angustata,
oblonga acumi-
Fig. 4. Ptychogyne flexuosa (Rolfe) Pfitz. A Label-
lum arte explanatum. B Labelli Sectio longitudinalis.
C Antherae facies infera. D Pollinia. (Icon. origin.)
nata subtus pallidiora, membranacea,
nervis 3 subtus prominentibus sed api-
ccm versus evanescentibus percursa,
27 — 30 cm longa, 5 cm lata. Scapus
foliis fere prorsus evolutis synanthus
iisquc aequilongus vel longior, nutans, multiflorus, ultra 20 cm longus; rhachis flexuosa,
infra flores simultaneos glumis 1 — 2 bracteis longioribus, pcrsistentibus praedita; brac-
teae anguste ovatae, acutae, scariosae, convolutae, deciduae, 3,2 cm longae 1,5 cm latae.
Sepala oblonga, concava, breviter acuminata, latcralia distincte carinata, subconniventia.
Petala lineari-oblonga, obtusa, sepalis fere aequilonga. Labellum sepala acquans, concavum,
trilobum, basi ita sigmoideo-involutum, ut callus crassus transversus basin labelli versus
concavus in facie superiore, rima lunata in inferiore appareat (Fig. 4), lobi laterales
dimidium labelli aequantes, erecti, subrhombei, angulis rotundatis; lobus medius labelli
Fig. u. Ptychogyne flexuosa (Rolfe) Pfitz. A Flos auctus, B id. magn. nat. ö
D Petalum. E Sepalum. (Icon. origin.)
2*
c
Labellum.
2Q Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
basi angustior ovatus acuminatus apice reflexus, carinae 3 in media parte labelli satis
crassae humiles. Gynostemium lobis lateralibus labelli dimidio brevior, cuneatum crassum,
quater longius quam latum, anguste alatum; anthera horizontalis . . . rostellum oblique
erectum truncatum. Ovarium argute 6-alatum. Capsula piriformis. Flos albus, discus
labelli luteo-maculatus; sepala 1,5 cm longa, 6 — 7 mm lata, petala et labellum aequilonga.
Java: Njebel in Madioen (Koorders); Tosari (Kobas). — v. fl. v. — In den
Leydener botanischen Garten um 189 0 eingeführt.
2. P. bimaculata (Ridl.) Pfitz. — Coelogyne bimaculata Ridley in Journ. Linn.
Soc. XXXII. (1896) 327. — Pseudobulbi crassi, conici, raro subcylindracei, diphylli,
7,5 cm longi, 3,7 cm crassi. Folia brevi-petiolata lanceolata acuta ad 20 cm longa,
5 cm lata. Scapus hysteranthus erectus gracilis basi longe nudus; bracteae lanceolatae,
acuminatae, papyraceae, deciduae, flores superantes, 3,7 cm longae. Sepala lanceolata
acuta. Petala angustiora, lanceolata, spathulata. Labellum petalis brevius anguste oblongum
trilobum, lobi laterales parvi breves obtusi, medius multo longior, callus trans-
yersus semilunaris in basi labelli, carinae 3 infractae. Gynostemium alatum, ala apicali
rotundata integra; anthera plana lata tenuis; stigma magnum rotundato-ovatum. Flos
albus, sepala 1,2 cm longa, lobis lateralibus et disco lobi medii macula aurantiaca ornatis,
gynostemium virescens.
Südwestmalayische Provinz, Malakka: Perak, Larut Hills? 1893 im botan,
Garten von Singapore kultiviert (Ridley). — n. v.
150. Coelogyne*) Lindi.
Coelogyne Lindl. Collectan. Rotan. (1825) sub t. 33; Orchidacearum sceletos
(1826) 17; Wall. Catal. (1828) 1953, 661; Spreng. Syst. veget. ed. 16. IV. (1827)
305; Lindl. Gen. et Spec. Orchid. (1830) 38; Endl. Gen. (1837) 190 N. 1347 et Enchirid.
botan. (1841) 109; Meissn. Gen. (1842) 372; Lindl. Veget. Kingd. (1847) 181; Id.
Fol. Orchid. (1854) Coelogyne; Renth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 518; Pfitzer in
Engl.-Prantl, Pflzfam. II. 6. (1888) 125 — Acanthoglossum Rlume, Rijdr. (1825) 381. — ■
Bolborchis Zoll, et Mor. Verz. Pfl. (1846) 89. — Gomphostylis Wall, ex Lindl. Gen.
et Spec. Orch. (183 0) 43.
Sepala libera, basi saepius paulum excavata inter se aequalia s. dorsale a latera-
libus paulum diversum, patentia v. (rarius) conniventia. Petala semper angustiora quam
sepala, saepe filiformia v. anguste linearia. Labellum pedi gynostemii affixum, plus minus
mobile, trilobum lobisque lateralibus gynostemium saepe amplectens, sepalis aequilongum
v. brevius ; discus lobi intermedii lineis elevatis s. tuberculis seriatis vario modo instruc-
tus, basi saepius paulum excavatus. Gynostemium satis longum applanatum v. sub-
foliaceum apice membranaceo-dilatatum, lobulatum; stelidia utrinque in dentem obtusum
v. acutum mutata; clinandrium sub apice gynostemii membranaceum dilatatum. Anthera
clinandrio immersa, incumbens, bilocularis, aut loculis dissepimento spurio imperfecta
sejunctis, obscure quadrilocularis ; pollinia 4 cerea, obovata compressa, per paria in loculis
disposita, apice massula granulosa glandulam ludente, cohaerentia. Capsula saepius.
oblonga plus minus accurate 6-costata v. imo 6-alata. — Herbae epiphyticae caulibus
repentibus saepius longissimis arboribus aut (rarius) saxis affixae ; pseudobulbi saepe
magni mono- v. diphylli; folia coriacea v. chartacea persistentia, racemi terminales
paucivaginati v. nudi v. saepius vaginulis imbricantibus infra flores v. infra et supra
flores praediti; bracteae florum saepius sub anthesi deciduae. Flores racemosi, saepe
albi v. luteo-albi v. (rarius) virides, nigro-maculati, interdum magni speciosissimi et odores
saepius graves exhalantes.
Species 110 ad 115 ab Indiae parte septentrionali ad insulam Ceylon, orientem
versus usque ad Chinam mediam, et per insulas maris Indici usque ad Novas Ebridas
occurrentes.
*) zoVkog excavatus et yvvrj femina; propter gynostemium antice excavatum.
Coelogyne. 21
Clavis scctionum generis Coelogynes.
A. Flores succedanei , eodem tempore singuli vel perpauci
aperti; racemus per longum tempus apice alabastro bractea
arcte incluso terminatus videtur Sei*. \. Succedaneae.
a. Scapus racemi basi nudus Subser. a. Nudae*
a. Flores minores, labellum carinis 2 — 3 integris vel
crenulatis ornatum Sect. I. Longifoliae.
ß. Flores speciosi, labellum carinis paucis crinitis, vcrru-
cosis vel multilobulatis, rarius carinis multis inter-
ruptis ornatum. Flores saepius albi . Sect. II. Speciosae.
b. Scapus racemi basi vaginatus Subser. b. Vaginatae.
Flores speciosi plerumque lutei v. brunnei, intensius
signati, ceterum ut praecedentes Sect. III. Fuliginosae.
c. Scapus basi nudus sub floribus glumis appressis imbri-
cantibus acutis vestitus Sect. IV. Ancipites.
ß. Flores simultanei densi omnes ejusdem racemi eodem tem-
pore aperti Ser. 2. Simultaneae.
a. Scapus racemi inter pseudobulbum sive pseudobulbi rudi-
mentum et bracteam floris infimi nudus; labellum laevis-
simum vel carinis integris undulatis seu crenulatis ornatum Subser. c. Nudiscapae.
a. Labellum carinis humilibus lobos laterales altitudine
non aequantibus ornatum.
I. Sepalum dorsale lateralibus majus columnae in-
cumbens Sect. V. Fuscescenter.
II. Sepalum dorsale lateralibus aequale vel minus a co-
lumna patens.
\. Labellum firmum Sect. VI. Carinatae.
2. Labellum margine tenuiter membranaceum . . Sect. VII. Lentiginosae.
b. Scapus racemi intra pseudobulbum sive pseudobulbi ru-
dimentum et bracteam floris infimi rarissime nudus,
plerumque glumis singula vel paucis munitus; labellum
maculis oculiformibus vel carinis laceris seu verrucosis
raro undulatis vel integris inconspicuis ornatum. ... Subser. d. Glumaceae,
a. Carinae crenulatae, labellum maculis oculiformibus
ornatum Sect. VIII. Ocellatae.
ß. Carinae plus minus lacerae vel in fimbrias solutae . Sect. IX. Cristatae.
y. Carinae plus minus verrucosae, verrucis aggregatis vel
sparsis saepissime additis.
I. Rhachis, pedunculi et Ovaria brunneo- vel nigro-
tomentosa Sect. X. Tomentosae.
II. Rhachis, pedunculi et Ovaria glabra Sect. XL Verrucosae.
ö. Carinae non verrucosae, parum conspicuae, basales . Sect. XII. Vemistae.
c. Scapus racemi a basi ad racemum usque nudus, sub flori-
bus ipsis glumis multis distichis arcte imbricatis munitus Subser. e. Imbricatae.
a. Racemus eodem anno flores omnes simul aperiens,
apice bracteis imbricatis destitutus Sect. XIII. Elatae.
ß. Racemus idem pluribus annis florens, apice bracteis
arcte imbricatis ornatus, sequente anno prolifer . . Sect. XIV. Proliferae.
Sect. I. Longifoliae.
Bulbi modici in rhizomate longe repente distanter, rarius dense dispositi; folia
longiuscula; flores pro genere parvi; labellum bi- v. trilamellatum. — Omnes fere
insularum malayensium, peninsulae Malaccae incolae.
22 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
A. Labellum lobis lateralibus latissime insertis parum prominen-
tibus obscure trilobum.
a. Pseudobulbi diphylli, rhachis flexuosa.
a. Scapus hysteranthus. Lobus medius labelli obtusus,
emarginatus 1.0. longifolia.
ß. Scapus proteranthus. Lobus medius labelli ovatus,
acuminatus 2. C. simplex.
b. Pseudobulbi monophylli, rhachis nodosa 3. G. vermicularis.
B. Labellum lobis lateralibus bene antice productis manifeste
trilobum.
a. Lobus medius labelli angustus, carnosus 4. C. incrassata.
b. Lobus medius labelli angustus, non carnosus 5. C. bilamellata..
c. Lobus medius labelli planus latus.
a. Labellum sepala multo superans 6. C. prasina.
(3. Labellum sepalis subaequilongum.
I. Lobus medius ultra dimidium totius labelli aequans.
1 . Lobus medius labelli unguiculatus, suborbicularis,
acuminatus 7. G. tamida.
2. Lobus medius labelli obovatus, obtusus ... 8. G. rhizomatosa.
II. Lobus medius utplurimum dimidium totius labelli
aequans.
1. Lobi laterales labelli elongati, subacuti. ... 9. C. p allem.
2. Lobi laterales labelli breves obtusi vel rotundati.
* Lobus medius labelli ex basi angusta dilatatus,
suborbicularis.
f Folia petiolata. Scapus proteranthus vel
synanthus. Carinae 2 inter lobos laterales
labelli . . 1 0. C. modesta.
ff Folia sessilia. Scapus hysteranthus. Ca-
rinae 3 in lobo medio labelli 11. C. stenochila.
** Lobus medius labelli ex basi lata ovatus vel
cordatus.
f Pseudobulbi monophylli.
(3 Folia petiolata, lobus medius labelli bi-
carinatus 12. C. camea.
QQ Folia sessilia, lobus medius labelli tri-
carinatus 13. G. tenuis.
ff Pseudobulbi diphylli.
(3 Lobus medius labelli ovatus oblongus,
obtusus, carinis 3 in disco labelli . . 14. C. carinata.
QO Lobus medius labelli ovatus, obtusus,
carinis 2 brevibus elevatis ornatus . . 15. C. bomeensis.
QOO Lobus medius labelli cordatus, obtusus,
subemarginatus, lamellis 2 antice ab-
ruptis ornatus minore interposita . . 1 6. C. cuprea.
I.C, longifolia (Blume) Lindl. Gen. spec. Orchid. (18 30)42; Fol. Orchid. I. ( 1 8 5 4) 3 4 ;
Miq. Fl. Ind. batav. III. (l 858) 668; Reichb. f. in Walp. Annal. VI. (1 861) 2 33 ; J. J. Smith,
Fl. d. Buitenzorg VI. (1905) 142. — Chelonanthera longifolia Blume Bijdr. (1825) 385
fig. 51. — Cymbidium stenopetalum Reinw. ex Lindl. Fol. Orch. 1. c. — Pseudobulbi
anguste ovati vel ampullacei parum compressi, subtetragoni, sulcati, in rhizomate crasso
repente circiter 3 cm inter se distantes, juniores vaginis coriaceis, ovatis, acutis fulti,
summa valde angustata pseudobulbum superante, diphylli 1 0 cm longi 3 cm crassi.
Folia in petiolum pseudobulbo aequilonjgum angustata obovato-lanceolata acuta, undulata
Coelogyne. 23
pergamenea, nervis 3 subtus prominentibus praedita, ad 50 cm longa ad 5 cm latu.
Scapus initio foliis juvenilibus synanthus, versus antheseos finem hysteranthus, folia demum
superans, basi nudus, multiflorus, compressus, ad 60 cm altus. Flores succedanei; rhachis
flexuosa pedunculo demum aequilonga; bracteae ovatae, acutae, coriaceae, Ovaria pedi-
cellata superantes cum floribus deciduae, supra flores arctissime imbricatae ad 4 cm
longae. Sepala oblongo-lanceolata subacuta concava, lateralibus angustioribus et distinctius
carinatis. Petala aequilonga, linearia, acuta, patentia. Labellum brevissime unguiculatum
sepalis paullo brevius obscure trilobum, lobi laterales parum prominentes erecti
anguste semicordati fere dimidium labelli aequantes ; lobus medius planus obovatus
marginibus subdeflexis antice truncatus leviter emarginatus apiculatus carinis 2 sub-
integris subparallelis a basi labelli usque ad dimidium lobi medii extensis, carinis 4
brevibus debilioribus ad latera interdum additis. Gynostemium sepalis brevius, gracile,
arcuatum, apicem versus anguste alatum. Anthera dependens; rostellum triangulum
magnum, convexum, fere horizontale; ovarium sexangulare. — Flores diaphani, pallide
carnei, brunnescentes, 2,5 cm longi (sepala).
Südwestmalayische Provinz: Java (Lobb); Gede, an der Quelle des Tjiburrea
(Blume), Salak bei Passir Java, auf Bäumen (Blume), Tjitjoeroeg (Koorders); Daradjat
bei Garoet (J. J. Smith). — v. fl. s.
2. C. Simplex Lindl. Fol. Orchid. I. (1854) 13; Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
(1861) 233; J. J. Smith in Fl. Buitenz. VI. (1905) 150. — Pseudobulbi anguste ovati
in rhizomate repente distantes, diphylli. Folia petiolata elliptico-lanceolata, acuta, 7-nervia.
Scapus proteranthus, foliorum apicibus sub anthesi vix protensis, erectus, flexuosus,
multiflorus, floribus succedaneis campanulatis ad 4 simul apertis; bracteae deciduae anguste
ovatae acutae, supra flores in gemmam gracilem acutam convolutae. Sepala conniventia,
late ovata acuta. Petala anguste triangulo-linearia. Labellum obscure trilobum, lobis
lateralibus parum prominentibus anguste semiellipticis, medio ovato acuminato; carinae 2
continuae, elevatae ex basi labelli usque ad dimidium lobi medii extensae, carina brevis
media in lobo medio addita. Gynostemium gracile.
Südwestmalayische Provinz, Java (Lobb). — pl. s. in Herb. Lindley.
Nota. De hac planta nil notum est nisi descriptio quoad magnitudinem partium im-
perfecta et specimen valde mancum in herb. Lindl.
3. C. vermicularis J. J. Smith, Icon. bogor. III. (1906) t. CCIV. — Pseudobulbi
exserti, fusiformes, apicem versus attenuati parum compressi, obtuse tetragoni, opaci, in
rhizomate brevi ramosa dense seriati, monophylli, juniores vaginis ovatis acutis inclusi,
adulti 17 cm longi 1,7 cm crassi. Folium breviter petiolatum, late oblongo-ovatum,
longe acuminatum, margine undulatum, sulcatum, nervis 7 subtus magis prominentibus
praeditum, 2 6 cm longum 9,5 cm latum. Scapus hysteranthus, pedunculus gracilis, pendulus,
racemo multifloro longior, 27 cm longus; rhachis crassa, dense nodosa in nodis con-
stricta. Flores succedanei 3 cm longi (sepala). Bracteae angustae, triangulae, acutae,
coriaceae, deciduae, Ovaria pedicellata duplo superantes 2,3 cm longae. Sepala oblongo-
lanceolata, acuta, semipellucida. Petala paullo breviora, linearia obtusiuscula. Labellum
obscure trilobum, lobis lateralibus erectis anguste semicordatis, lobus medius oblongo-
ovatus acuminatus, isthmo longo sinuato a basi labelli separatus; carinae 3 usque in
basin lobi medii extensae, intermedia ulterius producta, plicae 2 transversales ad basin
labelli insignis. Gynostemium subgracile apicem versus anguste alatum, vix dimidium
sepalorum aequans. Anthera cucullata, rostellum magnum late rotundatum, ovarium
sexcostatum.
Südwestmalayische Provinz, Borneo (A. W. Nieuwenhuis); im bot. Gart,
zu Buitenzorg in Kultur.
4. C. incrassata (Blume) Lindl. Gen. et spec. Orch. (4 830) 40; Fol. Orchid. I.
(1854) 28; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 231; J. J. Smith in Fl. Buitenzorg
VI. (1905) 137. — Chelonanthera incrassata Blume, Bijdr. (1825) 384. — Pseudo-
bulbi anguste conici, subtetragoni, in rhizomate parum vel satis distantes, juniores vaginis
ovatis, acutis, membranaceis inclusi, monophylli, 5 — 8 cm longi, 5 — 13 mm crassi. Folia
24 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
brevissime petiolata, elliptico-lanceolata , longe acuminata, papyracea, 7-nervia, nervis
basin versus 5, apicem versus 3 subtus magis prominentibus praedita, 1 8 cm longa,
4 cm lata. Scapus hysteranthus, subnutans , folio demum subaequilongus, ad 18 cm
altus; pedunculus basi nudus, tenuis; rhachis brevissime articulata, flexuosa, incrassata,
utplurimum pedunculum aequans; bracteae ovario pedicellato paullo breviores late
ovatae acuminatae, arcte convolutae sub anthesi deciduae, 1 cm longae. Flores succe-
danei 1 — 3 simul aperti, 2 cm longi. Sepalum medianum oblongo-ovatum subacutum,
lateralia aequilonga angustiora subfalcata. Petala sepalis aequilonga filiformia. Labellum
aequilongum, basi paullum excavatum, deinde parum constrictum, trilobum, lobis lateralibus
erectis dimidium totius labelli vix aequantibus, semicordatis antice rotundatis, lobo medio
angusto carnoso subtus concavo; carinis 2 denticulatis basin labelli usque in apicem
lobi medii extensis. Gynostemium gracile, arcuatum apicem versus anguste alatum.
Anthera pyriformis; rostellum magnum rotundatum; stigma quadratum. Ovarium mani-
feste 6-jugum. — Flores diaphani, pallide virides vel pallide brunnei, 1,9 cm lati; sepala
petalaque 2 cm longa, 8 — 9 mm lata, labellum 1,75 cm longum 9 mm latum.
Südwestmalayische Provinz, Java: Pantjar in Wäldern (Blume); Bantam
(Reinwardt). — Sumatra. — Borneo.
5. C. bilamellata Lindl. Fol. Orchid. I. (1854) 35; Benth. et Hook. f. Gen. III.
(1883) 507. — Panisea bilamellata Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 240. —
Pseudobulbi . . . Folia basi angusta, oblonga, subacutata, 5-nervia, 25 cm longa 5 cm
lata. Scapus .... folia multo superans, elongatus, flexuosus, multiflorus; bracteae
cum floribus succedaneis simul deciduae, supra flores arctissime imbricatae. Sepala
carinata. Petala filiformia. Labellum trifidum, lobis lateralibus falcatis subacutis, lobo
medio anguste obovato-lanceolato obtusiusculo bilimento, apice crispo; carinis 2 fere
contiguis parallelis apice rotundatis a basi labelli usque ad basin lobi medii extensis. ■ —
Flores . . . . ; labellum 1 cm longum.
Provinz der Philippinen (Guming). — v. s.
Nota. Species tantum specimine singulo sine pseudobulbis et floribus et imagine labelli
in herbario Lindleyano obviis nota.
6. C. prasina Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 326. — Pseudobulbi
fusiformes in rhizomate repente subgracili vaginis distantibus obtusis laxe tecto distantes,
diphylli, 5 cm longi. Folia in petiolum brevem angustata, ovata vel elliptica acuta 3 —
5-nervia, 11 — 12 cm longa, 3,5 cm lata. Scapus hysteranthus, gracilis, basi nudus, folia
parum superans, pauciflorus, 1 5 cm altus. Flores parvi, succedanei ; bracteae lanceo-
latae, acuminatae, deciduae, ovarium graciliter pedicellatum duplo superantes, 2,5 cm
longae. Sepala lanceolata acuta. Petala breviora, basi lanceolata, apice setacea. Labellum
sepala multo superans panduratum, lobi laterales breves rotundati, lobus medius
multo longior ex basi parum angustata oblongus, carinis 2 crassis integris a basi labelli
usque in lobum medium extensis, linea medio paullo elevata. Gynostemium breve dorso
carinatum utrinque elevato-lineatum, ala apicali rotundata integra antheram apice rotun-
datam retusam margine acutam paullo superans; rostellum ovatum acutum. — Flos
prasinus 1 cm longus.
Südwestmalayische Provinz, Malakka: Kedah Peak (1000 — 1300 m) in
Menge (Ridley n. 5131). — v. fl. s.
7. C. tumida J. J. Smith in Fl. Buitenzorg VI. (1905) 141. — Pseudobulbi
anguste ovati vel conici, subtetragoni, adulti profunde sulcati, juniores vaginis membra-
naceis mox in fibras solutis inclusi in rhizomate crasso repente erecti, 3 cm inter se
distantes, diphylli, 10 cm longi, 3,7 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo subaequi-
longum angustata, anguste lanceolata, undulata, longe acuminata, tenuiter coriacea,
nervis 5 subtus magis prominentibus praedita, ad 34 cm longa, 4 — 5 cm lata. Scapus
hysteranthus, gracilis, erectus folia demum superans, multiflorus, basi nudus, 45 cm altus,
pedunculo subcompresso racemo longiore rhachis angulata subflexuosa. Flores succe-
danei parvi 1 cm longi. Bracteae anguste ovatae, acutissimae, deciduae, Ovaria pedicello
paullo breviora multo superantes, 3,10 cm longae, brunneae. Sepala patentia oblonga.
Coelogyne. 25
acuminata, cymbiformia, lateralia paullo angustiora. Petala sepalis subaequilonga patentia
vel reflexa, linearia acuta. Labellum sepalis aequilongum, curvatum, trilobum, lobi late-
rales erecti obtusi vel rectanguli, lobus medius breviter unguiculatus orbicularis vel late
ellipticus acuminatus duas tertias totius labelli aequans, carinae 2 media parte valde
incrassatae et basin versus carinulis 2 brevissimis ornatae. Gynostemium gracile unca-
tum dimidium sepalorum aequans, ala apicalis parva dentata. Anthera cordata. Rostel-
lum magnum, trianguläre, ovarium jugis 6 munitum. — Flores diaphani, carnei, brunnes-
centes, leviter odorati; sepala 1 cm longa.
Südwestmalayische Provinz, Java: Goentoer (Raciborski). — Sumatra
(Korthals Herb. Leyden n. 904, 9051). — v. fl. s.
8. C. rhizomatosa J. J. Smith in Recueil trav. botan. neerland. II. (1905) 141. —
Rhizoma longe repens v. ascendens radicibus longissimis (30 cm et ultra) obsitum, longe
articulatum, 6 — 7 mm crassum. Pseudobulbi elongato-fusiformes, basi cataphyllo magno
oblongo-lanceolato medium usque vestiti, diphylli, 1 2 cm longi, quam rhizoma vix crassiores.
Folia petiolata, oblonga, acuta, membranacea, 5-v.7-nervia, petiolus 5 cm longus, lamina
1 8 cm longa, 5 cm lata. Scapus foliis synanthus, aequilongus v. vix longior, tenuis, nudus,
2 5 cm altus; racemus pauciflorus; rhachis leviter fractiflexa. Flores succedanei semper
singuli; bracteae ineunte anthesi deciduae paleaceae, lanceolatae, acuminatae, ovarium cum
pedicello aequantes, 2,5 cm longae. Sepala ovata acuminata, lateralia basi leviter ex-
cavata et in dorso carinata. Petala aequilonga e basi latiore sensim attenuata in
dimidio superiore linearia. Labellum complicatum, lobi laterales parum evoluti, erecti
rotundati, lobus intermedius e basi angustiore dilatatus, obcordatus, antice rotundatus
et levissime emarginatus (totum labellum igitur circuitu panduratum), lineae incrassatae
ab ipsa basi paulum supra medium decurrentes ibique evanescentes; labellum ceterum
pulcbre reticulato-venosum. Gynostemium vix medium sepali dorsalis aequans, ceterum
generis. — Flores viridi-lutei, sepala 1,3 cm longa 3,5 mm lata, petala aequilonga basi
1,5 mm lata, labellum 1 cm longum, antice 5 mm latum, capsulae 2,5 — 3 cm longae
1,2 cm diametro perigonii rudimentis-coronatae. — Junio.
Gentromalayische Provinz, Gelebes: bei Tomohon Masarang (Sarrasin
n. 217!, 417!, 508!). — Goenong Mawa (Forster).
Nota. Est planta statura valida quae floribus inamoenis semper singulis collcctores
ludit, habitu enim melioribus speciebus e gregc Fuliginosarum persimilis. Flos^ unicus quem
invenerunt collcctores sagacissimi, lobos laterales ostendit margine morsu insecti cujusdam laesos
et leviter cartilagineo-incrassatos.
9. C. pallens Ridl. New Malay. Orch. in Straits Asiat. Soc. Journ. (1903) 81. —
Pseudobulbi subeylindraeei rugosi in rhizomate crasso repente diphylli 5 — 7 cm longi.
Folia petiolata elliptica vel oblanceolata 8' — 15 cm longa. Scapus hysteranthus basi
nudus, gluma singula persistente; rhachis flexuosa longa floribus multis succedaneis obsita.
Racemus 1 5 cm longus. Sepala lanceolata acuta. Petala filiformia. Labellum trilobum
saccatum, loborum lateralium longorum apieibus subacutis elongatis pubescentibus, lobus
medius iis aequilongus, carinis 2 longis undulatis ornatus. Gynostemii ala apicalis triloba,
lobo medio longiore undulato. Anthera conica. — Flores pallide virides, labellum
album, carinae brunneae; sepala 2,5 cm longa.
Südwestmalayische Provinz, Malakka: Perak, Thaiping- Hügel (Curtis);
Malang Rujong (Ridley) — n. v.
10. C. modesta J. J. Smith in Fl. Buitenzorg VI. (1905) 141. — Pseudobulbi
obtuse tetragoni, utrinque attenuati, late sulcati, in rhizomate longo repente 3,5 cm inter
se distantes, vaginis brevibus tubulosis vestiti, diphylli, 4,8 cm longi, 1,2 cm crassi.
Folia in petiolum pseudobulbi dimidium aequantem attenuata, lanceolata, acuta, undulata,
nervo medio superne sulcato, subtus prominente praedita, 13,5 cm longa, 3,3 cm lata.
Scapus in innovationibus juvenilibus erectus 1 2 cm altus, foliis brevior, basi nudus pauci-
florus, floribus succedaneis, peduneulo tenui, rachide flexuosa, crassa duplo longiore ; bracteae
anguste triangulae, acutae, coriaceae, deciduae, Ovaria longiuscule pedicellata superantes,
apicem inflorescentiae involventes, 1,6 cm longae, 5,5 mm latae. Sepala ovato-lanceolata
25 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
acuta concava, lateralia parum angustiora carinata. Petala sepalis subaequilonga patentia
linearia, acutissima, intus carinulis 2 ornata. Labellum trilobum, curvatum, sepalis aequi-
longum, lobi laterales semiorbiculares erecti, lobus medius e basi angustiore dilatatus sub-
orbicularis obtuse apiculatus, carinae 2 majores integrae inter lobos laterales, mediana
debili addita. Gynostemium gracile, valde arcuatum, apicem versus in alam subtrilobam
dilatatum. Rostellum magnum, latum, rotundatum. Stigma margine elevato munitum,
ovarium sexangulare quam pedicellus vix semilongum. — Flores diaphani, pallide viridis
brunnescentes; sepala 1,3 cm longa, 5 mm lata. —
Südwestmalayische Provinz, Java: Goentoer (J. J. Smith) — v. fl. s.
H. C. stenochila Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 837; Icon. pl. XXII. (1894)
t. 2106. — Pseudobulbi parvi fusiformes, laeves, in rhizomate repente diphylli, 1,5 — 2 cm
longi. Folia sessilia, ovata vel elliptico-oblonga, 2,5 — 4 cm longa, 8 — 13 mm lata.
Scapus hysteranthus, basi nudus, elongatus, folia multo superans, multiflorus, 20 cm altus;
rhachis articulata, flexuosa, compressa; bracteae deciduae. Sepala ovato-lanceolata sub-
acuta. Petala anguste linearia. Labellum trilobum, lobis lateralibus erectis, anguste ob-
longis antice ovatis, lobo medio dimidium labelli non aequante ex basi anguste dilatato
suborbiculari deflexo, carinis 3 integris, subparallelis ornato; gynostemium arcuatum lobis
lateralibus labelli brevius, ala apicali triloba. — Flores albi; sepala 1,3 cm longa.
Südwestmalayische Provinz, Malakka: Perak 2200 m (Wray) — n. v.
12. C. carnea Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 838; Icon. pl. XXII. (1894) 2107. —
Pseudobulbi elongati fusiformes teretes, in rhizomate repente vaginis obtusis internodiis
multo brevioribus vestito longe distantes, monophylli, 8 cm longi, 1 cm crassi. Folia in
petiolum brevem angustata, elliptica, obovata vel oblanceolata, acuminata, papyracea, 7-ner-
via, 9 cm longa, 2,5 cm lata. Scapus basi nudus, hysteranthus, elongatus, 25 cm altus;
rhachis articulata, flexuosa, multiflora, floribus succedaneis; bracteae mihi non visae
deciduae. Sepala oblongo-lanceolata, acuminata, lateralia subfalcata. Petala aequilonga,
triangulo-linearia, acuta. Labellum trilobum sepalis aequilongum, lobis lateralibus oblongo-
rotundatis, lobo medio dimidium totius labelli aequante suborbiculari apice obtuse trilobulo>
carinis 2 brevibus integris infra basin lobi medii nascentibus usque ad ejus dimidium
extensis. Gynostemium superne dilatatum, apice obtusum. Flores carnei; bracteae mihi non
visae; sepala 2,2 cm longa, 7 mm lata; petala aequilonga, basi 3 — 4 mm lata; labellum
aequilongum antice 1 cm latum.
Südwestmalayische Provinz, Malakka: Perak (Scortechini) — v. fl. s.
13. C. tenuis Rolfe in Kew Bullet. (1893) 171. — Pseudobulbi conico-elongali,
monophylli (de magnitudine nil dicit autor cl.). Folia elliptico-lanceolata, breviter acumi-
nata, sessilia. Scapus ca. 15 cm longus, graeilis, pauciflorus; bracteae lanceolatae, acumi-
natae, imbricatae, deciduae, 10 — 12 mm longae. Sepala oblongo-ovata subacuta concava.
Petala linearia, subacuta. Labellum trilobum, lobis lateralibus semiorbicularibus, lobo
medio ovato apiculato tricarinato, carinis lateralibus elevatis basi in laminam dentiformem
productis; gynostemium arcuatum elongatum; pedicelli 8 mm longi; sepala 1,2 cm longa,
4 mm lata, petala aequilonga vix 1 mm lata, labellum 1 cm longum, 5 mm latum, gyno-
stemium 9 mm longum. Flores pallide brunnei visi.
Südwestmalayische Provinz, Borneo (von Linden geschickt). — Mihi non visa.
14. C. carinata Rolfe in Kew Bull. (1895) 191. — Pseudobulbi ovati, tetragoni>
diphylli, ad 4,5 cm longi, basi 2 — 2,5 cm crassi. Folia subsessilia, elliptico-oblonga, vel
lanceolata, subacuta, 10 — 12 cm longa, 3 — 3,5 cm lata. Scapus foliis juvenilibus synan-
thus, valde arcuatus, fere semicircularis, basi nudus, apice fractiflexus, 6 — 8-florus, 10 —
20 cm longus; bracteae lineari-lanceolatae, acutae, deciduae, 1 — 1,5 cm longae. Sepala ob-
longa, acuta, concava, acute carinata. Petala linearia, acuta. Labellum trilobum, lobis
lateralibus erectis angustis subobtusis, medio ovato-oblongo, obtuso subundulato, carinis 3
lateralibus crenulatis. Gynostemium sepalis tertia parte brevius e basi angusta apice late
alatum, curvatum. — Flores albido-virides, labellum pallidius in basi lobi medii et in
apicibus loborum lateralium aurantiaco-brunneo-maculatum. Sepala 2,2 cm longa, 6 mm
lata, petala paulum breviora, labellum 2 cm longum.
Coelogyne.
27
Papuanische Provinz, Neu-Guinea, von F. Sander 1 895 eingeführt. — v. fl. s.
15. C. borneensis Rolfe in Kew Bull. (1893) 62. — Pseudobulbi congesti, graciles,
e basi ovata lageniformes, apice cylindracei, diphylli. Folia subsessilia, obovata, apiculata,
3-nervia. Scapus erectus, multiflorus; racemus 12,5 cm longus; rhachis flexuosa, floribus
graciliter pedicellatis succedaneis; bracteae oblongo-lanceolatae subobtusae deciduae supra
flores imbricatae convolulae 2,5 cm longae, pedicelli cum ovariis 1,8 cm. Sepala oblongo-
lanceolata, acuta, concava. Petala linearia acuta. Labellum trilobum, circuitu late ellipti-
cum, lobis lateralibus erectis antice obtuse rotundatis; lobus medius ovatus subobtusus
dimidium fere labelli aequans, discus carinis 2 inter lobos laterales fere evanidis in basi
lobi medii brevibus semicircularibus elevatis ornatus. Gynostemium gracile, arcuatum,
apice late alatum. Sepala 1,8 cm longa, 4 mm lata, petala aequilonga 1 mm lata, label-
lum 1,2 cm longum, 8 mm latum, gynostemium 5 mm longum.
Südwestmalayische Provinz, Borneo (Linden). — v. fl. s.
16. C. cuprea Wendl. et Kränzl. in Gard. Chron. (1892) I. 6 1 9 ; Xenia Orchid.
III. (1893) 110t. 263. — Pseudobulbi e basi ovata vaginis ovatis acutis vestita an-
guste conici vel superne cylindracei, diphylli, 1,5 cm longi, 2 cm crassi. Folia in petiolum
brevem angustata, obovata vel oblonga, breviter acuminata, 1 6 cm longa, 5 cm lata. Scapus
hysteranthus, folia superans, 2 0 cm altus, floribus ca. 6 succedaneis, nutantibus pellucidis;
Fig. 6. Coelogyne cuprea Wendl. et Kränzl. A, B Flores, magn. nat. C Labellum. D Gyno-
stemium.
bracteae triangulae, acuminatae, ovario duplo longiores, supra flores in ovarium gracile
sepalis subaequilongum convolutae, sub anthesi deciduae, 4 cm longae. Sepala oblongo-
ovata, acuta, apiculata, cymbiformia, basi gibbosa, medianum obscurius lateralia manifeste
carinata. Petala paullo breviora, linearia, acuta, reflexa. Labellum sepalis aequilongum
trilobum, lobis lateralibus erectis semiobcordatis antice rotundatis, lobo medio fere
dimidium totius labelli aequante, unguiculato, cordato, obtuso, subemarginato, carinis 2 in-
tegris a basi labelli usque in basin lobi medii extensis, media dimidio breviore et minore
addita. Gynostemium lobos laterales labelli parum superans, clavatum, apicem versus
alatum, ala apicali rotundata integra. Rostellum trilobum, ovarium hexapterum. — Flores
cuprei; sepala 3 cm longa.
Südwestmalayische Provinz, Malakka; von F. Sander eingeführt.
28 • Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Sect. II. Speciosae Lindl.
Flores speciosi, labellum lamellis paucis utrinque in disco dispositis crinitis v. verru-
cosis onustum, rarius multilamellalum. Omnes species insularum malayensium incolae.
A. Carinae in disco labelli 9 — II, addita 1 minore utrinque. 17. G. lamellata.
B. Carinae in disco labelli 2 — 7.
a. Scapus foliis junioribus synanthus v. raro proteranthus.
a. Carinae labelli 2, mediana minore interdum interposita.
I. Carinae utrinque binae plus minus didymae, sinua-
tae, mediana in basi tantum interposita.
\. Flores 5 cm longi v. ultra 1 8. G Rumphii.
2. Flores 2,5 cm longi 19. G. Sarrasinorum.
II. Carinae piliferae v. laciniatae.
\. Lobus medius labelli rhombeo-retusus . . . .20. C. salmonicolor.
2. Lobus medius labelli cordatus, orbicularis, emar-
ginatus 2 1 . G. speciosa.
ß. Carinae öundulatae, lobus intermedius labelli oblongus,
obtuse acutus 22. G. Mac Donaldii.
y. Carinae 7 crispatae, crinitae, flabellatae, lobus intermedius
labelli rotundatus, subtruncatus 23. G. septe?ncostata.
b. Scapus in pseudobulbo adulto hysteranthus 2 4. C. Lawrenceana.
C. Carinae in disco labelli plus minus cartilagineo-callosae obs-
curae.
a. Lobus intermedius labelli unguiculatus, hastatus, triangulus 25. G. Beccarii.
b. Lobus intermedius obovatus v. obcordatus 26. G. Micholicziana.
D. Carinae in disco labelli nullae 27. G. lycastoides.
1 7. C. lamellata Rolfe in Kew Bull. (1895) 36. — Pseudobulbi et folia ignota.
Racemus erectus 2 — 3-florus, bracteae magnae, lanceolatae, acutae, deciduae, 4,5 cm
longae; pedicelli cum ovariis 2,5 cm longi. Sepala oblongo-lanceolata acuta, carinata,
concava. Petala linearia acuta. Labellum trilobum, lobi laterales semioblongi, apice rotun-
dati, medius ovatus, subacutus; discus 9-lamellatus, lamellis corrugato-undulatis omnino
tectus. Gynostemium clavatum apterum; Ovaria hexaptera. ■ — Sepala 4 cm longa,
1,8 — 2 cm lata, petala 3,8 cm longa, 3 mm lata, labellum 3 cm longum, 2,2 cm
latum, gynostemium 2 cm longum. Sepala petala gynostemium viridi-alba, labellum
album. — Fig. 7 F.
Melanesische Provinz: Neue-Hebriden. — Kult, bei F. Sander.
18. C. Kumphii Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (1854) 36; Reichb. f. in Walp.
Ann. VI. (1861) 234; Ridley in Journ. of Bot. XXIV. (1886) 353; J. J. Smith, Orch. Ambon
(19 05) 16; — G psittacina Reichb. f. Xen. Orch. II. 141 t. \ 53 (I 8 67) et var. Huttoni
Reichb. f. in Gard. Chron. (1870) 10 85. — Angraecum nervosum Rumph. Herb. Amboin.
VI. t. 48. — Pseudobulbi elongati, angusti, monophylli, 2 cm longi. Folia erecta, lanceolata,
plicata, acuta, in dorso 7-nervia, 3 0 cm longa, 5 cm lata. Racemus folium haud aequans
pauciflorus, flexuosus, 15 — 2 0 cm longus. Flores magni 4 — 5, bracteae lanceolatae, mem-
branaceae, brunneae, mox deciduae. Sepalum posticum, erectum, lanceolatum; lateralia late
lanceolata, acuta. Petala angusta, linearia, acuta. Labellum ellipticum, oblongum, trilobum,
lobi laterales obtusi, rotundati, erecti, obliqui, intermedius obcordatus, latus, oblongus,
rotundatus, cuspidatus; carinae 3 sinuatae, duae externae quam media longiores ad
isthmum lobi medii productae, media mox desinente. Gynostemium basi angustum arcuatum,
apice late dilatatum, alis latis longisque superne rotundatis clinandrum integrum obtegen-
tibus. Anthera galeata incomplete bilocularis. Stigma latum, profundum, oblongum,
marginibus elongatis. — Sepala petalaque 5 — 6 cm longa, sepala 2 cm lata, alba, viridi-
luteo-suffusa. Labellum paulum brevius 2,5 cm latum, album, medio aurantiaceum, carinae
rufae, columna flava, apice aurantiaca.
Coelogyne. 29
Papuanische Provinz: Neu Guinea, Sogere 2000' (Forb'es n. 24).
Centromalayische Provinz: Amboina: ohne Standort (Rumphius); Hoetoe-
mori (Teysmann); Horiel, Nona, Hoetoe Mortetoe, zwischen Roema tiga u. Hitoe,
zwischen Alang und dem Latoca (J. J. Smith). — Auf Amboina sehr allgemein an
schattigen Stellen auf Bäumen; jedoch nie an der Küste (J. J. Smith).
Nota. Secutus sum opinionem cl. J. J. Smith, qui G psittacinam Reichb. f. unam ean-
demque esse censet ac G. Rumphii Lindl. Character gravissimus quibus differre dicuntur haec
species sumptus est e carinis labelli, 3 in G. Rumphii, 4 in G. psittacina. Reichenbachius
tarnen in diagnosi varietatis Huttoni (1. supracit.) carinas describit »utrinque biseriatae in basi
confluentes (i. e. = 2) serie mediana valde obliterata«. Ex his notis mihi persuasissimum est,
carinulas praestare characterem adhuc non satis accurate notum. Omnibus characteribus ceteris
nullomodo diversis utramque speciem in unam conjungere melius esse puto.
19. C. Sarrasinorum Kränzl. n. sp. — Rhizoma oblique scandens, ut videtur
brevi-articulatum. Pseudobulbi anguste ovati, basi cataphyllis compluribus grandescentibus,
imo aequimagnis ovatis acutis vestiti, diphylli, leviter sulcati, 4,5 cm longi, basi 1,3 cm
crassi. Folia oblonga, acuta v. acuminata, tenui-membranacea, 3- v. 5-nervia, ad
12 cm longa, 3,5 cm lata. Racemi foliis nondum plane adultis synanthi illa paulum
excedentes, omnino nudi, pauciflori, ad 15 cm longi; rhachis sub anthesi fractiflexa.
Flores semper singuli succedanei; bracteae lanceolatae, acuminatae, ovarium pedicellum-
que duplo superantes, 4,5 cm longae. Sepala oblonga acuta, dorsale levius lateralia
extus manifeste carinata. Petala aequilonga linearia acuta. Labelli lobi laterales rhombei
angulo exteriore obtusi, lobus intermedius aequilongus ex isthmo brevi cuneato-dilatatus,
subquadratus, antice retusus emarginatusque, lamella utrinque bicruris (si mavis lamellae
binae valde approximatae) undulata ex ipsa basi in basin lobi intermedii, interposita
lamellula erecta integra (non undulata) medio in disco desinente. Gynostemium ^2 sepali
dorsalis aequans, leviter curvatum, apice dentibus 3 parvis praeditum; rostellum bilobum.
Flores virides, labellum album in fundo brunneum, anthera aurantiaca. — Sepala 2,5 cm
v. (dorsale) 3 cm longa, 6 — 7 mm lata, petala aequilonga 2 mm lata, labellum 2,3 cm
longum, lobi laterales 1,5 cm, ovarium trialatum flore emarcido coronatum. — Octobri.
Centromalayische Provinz, Gelebes: Tomohon (Sarrasin ohne n.!). —
Fig. 7 A—G.
Nota. Floris fabrica accedit ad G. Rumphii Lindl. ejusque formam, quam Reichenbachius
sub nomine G. psittacina dcscripsit. Quae dixi de carinis labelli hie ipsissimis verbis repetere
juvat, nam etiam hie in discrimine est, an numerandae sint carinae 4 (utrinque 2 arete appro-
ximatae) an 2; addita una multo minore intermedia. Differunt ceterum ambae species charac-
teribus compluribus, ut de magnitudine taceam.
20. C. salmonicolor Reichb. f. in Gard. Chron. (1883) IL 328. — »Pseudobulbis
congestis tetragono-pyriformibus monophyllis, foliis cuneato-oblongis, acutis, undulatis,
racemo synantho unifloro, bracteis .... supremis in generum angustum convolutisi
sepalis oblongo-ligulatis obtuse acutis carinatis, petalis linearibus acutis, labelli trifidi
lobis lateralibus semiovatis apice libero obtusangulis, interstitiis cum lobo intermedio
rhombea retusa angustis, carinis 2-flexis a basi in basin laciniae anticae, dorso retusis
planis, utrinque piliferis, carina brevissima in basi inter utramque, androclinii limbo
lobuloso denticulato«.
Sunda-Inseln (Veitch).
Nota. Differt a G. speeiosa cui proxima statura multo minore. Flores salmonicolores,
gynostemium pallidius coloratum striatum. De magnitudine nil profert cl. autor.
21. C. speeiosa (Blume) Lindl. Gen. et spec. Orchid. (1830) 39; Bot. Reg. XX.
(1847) t. 23; Lindl. Fol. Orchid. I. (1852) 27; De Vriese, Illustrat. des Orchid. d. Ind.
neerland. (1854) t. I. Fig. 2, XI. Fig. 7; Bot. Mag. (1855) t. 4889; Reichb. f. in Walp.
Annal. VI. (1861) 231; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 834. — Chelonanthera
speeiosa Blume, Bijdr. (1825) 384 t. 51. — Pseudobulbi congesti, ovato-pyramidales
subcompressi, costati, monophylli, 5 cm longi, basi 3,5 cm crassi. Folia breviter petiolata,
late oblongo-lanceolata, acuminata, papyracea, 5-nervia, nervis 3 basin versus 5, subtus
prominentibus, ad 27 cm longa, 5,5 cm lata. Scapus folio juvenili synanthus, pauciflorus
30
Pfitzcr-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Fig. 7." A — C C. Sarrasinorum Kränzl. A Habitus. B Labellum (auctum). C Gynostemium
(auctum).. — D, E C. speciosa (Blume) Lindl. (ex Bot. Magaz.). — FC. lamellaia Rolfe (auctum).
(Icon. origin.)
Coelogyne. 31
(ad 4;, nutans, folio brevior; bractea floris aperti ovata, acuta, decidua, reliquae in gemmam
anguste ovatam, acutam convolutae. Sepala carinata, oblongo-lanceolata, obtusiuscula,
marginibus plus minus reflexis; dorsale leviter emarginatum, lateralia paullo asymmetrica
mucronulata. Petala linearia paullo breviora, retrorsum dependentia. Labellum trilobum,
concavum, sepalis aequilongum ; lobi laterales semicordati, antice obtusanguli truncati,
sinu lacero; lobus medius obcordato-suborbicularis, emarginatus, area media sulcis duabus
limitata, apiculo rotundato prosiliente, margine dentieulato; venae elevatae undulatae reticu-
latae ; carinae 2 crassae, antice convergentes in series plures laciniarum anguste trian-
gularum saepe furcatarum apice longe stellatim pilosarum solutae, a basi labelli ad basin
lobi medii procurrentes, in ejus dimidio infero in laminas simplices interruptas mutatae
(Fig. 7), carina tertia mediana, brevi, tenui, uniseriata, basilari interjecta. Gynostemium
curvatum, lobis lateralibus labelli brevius, apice alis latis trapezoideis munitum (Fig. 7),
androclinio semicirculari dentieulato reflexo; anthera ovato-rhombea, ad basin filamenti
appendiculata; rostellum latum, breve, obtusum; pollinia obovata, crassa; caudiculis appla-
natis rotundatis. Ovarium manifeste 6-alatum. Capsula maxima obovata. — - Flores
pallide brunnei vel brunneo-virides; carinis nervisque labelli cinnamomeis, lobo medio
albido, sepala 5,5 cm longa. — Fig. 7 J9, E.
Südwestmalayische Provinz, Java: auf dem Salak (Blume, Lobb). —
Malakka: Perak, auf Gunong Batu Pateh (Wray).
22. C. MacDonaldii F. Müll, et Kränzl. in Österr. bot. Zeitschr. XLIV. (18 94)
2 09. — Pseudobulbi in rhizomate repente aggregati, oblongi, hexapteri, curvatuli (an
semper?), vaginis juniorum in folia grandescentibus ovatis, acutis vestiti, diphylli. Folia Ulis
Stanhopearum valde similia. Racemus foliis juvenilibus synanthus iisque brevior, fracti-
flexus, paueiflorus, basi nudus, uniflorus cum bractea in axi (in speeimine nostro), bractea
lanceolata, cymbiformis, deeidua. Sepala ovato-lanceolata, acuminata, plus minusve cymbi-
formia. Petala linearia, acuta, aequilonga. Labellum sepalis aequilongum, lobis lateralibus
semioblongis antice rotundatis totius labelli vix dimidium aequantibus, lobo medio
obovato, oblongo, antice obtuse acutato margine undulato ; totus discus ex ipsa basi lineis
5 elevatis undulatis longioribus plus minus parallelis ad lobi medii dimidium usque sensim
evanescentibus obsitus, minoribus quibusdam verrucisque crebris interpositis. Gynostemium
rectum apice trilobum, energice deflexum. — Flos 8 cm diam. pallide viridulus, parce
fusco-punetatus, labellum subtus pallidum supra fulvido-carneum apicem versus pallescens.
Melanesische Provinz: Neue Hebriden?; im botan. Garten von Melbourne
in Kultur.
23. C. septemcostata J. J. Smith in Icon. bogoriens. II. i (1903) t. GVL A. —
Pseudobulbi oblongi, conici, dense aggregati, costati, monophylli, 5,5 cm iongi, basi 1,7 cm
crassi. Folium late ovatum, breviter acuminatum, basi subito in petiolum brevem
coaretatum, 5-nervium, 21 cm longum, 10,5 cm latum. Racemus proteranlhus nutans
paueiflorus, rhachis flexuosa; bracteae magnae, deeiduae, coriaceae, ovatae, acutae, coneavae,
semipellucidae, quam flores breviores 3,5 cm longae. Flores semiaperti. Sepala late
oblonga, cymbiformia, obtusa, subtus carinata. Petala linearia, acuta, subaequilonga, sepalis
parallela. Labelli paullo longioris lobi laterales erecti, magni, rotundati; lobus medius
carnosus, latus, convexus, fere truncatus, margine undulatus, carinis crispatis crinitis
crassis 7 a basi labelli flabellatim divergentibus basin lobi medii excedentibus. Gynoste-
mium gracile, arcuatum, apice late alatum, lobis lateralibus labelli subbrevius. Ovarium
manifeste 6-jugum. — Flores initio pallide virides deinde lutescentes, carinae brunneae.
Sepala 4,5 cm longa.
Südwestmalayische Provinz: Sumatra, Borneo (A. W. Nieuwenhuis).
24. C. Lawrenceana Rolfe in Gard. Chron. (1905) I. 227. — Pseudobulbi ovoidei
oblongive. diphylli, 5 — 8 cm longi, basi 2,5 — 3 cm crassi. F'olia late lanceolata, acu-
minata, basi in petiolum angustata, 20 — 27 cm longa, 3 cm lata. Scapus e pseudobulbo
maturo oriens, folia subaequans v. paulum brevior, ad 20 cm longus; bracteae spathaceae
rhachin arete amplectentes, oblongae, obtusae, striatae, Ovaria cum pedicellis aequantes.
Ovarium cum pedicello 3 cm longum, argute hexapterum. Sepalum oblongo-lanceolatum,
32 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae.
acutum, dorso obtuse carinatum. Petala aequilonga linearia acuta. Labellum trilobum,
concavum, sepalis aequilongum gynostemio vix longius, basi ventricosum; lobi laterales
dimidium fere labelli aequantes, oblongi, antice valde prominentes, rotundati, lobus medius
ex isthmo parti liberae loborum lateralium aequilongus, dilatatus, ovatus, antice truncatus
margine undulato, carinis 3 ex papulis digitiformibus compositis, lateralibus biseriatis
a basi ultra isthmum labelli extensis, carinis 2 intermediis multo brevioribus versus labelli
basin, 2 lateralibus extensis papulisque singulis in disco lobi medii additis. Gynostemium
robustum, curvatum, lobos laterales parum superans, basi anguste apice versus latius
alatum, ala apicali late rotundata reflexa. Anthera obovata, obtusa, emarginatula ;
rostellum sinuato-trilobum , obtusum; ovarium distincte sexalatum declive. — Sepala
petalaque albido-brunnea acuta, lobi laterales labelli extus similes pallidiores, intus
brunneo-aspersi et marginati, lobus medius albus, macula lata lunata brunnea basin
versus concava per isthmum et basin partes dilatatas lobi medii, macula lutea in basi
labelli. Sepala petalaque 5 cm longa, petala 2 mm lata, labellum aequilongum 3 cm latum.
Hinterindisch-ostasiatische Provinz: Annam. — Von F. Sander eingeführt.
Nota. Mihi non visa.
25. C. Beccarii Reichb. f. Odoardi Beccarii novitiae Orchidac. papuanae in Bot.
Centralbl. XXVIII. (1886) 3 45. — »Pseudobulbis longe pyriformibus diphyllis, foliis mem-
branaceis a basi pyramidali lanceolatis acuminatis, pedunculo hysterantho, elongato, pauci-
floro (3), bracteis anguste spathaceis, acuminatis, deciduis, floribus magnis. Sepalis ligulatis
acutis, labello trifido, lobis lateralibus triangulis bene evolutis, lobo medio ab ungue
lineari marginibus revolutis hastato triangulo acuto obscure lobulato, superficie isthmi
quasi cartilagineo-incrassata in lineas elevatas obscuras ternas laminae excurrentes (sie!),
columna gracili, androclinii membrana trilobula. Dimensiones C. ■psittacinae. Sepala et
petala alboviridia, labellum album marginibus loborum lateralium et parte incrassata
brunneis. Columna alba basi antice brunnea«.
Papuanische Provinz, Neu-Guinea (Beccari).
Nota. Hanc diagnosin quam maxime facilem non plane intellego, de plurimis characte-
ribus gravissimis tacet illustr. autor.
26. C. Micholicziana Kränzl. in Gard. Chron. (1891) II. 300 et Xen. Orch. III.
100 (1892) t. 256. — Rhizoma repens irregulariter tortum, cicatrieibus cataphyllorum
annulatum. Pseudobulbi paulum distantes obpyriformes, subtetragoni, angulati, diphylli,
*6 cm longi basi 4 cm crassi. Folia obovato-lanceolata, acuta, 5-nervia, coriacea, 20 — 25 cm
longa ad 4 cm lata. Racemi folia subaequantes ad 2 0 cm longi, paueiflori (plerumque
biflori); bracteae angustissimae, deeiduae, convolutae, quam Ovaria longiores, 4 — 4,5 cm
longae. Sepalum dorsale obovato-oblongum obtusum, lateralia paulum angustiora aequi-
longa basi excavata v. imo cucullata. Petala anguste linearia acuta. Labelli lobi laterales
tertiam totius longitudinis aequantes obtrianguli v. semiobeordati angulo externo obtusi,
lobus intermedius latissime obovatus v. linearis antice paulum dilatatus, retusus v. leviter
emarginatus medio apiculatus, discus per totam longitudinem laevis antice tantum lineis
3 vix prosilientibus praeditus. Gynostemium sepalum dorsale fere aequans eique ad-
pressum supra dilatatum; anthera plana, rostellum latissimum. — Sepala 3,5 — 4 cm
longa, intermedium 1,8 cm lateralia 1,5 cm lata cerea v. pallida, petala aequilonga
1 — 2 mm lata ejusdem coloris, labellum 2,8 cm longum 1,3 — 1,5 cm latum brunneum,
nitidum, vernixium, Capsula maxima 6-alata. — Fig. 8 A — E.
Papuanische Provinz, Neu-Guinea (Micholicz).
Nota. Differt ab omnibus excepta praecedente labelli indole per totum discum callo nitido
vernixio crasso praedito. — Dubito nunc, an haec species sit identica cum praecedente pessime
a Reichenbachio descripta. Nil dicit de petalis, descriptio foliorum plane phantastica (quid sit
»basis pyramidalis folii«, nescio) illa labelli haud minus erronea. Si ulla fides habenda sit verbis,
differt haec nostra species toto disco labelli incrassato et non solum »superficie isthmi carti-
lagineo-incrassata« et tota lobü intermedii fabrica.
27. C. lycastoides F. Müll, et Kränzl. in Österr. bot. Zeitschr. XLV. (1895) 179. —
Pseudobulbi in rhizomate validissimo approximati obpyriformes crassi monophylli, 8 cm longi,
Coelogyne.
33
basi 3 cm crassi. Folia e petiolo brevi subito dilatata, oblonga, acuta, 7-nervia, ad 40 cm
longa ad i 3 cm lata. Scapus folio juvenili synanthus eoque sub anthesi longior, basi
nudus, pauciflorus, nutans, axi supra leviter fractiflexa; bracteae deciduae, pedunculi
ovarii tertiam partem aequantes. Sepalum dorsale oblongo-ligulatum, obtuse acutatum,
lateralia basi lata affixa, ovato-oblonga, acuminata. Petala aequilonga, linearia, obtusa.
Labellum trilobum, lobis lateralibus semiovatis obtusatis, medio ovato oblongo obtuso,
toto disco omnino laevi nee lineis v. crassis elevatis nee cristis notato. Gynostemium
dimidium sepali dorsalis aequans, apice vix dilatatum. Capsula ala maxima dorsali,
minoribus lateralibus instrueta. — Sepala petalaque viridia, labellum brunneo-rufum.
Diam. flor. 8 cm, ovarium cum peduneulo 5 cm longum. — Fig. 8 F.
Samoa-Inseln: Upoli (Batcke; 24. XI. 1880).
Mieholicxiana Kränzl. A Flos. B, G, D Sepala.
stoides Kränzl.
E Labellum. — FC. lyca-
Sect. III. Fuliginosae Lindl.
Plantae longe repentes, saepius caespites copiosos formantes. Inflorescentiae pauci-
florae. Flores brunnei v. fusci, labella margine longe ciliata, in disco saepius cristis
laceris ornata. — Species omnes oreophilae, Himalayae et montibus peninsulae Ma-
layanae incolae.
A. Lobus intermedius labelli obtusus (flores inodori), in superficie
glaber, margine longe pilosus.
a. Labellum explanatum, longius quam latum, vernatio foli-
orum convolutiva.
a. Labellum arete explanatum basin versus cireuitu ellipti-
cum; gynostemium lobis lateralibus labelli aequilongum ;
sepalum dorsale duplo longius quam latum gynostemio
ter longius 28. (7. fuliginosa.
ß. Labellum arete explanatum basin versus dilatatum fere
truncatum; gynostemium lobos laterales labelli vix
A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 50. 3
34 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
superans, quam sepalum dorsale vix semilongum;' illud
ter longius quam latum 29. C. ovalis.
b. Labellum explanatum latius v. aequilatum quam longum,
vernatio foliorum duplicativa 30. G. fimbriata.
B. Lobus intermedius labelli suborbicularis subacutus, superficie
glaber, margine minute eroso-ciliatulus 3 1 . C. triplicatula.
C. Lobus intermedius labelli rhombeo-suborbicularis, apice ob-
tusus, tridentatus, laevis, carinae inter lobos laterales in-
tegrae 3 2 . C. Treutleri.
D. Lobus intermedius labelli obeordato-rectangulus antiee retusus
v. emarginatus, earinis brevibus integris et longis papillosis
ornatus, carinae 3 breves integrae ad basin labelli additae 33. G. mierantha.
E. ? Lobus intermedius labelli supra glaber margine longe pilosus
[Ut A sed species imperfecte nota] 34.. C. longeciliata.
F. ? Lobus intermedius labelli in superficie et margine longe
pilosus. [Species imperfecte nota] 35. G. pilosissima.
28. C. fuliginosa Lindl. in Lodd. Gatal. (?) sec. Bot. Mag. t. 4440; Reichb. f. in
Walp. Annal. VI. (1861) 232; Fol. Orch. Goelog. (1852) n. 31; Miquel, Choix d. pl. rar.
(1863) t. 25; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 836; J. J. Smith, Fl. de Buitenz. VI. 139.—
Pseudobulbi angusti; ovato-fusiformes, subcompressi, leviter sulcati, basi vaginis 2 late
ovatis, inferiore obtusa vel subacuta, superiore pseudobulbo breviore subacuta, appressis
saepe laceris, cinereis, scariosis fulti, 5,5 cm longi, 1,5 — 1,8 cm crassi, in rhizomate ascen-
dente squamis tubulosis quam pseudobulbi longioribus, apice rotundatis, mucronulatis
insidentes, 2 — 3,5 cm inter se distantes, vaginae internodia fere prorsus velantes cinereae
scariosae. Folia 2 in petiolum brevissimum angustata, lanceolata, acuta, pergamenea,
arcuata, margine undulata, vernatione convolutiva, supra saturate, subtus pallide viridia,
nervo medio solo subtus prominente, ad 1 3 cm longa, 3 cm lata. Scapus hysteranthus
basi vaginis 1 — 2 membranaceis, tubulosis, rotundato-subacutis, appressis vestitus usque
5-florus, foliis brevior. Flores succedanei, nutantes; bracteae ovariis pedunculatis multo
longiores, anguste ovatae, acuminatae deciduae. Sepala ovato-oblonga basi concava,
medianum obtusiusculum, bene duplo longius quam latum, lateralia obtusa, acuminata.
Petala linearia, acuta, concava. Labellum concavum, trilobum, basi saccatum, lobi laterales
dimidium labelli subaequantes, oblongo-semicordati, concavi, erecti, gynostemium semi-
tegentes antiee trianguli, subacuti, ciliolati, lobus medius parte basali labelli multo an-
gustior ex isthmo lato brevi suborbicularis, planus apice reflexus, margine apice integro
excepto fimbriato; carinae in basi labelli humiles, flexuosae, inter lobos laterales ele-
vatae, oblique inflexae, in lobo medio parallelae, distantes, incrassatae, subflexuosae, crenu-
latae, apicem non attingentes, carina media brevissima in basi labelli addita. Gynostemium
lobos laterales labelli manifeste superans, gracile, sexies longius quam latum, curvatum,
anguste alatum, ala apicali triloba denticulata. Anthera dependens lata obtusa; rostellum
declive subtrilobum obtusum. Ovarium jugis 6 obtusis ornatum. Flores 6 cm diam.
luteo-ochracei, discus lobi medii labelli brunneo-aurantiacus. Sepala 3,8 cm longa, 1,4 cm
lata; petala paulum breviora 2 mm lata; labellum 3,3 cm longurn, lobus intermedius
1,8 cm longus, 1,3 cm latus. — Fig. 9^; Fig. 1 0 D — E.
Nordwestmalayische Provinz, Tenasserim: Moulmein (Parish).
Südwestmalayische Provinz, Java (Koorders) — 1838 eingeführt. — v. fl. v.
Nota. Flores odorem peculiarem fungorum exhalant (auet. J. J. Smith).
29. C. ovalis Lindl. in Bot. Reg. (1838) Mise. 91 ; Fol. Orch. Goelogyne (1 852) n. 1 2 ;
Reichb. f. in Walp. Ann. VI. 232; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (18 8 6) 836 et in Ann.
Bot. Gard. Calcutta V. (1895) 28 t. 41 ; King et Pantl. 1. c. VIII. (1898) 135 t. 187. —
G. fimbriata Lindl. p. p. in Wall. Catal. (182 8) n. 1957; Griff. Not. III. (1851) 281;
Icon. pl. asiat. III. (1851) t. 291. Fig. 1. — An huc C. pilosissima Planen. Hort.
Donat. (1854 — 8) 144? — Broughtonia linearis Wall. mss. — Pseudobulbi fusiformes
Coelogyne.
35
parum compressi, basi squamis 2 late ovatis, inferiore obtusiuscula, superiore pseudo-
bulbum non aequante acuta, membranaceis, appressis, mox in fibras solutis, in pseudo-
bulbis vetustis evanescentibus fulti, 7 cm longi basi 2 cm crassi, in rhizomate ascendente
squamis tubulosis coriaceis sub pseudobulbo majoribus, apice rotundatis, mucronulatis
internodia prorsus velantibus dense vestiti, longe distantes, diphylli. Folia in petiolum
brevissimum angustata, elliptico-lanceolata, acuta, pergamenea, arcuata, vernatione con-
volutiva, supra luteo-viridia, subtus pallidiora, nervo medio solo subtus prominente, \ \ cm
longa, 3 cm lata. Scapus hysteranthus, foliis brevior, erectus 9 — 10 cm altus, basi
vaginis 2 appressis inclusus, usque 3-florus, floribus succedaneis; bracteae elongatae
acuminatae, spathaceae, coriaceae, deciduae. Sepala patentia, apice reflexa, basi extus
subsaccata, dorsale oblongo-triangulum, subacutum, bene ter longius quam latum, lateralia
similia, subfalcata, acuta. Petala sepalis aequilonga, linearia, acuta, reflexa. Labellum
sepalis paullo brevius, concavum, trilobum, lobis lateralibus dimidium labelli fere aequan-
tibus, subrhomboideis, antice rotundatis vel subacutis, margine minute fimbriatis, erectis,
Fig. 9. Labella arte explanata. A Coelogyne fuliginosa Lindl. — B C. ovalis Lindl. — GG.
fimbriata Lindl. — DG. triplicattda Reichb. f. — EG. Treutleri J. D. Hook. — FG. micrantha
J. D. Hook. (A — C secundum naturam; D sec. Xenia Orchid. t. 166; E secund. Icon. pl. t. 2105;
F sec. figuram in Herbario Lindleyano obviam.)
lobo medio labelli parte basali angustiore, ellipsoideo, obtuso, apice reflexo, margine longe
fimbriato fuscato, carinis 2 altis subintegris margine undulatis ex basi labelli usque fere
sub apicem lobi medii, subito evanidis, carina media brevissima ad basin labelli addita.
Gynostemium lobis lateralibus labelli subaequilongum quater longius quam latum curvatum
apicem versus late alatum, ala apicali rotundata vel trapezoidea subintegra; anthera apice
obtuse triangula, rostellum declive subtrilobum. Ovarium jugis 6 obtusis munitum.
Capsula turgida, pyriformis. — Flos lutescens, labellum stria media angusta et striis
2 lateralibus latis atropurpureis ornatum, nervis brunneo- purpureis multis marginem
versus emissis, pilis albis basin lobi medio versus atropurpureis. — Pseudobulbi 7 cm
longi 2 cm lati; folia H cm longa 3 cm lata; scapus 9 cm altus; sepala ca. 2 cm
longa. — Fig. 9 B.
3*
36 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Provinz des tropischen Himalaya: von Kumaon östlich: Khasia 1300 m;
Munnipore 1300 m (Clarke); Sikkim 700 — 2000 m (King-Pantling n. 19); Nepal,
Detra Dun (Wallich, Gamble). — v. fl. s.
Var. latifolia Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 836. — Pseudobulbi cylindracei,
folia elliptica 10 — 13 cm longa, 3 — 4 cm lata.
Munnipore, Kohima 1500 m (Clarke).
30. C. fimbriata Lindl. in Bot. Reg. (1827) t. 868; Gen. et spec. Orch. (1830) 41;
Fol. Orch. Coelogyne 12; Bot. Reg. (1838) Mise. 91 ; Lodd. Bot. Cab. t. 1425; Benth. Fl.
Hongkong. 3 43; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1 862) 2 31 ; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886)
836; et in Ann. Bot. Gard. Calc. V. (1895) 28. — Pseudobulbi ovati vel ellipsoidei com-
pressi, basi squamis 2 — 3 ovatis acutis, appressis, mucronulatis, pseudobulbum vix aequan-
tibus, scariosis, cinereis fulti, 2,5 — 3,5 cm longi, basi 1 cm crassi, in rhizomate gracili
ascendente squamis ovatis, mucronulatis, subacutis, dense vestito longe distantes, diphylli.
Folia in petiolum brevem angustata, oblonga, subacuta, pergamenea, vernatione duplicativa,
supra luteo-viridia, subtus pallidiora, nervo medio solo basin versus prominente praedita,
5 — 1 2 cm longa, 1,5 — 2 cm lata. Scapus hysteranthus, basi vaginis sursum longioribus
late ovatis, acutis, aristatis, rhachidem fere prorsus velantibus inclusus, erectus, 1 — 2-
florus, 2,5 — 5 cm altus. Flores succedanei; bracteae late ovatae, acutae, convolutae,
deeiduae. Sepala oblonga, acuta, basi excavata, apice minute cucullato-aristata. Petala
linearia, acuta, reflexa. Labellum coneavum trilobum, lobis lateralibus dimidium totius
labelli aequantibus, subreetangulis, margine superiore convexo, antico recto fimbriato,
lobo medio labelli basi duplo angustiore quadrangulo, apiculato, angulis rotundatis, margine
fimbriatis, carinis 2 angustis, arcuatis, subintegris, infra sinus labelli ortis, fere ad ejus
apicem extensis. Gynostemium gracile, lobis lateralibus labelli aequilongum, apicem versus
alatum, ala apicali 4-acuminata, truncata; anthera dependens, rostellum obtuse-triangu-
lum. Ovarium 6-costatum jugis obtusis. Capsula adhuc ignota. — Flos viridi-lutescens,
labellum brunneo-venosum, sepala 2 cm longa viridi-lutea , petala aequilonga, filiformia
eodem colore; labellum luteum brunneo-striatum. — Octobri. — Fig. 9 C; Fig. \0A — B.
Provinz des trop. Himalaya: Khasia 1300 m (Griffith!, Thomson!).
Hinterindisch-ostasiatische Provinz: Hongkong. China. (J. D. Parks
ex Lindl.).
Nota. Plantula haec, omnium Coelogynarum apud nos vetusüssima, etsi non comparari
potest cum C. cristata, pandurata aliisque speciebus grandifloris, tarnen si colitur in vasis
amplis aspectum praebet gratissimum. Obsecro atque) obtestor hortulanos nostros ne hanc
speciem in oblivionem venire sinant.
31. C. triplicatula Reichb. f. in Bot. Zeitg. (1864) 415; Xen. Orch. II. (1870)
159 t. 166. — Pseudobulbi tetragoni seu pyriformes seu oblongoligulati, demum pluri-
sulcati, basi squamis ovatis, acutis fulti, in rhizomate ascendente multiarticulato, viridi,
nigro-notato, squamis triangulis, imbricatis, junioribus viridibus, demum ochroleucis, in-
ferioribus brunneo-punetatis, superioribus albomarginatis (sec. icon.), parum distantes,
diphylli, 4 cm longi, basi 5 mm crassi. Folia in petiolum brevem angustata euneato-
oblongoligulata obtuse acuta, margine nunc undulata, 1 0 cm longa, 2 cm lata. Scapus
hysteranthus, basi vagina singula acuta vestitus, usque 2-florus, erectus, 1 0 cm altus.
Flores succedanei; bracteae lanceolatae, acuminatae, convolutae, deeiduae (sec. icon.)
sepala subaequantes. Sepala oblonga, acuta, lateralia subreflexa. Petala linearia, acuta,
reflexa. Labellum coneavum, trilobum, basi saccatum, lobi laterales dimidium fere
labelli aequantes subtrapezoidei , angulis inferioribus rotundatis, anticis subacutangulis
ciliolatis, erectis, lobus medius parte labelli basali angustior, non in isthmum angustatus
ovatus, acutiusculus, supra convexus, margine minute ciliolatus, carinis in basi labelli flexuosis
intra lobos laterales et fere ad apicem lobi medii elevatis subintegris, incrassatis, arcuato-
convergentibus, carina media brevissima, flexuosa, in basi labelli addita. Gynostemium
lobos laterales labelli vix superans, gracile, apicem versus alatum, ala apicalis crenulata.
Anthera dependens. Ovarium et Capsula ignota. — Flos ochroleucus, labellum sepiae
colore pictum, sepala 2,8 cm longa. — Fig. 9 D] Fig. 1 0 D.
Coelogyne.
37
Fig. 10. A — B C. ßmbriata Lindl. A Habitus. B Labellum. — C — E C. fuliginosa Lindl.
G Flos. D Labellum. E Habitus. (Icon. origin.)
38 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Nordwestmalayische Provinz, Tenasserim: Moulmein (Parish); 1864 ein-
geführt.
Nota. Species C. fuliginosae Lindl. simillima, a cl. J. D. Hooker, Flor. Brit. Ind. V.
(1890) 836 et cl. J. J. Smith (Orch. Java 1. c.) cum illa specie haud sine dubitatione conjuncta,
sed, descriptione et icone Reichenbachianis accuratis positis, forma pseudobulborum parum
distantium, forma loborum labelli et ejus margine minute ciliolato nee fimbriato satis diversa
videtur. — Speciem non vidi.
32. C. Treutleri Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 837; Icon. pl. XXII. (1894)
t. 2105. — Pseudobulbi parvi anguste conico-cylindracei teretes, curvati, basi vaginati
in rhizomate demum nudo repente longe distantes, monophylli, 1,5 — 2 cm longi. Folium
elliptico-lanceolatum, obtusiusculum, pseudobulbo fere aequilongum, 2,5 cm longum. Scapus
hysteranthus, basi vaginatus, brevis, uniflorus, 2 cm altus; bracteae deeiduae. Sepala
lanceolata, acuminata patentia. Petala aequilonga, anguste linearia, acuta. Labellum
sepalis brevius e basi saccata elliptica trilobum, lobis lateralibus erectis anguste oblongo-
ovatis, apice rotundatis, sinubus angustissimis a lobo medio separatis, lobus medius dimi-
dium totius labelli aequans e basi lata euneata suborbicularis, laevis, apice obtuse tridentatus,
carinis 3 integris subparallelis inter lobos laterales ornatum. Gynostemium sepalis fere
dimidio brevius, lobos laterales labelli superans, anguste alatum, apice rotundatum, apicu-
latum. Flores 4 cm diametro, de coloribus nil refertur. — Fig. 9 E.
Provinz des trop. Himalaya: Sikkim (Treutier) — v. fl. s.
33. C. micrantha Lindl. in Gard. Chron. (1855) 173; Hook. f. Fl. Brit. Ind.V. (1890)
836. — C. papagena Reichb. f. in Bot. Zeitg. (18 62) 214. — Pseudobulbi parvi,
oblongi, subpyriformes, compressi, in rhizomate ramoso vaginis ovatis, acutis, membrana-
ceis dense vestito longe distantes, diphylli, 3,5 — 4 cm longi. Folia brevissime petiolata,
oblongo- vel lineari-lanceolata, apice longe angustata, papyracea, 7-nervia, nervo medio
validiore praedita, 7,5 — 1 1 cm longa. Scapus hysteranthus, erectus, foliis brevior, pauci-
florus, 2,5 — 5 cm altus. Flores succedanei, basi squamis multis, dense imbricatis, parvis
subacutis, siccis vestiti; bracteae ovarium subaequantes. Sepala oblonga, acuta, carinata.
Petala aequilonga, filiformia, acuta. Labellum e basi euneata trifidum, lobis lateralibus
oblongis apice rotundatis, lobo medio ultra dimidium totius labelli aequante, ungui-
culato, cordato-reetangulo, antice retuso vel emarginato; carinis 3 brevibus integris in basi
et in apice labelli, carinis 5 vel 3 papillosis a carinis basilaribus usque ad carinas
apicales extensis. — Flores virides, labello nigro-maculato (ex Reichb. f.). Flores pallide
brunnei, 1,3 cm expansi diam., labellum fuliginoso-striatum (ex Lindl.). — Fig. 9 F.
Nordwestmalayische Provinz: Moulmein (Low!); Khasia 1000 m (Hooker
u. Thomson!, Mann!).
Nota. Non satis certum est, an flores succedanei evadunt. Flores etiam cum sectione
Verrucosarum similitudinem praebent.
Species hujus sectionis imperfecte notae.
34. C. longeciliata Teysm. et Binnend. in Naturkund. Tijdschr. v. Nederl. Indie
XXVII. (1864) 16. — »Pseudobulbi oblongi, basi apiceque angustati, angulati, sulcati,
in rhizomate polyrrhizo remoti, diphylli. Folia oblongo-lanceolata acuminata coriacea.
