Skip to main content

Full text of "Das Pflanzenreich. Regni vegetabilis conspectus. Im Auftrage der Königl. preuss. Akademie der Wissenschaften hrgs. von A. Engler"

See other formats


ÜNIV  OF 

■  :-..;./>.i-.-v 


BSi^S 


BääSSä 


«Hl 


BB^BSHSHIH 
HiiHHnH| 


M«W 


fij 


jjHMffiS 


fSliSi^V1^' 


W  Das 

Pflanzenreich. 

Regni  vegetabilis  conspectus. 

Im  Auftrage  der  Königl.  preuss.  Akademie  der  "Wissenschaften 

herausgegeben  von 

A.  Engler. 


IV.    50.    II.  B.  7. 

Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae 

mit  294  Einzelbildern  in  54  Figuren 


von 


E.  Pfitzer  und  Fr.  Kränzlin 


Ausgegeben  am  26.  November  1907. 


Leipzig 

Verlag  von  Wilhelm  Engelmann 

1907. 


QK 

M-eff  32. 


V, 


Orchid  aceae-Monandrae 

II.  B.  7.   Tribus  Coelogyninae. 

Von  E.  Pfitzer*),  durchgesehen  und  beendet  von  Fr.  Krälizlill. 

(Gedruckt  im  Mai  bis  August  1907.) 

{Coelogyninae  Pfiiz.  Nat.  Anordn.  Orch.  (1887)  51 — 53,  in  Engl.-Prantl,  Pflzfam. 
II.  6.  (1889)  78,  125;  Nachtr.  (1897)  102,  in  Engler's  Bot.  Jahrb.  XXV.  (1898)  519, 
533;  Smith,  J.  J.,  Java,  Flore  de  Buitenzorg  VI.  (1905)  4,  135.  —  Coelogynidae  p.  p. 
Lindl.  Veget.  Kingd.  (1853)  181.  —  Epidendreae-Coelogyneae  p.  p.  Benth.  Not.  Orch. 
in  Journ.  Linn.  Soc.  XVIII.  (1881)  306;  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  463, 
468;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  (1890)  669.  —  Coelogyneae  Engl.  Syllabus  (1903)  105.  — 
Malaxideae-Pleurothalleae  p.  p.  Lindl.  Gen.  spec.  Orchid.  (1830)  4,  34 — 44.  —  Epi- 
dendreae  Reichb.  f.  in  Wal.p  Ann.  VI.   (1861)  218  —  241,  927.) 

Wichtigste  Litteratur  (außer  den  oben  citierten  Werken).  a.  Systematik: 
Lindley,  Collectan.  bot.  (1821);  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1854).  —  D.Don,  Prodr. 
Fl.  Nepal.  (1825)  33,  36.  —  Blume,  Bijdr.  Fl.  Nederl.  Ind.  (1825)  381,  383,  398; 
Tabell.  plaat.  Jav.  Orch.  (1825)t.  51.  —  Wallich,  Gatal.  pl.  Ind.  or.  (1828);  PI.  as. 
rar.    I.    (1830)    t.  38,    53,    54;    III.    (1832)  t.  239.  —  Griffith,    Icon.    plant,    as.  III. 


*)  Der  plötzliche  Tod  des  Herrn  Verfassers  vor  Vollendung  dieser  Monographie  ließ  sein 
Werk  in  einer  für  jeden  Nachfolger  schwierigen  Form.  Neben  einer  Anzahl  fertiger  Partieen 
eine  unendliche  Menge  von  Notizen,  bei  deren  kritischer  Sichtung  zu  erkennen  war,  wie  sich  der 
Verstorbene  nicht  hatte  genug  thun  können  an  immer  neuen  Untersuchungen.  Bei  der  Fertig- 
stellung dieses  Teiles  habe  ich  an  vielen  Stellen  nach  meinem  Ermessen  entscheiden  müssen. 
Der  in  mancher  Hinsicht  wichtigste  Teil  des  ganzen  Werkes,  die  Abgrenzung  der  Gattungen,  lag 
jedoch  in  mehreren  voneinander  nur  wenig  abweichenden  Lesarten  fertig  vor;  an  ihm  zu  ändern 
hätte  geheißen,  den  Charakter  dieses  höchst  konsequent  durchdachten  Werkes  zu  zerstören  und 
hieran  habe  ich  nichts  geändert.  —  Es  lässt  sich  die  Frage  nicht  völlig  unterdrücken,  ob  es  nötig 
war,  für  die  Coelogyneen  15  Gattungen  anzunehmen  und  noch  weniger  die  Besorgnis,  ob  der 
hier  eingeschlagene  Weg,  zahlreiche  kleine  Gattungen  aufzustellen,  nicht  zur  Verwirrung  führen 
muss,  sobald  keine  Meisterhand  über  dem  Werke  waltet. 

Die  Reaktion  auf  H.  G.  Reichenbach's  allzu  straffes  Centralisieren  in  eine  Anzahl  weniger, 
großer  Gattungen,  deren  Sphäre  er  viel  zu  weit  fasste,  war  unausbleiblich.  Es  ist  ihm  nicht 
gelungen,  seine  Ansichten  durchzusetzen  und  schon  bei  seinen  Lebzeiten  musste  er  sehen,  dass 
die  » Genera«  Bentham's  eine  Wiederherstellung  fast  aller  Lindley'scher  Gattungen  brachten  und 
dass  besonders  die  Arbeit  Pfitzers  in  den  »Natürlichen  Pflanzenfamilien«  den  Bruch  mit  seinen 
Anschauungen  noch  viel  radikaler  vollzog.  Diese  letzte  Arbeit  Pfitzers  ist  nun  eine  Weiter- 
entwickelung seiner  Ideen  in  dem  Sinne,  vor  allen  Dingen  den  morphologischen  Merkmalen  zu 
ihrem  Rechte  zu  verhelfen;  im  Gegensatz  zu  J.  Lindley,  welcher  seine  Einteilung  wesentlich  auf 
Merkmale  des  Perigons  stützte  und  ganz  besonders  im  Gegensatz  zu  Reichenbach,  welcher  über 
die  seinen  Vorgängern  Olaf  Swartz  und  Louis  Claude  Richard  entlehnten  Gesichtspunkte  trotz 
besseren  und  reicheren  Materials  nie  hinausgekommen  ist,  sondern  einzig  und  allein  das  Gyno- 
stemium  als  maßgeblich  ansah.  An  der  Beseitigung  der  starren  und  einseitigen  Auffassung 
Reichenbachs  mitgeholfen  zu  haben,  ist  Pfitzers  bleibendes  Verdienst;  hoffen  wir,  dass  die  An- 
regungen, welche  von  ihm  ausgingen,  stets  richtig  verstanden  werden.  —  K. 

A.  Engler,  Das  Pflanzenreich.  IV.  (Embryophyta  siphonogania)  50.  \ 


2  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

(i 854 )  t.  288 — 299.  —  Reichenbach  f.,  Xen.  Orchid.  I.  (1858)  t.  46,  86,  89;  II. 
(i  874)  t.  121,  4  34,  153,  155,  161;  III.  (1888)  t.  235.  —  Wight,  Icon.  plant.  Ind. 
or.  (1855)  t.  907,  1638 — 1641.  —  Hooker  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calc.  V.  (1895) 
25 — 29  t.  38—42  et  Icon.  pl.  or.  XXII.  (1894 — 5)  2104 — 10.  —  King  u.  Pant- 
ling  in  Ann.  Bot.   Gard.   Calcutta  VIII.  Pt.  I.  130  —  141    (1898)  et  Pt.  III.  t.  181  —  192. 

b.  Morphologie:  Pfitzer,  Vergl.  Morphol.  d.  Orchid.  (1882)  152;  Beobacht. 
üb.  Bau  u.  Entwickl.  d.  Orchid.  5.  Z.  Embryoentwickl.  u.  Keimung  d.  Orchid.  Verh. 
nat.  med.  Ver.  Heidelberg  II.  (1880)  27;  Ueb.  d.  morpholog.  Aufbau  d.  Coelogyninae, 
Engler's  Bot.  Jahrb.  XXXIV.  (1905)  55;  Morphol.  d.  Orchid.-Blätter  (1886)  114.  — 
J.  J.  Smith,  Übers,  d.  Gatt.  Dendrochilum  in  Rec.  d.  trav.  bot.  neerland.  I.  (19  04) 
52,   304. 

c.  Anatomie:  or)  der  Vegetationsorgane:  Möbius,  Anatom.  Bau  d.  Orchid.- 
Blätter,  in  Pringsh.  Jahrb.  XVIII.  (1887)  36.  —  Meinecke,  Anat.  Luftwurz.  d.  Orchid., 
in  Flora  (1894)  14.  —  Zornig,  Beitr.  z.  Anat.  d.  Coelogyninae,  in  Engler's  Bot.  Jahrb. 
XXXIII.  (1904)  618.  —  (i)  der  Blüten:  Schlockow,  Z.  Anat.  d.  braun.  Blüten,  Diss. 
Heidelb.  (1903)  28.  —  y)  der  Frucht:  Horowitz,  Anat.  d.  Orchid.-Früchte  in  Beihefte 
z.   bot.  Gentralbl.  XI.   (1903). 

Character.  Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum,  patens 
vel  connivens,  marcescens.  Sepala  3  libera,  vernatione  valvata,  dorsale  a  lateralibus 
satis  diversum  vel  iis  subaequale,  omnia  vel  tantum  lateralia  saepius  basi  saccata,  con- 
cava  vel  subplana,  saepe  dorso  carinata.  Petala  3  libera,  sepalis  similia  vel  iis  an- 
gustiora  aut  minora,  vix  carinata;  labellum  cum  basi  vel  pede  gynostemii  subarticu- 
latum  submobile  vel  rarissime  marginibus  gynostemii  fere  ad  apicem  adnatum,  cum 
gynostemii  basi  lata  connatum,  immobile  cum  illa  bypochilium  concavum  efficiens, 
interdum  basi  saccatum,  concavum,  planum,  convexum  vel  fractiflexum,  saepissime  tri- 
lobum,  lobis  lateralibus  circa  gynostemium  convolutis,  erectis,  patentibus  vel  raro  deflexis, 
interdum  integrum,  saepissime  intus  carinis  vel  verrucis  varie  dispositis  ornatum,  raro 
sepalis  angustius,  plerumque  latissimum.  Gynostemium  gracile  vel  robustum,  apicem 
versus  saepe  alatum,  dorso  convexum,  antice  planum  vel  concavum,  interdum  latissimum 
abbreviatum,  conchoideum,  rectum,  antrorsum  curvatum  vel  raro  genuflexum,  saepe  steli- 
diis  2  lateribus  gynostemii  vario  modo  insertis  ornatum  (Fig.  1  C).  St  amen  1  filamento 
brevi  prope  gynostemii  apicem  insertum,  anthera  saepissime  dependens  (Fig.  I  (7,  E), 
interdum  horizontalis  vel  suberecta;  anthera  bilocularis  vel  fere  quadrilocularis  facie 
ventrali  aperta;  pollinia  4,  raro  uniseriata,  saepissime  per  paria  incumbentia  applanata 
(Fig.  iD,  F),  interdum  fere  globosa,  parum  incumbentia,  cerea;  caudicula  granulosa  munita, 
raro  glandulosa  a  rostello  separata  affixa;  rostellum  saepissime  declive  (Fig.  1  G,  E), 
rarius  horizontale  vel  suberectum  plus  minus  ovato-triangulum.  Stigma  excavatum,  saepe 
membrana  cinctum.  Ovarium  uniloculare,  vario  modo  alatum  vel  carinatum.  Fructus 
capsularis,  unilocularis,  placentis  parietalibus,  pyriformis  vel  subglobosus,  varie  alatus 
vel  carinatus,  gynostemio  coronatus,  saepissime  valvis  3  latis  a  replo  tricruri  separatis. 
Semina  permulta,  embryo  parvus  interdum  cotyledone  distincto  munitus.  —  Herbae 
perennes,  epiphyticae  vel  ad  saxa  vigentes,  rhizomate  repente  vel  ascendente,  inter- 
nodia  singula  cujusque  innovationis  in  pseudobulbum  mutata  (Fig.  1 A,  B),  cataphyllis 
in  rhizomate  et  sub  pseudobulbo  insertis  lamina  carentibus,  squamiformibus,  folia  1 — 3 
ad  apicem  pseudobulbi  inserta,  brevissime  vel  non  vaginata,  coriacea  vel  papyracea, 
perennia  v.  annua,  varie  nervosa,  vernatione  saepissime  crenulata,  rarissime  conduplicata; 
racemus  terminalis  multiflorus,  pluriflorus  vel  uniflorus,  saepe  ante  foliorum  evolutionem 
exsertus,  interdum  in  innovationibus  foliis  viridibus  carentibus  terminalis.  Flores  speciosi 
vel  inconspicui,   saepissime  resupinati. 

Species  ad  250  in  regionibus  tropicis  et  subtropicis  Asiae,  praecipue  montanis 
incolae,  per  insulas  Sundaicas,  Philippinas,  Moluccanas  et  Novam  Guineam  usque  ad 
Samoam  et  Novas  Ebudas  extensae,  una  tantum  adhuc  in  Novae  Hollandiae  continente 
observata. 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.  3 

Vegetationsorgane.  Morphologische  Verhältnisse.  —  Der  sympodiale  Aufbau  aller 
Coelogyninae  führt  zu  einer  Verkettung  der  aufeinander  folgenden  Jahrestriebe.  Bei 
Pleione  (Fig.  -1 B)  finden  wir  gleichzeitig  nur  zwei  solche  Triebe  vor,  während  alle 
älteren  abgestorben  sind;  in  der  Regel  sind  an  dem  Sjmpodium  viele  Jahrestriebe  zu 
erkennen  (Fig.  \  A).  Jeder  besteht  aus  einer  wechselnden  Anzahl  cylindrischer  Rhizom- 
internodien  und  einem  darauf  folgenden  zur  Luftknolle  angeschwollenen  Stammglied. 
Meistens  sind  die  Rhizomglieder  sämtlich  ganz  kurz,  so  dass  die  Pflanze  einen  dicht 
rasenförmigen  Wuchs  erhält;  vielfach  verlängern  sich  aber  die  unteren  Internodien  stark, 
so  dass  die  Knollen  einem  kriechenden  oder  aufrechten  Rhizom  aufsitzen.    Dabei  bleiben 


Fig.  4 .  A  Coelogyne  Cumingii  Lindl.  Habitus.  —  B  Pleione  lagenaria  Lindl.  Habitus.  G  Säulen- 
spitze derselben  von  vorn;  D  Pollinarium  derselben.  —  E  Coelogyne  speciosa  Lindl.  Längs- 
schnitt  der  Säulenspitze;   F  Pollinarium  derselben.     (A — B  nach  Bot.  Magaz.,    C — F  nach  der 

Natur.) 


aber  in  der  Regel  doch  diejenigen  Internodien,  welche  der  Knolle  unmittelbar  vorher- 
gehen, ganz  kurz,  so  dass  die  letztere  am  Grunde  von  einigen  dicht  gedrängten  Nieder- 
blättern, umgeben  ist;  nur  bei  Dendrochilum  %Monochlamys  sind  alle  Rhizominternodien 
verlängert,  so  dass  den  Luftknollen  am  Grunde  nur  ein  einziges  Niederblatt  anliegt. 
Die   schlanken  Rhizome    hängen   in  diesem  Falle    von    den  Baumästen,    an  welchen  die 


Pflanze  wächst,  herab. 


Die  Länge  der  Rhizomglieder  wechselt   von   weniger  als  einem 

der  Abstand   der   Knollen   von 

1* 


Millimeter   zu    3  cm  [Coelogyne   Mayeriana    Reichb.  f. 


4  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

unmittelbarer  Berührung  bis   zu  25  cm,    die  Dicke   des  Rhizoms  von   2 — 3  mm  bis  zu 
Daumenstärke. 

Gestalt  und  Größe  der  im  wesentlichen  aus  einem  Internodium  gebildeten  Luft- 
knolle variiert  in  weitesten  Grenzen;  wir  finden  alle  Übergänge  von  der  Kugel-  und 
Eiform  zu  prismatischen  und  cylindrischen  Formen  —  bei  Dendrochilum  %Monochlamys 
ist  die  Luftknolle  von  den  vorhergehenden  Rhizominternodien  nur  wenig  verschieden. 
Häufig  ist  die  erstere  in  der  Richtung  der  Blattstellungsebene  flach  verbreitert,  vielfach 
von  etwas  asymmetrischem  Querschnitt  dadurch,  dass  dem  nächstfolgenden  Jahrestrieb 
eine  einseitige  tiefe  Furche  entspricht.  Bei  Pleione  finden  wir  häufig  flaschen-  oder 
trommeiförmige  Luftknollen,  oft  mit  querer  Einschnürung,  bei  Coelogyne  gelegentlich 
auch  doppelkreiselförmige  (C.  uniflora  Lindl.)  und  an  Skalenoeder  erinnernde  Gestalten 
(C.  corymbosa  Lindl.).  Längsrippen  sind  eine  häufige  Erscheinung  (z.  B.  C.  Dayana 
Reichb.  f.),  seltener  treten  auch  buckelartige  Wülste  auf  {Pleione).  Ältere  Knollen 
sinken  vielfach  unter  Furchenbildung  zusammen  oder  bekommen  charakteristische  Runzeln 
(C.  corrugata  Lindl.). 

Die  Oberfläche  der  jüngeren  Knollen  ist  meist  glatt  und  einfarbig,  bei  manchen 
P^one-Arten  ist  sie  von  einem  Netzwerk  dunklerer  Streifen  überzogen.  Die  Größe  der 
Knollen  schwankt  zwischen  Spannenlänge  (Coelogyne  Dayana)  und  Erbsengröße  (Panisea 
uniflora).  Bei  wagerechtem  Rhizom  stehen  die  Luftknollen  meistens  dazu  senkrecht, 
bei  aufsteigendem  Rhizom  setzen  sie  oft  das  letztere  geradlinig  fort  und  bilden  mit  dem 
nächstfolgenden  Jahrestrieb  einen  spitzen  Winkel.  Selten  liegen  sie  dem  Rhizom  platt 
auf  [Coelogyne peltastes)  und  überdecken  es  schalenförmig,  so  dass  sie  wie  die  »Nischen- 
blätter«  mancher  Farne  die  ganzen  Wurzeln  schützen. 

Diese  letzteren  erscheinen  hauptsächlich  dicht  unterhalb  der  Knoten  des  Rhizoms, 
bisweilen  einzeln,  in  zwei  undeutlich  zickzackartigen  Reihen,  bisweilen  auch  in  dichten 
Querreihen  (C.  pandurata)  oder  inmitten  der  Internodien  des  Rhizoms  (Dendrochilum. 
cornutum).  Die  Wurzeln  erreichen  nur  eine  Dicke  von  wenigen  Millimetern,  sind 
meistens  weiß  und  unbehaart,  bei  C.  flaccida  oft  dicht  kurzhaarig,  in  der  Gruppe  der 
C.  tomentosa  meistens  braun  mit  rotgelben  Spitzen;  sie  legen  sich  vielfach  dem  Substrat 
dicht  an,  sind  aber  nur  selten  stark  abgeplattet. 

Die  Niederblätter  des  Rhizoms  sind  röhrenförmig  geschlossen  mit  einseitiger  meist 
stumpf  endender  Verlängerung  —  in  der  Regel  umschließen  sie  in  ihrer  ganzen  Länge 
die  Internodien  und  liegen  diesen  dicht  an.  Gegen  die  Knolle  hin  werden  sie  länger, 
der  röhrige  Teil  kürzer,  der  einseitig  geöffnete  größer,  so  dass  oft  das  oberste  Nieder- 
blatt die  Knolle  überragt.  Die  Beschaffenheit  dieser  Hüllschuppen  ist  bald  dünn  haut- 
artig, bald  fest  und  trocken,  im  letzteren  Falle  erscheinen  vielfach  braune  bis  schwarze 
Flecke  auf  ihrer  Außenseite  (C.  flaccida).  Während  im  allgemeinen  auch  diese  Hüll- 
schuppen fest  anschließen,  nehmen  sie  bei  Pleione,  in  geringerem  Grade  bei  Dendro- 
chilum glumaceum  eine  aufgeblasene  Form  an,  so  dass  nur  Basis  und  Rand  das  Inter- 
nodium berühren,  der  größte  Teil  aber  gewölbt  absteht.  In  beiden  Fällen  erscheinen 
dann  auf  den  Hüllschuppen  warzige  Erhabenheiten ;  bei  Pleione  oft  so  dicht  gedrängt,  dass 
sie  die  ganze  Oberfläche  bedecken.  Die  zarteren  Hüllschuppen  sind  an  älteren  Knollen, 
ohne  Reste  zu  hinterlassen,  verwest  —  die  derberen  zerreißen,  oft  in  zahlreiche  schmale 
starre  Bänder  oder  hinterlassen  ein  zierliches  Netzwerk  von  faserigen  Gefäßbündeln, 
welches  die  älteren  Luftknollen  umhüllt  (Pleione). 

Die  sitzenden  oder  gestielten,  aber  stets  ganz  oder  fast  völlig  scheidenlosen  Laub- 
blätter zeigen  alle  Übergänge  von  grasartig  schmaler  (C.  graminifolia)  zu  breit  ellip- 
tischer (C.  Rochussenii)  Spreite  mit  sehr  spitzem  bis  ganz  stumpfem  Ende ;  die  Blattfläche 
variiert  aus  dünn  hautartiger  bis  zu  dick  pergamentartiger  Beschaffenheit.  Die  Gefäß- 
bündel verlaufen  parallel  oder  bogig-parallel  und  sind  durch  wenig  auffallende,  quere 
Anastomosen  verbunden.  Auf  der  Rückseite  tritt  bald  nur  die  Mittelrippe  kräftig  hervor, 
bald  sind  3,  5,  7  oder  9  fast  gleich  kräftige,  erhabene  Rippen  unterseits  erkennbar. 
Die  Oberseite  ist  glänzend  oder  matt,  nur  selten  (Coelogyne  §  Tomentosae)  mit  kurzen 
dunkel    gefärbten  Härchen   dicht   besetzt;  die   Unterseite    ist    oft  viel  blasser  und  mehr 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


gelbgrün 


Wachsüberzüge  scheinen  nicht  vorzukommen. 


Die  Oberseite  des  Stieles  zeigt 
eine  starke  Furche.  Die  Narben,  welche  die  stets  schließlich  abfallenden  Laubblätter 
zurücklassen,  sind  bei  Pleione  zu  bald  wagerechten,  über  die  Knollenspitze  seitlich  her- 
vorragenden, bald  aufrechten  eigentümlichen  Ringen  entwickelt.  Die  Zahl  der  Laub- 
blätter auf  einer  Knolle  [\  oder  2)  ist  sehr  constant,  soweit  es  sich  um  bereits  blüh- 
bare Knollen  handelt;  nur  bei  sehr  kräftigen  Arten  kommt  gelegentlich  ein  drittes 
Laubblatt  vor.  Bei  den  meisten  Arten  der  Gruppe  bleiben  die  Laubblätter  2  selten  3 
Jahre  hindurch  frisch  erhalten  —  bei  Pleione  dauern  sie  nur  wenige  Monate.  Das 
Gleiche  scheint  bei  Coelogyne  Schilleriana  Reichb.  f. 
der  Fall  zu  sein.  In  der  Knospenlage  sind  die  Laub- 
blätter, wie  bisher  sicher  bekannt,  nur  bei  C.  uniflora, 
C.  fimbriata  und  C.  graminifolia  conduplicativ,  viel- 
leicht auch  bei  Dendrochilum  § Eudendroehüum\  sonst 
convolutiv  —  dabei  ist  das  Blatt  bald  ganz  glatt  gerollt 
(G.  alatay  C.  ocellata),  bald  stark  längsfaltig  (C.  Mas- 
sangeana, Pleione). 

Die  vegetative  Verzweigung  ist  selten  dichasial, 
indem  die  beiden  obersten  Niederblätter,  oder  wenn 
diese  laubblattlose  Blütentriebe  bergen,  die  beiden 
nächst  tieferen  Schuppen  aus  ihren  Achseln  ganze 
Sprosse  entwickeln.  In  der  Regel  treibt  nur  die  in 
der  Achsel  des  obersten  Niederblattes  befindliche  Knospe 
aus.  —  Die  Verzweigung  ist  dabei  häufig  (Pholidota) 
deutlich  wickelartig,  so  dass  die  Knollen  am  Rhizom 
in  einer  Zickzacklinie  stehen.  Vielfach  werden  über- 
haupt nur  in  den  Achseln  der  beiden  obersten  Schup- 
penblätter unter  der  Knolle  entwickelungsfähige  Seiten- 
knospen angelegt,  oft  sind  aber  auch  3  —  4  solche 
Anlagen  vorhanden.  Eine  Verzweigung  aus  Schuppen- 
achseln des  kriechenden  Rhizoms,  weit  ab  von  der 
Knolle,  sah  ich  nur  bei  Dendrochilum  vaginatum. 

Ein  besonderes  Verhalten  zeigen  Otochilus  und 
die  Section  Otoehiloides  von  Pholidota.  Hier  sitzen 
die  neuen  Auszweigungen  nicht  an  der  Basis,  sondern 
unter  der  Spitze  der  vorjährigen  Knolle,  so  dass  lange 
aufrechte  oder  seltener  (Pholidota  repens)  kriechende 
gegliederte  Stämme  mit  dickeren  oder  dünneren  nahezu 
cylindrischen  oder  schlank  eiförmigen  Gliedern  ent- 
stehen; doch  sind  die  ganzen  Sprosse  auch  hier  die 
Achselknospen  des  obersten  Niederblattes  unter  der 
Knolle.  Man  sucht  dicht  unter  der  Ansatzstelle  der 
neuen  Sprosse  vergeblich  nach  einem  Tragblatt  — 
die  Möglichkeit,  dass  die  unterste  Schuppe  des  ganzen 
Triebes  selbst  dessen  Tragbatt  wäre,  ist  dadurch  aus- 
geschlossen, dass  dessen  Blattstellungsebene  diejenige 
des  Muttersprosses  rechtwinklig  kreuzt.  Die  ganzen  Triebe  sind  also  nur  aus  ihrer 
ursprünglichen  Stellung  verschoben.  - —  Während  sonst  überall  die  ziemlich  spät  ein- 
tretende Streckung  der  Luftknolle  oberhalb  des  ganzen  Sprosses  geschieht,  erfolgt  sie 
hier  zum  größten  Teil  zwischen  der  letzteren  und  seinem  Tragblatt,  so  dass  es  mit 
emporgehoben  wird.  Dem  entspricht,  dass  man  den  ganzen  Trieb  stets  auf  der  Seite 
findet,  wo  die  oberste  Schuppe  der  Mutterknolle  steht,  also  bei  einem  einzigen  Laubblatt 
diesem  gegenüber,  bei  zwei  Laubblättern  unter  dem  oberen.  Ferner  ist,  während  sonst 
stets  das  oberste  Niederblatt  unter  der  Knolle  die  stärkste  Seitenknospe  bildet,  das- 
selbe  in   diesem   Falle   scheinbar   ganz   leer,   während   die    tieferstehenden  Niederblätter 


Fig.  2.  Pholidota  articulata  Lindl. 

A  Habitus.  B  Blüte.     C  Pollinien. 

(Nach  der  Natur.) 


(5  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Achselknospen   besitzen.     Gelegentlich   treibt    auch  eine  solche  einmal  aus,  so  dass  wie 
sonst  Seitensprosse  unterhalb  der  Knolle  erscheinen  (Fig.  2). 

Anatomische  Verhältnisse.  Nur  die  Rhizome  sind  anatomisch  wenig  untersucht, 
während  die  übrigen  Vegetationsorgane  ziemlich  genau  bekannt  sind.  Die  Luftknollen 
haben,  je  nach  der  Lebensweise  der  Pflanze  in  feuchter  oder  trockener  Luft,  bald  eine 
nur  wenig  verdickte  Oberhaut  (Pleione  praecox,  Coelogyne  speciosa,  Thuniana),  bald 
mächtige  Verdickung  derselben:  bei  Coelogyne  testacea  misst  die  Cuticula  allein  etwa 
l/3  der  Höhe  der  ganzen  Epidermiszellen ;  die  dorsal  liegende  dicke  Außenwand  zeigt 
oft  gegen  die  Cuticula  verlaufende  einfache  oder  verzweigte  Poren.  Bei  den  xerophilen 
Formen  —  nicht  bei  Pleione  —  liegt  unter  der  Oberhaut  ein  chlorophyllfreies,  oft 
gleichfalls  stark  verdicktes  Hypoderma.  Der  Innenraum  der  Luftknolle  wird  ausgefüllt 
von  großen  Schleimzellen  und  kleineren  Chlorophyll  und  Stärke  führenden  Zellen,  welch 
letztere  ein  Wabennetz  bilden.  Bei  den  untersuchten  Coelogyne- kviva.  aus  den  Unter- 
abteilungen der  Carinatae  und  Fuliginosae  besitzen  die  Schleimzellen  spiralige  Ver- 
dickungsleisten.  Die  zahlreichen  Gefäßbündel  haben  meistens  nur  an  der  Phloemseite 
Sklerenchymdeckung,  der,  außer  bei  Pleione,  Kieseldeckzellen  sich  anschließen.  Raphiden- 
zellen  sind  namentlich  in  der  Nähe  der  Gefäßbündel  reichlich  vorhanden. 

Die  Laubblätter  zeigen  im  Stielquerschnitt  sehr  verschiedene  Bilder,  indem  die 
Gefäßbündel  nur  selten  einen  einzigen  Bogen  bilden:  meistens  innervieren  sie  gruppen- 
weise und  in  mehreren  Reihen,  in  der  Blattfläche  ist  zwar  meistens  nur  eine  Reihe 
vorhanden  (C.  graminifolia  hat  2  Reihen),  aber  die  stärkeren  Bündel,  namentlich  der 
Hauptnerv,  bestehen  aus  einem  großen  und  2 — 7  kleineren  Bündeln  —  nur  bei  C.  gra- 
minifolia und  C.  fuscescens  fehlen  letztere  auch  im  Mittelnerv.  In  der  Regel  ist  oben 
und  unten  Sklerenchym  angelagert.  Das  Grundgewebe  der  Blattfläche  zeigt  häufig  ein 
Hypoderma,  welches  bei  den  oben  erwähnten  Coelogyne-kvteu,  welche  in  den  Luftknollen 
Spiralbänder  in  den  Schleimzellen  haben,  ebenfalls  Spiralbänder  besitzt.  Hypoderm  ohne 
Spiralverdickung  erscheint  an  beiden  Blattseiten  bei  vielen  Coelogyne- Arten  (C.  flaccida, 
C.  ovalis,  C.  fimbriata,  C.  aristata,  C.  flavida,  C.  elata,  Pholidota  ventricosa),  nur 
oberseits  bei  C.  fuliginosa,  C.  ocellata,  C.  corrugata,  Chelonistele  sulfurea,  Dendro- 
chilum  glwmaceum) ;  es  fehlt  ganz  bei  C.  Swamana,  tomentosa,  speciosa,  pandurata, 
fuscescens,  longifolia,  incrassata,  Thuniana,  graminifolia,  Pholidota  imbricata,  Ph. 
articulata,  Dendrochilum  Cobbianum,  D.  filiforme,  Neogyne,  Pleione,  Crinonia.  Das 
assimilierende  Gewebe  der  Blattfläche  ist  bald  scharf  in  Palissaden  und  Schwamm- 
parenchym  geordnet  (C.  flaccida,  Swaniana,  Dayana,  ovalis,  cristata,  graminifolia, 
Pholidota  ventricosa,  Dendrochilum  glumaceum,  Chelonistele  sulfurea,  Crinonia  carnea, 
Otochilus),  bald  ist  nur  ein  gleichförmiges  Schwammparenchym  vorhanden  (C.  Massangeana, 
pandurata,  fuscescens,  speciosa,  elata,  nitida,  longifolia,  Thuniana,  Pholidota  imbri- 
cata, Ph.  articulata,  Dendrochilum  latifolium,  D.  aurantiacum,  Neogyne,  Pleione). 
Die  Oberhaut  ist  einschichtig  und  zeigt  sehr  verschieden  starke  Verdickung  der  Außen- 
wand, was  wohl  wieder  mit  den  Lebensbedingungen  der  Pflanze  zusammenhängt:  bei 
Coelogyne  lactea  erreicht  die  Cuticula  die  halbe  Höhe  der  Epidermiszellen.  C.  Dayana 
und  C.  Mayeriana  haben  in  den  letzteren  schön  ausgebildete  Kalkoxalatkrystalle.  Ob- 
wohl nur  C.  tomentosa  und  die  ihr  nächst  verwandten  Formen  deutlich  kurz  behaarte 
Blätter  besitzen,  zeigen  alle  untersuchten  Coelogyninae  auf  beiden  Blattseiten  eingesenkte 
Trichome,  die  aber  bald  absterben  und  so  makroskopisch  nicht  in  die  Augen  fallen. 
Die  Spaltöffnungen  kommen  beiderseits  vor  bei  Pleione,  aber  viel  spärlicher  oben  als 
unten ;  bei  den  lederartigen  Blättern  der  übrigen  Gattungen  sind  sie  ganz  auf  die  Blatt- 
unterseite beschränkt.  Sie  sind  mit  der  Spalte  der  Längsachse  des  Blattes  parallel  ge- 
richtet, liegen  mehr  oder  minder  deutlich  in  Längsreihen  und  besitzen  mehrere  (3  —  6) 
Nebenzellen,  die  nur  bei  Pleione  fehlen;  man  kann  unterscheiden  große  Spaltöffnungen 
mit  kleinen  Nebenzellen  (Coelogyne  flaccida,  ovalis,  cristata,  prolifera,  barbata,  nitida, 
Dendrochilum  arachnoideum)  und  kleine  Spaltöffnungen  mit  großen  Nebenzellen  (Coelo- 
gyne Swaniana,    Dayana,    tomentosa,   fuliginosa,  Parishii,   longifolia,   Dendrochilum 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.  7 

glumaceum,  Cobbianum,  Neogyne,  Chelonistale  sulfurea).  Von  besonderem  Interesse 
ist  der  Umstand,  dass  bei  C.  nitida  die  Atemhöhlen  von  Sklerenchym  ausgekleidet  sind, 
wie  bei  manchen  Restionaceae;  bei  G  elata  sind  die  Hypodermazellen  an  den  Atem- 
höhlen nur  durch  eine  besonders  bei  wildwachsenden  Pflanzen  sehr  schmale  Spalte 
unterbrochen;  bei  Dendrochüum  aurantiacum  zieht  sich,  gleichfalls  zur  Herabsetzung 
der  Verdunstung,  die  Cuticula  so  über  die  Spaltöffnung  hin,  dass  sie  nur  eine  kleine 
runde  bis  elliptische  Öffnung  freilässt. 

Die  Luftwurzeln  der  Coelogyninae  haben  stets  ein  Velamen,  welches  bei  Pleione 
einschichtig  ist  und  dessen  Dicke  bei  Coelogyne  von  3  (C.  fimbriata)  bis  zu  \0  Zell- 
lagen (C.  testacea)  schwankt,  bei  den  untersuchten  Dendrochüum- Arten  3 — 4,  bei 
Pholidota  5 — 6  Lagen  beträgt.  Die  an  die  Endodermis  grenzende  innerste  Schicht  ist 
besonders  ausgebildet,  indem  ihre  Zellen  größer  und  würfelförmiger  sind.  Deutlich  in 
Längsachsen  angeordnete  langgestreckte,  ziemlich  enge  Velamenzellen  mit  freien  Ver- 
dickungsbändern  hat  C.  cristata,  viel  kürzere  Zellen  mit  derben  Leisten  C.  Parishii. 
Ersteren  schließen  sich  an  C.  flaccida,  Dendrochüum  glumaceum,  letzteren  C.  spe- 
ciosa,  fimbriata,  Pholidota  imbricata,  articulata.  Die  äußerste  Lage  hat  kurze  Haar- 
ausstülpungen, welche  bei  D.  filiforme  schöne  Spiralbänder  besitzen.  Die  Stabkörper 
über  den  kleinen  Exodermiszellen  sind  sehr  feinfaserig  entwickelt  oder  fehlen  ganz.  Die 
letztere  ist  selten  gleichmäßig  ziemlich  stark  verdickt  [G  fuliginosa),  meistens  sind  nur 
die  Wand  nach  dem  Velamen  und  die  Radialwände  mäßig  verstärkt.  Im  Rindenparenchym 
ist  häufig  eine  mittlere  Hegion  sehr  großer  Zellen  vorhanden,  schöne  netzartige  Wand- 
verdickungen der  Rindenzellen  sind  fast  durchgängig  vorhanden,  selten  Spiralfasern 
(Ph.  ventricosa).  Die  Schutzscheide  zeigt  U-förmige  Verdickung,  auch  das  Pericambium 
ist  schließlich  dickwandig.  Die  Zahl  der  Xylemstrahlen  wie  der  Gefäßbündel  ist  6  bei 
Dendrochüum  filiforme,  8  bei  Pleione,  Coelogyne  speciosa,  flaccida,  Parishii,  \  2 —  1  6 
bei  Dendrochüum  glumaceum,  Pholidota  imbricata,  articulata,  \S — 20  bei  C.  testacea, 
cristata,  Ph.  ventricosa,  25  bei  C.  fuliginosa.  Meistens  ist  ein  mittleres  Parenchym 
vorhanden. 

Blütenverhältnisse.  Blütenstand.  Obwohl  bei  den  Coelogyninae  der  Blüten- 
stand stets  terminal  entwickelt  wird,  ist  der  Anschein  oft  ein  anderer.  Der  einfachste 
Fall  ist  der,  dass  die  Inflorescenz  sich  erst  nach  der  vollen  Ausbildung  der  Knollen  auf 
deren  Spitze  zwischen  den  beiden  (Fig.  3^4)  oder  gegenüber  dem  einzigen  Laubblatt 
(Dendrochüum  glumaceum)  entwickelt  (Inflor.  hysterantha)  —  eine  nur  geringe  Be- 
einträchtigung erfährt  diese  Deutlichkeit,  wenn,  wie  bisweilen  bei  Otochilus,  der  gegen 
die  Spitze  der  Knolle  verschobene  Seitentrieb  die  Inflorescenz  zur  Seite  drängt  und  selbst 
die  Spitze  der  ersteren  einzunehmen  scheint.  Dann  folgen  allmähliche  Übergänge,  wo 
der  Blütenstand  mit  der  Ausbildung  der  Knolle  erscheint  und  aus  dem  ganzen  Trieb  gleich- 
zeitig mit  dem  fast  völlig  entwickelten  oder  halb  ausgebildeten  oder  erst  mit  den  Spitzen 
hervorragenden  Laubblättern  erscheint  (Inflor.  synantha,  Fig.  \  A,  3(7);  die  Ent- 
wickelung  der  Knolle  kann  dann  Monate  später  geschehen;  der  schließlich  auf  ihrer 
Spitze  befindliche  Fruchtstand  zeigt,  dass  nur  eine  Zeitdifferenz  gegenüber  dem  ersten 
Falle  vorliegt.  Vielfach  eilt  aber  der  Blütenstand  so  stark  voraus,  dass  zur  Blütezeit 
die  Laubblätter  noch  ganz  von  den  Niederblättern  eingeschlossen  sind  (Inflor.  p ro- 
te rant  ha)  und  der  Anschein  seitlicher,  nur  mit  Schuppenblättern  versehener  Inflores- 
cenz entsteht  (Pleione  [Fig.  \  B],  Coelogyne  Rhodeana,  C.  Huettneriana  u.  a.):  auch 
hier  steht  aber  schließlich  der  Fruchtstand  auf  der  Spitze  der  ausgebildeten  Knolle 
und  die  Laubblätter  schieben  sich  während  der  Fruchtreife  neben  der  Inflorescenz 
empor. 

Wirklich  eigenartig  verhalten  sich  Dendrochüum  §  Eudendrochilum  und  einige 
Coelogyne-Arten  (C.  cristata,  G.  flaccida,  C.  Massangeana  u.  a.).  Hier  werden  die 
oberste  oder  die  obersten  Sprossanlagen  unter  der  Knolle  überhaupt  nicht  zu  vegeta- 
tiven, Laubblätter  tragenden  Trieben,  sondern  zu  besonderen  Blütentrieben,  welche  aber 
Sympodialgliedern   entsprechen.     Am    genauesten  sind    die  Verhältnisse    dieser   »Inflor. 


<\  // 


Fig.  3.  A  Coelogyne  fimbriata  Lindl.  Am  Grunde  von  Scheiden  umhüllter  hysteranther  Blütenstand 
mit  nur  einer  geöffneten  Blume  {B)  und  der  die  nächstfolgende  einschließenden  Bildung  b  (r  Rhizom, 
kn  Luftknolle,  /  Laubblätter,  i  der  erst  nach  der  Blüte  erscheinende  Spross  für  das  nächste  Jahr).  — 
B  G.  prolifera  Lindl.  An  der  Spitze  mehrere  Jahre  fortwachsender,  jedesmal  unterhalb  der  Blüten 
schuppiger,  hysteranther  Blütenstand.  —  CG.  Mayeriana  Reichb.  Junger  Trieb  mit  noch  unent- 
wickelter Knolle  [kn)  und  den  Laubblättern  vorauseilendem  (protheranthem)  Blütenstand,  zwischen 
Laubblättern  und  Blüten  zwei  sterile  Hochblätter  (glumae).  —  DG  cristata  Lindl.  h  heteranther 
Blütenstand  ohne  entwickelte  Laubblätter.  —  E  Letzterer  von  den  umhüllenden  Schuppen  befreit, 
kn  die  rudimentäre  Luftknolle,  l  die  verkümmerten  Laubblätter,  k  vegetative  Seitenknospen.  — 
F  G.  barbata  Lindl.  Blütenstand  mit  zahlreichen  sterilen  Schuppen  (glumae)  unter  den  gleichzeitig 

geöffneten  Blüten. 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogvninae 


öj 


heterantha«  bei  C.  eristata  bekannt  (Fig.  3  D,  E).  Der  Blütenspross  bildet  zunächsl 
einige  wenige  verkürzte  Internodien  mit  ansehnlichen  Schuppenblättern,  dann  ein  erbsen- 
großes, der  Luftknolle  der  vegetativen  Sprosse  entsprechendes  Starnmglied  (Fig.  3E,  h  // ,. 
welches  an  seiner  Spitze  an  Stelle  der  Laubblätter  zwei  kurze,  breit  dreieckige  Schuppen 
(/)  trägt,  zwischen  welchen  die  terminale  Inflorescenz  sich  erhebt.  Es  ist  hier  alles  wie 
bei  den  proteranthen  Blütenständen,  nur  entwickeln  sich  Luftknollen  und  Laubblätter 
überhaupt  nicht  weiter,  sondern  die  nächst  tieferen  Achselknospen  bilden,  nachdem  die 
Blütezeit  vorüber  ist,  ihrerseits  den  Laubtrieb  (Fig.  3  Di),  welcher  aber  niemals  einen 
Blütenstand  besitzt.  Die  Übereinstimmung  des  heteranthen,  Blüten  bildenden  Triebes, 
dessen  Achse  und  Schuppenblätter  sich  mehrere  Jahre  vertrocknet  erhalten,  mit  den 
übrigen  Sympodialgliedern  zeigt  sich  auch  darin,  dass  in  den  Achseln  der  obersten 
Schuppen  unter  der  winzigen  Knolle  Seitenknospen  (Fig.  3  E,  k)  angelegt  werden,  welche 
freilich  normalerweise  nicht  zur  Entfaltung  kommen,  aber  im  Notfalle  die  Fortführung 
des  Sympodiums  übernehmen  können.  Bei  Dendrochilum  aurantiacum  hat  J.  Smith, 
bei  D.  pteriphilum  Rolfe  ausnahmsweise  neben  heteranthen  Inflorescenzen  auch  einen 
proteranthen  Blütenstand  beobachtet.  In  den  älteren  Beschreibungen  sind  heteranthe 
und  proteranthe  Inflorescenzen  oft  fälschlich  als  lateral  bezeichnet. 

Bei  Pholidota  protracta  und  bisweilen  auch  bei  Dendrochilum  aurantiacum  er- 
scheinen die  heteranthen  Blütenstände  nicht  bloß  unmittelbar  unter  der  Knolle,  sondern 
auch  am  Rhizom.  In  allen  bisher  besprochenen  Fällen  sind  die  Blüten  derselben  In- 
florescenz, wenn  sie  sich  auch  nicht  ganz  gleichzeitig,  sondern  meistens  in  acropetaler 
Folge  öffnen,  schließlich  doch  gleichzeitig  offen  und  beenden  ihre  Entwickelung  zu- 
sammen. Anders  verhält  sich  die  Sektion  Proliferae  von  Coelogyne,  in  welcher  zwar 
alle  Blüten  eines  Jahrganges  sich  auch  annähernd  gleichzeitig  ausbilden,  dieselbe  In- 
florescenz aber  mehrere  Jahre  an  der  Spitze  fortwachsen  (Fig.  SB)  und  jedesmal  eine 
neue  Blütentraube  bilden  kann;  es  kommen  bis  zu  fünf  solcher  an  derselben  Achse  in 
aufeinander  folgenden  Jahren  entstehende  Blütentrauben  vor;  hier  allein  kann  auch  in 
seltenen  Fällen  eine  seitliche  Auszweigung  der  Inflorescens  stattfinden. 

Wieder  ein  anderes  Verhalten  zeigen  die  Arten  der  Gruppe  Succedaneae  in  der- 
selben Gattung.  Hier  gehören  zwar  meistens  sämtliche  Blüten  einer  Inflorescenz  dem- 
selben Jahrgang  an,  aber  sie  öffnen  sich  nacheinander,  so  dass  in  der  Regel  nur 
eine,  seltener  2 — 3  Blumen  gleichzeitig  geöffnet  sind,  während  die  höher  stehenden 
jüngeren  Knospen  von  ihren  Tragblättern  fest  umhüllt  eine  meistens  spitzeiförmige 
Bildung  darstellen  [C.  speciosa  Lindl.,  C.  ßmbriata  Lindl.  Fig.  3 Ab).  Erst  nach 
dem  Abwelken  der  geöffneten  Blüten  (B),  bisweilen  erst  nach  Wochen,  legt  sich  wieder 
ein  Tragblatt  zurück  und  gestattet  so  der  nächst  oberen  Blume  die  Entfaltung.  Die  Blüte- 
zeit wird  so  außerordentlich  verlängert,  doch  verläuft  sie  immerhin  innerhalb  eines  Jahres. 
Ob  die  oberen  Blüten  zur  Entwickelung  gelangen,  wenn  eine  untere  befruchtet  wird, 
ist  nicht  bekannt.  Die  noch  wenig  genau  bekannte  C.  Glarkei  Kränzl.  und  einige  ver- 
wandte Arten  (Gruppe  Ancipites)  zeigen  sehr  wahrscheinlich  eine  Combination  der  sich 
jährlich  erneuernden  Inflorescenz  mit  dem  succedanen  Aufblühen. 

An  der  Inflorescenzachse  können  sich  bei  den  Coelogyninae  sowohl  Niederblätter 
als  Hochblätter  finden.  Erstere  sind  zunächst  natürlich  vorhanden  an  den  hete- 
ranthen Blütenständen,  welche  als  besondere  Glieder  des  Sympodiums  zu  betrachten  sind 
(Fig.  3D)  und  vor  dem  Hervortreten  der  Blätterknospen  oft  jungen  Laubtrieben  täuschend 
ähnlich  sehen.  Ferner  bilden  sich  bei  Coelogyne  §  Fuliginosae  am  Grunde  des  Blütenstandes, 
dicht  über  den  Laubblättern  einige  dicht  dachziegelig  sich  deckende  Schuppen  (Fig.  3-4), 
welche  aber,  da  sie  an  demselben  Jahrestrieb  oberhalb  der  Laubblätter  stehen,  als  sterile 
Hochblätter  gedeutet  werden  müssen.  Ähnliche  Schuppen  finden  sich  dann  ferner  viel- 
fach an  der  Blütenstandsachse  zerstreut  zwischen  deren  Grunde  und  den  untersten 
Blättern,  bald  zu  mehreren  {Coelogyne  §§  Tomentosae,  Verrucosae  z.  B.  C.  Mayeriana 
Fig.  3  (7),  bald  einzeln  (C.  ocellata  Lindl.).  Sehr  häufig  stehen  dicht  unter  den  Blüten- 
trauben mehrere  sich  dachziegelig  deckende  Schuppenblätter  [Dendrochilum  §  Platy- 
clinis,   Coelogyne  %Elatae  z.  B.    C  barbata  Fig.  3F)  —   dies  ist  regelmäßig  der  Fall, 


\  0  Pütz  er-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrac-Coelogyninae. 

wenn  die  Inflorescenz  sich  mehrere  Jahre  hindurch  an  der  Spitze  fortentwickelt  (Coelo- 
gync  §Proliferae  Fig.  3 J5) ,  wobei  dann  jedem  Jahrgang  eine  neue  Schuppengruppe 
entspricht.  Wegen  der  Analogie  mit  den  sterilen  Hochblättern  der  Grasährchen  sollen 
alle  weiteren  sterilen  Hochblätter  als  Glumen  bezeichnet  werden. 

Die  Tragblattbrakteen  der  Blüten  zeigen  bei  den  Coelogyninae  alle  Formen 
von  schmal  linearen  bis  zu  kreisförmigen  und  quer  elliptisch  verbreiterten  Gestalten  und 
bald  zarte,  bald  trocken  lederige  Beschaffenheit;  sie  sind  oft  kürzer  als  das  Ovarium, 
oft  überragen  sie  die  ganze  Blüte.  Sehr  häufig  erscheinen  sie  um  den  Fruchtknoten 
gerollt  —  teils  fallen  sie  bei  Entfaltung  der  Blüten  ab,  teils  überdauern  sie  die  letzteren 
lange  Zeit. 

Blüte.  Die  Sepalen  entspringen  immer  am  Säulengrunde.  Sie  sind  bald  auf- 
gerichtet oder  zusammengeneigt,  so  dass  die  Blüte  schmal  glockenförmig  erscheint 
[Neogyne,  Panisea),  häufiger  abstehend,  selten  zurückgeschlagen  (Chelonanthera).  Die 
seitlichen  erscheinen  oft  breiter,  etwas  asymmetrisch  und  auf  dem  Rücken  stärker  ge- 
kielt oder  geflügelt  als  das  unpaare  —  die  Knospenlage  ist  stets  klappig.  Im  allgemeinen 
sind  die  Sepalen  wenig  gewölbt,  kahnförmig  und  am  Mittelnerv  außen  fast  geflügelt, 
bei  Pholidota  rechtwinkelig  gebrochen,  bei  Crinonia  über  ihre  Ansatzlinie  hinaus  sack- 
artig vertieft,  so  bei  Pleione,  Panisea  und  namentlich  bei  Neogyne,  wo  die  beiden  seit- 
lichen dem  Fruchtknoten  anliegenden  kurze  breite  Sporne  bilden,  während  das  unpaare 
weniger  tief  ausgesackt  ist.  Die  Petalen  sind  im  allgemeinen  schmäler,  flacher  als  die 
Sepalen  und  entbehren  des  Kiels  auf  der  Rückseite;  nicht  selten  werden  sie  ganz 
schmal  lineal  und  hängen  fädig  herab;  fast  kreisförmig  werden  sie  bei  Crinonia  earnea 
und  Dendrochilum  filiforme',  sie  sind  stets  am  Säulengrund  inseriert.  Die  Lippe  ist 
bei  Crinonia  am  Grunde  nagelartig  verschmälert,  auch  bei  Dendrochilum  häufig  mit 
ziemlich  schmaler  Fläche  inseriert  —  breiter  wird  diese  letztere  schon  bei  Coelogyne, 
doch  ist  hier  die  Lippe  ziemlich  leicht  beweglich.  Mit  ganz  breiter  Bogenlinie  sitzt 
die  gänzlich  unbewegliche  am  Grunde  etwas  fleischige  Lippe  bei  Pholidota,  Camelo- 
stalix,  Otochilus  und  Chelonanthera  dem  Säulengrunde  an.  Verwachsung  der  Lippen- 
ränder mit  dem  Säulengrunde  findet  sich  bei  Pleione,  namentlich  bei  P.  humilis  var. 
adnata,  während  die  Gattung  Gynoglottis  durch  die  fast  bis  zur  Spitze  der  Säule  mit 
dieser  röhrig  verwachsene  Lippe  ausgezeichnet  ist. 

Das  Labellum  ist  bei  Panisea,  Hologyne  und  einigen  Dendrochilum-Arten  ganz 
ungeteilt,  bei  letzteren  bisweilen  von  den  Petalen  nicht  sehr  verschieden:  mehr  oder 
minder  dreilappig  erscheint  es  bei  Neogyne,  Pleione,  Coelogyne,  Dendrochilum,  Crinonia, 
während  es  bei  Chelonanthera,  Pholidota,  Camelostalix,  Otochilus  und  Gynoglottis  in 
ein  concaves  etwas  fleischiges  Hypochil  und  ein  meist  deutlich  3  lappiges  Epichil  diffe- 
renziert ist.  Eine  sehr  sonderbare  Bildung,  nämlich  die  eines  auf  die  Seite  gelegten  m 
findet  sich  bei  einer  ganzen  Anzahl  Arten  von  Dendrochilum. 

Bei  den  ungeteilten  Lippen  ist  die  Variation  des  Umrisses  vom  schmal  lanzettlichen 
oder  zungenförmigen  bis  zum  spathelförmigen  und  breit  rhombischen  gering:  ganz  gerade 
und  flach  ist  das  Labellum  von  Panisea',  gerade  und  sehr  concav  bei  Hologyne',  am 
Grunde  kurz  umgebogen  bei  Dendrochilum  §  Integerrimae.  Die  Oberseite  ist  dabei 
bald  ganz  eben  [Dendrochilum  bistortum,  Panisea)  oder  mit  2,  3  oder  4  Längsschwielen 
versehen. 

Den  Übergang  von  den  ungeteilten  zu  den  dreilappigen  Formen  des  Labellums 
bilden  die  Arten  der  Gruppe  Ligulata  von  Dendrochilum,  wo  die  Seitenlappen  als 
winzige  horizontal  ausgebreitete,  vorgestreckte  oder  endlich  aufrechte  Zähne  oder  Säume 
erscheinen,  während  sie  in  anderen  Gruppen  derselben  Gattung  zwar  nur  mit  schmaler 
Grundfläche  eingefügt  und  selbst  klein  sind,  aber  doch  schon  die  Säule  zu  umfassen 
beginnen  (D.  glumaceum).  Ähnlich  sind  sie  bei  größerer  Lippe  beschaffen  in  der  Gattung 
Chelonistele ,  bald  aufgerichtet  ( C  uniflora) ,  bald  abwärts  gebogen  ( Chelonistele 
sulphurea).  Breitgrundig  aber  sehr  niedrig  finden  wir  sie  z.  B.  bei  C.  longifolia, 
während  die  große  Masse  der  Coelogyne-Arten  breit  angeheftete  und  große  Seiten- 
lappen   der   Lippe   zeigt;    welche    teils   sich   so   um  die  Säule  legen,   dass  dieselbe  ganz 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.  1  \ 

umfasst  wird  (C.  speciosa  Lindl.),  teils  beiderseits  dicht  neben  der  letzteren  aufsteigen, 
ohne  sie  zu  berühren  (C.  flaccida),  teils  nur  am  Grunde  anliegen  und  sonst  weit  abstehen 
(C.  cristata)  oder  überall  ziemlich  weit  von  der  Säule  entfernt  bleiben  (C.  pandurata). 
Der  Endlappen  kann  dabei  schmäler  oder  breiter  als  der  ausgebreitete  Lippengrund  sein, 
ebenso  in  der  Länge  nur  einen  kleinen  Bruchteil  der  Lippe  messen  (Neogyne)  oder  die 
Hälfte  derselben  einnehmen  (C.  ocellata). 

Die  Innenseite  der  Lippe  ist  meistens  mit  erhabenen  auf  bestimmten  Nerven 
stehenden  Leisten  versehen,  welche  bald  überall  gleich  hoch  sind,  bald  stellenweise  fast 
verschwinden.  In  der  Gruppe  der  Tomentosae  sind  sie  oft  am  Lippengrunde  besonders 
vergrößert.  Diese  Leisten  (Carinae)  sind  für  die  Artenunterscheidung  sehr  wichtig; 
sie  erscheinen  zu  \,  3,  5,  7  u.  s.  w.  oder  auch  bei  Unterdrückung  der  Mittelleiste  in 
paarigen  Zahlen.  Der  Rand  der  Leiste  ist  bald  glatt  und  eben,  bald  in  wagerechter 
Ebene  wellig  verbogen  (C.  sinuata),  auch  wohl  eingeschnitten  (Coelogyne  §  Cristatae) 
und  so  in  Formen  aufgelöst  (Pleione).  Außer  den  Leisten  kommen  dann  noch  einzeln 
oder  in  Gruppen  stehende  Warzen  vor  (C.  §  Verrucosae)  selten  sind  Teile  der  Lippe 
mit  einer  fleischigen  Verdickung  (Callus)  versehen  (C.  Micholitziana).  Auch  der 
Rand  der  Lippe  ist  bald  glatt,  bald  namentlich  am  Mittellappen  wellig  oder  faserig 
(Pleione  und  C.  fuliginosa)\  Ptychogyne  ist  durch  eine  Querfalte  am  Lippengrunde 
ausgezeichnet. 

Die  Farbe  der  Lippe  zeigt  alle  Übergänge  vom  schneeigen  Weiß  durch  gelb  zu 
grünlich  oder  rein  grün  (G.  pandurata)  einerseits,  zu  mennigrot  (Hologyne  miniata), 
orange  und  braun  anderseits,  außerdem  kommen  bei  Pleione  rosa,  carminrote  und 
rot-violette  Blüten  vor;  blau  und  bläuliches  Violett  fehlen.  Das  Braun  der  Coelogyne- 
Blüten,  welches  bald  ziemlich  die  ganze  Blüte  zeigt,  bald  nur  auf  Leisten  oder  Nerven 
sich  beschränkt,  ist  dadurch  ausgezeichnet,  dass  es  durch  lösliche  Farbstoffe  von  brauner 
Farbe  hervorgebracht  wird,  nicht  wie  gewöhnlich  durch  Combination  von  Anthocyan 
mit  Chlorophyll.  Bemerkenswert  sind  ferner  die  fast  reinschwarzen  Linien  und  Flecken, 
welche  die  grasgrüne  Blüte  von  G.  pandurata  und  Verwandten  zieren,  sowie  die  gelben  oder 
orangeroten,  von  einem  braunen  Ringe  umgebenen  Augenflecke,  welche  die  weißen 
Blumen  der   Coelogyne- Arten  aus  der  Gruppe  der  Ocellatae  so  sehr  auszeichnen. 

Die  Säule  der  Goelogyninae  ist  in  ihrer  Gestalt  sehr  mannigfaltig  und  äußerst 
kurz  und  breit  (Pholidota),  oder  schlank  keulenförmig  mit  convexer  Rückseite  und 
ebener  oder  concaver  Vorderseite  (Coelogyne) ;  endlich  ganz  dünn  cylindrisch  und  stark 
gebogen  (Otoehilus)  oder  knieförmig  gebrochen  (Gamelostalix).  Gewöhnlich  ist  die 
Spitze  der  Säule  geflügelt,  wobei  der  Flügel  »oft  deutlich  dreilappig  und  am  Rande  ein- 
geschnitten ist;  seltener  zieht  sich  derselbe  bis  zum  Säulengrunde  herab  oder  entwickelt 
sich  in  der  Mitte  am  stärksten,  so  dass  die  ganze  Säule  die  Gestalt  einer  Schildkröten- 
schale erhält  (Chelonistele). 

Die  einzige  Anthere  ist  mit  einem  kurzen  aber  meistens  sehr  deutlichen  Filament 
auf  der  Innenseite  der  Säule  dicht  unter  deren  Spitze  befestigt  und  hängt  im  allgemeinen 
herab  oder  liegt  dem  dachförmigen  Rostellum  schief  abwärts  auf  —  seltener  ist  sie 
bei  mehr  gehobenem  Rostellum  wagerecht  (Pholidota)  oder  sogar  bei  ansteigendem 
Rostellum  schief  aufgerichtet  (Pholidota  §  Otoehiloides).  Ihre  Gestalt  wechselt  von  quer 
verbreiterter  Form  (Pholidota)  bis  zu  ganz  schlanken  fast  geschnäbelten  Gestalten 
(Coelogyne).  Die  vier  Fächer  sind  nur  selten  fast  völlig  getrennt,  meist  fließen  sie  zu 
2  zusammen.  Auch  das  Aufspringen  erfolgt  mit  2  Spalten  auf  der  Unterseite,  dieselben 
vereinigen  sich  unter  der  Antherenspitze,  so  dass  die  ganze  Öffnung  V-förmig  wird. 
Die  Unterfläche  der  Anthere  ist  oft  schief  abgestutzt,  der  ganze  Staubbeutel  dadurch 
schief  helmförmig  oder  glockenförmig.  Bei  Pholidota  erfolgt  das  Aufspringen  mehr  in 
einer  geraden  sich  nach  außen  erweiternden  Querlinie. 

Die  4  Pollenmassen  sind  wachsartig  durchscheinend,  weiß  oder  gelb.  Meistens 
liegen  sie  paarweise  einander  auf,  wobei  die  Hälften  eines  Paares  bald  zusammen  etwa 
Eiform  zeigen  (Coelogyne  speciosa),  bald  ganz  flach  sind.  Bei  Coelogyne  ist  die  unten 
liegende  Hälfte  häufig  etwas  kleiner   als    die    oben   liegende.     Bei   Ptychogyne   dagegen 


12  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

liegen  die  Pollinien  jedes  Fachs  einander  etwas  schief  seitlich  an,  so  dass  sie  alle  4 
in  derselben  etwas  gekrümmten  Ebene  sich  befinden.  Bei  Pholidota  endlich  erscheinen 
die  Pollinien  fast  kugelförmig  und  liegen  über  Kreuz,  ohne  sich  erheblich  abzuplatten. 
Bei  Coelogyne  und  Pleione  finden  wir  zwei  mehr  oder  weniger  verschmolzene  Caudiculae, 
welche  die  Gestalt  eines  flachen  Halbkreises  etwa  haben  und  aus  einer  weichen  körnigen 
Masse  bestellten:  bei  C.  ocellata  ziehen  sich  dieselben  ein  wenig,  bei  Pleione  sehr  stark 
seitlich  an  den  Pollinien  hinauf.  Bei  Dendrochilum,  Pholidota  u.  a.  finden  wir  auch 
spärliche  körnige  Anhängsel  an  den  Pollenmassen. 

S  tarn  in  o  dien.  Als  solche  sind  wohl  zu  deuten  die  an  verschiedenen  Stellen  der 
Säule  vorkommenden  »Stelidien«,  welche  teils  als  dünne  Fäden  an  der  Säulenspitze 
großblättriger  Coelogyne-Arten  unbedeutende  Anhängsel  bilden,  teils  bei  kurzer  Säule 
ungefähr  gleiche  Länge  erreichen  und  am  Grunde,  in  der  Mitte  oder  an  der  Spitze  der 
Säule  als  schmal  blattartig  flache,  meistens  etwas  gebogene  Gebilde  erscheinen.  Bei 
den  meisten  Gattungen  fehlen  diese  Stelidien  ganz. 

Gynaeceum.  Das  Rostellum  zeigt  alle  Übergänge  von  der  absteigenden  Dachform 
mit  mehr  oder  minder  deutlich  dreilappigem  Rand  (Coelogyne)  zur  oben  abgestutzten 
Platte  (Pholidota  §  Eupholidota)  und  der  Gestalt  eines  schräg  bis  senkrecht  aufgerichteten, 
nach  oben  verschmälerten  Blättchens,  dem  die  mehr  oder  minder  aufrechte  Anthere 
anliegt.  Die  eigentliche  Narbenfläche  ist  concav  halbkreis-  oder  mondförmig  bis  drei- 
eckig, oft  von  einer  am  Rande  zurückgerollten  oder  geraden  Membran  eingefasst.  Der 
Fruchtknoten  zeigt  sehr  verschiedenartigen  Querschnitt.  Nur  selten  erscheint  derselbe 
mit  6  ziemlich  gleichen,  rundlichen  Lappen;  meistens  sind  sie  zu  3  und  3  verschieden, 
indem  die  den  Placenten  entsprechenden  rundlich  bleiben  (Coelogyne  lentiginosa,  C.  elata), 
Eiform  annehmen  (C.  flaccida)  oder  schmal  lanzettlich  vorspringen  (C.  speciosa),  während 
die  dazwischen  liegenden  samenlosen  Lappen  sich  quer  verbreitern  und  mit  stumpfen 
(C.  lentiginosa)  oder  scharf  umzogenen  Flächen  (C.  flaccida,  elata)  die  placenten- 
tragenden  Lappen  zum  Teil  bedecken:  bei  C.  speciosa  werden  die  ersteren  im  Quer- 
schnitt fast  dreilappig  spießförmig.  Häufig  sind  auch  die  Lappen  gleichmäßig  stark 
geflügelt. 

Biologie  der  Blüte.  Hier  wäre  in  erster  Linie  auf  dasjenige  zu  verweisen,  was 
S.  7 — 9  über  die  mannigfaltigen  Inflorescenzen  der  Coelogyne- Arien  und  deren  gleichzeitiges 
oder  allmähliches  Abblühen  gesagt  ist.  Die  Blüten  sind  fast  immer  umgewandt,  wenn 
nicht  die  hängende  Inflorescenz  von  vorn  herein  die  Lippe  nach  abwärts  stellt  —  die 
Drehung  wird  mehr  vom  Stiel  der  Blüte,  als  vom  Fruchtknoten  ausgeführt.  Im  all- 
gemeinen dauert  die  einzelne  Blume  eine  ziemlich  lange  Zeit  z.  B.  bei  C.  speciosa,  wo 
etwas  kühl  gehaltene  Exemplare  durch  2  Wochen  und  länger  nichts  an  Schönheit  der 
Blüten  einbüßten.  Bei  den  kleinblütigen  Dendrochilum-Arten  bleiben  die  Blüten  im 
unteren  Teil   der   Inflorescenz  oft    ungedreht,  wenn    die  Spitze   der  letzteren  überhängt. 

Bestäubung.  Im  allgemeinen  ist  bei  den  ganzen  Gruppen  Beihilfe  der  Insekten 
notwendig;  da  vielfach  im  Gewächshaus  Früchte  angesetzt  werden,  scheint  die  Über- 
tragung der  Pollenmassen  auf  die  Narbe  leicht  zu  geschehen.  Die  großen,  ansehn- 
lichen Blumen  von  Coelogyne  u.  s.  w.  sind  im  allgemeinen  geruchlos  und  scheiden  keinen 
Nectar  ab,  aber  es  genügen  Farbe  und  Größe  der  Blume  zur  Anlockung  der  Insekten. 
Ausnahmsweise  kommt  am  Lippengrunde  reichliche  Absonderung  von  süßem  Saft  vor,  so 
besonders  bei  C.  fuscescens,  und  die  Querfalte  des  Labellums  von  Ptychogyne  kann 
geradezu  als  Nectarium  bezeichnet  werden.  Bei  den  mit  einem  Hypochil  versehenen 
Gattungen,  z.  B.  Pholidota,  ist  das  letztere  oft  ganz  mit  Zuckerwasser  gefüllt,  während 
die  kleinen  Blüten  von  Dendrochilum  oft  einen  starken  Wohlgeruch  besitzen,  z.  B.  bei 
D.  glumaceum. 

Frucht  und  Samen.  Die  Früchte  zeigen  alle  Zwischenformen  von  der  schlanken 
Keule  bis  zur  Kugel,  sind  vielfach  mit  starken,  zu  3  oder  zu  6  auftretenden  Flügeln 
oder   Längsleisten    versehen    und    springen   in   der    Regel    mit    3    breiten,    die    Samen 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.  13 

tragenden,  und  3  schmalen  ein  Replum  bildenden  Klappen  auf,  welche  alle  an  der  Spitze 
verbunden  bleiben  und  von  der  bleibenden  vertrockneten  Säule  gekrönt  sind.  Nach  Beer 
scheint  auch  Aufspringen  mit  nur  3  Klappen  vorzukommen;  Streuhaare  fehlen.  Die 
Samen  sind  meistens  langgestreckt,  durchscheinend,  mit  länglichem  am  Kotyledonarende 
stumpfem  Embryo;  bei  Dendrochilum  glumaceum  ist  schon  in  der  reifen  Frucht  ein 
grünlicher  schlanker  Kotyledon  differenziert,  der  sich  bei  der  Keimung  aufrichtet,  während 
am  entgegengesetzten  Ende  Wurzelhaare  hervortreten  und  dem  Kotyledon  gegenüber  das 
zweite  Blatt   erscheint,    wobei    der  mittlere  Teil    der  Keimpflanze  sich  stärker  verdickt. 

Bastardbildung.  Die  Erzielung  künstlicher  Bastarde  ist  erst  in  neuerer  Zeit  in 
Angriff  genommen  worden.  Zur  Blüte  gekommen  ist  bisher  nur  einer,  Coelogyne  Col- 
manii  hört.  (cf.  Gard.  Chron.  I.  (1907)  4  08  fig.  48).  —  Die  Eltern  sind  C.  speciosa 
var.  major  und  C.  cristata  var.  alba.  Welche  von  beiden  Samen-  und  welche  Pollen- 
pflanze gewesen  ist,  darüber  fehlen  z.  Z.  die  Angaben.  Das  Produkt  soll  eine  voll- 
ständige Mischung  der  Charaktere  beider  Eltern  ergeben  haben.  Die  Blüten  stehen  zu 
mehreren  an  einer  Rispe,  sie  sind  in  der  Hauptfarbe  rein  weiß,  die  Kämme  der  Lippe 
sind  orangerot.  —  (Die  Abbildung  ist  sehr  undeutlich,  doch  scheint  C.  cristata  vorzu- 
herrschen  und  wird  demnach  wohl  als  Pollenpflanze  anzusehen  sein.)  —  K. 

Geographische  Verbreitung.  Die  Coelogyninae  in  der  Abgrenzung,  wie  sie  hier 
beschrieben  werden  sollen,  gehören  gänzlich  dem  Monsungebiet  Asiens  an,  in  dessen 
sämtlichen  Provinzen  sie  sich  finden.  Sie  beginnen  ziemlich  nahe  der  Nordwestgrenze 
dieses  Gebietes  im  mittleren  Teil  des  tropischen  Himalaya  etwa  unter  28°  n.  Br.  und 
84°  östl.  L.,  um  dem  Südabhang  der  centralasiatischen  Bergländer  folgend  sich  ostwärts 
bis  in  die  chinesische  Provinz  Yunnan  (H0°östl.  L.)  zu  erstrecken.  In  südlicher  Rich- 
tung reichen  sie,  wenn  auch  an  Arten  sehr  stark  abnehmend,  bis  Ceylon,  in  südöst- 
licher geht  die  Hauptmasse  der  Abteilung  nicht  über  die  Philippinen  und  südlichen 
Molukken  hinaus,  einige  wenige  kommen  noch  in  Neu-Guinea  und  weiter  östlich  bis  zu 
den  Samoa-Inseln  und  den  Neuen  Hebriden  vor,  und  eine  Art,  die  ubiquitärste  von 
allen  (Pholidota  imbricata),  erreicht  in  Queensland  die  südlichste  Grenze  des  Floren- 
gebietes unter  25°  s.  Br.  und  150°  östl.  L.  Sehen  wir  von  dem  centralen  Borneo  und 
Neu-Guinea  ab,  so  sind  die  meisten  Teile  dieses  Gebietes  gut  und  einige,  wie  z.  B. 
Indien  und  Java  sogar  sehr  gut  durchforscht,  und  es  ist  anzunehmen,  dass  die  jetzige 
Totalziffer  von  250  Arten  nicht  mehr  allzusehr  durch  künftige  Entdeckungen  über- 
schritten werden  wird. 

Ich  möchte  hier  an  Stelle  der  später  zu  behandelnden  1 5  Gattungen  4  Gruppen 
setzen,  welche  sich  systematisch  gut  voneinander  unterscheiden  lassen,  sobald  man  von 
subtilen  Unterscheidungen  absieht,  und  welche  für  unsere  Betrachtung  hier  das  Bild 
wesentlich  vereinfachen.  Es  sind  dies  Coelogyne,  Pleione,  Dendrochilum,  (einschließlich 
Acoridium  und  Platyclinis)  und  Pholidota  nebst  abgezweigten  Gattungen  und  Oto- 
chilus.  Coelogyne,  die  bisher  artenreichste  Gattung,  welche  fast  die  Hälfte  der  ganzen 
Abteilung  ausmacht,  ist  in  der  Hauptsache  eine  Gattung  der  Bergwälder.  Viele  schön 
blühende  Arten  kommen  in  beträchtlichen  Höhen  vor,  nur  wenige  unter  1000  m,  manche 
wesentlich  höher,  so  C.  ochracea  Lindl.  in  2300  m,  C.  occultata  in  2500  m  und  C. 
cristata  Lindl.  in  fast  2700  m.  Bekannt  ist,  dass  diese  Lieblingspflanze  unter  unseren 
Frühlingsorchideen  geradezu  eine  Kalthauspflanze  ist.  Fast  ein  Viertel  aller  bekannten 
Arten  (28  von  110)  entfallen  auf  das  Himalaya-Gebiet.  Hieraus  folgt  fast  unmittelbar, 
dass  die  Anzahl  abnehmen  wird,  sobald  die  Bedingungen  sich  ändern,  und  so  finden 
wir  denn,  dass  sie  schon  im  Terai  etwas  zurücktreten,  in  den  niedrigen  Bergländern 
der  mittleren  und  südlichen  Inseln  selten  werden  und  in  den  heißen  Ebenen  Indiens 
überhaupt  fehlen.  C.  odoratissima  Lindl.  findet  sich  in  den  Nilgherries,  in  den  Central- 
provinzen  und  auf  Ceylon;  auf  dieser  Insel  auch  noch  C.  breviscapa  Lindl.  und  zey- 
lanica  Hook.  f.  (alle  3  Arten  den  Lentiginosae  angehörig);  damit  ist  aber  die  Liste  der 
südlichen   Formen   zu   Ende;    der  Satz,    dass   die  Coelogyneen   Pflanzen   der   Bergwälder 


{4  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

sind,  bestätigt  sich.  Es  sind  besonders  4  Gruppen  (von  13),  welche  das  Haupt- 
kontingent zu  den  Coelogynen  des  Himalaya-Gebietes  stellen :  außer  den  Ocellatae,  welche 
nur  hier  vorkommen,  die  Fuliginosae,  die  Lentiginosae  und  die  Cristatae  nebst  Mit- 
gliedern einiger  anderer  Gruppen.  Beiläufig  möchte  ich  bemerken,  dass  die  äußerst 
verworrene  Nomenclatur,  welche  sich  an  einige,  viel  kultivierte  Gartenarten  knüpft,  die 
Gruppe  einst  größer  erscheinen  ließ,  als  sie  in  der  Wirklichkeit  ist.  Von  dem  Massiv 
des  Himalaya  aus  erstrecken  sich,  wie  bekannt,  die  Gebirgszüge  der  Malayischen  Halbinsel 
und  ihnen  folgend  das  Gros  der  Gattung,  welche  in  diesem  Gebiet  der  tropischen  Regen- 
wälder das  Maximum  an  Arten  erreicht,  38  Arten  sind  auf  der  Malayischen  Halbinsel 
und  ±30  auf  den  Sundainseln  sicher  nachgewiesen.  Die  Longifoliae,  die  Anci- 
pites ,  die  Tomentosae  und  Verrucosae  entfallen  ganz  oder  mit  nur  verschwindend 
wenigen  Ausnahmen  auf  diese  beiden  Gebiete;  von  den  Cristatae  und  Carinatae  der 
größere  Teil.  Die  weiteste  Ausdehnung  unter  den  oben  genannten  Gruppen  zeigen  die 
Tomentosae,  von  denen  allerdings  das  Gros  in  diesen  beiden  Gebieten  liegt,  aber  je 
\  Vertreter  bis  jetzt  aus  allen  anderen  Gebieten,  mit  Ausnahme  des  Himalaya,  nach- 
gewiesen ist.  Da  es  sich  meist  um  bekannte  Arten  handelt,  zähle  ich  sie  hier  auf. 
Es  findet  sich  C.  Massangeana  Reichb.  f.  (aus  Assam?),  wahrscheinlich  irgendwo  aus 
den  südlich  davon  gelegenen  Bergländern  stammend,  0.  Swaniana  Reichb.  f.  auf  den 
Philippinen,  C.  Veitchii  Rolfe  in  dem  westlichen  Neu-Guinea  und  schließlich  C.  venusta 
Rolfe  in  Yunnan.  Fast  ausschließlich  gehören  diesen  beiden  Gebieten  die  Verrucosae 
an,  diese  Arten  mit  grün  und  schwarz  gezeichneten  Blumen,  von  denen  C.  pandurata 
Lindl.  die  bekannteste  ist.  Betrachtet  man  die  Areale,  über  welche  die  Arten  sich  ver- 
teilen, so  fällt  das  Verhältnis  zu  Gunsten  der  Hochgebirge  aus,  denn  die  28  Arten  des 
eigentlichen  Himalaya-Gebietes  finden  sich  auf  einem  viel  engeren  Raum  beieinander, 
als  die  68   Arten  der  Malayischen  Halbinsel  und  der  Sundainseln. 

Kontinental-  und  Rergpflanzen  im  ausgesprochensten  Sinne  sind  die  brillantesten 
Formen  der  ganzen  Abteilung,  die  (i2)  Arten  der  Gattung  Pleione,  in  denen  sich  die 
Coelogyneen  zu  höchster  Vollendung  erheben.  Fünf  Arten  gehören  dem  Himalaya- 
Gebiet  im  engeren  Sinne  an,  4  dem  Norden  der  Malayischen  Halbinsel  und  5  der  Fort- 
setzung dieses  Bergsystems  nach  Osten  hin,  d.  h.  den  Bergen  der  chinesischen  Provinzen 
Yunnan  und  Sze-tchuen.  Von  diesen  Arten  sind  2,  PL  praecox  Lindl.  und  bulbocodioides 
(Franch.)  Pfitz.,  in  zwei  Gebieten  nachgewiesen.  —  Diese  Gruppe  zeigt  der  Besonder- 
heiten so  viele,  dass  es  befremdet,  wie  man  sie  je  mit  Coelogyne  hat  vereinigen  können. 
Alle  Arten  sind  terrestrisch  im  Gegensatz  zu  den  übrigen  Arten  der  Abteilung,  welche 
durchgängig  Epiphyten  sind.  Ihre  Pseudobulben  dauern  nur  2  Jahre  im  Gegensatz  zu 
den  langlebigen  Luftknollen  aller  übrigen  Arten.  Ihre  Blätter  sind  weich  und  krautig, 
während  die  aller  anderen  Coelogyneen  lederig  oder  pergamentartig  sind.  Die  großen 
Rlüten  erscheinen  an  kurzen  seitlichen  Trieben,  welche  sich  erst  sehr  viel  später  oder 
gar  nicht  zu  Pseudobulben  verdicken.  Schließlich  sind  die  Blüten  in  Form  und  Farbe 
so  abweichend  von  allem,  was  bei  Coelogyne  üblich,  dass  ein  Zweifel  über  die  Zuge- 
hörigkeit zu  Pleione  noch  nie  jemandem  gekommen  sein  kann.  —  Die  Höhen,  bis  zu 
welchen  sie  in  den  Bergen  vorkommen,  werden  überhaupt  nur  noch  von  wenigen  Orchi- 
daceen  übertroffen.  Kaum  eine,  welche  tiefer  als  2  00  0  m  ü.  d.  M.  vorkommt;  PL 
praecox  Lindl.  2  500 — 27  00  m,  PL  humilis  Lindl.  ebenfalls,  PL  Hookeriana  (Lindl.) 
Pfitz.  um  3  300  m  und  PL  bulbocodioides  (Franch.)  Pfitz.  wächst  in  dem  kühlen  Tibet 
noch   4500  m  ü,  d.  M.! 

Den  diametralen  Gegensatz  zu  Pleione  bildet  Dendrochilum,  eine  Gattung,  deren 
Begriff  hier  weiter  gefasst  ist,  als  sonst  üblich,  und  in  welche  außer  Platyclinis  auch 
Acoridium  einbegriffen  ist.  Der  südlichste  Teil  der  Malayischen  Halbinsel,  die  an- 
grenzenden Sundainseln,  besonders  aber  die  Philippinen  bilden  das  Verbreitungsgebiet 
dieser  aus  schlanken  Epiphyten  gebildeten  Pflanzen.  Auf  dem  Festland  und  den  un- 
mittelbar daran  liegenden  Inseln  finden  sich  ca.  \  2  Arten  aus  verschiedenen  Gruppen, 
besonders  Eudendrochilum,  31  Arten  der  Sektionen  Eudendrochilum,  Platyclinis,  Di- 
latata,  Angustata   sind   von    den  Sundainseln   bekannt,   und    24    Arten    allein    von  den 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.  15 

Philippinen.  Während  die  Arten  der  4  zuletzt  genannten  Gruppen  noch  in  ihrer  ganzen 
Tracht  unzweifelhafte  Orchidaceen  sind,  finden  sich  unter  Acoridium  Formen,  welche 
von  Unkundigen  (und  in  ein  paar  Fällen  sogar  von  Leuten,  welche  es  besser  hätten 
wissen  sollen)  für  Verwandte  der  Juncaceen  gehalten  werden  können,  resp.  gehalten 
worden  sind.  Allerdings  entscheidet  hier  nur  die  Blüte  über  die  Zugehörigkeit  zu  den 
Orchidaceen  und  nur  das  Gynostemium  über  die  zu  den  Coelogyninen.  Es  verdient  her- 
vorgehoben zu  werden,  dass  die  Insel  Celebes  ihre  in  mancher  Hinsicht  aparte  Stellung 
(ich  erinnere  an  das  gänzliche  Fehlen  der  Cypripedileen)  auch  hier  zeigt.  Außer  zwei 
oder  drei  Coelogyne- Arten  ist  von  dieser  ganzen  Abteilung  keine  einzige  Art  auf  der 
Insel  sicher  nachgewiesen.  In  allen  Provinzen  des  Festlandes  fehlt  Dendrochilum 
nebst  Verwandten  völlig,  ebenso  auf  Neu-Guinea. 

Bei  den  Pholidotiden  (ein  Name,  den  ich  nur  hier  anwende),  die  ich  lediglich  des- 
wegen zuletzt  behandle,  weil  sie  durch  Aufstellung  neuer,  sehr  kleiner  Gattungen  etwas 
an  Übersichtlichkeit  verloren  haben,  möchte  ich  zunächst  aussondern  Otoehilus  und 
Pholidota  im  engeren  Sinne.  Von  diesen  ist  die  erste  mit  3  alten  unbestrittenen  Arten 
charakteristisch  für  das  Himalaya-Gebiet,  wo  alle  3  häufig  sind.  Von  den  32  Arten 
von  Pholidota  gehören  \  2  ebenfalls  diesem  Gebiet  an,  3  dem  nördlichen  Teil  der  Ma- 
layischen  Halbinsel,  4  China,  i  0  den  Sundainseln  und  nur  3,  soweit  bisher  bekannt, 
den  Philippinen.  Wir  haben  somit  ein  ähnliches  Bild  der  geographischen  Verbreitung 
wie  bei  der  Hauptgattung  Coelogyne  selbst.  Eine  besondere  Erwähnung  verdienen  hier 
2  Arten.  Phol.  articulata,  welche  vom  Himalayagebiet  bis  zu  den  Sundainseln  ver- 
breitet ist,  und  Phol.  imbricata,  welche  in  allen  Provinzen  des  ganzen  Monsungebietes 
heimisch  und  sogar  noch  in  Queensland,  soweit  es  tropischen  Charakter  hat,  »very 
common«  ist.  Dies  ist  vielleicht  die  einzige  epiphy tische  Orchidacee,  welche  ihrem 
ganzen  Aussehen  nach  und  mit  einer  unglaublichen  Unempfindlichkeit  gegen  die  ver- 
schiedensten atmosphärischen  und  sonstigen  Einflüsse  begabt,  etwas  von  der  Natur  eines 
Unkrautes  hat,  wozu  die  bizarre  Garstigkeit  sehr  gut  stimmt.  —  Was  nun  noch  zu 
erwähnen  wäre,  sind  teils  ältere  von  P  fitz  er  wiederhergestellte,  teils  neue,  auf  mor- 
phologische Merkmale  hin  abgespaltene  Gattungen.  Drei  von  ihnen  Sigmatogyne  mit 
2  Arten  (tricallosa  und  Pantlingii),  Panisea  mit  I  Art  (uniflora)  und  Neogyne  mit 
\  Art  [Gardneriana)  gehören  dem  Himalaya-Gebiet  an.  Die  übrigen  Gynoglottis,  Holo- 
gyne,  Crinonia,  Chelonistele,  Chelonanthera  und  Cmnelostalix  dem  Gebiet  der  südlichen 
Malayischen  Halbinsel  und  dem  der  Sundainseln.  —  K. 

Verwandtschaftliche  Beziehungen.  Die  hier  behandelte  Tribus  ist  eine  sehr  natür- 
liche Gruppe,  wenn  Josepha  und  Sturmia  ausgeschieden  werden,  welche  eine  Tribus 
für  sich  bilden  müssen.  Wohl  am  nächsten  stehen  die  Liparidinae  und  die  Sturmiinae, 
welche  beide  durch  anhanglose  Pollinien  sich  von  den  Coelogyninae  unterscheiden ; 
Sturmia  hat  noch  die  convolutive  Knospenlage  der  Laubblätter,  wie  bei  den  letzteren, 
aber  anderen  Aufbau,  indem  die  Luftknolle  oberhalb  der  Laubblätter  entsteht  —  die 
Liparidinae  haben  conduplicative  Laubblätter,  was  bei  den  Coelogyninae  nur  selten 
vorkommt.  Auch  die  Collabiinae,  welche  regelmäßig  heteranthe  Inflorescenzen  ausbilden, 
sind  den  Coelogyninae  nahe  verwandt;  der  Säulenfuß,  der  bei  diesen  nur  andeutungs- 
weise auftritt,  erreicht  hier  große  Entwickelung,  auch  ist  die  Zahl  der  Pollinien  (2  oder  8) 
verschieden.  Auch  die  Thuniinae  stimmen  namentlich  in  der  Bildung  der  Säulen  gut 
mit  den  Coelogyninae  überein,  haben  aber  stets  8  Pollinien  und  entweder  gar  keine, 
oder  eine  aus  mehreren  Internodien  gebildete  Luftknolle.  Eine  sehr  schwierig  unter- 
zubringende Gattung  ist  Trichosma:  wir  haben  hier  die  convolutive  Knospenlage  und 
die  endständige  Inflorescenz  der  Coelogyninae,  andererseits  aber  eine  an  Eria  erinnernde 
Blüte  —  trotzdem  ist  Trichosma  suavis  zuerst  unter  dem  Namen  Coelogyne  coronaria 
beschrieben  worden:  mir  scheint  diese  Pflanze  am  besten  den  Thuniinae  zuzuzählen 
zu  sein. 

Die  übrigen  einst  von  Reichenbach  zu  Coelogyne  einbezogenen  Gattungen  sind 
in   dieser  Monographie   wiederhergestellt,    und  die  alten  Autoren   treten  wieder  mit  den 


1  ß  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

alten  Namen  in  ihr  Recht.  —  Sehr  viel  interessanter  und  auch  besser  berechtigt  ist 
die  Umtaufung  von  33  Arten,  welche  einst  als  Dendrochilum  resp.  Platyclinis  be- 
schrieben waren,  in  Acoridium.  R.  A.  Rolfe  hat  in  Orchid.  Review  XII.  (1904)  221 
den  Nachweis  zu  führen  gesucht,  dass  Dendrochüum  junceum.  Reichb.,  welches  eigent- 
lich zu  Platyclinis  gestellt  werden  müsse,  mit  Platyclinis  zu  der  älteren  Gattung 
Acoridium  zu  stellen  sei.  Angenommen  ist  hierbei  zunächst,  dass  das  nur  aus  der 
Reschreibung  Reichenbach's  in  den  Otia  Rotanica  Hamburgensia  (S.  54)  bekannte 
Dendrochilum  junceum  mit  einer  neuerdings  von  Loher  gesammelten  und  von  Rolfe 
untersuchten  Pflanze  identisch  sei,  was  jedenfalls  sehr  wahrscheinlich  ist.  Nun  ist  aber 
zunächst  die  Annahme  Herrn  Rolfe' s  angreifbar,  dass  dies  Dendrochilum  junceum  zu 
der  höchst  überflüssigerweise  aufgestellten  Gattung  Platyclinis  gehöre  und  eigentlich 
Platyclinis  juncea  heißen  müsse,  und  damit  fällt  die  zweite  Folgerung  von  selbst,  dass 
es  auf  Grund  der  Priorität  von  Acoridium  vor  Platyclinis  zu  ersterer  Gattung  zu  ziehen 
sei  und  mit  ihm  alle,  bisher  als  Dendrochilum  und  Platyclinis  beschriebenen  Arten. 
Da  Dendrochilum  Rlume  182  5  aufgestellt  ist,  Acoridium  Nees  und  Meyen  1843  und 
Platyclinis  R^nth.  1881,  so  wäre  die  Änderung,  welche  Rolfe  vorgeschlagen  hat,  be- 
rechtigt, wenn  —  und  das  ist  wohl  der  springende  Punkt  —  Platyclinis  Benth.  als 
Gattung  unentbehrlich  wäre,  das  ist  aber  keineswegs  der  Fall.  Die  Merkmale  von 
Platyclinis  reichen  allenfalls  aus  für  eine  Sektion,  wie  u.  a.  Mr.  Oakes  Arnes  es  ge- 
macht hat,  aber  nimmermehr  für  eine  Gattung  (an  die  zeitweilig  geglaubt  zu  haben, 
ich  allerdings  eingestehe),  und  alles,  was  Platyclinis  heißt,  ist  Dendrochilum.  Die  in 
dieser  Monographie  vertretene  Ansicht  vereinfacht  die  nomenclatorische  Seite  der  Frage 
dadurch,  dass  unter  Herstellung  des  alten  Gattungsbegriffes  und  -namens  Dendrochilum 
Blume  eine  Menge  älterer  Arten  zu  ihren  alten  Autoren  kommen  und  verhältnismäßig 
wenig  neue  Arten  umzutaufen  sind.  Diese  unsre  abweichende  Ansicht  schließt  nicht 
aus,  dass  A.  Rolfe' s  Ansicht  sehr  discutabel  und  die  Aufrollung  der  Frage  durch  ihn 
durchaus  berechtigt  ist.  —  K. 

Einteilung  der  Gruppe.  Es  ist  recht  schwer,  die  Gattungen  so  zu  ordnen,  dass 
nahe  Beziehungen  nicht  getrennt  werden.  Wir  scheiden  zunächst  in  4  Hauptgruppen. 
Bei  der  ersten  fehlt  der  Säulenfuß  ganz.  Ptychogyne,  Coelogyne,  Dendrochilum  zeigen 
diesen  Bau  bei  einer  mit  schmaler  Basis  ansitzenden,  ziemlich  leicht  beweglichen  Lippe, 
während  Pleione,  Neogyne  und  Gynoglottis  eine  festere  Verbindung  zwischen  Säulen- 
grund und  Labellum  besitzen,  die  sich  bei  Gynoglottis  zur  weit  heraufgehenden  Ver- 
wachsung steigert.  In  der  zweiten  Hauptgruppe  ist  ein  schmaler  Säulenfuß  vorhanden 
und  sind  gleichzeitig  die  Sepalen  am  Grunde  stark  ausgebaucht,  so  dass  sie  bei  Crinonia 
ein  scheinbares  Knie  bilden,  an  dem  aber  der  Säulenfuß  nicht  teilnimmt.  Hierher 
rechne  ich  Hologyne,  Crinonia  und  Panisea'.  bei  der  letzteren  Gattung  wird  aber  erst 
an  lebendem  Material  sich  feststellen  lassen,  wo  die  Grenze  zwischen  Säule  und  Lippe 
eigentlich  liegt.  Bei  den  beiden  letzten  Hauptgruppen  ist  ein  breiter  Säulenfuß  vor- 
handen, dem  die  Lippe  in  seiner  ganzen  Breite  sich  fest  anfügt;  Chelonistele ,  welche 
allein  die  dritte  Hauptgruppe  bildet,  ist  hier  durch  die  S-förmige  Krümmung  am  Lippen- 
grund und  durch  die  schalenförmige  Säule  ausgezeichnet.  In  der  vierten  Hauptgruppe 
haben  wir  dann  ein  deutliches  fleischiges  Hypochilium  zwischen  dem  Säulengrund  und 
dem  Oberteil  der  Lippe  [Chelonanthera,  Pholidota,  Camelostalix,   Otochilus). 

Aus  dem  Vorstehenden  geht  hervor,  dass  ich  die  alten  Blume 'sehen  Gattungen 
Crinonia  und  Ghelonanthera,  letztere  allerdings  nicht  in  derselben  Begrenzung,  wieder- 
hergestellt habe  —  es  schien  mir  dies  bei  genauerem  Studium  der  Morphologie  der 
Blüten  notwendig.  Neu  aufgestellt  sind  Ptychogyne,  Hologyne  und  Chelonistele,  da  ich 
nur  nach  deren  Abtrennung  eine  natürliche  Umgrenzung  für  die  große  Gattung  Coelo- 
gyne  finden  konnte.  Auch  Pleione,  welche  von  manchen  Autoren  mit  dieser  letzteren 
Gattung  vereinigt  wurde,  ist  so  charakteristisch,  dass  ich  sie  als  besondere  Gattung 
beibehalte.  Camelostalix  (Reichb.  f.)  Pfitz.  ist  so  ungenügend  bekannt,  dass  die  generische 
Abgrenzung  gegen   Otochilus  zweifelhaft  bleibt. 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae.  17 

Meine  Bemühungen,  nach  der  Lage  und  Form  der  Pollinien  die  Hauptgruppen  zu 
bilden,  haben  zu  keinem  befriedigenden  Ergebnis  geführt,  obwohl  auch  in  dieser  Hinsicht 
weitgehende  Verschiedenheiten  vorhanden  sind  (Coelogyne,  Ptychogyne,  Pholidota). 

Geschichtliches.  Die  erste  Abbildung  und  Beschreibung  einer  zu  den  Goelogyninae 
gehörigen  Pflanze  (Coelogyne  Bumphii)  gab  Rumphius  im  Herbarium  Amboinense  1  755. 
Roxburgh's  Cymbidium  nitidum  (Hortus  bengalensis  1814)  ist  nur  ein  Name  und 
wurde  später  mit  C.  nitida  Lindl.  identifiziert.  1821  beschrieb  Lindley  (Collectanea 
botanica)  unter  diesen  Namen,  1825  Don  (Flora  nepalensis)  Pleione  praecox,  während 
Blume  in  demselben  Jahre  die  Gattungen  Chelonanthera,  Crinonia  und  Dendrochilum 
aufstellte  und  Coelogyne  speciosa,  C.  longifolia,  C.  incrassata,  Ghelonanthera  gibbosa, 
Hologyne  miniata,  Crinonia  carnea,  Cr.  globosa  und  6  Dendrochilum-Arten  beschrieb 
und  zum  Teil  abbildete.  In  Wallich's  Catalogus  1825  wurden  zahlreiche  weitere  Arten 
von  Lindley  benannt  und  schon  1826  blühte  Coelogyne  fimbriata  in  England  und 
wurde  im  Bot.  Reg.  t.  868  dargestellt.  Lindl ey's  Genera  und  Species  von  183  0 
zählen  bereits  21  Coelogyne- Arten  auf  (einschließlich  Pleione,  Hologyne,  Neogyne, 
Panisea),  von  denen  er  nur  C  fimbriata  lebend  gesehen  hatte,  ferner  7  Arten  von 
Pholidota  (einschließlich  Crinonia),  von  denen  allein  Ph.  imbricata  damals  in  Kultur 
war,  endlich  die  6  Dendrochilum-Svecies,  nach  Blume 's  kurzen  Beschreibungen,  sowie 
3  Otochilus,  so  dass  die  Gesamtzahl  der  1830  bekannten  Coelogyninae  37  betrug. 
1852  begründete  Lindley  die  Gattung  Panisea,  Reichenbach  Neogyne  —  in  Reichen- 
bach's  Zusammenstellung  in  Walper's  Annalen  1861  finden  wir  schon  gegen  90  Coelo- 
gyninae, deren  Zahl  sich  dann  in  den  folgenden  45  Jahren  stark  vermehrt  hat,  während 
schon  zahlreiche  Arten  sich  auch  in  Kultur  befanden.  Die  Gattungsbegrenzung  ist  großen 
Schwankungen  unterworfen  gewesen;  vereinigte  doch  Reichenbach  alle  Arten  der 
Gruppen  mit  Ausnahme  von  Panisea  und  Dendrochilum  unter  dem  gemeinsamen  Gat- 
tungsnamen  Coelogyne. 

Nomenclatur.  Der  jüngst  verstorbene  Dr.  0.  Kuntze  hat  in  seiner  Revisio  gen. 
alle  Species  von  Coelogyne  in  Pleione  umgetauft.  Beide  Namen  sind,  der  erstere  von 
Lindley,  der  zweite  von  Don  in  demselben  Jahre  1825  geschaffen  worden,  und  beide 
haben,  was  Kuntze  übersehen  hat,  von  vornherein  das  bedeutet,  was  wir  heute  unter 
ihnen  verstehen.  Der  Name  Pleione  ist  von  Don  im  Prodromus  Florae  Nepalensis  auf 
2  Arten  PI.  humilis  Don  und  praecox  Don  angewendet;  der  Name  Coelogyne  tritt 
zuerst  auf  bei  Coelogyne  cristata  Lindl.  und  zwar  in  den  Collectanea  botanica  S.  33. 
Über  die  Unnatur,  welche  darin  liegt,  beide  Gattungen  zu  vereinigen,  habe  ich  mich  in 
dem  Abschnitt  über  die  geographische  Verbreitung  ausgelassen.  Will  man  dies,  trotz 
allem,  was  dagegen  spricht,  thun,  so  hat  bereits  Lindley  in  den  Collectanea  botanica 
dazu  den  Anfang  gemacht,  indem  er  die  gesamten  Pleione-Arten  Don's  in  Coelogyne 
umtaufte,  was  er  in  seinen  Gen.  und  Spec.  Orchid.  Plants  (1830)  S.  43  und  in  den 
Folia  Orchidacea  (1854)  wiederholte.  Man  kann  es  sich  allenfalls  gefallen  lassen,  auch 
die  Pleione-Arten  »Coelogyne«  zu  nennen;  das  umgekehrte  ist  nach  den  Arten,  auf 
welche  der  Name  Pleione  von  vornherein  festgelegt  war,  ein  Unding.  Ich  habe  die  in 
der  Kuntze 'sehen  Registraturarbeit  beliebten  Namen  nicht  aufgeführt.  —  K. 

Clavis  generjim  Coelogyninarum. 

A.   Gynostemium  apodum. 

a.  Labellum    basi    angustae   gynostemii   apodi   v.    in   pedem 
brevem  produeti  insertum,  submobile. 
a.  Pollinia  in  anthera  perfecte  quadrilocellata  uniseriata, 
oblique  aecumbentia.    Labellum  supra  basin  angustam 

plica  transversa  semilunari  munitum 149.  Ptychogyne  Pfitz. 

ß.  Pollinia  in    anthera   biloculari,    perfecte   v.  imperfecte 
quadrilocellata  per  paria  ineumbentia,  plus  minus  dorso 

A.  Engler,  Das  Pflanzenreich.  IY.  (Emtiryophyta  sipkonogama)  50.  2 


lg  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

applanata,  caudicula  lata  granulosa  munita.    Labellum 

maxima  pro  parte  gynostemio  parallelum 1  50.  Coelogyne  Lindl. 

y.  Pollinia  in  anthera  biloculari  oblique  superposita  nee 
vere  ineumbentia,  obovata  v.  pyriformia,  in  caudiculam 
granulosam  attenuata.  Labellum  pro  parte  brevi  basali 
gynostemio  parallelum,   deinde  reflexum      ....    1  50a. Dendrochiluni Blume 

b.  Labellum  circa  gynostemium  involutum  immobile,  inter- 
dum  gynostemii  basi  marginibus  adnatum. 

a.  Perigonium  patens;   sepala  basi  non  saccata.    Pollinio- 

rum  caudiculae  retrorsum  appendiculatae 151.  PleioneD.  Don 

ß.  Perigonium  connivens,  sepala  retrorsum  saccata;  label- 
lum basi  bisaccatum.  Polliniorum  caudiculae  exappen- 
diculatae 1  52.  Neogyne  Reichb.  f. 

c.  Labellum    ad    apicem   fere   usque   marginibus  gynostemii 

adnatum 152a.  Qynoglottis Smith 

B.  Gynostemium  in  pedem  angustum  extensum. 

a.  Sepala  retrorsum  saccata,  labellum  integrum. 

a.  Labellum    gynostemium    amplectens,    pes    gynostemii 

brevis  latus 152b.  Hologyne  Pfitz. 

ß.  Labellum  a  gynostemio  patens;  pes  gynostemii  graci- 

lis,  sigmoideus 1  52c  SigmatogyneVtttz. 

b.  Sepala  descendentia,  mentum  spurium  aemulantia.    Label- 
lum a  pede  gynostemii  angulo  recto  patens 152d.  Crinonia  Blume 

C.  Gynostemium  conchiforme,    in  pedem  latum  in  basin  labelli 

ascendentem  maxima   pro  parte    reflexum  extensum.     Lobi 

laterales  labelli  parvi I52e.  Ghelonistele  Pfitz. 

D.  Labellum  ut  in  praecedente  flexum,  sed    gynostemium    basi 

angustatum 152 f.  Panisea  Lindl. 

E.  Labellum  cum  basi  gynostemii  in  hypochilium  coneavum, 
subcarnosum  et  epichilium  explanatum  divisum  et  cum  basi 
lata  continuum. 

a.  Hypochilium  a  latere  valde  compressum,  deorsum  genu- 

flexum I  53. Ghelonanthera Blume 

b.  Hypochilium  semiglobosum  v.  semiellipsoideum. 

ct.  Gynostemium  breve  crassum,  coneavum 154.  Pholidota  D.   Don 

ß.   Gynostemium  gracile. 

I.   Gynostemium  fractiflexum;  epichilium  breve,  latum   1  54a.  Camelostalix Pfitz. 

II.   Gynostemium  arcuatum  v.  rectum;  epichilium  elon- 

gatum,   angustum    ....         155.  Otochilus  Lindl. 

149.  Ptychogyne*)  Pfitz.  n.   gen. 

Panisea  Lindl.  p.  p.;  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1901)  148.  —  Coelogyne  Lindl.  p.  p. ; 
Rolfe  in  Kew  Bull.  (1892)  209;  Ridley,  Oreh.  Malay.  Penins.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII. 
(1896)   327. 

Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum  patens  vel  campanu- 
latum,  resupinatum,  marcescens.  Sepala  3  libera  dorso  carinata,  aestivatione  valvata 
lateralia  fere  prorsus  symmetrica.  Petala  2 ,  sepalis  similia  vel  angustiora  plana. 
Labellum  liberum,  cum  basi  gynostemii  basi  angusta  leviter  articulatum,  submobile;  trilobum, 
lobis  lateralibus  erectis  vel  integris,  parte  basali  breviore  gynostemio  parallela,  parte 
apicali  longiore  reflexa,  subtus  supra  basin  rima  transversa  sublunata,  superne  callo 
lunato  transverso  carinisque  ternis  ornatum.  Gynostemium  satis  robustum  fere  dimidium 
sepalorum    aequans  ex  basi  angusta  dilatatum    apicem   versus  anguste  alatum  erectum. 


* 


nxvyr^  plica. 


Ptychogyne. 


19 


Anthera  sub  margine  androclinii  inserta,  rostello  incumbens,  distincte  quadrilocularis. 
Pollinia  4  cerea,  uniseriata  oblique  accumbentia,  caudicula  pulverea  munita.  Rostellum 
horizontale,  integrum.  Stigma  transversum,  semiorbiculare,  margine  inferiore  prominente. 
Ovarium  distincte  3-  vel  6-alatum.  Capsula  oblonga  vel  obovata,  3-  vel  6-alata.  —  Herbae 
epiphyticae  vel  in  saxis  inter  muscos  vigentes.  Pseudobulbi  perennes,  diphylli.  Folia 
perennia,  subcoriacea,  lanceolata  vel  latiora,  nervis  1  vel  3  subtus  prominentibus,  verna- 
tione  convolutiva.  Scapus  basi  nudus  pluri-  vel  multiflorus.  Flores  mediocres. 
Species  2   in  Monsunia,  in  Javae  insula  et  in  peninsula  malayana  vigentes. 


Clavis  specierum  generis  Ptychogynes. 

A.  Folia    oblonga;    sepala   oblonga,  breviter   acuminata;    petala 
lineari-oblonga \.   P.  flexuosa. 

B.  Folia  lanceolata;  sepala  lanceolata,  acuta;  petala  lanceolata, 

spathulata 2.   P.  bimaculata. 

1.  P.  flexuosa  (Rolfe)  Pfitz.  —  Coelogyne  flexuosa  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1892) 
2  09;  J.  J.  Smith  in  Flore  de  Buitenzorg  VI.  (1905)  148.  —  Pseudobulbi  conico- 
ovati  obscure  tetragoni,  parum   com- 

pressi,  subsulcati,  basi  squamis  ovatis,  ^fIFR>^  C 

subacutis,  junioribus  pallide  brunneis, 
demum  scariosis  cinereis  basi  dila- 
ceratis  apice  integris,  summa  pseudo- 
bulbum  parum  superante  vestiti,  6,5  cm 


longi, 


3,5  cm 


lati,     dense 


congesti, 


diphylli.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo 


breviorem  angustata, 


oblonga  acumi- 


Fig.  4.  Ptychogyne  flexuosa  (Rolfe)  Pfitz.  A  Label- 
lum  arte  explanatum.  B  Labelli  Sectio  longitudinalis. 
C  Antherae  facies  infera.    D  Pollinia.     (Icon.  origin.) 


nata  subtus  pallidiora,  membranacea, 
nervis  3  subtus  prominentibus  sed  api- 
ccm  versus  evanescentibus  percursa, 
27 — 30  cm  longa,  5  cm  lata.  Scapus 
foliis  fere  prorsus  evolutis  synanthus 
iisquc  aequilongus  vel  longior,  nutans,  multiflorus,  ultra  20  cm  longus;  rhachis  flexuosa, 
infra  flores  simultaneos  glumis  1  —  2  bracteis  longioribus,  pcrsistentibus  praedita;  brac- 
teae  anguste  ovatae,  acutae,  scariosae,  convolutae,  deciduae,  3,2  cm  longae  1,5  cm  latae. 
Sepala  oblonga,  concava,  breviter  acuminata,  latcralia  distincte  carinata,  subconniventia. 
Petala  lineari-oblonga,  obtusa,  sepalis  fere  aequilonga.  Labellum  sepala  acquans,  concavum, 
trilobum,  basi  ita  sigmoideo-involutum,  ut  callus  crassus  transversus  basin  labelli  versus 
concavus  in  facie  superiore,  rima  lunata  in  inferiore  appareat  (Fig.  4),  lobi  laterales 
dimidium  labelli  aequantes,    erecti,   subrhombei,  angulis  rotundatis;  lobus  medius  labelli 


Fig.  u.     Ptychogyne  flexuosa  (Rolfe)  Pfitz.    A  Flos    auctus,    B  id.   magn.  nat.     ö 

D  Petalum.     E  Sepalum.     (Icon.  origin.) 

2* 


c 

Labellum. 


2Q  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

basi  angustior  ovatus  acuminatus  apice  reflexus,  carinae  3  in  media  parte  labelli  satis 
crassae  humiles.  Gynostemium  lobis  lateralibus  labelli  dimidio  brevior,  cuneatum  crassum, 
quater  longius  quam  latum,  anguste  alatum;  anthera  horizontalis  .  .  .  rostellum  oblique 
erectum  truncatum.  Ovarium  argute  6-alatum.  Capsula  piriformis.  Flos  albus,  discus 
labelli  luteo-maculatus;  sepala  1,5  cm  longa,  6 — 7  mm  lata,  petala  et  labellum  aequilonga. 

Java:  Njebel  in  Madioen  (Koorders);  Tosari  (Kobas).  —  v.  fl.  v.  —  In  den 
Leydener  botanischen  Garten  um   189  0   eingeführt. 

2.  P.  bimaculata  (Ridl.)  Pfitz.  —  Coelogyne  bimaculata  Ridley  in  Journ.  Linn. 
Soc.  XXXII.  (1896)  327.  —  Pseudobulbi  crassi,  conici,  raro  subcylindracei,  diphylli, 
7,5  cm  longi,  3,7  cm  crassi.  Folia  brevi-petiolata  lanceolata  acuta  ad  20  cm  longa, 
5  cm  lata.  Scapus  hysteranthus  erectus  gracilis  basi  longe  nudus;  bracteae  lanceolatae, 
acuminatae,  papyraceae,  deciduae,  flores  superantes,  3,7  cm  longae.  Sepala  lanceolata 
acuta.  Petala  angustiora,  lanceolata,  spathulata.  Labellum  petalis  brevius  anguste  oblongum 
trilobum,  lobi  laterales  parvi  breves  obtusi,  medius  multo  longior,  callus  trans- 
yersus  semilunaris  in  basi  labelli,  carinae  3  infractae.  Gynostemium  alatum,  ala  apicali 
rotundata  integra;  anthera  plana  lata  tenuis;  stigma  magnum  rotundato-ovatum.  Flos 
albus,  sepala  1,2  cm  longa,  lobis  lateralibus  et  disco  lobi  medii  macula  aurantiaca  ornatis, 
gynostemium  virescens. 

Südwestmalayische  Provinz,  Malakka:  Perak,  Larut  Hills?  1893  im  botan, 
Garten  von  Singapore  kultiviert  (Ridley).  —  n.  v. 

150.  Coelogyne*)  Lindi. 

Coelogyne  Lindl.  Collectan.  Rotan.  (1825)  sub  t.  33;  Orchidacearum  sceletos 
(1826)  17;  Wall.  Catal.  (1828)  1953,  661;  Spreng.  Syst.  veget.  ed.  16.  IV.  (1827) 
305;  Lindl.  Gen.  et  Spec.  Orchid.  (1830)  38;  Endl.  Gen.  (1837)  190  N.  1347  et  Enchirid. 
botan.  (1841)  109;  Meissn.  Gen.  (1842)  372;  Lindl.  Veget.  Kingd.  (1847)  181;  Id. 
Fol.  Orchid.  (1854)  Coelogyne;  Renth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  518;  Pfitzer  in 
Engl.-Prantl,  Pflzfam.  II.  6.  (1888)  125  —  Acanthoglossum  Rlume,  Rijdr.  (1825)  381.  — ■ 
Bolborchis  Zoll,  et  Mor.  Verz.  Pfl.  (1846)  89.  —  Gomphostylis  Wall,  ex  Lindl.  Gen. 
et  Spec.  Orch.   (183  0)   43. 

Sepala  libera,  basi  saepius  paulum  excavata  inter  se  aequalia  s.  dorsale  a  latera- 
libus paulum  diversum,  patentia  v.  (rarius)  conniventia.  Petala  semper  angustiora  quam 
sepala,  saepe  filiformia  v.  anguste  linearia.  Labellum  pedi  gynostemii  affixum,  plus  minus 
mobile,  trilobum  lobisque  lateralibus  gynostemium  saepe  amplectens,  sepalis  aequilongum 
v.  brevius ;  discus  lobi  intermedii  lineis  elevatis  s.  tuberculis  seriatis  vario  modo  instruc- 
tus,  basi  saepius  paulum  excavatus.  Gynostemium  satis  longum  applanatum  v.  sub- 
foliaceum  apice  membranaceo-dilatatum,  lobulatum;  stelidia  utrinque  in  dentem  obtusum 
v.  acutum  mutata;  clinandrium  sub  apice  gynostemii  membranaceum  dilatatum.  Anthera 
clinandrio  immersa,  incumbens,  bilocularis,  aut  loculis  dissepimento  spurio  imperfecta 
sejunctis,  obscure  quadrilocularis ;  pollinia  4  cerea,  obovata  compressa,  per  paria  in  loculis 
disposita,  apice  massula  granulosa  glandulam  ludente,  cohaerentia.  Capsula  saepius. 
oblonga  plus  minus  accurate  6-costata  v.  imo  6-alata.  —  Herbae  epiphyticae  caulibus 
repentibus  saepius  longissimis  arboribus  aut  (rarius)  saxis  affixae ;  pseudobulbi  saepe 
magni  mono-  v.  diphylli;  folia  coriacea  v.  chartacea  persistentia,  racemi  terminales 
paucivaginati  v.  nudi  v.  saepius  vaginulis  imbricantibus  infra  flores  v.  infra  et  supra 
flores  praediti;  bracteae  florum  saepius  sub  anthesi  deciduae.  Flores  racemosi,  saepe 
albi  v.  luteo-albi  v.  (rarius)  virides,  nigro-maculati,  interdum  magni  speciosissimi  et  odores 
saepius  graves  exhalantes. 

Species  110  ad  115  ab  Indiae  parte  septentrionali  ad  insulam  Ceylon,  orientem 
versus  usque  ad  Chinam  mediam,  et  per  insulas  maris  Indici  usque  ad  Novas  Ebridas 
occurrentes. 


*)  zoVkog  excavatus  et  yvvrj  femina;  propter  gynostemium  antice  excavatum. 


Coelogyne.  21 

Clavis  scctionum  generis  Coelogynes. 

A.  Flores  succedanei ,  eodem  tempore  singuli  vel  perpauci 
aperti;  racemus  per  longum  tempus  apice  alabastro  bractea 
arcte  incluso  terminatus  videtur Sei*.  \.  Succedaneae. 

a.  Scapus  racemi  basi  nudus Subser.  a.   Nudae* 

a.  Flores    minores,    labellum    carinis    2 — 3   integris  vel 

crenulatis  ornatum Sect.  I.  Longifoliae. 

ß.  Flores  speciosi,  labellum  carinis  paucis  crinitis,  vcrru- 
cosis  vel  multilobulatis,  rarius  carinis  multis  inter- 
ruptis  ornatum.     Flores  saepius  albi .    Sect.  II.  Speciosae. 

b.  Scapus  racemi  basi  vaginatus Subser.  b.  Vaginatae. 

Flores    speciosi    plerumque    lutei  v.   brunnei,    intensius 

signati,   ceterum  ut  praecedentes Sect.  III.   Fuliginosae. 

c.  Scapus    basi   nudus   sub  floribus  glumis  appressis  imbri- 

cantibus  acutis  vestitus Sect.  IV.  Ancipites. 

ß.  Flores  simultanei  densi  omnes  ejusdem  racemi  eodem  tem- 
pore aperti Ser.  2.  Simultaneae. 

a.  Scapus  racemi  inter  pseudobulbum  sive  pseudobulbi  rudi- 
mentum  et  bracteam  floris  infimi  nudus;  labellum  laevis- 

simum  vel  carinis  integris  undulatis  seu  crenulatis  ornatum  Subser.  c.  Nudiscapae. 
a.  Labellum    carinis   humilibus   lobos    laterales  altitudine 
non  aequantibus  ornatum. 
I.   Sepalum    dorsale    lateralibus    majus    columnae    in- 

cumbens Sect.  V.  Fuscescenter. 

II.   Sepalum  dorsale  lateralibus  aequale  vel  minus  a  co- 
lumna  patens. 

\.  Labellum  firmum Sect.  VI.   Carinatae. 

2.  Labellum  margine  tenuiter  membranaceum   .    .  Sect.  VII.  Lentiginosae. 

b.  Scapus  racemi  intra  pseudobulbum  sive  pseudobulbi  ru- 
dimentum  et  bracteam  floris  infimi  rarissime  nudus, 
plerumque  glumis  singula  vel  paucis  munitus;  labellum 
maculis    oculiformibus   vel   carinis   laceris   seu   verrucosis 

raro  undulatis  vel  integris  inconspicuis  ornatum.    ...  Subser.  d.  Glumaceae, 
a.  Carinae    crenulatae,    labellum    maculis    oculiformibus 

ornatum Sect.  VIII.   Ocellatae. 

ß.  Carinae  plus  minus  lacerae  vel   in  fimbrias  solutae    .    Sect.  IX.   Cristatae. 
y.  Carinae  plus  minus  verrucosae,  verrucis  aggregatis  vel 

sparsis  saepissime  additis. 

I.   Rhachis,    pedunculi    et  Ovaria  brunneo-   vel    nigro- 

tomentosa Sect.  X.   Tomentosae. 

II.  Rhachis,  pedunculi  et  Ovaria  glabra Sect.  XL  Verrucosae. 

ö.  Carinae  non  verrucosae,  parum  conspicuae,  basales    .    Sect.  XII.  Vemistae. 

c.  Scapus  racemi  a  basi  ad  racemum  usque  nudus,   sub  flori- 
bus ipsis  glumis  multis  distichis  arcte  imbricatis  munitus  Subser.  e.  Imbricatae. 
a.   Racemus   eodem    anno   flores    omnes   simul   aperiens, 

apice  bracteis  imbricatis  destitutus Sect.  XIII.  Elatae. 

ß.   Racemus    idem   pluribus    annis  florens,    apice  bracteis 

arcte  imbricatis  ornatus,  sequente  anno  prolifer     .    .    Sect.  XIV.  Proliferae. 

Sect.  I.  Longifoliae. 

Bulbi  modici  in  rhizomate  longe  repente  distanter,  rarius  dense  dispositi;  folia 
longiuscula;  flores  pro  genere  parvi;  labellum  bi-  v.  trilamellatum.  —  Omnes  fere 
insularum  malayensium,  peninsulae  Malaccae  incolae. 


22  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

A.  Labellum  lobis  lateralibus  latissime  insertis  parum  prominen- 
tibus  obscure  trilobum. 

a.  Pseudobulbi  diphylli,  rhachis  flexuosa. 

a.  Scapus   hysteranthus.     Lobus    medius   labelli  obtusus, 

emarginatus 1.0.  longifolia. 

ß.  Scapus    proteranthus.     Lobus    medius    labelli    ovatus, 

acuminatus 2.    C.  simplex. 

b.  Pseudobulbi  monophylli,  rhachis  nodosa 3.   G.  vermicularis. 

B.  Labellum   lobis    lateralibus   bene   antice   productis   manifeste 
trilobum. 

a.  Lobus  medius  labelli  angustus,  carnosus 4.   C.  incrassata. 

b.  Lobus  medius  labelli  angustus,  non  carnosus 5.    C.  bilamellata.. 

c.  Lobus  medius  labelli  planus  latus. 

a.  Labellum  sepala  multo  superans 6.    C.  prasina. 

(3.   Labellum  sepalis  subaequilongum. 

I.   Lobus  medius  ultra  dimidium  totius  labelli  aequans. 

1 .  Lobus  medius  labelli  unguiculatus,  suborbicularis, 

acuminatus 7.    G.  tamida. 

2.  Lobus  medius  labelli  obovatus,  obtusus     ...      8.    G.  rhizomatosa. 
II.   Lobus   medius   utplurimum    dimidium   totius    labelli 

aequans. 

1.  Lobi  laterales  labelli  elongati,   subacuti.    ...      9.    C.  p allem. 

2.  Lobi  laterales  labelli  breves  obtusi  vel  rotundati. 
*  Lobus  medius  labelli  ex  basi  angusta  dilatatus, 

suborbicularis. 

f  Folia    petiolata.      Scapus    proteranthus  vel 
synanthus.    Carinae  2   inter  lobos  laterales 

labelli .    .    1 0.    C.  modesta. 

ff  Folia   sessilia.     Scapus   hysteranthus.     Ca- 
rinae  3  in  lobo  medio  labelli 11.    C.  stenochila. 

**   Lobus  medius  labelli  ex  basi  lata   ovatus  vel 
cordatus. 
f  Pseudobulbi  monophylli. 

(3  Folia  petiolata,  lobus  medius  labelli  bi- 

carinatus 12.   C.  camea. 

QQ  Folia  sessilia,  lobus  medius  labelli    tri- 

carinatus 13.    G.  tenuis. 

ff  Pseudobulbi  diphylli. 

(3  Lobus   medius   labelli  ovatus  oblongus, 

obtusus,   carinis   3  in  disco  labelli    .    .    14.   C.  carinata. 
QO  Lobus  medius  labelli    ovatus,    obtusus, 

carinis  2   brevibus  elevatis  ornatus .    .    15.    C.  bomeensis. 
QOO  Lobus  medius  labelli  cordatus,  obtusus, 
subemarginatus,    lamellis   2   antice  ab- 
ruptis  ornatus  minore  interposita    .    .    1 6.    C.  cuprea. 

I.C,  longifolia  (Blume)  Lindl.  Gen.  spec.  Orchid.  (18  30)42;  Fol.  Orchid.  I.  ( 1  8 5 4)  3 4  ; 
Miq.  Fl.  Ind.  batav.  III.  (l  858)  668;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI.  (1  861)  2  33 ;  J.  J.  Smith, 
Fl.  d.  Buitenzorg  VI.  (1905)  142.  —  Chelonanthera  longifolia  Blume  Bijdr.  (1825)  385 
fig.  51.  —  Cymbidium  stenopetalum  Reinw.  ex  Lindl.  Fol.  Orch.  1.  c.  —  Pseudobulbi 
anguste  ovati  vel  ampullacei  parum  compressi,  subtetragoni,  sulcati,  in  rhizomate  crasso 
repente  circiter  3  cm  inter  se  distantes,  juniores  vaginis  coriaceis,  ovatis,  acutis  fulti, 
summa  valde  angustata  pseudobulbum  superante,  diphylli  1 0  cm  longi  3  cm  crassi. 
Folia  in  petiolum  pseudobulbo  aequilonjgum  angustata  obovato-lanceolata  acuta,  undulata 


Coelogyne.  23 

pergamenea,  nervis  3  subtus  prominentibus  praedita,  ad  50  cm  longa  ad  5  cm  latu. 
Scapus  initio  foliis  juvenilibus  synanthus,  versus  antheseos  finem  hysteranthus,  folia  demum 
superans,  basi  nudus,  multiflorus,  compressus,  ad  60  cm  altus.  Flores  succedanei;  rhachis 
flexuosa  pedunculo  demum  aequilonga;  bracteae  ovatae,  acutae,  coriaceae,  Ovaria  pedi- 
cellata  superantes  cum  floribus  deciduae,  supra  flores  arctissime  imbricatae  ad  4  cm 
longae.  Sepala  oblongo-lanceolata  subacuta  concava,  lateralibus  angustioribus  et  distinctius 
carinatis.  Petala  aequilonga,  linearia,  acuta,  patentia.  Labellum  brevissime  unguiculatum 
sepalis  paullo  brevius  obscure  trilobum,  lobi  laterales  parum  prominentes  erecti 
anguste  semicordati  fere  dimidium  labelli  aequantes ;  lobus  medius  planus  obovatus 
marginibus  subdeflexis  antice  truncatus  leviter  emarginatus  apiculatus  carinis  2  sub- 
integris  subparallelis  a  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii  extensis,  carinis  4 
brevibus  debilioribus  ad  latera  interdum  additis.  Gynostemium  sepalis  brevius,  gracile, 
arcuatum,  apicem  versus  anguste  alatum.  Anthera  dependens;  rostellum  triangulum 
magnum,  convexum,  fere  horizontale;  ovarium  sexangulare.  —  Flores  diaphani,  pallide 
carnei,  brunnescentes,   2,5  cm  longi  (sepala). 

Südwestmalayische  Provinz:  Java  (Lobb);  Gede,  an  der  Quelle  des  Tjiburrea 
(Blume),  Salak  bei  Passir  Java,  auf  Bäumen  (Blume),  Tjitjoeroeg  (Koorders);  Daradjat 
bei   Garoet  (J.  J.  Smith).  —  v.  fl.   s. 

2.  C.  Simplex  Lindl.  Fol.  Orchid.  I.  (1854)  13;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI. 
(1861)  233;  J.  J.  Smith  in  Fl.  Buitenz.  VI.  (1905)  150.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati 
in  rhizomate  repente  distantes,  diphylli.  Folia  petiolata  elliptico-lanceolata,  acuta,  7-nervia. 
Scapus  proteranthus,  foliorum  apicibus  sub  anthesi  vix  protensis,  erectus,  flexuosus, 
multiflorus,  floribus  succedaneis  campanulatis  ad  4  simul  apertis;  bracteae  deciduae  anguste 
ovatae  acutae,  supra  flores  in  gemmam  gracilem  acutam  convolutae.  Sepala  conniventia, 
late  ovata  acuta.  Petala  anguste  triangulo-linearia.  Labellum  obscure  trilobum,  lobis 
lateralibus  parum  prominentibus  anguste  semiellipticis,  medio  ovato  acuminato;  carinae  2 
continuae,  elevatae  ex  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii  extensae,  carina  brevis 
media  in  lobo  medio  addita.      Gynostemium  gracile. 

Südwestmalayische  Provinz,   Java  (Lobb).  —  pl.  s.  in  Herb.   Lindley. 
Nota.     De   hac  planta  nil   notum   est  nisi   descriptio    quoad  magnitudinem   partium  im- 
perfecta et  specimen  valde  mancum  in  herb.  Lindl. 

3.  C.  vermicularis  J.  J.  Smith,  Icon.  bogor.  III.  (1906)  t.  CCIV.  — Pseudobulbi 
exserti,  fusiformes,  apicem  versus  attenuati  parum  compressi,  obtuse  tetragoni,  opaci,  in 
rhizomate  brevi  ramosa  dense  seriati,  monophylli,  juniores  vaginis  ovatis  acutis  inclusi, 
adulti  17  cm  longi  1,7  cm  crassi.  Folium  breviter  petiolatum,  late  oblongo-ovatum, 
longe  acuminatum,  margine  undulatum,  sulcatum,  nervis  7  subtus  magis  prominentibus 
praeditum,  2  6  cm  longum  9,5  cm  latum.  Scapus  hysteranthus,  pedunculus  gracilis,  pendulus, 
racemo  multifloro  longior,  27  cm  longus;  rhachis  crassa,  dense  nodosa  in  nodis  con- 
stricta.  Flores  succedanei  3  cm  longi  (sepala).  Bracteae  angustae,  triangulae,  acutae, 
coriaceae,  deciduae,  Ovaria  pedicellata  duplo  superantes  2,3  cm  longae.  Sepala  oblongo- 
lanceolata,  acuta,  semipellucida.  Petala  paullo  breviora,  linearia  obtusiuscula.  Labellum 
obscure  trilobum,  lobis  lateralibus  erectis  anguste  semicordatis,  lobus  medius  oblongo- 
ovatus  acuminatus,  isthmo  longo  sinuato  a  basi  labelli  separatus;  carinae  3  usque  in 
basin  lobi  medii  extensae,  intermedia  ulterius  producta,  plicae  2  transversales  ad  basin 
labelli  insignis.  Gynostemium  subgracile  apicem  versus  anguste  alatum,  vix  dimidium 
sepalorum  aequans.  Anthera  cucullata,  rostellum  magnum  late  rotundatum,  ovarium 
sexcostatum. 

Südwestmalayische  Provinz,  Borneo  (A.  W.  Nieuwenhuis);  im  bot.  Gart, 
zu  Buitenzorg  in  Kultur. 

4.  C.  incrassata  (Blume)  Lindl.  Gen.  et  spec.  Orch.  (4  830)  40;  Fol.  Orchid.  I. 
(1854)  28;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  231;  J.  J.  Smith  in  Fl.  Buitenzorg 
VI.  (1905)  137.  —  Chelonanthera  incrassata  Blume,  Bijdr.  (1825)  384.  —  Pseudo- 
bulbi anguste  conici,  subtetragoni,  in  rhizomate  parum  vel  satis  distantes,  juniores  vaginis 
ovatis,  acutis,  membranaceis  inclusi,  monophylli,  5  —  8  cm  longi,  5  — 13  mm  crassi.     Folia 


24  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

brevissime  petiolata,  elliptico-lanceolata ,  longe  acuminata,  papyracea,  7-nervia,  nervis 
basin  versus  5,  apicem  versus  3  subtus  magis  prominentibus  praedita,  1  8  cm  longa, 
4  cm  lata.  Scapus  hysteranthus,  subnutans ,  folio  demum  subaequilongus,  ad  18  cm 
altus;  pedunculus  basi  nudus,  tenuis;  rhachis  brevissime  articulata,  flexuosa,  incrassata, 
utplurimum  pedunculum  aequans;  bracteae  ovario  pedicellato  paullo  breviores  late 
ovatae  acuminatae,  arcte  convolutae  sub  anthesi  deciduae,  1  cm  longae.  Flores  succe- 
danei  1 — 3  simul  aperti,  2  cm  longi.  Sepalum  medianum  oblongo-ovatum  subacutum, 
lateralia  aequilonga  angustiora  subfalcata.  Petala  sepalis  aequilonga  filiformia.  Labellum 
aequilongum,  basi  paullum  excavatum,  deinde  parum  constrictum,  trilobum,  lobis  lateralibus 
erectis  dimidium  totius  labelli  vix  aequantibus,  semicordatis  antice  rotundatis,  lobo  medio 
angusto  carnoso  subtus  concavo;  carinis  2  denticulatis  basin  labelli  usque  in  apicem 
lobi  medii  extensis.  Gynostemium  gracile,  arcuatum  apicem  versus  anguste  alatum. 
Anthera  pyriformis;  rostellum  magnum  rotundatum;  stigma  quadratum.  Ovarium  mani- 
feste 6-jugum.  —  Flores  diaphani,  pallide  virides  vel  pallide  brunnei,  1,9  cm  lati;  sepala 
petalaque   2  cm  longa,    8 — 9  mm  lata,   labellum   1,75  cm  longum   9  mm  latum. 

Südwestmalayische  Provinz,  Java:  Pantjar  in  Wäldern  (Blume);  Bantam 
(Reinwardt).   —  Sumatra.  —  Borneo. 

5.  C.  bilamellata  Lindl.  Fol.  Orchid.  I.  (1854)  35;  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III. 
(1883)  507.  —  Panisea  bilamellata  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  240.  — 
Pseudobulbi  .  .  .  Folia  basi  angusta,  oblonga,  subacutata,  5-nervia,  25  cm  longa  5  cm 
lata.  Scapus  ....  folia  multo  superans,  elongatus,  flexuosus,  multiflorus;  bracteae 
cum  floribus  succedaneis  simul  deciduae,  supra  flores  arctissime  imbricatae.  Sepala 
carinata.  Petala  filiformia.  Labellum  trifidum,  lobis  lateralibus  falcatis  subacutis,  lobo 
medio  anguste  obovato-lanceolato  obtusiusculo  bilimento,  apice  crispo;  carinis  2  fere 
contiguis  parallelis  apice  rotundatis  a  basi  labelli  usque  ad  basin  lobi  medii  extensis.  ■ — 
Flores  .  .  .  . ;  labellum   1  cm  longum. 

Provinz  der  Philippinen  (Guming).  —  v.  s. 

Nota.  Species  tantum  specimine  singulo  sine  pseudobulbis  et  floribus  et  imagine  labelli 
in  herbario  Lindleyano  obviis  nota. 

6.  C.  prasina  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1896)  326.  —  Pseudobulbi 
fusiformes  in  rhizomate  repente  subgracili  vaginis  distantibus  obtusis  laxe  tecto  distantes, 
diphylli,  5  cm  longi.  Folia  in  petiolum  brevem  angustata,  ovata  vel  elliptica  acuta  3 — 
5-nervia,  11 — 12  cm  longa,  3,5  cm  lata.  Scapus  hysteranthus,  gracilis,  basi  nudus,  folia 
parum  superans,  pauciflorus,  1 5  cm  altus.  Flores  parvi,  succedanei ;  bracteae  lanceo- 
latae,  acuminatae,  deciduae,  ovarium  graciliter  pedicellatum  duplo  superantes,  2,5  cm 
longae.  Sepala  lanceolata  acuta.  Petala  breviora,  basi  lanceolata,  apice  setacea.  Labellum 
sepala  multo  superans  panduratum,  lobi  laterales  breves  rotundati,  lobus  medius 
multo  longior  ex  basi  parum  angustata  oblongus,  carinis  2  crassis  integris  a  basi  labelli 
usque  in  lobum  medium  extensis,  linea  medio  paullo  elevata.  Gynostemium  breve  dorso 
carinatum  utrinque  elevato-lineatum,  ala  apicali  rotundata  integra  antheram  apice  rotun- 
datam  retusam  margine  acutam  paullo  superans;  rostellum  ovatum  acutum.  —  Flos 
prasinus    1  cm  longus. 

Südwestmalayische  Provinz,  Malakka:  Kedah  Peak  (1000 — 1300  m)  in 
Menge  (Ridley  n.  5131).    —  v.  fl.  s. 

7.  C.  tumida  J.  J.  Smith  in  Fl.  Buitenzorg  VI.  (1905)  141.  —  Pseudobulbi 
anguste  ovati  vel  conici,  subtetragoni,  adulti  profunde  sulcati,  juniores  vaginis  membra- 
naceis  mox  in  fibras  solutis  inclusi  in  rhizomate  crasso  repente  erecti,  3  cm  inter  se 
distantes,  diphylli,  10  cm  longi,  3,7  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  subaequi- 
longum  angustata,  anguste  lanceolata,  undulata,  longe  acuminata,  tenuiter  coriacea, 
nervis  5  subtus  magis  prominentibus  praedita,  ad  34  cm  longa,  4 — 5  cm  lata.  Scapus 
hysteranthus,  gracilis,  erectus  folia  demum  superans,  multiflorus,  basi  nudus,  45  cm  altus, 
pedunculo  subcompresso  racemo  longiore  rhachis  angulata  subflexuosa.  Flores  succe- 
danei parvi  1  cm  longi.  Bracteae  anguste  ovatae,  acutissimae,  deciduae,  Ovaria  pedicello 
paullo    breviora  multo  superantes,   3,10  cm  longae,  brunneae.     Sepala  patentia  oblonga. 


Coelogyne.  25 

acuminata,  cymbiformia,  lateralia  paullo  angustiora.  Petala  sepalis  subaequilonga  patentia 
vel  reflexa,  linearia  acuta.  Labellum  sepalis  aequilongum,  curvatum,  trilobum,  lobi  late- 
rales erecti  obtusi  vel  rectanguli,  lobus  medius  breviter  unguiculatus  orbicularis  vel  late 
ellipticus  acuminatus  duas  tertias  totius  labelli  aequans,  carinae  2  media  parte  valde 
incrassatae  et  basin  versus  carinulis  2  brevissimis  ornatae.  Gynostemium  gracile  unca- 
tum  dimidium  sepalorum  aequans,  ala  apicalis  parva  dentata.  Anthera  cordata.  Rostel- 
lum  magnum,  trianguläre,  ovarium  jugis  6  munitum.  —  Flores  diaphani,  carnei,  brunnes- 
centes,  leviter  odorati;  sepala   1  cm  longa. 

Südwestmalayische  Provinz,  Java:  Goentoer  (Raciborski).  —  Sumatra 
(Korthals  Herb.  Leyden  n.  904,   9051).  —  v.   fl.  s. 

8.  C.  rhizomatosa  J.  J.  Smith  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  II.  (1905)  141.  — 
Rhizoma  longe  repens  v.  ascendens  radicibus  longissimis  (30  cm  et  ultra)  obsitum,  longe 
articulatum,  6 — 7  mm  crassum.  Pseudobulbi  elongato-fusiformes,  basi  cataphyllo  magno 
oblongo-lanceolato  medium  usque  vestiti,  diphylli,  1  2  cm  longi,  quam  rhizoma  vix  crassiores. 
Folia  petiolata,  oblonga,  acuta,  membranacea,   5-v.7-nervia,  petiolus  5  cm  longus,  lamina 

1  8  cm  longa,  5  cm  lata.    Scapus  foliis  synanthus,  aequilongus  v.  vix  longior,  tenuis,  nudus, 

2  5  cm  altus;  racemus  pauciflorus;  rhachis  leviter  fractiflexa.  Flores  succedanei  semper 
singuli;  bracteae  ineunte  anthesi  deciduae  paleaceae,  lanceolatae,  acuminatae,  ovarium  cum 
pedicello  aequantes,  2,5  cm  longae.  Sepala  ovata  acuminata,  lateralia  basi  leviter  ex- 
cavata  et  in  dorso  carinata.  Petala  aequilonga  e  basi  latiore  sensim  attenuata  in 
dimidio  superiore  linearia.  Labellum  complicatum,  lobi  laterales  parum  evoluti,  erecti 
rotundati,  lobus  intermedius  e  basi  angustiore  dilatatus,  obcordatus,  antice  rotundatus 
et  levissime  emarginatus  (totum  labellum  igitur  circuitu  panduratum),  lineae  incrassatae 
ab  ipsa  basi  paulum  supra  medium  decurrentes  ibique  evanescentes;  labellum  ceterum 
pulcbre  reticulato-venosum.  Gynostemium  vix  medium  sepali  dorsalis  aequans,  ceterum 
generis.  —  Flores  viridi-lutei,  sepala  1,3  cm  longa  3,5  mm  lata,  petala  aequilonga  basi 
1,5  mm  lata,  labellum  1  cm  longum,  antice  5  mm  latum,  capsulae  2,5 — 3  cm  longae 
1,2  cm  diametro  perigonii  rudimentis-coronatae.   —  Junio. 

Gentromalayische  Provinz,  Gelebes:  bei  Tomohon  Masarang  (Sarrasin 
n.  217!,   417!,   508!).  —  Goenong  Mawa  (Forster). 

Nota.  Est  planta  statura  valida  quae  floribus  inamoenis  semper  singulis  collcctores 
ludit,  habitu  enim  melioribus  speciebus  e  gregc  Fuliginosarum  persimilis.  Flos^  unicus  quem 
invenerunt  collcctores  sagacissimi,  lobos  laterales  ostendit  margine  morsu  insecti  cujusdam  laesos 
et  leviter  cartilagineo-incrassatos. 

9.  C.  pallens  Ridl.  New  Malay.  Orch.  in  Straits  Asiat.  Soc.  Journ.  (1903)  81.  — 
Pseudobulbi  subeylindraeei  rugosi  in  rhizomate  crasso  repente  diphylli  5 — 7  cm  longi. 
Folia  petiolata  elliptica  vel  oblanceolata  8' — 15  cm  longa.  Scapus  hysteranthus  basi 
nudus,  gluma  singula  persistente;  rhachis  flexuosa  longa  floribus  multis  succedaneis  obsita. 
Racemus  1  5  cm  longus.  Sepala  lanceolata  acuta.  Petala  filiformia.  Labellum  trilobum 
saccatum,  loborum  lateralium  longorum  apieibus  subacutis  elongatis  pubescentibus,  lobus 
medius  iis  aequilongus,  carinis  2  longis  undulatis  ornatus.  Gynostemii  ala  apicalis  triloba, 
lobo  medio  longiore  undulato.  Anthera  conica.  —  Flores  pallide  virides,  labellum 
album,   carinae  brunneae;   sepala  2,5  cm  longa. 

Südwestmalayische  Provinz,  Malakka:  Perak,  Thaiping- Hügel  (Curtis); 
Malang  Rujong  (Ridley)  —  n.  v. 

10.  C.  modesta  J.  J.  Smith  in  Fl.  Buitenzorg  VI.  (1905)  141.  —  Pseudobulbi 
obtuse  tetragoni,  utrinque  attenuati,  late  sulcati,  in  rhizomate  longo  repente  3,5  cm  inter 
se  distantes,  vaginis  brevibus  tubulosis  vestiti,  diphylli,  4,8  cm  longi,  1,2  cm  crassi. 
Folia  in  petiolum  pseudobulbi  dimidium  aequantem  attenuata,  lanceolata,  acuta,  undulata, 
nervo  medio  superne  sulcato,  subtus  prominente  praedita,  13,5  cm  longa,  3,3  cm  lata. 
Scapus  in  innovationibus  juvenilibus  erectus  1  2  cm  altus,  foliis  brevior,  basi  nudus  pauci- 
florus, floribus  succedaneis,  peduneulo  tenui,  rachide  flexuosa,  crassa  duplo  longiore ;  bracteae 
anguste  triangulae,  acutae,  coriaceae,  deciduae,  Ovaria  longiuscule  pedicellata  superantes, 
apicem  inflorescentiae  involventes,  1,6  cm  longae,   5,5  mm  latae.     Sepala  ovato-lanceolata 


25  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

acuta  concava,  lateralia  parum  angustiora  carinata.  Petala  sepalis  subaequilonga  patentia 
linearia,  acutissima,  intus  carinulis  2  ornata.  Labellum  trilobum,  curvatum,  sepalis  aequi- 
longum, lobi  laterales  semiorbiculares  erecti,  lobus  medius  e  basi  angustiore  dilatatus  sub- 
orbicularis  obtuse  apiculatus,  carinae  2  majores  integrae  inter  lobos  laterales,  mediana 
debili  addita.  Gynostemium  gracile,  valde  arcuatum,  apicem  versus  in  alam  subtrilobam 
dilatatum.  Rostellum  magnum,  latum,  rotundatum.  Stigma  margine  elevato  munitum, 
ovarium  sexangulare  quam  pedicellus  vix  semilongum.  —  Flores  diaphani,  pallide  viridis 
brunnescentes;    sepala   1,3  cm  longa,   5  mm  lata.  — 

Südwestmalayische  Provinz,  Java:   Goentoer  (J.  J.   Smith)  —  v.  fl.  s. 

H.  C.  stenochila  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  837;  Icon.  pl.  XXII.  (1894) 
t.  2106.  —  Pseudobulbi  parvi  fusiformes,  laeves,  in  rhizomate  repente  diphylli,  1,5 — 2  cm 
longi.  Folia  sessilia,  ovata  vel  elliptico-oblonga,  2,5 — 4  cm  longa,  8 — 13  mm  lata. 
Scapus  hysteranthus,  basi  nudus,  elongatus,  folia  multo  superans,  multiflorus,  20  cm  altus; 
rhachis  articulata,  flexuosa,  compressa;  bracteae  deciduae.  Sepala  ovato-lanceolata  sub- 
acuta. Petala  anguste  linearia.  Labellum  trilobum,  lobis  lateralibus  erectis,  anguste  ob- 
longis  antice  ovatis,  lobo  medio  dimidium  labelli  non  aequante  ex  basi  anguste  dilatato 
suborbiculari  deflexo,  carinis  3  integris,  subparallelis  ornato;  gynostemium  arcuatum  lobis 
lateralibus  labelli  brevius,   ala  apicali  triloba.  —  Flores  albi;  sepala   1,3  cm  longa. 

Südwestmalayische  Provinz,  Malakka:  Perak  2200  m  (Wray)  —  n.  v. 

12.  C.  carnea  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  838;  Icon.  pl.  XXII.  (1894)  2107.  — 
Pseudobulbi  elongati  fusiformes  teretes,  in  rhizomate  repente  vaginis  obtusis  internodiis 
multo  brevioribus  vestito  longe  distantes,  monophylli,  8  cm  longi,  1  cm  crassi.  Folia  in 
petiolum  brevem  angustata,  elliptica,  obovata  vel  oblanceolata,  acuminata,  papyracea,  7-ner- 
via,  9  cm  longa,  2,5  cm  lata.  Scapus  basi  nudus,  hysteranthus,  elongatus,  25  cm  altus; 
rhachis  articulata,  flexuosa,  multiflora,  floribus  succedaneis;  bracteae  mihi  non  visae 
deciduae.  Sepala  oblongo-lanceolata,  acuminata,  lateralia  subfalcata.  Petala  aequilonga, 
triangulo-linearia,  acuta.  Labellum  trilobum  sepalis  aequilongum,  lobis  lateralibus  oblongo- 
rotundatis,  lobo  medio  dimidium  totius  labelli  aequante  suborbiculari  apice  obtuse  trilobulo> 
carinis  2  brevibus  integris  infra  basin  lobi  medii  nascentibus  usque  ad  ejus  dimidium 
extensis.  Gynostemium  superne  dilatatum,  apice  obtusum.  Flores  carnei;  bracteae  mihi  non 
visae;  sepala  2,2  cm  longa,  7  mm  lata;  petala  aequilonga,  basi  3 — 4  mm  lata;  labellum 
aequilongum  antice    1  cm  latum. 

Südwestmalayische  Provinz,  Malakka:  Perak  (Scortechini)  —  v.   fl.   s. 

13.  C.  tenuis  Rolfe  in  Kew  Bullet.  (1893)  171.  —  Pseudobulbi  conico-elongali, 
monophylli  (de  magnitudine  nil  dicit  autor  cl.).  Folia  elliptico-lanceolata,  breviter  acumi- 
nata, sessilia.  Scapus  ca.  15  cm  longus,  graeilis,  pauciflorus;  bracteae  lanceolatae,  acumi- 
natae,  imbricatae,  deciduae,  10  — 12  mm  longae.  Sepala  oblongo-ovata  subacuta  concava. 
Petala  linearia,  subacuta.  Labellum  trilobum,  lobis  lateralibus  semiorbicularibus,  lobo 
medio  ovato  apiculato  tricarinato,  carinis  lateralibus  elevatis  basi  in  laminam  dentiformem 
productis;  gynostemium  arcuatum  elongatum;  pedicelli  8  mm  longi;  sepala  1,2  cm  longa, 
4  mm  lata,  petala  aequilonga  vix  1  mm  lata,  labellum  1  cm  longum,  5  mm  latum,  gyno- 
stemium  9  mm  longum.     Flores  pallide  brunnei  visi. 

Südwestmalayische  Provinz,  Borneo  (von  Linden  geschickt).  —  Mihi  non  visa. 

14.  C.  carinata  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1895)  191.  —  Pseudobulbi  ovati,  tetragoni> 
diphylli,  ad  4,5  cm  longi,  basi  2  —  2,5  cm  crassi.  Folia  subsessilia,  elliptico-oblonga,  vel 
lanceolata,  subacuta,  10  —  12  cm  longa,  3 — 3,5  cm  lata.  Scapus  foliis  juvenilibus  synan- 
thus,  valde  arcuatus,  fere  semicircularis,  basi  nudus,  apice  fractiflexus,  6 — 8-florus,  10 — 
20  cm  longus;  bracteae  lineari-lanceolatae,  acutae,  deciduae,  1  — 1,5  cm  longae.  Sepala  ob- 
longa,  acuta,  concava,  acute  carinata.  Petala  linearia,  acuta.  Labellum  trilobum,  lobis 
lateralibus  erectis  angustis  subobtusis,  medio  ovato-oblongo,  obtuso  subundulato,  carinis  3 
lateralibus  crenulatis.  Gynostemium  sepalis  tertia  parte  brevius  e  basi  angusta  apice  late 
alatum,  curvatum.  —  Flores  albido-virides,  labellum  pallidius  in  basi  lobi  medii  et  in 
apicibus  loborum  lateralium  aurantiaco-brunneo-maculatum.  Sepala  2,2  cm  longa,  6  mm 
lata,  petala  paulum  breviora,  labellum  2  cm  longum. 


Coelogyne. 


27 


Papuanische  Provinz,  Neu-Guinea,  von  F.  Sander  1  895  eingeführt.  —  v.  fl.  s. 

15.  C.  borneensis  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1893)  62.  —  Pseudobulbi  congesti,  graciles, 
e  basi  ovata  lageniformes,  apice  cylindracei,  diphylli.  Folia  subsessilia,  obovata,  apiculata, 
3-nervia.  Scapus  erectus,  multiflorus;  racemus  12,5  cm  longus;  rhachis  flexuosa,  floribus 
graciliter  pedicellatis  succedaneis;  bracteae  oblongo-lanceolatae  subobtusae  deciduae  supra 
flores  imbricatae  convolulae  2,5  cm  longae,  pedicelli  cum  ovariis  1,8  cm.  Sepala  oblongo- 
lanceolata,  acuta,  concava.  Petala  linearia  acuta.  Labellum  trilobum,  circuitu  late  ellipti- 
cum,  lobis  lateralibus  erectis  antice  obtuse  rotundatis;  lobus  medius  ovatus  subobtusus 
dimidium  fere  labelli  aequans,  discus  carinis  2  inter  lobos  laterales  fere  evanidis  in  basi 
lobi  medii  brevibus  semicircularibus  elevatis  ornatus.  Gynostemium  gracile,  arcuatum, 
apice  late  alatum.  Sepala  1,8  cm  longa,  4  mm  lata,  petala  aequilonga  1  mm  lata,  label- 
lum 1,2  cm  longum,   8  mm  latum,   gynostemium  5  mm  longum. 

Südwestmalayische  Provinz,  Borneo  (Linden).  —  v.   fl.   s. 

16.  C.  cuprea  Wendl.  et  Kränzl.  in  Gard.  Chron.  (1892)  I.  6 1 9 ;  Xenia  Orchid. 
III.  (1893)  110t.  263.  —  Pseudobulbi  e  basi  ovata  vaginis  ovatis  acutis  vestita  an- 
guste  conici  vel  superne  cylindracei,  diphylli,  1,5  cm  longi,  2  cm  crassi.  Folia  in  petiolum 
brevem  angustata,  obovata  vel  oblonga,  breviter  acuminata,  1  6  cm  longa,  5  cm  lata.  Scapus 
hysteranthus,  folia  superans,   2  0  cm  altus,  floribus  ca.  6  succedaneis,  nutantibus  pellucidis; 


Fig.  6.     Coelogyne  cuprea  Wendl.  et  Kränzl.     A,  B  Flores,  magn.  nat.     C  Labellum.    D  Gyno- 
stemium. 


bracteae  triangulae,  acuminatae,  ovario  duplo  longiores,  supra  flores  in  ovarium  gracile 
sepalis  subaequilongum  convolutae,  sub  anthesi  deciduae,  4  cm  longae.  Sepala  oblongo- 
ovata,  acuta,  apiculata,  cymbiformia,  basi  gibbosa,  medianum  obscurius  lateralia  manifeste 
carinata.  Petala  paullo  breviora,  linearia,  acuta,  reflexa.  Labellum  sepalis  aequilongum 
trilobum,  lobis  lateralibus  erectis  semiobcordatis  antice  rotundatis,  lobo  medio  fere 
dimidium  totius  labelli  aequante,  unguiculato,  cordato,  obtuso,  subemarginato,  carinis  2  in- 
tegris  a  basi  labelli  usque  in  basin  lobi  medii  extensis,  media  dimidio  breviore  et  minore 
addita.  Gynostemium  lobos  laterales  labelli  parum  superans,  clavatum,  apicem  versus 
alatum,  ala  apicali  rotundata  integra.  Rostellum  trilobum,  ovarium  hexapterum.  —  Flores 
cuprei;   sepala   3  cm  longa. 

Südwestmalayische  Provinz,  Malakka;  von  F.  Sander  eingeführt. 


28  •  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Sect.  II.  Speciosae  Lindl. 

Flores  speciosi,  labellum  lamellis  paucis  utrinque  in  disco  dispositis  crinitis  v.  verru- 
cosis    onustum,    rarius  multilamellalum.   Omnes  species  insularum  malayensium   incolae. 

A.  Carinae  in  disco  labelli  9 — II,   addita  1  minore  utrinque.    17.   G.  lamellata. 

B.  Carinae  in  disco  labelli  2 — 7. 

a.  Scapus   foliis  junioribus    synanthus   v.   raro   proteranthus. 
a.  Carinae  labelli  2,  mediana  minore  interdum  interposita. 

I.   Carinae   utrinque    binae  plus  minus  didymae,  sinua- 
tae,  mediana  in  basi  tantum  interposita. 

\.  Flores   5  cm  longi  v.   ultra 1  8.    G  Rumphii. 

2.   Flores  2,5  cm  longi 19.    G.  Sarrasinorum. 

II.  Carinae  piliferae  v.  laciniatae. 

\.  Lobus  medius  labelli  rhombeo-retusus   .    .    .    .20.   C.  salmonicolor. 
2.  Lobus  medius  labelli  cordatus,  orbicularis,   emar- 

ginatus 2 1 .    G.  speciosa. 

ß.   Carinae  öundulatae,  lobus  intermedius  labelli  oblongus, 

obtuse  acutus 22.   G.  Mac  Donaldii. 

y.   Carinae  7  crispatae,  crinitae,  flabellatae,  lobus  intermedius 

labelli  rotundatus,  subtruncatus 23.   G.  septe?ncostata. 

b.  Scapus  in  pseudobulbo  adulto  hysteranthus 2  4.   C.  Lawrenceana. 

C.  Carinae  in  disco  labelli  plus  minus  cartilagineo-callosae  obs- 
curae. 

a.  Lobus  intermedius  labelli  unguiculatus,  hastatus,  triangulus   25.    G.  Beccarii. 

b.  Lobus  intermedius  obovatus  v.  obcordatus 26.    G.  Micholicziana. 

D.  Carinae  in  disco  labelli  nullae 27.    G.  lycastoides. 

1 7.  C.  lamellata  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1895)  36.  —  Pseudobulbi  et  folia  ignota. 
Racemus  erectus  2 — 3-florus,  bracteae  magnae,  lanceolatae,  acutae,  deciduae,  4,5  cm 
longae;  pedicelli  cum  ovariis  2,5  cm  longi.  Sepala  oblongo-lanceolata  acuta,  carinata, 
concava.  Petala  linearia  acuta.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales  semioblongi,  apice  rotun- 
dati,  medius  ovatus,  subacutus;  discus  9-lamellatus,  lamellis  corrugato-undulatis  omnino 
tectus.  Gynostemium  clavatum  apterum;  Ovaria  hexaptera.  ■ —  Sepala  4  cm  longa, 
1,8 — 2  cm  lata,  petala  3,8  cm  longa,  3  mm  lata,  labellum  3  cm  longum,  2,2  cm 
latum,  gynostemium  2  cm  longum.  Sepala  petala  gynostemium  viridi-alba,  labellum 
album.  —  Fig.  7  F. 

Melanesische  Provinz:  Neue-Hebriden.  —  Kult,   bei   F.  Sander. 

18.  C.  Kumphii  Lindl.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1854)  36;  Reichb.  f.  in  Walp. 
Ann.  VI.  (1861)  234;  Ridley  in  Journ.  of  Bot.  XXIV.  (1886)  353;  J.  J.  Smith,  Orch.  Ambon 
(19  05)  16;  —  G  psittacina  Reichb.  f.  Xen.  Orch.  II.  141  t.  \  53  (I  8  67)  et  var.  Huttoni 
Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1870)  10  85.  —  Angraecum  nervosum  Rumph.  Herb.  Amboin. 
VI.  t.  48.  —  Pseudobulbi  elongati,  angusti,  monophylli,  2  cm  longi.  Folia  erecta,  lanceolata, 
plicata,  acuta,  in  dorso  7-nervia,  3  0  cm  longa,  5  cm  lata.  Racemus  folium  haud  aequans 
pauciflorus,  flexuosus,  15 — 2  0  cm  longus.  Flores  magni  4 — 5,  bracteae  lanceolatae,  mem- 
branaceae,  brunneae,  mox  deciduae.  Sepalum  posticum,  erectum,  lanceolatum;  lateralia  late 
lanceolata,  acuta.  Petala  angusta,  linearia,  acuta.  Labellum  ellipticum,  oblongum,  trilobum, 
lobi  laterales  obtusi,  rotundati,  erecti,  obliqui,  intermedius  obcordatus,  latus,  oblongus, 
rotundatus,  cuspidatus;  carinae  3  sinuatae,  duae  externae  quam  media  longiores  ad 
isthmum  lobi  medii  productae,  media  mox  desinente.  Gynostemium  basi  angustum  arcuatum, 
apice  late  dilatatum,  alis  latis  longisque  superne  rotundatis  clinandrum  integrum  obtegen- 
tibus.  Anthera  galeata  incomplete  bilocularis.  Stigma  latum,  profundum,  oblongum, 
marginibus  elongatis.  —  Sepala  petalaque  5 — 6  cm  longa,  sepala  2  cm  lata,  alba,  viridi- 
luteo-suffusa.  Labellum  paulum  brevius  2,5  cm  latum,  album,  medio  aurantiaceum,  carinae 
rufae,   columna  flava,   apice   aurantiaca. 


Coelogyne.  29 

Papuanische  Provinz:  Neu  Guinea,  Sogere  2000'   (Forb'es  n.  24). 

Centromalayische  Provinz:  Amboina:  ohne  Standort  (Rumphius);  Hoetoe- 
mori  (Teysmann);  Horiel,  Nona,  Hoetoe  Mortetoe,  zwischen  Roema  tiga  u.  Hitoe, 
zwischen  Alang  und  dem  Latoca  (J.  J.  Smith).  —  Auf  Amboina  sehr  allgemein  an 
schattigen  Stellen  auf  Bäumen;  jedoch  nie  an  der  Küste  (J.  J.  Smith). 

Nota.  Secutus  sum  opinionem  cl.  J.  J.  Smith,  qui  G  psittacinam  Reichb.  f.  unam  ean- 
demque  esse  censet  ac  G.  Rumphii  Lindl.  Character  gravissimus  quibus  differre  dicuntur  haec 
species  sumptus  est  e  carinis  labelli,  3  in  G.  Rumphii,  4  in  G.  psittacina.  Reichenbachius 
tarnen  in  diagnosi  varietatis  Huttoni  (1.  supracit.)  carinas  describit  »utrinque  biseriatae  in  basi 
confluentes  (i.  e.  =  2)  serie  mediana  valde  obliterata«.  Ex  his  notis  mihi  persuasissimum  est, 
carinulas  praestare  characterem  adhuc  non  satis  accurate  notum.  Omnibus  characteribus  ceteris 
nullomodo  diversis  utramque  speciem  in  unam  conjungere  melius  esse  puto. 

19.  C.  Sarrasinorum  Kränzl.  n.  sp.  —  Rhizoma  oblique  scandens,  ut  videtur 
brevi-articulatum.  Pseudobulbi  anguste  ovati,  basi  cataphyllis  compluribus  grandescentibus, 
imo  aequimagnis  ovatis  acutis  vestiti,  diphylli,  leviter  sulcati,  4,5  cm  longi,  basi  1,3  cm 
crassi.  Folia  oblonga,  acuta  v.  acuminata,  tenui-membranacea,  3-  v.  5-nervia,  ad 
12  cm  longa,  3,5  cm  lata.  Racemi  foliis  nondum  plane  adultis  synanthi  illa  paulum 
excedentes,  omnino  nudi,  pauciflori,  ad  15  cm  longi;  rhachis  sub  anthesi  fractiflexa. 
Flores  semper  singuli  succedanei;  bracteae  lanceolatae,  acuminatae,  ovarium  pedicellum- 
que  duplo  superantes,  4,5  cm  longae.  Sepala  oblonga  acuta,  dorsale  levius  lateralia 
extus  manifeste  carinata.  Petala  aequilonga  linearia  acuta.  Labelli  lobi  laterales  rhombei 
angulo  exteriore  obtusi,  lobus  intermedius  aequilongus  ex  isthmo  brevi  cuneato-dilatatus, 
subquadratus,  antice  retusus  emarginatusque,  lamella  utrinque  bicruris  (si  mavis  lamellae 
binae  valde  approximatae)  undulata  ex  ipsa  basi  in  basin  lobi  intermedii,  interposita 
lamellula  erecta  integra  (non  undulata)  medio  in  disco  desinente.  Gynostemium  ^2  sepali 
dorsalis  aequans,  leviter  curvatum,  apice  dentibus  3  parvis  praeditum;  rostellum  bilobum. 
Flores  virides,  labellum  album  in  fundo  brunneum,  anthera  aurantiaca.  —  Sepala  2,5  cm 
v.  (dorsale)  3  cm  longa,  6 — 7  mm  lata,  petala  aequilonga  2  mm  lata,  labellum  2,3  cm 
longum,  lobi  laterales  1,5  cm,  ovarium  trialatum  flore  emarcido  coronatum.  —  Octobri. 

Centromalayische  Provinz,  Gelebes:  Tomohon  (Sarrasin  ohne  n.!).  — 
Fig.  7  A—G. 

Nota.  Floris  fabrica  accedit  ad  G.  Rumphii  Lindl.  ejusque  formam,  quam  Reichenbachius 
sub  nomine  G.  psittacina  dcscripsit.  Quae  dixi  de  carinis  labelli  hie  ipsissimis  verbis  repetere 
juvat,  nam  etiam  hie  in  discrimine  est,  an  numerandae  sint  carinae  4  (utrinque  2  arete  appro- 
ximatae) an  2;  addita  una  multo  minore  intermedia.  Differunt  ceterum  ambae  species  charac- 
teribus compluribus,  ut  de  magnitudine  taceam. 

20.  C.  salmonicolor  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1883)  IL  328.  —  »Pseudobulbis 
congestis  tetragono-pyriformibus  monophyllis,  foliis  cuneato-oblongis,  acutis,  undulatis, 
racemo  synantho  unifloro,  bracteis  ....  supremis  in  generum  angustum  convolutisi 
sepalis  oblongo-ligulatis  obtuse  acutis  carinatis,  petalis  linearibus  acutis,  labelli  trifidi 
lobis  lateralibus  semiovatis  apice  libero  obtusangulis,  interstitiis  cum  lobo  intermedio 
rhombea  retusa  angustis,  carinis  2-flexis  a  basi  in  basin  laciniae  anticae,  dorso  retusis 
planis,  utrinque  piliferis,  carina  brevissima  in  basi  inter  utramque,  androclinii  limbo 
lobuloso  denticulato«. 

Sunda-Inseln  (Veitch). 

Nota.  Differt  a  G.  speeiosa  cui  proxima  statura  multo  minore.  Flores  salmonicolores, 
gynostemium  pallidius  coloratum  striatum.     De  magnitudine  nil  profert  cl.  autor. 

21.  C.  speeiosa  (Blume)  Lindl.  Gen.  et  spec.  Orchid.  (1830)  39;  Bot.  Reg.  XX. 
(1847)  t.  23;  Lindl.  Fol.  Orchid.  I.  (1852)  27;  De  Vriese,  Illustrat.  des  Orchid.  d.  Ind. 
neerland.  (1854)  t.  I.  Fig.  2,  XI.  Fig.  7;  Bot.  Mag.  (1855)  t.  4889;  Reichb.  f.  in  Walp. 
Annal.  VI.  (1861)  231;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  834.  —  Chelonanthera 
speeiosa  Blume,  Bijdr.  (1825)  384  t.  51.  —  Pseudobulbi  congesti,  ovato-pyramidales 
subcompressi,  costati,  monophylli,  5  cm  longi,  basi  3,5  cm  crassi.  Folia  breviter  petiolata, 
late  oblongo-lanceolata,  acuminata,  papyracea,  5-nervia,  nervis  3  basin  versus  5,  subtus 
prominentibus,  ad  27  cm  longa,  5,5  cm  lata.     Scapus  folio  juvenili   synanthus,  pauciflorus 


30 


Pfitzcr-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


Fig.  7."    A — C  C.  Sarrasinorum  Kränzl.     A  Habitus.     B  Labellum  (auctum).     C  Gynostemium 
(auctum).. —  D,  E  C.  speciosa  (Blume)  Lindl.  (ex  Bot.  Magaz.).  —  FC.  lamellaia  Rolfe  (auctum). 

(Icon.  origin.) 


Coelogyne.  31 

(ad  4;,  nutans,  folio  brevior;  bractea  floris  aperti  ovata,  acuta,  decidua,  reliquae  in  gemmam 
anguste  ovatam,  acutam  convolutae.  Sepala  carinata,  oblongo-lanceolata,  obtusiuscula, 
marginibus  plus  minus  reflexis;  dorsale  leviter  emarginatum,  lateralia  paullo  asymmetrica 
mucronulata.  Petala  linearia  paullo  breviora,  retrorsum  dependentia.  Labellum  trilobum, 
concavum,  sepalis  aequilongum ;  lobi  laterales  semicordati,  antice  obtusanguli  truncati, 
sinu  lacero;  lobus  medius  obcordato-suborbicularis,  emarginatus,  area  media  sulcis  duabus 
limitata,  apiculo  rotundato  prosiliente,  margine  dentieulato;  venae  elevatae  undulatae  reticu- 
latae ;  carinae  2  crassae,  antice  convergentes  in  series  plures  laciniarum  anguste  trian- 
gularum  saepe  furcatarum  apice  longe  stellatim  pilosarum  solutae,  a  basi  labelli  ad  basin 
lobi  medii  procurrentes,  in  ejus  dimidio  infero  in  laminas  simplices  interruptas  mutatae 
(Fig.  7),  carina  tertia  mediana,  brevi,  tenui,  uniseriata,  basilari  interjecta.  Gynostemium 
curvatum,  lobis  lateralibus  labelli  brevius,  apice  alis  latis  trapezoideis  munitum  (Fig.  7), 
androclinio  semicirculari  dentieulato  reflexo;  anthera  ovato-rhombea,  ad  basin  filamenti 
appendiculata;  rostellum  latum,  breve,  obtusum;  pollinia  obovata,  crassa;  caudiculis  appla- 
natis  rotundatis.  Ovarium  manifeste  6-alatum.  Capsula  maxima  obovata.  — -  Flores 
pallide  brunnei  vel  brunneo-virides;  carinis  nervisque  labelli  cinnamomeis,  lobo  medio 
albido,   sepala  5,5  cm  longa.   —  Fig.  7  J9,  E. 

Südwestmalayische  Provinz,  Java:  auf  dem  Salak  (Blume,  Lobb).  — 
Malakka:  Perak,  auf  Gunong   Batu   Pateh  (Wray). 

22.  C.  MacDonaldii  F.  Müll,  et  Kränzl.  in  Österr.  bot.  Zeitschr.  XLIV.  (18  94) 
2  09.  —  Pseudobulbi  in  rhizomate  repente  aggregati,  oblongi,  hexapteri,  curvatuli  (an 
semper?),  vaginis  juniorum  in  folia  grandescentibus  ovatis,  acutis  vestiti,  diphylli.  Folia  Ulis 
Stanhopearum  valde  similia.  Racemus  foliis  juvenilibus  synanthus  iisque  brevior,  fracti- 
flexus,  paueiflorus,  basi  nudus,  uniflorus  cum  bractea  in  axi  (in  speeimine  nostro),  bractea 
lanceolata,  cymbiformis,  deeidua.  Sepala  ovato-lanceolata,  acuminata,  plus  minusve  cymbi- 
formia.  Petala  linearia,  acuta,  aequilonga.  Labellum  sepalis  aequilongum,  lobis  lateralibus 
semioblongis  antice  rotundatis  totius  labelli  vix  dimidium  aequantibus,  lobo  medio 
obovato,  oblongo,  antice  obtuse  acutato  margine  undulato ;  totus  discus  ex  ipsa  basi  lineis 
5  elevatis  undulatis  longioribus  plus  minus  parallelis  ad  lobi  medii  dimidium  usque  sensim 
evanescentibus  obsitus,  minoribus  quibusdam  verrucisque  crebris  interpositis.  Gynostemium 
rectum  apice  trilobum,  energice  deflexum.  —  Flos  8  cm  diam.  pallide  viridulus,  parce 
fusco-punetatus,  labellum  subtus  pallidum  supra  fulvido-carneum  apicem  versus  pallescens. 

Melanesische  Provinz:  Neue  Hebriden?;  im  botan.  Garten  von  Melbourne 
in  Kultur. 

23.  C.  septemcostata  J.  J.  Smith  in  Icon.  bogoriens.  II.  i  (1903)  t.  GVL  A.  — 
Pseudobulbi  oblongi,  conici,  dense  aggregati,  costati,  monophylli,  5,5  cm  iongi,  basi  1,7  cm 
crassi.  Folium  late  ovatum,  breviter  acuminatum,  basi  subito  in  petiolum  brevem 
coaretatum,  5-nervium,  21  cm  longum,  10,5  cm  latum.  Racemus  proteranlhus  nutans 
paueiflorus,  rhachis  flexuosa;  bracteae  magnae,  deeiduae,  coriaceae,  ovatae,  acutae,  coneavae, 
semipellucidae,  quam  flores  breviores  3,5  cm  longae.  Flores  semiaperti.  Sepala  late 
oblonga,  cymbiformia,  obtusa,  subtus  carinata.  Petala  linearia,  acuta,  subaequilonga,  sepalis 
parallela.  Labelli  paullo  longioris  lobi  laterales  erecti,  magni,  rotundati;  lobus  medius 
carnosus,  latus,  convexus,  fere  truncatus,  margine  undulatus,  carinis  crispatis  crinitis 
crassis  7  a  basi  labelli  flabellatim  divergentibus  basin  lobi  medii  excedentibus.  Gynoste- 
mium gracile,  arcuatum,  apice  late  alatum,  lobis  lateralibus  labelli  subbrevius.  Ovarium 
manifeste  6-jugum.  —  Flores  initio  pallide  virides  deinde  lutescentes,  carinae  brunneae. 
Sepala  4,5  cm  longa. 

Südwestmalayische  Provinz:   Sumatra,  Borneo  (A.  W.  Nieuwenhuis). 

24.  C.  Lawrenceana  Rolfe  in  Gard.  Chron.  (1905)  I.  227.  —  Pseudobulbi  ovoidei 
oblongive.  diphylli,  5 — 8  cm  longi,  basi  2,5 — 3  cm  crassi.  F'olia  late  lanceolata,  acu- 
minata, basi  in  petiolum  angustata,  20  —  27  cm  longa,  3  cm  lata.  Scapus  e  pseudobulbo 
maturo  oriens,  folia  subaequans  v.  paulum  brevior,  ad  20  cm  longus;  bracteae  spathaceae 
rhachin  arete  amplectentes,  oblongae,  obtusae,  striatae,  Ovaria  cum  pedicellis  aequantes. 
Ovarium  cum  pedicello  3  cm  longum,  argute  hexapterum.     Sepalum  oblongo-lanceolatum, 


32  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae. 

acutum,  dorso  obtuse  carinatum.  Petala  aequilonga  linearia  acuta.  Labellum  trilobum, 
concavum,  sepalis  aequilongum  gynostemio  vix  longius,  basi  ventricosum;  lobi  laterales 
dimidium  fere  labelli  aequantes,  oblongi,  antice  valde  prominentes,  rotundati,  lobus  medius 
ex  isthmo  parti  liberae  loborum  lateralium  aequilongus,  dilatatus,  ovatus,  antice  truncatus 
margine  undulato,  carinis  3  ex  papulis  digitiformibus  compositis,  lateralibus  biseriatis 
a  basi  ultra  isthmum  labelli  extensis,  carinis  2  intermediis  multo  brevioribus  versus  labelli 
basin,  2  lateralibus  extensis  papulisque  singulis  in  disco  lobi  medii  additis.  Gynostemium 
robustum,  curvatum,  lobos  laterales  parum  superans,  basi  anguste  apice  versus  latius 
alatum,  ala  apicali  late  rotundata  reflexa.  Anthera  obovata,  obtusa,  emarginatula ; 
rostellum  sinuato-trilobum ,  obtusum;  ovarium  distincte  sexalatum  declive.  —  Sepala 
petalaque  albido-brunnea  acuta,  lobi  laterales  labelli  extus  similes  pallidiores,  intus 
brunneo-aspersi  et  marginati,  lobus  medius  albus,  macula  lata  lunata  brunnea  basin 
versus  concava  per  isthmum  et  basin  partes  dilatatas  lobi  medii,  macula  lutea  in  basi 
labelli.    Sepala  petalaque  5  cm  longa,  petala  2  mm  lata,  labellum  aequilongum  3  cm  latum. 

Hinterindisch-ostasiatische  Provinz:  Annam.  —  Von  F.  Sander  eingeführt. 

Nota.     Mihi  non  visa. 

25.  C.  Beccarii  Reichb.  f.  Odoardi  Beccarii  novitiae  Orchidac.  papuanae  in  Bot. 
Centralbl.  XXVIII.  (1886)  3  45.  —  »Pseudobulbis  longe  pyriformibus  diphyllis,  foliis  mem- 
branaceis  a  basi  pyramidali  lanceolatis  acuminatis,  pedunculo  hysterantho,  elongato,  pauci- 
floro  (3),  bracteis  anguste  spathaceis,  acuminatis,  deciduis,  floribus  magnis.  Sepalis  ligulatis 
acutis,  labello  trifido,  lobis  lateralibus  triangulis  bene  evolutis,  lobo  medio  ab  ungue 
lineari  marginibus  revolutis  hastato  triangulo  acuto  obscure  lobulato,  superficie  isthmi 
quasi  cartilagineo-incrassata  in  lineas  elevatas  obscuras  ternas  laminae  excurrentes  (sie!), 
columna  gracili,  androclinii  membrana  trilobula.  Dimensiones  C.  ■psittacinae.  Sepala  et 
petala  alboviridia,  labellum  album  marginibus  loborum  lateralium  et  parte  incrassata 
brunneis.     Columna  alba  basi  antice  brunnea«. 

Papuanische  Provinz,  Neu-Guinea  (Beccari). 

Nota.  Hanc  diagnosin  quam  maxime  facilem  non  plane  intellego,  de  plurimis  characte- 
ribus  gravissimis  tacet  illustr.  autor. 

26.  C.  Micholicziana  Kränzl.  in  Gard.  Chron.  (1891)  II.  300  et  Xen.  Orch.  III. 
100  (1892)  t.  256.  —  Rhizoma  repens  irregulariter  tortum,  cicatrieibus  cataphyllorum 
annulatum.  Pseudobulbi  paulum  distantes  obpyriformes,  subtetragoni,  angulati,  diphylli, 
*6  cm  longi  basi  4  cm  crassi.  Folia  obovato-lanceolata,  acuta,  5-nervia,  coriacea,  20 — 25  cm 
longa  ad  4  cm  lata.  Racemi  folia  subaequantes  ad  2  0  cm  longi,  paueiflori  (plerumque 
biflori);  bracteae  angustissimae,  deeiduae,  convolutae,  quam  Ovaria  longiores,  4 — 4,5  cm 
longae.  Sepalum  dorsale  obovato-oblongum  obtusum,  lateralia  paulum  angustiora  aequi- 
longa basi  excavata  v.  imo  cucullata.  Petala  anguste  linearia  acuta.  Labelli  lobi  laterales 
tertiam  totius  longitudinis  aequantes  obtrianguli  v.  semiobeordati  angulo  externo  obtusi, 
lobus  intermedius  latissime  obovatus  v.  linearis  antice  paulum  dilatatus,  retusus  v.  leviter 
emarginatus  medio  apiculatus,  discus  per  totam  longitudinem  laevis  antice  tantum  lineis 
3  vix  prosilientibus  praeditus.  Gynostemium  sepalum  dorsale  fere  aequans  eique  ad- 
pressum  supra  dilatatum;  anthera  plana,  rostellum  latissimum.  —  Sepala  3,5 — 4  cm 
longa,  intermedium  1,8  cm  lateralia  1,5  cm  lata  cerea  v.  pallida,  petala  aequilonga 
1 — 2  mm  lata  ejusdem  coloris,  labellum  2,8  cm  longum  1,3 — 1,5  cm  latum  brunneum, 
nitidum,  vernixium,  Capsula  maxima  6-alata.  —  Fig.  8  A — E. 

Papuanische  Provinz,  Neu-Guinea  (Micholicz). 

Nota.  Differt  ab  omnibus  excepta  praecedente  labelli  indole  per  totum  discum  callo  nitido 
vernixio  crasso  praedito.  —  Dubito  nunc,  an  haec  species  sit  identica  cum  praecedente  pessime 
a  Reichenbachio  descripta.  Nil  dicit  de  petalis,  descriptio  foliorum  plane  phantastica  (quid  sit 
»basis  pyramidalis  folii«,  nescio)  illa  labelli  haud  minus  erronea.  Si  ulla  fides  habenda  sit  verbis, 
differt  haec  nostra  species  toto  disco  labelli  incrassato  et  non  solum  »superficie  isthmi  carti- 
lagineo-incrassata« et  tota  lobü  intermedii  fabrica. 

27.  C.  lycastoides  F.  Müll,  et  Kränzl.  in  Österr.  bot.  Zeitschr.  XLV.  (1895)  179.  — 
Pseudobulbi  in  rhizomate  validissimo  approximati  obpyriformes  crassi  monophylli,  8  cm  longi, 


Coelogyne. 


33 


basi  3  cm  crassi.  Folia  e  petiolo  brevi  subito  dilatata,  oblonga,  acuta,  7-nervia,  ad  40  cm 
longa  ad  i  3  cm  lata.  Scapus  folio  juvenili  synanthus  eoque  sub  anthesi  longior,  basi 
nudus,  pauciflorus,  nutans,  axi  supra  leviter  fractiflexa;  bracteae  deciduae,  pedunculi 
ovarii  tertiam  partem  aequantes.  Sepalum  dorsale  oblongo-ligulatum,  obtuse  acutatum, 
lateralia  basi  lata  affixa,  ovato-oblonga,  acuminata.  Petala  aequilonga,  linearia,  obtusa. 
Labellum  trilobum,  lobis  lateralibus  semiovatis  obtusatis,  medio  ovato  oblongo  obtuso, 
toto  disco  omnino  laevi  nee  lineis  v.  crassis  elevatis  nee  cristis  notato.  Gynostemium 
dimidium  sepali  dorsalis  aequans,  apice  vix  dilatatum.  Capsula  ala  maxima  dorsali, 
minoribus  lateralibus  instrueta.  —  Sepala  petalaque  viridia,  labellum  brunneo-rufum. 
Diam.  flor.  8  cm,  ovarium  cum  peduneulo  5  cm  longum.  —  Fig.  8  F. 
Samoa-Inseln:  Upoli  (Batcke;  24.  XI.  1880). 


Mieholicxiana  Kränzl.    A  Flos.    B,  G,  D  Sepala. 
stoides  Kränzl. 


E  Labellum.  —  FC.  lyca- 


Sect.  III.  Fuliginosae  Lindl. 

Plantae  longe  repentes,  saepius  caespites  copiosos  formantes.  Inflorescentiae  pauci- 
florae.  Flores  brunnei  v.  fusci,  labella  margine  longe  ciliata,  in  disco  saepius  cristis 
laceris  ornata.  —  Species  omnes  oreophilae,  Himalayae  et  montibus  peninsulae  Ma- 
layanae  incolae. 

A.  Lobus  intermedius  labelli  obtusus  (flores  inodori),  in  superficie 
glaber,  margine  longe  pilosus. 

a.  Labellum  explanatum,  longius  quam  latum,  vernatio  foli- 
orum  convolutiva. 

a.  Labellum  arete  explanatum  basin  versus  cireuitu  ellipti- 
cum;  gynostemium  lobis  lateralibus  labelli  aequilongum ; 
sepalum  dorsale  duplo  longius  quam  latum  gynostemio 

ter  longius 28.    (7.  fuliginosa. 

ß.  Labellum  arete  explanatum  basin  versus  dilatatum  fere 
truncatum;    gynostemium    lobos    laterales    labelli   vix 

A.  Engler,  Das  Pflanzenreich.  IV.  (Embryophyta  siphonogama)  50.  3 


34  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

superans,  quam  sepalum  dorsale  vix  semilongum;'  illud 

ter  longius  quam  latum 29.   C.  ovalis. 

b.  Labellum  explanatum  latius  v.   aequilatum  quam  longum, 

vernatio  foliorum  duplicativa 30.   G.  fimbriata. 

B.  Lobus  intermedius  labelli  suborbicularis  subacutus,   superficie 

glaber,  margine  minute  eroso-ciliatulus 3  1 .   C.  triplicatula. 

C.  Lobus   intermedius   labelli   rhombeo-suborbicularis,   apice   ob- 
tusus,  tridentatus,    laevis,    carinae   inter  lobos   laterales   in- 

tegrae 3  2 .   C.  Treutleri. 

D.  Lobus  intermedius  labelli  obeordato-rectangulus  antiee  retusus 
v.   emarginatus,  earinis  brevibus  integris  et  longis    papillosis 

ornatus,   carinae  3   breves  integrae    ad   basin   labelli   additae  33.   G.  mierantha. 

E.  ? Lobus  intermedius  labelli  supra  glaber  margine  longe  pilosus 

[Ut  A  sed  species  imperfecte  nota] 34..  C.  longeciliata. 

F.  ?  Lobus    intermedius   labelli   in   superficie    et  margine    longe 

pilosus.     [Species  imperfecte  nota] 35.    G.  pilosissima. 

28.  C.  fuliginosa  Lindl.  in  Lodd.  Gatal.  (?)  sec.  Bot.  Mag.  t.  4440;  Reichb.  f.  in 
Walp.  Annal.  VI.  (1861)  232;  Fol.  Orch.  Goelog.  (1852)  n.  31;  Miquel,  Choix  d.  pl.  rar. 
(1863)  t.  25;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  836;  J.  J.  Smith,  Fl.  de  Buitenz.  VI.  139.— 
Pseudobulbi  angusti;  ovato-fusiformes,  subcompressi,  leviter  sulcati,  basi  vaginis  2  late 
ovatis,  inferiore  obtusa  vel  subacuta,  superiore  pseudobulbo  breviore  subacuta,  appressis 
saepe  laceris,  cinereis,  scariosis  fulti,  5,5  cm  longi,  1,5 — 1,8  cm  crassi,  in  rhizomate  ascen- 
dente  squamis  tubulosis  quam  pseudobulbi  longioribus,  apice  rotundatis,  mucronulatis 
insidentes,  2 — 3,5  cm  inter  se  distantes,  vaginae  internodia  fere  prorsus  velantes  cinereae 
scariosae.  Folia  2  in  petiolum  brevissimum  angustata,  lanceolata,  acuta,  pergamenea, 
arcuata,  margine  undulata,  vernatione  convolutiva,  supra  saturate,  subtus  pallide  viridia, 
nervo  medio  solo  subtus  prominente,  ad  1  3  cm  longa,  3  cm  lata.  Scapus  hysteranthus 
basi  vaginis  1  — 2  membranaceis,  tubulosis,  rotundato-subacutis,  appressis  vestitus  usque 
5-florus,  foliis  brevior.  Flores  succedanei,  nutantes;  bracteae  ovariis  pedunculatis  multo 
longiores,  anguste  ovatae,  acuminatae  deciduae.  Sepala  ovato-oblonga  basi  concava, 
medianum  obtusiusculum,  bene  duplo  longius  quam  latum,  lateralia  obtusa,  acuminata. 
Petala  linearia,  acuta,  concava.  Labellum  concavum,  trilobum,  basi  saccatum,  lobi  laterales 
dimidium  labelli  subaequantes,  oblongo-semicordati,  concavi,  erecti,  gynostemium  semi- 
tegentes  antiee  trianguli,  subacuti,  ciliolati,  lobus  medius  parte  basali  labelli  multo  an- 
gustior  ex  isthmo  lato  brevi  suborbicularis,  planus  apice  reflexus,  margine  apice  integro 
excepto  fimbriato;  carinae  in  basi  labelli  humiles,  flexuosae,  inter  lobos  laterales  ele- 
vatae,  oblique  inflexae,  in  lobo  medio  parallelae,  distantes,  incrassatae,  subflexuosae,  crenu- 
latae,  apicem  non  attingentes,  carina  media  brevissima  in  basi  labelli  addita.  Gynostemium 
lobos  laterales  labelli  manifeste  superans,  gracile,  sexies  longius  quam  latum,  curvatum, 
anguste  alatum,  ala  apicali  triloba  denticulata.  Anthera  dependens  lata  obtusa;  rostellum 
declive  subtrilobum  obtusum.  Ovarium  jugis  6  obtusis  ornatum.  Flores  6  cm  diam. 
luteo-ochracei,  discus  lobi  medii  labelli  brunneo-aurantiacus.  Sepala  3,8  cm  longa,  1,4  cm 
lata;  petala  paulum  breviora  2  mm  lata;  labellum  3,3  cm  longurn,  lobus  intermedius 
1,8  cm  longus,   1,3  cm  latus.  —  Fig.  9^;  Fig.  1  0  D — E. 

Nordwestmalayische  Provinz,  Tenasserim:  Moulmein  (Parish). 
Südwestmalayische  Provinz,  Java  (Koorders)  —  1838  eingeführt.  —  v.  fl.  v. 
Nota.     Flores  odorem  peculiarem  fungorum  exhalant  (auet.  J.  J.  Smith). 

29.  C.  ovalis  Lindl.  in  Bot.  Reg.  (1838)  Mise.  91  ;  Fol.  Orch.  Goelogyne  (1  852)  n.  1  2  ; 
Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  232;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (18  8  6)  836  et  in  Ann. 
Bot.  Gard.  Calcutta  V.   (1895)  28  t.  41  ;  King  et  Pantl.   1.  c.  VIII.  (1898)  135  t.  187.  — 

G.  fimbriata  Lindl.  p.  p.  in  Wall.  Catal.  (182  8)  n.  1957;  Griff.  Not.  III.  (1851)  281; 
Icon.  pl.  asiat.  III.  (1851)  t.  291.  Fig.  1.  —  An  huc  C.  pilosissima  Planen.  Hort. 
Donat.  (1854 — 8)  144?  —  Broughtonia  linearis  Wall.  mss.  —  Pseudobulbi  fusiformes 


Coelogyne. 


35 


parum  compressi,  basi  squamis  2  late  ovatis,  inferiore  obtusiuscula,  superiore  pseudo- 
bulbum  non  aequante  acuta,  membranaceis,  appressis,  mox  in  fibras  solutis,  in  pseudo- 
bulbis  vetustis  evanescentibus  fulti,  7  cm  longi  basi  2  cm  crassi,  in  rhizomate  ascendente 
squamis  tubulosis  coriaceis  sub  pseudobulbo  majoribus,  apice  rotundatis,  mucronulatis 
internodia  prorsus  velantibus  dense  vestiti,  longe  distantes,  diphylli.  Folia  in  petiolum 
brevissimum  angustata,  elliptico-lanceolata,  acuta,  pergamenea,  arcuata,  vernatione  con- 
volutiva,  supra  luteo-viridia,  subtus  pallidiora,  nervo  medio  solo  subtus  prominente,  \  \  cm 
longa,  3  cm  lata.  Scapus  hysteranthus,  foliis  brevior,  erectus  9 — 10  cm  altus,  basi 
vaginis  2  appressis  inclusus,  usque  3-florus,  floribus  succedaneis;  bracteae  elongatae 
acuminatae,  spathaceae,  coriaceae,  deciduae.  Sepala  patentia,  apice  reflexa,  basi  extus 
subsaccata,  dorsale  oblongo-triangulum,  subacutum,  bene  ter  longius  quam  latum,  lateralia 
similia,  subfalcata,  acuta.  Petala  sepalis  aequilonga,  linearia,  acuta,  reflexa.  Labellum 
sepalis  paullo  brevius,  concavum,  trilobum,  lobis  lateralibus  dimidium  labelli  fere  aequan- 
tibus,  subrhomboideis,  antice  rotundatis  vel  subacutis,  margine  minute  fimbriatis,  erectis, 


Fig.  9.  Labella  arte  explanata.  A  Coelogyne  fuliginosa  Lindl.  —  B  C.  ovalis  Lindl.  —  GG. 
fimbriata  Lindl.  —  DG.  triplicattda  Reichb.  f.  —  EG.  Treutleri  J.  D.  Hook.  —  FG.  micrantha 
J.  D.  Hook.    (A — C  secundum  naturam;  D  sec.  Xenia  Orchid.  t.  166;  E  secund.  Icon.  pl.  t.  2105; 

F  sec.  figuram  in  Herbario  Lindleyano  obviam.) 


lobo  medio  labelli  parte  basali  angustiore,  ellipsoideo,  obtuso,  apice  reflexo,  margine  longe 
fimbriato  fuscato,  carinis  2  altis  subintegris  margine  undulatis  ex  basi  labelli  usque  fere 
sub  apicem  lobi  medii,  subito  evanidis,  carina  media  brevissima  ad  basin  labelli  addita. 
Gynostemium  lobis  lateralibus  labelli  subaequilongum  quater  longius  quam  latum  curvatum 
apicem  versus  late  alatum,  ala  apicali  rotundata  vel  trapezoidea  subintegra;  anthera  apice 
obtuse  triangula,  rostellum  declive  subtrilobum.  Ovarium  jugis  6  obtusis  munitum. 
Capsula  turgida,  pyriformis.  —  Flos  lutescens,  labellum  stria  media  angusta  et  striis 
2  lateralibus  latis  atropurpureis  ornatum,  nervis  brunneo- purpureis  multis  marginem 
versus  emissis,  pilis  albis  basin  lobi  medio  versus  atropurpureis.  —  Pseudobulbi  7  cm 
longi  2  cm  lati;  folia  H  cm  longa  3  cm  lata;  scapus  9  cm  altus;  sepala  ca.  2  cm 
longa.  —  Fig.  9  B. 

3* 


36  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Provinz  des  tropischen  Himalaya:  von  Kumaon  östlich:  Khasia  1300  m; 
Munnipore  1300  m  (Clarke);  Sikkim  700 — 2000  m  (King-Pantling  n.  19);  Nepal, 
Detra  Dun  (Wallich,  Gamble).  —  v.  fl.  s. 

Var.  latifolia  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  836.  —  Pseudobulbi  cylindracei, 
folia  elliptica   10 — 13  cm  longa,   3 — 4  cm  lata. 

Munnipore,  Kohima  1500  m  (Clarke). 

30.  C.  fimbriata  Lindl.  in  Bot.  Reg.  (1827)  t.  868;  Gen.  et  spec.  Orch.  (1830)  41; 
Fol.  Orch.  Coelogyne  12;  Bot.  Reg.  (1838)  Mise.  91  ;  Lodd.  Bot.  Cab.  t.  1425;  Benth.  Fl. 
Hongkong.  3  43;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1  862)  2  31  ;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886) 
836;  et  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calc.  V.  (1895)  28.  —  Pseudobulbi  ovati  vel  ellipsoidei  com- 
pressi,  basi  squamis  2 — 3  ovatis  acutis,  appressis,  mucronulatis,  pseudobulbum  vix  aequan- 
tibus,  scariosis,  cinereis  fulti,  2,5 — 3,5  cm  longi,  basi  1  cm  crassi,  in  rhizomate  gracili 
ascendente  squamis  ovatis,  mucronulatis,  subacutis,  dense  vestito  longe  distantes,  diphylli. 
Folia  in  petiolum  brevem  angustata,  oblonga,  subacuta,  pergamenea,  vernatione  duplicativa, 
supra  luteo-viridia,  subtus  pallidiora,  nervo  medio  solo  basin  versus  prominente  praedita, 
5  —  1  2  cm  longa,  1,5 — 2  cm  lata.  Scapus  hysteranthus,  basi  vaginis  sursum  longioribus 
late  ovatis,  acutis,  aristatis,  rhachidem  fere  prorsus  velantibus  inclusus,  erectus,  1 — 2- 
florus,  2,5 — 5  cm  altus.  Flores  succedanei;  bracteae  late  ovatae,  acutae,  convolutae, 
deeiduae.  Sepala  oblonga,  acuta,  basi  excavata,  apice  minute  cucullato-aristata.  Petala 
linearia,  acuta,  reflexa.  Labellum  coneavum  trilobum,  lobis  lateralibus  dimidium  totius 
labelli  aequantibus,  subreetangulis,  margine  superiore  convexo,  antico  recto  fimbriato, 
lobo  medio  labelli  basi  duplo  angustiore  quadrangulo,  apiculato,  angulis  rotundatis,  margine 
fimbriatis,  carinis  2  angustis,  arcuatis,  subintegris,  infra  sinus  labelli  ortis,  fere  ad  ejus 
apicem  extensis.  Gynostemium  gracile,  lobis  lateralibus  labelli  aequilongum,  apicem  versus 
alatum,  ala  apicali  4-acuminata,  truncata;  anthera  dependens,  rostellum  obtuse-triangu- 
lum.  Ovarium  6-costatum  jugis  obtusis.  Capsula  adhuc  ignota.  —  Flos  viridi-lutescens, 
labellum  brunneo-venosum,  sepala  2  cm  longa  viridi-lutea ,  petala  aequilonga,  filiformia 
eodem  colore;  labellum  luteum  brunneo-striatum.  —  Octobri.  —  Fig.  9  C;  Fig.  \0A — B. 

Provinz  des  trop.  Himalaya:   Khasia   1300  m  (Griffith!,  Thomson!). 

Hinterindisch-ostasiatische  Provinz:  Hongkong.  China.  (J.  D.  Parks 
ex  Lindl.). 

Nota.  Plantula  haec,  omnium  Coelogynarum  apud  nos  vetusüssima,  etsi  non  comparari 
potest  cum  C.  cristata,  pandurata  aliisque  speciebus  grandifloris,  tarnen  si  colitur  in  vasis 
amplis  aspectum  praebet  gratissimum.  Obsecro  atque)  obtestor  hortulanos  nostros  ne  hanc 
speciem  in  oblivionem  venire  sinant. 

31.  C.  triplicatula  Reichb.  f.  in  Bot.  Zeitg.  (1864)  415;  Xen.  Orch.  II.  (1870) 
159  t.  166.  —  Pseudobulbi  tetragoni  seu  pyriformes  seu  oblongoligulati,  demum  pluri- 
sulcati,  basi  squamis  ovatis,  acutis  fulti,  in  rhizomate  ascendente  multiarticulato,  viridi, 
nigro-notato,  squamis  triangulis,  imbricatis,  junioribus  viridibus,  demum  ochroleucis,  in- 
ferioribus  brunneo-punetatis,  superioribus  albomarginatis  (sec.  icon.),  parum  distantes, 
diphylli,  4  cm  longi,  basi  5  mm  crassi.  Folia  in  petiolum  brevem  angustata  euneato- 
oblongoligulata  obtuse  acuta,  margine  nunc  undulata,  1  0  cm  longa,  2  cm  lata.  Scapus 
hysteranthus,  basi  vagina  singula  acuta  vestitus,  usque  2-florus,  erectus,  1  0  cm  altus. 
Flores  succedanei;  bracteae  lanceolatae,  acuminatae,  convolutae,  deeiduae  (sec.  icon.) 
sepala  subaequantes.  Sepala  oblonga,  acuta,  lateralia  subreflexa.  Petala  linearia,  acuta, 
reflexa.  Labellum  coneavum,  trilobum,  basi  saccatum,  lobi  laterales  dimidium  fere 
labelli  aequantes  subtrapezoidei ,  angulis  inferioribus  rotundatis,  anticis  subacutangulis 
ciliolatis,  erectis,  lobus  medius  parte  labelli  basali  angustior,  non  in  isthmum  angustatus 
ovatus,  acutiusculus,  supra  convexus,  margine  minute  ciliolatus,  carinis  in  basi  labelli  flexuosis 
intra  lobos  laterales  et  fere  ad  apicem  lobi  medii  elevatis  subintegris,  incrassatis,  arcuato- 
convergentibus,  carina  media  brevissima,  flexuosa,  in  basi  labelli  addita.  Gynostemium 
lobos  laterales  labelli  vix  superans,  gracile,  apicem  versus  alatum,  ala  apicalis  crenulata. 
Anthera  dependens.  Ovarium  et  Capsula  ignota.  —  Flos  ochroleucus,  labellum  sepiae 
colore  pictum,   sepala  2,8  cm  longa.  —  Fig.   9  D]  Fig.  1  0  D. 


Coelogyne. 


37 


Fig.    10.     A — B  C.  ßmbriata  Lindl.     A  Habitus.     B  Labellum.  —    C — E  C.  fuliginosa  Lindl. 
G  Flos.     D  Labellum.     E  Habitus.     (Icon.  origin.) 


38  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Nordwestmalayische  Provinz,  Tenasserim:  Moulmein  (Parish);  1864  ein- 
geführt. 

Nota.  Species  C.  fuliginosae  Lindl.  simillima,  a  cl.  J.  D.  Hooker,  Flor.  Brit.  Ind.  V. 
(1890)  836  et  cl.  J.  J.  Smith  (Orch.  Java  1.  c.)  cum  illa  specie  haud  sine  dubitatione  conjuncta, 
sed,  descriptione  et  icone  Reichenbachianis  accuratis  positis,  forma  pseudobulborum  parum 
distantium,  forma  loborum  labelli  et  ejus  margine  minute  ciliolato  nee  fimbriato  satis  diversa 
videtur.  —  Speciem  non  vidi. 

32.  C.  Treutleri  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  837;  Icon.  pl.  XXII.  (1894) 
t.  2105.  —  Pseudobulbi  parvi  anguste  conico-cylindracei  teretes,  curvati,  basi  vaginati 
in  rhizomate  demum  nudo  repente  longe  distantes,  monophylli,  1,5 — 2  cm  longi.  Folium 
elliptico-lanceolatum,  obtusiusculum,  pseudobulbo  fere  aequilongum,  2,5  cm  longum.  Scapus 
hysteranthus,  basi  vaginatus,  brevis,  uniflorus,  2  cm  altus;  bracteae  deeiduae.  Sepala 
lanceolata,  acuminata  patentia.  Petala  aequilonga,  anguste  linearia,  acuta.  Labellum 
sepalis  brevius  e  basi  saccata  elliptica  trilobum,  lobis  lateralibus  erectis  anguste  oblongo- 
ovatis,  apice  rotundatis,  sinubus  angustissimis  a  lobo  medio  separatis,  lobus  medius  dimi- 
dium  totius  labelli  aequans  e  basi  lata  euneata  suborbicularis,  laevis,  apice  obtuse  tridentatus, 
carinis  3  integris  subparallelis  inter  lobos  laterales  ornatum.  Gynostemium  sepalis  fere 
dimidio  brevius,  lobos  laterales  labelli  superans,  anguste  alatum,  apice  rotundatum,  apicu- 
latum.     Flores  4  cm  diametro,   de  coloribus  nil  refertur.  —  Fig.  9  E. 

Provinz  des  trop.   Himalaya:   Sikkim  (Treutier)  —  v.  fl.  s. 

33.  C.  micrantha  Lindl.  in  Gard.  Chron.  (1855)  173;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.V.  (1890) 
836.  —  C.  papagena  Reichb.  f.  in  Bot.  Zeitg.  (18  62)  214.  —  Pseudobulbi  parvi, 
oblongi,  subpyriformes,  compressi,  in  rhizomate  ramoso  vaginis  ovatis,  acutis,  membrana- 
ceis  dense  vestito  longe  distantes,  diphylli,  3,5 — 4  cm  longi.  Folia  brevissime  petiolata, 
oblongo-  vel  lineari-lanceolata,  apice  longe  angustata,  papyracea,  7-nervia,  nervo  medio 
validiore  praedita,  7,5 — 1 1  cm  longa.  Scapus  hysteranthus,  erectus,  foliis  brevior,  pauci- 
florus,  2,5 — 5  cm  altus.  Flores  succedanei,  basi  squamis  multis,  dense  imbricatis,  parvis 
subacutis,  siccis  vestiti;  bracteae  ovarium  subaequantes.  Sepala  oblonga,  acuta,  carinata. 
Petala  aequilonga,  filiformia,  acuta.  Labellum  e  basi  euneata  trifidum,  lobis  lateralibus 
oblongis  apice  rotundatis,  lobo  medio  ultra  dimidium  totius  labelli  aequante,  ungui- 
culato,  cordato-reetangulo,  antice  retuso  vel  emarginato;  carinis  3  brevibus  integris  in  basi 
et  in  apice  labelli,  carinis  5  vel  3  papillosis  a  carinis  basilaribus  usque  ad  carinas 
apicales  extensis.  —  Flores  virides,  labello  nigro-maculato  (ex  Reichb.  f.).  Flores  pallide 
brunnei,  1,3  cm  expansi  diam.,  labellum  fuliginoso-striatum  (ex  Lindl.).  —  Fig.  9  F. 

Nordwestmalayische  Provinz:  Moulmein  (Low!);  Khasia  1000  m  (Hooker 
u.  Thomson!,  Mann!). 

Nota.  Non  satis  certum  est,  an  flores  succedanei  evadunt.  Flores  etiam  cum  sectione 
Verrucosarum  similitudinem  praebent. 

Species  hujus  sectionis  imperfecte  notae. 

34.  C.  longeciliata  Teysm.  et  Binnend.  in  Naturkund.  Tijdschr.  v.  Nederl.  Indie 
XXVII.  (1864)  16.  —  »Pseudobulbi  oblongi,  basi  apiceque  angustati,  angulati,  sulcati, 
in  rhizomate  polyrrhizo  remoti,  diphylli.  Folia  oblongo-lanceolata  acuminata  coriacea. 
Scapus  erectus  flexuosus  folia  superans;  bracteae?  sepala  oblonga  acuta;  petala  linearia 
reflexa;  labellum  trilobum,  lobis  lateralibus  lobo  medio  acuto  margine  longeciliato,  carinis  2 
eroso-dentatis,  carina  media  breviore  ad  basin  labelli  addita.  Pseudobulbi  4,5  cm  longi, 
folia  13  cm  longa  3,5  cm  lata.  Sepala  3  cm  longa  1,2  cm  lata,  petala  aequilonga, 
labellum?  —  Flores  fusci  graveolentes,  lobus  medius  labelli  tombacino-maculatus.« 

Ostindien  (Lobb). 

Nota.  Species  mihi  non  visa,  imperfecte  nota,  quoad  sectionem  dubia,  verisimiliter  hoc 
loco  inserenda. 

35.  C.  pilosissima  Planch.  Hort.  Donat.  (1858)  141;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal. 
VI.  (1861)  232.  —  »Pseudobulbi  rotundo-ovales  basi  inflati  striati,  vaginis  parum  longi- 
oribus,  in  rhizomate  ramoso  ascendente  vaginis  coriaeeis  vestito.     Folia  ovali-lanceolata 


Coelogyne.  39 

acuta.  Scapus  erectus,  basi  vaginatus,  pauci-pluriflorus  foliis  brevior;  floribus  succedaneis; 
bracteae  deciduae.  Sepala  et  petala  filiformia  reflexa;  labellum  trilobum,  lobis  lateralibus 
erectis  angulatis  intus  striatis,  lobo  medio  rotundato  pilis  fusco-nigris  villosissimo  margine 
ciliato-fimbriato,  medio  linea  fusca  notato,  carinis  2  elevatis  crispis  non  interruptis. 
Columna  apice  subdentata.  —  Flores  straminei,  labello  brunneo  pilis  fere  nigris  ornato. 
Diameter  floris   1  0  cm. « 

Aus  Galcutta  geschickt,  Fundort  nicht  näher  bekannt. 

Nota.  Species  mihi  non  visa,  imperfecte  nota  a  cl.  Hooker,  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  836 
cum  dubitatione  et  sec.  v.  cl.  King  et  Pantl.  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calc.  VIII.  (4  898)  4  35 
C.  ovali  Lindl.  conjuncta,  quae  tarnen  labello  margine  solo  fimbriato  differt  et  floribus  multo 
minoribus  gaudet. 

Sect.  IV.  Ancipites  Lindl. 

Species  3  sub  anthesi  partim  ebulbosae,  floribus  mediocribus,  bracteolis  imbricatis, 
paleaceis,  argute  carinatis  sub  racemis  eximiae.  —  Omnes  continentis  Indiae  incolae. 

A.  Bulbi  fusiformes  teretes,  flores  albi .    . 36.    G  anceps. 

B.  Bulbi  tetragoni,  flores  brunnei. 

a.  Lamellae  v.   calli  medio  in  disco  2 37.   G.  Clarkei. 

b.  Lamellae  in  disco  5 38.   C.  GriffUhii. 

36.  C.  anceps  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  (1890)  840  et  Icon.  pl.  XXII.  (1894)  t.  21  09.  — 
Pseudobulbi  ellipsoidei  vel  fusiformes  substipitati,  in  rhizomate  vaginis  brevibus,  obtusis 
arcte  imbricatis,  tecto,  distantes,  diphylli,  4  cm  iongi,  medio  1  cm  crassi.  Folia  petiolata 
elliptica,  acuta,  7-nervia,  ad  1  2  cm  longa  4  cm  lata.  Scapus  foliis  explanatis  synanthus 
et  longior;  pedunculus  anceps,  basi  nudus,  infra  flores  bracteis  coriaceis,  arcte  imbricatis, 
acutis,  longiusculis,  convolutis  tectus,  12  — 15  cm  altus;  rhachis  compressa  articulata. 
Flores  succedanei;  bracteae  deciduae.  Sepala  lineari-oblonga,  acuta,  ovario  pedicellato 
longiora.  Petala  anguste  linearia.  Labellum  trilobum,  lobis  lateralibus  erectis,  brevibus 
semicordatis,  obtusis,  lobo  medio  ex  basi  angusta  dilatato  cordato-orbiculari  leviter  emar- 
ginato,  carinis  2  elevatis  brevibus  juxta  basin  ornato.  Gynostemium  gracile,  subcur- 
vatum,  apice  acuto.  —  Flores  albi,  expansi  5  cm  diam;  sepala  2,5  cm  longa,  basi  7  mm 
lata,  petala  aequilonga,  4  mm  lata,  labellum  3  cm  longum,  antice  1  cm  lat.um,  gynoste- 
mium ambitu  omnino  foliaceum.  —  Fig.  11. 

Südwestmalayische  Provinz,  Malayische  Halbinsel:  Perak  (Scortechinü). 
—  In  Herb.   Kew. 

37.  C.  Clarkei  Kränzl.  in  Gard.  Chron.  (1893)  I.  741.  —  Pseudobulbi  ovoidei 
tetragoni  angulis  obtusatis,  4  cm  longi,  2  cm  crassi.  Folia  lanceolata,  breviter  petiolata, 
acuminata,  pergamenea.  Scapus  fractiflexus,  tenacissimus,  sub  floribus  squamis  pluribus 
(15)  acutis,  arctissime  compressis  instructus.  Flores  pauci,  coaetanei;  bracteae  sub  anthesi 
deciduae,  oblongae,  acutae,  paleaceae ;  ovarium  longe  pedicellatum.  Sepala  oblonga,  obtusa, 
lateralia  paullo  minora.  Petala  aequilonga,  filiformia,  obtusa,  labelli  basi  sacculati  lobi 
laterales  oblongi,  obtusi,  medius  obcordatus,  antice  sinuatus,  margine  undulatus,  discus 
lobi  medii  callis  2  elevatis  (mediano  vix  prominente)  postice  mox  evanescentibus  instructus; 
hypochilium  et  epichilium  labelli  inter  se  aequilonga.  Gynostemium  hypochilio  aequi- 
longum,  supra  dilatatum  utrinque  angulatum;  androclinium  postice  crenulatum.  — 
Flores  2  cm  diam.;  sepala  petalaque  pallide  brunnea,  labellum  stramineum,  lobi  laterales 
antice  et  lobus  intermedius  brunneo  adspersi. 

Von  F.   Sander  eingeführt.     Heimat  nicht  genau  bekannt. 

38.  C.  Griffithii  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  838;  Icon.  pl.  XXII.  (1894) 
t.  2108.  —  Pseudobulbi  oblongi,  compressi,  tetragoni,  vaginis  magnis  cymbiformibus  tecti, 
7  — 10  cm  longi,  2  cm  crassi,  in  rhizomate  valido  insidentes,  monophylli.  Folia  magna 
petiolata,  elliptico-lanceolato,  acuminata,  7-costata,  12,5  —  20  cm  longa,  5 — 7  cm  lata,  cum 
petiolo  2,5  cm  longo.  Racemus  hysteranthus,  compressus,  basi  nudus,  elongatus,  infra 
racemum  bracteis  ovatis,  sterilibus,  arcte  imbricatis  tectus,  20 — 25  cm  altus,  multiflorus, 


40 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


articulatus,  flexuosus ;  bracteae  caducae,  mox  deciduae.    Sepalum  dorsale  late  oblongum, 
lateralia    ovato-lanceolata,    acuta.      Petala    anguste  linearia.      Labellum    trilobum,    lobi 


Fig.  1  h .     Coelogyne  anceps  Hook.  f.     A  Habitus  (additis  floribus  2).     B  Flos.     G  Labellum. 
D  Gynostemiura.    [A  major  nat.  B — D  aucta.     Ex  Hook.  Ic.  Plant.) 


Goelogyne. 


41 


laterales  ampli,  rotundati,  erosi,  lobus  medius  angustior,  quadratus,    truncatus,  paullum 
longior,    lamellae    5  breves    inter    lobos    laterales.      Androclinium    obtusum  cucullatum, 


Fig.  4  2.     Coelogyne  Griffithii  Hook.  f.    A  Bulbus  cum  folio  et  basi  inflorescentiae,  B  scapus  et 
rhachis   adjectisque   floribus  2  (magnit.  natur.).    C  Flos  auctus.    D  Labellum.    E  Gynostemium. 


42 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


rostellum  maximum.  —  Flores  2,5  cm  diam.   sepala  5 — 7-nervia;  petala  uninervia.  — 
Fig.  \%A—E. 

Nordwestmalayische  Provinz:  Ober-Assam,  Gipfel  des  Patkoye-Berges  (Grif- 
fith!),  Munnipore  in   1300 — 1600  m  ü.  d.  M.   (Watt!). 

Sect.  V.  Fuscescentes  Pfitz. 

Habitu  et  loco  natali  omnino  ut  praecedentes  sed  floribus  majoribus. 
Filiferae  Lindl.  p.p.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  26;  Reichb.  f.   in  Walp.  Ann.  VI. 
(1861)239. 

A.  Scapus  proteranthus,  bracteae  deciduae 39.   C.  fuscescens. 

B.  Scapus  foliis  juvenilibus  synanthus,  bracteae  persistentes     .    40.    C.  cyenoches. 

39.  C.  fuscescens  Lindl.  in  Wall.  Catal.  (1828)  n.  1962;  Gen.  spec.  Orch.  (1830) 
41;  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  n.  26;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  231;  Hook.  f. 
Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  833;  King  et  Panti.  in  Ann.  bot.  Gard.  Calcutta  VIH.  (1898) 
132,  t.  181.  —  Pseudobulbi  fusiformes,  brunneo-glaucescentes,  basi  squamis  obtusis, 
appressis,  membranaceis,  brunneis,  dilaceratis  inclusi,  8  cm  longi,  2  cm  crassi,  in  rhizo- 
mate  repente  satis  distantes,  diphylli.    Folia  in  petiolum  brevem  angustata  cuneato-elliptica, 


Fig.  13.     A,  B  C.  fuscescens  Lindl.     A  Flos.     B  Labellum.  —  CG.  fuscescens  Lindl.  var.  — 
D  C.  cyenoches  Parish  et  Reichb.  f.     Omnia  aueta.     (Origin.) 

acuta,  papyracea,  nervis  5  subtus  prominentibus  praedita,  vernatione  plicato-convolutiva, 
ad  25  cm  longa,  6  cm  lata.  Scapus  proteranthus,  foliis  adultis  brevior,  basi  squamis 
clausis,  cylindricis,  viridibus  fere  usque  ad  racemum  arete  vestitus,  suberectus  vel  nutans, 
usque  1  0-florus,  10 — 20  cm  altus;  bracteae  late  ovatae,  acutae,  Ovaria  pedicellata  supe- 
rantes,  deciduae.  Sepala  coneava,  oblonga,  acuta,  dorsale  cymbiforme,  lateralibus  latius, 
dorso  carinatum,  gynostemio  ineumbens.  Petala  sepalis  aequilonga,  linearia,  acuta,  sub- 
reflexa.  Labellum  cum  pede  paullo  dilatato  gynostemii  articulatum  pedisque  marginibus 
adnatum,  sepalis  subaequilongum,  coneavum,  trilobum;  lobi  laterales  dimidium  labelli 
aequantes  vel  paullo  superantes,  lati,  rotundati,  erecti,  apice  obtusi  reflexi;  lobus  medius 
late  ovato-ellipticus  vel  suborbicularis  apicem  reflexum  versus  sulcis  2  convergentibus 
praeditus,  margine  integer  undulatus,  inter  lobos  laterales  carinis  3  latis  crassis  humi- 
libus,  laevibus,  antice  angustatis  ornatus.  Gynostemium  sepalis  tertia  parte  brevius, 
lobos  laterales  labelli  superans,  robustum,  curvatum,  apice  alatum  erosum.  Pollinia 
dimidiato-obovata.  Ovarium  breve  turbinatum  6-alatum.  Capsula  in  scapo  folia  supe- 
rante,  pyriformis,  alis  6  argutis  praedita.  —  Flos  pallide  brunneus,  rarius  brunneo-viridis 
vel  lutescens,  carinis  maculisque  apices  loborum  lateralium  et  basin  lobi  medii  labelli 
ornantibus  saturate  brunneis;  sepala  3,5 — 5  cm  longa  et  diametro. 

Provinz  des  tropischen  Himalaya:  Nepal.     Auf  Bäumen  (Wallich,   Maries); 
Sikkim    1000—1700  m    (Hook,  f.,    Pantling   n.   22);    Bhutan   (Griffith    n.   5198); 


Coelogyne.  43 

Khasia  1300  m  (Hookerf.  et  Thomson!,  Simons!);  Burma  (Parish!).  Blütezeit  Ok- 
tober bis  Dezember  (Pantling!).  —  v.  fl.  v.  —  Fig.  13-4,  B. 

Var.  assamica  (Lind,  et  Reichb.  f.)  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  833;  King 
et  Pantl.  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calcutta  VIII.  (1898)  132  1.  c.  132.  —  C.  assamica 
Lind,  et  Reichb.  f.  in  Allg.  Gart.  Zeitg.  (1857)  403;  Xen.  Orch.  II.  (4861)  111,  t.  134  II. 
—  Sepala  lateralia  dorso  carinata,  petala  subfalcata,  labelli  lobi  laterales  trianguli,  acuti, 
medius  suborbicularis  apiculatus,  carina  media  lateralibus  breviore.  —  Flores  ochracei 
lobis  lateralibus  labelli  brunneo-marginatis  maculatisque,  carinis  brunneis. 