Scapus erectus flexuosus folia superans; bracteae? sepala oblonga acuta; petala linearia
reflexa; labellum trilobum, lobis lateralibus lobo medio acuto margine longeciliato, carinis 2
eroso-dentatis, carina media breviore ad basin labelli addita. Pseudobulbi 4,5 cm longi,
folia 13 cm longa 3,5 cm lata. Sepala 3 cm longa 1,2 cm lata, petala aequilonga,
labellum? — Flores fusci graveolentes, lobus medius labelli tombacino-maculatus.«
Ostindien (Lobb).
Nota. Species mihi non visa, imperfecte nota, quoad sectionem dubia, verisimiliter hoc
loco inserenda.
35. C. pilosissima Planch. Hort. Donat. (1858) 141; Reichb. f. in Walp. Annal.
VI. (1861) 232. — »Pseudobulbi rotundo-ovales basi inflati striati, vaginis parum longi-
oribus, in rhizomate ramoso ascendente vaginis coriaeeis vestito. Folia ovali-lanceolata
Coelogyne. 39
acuta. Scapus erectus, basi vaginatus, pauci-pluriflorus foliis brevior; floribus succedaneis;
bracteae deciduae. Sepala et petala filiformia reflexa; labellum trilobum, lobis lateralibus
erectis angulatis intus striatis, lobo medio rotundato pilis fusco-nigris villosissimo margine
ciliato-fimbriato, medio linea fusca notato, carinis 2 elevatis crispis non interruptis.
Columna apice subdentata. — Flores straminei, labello brunneo pilis fere nigris ornato.
Diameter floris 1 0 cm. «
Aus Galcutta geschickt, Fundort nicht näher bekannt.
Nota. Species mihi non visa, imperfecte nota a cl. Hooker, Fl. Brit. Ind. V. (1890) 836
cum dubitatione et sec. v. cl. King et Pantl. in Ann. Bot. Gard. Calc. VIII. (4 898) 4 35
C. ovali Lindl. conjuncta, quae tarnen labello margine solo fimbriato differt et floribus multo
minoribus gaudet.
Sect. IV. Ancipites Lindl.
Species 3 sub anthesi partim ebulbosae, floribus mediocribus, bracteolis imbricatis,
paleaceis, argute carinatis sub racemis eximiae. — Omnes continentis Indiae incolae.
A. Bulbi fusiformes teretes, flores albi . . 36. G anceps.
B. Bulbi tetragoni, flores brunnei.
a. Lamellae v. calli medio in disco 2 37. G. Clarkei.
b. Lamellae in disco 5 38. C. GriffUhii.
36. C. anceps Hook. f. Fl. Brit. Ind. (1890) 840 et Icon. pl. XXII. (1894) t. 21 09. —
Pseudobulbi ellipsoidei vel fusiformes substipitati, in rhizomate vaginis brevibus, obtusis
arcte imbricatis, tecto, distantes, diphylli, 4 cm iongi, medio 1 cm crassi. Folia petiolata
elliptica, acuta, 7-nervia, ad 1 2 cm longa 4 cm lata. Scapus foliis explanatis synanthus
et longior; pedunculus anceps, basi nudus, infra flores bracteis coriaceis, arcte imbricatis,
acutis, longiusculis, convolutis tectus, 12 — 15 cm altus; rhachis compressa articulata.
Flores succedanei; bracteae deciduae. Sepala lineari-oblonga, acuta, ovario pedicellato
longiora. Petala anguste linearia. Labellum trilobum, lobis lateralibus erectis, brevibus
semicordatis, obtusis, lobo medio ex basi angusta dilatato cordato-orbiculari leviter emar-
ginato, carinis 2 elevatis brevibus juxta basin ornato. Gynostemium gracile, subcur-
vatum, apice acuto. — Flores albi, expansi 5 cm diam; sepala 2,5 cm longa, basi 7 mm
lata, petala aequilonga, 4 mm lata, labellum 3 cm longum, antice 1 cm lat.um, gynoste-
mium ambitu omnino foliaceum. — Fig. 11.
Südwestmalayische Provinz, Malayische Halbinsel: Perak (Scortechinü).
— In Herb. Kew.
37. C. Clarkei Kränzl. in Gard. Chron. (1893) I. 741. — Pseudobulbi ovoidei
tetragoni angulis obtusatis, 4 cm longi, 2 cm crassi. Folia lanceolata, breviter petiolata,
acuminata, pergamenea. Scapus fractiflexus, tenacissimus, sub floribus squamis pluribus
(15) acutis, arctissime compressis instructus. Flores pauci, coaetanei; bracteae sub anthesi
deciduae, oblongae, acutae, paleaceae ; ovarium longe pedicellatum. Sepala oblonga, obtusa,
lateralia paullo minora. Petala aequilonga, filiformia, obtusa, labelli basi sacculati lobi
laterales oblongi, obtusi, medius obcordatus, antice sinuatus, margine undulatus, discus
lobi medii callis 2 elevatis (mediano vix prominente) postice mox evanescentibus instructus;
hypochilium et epichilium labelli inter se aequilonga. Gynostemium hypochilio aequi-
longum, supra dilatatum utrinque angulatum; androclinium postice crenulatum. —
Flores 2 cm diam.; sepala petalaque pallide brunnea, labellum stramineum, lobi laterales
antice et lobus intermedius brunneo adspersi.
Von F. Sander eingeführt. Heimat nicht genau bekannt.
38. C. Griffithii Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 838; Icon. pl. XXII. (1894)
t. 2108. — Pseudobulbi oblongi, compressi, tetragoni, vaginis magnis cymbiformibus tecti,
7 — 10 cm longi, 2 cm crassi, in rhizomate valido insidentes, monophylli. Folia magna
petiolata, elliptico-lanceolato, acuminata, 7-costata, 12,5 — 20 cm longa, 5 — 7 cm lata, cum
petiolo 2,5 cm longo. Racemus hysteranthus, compressus, basi nudus, elongatus, infra
racemum bracteis ovatis, sterilibus, arcte imbricatis tectus, 20 — 25 cm altus, multiflorus,
40
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
articulatus, flexuosus ; bracteae caducae, mox deciduae. Sepalum dorsale late oblongum,
lateralia ovato-lanceolata, acuta. Petala anguste linearia. Labellum trilobum, lobi
Fig. 1 h . Coelogyne anceps Hook. f. A Habitus (additis floribus 2). B Flos. G Labellum.
D Gynostemiura. [A major nat. B — D aucta. Ex Hook. Ic. Plant.)
Goelogyne.
41
laterales ampli, rotundati, erosi, lobus medius angustior, quadratus, truncatus, paullum
longior, lamellae 5 breves inter lobos laterales. Androclinium obtusum cucullatum,
Fig. 4 2. Coelogyne Griffithii Hook. f. A Bulbus cum folio et basi inflorescentiae, B scapus et
rhachis adjectisque floribus 2 (magnit. natur.). C Flos auctus. D Labellum. E Gynostemium.
42
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
rostellum maximum. — Flores 2,5 cm diam. sepala 5 — 7-nervia; petala uninervia. —
Fig. \%A—E.
Nordwestmalayische Provinz: Ober-Assam, Gipfel des Patkoye-Berges (Grif-
fith!), Munnipore in 1300 — 1600 m ü. d. M. (Watt!).
Sect. V. Fuscescentes Pfitz.
Habitu et loco natali omnino ut praecedentes sed floribus majoribus.
Filiferae Lindl. p.p. Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 26; Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
(1861)239.
A. Scapus proteranthus, bracteae deciduae 39. C. fuscescens.
B. Scapus foliis juvenilibus synanthus, bracteae persistentes . 40. C. cyenoches.
39. C. fuscescens Lindl. in Wall. Catal. (1828) n. 1962; Gen. spec. Orch. (1830)
41; Fol. Orchid. Coelogyne (1852) n. 26; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 231; Hook. f.
Fl. Brit. Ind. V. (1890) 833; King et Panti. in Ann. bot. Gard. Calcutta VIH. (1898)
132, t. 181. — Pseudobulbi fusiformes, brunneo-glaucescentes, basi squamis obtusis,
appressis, membranaceis, brunneis, dilaceratis inclusi, 8 cm longi, 2 cm crassi, in rhizo-
mate repente satis distantes, diphylli. Folia in petiolum brevem angustata cuneato-elliptica,
Fig. 13. A, B C. fuscescens Lindl. A Flos. B Labellum. — CG. fuscescens Lindl. var. —
D C. cyenoches Parish et Reichb. f. Omnia aueta. (Origin.)
acuta, papyracea, nervis 5 subtus prominentibus praedita, vernatione plicato-convolutiva,
ad 25 cm longa, 6 cm lata. Scapus proteranthus, foliis adultis brevior, basi squamis
clausis, cylindricis, viridibus fere usque ad racemum arete vestitus, suberectus vel nutans,
usque 1 0-florus, 10 — 20 cm altus; bracteae late ovatae, acutae, Ovaria pedicellata supe-
rantes, deciduae. Sepala coneava, oblonga, acuta, dorsale cymbiforme, lateralibus latius,
dorso carinatum, gynostemio ineumbens. Petala sepalis aequilonga, linearia, acuta, sub-
reflexa. Labellum cum pede paullo dilatato gynostemii articulatum pedisque marginibus
adnatum, sepalis subaequilongum, coneavum, trilobum; lobi laterales dimidium labelli
aequantes vel paullo superantes, lati, rotundati, erecti, apice obtusi reflexi; lobus medius
late ovato-ellipticus vel suborbicularis apicem reflexum versus sulcis 2 convergentibus
praeditus, margine integer undulatus, inter lobos laterales carinis 3 latis crassis humi-
libus, laevibus, antice angustatis ornatus. Gynostemium sepalis tertia parte brevius,
lobos laterales labelli superans, robustum, curvatum, apice alatum erosum. Pollinia
dimidiato-obovata. Ovarium breve turbinatum 6-alatum. Capsula in scapo folia supe-
rante, pyriformis, alis 6 argutis praedita. — Flos pallide brunneus, rarius brunneo-viridis
vel lutescens, carinis maculisque apices loborum lateralium et basin lobi medii labelli
ornantibus saturate brunneis; sepala 3,5 — 5 cm longa et diametro.
Provinz des tropischen Himalaya: Nepal. Auf Bäumen (Wallich, Maries);
Sikkim 1000—1700 m (Hook, f., Pantling n. 22); Bhutan (Griffith n. 5198);
Coelogyne. 43
Khasia 1300 m (Hookerf. et Thomson!, Simons!); Burma (Parish!). Blütezeit Ok-
tober bis Dezember (Pantling!). — v. fl. v. — Fig. 13-4, B.
Var. assamica (Lind, et Reichb. f.) Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 833; King
et Pantl. in Ann. Bot. Gard. Calcutta VIII. (1898) 132 1. c. 132. — C. assamica
Lind, et Reichb. f. in Allg. Gart. Zeitg. (1857) 403; Xen. Orch. II. (4861) 111, t. 134 II.
— Sepala lateralia dorso carinata, petala subfalcata, labelli lobi laterales trianguli, acuti,
medius suborbicularis apiculatus, carina media lateralibus breviore. — Flores ochracei
lobis lateralibus labelli brunneo-marginatis maculatisque, carinis brunneis.
Assam: 1857, von Linden eingeführt.
Var. brunnea (Lindl.) Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 231; Bot. Magaz.
t. 5494; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 833; Grant, Orch. Burmah 173; King et
Pantl. in Ann. Bot. Gard. Calc. VIII. (1898) 132. — C. brunnea Lindl. in Gard. Chron.
(1848) 71 c. fig. — Sepala lanceolata, acuminata, dorso carinata. Petala anguste lanceo-
lata reflexa. Labelli lobi laterales minores, trianguli, rotundati, lobus medius transverse
rectangulus, subemarginatus, apiculatus, angulis rotundatis, carinis aequalibus fere ad dimi-
dium lobi medii procurrentibus. — Flores lutescentes lobis. lateralibus albidis brunneo-
marginatis maculatisque, lobo medio castaneo margine albido, carinis rufo-aurantiacis.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz: Moulmein (Parish!); 1848
von diesem, dann wieder 1865 von Low eingeführt.
Centralasiatisches Gebiet: Yunnan: Szemao 1300 m auf Felsen im Wald
(Henry n. 12964!).
Var. integrilabia Pfitz. — - Var. A. Lindl. Fol. Orch. Coelogyne (1852) 26;
Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 231; Rolfe in Gard. Chron. (1888) I. 164. — Lobi
laterales labelli obsoleti. Flores pallide brunnei, carinis rufo-brunneis , labellum pro
parte sepiae colore marginatum. Scapus floribus destitutus in specimine Lindleyano
foliis juvenilibus synanthus. An species diversa? — Fig. 13(7.
Südwestmalayische Provinz: Penang (v. fl. s. in Herb. Lindl.).
40. C. cycnoches Parish et Reichb. f. in Trans. Linn. Soc. XXX. (1873) 147;
Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 834; Grant, Orch. Burmah 171. — Pseudobulbi
juniores vaginis membranaceis obtusis inclusi, breves, cylindraceo-conici, dense in rhizo-
mate repente seriati, diphylli, ad 6 cm longi. Folia sessilia cuneato-elliptica, acuta,
7-nervia, nervo medio subtus vix magis prominente, ad 12 cm longa. Scapus foliis
juvenilibus synanthus eisque aequilongus, nutans, usque 8-florus; bracteae lanceolatae,
acutae, pedicellos superantes, persistentes. Sepala oblongo-lanceolata, acuminata, dorsale
gynostemio incumbens. Petala sepalis aequilonga, anguste lineari-spathulata, acuta.
Labellum sepalis paullo brevius, arcuatum, concavum, trifidum, lobi laterales breves,
acuti, lobus medius breviter unguiculatus orbicularis subquadratus vel late cordato-
ovatus acutus, margine integer, inter lobos laterales carinis 3 vel 5 gracilibus in basi
lobi medii dilatatis ornatus. Gynostemium sepalis paullo brevius lobos laterales labelli
superans, gracile, arcuatum, apicem versus alatum. Ovarium, Capsula adhuc ignota.
Sepala petalaque et labelli dimidium basale viridia, dimidium anticum albidum, brunneo-
pictum, lobi laterales rufo-brunneo-striati, sepala 3 cm longa. — Fig. 1 3 D.
Nordwestmalayische Provinz: Tenasserim 1300 m (Parish n. 161) —
v. fl. s. in Herb. Kew.
Sect. VI. Carinatae Pfitz.
Species habitu potius Maxillariearum floribus e bulbis longe non maturis juxta
bulbum vetustum orientibus. Flores plerumque speciosi, albi, brunneo-notati. Sepala
lateralia dorso manifeste carinata. — Species pleraeque peninsulae Malayanae incolae.
Flaeeidae p. p. et Erectae p. p. Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (1852); Reichb. f.
in Walp. Annal. VI. (1861) 223, 225.
A. Folia nervo medio solo subtus prominente.
a. Folia gramine a 4 1 . C. grammifolia.
44 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
b. Folia lanceolata vel oblongo-lanceolata pergamenea.
a. Scapus proteranthus, inter flores inferiores subincrassa-
tus, apicem versus teres 42. C. Huettneriana.
ß. Scapus heteranthus ubique gracilis, apicem versus sub-
compressus . . 43. C. flaccida.
B. Folia nervis 3 subtus magis prominentibus.
a. Folia lineari-lanceolata, ovarium viscosum 4 4. G. viscosa.
b. Folia lanceolata vel elliptico-lanceolata, ovarium non vis-
cosum.
a. Flores speciosi, sepala acuta vel acuminata . . . . 45. G. casta.
ß. Flores mediocres, sepala subacuta vel obtusiuscula.
I. Labellum distincte trilobum, lobis lateralibus antice
prominentibus.
1 . Lobus medius labelli unguiculatus, cordato-reni-
formis, apiculatus 46. G. trinervis.
2. Lobus medius labelli apice dilatatus, integer,
truncatus 47. G. pachybulbon.
II. Labellum obscure trilobum, lobis lateralibus antice
non prominentibus.
1. Bracteae ovatae sub anthesi persistentes . . . 48. G. Rhodeana.
2. Bracteae lanceolatae sub anthesi deciduae.
* Folia ter usque quinquies longiora quam lata,
elliptico-lanceolata, pseudobulbi ovati subcom-
pressi 49. C. Rossiana.
** Folia decies longiora quam lata, lanceolata . 50. G. cinnamomea.
41. C. graminifolia Parish et Reichb. f. in Trans. Linn. Soc. XXX. (1873) 146;
Bot. Mag. t. 7006; Rolfe in Gard. Chron. (1888) I. 168; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V.
(1890) 831; Grant, Orch. Burmah'174. — Pseudobulbi breviter ovati, costati, basi
squamis, inferioribus late ovatis subacutis, superioribus pseudobulbum superantibus, longe
triangulo-angustatis, erectis, longitudinaliter dilaceratis, opacis, pallide brunneis fulti, in
rhizomate ascendente parum distantes, diphylli, 5 cm longi, 3 cm crassi. Folia in petio-
lum pseudobulbum aequantem angustata, linearia, acuta, arcuata, supra saturate, subtus
luteo-viridia, nervo medio solo prominente praedita, ad 40 cm longa, 1 cm lata. Scapus
proteranthus, foliis adultis multo brevior, ad 1 5 cm altus, erectus, usque 4-florus; bracteae
ovatae, acutae, ovarium pedicellatum superantes, deciduae. Sepala anguste ovato-lanceolata,
acuta, dorso carinata, marginibus subreflexis, dorsale latius, apice reflexum, a gynostemio
patens, lateralia angustiora, subfalcata, deflexa, approximata. Petala paullo breviora
sepalo dorsali dimidio angustiora, utrinque angustata, acuta, reflexa. Labellum petalis
fere aequilongum, concavum, trilobum; lobi laterales duas tertias labelli aequantes, semi-
elliptici, erecti, antice obtusanguli, lobus medius ovatus apice acutus, reflexus, margine
integer, carinae 3 flexuosae antice magis elevatae crenulataeque a basi labelli usque ad
dimidium lobi medii extensae, media paullo brevior. Gynostemium lobis lateralibus
labelli aequilongum, curvatum, alis sursum dilatatis angustis triangulis, ala apicali triloba,
lobus medius obtrapezoideus margine crenulatus, lobi laterales oblongi truncati. Ova-
rium breve, obtuse 6-costatum, non viscosum. Capsula ignota. — Flos candidus, labelli
lobis lateralibus intus nervis brunneis ornatis, lobo medio luteo, carinis basi albidis,
antice atro-brunneis. Bracteae et ovarium carnea, sepala 3,5 cm longa, 6 mm lata;
petala 3,3 cm longa, 4 — 5 mm lata; labellum extensum vix brevius, 1,5 cm latum. —
Fig. MÄ—D.
Nordwestmalayische Provinz: Tenasserim, Berge bei Moulmein (Parish!);
Assam (Mann!); Khasia: Shilong (Mann!)? — 1888 eingeführt. — v. fl. v.
42. C. Huettneriana Reichb. f. in Flora LV. (1872) 277; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V.
(1886) 830; Grant, Orch. Burmah 175. — Pseudobulbi ovati, parum compressi,
Coelogyne
subtetragoni,vetusti profunde
sulcati, diphylli, in rhizomate
dense seriati, 8 cm longi,
3 cm crassi. Folia in petiolum
pseudobulbo breviorem an-
gustata , elliptico-lanceolata,
acuta coriacea, supra saturate
viridia, nitida, subtus palli-
diora, opaca, nervo medio
solo subtus prominente prae-
dita, 25 cm longa, 4,5 cm
lata. Scapus proteranthus,
nutans vel pendulus, foliis
brevior, multiflorus, basi sub
anthesi vaginis ovatis, apice
rotundato-acutis conum for-
mantibus inclusus, ad \ 5 cm
altus, vaginis iisdem demum
coriaceis, siccis pallide brun-
neis, nigro-maculatis, pseudo-
bulbum adultum fulcientibus,
suprema eum parum super-
ante ; bracteae Ovaria pedi-
cellata superantes, ovatae,
subacutae , convolutae , sub
anthesi scariosae, brunneae,
deciduae. Sepala patentia,
subaequalia , oblongo - ovata
acuminata, dorso obtuse ca-
rinata. Petala parum bre-
viora, v. vix semilata, suban-
gustiora, lanceolata, subacuta,
patentia. Labellum petalis
aequilongum, trilobum, lobis
lateralibus erectis, semiovatis,
antice truncatis, circuitu su-
periore leviter arcuato, lobo
medio dimidium totius labelli
subaequante, ex isthmo duplo
latiore quam longo dilatato,
apice triangulo , acuto , * re-
flexo; carinis 3 undulatis a
basi ipsa labelli per isthmum
lobi medii extensis. Gynoste-
mium lobos laterales labelli
aequans, gracile, arcuatum,
apicem versus alatum, ala
apicali concava, rotundata,
crenulata, breviter ovata, an- iL
tice retusa; rostellum trans-
verse ellipticum ; stigma semi- Fig- < 4. A Coelogyne graminifolia Reichb. f. pro parte secun-
orbiculare Ovarium sub- c*um ^°^ ^aoaz- -^ Labellum arte explanatum. G Gynoste-
, . . . . i- • mium. D Antherae facies inferior. — JE — G C. Huettneriana
tnquetrum, jugis petalinis, Reichb< f> ^ Fios. iP Labellum explanatum. Q Gynostemium. -
acutis, sepahnis applanatis. R G. flaccülu Lindl. Labellum explanatum. (Icon. origin.)
46 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Capsula ignota. Flos candiflus, isthmo et facie interiore loborum lateralium labelli citrino-
maculatis, carinis albis apice ipso aurantiacis, ovarium viride; odor gratus illi florum
Philadelphi similis; sepala 2,5 cm longa. Flores post G. flaccidam. — Fig. 14-27 — O.
Nordwestmalayische Provinz, Tenasserim: Moulmein (Parish!) — v. fl. v.!
Var. lactea (Reichb. f.) Pfitz. — Coelogyne lactea Reichb. f. in Gard. Chron. (1885) I.
692; (1888) I. 521. — Petala angustiora lineari-lanceolata; dores majores lactei.
Birma: von Lendy 1883 eingeführt. — v. fl. v.
43. C. flaccida Lindl. in Wall. Gatal. (1828) 1961; Gen. et spec. Orchid. (1830)
39; Fol. Orchid. Coelogyne (1854) 2; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1863) 223; Bot. Magaz.
t. 3318; Bot. Reg. (1841) t. 31; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 829; Grant, Orch.
Burmah 172; King et Pantl. in Ann. Bot. Gard. Calc. VIII. 133, t. 183. — Pseudo-
bulbi ovato-conici parum compressi, subtetragoni, sulcati, basi vaginis ovatis, acutis,
siccis, pallide brunneis, nigro-ustulatis, summa pseudobulbum aequante fulti, in rhizo-
mate repente dense seriati, diphylli, 8 cm longi, 2,5 cm crassi. Foliain petiolum pseudo-
bulbo parallelo breviorem angustata, lanceolata, vel oblongo-lanceolata, acuta, perga-
menea, supra saturati viridia, nitida, subtus luteo-viridia, pallidiora, opaca, nervo medio
solo subtus prominente praedita, 30 cm longa, ad 3 cm lata. Scapus heteranthus,
pendulus, foliis subaequilongus, multiflorus, 20 cm longus, basi vaginis ovatis, subacutis,
compressis, imbricatis, pallide brunneis, nigro-ustulatis, fere ad florem infimum inclusus ;
rhachi basi tereti inter flores applanata, subflexuosa; bracteae ovatae, acutae, apice
setaceae, naviculares, deciduae, Ovaria pedicellata subaequantes, juveniles roseae diaphanae,
postremae siccae pallide-brunneae. Sepala subaequalia, ovato-oblonga, acuta, dorso obtuse
carinata. Petala paullo breviora, triplo angustiora, ex basi anguste cuneata lineari-lanceo-
lata, acutissima, subaequilonga, apice reflexa. Labellum petalis aequilongum, trilobum,
lobis lateralibus circuitu superiore valde curvatis erectis, semiellipticis 'antice truncatis,
lobo medio dimidium totius labelli non aequante, ex isthmo subquadrato, ovato, acuto,
reflexo, carinis 2 flexuosis e basi labelli usque per isthmum lobi medii extensis, linea
mediana fere a dimidio disci similiter carinata, carinis 2 brevibus lateralibus interdum in
isthmo additis. Gynostemium lobos laterales labelli parum superans, gracile, arcuatum,
dorso obtuse carinatum, in dimidio superiore latiuscule alatum, ala apicali obovata tecti-
formi emarginata. Anthera triangula antice rotundata, rostellum latum rotundato-trian-
gulum; stigma sublunatum. Ovarium subtriquetrum, jugis petalinis acutis, sepalinis appla-
natis. Capsula pyriformis in pedunculum angustata, trialata. — Flos pallide brunneus
vel albus; labelli lobi laterales intus brunneo-nervosi antice luteo maculati, isthmus plus
minus luteus, carinae albae antice brunneo-aurantiacae, ovarium rufescens; odor pecul-
iaris ingratus, sepala 2,5 cm longa, 8 cm lata; petala paulum breviora 5 mm lata,
labellum 2,5 cm longum, 1,2 cm latum. — Fig. \bH.
Tropischer Himalaya: Nepal, Nookate auf Bäumen (Wallich!); Sikkim 1000 —
1800 m, gemein (Pantling n. 136'., Blütezeit März bis Mai); Khasia (Pantling!). —
Nordwestmalayische Provinz, Burma; Tenasserim: Jook Long auf Felsen (Parish!).
Var. crenulata Pfitz. — Margo isthmi et partis anticae dilatatae lobi medii labelli
crenulatus.
Var. elegans Pfitz. — Isthmus et pars antica lobi medii labelli vix distincta,
flores majores fere inodori.
44. C. viscosa Reichb. f. in Allg. Gart. Zeitg. (1856) 218; Id. in Bonplandia IV.
(1856) 328; Gard. Chron. (1870) 1085; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 832. — Pseudo-
bulbi anguste ovati vel fusiformes, rostrati, lucidi, in rhizomate valido lignoso congesti,
8 cm longi. Folia petiolata, lineari-lanceolata, in petiolum attenuata, 20 — 30 cm longa,
3 cm lata, paucinervia (trinervia Hook. f.). Scapus proteranthus ? a basi usque ad flores
squamis, ultimis pseudobulbo adulto aequilongis, dense imbricatis vestitus, foliis adultis
multo brevior, erectus, pauciflorus; bracteae acuminatae, deciduae. Sepala lineari-lanceo-
lata, acuminata, dorso carinata. Petala similia, paullo angustiora. Labellum latum, tri-
lobum, lobi laterales antice obtusanguli, lobus medius paullo productus, ovatus, acutus
Coelogyne. 47
brevis, carinae 3 crenulatae, plicatae, a basi labelli usque ad dimidium lobi medii pro-
currentes. Gynostemium ei C. flaccidae simile. Ovarium viscosum. Capsula ignota. —
Flos candidus, lobi laterales brunneo-striati, lobus medius supra saturate luteus, subtus
maculis 2 luteis ornatus. Gynostemium dorso carneum, antice late brunneo-striatum,
ovarium rubrum, sepala 2,5 cm longa.
Ostindien: wahrscheinlich Himalaya, Khasia-Hügel 1 856 von Booth nach Ham-
burg, 1870 von Veitch eingeführt, anscheinend nicht mehr in Kultur.
Nota. Planta non satis nota, folia mihi non visa, C. trinervi potius quam C. gramini-
foliae affinis.
45. C. casta Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 322. — Pseudobulbi
elongati, conici, costati, diphylli, 7,5 cm longi, 2,5 cm crassi. Folia in petiolum attenuata,
anguste lanceolata, acuta, flaccida, costata, 20 cm longa, 3 cm lata. Scapus proteranthus
erecto-nutans, basi vaginis viridibus foliorumque erumpentium apicibus tectus, fere usque
ad vaginas florifer, pauciflorus (ad 5), floribus magnis speciosis; bracteae lanceolatae,
acuminatae, papyraceae, 5 cm longae, ovarium pedicellatum duplo superantes. Sepala
lanceolata, acuminata, acuta. Petala angustiora, lineari-lanceolata, acuminata. Labellum
trilobum, sepalis brevius, lobis lateralibus magnis obtusis, lobo medio breviusculo, ovato,
cuspidato, basi crispo-marginato, carinis inter lobos laterales 3, parallelis, crispis, 2 late-
ralibus in lobo medio additis. Gynostemium superne alatum, ala apicali elevata truncata
utrinque unidentata; anthera campanulata apice incrassata; rostellum latum, margine
sinuatum; pollinia semielliptica, postica minora; stigma oblongum, breve. — Flos can-
didus, lobi laterales labelli flavi, aurantiaco-venosi, lobus medius basi citrino-maculatus ;
gynostemium aurantiacum; sepala 3,7 cm longa.
Südwestmalayische Provinz, Malayische Halbinsel: Selangor, Bukit Hitam
(Kelsall). — n. v.
46. C. trinervis Lindl. in Wall. Catal. (1828) 1955; Gen. et spec. Orch. (1 830)
41; Fol. Orchid. I. (1852) 8; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 225; Hook. f. Fl.
Brit. Ind. 832; Grant, Orch. Burmah 183. — Pseudobulbi anguste ovati, opaci, saepe
curvati, in rhizomate crasso satis distantes, diphylli, 8 cm longi, 3 cm crassi, juniores
vaginis late ovatis mox in fibras parallelas solutis inclusi. Folia in petiolum pseudo-
bulbo aequilongum sensim angustata, - lanceolata, apice longe acuminata, nervis 3 subtus
prominentibus praedita, 30 — 40 cm longa, 3 cm lata. Scapus proteranthus, foliis adultis
multo brevior, strictus, subflexuosus, usque 6-florus; bracteae lanceolatae, deciduae.
Sepala ovato -elliptica, subacuta. Petala angustiora, lineari-lanceolata, subaequilonga.
Labellum concavum, trilobum, sepalis aequilongum, lobis lateralibus erectis, semicordatis
antice prominentibus, rotundatis, lobo medio unguiculato, ex isthmo longiusculo subquadrato,
transverse cordato-reniformi, apiculato, carinis 3 flexuosis aequalibus, lateralibus distinctius
crenulatis, a basi fere ad apicem labelli procurrentibus , additis processubus minimis
quibusdam in lobo medio. Gynostemium apicem versus late alatum, ala apicalis fere
orbiculari, denticulata. Ovarium angustum; Capsula anguste pyriformis, angulis acutis.
— Flos candidus, labellum brunneum albomarginatum. Sepala 1,8 cm longa, flores 4 cm
diametro. — Fig. 15-4.
Nordwestmalayische Provinz, Tenasserim: Tavoy (Wallich!); Mergui
(Griffith!, Parish!). — v. fl. s.
47. C. pachybulbon Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 324. — Pseudo-
bulbi ovati, laeves, rhizomati crasso lignoso insidentes, ad 5 cm longi, basi 3 cm crassi.
Folia in petiolum pseudobulbo aequilongum angustata, lanceolata, acuta, tenuiter coriacea,
carina crassa nervisque 2 subtus prominentibus praedita, 30 cm longa, 5 cm lata.
Scapus proteranthus ? folio dimidio brevior, basi vaginis dense tectus, floribus subsecundis ;
bracteae oblongo-ovatae, obtusae, deciduae, 2,5 — 2,8 cm longae, ovarium pedicellatum
parum superantes. Sepala lanceolata, lateralia carinata. Petala linearia, obtusa. Label-
lum petalis paullo brevius, trilobum, lobis lateralibus rotundatis obtusis, lobo medio
multo longiore, apice dilatato, truncato, integro, carinis 2 sinuatis, parum elevatis, apice
48
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
crispis. Gynostemium sepalis tertia parte brevius, arcuatum, clavatum, ala apicalis rotun-
data, integra, antheram pileatam haud multo superans. Pollinia acinaciformia, tenuia
plana; rostellum latum, demum planum, integrum. — Flos ochroleueus, labelli lobi late-
rales intus brunnei, discus luteus, lobus medius albus brunneo-maculatus; sepala 2 cm longa.
Hinterindisch-ostasiatische Provinz, Siam: Pungata (Gurtis).
48. C. Rhodeana Reichb. f. in Gard. Chron. (1867) 1901. — Pseudobulbi late
ovati, parum compressi, profunde sulcati, luteo-virides, basi squamis ovatis, acutis, pallide
brunneis, rigidis fulti, summa pseudobulbum superans apice anguste triangula acuta
erecta, in rhizomate repente vaginis crebris pallide brunneis dense vestito satis distantes,
diphylli, ad 5 cm longi, 2,5 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo longiorem sensim
angustata, lanceolata, acuta, nervis 3 subtus prominentibus praedita, ad 35 cm longa,
ad 3 cm lata. Scapus proteranthus, usque ad bracteam infimam squamis lutescentibus,
infimis obtusis, superioribus apiculatis, acutis,
apressis, conum angustum formantibus inclu-
sus, foliis adultis multo brevior, erectus,
usque 5-florus, 1 0 cm altus ; bracteae Ovaria
pedunculata superantes, elliptico-ovatae, sub-
acutae, primum pallide virides, circa Ovaria
convolutae, deinde brunneae, subpersistentes.
Sepala ovato-oblonga, dorsale fere ecarina-
tum, subacutum, lateralia manifeste carinata,
acuminata. Petala aequilonga, dimidio an-
gustiora, basi cuneata, apice acuta, cum
sepalis patentia. Labellum subaequilongum,
concavum, obscure trilobum, lobis lateralibus
fere duas tertias labelli aequantibus, semi-
ellipticis oblique erectis, gynostemium non
tangentibus, lobo medio parte basali labelli
multo angustiore, leviter unguiculato, trian-
gulo-ovato, acuminato, apice reflexo, carinis
3 flexuosis, crenulatis, a basi labelli usque in
discum lobi medii extensis, media breviore.
Gynostemium lobos laterales labelli superans,
curvatum, ala a basi apicem versus dilatata,
ala apicalis subtriloba erosa, lobo medio reflexo; ovarium costis 6 subacutis praeditum.
Capsula ad huc ignota. — Flos viridi-albus, lobi laterales labelli brunnei, lobus medius
striis 2 convergentibus luteis ornatus, carinae altae; sepala 1,5 cm longa. — Fig. 15i?.
Molukken? von Konsul Schiller 1867 eingeführt. — v. fl. v.
Var. obtusangula Pfitz. — Flores paullo majores ; lobi laterales labelli antice
obtusanguli, crenulati, lobus medius obtusiusculus, carinis 2 brevibus in interstitiis cari-
narum ex basi labelli provenientium interpositis, lobo medio alae apiculis columnae
latiore erecto.
Kultiviert im Bot. Garten zu Heidelberg.
49. C. Rossiana Reichb. f. in Gard. Chron. (1884) II. 808 et (1889) II. 650;
Bot. Magaz. t. 7176; Veitch, Manual. Coelog. 48; HooT*. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886)
843; Grant, Orch. Burmah 181. — Pseudobulbi fere obpyriformes, costis 4 prominen-
tibus, 4 minoribus fere obsoletis interpositis, omnibus obtusissimis, diphylli, 5 — 8 cm
longi. Folia in petiolum longum angustata, cuneato-oblongo-lanceolata, acuta, 20 — 35 cm
longa, 5 — 8 cm lata. Scapus proteranthus, pseudobulbum vix superans, basi squamis
vestitus, ascendens, 4-florus, secundiflorus , 5 — 8 cm altus; bracteae lineares, acutae,
citissime deciduae, 2 cm longae. Sepala petalaque lineari-lanceolata. Labellum con-
cavum, trifidum, lobi laterales obtusanguli, lobus medius ab ungue latiusculo abrupte
obtusangulo-triangulus, dilatatus, carinae 3 flexuosae a basi labelli usque in partem
Fig. \ 5. Labella aucta. A G. trinervis Lindl. —
B G. Rhodeana Reichb. f. — GG. Rossiana
Reichb. f. D, E G. cinnamomea Teijsm. et
Binnend. (Icon. origin.)
Coelogyne. 49
dilatatam lobi medii extensae, carinula laterali ibidem utrinque addita. Ala apicalis
gjnostemii integra. Flores lactei, lobi laterales labelli et pars antica lobi medii ochracei.
Gynostemium album, antice linea bruhnea ornatum. — Fig. 1 5 C.
Nordwestmalayische Provinz, Burma: 1884 von Ross eingeführt.
Nota. Species a me non visa, praecedenti proxirna, sed secunduin cl. Reichenbach foliis
latioribus, bracteis linearibus deciduis, sepalis petalisque fere aequalibus, carinis 5 in parte
dilatata lobi medii labelli, ala apicali gynostemii integra diversa. Specimine originali occluso
dubium est, an species an mera varietas C. Rkodeanae sit.
50. C. cinnamomea Teysm. et Binn. in Natuurkund. Tijdschrift v. Nederl. Indie
XXIV. (1862) 306; J. J. Smith in Flor. Buitenz. VI. (1905) 147. — Pseudobulbi bre-
viter ovati, parum compressi, subtetragoni, sulcati, basi squamis ovatis infimis obtusis,
ceteris acutis, suprema pseudobulbum superante, erecta, apice convoluto, brunneis fulti,
in rhizomate repente seriati, 5 cm longi, 3 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo
breviorem angustata, oblongo-lanceolata, acuta, vel acuminata, nervis 3 subtus prominen-
tibus, supra nitida subtus opaca, ad 4 0 cm longa ad 4,5 cm lata. Scapus proter-
anthus, basi squamis obtusis conum formantibus inclusus, brevis, erectus, 6 — 8-florus,
18 cm altus; bracteae oblongae, acutae, deciduae, ovarium pedunculatum superantes,
2,5 cm longae. Sepala oblongo-lanceolata, apiculata, dorso carinata. Petala linearia,
subaequilonga. Labellum concavum, obscure trilobum, lobis lateralibus angustis semi-
ellipticis, antice obtusangulis, angulo vix prominente, lobo medio reflexo, breviter ungui-
culato, ovato-elliptico , acuminato, margine repando, carinis 3 validis varicosis con-
fluentibus a basi usque ad apicem labelli extensis. Gynostemium fere a basi alata anguste
triangulum, ala apicali transversa rectangula denticulata, dente triangulo utrinque addito.
Ovarium 6-jugum. Capsula obovata, basi angustata. — Flores lutescentes, lobi late-
rales labelli luteo-brunnei albomarginati, lobus medius albus in ungue sulfureo-margi-
natus, in disco brunneo-maculatus ; sepala 2 cm longa. — Fig. 1 5 D.
Südwestmalayische Provinz, Java: Salak (Teysmann-Binnendyck,
J. J. Smith). — v. fl. s.
Var. angustifolia Ridl. — G. angustifolia Ridl. (nee Wight) in Journ. Linn. Soc.
XXXII. (1896) 322. — Pseudobulbi et folia angustiora, lobus medius labelli ei G. Ros-
sianae similis obtusior.
Malayische Halbinsel: Lankawi-Islands (Gurtis). — v. ■ fl. s.
Sect. VII. Lentiginosae Pfitz.
Flaccidae Lindl. p. p. et Erectae Lindl. p. p., Fol. Orchid. Coelogyne (1852)
sect. 1, 2; Reichb. f. in Walp. Annal. VI. (1861) 224—226.
A. Lobus medius labelli arte explanati illius parte basali vix
semilatus.
a. Carinae labelli 2 integerrimae 51. G. Mossiae.
b. Carinae labelli 3 subaequales plus minus undulatae.
a. Scapus proteranthus ; petala anguste linearia. . . . 52. G. zeylanica.
ß. Scapus foliis juvenilibus synanthus; petala e basi
euneata obovata, acuta 53. C. angustifolia.
y. Scapus foliis fere prorsus evolutis synanthus.
I. Labellum arte explanatum paullo longius quam la-
tum; folia anguste elliptica undulata 54. C. odoratissima.
II. Labellum arte explanatum tertia parte longius
quam latum, folia lineari-ligulata non undulata . 55. G. trifida.
B. Lobus medius labelli arte explanati ejus parti basali subae-
quilatus vel latior.
a. Bracteae persistentes: carinae 2.
a. Pseudobulbi anguste ovati. Lobus medius labelli ob-
ovatus obtusus 56. C. breviscapa.
A. Engl er, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 50. 4
50 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
ß. Pseudobulbi trigono- vel tetragono-prismatici. Lobus
medius labelli cordato-suborbicularis . . . . . . . 57. C. lentiginosa.
b. Bracteae deciduae.
a. Gynostemium longius quam latum. Carinae in lobo
medio labelli 3 58. G. sparsa.
ß. Gynostemium ter vel quater longius quam latum. Ca-
rinae in lobo medio labelli 5.
I. Pars basalis labelli lobo medio duplo longior . . 59. C. chloroptera.
II. Pars basalis labelli lobo medio subbrevior. . . . 60. G. suaveolens.
51. C. Mossiae Rolfe in Kew Bull. (189 4) 156; in Gard. Chron. (1894) I. 408
fig. 49. — Pseudobulbi ovati, congesti, diphylli, 5 cm longi. Folia longe petiolata,
oblonga, lanceolata, acuta, subundulata, multinervia, nervis 3 subtus prominentibus praedita,
ad 1 8 cm longa. Scapus proteranthus, basi squamis anguste ovatis sub pseudobulbo
adulto brunneis, appressis, petiolum aequantibus vestitus, arcuatus, usque 7-florus; brac-
teae cucullatae, oblongo-lanceolatae, acutae, striatae, Ovaria longe pedicellata superantes,
persistentes, 2,5 cm longae. Sepala elliptico-oblonga, subacuta, carinata. Petala similia
ecarinata. Labellum concavum, trilobum, lobi laterales dimidium labelli vix aequantes
antice triangulo-ovati, obtusi, erecti, lobus medius ellipticus, subacutus; carinae 2 inte-
gerrimae a basi labelli usque ad dimidium lobi medii extensae, nervo medio vix incras-
sato. Gynostemium clavatum, arcuatum, alatum, sepalis brevius. — Flores candidi, ma-
cula lunata pallide lutea in lobo medio ornati, sepala 3 cm longa. — Fig. 16, Fig. 18.4.
Vorderindisches Gebiet, Nilgherries: von J. S. Moss 1 890 eingeführt. — v. fl. s
52. C. zeylanica Hook. f. in Trimen and Hooker, Handbook to the Flora of
Ceylon IV. (189 8) 161. — Pseudobulbi obpyriformes vel ovati, rugulosi, in rhizomate
repente inserti, basi fibris rufo-brunneis vaginarum vetustiorum fulti, mono- vel diphylli
2 cm longi. Folia anguste lineari-lanceolata, acuta, carinata, coriacea, in petiolum angustata,'
10 — 15 cm longa, 6 mm lata. Scapus proteranthus, foliis adultis multo brevior, gracilis,
erectus, biflorus, 4 cm altus, vaginae obtusae basales conum formantes; bracteae parvae,
oblongae, brunneae, 6 mm longae. Flores nutantes. Sepalum dorsale oblongum; late-
ralia ovato-oblonga, omnia subacuta. Petala anguste linearia. Labellum trilobum, lobis
lateralibus latis obtusis, medio orbiculari, carinis 3 subaequalibus ornatum. — Flores
albi ? maculis duabus ochraceis in lobo medio labelli, sepala 1,2 cm longa.
Vorderindisches Gebiet, CeyLon: Ambagamnoa-Distrikt (Thwaites, Ceylon
Plants n. 40 03). — v. fl. s.
53. C. angustifolia Wight (nee A. Rieh, nee Ridl.), Icon. plant. Ind. Orient. V.
(1852) t. 1641 ; Trimen and Hooker, Handb. Fl. Ceylon IV. (1898) 160. — G breviseapa
Aut. nee Lindl. ex Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1 862) 22 6; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1 886)
8 33. — G odoratissima p. p. (nee Lindl.) Veitch, Man. Orch. pl. VI. (1890) 47. —
Planta speciei praecedenti simillima. Pseudobulbi 3 cm longi, 1 cm crassi. Folia magis
evoluta, 15 cm longa, 1,5 cm lata. Vaginae sub scapo potius cylindrum pseudobulbo
longiorem quam conum formantes. Sepala obovato-lanceolata, acuta. Petala e basi
euneata obovata, acuta. Labelli trilobi lobi laterales anguste ovati, subfalcati, lobus
medius suborbicularis, retusus vel apiculatus, carinis flexuosis 3 aequalibus ornatus;
gynostemium alatum. — Flores albi, labellum luteo-pictum. Sepala 1,3 cm longa.
Flores illis C. zeylanicae aequimagni. — Fig. 18-D.
Vorderindisches Gebiet, Nilgherries: auf Baumästen bei Neddawullin (an
recte?) (Wight); 2000 m (Hooker f.).
Nota. C. angustifolia Wight nunc C. odoratissima Lindl., nunc G. breviseapa Lindl.
habitu est, sed tarnen distineta videtur. Specimen etiam in Herb. Kew miserum quoad floris
strueturam cognoscendam.
54. C. odoratissima Lindl. in Wall. Catal. (1828) i960; Gen. et spec. Orchid.
(1830) 41 ; Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 10 p. p.; Thwaites, Enum. 300; Wight, Icon.
plant. Ind. or. V. (4 852) t. 1640; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 226 p. p.; Hook. f.
Coelogyne.
51
Fl. Brit. Ind. V. (4 886) 834 p. p.; Trimen and; Hooker, Handb. Fl. Ceylon IV. (1 898) 160;
Atlas T. 89. — Pseudobulbi subglobosi vel late ovati, juniores vaginis ovatis membranaceis
acutis inclusi, dense congesti, diphylli, 2,5 cm longi, 1,5 cm crassi. Folia elliptico-lan-
ceolata in petiolum pseudobulbo aequilongum angustata, subacuta, 5-nervia, 1 0 cm longa
4*
52 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coclogyninae.
4,5 cm lata, tenuia, coriacea, undulata, nervis 3 paullo magis subtus prominentibus.
Scapus foliis fere evolutis sjnanthus, foliis adultis subaequilongus, gracilis, strictus, pauci-
florus; bracteae anguste ovatae, acutae, scariosae, patentes, ovario pedicellato duplo
longiores, persistentes. Sepala oblongo-ovata, subacuta, lateralia subfalcata. Petala anguste
oblonga vel oblanceolata. Labelli trifidi lobi laterales oblongi, pbtusi, erecti, medius sub-
orbicularis vel latissime ellipticus, apiculatus, carinis 3 gracilibus undulatis parum diver-
gentibus e basi labelli usque ad dimidium lobi medii extensis. Gynostemium anguste
alatum, androclinium semicirculare integrum. Capsula crassa ellipsoidea dependens. —
Flores albi, media pars labelli lutea. Sepala 1,8 cm. — Fig. \SBet C.
Vorderindisches Gebiet, Ceylon: Centralprovinz, in der oberen Bergzone
gemein (Trimen); Nilgherries: 2600 m (Wight!, Hooker f.!).
Var. angustifolia (A. Rieh.) Lindl. in Fol. Orchid. (1852) 10; Reichb. f. in
Walp. Ann. VI. (1861) 225. — C. angustifolia A. Rieh, nee Wight nee Ridley, Orchid.
des Nilgherries in Ann. sc. nat. 2. ser. XV. (1841) 16 t. 6. — Pseudobulbi graciliores,
folia angustiora; lobus medius labelli ellipticus longius acuminatus.
Nilgherries: bei Neddonbatta; Juli.
55. C. trifida Reichb. f. in Hamburg. Gart. Zeitg. (1863) 546; in Gard. Chron.
(1865) 674; Xen. Orchid. II. (1868) 144 t. 155 f. 2. — G. odoratissima Batem. nee
Lindl. Bot. Mag. t. 5462. — G. odoratissima p. p. Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886)
835. — Pseudobulbi subglobosi vel oblongi, utrinque carinati, congesti, diphylli, 2,5 cm
longi 1,5 cm crassi. Folia lineari-ligulata, acuta, 10 cm longa, 7 mm lata, pergamenea
carinata. Scapus foliis fere prorsus evolutis synanthus, paueiflorus, gracilis, subnutans,
foliis adultis subaequilongus; bracteae oblongae, acutae, scariosae, persistentes, ovario lon-
giores. Sepala oblongo-ligulata, subacuta vel acuminata. Petala cuneato-ligulata, acuta.
Labellum trifidum, lobi laterales late ligulati obtusi, medius subunguiculatus, late ovatus
vel suborbicularis apiculatus, carinae 3 e regione antebasilari labelli in basin lobi medii
extensae, media usque ad apicem labelli attenuata. Gynostemium apicem versus alatum,
androclinium denticulatum. — Flores albi, inter carinas labelli sulfurei. Sepala 1,7 cm
longa. — Fig. 1 8 E.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz; Burma (Parish).
Nota. Species ab auetoribus supra citatis cum C. odoratissima Lindl. unita, a cl. Reichen-
bach diversissima dieta, me judice conservanda.
56. C. breviscapa Lindl. Fol. Orchid. (1852) 9; Thwaites, Enum. pl. Ceylon
(1864) 300; Trimen, Handb. FI. Ceylon IV. (1898) 160 (exclus. synon.). — C. odo-
ratissima Veitch nee Lindl. p. p.; Veitch, Man. Orchid. pl. VI. (1890) 47. — Pseudo-
bulbi anguste ovati, saepe curvati, basi vaginis latis coriaeeis, rubrobrunneis fulti, in rhi-
zomate valido squamis atrobrunneis, appressis vestito, parum distantes, mono- vel diphylli,
5 cm longi, basi 1,5 cm lati. Folia in petiolum brevem angustata, lineari-oblonga, sub-
acuta, coriacea, carinata, nervo medio solo subtus manifeste prominente praedita, 1 5 cm
longa, 1,5 cm lata. Scapus proteranthus, basi squamis duris, obtusis, mucronulatis, arete
imbricatis conum pseudobulbis breviorem vel aequilongum formantibus inclusus, gracilis,
foliis adultis brevior, 4 — 6-florus; bracteae oblongo-lanceolatae, acutae, chartaceae, brun-
neae, patentes vel reflexae, persistentes, Ovaria pedicellata superantes. Sepalum medium
oblongo-lanceolatum, acutum, lateralia ovato-oblonga. Petala subaequilonga, anguste
elliptica, paullo angustiora. Labellum fere aequilongum, trilobum, lobis lateralibus bre-
vibus obtusis, media parte basali labelli arte explanata, majore orbiculari, obovata retusa,
apiculo interdum interjeeto, carinis 2 undulatis apicem versus magis elevatis fere integris
a basi labelli usque ad dimidium lobi medii extensis ornatum, carina media fere evanida.
Gynostemium arcuatum, androclinium crenatum. Capsula anguste fusiformis acute an-
gulata. Flores albi, labellum luteo-pictum, sepala 1,5 cm longa. — Fig. 17(7 et 18 F.
Vorderindisches Gebiet, Ceylon: obere Bergzone (Thwaites, C. P. n.
3121); endemisch (Dez. — Jan.). — v. fl. s.
57. C. lentiginosa Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 4; Reichb. f. in Walp. Ann.
VI. (1861) 224; Trans. Linn. Soc. XXX. (1873) 146; Bot. Mag. (1872) t. 5958; Hook. f.
Coelogyne.
53
Fig. M. Coelogyne barbata Lindl. A Habitus. B Labellum. — CG breviscapa Lindl. —
D, E C. ovalis Lindl. D Habitus. E Labellum. (Icon. origin.)
54
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Fl. Brit. Ind. V. (l 8 86) 830; Grant, Orch. Burmah 1 76. — Pseudobulbi in rhizomate repente
valido parum distantes, anguste prismatico-ellipsoidei, compressi, obtuse tri- vel quadran-
gulares, erecti, basi vaginis appressis ovatis acutis, carinatis, dimidio brevioribus fulti, diphylli,
9 cm longi, 2 cm crassi. Folia breviter petiolata, lanceolata, subacuta, duplo longiora, per-
gamenea, subtus carinata, 1 8 cm longa, 4 cm lata, nervo medio solo manifeste promi-
nente. Scapus 1 0 cm altus, proteranthus, erectus, pauciflorus, pseudobulbos adultos paullo
superans; bracteae cymbiformes ovatae, acutae, pedicellos et Ovaria subaequilonga supe-
rantes, persistentes. Sepala ovato-lanceolata, acuta, mucronata, dorso carinata. Petala
breviora et multo angustiora, ligulata, acuta. Labellum sepalis aequilongum, trilobum,
parte basali elliptico-cordata, lobis lateralibus parvis rotundatis, lobo medio aequilongo
saepe latiore, breviter unguiculato, orbiculari, vel rhombeo-cordato, apiculato vel emargi-
nato, margine undulato, carinis 2 basin lobi medii attingentibus, elevatis vix crenulatis,
arcuato-convergentibus. Gynostemium curvatum, angustum, angustissime alatum; andro-
clinium trilobulum. Anthera late obtusa, rostellum horizontale rotundatum. Ovarium
%z
JA*k JV
Fig. 1 8. A Coelogyne Mossiae Rolfe. Labelluni arte explanatum. — B G odoratissima Lindl.,
idem (Nilgherries). C idem (Ceylon). — DG. angustifolia Wight. Labellum a latere visum
secundum Wight Icon. — E C. trifida Reichb. f. Labellum arte explanatum secundum Xen.
orchid. — FG. breviscapa Lindl., idem. — GG. lentiginosa Lindl., idem secundum specim. cultum,
H secundum specimen spontaneum. — J, K C. sparsa Reichb. f. , idem secundum specimen
spontaneum. — LG. chloroptera Reichb. f., idem secundum Kränzlin in Xen. Orchid. — M, N G.
suaveolens Lindl., idem et gynostemium.
sexsulcatum, jugis aequalibus rotundatis. — Flores pallide luteo-virides ; labelli lobi late-
rales brunneo-marginati ; lobus medius albus, aurantiaco-maculatus ; scapus 10 cm, sepala
2,5 cm longa. — Fig. 1 8 G.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz; Tenasserim: Moulmein
(Parish!, Lobb!). — v. fl. v.
58. C. sparsa Reichb. f. in Gard. Chron. (1883) I. 306; Kränzlin, Xen. Orchid.
III. (1890) 70 t. 235, II. 7 — 12; Gartenflora XL VI. (1897) t. 1442. — Pseudobulbi
ovati vel subglobosi, dense congesti, diphylli, 4 cm longi, 1,5 cm crassi. Folia brevis-
sime petiolata, oblongo-lanceolata, acuta, glaucescentia, nervis 3 — 5 subtus prominentibus
praedita, 8 cm longa, 2,5 cm lata. Scapus heteranthus, erectus vel arcuatus, 5 cm altus,
basi vaginis compressis, acutis, imbricatis inclusus, usque 5-florus, foliis brevior; bracteae
ovatae, acutae, Ovaria breviter pedicellata paullo superantes, deciduae. Sepala oblonga,
acuta, dorso carinata. Petala multo angustiora, lineari-spathulata, obtusa." Labellum
Coelogyne. 55
trilobum, parte basali lobo medio subaequilonga, lobi laterales semicordati, obtusiusculi,
medius breviter unguiculatus, transverse ellipticus vel obreniformis levissime emarginatus,
carinae 3 ad dimidium lobi medii extensae, laterales in lobo medio duplicatae. Gyno-
stemium sexies longius quam latum, androclinium integrum. — Flores albi, virides-
centes, lobi laterales labelli brunneo-maculati, carinae luteae; sepala 1,5 cm longa. —
Fig. 18J, K.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen; von Röbbelin für F. Sander
18 8 3 eingeführt. — v. fl. s.
59. C. chloroptera Reichb. f. in Gard. Chron. (1883) I. 466; Kränzlin, Xen.
Orchid. III. (1890) 69 t. 235, I. f. 1—6. — Pseudobulbi fusiformes vel pyriformes,
demum sulcati, dense congesti, diphylli, 5 cm longi, 3 cm crassi. Folia ex basi cuneata
oblonga, acuta, undulata, coriacea, 1 2 cm longa, 4 cm crassa. Scapus heteranthus, strictus,
ad 6-florus, folia adulta aequans, basi vaginis cymbiformibus, acutis inclusus, 20 cm
altus; bracteae late ovatae, acutae, concavae, transparentes, deciduae. Sepala oblonga,
acuta, dorso carinata. Petala lineari-spathulata, reflexa. Labellum trilobum, parte basali
lobo medio duplo longiore, lobi laterales anguste semielliptici obtusi, lobus medius sub-
orbicularis cordatus parti basali subaequilatus apiculatus, carinae 3 a basi labelli usque
ad dimidium lobi medii extensae, laterales in lobo medio duplicatae. Gynostemium
breve, apice incrassatum, ter vel quater longius quam latum. — Flores virides, labellum
candidum rubronervium, carinae luteae; sepala 2 cm longa. — Fig. 18L.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen; von Röbbelin 1883 für F. San-
der eingeführt.
Nota. Speciem non vidi.
60. C. suaveolens (Lindl.) Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 832; et in Ann. Bot.
Gard. Calcutta V. (1895) 27 t. 40. — G undulata Wall. msc. — Pholidota
suaveolens Lindl. in Gard. Chron. (1856) 372. — Pseudobulbi ovato-conici, obtuse
angulati, in rhizomate repente valido squamis late ovatis, acuminatis, coriaceis, brunneis
dense vestito longe distantes, diphylli, 9 cm longi, 3 cm crassi. Folia in petiolum pseudo-
bulbo breviorem angustata vel fere sessilia, elliptico-lanceolata, acuminata, margine undu-
lata, nervis 5 — 7 subtus magis prominentibus praedita, 25 cm longa, 6 cm lata. Scapus
foliis juvenilibus apicibus protrusis synanthus vel fere proteranthus, folia juvenilia multo
superans, erecto-nutans, multiflorus, 20 cm altus; rhachis parum flexuosa, articulata;
bracteae spathaceae, naviculares, coriaceae, striatae, late ovatae, acuminatae, deciduae.
Sepala suberecta, oblongo-lanceolata, acuta, praecipue lateralia dorso carinata. Petala
subaequilonga, oblongo-obovata, subacuta. Labellum sepala fere aequans, concavum,
trilobum , lobi laterales dimidium labelli subaequantes angusti , semielliptici antice,
subcarnosi, reflexi, erecti, gynostemium amplectentes, lobus medius parte basali labelli
latior, late ovatus vel suborbicularis acuminatus subreflexus, carinae 3 \alde flexuosae
basin versus humiliores a basi labelli fere ad apicem lobi medii extensae, 2 brevibus
lateralibus ibidem additis. Gynostemium lobis lateralibus labelli subaequilongum, crassum,
angustum, alatum, quater longius quam latum, ala apicalis concava, obtusa, emarginata;
anthera brevis, latissima, rostellum oblique erectum, triangulo-acutum. Capsula turgida,
argute 3-angulata, jugis applanatis in medianis laterum praedita. — Flos albus, sua-
veolens, carinae labelli aureae ; sepala 1 , 5 cm longa. — Fig. 1 8 üf, N.
Monsungebiet, Trop. Himalaya: Khasia (Gibson!); Mungpo 500 m (Clarke!);
Assam. — 1856 eingeführt.
Hujus sectionis videtur sed imperfecte nota:
Coelogyne stellaris Reichb. f. in Gard. Chron. (1886) I. 8. — »Pseudobulbis
pyriformi-fusiformibus obtusangulo-tetragonis, costis obtusis adventitiis nonnullis congestis,
diphyllis, foliis petiolatis, oblongis, acutis, papyraceis, pedunculo plurifloro, proterantho,
porrecto; bracteis lanceis Ovaria pedicellata anthesi aequantibus, pro parte persistentibus ;
56 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
sepalis tepalisque lanceis, acutis, sepalis carinatis, labello trifido, lobis lateralibus semi-
ovatis apice antrorsus triangulis, acutis, lobo intermedio cuneato, oblongo, acute-, minutis-
sime serrulato, carinis a basi ovarii minute serrato-ciliolatis ad apicem lobi intermedii,
breviore interjeeta, carinula utrinque una extus in lobo mediano ; androclinio integro
marginato. «
In the way of C. testacea, but with green sepals and petals and a white lip, the
side laciniae of which are provided with sepia-brown stripes interrupted by white ones,
the mid-lacinia with a sulphur-blotch and two dark brown spots.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Borneo.
Nota. Speciem non vidimus.
Sect. VIII. Ocellatae Pfitz.
Labellum maculis magnis oculiformibus (luteis aurantiaco-marginatis) ornatum.
Flores inter majores conspicui saepe suaveolentes.
Erectae p.p. Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 8; Reichb. f. in Walp. Annal.
VI. (1861) 226—228.
Nota. Synonymia sectionis Ocellatarum valde intricata est (Cf. Hooker f. Flor. Brit. Ind.
V. [-1886] 837; Rolfe in Lindenia VI. (-1890) sub t. 243). Species prima nota est C. nitida = Gym-
bidium nitidum Roxb. (nomen 1814, descriptio 1832) de qua cl. Lindleydicit (Folia Orchid. 6):
»What I understand by this name is that distributed by Dr. Wallich under his number 1954«.
Sed haec planta in Herbario Lindleyano est C. ochracea autorum recentiorum, a planta a cl.
Roxburghio descripta racemo proterantho valde diversa. Cl. Lindley ipse dicit sub C. nitida:
»It has racemes arising from polished conical imbricated sheaths« (Fol. 6). Verum Cymb. nitidum
Roxburghii est C. ocellata Lindl. 1830 descripta (Gen. sp. Orch. 40), a cl. Wallichio sub
Nr. 1953 distributa, et prius a cl. Lindley (Collectanea botan. [1821] 33) C. punetulata nomi-
nata. In Foliis Orchid. (1852) 8 cl. Lindley dicit sub C. ocellata »nor do they (the flowers)
proeeed from lax sheaths of imbricated scales«, quo modo racemus proteranthus G. ochraceae
[G nitidae Lindl. 1840) apparet; etiam in figura sub G. ocellata Lindl. citata Bot. Magaz. 3767
racemus hysteranthus delineatus est. 1846 cl. Lindley G. ochraceam descripsit (Bot. Reg. 1846
t. 69). »We possess the plant from several localities among the late Mr. Griffith's valuable
Indian collection; Darjeeling; Bootan and the Mishmee hüls all produce it.« In Herbario
Lindleyi 5 plagulae cum speeiminibus a cl. Griffith collectis adsunt, 3 cum G. ochracea
autorum recentiorum racemo proterantho convenientia, unum (Mishmee Hills) est C. nitida (Roxb.)
unum (Broter o) incertum est. 1852 G. brevifolia Ldl. accedit (Fol. Orchid. 7): »racemis
paueifloris basi nudis« (ergo hysteranthis) at a G. nitida (Roxb.) parum diversa — nil eo minus
a cl. Lindley G ochraceae simillima dieta. Eodem anno G corymbosa bene definita est. Ita
nomina ut infra factum scribunda erant.
A. Scapus proteranthus vel foliorum apieibus protrusis synanthus,
bracteis omnibus floriferis.
a. Racemus multiflorus, labelli lobus medius late ovatus, ob-
tusiusculus 6 1 . C. ochracea.
b. Racemus paueiflorus, labelli lobus medius ovatus, acutus.
a. Rhachis inflorescentiae sub anthesi squamis imbricatis
fere prorsus inclusa; flores inodori 62. G. oecultata.
ß. Rhachis inflorescentiae sub anthesi manifeste exserta;
flores suaveolentes 63. G. corymbosa.
B. Scapus hysteranthus, bractea infima sterilis glumacea.
a. Labellum intus glabrum, gynostemium lobos laterales
labelli superans 64. G. nitida.
b. Labellum intus pubescens, gynostemium lobis lateralibus
labelli aequilongum 65. C. brevifolia.
61. C. ochracea Lindl. in Bot. Reg. XX. (1846) t. 69 (cf. var. foliata); Fol. Orch. 1.
Coelogyne (1852) 5; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 226; Bot. Mag. t. 4661;
Jard. fleur. IV. t. 342; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 831; Veitch, Man. Orch. VI.
(1890) 46; King et Pantl. in Ann. R. Bot. Gard. Calcutta VIII. (1898) 132 t. 182. —
Coelogyne. 57
G nitida Lindl. Collect, bot. (1821) sub t. 33; in Wallich, Catal. (1828) 1954; Gen. et
spec. Orch. (1830) 40'n. 1 ; Fol. Orchid. Coelogyne (1854) 7. — Pseudobulbi oblongi vel
fusiformes apice subtetragoni, vetusti sulcati, basi interdum squamis subaequilongis, ovatis,
acutis, pallidis fulti, in rhizomate repente parnm distantes, diphylli, 7 cm longi, 2 cm
crassi. Folia pseudobulbis triplo longiora, in petiolum pseudobulbo subaequilongum
sensim attenuata, lanceolata, acuta, 5-nervia, nervo medio subtus albido-punctato solo
prominente praedita, ad 20 cm longa, 2,5 cm lata. Scapus proteranthus, foliis adultis
brevior, basi squamis appressis, stramineis, sursum longioribus, inferioribus obtusis, acu-
minatis, superioribus subacutis, summa pseudobulbum superante, conum 'nitidum forman-
tibus vestitus, striatus, usque ad 8-florus; bracteae oblongae, subacutae, convolutae,
Ovaria pedunculata superantes, deciduae. Sepala oblonga acuta. Petala aequilonga,
similia, angustiora. Labellum concavum, trilobum, sepalis brevius, lobi laterales dimidium
labelli superantes, semicordati, antice obtusangulo-rotundati, margine interdum serrulati,
lobus medius ovato-cordatus vel fere orbicularis, obtusiusculus, apice deflexus, carinae 2
fere integrae inter lobos laterales, subparallelae, in basi lobi medii divergentes, introrsum
arcuati, carina media evanida. Gynostemium lobos laterales labelli superans, curvatum,
apicem versus late alatum, ala apicali cucullata subtrapezoidea fere integra. Pollinia
lata, oblonga, compressa. Capsula a scapo folia superante arcuato dependens, anguste
pyriformis, jugis 3 applanatis munita. — Flos candidus, suaveolens, macula singula
aurantiaca saturate-marginata in facie interiore loborum lateralium maculaeque 2 con-
fluentes similes in basi lobi medii. — Fig. 20 A.
Monsungebiet, Prov. des trop. Himalaya: 1700 — 2300 m, von Kumaon
bis Bhutan und Assam, häufig in Sikkim (Pantling n. 76!). — v. fl. s.
Var. foliata (Reichb. f.). — C. nitida Lindl. var. foliata Reichb. f. in Flora (1872)
277. — C. ochracea Lindl. in Bot. Reg. (18 46) t. 69. — G. oculata maxima Lin-
denia VI. (1890) t. 243. — Inflorescentia folio juvenili apicibus protensis synantha.
Himalaya: Darjeeling (Scott!).
Var. conferta Parish et Reichb. f. in Trans. Linn. Soc. XXX. (1873) 146 t. 30 IL;
Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 831. — Huc G. conferta Hort, in Gard. Chron.
(187 5) I. 314. — Pseudobulbi densius aggregati, folia multo minora et latiora, scapo
minus exserto, flores brevius pedicellati, carina media in lobo medio labelli satis distincta.
Folia 6 cm longa 2,3 cm lata.
Moulmein (Parish!).
62. C. occultata Hook. f. Icon. pl. XXII. (1894) t. 2104; Fl. Brit. Ind. V. (1886)
8 32; King et Pantl. in Ann. Bot. Gard. Calcutta VIII. (1898) 135 t. 186. — Pseudo-
bulbi biturbinati utrinque conico-angustati, subobovati, basi squamis oblongis, subacutis
fulti, lucidi, rhizomati squamato oblique inserti, satis distantes, diphylli, 3 cm longi,
1 cm crassi. Folia pseudobulbis duplo longiora, in petiolum pseudobulbo breviorem
angustata, elliptico-lanceolata, acuta, 7-nervia, nervo medio subtus non multa magis pro-
minente praedita, ad 7 cm longa, 2 cm lata. Scapus proteranthus folia adulta superans,
1 2 cm altus, squamis cylindraceis imbricatis, subacutis, scariosis, opacis, foliorumque
apicibus fere usque ad flores inclusus, striatus, usque triflorus; bracteae naviculares,
oblongae, acutae, Ovaria pedunculata superantes, deciduae. Sepala oblanceolata, acuta,
lateralia subfalcata. Petala aequilonga, similia basin versus manifestius cuneata, an-
gustiora. Labellum concavum, trilobum, sepalis aequilongum, lobis lateralibus dimidium
labelli aequantibus, semicordatis antice rotundatis, denticulatis, lobus medius oblongo-ovatus,
acutus, apice deflexus, carinae 2 crassae, crenulatae, inter lobos laterales subparallelae,
in basi lobi medii divergentes, carina brevior angustior versus lobum medium labelli
interjecta. Gynostemium lobis lateralibus labelli subaequilongum, apicem versus curvatum,
late alatum, ala apicalis cucullata, truncato-obovata, denticulata. Pollinia obovata, com-
pressa. Ovarium obtuse 6-costatum. Capsula brevis pyriformis, jugis 3 applanatis
munita. — Flos candidus, labellum maculis aurantiacis singulis sub apice loborum
lateralium et 2 in basi lobi medii in maculam quadrilobam aurantiacam saturatius
58
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
marginatam confluentibus ornatum ; sepala 3 cm longa totus flos 5 cm diam. — Julio. —
Fig. 19 et %0B.
Prov. des trop. Himalaya: Sikkim in 2000:2500 m ü. d. M. (Griffith n.
5195!, Pantling n. 213!).
63. C. corymbosa Lindl. Fol. Orchid. I. (1852) 16; Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
(1861) 228; Reichb. f. in Gard. Chron. (1876) II. 9; Hook. f. Fl. Rrit. Ind. V. (1886)
831 ; Rolfe in Gard. Chron.
(1887) II. 73 fig. 15; Bot.
Mag. t. 6955; Veitch, Man.
Orch. VI. (1890) 40; King
et Pantling in Ann. Bot.
Gard. Calc. VIII. (1898) 134
t. 185. — Pseudobulbi ovati
vel obovati, leviter costati,
scalenoedriformes, basi squa-
mis ovatis, obtusis, apicula-
tis, nitidis, brunneis, pseudo-
bulbos saepe superantibus
fulti, in rhizomate repente
satis approximati vel parum
distantes, diphylli, 4 cm longi,
2 cm lati. Folia in petiolum
pseudobulbo breviorem sen-
sim angustata, lanceolata vel
anguste obovata, acuminata;
7 — 9-nervia, nervo medio
subtus multo magis promi-
nente praedita, 1 5 cm longa
2,5 cm lata. Scapus pro-
teranthus, foliis adultis sub-
aequilongus, 1 0 cm altus, basi
squamis striatis, scariosis,
subacutis, summa pseudobul-
bum duplo superante, conum
angustum formantibus vesti-
tus, nutans, usque 4-florus;
bracteae Ovaria aequantes,
ovatae, acutae, deciduae. -
Sepala oblongo- lanceolata
acuta. Petala aequilonga si-
milia. Labellum concavum,
trilobum, lobi laterales dimi-
dium labelli fere aequantes
semicordati, antice rotundati,
denticulati, lobus medius ova-
to-lanceolatus , acuminatus,
apice deflexus, carinae 2
humiles crenulatae antice di-
vergentes, a basi labelli ad
basin lobi medii extensae,
media minus distincta. Gyno-
stemium lobos laterales la-
belli paullo superans, curva-
Fig. 19. Coelogyne occultata Hook. f. tum, apicem versus alatum,
Coelogyne.
59
ala apicali cucullata, dentata. Pollinia obovata, compressa. Ovarium obtuse 6-costatum.
Capsula pyriformis, jugis 3 applanatis munita, dependens. — Flos candidus, lobi laterales
labelli brunneo-aurantiaco-striati, macula lutea aurantiaco-marginata in parte antice
ornati, maculis similibus 2 confluentibus vel discretis in basi lobi medii additis; sepala
4 cm longa. — Aprili, Maio. — Fig. 2 0 C, D.
Prov. des trop. Himalaya: Sikkim 2000 — 2800 m; Bhutan; Khasia. Von
Bull 1876 eingeführt. — v. fl. s.
Var. heteroglossa Reichb. f. in Gard. Chron. (1878) II. 8; Hook. f. Fl. Brit. Ind.
V. (1890) 831. — Folia latiora breviusque petiolata. Flores majores, apicibus loborum
lateralium basin lobi medii latissimi amplectentibus, macula lobi medii quadrilobata
angulata, carinae tres membranaceae denticulatae a basi usque ad basin lobi medii
procurrentes. — An hybrida inter C. corymbosam et C. brevifoliam vel C. nitidam?
Kultiviert; Vaterland unbekannt.
Fig. 20. A Coelogyne ochracea Lindl. Labellum arte explanatum. — B G. occultata Hook. f.
idem, secundum Pantling. — GG. corymbosa Lindl. var. maxima, flos secundum Bot. Magaz. —
D C. corymbosa Lindl., labellum arte explanatum. — JE G. nitida (Roxb.) Hook, f., idem. —
F G. nitida, labellum et columna a latere visa.
Var. maxima Dean in Flor. Mag. New Ser. (1879) t. 365; Veitch, Man. Orch.
VI. 40; Hook. f. in Bot. Mag. sub t. 6955. — Floribus majoribus, inflorescentia pluriflora,
ceterum ut typus.
64. C. nitida (Roxb.) Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 837; Grant, Orch. Burmah
177. — Cymbidium nitidum Roxb. Hort. Beng. (1814) 63 (nomen); Fl. Ind. III.
(1832) 459. — Coelogyne ocellata Lindl. p. p. in Wall. Catal. (1828) 1953 (nomen);
Gen. spec. Orch. (1830) 8; Bot. Reg. (1839); Mise. n. 25; Bot. Mag. t. 3767; Fol.
Orchid. I. (1852) 18; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 228 n. 23; Griffith, Icon.
pl. Asiat. II. (1849) t. 328 fig. 2; Veitch, Man. Orchid. VI. (1890) 44. — C. punetulata
Lindl. Collect, bot. (1821) sub t. 33. — Pseudobulbi ovato-conici vel subampullacei,
vetusti costati, nitidi, basi squamis late ovatis, acutis, pallidis, cartilagineis, inferioribus
60 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae.
appressis, superioribus patentibus fulti, in rhizomate dense seriati, diphylli, 2,5 — 8 cm
longi, 1,5 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbis aequilongum sensim attenuata,
lanceolata, acuta vel longe acuminata, papyracea, 7 — 9-nervia, nervo medio solo subtus
prominente praedita, 7 — 22 cm longa, 1,5 — 4 cm lata, supra opaca, subtus pallidiora,
densissime albo-punctata. Scapus hysteranthus, folia aequans vel paullo superans, strictus
vel nutans, usque 6-florus; bracteae lanceolatae, acutae, convolutae, nitidae, demum'stra-
mineae, deciduae, infima sterilis, superiores Ovaria pedunculata duplo superantes. Sepala
late lanceolata, dorsale obtusiusculum, lateralia acuta omnia dorso obtuse carinata. Petala,
aequilonga, multo angustiora, basin versus angustata, acutiuscula. Labellum concavum,
trilobum, sepalis aequilongum, lobi laterales dimidium labelli aequantes semicordati
antice rotundati, lobus medius cordato-ovatus apice breviter acuminatus deflexus, margo
loborum lateralium reflexus crispus in marginem lobi medii transiens, carinae 3 crenu-
latae a basi labelli in basin lobi medii extensae, laterales sigmoideo-arcuatae in basi
lobi medii divergentes introrsum curvatae, 2 brevibus interdum ibi additis. Gynoste-
mium lobos laterales labelli bene superans, curvatum, intus costatum, apicem versus
alatum; ala apicalis cucullata, obovata, obscure crenulata. Anthera latissima, truncata.
Sepala 3 — 3,5 cm longa, 8 — 10 mm lata, petala paulum angustiora, labellum aequi-
longum 1,5 — 2 cm latum. — Fig. 20-27, F.
Prov. des trop. Himalaya: Bhutan und Ober-Assam, Mishmee-Hügel (Griffith!).
Häufig in den Khasia-Bergen in 1000 — 2000 m ü. d. M. (Hooker und Thomson!).
65. C. brevifolia Lindl. Fol. Orchid. (1852) 7; Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
(1861) 228. — Pseudobulbi late ovati, subangulati, nitidi, vaginis nitidis, late ovatis
acutis, longioribus fulti, in rhizomate repente approximati, diphylli, 3 cm longi, 1,8 cm
crassi. Folia breviter petiolata, elliptica, acuminata, basi lata, acuminata, in petiolum
transeuntia, 7-nervia, 1 0 cm longa, 3 cm lata. Racemi hysteranthi, foliis longiores, pauci-
flori, bracteis nitidis, ovatis, acutis, deciduis, infima sterili. Sepala oblongo-lanceolata,
subacuta. Petala aequilonga multo angustiora basi cuneata. Labellum sepalis brevius
trilobum, intus pubescens, lobi laterales antice truncati gynostemium aequantes, medius
late ovato-cordatus, obtuse acuminatus, carinae 2 subparallelae inter lobos laterales
humiles, undulatae, in basi illius lobi medii altiores, subintegrae, parum divergentes, carina
media brevissima et duabus longioribus lateralibus hie additis. Macula transverse
oblonga in lobo quoque laterali, maculae 2 lunatae antrorsum convexae in lobo medio.