Assam:   1857,  von  Linden  eingeführt. 

Var.  brunnea  (Lindl.)  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  231;  Bot.  Magaz. 
t.  5494;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  833;  Grant,  Orch.  Burmah  173;  King  et 
Pantl.  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calc.  VIII.  (1898)  132.  —  C.  brunnea  Lindl.  in  Gard.  Chron. 
(1848)  71  c.  fig.  —  Sepala  lanceolata,  acuminata,  dorso  carinata.  Petala  anguste  lanceo- 
lata  reflexa.  Labelli  lobi  laterales  minores,  trianguli,  rotundati,  lobus  medius  transverse 
rectangulus,  subemarginatus,  apiculatus,  angulis  rotundatis,  carinis  aequalibus  fere  ad  dimi- 
dium lobi  medii  procurrentibus.  —  Flores  lutescentes  lobis.  lateralibus  albidis  brunneo- 
marginatis  maculatisque,  lobo  medio  castaneo    margine   albido,    carinis   rufo-aurantiacis. 

Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz:  Moulmein  (Parish!);  1848 
von  diesem,  dann  wieder   1865  von  Low   eingeführt. 

Centralasiatisches  Gebiet:  Yunnan:  Szemao  1300  m  auf  Felsen  im  Wald 
(Henry  n.  12964!). 

Var.  integrilabia  Pfitz.  — -  Var.  A.  Lindl.  Fol.  Orch.  Coelogyne  (1852)  26; 
Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  231;  Rolfe  in  Gard.  Chron.  (1888)  I.  164.  —  Lobi 
laterales  labelli  obsoleti.  Flores  pallide  brunnei,  carinis  rufo-brunneis ,  labellum  pro 
parte  sepiae  colore  marginatum.  Scapus  floribus  destitutus  in  specimine  Lindleyano 
foliis  juvenilibus  synanthus.     An  species  diversa?  —  Fig.  13(7. 

Südwestmalayische  Provinz:  Penang  (v.  fl.   s.   in  Herb.  Lindl.). 

40.  C.  cycnoches  Parish  et  Reichb.  f.  in  Trans.  Linn.  Soc.  XXX.  (1873)  147; 
Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  834;  Grant,  Orch.  Burmah  171.  —  Pseudobulbi 
juniores  vaginis  membranaceis  obtusis  inclusi,  breves,  cylindraceo-conici,  dense  in  rhizo- 
mate  repente  seriati,  diphylli,  ad  6  cm  longi.  Folia  sessilia  cuneato-elliptica,  acuta, 
7-nervia,  nervo  medio  subtus  vix  magis  prominente,  ad  12  cm  longa.  Scapus  foliis 
juvenilibus  synanthus  eisque  aequilongus,  nutans,  usque  8-florus;  bracteae  lanceolatae, 
acutae,  pedicellos  superantes,  persistentes.  Sepala  oblongo-lanceolata,  acuminata,  dorsale 
gynostemio  incumbens.  Petala  sepalis  aequilonga,  anguste  lineari-spathulata,  acuta. 
Labellum  sepalis  paullo  brevius,  arcuatum,  concavum,  trifidum,  lobi  laterales  breves, 
acuti,  lobus  medius  breviter  unguiculatus  orbicularis  subquadratus  vel  late  cordato- 
ovatus  acutus,  margine  integer,  inter  lobos  laterales  carinis  3  vel  5  gracilibus  in  basi 
lobi  medii  dilatatis  ornatus.  Gynostemium  sepalis  paullo  brevius  lobos  laterales  labelli 
superans,  gracile,  arcuatum,  apicem  versus  alatum.  Ovarium,  Capsula  adhuc  ignota. 
Sepala  petalaque  et  labelli  dimidium  basale  viridia,  dimidium  anticum  albidum,  brunneo- 
pictum,  lobi  laterales  rufo-brunneo-striati,  sepala  3  cm  longa.  —  Fig.  1  3  D. 

Nordwestmalayische  Provinz:  Tenasserim  1300  m  (Parish  n.  161)  — 
v.  fl.  s.  in  Herb.  Kew. 

Sect.  VI.   Carinatae  Pfitz. 

Species  habitu  potius  Maxillariearum  floribus  e  bulbis  longe  non  maturis  juxta 
bulbum  vetustum  orientibus.  Flores  plerumque  speciosi,  albi,  brunneo-notati.  Sepala 
lateralia    dorso    manifeste    carinata.  —  Species  pleraeque  peninsulae  Malayanae  incolae. 

Flaeeidae  p.  p.   et  Erectae  p.  p.  Lindl.  Fol.   Orchid.  Coelogyne    (1852);    Reichb.  f. 
in  Walp.  Annal.   VI.   (1861)   223,   225. 
A.  Folia  nervo  medio  solo  subtus  prominente. 

a.  Folia  gramine a 4 1 .   C.  grammifolia. 


44  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

b.  Folia  lanceolata  vel  oblongo-lanceolata  pergamenea. 
a.  Scapus  proteranthus,  inter  flores  inferiores  subincrassa- 

tus,  apicem  versus  teres 42.   C.  Huettneriana. 

ß.  Scapus  heteranthus  ubique  gracilis,  apicem  versus  sub- 

compressus .    .    43.   C.  flaccida. 

B.  Folia  nervis  3   subtus  magis  prominentibus. 

a.  Folia  lineari-lanceolata,  ovarium  viscosum 4  4.    G.  viscosa. 

b.  Folia  lanceolata  vel  elliptico-lanceolata,  ovarium  non  vis- 
cosum. 

a.  Flores  speciosi,   sepala  acuta  vel  acuminata   .    .    .    .    45.    G.  casta. 
ß.  Flores  mediocres,  sepala  subacuta  vel  obtusiuscula. 
I.  Labellum  distincte  trilobum,  lobis  lateralibus  antice 
prominentibus. 

1 .  Lobus  medius  labelli  unguiculatus,   cordato-reni- 

formis,  apiculatus 46.    G.  trinervis. 

2.  Lobus    medius  labelli   apice    dilatatus,     integer, 

truncatus 47.   G.  pachybulbon. 

II.  Labellum  obscure  trilobum,  lobis  lateralibus   antice 
non  prominentibus. 

1.  Bracteae  ovatae  sub  anthesi  persistentes  .    .    .    48.   G.  Rhodeana. 

2.  Bracteae  lanceolatae  sub  anthesi  deciduae. 

*  Folia  ter  usque  quinquies  longiora  quam  lata, 
elliptico-lanceolata,  pseudobulbi  ovati  subcom- 

pressi 49.   C.  Rossiana. 

**  Folia  decies  longiora  quam  lata,  lanceolata  .    50.   G.  cinnamomea. 

41.  C.  graminifolia  Parish  et  Reichb.  f.  in  Trans.  Linn.  Soc.  XXX.  (1873)  146; 
Bot.  Mag.  t.  7006;  Rolfe  in  Gard.  Chron.  (1888)  I.  168;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V. 
(1890)  831;  Grant,  Orch.  Burmah'174.  —  Pseudobulbi  breviter  ovati,  costati,  basi 
squamis,  inferioribus  late  ovatis  subacutis,  superioribus  pseudobulbum  superantibus,  longe 
triangulo-angustatis,  erectis,  longitudinaliter  dilaceratis,  opacis,  pallide  brunneis  fulti,  in 
rhizomate  ascendente  parum  distantes,  diphylli,  5  cm  longi,  3  cm  crassi.  Folia  in  petio- 
lum  pseudobulbum  aequantem  angustata,  linearia,  acuta,  arcuata,  supra  saturate,  subtus 
luteo-viridia,  nervo  medio  solo  prominente  praedita,  ad  40  cm  longa,  1  cm  lata.  Scapus 
proteranthus,  foliis  adultis  multo  brevior,  ad  1  5  cm  altus,  erectus,  usque  4-florus;  bracteae 
ovatae,  acutae,  ovarium  pedicellatum  superantes,  deciduae.  Sepala  anguste  ovato-lanceolata, 
acuta,  dorso  carinata,  marginibus  subreflexis,  dorsale  latius,  apice  reflexum,  a  gynostemio 
patens,  lateralia  angustiora,  subfalcata,  deflexa,  approximata.  Petala  paullo  breviora 
sepalo  dorsali  dimidio  angustiora,  utrinque  angustata,  acuta,  reflexa.  Labellum  petalis 
fere  aequilongum,  concavum,  trilobum;  lobi  laterales  duas  tertias  labelli  aequantes,  semi- 
elliptici,  erecti,  antice  obtusanguli,  lobus  medius  ovatus  apice  acutus,  reflexus,  margine 
integer,  carinae  3  flexuosae  antice  magis  elevatae  crenulataeque  a  basi  labelli  usque  ad 
dimidium  lobi  medii  extensae,  media  paullo  brevior.  Gynostemium  lobis  lateralibus 
labelli  aequilongum,  curvatum,  alis  sursum  dilatatis  angustis  triangulis,  ala  apicali  triloba, 
lobus  medius  obtrapezoideus  margine  crenulatus,  lobi  laterales  oblongi  truncati.  Ova- 
rium breve,  obtuse  6-costatum,  non  viscosum.  Capsula  ignota.  —  Flos  candidus,  labelli 
lobis  lateralibus  intus  nervis  brunneis  ornatis,  lobo  medio  luteo,  carinis  basi  albidis, 
antice  atro-brunneis.  Bracteae  et  ovarium  carnea,  sepala  3,5  cm  longa,  6  mm  lata; 
petala  3,3  cm  longa,  4 — 5  mm  lata;  labellum  extensum  vix  brevius,  1,5  cm  latum.  — 
Fig.  MÄ—D. 

Nordwestmalayische  Provinz:  Tenasserim,  Berge  bei  Moulmein  (Parish!); 
Assam  (Mann!);  Khasia:   Shilong  (Mann!)?  —   1888   eingeführt.  —  v.  fl.  v. 

42.  C.  Huettneriana  Reichb.  f.  in  Flora  LV.  (1872)  277;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V. 
(1886)    830;    Grant,    Orch.    Burmah    175.    —    Pseudobulbi    ovati,    parum    compressi, 


Coelogyne 

subtetragoni,vetusti  profunde 
sulcati,  diphylli,  in  rhizomate 
dense  seriati,  8  cm  longi, 
3  cm  crassi.  Folia  in  petiolum 
pseudobulbo  breviorem  an- 
gustata ,  elliptico-lanceolata, 
acuta  coriacea,  supra  saturate 
viridia,  nitida,  subtus  palli- 
diora,  opaca,  nervo  medio 
solo  subtus  prominente  prae- 
dita,  25  cm  longa,  4,5  cm 
lata.  Scapus  proteranthus, 
nutans  vel  pendulus,  foliis 
brevior,  multiflorus,  basi  sub 
anthesi  vaginis  ovatis,  apice 
rotundato-acutis  conum  for- 
mantibus  inclusus,  ad  \  5  cm 
altus,  vaginis  iisdem  demum 
coriaceis,  siccis  pallide  brun- 
neis, nigro-maculatis,  pseudo- 
bulbum  adultum  fulcientibus, 
suprema  eum  parum  super- 
ante ;  bracteae  Ovaria  pedi- 
cellata  superantes,  ovatae, 
subacutae ,  convolutae ,  sub 
anthesi  scariosae,  brunneae, 
deciduae.  Sepala  patentia, 
subaequalia ,  oblongo  -  ovata 
acuminata,  dorso  obtuse  ca- 
rinata.  Petala  parum  bre- 
viora,  v.  vix  semilata,  suban- 
gustiora,  lanceolata,  subacuta, 
patentia.  Labellum  petalis 
aequilongum,  trilobum,  lobis 
lateralibus  erectis,  semiovatis, 
antice  truncatis,  circuitu  su- 
periore  leviter  arcuato,  lobo 
medio  dimidium  totius  labelli 
subaequante,  ex  isthmo  duplo 
latiore  quam  longo  dilatato, 
apice  triangulo ,  acuto ,  *  re- 
flexo;  carinis  3  undulatis  a 
basi  ipsa  labelli  per  isthmum 
lobi  medii  extensis.  Gynoste- 
mium  lobos  laterales  labelli 
aequans,  gracile,  arcuatum, 
apicem  versus  alatum,  ala 
apicali  concava,  rotundata, 
crenulata,  breviter  ovata,  an-  iL 
tice  retusa;  rostellum  trans- 
verse  ellipticum ;  stigma  semi-  Fig-  <  4.  A  Coelogyne  graminifolia  Reichb.  f.  pro  parte  secun- 
orbiculare  Ovarium  sub-  c*um  ^°^  ^aoaz-  -^  Labellum  arte  explanatum.  G  Gynoste- 
,  .  .     .  .   i-   •       mium.     D  Antherae  facies  inferior.    —   JE — G  C.  Huettneriana 

tnquetrum,     jugis    petalinis,    Reichb<  f>    ^  Fios.  iP  Labellum  explanatum.   Q  Gynostemium.  - 
acutis,    sepahnis    applanatis.       R  G.  flaccülu  Lindl.     Labellum  explanatum.     (Icon.  origin.) 


46  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Capsula  ignota.  Flos  candiflus,  isthmo  et  facie  interiore  loborum  lateralium  labelli  citrino- 
maculatis,  carinis  albis  apice  ipso  aurantiacis,  ovarium  viride;  odor  gratus  illi  florum 
Philadelphi  similis;  sepala  2,5  cm  longa.     Flores  post  G.  flaccidam.  —  Fig.  14-27 — O. 

Nordwestmalayische  Provinz,  Tenasserim:   Moulmein  (Parish!)  —  v.  fl.  v.! 

Var.  lactea  (Reichb.  f.)  Pfitz.  —  Coelogyne  lactea  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1885)  I. 
692;   (1888)  I.   521.  —  Petala  angustiora  lineari-lanceolata;   dores  majores  lactei. 

Birma:  von  Lendy   1883   eingeführt.  —  v.   fl.   v. 

43.  C.  flaccida  Lindl.  in  Wall.  Gatal.  (1828)  1961;  Gen.  et  spec.  Orchid.  (1830) 
39;  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1854)  2;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1863)  223;  Bot.  Magaz. 
t.  3318;  Bot.  Reg.  (1841)  t.  31;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  829;  Grant,  Orch. 
Burmah  172;  King  et  Pantl.  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calc.  VIII.  133,  t.  183.  —  Pseudo- 
bulbi  ovato-conici  parum  compressi,  subtetragoni,  sulcati,  basi  vaginis  ovatis,  acutis, 
siccis,  pallide  brunneis,  nigro-ustulatis,  summa  pseudobulbum  aequante  fulti,  in  rhizo- 
mate  repente  dense  seriati,  diphylli,  8  cm  longi,  2,5  cm  crassi.  Foliain  petiolum  pseudo- 
bulbo  parallelo  breviorem  angustata,  lanceolata,  vel  oblongo-lanceolata,  acuta,  perga- 
menea,  supra  saturati  viridia,  nitida,  subtus  luteo-viridia,  pallidiora,  opaca,  nervo  medio 
solo  subtus  prominente  praedita,  30  cm  longa,  ad  3  cm  lata.  Scapus  heteranthus, 
pendulus,  foliis  subaequilongus,  multiflorus,  20  cm  longus,  basi  vaginis  ovatis,  subacutis, 
compressis,  imbricatis,  pallide  brunneis,  nigro-ustulatis,  fere  ad  florem  infimum  inclusus ; 
rhachi  basi  tereti  inter  flores  applanata,  subflexuosa;  bracteae  ovatae,  acutae,  apice 
setaceae,  naviculares,  deciduae,  Ovaria  pedicellata  subaequantes,  juveniles  roseae  diaphanae, 
postremae  siccae  pallide-brunneae.  Sepala  subaequalia,  ovato-oblonga,  acuta,  dorso  obtuse 
carinata.  Petala  paullo  breviora,  triplo  angustiora,  ex  basi  anguste  cuneata  lineari-lanceo- 
lata, acutissima,  subaequilonga,  apice  reflexa.  Labellum  petalis  aequilongum,  trilobum, 
lobis  lateralibus  circuitu  superiore  valde  curvatis  erectis,  semiellipticis  'antice  truncatis, 
lobo  medio  dimidium  totius  labelli  non  aequante,  ex  isthmo  subquadrato,  ovato,  acuto, 
reflexo,  carinis  2  flexuosis  e  basi  labelli  usque  per  isthmum  lobi  medii  extensis,  linea 
mediana  fere  a  dimidio  disci  similiter  carinata,  carinis  2  brevibus  lateralibus  interdum  in 
isthmo  additis.  Gynostemium  lobos  laterales  labelli  parum  superans,  gracile,  arcuatum, 
dorso  obtuse  carinatum,  in  dimidio  superiore  latiuscule  alatum,  ala  apicali  obovata  tecti- 
formi  emarginata.  Anthera  triangula  antice  rotundata,  rostellum  latum  rotundato-trian- 
gulum;  stigma  sublunatum.  Ovarium  subtriquetrum,  jugis  petalinis  acutis,  sepalinis  appla- 
natis.  Capsula  pyriformis  in  pedunculum  angustata,  trialata.  —  Flos  pallide  brunneus 
vel  albus;  labelli  lobi  laterales  intus  brunneo-nervosi  antice  luteo  maculati,  isthmus  plus 
minus  luteus,  carinae  albae  antice  brunneo-aurantiacae,  ovarium  rufescens;  odor  pecul- 
iaris  ingratus,  sepala  2,5  cm  longa,  8  cm  lata;  petala  paulum  breviora  5  mm  lata, 
labellum  2,5  cm  longum,    1,2  cm   latum.    —  Fig.  \bH. 

Tropischer  Himalaya:  Nepal,  Nookate  auf  Bäumen  (Wallich!);  Sikkim  1000 — 
1800  m,  gemein  (Pantling  n.  136'.,  Blütezeit  März  bis  Mai);  Khasia  (Pantling!).  — 
Nordwestmalayische  Provinz,  Burma;  Tenasserim:  Jook  Long  auf  Felsen  (Parish!). 

Var.  crenulata  Pfitz.  —  Margo  isthmi  et  partis  anticae  dilatatae  lobi  medii  labelli 
crenulatus. 

Var.  elegans  Pfitz.  —  Isthmus  et  pars  antica  lobi  medii  labelli  vix  distincta, 
flores  majores  fere  inodori. 

44.  C.  viscosa  Reichb.  f.  in  Allg.  Gart.  Zeitg.  (1856)  218;  Id.  in  Bonplandia  IV. 
(1856)  328;  Gard.  Chron.  (1870)  1085;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  832.  —  Pseudo- 
bulbi  anguste  ovati  vel  fusiformes,  rostrati,  lucidi,  in  rhizomate  valido  lignoso  congesti, 
8  cm  longi.  Folia  petiolata,  lineari-lanceolata,  in  petiolum  attenuata,  20 — 30  cm  longa, 
3  cm  lata,  paucinervia  (trinervia  Hook.  f.).  Scapus  proteranthus  ?  a  basi  usque  ad  flores 
squamis,  ultimis  pseudobulbo  adulto  aequilongis,  dense  imbricatis  vestitus,  foliis  adultis 
multo  brevior,  erectus,  pauciflorus;  bracteae  acuminatae,  deciduae.  Sepala  lineari-lanceo- 
lata, acuminata,  dorso  carinata.  Petala  similia,  paullo  angustiora.  Labellum  latum,  tri- 
lobum, lobi  laterales  antice  obtusanguli,  lobus  medius  paullo  productus,   ovatus,  acutus 


Coelogyne.  47 

brevis,  carinae  3  crenulatae,  plicatae,  a  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii  pro- 
currentes.  Gynostemium  ei  C.  flaccidae  simile.  Ovarium  viscosum.  Capsula  ignota.  — 
Flos  candidus,  lobi  laterales  brunneo-striati,  lobus  medius  supra  saturate  luteus,  subtus 
maculis  2  luteis  ornatus.  Gynostemium  dorso  carneum,  antice  late  brunneo-striatum, 
ovarium  rubrum,   sepala  2,5  cm  longa. 

Ostindien:  wahrscheinlich  Himalaya,  Khasia-Hügel  1 856  von  Booth  nach  Ham- 
burg,  1870  von  Veitch  eingeführt,  anscheinend  nicht  mehr  in  Kultur. 

Nota.  Planta  non  satis  nota,  folia  mihi  non  visa,  C.  trinervi  potius  quam  C.  gramini- 
foliae  affinis. 

45.  C.  casta  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1896)  322.  —  Pseudobulbi 
elongati,  conici,  costati,  diphylli,  7,5  cm  longi,  2,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  attenuata, 
anguste  lanceolata,  acuta,  flaccida,  costata,  20  cm  longa,  3  cm  lata.  Scapus  proteranthus 
erecto-nutans,  basi  vaginis  viridibus  foliorumque  erumpentium  apicibus  tectus,  fere  usque 
ad  vaginas  florifer,  pauciflorus  (ad  5),  floribus  magnis  speciosis;  bracteae  lanceolatae, 
acuminatae,  papyraceae,  5  cm  longae,  ovarium  pedicellatum  duplo  superantes.  Sepala 
lanceolata,  acuminata,  acuta.  Petala  angustiora,  lineari-lanceolata,  acuminata.  Labellum 
trilobum,  sepalis  brevius,  lobis  lateralibus  magnis  obtusis,  lobo  medio  breviusculo,  ovato, 
cuspidato,  basi  crispo-marginato,  carinis  inter  lobos  laterales  3,  parallelis,  crispis,  2  late- 
ralibus in  lobo  medio  additis.  Gynostemium  superne  alatum,  ala  apicali  elevata  truncata 
utrinque  unidentata;  anthera  campanulata  apice  incrassata;  rostellum  latum,  margine 
sinuatum;  pollinia  semielliptica,  postica  minora;  stigma  oblongum,  breve.  —  Flos  can- 
didus, lobi  laterales  labelli  flavi,  aurantiaco-venosi,  lobus  medius  basi  citrino-maculatus ; 
gynostemium  aurantiacum;  sepala  3,7  cm  longa. 

Südwestmalayische  Provinz,  Malayische  Halbinsel:  Selangor,  Bukit  Hitam 
(Kelsall).  —  n.  v. 

46.  C.  trinervis  Lindl.  in  Wall.  Catal.  (1828)  1955;  Gen.  et  spec.  Orch.  (1  830) 
41;  Fol.  Orchid.  I.  (1852)  8;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  225;  Hook.  f.  Fl. 
Brit.  Ind.  832;  Grant,  Orch.  Burmah  183.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati,  opaci,  saepe 
curvati,  in  rhizomate  crasso  satis  distantes,  diphylli,  8  cm  longi,  3  cm  crassi,  juniores 
vaginis  late  ovatis  mox  in  fibras  parallelas  solutis  inclusi.  Folia  in  petiolum  pseudo- 
bulbo  aequilongum  sensim  angustata,  -  lanceolata,  apice  longe  acuminata,  nervis  3  subtus 
prominentibus  praedita,  30  —  40  cm  longa,  3  cm  lata.  Scapus  proteranthus,  foliis  adultis 
multo  brevior,  strictus,  subflexuosus,  usque  6-florus;  bracteae  lanceolatae,  deciduae. 
Sepala  ovato -elliptica,  subacuta.  Petala  angustiora,  lineari-lanceolata,  subaequilonga. 
Labellum  concavum,  trilobum,  sepalis  aequilongum,  lobis  lateralibus  erectis,  semicordatis 
antice  prominentibus,  rotundatis,  lobo  medio  unguiculato,  ex  isthmo  longiusculo  subquadrato, 
transverse  cordato-reniformi,  apiculato,  carinis  3  flexuosis  aequalibus,  lateralibus  distinctius 
crenulatis,  a  basi  fere  ad  apicem  labelli  procurrentibus ,  additis  processubus  minimis 
quibusdam  in  lobo  medio.  Gynostemium  apicem  versus  late  alatum,  ala  apicalis  fere 
orbiculari,  denticulata.  Ovarium  angustum;  Capsula  anguste  pyriformis,  angulis  acutis. 
—  Flos  candidus,  labellum  brunneum  albomarginatum.  Sepala  1,8  cm  longa,  flores  4  cm 
diametro.  —  Fig.  15-4. 

Nordwestmalayische  Provinz,  Tenasserim:  Tavoy  (Wallich!);  Mergui 
(Griffith!,  Parish!).  —  v.  fl.  s. 

47.  C.  pachybulbon  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1896)  324.  —  Pseudo- 
bulbi ovati,  laeves,  rhizomati  crasso  lignoso  insidentes,  ad  5  cm  longi,  basi  3  cm  crassi. 
Folia  in  petiolum  pseudobulbo  aequilongum  angustata,  lanceolata,  acuta,  tenuiter  coriacea, 
carina  crassa  nervisque  2  subtus  prominentibus  praedita,  30  cm  longa,  5  cm  lata. 
Scapus  proteranthus  ?  folio  dimidio  brevior,  basi  vaginis  dense  tectus,  floribus  subsecundis ; 
bracteae  oblongo-ovatae,  obtusae,  deciduae,  2,5 — 2,8  cm  longae,  ovarium  pedicellatum 
parum  superantes.  Sepala  lanceolata,  lateralia  carinata.  Petala  linearia,  obtusa.  Label- 
lum petalis  paullo  brevius,  trilobum,  lobis  lateralibus  rotundatis  obtusis,  lobo  medio 
multo  longiore,   apice  dilatato,  truncato,  integro,   carinis  2  sinuatis,  parum  elevatis,  apice 


48 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


crispis.  Gynostemium  sepalis  tertia  parte  brevius,  arcuatum,  clavatum,  ala  apicalis  rotun- 
data,  integra,  antheram  pileatam  haud  multo  superans.  Pollinia  acinaciformia,  tenuia 
plana;  rostellum  latum,  demum  planum,  integrum.  —  Flos  ochroleueus,  labelli  lobi  late- 
rales intus  brunnei,  discus  luteus,  lobus  medius  albus  brunneo-maculatus;  sepala  2  cm  longa. 
Hinterindisch-ostasiatische  Provinz,  Siam:  Pungata  (Gurtis). 

48.  C.  Rhodeana  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1867)  1901.  —  Pseudobulbi  late 
ovati,  parum  compressi,  profunde  sulcati,  luteo-virides,  basi  squamis  ovatis,  acutis,  pallide 
brunneis,  rigidis  fulti,  summa  pseudobulbum  superans  apice  anguste  triangula  acuta 
erecta,  in  rhizomate  repente  vaginis  crebris  pallide  brunneis  dense  vestito  satis  distantes, 
diphylli,  ad  5  cm  longi,  2,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  longiorem  sensim 
angustata,  lanceolata,  acuta,  nervis  3  subtus  prominentibus  praedita,  ad  35  cm  longa, 
ad  3  cm  lata.    Scapus  proteranthus,  usque  ad  bracteam  infimam  squamis  lutescentibus, 

infimis  obtusis,  superioribus  apiculatis,  acutis, 
apressis,  conum  angustum  formantibus  inclu- 
sus,  foliis  adultis  multo  brevior,  erectus, 
usque  5-florus,  1  0  cm  altus ;  bracteae  Ovaria 
pedunculata  superantes,  elliptico-ovatae,  sub- 
acutae,  primum  pallide  virides,  circa  Ovaria 
convolutae,  deinde  brunneae,  subpersistentes. 
Sepala  ovato-oblonga,  dorsale  fere  ecarina- 
tum,  subacutum,  lateralia  manifeste  carinata, 
acuminata.  Petala  aequilonga,  dimidio  an- 
gustiora,  basi  cuneata,  apice  acuta,  cum 
sepalis  patentia.  Labellum  subaequilongum, 
concavum,  obscure  trilobum,  lobis  lateralibus 
fere  duas  tertias  labelli  aequantibus,  semi- 
ellipticis  oblique  erectis,  gynostemium  non 
tangentibus,  lobo  medio  parte  basali  labelli 
multo  angustiore,  leviter  unguiculato,  trian- 
gulo-ovato,  acuminato,  apice  reflexo,  carinis 
3  flexuosis,  crenulatis,  a  basi  labelli  usque  in 
discum  lobi  medii  extensis,  media  breviore. 
Gynostemium  lobos  laterales  labelli  superans, 
curvatum,  ala  a  basi  apicem  versus  dilatata, 
ala  apicalis  subtriloba  erosa,  lobo  medio  reflexo;  ovarium  costis  6  subacutis  praeditum. 
Capsula  ad  huc  ignota.  —  Flos  viridi-albus,  lobi  laterales  labelli  brunnei,  lobus  medius 
striis  2  convergentibus  luteis  ornatus,  carinae  altae;  sepala  1,5  cm  longa.  —  Fig.  15i?. 
Molukken?  von  Konsul  Schiller   1867  eingeführt.  —  v.  fl.  v. 

Var.  obtusangula  Pfitz.  —  Flores  paullo  majores ;  lobi  laterales  labelli  antice 
obtusanguli,  crenulati,  lobus  medius  obtusiusculus,  carinis  2  brevibus  in  interstitiis  cari- 
narum  ex  basi  labelli  provenientium  interpositis,  lobo  medio  alae  apiculis  columnae 
latiore  erecto. 

Kultiviert  im  Bot.  Garten  zu  Heidelberg. 

49.  C.  Rossiana  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1884)  II.  808  et  (1889)  II.  650; 
Bot.  Magaz.  t.  7176;  Veitch,  Manual.  Coelog.  48;  HooT*.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886) 
843;  Grant,  Orch.  Burmah  181.  —  Pseudobulbi  fere  obpyriformes,  costis  4  prominen- 
tibus, 4  minoribus  fere  obsoletis  interpositis,  omnibus  obtusissimis,  diphylli,  5 — 8  cm 
longi.  Folia  in  petiolum  longum  angustata,  cuneato-oblongo-lanceolata,  acuta,  20 — 35  cm 
longa,  5  —  8  cm  lata.  Scapus  proteranthus,  pseudobulbum  vix  superans,  basi  squamis 
vestitus,  ascendens,  4-florus,  secundiflorus ,  5 — 8  cm  altus;  bracteae  lineares,  acutae, 
citissime  deciduae,  2  cm  longae.  Sepala  petalaque  lineari-lanceolata.  Labellum  con- 
cavum, trifidum,  lobi  laterales  obtusanguli,  lobus  medius  ab  ungue  latiusculo  abrupte 
obtusangulo-triangulus,    dilatatus,    carinae   3   flexuosae  a   basi   labelli   usque    in    partem 


Fig.  \  5.  Labella  aucta.  A  G.  trinervis  Lindl.  — 

B  G.  Rhodeana  Reichb.  f.  —  GG.  Rossiana 

Reichb.  f.     D,  E  G.  cinnamomea  Teijsm.  et 

Binnend.     (Icon.  origin.) 


Coelogyne.  49 

dilatatam  lobi  medii  extensae,  carinula  laterali  ibidem  utrinque  addita.  Ala  apicalis 
gjnostemii  integra.  Flores  lactei,  lobi  laterales  labelli  et  pars  antica  lobi  medii  ochracei. 
Gynostemium  album,  antice  linea  bruhnea  ornatum.  —  Fig.  1  5  C. 

Nordwestmalayische  Provinz,  Burma:    1884  von  Ross  eingeführt. 

Nota.  Species  a  me  non  visa,  praecedenti  proxirna,  sed  secunduin  cl.  Reichenbach  foliis 
latioribus,  bracteis  linearibus  deciduis,  sepalis  petalisque  fere  aequalibus,  carinis  5  in  parte 
dilatata  lobi  medii  labelli,  ala  apicali  gynostemii  integra  diversa.  Specimine  originali  occluso 
dubium  est,  an  species  an  mera  varietas  C.  Rkodeanae  sit. 

50.  C.  cinnamomea  Teysm.  et  Binn.  in  Natuurkund.  Tijdschrift  v.  Nederl.  Indie 
XXIV.  (1862)  306;  J.  J.  Smith  in  Flor.  Buitenz.  VI.  (1905)  147.  —  Pseudobulbi  bre- 
viter  ovati,  parum  compressi,  subtetragoni,  sulcati,  basi  squamis  ovatis  infimis  obtusis, 
ceteris  acutis,  suprema  pseudobulbum  superante,  erecta,  apice  convoluto,  brunneis  fulti, 
in  rhizomate  repente  seriati,  5  cm  longi,  3  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo 
breviorem  angustata,  oblongo-lanceolata,  acuta,  vel  acuminata,  nervis  3  subtus  prominen- 
tibus,  supra  nitida  subtus  opaca,  ad  4  0  cm  longa  ad  4,5  cm  lata.  Scapus  proter- 
anthus,  basi  squamis  obtusis  conum  formantibus  inclusus,  brevis,  erectus,  6 — 8-florus, 
18  cm  altus;  bracteae  oblongae,  acutae,  deciduae,  ovarium  pedunculatum  superantes, 
2,5  cm  longae.  Sepala  oblongo-lanceolata,  apiculata,  dorso  carinata.  Petala  linearia, 
subaequilonga.  Labellum  concavum,  obscure  trilobum,  lobis  lateralibus  angustis  semi- 
ellipticis,  antice  obtusangulis,  angulo  vix  prominente,  lobo  medio  reflexo,  breviter  ungui- 
culato,  ovato-elliptico ,  acuminato,  margine  repando,  carinis  3  validis  varicosis  con- 
fluentibus  a  basi  usque  ad  apicem  labelli  extensis.  Gynostemium  fere  a  basi  alata  anguste 
triangulum,  ala  apicali  transversa  rectangula  denticulata,  dente  triangulo  utrinque  addito. 
Ovarium  6-jugum.  Capsula  obovata,  basi  angustata.  —  Flores  lutescentes,  lobi  late- 
rales labelli  luteo-brunnei  albomarginati,  lobus  medius  albus  in  ungue  sulfureo-margi- 
natus,  in  disco  brunneo-maculatus ;  sepala  2  cm  longa.  —  Fig.  1 5  D. 

Südwestmalayische  Provinz,  Java:  Salak  (Teysmann-Binnendyck, 
J.  J.  Smith).  —  v.  fl.  s. 

Var.  angustifolia  Ridl.  —  G.  angustifolia  Ridl.  (nee  Wight)  in  Journ.  Linn.  Soc. 
XXXII.  (1896)  322.  —  Pseudobulbi  et  folia  angustiora,  lobus  medius  labelli  ei  G.  Ros- 
sianae  similis  obtusior. 

Malayische  Halbinsel:  Lankawi-Islands  (Gurtis).  —  v. ■  fl.  s. 

Sect.  VII.  Lentiginosae  Pfitz. 

Flaccidae  Lindl.  p.  p.  et  Erectae  Lindl.  p.  p.,  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852) 
sect.    1,   2;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.   VI.   (1861)   224—226. 

A.  Lobus   medius    labelli    arte  explanati  illius    parte    basali  vix 
semilatus. 

a.  Carinae  labelli  2  integerrimae 51.   G.  Mossiae. 

b.  Carinae  labelli  3   subaequales  plus  minus  undulatae. 

a.  Scapus  proteranthus ;  petala  anguste  linearia.    .    .    .    52.    G.  zeylanica. 
ß.  Scapus    foliis    juvenilibus    synanthus;    petala    e    basi 

euneata  obovata,  acuta 53.   C.  angustifolia. 

y.  Scapus  foliis  fere  prorsus  evolutis  synanthus. 

I.  Labellum  arte  explanatum  paullo  longius  quam  la- 

tum;  folia  anguste  elliptica  undulata 54.   C.  odoratissima. 

II.  Labellum    arte    explanatum     tertia    parte     longius 

quam  latum,   folia  lineari-ligulata  non  undulata     .    55.    G.  trifida. 

B.  Lobus  medius  labelli  arte  explanati  ejus  parti  basali  subae- 
quilatus  vel  latior. 

a.  Bracteae  persistentes:  carinae  2. 

a.  Pseudobulbi  anguste  ovati.     Lobus  medius  labelli  ob- 

ovatus  obtusus 56.   C.  breviscapa. 

A.  Engl  er,  Das  Pflanzenreich.  IV.  (Embryophyta  siphonogama)  50.  4 


50  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

ß.  Pseudobulbi  trigono-  vel  tetragono-prismatici.     Lobus 

medius  labelli  cordato-suborbicularis  .    .    .    .    .    .    .    57.    C.  lentiginosa. 

b.  Bracteae  deciduae. 

a.  Gynostemium   longius    quam  latum.      Carinae  in  lobo 

medio  labelli  3 58.    G.  sparsa. 

ß.   Gynostemium  ter   vel  quater  longius  quam  latum.    Ca- 
rinae in  lobo  medio  labelli  5. 

I.  Pars  basalis  labelli  lobo  medio  duplo  longior    .    .    59.   C.  chloroptera. 
II.  Pars  basalis  labelli  lobo  medio  subbrevior.    .    .    .    60.    G.  suaveolens. 

51.  C.  Mossiae  Rolfe  in  Kew  Bull.  (189  4)  156;  in  Gard.  Chron.  (1894)  I.  408 
fig.  49.  —  Pseudobulbi  ovati,  congesti,  diphylli,  5  cm  longi.  Folia  longe  petiolata, 
oblonga,  lanceolata,  acuta,  subundulata,  multinervia,  nervis  3  subtus  prominentibus  praedita, 
ad  1 8  cm  longa.  Scapus  proteranthus,  basi  squamis  anguste  ovatis  sub  pseudobulbo 
adulto  brunneis,  appressis,  petiolum  aequantibus  vestitus,  arcuatus,  usque  7-florus;  brac- 
teae cucullatae,  oblongo-lanceolatae,  acutae,  striatae,  Ovaria  longe  pedicellata  superantes, 
persistentes,  2,5  cm  longae.  Sepala  elliptico-oblonga,  subacuta,  carinata.  Petala  similia 
ecarinata.  Labellum  concavum,  trilobum,  lobi  laterales  dimidium  labelli  vix  aequantes 
antice  triangulo-ovati,  obtusi,  erecti,  lobus  medius  ellipticus,  subacutus;  carinae  2  inte- 
gerrimae  a  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii  extensae,  nervo  medio  vix  incras- 
sato.  Gynostemium  clavatum,  arcuatum,  alatum,  sepalis  brevius.  —  Flores  candidi,  ma- 
cula  lunata  pallide  lutea  in  lobo  medio  ornati,   sepala  3  cm  longa.  —  Fig.  16,  Fig.  18.4. 

Vorderindisches  Gebiet,  Nilgherries:  von  J.  S.  Moss  1  890  eingeführt.  —  v.  fl.  s 

52.  C.  zeylanica  Hook.  f.  in  Trimen  and  Hooker,  Handbook  to  the  Flora  of 
Ceylon  IV.  (189  8)  161.  —  Pseudobulbi  obpyriformes  vel  ovati,  rugulosi,  in  rhizomate 
repente  inserti,  basi  fibris  rufo-brunneis  vaginarum  vetustiorum  fulti,  mono-  vel  diphylli 
2  cm  longi.  Folia  anguste  lineari-lanceolata,  acuta,  carinata,  coriacea,  in  petiolum  angustata,' 
10 — 15  cm  longa,  6  mm  lata.  Scapus  proteranthus,  foliis  adultis  multo  brevior,  gracilis, 
erectus,  biflorus,  4  cm  altus,  vaginae  obtusae  basales  conum  formantes;  bracteae  parvae, 
oblongae,  brunneae,  6  mm  longae.  Flores  nutantes.  Sepalum  dorsale  oblongum;  late- 
ralia  ovato-oblonga,  omnia  subacuta.  Petala  anguste  linearia.  Labellum  trilobum,  lobis 
lateralibus  latis  obtusis,  medio  orbiculari,  carinis  3  subaequalibus  ornatum.  —  Flores 
albi  ?  maculis  duabus  ochraceis  in  lobo  medio  labelli,  sepala   1,2  cm  longa. 

Vorderindisches  Gebiet,  CeyLon:  Ambagamnoa-Distrikt  (Thwaites,  Ceylon 
Plants  n.  40  03).   —  v.   fl.   s. 

53.  C.  angustifolia  Wight  (nee  A.  Rieh,  nee  Ridl.),  Icon.  plant.  Ind.  Orient.  V. 
(1852)  t.  1641  ;  Trimen  and  Hooker,  Handb.  Fl.  Ceylon  IV.  (1898)  160.  —  G  breviseapa 
Aut.  nee  Lindl.  ex  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1  862)  22  6;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1  886) 
8  33.  —  G  odoratissima  p.  p.  (nee  Lindl.)  Veitch,  Man.  Orch.  pl.  VI.  (1890)  47.  — 
Planta  speciei  praecedenti  simillima.  Pseudobulbi  3  cm  longi,  1  cm  crassi.  Folia  magis 
evoluta,  15  cm  longa,  1,5  cm  lata.  Vaginae  sub  scapo  potius  cylindrum  pseudobulbo 
longiorem  quam  conum  formantes.  Sepala  obovato-lanceolata,  acuta.  Petala  e  basi 
euneata  obovata,  acuta.  Labelli  trilobi  lobi  laterales  anguste  ovati,  subfalcati,  lobus 
medius  suborbicularis,  retusus  vel  apiculatus,  carinis  flexuosis  3  aequalibus  ornatus; 
gynostemium  alatum.  —  Flores  albi,  labellum  luteo-pictum.  Sepala  1,3  cm  longa. 
Flores  illis   C.  zeylanicae  aequimagni.   —  Fig.  18-D. 

Vorderindisches  Gebiet,  Nilgherries:  auf  Baumästen  bei  Neddawullin  (an 
recte?)  (Wight);   2000  m  (Hooker  f.). 

Nota.  C.  angustifolia  Wight  nunc  C.  odoratissima  Lindl.,  nunc  G.  breviseapa  Lindl. 
habitu  est,  sed  tarnen  distineta  videtur.  Specimen  etiam  in  Herb.  Kew  miserum  quoad  floris 
strueturam  cognoscendam. 

54.  C.  odoratissima  Lindl.  in  Wall.  Catal.  (1828)  i960;  Gen.  et  spec.  Orchid. 
(1830)  41  ;  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  10  p.  p.;  Thwaites,  Enum.  300;  Wight,  Icon. 
plant.  Ind.  or.  V.  (4  852)  t.  1640;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  226  p.  p.;  Hook.  f. 


Coelogyne. 


51 


Fl.  Brit.  Ind.  V.  (4  886)  834  p.  p.;  Trimen  and;  Hooker,  Handb.  Fl.  Ceylon  IV.  (1  898)  160; 
Atlas  T.  89.  —  Pseudobulbi  subglobosi  vel  late  ovati,  juniores  vaginis  ovatis  membranaceis 
acutis  inclusi,  dense  congesti,  diphylli,  2,5  cm  longi,  1,5  cm  crassi.  Folia  elliptico-lan- 
ceolata  in  petiolum  pseudobulbo  aequilongum  angustata,  subacuta,  5-nervia,  1  0  cm  longa 


4* 


52  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coclogyninae. 

4,5  cm  lata,  tenuia,  coriacea,  undulata,  nervis  3  paullo  magis  subtus  prominentibus. 
Scapus  foliis  fere  evolutis  sjnanthus,  foliis  adultis  subaequilongus,  gracilis,  strictus,  pauci- 
florus;  bracteae  anguste  ovatae,  acutae,  scariosae,  patentes,  ovario  pedicellato  duplo 
longiores,  persistentes.  Sepala  oblongo-ovata,  subacuta,  lateralia  subfalcata.  Petala  anguste 
oblonga  vel  oblanceolata.  Labelli  trifidi  lobi  laterales  oblongi,  pbtusi,  erecti,  medius  sub- 
orbicularis  vel  latissime  ellipticus,  apiculatus,  carinis  3  gracilibus  undulatis  parum  diver- 
gentibus  e  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii  extensis.  Gynostemium  anguste 
alatum,  androclinium  semicirculare  integrum.  Capsula  crassa  ellipsoidea  dependens.  — 
Flores  albi,  media  pars  labelli  lutea.     Sepala   1,8  cm.  —  Fig.  \SBet  C. 

Vorderindisches  Gebiet,  Ceylon:  Centralprovinz,  in  der  oberen  Bergzone 
gemein  (Trimen);  Nilgherries:   2600  m  (Wight!,   Hooker  f.!). 

Var.  angustifolia  (A.  Rieh.)  Lindl.  in  Fol.  Orchid.  (1852)  10;  Reichb.  f.  in 
Walp.  Ann.  VI.  (1861)  225.  —  C.  angustifolia  A.  Rieh,  nee  Wight  nee  Ridley,  Orchid. 
des  Nilgherries  in  Ann.  sc.  nat.  2.  ser.  XV.  (1841)  16  t.  6.  —  Pseudobulbi  graciliores, 
folia  angustiora;  lobus  medius  labelli  ellipticus  longius  acuminatus. 

Nilgherries:  bei  Neddonbatta;  Juli. 

55.  C.  trifida  Reichb.  f.  in  Hamburg.  Gart.  Zeitg.  (1863)  546;  in  Gard.  Chron. 
(1865)  674;  Xen.  Orchid.  II.  (1868)  144  t.  155  f.  2.  —  G.  odoratissima  Batem.  nee 
Lindl.  Bot.  Mag.  t.  5462.  —  G.  odoratissima  p.  p.  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886) 
835.  —  Pseudobulbi  subglobosi  vel  oblongi,  utrinque  carinati,  congesti,  diphylli,  2,5  cm 
longi  1,5  cm  crassi.  Folia  lineari-ligulata,  acuta,  10  cm  longa,  7  mm  lata,  pergamenea 
carinata.  Scapus  foliis  fere  prorsus  evolutis  synanthus,  paueiflorus,  gracilis,  subnutans, 
foliis  adultis  subaequilongus;  bracteae  oblongae,  acutae,  scariosae,  persistentes,  ovario  lon- 
giores. Sepala  oblongo-ligulata,  subacuta  vel  acuminata.  Petala  cuneato-ligulata,  acuta. 
Labellum  trifidum,  lobi  laterales  late  ligulati  obtusi,  medius  subunguiculatus,  late  ovatus 
vel  suborbicularis  apiculatus,  carinae  3  e  regione  antebasilari  labelli  in  basin  lobi  medii 
extensae,  media  usque  ad  apicem  labelli  attenuata.  Gynostemium  apicem  versus  alatum, 
androclinium  denticulatum.  —  Flores  albi,  inter  carinas  labelli  sulfurei.  Sepala  1,7  cm 
longa.  —  Fig.  1  8  E. 

Monsungebiet,    Nordwestmalayische  Provinz;    Burma  (Parish). 
Nota.  Species  ab  auetoribus  supra  citatis  cum  C.  odoratissima  Lindl.  unita,  a  cl.  Reichen- 
bach diversissima  dieta,  me  judice  conservanda. 

56.  C.  breviscapa  Lindl.  Fol.  Orchid.  (1852)  9;  Thwaites,  Enum.  pl.  Ceylon 
(1864)  300;  Trimen,  Handb.  FI.  Ceylon  IV.  (1898)  160  (exclus.  synon.).  —  C.  odo- 
ratissima Veitch  nee  Lindl.  p.  p.;  Veitch,  Man.  Orchid.  pl.  VI.  (1890)  47.  —  Pseudo- 
bulbi anguste  ovati,  saepe  curvati,  basi  vaginis  latis  coriaeeis,  rubrobrunneis  fulti,  in  rhi- 
zomate  valido  squamis  atrobrunneis,  appressis  vestito,  parum  distantes,  mono-  vel  diphylli, 
5  cm  longi,  basi  1,5  cm  lati.  Folia  in  petiolum  brevem  angustata,  lineari-oblonga,  sub- 
acuta, coriacea,  carinata,  nervo  medio  solo  subtus  manifeste  prominente  praedita,  1  5  cm 
longa,  1,5  cm  lata.  Scapus  proteranthus,  basi  squamis  duris,  obtusis,  mucronulatis,  arete 
imbricatis  conum  pseudobulbis  breviorem  vel  aequilongum  formantibus  inclusus,  gracilis, 
foliis  adultis  brevior,  4 — 6-florus;  bracteae  oblongo-lanceolatae,  acutae,  chartaceae,  brun- 
neae,  patentes  vel  reflexae,  persistentes,  Ovaria  pedicellata  superantes.  Sepalum  medium 
oblongo-lanceolatum,  acutum,  lateralia  ovato-oblonga.  Petala  subaequilonga,  anguste 
elliptica,  paullo  angustiora.  Labellum  fere  aequilongum,  trilobum,  lobis  lateralibus  bre- 
vibus  obtusis,  media  parte  basali  labelli  arte  explanata,  majore  orbiculari,  obovata  retusa, 
apiculo  interdum  interjeeto,  carinis  2  undulatis  apicem  versus  magis  elevatis  fere  integris 
a  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii  extensis  ornatum,  carina  media  fere  evanida. 
Gynostemium  arcuatum,  androclinium  crenatum.  Capsula  anguste  fusiformis  acute  an- 
gulata.     Flores  albi,  labellum  luteo-pictum,  sepala  1,5  cm  longa.  —  Fig.  17(7  et  18  F. 

Vorderindisches   Gebiet,    Ceylon:    obere   Bergzone   (Thwaites,    C.  P.  n. 
3121);  endemisch  (Dez. — Jan.).  —  v.  fl.  s. 

57.  C.  lentiginosa  Lindl.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  4;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann. 
VI.  (1861)  224;  Trans.  Linn.  Soc.  XXX.  (1873)  146;  Bot.  Mag.  (1872)  t.  5958;  Hook.  f. 


Coelogyne. 


53 


Fig.  M.     Coelogyne  barbata  Lindl.     A  Habitus.     B  Labellum.    —    CG  breviscapa  Lindl.   — 
D,  E  C.  ovalis  Lindl.     D  Habitus.    E  Labellum.     (Icon.  origin.) 


54 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


Fl.  Brit.  Ind.  V.  (l  8  86)  830;  Grant,  Orch.  Burmah  1  76.  —  Pseudobulbi  in  rhizomate  repente 
valido  parum  distantes,  anguste  prismatico-ellipsoidei,  compressi,  obtuse  tri-  vel  quadran- 
gulares,  erecti,  basi  vaginis  appressis  ovatis  acutis,  carinatis,  dimidio  brevioribus  fulti,  diphylli, 
9  cm  longi,  2  cm  crassi.  Folia  breviter  petiolata,  lanceolata,  subacuta,  duplo  longiora,  per- 
gamenea,  subtus  carinata,  1  8  cm  longa,  4  cm  lata,  nervo  medio  solo  manifeste  promi- 
nente. Scapus  1  0  cm  altus,  proteranthus,  erectus,  pauciflorus,  pseudobulbos  adultos  paullo 
superans;  bracteae  cymbiformes  ovatae,  acutae,  pedicellos  et  Ovaria  subaequilonga  supe- 
rantes,  persistentes.  Sepala  ovato-lanceolata,  acuta,  mucronata,  dorso  carinata.  Petala 
breviora  et  multo  angustiora,  ligulata,  acuta.  Labellum  sepalis  aequilongum,  trilobum, 
parte  basali  elliptico-cordata,  lobis  lateralibus  parvis  rotundatis,  lobo  medio  aequilongo 
saepe  latiore,  breviter  unguiculato,  orbiculari,  vel  rhombeo-cordato,  apiculato  vel  emargi- 
nato,  margine  undulato,  carinis  2  basin  lobi  medii  attingentibus,  elevatis  vix  crenulatis, 
arcuato-convergentibus.  Gynostemium  curvatum,  angustum,  angustissime  alatum;  andro- 
clinium   trilobulum.     Anthera   late  obtusa,   rostellum  horizontale  rotundatum.     Ovarium 


%z 


JA*k  JV 


Fig.  1 8.  A  Coelogyne  Mossiae  Rolfe.  Labelluni  arte  explanatum.  —  B  G  odoratissima  Lindl., 
idem  (Nilgherries).  C  idem  (Ceylon).  —  DG.  angustifolia  Wight.  Labellum  a  latere  visum 
secundum  Wight  Icon.  —  E  C.  trifida  Reichb.  f.  Labellum  arte  explanatum  secundum  Xen. 
orchid.  —  FG.  breviscapa  Lindl.,  idem.  —  GG.  lentiginosa  Lindl.,  idem  secundum  specim.  cultum, 
H  secundum  specimen  spontaneum.  —  J,  K  C.  sparsa  Reichb.  f. ,  idem  secundum  specimen 
spontaneum.  —  LG.  chloroptera  Reichb.  f.,  idem  secundum  Kränzlin  in  Xen.  Orchid.  —  M,  N  G. 

suaveolens  Lindl.,  idem  et  gynostemium. 


sexsulcatum,  jugis  aequalibus  rotundatis.  —  Flores  pallide  luteo-virides ;  labelli  lobi  late- 
rales brunneo-marginati ;  lobus  medius  albus,  aurantiaco-maculatus ;  scapus  10  cm,  sepala 
2,5  cm  longa.  —  Fig.  1  8  G. 

Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz;  Tenasserim:  Moulmein 
(Parish!,  Lobb!).  —  v.  fl.  v. 

58.  C.  sparsa  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1883)  I.  306;  Kränzlin,  Xen.  Orchid. 
III.  (1890)  70  t.  235,  II.  7 — 12;  Gartenflora  XL  VI.  (1897)  t.  1442.  —  Pseudobulbi 
ovati  vel  subglobosi,  dense  congesti,  diphylli,  4  cm  longi,  1,5  cm  crassi.  Folia  brevis- 
sime  petiolata,  oblongo-lanceolata,  acuta,  glaucescentia,  nervis  3 — 5  subtus  prominentibus 
praedita,  8  cm  longa,  2,5  cm  lata.  Scapus  heteranthus,  erectus  vel  arcuatus,  5  cm  altus, 
basi  vaginis  compressis,  acutis,  imbricatis  inclusus,  usque  5-florus,  foliis  brevior;  bracteae 
ovatae,  acutae,  Ovaria  breviter  pedicellata  paullo  superantes,  deciduae.  Sepala  oblonga, 
acuta,    dorso  carinata.     Petala  multo  angustiora,    lineari-spathulata,    obtusa."     Labellum 


Coelogyne.  55 

trilobum,  parte  basali  lobo  medio  subaequilonga,  lobi  laterales  semicordati,  obtusiusculi, 
medius  breviter  unguiculatus,  transverse  ellipticus  vel  obreniformis  levissime  emarginatus, 
carinae  3  ad  dimidium  lobi  medii  extensae,  laterales  in  lobo  medio  duplicatae.  Gyno- 
stemium  sexies  longius  quam  latum,  androclinium  integrum.  —  Flores  albi,  virides- 
centes,  lobi  laterales  labelli  brunneo-maculati,  carinae  luteae;  sepala  1,5  cm  longa.  — 
Fig.    18J,  K. 

Monsungebiet,    Provinz    der   Philippinen;    von  Röbbelin   für  F.  Sander 
18  8  3   eingeführt.  —  v.  fl.  s. 

59.  C.  chloroptera  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1883)  I.  466;  Kränzlin,  Xen. 
Orchid.  III.  (1890)  69  t.  235,  I.  f.  1—6.  —  Pseudobulbi  fusiformes  vel  pyriformes, 
demum  sulcati,  dense  congesti,  diphylli,  5  cm  longi,  3  cm  crassi.  Folia  ex  basi  cuneata 
oblonga,  acuta,  undulata,  coriacea,  1  2  cm  longa,  4  cm  crassa.  Scapus  heteranthus,  strictus, 
ad  6-florus,  folia  adulta  aequans,  basi  vaginis  cymbiformibus,  acutis  inclusus,  20  cm 
altus;  bracteae  late  ovatae,  acutae,  concavae,  transparentes,  deciduae.  Sepala  oblonga, 
acuta,  dorso  carinata.  Petala  lineari-spathulata,  reflexa.  Labellum  trilobum,  parte  basali 
lobo  medio  duplo  longiore,  lobi  laterales  anguste  semielliptici  obtusi,  lobus  medius  sub- 
orbicularis  cordatus  parti  basali  subaequilatus  apiculatus,  carinae  3  a  basi  labelli  usque 
ad  dimidium  lobi  medii  extensae,  laterales  in  lobo  medio  duplicatae.  Gynostemium 
breve,  apice  incrassatum,  ter  vel  quater  longius  quam  latum.  —  Flores  virides,  labellum 
candidum  rubronervium,  carinae  luteae;  sepala  2  cm  longa.  —  Fig.  18L. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen;  von  Röbbelin  1883  für  F.  San- 
der eingeführt. 

Nota.     Speciem  non  vidi. 

60.  C.  suaveolens  (Lindl.)  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  832;  et  in  Ann.  Bot. 
Gard.  Calcutta  V.  (1895)  27  t.  40.  —  G  undulata  Wall.  msc.  —  Pholidota 
suaveolens  Lindl.  in  Gard.  Chron.  (1856)  372.  —  Pseudobulbi  ovato-conici,  obtuse 
angulati,  in  rhizomate  repente  valido  squamis  late  ovatis,  acuminatis,  coriaceis,  brunneis 
dense  vestito  longe  distantes,  diphylli,  9  cm  longi,  3  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudo- 
bulbo  breviorem  angustata  vel  fere  sessilia,  elliptico-lanceolata,  acuminata,  margine  undu- 
lata, nervis  5 — 7  subtus  magis  prominentibus  praedita,  25  cm  longa,  6  cm  lata.  Scapus 
foliis  juvenilibus  apicibus  protrusis  synanthus  vel  fere  proteranthus,  folia  juvenilia  multo 
superans,  erecto-nutans,  multiflorus,  20  cm  altus;  rhachis  parum  flexuosa,  articulata; 
bracteae  spathaceae,  naviculares,  coriaceae,  striatae,  late  ovatae,  acuminatae,  deciduae. 
Sepala  suberecta,  oblongo-lanceolata,  acuta,  praecipue  lateralia  dorso  carinata.  Petala 
subaequilonga,  oblongo-obovata,  subacuta.  Labellum  sepala  fere  aequans,  concavum, 
trilobum ,  lobi  laterales  dimidium  labelli  subaequantes  angusti ,  semielliptici  antice, 
subcarnosi,  reflexi,  erecti,  gynostemium  amplectentes,  lobus  medius  parte  basali  labelli 
latior,  late  ovatus  vel  suborbicularis  acuminatus  subreflexus,  carinae  3  \alde  flexuosae 
basin  versus  humiliores  a  basi  labelli  fere  ad  apicem  lobi  medii  extensae,  2  brevibus 
lateralibus  ibidem  additis.  Gynostemium  lobis  lateralibus  labelli  subaequilongum,  crassum, 
angustum,  alatum,  quater  longius  quam  latum,  ala  apicalis  concava,  obtusa,  emarginata; 
anthera  brevis,  latissima,  rostellum  oblique  erectum,  triangulo-acutum.  Capsula  turgida, 
argute  3-angulata,  jugis  applanatis  in  medianis  laterum  praedita.  —  Flos  albus,  sua- 
veolens, carinae  labelli  aureae ;  sepala   1 , 5  cm  longa.  —  Fig.  1  8  üf,  N. 

Monsungebiet,  Trop.  Himalaya:  Khasia  (Gibson!);  Mungpo  500  m  (Clarke!); 
Assam.  —   1856  eingeführt. 

Hujus  sectionis  videtur  sed  imperfecte  nota: 

Coelogyne  stellaris  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1886)  I.  8.  —  »Pseudobulbis 
pyriformi-fusiformibus  obtusangulo-tetragonis,  costis  obtusis  adventitiis  nonnullis  congestis, 
diphyllis,  foliis  petiolatis,  oblongis,  acutis,  papyraceis,  pedunculo  plurifloro,  proterantho, 
porrecto;  bracteis  lanceis  Ovaria  pedicellata  anthesi  aequantibus,  pro  parte  persistentibus ; 


56  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

sepalis  tepalisque  lanceis,  acutis,  sepalis  carinatis,  labello  trifido,  lobis  lateralibus  semi- 
ovatis  apice  antrorsus  triangulis,  acutis,  lobo  intermedio  cuneato,  oblongo,  acute-,  minutis- 
sime  serrulato,  carinis  a  basi  ovarii  minute  serrato-ciliolatis  ad  apicem  lobi  intermedii, 
breviore  interjeeta,  carinula  utrinque  una  extus  in  lobo  mediano ;  androclinio  integro 
marginato. « 

In  the  way  of  C.  testacea,  but  with  green  sepals  and  petals  and  a  white  lip,  the 
side  laciniae  of  which  are  provided  with  sepia-brown  stripes  interrupted  by  white  ones, 
the  mid-lacinia  with  a  sulphur-blotch  and  two  dark  brown  spots. 

Monsungebiet,   Südwestmalayische  Provinz;  Borneo. 

Nota.     Speciem  non  vidimus. 

Sect.  VIII.  Ocellatae  Pfitz. 

Labellum  maculis  magnis  oculiformibus  (luteis  aurantiaco-marginatis)  ornatum. 
Flores  inter  majores  conspicui  saepe  suaveolentes. 

Erectae  p.p.  Lindl.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  8;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal. 
VI.   (1861)   226—228. 

Nota.  Synonymia  sectionis  Ocellatarum  valde  intricata  est  (Cf.  Hooker  f.  Flor.  Brit.  Ind. 
V.  [-1886]  837;  Rolfe  in  Lindenia  VI.  (-1890)  sub  t.  243).  Species  prima  nota  est  C.  nitida  =  Gym- 
bidium  nitidum  Roxb.  (nomen  1814,  descriptio  1832)  de  qua  cl.  Lindleydicit  (Folia  Orchid.  6): 
»What  I  understand  by  this  name  is  that  distributed  by  Dr.  Wallich  under  his  number  1954«. 
Sed  haec  planta  in  Herbario  Lindleyano  est  C.  ochracea  autorum  recentiorum,  a  planta  a  cl. 
Roxburghio  descripta  racemo  proterantho  valde  diversa.  Cl.  Lindley  ipse  dicit  sub  C.  nitida: 
»It  has  racemes  arising  from  polished  conical  imbricated  sheaths«  (Fol.  6).  Verum  Cymb.  nitidum 
Roxburghii  est  C.  ocellata  Lindl.  1830  descripta  (Gen.  sp.  Orch.  40),  a  cl.  Wallichio  sub 
Nr.  1953  distributa,  et  prius  a  cl.  Lindley  (Collectanea  botan.  [1821]  33)  C.  punetulata  nomi- 
nata.  In  Foliis  Orchid.  (1852)  8  cl.  Lindley  dicit  sub  C.  ocellata  »nor  do  they  (the  flowers) 
proeeed  from  lax  sheaths  of  imbricated  scales«,  quo  modo  racemus  proteranthus  G.  ochraceae 
[G  nitidae  Lindl.  1840)  apparet;  etiam  in  figura  sub  G.  ocellata  Lindl.  citata  Bot.  Magaz.  3767 
racemus  hysteranthus  delineatus  est.  1846  cl.  Lindley  G.  ochraceam  descripsit  (Bot.  Reg.  1846 
t.  69).  »We  possess  the  plant  from  several  localities  among  the  late  Mr.  Griffith's  valuable 
Indian  collection;  Darjeeling;  Bootan  and  the  Mishmee  hüls  all  produce  it.«  In  Herbario 
Lindleyi  5  plagulae  cum  speeiminibus  a  cl.  Griffith  collectis  adsunt,  3  cum  G.  ochracea 
autorum  recentiorum  racemo  proterantho  convenientia,  unum  (Mishmee  Hills)  est  C.  nitida  (Roxb.) 
unum  (Broter o)  incertum  est.  1852  G.  brevifolia  Ldl.  accedit  (Fol.  Orchid.  7):  »racemis 
paueifloris  basi  nudis«  (ergo  hysteranthis)  at  a  G.  nitida  (Roxb.)  parum  diversa  —  nil  eo  minus 
a  cl.  Lindley  G  ochraceae  simillima  dieta.  Eodem  anno  G  corymbosa  bene  definita  est.  Ita 
nomina  ut  infra  factum  scribunda  erant. 

A.  Scapus  proteranthus  vel  foliorum  apieibus  protrusis  synanthus, 
bracteis  omnibus  floriferis. 

a.  Racemus  multiflorus,  labelli  lobus  medius  late  ovatus,  ob- 

tusiusculus 6 1 .   C.  ochracea. 

b.  Racemus  paueiflorus,  labelli  lobus  medius  ovatus,  acutus. 
a.  Rhachis  inflorescentiae  sub  anthesi  squamis  imbricatis 

fere  prorsus  inclusa;  flores  inodori 62.    G.  oecultata. 

ß.  Rhachis  inflorescentiae  sub  anthesi  manifeste  exserta; 

flores  suaveolentes 63.    G.  corymbosa. 

B.  Scapus  hysteranthus,  bractea  infima  sterilis  glumacea. 

a.  Labellum    intus    glabrum,    gynostemium    lobos    laterales 

labelli  superans 64.   G.  nitida. 

b.  Labellum  intus  pubescens,  gynostemium  lobis  lateralibus 

labelli  aequilongum 65.   C.  brevifolia. 

61.  C.  ochracea  Lindl.  in  Bot.  Reg.  XX.  (1846)  t.  69  (cf.  var.  foliata);  Fol.  Orch.  1. 
Coelogyne  (1852)  5;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  226;  Bot.  Mag.  t.  4661; 
Jard.  fleur.  IV.  t.  342;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  831;  Veitch,  Man.  Orch.  VI. 
(1890)    46;  King  et  Pantl.  in  Ann.   R.   Bot.   Gard.  Calcutta  VIII.  (1898)  132  t.  182.  — 


Coelogyne.  57 

G  nitida  Lindl.  Collect,  bot.  (1821)  sub  t.  33;  in  Wallich,  Catal.  (1828)  1954;  Gen.  et 
spec.  Orch.  (1830)  40'n.  1 ;  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1854)  7.  —  Pseudobulbi  oblongi  vel 
fusiformes  apice  subtetragoni,  vetusti  sulcati,  basi  interdum  squamis  subaequilongis,  ovatis, 
acutis,  pallidis  fulti,  in  rhizomate  repente  parnm  distantes,  diphylli,  7  cm  longi,  2  cm 
crassi.  Folia  pseudobulbis  triplo  longiora,  in  petiolum  pseudobulbo  subaequilongum 
sensim  attenuata,  lanceolata,  acuta,  5-nervia,  nervo  medio  subtus  albido-punctato  solo 
prominente  praedita,  ad  20  cm  longa,  2,5  cm  lata.  Scapus  proteranthus,  foliis  adultis 
brevior,  basi  squamis  appressis,  stramineis,  sursum  longioribus,  inferioribus  obtusis,  acu- 
minatis,  superioribus  subacutis,  summa  pseudobulbum  superante,  conum 'nitidum  forman- 
tibus  vestitus,  striatus,  usque  ad  8-florus;  bracteae  oblongae,  subacutae,  convolutae, 
Ovaria  pedunculata  superantes,  deciduae.  Sepala  oblonga  acuta.  Petala  aequilonga, 
similia,  angustiora.  Labellum  concavum,  trilobum,  sepalis  brevius,  lobi  laterales  dimidium 
labelli  superantes,  semicordati,  antice  obtusangulo-rotundati,  margine  interdum  serrulati, 
lobus  medius  ovato-cordatus  vel  fere  orbicularis,  obtusiusculus,  apice  deflexus,  carinae  2 
fere  integrae  inter  lobos  laterales,  subparallelae,  in  basi  lobi  medii  divergentes,  introrsum 
arcuati,  carina  media  evanida.  Gynostemium  lobos  laterales  labelli  superans,  curvatum, 
apicem  versus  late  alatum,  ala  apicali  cucullata  subtrapezoidea  fere  integra.  Pollinia 
lata,  oblonga,  compressa.  Capsula  a  scapo  folia  superante  arcuato  dependens,  anguste 
pyriformis,  jugis  3  applanatis  munita.  —  Flos  candidus,  suaveolens,  macula  singula 
aurantiaca  saturate-marginata  in  facie  interiore  loborum  lateralium  maculaeque  2  con- 
fluentes  similes  in  basi  lobi  medii.  —  Fig.  20 A. 

Monsungebiet,  Prov.  des  trop.  Himalaya:  1700  —  2300  m,  von  Kumaon 
bis  Bhutan  und  Assam,  häufig  in  Sikkim  (Pantling  n.  76!).   —  v.  fl.  s. 

Var.  foliata  (Reichb.  f.).  —  C.  nitida  Lindl.  var.  foliata  Reichb.  f.  in  Flora  (1872) 
277.  —  C.  ochracea  Lindl.  in  Bot.  Reg.  (18  46)  t.  69.  —  G.  oculata  maxima  Lin- 
denia  VI.   (1890)  t.  243.   —  Inflorescentia  folio  juvenili  apicibus  protensis  synantha. 

Himalaya:  Darjeeling  (Scott!). 

Var.  conferta  Parish  et  Reichb.  f.  in  Trans.  Linn.  Soc.  XXX.  (1873)  146  t.  30  IL; 
Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  831.  —  Huc  G.  conferta  Hort,  in  Gard.  Chron. 
(187  5)  I.  314.  —  Pseudobulbi  densius  aggregati,  folia  multo  minora  et  latiora,  scapo 
minus  exserto,  flores  brevius  pedicellati,  carina  media  in  lobo  medio  labelli  satis  distincta. 
Folia  6  cm  longa  2,3  cm  lata. 

Moulmein  (Parish!). 

62.  C.  occultata  Hook.  f.  Icon.  pl.  XXII.  (1894)  t.  2104;  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886) 
8  32;  King  et  Pantl.  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calcutta  VIII.  (1898)  135  t.  186.  —  Pseudo- 
bulbi biturbinati  utrinque  conico-angustati,  subobovati,  basi  squamis  oblongis,  subacutis 
fulti,  lucidi,  rhizomati  squamato  oblique  inserti,  satis  distantes,  diphylli,  3  cm  longi, 
1  cm  crassi.  Folia  pseudobulbis  duplo  longiora,  in  petiolum  pseudobulbo  breviorem 
angustata,  elliptico-lanceolata,  acuta,  7-nervia,  nervo  medio  subtus  non  multa  magis  pro- 
minente praedita,  ad  7  cm  longa,  2  cm  lata.  Scapus  proteranthus  folia  adulta  superans, 
1 2  cm  altus,  squamis  cylindraceis  imbricatis,  subacutis,  scariosis,  opacis,  foliorumque 
apicibus  fere  usque  ad  flores  inclusus,  striatus,  usque  triflorus;  bracteae  naviculares, 
oblongae,  acutae,  Ovaria  pedunculata  superantes,  deciduae.  Sepala  oblanceolata,  acuta, 
lateralia  subfalcata.  Petala  aequilonga,  similia  basin  versus  manifestius  cuneata,  an- 
gustiora. Labellum  concavum,  trilobum,  sepalis  aequilongum,  lobis  lateralibus  dimidium 
labelli  aequantibus,  semicordatis  antice  rotundatis,  denticulatis,  lobus  medius  oblongo-ovatus, 
acutus,  apice  deflexus,  carinae  2  crassae,  crenulatae,  inter  lobos  laterales  subparallelae, 
in  basi  lobi  medii  divergentes,  carina  brevior  angustior  versus  lobum  medium  labelli 
interjecta.  Gynostemium  lobis  lateralibus  labelli  subaequilongum,  apicem  versus  curvatum, 
late  alatum,  ala  apicalis  cucullata,  truncato-obovata,  denticulata.  Pollinia  obovata,  com- 
pressa. Ovarium  obtuse  6-costatum.  Capsula  brevis  pyriformis,  jugis  3  applanatis 
munita.  —  Flos  candidus,  labellum  maculis  aurantiacis  singulis  sub  apice  loborum 
lateralium    et    2    in   basi   lobi  medii   in    maculam   quadrilobam    aurantiacam    saturatius 


58 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


marginatam  confluentibus  ornatum ;  sepala  3  cm  longa  totus  flos  5  cm  diam.  —  Julio.  — 

Fig.  19  et  %0B. 

Prov.   des  trop.   Himalaya:    Sikkim   in    2000:2500  m   ü.   d.  M.    (Griffith  n. 

5195!,  Pantling  n.   213!). 

63.   C.   corymbosa  Lindl.  Fol.   Orchid.  I.   (1852)   16;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI. 

(1861)   228;  Reichb.  f.  in  Gard.   Chron.   (1876)  II.   9;  Hook.  f.  Fl.  Rrit.  Ind.  V.  (1886) 

831  ;  Rolfe  in  Gard.  Chron. 
(1887)  II.  73  fig.  15;  Bot. 
Mag.  t.  6955;  Veitch,  Man. 
Orch.  VI.  (1890)  40;  King 
et  Pantling  in  Ann.  Bot. 
Gard.  Calc.  VIII.  (1898)  134 
t.  185.  —  Pseudobulbi  ovati 
vel  obovati,  leviter  costati, 
scalenoedriformes,  basi  squa- 
mis  ovatis,  obtusis,  apicula- 
tis,  nitidis,  brunneis,  pseudo- 
bulbos  saepe  superantibus 
fulti,  in  rhizomate  repente 
satis  approximati  vel  parum 
distantes,  diphylli,  4  cm  longi, 
2  cm  lati.  Folia  in  petiolum 
pseudobulbo  breviorem  sen- 
sim  angustata,  lanceolata  vel 
anguste  obovata,  acuminata; 
7 — 9-nervia,  nervo  medio 
subtus  multo  magis  promi- 
nente praedita,  1  5  cm  longa 
2,5  cm  lata.  Scapus  pro- 
teranthus,  foliis  adultis  sub- 
aequilongus,  1  0  cm  altus,  basi 
squamis  striatis,  scariosis, 
subacutis,  summa  pseudobul- 
bum  duplo  superante,  conum 
angustum  formantibus  vesti- 
tus,  nutans,  usque  4-florus; 
bracteae  Ovaria  aequantes, 
ovatae,  acutae,  deciduae. - 
Sepala  oblongo- lanceolata 
acuta.  Petala  aequilonga  si- 
milia.  Labellum  concavum, 
trilobum,  lobi  laterales  dimi- 
dium  labelli  fere  aequantes 
semicordati,  antice  rotundati, 
denticulati,  lobus  medius  ova- 
to-lanceolatus ,  acuminatus, 
apice  deflexus,  carinae  2 
humiles  crenulatae  antice  di- 
vergentes, a  basi  labelli  ad 
basin  lobi  medii  extensae, 
media  minus  distincta.  Gyno- 
stemium  lobos  laterales  la- 
belli paullo  superans,  curva- 
Fig.  19.     Coelogyne  occultata  Hook.  f.  tum,   apicem   versus  alatum, 


Coelogyne. 


59 


ala  apicali  cucullata,  dentata.  Pollinia  obovata,  compressa.  Ovarium  obtuse  6-costatum. 
Capsula  pyriformis,  jugis  3  applanatis  munita,  dependens.  —  Flos  candidus,  lobi  laterales 
labelli  brunneo-aurantiaco-striati,  macula  lutea  aurantiaco-marginata  in  parte  antice 
ornati,  maculis  similibus  2  confluentibus  vel  discretis  in  basi  lobi  medii  additis;  sepala 
4  cm  longa.  —  Aprili,  Maio.  —  Fig.  2  0  C,  D. 

Prov.  des  trop.  Himalaya:  Sikkim  2000 — 2800  m;  Bhutan;  Khasia.  Von 
Bull   1876  eingeführt.  —  v.  fl.  s. 

Var.  heteroglossa  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1878)  II.  8;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind. 
V.  (1890)  831.  —  Folia  latiora  breviusque  petiolata.  Flores  majores,  apicibus  loborum 
lateralium  basin  lobi  medii  latissimi  amplectentibus,  macula  lobi  medii  quadrilobata 
angulata,  carinae  tres  membranaceae  denticulatae  a  basi  usque  ad  basin  lobi  medii 
procurrentes.  —  An  hybrida  inter  C.  corymbosam   et   C.  brevifoliam  vel  C.  nitidam? 

Kultiviert;  Vaterland  unbekannt. 


Fig.  20.  A  Coelogyne  ochracea  Lindl.  Labellum  arte  explanatum.  —  B  G.  occultata  Hook.  f. 
idem,  secundum  Pantling.  —  GG.  corymbosa  Lindl.  var.  maxima,  flos  secundum  Bot.  Magaz.  — 
D  C.  corymbosa  Lindl.,  labellum   arte   explanatum.   —  JE  G.  nitida  (Roxb.)  Hook,  f.,  idem.   — 

F  G.  nitida,  labellum  et  columna  a  latere  visa. 

Var.  maxima  Dean  in  Flor.  Mag.  New  Ser.  (1879)  t.  365;  Veitch,  Man.  Orch. 
VI.  40;  Hook.  f.  in  Bot.  Mag.  sub  t.  6955.  —  Floribus  majoribus,  inflorescentia  pluriflora, 
ceterum  ut  typus. 

64.  C.  nitida  (Roxb.)  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  837;  Grant,  Orch.  Burmah 
177.  —  Cymbidium  nitidum  Roxb.  Hort.  Beng.  (1814)  63  (nomen);  Fl.  Ind.  III. 
(1832)  459.  —  Coelogyne  ocellata  Lindl.  p.  p.  in  Wall.  Catal.  (1828)  1953  (nomen); 
Gen.  spec.  Orch.  (1830)  8;  Bot.  Reg.  (1839);  Mise.  n.  25;  Bot.  Mag.  t.  3767;  Fol. 
Orchid.  I.  (1852)  18;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  228  n.  23;  Griffith,  Icon. 
pl.  Asiat.  II.  (1849)  t.  328  fig.  2;  Veitch,  Man.  Orchid.  VI.  (1890)  44.  —  C.  punetulata 
Lindl.  Collect,  bot.  (1821)  sub  t.  33.  —  Pseudobulbi  ovato-conici  vel  subampullacei, 
vetusti  costati,  nitidi,   basi  squamis  late  ovatis,  acutis,  pallidis,   cartilagineis,   inferioribus 


60  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae. 

appressis,  superioribus  patentibus  fulti,  in  rhizomate  dense  seriati,  diphylli,  2,5 — 8  cm 
longi,  1,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbis  aequilongum  sensim  attenuata, 
lanceolata,  acuta  vel  longe  acuminata,  papyracea,  7 — 9-nervia,  nervo  medio  solo  subtus 
prominente  praedita,  7 — 22  cm  longa,  1,5 — 4  cm  lata,  supra  opaca,  subtus  pallidiora, 
densissime  albo-punctata.  Scapus  hysteranthus,  folia  aequans  vel  paullo  superans,  strictus 
vel  nutans,  usque  6-florus;  bracteae  lanceolatae,  acutae,  convolutae,  nitidae,  demum'stra- 
mineae,  deciduae,  infima  sterilis,  superiores  Ovaria  pedunculata  duplo  superantes.  Sepala 
late  lanceolata,  dorsale  obtusiusculum,  lateralia  acuta  omnia  dorso  obtuse  carinata.  Petala, 
aequilonga,  multo  angustiora,  basin  versus  angustata,  acutiuscula.  Labellum  concavum, 
trilobum,  sepalis  aequilongum,  lobi  laterales  dimidium  labelli  aequantes  semicordati 
antice  rotundati,  lobus  medius  cordato-ovatus  apice  breviter  acuminatus  deflexus,  margo 
loborum  lateralium  reflexus  crispus  in  marginem  lobi  medii  transiens,  carinae  3  crenu- 
latae  a  basi  labelli  in  basin  lobi  medii  extensae,  laterales  sigmoideo-arcuatae  in  basi 
lobi  medii  divergentes  introrsum  curvatae,  2  brevibus  interdum  ibi  additis.  Gynoste- 
mium  lobos  laterales  labelli  bene  superans,  curvatum,  intus  costatum,  apicem  versus 
alatum;  ala  apicalis  cucullata,  obovata,  obscure  crenulata.  Anthera  latissima,  truncata. 
Sepala  3  —  3,5  cm  longa,  8 — 10  mm  lata,  petala  paulum  angustiora,  labellum  aequi- 
longum   1,5  —  2  cm  latum.  —  Fig.  20-27,  F. 

Prov.  des  trop.  Himalaya:  Bhutan  und  Ober-Assam,  Mishmee-Hügel  (Griffith!). 
Häufig  in  den  Khasia-Bergen  in    1000 — 2000  m  ü.  d.  M.   (Hooker  und  Thomson!). 

65.  C.  brevifolia  Lindl.  Fol.  Orchid.  (1852)  7;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI. 
(1861)  228.  —  Pseudobulbi  late  ovati,  subangulati,  nitidi,  vaginis  nitidis,  late  ovatis 
acutis,  longioribus  fulti,  in  rhizomate  repente  approximati,  diphylli,  3  cm  longi,  1,8  cm 
crassi.  Folia  breviter  petiolata,  elliptica,  acuminata,  basi  lata,  acuminata,  in  petiolum 
transeuntia,  7-nervia,  1  0  cm  longa,  3  cm  lata.  Racemi  hysteranthi,  foliis  longiores,  pauci- 
flori,  bracteis  nitidis,  ovatis,  acutis,  deciduis,  infima  sterili.  Sepala  oblongo-lanceolata, 
subacuta.  Petala  aequilonga  multo  angustiora  basi  cuneata.  Labellum  sepalis  brevius 
trilobum,  intus  pubescens,  lobi  laterales  antice  truncati  gynostemium  aequantes,  medius 
late  ovato-cordatus,  obtuse  acuminatus,  carinae  2  subparallelae  inter  lobos  laterales 
humiles,  undulatae,  in  basi  illius  lobi  medii  altiores,  subintegrae,  parum  divergentes,  carina 
media  brevissima  et  duabus  longioribus  lateralibus  hie  additis.  Macula  transverse 
oblonga  in  lobo  quoque  laterali,  maculae  2  lunatae  antrorsum  convexae  in  lobo  medio. 
Gynostemium  apicem  versus  alatum.  —  Flores  candidi,  aurantiaco-maculati;  sepala 
3  cm  longa. 

Prov.   des  trop.  Himalaya:  Khasia  (Lobb!,  Griffith!,  Hooker  u.  Thomson!). 

Nota.     Species  praecedenti  proxima,  a  multis  pro  varietate  dieta. 

Species  imperfecte  nota,  certe  hujus  sectionis. 

C.  Goweri  Reichb.  f.  in  Gard.  Ghron.  (1869)  443;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V. 
843.  —  »Pseudobulbis  foliisque  G.  ocellatae,  racemo  laxifloro  flexuoso  erecto,  bracteis 
scariosis,  nervosis,  deciduis,  Ovaria  aequantibus,  sepalis  cuneato-oblongis,  acutis,  petalis 
lanceolatis,  labello  trifido,  laciniis  lateralibus  obtusangulis  antice  serrulatis,  plicis  laci- 
niam  mediam  oblongam  inflexo-apiculatam  basi  transilientibus ,  carinis  ternis  inte- 
gerrimis,  carina  media  subbreviore,  tumore  addito  utrinque  in  basi  laciniae  mediae 
extus;   androclinio  subtiliter  serrulato,  labio  stigmatico  inferiore  produeto  triangulo.« 

Assam  (Gower). 

Sect.  IX.  Cristatae  Pütz. 

Carinae  in  disco  labelli  complures  parallelae,  supra  lacerae  v.  barbatae  v.  in  fimbrias 
solutae.  Flores  inter  pulcherrimos  generis.  Pleraeque  species  peninsulae  Malayanae 
incolae. 

Erectae  p.  p.  Lindl.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  n.  1  3,  1  4,  1  5,  1  9,  20;  Reichb.  f. 
in  Walp.  Ann.  VI.   (1861)   227 — 229. 


Coelogyne.  6 1 

Nota.  Synonymia  specierum  sub  N.  66  et  67  descriptarum  valde  intricata  est.  Secundum 
specimen  originale  cl.  A.  Richard  in  Herbario  Kewensi  C.  nervosa  A.  Rieh.  (1841)  est  eadem 
species,  quam  cl.  Wight  sub  nomine  C.  corrugatae  1852  descripsit  quamque  cl.  Lindley 
et  Reichenbach  sub  hoc  nomine  afferunt.  C.  glandulosa  Lindl.  (1852)  pro  parte  est  eadem 
species  valde  diversa,  quam  cl.  Wight  sub  nomine  G.  nervosae  (Icon.  V.  t.  1638)  descripsit. 
Quamquam  nomen  G.  corrugatae  valde  idoneum  est,  tarnen  nomen  prius  C.  nervosae  adhiben- 
dum  et  nomen  C.  glandulosae  Lindl.  ad  plantam  a  cl.  Wight  in  t.  1638  depietam  restrin- 
gendum  erit.     Per  C.  nervosam  Sectio   Oristatarum  Crenulatis  accedit. 

A.  Scapus  foliis  juvenilibus  synanthus. 

a.  Bracteae  persistentes. 

a.  Pseudobulbi  rugosi,  dense  congesti,  scapus  glumis  desti- 

tutus 66.   G.  nervosa. 

ß.  Pseudobulbi  laeves,  distantes,  scapus  gluimV  appressis 

tubulosis  munitus 67.   G.  glandulosa. 

b.  Bracteae  deeiduae. 

a.  Bracteae   lanceolatae,    Ovaria  pedicellata  subduplo  su- 
perantes. 

I.  Folia  elliptico-lanceolata  5-nervia 68.   G.   Cumingii. 

II.  Folia  elongato-lanceolato   3-nervia 69.   G.  longibracteata. 

ß.  Bracteae  late  ovatae,  ovarium  pedicellatum  paullo  su- 

perantes. 

I.  Lobus  intermedius  labelli  obeordatus 70.   C.  Sanderiana. 

II.  Lobus  intermedius  labelli  ovatus  obtusus    .    .    .    .    70a.    C.  Mooreana. 

B.  Scapus  heteranthus. 

a.  Labellum  trifidum,    parte   prominente  loborum  lateralium 

longiore  quam  lata 7 1 .   C.  Maingay i. 

b.  Labellum  trilobum,  parte  prominente  loborum  lateralium 
brevi,  latiore  quam  longa,  interdum  evanida. 

a.  Sepala    fere    longa    ac    lata.     Carinae    labelli    leviter 

lacerae.  » 

I.  Lobus  medius  labelli  parti  basali  subaequilongus  et 

aequilatus,  subquadrato-ovatus,  apiculatus  .    .    .    .    72.   G.  Foerstermannii. 

II.  Lobus  medius  manifeste  brevior  et  angustior,  trans- 

verse  ellipticus,  apiculatus 73.   C.  Kingii. 

ß.  Sepala  duplo  longiora   quam  lata,  carinae  labelli  valde 

lacerae 74.   C.  cristata. 

66.  C.  nervosa  A.  Rieh,  in  Ann.  sc.  nat.  2.  ser.  XV.  (4  844)  4  6;  Lindl.  Fol.  Orchid. 
(1852)  4  4;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  227.  —  C.  corrugata  Wight  Icon.  plant. 
Ind.  or.  V.  (1853)  t.  4  639;  Lindl.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (4  852)  4  5;  Reichb.  f.  1.  c. 
VI.  (4  864)  227;  Bot.  Mag.  t.  5604;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (4  886)  835;  Grant,  Orch. 
Burmah  4  70.  —  G.  glandulosa  Lindl.  p.  p.  Fol.  Orch.  1.  c.  (4  852)  4  8.  —  Pseudobulbi  breviter 
pyramidali-ovati,  parum  compressi,  subtetragoni,  costati;  veteres  valdi  rugosi,  basi  squamis 
late  oblongo-ovatis,  subacutis,  patentibus,  apicem  versus  compressis,  brunneis,  summa 
pseudobulbum  superante  fulti,  dense  congesti,  diphylli,  6  cm  longi,  ad  4  cm  crassi. 
Folia  in  petiolum  sulcatum  pseudobulbo  subaequilongum  longe  attenuata,  oblonga,  acuta, 
vel  acuminata,  papyracea,  undulata,  multinervia,  nervo  medio,  basi  folii  excepta,  solo 
subtus  prominente  praedita,  4  2  cm  longa,  3  cm  lata.  Scapus  foliis  juvenilibus  synan- 
thus eaque  superans,  ad  4  5  cm  altus,  folia  adulta  vix  aequans,  basi  squamis  late 
ovatis,  acutis,  appressis,  cylindraeeis,  pallide  viridibus  inclusus,  usque  6-florus;  bracteae 
cymbiformae,  oblongae,  acutae,  ovariis  pedicellatis  duplo  longiores,  persistentes.  Sepala 
subaequalia,  patentia,  elliptico-lanceolata,  acuta,  intus  sulcata,  dorsale  basin  versus,  late- 
ralia  usque  ad  apicem  dorso  carinata.  Petala  sepalis  paullo  breviora  iisque  aequilata, 
e  basi  euneata  subspathulata,  acuta.  Labellum  petalis  subaequilongum,  coneavum,  tri- 
lobum,   lobi    laterales    dimidium    labelli   superantes   erecti    semicordati   antice   rotundati, 


(32  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

lobus  medius  ovatus  subacutus  vel  acuminatus  margine  undulatus,  carinae  3  undulatae 
margine  minute  incisae  granalosae  a  basi  labelli  usque  in  basin  lobi  medii  extensae,  et  in 
nervös  elevatos  in  apice  labelli  conjunctos  elongatae,  carina  brevissima  ad  basin  lobi 
medii  interdum  utrinque  addita.  Gynostemium  arcuatum  lobos  laterales  labelli  parum 
superans  ubique  alatum,  apice  ala  triloba  coronatum,  nervis  stelidiorum  in  sinubus 
alae  vix  prominulis.  Ovarium  breve,  obtuse  6-jugum.  Capsula  fusiformis  vel  pyriforrnis 
manifeste  costata.  —  Flores  candidi,  labellum  intus  luteum,  pictum  aurantiaco-striatum, 
carinae  aurantiaco-brunneae ;  sepala  3  cm  longa.  —  Fig.  2 1  A. 

Vorderindisches  Gebiet,  Nilgherries  (Perrottet!,  Wight!);  Travancore 
(J.  D.  Hooker!).  —  v.  fl.  v. 

67.  C.  glandulosa  Lindl.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  6;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann. 
VI.  (1861)  227;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  835.  —  G.  nervosa  Wight  Icon. 
plant,  asiat.  V.  (1852)  t.  1638  (nee  A.  Rieh.).  —  Pseudobulbi  magni,  ovati,  plus  minus 
curvati,  in  rhizomate  crasso  repente  satis  distantes,  basi  squamis  magnis,  ovatis, 
coriaeeis,  sußacutis  fulti,  6  cm  longi,  2  cm  crassi,  summa  pseudobulbum  parum 
superante.  Folia  breviter  petiolata,  elliptico-lanceolata,  acuminata,  7 — 9-nervia,  nervo 
medio  solo  subtus  magis  prominente  praedita,  1 5  cm  longa,  4  cm  lata.  Racemus 
erectus,  pluriflorus,  foliis  juvenilibus  synanthus,  folia  adulta  superans,  sub  inflorescentia 
glumis  1 — 2  satis  appressis  munitus;  bracteae  scariosae,  elliptico-ovatae,  subacutae, 
reflexae,  persistentes,  Ovaria  pedicellata  bis  vel  ter  superantes,  flores  fere  aequantes. 
Sepala  oblongo-elliptica,  acuta.  Petala  subsimilia  paullo  latiora.  Labellum  trilobum, 
lobi  laterales  semicordati,  antice  acutanguli,  lobus  medius  dimidium  fere  labelli  aequans, 
breviter  unguiculatus  ovato-triangulus  acutus,  carinae  3  undulatae,  apicem  versus  glan- 
duloso-dentatae,  a  basi  labelli  ad  basin  lobi  medii  extensae.  Gynostemium  alatum,  ala 
apicali  excisa.  —  Flores  candidi,  labellum  aurantiaco-maculatum ;  sepala  lateralia 
3  cm  longa.  —  Fig.  %\B. 

Vorderindisches  Gebiet,  Nilgherries:  Wasserfall  von  Pykarroh  (Wight!). 

68.  C.  Cumingii  Lindl.  in  Bot.  Reg.  (1840)  misc.  178  (1841)  t.  29;  Fol.  Orchid. 
Coelogyne  (1852)  19;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  229;  Bot.  Mag.  t.  4645; 
Flor.  d.  serr.  VIII.  76  4;  Jard.  fleur.  t.  337;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  834; 
Ridley  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  321.  —  Pseudobulbi  ovati,  in  rhizomate  repente 
parum  distantes,  diphylli;  juniores  squamis  ovatis,  acutis,  coriaeeis,  nitidis  fulti,  summa 
pseudobulbum  duplo  superante,  4  cm  longi  1,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  lamina 
duplo  breviorem  sensim  attenuata,  elliptico-lanceolata,  acuta,  nervis  5  subtus  parum 
prominentibus  praedita,  12  cm  longa,  2,5  cm  lata.  Scapus  foliis  fere  prorsus  explanatis 
synanthus  iisque  fere  aequilongus,  folia  adulta  vix  aequans,  erectus,  usque  5-florus ; 
bracteae  ovatae,  acutae,  convolutae,  ereetae,  flores  fere  aequantes,  demum  deeiduae. 
Sepala  lanceolata,  acuta.  Petala  lineari-lanceolata,  acuta.  Labellum  subaequilongum, 
trilobum,  coneavum,  lobi  laterales  erecti  dimidium  labelli  superantes  semicordati  antice 
rotundati,  lobus  medius  breviter  unguiculatus,  ovatus  acuminatus,  apice  deflexus,  margine 
plus  minus  crispulus,  erosus,  carinae  3  a  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii 
extensae,  inter  lobos  laterales  undulatae  apicem  versus  lacerae,  media  paullo  brevior, 
carina  simili  brevi  in  lobo  medio  utrinque  addita.  Gynostemium  arcuatum,  apicem 
versus  alatum;  androclinium  lobulatum.  Ovarium  6-costatum.  —  Flores  candidi,  carinae 
luteae  antice  flavo-brunneae;  sepala  petalaque  3,5  cm  longa,  sepala  1,2  cm,  petala 
6 — 7  mm  lata,   labellum    expansum    fere  aequilongum  2,5 — 3  cm  latum.  —  Fig.  21C. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Singapore:  auf  hohen 
Bäumen  (Cuming!).  —  Malayische  Halbinsel:  bei  Wataloo  (Elphinstone!).  — 
v.   fl.  s. 

69.  C.  longibracteata  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  VI.  (1894)  194;  et  in  Ann.  Bot. 
Gard.  Calcutta  V.  (1895)  25  t.  39.  —  Pseudobulbi  ovati,  sulcati,  in  rhizomate  repente 
distantes,  diphylli,  5  cm  longi,  1,5  cm  crassi.  Folia  distinete  petiolata  elongato- 
lanceolata,  acuminata,  trinervia,  20  cm  longa,  4,5 — 5  cm  lata.  Scapus  foliis  semi- 
evolutis  synanthus,   basi  squamis  subeylindraeeis  obtusis  inclusus,    foliis  juvenilibus  sub 


Coelogyne. 


63 


anthesi  suberecüs  parte  inferiore  ad  huc  convolutis  fere  aequilongus,  25  cm  longus, 
strictus,  pauciflorus  (3 — 5),  bracteae  longissimae,  lineari-lanceolatae,  acuminatae,  concavae, 
strictae,  sub  anthesi  deflexae,  deciduae,  flores  superantes.  Sepala  lanceolata,  acuminata. 
Petala  lineari-oblanceolata,  acuta.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales  manifeste  promi- 
nentes ovati;  medius  ovato-orbicularis  parti  basali  labelli  subaequilongus  margine  crispus, 
carinae  5  flexuosae  a  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii  extensae,  margini 
proximae  basin  versus  interruptae  vel  evanidae.  Gynostemium  arcuatum,  apice  ala- 
tum.  —  Flos  albus,  odoratus,  carinis  aureis;  sepala  3,5  cm  longa,  1  cm  lata,  petala 
aequilonga,   4  mm  lata,  labellum  3  cm  longum,   1,6 — 2  cm  latum.  —  Fig.  21  D. 

Monsungebiet,    Südwestmalayische  Provinz;    Perak  (Künstler). 

70.  C.  Sanderiana  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1887)  I.  764;  Journ.  of  Hortic. 
XXV.  (1892)  59,  flg.  9;  Veitch,  Man.  Coelogyne  49;  Williams,  Orch.  Grow.  Man.  7  ed. 
2  0  9.  —  Pseudobulbi  fusiformi-cylindracei  vel  anguste  ovati,  vetusti  costati,  basi  dense 
congesti,    diphylli,    5 — 8  cm   longi,    2  cm  crassi.      Folia  in  petiolum  distinctum  sensim 


Fig.  2 1 .    Labella  explanata.     A  Coelogyne  nervosa  A.  Rieh.  —  B  G  glandulosa  Lindl.  —  CG 
Cumingii  Lindl.  —  D  C.  longibracteata  Hook.  f.  —  E  C.  Sanderiana  Reichb.  f.  —  FC.  Focrster- 

mannii  Reichb.  f.  —  G  C.  Kingii  Hook.  f. 


angustata,  oblonga,  acuta,  chartacea,  nervis  validis  5  subtus  aequaiiter  prominentibus 
praedita,  30 — 35  cm  longa,  5  —  7  cm  lata.  Scapus  foliis  juvenilibus  vix  protrusis  sy- 
nanthus,  ad  30  cm  longus  v.  longior,  erectus,  usque  9-florus;  rhachis  subflexuosa, 
sub  floribus  gluma  singula  appressa  munita;  bracteae  latissime  ovatae,  acuminatae, 
nitidae,  scariosae,  Ovaria  peduneulata  subaequantes.  Sepala  lanceolata,  acuminata.  Petala 
e  basi  euneata  lanceolata,  acuta,  subaequilonga,  parum  angustiora.  Labellum  petalis 
paullo  brevius,  coneavum,  trilobum,  lobi  laterales  semicordati,  antice  triangulo-rotun- 
dati,  lobus  medius  ex  isthmo  brevi  euneatus,  obeordatus,  subacutus  vel  obtusus,  api- 
culatus,  carinae  2  laceratae  e  basi  labelli  usque  in  basin  lobi  medii  extensae,  additis 
utrinque  2  carinis  brevioribus  similibus  in  basi  labelli,  carina  media  inter  lobos 
laterales  carinisque  utrinque  2  brevibus  in  basi  lobi  medii.  Gynostemium  e  basi  gracili 
late  alatum,  ala  apicalis  membranacea  triloba ;  lobus  medius  semiovatus  crenatus,  late- 
rales angulati.  Ovarium  breve  turbinatum.  —  Flos  candidus,  lobi  laterales  labelli  brunneo- 
nervosi,  lobus  medius  carinaeque  luteae;  sepala  5  cm  longa,  flores  expansi  8 — 10  cm 
diametro.  —  Fig.  2 1  E. 


64  Pfitzer-Kränzlin.  —   Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Sunda-Inseln:  -1887  von 
Förstermann  entdeckt  und  von  F.  Sander  eingeführt.  —  v.  fl.   s. 

70a.  C.  Mooreana  hört.  Sander  ex  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1907)  129.  —  Pseudo- 
bulbi  ovoideo-oblongi,  obtuse  tetragoni,  canaliculati,  ca.  7  cm  longi,  apice  angusti,  di- 
phylli. Folia  elongato-lanceolata,  acuta,  7-nervia,  basi  in  petiolum  attenuata,  24 — 50  cm 
longa,  3 — 4  cm  lata,  arcuata.  Scapi  erecti  30 — 40  cm  alti,  racemi  4 — 7-flori;  bracteae 
deciduae;  pedicelli  2,5 — 3,5  cm  longi,  flores  speciosi.  Sepala  elliptico-oblonga,  acuta, 
vix  v.  non  carinata.  Petala  elliptica,  acuta.  Labellum  trilobum,  basi  concavo-saccatum, 
lobi  laterales  oblongi,  obtusi,  incurvi  et  gynostemium  insolventes;  lobus  intermedius 
ovatus,  obtusus,  discus  crebre  piloso-papillosus,  pilis  gracilibus  3 — 4  mm  longis  et  apice 
clavatis.  Gynostemium  gracile  late  alatum.  —  Flores  albi,  labelli  discus  aureo-macu- 
latus;  sepala  petalaque  4 — 5,5  cm  longa,  labellum  3 — 3,5  cm  longum,  gynostemium 
apice  alatum  2,5  cm  longum. 

Monsungebiet,  Hinterindisch-ostasiatische  Provinz;  Annam:  Laos- 
Seite  des  Lang  Bian  Range  in  1300  m  ü.  M.  (Micholitz.  —  F.  Sander).  Exam. 
florem  typicum! 

Nota.  Planta  a  cl.  Rolfe  cum  G  cristata  Lindl.  comparata,  melius  G.  Sanderianae 
Reichb.  f.  comparanda  cui  et  habitu  et  magnitudine  et  fabrica  florum  valde  affinis.  Cum  folia 
ex  descriptione  cl.  Rolfe  sub  anthesi  ad  50  cm  longa  sint,  scapum  »synanthum«  esse  puto. 

71.  C,  Maingayi  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  831;  Ridl.  in  Journ.  Linn. 
Soc.  XXXII.  (1896)  322  sub  C-  Foerstermanni  Reichb.  f.  —  Pseudobulbi  in  rhizomate 
valido  reliquiis  saepe  fibrosis  vaginarum  vestiti,  longe  distantes,  anguste  ovati  vel  fere 
fusiformes,  diphylli,  8  cm  longi,  2 — 3  cm  crassi.  Folia  longe  petiolata,  elliptico-lanceo- 
lata,  longe  acuminata,  plicata,  nervis  compluribus  subtus  prominentibus  praedita,  ad 
30  cm  longa,  4  cm  lata.  Scapus  ad  36  cm  altus,  heteranthus,  foliis  subaequilongus,  multi- 
florus,  basi  vaginis  brevibus,  obtusis  deinde  longioribus,  supremis  longis  tubulosis,  sub- 
acutis,  bracteam  infimam  attingentibus  inclusus;  bracteae  angustae,  involutae,  acutae, 
reflexae,  persistentes,  ovario  pedunculato  aequilongae.  Sepala  lineari-oblonga,  acuta. 
Petala  subspathulata,  obtusa.  Labellum  trifidum,  lobi  laterales  magni  oblongi  rotun- 
dati,  medius  obovatus,  crenato-undulatus,  longior,  carinae  3  in  fimbrias  simplices  breves 
solutae,  inter  lobos  laterales  una  simili  in  lobo  medio  utrinque  addita.  —  Flores  con- 
spicui,  albi,  labellum  aurantiacum,  maculatum,  carinae  brunneae.  Sepala  2,5  cm  longa, 
flores  expansi   6  cm  diam. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malakka  (Maingay,  Kew 
distrib.    1636!)  —  v.  fl.   s. 

72.  C.  Foerstermannii  Reichb.  f.  in  Gard.  Ghron.  (1886)  II.  2  62  et  (1887)  I. 
798;  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII  (1896)  322;  Veitch,  Manual  Coelog.  39;  Williams, 
Orch.  Grow.  Man.  7  ed.  206.  —  Rhizoma  crassum,  lignosum,  polyrhizum,  1  cm  diam., 
cataphyllis  crebris,  imbricantibus  obtectum.  Pseudobulbi  distantes,  longe  ovati,  8 — 10- 
costati,  sicci  brunnei  nitidi,  diphylli,  1 2  cm  longi,  basi  2  cm  diam.  Folia  satis  longe 
(7 — 9  cm)  petiolata,  lanceolata,  acuta  v.  acuminata,  crassiuscula,  firma;  lamina  30 — 36  cm 
longa,  5  cm  lata.  Scapi  floriferi  1 — 3  pone  bulbum  Orientes  (si  mavis  proles  floriferae 
sub  anthesi  nondum  in  pseudobulbum  incrassatae),  per  totam  longitudinem  squamis 
grandescentibus,  pallidis,  obtusis  v.  (superioribus)  acutis  obtecti,  ad  40  cm  alti,  racemi 
pauciflori,  rhachis  fractiflexa,  bracteae  magnae,  glumaceae,  pallidae,  obtusae  v.  brevi- 
acutatae,  3 — 4  cm  longae,  non  v.  serius  deciduae.  Sepala  oblonga,  acuta.  Petala  lanceo- 
lata acuta  a  sepalis  parum  diversa.  Labellum  aequilongum,  trilobum;  lobi  laterales  ob- 
longo-obovati,  antice  obtusi,  lobus  intermedius  subquadratus,  antice  paulum  dilatatus, 
retusus,  cum  apiculo,  margine  undulatus  crenulatusque,  lineae  elevatae  a  basi  per  totum 
discum  2  supra  fimbriatae,  interjecta  breviore,  additisque  in  lobo  intermedio  venis  ele- 
vatulis  non  fimbriatis,  margo  lobi  intermedii  venulis  crebris  anastomosantibus  pulchre 
reticulatus,  discus  ceterum  omnino  glaber.  Gynostemium  lobis  lateralibus  aequilongum 
et  ab  illis  inclusum,  margine  apicali  denticulatum.  —  Flores  brunnei  fuisse  videntur; 
sepala,  petala,  labellum  2,8  cm  longa,    sepala    6 — 7  mm,   petala    5  mm   lata,    labellum 


Coelogyne.  65 

inter  lobos  laterales  1,7  cm  latum,  lobus  intermedius  1  cm  longum  et  latum;  gyno- 
stemium  2  cm  longum.  —  Flores?  —  Fig.  %\  F. 

Monsungebiet,  Süd  westmalayische  Provinz;  Ost-Sumatra  (David  n. 
H308!).  —  Außerdem  von  Foerstermann  für  Sander  eingeführt. 

Nota.  Est  planta  racemis  3  juxta  bulbum  maturum  orientibus  squaraulis  paleaceis  tectis 
singularis;  ceterum  omnes  characteres  illi  Coelogynes.  An  bases  racemorum  post  anthesin  in 
pseudobulbos  increscant  nescio,  tarnen  e  speciebus  pluribus  generis  concludi  potest.  Pseudobulbi 
ceterum  etiam  pro  crassitie  graciles  sunt. 

73.  C.  Kingii  Hook.  f.  in  Ann.  Roy.  Bot.  Gard.  Calcutta  V.  (1895)  25,  t.  38.  — 
Pseudobulbi  magni,  anguste  ovati,  sulcati,  in  rhizomate  robusto  distantes,  diphylli,  6,5  cm 
longi,  3,5  cm  crassi.  Folia  breviter  petiolata,  lanceolata,  acuminata,  quinquenervia,  ad 
22  cm  longa,  4  cm  lata.  Scapus  heteranthus?  in  nodo  rhizomatis  proximo  sub 
pseudobulbo  insertus,  ad  2  5  cm  longus,  basi  squamis  brevibus,  arcte  imbricatis  inclusus, 
parte  superiore  glumis  elongatis,  tubulosis,  laxioribus  vestitus,  adscendens,  laxiflorus, 
floribus  4 — 6,  rhachi  subflexuosa;  bracteae  lineari-cymbiformes,  persistentes,  rigidae, 
Ovaria  pedicellata  superantes.  Sepalum  dorsale  elliptico-lanceolatum,  lateralia,  lanceolata, 
acuminata.  Petala  subaequilonga,  oblanceolata,  acuta.  Labellum  subaequilongum,  tri- 
lobum,  lobi  laterales  breves  antice  rotundati,  lobus  medius  fere  tertiam  labelli  partem 
aequans  ejus  parte  basali  manifeste  angustior  orbicularis  vel  transverse  ellipticus  api- 
culatus,  carinae  5  flexuosae  margine  lacerae  usque  ad  dimidium  lobi  medii  extensae. 
Gynostemium  gracile,  apicem  versus  utrinque  rectangulum,  alatum.  —  Flos  candidus, 
carinae  luteae;  sepala  3  cm  longa,  6 — 7  mm  lata,  petala  aequilonga,  4  mm  lata,  labellum 
2 — 2,5  cm  longum   1,2  cm  latum.  —  Fig.  21  G. 

Monsungebiet,    Südwestmalayische  Provinz:    Perak  (Künstler!) 

74.  C  cristata  Lindl.  Collect,  botan.  (4  821)  t.  33;  Wallich,  Catal.  (1 828)  1958; 
Lindley,  Gen.  spec.  Orch.  (1830);  Fol.  Orchid.  (1854)  8;  Bot.  Reg.  XIV.  (1 841)  t.  57; 
Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  229;  Paxt.  Flow.  Gard.  III.  171,  t.  312;  Fl.  d.  serr. 
t.  1  807;  Pescatorea  I.  t.  25;  Warner's  Sei.  Orch.  I.  t.  35;  Orch.  Alb.  t.  54;  Jennings  Orch. 
t.  7;  Gartenfl.  VIII.  t.  245;  Deutsche  Gartenzeitung  (1866)  t.  341;  Hook.  f.  Fl.  Brit. 
Ind.  V.  (1883)  829;  King  et  Pantl.  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calcutta  VIII.  (1898)  4  33 
t.  18  4.  —  Cymbidium  speciosissimum  Don  Prodr.  (182  5)  35.  —  Pseudobulbi  in 
rhizomate  repente  vaginis  ovatis  acutis  vestito  distantes  vel  satis  approximati,  ellipsoidei, 
ovati  vel  fere  globosi,  diphylli,  6  cm  longi,  2 — 2,5  cm  crassi.  Folia  lineari-lanceolata, 
basi  concava,  angustata,  chartacea,  septemnervia,  acuta,  nervis  lateralibus  vix  prominenti- 
bus  praedita,  ad  35  cm  longa,  2,5 — 3  cm  lata.  Scapus  heteranthus,  basi  vaginis 
appressis  brevibus  obtusiusculis  deinde  elongatis,  subacutis  inclusus,  pluriflorus  (1 — 10), 
nutans,  gluma  sterili  nulla;  bracteae  persistentes  ovario  pedunculato  breviores  convo- 
lutae,  scariosae,  ovatae,  acutae.  Sepala  petalaque  fere  aequalia,  lanceolata,  margine 
plus  minus  undulata,  7-nervia,  sepala  dorso  distincte  carinata.  Labellum  fere  aequi- 
longum  trilobum,  lobi  laterales  basi  erecti  basin  gynostemii  arcte  amplectentes,  deinde 
reflexi  aperti,  ambitu  superiore  arcuati,  antice  rectanguli,  lobus  medius  transverse 
rhombeo-trapeziformis  subreflexus,  area  media  anguste  triangularis  sulcis  2  limitata, 
apiculum  obtusum  formante.  Carinae  5 ;  media  basi  carnosula,  humilis,  undulata,  deinde 
in  fimbrias  soluta,  ante  isthmum  in  laminam  brevem  triangulam  vel  quadrangulam  exiens 
vel  prorsus  evanidae;  carinae  laterales  similes  sed  laminas  majores  trapezoideas  in  dimidio 
inferiore  lobi  medii  formantes,  addita  utrinque  serie  fimbriarum  lobis  lateralibus  breviore. 
Gynostemium  e  basi  gracili  late  alatum,  apice  obtusum,  denticulatum,  dorso  carinatum, 
dimidium  labelli  paullo  superans;  anthera  a  latere  visa  triangularis,  connectivi  basis 
elevata;  rostellum  triangulum.  Pollinia  oblonga,  applanata.  Capsula  anguste  ellipsoidea 
in  pedunculum  attenuata,  alis  3  humilibus  obtusis  et  jugis  tribus  humilibus  applanatis 
ornata.  —  Flos  candidus,  fimbriae,  lamina  media  et  dimidia  inferioria  laminarum  late- 
ralium  aurantiaca.     Sepala  6  cm  longa,   1,5  cm  lata. 

Monsungebiet,  Prov.  des  trop.  Himalaya:  1600 — 2300  m  von  Kumaon 
östlich  bis  Silhet  (Wallich!    und  alle  anderen  Sammler). 

A.  Engler,  Das  Pflanzenreich.  IV.  (Embryophyta  siphonogama)  50.  5 


65  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaccae-Monandrae-Coelogyninae. 

Var.  hololeuea  Reichb.  f.  in  Gard.  Ghron.  (1881)  I.  562.  —  Flores  pure  candidi. 
Carina  media  jam  ante  dimidium  loborum  lateralium  evanida,  fimbriae  longissimae  graciles. 

Von  Bull  eingeführt. 

Var.  Lemoniana  Orchidophil.  (1888)  212.  —  Cristae  citrinae,  ceterum  varietati 
praecedenti  simillima. 

Var.  maxima  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1886)  I.  398;  Reichenbachia  I.  13, 
t.  8  —  Floribus  maximis  eximia,  ceterum  ut  typus. 

Var.  Duthiei.   —  Labellum  obscure  trilobum. 

Sylhet  (Duthie   1900). 

Sectio  X.  Tomentosae  Pütz,  et  XII.  Venustae  Pfitz. 

Sectionem  XII.  »Venustae«  specie  unica  G  venusta  Rolfe,  constitutam  [N.  83]  cum 
Tomentosis  ceterum  magna  pro  parte  valde  affinibus  conjungendam  esse  putavimus. 

Rhachis,  pedicelli,  Ovaria  nigro-  v.  brunneo-pilosa  v.  furfuracea;  species  omnes 
grandiflorae,   speciosae  peninsulae  Malayanae  v.  insularum  incolae. 

Flaccidae  p.  p.  Lindl.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  no.  3,  5;  Reichb.  f.  in 
Walp.  Ann.  VI.  (i  861)  223   no.  3,  4,  5,  7. 

A.  Garinae  in  lobo   medio  labelli   in  processus  varios  varicosos 
vel  papilloso-fimbriatos  solutae. 

a.  Scapus  heteranthus. 

a.  Lobus  medius  labelli  transverse  ellipticus  vel  suborbi- 
cularis,  apiculatus;  labellum  arte  explanatum  basi  ro- 
tundatum. 

I.  Carinae  inter  lobos  laterales  labelli  3. 

1 .  Rhachis  ovariaque  dense  tomentosa,    carinae    in 

lobo  medio  papillosae 75.   G.  tomentosa. 

2.  Rhachis  ovariaque  parcissime  tomentosa,  carinae 
in  lobo  medio   in   processus   dentibus    molaribus 

similes  solutae 76.   G  Massangeana. 

II.  Garinae  inter  lobos  laterales  labelli  2,  labellum  arte 

explanatum  basi  cuneatum 77.   G  pulverula. 

ß.  Lobus   intermedius   labelli  triangulus,  acutus;    pseudo- 

bulbi  congesti 78.   C.  Swaniana. 

y.  Lobus  intermedius  labelli   unguiculatus,    ovatus,    cuspi- 

datus;  pseudobulbi  distantes 79.   G.  Roehussenii. 

b.  Scapus  foliis  juvenilibus  synanthus  vel  proteranthus.     Ca- 
rinae inter  lobos  laterales  labelli  2   vel  4. 

a.  Pseudobulbi  congesti;  lobus  intermedius  labelli  obtusus 
saepe  apiculatus. 

I.  Pseudobulbi  angusteovato-conici;  scapus  longissimus; 
carinae  in  lobo  medio  labelli  in  processus  digitiformes 

solutae     . 80.    G.  Dayana. 

II.  Pseudobulbi  breviter  ovati ;    scapus  brevis ;    carinae 
papilloso-fimbriatae 8 1 .   G  testacea. 

ß.  Pseudobulbi  distantes;  lobus  medius  labelli  bilobus     .      82.    G  pholidotoides. 

c.  Carinae  2  longiores  sulco  profundo  separatae  additis  utrin- 

que  2  brevioribus . 83.   G  venusta. 

B.  Garinae  in  lobo  medio  labelli  integrae 84.  G  quadr angularis. 

C.  Garinae  in  basi  tantum  labelli  evolutae .'      8  5.    G  Veitchii. 

75.  C.  tomentosa  Lindl.  Fol.  Orchid.  I.  (1854)  n.  5;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann. 
VI.  (1861)  224  et  in  Gard.  Chron.  (1873)  843;  Wawra,  Iter  Princ.  Sax.  Cob.  II.  (1888) 
154  t.  17;    Hook.  f.   Fl.  Brit.  Ind.   V.   (1886)   830;   Veitch,   Manual.    Coelog.    51;  Will. 


Goelogyne. 


6' 


Orch.  Grow.  Man.  7.  ed.  210;  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1896)  320.  —  Pseudo- 
bulbi  anguste  ovati  vel  oblongi,  basi  quamis  late  ovatis,  subacutis,  brevissime  nigro- 
pilosis,  rigidis,  summa  pseudobulbum  superante  fulti,  congesti,  diphylli,  6  cm  longi,  3  cm 
crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  subaequilongum  angustata,  cuneato-oblonga  vel 
obovata,  acuminata,  pergamenea,  subtus  brevissime  nigro-pilosa,  nervis  5  subtus  pro- 
minentibus  praedita,  30  cm  longa,  8  cm  lata.  Scapus  heteranthus,  foliis  adultis  longior, 
pendulus,  multiflorus,  basi  vaginis  triangulis,  castaneis  instructus,  40  cm  altus;  bracteae 
Ovaria  et  pedunculos  subaequantes,  obtusangulo-rhomboideae,  obtusiusculae,  convolutae, 
persistentes,  rhachis  ovariaque  nigro-tomentosa,  bracteae  extus  nigrae  scabrae.  Sepala 
lanceolato-ligulata,  acuta.  Petala  aequilonga,  lineari-lanceolata,  acuta.  Labellum  con- 
cavum,  trilobum,  lobi  laterales  labelli  quarta  parte  breviores,  oblongo-semicordati,  antice 
rotundati  vel  obtusanguli  erecti,  lobus  medius  brevissime  unguiculatus,  reniformis,  vel 
transverse  ellipticus;  apiculatus,  vel  late  ovato-obtusus,  carinae  3  crenulatae  a  basi  labelli 
ibique  multo  altiores  et  laceratae  in  discum  lobi  medii  extensae,  laterales  ibi  conver- 
gentes   interdum    bicrures,    carinulis   brevibus  interdum  utrinque   additis.     Gynostemium 


Fig.  22.     Labella  explanata.     A  Coelogyne  tomentosa  Lindl.  —  B  G.  Massangeana  Reichb.    f. 

—  GG.  Swaniana  Rolfe.  —  DG.  Swaniana  Rolfe.     Labelli  Sectio  longitudinalis,  c.  1.  appendix 

basalis  carinae  lateralis.  —  EG.  Rochussenii  De  Vriese.  —  FC.  pulverula   Teysm.    et  Binn. 

—  GG.  Dayana  Reichb.  f.  —  HG.  testacea  Lindl.  (Icon.  orig.) 


clavatum,  a  medio  alatum,  ala  apicalis  truncata  crenulata.  —  Flos  flavido-brunneus, 
lobus   medius   brunneo-marginatus,  carinae  luteae.  —  Fig.  %%A. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz:  Perak,  Larut  (King!);  Mount 
Ophir  (Hallett).  —  Borneo;  Sumatra  (Forbes  n.  3124),  1000  m  (R.  Rawer).  — 
1873   von  Barrington  eingeführt.  —  v.   fl.   v. 

Var.  penangensis  Hook.  f.  —  Pseudobulbi  breviores,  folia  minora,  carinae  in 
lobo  medio  non  coalescentes. 

Penang:  Government  Hill  (Maingay). 

76.  C.  Massangeana  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1878)  II.  684,  (1882)  I.  369 
c.  tab.;  Bot.  Mag.  t.  6979;  Flor.  Mag.  New  Ser.  t.  373;  Warn.  Orch.  Alb.  t.  29;  Hook, 
f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  830;  Veitch,  Manual,  Coelogyne  43;  Williams,  Orch.  Grow. 
Man.  7  ed.  207.  —  Pseudobulbi  ovati,  parum  compressi,  leviter  sulcati,  luteo-virides, 
opaci,  basi  squamis  pseudobulbum  aequantibus  infimis  obtusis,  superioribus  ovatis,  longe 
acuminatis,  demum  brunneo-cinereis  fulti,  congesti,  diphylli,  ad  1 2  cm  longi,  ad  5  cm 
crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  breviorem  angustata,  cuneato-oblonga,  acumi- 
nata, chartacea,  nervis  3   versus  basin  folii  5,   subtus  prominentibus  praedita,   ad  50  cm 

5* 


ßg  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

longa,  1  1  cm  lata,  supra  luteo-viridia,  opaca,  subtus  pallidiora.  Scapus  heteranthus, 
foliis  adultis  multo  longior,  basi  squamis  concavis,  subacutis,  inclusus,  pendulus,  ad  60  cm 
longus,  multiflorus;  bracteae  pedicellos  ovariorum  fere  aequantes,  cuneato-oblongae, 
retusae,  convolutae,  persistentes,  brunneae,  infimae  steriles,  rhachis  Ovaria  bracteaeque 
parcissime  nigro-asperatae.  Sepala  oblonga,  subacuminata^  dorso  carinata.  Petala 
subaequilonga,  anguste  obovata,  subacuta.  Labellum  concavum,  trilobum,  subtus  leviter 
bisulcatum,  lobi  laterales  labelli  quarta  parte  breviores,  semiovati  antice  rotundati  vel 
obtusanguli,  lobus  medius  transverse  rectangulus,  angulis  rotundatis,  emarginatus,  apiculo 
interjecto  vel  acuminatus,  carinae  3  crenulatae  basi  altiores  fere  fimbriatae  a  basi 
labelli  in  basin  lobi  medii  extensae,  discus  lobi  medii  carinis  6  alternantibus  ex  papulis 
retusis  multangulis  dentes  molares  acumulentibus  compositis,  lateralibus  quibusque 
latioribus.  Gynostemium  apicem  versus  alatum,  ala  apicali  retusa  vel  emarginata, 
denticulata.  Ovarium  jugis  3  subobtusis  et  3  acutis  praeditum.  Capsula  adhuc  ignota. 
Flos  pallide  ochraceus,  lobi  laterales  labelli  antice  extus  brunnei,  concolores,  intus 
brunnei  nervis  dichotomis  albis  ornati,  lobus  medius  brunneus,  albo-marginatus,  carinae 
pallide  luteae;  sepala  3,5  cm  longa,  1,2  cm  lata,  petala  aequilonga  -I  cm  lata,  labellum 
3  cm  longum,    1,8 — 2  cm  latum.  —  Fig.  26  E. 

Assam?  wahrscheinlicher  malayisches  Gebiet;  von  Makay   1878   eingeführt. 

Nota.     Florem  vivum  exarainavi. 

77.  C.  pulverula  Teysm.  et  Binn.  in  Natuurk.  Tijdschr.  v.  Nederl.  Indie  XXIV. 
(1862)  306.  —  Pseudobulbi  elongati  17  cm  longi.  Folia  in  petiolum  longiusculum  an- 
gustata,  late  lanceolata,  9-nervis,  nervis  fere  aequalibus  praedita,  40  cm  longa,  9  cm 
lata.  Scapus  60  cm  longus,  nutans,  multiflorus  (2  6 — 30),  rhachis  pulverula;  bracteae 
late  ovatae,  obtusae,  cucullatae,  virides,  2  cm  longae.  Sepala  lanceolata,  acuta,  prae- 
sertim  lateralia  dorso  carinata.  Petala  linearia,  acuta.  Labellum  concavum,  trilobum, 
lobi  laterales  labello  quinta  parte  breviores,  late  semicordati,  antice  rotundati,  denti- 
culati,  erecti,  lobus  medius  vix  unguiculatus,  transverse  ellipticus,  acuminatus,  carinae 
2  leviter  arcuatae  convergentes  a  basi  labelli  fere  ad  apicem  lobi  medii  extensae  biseriatae 
ex  processubus  digitiformibus  compositis,  binae  laterales  similes  in  lobo  medio  utrinque 
additae.  Gynostemium  trigonum,  basi  cornutum,  apicem  versus  alatum,  ala  apicalis 
emarginata  denticulata,  ovarium  nigro-scabrum.  Capsula  oblonga,  obtusa,  basi  acute 
trigona.  —  Flos  cerinus,  labellum  album,  fusco-carinatum,  sepala  2,6  cm  longa,  1  cm 
lata,  petala  breviora,  cornu  in  basi  gynostemii  7  mm  longum.  —  Fig.  22i^. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Sumatra:  Singalang  »de 
Kloof«    (Teysman,    1862.  —  v.  fl.   s.  —  Original  in  Herb.  Leyden). 

78.  C.  Swaniana  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1894)  183;  Orchid.  Review  II.  198; 
Reichenbachia  Ser.  2  II.  (189  4)  t.  92;  Bot.  Mag.  t.  7602.  —  Pseudobulbi  anguste  ovato- 
pyramidales,  subcompressi,  lateribus  concavis  obtuse  tetragoni,  basi  squamis  dimidio 
brevioribus,  late  ovatis,  inferioribus  obtusis,  superioribus,  acutis,  appressis,  viridibus, 
nigro-aspersis,  demum  brunneis  fulti,  10  cm  longi,  3,5  cm  crassi,  in  rhizomate  repente 
satis  dense  aggregati.  Folia  in  petiolum  brevem  angustata,  elliptico-lanceolata,  acuminata 
undulata,  chartacea,  nervis  3  subtus  prominentibus  praedita,  subtus  parce  nigro-puberula, 
ad  25  cm  longa,  6  cm  lata.  Scapus  heteranthus,  foliis  sublongior,  pendulus,  multiflorus, 
30 — 40  cm  longus;  rhachis  fusco-puberula;  bracteae  ovariis  longe  pedunculatis  dimidio 
breviores,  concavae,  latissime  ovato-oblongae,  acutae,  persistentes,  infimae  steriles,  1,5 — 
1 ,8  cm  longae,  et  expansa,  latae.  Sepala  oblongo-lanceolata,  acuta,  dorso  carinata. 
Petala  aequilonga,  lineari-ligulata,  subacuta.  Labellum  aequilongum,  concavum,  trilobum, 
lobi  laterales  toto  labello  fere  quarta  parte  breviores  semielliptico-cordati,  antice  rotun- 
dato-obtusi,  dorso  gynostemii  appressi;  lobus  medius  ovatus,  triangulus,  subacutus,  deflexus, 
carinae  3  basi  in  laminam  fimbriatam  erectam  ampliatae  deinde  undulato-crispatae,  a 
basi  labelli  usque  ad  duas  tertias  lobi  medii  extensae,  carinula  brevi  ibi  utrinque  addita. 
Gynostemium  curvatum,  apicem  versus  late  alatum,  ala  apicalis  rotundato-truncata.  An- 
thera  obtusa.  Ovarium  nigro-puberulum,  jugis  angulatis.  Capsula  ignota.  —  Flos  albus, 
labellum  pallide  brunneum,  margines  loborum  lateralium  carinaeque  labelli  atrobrunneae; 


Coelogyne. 


69 


sepala  2,5  cm  longa,   8 — 9  mm  lata;  petala  aequilonga,   4  mm  lata,  labellum  expansum, 
aequilongum  v.  imo  paulum  longius,    1,8 — 2  cm  latum.   —  Fig.  22(7. 


Fig.  23.    Coelogyne  Bochussenii  De  Vriese.    A  Habitus.  B  Pars  racemi.  C  Folium.  D  Labellum. 


70  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Monsungebiet,  Prov.  der  Philippinen:  von  F.  Sander  189  4  eingeführt.  — 
v.  fl.  v. 

79.  C.  Rochussenii  De  Vriese  Illustr.  d.  Orchid.  d.  Indes  Oriental.  neerland.  1854 
t.  2,  t.  11,  Fig.  6;  Reichb.  f.  Xen.  Orchid.  I.  (1856)  2  12  t.  85;  Bonplandia  V.  (1857)  43; 
Walp.  Ann.  VI.  (1861)  223.  —  C.  rnaerobulbon  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  830.  — 
Chelonanthera  cymbidioides  Teysm.  in  litt.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati  vel  ovato- 
conici,  fere  prismatici,  obtuse  angulati  vel  subteretes,  basi  squamis  anguste  ovatis,  acutis, 
dimidium  pseudobulbi  aequantibus,  erectis  fulti,  in  rhizomate  squamis  brevibus  vestito 
satis  distantes,  diphylli,  12  cm  longi,  2 — 2,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudo- 
bulbum  fere  aequantem  angustata,  cuneato-elliptica,  breviter  acuminata,  coriacea,  nervis 
7  subtus  prominentibus  praedita,  35  cm  longa,  9 — 11  cm  lata.  Scapus  heteranthus, 
foliis  longior,  basi  squamis  longis,  obtusis,  scariosis  vestitus,  pendulus,  ad  50  cm  longus, 
multiflorus,  floribus  satis  distantibus;  bracteae  concavae,  ovatae  vel  suborbiculares,  ob- 
tusissimae,  ovarium  pedunculatum  aequantes,  persistentes,  1 ,5  cm  longae,  persicinae.  Sepala 
lineari-lanceolata,  acuta,  dorso  carinata.  Petala  similia,  angustiora.  Labellum  sepalis 
brevius,  concavum,  trilobum,  lobi  laterales  dimidium  labelli  parum  superantes  semi- 
cordati,  antice  rotundati,  erecti,  lobus  medius  breviter  unguiculatus,  parte  basali  labelli 
multo  angustiorus  ovatus,  cuspidatus,  carinae  3  muricato-denticulatae  inter  lobos  late- 
rales, 2  laterales  usque  in  dimidium  lobi  medii  extensae,  ibique  incrassatae  additis  2  bre- 
vioribus.  Gynostemium  gracile,  arcuatum,  lobos  laterales  labelli  parum  superans, 
apicem  versus  alatum,  ala  apicalis  denticulata.  Pollinia  subplana.  Ovarium  6-carinatum. 
Capsula  ellipsoidea,  6-carinata.  Flos  citrinus,  labellum  album  purpureo-striatum.  Petala, 
sepala  2,5  cm  longa,  4 — 5  mm  lata,  labellum  1,8  cm  longum,  1  cm  latum.  —  Fig.  fiE 
et  23. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java?  (Zollinger  n.  935); 
Sumatra  (Korthals,  Forbes  n.   3734);  Singapore  (Ridley). 

Var.  plantaginea  —  C.  plantaginea  Lindl.  in  Gard.  Ghron.  (1  855)  20.  —  Pseudo- 
bulbi angustissimi,  folia  angustiora,  bracteae  mox  deciduae,  lobus  medius  labelli  longior, 
lobi  laterales  breviores  latius  rotundati. 

Heimat  unbekannt,  blühte   1855  im  Garten  des  Bischofs  von  Winchester. 

Var.  convallariifolia  Blume  msc.  —  Lobus  medius  labelli  distincte  unguiculatus, 
carinae  superadditae  evanidae,  lobi  laterales  subfalcati  magis  acuti. 

Java. 

80.  C.  Dayana  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1884)  I.  826;  Wawra,  Iter  princ. 
Sax.  Cob.  II.  (1888)  156  t.  18C;  Lindenia  XV.  1899  t.  687;  Orchid.  Alb.  VI.  t.  247; 
Veitch's  Manual  Coelogyne  43;  Williams  Orch.  Grow.  Manual  7  ed.  2  05.  —  Pseudo- 
bulbi anguste  ovato-conici,  sulcati,  basi  squamis  dimidio  brevioribus  ovatis,  acutis,  appressis 
demum  pallide  brunneis  fulti,  dense  congesti,  diphylli  1  6  cm  longi,  2,5  cm  crassi.  Folia 
in  petiolum  tertiam  pseudobulbi  partem  aequantem  sensim  angustata,  oblonga,  acuminata, 
chartacea,  nervis  7 — 9  subtus  prominentibus  percursa,  50  cm  longa,  1  0  cm  lata,  supra 
saturate  viridia  opaca,  subtus  pallidiora.  Scapus  proteranthus  vel  foliorum  juvenilium 
apicibus  synanthus,  foliis  saepe  longior,  pendulus,  ad  100  cm  longus,  multiflorus;  rhachis 
flexuosa,  dense  nigro-tomentosa ;  bracteae  latissime  ellipticae  vel  fere  orbiculares,  parce 
nigro-aspersae,  obtusae,  circa  ovarium  longe  pedunculatum  convolutae  illudque  bene 
aequantus  (deciduae?),  infimae  steriles.  Sepala  ligulata  acuta,  basi  nigro-aspersa,  dorso 
obtuse  carinata.  Petala  similia  angustiora.  Labellum  sepalis  fere  aequilongum,  con- 
cavum, trilobum,  lobi  laterales  labello  tertia  parte  breviores,  semiobcordati,  antice 
late  rotundati,  margine  crenulato  reflexo,  lobus  medius  transverse  reniformis,  margine 
denticulatus,  subrectangulus  et  apiculätus,  carinis  2  in  processus  permultos  digitiformes 
solutis  parallelis  inter  lobos  laterales  ornatum,  his  carinis  in  lobo  medio  arcuato-con- 
vergentibus,  carinis  ternis  similibus  brevibus  ibidem  utrinque  additis.  Gynostemium 
lobis  lateralibus  labelli  brevius,  apicem  versus  alatum,  ala  apicalis  integra,  denticulata  vel 
emarginata.     Anthera  obtriangula  obtusa.     Rostellum  semicirculare  obtusum.     Ovarium 


Goelogyne.  71 

parce  vel  dense  nigro-tomentosum.  Capsula  ignota.  Flos  pallide  ochraceus,  labellum 
brunneum  albo-nervosum,  carinae  antice  candidae,  brunnescentes,  sepala  3,5  cm  petala- 
que   2,5  cm  longa  et  lata,  labellum  brevius.  —  Fig.  22  G. 

Südwestmalayische  Provinz,  Nord-Borneo;  auf  Baumästen  in  den  heißen 
Küstengegenden    von   Gurtis  entdeckt,  von  Veitch   1884   eingeführt.   —   v.   fl.   v. 

81.  C.  testacea  Lindl.  in  Bot.  Reg.  (1842)  Mise.  34;  Fol.  Orchid.  I.  (1852)  3; 
Walp.  Ann.  VI.  (1861)  223;  Bot.  Magaz.  t.  4785;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886) 
829;  Grant,  Orch.  Burmah  182.  —  Pseudobulbi  ovati,  parum  compressi,  sulcati,  basi 
squamis  subäequilongis  ovatis,  obtusis,  apice  triangulis,  erectis,  atrobrunneis  fulti  dense 
congesti,  diphylli,  8  cm  longi,  3  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  longiorem 
angustata,  cuneato-lanceolata,  acuminata,  chartacea,  nervis  5  subtus  prominentibus  per- 
cursa,  50  cm  longa,  5  cm  lata,  supra  saturate  viridia,  subtus  pallidiora.  Scapus  proter- 
anthus  vel  apieibus  foliorum  juvenilium  synanthus,  pendulus,  multiflorus,  folio  adulto  bre- 
vior,  20  cm  longus,  rhachis  leviter  fractiflexa,  bracteae  ovarium  et  pedunculum  aequantes, 
transverse  ellipticae,  obtusae,  convolutae,  persistentes,  bracteolae  G — 8  densae  in  ipsa 
basi  peduneuli.  Sepala  oblongo-Janceolata,  obtuse  apiculata,  dorso  obtuse  carinata,  fere 
cucullata.  Petala  similia  angustiora.  Labellum  sepalis  fere  aequilongum  coneavum,  tri- 
lobum,  lobi  laterales  labelli  tertia  parte  breviores  semiobeordati,  antice  rotundati  vel 
obtusanguli,  erecti,  lobus  medius  porrectus,  transverse  ellipticus,  obtusus  vel  apiculatus, 
carinae  2  papilloso-fimbriatae  a  basi  labelli  usque  in  discum  lobi  medii  extensae  sub- 
parallelae,  carinis  2  lateralibus  similibus  a  media  parte  loborum  lateralium  additis  apice 
cum  2  interioribus  confluentibus,  carina  brevissima  in  disco  lobi  medii  saepe  utrinque 
accedente.  Gynostemium  lobis  lateralibus  labelli  aequilongum,  apicem  versus  alatam,  ala 
apicalis  subtriloba  denticulata.  Ovarium  obtuse  6-costatum,  minutissime  et  parcissime 
nigro-scabrum.  Capsula  ignota.  —  Flos  ochraceus,  carinae  labelli  et  lobi  laterales 
brunnei  albo-marginati;  sepala  petalaque  2,5  cm  longa,  G  v.  7  mm  lata,  labellum 
aequilongum   1 — 1,2  cm  latum.   —  Fig.  2  2iZ". 

Südwestmalayische  Provinz:  Malakka:  Pahang,  an  sandigen  Stellen  der 
Küste  auf  Bäumen  und  Baumstümpfen,  auch  auf  dem  Erdboden  (Ridley);  Singapore 
(Loddiges!). 

82.  C.  pholidotoides  J.  J.  Smith,  Icon.  bogoriens.  II.  1.  (1903)  t.  GVI.B.  — 
Pseudobulbi  ovati,  nitidi,  in  rhizomate  8  mm  crasso  vaginis  coriaeeis  tecto  2,5  cm  inter 
se  distantes,  diphylli,  6,3  cm  alti,  2,5  cm  crassi.  Folia  petiolata,  lanceolata,  apice  an- 
gustata, obtusiuscula,  3  —  5-nervia,  30  cm  longa,  5  cm  lata,  supra  nitida,  subtus  opaca. 
Racemus  proteranthus,  nutans,  foliis  longior,  multiflorus,  80  cm  longus,  rhachis  flexuosa 
squamulis  nigro-brunneis  dissitis  instrueta,  bracteae  persistentes,  suborbiculares,  coriaceae, 
margine  membranaceae,  involutae,  infimae  glumaceae  steriles.  Flores  simultanei,  ovario 
nigro-squamuloso  bracteas  superante.  Sepala  oblonga,  subacuminata,  lateralia  naviculacea 
carinata.  Petala  linearia,  subacuta  vel  obtusiuscula,  sepalis  aequilonga.  Labelli  lobi 
laterales  erecti,  lati,  rotundati  marginibus  anticis  revolutis*  medius  quadratus,  inflexus 
bilobus,  antice  rugulosus,  juxta  lineam  mediam  carinis  2  varicosis  latis  humilibus  ornatus, 
ceterum  laevis.  Gynostemium  gracile  rectum,  lobis  lateralibus  labelli  paullo  longius, 
apice  alatum,  ala  quadrilobulata  denticulata.  Rostellum  latissimum.  Ovarium  6-sul- 
catum.  —  Flores  albi,  carinae  sulfureae,  anthera  brunnea  et  macula  singula  in  margine 
loborum  lateralium  labelli ;  sepala  1  cm  longa,  4  mm  lata,  petala  vix  breviora  1  mm 
lata,  labellum   1  cm  paullum  excedens   6,5  mm  latum. 

Südwestmalayische  Provinz,  Borneo:  Damus  (Hallier);  Bukit  Raja  (Molen- 
graaf). 

83.  C.  venusta  Rolfe  in  Gard.  Chron.  (190  4)  I.  2  59;  Orch.  Rev.  XII.  (1904) 
135.  —  Pseudobulbi  elliptico-oblongi,  subtetragoni,  sulcati,  in  rhizomate  repente  satis 
distantes,  diphylli,  5  cm  longi,  2  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  brevem  angustata,  lanceo- 
lata, acuminata,  coriacea,  supra  nitida,  subtus,  opaca,  nervis  3  subtus  prominentibus  per- 
cursa,    18  cm  longa,   2,5  cm  lata.     Scapus   25  cm  altus,   pendulus,  multiflorus,   gracilis, 


72 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae. 


eingeführt. 


sub  floribus  simultaneis  glumis  3  convolutis  subappressis  munitus;  bracteae  ovarium 
pedunculatum  aequantes,  late  ellipticae,  obtusae,  convolutae,  persistentes.  Sepala  ovato- 
oblonga,  apiculata,  concava,  basi  leviter  ventricosa,  lateralia  subcarinata..  Petala  aequi- 
longa,  lineari-oblonga,  acuta.  Labellum  sepalis  aequilongum,  coneavum,  trilobum,  lobi 
laterales  erecti,  semi-oblongi,  antice  rotundati,  lobus  medius  late  obovato-oblongus,  un- 
dulatus,  emarginatus,  carinae  6  undulatae,  quarura  2  medianae  sulco  profundo  separatae 
fere  a  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii  decurrunt,  2  brevioribus  ibi  utrinque 
extus  additis.  Gynostemium  late  alatum  lobos  laterales  labelli  multo  superans.  Fios 
pallide  lutescens,  labellum  album,  lobi  laterales  et  centrum  lobi  medii  lutea,  carinae 
brunneo-maculatae ;  sepala  petala  labellum   1,5  cm  longa.  —  Fig.  2  4 B. 

Hinterindisch-ostasiatische  Provinz,  China:  Yunnan;  von  F.  Sander  1904 
v.   fl.  v. 

84.  C.  quadrangularis  Midi,  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1896)  323.  — Pseudo- 
bulbi  conici,  quadranguli,  laeves  in  rhizomate  crasso  lignoso  saepissime  arcte  approxi- 
mati,  7 — 8  cm  longi,  4  cm  crassi.  Folia  e  basi  attenuata  late  lanceolata,  acuta,  5- 
nervia,  15  cm  longa,  5  cm  lata.  Scapus  2  0  cm  longus,  foliis  longior,  pendulus,  usque 
ad  8  florus;  bracteae  ovariis  pedicellatis  sparse  nigro-tomentosis  multo  breviores,  ob- 
longae,  convolutae.  Sepalum  dorsale  lanceolatum  acutum,  lateralia  paulisper  longiora, 
falcata,  dorso  acuta,  carinata.  Petala  sepalis  paullo  breviora  dimidioque  angustiora, 
lanceolato-linearia,  acuta.  Labellum  petalis  aequilongum  trilobum,  lobi  laterales  oblongi, 
obtusi,  lobus  medius  ovato-obtusus,  carinae  3  inter  lobos  laterales,  laterales  basi  pro- 
cessubus  parvis  oblongis  ciliatis  auctae,  mediana  usque  ad  trientem  magis  elevata, 
omnibus  denticulatis,  carinae  5  integrae  in  lobo  medio.  Gynostemium  *  labello  quarta 
parte  brevius,  ala  apicalis  truncata  irregulariter  denticulata;  rostellum  ovatum  obtusum; 
stigma  hippocrepiforme  margine  incrassatum.  —  Fios  albus?  lobi  laterales  labelli 
extus  albi  intus  brunnei  albo-nervosi ,  disco  albo ,  lobus  medius  media  parte  brunneo- 
maculatus,  gynostemium  album  basi  brunnescens,  antice  striis  3  brunneis.    Sepala  3  cm 

longa,   6  mm   lata,    petala  aequilonga, 

3  mm  lata,  labellum  2,5  cm  longum, 
2  cm  latum. 

Südwestmalayische  Provinz, 
Malakka:  Perak,  auf  Bäumen  des  Gu- 
nong  Hisan   1700  m  (Ridley). 

85.  C  Veitchii  Rolfe  in  Kew  Bull. 
(1895)  282;  Bot.  Magaz.  t.  7764.  — 
Pseudobulbi  ovati,  sulcati,  demum  an- 
gulati,  basi  vaginis  ovatis  acutis  fulti, 
diphylli,  8  cm  longi,  1,5  cm  crassi. 
Folia  petiolata  lanceolato-oblonga,  acuta, 
subcoriacea,    5-nervia,    20  cm    longa, 

4  cm  crassa.  Scapus  heteranthus,  pen- 
dulus, basi  vaginatus,  20  cm  longus, 
multiflorus,  floribus  simultaneis;  brac- 
teae ovarium  et  pedicellos  aequantes, 
obovato-oblongae,  subacutae,  convolutae, 

persistentes.  Sepala  lanceolato-oblonga,  acuta,  carinata,  conduplicato-concava.  Petala 
lanceolata,  acuta,  reflexa.  Labellum  basi  saccatum  trilobum,  lobi  laterales  late  semi- 
cordati  apice  rotundati  gynostemium  involventes,  lobus  medius  tertiam  labelli  partem 
aequans  obovato-orbicularis  acuminatus  recurvus,  carinae  nullae  inter  lobos  laterales, 
3  humilibus  obtusis  ad  basin  lobi  medii  additis.  Gynostemium  breve,  clavatum,  apicem 
versus  dilatatum,  apice  subtruncato  crenulatum.  —  Flores  albi;  sepala,  petala,  labellum 
1  cm  longa.  —  Fig.  24.4. 

Papuanische  Provinz,  West-Neu-Guinea  (ßurke).  —  Blühte  1895  bei 
Veitch.  —  v.  fl.  s. 


Fig.  24.     A   Goelogyne  Veitchii  Rolfe.     Labellum 

arte  explanatum  auctura.   —  B  G.  venusta  Rolfe 

id.     (Origin.) 


Coelogyne.  73 

Sectio  XI.  Verrucosae  Pfitz. 

Plantae  conspicuae  macrobulbae,  macrophyllae,  macranthae.  Flores  maximi  generis 
colorum  inusitata  ratione  (virides  nigro-signati)  non  solum  inter  Coelogyninas  sed  etiam 
omnes  fere  Orchidaceas  eximiae.  Labella  partim  cristis  praecipue  tarnen  papularum 
turba  onusta.    Peninsulae  malayensis  partis  meridionalis  et  insulae  Borneo  incolae. 

A.  Garinae  inter  lobos  laterales  labelli  2. 

Scapus  validus  erectus;  lobus  intermedius  labelli  angustus 

cuspidatus 8  6.   C.  pustulosa. 

B.  Carinae  inter  lobos   labelli    3,    intermedius    saepe    angustior 
et  brevior. 

a.  Pseudobulbi   compressi    tenues,    supra  rhizoma   scutorum 

instar  inserti 87.   C.  peltastes. 

b.  Pseudobulbi    plus    minus    compressi,    sectione    transversa 
subelliptici. 

cc.  Lobus   intermedius    labelli   a   lateralibus   isthmo    con- 

spicuo  separatus 88.   C.  pandurata. 

ß.  Lobus  intermedius  a  lateralibus  vix  v.  non  separatus. 
I.  Lobi  laterales    obtusi    rotundati,    intermedius   latus 

ellipticus 89.   C.  Mayeriana. 

II.  Lobi    laterales    trianguli    acuti,    intermedius    rect- 

angulus  antice  triangulus  emarginatus 90.    G.  Edelfeldtii. 

c.  Pseudobulbi   longe   cylindracei;   lobus    intermedius   labelli 

orbicularis    . 9  \ .    C.  densiflora. 

d.  Pseudobulbi  fusiformes  subtetragoni. 

a.  Scapus   nutans   multiflorus;   lobus   intermedius   labelli 

trapeziformis  v.  subquadratus 92.   C.  asperata. 

ß.  Scapus  erectus   pauciflorus;   lobus   intermedius    labelli 

ovatus,  acutus 93.   C.  Parishii. 

C.  Carinae    inter    lobos    labelli    complures    (5  —  9).     Racemus 

strictus 94.   C.  papulosa. 

Species  hujus  sectionis  imperfecte  nota. 

Garinae  3  verrucosae  in  lobo  intermedio  undulato    .    .    .    G.  brachyptera. 

86.  C.  pustulosa  Ridl.  in  Journ.  of  Bot.  XXIV.  (1886)  353.  —  Pseudobulbi? 
Folia?  Scapus  20  cm  longus,  validulus,  flexuosus;  floribus  conspicuis;  bracteae  lanceo- 
latae,  convolutae,  membranaceae,  ovarium  pedicellatum,  involventes,  2,5  cm  longae  (per- 
sistentes?) Sepala  lanceolata  acuta.  Petala  aequilonga,  angustiora,  lanceolata,  lanata. 
Labellum  trilobum,  sepala  paullo  superans,  lobi  laterales  subfalcati  acuti,  lobus  medius 
longior,  anguste  elliptico-oblongus,  apice  emarginatus,  cuspide  minuto  obtuso,  carinae  2 
obtusae,  vix  elevatae,  in  medio  incrassatae  et  pustulosae  inter  lobos  lateralis  additae; 
discus  lobi  medii  etiam  rufo-pustulosus,  margine  tenui  pallido.  Gynostemium  gracile, 
arcuatum,  intus  parce  pubescens,  apice  anguste  alatum,  ala  antheram  tegente;  anthera 
galeata,  pallida;  rostellum  latum,  cartilagineum,  involutum;  stigma  prominens  ovatum. 
—  Flores  pallidi  venis  rufis,  pustulae  rufae,  pollinia  splendide  citrina.  Bracteae  2,5  cm; 
sepala  2  cm  longa  6  mm.  lata.     Petala  aequilonga,  labellum  2,5  cm  longum  (et  latum?). 

Papuanische  Provinz,  Neu-Guinea:  Südcap  (Forbes).  —  v.  fl.  s.  —  Fig.  %6D. 

87.  C.  peltastes  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1880)  II.  296.  —  Pseudobulbi  am- 
bitu  elliptici,  ancipites,  valde  compressi,  convexi,  rhizomati  valido  scandenti  scutorum  in- 
star appressi,  juniores  basi  vaginis  firmis  albidis,  subacutis  (summa  pseudobulbum  parum 
superante)  inclusi,  diphylli,  9  cm  longi,  5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo 
subbreviorem  sensim  angustata,  e  basi  cuneata  anguste  obovata,  acuta,  pergamenea, 
33  cm   longa,    5  cm    lata,    5-nervia,    nervis    3    subtus    magis    prominentibus.      Scapus 


74 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


foliis  juvenilibus  synanthus,  gracilis,  nutans,  pluriflorus;  bracteae  pedunculos  et  ovarium 
subaequantes,  spathaceae,  ovatae,  convolutae,  subacutae,  reflexae,  persistentes.  Sepala 
lineari-ligulata,  acuta,  dorso  carinata.  Petala  cuneato-ligulata  acuta.  Labellum  sepalis 
subaequilongum,  trifidum,  concavum,  lobi  laterales  semiobcordati  vel  semioblongi 
antice  triangulo-subacuti,  lobus  medius  ultra  dimidium  totius  labelli  aequans  parti 
basali  labelli  arte  explanatae  fere  aequilatus,  ex  isthmo  brevissimo  cuneato-sub- 
quadratus,    subemarginatus,    apiculatus    angulis    rotundatis,    margine    undulato    crispo; 


Fig.  25.    A   Goelogyne  peltastes  Reichb.  f.     Pars  inflorescentiae.     B  Labellum   explanatum.  — 
C  Coelogyne  asperata  Lindl.     Labellum   explanatum.     D  Idem  a  latere  visum.     (Omnia  magn. 

nat.  —  Origin.) 


carinae  3  humiles  subparallelae  a  basi  labelli  usque  in  isthmum  extensae,  carinae  % 
breves  papillosae  in  disco  lobi  medii,  papulis  supra  nervös  divergentes  subseriatis  utrinque 
additis.  Gynostemium  clavatum,  labelli  tertia  parte  brevius.  Ovarium?  Capsula?  Sepala 
et  petala  lutescentia,  lobi  laterales  labelli  albi,  lobus  medius  brunneo-nervosus;  sepala, 
petala,  labellum  2,5  cm  longa.  —  Fig.  25^4 — B. 

Südwestmalayische  Provinz,  Borneo:    Low;    von  Veitch   1880   eingeführt. 
—  v.  fl.  s. 


Coelogyne. 


75 


88.  C.  pandurata  Lindl.  Folia  Orchid.  Coelogyne  (l  852)  7;  Gard.  Chron.  (1853) 
78;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (l  864)  22  4;  Bot.  Mag.  t.  5084;  Fl.  d.  serr.,  t.  2139; 
Reicht),  f.  Xen.  Orchid.  II.  t.  121;  Warner,  Orch.  Alb.  t.  63;  Orchidophile  t.  363;  Lindenia 
II.  t.  86;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  835.  —  Pseudobulbi  ambitu  late  elliptici  vel 
suborbiculares,  valde  compressi,  leviter  costati,  nitidi,  basi  squamis  anguste  ovatis,  acutis, 
erectis,  demum  cinereis,  summis  apicibus  compressis  reflexis  pseudobulbum  superantibus 
fulti,  in  rhizomate  ascendente  crasso  vaginis  obtusis  appressis  dense  vestito  patentes,  satis 
distantes,  diphylli,  ad  1  5  cm  alti,  3 — 3,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  aequi- 
longum  vel  breviorem  angustata,  elliptico-lanceolata,  acuminata,  nervis  3  basin  versus  5 
subtus  prominentibus  percursa,  ad  3  6  cm  longa,  6  cm  lata,  supra  saturate  viridia, 
subtus  paullo  pallidiora.  Scapus  foliis  juyenilibus  synanthus,  suberectus  vel  nutans,  usque 
9-florus,  foliis  adultis  aequilongus,  basi  nudus,  sub  floribus  longe  pedunculatis  glumis 
quibusdam  arcte  appressis  munitus;  bracteae  oblongae,  cucullatae,  acutae,  persistentes, 
pedicellos  ovariorum  non  aequantes.  Sepala  lineari-oblonga,  acuta,  dorso  carinata,  mar- 
gine  subreflexa,  lateralia  approximata.  Petala  aequilonga  dimidio  superiore  similia,  basi 
anguste  cuneata.  Labellum  sepalis  brevius,  basi  brevissime  unguiculatum,  concavum  tri- 
tobum,  lobi  laterales  fere  dimidium  labelli  aequantes,  trapeziformes,  erecti,  basi  con- 
ligui,   antice  anguste  trianguli,  subtruncati,  lobus  medius  longe  unguiculatus,  parti  basali 


Fig.  26.     Labella  explanata.   A  Coelogyne  asperata  Lindl.  —  B  G  Parishii  Reichb.  f.  —    GG. 
pandurata  Lindl.  —  DG  pustulosa  Ridl..  —  EG  Massangeana  Reichb.  f.    (Icon.  origin.) 


labelli  subaequilatus,  cordato-oblongus,  retusus,  apiculatus,  margine  crispus,  carinae  2 
duplices,  divergentes,  inter  lobos  laterales  (media  angusta  arguta  interposita)  in  isthmo  in 
carinas  margine  verrucosas  in  basin  lobi  medii  extensas  ibique  approximatas  transeuntes, 
discus  lobi  medii  copiose  verrucosus.  Gynostemium  lobos  laterales  labelli  non  superans, 
gracile,  valde  curvatum,  apicem  versus  late  alatum,  ala  apicalis  obtuse  rhombea  integra. 
Pollinia  brevia,  applanata,  sublanata.  Ovarium  obtuse  6-jugum.  Capsula  adhuc  ignota.  — 
Flos  viridis  denuo  stromineus,  lobi  laterales  labelli  et  isthmus  nigro-venosus,  lobi  medii 
discus  nigro-aspersus;  sepala  7  cm  longa,  2,2  cm  lata,  petala  aequilonga  1,5  cm  latum, 
lobus  intermedius  quo  latissimus  imo  latior.  —  Fig.  2  6  C. 

Südwestmalayische  Provinz,  Borneo:  von  Low   1853  eingeführt.  —  v.  fl.  v. 

89.  C.  Mayeriana  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1877)  II.  134;  Ridley  in  Journ. 
Linn.  Soc.  XXXII.  (l  896)  324;  Asiat.  Soc.  Journ.  Straits  branch.  (1  900)  1  60.  —  Pseudobulbi 
ovato-oblongi,  parum  compressi,  imprimis  antice  sulcati,  lucidi,  basi  squamis  inferioribus 
obtusiusculis,  (summa  subacuta  pseudobulbum  aequante  apice  erecta  vel  reflexa  compressa) 
cinereis  saepe  longitudinaliter  laceratis  fulti.  Rhizoma  6  mm  crassum,  scandens,  squamis 
clausis  obtusis  brunneo-cinereis  internodiorum  vix  dimidium  tegentibus  vestitum,  longe 
(7  — 10  cm)  distantes.  Pseudobulbi  diphylli,  5  cm  longi,  2,5  cm  lati,  1,2  cm  crassi.  Folia 
in  petiolum  pseudobulbo  subaequilongum  sensim  angustata,  cuneato-obovata,  acuminata, 
arcuata,  pergamenea,  nervis  5  subtus  prominentibus  percursa,  20  cm  longa  2,5  cm   lata, 


76  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

supra  saturate  viridia,  nitida,  subtus  paullo  pallidiora,  opaca,  vernatione  plicato-convolutiva. 
Scapus  foliorum  juvenilium  apicibus  protrusis  sjnanthus ,  foliis  adultis  aequilongus 
30  cm  longus,  erectus  vel  nutans,  usque  10-florus;  basi  nudus,  sub  floribus  glumis  2 — 3 
rhacliidem  involventibus  munitus;  bracteae  ovato-ellipticae,  subacutae,  scariosae,  con- 
volutae  ovarii  longe  pedunculati  dimidium  aequantes ,  2,5  cm  longae ,  persistentes. 
Sepala  oblonga,  acuminata,  facie  sulcata,  dorso  carinata,  lateralia  subfalcata,  approximata. 
Petala  aequilonga,  angustiora,  e  basi  cuneata  oblonga,  subacuta,  marginibus  omnium 
reflexis.  Labellum  paullo  brevius,  concavum,  trilobum,  basi  brevissime  unguiculatum, 
lobi  laterales  dimidium  labelli  aequantes,  subrectanguli  sola  basi  gynostemium  amplec- 
tentes,  antice  rotundati,  erecti,  lobus  medius  vix  unguiculatus  oblongo-ellipticus,  parte 
basali  labelli  paullo  angustiore  margine  valde  crispato  porrecto,  carinae  3  papillosae  inter 
lobos  laterales,  media  debilis  brevior,  laterales  in  disco  lobi  medii  in  greges  2  papu- 
rarum  dense  congestarum  solutae,  papulis  similibus  seriatulis  supra  nervös  ad  marginem 
nervös  additis.  Gynostemium]  lobis  lateralibus  labelli  brevius  cum  linea  media  labelli 
fere  angulum  rectum  formans,  basi  fere  rectum,  apicem  versus  valde  curvatum  et  late 
alatum,  ala  apicalis  semielliptica,  integra,  angulis  subacutis  rotundatis.  Anthera  truncata. 
Pollinia  non  visa.  Ovarium  obtuse  6-costatum.  Capsula?  adhuc  ignota.  —  Flos  viridis, 
nervi  papulaeque  labelli  brunneo-nigrae ;  sepala  3  cm  longa,  1,3  cm  lata;  petala  2  cm 
longa,   6  mm  lata,  labellum  2,5  cm  longum,   2  cm  latum. 

Südwestmalayische  Provinz:  Singapore  (Gamble);  Johore  (Ridley).  —  An- 
fang der  70er  Jahre  des  19.  Jahrhunderts  nach  England  eingeführt,  nach  Garteninspektor 
Mayer  in  Karlsruhe  benannt,  wo  die  Pflanze   1877  blühte. 

Var.  viridiflora  Ridl.  in  schedula  Brit.   Mus.   —  Flores  concolores  virides. 

Singapore  (Ridley). 

90.  C.  Edelfeldtii  F.  Müll,  et  Kränzl.  in  Österr.  bot.  Zeitschr.  XLIV.  (188  4)  421  ; 
Schlechter  in  Schum.  et  Lauterbach,  Nachtr.  Fl.  Deutsch.  Schutzgeb.  (1901)  2  42.  — 
Pseudobulbi  adhuc  ignoti.  Folia  ad  60  cm  longa,  ad  8  cm  lata,  lanceolata,  acuta, 
5-nervia,  coriacea.  Scapus  proteranthus  ad  40  cm  altus?,  basi  vaginis  maximis, 
foliaceis,  acutis,  vestitus,  erectus,  fractiflexus ;  bracteae  Ovaria  fere  aequantes,  maximae, 
oblongae,  acutae,  convolutae,  persistentes.  Sepala  ovato-lanceolata,  lateralia  basi  leviter 
excavata,  dorso  carinata,  acuta.  Petala  aequilonga  lanceolata,  acuta  vel  acuminata. 
Labellum  basi  non  cordatum,  lobi  laterales  apice  trianguli,  divergentes,  acuti,  isthmus 
nullus,  lobus  medius  rectangulus,  antice  emarginatus,  triangulus,  satis  magnus  nee  api- 
culo  interposito,  margine  undulato  crispatus;  lineae  elevatae  2  ex  basi  labelli  usque  ad 
lobum  medium  procurrentes ,  minore  interposita,  lineae  vel  calli  2  tuberculosae  in 
utroque  latere  in  lobo  medio  apicem  versus  convergentes  ibique  evanescentes,  adjeeta 
utrinque  linea  simili  minore  verrucisque  etiam  minoribus  dispersis  in  lobis  lateralibus. 
Gynostemium  duas  tertias  labelli  aequans.  —  Flores  virides,  labellum  purpureo-macu- 
latum,   4  cm  diam.  —  Januario. 

Papuanische  Provinz,  Neu-Guinea:  Moresby-Bay  an  moosigen  Felsen  und 
feuchten  Stellen  (Edelfeldt   1884;  Lauterbach  n.  1598!). 

91.  C.  densiflora  Ridl.  in  Straits  Asiat.  Soc.  Journ.  (1903)  #1.  —  Pseudobulbi 
longi  angusti  cylindrico-conici,  1 0  cm  longi.  Folia  lanceolata,  acuminata,  longiuscule 
petiolata,  ad  40  cm  longa,  4,5  cm  lata.  Racemus  pendulus,  multiflorus,  densiflorus, 
rhachis  et  Ovaria  non  nigrohirsuta ,  bracteae  oblongae,  truncatae,  fere  aequilatae  ac 
longae.  Sepala  lanceolata  acuta.  Petala  angustiora.  Labelli  trilobi  lobi  laterales  breves, 
acuti,  apicibus  angustis,  medius  orbicularis,  breviter  apiculatus,  carinae  cristatae  inter 
lobos  laterales,  massa  magna  papulosa  in  centro  lobi  medii.  Androclinium  retusum.  — 
Flores  brunnei,  labellum  extus  album  intus  brunneum,  albo-striatum,  lobus  medius  albo- 
marginatus  rufo-brunneus,  papillae  luteae;  sepala   1,3  cm  longa. 

Südwestmalayische  Provinz,  Malakka:   Selangor,  auf  Bukil  Hitam  (Kelsall). 

92.  C.  asperata  Lindl.  in  Journ.  .Hort.  Soc.  IV.  (1849)  221;  Fol.  Orch.  Coelo- 
gyne   3;  Pescatorca  t.  8;  Warner,   Orch.  Alb.  VII.  t.  311;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI. 


Coelogyne. 


77 


(1861)  224;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  835;  Veitch,  Man.  Coelogyne  3«;  Williams, 
Orch.  Grow.  Man.  7.  ed.  202.  —  C.  Lowii  Paxt.  Magaz.  Bot.  XVI.  (1850)  225; 
Lindenia  XIII.  (1897)  t.  582;  Journ.  Orchid.  I.  238;  Linden,  Orch.  exot.  659.  —  Pseudo- 
bulbi  maximi,  conico-fusiformes,  subtetragoni,  compressi  v.  angulaü,  rhizomati  crasso 
squamato  insidentes,  diphylli,  12 — 15  cm  longi.  Folia  petiolata,  cuneato-oblonga,  acuta, 
o-nervia,  45 — 65  cm  longa,  ad  1  0  cm  lata.  Racemus  proteranthus,  multiflorus  (8  —  30), 
dependens,  ad  45  cm  longus;  bracteae  reflexae,  subrotundato-ovatae,  concavae,  durae, 
siccae,  foliaceae,  persistentes.  Sepala  lanceolata  carinata.  Petala  angustiora  conformia, 
ecarinata.   Labelli  lobi  laterales  ovati,  ob- 

tusi,  intermedius  oblongo-obtusus  crispus; 
carinae  3  inaequales  lacerae  pone  basin 
labelli;  discus  dense  verrucosus.  Flores 
6 — 7,5  cm  diam.  lactei,  labellum  album, 
intus  rubro-brunneo-striatum,  discus  au- 
rantiacus,  margine  luteus,  brunneo-stria- 
tus.   —  Fig.  26X 

Südwestmalayische  Provinz, 
Nord-Borneo  (Low  1849!);  Perak 
(King's  Coli.);  Sumatra.  —  Papua- 
nische Provinz,  Neu-Guinea. 

Nota.  Est  species  C.  panduratae  per- 
affinis ,  differt  pseudobulbis  crassioribus, 
bracteis  magnis  reflexis,  floribus  minoribus 
albidis. 

Incolis  Borneensibus  e  tribu  »Dayak« 
dicla  haec  planta  sacrosancta  esse  dicitur. 

93.  C.  Parishii  Hook.  f.  Bot.  Magaz. 

(1862)  t.  5323;  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886) 
837;  Veitch,  Man.  Coelogyne  48;  Wil- 
liams, Orch.  Grow.  Man.  7.  ed.  209; 
Grant,  Orch.  Burmah  179.  —  Pseudo- 
bulbi  elongato-fusiformes,  obtuse  tetragoni, 
erecti,  basi  squamis  anguste  ovatis,  acutis 
pseudobulbum  non  aequantibus  appressis, 
membranaceis,  brunneis  fulti,  in  rhizomate 
repente  parum  distantes,  diphylli,  1 2  cm 
longi,  1,5  cm  crassi.    Folia  sessilia  ovato- 


Fig.  27. 


oblonga,    subacuta,    arcuata,     coriacea. 


Coelogyne  Parishii  Reichb.  f.     Flos 
magn.  nat. 


nervo    medio     solo    subtus    prominente, 

supra  et  subtus  fere  concoloria,  15  cm  longa,  4,5  cm  lata.  Scapus  hysteranthus,  foliis 
adultis  aequilongus,  erectus,  usque  6-florus,  basi  vaginis  6 — 8  anguste  ovatis,  acutis, 
dense  imbricatis  vestitus,  18  cm  altus;  bracteae  ovarium  pedunculatum  aequantes,  anguste 
ovatae,  acutae,  circa  Ovaria  convolutae,  membranaceae,  persistentes.  Sepala  lanceolata 
acuta  facie  sulcata,  dorso  alte  carinata,  lateralia  subfalcata,  approximata.  Petala  dimidio 
angustiora,  paullo  breviora,  lineari-lanceolata,  acuta,  marginibus  omnium  subreflexis. 
Labellum  petalis  aequilongum,  concavum,  trilobum,  basi  brevissime  unguiculatum ;  lobi 
laterales  tertiam  labelli  partem  aequantes,  gynostemium  tangentes,  semiobcordati, 
antice  rotundati,  erecti ;  lobus  medius  distincte  unguiculatus,  parti  basali  labelli  aequilatus, 
cordato-ovatus,  apiculatus,  margine  undulatus,  crispus,  porrectus,  apice  deflexus,  carinae  3 
a  basi  labelli  ultra  dimidium  lobi  medii  extensae,  inter  lobos  laterales  elevataecrenatae, 
media  humilior  subtriplex  in  lobo  medio  in  grana  vel  papulas  seriatas  soluta,  seriebus 
multis  papularum  radiantibus  supra  nervös  marginem  versus  additis.  Gynostemium  lobis 
lateralibus  labelli  paullo  brevius,  curvatum,  marginibus  eorum  subparallelum  fere  a  basi 
anguste    alatum,    ala   apicali    truncata,    subtriloba ,    integra.     Anthera   retusa.     Pollinia 


78  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae. 

oblonga,  oblique  caudiculata.  Ovarium  jugis  3  sepalinis  rotundatis,  3  petalinis  angulatis 
praeditum.  Capsula  ignota.  Fios  viridis,  labellum  et  margines  loborum  lateralium  pur- 
pureo-nigro-picti  papulisque  nigris  praedita;  sepala  4  cm  longa,  1,3  cm  lata,  petala 
aequilonga,  6  mm  lata,  labellum  2 — 2,3  cm  longum,  antice  fere  2  cm  latum.  — 
Fig.  2  6J5,  Fig.  27. 

Nordwestmalayische  Provinz,  Tenasserim:  Moulmein  (Parish!);  1862  von 
Low  eingeführt. 

?Var.  brachyptera  (Reichb.  f.).  —  G  brachyptera  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron. 
(1881)  II.  6.  —  Flores  minores,  illos  G.  lentiginosae  Lindl.  aequantes;  labellum  album, 
macula  brunnea  ornatum. 

Burmah:  von  Low   1881    an  Reichenbach  geschickt. 

94.  C  papulosa  Ridl.  in  Trans.  Linn.  Soc.  IL,  Ser.  IV.  (1894)  238.  —  Pseudo- 
bulbi  ovati,  conici,  sulcati,  in  rhizomate  repente  dense  seriati,  juniores  vaginis  ovatis  sub- 
acutis  (summa  pseudobulbum  superante)  mox  in  fragmenta  lacerata  fibrosa  solutis  fulti, 
diphylli,  5  cm  longi,  1,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  subaequilongum 
sensim  angustata,  lanceolata,  acuta,  7-nervia,  plicata,  20  cm  longa,  2  cm  lata,  nervis  5 
subtus  fere  aequalibus  prominentibus.  Scapus  foliis  semievolutis  synanthus,  strictus,  vali- 
dulus,  infra  flores  gluma  singula  (vel  2)  convoluta,  appressa,  ornatus,  folia  multo  superans 
multiflorus  (ad  12),  rhachis  subflexuosa,  pedunculum  crassum  duplo  superans,  bracteae 
oblongo-ovatae,  triangulo-acutae,  subpatentes,  ovarium  pedunculatum  paulum  superantes, 
sub  anthesi  persistentes.  Sepala  ovato-lanceolata.  Petala  subsimilia  angustiora.  Labelli 
sepalis  aequilongi  oblongi  lobi  laterales  parvi,  obtusi,  vix  distincti,  medius  ovatus,  discus 
dense  papillosus,  carinae  sinuatae  5  ad  9  inter  lobos  laterales.  Gynostemium  basi  an- 
gustum,  superne  alis  magnis  triangularibus,  subacutis,  clinandrium  superantibus  ornatum. 
Flores  albi ;  sepala  2  cm  longa. 

Südwestmalayische  Provinz,  Borneo:  Kinabalu  3500  m  (Low!,  Haviland!). 

C.  brachyptera  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1881)  II.  6;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V. 
(1890)  8  42.  —  »Pseudobulbis  teretiusculo-tetragonis  basiliformibus  subspithames,  foliis 
2,  racemo  laxo  plurifloro,  bracteis  strictis,  scariosis,  lanceis,  Ovaria  pedicellata  aequanti- 
bus,  anthesi  persistentibus,  sepalis  ligulato-triangulis  acutis,  lateralibus  medio  carinato 
angulatis,  petalis  angustioribus,  labelli  laciniis  lateralibus  semiovatis,  antrorsum  triangulis, 
abbreviatis,  lacinia  media  oblonga,  acuta,  undulata,  carinis  3  longitudinalibus,  omnibus 
antrorsum  verrucosis,   columna  apice  retusa  cucullata,  cucullo  minute  crenulato.« 

Hinterindisch-ostasiatische  Provinz,  Burmah  (Low). 

Nota.  Species  nobis  non  visa.  —  »Flowers  much  like  to  C.  lentiginosa,  sepals  and 
petals  light  parrot-green,  lip  white  with  a  brown  stain.  —  (C.  Parishii  Hook,  f.?)« 

Sectio  XIII.  Elatae  Pfitz. 

Plantae  plerumque  mediocres;  scapi  glumis  distichis  infra  flores  arcte  imbrican- 
tibus  eximii.  Flores  mediocres  rarius  [G,  Sanderae)  pulchri.  Variarum  regionum  in- 
colae,  pleraeque  Burmenses. 

Proliferae  p.  p.  Lindl.  Fol.  Orchid.  (1852)  21,  22;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI. 
(1861)  229,   230,  n.  26,   27. 

A.  Carinae  et  margo  lobi  medii  labelli  fimbriatae. 

a.  Lobus  medius  ovatus,  tertiam  partem  labelli  aequans,  lobos 

laterales  paullo  superans 95.    G  barbata. 

b.  Lobus  medius  suborbicularis  fere  dimidium  labelli  aequans, 

lobos  laterales  multo  superans 96.   G.  Sanderae. 

B.  Carinae  undulatae,   crenulatae   vel    subintegrae,    margo   lobi 
medii  labelli  minute  eroso-denticulatus  vel  integer. 

a.  Carinae  2  sigmoideae 97.   G.  elata. 

b.  Carinae  3. 


Coelogyne.  79 

a.  Carinae    aequales ,    bracteae    Ovaria    pedicellata   sub- 

aequantes 98.   G.  pulehella. 

ß.  Garina  media  multo  brevior;  bracteae  flores  aequantes.    99.    C.  rigida. 

95.  C  barbata  Griff.  Itin.  Not.  (1848)  721;  Notul.  ad  pl.  asiat.  III.  (1851)  280;  Icon. 
pl.  asiat.  III.  (1851)  t.  291,  fig.  2;  Lindl.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  21  ;  Reichb.  f.  in 
Walp.  Ann.  VI.  (1861)  229;  Warner,  Orch.  Alb.  t.  143;  Orchidoph.  (1888)  54;  Gard. 
Ghron.  (1880)  I.  8;  (1886)  I.  117,  flg.  23  (Capsula);  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890) 
839;  Lindenia  XVI.  (1900)  t.  735;  Veitch,  Man.  Coelogyne  32  c.  ic.  xylogr. ;  Williams, 
Orch.  Grow.  Man.  7.  ed.  203.  —  Pseudobulbi  ovato-conici  vel  subampullacei,  juniores 
basi  squamis  late  ovatis,  subacutis,  membranaceis,  mox  in  fibras  solutis,  summa  pseudo- 
bulbum  superante  fulti,  in  rhizomate  crasso  vaginis  brevibus  latis  obtusiusculis  tecto 
parum  distantes,  diphylli,  9  cm  longi,  2,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  fere 
duplo  longiorem  angustata,  oblongo-lanceolata,  acuminata  vel  acuta,  margine  undulata, 
valde  coriacea,  nervo  medio  solo  subtus  valde  prominente  praedita,  40  cm  longa,  5  cm 
lata.  Scapus  hysteranthus  foliis  aequilongus,  erectus,  rigidus,  ad  1 0-florus  vel  longior 
(ad  60  cm),  basi  nudus;  glumis  infra  flores  ovatis,  subacutis,  dense  imbricatis,  infimis 
tubulosis  appressis,  superioribus  latioribus  subpatentibus  vestitus,  rhachis  flexuosa; 
bracteae  ovariis  pedunculatis  longiores,  cucullatae,  obtusae,  acuminatae,  deciduae.  Sepala 
ovato-oblonga,  acuminata,  dorso  carinata,  dorsale  cymbiforme ,  lateralia  subfalcata. 
Petala  aequilonga,  lineari-lanceolata ,  acuta.  Labellum  sepalis  tertia  parte  brevius,  tri- 
lobum,  concavum,  basi  saccatum,  subtus  longitudinaliter  sulcatum,  lobi  laterales  labello 
quarta  parte  breviores  antice  rotundati  erecti,  lobus  medius  fere  tertiana  partem  labelli 
occupans,  triangulo-ovatus,  acutus,  margine  longe  fimbriatus,  carinae  3  fimbriatae,  in  Pro- 
cessus digitiformes  vel  furcatos  solutae  in  disco  lobi  medii.  Gynostemium  apicem  versus 
alatum,  ala  denticulata  cucullata.  Capsula  ellipsoideo-pyriformis  obtuse  costata.  Flos 
albus  apex  lobi  medii  et  carinae  sepiae  colore.  —  Fig.  29-4. 

Provinz  des  trop.  Himalaya:  Bhootan  (Griffith!);  Khasia  1000 — 1700  m 
(Lobb!,  Hooker  et  Thomson!;  Mann!);  Naga  und  Munnipore  1800  m  (Prain!, 
Watt!). 

96.  C.  Sanderae  Kränzl.  in  Reichenbachia  (1893)  t.  52;  in  Gard.  Chron.  (1893)  I. 
336,  360,  fig.  52  (sphalmate  C.  Sanderiana  dicta),  391;  Journ.  of  Hortic.  XXVI. 
(1893)  313,  Fig.  59;  Williams,  Orch.  Grow.  Man.  7.  ed.  209;  Grant,  Orch.  Burmah 
182.  —  Pseudobulbi  anguste  ovato- subampullacei,  subtetragoni ,  basi  squamis  ovatis, 
acutis,  subpatentibus,  brunneis,  summa  pseudobulbum  aequante  fulti,  in  rhizomate  repente 
satis  distantes,  diphylli,  7 — 8  cm  longi,  4  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  brevem  an- 
gustata, oblongo-lanceolata,  acuta,  erecto-arcuata,  nervo  medio  solo  subtus  prominente 
supra  luteo-viridia,  subtus  albo  punctata,  12 — 15  cm  longa,  4  cm  lata.  Scapus  hyste- 
ranthus folia  multo  superans,  30  cm  longus,  erectus,  rigidus,  usque  6-florus,  basi  nudus, 
infra  flores  glumis  anguste  ovatis,  acutis,  compressis,  infimis  appressis  tubulosis,  superiori- 
bus latioribus,  subpatentibus  vestitus;  bracteae  late  ovatae,  apiculatae,  convolutae,  deci- 
duae, Ovaria  pedicellata  basi  aequantes.  Sepala  oblongo-lanceolata  acuta.  Petala  aequi- 
longa, angustiora,  linearia,  subacuta.  Labellum  sepalis  paullo  brevius,  trilobum,  con- 
cavum, lobi  laterales  dimidium  fere  labelli  aequantes  ovato-trianguli,  concavi,  antice 
rotundati  vel  subacuti  erosi,  gynostemium  amplectentes ,  lobus  medius  suborbicularis 
margine  longe  fimbriatus,  carinae  3  a  basi  labelli,  mediana  usque  ad  basin  lobi  intermedii 
extensa  laterales  usque  in  discum,  omnes  lacero-fimbriatae.  Gynostemium  curvatum 
gracile  lobis  lateralibus  labelli  brevius  apicem  versus  alatum.  Flos  albus  disco  labelli 
apice  aurantiaco;  basi  luteo,  carinis  rufo-brunneis ;  sepala  petalaque  3,5  cm  longa, 
sepala  1,5  cm,  petala  4  mm  lata,  labellum  3,5  cm  longum,  antice  1,3  cm  inter  lobos 
laterales  2,5  cm  latum.  —  v.  fl.   s.    —  Fig.  2  8.     Habitus.     Fig.  29 B. 

Hinterindisch-ostasiatische  Provinz,  Burmah:  eingeführt  von  F.  Sander 
Verulamensis. 

Nota.     Examinavi  flores  vivos. 


80 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae 


Fig.  28.      Coelogyne  Sander ae  Kränzl.  (secundum  Gard.  Ghron. 


Coelogyne. 


81 


Fig.  29.   Labella  explanata.  A  Coelogyne 

barbata  Lindl.  —  B  C.  Sanderae  Kränzl. 

—  C  C.  elata  Lindl.  —  D  C.  pulchella 

Rolfe. 


97.  C.  elata  Lindl.  in  Wall.  Catal.  (1823)  1959;  Gen.  spec.  Orchid.  (1830)  40; 
Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1854)  2;  Reicht»,  f.  in  Walp.  Annal.  VI.  (1861)  230;  Wall.  PL 
as.  rar.  III.  12,  t.  218;  Bot.  Reg.  (1839)  Mise.  92;  Griffith,  Icon.  plant,  asiat.  (1851) 
t.  290;  Bot.  Mag.  t.  5001;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  838;  King  et  Pantling, 
Ann.  Bot.  Gard.  Calcutta  VIII.  1.  c.  (l  898)^136  t.  188.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati, 
obtuse  polygoni,  sulcati,  parum  compressi,  basi  vaginis  ovatis,  obtusis,  in  pseudobulbis 
adultis  siccis,  rigidis,  convolutis,  patentibus  fulti,  vagina  suprema  pseudobulbum  aequante, 
in  rhizomate  crasso  repente  vaginis  brevibus  ovatis 

obtusis  dense  imbricatis  tecto,  longe  distantes, 
diphylli,  9  cm  longi,  4  cm  crassi.  Folia  in  petio- 
lum  pseudobulbo  breviorem  angustata,  anguste 
lanceolato-oblonga,  acuta,  coriacea,  undulata, 
nervo  medio  solo  subtus  prominente  percursa, 
30  cm  longa,  6  cm  lata.  Scapus  valde  hyste- 
ranthus,  innovationibus  anni  sequentis  sub  an- 
thesi  jam  bene  evolutis  et  foliorum  apices  pro- 
tendentibus,  folia  aequans  vel  longior,  40*  cm 
longus,  basi  nudus,  gracilis,  nutans,  infra  flores 
squamis  plurimis  convolutis,  arete  imbricatis,  ob- 
tusis, apiculatis  vestitus,  multiflorus.  Flores 
simultanei;  rhachis  incrassata;  bracteae  sub  an- 
thesi  deeiduae,  ovatae,  ereetae,  2,5  cm  longae, 
circa  Ovaria  convolutae,  Ovaria  pedicellis  aequi- 
longa  superantes.  Sepala  subpatentia,  ovato- 
oblonga,  acuta,  dorsale  gynostemio  fere  parallelum 
obscure,  lateralia  manifeste  carinata.  Petala  aequi- 
longa  linearia,  tertiam  sepalorum  partem  lata, 
reflexa.     Labellum  sepalis  aequilongum,  trilobum, 

lobi  laterales  erecti,  gynostemium  vix  tangentes,  angusti,  antice  reetanguli  vel  rotundati, 
erosi,  lobus  medius  dimidium  totius  labelli  aequans,  proterisus,  subplanus,  ovato-suborbi- 
cularis,  margine  erosus,  carinae  2  in  basi  labelli  undulatae,  ulterius  crenulatae  usque 
ad  dimidium  lobi  medii  extensae.  Gynostemium  e  basi  gracili  late  alatum,  ala  apicalis 
truncata,  crenulata.  Anthera  verticaliter  dependens,  late  elliptica  apiculata,  rostellum 
triangulum,  verticale.  Ovarium  curvatum,  jugis  obtuse  rotundatis.  —  Flores  albi,  macula 
lutea  in  basi  lobi  medii  ornati,  carinae  in  lobo  medio  aurantiacae ;  sepala  3  cm  longa, 
1  cm  lata,  petala  aequilonga,  paulum  angustiora,  labellum  sublongius  circ.  1,3  cm 
latum.  —  Fig.  30  et  Fig.  29(7. 

Provinz  des  tropischen  Himalaya:  von  Gharwal  (Falconer!)  bis  Bootan 
(Griffith!).  —  Ober-Burmah  (Anderson!).   —  v.  fl.  v. 

98.  C.  pulchella  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1898)  194.  —  Pseudobulbi  ovati-oblongi, 
vetusti  septemcostati,  in  rhizomate  valido  distantes,  diphylli,  6  cm  longi,  2,5  cm  crassi. 
Folia  breviter  petiolata,  oblongo-lanceolata,  acuta,  subcoriacea,  1  4  cm  longa,  2,5  cm  lata. 
Scapus  infra  flores  glumis  dense  imbricantibus  tectus,  gracilis,  pluriflorus,  ad  1  5  cm  altus; 
bracteae  ovatae,  acutae,  cucullatae,  deeiduae,  Ovaria  pedicellata  subaequantes.  Sepala 
ovato-oblonga  acuta.  Petala  aequilonga,  linearia,  subacuta.  Labellum  aequilongum, 
trilobum,  lobi  laterales  fere  dimidium  labelli  aequantes,  semicordati,  obtusi,  lobus 
medius  parte  basali  labelli  angustior,  late  obeordatus,  bilobus,  margine  undulato-crenu- 
latus,  carinae  3  undulatae,  crenulatae,  a  basi  labelli  usque  ad  dimidium  lobi  medii  ex- 
tensae, laterales  arcuatae.  Gynostemium  clavatum,  labello  dimidio  brevius.  —  Flores 
albi,  discus  labelli  terrae  siennensis  coloris;  sepala,  petala,  labellum  1,3  cm  longa.  — 
Fig.  29.D. 

Tropisches  Asien:   Fundort  nicht  genauer  bekannt.  —  v.  fl.  s. 

99.  C.  rigida  Parish  et  Reichb.  f.  in  Trans.  Linn.  Soc.  XXX.  (1875)  146;  Hook.  f. 
Fl.  Brit.    Ind.  V.    (1886)    839;    Grant,    Orch.    Burmah    180.    —    Pseudobulbi   anguste 

A.  Eng ler,  Das  Fflanzenreicli.  IV.  (Embryophyta  siphonogaina)  50.  6 


82 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


oblongi  in  rhizomate  valido  distantes  (secundum  cl.  Reichenbach  1.  c,  oblongo-ancipites 
approximati)  diphylli,  7 — 12  cm  longi,  5 —  6  cm  crassi.  Folia  petiolata  lale  elliptico- 
lanceolata  acuta,  10 — 15  cm  longa,  3 — 5  cm  lata.  Scapus  hysteranthus,  gracilis,  rigidus, 
basi  nudus,  infra  flores  glumis  dense  imbricatis,  rotundato-obtusis,  (summa  acuminata) 
tectus,  laxiflorus,  pauciflorus,  nutans,  15 — 20  cm  altus;  bracteae  floribus  aequilongae, 
deciduae.  Sepala  oblonge- -lanceolata,  acuta,  dorsale  multo  latius.  Petala  linearia. 
Labellum  trifidum,  basi  subsaccatum,  lobi  laterales  erecti,  obtusanguli  vel  rotundati,  lobus 
medius  e  basi  euneata,  elliptica  vel  suborbiculari  retusus  vel  bilobus,  margine  integer, 
carinae  2  laterales  plicatae,  a  basi  labelli    per    discum    labelli    extensae,   media    similis 


*■  S 


Fig.  30.     Goelogyne  data  Lindl.     A  Flos   a  latere   visus.     B  Labellum  explanatum.     C  Gyno- 
stemium.     D  Anthera.     E  Pollinia.     (B — E  aueta.     Icon.  origin.) 

multo  brevior  interposita.     Gynostemium  apicem  versus  late  alatum,   androclinium   cre- 
natum.  —  Flores  ochroleuci,  carinae  rubrae;  sepala  1,3  cm  longa. 

Nordwestmalayische  Provinz,  Tenasserim:  Moulmein  (Parish!).  —  v.  fl.s. 


Sectio  XIV.  Proliferae  Lindl.  p.  p. 

Ut  praecedentes    sed    squamae    imbricatae  et  infra   flores   et   in   rhachide ,   species 
haud  conspicuae,  idem  racemus  compluribus  annis  floreus.     Himalayae  tropicae  incolae. 

Proliferae  Lindl.  Fol.   Orchid.   Goelogyne  (18  52)   23,   24,   25;    Reichb.  f.  in  Walp. 
Annal.  VI.  (1861)  230. 

A.  Sepala  ovariis  peduneulatis  longiora. 

a.  Pseudobulbi  longe  distantes,  labelli  lobi  laterales  angusti, 
oblongi,  antice  trianguli,  obtusi,  lobus  medius  subquadratus, 

emarginatus . 100.    G.   longipes. 

b.  Pseudobulbi  parum   distantes,    labelli   latissimi   lobi   late- 
rales rotundati,  lobus  medius  suborbicularis,  retusus  .    .    101.    C.  ustulata. 

B.  Sepala    ovariis    peduneulatis   aequilonga,    lobi   laterales  duas 

tertias   labelli  aequantes,    carinae   2   humiles   in   lobo  medio   102.    G.  prolifera. 

C.  Sepala  ovariis  peduneulatis  breviora,  lobi  laterales  dimidium 

labelli  aequantes,  carinae  2  inconspicuae  in  lobo  medio.    .    103.   G.  flavida. 

100.  C.   longipes  Lindl.   Fol.    Orchid.   Coelogyne  (1852)    10;    Reichb.  f.    in  Walp. 
Ann.  VI.   (1861)   230;    Hook.  f.   Fl.    Brit.  Ind.  V.   (1886)    839;    King  et  Pantl.   in  Ann. 


Coelogyne. 


83 


Fig.  31.  A — C  Coelogyne  longipes  Lindl.   A  Habitus,  magn.  natur.    B  Labellum.    C  Anthera.  — 

D — E  C.  prolifera  Lindl.   D  Racemus,  magn.  natur.   JE  Flos  a  latere  visus,  auct.  —  FC.  flavida 

Wall.     Flos  auct.     (Omnia  ex  King  et  Pantling  1.  supra  cit.) 

6* 


84  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae. 

Bot.  Gard.  Calcutta  VIII.  (1898)  136,  t.  189.  —  Pseudobulbi  graciles,  filiformes  vel 
anguste  ovati,  basi  squamis  anguste  ovatis,  subacutis,  multo  brevioribus  fulti,  in  rhizomate 
squamis  similibus,  minoribus  dense  vestito  oblique  inserti,  longe  distantes,  diphylli,  1  0  cm 
longi  1,2  — 1,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  satis  breviorem  angustata, 
anguste  elliptica,  longe  acuminata,  ad  1 5  cm  longa,  ad  5  cm  lata.  Scapus  hysteranthus, 
primo  anno  foliis  brevior,  prolificatione  annorum  subsequentium  multo  longior,  raro 
ramosus,  strictus,  quoque  anno  usque  1  0-florus,  basi  nudus,  infra  flores  glumis  multis 
ovatis,  obtusis,  mucronatis,  appressis,  vestitus,  rhachis  flexuosa,  bracteae  ovariis  breviter 
pedunculatis  duplo  longiores,  oblongo-ovatae,  acutae,  convolutae,  coriaceae,  deciduae. 
Sepala  ovariis  pedunculatis  longiora,  oblongo-lanceolata ,  subacuta,  patentia.  Petala 
aequilonga,  anguste  linearia,  torta,  reflexa.  Labellum  aequilongum,  concavum,  trilobum, 
lobi  laterales  dimidium  labelli  superantes  angusti  oblongi  antice  trianguli,  obtusi,  erecti, 
lobus  medius  parte  basali  labelli  angustior,  subquadratus,  emarginatus,  angulis  rotun- 
datis,  margine  undulatus,  carinae  2  integrae,  angustae  a  basi  labelli  usque  ad  dimidium 
lobi  medii  extensae  ibique  elevatae.  Gynostemium  lobos  laterales  labelli  superans,  rectum, 
angustum,  alatum,  apicem  versus  angustatum,  truncatum.  Anthera  truncata.  Ovarium? 
Capsula  ellipsoidea,  obtuse  angulata.  —  Flos  pallide  luteo- viridis;  labellum  rufescenti- 
maculatum;  sepala  petalaque  1,5  cm  longa,  sepala  basi  4  mm,  petala  2—3  mm  lata, 
labellum  aequilongum  v.  vix  brevius  8 — 9  mm  latum.  —  Maio,  Junio.  —  Fig.  31^1 — G. 

Provinz  des  trop.  Himalaya:  Sikkim  2000 — 2300  m  (Pantling  n.  128!).  — 
Blütezeit  Mai,  Juni.   —  v.   fl.   s. 

Nordwestmalayische  Provinz:  Khasia  1300  —  1700  m  (Griffith!,  Hooker- 
Thomson!);  Naga-Hills:  Kohima  (Prain!). 

101.  C.  ustulata  Parish  et  Reichb.  f.  in  Trans.  Linn.  Soc.  XXX.  (1875)  144; 
Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  840;  Grant,  Orch.  Burmah  184.  —  Pseudobulbi  ovato- 
fusiformes  in  rhizomate  valido  brevi-aggregati  vel  parum  distantes,  diphylli,  3  cm  longi, 
1  cm  crassi.  Folia  sessilia  vel  breviter  petiolata,  elliptico-lanceolata,  acuminata,  rigida, 
ad  6  cm  longa,  1,5 — 1,8  cm  lata.  Scapus  hysteranthus,  erectus,  10 — 13  cm  altus, 
gracillimus,  folia  duplo  superans,  basi  nudus,  infra  flores  squamis  imbricatis  obtusis, 
mucronulatis  vestitus,  pauciflorus,  bracteae  flores  parvos,  suberectos  subaequantes,  deci- 
duae. Sepala  ovariis  pedunculatis  longiora,  oblonga,  acuta.  Petala  filiformia.  Labellum 
basi  saccatum,  latissimimum ,  trilobum,  lobi  laterales  rotundati,  lobus  medius  parvus, 
suborbicularis  retusus,  carinae  2  humiles,  laeves,  curvatae.  Gynostemium  apicem  versus 
alatum.  —  Flores  flavido-brunneo  praetexti;  sepala  0,6  cm  longa. 

Nordwestmalayische  Provinz,  Tenasserim  (Parish!).  —  v.  fl.   s. 

102.  C.  prolifera  Lindl.  in  Wall.  Gatal.  (182  8)  1956;  Gen.  spec.  Orch.  (1830)  40; 
Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  23;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  230;  Hook.  f.  Fl. 
Brit.  Ind.  V.  (1886)  838;  King  et  Pantl.  Ann.  Bot.  Gard.  Calcutta  VIII.  137,  t.  190.  — 
Pseudobulbi  ovati,  subampullacei,  parum  compressi,  vetusti  sulcati,  basi  squamis  appressis, 
infimis  obtusis,  superioribus  acutis,  summa  patente  pseudobulbo  paullo  breviore,  scariosis, 
pallide  brunneis  fulti,  in  rhizomate  squamis  brevibus  late  ovatis,  subacutis  parum  in- 
flatis,  scariosis,  dense  vestito  longe  distantes,  diphylli,  ad  3,5  cm  longi,  basi  2  cm  crassi. 
Folia  in  petiolum  pseudobulbo  dimidio  breviorem  angustata,  elliptico-oblonga,  acuminata, 
arcuata,  pergamenea,  supra  saturate  viridia,  opaca,  subtus  luteo-viridia,  nervo  medio  solo 
subtus  prominente  percursa,  ad  9  cm  longa,  2,5  cm  lata.  Scapus  hysteranthus  foliis 
brevior,  prolificatione  annorum  subsequentium  demum  multo  longior,  erectus,  basi  nudus, 
infra  flores  glumis  multis  sursum  majoribus,  late  ovatis,  obtusis,  mucronulatis,  infima 
tubulosa  vestitus,  quoque  anno  usque  6-florus,  ad  1  2  cm  altus,  rhachis  flexuosa ;  bracteae 
late  ovatae,  acutae,  convolutae,  Ovaria  breviter  pedunculata  superantes,  deciduae.  Sepala 
ovariis  pedunculatis  aequilonga,  ovato-lanceolata,  breviter  acuminata,  subpatentia,  late- 
ralia  dorsali  paullo  angustiora.  Petala  aequilonga,  e  basi  triangula  anguste  linearia, 
reflexa.  Labellum  bene  aequilongum,  concavum,  trilobum,  lobi  laterales  duas  tertias 
fere    labelli    aequantes,    oblongo-semiobcordati,   antice    late  ligulati,  obtusi   vel   rotundati 


Coelogyne.  85 

erecti,  lobus  medius  infimae  basi  labelli  aequilatus,  obcordatus  vel  subquadratus  porrectus, 
margine  tenuis,  undulatus,  carinae  2  inter  lobos  laterales  humiles,  manifeste  flexuosae 
parallelae,  in  lobo  medio  paullo  altiores,  integrae,  convergentes ,  carina  media  subnulla. 
Gynostemium  lobis  lateralibus  labelli  subaequilongum,  curvatum,  apicem  versus  alatum, 
ala  apicalis  cucullata  subobtusa,  lobulata.  Rostellum  trapeziforme,  antice  triangulum, 
apiculatum;  ovarium  conicum,  leviter  6-sulcatum.  Capsula  angusta,  obovata,  obtusangula, 
costis  planis  3  ornata.  —  Flos  viridi-brunneus,  labellum  viridi-luteum,  lobus  medius  brun- 
neus.  Pseudobulbi  3,5  cm  longi;  folia  12  cm  longa,  2,5  cm  lata;  sepala  1,4  cm  longa.  — 
Fig.   3\D— E. 

Provinz  des  trop.  Himalaya:  Nepal  (Wallich!);  Sikkim,  Lakhen  Valley 
2000 — 2300  m;  Khasia  1000 — 1300  m  (Simons!,  Oldham!,  Mann!).  —  Blütezeit 
Juni.   —  v.  fl.  v. 

103.  C.  flavida  Wall.  mss.  Lindl,  in  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  24;  Reichb.  f.  in 
Walp.  Ann.  VI.  (1861)  230;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  839;  in  Ann.  Bot.  Gard.  Cal- 
cutta  V.  (1895)  2  8,  t.  42;  King  et  Pantl.  1.  c.  VIII.  138,  t.  191.  —  Pseudobulbi  ovati  vel 
anguste  conici,  sulcati,  basi  squamis,  infimis  obtusis,  superioribus  subacutis,  pseudobulbum 
fere  aequantibus  fulti,  in  rhizomate  squamis  brevibus  ovatis,  subacutis  dense  vestito  longe 
distantes,  diphylli,  5  cm  longi,  2  —  2,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  sub- 
aequilongum angustata,  elliptico-oblonga,  acuminata,  arcuata,  nervo  medio  solo  subtus 
prominente,  coriacea,  ad  2  0  cm  longa,  ad  3  cm  lata.  Scapus  hysteranthus  foliis  brevior 
v.  vix  aequilongus  sed  prolificatione  demum  folia  superans,  erectus,  basi  nudus,  infra 
flores  glumis  multis,  sursum  majoribus  ovatis,  acuminatis,  subacutis,  dense  imbricantibus 
vestitus,  quoque  anno  usque  6-florus  rhachide  flexuosa;  bracteae  Ovaria  longe  pedunculata 
superantes,  late  ovatae,  acutae,  convolutae,  scariosae,  deciduae.  Flores  secundi.  Sepala 
ovariis  pedunculatis  breviora,  late  triangulo-ovata,  obtusiuscula,  patentia.  Petala  aequilonga 
linearia,  obtusa,  reflexa.  Labellum  trilobum,  concavum,  basi  subsaccatum,  lobi  laterales 
dimidium  labelli  paullo  superantes,  oblongi,  antice  obtusanguli  vel  rotundati,  erecto-inflexi, 
lobus  medius  parte  basali  labelli  paullo  angustior  deflexus ,  cuneato- obcordatus, 
membranaceus,  carinae  2  inconspicuae  in  disco  lobi  medii  basin  versus  evanescentes. 
Gynostemium  lobis  lateralibus  labelli  subaequilongum,  rectum,  anguste  alatum,  ala  apicalis 
subtriloba,  rostellum  oblique  erectum,  anthera  fere  horizontalis,  stigma  prominens.  Ovarium 
breve  conicum.  Capsula  nutans,  obovato-elliptica,  apice  angustissime  alata.  —  Flos 
paliide  luteus;  sepala,  petalaque  8 — 10  mm  longa,  sepala  basi  3 — 4  mm,  petala  1  mm 
lata,  labellum  expansum  paulum  longius.  —  Fig.  31  F. 

Provinz  des  trop.  Himalaya:  Nepal  (Hamilton!);  Sikkim  in  300 — 1700  m 
sehr  gemein;  Kohima  (Prain!). 

Südwestmalayische  Provinz:  Khasia   1300 — 1700  m  (Lobb!,  Mann!). 

Species  delendae. 

G.  elegans  Reichb.  f.  in  Flora  (1886)  561  et  in  Gard.  Chron.  (1887)  I.  145.  — 
Sic  legis  in  Indicis  Kewensis  Additamento  I.  105.  —  In  utroque  loco  citato  agitur 
non  de  Coelogyna  sed  de  Cypripedio  elegante.  Species  igitur  nunquam  descripta  de- 
lenda  est. 

C.  rubens  Ridley  in  Gard.  Chron.  (1890)  I.  675  et  in  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  VI. 
(1890)  195.  —  Planta  in  utroque  loco  Additamenti  I.  105  Indicis  Kewensis  citata, 
est:    Calanthe  rubens  Ridl.  —  Species  Coelogynes  non  descripta  igitur  delenda. 

Species  imperfecte  nota. 

Coelogyne  marmorata  Reichb.  f.  in  Linnaea  XLI.  (1  877)  116.  —  »Pseudobulbis  .  .  . 

foliis  ......  racemo gracili  elato   paucifloro  (3),    sepalis   ligulatis  acutis 

non    carinatis,    petalis  linearibus,    basi    paulo    latioribus ,    labello    medio    trilobo,    lobis 


gß  Pfitzer-Kränzlin.  — '  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

lateralibus  semirotundis ,  lobo  antico  porrecto,  ima  basi  subcordato,  oblongo,  antice 
retusiusculo,  emarginato,  hinc  undulato,  carinis  elevatis,  crenato-crispulis  ,  tenuibus  a 
basi  labelli  in  basin  laciniae  anticae,  carinula  breviuscula  subaequali  utrinque  juxta 
loborum  confinia  superaddita,  columna  clavata,  rostello  producto.  Labellum  siccum 
stramineum  trabeculis  multis  fuscis  supra  nervillos  transversos.  Flos  illi  C.  fuscescentis 
aequalis. « 

Manilla;  Sammler  unbekannt. 

Nomina  nuda. 

Coelogyne  decora  Wall,   ex  Voigt  Hort,  suburb.  Calc.  (1845)  621. 

G.  fusco-lutea  Teijsm.   et  Binnend.   Gat.  Hort.  Bogor.   (18  66)   378. 

G.  interrupta  Lindl.  ex  Hejnh.  Nomencl.  II.   (1840)   153. 

C.  ligulata  Teijsm.   et  Binnend.   Gat.  Hort.  Bogor.   (1866)   46. 

G.  media  Wall,   ex  Voigt  Hort,   suburb.   Calc.   (1845)   621. 

G.  nigrescens  G.  Don  ex  Loud.  Hort.  Brit.  Suppl.  III.   (18  45)  520. 

G.  undulata  Wall,  ex  Voigt  Hort,  suburb.  Calc.   (1845)   621. 

Species  excludenda. 

Goelogyne  ?  purpuraseens  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  8  42  et  Icon.  pl.  XXII. 
(1894)  t.  2110. 

Dendrobium  purpuraseens  Thwait.  Enum.  pl.  Geyl.  (1864)  298  est  typus  unicus 
generis  novi  Dendrobiearum  Adrorhizon  purpuraseens  Hook.  f.  in  Trimen.  Handb.  Fl. 
Ceylon  IV.   (1898)   161. 

150a.   Dendrochilum  Blume. 

Dendrochüum*)  Blume,  Bijdr.  (1825)  398  t.  52;  Lindl.  Gen.  spec.  Orch.  (1830)  34; 
Endl.  Gen.  (1837)  189  n.  1341;  Lindley  in  Bot.  Reg.  (1841)  Mise.  23,  n.  58,  52  n.  113, 
1843  Mise.  56  n.  74;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI.  (1861)  240—241,  927;  Hook.  f. 
Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  782;  Benth.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XVIII.  (1881)  301;  Benth. 
et  Hook.  f.  Gen.  III.  (1883)  506;  Ridley  in  Trans.  Linn.  Soc.  2.  Ser.  IV.  (1894)  233; 
Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1896)  287,  288;  Straits  Asiat.  Soc.  Journ.  (1900)  154; 
(1903)  72;  Pfitz.  in  Engl.-Prantl,  Pflzfam.  II.  6.  (1888)  177,  180;  J.  J.  Smith,  Übers, 
d.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  I« — 29.  —  Cerato- 
stylis  Nav.  (nee  Blume)  Fl.  Filippin.  Append.  (1886)  2  45.  —  Acoridium  Nees  et  Meyen 
in  Nova  Acta  Acad.  nat.  curios.  XIX.  Suppl.  I.  (18  43)  131.  —  Platyelinis  Benth.  in 
Journ.  Linn.  Soc.  XVIII.  (1881)  295;  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  496; 
Hemsley  in  Gard.  Chron.  II.  (1881)  656;  Pfitz.  in  Engl.-Prantl,  Pflzfam.  II.  6.  (1888) 
128;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890);  Ridley  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXI.  (1895)  266, 
XXXII.  (1896)  215,  217,  230,  231;  Rendle  in  Journ.  Bot.  XXXIX.  (1901)  173;  Rolfe 
in  Kew  Bullet.  (1898)  192;  Wendl.  et  Kränzl.  Xen.  Orchid.  III.  (1900)  169  t.  299; 
Kränzl.  in  Gard.  Chron.  (1902)  I.  3  66.  —  Bolbophyllum  Rolfe  (nee  Thou.)  ibid. 
(1894)   392. 

Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum,  marcescens.  Sepala  3, 
libera,  subaequalia,  patentia,  dorso  saepius  carinata,  plana  vel  parum  coneava,  raro 
caudata.  Petala  2,  subsimilia  vel  ambitu  satis  diversa,  patentia,  aequilonga  vel  bre- 
viora,  interdum  nana.  Labellum  basi  vel  pedi  brevi  gynostemii  insertum,  mobile,  basi 
gynostemii  parallelum,  erectum,  deinde  deorsum  fractiflexum,  integrum  vel  trilobum,  lobi 
laterales  parvi  vel  fere  obsoleti,  lobus  medius  integer,  erosus  vel  tridentatus,  subplanus, 
cohvexus  vel  coneavus.     Gynostemium  erectum,  apodum  vel  in  pedem  brevem  produetum, 


*)  dEvdQOf  arbor,  xsl^°c  labellum,   propter  vitam   epiphyticam  in   arboribus   et  labellum 
floris  partem  maxime  characteristicam. 


Dendrochilum.  87 

semiteres,  labello  aequilongum  vel  brevius,  ala  apicali  conspicue  late  membranacea 
plana  vel  cucullata  ornatum;  stelidia  2  e  basi,  media  parte  vel  apice  gynostemii  orien- 
tia,  satis  conspicua  raro  obsoleta.  Anthera  dependens  vel  horizontalis,  rostello  incum- 
bens,  subglobosa  vel  late  ovata,  bilocularis,  subtus  rima  late  V-formi  dehiscens.  Pollinia  4, 
cerea,  pyriformia  vel  parum  applanata,  per  paria  incumbentia,  apice  caudicula  granulosa 
praedita,  vix  v.  non  connexa.  Rostellum  horizontale  vel  declive.  Stigma  oblongum  vel  trans- 
verse  ellipticum,  saepe  basi  membrana  cinctum.  Ovarium  breve,  uniloculare,  sexsulcatum. 
Capsula  subglobosa.  Semina  permulta  axique  embryone  interdum  cotyledone  distincto 
praedita.  —  Herbae  plerumque  epiphyticae ,  rhizoma  brevissimum  vel  longe  repens, 
pseudobulbi  congesti  vel  distantes,  monophylli;  folia  subcoriacea,  saepissime  distincte 
petiolata,  plana,  vernatione  convolutiva;  scapus  heteranthus,  synanthus  vel  hysteranthus, 
tenuis  multiflorus,  saepissime  nutans  v.  pendulus.  Flores  parvi,  labello  inl'ero  saepe 
suaveolentes,  raro  laete  colorati. 

Species  hie  enumeratae  72  in  Asia  tropica  vigentes  a  Tenasserim  et  Siam  per 
peninsulam  malayensem  et  insulas  Sumatra,  Borneo,  Java  usque  ad  Philippinas  extensae; 
praeeipue  in  illis  insulis  crebrae. 

Conspectus  subgenerum  generis  Dendrochili. 

A.  Seapus  heteranthus  v.  rarissime  in  eadem  specie  heteranthus 
et  synanthus. 

a.  Vagina  singula  sub  pseudobulbo  ab  internodiis  rhizomatis 

parum  diverso Subg.  I.  Monochlamys. 

b.  Vaginae  plures  sub  pseudobulbo Subg.  II.  Eudendrochilum. 

B.  Scapus  synanthus  v.  hysteranthus. 

a.  Lobus  medius  labelli   lateralibus  interdum  prorsus  obso- 
letis  major. 

a.  Stelidia  conspicua Subg.  III.  Platyclinis. 

ß.  Stelidia  rudimentaria  v.  nulla Subg.  IV.  Aphanostelidion. 

b.  Lobus  medius  labelli  lateralibus  minor Subg.  V.  Acoridium. 

Subg.  I.  Monochlamys  Pfitz. 

A.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales  minimi  dentiformes  acuti, 
lobus  medius  magnus  ovato-rhombeus  margine  erosus,  steli- 
dia latiuscula,    obtusa   emarginata,    ala   apicalis    gynostemio 

brevior,  bracteae  ovariis  paullo  longiores I.D.  vaginatum. 

B.  Labellum  integerrimum,  rhombeum,  stelidia  linearia,  longis- 

sima,  bracteae  ovariis  triplo  longiores .    ,    .    2.   D.   acuminatum. 

1.  D.  vaginatum  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum  in  Recueil  trav.  botan. 
neerland.  n.  -I.  (1904)  10;  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  162.  —  Pseudobulbi  anguste  cylin- 
dracei  vagina  singula,  fere  aequilonga,  basi  tubulosa,  superne  angusta,  ovata,  acuta,  con- 
cava  inclusi  in  rhizomate  dependente  ex  internodiis  longis  vaginis  laxis  magnis,  tubulosis, 
acuminatis  brunneis  tectis  composito,  ramoso,  ramos  linea  reeta  terminantes,  monophylli, 
3,5  cm  longi,  5  mm  crassi.  Folium  satis  subito  in  petiolum  brevem  angustatum,  ovato- 
lanceolatum,  apicem  versus  longe  angustatum,  acutum,  5-nervium,  nervo  medio  subtus 
solo  distincte  prominente  praeditum,  15  cm  longum,  2,5  cm  latum.  Scapus  in  pseudo- 
bulbo adulto  hysteranthus,  folio  longior,  tenuis,  nutans,  1  5  cm  longus ;  rhachis  angulata, 
glumis  quibusdum  imbricatis,  erectis  sub  flore  infimo;  bracteae  late  ovatae,  truncatae 
convolutae,  Ovaria  pedicellata  superantes,  persistentes.  Sepala  triangulo-lanceolata,  acuta. 
Petala  paullo  minora,  anguste  lanceolata,  acuta.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales 
dentiformes  acuti,  quartam  partem  labelli  aequantes,  lobus  medius  ovato-rhombeus 
acuminatus,  margine  erosus,   carinae  2  breves  inter  lobos  laterales.     Gynostemium  breve 


88  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

latum,    ala  apicalis  truncata,  emarginata  v.   indistincte   5-dentata,  stelidia  breviora,  sub- 
falcata  juxta,  stigma  torta.  —  Flos  lutescens? 

Monsungebiet,  Südwestmalajische  Provinz;  Java:  Karang  und  Pollasari 
(v.  Hasselt).    —  v.  fl.  s.  in  Herbario  Lugduno-Batavo  n.  903,   342  — 168  — 170. 

2.  P.  acuminatum  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav. 
botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  10.  —  Pseudobulbi  et  rhizoma  speciei  praecedentis. 
Folium  in  petiolum  brevem  angustatum,  anguste  lanceolatum,  acutum,  margine  undu- 
latum.  Scapus  in  pseudobulbo  fere  adulto  hysteranthus,  tenuis,  nutans,  folio  paullo 
longior;  bracteae  ovatae,  subulatae,  carinatae,  ovariis  brevissime  pedicellatis  triplo 
longiores.  Sepala  anguste  lanceolata,  acuminata,  concava.  Petala  paullo  minora,  similia. 
Labellum  integrum,  oblongo-rhomboideum,  acuminatum,  apice  acutissimum,  concavum, 
basi  callis  2  brevibus  ornatum.  Gynostemium  brevissimum,  arcuatum,  ala  apicalis 
emarginata,  stelidia  e  basi  gynostemii  orta  longissima,  linearia.  Anthera  apice  sur- 
sum  curvata. 

Monsungebiet,  Südwestmalajische  Provinz;  Sumatra:  Lampong  (van 
Romburgh).   —  n.  v. 

Subg.  II.  Eudendrochilum  Pfitz.  et  Kränzl. 

A.  Pseudobulbi  in  rhizomate  fractiflexo  repente  satis  remoti. 

a.  Bracteae  minimae,   ovariis  pedicellatis  multo  breviores    .      3.  D.  album. 

b.  Bracteae  quam  Ovaria  longe  pedicellata  vix  semilonga. 

er,  Folia  angusta  lineari-lanceolata,  obtusa 4.  D.  angustifolium . 

ß.  Folia  oblonga  subacuta 5.  D.  pteriphilum. 

c.  Bracteae  quam   Ovaria  pedicellata    paulo   breviores,    folia 
lanceolata  v.   elliptico-lanceolata  subacuta. 

a.  Rhachis  parce  nigro-pilosa,   sepala  subrecurva    ...      6.  D.  aurantiacum. 
ß.  Rhachis  glabra. 

I.   Sepala  membranacea I.D.  brevilabratum. 

IL  Sepala  carnosa 8.  D.  crassum. 

d.  Bracteae  ovariis  pedicellatis  subaequilongae,   folia  elliptica 
obtusa. 

a.  Sepala  lanceolata  acuta  apice  incrassata  teretia.    .    .      9.  D.  ellipticum. 
ß.  Sepala  linearia,  obtusa '.....    10.  D.  conopseum. 

B.  Pseudobulbi  approximati 1 1 .  D.  Zollingeri. 

3.  D.  album  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1896)  287;  J.  J.  Smith,  Übers. 
Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  9.  —  Pseudobulbi 
conici,  in  rhizomate  longo  repente,  terete  longe  distantes,  2,5  cm  longi,  monophylli. 
Folium  breviter  petiolatum,  elliptico-lanceolatum,  obtusum,  7,5 — 10  cm  longum,  2  — 
2,5  cm  latum.  Scapus  heteranthus,  pseudobulbos  aequans,  basi  vaginis  membranaceis 
inclusus,  gracillimus,  multiflorus,  rhachis  angulata,  bracteae  ovatae  minimae,  ovariis 
pedicellatis  multo  breviores,  racemi  ipsi  ad  1 0  cm  longi.  Sepala  linearia,  obtusa,  dorso 
carinata,  apice  incrassata.  Petala  subsimilia  minora.  Labellum  petalis  brevius,  lanceo- 
latum, subacutum,  carinae  2  basi  elevatae  incrassatae  canaliculo  mediano  antice  tenuiore 
separatae.  Gynostemium  arcuatum.  apicem  versus  incrassatum,  ala  apicalis  producta, 
lanceolata,  bifida,  stelidia  linearia,  acuminata,  suberecta.  —  Flos  albus;  sepala  3  mm 
longa,  petala  paulum  minora,  labellum  brevius. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Perak:  auf  Bäumen  Maxwell 
Hill,  Larut  Hill  (Ridley). 