Gynostemium apicem versus alatum. — Flores candidi, aurantiaco-maculati; sepala
3 cm longa.
Prov. des trop. Himalaya: Khasia (Lobb!, Griffith!, Hooker u. Thomson!).
Nota. Species praecedenti proxima, a multis pro varietate dieta.
Species imperfecte nota, certe hujus sectionis.
C. Goweri Reichb. f. in Gard. Ghron. (1869) 443; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V.
843. — »Pseudobulbis foliisque G. ocellatae, racemo laxifloro flexuoso erecto, bracteis
scariosis, nervosis, deciduis, Ovaria aequantibus, sepalis cuneato-oblongis, acutis, petalis
lanceolatis, labello trifido, laciniis lateralibus obtusangulis antice serrulatis, plicis laci-
niam mediam oblongam inflexo-apiculatam basi transilientibus , carinis ternis inte-
gerrimis, carina media subbreviore, tumore addito utrinque in basi laciniae mediae
extus; androclinio subtiliter serrulato, labio stigmatico inferiore produeto triangulo.«
Assam (Gower).
Sect. IX. Cristatae Pütz.
Carinae in disco labelli complures parallelae, supra lacerae v. barbatae v. in fimbrias
solutae. Flores inter pulcherrimos generis. Pleraeque species peninsulae Malayanae
incolae.
Erectae p. p. Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (1852) n. 1 3, 1 4, 1 5, 1 9, 20; Reichb. f.
in Walp. Ann. VI. (1861) 227 — 229.
Coelogyne. 6 1
Nota. Synonymia specierum sub N. 66 et 67 descriptarum valde intricata est. Secundum
specimen originale cl. A. Richard in Herbario Kewensi C. nervosa A. Rieh. (1841) est eadem
species, quam cl. Wight sub nomine C. corrugatae 1852 descripsit quamque cl. Lindley
et Reichenbach sub hoc nomine afferunt. C. glandulosa Lindl. (1852) pro parte est eadem
species valde diversa, quam cl. Wight sub nomine G. nervosae (Icon. V. t. 1638) descripsit.
Quamquam nomen G. corrugatae valde idoneum est, tarnen nomen prius C. nervosae adhiben-
dum et nomen C. glandulosae Lindl. ad plantam a cl. Wight in t. 1638 depietam restrin-
gendum erit. Per C. nervosam Sectio Oristatarum Crenulatis accedit.
A. Scapus foliis juvenilibus synanthus.
a. Bracteae persistentes.
a. Pseudobulbi rugosi, dense congesti, scapus glumis desti-
tutus 66. G. nervosa.
ß. Pseudobulbi laeves, distantes, scapus gluimV appressis
tubulosis munitus 67. G. glandulosa.
b. Bracteae deeiduae.
a. Bracteae lanceolatae, Ovaria pedicellata subduplo su-
perantes.
I. Folia elliptico-lanceolata 5-nervia 68. G. Cumingii.
II. Folia elongato-lanceolato 3-nervia 69. G. longibracteata.
ß. Bracteae late ovatae, ovarium pedicellatum paullo su-
perantes.
I. Lobus intermedius labelli obeordatus 70. C. Sanderiana.
II. Lobus intermedius labelli ovatus obtusus . . . . 70a. C. Mooreana.
B. Scapus heteranthus.
a. Labellum trifidum, parte prominente loborum lateralium
longiore quam lata 7 1 . C. Maingay i.
b. Labellum trilobum, parte prominente loborum lateralium
brevi, latiore quam longa, interdum evanida.
a. Sepala fere longa ac lata. Carinae labelli leviter
lacerae. »
I. Lobus medius labelli parti basali subaequilongus et
aequilatus, subquadrato-ovatus, apiculatus . . . . 72. G. Foerstermannii.
II. Lobus medius manifeste brevior et angustior, trans-
verse ellipticus, apiculatus 73. C. Kingii.
ß. Sepala duplo longiora quam lata, carinae labelli valde
lacerae 74. C. cristata.
66. C. nervosa A. Rieh, in Ann. sc. nat. 2. ser. XV. (4 844) 4 6; Lindl. Fol. Orchid.
(1852) 4 4; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 227. — C. corrugata Wight Icon. plant.
Ind. or. V. (1853) t. 4 639; Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (4 852) 4 5; Reichb. f. 1. c.
VI. (4 864) 227; Bot. Mag. t. 5604; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (4 886) 835; Grant, Orch.
Burmah 4 70. — G. glandulosa Lindl. p. p. Fol. Orch. 1. c. (4 852) 4 8. — Pseudobulbi breviter
pyramidali-ovati, parum compressi, subtetragoni, costati; veteres valdi rugosi, basi squamis
late oblongo-ovatis, subacutis, patentibus, apicem versus compressis, brunneis, summa
pseudobulbum superante fulti, dense congesti, diphylli, 6 cm longi, ad 4 cm crassi.
Folia in petiolum sulcatum pseudobulbo subaequilongum longe attenuata, oblonga, acuta,
vel acuminata, papyracea, undulata, multinervia, nervo medio, basi folii excepta, solo
subtus prominente praedita, 4 2 cm longa, 3 cm lata. Scapus foliis juvenilibus synan-
thus eaque superans, ad 4 5 cm altus, folia adulta vix aequans, basi squamis late
ovatis, acutis, appressis, cylindraeeis, pallide viridibus inclusus, usque 6-florus; bracteae
cymbiformae, oblongae, acutae, ovariis pedicellatis duplo longiores, persistentes. Sepala
subaequalia, patentia, elliptico-lanceolata, acuta, intus sulcata, dorsale basin versus, late-
ralia usque ad apicem dorso carinata. Petala sepalis paullo breviora iisque aequilata,
e basi euneata subspathulata, acuta. Labellum petalis subaequilongum, coneavum, tri-
lobum, lobi laterales dimidium labelli superantes erecti semicordati antice rotundati,
(32 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
lobus medius ovatus subacutus vel acuminatus margine undulatus, carinae 3 undulatae
margine minute incisae granalosae a basi labelli usque in basin lobi medii extensae, et in
nervös elevatos in apice labelli conjunctos elongatae, carina brevissima ad basin lobi
medii interdum utrinque addita. Gynostemium arcuatum lobos laterales labelli parum
superans ubique alatum, apice ala triloba coronatum, nervis stelidiorum in sinubus
alae vix prominulis. Ovarium breve, obtuse 6-jugum. Capsula fusiformis vel pyriforrnis
manifeste costata. — Flores candidi, labellum intus luteum, pictum aurantiaco-striatum,
carinae aurantiaco-brunneae ; sepala 3 cm longa. — Fig. 2 1 A.
Vorderindisches Gebiet, Nilgherries (Perrottet!, Wight!); Travancore
(J. D. Hooker!). — v. fl. v.
67. C. glandulosa Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 6; Reichb. f. in Walp. Ann.
VI. (1861) 227; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 835. — G. nervosa Wight Icon.
plant, asiat. V. (1852) t. 1638 (nee A. Rieh.). — Pseudobulbi magni, ovati, plus minus
curvati, in rhizomate crasso repente satis distantes, basi squamis magnis, ovatis,
coriaeeis, sußacutis fulti, 6 cm longi, 2 cm crassi, summa pseudobulbum parum
superante. Folia breviter petiolata, elliptico-lanceolata, acuminata, 7 — 9-nervia, nervo
medio solo subtus magis prominente praedita, 1 5 cm longa, 4 cm lata. Racemus
erectus, pluriflorus, foliis juvenilibus synanthus, folia adulta superans, sub inflorescentia
glumis 1 — 2 satis appressis munitus; bracteae scariosae, elliptico-ovatae, subacutae,
reflexae, persistentes, Ovaria pedicellata bis vel ter superantes, flores fere aequantes.
Sepala oblongo-elliptica, acuta. Petala subsimilia paullo latiora. Labellum trilobum,
lobi laterales semicordati, antice acutanguli, lobus medius dimidium fere labelli aequans,
breviter unguiculatus ovato-triangulus acutus, carinae 3 undulatae, apicem versus glan-
duloso-dentatae, a basi labelli ad basin lobi medii extensae. Gynostemium alatum, ala
apicali excisa. — Flores candidi, labellum aurantiaco-maculatum ; sepala lateralia
3 cm longa. — Fig. %\B.
Vorderindisches Gebiet, Nilgherries: Wasserfall von Pykarroh (Wight!).
68. C. Cumingii Lindl. in Bot. Reg. (1840) misc. 178 (1841) t. 29; Fol. Orchid.
Coelogyne (1852) 19; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 229; Bot. Mag. t. 4645;
Flor. d. serr. VIII. 76 4; Jard. fleur. t. 337; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 834;
Ridley in Journ. Linn. Soc. XXXII. 321. — Pseudobulbi ovati, in rhizomate repente
parum distantes, diphylli; juniores squamis ovatis, acutis, coriaeeis, nitidis fulti, summa
pseudobulbum duplo superante, 4 cm longi 1,5 cm crassi. Folia in petiolum lamina
duplo breviorem sensim attenuata, elliptico-lanceolata, acuta, nervis 5 subtus parum
prominentibus praedita, 12 cm longa, 2,5 cm lata. Scapus foliis fere prorsus explanatis
synanthus iisque fere aequilongus, folia adulta vix aequans, erectus, usque 5-florus ;
bracteae ovatae, acutae, convolutae, ereetae, flores fere aequantes, demum deeiduae.
Sepala lanceolata, acuta. Petala lineari-lanceolata, acuta. Labellum subaequilongum,
trilobum, coneavum, lobi laterales erecti dimidium labelli superantes semicordati antice
rotundati, lobus medius breviter unguiculatus, ovatus acuminatus, apice deflexus, margine
plus minus crispulus, erosus, carinae 3 a basi labelli usque ad dimidium lobi medii
extensae, inter lobos laterales undulatae apicem versus lacerae, media paullo brevior,
carina simili brevi in lobo medio utrinque addita. Gynostemium arcuatum, apicem
versus alatum; androclinium lobulatum. Ovarium 6-costatum. — Flores candidi, carinae
luteae antice flavo-brunneae; sepala petalaque 3,5 cm longa, sepala 1,2 cm, petala
6 — 7 mm lata, labellum expansum fere aequilongum 2,5 — 3 cm latum. — Fig. 21C.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Singapore: auf hohen
Bäumen (Cuming!). — Malayische Halbinsel: bei Wataloo (Elphinstone!). —
v. fl. s.
69. C. longibracteata Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI. (1894) 194; et in Ann. Bot.
Gard. Calcutta V. (1895) 25 t. 39. — Pseudobulbi ovati, sulcati, in rhizomate repente
distantes, diphylli, 5 cm longi, 1,5 cm crassi. Folia distinete petiolata elongato-
lanceolata, acuminata, trinervia, 20 cm longa, 4,5 — 5 cm lata. Scapus foliis semi-
evolutis synanthus, basi squamis subeylindraeeis obtusis inclusus, foliis juvenilibus sub
Coelogyne.
63
anthesi suberecüs parte inferiore ad huc convolutis fere aequilongus, 25 cm longus,
strictus, pauciflorus (3 — 5), bracteae longissimae, lineari-lanceolatae, acuminatae, concavae,
strictae, sub anthesi deflexae, deciduae, flores superantes. Sepala lanceolata, acuminata.
Petala lineari-oblanceolata, acuta. Labellum trilobum, lobi laterales manifeste promi-
nentes ovati; medius ovato-orbicularis parti basali labelli subaequilongus margine crispus,
carinae 5 flexuosae a basi labelli usque ad dimidium lobi medii extensae, margini
proximae basin versus interruptae vel evanidae. Gynostemium arcuatum, apice ala-
tum. — Flos albus, odoratus, carinis aureis; sepala 3,5 cm longa, 1 cm lata, petala
aequilonga, 4 mm lata, labellum 3 cm longum, 1,6 — 2 cm latum. — Fig. 21 D.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Perak (Künstler).
70. C. Sanderiana Reichb. f. in Gard. Chron. (1887) I. 764; Journ. of Hortic.
XXV. (1892) 59, flg. 9; Veitch, Man. Coelogyne 49; Williams, Orch. Grow. Man. 7 ed.
2 0 9. — Pseudobulbi fusiformi-cylindracei vel anguste ovati, vetusti costati, basi dense
congesti, diphylli, 5 — 8 cm longi, 2 cm crassi. Folia in petiolum distinctum sensim
Fig. 2 1 . Labella explanata. A Coelogyne nervosa A. Rieh. — B G glandulosa Lindl. — CG
Cumingii Lindl. — D C. longibracteata Hook. f. — E C. Sanderiana Reichb. f. — FC. Focrster-
mannii Reichb. f. — G C. Kingii Hook. f.
angustata, oblonga, acuta, chartacea, nervis validis 5 subtus aequaiiter prominentibus
praedita, 30 — 35 cm longa, 5 — 7 cm lata. Scapus foliis juvenilibus vix protrusis sy-
nanthus, ad 30 cm longus v. longior, erectus, usque 9-florus; rhachis subflexuosa,
sub floribus gluma singula appressa munita; bracteae latissime ovatae, acuminatae,
nitidae, scariosae, Ovaria peduneulata subaequantes. Sepala lanceolata, acuminata. Petala
e basi euneata lanceolata, acuta, subaequilonga, parum angustiora. Labellum petalis
paullo brevius, coneavum, trilobum, lobi laterales semicordati, antice triangulo-rotun-
dati, lobus medius ex isthmo brevi euneatus, obeordatus, subacutus vel obtusus, api-
culatus, carinae 2 laceratae e basi labelli usque in basin lobi medii extensae, additis
utrinque 2 carinis brevioribus similibus in basi labelli, carina media inter lobos
laterales carinisque utrinque 2 brevibus in basi lobi medii. Gynostemium e basi gracili
late alatum, ala apicalis membranacea triloba ; lobus medius semiovatus crenatus, late-
rales angulati. Ovarium breve turbinatum. — Flos candidus, lobi laterales labelli brunneo-
nervosi, lobus medius carinaeque luteae; sepala 5 cm longa, flores expansi 8 — 10 cm
diametro. — Fig. 2 1 E.
64 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Sunda-Inseln: -1887 von
Förstermann entdeckt und von F. Sander eingeführt. — v. fl. s.
70a. C. Mooreana hört. Sander ex Rolfe in Kew Bull. (1907) 129. — Pseudo-
bulbi ovoideo-oblongi, obtuse tetragoni, canaliculati, ca. 7 cm longi, apice angusti, di-
phylli. Folia elongato-lanceolata, acuta, 7-nervia, basi in petiolum attenuata, 24 — 50 cm
longa, 3 — 4 cm lata, arcuata. Scapi erecti 30 — 40 cm alti, racemi 4 — 7-flori; bracteae
deciduae; pedicelli 2,5 — 3,5 cm longi, flores speciosi. Sepala elliptico-oblonga, acuta,
vix v. non carinata. Petala elliptica, acuta. Labellum trilobum, basi concavo-saccatum,
lobi laterales oblongi, obtusi, incurvi et gynostemium insolventes; lobus intermedius
ovatus, obtusus, discus crebre piloso-papillosus, pilis gracilibus 3 — 4 mm longis et apice
clavatis. Gynostemium gracile late alatum. — Flores albi, labelli discus aureo-macu-
latus; sepala petalaque 4 — 5,5 cm longa, labellum 3 — 3,5 cm longum, gynostemium
apice alatum 2,5 cm longum.
Monsungebiet, Hinterindisch-ostasiatische Provinz; Annam: Laos-
Seite des Lang Bian Range in 1300 m ü. M. (Micholitz. — F. Sander). Exam.
florem typicum!
Nota. Planta a cl. Rolfe cum G cristata Lindl. comparata, melius G. Sanderianae
Reichb. f. comparanda cui et habitu et magnitudine et fabrica florum valde affinis. Cum folia
ex descriptione cl. Rolfe sub anthesi ad 50 cm longa sint, scapum »synanthum« esse puto.
71. C, Maingayi Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 831; Ridl. in Journ. Linn.
Soc. XXXII. (1896) 322 sub C- Foerstermanni Reichb. f. — Pseudobulbi in rhizomate
valido reliquiis saepe fibrosis vaginarum vestiti, longe distantes, anguste ovati vel fere
fusiformes, diphylli, 8 cm longi, 2 — 3 cm crassi. Folia longe petiolata, elliptico-lanceo-
lata, longe acuminata, plicata, nervis compluribus subtus prominentibus praedita, ad
30 cm longa, 4 cm lata. Scapus ad 36 cm altus, heteranthus, foliis subaequilongus, multi-
florus, basi vaginis brevibus, obtusis deinde longioribus, supremis longis tubulosis, sub-
acutis, bracteam infimam attingentibus inclusus; bracteae angustae, involutae, acutae,
reflexae, persistentes, ovario pedunculato aequilongae. Sepala lineari-oblonga, acuta.
Petala subspathulata, obtusa. Labellum trifidum, lobi laterales magni oblongi rotun-
dati, medius obovatus, crenato-undulatus, longior, carinae 3 in fimbrias simplices breves
solutae, inter lobos laterales una simili in lobo medio utrinque addita. — Flores con-
spicui, albi, labellum aurantiacum, maculatum, carinae brunneae. Sepala 2,5 cm longa,
flores expansi 6 cm diam.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malakka (Maingay, Kew
distrib. 1636!) — v. fl. s.
72. C. Foerstermannii Reichb. f. in Gard. Ghron. (1886) II. 2 62 et (1887) I.
798; Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII (1896) 322; Veitch, Manual Coelog. 39; Williams,
Orch. Grow. Man. 7 ed. 206. — Rhizoma crassum, lignosum, polyrhizum, 1 cm diam.,
cataphyllis crebris, imbricantibus obtectum. Pseudobulbi distantes, longe ovati, 8 — 10-
costati, sicci brunnei nitidi, diphylli, 1 2 cm longi, basi 2 cm diam. Folia satis longe
(7 — 9 cm) petiolata, lanceolata, acuta v. acuminata, crassiuscula, firma; lamina 30 — 36 cm
longa, 5 cm lata. Scapi floriferi 1 — 3 pone bulbum Orientes (si mavis proles floriferae
sub anthesi nondum in pseudobulbum incrassatae), per totam longitudinem squamis
grandescentibus, pallidis, obtusis v. (superioribus) acutis obtecti, ad 40 cm alti, racemi
pauciflori, rhachis fractiflexa, bracteae magnae, glumaceae, pallidae, obtusae v. brevi-
acutatae, 3 — 4 cm longae, non v. serius deciduae. Sepala oblonga, acuta. Petala lanceo-
lata acuta a sepalis parum diversa. Labellum aequilongum, trilobum; lobi laterales ob-
longo-obovati, antice obtusi, lobus intermedius subquadratus, antice paulum dilatatus,
retusus, cum apiculo, margine undulatus crenulatusque, lineae elevatae a basi per totum
discum 2 supra fimbriatae, interjecta breviore, additisque in lobo intermedio venis ele-
vatulis non fimbriatis, margo lobi intermedii venulis crebris anastomosantibus pulchre
reticulatus, discus ceterum omnino glaber. Gynostemium lobis lateralibus aequilongum
et ab illis inclusum, margine apicali denticulatum. — Flores brunnei fuisse videntur;
sepala, petala, labellum 2,8 cm longa, sepala 6 — 7 mm, petala 5 mm lata, labellum
Coelogyne. 65
inter lobos laterales 1,7 cm latum, lobus intermedius 1 cm longum et latum; gyno-
stemium 2 cm longum. — Flores? — Fig. %\ F.
Monsungebiet, Süd westmalayische Provinz; Ost-Sumatra (David n.
H308!). — Außerdem von Foerstermann für Sander eingeführt.
Nota. Est planta racemis 3 juxta bulbum maturum orientibus squaraulis paleaceis tectis
singularis; ceterum omnes characteres illi Coelogynes. An bases racemorum post anthesin in
pseudobulbos increscant nescio, tarnen e speciebus pluribus generis concludi potest. Pseudobulbi
ceterum etiam pro crassitie graciles sunt.
73. C. Kingii Hook. f. in Ann. Roy. Bot. Gard. Calcutta V. (1895) 25, t. 38. —
Pseudobulbi magni, anguste ovati, sulcati, in rhizomate robusto distantes, diphylli, 6,5 cm
longi, 3,5 cm crassi. Folia breviter petiolata, lanceolata, acuminata, quinquenervia, ad
22 cm longa, 4 cm lata. Scapus heteranthus? in nodo rhizomatis proximo sub
pseudobulbo insertus, ad 2 5 cm longus, basi squamis brevibus, arcte imbricatis inclusus,
parte superiore glumis elongatis, tubulosis, laxioribus vestitus, adscendens, laxiflorus,
floribus 4 — 6, rhachi subflexuosa; bracteae lineari-cymbiformes, persistentes, rigidae,
Ovaria pedicellata superantes. Sepalum dorsale elliptico-lanceolatum, lateralia, lanceolata,
acuminata. Petala subaequilonga, oblanceolata, acuta. Labellum subaequilongum, tri-
lobum, lobi laterales breves antice rotundati, lobus medius fere tertiam labelli partem
aequans ejus parte basali manifeste angustior orbicularis vel transverse ellipticus api-
culatus, carinae 5 flexuosae margine lacerae usque ad dimidium lobi medii extensae.
Gynostemium gracile, apicem versus utrinque rectangulum, alatum. — Flos candidus,
carinae luteae; sepala 3 cm longa, 6 — 7 mm lata, petala aequilonga, 4 mm lata, labellum
2 — 2,5 cm longum 1,2 cm latum. — Fig. 21 G.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz: Perak (Künstler!)
74. C cristata Lindl. Collect, botan. (4 821) t. 33; Wallich, Catal. (1 828) 1958;
Lindley, Gen. spec. Orch. (1830); Fol. Orchid. (1854) 8; Bot. Reg. XIV. (1 841) t. 57;
Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 229; Paxt. Flow. Gard. III. 171, t. 312; Fl. d. serr.
t. 1 807; Pescatorea I. t. 25; Warner's Sei. Orch. I. t. 35; Orch. Alb. t. 54; Jennings Orch.
t. 7; Gartenfl. VIII. t. 245; Deutsche Gartenzeitung (1866) t. 341; Hook. f. Fl. Brit.
Ind. V. (1883) 829; King et Pantl. in Ann. Bot. Gard. Calcutta VIII. (1898) 4 33
t. 18 4. — Cymbidium speciosissimum Don Prodr. (182 5) 35. — Pseudobulbi in
rhizomate repente vaginis ovatis acutis vestito distantes vel satis approximati, ellipsoidei,
ovati vel fere globosi, diphylli, 6 cm longi, 2 — 2,5 cm crassi. Folia lineari-lanceolata,
basi concava, angustata, chartacea, septemnervia, acuta, nervis lateralibus vix prominenti-
bus praedita, ad 35 cm longa, 2,5 — 3 cm lata. Scapus heteranthus, basi vaginis
appressis brevibus obtusiusculis deinde elongatis, subacutis inclusus, pluriflorus (1 — 10),
nutans, gluma sterili nulla; bracteae persistentes ovario pedunculato breviores convo-
lutae, scariosae, ovatae, acutae. Sepala petalaque fere aequalia, lanceolata, margine
plus minus undulata, 7-nervia, sepala dorso distincte carinata. Labellum fere aequi-
longum trilobum, lobi laterales basi erecti basin gynostemii arcte amplectentes, deinde
reflexi aperti, ambitu superiore arcuati, antice rectanguli, lobus medius transverse
rhombeo-trapeziformis subreflexus, area media anguste triangularis sulcis 2 limitata,
apiculum obtusum formante. Carinae 5 ; media basi carnosula, humilis, undulata, deinde
in fimbrias soluta, ante isthmum in laminam brevem triangulam vel quadrangulam exiens
vel prorsus evanidae; carinae laterales similes sed laminas majores trapezoideas in dimidio
inferiore lobi medii formantes, addita utrinque serie fimbriarum lobis lateralibus breviore.
Gynostemium e basi gracili late alatum, apice obtusum, denticulatum, dorso carinatum,
dimidium labelli paullo superans; anthera a latere visa triangularis, connectivi basis
elevata; rostellum triangulum. Pollinia oblonga, applanata. Capsula anguste ellipsoidea
in pedunculum attenuata, alis 3 humilibus obtusis et jugis tribus humilibus applanatis
ornata. — Flos candidus, fimbriae, lamina media et dimidia inferioria laminarum late-
ralium aurantiaca. Sepala 6 cm longa, 1,5 cm lata.
Monsungebiet, Prov. des trop. Himalaya: 1600 — 2300 m von Kumaon
östlich bis Silhet (Wallich! und alle anderen Sammler).
A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 50. 5
65 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaccae-Monandrae-Coelogyninae.
Var. hololeuea Reichb. f. in Gard. Ghron. (1881) I. 562. — Flores pure candidi.
Carina media jam ante dimidium loborum lateralium evanida, fimbriae longissimae graciles.
Von Bull eingeführt.
Var. Lemoniana Orchidophil. (1888) 212. — Cristae citrinae, ceterum varietati
praecedenti simillima.
Var. maxima Reichb. f. in Gard. Chron. (1886) I. 398; Reichenbachia I. 13,
t. 8 — Floribus maximis eximia, ceterum ut typus.
Var. Duthiei. — Labellum obscure trilobum.
Sylhet (Duthie 1900).
Sectio X. Tomentosae Pütz, et XII. Venustae Pfitz.
Sectionem XII. »Venustae« specie unica G venusta Rolfe, constitutam [N. 83] cum
Tomentosis ceterum magna pro parte valde affinibus conjungendam esse putavimus.
Rhachis, pedicelli, Ovaria nigro- v. brunneo-pilosa v. furfuracea; species omnes
grandiflorae, speciosae peninsulae Malayanae v. insularum incolae.
Flaccidae p. p. Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (1852) no. 3, 5; Reichb. f. in
Walp. Ann. VI. (i 861) 223 no. 3, 4, 5, 7.
A. Garinae in lobo medio labelli in processus varios varicosos
vel papilloso-fimbriatos solutae.
a. Scapus heteranthus.
a. Lobus medius labelli transverse ellipticus vel suborbi-
cularis, apiculatus; labellum arte explanatum basi ro-
tundatum.
I. Carinae inter lobos laterales labelli 3.
1 . Rhachis ovariaque dense tomentosa, carinae in
lobo medio papillosae 75. G. tomentosa.
2. Rhachis ovariaque parcissime tomentosa, carinae
in lobo medio in processus dentibus molaribus
similes solutae 76. G Massangeana.
II. Garinae inter lobos laterales labelli 2, labellum arte
explanatum basi cuneatum 77. G pulverula.
ß. Lobus intermedius labelli triangulus, acutus; pseudo-
bulbi congesti 78. C. Swaniana.
y. Lobus intermedius labelli unguiculatus, ovatus, cuspi-
datus; pseudobulbi distantes 79. G. Roehussenii.
b. Scapus foliis juvenilibus synanthus vel proteranthus. Ca-
rinae inter lobos laterales labelli 2 vel 4.
a. Pseudobulbi congesti; lobus intermedius labelli obtusus
saepe apiculatus.
I. Pseudobulbi angusteovato-conici; scapus longissimus;
carinae in lobo medio labelli in processus digitiformes
solutae . 80. G. Dayana.
II. Pseudobulbi breviter ovati ; scapus brevis ; carinae
papilloso-fimbriatae 8 1 . G testacea.
ß. Pseudobulbi distantes; lobus medius labelli bilobus . 82. G pholidotoides.
c. Carinae 2 longiores sulco profundo separatae additis utrin-
que 2 brevioribus . 83. G venusta.
B. Garinae in lobo medio labelli integrae 84. G quadr angularis.
C. Garinae in basi tantum labelli evolutae .' 8 5. G Veitchii.
75. C. tomentosa Lindl. Fol. Orchid. I. (1854) n. 5; Reichb. f. in Walp. Ann.
VI. (1861) 224 et in Gard. Chron. (1873) 843; Wawra, Iter Princ. Sax. Cob. II. (1888)
154 t. 17; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 830; Veitch, Manual. Coelog. 51; Will.
Goelogyne.
6'
Orch. Grow. Man. 7. ed. 210; Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 320. — Pseudo-
bulbi anguste ovati vel oblongi, basi quamis late ovatis, subacutis, brevissime nigro-
pilosis, rigidis, summa pseudobulbum superante fulti, congesti, diphylli, 6 cm longi, 3 cm
crassi. Folia in petiolum pseudobulbo subaequilongum angustata, cuneato-oblonga vel
obovata, acuminata, pergamenea, subtus brevissime nigro-pilosa, nervis 5 subtus pro-
minentibus praedita, 30 cm longa, 8 cm lata. Scapus heteranthus, foliis adultis longior,
pendulus, multiflorus, basi vaginis triangulis, castaneis instructus, 40 cm altus; bracteae
Ovaria et pedunculos subaequantes, obtusangulo-rhomboideae, obtusiusculae, convolutae,
persistentes, rhachis ovariaque nigro-tomentosa, bracteae extus nigrae scabrae. Sepala
lanceolato-ligulata, acuta. Petala aequilonga, lineari-lanceolata, acuta. Labellum con-
cavum, trilobum, lobi laterales labelli quarta parte breviores, oblongo-semicordati, antice
rotundati vel obtusanguli erecti, lobus medius brevissime unguiculatus, reniformis, vel
transverse ellipticus; apiculatus, vel late ovato-obtusus, carinae 3 crenulatae a basi labelli
ibique multo altiores et laceratae in discum lobi medii extensae, laterales ibi conver-
gentes interdum bicrures, carinulis brevibus interdum utrinque additis. Gynostemium
Fig. 22. Labella explanata. A Coelogyne tomentosa Lindl. — B G. Massangeana Reichb. f.
— GG. Swaniana Rolfe. — DG. Swaniana Rolfe. Labelli Sectio longitudinalis, c. 1. appendix
basalis carinae lateralis. — EG. Rochussenii De Vriese. — FC. pulverula Teysm. et Binn.
— GG. Dayana Reichb. f. — HG. testacea Lindl. (Icon. orig.)
clavatum, a medio alatum, ala apicalis truncata crenulata. — Flos flavido-brunneus,
lobus medius brunneo-marginatus, carinae luteae. — Fig. %%A.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz: Perak, Larut (King!); Mount
Ophir (Hallett). — Borneo; Sumatra (Forbes n. 3124), 1000 m (R. Rawer). —
1873 von Barrington eingeführt. — v. fl. v.
Var. penangensis Hook. f. — Pseudobulbi breviores, folia minora, carinae in
lobo medio non coalescentes.
Penang: Government Hill (Maingay).
76. C. Massangeana Reichb. f. in Gard. Chron. (1878) II. 684, (1882) I. 369
c. tab.; Bot. Mag. t. 6979; Flor. Mag. New Ser. t. 373; Warn. Orch. Alb. t. 29; Hook,
f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 830; Veitch, Manual, Coelogyne 43; Williams, Orch. Grow.
Man. 7 ed. 207. — Pseudobulbi ovati, parum compressi, leviter sulcati, luteo-virides,
opaci, basi squamis pseudobulbum aequantibus infimis obtusis, superioribus ovatis, longe
acuminatis, demum brunneo-cinereis fulti, congesti, diphylli, ad 1 2 cm longi, ad 5 cm
crassi. Folia in petiolum pseudobulbo breviorem angustata, cuneato-oblonga, acumi-
nata, chartacea, nervis 3 versus basin folii 5, subtus prominentibus praedita, ad 50 cm
5*
ßg Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
longa, 1 1 cm lata, supra luteo-viridia, opaca, subtus pallidiora. Scapus heteranthus,
foliis adultis multo longior, basi squamis concavis, subacutis, inclusus, pendulus, ad 60 cm
longus, multiflorus; bracteae pedicellos ovariorum fere aequantes, cuneato-oblongae,
retusae, convolutae, persistentes, brunneae, infimae steriles, rhachis Ovaria bracteaeque
parcissime nigro-asperatae. Sepala oblonga, subacuminata^ dorso carinata. Petala
subaequilonga, anguste obovata, subacuta. Labellum concavum, trilobum, subtus leviter
bisulcatum, lobi laterales labelli quarta parte breviores, semiovati antice rotundati vel
obtusanguli, lobus medius transverse rectangulus, angulis rotundatis, emarginatus, apiculo
interjecto vel acuminatus, carinae 3 crenulatae basi altiores fere fimbriatae a basi
labelli in basin lobi medii extensae, discus lobi medii carinis 6 alternantibus ex papulis
retusis multangulis dentes molares acumulentibus compositis, lateralibus quibusque
latioribus. Gynostemium apicem versus alatum, ala apicali retusa vel emarginata,
denticulata. Ovarium jugis 3 subobtusis et 3 acutis praeditum. Capsula adhuc ignota.
Flos pallide ochraceus, lobi laterales labelli antice extus brunnei, concolores, intus
brunnei nervis dichotomis albis ornati, lobus medius brunneus, albo-marginatus, carinae
pallide luteae; sepala 3,5 cm longa, 1,2 cm lata, petala aequilonga -I cm lata, labellum
3 cm longum, 1,8 — 2 cm latum. — Fig. 26 E.
Assam? wahrscheinlicher malayisches Gebiet; von Makay 1878 eingeführt.
Nota. Florem vivum exarainavi.
77. C. pulverula Teysm. et Binn. in Natuurk. Tijdschr. v. Nederl. Indie XXIV.
(1862) 306. — Pseudobulbi elongati 17 cm longi. Folia in petiolum longiusculum an-
gustata, late lanceolata, 9-nervis, nervis fere aequalibus praedita, 40 cm longa, 9 cm
lata. Scapus 60 cm longus, nutans, multiflorus (2 6 — 30), rhachis pulverula; bracteae
late ovatae, obtusae, cucullatae, virides, 2 cm longae. Sepala lanceolata, acuta, prae-
sertim lateralia dorso carinata. Petala linearia, acuta. Labellum concavum, trilobum,
lobi laterales labello quinta parte breviores, late semicordati, antice rotundati, denti-
culati, erecti, lobus medius vix unguiculatus, transverse ellipticus, acuminatus, carinae
2 leviter arcuatae convergentes a basi labelli fere ad apicem lobi medii extensae biseriatae
ex processubus digitiformibus compositis, binae laterales similes in lobo medio utrinque
additae. Gynostemium trigonum, basi cornutum, apicem versus alatum, ala apicalis
emarginata denticulata, ovarium nigro-scabrum. Capsula oblonga, obtusa, basi acute
trigona. — Flos cerinus, labellum album, fusco-carinatum, sepala 2,6 cm longa, 1 cm
lata, petala breviora, cornu in basi gynostemii 7 mm longum. — Fig. 22i^.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Sumatra: Singalang »de
Kloof« (Teysman, 1862. — v. fl. s. — Original in Herb. Leyden).
78. C. Swaniana Rolfe in Kew Bull. (1894) 183; Orchid. Review II. 198;
Reichenbachia Ser. 2 II. (189 4) t. 92; Bot. Mag. t. 7602. — Pseudobulbi anguste ovato-
pyramidales, subcompressi, lateribus concavis obtuse tetragoni, basi squamis dimidio
brevioribus, late ovatis, inferioribus obtusis, superioribus, acutis, appressis, viridibus,
nigro-aspersis, demum brunneis fulti, 10 cm longi, 3,5 cm crassi, in rhizomate repente
satis dense aggregati. Folia in petiolum brevem angustata, elliptico-lanceolata, acuminata
undulata, chartacea, nervis 3 subtus prominentibus praedita, subtus parce nigro-puberula,
ad 25 cm longa, 6 cm lata. Scapus heteranthus, foliis sublongior, pendulus, multiflorus,
30 — 40 cm longus; rhachis fusco-puberula; bracteae ovariis longe pedunculatis dimidio
breviores, concavae, latissime ovato-oblongae, acutae, persistentes, infimae steriles, 1,5 —
1 ,8 cm longae, et expansa, latae. Sepala oblongo-lanceolata, acuta, dorso carinata.
Petala aequilonga, lineari-ligulata, subacuta. Labellum aequilongum, concavum, trilobum,
lobi laterales toto labello fere quarta parte breviores semielliptico-cordati, antice rotun-
dato-obtusi, dorso gynostemii appressi; lobus medius ovatus, triangulus, subacutus, deflexus,
carinae 3 basi in laminam fimbriatam erectam ampliatae deinde undulato-crispatae, a
basi labelli usque ad duas tertias lobi medii extensae, carinula brevi ibi utrinque addita.
Gynostemium curvatum, apicem versus late alatum, ala apicalis rotundato-truncata. An-
thera obtusa. Ovarium nigro-puberulum, jugis angulatis. Capsula ignota. — Flos albus,
labellum pallide brunneum, margines loborum lateralium carinaeque labelli atrobrunneae;
Coelogyne.
69
sepala 2,5 cm longa, 8 — 9 mm lata; petala aequilonga, 4 mm lata, labellum expansum,
aequilongum v. imo paulum longius, 1,8 — 2 cm latum. — Fig. 22(7.
Fig. 23. Coelogyne Bochussenii De Vriese. A Habitus. B Pars racemi. C Folium. D Labellum.
70 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Monsungebiet, Prov. der Philippinen: von F. Sander 189 4 eingeführt. —
v. fl. v.
79. C. Rochussenii De Vriese Illustr. d. Orchid. d. Indes Oriental. neerland. 1854
t. 2, t. 11, Fig. 6; Reichb. f. Xen. Orchid. I. (1856) 2 12 t. 85; Bonplandia V. (1857) 43;
Walp. Ann. VI. (1861) 223. — C. rnaerobulbon Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 830. —
Chelonanthera cymbidioides Teysm. in litt. — Pseudobulbi anguste ovati vel ovato-
conici, fere prismatici, obtuse angulati vel subteretes, basi squamis anguste ovatis, acutis,
dimidium pseudobulbi aequantibus, erectis fulti, in rhizomate squamis brevibus vestito
satis distantes, diphylli, 12 cm longi, 2 — 2,5 cm crassi. Folia in petiolum pseudo-
bulbum fere aequantem angustata, cuneato-elliptica, breviter acuminata, coriacea, nervis
7 subtus prominentibus praedita, 35 cm longa, 9 — 11 cm lata. Scapus heteranthus,
foliis longior, basi squamis longis, obtusis, scariosis vestitus, pendulus, ad 50 cm longus,
multiflorus, floribus satis distantibus; bracteae concavae, ovatae vel suborbiculares, ob-
tusissimae, ovarium pedunculatum aequantes, persistentes, 1 ,5 cm longae, persicinae. Sepala
lineari-lanceolata, acuta, dorso carinata. Petala similia, angustiora. Labellum sepalis
brevius, concavum, trilobum, lobi laterales dimidium labelli parum superantes semi-
cordati, antice rotundati, erecti, lobus medius breviter unguiculatus, parte basali labelli
multo angustiorus ovatus, cuspidatus, carinae 3 muricato-denticulatae inter lobos late-
rales, 2 laterales usque in dimidium lobi medii extensae, ibique incrassatae additis 2 bre-
vioribus. Gynostemium gracile, arcuatum, lobos laterales labelli parum superans,
apicem versus alatum, ala apicalis denticulata. Pollinia subplana. Ovarium 6-carinatum.
Capsula ellipsoidea, 6-carinata. Flos citrinus, labellum album purpureo-striatum. Petala,
sepala 2,5 cm longa, 4 — 5 mm lata, labellum 1,8 cm longum, 1 cm latum. — Fig. fiE
et 23.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java? (Zollinger n. 935);
Sumatra (Korthals, Forbes n. 3734); Singapore (Ridley).
Var. plantaginea — C. plantaginea Lindl. in Gard. Ghron. (1 855) 20. — Pseudo-
bulbi angustissimi, folia angustiora, bracteae mox deciduae, lobus medius labelli longior,
lobi laterales breviores latius rotundati.
Heimat unbekannt, blühte 1855 im Garten des Bischofs von Winchester.
Var. convallariifolia Blume msc. — Lobus medius labelli distincte unguiculatus,
carinae superadditae evanidae, lobi laterales subfalcati magis acuti.
Java.
80. C. Dayana Reichb. f. in Gard. Chron. (1884) I. 826; Wawra, Iter princ.
Sax. Cob. II. (1888) 156 t. 18C; Lindenia XV. 1899 t. 687; Orchid. Alb. VI. t. 247;
Veitch's Manual Coelogyne 43; Williams Orch. Grow. Manual 7 ed. 2 05. — Pseudo-
bulbi anguste ovato-conici, sulcati, basi squamis dimidio brevioribus ovatis, acutis, appressis
demum pallide brunneis fulti, dense congesti, diphylli 1 6 cm longi, 2,5 cm crassi. Folia
in petiolum tertiam pseudobulbi partem aequantem sensim angustata, oblonga, acuminata,
chartacea, nervis 7 — 9 subtus prominentibus percursa, 50 cm longa, 1 0 cm lata, supra
saturate viridia opaca, subtus pallidiora. Scapus proteranthus vel foliorum juvenilium
apicibus synanthus, foliis saepe longior, pendulus, ad 100 cm longus, multiflorus; rhachis
flexuosa, dense nigro-tomentosa ; bracteae latissime ellipticae vel fere orbiculares, parce
nigro-aspersae, obtusae, circa ovarium longe pedunculatum convolutae illudque bene
aequantus (deciduae?), infimae steriles. Sepala ligulata acuta, basi nigro-aspersa, dorso
obtuse carinata. Petala similia angustiora. Labellum sepalis fere aequilongum, con-
cavum, trilobum, lobi laterales labello tertia parte breviores, semiobcordati, antice
late rotundati, margine crenulato reflexo, lobus medius transverse reniformis, margine
denticulatus, subrectangulus et apiculätus, carinis 2 in processus permultos digitiformes
solutis parallelis inter lobos laterales ornatum, his carinis in lobo medio arcuato-con-
vergentibus, carinis ternis similibus brevibus ibidem utrinque additis. Gynostemium
lobis lateralibus labelli brevius, apicem versus alatum, ala apicalis integra, denticulata vel
emarginata. Anthera obtriangula obtusa. Rostellum semicirculare obtusum. Ovarium
Goelogyne. 71
parce vel dense nigro-tomentosum. Capsula ignota. Flos pallide ochraceus, labellum
brunneum albo-nervosum, carinae antice candidae, brunnescentes, sepala 3,5 cm petala-
que 2,5 cm longa et lata, labellum brevius. — Fig. 22 G.
Südwestmalayische Provinz, Nord-Borneo; auf Baumästen in den heißen
Küstengegenden von Gurtis entdeckt, von Veitch 1884 eingeführt. — v. fl. v.
81. C. testacea Lindl. in Bot. Reg. (1842) Mise. 34; Fol. Orchid. I. (1852) 3;
Walp. Ann. VI. (1861) 223; Bot. Magaz. t. 4785; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886)
829; Grant, Orch. Burmah 182. — Pseudobulbi ovati, parum compressi, sulcati, basi
squamis subäequilongis ovatis, obtusis, apice triangulis, erectis, atrobrunneis fulti dense
congesti, diphylli, 8 cm longi, 3 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo longiorem
angustata, cuneato-lanceolata, acuminata, chartacea, nervis 5 subtus prominentibus per-
cursa, 50 cm longa, 5 cm lata, supra saturate viridia, subtus pallidiora. Scapus proter-
anthus vel apieibus foliorum juvenilium synanthus, pendulus, multiflorus, folio adulto bre-
vior, 20 cm longus, rhachis leviter fractiflexa, bracteae ovarium et pedunculum aequantes,
transverse ellipticae, obtusae, convolutae, persistentes, bracteolae G — 8 densae in ipsa
basi peduneuli. Sepala oblongo-Janceolata, obtuse apiculata, dorso obtuse carinata, fere
cucullata. Petala similia angustiora. Labellum sepalis fere aequilongum coneavum, tri-
lobum, lobi laterales labelli tertia parte breviores semiobeordati, antice rotundati vel
obtusanguli, erecti, lobus medius porrectus, transverse ellipticus, obtusus vel apiculatus,
carinae 2 papilloso-fimbriatae a basi labelli usque in discum lobi medii extensae sub-
parallelae, carinis 2 lateralibus similibus a media parte loborum lateralium additis apice
cum 2 interioribus confluentibus, carina brevissima in disco lobi medii saepe utrinque
accedente. Gynostemium lobis lateralibus labelli aequilongum, apicem versus alatam, ala
apicalis subtriloba denticulata. Ovarium obtuse 6-costatum, minutissime et parcissime
nigro-scabrum. Capsula ignota. — Flos ochraceus, carinae labelli et lobi laterales
brunnei albo-marginati; sepala petalaque 2,5 cm longa, G v. 7 mm lata, labellum
aequilongum 1 — 1,2 cm latum. — Fig. 2 2iZ".
Südwestmalayische Provinz: Malakka: Pahang, an sandigen Stellen der
Küste auf Bäumen und Baumstümpfen, auch auf dem Erdboden (Ridley); Singapore
(Loddiges!).
82. C. pholidotoides J. J. Smith, Icon. bogoriens. II. 1. (1903) t. GVI.B. —
Pseudobulbi ovati, nitidi, in rhizomate 8 mm crasso vaginis coriaeeis tecto 2,5 cm inter
se distantes, diphylli, 6,3 cm alti, 2,5 cm crassi. Folia petiolata, lanceolata, apice an-
gustata, obtusiuscula, 3 — 5-nervia, 30 cm longa, 5 cm lata, supra nitida, subtus opaca.
Racemus proteranthus, nutans, foliis longior, multiflorus, 80 cm longus, rhachis flexuosa
squamulis nigro-brunneis dissitis instrueta, bracteae persistentes, suborbiculares, coriaceae,
margine membranaceae, involutae, infimae glumaceae steriles. Flores simultanei, ovario
nigro-squamuloso bracteas superante. Sepala oblonga, subacuminata, lateralia naviculacea
carinata. Petala linearia, subacuta vel obtusiuscula, sepalis aequilonga. Labelli lobi
laterales erecti, lati, rotundati marginibus anticis revolutis* medius quadratus, inflexus
bilobus, antice rugulosus, juxta lineam mediam carinis 2 varicosis latis humilibus ornatus,
ceterum laevis. Gynostemium gracile rectum, lobis lateralibus labelli paullo longius,
apice alatum, ala quadrilobulata denticulata. Rostellum latissimum. Ovarium 6-sul-
catum. — Flores albi, carinae sulfureae, anthera brunnea et macula singula in margine
loborum lateralium labelli ; sepala 1 cm longa, 4 mm lata, petala vix breviora 1 mm
lata, labellum 1 cm paullum excedens 6,5 mm latum.
Südwestmalayische Provinz, Borneo: Damus (Hallier); Bukit Raja (Molen-
graaf).
83. C. venusta Rolfe in Gard. Chron. (190 4) I. 2 59; Orch. Rev. XII. (1904)
135. — Pseudobulbi elliptico-oblongi, subtetragoni, sulcati, in rhizomate repente satis
distantes, diphylli, 5 cm longi, 2 cm crassi. Folia in petiolum brevem angustata, lanceo-
lata, acuminata, coriacea, supra nitida, subtus, opaca, nervis 3 subtus prominentibus per-
cursa, 18 cm longa, 2,5 cm lata. Scapus 25 cm altus, pendulus, multiflorus, gracilis,
72
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae.
eingeführt.
sub floribus simultaneis glumis 3 convolutis subappressis munitus; bracteae ovarium
pedunculatum aequantes, late ellipticae, obtusae, convolutae, persistentes. Sepala ovato-
oblonga, apiculata, concava, basi leviter ventricosa, lateralia subcarinata.. Petala aequi-
longa, lineari-oblonga, acuta. Labellum sepalis aequilongum, coneavum, trilobum, lobi
laterales erecti, semi-oblongi, antice rotundati, lobus medius late obovato-oblongus, un-
dulatus, emarginatus, carinae 6 undulatae, quarura 2 medianae sulco profundo separatae
fere a basi labelli usque ad dimidium lobi medii decurrunt, 2 brevioribus ibi utrinque
extus additis. Gynostemium late alatum lobos laterales labelli multo superans. Fios
pallide lutescens, labellum album, lobi laterales et centrum lobi medii lutea, carinae
brunneo-maculatae ; sepala petala labellum 1,5 cm longa. — Fig. 2 4 B.
Hinterindisch-ostasiatische Provinz, China: Yunnan; von F. Sander 1904
v. fl. v.
84. C. quadrangularis Midi, in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 323. — Pseudo-
bulbi conici, quadranguli, laeves in rhizomate crasso lignoso saepissime arcte approxi-
mati, 7 — 8 cm longi, 4 cm crassi. Folia e basi attenuata late lanceolata, acuta, 5-
nervia, 15 cm longa, 5 cm lata. Scapus 2 0 cm longus, foliis longior, pendulus, usque
ad 8 florus; bracteae ovariis pedicellatis sparse nigro-tomentosis multo breviores, ob-
longae, convolutae. Sepalum dorsale lanceolatum acutum, lateralia paulisper longiora,
falcata, dorso acuta, carinata. Petala sepalis paullo breviora dimidioque angustiora,
lanceolato-linearia, acuta. Labellum petalis aequilongum trilobum, lobi laterales oblongi,
obtusi, lobus medius ovato-obtusus, carinae 3 inter lobos laterales, laterales basi pro-
cessubus parvis oblongis ciliatis auctae, mediana usque ad trientem magis elevata,
omnibus denticulatis, carinae 5 integrae in lobo medio. Gynostemium * labello quarta
parte brevius, ala apicalis truncata irregulariter denticulata; rostellum ovatum obtusum;
stigma hippocrepiforme margine incrassatum. — Fios albus? lobi laterales labelli
extus albi intus brunnei albo-nervosi , disco albo , lobus medius media parte brunneo-
maculatus, gynostemium album basi brunnescens, antice striis 3 brunneis. Sepala 3 cm
longa, 6 mm lata, petala aequilonga,
3 mm lata, labellum 2,5 cm longum,
2 cm latum.
Südwestmalayische Provinz,
Malakka: Perak, auf Bäumen des Gu-
nong Hisan 1700 m (Ridley).
85. C Veitchii Rolfe in Kew Bull.
(1895) 282; Bot. Magaz. t. 7764. —
Pseudobulbi ovati, sulcati, demum an-
gulati, basi vaginis ovatis acutis fulti,
diphylli, 8 cm longi, 1,5 cm crassi.
Folia petiolata lanceolato-oblonga, acuta,
subcoriacea, 5-nervia, 20 cm longa,
4 cm crassa. Scapus heteranthus, pen-
dulus, basi vaginatus, 20 cm longus,
multiflorus, floribus simultaneis; brac-
teae ovarium et pedicellos aequantes,
obovato-oblongae, subacutae, convolutae,
persistentes. Sepala lanceolato-oblonga, acuta, carinata, conduplicato-concava. Petala
lanceolata, acuta, reflexa. Labellum basi saccatum trilobum, lobi laterales late semi-
cordati apice rotundati gynostemium involventes, lobus medius tertiam labelli partem
aequans obovato-orbicularis acuminatus recurvus, carinae nullae inter lobos laterales,
3 humilibus obtusis ad basin lobi medii additis. Gynostemium breve, clavatum, apicem
versus dilatatum, apice subtruncato crenulatum. — Flores albi; sepala, petala, labellum
1 cm longa. — Fig. 24.4.
Papuanische Provinz, West-Neu-Guinea (ßurke). — Blühte 1895 bei
Veitch. — v. fl. s.
Fig. 24. A Goelogyne Veitchii Rolfe. Labellum
arte explanatum auctura. — B G. venusta Rolfe
id. (Origin.)
Coelogyne. 73
Sectio XI. Verrucosae Pfitz.
Plantae conspicuae macrobulbae, macrophyllae, macranthae. Flores maximi generis
colorum inusitata ratione (virides nigro-signati) non solum inter Coelogyninas sed etiam
omnes fere Orchidaceas eximiae. Labella partim cristis praecipue tarnen papularum
turba onusta. Peninsulae malayensis partis meridionalis et insulae Borneo incolae.
A. Garinae inter lobos laterales labelli 2.
Scapus validus erectus; lobus intermedius labelli angustus
cuspidatus 8 6. C. pustulosa.
B. Carinae inter lobos labelli 3, intermedius saepe angustior
et brevior.
a. Pseudobulbi compressi tenues, supra rhizoma scutorum
instar inserti 87. C. peltastes.
b. Pseudobulbi plus minus compressi, sectione transversa
subelliptici.
cc. Lobus intermedius labelli a lateralibus isthmo con-
spicuo separatus 88. C. pandurata.
ß. Lobus intermedius a lateralibus vix v. non separatus.
I. Lobi laterales obtusi rotundati, intermedius latus
ellipticus 89. C. Mayeriana.
II. Lobi laterales trianguli acuti, intermedius rect-
angulus antice triangulus emarginatus 90. G. Edelfeldtii.
c. Pseudobulbi longe cylindracei; lobus intermedius labelli
orbicularis . 9 \ . C. densiflora.
d. Pseudobulbi fusiformes subtetragoni.
a. Scapus nutans multiflorus; lobus intermedius labelli
trapeziformis v. subquadratus 92. C. asperata.
ß. Scapus erectus pauciflorus; lobus intermedius labelli
ovatus, acutus 93. C. Parishii.
C. Carinae inter lobos labelli complures (5 — 9). Racemus
strictus 94. C. papulosa.
Species hujus sectionis imperfecte nota.
Garinae 3 verrucosae in lobo intermedio undulato . . . G. brachyptera.
86. C. pustulosa Ridl. in Journ. of Bot. XXIV. (1886) 353. — Pseudobulbi?
Folia? Scapus 20 cm longus, validulus, flexuosus; floribus conspicuis; bracteae lanceo-
latae, convolutae, membranaceae, ovarium pedicellatum, involventes, 2,5 cm longae (per-
sistentes?) Sepala lanceolata acuta. Petala aequilonga, angustiora, lanceolata, lanata.
Labellum trilobum, sepala paullo superans, lobi laterales subfalcati acuti, lobus medius
longior, anguste elliptico-oblongus, apice emarginatus, cuspide minuto obtuso, carinae 2
obtusae, vix elevatae, in medio incrassatae et pustulosae inter lobos lateralis additae;
discus lobi medii etiam rufo-pustulosus, margine tenui pallido. Gynostemium gracile,
arcuatum, intus parce pubescens, apice anguste alatum, ala antheram tegente; anthera
galeata, pallida; rostellum latum, cartilagineum, involutum; stigma prominens ovatum.
— Flores pallidi venis rufis, pustulae rufae, pollinia splendide citrina. Bracteae 2,5 cm;
sepala 2 cm longa 6 mm. lata. Petala aequilonga, labellum 2,5 cm longum (et latum?).
Papuanische Provinz, Neu-Guinea: Südcap (Forbes). — v. fl. s. — Fig. %6D.
87. C. peltastes Reichb. f. in Gard. Chron. (1880) II. 296. — Pseudobulbi am-
bitu elliptici, ancipites, valde compressi, convexi, rhizomati valido scandenti scutorum in-
star appressi, juniores basi vaginis firmis albidis, subacutis (summa pseudobulbum parum
superante) inclusi, diphylli, 9 cm longi, 5 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo
subbreviorem sensim angustata, e basi cuneata anguste obovata, acuta, pergamenea,
33 cm longa, 5 cm lata, 5-nervia, nervis 3 subtus magis prominentibus. Scapus
74
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
foliis juvenilibus synanthus, gracilis, nutans, pluriflorus; bracteae pedunculos et ovarium
subaequantes, spathaceae, ovatae, convolutae, subacutae, reflexae, persistentes. Sepala
lineari-ligulata, acuta, dorso carinata. Petala cuneato-ligulata acuta. Labellum sepalis
subaequilongum, trifidum, concavum, lobi laterales semiobcordati vel semioblongi
antice triangulo-subacuti, lobus medius ultra dimidium totius labelli aequans parti
basali labelli arte explanatae fere aequilatus, ex isthmo brevissimo cuneato-sub-
quadratus, subemarginatus, apiculatus angulis rotundatis, margine undulato crispo;
Fig. 25. A Goelogyne peltastes Reichb. f. Pars inflorescentiae. B Labellum explanatum. —
C Coelogyne asperata Lindl. Labellum explanatum. D Idem a latere visum. (Omnia magn.
nat. — Origin.)
carinae 3 humiles subparallelae a basi labelli usque in isthmum extensae, carinae %
breves papillosae in disco lobi medii, papulis supra nervös divergentes subseriatis utrinque
additis. Gynostemium clavatum, labelli tertia parte brevius. Ovarium? Capsula? Sepala
et petala lutescentia, lobi laterales labelli albi, lobus medius brunneo-nervosus; sepala,
petala, labellum 2,5 cm longa. — Fig. 25^4 — B.
Südwestmalayische Provinz, Borneo: Low; von Veitch 1880 eingeführt.
— v. fl. s.
Coelogyne.
75
88. C. pandurata Lindl. Folia Orchid. Coelogyne (l 852) 7; Gard. Chron. (1853)
78; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (l 864) 22 4; Bot. Mag. t. 5084; Fl. d. serr., t. 2139;
Reicht), f. Xen. Orchid. II. t. 121; Warner, Orch. Alb. t. 63; Orchidophile t. 363; Lindenia
II. t. 86; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 835. — Pseudobulbi ambitu late elliptici vel
suborbiculares, valde compressi, leviter costati, nitidi, basi squamis anguste ovatis, acutis,
erectis, demum cinereis, summis apicibus compressis reflexis pseudobulbum superantibus
fulti, in rhizomate ascendente crasso vaginis obtusis appressis dense vestito patentes, satis
distantes, diphylli, ad 1 5 cm alti, 3 — 3,5 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo aequi-
longum vel breviorem angustata, elliptico-lanceolata, acuminata, nervis 3 basin versus 5
subtus prominentibus percursa, ad 3 6 cm longa, 6 cm lata, supra saturate viridia,
subtus paullo pallidiora. Scapus foliis juyenilibus synanthus, suberectus vel nutans, usque
9-florus, foliis adultis aequilongus, basi nudus, sub floribus longe pedunculatis glumis
quibusdam arcte appressis munitus; bracteae oblongae, cucullatae, acutae, persistentes,
pedicellos ovariorum non aequantes. Sepala lineari-oblonga, acuta, dorso carinata, mar-
gine subreflexa, lateralia approximata. Petala aequilonga dimidio superiore similia, basi
anguste cuneata. Labellum sepalis brevius, basi brevissime unguiculatum, concavum tri-
tobum, lobi laterales fere dimidium labelli aequantes, trapeziformes, erecti, basi con-
ligui, antice anguste trianguli, subtruncati, lobus medius longe unguiculatus, parti basali
Fig. 26. Labella explanata. A Coelogyne asperata Lindl. — B G Parishii Reichb. f. — GG.
pandurata Lindl. — DG pustulosa Ridl.. — EG Massangeana Reichb. f. (Icon. origin.)
labelli subaequilatus, cordato-oblongus, retusus, apiculatus, margine crispus, carinae 2
duplices, divergentes, inter lobos laterales (media angusta arguta interposita) in isthmo in
carinas margine verrucosas in basin lobi medii extensas ibique approximatas transeuntes,
discus lobi medii copiose verrucosus. Gynostemium lobos laterales labelli non superans,
gracile, valde curvatum, apicem versus late alatum, ala apicalis obtuse rhombea integra.
Pollinia brevia, applanata, sublanata. Ovarium obtuse 6-jugum. Capsula adhuc ignota. —
Flos viridis denuo stromineus, lobi laterales labelli et isthmus nigro-venosus, lobi medii
discus nigro-aspersus; sepala 7 cm longa, 2,2 cm lata, petala aequilonga 1,5 cm latum,
lobus intermedius quo latissimus imo latior. — Fig. 2 6 C.
Südwestmalayische Provinz, Borneo: von Low 1853 eingeführt. — v. fl. v.
89. C. Mayeriana Reichb. f. in Gard. Chron. (1877) II. 134; Ridley in Journ.
Linn. Soc. XXXII. (l 896) 324; Asiat. Soc. Journ. Straits branch. (1 900) 1 60. — Pseudobulbi
ovato-oblongi, parum compressi, imprimis antice sulcati, lucidi, basi squamis inferioribus
obtusiusculis, (summa subacuta pseudobulbum aequante apice erecta vel reflexa compressa)
cinereis saepe longitudinaliter laceratis fulti. Rhizoma 6 mm crassum, scandens, squamis
clausis obtusis brunneo-cinereis internodiorum vix dimidium tegentibus vestitum, longe
(7 — 10 cm) distantes. Pseudobulbi diphylli, 5 cm longi, 2,5 cm lati, 1,2 cm crassi. Folia
in petiolum pseudobulbo subaequilongum sensim angustata, cuneato-obovata, acuminata,
arcuata, pergamenea, nervis 5 subtus prominentibus percursa, 20 cm longa 2,5 cm lata,
76 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
supra saturate viridia, nitida, subtus paullo pallidiora, opaca, vernatione plicato-convolutiva.
Scapus foliorum juvenilium apicibus protrusis sjnanthus , foliis adultis aequilongus
30 cm longus, erectus vel nutans, usque 10-florus; basi nudus, sub floribus glumis 2 — 3
rhacliidem involventibus munitus; bracteae ovato-ellipticae, subacutae, scariosae, con-
volutae ovarii longe pedunculati dimidium aequantes , 2,5 cm longae , persistentes.
Sepala oblonga, acuminata, facie sulcata, dorso carinata, lateralia subfalcata, approximata.
Petala aequilonga, angustiora, e basi cuneata oblonga, subacuta, marginibus omnium
reflexis. Labellum paullo brevius, concavum, trilobum, basi brevissime unguiculatum,
lobi laterales dimidium labelli aequantes, subrectanguli sola basi gynostemium amplec-
tentes, antice rotundati, erecti, lobus medius vix unguiculatus oblongo-ellipticus, parte
basali labelli paullo angustiore margine valde crispato porrecto, carinae 3 papillosae inter
lobos laterales, media debilis brevior, laterales in disco lobi medii in greges 2 papu-
rarum dense congestarum solutae, papulis similibus seriatulis supra nervös ad marginem
nervös additis. Gynostemium] lobis lateralibus labelli brevius cum linea media labelli
fere angulum rectum formans, basi fere rectum, apicem versus valde curvatum et late
alatum, ala apicalis semielliptica, integra, angulis subacutis rotundatis. Anthera truncata.
Pollinia non visa. Ovarium obtuse 6-costatum. Capsula? adhuc ignota. — Flos viridis,
nervi papulaeque labelli brunneo-nigrae ; sepala 3 cm longa, 1,3 cm lata; petala 2 cm
longa, 6 mm lata, labellum 2,5 cm longum, 2 cm latum.
Südwestmalayische Provinz: Singapore (Gamble); Johore (Ridley). — An-
fang der 70er Jahre des 19. Jahrhunderts nach England eingeführt, nach Garteninspektor
Mayer in Karlsruhe benannt, wo die Pflanze 1877 blühte.
Var. viridiflora Ridl. in schedula Brit. Mus. — Flores concolores virides.
Singapore (Ridley).
90. C. Edelfeldtii F. Müll, et Kränzl. in Österr. bot. Zeitschr. XLIV. (188 4) 421 ;
Schlechter in Schum. et Lauterbach, Nachtr. Fl. Deutsch. Schutzgeb. (1901) 2 42. —
Pseudobulbi adhuc ignoti. Folia ad 60 cm longa, ad 8 cm lata, lanceolata, acuta,
5-nervia, coriacea. Scapus proteranthus ad 40 cm altus?, basi vaginis maximis,
foliaceis, acutis, vestitus, erectus, fractiflexus ; bracteae Ovaria fere aequantes, maximae,
oblongae, acutae, convolutae, persistentes. Sepala ovato-lanceolata, lateralia basi leviter
excavata, dorso carinata, acuta. Petala aequilonga lanceolata, acuta vel acuminata.
Labellum basi non cordatum, lobi laterales apice trianguli, divergentes, acuti, isthmus
nullus, lobus medius rectangulus, antice emarginatus, triangulus, satis magnus nee api-
culo interposito, margine undulato crispatus; lineae elevatae 2 ex basi labelli usque ad
lobum medium procurrentes , minore interposita, lineae vel calli 2 tuberculosae in
utroque latere in lobo medio apicem versus convergentes ibique evanescentes, adjeeta
utrinque linea simili minore verrucisque etiam minoribus dispersis in lobis lateralibus.
Gynostemium duas tertias labelli aequans. — Flores virides, labellum purpureo-macu-
latum, 4 cm diam. — Januario.
Papuanische Provinz, Neu-Guinea: Moresby-Bay an moosigen Felsen und
feuchten Stellen (Edelfeldt 1884; Lauterbach n. 1598!).
91. C. densiflora Ridl. in Straits Asiat. Soc. Journ. (1903) #1. — Pseudobulbi
longi angusti cylindrico-conici, 1 0 cm longi. Folia lanceolata, acuminata, longiuscule
petiolata, ad 40 cm longa, 4,5 cm lata. Racemus pendulus, multiflorus, densiflorus,
rhachis et Ovaria non nigrohirsuta , bracteae oblongae, truncatae, fere aequilatae ac
longae. Sepala lanceolata acuta. Petala angustiora. Labelli trilobi lobi laterales breves,
acuti, apicibus angustis, medius orbicularis, breviter apiculatus, carinae cristatae inter
lobos laterales, massa magna papulosa in centro lobi medii. Androclinium retusum. —
Flores brunnei, labellum extus album intus brunneum, albo-striatum, lobus medius albo-
marginatus rufo-brunneus, papillae luteae; sepala 1,3 cm longa.
Südwestmalayische Provinz, Malakka: Selangor, auf Bukil Hitam (Kelsall).
92. C. asperata Lindl. in Journ. .Hort. Soc. IV. (1849) 221; Fol. Orch. Coelo-
gyne 3; Pescatorca t. 8; Warner, Orch. Alb. VII. t. 311; Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
Coelogyne.
77
(1861) 224; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. 835; Veitch, Man. Coelogyne 3«; Williams,
Orch. Grow. Man. 7. ed. 202. — C. Lowii Paxt. Magaz. Bot. XVI. (1850) 225;
Lindenia XIII. (1897) t. 582; Journ. Orchid. I. 238; Linden, Orch. exot. 659. — Pseudo-
bulbi maximi, conico-fusiformes, subtetragoni, compressi v. angulaü, rhizomati crasso
squamato insidentes, diphylli, 12 — 15 cm longi. Folia petiolata, cuneato-oblonga, acuta,
o-nervia, 45 — 65 cm longa, ad 1 0 cm lata. Racemus proteranthus, multiflorus (8 — 30),
dependens, ad 45 cm longus; bracteae reflexae, subrotundato-ovatae, concavae, durae,
siccae, foliaceae, persistentes. Sepala lanceolata carinata. Petala angustiora conformia,
ecarinata. Labelli lobi laterales ovati, ob-
tusi, intermedius oblongo-obtusus crispus;
carinae 3 inaequales lacerae pone basin
labelli; discus dense verrucosus. Flores
6 — 7,5 cm diam. lactei, labellum album,
intus rubro-brunneo-striatum, discus au-
rantiacus, margine luteus, brunneo-stria-
tus. — Fig. 26X
Südwestmalayische Provinz,
Nord-Borneo (Low 1849!); Perak
(King's Coli.); Sumatra. — Papua-
nische Provinz, Neu-Guinea.
Nota. Est species C. panduratae per-
affinis , differt pseudobulbis crassioribus,
bracteis magnis reflexis, floribus minoribus
albidis.
Incolis Borneensibus e tribu »Dayak«
dicla haec planta sacrosancta esse dicitur.
93. C. Parishii Hook. f. Bot. Magaz.
(1862) t. 5323; Fl. Brit. Ind. V. (1886)
837; Veitch, Man. Coelogyne 48; Wil-
liams, Orch. Grow. Man. 7. ed. 209;
Grant, Orch. Burmah 179. — Pseudo-
bulbi elongato-fusiformes, obtuse tetragoni,
erecti, basi squamis anguste ovatis, acutis
pseudobulbum non aequantibus appressis,
membranaceis, brunneis fulti, in rhizomate
repente parum distantes, diphylli, 1 2 cm
longi, 1,5 cm crassi. Folia sessilia ovato-
Fig. 27.
oblonga, subacuta, arcuata, coriacea.
Coelogyne Parishii Reichb. f. Flos
magn. nat.
nervo medio solo subtus prominente,
supra et subtus fere concoloria, 15 cm longa, 4,5 cm lata. Scapus hysteranthus, foliis
adultis aequilongus, erectus, usque 6-florus, basi vaginis 6 — 8 anguste ovatis, acutis,
dense imbricatis vestitus, 18 cm altus; bracteae ovarium pedunculatum aequantes, anguste
ovatae, acutae, circa Ovaria convolutae, membranaceae, persistentes. Sepala lanceolata
acuta facie sulcata, dorso alte carinata, lateralia subfalcata, approximata. Petala dimidio
angustiora, paullo breviora, lineari-lanceolata, acuta, marginibus omnium subreflexis.
Labellum petalis aequilongum, concavum, trilobum, basi brevissime unguiculatum ; lobi
laterales tertiam labelli partem aequantes, gynostemium tangentes, semiobcordati,
antice rotundati, erecti ; lobus medius distincte unguiculatus, parti basali labelli aequilatus,
cordato-ovatus, apiculatus, margine undulatus, crispus, porrectus, apice deflexus, carinae 3
a basi labelli ultra dimidium lobi medii extensae, inter lobos laterales elevataecrenatae,
media humilior subtriplex in lobo medio in grana vel papulas seriatas soluta, seriebus
multis papularum radiantibus supra nervös marginem versus additis. Gynostemium lobis
lateralibus labelli paullo brevius, curvatum, marginibus eorum subparallelum fere a basi
anguste alatum, ala apicali truncata, subtriloba , integra. Anthera retusa. Pollinia
78 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae.
oblonga, oblique caudiculata. Ovarium jugis 3 sepalinis rotundatis, 3 petalinis angulatis
praeditum. Capsula ignota. Fios viridis, labellum et margines loborum lateralium pur-
pureo-nigro-picti papulisque nigris praedita; sepala 4 cm longa, 1,3 cm lata, petala
aequilonga, 6 mm lata, labellum 2 — 2,3 cm longum, antice fere 2 cm latum. —
Fig. 2 6J5, Fig. 27.
Nordwestmalayische Provinz, Tenasserim: Moulmein (Parish!); 1862 von
Low eingeführt.
?Var. brachyptera (Reichb. f.). — G brachyptera Reichb. f. in Gard. Chron.
(1881) II. 6. — Flores minores, illos G. lentiginosae Lindl. aequantes; labellum album,
macula brunnea ornatum.
Burmah: von Low 1881 an Reichenbach geschickt.
94. C papulosa Ridl. in Trans. Linn. Soc. IL, Ser. IV. (1894) 238. — Pseudo-
bulbi ovati, conici, sulcati, in rhizomate repente dense seriati, juniores vaginis ovatis sub-
acutis (summa pseudobulbum superante) mox in fragmenta lacerata fibrosa solutis fulti,
diphylli, 5 cm longi, 1,5 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo subaequilongum
sensim angustata, lanceolata, acuta, 7-nervia, plicata, 20 cm longa, 2 cm lata, nervis 5
subtus fere aequalibus prominentibus. Scapus foliis semievolutis synanthus, strictus, vali-
dulus, infra flores gluma singula (vel 2) convoluta, appressa, ornatus, folia multo superans
multiflorus (ad 12), rhachis subflexuosa, pedunculum crassum duplo superans, bracteae
oblongo-ovatae, triangulo-acutae, subpatentes, ovarium pedunculatum paulum superantes,
sub anthesi persistentes. Sepala ovato-lanceolata. Petala subsimilia angustiora. Labelli
sepalis aequilongi oblongi lobi laterales parvi, obtusi, vix distincti, medius ovatus, discus
dense papillosus, carinae sinuatae 5 ad 9 inter lobos laterales. Gynostemium basi an-
gustum, superne alis magnis triangularibus, subacutis, clinandrium superantibus ornatum.
Flores albi ; sepala 2 cm longa.
Südwestmalayische Provinz, Borneo: Kinabalu 3500 m (Low!, Haviland!).
C. brachyptera Reichb. f. in Gard. Chron. (1881) II. 6; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V.
(1890) 8 42. — »Pseudobulbis teretiusculo-tetragonis basiliformibus subspithames, foliis
2, racemo laxo plurifloro, bracteis strictis, scariosis, lanceis, Ovaria pedicellata aequanti-
bus, anthesi persistentibus, sepalis ligulato-triangulis acutis, lateralibus medio carinato
angulatis, petalis angustioribus, labelli laciniis lateralibus semiovatis, antrorsum triangulis,
abbreviatis, lacinia media oblonga, acuta, undulata, carinis 3 longitudinalibus, omnibus
antrorsum verrucosis, columna apice retusa cucullata, cucullo minute crenulato.«
Hinterindisch-ostasiatische Provinz, Burmah (Low).
Nota. Species nobis non visa. — »Flowers much like to C. lentiginosa, sepals and
petals light parrot-green, lip white with a brown stain. — (C. Parishii Hook, f.?)«
Sectio XIII. Elatae Pfitz.
Plantae plerumque mediocres; scapi glumis distichis infra flores arcte imbrican-
tibus eximii. Flores mediocres rarius [G, Sanderae) pulchri. Variarum regionum in-
colae, pleraeque Burmenses.
Proliferae p. p. Lindl. Fol. Orchid. (1852) 21, 22; Reichb. f. in Walp. Annal. VI.
(1861) 229, 230, n. 26, 27.
A. Carinae et margo lobi medii labelli fimbriatae.
a. Lobus medius ovatus, tertiam partem labelli aequans, lobos
laterales paullo superans 95. G barbata.
b. Lobus medius suborbicularis fere dimidium labelli aequans,
lobos laterales multo superans 96. G. Sanderae.
B. Carinae undulatae, crenulatae vel subintegrae, margo lobi
medii labelli minute eroso-denticulatus vel integer.
a. Carinae 2 sigmoideae 97. G. elata.
b. Carinae 3.
Coelogyne. 79
a. Carinae aequales , bracteae Ovaria pedicellata sub-
aequantes 98. G. pulehella.
ß. Garina media multo brevior; bracteae flores aequantes. 99. C. rigida.
95. C barbata Griff. Itin. Not. (1848) 721; Notul. ad pl. asiat. III. (1851) 280; Icon.
pl. asiat. III. (1851) t. 291, fig. 2; Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 21 ; Reichb. f. in
Walp. Ann. VI. (1861) 229; Warner, Orch. Alb. t. 143; Orchidoph. (1888) 54; Gard.
Ghron. (1880) I. 8; (1886) I. 117, flg. 23 (Capsula); Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890)
839; Lindenia XVI. (1900) t. 735; Veitch, Man. Coelogyne 32 c. ic. xylogr. ; Williams,
Orch. Grow. Man. 7. ed. 203. — Pseudobulbi ovato-conici vel subampullacei, juniores
basi squamis late ovatis, subacutis, membranaceis, mox in fibras solutis, summa pseudo-
bulbum superante fulti, in rhizomate crasso vaginis brevibus latis obtusiusculis tecto
parum distantes, diphylli, 9 cm longi, 2,5 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo fere
duplo longiorem angustata, oblongo-lanceolata, acuminata vel acuta, margine undulata,
valde coriacea, nervo medio solo subtus valde prominente praedita, 40 cm longa, 5 cm
lata. Scapus hysteranthus foliis aequilongus, erectus, rigidus, ad 1 0-florus vel longior
(ad 60 cm), basi nudus; glumis infra flores ovatis, subacutis, dense imbricatis, infimis
tubulosis appressis, superioribus latioribus subpatentibus vestitus, rhachis flexuosa;
bracteae ovariis pedunculatis longiores, cucullatae, obtusae, acuminatae, deciduae. Sepala
ovato-oblonga, acuminata, dorso carinata, dorsale cymbiforme , lateralia subfalcata.
Petala aequilonga, lineari-lanceolata , acuta. Labellum sepalis tertia parte brevius, tri-
lobum, concavum, basi saccatum, subtus longitudinaliter sulcatum, lobi laterales labello
quarta parte breviores antice rotundati erecti, lobus medius fere tertiana partem labelli
occupans, triangulo-ovatus, acutus, margine longe fimbriatus, carinae 3 fimbriatae, in Pro-
cessus digitiformes vel furcatos solutae in disco lobi medii. Gynostemium apicem versus
alatum, ala denticulata cucullata. Capsula ellipsoideo-pyriformis obtuse costata. Flos
albus apex lobi medii et carinae sepiae colore. — Fig. 29-4.