Var.  acutifolium.  —  Folia  lanceolata  acuta  tenuiora  pseudobulbi  longiores 
gracilioresque. 

Siam:  Pungab,   auf  Bäumen  an  feuchten  schattigen  Stellen  (C.   Curtis).   —  n.  v. 

4.  D.  angustifolium  Ridl.  in  Straits  Asiat.  Soc.  Journ.  (1903)  77;  J.  J.  Smith, 
Übers.    Gatt.    Dendrochilum,    in    Recueil    trav.    botan.    neerland.    n.    1.    (1904)    28.  — 


Dendrochilum.  §9 

Pseudobulbi  subcylindrici  in  rhizomate  longo,  lignoso,  terete  distantes,  monophylli  1,25 — 
2  cm  longi.  Folium  basi  angustatum,  anguste  lineari-lanceolatum,  obtusum,  mucronu- 
latum,  5  cm  longum,  6,5  mm  latum.  Racemi  solitarii  vel  in  scapo  brevi  crasso  7,5 — 
1  0  cm  longo  ad  basin  pseudobulbi  congesti,  basi  vaginati  multiflori,  rhachis  scabrida, 
bracteae  ovatae,  subacutae  dimidium  ovariorum  pedicellatorum  attingentes.  Sepala  lineari- 
lanceolata.  Petala  angustiora.  Labellum  anguste  lanceolatum,  obtusum,  carinae  2  late- 
rales crassae  et  humiliore  media  in  basi  labelli.  Gjnostemium  breve,  ala  apicalis 
denticulata,  stelidia  linearia,  prope  basin  gynostemii  inserta.  Capsula  subgloboso-ovata 
triquetra.  —  Flores  viridi-albi;  sepala  3  mm  longa. 

Monsungebiet,  Malayische  Halbinsel:  Selangor,  Bukis  Hitam  (Kelsall), 
Pahang,  Kluang  Tarbang  (Barnes).  —  n.  v. 

5.  D.  pteriphilum  (Rolfe)  Pfitz.  —  Bulbophyllum  pteriphilum  Rolfe  in  Kew 
Bull.  (1894)  392.  —  Pseudobulbi  anguste  conici,  in  rhizomate  scandente  mox  vaginis 
destituto  distantes,  monophylli,  4  cm  longi,  5  mm  crassi.  Folium  lineari-oblongum, 
subacutum.  Racemus  ad  nodos  infra  pseudobulbum,  heteranthus  vel  rarius  sub  pseudo- 
bulbo  folio  juvenili  synanthus,  gracilis,  erectus,  multiflorus,  basi  vaginis  membranaceis, 
subacutis,  mucronulatis  vestitus ;  bracteae  ovario  pedicellato  duplo  breviores,  late  ovatae 
subacutae,  convolutae.  Sepala  lanceolato-oblonga,  subacuta.  Petala  sepalis  paullo  breviora, 
dimidio  angustiora,  spathulata,  subobtusa.  Labellum  petalis  brevius,  fractiflexum,  oblongum, 
subpanduratum,  apice  rotundatum,  basi  bicarinatum.  Gynostemium  breve,  stelidia  api- 
calia,  ala  apicalis  oblonga,  rotundata,  subulata  aequilonga.  Capsula  ....  —  Flores 
albi;  sepala  3  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel: 
Penang,   auf  Farnrhizomen  (Curtis!). 

6.  D.  aurantiacum  Blume,  Bijdr.  (1825)  398;  Lindl.  Gen.  et  spec.  Orch.  (1830) 
34;  Miq.  Fl.  Ind.  batav.  III.  (1859)  626;  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in 
Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (190  4)  8;  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  161.  — Pseudo- 
bulbi anguste  conico-ovati,  internodia  rhizomatis  pseudobulbos  interdum  fere  aequantia, 
juniores  vaginis  ovatis,  acutis,  siccis  manifeste  nervosis  inclusi,  in  rhizomate  ascendente 
statu  juvenili  vaginis  tubulosis  membranaceis  appressis,  acutis,  tenuibus  vestiti,  deinde 
mox  denudati,  subparalleli  vel  sub  angulo  acuto  inserti,  longe  distantes,  monophylli, 
3,5  cm  longi,  1  cm  crassi.  Folium  in  petiolum  brevissimum  sensim  angustatum,  lan- 
ceolatum,  subacutum,  5  —  7-nervium,  11  cm  longum,  2  cm  latum,  nervis  in  foliis  siccis 
aequalibus  subtus  prominentibus.  Scapus  heteranthus,  mox  sub  pseudobulbo,  mox  ad 
nodum  proximum  rhizomatis  insertus,  basi  parum  incrassatus  vaginisque  brevibus  acutis 
scariosis  nervosis  fultus,  folium  adultum  subaequans,  fere  usque  ad  florem  infimum  inclusus, 
suberectus  vel  nutans,  multiflorus,  rhachis  parce  nigro-pilosa,  bracteae  ovario  pedicellato 
breviores,  late  ovatae,  acutae,  naviculares  reflexae.  Sepala  anguste  oblonga,  subacuta, 
subcarnosa.  Pelala  breviora,  lanceolata,  acuta.  Labellum  sepalis  dimidio  brevius, 
linguiforme,  subacutum,  convexum,  basi  obscure  angulatum,  carinis  2  acutis.  Gyno- 
stemium curvatum,  labello  subbrevius,  ala  apicalis  2 — 3-dentata,  stelidia  e  medio 
gynostemio  orta  anguste  triangula,  acuta,  falcata,  alam  apicalem  superantia.  —  Flos 
aurantiacus,  suaveolens.     Sepala  3  mm  longa.   —  Fig.  32^4 — G. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Salak  (Blume,  Zol- 
linger,   Smith),   Gedoegan,  Gede  (Blume,   Smith),   Pangrenze;   Sumatra.  —  v.  fl.  s. 

7.  D.  brevilabratum  (Rendle)  Pfitz.  —  Platyclinis  brevildbrata  Rendle  in  Journ. 
ofrBot.  XXXIX.  (1901)  173;  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav. 
botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  16  sub  D.  comutum  BI.  —  Acoridium  brevilabratum 
Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  fusiformes  vel  anguste  ovati,  in 
rhizomate  statu  juvenili  vaginis  pellucidis  vestito,  deinde  mox  denudato  satis  distantes, 
monophylli,  1,5 — 3  cm  longi,  5  mm  crassi.  Folium  in  petiolum  brevem  angustatum, 
anguste  ellipticum,  obtusiusculum ,  nervis  5  subtus  prominentibus  praeditum,  4  —  7  cm 
longum,  8  mm — 1.4  cm  latum.  Scapus  heteranthus,  folio  adulto  duplo  longior,  multiflorus, 
10  — 11  cm  longus,  basi  vaginatus,  rhachis  glabra;  bracteae  latissime  ovatae,  acuminatae 


90 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


(sec.  cl.  Rendle  truncatae),  ovarium  pedicellatum  vix  aequantes.  Sepala  membranacea, 
subaequalia,  obtusa,  dorsale  oblongo-subspathulatum,  lateralia  oblonga,  lanceolata.  Petala 
linearia,  inferne  paullo  angustata,  sepalis  minora.  Labellum  petalis  duplo  brevius, 
rhomboideum,  spathulatum,  apice  rotundatum  basi  obtuse  angulatum,  lobi  laterales 
obsoleti,  discus  depressus,  carinae  2  obtusae.  Gynostemium  labello  subaequilongum,  ala 
apicalis  valde  evoluta,  trapezoidea  cum  denticulo  minuto  laterali  et  superne  in  dentes 
parvos  aristuliformes  producta,  stelidia  alam  apicalem  aequantia,  elongata,  acuminata.  — 
Flos  albus?;   sepala  6  mm  longa. 


Fig.  32.    Dendrochilum  aurantiacum  Blume.     A  Habitus.     B  Flos  a  fronte  visus,    C  idem  a 
latere  visus.    D  Labellum.    E  Gynostemium  a  fronte,  F,  0  idem  a  latere  visum.  {B—O  aucta. 

Origin.) 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz:  Borneo:  Sarawak,  Baram- 
District  (Hose,   Oktob.    1894,  n.  5  2).   —  v.  fl.  s.   (Brit.  Museum). 

8.  D.  crassum  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1896)  288;  J.  J.  Smith,  Übers. 
Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (\9  0i)  8.  —  Pseudobulbi 
cylindrici  in  rhizomate  repente  6  mm  crasso  distantes,  monophylli,  1,2  cm  longi. 
Folium  brevi-petiolatum,  ellipticum,  obtusum,  coriaceum,  1 0  cm  longum,  4  cm  latum. 
Scapus  heteranthus,  folio  quintuplo  brevior,  floribus  parvis  nudisque  in  rhachi  angulata; 


•    Dendrochilum.  91 

bracteae  duas  tertias  ovariorum  pedicellatorum  aequantes,  ovato-lanceolatae.  Sepala  oblonga, 
obtusa,  carnosa.  Petala  obovata,  obtusa,  carnosa.  Labellum  parvum,  panduratum, 
apice  late  ovatum,  carinae  2  basi  carnosae.  Gynostemium  incrassatum,  apice  cucullatum, 
ala  apicalis  lata  rotundata,  integra;  stelidia  lanceolata,  acuta,  falcata.  —  Flos  viridis,  labellum 
album.     Pseudobulbi   i,2  cm  longi  in  rhizomate   6  mm  crasso;  sepala  3  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel: 
Perak,  Hermitage  Hill  (Ridley).  —  n.  v. 

9.  D.  ellipticum  Ridl.  in  Straits  Asiat.  Soc.  Journ.  (1903)  77;  J.  J.  Smith, 
Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  28.  — 
Pseudobulbi  conico-cylindrici,  curvati,  in  rhizomate  longo  lignoso,  ramoso  distantes,  mono- 
phylli,  2  cm  longi.  Folium  ellipticum,  oblanceolatum,  obtusum,  tenuiter  coriaceum, 
7,5  cm  longum,  2,5  cm  latum.  Scapus  heteranthus  7,5  cm  longus,  basi  vaginis  magnis 
inclusus;  bracteae  ovatae,  acutae,  ovariis  pedicellatis  subaequilongae.  Sepala  lanceo- 
lata, acuta,  apice  incrassata  teretia.  Petala  similia,  angustiora.  Labellum  panduratum, 
obtusum,  pustulosum,  carinis  basalibus  obscuris  in  massam  pustulosam  mutatis.  Gyno- 
stemium  satis  longum,  ala  apicalis  3-dentata,  stelidia  satis  longa  in  media  columna 
inserta,  linearia,  longiora  quam  lata.  —  Flores  satis  carnosi;  sepala  9  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz:  Singapore,  Sumbuwang  (Ridley 
n.  6536).  —  n.  v. 

10.  D.  conopseum  Ridl.  emend.  in  Stapf  (Flor.  Mount  Kinabalu)  in  Trans.  Linn. 
Soc.  2.  Ser.  IV.  (1894)  236;  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav. 
botan.  neerland.  n.  1.  (190  4)  7.  —  Pseudobulbi  cylindrici,  in  rhizomate  longo  repente 
longe  distantes,  monophylli,  2,5  cm  longi.  Folium  petiolatum,  petiolus  6  mm  longus, 
lamina  elliptica,  7,5  cm  longa,  1,8  cm  lata.  Scapus  heteranthus,  gracilis,  folio  aequi- 
longus,  floribus  minimis  dissitis,  bracteae  ovatae,  acutae,  ovarium  pedicellatum  aequantes. 
Sepala  linearia,  obtusa.  Petala  subsimilia  angustiora.  Labellum  breve  vix  dimidium 
sepalorum  aequans,  panduratum,  apice  ovatum,  carinae  2  canaliculo  separatae  a  basi  ad 
medium  labellum  extensae.  Gynostemium  breve,  stelidia  e  parte  superiore  gynostemii 
orta,  longa,  linearia,  incurva.  * 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Nord-Borneo:  Mount  Kina- 
beln,   Maripari  Spur   1800  m  (Haviland).  —  n.  v. 

11.  D.  Zollingeri  Miq.  Fl.  Ind.  batav.  III.  (1859)  62  6;  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt. 
Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  7;  Fl.  de  Buitenzorg  VI. 
652*,  D.  n.  sp.  Zoll,  in  Flora  XXX.  (1847)  456.  —  >Pseudobulbi  approximati,  ovales; 
pedunculus  lateralis;  labellum  basi  margine  denticulatum,  intus  bicarinatum,  limbo  reflexo; 
columna  apice  emarginata,  dentibus  lateralibus  sublongior.  Flores  pallide  virescentes, 
labelli  limbo  purpurascente. « 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  auf  dem  Tengger  bei 
Gebok  Klakka  auf  Bäumen,  Nov.    1844,    1500  m  (Zollinger  Herb.  n.  2549).  — n.  v. 

Nota.  Species  minus  cognita  et  quoad  plurimos  characteres  graviores  dubia.  Omnes 
diagnoses  etiam  nostra  nil  sunt  nisi  primaria  semper  denuo  impressa. 

Subg.  III.   Platyclinis  (Benth.)  Pfitz. 

A.  Lamina  folii  subito  in  petiolum  contracta;  sepala  longa,  cau- 

data Ser.   1.  Arachnites. 

B.  Lamina  folii  sensim  in  petiolum  angustata;    sepala   breviter 
v.  non  caudata. 

a.  Lobi    laterales    labelli    minimi    dentiformes    v.    prorsus 
evanidi. 

a.  Labellum  ubique  fere  aequilatum,  ligulatum  v.  leviter 

panduratum Ser.   2.   Si?nilia. 

ß.  Labellum  apicem  versus  distincte  dilatatum,  obovatum .    Ser.   3.  Edentula. 

b.  Lobi  laterales  labelli  parvi  sed  distincti. 

Vaginae  sub  pseudobulbo  imaturo  non  inflatae. 


92  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

ct.  Labellum  fere  usque   ad  apicem  cuneato-dilatatum, 

obtusum,  saepe  apiculatum,  rarius  lobatum    .    .    .    Ser.   4.  Dilatata. 

ß.  Labellum    medio    latissimum,    apicem    versus    an- 

gustatum Ser.  5.  Angustata. 

Series   1.  Arachnites  Pfitz. 

11a.  D.  arachnites  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1882)  I.  256;  J.  J.  Smith,  Übers. 
Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  14.  —  Acoridium 
arachnites  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  219.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati,  sub- 
fusiformes,  vaginis  ovatis,  acuminatis  arcte  appressis,  brunneis,  summa  pseudobulbum 
aequante  vel  superante  fulti,  in  rhizomate  squamato  oblique  ascendente,  ramoso  satis 
congesti,  monophylli,  5  cm  longi,  1  cm  crassi.  Folium  petiolo  pseudobulbo  aequilongo 
munitum,  lamina  elliptica,  longe  acuminata,  parum  asymmetrica,  margine  undulata  basi 
rotundata,  supra  saturate  viridis,  subtus  pallidior,  7-nervia,  nervo  medio  solo  subtus 
prominente  praedita,  10  cm  longa,  3,5  cm  lata.  Scapus  folio  juvenili  fere  prorsus 
evoluto  synanthus,  1 8  cm  altus,  pedunculus  folium  fere  aequans ,  racemus  nutans, 
distichus,  multiflorus,  glumis  nullis  stipatus,  rhachis  vix  flexuosa;  bracteae  ovariis  pedicellatis 
duplo  longiores,  anguste  triangulae,  acutae,  patentes,  brunneae,  persistentes.  Sepala 
ovato-lanceolata,  ovariis  pedicellatis  ter  vel  quater  longiora,  longe  caudata,  apice 
reflexa,  uninervia.  Petala  dimidium  sepalorum  aequantia,  similia,  conniventia.  Labellum 
petalis  dimidio  brevius,  pedi  brevi  gynostemii  insertum,  basi  cuneata  ascendens,  apice 
recurvum,  leviter  trilobum,  lobi  laterales  tertiam  partem  labelli  aequantes,  parvi,  erecti, 
semielliptici,  lobus  medius  oblongo-ellipticus ,  pars  basalis  labelli  paullo  angustior  acu- 
minata, trinervia,  a  basi  usque  ultra  medium  3-carinata,  carinis  basi  convergentibus 
deinde  parallelis.  Gynostemium  basi  ascendenti  labelli  parallelum  erectum,  quam  labellum 
brevius,  antice  concavum,  ala  apicalis  semielliptica,  cucullata,  denticulata,  stelidia  e  medio 
gynostemio  orta  ala  apicali  breviora,  triangula,  acuta,  leviter  falcata.  Anthera  et  rostellum 
ovato-triangula  acuta.  Stigma  magnum,  oblongum  fere  ad  gynostemii  basin  exten- 
sum ,  margine  inferiore  deflexo  membranaceo.  Ovarium  breve  conicum ,  sexsulcatum. 
Capsula  ...  —  Flos  luteo-viridis,   subdiaphanus;  sepala  1,5  cm  longa. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  von  Stuart  Low  1882  eingeführt. 
—  v.  fl.   v. 

Series   2.   Similia  Pfitz. 

A.  Rracteae  ovarium  pedicellatum  subaequantes   vel   paullo  su- 
perantes. 

a.  Pseudobulbi  cylindracei  vel  anguste  ovati. 

a.  Stelidia    alam   apicalem   gynostemii    aequantia  vel  su- 

perantia. 

I.   Labellum   integerrimum ;    stelidia  parum   sub    stig- 

mate  inserta .    12.  D.  odoratum. 

II.  Labellum  utrinque  minute  dentatum ;  stelidia  basalia .    13.   D.  lineare. 
ß.  Stelidia  ala  apicali  gynostemii  breviora. 

I.  Carinae  2   per  discum  labelli   extensae,    1    breviore 

interposita 1 4.  D.  spathaceum. 

II.  Carinae  2   breves  crassae  in  basi  labelli     .    .    .    .  1 5.  D.  Beccarii. 

b.  Pseudobulbi  subglobosi 16.  D.  cobolbine. 

B.  Bracteae  ovariis  pedicellatis  duplo  longiores 17.  D.  simile. 

12.  D.  odoratum  (Ridl.)  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav. 
botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  29.  —  Platyclinis  odorata  Ridl.  in  Journ.  Straits  Branch 
Asiat.  Soc.  (1903)  72.  —  Pseudobulbi  cylindracei,  supra  attenuati,  monophylli,  6,25 — 
7,5  cm  longi.  Folia  petiolata,  lanceolata,  acutiuscula,  9-nervia,  nervo  medio  subtus 
magis   prominente    praedita,    22,5 — 35  cm    longa,    2 — 2,5  cm   lata.     Scapus    folio  fere 


Dendrochilum.  93 

evoluto  synanthus,  nutans,  30 — 40  cra  longus,  multiflorus ;  pedunculus  racemo  aequi- 
longus,  bracteae  patentes,  lanceolatae,  acuminatae,  quam  Ovaria  pedicellata  longiores. 
Sepala  lanceolato-triangula,  acuta.  Petala  parum  breviora,  similia.  Labellum  ligulatum, 
levissime  panduratum,  lobis  angustissimis  lateralibus  acutis,  quam  petala  brevius,  sub- 
acutum,  basin  versus  minute  pubescens,  carinae  2  fere  ad  apicem  extensae  in  disco. 
Gynostemium  labello  subaequilongum ,  e  basi  gracili  incrassatum,  ala  apicalis  lata, 
truncata,  dentata,  stelidia  parum  sub  stigmate  orientia  falcata,  apice  denticulata,  alas 
apicales  aequantes.  Anthera  breviter  lateque  rostrata.  —  Flores  odorati  viridi-albi,  sepala 
6  mm  longa.  —  Fig.  33^. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel: 
Perak  (Gurtis  n.  2854!,  in  Herb.  Kew). 

4  3.  D.  lineare  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1903)  2  30.  —  Äcoridium  lineare 
Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  22  0.  —  Pseudobulbi  in  rhizomate  repente  parum 
distantes,  anguste  ovato-conici,  monophylli,  4  cm  longi,  7  mm  crassi,  juniores  vaginis 
ovatis,  acuminatis  fulti,  vagina  summa  pseudobulbum  superante.  Folium  petiolatum, 
lineari-lanceolatum,  utrinque  angustatum,  subacutum,  5-nervium,  20  cm  longum,  1,5  cm 
latum.  Scapus  folio  juveniii  synanthus,  folia  adulta  superans,  racemus  multo  brevior, 
nutans,  bracteae  anguste  ovatae,  acutae  Ovaria  pedicellata  subaequantes.  Sepala  linearia, 
subacuta,  3-nervia.  Petala  subsimilia  uninervia.  Labelli  obscure  trilobi  lobi  laterales 
vix  distincti,  apice  acuti,  medius  linearis  obtusus,  carinae  in  basi  labelli  2  crassae  elevatae, 
media  humiliore  interposita.  Gynostemium  arcuatum,  dimidium  sepalorum  aequans,  in 
dorso  acute  carinatum,  stelidia  magna,  lanceolata,  acuminata,  acuta,  basalia  androclinium 
denticulatum  superantia.  Anthera  longe  rostrata,  rostellum  elongatum,  trianguläre.  — 
Flores  lutei?,   sepala  8  mm  longa.  —  Fig.  33i^,    G. 

Monsungebiet:  Kedah  Peak  1000  m  (Ridley,  Fl.  of  Kedah,  n.  5138:  Brit. 
Museum!). 

14.  D.  spathaceum  Reichb.  f.  in  Bonplandia  V.  (1857)  4  3.  —  Platyclinis 
spathacea  Bentli.  in  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (188  3)  496;  J.  J.  Smith,  Übers. 
Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1 .  (190  4)  10  et  in  Fl.  de 
Buitenzorg  VI.  170.  —  Pseudobulbi  ....  Folium  ....  Racemus  ....  Sepala  .  .  . 
Petala  ....  »Labellum  ligulatum,  apice  acuto  seu  retuso  cum  apiculo,  basi  utrinque 
minute  denticulato,  carinulis  geminis  per  discum  longitudinalibus,  carinula  breviori  inter- 
posita, gynostemii  falculis  basilaribus  dimidium  aequantibus,  cucullo  androclinii  edentulo 
semiovato.  —  Flores  viridi-lutei,  affine  simili.« 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Epiphytisch  im  Walde 
von  Tjipannus,   26.  Oktob.    1843   (Zollinger  n.  1659). 

Nota.  Omnes  loci  supra  citati  unam  eandemque  diagnosin  originariam  valde  imperfectam 
repetunt.     Graviter  fero,  etiam  nostram  non  esse  meliorem.     Planta  a  D.  simili  vix  diversa. 

15.  D.  Beccarii  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan. 
neerland.  n.  1.  (1904)  11.  —  Pseudobulbi  anguste  ovato-lageniformes,  in  rhizomate 
repente  parum  distantes,  monophylli,  juniores  vaginis  arcte  appressis,  inferioribus  obtusis, 
superioribus  subacutis  inclusi,  summa  pseudobulbum  quadruplo  superante,  2,5  cm  longi. 
Folium  in  petiolum  pseudobulbo  multo ties  longiorem,  1  0  cm  longum  angustatum,  lineari- 
lanceolatum,  acutum  nervo  solo  medio  valdior  prominente  3,5  cm  longum,  2  cm  latum. 
Scapus  folio  fere  evoluto-synanthus,  folium  subaequans.  Pedunculus  tenuis,  22  cm  longus, 
rhachis  subflexuosa;  bracteae  minimae,  lanceolatae,  acutae,  concavae,  Ovaria  pedicellata 
subaequantes,  2,5  mm  longae.  Sepala  anguste  triangulo-lanceolata,  acuta,  trinervia. 
Petala  lanceolata  caeterum  subsimilia.  Labellum  sepalis  paullo  brevius  vix  trilobum, 
pars  basalis  subcircularis,  margine  serrata,  lobo  medio,  oblongo-ovato  margine  eroso,  apice 
reflexo  ter  brevior  et  parum  angustior,  carinae  2  breves  crassae  in  basi  labelli.  Gyno- 
stemium curvatum,  sepalis  triplo  brevius,  ala  apicalis  obtusa,  stelidia  multo  breviora  infra 
dimidium  gynostemii  orta.  Sepala  8  mm  longa,  2  mm  lata,  labellum  5,7  mm  longum, 
basi  1,3  cm  longum  et  latum,  lobus  medius  4,3  mm  longus,  2,25  mm  latus,  gyno- 
stemium 2,5  mm  longum.  —  Fig.  33D,  E. 


94 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceac-Monandrae-Coelogyninae. 


Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Sumatra:  Berg  Singalan 
(Beccari  n.  378!).  —  Herb.   Lugd.  Batav.  n.  904,   77,    15. 

16.  D.  cobolbine  Beichb.  f.  in  Flora  LXXX.  (1888)  151;  J.  J.  Smith,  Übers. 
Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  22  et  in  Fl.  de 
Buitenzorg  VI.  169.  —  Pseudobulbi  dense  aggregati,  ovoidei  v.  oblongi  v.  subsphae- 
roidei,  monophylli,  ad  2  cm  longi,  ad  7  mm  crassi.  Folia  cuneato-oblonga,  acuta  v. 
oblongo-lanceolata,  tenui-coriacea,  supra  nitida,  nervo  mediano  subtus  prominulo  prae- 
dita,  ad  8  cm   longa,   ad  7  mm   lata.     Racemus  foliis  junioribus  synanthus,  ad   14  cm 


Fig.  33.  A  Dendrochilum  simile  Blume.  Flos.  B  Labellum.  C  Gynostemium.  —  D  D.  Beccarii 
J.  J.  Smith.  Labellum.  E  Gynostemium.  —  FD.  lineare  Ridl.  Labellum.  0  Gynostemium.  — 
H  D.  magnum  Reichb.  f.  Labellum.  J  Gynostemium.  —  KD.  convallariiforme  Schauer. 
Labellum.    L  Gynostemium.  —  MD.  cobolbine  Reichb.  f.    Labellum.  —  N D.  odoratum  J.  J.  Smith. 

Labellum.     (Omnia  aucta.     Origin.) 


longus,  spicae  nutantes,  multiflorae,  8  —  9  cm  longae,  rhachis  tenuis,  tetragona;  bracteae 
distichae,  ovato-oblongae,  apiculatae,  involutae,  ovarium  fere  duplo  superantes,  scariosae, 
3  mm  longae.  Sepala  lanceolata,  acuminata,  dorso  carinata.  Petala  subaequalia  paulum 
breviora,  apice  minute  erosula.  Labellum  ligulatum,  obtuse  acutiusculum,  lobi  laterales 
minutissimi  in  angulos  pone  basin  labelli  reducti,  lamellulae  elongatae  2  medium  ad 
discum,  interposita  una  minore.  Gynostemium  arcuatum,  supra  trifidum,  brachia  lateralia, 
medio    in    gynostemio    apicem    non    attingentia,    arcuata,   linearia,   lobus  medius  apice 


Dendrochilum.  95 

retusus,  minute  quinquedentatus.  —  Flores  pallide  virides;  sepala  3,7  mm  longa, 
1,5  mm  lata,  labellum  3  mm  longum,  lineis  2  brunneis  decorum.  —  Floret?  — 
Fig.   33üf. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Gede,  Süd-Preanger 
(Raciborski),  Groeda  (J.  J.  Smith!). 

17.  D.  simile  Blume,  Bijdr.  (1825)  400;  Tabellen  Plat.  jav.  Orch.  (1825)  51; 
Lindl.  Gen.  et  spec.  Orch.  (1830)  34;  Miq.  Fl.  Ind.  bat.  III.  (1858)  627.  —  Platy- 
clinis  similis  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  Bot.  XXXI.  (1896)  266;  J.  J.  Smith,  Übers. 
Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  12  et  in  Fl.  de 
Buitenzorg  VI.  (1905)  165.  —  Acoridium  simile  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904) 
220.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati,  juniores  vaginis  acutis,  demum  in  fibras  solutis 
inclusi,  vagina  summa  pseudobulbum  multo  superans,  in  rhizomate  ramoso,  repente 
satis  distantes,  monophylli,  4  cm  longi,  7  mm  crassi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo 
duplo  longiorem  sensim  angustatum,  lanceolato-obovatum,  longe  acuminatum,  subacutum 
7-nervium,  nervo  medio  subtus  multo  magis  prominente  praeditum,  36  cm  longum, 
2,5  cm  latum.  Scapus  folio  juvenili  sensim  explanato  synanthus  eoque  duplo  longior, 
suberectus,  folia  adulta  vix  aequans,  30  cm  longus,  multiflorus;  gluma  singula  bracteis 
latior  erecta;  bracteae  naviculaceae  reflexae,  ovatae,  acutae,  ovario  pedicellato  duplo  lon- 
giores,  flore  breviores,  3  mm  longae.  Sepala  lineari-lanceolata,  acuta,  3-nervia.  Petala 
paullo  breviora,  similia,  2-nervia,  nervo  sepalo  dorsali  proximo  obsoleto.  Labellum 
sepalis  tertia  parte  brevius,  aequilatum,  ligulatum,  parte  basali  ex  ungue  brevi  subito 
dilatata  subrectangula ,  lobi  laterales  fere  obsoleti,  margine  denticulati,  antice  minute 
dentiformes,  lobus  medius  anguste  ellipticus,  apice  triangulus  acutus,  calli  2  paralleli, 
per  duas  tertias  basales  labelli  extensi,  linea  media  minus  callosa.  Gynostemium 
tertiam  sepalorum  partem  aequans,  gracile,  ala  apicalis  subrectangula,  erecta,  concava, 
dentata,  stelidia  brevia  antrorsum  versa,  erecta,  anguste  triangula,  acuta,  subfalcata,  gyno- 
stemium fere  aequantia;  anthera  late  apiculata,  rostellum  late  ovatum,  subacuminatum.  — 
Flores  viridi-lutei  vel  pallide  virides;  sepala  0,6  cm.  —  Fig.  33^4 — C. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Salak  (Blume!); 
Goentoer,  Gebok  Klakka  (Zollinger).  —  Sumatra:  Singalang,  Padang  (Korthals, 
Beccarü,  Burck).  —  Borneo:  Sarawak  (Haviland!),  Kedah  (Ridley);  Soembava 
(Zollinger).  — -  v.  fl.   s.:  Herb.  Lugd.  batav.  n.  Brit.   Museum,  Zollinger  n.  1619. 

Series   3.  Edentula  Pfitz. 

A.  Petala  quam  sepala  vix  semilonga 1 8.    D.  globigerum. 

B.  Petala  sepalis  aequilonga  v.  vix  breviora. 

a.  Racemus  tortus 19.  D.  bistortum. 

b.  Racemus  rectus  non  tortus. 

a.  Labellum  obovatum  edentatum. 

I.  Labellum  antice  papillosum 20.  D.  barbifrons. 

II.  Labellum  antice  calvum. 

1 .  Petala  obovata 2 1 .  D.  convallariifomie. 

2.  Petala  late  ovata 22.  D.  edentulum. 

ß.  Labellum    obovatum,    basi    ipsa   lobulo   vix    conspicuo 

utrinque  praeditum 2  3.  D.  filiforme. 

y.  Labellum  triangulum  v.  hastatum. 

I.  Callus  minutus  in  utroque  angulo  labelli  .    .    .    .    24.  D.  ietiuissimum. 

II.  Calli  minuti  in  basi  disci 25.  D.  cucullatum. 

ö.  Labellum  ovatum  v.   oblongum  v.  late  lanceolatum. 
I.   Labellum  ecallosum. 

Spica  folia  multo  excedens 2  6.  D.  heptaphyllum. 

II.   Labellum  bicallosum  v.  bilamellatum. 

1.  Brachia  lateralia  gynostemium  aequantia  .    .    .    27.  D.  longilabre. 


96 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninac. 


2.  Brachia  gynostemium  excedentia. 

*  Labellum  simplex  continuum 28.  D.  graciliscapum. 

**  Labellum  manifeste  in  hypochilium   et  epichi- 

lium  divisum 29.  D.  macropterum. 

18.  D.  globigerum  (Ridl.)  J.  J.  Smith  in  Recueil  trav.^  botan.  neerland.  f.  (190  4) 
19.  —  Platyclinis  globigera  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXI.  (189  6)  266.  —  Acoridium 
globigerum  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  parvi,  subglobosi,  juniores 
vaginis  subacutis  mox  in  fibras  solutis  inclusi,  in  rhizomate  repente  dense  seriati,  mono- 
phylli,  6  mm  longi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbum  aequantem  angustatum,  lanceo- 
latum,  obtusum,  5-nervium,  nervo  medio  subtus  vix  magis  prominente  percursum,  5  cm 
longum    1,25  cm   latum.      Scapus    hysteranthus,    erectus,    folium   vix   superans,  ad   16- 

florus,  7  cm  altus,  glumis  1 — 2  erectis  appressis,  praedi- 
tus,  bracteae  lanceolatae,  obtusae,  ovariis  pedicellatis  aequi- 
longae.  Sepala  lanceolata,  acuta,  dorso  carinata,  tri- 
nervia.  Petala  sepalis  dimidio  breviora,  obovata,  obtusa, 
vix  angustiora,  uninervia.  Labellum  vix  obscure  trilobum, 
subpanduratum,  anguste  obovatum,  obtusum,  carnosulum, 
trinervium,  nervis  basin  versus  incrassatis,  petala  parum 
superans  sepalis  brevius.  Gynostemium  petala  aequans, 
gracile,  ala  apicalis  cucullata,  stelidia  juxta  stigma  orta 
protensa,  falcata,  alae  apicali  fere  aequilonga.  Anthera 
galeata,  dorso  excavata.  Flores  albi?  Labellum  brunneum, 
stelidia  fere  nigra;  sepala   4  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz; 
Borneo:  nahe  der  Spitze  des  Berges  Serapi  epiphytisch 
(Haviland);   Sarawak  (Beccari  n.   3342!)  —  v.  fl.  s. 

\9.  D.  bistortum  (Wendl.  et  Kränzl.)  J.  J.  Smith  in 
Recueil  trav.  botan.  neerland.  X.  1.  (1905)  13.  —  Platy- 
clinis bistorta  Wendl.  et  Kränzl.  Xen.  Orchid.  III.  (4  900) 
169  t.  299.  I.  —  Pseudobulbi  aggregati,  fusiformes, 
juniores  cataphyllis  2  vestiti,  ad  3  cm  longi,  basi  fere  1  cm 
crassi,  monophylli.  Folia  basi  in  petiolum  2,5 — 3  cm 
longum  angustata,  ceterum  lanceolata,  acuta,  ad  12  cm 
longa  ad  3  cm  lata  carnosula.  Racemus  foliis  juvenilibus 
(longe  non  adultis)  synanthus,  densiflorus,  nutans,  multi- 
florus,  sesqui-  v.  bistortus ;  bracteae  explanatae  fere  orbi- 
culares,  apiculatae,  paleaceae,  Ovaria  fere  duplo  superantes, 
siccae  nigro-punctulatae.  Sepala  lanceolata.  Petala  sub- 
aequalia  v.  oblonga,  omnia  acuta.  Labellum  simile  ob- 
ovato-oblongum ,  acutum ,  omnino  integrum ,  ecallosum. 
Gynostemium  brevissimum;  androclinium  fere  quadratum; 
brachia  superiore  parte  gynostemii  orientia,  late  linearia, 
retusa,  margo  gynostemii  superior  retusus,  obscure  bilo- 
bulus,  medio  apiculatus;  anthera  mitraeformis,  supra  recurvata.  —  Flores  pallide  fusci, 
1 — 1,5  mm  longi,  expansi  2,5  mm  diametro.  —  Fig.   34  A — D. 

Monsungebiet:  Indischer  Archipel,  Insel  Maschate  (Micholitz!)  —  Eingeführt 
durch  F.   Sander  —  St.  Albans. 

Nota.  D.  edentulo  Blume  affine,  sed  diversum  floribus  fuscis  et  inflorescentia  torta,  qui 
quidem  character  nunquarn  adhuc  observatus  est. 

20.  D.  barbifrons  (Kränzl.)  Pütz.  —  Platyclinis  barbifrons  Kränzl.  in  Gard. 
Ghron.  (1902)  I.  366.  —  Acoridium  barbifrons  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  219.  — 
Sympodia  ascendentia,  pseudobulbi  anguste  ovoidei,  teretes  4 — 5  cm  longi,  basi 
1  cm  crassi,  cataphylla   in  ima  basi  2 ,  alterum  parvum,  alterum  multo  majus  bulbum 


Fig.  34.  Dendrochilum  bistor- 
tum (Wendl.  et  Kränzl.)  Smith. 
A  Racemus  (magn.  nat.).  B  La- 
bellum. OGynostemium.  Z>Pol- 
linia.   (B — D  aucta.  Origin.) 


Dendrochilum.  97 

superans.  Folia  petiolata,  lanceolata,  laete  viridia,  acuta,  lamina  12 — 18  cm  longa, 
2 — 2,5  cm  lata.  Racemus  tenuissimus,  pendulus,  multiflorus,  bracteae  ovatae  Ovaria 
bene  excedentes.  Sepala  petalaque  conformia,  ovato-lanceolata ,  acuminata,  labellum 
integrum,  obovatum,  apiculatum,  lamellula  biloba  transversa  in  ipsa  basi,  calli  breves 
minuti  fere  semicirculares  in  tertia  parte  superiore  disci,  totus  discus  et  margo  antice 
dense  papillosi  (unde  nomen!),  androclinii  margo  posticus  apice  tridentatus,  brachia 
gjnostemii  subulata  in  tertia  parte  superiore  gynostemii.  —  Flores  albo-virides  expansi 
4  mm  diametro,  labellum  antice  2  mm  latum. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz:  Sumatra. 

Nota.  Exam.  specim.  viva  ex  caldariis  liberi  Baronis  Maximiliani  de  Fuerstenberg !  D.  fdi 
formi  Lindl.  affine,  labellum  tarnen  quam  maxime  diversum,  eget  enim  loborum  lateralium,  etiam 
papillis  antice  magis  magisque  densis  eximium. 

21.  D.  convallariiforme  {»convallariae forme*)  Schauer  in  Nova  Act.  Acad.  nat. 
cur.  XIX.  Suppl.  2.  (1843)  429.  —  Acoridium  convallariiforme  Rolfe  in  Orch.  Rev. 
XII.  (1904)  220.  —  A.  Copelandii  Oakes  Arnes  in  Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX. 
(1906)  153  et  Orchidaceae  II.  (1907)  ined.  t.  24,  flg.  I.  1*).  —  Pseudobulbi  oblongi, 
supra  angustati,  3,5 — 4,5  cm  longi.  Folia  lanceolata,  acuminata,  obtuse  acutata,  in 
petiolum  angustata,  multinervia,  9 — 18  cm  longa,  1,8 — 2,5  cm  lata;  petioli  4 — 5  cm 
longi.  Pedunculi  quam  folia  breviores;  spica  elongata,  multiflora,  gracilis,  ad  10  cm 
longa;  bracteae  Ovaria  superantes,  obtusae,  ad  3  mm  longae.  Sepala  ovato-lanceolata, 
acuta,  trinervia.  Petala  oblonga,  acuta.  Labellum  integrum,  late  oblanceolatum  v.  an- 
guste  obovatum,  obtuse  acutatum,  basi  incrassatum  lineisque  2  mox  evanidis  in  ipsissima 
basi  praeditum,  ceterum  ecallosum.  Gynostemii  brachia  fere  apicalia  linearia,  margo 
posticus  retusus,  tridenticulatus.  —  Flores  albido-brunnei,  sepala  2,5  mm,  petala  2  mm 
longa,  labellum  vix  brevius,   gynostemium   1,5  mm  longum.  —  Octobri.  —  Fig.  33ÜT. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Mindanao,  District  Zamboanga 
(Gopeland,  ohne  Nummer).  —  Luzon:  Manila  (Meyen,  ohne  Nummer!). 

Nota.  Haec  planta  in  herbariis  quibusdam  latuit  sub  nomine  Dendrochilum  convalla- 
rioides  Schau,  et  Meyen  nunquam  publici  juris  facto.  Inveni  sub  hoc  nomine  in  herb.  Regio 
Berolinensi.  —  Hujus  plantae  mentionem  non  facit  Index  Kewensis. 

22.  D.  edentulum  Blume,  Bijdr.  (1825)  399;  Lindl.  Gen.  et  sp.  Orch.  34;  Miq. 
Fl.  Ind.  bat.  III.  627;  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan. 
neerland.  n.  1.  (1904)  68  et  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  (1905)  163.  —  D.  erosum  Reichb.  f. 
in  Walp.  Ann.  VI.  (l  86 1 )  241.  —  Platyclinis  edentula  Hemsl.  in  Gard.  Chron.  (1881) 
II.  656.  —  Acoridium  edentulum  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Rhizoma 
longe  repens,  ramosum,  pseudobulbi  ad  1  cm  distantes,  graciles,  subcylindracei,  supra 
attenuati,  monophylli,  2  cm  longi,  5  mm  crassi.  Folia  lanceolata,  in  petiolum  brevem 
angustata,  acuta,  acuminatave,  7-nervia,  ad  1 0  cm  longa,  1,5  cm  lata.  Raeemi  foliis 
jam  fere  adultis  synchronici  erecti,  multiflori,  cum  spicis  plus  minus  nutantibus  ad 
20  cm  longi.  Flores  distichi  minuti;  bracteae  patulae,  2,5  mm  longae,  late  triangulae, 
quam  Ovaria  longiores.  Sepala  ovata,  plus  minus  acutata,  lateralia  medio  plicata.  Petala 
paulum  minora,  ceterum  aequalia,  apice  erosula.  Labellum  omnino  simplex  (auriculis 
basilaribus  destitutum),  late  obovatum,  callo  transverso  minuto  in  ipsa  basi  instructum, 
gynostemium  perbreve,  brachia  satis  longa  tenuia,  apex  gynostemii  leviter  denticulatum. 
Flores   4 — 5  mm  diam.  virides  (?). 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Salak  (Blume!). 

23.  D.  filiforme  Lindl.  Bot.  Reg.  (1840)  Mise.  52,  123;  Regel  Gartenfl.  XVIII. 
(1869)  33,  t.  604;  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan. 
neerland.  n.  1.  (190  4)  17.  —  D.  glumaccum  Andre  (nee  Lindl.)  Illustrat.  hortic.  XXV. 
(1878)  t.  323.  —  Platyclinis  filiformis  (Lindl.)  Benth.  ex  Hemsley  in  Gard.  Chron. 
(1881)  II.   656;  Benth.   et  Hook.  f.   Gen.  III.   2.   (1883)    496;    Veitch,    Man.  V.   80.  — 


*)  Ich   spreche   an   dieser   Stelle   Herrn   Oakes  Arnes   meinen   aufrichtigen  Dank   für  die 
gütige  Übersendung  der  noch  nicht  publizierten  Tafeln  seiner  Orchidaceae  II.  aus.  —  K. 
A.  Engler,  Das  Pflanzenreich.  IV.  (Embryophyta  siphonogama)  50.  7 


98  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Acoridiwn  filiforme  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  ellipsoidei, 
apicem  versus  parum  attenuati,  basi  vaginis  ovatis,  subacutis,  stramineis,  scariosis,  brunneo 
marginatis  fulti,  vagina  summa  longius  angustata,  apice  convoluta,  pseudobulbum  supe- 
rans,  in  rhizomate  ascendente  dense  congesti,  monophylli,  magnitudine  nucis  Avellanae. 
Folia  in  petiolum  pseudobulbo  longiorem  angustata,  anguste  lanceolata,  substricta,  ob- 
tusiuscula,  7-nervia,  supra  nitida,  subtus  pallidiora,  nervo  medio  solo  subtus  prominente 
praedita,  12,5 — 15  cm  longa,  2  cm  lata.  Scapus  tenuissimus,  nudus,  pedunculus  teres 
folium  adultum  superans,  racemus  pendulus,  multiflorus  (50 — 80  v.  ultra),  cum  spica 
30 — 40  cm  longus,  rhachis  subflexuosa,  compressa;  glumae  5  ad  basin  racemi  con- 
volutae,  erectae;  bracteae  concavae  patentes,  Ovaria  pedicellata  subaequantes,  circa  illa 
convolutae,  persistentes.  Sepalum  dorsale  cuneato-obovatum,  apice  triangulo-acutum, 
sepala  lateralia  angustiora  oblonga  acuta.  Petala  cuneato-obovata,  acuminata,  sepalis 
aequilonga.  Labellum  petala  aequans,  trilobum,  lobi  laterales  parvi  dentiformes  antrorsi 
acuti,  lobus  medius  truncatus,  pars  basalis  labelli  triplo  longior  et  duplo  latior,  carinae 
2  humiles  inter  lobos  laterales.  Gynostemium  quam  petala  vix  semilongum  apicem 
versus  incrassatum,  stelidia  basalia  lobulata  alam  apicalem  aequantia.  —  Flores  viridi- 
lutei   vel  viridi-brunnei,   5 — 6  mm  diametro. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Manila.  —  Viel  kultiviert;  nach 
frischem  Material. 

24.  D.  tenuissimum  Kränzl.  —  Pseudobulbi  dense  aggregati,  anguste  ovati  v. 
tenui-fusiformes,  cataphyllis  plus  minus  in  fibrillas  solutis  vestiti,  3  cm  longi,  6 — 7  mm 
crassi,  monophylli.  Folia  petiolata,  elongato-lanceolata,  acuminata,  sensim  in  petiolum 
angustata,  cum  petiolo  20 — 25  cm  longa,  1 — 1,5  cm  lata.  Racemi  tenuissimi,  penduli, 
in  dimidio  superiore  floriferi,  ad  40  cm  longi  v.  longiores,  inflorescentia  ipsa  20 — 25  cm 
longa,  multiflora,  satis  densiflora.  Bracteae  Ovaria  superantes,  illaque  celantes,  expansae, 
latiores  ac  longae,  brevi-acutatae.  Sepala  petalaque  e  basi  paulum  latiore  triangula, 
sensim  angustata,  acuminataque ,  apice  plerumque  reflexa.  Labellum  brevi-unguicu- 
latum,  toto  ambitu  triangulum,  utrinque  acutangulum,  antice  acuminatum,  lineae  2  ap- 
proximatae  per  discum,  protuberantia  acuta  utrinque  pone  angulum  lateralem  disco 
imposita.  Gynostemium  brevissimum,  apice  utrinque  et  postice  rotundatum;  brachia 
nulla.  —  Flores  brunnei  minutissimi,  sepala  petalaque  1,5  mm  longi,  labellum  1  mm. 
—  Maio. 

Monsungebiet,  Gentromalayische  Provinz;  Gelebes:  Tomohon  (Sarrasin 
n.  21 1!). 

Nota.  Habitu  accedit  ad  D.  filiforme  Lindl.  a  quo  differt  praecipue  labelli  fabrica.  Illud 
enim  fere  hastatum  dicendum  est  neque  obovatum  et  emarginatum  ut  in  illa  specie.  Racemi 
foliis  evolutis  synanthi  sunt.  Flores  non  aurei  ut  in  D.  fdiformi  sed  brunnei  v.  potius  flavo- 
brunnei  esse  dicuntur. 

25.  D.  cucullatum  (Oakes  Arnes)  Putz.  —  Acoridium  (Platyclinis)  cucullatum 
Oakes  Arnes  in  Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  153  et  in  Orchidaceae  II. 
ined.  t.  24,  fig.  3.  —  Pseudobulbi  tenui-fusiformes,  monophylli,  1,8  cm  longi,  7 — 8  mm 
crassi.  Folia  lineari-lanceolata,  obtusa,  petiolata,  4,5 — 9  cm  longa,  6  —  8  mm  lata, 
petioli  1,5 — 3  cm  longi.  Pedunculi  folia  superantes  v.  illis  aequilongi,  graciles,  spica 
brevis  pauci-  et  distantiflora ;  bracteae  obtusae,  1,5 — 3  mm  longae.  Sepalum  dorsale 
oblongum,  acutum;  lateralia  lanceolata  acuta.  Petala  oblonga,  obtusa,  1-nervia.  Labellum 
simplex,  obscure  hastatum,  obtusum,  carnosum,  margine  levissime  crenulatum,  juxta 
marginem  cellulis  ocellatis  instructum,  callus  leviter  excavatus  papillaque  minuta  utrinque 
in  basi  disci.  Gynostemium  breve ,  alae  utrinque  paulum  supra  medium  insertae, 
longiores  quam  margo  posticus  androclinii  5 — 6-dentatus.  —  Sepala  2  mm,  petala 
1,5  mm  longa  vix  1  mm  lata,  labellum  1  mm  longum.  Omnia  phylla  perigonii  cellulis 
ocellatis  eximia.  —  Aprili.  —  Fig.  38/. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Mindanao,  Berg  Apo  in  2000  m 
ü.  M.  Epiphytisch  an  moosigen  Bäumen  (Göpel and  ohne  Nummer).  —  Non  vidi,  ex 
descriptione  et  icone  autoris. 


Dendrochilum.  99 

26.  D.  heptaphyllum  Kränzl.  —  Pseudobulbi  parvi  ovati,  cataphyllis  in  fibrillas 
solutis  dense  vestiti,  1 —  1,3  cm  longi,  5 — 6  mm  crassi,  monophylli.  Folia  petiolata, 
lanceolata,  basi  et  apice  acuminata,  petioli  3 — 4  cm  longi,  lamina  ad  1 2  cm  longa, 
2 — 2,5  cm  lata.  Racemus  folio  adulto  synanthus,  filiformis,  scapus  omnino  nudus, 
cum  inflorescentia  ad  25  cm  longus;  spica  8 — 9  cm  longa,  satis  densa,  multiflora; 
bracteae  ovato-lanceolatae  Ovaria  paulum  superantes.  Sepala  ovato-lanceolata,  acuta, 
acuminatave.  Petala  latiora,  oblonga,  acuta.  Labellum  paulo  minus,  basi  latius  ovatum, 
ceterum  aequale,  in  disco  omnino  nudum.  Gynostemium  omnino  foliaceum,  planum,  e 
basi  angusta  dilatatum;  braehia  in  superiore  parte  brevia,  uncata,  margo  posticus  dila- 
tatus,  membranaceus,  tri-  v.  5-dentatus,  omnes  dentes  vix  inter  se  et  paulum  a  brachiis 
diversi  (totum  gynostemium  ad  illa  Pholidotarum  vergens).  —  Flores  vivi  pallide  fusci, 
sicci  nigricantes,  omnia  phylla  3,5  —  4  mm  longa,  basi  1  mm  lata,  labellum  2,5  mm 
longum,  gynostemium   1,5  mm  longum  supra  1  mm  latum.  —  Octobri. 

Monsungebiet,  Centromalayische  Provinz;  Gelebes:  Sudara-Gipfel  (Sarra- 
sin  n.  192!).  —  Herb.  Berlin. 

Nota.  Habitu  et  statura  D.  flavido-virescenti  Blume  haud  dissimilis,  differt  tarnen  prirao 
aspectu  floribus  siccis  fere  atris  quod  in  nulla  specie  observatur.  Perigonii  phylla  inter  se 
parum  diversa,  labellum  paulo  crassius  quam  cetera  defectu  omnium  linearum  crassiorum  exi- 
mium.  Gynostemium  denique  planiusculum  est  et  foliaceum  et  in  margine  superiore  hepta- 
dactylum,  dactylo  quoque  interiore  minore,  externi  certe  braehia  gynostemii  sunt,  sequentes 
interiores  dentes  marginis  gynostemii. 

27.  D.  longilabre  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridiwn  (Platyclinis)  longüabre 
Oakes  Arnes  in  Proceed.  Biolog.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  152.  —  Pseudobulbi 
oblongo-fusiformes,  juniores  cataphyllis  nigro-punctatis  vestiti,  1,3 — 3,3  cm  longi.  Folia 
lineari-oblanceolata,  obtusa,  mucronulata,  3-nervia,  25  cm  longa,  1,5 — 1,8  cm  lata, 
nervis  valde  prominulis,  lateralibus  margini  approximatis,  lamina  in  petiolum  1 0  cm 
longum  decurrens.  Pedunculi  20  cm  longi,  folia  non  aequantes,  flexuosi,  graciles; 
bracteae  sulcatae  flores  semiaequantes,  spicae  multiflorae.  Sepala  petalaque  aequalia, 
ligulata  obtuse  acutata.  Labellum  satis  breve  ovatum,  margine  integrum,  basi  lamellis 
2  minutis  instructum.  Gynostemium  apice  alatum ,  alae  (rectius  stelidia)  quadratae, 
dimidium  superius  aequantes,  androclinii  margo  postice  crenulatus.  —  Spica  7 — 8  cm 
longa,  bracteae  4 — 5  mm  longae;  flores  sicci  fusci,  omnia  phylla  6 — 8  mm  longa, 
labellum  2  mm  latum,  lamellae  basilares   1  mm  longae.  —  Aprili.   —  Fig.  38ÜT. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Mindanao,  Berg  Apo  in  1850  m 
ü.  M.   an  moosigen  Bäumen  (Copeland  n.  1025). 

28.  D.  graciliscapum  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridiwn  [Platyclinis)  gracili- 
scapum  Oakes  Arnes  in  Proceed.  Biolog.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  152.  —  Pseudo- 
bulbi fusiformes,  1,5 — 2  cm  longi,  juniores  vaginulis  nigro-  punctatis  vestiti,  monophylli. 
Folia  linearia,  basi  et  apice  angustata,  obtusa,  petiolata,  10  — 15  cm  longa,  5 — 6  mm 
lata.  Pedunculi  quam  folia  breviores,  filiformes,  ad  1 5  cm  longi.  Spicae  densiflorae ; 
bracteae  late  ovatae,  obtusae,  1  mm  longae.  Flores  minuti;  sepala  oblongo-lanceolata, 
subacuta.  Petala  subbreviora,  ligulata,  obtusa,  1-nervia.  Labellum  simplex,  oblongum, 
bicallosum.  Gynostemium  breve,  apice  obscure  quadrilobum  aut-crenulatum ,  braehia 
lateralia  v.  stelidia  fere  apicalia  ascendentia,  longiora  quam  lobuli  terminales.  —  Flores 
parvi,   sepala  2  mm  longa,  1  mm  lata;  labellum  2  mm  longum.  —  Aprili.  —  Fig.  38 H. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Mindanao,  Distr.  Davao,  Berg  Apo 
in  1700  — 1800  m  ü.  M.  Epiphytisch  in  dichten  Klumpen  an  moosigen  Bäumen  (Cope- 
land n.  1019). 

29.  D.  macropterum  Kränzl.  —  Planta  pusilla.  Pseudobulbi  dense  aggregati, 
longe  radicosi,  ovato-oblongi,  cataphyllorum  fibrillis  dense  vestiti,  ad  2  cm  longi  4 — 
5  mm  crassi,  monophylli.  Folia  petiolata,  longe  lanceolata  v.  ovato-lanceolata,  obtusa, 
apiculata,  5-nervia,  nervo  mediano  valde  prominente  pallidiore  eximia,  cum  petiolo  (2  cm) 
ad  10  cm  longa,  1  cm  lata.  Racemi  folia  paulum  excedentes,  10  — 13  cm  longi,  a 
medio  floriferi ;  bracteae  inferiores  inanes  (nee  tarnen  paleaceae  ut  in  Coclogyne),  bracteae 

7# 


100  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogj'ninae. 

ceterae  oblongae,  apiculatae,  Ovaria  aequantes  et  vestientes.  Sepala  ovata,  petalis 
subaequalia,  paulum  latiora,  omnia  acuta  ringentia.  Labellum  simplex,  ligulatum, 
acutum;  hypochilium  crassiusculum  leviter  concavum ;  epichilium  ovatum,  acutum,  lineis 
3  crassioribus  per  discum  instructum.  Gynostemium  perbreve  sed  alis  duplo  longioribus, 
oblongis,  obtusis  instructum  (unde  nomen!).  —  Flores  minutissimi  extus  albidi,  intus  fusci, 
gynostemium  cinnabarinum,  omnia  phylla  1  mm  longa  vix  0,25  mm  lata.  —  Aprili. 
Monsungebiet,  Centromalayische  Provinz;  Gelebes:  Masarang  (Sarrasin 
n.   219!). 

Nota.  Est  plantula  sine  cbaractere  ullo  graviore  exceptis  alis  v.  brachiis  gynostemii  pro 
illa  parte  maximis  et  exceptis  coloribus  in  tantula  planta  inusitatis. 

Series  4.  Dilatata  Piltz. 

A.  Lobus  intermedius  labelli  antice   8-dentatus. 

a.  Dens  intermedius  major  quam  laterales,  lamellulae  in  basi 

labelli  2   breves   2   longioribus  interpositae 30.  D.  magnum. 

b.  Dentes   3   subaequales,  lamellae  in  disco 31.  D.  grandiflorum. 

B.  Lobus   medius    labelli    antice    bilobus    apiculo    deflexo  inter- 

jecto 32.  D.   Cobbianum. 

C.  Lobus  medius  labelli  cuneatus  antice  rotundatus  v.  truncatus 
saepe  apiculatus. 

a.  Planta  satis  robusta,  folii  lamina  utplurimum  sexies  lon- 
gior  quam  lata. 

ct.  Lobi  laterales  labelli  margine  exteriore   ciliato-serrati, 

stelidia  gracilia  lateralia 33.  D.  latifolium. 

ß.  Lobi  laterales  labelli  integri,  stelidia  brevia  apicalia  .    34.  D.  bracteosum. 

b.  Planta  gracilis,  folia  multo  angustiora   quam    in   praece- 
dentibus. 

ct.  Lobi  laterales  labelli  rectangulariter  divaricati  aristati. 

I.  Labellum  ecallosum 35.  D.  cuciimerinum. 

II.  Labellum  basin  versus  bilamellatum 36.  D.  heterotum. 

ß.  Lobi  laterales  labelli  antrorsi  vix  aristati  distincti. 

I.  Petala  multo  longiora  quam  lata,   acuta. 

1.  Pars  basilaris  labelli  lobo  medio  unguiculato  vix 

semilongus 37.  D.  gracile.     • 

2.  Pars    basilaris    labelli    lobo  medio    lere    aequi- 

longus .    38.  D.  uncatum. 

II.  Petala  orbicularia  apiculata. 

y.  Lobi  laterales  labelli  vix  distincti 39.  D.  cinnabarinum. 

D.  Lobus   medius    labelli   orbicularis,    lobi    laterales    conspicui, 

erecti,  ligulati,  subfalcati 40.  D.  glumaceum. 

30.  D.  magnum  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  240;  Benth.  in  Benth.  et 
Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  496.  —  Acoridium  magnum  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII. 
(1904)  220.  —  Pseudobulbi  ignoti.  Folia  late  oblonga,  acuta,  7 — 9-nervia;  basi  an- 
gustata,  15 — 18  cm  longa,  ad  5  cm  lata.  Scapus  erectus,  quam  folium  longior,  25  cm 
longus;  spica  multiflora,  nutans,  8  cm  longa;  bracteae  infimae  ovatae,  obtusae,  supe- 
riores  fere  orbiculares,  apiculatae,  flores  aequantes,  5  mm  longae  et  latae.  Sepala 
triangulo-lanceolata.  Petala  subaequalia,  leviter  crenulata.  Labellum  trilobum,  lobi 
laterales  in  auriculas  v.  dentes  breves  acutos  reducti,  lobus  intermedius  cuneato- 
obovatus,  antice  tridentatus,  dente  medio  maximo,  ad  basin  utrinque  dente  prosiliente 
obtuso  instructo  inter  dentes  laterales  et  intermedium,  lineae  elevatae  2  introrsae,  in 
basi  disci  interpositis  2  multo  brevioribus,  dentes  in  medio  gynostemii  erecti.  —  Flores 
expansi   1  cm  diam.,  labellum  multo  minus.  —  Fig.  33  JET,  /. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen  (Guming!  in  Herb.  Lindley). 


Dendrochilum. 


101 


31.  D.  grandiflorum  (Ridl.)  Pfitz.  —  Platyclinis  grandiflora  Ridh  in  Trans.  Linn. 
Soc.  Bot.  IV.  (1894)  233.  —  Acoridium  grandiflorum  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904) 
22  0.  —  Pseudobulbi  anguste  conici,  juniores  vaginis  tubulosis  acutis  summa  pseudo- 
bulbum  superante  inclusi,  teretes,  in  rhizomate  repente  parum  distantes,  monophylli, 
3  cm  longi,  5  mm  crassi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo  duplo  breviorem  angustata, 
lanceolatum,  acutum,  5-nervium,  nervo  marginali  utrinque  addito,  medio  subtus  multo 
magis  prominente,  1  4  cm  longum,  2  cm  latum.  Scapus  folio  fere  explanato  synanthus, 
eoque  fere  duplo  longior,  nutans,  laxiflorus,  gluma  singula  erecta  munitus,  bracteae 
late  oblongae  acutae,  convolutae,  dorso  3  nervis  crassis  prominentibus  ornatae,  Ovaria 
pedunculata  subaequantes.  Sepala  lanceolata  acuta,  lateralia  obliqua.  Petala  angustiora 
brevioraque  similia.      Labelli    lobi    laterales  parvi   semielliptici,    medius   trilobus,    lobulis 


K  L  AI  0 

Fig.  35.  Dendrochilum.  A  D.  grandiflorum  Pfitz.  Labcllum.  —  BD.  latifolium  Lindl.  La- 
bellum.  C  Gynostemium.  —  DD.  cucumerinum  Reichb.  f.  Labellum.  E  Gynostemium.  — 
F  D.  cinnabarinum  Pfitz.  Flos.  —  OD.  uncatum  Reichb.  f.  Labellum.  II  Gynostemium.  — 
J  D.  gracile  J.  J.  Smith.  Labellum.  K  Gynostemium.  —  L  D.  Havilandii  Pfitz.  —  M  D.  longi- 
bracteaium   Pfitz.     Labellum.   —   N  D.   heterotum  Pfitz.    Labellum.    0  Gynostemium.     (Omnia 

aucta.     Origin.) 

triangulis  acutis  subaequalibus  cruciatis,  carinae  2  crassae,  semicirculares  ad  basin  labelli 
callo  mammillari  minus  elevato  interposito.  Gynostemium  arcuatum,  stelidia  linearia 
basalia.  —  Flores  brunnei.  —  Fig.  35-4. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Borneo:  Kina  Balu  3000  m 
auf  dem  Boden  und  als  Epiphyt  (Haviland  n.  1142).   —  v.  fl.  s.  in  Herb.  Kew. 

32.  D.  Cobbianum  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1880)  II.  748;  J.  J.  Smith,  Übers. 
Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  ncerland.  n.  1.  (190  4)  24.  —  Platyclinis 
Cobbiana  Hemsl.  in  Gard.  Chron.  (1881)  II.  6  56;  Veitch,  Man.  V.  80.  —  Acoridium 
Cobbianum  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  ovati,  apicem  versus 
attenuati,  vaginis  ovatis,  obtusiusculis,  demum  stramineis  dilaceratis  fulti,  summa  sub- 
acuta pseudobulbum  superante,  dense  congesti,  monophylli,   6  cm  longi,    1,5  cm  crassi. 


102  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Folium  in  petiolum  pseudobulbum  aequantem  angustatum,  elliptico-obovatum,  obtusum, 
mucronulatum,  chartaceum,  parum  asymmetricum,  supra  nitidum,  subtus  pallidius, 
opacum,  nervo  medio  solo  subtus  prominente  praeditum,  ad  22  cm  longum,  3,5  cm 
latum.  Scapus  folio  juvenili  synanthus,  40  cm  longus,  pedunculus  teres  strictus,  folium 
aequans;  racemus  pendulus,  multiflorus,  rhachis  subflexuosa,  compressa;  glumae  3 — 4 
convolutae  erectae;  bracteae  suborbiculares,  marginibus  involutis  apice  rectangulae,  apice 
obtuse  triangulae,  reflexae,  persistentes,  Ovaria  pedicellata  breviora  includentes.  Sepala 
late  ovata,  subacuta,  carinata.  Petala  subaequilonga,  elliptica,  subacuta.  Labellum 
sepala  aequans  e  basi  cuneata  ascendens,  lobi  laterales  parvi  subulati  divaricati,  callis 
2  crassis  inter  lobos  laterales,  lobus  medius  deflexus  apicem  versus  valde  dilatatus 
convexus  bilobus,  apiculo  medio  interjecto  deflexo.  Gynostemium  sepalis  vix  semilongum 
apicem  versus  dilatatum,  ala  apicalis  rhombea  retusa  3-dentata,  stelidia  juxta  stigma  orta 
anguste  triangula  alam  apicalem  aequantia.  Ovarium  ....  —  Flos  lutescens,  labello 
aurantiaco;  sepala  6 — 7  mm  longa. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  von  Boxall  entdeckt  und  von 
Stewart  Low   1880   eingeführt.  —  v.  fl.  v. 

33.  D.  latifolium  Lindl.  in  Bot.  Reg.  (1843)  Mise.  56  n.  74.  —  Platyclinis 
latifolia  (Lindl.)  Hemsley  in  Gard.  Chron.  ( 1 881)  II.  656.  —  Acoridium  latifolium 
Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (190  4)  220.  —  Pseudobulbi  congesti,  ovati  v.  subconici,  nitidi, 
monophylli,  4 — 5  cm  longi.  Folium  longe  petiolatum,  elliptico-lanceolatum ,  utrinque 
attenuatum,  subaeutum,  25  cm  longum,  7-nervium,  nervo  medio  solo  subtus  prominente. 
Scapus  folio  juvenili  adhuc  convoluto  synanthus,  folia  adulta  superans  et  racemo  depen- 
dente  multifloro  longior,  erectus,  bracteae  infimae  glumaceae  erectae  convolutae,  caeterae 
suborbiculares  apice  triangulae  scariosae  a  latere  involutae  patentes  persistentes  Ovaria 
peduneulata  paullo  superantes,  floribus  pro  genere  magnis  plus  quam  dimidio  breviores. 
Sepala  triangulo-lanceolata  acuta.  Petala  ovato-lanceolata,  acuta,  margine  minute  denti- 
culata.  Labelli  trilobi  basi  minute  pilosi  lobi  laterales  angusti  acuti  margine  ciliato- 
serrati,  divaricati,  antice  curvati,  medius  basi  sulcatus  leviterque  bicallosus,  obovatus, 
apice  acuto  reflexo.  Gynostemium  parvum,  stelidia  basalia  e  basi  triangulari  linearia 
androclinio  magno  crenato  breviora.  Capsula  ...  —  Flores  virescenti-luteoli  semi- 
pellucidi,  labellum  brunneum  striatum.  Sep.  1  cm  longa.  Fol.  2,5  cm  longum,  4,5  mm 
latum.  —  Floret  in  Europa  Februario.  —  Fig.  355,   C. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen  (Guming!  in  Herb.  Lindley).  — 
Ex.   viv.   eult. ! 

3  4.  D.  bracteosum  (Wall.)  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1  861)  241 ;  Hook.  f.  Fl.  Brit. 
Ind.  V.  (1890)  782.  —  Platyclinis  bracteosa  Benth.  in  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2. 
(1883)  496.  —  Liparis  bracteosa  Wall.  Cat.  (1828)  7406.  —  Acoridium  bracteosum 
Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  anguste  conici,  in  rhizomate  3  mm 
crasso  repente  parum  distantes,  3 — 6  cm  longi,  4 — 7  cm  crassi,  juniores  vaginis 
cylindricis  tubulosis,  subacutis,  membranaeeis  mox  evanidis  inclusi,  summa  pseudo- 
bulbum aequante.  Folium  obovato-lanceolatum,  acutum,  sensim  in  petiolum  pseudobulbo 
aequilongum  angustatum,  subaeutum,  7-nervium,  circ.  1 5  cm  longum,  ad  2  cm  latum ; 
nervo  medio  subtus  multo  magis  prominente.  Scapus  folio  juvenili  synanthus,  folio  adulto 
longior,  satis  robustus,  multiflorus;  racemus  folio  dimidio  evoluto  synanthus,  nutans(?); 
bracteae  latissime  ovatae,  subacutae,  persistentes,  convolutae.  Sepala  ovato-triangula, 
ovarium  peduneulatum  aequantia  acuta.  Petala  subaequalia.  Labellum  oblongum, 
antrorsum  dilatatum,  dente  uncato  utrinque  ad  basin  contraetam  lobi  medii  euneati 
ovati  apiculati,  carina  utrinque  juxta  marginem  baseos;  carina  una  inter  utramque, 
antrorsum  in  duas  divisa.  Brachia  sub  apice  rgynostemii  brevia  ereeta,  ala  apicali 
truncata  emarginata  breviora.  —  Fig.  36.57. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel 
(Finlayson!,  Herb.   Lindley);  Java:  Pancoban  Pran  (Wichura  n.  2296!). 

Nota.  Analysis  florum  speeiminis  Wichuriani  optime  quadrat  cum  icone  analytica  in 
herbario   Lindleyano   Dendr.  bracteosi.    Hac  icone  Lindleyana  neenon  nomine  usus   est  H.  G. 


Dendrochilum.  103 

Reichenbach  f.  in  opere  suo  Walpers  Annal.  VI.  (p.  241).  Cl.  J.  J.  Smith  in  libello  suo  de  genere 
Dendrochilo  (Recueil  travaux  botan.  neerl.)  ipsissima  Reichenbachii  verba  supra  citata  repetit 
et  in  libro  majore  de  Orchidaceis  insulae  Javae,  in  quo  hujus  speciei  mentionem  non  facit,  satis 
accurate  illam  describit  sub  nomine  Dendr.  cornuti  Blume.  Facere  non  possum,  quin  hanc 
descriptionem  mixtam  declarem  et  compositam  e  variis  speciebus,  quae  accuratius  inspicienti 
diversae  apparent.  —  K. 

35.  D.  cucumerinum  Reichb.  f.  in  Card.  Chron.  (188  4)  II.  648.  —  Acoridium 
cucumerinum  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (190  4)  220.  —  Pseudobulbi  oblongo-fusiformes 
vel  conico-ovati,  monophylli,  2  cm  longi,  7  mm  crassi.  Folium  longiuscule  petiolatum, 
oblongum,  utrinque  angustatum,  obtusiusculum,  5-nervium,  nervo  medio  subtus  magis 
prominente  praeditum,  1  2  cm  longum,  1  cm  latum.  Scapus  gracilis  folium  superans,  pedun- 
culo  racemo  subnutante  longiore ;  bracteae  infimae  glumaceae,  erectae,  convolutae,  caeterae 
late  ovatae,  apice  triangulae,  scariosae,  convolutae,  appresso-patentes ,  Ovaria  peduncu- 
lata  paullo  superantes.  Sepala  oblongo-acuta.  Petala  subsimilia  denticulata.  Labelli 
trifidi  lobi  laterales  semioblongi,  denticulati,  antrorsi  in  laciniam  angustam  triangulo- 
aristatam,  divaricatam  extensi,  medius  longe  porrectus,  cuneato-oblongus,  antice  retusus, 
apiculatus.  Gynostemium  gracile,  arcuatum,  androclinium  quadratum,  retusum;  stelidia 
supra  basin  inserta  Cuneata  quam  gynostemium  breviora.  —  Flores  pellucidi  viriduli. 
Sepala  4  mm  longa.  —  Fig.  35.D,  E. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen?  (von  Bull  1884  eingeführt). —  v.  fl.  s. 

36.  D.  heterotum  Pfitz.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati,  juniores  vaginis  brunneis 
mox  in  fibras  solutis  inclusi,  in  rhizomate  repente  dense  seriati,  monophylli,  2,5.  cm 
longi,  5  mm  crassi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo  breviorem  sensim  angustatum, 
lineari-lanceolatum,  subacutum,  5-nervium,  nervo  medio  subtus  magis  prominente  prae- 
ditum, 1 0  cm  longum,  8  mm  latum.  Scapus  folio  semievoluto  synanthus,  folia  adulta 
multo  superans,  erectus,  arcuatus,  multiflorus,  18  cm  longus;  bracteae  anguste  ovatae, 
acutae,  naviculares,  Ovaria  pedicellata  paullo  superantes.  Sepala  triangulo-lanceolata  acuta. 
Petala  similia,  potius  lanceolata.  Labellum  trilobum,  parte  basali  suborbiculari  margine 
denticulata,  lobi  laterales  setacei  divaricati,  lobus  medius  parte  basali  longiore  cuneata, 
apiculo  deflexo  spurie  bilobulo,  carinis  2  in  dimidio  inferiore  labelli.  Gynostemium 
gracile,  arcuatum,  dimidium  sepalorum  superans,  ala  apicalis  anguste  oblonga,  truncata, 
stelidia  supra  basin  gynostemii  orta  eique  parallela  gracilia,  teretia,  deorsum  leviter 
foliaceo-dilatata,  gynostemium  fere  aequantia.  —  Flos  luteo-virescens?  Sepala  4  mm 
longa.  —  Fig.  35.ZV,  0. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java  (Zollinger  n.  1619!).  — 
Herb.   Lindl. 

37.  D.  gracile  (Hook,  f.)  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav. 
botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  69;  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  (1905)  167.  —  Platyclinis 
gracilis  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  (1890)  708  et  Ic.  t.  2016.  —  Acoridium  gracile  Rolfe 
in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  congesti,  fusiformes  vel  anguste  ovati, 
juniores  vaginis  membranaceis  summa  apice  pseudobulbum  superante  obtusis,  triangulis, 
mox  evanidis  inclusi,  monophylli,  2  cm  longi,  8  —  9  mm  crassi.  Folium  in  petiolum 
pseudobulbo  breviorem  sensim  attenuatum,  lanceolatum ,  7-nervium,  10  cm  longum, 
1,4  cm  latum,  subacutum  vel  obtusiusculum.  Scapus  folio  fere  evoluto  synanthus,  nutans, 
folium  multo  superans,  multiflorus,  cum  spica  20  cm  longus;  bracteae  1 — 3  infimae 
steriles  crassae,  ceterae  reflexae  naviculares,  obtusae,  apice  triangulo-acuminatae  ovarium 
superantes ,  3  mm  longae.  Flores  breviores.  Sepala  lanceolata  acuta.  Petala  similia. 
Labellum  basi  cuneatum,  lobi  laterales  tenues  extrorsum  cuneati,  lobus  medius  ex  isthmo 
manifesto  suborbicularis ,  cuneatus,  acuminatus.  Stelidia  erecta  sub  apice  gynostemii 
exserta.  —  Flores  lutescentes?     Sepala  4  mm.   —  Fig.  35  J,  K. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java  (De  Vriese!).  — 
Sumatra  (Korthals!). 

38.  D.  uncatum  Reichb.  f.  in  Bonplandia  III.  (1855)  222;  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861) 
927;  in  Gard.  Chron.   (1881)  II.   780.  —  Acoridium  uncatum  Rolfe  Gen.  Acoridium 


104  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  anguste  ovato-conici ,  juniores  vaginis 
tubulosis  subacutis  opacis  ochraceis  nigrb-punctulatis ,  summa  pseudobulbos  superante, 
arcte  inclusi,  in  rhizomate  repente  dense  seriati,  monophylli,  3  cm  longi,  1  cm  crassi. 
Folium  in  petiolum  pseudobulbo  breviorem  sensim  angustatum,  obovato-lanceolatum, 
acuminatum,  apice  obtusum,  5-nervium,  nervo  medio  subtus  magis  prominente  prae- 
ditum,  15  cm  longum,  1,5  cm  latum.  Scapus  folio  fere  evoluto  synanthus,  eoque 
subduplo  longior,  arcuato-erectus,  gracilis,  multiflorus,  30  cm  longus,  glumis  1 — 2  con- 
volutis  erectis;  bracteae  late  ovatae,  convolutae,  subacutae,  scariosae,  patentes,  Ovaria 
pedicellata  subaequantes.  Sepala  anguste  ovata  acuta.  Petala  cuneato-oblonga  vel 
obtusangulo-rhombea ,  acuta,  erosula.  Labellum  trilobum,  parte  basali  suborbiculari, 
lobi  laterales  trianguli,  acuti,  subfalcati,  parvi,  lobus  medius  parte  basali  labelli  parum 
longior,  apicem  versus  truncatus,  apiculatus,  dilatatus,  cärinae  2  semilunatae,  breves, 
obscurae  inter  lobos  laterales.  Gynostemium  gracile,  ala  apicalis  acuta,  stelidia  basilaria 
linearia,  uncata.  —  Flos  diaphanus  virescens,  labellum  brunneum  striatum ;  sepala  4  mm 
longa.  —  Fig.  35(r,  ü. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen  (Cuming  n.  2073);  Central-Luzon 
(Loher  n.  459).  —  Von  Hugh  Low   1881    eingeführt.  —  v.  fl.  s. 

Var.  lancifolia  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1881)  II.  780.  —  Folia  angustiora 
lanceolata,  minus  distincte  acuminata  et  acutiora. 

Philippinen  (Cuming  n.  2103).   —  v.  fl.  s. 

39.  D.  cinnabarinum  Pfitz.  n.  sp.  —  Pseudobulbi  anguste  conico-ovati,  juniores 
vaginis  mox  in  fibras  solutis  inclusi,  in  rhizomate  repente  dense  seriati,  monophylli,  1  cm 
longi,  4  cm  crassi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo  duplo  longiorem  sensim  angustatum, 
lineari-lanceolatum,  gramineum,  1  2  cm  longum,  5  mm  latum  acutum,  3-nervium,  nervo 
medio  subtus  magis  prominente.  Scapus  gracilis,  erectus,  hysteranthus,  folium  superans ; 
racemus  brevis,  pluriflorus;  bracteae  ovatae,  acutae,  convolutae,  scariosae,  ovarium  pedi- 
cellatum  superantes,  bracteae  infimae  steriles  erectae.  Sepalum  dorsale  rhombeum, 
subacutum;  lateralia  multo  latiora  obliqua.  Petala  rhombeo-orbicularia,  longe  acuminata. 
Labelli  nani  trilobi  lobi  laterales  breves  dentiformes  antrorsum  curvati,  medius  cuneato- 
obovatus,  apiculatus,   carinis  obsoletis.  —  Flores  cinnabarini.  —  Fig.  3  5  .F. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Benguet  (Loher  n.  461 !).  — 
Herb.  Kew. 

40.  D.  glumaceum  Lindl.  in  Bot.  Reg.  (1841)  Mise.  23  n.  58;  Bot.  Mag.  LXXXI. 
(1855)  t.  4853;  Miq.  Fl.  Ind.  batav.  III.  (1859)  627;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI.  (1861) 
218;  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (1904) 
25.  —  Platyclinis  glumacea  Benth.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XVIII.  (1881)  295;  Benth. 
in  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  496;  Hemsley  in  Gard.  Chron.  II.  (1881) 
656;  Veitch,  Man.  Orch.  V.  91;  Pfitz.  in  Engl.-Prantl,  Pflzfam.  II.  6.  (1888)  128, 
Fig.  127J5 — F\  Veitch,  Man.  Epidendreae  81  c  xyl.  opt. !;  Cogniaux  in  Dict.  Icon. 
Orchid.  (1902)  sub  Platyclinis  t.  2.  —  Acoridium  glumaceum  Rolfe  in  Orch.  Rev. 
XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati,  mox  apicem  versus  attenuati,  basi 
vaginis  tubulosis  inferioribus  late  ovatis,  obtusis,  acuminatis,  superioribus  cylindricis  inflatis, 
summa  pseudobulbum  duplo  superante,  omnibus  granis  minutis  rubris  fulti,  dense 
congesti,  monophylli,  4  cm  longi,  1,5  cm  crassi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo  duplo 
longiorem  sensim  attenuatum,  oblongo-lanceolatum,  apice  obtuse  acuminatum,  perga- 
meneum,  7-nervium,  nervo  medio  solo  subtus  prominente  praeditum,  2  8  cm  longum, 
3,5  cm  latum.  Scapus  folio  fere  evoluto  synanthus,  pedunculus  gracilis  nutans  folio 
adulto  brevior,  35  cm  altus;  racemus  pendulus,  folio  longior,  multiflorus ;  gluma  singula 
ovata,  acuta,  navicularis,  ereeta,  bracteae  ovarium  pedicellatum  duplo  superantes,  floribus 
breviores,  patentes,  anguste  ovatae,  acuminatae,  marginibus  involutis,  apice  setaceae, 
persistentes,  sepalis  dorsalibus  appressae.  Sepala  lanceolata,  apicem  versus  angustata, 
acuta.  Petala  paullo  breviora,  subsimilia,  lineari-lanceolata,  omnia  patentissima.  Labellum 
nanum  petalis  triplo  brevius  fractiflexum  trilobum,  parte  basali  ascendente,  lobi  laterales 


Dendrochilum. 


105 


late  trianguli  falcati  subacuti  erecti,  lobus  medius  reflexus,  suborbicularis,  callis  2  crassis 
parallelis  inter  lobos  laterales.  Gynostemium  parti  basali  labelli  aequilongum,  crassum, 
ala  apicalis  antrorsa  oblonga,  biloba,  lobulis  incisis  acutis,  stelidia  antrorsa  falcata  sub- 
aequilonga  basalia,  anthera?  rostellum?  —  Flos  candidus,  labellum  brunneo-aurantiacum; 
sepala  \  cm  longa. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen.  — 'Oft  kultiviert. 

Var.  valida  Rolfe  in  Orch.  Rev.  I.  (1893)  H5,  XII.  (1904)  73.  —  Folia  latiora, 
scapus  validior. 

Series  5.   Angustata  Pfitz. 

A.  Sepala  breviter  caudata,  stelidia  basalia 41.  D.  corrugatum. 

B.  Sepala  non  caudata,  stelidia  in  medio  gynostemii  orta. 

a.  Bracteae  flores  superantes. 

a.  Lobi  laterales  labelli  longe  setacei,   medius  latissimus 

semiorbicularis 42.  D.  sumatranum. 

ß.  Lobi  laterales  labelli  minuti  dentiformes,  medius  ova- 

tus  acutus 43.  D.  longibracteatum. 

b.  Bracteae   ovarium   pedicellatum    superantes    floribus    bre- 
viores. 

a.  Lobi  laterales  labelli  semicirculares  antice  vix  promi- 
nentes, stelidia  alam  apicalem  aequantia. 
I.  Pseudobulbi  cylindracei  longe  distantes,   lobus  me- 
dius labelli  latissimus  ovatus.     Calli  2   distincti  .    .    44.  D.  cornutum. 
II.  Pseudobulbi  ovati  approximati,  lobus  medius  labelli 

rhombeus  acutus,  callus   1    hippocrepidiformis    .    .    45.  D.  auritum. 
ß.  Lobi  laterales  labelli  antice  distincte  in  dentes  producti. 

I.  Stelidia  gynostemio  multo  breviora 46.  D.  abbreviatum. 

II.  Stelidia  alam  apicalem  aequantia 47.  D.  Havilandii. 

c.  Bracteae  Ovaria  pedicellata  aequantes. 

a.  Lobi  laterales  labelli  dentiformes  trianguli. 

I.  Stelidia  basalia  linearia 48.  D.  linearifolium. 

II.  Stelidia  basalia  triangula  acuta 49.  D.  Micholitzianum. 

III.   Stelidia    e    medio    gynostemio    orta    oblique    retusa 
brevia. 

1.  Scapus  florifer  foliis  adultis  synanthus  .     .     .     .    50.  D.  longifolium. 

2.  Scapus  florifer  foliis  vix  semimaturis  synanthus  .    51.   D.  macrobulbon. 
ß.  Lobi  laterales  labelli  subquadrati 52.  D.  sarawakense. 

41.  D.  corrugatum  (Ridl.)  Pfitz.  —  Platyclinis  corrugata  Ridl.  in  Trans.  Linn. 
Soc.  Bot.  IV.  (1894)  233.  —  Acoridium  corrugatum  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (190  4) 
22  0.  —  Pseudobulbi  ovato-globosi,  corrugati,  in  rhizomate  gracili  dense  congesti, 
monophylli.    Folium  longe  petiolatum,  lineari-lanceolatum,  subacutum,   3-nervium,  7,5  cm 

longum,    6  mm   latum.     Racemus foliis  longior,  gracilis,   subdensus,  multiflorus. 

Sepala  ovata,  caudata.  Petala  lanceolata,  acuminata,  minora.  Labelli  brevis  tenuis,  ovati, 
acuminati  lobi  laterales  breviter  truncati,  denticulati,  medius  productus  margine  denti- 
culatus,  callo  magno  hippocrepidiformi  elevato  in  disco  labelli.  Gynostemium  parvum, 
brachia  parva,  oblonga,  truncata,  basilaria,  androclinium  angustum  integrum.  Rostellum 
elongatum,  suberectum,  integrum,  linguiforme,  gynostemium  infra  stigma  intus  proten- 
sum.  —  Flores  parvi;  sepala  3  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Borneo:  Maripari  1800  m 
(Haviland).  —  n.  v. 

42.  D.  sumatranum  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav. 
botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  18.  —  Pseudobulbi  anguste  conici,  juniores  vaginis 
scariosis  longe  et  anguste  acuminatis  fulti,  summa  pseudobulbum  superante,  in  rhizomate 


1(3(5  Piitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

valde  approximati,  rnonophylli.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo  aequilongum  sensim 
angustatum,  oblongo-lanceolatum,  apicem  versus  longe  angustatum,  subacutum,  nervo 
medio  subtus  magis  prominente.  Scapus  folio  juvenili  synanthus,  multoque  longior, 
erectus,  validus,  peduneulo  racemo  longiore,  glumis  1 — 2  erectis;  bracteae  floribus 
longiores,  patentes,  anguste  ovatae,  naviculaceae,  acutae.  Sepala  ovata,  acuta.  Petala 
ovata,  acuminata.  Labellum  sepalis  fere  aequilongum,  brevissime  unguiculatum,  trilobum, 
parte  basali  rectangula  longiore  quam  lata,  lobi  laterales  sub  angulo  recto  patentes, 
setacei,  lobus  medius  parte  basali  paullo  longior,  triplo  latior,  semiorbiculi-cordatus.  Gyno- 
stemium  graeile  quam  sepala  vix  semilongum,  ala  apicalis? 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Sumatra:  Singalang (Korthals). 

Nota.  Quae  profert  cl.  J.  J.  Smith  in  libello  suo  >Übersicht  der  Gattung  Dendrochilmn* 
sub  N.  22  de  hac  specie  in  nota,  potius  de  Dendr.  magno  v.  (si  adessent  pseudobulbi)  Dendr. 
macrobulbon  Kränzl.  dicta  esse  videntur  quam  de  Dendr.  sumatrano  J.  J.  Smith.  Persuasissimum 
mihi  est,  hanc  esse  speciem  bene  characteristicam,  sed  specimina  herbarii  Lugduno-Batavi  certe 
huc  non  pertinent. 

43.  D.  longibracteatum  Pfitz.  n.  sp.  —  Pseudobulbi  anguste  cylindracei,  in 
rhizomate  repente  dense  seriati,  juniores  vaginis  scariosis  firmis  ovatis,  acutis,  pseudo- 
bulbum  parum  superantibus  vestiti,  rnonophylli,  1 2  cm  longi,  8  mm  crassi.  Folium  in 
petiolum  pseudobulbo  breviorem  sensim  angustatum,  lineari-lanceolatum,  utrinque  an- 
gustatum, apice  obtusum  v.  emarginatum,  5-nervium,  30  cm  longum,  2  cm  latum. 
Scapus  folio  juvenili  adhuc  magna  pro  parte  evoluto  synanthus,  erectus,  multiflorus, 
folium  juvenile  multo  superans,  folio  adulto  subaequimagnus;  bracteae  patentes,  angustae, 
triangulae,  ovatae,  acutae,  flores  superantes.  Sepala  anguste  ovato-triangula,  acuta. 
Petala  paulo  latiora,  subsimilia,  acuminata.  Labelli  paulum  longioris  pars  basalis  tertiam 
labelli  partem  aequans,  lobi  laterales  elliptici,  margine  integri,  minuti,  dentiformes,  aristati, 
antrorsi,  pars  antica  latior,  ovata,  concava,  acuta,  callis  2  in  basi  labelli  semilunaribus. 
Gynostemium  labello  fere  aequilongum,  stelidia  medio  gynostemio  inserta,  falcata,  linearia, 
androclinium  oblongum,  quadrilobum  subaequantia.  —  Flores  lutei,  sepala  7  mm  longa. 
Floret?  —  Fig.  35if. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Westliches  Sumatra: 
Padangsche  Boovenlanden,  Mt.   Singhalan  (Beccari  n.  3791).  —  Herb.  Kew. 

44.  D.  cornutum  Blume,  Bijdr.  (1825)  339;  Lindl.  Gen.  spec.  Orch.  (1830) 
34;  Miq.  Fl.  Ind!  bat.  III.  (1859)  627;  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in 
Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (4  904)  16  p.p.;  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  (1905) 
16  4.  —  Platyclinis  cornuta  (Blumej  Benth.  ined.  ex  Hemsley  in  Gard.  Chron.  (1881)  II. 
656;  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  496.—  Huc?  Platyclinis  brevilabrata 
Rendle  in  Journ.  Bot.  XXXIX.  173.  —  Acoridium  cornutum  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII. 
(1904)  220.  —  Pseudobulbi  fusiformes,  graciles,  vaginis  ovatis,  acutis,  arcte  appressis, 
tenuibus,  pallidis  inclusi,  vagina  summa  pseudobulbum  superante,  in  rhizomate  gracili 
ascendente,  ex  internodiis  longis  vaginis  tubulosis  acutis  fere  prorsus  velatis  composita 
longe  distantes,  rnonophylli,  4  cm  longi,  3  mm  crassi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo 
multo  breviorem  angustatum,  lanceolatum,  acutum,  nervo  medio  solo  subtus  prominente, 
supra  lucidum,  infra  pallidum  opacum,  18  cm  longum,  2  cm  latum.  Scapus  folio  fere 
prorsus  evoluto  synanthus,  20  cm  longus,  nutans,  multiflorus,  folio  multo  longior,  glumis 
destitutus;  bracteae  late  ovatae,  concavae,  subulatae,  Ovaria  pedicellata  paullo  superantes, 
persistentes,  patentes.  Sepala  lanceolata  acuta.  Petala  subsimilia,  paullo  minora. 
Labellum  e  basi  parum  angustata  ascendens,  trilobum,  lobi  laterales  quartam  partem 
labelli  aequantes,  angusti,  oblongi  antice  rectanguli,  dentiformes,  acuti,  lobus  medius 
parte  basali  latior,  latissime  ovatus,  acuminatus,  apice  reflexus,  margine  et  facie  minute 
papillosus,  calli  2  breves  elevati,  subrectanguli,  paralleli,  sursum  divergentes,  carnosi  inter 
lobos  laterales.  Gynostemium  vix  quartam  labelli  aequans,  ala  apicalis  oblonga,  truncata, 
stelidia  linearia,  alam  apicalem  paullo  superantia  e  medio  gynostemio  orta.  Stigma 
parvum,  transversum,  lunatum,  ovarium  ellipsoideum  jugis  3  angustis  sepalinis  munitum. 
Capsula  ignota.   —  Flos  viridis;   sepala  3  mm  longa.  —  Fig.  36  A 


Dendrochilum.  107 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Provinz  Buitenzorg  und 
Tjangor  in  den  Bergen  (Blume,  Lobb  n.  167!);  außerdem  an  vielen  Stellen  (Jung- 
huhn, Waitz,  Koorders,  Hasskarl).  —  Malabar  (Bosscha).  —  Auch  Sumatra 
u.  Borneo  (Ex  Smith).  —  v.  fl.  v. 

45.  D.  auritum  Reichb.  f.  in  Bonplandia  IV.  (4  856)  329.  —  D.  erosum  Reichb.  f. 
in  Walp.  Ann.  VI.  (l  861 )  241.  —  D.  cornutum  Bl.  p.p.  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt. 
Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (1904)  16;  Cf.  Benth.  in  Benth. 
et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  496.  —  D.  cornutum  J.  J.  Smith  in  Fl.  de  Buitenzorg 
VI.  (1£05)  164  (nee  BL).  —  Acoridium  auritum  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (190  4) 
219.  —  Pseudobulbi  cylindracei,  vaginis  scariosis  fusco-punetulatis  fulti,  in  rhizomate 
repente  satis  distantes,  monophylli.  Folium  longe  petiolatum  (petiolus  pseudobulbo 
aequilongus),  attenuatum,  oblongo-lanceolatum,  acutum.  Scapus  folio  juvenili  synanthus, 
nutans,  multiflorus;  bracteae  late  ovatae,  acutae,  scariosae,  persistentes,  ovario  pedicellata 
paullo  superantes.  Sepala  triangula  apiculata.  Petala  paullo  latiora.  Labellum  rhom- 
beum  seu  trapezoideum,  acutum  eroso-serrulatum,  carina  transversa  utrinque  antrorsum 
angulata  in  basi.  Gynostemium  breve,  ala  apicalis  bidentata,  stelidia  e  medio  gyno- 
stemio  orta,  linearia,  alam  apicalem  superantia.  —  Flores  illis  D.  cornuti  aequimagni. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java  (Lindley  n.  56; 
Junghuhn  n.  281). 

Nota.  Cl.  Reichenbach  eundem  numerum  Lindley  n.  56  apud  D.  auritum  et  apud 
D.  erosum  affert;  itaque  haec  nomina  pro  eadem  specie  adhibenda  puto.  Cl.  Smith  D.  auritum 
Reichb.  f.  cum  D.  cornuto  Bl.  conjungit.  Pf.  —  De  magnitudine  plantae  aliquid  proferre  non  audeo, 
dubito  quin  planta  ab  ill.  J.  J.  Smith  in  libello  suo  descripta  verum  sit  D.  auritum  Reichb.  f., 
quam  quidem  authenticam  non  vidi.  —  K. 

46.  D.  abbreviatum  Blume,  Bijdr.  (1825)  398;  Lindl.  Gen.  spec.  Orch.  (1830) 
35;  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum  1.  c.  19  et  in  Fl.  de  Buitenzorg.  VI.  (1905) 
168.  —  Platyclinis  abbreviata  (Blume)  Hemsl.  in  Gard.  Chron.  (1881)  II.  656;  Benth. 
in  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  496.  —  Acoridium  abbreviatum  Rolfe  in 
Orch.  Rev.  XII.  (1904)  219.  —  Pseudobulbi  anguste  ovato-oblongi,  juniores  vaginis 
ovatis  acutis  scariosis,  summis  pseudobulbum  multo  superantibus  fulti,  in  rhizomate 
dense  congesti,  monophylli,  3,5  cm  longi,  1  cm  crassi.  Folium  in  petiolum  pseudo- 
bulbo fere  duplo  longiorem  angustatum,  lineari-lanceolatum,  subacutum,  5-nervium, 
30  cm  longum,  1,5  cm  latum.  Scapus  folio  fere  explanato  synanthus,  erectus,  arcuatus, 
foliis  adultis  subaequilongus;  glumae  I — 2  anguste-triangulae,  acutae,  reflexae;  bracteae 
similes  Ovaria  longiuscula  pedicellata  paullo  superantes,  patentes.  Sepala  triangulo- 
ovata,  acuta.  Petala  aequilonga,  lanceolata,  acuta,  vix  angustiora.  Labellum  flexum, 
paullo  brevius,  trilobum,  lobi  laterales  semiorbiculares,  antrorsum  in  dentes  triangulo- 
aciculares,  margine  serratos  exeuntes,  lobus  medius  parte  basali  duplo  longior  et  mani- 
feste latior,  ex  basi  angustior  suborbicularis  apiculatus,  carinae  2  inter  lobos  laterales. 
Gynostemium  gracile,  arcuatum,  dimidium  sepalorum  aequans,  stelidia  brevia  basilaria, 
anguste  triangula.  —  Flos  virescens;   sepala  5  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Tjaapois(vergl.  J.  J.  Smith). 
—  v.  fl.  s.  Herb.  Lugd.   Bat.  n.  904,   77. 

47.  D.  Havilandii  Pfitz.  —  Pseudobulbi  teretes  vel  anguste  ovati,  satis  robusti, 
juniores  vaginis  satis  firmis  scariosis,  ovatis,  acutis,  albidis,  summa  pseudobulbum  parum 
superante  inclusi,  in  rhizomate  repente  dense  seriati,  monophylli,  8  cm  longi,  1  cm 
crassi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo  subaequilongum  sensim  angustatum,  lanceolato- 
obovatum,  obtusiusculum  vel  subacutum,  5-nervium,  nervis  subtus  aequaliter  prominen- 
tibus  praeditum,  32  cm  longum,  3,5  cm  latum.  Scapus  folio  semievoluto  synanthus, 
erectus,  robustus,  35  cm  altus,  gluma  singula  subereeta  munitus;  bracteae  latissime 
ovatae,  acutae,  naviculares,  nervis  prominentibus  multis  striatae,  patentes,  Ovaria  pedi- 
cellata multo  superantes,  floribus  breviores.  Sepala  lineari-lanceolata  acuta.  Petala 
subsimilia  paullo  breviora,  sepalis  tertia  parte  breviora.  Labellum  ligulatum,  lobis 
lateralibus    erectis    parvis    antrorsis    falcatis   anguste    dentiformibus,    lobo    medio    parte 


IQg  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

basali  duplo  longiore  elliptico  acuto,  callis  2  inter  lobos  laterales.  Gynostemium  dimi- 
dium  labelli  aequans  curvatum,  ala  apicalis  cucullata,  stelidia  supra  basin  gynostemii 
inserta,  longa,   acuta,  alam  apicalem  aequantia.  —  Sepala   1,8  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Borneo:  Sarawak  (Haviland 
n.  2346).  —  Herb.   Kew. 

48.  D.  linearifolium  Hook.  f.  Icon.  XIX.  (1889)  t.  1859  et  Fl.  Brit.  Ind.  V. 
(1890)  782.  —  Acoridium  linearifolium  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (19  04)  220.  — 
Pseudobulbi  parvi  ovati,  in  rhizomate  repente  parum  distantes,  basi  vaginis  acutis 
brevibus  obtecti,  monophylli,  circiter  1  cm  longi.  Folium  petiolatum,  oblongum  v.  lineari- 
oblongum,  obtusum,  in  petiolum  angustatum,  6 — 6,5  cm  longum,  7 —  8  mm  latum. 
Racemus  synantlius,  cernuus,  multiflorus,  gracilis,  quam  folia  duplo  longior,  1 0  cm 
longus,  bracteae  subulato-lanceolatae,  ovarium  superantes.  Sepala  lanceolata,  acuminata. 
Petala  similia,  trinervia.  Labellum  oblongum  v.  obovatum,  leviter  trilobum,  lobi  late- 
rales parvi  acuti,  intermedius  ovato-oblongus  v.  subquadratus,  subacutus,  carinae  3  in 
disco  labelli  ab  ipsa  basi  ad  v.  ultra  medium  decurrentes  ibique  evanidae.  Gynostemium 
quam  sepala  vix  semilongum,  curvatum,  laciniae  basilares  lineares,  subacutae,  oblique 
ascendentes ,  gynostemii  dimidium  aequantes.  —  Flores  virescentes  1  cm  diam.  — 
Fig.   36l>. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel: 
Ghosang  (Scortechinil) ;  Batang  Padang  in   1600  m  ü.  d.  M.   (Wray!). 

49.  D.  Micholitzianum  Kränzl.  in  Engler's  Bot.  Jahrb.  XVII.  (1893)  486; 
J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neerland.  n.  I.  (1904) 
21.  —  Pseudobulbi  pyriformes,  congesti,  monophylli,  2,5  cm  longi,  7  mm  crassi.  Folium 
in  petiolum  lamina  triplo  breviorem  angustatum,  lineare,  acutum,  coriaceum,  12,5  cm 
longum,  2,5  mm  latum.  Scapus  ad  1  5  cm  longus,  folium  parum  superans,  multiflorus; 
bracteae  Ovaria  pedicellata  aequantes,  ovatae,  acutae.  Sepala  ovato-oblonga.  Petala 
oblonga,  acuta,  uninervia.  Labellum  panduratum,  trilobum,  lobi  laterales  breves  acuti, 
lobus  medius  oblongus  acutus,  carinae  2  elevatae  parallelae  media  humiliore  inter- 
jecta,  omnibus  antice  sensim  evanescentibus  in  disco  labelli.  Gynostemium  breve,  ala 
apicalis  multidentata,  dentibus  mediis  laterales  superantibus,  stelidia  basalia  triangula, 
acuta,   satis  magna.  —  Flos  luteo-viridis ;  sepala  3  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  West-Sumatra:  Berge  bei 
Padang   1000  m.      Nov.    1891    (Micholitz). 

50.  D.  longifolium  Reichb.  f.  in  Bonplandia  IV.  (1856)  329;  Ridley  in  Journ. 
As.  Soc.  (Straits  Branch)  ( 1 90  0)  154.  —  Platyclinis  longifolia  (Reichb.  f.)  Hemsl.  in 
Gard.  Chron.  (1881)  II.  656;  Benth.  in  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  496.  — 
Acoridium  longifolium  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  conici, 
congesti,  vaginis  longe  angustatis  pseudobulbum  duplo  superantibus  vestiti,  circ.  3  cm 
longi.  Folia  angusta,  oblongo-ligulata,  acuta,  basi  in  petiolum  pseudobulbo  longiorem 
sensim  angustata,  ad  60  cm  longa.  Racemus  nutans,  foliis  et  bulbis  maturis  synantlius, 
scapus  infra  teres,  strictus,  superne  flexuosus,  angulatus;  bracteae  oblongae,  apiculatae, 
ovariis  subaequales.  Sepala  petalaque  lanceolato-triangula,  acuta.  Labellum  ligulatum, 
antice  ovato-rhombeum,  acutum,  supra  medium  utrinque  antrorsum  falcato-dentatum, 
carinulae  undulatae  2  a  basi  in  medium;  falculae  2  supra  medium  gynostemium  abbre- 
viatae;  androclinium  retusum,  tridentatum.  '  Anthera  cum  apiculo;  caudiculae  perbreves. 
—  Flores  brunnei  inter  majores  generis,  sepala  fere  1  cm  longa,  petala  vix  breviora.  — 
Floret  toto  anno.  —  Fig.  36Ä 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel: 
Singapore  (Ridley).  —  Provinz  der  Philippinen:   Luzon  (Jagor  n.  680  !). 

Nota.  Quamvis  mirandum  sit,  plantam  peninsulae  Malayanae  indigenam  etiam  in  insulis 
Philippinis  occurrere,  tarnen  plantam  a  cl.  Jagor  collectam  ex  descriptione  ab  illis  Ridleyi 
distinguere  nequeo. 

51.  D.  macrobulbon  Kränzl.  —  Rhizoma  validum,  ut  videtur  breve,  pseudobulbi 
congesti,    elongato-ovati   v.    subcylindracei ,    intense  lutei,    8 — 9  cm  longi,   2  cm  crassi, 


Dendrochilum. 


109 


monophylli.  Folia  petiolata,  oblonga  ellipticave,  obtuse  acutata,  3 — 5-nervia,  coriacea, 
petioli  6 — 9  cm  longi,  crassiusculi,  laminae  20 — 30  cm  longae,  6  cm  latae  v.  imo 
latiores.  Racemi  folio  juvenili  synanthi,  et  ab  illo  inflorescentiam  usque  cincti,  ad 
40  cm  longi,  nutantes;  spica  ipsa  ultra  20  cm  longa  multiflora,  satis  densiflora;  bracteae 
paleaceae,  late  oblongae,  obtusae,  multinervosae,  ovarium  bene  pedicellatum  subaequantes. 
Sepala  petalaque  paulum  latiora,  oblonga  v.  oblongo-lanceolata,  acuta,  ringentia.  Labellum 
brevius  (in  floribus  plerisque  insectorum  morsu  injuriatum  v.  omnino  consumptum),  toto 
ambitu  obovatum,  acutum,  lobi  laterales  trianguli,  acuti,  parvi,  lobus  intermedius  late 
oblongus  margine  interdum  erosulus  (an  semper?);  lamellulae  2  prominulae  a  basi 
paulum  ultra  discum,  interjectis  lineis  2  crassiusculis.  Gynostemii  brachia  a  medio 
orientia,  oblique  erecta,  linearia,  oblique  abscissa,  margo  posticus  androclinii  obtuse 
triangulus,  multidenticulatus.    —    Flores   virides,    leviter   suaveolentes,    labellum   a  basi 


Fig.  36.     Dendrochilum.     A  D.  cornutum  Blume.  Labellum.    —    BD.  longifolium  Reichb.  f. 

G  Gynostemium.   —  DD.  linearifolium  Hook.  f.  Labellum.    —   ED.  bracteosum  Reichb.  f. 

Labellum.     F  Gynostemium.  —  OD.  sarawakense  (Ridl.)  J.  J.  Smitb.     Labellum.     H  Petalum. 

(Omnia  aucta.  Origin.) 


medium  usque  apicesque  loborum  lateralium  brunnei;  sepala  petalaque  7  mm  longa, 
2  mm  lata,   labellum  subbrevius  et  aequilatum.  —  Octobri — Aprilem. 

Monsungebiet,  Gentromalayische  Provinz;  Celebes  (Sarrasin  n.  699!). 
Ohne  Standort  und  Soputan  Hoek  in   4  000  m  ü.   M.   (Sarrasin  n.    109t!). 

Nota.  Florum  fabrica  et  indole  ad  D.  longifolium  Lindl.  vergit,  differt  tarnen  pseudo- 
bulbis  in  genero  adhuc  maximis  et  foliis  hisque  characteribus  melius  et  facilius  distinguitur  ab 
illa  specie  quam  floribus.  Monendum  porro,  racemum  in  D.  longifolio  foliis  adultis  esse  synan- 
thum,  dum  in  hac  specie  e  folio  nondum  semimaturo  oritur.  Gynostemium  denique  etsi  illi  D. 
longifolii  simile  tarnen  margine  postico  plurius  et  minutius  denticulatum  diversum  videtur.  — 
Difficile  fuit,  florem  incolumem  invenire,  plerisque  defuit  labellum  ab  insectis  devoratum. 

52.  D.  sarawakense  (Ridl.)  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum  in  Recueil 
trav.  botan.  neerland.  n.  1.  (190  4)  15.  —  Platyclinis  sarawakensis  Ridl.  in  Journ. 
Linn.   Soc.    Rot.   XXXI.    (1896)    267.  —  Acoridium  sarawakense  Rolfe,  Orch.   Rev.  XII. 

(1904)   220.  —  Pseudobulbi  oblongi  rugosi monophylli,   2,5  cm   longi,   6  mm 

crassi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo  parum  longiorem  attenuatum,  anguste  lanceo- 
latum,  obtusum,  coriaceum,  18  cm  longum,  1,3 — 1,5  cm  latum.  Scapus  folio  juvenili 
synanthus,  gracillimus,  folio  adulto  subaequilongus,  racemo  decurvo  multifloro;  bracteae 
lanceolatae,  acutae,  scariosae,  Ovaria  pedicellata  aequantes.  Sepala  lanceolata  acuta.  Petala 
sublanceolata,   subobtusa,  denticulata.     Labellum  sepalis  brevius,  trilobum,  lobi  laterales 


HO  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

breves  subquadrati  obscure  denticulati,  lobus  medius  deflexus  oblongo-ovatus ,  breviter 
cuspidatus,  carina  media  lateribus  incrassatis  inter  lobos  laterales.  Gynostemium  brevis- 
simum,  ala  apicalis  dilatata  cucullata,  stelidia  brevissima  stigma  non  attingentia  lata 
quadrata  apice  denticulata.  Anthera  late  galeata,  apiculata,  margine  lato.  Rostellum 
elongatum,  tenue  quadratum.  Stigma  ovale  marginibus  incrassatis.  —  Flos  flavescenti- 
viridis,  petala  2,5  cm.  —  Fig.   36  Cr,  H. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Borneo:  Sarawak  (Biggo) 
—  n.   v. 