Provinz des trop. Himalaya: Bhootan (Griffith!); Khasia 1000 — 1700 m
(Lobb!, Hooker et Thomson!; Mann!); Naga und Munnipore 1800 m (Prain!,
Watt!).
96. C. Sanderae Kränzl. in Reichenbachia (1893) t. 52; in Gard. Chron. (1893) I.
336, 360, fig. 52 (sphalmate C. Sanderiana dicta), 391; Journ. of Hortic. XXVI.
(1893) 313, Fig. 59; Williams, Orch. Grow. Man. 7. ed. 209; Grant, Orch. Burmah
182. — Pseudobulbi anguste ovato- subampullacei, subtetragoni , basi squamis ovatis,
acutis, subpatentibus, brunneis, summa pseudobulbum aequante fulti, in rhizomate repente
satis distantes, diphylli, 7 — 8 cm longi, 4 cm crassi. Folia in petiolum brevem an-
gustata, oblongo-lanceolata, acuta, erecto-arcuata, nervo medio solo subtus prominente
supra luteo-viridia, subtus albo punctata, 12 — 15 cm longa, 4 cm lata. Scapus hyste-
ranthus folia multo superans, 30 cm longus, erectus, rigidus, usque 6-florus, basi nudus,
infra flores glumis anguste ovatis, acutis, compressis, infimis appressis tubulosis, superiori-
bus latioribus, subpatentibus vestitus; bracteae late ovatae, apiculatae, convolutae, deci-
duae, Ovaria pedicellata basi aequantes. Sepala oblongo-lanceolata acuta. Petala aequi-
longa, angustiora, linearia, subacuta. Labellum sepalis paullo brevius, trilobum, con-
cavum, lobi laterales dimidium fere labelli aequantes ovato-trianguli, concavi, antice
rotundati vel subacuti erosi, gynostemium amplectentes , lobus medius suborbicularis
margine longe fimbriatus, carinae 3 a basi labelli, mediana usque ad basin lobi intermedii
extensa laterales usque in discum, omnes lacero-fimbriatae. Gynostemium curvatum
gracile lobis lateralibus labelli brevius apicem versus alatum. Flos albus disco labelli
apice aurantiaco; basi luteo, carinis rufo-brunneis ; sepala petalaque 3,5 cm longa,
sepala 1,5 cm, petala 4 mm lata, labellum 3,5 cm longum, antice 1,3 cm inter lobos
laterales 2,5 cm latum. — v. fl. s. — Fig. 2 8. Habitus. Fig. 29 B.
Hinterindisch-ostasiatische Provinz, Burmah: eingeführt von F. Sander
Verulamensis.
Nota. Examinavi flores vivos.
80
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae
Fig. 28. Coelogyne Sander ae Kränzl. (secundum Gard. Ghron.
Coelogyne.
81
Fig. 29. Labella explanata. A Coelogyne
barbata Lindl. — B C. Sanderae Kränzl.
— C C. elata Lindl. — D C. pulchella
Rolfe.
97. C. elata Lindl. in Wall. Catal. (1823) 1959; Gen. spec. Orchid. (1830) 40;
Fol. Orchid. Coelogyne (1854) 2; Reicht», f. in Walp. Annal. VI. (1861) 230; Wall. PL
as. rar. III. 12, t. 218; Bot. Reg. (1839) Mise. 92; Griffith, Icon. plant, asiat. (1851)
t. 290; Bot. Mag. t. 5001; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 838; King et Pantling,
Ann. Bot. Gard. Calcutta VIII. 1. c. (l 898)^136 t. 188. — Pseudobulbi anguste ovati,
obtuse polygoni, sulcati, parum compressi, basi vaginis ovatis, obtusis, in pseudobulbis
adultis siccis, rigidis, convolutis, patentibus fulti, vagina suprema pseudobulbum aequante,
in rhizomate crasso repente vaginis brevibus ovatis
obtusis dense imbricatis tecto, longe distantes,
diphylli, 9 cm longi, 4 cm crassi. Folia in petio-
lum pseudobulbo breviorem angustata, anguste
lanceolato-oblonga, acuta, coriacea, undulata,
nervo medio solo subtus prominente percursa,
30 cm longa, 6 cm lata. Scapus valde hyste-
ranthus, innovationibus anni sequentis sub an-
thesi jam bene evolutis et foliorum apices pro-
tendentibus, folia aequans vel longior, 40* cm
longus, basi nudus, gracilis, nutans, infra flores
squamis plurimis convolutis, arete imbricatis, ob-
tusis, apiculatis vestitus, multiflorus. Flores
simultanei; rhachis incrassata; bracteae sub an-
thesi deeiduae, ovatae, ereetae, 2,5 cm longae,
circa Ovaria convolutae, Ovaria pedicellis aequi-
longa superantes. Sepala subpatentia, ovato-
oblonga, acuta, dorsale gynostemio fere parallelum
obscure, lateralia manifeste carinata. Petala aequi-
longa linearia, tertiam sepalorum partem lata,
reflexa. Labellum sepalis aequilongum, trilobum,
lobi laterales erecti, gynostemium vix tangentes, angusti, antice reetanguli vel rotundati,
erosi, lobus medius dimidium totius labelli aequans, proterisus, subplanus, ovato-suborbi-
cularis, margine erosus, carinae 2 in basi labelli undulatae, ulterius crenulatae usque
ad dimidium lobi medii extensae. Gynostemium e basi gracili late alatum, ala apicalis
truncata, crenulata. Anthera verticaliter dependens, late elliptica apiculata, rostellum
triangulum, verticale. Ovarium curvatum, jugis obtuse rotundatis. — Flores albi, macula
lutea in basi lobi medii ornati, carinae in lobo medio aurantiacae ; sepala 3 cm longa,
1 cm lata, petala aequilonga, paulum angustiora, labellum sublongius circ. 1,3 cm
latum. — Fig. 30 et Fig. 29(7.
Provinz des tropischen Himalaya: von Gharwal (Falconer!) bis Bootan
(Griffith!). — Ober-Burmah (Anderson!). — v. fl. v.
98. C. pulchella Rolfe in Kew Bull. (1898) 194. — Pseudobulbi ovati-oblongi,
vetusti septemcostati, in rhizomate valido distantes, diphylli, 6 cm longi, 2,5 cm crassi.
Folia breviter petiolata, oblongo-lanceolata, acuta, subcoriacea, 1 4 cm longa, 2,5 cm lata.
Scapus infra flores glumis dense imbricantibus tectus, gracilis, pluriflorus, ad 1 5 cm altus;
bracteae ovatae, acutae, cucullatae, deeiduae, Ovaria pedicellata subaequantes. Sepala
ovato-oblonga acuta. Petala aequilonga, linearia, subacuta. Labellum aequilongum,
trilobum, lobi laterales fere dimidium labelli aequantes, semicordati, obtusi, lobus
medius parte basali labelli angustior, late obeordatus, bilobus, margine undulato-crenu-
latus, carinae 3 undulatae, crenulatae, a basi labelli usque ad dimidium lobi medii ex-
tensae, laterales arcuatae. Gynostemium clavatum, labello dimidio brevius. — Flores
albi, discus labelli terrae siennensis coloris; sepala, petala, labellum 1,3 cm longa. —
Fig. 29.D.
Tropisches Asien: Fundort nicht genauer bekannt. — v. fl. s.
99. C. rigida Parish et Reichb. f. in Trans. Linn. Soc. XXX. (1875) 146; Hook. f.
Fl. Brit. Ind. V. (1886) 839; Grant, Orch. Burmah 180. — Pseudobulbi anguste
A. Eng ler, Das Fflanzenreicli. IV. (Embryophyta siphonogaina) 50. 6
82
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
oblongi in rhizomate valido distantes (secundum cl. Reichenbach 1. c, oblongo-ancipites
approximati) diphylli, 7 — 12 cm longi, 5 — 6 cm crassi. Folia petiolata lale elliptico-
lanceolata acuta, 10 — 15 cm longa, 3 — 5 cm lata. Scapus hysteranthus, gracilis, rigidus,
basi nudus, infra flores glumis dense imbricatis, rotundato-obtusis, (summa acuminata)
tectus, laxiflorus, pauciflorus, nutans, 15 — 20 cm altus; bracteae floribus aequilongae,
deciduae. Sepala oblonge- -lanceolata, acuta, dorsale multo latius. Petala linearia.
Labellum trifidum, basi subsaccatum, lobi laterales erecti, obtusanguli vel rotundati, lobus
medius e basi euneata, elliptica vel suborbiculari retusus vel bilobus, margine integer,
carinae 2 laterales plicatae, a basi labelli per discum labelli extensae, media similis
*■ S
Fig. 30. Goelogyne data Lindl. A Flos a latere visus. B Labellum explanatum. C Gyno-
stemium. D Anthera. E Pollinia. (B — E aueta. Icon. origin.)
multo brevior interposita. Gynostemium apicem versus late alatum, androclinium cre-
natum. — Flores ochroleuci, carinae rubrae; sepala 1,3 cm longa.
Nordwestmalayische Provinz, Tenasserim: Moulmein (Parish!). — v. fl.s.
Sectio XIV. Proliferae Lindl. p. p.
Ut praecedentes sed squamae imbricatae et infra flores et in rhachide , species
haud conspicuae, idem racemus compluribus annis floreus. Himalayae tropicae incolae.
Proliferae Lindl. Fol. Orchid. Goelogyne (18 52) 23, 24, 25; Reichb. f. in Walp.
Annal. VI. (1861) 230.
A. Sepala ovariis peduneulatis longiora.
a. Pseudobulbi longe distantes, labelli lobi laterales angusti,
oblongi, antice trianguli, obtusi, lobus medius subquadratus,
emarginatus . 100. G. longipes.
b. Pseudobulbi parum distantes, labelli latissimi lobi late-
rales rotundati, lobus medius suborbicularis, retusus . . 101. C. ustulata.
B. Sepala ovariis peduneulatis aequilonga, lobi laterales duas
tertias labelli aequantes, carinae 2 humiles in lobo medio 102. G. prolifera.
C. Sepala ovariis peduneulatis breviora, lobi laterales dimidium
labelli aequantes, carinae 2 inconspicuae in lobo medio. . 103. G. flavida.
100. C. longipes Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 10; Reichb. f. in Walp.
Ann. VI. (1861) 230; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 839; King et Pantl. in Ann.
Coelogyne.
83
Fig. 31. A — C Coelogyne longipes Lindl. A Habitus, magn. natur. B Labellum. C Anthera. —
D — E C. prolifera Lindl. D Racemus, magn. natur. JE Flos a latere visus, auct. — FC. flavida
Wall. Flos auct. (Omnia ex King et Pantling 1. supra cit.)
6*
84 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae.
Bot. Gard. Calcutta VIII. (1898) 136, t. 189. — Pseudobulbi graciles, filiformes vel
anguste ovati, basi squamis anguste ovatis, subacutis, multo brevioribus fulti, in rhizomate
squamis similibus, minoribus dense vestito oblique inserti, longe distantes, diphylli, 1 0 cm
longi 1,2 — 1,5 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo satis breviorem angustata,
anguste elliptica, longe acuminata, ad 1 5 cm longa, ad 5 cm lata. Scapus hysteranthus,
primo anno foliis brevior, prolificatione annorum subsequentium multo longior, raro
ramosus, strictus, quoque anno usque 1 0-florus, basi nudus, infra flores glumis multis
ovatis, obtusis, mucronatis, appressis, vestitus, rhachis flexuosa, bracteae ovariis breviter
pedunculatis duplo longiores, oblongo-ovatae, acutae, convolutae, coriaceae, deciduae.
Sepala ovariis pedunculatis longiora, oblongo-lanceolata , subacuta, patentia. Petala
aequilonga, anguste linearia, torta, reflexa. Labellum aequilongum, concavum, trilobum,
lobi laterales dimidium labelli superantes angusti oblongi antice trianguli, obtusi, erecti,
lobus medius parte basali labelli angustior, subquadratus, emarginatus, angulis rotun-
datis, margine undulatus, carinae 2 integrae, angustae a basi labelli usque ad dimidium
lobi medii extensae ibique elevatae. Gynostemium lobos laterales labelli superans, rectum,
angustum, alatum, apicem versus angustatum, truncatum. Anthera truncata. Ovarium?
Capsula ellipsoidea, obtuse angulata. — Flos pallide luteo- viridis; labellum rufescenti-
maculatum; sepala petalaque 1,5 cm longa, sepala basi 4 mm, petala 2—3 mm lata,
labellum aequilongum v. vix brevius 8 — 9 mm latum. — Maio, Junio. — Fig. 31^1 — G.
Provinz des trop. Himalaya: Sikkim 2000 — 2300 m (Pantling n. 128!). —
Blütezeit Mai, Juni. — v. fl. s.
Nordwestmalayische Provinz: Khasia 1300 — 1700 m (Griffith!, Hooker-
Thomson!); Naga-Hills: Kohima (Prain!).
101. C. ustulata Parish et Reichb. f. in Trans. Linn. Soc. XXX. (1875) 144;
Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 840; Grant, Orch. Burmah 184. — Pseudobulbi ovato-
fusiformes in rhizomate valido brevi-aggregati vel parum distantes, diphylli, 3 cm longi,
1 cm crassi. Folia sessilia vel breviter petiolata, elliptico-lanceolata, acuminata, rigida,
ad 6 cm longa, 1,5 — 1,8 cm lata. Scapus hysteranthus, erectus, 10 — 13 cm altus,
gracillimus, folia duplo superans, basi nudus, infra flores squamis imbricatis obtusis,
mucronulatis vestitus, pauciflorus, bracteae flores parvos, suberectos subaequantes, deci-
duae. Sepala ovariis pedunculatis longiora, oblonga, acuta. Petala filiformia. Labellum
basi saccatum, latissimimum , trilobum, lobi laterales rotundati, lobus medius parvus,
suborbicularis retusus, carinae 2 humiles, laeves, curvatae. Gynostemium apicem versus
alatum. — Flores flavido-brunneo praetexti; sepala 0,6 cm longa.
Nordwestmalayische Provinz, Tenasserim (Parish!). — v. fl. s.
102. C. prolifera Lindl. in Wall. Gatal. (182 8) 1956; Gen. spec. Orch. (1830) 40;
Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 23; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 230; Hook. f. Fl.
Brit. Ind. V. (1886) 838; King et Pantl. Ann. Bot. Gard. Calcutta VIII. 137, t. 190. —
Pseudobulbi ovati, subampullacei, parum compressi, vetusti sulcati, basi squamis appressis,
infimis obtusis, superioribus acutis, summa patente pseudobulbo paullo breviore, scariosis,
pallide brunneis fulti, in rhizomate squamis brevibus late ovatis, subacutis parum in-
flatis, scariosis, dense vestito longe distantes, diphylli, ad 3,5 cm longi, basi 2 cm crassi.
Folia in petiolum pseudobulbo dimidio breviorem angustata, elliptico-oblonga, acuminata,
arcuata, pergamenea, supra saturate viridia, opaca, subtus luteo-viridia, nervo medio solo
subtus prominente percursa, ad 9 cm longa, 2,5 cm lata. Scapus hysteranthus foliis
brevior, prolificatione annorum subsequentium demum multo longior, erectus, basi nudus,
infra flores glumis multis sursum majoribus, late ovatis, obtusis, mucronulatis, infima
tubulosa vestitus, quoque anno usque 6-florus, ad 1 2 cm altus, rhachis flexuosa ; bracteae
late ovatae, acutae, convolutae, Ovaria breviter pedunculata superantes, deciduae. Sepala
ovariis pedunculatis aequilonga, ovato-lanceolata, breviter acuminata, subpatentia, late-
ralia dorsali paullo angustiora. Petala aequilonga, e basi triangula anguste linearia,
reflexa. Labellum bene aequilongum, concavum, trilobum, lobi laterales duas tertias
fere labelli aequantes, oblongo-semiobcordati, antice late ligulati, obtusi vel rotundati
Coelogyne. 85
erecti, lobus medius infimae basi labelli aequilatus, obcordatus vel subquadratus porrectus,
margine tenuis, undulatus, carinae 2 inter lobos laterales humiles, manifeste flexuosae
parallelae, in lobo medio paullo altiores, integrae, convergentes , carina media subnulla.
Gynostemium lobis lateralibus labelli subaequilongum, curvatum, apicem versus alatum,
ala apicalis cucullata subobtusa, lobulata. Rostellum trapeziforme, antice triangulum,
apiculatum; ovarium conicum, leviter 6-sulcatum. Capsula angusta, obovata, obtusangula,
costis planis 3 ornata. — Flos viridi-brunneus, labellum viridi-luteum, lobus medius brun-
neus. Pseudobulbi 3,5 cm longi; folia 12 cm longa, 2,5 cm lata; sepala 1,4 cm longa. —
Fig. 3\D— E.
Provinz des trop. Himalaya: Nepal (Wallich!); Sikkim, Lakhen Valley
2000 — 2300 m; Khasia 1000 — 1300 m (Simons!, Oldham!, Mann!). — Blütezeit
Juni. — v. fl. v.
103. C. flavida Wall. mss. Lindl, in Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 24; Reichb. f. in
Walp. Ann. VI. (1861) 230; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 839; in Ann. Bot. Gard. Cal-
cutta V. (1895) 2 8, t. 42; King et Pantl. 1. c. VIII. 138, t. 191. — Pseudobulbi ovati vel
anguste conici, sulcati, basi squamis, infimis obtusis, superioribus subacutis, pseudobulbum
fere aequantibus fulti, in rhizomate squamis brevibus ovatis, subacutis dense vestito longe
distantes, diphylli, 5 cm longi, 2 — 2,5 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo sub-
aequilongum angustata, elliptico-oblonga, acuminata, arcuata, nervo medio solo subtus
prominente, coriacea, ad 2 0 cm longa, ad 3 cm lata. Scapus hysteranthus foliis brevior
v. vix aequilongus sed prolificatione demum folia superans, erectus, basi nudus, infra
flores glumis multis, sursum majoribus ovatis, acuminatis, subacutis, dense imbricantibus
vestitus, quoque anno usque 6-florus rhachide flexuosa; bracteae Ovaria longe pedunculata
superantes, late ovatae, acutae, convolutae, scariosae, deciduae. Flores secundi. Sepala
ovariis pedunculatis breviora, late triangulo-ovata, obtusiuscula, patentia. Petala aequilonga
linearia, obtusa, reflexa. Labellum trilobum, concavum, basi subsaccatum, lobi laterales
dimidium labelli paullo superantes, oblongi, antice obtusanguli vel rotundati, erecto-inflexi,
lobus medius parte basali labelli paullo angustior deflexus , cuneato- obcordatus,
membranaceus, carinae 2 inconspicuae in disco lobi medii basin versus evanescentes.
Gynostemium lobis lateralibus labelli subaequilongum, rectum, anguste alatum, ala apicalis
subtriloba, rostellum oblique erectum, anthera fere horizontalis, stigma prominens. Ovarium
breve conicum. Capsula nutans, obovato-elliptica, apice angustissime alata. — Flos
paliide luteus; sepala, petalaque 8 — 10 mm longa, sepala basi 3 — 4 mm, petala 1 mm
lata, labellum expansum paulum longius. — Fig. 31 F.
Provinz des trop. Himalaya: Nepal (Hamilton!); Sikkim in 300 — 1700 m
sehr gemein; Kohima (Prain!).
Südwestmalayische Provinz: Khasia 1300 — 1700 m (Lobb!, Mann!).
Species delendae.
G. elegans Reichb. f. in Flora (1886) 561 et in Gard. Chron. (1887) I. 145. —
Sic legis in Indicis Kewensis Additamento I. 105. — In utroque loco citato agitur
non de Coelogyna sed de Cypripedio elegante. Species igitur nunquam descripta de-
lenda est.
C. rubens Ridley in Gard. Chron. (1890) I. 675 et in Hook. f. Fl. Brit. Ind. VI.
(1890) 195. — Planta in utroque loco Additamenti I. 105 Indicis Kewensis citata,
est: Calanthe rubens Ridl. — Species Coelogynes non descripta igitur delenda.
Species imperfecte nota.
Coelogyne marmorata Reichb. f. in Linnaea XLI. (1 877) 116. — »Pseudobulbis . . .
foliis ...... racemo gracili elato paucifloro (3), sepalis ligulatis acutis
non carinatis, petalis linearibus, basi paulo latioribus , labello medio trilobo, lobis
gß Pfitzer-Kränzlin. — ' Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
lateralibus semirotundis , lobo antico porrecto, ima basi subcordato, oblongo, antice
retusiusculo, emarginato, hinc undulato, carinis elevatis, crenato-crispulis , tenuibus a
basi labelli in basin laciniae anticae, carinula breviuscula subaequali utrinque juxta
loborum confinia superaddita, columna clavata, rostello producto. Labellum siccum
stramineum trabeculis multis fuscis supra nervillos transversos. Flos illi C. fuscescentis
aequalis. «
Manilla; Sammler unbekannt.
Nomina nuda.
Coelogyne decora Wall, ex Voigt Hort, suburb. Calc. (1845) 621.
G. fusco-lutea Teijsm. et Binnend. Gat. Hort. Bogor. (18 66) 378.
G. interrupta Lindl. ex Hejnh. Nomencl. II. (1840) 153.
C. ligulata Teijsm. et Binnend. Gat. Hort. Bogor. (1866) 46.
G. media Wall, ex Voigt Hort, suburb. Calc. (1845) 621.
G. nigrescens G. Don ex Loud. Hort. Brit. Suppl. III. (18 45) 520.
G. undulata Wall, ex Voigt Hort, suburb. Calc. (1845) 621.
Species excludenda.
Goelogyne ? purpuraseens Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 8 42 et Icon. pl. XXII.
(1894) t. 2110.
Dendrobium purpuraseens Thwait. Enum. pl. Geyl. (1864) 298 est typus unicus
generis novi Dendrobiearum Adrorhizon purpuraseens Hook. f. in Trimen. Handb. Fl.
Ceylon IV. (1898) 161.
150a. Dendrochilum Blume.
Dendrochüum*) Blume, Bijdr. (1825) 398 t. 52; Lindl. Gen. spec. Orch. (1830) 34;
Endl. Gen. (1837) 189 n. 1341; Lindley in Bot. Reg. (1841) Mise. 23, n. 58, 52 n. 113,
1843 Mise. 56 n. 74; Reichb. f. in Walp. Annal. VI. (1861) 240—241, 927; Hook. f.
Fl. Brit. Ind. V. (1890) 782; Benth. in Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 301; Benth.
et Hook. f. Gen. III. (1883) 506; Ridley in Trans. Linn. Soc. 2. Ser. IV. (1894) 233;
Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 287, 288; Straits Asiat. Soc. Journ. (1900) 154;
(1903) 72; Pfitz. in Engl.-Prantl, Pflzfam. II. 6. (1888) 177, 180; J. J. Smith, Übers,
d. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904) I« — 29. — Cerato-
stylis Nav. (nee Blume) Fl. Filippin. Append. (1886) 2 45. — Acoridium Nees et Meyen
in Nova Acta Acad. nat. curios. XIX. Suppl. I. (18 43) 131. — Platyelinis Benth. in
Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 295; Benth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 496;
Hemsley in Gard. Chron. II. (1881) 656; Pfitz. in Engl.-Prantl, Pflzfam. II. 6. (1888)
128; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890); Ridley in Journ. Linn. Soc. XXXI. (1895) 266,
XXXII. (1896) 215, 217, 230, 231; Rendle in Journ. Bot. XXXIX. (1901) 173; Rolfe
in Kew Bullet. (1898) 192; Wendl. et Kränzl. Xen. Orchid. III. (1900) 169 t. 299;
Kränzl. in Gard. Chron. (1902) I. 3 66. — Bolbophyllum Rolfe (nee Thou.) ibid.
(1894) 392.
Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum, marcescens. Sepala 3,
libera, subaequalia, patentia, dorso saepius carinata, plana vel parum coneava, raro
caudata. Petala 2, subsimilia vel ambitu satis diversa, patentia, aequilonga vel bre-
viora, interdum nana. Labellum basi vel pedi brevi gynostemii insertum, mobile, basi
gynostemii parallelum, erectum, deinde deorsum fractiflexum, integrum vel trilobum, lobi
laterales parvi vel fere obsoleti, lobus medius integer, erosus vel tridentatus, subplanus,
cohvexus vel coneavus. Gynostemium erectum, apodum vel in pedem brevem produetum,
*) dEvdQOf arbor, xsl^°c labellum, propter vitam epiphyticam in arboribus et labellum
floris partem maxime characteristicam.
Dendrochilum. 87
semiteres, labello aequilongum vel brevius, ala apicali conspicue late membranacea
plana vel cucullata ornatum; stelidia 2 e basi, media parte vel apice gynostemii orien-
tia, satis conspicua raro obsoleta. Anthera dependens vel horizontalis, rostello incum-
bens, subglobosa vel late ovata, bilocularis, subtus rima late V-formi dehiscens. Pollinia 4,
cerea, pyriformia vel parum applanata, per paria incumbentia, apice caudicula granulosa
praedita, vix v. non connexa. Rostellum horizontale vel declive. Stigma oblongum vel trans-
verse ellipticum, saepe basi membrana cinctum. Ovarium breve, uniloculare, sexsulcatum.
Capsula subglobosa. Semina permulta axique embryone interdum cotyledone distincto
praedita. — Herbae plerumque epiphyticae , rhizoma brevissimum vel longe repens,
pseudobulbi congesti vel distantes, monophylli; folia subcoriacea, saepissime distincte
petiolata, plana, vernatione convolutiva; scapus heteranthus, synanthus vel hysteranthus,
tenuis multiflorus, saepissime nutans v. pendulus. Flores parvi, labello inl'ero saepe
suaveolentes, raro laete colorati.
Species hie enumeratae 72 in Asia tropica vigentes a Tenasserim et Siam per
peninsulam malayensem et insulas Sumatra, Borneo, Java usque ad Philippinas extensae;
praeeipue in illis insulis crebrae.
Conspectus subgenerum generis Dendrochili.
A. Seapus heteranthus v. rarissime in eadem specie heteranthus
et synanthus.
a. Vagina singula sub pseudobulbo ab internodiis rhizomatis
parum diverso Subg. I. Monochlamys.
b. Vaginae plures sub pseudobulbo Subg. II. Eudendrochilum.
B. Scapus synanthus v. hysteranthus.
a. Lobus medius labelli lateralibus interdum prorsus obso-
letis major.
a. Stelidia conspicua Subg. III. Platyclinis.
ß. Stelidia rudimentaria v. nulla Subg. IV. Aphanostelidion.
b. Lobus medius labelli lateralibus minor Subg. V. Acoridium.
Subg. I. Monochlamys Pfitz.
A. Labellum trilobum, lobi laterales minimi dentiformes acuti,
lobus medius magnus ovato-rhombeus margine erosus, steli-
dia latiuscula, obtusa emarginata, ala apicalis gynostemio
brevior, bracteae ovariis paullo longiores I.D. vaginatum.
B. Labellum integerrimum, rhombeum, stelidia linearia, longis-
sima, bracteae ovariis triplo longiores . , . 2. D. acuminatum.
1. D. vaginatum J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum in Recueil trav. botan.
neerland. n. -I. (1904) 10; Fl. de Buitenzorg VI. 162. — Pseudobulbi anguste cylin-
dracei vagina singula, fere aequilonga, basi tubulosa, superne angusta, ovata, acuta, con-
cava inclusi in rhizomate dependente ex internodiis longis vaginis laxis magnis, tubulosis,
acuminatis brunneis tectis composito, ramoso, ramos linea reeta terminantes, monophylli,
3,5 cm longi, 5 mm crassi. Folium satis subito in petiolum brevem angustatum, ovato-
lanceolatum, apicem versus longe angustatum, acutum, 5-nervium, nervo medio subtus
solo distincte prominente praeditum, 15 cm longum, 2,5 cm latum. Scapus in pseudo-
bulbo adulto hysteranthus, folio longior, tenuis, nutans, 1 5 cm longus ; rhachis angulata,
glumis quibusdum imbricatis, erectis sub flore infimo; bracteae late ovatae, truncatae
convolutae, Ovaria pedicellata superantes, persistentes. Sepala triangulo-lanceolata, acuta.
Petala paullo minora, anguste lanceolata, acuta. Labellum trilobum, lobi laterales
dentiformes acuti, quartam partem labelli aequantes, lobus medius ovato-rhombeus
acuminatus, margine erosus, carinae 2 breves inter lobos laterales. Gynostemium breve
88 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
latum, ala apicalis truncata, emarginata v. indistincte 5-dentata, stelidia breviora, sub-
falcata juxta, stigma torta. — Flos lutescens?
Monsungebiet, Südwestmalajische Provinz; Java: Karang und Pollasari
(v. Hasselt). — v. fl. s. in Herbario Lugduno-Batavo n. 903, 342 — 168 — 170.
2. P. acuminatum J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav.
botan. neerland. n. 1. (1904) 10. — Pseudobulbi et rhizoma speciei praecedentis.
Folium in petiolum brevem angustatum, anguste lanceolatum, acutum, margine undu-
latum. Scapus in pseudobulbo fere adulto hysteranthus, tenuis, nutans, folio paullo
longior; bracteae ovatae, subulatae, carinatae, ovariis brevissime pedicellatis triplo
longiores. Sepala anguste lanceolata, acuminata, concava. Petala paullo minora, similia.
Labellum integrum, oblongo-rhomboideum, acuminatum, apice acutissimum, concavum,
basi callis 2 brevibus ornatum. Gynostemium brevissimum, arcuatum, ala apicalis
emarginata, stelidia e basi gynostemii orta longissima, linearia. Anthera apice sur-
sum curvata.
Monsungebiet, Südwestmalajische Provinz; Sumatra: Lampong (van
Romburgh). — n. v.
Subg. II. Eudendrochilum Pfitz. et Kränzl.
A. Pseudobulbi in rhizomate fractiflexo repente satis remoti.
a. Bracteae minimae, ovariis pedicellatis multo breviores . 3. D. album.
b. Bracteae quam Ovaria longe pedicellata vix semilonga.
er, Folia angusta lineari-lanceolata, obtusa 4. D. angustifolium .
ß. Folia oblonga subacuta 5. D. pteriphilum.
c. Bracteae quam Ovaria pedicellata paulo breviores, folia
lanceolata v. elliptico-lanceolata subacuta.
a. Rhachis parce nigro-pilosa, sepala subrecurva ... 6. D. aurantiacum.
ß. Rhachis glabra.
I. Sepala membranacea I.D. brevilabratum.
IL Sepala carnosa 8. D. crassum.
d. Bracteae ovariis pedicellatis subaequilongae, folia elliptica
obtusa.
a. Sepala lanceolata acuta apice incrassata teretia. . . 9. D. ellipticum.
ß. Sepala linearia, obtusa '..... 10. D. conopseum.
B. Pseudobulbi approximati 1 1 . D. Zollingeri.
3. D. album Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 287; J. J. Smith, Übers.
Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904) 9. — Pseudobulbi
conici, in rhizomate longo repente, terete longe distantes, 2,5 cm longi, monophylli.
Folium breviter petiolatum, elliptico-lanceolatum, obtusum, 7,5 — 10 cm longum, 2 —
2,5 cm latum. Scapus heteranthus, pseudobulbos aequans, basi vaginis membranaceis
inclusus, gracillimus, multiflorus, rhachis angulata, bracteae ovatae minimae, ovariis
pedicellatis multo breviores, racemi ipsi ad 1 0 cm longi. Sepala linearia, obtusa, dorso
carinata, apice incrassata. Petala subsimilia minora. Labellum petalis brevius, lanceo-
latum, subacutum, carinae 2 basi elevatae incrassatae canaliculo mediano antice tenuiore
separatae. Gynostemium arcuatum. apicem versus incrassatum, ala apicalis producta,
lanceolata, bifida, stelidia linearia, acuminata, suberecta. — Flos albus; sepala 3 mm
longa, petala paulum minora, labellum brevius.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Perak: auf Bäumen Maxwell
Hill, Larut Hill (Ridley).
Var. acutifolium. — Folia lanceolata acuta tenuiora pseudobulbi longiores
gracilioresque.
Siam: Pungab, auf Bäumen an feuchten schattigen Stellen (C. Curtis). — n. v.
4. D. angustifolium Ridl. in Straits Asiat. Soc. Journ. (1903) 77; J. J. Smith,
Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904) 28. —
Dendrochilum. §9
Pseudobulbi subcylindrici in rhizomate longo, lignoso, terete distantes, monophylli 1,25 —
2 cm longi. Folium basi angustatum, anguste lineari-lanceolatum, obtusum, mucronu-
latum, 5 cm longum, 6,5 mm latum. Racemi solitarii vel in scapo brevi crasso 7,5 —
1 0 cm longo ad basin pseudobulbi congesti, basi vaginati multiflori, rhachis scabrida,
bracteae ovatae, subacutae dimidium ovariorum pedicellatorum attingentes. Sepala lineari-
lanceolata. Petala angustiora. Labellum anguste lanceolatum, obtusum, carinae 2 late-
rales crassae et humiliore media in basi labelli. Gjnostemium breve, ala apicalis
denticulata, stelidia linearia, prope basin gynostemii inserta. Capsula subgloboso-ovata
triquetra. — Flores viridi-albi; sepala 3 mm longa.
Monsungebiet, Malayische Halbinsel: Selangor, Bukis Hitam (Kelsall),
Pahang, Kluang Tarbang (Barnes). — n. v.
5. D. pteriphilum (Rolfe) Pfitz. — Bulbophyllum pteriphilum Rolfe in Kew
Bull. (1894) 392. — Pseudobulbi anguste conici, in rhizomate scandente mox vaginis
destituto distantes, monophylli, 4 cm longi, 5 mm crassi. Folium lineari-oblongum,
subacutum. Racemus ad nodos infra pseudobulbum, heteranthus vel rarius sub pseudo-
bulbo folio juvenili synanthus, gracilis, erectus, multiflorus, basi vaginis membranaceis,
subacutis, mucronulatis vestitus ; bracteae ovario pedicellato duplo breviores, late ovatae
subacutae, convolutae. Sepala lanceolato-oblonga, subacuta. Petala sepalis paullo breviora,
dimidio angustiora, spathulata, subobtusa. Labellum petalis brevius, fractiflexum, oblongum,
subpanduratum, apice rotundatum, basi bicarinatum. Gynostemium breve, stelidia api-
calia, ala apicalis oblonga, rotundata, subulata aequilonga. Capsula .... — Flores
albi; sepala 3 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel:
Penang, auf Farnrhizomen (Curtis!).
6. D. aurantiacum Blume, Bijdr. (1825) 398; Lindl. Gen. et spec. Orch. (1830)
34; Miq. Fl. Ind. batav. III. (1859) 626; J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in
Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (190 4) 8; Fl. de Buitenzorg VI. 161. — Pseudo-
bulbi anguste conico-ovati, internodia rhizomatis pseudobulbos interdum fere aequantia,
juniores vaginis ovatis, acutis, siccis manifeste nervosis inclusi, in rhizomate ascendente
statu juvenili vaginis tubulosis membranaceis appressis, acutis, tenuibus vestiti, deinde
mox denudati, subparalleli vel sub angulo acuto inserti, longe distantes, monophylli,
3,5 cm longi, 1 cm crassi. Folium in petiolum brevissimum sensim angustatum, lan-
ceolatum, subacutum, 5 — 7-nervium, 11 cm longum, 2 cm latum, nervis in foliis siccis
aequalibus subtus prominentibus. Scapus heteranthus, mox sub pseudobulbo, mox ad
nodum proximum rhizomatis insertus, basi parum incrassatus vaginisque brevibus acutis
scariosis nervosis fultus, folium adultum subaequans, fere usque ad florem infimum inclusus,
suberectus vel nutans, multiflorus, rhachis parce nigro-pilosa, bracteae ovario pedicellato
breviores, late ovatae, acutae, naviculares reflexae. Sepala anguste oblonga, subacuta,
subcarnosa. Pelala breviora, lanceolata, acuta. Labellum sepalis dimidio brevius,
linguiforme, subacutum, convexum, basi obscure angulatum, carinis 2 acutis. Gyno-
stemium curvatum, labello subbrevius, ala apicalis 2 — 3-dentata, stelidia e medio
gynostemio orta anguste triangula, acuta, falcata, alam apicalem superantia. — Flos
aurantiacus, suaveolens. Sepala 3 mm longa. — Fig. 32^4 — G.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Salak (Blume, Zol-
linger, Smith), Gedoegan, Gede (Blume, Smith), Pangrenze; Sumatra. — v. fl. s.
7. D. brevilabratum (Rendle) Pfitz. — Platyclinis brevildbrata Rendle in Journ.
ofrBot. XXXIX. (1901) 173; J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav.
botan. neerland. n. 1. (1904) 16 sub D. comutum BI. — Acoridium brevilabratum
Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 220. — Pseudobulbi fusiformes vel anguste ovati, in
rhizomate statu juvenili vaginis pellucidis vestito, deinde mox denudato satis distantes,
monophylli, 1,5 — 3 cm longi, 5 mm crassi. Folium in petiolum brevem angustatum,
anguste ellipticum, obtusiusculum , nervis 5 subtus prominentibus praeditum, 4 — 7 cm
longum, 8 mm — 1.4 cm latum. Scapus heteranthus, folio adulto duplo longior, multiflorus,
10 — 11 cm longus, basi vaginatus, rhachis glabra; bracteae latissime ovatae, acuminatae
90
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
(sec. cl. Rendle truncatae), ovarium pedicellatum vix aequantes. Sepala membranacea,
subaequalia, obtusa, dorsale oblongo-subspathulatum, lateralia oblonga, lanceolata. Petala
linearia, inferne paullo angustata, sepalis minora. Labellum petalis duplo brevius,
rhomboideum, spathulatum, apice rotundatum basi obtuse angulatum, lobi laterales
obsoleti, discus depressus, carinae 2 obtusae. Gynostemium labello subaequilongum, ala
apicalis valde evoluta, trapezoidea cum denticulo minuto laterali et superne in dentes
parvos aristuliformes producta, stelidia alam apicalem aequantia, elongata, acuminata. —
Flos albus?; sepala 6 mm longa.
Fig. 32. Dendrochilum aurantiacum Blume. A Habitus. B Flos a fronte visus, C idem a
latere visus. D Labellum. E Gynostemium a fronte, F, 0 idem a latere visum. {B—O aucta.
Origin.)
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz: Borneo: Sarawak, Baram-
District (Hose, Oktob. 1894, n. 5 2). — v. fl. s. (Brit. Museum).
8. D. crassum Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 288; J. J. Smith, Übers.
Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (\9 0i) 8. — Pseudobulbi
cylindrici in rhizomate repente 6 mm crasso distantes, monophylli, 1,2 cm longi.
Folium brevi-petiolatum, ellipticum, obtusum, coriaceum, 1 0 cm longum, 4 cm latum.
Scapus heteranthus, folio quintuplo brevior, floribus parvis nudisque in rhachi angulata;
• Dendrochilum. 91
bracteae duas tertias ovariorum pedicellatorum aequantes, ovato-lanceolatae. Sepala oblonga,
obtusa, carnosa. Petala obovata, obtusa, carnosa. Labellum parvum, panduratum,
apice late ovatum, carinae 2 basi carnosae. Gynostemium incrassatum, apice cucullatum,
ala apicalis lata rotundata, integra; stelidia lanceolata, acuta, falcata. — Flos viridis, labellum
album. Pseudobulbi i,2 cm longi in rhizomate 6 mm crasso; sepala 3 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel:
Perak, Hermitage Hill (Ridley). — n. v.
9. D. ellipticum Ridl. in Straits Asiat. Soc. Journ. (1903) 77; J. J. Smith,
Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904) 28. —
Pseudobulbi conico-cylindrici, curvati, in rhizomate longo lignoso, ramoso distantes, mono-
phylli, 2 cm longi. Folium ellipticum, oblanceolatum, obtusum, tenuiter coriaceum,
7,5 cm longum, 2,5 cm latum. Scapus heteranthus 7,5 cm longus, basi vaginis magnis
inclusus; bracteae ovatae, acutae, ovariis pedicellatis subaequilongae. Sepala lanceo-
lata, acuta, apice incrassata teretia. Petala similia, angustiora. Labellum panduratum,
obtusum, pustulosum, carinis basalibus obscuris in massam pustulosam mutatis. Gyno-
stemium satis longum, ala apicalis 3-dentata, stelidia satis longa in media columna
inserta, linearia, longiora quam lata. — Flores satis carnosi; sepala 9 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz: Singapore, Sumbuwang (Ridley
n. 6536). — n. v.
10. D. conopseum Ridl. emend. in Stapf (Flor. Mount Kinabalu) in Trans. Linn.
Soc. 2. Ser. IV. (1894) 236; J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav.
botan. neerland. n. 1. (190 4) 7. — Pseudobulbi cylindrici, in rhizomate longo repente
longe distantes, monophylli, 2,5 cm longi. Folium petiolatum, petiolus 6 mm longus,
lamina elliptica, 7,5 cm longa, 1,8 cm lata. Scapus heteranthus, gracilis, folio aequi-
longus, floribus minimis dissitis, bracteae ovatae, acutae, ovarium pedicellatum aequantes.
Sepala linearia, obtusa. Petala subsimilia angustiora. Labellum breve vix dimidium
sepalorum aequans, panduratum, apice ovatum, carinae 2 canaliculo separatae a basi ad
medium labellum extensae. Gynostemium breve, stelidia e parte superiore gynostemii
orta, longa, linearia, incurva. *
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Nord-Borneo: Mount Kina-
beln, Maripari Spur 1800 m (Haviland). — n. v.
11. D. Zollingeri Miq. Fl. Ind. batav. III. (1859) 62 6; J. J. Smith, Übers. Gatt.
Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904) 7; Fl. de Buitenzorg VI.
652*, D. n. sp. Zoll, in Flora XXX. (1847) 456. — >Pseudobulbi approximati, ovales;
pedunculus lateralis; labellum basi margine denticulatum, intus bicarinatum, limbo reflexo;
columna apice emarginata, dentibus lateralibus sublongior. Flores pallide virescentes,
labelli limbo purpurascente. «
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: auf dem Tengger bei
Gebok Klakka auf Bäumen, Nov. 1844, 1500 m (Zollinger Herb. n. 2549). — n. v.
Nota. Species minus cognita et quoad plurimos characteres graviores dubia. Omnes
diagnoses etiam nostra nil sunt nisi primaria semper denuo impressa.
Subg. III. Platyclinis (Benth.) Pfitz.
A. Lamina folii subito in petiolum contracta; sepala longa, cau-
data Ser. 1. Arachnites.
B. Lamina folii sensim in petiolum angustata; sepala breviter
v. non caudata.
a. Lobi laterales labelli minimi dentiformes v. prorsus
evanidi.
a. Labellum ubique fere aequilatum, ligulatum v. leviter
panduratum Ser. 2. Si?nilia.
ß. Labellum apicem versus distincte dilatatum, obovatum . Ser. 3. Edentula.
b. Lobi laterales labelli parvi sed distincti.
Vaginae sub pseudobulbo imaturo non inflatae.
92 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
ct. Labellum fere usque ad apicem cuneato-dilatatum,
obtusum, saepe apiculatum, rarius lobatum . . . Ser. 4. Dilatata.
ß. Labellum medio latissimum, apicem versus an-
gustatum Ser. 5. Angustata.
Series 1. Arachnites Pfitz.
11a. D. arachnites Reichb. f. in Gard. Chron. (1882) I. 256; J. J. Smith, Übers.
Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904) 14. — Acoridium
arachnites Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 219. — Pseudobulbi anguste ovati, sub-
fusiformes, vaginis ovatis, acuminatis arcte appressis, brunneis, summa pseudobulbum
aequante vel superante fulti, in rhizomate squamato oblique ascendente, ramoso satis
congesti, monophylli, 5 cm longi, 1 cm crassi. Folium petiolo pseudobulbo aequilongo
munitum, lamina elliptica, longe acuminata, parum asymmetrica, margine undulata basi
rotundata, supra saturate viridis, subtus pallidior, 7-nervia, nervo medio solo subtus
prominente praedita, 10 cm longa, 3,5 cm lata. Scapus folio juvenili fere prorsus
evoluto synanthus, 1 8 cm altus, pedunculus folium fere aequans , racemus nutans,
distichus, multiflorus, glumis nullis stipatus, rhachis vix flexuosa; bracteae ovariis pedicellatis
duplo longiores, anguste triangulae, acutae, patentes, brunneae, persistentes. Sepala
ovato-lanceolata, ovariis pedicellatis ter vel quater longiora, longe caudata, apice
reflexa, uninervia. Petala dimidium sepalorum aequantia, similia, conniventia. Labellum
petalis dimidio brevius, pedi brevi gynostemii insertum, basi cuneata ascendens, apice
recurvum, leviter trilobum, lobi laterales tertiam partem labelli aequantes, parvi, erecti,
semielliptici, lobus medius oblongo-ellipticus , pars basalis labelli paullo angustior acu-
minata, trinervia, a basi usque ultra medium 3-carinata, carinis basi convergentibus
deinde parallelis. Gynostemium basi ascendenti labelli parallelum erectum, quam labellum
brevius, antice concavum, ala apicalis semielliptica, cucullata, denticulata, stelidia e medio
gynostemio orta ala apicali breviora, triangula, acuta, leviter falcata. Anthera et rostellum
ovato-triangula acuta. Stigma magnum, oblongum fere ad gynostemii basin exten-
sum , margine inferiore deflexo membranaceo. Ovarium breve conicum , sexsulcatum.
Capsula ... — Flos luteo-viridis, subdiaphanus; sepala 1,5 cm longa.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: von Stuart Low 1882 eingeführt.
— v. fl. v.
Series 2. Similia Pfitz.
A. Rracteae ovarium pedicellatum subaequantes vel paullo su-
perantes.
a. Pseudobulbi cylindracei vel anguste ovati.
a. Stelidia alam apicalem gynostemii aequantia vel su-
perantia.
I. Labellum integerrimum ; stelidia parum sub stig-
mate inserta . 12. D. odoratum.
II. Labellum utrinque minute dentatum ; stelidia basalia . 13. D. lineare.
ß. Stelidia ala apicali gynostemii breviora.
I. Carinae 2 per discum labelli extensae, 1 breviore
interposita 1 4. D. spathaceum.
II. Carinae 2 breves crassae in basi labelli . . . . 1 5. D. Beccarii.
b. Pseudobulbi subglobosi 16. D. cobolbine.
B. Bracteae ovariis pedicellatis duplo longiores 17. D. simile.
12. D. odoratum (Ridl.) J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav.
botan. neerland. n. 1. (1904) 29. — Platyclinis odorata Ridl. in Journ. Straits Branch
Asiat. Soc. (1903) 72. — Pseudobulbi cylindracei, supra attenuati, monophylli, 6,25 —
7,5 cm longi. Folia petiolata, lanceolata, acutiuscula, 9-nervia, nervo medio subtus
magis prominente praedita, 22,5 — 35 cm longa, 2 — 2,5 cm lata. Scapus folio fere
Dendrochilum. 93
evoluto synanthus, nutans, 30 — 40 cra longus, multiflorus ; pedunculus racemo aequi-
longus, bracteae patentes, lanceolatae, acuminatae, quam Ovaria pedicellata longiores.
Sepala lanceolato-triangula, acuta. Petala parum breviora, similia. Labellum ligulatum,
levissime panduratum, lobis angustissimis lateralibus acutis, quam petala brevius, sub-
acutum, basin versus minute pubescens, carinae 2 fere ad apicem extensae in disco.
Gynostemium labello subaequilongum , e basi gracili incrassatum, ala apicalis lata,
truncata, dentata, stelidia parum sub stigmate orientia falcata, apice denticulata, alas
apicales aequantes. Anthera breviter lateque rostrata. — Flores odorati viridi-albi, sepala
6 mm longa. — Fig. 33^.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel:
Perak (Gurtis n. 2854!, in Herb. Kew).
4 3. D. lineare Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1903) 2 30. — Äcoridium lineare
Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 22 0. — Pseudobulbi in rhizomate repente parum
distantes, anguste ovato-conici, monophylli, 4 cm longi, 7 mm crassi, juniores vaginis
ovatis, acuminatis fulti, vagina summa pseudobulbum superante. Folium petiolatum,
lineari-lanceolatum, utrinque angustatum, subacutum, 5-nervium, 20 cm longum, 1,5 cm
latum. Scapus folio juveniii synanthus, folia adulta superans, racemus multo brevior,
nutans, bracteae anguste ovatae, acutae Ovaria pedicellata subaequantes. Sepala linearia,
subacuta, 3-nervia. Petala subsimilia uninervia. Labelli obscure trilobi lobi laterales
vix distincti, apice acuti, medius linearis obtusus, carinae in basi labelli 2 crassae elevatae,
media humiliore interposita. Gynostemium arcuatum, dimidium sepalorum aequans, in
dorso acute carinatum, stelidia magna, lanceolata, acuminata, acuta, basalia androclinium
denticulatum superantia. Anthera longe rostrata, rostellum elongatum, trianguläre. —
Flores lutei?, sepala 8 mm longa. — Fig. 33i^, G.
Monsungebiet: Kedah Peak 1000 m (Ridley, Fl. of Kedah, n. 5138: Brit.
Museum!).
14. D. spathaceum Reichb. f. in Bonplandia V. (1857) 4 3. — Platyclinis
spathacea Bentli. in Benth. et Hook. f. Gen. III. 2. (188 3) 496; J. J. Smith, Übers.
Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1 . (190 4) 10 et in Fl. de
Buitenzorg VI. 170. — Pseudobulbi .... Folium .... Racemus .... Sepala . . .
Petala .... »Labellum ligulatum, apice acuto seu retuso cum apiculo, basi utrinque
minute denticulato, carinulis geminis per discum longitudinalibus, carinula breviori inter-
posita, gynostemii falculis basilaribus dimidium aequantibus, cucullo androclinii edentulo
semiovato. — Flores viridi-lutei, affine simili.«
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Epiphytisch im Walde
von Tjipannus, 26. Oktob. 1843 (Zollinger n. 1659).
Nota. Omnes loci supra citati unam eandemque diagnosin originariam valde imperfectam
repetunt. Graviter fero, etiam nostram non esse meliorem. Planta a D. simili vix diversa.
15. D. Beccarii J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan.
neerland. n. 1. (1904) 11. — Pseudobulbi anguste ovato-lageniformes, in rhizomate
repente parum distantes, monophylli, juniores vaginis arcte appressis, inferioribus obtusis,
superioribus subacutis inclusi, summa pseudobulbum quadruplo superante, 2,5 cm longi.
Folium in petiolum pseudobulbo multo ties longiorem, 1 0 cm longum angustatum, lineari-
lanceolatum, acutum nervo solo medio valdior prominente 3,5 cm longum, 2 cm latum.
Scapus folio fere evoluto-synanthus, folium subaequans. Pedunculus tenuis, 22 cm longus,
rhachis subflexuosa; bracteae minimae, lanceolatae, acutae, concavae, Ovaria pedicellata
subaequantes, 2,5 mm longae. Sepala anguste triangulo-lanceolata, acuta, trinervia.
Petala lanceolata caeterum subsimilia. Labellum sepalis paullo brevius vix trilobum,
pars basalis subcircularis, margine serrata, lobo medio, oblongo-ovato margine eroso, apice
reflexo ter brevior et parum angustior, carinae 2 breves crassae in basi labelli. Gyno-
stemium curvatum, sepalis triplo brevius, ala apicalis obtusa, stelidia multo breviora infra
dimidium gynostemii orta. Sepala 8 mm longa, 2 mm lata, labellum 5,7 mm longum,
basi 1,3 cm longum et latum, lobus medius 4,3 mm longus, 2,25 mm latus, gyno-
stemium 2,5 mm longum. — Fig. 33D, E.
94
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceac-Monandrae-Coelogyninae.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Sumatra: Berg Singalan
(Beccari n. 378!). — Herb. Lugd. Batav. n. 904, 77, 15.
16. D. cobolbine Beichb. f. in Flora LXXX. (1888) 151; J. J. Smith, Übers.
Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904) 22 et in Fl. de
Buitenzorg VI. 169. — Pseudobulbi dense aggregati, ovoidei v. oblongi v. subsphae-
roidei, monophylli, ad 2 cm longi, ad 7 mm crassi. Folia cuneato-oblonga, acuta v.
oblongo-lanceolata, tenui-coriacea, supra nitida, nervo mediano subtus prominulo prae-
dita, ad 8 cm longa, ad 7 mm lata. Racemus foliis junioribus synanthus, ad 14 cm
Fig. 33. A Dendrochilum simile Blume. Flos. B Labellum. C Gynostemium. — D D. Beccarii
J. J. Smith. Labellum. E Gynostemium. — FD. lineare Ridl. Labellum. 0 Gynostemium. —
H D. magnum Reichb. f. Labellum. J Gynostemium. — KD. convallariiforme Schauer.
Labellum. L Gynostemium. — MD. cobolbine Reichb. f. Labellum. — N D. odoratum J. J. Smith.
Labellum. (Omnia aucta. Origin.)
longus, spicae nutantes, multiflorae, 8 — 9 cm longae, rhachis tenuis, tetragona; bracteae
distichae, ovato-oblongae, apiculatae, involutae, ovarium fere duplo superantes, scariosae,
3 mm longae. Sepala lanceolata, acuminata, dorso carinata. Petala subaequalia paulum
breviora, apice minute erosula. Labellum ligulatum, obtuse acutiusculum, lobi laterales
minutissimi in angulos pone basin labelli reducti, lamellulae elongatae 2 medium ad
discum, interposita una minore. Gynostemium arcuatum, supra trifidum, brachia lateralia,
medio in gynostemio apicem non attingentia, arcuata, linearia, lobus medius apice
Dendrochilum. 95
retusus, minute quinquedentatus. — Flores pallide virides; sepala 3,7 mm longa,
1,5 mm lata, labellum 3 mm longum, lineis 2 brunneis decorum. — Floret? —
Fig. 33üf.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Gede, Süd-Preanger
(Raciborski), Groeda (J. J. Smith!).
17. D. simile Blume, Bijdr. (1825) 400; Tabellen Plat. jav. Orch. (1825) 51;
Lindl. Gen. et spec. Orch. (1830) 34; Miq. Fl. Ind. bat. III. (1858) 627. — Platy-
clinis similis Ridl. in Journ. Linn. Soc. Bot. XXXI. (1896) 266; J. J. Smith, Übers.
Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904) 12 et in Fl. de
Buitenzorg VI. (1905) 165. — Acoridium simile Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904)
220. — Pseudobulbi anguste ovati, juniores vaginis acutis, demum in fibras solutis
inclusi, vagina summa pseudobulbum multo superans, in rhizomate ramoso, repente
satis distantes, monophylli, 4 cm longi, 7 mm crassi. Folium in petiolum pseudobulbo
duplo longiorem sensim angustatum, lanceolato-obovatum, longe acuminatum, subacutum
7-nervium, nervo medio subtus multo magis prominente praeditum, 36 cm longum,
2,5 cm latum. Scapus folio juvenili sensim explanato synanthus eoque duplo longior,
suberectus, folia adulta vix aequans, 30 cm longus, multiflorus; gluma singula bracteis
latior erecta; bracteae naviculaceae reflexae, ovatae, acutae, ovario pedicellato duplo lon-
giores, flore breviores, 3 mm longae. Sepala lineari-lanceolata, acuta, 3-nervia. Petala
paullo breviora, similia, 2-nervia, nervo sepalo dorsali proximo obsoleto. Labellum
sepalis tertia parte brevius, aequilatum, ligulatum, parte basali ex ungue brevi subito
dilatata subrectangula , lobi laterales fere obsoleti, margine denticulati, antice minute
dentiformes, lobus medius anguste ellipticus, apice triangulus acutus, calli 2 paralleli,
per duas tertias basales labelli extensi, linea media minus callosa. Gynostemium
tertiam sepalorum partem aequans, gracile, ala apicalis subrectangula, erecta, concava,
dentata, stelidia brevia antrorsum versa, erecta, anguste triangula, acuta, subfalcata, gyno-
stemium fere aequantia; anthera late apiculata, rostellum late ovatum, subacuminatum. —
Flores viridi-lutei vel pallide virides; sepala 0,6 cm. — Fig. 33^4 — C.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Salak (Blume!);
Goentoer, Gebok Klakka (Zollinger). — Sumatra: Singalang, Padang (Korthals,
Beccarü, Burck). — Borneo: Sarawak (Haviland!), Kedah (Ridley); Soembava
(Zollinger). — - v. fl. s.: Herb. Lugd. batav. n. Brit. Museum, Zollinger n. 1619.
Series 3. Edentula Pfitz.
A. Petala quam sepala vix semilonga 1 8. D. globigerum.
B. Petala sepalis aequilonga v. vix breviora.
a. Racemus tortus 19. D. bistortum.
b. Racemus rectus non tortus.
a. Labellum obovatum edentatum.
I. Labellum antice papillosum 20. D. barbifrons.
II. Labellum antice calvum.
1 . Petala obovata 2 1 . D. convallariifomie.
2. Petala late ovata 22. D. edentulum.
ß. Labellum obovatum, basi ipsa lobulo vix conspicuo
utrinque praeditum 2 3. D. filiforme.
y. Labellum triangulum v. hastatum.
I. Callus minutus in utroque angulo labelli . . . . 24. D. ietiuissimum.
II. Calli minuti in basi disci 25. D. cucullatum.
ö. Labellum ovatum v. oblongum v. late lanceolatum.
I. Labellum ecallosum.
Spica folia multo excedens 2 6. D. heptaphyllum.
II. Labellum bicallosum v. bilamellatum.
1. Brachia lateralia gynostemium aequantia . . . 27. D. longilabre.
96
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninac.
2. Brachia gynostemium excedentia.
* Labellum simplex continuum 28. D. graciliscapum.
** Labellum manifeste in hypochilium et epichi-
lium divisum 29. D. macropterum.
18. D. globigerum (Ridl.) J. J. Smith in Recueil trav.^ botan. neerland. f. (190 4)
19. — Platyclinis globigera Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXI. (189 6) 266. — Acoridium
globigerum Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 220. — Pseudobulbi parvi, subglobosi, juniores
vaginis subacutis mox in fibras solutis inclusi, in rhizomate repente dense seriati, mono-
phylli, 6 mm longi. Folium in petiolum pseudobulbum aequantem angustatum, lanceo-
latum, obtusum, 5-nervium, nervo medio subtus vix magis prominente percursum, 5 cm
longum 1,25 cm latum. Scapus hysteranthus, erectus, folium vix superans, ad 16-
florus, 7 cm altus, glumis 1 — 2 erectis appressis, praedi-
tus, bracteae lanceolatae, obtusae, ovariis pedicellatis aequi-
longae. Sepala lanceolata, acuta, dorso carinata, tri-
nervia. Petala sepalis dimidio breviora, obovata, obtusa,
vix angustiora, uninervia. Labellum vix obscure trilobum,
subpanduratum, anguste obovatum, obtusum, carnosulum,
trinervium, nervis basin versus incrassatis, petala parum
superans sepalis brevius. Gynostemium petala aequans,
gracile, ala apicalis cucullata, stelidia juxta stigma orta
protensa, falcata, alae apicali fere aequilonga. Anthera
galeata, dorso excavata. Flores albi? Labellum brunneum,
stelidia fere nigra; sepala 4 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz;
Borneo: nahe der Spitze des Berges Serapi epiphytisch
(Haviland); Sarawak (Beccari n. 3342!) — v. fl. s.
\9. D. bistortum (Wendl. et Kränzl.) J. J. Smith in
Recueil trav. botan. neerland. X. 1. (1905) 13. — Platy-
clinis bistorta Wendl. et Kränzl. Xen. Orchid. III. (4 900)
169 t. 299. I. — Pseudobulbi aggregati, fusiformes,
juniores cataphyllis 2 vestiti, ad 3 cm longi, basi fere 1 cm
crassi, monophylli. Folia basi in petiolum 2,5 — 3 cm
longum angustata, ceterum lanceolata, acuta, ad 12 cm
longa ad 3 cm lata carnosula. Racemus foliis juvenilibus
(longe non adultis) synanthus, densiflorus, nutans, multi-
florus, sesqui- v. bistortus ; bracteae explanatae fere orbi-
culares, apiculatae, paleaceae, Ovaria fere duplo superantes,
siccae nigro-punctulatae. Sepala lanceolata. Petala sub-
aequalia v. oblonga, omnia acuta. Labellum simile ob-
ovato-oblongum , acutum , omnino integrum , ecallosum.
Gynostemium brevissimum; androclinium fere quadratum;
brachia superiore parte gynostemii orientia, late linearia,
retusa, margo gynostemii superior retusus, obscure bilo-
bulus, medio apiculatus; anthera mitraeformis, supra recurvata. — Flores pallide fusci,
1 — 1,5 mm longi, expansi 2,5 mm diametro. — Fig. 34 A — D.
Monsungebiet: Indischer Archipel, Insel Maschate (Micholitz!) — Eingeführt
durch F. Sander — St. Albans.
Nota. D. edentulo Blume affine, sed diversum floribus fuscis et inflorescentia torta, qui
quidem character nunquarn adhuc observatus est.
20. D. barbifrons (Kränzl.) Pütz. — Platyclinis barbifrons Kränzl. in Gard.
Ghron. (1902) I. 366. — Acoridium barbifrons Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 219. —
Sympodia ascendentia, pseudobulbi anguste ovoidei, teretes 4 — 5 cm longi, basi
1 cm crassi, cataphylla in ima basi 2 , alterum parvum, alterum multo majus bulbum
Fig. 34. Dendrochilum bistor-
tum (Wendl. et Kränzl.) Smith.
A Racemus (magn. nat.). B La-
bellum. OGynostemium. Z>Pol-
linia. (B — D aucta. Origin.)
Dendrochilum. 97
superans. Folia petiolata, lanceolata, laete viridia, acuta, lamina 12 — 18 cm longa,
2 — 2,5 cm lata. Racemus tenuissimus, pendulus, multiflorus, bracteae ovatae Ovaria
bene excedentes. Sepala petalaque conformia, ovato-lanceolata , acuminata, labellum
integrum, obovatum, apiculatum, lamellula biloba transversa in ipsa basi, calli breves
minuti fere semicirculares in tertia parte superiore disci, totus discus et margo antice
dense papillosi (unde nomen!), androclinii margo posticus apice tridentatus, brachia
gjnostemii subulata in tertia parte superiore gynostemii. — Flores albo-virides expansi
4 mm diametro, labellum antice 2 mm latum.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz: Sumatra.
Nota. Exam. specim. viva ex caldariis liberi Baronis Maximiliani de Fuerstenberg ! D. fdi
formi Lindl. affine, labellum tarnen quam maxime diversum, eget enim loborum lateralium, etiam
papillis antice magis magisque densis eximium.
21. D. convallariiforme {»convallariae forme*) Schauer in Nova Act. Acad. nat.
cur. XIX. Suppl. 2. (1843) 429. — Acoridium convallariiforme Rolfe in Orch. Rev.
XII. (1904) 220. — A. Copelandii Oakes Arnes in Proceed. Biol. Soc. Washington XIX.
(1906) 153 et Orchidaceae II. (1907) ined. t. 24, flg. I. 1*). — Pseudobulbi oblongi,
supra angustati, 3,5 — 4,5 cm longi. Folia lanceolata, acuminata, obtuse acutata, in
petiolum angustata, multinervia, 9 — 18 cm longa, 1,8 — 2,5 cm lata; petioli 4 — 5 cm
longi. Pedunculi quam folia breviores; spica elongata, multiflora, gracilis, ad 10 cm
longa; bracteae Ovaria superantes, obtusae, ad 3 mm longae. Sepala ovato-lanceolata,
acuta, trinervia. Petala oblonga, acuta. Labellum integrum, late oblanceolatum v. an-
guste obovatum, obtuse acutatum, basi incrassatum lineisque 2 mox evanidis in ipsissima
basi praeditum, ceterum ecallosum. Gynostemii brachia fere apicalia linearia, margo
posticus retusus, tridenticulatus. — Flores albido-brunnei, sepala 2,5 mm, petala 2 mm
longa, labellum vix brevius, gynostemium 1,5 mm longum. — Octobri. — Fig. 33ÜT.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Mindanao, District Zamboanga
(Gopeland, ohne Nummer). — Luzon: Manila (Meyen, ohne Nummer!).
Nota. Haec planta in herbariis quibusdam latuit sub nomine Dendrochilum convalla-
rioides Schau, et Meyen nunquam publici juris facto. Inveni sub hoc nomine in herb. Regio
Berolinensi. — Hujus plantae mentionem non facit Index Kewensis.
22. D. edentulum Blume, Bijdr. (1825) 399; Lindl. Gen. et sp. Orch. 34; Miq.
Fl. Ind. bat. III. 627; J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan.
neerland. n. 1. (1904) 68 et Fl. de Buitenzorg VI. (1905) 163. — D. erosum Reichb. f.
in Walp. Ann. VI. (l 86 1 ) 241. — Platyclinis edentula Hemsl. in Gard. Chron. (1881)
II. 656. — Acoridium edentulum Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 220. — Rhizoma
longe repens, ramosum, pseudobulbi ad 1 cm distantes, graciles, subcylindracei, supra
attenuati, monophylli, 2 cm longi, 5 mm crassi. Folia lanceolata, in petiolum brevem
angustata, acuta, acuminatave, 7-nervia, ad 1 0 cm longa, 1,5 cm lata. Raeemi foliis
jam fere adultis synchronici erecti, multiflori, cum spicis plus minus nutantibus ad
20 cm longi. Flores distichi minuti; bracteae patulae, 2,5 mm longae, late triangulae,
quam Ovaria longiores. Sepala ovata, plus minus acutata, lateralia medio plicata. Petala
paulum minora, ceterum aequalia, apice erosula. Labellum omnino simplex (auriculis
basilaribus destitutum), late obovatum, callo transverso minuto in ipsa basi instructum,
gynostemium perbreve, brachia satis longa tenuia, apex gynostemii leviter denticulatum.
Flores 4 — 5 mm diam. virides (?).
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Salak (Blume!).
23. D. filiforme Lindl. Bot. Reg. (1840) Mise. 52, 123; Regel Gartenfl. XVIII.
(1869) 33, t. 604; J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan.
neerland. n. 1. (190 4) 17. — D. glumaccum Andre (nee Lindl.) Illustrat. hortic. XXV.
(1878) t. 323. — Platyclinis filiformis (Lindl.) Benth. ex Hemsley in Gard. Chron.
(1881) II. 656; Benth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 496; Veitch, Man. V. 80. —
*) Ich spreche an dieser Stelle Herrn Oakes Arnes meinen aufrichtigen Dank für die
gütige Übersendung der noch nicht publizierten Tafeln seiner Orchidaceae II. aus. — K.
A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 50. 7
98 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Acoridiwn filiforme Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 220. — Pseudobulbi ellipsoidei,
apicem versus parum attenuati, basi vaginis ovatis, subacutis, stramineis, scariosis, brunneo
marginatis fulti, vagina summa longius angustata, apice convoluta, pseudobulbum supe-
rans, in rhizomate ascendente dense congesti, monophylli, magnitudine nucis Avellanae.
Folia in petiolum pseudobulbo longiorem angustata, anguste lanceolata, substricta, ob-
tusiuscula, 7-nervia, supra nitida, subtus pallidiora, nervo medio solo subtus prominente
praedita, 12,5 — 15 cm longa, 2 cm lata. Scapus tenuissimus, nudus, pedunculus teres
folium adultum superans, racemus pendulus, multiflorus (50 — 80 v. ultra), cum spica
30 — 40 cm longus, rhachis subflexuosa, compressa; glumae 5 ad basin racemi con-
volutae, erectae; bracteae concavae patentes, Ovaria pedicellata subaequantes, circa illa
convolutae, persistentes. Sepalum dorsale cuneato-obovatum, apice triangulo-acutum,
sepala lateralia angustiora oblonga acuta. Petala cuneato-obovata, acuminata, sepalis
aequilonga. Labellum petala aequans, trilobum, lobi laterales parvi dentiformes antrorsi
acuti, lobus medius truncatus, pars basalis labelli triplo longior et duplo latior, carinae
2 humiles inter lobos laterales. Gynostemium quam petala vix semilongum apicem
versus incrassatum, stelidia basalia lobulata alam apicalem aequantia. — Flores viridi-
lutei vel viridi-brunnei, 5 — 6 mm diametro.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Manila. — Viel kultiviert; nach
frischem Material.
24. D. tenuissimum Kränzl. — Pseudobulbi dense aggregati, anguste ovati v.
tenui-fusiformes, cataphyllis plus minus in fibrillas solutis vestiti, 3 cm longi, 6 — 7 mm
crassi, monophylli. Folia petiolata, elongato-lanceolata, acuminata, sensim in petiolum
angustata, cum petiolo 20 — 25 cm longa, 1 — 1,5 cm lata. Racemi tenuissimi, penduli,
in dimidio superiore floriferi, ad 40 cm longi v. longiores, inflorescentia ipsa 20 — 25 cm
longa, multiflora, satis densiflora. Bracteae Ovaria superantes, illaque celantes, expansae,
latiores ac longae, brevi-acutatae. Sepala petalaque e basi paulum latiore triangula,
sensim angustata, acuminataque , apice plerumque reflexa. Labellum brevi-unguicu-
latum, toto ambitu triangulum, utrinque acutangulum, antice acuminatum, lineae 2 ap-
proximatae per discum, protuberantia acuta utrinque pone angulum lateralem disco
imposita. Gynostemium brevissimum, apice utrinque et postice rotundatum; brachia
nulla. — Flores brunnei minutissimi, sepala petalaque 1,5 mm longi, labellum 1 mm.
— Maio.
Monsungebiet, Gentromalayische Provinz; Gelebes: Tomohon (Sarrasin
n. 21 1!).
Nota. Habitu accedit ad D. filiforme Lindl. a quo differt praecipue labelli fabrica. Illud
enim fere hastatum dicendum est neque obovatum et emarginatum ut in illa specie. Racemi
foliis evolutis synanthi sunt. Flores non aurei ut in D. fdiformi sed brunnei v. potius flavo-
brunnei esse dicuntur.
25. D. cucullatum (Oakes Arnes) Putz. — Acoridium (Platyclinis) cucullatum
Oakes Arnes in Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 153 et in Orchidaceae II.
ined. t. 24, fig. 3. — Pseudobulbi tenui-fusiformes, monophylli, 1,8 cm longi, 7 — 8 mm
crassi. Folia lineari-lanceolata, obtusa, petiolata, 4,5 — 9 cm longa, 6 — 8 mm lata,
petioli 1,5 — 3 cm longi. Pedunculi folia superantes v. illis aequilongi, graciles, spica
brevis pauci- et distantiflora ; bracteae obtusae, 1,5 — 3 mm longae. Sepalum dorsale
oblongum, acutum; lateralia lanceolata acuta. Petala oblonga, obtusa, 1-nervia. Labellum
simplex, obscure hastatum, obtusum, carnosum, margine levissime crenulatum, juxta
marginem cellulis ocellatis instructum, callus leviter excavatus papillaque minuta utrinque
in basi disci. Gynostemium breve , alae utrinque paulum supra medium insertae,
longiores quam margo posticus androclinii 5 — 6-dentatus. — Sepala 2 mm, petala
1,5 mm longa vix 1 mm lata, labellum 1 mm longum. Omnia phylla perigonii cellulis
ocellatis eximia. — Aprili. — Fig. 38/.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Mindanao, Berg Apo in 2000 m
ü. M. Epiphytisch an moosigen Bäumen (Göpel and ohne Nummer). — Non vidi, ex
descriptione et icone autoris.
Dendrochilum. 99
26. D. heptaphyllum Kränzl. — Pseudobulbi parvi ovati, cataphyllis in fibrillas
solutis dense vestiti, 1 — 1,3 cm longi, 5 — 6 mm crassi, monophylli. Folia petiolata,
lanceolata, basi et apice acuminata, petioli 3 — 4 cm longi, lamina ad 1 2 cm longa,
2 — 2,5 cm lata. Racemus folio adulto synanthus, filiformis, scapus omnino nudus,
cum inflorescentia ad 25 cm longus; spica 8 — 9 cm longa, satis densa, multiflora;
bracteae ovato-lanceolatae Ovaria paulum superantes. Sepala ovato-lanceolata, acuta,
acuminatave. Petala latiora, oblonga, acuta. Labellum paulo minus, basi latius ovatum,
ceterum aequale, in disco omnino nudum. Gynostemium omnino foliaceum, planum, e
basi angusta dilatatum; braehia in superiore parte brevia, uncata, margo posticus dila-
tatus, membranaceus, tri- v. 5-dentatus, omnes dentes vix inter se et paulum a brachiis
diversi (totum gynostemium ad illa Pholidotarum vergens). — Flores vivi pallide fusci,
sicci nigricantes, omnia phylla 3,5 — 4 mm longa, basi 1 mm lata, labellum 2,5 mm
longum, gynostemium 1,5 mm longum supra 1 mm latum. — Octobri.
Monsungebiet, Centromalayische Provinz; Gelebes: Sudara-Gipfel (Sarra-
sin n. 192!). — Herb. Berlin.
Nota. Habitu et statura D. flavido-virescenti Blume haud dissimilis, differt tarnen prirao
aspectu floribus siccis fere atris quod in nulla specie observatur. Perigonii phylla inter se
parum diversa, labellum paulo crassius quam cetera defectu omnium linearum crassiorum exi-
mium. Gynostemium denique planiusculum est et foliaceum et in margine superiore hepta-
dactylum, dactylo quoque interiore minore, externi certe braehia gynostemii sunt, sequentes
interiores dentes marginis gynostemii.
27. D. longilabre (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridiwn (Platyclinis) longüabre
Oakes Arnes in Proceed. Biolog. Soc. Washington XIX. (1906) 152. — Pseudobulbi
oblongo-fusiformes, juniores cataphyllis nigro-punctatis vestiti, 1,3 — 3,3 cm longi. Folia
lineari-oblanceolata, obtusa, mucronulata, 3-nervia, 25 cm longa, 1,5 — 1,8 cm lata,
nervis valde prominulis, lateralibus margini approximatis, lamina in petiolum 1 0 cm
longum decurrens. Pedunculi 20 cm longi, folia non aequantes, flexuosi, graciles;
bracteae sulcatae flores semiaequantes, spicae multiflorae. Sepala petalaque aequalia,
ligulata obtuse acutata. Labellum satis breve ovatum, margine integrum, basi lamellis
2 minutis instructum. Gynostemium apice alatum , alae (rectius stelidia) quadratae,
dimidium superius aequantes, androclinii margo postice crenulatus. — Spica 7 — 8 cm
longa, bracteae 4 — 5 mm longae; flores sicci fusci, omnia phylla 6 — 8 mm longa,
labellum 2 mm latum, lamellae basilares 1 mm longae. — Aprili. — Fig. 38ÜT.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Mindanao, Berg Apo in 1850 m
ü. M. an moosigen Bäumen (Copeland n. 1025).
28. D. graciliscapum (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridiwn [Platyclinis) gracili-
scapum Oakes Arnes in Proceed. Biolog. Soc. Washington XIX. (1906) 152. — Pseudo-
bulbi fusiformes, 1,5 — 2 cm longi, juniores vaginulis nigro- punctatis vestiti, monophylli.
Folia linearia, basi et apice angustata, obtusa, petiolata, 10 — 15 cm longa, 5 — 6 mm
lata. Pedunculi quam folia breviores, filiformes, ad 1 5 cm longi. Spicae densiflorae ;
bracteae late ovatae, obtusae, 1 mm longae. Flores minuti; sepala oblongo-lanceolata,
subacuta. Petala subbreviora, ligulata, obtusa, 1-nervia. Labellum simplex, oblongum,
bicallosum. Gynostemium breve, apice obscure quadrilobum aut-crenulatum , braehia
lateralia v. stelidia fere apicalia ascendentia, longiora quam lobuli terminales. — Flores
parvi, sepala 2 mm longa, 1 mm lata; labellum 2 mm longum. — Aprili. — Fig. 38 H.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Mindanao, Distr. Davao, Berg Apo
in 1700 — 1800 m ü. M. Epiphytisch in dichten Klumpen an moosigen Bäumen (Cope-
land n. 1019).
29. D. macropterum Kränzl. — Planta pusilla. Pseudobulbi dense aggregati,
longe radicosi, ovato-oblongi, cataphyllorum fibrillis dense vestiti, ad 2 cm longi 4 —
5 mm crassi, monophylli. Folia petiolata, longe lanceolata v. ovato-lanceolata, obtusa,
apiculata, 5-nervia, nervo mediano valde prominente pallidiore eximia, cum petiolo (2 cm)
ad 10 cm longa, 1 cm lata. Racemi folia paulum excedentes, 10 — 13 cm longi, a
medio floriferi ; bracteae inferiores inanes (nee tarnen paleaceae ut in Coclogyne), bracteae
7#
100 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogj'ninae.
ceterae oblongae, apiculatae, Ovaria aequantes et vestientes. Sepala ovata, petalis
subaequalia, paulum latiora, omnia acuta ringentia. Labellum simplex, ligulatum,
acutum; hypochilium crassiusculum leviter concavum ; epichilium ovatum, acutum, lineis
3 crassioribus per discum instructum. Gynostemium perbreve sed alis duplo longioribus,
oblongis, obtusis instructum (unde nomen!). — Flores minutissimi extus albidi, intus fusci,
gynostemium cinnabarinum, omnia phylla 1 mm longa vix 0,25 mm lata. — Aprili.