Nota.     De  magnitudine  florum  nil  profert  cl.  autor. 

Subg.  IV.  Aphanostelidion  Pfitz. 

A.  Bractea  ovario  pedicellato  duplo  longior.     Gynostemium  utrin- 
que  minute  bidenticulatum. 

a.  Galli  in  basi  labelli  2   obliqui. 

ct.   Gynostemium  gracile 

ß.  Gynostemium  breve 

b.  Callus  singulus  cuneato-quadratus  emarginatus    .    . 

B.  Bractea  ovario  pedicellato  triplo  longior,  stelidia  nulla 


54.  D.  ruf  um. 
53.  D.  Kingii. 

55.  D.  stachyodes. 

56.  D.  exalatum. 


53.  D.  Kingii  (Hook,  f.)  Pfitz.  —  Platyclinis  Kingii  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V. 
(1890)  708  et  Icon.  XXI.  (1892)  it.  2015.  —  Äcoridium  Kingii  Rolfe,  Orch.  Rev. 
XII.  (190  4)  2  20.  —  Pseudobulbi  in  rhizomate  repente  parum  distantes,  anguste  ovato- 
conici,  monophylli,  15  cm  longi,  5  mm  crassi.  Folium  breviter  petiolatum,  lineari- 
lanceolatum,  utrinque  angustatum,  subacutum,  5-nervium,  18  cm  longum  1,5  cm  latum. 
Scapus  folio  pro  dimidio  explanato  cum  racemo  breviore  synanthus,  pluriflorus  laxiflorus, 
foliis  adultis  subaequilongus,  bracteae  anguste  ovatae,  acutae,  convolutae,  reflexae,  Ovaria 
pedunculata  duplo  superantes,  infima  sterilis  erecta.  Sepala  ovata,  acuminata.  Petala 
ovata,  acuta.  Labelli  trilobi  lobi  laterales  semicordati  rotundati,  medius  rhombeo-ovatus 
acutus,  omnes  margine  crenulati,  calli  2  obliqui  lunati  antrorsum  concavi  inter  lobos 
laterales.  Gynostemium  parvum,  curvatum,  dorso  crasse  carinatum,  stelidia  ad  alas 
angustas  bidenticulatas  ad  latera  gynostemii  decurrentes  reducta.  Capsula?  ...  —  Flores 
pallide  luteo-virides :   sepala  5  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel:  Perak 
170— 270  m  (King  7455!,   Scortechinü). 

54.  D.  rufum  (Rolfe)  Pfitz.  —  Platyclinis  rufa  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1898)  192. 
—  Äcoridium  rufum  Rolfe,  Orchid.  Rev.  XII.  (1904)  220.  —  Pseudobulbi  ovato- 
conici,  congesti,  monophylli,  1,3  cm  longi  4  mm  crassi.  Folium  petiolatum  late  lineare, 
utrinque  angustatum,  acutum,  3-nervium,  ad  22,5 — 25  cm  longum  8  — 10  mm  latum. 
Scapus  gracilis,  pedunculus  racemo  multifloro  longior,  bracteae  late  rhombeo-ovatae 
subacutae  reflexae  Ovaria  pedunculata  duplo  superantes,  floribus  paullo  breviores,  infima 
erecta  sterilis.  Sepala  ovata,  acuminata,  concava,  carinata.  Petala  paullo  minora, 
ecarinata  subsimilia.  Labelli  trilobi  lobi  laterales  lati,  ovati,  antice  acuti,  medius  trian- 
gulo-ovatus,  subacutus,  apice  reflexus,  calli  2  inter  lobos  laterales  transverse  obliqui 
antice  convergentes.  Gynostemium  gracile,  infra  medium  utrinque  bidenticulatum.  — 
Flores  brunnei,  sepala  3 — 4  mm  longa. 

Trop.  Asien;  blühte   1894   in  botan.  Garten  zu  Glasnevin! 

55.  D.  stachyodes  (Ridl.)  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum  in  Recueil  trav. 
botan.  neerland.  n.  1.  (190  4)  2  6.  —  Platyclinis  stachyodes  Ridl.  in  Trans.  Linn.  Soc. 
2.  Ser.  IV.  (1894)  234;  Journ.  Linn.  Soc.  XXXI.  (1896)  267.  —  Äcoridium  stachyodes 
Rolfe,  Orch.  Rev.  XII.  (190  4)  220.  —  Pseudobulbi  anguste  ovato-conici,  in  rhizomate 
ascendente  congesti,  monophylli,  2  cm  longi  4  mm  crassi.  Folium  in  petiolum  sensim 
angustatum,  lineari-lanceolatum,  subacutum,  13  cm  longum,  7— 8  mm  latum.  Scapus 
folio  fere  prorsus  evoluto  synanthus,    15  cm  altus,    eoque  longior,    erectus,    multiflorus, 


Dendrochilum.  \\\ 

densiflorus;  gluma  singula,  erecta;  bracteae  anguste  ovatae,  acutae,  reflexae,  Ovaria 
fere  sessilia  duplo  superantes,  floribus  breviores.  Sepala  ovato-lanceolata,  acuta,  tri- 
nervia.  Petala  ovato-elliptica,  acuta,  aequilonga,  vix  latiora.  Labellum  paullo  brevius 
latiusque  trilobum,  basi  rotundatum,  lobi  laterales  tertiam  labelli  partem  aequantes  sub- 
ovati  falcati,  margine  minute  denticulati,  obtusiusculi,  lobus  medius  oblongus,  apice  ovatus 
triangulus,  subacutus;  callus  ci^neato-quadratus  emarginatus  in  nervös  3  elevatos  continua- 
tus  inter  lobos  laterales.  Gynostemium  sepalorum  dimidium  vix  aequans,  ala  apicalis 
quadrata  tridentata,  stelidia  minutissima  dentiformia,  basilaria,  antrorsa;  rostellumi  oblique 
deflexum  alae  apicali  aequilongum;  sepala  5  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Sumatra  (Korthals).  — 
Borneo:  Kinabalu  3700  m  (Haviland!).  —  v.  fl.  s. 

56.  D.  exalatuni  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum  in  Recueil  trav. 
bot.  neerland.  n.  1.  (190  4)  26.  —  Pseudobulbi  anguste  conici,  in  rhizomate  repente 
parum  distantes,  monophylli,  2  cm  longi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo  subaequi- 
longum  angustatum,  lineare,  obtusiusculum,  mucronulatum,  1  1  mm  longum  7  mm  latum. 
Scapus  folio  fere  prorsus  evoluto  synanthus ,  folium  adultum  superans,  1  6  cm  altus, 
strictus,  tenuis,  multiflorus,  glumis  1 — 2  erectis  appressis,  bracteae  angustae  naviculares 
mucronulatae  patentes  germine  brevissime  pedunculato  triplo  longiores,  flore  breviores. 
Sepala  lanceolata  acuta  3-nervia.  Petala  3-nervia,  valde  erosa,  parum  breviora  latiora- 
que.  Labellum  petalis  brevius,  ambitu  ovatum,  margine  erosum,  trilobum,  lobi  laterales 
satis  magni  obtusi,  lobus  medius  ovatus,  acuminatus,  carinis  2  basalibus.  Gynostemium 
subgracile,  parum  arcuatum,  sepalis  multo  brevius,  ala  apicalis  emarginata,  stelidia  nulla; 
rostellum  maximum.  —  Pseudobulbi  2  cm  longi;  folium  11  cm  longum,  7  mm  latum. 
Scapus   16  cm  altus;  sepala  6  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Sumatra  (Korthals).  — 
v.   fl.   s.     Herb.  Lugd.  Batav.   n.  904,   77 — 79. 

Subg.  V.  Acoridium  (Nees  et  Meyen). 

Acoridium  Nees  et  Meyen  (genus  Philydracearum)  in  Nova  Acta  Acad.  nat.  cur.  XIX. 
Suppl.  I.  (1843)  131;  Rolfe,  Orch.  Rev.  (genus  Orchidacearum)  XII.  (1904)  220; 
Oakes  Arnes  Orchidaceae  Fase.  I.  (1905)  3.  —  Dendrochili  spec.  Reichb.  f.  Otia  (1878) 
54.  —   Ceratostylidis  sp.  Blume  ex  Naves  in  Blanco  Fl.  Filip.   ed.   3.  App.   245. 

A.  Folia  juneifolia. 

a.  Folia  transsectione  teretia. 

a.  Labelli   lobus    intermedius   triangulus,    apice  energice 

reflexus  (ut  lobus  emarginatus  appareat) 57.  D.  sphacelatum. 

ß.  Labelli  lobus  intermedius  non  reflexus,  vix  deflexus  .    58.  D.  tenellum. 

b.  Folia  transsectione  triangula. 

Labelli  lobus  intermedius  oblongus  obtusus     .    .    .     .    59.  D.  Williamsü. 

B.  Folia  plana  linearia  v.   (rarius)  ligulata.' 

a.  Labelli  lobi  laterales  euneati  antice  dilatati. 

a.  Lobus  intermedius  oblongus,  mucronulatus,  planus    .    60.  D.  graminifolium. 
ß.  Lobus  intermedius  in  disco  saeculatus  apice  incrassatus   61.  D.  tenuifolium. 

b.  Labelli    lobi   laterales    diaphani    subacuti,  intermedius   3- 

dentatus 62.  D.  tenue. 

c.  Labelli  lobus  intermedius    oblongus,  latior  quam   longus, 

laterales  apice  rotundati 63.  D.  parvulum. 

d.  Labelli    lobus    intermedius    emarginatus ,    discus    saccatus 

(scapus  flexuosus) 64.  D.  venustulum. 

e.  Labelli  lobus  intermedius  trilobulus,   discus  planus  (scapus 

firmus  strictus  ut  etiam  folia) 65.  D.  strictiforme. 

C.  Folia  oblonga  v.   oblongo-lanceolata. 

a.  Pedunculi  infra  inflorescentias  nudi. 


112  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogynmae. 

a.  Tota  planta  vix  3  cm  alta.  Sepala  ovata,  petala  cuneato- 

obovata;  sepala  petalaque  immaculata 66.  D.  oliganthum. 

ß.  Tota  planta  5 — 7  cm  alta.  Sepala  petalaque  ovata, 
labellum  subsimplex,  omnia  phylla  maculis  ocellatis 
ornata <    .    61.  D.  ocellatum. 

y.  Plantae  modicae  altitudinis  ad  20  cm  v.  ultra. 

I.  Sepala  ovata,  petala    obovata  v.   orbicularia,    lobus 

medius  labelli  quadratus 68.  D.  recurvum. 

II.  Petala  ovata  rhomboidea. 

1.  Lobus  medius  labelli  late  ligulatus  obtusus   .    .    69.  D.  philippinense. 

2.  Lobus  medius  labelli  magnus  semiorbicularis    .    70.  D.  turpe. 
b.  Pedunculi   infra   inflorescentiam    bracteis  paleaceis  imbri- 

cantibus  vestiti. 

a.  Pseudobulbi  oblongi,  rhachis  valde  fractiflexa.  Sepalum 

dorsale  oblongum,  lateralia  ovata 1\.  D.  anfractum. 

ß.  Pseudobulbi  fusiformes,  rhachis  non  v.  vix  fractiflexa. 

Sepala  omnia  lineari-lanceolata 72.  D.  Merrillii. 

57.  D.  sphacelatum  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  spkacelatum  Oakes  Arnes 
Orchidaceae  Fase.  I.  (1905)  1  tab.  1  flg.  anal.  4 — 6,  8,  1  0,  1  2,  14,  1  6,  1  8  et  20.  — 
Rhizoma  repens  oblique  ascendens,  radieibus  crassiusculis  obsitum;  pseudobulbi  an- 
guste  fusiformes,  attenuati,  monophylli,  2 — 3  cm  longi,  3  —  4  mm  crassi.  Folia  junci- 
formia  v.  filiformia,  coriacea,  acuta,  scapos  superantia,  ad  30  cm  longa,  1  mm  crassa. 
Scapi  tenuissimi,  nudi,  apice  tantum  floriferi,  foliis  aequilongi;  spicae  tenues,  distichae, 
pluri-multiflorae;  bracteae  marginibus  sphacelatae,  persistentes,  flores  dimidium  usque 
amplectentes,  orbiculares  v.  subpentagonae,  fere  latae  ut  longae.  Sepala  ovata  acuta, 
lateralia  latiora  subobliqua.  Petala  subspathulata,  rhomboidea,  brevi  acutata.  Labellum 
basi  bituberculatum  trilobum,  lobi  laterales  falcati  ineurvi  obtusi,  lobus  intermedius 
brevior  triangulo-ovatus  apice  valde  reflexus.  Gynostemium  perbreve,  rostellum  lineare, 
porrigens,  androclinium  retusum,  anthera  antice  acuta.  —  Flores  2,5  mm  longi  et  expansi 
lati.  —  Junio.  —  Fig.  ,37  A,  B,  D,  F,  H  et  K. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  Benguet  (Eimer  ex  Oakes 
Arnes). 

58.  D.  tenellum  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  D.  junceum  Reichb.  f.  Otia  Bot.  Hamb. 
(1878)  54.  —  Acoridium  tenellum  Nees  et  Meyen  in  Nov.  Acta  Acad.  nat.  cur.  XIX. 
Suppl.  1.(1843)131;  Rolfe  Orch.  Rev.  XII.  (1904)  220;  Oakes  Arnes  Orchidaceae  I.  (1905) 
3  tab.  1  fig.  anal.  2,  3,  7,  9,  11,  13,  15,  17  et  19.  —  Pseudobulbi  in  rhizomate 
dense  aggregati,  fusiformes  ,  teretiusculi,  laeves,  juniores  cataphyllo  1  magno  vestiti, 
monophylli.  Folia  tenuia,  elongata,  subulata  (juneiformia?),  scapum  medium  usque 
amplectentia,  ad  30  cm  longa,  l  mm  crassa.  Racemi  nutantes,  multiflori,  5 — 6  cm 
longi,  rhachis  leviter  fractiflexa,  flores  distichi;  bracteae  late  ovatae,  obtusae,  margine 
scariosae,  apice  reflexae,  Ovaria  amplectentes,  persistentes,  1  mm  longae  et  latae. 
Sepalum  dorsale  ligulatum,  lateralia  ovata  acuta,  subobliqua.  Petala  rhombea,  obtuse 
acutata.  Labellum  minutissimum  trilobum,  lobi  laterales  falcati  ineurvi  v.  semilunati,  lobus 
intermedius  multo  minor,  triangulus,  vix  v.  non  reflexus,  carinulae  3  angulatae  (quarum 
intermedia  longior)  in  medio  disco  labelli.  Gynostemium  brevissimum,  utrinque  brachio 
1  lineari  instruetum;  capsulae  fere  globosae.  Sepala  petalaque  2  mm  longa  patentia, 
Capsula  4  mm  longa  et  fere  lata.  —  Octobri,  floret  ut  videtur  totum  per  annum.  — 
Fig.   37  C,  E,    Cr,  /,  L,  omnia  aueta.     Ex  Oakes  Arnes  Orchidaceae  I.  tab.   1. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  Prov.  Bataan,  Berg  Mariveles 
(Merrill  n.  3209);  am  Lamao-Flusse  in  1050  m  ü.  d.  M.  (Thom.  Borden  n.  742, 
Whitford  n.  233).  —  Omnia  ex  Oakes  Arnes  1.  c.  —  Vernacule  »Dapo«  appellata  a 
Tagalis.  —  Manilla  (Meyen);  Banos  (Wilker  ex  Reichb.);  Prov.  Benguet,  bei  Naguliang 
in   4500  m  ü.   d.  M.   (Loher). 


Dendrochilum. 


113 


Fig.  37.     Dendrochilum  sphaeelatum  (Arnes)  Piltz.     A  Pars  basilaris.    B  Pars  superior  plantae. 

D  Pars  inflorescentiae.     F  Bractea.     H  Labellum.     K  Gynostemium.    —    D.   tenellum    (Arnes) 

Pfitz.    0  Pars  inflorescentiae.    E  Bractea.    O  Labellum.    J  Gynostemium.    L  Capsulae.    (Omnia 

exceptis  figuris  A  et  B  aucta.  —  Ex  Oakes  Arnes,  Orchidaceae  I.  tab.  \.) 

A.  Engl  er,  Das  Pflanzenreich.  IV.  (Embryophyta  siphonogama)  50.  8 


\  \  4  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

59.  D.  Williamsii  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  Williamsii  Oakes  Arnes 
in  Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  143;  Orchidaceae  II.  ined.  (1907)  t.  22, 
I.  1 .  —  Pseudobulbi  caespitosi,  fusiformes,  basi  cataphyllis  maculatis  vestiti,  monophylli, 
7,5   cm  longi.     Folia  linearia,  stricta,  transsectione  triangula,  acuta,  ad   25  cm  longa, 

1  mm  crassa.  Scapus  fere  omnino  folio  circumdatus,  quam  folio  brevior,  spica  disticha, 
pendula  multiflora,  7  cm  longa,  5  mm  diametro,  bracteae  glumaceae  quam  ovaria  longiores. 
Sepalum  dorsale  oblongum,  lateralia  latiora  ovato-lanceolata,  omnia  acuta.  Petala 
rhombiformia  v.  oblanceolata  acuta.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales  falcati,  incurvi, 
obtusi,  majores  quam  lobus  intermedius  oblongus,  obtusus,  calli  in  basi  labelli  3. 
Gynostemium  perbreve,  utrinque  brachio  minutissimo  instructum,  Capsula  ignota.  — 
Bracteae  2  mm  longae;  flores  2  —  3  mm  diam.  viridi-albi,  sepala  3  mm  longa  1,5  mm 
lata,  petala  aequilonga  1  mm  lata,  labellum  (lobus  intermedius)  1  mm  longus,  lobi 
laterales   longiores.   —  Septembri.    —  Fig.   38$. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  Prov.  Benguet  bei  Trinidad 
(Williams  n.  1939). 

Nota.  Differt  a  D.  [Acoridio)  tenello  cui  proximum,  foliis  strictis  transsectione  triangulis, 
floribus  majoribus,  labelli  fabrica.  Anthesis  spicarum  ab  apice  basin  versus  descendens,  quod 
rarius  occurrit. 

60.  D.  graminifolium  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  graminifolium  Oakes 
Arnes  in  Proceed.  Biolog.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  144  et  Orchidaceae  II.  (1907) 
ined.  t.  22,  II.  2.  —  Pseudobulbi  anguste  fusiformes,  cauliformes,  monophylli,  dense 
caespitosi,  vetusti  profunde  rugosi,  7  —  8  cm  longi.  Folia  linearia ,  energice  venosa, 
basi  in  petiolum  fere  aequilongum  angustata,  ad  30  cm  longa  2 — 3  mm  lata.  Scapi 
tenues,  •  parte  inferiore  folii  vaginante  fere  omnino  circumdati,  quam  folia  breviores; 
spica  densa,   disticha,    4  —  5  mm   longa;    bracteae    glumaceae  flores   omnino   vestientes 

2  mm  longae.  Sepala  lanceolata  (dorsale  angustius),  acuta  trinervia.  Petala  lanceolata 
late  unguiculata.  Labellum  trilobum,  formam  literae  E  referens,  lobi  laterales  oblongi, 
cuneati,  apicem  versus  dilatati,  extus  auriculo  minuto  instructi,  lobus  intermedius  oblongus 
mucronulatus,  callus  transversus  in  ipsa  basi,  addito  utrinque  1  laterali  et  1  minuto 
medio  in  disco.  —  Bracteae  2  mm  longae,  flores  2  mm  diam.  subclausi;  sepala  4,5  mm 
longa  2  mm  lata,  petala  3  mm  longa  1  mm  lata,  labellum  brevius  quam  latum, 
gynostemium  quam  1  mm  brevius.  —  Flores  vivi  lutei,  suaveolentes ,  sicci  fusci.  — 
Octobri,  Novembri.  —  Fig.   38ü?. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  Prov.  Benguet,  zwischen 
Suyoc  und  Panai  in  2100  m  ü.  d.  M.  (Merrill  n.  4764);  Distr.l^Lepanto,  Berg  Data 
(Merrill  n.  4594). 

Nota.  Differt  foliis  petiolatis,  floribus  carnosulis  luteis  a  plerisque,  fabrica  peculiari  labelli 
ab  omnibus  affinibus. 

61.  D.  tenuifolium  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  tenuifolium  Oakes  Arnes 
in  Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  145  et  Orchidaceae  II.  (1907)  ined.  t. 
IV.  4.  —  Pseudobulbi  fusiformes  dense  aggregati,  graciles,  1,5 — 2  cm  longi,  monophylli. 
Folia  linearia,  acuta,  3 — 12  cm  longa,  2 — 4  mm  lata,  petiolus  1,5  cm  longus,  dorso 
carinata,  in  petiolum  contracta.  Scapi  quam  folia  breviores ,  flexuosi ,  bracteae  Ovaria 
excedentes,  2  mm  longae  et  latae.  Sepala  e  basi  triangulari  lanceolata,  acuta.  Petala 
lanceolata,  paulum  breviora,  acuta.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales  oblongi,  erecti 
obtusi,  lobus  intermedius  minutissimus,  medio  in  disco  saccatus,  apice  incrassatus,  carnosus ; 
calli  in  disco  3,  medianus  in  ipsa  basi,  laterales  in  sinu  loborum  lateralium  cum  lobo 
intermedio.  —  Petiolus  1,5  cm  longus,  flores  albi  (distichi?),  sepala  3  mm  longa, 
1  mm  lata,  petala  2  mm  longa,  1  mm  lata,  labellum  mülto  brevius.  —  Octobri.  — 
Fig.   38  0,   Q. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  Distr.  Lepanto;  Berg  Data 
in  2300  m  ü.  d.  M.  (Merrill  n.   4576). 

Nota.  Ab  affinibus  statura  minore  et  labelli  fabrica  satis  diversa  propius  accedit  ad  D. 
Acoridium)  tenue  et  parvulum. 


Dendrochilum. 


115 


JP 

Fig.  38.  Dendrochilum  Mcrrillii  (Arnes)  Pfitz.  A  Habitus  (rnagn.  nat.).  B  Labellum.  —  C  D.  ocellatum  (Arnes)  Pfitz. 
Flos  a  fronte  visus.  —  DD.  turpe  (Arnes)  Pfitz.  Labellum.  —  E  D.  oliganihum  (Arnes)  Pfitz.  Flos.  —  FD.  philip- 
pinense  (Arnes)  Pfitz.  Labellum.  —  OD.  Copelandii  (Arnes)  Pfitz.  Labellum.  —  HD.  graciliscapum  (Arnes)  Pfitz. 
Labellum.  —  J  D.  cucullatum  (Arnes)  Pfitz.  Labellum.  —  KD.  longilabre  (Arnes)  Pfitz.  Labellum.  —  L  D.  stricti- 
forme  (Arnes)  Pfitz.  Labellum.  —  MD.  tenue  (Arnes)  Pfitz.  Labellum.  —  N  D.  parvulum  (Arnes)  Pfitz.  Label- 
lum. —  OD.  tenuifölium  (Arnes)  Pütz.  Labellum.  —  P  D.  anfractum  (Arnes)  Pfitz.  Labellum.  —  Q  D.  tenuifolium 
(Arnes)  Pfitz.  Habitus  magn.  paulum  reducta.  —  BD.  graminifolium  (Arnes)  Pfitz.  Labellum.  —  SD.  Wüliamsii 
(Arnes)  Pfitz.    Labellum.  —   T  D.  recurvum  (Arnes)  Pfitz.    Labellum.  —    U  D.  venustulum  (Arnes)  Pfitz.    Labellum. 

(Omnia  aucta  exe.  A  et  Q,  —  omnia  ex  Oakes  Arnes.) 


1 1  (y  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

62.  D.  tenue  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  tenne  Oakes  Arnes  in  Proceed. 
Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  Ü5  et  Orchidaceae  II.  (1907)  ined.  t.  21.  V.  5.  — 
Pseudobulbi  fusiformes,  juniores  cataphyllis  tubulosis  vestiti,  monophylli,  1,5 — 2,2  cm 
longi.  Folia  lineari-oblonga,  obtusa,  petiolata  (petiolus  1  cm  longus)  trinervia,  3  —  6  cm 
longa,  2 — 4,5  mm  lata.  Scapi  plerumque  breviores  quam  folia  rarius  longiores,  4,5 — 
8  cm  longi,  filiformes ;  bracteae  Ovaria  superantes  erosulae,  spicae  pluri-multiflorae,  graciles. 
fractiflexae ;  bracteae  2  mm  longae  lataeque.  Sepala  lineari-lanceolata  acuta.  Petala 
anguste  lineari-lanceolata,  acuminata,  angustiora  quam  sepala.  Labelli  trilobi  lobi  laterales 
semilunati  diaphani  subacuti,  basi  appendicula  minuta  instructi,  lobus  intermedius  parvus 
tridentatus,  denticulis  lateralibus  rotundatis,  obtusis  acutisve,  tuberculus  v.  callus  minutus 
ad   ipsam   basin.      Gynostemium  minutum   ut  in   D.    tenello.    —    Sepala    3  mm   longa, 

1  mm  lata,  petala  2,5  mm  longa,    angustiora,   labellum   vix    1   mm   longum.  —  Aprili, 
Octobri  —  Totum  per  annum?  —  Fig.   38  M. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Mindanao,  Berg  Apo,  an  moosigen 
Bäumen  wachsend  (Copeland  n.  1019a).  —  Luzon,  Prov.  Bataan,  Berg  Mariveles  am 
Lamao-Flusse  (Merrill  n.  3217a). 

Nota.  Labello  accedit  ad  D.  tenellum,  foliis  forma  est  intermedia  inter  species  juncifolias 
et  latifolias.  —  Tota  planta  \  2 — 1 8  cm  alta. 

63.  D.  parvulum  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  parvulum  Oakes  Arnes  in 
Proceed.  Biolog.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  146  et  Orchidaceae  II.  (1907)  ined.  t.  21 
II.  2.  — Herba  minuta;  pseudobulbi  monophylli,  4 — 10  mm  longi,  cataphyllis  tubulosis  vestiti. 
Folia  lineari-oblonga,  obtusa  v.  truncata,  3-nervia,  2 — 3,5  cm  longa,  2 — 2,5  mm  lata. 
Pedunculi  cum  spicis  folia  excedentes,  pauciflori,  3 — 4  cm  longi;  spicae  1,5 — 2  cm 
longae,  bracteae  acutae  quam  Ovaria  longiores  1,5  mm  longae.  Sepala  lanceolata  acuta, 
dorsale  angustius  acuminatum.  Petala  breviora  ceterum  aequalia.  Labelli  trilobi  lobi 
laterales  oblongi,  falcati,  apice  rotundati,  erecti,  gynostemium  amplectentes,  lobus  inter- 
medius oblongus,  retusus,  latior  quam  longus,  mucronulatus ;  callus  minutus,  utrinque  e 
lobis  lateralibus  in  discum  lobi  intermedii  confluens,  gynostemium  minutum,  rostellum 
productum.  —  Plantula  parva  ad  8  cm  alta.     Flores  4  mm  diam.,  sepala  3  mm,  petala 

2  mm  longa,  labellum  vix   1  mm.  —  Octobri.  —  Fig.   38  iVr. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  Prov.  Bataan,  Berg  Mariveles 
am  Lamao-Flusse  (Merrill  n.   3217b). 

Nota.  D.  tenello  multo  majori  plerisque  characteribus  affine,  folia  tarnen  in  illa  specie 
non  adeo  abrupte  in  petiolum  coarctata. 

6  4.  D.  venustulum  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  venustulum  Oakes  Arnes 
in  Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  147,  Orchidaceae  II.  ined.  t.  III.  3.  — 
Pseudobulbi  fusiformes,  monophylli,  2  cm  longi.  Folia  lineari-oblanceolata,  apice 
rotundata,  acutata,  petiolata,  6 — 7,5  cm  longa,  5 — 8  mm  lata,  petiolus  5 — 10  mm 
longus.  Pedunculus  gracillimus,  flexuosus,  10 — 12  mm  longus,  vaginulis  infra  spicam 
vestitus,  spica  densiflora,  multiflora  disticha;  bracteae  Ovaria  superantes,  e  basi  lata 
ovatae,  obtusae,  glumaceae,  2,5  mm  longae.  Sepalum  dorsale  lanceolatum,  acutum, 
lateralia  bene  latiora  late  ovata  acuta.  Petala  lineari-lanceolata,  leviter  falcata,  acuta 
v.  acuminata,  1-nervia.  Labellum  minutum  leviter  saccatum  trilobum,  lobi  laterales 
late  ovati  falcati  obtusi,  lobus  intermedius  emarginatus  apiculatus ,  calli  in  disco  3 ,  in 
sinu  loborum  lateralium  et  in  basi  intermedii  ante  sacculum ;  gynostemium  minutissimum, 
rostellum  protensum.  —  Flores  minuti  intense  lutei,  sepala  3  mm  longa,  petala  aequi- 
longa,  sepala  lateralia  1 ,5  mm,  dorsale  et  petala  1  mm  lata,  labellum  1  mm  longum, 
2  mm  latum.  —  Maio.   —  Fig.   38  Z7. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  Prov.  Benguet ;  Berg 
S.Thomas  (Eimer  n.  6273,  Jagor  n.   846!). 

65.  D.  strictiforme  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  strictiforme  Oakes  Arnes 
in  Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  147,  Orchidaceae  II.  ined.  t.  21,  III.  3.  — 
Pseudobulbi  fusiformes,  dense  aggregati,  sicci  rugosi,  monophylli,  1  — 1,5  cm  longi.  Folia 
lineari-oblonga,  brevi-petiolata  (petiolus  3  mm  longus),  acuta,  coriacea,  trinervia,  2,5 — 4  cm 


Dendrochilum.  \\~J 

longa,  nervi  laterales  marginales.  Pedunculus  strietus,  folia  aequans  v.  subbrevior,  spica 
densa  disticha,  multiflora,  ad  2  cm  longa,  4 — 5  mm  diam. ;  bracteae  late  ovatae,  obtusae, 
erosulae  v.  margine  dentatae,  Ovaria  superantes,  flores  subsemiaequantes,  2,5 — 3  mm 
longae.  Sepala  lanceolata ,  acuta ,  dorsale  angustius  acutum.  Petala  lineari-lanceolata 
acuta.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales  late  oblongi  obtusi  diaphani,  lobus  intermedius 
multo  minor,  triangulus,  trilobulus,  carnosus,  calli  in  disco  3,  unus  ad  marginem  interiorem 
loborum  lateralium  medianus  in  basi  disci.  Gynostemium  breve,  rostellum  protensum; 
anthera  pro  flore  magna.  —  Flores  albi  suaveolentes,  sepala  3  mm,  lateralia  1,5  mm 
lata,  dorsale  angustius,  petala  aequilonga  vix  3/4  mm  lata,  labellum  1  mm  longum.  — 
Octobri,  Novembri.  —  Fig.   38L. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon ,  Prov.  Benguet;  zwischen 
Suyoc  und  Panai  (Merrill  n.   4854). 

Nota.     Habitu  rigido,  bracteisque  angustioribus  ab  omnibus  satis  diversum. 

66.  D.  oliganthum  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  oliganthum  Oakes  Arnes 
in  Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  150,  Orchidaceae  II.  ined.  t.  23,  IV.  4.  — 
Pseudobulbi  minuti,  puriformes,  5  mm  longi,  3  mm  crassi.  Folia  brevi-petiolata, 
oblonga,  obtuse  acutata,  1,7  —  2  cm  longa,  3 — 5  mm  lata.  Pedunculi  folia  superantes, 
flexuosi,  tenues;  spicae  pauciflorae,  bracteae  quam  Ovaria  longiores,  2  mm  longae  latae- 
que.  Sepala  lateralia  late  ovata,  obtusa,  3-nervia,  dorsale  oblongum  v.  obovatum, 
obtusum  v.  subacutum.  Petala  late  cuneato-obovata,  obtusa  v.  subacuta.  Labellum 
sagittatum,  trilobum ,  lobi  laterales  rotundati,  basi  tuberculo  instructi ,  lobus  intermedius 
major  obtuse  acutatus  v.  apice  obscure  trilobulus,  tuberculus  v.  papilla  minuta  in  linea 
mediana  lobi  intermedii.  Gynostemium  breve,  rostellum  valde  prominens.  Planta  pusilla, 
pseudobulbi  5  mm  longi  3,5  mm  crassi,  folia  1,7 — 2  cm  longa  3 — 5  mm  lata;  bracteae 
2  mm  longae  et  fere  latae.  Labellum  multo  minus.  Flores  3  mm  longi,  vivi  brunnei, 
sicci  aurantiaci.  —  Octobri.  —  Fig.   38-E*. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  District  Lepanto  auf  dem 
Berge  Data  in  23  00  m  ü.   d.   M.   (Merrill  n.    4  481). 

67.  D.  ocellatum  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  ocellatum  Oakes  Arnes  in 
Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (190  6)  151  et  Orchidaceae  II.  ined.  t.  23,  II.  2.  — 
Planta  parvula;  pseudobulbi  pyriformes  v.  ovato-oblongi,  rugosi,  monophylli(?),  1  cm 
longi,  5  mm  crassi.  Folia  brevi-petiolata,  oblonga,  obtusa,  coriacea,  petioli  5  mm,  laminae 
ad  4,5  cm  longae  ad  6  mm  latae.  Pedunculi  folia  aequantes ;  spicae  pauciflorae;  bracteae 
Ovaria  superantes,  3  mm  longae,  margine  erosulae.  Sepalum  dorsale  oblongum  v. 
ellipticum,  3-nervium,  nervis  ramosis,  lateralia  ovata,  obtusa.  Petala  ovata  aequimagna, 
omnia  areolis  v.  maculis  diaphanis  opacius  marginatis  instrueta.  Labellum  subsimplex, 
pentagonum,  carnosum,  basi  praeeipue  angulatum,  angulo  apicali  in  dentem  incrassatum 
aueto ;  calli  2  in  disco  papilla  minore  interposita.  Gynostemium  brevissimum  rectum.  — 
Flores  fusci,  sepala  petalaque  2  mm  longa  1  mm  lata,  labellum  1  mm  longum  1 ,5  mm 
latum.  —  Octobri.  —  Fig.    38C. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  District  Lepanto.  In  2300  m 
ü.  d.  M.  auf  dem  Berge  Data.  Epiphytisch.  (Merrill  n.  4481a).  —  Ohne  Standort 
(Jagor   n.  847!). 

Nota.  Sepalis  petalisque  >ocellatis«  ab  omnibus  speciebus  philippinensibus  (et  aliis)  satis 
diversum.  Me  judice  telum  floris  potius  hyalino-lacunosum  dicendum  est.  Pes  gynostemii  des- 
cendens,  unguis  labelli  cum  pede  geniculatus,  lamina  labelli  spathulata  potius  aut  triangula 
quam  stricto  sensu  > pentagona <. 

68.  D.  recurvum  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  recurvum  Oakes  Arnes  in  Pro- 
ceed. Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  148  et  Orchidaceae  II.  ined.  t.  22,  IV.  4.  — 
Pseudobulbi  recurvati,  fusiformes,  cataphyllis  nigro-punetatis  vestiti,  monophylli,  3 — 
4  cm  longi  3  mm  crassi.  Folia  lineari-oblonga,  acuminata,  multinervia,  brevi-petiolata, 
petioli  1,8  cm,  laminae  10  — 12  cm  longae,  1 — 1,5  cm  latae.  Pedunculi  quam  folia 
breviores.  Spicae  pluri-(l0  — 13)  et  laxiflorae,  3 — 4  cm  longae;  bracteae  Ovaria 
superantes,    3  mm   longae.      Sepalum    dorsale    oblongum    v.   ellipticum,    lateralia   ovata, 


| )  §  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

obtusa,  paulum  longiora.  Petala  obovato-suborbieulata,  3-nervia.  Labelli  lobi  laterales 
falcati  obtusi,  lobus  intermedius  quadratus  (angulis  rotundatis),  mucronatus;  calli  in 
disco  3  brevissimi.  —  Flores  10  — 13  v.  plures,  carnosuli,  6  mm  expansi  diam.  sicci  fusci, 
sepala  lateralia  4,5  mm  longa,  dorsale  4  mm;  petala  4  mm  longa  2,5  mm  lata,  labellum 
1,3  mm  longum.   —  Novembri.  —  Fig.   SST. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  District  Lepanto,  Berg  Data 
(Merrill  n.    4584). 

Nota.  Ut  praecedens  D.  pumilo  Rolfe  characteribus  floris  affine,  differt  autem  magnitu- 
dine,  pseudobulbis  (plerumque  sed  non  semper)  recurvatis,  cataphyllisque  bulborum  juniorum 
dense  nigro-punctatis. 

69.  D.  philippinense  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  philippinense  Oakes 
Arnes  in  Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  149  et  Orchidaceae  II.  ined. 
t.  2  3,  V.  5.  —  Pseudobulbi' pyriformes,  monophylli,  2  cm  longi,  juniores  cataphyllis 
nigro-punctatis,  ovatis,  acutis  vestiti.   Folia  oblongo-lanceolata,  5-nervia,  petiolata,  petioli  ad 

6  cm    longi,    laminae    8,5 — 11    cm  longae,    1,5 — 2,3  cm   latae.     Pedunculi   breviores 
aequilongi   v.    longiores    quam    folia;    spica   cum   pedunculo    12 — 16   cm   longa,    densa 
bracteae  glumaceae,  Ovaria  superantes,  2,5  mm  longae.     Sepala  oblongo-lanceolata,  acuta 
3-nervia,  dorsale   subaequale  angustius.      Petala  ovata  v.    rhomboidea,   acuta,   3-nervia 
Labelli  lobi   laterales   lineares,  semilunares    s.    falcati,    lobus   intermedius    multo   latior 
oblongo-ligulatus,  obtusus,  basi  incrassatus.     Gynostemium  exalatum,   supra  retusum.  — 
Flores  laete  lutei,   odorem  ligni  Pinorum  exhalantes;  sepala  4,5  mm  longa    2  mm*lata, 
petala  3,5  mm  longa  2,5  mm    lata;  labellum   1  mm  longum;  gynostemium   0,9  (?)  mm 
longum.   —  Novembri.  —  Fig.  38  F. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  Prov.  Benguet.  Zwischen 
Suyoc  et  Panai  in  2100  m  ü.   d.   M.     Epiphytisch  (Merrill  n.   4757). 

70.  D.  turpe  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acovidium  turpe  Oakes  Arnes  in  Proceed.  Biol. 
Soc.  Washington  XIX.  (1906)  149  et  Orchidaceae  II.  ined.  t.  23,  III.  3.  —  Pseudobulbi 
pyriformes,  2,5  cm  longi,  monophylli.  Folia  oblongo-lanceolata,  acuminata,  apice  ipso 
acuta,  petiolata,  petioli  4 — 7  cm,  laminae  9 — 14  cm  longae  7  mm  —  1,8  cm  latae. 
Pedunculus  quam  folia  brevior,  flexuosus;  bracteae  glumaceae,  3  —  4  mm  longae.  Sepalum 
dorsale  oblongo-ovatum,  obtusum,  lateralia  ovato-lanceolata,  acuta.  Petala  ovato-acuta, 
3-nervia.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales  minuti,  basilares  rotundati,  lobus  intermedius 
magnus,  semi-orbicularis,  tuberculis  3  pone  basin  instructus,  illo  centrali  papilloso.  —  Sepala 
petalaque  3  mm  longa,  lateralia  2  mm  lata,  dorsale  et  petala  angustiora,  labellum  (i.  e. 
lobus  intermedius)   2  mm  longum.     Flores  luteoli  inodori.  —  Novembri.  —  Fig.  38Z). 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  Prov.  Benguet.  Epiphytisch 
in  moosigen  Wäldern  in   2100  m  ü.   d.   M.   (Merrill  n.  4758). 

Nota.  Planta  habitu  cum  D.  Whitfordii  et  philippinensi  quadrat;  labelli  fabrica  ab 
omnibus  speciebus  Acoridiorum  quam  maxime  diversa,  vergit  ad  Platyclinin. 

71.  D.  anfractum  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  anfrädum  Oakes  Arnes 
in  Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  148  et  Orchidaceae  II.  ined.  t.  21, 
I.  1.  — Pseudobulbi  oblöngi,  juniores  cataphyllis  maculatis  obtecti,  1,3  cm  longi.  Folia 
oblonga,  acuta  v.   obtusa,  apiculata,  brevi-petiolata,  petiolus   1  cm  longus,  laminae  6 — 

7  cm  longae,  7 — 9  mm  latae.  Pedunculi  folia  superantes,  bracteis  quibusdam  inanibus 
imbricantibus  infra  flores  vestiti,  rhachis  valde  fractiflexa,  internodia  angulos  rectos  for- 
mantia;  spica  pauciflora  ( — 1  0),  bracteae  e  basi  latiore  ovatae,  integrae,  Ovaria  superantes, 
6  mm  longae.  Sepalum  dorsale  elliptico-oblongum  obtusum,  lateralia  lanceolata,  acuta. 
Petala  obovata,  marginem  versus  erosula.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales  reflexi 
acuti,  intermedius  retusus  mucronulatus ,  calli  pone  basin  labelli  3  ex  margine  medium 
versus  cum  mediano  confluentes.  Gynostemium  erectum,  androclinii  margo  posticus 
erosulus.  —  Flores  fusci  pro  genere  magni,  sepala  6  mm  longa  3  mm  lata,  petala  paulum 
breviora  4  mm  lata,  labellum  4  mm  latum,  lobi  laterales  2,5  mm  longi.  —  Octobri.  — 
Fig.   3  8P. 


Pleione.  119 

Monsungebiet:  Provinz  der  Philippinen:  Luzon,  District  Lepanto,  Berg  Data 
in   2300  m  ü.  d.   M.     Epiphytisch  (Merrill  n.  4482). 

Nota.  Affine  videtur  D.  pumilo  Rolfe,  a  quo  differre  dicitur  ambitu  callisque  labelli,  venis 
petalorum  et  rhachide  nimis  fractiflexa. 

72.  D.  Merrillii  (Oakes  Arnes)  Pfitz.  —  Acoridium  Merrillii  Oakes  Arnes  in 
Proceed.  Biol.  Soc.  Washington  XIX.  (1906)  151  et  Orchidaceae  II.  ined.  t.  23,  I.  1.  — 
Pseudobulbi  dense  aggregati,  fusiformes,  monophylli,  sicci  profunde  rugosi,  2  — 
2,5  cm  longi,  cataphyllis  maculatis  cincti.  Folia  oblongo-lanceolata,  acuminata,  satis 
longe  et  abrupte  petiolata,  folia  sicca  nigrescentia ,  petioli  2,5 — 3,5  cm  longi,  laminae 
\\ — 4  4.  cm  longae  1,5 — 2  cm  latae.  Pedunculi  graciles,  nudi  (sine  bracteis  im- 
bricantibus  infra  spicam),  foliis  aequilongi  v.  subbreviores ,  spicae  laxiflorae,  bracteae 
lineari-lanceolatae,  acutae,  quam  Ovaria  ter  longiores,  4 — 7  mm  longae,  apice  subulatae, 
recurvae.  Sepala  lineari-lanceolata,  acuminata.  Petala  quam  sepala  breviora,  oblongo- 
lanceolata,  apicem  versus  minutissime  denticulata.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales 
parvi,  margine  minute  dentati,  oblique  erecti,  semirotundati ,  lobus  intermedius  multo 
major,  suborbicularis ,  antice  rotundatus,  obtusus,  emarginatusque,  nervi  mediani  3 
crassiores  in  disco  ceterum  ecalloso.  Gynostemium  apice  minute  crenulatum,  rostellum 
membranaceum,  protensum.  —  Racemi  v.  spicae  10  cm  longae,  1,5 — 2  cm  latae  (flores 
distichi?).  —  Flores  4  mm  distantes;  sepala  9  mm  longa,  2  mm  lata;  petala  6  mm 
longa,  omnia  3-nervia,  labellum  5  mm  longum,  lobus  intermedius  3  mm  longus  et  latus; 
gynostemium  2,5  mm  longum.  —  Novembri.  —  Fig.   38^4,  B. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Luzon;  District  Lepanto,  Berg  Data 
(Merrill  n.  4585,  n.  4858). 

Nota.  Affinitates  praebet  ad  Platyclinem  Kingii  Hook.  f.  et  ad  Dendrochilum  exalatum 
J.  J.  Smith,  quo  facillime  intellegendum,  haec  2  genera  separari  non  posse. 

151.  Pleione  d.  Don. 

Pleione*)  D.  Don,  Prodr.  flor.  nepal.  (1825)  36;  Syst.  veget.  III.  (1826)  727; 
Lindl.  Veg.  Kingd.  (1847)  181;  in  Paxton  Flower  Gard. ;  Putzer,  Morphol.  Stud.  Orchid. 
Blüte  (1886)  115,  flg.  57;  Entwürfe,  natürl.  Anordn.  Orch.  (1887)  52,  100;  in  Engl.- 
Prantl,  Pflzfam.  II.  6.  (1888)  126  flg.  125#,  C,  D;  0.  Ktze.  Revis.  gen.  II.  (1891) 
679  p.p.;  Rolfe,  Genus  Pleione  in  Orch.  Rev.  XI.  (1903)  289.  —  Coelogyne  sect. 
Pleione  Lindl.  Fol.  orchid.  (1854)  37  —  42;  Miq.  Fl.  Ind.  batav.  III.  (1859)  668; 
Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (186 1);  Pfitzer,  Vergl.  Morph,  d.  Orchid.  (1882)  152,  154; 
Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  519;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  828, 
840;  King  et  Pantling  in  Annais  bot.  Gard.  Calcutta  VIII.  1.  (1898)  131,  139,  t.  193— 
196;  Rolfe  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXVI.  (1903)  23.  —  Coelogyne  p.  p.  Lindl.  Collectan. 
bot.  (1821)  37;  Gen.  spec.  Orch.  (1830)  43;  Nat.  Syst.  (1836)  340.  —  Gompho- 
stylis  Wall.  mscr.  ex  Lindl.  Gen.  spec.  Orchid.  (1830)  43.  —  Coelogyne  sect.  Gompho- 
stylis  Endl.  Gen.  (1837)  190  n.  1347b.  —  Bolborchis  Mor.  Syst.  Verz.  Pfl.  Zollinger 
(1846)  89.  —  Epidendrum  p.  p.  Smith,  Exot.  bot.  IL  t.  97,  98.  —  Cymbidium  p.  p. 
Smith  in  Rees  Cyclopaedia  ex  Lindl.  Coli.  bot.  1.  c. 

Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum,  patens,  resupinatum, 
marcescens.  Sepala  3,  multo  longiora  quam  lata,  aestivatione  valvata,  libera  vel  lateralia 
infima  basi  connata,  medianum  symmetricum,  lateralia  leviter  asymmetrica  curvata. 
Petala  lateralia  libera,  sepalis  subsimilia  vel  angustiora.  Labellum  multo  latius,  liberum 
vel  cum  basi  gynostemii  in  nectarium  breve  saccatum,  cornutum,  gynostemio  parallelum 
et  circa  illud  pro  maxima  parte  convolutum,  subintegrum  vel  manifeste  trilobum,  lobo 
medio  recurvato  vel  protenso,  margine  saepissime  lacero,  nervis  mediis  sublaevibus 
fimbriis  vel  appendicibus  variis  seriatis,  saepe  pro  parte  connatis  ornatis.    Gynostemium 


*)  Uhr]i6i>r],   annua;    ob   durationem   annuam   pseudobulborum  et  foliorum;  etiam  nomen 
poeticum  filiae  Oceani.     Cf.  Lemaire  Jard.  fleur.  I.  (1851)  t.  93. 


120  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

gracile,  labello  brevius,  apice  saepissime  late  alatum  et  stelidiis  2  gracilibus  ornatum. 
Anthera  dependens,  filamento  brevi  tenui,  bilocularis,  loculis  basi  confluentibus.  Pollinia  4, 
cerea,  obovata  vel  oblonga,  a  dorso  compressa,  per  paria  in  loculis  segregata  et  incum- 
bentia,  apice  caudicula  granulosa  appendiculisque  angustis,  retrorsum  spectantibus  munita. 
(Fig.  \D).  Rostellum  declive,  integrum  vel  trilobum.  Stigma  transversum,  subtrian- 
gulare.  Capsula  oblonga  vel  obovata  triquetra,  jugis  sepalinis  applanatis  replum 
tricrure  constituentibus ,  valvis  3  apice  et  basi  cum  replo  cohaerentibus.  —  Herbae 
terrestres  vel  in  saxis  inter  muscos  vigentes.  Pseudobulbi  annui  ovati,  lageniformes 
vel  breviter  cylindracei,  apice  conico,  saepe  medio  constricti,  annulo  tumido  superne 
muniti,  rarius  longitudinaliter  sulcati  vel  varie  gibbosi,  juniores  fibris  parallelis  vel  reti- 
culatis,  vaginarum  nervis  persistentibus  inclusi,  monophylli  vel  diphylli.  Folia  annua, 
membranacea,  vernatione  plicato-convolutiva,  nervis  compluribus  subtus  prominentibus 
praedita.  Scapus  humilis,  elatus,  rarius  gracilis,  proteranthus  vel  foliis  synanthus, 
uniflorus  vel  pauciflorus,  si  synanthus  est,  basi  nudus,  si  proteranthus  apparet,  basi 
vaginis  tubulosis  appressis  vel  varie  inflatis  apice  patentibus  inclusus.  Flores  speciosi, 
bracteis   magnis  membranaceis  saepe  coloratis  stipati. 

Species   13,  in  Himalayae  montibus  nee  non  in  China  subtropica  vigentes. 

Claris  specierum. 

A.  Pseudobulbi  ovati  vel  lageniformes  vertice  annulo  apicali  coro- 
nati;  vaginae  laevissimae  tubulosae  non  inflatae,  demum  in 

fibras  subparallelas  solutae .    Sectio  I.  Eupleione. 

a.  Scapus  proteranthus,    foliis   sub  anthesi  non  vel  apieibus 
solis  protrusis. 

a.  Scapus  (usque  ad  bracteae  insertionem  mensus)  hu- 
milis, sub  anthesi  pseudobulbum  adultum  utplurimum 
duplo  superans,  labellum  ellipticum  emarginatum    ca- 

rinis   5  fimbriatis  ornatum \.  P.  humilis. 

ß.  Scapus  gracilis  sub  anthesi  pseudobulbum  adultum 
multoties  superans. 

I.  Pseudobulbus     depressus,    labellum     subrhombeum 
retusum   emarginatum,    carinis  3  irregulariter  cre- 

nato-dentatis  ornatum 2.  P.  Delavayi. 

II.  Pseudobulbus  gracilis,    labellum  e  basi  euneata  la- 

tissime  trilobum,   carinis   5  subintegris  ornatum     .      3.  P.  yunnannensis. 

b.  Scapus  gracilis  foliis  juvenilibus  vel  fere  prorsus  evolutis 
synanthus. 

a.  Labellum  carinis  fimbriatis  vel  denticulatis  ornatum. 
I.  Bractea  obtusa  vel  truncata. 

\ .  Labellum  basi  latissime  truncatum,  carinis  7 
fimbriatis  ornatum,  margine  antice  minute  eroso- 
denticulatum  vel  subintegrum 4.  P.  Hookeriana. 

2.  Labellum    antice    latissimum,    2-lobum ,    undu- 

latum 5.  P.   Schilleriana. 

3.  Labellum  e  basi  euneata  rhombeum,  subtrilobum, 
carinis    5    fimbriatis    ornatum,    margine    antico 

lacero 6.  P.  grandiflora. 

II.  Bractea    acuta,    labellum    suborbiculare    leviter   tri- 
lobum, carinis  3  undulatis  crenato-dentatis  ornatum, 

margine  antico  .lacero 7.  P.  pogonioides. 

ß.  Labellum  appendieibus  nervorum  destitutum  intus  laeve .      8.  P.  bulbocodioides. 

B.  Pseudobulbi    breviter    cylindracei   apice  conico,    saepe   varie 
gibbosi,    apice    annulo    manifeste    dentato   vel   vix   conspicuo 


Pleione.  121 

coronati;  vaginae  granulosae  vel  saltem   pro   parte   inflatae, 

demum  in  fibras  reticulatas  solutae.   Scapus  proteranthus  .  Sectio  II.  Diclyopleione. 

a.  Vaginae  omnes  cylindraceae  extus  granulosae ;  labelli  lobus 

medius  trapeziformis,  paullo  latior  quam  longus      ...      9.  P.  praecox. 

b.  Vaginae  infimae  inflatae,  superiores    cylindraceae,    labelli 

lobus  medius  bilobus,  multo  latior  quam  longus     .    .    .   10.  P.  Reichenbachiana. 

c.  Vaginae  omnes  valde  inflatae. 

a.  Petala  sepalis  subsimilia,  lobus  medius  labelli  fere  ejus 

dimidium  aequans,  lobis  lateralibus  rotundatis    .    .    .    \  \.  P.  maculata. 
ß.  Petala  sepalis  dimidio  angustiora,  lobus  medius  labelli 
ejus  partem  tertiam  non  aequans,  lobis  lateralibus  an- 

gulatis 12.  P.  lagenaria. 

C.  Pseudobulbi  tenui-cylindracei  curvati ;  folia  brevia  subcoriacea, 

scapus  synanthus  uniflorus 1  3 .  P.  mandarinorum. 

Sectio  I.  Eupleione  Pfitz. 

1.  P.  humilis  D.  Don,  Prodr.  fl.  nepal.  (1802)  37;  Lindl.  in  Paxton,  Flow.  Gard. 
II.  (1851)  65  t.  51  (N.  Abdr.  II.  (1883)  121  t.  61);  Lam.  Jard.  fleur.  II.  (1852)  t.  158; 
Orch.  Album  III.  t.  102;  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI.  (190  3)  291.  —  Coelogyne  humilis  Lindl. 
Collect,  botan.  (1821)  37;  in  Wall.  Catal.  n.  1963  p.  p.;  Gen.  spec.  Orchid.  (1830)  43;  Fol. 
Orchid.  (1854)  41  ;  Bot.  Mag.  t.  5674;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  235;  Hook.  f. 
Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  840;  King  et  Pantl.  in  Ann.  bot.  Gard.  Galcutta  VIII.  (1898) 
139  t.  19  4.  —  Epidendrum  humile  J.  E.  Smith,  Exot.  Bot.  II.  (180  4)  t.  98.  — 
Gymbidium  humile  Smith  in  Rees,  Cyclopaedia  ex  Lindl.  Collect,  bot.  (1821)  37.  — 
Pseudobulbi  ovato-conici,  annulo  membranaceo  satis  alto  albido  coronati,  monophylli, 
4  cm  longi,  1,5 — 2  cm  crassi.  Folium  in  petiolum  pseudobulbo  subaequilongum  sensim 
angustatum,  oblongo-obovatum,  acuminatum,  5-nervium,  membranaceum,  nervis  subtus 
aequo  modo  prominentibus  percursum,  ad  20  cm  longum,  4  cm  latum  v.  interdum 
bene  majus.  Scapus  proteranthus,  folii  apice  sub  anthesi  vix  protruso ,  erectus,  uni- 
florus vel  raro  biflorus,  usque  ad  bracteae  insertionem  mensus  pseudobulbum  utpluri- 
mum  duplo  superans,  vaginis  basalibus  cylindraceis ,  oblique  truncatis,  obtusis,  mox 
laceratis  et  in  fibras  subparallelas  solutis,  saepe  bracteam  fere  attingentibus ;  bractea 
convoluta,  obovata,  obtusa,  emarginata,  ovarium  pedicellatum  bene  aequans,  sub  anthesi 
persistens,  postea  dejecta.  Flos  speciosus  nutans.  Sepala  lanceolata,  subacuta.  Petala 
aequilonga,  subaequilata,  e  basi  caneata  anguste  obovata,  obtusiuscula.  Labellum  aequi- 
longum  e  basi  cuneata  convoluta  late  ellipticum,  emarginatum,  margine  antico  lacero, 
nervis  5  mediis  longe  fimbriatis;  carina  media  breviore,  lateralibus  longioribus,  inter- 
mediis  fere  ad  labelli  apicem  extensis.  Gynostemium  labello  tertia  parte  brevius,  gracile, 
rectum,  apicem  versus  late  alatum,  arcuatum,  ala  apicalis  manifeste  tricuspidata,  lobo 
medio  retuso  emarginato,  lobis  lateralibus  acutis;  anthera  ovata,  obtusa,  apice  emargi- 
nata, pollinia  subellipsoidea  compressa,  appendiculis  subaequilongis,  rostellum  trilobum. 
Capsula  nutans,  obovata,  obtuse  triquetra,  jugis  sepalinis  applanatis.  —  Flos  albus,  disco 
labelli  luteo  brunneo-maculato,  lamellis  brunneis,  margine  antico  explanato  labelli 
amethystino-maculato ;  bracteae  pallide  purpureae :  sepala  petalaque  3,5 — 5  cm  longa, 
1 — 1,3  cm  lata,  labellum  3  —  3,5  cm  longum,   2  cm  latum.   —  Fig.  41  B. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya:  zwischen  Moos  an 
Baumstämmen,  Nepal  (Buchanan-Hamilton!),  Munnipore  (Wallich!),  Sikkim  1300 — 
2800  m  (Hooker  f.!,  Pantling  n.  64!),  Bootan,  Santagong  2700  m  (Griffith!); 
Khasia,  Sanada  2300  m  (T.  Lobb!).  Von  F.  Buchanan  1803  in  Nepal  entdeckt,  von 
Lobb   18  49   eingeführt.  —  v.  fl.  v. 

Var.  adnata  Pfitz.  —  Labelli  basis  quartae  parti  gynostemii  adnata. 

Sikkim:  Pantling  1.  c.    140;  cf.  Reichb.  f.  in  Walp.   Ann.  VI.   235. 


122 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


Var.  albata  Reichb.  f.  in  Gard.' Chron.  (1888)  I.  392.  —  Flos  candidus  labello 
venis  purpureis  maculisque   2   aurantiacis  ornato. 

Von  Sander   1888   eingeführt. 

Var.  purpurascens  Pütz.  —  Labelli  disco  purpureo  vel  kermesino. 

Sikkim:  Pantling  1.  c.    140. 

Var.  tricolor  Reichb.  f.  Gard.  Chron.  (18  8  0)  I.  39  4.  —  Labellum  antice  brunneo- 
marmoratum.  —  Var.  R.  Lindl.   fol.   Orchid.  1.  c. 

Von  Rull    18  80   eingeführt. 

2.  P.  Delavayi  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI.  (1903)  29  1.  —  Coelogyne  Delavayi 
Rolfe  in  Kew  Bull.  (1896)  195  et  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXVI.  (1903)  21.  —  Pseudo- 
bulbi  depressi,  ellipsoidei  vel  ampullacei,  apice  annulo  cylindrico  humili  verticali  subin- 
tegro  coronati,  monophylli,  in  rhizomate  repente  dense  seriati,  1,5 — 2  cm  longi,  2  cm 
crassi.  Folium  adhuc  ignotum.  Scapus  proteranthus,  erectus,  multiflorus,  9 — 10  cm 
longus,  pseudobulbum  adultum  sexies  superans,  basi  vaginis  tubulosis,  oblique  truncatis, 
demum    in    fibras    solutis   inclusus,    vagina   summa  apice  rotundata   pseudobulbo  adulto 


Fig.  39.    Pleione.    Labella.  A  P.  ywinannensis  Rolfe.  —  BP.  grandiflora  Rolfe.  —  C  P.  Dela- 
vayi Rolfe.     (Omnia  magn.  nat.  —  Origin.) 


triplo  longiore;  bractea  oblongo-obovata;  truncata,.  convoluta,  erecta,  sub  anthesi  per- 
sistens.  Sepala  e  basi  cuneata  anguste  obovata  acuminata.  Petala  paullo  angustiora 
similia.  Labellum  e  basi  cuneata  subtrilobum,  lobis  Jateralibus  rotundatis,  medio  trape- 
ziformi  triangulo-emarginato,  margine  antico  dentato-lacero,  nervis  3  mediis  fere  ad 
apicem  labelli  carinis  elevatis,  irregulariter  arcuato-dentatis  ornatis,  dentibus  singulis  in 
nervis  proximis  interdum  accedentibus.  Gynostemium  gracile,  arcuatum,  sepala  petalaque 
5  cm  longa,  7 — 8  mm  lata,  labellum  fere  4  cm  longum,  2,5  cm  latum.  —  Fig.  39(7. 
Centralasiatisches  Gebiet:  Yunnan  (Delavay  n.  4739!). 

3.  P.  yunnannensis  Rolfe  in  Orch.  Rev.  (1903)  292.  —  Coelogyne  yunnan- 
nensis  Rolfe  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXVI.  (1903)  23;  Orchid.  Review  XIV.  (1906)  81 
flg.  10;  Gard.  Chron.  (1907)1.  152  flg.  70.  —  Pseudobulbi  graciles,  ampullacei,  apice 
annulo  ampliato,  cylindraceo  margine  dentato  coronati,  monophyHi,  in  rhizomate  repente 
dense  seriati,  5  cm  longi,  1  cm  crassi.  Folium  lanceolatum,  subacutum,  5-nervium, 
nervis  subtus  satis  prominentibus  praeditum,  juvenile  13  cm  longum,  1  cm  latum. 
Scapus  proteranthus,  folii  apice  sub  anthesi  jam  protruso,  erectus,  uniflorus,  gracilis, 
pseudobulbum  quadruplo  superans,  10 — 12  cm  longus,  basi  vaginis  tubulosis  cylindricis, 
inferioribus  oblique  truncatis,  superioribus  apice  triangulo-obtusiusculis,  serius  in  fibras 
solutis   inclusus,    vagina   summa   pseudobulbo    duplo  longior;    bractea   anguste    obovata, 


Pleione.  123 

obtusa,  erecta,  circa  floris  suberecti  ovarium  convoluta,  bracteam  paullo  superans,  2 — 
2,5  cm  longa.  Sepala  oblongo-obovata,  obtusiuscula.  Petala  similia  subacuta.  Labellum 
e  basi  late  cuneata  trilobum,  lobis  lateralibus  rotundatis ,  medio  subobtrapeziformi  vix 
emarginato,  truncato,  margine  dentato-lacero,  nervis  5  mediis  fere  ad  apicem  labelli 
carinis  acutis  subintegris  ornatis.  Gynostemium  gracile,  anguste  obtriangulum,  alatum. 
Capsula  ignota.  —  Flos  roseus  vel  purpureus.  Sepala  petalaque  subsimilia  4  cm  longa, 
7 — 8  mm  lata,  labellum  fere  3  cm  longum  et  latum.  —  Fig.  39-4. 

Centralasiatisches  Gebiet:  Yunnan,  Mengtze  1800  m  auf  grasigen  Bergen 
3000  m  auf  Felsen  (Henry  n.    HU  3!),  Bergweiden  (Hancock  n.    173).   —   v.  fl.  s. 

4.  P.  Hookeriana  (Lindl.)  T.  Moore  in  Williams  Orch.  Grow.  Man.  Ed.  5.  (1880) 
548;  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI.  (1903)  291.  —  Coelogyne  Hookeriana  Lindl.  Fol.  Orchid. 
(1854)  34;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  234;  Bot.  Mag.  t.  6388;  Hook.  f.  Fl. 
Brit.  Ind.  V.  (1886)  842;  King  et  Pantl.  in  Ann.  R.  Bot.  Gard.  Calcutta  VIII.  (1898) 
139  t.  193.  —  Pseudobulbi  ovati  apice  annulo  humili  erecto  coronati  monophylli,  1  cm 
longi,  5  mm  crassi  v.  vix  majores.  Folium  in  petiolum  tenuem  angustatum,  elliptico- 
lanceolatum,  acuminatum,  5-nervium,  membranaceum,  nervis  subtus  satis  prominentibus 
percursum,  8  —  9  cm  longum,  2,5  cm  latum.  Scapus  foiio  fere  explanato  arcuato 
recurvo  synanthus,  idemque  sub  anthesi  vix  superans,  erectus.  uniflorus,  ad  8  cm 
altus,  basi  vaginis  tubulosis,  inferioribus  oblique  truncatis,  subdiaphanis,  serius  in  fibras 
parallelas  solutis  inclusus,  vagina  summa  cylindrica,  subacuta;  bractea  obovata,  obtusa, 
floris  nutantis  ovarium  breviter  pedunculatum  aequans.  Sepala  anguste  ovata,  acuta. 
Petala  aequilonga,  oblonga,  subacuta  angustiora.  Labellum  e  basi  latissime  truncata 
obscure  trilobum,  lobi  laterales  rotundati,  medius  trapeziformis,  truncatus  vel  emarginatus, 
margine  antico  labelli  minute  eroso-denticulato  vel  subintegro,  nervis  mediis  7  fimbriis 
longis  subparallelis  ornatis.  Gynostemium  gracile,  apice  late  triangulum,  alatum,  retusum. 
Capsula  ....  Flos  amethystinus,  labellum  album  luteo-maculatum ;  sepala  petalaque 
2,8  cm  longa,    1    cm  lata,  labellum  aequilongum  1,5  cm  latum.  —  Fig.  40i?. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya:  Sikkim  2300 — 3700  m 
in  feuchtem  Moos,  im  Mai  und  Juni  in  Blüte  (Thomson!,  Watt!,  Gammin!,  Gamble!, 
Anderson  n.  1218!,  Schlagintweit  n.  1  4749,  Pantling  n.  3  I  3!),  Kumaon  (Collett 
n.  842),  West-Himalaya  (Jacquemont  n.  208).    Von  Elwes  1878  eingeführt.  —  v.  fl.  s. 

Var.  braehyglossa  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI.  (1903)  291.  —  Labellum  brevius 
minus  trilobum:  in  montibus  magis  elevatis. 

5.  P.  Schilleriana  (Reichb.  f.)  Pfitz.  et  Kränzl.  —  G.  Schilleriana  Reichb.  f.  in  Allg. 
Gart.  Zeit.  (1858)  189;  Xen.  Orch.  II.  (1865)  110  t.  134;  Bot.  Mag.  t.  5072;  Fl.  d.  serr. 
t.  2302;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  83  4;  Grant,  Orch.  Burmah  182.  — Pseudo- 
bulbi parvi,  late  lageniformes,  in  rhizomate  repente  in  linea  fractillexa  seriati,  diphylli, 
1,5  cm  longi,  1,3  cm  crassi,  irregulariter  impressi.  Folia  in  petiolum  brevem  angustata, 
lanceolata,  acuta,  subcoriacea,  obscure  7-nervia,  subcarinata,  subtus  rubella,  albo-punc- 
tata,  ad  1 0  cm  longa,  2  cm  lata.  Scapus  foliis  fere  adultis  synanthus  eisque  brevior, 
basi  squamis  pseudobulbo  aequilongis  acutis  vestitus,  erectus,  uniflorus,  5 — 8  cm 
longus;  bractea  singula  aequilonga,  late  ovata,  acuta,  persistens.  Sepalum  dorsale  erectum, 
anguste  ovatum,  acutum,  lateralia  deflexa,  approximata,  paullo  angustiora  subfalcata, 
omnia  dorso  carinata.  Petala  linearia,  acuta,  deflexa  sepalis  paullo  breviora.  Labellum 
sepalis  aequilongum,  concavum,  trilobum,  3-nervium,  lobis  lateralibus  tertiam  partem 
labelli  aequantibus,  erectis,  oblongis,  antice  rotundatis,  lobo  medio  parte  basali  labelli 
multo  latiore,  ex  isthmo  brevi  angusto  dilatato,  quadrato-suborbiculari,  margine  deflexo, 
denticulato,  undulato,  carinis  3  integris  a  basi  labelli  usque  ad  isthmum  extensis,  ubi 
laterales  in  callos  integros  mutantur.  Gynostemium  lobos  laterales  labelli  paullo  supe- 
rans, ubique  alatum,  ala  apicalis  integra.  Pollinia  excavata.  —  Flos  luteus,  atropurpureo- 
guttatus  et  pictus.  Sepala  petalaque  4  cm  longa,  sepalum  dorsale  basi  1 ,2  cm,  late- 
ralia 2  cm  lata,  petala  3 — 4  mm  lata,  labellum  3,5  cm  longum  basi  1,5  cm  antice  2  cm 
latum.  —  Fig.  4 1  D. 


124 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


Monsungebiet:  Moulmein.  —  Eingeführt  von  Schiller-Hamburg,  später  von 
Lobb  für  Veitch-Chelsea. 

6.  P.  grandiflora  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI.  (1903)  29  1.  —  Goelogyne  grandiflora 
Rolfe  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXVI.  (1903)  22.  —  Pseudobulbi  ovato-ampullacei,  apice 
annulo  cylindrico,  erecto,  ampliato,  dentato  coronati,  monophylli,  in  rhizomate  repente 
dense  seriati,  4  cm  longi,  1,5  cm  crassi.  Folium  lanceolatum,  acutum.  Scapus  folio 
juvenili  synanthus,  idemque  vix  superans,  erectus,  10 — 12  cm  altus,  uniflorus,  basi 
vaginis  tubulosis  oblique  truncatis,  tenuiter  membranaceis,  diaphanis,  mox  in  fibras  solutis 
inclusus,  vagina  summa  subacuta  pseudobulbo  adulto  duplo  longiore,  12  cm  altus; 
bractea  anguste  elliptica,  apice  truncata  circa,  ovarium  convoluta,  ad  4  cm  longa.  Sepala 
et  petala  similia  lanceolato-oblonga  obtusa.  Labellum  e  basi  cuneata  trilobum,  lobis 
lateralibus  rotundatis,  lobo  medio  magno  trapeziformi,  emarginato,  margine  lanceolato 
(Fig.  39  5),  nervis  5  mediis  carinis  fere  ad  labelli  apicem  procurrentibus,  longe  fimbriatis 
ornatis.  Gynostemium  gracile  triangulo-alatum ,  ala  apicalis  bisinuata.  Capsula  .  .  . 
Flos  candidus.  Sepala  petalaque  5,5  cm  longa,  \ — 1,2  cm  lata,  labellum  5,5  cm  longum, 
4,8  cm  latum. 

Centralasiatisches  Gebiet:  Yunnan,  Mengtze,  nördliche  Bergwälder  in  2800  m 
(Henry  n.  \  1 1 1  6 !).  —  v.  fl.  s. 

7.  P.  pogonioides  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI.  (1903)  291.  —  Coelogyne  pogonioides 
Rolfe  in  Kew  Bull.   (1896)    196;  Journ.  Linn.   Soc.  XXXVI.    (1903)    23.   —   G.  Henryi 

Rolfe  iisd.  loc.  19  5,  23.  — 
Pogonia  (§  Eupogonia)  sp. 
Hance  in  Journ.  Bot.  (1885) 
2  47.  —  Pogonia  pleio- 
noides  Kränzl.  in  Engler's 
Bot.  Jahrb.  XXIX.  (1901) 
267.  —  Pseudobulbi  gra- 
ciles,  ampullacei,  apice 
annulo  cylindrico  non  am- 
pliato subintegro  coronati, 
monophylli ,  3  cm  longi, 
dense  seriati.  Folium  pe- 
tiolatum,  elliptico-lanceo- 
latum,  acuminatum,  apice 
obtusiusculo ,  5-nervium, 
20  cm  longum ,  4  cm 
latum.  Scapus  folio  semievoluto  synanthus,  pseudobulbo  decies  folio  juvenili  brevior 
vel  aequilongus  (usque  ad  bracteae  insertionem  mensus),  erectus,  uniflorus  vel  bi- 
florus,  basi  vaginis  tubulosis  oblique  truncatis,  tenuiter  membranaceis,  subdiaphanis, 
mox  in  fibras  parallelas  solutis  inclusus ,  ad  1 0  cm  altus ,  vagina  summa  subacuta 
pseudobulbo  adulta  quadruplo  longiore;  bracteae  anguste  ovatae,  acutae,  parum  patentes, 
1,3  —  2  cm  longae.  Flores  suberecti.  Sepala  e  basi  cuneata  lanceolata,  acuta.  Petala 
similia,  paullo  angustiora.  Labellum  e  basi  late  cuneata  subtrilobum,  lobi  laterales 
rotundati,  medius  brevis  trapeziformis ,  emarginatus,  margine  fimbriato-lacero ,  nervi 
3  medii  et  carinae  elevatae  irregulariter  arcuatae  fere  ad  apicem  labelli  procurrentes. 
Gynostemium  gracile,  arcuatum,  apicem  versus  alatum,  ala  apicalis  lata  trisinuata. 
Capsula  suberecta,  gynostemio  tenui  aequilongo,  coronata,  obovata,  jugis  applanatis, 
valvis  dorso  carinatis.  —  Flores  rosei  vel  cinnabarini;  sepala  petalaque  ad  5,5  cm 
longa,  6 — 7  mm  lata,  labellum  2,5  —  3  cm  longum  et  latum;  gynostemium  2,5 — 3  cm 


Fig. (  40.    Pleione.    Labella.    A  P.  bulbocodioides  (Fr anch.)  Rolfe. 
—  BP.  Hookeriana  Moore.  —  C  P.  pogonioides  Rolfe.    (Omnia 
magn.  nat.  —  Origin.) 


longum. 


Fig.  40  C. 


Central-China:  Hupeh,  Süd-Patung  in  hohen  Lagen  (Henry  n.  1473,  3785, 
6068,  6068a);  Szechuan  (Henry  n.  8826!);  Anhuri,  nasse  Felsen  bei  Wahu  1000  m 
(Bullock,  Herb.  Hance  n.  22038);  Nan  chuan  (von  Rosthorn  n.  783,  2131).  — 
v.  fl.  s.   —  Einh.  Name:    »Peu-nu«.  [Pen-nu?] 


Pleione. 


125 


8.  P.  bulbocodioides  (Franch.)  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI.  (1903)  291.  —  Coelo- 
gyne bulbocodioides  Franch.  Plant.  Davidianae  II.  in  Nouv.  Arch.  Mus.  d'Hist.  natur. 
Paris  2.  ser.  XII.  (1887)  84;  Rolfe  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXVI.  (1903)  21.  —  Pseudo- 
bulbi  anguste  ovati  vel  conico-ampullacei,  annulo  parvo  cjlindrico  verticali  aut  obliquo 
eoronati,  monophylli,  congesti,  1 — 2  cm  alti  et  basi  crassi.  Folium  elliptico-lanceolatum, 
obtusiuscülum,  juvenile  1  0  cm  longum,  2  cm  latum.  Scapus  folio  fere  explanato  vel  adhuc 
convoluto  synanthus,  pseudobulbum  adultum  sexies  superans,  erectus,  uniflorus,  basi 
vaginis  tubulosis  obtuse  truncatis,  membranaceis,  subdiaphanis,  demum  in  fibras  parallelas 
solutis  inclusus,  1  0  cm  altus,  vagina  summa  subacuta  pseudobulbo  adulto  duplo  lon- 
giore.  Bractea  oblonga,  subacuta,  ovarium  pedunculatum  aequans  vel  superans.  Sepala 
suberecta,  anguste  lanceolata.  Petala  angustiora  fere  linearia.  Labellum  e  basi  cuneata 
sensim  dilatatum,  obscure  trilobum,  lobis  lateralibus  vix  prominentibus  obtusis,  medio 
trapeziformi  apice  leviter  emarginato,  margine  eroso-lacero ,  nervis  et  carinis  omnino 
destituto.  (Fig.  40  C).  Gynostemium  gracile,  apice  alatum,  ala  apicalis  obscure  trilobata. 
Capsula  oblonga,  erecta.  —  Flores  rosei  vel  albi;  sepala  petalaque  4  cm  longa,  5  v. 
7  mm  lata,  labellum  aequilongum.  —  Fig.  40  A 

Gentralasiatisches  Gebiet:  Moupine  an  nassen  Felsen  (Franchet);  West- 
Szechuen  bei  Tachien-lu  3000  —  4500  m  (Pratt!). 


Sectio  II.  Dictyopleione  Pfitz. 

9.  P.  praecox  (Smith)  D.  Don,  Prodr.  fl.  nepal.  (1825)  37;  Rolfe  in  Orch.  Rev. 
XI.  (1903)  290.  —  Coelogyne  praecox  Lindl.  Collect,  bot.  (1821)  37;  in  Wall.  Catal. 
n.  1965;  Fol.  Orchid.  (1854)  40;  Paxt.  Mag.  XIV.  t.  1;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI. 
(1861)  235;  Hook.  f.  FI.  Brit. 
Ind.  V.  (1890)  8  40;  Grant, 
Orch.  Burmah  166;  King- 
Pantl.  in  Ann.  R.  Bot.  Gard. 
Calc.  VIII.  141  t.  196.  — 
Epidendrum  praecox  Smith, 
Exot.  ( 1  8  0  4)  t.  9  7 .  —  Pleione 
Wallichii  Lindl.  in  Paxt. 
Flow.  Gard.  sub.  t.  51.  — 
Coelogyne  WallichiiBot.  Mag. 
t.  449  6.  —  Pleione  Walli- 
chiana Lindl.  in  Paxt.  Flow. 
Gard.  II.  t.  39;  Lern.  Jard. 
fleur.  II.  (1851)  t.  153.  — 
Coelogyne  Wallichiana  Lindl. 
Gen.  spec.  Orch.  (1830)  43; 
in  Wall.  PI.  as.  rar.  I.  46, 
t.  54;  Bot.  Reg.  XXIV.  (1838) 
Mise.  n.  157,  XXVI.  (18  40) 
t.  24;  Paxt.  Magaz.  VI. 
(1839)  t.  25;  Griffith,  Notul. 
III.  (1851)  402;  Jennings 
Orchid.  t.  472.  —  C praecox 
Lindl.  var.  Wallichiana  Gar- 
tenflora IX.  t.  2  8  3 .  —  Pseudo- 
bulbi  virides ,  violaceo-reti- 
culati ,  brevissime  subcylin- 
dracei,  vel  obtuse  pentagoni,  Fig#  41  pieione.  Labella.  A  P. praecox  D.Don.  —  BP.  humi- 
in  apicem  anguste  conicum  us  d.  Don.  —  C  P.  maculata  Lindl.  —  DP.  Sckilleriana 
subito  angustati,   subgibbosi,  (Reichb.  f.)  Kränzl.     (Omnia  magn.  nat.  —  Origin.) 


126  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

apice  annulo  fere  evanido,  ampliato,  dentato  coronati,  monophylli,  3,5  cm  longi,  3  cm  crassi. 
Folium  petiolatum,  ellipticum,  breviter  acuminatum,  9-nervium,  25  cm  longum,  9  cm 
latum,  nervis  5  subtus  magis  prominentibus  percursum.  Scapus  proteranthus ,  uni- 
florus  vel  raro  biflorus,  humilis  v.  mediocris,  2 —  6  cm'  altus,  usque  ad  bracteae  inser- 
tionem  mensus  sub  anthesi  pseudobulbum  adultum  vix  aequans  vel  superans,  basi 
vaginis  tubulosis,  vix  inflatis,  oblique  truncatis,  extus  dense  granulosis,  demum  in  fibras 
reticulatas  pseudobulbum  vestientes  lacerata  inclusus ,  vagina  summa  sub  anthesi 
pseudobulbum  non  aequante;  bractea  late  obovata,  obtusiuscula,  convoluta,  decidua,  ovarium 
floris  subnutanüs  superans.  Sepala  patentia  inaequalia,  dorsale  anguste  lanceolatum, 
acuminatum,  lateralia  paullo  latiora,  curvata,  basi  saccata.  Petala  sepalis  angustiora 
iisque  aequilonga.  Labellum  infimae  basi  gynostemii  adnatum  et  saccatum,  deinde 
circa  gynostemium  convolutum,  e  basi  acuminato-cuneata  plus  minus  distincte  trilobum, 
lobis  lateralibus  semiellipticis,  antice  rotundatis  vel  obtuse  angulatis,  dentatis,  lobo  medio 
trapezoideo  emarginato,  margine  lacero  dentato,  nervis  3  vel  5  mediis  fimbriis  digiti- 
formibus  inferioribus  saepe  connatis  ornatis.  Gynostemium  labello  quarta  vel  tertia 
parte  brevius,  gracile,  apice  late  alatum.  —  Flos  amethystinus,  labellum  antice  pallidius; 
sepala  petalaque  6  cm  longa,  sepalum  dorsale  5 — 7  mm,  lateralia  1,3  cm,  petala 
4 — 5  mm  lata,  labellum   4  cm  longum  et  medio  latum.  —  Fig.  i\A. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya  und  Nordwestma- 
layische  Provinz:  1700 — 2700  m,  von  Garwhal  östlich,  Sikkim,  Khasia-Berge  (Hooker, 
Thompson!,  Pantling  n.  96!);  1300 — 2000  m.  —  Pegu  (Kurz);  Tenasserim,  auf 
der  Spitze  des  Nattoung  (Parish!).  —  Von  Wallich  in  Sylhet  entdeckt,  blühte  sie,  von 
Gibson  eingeführt,  zuerst   1838  in  Chatsworth.  —  v.  fl.  v. 

Var.  birmaniea  (Reichb.  f.)  Rolfe;  Grant,  Orch.  Burmah  167.  —  Coelogyne  bir- 
manica  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1882)  II.  840;  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XL  (1903) 
290.  —  Pseudobulbi  demum  omnino  obvallati  retusi,  apice  ipso  omnino  abbreviato, 
scapus  saepissime  biflorus,  lobus  medius  labelli  denticulatus  non  fimbriatus,  carinae  3, 
ala  apicalis  gynostemii  non  lacera.  —  Pseudobulbi  vaginaeque  coeruleo-purpurei,  albo- 
maculati. 

Burma:  von  Low   1882   eingeführt. 

Var.  Candida  Pfitz.  —  Flores  candidi  (King  et  Pantl.  Ann.  R.  Bot.  Gard.  Calcutta 
VIII.    141). 

Himalaya  —  Sikkim. 

Var.  sanguinea  Lindl.  —  Bracteae  minus  deciduae.  Folia  kermesina.  —  An  folia 
antequam  decidunt,  -colore  quasi  autumnali  colorati? 

10.  P.  Reichenbachiana  Moore  in  Williams  Orch.  Grow.  Man.  7.  (189  4)  685; 
Grant,  Orch.  Burmah  16  8.  —  Coelogyne  Eeichenbachiana  Veitch  in  Gard.  Chron. 
(1868)  1210;  Veitch,  Man.  Goelog.  59;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  841;  Bot. 
Mag.  t.  5753.  —  Pseudobulbi  breviter  cylindracei,  apicem  subconicum  versus  paullo 
ampliati,  longitudinaliter  6 — 8-sulcati,  superne  totidem  gibbosi,  apice  annulo  humili 
dentato-coronati,  monophylli  vel  diphylli,  virides,  atropurpureo-reticulati ,  6  cm  longi, 
4 — 4,5  cm  crassi.  Folium  .  .  .  Scapus  proteranthus,  usque  ad  bracteae  insertionem 
mensus  pseudobulbum  vix  aequans,  erectus,  uni-  vel  biflorus,  basi  vaginis  infimis  bre- 
vibus  distincte  inflatis,  superioribus  longis  tubulosis  appressis  demum  laceratis  inclusus; 
bractea  oblongo-lanceolata,  acuta,  ovarium  pedicellatum  aequans.  Sepala  oblonga,  sub- 
acuta. Petala  aequilonga,  angustiora.  Labellum  subtrilobum  convolutum  e  basi  cuneata 
trilobum,  lobi  laterales  breves,  rotundati,  margine  dentati,  lobus  medius  dilatatus,  emar- 
ginatus,  margine  dentatus,  nervi  3  medii  papillis  brevibus  numerosis  ornati.  Gynoste- 
mium gracile,  rectum,  apicem  versus  arcuatum,  parti  convolutae  labelli  aequilongum,  ala 
apicalis  profunde  triloba,  lobis  truncatis  emarginatis;  rostellum  trilobum.  —  Flos  pallide 
roseus  vel  amethystinus,  labello  albo,  purpureo-maculato.  Sepala  petalaque  5  cm  longa, 
sepala  1,3  cm,  petala  1  cm  lata,  labellum  aequilongum  v.  paulum  longius  2,5  cm  latum.  — 
Fig.   42. 


Pleione. 


127 


Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz:  Arracan-Berge ,  Rangoon 
(Benson  n.  156!).  - —  Exam.  vrv.   cult. 

11.  P.  maculata  Lindl.  in  Paxt.  Flow.  Gard.  t.  39,  fig.  1  (N.  Abdr.  II.  (1883) 
81  t.  53  fig.  1);  Lemaire,  Jard.  fleur.  I.  (1851)  t.  93,  fig.  1;  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI. 
(1903)  290.  —  Coelogyne  maculata  Lindl.  Gen.  spec.  Orchid.  (1830)  43;  in  Wall.  pl. 
as.  rar.  I.  45  t.  53;  Fol.  Orch.  Coelogyne  (1854)  40;  Griffith,  Notul.  III.  (1851)  281; 
Bot.  Mag.  t.  4691;  Flore  des  serres  t.  1470;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI.  (1861) 
235;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  841;  King  et  Pantling  in  Ann.  R.  Bot.  Gard. 
Calcutta   140  t.  195.  —  O.  Candida  Lindl.  in  Wall.    Catal.    n.   1964.    —   C.  diphylla 


Fig.  42.    Pleione  Reichenbachiana  Moore.     (Ex  Bot.  Magaz.). 

Lindl.  in  Paxt.  Flow.  Gard.  I.  (1851)  sub  t.  5 1 ,  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1854)  38; 
Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI.  (1861)  23  4.  —  Gymnostylis  Candida  Wall.  mscr.  — 
Pseudobulbi  illis  P.  praecocis  similes,  sed  minores,  apice  annulo  parvo  horizontali  an- 
gulato  coronati,  diphylli.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  aequilongum  angustata,  oblonga, 
acuminata,  7-nervia.  Scapus  proteranthus ,  uniflorus,  basi  vaginis  tubulosis  apice  in 
appendicem  latissime  ovatam  inflatam  ampliatis,  demum  in  fibras  reticulatas  solutis 
inclusus;  bractea  late  obovata,  acuminata,  ovarium  pedunculatum  superans,  sub  anthesi 
persistens,  postea  dejecta.  Sepala  oblonga  subacuta.  Petala  aequilonga,  paullo  angustiora, 
obtusiuscula.     Labellum  trilobum,  lobis  lateralibus  parvis  rotundatis,    medio    late    ovato 


128  PfHzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

emarginato,  nervi  5  medii  fimbriis  numerosis  brevibus  crassis  ornati.  Gynostemium 
gracile,  partem  convolutam  labelli  vix  aequans,  ala  apicalis  subintegra,  margine  dentata. 
Capsula  erecta  obovata,  jugis  6  latis  applanatis  ornata.  —  Flos  candidus,  labelli  margine 
purpureo-maculato.  —  Fig.   41  C. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya:  Nepal  (Wallich); 
Sikkim  (Pantling  n.  14  !),  500 — 1000  m  blüht  liier  Oktober,  November;  Bhootan 
(Glarke!);  Khasia-Berge   1300—1700  m  (Wallich!).  —  v.  fl.  s. 

Var.  Arthuriana  (Reichb.  f.)  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI.  (1903)  290.  —  Coelogyne 
Arthuriana  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1881)  I.  40.  —  Pseudobulbi  obtuse  pentanguli; 
bractea  arcta  ovario  brevior;  labelli  carinae  longiores.  Pseudobulbi  atropurpurei,  viridi- 
maculati.     Petala  lineis  2   violaceis  ornata,  labellum  purpureo-praetextum. 

Von  Veitch   1881    eingeführt. 

Var.  virginea  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1887)  II.  682.  —  Flos  candidus, 
labellum  striis  pallide  purpureis  et  macula  sulfurea  ornatum.  Pseudobulbi  pallide  virides 
concolores. 

Blühte  18  87  bei  W.  H.  Scott  und  mit  etwas  dunklen,  gelb  gefleckten  Lippen 
ohne  Purpurlinien  (P.  maculata  var.   alba)  bei  W.   S.   Kimball. 

12.  P.  lagenaria  Lindl.  in  Paxt.  Flow.  Gard.  I.  (1850)  t.  39  fig.  2;  N.  Abd.  II. 
(1883)  81  t.  53  fig.  2;  Lemaire,  Jard.  fleur.  I.  (l  851)  t.  93,  fig.  2 ;  Engl.-Prantl, 
Pflzfam.  II.  6.  (1888)  125,  126  fig.  125P,  C,  D\  Rolfe  in  Orch.  Rev.  XI.  (1903)  290; 
Williams  Orch.  Grow.  Man.  7.  ed.  683;  Warner,  Select.  Orch.  t.  17;  Puydt,  Orchid. 
t.  36;  Jennings  Orch.  t.  47  fig.  1.  —  Coelogyne  lagenaria  Lindl.  Fol.  Orchid.  I.  (1854) 
39;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI.  (l  861)  23  4;  Bot.  Magaz.  t.  5370;  Flore  des  serr. 
t.  2386;  Illustr.  hortic.  t.  510;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  841;  Veitch,  Man. 
VI.  56.  —  Pseudobulbi  breves,  cylindracei,  medio  constricti,  sub  apice  conico  vallo 
tumido  cincti,  apice  ipso  angulo  horizontali  subdentato  coronati,  diphylli,  3  cm  longi, 
3,5  cm  crassi.  Folium  lanceolatum,  acuminatum,  deciduum.  Scapus  humilis  proteran- 
thus,  uniflorus,  pseudobulbum  adultum  vix  aequans,  basi  vaginis  ex  tubulo  cylindraceo 
apicem  versus  valde  inflatis  demum  in  fibras  reticulatas  solutis,  scabriusculis  inclusus; 
bractea  convoluta,  obovata,  obtusa,  ovarium  superans.  Sepala  lineari-lanceolata,  acuta, 
patentia  vel  recurva.  Petala  aequilonga  quam  sepala  vix  semilata,  acuta.  Labellum 
cum  basi  gynostemii  in  nectarium  breve  connatum,  circa  gynostemium  convolutum,  tri- 
lobum,  lobi  laterales  fere  rectanguli,  margine  antico  erosi,  lobus  medius  deflexus,  ovato- 
trapeziformis,  obtuse  emarginatus,  partem  tertiam  labelli  non  aequans,  margine  erosus, 
nervi  5  medii  appendicibus  clavatis  seriatis  scabriusculis  ornati.  Gynostemium  gracile, 
apice  alatum  et  stelidiis  2  filiformibus  munitum,  ala  apicalis?  Capsula  adhuc  ignota.  — 
Flos  amethystinus,  labellum  pallidius,  discus  luteus,  margine  purpureo-maculatus.  Sepala 
petalaque  5  cm  longa,  sepala  1  cm,  petala  6 — 7  mm  lata,  labellum  sublongius  ex- 
planatum  2,5  cm  latum.  —  Fig.    KB—D. 

Ostindien:   Heimat  nicht  genauer  bekannt.   —  v.  fl.  s. 

13.  P.  mandarinorum  Kränzl.  —  Coelogyne  mandarinorum  Kränzl.  in  Engler's 
Bot.  Jahrb.  XXIX  (1901)  269.  —  Rhizoma  longe  repens,  crassiusculum ;  pseudobulbi 
2 — 3  cm  inter  se  distantes,  quam  rhizoma  tenuiores(l),  leviter  curvati  ascendentesque, 
monophylli,  1,5  —  2  cm  alti,  5  mm  crassi.  Folia  brevi-petiolata  oblonga  v.  oblongo- 
lanceolata,  obtusa,  petioli  1,5 — 2  cm  longi,  laminae  4 — 6  cm  longae,  1 — 1,2  cm  latae. 
Scapi  uniflori,  breves,  bulbos  vix  aequantes;  bractea  1  satis  ampla,  ochreata,  retusa,  tertiam 
ovarii  aequans,  ad  8  mm  longa.  Sepala  lanceolata,  lateralia  basi  paulum  producta, 
mentulum  rotundatum  formantia.  Petala  angustiora,  lanceolata,  aequilonga;  omnia  acuta. 
Labellum  e  basi  angusta  cuneatim  dilatatum,  antice  obscure  trilobum,  lobi  laterales 
rotundati,  lobus  intermedius  subpanduratus,  antice  retusus  (si  mavis  subquadratus  late- 
ralibus  emarginatis),  lamellae  antice  in  disco  paucae,  vix  elevatae.  Gynostemium  labello 
aequilongum,  vix  curvatum,  androclinii  margo  valde  dilatatus,  erosulus.  —  Flores  tener- 
rimi,  sepala  lateralia  3,5  cm,  dorsale  et  petala  et  labellum  3  cm  longa,  illud  antice  1  cm 
latum;  color  floris  certe  pallide  roseus. 


Neogyne.  1 2£ 

Centralasiatisches  Gebiet,  China:  Prov.  Sze  ch'uan,  Nan  ch'uan  (v.  Rost- 
horn  n.  2129!). 

Nota.  Est  planta  habitu  peculiaris  quoad  flores,  tarnen  Pleione  genuina.  Bases  sepalorum 
lateralium  paulum  ultra  insertionem  productae  mentulum  formant  rotundatura,  paulo  produc- 
tius  quam  habemus  in  Pleione  Wallichii;  omnes  ceteri  characteres  optime  cum  illis  aliarum 
specierum  quadrant.  —  Botanicis  novorum  generum  cupidis  lubentissime  recommendata. 

1 52.   Neogyne  Reichb.  f.  emend. 

Neogyne  Reichb.  f.  in  Bot.  Zeitg.  (1  852)  931  ;  Pfitz.  in  Engl.-Prantl,  Pflzfam.  II.  6. 
(1888)  126.  —  Coelogym  sect.  Neogyne  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  222.  — 
Coelogyne  Lindl.  in  Wall.  PI.  as.  rar.  I.  (1830)  t.  33;  Gen.  spec.  Orchid.  (1830)  41; 
Fol.  Orchid.  Coelogyne  (1852)  1;  Paxt.  Mag.  Bot.  VI.  (1839)  t.  73;  Griff.  Itin.  Not. 
(1848)  72;  Hook.  f.  Flor.   Brit.  Ind.  V.   (1890)   828. 

Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum,  erecto-connivens,  non 
resupinatum,  marcescens.  Sepala  3,  libera,  dorso  carinata,  aestivatione  valvata,  media- 
num  basi  breviter  saccatum,  lateralia  aequilonga,  basi  longius  saccata,  saccis  ovario 
accumbentibus.  Petala  2  libera,  sepalis  breviora  et  angustiora  plana.  Labellum  con- 
cavum,  trilobum,  basi  cum  basi  gynostemii  continuum  et  bisaccatum,  saccis  in  illis 
sepalorum  lateralium  inclusis,  subtus  sulcatum,  lobi  laterales  fere  labellum  totum 
aequantes,  longe  obcordati,  antice  rotundati,  gynostemium  amplectentes,  sese  media  parte 
invicem  tegentes,  lobus  terminalis  parvus,  late  ovatus,  antice  obcordato-dilatatus,  emargina- 
tus,  concavus,  carina  media  subintegra,  angusta  a  basi  labelli  fere  ad  basin  lobi  medii 
extensa,  carinae  laterales  altiores,  flexuosae,  ultra  dimidium  labelli  ortae,  usque  in  basin 
lobi  medii  procurrentes.  Gynostemium  lobis  lateralibus  labelli  brevius,  a  basi  usque 
in  apicem  ala  sursum  dilatata,  apice  truncata,  crenulata,  cucullata  ornatum.  Anthera 
dependens,  ovata,  convexa,  bilocularis,  loculis  obscure  bilocellatis;  pollinia  4,  cerea 
anguste  obovata,  a  dorso  compressa,  per  paria  incumbentia,  facie  interna  profunde  sul- 
cata,  caudicula  subplana,  basi  convexa.  Rostellum  anguste  triangulum,  subacutum,  fere 
horizontale.  Stigma  semiorbiculare  marginatum.  Ovarium  breve,  turbinatum,  manifeste 
6-alatum,  aliß  3  dorsalibus  majoribus.  Capsula  fusiformis,  6-alata.  —  Herba  pseudo- 
bulbosa,  foliis  subellipticis  multinerviis  sempervirentibus,  vernatione  plicato-convolutivis; 
inflorescentia  proterantha,  terminalis,  racemosa,  multiflora. 

Species   1 ,  Himalayae  incola. 

1.  N.  Gardneriana  (Lindl.)  Reichb.  f.  in  Bot.  Zeitg.  (1852)  931.  —  Coelogyne 
Oardneriana  Lindl.  in  Wall.  PI.  as.  rar.  I.  (1830)  33  t.  38;  Gen.  spec.  Orch.  (1830) 
41;  Paxt.  Mag.  Bot.  VI.  (1839)  t.  73;  Fol.  Orch.  Coelogyne  (1852)  1;  Reichb.  f.  in 
Walp.  Ann.  VI.  222;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  82  8.  —  C.  trisaccata  Griff. 
Itin.  Not.  (1848)  72.  —  Pseudobulbi  e  basi  angustiore  brevi  obconica  longe  ampullacei, 
basi  vaginis  late  ovatis,  obtusis,  membranaceis ,  cito  in  fibras  laceratis,  arcte  appressis 
inclusi,  vagina  suprema  pseudobulbum  paullo  superans  acuta,  in  rhizomate  repente  parum 
distantes,  diphylli,  15  cm  longi,  2  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  multo 
breviorem  angustata,  cuneato-elliptica,  acuminata,  papyracea,  supra  luteo-viridia,  subtus 
pallidiora,  nervis  5  subtus  prominentibus  percursa,  ad  40  cm  longa,  7  cm  lata.  Scapus 
proteranthus,  foliis  adultis  brevior,  basi  sub  anthesi  squamis  obtusis  sursum  majoribus 
conum  formantibus  inclusus,  ad  25  cm  longus,  nutans  vel  dependens,  basi  et  infra  flores 
glumis  instructus  usque  6-florus,  floribus  simultaneis  rhachidi  subflexuosae  fere  parallelis; 
bracteae  latissimae  ovatae,  suborbiculares,  obtusae,  scariosae,  subdiaphanae,  naviculares, 
dorso  florum  appressae,  Ovaria  breviter  pedunculata  duplo  superantes.  —  Flos  in  diagnosi 
generis  monotypici  descriptus,  candidus,  lobus  medius  et  spatium  inter  carinas  laterales 
labelli  citrina;  sepala  petalaque  5  cm  longa.  —  Fig.  43  J. — C. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya:  Nepal  1300  — 1700  m 
(Wallich!),  Khasia  1  300  m  (Griffith!,  Clarke!,  Hooker  et  Thomson!).  —  Central- 
asiatisches Gebiet:  Yunnan  (Henry  n.  13635).  —  v.  fl.  v. 

A.  Engler,  Das  Pflanzenreich.  IV.  (Embryophyta  siphonogama)  50.  9 


130 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


Fig.  43.     Neogyne  Qardneriana  (Lindl.)  Reichb.  f.     A  Habitus  (diminutus).    B  Racemus  (magn. 
nat.).    G  Flos  (longitudinal.  dissectus  auctus).  —  (Origin.) 


Gynoglottis,  Hologyne.  131 

152a.   Gynoglottis  J.  J.  Smith. 

Gynoglottis*)  J.  J.  Smith,  Übers.  Gatt.  Dendrochilum,  in  Recueil  trav.  botan.  neer- 
land.  n.  1.  (190  4)  Sep.  Abdr.  1.  —  Coelogyne  Sect.  Cymbidina  Reichb.  f.  in  Walp. 
Annal.   VI.  (4  861)   239. 

Flores  monoklini.  Perigonium  marcescens,  ad  medianam  manifeste  zygomorphum. 
Sepala  3,  libera,  subaequalia,  lateralia  dorso  carinata.  Petala  2  libera,  angustiora. 
Labellum  hypochilio  longe  canaliculato  gynostemii  adnatum,  tubo  ita  orto  basi  tumido, 
superne  angustato,  epichilio  libero,  magno,  trilobo,  bicalloso,  lobis  lateralibus  gynostemii 
apicem  amplectentibus.  Gynostemium  gracile,  arcuatum,  apice  liberum,  alatum.  Anthera 
decumbens,  inaequilateralis,  bilocularis,  valva  superiore  lata  multo  longiore  emarginata, 
valva  inferiore  quatcr  breviore  acuminata.  Pollinia  4,  subpyriformia.  Rostellum  mag- 
num,  subobeordatum,  bilobum,  suberectum.  Stigma  parvulum,  margine  elevato.  Capsula 
adhuc  ignota.  —  Herba  epiphytica,  pseudobulbis  diphyllis;  inflorescentia  erecta,  multiflora, 
foliis  juvenilibus  synantha,  floribus  rhediocribus. 

Species    1    in  Sumatra,  fortasse  etiam  in  Moluccis  vigens. 

1 .  G.  cymbidioides  (Reichb.  f.)  J.  J.  Smith  1.  c.  —  Coelogyne  cymbidioides  Reichb.  f. 
in  Walp.  Annal.  VI.  (1861)  239.  —  Pseudobulbi  oblongi,  nitidi,  diphylli,  3  cm  longi, 
1  cm  crassi.  Folia  erecta,  in  petiolum  pseudobulbo  longiorem  angustata,  anguste  lanceo- 
lata,  longe  acuminata,  nervis  9  subtus  prominentibus,  3  medianis  crassioribus  praedila, 
coriacea,  45  cm  longa,  3,5 — 4  cm  lata.  Scapus  sub  anthesi  foliis  multo  brevior,  laxi- 
florus,  erectus,  subvalidus,  20  cm  altus;  glumae  nullae;  bracteae  triangulo-lanceolatae, 
concavae,  acutae,  patentes,  persistentes,  1  cm  longae,  ovariis  pedicellatis  vix  semilongae. 
Flores  simultanei  non  distichi,  quaquaversi.  Sepalum  dorsale  lanceolatum,  obtusius- 
culum,  5-nervium,  sepala  lateralia  lanceolata,  naviculacea,  valde  carinata.  Petala 
lineari-lanceolata,  obtusiuscula.  Labelli  hypochilium  adnatum,  gynostemium  fere  aequans, 
callis  longitudinalibus  2  validis  debilique  mediano  fere  ad  dimidium  epichilii  trilobi  ex- 
tensis,  lobi  laterales  subrectanguli,  lobus  medius  transverse  oblongus,  omnibus  margine 
crenatis.  Gynostemium  apice  liberum,  late  alatum,  alis  trapeziformibus  obtusis.  —  Flores 
pallidi,  suaveolentes.  Sepalum  dorsale  1,7  cm  longum,  4,5  mm  latum;  lateralia  sublongiora 
et  latiora,  petala  aequilonga,  3  mm  lata;  labellum  fere  1  cm  longum  et  latum  (vix 
minus),  lobus  intermedius  4,7  mm  longus,   6,7  mm  latus. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Sumatra:  Loeboe  Radja,  im 
District  Angkolah  Djoeloe  1700 — 1900  m  (Junghuhn);  auch  Molukken?  —  v.  fl.  s. 
Herb.  Lugd.  Rat.  n.  904,   90.   —   47. 

152b.  Hologyne**)  Pfitz.  nov.  gen. 

Chelonanthera  p.  p.  Rlume,  Rijdr.  (1825)  3  85.  —  Coelogyne  p.  p.  Lindl.  Gen. 
spec.  Orchid.  (1830)  42;  Fol.  Orchid.  (1852)  n.  33;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI. 
(1860  233;  Kränzlin  in  Notizbl.  Rot.  Gart.  Rerlin  (1896)  114;  J.  J.  Smith,  Fl.  Ruiten- 
zorg  VI.   (1891)    149. 

Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum,  marcescens.  Sepala  3, 
libera,  basi  retrorsum  saccata,  dorsale  carinatum,  symmetricum,  gynostemio  incumbens, 
lateralia  distincte  inaequilateralia,  latere  sepalum  dorsale  versus  spectante  latiore,  sub- 
patentia.  Petala  angustiora,  gynostemio  parallela.  Labellum  cum  basi  gynostemii 
continuum  eique  circiter  sub  angulo  recto  insertum,  deinde  gynostemio  parallelum,  basi 
sacco  parvo  munitum,  concavum,  canaliculatum,  sigmoideo-deflexum,  marginibus 
gynostemium  arcte  amplectens,  intus  2-carinatum.  Gynostemium  parum  curvatum,  satis 
robustum,  basi  in  pedem  brevem  a  dorso  applanatum  sub  angulo  recto  protensum  dilatatum. 
Anthera  horizontalis,  obcordata,  membranacea,  bilocularis.     Pollinia  4,  per  paria  oblique 


*}  graec.  ywrj  i.  e.  gynostemium  et  ylüna  i.  e.  labellum,   propter  gynostemium   labello 
adnatum. 

**)  oXog,  yvvTj. 

9* 


132 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


accumbentia,  inaequilonga,  subtriangula,  parum  applanata,  caudiculata,  extus  densiuscula, 
intus  pulverea.     Rostellum  oblique  ascendens,  obovatum,  obtusum,  apice  reflexum. 

Pseudobulbi  in  rhizomate  repente  vel  ascendente  distantes  biiblii,  foliis  vernatione 
convolutivis ;  scapus  synanthus  vel  heteranthus ,  floribus  paucis  simultaneis  salmoni- 
coloribus  vel  miniatis. 

Species  2  in  Java  fortasse  in  aliis  insulis  Sondaicis  et  Nova  Guinea  vigentes. 

Clavis  specierum  generis  Hologynes. 

A.  Labellum  apice  ovato-triangulum  acuminatum  .    .    .    .    .    .    \ .  H.  miniata. 

B.  Labellum  apice  triapiculatum 2.  H.  Lauterbachiana. 

\.  H.  miniata  (Blume)  Pfitz.  —  Coelogyne  miniata  Lindl.  Gen.  spec.  Orch.  (18  30) 
42;  Fol.   Orchid.    Coelogyne  33;    Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  233;  J.  J.  Smith, 

Orch.  Java,  in  Fl.  Buitenzorg  VI.  (1905) 
149.  —  Chelonanthera  miniata  Blume 
Bijdr.  (1826)  385.  —  Pseudobulbi 
anguste  ovati,  sulcati,  in  rhizomate 
ramoso  longe  repente  longe  distantes, 
internodia  5 — 6  cylindracea,  a  vaginis 
clausis,  subinflatis,  obtusis  v.  acuminatis, 
saepe  vix  dimidio  velata,  inter  duos 
pseudobulbos  oblique  ascendentes  inter- 
jecta;  pseudobulbi  3  cm  longi,  1  cm 
crassi.  Folia  petiolata,  lanceolata,  acuta, 
nervis  3  majoribus  percursa,  papyracea, 
ad  6  cm  longa,  \  cm  lata.  Racemi 
synanthi ,  scapus  basi  nudus,  rhachis 
subflexuosa  plerumque  pauciflora,  rarius 
pluriflora,  bracteis  convolutis  in  apice 
additis,  floribus  ad  3  simul  apertis. 
Sepala  oblonga,  acuta,  basi  concava, 
fere  saccata,  dorso  carinata,  lateralia 
basi  distincte  saccata,  fere  mentum 
spurium  formantia,  dorsale  gynostemio 
incumbens,  lateralia  subpatentia.  Petala 
sepala  aequantia,  e  basi  anguste  tri- 
angula  linearia,  subacuta,  subparallela. 
Labellum  obscure  trilobum,  basi  di- 
stincte saccatum,  medio  genuflexum, 
lobis  lateralibus  semiellipticis  gynoste- 
mium  arcte  amplectens,  lobus  medius 
valde  concavus,  ovato-triangulus ,  acu- 
minatus,  subdeflexus,  carinae  2  carnosae 
inter  lobos  laterales  satis  elevatae,  deinde 
humiliores  in  lobum  medium  procur- 
rentes,  carina  media  multo  minor, 
fere  evanida.  Gynostemium  e  basi 
gracili  apicem  versus  dilatatum,  labello 
brevius,  aus  apicalibus  decurvis.  An- 
thera  rostello  oblique  ascendenti  in- 
cumbens. —  Fig.  4  4^4,  B. 

Monsungebiet,     Südwestma- 
Fig.  44.  Rologyne  miniata  (Blume)  Pfitz.  A  Habitus,     layische      Provinz;      Java:      Salak 
B  Labellum  vi  explanatum.     (Origin.)  (Blume!);  am  Tjapoes  und  Tjigombong 


Sigmatogyne.  1 33 

und   zahlreichen   anderen   Standorten  (J.  J.  Smith!);   Krawang  (Ko Orders);  Oengaran 
(Junghuhn).   —  Sehr  häufige  Pflanze.  —  Sumatra? 

Var.?  grandiflora  —  Planta  validior,  flores  majores,  labello  latiore  minus  acuto, 
carinis  brevibus  2   in  disco  labelli  additis. 

Java  (Waitz).  —  Orig.  Herb.  Lugdun.  Batav. 

2.  H.  Lauterbachiana  (Kränzl.)  Pfitz.  —  Goelogyne  Lauterbachiana  Kränzl.  in 
Notizbl.  Bot.  Gart.  Berlin  I.  (1896)  113.  —  Sympodia  longe  repentia,  internodia  2  — 
2,5  cm  longa,  pseudobulbi  cauliformes,  quadranguli,  quadrisulcati,  diphylli,  10  cm  longi, 
basi  vix  1  cm  crassi.  Folia  oblonga,  acuta,  tenuia,  membranacea,  maxima,  quae  vidi, 
1  2  cm  longa,  ad  5  cm  lata.  Scapi  quam  folia  breviores  v.  aequilongi,  nudi,  rhachis 
fractiflexa,  flores  inter  se  circiter  1  cm  distantes,  bracteae  sub  anthesi  deciduae,  alabastra 
omnino  amplectentes,  acuminatae,  1 — 1,2  cm  longae.  Sepala  ovata,  acuta,  lateralia  basi 
paulum  excavata,  obscure  carinata.  Petala  e  basi  paulum  latiore  anguste  linearia,  acuta, 
quam  sepala  subbreviora.  Labellum  cymbilbrme,  flexum,  apice  ipso  in  apiculos  3, 
quorum  medius  maximus,  divisum,  ceterum  integrum;  lamellae  2  majores  per  discum, 
1  minore  interposita.  Gynostemium  apice  tantum  paulum  dilatatum,  ceterum  omnino 
generis.  —  Pseudobulbi  ad  1  0  cm  longi,  basi  vix  1  cm  crassi,  scapus  folia  non  excedens, 
bracteae  1 — 1,2  cm  longae,  flores  salmonicolores,  glutine  scatentes,  sepala  et  labellum 
1  cm  longa,  petala  subbreviora.  Aprili  (in  Europa  seil.). 

Monsungebiet,  Papuanische  Provinz;  Neu-Guinea:  von  Dr.  Lauterbach 
1895  aus  Kaiser- Wilhelmsland  geschickt;  blühte  im  Bot.  Garten  Berlin. 

Nota.  Affinis  est  species  haoe  Crinoniae  carneae  Blume  a  qua  differt  pseudobulbis  semper 
diphyllis  et  labello  in  apice  tantum  diviso.  Labello  peculiari  modo  flexo  v.  sigmoideo  affini- 
tatem  ludit  ceterum  cum  Panisea  et  Sigmatogyna. 

152c.  Sigmatogyne  Pfitz.  n.  gen.*). 

Panisea  Rolfe  nee  Lindl.  in  Kew  Bullet.   (1901)   148. 

Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum,  patens,  resupinatum, 
marcescens.  Sepala  3,  libera,  dorso  carinata,  aeslivatione  valvata,  lateralia  fere  prorsus 
symmetrica.  Petala  2  sepalis  subsimilia.  Labellum  liberum,  basi  gynostemii  satis  latae 
sigmoideo-flexae  insertum,  submobile,  integerrimum,  parte  anteriore  gynostemii  subparalle- 
lum  tricallosum.  Gynostemium  latum,  crassum,  labello  multo  brevius,  margine  alatum. 
Anthera  sub  margine  inserta,  rostello  ineumbens,  bilocularis.  Pollinia  4,  per  paria  in- 
cumbentia,  cerea,  caudicula  distineta  munita.  Rostellum  parum  declive,  integrum ;  stigma 
transverse  semiorbiculare,  margine  prominente  cum  rostello  continuo,  ovarium  6-jugum. 
Capsula  ignota.  —  Herbae  epiphyticae;  pseudobulbi  perennes,  diphylli,  parvi.  Folia 
perennia,  membranacea.  Scapus  heteranthus?  sub  pseudobulbo  ortus,  uniflorus.  Flores 
parvi,  subdiaphani. 

Species  2  in  Himalayae  montibus  incolae. 

Clavis  specierum  generis  Sigmatogynes. 

A.  Pseudobulbi  globosi  vel  ellipsoidei  depressi,  petala  oblonga .    1 .   S.  tricallosa, 

B.  Pseudobulbi  anguste  ovati,  petala  oblongo-elliptica  .    .    .    .    2.   S.  Pantlingii. 

1.  S.  tricallosa  (Rolfe)  Pfitz.  —  Panisea  tricallosa  Rolfe  in  Kew  Bullet.  (1901) 
148.  —  Pseudobulbi  globosi  vel  ellipsoideo-depressi,  in  rhizomate  valido  congesti,  diphylli, 
1,5 — 2  cm  longi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  fere  aequilongum  sensim  angustata, 
anguste  obovato-lanceolata,  acuta,  nervo  medio  solo  subtus  magis  prominente  praedita, 
7  cm  longa,  1  cm  lata.  Scapus  heteranthus?,  brevissimus,  3  cm  tantum  altus,  basi 
vaginis  imbricatis  obtectus,  uniflorus.  Sepala  ovato-oblonga,  apiculata,  carinata,  lateralia 
basi  coneava.     Petala  oblongo-elliptica,  obtusiuscula,  sepalis  paulio  breviora  et  angustiora. 


*)  Sigma  =  littera  S  et  yvvi]  =  femina,    propter  gynostemium   in  formam  »S«  curvatum. 


134 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


Labellum  integrum,  sepalis  aequilongum,  apicem  versus  duplo  latius,  quinquenervium, 
e  basi  oblonga  sigmoideo-flexa,  subsaccata,  apicem  versus  sensim  dilatatum,  obcordatum, 
carinis  3  humilibus  a  basi  usque  fere  ad  apicem  extensis,  lateralibus  in  disco  labelli 
in  callos  breves  obtuse  triangulos  elevatis.  Gynostemium  sepalis  fere  vix  semilongum, 
concavum,  margine  alatum,  curvatum,  ala  apicalis  quadricrenata,  ovarium  trialatum.  — 
Flos  diaphanus,  luteo-viridis,   calli  brunneo-crenulati.     Sepala   1,2  cm  longa. 

Monsungebiet,    Nordwestmalayische    Provinz;    Assam:    Blühte    im    Bot. 
Garten  zu  Glasnevin  April   1896.  —  v.  fl.  s. 

2.  S.  Pantlingii  Pfitz.  n.  sp.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati,  juniores  vaginis 
tenuiter   membranaceis   inclusi,    in  rhizomate   valido  dense  seriati,  diphylli,   2  cm  longi, 

5  mm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo 
subaequilongum  angustata,  elliptico-lanceo- 
lata,  acuta,  nervo  medio  solo  subtus  promi- 
nente praedita,  6  cm  longa  1,2  cm  lata. 
Scapus  heteranthus  ? ,  pseudobulbum  vix 
superans,  uniflorus;  bractea  ovario  peduncu- 
lato  duplo  brevior,  obovata,  acuta,  convoluta, 
persistens.  Sepala  oblonga,  dorso  carinata, 
acuta,  lateralia  basi  concava.  Petala  similia, 
angustiora.  Labellum  sepalis  aequilongum, 
integrum,  in  basi  oblonga  leviter  sigmoidea 
subsaccatum,  antice  sensim  dilatatum,  ob- 
ovatum,  apicem  versus  truncatum,  triner- 
vium,  callis  2  brevibus  elevatis,  uno  mediano 
multo  minore  versus  basin  labelli  addito. 
Gynostemium  quam  sepala  vix  semilongum, 
latum,  concavum,  margine  alatum;  ovarium 
trialatum  videtur.  —  Floris  color  ignotus; 
scapus  cum  flore  3  cm;  sepala  1,5  cm 
longa.  —  Fig.  45J. — D. 
Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz;  Assam  (Watt).  —  Blühte 
im  botan.  Garten  zu  Calcutta  März  1896.  —  Herb.  Hort.  bot.  Calcutt.  n.  571  cum 
icone.  —  v.  fl.  s. 

152d.   Crinonia  Blume. 

Crinonia*)  Blume  Bijdr.  (1825)  338;  Tabell.  plat.  Jav.  Orch.  (1825)  t.  41.  — 
Pholidota  Lindl.  p.  p.  Gen.  spec.  Orch.  (1830)  87;  Miq.  Fl.  Ind.  batav.  III.  (1859) 
669;  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  (1883)  520;  Pfitzer  in  Engler-Prantl,  Pflzfam.  II.  6 
(1888)  127.  —  Coelogyne  sect.  Crinonia  e.  p.  et  sect.  Chinenses  e.  p.  Reichb.  f.  in 
Walp.  Annal.  VI.   (1861)   237. 

Flores  monoklini.  Perigonium,  ad  medianam  manifeste  zygomorphum,  marcescens. 
Sepala  3  libera,  dorsale  concavum,  lateralia  majora  asymmetrica,  concava,  dorso  cari- 
nata, descendentia,  mentum  spurium  simulantia.  Petala  2  libera,  plana,  lata.  Labellum 
ungue  brevi  cum  pede  descendente  gynostemii  continuum,  patens,  leviter  trilobum  vel 
subintegrum,  concavum,  intus  bicallosum  vel  obscure  transverse  callosum.  Gynostemium 
breve  crassum,  utrinque  dentatum,  basi  in  pedem  descendentem  curvatum  extensum. 
Anthera  apici  gynostemii  incumbens,  horizontalis,  bilocularis,  loculis  bilocellatis.  Pollinia 
4  obovata,  per  paria  incumbentia,  parce  caudiculata.  Rostellum  parvum.  Capsulae  ad- 
huc  ignotae.  —  Herbae  epiphyticae,  pseudobulbosae,  scapis  proteranthis  vel  synanthis 
gracilibus  multifloris,  distichis,  floribus  minutis  non  resupinatis,  simultaneis. 

Species  3   Javae  et  peninsulae  malayensis  incolae. 


Fig.  45.  Sigmatogyne  Pantlingii  Pfitz.  A  La- 
bellum oblique  a  latere  visum.  B  Gyno- 
stemium et  labellum  a  latere  visa.  C  Gyno- 
stemium a  fronte  visum.  D  Pollinia.  (Omnia 
aucta.  —  Ori<?in.) 


*)  Quod  nomen  dicere  velit,  nescio,  illustr.  Blume  nil  refert  de  illo. 


Crinonia. 


135 


Clavis  specierum  generis  Crinoniae. 

A.  Pseudobulbi  globosi,  ellipsoidei,  obovati;   scapus  proteranthus. 

a.  Scapus    folia    adulta    vix    aequans;    sepala    obtusa,  apice 

denticulata \.   C.  globosa. 

b.  Scapus  folia  adulta  superans;  sepala  acuta 2.   C.  camea. 

B.  Pseudobulbi    angustissime    conici ;    scapus    foliis    juvenilibus 

synanthus 3.   C.  parviflora. 

4.  C.  globosa  Blume,  ßijdr.  (1825)  339.  —  Pholidota  globosa  (Blume)  Lindl. 
Gen.  spec.  Orch.  (1830);  Miq.  Fl.  Ind.  batav.  III.  (1859)  669;  J.  J.  Smith,  in  Fl.  de 
Buitenzorg  VI.  (1  905)  1 59.  —  Coelogyne globosa  (Blume)  Reichb.  f.  in  Bonplandia  V.  (1  857) 
43  et  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  236.  —  Pseudobulbi  ellipsoidei,  obovati  vel  turbinati, 
rhizomati  repenti  subparalleli,  parum  distantes,  juniores  vaginis  ovatis,  subacutis  inclusi, 
2  cm  longi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  longiorem  angustata,  angustissime  lanceo- 
lata,  acuminata,  nervis  3  validioribus  subtus  prominentibus  praedita,  1 4  cm  longa, 
1  cm  lata.  Scapus  proteranthus,  folia  adulta  subaequans,  12  —  20  cm  longus,  nutans, 
densiflorus,  pedunculus  rhachidem  flexuosam  aequans;  bracteae  distichae,  flores  simul- 
taneos  aequantes,  late  ovatae,  acuminatae,  scariosae,  deciduae.  Sepalum  medianum 
ovatum,  obtusum,  concavum,  lateralia  latiora  subfalcata,  carinata,  obtusa,  apice  denticu- 
lata. Petala  breviora,  ovata,  obtusa.  Labellum  obscure  trilobum,  oblongo-obovatum, 
obtusum,  margine  undulatum,  crista  obseura,  transversa,  bicallosa,  basali  ornatum. 
Gynostemium  breve,  latum,  angulatum,  auriculatum;  ovarium  triquetrum  6-sulcatum.  — 
Flores  aibi,  basis  labelli  et  gynostemium  rosea.  Pseudobulbi  2  cm  longa;  folia  4  4  cm 
longa,    1  cm  lata;  scapus   12  — 19  cm  altus.     Sepala  3  mm  longa.  —  Fig.  46C. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  am  Tjapoes  (Blume); 
Salak  (Zollinger),  Kandang  Badak,  Pangerango,  Goentoer  (Kerkhoven);  Poentjak, 
Gade  (J.  J.   Smith).  —  Sumatra? 

2.  C.  carnea  Blume,  Bijdr.  (1825)  339.  —  Pholidota  camea  (Blume)  Lindl. 
Gen.  spec.  Orch.  (4  830)  37;  Miq.  Fl.  Ind.  batav.  III.  (1859)  669;  J.  J.  Smith, 
Fl.  de  Buitenzorg  VI.  158.  —  Coelogyne  carnea  (Blume)  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI. 
(1861)  237.  —  Pseudobulbi  oblongi  vel 
ovati,  2 — 4  cm  longi,  vaginis  ovatis,  acutis, 
coriaceis,  brunneis,  atromaculatis  fulti,  summa 
pseudobulbum  superante,  in  rhizomate  ra- 
moso  repente  vel  dependente  crasso,  vaginis 
similibus  minoribus  dense  tecto,  approximati 
vel  satis  distantes,  eique  sub  angulo  acuto 
inserti,  diphylli.  Folia  in  petiolum  pseudo- 
bulbo breviorem  angustata,  anguste  lan- 
ceolata,  acuta,  nervis  3  subtus  prominen- 
tibus praedita,  8 — 15  cm  longa,  8  — 12  mm 
lata.  Scapus  proteranthus,  1 2  cm  longus, 
foliis  adultis  subaequilongus,  gracilis,  sub- 
flexuosus,  multiflorus,  nutans,  rhachis  flexuosa 
pedunculo  brevior;  glumae  nullae ;  bracteae 
floribus  simultaneis  suberectis  aequilongae, 
ovatae,    acutae,    scariosae,    7  mm    longae, 

deciduae.  Sepalum  dorsale  late  ovatum,  acutum,  valde  concavum,  dorso  anguste  cari- 
natum,  lateralia  basi  descendente  latiora,  praeterea  similia.  Petala  latissime  ovata, 
obtusiuscula ,  minus  concava,  sepalis  paullo  breviora.  Labellum  e  basi  angusta  dila- 
tatum,  leviter  trilobum,  concavum,  lobi  laterales  rotundati,  erecti  gynostemium  sub- 
amplectentes,  lobus  medius  apice  reflexus,  rotundatus,  bicallosus.  —  Flores  carnei;  sepala 
4mm  longa,  3  mm  lata  v.  (lateralia)  paulum  majora,  petala  2,3  mm  longa,  2  mm 
lata,  labellum  5  mm  longum,   3,5  mm  latum.  —  Fig.  46.4 — B. 


Fig.  46.    Crinonia.    A  Cr.  carnea  Blume.  Flos 

et  B  idem  longitudin.  dissectus. —  C  Cr.  globosa 

Blume.     Gynostemium    et   Labellum.     (Omnia 

aucta.  —  Oricrin.) 


]3ß  Putzer- Kr  änzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Salak  (Blume,  J.  J. 
Smith);  Andjuno-Berg  1300  m  (Zollinger  n.  2260);  Oengaran  (Junghuhn);  Gade 
bei  Tjibodas  (Koorders);  Groeda,  Pangerango  (J.  J.  Smith);  ohne  Standort  (Nagel!.)  — 
Sumatra,  Soembawa.  —  v.  fl.   s. 

3.  C.  parviflora  (Hook,  f.)  Pfitz.  —  Pholidota parviflora  Hook.  f.  Icon.  plant.  XIX. 
(1889)  t.  1891.  —  P.  micrantka  Hook.  f.  (sphalmate)  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  847 
et  rectius  in  1.  c.  VI.  (1894)  195;  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soe.  XXXII.  ex  Hook.  f.  1.  c. 
(sphalmate)  328.  —  Pseudobulbi  angustissime  conici,  subfusiformes,  6  cm  longi,  8  mm 
crassi,  juniores  vaginis  coriaceis,  ovatis,  acutis,  demum  in  fibras  parallelas  solutis 
inelusi,  summa  pseudobulbum  superante,  in  rhizomate  ascendente  vaginis  similibus 
tecto  sub  angulo  acuto  inserti,  longe  distantes,  monophylli  vel  diphylli.  Folium  sessile, 
elliptico-lanceolatum,  acuminatum,  5-nervium,  nervis  3  subtus  magis  prominentibus  in- 
structum,  10  cm  longum,  2,5  cm  latum.  Scapus  foliis  juvenilibus  synanthus,  arcuatus, 
multiflorus,  10  cm  altus,  rhachis  flexuosa;  bracteae  ovato-lanceolatae ,  acutae,  flores 
subaequantes,  deciduae.  Sepala  late  ovata,  subacuta,  3-nervia.  Petala  ovato-oblonga, 
1-nervia.  Labellum  concavum,  trilobum,  carnosum,  lobis  lateralibus  parvis  rotundatis, 
lobo  medio  ovato  bicalloso.  Gynostemium  nanum,  crassum.  Capsula  ellipsoidea.  — 
Flos  pallide  roseus.     Sepala  6  mm  longa,  petala  et  labellum  minora. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel: 
Perak,  Gipfel  des  Gunong  Batu  Patik  (2000  m)  (Wray  n.  390).  —  v.  fl.  s. 

i52e.  Chelonistele  Pfitz.  n.  g.*). 

Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum,  patens,  resupinatum, 
marcescens.  Sepala  3,  libera,  aestivatione  valvata,  dorso  carinata,  basi  parum  excavata 
vel  fere  cucullata.  Petala  angusta,  patentia  vel  retrorsum  circinata.  Labellum  multo 
latius,  basi  satis  lata  gynostemio  affixum,  leviter  vel  sigmoideo-flexum,  parte  ascendente 
basali  integra,  parte  descendente  multo  longiore  triloba,  lobi  laterales  parvi,  trian- 
guli,  erecti  vel  reflexi,  interdum  obsoleti,  lobus  medius  ex  isthmo  angusto  multo 
dilatatus,  apice  integer  vel  bilobus,  carinae  2  distantes  angustae,  a  basi  fere  in  dimidium 
labelli  extensae.  Gynostemium  sepalo  dorsali  subparallelum,  e  basi  gracili  latius  ala- 
tum,  saepe  fere  conchoideum,  ala  apicali  triloba,  marginibus  diaphanis  latis.  Anthera 
dependens,  lata,  subrostrata,  imperfecte  bilocularis,  rima  lata  V-formi  subtus  dehiscens. 
Pollinia  4  cerea,  fere  semiglobosa,  faciebus  planis  per  paria  oblique  incumbentia,  caudiculae 
applanatae  parvae  affixa.  Rostellum  subtrapeziforme,  declive.  Stigma  semiorbiculare, 
membrana  cinctum.  Ovarium  argute  trialatum.  —  Herbae  epiphyticae  vel  in  saxis  vigen- 
tes,  pseudobulbi  congesti  vel  dense  seriati,  ovati  vel  cylindrici,  folia  lanceolata  vel  ovata, 
interdum  longiuscule  petiolata,  vernatione  convolutiva  vel  duplicativa.  Scapus  racemosus 
vel  uniflorus,  terminalis,  proteranthus  vel  synanthus,  raro  heteranthus.    Flores  mediocres. 

Species  5  pro  parte  non  satis  notae,  in  Himalayae  montibus  insulisque  Java  et 
Borneo  incolae. 

Clavis  specierum  generis  Chelonisteles. 

A.  Folia  longe  petiolata  coriacea  v.  carnosa,  scapus  pluriflorus 
erectus. 

a.  Petiolus  quam  lamina  pergamenea  vix  semilongus  .    .    .    1 .   Ch.  sulphurea. 

b.  Petiolus  laminam  carnosam  fere  aequans. 

a.  Lobus  medius  labelli  orbicularis,   emarginatus     ...    2.    Ch.  tenuiflora. 
ß.  Lobus  medius  labelli  subquadratus,  bilobus     .    .    .    .3.   Ch.  lurida. 

B.  Folia  breviter  petiolata  v.  sessilia. 

a.  Lobi  laterales  labelli  basilares  rotundati 4.   Ch.  apiculata. 

b.  Lobi  laterales  labelli  minuti  angulati 5.   Ch.  biflora. 


*)  /elw^  =  testudo  et  axrfKri  =  gynostemium;  propter  gynostemium   apice  scuti  testu- 
dinis  instar  excavatum. 


Ghelonistele. 


137 


f.  Ch.  sulphurea  (Blume) 
Pfitz.  —  Chelonanihcra  sulphurea 
Blume,  Bijdr.  (4  825)  383.  — 
Coelogyne  sulfurea  Reichb.  f.  in 
Bonpland.  V.  (1857)  43;  Gard. 
Chron.  (4  87  4)  970;  J.  J.  Smith 
in  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  (4905) 
4  46.  —  C.  Crookewitii  Teysm. 
et  Binn.  in  Tijdschr.  Ned.  Ind.  V. 
(4  853)  488.  —  Pseudobulbi  an- 
guste  ovati,  laeves,  juniores  vaginis 
ovatis,  subacutis,  pallidis,  siccis 
papyraceis  fulti,  vagina  summa 
pseudobulbum  superante  erecta,  in 
rhizomate  repente  dense  seriati, 
monophylli,  6  cm  longi,  2,5  cm 
crassi.  Folium  in  petiolum  lamina 
ter  vel  quater  breviorem  pseudo- 
bulbo  subaequilongum  angustatum, 
anguste  oblonge- -obovatum,  acu- 
tum, coriaceum,  superne  nitidum, 
subtus  opacum,  pallidum,  nervo 
medio  solo  subtus  prominente  prae- 
ditum,30  cm  longum,  5  cm  latum. 
Scapus  proteranthus ,  sive  folii 
apici  protruso  synanthus,  erectus, 
multiflorus,  20  cm  longus,  folium 
non  aequans;  bracteae  naviculares, 
ovatae,  pallidae,  subscariosae,  deci- 
duae,  ovarium  longe  peduneulatum 
superantes,  2  cm  longae.  Sepala 
subaequalia,  oblonga,  acuta,  basi 
manifeste  saccata,  extus  carinata. 
Petala  ligulato-linearia,  obtusa, 
circinato-reflexa.  Labellum  immo- 
bile, sigmoideo-flexum,  basi  lata 
gynostemio  insertum,  lobi  laterales 
parvi  trianguläres,  subfalcati,  acuti, 
reflexi,  lobus  medius  ex  isthmo 
distineto  valde  dilatatus,  transverse 
oblongus  vel  reniformis,  bilobus, 
reflexus,  carinae  2  extus  versae 
argutae  a  parte  ascendente  labelli 
usque  ad  isthmi  basin  extensae, 
basis  labelli  neetarifera.  Gynoste- 
mium  acutum,  e  basi  angustiore 
valde  alato-dilatatum,  conchiforme, 
ala  apice  trilöba,  margine  erosa. 
Anthera  dependens,  rostellum  tra- 
peziforme ,  stigma  semiorbiculare 
margine  produeto.  Pollinia  ap- 
planata,  per  paria  ineumbentia, 
caudicula  antice  incisa.  Sepala 
petalaque  viridi-sulfurea ,    labellum 


Fig.  47.  Chelonistele  sulphurea  (Blume)  Pfitz.  A  Scapus 
cum  inflorescentia  (magn.  nat.).  B  Folium  (magn.  nat.). 
C  Flos  a  fronte  visus  (auetus).     (Origin.  beati  Pfitz  er.) 


138 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


album,  macula  aurantiaca  ornatum,   anthera  brunnea.    Ovarium  argute  trialatum.    Sepala 
1,5  cm  longa.   —  Septembri,   Octobri.  —  Fig.  47.4 — G,  Fig.  ISA,  B. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Salak,  am  Tjapoes 
(Blume);  bei  Tjigombong  (J.  J.  Smith);  Karang  (van  Hasselt);  Tjikoneng,  Gade  bei 
Tjibodas  (Koorders),  bei  Salabintana,  am  Litoegoenoeng  und  bei  Kadak  Badang  (J.  J. 
Smith).   —  Borneo  (ex  J.  J.   Smith). 

2.  Ch.  tenuiflora  (Ridl.)  Pfitz.  —  Goelogyne  tenuiflora  Ridl.  in  Journ.  Linn. 
Soc.  XXXI.  (1896)  287.  —  Pseudobulbi  cylindracei,  4  cm  longi.     Folia  elliptico-lanceolata, 

acuta,  petiolata,  crassa.  Scapus  e  pseudobulbo  immaturo 
vaginis  herbaceis  tecto  gracilis;  bracteae  ignotae,  deciduae, 
floribus  parvis,  dissitis,  longiuscule  pedunculatis.  Sepala  ovato- 
lanceolata,  carinata.  Petala  linearia.  Labellum  tenue,  basi 
angustum,  lobi  laterales  anguste  trianguläres,  breviusculi,  inter- 
laminis  2  cum  linea  mediana  elevata  in  disco,  lobo  medio 
orbiculari  apice  emarginato.  Gynostemium  breve  alis  latis- 
simis,  margine  clinandrii  denticulato.  Anthera  plana;  rostellum 
grande,  rostratum,  decurvum,  margine  stigmatis  inferiore  in- 
crassato.  —  Flos  albus,  pseudobulbi  4  cm ;  folia  1  5  cm  longa, 
4  cm  lata;  scapus  8  —  10  cm  longus.  Sepala  1,3  cm,  lobus 
medium  labelli  6  cm  latum;  ovarium  cum  pedicello  2  cm 
longum. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Bor- 
neo: Drusan-River  (Haviland). 

Nota.  Secundum  cl.  Ridley  Ch.  sulphureae  affinis,  ex  de- 
scriptione  forma  conchoidea  gynostemii  et  directio  loborum  latera- 
ium  labelli  non  satis  apparent. 

3.  Ch.  lurida  (L.  Lind,  et  Cogn.)  Pfitz.  —  Chelonanthera 
lurida  L.  Lind,  et  Cogn.  in  Lindenia  XI.  (1895)  80,  XII.  (1896) 
33,  t.  532.  —  Pseudobulbi  graciles,  conici,  superne  longe 
attenuati,  arcuati,  satis  congesti,  monophylli,  6  cm  longi.  Folia 
membranaceo-coriacea,  longe  petiolata,  oblongo-lanceolata,  bre- 
viter  acuminata,  inferne  carinata,  9-nervia,  18  cm  longa, 
3,5  cm  lata.  Racemus  proteranthus,  erectus,  multiflorus,  axi 
compressus,  pedicelli  filiformes,  bracteae  tenuissimae,  siccae,  oblongae,  acutae,  con- 
cavae,  multinerviae,  ovarium  aequantes,  deciduae.  Sepala  membranacea,  basi  patulo- 
ventricosa,  demum  erecta,  libera,  aequalia,  late  oblonga,  acuta,  5-nervia,  fere  carinata. 
Petala  submembranacea,  erecta,  lineari-ligulata,  superne  longe  attenuata,  sepala  aequantia. 
Labellum  aequilongum,  distincte  trilobum,  late  unguiculatum,  ungue  erecto,  lobi  laterales 
parvi,  obovato-oblongi,  apice  rotundati,  gynostemium  versus  deflexi,  lobus  medius  patulus, 
ungue  luteolo  longo  latiusculoque  instructus,  apice  emarginatus,  utrinque  in  lobulos 
duos  erectos  rotundatos,  margine  paullo  fimbriatos  dilatatus,  carinis  2  supra  discum 
usque  ad  apicem  unguis  lobi  medii  procurrentibus.  Gynostemium  sepalis  fere  aequi- 
longum, gracile,  superne  late  alatum.  —  Flores  luteoli,  labellum  album.  Bracteae 
squamaeque  rufae.  Sepala  2  cm  longa. 
Vaterland:  unbekannt. 

4.  Ch.  apiculata  (Lindl.)  Pfitz.  —  Panisea  apiculata  Lindl.  Fol.  Orch.  Panisea 
(1854)  2;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  783;  Grant,  Orch.  Burmah  186.  —  Goelo- 
gyne apiculata  Par.  et  Reichb.  f.  in  Gard.  Chron.  (1865)  1035;  Reichb.  f.  in  Walp. 
Ann.  VI.  2  25.  —  Pseudobulbi  ovati,  in  rhizomate  repente  dense  seriati,  diphylli,  1  cm 
longi,  7  mm  crassi.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  aequilongum  angustata,  ovato-lanceo- 
lata,  acuta,  6  cm  longa,  8  mm  lata.  Racemus  heteranthus,  vaginis  membranaceis  basi 
vestitus,  1 — 2-florus,  foliis  adultis  brevior;  bracteae  late  ovatae,  acutae,  ovarium  longe 
pedicellatum  non  aequantes.  Sepala  ovato-lanceolata,  carinata,  acuta.  Petala  similia 
angustiora.     Labellum  e  basi   angusta    sensim    dilatatum,    subsessile,    intus    carinatum, 


Fig.  48.    Chelonistele  sul- 

phurea    (Blume)    Pfitz. 
A   Flos    a    fronte    visus. 
B  Flos  transsectus  a  latere 
(Ex    Tabellen    en 


VISUS. 


Platen  I.  c.) 


Panisea.  139 

antice  obovatum,  obscure  trilobum,  lobis  lateralibus  rotundatis.  Gynostemium  curvatum, 
concavum,  gracile,  apicem  versus  alatum,  trinervium,  apice  trilobulum,  androclinium 
integrum,  Capsula  .  .  .?  —  Flore's  albi  v.  viriduli;  sepala   4  cm  longa. 

Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz;  Tenasserim:  Moulmein 
(Lobb!,  Parish!).  —  Herb.  Kew. 

5.  Ch.  biflora  (Parish  et  Reichb.  f.)  Pfitz.  —  Coelogyne  biflora  Parish  et  Reichb.  f. 
in  Gard.  Chron.  (1865)  4  035.  —  »Pseudobulbis  pyriformibus  monophyllis,  foliis  lineari- 
ligulatis  acutis,  racemo  adhuc  ignoto  4 — 2-floro,  vaginis  floralibus  membranaceis  acutis, 
ovario  pedicellato  triquetro,  sepalis  ligulatis  subacutis,  lateralibus  ab  apice  ad  dimidium 
carinatis,  petalis  ligulato-oblongis  subacutis,  labello  oblongo-ligulato,  ante  medium  ulrinque 
minute  angulato,  callo  parvo  rotundato  in  ipso  disco  inter  hos  angulos,  columnae  alis 
semioblongis  juxta  forsan  et  pone  antheram.«   —  Flores  albi. 

Burma  (Parish!). 

Nota.  Folia  non  plane  4  5  cm  longa  et  flores  non  plane  2,5  cm  longi.  Callus  in  medio 
labello  in  genere  [Coelogyne)  adhuc  inusitatum.  Flores  albi,  maculis  2  brunneis  in  disco  ante 
callum.     Speciem  non  vidi. 

4  52f.  Panisea  Lindl. 

Panisea*)  Lindl.  in  Reichenbach,  Nomencl.  bot.  (1844)  52  n.  4936;  Veget.  Kingd. 
(4  847)  4  81;  Fol.  Orchid.  (4  854)  p.p.;  Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI.  (4  86  4)  239;  Benth. 
in  Journ.  Linn.  Soc.  XVIII.  (4884)  296,  304;  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  (4883)  507; 
Pfitzer,  Entw.  nat.  Anordn.  Orch.  (4  887)  83,  4  04;  in  Engl.-Prantl  Pflzfam.  II.  6.  (4  888) 
4  81;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (4  890)  782;  Ann.  Bot.  Gard.  Calcutta  V.  (1895)  19, 
t.  29;  King  et  Pantl.  1.  c.  VIII.  (4  898)  4  41,  t.  4  97.  —  Coelogyne  sect.  Panisea  Lindl. 
Gen.  et  sp.  Orch.  (4  830)  44;  Endl.  Gen.  (4  837)  490  n.  4347c.  —  Ändrogyne  Griff.  Notul. 
III.   (4  85  4)  279.  —  Dendrobium  D.  Don,  Prodr.  fl.  nepal.   (4  828)   3  4  nee  Swartz. 

Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum,  subpatens,  marcescens. 
Sepala  3 ,  multo  longiora  quam  lata,  libera,  dorso  carinata,  medianum  gynostemio  in- 
cumbens,  lateralia  asymmetrica,  basi  oblique  dilatata  et  distinete  retrorsum  saccata, 
subpatentia,  fere  parallela.  Petala  libera,  asymmetrica,  basi  oblique  dilatata,  plana, 
gynostemio  aecumbentia.  Labellum  sepalis  aequilongum,  gynostemii  pedi  gracili  insertum, 
lanceolatum,  angustum,  trinervium,  laevissimum,  inter  sepala  lateralia  protensum.  Gyno- 
stemium  gracillimum,  sepalis  paullo  brevius,  basi  bituberculatum  et  in  pedem  hippo- 
crepidiformem,  descendentem,  deinde  ascendentem,  a  lateribus  involutum,  subteretem, 
sursum  rima  angusta  apertum  extensum,  apicem  versus  latissime  alatum.  Anthera  fere 
horizontalis,  bilocularis;  pollinia  4  cerea,  ovata,  per  paria  ineumbentia,  vix  caudiculata; 
rostellum  horizontale  triangulum;  stigma  breve  transversum.  Capsula  obovata.  —  Herba 
epiphytica,  pseudobulbi  perennes  parvi  ovati  diphylli,  folia  membranacea,  racemi  heter- 
anthi  multiflori  parviflori. 

Species  2   Himalayae  montium  incolae. 

Nota.  Planta  jam  ante  oetaginta  annos  a  cl.  Wallich io  deteeta  nunquam  in  Europa 
eulta.  Difficillime  discernendum  est  in  planus  siccatis,  an  unguis  hippoerepidiformis  pes 
gynostemii  sit,  ut  mihi  videtur,  an  pars  basalis  labelli,  ut  ceteri  autores  putant. 

Clavis  specierum. 

A.  Scapi  uniflori   erecti,  pseudobulbum   superantes,    quam   folia 

breviores 4.  P.  uniflora. 

B.  Scapi  paueiflori  v.  pluriflori,  nutantes,  folia  cum  pseudobulbis 

aequantes  v.  superantes 2.  P.  demissa. 

4.  P.  uniflora  Lindl.  in  Wall.  Catal.  (4  825)  n.  4  966;  Gen.  spec.  Orchid.  (4  830) 
42;  flook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (4  886)  842;  Cent.  Ind.  Orch.  in  Ann.  Bot.  Gard.  Cal- 
cutta V.  (4  895)  29,  t.  43;  King  et  Pantling,  ibid.  VIII.  (4  898)  4  38,  t.  4  92.  —  C.  Thuniana 


*)  Ilav  =  omnia,  laog  =  par,  propter  omnia  floris  phylla  inter  se  simillima. 


140 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


Reichb.  f.  Xen.  Orchid.  I.  (1855)  129  t.  46.  —  C.  falcata  Anderss.  in  Cent.  Ind.  Orch. 
1.  c.  29.  —  Panisea  uniflora  Lindl.  Fol.  Orchid.  (18  54)  2;  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI. 
(1863)  2  40.  —  Epidendrum  Griff.  Icon.  pl.  asiat.  III.  (1  851)  t.  31  3,  fig.  1 .  —  Pseudo- 
bulbi  rhizomati  longe  repenti  oblique  appressi,  ovoidei,  diphylli,  2,5 — 3  cm  longi,  basi 
2  cm  crassi,  juveniles  cataphyllis  tenui-membranaceis  mox  scariosis  dense  vestiti.  Folia 
linearia  v.  lineari-lanceolata,  longe  acuminata,  ad  1 2  cm  longa,  1,2  cm  lata.  Scapus 
heteranthus,  sub  innovationibus  natus,  brevissimus,  uniflorus,  erectus ;  bractea  latissima, 
ovata,  acuminata,  diaphana,  pedicello  brevior,  sub  anthesi  persistens.  Sepala  ovato- 
lanceolata,  acuta,  apice  breviter  setacea,  dorso  carinata,  subaequalia,  lateralia  parum 
asjmmetrica,  omnia  erecto-patentia.  Petala  sepalis  simüia,  minora,  ecarinata,  apice 
non  setacea,  erecta.  Labellum  trilobum,  sepalis  paullo  brevius,  e  basi  gynostemii  aequi- 
lata    sensim    dilatatum ,    lobi   laterales   erecti,    marginem    gynostemii    fere    attingentes, 


Fig.  49.    Panisea  demissa  (D.  Don)  Pfitz.    A  Habitus.   B  Flos  longi tudin.  dissectus.    C  Labellum 
semioblique  a  latere  visum.     D  Gynostemium.     E,  F  Pollinia.     [B — F  aucta.  —  Origin.) 

antrorsum  falcati,  angusti,  acuti,  lobus  intermedius  oblongus,  apicem  versus  suborbicularis, 
margine  crispo  integro,  linea  in  medio  subrecta,  basi  concavus,  carinis  3  ornatus,  mediana 
subduplice  fere  per  dimidium  inferius  labelli  extensa,  lateralibus  simplicibus,  longioribus, 
usque  ad  partem  dilatatam  lobi  intermedii  anteriorem  percurrentibus.  Gynostemium  quam 
petala  semilongum,  dorso  arcuatum,  subtus  concavum,  margine  alatum,  alis  lateralibus 
in  medio  gynostemio  in  dentem  triangulum,  deflexum  productis,  ala  apicalis  truncata 
3-dentata,  dentibus  obtuse  triangulis.  Anthera  oblique  dependens,  pollinia  semiobovata, 
rostellum  trapeziforme;  stigma  lunatum,  deorsum  membrana  deflexa  cinctum,  ovarium 
anguste  6-alatum.  Capsula  ellipsoidea,  alata.  —  Flos  pallide  stramineus,  subdiaphanus, 
labellum  pallide  brunneo-aurantiacum,  macula  saturate  aurantiaca  in  apice  cujusvis  carinae, 


Chelonanthera.  141 

maculae  3  parvae  transverse  uniseriatae  in  basi  labelli,  sepala  1,3  cm  longa,  5  mm  lata, 
labellum  2  cm  longum,   8 — 9  mm  latum. 

Monsungebiet,  Provinz  des  trop.  Himalaya  und  Nordwestmalayische 
Provinz;  Nepal  (Wallich!);  Sikkim  290 — «300  m,  Blütezeit  April,  Mai  (Pantling 
n.  71'.);  Khasia  (Griffith!);  Tenasserim  (Parish!). 

2.  P.  demissa  (D.  Don)  Pfitz.  — P.  parviflora  Lindl.  Fol.  Orchid.  Coelogyne  (4  854)  1 ; 
Reichb.  f.  in  Walp.  Annal.  VI.  (1862);  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  783;  Ann.  Bot. 
Gard.  Calc.  V.  (1895)  19,  t.  29;  King  et  Pantl.  1.  c.  VIII.  142,  t.  197.  —  Coelogyne 
parviflora  Lindl.  Gen.  sp.  Orch.  (1830)  44.  —  Dendrobium  demissum  D.  Don,  Prodr.  fl. 
nepal.  (1825)  34.  —  Androgyne  Griff.  Notul.  III.  (1851)  279.  —  Pseudobulbi  anguste 
conici,  ampullacei  vel  ovati,  pulchre  venosi  v.  reticulati,  apice  annulo  cartilagineo,  hori- 
zontali,  parum  conspicuo  coronati,  3  cm  longi,  5  mm  crassi;  juniores  vaginis  raera- 
branaceis,  ovatis,  acutis,  mox  evanidis,  summa  pseudobulbum  aequante,  laxe  inclusi, 
diphylli,  dense  congesti.  Folia  in  petiolum  pseudobulbo  breviorem  angustata,  lanceolata 
vel  elliptico-lanceolata,  acuta,  membranacea,  trinervia,  nervis  subtus  parum  prominenti- 
bus  instructa,  6,5  cm  longa,  1,5  cm  lata.  Scapus  heteranthus,  6  cm  altus,  gracilis, 
folio  adulto  fere  aequilongus,  nutans  vel  suberectus,  multiflorus,  basi  vaginis  parvis, 
acutis,  membranaceis,  convolutis  vestitus;  bracteae  Ovaria  longe  pedicellata  subaequantes, 
late  oblongae,  apice  triangulae,  membranaceae,  patentes,  deciduae.  Sepala  oblongo- 
lanceolata,  subacuta,  lateralia  latiora,  subfalcata.  Petala  oblonga,  obtusiuscula.  Labellum 
sepalis  aequilongum,  basi  bituberculatum,  acutum.  Gynostemium  subfoliaceum,  ala  api- 
calis  integra  vel  denticulata.  Capsula  obovata,  turgida,  jugis  3  angustissimis.  —  Flores 
albi,  brunneo-striati,  gynostemium  pallide  brunneum;  sepala  1,2  cm  longa.  —  Octobri.  — 
Fig.  49  A—F. 

Monsungebiet,  Provinz  des  trop.  Himalaya  und  Nordwestmalayische 
Provinz:  Nepal  (Wallich!);  Sikkim  1300 — 3000  m  (Clarke!,  King,  Pantling 
n.  301!),  Khasia  (Griffith!). 

Var.  reflexa  Lindl.  —  Panisea  reflexa  Lindl.  Fol.  Orchid.  (1854).  —  Folia  majora, 
bracteae  Ovaria  pedicellata  parum  superantes,  manifeste  setaceo-acuminatae,  labelli 
margo  basin  versus  crispulus. 

Assam:  auf  Eichen;  Khasia:  Myrung  in  Wäldern  (Griffith!). 

153.  Chelonanthera  Blume. 

Chelonanthera*)  Blume  e.  p.  Bijdr.  (1825)  382;  Lindl.  Gen.  sp.  Orch.  (1830)  178; 
Endl.   Gen.  (1837)   200  n.  1436. 

Flores  monoklini.  Perigonium  marcescens,  ad  medianam  manifeste  zygomorphum. 
Sepala  3  libera,  reflexo-patentia,  membranacea,  ecarinata.  Petala  libera,  multo  an- 
gustiora,  reflexa.  Labellum  cum  basi  gynostemii  continuum,  in  hypochilium  deorsum 
genuflexum,  a  latere  valde  compressum  (fortasse  pedi  gynostemii  aequivalens)  et  in  epi- 
chilium  quadrilobum  (fortasse  labellum  proprium),  sursum  convexum,  medio  profunde 
sulcatum  subtusque  carinatum,  basi  bicallosum  divisum.  Gynostemium  erectum,  epi- 
chilio  parallelum,  e  basi  brevi  angustiore  suborbiculare ,  latissime  petaloideo-dilatatum, 
labellum  versus  concavum,  sepalis  labelloque  subaequilongum.  Anthera  sub  apice 
gynostemii  affixa,  incumbens,  quadriloba,  loculis  2  distincte  bilocellatis,  bivalvis;  pollinia 
4  subglobosa,  basi  oblique  excavato-truncata,  vix  appendiculata ;  rostellum  anguste  tri- 
angulum;  stigma  oblongum  marginatum.  Capsula  adhuc  ignota.  —  Herba  pseudobulbis 
in  rhizomate  repente  satis  distantibus  diphyllis;  racemis  multifloris,  floribus  satis  parvis. 

Species  2  vel  3  in  Java  et  Borneo  vigentes. 

Clavis  specierum. 

A.  Hypochilium  labelli  gynostemio  aequilongum 1.   Ch.  gibbosa. 

B.  Hypochilium  labelli  gynostemio  dimidio  brevius 2.   Ch.  clypeata. 

*)  xeXojvr}  =  testudo,  propter  similitudinem  antherae  cum  testudine. 


142  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

1.  Ch.  gibbosa  Blume,  Bijdr.  (1825)  383;  Lindl.  ■  Gen.  et  sp.  Orch.  178;  Miq. 
Fl.  Ind.  bat.  III.  673.  —  Pholidota  gibbosa  De  Vriese,  111.  Orch.  (185  4)  t.  5,  fig.  -I 
et  t.  1  1,  fig.  62;  J.  J.  Smith,  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  152.  —  Coelogyne  gibbosa  Reichb.  f. 
in  Walp.  Ann.  VI.  ( 1 861)  237.  —  Rhizoma  longe  repens  v.  dependens,  pseudobulbi 
anguste  ovato-ampullacei,  rhizomati  oblique  appressi,  6 — 8  cm  inter  se  distantes, 
juveniles  squamis  approximatis,  basi  coriaceis,  margine  fere  nigris,  vetustiores  fibrillis 
vaginarum  vestiti,  transsectione  plus  minus  rhombei,  diphylli,  7,5  cm  longi,  basi  1,5 — 
2  cm  crassi.  Folia  petiolata,  laneeolata,  longe  acuminata,  7 — 9-nervia,  papyracea,  ad 
2  0  cm  longa  (petiolus  2 — 3  6m),  4 —  5  cm  lata.  Racemus  foliis  junioribus  synanthus, 
longe  stipitatus,  10 — 20  cm  longus,  flexuosus;  spica  20 — 30  cm  longa,  mulüflora, 
quam  folia  multo  longior,  strictus  v.  superne  nutans;  bracteae  ad  basin  saepius  per- 
sistentes, supra  deciduae,  distichae,  late  ovatae,  apiculatae  v.  suborbiculares,  circa 
ovarium  convolutae,  flores  omnes  synchronicos  subaequantes,  1,1  5  cm  longae.  Sepalum 
dorsale  ovatum,  concavum,  subrotundum,  lateralia  latiore  ovata,  obtusa,  margine  reflexa, 
(igitur  extus  concava).  Petala  linearia,  apice  reflexa,  patentia.  Labellum  sigmoideum, 
unguis  a  latere  compressus  deorsum  curvatus,  gynostemio  aequilongus,  angustus,  lamina 
sursum  convexa,  cordata,  lateribus  utrinque  deflexis,  supra  callis  2  erectis  gynostemium 
attingentibus  praedita,  antice  profunde  biloba,  lobulis  brevibus  rotundatis  obliquis. 
Gynostemium  apice  latum,  cucullato-marginatum  v.  alis  2  triangulis,  truncatis,  diaphanis 
praeditum.  —  Flores  (sepala)   9  mm  longi  et  diametro.  —  Floret? 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Tjiminjak  (Hasskarl), 
Salak,  Gede,  Groeda  (J.  J.  Smith);  Malang  (Koorders).  —  Sumatra.  — Exam.  sp. 
cult.  Hort.  Bogor! 

2.  Ch.  clypeata  (Lindl.)  Pfitz.  —  Pholidota  clypeata  Lindl.  in  Journ.  Hort.  Soc.  V. 
(1850)  37.  —  Ph.  imbricata  J.  J.  Smith  (non  Lindl.)  in  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  (1905) 
151.  —  Coelogyne  clypeata  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  237.  —  Habitu  et 
magnitudine  Ph.  imbricatae  Lindl.  Pseudobulbi  15  cm  longi,  monophylli.  Folia  illis 
Ph.  imbricatae  Lindl.  certe  similia,  intense  viridia.  Scapus  tenuis,  nudus,  sub  spica 
ipsa  nutante  bracteis  congestis,  paleaceis,  lanceolatis  praeditus;  spica  mulüflora  (in 
specimine  culto!)  densiflora,  disticha,  bracteae  floriferae  concavae,  suborbiculares,  apicu^ 
latae,  aequilatae  quam  longae,  brunneae,  Ovaria  satis  longe  pedicellata  non  aequantes, 
persistentes  etiam  post  anthesin.  Sepalum  dorsale  concavum,  late  oblongum  v.  sub- 
orbiculare,  lateralia  ambitu  aequalia,  profundius  excavata,  dorso  alte  et  argute  carinata. 
Petala  late  ligulata,  subobliqua,  haec  omnia  obtusa.  Labelli  profunde  saccati  lobi  late- 
rales pro  flore  magni,  erecti,  trianguli  (angulo  rotundato),  saccus  profundus  amplus  linea 
f  elevata  per  discum  instructus,  lobi  laterales  oblongi,  rotundati  (lobulo  minuto  inter 
illos  et  lobos  hypochilii  laterales),  margine  leviter  undulati,  sinu  magno  sejuncti,  addito 
lobulo  intermedio  minuto  retusoque.  Gynostemium  pro  flore  magnum,  late  alatum,  supra 
obscure  trilobulum,  fovea  stigmatica  margine  bene  prosiliente  eximia.  —  Flores  luteoli, 
brunneo-marginati?  minores  quam  Uli  Ph.  imbricatae,  sepala,  petala,  labellum  4  mm  longa, 
sepala  2,5  mm,  petala   1  mm  lata,  labellum  2,5  mm  latum  et  profundum.  —  Floret? 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz:  Borneo.  —  Examinavi  sp. 
cult.  hört.  Regii  Berolin. !   et  typum  herbar.  Lindley  ! 

Nota.  Nescio,  quo  errore  inductus  v.  cl.  J.  J.  Smith  hanc  speciem  confuderit  cum  Ph. 
imbricata  Lindl.  Differt  enim  haec  species  bracteis  multo  minoribus  ovaria  non  aequantibus, 
carinis  sepalorum  multo  altioribus,  carina  unica  hypochilii,  lobulis  adventiciis  inter  lobos  laterales 
et  intermedium,  denique  gynostemii  fabrica  et  praecipue  margine  foveae  stigmaticae.  —  Primo 
aspectu  similis  est  speciei  illi  polymorphae,  ut  sunt  tot  aliae,  accuratius  examinans  discrimina 
mox  intelleget.  —  K. 

154.  Pholidota  Lindl. 

Pholidota*)  Lindl.  in  Hook.  Exot.  Fl.  (1825)  sub  t.  138;  Spreng.  Syst.  III.  (1826) 
727  n.  2997;  Lindl.  Orch.    Scelet.    (1826)    14;    Id.    Gen.    et   spec.    Orch.    (1830)    36; 

*)  cpolidüixos  =  squamatus,  propter  inflorescentias  bracteis  dense  squamatas. 


Pholidota.  143 

Endl.  Gen.  (1837)  n.  13  44  p.  190;  Meisn.  Gen.  (1 842)  369;  Lindl.  Veget.  Kingd. 
(1847)  181;  ßenth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  2.  (1883)  520;  Pfitz.  in  Engl.-Prantl  Pflzfam.  IL 
6.  (1888)  126,  127.  —  Ptilocnema  D.Don,  Prodr.  fl.  nepal.  (1825)  33.  —  Chelo- 
nanthera  Blume,  Sect.  I.  Bijdr.  (1825)  383  Tab.  en  Plat.  fig.  51.  —  Coelogynes  Sectio 
Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.   VI.   (1861)   2  36. 

Sepala  subaequalia,  lateralia  paulum  majora,  saepius  carinata,  dorsale  minus. 
Petala  subconformia,  paulum  minora,  haec  omnia  libera,  conniventia  aut  patentia. 
Labellum  basi  gynostemii  affixum,  illique  parallelum,  integrum  v.  trilobum,  saepius 
saccatum  aut  in  hypochilium  saccatum  et  in  epichilium  planum  tri-  v.  quadrilobum 
(lobo  intermedio  profunde  bilobo)  divisum.  Gynostemium  breve,  latum,  apodum,  late 
alatum,  alis  saepe  cum  clinandrii  margine  continuis;  interdum  totum  gynostemium 
petaloideum.  Anthera  opercularis,  sub  apice  gynostemii  affixa,  bilocularis,  locelli  distincte 
bilocellati;  pollinia  4  distincta  per  paria  in  locellis  disposita  ovoidea,  massula  granulosa 
apicibus  cohaerentia  v.  libera.  Capsula  ovoidea,  costis  parum  prosilientibus.  —  Rhizoma 
repens,  caules  in  pseudobulbos  juxtapositos  v.  rarius  more  Otochili  suprapositos  in- 
crassati.  Racemi  terminales,  saepius  multiflori,  distichanthi,  bracteae  saepe  maximae 
squamatae,  concavae  (unde  nomen  genericum !) ;  flores  parvi,  saepius  melle  scatentes. 

Species  a  nobis  admissae  30  v.  32  omnes  regionibus  tropicis  Asiae  australis  in- 
colae.  Pholidota  imbricata  Lindl.  omnium  vulgatissima  in  omnibus  provinciis  hujus 
regionis  reperta  est. 

Clavis  specierum. 

Sect.   1.  Eupholidota  Benth. 

Pseudobulbi  juxtapositi  sympodia  repentia  formantes. 

A.  Scapus  hysteranthus. 

Lobus  medius  labelli  oblongo-quadratus,  apice   bilobus    .      1.  Ph.  caduca. 

B.  Scapus  synanthus. 

a.  Racemus  strictus  v.   flexuosus. 

a.  Bracteae  sub  anthesi  persistentes. 

I.  Racemus  pauciflorus,   bracteae  rhombeae. 

Lobus  medius  labelli  transverse  ellipticus,  apicu- 

latus 2.  Ph.  Laucheana. 

II.  Racemus  multiflorus. 

1.  Bracteae  late  ovatae,  acuminatae. 

Labellum  subcalcaratum,  quadrilobum     ...      3.  Ph.  calceata. 

2.  Bracteae  lanceolatae 4.  Ph.  rubra. 

ß.  Bracteae  sub  anthesi  deciduae. 

I.  Bracteae  flores  bene  superantes,    oblongae   obtusae     5.  Ph.  sesquitorta. 
II.   Bracteae  utplurimum    flores    aequantes,    saepissime 
breviores. 

1.  Labellum  suborbiculare,  integrum. 

Bracteae  lineares 6.  Ph.   Convallariae. 

2.  Labellum  trilobum,  lobo  medio  bilobo. 

*  Bracteae  triangulae,  acutae 7.  Ph.  sulcata. 

**  Bracteae  late  ovatae,  obtusae. 

f  Petala  ligulata  acuta,  gynostemium   biden- 

tatum 8.   Ph.  nervosa. 

ff  Petala    lineari-lanceolata    obtusa,    gynoste- 
mium edentulum 9.  Ph.  ventricosa. 

b.  Racemus  nutans  v.  pendulus. 
ct.  Pseudobulbi  diphylli. 

I.  Folia   angusta   obtusiuscula,    pseudobulbi   longe   di- 
stantes. 


144  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

1 .  Bracteae  flores  aequantes,  Ovaria  pedicellata  multo 

superantes 10.  Ph.  cantonensis. 

2.  Bracteae    Acribus    breviores,    Ovaria   pedicellata 

aequantes 11.    Ph.  yunnanensis. 

IL  Folia  angusta   elliptica    acuminata,    pseudobulbi  di- 
stantes. 

[Haec  et  species  sequens  pro  genere  grandiflorae]. 

1 .  Petala  linearia,  hypochilium  profunde  saccatum, 

epichilium  intus  glabrum 12.  Ph.    Wattii. 

2.  Petala  lanceolata,  hypochilium  leviter  excavatum, 

epichilium  lamellis  5  instructum 13.  Ph.  suaveolens. 

III.  Folia  late  ovata  v.  late  elliptica,  acuminata,  pseudo- 
bulbi dense  seriati. 

1.  Lobus   medius   labelli    subreniformis    apiculatus, 

petala  lineari-lanceolata 14.   Ph.  chinensis. 

2.  Lobus  medius  labelli  bilobus,  lobulis  rotundatis, 

petala  cuneato-elliptica  acuminata 15.  Ph.  advena. 

3.  Lobus    medius    subquadratus    bilobulus,    petala 

suborbicularia 16.  Ph.  cyclopetala. 

ß.  Pseudobulbi  monophylli,  dense  seriati  v.   congesti. 

I.  Labellum  obscure  trilobum,  lobo  medio  subcordato   1 7.  Ph.  crotalina. 
II.  Labellum  distincte  trilobum  v.  quadrilobum. 

1 .  Bracteae  ovatae  acutae,  manifeste  longiores  quam 
latae. 

*  Bracteae  flores  subaequantes,   acutae     .    .    .    18.  Ph.  loricata. 
**  Bracteae   Ovaria   pedicellata  aequantes,  apicu- 

latae 19.  Ph.  rhombophora. 

2.  Bracteae  latissime  ovatae  v.  fere  orbiculares. 

*  Lobus  medius  labelli  trilobus,   lobulo   medio 

rotundato 20.  Ph.  pallida. 

**  Lobus  medius  labelli  reniformis 21.  Ph.  triotos. 

***  Lobus     medius    labelli    emarginatus,    lobulis 
rotundatis. 

f  Pseudobulbi  ovati 22.  Ph.  conchoidea. 

ff  Pseudobulbi  cylindracei,  truncati    .    .    .    .  23.  Ph.  imbricata. 

G.  Scapi  heteranthi  in  rhizomate  orti •  .    .  24.  Ph.  protracta. 

Sect.   2.  Otoehiloides  Benth. 

Pseudobulbi  suprapositi,    sympodia    catenulata    s.    imo    moniliformia,   pendula   for- 
mantes. 

A.  Flores  distichi. 

a.  Pseudobulbi    cylindracei,   inconspicue    articulati,   rhizoma 

repens  formantes 25.  Ph.  repens. 

b.  Pseudobulbi  fusiformes  v.   subcylindracei  utplurimum  lon- 
giores quam  lati,  sympodium  bene  articulatum  formantes. 

a.  Scapus  hysteranthus  in  pseudobulbo  juniore  conspicuus  26.  .Ph.  Lugardii. 
ß.  Scapus  foliis  fere  evolutis  synanthus,  ante  pseudobulbi 
evolutionem  apparens. 

I.  Folia  elliptico-lanceolata 27.  Ph.  articulata. 

II.  Folia  late  elliptica  v.  obovata .    .28.  Ph.    Griffithii. 

1.  Folia  obtusa  v.  brevissime  acuminata;  lobi  late- 

rales labelli  erecti 29.  Ph.  obovata. 

2.  Folia  acuta;  margo  hypochilii  involutus     ...    30.  Ph.  decurva. 


Pholidota.  145 

B.  Flores  secundi. 

Pseudobulbi  superpositi  manifeste  angulati 31.  Ph.  recurva. 

1.  Ph.  caduca  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXI.  (1896)  288.  —  Pseudobulbi 
elongati,  cylindracei,  in  rhizomate  crasso  vaginis  magnis  tecto  distantes,  diphylli,  5  cm 
longi,  1,3  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  laminae  subaequilongum  angustata,  lanceolata, 
cuspidata,  coriacea,  15 — 18  cm  longa,  2,5  cm  lata.  Scapus  hysteranthus?  (ex  apice 
pseudobulbi  Ridl.),  validus,  20  cm  altus,  erectus,  apice  nutans,  folia  paullo  superans, 
basi  longe  nudus;  rhachis  flexuosa,  glumis  4  siccis,  striatis  sub  racemo  praedita;  bracteae 
lanceolatae,  siccae  deciduae.  Sepala  ovata,  subacuta.  Petala  linearia,  oblonga,  obtusa. 
Labelli  hypochilium  saccatum,  epichilium  planum,  oblongo-quadratum,  apice  bilobum,  lobis 
oblongis  obtusis,  marginibus  lateralibus  erosis,  nervi  2  elevati  in  disco  hypochilium  versus, 
callis  triangularibus  applanatis  erectis  terminati.  Gynostemium  basi  angustum  semiteres, 
alis  magnis  oblongis.  Anthera  pyriformis,  elongata,  rostrata;  rostellum  longiusculum, 
suberectum;  stigma  protensum.  —  Sepala   1  cm  longa.     De  colore  florum  nil  constat. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Borneo:  Sarawak  (Haviland!). 

Nota.  Habitu  generali  speciebus  ex  affinitate  Ph.  imbricatae  haud  dissimilis,  differt  tarnen 
ab  illis  glumis  imbricatis  in  basi  racemi  more  specierum  generis  Coelogynes.  Labellum  omnino 
illud  Pholidotae,  hypochilium  saccatum  et  epichilium  bilobulum  praestans,  gynostemium  denique 
bene  alatum.  Nomen  specificum,  si  bracteis  adhibendum,  haud  feliciter  inventum,  sunt  enim 
bracteae  multarum  specierum  >caducae«.     Scapus  e  bulbo  maturo  ori  videtur. 

2.  Ph.  Laucheana  Kränz].  Xen.  Orchid.  III.  (1892)  106,  t.  259,  II.  6  —  13.  — 
Pseudobulbi  obpyriformes  vel  ovati,  apicem  versus  angustati,  juniores  basi  vaginis  late 
ovatis  acuminatis  fulti,  in  rhizomate  repente  satis  distantes,  erecti,  diphylli,  3 — 4  cm 
longi,  basi  1  — 1,5  cm  crassi.  Folia  in  petiolum  brevissimum  angustata,  lanceolata, 
acuta,  5 — 8  cm  longa,  1,2 — 2  cm  lata.  Scapus  foliis  semievolutis  synanthus,  folia  adulta 
vix  superans,  6  cm  altus,  strictus,  pauciflorus  (usque  ad  10),  glumis  nullis,  rhachis 
flexuosa  sparse  nigro-pilosa;  bracteae  flores  superantes  naviculares,  acutae,  patentes, 
explanatae,  late  rhombeae.  Sepalum  dorsale  late  ovatum,  acuminatum,  lateralia  fere 
dimidio  angustiora,  ovata,  acuta.  Petala  aequilonga,  ovato-lanceolata,  acuminata.  Labellum 
sepalis  aequilongum  trilobum,  lobi  laterales  semiorbiculares  reflexi,  lobus  medius  trans- 
verse  ellipticus  apiculatus.  Gynostemium  breve  e  basi  angustiore  latissima  basin  concavam 
labelli  omnino  obtegens;  anthera  transverse  elliptica,antice  bimucronulata;  loculamentis 
4  omnino  sejunctis,  rostellum  latum,  amplum,  stigma  profundum.  —  Flos  albus;  sepala 
7  mm  longa  et  flos  diametro. 

Heimat  unbekannt:  im  fürstlich  Lichten  stein' sehen  Garten  zu  Eisgrub  in  Mähren 
kultiviert. 

Nota.  Doleo,  quod  15  annis  post  nil  novi  de  hac  planta  comperi,  nescio  an  sit  nunc 
viva.  —  K. 

3.  Ph.  calceata  Reichb.  f.  in  Bonplandia  IV.  (1856)  329;  Hook.  f.  Icon.  pl. 
t.  1876  et  in  Fl.  Brit.  Ind.  V.  8  46.  —  Coelogyne  calceata  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI. 
(1861)  2  38.  —  Pseudobulbi  in  rhizomate  repente  satis  dense  aggregati  v.  potius 
seriati,  curvuli,  fusiformes  v.  gracili-ovoidei,  monophylli,  2,5 — 4  cm  longi,  basi  5 — 6  mm 
crassi  ibique  cataphyllis  ovatis,  acutis,  plus  minus  in  fibrillas  laceris  vestiti.  Folia 
lanceolata,  acuminata,  in  petiolum  sensim  angustata,  quam  scapi  haud  multum  breviora, 
8 — 16  cm  longa,  1,5 — 2  cm  lata.  Racemi  longe  stipitati,  erecti  v.  subnutantes,  in 
tertia  parte  superiore  tantum  floriferi,  flores  distichi,  ad  2  0  cm  longi;  rhachis  non  fracti- 
flexa,  bracteae  late  ovatae,  cymbiformes,  acutae,  flores  semiaequantes.  Sepalum  dorsale 
suborbiculare ,  obtuse  acutatum,  lateralia  angustiora,  oblonga,  obtusa.  Petala  multo 
minora,  oblongo-lanceolata ,  acuta.  Labellum  excavatum,  postice  saccatum  v.  calcei- 
forme,  lobi  laterales  erecti,  subrhombei,  antice  obtusi,  lobus  intermedius  profunde  bi- 
lobulus,  lobulis  subquadratis  margine  erosulis,  inflexis.  Gynostemium  perbreve  utrinque 
alatum,  rhomboideum,  clinandrium  magnum,  hippoerepiforme.  —  Flores  lutei  v.  brunnei 
3 — 4  mm  longi  et  diametro,  Capsula   1,2  cm  longa.  —  Fig.  50-4.B,  Fig.  52i£ 

A.  Engler,  Das  Pflanzenreich.  IV.  (Embryophyta  siphonogama)  50.  -10 


146  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Monsungebiet,    Nordwestmalayische    Provinz:    Khasia-Hügel,    in    1300  — 
1500  m  ü.  M.   (Lobb!,  Hooker  et  Thomson!). 

Nota.     Differt   bulbis    dense  seriatis   et   monophyllis    a   fere    omnibus    speciebus   generis 
ceterum  quoad  inflorescei]tias  floresque  cum  omnibus  optime  quadrat. 

4.  Ph.  rubra  Lindl.  Gen.  et  sp.  Orch.  (4  830)  37;  Wall.  PL  as.  rar.  III.  21, 
t.  239;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  847  et  Icon.  pl.  t.  1879;  King  et  Pantl.  in  Ann.  Bot. 
Gard.  Calc.  VIII.  Ü5,  t.  202;  Grant,  Orch.  Burmah  162.  —  Ph.  undulata  Lindl.  in  Bot. 
Reg.  XIV.  (182  8)  sub  t.  12  13  et  XXVII.  (1841)  Mise.  6.  —  Goelogyne  rubra  et  undu- 
lata Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  23  8.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati  v.  am- 
pullacei,  in  rhizomate  crasso  fibris  vaginarum  vestito  satis  distantes,  7 — 8  cm  longi, 
2  cm  medio  crassi,  basi  cataphyllis  cineti.  Folia  2  brevi-petiolata,  elliptica  v.  lanceo- 
lata,  acuminata,  5-nervia,  10 — 22  cm  longa,  2 — 3  cm  lata,  satis  firma.  Racemus 
proteranthus,  folia  adulta  superans,  brevi-stipitatus,  multiflorus,  nutans;  bracteae  scariosae, 
reflexae,  sub  anthesi  persistentes,  flores  non  resupinatos  fere  aequantes,  lineari-lanceo- 
latae,  acutae.  Sepalum  dorsale  ovatum,  obtusiusculum,  lateralia  late  ovata,  acuta,  cari- 
nata.  Petala  linearia,  obtusa.  Labellum  trilobum,  lobi  laterales  breves,  late  semiobovati 
obtusi,  lobus  intermedius  late  triangulus,  obtuse  acutatus,  arete  reflexus,  lineae  elevatulae  3 
in  disco.  Androclinii  transverse  oblongi  margo  erectus,  membranaceus,  truncatus,  postice 
emarginatus ;  rostellum  truncatum.  Capsula  ellipsoidea  in  pedunculum  attenuata,  jugis  3 
applanatis,  valvis  subalatis  gynostemio  brevi  coronata.  —  Flores  pallide  rubri  (sepala), 
6  mm  longi,  Capsula   1,5  cm  longa.  —  Novembri  et  Decembri.  —  Fig.  50  CD. 

Monsungebiet,  Provinz  des  trop.  Himalaya  und  Nordwestmalay- 
ische Provinz:  Sikkim  in  1000 — 2000  m  ü.  M.  (Pantling  n.  58!);  Khasia-Hügel 
(Griffith,  Kew  Distrib.  n.  5044!,  Hooker  et  Thomson!,  Glarke!,  Mann). 

5.  Ph.  sesquitorta  Kränzl.  Xen.  Orch.  III.  (1893)  114,  t.  266  I.  fig.  1—7.  — 
Ph.  ventricosa  J.  J.  Smith  in  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  (1905)  154  (non  Reichb.  f.).  — 
Pseudobulbi  rhizomati  crasso  repenti  insidentes,  elongato-conici,  obtuse  quadranguli, 
rugosi,  laete  virides,  apice  satis  late  applanati,  diphylli,  8  cm  longi  v.  majores,  2  cm 
crassi.  Folia  e  petiolo  satis  longo  lanceolata,  acuminata,  subtus  glauca,  supra  laete  viridia, 
valde  nervosa,  40  cm  longa  et  ultra,  5  cm  lata,  3-nervia.  Racemi  longe  stipitati,  folia 
excedentes  ad  50  cm  longi,  in  dimidio  superiore  floriferi;  spica  multiflora  distichantha, 
rhachis  fractiflexa;  bracteae  magnae,  naviculares,  ovatae,  acuminatae,  sub  anthesi  2  cm 
longae,  deeiduae,  (bracteae  paleaceae  in  scapo  nullae),  alabastra  semper  superantes  et 
omnino  obcelantes,  et  etiam  flores  si  sub  anthesi  adessent,  superantes,  pedicelli  debiles, 
ipsi  cum  ovariis  sesquitorti  (unde  nomen  speeificum).  Sepala  oblonga,  obtusiuscula, 
excavata,  basi  leviter  saccata,  patentia.  Petala  linearia,  subaequilonga,  obtusissima. 
Labelli  hypochilium  oblongum,  margo  hypochilii  basi  involutus  et  in  laminas  2  paulum 
elevatas,  sinuosas  et  antice  in  apicem  triangulum  exeuntes  evolutus,  epichilium  breve 
bilobulum,  lobulis  rotundatis  illis  hypochilii  aequalibus.  Gynostemium  supra  dilatatum 
subfoliaceum,  leviter  trilobum,  alis  utrinque  rotundatis,  lobus  medianus  erosulus,  fovea 
stigmatica  margine  prosiliente  instrueta  fere  bilabiata;  anthera  extus  et  intus  manifeste 
quadrilocularis,  pollinia  4  massa  pollinacea  conglutinata.  —  Sepala  I  cm  longa,  ceterae 
partes  flores  vix  breviores.  Flores  odorem  Convallariae  majalis  strenuum  exhalant.  — 
Fig.  $0F. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz:  Nord-Borneo?   Exam.  sp.  eult.! 
Nota.     De  discriminibus  inter  hanc  speciem  et  Ph.  ventricosam  J.  J.  Smith  non  Reichb.  f. 
sub  illa  specie  (n.  9)  fusius  egi. 

6.  Ph.  Convallariae  (Reichb.  f.)  Hook.  f.  Icon.  pl.  (1889)  t.  1880;  Hook.  f.  Fl. 
Brit.  Ind.  V.  (1890)  846;  Grant,  Orch.  Burmah  161.  ■ —  Goelogyne  Convallariae 
Reichb.  f.  in  Flora  (1872)  277.  —  Pseudobulbi  in  rhizomate  crasso  dense  aggregati, 
erecti,  juniores  sub  anthesi  foliis  nondum  evolutis,  cataphyllis  compluribus  ovatis,  grandes- 
centibus,  acutis  vestiti,  pseudobulbi  adulti  lageniformes,  5 — 6  cm  longi,  basi  1  — 1,5  cm 
crassi,  diphylli.  Folia  longe  lanceolata,  acuminata,  5-nervia,  15 — 20  cm  longa,  ad  2  cm 
lata,  in  petiolum  longiusculum  angustata,  apice  ipso  obtusa.    Racemus  folia  adulta  non 


Pholidota. 


147 


aequans,  ad  10  cm  longus,  rhachis  fractiflexa;  bracteae  deciduae,  flores  subaequantes, 
lineares  obtusae.  Sepalum  dorsale  oblongum,  obtusum,  lateralia  subaequalia,  carinata, 
minora  acutioraque.  Petala  late  ovata,  obtusiuscula.  Labellum  omnino  simplex,  sub- 
orbiculare,  obtusum  et  leviter  emarginatum,  cymbiforme  v.  fere  hemisphaericum. 
Gynostemium  perbreve,  apice  alatum,  postice  apiculatum,  rostellum  horizontale  rotunda- 
tum.  —  Flores  albidi  (?)  4  mm  longi  et  diam.,  Capsula  oblonga,  jugis  3  applanatis 
instructa,  2  cm  longa,  1 —  1,2  cm  crassa,  valvae  naviculares.  —  Martio,  Aprili.  — 
Fig.  SO.ß';  Fig.  52  C,  D. 

Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz:  Khasia-Hügel,  in  1000 — 
<  300  m  ü.  M.  (Hooker  et  Thomson!);  Naga-Hügel,  Kohima  in  4  500  m  ü.  M.  (Prain 
n.  27 1 !) ;  Tenasserim,  Moulmein  (Parish!);  Assam,  Lushai-Hügel  (Gage  n.  1 95!). 

Nota.  Foliis  sub  anthesi  deficientibus  labelloque  lobulis  anticis  destituto  ab  omnibus 
diversa. 


Fig.  50.  Pholidota.  A  Ph.  caleeata  Reichb.  f.  Gynostemium  et  labellum.  B  Labellum  a  fronte 
visum.  —  C  Ph.  rubra  Lindl.  Flos.  D  Labellum  explanatum.  —  JE  Ph.  Convallariae  Hook.  f. 
Labellum  oblique  a  fronte  visum.  —  F  Ph.  sesquitorta  Kränzl.  Labellum.  —  O  Ph.  advena 
(Par.  et  Reichb.  f.)  Pfitz.  et  Kränzl.  Labellum.  —  H  Ph.  chinensis  Lindl.  Labellum.  —  J  Ph.  crota- 
lina  Reichb.  f.  Labellum.  —  K  Ph.  conchoidea  Lindl.    Labellum.  —  L  Ph.  sulcata  J.  J.  Smith. 

Labellum.     (Omnia  aucta.  —  Origin.) 


7.  Ph.  sulcata  J.  J.  Smith  in  Icon. 


Bogor 


bulbi  ovati,  sectione  transversa  elliptici,  dense 


IL   (1903)   27,   t.  107A.   —  Pseudo- 
congesti,    diphylli,    2,5 — 2,8  cm   longi, 


1,6  cm  crassi.  Folia  petiolata,  lanceolata,  acutissima,  5-nervia,  30  cm  longa,  4,5  cm 
lata.  Racemus  proteranthus,  strictus,  foliis  adultis  brevior,  multiflorus,  rhachis  quadrangu- 
laris,  sulcata,  vix  flexuosa,  bracteae  anguste  triangulae,  acutae,  diaphanae,  deciduae.  Flores 
campanulati.  Sepala  oblonga,  acuta,  concava,  lateralia  navicularia,  carinata.  Petala 
oblonga,  acuta,  parum  obliqua,  extus  sulcata.  Labelli  obscure  trilobi  sepala  paullo  supe- 
rantis  lobi  laterales    angusti,  semielliptici,   medius    dilatatus   bilobus,    callo  carnoso  basi 

10* 


148  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

sulcato  anguste  triangulari  ornatus,  apiculo  inter  lobos  interjecto.  Gynostemium  sepalis 
semilongum,  apice  alatum,  androclinium  denticulatum.  Ovarium  6-sulcatum,  nigro-squa- 
mulosum,  pedunculum  gracilem  aequans.  —  Flores  albi;  sepala  7  mm  longa.  —  Fig.  50.L. 
Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Borne  o:  Liang  Gagang 
(Hallierf.). 

8.  Ph.  nervosa  Reichb.  f.  in  Bonplandia  V.  (1857)  43;  J.  J.  Smith  in  Fl.  de 
Buitenzorg  VI.  (1905)  156.  —  Acanihoglossum  nervosmn  Blume,  Bijdr.  (1825)  381.  — 
Coelogyne  nervillosa  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  236.  —  Huc  sec.  J.  J.  Smith 
1.  c.  Gastroglottis  montana  Reichb.  f.  (non  Blume)  in  Xen.  Orch.  II.  (1865)  96, 
t.  129.  —  Pseudobulbi  congesti,  ovato-oblongi,  obtusanguli,  ad  6  cm  longi,  basi  3  cm 
crassi,  diphylli.  Folia  e  petiolo  satis  longo  lanceolata,  acuminata,  quinquenervia,  coriacea, 
ad  28  cm  longa,  6  cm  lata,  petiolus  9 — 10  cm  longus.  Racemus  proteranthus,  e  bulbis 
novellis  nondum  evolutis  oriens,  cataphyllis  grandescentibus  scariosis,  ovatis,  acutis  a 
basi  ad  tertiam  partem  inferiorem  vestitus,  scapus  supra  nudus,  spica  recta  multiflora, 
floribus  quaquaversis  v.  obscure  distichis,  totus  scapus  cum  inflorescentia  ad  30  cm 
altus,  bracteae  subdistichae,  deciduae,  ovato-triangulae,  acutae,  pallide  virides,  rhachis 
leviter  fractiflexa.  Sepala  ovata,  concava,  acuta,  lateralia  carinata.  Petala  angustiora, 
ligulata,  acuta,  aequilonga.  Labellum  trilobum,  basi  saccatum,  lobi  laterales  erecti,  ovati, 
acuti,  lobus  intermedius  obovatus  v.  subquadrangulus,  retusus,  deflexus,  medio  leviter 
emarginatus,  lamellulae  2  minutae  crassae  in  basi  sacci  infra  gynostemium.  Gyno- 
stemium  humile,  apice  alatum,  supra  retusum,  utrinque  stelidio  brevi  praeditum;  anthera 
basi  biloba,  antice  triangula,  acutata;  rostellum  triangulum,  pollinia  4  filis  polliniferis  (?) 
conjuncta,  ovarium  triangulum  (obscure  hexapterum?).  —  Flores  pallide  virides,  labellum 
luteo-album,  basi  macula  intense  lutea  ornatum,  flores  extus  et  ovarium  nigro-furfura- 
cea,  sepala  5,3  mm  longa,  4  mm  lata,  petala  4,5  mm  longa,  1,7  mm  lata,  labellum 
circiter  5  mm  longum,   2,7  mm  latum.  —  Decembri. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Salak  (Blume!);  Sadeng; 
Leuwiboenger  (v.  Hasskarl);   Goentoer  (quis?).  —  Exam.   sp.   culta  horti  Bogor. ! 

Nota.  Planta  imperfecta  a  Blumeo  descripta  est,  specimina  in  Herbario  Lugduno-Batavo 
conservata  pessima  sunt.  Analysis  a  beato  Pfitzer  facta  e  flore  male  exsiccato  nil  novi  profert 
et  quae  reliquit  de  hac  planta  nil  est  nisi  verba  Blumei  et  Reichenbachii  e  scriptis  illorum  excerpta. 
Sagacissime  (mea  sententia)  v.  cl.  J.  J.  Smith  plantam  a  Reichenbachio  in  II  volumine  Xeniorum 
sub  nomine  Gastroglottis  montana  Blume  erronee  publici  juris  factam  et  secundum  iconem 
Kuhlii  et  van  Hasselti  male  descriptam  cum  Acanthoglosso  Blumei  et  eodem  jure  cum  Pholidota 
nervosa  unam  eandemque  esse  judicavit.  An  Gastroglottis  montana  Blume  propria  cum  Mi- 
crostylide latifolia  J.  J.  Smith  =  M.  congesia  Reichb.  f.  identica  sit  annon,  nescio,  et  hoc  loco 
de  illa  specie  agendum  non  est.  —  Iconem  in  Xeniorum  volumine  altero  tab.  \  29  depictam 
Pholidotam  praestare  nemo  est,  quin  dubitet.  Quaerendum  erit,  an  sit  Ph.  nervosa  an  alia 
species.  De  Ph.  nervosa  Reichenbach  dicit  in  Bonplandiae  volumine  V.  p.  43  »labio  postice  saccato, 
lobis  lateralibus  quadratis  erectis,  callis  2  minutis  in  basi  ante  saccum,  gynostemio  apice  tricorni 
cornubus  lateralibus  semifalcatis,  cornu  medio  retuso  tridentato«.  Horum  characterum  in  icone 
illa  Gastroglottidis  montanae  Blume  omnes  invenimus  exceptis  fortasse  lobis  lateralibus  de  quibus 
discrimen  esse  potest.  —  Quae  profert  beatus  Pfitzer  (in  Engler-Prantl,  Pflzfam.  II.  6.  p.  219) 
de  Gastroglottide,  cui  adscribit  species  2  peruvianas,  plane  non  intellego.  —  K. 

9.  Ph.  ventricosa  (Blume)  Reichb.  f.  in  Bonplandia  V.  (1857)  43;  J.  J.  Smith 
in  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  (1905)  154  excl.  syn.  partim.  —  Coelogyne  ventricosa  Reichb.  f. 
in  Walp.  Ann.  VI.  (1857)  237.  —  Chelonanthera  ventricosa  Blume  Bijdr.  III.  383,  Tab. 
en  Platen  (1825)  51;  Lindl.  Gen.  et  sp.  Orch.  178;  Miquel,  Fl.  Ind.  Bat.  III.  673.  — 
Pseudobulbi  congesti,  anguste  ovato-oblongi,  compressiusculi,  sulcati  v.  conico-fusiformes, 
leviter  costati,  diphylli,  ad  1  2  cm  longi,  basi  2,5  cm  crassi,  juniores  cataphyllis  pallidis, 
scariosis  sublongioribus  aut  aequilongis  vestiti.  Folia  nervosa,  lanceolata,  brevi-petio- 
lata,  acuminata,  subtus  glaucescentia,  satis  crassa,  coriacea,  5  cm  longa,  5 — 6  cm  lata. 
Racemus  foliis  novellis  synanthus,  pauci-pluriflorus,  quam  folia  adulta  brevior,  strictus 
ad  45  cm  longus;  rhachis  ad  insertionem  florum  applanata  leviter  fractiflexa;  bracteae 
distichae,  naviculares,   ovatae,  acutae,   deciduae,  fere  2  cm   longae,    1    cm  latae,    flores 


Pholidota.  149 

ad  anthesin  ipsam  obcelantes  et  aequantes.  Sepala  ovata,  acuta,  lateralia  carinata. 
Petala  lineari-lanceolata,  reflexa,  plus  minus  acuta.  Labelli  hypochilium  saccatum,  extus 
medio  sulcatum,  epichilium  trilobulum;  lobuli  laterales  trianguli  extus  truncati,  inter- 
medius  transverse  oblongus,  medio  emarginatus  (totum  epichilium  ergo  quadrilobum) 
horizontalis,  planus,  addito  utrinque  dente  inter  lobos  laterales  et  intermedium.  Gyno- 
stemium  apice  latissimum ,  apice  rotundatum ,  alae 
rotundatae,  anthera  medio  in  gynostemio  4-locularis, 
pollinia  4  per  paria  ligamento  (pollinifero  ?)  con- 
juncta.  —  Flores  luteo-albi,  odori.  Flores  1,5  mm 
(1,1  cm?)  longi  et  diametro,  labelli  hypochilium 
4,5  mm  longum,  3,7  mm  latum  (ex  Sm.).  —  Sep- 
tembri,  Octobri  (ex  Bl.).    —  Fig.  51. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Pro- 
vinz: Java:  am  Flusse  Tjapus  auf  dem  Berge  Salak 
(Blume!);  Sadeng  Wetan  (Hasskarl);  Tjikoneng  F\g.  ^ .  Pholidota  ventricosa  {Blnme) 
(J.  J.  Smith);  bei  Tjibodas  (Koorders);  Djampang  Reichb.  f.  Flos  longitudinaliter  dis- 
tengah,    bei   Njalindoeng   (J  .J.  Smith)    und  an  an-  sectus,  auctus.     (Origin.) 

deren  Orten. 

Nota.  Hanc  plantam  haud  feliciter  confudit  v.  cl.  J.  J.  Smith  cum  Ph.  sesquitorta  Kränzl. 
cui  affinis  sed  a  qua  satis  diversa.  Conveniunt  plantae  statura  magna,  habitu  robusto,  bracteis 
magnis  navicularibus  deciduis,  differunt  tarnen  florum  fabrica  et  praecipue  pedicellis  in  nostra 
specie  re  vera  sesquitortis  in  Ph.  ventricosa  rectis.  Sunt  porro  sepala  petalaque  in  Ph.  sesqui- 
torta obtusa,  in  Ph.  ventricosa  acuta,  sunt  lobuli  laterales  epichilii  in  Ph.  sesquitorta  omnes 
aequales  rotundati,  in  Ph.  ventricosa  lobuli  laterales  acuti  et  ab  Ulis  intermedii  valde  diversii 
desunt  in  Ph.  sesquitorta  dentes  minuti  inter  lobulos  laterales  et  intermedium,  alulae  gynostemii 
in  utraque  specie  quam  maxime  diversae.  Flores  denique  in  Ph.  sesquitorta  odorem  Conval- 
lariae  majalis  exhalantes,  in  Ph.  ventricosa  inodori.  —  Facere  non  possum,  quin  descriptionem 
Smithii  in  Flore  de  Buitenzorg  VI.  4  54  partim  e  specirninibus  utriusque  speciei  sumptam  esse 
dicam.  —  ßeatus  Pfitzer,  qui  etiam  plantas  vivas  observavit,  ipsissimis  verbis  flores  Ph.  ven- 
tricosas  inodoros  descripsit. 

10.  Ph.  cantonensis  Rolfe  in  Kew  Bull.  (1896)  196  et  in  Journ.  Linn.  Soc. 
XXXVI.  (1903)  23.  —  Pseudobulbi  anguste  ovati,  in  rhizomate  repente  vaginis  scariosis 
appressis  ovatis  tecti,  longe  distantes,  diphylli,  2,5  cm  longi,  basi  1  cm  crassi,  juniores 
vaginis  scariosis,  ovatis,  acutis,  ipsis  aequilongis  vestiti.  Folia  in  petiolum  brevem  an- 
gustata,  lineari-lanceolata,  5,5  cm  longa,  7  mm  lata,  obtusa,  trinervia.  Racemus  prote- 
ranthus,  quam  folia  adulta  brevior,  pluriflorus  (1  2  — 18),  rhachis  non  flexuosa;  bracteae 
distichae,  concavae,  ovatae,  acutae,  scariosae,  involutae,  deciduae,  pedicellos  florum  gra- 
ciles  involventes  eisque  subduplo  longiores.  Sepala  elliptico-oblonga,  subobtusa,  valde 
concava,  lateralia  carinata.  Petala  ovato-oblonga,  subacuta,  aequilonga.  Labellum 
cymbiforme,  subintegrum,  antice  obtusum  v.  fere  truncatum,  venis  hypochilii  vix  in- 
crassatis.  Gynostemium  breve  supra  tantum  secus  androclinium  alatum,  apice  obtusum. 
Capsula  ovata,  jugis  3  applanatis  praedita,  valvae  carinatae.  —  Flores  4  mm  longi  (de 
colore  nil  constat). 

Monsungebiet,  Hinterindisch-ostasiatische  Provinz;  China:  Prov.  Kwang- 
tung,  am  North  River  bei  Canton  (Ford  n.  1  30 !). 

11.  Ph.  yunnanensis  Rolfe  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXVI.  (1903)  24.  —  Pseudo- 
bulbi anguste  ovati  vel  fusiformes,  in  rhizomate  repente  vaginis  longiusculis  membrana- 
ceis,  laxis,  ovatis,  subacutis,  vestito  longe  distantes,  diphylli,  4  cm  longi,  5  mm  crassi. 
Folia  subsessilia,  anguste  oblongo-elliptica,  obtusiuscula,  10  cm  longa,  1,5  cm  lata, 
5-nervia.  Scapus  foliis  juvenilibus  synanthus  eaque  multo  superans,  folia  adulta  fere 
aequans,  arcuatus,  circa  20-florus,  rhachis  flexuosa;  bracteae  sub  anthesi  persistentes, 
late  ovatae,  subobtusae,  acuminatae,  scariosae,  Ovaria  longe  pedunculata  floribus 
duplo  longiora  fere  aequantes.  Sepala  late  ovato-oblonga,  obtusa,  concava.  Petala  sub- 
similia.  Labelli  obovati  limbus  obscure  quadrilobus.  Gynostemium  clavatum.  Capsula 
adhuc  ignota.  —  Flores  lactei;  sepala  5  mm  longa.  —  Mihi  non  visa. 


1 50  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Monsungebiet,  Hinterindisch-ostasiatische  Provinz;  China:  Yunnan, 
Mengtze  2300  m  auf  Felsen  (Henry  n.  in  44,  Hancock  n.  585). 

12.  Ph.  Wattii  King  et  Pantl.  in  Journ.  As.  Soc.  Bengal  LXVI.  (1898)  590.  — 
Rhizoma  lignosum,  repens,  pseudobulbi  2 — 3  cm  inter  se  distantes,  fusiformes,  basi 
cataphyllis  cinereis,  scariosis  vestiti,  1 2  cm  longi  2  cm  crassi,  diphylli.  Folia  brevi- 
petiolata,  lanceolata,  acuminata,  basi  valde  angustata,  1  5  cm  longa,  4  cm  lata  Racemus 
folia  aequans  v.  superans,  erectus,  basi  glurnis  distichis,  imbricatis  omnino  tectus,  1  5  cm 
altus,  spica  decurva  duplo  longior  quam  pars  basilaris,  10  cm  longa;  flores  distichi 
satis  densi;  bracteae  late  ovatae,  subacutae,  cymbiformes,  ovarium  brevi-pedunculatum 
superantes.  Sepalum  dorsale  late  ellipticum,  obtusum,  lateralia  paulum  angustiora 
acutioraque,  omnia  ringentia.  Petala  linearia,  acuminata,  uninervia,  sepalis  aequilonga. 
Labelli  hypochilium  profunde  saccatum,  intus  lamellulis  3  paulum  evolutis  obsitum, 
margine  in  lobos  2  minutos  obtusos  evolutum,  basi  minute  plicatum,  lobus  intermedius 
s.  epichilium  transverse  oblongum,  integrum,  reflexum,  in  disco  omnino  glabrum.  Gyno- 
stemium  breve,  apicem  versus  minute  alatum,  anthera  convexa,  pollinia  4  apicibus 
massula  pollinacea  cohaerentia.  —  Flores  fere  2  cm  longi  et  diametro,  sepala  petalaque 
straminea,  viridi-suffusa,  lobi  laterales  labelli  brunnei,  lobus  intermedius  stramineus.  — 
Mihi  non  visa. 

Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz;  Assam  (Watts). 
Nota.     Ph.   advenae  Reichb.  f.   affinis,   sed  facile  distinguenda  floribus  majoribus,  petalis 
linearibus,  lobo  intermedio  labelli  integro  et  carunculis  destituto. 

13.  Ph.  suaveolens  Lindl.  in  Gard.  Chron.  (1856)  372.  —  Coelogyne  suaveolens 
Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  832  et  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calcutta  V.  27,  t.  40.  — 
Rhizoma  repens,  crassum,  cataphyllis  crebris  obsitum,  5  mm  crassum.  Pseudobulbi  6  cm 
distantes  v.  ultra,  ovoidei,  subcompressi,  sulcati,  diphylli,  5 — 8  cm  longi,  3 — 4  cm  crassi. 
Folia  longe  lanceolata,  acuminata,  5-nervia,  subplicata,  coriacea,  ad  30  cm  longa,  6  cm 
lata.  Racemus  foliis  junioribus  synanthus,  eisque  duplo  longior,  nutans,  pluriflorus, 
10 — 15  cm  longus,  distichanthus ;  bracteae  lineares,  sub  anthesi  deciduae,  quam  ala- 
bastra  aequilongae,  rhachis  leviter  fractiflexa,  Ovaria  cum  pedicellis  leviter  sigmoideo- 
curvata.  Sepala  oblongo-lanceolata,  acuta,  lateralia  subfalcata.  Petala  obovato-oblonga, 
acuta,  paulum  (multo  minus  quam  sepala)  falcata.  Labelli  hypochilium  breve,  leviter 
tantum  excavatum,  marginibus  gynostemium  amplectens  eique  appressum,  epichilium  multo 
majus  planum,  fere  orbiculare,  acutiusculum ,  lamellulae  in  disco  5  supra  crenulatae. 
Gynostemium  supra  dilatatum,  vix  alatum  dicendum,  excavatum;  rostellum  triangulum, 
productum;  pollinia  4  per  paria  incumbentia.  —  Flores  albi  suaveolentes,  labellum  lamellis 
aureis  decorum;  pedicelli  cum  ovariis  1,2  cm  longi,  petala  1,2 — 1,5  cm  longa.  — 
Floret  Aprili. 

Monsüngebiet,  Nordwestmalayische  Provinz;  Himalaya:  Khasia-Hügel. 
In  Sikkim  bei  Mungpo  in   500  m  ü.  M.   (Glarke!).  —  Assam. 

Nota.  Planta  certe  Pholidotae  adscribenda  nee  Coelogynae.  Quam  vis  characteres  gyno- 
stemii  et  labelli  haud  ita  dilueidi  sint  quam  in  ceteris  speciebus,  tarnen  propius  ad  illos  Pholi- 
dotae vergunt.  —  Est  certe  forma  intermedia  ut  tot  aliae  in  his  generibus. 

14.  Ph.  chinensis  Lindl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  II.  (1847)  308;  Benth.  Fl.  Hong- 
kong. (1861)  354;  Rolfe  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXVI.  (1903)  24.  —  Coelogyne  chinensis 
Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  237.  —  Pholidota  Pholas  Reichb.  f.  in  Walp. 
Ann.  VI.  (1861)  237.  —  Coelogyne  Pholas  Reichb.  f.  ibidem.  — Pseudobulbi  oblongi, 
tetragoni,  congesti,  5  cm  longi.  Folia  2  late  oblonga  v.  ellipsoideo-lanceolata ,  brevi- 
petiolata,  longe  acuminata,  trinervia,  undulata.  Racemus  foliis  junioribus  synanthus, 
laxiflorus,  seeundiflorus ,  curvulus,  rhachis  paulum  incrassata,  vix  fractiflexa;  bracteae 
angustae,  ovatae,  margine  involutae,  acutae,  persistentes,  scariosae,  reflexae,  ovarium 
brevi-sexalatum  superantes.  Sepala  oblonga,  acuta,  dorso  carinata,  coneava.  Petala 
aequilonga, linearia,  acuta.  Labellum  oblongum,  hypochilium  excavatum,  epichilium  reflexum, 
lobuli  laterales  late  oblongi,  intermedius  minutus,  acutus.  Gynostemium  e  basi  angusta 
dilatatum,  supra  alatum,   quam  lobi  labelli  laterales  paulo  longius,   supra  a  facie  visum 


Pholidota.  151 

hexagonum;  anthera  semiorbicularis.  —  Flores  brunneo-albidi,  labellum  album,  sepala 
1  cm  longa,  labellum  sublongius.  —  Fig.  50  .ff. 

Monsungebiet,  Hinterindisch-ostasiatische  Provinz;  China:  Hongkong 
(Champion  n.  276!,  Wright  n.  516!,  Fortune!,  Seemann!,  Hance  n.  971 !) ; 
Hainan  (Henry  n.  136!). 

Nota.     Flores  apicales  racemi  primi  florent,  quod  rarius  in  Orchidaceis  observatur. 

15.  Ph.  advena  (Parish  et  Reichb.  f.)  Plitz,  et  Kränzl.  —  Coelogyne  advena  Parish 
et  Reichb.  f.  Otia  Hamb.  I.  (1878)  47;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  846;  Grant,  Orch. 
Burmah  160.  —  Pseudobulbi  subpyriformes,  3  cm  longi,  1  cm  crassi,  in  rhizomate  repente 
parum  distantes,  juniores  vaginis  ovatis,  membranaceis  inclusi.  Folia  cuneato-oblonga, 
acuta,  brevipetiolata,  sub  anthesi  3,5  cm  longa,  1,3  cm  lata,  rarius  majora.  Racemus 
subsecundus,  pauciflorus  ( — 5),  foliis  fere  evolutis  synanthus  eisque  paulo  brevior;  bracteae 
ovatae,  acutiusculae,  pedicellos  paulum  superantes.  Sepala  ligulata,  lateralia  extus  cari- 
nata  obtuse  acutata.  Petala  ovata,  acuta.  Labellum  trilobum,  saccatum,  lobi  laterales 
(v.  margo  anterior  sacci)  parum  evoluti,  lobus  intermedius  profunde  bilobulus,  lobulis 
rotundatis.  Gynostemium  breve.  Capsula  triptera.  —  Sepala  viridia,  6  mm  longa, 
petala  albida,  labellum  album,  anthera  brunnea.  —  Floret?  —  Fig.  50  O. 

Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz;  Tenasserim:  Moulmein 
(Parish!,  Helfer  Kew  Distrib.  n.  5047!). 

Nota.  Praecipue  secundum  iconem  Parishianam  in  herb.  Kewensi  conservatam;  specimina, 
quae  adsunt,  haud  bona.  —  Est  species,  ut  jam  exposuit  Reichenbachius,  Ph.  calceatae  Reichb..  f. 
proxima,  differt  autem  floribus  majoribus. 

16.  Ph.  cyclopetala  Kränzl.  —  Rhizoma  scandens,  polyrhizum.  Pseudobulbi 
ascendentes,  elongato-fusiformes,  teretes,  satis  profunde  longitudinaliter  sulcati,  diphylli, 
6  cm  longi,  1,5  cm  crassi.  Folia  anguste  lineari-lanceolata,  coriacea,  acuminata,  tri- 
nervia,  ad  1 5  cm  longa,  1  cm  lata.  Racemi  nutantes  v.  imo  deflexi,  subdistichi  ad 
10  cm  longi,  pauciflori  ( — 12);  bracteae  lanceolatae,  paleaceae,  sub  anthesi  mox  deci- 
duae,  4  mm  longae,  ovarium  subaequantes.  Sepala  ovata,  obtuse  acutata,  dorsale  brevius 
latiusque,  lateralia  dorso  obscure  carinata.  Petala  suborbicularia,  latiora  quam  lata, 
obtusissima.  Labelli  hypochilium  breve,  crasse  carnosum,  utrinque  incrassatum,  intus 
laeve,  callis  v.  lineis  elevatis  omnino  destitutum,  epichilium  concavum,  lobi  laterales 
erecti,  antice  rectanguli,  lobus  intermedius  subquadratus  antice  bilobulus,  discus  utrinque 
convexus  (si  mavis,  lobulus  uterque  in  disco  leviter  bullatus).  Gynostemium  latius 
quam  longum,  crassum,  supra  retusum.  —  Sepala  3,5  mm  longa;  petala  1,5  mm  longa 
et  lata;  labellum   2  mm  longum.     Flores  flavo-roselli,  hypochilium  aurantiacum. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Süd-Sumatra:  Blühte  im 
Bot.  Garten  Berlin  (März    1907). 

Nota.  Planta  e  plaga  meridionali  insulae  Sumatrae  allata  incola  fuit  collectionis,  quae 
breve  tempus  post  vendita  et  dissipata  est.  —  Differt  planta  petalis  pro  flore  latissimis  sub- 
orbicularibus,  hypochilio  omnibus  callis  appendicibusque  privato.  Accedit  ad  Ph.  advenam 
(Parish  et  Reichb.  f.)  Pfitz.  et  Kränzl.  quae  tarnen  floribus  gaudet  majoribus  viridi-albidis  et 
labello  toto  coelo  diversissimo. 

17.  Ph.  crotalina  Reichb.  f.  in  Otto  et  Dietr.  Allg.  Gartenzeitg.  XXIV.  (1856) 
218;  Bonplandia  IV.  (1856)  329.  —  Coelogyne  crotalina  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI. 
(1861)  238  (nomen  mutat.  sine  diagnosi).  —  Pseudobulbi  ovati  s.  fusiformes,  obtuse 
costati,  (bipollicares)  5  cm  longi.  Folium  petiolatum,  oblongo-lanceolatum,  longe  acumi- 
natum.  Racemus  pendulus,  multiflorus,  flexuosus;  bracteae  naviculares,  ovatae,  acutae, 
mox  deciduae.  Sepala  late  ovata,  acuta,  concava,  lateralia  magis  carinata  quam  dorsale, 
omnia  navicularia.  Petala  angustiora,  e  basi  cuneata  ovata,  subacuta.  Labellum  ob- 
scure trilobum,  obtuse  saccatum,  lobi  laterales  (s.  margo  superior  sacci)  semiovati,  lobus 
medius  cordatus,  ovatus  utrinque  rotundatus,  reflexus,  calli  in  sacculo  3  basin  versus. 
Gynostemium  e  basi  latiore  satis  angustum,  marginatum  v.  alatum,  alae  utrinque  bi- 
lobae,  apice  (gynostemio)  trilobo,  lobo  medio  denticulato;  anthera  fere  dorsalis.  —  Flores 
ochracei,  sepala  8  mm  longa,   4  mm  lata.  —  Floret?  —  Fig.  50/;  Fig.  52^4,  B. 


152 


Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 


Fig.  52.    A  Pholidota  crotalina  Reichb.  f.     Scapus   cum   inflorescentia  2/3  magn.   nat.     B  Flos 

a  fronte  visus  (paulum  magn.  auctus).  —  Origin.  —  C  Ph.  Convallariae  Hook.  f.   D  Labellum.  — 

Ei  Icon.  Plant.  —  E  Ph.  calceata  Reichb.  f.  —  Ex  Icon.  Plant. 


Pholidota.  153 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Batavia.  (Ex.  specimen 
et  icones  analyticas  herb.  Lindley!) 

Nota  Affinis  esse  dicitur  Ph.  imbricatae  Lindl.  a  qua  differt  praecipue  structura  labelli 
et  gynostemii;  descriptio  Reichenbachii  non  ita  dilucida  est,  ut  semper  facile  intellegas,  quae  de 
gynostemio  et  partibus  essentialibus  illius  dicere  velit.  —  Nomen  specificura  de  bracteis  sumtum 
quam  maxime  idoneum  est. 

<8.  Ph.  loricata  Reichb.  f.  in  Bonplandia  V.  (1857)  43.  —  Coelogyne  loricata 
Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (4  86  < )  32  8.  —  Ph.  imbricata  J.  J.  Smith  non  Lindl. 
in  Fl.  de  Buitenzorg  VI.  15i.  —  Pseudobulbi  ovati,  vix  costati,  congesti,  monophylli, 
juniores  vaginis  densis,  ovatis  obtusiusculis,  mox  scariosis  v.  evanidis  iüclusi,  summa  pseudo- 
bulbum  superante.  Folium  in  stipitem  pseudobulbo  breviorem  attenuatum,  oblongo- 
obovatum,  acuminatum,  fere  carnosum,  sulcatum,  nervis  3  subtus  magis  prominentibus 
praeditum.  Scapus  folio  fere  prorsus  evoluto  synanthus,  gracilis,  pendulus,  multiflorus, 
pedunculo  folio  et  racemum  subaequante,  glumis  compluribus  infra  racemum  arcte  imbri- 
catis;  bracteae  late  ovatae,  acutae,  concavae,  Ovaria  et  dimidium  sepalorum  aequantes, 
brunneae,  scariosae,  persistentes.  Sepala  lateralia  ovata,  subacuta,  falcata,  dorso  cari- 
nata;  sepalum  medium  late  ovatum,  concavum,  subacutum,  cum  petalis  anguste  tri- 
angulis,  acutis,  falcatis  galeam  formans.  Labellum  quadrilobum,  intus  linea  media  longiore 
et  2  lateralibus  brevioribus  ornatum,  lobis  lateralibus  erectis  ovatis,  apice  rotundatis,  lobo 
medio  e  basi  breviter  ovata  bilobo,  late  emarginato,  apiculo  interjecto,  lobulis  sub- 
rhombeis,  angulis  obtusis,  subtus  concavis.  Gynostemium  late  alatum,  fere  orbiculare, 
dimidium  sepalorum  aequans,  rostellum  parum  declive,  anthera  dependens.  Ovarium  jugis 
6  obtusis  munitum.  —  Flores  brunnescentes  illis  Ph.  imbricatae  paulum  majores.  — 
Decembri. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Botan.  Garten  zu  Bogor 
(Zollinger  n.  1 296). 

Nota.  Differt  &  Ph.  imbricata  cui  certe  affinis  non  solum  floribus  paulum  majoribus, 
quod  nullius  momenti  esse  censeo,  sed  praecipue  lobis  labelli  lateralibus  falcatis  et  lobo  inter- 
medio  protenso. 

i  9.  Ph.  rhombophora  Reichb.  f.  —  Coelogyne  rhombophora  Reichb. f.  in  Linnaea  XLI. 
(1877)  il6.  —  >Pseudobulbis  pyriformibus  monophyllis,  folio  a  basi  petiolari  lanceo- 
lato  acuto,  racemi  pedunculo  filiformi  folium  superante,  bracteis  scariosis,  ovatis,  apicu- 
latis  ovarium  pedicellatum  aequantibus,  sepalis  triangulis,  petalis  late  (alte)  rhombeis, 
labello  multo  minore  semiovato,  apice  subaequaliter  tridentato,  dente  medio  nunc  pro- 
ducto;  callo  transverso  semilunari  in  basi  columnae,  androclinio  integro  marginato, 
rostello  ornithorrhyncho. «  —  Flores  sicci  atrati;  planta  minuta.  —  Ex  Reichenbach 
1.  c. ;  species  mihi  non  visa. 

Monsungebiet,  Provinz  der  Philippinen:  Manila  (Wallis). 

20.  Ph.  pallida  Lindl.  in  Bot.  Reg.  XXI.  (4  835)  sub  t.  1777.  —  Huc  Ph.  imbri- 
cata Bot.  Reg.  XIV.  (1828)  t.  4  213  (non  Lindl.).  —  Coelogyne  pallida  Reichb.  f.  in 
Walp.  Ann.  VI.  (4  86  4)  238.  —  Pseudobulbi  dense  aggregati,  ovoidei,  v.  subcylindracei, 
leviter  quadrisulcati,  monophylli,  4  cm  longi,  2,5  cm  crassi,  juniores  cataphyllis  paucis 
magnis  vestiti.  Folia  petiolata  (petiolus  6 — 7  cm  longus)  oblonga,  acuta,  coriacea,  25 — 
30  cm  longa,  3 — 5-nervia.  Racemus  pendulus,  folia  aequans  v.  paulo  excedens,  a 
medio  florifer;  bracteae  distichae,  (infimae  interdum  inanes),  late  ovatae,  concavae, 
scariosae,  brevi-acutatae ,  etiam  post  anthesin  persistentes,  rhachis  leviter  compressa. 
Sepala  ovata,  acuta,  dorsale  paulo  minus  ecarinatum,  lateralia  scaphoidea  carinata. 
Petala  ligulata,  acuta,  cum  sepalo  dorsali  in  galeam  conniventia.  Labelli  hypochilium 
cucullato-ventricosum,  intus  lamellulis  2  instructum,  margo  utrinque  in  lobos  2  laterales 
evoluta,  epichilium  ex  isthmo  brevissimo  bilobum,  deflexum,  lobuli  rotundati,  interjecto 
denticulo  triangulo.  Gynostemium  late  alatum,  supra  obscure  trilobulum,  medio  denticu- 
latum  retusumque,  fovea  stigmatica  prosiliens,  alte  marginata,  anthera  reniformis.  — 
Flores  parvi,  albi,  6  mm  longi  (sepala),  7  mm  lati.  Floruit  in  Europa  Novembri.  — 
Nobis  non  visa,  ex  icone  in  Bot.  Register  supra  citata. 


154  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orehidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel: 
Ava,   Tenasserim  (Wallich.) 

Nota.  Si  fides  habenda  est  iconi  Lindleyanae  planta  a  Ph.  imbricata  bene  diversa 
floribus  minoribus  albis  et  structura  labelli.  Est  species  pro  magnitudine  foliorum  gracilis. 
Videtur  porro  indigena  regioni  cuidatn  peninsulae  Malayensi  et  extra  illius  limites  non  obvia. 

21.  Ph.  triotos  (Reichb.  f.)  Pfitz.  —  Coelogyne  triotos  Reichb.  f.  in  Hamb.  Gartztg. 
(1862)  34  et  Walp.  Annal.  VI.  2  38.  —  »Affinis  Ph.  imbricatae.  labelli  lobis  laterali- 
bus  angustis  sinu  angusto  a  lobo  intermedio  reniformi  sejunctis,  carinis  ternis  a  basi 
lobi  medii,  gynostemii  alis  angustis,  androclinii  processu  postico  et  lateralibus  anticis 
ligulatis  retusis  abbreviatis,  alis  lateralibus  angustis,  petalis  linearibus  acutis  suprabas 
in  marginis  superioris  angulatis.«  —  Nobis  non  visa.  Floruit  olim  in  horto  Schiller 
Hamburgi. 

Monsungebiet;  Philippinen:  Manila. 

22.  Ph.  conchoidea  Lindl.  in  Bot.  Reg.  XXVI.  (1840)  Mise.  198.  —  Coelogyne 
conchoidea  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  237.  —  Pseudobulbi  congesti,  anguste 
ovati  v.  ellipsoidei,  sulcati,  basi  vaginis  ovatis  subobtusis  mox  evanidis  vestiti,  monophylli, 
6  cm  longi,  1,5  cm  crassi.  Folia  obovata,  in  petiolum  angustata,  cum  petiolo  35  cm 
longa,  4,5  cm  lata,  undulata,  coriacea,  trinervia  (nervis  parum  prominulis),  acuminata,  apice 
ipso  obtusiuscula.  Racemus  hysteranthus,  quam  folia  dimidio  longior,  45  cm  longus, 
nutans,  multiflorus,  basi  nudus;  spica  ipsa  1  5  cm  longa;  sub  floribus  infimis  glumae 
imbricatae,  subpatentes  circiter  6,  quarum  infima  longior  et  tubulosa;  bracteae  latis- 
simae,  oblongo-ovatae,  plus  minus  acuminatae,  mucronatae,  persistentes,  ovarii  tres 
quartas  aequantes.  Sepala  lateralia  extus  apicem  usque  carinata,  dorsale  ecarinatum, 
omnia  oblonga,  lateralia  paulum  minora.  Petala  multo  angustiora,  acuta.  Labelli 
hypochilium  saccatum,  intus  lineis  3  elevatis  distantibus  obsitum,  lobi  laterales  ascen- 
dentes  trianguli,  apice  obtusi,  lobus  intermedius  (v.  epichilium)  trilobus,  lobulis  latera- 
libus rotundatis,  lobulo  mediano  parvo  rotundato  v.  saepius  nullo.  Gynostemium  breve, 
pollinia  pyriformia,  massula  granulosa  pollinacea  conjuneta.  —  Flores  pallide  carnei, 
(sepala)   7  mm  longi  et  diam.  —  Floret?  —  Fig.  50ÜT. 

Monsungebiet,  Philippinen:  Manilla  (Guming!).  —  In  Herb.  Brit.  und 
Lindley. 

Nota.  Inter  maximas  species  generis,  habitu  Ph.  imbricatae  similis  sed  multo  major  et 
bracteis  glumaceis  infra  flores  infimos  optime  distinguenda. 

23.  Ph.  imbricata  Lindl.  in  Hook.  Exot.  Fl.  IL  (1825)  t.  138  et  Wall.  Cat. 
1991;  Gen.  et  sp.  Orch.  PI.  (1830)  37;  in  Bot.  Reg.  t.  1213  et  t.  1277;  Lodd.  Bot. 
Gab.  t.  1934;  Wight,  Icon.  t.  907;  Reichb.  f.  in  Wralp.  Ann.  VI.  238;  Dalz.  et  Gibs. 
Bombay  Fl.  2  62;  F.  Müll.  Fragm.  IV.  163;  Benth.  Fl.  austral.  VI.  290;  Hook.  f.  Fl. 
Brit.  Ind.  V.  845;  Grant,  Orch.  Burmah  161;  Fitzgerald,  Austr.  Orch.  IL  Pt.  4  t.  1 ; 
King  et  Pantl.  Ann.  Bot.  Gard.  Calc.  VIII.  144  t.  201;  Bailey,  Queensl.  Fl.  V.  1544; 
J.  J.  Smith  in  Fl.  Buitenz.  VI.  (1905)  151.  —  Coelogyne  imbricata  Reichb.  f.  pallida 
Reichb.  f.  triotos  Reichb.  f.  11.  cc.  —  Ptilocnema  bracteatum  D.  Don,  Prodr.  Fl.  nep. 
(1802 — 3)  33.  —  Cymbidium  imbricatwm  Roxb.  Fl.  ind.  (1832)  460.  —  Ornithidium 
imbricatum  Wall.  Ms.  —  Pseudobulbi  dense  aggregati,  ovato-cylindracei,  obtusissime 
tetragoni,  basi  cataphyllis  magnis,  ovatis,  acutis,  brunneis  vestiti,  monophylli,  ad  8  cm 
longi,  basi  2,5  cm  crassi.  Folia  petiolata,  oblonga  lanceolatave,  petiolus  crassus,  teres 
ad  2,5  cm  longus,  lamina  ad  25  cm  longa,  medio  ad  8  cm  lata,  trinervia,  coriacea. 
Racemi  synanthi,  e  bulbo  nondum  adulto  Orientes,  longe  stipitati,  nutantes,  multiflori; 
bracteae  late  triangulae,  apice  retusae  apiculataeque,  brunneae,  ut  flores  distichae,  rhachis 
saepius  plus  minus  torta.  Sepalum  dorsale  orbiculatum,  lateralia  leviter  coneava,  latis- 
sime  ovata,  omnia  obtusissima.  Petala  ovata,  acutiuscula.  Labellum  subglobosum, 
eucullatum,  lobi  laterales  late  rotundati,  lobus  intermedius  in  lobulos  oblongos  2  apicales 
divergentes  (si  mavis  sinu  lato  separatos)  divisus.  Gynostemium  latum,  supra  alatum, 
androclinii  margo  postice  altior,  pollinia  4  pyriformia,  per  paria  apice  inferiore  connata. 


Pholidota. 


155 


Pseudobulbi  ad  8  cm  longi, 
basi  2,5  cm  crassi,  folia 
ad  25  cm  longa,  ad  8  cm 
lata.  —  Flores  pallide 
brunnei,  6  —  7  mm  longi 
ei  diam.  —  Maio — Au- 
gustum. 

Monsungebiet:  Vom 
westlichen  Himalaja  durch 
das  ganze  indische,  indo- 
malayische  und  indo-chine- 
sische  Gebiet,  einschließlich 
aller  größeren  Inseln,  bis 
zum  tropischen  Australien 
verbreitet,  sehr  häufig  und 
von  fast  allen  Sammlern  ge- 
sammelt. —  Die  Diagnose 
nach  lebendem  Material. 

2  4.  Ph.  pro tr acta 
Hook.  f.  Icon.  pl.  (1889) 
t.  1877  et  Fl.  Brit.  Ind.  V. 
(1890)  845;  King  et  Pantl. 
in  Ann.  Bot.  Gard.  Galc.  VIII. 
146  t.  2  03.  —  Pseudobulbi 
elongati,  tenui-fusiformes, 
apice  truncati ,  rhizomati 
longe  repenti  crassiusculo, 
cataphyllis  magnis  vestito 
insidentes,  4 — 5  cm  longi, 
medio  6 — 8  mm  crassi. 
Folia  2  ,  brevipetiolata, 
elliptico-lanceolata ,  utrin- 
que  acuminata,  5-nervia, 
7 — \%  cm  longa,  medio 
2 — 2,5  cm  lata.  Racemi 
heterochronici ,  ex  axillis 
cataphyllorum  rhizomatis 
Orientes,  quam  folia  multo 
breviores,  pauciflori;  brac- 
teae  subdistichae,  ovatae, 
acutae,  persistentes,  quam 
Ovaria  cum  pedicellis  bene 
breviores.  Sepalum  dor- 
sale late  ovatum,  obtusum, 
lateralia  etiam  latiora,  cari- 
nata ,  ceterum  aequalia. 
Petala  elliptica,  obtusa, 
quarta  breviora.  Labellum 
ovato-oblongum,  lobi  late- 
rales rotundati,  parum  evo- 
luti,  lobus  intermedius  late 
oblongus  v.  subquadratus, 
retusus,  paulum  reflexus. 
Gynostemium       obovatum, 


Fig.  53.  Pholidota  protracta  Hook.  f.  A  Habitus.  B  Folium. 
G  Gynostemium  cum  labello.  D  Labellum  a  fronte  visum. 
E  Pars  apicalis  gynostemii.     F  Fructus.     (A — B  magn.  natur. 


C—F  aucta. 


Origin. 


156  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

breve,  vix  alatum,  androclinium  minute  alatum,  pollinia  per  paria  connata.  —  Flores 
virides  luteo-suffusi,  labellum  antice  luteo-maculatum,  3 — 4  mm  longi,  Capsula  ellipsoidea, 
1,2  cm  longa.    —  Octobri — Decembrem.   —  Fig.   53^4 — F. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya:  Sikkim ,  in  1600  — 
2500  m  ü.  d.  M.  (Griffith  n.  5042 !,  G.  B.  Clarke!,  Pantling  n.  55!);  Naga-Hügel 
(Prain  n.  52!). 

Nota.  Est  planta  racemis  e  cataphyllorum  axillis  orientibus  inter  omnes  generis  species 
exiraia. 

25.  Ph.  repens  Rolfe  in  Kew  Bulletin  (l  891)  199.  —  Pseudobulbi  juniores 
vaginis  tubulosis,  obtusissimis  induti,  angustissimi,  cylindracei,  diphylli,  3,5 — 4  4  cm  longi, 
rhizomati  cylindraceo,  non  conspicue  articulato  insidentes.  Folia  elliptico-lanceolata,  in 
petiolum  latiusculum  foliis  subaequalem  sensim  angustata,  5 — 7wnervia,  acuta  v.  ob- 
tusiuscula,  adulta  7,5 — 20  cm  longa,  2 — 2,5  cm  lata.  Racemus  foliis  junioribus 
synanthus  iisque  subaequilongus,  curvatus,  pauciflorus  ( — 4  2),  distichus,  stipite  brevi  inter 
foliorum  bases  absconditus,  rhachis  vix  flexuosa;  bracteae  suborbiculares,  obtusae,  mox 
deciduae,  flores  longiuscule  pedunculatos  subaequantes,  pedunculi  6 — 7  mm  longi. 
Sepalum  dorsale  late  obovatum,  obtusum,  concavum,  lateralia  paulo  longiora  et  an- 
gustiora,  leviter  carinata.  Petala  minora,  elliptico-oblonga,  obtusa,  plana.  Labelli  cymbi- 
formis  obscure  trilobi  lobus  intermedius  transverse  ellipticus,  bilobulatus,  reflexus,  discus 
carinis  5  in  basi  carnosa,  concava  labelli  lamellatis  praeditus,  gynostemium  oblongum, 
androclinium  breviter  quadridentatum.  Capsula  .  .  .  ?  —  Flores  carneo-rosei,  lobi  labelli 
apice  lutei,  sepala  lateralia  7  mm  longa,  petala  subaequilonga.  —  Floret  in  Europa  Junio. 

Monsungebiet:  Nördliches  Indien.  »Native  of  the  hüls.«  Genauer  Standort 
unbekannt.   —  Exam.   sp.  herb.  Kew! 

26.  Ph.  Lugardii  Rolfe  in  Kew  Bulletin  (4  893)  6  et  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXVI. 
(4  903)  24.  —  Pseudobulbi  subcylindracei,  diphylli,  12  cm  longi,  I  cm  crassi,  juniores 
vaginis  obtusis  inclusi  caudicem  bene  articulatum  formantes.  Folia  elliptico-oblonga,  ob- 
tusiuscula,  in  petiolum  latitudine  folii  breviorem  angustata,  7-nervia,  1  6  cm  longa,  4  cm 
lata.  Racemus  in  pseudobulbo  juvenili,  sed  conspicue  evoluto  hysteranthus ,  arcuato- 
pendulus,  breviter  stipitatus,  multiflorus,  foliis  subaequilongus,  distichus,  rhachis  distincte 
flexuosa,  bracteae  magnae,  late  ovatae,  concavae,  subacuminatae,  mox  deciduae,  flores 
longiuscule  pedicellatos  aequantes.  Sepala  concava,  elliptico-oblonga,  obtusiuscula,  lateralia 
carinata.  Petala  paullo  minora,  cuneato-obovata,  acuminata.  Labelli  cymbiformis 
sepalis  aequilongi  obscure  trilobi  hypochilium  late  transverse  ellipsoideum,  epichilium  bi- 
scutellare;  carinae  5  lamellatae  in  parte  concava  labelli.  Gynostemium  elevato-oblongum, 
marginatum,  androclinium  minutissime  denticulatum.  Capsula  obovata,  trialata,  jugis  3 
Utrinque  angustatis  applanatis  ornata.  —  Flores  semipellucidi  albi,  labellum  carneum, 
lobus  medius  basi  luteus.      Sepala   4  cm  longa.  —  Floret  in  Europa  Junio. 

Monsungebiet,  Hinterindisch  -  ostasiatische  Provinz;  West-Burma: 
Chin-Hügel  2000  —  2700  m  (Lugard).  —  Yunnan,  Mengtze  4  700  m  (Henry  n.  14  4  26!). 
—  v.  fl.   s. 

Nota.  Affinis  Ph.  articulatae  Lindl.  a  qua  differt  habitu  et  statura  robustiore  et  majore 
et  floribus  magis  pellucidis. 

27.  Ph.  articulata  Lindl.  in  Bot.  Reg.  XXV.  (4  839)  Mise.  57;  Wall.  Catal.  4  992; 
Gen.  et  sp.  Orch.  (1830)  38;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  844;  King  et  Pantl.  in  Ann. 
Bot.  Gard.  Calc.  VIII.  (1898)  146  t.  205;  Grant,  Orch.  Burmah  161.  —  Coelogyne 
articulata  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  2  38.  —  Pholidota  khasyana  Reichb.  f.  in  Bon- 
plandia IV.  (1856)  329.  —  Coelogyne  khasyana  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  23  8; 
J.  J.  Smith  in  Fl.  Buitenz.  VI.  155.  —  Pseudobulbi  subcylindracei,  more  Otochili 
suprapositi,  5 — 10  cm  longi,  1,2  — 1,8  cm  crassi,  leviter  sulcati,  bifolii.  Folia  brevi- 
petiolata  v.  sessilia,  oblonga,  acuta,  ad  8  cm  longa,  ad  3  cm  lata,  crassiuscula.  Racemus 
cum  foliis  novellis  synanthus,  scapus  strictus  quam  bulbi  bene  brevior,  totus  racemus 
foliis  subaequilongus;  bracteae  distichae,  latissime  ovatae,  retusae,  aequilongae  ac  latae, 
scariosae,    flores    semiaequantes,    deciduae,    infimae    interdum  inanes.     Flores   12 — 16 


Pholidota. 


157 


distichi.  Sepalum  dorsale  suborbiculare ,  obtusum ,  lateralia  late  ovata ,  subobliqua, 
carinata,  omnia  concava.  Petala  longiora,  levius  excavata,  ovato-oblonga,  acuta,  teneriora. 
Labellum  paulo  longius,  cymbiforme,  lamellulis  5  in  disco  concavo;  epichilium  breve 
bilobum,  cymbo  antepositum,  medio  complicatum  lobulatumque,  lobuli  orbiculares.  Gyno- 
stemium  breve,  crassum,  vix  v.  non  marginatum,  rostellum  triangulum,  pollinia  4  per 
paria  conjuncta,  omnia  massae  pollinari  granulosae  affixa.  —  Flores  albidi,  luteo-  v. 
alutaceo-suffusi,   8  mm  longi  et  diam.  —  Junio  ad  Augustum. 

Monsungebiet,    Provinz   des    tropischen    Himalaya:    Sikkim,    häufig   vom 
Fuß  der  Berge    bis   1300  m  ü.  d.  M.    (Pantling   n.  3l!).  —    Nordwestmalayische 
Provinz:    westlich   bis  Kumaon,    ostwärts   bis    Bhootan,    den    Khasia-Hügeln   (Hooker 
und    Thomson!)  und  Ober-Burmah;    Assam 
(S.  Kurz  n.  346!,  Falconer  n.  1018!,  Prain 
n.  299!).    —    Südwestmalayische    Pro- 
vinz: Perak  (Scortechini),  Lankawi- Inseln 
(G.  Curtis);  Siam,  Bangtaphan  (Keith);  Java, 
Salak  bei   Soekamantri;    Pantjar   (Blume  u. 
andere).  —  Centromalayische  Provinz: 
Gelebes  (J.  J.   Smith,  Sarrasin!). 

28.  Ph.  Griffithii  Hook.  f.  Icon.  pl. 
XIX.  (1889)  t.  1881  ;  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890) 
8  45.  —  Ph.  articulata  Lindl.  var.  Griffithii 
King  et  Pantl.  Orch.  Sikk.  Himal.  in  Ann.  Bot. 
Gard.  Calcutta  VIII.  (1898)  147  t.  204.  — 
Pseudobulbi  cylindracei,  diphylli,  \  2  cm  longi, 
5  mm  crassi.  Folia  in  petiolum  brevissimum 
angustata,  angusta,  elliptica,  subacuta,  5-nervia, 
\\  —  -12  cm  longa,  3  cm  lata.  Racemus  foliis 
fere  explanatis  synanthus,  nutans,  pauciflorus 
rarius  multiflorus,  iisque  subaequilongus,  disti- 
chus,  flexuosus,  bracteis  late  oblongis  sub- 
acutis  mox  deciduis  flores  breviter  pedunculatos 
subaequantibus  vestitus.  Sepalum  dorsale  late 
ovato-ellipticum,  obtusum,  lateralia  subfalcata, 
angustiora,  subacuta.  Petala  rhombeo-lanceo- 
lata,  subacuta,  aequilonga.  Labelli  obscure 
trilobi  cymbiformis  lobus  medius  3-lobulatus, 
lobuli  laterales  oblique  elliptici,  medius  minu- 
tus  obtusus  emarginatus,  carinae  5  in  basi 
concava  labelli  crassae.  Gynostemium  breve 
marginatum,  androclinium  magnum  sinuato- 
crenatum.  Capsula  ignota.  —  Flores  pallide 
ochracei;  sepala  7  mm  longa.  —  Fig.  54  J. — C. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya  und  Nordwest- 
malayische Provinz:  Sikkim,  tropische  Zone  (Griffith!);  Khasia,  Kolong  1700  m 
(Clarke!). 

Nota.  Differt  a  Ph.  articulata  Lindl.,  cui  re  vera  valde  affinis,  statura  minore,  pseudobulbis 
magis  cylindraceis,  foliis  angustioribus,  praesertim  autem  labello  cujus  pars  antica  bilobula  a 
parte  postica  cymbiformi  isthmo  angusto  sejuncta  est. 

29.  Ph.  obovata  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  845.  —  Pseudobulbi  juniores 
vaginis  membranaceis,  obtusissimis  inclusi,  cylindracei,  diphylli,  plus  minus  angulati, 
sulcative,  6  — 10  cm  longi,  \  — 1,5  cm  crassi.  Folia  obovata  oblongave,  acuta  v.  obtusa, 
7-nervia,  6 — 8  cm  longa,  3 — 4  cm  lata.  Racemus  foliis  explanatis  synanthus,  paulo 
longior,  pluriflorus,  brevissime  stipitatus,  deinde  flexuosus,  plerumque  plus  minus  nutans; 
bracteae  late  ovatae,  inferiores  apice  emarginatae,  superiores  plus  minus  acutae,  flores 


Fig.  54.  Pholidota  Griffithii  Hook,  f.  A  In- 
florescentia  (magn.  nat.).  B  Flos  arte  expan- 
sus  (auctus).    C  Labellum  (auctum).    (Origin.) 


158  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Coelogyninae. 

distichos  subaequantes,  mox  deciduae,  4,2  cm  Iongae  et  latae.  Sepala  excavata,  oblonga, 
acuta,  lateralia  basi  ovata.  Petala  ovato-oblonga,  subacuta.  Labellum  profunde  exca- 
vatum,  antice  paulum  angustius,  bilobulum,  lobuli  explanati  sinu  profunda  sejuncti, 
ovato-oblongi,  margine  lobulorum  postice  cum  margine  cymbi  labelli  continuo,  lineis 
elevatulis  s.  callis  5  per  discum,  quorum  3  mediani  aequilongi,  laterales  breviores. 
Gynostemium  quam  labellum  vix  semilongum,  crassum,  retusum,  androclinium  profunde 
excavatum,  anthera  4-locularis,  pollinia  4  postice  excavata,  per  paria  leviter  connata 
glandulaque  minuta  instructa,  fovea  stigmatica  manifeste  marginata,  rostellum  acumi- 
natum.  —  Flores  albidi,  pallide  roseo-sufiusi,  labellum  eodem  colore  sed  intensiore, 
lobuli  antici  vitellini,  totus  flos  8  —  9  mm  longus  et  expansus  latus,  Capsula  ellipsoidea, 
4,3 — 1,8  cm  longa,   acutangula.  —  Floret  in  Europa  Julio. 

Monsungebiet,  Nordwestmalayische  Provinz:  Östlicher  Himalaya (Griff ith!), 
Assam,  Khasia-Hügel  (Simons).  —  Exam.  viv.  cult. !  —  Kränzl. 

Nota.     Differt  ab  omnibus  adhuc  descriptis  foliis  pro  longitudine  latis  obtusis. 

30.  Ph.  decurva  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII.  (1896)  328.  —  Pseudobulbi 
cylindracei,  olivacei,  teretes,  basi  vaginati,  8 — 10  cm  longi,  diphylli.  Folia  late  obovata  vel 
oblanceolata,  acuta,  canaliculata,  striata,  1  0  cm  longa,  4  cm  lata,  atroviridia.  Scapus  1  5  cm 
longus,  foliis  dimidio  longior,  gracilis,  decurvus,  pluriflorus,  basi  nudus,  rhachis  flexuosa; 
bracteae  lanceolatae,  acutae,  deciduae.  Sepala  ovata  vel  oblonga,  subacuta.  Petala  sepalis 
minora,  oblonga.  Labellum  oblongum,  cymbiforme,  marginibus  involutis,  carinis  5  basi 
incrassatis  apicem  versus  attenuatis  ornatum,  lobo  medio  basi  torto  subquadrato  bilobo. 
Gynostemium  rectum,  oblongum.  Anthera  depressa  plana,  margine  postica  prolongata, 
lobis  2  oblongis  rotundatis,  margine  antica  rostrata;  rostellum  ovatum,  acuminatum, 
acutum,  integrum.  —  Flos  carneus,  lobus  medius  labelli  roseo-carneus,  basi  aurantiacus. 
Gynostemium  roseum.     Sepala  6  mm  longa  (flores  2,5  cm  latü). 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Malayische  Halbinsel: 
Perak  (G.   Gurtis!). 

31.  Ph.  recurva  Lindl.  Gen.  et  sp.  Orch.  (1830)  37;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V. 
(1890)  844  et  Icon.  PI.  t.  1878;  King  et  Pantl.  Ann.  Bot.  Gard.  Calc.  VIII.  (1898) 
147  t.  206.  —  Coelogyne  recurva  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  2  38.  —  Pseudo- 
bulbi anguste  fusiformes,  diphylli,  5  cm  longi,  1  cm  crassi,  profunde  5-sulcati.  '  Folia 
elliptica  s.  lineari-lanceolata,  basi  in  petiolum  brevem  angustata,  acuta  v.  obtusiuscula, 
7-nervia,  5 — 8  cm  longa,  2  cm  lata.  Racemus  synanthus,  stipitatus,  ramosus,  foliis 
subaequilongus ;  bracteae  latissimae,  flabelliformes,  truncatae,  flores  secundos  in  latus 
convexum  inflorescentiae  versos  non  aequantes.  Sepalum  dorsale  late  ovatum,  suborbi- 
culare,  lateralia  ovata,  obtusa,  non  carinata.  Petala  oblongo-ovata.  Labellum  obscure 
trilobum,  cymbiforme,  lobi  laterales  semiellipsoidei  v.  angulati,  apiculo  interposito,  lobus 
terminalis  biauriculatus,  carinis  5  brevibus  in  fundo  labelli.  Gynostemium  breve,  crassum, 
rostellum  horizontale.  —  Flores  brunnei  v.  alutacei  4  —  5  mm  longi,  capsulae  fusiformes 
4,2  cm  Iongae.  —  Augusto,  Septembri. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya:  Sikkim,  westlich  bis 
Nepal  und  östlich  bis  Bhutan,  in   600 — 1300  m  ü.  d.  M.   (Pantling  n.  93!). 

Nota.  Bracteae  hujus  speciei  floribus  stricte  oppositae  persistunt  post  anthesin  —  quod 
quidem  in  hoc  genere  inusitatum  —  et  perdurant. 

Incertae  sedis  et  imperfecte  notae. 

Ph.  pusilla  (Ridl.)  Kränzl.  —  Coelogyne  pusüla  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII. 
(1896)  327.  —  »Pseudobulbi  1  poll.  (2,5  cm)  longi,  */4  poll.  (6  mm)  crassi,  conici, 
congesti,  a  vaginis  ovatis,  membranaceis  tecti.  Folia  singula,  3 — 4  poll.  (7,5 — 10  cm) 
longa,  4  poll.  (2,5  cm)  lata,  lanceolata,  acuta,  coriacea;  petiolus  1  poll.  longus.  Scapus 
4  poll.  (4  0  cm)  longus,  foliis  brevior,  erectus,  basi  a  vaginis  lanceolatis  tectus,  superne 
floriferus.  Bracteae  4  poll.  Iongae,  lanceolatae,  acutae,  flores  superantes,  papyraceae, 
mox  deflexae;  pedicelli  3/4  poll.  (2  cm)  longi,  tenues.     Flores  parvuli.     Sepala  y2  poll. 


Camelostalix.  159 

(1,3  cm)  longa,  lanceolata,  acuta,  carnea.  Petala  sepalis  multo  angustiora,  linearia. 
Labelli  ochracei  basis  oblonga,  lamina  flexa;  lobi  laterales  parvi,  oblongi,  truncati,  in 
angulo  inferiore  dentiformes;  discus  late  oblongus;  carinae  2  acutae,  lobus  terminalis 
albus,  bilobus,  lobis  rotundatis.  Gynostemium  l/j  Pou-  0>3  cm)  longum,  basi  oblongum, 
superne  late  dilatatum,  in  margine  late  sinuatum.  Anthera  parva,  ovata,  aurantiaca, 
rostellum  ovatum,  tenue.     Stigma  reniforme,  margine  eleväta. «    —  Mihi  non  visa. 

Südöstliches  Monsungebiet:  Südlichster  Teil  der  Halbinsel  Malakka.  Perak- 
Larut-Hügel  in   1300  m  ü.  d.  M.   (Ridley). 

Nota.  Si  ulla  fides  habenda  est  diagnosi  verbotenus  citatae  et  notulis  (anglice)  additis, 
planta  est  Pholidotae  species.  Statura  enim  et  habitus  plane  sunt  Uli  Pholidotae  et  labellum 
in  hypochilium  (melle  scatens)  et  epichilium  bilobum  divisum  characteres  praebent  quam  maxime 
dilucidos.  Bracteae  solae,  si  re  vera  sint  pollicem  i.  e.  2,5  cm  longae  et  lanceolatae  et  mox 
deflexae  (deciduae?),  characterem  praebent  contradictorium  satis  gravem,  quoniam  bracteae  tarn 
longae  et  angustae  in  Pholidotis  adhuc  non  observatae  sunt.  —  Nihilominus  plantam  Pholidotis 
adnumero  et  affinitati  Ph.  eonehoideae  Lindl.  adscribo.  Monendum  porro  est,  nomen  specificum 
»pusillum«  plantae  tanti  (ut  supra  descripta)  quam  minime  esse  aptum  atque  idoneum. 

Ph.  membranacea  Teysm.  et  Binnend.  in  Natuurk.  Tijdschr.  Ned.  Ind.  V.  (1853) 
488.  —  »Pseudobulbis  oblongo-fusiformibus,  foliis  solitariis  lanceolatis  erectis  subpli- 
catis,  spicis  erectis  foliis  longioribus,  floribus  bifariis.  bracteis  ovato-acutiuseulis,  phyllis 
perigonii  interioribus  acutiusculis  membranaceis,  labello  late  ovato  cuspidato.  —  Folia 
15  cm  longa,   1,5  cm  lata,  pseudobulbi  4  cm  longi.  —  Flores  viridi-lutei. « 

Java:  Umgegend  von  Buitenzorg. 

Nota.  Vir  cl.  J.  J.  Smith  suspicatur  in  Flore  de  Buitenzorg  VI,  460  plantam  potius  esse 
Dendrochilum  quam  Pkolidotam,  diagnosis  tarnen  est  adeo  vilis,  ut  etiam  in  illo  genere  sub 
speciebus  »dubiae  sedisc  enumeranda  esset. 

Ph.  corniculata  Reichb.  f.  in  Gard.  Ghron.  (1856)  746;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind. 
V.  8  43.  —  »Racemo  quaquaverso  laxo,  bracteis  oblongis,  cucullatis,  apiculatis  Ovaria 
pedicellata  superantibus ;  sepalis  oblongis  acutis,  lateralibus  per  nervum  medium  dimidio 
tantum  inferiore  obtuse  carinatis  a  basi  in  medium  obtusangulo-obtusatis  ad  labelli 
faucem;  petalis  anguste  lanceolatis  acutis;  labello  medio  angulato  saccato,  laciniis  late- 
ralibus semiovatis  acutis,  lacinia  media  transverse  rotundata,  retusa  s.  obsolete  acuta  s. 
minutissime  lobulata,  gynostemio  gracili  juxta  latera  foveae  stigmaticae  utrinque  dilatato, 
alis  lateralibus  subacutis,  ala  postica  erecta  subquadrata  emarginata,  foveae  limbo  erecto, 
rostello  ascendente. «   —  Flores  luteoli  s.  viridi-lutei,  suaveolentes. 

Assam?     Von  J.  Day  importiert. 

154a.   Camelostalix  Putzer  n.   gen.*). 

Pholidota  p.  p.  Reichb.  f.  in  Bonplandia  V.  (1857)  43;  Xen.  Orchid.  I.  (1856) 
217  t.  89;  Benth.  et  Hook.  f.  Gen.  III.  (1883)  520;  Pfitzer  in  Engl.-Prantl,  Pflzfam. 
II.  6.  (1888)  128;  J.  J.  Smith  in  Flor,  de  Buitenzorg  VI.  (1905)  157.  —  Coelogyne 
camelostalix  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.   (1861)   238. 

Flores  monoklini.  Perigonium  ad  medianam  zygomorphum,  campanulatum,  mar- 
cescens.  Sepala  3  libera,  concava,  lateralia  dorso  carinata.  Petala  2  angustiora,  sub- 
plana.  Labellum  cum  gynostemii  basi  continuum,  basi  late  saccatum,  subtrilobum,  lobis 
lateralibus  basalibus  minimis,  obtusis,  erectis,  lobo  medio  dimidium  totius  labelli  bene 
aequante,  oblongo-lanceolato,  apiculato,  concavo.  Gynostemium  satis  longum,  teretius- 
culum,  basi  labello  parallelum,  deinde  sursum  flexum,  apicem  versus  incrassatum,  vix 
alatum.  Anthera  oblonga  quadrilocularis,  erecta,  androclinium  cucullatum,  postice  apicu- 
latum  superans,  rostello  erecto  semiovato  accumbens.  Pollinia  pyriformia,  antice  atte- 
nuata.  Stigma  cum  rostello  angulum  obliquum  formans,  prominens.  Capsula  fere 
globosa,    3-juga,    valvis    3    apice    cohaerentibus.   —  Herba   epiphytica,    pseudobulbosa, 

*)  xdfj.r]Xog  =  camelus  et  <rr«/U£  =  trabes,  nomen  haud  bene  formatum. 


160  Pfitzer-Kränzlin.  —  Orchidaceac-Monandrae-Coelogyninae. 

foliis    lineari-lanceolatis,   inflorescentia    proterantha    terminali,  carnea,    multiflora,  flori- 
bus  parvis. 

Species   1    insulae  Javae  incola. 

C.  Reichenbachii  Pfitz.  —  Pholidota  camelostalix  Reichb.  f.  1.  c. ;  J.  J.  Smith, 
Fl.  de  Buitenzorg  VI.  ^  57.  —  Coelogyne  camelostalyx  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI. 
(1861)  238.  —  Pseudobulbi  fusiformes,  sulcati,  obtusi,  parum  compressi,  subtetragoni, 
dense  eongesti,  dipbylli,  12  cm  longi,  3 — 3,5  cm  basi  crassi.  Folia  in  petiolum  brevem 
attenuata,  lanceolata,  acuta,  45  cm  longa,  6,5  cm  lata,  subtus  opaca,  nervis  5  subtus 
prominentibus  praedita.  Scapus  folia  superans,  cum  pedunculo  tenui  compresso  fere  60  cm 
longus;  rhachis  pendula,  flexuosa,  glumis  basalibus  compluribus  persistentibus  imbricatis 
munita;  bracteae  oblongae,  acutae,  tenues,  diaphanae,  deciduae,  flores  subaequantes. 
Sepala  ovata.  Petala  subaequilonga,  dimidio  angustiora.  Labellum  sepala  lateralia 
aequans.  —  Plores  pallide  brunnei  subdiaphani.     Sepala  7  mm  longa. 

Monsungebiet,  Südwestmalayische  Provinz;  Java:  Tjipanas  (Zollinger 
[1843]  n.  205);  Salak,  am  Tjapoes;  Gede,  bei  Tjibodas  (J.  J.  Smith);  Soekaboemi, 
Garoet  (Burck);  Goentoer  (Kerkhoven);  Stamat,  bei  Djedjek. 

Nota.  Planta  mihi  non  visa,  neque  cum  genere  Otochilo,  neque  cum  Pholidota  bene 
conjungenda,  praecipue  gynostemio  diversa. 

155.   OtOChÜUS  Lindl. 

Otochilus*)  Lindl.  Gen.  et  sp.  Orch.  (1830)  35;  Journ.  Linn.  Soc.  I.  (1857)  173; 
Veget.  Kingd.  (1847)  181;  Endl.  Gen.  (1837)  189  n.  1342;  Wall.  PL  as.  rar.  I.  t.  68; 
Griffith,  Icon.  pl.  asiat.  III.  (I85l)t.  288,  289  et  329;  Itin.  Notes  279  et  406;  Benth. 
et  Hook.  f.  Gen.  III.  pt.  2.  (1883)  519;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1886)  843;  Pfitz. 
in  Engl.-Prantl,  Pflzfam.  IL  6.  (1888)  127;  King  et  Pantling  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calc. 
VIII.  (1898)  142  t.  198 — 200.  —  Coelogynes  sectio  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861) 
236.  —   Tetrapeltis  Wall,  in  Lindl.  Gen.   et  sp.   Orch.   (1893)   212. 

Sepala  subaequalia,  libera,  patentia,  angusta,  lateralia  approximata.  Petala  similia, 
angustiora,  patentia.  Labellum  trilobum,  basi  saccatum;  hypochilium  cum  gynostemio 
continuum,  lobis  lateralibus  parvis,  erectis  gynostemium  non  amplectentibus,  lobus  inter- 
medius  e  basi  angusta  elongatus,  lanceolatus  v.  anguste  ovatus,  ecallosus,  patens.  Gyno- 
stemium apodum,  elongatum,  gracile,  rectum,  arcuatum  v.  sigmoideum,  superne  clavatum 
et  saepe  alatum,  ala  apicalis  antherae  applicita;  anthera  gynostemio  sub  angulo  recto 
affixa,  rostello  horizontaliter  incumbens,  ovato-triangula,  loculis  perfecte  distinctis  sub- 
globosis;  pollinia  4  cerea,  ovoidea,  acutiuscula,  per  paria  in  loculis  segregata,  apicibus 
materie  granuloso-viscida  cohaerentia.     Capsula  ovoidea,  parum  costata. 

Species  3   (v.   4?)  Regioni  Himalayae  et  montibus  peninsulae  Malayae  incolae. 

Clavis  specierum. 

A.  Folia   lineari-lanceolata,   nervo    medio  in  partes  inaequilatas 

divisa;  bracteae  sub  anthesi  persistentes 1.0.  fusca. 

B.  Folia  elliptico-lanceolata  vix  asymmetrica;  bracteae  sub  an- 
thesi deciduae. 

a.  Petala    anguste    lanceolata,    sexies    longiora    quam   lata; 
lobi    laterales    labelli    duplo    longiores    quam    lati   obtu- 

siusculi 2.   O.  alba. 

b.  Petala  linearia,  duodecies  longiora  quam  lata;  lobi  laterales 

labelli  ter  longiores  quam  lati,  subacuti,  apice  retusiusculi .    3.    O.  porrecta. 

1.  0.  fusca  Lindl.  in  Wall.  Cat.  (1828)  1969;  Gen.  et  sp.  Orch.  (1830)  35; 
Bot.  Mag.  t.   3921;  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  844;  Grant,    Orch.  Burmah   164;  King  et 


*)  ovs,  d)xog  =  auris,  /eUo^  =  labium;  propter  labellum  in  basi  auriculatum. 


Otochilus.  161 

Pantl.  in  Ann.  Bot.  Gard.  Calc.  VI».  143  t.  199.  —  Otoch.  lancifolia  Griff.  Not.  III. 
(1851)  2785  Icon-  Plant-  as-  HI.  (1851)  t.  289.  —  Coelogyne  fusca  Reicht),  f.  in  Walp. 
Ann.  VI.  (1861)  236.  —  Broughtonia  fusca  Wall.  Mss.  —  Pseudobulbi  juniores  vaginis 
inferioribus  obtusis,  superioribus  subacutis,  siccis,  rugulosis  inclusi,  pseudobulbi  adulti 
cylindracei  v.  fusiformes,  diphylli,  2,5 — 8  cm  longi,  1 — 1,3  cm  crassi.  Folia  breviter 
petiolata,  lineari-lanceolata,  asymmetrica,  nervo  medio  solo  subtus  prominente  instructa, 
ad  1 8  cm  longa,  1,3  cm  lata.  Racemus  proteranthus,  foliis  aequilongus,  suberectus; 
bracteae  scariosae,  patentes  v.  reflexae,  anguste  oblongae,  subtruncatae,  margine  invo- 
lutae,  quam  Ovaria  longiores,  persistentes,  7 — 8  mm  longae,  3  mm  latae.  Sepala  sub- 
aequalia,  anguste  oblonga,  obtusa.  Petala  anguste  oblanceolata,  aequilonga.  Labellum 
sepalis  petalisque  brevius,  basi  saccatum,  lobi  laterales  minuti  in  dentes  reducti,  rotun- 
dati,  lobus  intermedius  oblongus,  acutus,  concavus,  deflexus.  Gynostemium  sepalis 
aequilongum,  gracile,  apice  alatum.  —  Flores  labelli,  saccus  labelli,  rhachis  racemi, 
ovarium,  gynostemium  brunnea,  sepala  petalaque  7 — 8  mm  longa,  1,5  mm  lata, 
labellum  5 — 6  mm  longum,  2,5  mm  latum,  Capsula  1  cm  longa,  4 — 5  mm  crassa.  — 
Decembri. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya  und  Nordwestma- 
layische  Provinz;  Himalaya:  Sikkim  in  1000 — 2000  m  ü.  d.  M.,  ziemlich  häufig 
(Pantling  n.  6ll);  Khasia,  Munnipore,  Assam,  sehr  häufig  und  von  allen  Sammlern 
gefunden. 

2.  0.  albaLindl.  in  Wall.  Gatal.  (1828)  1967;  Gen.  spec.  Orchid.  (1830)  35;  Hook.  f. 
Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  843;  King  et  Pantl.  Orch.  Sikk.  Himal.  in  Ann.  Bot.  Gard. 
Galc.  VIII.  143  t.  200.  —  Coelogyne  alba  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (1861)  236.  — 
Broughtonia  pendula  Wall.  Mss.  —  Pseudobulbi  juniores  vaginis  tubulosis,  obtusis, 
siccis,  valde  rugosis  inclusi,  cylindracei,  diphylli,  6 — 8  cm  longi,  1,3  cm  crassi.  Folia  in 
petiolum  pseudobulbo  multo  breviorem  attenuata,  obovato-  vel  elliptico-lanceolata,  acumi- 
nata,  nervis  5  subtus  prominentibus  instructa,  ad  1 2  cm  longa,  3  cm  lata.  Racemus 
foliis  juvenilibus  synanthus,  dependens,  foliis  brevior  v.  aequilongus,  multiflorus;  rhachis 
leviter  flexa,  bracteae  magnae,  ovato-lanceolatae,  ovario  longiores,  deciduae.  Sepalum 
dorsale  concavum,  anguste  triangulum,  acutum,  lateralia  latiora,  oblongo-lanceolata,  acuta. 
Petala  subaequilonga  angusta,  lanceolata,  acuta.  Labellum  sepalis  paullo  longius,  lobis 
basalibus  parvis,  fere  triangulis,  obtusiusculis,  lobo  medio  e  basi  angusta  lanceolato, 
concavo,  acuto,  deflexo.  Gynostemium  sepalis  aequilongum,  gracile,  apice  alatum,  anthera 
dependens,  rostellum  declive.  —  Flores  expansi  1,5  — 1,8  cm  alti,  angusti;  sepala 
petalaque  1  cm  longa,  2  mm  lata,  labellum  8  mm  longum,  2,5  mm  latum,  omnia  albida, 
labellum  brunneo-signatum. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya  und  Nordwestma- 
layische  Provinz;  Himalaya:  1000 — 2000  m,  von  Nepal  östlich,  Khasia  und  Munni- 
pore, Naga-Hills  (Pantling  n.  35!). 

3.  0.  porrecta  Lindl.  in  Wall.  Gat.  (1828)  1968;  Gen.  spec.  Orchid.  (1830)  36; 
Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  84  4,  Grant,  Orch.  Burmah  164;  King  et  Pantl.  in 
Ann.  Bot.  Gard.  Galc.  VIII.  142  t.  198.  —  O.  latifolia  Griff.  Not.  (1851)  279  et  Icon. 
plant,  as.  III.  (1851)  t.  288.  —  Coelogyne  porrecta  Reichb.  f.  in  Walp.  Ann.  VI.  (I86l) 
236.  —  Tetrapeltis  fragrans  Wall.  Mss.  —  Pseudobulbi  cylindracei,  diphylli,  ad  8  cm 
longi,  2  cm  crassi,  juniores  vaginis  tubulosis,  infimis  obtusis,  summis  subacutis  inclusi. 
Folia  in  petiolum  quam  pseudobulbi  multo  breviorem  angustata,  elliptica  v.  (rarius) 
lanceolata,  longe  acuminata,  plicata,  nervis  5  valde  prosilientibus  (interpositis  minoribus) 
praedita,  ad  25  cm  longa,  5 — 6  cm  lata.  Racemus  proteranthus,  dependens,  pauci- 
pluriflorus,  (rarius  multiflorus),  quam  folia  brevior;  bracteae  latae,  jam  ineunte  anthesi 
deciduae.  Sepalum  dorsale  anguste  oblongum,  acutum,  concavum,  lateralia  similia  sub- 
falcata.  Petala  sepalis  aequilonga,  linearia,  acuta,  patentia.  Labellum  quam  sepala 
petalaque  brevius,  basi  saccatum,  a  latere  compressum,  lobi  laterales  falcato-retrorsi 
acuti,  lobus  intermedius  anguste  ovatus,  acutus,  reflexus  v.  dependens.  Gynostemium 
sepalis  aequilongum,   rostellum  angustum,    acutum,    deflexum,   Capsula  brevi-fusiformis, 

A.  Engler,  Das  Pflanzenreich.  IV.  (Embryophyta  siphonogaraa)  50.  \  \ 


1(32  Pfitzer.-Kränzlin.  —  Orchidaceae-Monandrae-Goelogyninae. 

gynostemio  coronata,  Ovaria  cum  pedicellis  1,5  cm  longa,  sepala  1,5  cm,  petala  1  cm 
longa,  sepala  1,5  mm,  petala  1  mm  lata,  labellum  1,2  cm  longum,  2  mm  latum.  — 
Flores  albi,   saccus  labelli  brunneus.   —  Octobri  ad  Januarium. 

Monsungebiet,  Provinz  des  tropischen  Himalaya:  Von  Nepal  im  Westen 
bis  Burmah  im  Osten  in  1300 — 2000  m  ü.  d.  M.  —  Sehr  häufig  (Pantling  n.  26!). 
Von  fast  allen  Sammlern  gefunden.  —  Bildet  oft  so  schwere  Massen  auf  den  Bäumen, 
dass  die  Äste  unter  der  Last  brechen  (Pantling). 

Addenda  et  Gorrigenda. 

P.  29  sub  n.  21.  C.  speciosa  (Blume)  Lindl.  adde: 

Var.  fimbriata  J.  J.  Smith  in  Bull.  Dep.  Agric.  Index  Neerl.  (1907)  1.  —  Differt 
a  typo  labello  margine  et  antice  longius  fimbriato,  lamellis  labelli  altioribus,  colore 
pallidiore  florum  semipellucidorum. 

Sumatra:  Padang  Pandjang  (Storm  van's  Gravesande). 

P.  54  sub  58.  Coelogyne  sparsa  Reichb.  f.  adde: 

Oakes  Arnes,   Orchid.  I.   (1905)   71. 

Philippinen:  Luzon,  Prov.  Bataan,  Mt.  Mariveles  (Whitford  n.  140,  Copeland 
n.  254   et  273);  Prov.  Benguet  (Eimer  n.  5842).  —  Omnia  sec.  Oakes  Arnes. 

P.  89  sub  6.  Dendrochilum  aurantiacum  Blume  adde: 

Huc  D.  pallideflavens  Blume,  Bijdr.  (1825)  399  Tab.  52;  Lindl.  Gen.  spec.  Orchid. 
(1830)  34;  sphalmate  D.  pallidiflorum  Hook.  f.  Fl.  Brit.  Ind.  V.  (1890)  782;  J.  J.  Smith 
in  Fl.  de  Buitenz.  VI.    162   (Differt  a  typo  non  nisi  colore  pallidiore). 

P.  93  pro  D.  lineare  Ridl.  lege: 

D.  lineare  (Ridl.)  Pfitz.  —  Platyclinis  linearis  Ridl.  in  Journ.  Linn.  Soc.  XXXII. 
(1903)   230. 

P.  102  sub  n.  33.  Dendrochilum  latifolium  Lindl.  adde: 

Oakes  Arnes  Orchid.  I.   (1905)  74. 

Philippinen:  Luzon,  Prov.  Bataan,  Lamao  River,  Mt.  Mariveles  (Merrill  n.  3840, 
Whitford  n.   242). 

P.  104  sub  n.  40.  Dendrochilum  glumaceum  Lindl.  adde: 

Oakes  Arnes  1.   c. 

Philippinen:  Luzon,  Prov.  Bataan,   Mt.  Mariveles,  Lamao  River  (Merrill  n.  3211). 

P.  119  ad  Dendrochilum  adde: 

Species  dubiae  haud  satis  notae. 

Dendrochilum'?  pumilum  Reichb.  f.  in  Bonplandia  III.  (1855)  222  et  in  Walp. 
Ann.  VI.  9  27.  »Gynostemio  abbreviato  apice  trilobo,  labello  semiovato  apice  triden- 
tato,  dentibus  antrorsis  subaequalibus  corniculis  geminis  in  basi  dentis  medii  marginati«. 
Pseudobulbus  semifusiformis  subpollicaris.  Folium  a  basi  lineari  lanceolatum,  acutum, 
trinerve  3  pollices  (7,5  cm)  longum,  tertiam  pollicis  latum.  Vaginae  stipantes  nervosae, 
maculatae.  Pedunculus  axillaris  plurivaginatus.  Vaginae  haud  ita  arctae,  apice  libero 
acutae.  Pars  racemosa  pedunculi  subflexuosa.  Bracteae  semioblongae,  acutae  Ovaria 
subaequantes.  Sepala  lanceolata.  Petala  cuneato-ovata  duplo  latiora.  Labellum  et 
gynostemium  triplo  breviora.  Anthera  oblonga  utrinque  retusa  depressa.  Pollinia? 
Perigonium  album?  Uli  Dendrochili  cornuti  triplo  majus.« 

Philippinen  (Cuming  n.  2102). 

Nota.     D.  cornuto  Blume  affine  esse  dicitur. 

D.  Whitfordii  (Rolfe)  Pfitz.  et  Kränzl.  —  Acoridium  Whitfordii  Rolfe  in  Oakes 
Arnes  Orchid.  I.  (1905)  73.  —  Rhizoma  crassum,  lignosum.  Pseudobulbi  ca.  1,3  cm 
inter  se  distantes,  ovoideo-oblongi  1,3 — 2  cm  longi,  monophylli.  Folia  petiolata,  oblongo- 
lanceolata,  apiculata,  6 — 8  cm  longa,  8  mm  lata.  Scapus  terminalis,  10  cm  altus,  in 
dimidio  inferiore  gracillimus,  squamis  2  ovatis,   acutis  infra  spicam  ipsam  vestitus,  spica 


Addcnda  et  Corrigenda.  \  (53 

angusta,  multiflora,  bracteae  late  ovato-oblongae,  obtusae,  striatae,  ca.  2,5  mm  longae, 
quam  pedicelli  longiores.  —  Sepalum  dorsale  ellipticum,  obtusum,  lateralia  ovata,  sub- 
obtusa,  aequilonga.  Petala  late  obovata,  aequilonga  ac  lata.  Labellum  late  oblongum, 
carnosum,  apice  tricuspidatum ,  lobulis  obtusis.  Gynostemium  brevissimum.  —  Flores 
intense  brunnei  visi,  haud  boni  in  speciminibus  typicis  labello  semper  plus  minus  de- 
structo,   sepala  petalaque  2 — 2,2  mm  longa  et  circiter  lata. 

Provinz  der  Philippinen:  Luzon.     Prov.  Bataan,  Mt.  Marivelcs,  am  Lamao  River 
Whitford  n.    139). 

Nota.  A  cl.  All.  Rolfe  haud  feliciter  cum  D.  pumilo  Reichb.  f.,  specie  incerta,  comparatum. 
Cum  labellum,  ut  supra  dictum,  ab  insectis  injuriatum  fuerit  (quod  quidem  sacpius  in  Dendrochilis 
occurrere  solet  et  nosmet  ipsi   observavimus),  de   affinitate   nil   pro   certo   declarandum  videtur. 

P.  138  post  Chelonistelem  sulphuream: 

Chelonistele  vermicularis  (J.  J.  Smith)  Kränzl.  —  Coclogyne  vermicularis  J.  J.  Smith 
in  Icon.  Bogoriens.  III.  ( 1 906)  9  t.  204;  Pfitzer-Goelogyninae  23.  —  Rhizoma  breve. 
Pseudobulbi  elongati,  recti  v.  leviter  curvati,  transsectione  obtusangulo-rhombei,  sordide 
virides,  ut  etiam  folia,  ad  I  7  cm  longi,  basi  1,7  cm,  apice  6  mm  crassi,  monophylli 
(ca.  i  cmj  late  oblonga,  acuta  v.  acuminata,  7  —  9-nervia,  ca.  26  cm  longa,  9  — 10  cm. 
Folia  brevi-petiolata,  lata.  Scapus  foliis  synanthus  videtur  illaque  non  aequans  v.  vix 
aequilongus,  tenuis,  nutans,  omnino  nudus,  rhachis  incrassata,  articulata,  dejectis  bracteis 
vermicularis  v.  melius  moniliformis,  \  0  cm  longa,  leviter  fractiflexa,  internodia  3  mm  longa, 
4  mm  crassa,  bracteae  anguste  trianguläres,  acutae,  coriaceae,  deciduae,  2,3  cm  longae, 
8  mm  latae.  Flores  succedanei,  singuli,  pro  genere  maximi,  plures  dies  vigentes.  Sepala 
oblongo-lanceolata,  acuminata,  leviter  concava.  Petala  subbreviora,  linearia  (non  fili- 
formia),  obtusa.  Labellum  sigmoideum  subsimplex,  (lobi  laterales  vix  evoluti  rotundati),  vi 
explanatum  ovatum,  medio  panduratum,  acutum,  in  ipsissima  basi  plica  minuta  insiliente 
praeditum,  calli  elevati  3,  medio  in  disco  sensim  evanidi.  Gynostemium  gracile,  anguste 
alatum,  margine  gynostemii  postica  antheram  non  superante(I),  anthera  late  membra- 
nacea,  cucullata,  rostellum  magnum,  late  rotundatum,  fovea  stigmatica  margine  valde 
prominente  undulata  praedita.  —  Flores  5  cm  diametro,  pallide  flavo-brunnei,  labellum 
luteo-brunneum,  sepalum  dorsale  3,1  cm  longum,  1,2  cm  latum,  lateralia  2,8  cm  longa, 
8  mm  lata,  labellum  2,5  cm  longum,   \  cm  latum. 

Südwestmalayische  Provinz:  Borneo  (Nieuwenhuis).  —  Gült,  in  hört.  bot. 
Buitenzorg,  ubi  descripsit  1.   c.   ill.   J.   J.   Smith. 

Nota.  Ex  descriptione  et  icone  ill.  v.  J.  J.  Smith,  quibus  fides  attribuenda  videtur  maxima, 
hanc  plantam  generi  Chelonistele  adscribere  fas  est.  Sectio  »Coelogynes*,  appellata  >Filiferae«, 
cui  adscripsit  plantam  suam  autor,  differt  petalis  multoties  angustioribus  quam  sepala  et  labello 
diversissimo.  Labellum  autem  forma,  qua  saepissime  uti  solitus  est  beatus  Pfitzer,  fere  eadem 
est  in  hac  specie  ac  in  Ch.  sulphurea  Blume.  Gynostemii  fabrica  generalis  non  congruit  cum 
illa  Chelonisteles,  sed  anthera  et  fovea  stigmatica  et  rostellum  bene  congruunt.  Rhachis  prae- 
sertim  peculiaris  est  nostrae  plantae  inter  omnes  species  Coelogyninarum,  ex  hoc  tarnen  charac- 
tere  genus  decimum  sextum  constituere  abhorrui.  —  Non  disputandum  est  hoc  loco,  an  genera 
Coelogyninarum  a  beato  Pfitzer  admissa,  reformata,  constituta,  omnia  eodem  jure  facta  sint 
annon,  ego  facere  non  potui,  quin  eius  rationem  et  voluntatem  in  hoc  opere  nunc  peracto  sequerer 
et  speciem  ab  ipso  pro  Coelogyne  habitam  ad  Chelonistelem  transferrem. 


Eine  Liste  der  Sammler  und  ein  Verzeichnis  der  authentischen  Nummern  hat  sich 
in  Prof.  Pfitzers  Manuskript  nicht  vorgefunden.  Ich  selbst  habe  die  Pflanzen  im  Royal 
Herbarium  zu  Kew  und  im  British  Museum  für  mich  studiert,  mir  aber,  da  Prof.  Pfitzer 
die  Monographie  zu  schreiben  beabsichtigte,  kein  derartiges  Verzeichnis  angelegt.  In 
Leyden  bin  ich  nicht  gewesen.  Soweit  mir  die  Originale  der  beiden  oben  genannten 
Sammlungen,  des  Berliner  Herbars  und  des  Herbariums  des  verstorbenen  Herrn  Drake 
del  Castillo  bekannt  waren,  habe  ich  ein  !  hinzugefügt.  Von  einem  Verzeichnis  der 
Sammler,  welches  doch  unvollständig  hätte  werden  müssen,  glaube  ich  unter  diesen 
Umständen  absehen  zu  dürfen.  —  K. 

U* 


Register 

für  Pfltzer-Kränzliii-Orcliidaceae-Monandrae- 

Coelogyninae. 

Die  angenommenen  Gattungen  sind  fett  gedruckt;  die  angenommenen  Arten  mit  einem  Stern 

bezeichnet. 


Acanthoglossum  Blume  448. (20). 

nervosum  Blume  4  48. 
Acoridium  Nees   et  Meyen   86, 

403.  (13,   44,  15,  .46). 
abbreviatum  Rolfe  107. 
anfractum  Oakes  Arnes  1 1 8. 
arachnites  Rolfe  92. 
auritum  Rolfe  107. 
barbifrons  Rolfe  96. 
bracteosum  Rolfe  102. 
brevilabratum  Rolfe  89. 
Gobbianum  Rolfe  101. 
convallariiforme  Rolfe  97. 
Copelandii  Oakes  Arnes  97. 
cornutum  Rolfe  106. 
corrugatum  Rolfe  105. 
cucullatum  Oakes  Arnes  98. 
cucumerinum  Rolfe  103. 
edentulum  Rolfe  97. 
filiforme  Rolfe  98. 
globigerum  Rolfe  96. 
glumaceum  Rolfe  104. 
gracile  Rolfe  103. 
graciliscapum   Oakes  Arnes 

99. 
graminifolium   Oakes  Arnes 

114. 
grandiflorum  Rolfe  101. 
Kingii  Rolfe  110. 
latifolium  Rolfe  102. 
lineare  Rolfe  93. 
linearifolium  Rolfe  108. 
longifolium  Rolfe  108. 
longilabre   Oakes  Arnes  99. 
magnum  Rolfe  100. 
Merrillii  Oakes  Arnes  119. 
ocellatum  Oakes  Arnes  117. 
oliganthum  Oakes  Arnes  1 1 7. 
parvulum  Oakes  Arnes  1 1 6. 
philippinense    Oakes    Arnes 

118. 
recurvum  Oakes  Arnes  117. 
rufum  Rolfe  110. 
sarawakense  Rolfe  109. 
simile  Rolfe  95. 
sphacelatum     Oakes    Arnes 

112. 


bezeichnet. 

stackyodes  Rolfe  110. 
strictiforme  Oakes  Arnes  116. 
tenellum  Nees  et  Meyen  1 1 2. 
tenue  Oakes  Arnes  1 1 6. 
tenuifolium  Oakes  Arnes  1 1 4 . 
turpe  Oakes  Arnes  1  1 8. 
uncatum  Rolfe  103. 
venustulum  Oakes  Arnes  1 1 6. 
Williamsii  Oakes  Arnes  114. 
Acoridium     (Nees    et    Meyen). 

(subgen.)  87,  111. 
AdrorhizonpurpurascensHook.f. 

86. 
Ancipites  Lindl.  (sect.)  9,  14,  21, 

39. 
Androgyne  Griff.  4  39,  141. 
Angraecum  nervosumRumph.28. 
Angustata  Pfitz.  (ser.)  92,  105. 

(U). 
Aphanostelidion  Pfitz.  (subgen.) 

87,  4  4  0. 
Arachnites  Pfitz  (ser.)  94,  92. 
Bolborchis  Mor.  4  4  9.  (20). 
Broughtonia  fusca  Wall.  4  6!. 
linearis  Wall.  34. 
pendula  Wall.  4  64. 
Bulbophyllum  Rolfe  (nee  Thou.) 

86. 
Bulbophyllum  pteriphilum  Rolfe 

89. 
Calanthe  rubens  Ridl.  85. 
Camelostalix     Pfitzer     4  59, 
n.  4  54a.   (10,  41,  15,  16, 
18). 
*Reichenbachii  Pfitz.  160. 
Carinatae  Pfitz.  (sect.)  21,  43.  (6, 

14). 
Geratostylis  Blume  111. 
GeratostylisNav.  (nee Blume)  86. 
Chelonanthera    Blume    141, 
n.  153.    (10,    4  5,    4  6,    4  7, 
18,   434,   443). 
*clypeata  (Lindl.)  Pfitz.  142, 
n.  2.  (141). 
cymbidioides  Teysm.  70. 
*gibbosa   Blume    142,    n.  1. 
(17,  444). 


incrassata  Blume  23. 
longifolia  Blume  22. 
lurida  L.  Lind,  et  Cogn.  4  38. 
miniata  Blume  4  32. 
speciosa  Blume  29. 
sulphurea  Blume  4  37. 
ventricosa  Blume  4  48. 
Chelonistele  Pfitz.  4  36,  n.  4  52e. 

(4  0,   4  4,   4  5,   4  6,  4  8). 
*apiculata  (Lindl.)  Pfitz.  4  38, 

n.  4.  (4  36). 
♦biflora  (Parish  et  Reichb.  f.) 

Pfitz.  4  39,  n.  5.  (4  36). 
*lurida  (L.    Lind,    et   Cogn.) 

Pfitz.  4  38,  n.  3.  (4  36). 

*sulphurea  (Blume)  Pfitz.  4  37, 

n.  4.    (6,    7,  4  0,  4  36,  4  37 

Fig.  47,  4  38  Fig.  48). 

♦tenuiflora  (Ridl.)  Pfitz.  4  38, 

n.  2.  (4  36). 

*vermicularis    (J.    J.    Smith) 

Kränzl.  4  63. 

Ghinenses  Reichb.  f.  (sect.)  4  34. 

Coelogyiie    Lindl.    20,   n.  4  50. 

(4,    6,    7,    9,    40,    4  1.    42, 

4  3,    4  4,    4  5,    4  6,    4  7,'    4  8, 

65,  77,  85,  99,  4  4  9,  4  29, 

434,  439,  443,  445,  450). 

advena  Parish  et  Reichb.  f. 

451. 
alba  Reichb.  f.  164. 
*anceps   Hook.  f.    39,   n.  36. 
(39,  40  Fig.  4  4). 
angustifolia    A.    Rieh,    nee 
Wight     nee    Ridley     52, 
n.  54. 
angustifolia  Ridl.  (nee  Wight) 
49,  n.  50. 
♦angustifolia  Wight   (nee  A. 
Rieh,  nee  Ridl.)  50,  n.  53. 
(49,  50,  54  Fig.  4  8). 
apiculata  Parish  et  Reichb.  f. 

4  38. 
aristata  (nomen)  6. 
Arthuriana  Reichb.  f.  4  28. 
articulata  Reichb.  f.  4  56. 
*asperata   Lindl.   76,    n.  92. 


Register. 


165 


(73,  74  Fig.  28,  75  Fig. 26). 
assamica  Lind,  et  Reichb.  f. 
43,  n.  39. 
♦barbata  Griff.  79,  n.  95.  (6, 
8   Fig.  3,    9,    53,   Fig.  4  7, 
78,  81  Fig.  29). 
♦Beccarii  Reichb.  f.  32,  n.  25. 
(28). 
biflora  Parish   et  Reichb.  f. 
4  39. 
♦bilamellata  Lindl.   24,   n.  5. 
(22). 
bimaculata  Ridley  20. 
birmanica  Reichb.  f.  4  26. 
*borneensis  Rolfe  27,  n.  4  5. 

(22). 
♦brachyptera  Reichb.  f.  78. 
♦brevifolia  Lindl.   60,  n.  65. 
(56,  59  Fig.  20). 
breviscapa   Aut.  nee  Lindl. 
50,  n.  53. 
♦breviscapa  Lindl.  52,  n.  56. 
(4  3,    49,    50,    53  Fig.  4  7, 
54  Fig.  4  8). 
brunnea  Lindl.  4  3,  n.  39. 
bulbocodioides  Franch.  4  25. 
calceata  Reichb.  f.  4  45. 
camelostalix  Reichb.  f.  4  59, 

4  60. 
Candida  Lindl.  4  27. 
*carinata  Rolfe  26,  n.  4  4.  (22). 
carnea (Blume)  Reichb.  f.  4  35. 
*carnea  Hook.  f.    26,   n.  4  2. 

(22). 
*casta  Ridl.  47,  n.  45.  (44). 

chinensis  Reichb.  f.  4  50. 
*chloroptera    Reichb.  f.    55, 

n.  59.  (50,  54  Fig.  4  8). 
*cinnamomea  Teysm.  et  Binn. 
49,  n.  50.  (44,  48  Fig.  15). 
var.  angustifolia  Ridl.  49, 
n.  50. 
♦Clarkei  Kränzl.    39,    n.  37. 
(9,  39). 
clypeata  Reichb.  f.  4  42. 
Colmanii  hört.  4  3. 
conchoidea  Reichb.  f.  4  54. 
conferta  Hort.  57,  n.  61. 
Convallariae  Reichb.  f.  4  46. 
coronaria  (nomen)  4  5. 
corrugata  Wight  61,  n.  66. 
(4,  6). 
*corymbosa  Lindl.  58,  n.  63. 
(4,  56,  59  Fig.  20). 
var.  heteroglossa  Reichb.  f. 

59,  n.  63. 
var.    maxima    Dean    59, 
n.  63.  (59  Fig.  20). 
*cristata  Lindl.  65,  n.  74.  (6, 
7,  8  Fig.  3,  9,44,43,  17, 
36,   61). 

var.  alba  Pfitz.  4  3. 
var.  Duthiei  Pfitz.  66,  n.  74. 
var.   hololeuca  Reichb.  f. 

66,  n.  74. 
var.  Lemoniana  Orchido- 
phil.  66,  n.  74. 


var.  maxima  Reichb.  f.  66, 
n.  74. 
Crookewitii  Teysm.  et  Binn. 

137. 
crotalina  Reichb.  f.  151. 
♦Curaingii   Lindl.   62,   n.  68. 
(3  Fig.  1,  61,  63  Fig.  21). 
♦cuprea   Wendl.    et   Kränzl. 
27,  n.  16.  (22,  27  Fig.  6). 
♦eyenoches  Parish  et  Reichb.  f. 
43,  n.  40.  (42  Fig.  13). 
cymbidioides  Reichb.  f.  131. 
♦Dayana  Reichb.  f.  70,  n.  80. 
(4,  6,  66,  67  Fig.  22). 
decora  Wall.  86. 
*densifiora   Ridl.   76,  n.  91. 
(73). 
diphylla  Lindl.  127. 
♦Edelfeldtii  F.  Müll,  et  Kränzl. 

76,  n.  90.  (73). 
♦elata  Lindl.   81,    n.  97.   (6, 
7,  12,  78,  81   Fig.  29,  82 
Fig.  30). 
elegans  Reichb.  f.  85. 
falcata  Anderss.  4  40. 
♦fimbriata  Lindl.   36,   n.  30. 
(5,  6,  7,   8    Fig.  3,  9,  4  7, 
34,  35  Fig.  9,  37  Fig.  4  0). 
*Qaccida  Lindl.  46,  n.  43.  (4, 
6,    7,    44,    42,    44,    45 
Fig.  4  4,  47). 
var.   crenulata  Pfitz.    46, 

n.  43. 
var.    elegans    Pfitz.     46, 
n.  43. 
*flavida  Wall.  85,  n.  4  03.  (6, 
82,  83  Fig.  34). 
flexuosa  Rolfe  4  9. 
*Foerstermannii  Reichb.  f.  64, 
n.  72.  (64,  63  Fig.  21,  64). 
*fuliginosa  Lindl.  34,   n.  28. 
(6,  7,  4  4,  33,    35   Fig.  9, 
37  Fig.  4  0,  38). 
fusca  Reichb.  f.  164. 
*fuscesccns  Lindl.  42,  n.  39. 
(6,  4  2,  42  Fig.  13). 
var.  A.  Lindl.  43,  n.  39. 
var.   assamica   (Lindl.    et 
Reichb.  f.)  Hook.  f.    43, 
n.  39. 
var.      brunnea       (Lindl.) 

Reichb.  f.  43,  n.  39. 
var.  integrilabia  Pfitz.  43, 
n.  39. 
fusco-lutea  Teysm.  et  Binn. 

86. 
Gardneriana  Lindl.  129. 
gibbosa  Reichb.  f.  142. 
*glandulosa  Lindl.  62,  n.  67. 
(61,  63  Fig.  21). 
globosa    (Blume)    Reichb.  f. 

435. 
Goweri  Reichb.  f.  60. 
*graminifolia        Parish       et 
Reichb.  f.    44,    n.  44.    (4, 
5,  6,   43,   45  Fig.  4  4,  47). 
grandiflora  Rolfe  124. 


*Griffithii  Hook.  f.  39,  n.  38. 
(39,  41   Fig.  12). 
Henry i  Rolfe  124. 
Hookeriana  Lindl.  123. 
♦Huettneriana  Reichb.  f.   44, 
n.  42.  (7,  45  Fig.  14). 
var.    lactea    (Reichb.   f.) 
Pfitz.  46,  n.  42. 
humilis  Lindl.  4  24. 
imbricata  Reichb.  f.  4  54. 
♦incrassata  (Blume)  Lindl.  23, 
n.  4.  (6,  4  7,  22). 
interrupta  Lindl.  86. 
khasyana  Reichb.  f.  4  56. 
♦Kingii   Hook.  f.   65,    n.  73. 
(61,  63  Fig.  21). 
lactea  Reichb.  f.  46,  n.42.  (6). 
lagenaria  Lindl.  128. 
♦larnellata  Rolfe   28,   n.  17. 
(28,  30  Fig.  7). 
Lauterbachiana  Kränzl.  4  33. 
♦Lawrenceana  Rolfe  3 1 ,  n.  2  4 . 

(28). 
*Ientiginosa  Lindl.  52,  n.  57. 
(12,  50,  54  Fig.  4  8,  78). 
ligulata  Teysm.  et  Binn.  86. 
♦longeciliata  Teysm.  et  Binn. 

38,  n.  34.  (34). 
*longibracteata  Hook.  f.    62, 

n.  69.  (64,  63  Fig.  24). 
♦longifolia  (Blume)  Lindl.  22, 

n.  4.  (6,  4  7,  22). 
♦longipes  Lindl.   82,   n.  4  00. 
(83  Fig.  34). 
loricata  Reichb.  f.  4  53. 
Lowii  Paxt.  77,  n.  92. 
*lycastoides  F.  Müll,  et  Kränzl. 
32,  n.  27.  (28,  33  Fig.  8). 
*Mac  Donaldii    F.    Müll,    et 
Kränzl.  34,  n.  22.  (28). 
macrobulbon    Hook.  f.    70, 

n.  79. 
maculata  Lindl.  4  27. 
♦Maingayi  Hook.  f.  64,  n.  71. 
(61). 
mandarinorum  Kränzl.  128. 
marmorata  Reichb.  f.  85. 
*Massangeana  Reichb.  f.  67, 
n.  76.  (5,  6,  7,  14,  66,  67 
Fig.  22,  75  Fig.  26). 
♦Mayeriana    Reichb.    f.     75 
n.  89.    (3,    6,  8  Fig.  3,  9, 
73). 

var.   viridiflora    Ridl.  76, 

n.  89. 

media  Wall.  86. 

♦Micholicziana     Kränzl.     32, 

n.  26.  (14,  28,  33  Fig.  8). 

*micrantha  Lindl.  38,   n.  33. 

(34,   35  Fig.  9,  132). 
*modesta    J.    J.    Smith    25, 

n.  10.  (22). 
*Mooreana  hört.  Sander  64, 

n.  70a.  (61). 
♦Mossiae  Rolfe  50,  n.  51.  (49, 
51    Fig.  16,  54  Fig.  18). 
nervillosa  Reichb.  f.  148. 


166 


Register. 


♦nervosa  A.  Rieh.  61,  n.  66. 

(63  Fig.  24). 
nervosa  Wight  62,  n.  67. 
nigrescens  G.  Don  86. 
nitida    Lindl.     var.     foliata 
Reichb.  f.  57,  n.  64. 
♦nitida    (Roxb.)  Hook.  f.    59, 
n.  64.    (6,    7,    4  7,  56,  57, 
59  Fig.  20). 
♦oecultata  Hook.  f.  57,  n.  62. 
(4  3,   56,    58    Fig.  4  9,    59 
Fig.  20). 
ocellata  Lindl.  59,  n.  64.  (5, 
6,   9,  4  4,  4  2,   56,   60). 
♦ochracea   Lindl.    56,   n.  64. 
(4  3,  56,  57,  59  Fig.  20). 
var.    conferta    Parish    et 

Reichb.  f.  57,  n.  64. 
var.  foliata  (Reichb.  f.)  57, 
n.  61.  (56). 
oculata  maxima   57,   n.  64 . 
odoratissima     Batem.     nee 

Lindl.  52,  n.  55. 
odoratissima    Hook.  f.    52, 
n.  55. 
♦odoratissima  Lindl. 50,  n.54. 
(4  3,  ,49,    52,  54    Fig.   4  8). 
var.  angustifolia  (A.  Rieh.) 
Lindl.  52,  n.  54. 
odoratissima    Veitch     (nee 
Lindl.)  50,  n.53;  52,  n.  56. 
*ovaüs  Lindl.    34,   n.  29.   (6, 
35  Fig.  9,  39,  53  Fig.  4  7). 
var.  latifolia  Hook.  f.  36, 
n.  29.  • 
♦pachvbulbon  Ridl.  47,  n.  47. 

(44). 

♦pallens  Ridl.  25,    n.  9.  (22). 

pallida  Reichb.  f.  4  53,   4  54. 

♦pandurata  Lindl.  75,  n.  88. 

(4,  6,    41,   44,  36,  73,  75 

Fig.  26,  77). 

papagena Reichb.  f.  38,  n.  33. 

♦papulosa    Ridl.    78,    n.    94. 

(73). 
♦Parishii   Hook,  f.    77,  n.  93. 
(6,  7,    73,  75  Fig.  26,   77 
Fig.  27,  78). 

var.  braehyptera  (Reichb. 
f.)  78,  n.  93. 
parviflora  Lindl.  4  44. 
♦peltastes  Reichb.  f.  73,  n.  87. 
(4,  73,  74  Fig.  25). 
Pholas  Reichb.  f.  4  50. 
♦pholidotoides  J.  J.  Smith  74, 

n.  82.  (66). 
♦pilosissima  Planch.  38,  n.  35. 
(34). 
plantaginea  Lindl.  70,  n.  79. 
pogonioides  Rolfe  4  24. 
porreeta  Reichb.  f.  4  64. 
praecox  Lindl.  4  25. 

var.  Wallichiana  Garten- 
flora 4  25. 
♦prasina  Ridl.  24,  n.  6.  (22). 
♦prolifera  Lindl.    84,  n.  102. 
(6,  8  Fig.  3,  82,  83  Fig.  34). 


psittacina  Reichb.  f.  28,  n.  4  8. 
(29,  32). 

var.  Huttoni  Reichb.  f.  28, 
n.  4  8.  (29). 
♦pulchella    Rolfe    84,    n.  98. 

(79,  84    Fig.  29). 
♦pulverula  Teysm.    et  Binn. 
68,  n.  77.  (66,  67  Fig.  22). 
punetulata    Lindl.    56,    59, 

n.  64. 
purpurascens    Hook.  f.    86. 
pusilla  Ridl.  4  58. 
♦pustulosa  Ridl.    73,    n.  86. 

(75  Fig.  26). 
♦quadrangularisRidl.72,n.84. 
(66). 
recurva  Reichb.  f.  4  58. 
Reichenbachiana  Veitch  4  26. 
♦rhizomatosa  J.  J.  Smith  25, 

n.  8.  (22). 
♦Rhodeana Reichb. f.  48, n.  48. 
(7,  44,  48  Fig.  4  5,  49). 
var.  obtusangula  Pfitz.  48, 
n.  48. 
rhombophora  Reichb.  f.  4  53. 
♦rigida    Parish    et   Reichb.  f. 

84,  n.  99.  (79). 
♦Rochussenii    De   Vriese   70, 
n.  79.  (4,  66,   67  Fig.  22, 
69  Fig.  23). 
var.  convallariifolia  Blume 

70,  n.  79. 
var.  plantaginea  Pfitz.  70, 
n.  79. 
♦Rossiana  Reichb.  f.  48,  n.  49. 
(44,  48  Fig.  4  5,   49). 
rubens  Ridl.  85. 
rubra  Reichb.  f.  4  46. 
♦Rumphii  Lindl.    28,    n.  4  8. 

(4  7,  29). 
*salmonicolor  Reichb.  f.   29, 

n.  20.  (28). 

♦Sanderae  Kränzl.  79,  n.  96. 

(78,  80  Fig.  28,  81  Fig.  29). 

♦Sanderiana    Reichb.   f.    63, 

n.  70.(64, 63  Fig.  21, 64,79). 

♦Sarrasinorum     Kränzl.     29, 

n.  19.  (28,  30  Fig.  7). 

Schilleriana  Reichb.  f.  1 23.(5). 

♦septemcostata  J.  J.  Smith  31 , 

n.  23.   (28). 
♦simplex  Lindl.  23,  n.  2.  (22). 
sinuata  (nomen)  1 1 . 
♦sparsa  Reichb.  f.   54,  n.  58. 

(50,  54  Fig.  4  8,  4  62). 

♦speciosa  (Blume)  Lindl.   29, 

n.  24.    (3  Fig.  4,    6,  7,  9, 

11,  4  2,   17,  28,30  Fig.  7). 

speciosa  var.  fimbriata  J.  J. 

Smith  162. 
speciosa  var.  major  13. 
stellaris  Reichb.  f.  55.    * 
♦stenochila  Hook.  f.  26,  n.  1 1 . 

(22). 
♦suaveolens   (Lindl.)  Hook.  f. 
55,  n.  60.  (50,  54  Fig.  18, 
4  50). 


sulfurea  Reichb.  f.  4  37. 
♦Swaniana   Rolfe   68,   n.  78. 
(6,  4  4,  66,  67  Fig.  22). 
tenuiflora  Ridl.  4  38. 
♦tenuis  Rolfe  26,  n.  4  3.  (22). 
♦testacea  Lindl.  71,  n.  81.  (6, 
7,  56,   66,   67  Fig.  22). 
Thuniana  Reichb.  f.  139.  (6). 
♦tomentosa  Lindl.  66,  n.  75. 
(6,  66,  67  Fig.  22). 
var.  penangensis  Hook.  f. 
67,  n.  75. 
♦Treutleri  Hook.  f.  38,  n.  32. 

(34,  35  Fig.  9). 
♦trifida  Reichb.  f.    52,  n.  55. 

(49,  54  Fig.  4  8). 
♦trinervis   Lindl.   47,    n.  46. 
(44,  48  Fig.  4  5). 
triotos  Reichb.  f.  4  54. 
♦triplicatula     Reichb.  f.     36, 
n.  34.  (34,  35  Fig.  9,  88). 
'  trisaccata  Griff.  4  29. 
♦tumida  J.  J.  Smith  24,  n.  7. 
(22). 
undulata  Reichb.  f.  4  46. 
undulata  Wall.  55,  n.  60.  (86). 
uniflora  (nomen)  4,  5. 
♦ustulata  Parish  et  Reichb.  f. 

84,  n.  4  04.  (82). 
♦Veitchii  Rolfe  72,  n.  85.  (44, 
66,  72  Fig.  24). 
ventricosa  Reichb.  f.  4  48. 
♦venusta    Rolfe    74  ,    n.   83. 
(4  4,   66,  72  Fig.  24). 
vermicularis  J.  J.  Smith  23, 
n.  3.  (22*. 
♦viscosa  Reichb.  f.  46,  n.  44. 
(44). 
Wallichiana  Lindl.  125. 
Wallichii  Bot.  Mag.  1 25,  n.  9. 
yunnannensis     Rolfe     1 22, 
n.  3. 
♦zeylanica  Hook.  f.  50,  n.  52. 
(13,  49). 
Coelogyneae  Engl.  4,  4  3,  4  4. 
Coelogynidae  Lindl.  4. 
Coelogyninae  Pfitz.    4,  2,  3,  6, 

7,   9,   44,   13,   15,  17. 
Crenulatae  (sect.)  61. 
Crinonia  Blume  4  34,  n.  4  52d. 
(6,   4  0,  4  5,  16,  4  7,  4  8,  4  35 
Fig.  46). 
♦carnea  Blume  4  35,  n.  2.  (6, 
40,    47,    433,     434,     435 
Fig.  46). 
♦globosa    Blume    4  35,    n.  4. 

(4  7,  4  35  Fig.  46). 
♦parviflora    (Hook,  f.)    Pfitz. 
4  36,  n.  3.  (4  35). 
Gristatae Pütz.  (§)4  4,4  4,  24,  60. 
Cymbidina  Reichb.  f.  4  34. 
Cymbidium  p.  p.  Smith  4 1 9. 
humile  Smith  4  24. 
imbricatum  Roxb.  4  54. 
nitidum  Roxb.  4  7,  56,  59. 
speciosissimum  Don  65. 
stenopetalum  Reinw.  22. 


Register. 


167 


Dapo  442. 

Dendrobium  D.  Don  139. 
demissum  D.  Don  144. 
purpurascens  Thwait.  86. 
Deiidrochilum      Blume      86, 

n.  4  50a.  (2,  7,  4  0,  4  2,  13, 

14,    45,    46,    47,    4  8,    404 

Fig.  35,    4  03,     4  06,     4  09 

Fig.  36,  4  59). 
♦abbreviatum     Blume     4  07, 

n.  46.  (105). 
♦acuminatum  J.  J.  Smith  88, 

n.  2.  (87). 
♦album  Ridl.  88,  n.  3.  (88). 

var.  acutifolium  Pfitz.  88, 
n.  3. 
♦anfractum     (Oakes     Arnes) 

Pfitz.  4  4  8,  n.  74.(4  12,  44  5 

Fig.  38). 
♦angustifolium  Ridl.  88,  n.  4. 

(88). 
*arachnites     Reichb.   f.     92, 

n.  4  4. 
arachnoideum  (nomen)  6. 
♦aurantiacum  Blume  89,  n.  6. 

(6,  7,   9,   88,   90    Fig.  32). 
*auritum  Reichb.  f.  4  07,  n.  45. 

(4  05,  4  07), 
♦barbifrons     (Kränzl.)     Pfitz. 

96,  n.  20.  (93). 
♦Beccarii  J.  J.  Smith  93,  n.  4  5. 

(92,  94  Fig.  33). 
*bistortum  (Wendl.  et  Kränzl.) 

J.J.Smith  96,  n.  4  9.  (10, 

95,  96  Fig.  34). 
♦bracteosum  (Wall.)  Reichb.  f. 

402,n.34.(400,409Fig.36). 
*brevilabratum  (Rendle)  Pfitz. 

89,  n.  7. 
*cinnabarinum  Pfitz.  4  0  4,n.3  9. 

(4  00,  4  04   Fig.  35). 
♦Cobbianum   Reichb.  f.    4  04, 

n.  32.  (6,  7,  4  00). 
♦cobolbine  Reichb.  f.  94,  n.  4  6. 

(92,  94  Fig.  33). 
*conopseum  Ridl.  91,  n.  4  0. 

(88). 
*convallariiforme      (»conval- 

lariaeforme«)  Schauer  97, 

n.  24.  (94  Fig.  33,  95). 
convallarioides     Schau,     et 

Meyen  97. 
Gopelandii  (Arnes)  Pfitz.  4 1 5 

Fig.  38. 
*cornutum  Blume  106,  n.  44. 

(4,   89,  403,  405,  407,  409 

Fig.  36). 
cornutum  J.  J.  Smith   4  07, 

n.  45. 
*corrugatum  (Ridl.) Pfitz.  105, 

n.  44.  (105). 
♦crassum  Ridl.  90,  n.  8.  (88). 
♦cucullatum     (Oakes     Arnes) 

Pfitz.  98,    n.  25.  (95,  4  15 

Fig.  38). 
*cucumerinum  Reichb. f.  4  03, 

n.  35.  (4  00,  4  01    Fig.  35). 


♦edentulum  Blume  97,  n.  22. 

(95,  96). 
♦ellipticum  Ridl.  94,  n.9.  (88). 
erosum  Reichb.  f.  97,  n.  22; 

4  07,  n.  45. 
*exalatum   J.  J.  Smith    4  4  4, 

n.  56.  (4  4  0,  4  4  9). 
♦filiforme    Lindl.    97,    n.  23. 

(6,  7,  4  0,  95,  9«). 
flavido-virescens  Blume  99. 
♦globigerum  (Ridl.)  J.  J.  Smith 

96,  n.  4  8.   (95). 
glumaceum      Andre       (nee 

Lindl.)  97,  n.  23. 
♦glumaceum  Lindl.  4  04,  n.  40. 

(4,  6,  7,  4  0,  4  2,  4  3,  4  00). 

var.    valida    Rolfe     4  05, 
n.  40. 
♦gracile  (Hook,  f.)  J.  J.  Smith 

403,    n.    37.     (400,     404 

Fig.  35). 
♦graciliscapum  (Oakes  Arnes) 

Pfitz.    99,  n.  28.  (96,  4  45 

Fig.  38). 
♦graminifolium  (Oakes  Arnes) 

Pfitz.  4  4  4,  n.  60.(14  4,44  5 

Fig.  38). 
♦grandifiorum     (Ridl.)    Pfitz. 

404  ,    n.    34.     (400,     404 

Fig.  35). 
♦Havilandii  Pfitz.  4  07,  n.  47. 

(4  04   Fig.  35,  4  05). 
♦heptaphyllum    Kränzl.     99, 

n.  26.  (95). 
♦heterotum  Pfitz.  4  03,  n.  36. 

(4  00,  4  04    Fig.  35). 
junceum  Reichb.  f.  1 12,n.  58. 

(4  6). 
♦Kingii  (Hook,  f.)    Pfitz.   4  4  0, 

n.  53. 
♦latifolium  Lindl.  4  02,  n.  33. 

(6,   4  00,  4  04    Fig.  35). 
♦lineare  (Ridl.)  Pfitz.  93,  n.  4  3. 

(92,  94  Fig.  33,  4  62). 
♦linearifolium    Hook.  f.    408, 

n.  48.  (4  05,  4  09  Fig.  36). 
♦longibracteatum   Pfitz.  4  06, 

n.  43.  (101    Fig.  35,    105). 
♦longifolium    Reichb.  f.    4  08, 

n.  50.  (105,   4  09  Fig.  36). 
♦longilabre      (Oakes     Arnes) 

Pfitz.   99,  n.  27.  (95,    4  45 

Fig.  38). 
♦macrobulbon    Kränzl.    4  08, 

n.  54.  (105,  4  06). 
♦macropterum     Kränzl.     99, 

n.  29.  (96). 
♦magnum  Reichb.  f.  4  00,  n.  30. 

(94  Fig.  33,  106). 
♦Merrillii  (Oakes  Arnes)  Pfitz. 

449,     n.  72.     (112,     4  15 

Fig.  38). 
♦Micholitzianum  Kränzl.  4  08, 

n.  49.  (4  05). 
♦ocellatum      (Oakes     Arnes) 

Pfitz.  4  17,  n.  67.  (4  4  2,4  45 

Fig.  38). 


♦odoratum  (Ridl.)  J.  J.  Smith 

92,  n.  4  2.  (94  Fig.  33). 
♦oliganthum     (Oakes    Arnes) 

Pfitz.  4  4  7,  n.  66.  (4  4  2,  415 

Fig.  38). 
♦parvulum  (Oakes  Arnes) Pfitz. 

4  4  6,  n.  63.  (44  4,  4  4  4,  445 

Fig.  38). 
♦philippinense   (Oakes  Arnes) 

Pfitz.     4  4  8,    n.  69.    (4  4  2, 

445  Fig.  38). 
♦pteriphilum  (Rolfe)  Pfitz.  89, 

n.  5.  (9,  88). 
pumilum  Rolfe  4  4  8,  4  62. 
♦recurvum  (Oakes  Arnes)  Pfitz. 

4  4  7,    n.    68.     (4  42,     415 

Fig.  38). 
♦rufum    (Rolfe)     Pfitz.     4  4  0, 

n.  54. 
♦sarawakense  (Ridl.)  J.J.Smith 

4  09,    n.   52.    (4  05,     4  09 

Fig.  36). 
♦simile  Blume  95,  n.  4  7.  (92, 

94  Fig.  33). 
sp.  Reichb.  f.  4  4  4. 
♦spathaceum    Reichb.  f.    93, 

n.  14.  (92). 
*sphacelatum   (Oakes  Arnes) 

Pfitz.  112,  n.  57.  (4  4  4,4  43 

Fig.  37). 
♦staehyodes  (Ridl )  J.  J.  Smith 

4  4  0,  n.  55. 
♦strictiforme    (Oakes    Arnes) 

Pfitz.  416,  n.  65.(4  4  4,  44  5 

Fig.  38). 
♦sumatranum  J.  J.  Smith  4  05, 

n.  42.  (4  06). 
♦tenellum  (Oakes  Arnes)  Pfitz. 

4  4  2,     n.    58.    (4  44,    443 

Fig.  37,  114,  4  4  6). 
♦tenue    (Oakes    Arnes)    Pfitz. 

446,  n.  62.  (114,444,445 

Fig.  38). 
♦tenuifolium    (Oakes    Arnes) 

Pfitz.  14  4,  n.  64.(414,  4  45 

Fig.  38). 
♦tenuissimumKränzl.98,n.24. 

(95). 
♦turpe    (Oakes    Arnes)    Pfitz. 

118,     n.  70.     (112,    445 

Fig.  38). 
♦uncatum  Reichb.  f.  4  03,  n.  38. 

(4  00,  4  04    Fig.  35). 

var.    laneifolia   Reichb.  f. 
404,  n.  38. 
♦vaginatum   J.   J.  Smith   87, 

n.  4.  (5,  87). 
?venustulum    (Oakes    Arnes) 

Pfitz.  416,  n.  64.  (114,145 

Fig.  38). 
♦Whitfordii   (Rolfe)    Pfitz.   et 

Kränzl.  14  8,  162. 
♦Williamsii     (Oakes     Arnes) 

Pfitz.  4  4  4,  n.  59.  (44  4,4  45 

Fig.  38). 
♦Zollingeri    Miq.    94,    n.   44. 

(88). 


168 


Register. 


Dictyopleione  Pfitz.  (sect.)  4  24, 

4  25. 
Dilatata    Pfitz.    (ser.)    92,    100. 

(14). 
Edentula  Pfitz.  (ser.)  94,  95. 
Elatae  Pfitz.  (sect.)  9,  21,  78. 
Epidendreae  Reichb.  f.   4,  104. 
Epidendreae  -  Coelogyneae 

Benth.  4. 
Epidendrum  Griff.  140. 
Epidendrum  p.  p.  Smith  1 1 9. 
humile  J.  J.  Smith  121. 
praecox  Smith  125. 
Erectae   Lindl.    (sect.)    43,    49, 

56,  60. 
Eudendrochilum  Pfitz.  etKränzl. 

(subgen.)  87,  88.  (5,  7,  14). 
Eupholidota  Benth.   (sect.)    12, 

143. 
Eupleione  Pfitz.  (sect.)  120,  121. 
Filiferae  Lindl.  (sect.)  42. 
Flaccidae  Lindl.  (sect.)  43, 49,  66. 
Fuliginosae  Lindl.  (sect.)  21,  33. 

(9,  14). 
Fuscescentes  Pfitz.  (sect.)  ü,  42. 
Gastroglottis    montana    Blume 

148. 
montana  Reichb.  f.   (n.  Bl.) 

148. 
Glumaceae  (subser.)  21. 
Gomphostylis  Endl.  (sect.)  1 1 9. 
Gomphostylis  Wall.  20,  119. 

Candida  Wall.  127. 
Gynoglottis  J.  J.  Smith  131, 

n.  152a.  (40,  15,  4  6,  18). 
♦cymbidioides       (Reichb.    f.) 

J.  J.  Smith  131,  n.  1. 
Hologyne  Pfitz.  131,    n.  4  52b. 

(10,  4  5,  4  6,   4  7,   4  8). 
*Lauterbachiana        (Kränzl.) 

Pfitz.   4  33,  n.  2.  (132). 
*miniata   (Blume)  Pfitz.  4  32, 

n.  4.  (14,  4  7,  4  32  Fig.  44). 

var.  ?grandiflora  4  33,n.  4. 
Imbricatae  (subser.)  24. 
Integerrimae  (§)  10. 
Lentiginosae  Pfitz.  (sect.)  21,  49. 

(4  3,  4  4). 
Ligulata  (§)  4  0. 
Liparis  bracteosa  Wall.  4  02. 
Longifoliae  (sect.)  4  4,  24. 
Malaxideae  -  Pleurothalleae 

Lindl.  4. 
Maxillarieae  43. 
Microstylis  congesta  Reichb.  f. 

4  48. 
latifolia  J.  J.  Smith  4  48. 
Monochlamys  Pfitz.  (subgen.)  87. 

(3,  4). 
Native  of  the  hüls  456. 
Neogyne  Reichb.  f.  4  29,  n.  4  52. 

(6,  7,  4  0,  4  1,  4  5,   4  6,  4  7, 

4  8). 
♦Gardneriana  (Lindl.)  Reicbb.f. 

129,  n  1.  (15,  4  30  Fig.  43.) 
Nudae  (subser.)  24. 
Nudiscapae  (subser.)  21. 


Ocellatae   Pfitz.    (sect.)  21,    56. 

(4  4,  4  4). 
Ornithidium   imbricatum  Wall. 

454. 
Otochiloides  Benth.  (sect.)  4  44. 

(5,   4  4). 
Otochilus  Lindl.    160,  n.  4  55. 
(5,    6,    7,    40,   44,   43,  15, 
46,  17,  18,   156). 
♦alba  Lindl.  161,  n.  2.  (160). 
♦fusca  Lindl.  4  60,  n.  1. 
lancifolia  Griff.  161,  n.  4. 
latifolia  Griff.  4  61,  n.  3. 
*porrecta   Lindl.   4  64,    n.  3. 
(4  60). 
Otochilus  Reichb.  f.  (sect.)  160. 
Panisea   Lindl.   4  39,   n.  4  52  f. 
(4  0,  4  5,   4  6,  17,  18,  133). 
apiculata  Lindl.  138. 
bilamellata  Reichb.  f.  24. 
*demissa  (D.  Don)  Pfitz.  141, 
n.  2.  (139,  4  40  Fig.  49). 
var.    reflexa   Lindl.    4  44, 
n.  2. 
parviflora  Lindl.  4  44,    n.  2. 
reflexa  Lindl.  4  44,  n.  2. 
tricallosa  Rolfe  133. 
♦uniflora  Lindl.  4  39,  n.  4.  (4, 
15,   140). 
Panisea  Lindl.  (sect.)  139. 
Panisea  Rolfe  nee  Lindl.  133. 
Pen-nu  124. 
Peu-nu  124. 

Pliolidota  Lindl.  142,  n.  154. 
(5,7,  1  0,  44,  12,  43,  4  5, 
4  6,  17,  4  34,  4  47  Fig.  50, 
4  48,  450,  159,  4  60). 
*advena  (Parish  et  Reichb.  f.) 
Pfitz.  etKränzl.  4  51,  n.  4  5. 
(144,  147  Fig.  50,  150). 
♦articulata  Lindl.  156,  n.  27. 
(5  Fig.  2,  6,  7,  15,  14  4, 
157). 

var.  Griff]  tliii  King  et  Pantl. 
144,  157,  n.  28. 
*caducaRidl.  145,  n.  1.  (143). 
*calceata  Reichb.  f.  145,  n.  3. 
(143,  4  47  Fig.  50,  451,152 
Fig.  52). 
camelostalix  Reichb.  f.  160. 
*cantonensis  Rolfe  1 49,  n.  1 0. 
(144). 
carnea  (Blume)  Lindl.    4  35. 
*chinensis  Lindl.  4  50,   n.  4  4. 
(4  44,  4  47  Fig.  50). 
clypeata  Lindl.  4  42. 
*conchoidea  Lindl.  4  54,  n.  22. 

(4  44,  4  47  Fig.  50,  4  59). 
*Convallariae       (Reichb.     f.) 
Hook.  f.   146,  n.  6.    (143, 
4  47  Fig.  50,  4  52  Fig.  52). 
*corniculata  Reichb.  f.  4  59. 
*crotalina     Reichb.    f.     4  51, 
n.  17.    (144,    147    Fig.  50, 
152  Fig.  52). 
*cyclopetala  Kränzl.  4  54 ,  n.4  6. 
(444). 


*decurva    Ridl.    4  58,   n.   30. 
(4  44). 
gibbosa  De  Vriese  4  42. 
ylobosa  (Blume)  Lindl.  4  35. 
*Griffithii  Hook.  f.  4  57,  n.  28. 
(157  Fig.  54). 
imbricata    Bot.    Reg.     153, 

n.  20. 
imbricata  J.   J.   Smith   nee 
Lindl.  142,  153,  n.  18. 
*imbricata  Lindl.  154,  n.  23. 
(6,  7,  13,  15,  17,142,  144, 
145,   153). 
khasyanaReichb.f.  4  56,n.  27. 
♦Laucheana  Kränzl.  4  45,  n.  2. 

(4  43). 
*loricata  Reichb. f.  4  53,  n.  48. 

(4  44). 
*Lugardii  Rolfe    4  56,   n.  26. 

(4  44). 
*membranacea     Teysm.     et 

Binn.  4  59.  (4  45). 
*micrantha  Hook.  f.  4  36. 
♦nervosa  Reichb.  f.  4  48,  n.  8. 

(4  43). 
*obovata  Hook.  f.  4  57,  n.  29. 

(144). 
*pallida  Lindl.  I  53,  n.20.  (144). 
parviflora  Hook.  f.  4  36. 
Pholas  Reichb.  f.  4  50,  n.  4  4. 
♦protraeta  Hook.  f.  1 55,  n.  24. 

(9,   144,   455  Fig.  53). 
♦pusilla  (Ridl.)  Kränzl.  158. 
♦recurva   Lindl.    158,   n.  31. 

(145). 
♦repens  Rolfe  156,  n.  25.  (5, 

144). 
*rhombophora  Reichb.  f.  153, 

n.  19.  (144). 
♦rubra  Lindl.  146,  n.  4.  (143, 

147  Fig.  50). 
*sesquitorta  Kränzl.  1 46,  n.  5. 

(143,   447  Fig.  50,  449). 
*suaveolens  Lindl.  150,  n.  13. 

(55,  144). 
*sulcata  J.  J.  Smith  1 47,  n.  7. 

(14  3,   147  Fig.  50). 
♦triotos  (Reichb.  f.)  Pfitz.  154, 
n.  24.  (4  44). 
undulata  Lindl.  4  46,  n.  4. 
*ventricosa  (Blume)  Reichb.  f. 
4  48,  n.  9.  (6,  7,  4  43,  4  49 
Fig.  51). 
ventricosa  J.  J.  Smith  (nee 
Reichb.  f.)  4  46,  n.  5. 
*Wattii  King  et  Pantl.   4  50, 

n.  4  2.  (144). 
*yunnannensis  Rolfe  4  4  9,  n.  4  4 . 
(4  44). 
Pholidota  Reichb.  f.  (sect.)  4  43, 

459. 
Platyclinis  Benth.  86.  (9,  4  3,  4  4, 
46,   404,   448j. 
abbreviata  (Blume)  Hemsley 

4  07. 
bistorta  Wendl.  et  Kränzl.  96. 
bracteosa  Benth.  4  02. 


Register. 


169 


brevilabrata  Rendle  89,  106. 
Cobbiana  Hemsl.  101. 
cornuta  (Blume)  Benth.  106. 
corrugata  Ridl.  105. 
edentula  Hemsl.  97. 
filiformis  (Lindl.)  Benth.  97. 
globigera  Ridl.  96. 
glumacea  Benth.  104. 
gracilis  Hook.  f.  103. 
grandiflora  Ridl.  101. 
juncea  Rolfe  1 6. 
Kingii  Hook.  f.  110,  119. 
latifolia  (Lindl.)  Hemsl.  102. 
longifolia  (Reichb.  f.)  Hemsl. 

108. 
odorata  Ridl.  92. 
rufa  Rolfe  110. 
sarawakensis  Ridl.  1 09. 
similis  Ridl.  95. 
spathacea  Benth.  93. 
stachyodes  Ridl.  110. 
Platyclinis  (Benth.)  Pfitz.  (subg.) 

87,  91. 
Pleione   D.  Don  119,  n.  151. 

(3,  4,   5,  6,  7,10,  11,12, 

13,    14,    16,    17,    18,    122 

Fig.  39,  124   Fig.  40,  125 

Fig.  41,  129). 
♦bulbocodioides         (Franch.) 

Rolfe  125,  n.  8.  (14,  120, 

124  Fig.  40). 
*Delavayi    Rolfe   122,    n.  2. 

(120,  122  Fig.  39). 
♦grandiflora  Rolfe  124,  n.  6. 

(120,  122  Fig.  39). 
♦Hookeriana  (Lindl.)  T.Moore 

123,    n.  4.    (74,    120,  124 

Fig.  40). 

var.    brachyglossa    Rolfe 
123,  n.  4. 


♦humilis   D.  Don  121,  n.  1. 
(17,  120,  125  Fig.  41). 
var.    adnata    Pfitz.    121. 

n.  1.  (10). 
var.  albata  Reichb.  f.  1 22, 

n.  1. 
var.   purpurascens    Pfitz. 

122,  n.  1. 
var.  tricolor  Reichb.  f.  1 22, 
n.  1. 
humilis  Lindl.  14. 
♦lagenaria  Lindl.  128,  n.  12. 

(3  Fig.  1,  121). 
♦maculata  Lindl.  127,  n.  11. 
(121,  125  Fig.  41). 
var.  alba  128,  n.  11. 
var.  Arthuriana  (Reichb. f.) 

Rolfe  128,  n.  11. 
var.    virginea    Reichb.  f. 
128,  n.  11. 
♦mandarinorum  Kränzl.  128, 

n.  13.  (121). 
♦pogonioides  Rolfe  124,  n.  7. 
(120,  124  Fig.  40). 
praecox  Lindl.  14. 
♦praecox  (Smith)  D.  Don  125, 
n.   9.    (6,    17,    121,    125 
Fig.  41,  127). 
var.  birmanica  (Reichb.  f.) 

Rolfe  126,  n.  9. 
var.   Candida   Pfitz.    126, 

n.  9. 
var.  sanguinea  Lindl.  1 26, 
n.  9. 
♦Reichenbachiana       (Veitch) 
Moore   126,   n.  10.    (121, 
127  Fig.  42). 
♦Schilleriana  (Reichb.  f.)  Pfitz. 
et  Kränzl.  123,  n.  5.  (120, 
125  Fig.  41). 


Wallichiana  Lindl.  125,  n.  9. 
Wallichii   Lindl.   125,    n.  9, 
129. 
♦vunnannensis  Rolfe  1 22, n.  3. 
(120,  122  Fig.  39). 
Pleione  Lindl.  (sect.)  119. 
Pogonia  pleionoides Kränzl.  1 24. 
Proliferae  Lindl.   (sect.)    9,    10, 

21,  78,  82. 
Ptilocnema  D.  Don  143. 

bracteatum  D.  Don  154. 
Ptychogyne  Pfitz.  18,  n.  149. 
(11,  12,  16,   17). 
♦bimaculata  (Ridl.)  Pfitz.  20, 

n.  2.  (19). 
♦flexuosa  (Rolfe)  Pfitz.  1 9,  n.  1 . 
(19  Fig.  4,  Fig.  5,'. 
Sigmatogyne  Pfitz.  1 33,  n.1 52c. 

(15,  18). 
♦Pantlingii   Pfitz.   134,    n.  2. 

(15,  133,  134  Fig.  4  5). 
♦tricallosa   (Rolfe)  Pfitz.  133, 

n.  1.  (15,  133). 
Similia  Pfitz.  (ser.)  91,  92. 
Simultaneae  (ser.)  21. 
Speciosae  Lindl.  (sect.;  21,  28. 
Sturmia  Reichb.  f.  1 5. 
Sturmiinae  Pfitz.  15. 
Succedaneae  Pfitz.  (ser.)  21.  (9). 
Tetrapeltis  Wall.  160. 
fragrans  Wall.  161. 
Thuniinae  Pfitz.  1 5. 
Tomentosae   Pfitz.   (sect.)  4,  9, 

11,  14,  21,  66. 
Trichosma  Lindl.  1  5. 
suavis  Lindl.  1  5. 
Vaginatae  Pfitz.  (subser.)  21. 
Venustae  Pfitz.  (sect.)  21. 
Verrucosae  Pfitz.  (sect.)  21,  73. 

(9,  11,   14). 


Druck  von  Breitkopf  &  Härtel  in  Leipzig. 


QK  Das  Pflanzenreich 

97 

P46 

Heft  32 


Botany 


PLEASE  DO  NOT  REMOVE 
CARDS  OR  SLIPS  FROM  THIS  POCKET 


UNIVERSITY  OF  TORONTO  LIBRARY