Monsungebiet, Centromalayische Provinz; Gelebes: Masarang (Sarrasin
n. 219!).
Nota. Est plantula sine cbaractere ullo graviore exceptis alis v. brachiis gynostemii pro
illa parte maximis et exceptis coloribus in tantula planta inusitatis.
Series 4. Dilatata Piltz.
A. Lobus intermedius labelli antice 8-dentatus.
a. Dens intermedius major quam laterales, lamellulae in basi
labelli 2 breves 2 longioribus interpositae 30. D. magnum.
b. Dentes 3 subaequales, lamellae in disco 31. D. grandiflorum.
B. Lobus medius labelli antice bilobus apiculo deflexo inter-
jecto 32. D. Cobbianum.
C. Lobus medius labelli cuneatus antice rotundatus v. truncatus
saepe apiculatus.
a. Planta satis robusta, folii lamina utplurimum sexies lon-
gior quam lata.
ct. Lobi laterales labelli margine exteriore ciliato-serrati,
stelidia gracilia lateralia 33. D. latifolium.
ß. Lobi laterales labelli integri, stelidia brevia apicalia . 34. D. bracteosum.
b. Planta gracilis, folia multo angustiora quam in praece-
dentibus.
ct. Lobi laterales labelli rectangulariter divaricati aristati.
I. Labellum ecallosum 35. D. cuciimerinum.
II. Labellum basin versus bilamellatum 36. D. heterotum.
ß. Lobi laterales labelli antrorsi vix aristati distincti.
I. Petala multo longiora quam lata, acuta.
1. Pars basilaris labelli lobo medio unguiculato vix
semilongus 37. D. gracile. •
2. Pars basilaris labelli lobo medio lere aequi-
longus . 38. D. uncatum.
II. Petala orbicularia apiculata.
y. Lobi laterales labelli vix distincti 39. D. cinnabarinum.
D. Lobus medius labelli orbicularis, lobi laterales conspicui,
erecti, ligulati, subfalcati 40. D. glumaceum.
30. D. magnum Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 240; Benth. in Benth. et
Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 496. — Acoridium magnum Rolfe in Orch. Rev. XII.
(1904) 220. — Pseudobulbi ignoti. Folia late oblonga, acuta, 7 — 9-nervia; basi an-
gustata, 15 — 18 cm longa, ad 5 cm lata. Scapus erectus, quam folium longior, 25 cm
longus; spica multiflora, nutans, 8 cm longa; bracteae infimae ovatae, obtusae, supe-
riores fere orbiculares, apiculatae, flores aequantes, 5 mm longae et latae. Sepala
triangulo-lanceolata. Petala subaequalia, leviter crenulata. Labellum trilobum, lobi
laterales in auriculas v. dentes breves acutos reducti, lobus intermedius cuneato-
obovatus, antice tridentatus, dente medio maximo, ad basin utrinque dente prosiliente
obtuso instructo inter dentes laterales et intermedium, lineae elevatae 2 introrsae, in
basi disci interpositis 2 multo brevioribus, dentes in medio gynostemii erecti. — Flores
expansi 1 cm diam., labellum multo minus. — Fig. 33 JET, /.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen (Guming! in Herb. Lindley).
Dendrochilum.
101
31. D. grandiflorum (Ridl.) Pfitz. — Platyclinis grandiflora Ridh in Trans. Linn.
Soc. Bot. IV. (1894) 233. — Acoridium grandiflorum Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904)
22 0. — Pseudobulbi anguste conici, juniores vaginis tubulosis acutis summa pseudo-
bulbum superante inclusi, teretes, in rhizomate repente parum distantes, monophylli,
3 cm longi, 5 mm crassi. Folium in petiolum pseudobulbo duplo breviorem angustata,
lanceolatum, acutum, 5-nervium, nervo marginali utrinque addito, medio subtus multo
magis prominente, 1 4 cm longum, 2 cm latum. Scapus folio fere explanato synanthus,
eoque fere duplo longior, nutans, laxiflorus, gluma singula erecta munitus, bracteae
late oblongae acutae, convolutae, dorso 3 nervis crassis prominentibus ornatae, Ovaria
pedunculata subaequantes. Sepala lanceolata acuta, lateralia obliqua. Petala angustiora
brevioraque similia. Labelli lobi laterales parvi semielliptici, medius trilobus, lobulis
K L AI 0
Fig. 35. Dendrochilum. A D. grandiflorum Pfitz. Labcllum. — BD. latifolium Lindl. La-
bellum. C Gynostemium. — DD. cucumerinum Reichb. f. Labellum. E Gynostemium. —
F D. cinnabarinum Pfitz. Flos. — OD. uncatum Reichb. f. Labellum. II Gynostemium. —
J D. gracile J. J. Smith. Labellum. K Gynostemium. — L D. Havilandii Pfitz. — M D. longi-
bracteaium Pfitz. Labellum. — N D. heterotum Pfitz. Labellum. 0 Gynostemium. (Omnia
aucta. Origin.)
triangulis acutis subaequalibus cruciatis, carinae 2 crassae, semicirculares ad basin labelli
callo mammillari minus elevato interposito. Gynostemium arcuatum, stelidia linearia
basalia. — Flores brunnei. — Fig. 35-4.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Borneo: Kina Balu 3000 m
auf dem Boden und als Epiphyt (Haviland n. 1142). — v. fl. s. in Herb. Kew.
32. D. Cobbianum Reichb. f. in Gard. Chron. (1880) II. 748; J. J. Smith, Übers.
Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. ncerland. n. 1. (190 4) 24. — Platyclinis
Cobbiana Hemsl. in Gard. Chron. (1881) II. 6 56; Veitch, Man. V. 80. — Acoridium
Cobbianum Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 220. — Pseudobulbi ovati, apicem versus
attenuati, vaginis ovatis, obtusiusculis, demum stramineis dilaceratis fulti, summa sub-
acuta pseudobulbum superante, dense congesti, monophylli, 6 cm longi, 1,5 cm crassi.
102 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Folium in petiolum pseudobulbum aequantem angustatum, elliptico-obovatum, obtusum,
mucronulatum, chartaceum, parum asymmetricum, supra nitidum, subtus pallidius,
opacum, nervo medio solo subtus prominente praeditum, ad 22 cm longum, 3,5 cm
latum. Scapus folio juvenili synanthus, 40 cm longus, pedunculus teres strictus, folium
aequans; racemus pendulus, multiflorus, rhachis subflexuosa, compressa; glumae 3 — 4
convolutae erectae; bracteae suborbiculares, marginibus involutis apice rectangulae, apice
obtuse triangulae, reflexae, persistentes, Ovaria pedicellata breviora includentes. Sepala
late ovata, subacuta, carinata. Petala subaequilonga, elliptica, subacuta. Labellum
sepala aequans e basi cuneata ascendens, lobi laterales parvi subulati divaricati, callis
2 crassis inter lobos laterales, lobus medius deflexus apicem versus valde dilatatus
convexus bilobus, apiculo medio interjecto deflexo. Gynostemium sepalis vix semilongum
apicem versus dilatatum, ala apicalis rhombea retusa 3-dentata, stelidia juxta stigma orta
anguste triangula alam apicalem aequantia. Ovarium .... — Flos lutescens, labello
aurantiaco; sepala 6 — 7 mm longa.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: von Boxall entdeckt und von
Stewart Low 1880 eingeführt. — v. fl. v.
33. D. latifolium Lindl. in Bot. Reg. (1843) Mise. 56 n. 74. — Platyclinis
latifolia (Lindl.) Hemsley in Gard. Chron. ( 1 881) II. 656. — Acoridium latifolium
Rolfe in Orch. Rev. XII. (190 4) 220. — Pseudobulbi congesti, ovati v. subconici, nitidi,
monophylli, 4 — 5 cm longi. Folium longe petiolatum, elliptico-lanceolatum , utrinque
attenuatum, subaeutum, 25 cm longum, 7-nervium, nervo medio solo subtus prominente.
Scapus folio juvenili adhuc convoluto synanthus, folia adulta superans et racemo depen-
dente multifloro longior, erectus, bracteae infimae glumaceae erectae convolutae, caeterae
suborbiculares apice triangulae scariosae a latere involutae patentes persistentes Ovaria
peduneulata paullo superantes, floribus pro genere magnis plus quam dimidio breviores.
Sepala triangulo-lanceolata acuta. Petala ovato-lanceolata, acuta, margine minute denti-
culata. Labelli trilobi basi minute pilosi lobi laterales angusti acuti margine ciliato-
serrati, divaricati, antice curvati, medius basi sulcatus leviterque bicallosus, obovatus,
apice acuto reflexo. Gynostemium parvum, stelidia basalia e basi triangulari linearia
androclinio magno crenato breviora. Capsula ... — Flores virescenti-luteoli semi-
pellucidi, labellum brunneum striatum. Sep. 1 cm longa. Fol. 2,5 cm longum, 4,5 mm
latum. — Floret in Europa Februario. — Fig. 355, C.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen (Guming! in Herb. Lindley). —
Ex. viv. eult. !
3 4. D. bracteosum (Wall.) Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1 861) 241 ; Hook. f. Fl. Brit.
Ind. V. (1890) 782. — Platyclinis bracteosa Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. 2.
(1883) 496. — Liparis bracteosa Wall. Cat. (1828) 7406. — Acoridium bracteosum
Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 220. — Pseudobulbi anguste conici, in rhizomate 3 mm
crasso repente parum distantes, 3 — 6 cm longi, 4 — 7 cm crassi, juniores vaginis
cylindricis tubulosis, subacutis, membranaeeis mox evanidis inclusi, summa pseudo-
bulbum aequante. Folium obovato-lanceolatum, acutum, sensim in petiolum pseudobulbo
aequilongum angustatum, subaeutum, 7-nervium, circ. 1 5 cm longum, ad 2 cm latum ;
nervo medio subtus multo magis prominente. Scapus folio juvenili synanthus, folio adulto
longior, satis robustus, multiflorus; racemus folio dimidio evoluto synanthus, nutans(?);
bracteae latissime ovatae, subacutae, persistentes, convolutae. Sepala ovato-triangula,
ovarium peduneulatum aequantia acuta. Petala subaequalia. Labellum oblongum,
antrorsum dilatatum, dente uncato utrinque ad basin contraetam lobi medii euneati
ovati apiculati, carina utrinque juxta marginem baseos; carina una inter utramque,
antrorsum in duas divisa. Brachia sub apice rgynostemii brevia ereeta, ala apicali
truncata emarginata breviora. — Fig. 36.57.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel
(Finlayson!, Herb. Lindley); Java: Pancoban Pran (Wichura n. 2296!).
Nota. Analysis florum speeiminis Wichuriani optime quadrat cum icone analytica in
herbario Lindleyano Dendr. bracteosi. Hac icone Lindleyana neenon nomine usus est H. G.
Dendrochilum. 103
Reichenbach f. in opere suo Walpers Annal. VI. (p. 241). Cl. J. J. Smith in libello suo de genere
Dendrochilo (Recueil travaux botan. neerl.) ipsissima Reichenbachii verba supra citata repetit
et in libro majore de Orchidaceis insulae Javae, in quo hujus speciei mentionem non facit, satis
accurate illam describit sub nomine Dendr. cornuti Blume. Facere non possum, quin hanc
descriptionem mixtam declarem et compositam e variis speciebus, quae accuratius inspicienti
diversae apparent. — K.
35. D. cucumerinum Reichb. f. in Card. Chron. (188 4) II. 648. — Acoridium
cucumerinum Rolfe in Orch. Rev. XII. (190 4) 220. — Pseudobulbi oblongo-fusiformes
vel conico-ovati, monophylli, 2 cm longi, 7 mm crassi. Folium longiuscule petiolatum,
oblongum, utrinque angustatum, obtusiusculum, 5-nervium, nervo medio subtus magis
prominente praeditum, 1 2 cm longum, 1 cm latum. Scapus gracilis folium superans, pedun-
culo racemo subnutante longiore ; bracteae infimae glumaceae, erectae, convolutae, caeterae
late ovatae, apice triangulae, scariosae, convolutae, appresso-patentes , Ovaria peduncu-
lata paullo superantes. Sepala oblongo-acuta. Petala subsimilia denticulata. Labelli
trifidi lobi laterales semioblongi, denticulati, antrorsi in laciniam angustam triangulo-
aristatam, divaricatam extensi, medius longe porrectus, cuneato-oblongus, antice retusus,
apiculatus. Gynostemium gracile, arcuatum, androclinium quadratum, retusum; stelidia
supra basin inserta Cuneata quam gynostemium breviora. — Flores pellucidi viriduli.
Sepala 4 mm longa. — Fig. 35.D, E.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen? (von Bull 1884 eingeführt). — v. fl. s.
36. D. heterotum Pfitz. — Pseudobulbi anguste ovati, juniores vaginis brunneis
mox in fibras solutis inclusi, in rhizomate repente dense seriati, monophylli, 2,5. cm
longi, 5 mm crassi. Folium in petiolum pseudobulbo breviorem sensim angustatum,
lineari-lanceolatum, subacutum, 5-nervium, nervo medio subtus magis prominente prae-
ditum, 1 0 cm longum, 8 mm latum. Scapus folio semievoluto synanthus, folia adulta
multo superans, erectus, arcuatus, multiflorus, 18 cm longus; bracteae anguste ovatae,
acutae, naviculares, Ovaria pedicellata paullo superantes. Sepala triangulo-lanceolata acuta.
Petala similia, potius lanceolata. Labellum trilobum, parte basali suborbiculari margine
denticulata, lobi laterales setacei divaricati, lobus medius parte basali longiore cuneata,
apiculo deflexo spurie bilobulo, carinis 2 in dimidio inferiore labelli. Gynostemium
gracile, arcuatum, dimidium sepalorum superans, ala apicalis anguste oblonga, truncata,
stelidia supra basin gynostemii orta eique parallela gracilia, teretia, deorsum leviter
foliaceo-dilatata, gynostemium fere aequantia. — Flos luteo-virescens? Sepala 4 mm
longa. — Fig. 35.ZV, 0.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java (Zollinger n. 1619!). —
Herb. Lindl.
37. D. gracile (Hook, f.) J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav.
botan. neerland. n. 1. (1904) 69; Fl. de Buitenzorg VI. (1905) 167. — Platyclinis
gracilis Hook. f. Fl. Brit. Ind. (1890) 708 et Ic. t. 2016. — Acoridium gracile Rolfe
in Orch. Rev. XII. (1904) 220. — Pseudobulbi congesti, fusiformes vel anguste ovati,
juniores vaginis membranaceis summa apice pseudobulbum superante obtusis, triangulis,
mox evanidis inclusi, monophylli, 2 cm longi, 8 — 9 mm crassi. Folium in petiolum
pseudobulbo breviorem sensim attenuatum, lanceolatum , 7-nervium, 10 cm longum,
1,4 cm latum, subacutum vel obtusiusculum. Scapus folio fere evoluto synanthus, nutans,
folium multo superans, multiflorus, cum spica 20 cm longus; bracteae 1 — 3 infimae
steriles crassae, ceterae reflexae naviculares, obtusae, apice triangulo-acuminatae ovarium
superantes , 3 mm longae. Flores breviores. Sepala lanceolata acuta. Petala similia.
Labellum basi cuneatum, lobi laterales tenues extrorsum cuneati, lobus medius ex isthmo
manifesto suborbicularis , cuneatus, acuminatus. Stelidia erecta sub apice gynostemii
exserta. — Flores lutescentes? Sepala 4 mm. — Fig. 35 J, K.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java (De Vriese!). —
Sumatra (Korthals!).
38. D. uncatum Reichb. f. in Bonplandia III. (1855) 222; in Walp. Ann. VI. (1861)
927; in Gard. Chron. (1881) II. 780. — Acoridium uncatum Rolfe Gen. Acoridium
104 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
in Orch. Rev. XII. (1904) 220. — Pseudobulbi anguste ovato-conici , juniores vaginis
tubulosis subacutis opacis ochraceis nigrb-punctulatis , summa pseudobulbos superante,
arcte inclusi, in rhizomate repente dense seriati, monophylli, 3 cm longi, 1 cm crassi.
Folium in petiolum pseudobulbo breviorem sensim angustatum, obovato-lanceolatum,
acuminatum, apice obtusum, 5-nervium, nervo medio subtus magis prominente prae-
ditum, 15 cm longum, 1,5 cm latum. Scapus folio fere evoluto synanthus, eoque
subduplo longior, arcuato-erectus, gracilis, multiflorus, 30 cm longus, glumis 1 — 2 con-
volutis erectis; bracteae late ovatae, convolutae, subacutae, scariosae, patentes, Ovaria
pedicellata subaequantes. Sepala anguste ovata acuta. Petala cuneato-oblonga vel
obtusangulo-rhombea , acuta, erosula. Labellum trilobum, parte basali suborbiculari,
lobi laterales trianguli, acuti, subfalcati, parvi, lobus medius parte basali labelli parum
longior, apicem versus truncatus, apiculatus, dilatatus, cärinae 2 semilunatae, breves,
obscurae inter lobos laterales. Gynostemium gracile, ala apicalis acuta, stelidia basilaria
linearia, uncata. — Flos diaphanus virescens, labellum brunneum striatum ; sepala 4 mm
longa. — Fig. 35(r, ü.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen (Cuming n. 2073); Central-Luzon
(Loher n. 459). — Von Hugh Low 1881 eingeführt. — v. fl. s.
Var. lancifolia Reichb. f. in Gard. Chron. (1881) II. 780. — Folia angustiora
lanceolata, minus distincte acuminata et acutiora.
Philippinen (Cuming n. 2103). — v. fl. s.
39. D. cinnabarinum Pfitz. n. sp. — Pseudobulbi anguste conico-ovati, juniores
vaginis mox in fibras solutis inclusi, in rhizomate repente dense seriati, monophylli, 1 cm
longi, 4 cm crassi. Folium in petiolum pseudobulbo duplo longiorem sensim angustatum,
lineari-lanceolatum, gramineum, 1 2 cm longum, 5 mm latum acutum, 3-nervium, nervo
medio subtus magis prominente. Scapus gracilis, erectus, hysteranthus, folium superans ;
racemus brevis, pluriflorus; bracteae ovatae, acutae, convolutae, scariosae, ovarium pedi-
cellatum superantes, bracteae infimae steriles erectae. Sepalum dorsale rhombeum,
subacutum; lateralia multo latiora obliqua. Petala rhombeo-orbicularia, longe acuminata.
Labelli nani trilobi lobi laterales breves dentiformes antrorsum curvati, medius cuneato-
obovatus, apiculatus, carinis obsoletis. — Flores cinnabarini. — Fig. 3 5 .F.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Benguet (Loher n. 461 !). —
Herb. Kew.
40. D. glumaceum Lindl. in Bot. Reg. (1841) Mise. 23 n. 58; Bot. Mag. LXXXI.
(1855) t. 4853; Miq. Fl. Ind. batav. III. (1859) 627; Reichb. f. in Walp. Annal. VI. (1861)
218; J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904)
25. — Platyclinis glumacea Benth. in Journ. Linn. Soc. XVIII. (1881) 295; Benth.
in Benth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 496; Hemsley in Gard. Chron. II. (1881)
656; Veitch, Man. Orch. V. 91; Pfitz. in Engl.-Prantl, Pflzfam. II. 6. (1888) 128,
Fig. 127J5 — F\ Veitch, Man. Epidendreae 81 c xyl. opt. !; Cogniaux in Dict. Icon.
Orchid. (1902) sub Platyclinis t. 2. — Acoridium glumaceum Rolfe in Orch. Rev.
XII. (1904) 220. — Pseudobulbi anguste ovati, mox apicem versus attenuati, basi
vaginis tubulosis inferioribus late ovatis, obtusis, acuminatis, superioribus cylindricis inflatis,
summa pseudobulbum duplo superante, omnibus granis minutis rubris fulti, dense
congesti, monophylli, 4 cm longi, 1,5 cm crassi. Folium in petiolum pseudobulbo duplo
longiorem sensim attenuatum, oblongo-lanceolatum, apice obtuse acuminatum, perga-
meneum, 7-nervium, nervo medio solo subtus prominente praeditum, 2 8 cm longum,
3,5 cm latum. Scapus folio fere evoluto synanthus, pedunculus gracilis nutans folio
adulto brevior, 35 cm altus; racemus pendulus, folio longior, multiflorus ; gluma singula
ovata, acuta, navicularis, ereeta, bracteae ovarium pedicellatum duplo superantes, floribus
breviores, patentes, anguste ovatae, acuminatae, marginibus involutis, apice setaceae,
persistentes, sepalis dorsalibus appressae. Sepala lanceolata, apicem versus angustata,
acuta. Petala paullo breviora, subsimilia, lineari-lanceolata, omnia patentissima. Labellum
nanum petalis triplo brevius fractiflexum trilobum, parte basali ascendente, lobi laterales
Dendrochilum.
105
late trianguli falcati subacuti erecti, lobus medius reflexus, suborbicularis, callis 2 crassis
parallelis inter lobos laterales. Gynostemium parti basali labelli aequilongum, crassum,
ala apicalis antrorsa oblonga, biloba, lobulis incisis acutis, stelidia antrorsa falcata sub-
aequilonga basalia, anthera? rostellum? — Flos candidus, labellum brunneo-aurantiacum;
sepala \ cm longa.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen. — 'Oft kultiviert.
Var. valida Rolfe in Orch. Rev. I. (1893) H5, XII. (1904) 73. — Folia latiora,
scapus validior.
Series 5. Angustata Pfitz.
A. Sepala breviter caudata, stelidia basalia 41. D. corrugatum.
B. Sepala non caudata, stelidia in medio gynostemii orta.
a. Bracteae flores superantes.
a. Lobi laterales labelli longe setacei, medius latissimus
semiorbicularis 42. D. sumatranum.
ß. Lobi laterales labelli minuti dentiformes, medius ova-
tus acutus 43. D. longibracteatum.
b. Bracteae ovarium pedicellatum superantes floribus bre-
viores.
a. Lobi laterales labelli semicirculares antice vix promi-
nentes, stelidia alam apicalem aequantia.
I. Pseudobulbi cylindracei longe distantes, lobus me-
dius labelli latissimus ovatus. Calli 2 distincti . . 44. D. cornutum.
II. Pseudobulbi ovati approximati, lobus medius labelli
rhombeus acutus, callus 1 hippocrepidiformis . . 45. D. auritum.
ß. Lobi laterales labelli antice distincte in dentes producti.
I. Stelidia gynostemio multo breviora 46. D. abbreviatum.
II. Stelidia alam apicalem aequantia 47. D. Havilandii.
c. Bracteae Ovaria pedicellata aequantes.
a. Lobi laterales labelli dentiformes trianguli.
I. Stelidia basalia linearia 48. D. linearifolium.
II. Stelidia basalia triangula acuta 49. D. Micholitzianum.
III. Stelidia e medio gynostemio orta oblique retusa
brevia.
1. Scapus florifer foliis adultis synanthus . . . . 50. D. longifolium.
2. Scapus florifer foliis vix semimaturis synanthus . 51. D. macrobulbon.
ß. Lobi laterales labelli subquadrati 52. D. sarawakense.
41. D. corrugatum (Ridl.) Pfitz. — Platyclinis corrugata Ridl. in Trans. Linn.
Soc. Bot. IV. (1894) 233. — Acoridium corrugatum Rolfe in Orch. Rev. XII. (190 4)
22 0. — Pseudobulbi ovato-globosi, corrugati, in rhizomate gracili dense congesti,
monophylli. Folium longe petiolatum, lineari-lanceolatum, subacutum, 3-nervium, 7,5 cm
longum, 6 mm latum. Racemus foliis longior, gracilis, subdensus, multiflorus.
Sepala ovata, caudata. Petala lanceolata, acuminata, minora. Labelli brevis tenuis, ovati,
acuminati lobi laterales breviter truncati, denticulati, medius productus margine denti-
culatus, callo magno hippocrepidiformi elevato in disco labelli. Gynostemium parvum,
brachia parva, oblonga, truncata, basilaria, androclinium angustum integrum. Rostellum
elongatum, suberectum, integrum, linguiforme, gynostemium infra stigma intus proten-
sum. — Flores parvi; sepala 3 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Borneo: Maripari 1800 m
(Haviland). — n. v.
42. D. sumatranum J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav.
botan. neerland. n. 1. (1904) 18. — Pseudobulbi anguste conici, juniores vaginis
scariosis longe et anguste acuminatis fulti, summa pseudobulbum superante, in rhizomate
1(3(5 Piitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
valde approximati, rnonophylli. Folium in petiolum pseudobulbo aequilongum sensim
angustatum, oblongo-lanceolatum, apicem versus longe angustatum, subacutum, nervo
medio subtus magis prominente. Scapus folio juvenili synanthus, multoque longior,
erectus, validus, peduneulo racemo longiore, glumis 1 — 2 erectis; bracteae floribus
longiores, patentes, anguste ovatae, naviculaceae, acutae. Sepala ovata, acuta. Petala
ovata, acuminata. Labellum sepalis fere aequilongum, brevissime unguiculatum, trilobum,
parte basali rectangula longiore quam lata, lobi laterales sub angulo recto patentes,
setacei, lobus medius parte basali paullo longior, triplo latior, semiorbiculi-cordatus. Gyno-
stemium graeile quam sepala vix semilongum, ala apicalis?
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Sumatra: Singalang (Korthals).
Nota. Quae profert cl. J. J. Smith in libello suo >Übersicht der Gattung Dendrochilmn*
sub N. 22 de hac specie in nota, potius de Dendr. magno v. (si adessent pseudobulbi) Dendr.
macrobulbon Kränzl. dicta esse videntur quam de Dendr. sumatrano J. J. Smith. Persuasissimum
mihi est, hanc esse speciem bene characteristicam, sed specimina herbarii Lugduno-Batavi certe
huc non pertinent.
43. D. longibracteatum Pfitz. n. sp. — Pseudobulbi anguste cylindracei, in
rhizomate repente dense seriati, juniores vaginis scariosis firmis ovatis, acutis, pseudo-
bulbum parum superantibus vestiti, rnonophylli, 1 2 cm longi, 8 mm crassi. Folium in
petiolum pseudobulbo breviorem sensim angustatum, lineari-lanceolatum, utrinque an-
gustatum, apice obtusum v. emarginatum, 5-nervium, 30 cm longum, 2 cm latum.
Scapus folio juvenili adhuc magna pro parte evoluto synanthus, erectus, multiflorus,
folium juvenile multo superans, folio adulto subaequimagnus; bracteae patentes, angustae,
triangulae, ovatae, acutae, flores superantes. Sepala anguste ovato-triangula, acuta.
Petala paulo latiora, subsimilia, acuminata. Labelli paulum longioris pars basalis tertiam
labelli partem aequans, lobi laterales elliptici, margine integri, minuti, dentiformes, aristati,
antrorsi, pars antica latior, ovata, concava, acuta, callis 2 in basi labelli semilunaribus.
Gynostemium labello fere aequilongum, stelidia medio gynostemio inserta, falcata, linearia,
androclinium oblongum, quadrilobum subaequantia. — Flores lutei, sepala 7 mm longa.
Floret? — Fig. 35if.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Westliches Sumatra:
Padangsche Boovenlanden, Mt. Singhalan (Beccari n. 3791). — Herb. Kew.
44. D. cornutum Blume, Bijdr. (1825) 339; Lindl. Gen. spec. Orch. (1830)
34; Miq. Fl. Ind! bat. III. (1859) 627; J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in
Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (4 904) 16 p.p.; Fl. de Buitenzorg VI. (1905)
16 4. — Platyclinis cornuta (Blumej Benth. ined. ex Hemsley in Gard. Chron. (1881) II.
656; Benth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 496.— Huc? Platyclinis brevilabrata
Rendle in Journ. Bot. XXXIX. 173. — Acoridium cornutum Rolfe in Orch. Rev. XII.
(1904) 220. — Pseudobulbi fusiformes, graciles, vaginis ovatis, acutis, arcte appressis,
tenuibus, pallidis inclusi, vagina summa pseudobulbum superante, in rhizomate gracili
ascendente, ex internodiis longis vaginis tubulosis acutis fere prorsus velatis composita
longe distantes, rnonophylli, 4 cm longi, 3 mm crassi. Folium in petiolum pseudobulbo
multo breviorem angustatum, lanceolatum, acutum, nervo medio solo subtus prominente,
supra lucidum, infra pallidum opacum, 18 cm longum, 2 cm latum. Scapus folio fere
prorsus evoluto synanthus, 20 cm longus, nutans, multiflorus, folio multo longior, glumis
destitutus; bracteae late ovatae, concavae, subulatae, Ovaria pedicellata paullo superantes,
persistentes, patentes. Sepala lanceolata acuta. Petala subsimilia, paullo minora.
Labellum e basi parum angustata ascendens, trilobum, lobi laterales quartam partem
labelli aequantes, angusti, oblongi antice rectanguli, dentiformes, acuti, lobus medius
parte basali latior, latissime ovatus, acuminatus, apice reflexus, margine et facie minute
papillosus, calli 2 breves elevati, subrectanguli, paralleli, sursum divergentes, carnosi inter
lobos laterales. Gynostemium vix quartam labelli aequans, ala apicalis oblonga, truncata,
stelidia linearia, alam apicalem paullo superantia e medio gynostemio orta. Stigma
parvum, transversum, lunatum, ovarium ellipsoideum jugis 3 angustis sepalinis munitum.
Capsula ignota. — Flos viridis; sepala 3 mm longa. — Fig. 36 A
Dendrochilum. 107
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Provinz Buitenzorg und
Tjangor in den Bergen (Blume, Lobb n. 167!); außerdem an vielen Stellen (Jung-
huhn, Waitz, Koorders, Hasskarl). — Malabar (Bosscha). — Auch Sumatra
u. Borneo (Ex Smith). — v. fl. v.
45. D. auritum Reichb. f. in Bonplandia IV. (4 856) 329. — D. erosum Reichb. f.
in Walp. Ann. VI. (l 861 ) 241. — D. cornutum Bl. p.p. J. J. Smith, Übers. Gatt.
Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. 1. (1904) 16; Cf. Benth. in Benth.
et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 496. — D. cornutum J. J. Smith in Fl. de Buitenzorg
VI. (1£05) 164 (nee BL). — Acoridium auritum Rolfe in Orch. Rev. XII. (190 4)
219. — Pseudobulbi cylindracei, vaginis scariosis fusco-punetulatis fulti, in rhizomate
repente satis distantes, monophylli. Folium longe petiolatum (petiolus pseudobulbo
aequilongus), attenuatum, oblongo-lanceolatum, acutum. Scapus folio juvenili synanthus,
nutans, multiflorus; bracteae late ovatae, acutae, scariosae, persistentes, ovario pedicellata
paullo superantes. Sepala triangula apiculata. Petala paullo latiora. Labellum rhom-
beum seu trapezoideum, acutum eroso-serrulatum, carina transversa utrinque antrorsum
angulata in basi. Gynostemium breve, ala apicalis bidentata, stelidia e medio gyno-
stemio orta, linearia, alam apicalem superantia. — Flores illis D. cornuti aequimagni.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java (Lindley n. 56;
Junghuhn n. 281).
Nota. Cl. Reichenbach eundem numerum Lindley n. 56 apud D. auritum et apud
D. erosum affert; itaque haec nomina pro eadem specie adhibenda puto. Cl. Smith D. auritum
Reichb. f. cum D. cornuto Bl. conjungit. Pf. — De magnitudine plantae aliquid proferre non audeo,
dubito quin planta ab ill. J. J. Smith in libello suo descripta verum sit D. auritum Reichb. f.,
quam quidem authenticam non vidi. — K.
46. D. abbreviatum Blume, Bijdr. (1825) 398; Lindl. Gen. spec. Orch. (1830)
35; J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum 1. c. 19 et in Fl. de Buitenzorg. VI. (1905)
168. — Platyclinis abbreviata (Blume) Hemsl. in Gard. Chron. (1881) II. 656; Benth.
in Benth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 496. — Acoridium abbreviatum Rolfe in
Orch. Rev. XII. (1904) 219. — Pseudobulbi anguste ovato-oblongi, juniores vaginis
ovatis acutis scariosis, summis pseudobulbum multo superantibus fulti, in rhizomate
dense congesti, monophylli, 3,5 cm longi, 1 cm crassi. Folium in petiolum pseudo-
bulbo fere duplo longiorem angustatum, lineari-lanceolatum, subacutum, 5-nervium,
30 cm longum, 1,5 cm latum. Scapus folio fere explanato synanthus, erectus, arcuatus,
foliis adultis subaequilongus; glumae I — 2 anguste-triangulae, acutae, reflexae; bracteae
similes Ovaria longiuscula pedicellata paullo superantes, patentes. Sepala triangulo-
ovata, acuta. Petala aequilonga, lanceolata, acuta, vix angustiora. Labellum flexum,
paullo brevius, trilobum, lobi laterales semiorbiculares, antrorsum in dentes triangulo-
aciculares, margine serratos exeuntes, lobus medius parte basali duplo longior et mani-
feste latior, ex basi angustior suborbicularis apiculatus, carinae 2 inter lobos laterales.
Gynostemium gracile, arcuatum, dimidium sepalorum aequans, stelidia brevia basilaria,
anguste triangula. — Flos virescens; sepala 5 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Tjaapois(vergl. J. J. Smith).
— v. fl. s. Herb. Lugd. Bat. n. 904, 77.
47. D. Havilandii Pfitz. — Pseudobulbi teretes vel anguste ovati, satis robusti,
juniores vaginis satis firmis scariosis, ovatis, acutis, albidis, summa pseudobulbum parum
superante inclusi, in rhizomate repente dense seriati, monophylli, 8 cm longi, 1 cm
crassi. Folium in petiolum pseudobulbo subaequilongum sensim angustatum, lanceolato-
obovatum, obtusiusculum vel subacutum, 5-nervium, nervis subtus aequaliter prominen-
tibus praeditum, 32 cm longum, 3,5 cm latum. Scapus folio semievoluto synanthus,
erectus, robustus, 35 cm altus, gluma singula subereeta munitus; bracteae latissime
ovatae, acutae, naviculares, nervis prominentibus multis striatae, patentes, Ovaria pedi-
cellata multo superantes, floribus breviores. Sepala lineari-lanceolata acuta. Petala
subsimilia paullo breviora, sepalis tertia parte breviora. Labellum ligulatum, lobis
lateralibus erectis parvis antrorsis falcatis anguste dentiformibus, lobo medio parte
IQg Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
basali duplo longiore elliptico acuto, callis 2 inter lobos laterales. Gynostemium dimi-
dium labelli aequans curvatum, ala apicalis cucullata, stelidia supra basin gynostemii
inserta, longa, acuta, alam apicalem aequantia. — Sepala 1,8 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Borneo: Sarawak (Haviland
n. 2346). — Herb. Kew.
48. D. linearifolium Hook. f. Icon. XIX. (1889) t. 1859 et Fl. Brit. Ind. V.
(1890) 782. — Acoridium linearifolium Rolfe in Orch. Rev. XII. (19 04) 220. —
Pseudobulbi parvi ovati, in rhizomate repente parum distantes, basi vaginis acutis
brevibus obtecti, monophylli, circiter 1 cm longi. Folium petiolatum, oblongum v. lineari-
oblongum, obtusum, in petiolum angustatum, 6 — 6,5 cm longum, 7 — 8 mm latum.
Racemus synantlius, cernuus, multiflorus, gracilis, quam folia duplo longior, 1 0 cm
longus, bracteae subulato-lanceolatae, ovarium superantes. Sepala lanceolata, acuminata.
Petala similia, trinervia. Labellum oblongum v. obovatum, leviter trilobum, lobi late-
rales parvi acuti, intermedius ovato-oblongus v. subquadratus, subacutus, carinae 3 in
disco labelli ab ipsa basi ad v. ultra medium decurrentes ibique evanidae. Gynostemium
quam sepala vix semilongum, curvatum, laciniae basilares lineares, subacutae, oblique
ascendentes , gynostemii dimidium aequantes. — Flores virescentes 1 cm diam. —
Fig. 36l>.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel:
Ghosang (Scortechinil) ; Batang Padang in 1600 m ü. d. M. (Wray!).
49. D. Micholitzianum Kränzl. in Engler's Bot. Jahrb. XVII. (1893) 486;
J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neerland. n. I. (1904)
21. — Pseudobulbi pyriformes, congesti, monophylli, 2,5 cm longi, 7 mm crassi. Folium
in petiolum lamina triplo breviorem angustatum, lineare, acutum, coriaceum, 12,5 cm
longum, 2,5 mm latum. Scapus ad 1 5 cm longus, folium parum superans, multiflorus;
bracteae Ovaria pedicellata aequantes, ovatae, acutae. Sepala ovato-oblonga. Petala
oblonga, acuta, uninervia. Labellum panduratum, trilobum, lobi laterales breves acuti,
lobus medius oblongus acutus, carinae 2 elevatae parallelae media humiliore inter-
jecta, omnibus antice sensim evanescentibus in disco labelli. Gynostemium breve, ala
apicalis multidentata, dentibus mediis laterales superantibus, stelidia basalia triangula,
acuta, satis magna. — Flos luteo-viridis ; sepala 3 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; West-Sumatra: Berge bei
Padang 1000 m. Nov. 1891 (Micholitz).
50. D. longifolium Reichb. f. in Bonplandia IV. (1856) 329; Ridley in Journ.
As. Soc. (Straits Branch) ( 1 90 0) 154. — Platyclinis longifolia (Reichb. f.) Hemsl. in
Gard. Chron. (1881) II. 656; Benth. in Benth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 496. —
Acoridium longifolium Rolfe in Orch. Rev. XII. (1904) 220. — Pseudobulbi conici,
congesti, vaginis longe angustatis pseudobulbum duplo superantibus vestiti, circ. 3 cm
longi. Folia angusta, oblongo-ligulata, acuta, basi in petiolum pseudobulbo longiorem
sensim angustata, ad 60 cm longa. Racemus nutans, foliis et bulbis maturis synantlius,
scapus infra teres, strictus, superne flexuosus, angulatus; bracteae oblongae, apiculatae,
ovariis subaequales. Sepala petalaque lanceolato-triangula, acuta. Labellum ligulatum,
antice ovato-rhombeum, acutum, supra medium utrinque antrorsum falcato-dentatum,
carinulae undulatae 2 a basi in medium; falculae 2 supra medium gynostemium abbre-
viatae; androclinium retusum, tridentatum. ' Anthera cum apiculo; caudiculae perbreves.
— Flores brunnei inter majores generis, sepala fere 1 cm longa, petala vix breviora. —
Floret toto anno. — Fig. 36Ä
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel:
Singapore (Ridley). — Provinz der Philippinen: Luzon (Jagor n. 680 !).
Nota. Quamvis mirandum sit, plantam peninsulae Malayanae indigenam etiam in insulis
Philippinis occurrere, tarnen plantam a cl. Jagor collectam ex descriptione ab illis Ridleyi
distinguere nequeo.
51. D. macrobulbon Kränzl. — Rhizoma validum, ut videtur breve, pseudobulbi
congesti, elongato-ovati v. subcylindracei , intense lutei, 8 — 9 cm longi, 2 cm crassi,
Dendrochilum.
109
monophylli. Folia petiolata, oblonga ellipticave, obtuse acutata, 3 — 5-nervia, coriacea,
petioli 6 — 9 cm longi, crassiusculi, laminae 20 — 30 cm longae, 6 cm latae v. imo
latiores. Racemi folio juvenili synanthi, et ab illo inflorescentiam usque cincti, ad
40 cm longi, nutantes; spica ipsa ultra 20 cm longa multiflora, satis densiflora; bracteae
paleaceae, late oblongae, obtusae, multinervosae, ovarium bene pedicellatum subaequantes.
Sepala petalaque paulum latiora, oblonga v. oblongo-lanceolata, acuta, ringentia. Labellum
brevius (in floribus plerisque insectorum morsu injuriatum v. omnino consumptum), toto
ambitu obovatum, acutum, lobi laterales trianguli, acuti, parvi, lobus intermedius late
oblongus margine interdum erosulus (an semper?); lamellulae 2 prominulae a basi
paulum ultra discum, interjectis lineis 2 crassiusculis. Gynostemii brachia a medio
orientia, oblique erecta, linearia, oblique abscissa, margo posticus androclinii obtuse
triangulus, multidenticulatus. — Flores virides, leviter suaveolentes, labellum a basi
Fig. 36. Dendrochilum. A D. cornutum Blume. Labellum. — BD. longifolium Reichb. f.
G Gynostemium. — DD. linearifolium Hook. f. Labellum. — ED. bracteosum Reichb. f.
Labellum. F Gynostemium. — OD. sarawakense (Ridl.) J. J. Smitb. Labellum. H Petalum.
(Omnia aucta. Origin.)
medium usque apicesque loborum lateralium brunnei; sepala petalaque 7 mm longa,
2 mm lata, labellum subbrevius et aequilatum. — Octobri — Aprilem.
Monsungebiet, Gentromalayische Provinz; Celebes (Sarrasin n. 699!).
Ohne Standort und Soputan Hoek in 4 000 m ü. M. (Sarrasin n. 109t!).
Nota. Florum fabrica et indole ad D. longifolium Lindl. vergit, differt tarnen pseudo-
bulbis in genero adhuc maximis et foliis hisque characteribus melius et facilius distinguitur ab
illa specie quam floribus. Monendum porro, racemum in D. longifolio foliis adultis esse synan-
thum, dum in hac specie e folio nondum semimaturo oritur. Gynostemium denique etsi illi D.
longifolii simile tarnen margine postico plurius et minutius denticulatum diversum videtur. —
Difficile fuit, florem incolumem invenire, plerisque defuit labellum ab insectis devoratum.
52. D. sarawakense (Ridl.) J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum in Recueil
trav. botan. neerland. n. 1. (190 4) 15. — Platyclinis sarawakensis Ridl. in Journ.
Linn. Soc. Rot. XXXI. (1896) 267. — Acoridium sarawakense Rolfe, Orch. Rev. XII.
(1904) 220. — Pseudobulbi oblongi rugosi monophylli, 2,5 cm longi, 6 mm
crassi. Folium in petiolum pseudobulbo parum longiorem attenuatum, anguste lanceo-
latum, obtusum, coriaceum, 18 cm longum, 1,3 — 1,5 cm latum. Scapus folio juvenili
synanthus, gracillimus, folio adulto subaequilongus, racemo decurvo multifloro; bracteae
lanceolatae, acutae, scariosae, Ovaria pedicellata aequantes. Sepala lanceolata acuta. Petala
sublanceolata, subobtusa, denticulata. Labellum sepalis brevius, trilobum, lobi laterales
HO Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
breves subquadrati obscure denticulati, lobus medius deflexus oblongo-ovatus , breviter
cuspidatus, carina media lateribus incrassatis inter lobos laterales. Gynostemium brevis-
simum, ala apicalis dilatata cucullata, stelidia brevissima stigma non attingentia lata
quadrata apice denticulata. Anthera late galeata, apiculata, margine lato. Rostellum
elongatum, tenue quadratum. Stigma ovale marginibus incrassatis. — Flos flavescenti-
viridis, petala 2,5 cm. — Fig. 36 Cr, H.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Borneo: Sarawak (Biggo)
— n. v.
Nota. De magnitudine florum nil profert cl. autor.
Subg. IV. Aphanostelidion Pfitz.
A. Bractea ovario pedicellato duplo longior. Gynostemium utrin-
que minute bidenticulatum.
a. Galli in basi labelli 2 obliqui.
ct. Gynostemium gracile
ß. Gynostemium breve
b. Callus singulus cuneato-quadratus emarginatus . .
B. Bractea ovario pedicellato triplo longior, stelidia nulla
54. D. ruf um.
53. D. Kingii.
55. D. stachyodes.
56. D. exalatum.
53. D. Kingii (Hook, f.) Pfitz. — Platyclinis Kingii Hook. f. Fl. Brit. Ind. V.
(1890) 708 et Icon. XXI. (1892) it. 2015. — Äcoridium Kingii Rolfe, Orch. Rev.
XII. (190 4) 2 20. — Pseudobulbi in rhizomate repente parum distantes, anguste ovato-
conici, monophylli, 15 cm longi, 5 mm crassi. Folium breviter petiolatum, lineari-
lanceolatum, utrinque angustatum, subacutum, 5-nervium, 18 cm longum 1,5 cm latum.
Scapus folio pro dimidio explanato cum racemo breviore synanthus, pluriflorus laxiflorus,
foliis adultis subaequilongus, bracteae anguste ovatae, acutae, convolutae, reflexae, Ovaria
pedunculata duplo superantes, infima sterilis erecta. Sepala ovata, acuminata. Petala
ovata, acuta. Labelli trilobi lobi laterales semicordati rotundati, medius rhombeo-ovatus
acutus, omnes margine crenulati, calli 2 obliqui lunati antrorsum concavi inter lobos
laterales. Gynostemium parvum, curvatum, dorso crasse carinatum, stelidia ad alas
angustas bidenticulatas ad latera gynostemii decurrentes reducta. Capsula? ... — Flores
pallide luteo-virides : sepala 5 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel: Perak
170— 270 m (King 7455!, Scortechinü).
54. D. rufum (Rolfe) Pfitz. — Platyclinis rufa Rolfe in Kew Bull. (1898) 192.
— Äcoridium rufum Rolfe, Orchid. Rev. XII. (1904) 220. — Pseudobulbi ovato-
conici, congesti, monophylli, 1,3 cm longi 4 mm crassi. Folium petiolatum late lineare,
utrinque angustatum, acutum, 3-nervium, ad 22,5 — 25 cm longum 8 — 10 mm latum.
Scapus gracilis, pedunculus racemo multifloro longior, bracteae late rhombeo-ovatae
subacutae reflexae Ovaria pedunculata duplo superantes, floribus paullo breviores, infima
erecta sterilis. Sepala ovata, acuminata, concava, carinata. Petala paullo minora,
ecarinata subsimilia. Labelli trilobi lobi laterales lati, ovati, antice acuti, medius trian-
gulo-ovatus, subacutus, apice reflexus, calli 2 inter lobos laterales transverse obliqui
antice convergentes. Gynostemium gracile, infra medium utrinque bidenticulatum. —
Flores brunnei, sepala 3 — 4 mm longa.
Trop. Asien; blühte 1894 in botan. Garten zu Glasnevin!
55. D. stachyodes (Ridl.) J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum in Recueil trav.
botan. neerland. n. 1. (190 4) 2 6. — Platyclinis stachyodes Ridl. in Trans. Linn. Soc.
2. Ser. IV. (1894) 234; Journ. Linn. Soc. XXXI. (1896) 267. — Äcoridium stachyodes
Rolfe, Orch. Rev. XII. (190 4) 220. — Pseudobulbi anguste ovato-conici, in rhizomate
ascendente congesti, monophylli, 2 cm longi 4 mm crassi. Folium in petiolum sensim
angustatum, lineari-lanceolatum, subacutum, 13 cm longum, 7— 8 mm latum. Scapus
folio fere prorsus evoluto synanthus, 15 cm altus, eoque longior, erectus, multiflorus,
Dendrochilum. \\\
densiflorus; gluma singula, erecta; bracteae anguste ovatae, acutae, reflexae, Ovaria
fere sessilia duplo superantes, floribus breviores. Sepala ovato-lanceolata, acuta, tri-
nervia. Petala ovato-elliptica, acuta, aequilonga, vix latiora. Labellum paullo brevius
latiusque trilobum, basi rotundatum, lobi laterales tertiam labelli partem aequantes sub-
ovati falcati, margine minute denticulati, obtusiusculi, lobus medius oblongus, apice ovatus
triangulus, subacutus; callus ci^neato-quadratus emarginatus in nervös 3 elevatos continua-
tus inter lobos laterales. Gynostemium sepalorum dimidium vix aequans, ala apicalis
quadrata tridentata, stelidia minutissima dentiformia, basilaria, antrorsa; rostellumi oblique
deflexum alae apicali aequilongum; sepala 5 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Sumatra (Korthals). —
Borneo: Kinabalu 3700 m (Haviland!). — v. fl. s.
56. D. exalatuni J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum in Recueil trav.
bot. neerland. n. 1. (190 4) 26. — Pseudobulbi anguste conici, in rhizomate repente
parum distantes, monophylli, 2 cm longi. Folium in petiolum pseudobulbo subaequi-
longum angustatum, lineare, obtusiusculum, mucronulatum, 1 1 mm longum 7 mm latum.
Scapus folio fere prorsus evoluto synanthus , folium adultum superans, 1 6 cm altus,
strictus, tenuis, multiflorus, glumis 1 — 2 erectis appressis, bracteae angustae naviculares
mucronulatae patentes germine brevissime pedunculato triplo longiores, flore breviores.
Sepala lanceolata acuta 3-nervia. Petala 3-nervia, valde erosa, parum breviora latiora-
que. Labellum petalis brevius, ambitu ovatum, margine erosum, trilobum, lobi laterales
satis magni obtusi, lobus medius ovatus, acuminatus, carinis 2 basalibus. Gynostemium
subgracile, parum arcuatum, sepalis multo brevius, ala apicalis emarginata, stelidia nulla;
rostellum maximum. — Pseudobulbi 2 cm longi; folium 11 cm longum, 7 mm latum.
Scapus 16 cm altus; sepala 6 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Sumatra (Korthals). —
v. fl. s. Herb. Lugd. Batav. n. 904, 77 — 79.
Subg. V. Acoridium (Nees et Meyen).
Acoridium Nees et Meyen (genus Philydracearum) in Nova Acta Acad. nat. cur. XIX.
Suppl. I. (1843) 131; Rolfe, Orch. Rev. (genus Orchidacearum) XII. (1904) 220;
Oakes Arnes Orchidaceae Fase. I. (1905) 3. — Dendrochili spec. Reichb. f. Otia (1878)
54. — Ceratostylidis sp. Blume ex Naves in Blanco Fl. Filip. ed. 3. App. 245.
A. Folia juneifolia.
a. Folia transsectione teretia.
a. Labelli lobus intermedius triangulus, apice energice
reflexus (ut lobus emarginatus appareat) 57. D. sphacelatum.
ß. Labelli lobus intermedius non reflexus, vix deflexus . 58. D. tenellum.
b. Folia transsectione triangula.
Labelli lobus intermedius oblongus obtusus . . . . 59. D. Williamsü.
B. Folia plana linearia v. (rarius) ligulata.'
a. Labelli lobi laterales euneati antice dilatati.
a. Lobus intermedius oblongus, mucronulatus, planus . 60. D. graminifolium.
ß. Lobus intermedius in disco saeculatus apice incrassatus 61. D. tenuifolium.
b. Labelli lobi laterales diaphani subacuti, intermedius 3-
dentatus 62. D. tenue.
c. Labelli lobus intermedius oblongus, latior quam longus,
laterales apice rotundati 63. D. parvulum.
d. Labelli lobus intermedius emarginatus , discus saccatus
(scapus flexuosus) 64. D. venustulum.
e. Labelli lobus intermedius trilobulus, discus planus (scapus
firmus strictus ut etiam folia) 65. D. strictiforme.
C. Folia oblonga v. oblongo-lanceolata.
a. Pedunculi infra inflorescentias nudi.
112 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogynmae.
a. Tota planta vix 3 cm alta. Sepala ovata, petala cuneato-
obovata; sepala petalaque immaculata 66. D. oliganthum.
ß. Tota planta 5 — 7 cm alta. Sepala petalaque ovata,
labellum subsimplex, omnia phylla maculis ocellatis
ornata < . 61. D. ocellatum.
y. Plantae modicae altitudinis ad 20 cm v. ultra.
I. Sepala ovata, petala obovata v. orbicularia, lobus
medius labelli quadratus 68. D. recurvum.
II. Petala ovata rhomboidea.
1. Lobus medius labelli late ligulatus obtusus . . 69. D. philippinense.
2. Lobus medius labelli magnus semiorbicularis . 70. D. turpe.
b. Pedunculi infra inflorescentiam bracteis paleaceis imbri-
cantibus vestiti.
a. Pseudobulbi oblongi, rhachis valde fractiflexa. Sepalum
dorsale oblongum, lateralia ovata 1\. D. anfractum.
ß. Pseudobulbi fusiformes, rhachis non v. vix fractiflexa.
Sepala omnia lineari-lanceolata 72. D. Merrillii.
57. D. sphacelatum (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium spkacelatum Oakes Arnes
Orchidaceae Fase. I. (1905) 1 tab. 1 flg. anal. 4 — 6, 8, 1 0, 1 2, 14, 1 6, 1 8 et 20. —
Rhizoma repens oblique ascendens, radieibus crassiusculis obsitum; pseudobulbi an-
guste fusiformes, attenuati, monophylli, 2 — 3 cm longi, 3 — 4 mm crassi. Folia junci-
formia v. filiformia, coriacea, acuta, scapos superantia, ad 30 cm longa, 1 mm crassa.
Scapi tenuissimi, nudi, apice tantum floriferi, foliis aequilongi; spicae tenues, distichae,
pluri-multiflorae; bracteae marginibus sphacelatae, persistentes, flores dimidium usque
amplectentes, orbiculares v. subpentagonae, fere latae ut longae. Sepala ovata acuta,
lateralia latiora subobliqua. Petala subspathulata, rhomboidea, brevi acutata. Labellum
basi bituberculatum trilobum, lobi laterales falcati ineurvi obtusi, lobus intermedius
brevior triangulo-ovatus apice valde reflexus. Gynostemium perbreve, rostellum lineare,
porrigens, androclinium retusum, anthera antice acuta. — Flores 2,5 mm longi et expansi
lati. — Junio. — Fig. ,37 A, B, D, F, H et K.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, Benguet (Eimer ex Oakes
Arnes).
58. D. tenellum (Oakes Arnes) Pfitz. — D. junceum Reichb. f. Otia Bot. Hamb.
(1878) 54. — Acoridium tenellum Nees et Meyen in Nov. Acta Acad. nat. cur. XIX.
Suppl. 1.(1843)131; Rolfe Orch. Rev. XII. (1904) 220; Oakes Arnes Orchidaceae I. (1905)
3 tab. 1 fig. anal. 2, 3, 7, 9, 11, 13, 15, 17 et 19. — Pseudobulbi in rhizomate
dense aggregati, fusiformes , teretiusculi, laeves, juniores cataphyllo 1 magno vestiti,
monophylli. Folia tenuia, elongata, subulata (juneiformia?), scapum medium usque
amplectentia, ad 30 cm longa, l mm crassa. Racemi nutantes, multiflori, 5 — 6 cm
longi, rhachis leviter fractiflexa, flores distichi; bracteae late ovatae, obtusae, margine
scariosae, apice reflexae, Ovaria amplectentes, persistentes, 1 mm longae et latae.
Sepalum dorsale ligulatum, lateralia ovata acuta, subobliqua. Petala rhombea, obtuse
acutata. Labellum minutissimum trilobum, lobi laterales falcati ineurvi v. semilunati, lobus
intermedius multo minor, triangulus, vix v. non reflexus, carinulae 3 angulatae (quarum
intermedia longior) in medio disco labelli. Gynostemium brevissimum, utrinque brachio
1 lineari instruetum; capsulae fere globosae. Sepala petalaque 2 mm longa patentia,
Capsula 4 mm longa et fere lata. — Octobri, floret ut videtur totum per annum. —
Fig. 37 C, E, Cr, /, L, omnia aueta. Ex Oakes Arnes Orchidaceae I. tab. 1.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, Prov. Bataan, Berg Mariveles
(Merrill n. 3209); am Lamao-Flusse in 1050 m ü. d. M. (Thom. Borden n. 742,
Whitford n. 233). — Omnia ex Oakes Arnes 1. c. — Vernacule »Dapo« appellata a
Tagalis. — Manilla (Meyen); Banos (Wilker ex Reichb.); Prov. Benguet, bei Naguliang
in 4500 m ü. d. M. (Loher).
Dendrochilum.
113
Fig. 37. Dendrochilum sphaeelatum (Arnes) Piltz. A Pars basilaris. B Pars superior plantae.
D Pars inflorescentiae. F Bractea. H Labellum. K Gynostemium. — D. tenellum (Arnes)
Pfitz. 0 Pars inflorescentiae. E Bractea. O Labellum. J Gynostemium. L Capsulae. (Omnia
exceptis figuris A et B aucta. — Ex Oakes Arnes, Orchidaceae I. tab. \.)
A. Engl er, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 50. 8
\ \ 4 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
59. D. Williamsii (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium Williamsii Oakes Arnes
in Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 143; Orchidaceae II. ined. (1907) t. 22,
I. 1 . — Pseudobulbi caespitosi, fusiformes, basi cataphyllis maculatis vestiti, monophylli,
7,5 cm longi. Folia linearia, stricta, transsectione triangula, acuta, ad 25 cm longa,
1 mm crassa. Scapus fere omnino folio circumdatus, quam folio brevior, spica disticha,
pendula multiflora, 7 cm longa, 5 mm diametro, bracteae glumaceae quam ovaria longiores.
Sepalum dorsale oblongum, lateralia latiora ovato-lanceolata, omnia acuta. Petala
rhombiformia v. oblanceolata acuta. Labellum trilobum, lobi laterales falcati, incurvi,
obtusi, majores quam lobus intermedius oblongus, obtusus, calli in basi labelli 3.
Gynostemium perbreve, utrinque brachio minutissimo instructum, Capsula ignota. —
Bracteae 2 mm longae; flores 2 — 3 mm diam. viridi-albi, sepala 3 mm longa 1,5 mm
lata, petala aequilonga 1 mm lata, labellum (lobus intermedius) 1 mm longus, lobi
laterales longiores. — Septembri. — Fig. 38$.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, Prov. Benguet bei Trinidad
(Williams n. 1939).
Nota. Differt a D. [Acoridio) tenello cui proximum, foliis strictis transsectione triangulis,
floribus majoribus, labelli fabrica. Anthesis spicarum ab apice basin versus descendens, quod
rarius occurrit.
60. D. graminifolium (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium graminifolium Oakes
Arnes in Proceed. Biolog. Soc. Washington XIX. (1906) 144 et Orchidaceae II. (1907)
ined. t. 22, II. 2. — Pseudobulbi anguste fusiformes, cauliformes, monophylli, dense
caespitosi, vetusti profunde rugosi, 7 — 8 cm longi. Folia linearia , energice venosa,
basi in petiolum fere aequilongum angustata, ad 30 cm longa 2 — 3 mm lata. Scapi
tenues, • parte inferiore folii vaginante fere omnino circumdati, quam folia breviores;
spica densa, disticha, 4 — 5 mm longa; bracteae glumaceae flores omnino vestientes
2 mm longae. Sepala lanceolata (dorsale angustius), acuta trinervia. Petala lanceolata
late unguiculata. Labellum trilobum, formam literae E referens, lobi laterales oblongi,
cuneati, apicem versus dilatati, extus auriculo minuto instructi, lobus intermedius oblongus
mucronulatus, callus transversus in ipsa basi, addito utrinque 1 laterali et 1 minuto
medio in disco. — Bracteae 2 mm longae, flores 2 mm diam. subclausi; sepala 4,5 mm
longa 2 mm lata, petala 3 mm longa 1 mm lata, labellum brevius quam latum,
gynostemium quam 1 mm brevius. — Flores vivi lutei, suaveolentes , sicci fusci. —
Octobri, Novembri. — Fig. 38ü?.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, Prov. Benguet, zwischen
Suyoc und Panai in 2100 m ü. d. M. (Merrill n. 4764); Distr.l^Lepanto, Berg Data
(Merrill n. 4594).
Nota. Differt foliis petiolatis, floribus carnosulis luteis a plerisque, fabrica peculiari labelli
ab omnibus affinibus.
61. D. tenuifolium (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium tenuifolium Oakes Arnes
in Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 145 et Orchidaceae II. (1907) ined. t.
IV. 4. — Pseudobulbi fusiformes dense aggregati, graciles, 1,5 — 2 cm longi, monophylli.
Folia linearia, acuta, 3 — 12 cm longa, 2 — 4 mm lata, petiolus 1,5 cm longus, dorso
carinata, in petiolum contracta. Scapi quam folia breviores , flexuosi , bracteae Ovaria
excedentes, 2 mm longae et latae. Sepala e basi triangulari lanceolata, acuta. Petala
lanceolata, paulum breviora, acuta. Labellum trilobum, lobi laterales oblongi, erecti
obtusi, lobus intermedius minutissimus, medio in disco saccatus, apice incrassatus, carnosus ;
calli in disco 3, medianus in ipsa basi, laterales in sinu loborum lateralium cum lobo
intermedio. — Petiolus 1,5 cm longus, flores albi (distichi?), sepala 3 mm longa,
1 mm lata, petala 2 mm longa, 1 mm lata, labellum mülto brevius. — Octobri. —
Fig. 38 0, Q.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, Distr. Lepanto; Berg Data
in 2300 m ü. d. M. (Merrill n. 4576).
Nota. Ab affinibus statura minore et labelli fabrica satis diversa propius accedit ad D.
Acoridium) tenue et parvulum.
Dendrochilum.
115
JP
Fig. 38. Dendrochilum Mcrrillii (Arnes) Pfitz. A Habitus (rnagn. nat.). B Labellum. — C D. ocellatum (Arnes) Pfitz.
Flos a fronte visus. — DD. turpe (Arnes) Pfitz. Labellum. — E D. oliganihum (Arnes) Pfitz. Flos. — FD. philip-
pinense (Arnes) Pfitz. Labellum. — OD. Copelandii (Arnes) Pfitz. Labellum. — HD. graciliscapum (Arnes) Pfitz.
Labellum. — J D. cucullatum (Arnes) Pfitz. Labellum. — KD. longilabre (Arnes) Pfitz. Labellum. — L D. stricti-
forme (Arnes) Pfitz. Labellum. — MD. tenue (Arnes) Pfitz. Labellum. — N D. parvulum (Arnes) Pfitz. Label-
lum. — OD. tenuifölium (Arnes) Pütz. Labellum. — P D. anfractum (Arnes) Pfitz. Labellum. — Q D. tenuifolium
(Arnes) Pfitz. Habitus magn. paulum reducta. — BD. graminifolium (Arnes) Pfitz. Labellum. — SD. Wüliamsii
(Arnes) Pfitz. Labellum. — T D. recurvum (Arnes) Pfitz. Labellum. — U D. venustulum (Arnes) Pfitz. Labellum.
(Omnia aucta exe. A et Q, — omnia ex Oakes Arnes.)
1 1 (y Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
62. D. tenue (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium tenne Oakes Arnes in Proceed.
Biol. Soc. Washington XIX. (1906) Ü5 et Orchidaceae II. (1907) ined. t. 21. V. 5. —
Pseudobulbi fusiformes, juniores cataphyllis tubulosis vestiti, monophylli, 1,5 — 2,2 cm
longi. Folia lineari-oblonga, obtusa, petiolata (petiolus 1 cm longus) trinervia, 3 — 6 cm
longa, 2 — 4,5 mm lata. Scapi plerumque breviores quam folia rarius longiores, 4,5 —
8 cm longi, filiformes ; bracteae Ovaria superantes erosulae, spicae pluri-multiflorae, graciles.
fractiflexae ; bracteae 2 mm longae lataeque. Sepala lineari-lanceolata acuta. Petala
anguste lineari-lanceolata, acuminata, angustiora quam sepala. Labelli trilobi lobi laterales
semilunati diaphani subacuti, basi appendicula minuta instructi, lobus intermedius parvus
tridentatus, denticulis lateralibus rotundatis, obtusis acutisve, tuberculus v. callus minutus
ad ipsam basin. Gynostemium minutum ut in D. tenello. — Sepala 3 mm longa,
1 mm lata, petala 2,5 mm longa, angustiora, labellum vix 1 mm longum. — Aprili,
Octobri — Totum per annum? — Fig. 38 M.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Mindanao, Berg Apo, an moosigen
Bäumen wachsend (Copeland n. 1019a). — Luzon, Prov. Bataan, Berg Mariveles am
Lamao-Flusse (Merrill n. 3217a).
Nota. Labello accedit ad D. tenellum, foliis forma est intermedia inter species juncifolias
et latifolias. — Tota planta \ 2 — 1 8 cm alta.
63. D. parvulum (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium parvulum Oakes Arnes in
Proceed. Biolog. Soc. Washington XIX. (1906) 146 et Orchidaceae II. (1907) ined. t. 21
II. 2. — Herba minuta; pseudobulbi monophylli, 4 — 10 mm longi, cataphyllis tubulosis vestiti.
Folia lineari-oblonga, obtusa v. truncata, 3-nervia, 2 — 3,5 cm longa, 2 — 2,5 mm lata.
Pedunculi cum spicis folia excedentes, pauciflori, 3 — 4 cm longi; spicae 1,5 — 2 cm
longae, bracteae acutae quam Ovaria longiores 1,5 mm longae. Sepala lanceolata acuta,
dorsale angustius acuminatum. Petala breviora ceterum aequalia. Labelli trilobi lobi
laterales oblongi, falcati, apice rotundati, erecti, gynostemium amplectentes, lobus inter-
medius oblongus, retusus, latior quam longus, mucronulatus ; callus minutus, utrinque e
lobis lateralibus in discum lobi intermedii confluens, gynostemium minutum, rostellum
productum. — Plantula parva ad 8 cm alta. Flores 4 mm diam., sepala 3 mm, petala
2 mm longa, labellum vix 1 mm. — Octobri. — Fig. 38 iVr.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, Prov. Bataan, Berg Mariveles
am Lamao-Flusse (Merrill n. 3217b).
Nota. D. tenello multo majori plerisque characteribus affine, folia tarnen in illa specie
non adeo abrupte in petiolum coarctata.
6 4. D. venustulum (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium venustulum Oakes Arnes
in Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 147, Orchidaceae II. ined. t. III. 3. —
Pseudobulbi fusiformes, monophylli, 2 cm longi. Folia lineari-oblanceolata, apice
rotundata, acutata, petiolata, 6 — 7,5 cm longa, 5 — 8 mm lata, petiolus 5 — 10 mm
longus. Pedunculus gracillimus, flexuosus, 10 — 12 mm longus, vaginulis infra spicam
vestitus, spica densiflora, multiflora disticha; bracteae Ovaria superantes, e basi lata
ovatae, obtusae, glumaceae, 2,5 mm longae. Sepalum dorsale lanceolatum, acutum,
lateralia bene latiora late ovata acuta. Petala lineari-lanceolata, leviter falcata, acuta
v. acuminata, 1-nervia. Labellum minutum leviter saccatum trilobum, lobi laterales
late ovati falcati obtusi, lobus intermedius emarginatus apiculatus , calli in disco 3 , in
sinu loborum lateralium et in basi intermedii ante sacculum ; gynostemium minutissimum,
rostellum protensum. — Flores minuti intense lutei, sepala 3 mm longa, petala aequi-
longa, sepala lateralia 1 ,5 mm, dorsale et petala 1 mm lata, labellum 1 mm longum,
2 mm latum. — Maio. — Fig. 38 Z7.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, Prov. Benguet ; Berg
S.Thomas (Eimer n. 6273, Jagor n. 846!).
65. D. strictiforme (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium strictiforme Oakes Arnes
in Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 147, Orchidaceae II. ined. t. 21, III. 3. —
Pseudobulbi fusiformes, dense aggregati, sicci rugosi, monophylli, 1 — 1,5 cm longi. Folia
lineari-oblonga, brevi-petiolata (petiolus 3 mm longus), acuta, coriacea, trinervia, 2,5 — 4 cm
Dendrochilum. \\~J
longa, nervi laterales marginales. Pedunculus strietus, folia aequans v. subbrevior, spica
densa disticha, multiflora, ad 2 cm longa, 4 — 5 mm diam. ; bracteae late ovatae, obtusae,
erosulae v. margine dentatae, Ovaria superantes, flores subsemiaequantes, 2,5 — 3 mm
longae. Sepala lanceolata , acuta , dorsale angustius acutum. Petala lineari-lanceolata
acuta. Labellum trilobum, lobi laterales late oblongi obtusi diaphani, lobus intermedius
multo minor, triangulus, trilobulus, carnosus, calli in disco 3, unus ad marginem interiorem
loborum lateralium medianus in basi disci. Gynostemium breve, rostellum protensum;
anthera pro flore magna. — Flores albi suaveolentes, sepala 3 mm, lateralia 1,5 mm
lata, dorsale angustius, petala aequilonga vix 3/4 mm lata, labellum 1 mm longum. —
Octobri, Novembri. — Fig. 38L.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon , Prov. Benguet; zwischen
Suyoc und Panai (Merrill n. 4854).
Nota. Habitu rigido, bracteisque angustioribus ab omnibus satis diversum.
66. D. oliganthum (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium oliganthum Oakes Arnes
in Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 150, Orchidaceae II. ined. t. 23, IV. 4. —
Pseudobulbi minuti, puriformes, 5 mm longi, 3 mm crassi. Folia brevi-petiolata,
oblonga, obtuse acutata, 1,7 — 2 cm longa, 3 — 5 mm lata. Pedunculi folia superantes,
flexuosi, tenues; spicae pauciflorae, bracteae quam Ovaria longiores, 2 mm longae latae-
que. Sepala lateralia late ovata, obtusa, 3-nervia, dorsale oblongum v. obovatum,
obtusum v. subacutum. Petala late cuneato-obovata, obtusa v. subacuta. Labellum
sagittatum, trilobum , lobi laterales rotundati, basi tuberculo instructi , lobus intermedius
major obtuse acutatus v. apice obscure trilobulus, tuberculus v. papilla minuta in linea
mediana lobi intermedii. Gynostemium breve, rostellum valde prominens. Planta pusilla,
pseudobulbi 5 mm longi 3,5 mm crassi, folia 1,7 — 2 cm longa 3 — 5 mm lata; bracteae
2 mm longae et fere latae. Labellum multo minus. Flores 3 mm longi, vivi brunnei,
sicci aurantiaci. — Octobri. — Fig. 38-E*.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, District Lepanto auf dem
Berge Data in 23 00 m ü. d. M. (Merrill n. 4 481).
67. D. ocellatum (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium ocellatum Oakes Arnes in
Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (190 6) 151 et Orchidaceae II. ined. t. 23, II. 2. —
Planta parvula; pseudobulbi pyriformes v. ovato-oblongi, rugosi, monophylli(?), 1 cm
longi, 5 mm crassi. Folia brevi-petiolata, oblonga, obtusa, coriacea, petioli 5 mm, laminae
ad 4,5 cm longae ad 6 mm latae. Pedunculi folia aequantes ; spicae pauciflorae; bracteae
Ovaria superantes, 3 mm longae, margine erosulae. Sepalum dorsale oblongum v.
ellipticum, 3-nervium, nervis ramosis, lateralia ovata, obtusa. Petala ovata aequimagna,
omnia areolis v. maculis diaphanis opacius marginatis instrueta. Labellum subsimplex,
pentagonum, carnosum, basi praeeipue angulatum, angulo apicali in dentem incrassatum
aueto ; calli 2 in disco papilla minore interposita. Gynostemium brevissimum rectum. —
Flores fusci, sepala petalaque 2 mm longa 1 mm lata, labellum 1 mm longum 1 ,5 mm
latum. — Octobri. — Fig. 38C.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, District Lepanto. In 2300 m
ü. d. M. auf dem Berge Data. Epiphytisch. (Merrill n. 4481a). — Ohne Standort
(Jagor n. 847!).
Nota. Sepalis petalisque >ocellatis« ab omnibus speciebus philippinensibus (et aliis) satis
diversum. Me judice telum floris potius hyalino-lacunosum dicendum est. Pes gynostemii des-
cendens, unguis labelli cum pede geniculatus, lamina labelli spathulata potius aut triangula
quam stricto sensu > pentagona <.
68. D. recurvum (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium recurvum Oakes Arnes in Pro-
ceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 148 et Orchidaceae II. ined. t. 22, IV. 4. —
Pseudobulbi recurvati, fusiformes, cataphyllis nigro-punetatis vestiti, monophylli, 3 —
4 cm longi 3 mm crassi. Folia lineari-oblonga, acuminata, multinervia, brevi-petiolata,
petioli 1,8 cm, laminae 10 — 12 cm longae, 1 — 1,5 cm latae. Pedunculi quam folia
breviores. Spicae pluri-(l0 — 13) et laxiflorae, 3 — 4 cm longae; bracteae Ovaria
superantes, 3 mm longae. Sepalum dorsale oblongum v. ellipticum, lateralia ovata,
| ) § Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
obtusa, paulum longiora. Petala obovato-suborbieulata, 3-nervia. Labelli lobi laterales
falcati obtusi, lobus intermedius quadratus (angulis rotundatis), mucronatus; calli in
disco 3 brevissimi. — Flores 10 — 13 v. plures, carnosuli, 6 mm expansi diam. sicci fusci,
sepala lateralia 4,5 mm longa, dorsale 4 mm; petala 4 mm longa 2,5 mm lata, labellum
1,3 mm longum. — Novembri. — Fig. SST.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, District Lepanto, Berg Data
(Merrill n. 4584).
Nota. Ut praecedens D. pumilo Rolfe characteribus floris affine, differt autem magnitu-
dine, pseudobulbis (plerumque sed non semper) recurvatis, cataphyllisque bulborum juniorum
dense nigro-punctatis.
69. D. philippinense (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium philippinense Oakes
Arnes in Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 149 et Orchidaceae II. ined.
t. 2 3, V. 5. — Pseudobulbi' pyriformes, monophylli, 2 cm longi, juniores cataphyllis
nigro-punctatis, ovatis, acutis vestiti. Folia oblongo-lanceolata, 5-nervia, petiolata, petioli ad
6 cm longi, laminae 8,5 — 11 cm longae, 1,5 — 2,3 cm latae. Pedunculi breviores
aequilongi v. longiores quam folia; spica cum pedunculo 12 — 16 cm longa, densa
bracteae glumaceae, Ovaria superantes, 2,5 mm longae. Sepala oblongo-lanceolata, acuta
3-nervia, dorsale subaequale angustius. Petala ovata v. rhomboidea, acuta, 3-nervia
Labelli lobi laterales lineares, semilunares s. falcati, lobus intermedius multo latior
oblongo-ligulatus, obtusus, basi incrassatus. Gynostemium exalatum, supra retusum. —
Flores laete lutei, odorem ligni Pinorum exhalantes; sepala 4,5 mm longa 2 mm*lata,
petala 3,5 mm longa 2,5 mm lata; labellum 1 mm longum; gynostemium 0,9 (?) mm
longum. — Novembri. — Fig. 38 F.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, Prov. Benguet. Zwischen
Suyoc et Panai in 2100 m ü. d. M. Epiphytisch (Merrill n. 4757).
70. D. turpe (Oakes Arnes) Pfitz. — Acovidium turpe Oakes Arnes in Proceed. Biol.
Soc. Washington XIX. (1906) 149 et Orchidaceae II. ined. t. 23, III. 3. — Pseudobulbi
pyriformes, 2,5 cm longi, monophylli. Folia oblongo-lanceolata, acuminata, apice ipso
acuta, petiolata, petioli 4 — 7 cm, laminae 9 — 14 cm longae 7 mm — 1,8 cm latae.
Pedunculus quam folia brevior, flexuosus; bracteae glumaceae, 3 — 4 mm longae. Sepalum
dorsale oblongo-ovatum, obtusum, lateralia ovato-lanceolata, acuta. Petala ovato-acuta,
3-nervia. Labellum trilobum, lobi laterales minuti, basilares rotundati, lobus intermedius
magnus, semi-orbicularis, tuberculis 3 pone basin instructus, illo centrali papilloso. — Sepala
petalaque 3 mm longa, lateralia 2 mm lata, dorsale et petala angustiora, labellum (i. e.
lobus intermedius) 2 mm longum. Flores luteoli inodori. — Novembri. — Fig. 38Z).
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon, Prov. Benguet. Epiphytisch
in moosigen Wäldern in 2100 m ü. d. M. (Merrill n. 4758).
Nota. Planta habitu cum D. Whitfordii et philippinensi quadrat; labelli fabrica ab
omnibus speciebus Acoridiorum quam maxime diversa, vergit ad Platyclinin.
71. D. anfractum (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium anfrädum Oakes Arnes
in Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 148 et Orchidaceae II. ined. t. 21,
I. 1. — Pseudobulbi oblöngi, juniores cataphyllis maculatis obtecti, 1,3 cm longi. Folia
oblonga, acuta v. obtusa, apiculata, brevi-petiolata, petiolus 1 cm longus, laminae 6 —
7 cm longae, 7 — 9 mm latae. Pedunculi folia superantes, bracteis quibusdam inanibus
imbricantibus infra flores vestiti, rhachis valde fractiflexa, internodia angulos rectos for-
mantia; spica pauciflora ( — 1 0), bracteae e basi latiore ovatae, integrae, Ovaria superantes,
6 mm longae. Sepalum dorsale elliptico-oblongum obtusum, lateralia lanceolata, acuta.
Petala obovata, marginem versus erosula. Labellum trilobum, lobi laterales reflexi
acuti, intermedius retusus mucronulatus , calli pone basin labelli 3 ex margine medium
versus cum mediano confluentes. Gynostemium erectum, androclinii margo posticus
erosulus. — Flores fusci pro genere magni, sepala 6 mm longa 3 mm lata, petala paulum
breviora 4 mm lata, labellum 4 mm latum, lobi laterales 2,5 mm longi. — Octobri. —
Fig. 3 8P.
Pleione. 119
Monsungebiet: Provinz der Philippinen: Luzon, District Lepanto, Berg Data
in 2300 m ü. d. M. Epiphytisch (Merrill n. 4482).
Nota. Affine videtur D. pumilo Rolfe, a quo differre dicitur ambitu callisque labelli, venis
petalorum et rhachide nimis fractiflexa.
72. D. Merrillii (Oakes Arnes) Pfitz. — Acoridium Merrillii Oakes Arnes in
Proceed. Biol. Soc. Washington XIX. (1906) 151 et Orchidaceae II. ined. t. 23, I. 1. —
Pseudobulbi dense aggregati, fusiformes, monophylli, sicci profunde rugosi, 2 —
2,5 cm longi, cataphyllis maculatis cincti. Folia oblongo-lanceolata, acuminata, satis
longe et abrupte petiolata, folia sicca nigrescentia , petioli 2,5 — 3,5 cm longi, laminae
\\ — 4 4. cm longae 1,5 — 2 cm latae. Pedunculi graciles, nudi (sine bracteis im-
bricantibus infra spicam), foliis aequilongi v. subbreviores , spicae laxiflorae, bracteae
lineari-lanceolatae, acutae, quam Ovaria ter longiores, 4 — 7 mm longae, apice subulatae,
recurvae. Sepala lineari-lanceolata, acuminata. Petala quam sepala breviora, oblongo-
lanceolata, apicem versus minutissime denticulata. Labellum trilobum, lobi laterales
parvi, margine minute dentati, oblique erecti, semirotundati , lobus intermedius multo
major, suborbicularis , antice rotundatus, obtusus, emarginatusque, nervi mediani 3
crassiores in disco ceterum ecalloso. Gynostemium apice minute crenulatum, rostellum
membranaceum, protensum. — Racemi v. spicae 10 cm longae, 1,5 — 2 cm latae (flores
distichi?). — Flores 4 mm distantes; sepala 9 mm longa, 2 mm lata; petala 6 mm
longa, omnia 3-nervia, labellum 5 mm longum, lobus intermedius 3 mm longus et latus;
gynostemium 2,5 mm longum. — Novembri. — Fig. 38^4, B.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Luzon; District Lepanto, Berg Data
(Merrill n. 4585, n. 4858).
Nota. Affinitates praebet ad Platyclinem Kingii Hook. f. et ad Dendrochilum exalatum
J. J. Smith, quo facillime intellegendum, haec 2 genera separari non posse.
151. Pleione d. Don.
Pleione*) D. Don, Prodr. flor. nepal. (1825) 36; Syst. veget. III. (1826) 727;
Lindl. Veg. Kingd. (1847) 181; in Paxton Flower Gard. ; Putzer, Morphol. Stud. Orchid.
Blüte (1886) 115, flg. 57; Entwürfe, natürl. Anordn. Orch. (1887) 52, 100; in Engl.-
Prantl, Pflzfam. II. 6. (1888) 126 flg. 125#, C, D; 0. Ktze. Revis. gen. II. (1891)
679 p.p.; Rolfe, Genus Pleione in Orch. Rev. XI. (1903) 289. — Coelogyne sect.
Pleione Lindl. Fol. orchid. (1854) 37 — 42; Miq. Fl. Ind. batav. III. (1859) 668;
Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (186 1); Pfitzer, Vergl. Morph, d. Orchid. (1882) 152, 154;
Benth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 519; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 828,
840; King et Pantling in Annais bot. Gard. Calcutta VIII. 1. (1898) 131, 139, t. 193—
196; Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXXVI. (1903) 23. — Coelogyne p. p. Lindl. Collectan.
bot. (1821) 37; Gen. spec. Orch. (1830) 43; Nat. Syst. (1836) 340. — Gompho-
stylis Wall. mscr. ex Lindl. Gen. spec. Orchid. (1830) 43. — Coelogyne sect. Gompho-
stylis Endl. Gen. (1837) 190 n. 1347b. — Bolborchis Mor. Syst. Verz. Pfl. Zollinger
(1846) 89. — Epidendrum p. p. Smith, Exot. bot. IL t. 97, 98. — Cymbidium p. p.
Smith in Rees Cyclopaedia ex Lindl. Coli. bot. 1. c.
Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum, patens, resupinatum,
marcescens. Sepala 3, multo longiora quam lata, aestivatione valvata, libera vel lateralia
infima basi connata, medianum symmetricum, lateralia leviter asymmetrica curvata.
Petala lateralia libera, sepalis subsimilia vel angustiora. Labellum multo latius, liberum
vel cum basi gynostemii in nectarium breve saccatum, cornutum, gynostemio parallelum
et circa illud pro maxima parte convolutum, subintegrum vel manifeste trilobum, lobo
medio recurvato vel protenso, margine saepissime lacero, nervis mediis sublaevibus
fimbriis vel appendicibus variis seriatis, saepe pro parte connatis ornatis. Gynostemium
*) Uhr]i6i>r], annua; ob durationem annuam pseudobulborum et foliorum; etiam nomen
poeticum filiae Oceani. Cf. Lemaire Jard. fleur. I. (1851) t. 93.
120 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
gracile, labello brevius, apice saepissime late alatum et stelidiis 2 gracilibus ornatum.
Anthera dependens, filamento brevi tenui, bilocularis, loculis basi confluentibus. Pollinia 4,
cerea, obovata vel oblonga, a dorso compressa, per paria in loculis segregata et incum-
bentia, apice caudicula granulosa appendiculisque angustis, retrorsum spectantibus munita.
(Fig. \D). Rostellum declive, integrum vel trilobum. Stigma transversum, subtrian-
gulare. Capsula oblonga vel obovata triquetra, jugis sepalinis applanatis replum
tricrure constituentibus , valvis 3 apice et basi cum replo cohaerentibus. — Herbae
terrestres vel in saxis inter muscos vigentes. Pseudobulbi annui ovati, lageniformes
vel breviter cylindracei, apice conico, saepe medio constricti, annulo tumido superne
muniti, rarius longitudinaliter sulcati vel varie gibbosi, juniores fibris parallelis vel reti-
culatis, vaginarum nervis persistentibus inclusi, monophylli vel diphylli. Folia annua,
membranacea, vernatione plicato-convolutiva, nervis compluribus subtus prominentibus
praedita. Scapus humilis, elatus, rarius gracilis, proteranthus vel foliis synanthus,
uniflorus vel pauciflorus, si synanthus est, basi nudus, si proteranthus apparet, basi
vaginis tubulosis appressis vel varie inflatis apice patentibus inclusus. Flores speciosi,
bracteis magnis membranaceis saepe coloratis stipati.
Species 13, in Himalayae montibus nee non in China subtropica vigentes.
Claris specierum.
A. Pseudobulbi ovati vel lageniformes vertice annulo apicali coro-
nati; vaginae laevissimae tubulosae non inflatae, demum in
fibras subparallelas solutae . Sectio I. Eupleione.
a. Scapus proteranthus, foliis sub anthesi non vel apieibus
solis protrusis.
a. Scapus (usque ad bracteae insertionem mensus) hu-
milis, sub anthesi pseudobulbum adultum utplurimum
duplo superans, labellum ellipticum emarginatum ca-
rinis 5 fimbriatis ornatum \. P. humilis.
ß. Scapus gracilis sub anthesi pseudobulbum adultum
multoties superans.
I. Pseudobulbus depressus, labellum subrhombeum
retusum emarginatum, carinis 3 irregulariter cre-
nato-dentatis ornatum 2. P. Delavayi.
II. Pseudobulbus gracilis, labellum e basi euneata la-
tissime trilobum, carinis 5 subintegris ornatum . 3. P. yunnannensis.
b. Scapus gracilis foliis juvenilibus vel fere prorsus evolutis
synanthus.
a. Labellum carinis fimbriatis vel denticulatis ornatum.
I. Bractea obtusa vel truncata.
\ . Labellum basi latissime truncatum, carinis 7
fimbriatis ornatum, margine antice minute eroso-
denticulatum vel subintegrum 4. P. Hookeriana.
2. Labellum antice latissimum, 2-lobum , undu-
latum 5. P. Schilleriana.
3. Labellum e basi euneata rhombeum, subtrilobum,
carinis 5 fimbriatis ornatum, margine antico
lacero 6. P. grandiflora.
II. Bractea acuta, labellum suborbiculare leviter tri-
lobum, carinis 3 undulatis crenato-dentatis ornatum,
margine antico .lacero 7. P. pogonioides.
ß. Labellum appendieibus nervorum destitutum intus laeve . 8. P. bulbocodioides.
B. Pseudobulbi breviter cylindracei apice conico, saepe varie
gibbosi, apice annulo manifeste dentato vel vix conspicuo
Pleione. 121
coronati; vaginae granulosae vel saltem pro parte inflatae,
demum in fibras reticulatas solutae. Scapus proteranthus . Sectio II. Diclyopleione.
a. Vaginae omnes cylindraceae extus granulosae ; labelli lobus
medius trapeziformis, paullo latior quam longus ... 9. P. praecox.
b. Vaginae infimae inflatae, superiores cylindraceae, labelli
lobus medius bilobus, multo latior quam longus . . . 10. P. Reichenbachiana.
c. Vaginae omnes valde inflatae.
a. Petala sepalis subsimilia, lobus medius labelli fere ejus
dimidium aequans, lobis lateralibus rotundatis . . . \ \. P. maculata.
ß. Petala sepalis dimidio angustiora, lobus medius labelli
ejus partem tertiam non aequans, lobis lateralibus an-
gulatis 12. P. lagenaria.
C. Pseudobulbi tenui-cylindracei curvati ; folia brevia subcoriacea,
scapus synanthus uniflorus 1 3 . P. mandarinorum.
Sectio I. Eupleione Pfitz.
1. P. humilis D. Don, Prodr. fl. nepal. (1802) 37; Lindl. in Paxton, Flow. Gard.
II. (1851) 65 t. 51 (N. Abdr. II. (1883) 121 t. 61); Lam. Jard. fleur. II. (1852) t. 158;
Orch. Album III. t. 102; Rolfe in Orch. Rev. XI. (190 3) 291. — Coelogyne humilis Lindl.
Collect, botan. (1821) 37; in Wall. Catal. n. 1963 p. p.; Gen. spec. Orchid. (1830) 43; Fol.
Orchid. (1854) 41 ; Bot. Mag. t. 5674; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 235; Hook. f.
Fl. Brit. Ind. V. (1886) 840; King et Pantl. in Ann. bot. Gard. Galcutta VIII. (1898)
139 t. 19 4. — Epidendrum humile J. E. Smith, Exot. Bot. II. (180 4) t. 98. —
Gymbidium humile Smith in Rees, Cyclopaedia ex Lindl. Collect, bot. (1821) 37. —
Pseudobulbi ovato-conici, annulo membranaceo satis alto albido coronati, monophylli,
4 cm longi, 1,5 — 2 cm crassi. Folium in petiolum pseudobulbo subaequilongum sensim
angustatum, oblongo-obovatum, acuminatum, 5-nervium, membranaceum, nervis subtus
aequo modo prominentibus percursum, ad 20 cm longum, 4 cm latum v. interdum
bene majus. Scapus proteranthus, folii apice sub anthesi vix protruso , erectus, uni-
florus vel raro biflorus, usque ad bracteae insertionem mensus pseudobulbum utpluri-
mum duplo superans, vaginis basalibus cylindraceis , oblique truncatis, obtusis, mox
laceratis et in fibras subparallelas solutis, saepe bracteam fere attingentibus ; bractea
convoluta, obovata, obtusa, emarginata, ovarium pedicellatum bene aequans, sub anthesi
persistens, postea dejecta. Flos speciosus nutans. Sepala lanceolata, subacuta. Petala
aequilonga, subaequilata, e basi caneata anguste obovata, obtusiuscula. Labellum aequi-
longum e basi cuneata convoluta late ellipticum, emarginatum, margine antico lacero,
nervis 5 mediis longe fimbriatis; carina media breviore, lateralibus longioribus, inter-
mediis fere ad labelli apicem extensis. Gynostemium labello tertia parte brevius, gracile,
rectum, apicem versus late alatum, arcuatum, ala apicalis manifeste tricuspidata, lobo
medio retuso emarginato, lobis lateralibus acutis; anthera ovata, obtusa, apice emargi-
nata, pollinia subellipsoidea compressa, appendiculis subaequilongis, rostellum trilobum.
Capsula nutans, obovata, obtuse triquetra, jugis sepalinis applanatis. — Flos albus, disco
labelli luteo brunneo-maculato, lamellis brunneis, margine antico explanato labelli
amethystino-maculato ; bracteae pallide purpureae : sepala petalaque 3,5 — 5 cm longa,
1 — 1,3 cm lata, labellum 3 — 3,5 cm longum, 2 cm latum. — Fig. 41 B.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya: zwischen Moos an
Baumstämmen, Nepal (Buchanan-Hamilton!), Munnipore (Wallich!), Sikkim 1300 —
2800 m (Hooker f.!, Pantling n. 64!), Bootan, Santagong 2700 m (Griffith!);
Khasia, Sanada 2300 m (T. Lobb!). Von F. Buchanan 1803 in Nepal entdeckt, von
Lobb 18 49 eingeführt. — v. fl. v.
Var. adnata Pfitz. — Labelli basis quartae parti gynostemii adnata.
Sikkim: Pantling 1. c. 140; cf. Reichb. f. in Walp. Ann. VI. 235.
122
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Var. albata Reichb. f. in Gard.' Chron. (1888) I. 392. — Flos candidus labello
venis purpureis maculisque 2 aurantiacis ornato.
Von Sander 1888 eingeführt.
Var. purpurascens Pütz. — Labelli disco purpureo vel kermesino.
Sikkim: Pantling 1. c. 140.
Var. tricolor Reichb. f. Gard. Chron. (18 8 0) I. 39 4. — Labellum antice brunneo-
marmoratum. — Var. R. Lindl. fol. Orchid. 1. c.
Von Rull 18 80 eingeführt.
2. P. Delavayi Rolfe in Orch. Rev. XI. (1903) 29 1. — Coelogyne Delavayi
Rolfe in Kew Bull. (1896) 195 et in Journ. Linn. Soc. XXXVI. (1903) 21. — Pseudo-
bulbi depressi, ellipsoidei vel ampullacei, apice annulo cylindrico humili verticali subin-
tegro coronati, monophylli, in rhizomate repente dense seriati, 1,5 — 2 cm longi, 2 cm
crassi. Folium adhuc ignotum. Scapus proteranthus, erectus, multiflorus, 9 — 10 cm
longus, pseudobulbum adultum sexies superans, basi vaginis tubulosis, oblique truncatis,
demum in fibras solutis inclusus, vagina summa apice rotundata pseudobulbo adulto
Fig. 39. Pleione. Labella. A P. ywinannensis Rolfe. — BP. grandiflora Rolfe. — C P. Dela-
vayi Rolfe. (Omnia magn. nat. — Origin.)
triplo longiore; bractea oblongo-obovata; truncata,. convoluta, erecta, sub anthesi per-
sistens. Sepala e basi cuneata anguste obovata acuminata. Petala paullo angustiora
similia. Labellum e basi cuneata subtrilobum, lobis Jateralibus rotundatis, medio trape-
ziformi triangulo-emarginato, margine antico dentato-lacero, nervis 3 mediis fere ad
apicem labelli carinis elevatis, irregulariter arcuato-dentatis ornatis, dentibus singulis in
nervis proximis interdum accedentibus. Gynostemium gracile, arcuatum, sepala petalaque
5 cm longa, 7 — 8 mm lata, labellum fere 4 cm longum, 2,5 cm latum. — Fig. 39(7.
Centralasiatisches Gebiet: Yunnan (Delavay n. 4739!).
3. P. yunnannensis Rolfe in Orch. Rev. (1903) 292. — Coelogyne yunnan-
nensis Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXXVI. (1903) 23; Orchid. Review XIV. (1906) 81
flg. 10; Gard. Chron. (1907)1. 152 flg. 70. — Pseudobulbi graciles, ampullacei, apice
annulo ampliato, cylindraceo margine dentato coronati, monophyHi, in rhizomate repente
dense seriati, 5 cm longi, 1 cm crassi. Folium lanceolatum, subacutum, 5-nervium,
nervis subtus satis prominentibus praeditum, juvenile 13 cm longum, 1 cm latum.
Scapus proteranthus, folii apice sub anthesi jam protruso, erectus, uniflorus, gracilis,
pseudobulbum quadruplo superans, 10 — 12 cm longus, basi vaginis tubulosis cylindricis,
inferioribus oblique truncatis, superioribus apice triangulo-obtusiusculis, serius in fibras
solutis inclusus, vagina summa pseudobulbo duplo longior; bractea anguste obovata,
Pleione. 123
obtusa, erecta, circa floris suberecti ovarium convoluta, bracteam paullo superans, 2 —
2,5 cm longa. Sepala oblongo-obovata, obtusiuscula. Petala similia subacuta. Labellum
e basi late cuneata trilobum, lobis lateralibus rotundatis , medio subobtrapeziformi vix
emarginato, truncato, margine dentato-lacero, nervis 5 mediis fere ad apicem labelli
carinis acutis subintegris ornatis. Gynostemium gracile, anguste obtriangulum, alatum.
Capsula ignota. — Flos roseus vel purpureus. Sepala petalaque subsimilia 4 cm longa,
7 — 8 mm lata, labellum fere 3 cm longum et latum. — Fig. 39-4.
Centralasiatisches Gebiet: Yunnan, Mengtze 1800 m auf grasigen Bergen
3000 m auf Felsen (Henry n. HU 3!), Bergweiden (Hancock n. 173). — v. fl. s.
4. P. Hookeriana (Lindl.) T. Moore in Williams Orch. Grow. Man. Ed. 5. (1880)
548; Rolfe in Orch. Rev. XI. (1903) 291. — Coelogyne Hookeriana Lindl. Fol. Orchid.
(1854) 34; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 234; Bot. Mag. t. 6388; Hook. f. Fl.
Brit. Ind. V. (1886) 842; King et Pantl. in Ann. R. Bot. Gard. Calcutta VIII. (1898)
139 t. 193. — Pseudobulbi ovati apice annulo humili erecto coronati monophylli, 1 cm
longi, 5 mm crassi v. vix majores. Folium in petiolum tenuem angustatum, elliptico-
lanceolatum, acuminatum, 5-nervium, membranaceum, nervis subtus satis prominentibus
percursum, 8 — 9 cm longum, 2,5 cm latum. Scapus foiio fere explanato arcuato
recurvo synanthus, idemque sub anthesi vix superans, erectus. uniflorus, ad 8 cm
altus, basi vaginis tubulosis, inferioribus oblique truncatis, subdiaphanis, serius in fibras
parallelas solutis inclusus, vagina summa cylindrica, subacuta; bractea obovata, obtusa,
floris nutantis ovarium breviter pedunculatum aequans. Sepala anguste ovata, acuta.
Petala aequilonga, oblonga, subacuta angustiora. Labellum e basi latissime truncata
obscure trilobum, lobi laterales rotundati, medius trapeziformis, truncatus vel emarginatus,
margine antico labelli minute eroso-denticulato vel subintegro, nervis mediis 7 fimbriis
longis subparallelis ornatis. Gynostemium gracile, apice late triangulum, alatum, retusum.
Capsula .... Flos amethystinus, labellum album luteo-maculatum ; sepala petalaque
2,8 cm longa, 1 cm lata, labellum aequilongum 1,5 cm latum. — Fig. 40i?.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya: Sikkim 2300 — 3700 m
in feuchtem Moos, im Mai und Juni in Blüte (Thomson!, Watt!, Gammin!, Gamble!,
Anderson n. 1218!, Schlagintweit n. 1 4749, Pantling n. 3 I 3!), Kumaon (Collett
n. 842), West-Himalaya (Jacquemont n. 208). Von Elwes 1878 eingeführt. — v. fl. s.
Var. braehyglossa Rolfe in Orch. Rev. XI. (1903) 291. — Labellum brevius
minus trilobum: in montibus magis elevatis.
5. P. Schilleriana (Reichb. f.) Pfitz. et Kränzl. — G. Schilleriana Reichb. f. in Allg.
Gart. Zeit. (1858) 189; Xen. Orch. II. (1865) 110 t. 134; Bot. Mag. t. 5072; Fl. d. serr.
t. 2302; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 83 4; Grant, Orch. Burmah 182. — Pseudo-
bulbi parvi, late lageniformes, in rhizomate repente in linea fractillexa seriati, diphylli,
1,5 cm longi, 1,3 cm crassi, irregulariter impressi. Folia in petiolum brevem angustata,
lanceolata, acuta, subcoriacea, obscure 7-nervia, subcarinata, subtus rubella, albo-punc-
tata, ad 1 0 cm longa, 2 cm lata. Scapus foliis fere adultis synanthus eisque brevior,
basi squamis pseudobulbo aequilongis acutis vestitus, erectus, uniflorus, 5 — 8 cm
longus; bractea singula aequilonga, late ovata, acuta, persistens. Sepalum dorsale erectum,
anguste ovatum, acutum, lateralia deflexa, approximata, paullo angustiora subfalcata,
omnia dorso carinata. Petala linearia, acuta, deflexa sepalis paullo breviora. Labellum
sepalis aequilongum, concavum, trilobum, 3-nervium, lobis lateralibus tertiam partem
labelli aequantibus, erectis, oblongis, antice rotundatis, lobo medio parte basali labelli
multo latiore, ex isthmo brevi angusto dilatato, quadrato-suborbiculari, margine deflexo,
denticulato, undulato, carinis 3 integris a basi labelli usque ad isthmum extensis, ubi
laterales in callos integros mutantur. Gynostemium lobos laterales labelli paullo supe-
rans, ubique alatum, ala apicalis integra. Pollinia excavata. — Flos luteus, atropurpureo-
guttatus et pictus. Sepala petalaque 4 cm longa, sepalum dorsale basi 1 ,2 cm, late-
ralia 2 cm lata, petala 3 — 4 mm lata, labellum 3,5 cm longum basi 1,5 cm antice 2 cm
latum. — Fig. 4 1 D.
124
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Monsungebiet: Moulmein. — Eingeführt von Schiller-Hamburg, später von
Lobb für Veitch-Chelsea.
6. P. grandiflora Rolfe in Orch. Rev. XI. (1903) 29 1. — Goelogyne grandiflora
Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXXVI. (1903) 22. — Pseudobulbi ovato-ampullacei, apice
annulo cylindrico, erecto, ampliato, dentato coronati, monophylli, in rhizomate repente
dense seriati, 4 cm longi, 1,5 cm crassi. Folium lanceolatum, acutum. Scapus folio
juvenili synanthus, idemque vix superans, erectus, 10 — 12 cm altus, uniflorus, basi
vaginis tubulosis oblique truncatis, tenuiter membranaceis, diaphanis, mox in fibras solutis
inclusus, vagina summa subacuta pseudobulbo adulto duplo longiore, 12 cm altus;
bractea anguste elliptica, apice truncata circa, ovarium convoluta, ad 4 cm longa. Sepala
et petala similia lanceolato-oblonga obtusa. Labellum e basi cuneata trilobum, lobis
lateralibus rotundatis, lobo medio magno trapeziformi, emarginato, margine lanceolato
(Fig. 39 5), nervis 5 mediis carinis fere ad labelli apicem procurrentibus, longe fimbriatis
ornatis. Gynostemium gracile triangulo-alatum , ala apicalis bisinuata. Capsula . . .
Flos candidus. Sepala petalaque 5,5 cm longa, \ — 1,2 cm lata, labellum 5,5 cm longum,
4,8 cm latum.
Centralasiatisches Gebiet: Yunnan, Mengtze, nördliche Bergwälder in 2800 m
(Henry n. \ 1 1 1 6 !). — v. fl. s.
7. P. pogonioides Rolfe in Orch. Rev. XI. (1903) 291. — Coelogyne pogonioides
Rolfe in Kew Bull. (1896) 196; Journ. Linn. Soc. XXXVI. (1903) 23. — G. Henryi
Rolfe iisd. loc. 19 5, 23. —
Pogonia (§ Eupogonia) sp.
Hance in Journ. Bot. (1885)
2 47. — Pogonia pleio-
noides Kränzl. in Engler's
Bot. Jahrb. XXIX. (1901)
267. — Pseudobulbi gra-
ciles, ampullacei, apice
annulo cylindrico non am-
pliato subintegro coronati,
monophylli , 3 cm longi,
dense seriati. Folium pe-
tiolatum, elliptico-lanceo-
latum, acuminatum, apice
obtusiusculo , 5-nervium,
20 cm longum , 4 cm
latum. Scapus folio semievoluto synanthus, pseudobulbo decies folio juvenili brevior
vel aequilongus (usque ad bracteae insertionem mensus), erectus, uniflorus vel bi-
florus, basi vaginis tubulosis oblique truncatis, tenuiter membranaceis, subdiaphanis,
mox in fibras parallelas solutis inclusus , ad 1 0 cm altus , vagina summa subacuta
pseudobulbo adulta quadruplo longiore; bracteae anguste ovatae, acutae, parum patentes,
1,3 — 2 cm longae. Flores suberecti. Sepala e basi cuneata lanceolata, acuta. Petala
similia, paullo angustiora. Labellum e basi late cuneata subtrilobum, lobi laterales
rotundati, medius brevis trapeziformis , emarginatus, margine fimbriato-lacero , nervi
3 medii et carinae elevatae irregulariter arcuatae fere ad apicem labelli procurrentes.
Gynostemium gracile, arcuatum, apicem versus alatum, ala apicalis lata trisinuata.
Capsula suberecta, gynostemio tenui aequilongo, coronata, obovata, jugis applanatis,
valvis dorso carinatis. — Flores rosei vel cinnabarini; sepala petalaque ad 5,5 cm
longa, 6 — 7 mm lata, labellum 2,5 — 3 cm longum et latum; gynostemium 2,5 — 3 cm
Fig. ( 40. Pleione. Labella. A P. bulbocodioides (Fr anch.) Rolfe.
— BP. Hookeriana Moore. — C P. pogonioides Rolfe. (Omnia
magn. nat. — Origin.)
longum.
Fig. 40 C.
Central-China: Hupeh, Süd-Patung in hohen Lagen (Henry n. 1473, 3785,
6068, 6068a); Szechuan (Henry n. 8826!); Anhuri, nasse Felsen bei Wahu 1000 m
(Bullock, Herb. Hance n. 22038); Nan chuan (von Rosthorn n. 783, 2131). —
v. fl. s. — Einh. Name: »Peu-nu«. [Pen-nu?]
Pleione.
125
8. P. bulbocodioides (Franch.) Rolfe in Orch. Rev. XI. (1903) 291. — Coelo-
gyne bulbocodioides Franch. Plant. Davidianae II. in Nouv. Arch. Mus. d'Hist. natur.
Paris 2. ser. XII. (1887) 84; Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXXVI. (1903) 21. — Pseudo-
bulbi anguste ovati vel conico-ampullacei, annulo parvo cjlindrico verticali aut obliquo
eoronati, monophylli, congesti, 1 — 2 cm alti et basi crassi. Folium elliptico-lanceolatum,
obtusiuscülum, juvenile 1 0 cm longum, 2 cm latum. Scapus folio fere explanato vel adhuc
convoluto synanthus, pseudobulbum adultum sexies superans, erectus, uniflorus, basi
vaginis tubulosis obtuse truncatis, membranaceis, subdiaphanis, demum in fibras parallelas
solutis inclusus, 1 0 cm altus, vagina summa subacuta pseudobulbo adulto duplo lon-
giore. Bractea oblonga, subacuta, ovarium pedunculatum aequans vel superans. Sepala
suberecta, anguste lanceolata. Petala angustiora fere linearia. Labellum e basi cuneata
sensim dilatatum, obscure trilobum, lobis lateralibus vix prominentibus obtusis, medio
trapeziformi apice leviter emarginato, margine eroso-lacero , nervis et carinis omnino
destituto. (Fig. 40 C). Gynostemium gracile, apice alatum, ala apicalis obscure trilobata.
Capsula oblonga, erecta. — Flores rosei vel albi; sepala petalaque 4 cm longa, 5 v.
7 mm lata, labellum aequilongum. — Fig. 40 A
Gentralasiatisches Gebiet: Moupine an nassen Felsen (Franchet); West-
Szechuen bei Tachien-lu 3000 — 4500 m (Pratt!).
Sectio II. Dictyopleione Pfitz.
9. P. praecox (Smith) D. Don, Prodr. fl. nepal. (1825) 37; Rolfe in Orch. Rev.
XI. (1903) 290. — Coelogyne praecox Lindl. Collect, bot. (1821) 37; in Wall. Catal.
n. 1965; Fol. Orchid. (1854) 40; Paxt. Mag. XIV. t. 1; Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
(1861) 235; Hook. f. FI. Brit.
Ind. V. (1890) 8 40; Grant,
Orch. Burmah 166; King-
Pantl. in Ann. R. Bot. Gard.
Calc. VIII. 141 t. 196. —
Epidendrum praecox Smith,
Exot. ( 1 8 0 4) t. 9 7 . — Pleione
Wallichii Lindl. in Paxt.
Flow. Gard. sub. t. 51. —
Coelogyne WallichiiBot. Mag.
t. 449 6. — Pleione Walli-
chiana Lindl. in Paxt. Flow.
Gard. II. t. 39; Lern. Jard.
fleur. II. (1851) t. 153. —
Coelogyne Wallichiana Lindl.
Gen. spec. Orch. (1830) 43;
in Wall. PI. as. rar. I. 46,
t. 54; Bot. Reg. XXIV. (1838)
Mise. n. 157, XXVI. (18 40)
t. 24; Paxt. Magaz. VI.
(1839) t. 25; Griffith, Notul.
III. (1851) 402; Jennings
Orchid. t. 472. — C praecox
Lindl. var. Wallichiana Gar-
tenflora IX. t. 2 8 3 . — Pseudo-
bulbi virides , violaceo-reti-
culati , brevissime subcylin-
dracei, vel obtuse pentagoni, Fig# 41 pieione. Labella. A P. praecox D.Don. — BP. humi-
in apicem anguste conicum us d. Don. — C P. maculata Lindl. — DP. Sckilleriana
subito angustati, subgibbosi, (Reichb. f.) Kränzl. (Omnia magn. nat. — Origin.)
126 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
apice annulo fere evanido, ampliato, dentato coronati, monophylli, 3,5 cm longi, 3 cm crassi.
Folium petiolatum, ellipticum, breviter acuminatum, 9-nervium, 25 cm longum, 9 cm
latum, nervis 5 subtus magis prominentibus percursum. Scapus proteranthus , uni-
florus vel raro biflorus, humilis v. mediocris, 2 — 6 cm' altus, usque ad bracteae inser-
tionem mensus sub anthesi pseudobulbum adultum vix aequans vel superans, basi
vaginis tubulosis, vix inflatis, oblique truncatis, extus dense granulosis, demum in fibras
reticulatas pseudobulbum vestientes lacerata inclusus , vagina summa sub anthesi
pseudobulbum non aequante; bractea late obovata, obtusiuscula, convoluta, decidua, ovarium
floris subnutanüs superans. Sepala patentia inaequalia, dorsale anguste lanceolatum,
acuminatum, lateralia paullo latiora, curvata, basi saccata. Petala sepalis angustiora
iisque aequilonga. Labellum infimae basi gynostemii adnatum et saccatum, deinde
circa gynostemium convolutum, e basi acuminato-cuneata plus minus distincte trilobum,
lobis lateralibus semiellipticis, antice rotundatis vel obtuse angulatis, dentatis, lobo medio
trapezoideo emarginato, margine lacero dentato, nervis 3 vel 5 mediis fimbriis digiti-
formibus inferioribus saepe connatis ornatis. Gynostemium labello quarta vel tertia
parte brevius, gracile, apice late alatum. — Flos amethystinus, labellum antice pallidius;
sepala petalaque 6 cm longa, sepalum dorsale 5 — 7 mm, lateralia 1,3 cm, petala
4 — 5 mm lata, labellum 4 cm longum et medio latum. — Fig. i\A.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya und Nordwestma-
layische Provinz: 1700 — 2700 m, von Garwhal östlich, Sikkim, Khasia-Berge (Hooker,
Thompson!, Pantling n. 96!); 1300 — 2000 m. — Pegu (Kurz); Tenasserim, auf
der Spitze des Nattoung (Parish!). — Von Wallich in Sylhet entdeckt, blühte sie, von
Gibson eingeführt, zuerst 1838 in Chatsworth. — v. fl. v.
Var. birmaniea (Reichb. f.) Rolfe; Grant, Orch. Burmah 167. — Coelogyne bir-
manica Reichb. f. in Gard. Chron. (1882) II. 840; Rolfe in Orch. Rev. XL (1903)
290. — Pseudobulbi demum omnino obvallati retusi, apice ipso omnino abbreviato,
scapus saepissime biflorus, lobus medius labelli denticulatus non fimbriatus, carinae 3,
ala apicalis gynostemii non lacera. — Pseudobulbi vaginaeque coeruleo-purpurei, albo-
maculati.
Burma: von Low 1882 eingeführt.
Var. Candida Pfitz. — Flores candidi (King et Pantl. Ann. R. Bot. Gard. Calcutta
VIII. 141).
Himalaya — Sikkim.
Var. sanguinea Lindl. — Bracteae minus deciduae. Folia kermesina. — An folia
antequam decidunt, -colore quasi autumnali colorati?
10. P. Reichenbachiana Moore in Williams Orch. Grow. Man. 7. (189 4) 685;
Grant, Orch. Burmah 16 8. — Coelogyne Eeichenbachiana Veitch in Gard. Chron.
(1868) 1210; Veitch, Man. Goelog. 59; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 841; Bot.
Mag. t. 5753. — Pseudobulbi breviter cylindracei, apicem subconicum versus paullo
ampliati, longitudinaliter 6 — 8-sulcati, superne totidem gibbosi, apice annulo humili
dentato-coronati, monophylli vel diphylli, virides, atropurpureo-reticulati , 6 cm longi,
4 — 4,5 cm crassi. Folium . . . Scapus proteranthus, usque ad bracteae insertionem
mensus pseudobulbum vix aequans, erectus, uni- vel biflorus, basi vaginis infimis bre-
vibus distincte inflatis, superioribus longis tubulosis appressis demum laceratis inclusus;
bractea oblongo-lanceolata, acuta, ovarium pedicellatum aequans. Sepala oblonga, sub-
acuta. Petala aequilonga, angustiora. Labellum subtrilobum convolutum e basi cuneata
trilobum, lobi laterales breves, rotundati, margine dentati, lobus medius dilatatus, emar-
ginatus, margine dentatus, nervi 3 medii papillis brevibus numerosis ornati. Gynoste-
mium gracile, rectum, apicem versus arcuatum, parti convolutae labelli aequilongum, ala
apicalis profunde triloba, lobis truncatis emarginatis; rostellum trilobum. — Flos pallide
roseus vel amethystinus, labello albo, purpureo-maculato. Sepala petalaque 5 cm longa,
sepala 1,3 cm, petala 1 cm lata, labellum aequilongum v. paulum longius 2,5 cm latum. —
Fig. 42.
Pleione.
127
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz: Arracan-Berge , Rangoon
(Benson n. 156!). - — Exam. vrv. cult.
11. P. maculata Lindl. in Paxt. Flow. Gard. t. 39, fig. 1 (N. Abdr. II. (1883)
81 t. 53 fig. 1); Lemaire, Jard. fleur. I. (1851) t. 93, fig. 1; Rolfe in Orch. Rev. XI.
(1903) 290. — Coelogyne maculata Lindl. Gen. spec. Orchid. (1830) 43; in Wall. pl.
as. rar. I. 45 t. 53; Fol. Orch. Coelogyne (1854) 40; Griffith, Notul. III. (1851) 281;
Bot. Mag. t. 4691; Flore des serres t. 1470; Reichb. f. in Walp. Annal. VI. (1861)
235; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 841; King et Pantling in Ann. R. Bot. Gard.
Calcutta 140 t. 195. — O. Candida Lindl. in Wall. Catal. n. 1964. — C. diphylla
Fig. 42. Pleione Reichenbachiana Moore. (Ex Bot. Magaz.).
Lindl. in Paxt. Flow. Gard. I. (1851) sub t. 5 1 , Fol. Orchid. Coelogyne (1854) 38;
Reichb. f. in Walp. Annal. VI. (1861) 23 4. — Gymnostylis Candida Wall. mscr. —
Pseudobulbi illis P. praecocis similes, sed minores, apice annulo parvo horizontali an-
gulato coronati, diphylli. Folia in petiolum pseudobulbo aequilongum angustata, oblonga,
acuminata, 7-nervia. Scapus proteranthus , uniflorus, basi vaginis tubulosis apice in
appendicem latissime ovatam inflatam ampliatis, demum in fibras reticulatas solutis
inclusus; bractea late obovata, acuminata, ovarium pedunculatum superans, sub anthesi
persistens, postea dejecta. Sepala oblonga subacuta. Petala aequilonga, paullo angustiora,
obtusiuscula. Labellum trilobum, lobis lateralibus parvis rotundatis, medio late ovato
128 PfHzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
emarginato, nervi 5 medii fimbriis numerosis brevibus crassis ornati. Gynostemium
gracile, partem convolutam labelli vix aequans, ala apicalis subintegra, margine dentata.
Capsula erecta obovata, jugis 6 latis applanatis ornata. — Flos candidus, labelli margine
purpureo-maculato. — Fig. 41 C.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya: Nepal (Wallich);
Sikkim (Pantling n. 14 !), 500 — 1000 m blüht liier Oktober, November; Bhootan
(Glarke!); Khasia-Berge 1300—1700 m (Wallich!). — v. fl. s.
Var. Arthuriana (Reichb. f.) Rolfe in Orch. Rev. XI. (1903) 290. — Coelogyne
Arthuriana Reichb. f. in Gard. Chron. (1881) I. 40. — Pseudobulbi obtuse pentanguli;
bractea arcta ovario brevior; labelli carinae longiores. Pseudobulbi atropurpurei, viridi-
maculati. Petala lineis 2 violaceis ornata, labellum purpureo-praetextum.
Von Veitch 1881 eingeführt.
Var. virginea Reichb. f. in Gard. Chron. (1887) II. 682. — Flos candidus,
labellum striis pallide purpureis et macula sulfurea ornatum. Pseudobulbi pallide virides
concolores.
Blühte 18 87 bei W. H. Scott und mit etwas dunklen, gelb gefleckten Lippen
ohne Purpurlinien (P. maculata var. alba) bei W. S. Kimball.
12. P. lagenaria Lindl. in Paxt. Flow. Gard. I. (1850) t. 39 fig. 2; N. Abd. II.
(1883) 81 t. 53 fig. 2; Lemaire, Jard. fleur. I. (l 851) t. 93, fig. 2 ; Engl.-Prantl,
Pflzfam. II. 6. (1888) 125, 126 fig. 125P, C, D\ Rolfe in Orch. Rev. XI. (1903) 290;
Williams Orch. Grow. Man. 7. ed. 683; Warner, Select. Orch. t. 17; Puydt, Orchid.
t. 36; Jennings Orch. t. 47 fig. 1. — Coelogyne lagenaria Lindl. Fol. Orchid. I. (1854)
39; Reichb. f. in Walp. Annal. VI. (l 861) 23 4; Bot. Magaz. t. 5370; Flore des serr.
t. 2386; Illustr. hortic. t. 510; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 841; Veitch, Man.
VI. 56. — Pseudobulbi breves, cylindracei, medio constricti, sub apice conico vallo
tumido cincti, apice ipso angulo horizontali subdentato coronati, diphylli, 3 cm longi,
3,5 cm crassi. Folium lanceolatum, acuminatum, deciduum. Scapus humilis proteran-
thus, uniflorus, pseudobulbum adultum vix aequans, basi vaginis ex tubulo cylindraceo
apicem versus valde inflatis demum in fibras reticulatas solutis, scabriusculis inclusus;
bractea convoluta, obovata, obtusa, ovarium superans. Sepala lineari-lanceolata, acuta,
patentia vel recurva. Petala aequilonga quam sepala vix semilata, acuta. Labellum
cum basi gynostemii in nectarium breve connatum, circa gynostemium convolutum, tri-
lobum, lobi laterales fere rectanguli, margine antico erosi, lobus medius deflexus, ovato-
trapeziformis, obtuse emarginatus, partem tertiam labelli non aequans, margine erosus,
nervi 5 medii appendicibus clavatis seriatis scabriusculis ornati. Gynostemium gracile,
apice alatum et stelidiis 2 filiformibus munitum, ala apicalis? Capsula adhuc ignota. —
Flos amethystinus, labellum pallidius, discus luteus, margine purpureo-maculatus. Sepala
petalaque 5 cm longa, sepala 1 cm, petala 6 — 7 mm lata, labellum sublongius ex-
planatum 2,5 cm latum. — Fig. KB—D.
Ostindien: Heimat nicht genauer bekannt. — v. fl. s.
13. P. mandarinorum Kränzl. — Coelogyne mandarinorum Kränzl. in Engler's
Bot. Jahrb. XXIX (1901) 269. — Rhizoma longe repens, crassiusculum ; pseudobulbi
2 — 3 cm inter se distantes, quam rhizoma tenuiores(l), leviter curvati ascendentesque,
monophylli, 1,5 — 2 cm alti, 5 mm crassi. Folia brevi-petiolata oblonga v. oblongo-
lanceolata, obtusa, petioli 1,5 — 2 cm longi, laminae 4 — 6 cm longae, 1 — 1,2 cm latae.
Scapi uniflori, breves, bulbos vix aequantes; bractea 1 satis ampla, ochreata, retusa, tertiam
ovarii aequans, ad 8 mm longa. Sepala lanceolata, lateralia basi paulum producta,
mentulum rotundatum formantia. Petala angustiora, lanceolata, aequilonga; omnia acuta.
Labellum e basi angusta cuneatim dilatatum, antice obscure trilobum, lobi laterales
rotundati, lobus intermedius subpanduratus, antice retusus (si mavis subquadratus late-
ralibus emarginatis), lamellae antice in disco paucae, vix elevatae. Gynostemium labello
aequilongum, vix curvatum, androclinii margo valde dilatatus, erosulus. — Flores tener-
rimi, sepala lateralia 3,5 cm, dorsale et petala et labellum 3 cm longa, illud antice 1 cm
latum; color floris certe pallide roseus.
Neogyne. 1 2£
Centralasiatisches Gebiet, China: Prov. Sze ch'uan, Nan ch'uan (v. Rost-
horn n. 2129!).
Nota. Est planta habitu peculiaris quoad flores, tarnen Pleione genuina. Bases sepalorum
lateralium paulum ultra insertionem productae mentulum formant rotundatura, paulo produc-
tius quam habemus in Pleione Wallichii; omnes ceteri characteres optime cum illis aliarum
specierum quadrant. — Botanicis novorum generum cupidis lubentissime recommendata.
1 52. Neogyne Reichb. f. emend.
Neogyne Reichb. f. in Bot. Zeitg. (1 852) 931 ; Pfitz. in Engl.-Prantl, Pflzfam. II. 6.
(1888) 126. — Coelogym sect. Neogyne Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 222. —
Coelogyne Lindl. in Wall. PI. as. rar. I. (1830) t. 33; Gen. spec. Orchid. (1830) 41;
Fol. Orchid. Coelogyne (1852) 1; Paxt. Mag. Bot. VI. (1839) t. 73; Griff. Itin. Not.
(1848) 72; Hook. f. Flor. Brit. Ind. V. (1890) 828.
Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum, erecto-connivens, non
resupinatum, marcescens. Sepala 3, libera, dorso carinata, aestivatione valvata, media-
num basi breviter saccatum, lateralia aequilonga, basi longius saccata, saccis ovario
accumbentibus. Petala 2 libera, sepalis breviora et angustiora plana. Labellum con-
cavum, trilobum, basi cum basi gynostemii continuum et bisaccatum, saccis in illis
sepalorum lateralium inclusis, subtus sulcatum, lobi laterales fere labellum totum
aequantes, longe obcordati, antice rotundati, gynostemium amplectentes, sese media parte
invicem tegentes, lobus terminalis parvus, late ovatus, antice obcordato-dilatatus, emargina-
tus, concavus, carina media subintegra, angusta a basi labelli fere ad basin lobi medii
extensa, carinae laterales altiores, flexuosae, ultra dimidium labelli ortae, usque in basin
lobi medii procurrentes. Gynostemium lobis lateralibus labelli brevius, a basi usque
in apicem ala sursum dilatata, apice truncata, crenulata, cucullata ornatum. Anthera
dependens, ovata, convexa, bilocularis, loculis obscure bilocellatis; pollinia 4, cerea
anguste obovata, a dorso compressa, per paria incumbentia, facie interna profunde sul-
cata, caudicula subplana, basi convexa. Rostellum anguste triangulum, subacutum, fere
horizontale. Stigma semiorbiculare marginatum. Ovarium breve, turbinatum, manifeste
6-alatum, aliß 3 dorsalibus majoribus. Capsula fusiformis, 6-alata. — Herba pseudo-
bulbosa, foliis subellipticis multinerviis sempervirentibus, vernatione plicato-convolutivis;
inflorescentia proterantha, terminalis, racemosa, multiflora.
Species 1 , Himalayae incola.
1. N. Gardneriana (Lindl.) Reichb. f. in Bot. Zeitg. (1852) 931. — Coelogyne
Oardneriana Lindl. in Wall. PI. as. rar. I. (1830) 33 t. 38; Gen. spec. Orch. (1830)
41; Paxt. Mag. Bot. VI. (1839) t. 73; Fol. Orch. Coelogyne (1852) 1; Reichb. f. in
Walp. Ann. VI. 222; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 82 8. — C. trisaccata Griff.
Itin. Not. (1848) 72. — Pseudobulbi e basi angustiore brevi obconica longe ampullacei,
basi vaginis late ovatis, obtusis, membranaceis , cito in fibras laceratis, arcte appressis
inclusi, vagina suprema pseudobulbum paullo superans acuta, in rhizomate repente parum
distantes, diphylli, 15 cm longi, 2 cm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo multo
breviorem angustata, cuneato-elliptica, acuminata, papyracea, supra luteo-viridia, subtus
pallidiora, nervis 5 subtus prominentibus percursa, ad 40 cm longa, 7 cm lata. Scapus
proteranthus, foliis adultis brevior, basi sub anthesi squamis obtusis sursum majoribus
conum formantibus inclusus, ad 25 cm longus, nutans vel dependens, basi et infra flores
glumis instructus usque 6-florus, floribus simultaneis rhachidi subflexuosae fere parallelis;
bracteae latissimae ovatae, suborbiculares, obtusae, scariosae, subdiaphanae, naviculares,
dorso florum appressae, Ovaria breviter pedunculata duplo superantes. — Flos in diagnosi
generis monotypici descriptus, candidus, lobus medius et spatium inter carinas laterales
labelli citrina; sepala petalaque 5 cm longa. — Fig. 43 J. — C.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya: Nepal 1300 — 1700 m
(Wallich!), Khasia 1 300 m (Griffith!, Clarke!, Hooker et Thomson!). — Central-
asiatisches Gebiet: Yunnan (Henry n. 13635). — v. fl. v.
A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 50. 9
130
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Fig. 43. Neogyne Qardneriana (Lindl.) Reichb. f. A Habitus (diminutus). B Racemus (magn.
nat.). G Flos (longitudinal. dissectus auctus). — (Origin.)
Gynoglottis, Hologyne. 131
152a. Gynoglottis J. J. Smith.
Gynoglottis*) J. J. Smith, Übers. Gatt. Dendrochilum, in Recueil trav. botan. neer-
land. n. 1. (190 4) Sep. Abdr. 1. — Coelogyne Sect. Cymbidina Reichb. f. in Walp.
Annal. VI. (4 861) 239.
Flores monoklini. Perigonium marcescens, ad medianam manifeste zygomorphum.
Sepala 3, libera, subaequalia, lateralia dorso carinata. Petala 2 libera, angustiora.
Labellum hypochilio longe canaliculato gynostemii adnatum, tubo ita orto basi tumido,
superne angustato, epichilio libero, magno, trilobo, bicalloso, lobis lateralibus gynostemii
apicem amplectentibus. Gynostemium gracile, arcuatum, apice liberum, alatum. Anthera
decumbens, inaequilateralis, bilocularis, valva superiore lata multo longiore emarginata,
valva inferiore quatcr breviore acuminata. Pollinia 4, subpyriformia. Rostellum mag-
num, subobeordatum, bilobum, suberectum. Stigma parvulum, margine elevato. Capsula
adhuc ignota. — Herba epiphytica, pseudobulbis diphyllis; inflorescentia erecta, multiflora,
foliis juvenilibus synantha, floribus rhediocribus.
Species 1 in Sumatra, fortasse etiam in Moluccis vigens.
1 . G. cymbidioides (Reichb. f.) J. J. Smith 1. c. — Coelogyne cymbidioides Reichb. f.
in Walp. Annal. VI. (1861) 239. — Pseudobulbi oblongi, nitidi, diphylli, 3 cm longi,
1 cm crassi. Folia erecta, in petiolum pseudobulbo longiorem angustata, anguste lanceo-
lata, longe acuminata, nervis 9 subtus prominentibus, 3 medianis crassioribus praedila,
coriacea, 45 cm longa, 3,5 — 4 cm lata. Scapus sub anthesi foliis multo brevior, laxi-
florus, erectus, subvalidus, 20 cm altus; glumae nullae; bracteae triangulo-lanceolatae,
concavae, acutae, patentes, persistentes, 1 cm longae, ovariis pedicellatis vix semilongae.
Flores simultanei non distichi, quaquaversi. Sepalum dorsale lanceolatum, obtusius-
culum, 5-nervium, sepala lateralia lanceolata, naviculacea, valde carinata. Petala
lineari-lanceolata, obtusiuscula. Labelli hypochilium adnatum, gynostemium fere aequans,
callis longitudinalibus 2 validis debilique mediano fere ad dimidium epichilii trilobi ex-
tensis, lobi laterales subrectanguli, lobus medius transverse oblongus, omnibus margine
crenatis. Gynostemium apice liberum, late alatum, alis trapeziformibus obtusis. — Flores
pallidi, suaveolentes. Sepalum dorsale 1,7 cm longum, 4,5 mm latum; lateralia sublongiora
et latiora, petala aequilonga, 3 mm lata; labellum fere 1 cm longum et latum (vix
minus), lobus intermedius 4,7 mm longus, 6,7 mm latus.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Sumatra: Loeboe Radja, im
District Angkolah Djoeloe 1700 — 1900 m (Junghuhn); auch Molukken? — v. fl. s.
Herb. Lugd. Rat. n. 904, 90. — 47.
152b. Hologyne**) Pfitz. nov. gen.
Chelonanthera p. p. Rlume, Rijdr. (1825) 3 85. — Coelogyne p. p. Lindl. Gen.
spec. Orchid. (1830) 42; Fol. Orchid. (1852) n. 33; Reichb. f. in Walp. Annal. VI.
(1860 233; Kränzlin in Notizbl. Rot. Gart. Rerlin (1896) 114; J. J. Smith, Fl. Ruiten-
zorg VI. (1891) 149.
Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum, marcescens. Sepala 3,
libera, basi retrorsum saccata, dorsale carinatum, symmetricum, gynostemio incumbens,
lateralia distincte inaequilateralia, latere sepalum dorsale versus spectante latiore, sub-
patentia. Petala angustiora, gynostemio parallela. Labellum cum basi gynostemii
continuum eique circiter sub angulo recto insertum, deinde gynostemio parallelum, basi
sacco parvo munitum, concavum, canaliculatum, sigmoideo-deflexum, marginibus
gynostemium arcte amplectens, intus 2-carinatum. Gynostemium parum curvatum, satis
robustum, basi in pedem brevem a dorso applanatum sub angulo recto protensum dilatatum.
Anthera horizontalis, obcordata, membranacea, bilocularis. Pollinia 4, per paria oblique
*} graec. ywrj i. e. gynostemium et ylüna i. e. labellum, propter gynostemium labello
adnatum.
**) oXog, yvvTj.
9*
132
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
accumbentia, inaequilonga, subtriangula, parum applanata, caudiculata, extus densiuscula,
intus pulverea. Rostellum oblique ascendens, obovatum, obtusum, apice reflexum.
Pseudobulbi in rhizomate repente vel ascendente distantes biiblii, foliis vernatione
convolutivis ; scapus synanthus vel heteranthus , floribus paucis simultaneis salmoni-
coloribus vel miniatis.
Species 2 in Java fortasse in aliis insulis Sondaicis et Nova Guinea vigentes.
Clavis specierum generis Hologynes.
A. Labellum apice ovato-triangulum acuminatum . . . . . . \ . H. miniata.
B. Labellum apice triapiculatum 2. H. Lauterbachiana.
\. H. miniata (Blume) Pfitz. — Coelogyne miniata Lindl. Gen. spec. Orch. (18 30)
42; Fol. Orchid. Coelogyne 33; Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 233; J. J. Smith,
Orch. Java, in Fl. Buitenzorg VI. (1905)
149. — Chelonanthera miniata Blume
Bijdr. (1826) 385. — Pseudobulbi
anguste ovati, sulcati, in rhizomate
ramoso longe repente longe distantes,
internodia 5 — 6 cylindracea, a vaginis
clausis, subinflatis, obtusis v. acuminatis,
saepe vix dimidio velata, inter duos
pseudobulbos oblique ascendentes inter-
jecta; pseudobulbi 3 cm longi, 1 cm
crassi. Folia petiolata, lanceolata, acuta,
nervis 3 majoribus percursa, papyracea,
ad 6 cm longa, \ cm lata. Racemi
synanthi , scapus basi nudus, rhachis
subflexuosa plerumque pauciflora, rarius
pluriflora, bracteis convolutis in apice
additis, floribus ad 3 simul apertis.
Sepala oblonga, acuta, basi concava,
fere saccata, dorso carinata, lateralia
basi distincte saccata, fere mentum
spurium formantia, dorsale gynostemio
incumbens, lateralia subpatentia. Petala
sepala aequantia, e basi anguste tri-
angula linearia, subacuta, subparallela.
Labellum obscure trilobum, basi di-
stincte saccatum, medio genuflexum,
lobis lateralibus semiellipticis gynoste-
mium arcte amplectens, lobus medius
valde concavus, ovato-triangulus , acu-
minatus, subdeflexus, carinae 2 carnosae
inter lobos laterales satis elevatae, deinde
humiliores in lobum medium procur-
rentes, carina media multo minor,
fere evanida. Gynostemium e basi
gracili apicem versus dilatatum, labello
brevius, aus apicalibus decurvis. An-
thera rostello oblique ascendenti in-
cumbens. — Fig. 4 4^4, B.
Monsungebiet, Südwestma-
Fig. 44. Rologyne miniata (Blume) Pfitz. A Habitus, layische Provinz; Java: Salak
B Labellum vi explanatum. (Origin.) (Blume!); am Tjapoes und Tjigombong
Sigmatogyne. 1 33
und zahlreichen anderen Standorten (J. J. Smith!); Krawang (Ko Orders); Oengaran
(Junghuhn). — Sehr häufige Pflanze. — Sumatra?
Var.? grandiflora — Planta validior, flores majores, labello latiore minus acuto,
carinis brevibus 2 in disco labelli additis.
Java (Waitz). — Orig. Herb. Lugdun. Batav.
2. H. Lauterbachiana (Kränzl.) Pfitz. — Goelogyne Lauterbachiana Kränzl. in
Notizbl. Bot. Gart. Berlin I. (1896) 113. — Sympodia longe repentia, internodia 2 —
2,5 cm longa, pseudobulbi cauliformes, quadranguli, quadrisulcati, diphylli, 10 cm longi,
basi vix 1 cm crassi. Folia oblonga, acuta, tenuia, membranacea, maxima, quae vidi,
1 2 cm longa, ad 5 cm lata. Scapi quam folia breviores v. aequilongi, nudi, rhachis
fractiflexa, flores inter se circiter 1 cm distantes, bracteae sub anthesi deciduae, alabastra
omnino amplectentes, acuminatae, 1 — 1,2 cm longae. Sepala ovata, acuta, lateralia basi
paulum excavata, obscure carinata. Petala e basi paulum latiore anguste linearia, acuta,
quam sepala subbreviora. Labellum cymbilbrme, flexum, apice ipso in apiculos 3,
quorum medius maximus, divisum, ceterum integrum; lamellae 2 majores per discum,
1 minore interposita. Gynostemium apice tantum paulum dilatatum, ceterum omnino
generis. — Pseudobulbi ad 1 0 cm longi, basi vix 1 cm crassi, scapus folia non excedens,
bracteae 1 — 1,2 cm longae, flores salmonicolores, glutine scatentes, sepala et labellum
1 cm longa, petala subbreviora. Aprili (in Europa seil.).
Monsungebiet, Papuanische Provinz; Neu-Guinea: von Dr. Lauterbach
1895 aus Kaiser- Wilhelmsland geschickt; blühte im Bot. Garten Berlin.
Nota. Affinis est species haoe Crinoniae carneae Blume a qua differt pseudobulbis semper
diphyllis et labello in apice tantum diviso. Labello peculiari modo flexo v. sigmoideo affini-
tatem ludit ceterum cum Panisea et Sigmatogyna.
152c. Sigmatogyne Pfitz. n. gen.*).
Panisea Rolfe nee Lindl. in Kew Bullet. (1901) 148.
Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum, patens, resupinatum,
marcescens. Sepala 3, libera, dorso carinata, aeslivatione valvata, lateralia fere prorsus
symmetrica. Petala 2 sepalis subsimilia. Labellum liberum, basi gynostemii satis latae
sigmoideo-flexae insertum, submobile, integerrimum, parte anteriore gynostemii subparalle-
lum tricallosum. Gynostemium latum, crassum, labello multo brevius, margine alatum.
Anthera sub margine inserta, rostello ineumbens, bilocularis. Pollinia 4, per paria in-
cumbentia, cerea, caudicula distineta munita. Rostellum parum declive, integrum ; stigma
transverse semiorbiculare, margine prominente cum rostello continuo, ovarium 6-jugum.
Capsula ignota. — Herbae epiphyticae; pseudobulbi perennes, diphylli, parvi. Folia
perennia, membranacea. Scapus heteranthus? sub pseudobulbo ortus, uniflorus. Flores
parvi, subdiaphani.
Species 2 in Himalayae montibus incolae.
Clavis specierum generis Sigmatogynes.
A. Pseudobulbi globosi vel ellipsoidei depressi, petala oblonga . 1 . S. tricallosa,
B. Pseudobulbi anguste ovati, petala oblongo-elliptica . . . . 2. S. Pantlingii.
1. S. tricallosa (Rolfe) Pfitz. — Panisea tricallosa Rolfe in Kew Bullet. (1901)
148. — Pseudobulbi globosi vel ellipsoideo-depressi, in rhizomate valido congesti, diphylli,
1,5 — 2 cm longi. Folia in petiolum pseudobulbo fere aequilongum sensim angustata,
anguste obovato-lanceolata, acuta, nervo medio solo subtus magis prominente praedita,
7 cm longa, 1 cm lata. Scapus heteranthus?, brevissimus, 3 cm tantum altus, basi
vaginis imbricatis obtectus, uniflorus. Sepala ovato-oblonga, apiculata, carinata, lateralia
basi coneava. Petala oblongo-elliptica, obtusiuscula, sepalis paulio breviora et angustiora.
*) Sigma = littera S et yvvi] = femina, propter gynostemium in formam »S« curvatum.
134
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Labellum integrum, sepalis aequilongum, apicem versus duplo latius, quinquenervium,
e basi oblonga sigmoideo-flexa, subsaccata, apicem versus sensim dilatatum, obcordatum,
carinis 3 humilibus a basi usque fere ad apicem extensis, lateralibus in disco labelli
in callos breves obtuse triangulos elevatis. Gynostemium sepalis fere vix semilongum,
concavum, margine alatum, curvatum, ala apicalis quadricrenata, ovarium trialatum. —
Flos diaphanus, luteo-viridis, calli brunneo-crenulati. Sepala 1,2 cm longa.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz; Assam: Blühte im Bot.
Garten zu Glasnevin April 1896. — v. fl. s.
2. S. Pantlingii Pfitz. n. sp. — Pseudobulbi anguste ovati, juniores vaginis
tenuiter membranaceis inclusi, in rhizomate valido dense seriati, diphylli, 2 cm longi,
5 mm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo
subaequilongum angustata, elliptico-lanceo-
lata, acuta, nervo medio solo subtus promi-
nente praedita, 6 cm longa 1,2 cm lata.
Scapus heteranthus ? , pseudobulbum vix
superans, uniflorus; bractea ovario peduncu-
lato duplo brevior, obovata, acuta, convoluta,
persistens. Sepala oblonga, dorso carinata,
acuta, lateralia basi concava. Petala similia,
angustiora. Labellum sepalis aequilongum,
integrum, in basi oblonga leviter sigmoidea
subsaccatum, antice sensim dilatatum, ob-
ovatum, apicem versus truncatum, triner-
vium, callis 2 brevibus elevatis, uno mediano
multo minore versus basin labelli addito.
Gynostemium quam sepala vix semilongum,
latum, concavum, margine alatum; ovarium
trialatum videtur. — Floris color ignotus;
scapus cum flore 3 cm; sepala 1,5 cm
longa. — Fig. 45J. — D.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz; Assam (Watt). — Blühte
im botan. Garten zu Calcutta März 1896. — Herb. Hort. bot. Calcutt. n. 571 cum
icone. — v. fl. s.
152d. Crinonia Blume.
Crinonia*) Blume Bijdr. (1825) 338; Tabell. plat. Jav. Orch. (1825) t. 41. —
Pholidota Lindl. p. p. Gen. spec. Orch. (1830) 87; Miq. Fl. Ind. batav. III. (1859)
669; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 520; Pfitzer in Engler-Prantl, Pflzfam. II. 6
(1888) 127. — Coelogyne sect. Crinonia e. p. et sect. Chinenses e. p. Reichb. f. in
Walp. Annal. VI. (1861) 237.
Flores monoklini. Perigonium, ad medianam manifeste zygomorphum, marcescens.
Sepala 3 libera, dorsale concavum, lateralia majora asymmetrica, concava, dorso cari-
nata, descendentia, mentum spurium simulantia. Petala 2 libera, plana, lata. Labellum
ungue brevi cum pede descendente gynostemii continuum, patens, leviter trilobum vel
subintegrum, concavum, intus bicallosum vel obscure transverse callosum. Gynostemium
breve crassum, utrinque dentatum, basi in pedem descendentem curvatum extensum.
Anthera apici gynostemii incumbens, horizontalis, bilocularis, loculis bilocellatis. Pollinia
4 obovata, per paria incumbentia, parce caudiculata. Rostellum parvum. Capsulae ad-
huc ignotae. — Herbae epiphyticae, pseudobulbosae, scapis proteranthis vel synanthis
gracilibus multifloris, distichis, floribus minutis non resupinatis, simultaneis.
Species 3 Javae et peninsulae malayensis incolae.
Fig. 45. Sigmatogyne Pantlingii Pfitz. A La-
bellum oblique a latere visum. B Gyno-
stemium et labellum a latere visa. C Gyno-
stemium a fronte visum. D Pollinia. (Omnia
aucta. — Ori<?in.)
*) Quod nomen dicere velit, nescio, illustr. Blume nil refert de illo.
Crinonia.
135
Clavis specierum generis Crinoniae.
A. Pseudobulbi globosi, ellipsoidei, obovati; scapus proteranthus.
a. Scapus folia adulta vix aequans; sepala obtusa, apice
denticulata \. C. globosa.
b. Scapus folia adulta superans; sepala acuta 2. C. camea.
B. Pseudobulbi angustissime conici ; scapus foliis juvenilibus
synanthus 3. C. parviflora.
4. C. globosa Blume, ßijdr. (1825) 339. — Pholidota globosa (Blume) Lindl.
Gen. spec. Orch. (1830); Miq. Fl. Ind. batav. III. (1859) 669; J. J. Smith, in Fl. de
Buitenzorg VI. (1 905) 1 59. — Coelogyne globosa (Blume) Reichb. f. in Bonplandia V. (1 857)
43 et in Walp. Ann. VI. (1861) 236. — Pseudobulbi ellipsoidei, obovati vel turbinati,
rhizomati repenti subparalleli, parum distantes, juniores vaginis ovatis, subacutis inclusi,
2 cm longi. Folia in petiolum pseudobulbo longiorem angustata, angustissime lanceo-
lata, acuminata, nervis 3 validioribus subtus prominentibus praedita, 1 4 cm longa,
1 cm lata. Scapus proteranthus, folia adulta subaequans, 12 — 20 cm longus, nutans,
densiflorus, pedunculus rhachidem flexuosam aequans; bracteae distichae, flores simul-
taneos aequantes, late ovatae, acuminatae, scariosae, deciduae. Sepalum medianum
ovatum, obtusum, concavum, lateralia latiora subfalcata, carinata, obtusa, apice denticu-
lata. Petala breviora, ovata, obtusa. Labellum obscure trilobum, oblongo-obovatum,
obtusum, margine undulatum, crista obseura, transversa, bicallosa, basali ornatum.
Gynostemium breve, latum, angulatum, auriculatum; ovarium triquetrum 6-sulcatum. —
Flores aibi, basis labelli et gynostemium rosea. Pseudobulbi 2 cm longa; folia 4 4 cm
longa, 1 cm lata; scapus 12 — 19 cm altus. Sepala 3 mm longa. — Fig. 46C.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: am Tjapoes (Blume);
Salak (Zollinger), Kandang Badak, Pangerango, Goentoer (Kerkhoven); Poentjak,
Gade (J. J. Smith). — Sumatra?
2. C. carnea Blume, Bijdr. (1825) 339. — Pholidota camea (Blume) Lindl.
Gen. spec. Orch. (4 830) 37; Miq. Fl. Ind. batav. III. (1859) 669; J. J. Smith,
Fl. de Buitenzorg VI. 158. — Coelogyne carnea (Blume) Reichb. f. in Walp. Annal. VI.
(1861) 237. — Pseudobulbi oblongi vel
ovati, 2 — 4 cm longi, vaginis ovatis, acutis,
coriaceis, brunneis, atromaculatis fulti, summa
pseudobulbum superante, in rhizomate ra-
moso repente vel dependente crasso, vaginis
similibus minoribus dense tecto, approximati
vel satis distantes, eique sub angulo acuto
inserti, diphylli. Folia in petiolum pseudo-
bulbo breviorem angustata, anguste lan-
ceolata, acuta, nervis 3 subtus prominen-
tibus praedita, 8 — 15 cm longa, 8 — 12 mm
lata. Scapus proteranthus, 1 2 cm longus,
foliis adultis subaequilongus, gracilis, sub-
flexuosus, multiflorus, nutans, rhachis flexuosa
pedunculo brevior; glumae nullae ; bracteae
floribus simultaneis suberectis aequilongae,
ovatae, acutae, scariosae, 7 mm longae,
deciduae. Sepalum dorsale late ovatum, acutum, valde concavum, dorso anguste cari-
natum, lateralia basi descendente latiora, praeterea similia. Petala latissime ovata,
obtusiuscula , minus concava, sepalis paullo breviora. Labellum e basi angusta dila-
tatum, leviter trilobum, concavum, lobi laterales rotundati, erecti gynostemium sub-
amplectentes, lobus medius apice reflexus, rotundatus, bicallosus. — Flores carnei; sepala
4mm longa, 3 mm lata v. (lateralia) paulum majora, petala 2,3 mm longa, 2 mm
lata, labellum 5 mm longum, 3,5 mm latum. — Fig. 46.4 — B.
Fig. 46. Crinonia. A Cr. carnea Blume. Flos
et B idem longitudin. dissectus. — C Cr. globosa
Blume. Gynostemium et Labellum. (Omnia
aucta. — Oricrin.)
]3ß Putzer- Kr änzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Salak (Blume, J. J.
Smith); Andjuno-Berg 1300 m (Zollinger n. 2260); Oengaran (Junghuhn); Gade
bei Tjibodas (Koorders); Groeda, Pangerango (J. J. Smith); ohne Standort (Nagel!.) —
Sumatra, Soembawa. — v. fl. s.
3. C. parviflora (Hook, f.) Pfitz. — Pholidota parviflora Hook. f. Icon. plant. XIX.
(1889) t. 1891. — P. micrantka Hook. f. (sphalmate) Fl. Brit. Ind. V. (1890) 847
et rectius in 1. c. VI. (1894) 195; Ridl. in Journ. Linn. Soe. XXXII. ex Hook. f. 1. c.
(sphalmate) 328. — Pseudobulbi angustissime conici, subfusiformes, 6 cm longi, 8 mm
crassi, juniores vaginis coriaceis, ovatis, acutis, demum in fibras parallelas solutis
inelusi, summa pseudobulbum superante, in rhizomate ascendente vaginis similibus
tecto sub angulo acuto inserti, longe distantes, monophylli vel diphylli. Folium sessile,
elliptico-lanceolatum, acuminatum, 5-nervium, nervis 3 subtus magis prominentibus in-
structum, 10 cm longum, 2,5 cm latum. Scapus foliis juvenilibus synanthus, arcuatus,
multiflorus, 10 cm altus, rhachis flexuosa; bracteae ovato-lanceolatae , acutae, flores
subaequantes, deciduae. Sepala late ovata, subacuta, 3-nervia. Petala ovato-oblonga,
1-nervia. Labellum concavum, trilobum, carnosum, lobis lateralibus parvis rotundatis,
lobo medio ovato bicalloso. Gynostemium nanum, crassum. Capsula ellipsoidea. —
Flos pallide roseus. Sepala 6 mm longa, petala et labellum minora.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel:
Perak, Gipfel des Gunong Batu Patik (2000 m) (Wray n. 390). — v. fl. s.
i52e. Chelonistele Pfitz. n. g.*).
Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum, patens, resupinatum,
marcescens. Sepala 3, libera, aestivatione valvata, dorso carinata, basi parum excavata
vel fere cucullata. Petala angusta, patentia vel retrorsum circinata. Labellum multo
latius, basi satis lata gynostemio affixum, leviter vel sigmoideo-flexum, parte ascendente
basali integra, parte descendente multo longiore triloba, lobi laterales parvi, trian-
guli, erecti vel reflexi, interdum obsoleti, lobus medius ex isthmo angusto multo
dilatatus, apice integer vel bilobus, carinae 2 distantes angustae, a basi fere in dimidium
labelli extensae. Gynostemium sepalo dorsali subparallelum, e basi gracili latius ala-
tum, saepe fere conchoideum, ala apicali triloba, marginibus diaphanis latis. Anthera
dependens, lata, subrostrata, imperfecte bilocularis, rima lata V-formi subtus dehiscens.
Pollinia 4 cerea, fere semiglobosa, faciebus planis per paria oblique incumbentia, caudiculae
applanatae parvae affixa. Rostellum subtrapeziforme, declive. Stigma semiorbiculare,
membrana cinctum. Ovarium argute trialatum. — Herbae epiphyticae vel in saxis vigen-
tes, pseudobulbi congesti vel dense seriati, ovati vel cylindrici, folia lanceolata vel ovata,
interdum longiuscule petiolata, vernatione convolutiva vel duplicativa. Scapus racemosus
vel uniflorus, terminalis, proteranthus vel synanthus, raro heteranthus. Flores mediocres.
Species 5 pro parte non satis notae, in Himalayae montibus insulisque Java et
Borneo incolae.
Clavis specierum generis Chelonisteles.
A. Folia longe petiolata coriacea v. carnosa, scapus pluriflorus
erectus.
a. Petiolus quam lamina pergamenea vix semilongus . . . 1 . Ch. sulphurea.
b. Petiolus laminam carnosam fere aequans.
a. Lobus medius labelli orbicularis, emarginatus ... 2. Ch. tenuiflora.
ß. Lobus medius labelli subquadratus, bilobus . . . .3. Ch. lurida.
B. Folia breviter petiolata v. sessilia.
a. Lobi laterales labelli basilares rotundati 4. Ch. apiculata.
b. Lobi laterales labelli minuti angulati 5. Ch. biflora.
*) /elw^ = testudo et axrfKri = gynostemium; propter gynostemium apice scuti testu-
dinis instar excavatum.
Ghelonistele.
137
f. Ch. sulphurea (Blume)
Pfitz. — Chelonanihcra sulphurea
Blume, Bijdr. (4 825) 383. —
Coelogyne sulfurea Reichb. f. in
Bonpland. V. (1857) 43; Gard.
Chron. (4 87 4) 970; J. J. Smith
in Fl. de Buitenzorg VI. (4905)
4 46. — C. Crookewitii Teysm.
et Binn. in Tijdschr. Ned. Ind. V.
(4 853) 488. — Pseudobulbi an-
guste ovati, laeves, juniores vaginis
ovatis, subacutis, pallidis, siccis
papyraceis fulti, vagina summa
pseudobulbum superante erecta, in
rhizomate repente dense seriati,
monophylli, 6 cm longi, 2,5 cm
crassi. Folium in petiolum lamina
ter vel quater breviorem pseudo-
bulbo subaequilongum angustatum,
anguste oblonge- -obovatum, acu-
tum, coriaceum, superne nitidum,
subtus opacum, pallidum, nervo
medio solo subtus prominente prae-
ditum,30 cm longum, 5 cm latum.
Scapus proteranthus , sive folii
apici protruso synanthus, erectus,
multiflorus, 20 cm longus, folium
non aequans; bracteae naviculares,
ovatae, pallidae, subscariosae, deci-
duae, ovarium longe peduneulatum
superantes, 2 cm longae. Sepala
subaequalia, oblonga, acuta, basi
manifeste saccata, extus carinata.
Petala ligulato-linearia, obtusa,
circinato-reflexa. Labellum immo-
bile, sigmoideo-flexum, basi lata
gynostemio insertum, lobi laterales
parvi trianguläres, subfalcati, acuti,
reflexi, lobus medius ex isthmo
distineto valde dilatatus, transverse
oblongus vel reniformis, bilobus,
reflexus, carinae 2 extus versae
argutae a parte ascendente labelli
usque ad isthmi basin extensae,
basis labelli neetarifera. Gynoste-
mium acutum, e basi angustiore
valde alato-dilatatum, conchiforme,
ala apice trilöba, margine erosa.
Anthera dependens, rostellum tra-
peziforme , stigma semiorbiculare
margine produeto. Pollinia ap-
planata, per paria ineumbentia,
caudicula antice incisa. Sepala
petalaque viridi-sulfurea , labellum
Fig. 47. Chelonistele sulphurea (Blume) Pfitz. A Scapus
cum inflorescentia (magn. nat.). B Folium (magn. nat.).
C Flos a fronte visus (auetus). (Origin. beati Pfitz er.)
138
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
album, macula aurantiaca ornatum, anthera brunnea. Ovarium argute trialatum. Sepala
1,5 cm longa. — Septembri, Octobri. — Fig. 47.4 — G, Fig. ISA, B.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Salak, am Tjapoes
(Blume); bei Tjigombong (J. J. Smith); Karang (van Hasselt); Tjikoneng, Gade bei
Tjibodas (Koorders), bei Salabintana, am Litoegoenoeng und bei Kadak Badang (J. J.
Smith). — Borneo (ex J. J. Smith).
2. Ch. tenuiflora (Ridl.) Pfitz. — Goelogyne tenuiflora Ridl. in Journ. Linn.
Soc. XXXI. (1896) 287. — Pseudobulbi cylindracei, 4 cm longi. Folia elliptico-lanceolata,
acuta, petiolata, crassa. Scapus e pseudobulbo immaturo
vaginis herbaceis tecto gracilis; bracteae ignotae, deciduae,
floribus parvis, dissitis, longiuscule pedunculatis. Sepala ovato-
lanceolata, carinata. Petala linearia. Labellum tenue, basi
angustum, lobi laterales anguste trianguläres, breviusculi, inter-
laminis 2 cum linea mediana elevata in disco, lobo medio
orbiculari apice emarginato. Gynostemium breve alis latis-
simis, margine clinandrii denticulato. Anthera plana; rostellum
grande, rostratum, decurvum, margine stigmatis inferiore in-
crassato. — Flos albus, pseudobulbi 4 cm ; folia 1 5 cm longa,
4 cm lata; scapus 8 — 10 cm longus. Sepala 1,3 cm, lobus
medium labelli 6 cm latum; ovarium cum pedicello 2 cm
longum.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Bor-
neo: Drusan-River (Haviland).
Nota. Secundum cl. Ridley Ch. sulphureae affinis, ex de-
scriptione forma conchoidea gynostemii et directio loborum latera-
ium labelli non satis apparent.
3. Ch. lurida (L. Lind, et Cogn.) Pfitz. — Chelonanthera
lurida L. Lind, et Cogn. in Lindenia XI. (1895) 80, XII. (1896)
33, t. 532. — Pseudobulbi graciles, conici, superne longe
attenuati, arcuati, satis congesti, monophylli, 6 cm longi. Folia
membranaceo-coriacea, longe petiolata, oblongo-lanceolata, bre-
viter acuminata, inferne carinata, 9-nervia, 18 cm longa,
3,5 cm lata. Racemus proteranthus, erectus, multiflorus, axi
compressus, pedicelli filiformes, bracteae tenuissimae, siccae, oblongae, acutae, con-
cavae, multinerviae, ovarium aequantes, deciduae. Sepala membranacea, basi patulo-
ventricosa, demum erecta, libera, aequalia, late oblonga, acuta, 5-nervia, fere carinata.
Petala submembranacea, erecta, lineari-ligulata, superne longe attenuata, sepala aequantia.
Labellum aequilongum, distincte trilobum, late unguiculatum, ungue erecto, lobi laterales
parvi, obovato-oblongi, apice rotundati, gynostemium versus deflexi, lobus medius patulus,
ungue luteolo longo latiusculoque instructus, apice emarginatus, utrinque in lobulos
duos erectos rotundatos, margine paullo fimbriatos dilatatus, carinis 2 supra discum
usque ad apicem unguis lobi medii procurrentibus. Gynostemium sepalis fere aequi-
longum, gracile, superne late alatum. — Flores luteoli, labellum album. Bracteae
squamaeque rufae. Sepala 2 cm longa.
Vaterland: unbekannt.
4. Ch. apiculata (Lindl.) Pfitz. — Panisea apiculata Lindl. Fol. Orch. Panisea
(1854) 2; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 783; Grant, Orch. Burmah 186. — Goelo-
gyne apiculata Par. et Reichb. f. in Gard. Chron. (1865) 1035; Reichb. f. in Walp.
Ann. VI. 2 25. — Pseudobulbi ovati, in rhizomate repente dense seriati, diphylli, 1 cm
longi, 7 mm crassi. Folia in petiolum pseudobulbo aequilongum angustata, ovato-lanceo-
lata, acuta, 6 cm longa, 8 mm lata. Racemus heteranthus, vaginis membranaceis basi
vestitus, 1 — 2-florus, foliis adultis brevior; bracteae late ovatae, acutae, ovarium longe
pedicellatum non aequantes. Sepala ovato-lanceolata, carinata, acuta. Petala similia
angustiora. Labellum e basi angusta sensim dilatatum, subsessile, intus carinatum,
Fig. 48. Chelonistele sul-
phurea (Blume) Pfitz.
A Flos a fronte visus.
B Flos transsectus a latere
(Ex Tabellen en
VISUS.
Platen I. c.)
Panisea. 139
antice obovatum, obscure trilobum, lobis lateralibus rotundatis. Gynostemium curvatum,
concavum, gracile, apicem versus alatum, trinervium, apice trilobulum, androclinium
integrum, Capsula . . .? — Flore's albi v. viriduli; sepala 4 cm longa.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz; Tenasserim: Moulmein
(Lobb!, Parish!). — Herb. Kew.
5. Ch. biflora (Parish et Reichb. f.) Pfitz. — Coelogyne biflora Parish et Reichb. f.
in Gard. Chron. (1865) 4 035. — »Pseudobulbis pyriformibus monophyllis, foliis lineari-
ligulatis acutis, racemo adhuc ignoto 4 — 2-floro, vaginis floralibus membranaceis acutis,
ovario pedicellato triquetro, sepalis ligulatis subacutis, lateralibus ab apice ad dimidium
carinatis, petalis ligulato-oblongis subacutis, labello oblongo-ligulato, ante medium ulrinque
minute angulato, callo parvo rotundato in ipso disco inter hos angulos, columnae alis
semioblongis juxta forsan et pone antheram.« — Flores albi.
Burma (Parish!).
Nota. Folia non plane 4 5 cm longa et flores non plane 2,5 cm longi. Callus in medio
labello in genere [Coelogyne) adhuc inusitatum. Flores albi, maculis 2 brunneis in disco ante
callum. Speciem non vidi.
4 52f. Panisea Lindl.
Panisea*) Lindl. in Reichenbach, Nomencl. bot. (1844) 52 n. 4936; Veget. Kingd.
(4 847) 4 81; Fol. Orchid. (4 854) p.p.; Reichb. f. in Walp. Annal. VI. (4 86 4) 239; Benth.
in Journ. Linn. Soc. XVIII. (4884) 296, 304; Benth. et Hook. f. Gen. III. (4883) 507;
Pfitzer, Entw. nat. Anordn. Orch. (4 887) 83, 4 04; in Engl.-Prantl Pflzfam. II. 6. (4 888)
4 81; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (4 890) 782; Ann. Bot. Gard. Calcutta V. (1895) 19,
t. 29; King et Pantl. 1. c. VIII. (4 898) 4 41, t. 4 97. — Coelogyne sect. Panisea Lindl.
Gen. et sp. Orch. (4 830) 44; Endl. Gen. (4 837) 490 n. 4347c. — Ändrogyne Griff. Notul.
III. (4 85 4) 279. — Dendrobium D. Don, Prodr. fl. nepal. (4 828) 3 4 nee Swartz.
Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum, subpatens, marcescens.
Sepala 3 , multo longiora quam lata, libera, dorso carinata, medianum gynostemio in-
cumbens, lateralia asymmetrica, basi oblique dilatata et distinete retrorsum saccata,
subpatentia, fere parallela. Petala libera, asymmetrica, basi oblique dilatata, plana,
gynostemio aecumbentia. Labellum sepalis aequilongum, gynostemii pedi gracili insertum,
lanceolatum, angustum, trinervium, laevissimum, inter sepala lateralia protensum. Gyno-
stemium gracillimum, sepalis paullo brevius, basi bituberculatum et in pedem hippo-
crepidiformem, descendentem, deinde ascendentem, a lateribus involutum, subteretem,
sursum rima angusta apertum extensum, apicem versus latissime alatum. Anthera fere
horizontalis, bilocularis; pollinia 4 cerea, ovata, per paria ineumbentia, vix caudiculata;
rostellum horizontale triangulum; stigma breve transversum. Capsula obovata. — Herba
epiphytica, pseudobulbi perennes parvi ovati diphylli, folia membranacea, racemi heter-
anthi multiflori parviflori.
Species 2 Himalayae montium incolae.
Nota. Planta jam ante oetaginta annos a cl. Wallich io deteeta nunquam in Europa
eulta. Difficillime discernendum est in planus siccatis, an unguis hippoerepidiformis pes
gynostemii sit, ut mihi videtur, an pars basalis labelli, ut ceteri autores putant.
Clavis specierum.
A. Scapi uniflori erecti, pseudobulbum superantes, quam folia
breviores 4. P. uniflora.
B. Scapi paueiflori v. pluriflori, nutantes, folia cum pseudobulbis
aequantes v. superantes 2. P. demissa.
4. P. uniflora Lindl. in Wall. Catal. (4 825) n. 4 966; Gen. spec. Orchid. (4 830)
42; flook. f. Fl. Brit. Ind. V. (4 886) 842; Cent. Ind. Orch. in Ann. Bot. Gard. Cal-
cutta V. (4 895) 29, t. 43; King et Pantling, ibid. VIII. (4 898) 4 38, t. 4 92. — C. Thuniana
*) Ilav = omnia, laog = par, propter omnia floris phylla inter se simillima.
140
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Reichb. f. Xen. Orchid. I. (1855) 129 t. 46. — C. falcata Anderss. in Cent. Ind. Orch.
1. c. 29. — Panisea uniflora Lindl. Fol. Orchid. (18 54) 2; Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
(1863) 2 40. — Epidendrum Griff. Icon. pl. asiat. III. (1 851) t. 31 3, fig. 1 . — Pseudo-
bulbi rhizomati longe repenti oblique appressi, ovoidei, diphylli, 2,5 — 3 cm longi, basi
2 cm crassi, juveniles cataphyllis tenui-membranaceis mox scariosis dense vestiti. Folia
linearia v. lineari-lanceolata, longe acuminata, ad 1 2 cm longa, 1,2 cm lata. Scapus
heteranthus, sub innovationibus natus, brevissimus, uniflorus, erectus ; bractea latissima,
ovata, acuminata, diaphana, pedicello brevior, sub anthesi persistens. Sepala ovato-
lanceolata, acuta, apice breviter setacea, dorso carinata, subaequalia, lateralia parum
asjmmetrica, omnia erecto-patentia. Petala sepalis simüia, minora, ecarinata, apice
non setacea, erecta. Labellum trilobum, sepalis paullo brevius, e basi gynostemii aequi-
lata sensim dilatatum , lobi laterales erecti, marginem gynostemii fere attingentes,
Fig. 49. Panisea demissa (D. Don) Pfitz. A Habitus. B Flos longi tudin. dissectus. C Labellum
semioblique a latere visum. D Gynostemium. E, F Pollinia. [B — F aucta. — Origin.)
antrorsum falcati, angusti, acuti, lobus intermedius oblongus, apicem versus suborbicularis,
margine crispo integro, linea in medio subrecta, basi concavus, carinis 3 ornatus, mediana
subduplice fere per dimidium inferius labelli extensa, lateralibus simplicibus, longioribus,
usque ad partem dilatatam lobi intermedii anteriorem percurrentibus. Gynostemium quam
petala semilongum, dorso arcuatum, subtus concavum, margine alatum, alis lateralibus
in medio gynostemio in dentem triangulum, deflexum productis, ala apicalis truncata
3-dentata, dentibus obtuse triangulis. Anthera oblique dependens, pollinia semiobovata,
rostellum trapeziforme; stigma lunatum, deorsum membrana deflexa cinctum, ovarium
anguste 6-alatum. Capsula ellipsoidea, alata. — Flos pallide stramineus, subdiaphanus,
labellum pallide brunneo-aurantiacum, macula saturate aurantiaca in apice cujusvis carinae,
Chelonanthera. 141
maculae 3 parvae transverse uniseriatae in basi labelli, sepala 1,3 cm longa, 5 mm lata,
labellum 2 cm longum, 8 — 9 mm latum.
Monsungebiet, Provinz des trop. Himalaya und Nordwestmalayische
Provinz; Nepal (Wallich!); Sikkim 290 — «300 m, Blütezeit April, Mai (Pantling
n. 71'.); Khasia (Griffith!); Tenasserim (Parish!).
2. P. demissa (D. Don) Pfitz. — P. parviflora Lindl. Fol. Orchid. Coelogyne (4 854) 1 ;
Reichb. f. in Walp. Annal. VI. (1862); Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 783; Ann. Bot.
Gard. Calc. V. (1895) 19, t. 29; King et Pantl. 1. c. VIII. 142, t. 197. — Coelogyne
parviflora Lindl. Gen. sp. Orch. (1830) 44. — Dendrobium demissum D. Don, Prodr. fl.
nepal. (1825) 34. — Androgyne Griff. Notul. III. (1851) 279. — Pseudobulbi anguste
conici, ampullacei vel ovati, pulchre venosi v. reticulati, apice annulo cartilagineo, hori-
zontali, parum conspicuo coronati, 3 cm longi, 5 mm crassi; juniores vaginis raera-
branaceis, ovatis, acutis, mox evanidis, summa pseudobulbum aequante, laxe inclusi,
diphylli, dense congesti. Folia in petiolum pseudobulbo breviorem angustata, lanceolata
vel elliptico-lanceolata, acuta, membranacea, trinervia, nervis subtus parum prominenti-
bus instructa, 6,5 cm longa, 1,5 cm lata. Scapus heteranthus, 6 cm altus, gracilis,
folio adulto fere aequilongus, nutans vel suberectus, multiflorus, basi vaginis parvis,
acutis, membranaceis, convolutis vestitus; bracteae Ovaria longe pedicellata subaequantes,
late oblongae, apice triangulae, membranaceae, patentes, deciduae. Sepala oblongo-
lanceolata, subacuta, lateralia latiora, subfalcata. Petala oblonga, obtusiuscula. Labellum
sepalis aequilongum, basi bituberculatum, acutum. Gynostemium subfoliaceum, ala api-
calis integra vel denticulata. Capsula obovata, turgida, jugis 3 angustissimis. — Flores
albi, brunneo-striati, gynostemium pallide brunneum; sepala 1,2 cm longa. — Octobri. —
Fig. 49 A—F.
Monsungebiet, Provinz des trop. Himalaya und Nordwestmalayische
Provinz: Nepal (Wallich!); Sikkim 1300 — 3000 m (Clarke!, King, Pantling
n. 301!), Khasia (Griffith!).
Var. reflexa Lindl. — Panisea reflexa Lindl. Fol. Orchid. (1854). — Folia majora,
bracteae Ovaria pedicellata parum superantes, manifeste setaceo-acuminatae, labelli
margo basin versus crispulus.
Assam: auf Eichen; Khasia: Myrung in Wäldern (Griffith!).
153. Chelonanthera Blume.
Chelonanthera*) Blume e. p. Bijdr. (1825) 382; Lindl. Gen. sp. Orch. (1830) 178;
Endl. Gen. (1837) 200 n. 1436.
Flores monoklini. Perigonium marcescens, ad medianam manifeste zygomorphum.
Sepala 3 libera, reflexo-patentia, membranacea, ecarinata. Petala libera, multo an-
gustiora, reflexa. Labellum cum basi gynostemii continuum, in hypochilium deorsum
genuflexum, a latere valde compressum (fortasse pedi gynostemii aequivalens) et in epi-
chilium quadrilobum (fortasse labellum proprium), sursum convexum, medio profunde
sulcatum subtusque carinatum, basi bicallosum divisum. Gynostemium erectum, epi-
chilio parallelum, e basi brevi angustiore suborbiculare , latissime petaloideo-dilatatum,
labellum versus concavum, sepalis labelloque subaequilongum. Anthera sub apice
gynostemii affixa, incumbens, quadriloba, loculis 2 distincte bilocellatis, bivalvis; pollinia
4 subglobosa, basi oblique excavato-truncata, vix appendiculata ; rostellum anguste tri-
angulum; stigma oblongum marginatum. Capsula adhuc ignota. — Herba pseudobulbis
in rhizomate repente satis distantibus diphyllis; racemis multifloris, floribus satis parvis.
Species 2 vel 3 in Java et Borneo vigentes.
Clavis specierum.
A. Hypochilium labelli gynostemio aequilongum 1. Ch. gibbosa.
B. Hypochilium labelli gynostemio dimidio brevius 2. Ch. clypeata.
*) xeXojvr} = testudo, propter similitudinem antherae cum testudine.
142 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
1. Ch. gibbosa Blume, Bijdr. (1825) 383; Lindl. ■ Gen. et sp. Orch. 178; Miq.
Fl. Ind. bat. III. 673. — Pholidota gibbosa De Vriese, 111. Orch. (185 4) t. 5, fig. -I
et t. 1 1, fig. 62; J. J. Smith, Fl. de Buitenzorg VI. 152. — Coelogyne gibbosa Reichb. f.
in Walp. Ann. VI. ( 1 861) 237. — Rhizoma longe repens v. dependens, pseudobulbi
anguste ovato-ampullacei, rhizomati oblique appressi, 6 — 8 cm inter se distantes,
juveniles squamis approximatis, basi coriaceis, margine fere nigris, vetustiores fibrillis
vaginarum vestiti, transsectione plus minus rhombei, diphylli, 7,5 cm longi, basi 1,5 —
2 cm crassi. Folia petiolata, laneeolata, longe acuminata, 7 — 9-nervia, papyracea, ad
2 0 cm longa (petiolus 2 — 3 6m), 4 — 5 cm lata. Racemus foliis junioribus synanthus,
longe stipitatus, 10 — 20 cm longus, flexuosus; spica 20 — 30 cm longa, mulüflora,
quam folia multo longior, strictus v. superne nutans; bracteae ad basin saepius per-
sistentes, supra deciduae, distichae, late ovatae, apiculatae v. suborbiculares, circa
ovarium convolutae, flores omnes synchronicos subaequantes, 1,1 5 cm longae. Sepalum
dorsale ovatum, concavum, subrotundum, lateralia latiore ovata, obtusa, margine reflexa,
(igitur extus concava). Petala linearia, apice reflexa, patentia. Labellum sigmoideum,
unguis a latere compressus deorsum curvatus, gynostemio aequilongus, angustus, lamina
sursum convexa, cordata, lateribus utrinque deflexis, supra callis 2 erectis gynostemium
attingentibus praedita, antice profunde biloba, lobulis brevibus rotundatis obliquis.
Gynostemium apice latum, cucullato-marginatum v. alis 2 triangulis, truncatis, diaphanis
praeditum. — Flores (sepala) 9 mm longi et diametro. — Floret?
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Tjiminjak (Hasskarl),
Salak, Gede, Groeda (J. J. Smith); Malang (Koorders). — Sumatra. — Exam. sp.
cult. Hort. Bogor!
2. Ch. clypeata (Lindl.) Pfitz. — Pholidota clypeata Lindl. in Journ. Hort. Soc. V.
(1850) 37. — Ph. imbricata J. J. Smith (non Lindl.) in Fl. de Buitenzorg VI. (1905)
151. — Coelogyne clypeata Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 237. — Habitu et
magnitudine Ph. imbricatae Lindl. Pseudobulbi 15 cm longi, monophylli. Folia illis
Ph. imbricatae Lindl. certe similia, intense viridia. Scapus tenuis, nudus, sub spica
ipsa nutante bracteis congestis, paleaceis, lanceolatis praeditus; spica mulüflora (in
specimine culto!) densiflora, disticha, bracteae floriferae concavae, suborbiculares, apicu^
latae, aequilatae quam longae, brunneae, Ovaria satis longe pedicellata non aequantes,
persistentes etiam post anthesin. Sepalum dorsale concavum, late oblongum v. sub-
orbiculare, lateralia ambitu aequalia, profundius excavata, dorso alte et argute carinata.
Petala late ligulata, subobliqua, haec omnia obtusa. Labelli profunde saccati lobi late-
rales pro flore magni, erecti, trianguli (angulo rotundato), saccus profundus amplus linea
f elevata per discum instructus, lobi laterales oblongi, rotundati (lobulo minuto inter
illos et lobos hypochilii laterales), margine leviter undulati, sinu magno sejuncti, addito
lobulo intermedio minuto retusoque. Gynostemium pro flore magnum, late alatum, supra
obscure trilobulum, fovea stigmatica margine bene prosiliente eximia. — Flores luteoli,
brunneo-marginati? minores quam Uli Ph. imbricatae, sepala, petala, labellum 4 mm longa,
sepala 2,5 mm, petala 1 mm lata, labellum 2,5 mm latum et profundum. — Floret?
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz: Borneo. — Examinavi sp.
cult. hört. Regii Berolin. ! et typum herbar. Lindley !
Nota. Nescio, quo errore inductus v. cl. J. J. Smith hanc speciem confuderit cum Ph.
imbricata Lindl. Differt enim haec species bracteis multo minoribus ovaria non aequantibus,
carinis sepalorum multo altioribus, carina unica hypochilii, lobulis adventiciis inter lobos laterales
et intermedium, denique gynostemii fabrica et praecipue margine foveae stigmaticae. — Primo
aspectu similis est speciei illi polymorphae, ut sunt tot aliae, accuratius examinans discrimina
mox intelleget. — K.
154. Pholidota Lindl.
Pholidota*) Lindl. in Hook. Exot. Fl. (1825) sub t. 138; Spreng. Syst. III. (1826)
727 n. 2997; Lindl. Orch. Scelet. (1826) 14; Id. Gen. et spec. Orch. (1830) 36;
*) cpolidüixos = squamatus, propter inflorescentias bracteis dense squamatas.
Pholidota. 143
Endl. Gen. (1837) n. 13 44 p. 190; Meisn. Gen. (1 842) 369; Lindl. Veget. Kingd.
(1847) 181; ßenth. et Hook. f. Gen. III. 2. (1883) 520; Pfitz. in Engl.-Prantl Pflzfam. IL
6. (1888) 126, 127. — Ptilocnema D.Don, Prodr. fl. nepal. (1825) 33. — Chelo-
nanthera Blume, Sect. I. Bijdr. (1825) 383 Tab. en Plat. fig. 51. — Coelogynes Sectio
Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 2 36.
Sepala subaequalia, lateralia paulum majora, saepius carinata, dorsale minus.
Petala subconformia, paulum minora, haec omnia libera, conniventia aut patentia.
Labellum basi gynostemii affixum, illique parallelum, integrum v. trilobum, saepius
saccatum aut in hypochilium saccatum et in epichilium planum tri- v. quadrilobum
(lobo intermedio profunde bilobo) divisum. Gynostemium breve, latum, apodum, late
alatum, alis saepe cum clinandrii margine continuis; interdum totum gynostemium
petaloideum. Anthera opercularis, sub apice gynostemii affixa, bilocularis, locelli distincte
bilocellati; pollinia 4 distincta per paria in locellis disposita ovoidea, massula granulosa
apicibus cohaerentia v. libera. Capsula ovoidea, costis parum prosilientibus. — Rhizoma
repens, caules in pseudobulbos juxtapositos v. rarius more Otochili suprapositos in-
crassati. Racemi terminales, saepius multiflori, distichanthi, bracteae saepe maximae
squamatae, concavae (unde nomen genericum !) ; flores parvi, saepius melle scatentes.
Species a nobis admissae 30 v. 32 omnes regionibus tropicis Asiae australis in-
colae. Pholidota imbricata Lindl. omnium vulgatissima in omnibus provinciis hujus
regionis reperta est.
Clavis specierum.
Sect. 1. Eupholidota Benth.
Pseudobulbi juxtapositi sympodia repentia formantes.
A. Scapus hysteranthus.
Lobus medius labelli oblongo-quadratus, apice bilobus . 1. Ph. caduca.
B. Scapus synanthus.
a. Racemus strictus v. flexuosus.
a. Bracteae sub anthesi persistentes.
I. Racemus pauciflorus, bracteae rhombeae.
Lobus medius labelli transverse ellipticus, apicu-
latus 2. Ph. Laucheana.
II. Racemus multiflorus.
1. Bracteae late ovatae, acuminatae.
Labellum subcalcaratum, quadrilobum ... 3. Ph. calceata.
2. Bracteae lanceolatae 4. Ph. rubra.
ß. Bracteae sub anthesi deciduae.
I. Bracteae flores bene superantes, oblongae obtusae 5. Ph. sesquitorta.
II. Bracteae utplurimum flores aequantes, saepissime
breviores.
1. Labellum suborbiculare, integrum.
Bracteae lineares 6. Ph. Convallariae.
2. Labellum trilobum, lobo medio bilobo.
* Bracteae triangulae, acutae 7. Ph. sulcata.
** Bracteae late ovatae, obtusae.
f Petala ligulata acuta, gynostemium biden-
tatum 8. Ph. nervosa.
ff Petala lineari-lanceolata obtusa, gynoste-
mium edentulum 9. Ph. ventricosa.
b. Racemus nutans v. pendulus.
ct. Pseudobulbi diphylli.
I. Folia angusta obtusiuscula, pseudobulbi longe di-
stantes.
144 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
1 . Bracteae flores aequantes, Ovaria pedicellata multo
superantes 10. Ph. cantonensis.
2. Bracteae Acribus breviores, Ovaria pedicellata
aequantes 11. Ph. yunnanensis.
IL Folia angusta elliptica acuminata, pseudobulbi di-
stantes.
[Haec et species sequens pro genere grandiflorae].
1 . Petala linearia, hypochilium profunde saccatum,
epichilium intus glabrum 12. Ph. Wattii.
2. Petala lanceolata, hypochilium leviter excavatum,
epichilium lamellis 5 instructum 13. Ph. suaveolens.
III. Folia late ovata v. late elliptica, acuminata, pseudo-
bulbi dense seriati.
1. Lobus medius labelli subreniformis apiculatus,
petala lineari-lanceolata 14. Ph. chinensis.
2. Lobus medius labelli bilobus, lobulis rotundatis,
petala cuneato-elliptica acuminata 15. Ph. advena.
3. Lobus medius subquadratus bilobulus, petala
suborbicularia 16. Ph. cyclopetala.
ß. Pseudobulbi monophylli, dense seriati v. congesti.
I. Labellum obscure trilobum, lobo medio subcordato 1 7. Ph. crotalina.
II. Labellum distincte trilobum v. quadrilobum.
1 . Bracteae ovatae acutae, manifeste longiores quam
latae.
* Bracteae flores subaequantes, acutae . . . 18. Ph. loricata.
** Bracteae Ovaria pedicellata aequantes, apicu-
latae 19. Ph. rhombophora.
2. Bracteae latissime ovatae v. fere orbiculares.
* Lobus medius labelli trilobus, lobulo medio
rotundato 20. Ph. pallida.
** Lobus medius labelli reniformis 21. Ph. triotos.
*** Lobus medius labelli emarginatus, lobulis
rotundatis.
f Pseudobulbi ovati 22. Ph. conchoidea.
ff Pseudobulbi cylindracei, truncati . . . . 23. Ph. imbricata.
G. Scapi heteranthi in rhizomate orti • . . 24. Ph. protracta.
Sect. 2. Otoehiloides Benth.
Pseudobulbi suprapositi, sympodia catenulata s. imo moniliformia, pendula for-
mantes.
A. Flores distichi.
a. Pseudobulbi cylindracei, inconspicue articulati, rhizoma
repens formantes 25. Ph. repens.
b. Pseudobulbi fusiformes v. subcylindracei utplurimum lon-
giores quam lati, sympodium bene articulatum formantes.
a. Scapus hysteranthus in pseudobulbo juniore conspicuus 26. .Ph. Lugardii.
ß. Scapus foliis fere evolutis synanthus, ante pseudobulbi
evolutionem apparens.
I. Folia elliptico-lanceolata 27. Ph. articulata.
II. Folia late elliptica v. obovata . .28. Ph. Griffithii.
1. Folia obtusa v. brevissime acuminata; lobi late-
rales labelli erecti 29. Ph. obovata.
2. Folia acuta; margo hypochilii involutus ... 30. Ph. decurva.
Pholidota. 145
B. Flores secundi.
Pseudobulbi superpositi manifeste angulati 31. Ph. recurva.
1. Ph. caduca Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXI. (1896) 288. — Pseudobulbi
elongati, cylindracei, in rhizomate crasso vaginis magnis tecto distantes, diphylli, 5 cm
longi, 1,3 cm crassi. Folia in petiolum laminae subaequilongum angustata, lanceolata,
cuspidata, coriacea, 15 — 18 cm longa, 2,5 cm lata. Scapus hysteranthus? (ex apice
pseudobulbi Ridl.), validus, 20 cm altus, erectus, apice nutans, folia paullo superans,
basi longe nudus; rhachis flexuosa, glumis 4 siccis, striatis sub racemo praedita; bracteae
lanceolatae, siccae deciduae. Sepala ovata, subacuta. Petala linearia, oblonga, obtusa.
Labelli hypochilium saccatum, epichilium planum, oblongo-quadratum, apice bilobum, lobis
oblongis obtusis, marginibus lateralibus erosis, nervi 2 elevati in disco hypochilium versus,
callis triangularibus applanatis erectis terminati. Gynostemium basi angustum semiteres,
alis magnis oblongis. Anthera pyriformis, elongata, rostrata; rostellum longiusculum,
suberectum; stigma protensum. — Sepala 1 cm longa. De colore florum nil constat.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Borneo: Sarawak (Haviland!).
Nota. Habitu generali speciebus ex affinitate Ph. imbricatae haud dissimilis, differt tarnen
ab illis glumis imbricatis in basi racemi more specierum generis Coelogynes. Labellum omnino
illud Pholidotae, hypochilium saccatum et epichilium bilobulum praestans, gynostemium denique
bene alatum. Nomen specificum, si bracteis adhibendum, haud feliciter inventum, sunt enim
bracteae multarum specierum >caducae«. Scapus e bulbo maturo ori videtur.
2. Ph. Laucheana Kränz]. Xen. Orchid. III. (1892) 106, t. 259, II. 6 — 13. —
Pseudobulbi obpyriformes vel ovati, apicem versus angustati, juniores basi vaginis late
ovatis acuminatis fulti, in rhizomate repente satis distantes, erecti, diphylli, 3 — 4 cm
longi, basi 1 — 1,5 cm crassi. Folia in petiolum brevissimum angustata, lanceolata,
acuta, 5 — 8 cm longa, 1,2 — 2 cm lata. Scapus foliis semievolutis synanthus, folia adulta
vix superans, 6 cm altus, strictus, pauciflorus (usque ad 10), glumis nullis, rhachis
flexuosa sparse nigro-pilosa; bracteae flores superantes naviculares, acutae, patentes,
explanatae, late rhombeae. Sepalum dorsale late ovatum, acuminatum, lateralia fere
dimidio angustiora, ovata, acuta. Petala aequilonga, ovato-lanceolata, acuminata. Labellum
sepalis aequilongum trilobum, lobi laterales semiorbiculares reflexi, lobus medius trans-
verse ellipticus apiculatus. Gynostemium breve e basi angustiore latissima basin concavam
labelli omnino obtegens; anthera transverse elliptica,antice bimucronulata; loculamentis
4 omnino sejunctis, rostellum latum, amplum, stigma profundum. — Flos albus; sepala
7 mm longa et flos diametro.
Heimat unbekannt: im fürstlich Lichten stein' sehen Garten zu Eisgrub in Mähren
kultiviert.
Nota. Doleo, quod 15 annis post nil novi de hac planta comperi, nescio an sit nunc
viva. — K.
3. Ph. calceata Reichb. f. in Bonplandia IV. (1856) 329; Hook. f. Icon. pl.
t. 1876 et in Fl. Brit. Ind. V. 8 46. — Coelogyne calceata Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
(1861) 2 38. — Pseudobulbi in rhizomate repente satis dense aggregati v. potius
seriati, curvuli, fusiformes v. gracili-ovoidei, monophylli, 2,5 — 4 cm longi, basi 5 — 6 mm
crassi ibique cataphyllis ovatis, acutis, plus minus in fibrillas laceris vestiti. Folia
lanceolata, acuminata, in petiolum sensim angustata, quam scapi haud multum breviora,
8 — 16 cm longa, 1,5 — 2 cm lata. Racemi longe stipitati, erecti v. subnutantes, in
tertia parte superiore tantum floriferi, flores distichi, ad 2 0 cm longi; rhachis non fracti-
flexa, bracteae late ovatae, cymbiformes, acutae, flores semiaequantes. Sepalum dorsale
suborbiculare , obtuse acutatum, lateralia angustiora, oblonga, obtusa. Petala multo
minora, oblongo-lanceolata , acuta. Labellum excavatum, postice saccatum v. calcei-
forme, lobi laterales erecti, subrhombei, antice obtusi, lobus intermedius profunde bi-
lobulus, lobulis subquadratis margine erosulis, inflexis. Gynostemium perbreve utrinque
alatum, rhomboideum, clinandrium magnum, hippoerepiforme. — Flores lutei v. brunnei
3 — 4 mm longi et diametro, Capsula 1,2 cm longa. — Fig. 50-4.B, Fig. 52i£
A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogama) 50. -10
146 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz: Khasia-Hügel, in 1300 —
1500 m ü. M. (Lobb!, Hooker et Thomson!).
Nota. Differt bulbis dense seriatis et monophyllis a fere omnibus speciebus generis
ceterum quoad inflorescei]tias floresque cum omnibus optime quadrat.
4. Ph. rubra Lindl. Gen. et sp. Orch. (4 830) 37; Wall. PL as. rar. III. 21,
t. 239; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. 847 et Icon. pl. t. 1879; King et Pantl. in Ann. Bot.
Gard. Calc. VIII. Ü5, t. 202; Grant, Orch. Burmah 162. — Ph. undulata Lindl. in Bot.
Reg. XIV. (182 8) sub t. 12 13 et XXVII. (1841) Mise. 6. — Goelogyne rubra et undu-
lata Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 23 8. — Pseudobulbi anguste ovati v. am-
pullacei, in rhizomate crasso fibris vaginarum vestito satis distantes, 7 — 8 cm longi,
2 cm medio crassi, basi cataphyllis cineti. Folia 2 brevi-petiolata, elliptica v. lanceo-
lata, acuminata, 5-nervia, 10 — 22 cm longa, 2 — 3 cm lata, satis firma. Racemus
proteranthus, folia adulta superans, brevi-stipitatus, multiflorus, nutans; bracteae scariosae,
reflexae, sub anthesi persistentes, flores non resupinatos fere aequantes, lineari-lanceo-
latae, acutae. Sepalum dorsale ovatum, obtusiusculum, lateralia late ovata, acuta, cari-
nata. Petala linearia, obtusa. Labellum trilobum, lobi laterales breves, late semiobovati
obtusi, lobus intermedius late triangulus, obtuse acutatus, arete reflexus, lineae elevatulae 3
in disco. Androclinii transverse oblongi margo erectus, membranaceus, truncatus, postice
emarginatus ; rostellum truncatum. Capsula ellipsoidea in pedunculum attenuata, jugis 3
applanatis, valvis subalatis gynostemio brevi coronata. — Flores pallide rubri (sepala),
6 mm longi, Capsula 1,5 cm longa. — Novembri et Decembri. — Fig. 50 CD.
Monsungebiet, Provinz des trop. Himalaya und Nordwestmalay-
ische Provinz: Sikkim in 1000 — 2000 m ü. M. (Pantling n. 58!); Khasia-Hügel
(Griffith, Kew Distrib. n. 5044!, Hooker et Thomson!, Glarke!, Mann).
5. Ph. sesquitorta Kränzl. Xen. Orch. III. (1893) 114, t. 266 I. fig. 1—7. —
Ph. ventricosa J. J. Smith in Fl. de Buitenzorg VI. (1905) 154 (non Reichb. f.). —
Pseudobulbi rhizomati crasso repenti insidentes, elongato-conici, obtuse quadranguli,
rugosi, laete virides, apice satis late applanati, diphylli, 8 cm longi v. majores, 2 cm
crassi. Folia e petiolo satis longo lanceolata, acuminata, subtus glauca, supra laete viridia,
valde nervosa, 40 cm longa et ultra, 5 cm lata, 3-nervia. Racemi longe stipitati, folia
excedentes ad 50 cm longi, in dimidio superiore floriferi; spica multiflora distichantha,
rhachis fractiflexa; bracteae magnae, naviculares, ovatae, acuminatae, sub anthesi 2 cm
longae, deeiduae, (bracteae paleaceae in scapo nullae), alabastra semper superantes et
omnino obcelantes, et etiam flores si sub anthesi adessent, superantes, pedicelli debiles,
ipsi cum ovariis sesquitorti (unde nomen speeificum). Sepala oblonga, obtusiuscula,
excavata, basi leviter saccata, patentia. Petala linearia, subaequilonga, obtusissima.
Labelli hypochilium oblongum, margo hypochilii basi involutus et in laminas 2 paulum
elevatas, sinuosas et antice in apicem triangulum exeuntes evolutus, epichilium breve
bilobulum, lobulis rotundatis illis hypochilii aequalibus. Gynostemium supra dilatatum
subfoliaceum, leviter trilobum, alis utrinque rotundatis, lobus medianus erosulus, fovea
stigmatica margine prosiliente instrueta fere bilabiata; anthera extus et intus manifeste
quadrilocularis, pollinia 4 massa pollinacea conglutinata. — Sepala I cm longa, ceterae
partes flores vix breviores. Flores odorem Convallariae majalis strenuum exhalant. —
Fig. $0F.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz: Nord-Borneo? Exam. sp. eult.!
Nota. De discriminibus inter hanc speciem et Ph. ventricosam J. J. Smith non Reichb. f.
sub illa specie (n. 9) fusius egi.
6. Ph. Convallariae (Reichb. f.) Hook. f. Icon. pl. (1889) t. 1880; Hook. f. Fl.
Brit. Ind. V. (1890) 846; Grant, Orch. Burmah 161. ■ — Goelogyne Convallariae
Reichb. f. in Flora (1872) 277. — Pseudobulbi in rhizomate crasso dense aggregati,
erecti, juniores sub anthesi foliis nondum evolutis, cataphyllis compluribus ovatis, grandes-
centibus, acutis vestiti, pseudobulbi adulti lageniformes, 5 — 6 cm longi, basi 1 — 1,5 cm
crassi, diphylli. Folia longe lanceolata, acuminata, 5-nervia, 15 — 20 cm longa, ad 2 cm
lata, in petiolum longiusculum angustata, apice ipso obtusa. Racemus folia adulta non
Pholidota.
147
aequans, ad 10 cm longus, rhachis fractiflexa; bracteae deciduae, flores subaequantes,
lineares obtusae. Sepalum dorsale oblongum, obtusum, lateralia subaequalia, carinata,
minora acutioraque. Petala late ovata, obtusiuscula. Labellum omnino simplex, sub-
orbiculare, obtusum et leviter emarginatum, cymbiforme v. fere hemisphaericum.
Gynostemium perbreve, apice alatum, postice apiculatum, rostellum horizontale rotunda-
tum. — Flores albidi (?) 4 mm longi et diam., Capsula oblonga, jugis 3 applanatis
instructa, 2 cm longa, 1 — 1,2 cm crassa, valvae naviculares. — Martio, Aprili. —
Fig. SO.ß'; Fig. 52 C, D.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz: Khasia-Hügel, in 1000 —
< 300 m ü. M. (Hooker et Thomson!); Naga-Hügel, Kohima in 4 500 m ü. M. (Prain
n. 27 1 !) ; Tenasserim, Moulmein (Parish!); Assam, Lushai-Hügel (Gage n. 1 95!).
Nota. Foliis sub anthesi deficientibus labelloque lobulis anticis destituto ab omnibus
diversa.
Fig. 50. Pholidota. A Ph. caleeata Reichb. f. Gynostemium et labellum. B Labellum a fronte
visum. — C Ph. rubra Lindl. Flos. D Labellum explanatum. — JE Ph. Convallariae Hook. f.
Labellum oblique a fronte visum. — F Ph. sesquitorta Kränzl. Labellum. — O Ph. advena
(Par. et Reichb. f.) Pfitz. et Kränzl. Labellum. — H Ph. chinensis Lindl. Labellum. — J Ph. crota-
lina Reichb. f. Labellum. — K Ph. conchoidea Lindl. Labellum. — L Ph. sulcata J. J. Smith.
Labellum. (Omnia aucta. — Origin.)
7. Ph. sulcata J. J. Smith in Icon.
Bogor
bulbi ovati, sectione transversa elliptici, dense
IL (1903) 27, t. 107A. — Pseudo-
congesti, diphylli, 2,5 — 2,8 cm longi,
1,6 cm crassi. Folia petiolata, lanceolata, acutissima, 5-nervia, 30 cm longa, 4,5 cm
lata. Racemus proteranthus, strictus, foliis adultis brevior, multiflorus, rhachis quadrangu-
laris, sulcata, vix flexuosa, bracteae anguste triangulae, acutae, diaphanae, deciduae. Flores
campanulati. Sepala oblonga, acuta, concava, lateralia navicularia, carinata. Petala
oblonga, acuta, parum obliqua, extus sulcata. Labelli obscure trilobi sepala paullo supe-
rantis lobi laterales angusti, semielliptici, medius dilatatus bilobus, callo carnoso basi
10*
148 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
sulcato anguste triangulari ornatus, apiculo inter lobos interjecto. Gynostemium sepalis
semilongum, apice alatum, androclinium denticulatum. Ovarium 6-sulcatum, nigro-squa-
mulosum, pedunculum gracilem aequans. — Flores albi; sepala 7 mm longa. — Fig. 50.L.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Borne o: Liang Gagang
(Hallierf.).
8. Ph. nervosa Reichb. f. in Bonplandia V. (1857) 43; J. J. Smith in Fl. de
Buitenzorg VI. (1905) 156. — Acanihoglossum nervosmn Blume, Bijdr. (1825) 381. —
Coelogyne nervillosa Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 236. — Huc sec. J. J. Smith
1. c. Gastroglottis montana Reichb. f. (non Blume) in Xen. Orch. II. (1865) 96,
t. 129. — Pseudobulbi congesti, ovato-oblongi, obtusanguli, ad 6 cm longi, basi 3 cm
crassi, diphylli. Folia e petiolo satis longo lanceolata, acuminata, quinquenervia, coriacea,
ad 28 cm longa, 6 cm lata, petiolus 9 — 10 cm longus. Racemus proteranthus, e bulbis
novellis nondum evolutis oriens, cataphyllis grandescentibus scariosis, ovatis, acutis a
basi ad tertiam partem inferiorem vestitus, scapus supra nudus, spica recta multiflora,
floribus quaquaversis v. obscure distichis, totus scapus cum inflorescentia ad 30 cm
altus, bracteae subdistichae, deciduae, ovato-triangulae, acutae, pallide virides, rhachis
leviter fractiflexa. Sepala ovata, concava, acuta, lateralia carinata. Petala angustiora,
ligulata, acuta, aequilonga. Labellum trilobum, basi saccatum, lobi laterales erecti, ovati,
acuti, lobus intermedius obovatus v. subquadrangulus, retusus, deflexus, medio leviter
emarginatus, lamellulae 2 minutae crassae in basi sacci infra gynostemium. Gyno-
stemium humile, apice alatum, supra retusum, utrinque stelidio brevi praeditum; anthera
basi biloba, antice triangula, acutata; rostellum triangulum, pollinia 4 filis polliniferis (?)
conjuncta, ovarium triangulum (obscure hexapterum?). — Flores pallide virides, labellum
luteo-album, basi macula intense lutea ornatum, flores extus et ovarium nigro-furfura-
cea, sepala 5,3 mm longa, 4 mm lata, petala 4,5 mm longa, 1,7 mm lata, labellum
circiter 5 mm longum, 2,7 mm latum. — Decembri.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Salak (Blume!); Sadeng;
Leuwiboenger (v. Hasskarl); Goentoer (quis?). — Exam. sp. culta horti Bogor. !
Nota. Planta imperfecta a Blumeo descripta est, specimina in Herbario Lugduno-Batavo
conservata pessima sunt. Analysis a beato Pfitzer facta e flore male exsiccato nil novi profert
et quae reliquit de hac planta nil est nisi verba Blumei et Reichenbachii e scriptis illorum excerpta.
Sagacissime (mea sententia) v. cl. J. J. Smith plantam a Reichenbachio in II volumine Xeniorum
sub nomine Gastroglottis montana Blume erronee publici juris factam et secundum iconem
Kuhlii et van Hasselti male descriptam cum Acanthoglosso Blumei et eodem jure cum Pholidota
nervosa unam eandemque esse judicavit. An Gastroglottis montana Blume propria cum Mi-
crostylide latifolia J. J. Smith = M. congesia Reichb. f. identica sit annon, nescio, et hoc loco
de illa specie agendum non est. — Iconem in Xeniorum volumine altero tab. \ 29 depictam
Pholidotam praestare nemo est, quin dubitet. Quaerendum erit, an sit Ph. nervosa an alia
species. De Ph. nervosa Reichenbach dicit in Bonplandiae volumine V. p. 43 »labio postice saccato,
lobis lateralibus quadratis erectis, callis 2 minutis in basi ante saccum, gynostemio apice tricorni
cornubus lateralibus semifalcatis, cornu medio retuso tridentato«. Horum characterum in icone
illa Gastroglottidis montanae Blume omnes invenimus exceptis fortasse lobis lateralibus de quibus
discrimen esse potest. — Quae profert beatus Pfitzer (in Engler-Prantl, Pflzfam. II. 6. p. 219)
de Gastroglottide, cui adscribit species 2 peruvianas, plane non intellego. — K.
9. Ph. ventricosa (Blume) Reichb. f. in Bonplandia V. (1857) 43; J. J. Smith
in Fl. de Buitenzorg VI. (1905) 154 excl. syn. partim. — Coelogyne ventricosa Reichb. f.
in Walp. Ann. VI. (1857) 237. — Chelonanthera ventricosa Blume Bijdr. III. 383, Tab.
en Platen (1825) 51; Lindl. Gen. et sp. Orch. 178; Miquel, Fl. Ind. Bat. III. 673. —
Pseudobulbi congesti, anguste ovato-oblongi, compressiusculi, sulcati v. conico-fusiformes,
leviter costati, diphylli, ad 1 2 cm longi, basi 2,5 cm crassi, juniores cataphyllis pallidis,
scariosis sublongioribus aut aequilongis vestiti. Folia nervosa, lanceolata, brevi-petio-
lata, acuminata, subtus glaucescentia, satis crassa, coriacea, 5 cm longa, 5 — 6 cm lata.
Racemus foliis novellis synanthus, pauci-pluriflorus, quam folia adulta brevior, strictus
ad 45 cm longus; rhachis ad insertionem florum applanata leviter fractiflexa; bracteae
distichae, naviculares, ovatae, acutae, deciduae, fere 2 cm longae, 1 cm latae, flores
Pholidota. 149
ad anthesin ipsam obcelantes et aequantes. Sepala ovata, acuta, lateralia carinata.
Petala lineari-lanceolata, reflexa, plus minus acuta. Labelli hypochilium saccatum, extus
medio sulcatum, epichilium trilobulum; lobuli laterales trianguli extus truncati, inter-
medius transverse oblongus, medio emarginatus (totum epichilium ergo quadrilobum)
horizontalis, planus, addito utrinque dente inter lobos laterales et intermedium. Gyno-
stemium apice latissimum , apice rotundatum , alae
rotundatae, anthera medio in gynostemio 4-locularis,
pollinia 4 per paria ligamento (pollinifero ?) con-
juncta. — Flores luteo-albi, odori. Flores 1,5 mm
(1,1 cm?) longi et diametro, labelli hypochilium
4,5 mm longum, 3,7 mm latum (ex Sm.). — Sep-
tembri, Octobri (ex Bl.). — Fig. 51.
Monsungebiet, Südwestmalayische Pro-
vinz: Java: am Flusse Tjapus auf dem Berge Salak
(Blume!); Sadeng Wetan (Hasskarl); Tjikoneng F\g. ^ . Pholidota ventricosa {Blnme)
(J. J. Smith); bei Tjibodas (Koorders); Djampang Reichb. f. Flos longitudinaliter dis-
tengah, bei Njalindoeng (J .J. Smith) und an an- sectus, auctus. (Origin.)
deren Orten.
Nota. Hanc plantam haud feliciter confudit v. cl. J. J. Smith cum Ph. sesquitorta Kränzl.
cui affinis sed a qua satis diversa. Conveniunt plantae statura magna, habitu robusto, bracteis
magnis navicularibus deciduis, differunt tarnen florum fabrica et praecipue pedicellis in nostra
specie re vera sesquitortis in Ph. ventricosa rectis. Sunt porro sepala petalaque in Ph. sesqui-
torta obtusa, in Ph. ventricosa acuta, sunt lobuli laterales epichilii in Ph. sesquitorta omnes
aequales rotundati, in Ph. ventricosa lobuli laterales acuti et ab Ulis intermedii valde diversii
desunt in Ph. sesquitorta dentes minuti inter lobulos laterales et intermedium, alulae gynostemii
in utraque specie quam maxime diversae. Flores denique in Ph. sesquitorta odorem Conval-
lariae majalis exhalantes, in Ph. ventricosa inodori. — Facere non possum, quin descriptionem
Smithii in Flore de Buitenzorg VI. 4 54 partim e specirninibus utriusque speciei sumptam esse
dicam. — ßeatus Pfitzer, qui etiam plantas vivas observavit, ipsissimis verbis flores Ph. ven-
tricosas inodoros descripsit.
10. Ph. cantonensis Rolfe in Kew Bull. (1896) 196 et in Journ. Linn. Soc.
XXXVI. (1903) 23. — Pseudobulbi anguste ovati, in rhizomate repente vaginis scariosis
appressis ovatis tecti, longe distantes, diphylli, 2,5 cm longi, basi 1 cm crassi, juniores
vaginis scariosis, ovatis, acutis, ipsis aequilongis vestiti. Folia in petiolum brevem an-
gustata, lineari-lanceolata, 5,5 cm longa, 7 mm lata, obtusa, trinervia. Racemus prote-
ranthus, quam folia adulta brevior, pluriflorus (1 2 — 18), rhachis non flexuosa; bracteae
distichae, concavae, ovatae, acutae, scariosae, involutae, deciduae, pedicellos florum gra-
ciles involventes eisque subduplo longiores. Sepala elliptico-oblonga, subobtusa, valde
concava, lateralia carinata. Petala ovato-oblonga, subacuta, aequilonga. Labellum
cymbiforme, subintegrum, antice obtusum v. fere truncatum, venis hypochilii vix in-
crassatis. Gynostemium breve supra tantum secus androclinium alatum, apice obtusum.
Capsula ovata, jugis 3 applanatis praedita, valvae carinatae. — Flores 4 mm longi (de
colore nil constat).
Monsungebiet, Hinterindisch-ostasiatische Provinz; China: Prov. Kwang-
tung, am North River bei Canton (Ford n. 1 30 !).
11. Ph. yunnanensis Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXXVI. (1903) 24. — Pseudo-
bulbi anguste ovati vel fusiformes, in rhizomate repente vaginis longiusculis membrana-
ceis, laxis, ovatis, subacutis, vestito longe distantes, diphylli, 4 cm longi, 5 mm crassi.
Folia subsessilia, anguste oblongo-elliptica, obtusiuscula, 10 cm longa, 1,5 cm lata,
5-nervia. Scapus foliis juvenilibus synanthus eaque multo superans, folia adulta fere
aequans, arcuatus, circa 20-florus, rhachis flexuosa; bracteae sub anthesi persistentes,
late ovatae, subobtusae, acuminatae, scariosae, Ovaria longe pedunculata floribus
duplo longiora fere aequantes. Sepala late ovato-oblonga, obtusa, concava. Petala sub-
similia. Labelli obovati limbus obscure quadrilobus. Gynostemium clavatum. Capsula
adhuc ignota. — Flores lactei; sepala 5 mm longa. — Mihi non visa.
1 50 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Monsungebiet, Hinterindisch-ostasiatische Provinz; China: Yunnan,
Mengtze 2300 m auf Felsen (Henry n. in 44, Hancock n. 585).
12. Ph. Wattii King et Pantl. in Journ. As. Soc. Bengal LXVI. (1898) 590. —
Rhizoma lignosum, repens, pseudobulbi 2 — 3 cm inter se distantes, fusiformes, basi
cataphyllis cinereis, scariosis vestiti, 1 2 cm longi 2 cm crassi, diphylli. Folia brevi-
petiolata, lanceolata, acuminata, basi valde angustata, 1 5 cm longa, 4 cm lata Racemus
folia aequans v. superans, erectus, basi glurnis distichis, imbricatis omnino tectus, 1 5 cm
altus, spica decurva duplo longior quam pars basilaris, 10 cm longa; flores distichi
satis densi; bracteae late ovatae, subacutae, cymbiformes, ovarium brevi-pedunculatum
superantes. Sepalum dorsale late ellipticum, obtusum, lateralia paulum angustiora
acutioraque, omnia ringentia. Petala linearia, acuminata, uninervia, sepalis aequilonga.
Labelli hypochilium profunde saccatum, intus lamellulis 3 paulum evolutis obsitum,
margine in lobos 2 minutos obtusos evolutum, basi minute plicatum, lobus intermedius
s. epichilium transverse oblongum, integrum, reflexum, in disco omnino glabrum. Gyno-
stemium breve, apicem versus minute alatum, anthera convexa, pollinia 4 apicibus
massula pollinacea cohaerentia. — Flores fere 2 cm longi et diametro, sepala petalaque
straminea, viridi-suffusa, lobi laterales labelli brunnei, lobus intermedius stramineus. —
Mihi non visa.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz; Assam (Watts).
Nota. Ph. advenae Reichb. f. affinis, sed facile distinguenda floribus majoribus, petalis
linearibus, lobo intermedio labelli integro et carunculis destituto.
13. Ph. suaveolens Lindl. in Gard. Chron. (1856) 372. — Coelogyne suaveolens
Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 832 et in Ann. Bot. Gard. Calcutta V. 27, t. 40. —
Rhizoma repens, crassum, cataphyllis crebris obsitum, 5 mm crassum. Pseudobulbi 6 cm
distantes v. ultra, ovoidei, subcompressi, sulcati, diphylli, 5 — 8 cm longi, 3 — 4 cm crassi.
Folia longe lanceolata, acuminata, 5-nervia, subplicata, coriacea, ad 30 cm longa, 6 cm
lata. Racemus foliis junioribus synanthus, eisque duplo longior, nutans, pluriflorus,
10 — 15 cm longus, distichanthus ; bracteae lineares, sub anthesi deciduae, quam ala-
bastra aequilongae, rhachis leviter fractiflexa, Ovaria cum pedicellis leviter sigmoideo-
curvata. Sepala oblongo-lanceolata, acuta, lateralia subfalcata. Petala obovato-oblonga,
acuta, paulum (multo minus quam sepala) falcata. Labelli hypochilium breve, leviter
tantum excavatum, marginibus gynostemium amplectens eique appressum, epichilium multo
majus planum, fere orbiculare, acutiusculum , lamellulae in disco 5 supra crenulatae.
Gynostemium supra dilatatum, vix alatum dicendum, excavatum; rostellum triangulum,
productum; pollinia 4 per paria incumbentia. — Flores albi suaveolentes, labellum lamellis
aureis decorum; pedicelli cum ovariis 1,2 cm longi, petala 1,2 — 1,5 cm longa. —
Floret Aprili.
Monsüngebiet, Nordwestmalayische Provinz; Himalaya: Khasia-Hügel.
In Sikkim bei Mungpo in 500 m ü. M. (Glarke!). — Assam.
Nota. Planta certe Pholidotae adscribenda nee Coelogynae. Quam vis characteres gyno-
stemii et labelli haud ita dilueidi sint quam in ceteris speciebus, tarnen propius ad illos Pholi-
dotae vergunt. — Est certe forma intermedia ut tot aliae in his generibus.
14. Ph. chinensis Lindl. in Journ. Linn. Soc. II. (1847) 308; Benth. Fl. Hong-
kong. (1861) 354; Rolfe in Journ. Linn. Soc. XXXVI. (1903) 24. — Coelogyne chinensis
Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 237. — Pholidota Pholas Reichb. f. in Walp.
Ann. VI. (1861) 237. — Coelogyne Pholas Reichb. f. ibidem. — Pseudobulbi oblongi,
tetragoni, congesti, 5 cm longi. Folia 2 late oblonga v. ellipsoideo-lanceolata , brevi-
petiolata, longe acuminata, trinervia, undulata. Racemus foliis junioribus synanthus,
laxiflorus, seeundiflorus , curvulus, rhachis paulum incrassata, vix fractiflexa; bracteae
angustae, ovatae, margine involutae, acutae, persistentes, scariosae, reflexae, ovarium
brevi-sexalatum superantes. Sepala oblonga, acuta, dorso carinata, coneava. Petala
aequilonga, linearia, acuta. Labellum oblongum, hypochilium excavatum, epichilium reflexum,
lobuli laterales late oblongi, intermedius minutus, acutus. Gynostemium e basi angusta
dilatatum, supra alatum, quam lobi labelli laterales paulo longius, supra a facie visum
Pholidota. 151
hexagonum; anthera semiorbicularis. — Flores brunneo-albidi, labellum album, sepala
1 cm longa, labellum sublongius. — Fig. 50 .ff.
Monsungebiet, Hinterindisch-ostasiatische Provinz; China: Hongkong
(Champion n. 276!, Wright n. 516!, Fortune!, Seemann!, Hance n. 971 !) ;
Hainan (Henry n. 136!).
Nota. Flores apicales racemi primi florent, quod rarius in Orchidaceis observatur.
15. Ph. advena (Parish et Reichb. f.) Plitz, et Kränzl. — Coelogyne advena Parish
et Reichb. f. Otia Hamb. I. (1878) 47; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 846; Grant, Orch.
Burmah 160. — Pseudobulbi subpyriformes, 3 cm longi, 1 cm crassi, in rhizomate repente
parum distantes, juniores vaginis ovatis, membranaceis inclusi. Folia cuneato-oblonga,
acuta, brevipetiolata, sub anthesi 3,5 cm longa, 1,3 cm lata, rarius majora. Racemus
subsecundus, pauciflorus ( — 5), foliis fere evolutis synanthus eisque paulo brevior; bracteae
ovatae, acutiusculae, pedicellos paulum superantes. Sepala ligulata, lateralia extus cari-
nata obtuse acutata. Petala ovata, acuta. Labellum trilobum, saccatum, lobi laterales
(v. margo anterior sacci) parum evoluti, lobus intermedius profunde bilobulus, lobulis
rotundatis. Gynostemium breve. Capsula triptera. — Sepala viridia, 6 mm longa,
petala albida, labellum album, anthera brunnea. — Floret? — Fig. 50 O.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz; Tenasserim: Moulmein
(Parish!, Helfer Kew Distrib. n. 5047!).
Nota. Praecipue secundum iconem Parishianam in herb. Kewensi conservatam; specimina,
quae adsunt, haud bona. — Est species, ut jam exposuit Reichenbachius, Ph. calceatae Reichb.. f.
proxima, differt autem floribus majoribus.
16. Ph. cyclopetala Kränzl. — Rhizoma scandens, polyrhizum. Pseudobulbi
ascendentes, elongato-fusiformes, teretes, satis profunde longitudinaliter sulcati, diphylli,
6 cm longi, 1,5 cm crassi. Folia anguste lineari-lanceolata, coriacea, acuminata, tri-
nervia, ad 1 5 cm longa, 1 cm lata. Racemi nutantes v. imo deflexi, subdistichi ad
10 cm longi, pauciflori ( — 12); bracteae lanceolatae, paleaceae, sub anthesi mox deci-
duae, 4 mm longae, ovarium subaequantes. Sepala ovata, obtuse acutata, dorsale brevius
latiusque, lateralia dorso obscure carinata. Petala suborbicularia, latiora quam lata,
obtusissima. Labelli hypochilium breve, crasse carnosum, utrinque incrassatum, intus
laeve, callis v. lineis elevatis omnino destitutum, epichilium concavum, lobi laterales
erecti, antice rectanguli, lobus intermedius subquadratus antice bilobulus, discus utrinque
convexus (si mavis, lobulus uterque in disco leviter bullatus). Gynostemium latius
quam longum, crassum, supra retusum. — Sepala 3,5 mm longa; petala 1,5 mm longa
et lata; labellum 2 mm longum. Flores flavo-roselli, hypochilium aurantiacum.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Süd-Sumatra: Blühte im
Bot. Garten Berlin (März 1907).
Nota. Planta e plaga meridionali insulae Sumatrae allata incola fuit collectionis, quae
breve tempus post vendita et dissipata est. — Differt planta petalis pro flore latissimis sub-
orbicularibus, hypochilio omnibus callis appendicibusque privato. Accedit ad Ph. advenam
(Parish et Reichb. f.) Pfitz. et Kränzl. quae tarnen floribus gaudet majoribus viridi-albidis et
labello toto coelo diversissimo.
17. Ph. crotalina Reichb. f. in Otto et Dietr. Allg. Gartenzeitg. XXIV. (1856)
218; Bonplandia IV. (1856) 329. — Coelogyne crotalina Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
(1861) 238 (nomen mutat. sine diagnosi). — Pseudobulbi ovati s. fusiformes, obtuse
costati, (bipollicares) 5 cm longi. Folium petiolatum, oblongo-lanceolatum, longe acumi-
natum. Racemus pendulus, multiflorus, flexuosus; bracteae naviculares, ovatae, acutae,
mox deciduae. Sepala late ovata, acuta, concava, lateralia magis carinata quam dorsale,
omnia navicularia. Petala angustiora, e basi cuneata ovata, subacuta. Labellum ob-
scure trilobum, obtuse saccatum, lobi laterales (s. margo superior sacci) semiovati, lobus
medius cordatus, ovatus utrinque rotundatus, reflexus, calli in sacculo 3 basin versus.
Gynostemium e basi latiore satis angustum, marginatum v. alatum, alae utrinque bi-
lobae, apice (gynostemio) trilobo, lobo medio denticulato; anthera fere dorsalis. — Flores
ochracei, sepala 8 mm longa, 4 mm lata. — Floret? — Fig. 50/; Fig. 52^4, B.
152
Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Fig. 52. A Pholidota crotalina Reichb. f. Scapus cum inflorescentia 2/3 magn. nat. B Flos
a fronte visus (paulum magn. auctus). — Origin. — C Ph. Convallariae Hook. f. D Labellum. —
Ei Icon. Plant. — E Ph. calceata Reichb. f. — Ex Icon. Plant.
Pholidota. 153
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Batavia. (Ex. specimen
et icones analyticas herb. Lindley!)
Nota Affinis esse dicitur Ph. imbricatae Lindl. a qua differt praecipue structura labelli
et gynostemii; descriptio Reichenbachii non ita dilucida est, ut semper facile intellegas, quae de
gynostemio et partibus essentialibus illius dicere velit. — Nomen specificura de bracteis sumtum
quam maxime idoneum est.
<8. Ph. loricata Reichb. f. in Bonplandia V. (1857) 43. — Coelogyne loricata
Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (4 86 < ) 32 8. — Ph. imbricata J. J. Smith non Lindl.
in Fl. de Buitenzorg VI. 15i. — Pseudobulbi ovati, vix costati, congesti, monophylli,
juniores vaginis densis, ovatis obtusiusculis, mox scariosis v. evanidis iüclusi, summa pseudo-
bulbum superante. Folium in stipitem pseudobulbo breviorem attenuatum, oblongo-
obovatum, acuminatum, fere carnosum, sulcatum, nervis 3 subtus magis prominentibus
praeditum. Scapus folio fere prorsus evoluto synanthus, gracilis, pendulus, multiflorus,
pedunculo folio et racemum subaequante, glumis compluribus infra racemum arcte imbri-
catis; bracteae late ovatae, acutae, concavae, Ovaria et dimidium sepalorum aequantes,
brunneae, scariosae, persistentes. Sepala lateralia ovata, subacuta, falcata, dorso cari-
nata; sepalum medium late ovatum, concavum, subacutum, cum petalis anguste tri-
angulis, acutis, falcatis galeam formans. Labellum quadrilobum, intus linea media longiore
et 2 lateralibus brevioribus ornatum, lobis lateralibus erectis ovatis, apice rotundatis, lobo
medio e basi breviter ovata bilobo, late emarginato, apiculo interjecto, lobulis sub-
rhombeis, angulis obtusis, subtus concavis. Gynostemium late alatum, fere orbiculare,
dimidium sepalorum aequans, rostellum parum declive, anthera dependens. Ovarium jugis
6 obtusis munitum. — Flores brunnescentes illis Ph. imbricatae paulum majores. —
Decembri.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Botan. Garten zu Bogor
(Zollinger n. 1 296).
Nota. Differt & Ph. imbricata cui certe affinis non solum floribus paulum majoribus,
quod nullius momenti esse censeo, sed praecipue lobis labelli lateralibus falcatis et lobo inter-
medio protenso.
i 9. Ph. rhombophora Reichb. f. — Coelogyne rhombophora Reichb. f. in Linnaea XLI.
(1877) il6. — >Pseudobulbis pyriformibus monophyllis, folio a basi petiolari lanceo-
lato acuto, racemi pedunculo filiformi folium superante, bracteis scariosis, ovatis, apicu-
latis ovarium pedicellatum aequantibus, sepalis triangulis, petalis late (alte) rhombeis,
labello multo minore semiovato, apice subaequaliter tridentato, dente medio nunc pro-
ducto; callo transverso semilunari in basi columnae, androclinio integro marginato,
rostello ornithorrhyncho. « — Flores sicci atrati; planta minuta. — Ex Reichenbach
1. c. ; species mihi non visa.
Monsungebiet, Provinz der Philippinen: Manila (Wallis).
20. Ph. pallida Lindl. in Bot. Reg. XXI. (4 835) sub t. 1777. — Huc Ph. imbri-
cata Bot. Reg. XIV. (1828) t. 4 213 (non Lindl.). — Coelogyne pallida Reichb. f. in
Walp. Ann. VI. (4 86 4) 238. — Pseudobulbi dense aggregati, ovoidei, v. subcylindracei,
leviter quadrisulcati, monophylli, 4 cm longi, 2,5 cm crassi, juniores cataphyllis paucis
magnis vestiti. Folia petiolata (petiolus 6 — 7 cm longus) oblonga, acuta, coriacea, 25 —
30 cm longa, 3 — 5-nervia. Racemus pendulus, folia aequans v. paulo excedens, a
medio florifer; bracteae distichae, (infimae interdum inanes), late ovatae, concavae,
scariosae, brevi-acutatae , etiam post anthesin persistentes, rhachis leviter compressa.
Sepala ovata, acuta, dorsale paulo minus ecarinatum, lateralia scaphoidea carinata.
Petala ligulata, acuta, cum sepalo dorsali in galeam conniventia. Labelli hypochilium
cucullato-ventricosum, intus lamellulis 2 instructum, margo utrinque in lobos 2 laterales
evoluta, epichilium ex isthmo brevissimo bilobum, deflexum, lobuli rotundati, interjecto
denticulo triangulo. Gynostemium late alatum, supra obscure trilobulum, medio denticu-
latum retusumque, fovea stigmatica prosiliens, alte marginata, anthera reniformis. —
Flores parvi, albi, 6 mm longi (sepala), 7 mm lati. Floruit in Europa Novembri. —
Nobis non visa, ex icone in Bot. Register supra citata.
154 Pfitzer-Kränzlin. — Orehidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel:
Ava, Tenasserim (Wallich.)
Nota. Si fides habenda est iconi Lindleyanae planta a Ph. imbricata bene diversa
floribus minoribus albis et structura labelli. Est species pro magnitudine foliorum gracilis.
Videtur porro indigena regioni cuidatn peninsulae Malayensi et extra illius limites non obvia.
21. Ph. triotos (Reichb. f.) Pfitz. — Coelogyne triotos Reichb. f. in Hamb. Gartztg.
(1862) 34 et Walp. Annal. VI. 2 38. — »Affinis Ph. imbricatae. labelli lobis laterali-
bus angustis sinu angusto a lobo intermedio reniformi sejunctis, carinis ternis a basi
lobi medii, gynostemii alis angustis, androclinii processu postico et lateralibus anticis
ligulatis retusis abbreviatis, alis lateralibus angustis, petalis linearibus acutis suprabas
in marginis superioris angulatis.« — Nobis non visa. Floruit olim in horto Schiller
Hamburgi.
Monsungebiet; Philippinen: Manila.
22. Ph. conchoidea Lindl. in Bot. Reg. XXVI. (1840) Mise. 198. — Coelogyne
conchoidea Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 237. — Pseudobulbi congesti, anguste
ovati v. ellipsoidei, sulcati, basi vaginis ovatis subobtusis mox evanidis vestiti, monophylli,
6 cm longi, 1,5 cm crassi. Folia obovata, in petiolum angustata, cum petiolo 35 cm
longa, 4,5 cm lata, undulata, coriacea, trinervia (nervis parum prominulis), acuminata, apice
ipso obtusiuscula. Racemus hysteranthus, quam folia dimidio longior, 45 cm longus,
nutans, multiflorus, basi nudus; spica ipsa 1 5 cm longa; sub floribus infimis glumae
imbricatae, subpatentes circiter 6, quarum infima longior et tubulosa; bracteae latis-
simae, oblongo-ovatae, plus minus acuminatae, mucronatae, persistentes, ovarii tres
quartas aequantes. Sepala lateralia extus apicem usque carinata, dorsale ecarinatum,
omnia oblonga, lateralia paulum minora. Petala multo angustiora, acuta. Labelli
hypochilium saccatum, intus lineis 3 elevatis distantibus obsitum, lobi laterales ascen-
dentes trianguli, apice obtusi, lobus intermedius (v. epichilium) trilobus, lobulis latera-
libus rotundatis, lobulo mediano parvo rotundato v. saepius nullo. Gynostemium breve,
pollinia pyriformia, massula granulosa pollinacea conjuneta. — Flores pallide carnei,
(sepala) 7 mm longi et diam. — Floret? — Fig. 50ÜT.
Monsungebiet, Philippinen: Manilla (Guming!). — In Herb. Brit. und
Lindley.
Nota. Inter maximas species generis, habitu Ph. imbricatae similis sed multo major et
bracteis glumaceis infra flores infimos optime distinguenda.
23. Ph. imbricata Lindl. in Hook. Exot. Fl. IL (1825) t. 138 et Wall. Cat.
1991; Gen. et sp. Orch. PI. (1830) 37; in Bot. Reg. t. 1213 et t. 1277; Lodd. Bot.
Gab. t. 1934; Wight, Icon. t. 907; Reichb. f. in Wralp. Ann. VI. 238; Dalz. et Gibs.
Bombay Fl. 2 62; F. Müll. Fragm. IV. 163; Benth. Fl. austral. VI. 290; Hook. f. Fl.
Brit. Ind. V. 845; Grant, Orch. Burmah 161; Fitzgerald, Austr. Orch. IL Pt. 4 t. 1 ;
King et Pantl. Ann. Bot. Gard. Calc. VIII. 144 t. 201; Bailey, Queensl. Fl. V. 1544;
J. J. Smith in Fl. Buitenz. VI. (1905) 151. — Coelogyne imbricata Reichb. f. pallida
Reichb. f. triotos Reichb. f. 11. cc. — Ptilocnema bracteatum D. Don, Prodr. Fl. nep.
(1802 — 3) 33. — Cymbidium imbricatwm Roxb. Fl. ind. (1832) 460. — Ornithidium
imbricatum Wall. Ms. — Pseudobulbi dense aggregati, ovato-cylindracei, obtusissime
tetragoni, basi cataphyllis magnis, ovatis, acutis, brunneis vestiti, monophylli, ad 8 cm
longi, basi 2,5 cm crassi. Folia petiolata, oblonga lanceolatave, petiolus crassus, teres
ad 2,5 cm longus, lamina ad 25 cm longa, medio ad 8 cm lata, trinervia, coriacea.
Racemi synanthi, e bulbo nondum adulto Orientes, longe stipitati, nutantes, multiflori;
bracteae late triangulae, apice retusae apiculataeque, brunneae, ut flores distichae, rhachis
saepius plus minus torta. Sepalum dorsale orbiculatum, lateralia leviter coneava, latis-
sime ovata, omnia obtusissima. Petala ovata, acutiuscula. Labellum subglobosum,
eucullatum, lobi laterales late rotundati, lobus intermedius in lobulos oblongos 2 apicales
divergentes (si mavis sinu lato separatos) divisus. Gynostemium latum, supra alatum,
androclinii margo postice altior, pollinia 4 pyriformia, per paria apice inferiore connata.
Pholidota.
155
Pseudobulbi ad 8 cm longi,
basi 2,5 cm crassi, folia
ad 25 cm longa, ad 8 cm
lata. — Flores pallide
brunnei, 6 — 7 mm longi
ei diam. — Maio — Au-
gustum.
Monsungebiet: Vom
westlichen Himalaja durch
das ganze indische, indo-
malayische und indo-chine-
sische Gebiet, einschließlich
aller größeren Inseln, bis
zum tropischen Australien
verbreitet, sehr häufig und
von fast allen Sammlern ge-
sammelt. — Die Diagnose
nach lebendem Material.
2 4. Ph. pro tr acta
Hook. f. Icon. pl. (1889)
t. 1877 et Fl. Brit. Ind. V.
(1890) 845; King et Pantl.
in Ann. Bot. Gard. Galc. VIII.
146 t. 2 03. — Pseudobulbi
elongati, tenui-fusiformes,
apice truncati , rhizomati
longe repenti crassiusculo,
cataphyllis magnis vestito
insidentes, 4 — 5 cm longi,
medio 6 — 8 mm crassi.
Folia 2 , brevipetiolata,
elliptico-lanceolata , utrin-
que acuminata, 5-nervia,
7 — \% cm longa, medio
2 — 2,5 cm lata. Racemi
heterochronici , ex axillis
cataphyllorum rhizomatis
Orientes, quam folia multo
breviores, pauciflori; brac-
teae subdistichae, ovatae,
acutae, persistentes, quam
Ovaria cum pedicellis bene
breviores. Sepalum dor-
sale late ovatum, obtusum,
lateralia etiam latiora, cari-
nata , ceterum aequalia.
Petala elliptica, obtusa,
quarta breviora. Labellum
ovato-oblongum, lobi late-
rales rotundati, parum evo-
luti, lobus intermedius late
oblongus v. subquadratus,
retusus, paulum reflexus.
Gynostemium obovatum,
Fig. 53. Pholidota protracta Hook. f. A Habitus. B Folium.
G Gynostemium cum labello. D Labellum a fronte visum.
E Pars apicalis gynostemii. F Fructus. (A — B magn. natur.
C—F aucta.
Origin.
156 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
breve, vix alatum, androclinium minute alatum, pollinia per paria connata. — Flores
virides luteo-suffusi, labellum antice luteo-maculatum, 3 — 4 mm longi, Capsula ellipsoidea,
1,2 cm longa. — Octobri — Decembrem. — Fig. 53^4 — F.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya: Sikkim , in 1600 —
2500 m ü. d. M. (Griffith n. 5042 !, G. B. Clarke!, Pantling n. 55!); Naga-Hügel
(Prain n. 52!).
Nota. Est planta racemis e cataphyllorum axillis orientibus inter omnes generis species
exiraia.
25. Ph. repens Rolfe in Kew Bulletin (l 891) 199. — Pseudobulbi juniores
vaginis tubulosis, obtusissimis induti, angustissimi, cylindracei, diphylli, 3,5 — 4 4 cm longi,
rhizomati cylindraceo, non conspicue articulato insidentes. Folia elliptico-lanceolata, in
petiolum latiusculum foliis subaequalem sensim angustata, 5 — 7wnervia, acuta v. ob-
tusiuscula, adulta 7,5 — 20 cm longa, 2 — 2,5 cm lata. Racemus foliis junioribus
synanthus iisque subaequilongus, curvatus, pauciflorus ( — 4 2), distichus, stipite brevi inter
foliorum bases absconditus, rhachis vix flexuosa; bracteae suborbiculares, obtusae, mox
deciduae, flores longiuscule pedunculatos subaequantes, pedunculi 6 — 7 mm longi.
Sepalum dorsale late obovatum, obtusum, concavum, lateralia paulo longiora et an-
gustiora, leviter carinata. Petala minora, elliptico-oblonga, obtusa, plana. Labelli cymbi-
formis obscure trilobi lobus intermedius transverse ellipticus, bilobulatus, reflexus, discus
carinis 5 in basi carnosa, concava labelli lamellatis praeditus, gynostemium oblongum,
androclinium breviter quadridentatum. Capsula . . . ? — Flores carneo-rosei, lobi labelli
apice lutei, sepala lateralia 7 mm longa, petala subaequilonga. — Floret in Europa Junio.
Monsungebiet: Nördliches Indien. »Native of the hüls.« Genauer Standort
unbekannt. — Exam. sp. herb. Kew!
26. Ph. Lugardii Rolfe in Kew Bulletin (4 893) 6 et in Journ. Linn. Soc. XXXVI.
(4 903) 24. — Pseudobulbi subcylindracei, diphylli, 12 cm longi, I cm crassi, juniores
vaginis obtusis inclusi caudicem bene articulatum formantes. Folia elliptico-oblonga, ob-
tusiuscula, in petiolum latitudine folii breviorem angustata, 7-nervia, 1 6 cm longa, 4 cm
lata. Racemus in pseudobulbo juvenili, sed conspicue evoluto hysteranthus , arcuato-
pendulus, breviter stipitatus, multiflorus, foliis subaequilongus, distichus, rhachis distincte
flexuosa, bracteae magnae, late ovatae, concavae, subacuminatae, mox deciduae, flores
longiuscule pedicellatos aequantes. Sepala concava, elliptico-oblonga, obtusiuscula, lateralia
carinata. Petala paullo minora, cuneato-obovata, acuminata. Labelli cymbiformis
sepalis aequilongi obscure trilobi hypochilium late transverse ellipsoideum, epichilium bi-
scutellare; carinae 5 lamellatae in parte concava labelli. Gynostemium elevato-oblongum,
marginatum, androclinium minutissime denticulatum. Capsula obovata, trialata, jugis 3
Utrinque angustatis applanatis ornata. — Flores semipellucidi albi, labellum carneum,
lobus medius basi luteus. Sepala 4 cm longa. — Floret in Europa Junio.
Monsungebiet, Hinterindisch - ostasiatische Provinz; West-Burma:
Chin-Hügel 2000 — 2700 m (Lugard). — Yunnan, Mengtze 4 700 m (Henry n. 14 4 26!).
— v. fl. s.
Nota. Affinis Ph. articulatae Lindl. a qua differt habitu et statura robustiore et majore
et floribus magis pellucidis.
27. Ph. articulata Lindl. in Bot. Reg. XXV. (4 839) Mise. 57; Wall. Catal. 4 992;
Gen. et sp. Orch. (1830) 38; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. 844; King et Pantl. in Ann.
Bot. Gard. Calc. VIII. (1898) 146 t. 205; Grant, Orch. Burmah 161. — Coelogyne
articulata Reichb. f. in Walp. Ann. VI. 2 38. — Pholidota khasyana Reichb. f. in Bon-
plandia IV. (1856) 329. — Coelogyne khasyana Reichb. f. in Walp. Ann. VI. 23 8;
J. J. Smith in Fl. Buitenz. VI. 155. — Pseudobulbi subcylindracei, more Otochili
suprapositi, 5 — 10 cm longi, 1,2 — 1,8 cm crassi, leviter sulcati, bifolii. Folia brevi-
petiolata v. sessilia, oblonga, acuta, ad 8 cm longa, ad 3 cm lata, crassiuscula. Racemus
cum foliis novellis synanthus, scapus strictus quam bulbi bene brevior, totus racemus
foliis subaequilongus; bracteae distichae, latissime ovatae, retusae, aequilongae ac latae,
scariosae, flores semiaequantes, deciduae, infimae interdum inanes. Flores 12 — 16
Pholidota.
157
distichi. Sepalum dorsale suborbiculare , obtusum , lateralia late ovata , subobliqua,
carinata, omnia concava. Petala longiora, levius excavata, ovato-oblonga, acuta, teneriora.
Labellum paulo longius, cymbiforme, lamellulis 5 in disco concavo; epichilium breve
bilobum, cymbo antepositum, medio complicatum lobulatumque, lobuli orbiculares. Gyno-
stemium breve, crassum, vix v. non marginatum, rostellum triangulum, pollinia 4 per
paria conjuncta, omnia massae pollinari granulosae affixa. — Flores albidi, luteo- v.
alutaceo-suffusi, 8 mm longi et diam. — Junio ad Augustum.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya: Sikkim, häufig vom
Fuß der Berge bis 1300 m ü. d. M. (Pantling n. 3l!). — Nordwestmalayische
Provinz: westlich bis Kumaon, ostwärts bis Bhootan, den Khasia-Hügeln (Hooker
und Thomson!) und Ober-Burmah; Assam
(S. Kurz n. 346!, Falconer n. 1018!, Prain
n. 299!). — Südwestmalayische Pro-
vinz: Perak (Scortechini), Lankawi- Inseln
(G. Curtis); Siam, Bangtaphan (Keith); Java,
Salak bei Soekamantri; Pantjar (Blume u.
andere). — Centromalayische Provinz:
Gelebes (J. J. Smith, Sarrasin!).
28. Ph. Griffithii Hook. f. Icon. pl.
XIX. (1889) t. 1881 ; Fl. Brit. Ind. V. (1890)
8 45. — Ph. articulata Lindl. var. Griffithii
King et Pantl. Orch. Sikk. Himal. in Ann. Bot.
Gard. Calcutta VIII. (1898) 147 t. 204. —
Pseudobulbi cylindracei, diphylli, \ 2 cm longi,
5 mm crassi. Folia in petiolum brevissimum
angustata, angusta, elliptica, subacuta, 5-nervia,
\\ — -12 cm longa, 3 cm lata. Racemus foliis
fere explanatis synanthus, nutans, pauciflorus
rarius multiflorus, iisque subaequilongus, disti-
chus, flexuosus, bracteis late oblongis sub-
acutis mox deciduis flores breviter pedunculatos
subaequantibus vestitus. Sepalum dorsale late
ovato-ellipticum, obtusum, lateralia subfalcata,
angustiora, subacuta. Petala rhombeo-lanceo-
lata, subacuta, aequilonga. Labelli obscure
trilobi cymbiformis lobus medius 3-lobulatus,
lobuli laterales oblique elliptici, medius minu-
tus obtusus emarginatus, carinae 5 in basi
concava labelli crassae. Gynostemium breve
marginatum, androclinium magnum sinuato-
crenatum. Capsula ignota. — Flores pallide
ochracei; sepala 7 mm longa. — Fig. 54 J. — C.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya und Nordwest-
malayische Provinz: Sikkim, tropische Zone (Griffith!); Khasia, Kolong 1700 m
(Clarke!).
Nota. Differt a Ph. articulata Lindl., cui re vera valde affinis, statura minore, pseudobulbis
magis cylindraceis, foliis angustioribus, praesertim autem labello cujus pars antica bilobula a
parte postica cymbiformi isthmo angusto sejuncta est.
29. Ph. obovata Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 845. — Pseudobulbi juniores
vaginis membranaceis, obtusissimis inclusi, cylindracei, diphylli, plus minus angulati,
sulcative, 6 — 10 cm longi, \ — 1,5 cm crassi. Folia obovata oblongave, acuta v. obtusa,
7-nervia, 6 — 8 cm longa, 3 — 4 cm lata. Racemus foliis explanatis synanthus, paulo
longior, pluriflorus, brevissime stipitatus, deinde flexuosus, plerumque plus minus nutans;
bracteae late ovatae, inferiores apice emarginatae, superiores plus minus acutae, flores
Fig. 54. Pholidota Griffithii Hook, f. A In-
florescentia (magn. nat.). B Flos arte expan-
sus (auctus). C Labellum (auctum). (Origin.)
158 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.
distichos subaequantes, mox deciduae, 4,2 cm Iongae et latae. Sepala excavata, oblonga,
acuta, lateralia basi ovata. Petala ovato-oblonga, subacuta. Labellum profunde exca-
vatum, antice paulum angustius, bilobulum, lobuli explanati sinu profunda sejuncti,
ovato-oblongi, margine lobulorum postice cum margine cymbi labelli continuo, lineis
elevatulis s. callis 5 per discum, quorum 3 mediani aequilongi, laterales breviores.
Gynostemium quam labellum vix semilongum, crassum, retusum, androclinium profunde
excavatum, anthera 4-locularis, pollinia 4 postice excavata, per paria leviter connata
glandulaque minuta instructa, fovea stigmatica manifeste marginata, rostellum acumi-
natum. — Flores albidi, pallide roseo-sufiusi, labellum eodem colore sed intensiore,
lobuli antici vitellini, totus flos 8 — 9 mm longus et expansus latus, Capsula ellipsoidea,
4,3 — 1,8 cm longa, acutangula. — Floret in Europa Julio.
Monsungebiet, Nordwestmalayische Provinz: Östlicher Himalaya (Griff ith!),
Assam, Khasia-Hügel (Simons). — Exam. viv. cult. ! — Kränzl.
Nota. Differt ab omnibus adhuc descriptis foliis pro longitudine latis obtusis.
30. Ph. decurva Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII. (1896) 328. — Pseudobulbi
cylindracei, olivacei, teretes, basi vaginati, 8 — 10 cm longi, diphylli. Folia late obovata vel
oblanceolata, acuta, canaliculata, striata, 1 0 cm longa, 4 cm lata, atroviridia. Scapus 1 5 cm
longus, foliis dimidio longior, gracilis, decurvus, pluriflorus, basi nudus, rhachis flexuosa;
bracteae lanceolatae, acutae, deciduae. Sepala ovata vel oblonga, subacuta. Petala sepalis
minora, oblonga. Labellum oblongum, cymbiforme, marginibus involutis, carinis 5 basi
incrassatis apicem versus attenuatis ornatum, lobo medio basi torto subquadrato bilobo.
Gynostemium rectum, oblongum. Anthera depressa plana, margine postica prolongata,
lobis 2 oblongis rotundatis, margine antica rostrata; rostellum ovatum, acuminatum,
acutum, integrum. — Flos carneus, lobus medius labelli roseo-carneus, basi aurantiacus.
Gynostemium roseum. Sepala 6 mm longa (flores 2,5 cm latü).
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Malayische Halbinsel:
Perak (G. Gurtis!).
31. Ph. recurva Lindl. Gen. et sp. Orch. (1830) 37; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V.
(1890) 844 et Icon. PI. t. 1878; King et Pantl. Ann. Bot. Gard. Calc. VIII. (1898)
147 t. 206. — Coelogyne recurva Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 2 38. — Pseudo-
bulbi anguste fusiformes, diphylli, 5 cm longi, 1 cm crassi, profunde 5-sulcati. ' Folia
elliptica s. lineari-lanceolata, basi in petiolum brevem angustata, acuta v. obtusiuscula,
7-nervia, 5 — 8 cm longa, 2 cm lata. Racemus synanthus, stipitatus, ramosus, foliis
subaequilongus ; bracteae latissimae, flabelliformes, truncatae, flores secundos in latus
convexum inflorescentiae versos non aequantes. Sepalum dorsale late ovatum, suborbi-
culare, lateralia ovata, obtusa, non carinata. Petala oblongo-ovata. Labellum obscure
trilobum, cymbiforme, lobi laterales semiellipsoidei v. angulati, apiculo interposito, lobus
terminalis biauriculatus, carinis 5 brevibus in fundo labelli. Gynostemium breve, crassum,
rostellum horizontale. — Flores brunnei v. alutacei 4 — 5 mm longi, capsulae fusiformes
4,2 cm Iongae. — Augusto, Septembri.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya: Sikkim, westlich bis
Nepal und östlich bis Bhutan, in 600 — 1300 m ü. d. M. (Pantling n. 93!).
Nota. Bracteae hujus speciei floribus stricte oppositae persistunt post anthesin — quod
quidem in hoc genere inusitatum — et perdurant.
Incertae sedis et imperfecte notae.
Ph. pusilla (Ridl.) Kränzl. — Coelogyne pusüla Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII.
(1896) 327. — »Pseudobulbi 1 poll. (2,5 cm) longi, */4 poll. (6 mm) crassi, conici,
congesti, a vaginis ovatis, membranaceis tecti. Folia singula, 3 — 4 poll. (7,5 — 10 cm)
longa, 4 poll. (2,5 cm) lata, lanceolata, acuta, coriacea; petiolus 1 poll. longus. Scapus
4 poll. (4 0 cm) longus, foliis brevior, erectus, basi a vaginis lanceolatis tectus, superne
floriferus. Bracteae 4 poll. Iongae, lanceolatae, acutae, flores superantes, papyraceae,
mox deflexae; pedicelli 3/4 poll. (2 cm) longi, tenues. Flores parvuli. Sepala y2 poll.
Camelostalix. 159
(1,3 cm) longa, lanceolata, acuta, carnea. Petala sepalis multo angustiora, linearia.
Labelli ochracei basis oblonga, lamina flexa; lobi laterales parvi, oblongi, truncati, in
angulo inferiore dentiformes; discus late oblongus; carinae 2 acutae, lobus terminalis
albus, bilobus, lobis rotundatis. Gynostemium l/j Pou- 0>3 cm) longum, basi oblongum,
superne late dilatatum, in margine late sinuatum. Anthera parva, ovata, aurantiaca,
rostellum ovatum, tenue. Stigma reniforme, margine eleväta. « — Mihi non visa.
Südöstliches Monsungebiet: Südlichster Teil der Halbinsel Malakka. Perak-
Larut-Hügel in 1300 m ü. d. M. (Ridley).
Nota. Si ulla fides habenda est diagnosi verbotenus citatae et notulis (anglice) additis,
planta est Pholidotae species. Statura enim et habitus plane sunt Uli Pholidotae et labellum
in hypochilium (melle scatens) et epichilium bilobum divisum characteres praebent quam maxime
dilucidos. Bracteae solae, si re vera sint pollicem i. e. 2,5 cm longae et lanceolatae et mox
deflexae (deciduae?), characterem praebent contradictorium satis gravem, quoniam bracteae tarn
longae et angustae in Pholidotis adhuc non observatae sunt. — Nihilominus plantam Pholidotis
adnumero et affinitati Ph. eonehoideae Lindl. adscribo. Monendum porro est, nomen specificum
»pusillum« plantae tanti (ut supra descripta) quam minime esse aptum atque idoneum.
Ph. membranacea Teysm. et Binnend. in Natuurk. Tijdschr. Ned. Ind. V. (1853)
488. — »Pseudobulbis oblongo-fusiformibus, foliis solitariis lanceolatis erectis subpli-
catis, spicis erectis foliis longioribus, floribus bifariis. bracteis ovato-acutiuseulis, phyllis
perigonii interioribus acutiusculis membranaceis, labello late ovato cuspidato. — Folia
15 cm longa, 1,5 cm lata, pseudobulbi 4 cm longi. — Flores viridi-lutei. «
Java: Umgegend von Buitenzorg.
Nota. Vir cl. J. J. Smith suspicatur in Flore de Buitenzorg VI, 460 plantam potius esse
Dendrochilum quam Pkolidotam, diagnosis tarnen est adeo vilis, ut etiam in illo genere sub
speciebus »dubiae sedisc enumeranda esset.
Ph. corniculata Reichb. f. in Gard. Ghron. (1856) 746; Hook. f. Fl. Brit. Ind.
V. 8 43. — »Racemo quaquaverso laxo, bracteis oblongis, cucullatis, apiculatis Ovaria
pedicellata superantibus ; sepalis oblongis acutis, lateralibus per nervum medium dimidio
tantum inferiore obtuse carinatis a basi in medium obtusangulo-obtusatis ad labelli
faucem; petalis anguste lanceolatis acutis; labello medio angulato saccato, laciniis late-
ralibus semiovatis acutis, lacinia media transverse rotundata, retusa s. obsolete acuta s.
minutissime lobulata, gynostemio gracili juxta latera foveae stigmaticae utrinque dilatato,
alis lateralibus subacutis, ala postica erecta subquadrata emarginata, foveae limbo erecto,
rostello ascendente. « — Flores luteoli s. viridi-lutei, suaveolentes.
Assam? Von J. Day importiert.
154a. Camelostalix Putzer n. gen.*).
Pholidota p. p. Reichb. f. in Bonplandia V. (1857) 43; Xen. Orchid. I. (1856)
217 t. 89; Benth. et Hook. f. Gen. III. (1883) 520; Pfitzer in Engl.-Prantl, Pflzfam.
II. 6. (1888) 128; J. J. Smith in Flor, de Buitenzorg VI. (1905) 157. — Coelogyne
camelostalix Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 238.
Flores monoklini. Perigonium ad medianam zygomorphum, campanulatum, mar-
cescens. Sepala 3 libera, concava, lateralia dorso carinata. Petala 2 angustiora, sub-
plana. Labellum cum gynostemii basi continuum, basi late saccatum, subtrilobum, lobis
lateralibus basalibus minimis, obtusis, erectis, lobo medio dimidium totius labelli bene
aequante, oblongo-lanceolato, apiculato, concavo. Gynostemium satis longum, teretius-
culum, basi labello parallelum, deinde sursum flexum, apicem versus incrassatum, vix
alatum. Anthera oblonga quadrilocularis, erecta, androclinium cucullatum, postice apicu-
latum superans, rostello erecto semiovato accumbens. Pollinia pyriformia, antice atte-
nuata. Stigma cum rostello angulum obliquum formans, prominens. Capsula fere
globosa, 3-juga, valvis 3 apice cohaerentibus. — Herba epiphytica, pseudobulbosa,
*) xdfj.r]Xog = camelus et <rr«/U£ = trabes, nomen haud bene formatum.
160 Pfitzer-Kränzlin. — Orchidaceac-Monandrae-Coelogyninae.
foliis lineari-lanceolatis, inflorescentia proterantha terminali, carnea, multiflora, flori-
bus parvis.
Species 1 insulae Javae incola.
C. Reichenbachii Pfitz. — Pholidota camelostalix Reichb. f. 1. c. ; J. J. Smith,
Fl. de Buitenzorg VI. ^ 57. — Coelogyne camelostalyx Reichb. f. in Walp. Ann. VI.
(1861) 238. — Pseudobulbi fusiformes, sulcati, obtusi, parum compressi, subtetragoni,
dense eongesti, dipbylli, 12 cm longi, 3 — 3,5 cm basi crassi. Folia in petiolum brevem
attenuata, lanceolata, acuta, 45 cm longa, 6,5 cm lata, subtus opaca, nervis 5 subtus
prominentibus praedita. Scapus folia superans, cum pedunculo tenui compresso fere 60 cm
longus; rhachis pendula, flexuosa, glumis basalibus compluribus persistentibus imbricatis
munita; bracteae oblongae, acutae, tenues, diaphanae, deciduae, flores subaequantes.
Sepala ovata. Petala subaequilonga, dimidio angustiora. Labellum sepala lateralia
aequans. — Plores pallide brunnei subdiaphani. Sepala 7 mm longa.
Monsungebiet, Südwestmalayische Provinz; Java: Tjipanas (Zollinger
[1843] n. 205); Salak, am Tjapoes; Gede, bei Tjibodas (J. J. Smith); Soekaboemi,
Garoet (Burck); Goentoer (Kerkhoven); Stamat, bei Djedjek.
Nota. Planta mihi non visa, neque cum genere Otochilo, neque cum Pholidota bene
conjungenda, praecipue gynostemio diversa.
155. OtOChÜUS Lindl.
Otochilus*) Lindl. Gen. et sp. Orch. (1830) 35; Journ. Linn. Soc. I. (1857) 173;
Veget. Kingd. (1847) 181; Endl. Gen. (1837) 189 n. 1342; Wall. PL as. rar. I. t. 68;
Griffith, Icon. pl. asiat. III. (I85l)t. 288, 289 et 329; Itin. Notes 279 et 406; Benth.
et Hook. f. Gen. III. pt. 2. (1883) 519; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1886) 843; Pfitz.
in Engl.-Prantl, Pflzfam. IL 6. (1888) 127; King et Pantling in Ann. Bot. Gard. Calc.
VIII. (1898) 142 t. 198 — 200. — Coelogynes sectio Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861)
236. — Tetrapeltis Wall, in Lindl. Gen. et sp. Orch. (1893) 212.
Sepala subaequalia, libera, patentia, angusta, lateralia approximata. Petala similia,
angustiora, patentia. Labellum trilobum, basi saccatum; hypochilium cum gynostemio
continuum, lobis lateralibus parvis, erectis gynostemium non amplectentibus, lobus inter-
medius e basi angusta elongatus, lanceolatus v. anguste ovatus, ecallosus, patens. Gyno-
stemium apodum, elongatum, gracile, rectum, arcuatum v. sigmoideum, superne clavatum
et saepe alatum, ala apicalis antherae applicita; anthera gynostemio sub angulo recto
affixa, rostello horizontaliter incumbens, ovato-triangula, loculis perfecte distinctis sub-
globosis; pollinia 4 cerea, ovoidea, acutiuscula, per paria in loculis segregata, apicibus
materie granuloso-viscida cohaerentia. Capsula ovoidea, parum costata.
Species 3 (v. 4?) Regioni Himalayae et montibus peninsulae Malayae incolae.
Clavis specierum.
A. Folia lineari-lanceolata, nervo medio in partes inaequilatas
divisa; bracteae sub anthesi persistentes 1.0. fusca.
B. Folia elliptico-lanceolata vix asymmetrica; bracteae sub an-
thesi deciduae.
a. Petala anguste lanceolata, sexies longiora quam lata;
lobi laterales labelli duplo longiores quam lati obtu-
siusculi 2. O. alba.
b. Petala linearia, duodecies longiora quam lata; lobi laterales
labelli ter longiores quam lati, subacuti, apice retusiusculi . 3. O. porrecta.
1. 0. fusca Lindl. in Wall. Cat. (1828) 1969; Gen. et sp. Orch. (1830) 35;
Bot. Mag. t. 3921; Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. 844; Grant, Orch. Burmah 164; King et
*) ovs, d)xog = auris, /eUo^ = labium; propter labellum in basi auriculatum.
Otochilus. 161
Pantl. in Ann. Bot. Gard. Calc. VI». 143 t. 199. — Otoch. lancifolia Griff. Not. III.
(1851) 2785 Icon- Plant- as- HI. (1851) t. 289. — Coelogyne fusca Reicht), f. in Walp.
Ann. VI. (1861) 236. — Broughtonia fusca Wall. Mss. — Pseudobulbi juniores vaginis
inferioribus obtusis, superioribus subacutis, siccis, rugulosis inclusi, pseudobulbi adulti
cylindracei v. fusiformes, diphylli, 2,5 — 8 cm longi, 1 — 1,3 cm crassi. Folia breviter
petiolata, lineari-lanceolata, asymmetrica, nervo medio solo subtus prominente instructa,
ad 1 8 cm longa, 1,3 cm lata. Racemus proteranthus, foliis aequilongus, suberectus;
bracteae scariosae, patentes v. reflexae, anguste oblongae, subtruncatae, margine invo-
lutae, quam Ovaria longiores, persistentes, 7 — 8 mm longae, 3 mm latae. Sepala sub-
aequalia, anguste oblonga, obtusa. Petala anguste oblanceolata, aequilonga. Labellum
sepalis petalisque brevius, basi saccatum, lobi laterales minuti in dentes reducti, rotun-
dati, lobus intermedius oblongus, acutus, concavus, deflexus. Gynostemium sepalis
aequilongum, gracile, apice alatum. — Flores labelli, saccus labelli, rhachis racemi,
ovarium, gynostemium brunnea, sepala petalaque 7 — 8 mm longa, 1,5 mm lata,
labellum 5 — 6 mm longum, 2,5 mm latum, Capsula 1 cm longa, 4 — 5 mm crassa. —
Decembri.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya und Nordwestma-
layische Provinz; Himalaya: Sikkim in 1000 — 2000 m ü. d. M., ziemlich häufig
(Pantling n. 6ll); Khasia, Munnipore, Assam, sehr häufig und von allen Sammlern
gefunden.
2. 0. albaLindl. in Wall. Gatal. (1828) 1967; Gen. spec. Orchid. (1830) 35; Hook. f.
Fl. Brit. Ind. V. (1890) 843; King et Pantl. Orch. Sikk. Himal. in Ann. Bot. Gard.
Galc. VIII. 143 t. 200. — Coelogyne alba Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (1861) 236. —
Broughtonia pendula Wall. Mss. — Pseudobulbi juniores vaginis tubulosis, obtusis,
siccis, valde rugosis inclusi, cylindracei, diphylli, 6 — 8 cm longi, 1,3 cm crassi. Folia in
petiolum pseudobulbo multo breviorem attenuata, obovato- vel elliptico-lanceolata, acumi-
nata, nervis 5 subtus prominentibus instructa, ad 1 2 cm longa, 3 cm lata. Racemus
foliis juvenilibus synanthus, dependens, foliis brevior v. aequilongus, multiflorus; rhachis
leviter flexa, bracteae magnae, ovato-lanceolatae, ovario longiores, deciduae. Sepalum
dorsale concavum, anguste triangulum, acutum, lateralia latiora, oblongo-lanceolata, acuta.
Petala subaequilonga angusta, lanceolata, acuta. Labellum sepalis paullo longius, lobis
basalibus parvis, fere triangulis, obtusiusculis, lobo medio e basi angusta lanceolato,
concavo, acuto, deflexo. Gynostemium sepalis aequilongum, gracile, apice alatum, anthera
dependens, rostellum declive. — Flores expansi 1,5 — 1,8 cm alti, angusti; sepala
petalaque 1 cm longa, 2 mm lata, labellum 8 mm longum, 2,5 mm latum, omnia albida,
labellum brunneo-signatum.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya und Nordwestma-
layische Provinz; Himalaya: 1000 — 2000 m, von Nepal östlich, Khasia und Munni-
pore, Naga-Hills (Pantling n. 35!).
3. 0. porrecta Lindl. in Wall. Gat. (1828) 1968; Gen. spec. Orchid. (1830) 36;
Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 84 4, Grant, Orch. Burmah 164; King et Pantl. in
Ann. Bot. Gard. Galc. VIII. 142 t. 198. — O. latifolia Griff. Not. (1851) 279 et Icon.
plant, as. III. (1851) t. 288. — Coelogyne porrecta Reichb. f. in Walp. Ann. VI. (I86l)
236. — Tetrapeltis fragrans Wall. Mss. — Pseudobulbi cylindracei, diphylli, ad 8 cm
longi, 2 cm crassi, juniores vaginis tubulosis, infimis obtusis, summis subacutis inclusi.
Folia in petiolum quam pseudobulbi multo breviorem angustata, elliptica v. (rarius)
lanceolata, longe acuminata, plicata, nervis 5 valde prosilientibus (interpositis minoribus)
praedita, ad 25 cm longa, 5 — 6 cm lata. Racemus proteranthus, dependens, pauci-
pluriflorus, (rarius multiflorus), quam folia brevior; bracteae latae, jam ineunte anthesi
deciduae. Sepalum dorsale anguste oblongum, acutum, concavum, lateralia similia sub-
falcata. Petala sepalis aequilonga, linearia, acuta, patentia. Labellum quam sepala
petalaque brevius, basi saccatum, a latere compressum, lobi laterales falcato-retrorsi
acuti, lobus intermedius anguste ovatus, acutus, reflexus v. dependens. Gynostemium
sepalis aequilongum, rostellum angustum, acutum, deflexum, Capsula brevi-fusiformis,
A. Engler, Das Pflanzenreich. IV. (Embryophyta siphonogaraa) 50. \ \
1(32 Pfitzer.-Kränzlin. — Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae.
gynostemio coronata, Ovaria cum pedicellis 1,5 cm longa, sepala 1,5 cm, petala 1 cm
longa, sepala 1,5 mm, petala 1 mm lata, labellum 1,2 cm longum, 2 mm latum. —
Flores albi, saccus labelli brunneus. — Octobri ad Januarium.
Monsungebiet, Provinz des tropischen Himalaya: Von Nepal im Westen
bis Burmah im Osten in 1300 — 2000 m ü. d. M. — Sehr häufig (Pantling n. 26!).
Von fast allen Sammlern gefunden. — Bildet oft so schwere Massen auf den Bäumen,
dass die Äste unter der Last brechen (Pantling).
Addenda et Gorrigenda.
P. 29 sub n. 21. C. speciosa (Blume) Lindl. adde:
Var. fimbriata J. J. Smith in Bull. Dep. Agric. Index Neerl. (1907) 1. — Differt
a typo labello margine et antice longius fimbriato, lamellis labelli altioribus, colore
pallidiore florum semipellucidorum.
Sumatra: Padang Pandjang (Storm van's Gravesande).
P. 54 sub 58. Coelogyne sparsa Reichb. f. adde:
Oakes Arnes, Orchid. I. (1905) 71.
Philippinen: Luzon, Prov. Bataan, Mt. Mariveles (Whitford n. 140, Copeland
n. 254 et 273); Prov. Benguet (Eimer n. 5842). — Omnia sec. Oakes Arnes.
P. 89 sub 6. Dendrochilum aurantiacum Blume adde:
Huc D. pallideflavens Blume, Bijdr. (1825) 399 Tab. 52; Lindl. Gen. spec. Orchid.
(1830) 34; sphalmate D. pallidiflorum Hook. f. Fl. Brit. Ind. V. (1890) 782; J. J. Smith
in Fl. de Buitenz. VI. 162 (Differt a typo non nisi colore pallidiore).
P. 93 pro D. lineare Ridl. lege:
D. lineare (Ridl.) Pfitz. — Platyclinis linearis Ridl. in Journ. Linn. Soc. XXXII.
(1903) 230.
P. 102 sub n. 33. Dendrochilum latifolium Lindl. adde:
Oakes Arnes Orchid. I. (1905) 74.
Philippinen: Luzon, Prov. Bataan, Lamao River, Mt. Mariveles (Merrill n. 3840,
Whitford n. 242).
P. 104 sub n. 40. Dendrochilum glumaceum Lindl. adde:
Oakes Arnes 1. c.
Philippinen: Luzon, Prov. Bataan, Mt. Mariveles, Lamao River (Merrill n. 3211).
P. 119 ad Dendrochilum adde:
Species dubiae haud satis notae.
Dendrochilum'? pumilum Reichb. f. in Bonplandia III. (1855) 222 et in Walp.
Ann. VI. 9 27. »Gynostemio abbreviato apice trilobo, labello semiovato apice triden-
tato, dentibus antrorsis subaequalibus corniculis geminis in basi dentis medii marginati«.
Pseudobulbus semifusiformis subpollicaris. Folium a basi lineari lanceolatum, acutum,
trinerve 3 pollices (7,5 cm) longum, tertiam pollicis latum. Vaginae stipantes nervosae,
maculatae. Pedunculus axillaris plurivaginatus. Vaginae haud ita arctae, apice libero
acutae. Pars racemosa pedunculi subflexuosa. Bracteae semioblongae, acutae Ovaria
subaequantes. Sepala lanceolata. Petala cuneato-ovata duplo latiora. Labellum et
gynostemium triplo breviora. Anthera oblonga utrinque retusa depressa. Pollinia?
Perigonium album? Uli Dendrochili cornuti triplo majus.«
Philippinen (Cuming n. 2102).
Nota. D. cornuto Blume affine esse dicitur.
D. Whitfordii (Rolfe) Pfitz. et Kränzl. — Acoridium Whitfordii Rolfe in Oakes
Arnes Orchid. I. (1905) 73. — Rhizoma crassum, lignosum. Pseudobulbi ca. 1,3 cm
inter se distantes, ovoideo-oblongi 1,3 — 2 cm longi, monophylli. Folia petiolata, oblongo-
lanceolata, apiculata, 6 — 8 cm longa, 8 mm lata. Scapus terminalis, 10 cm altus, in
dimidio inferiore gracillimus, squamis 2 ovatis, acutis infra spicam ipsam vestitus, spica
Addcnda et Corrigenda. \ (53
angusta, multiflora, bracteae late ovato-oblongae, obtusae, striatae, ca. 2,5 mm longae,
quam pedicelli longiores. — Sepalum dorsale ellipticum, obtusum, lateralia ovata, sub-
obtusa, aequilonga. Petala late obovata, aequilonga ac lata. Labellum late oblongum,
carnosum, apice tricuspidatum , lobulis obtusis. Gynostemium brevissimum. — Flores
intense brunnei visi, haud boni in speciminibus typicis labello semper plus minus de-
structo, sepala petalaque 2 — 2,2 mm longa et circiter lata.
Provinz der Philippinen: Luzon. Prov. Bataan, Mt. Marivelcs, am Lamao River
Whitford n. 139).
Nota. A cl. All. Rolfe haud feliciter cum D. pumilo Reichb. f., specie incerta, comparatum.
Cum labellum, ut supra dictum, ab insectis injuriatum fuerit (quod quidem sacpius in Dendrochilis
occurrere solet et nosmet ipsi observavimus), de affinitate nil pro certo declarandum videtur.
P. 138 post Chelonistelem sulphuream:
Chelonistele vermicularis (J. J. Smith) Kränzl. — Coclogyne vermicularis J. J. Smith
in Icon. Bogoriens. III. ( 1 906) 9 t. 204; Pfitzer-Goelogyninae 23. — Rhizoma breve.
Pseudobulbi elongati, recti v. leviter curvati, transsectione obtusangulo-rhombei, sordide
virides, ut etiam folia, ad I 7 cm longi, basi 1,7 cm, apice 6 mm crassi, monophylli
(ca. i cmj late oblonga, acuta v. acuminata, 7 — 9-nervia, ca. 26 cm longa, 9 — 10 cm.
Folia brevi-petiolata, lata. Scapus foliis synanthus videtur illaque non aequans v. vix
aequilongus, tenuis, nutans, omnino nudus, rhachis incrassata, articulata, dejectis bracteis
vermicularis v. melius moniliformis, \ 0 cm longa, leviter fractiflexa, internodia 3 mm longa,
4 mm crassa, bracteae anguste trianguläres, acutae, coriaceae, deciduae, 2,3 cm longae,
8 mm latae. Flores succedanei, singuli, pro genere maximi, plures dies vigentes. Sepala
oblongo-lanceolata, acuminata, leviter concava. Petala subbreviora, linearia (non fili-
formia), obtusa. Labellum sigmoideum subsimplex, (lobi laterales vix evoluti rotundati), vi
explanatum ovatum, medio panduratum, acutum, in ipsissima basi plica minuta insiliente
praeditum, calli elevati 3, medio in disco sensim evanidi. Gynostemium gracile, anguste
alatum, margine gynostemii postica antheram non superante(I), anthera late membra-
nacea, cucullata, rostellum magnum, late rotundatum, fovea stigmatica margine valde
prominente undulata praedita. — Flores 5 cm diametro, pallide flavo-brunnei, labellum
luteo-brunneum, sepalum dorsale 3,1 cm longum, 1,2 cm latum, lateralia 2,8 cm longa,
8 mm lata, labellum 2,5 cm longum, \ cm latum.
Südwestmalayische Provinz: Borneo (Nieuwenhuis). — Gült, in hört. bot.
Buitenzorg, ubi descripsit 1. c. ill. J. J. Smith.
Nota. Ex descriptione et icone ill. v. J. J. Smith, quibus fides attribuenda videtur maxima,
hanc plantam generi Chelonistele adscribere fas est. Sectio »Coelogynes*, appellata >Filiferae«,
cui adscripsit plantam suam autor, differt petalis multoties angustioribus quam sepala et labello
diversissimo. Labellum autem forma, qua saepissime uti solitus est beatus Pfitzer, fere eadem
est in hac specie ac in Ch. sulphurea Blume. Gynostemii fabrica generalis non congruit cum
illa Chelonisteles, sed anthera et fovea stigmatica et rostellum bene congruunt. Rhachis prae-
sertim peculiaris est nostrae plantae inter omnes species Coelogyninarum, ex hoc tarnen charac-
tere genus decimum sextum constituere abhorrui. — Non disputandum est hoc loco, an genera
Coelogyninarum a beato Pfitzer admissa, reformata, constituta, omnia eodem jure facta sint
annon, ego facere non potui, quin eius rationem et voluntatem in hoc opere nunc peracto sequerer
et speciem ab ipso pro Coelogyne habitam ad Chelonistelem transferrem.
Eine Liste der Sammler und ein Verzeichnis der authentischen Nummern hat sich
in Prof. Pfitzers Manuskript nicht vorgefunden. Ich selbst habe die Pflanzen im Royal
Herbarium zu Kew und im British Museum für mich studiert, mir aber, da Prof. Pfitzer
die Monographie zu schreiben beabsichtigte, kein derartiges Verzeichnis angelegt. In
Leyden bin ich nicht gewesen. Soweit mir die Originale der beiden oben genannten
Sammlungen, des Berliner Herbars und des Herbariums des verstorbenen Herrn Drake
del Castillo bekannt waren, habe ich ein ! hinzugefügt. Von einem Verzeichnis der
Sammler, welches doch unvollständig hätte werden müssen, glaube ich unter diesen
Umständen absehen zu dürfen. — K.
U*
Register
für Pfltzer-Kränzliii-Orcliidaceae-Monandrae-
Coelogyninae.
Die angenommenen Gattungen sind fett gedruckt; die angenommenen Arten mit einem Stern
bezeichnet.
Acanthoglossum Blume 448. (20).
nervosum Blume 4 48.
Acoridium Nees et Meyen 86,
403. (13, 44, 15, .46).
abbreviatum Rolfe 107.
anfractum Oakes Arnes 1 1 8.
arachnites Rolfe 92.
auritum Rolfe 107.
barbifrons Rolfe 96.
bracteosum Rolfe 102.
brevilabratum Rolfe 89.
Gobbianum Rolfe 101.
convallariiforme Rolfe 97.
Copelandii Oakes Arnes 97.
cornutum Rolfe 106.
corrugatum Rolfe 105.
cucullatum Oakes Arnes 98.
cucumerinum Rolfe 103.
edentulum Rolfe 97.
filiforme Rolfe 98.
globigerum Rolfe 96.
glumaceum Rolfe 104.
gracile Rolfe 103.
graciliscapum Oakes Arnes
99.
graminifolium Oakes Arnes
114.
grandiflorum Rolfe 101.
Kingii Rolfe 110.
latifolium Rolfe 102.
lineare Rolfe 93.
linearifolium Rolfe 108.
longifolium Rolfe 108.
longilabre Oakes Arnes 99.
magnum Rolfe 100.
Merrillii Oakes Arnes 119.
ocellatum Oakes Arnes 117.
oliganthum Oakes Arnes 1 1 7.
parvulum Oakes Arnes 1 1 6.
philippinense Oakes Arnes
118.
recurvum Oakes Arnes 117.
rufum Rolfe 110.
sarawakense Rolfe 109.
simile Rolfe 95.
sphacelatum Oakes Arnes
112.
bezeichnet.
stackyodes Rolfe 110.
strictiforme Oakes Arnes 116.
tenellum Nees et Meyen 1 1 2.
tenue Oakes Arnes 1 1 6.
tenuifolium Oakes Arnes 1 1 4 .
turpe Oakes Arnes 1 1 8.
uncatum Rolfe 103.
venustulum Oakes Arnes 1 1 6.
Williamsii Oakes Arnes 114.
Acoridium (Nees et Meyen).
(subgen.) 87, 111.
AdrorhizonpurpurascensHook.f.
86.
Ancipites Lindl. (sect.) 9, 14, 21,
39.
Androgyne Griff. 4 39, 141.
Angraecum nervosumRumph.28.
Angustata Pfitz. (ser.) 92, 105.
(U).
Aphanostelidion Pfitz. (subgen.)
87, 4 4 0.
Arachnites Pfitz (ser.) 94, 92.
Bolborchis Mor. 4 4 9. (20).
Broughtonia fusca Wall. 4 6!.
linearis Wall. 34.
pendula Wall. 4 64.
Bulbophyllum Rolfe (nee Thou.)
86.
Bulbophyllum pteriphilum Rolfe
89.
Calanthe rubens Ridl. 85.
Camelostalix Pfitzer 4 59,
n. 4 54a. (10, 41, 15, 16,
18).
*Reichenbachii Pfitz. 160.
Carinatae Pfitz. (sect.) 21, 43. (6,
14).
Geratostylis Blume 111.
GeratostylisNav. (nee Blume) 86.
Chelonanthera Blume 141,
n. 153. (10, 4 5, 4 6, 4 7,
18, 434, 443).
*clypeata (Lindl.) Pfitz. 142,
n. 2. (141).
cymbidioides Teysm. 70.
*gibbosa Blume 142, n. 1.
(17, 444).
incrassata Blume 23.
longifolia Blume 22.
lurida L. Lind, et Cogn. 4 38.
miniata Blume 4 32.
speciosa Blume 29.
sulphurea Blume 4 37.
ventricosa Blume 4 48.
Chelonistele Pfitz. 4 36, n. 4 52e.
(4 0, 4 4, 4 5, 4 6, 4 8).
*apiculata (Lindl.) Pfitz. 4 38,
n. 4. (4 36).
♦biflora (Parish et Reichb. f.)
Pfitz. 4 39, n. 5. (4 36).
*lurida (L. Lind, et Cogn.)
Pfitz. 4 38, n. 3. (4 36).
*sulphurea (Blume) Pfitz. 4 37,
n. 4. (6, 7, 4 0, 4 36, 4 37
Fig. 47, 4 38 Fig. 48).
♦tenuiflora (Ridl.) Pfitz. 4 38,
n. 2. (4 36).
*vermicularis (J. J. Smith)
Kränzl. 4 63.
Ghinenses Reichb. f. (sect.) 4 34.
Coelogyiie Lindl. 20, n. 4 50.
(4, 6, 7, 9, 40, 4 1. 42,
4 3, 4 4, 4 5, 4 6, 4 7,' 4 8,
65, 77, 85, 99, 4 4 9, 4 29,
434, 439, 443, 445, 450).
advena Parish et Reichb. f.
451.
alba Reichb. f. 164.
*anceps Hook. f. 39, n. 36.
(39, 40 Fig. 4 4).
angustifolia A. Rieh, nee
Wight nee Ridley 52,
n. 54.
angustifolia Ridl. (nee Wight)
49, n. 50.
♦angustifolia Wight (nee A.
Rieh, nee Ridl.) 50, n. 53.
(49, 50, 54 Fig. 4 8).
apiculata Parish et Reichb. f.
4 38.
aristata (nomen) 6.
Arthuriana Reichb. f. 4 28.
articulata Reichb. f. 4 56.
*asperata Lindl. 76, n. 92.
Register.
165
(73, 74 Fig. 28, 75 Fig. 26).
assamica Lind, et Reichb. f.
43, n. 39.
♦barbata Griff. 79, n. 95. (6,
8 Fig. 3, 9, 53, Fig. 4 7,
78, 81 Fig. 29).
♦Beccarii Reichb. f. 32, n. 25.
(28).
biflora Parish et Reichb. f.
4 39.
♦bilamellata Lindl. 24, n. 5.
(22).
bimaculata Ridley 20.
birmanica Reichb. f. 4 26.
*borneensis Rolfe 27, n. 4 5.
(22).
♦brachyptera Reichb. f. 78.
♦brevifolia Lindl. 60, n. 65.
(56, 59 Fig. 20).
breviscapa Aut. nee Lindl.
50, n. 53.
♦breviscapa Lindl. 52, n. 56.
(4 3, 49, 50, 53 Fig. 4 7,
54 Fig. 4 8).
brunnea Lindl. 4 3, n. 39.
bulbocodioides Franch. 4 25.
calceata Reichb. f. 4 45.
camelostalix Reichb. f. 4 59,
4 60.
Candida Lindl. 4 27.
*carinata Rolfe 26, n. 4 4. (22).
carnea (Blume) Reichb. f. 4 35.
*carnea Hook. f. 26, n. 4 2.
(22).
*casta Ridl. 47, n. 45. (44).
chinensis Reichb. f. 4 50.
*chloroptera Reichb. f. 55,
n. 59. (50, 54 Fig. 4 8).
*cinnamomea Teysm. et Binn.
49, n. 50. (44, 48 Fig. 15).
var. angustifolia Ridl. 49,
n. 50.
♦Clarkei Kränzl. 39, n. 37.
(9, 39).
clypeata Reichb. f. 4 42.
Colmanii hört. 4 3.
conchoidea Reichb. f. 4 54.
conferta Hort. 57, n. 61.
Convallariae Reichb. f. 4 46.
coronaria (nomen) 4 5.
corrugata Wight 61, n. 66.
(4, 6).
*corymbosa Lindl. 58, n. 63.
(4, 56, 59 Fig. 20).
var. heteroglossa Reichb. f.
59, n. 63.
var. maxima Dean 59,
n. 63. (59 Fig. 20).
*cristata Lindl. 65, n. 74. (6,
7, 8 Fig. 3, 9,44,43, 17,
36, 61).
var. alba Pfitz. 4 3.
var. Duthiei Pfitz. 66, n. 74.
var. hololeuca Reichb. f.
66, n. 74.
var. Lemoniana Orchido-
phil. 66, n. 74.
var. maxima Reichb. f. 66,
n. 74.
Crookewitii Teysm. et Binn.
137.
crotalina Reichb. f. 151.
♦Curaingii Lindl. 62, n. 68.
(3 Fig. 1, 61, 63 Fig. 21).
♦cuprea Wendl. et Kränzl.
27, n. 16. (22, 27 Fig. 6).
♦eyenoches Parish et Reichb. f.
43, n. 40. (42 Fig. 13).
cymbidioides Reichb. f. 131.
♦Dayana Reichb. f. 70, n. 80.
(4, 6, 66, 67 Fig. 22).
decora Wall. 86.
*densifiora Ridl. 76, n. 91.
(73).
diphylla Lindl. 127.
♦Edelfeldtii F. Müll, et Kränzl.
76, n. 90. (73).
♦elata Lindl. 81, n. 97. (6,
7, 12, 78, 81 Fig. 29, 82
Fig. 30).
elegans Reichb. f. 85.
falcata Anderss. 4 40.
♦fimbriata Lindl. 36, n. 30.
(5, 6, 7, 8 Fig. 3, 9, 4 7,
34, 35 Fig. 9, 37 Fig. 4 0).
*Qaccida Lindl. 46, n. 43. (4,
6, 7, 44, 42, 44, 45
Fig. 4 4, 47).
var. crenulata Pfitz. 46,
n. 43.
var. elegans Pfitz. 46,
n. 43.
*flavida Wall. 85, n. 4 03. (6,
82, 83 Fig. 34).
flexuosa Rolfe 4 9.
*Foerstermannii Reichb. f. 64,
n. 72. (64, 63 Fig. 21, 64).
*fuliginosa Lindl. 34, n. 28.
(6, 7, 4 4, 33, 35 Fig. 9,
37 Fig. 4 0, 38).
fusca Reichb. f. 164.
*fuscesccns Lindl. 42, n. 39.
(6, 4 2, 42 Fig. 13).
var. A. Lindl. 43, n. 39.
var. assamica (Lindl. et
Reichb. f.) Hook. f. 43,
n. 39.
var. brunnea (Lindl.)
Reichb. f. 43, n. 39.
var. integrilabia Pfitz. 43,
n. 39.
fusco-lutea Teysm. et Binn.
86.
Gardneriana Lindl. 129.
gibbosa Reichb. f. 142.
*glandulosa Lindl. 62, n. 67.
(61, 63 Fig. 21).
globosa (Blume) Reichb. f.
435.
Goweri Reichb. f. 60.
*graminifolia Parish et
Reichb. f. 44, n. 44. (4,
5, 6, 43, 45 Fig. 4 4, 47).
grandiflora Rolfe 124.
*Griffithii Hook. f. 39, n. 38.
(39, 41 Fig. 12).
Henry i Rolfe 124.
Hookeriana Lindl. 123.
♦Huettneriana Reichb. f. 44,
n. 42. (7, 45 Fig. 14).
var. lactea (Reichb. f.)
Pfitz. 46, n. 42.
humilis Lindl. 4 24.
imbricata Reichb. f. 4 54.
♦incrassata (Blume) Lindl. 23,
n. 4. (6, 4 7, 22).
interrupta Lindl. 86.
khasyana Reichb. f. 4 56.
♦Kingii Hook. f. 65, n. 73.
(61, 63 Fig. 21).
lactea Reichb. f. 46, n.42. (6).
lagenaria Lindl. 128.
♦larnellata Rolfe 28, n. 17.
(28, 30 Fig. 7).
Lauterbachiana Kränzl. 4 33.
♦Lawrenceana Rolfe 3 1 , n. 2 4 .
(28).
*Ientiginosa Lindl. 52, n. 57.
(12, 50, 54 Fig. 4 8, 78).
ligulata Teysm. et Binn. 86.
♦longeciliata Teysm. et Binn.
38, n. 34. (34).
*longibracteata Hook. f. 62,
n. 69. (64, 63 Fig. 24).
♦longifolia (Blume) Lindl. 22,
n. 4. (6, 4 7, 22).
♦longipes Lindl. 82, n. 4 00.
(83 Fig. 34).
loricata Reichb. f. 4 53.
Lowii Paxt. 77, n. 92.
*lycastoides F. Müll, et Kränzl.
32, n. 27. (28, 33 Fig. 8).
*Mac Donaldii F. Müll, et
Kränzl. 34, n. 22. (28).
macrobulbon Hook. f. 70,
n. 79.
maculata Lindl. 4 27.
♦Maingayi Hook. f. 64, n. 71.
(61).
mandarinorum Kränzl. 128.
marmorata Reichb. f. 85.
*Massangeana Reichb. f. 67,
n. 76. (5, 6, 7, 14, 66, 67
Fig. 22, 75 Fig. 26).
♦Mayeriana Reichb. f. 75
n. 89. (3, 6, 8 Fig. 3, 9,
73).
var. viridiflora Ridl. 76,
n. 89.
media Wall. 86.
♦Micholicziana Kränzl. 32,
n. 26. (14, 28, 33 Fig. 8).
*micrantha Lindl. 38, n. 33.
(34, 35 Fig. 9, 132).
*modesta J. J. Smith 25,
n. 10. (22).
*Mooreana hört. Sander 64,
n. 70a. (61).
♦Mossiae Rolfe 50, n. 51. (49,
51 Fig. 16, 54 Fig. 18).
nervillosa Reichb. f. 148.
166
Register.
♦nervosa A. Rieh. 61, n. 66.
(63 Fig. 24).
nervosa Wight 62, n. 67.
nigrescens G. Don 86.
nitida Lindl. var. foliata
Reichb. f. 57, n. 64.
♦nitida (Roxb.) Hook. f. 59,
n. 64. (6, 7, 4 7, 56, 57,
59 Fig. 20).
♦oecultata Hook. f. 57, n. 62.
(4 3, 56, 58 Fig. 4 9, 59
Fig. 20).
ocellata Lindl. 59, n. 64. (5,
6, 9, 4 4, 4 2, 56, 60).
♦ochracea Lindl. 56, n. 64.
(4 3, 56, 57, 59 Fig. 20).
var. conferta Parish et
Reichb. f. 57, n. 64.
var. foliata (Reichb. f.) 57,
n. 61. (56).
oculata maxima 57, n. 64 .
odoratissima Batem. nee
Lindl. 52, n. 55.
odoratissima Hook. f. 52,
n. 55.
♦odoratissima Lindl. 50, n.54.
(4 3, ,49, 52, 54 Fig. 4 8).
var. angustifolia (A. Rieh.)
Lindl. 52, n. 54.
odoratissima Veitch (nee
Lindl.) 50, n.53; 52, n. 56.
*ovaüs Lindl. 34, n. 29. (6,
35 Fig. 9, 39, 53 Fig. 4 7).
var. latifolia Hook. f. 36,
n. 29. •
♦pachvbulbon Ridl. 47, n. 47.
(44).
♦pallens Ridl. 25, n. 9. (22).
pallida Reichb. f. 4 53, 4 54.
♦pandurata Lindl. 75, n. 88.
(4, 6, 41, 44, 36, 73, 75
Fig. 26, 77).
papagena Reichb. f. 38, n. 33.
♦papulosa Ridl. 78, n. 94.
(73).
♦Parishii Hook, f. 77, n. 93.
(6, 7, 73, 75 Fig. 26, 77
Fig. 27, 78).
var. braehyptera (Reichb.
f.) 78, n. 93.
parviflora Lindl. 4 44.
♦peltastes Reichb. f. 73, n. 87.
(4, 73, 74 Fig. 25).
Pholas Reichb. f. 4 50.
♦pholidotoides J. J. Smith 74,
n. 82. (66).
♦pilosissima Planch. 38, n. 35.
(34).
plantaginea Lindl. 70, n. 79.
pogonioides Rolfe 4 24.
porreeta Reichb. f. 4 64.
praecox Lindl. 4 25.
var. Wallichiana Garten-
flora 4 25.
♦prasina Ridl. 24, n. 6. (22).
♦prolifera Lindl. 84, n. 102.
(6, 8 Fig. 3, 82, 83 Fig. 34).
psittacina Reichb. f. 28, n. 4 8.
(29, 32).
var. Huttoni Reichb. f. 28,
n. 4 8. (29).
♦pulchella Rolfe 84, n. 98.
(79, 84 Fig. 29).
♦pulverula Teysm. et Binn.
68, n. 77. (66, 67 Fig. 22).
punetulata Lindl. 56, 59,
n. 64.
purpurascens Hook. f. 86.
pusilla Ridl. 4 58.
♦pustulosa Ridl. 73, n. 86.
(75 Fig. 26).
♦quadrangularisRidl.72,n.84.
(66).
recurva Reichb. f. 4 58.
Reichenbachiana Veitch 4 26.
♦rhizomatosa J. J. Smith 25,
n. 8. (22).
♦Rhodeana Reichb. f. 48, n. 48.
(7, 44, 48 Fig. 4 5, 49).
var. obtusangula Pfitz. 48,
n. 48.
rhombophora Reichb. f. 4 53.
♦rigida Parish et Reichb. f.
84, n. 99. (79).
♦Rochussenii De Vriese 70,
n. 79. (4, 66, 67 Fig. 22,
69 Fig. 23).
var. convallariifolia Blume
70, n. 79.
var. plantaginea Pfitz. 70,
n. 79.
♦Rossiana Reichb. f. 48, n. 49.
(44, 48 Fig. 4 5, 49).
rubens Ridl. 85.
rubra Reichb. f. 4 46.
♦Rumphii Lindl. 28, n. 4 8.
(4 7, 29).
*salmonicolor Reichb. f. 29,
n. 20. (28).
♦Sanderae Kränzl. 79, n. 96.
(78, 80 Fig. 28, 81 Fig. 29).
♦Sanderiana Reichb. f. 63,
n. 70.(64, 63 Fig. 21, 64,79).
♦Sarrasinorum Kränzl. 29,
n. 19. (28, 30 Fig. 7).
Schilleriana Reichb. f. 1 23.(5).
♦septemcostata J. J. Smith 31 ,
n. 23. (28).
♦simplex Lindl. 23, n. 2. (22).
sinuata (nomen) 1 1 .
♦sparsa Reichb. f. 54, n. 58.
(50, 54 Fig. 4 8, 4 62).
♦speciosa (Blume) Lindl. 29,
n. 24. (3 Fig. 4, 6, 7, 9,
11, 4 2, 17, 28,30 Fig. 7).
speciosa var. fimbriata J. J.
Smith 162.
speciosa var. major 13.
stellaris Reichb. f. 55. *
♦stenochila Hook. f. 26, n. 1 1 .
(22).
♦suaveolens (Lindl.) Hook. f.
55, n. 60. (50, 54 Fig. 18,
4 50).
sulfurea Reichb. f. 4 37.
♦Swaniana Rolfe 68, n. 78.
(6, 4 4, 66, 67 Fig. 22).
tenuiflora Ridl. 4 38.
♦tenuis Rolfe 26, n. 4 3. (22).
♦testacea Lindl. 71, n. 81. (6,
7, 56, 66, 67 Fig. 22).
Thuniana Reichb. f. 139. (6).
♦tomentosa Lindl. 66, n. 75.
(6, 66, 67 Fig. 22).
var. penangensis Hook. f.
67, n. 75.
♦Treutleri Hook. f. 38, n. 32.
(34, 35 Fig. 9).
♦trifida Reichb. f. 52, n. 55.
(49, 54 Fig. 4 8).
♦trinervis Lindl. 47, n. 46.
(44, 48 Fig. 4 5).
triotos Reichb. f. 4 54.
♦triplicatula Reichb. f. 36,
n. 34. (34, 35 Fig. 9, 88).
' trisaccata Griff. 4 29.
♦tumida J. J. Smith 24, n. 7.
(22).
undulata Reichb. f. 4 46.
undulata Wall. 55, n. 60. (86).
uniflora (nomen) 4, 5.
♦ustulata Parish et Reichb. f.
84, n. 4 04. (82).
♦Veitchii Rolfe 72, n. 85. (44,
66, 72 Fig. 24).
ventricosa Reichb. f. 4 48.
♦venusta Rolfe 74 , n. 83.
(4 4, 66, 72 Fig. 24).
vermicularis J. J. Smith 23,
n. 3. (22*.
♦viscosa Reichb. f. 46, n. 44.
(44).
Wallichiana Lindl. 125.
Wallichii Bot. Mag. 1 25, n. 9.
yunnannensis Rolfe 1 22,
n. 3.
♦zeylanica Hook. f. 50, n. 52.
(13, 49).
Coelogyneae Engl. 4, 4 3, 4 4.
Coelogynidae Lindl. 4.
Coelogyninae Pfitz. 4, 2, 3, 6,
7, 9, 44, 13, 15, 17.
Crenulatae (sect.) 61.
Crinonia Blume 4 34, n. 4 52d.
(6, 4 0, 4 5, 16, 4 7, 4 8, 4 35
Fig. 46).
♦carnea Blume 4 35, n. 2. (6,
40, 47, 433, 434, 435
Fig. 46).
♦globosa Blume 4 35, n. 4.
(4 7, 4 35 Fig. 46).
♦parviflora (Hook, f.) Pfitz.
4 36, n. 3. (4 35).
Gristatae Pütz. (§)4 4,4 4, 24, 60.
Cymbidina Reichb. f. 4 34.
Cymbidium p. p. Smith 4 1 9.
humile Smith 4 24.
imbricatum Roxb. 4 54.
nitidum Roxb. 4 7, 56, 59.
speciosissimum Don 65.
stenopetalum Reinw. 22.
Register.
167
Dapo 442.
Dendrobium D. Don 139.
demissum D. Don 144.
purpurascens Thwait. 86.
Deiidrochilum Blume 86,
n. 4 50a. (2, 7, 4 0, 4 2, 13,
14, 45, 46, 47, 4 8, 404
Fig. 35, 4 03, 4 06, 4 09
Fig. 36, 4 59).
♦abbreviatum Blume 4 07,
n. 46. (105).
♦acuminatum J. J. Smith 88,
n. 2. (87).
♦album Ridl. 88, n. 3. (88).
var. acutifolium Pfitz. 88,
n. 3.
♦anfractum (Oakes Arnes)
Pfitz. 4 4 8, n. 74.(4 12, 44 5
Fig. 38).
♦angustifolium Ridl. 88, n. 4.
(88).
*arachnites Reichb. f. 92,
n. 4 4.
arachnoideum (nomen) 6.
♦aurantiacum Blume 89, n. 6.
(6, 7, 9, 88, 90 Fig. 32).
*auritum Reichb. f. 4 07, n. 45.
(4 05, 4 07),
♦barbifrons (Kränzl.) Pfitz.
96, n. 20. (93).
♦Beccarii J. J. Smith 93, n. 4 5.
(92, 94 Fig. 33).
*bistortum (Wendl. et Kränzl.)
J.J.Smith 96, n. 4 9. (10,
95, 96 Fig. 34).
♦bracteosum (Wall.) Reichb. f.
402,n.34.(400,409Fig.36).
*brevilabratum (Rendle) Pfitz.
89, n. 7.
*cinnabarinum Pfitz. 4 0 4,n.3 9.
(4 00, 4 04 Fig. 35).
♦Cobbianum Reichb. f. 4 04,
n. 32. (6, 7, 4 00).
♦cobolbine Reichb. f. 94, n. 4 6.
(92, 94 Fig. 33).
*conopseum Ridl. 91, n. 4 0.
(88).
*convallariiforme (»conval-
lariaeforme«) Schauer 97,
n. 24. (94 Fig. 33, 95).
convallarioides Schau, et
Meyen 97.
Gopelandii (Arnes) Pfitz. 4 1 5
Fig. 38.
*cornutum Blume 106, n. 44.
(4, 89, 403, 405, 407, 409
Fig. 36).
cornutum J. J. Smith 4 07,
n. 45.
*corrugatum (Ridl.) Pfitz. 105,
n. 44. (105).
♦crassum Ridl. 90, n. 8. (88).
♦cucullatum (Oakes Arnes)
Pfitz. 98, n. 25. (95, 4 15
Fig. 38).
*cucumerinum Reichb. f. 4 03,
n. 35. (4 00, 4 01 Fig. 35).
♦edentulum Blume 97, n. 22.
(95, 96).
♦ellipticum Ridl. 94, n.9. (88).
erosum Reichb. f. 97, n. 22;
4 07, n. 45.
*exalatum J. J. Smith 4 4 4,
n. 56. (4 4 0, 4 4 9).
♦filiforme Lindl. 97, n. 23.
(6, 7, 4 0, 95, 9«).
flavido-virescens Blume 99.
♦globigerum (Ridl.) J. J. Smith
96, n. 4 8. (95).
glumaceum Andre (nee
Lindl.) 97, n. 23.
♦glumaceum Lindl. 4 04, n. 40.
(4, 6, 7, 4 0, 4 2, 4 3, 4 00).
var. valida Rolfe 4 05,
n. 40.
♦gracile (Hook, f.) J. J. Smith
403, n. 37. (400, 404
Fig. 35).
♦graciliscapum (Oakes Arnes)
Pfitz. 99, n. 28. (96, 4 45
Fig. 38).
♦graminifolium (Oakes Arnes)
Pfitz. 4 4 4, n. 60.(14 4,44 5
Fig. 38).
♦grandifiorum (Ridl.) Pfitz.
404 , n. 34. (400, 404
Fig. 35).
♦Havilandii Pfitz. 4 07, n. 47.
(4 04 Fig. 35, 4 05).
♦heptaphyllum Kränzl. 99,
n. 26. (95).
♦heterotum Pfitz. 4 03, n. 36.
(4 00, 4 04 Fig. 35).
junceum Reichb. f. 1 12,n. 58.
(4 6).
♦Kingii (Hook, f.) Pfitz. 4 4 0,
n. 53.
♦latifolium Lindl. 4 02, n. 33.
(6, 4 00, 4 04 Fig. 35).
♦lineare (Ridl.) Pfitz. 93, n. 4 3.
(92, 94 Fig. 33, 4 62).
♦linearifolium Hook. f. 408,
n. 48. (4 05, 4 09 Fig. 36).
♦longibracteatum Pfitz. 4 06,
n. 43. (101 Fig. 35, 105).
♦longifolium Reichb. f. 4 08,
n. 50. (105, 4 09 Fig. 36).
♦longilabre (Oakes Arnes)
Pfitz. 99, n. 27. (95, 4 45
Fig. 38).
♦macrobulbon Kränzl. 4 08,
n. 54. (105, 4 06).
♦macropterum Kränzl. 99,
n. 29. (96).
♦magnum Reichb. f. 4 00, n. 30.
(94 Fig. 33, 106).
♦Merrillii (Oakes Arnes) Pfitz.
449, n. 72. (112, 4 15
Fig. 38).
♦Micholitzianum Kränzl. 4 08,
n. 49. (4 05).
♦ocellatum (Oakes Arnes)
Pfitz. 4 17, n. 67. (4 4 2,4 45
Fig. 38).
♦odoratum (Ridl.) J. J. Smith
92, n. 4 2. (94 Fig. 33).
♦oliganthum (Oakes Arnes)
Pfitz. 4 4 7, n. 66. (4 4 2, 415
Fig. 38).
♦parvulum (Oakes Arnes) Pfitz.
4 4 6, n. 63. (44 4, 4 4 4, 445
Fig. 38).
♦philippinense (Oakes Arnes)
Pfitz. 4 4 8, n. 69. (4 4 2,
445 Fig. 38).
♦pteriphilum (Rolfe) Pfitz. 89,
n. 5. (9, 88).
pumilum Rolfe 4 4 8, 4 62.
♦recurvum (Oakes Arnes) Pfitz.
4 4 7, n. 68. (4 42, 415
Fig. 38).
♦rufum (Rolfe) Pfitz. 4 4 0,
n. 54.
♦sarawakense (Ridl.) J.J.Smith
4 09, n. 52. (4 05, 4 09
Fig. 36).
♦simile Blume 95, n. 4 7. (92,
94 Fig. 33).
sp. Reichb. f. 4 4 4.
♦spathaceum Reichb. f. 93,
n. 14. (92).
*sphacelatum (Oakes Arnes)
Pfitz. 112, n. 57. (4 4 4,4 43
Fig. 37).
♦staehyodes (Ridl ) J. J. Smith
4 4 0, n. 55.
♦strictiforme (Oakes Arnes)
Pfitz. 416, n. 65.(4 4 4, 44 5
Fig. 38).
♦sumatranum J. J. Smith 4 05,
n. 42. (4 06).
♦tenellum (Oakes Arnes) Pfitz.
4 4 2, n. 58. (4 44, 443
Fig. 37, 114, 4 4 6).
♦tenue (Oakes Arnes) Pfitz.
446, n. 62. (114,444,445
Fig. 38).
♦tenuifolium (Oakes Arnes)
Pfitz. 14 4, n. 64.(414, 4 45
Fig. 38).
♦tenuissimumKränzl.98,n.24.
(95).
♦turpe (Oakes Arnes) Pfitz.
118, n. 70. (112, 445
Fig. 38).
♦uncatum Reichb. f. 4 03, n. 38.
(4 00, 4 04 Fig. 35).
var. laneifolia Reichb. f.
404, n. 38.
♦vaginatum J. J. Smith 87,
n. 4. (5, 87).
?venustulum (Oakes Arnes)
Pfitz. 416, n. 64. (114,145
Fig. 38).
♦Whitfordii (Rolfe) Pfitz. et
Kränzl. 14 8, 162.
♦Williamsii (Oakes Arnes)
Pfitz. 4 4 4, n. 59. (44 4,4 45
Fig. 38).
♦Zollingeri Miq. 94, n. 44.
(88).
168
Register.
Dictyopleione Pfitz. (sect.) 4 24,
4 25.
Dilatata Pfitz. (ser.) 92, 100.
(14).
Edentula Pfitz. (ser.) 94, 95.
Elatae Pfitz. (sect.) 9, 21, 78.
Epidendreae Reichb. f. 4, 104.
Epidendreae - Coelogyneae
Benth. 4.
Epidendrum Griff. 140.
Epidendrum p. p. Smith 1 1 9.
humile J. J. Smith 121.
praecox Smith 125.
Erectae Lindl. (sect.) 43, 49,
56, 60.
Eudendrochilum Pfitz. etKränzl.
(subgen.) 87, 88. (5, 7, 14).
Eupholidota Benth. (sect.) 12,
143.
Eupleione Pfitz. (sect.) 120, 121.
Filiferae Lindl. (sect.) 42.
Flaccidae Lindl. (sect.) 43, 49, 66.
Fuliginosae Lindl. (sect.) 21, 33.
(9, 14).
Fuscescentes Pfitz. (sect.) ü, 42.
Gastroglottis montana Blume
148.
montana Reichb. f. (n. Bl.)
148.
Glumaceae (subser.) 21.
Gomphostylis Endl. (sect.) 1 1 9.
Gomphostylis Wall. 20, 119.
Candida Wall. 127.
Gynoglottis J. J. Smith 131,
n. 152a. (40, 15, 4 6, 18).
♦cymbidioides (Reichb. f.)
J. J. Smith 131, n. 1.
Hologyne Pfitz. 131, n. 4 52b.
(10, 4 5, 4 6, 4 7, 4 8).
*Lauterbachiana (Kränzl.)
Pfitz. 4 33, n. 2. (132).
*miniata (Blume) Pfitz. 4 32,
n. 4. (14, 4 7, 4 32 Fig. 44).
var. ?grandiflora 4 33,n. 4.
Imbricatae (subser.) 24.
Integerrimae (§) 10.
Lentiginosae Pfitz. (sect.) 21, 49.
(4 3, 4 4).
Ligulata (§) 4 0.
Liparis bracteosa Wall. 4 02.
Longifoliae (sect.) 4 4, 24.
Malaxideae - Pleurothalleae
Lindl. 4.
Maxillarieae 43.
Microstylis congesta Reichb. f.
4 48.
latifolia J. J. Smith 4 48.
Monochlamys Pfitz. (subgen.) 87.
(3, 4).
Native of the hüls 456.
Neogyne Reichb. f. 4 29, n. 4 52.
(6, 7, 4 0, 4 1, 4 5, 4 6, 4 7,
4 8).
♦Gardneriana (Lindl.) Reicbb.f.
129, n 1. (15, 4 30 Fig. 43.)
Nudae (subser.) 24.
Nudiscapae (subser.) 21.
Ocellatae Pfitz. (sect.) 21, 56.
(4 4, 4 4).
Ornithidium imbricatum Wall.
454.
Otochiloides Benth. (sect.) 4 44.
(5, 4 4).
Otochilus Lindl. 160, n. 4 55.
(5, 6, 7, 40, 44, 43, 15,
46, 17, 18, 156).
♦alba Lindl. 161, n. 2. (160).
♦fusca Lindl. 4 60, n. 1.
lancifolia Griff. 161, n. 4.
latifolia Griff. 4 61, n. 3.
*porrecta Lindl. 4 64, n. 3.
(4 60).
Otochilus Reichb. f. (sect.) 160.
Panisea Lindl. 4 39, n. 4 52 f.
(4 0, 4 5, 4 6, 17, 18, 133).
apiculata Lindl. 138.
bilamellata Reichb. f. 24.
*demissa (D. Don) Pfitz. 141,
n. 2. (139, 4 40 Fig. 49).
var. reflexa Lindl. 4 44,
n. 2.
parviflora Lindl. 4 44, n. 2.
reflexa Lindl. 4 44, n. 2.
tricallosa Rolfe 133.
♦uniflora Lindl. 4 39, n. 4. (4,
15, 140).
Panisea Lindl. (sect.) 139.
Panisea Rolfe nee Lindl. 133.
Pen-nu 124.
Peu-nu 124.
Pliolidota Lindl. 142, n. 154.
(5,7, 1 0, 44, 12, 43, 4 5,
4 6, 17, 4 34, 4 47 Fig. 50,
4 48, 450, 159, 4 60).
*advena (Parish et Reichb. f.)
Pfitz. etKränzl. 4 51, n. 4 5.
(144, 147 Fig. 50, 150).
♦articulata Lindl. 156, n. 27.
(5 Fig. 2, 6, 7, 15, 14 4,
157).
var. Griff] tliii King et Pantl.
144, 157, n. 28.
*caducaRidl. 145, n. 1. (143).
*calceata Reichb. f. 145, n. 3.
(143, 4 47 Fig. 50, 451,152
Fig. 52).
camelostalix Reichb. f. 160.
*cantonensis Rolfe 1 49, n. 1 0.
(144).
carnea (Blume) Lindl. 4 35.
*chinensis Lindl. 4 50, n. 4 4.
(4 44, 4 47 Fig. 50).
clypeata Lindl. 4 42.
*conchoidea Lindl. 4 54, n. 22.
(4 44, 4 47 Fig. 50, 4 59).
*Convallariae (Reichb. f.)
Hook. f. 146, n. 6. (143,
4 47 Fig. 50, 4 52 Fig. 52).
*corniculata Reichb. f. 4 59.
*crotalina Reichb. f. 4 51,
n. 17. (144, 147 Fig. 50,
152 Fig. 52).
*cyclopetala Kränzl. 4 54 , n.4 6.
(444).
*decurva Ridl. 4 58, n. 30.
(4 44).
gibbosa De Vriese 4 42.
ylobosa (Blume) Lindl. 4 35.
*Griffithii Hook. f. 4 57, n. 28.
(157 Fig. 54).
imbricata Bot. Reg. 153,
n. 20.
imbricata J. J. Smith nee
Lindl. 142, 153, n. 18.
*imbricata Lindl. 154, n. 23.
(6, 7, 13, 15, 17,142, 144,
145, 153).
khasyanaReichb.f. 4 56,n. 27.
♦Laucheana Kränzl. 4 45, n. 2.
(4 43).
*loricata Reichb. f. 4 53, n. 48.
(4 44).
*Lugardii Rolfe 4 56, n. 26.
(4 44).
*membranacea Teysm. et
Binn. 4 59. (4 45).
*micrantha Hook. f. 4 36.
♦nervosa Reichb. f. 4 48, n. 8.
(4 43).
*obovata Hook. f. 4 57, n. 29.
(144).
*pallida Lindl. I 53, n.20. (144).
parviflora Hook. f. 4 36.
Pholas Reichb. f. 4 50, n. 4 4.
♦protraeta Hook. f. 1 55, n. 24.
(9, 144, 455 Fig. 53).
♦pusilla (Ridl.) Kränzl. 158.
♦recurva Lindl. 158, n. 31.
(145).
♦repens Rolfe 156, n. 25. (5,
144).
*rhombophora Reichb. f. 153,
n. 19. (144).
♦rubra Lindl. 146, n. 4. (143,
147 Fig. 50).
*sesquitorta Kränzl. 1 46, n. 5.
(143, 447 Fig. 50, 449).
*suaveolens Lindl. 150, n. 13.
(55, 144).
*sulcata J. J. Smith 1 47, n. 7.
(14 3, 147 Fig. 50).
♦triotos (Reichb. f.) Pfitz. 154,
n. 24. (4 44).
undulata Lindl. 4 46, n. 4.
*ventricosa (Blume) Reichb. f.
4 48, n. 9. (6, 7, 4 43, 4 49
Fig. 51).
ventricosa J. J. Smith (nee
Reichb. f.) 4 46, n. 5.
*Wattii King et Pantl. 4 50,
n. 4 2. (144).
*yunnannensis Rolfe 4 4 9, n. 4 4 .
(4 44).
Pholidota Reichb. f. (sect.) 4 43,
459.
Platyclinis Benth. 86. (9, 4 3, 4 4,
46, 404, 448j.
abbreviata (Blume) Hemsley
4 07.
bistorta Wendl. et Kränzl. 96.
bracteosa Benth. 4 02.
Register.
169
brevilabrata Rendle 89, 106.
Cobbiana Hemsl. 101.
cornuta (Blume) Benth. 106.
corrugata Ridl. 105.
edentula Hemsl. 97.
filiformis (Lindl.) Benth. 97.
globigera Ridl. 96.
glumacea Benth. 104.
gracilis Hook. f. 103.
grandiflora Ridl. 101.
juncea Rolfe 1 6.
Kingii Hook. f. 110, 119.
latifolia (Lindl.) Hemsl. 102.
longifolia (Reichb. f.) Hemsl.
108.
odorata Ridl. 92.
rufa Rolfe 110.
sarawakensis Ridl. 1 09.
similis Ridl. 95.
spathacea Benth. 93.
stachyodes Ridl. 110.
Platyclinis (Benth.) Pfitz. (subg.)
87, 91.
Pleione D. Don 119, n. 151.
(3, 4, 5, 6, 7,10, 11,12,
13, 14, 16, 17, 18, 122
Fig. 39, 124 Fig. 40, 125
Fig. 41, 129).
♦bulbocodioides (Franch.)
Rolfe 125, n. 8. (14, 120,
124 Fig. 40).
*Delavayi Rolfe 122, n. 2.
(120, 122 Fig. 39).
♦grandiflora Rolfe 124, n. 6.
(120, 122 Fig. 39).
♦Hookeriana (Lindl.) T.Moore
123, n. 4. (74, 120, 124
Fig. 40).
var. brachyglossa Rolfe
123, n. 4.
♦humilis D. Don 121, n. 1.
(17, 120, 125 Fig. 41).
var. adnata Pfitz. 121.
n. 1. (10).
var. albata Reichb. f. 1 22,
n. 1.
var. purpurascens Pfitz.
122, n. 1.
var. tricolor Reichb. f. 1 22,
n. 1.
humilis Lindl. 14.
♦lagenaria Lindl. 128, n. 12.
(3 Fig. 1, 121).
♦maculata Lindl. 127, n. 11.
(121, 125 Fig. 41).
var. alba 128, n. 11.
var. Arthuriana (Reichb. f.)
Rolfe 128, n. 11.
var. virginea Reichb. f.
128, n. 11.
♦mandarinorum Kränzl. 128,
n. 13. (121).
♦pogonioides Rolfe 124, n. 7.
(120, 124 Fig. 40).
praecox Lindl. 14.
♦praecox (Smith) D. Don 125,
n. 9. (6, 17, 121, 125
Fig. 41, 127).
var. birmanica (Reichb. f.)
Rolfe 126, n. 9.
var. Candida Pfitz. 126,
n. 9.
var. sanguinea Lindl. 1 26,
n. 9.
♦Reichenbachiana (Veitch)
Moore 126, n. 10. (121,
127 Fig. 42).
♦Schilleriana (Reichb. f.) Pfitz.
et Kränzl. 123, n. 5. (120,
125 Fig. 41).
Wallichiana Lindl. 125, n. 9.
Wallichii Lindl. 125, n. 9,
129.
♦vunnannensis Rolfe 1 22, n. 3.
(120, 122 Fig. 39).
Pleione Lindl. (sect.) 119.
Pogonia pleionoides Kränzl. 1 24.
Proliferae Lindl. (sect.) 9, 10,
21, 78, 82.
Ptilocnema D. Don 143.
bracteatum D. Don 154.
Ptychogyne Pfitz. 18, n. 149.
(11, 12, 16, 17).
♦bimaculata (Ridl.) Pfitz. 20,
n. 2. (19).
♦flexuosa (Rolfe) Pfitz. 1 9, n. 1 .
(19 Fig. 4, Fig. 5,'.
Sigmatogyne Pfitz. 1 33, n.1 52c.
(15, 18).
♦Pantlingii Pfitz. 134, n. 2.
(15, 133, 134 Fig. 4 5).
♦tricallosa (Rolfe) Pfitz. 133,
n. 1. (15, 133).
Similia Pfitz. (ser.) 91, 92.
Simultaneae (ser.) 21.
Speciosae Lindl. (sect.; 21, 28.
Sturmia Reichb. f. 1 5.
Sturmiinae Pfitz. 15.
Succedaneae Pfitz. (ser.) 21. (9).
Tetrapeltis Wall. 160.
fragrans Wall. 161.
Thuniinae Pfitz. 1 5.
Tomentosae Pfitz. (sect.) 4, 9,
11, 14, 21, 66.
Trichosma Lindl. 1 5.
suavis Lindl. 1 5.
Vaginatae Pfitz. (subser.) 21.
Venustae Pfitz. (sect.) 21.
Verrucosae Pfitz. (sect.) 21, 73.
(9, 11, 14).
Druck von Breitkopf & Härtel in Leipzig.
QK Das Pflanzenreich
97
P46
Heft 32
Botany
PLEASE DO NOT REMOVE
CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY