Full text of "Demonstratio indubitatæ veritatis de domino Iesu, vero deo & vero homine, uno Christo, mediatore atq[ue] redemtore nostro unico, ex prophetiarum collatione ad eventum extructa, autore Nicolao Hemmingio"

See other formats

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuestLLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Llbrary, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



I 



Demonftratio 

N D V B I T A- 



T M VERITATIS DE 

DOMINO Iesv,VERO D£0 

& veiohomine , vr.p Chrifto , rncdiatorc 
atqj redeiTitore noftrovnico, 

P R O P H E T i'a R V M C O L- 

LATIONE AD EVENTVM 

extru(fla. 

Autcrc Nicclao Heramingio, 




lohan. 17. 

Haec eft vita arterna , vt te cogr.tircant D e v M veruiQ 
cflc , & quciii mififti Icrum Chriftuao. 



A NN O M, D. L X X I. 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



r 



R.EVERENDO 

V.I R O, P I E T A T E , V 1 R- 

TVTE, ERVDITIONE, ET SA- 

pientia excellenti , D. Olao OfFonio , libera- 
lium artium Magiftro , Cantori primario Sc 
Canonico venerandi coliegij Rofchil- 
denfis di?nifsimo,veteri amico 
ac collegsecna- 
rifsimo. 

Nicolaus Hemmingius/ 

V A M fuerit nobisante tri- 
ginta annosj veneradevir, 
conuidus iucundus ( cum 
ego quidem ProfefTorgrce- 
cx linguce in academia Hafnienfi^tu 
vero moderatoriuuentutisin fchola 
triuiali, (TtJar/To* eramus) f^epiuscum 
fumma animi voluptate recordor. 
Reddidit autem nobis conuidum fua 
iiioremj nonchartarumLufuSj non 
alea ^ /t^ tuv a^fi<raov trvfA7rm(pc^a> ^ non 
potandi certamen^ non vlla? res ludi- 
crse, (H^ec enim omnia tanquara Mu- 
fisindignacontemfimus) fcddulcif- 
fimum cumfanailfimo rcgeDauide 

A 2 col- 



CL 



1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



I 



fiPISTOLA 

colloquium : cuius Pfalmi, &in pran- 
dio, & in coena^noftnT erant dclici^e, 
noftraambrofia ^ noflrum neclar, vi- 
cem enim r ^cty^^jLoirav fupplcbant. 
Li hoc dulciiiimo coUoquio experti 
fumus veriiTimnm efTe, quodde lau- 
dibus Pfalmorum fcribit Gregorius 
Nyffenusin hancfementiam. Quam 
fuauis & iucundus efc human^E vita? 
comesPropheta Dauid^ in omnibus 
itineribus vit.i?fcfc offcrens, & omni- 
bus 2etatibus fpiritualibus commode 
fefc adiungcns, &cmnem ordinem 
progredicntiu fubleuat : cum ijsoui 
iuxta deum infantcs funt , colludit : 
cum viris y vna certat : iuuentutem 
moderatur : fenedutem fubleuat, at- 
quefuflentat: omnibusomniafit^mi. 
iitum telum , athletarum inftitutor^ 
cxercentium fe pal^eftra: vincentium 
corona , in menfa obledatio :in lu- 
du&funereconfolatio. Nihil eftin 
vita noftra quod huius oflicij expers 
eft. Hadienus Gregorius. Verum 
quoniam in quotidiana iftaPfalmo- 

rum 



ru 

q' 

bi 

li) 

fo| 

lo 

dil 

M 
en 
co 
k 
red 
lipt 

Clli 



per 
in 

nei 
an 
di^ 
plii 
k, 
da 
m 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuestLLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



fbant. 
:xperri 
ielau- 



mnibDs 
:oiiini. 



DEDICATORI A. 

rum recitatione multa occurrebanr, 
quse prudenti attentioneopushabe- 
bant 3 tu cum conui6toribus noftris a- 
lijs ( exquibus nobifcum hodiefunt 
fuperftites duo prceftantes viri Do(5tor 
lohannes Scheldrupius , Berge nfis 
dioecefeosin Noruegia EpifcopuSj & 
M^'" M. Laurentius Barptolemxi Arhufi- 
enfisin Cymbrica Clierfonefo Epif- 
copus y vterq; fidclis ftrenuus & vigi- 
lans in fuo officio ) mihi , vt recens 
niBode redeuntijtaquam ex officinaD.Phi- 
•dinem lippi Melanchthonis pra^ceptoris mei 
chariffimi, onus hoc graueimpofui- 
oEuuir; ftis ^ vt ego Pfalmorum recitationem 
nroteni penitius prseuidcrem ^ fingulos veluti 
ii3t,at- in breuem fummam contraherem, 
genera cauiliarum monftrarem, ordi- 
nem indicarem,paf tes diftinguerem, 
argumenta eruerem , eruta ad legcs 
dialedlicas reuocarem , phrafes ex- 
plicarem, acdeniq; vfumindicarem 
&^it^/i/. Nihil enim iuuat yvZai^ nu- 
da , nifi accedat Tr^u^if > quam. Paulus 
(u&yidtif vocat 3 videhcet , cum vere 

A 3 fcnti- 



EPrSTOLA 

fentitur in corde , quod mente con* 
ceptum eih Etfi autem huic tanto la- 
boriimparfuijvicittamen petitiove- 
ftra. Onus ergo hoc mihi a te aUjfquc 
noftris conui<5loribus imponiideoli- 
bentius fum pafTus , quia fperabam a- 
liquid eruditionis mihi acceffurum 
tanquam a^ntfjLiS-ictv laboris fufcepti, 
prsefertim cum adimitationem diui- 
ni illius viri piar memoride Philippi 
Melanchthonis prccceptoris mei cha- 
rliftmi i^iiyfjjiv fufcepta formareinfti- 
tuerem. Multum enim refert qucm 
in doccndo tibi imitandum propo- 
nis. Solebat fideliflimus ille formator 
ftudiorum in enarratione inftitutio- 
num Diale^ticarumfubinde Pfalmos 
adiungere, vt vfum artis certius mon- 
ftraret. Quod prbfedlo ea dexterita- 
tefecit, vt ipfiusbreues u^rejttv^Vwr in- 
gentibus plauftris commentariorum 
veterum merito anteponantur. Hu- 
ius ergo viri cum haberem AiTfixnt^<^' 
rcL qusedam manu mea excepta , non 
prorfus defperabam de imitationc. 

Etta- 



...JUiULlUv 



Et 

pr; 
qu 

k 

titi 
a(l( 
tun 
uei 
rai 

dun 
ntai 

^ 
im 

dile. 

nioi 

fac 

cer 

via 

miu 

fpir: 

rec 

dul 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



r 



ttiave- 
iKjfqiie 
ideoli- 
bani- 
^uruin 
ufceptij 
imdii 
Pliilippi 
leiclia- 
reinfti- 
tquein 

oriri3for 
iiitio- 
41inos 
usmon- 
xterita- 

irioriiin 
ir. Hu- 

;a,non 
ationC' 



DEDICATORIA*. 

Et tametfi nuUa fpes erat affequcndi 
praseuntem : tamen vel a longe fe- 
qui , notatis veftigijs, laudem cffe du- 
xi. Id quod eo maiori contentione 
fecijquia me veftra aufcultadi prom- 
titudine alacriorem feciftis : Atque 
adeo incitaftis, vtab eotemporeto- 
tum me Theologicoftudio confecra^ 
uerim. Ifta noftraconuerfatio^vene- 
rande vir , & '^ct?\.f4.ox<t^t^ ftudium fu- 
it quidem tum temporis nobis iucun- 
dum 3 at nunc multo iucundius : quo- 
niam ie(5tione Pfalmorumfenesma- 
gisquam iuuenes deledarifolemus. 
Quod autem huiusveteris noftrseco- 
fuetudinis mentionem faciam^ frater 
dilcde, eopertinet, vteiuscommc- 
moratione iuuenes adfimileinmen- 
facertandi ftudium excitemj inquo 
certaminc non minus vi<5tus quam 
vi(florgaudet. Nam vtriq; dulcc pra?- 
mium proponitur. Siquidem vterq; 
fpiritualibusdelicijsfruitur, & nedta- 
re coelefti inebriatur. Porro vt huius 
dulciffimse noftra: confuetudinisme- 

A 4 



1 




■ - — i ^ V 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




EPISTOLA 



mona , & tuorutn bencficiorum ergii 
me tcftimonium aliquod extaret^pla- 
cuit hoc breue fcriptumfubaufpicio 
tui nominis in lucem edere. Qiiod 
fane fcriptum eo confilio amecon- 
geftum putes ^ vt multorum mores, 
quos parum refpondere Chriftianif- 
mo (quemNyrienusdodiirimedefi- 
nit imitationem Dei) animaduerti, 
quantum in me eft corrigerem. Nam 
quod homines multi, quiChriftiani 
audiunt, viuantEpicuros^Sardana- 
paloSjNcroncs, aliundc proficifci no 
arbitror , quam quod occultum fub 
pallio Chriftiani nominis epicurifmu 
tegant : qucm epicurifmum excuti 
melius non putabam^quam fi dcmon 
ftrarcm iufta mcthodo, quamindu- 
bitatafit Chriftianse rcligionis vcri- 
tas : quam tanictfi muki vcrbisprofi- 
tentur, fadisramen ncgant. Dcin- 
devblui ctiamhocfcripto oftcndcre 
meam fcntcntiam dc quibufdam co- 
troucrfijshorumtemporum , quoin- 
telliganc fratresjcum quibus coUoqui 



at 
ti; 

1' 

tu 

pa 
rel 
ve, 
tat 
di 
ci 
m\ 
\k 
es. 
jcr 
xl 
De 
eos 
k 

na 
fo, 
(fl; 
rix 
tui 



milu 



1..-L U- ' 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



D E D I C A T O R I Av 

^"^^^Sl mihi non datur.quantiiin abhorrcam 
ab Arrij, SabelUj,Neftorei,Eutyche- 
Hifpicio tis & aUorCi oUm damnatis furoribus, 
Qliol qui hodie reuocari a nonnuUis vidcn 
necon- tur. Quod autem iilorum nom.inibus 
«lores, parcam , qui mihi cum veteribus h^- 
liml reliarchis quodammodo , ( etfi non 
medefi. vcrbisj confecutionistamen neccfld- 
ladueni, tate ) coUuderevidentur, pacis ftu- 
iD.Nain diofacio : fperansfore, vtcitius ami- 
kiim ce & uvmw^qi admoniti in viam rede- 
ardana- ant, iUi prcTfcrtim qui incauti fe in 
icifcino iflosprsecipitaruntlaqueos. Hicdi- 
m ti) , proh dolor , fatis docet , quantum 

)kuny fcripta afperiora in fratres noceant 
L c^dificationi & concordix Ecclcte 

Dei. Dolcoexanimo, quotiesaudio 
eos, qui vna bcUa fufceperunt aducr- 
fus Antichrifti rcgnum pro Chrifti 
Kicnroli- glori^ vindicanda, fe mutuis & venc 
1 , natisteUs confodere.Quidhic, qu^- 
; Le , fpcrandum ? profedo nihil aliud, 

;! ' quam vt Principum animi paulat m 
rixis Thcologorum fatigati ahcnen- 
•f !■ turabEuangeUo, &hoftesdoarina^ 
collof ° ^ ^ purio- 



m excoti 
fitoon 

amiA^ 
)nisveri- 



E P I S T O L A 

purioris triumphent tandem ^ vt inte- 
rim taceamTurcico tyranno iftisco- 
certationibus viam aperiri ad inua- 
dendum.Chriftianu orbem , ad quod 
clairicumcanuntmultifubfpeciede- 
fendend^e veritatis. Vcru Ct hic prsece- 
ptorem fuum Philippumfibiimitan- 
dum proponercnt , melius confule- 
rent tranquillitati EccIcfe.Quotics, 
qu^efo 5 laceiTitus erat fandus ille vir 
mordaciorib. fcriptis ? fed quid fecit ? 
paccm Eccleli^ pr^etulit priuat^e in- 
iuri^. Nam cumpraruideret certa- 
minadomeftica allatura cITe Eccle- 
fixdc regnis ingentia pcricula,ma- 
luit domi orare, quamforis tonare. 
Potius voluit tacitusafuis hoftibus 
contemni , quam vidor cum pericu- 
lo Ecclefia? gloriari. Fcrtur h^ec Da- 
iiidis vcrba frcquentcr in orc habuif- 
fe : illi dctrahebant mihi , cgo autem 
orabam. Hocfi hodiequidamfacc- 
rent, tranquilliorfpcrandusclTctEc- 
clefoftatus, &feIiciorcurfusEuan- 
gelij^qucmnunc zclo quodam im- 

pcdi- 



r 

j 



adinua. 

leciede- 
icptxce- 
iimiian- 
confule- 
.Qttoiies, 
usillevir 
iiidfecit^ 
iuatxin. 
:etccrta- 
!e tcdc- 
,cu\a,iiia- 
•ismmt. 

OJ 



mpencu- 
rkcDa- 
•ehaboif- 
joaotfiii 
lanife' 

lam ini' 



DEDICATORIA. 

pediunu Sed his triftifTimis Eccleda^ 
vulneribusfolus Deus mederipoteft, 
quem oro toto pcctore vt doccntium 
& difcentium in Ecclefia corda vni^ 
atin vero timore nominisfuijtoUat 
fcandak) impediat hserefes^amoueat 
fchifmata , vt ipfius nomen a nobis 
omnibus efj(>oS-vfia.^ov prcedicetur ac 
celebretur per Dominum noftrum 
IesvmChristvm, mediatorem 
&redemtorcm nodrumvnicu. Huic 
jeterno Deo , qui eft Pater & Filius 8c 
Spiritus fandus, fithonorlaus&glo- 
ria in fecula feculorum , & in omneni 
seternitatem, Amen. Vale reueren- 
dc vir ac frater in Chrifto dilc6te.Bo- 
ni confule hoc chartaceum raunus^il- 
ludq; grata manu accipe. Quod etii 
perexiguum eft : tamen eius ledione 
tibi gratam fore mihi polliceor. Ex 
muf^o noftro 5 ipfo dic caftiftimorum 
angelorum, quorum dux eft magnus 
ille MichaclfiliusDei, in quo noftra 
vidoria fuper diabolo mundo & pec- 
catopofita eft. Anno i 5 7 i» 



^ 

Early European Books, Copyrlght © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



nAPASKEYH. 



IM p R I M I s &£nteomniatencnGum 
eflr, quo fundamento dodrina Erclcfisc 
inlibris Propheticis d: Apoftolicis tradi- 
ta nitatur. Hoc enim benc ia6:o, demon- 
ilratio certitudinis Mefsia' olim promifsi 
Sc ante annum 1 5 7 i. exhibiti & dulcior 
& charior erit. Nam vt armabit nos ad- 
uerfus Mahometicos & Epicureos furo- 
res : ita introducet nos in pulcerrimum 
Dei fanduarium ,iiT quo fumma Isticia 
perfundantur corda eorum qui adharrent 
Deo , & collocant in Domino lefu Chn- 
fto fpem fuam. Neigitur cxtrafanduari- 
um Dei fandum , opinionibus cum bona 
mundi parte fluduemus, fundamentum 
dodrinse Ecciefije firmifsimum &immo- 
tum teneamus. Sunt autem huius funda- 
nienti dusepartcs adeo eiiidentes & firmas 
vt cum iliis nulla philofophica certitudo 
conferri pofsit, videlicet teftimonium ex- 
ternum <k interna ccrtificatio per Spiritu 
fandum. Kis enim Deus dodrinam Pro- 
pheticam & Apcftolicam tanquam maie- 
flatis fux figillo confirmat. De his ergo 
ordine dicemus. 

Externum voco teftimonium qiiodin 
' fenfus 




fenfirs homlnuni incurrit, vt veritatisxoe* 
leftis fplendorem ad mentem tranlmittat. 
Huiusexterni teftimonij partes funt plu- 
res , vt funt patefadio diuina , miraculo- 
rum excellentia , certifsima prophetiaru 
completio, confenfusin dodrma &cul- 
tUjtanti temporis duratio,ac cruenta plu- 
rimorum Martyrumcontefsio. 

Etfiautem fingulcE harum partium per 
fe rufficerent ad e^uincendam dodrinae Ec 
clefise infallibilem certitudinem : tamen 
optimo Deo placuit tot modis noftrae m- 
firmitatifuccurrere. . 

Prima igiturpars externi teftimonij elt 
patefaaio diuina, per quam Deus ip^e de 
fiiaarcanafedeprocedensjfe ohm fandis 
patribus patefecit: Quibus fuum verbum, 
qiiod fokim Ecclcfxa D e i ampleditur, 
commendauit de fui noticia , de vero cul- 
tu , de reparatione imaginis Deim homi- 
ne , per naturalem & eiTentialem imagi* 
nem Dei, lefum Chriftum Dominum no- 
ftrum , de pr^mijs oboedienti:^ erga De- 
um & pcenis contumacix. In omnibus 
hifce apparitionibus diuinis , eadem do- 
arinaalijsatqj ahjs verbis inculcatur, 

Tametft autem Dominus fspifsime ap- 
paruifle legitur , nos tamen paucas eius 
flpparitiones recitabimus :in quibusfum- 

mam 




mJ 
ca- 

eni 

DU* 

iiic 
leg 
in€ 
tis 
Oi 
k 



net 
I 

m 
fci 
cri 

bii 

F( 

f«i 
te 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



i 

titatistc. ttiam doftrinx Ecclefiar propomc , ihcnU 
ranfniittjt, cat , illuftrat. 

esfiintplu. PriTnum itaq; Adamo poft lapftmi ap- 

, niiraculo" paruit Gene. 3. & dodrinam Legis & Eu- 
•roplietiarii angelijprimusfuavocetradidir. Quod 
trina M- cnim poenas inflixit ob conrumaciam pri- 
Mipk- parentibus noftris , in perpetuia tefti- 

monium irsc fuas aduerfus peccatores , ad 
ipaitiumpff legem pertinet. Quod autem promifit fe- 
do&iniEc men mulieris contriturum caputlerpen- 
tis,vox Euangelij eft . qux fidem requirit. 
Omnis emm promifsio fide accipitur. Ex 
liac fidenouamoboedientiam Adam, Eua 
& Abcl prseftiterunt. In hac dodrinatra- 
ilitaprimis parentibus femperacquiefcit 
Ecclefia Dei. Hanc perpetuo amat , reti- 
net , tuetur. Et ficut eam a maioribus ac- 
cepit , ita tranfinittit ad pofteros, 
.anpW DeindeDeusapparuitNohe,Gcne.<^. 
ia,r3J^ £^^Q ftupendo vtramq; dodrina 

lispdia*' Xegis & Euangelij confirmauit.Nam cum 
.utialemiffli?' impcenitentes diluuio perdidit , legis fiise 
ipomiwi^JJ' fententiam executus eft : At cum Nohe 
ientijci^s ,j credentem verbo fiio , & obcedientem fi- 
j. , Inoii!i^^ fide,liberat,teftimonium edidit feruata: 

0j eads''^* promifsionis gratiae,qujB eft Euangelij. 
jinculcitt^' Poft diluuiam, vt dodrinam, homi- 

^^f^pifsiin'?' nurn m^jicia qux inundauerat iamfiiper 
.fl pauc^f terrani , fcre collapfam jnftauraret^ appa- 



em : tainm 
jftinonijelf 

I 



4 

ruit Abrahamo decies, eiiis filio Ifaac bis, 
JSIepoti lacob fcpi-ies. In quibus appari- 
tionibus eadeni doftrina eft propofira, & 
promifsionis verbum clarius illuftratum 
eft, iuftificationis gratuitse ratio in Abra- 
hamo propolita eft , & obcsdiendi necef^ 
fitas monftrata. 

Poft hsc, in Aegypto Mofi apparuit 
Dominus, eademq^ dodrinam repetit, & 
confirmat, fa(5lo declarans difcrimenin- 
ter coetum hominum. verbum fi.ium am- 
pledentium , &:reh'quum mundumper- 
leuerantem in fiia aduerfus Deum contu- 
m.acia. Prseterea multis Prophetis idem 
verbuni Dominus in vifionibus &:in fom- 
nijs apparens commendauit. 

In nouo quoCjp5 Teftamento idem De- 
us fiium verbu foinut de C(xlo,& proprio 
ore nobis Chnftum dodorem commen- 
dauit,dicens : Hic eft Filius meus diledus, 
in quo mihi complacuit , hunc audite . ac 
fi diceret : Clim promifi femen mulieris 
deftru(5lurum caput ferpentis , & repara- 
turum imaginem mieam in homine , fub- 
lata legis malediftione , Ecce hic adeft, 
eum audite , quibus vita & falus cordi eft, 
In hoc enim mihi complacui, hoc eft, per 
hunc reconciiiatus fum mundo ? id eft 
omriibusijs, quiipfum fide recepcrint. 

Ad 



net 
qui 

fiini 

VOCi 

(]oe 

cdt 
ftatu 
terr; 
Mt 
km 
lliini 
kk 
im 
A, 
mni 
(ignai 
Ha 

reue 
redi 
nec< 
omn 
lislu 
totn 
app; 
abil, 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



pi'opof:ti,& 
is illuftratEin 
^itioinAbra- 



' Mcnm 
iflj hm n- 

Ifumcontu- 
ipktisioeni 



moidemDc- 
ElO;&proprio 
refflcommen- 
neusdile^tfs, 
uncaudite-af 
;inen mulieris 
Itis^&repara- 

il!omine,'''J 
hicaW 

faluscordif*^' 

,,hoceft,p; 

■ecepcrint. 




Adli anc patefa(5l:ionem diuinam pert\- 
net didum lohannis. lohan. 5. Tres iiint 
quiteftimonium perhibentin ccElo,pater 
Ao>o? &Spiritus fandus. ik hitres vnum 
funt. Faterenim fonabat deccelohiinc 
vocem : HiceftFilius meusdilcccus, id- 
quebisfcilicet in baptiimo c^in transfi- 
gurationc. FiUusarcendcns vifibiliterin 
coelum , & fedens ad dextcram patris, te- 
ftatus eft de Euangelio,non folum dum in 
terris ageret viribiliterdiuinisoperibus: 
fed etiam cum Ecclefiam mirabiliter con- 
feruat. Spiritusfandusinbaptifmo Chri- 
fti in fpecie columbsc teftatus eft de Chri- 
fto & eius Euanc^elio , & vifibiliter illap- 
fus in Apoftolos ipfo die Pentecoftis, hoc 
eft, quinquagefimo areftirredione Do- 
mini die,fua apparitione Euangelium ob- 
fignauit. 

Hx omnes apparitiones cum multis a- 
lijs, vnacum angelorum concionibus& 
reuelationibus noftrjeinfirmitati infeiui- 
re dcbentjVt confirment animos noftrcs, 
ne cedamus impofturis diaboli , qui cum 
omnib. Sophiftis,Mahometiftis, incredu- 
lis ludaeis , prophanifqne gentibiTS in Iioc 
totus incumbit, vtnos abifto veibotot 
apparitionibus Dei nobis coimmendato 
abftrahat i Quemadmodum noftros pri- 

B mos 




. ^ ^ 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




mos parentes, a verbo vltx quod .accepe- 
rant , abftraxit infidiofis fi.iis impofttiris 
verbum Dei corrumpens. 

S E c V N D A pars externi teftimonij 
eft varietas miraculorum , hoc eft , pecu- 
liarium & extra jrdinariorum operu Dei: 
quibus diuina? clementise placuit verbum 
fuum confignare. Sunt autem miracula, 
qux vltra virtutem creatam , fiipra natu- 
ram , contra confuetudinem , obijciunt 
aliquidfenfibus , quodin admirationem 
diuin^e maieftatis adducit.Huiufinodi mi- 
raculis & diuinis operibus Deus Legem 
& Euangelium quatuor annorum milli- 
bus confirmauit. Etfi autem^aliafimt ve- 
teris , alia noui Teftamenti miracula : Ta- 
men omnium vnus eft fcopus , vnus finis, 
nempe vt confirment veritatem Dei , hoc 
eft , dodrinam Legis & Euangeiij , atc^ 
adeoveri cultusDei. 

In veteri teftamento ante diluuiu , duo 
infignia miracula occurrunt. Primum, 
in oblatione Abd & Cain, quo Legem & 
Euangehunijdiuinitus confirmauit Deus. 
Nonrefpexit Deus adCainfedad Abel. 
lUe enim hypocrita fuit lege damnatus, 
hic pius , per fidem in promifium femen, 
declaratus eft. Sed quomodo Dominus 
relpexit ^ miraculo ignis , quo accende- 

batur 



baturli 
tumlit 

ter \f 

U Pr 

cnkm 

hm 
(itvult 
rns:qu( 
extremc 
Secun 
[asmfi} 
dp: ( 
laniaueri] 
lodemilli 

nh: Qui 

M(re,Fti 
Jertio , 

•lolocafll 

, Qiian( 
igneeca 
otinaEli 
^n moiiti 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



batur hoftia Abelis , dedaraiiit iflum cul- 
tum fibi placere. Legimus autem qua- 
. ter igni coelefti accenfas efle viftimas in 
^ ^moi confirmationem dodrinse , & veri cultus 
eitjpea. Dei. Primum, ( de quo iam diximus ) fa- 
iioperiiDe crificium Abelis igni de coelo demiflb ab- 
acuiiverlioi fumtum eft, quod ciim videret Cain, con- 
temaiMdj, cidit vultus eius , & cogitauit de nece fra- 
HjfuprJm- tris : quem poftea imitati hypocritae pios 
ra, oiiitt extremo profequuntur odio. 
kuraam Secundo Leuit.^?. ignis coelitus demif- 
mkoim- fus confumfit fuper altare holocauftum & 
leusZegem adipes: Quod videns vniuerfus populus 
oriini inilli- laudauerunt Dominum. Hic ignis e cce- 
iafuntve- lo demiflus in facrificium Aaronis durauit 
mdv.lv vfque ad conftrudionem temph Salomo- 
nis: Quo.tempore rurfus renouatus fuit 
itemDeijk de coehs>& durauit vfque ad tempora Ma- 
inangelij , att nafle , vt Hebrsei fentiunt. 

Tertio in dedicatione tempHSalomo- 
i^m,k nis ignis defcendit de coelo , 6c abfumfit 
[i priniiu holocaufta & vidimas, & maieftas Domi- 
quoLegei^ ni impleuit domum , 2. Paral. 7. 
^jjjjjmtDc Quarto Elise facrificium abfumtum efl; 
flfedad Ak ^g"^ ^ coelo miffo^quo confirmabatur do- 
^0 drina Eliae , qui cum Domino locutus eft 
^•|Uj^|fg in monte. Hic ignis coeleftis , quo ac- 
UnDoniii- cenfa fuerunt facrificia patrum , pertinet 
* .,i.p4. & ad /ignificandam efticaciam facrificij 

B i Chri- 



Chrifti , &'ad obfignationem doftrinae & 
cultus eorum , qui ofFerebant. Secundum 
inEnoch , quem virum Dominus econ- 
fortio hominum fuftulit in coelum,quo 
fado Deus dodrinam Euangehj confir- 
mat, & fignum edidit de futura vita , quae 
credentibus eft promifia. 

Prsetereo miracula Diluuij , confufio- 
nis linguarum , Partus aniculse Sarse , Ar- 
dentis rubi in Aegypto , virgse in colubru 
verfae, decem mirabilium perMofen edi- 
torum ante exitum de Aegypto , exiccati 
maris rubri & lordanis , euerfionis leri- 
cho,legis datae in monte Sinai, ieiunij Mo 
fis, colloquij Mofis cum Deo,Miraculofae 
pcenae Chorae Datan & Abiron, percuffo- 
rum a ferpentibus , fanatorum ex intuitu 
fufpenfi ferpentis aenei , Aqux manantis 
depetra,populi diuinitus fuftentatiper 
Manna cibum coeleftem in deferto 40. an 
nis, vbi nec veftes , nec calcei detriti funt. 
Praetereo , quse fub lofua , fub iudicibus, 
fub regibus , & ducibus contigere diuina 
miracula vfque ad aduentum Domini. 

Noui teftamenti miracula non funt mi 
nus ftupenda. Primum occurrit fterilis a- 
niculae Elizabetae partus. Deinde virginis 
Marixrvterc^ ab angelo annunciatus,non 
fineperpetuse do^lrinae ecclefise commen 

datione 



datio 
Angi 
fafta 
naric 
tuort 
60 1 
00, q 
iieinl 
nimqi 
ditin 
Ha 
menc 
ddlt 
Cgniiii 
inocul 

mihii 
mm.I 
operif) 
filiofui 
h^x\ 
Ter 
limal 
calvp 
ritus 
Quiri 
vetbii 
qiiod 
Jscol 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



9 

^o&tinjj; datione & confirmatione. Seqimntur& 
tadun Angelorum conciones , Magorum ftella, 
linusecon- fada Chrifti diuina , eaque plurimaj vt fa- 
ttliini,qDo nationes segrotorum , fufcitationes mor- 
gelijconfir- tuorum, apparitiones in monte , refurre- 
Mi^ft G:io Dominijviftbilis Spiritus fandi dona- 
tio, quinquagefimo die poft refurredio- 
lijjCOoliilio- nem DOminij & multa per Apoftolos, eo 
liSari, ir- rumque ruccefsores in nomine Chrifti a:- 
imMii dita miracula. 

rUohii HsEC omnia cum veteris, tu noui Tefta- 
'fo fAicati mentimiracula funt teftimonia veritatis 
{mislm' Dei.Ita enim ait Mofes,Exo.i 3. Erit quafi 
,ieii]nijMo fignu in manu tua , & quafi monumentum 
kiraculofe oculis tuis , vt lex Domini femper fit in 
tuo- Num.14. vfquequo non credent 
mihi in cudis fignis qux feci in medio eo 
rum.Iohan.g.Si mihi non creditis,credite 
operibus meis. Vidua3.Rcg.17. excitato 
filio fuo dixit; Nuc fcio quod vir Dei es tu 
& verbum Domini in ore tuo verum eft, 

Tertia pars externi teftimonij eft certif 
fimaProphetaru copletio . vndein Apo- 



|Q2 mananti! 
MentatipJi 
leferto^o.at 
;idetritife 

itig^rediiiiK calypfi fcribitur: Teftimoniu lefu, eft fpi- 
iinDoroii^ ritus prophetix. Etlere: 28. Propheta 



[ , qui vaticinatus eft de pace , cum eueneric 

rritlteriiis ■ ^^^1^^ Prophetas cognofcetur Propheta, 

indevirg'"! quod miferit eum Dominusin veritate. 

inciatus," ; j^^^b de resno luda , & aduentu Chrifti 



10 



vaticinatur , & euentus Prophetise refpoii 
dit : Balaam de Chrifto fub imagine ftel- 
Isprxdixit^cuius vaticinij veritatem euen 
tus comprobauit , vt teftatur magorum 
hiftoriaapud Mattheum. Efaias prsdixit 
virgineum partum, quem completum 
teftatur Euanselica hiftoria. Danielis de 
quatuor Monarchijs prsdidio comple- 
ta eft. Hic Propheta annum pafsionis 
Chrifti, & incoandi sterni regni quafi di- 
gito monftrauit. Dauid, Efaias, Oreas,& 
multi alij Propheta: de vocatione getium 
praedixerunt. Hic cum euentus,qui a nul- 
la creatura profpici poterat,vaticinijs pro 
pheticis refponaeant,maniteftu eft aDeo 
monftratos efTe, & vocem Prophetarum, 
quse in ecclefijs noftris hodie fonat , diui- 
na effe.Hac igitur congruentiaprxdidio- 
num & euentuum confirmati , firmifsime 
ftatuamus,dod:rinam ecclefia? a Deo tra- 
ditam efle. Auguftmus ait firmitas fidei in 
eo eft,quia omnia, quae euenerunt in Chri 
fto, praedidiafunt. 

A R T A pars externi teftimonij, eft 
confenfusMolis,prophetaru,Chrifti,Apo 
ftoloru ac catholicse totms ecclefise in do 
drina & cultu. Na hi omnes vnanimi con 
fenfu eandem legis & Euangelij dodrina 
eandec^ coledi Deurationem tenuerunt. 

Neque 



m, 

mon: 
tion( 

ferun 



(ikc 
lo,ne( 
foto 
rericf 
inlMji 
poftieri 



Sn 

ticdk 
Mr. 
^ftfdie 

infrinc 

nhns, 

vektii 
marty: 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



)0i 



XI 

Neqiie hunc confenrum diuerfitas cere- 

^agineild. moniarum turbat, qux pro temporis ra- 

ritatemeiie: tione mutatse funt , neque fubinde fubor- 

maooruff, tae hxrefes. Nam qui vere pij fuerunt ma- 

raiasprjln: ^^runtfemper infundamento. 

comptei I N T A pars externi tell:imonij,eft 

a.Danielis(ie ^"^^^tio & coferuatio ecclefise, qua? jpmiA 

iftio compif. fioni ac prjEdidioni Chrifti refpodet. Na' 

Miin pafi fi ha;c ab hominibus fuiflet, vel a Diabo- 

regniquEi- lo,nequaqua tot annis perduraflet,aduer 

(m2s, Ok4 tyrannoru infultus, contra tot Hx 

ionegeM f" ^t^i<^prum fe<5i:as,& in tantis Sophiftaruni" 

Wflujinul- , quibus mudus & Diabolus fe op 

anciiiijspro P?^"erut ecclefiie,&:do<ftrin5e cceleiH.Huc 

HueftaDeo ^^"is Gamalielis, A6:.5.pertinet:Si 

m\m% hominib. efl: opus hoc,diflroluetur.&c. 

Jmt ^ ^ ^ P^J^s externi teftimonij efl: crue 

itiaprjiictio- ^ofefsio tot Martyru inde vfq? ab Abel 

:d Mm <^]\"ft" Dominum , Etab hocinhunc 

r Deotn Qiem. Nequaquam enim tam atrocia 

M' %P^i<^i^^-it>ij^^ent,proincerta&erronea 

rinitasnQa^ do<5lrina.Ncc^ hoc teftimonij genus exeo 

aeruntinu. infringitur,quod Enthuliafmis nefcio qui 

I busmultiimpulfino dubitariitpro erro- 

rf''".^"'^' ^ ribus fuis confirmadis morte oppetere. 

^> , •' 1 defuerut illis fupiora teftimonia, qu2e 

'Xckliii^^^ veluti regula funt adquamprobadafunt 

vnanJjnKOt martyria.hadenus de externis teftimoijs. 

reljj doorJ"' Interna certificatio no eft expofita ocu 



12 



lis hominum , fed cordibus hominum im- 
prefIa,certificathomines de firmitate do- 
drinae Ecclefiae , multo efficacius quam 
omnia fuperiora. Hxc certificatio eft ar- 
rhabo feu pignus Spiritus fandi, quo ob- 
fignantur corda fidelium de veritate Eu- 
angelij. Huc illudlohannis, i.Ioh.5. per- 
tinet : Tres funt qui teftificantur in terra : 
fpiritus, aqua,& fanguis. Et hi tres vnum 
funt. Spiritus eft credentium perfuafio, 
qua conuincuntur in fuis cordibus de ve- 
ritate Euangelij Chrifti & certitudine. A- 
qua eft ipfa regeneratio & fanftificatio, 
qua fentitur prasfentia fpiritus Chrifti. Sa- 
guis eft iufticia , id eft , expiatio peccati 
per fanguinem Chrifti , & iufticise Chrifti 
impPtatio. Kinc nafcitur ineffabile gaudi- 
uin in coidibus piorum,&: guftus quidam 
aetcrnT \kx fentitur , quem pr.xferunt pij 
omnibus mundi delicijs & diuitijs. 

Hoc duplici teftimonioru genere con- 
firmati fandi , laudant D e v m & prsedi- 
cant ipfius n>ifericordiam & veritatem, 
qux tam multis diuinis teftimonijs ipfis 
confirmata eft, vt amplius vacillare non 
pofsint , & fimul precantur Deu , vt opus 
quod operatus eft in ipfis confirmet, vtcp 
abundent indies magis magifque in omni 
cognitione &c fenfu. Kociafto funda- 

mento 



jnent 



V 



Chri 

linif 
jliliin 



Is( 
vnicu 
folun 
ieMt 
fkns 

Infc 
Mtura 

deM, 

Igiri 
natus '. 

vnicus 
Pio 
Deun 
enim 

AH 

ttouc 
Illieii 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^^^^mumii-, mento veritatis doarinae Prophetics & 

itWitated:, Apoftolicx , dcM^^tv certitudinis de lefu 

'facius (jui: Chrifto, qui eft verus & vnicus Mefsias o- 

»tificatioefti|. lim promiflus , & natus Bethlchem ex ca- 

sta,quoflt ftifsima virgine,ante annum 1571. impe- 

ideveritateb rznu Augufto concludamus, 
iiis,i.Ioh.5,pfi. 

iiicanturintffi: A n O A, EI S I 

ttliitresii . t t . n o 

mmMm ^^^^^ ^^^^ ^"^^^ eft verus & 

scordnm vnicus Mefsias & Saluator mundi , in que 

■cmMna ^^^^^ con-ruit quicquid pr^diaum efl: 

SikdiHcM, Mefsia a Mofe & omnibus alijs Pro- 

inisCW5i- phetisDei. . . • r,. 

.piatiopecc./ 1" folum le^im Mari^ virgmis filium 

d£mm "^^""^ Bethlehem inluda ante annum 

TvLa I 5 7 I. con^ruit quicquid prsediaum eft 

ffii ^efsia a^Mofe & omnibus alijs Pro- 
phetisDei, 

]en]pr.tWt r ^^.^^^ ^^^^^^ ^^^^^ ^^^.^ virginis filius 

;&(iiaia)s. j^^^^^g Bethlehem in ludasa ante annum 

liorugenerecc , ^ ^ gft fojus abfc^ omni dubio verus & 

) E V M 8i P"^ vnicus Mefsias & Saluator mundi^ 

jm&ventateE Propofitionem recipiunt omnes qui 

stelliinoni)5iF- Deum & fcripturam non negant. Nititur 

,|,[,5Facillareiif ^^.^ immoto fundameto quod iecimus . 

Amimtio eft hivI:Mv , de ea enim con- 

^^of^ L trouertitur inter ludsos&i Chriftiaaos. 

^^Tu Illi enim Affumtionem impudenter con- 

oci2(^io iuD'^ B 5 tra 



cra conrdentiam propriam negat.hi,mo- 
do vere iunt quod audiunt , firmifsimum 
eflenorunt, ea demonftratione nitentes 
qucefequitur. 

K P I S I S. 

Demonftratio quapofuimuSjVtab vna 
parte fulcitur certitudine verbiDei,quod 
in Mofe, pfalmis & Prophetis traditu eft : 
ex qua certitudine ipfa demonftrationis 
propofitio pendet:ita ab alterapartefir- 
mifsimo confenfu Mofis , pfalmorum & 
Prophetiarum de Chrifto cum eiufdem 
hiftoria roboratur, adeo vt ne diaboli 
quidempofsint hunc confenfum negare, 
quo confenfu, demonftrationis quam po 
fuimus , aiTumtio nititur. Quoniam er- 
go Mofes, Pfalmi, Prophetse, atque adeo 
vniuerfa fcriptura , vnum & eundem fco- 
pum,nempe Chriftum habent, de quo no 
vno modofedvarijs tradant: & firmitas 
fidei noftrap,vt iam diximus, ex eo depen- 
det, quod omnia in lefum que Chriftum 
agnofcimus & confitemur,quadrant,qu3; 
fcripturje de Chrifto prjedixerunt : opers 
precium me faduru puto, fi monftrauero 
methodum faltem informandse tabulx,in 
qua omnia,qu2e de Chrifto pafsim in fcri- 
pturis occurrunt,cu in veteri teftamento, 

tum 




TT -2 m 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



fe 



i6 

redemtorem i patre nobis donatum , & 
certo tempore fecundum fcripturas ex- 
hibitum. Quando enim , vt ait Paulus ve- 
nit plenitudo temporis, mifit Deus filium 
fuum natum de muliere , faftum fub iege, 
vt eos qui fub lege erant redimeret. 

Capita illa duo fub quibus diximus om 
nia contineri , qux fcripturae habent de 
Chrillo/unt signa&verba. Per 
figna repra^fentat dominus externis fenfi- 
bus , qu3J verbis ad animum tranfmittit, 
vt ita noftrsE infirmitati confulat,quo ple- 
nius erudiamur, & perfedius cognofca- 
mus , qu2E & fenfibus & mente apprehen- 
dimus. Signa docent , vt rerum fymbo- 
la: verba, vt fymbolorum interpretes. 
Nam fi fignis tantum nobifcum egiffet 
Dominus , obfcurior fuiffet cognitio. Si 
verbis folummodo , obliuionis pericu- 
lum fuiflet. Quare coniunxit & figna & 
verba, vt mutuis auxilijs noftram infirmi- 
tatem fubleuarent , & memoriam iuua- 
rent. Fythagonci qui fymbolis folum- 
modo contenti erant a paucis funt intel- 
ledi. Alij qui verbis folummodo egerunt 
in obhuionem venerunt : ideo Deus, in 
fcnpturis & fymbola & verba coniunxit, 
vt mutuis ftent auxihjsjveritafc^ manife- 
ftior in vtrifc^ eluceat. 

De 



4^ . 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



P 



m 



l 



rai!t.J 

ikk 



del 

km\ 
fim 
pob 

D 

Porp 
itiiii, 

(juodl 
lemlii 
pw. 
Foteft 

fen& 





^fctipturis; t>E PRIMO CAPITE. 

lifitDeusfiior D,^ ' .^^P"' fignorum facio,qui. 
factumfilil . •-''"slenlus mltruuntur,vt ipli vicilsim 

'edimeret ^*' ^^^^^ pcrcepcrunt ad mentem transfe- 

iksdi" ^^"^* Subijcioautemhuiccapitiquatuor, 

ximasoffl videlicet, 
turihabeota Sacrificia. 
&VERBi;(r Sacramenta. 
w e-Yternisa. Typos. 
]i/mtr2flfn]it!!, Mi^acula. 
mm^qaop De hifce quatuor breuifsime dicemus, 

2ius co^mfa- ^ oftendemuSjquomodo hjec nobis Chri 

enteappreb- f^ujn exhibeant,& commonftrent, & tan- 

[letumfcmbo- quam inuolucris quibufdam tedu : quem 

^HQTO^j^ttts poftea verbaclarius exhibebunt» 

iffetcognitioJ DE SACRIFICIIS. 

i)li'iiionis perict 

inrwt&fignii PorphyriuSj lulianus & alij fapienteS 

noftramii mundi,intuentes facrificia, & vidimas lu- 

menioriani iot daeorum, & non intelligentes myfterium, 

fvnibolis folnc quod fub illis latebat , iudicarunt crude- 

^ jljjntiiitt lem lanienam effe , Deo optimominime 

^ 0^otatit gratam. Quomodo enimjinquiunt , fieri 

ko Dc"^' P^^^ft j ^'^ clementifsimus crudeiitate de- 



ledetur & colatur.Ob hac caufTam & Mo- 
fen& Prcphetas atcp adeo vniuerfam re- 
ligionem deriferuiit vt.ftultam,quam fana 
p ratio 



1-8 

rado improbet atqj execretur. yerum fi 
penitius myileria ex verbo Dei rimati 
fuiflent, rummam fapientiam Dei, iniftis 
externis elementis , deprehendiffent , & 
cortice detrado , nucleum Chriftum in- 
uenifient in propria falutem, fine quo va- 
nafunt facnficia. Necp brutoru animali- 
um madatio & combuftio, dicenda cft 
crudelis laniena , cum hommibus in falu- 
tem & commoduferuit. Sunt enim bruta 
propter homines,vt res omnes huius mu- 
di. Nos ergo, vt Chriftu fub his facrificijs 
tedu inueniamus , Duo confiderabimus 
in facrificijs, nem.peAnalogiam & vfum. 

Analogiafeu jfvmbolica lignificatio fa^ 
crificiorum veteris teftamenti duplexin 
genere fuit. Prior ( quse ad conditionem 
omnium hominum pertinet) Maftatio & 
occifio bruti animalis,fignificabat natura 
humana,& iumentis brutis per peccatum 
fimilem fa(51:am elTe : luxta pfalmum :Ho- 
mo cum in honore eflet non intcllcxit, 
comparatus eftiumentisinfipientibus» & 
fimilis fadus eft illis . & morti propter 
peccatum deftinatumfuifie , & inde non 
potuifie liberari, nifi per vidiniam ali- 
quam expiatoria, qua iufticix diuina? fatis 
fieret,atq3itaDeus placaretur. Pofterior 
( Chrifti beaeficiu Ipedans ) Oblatio ani- 

malis 



tnalis 
hofti; 
mori 
tepla 

DiunS 
it,&i 
l}r2,al 
entini 
Kami 

cdm 
mt^ 
quatuo 
Ctt 
turafi 

tumffii 

luinfai 
tiiiii:'! 
tiamri 
eadeit 
^'tmac 



1<110: 

comin 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



tto Dei nini; 
^an\I)ei,ini|. 



■nQiiientji 
Chriftmnie. 



'^ia^is ara/ignificabat & Chriftu veram 
hoftiam lcuandum eiTe in aram crucis , 6c 
morituru pro peccatis noftris, cuius mor 
te placarctur pater tanqua preciofifsimo 
hlitu pro peccatis foiuto. I^nis adumbra 
^in,iineqiiovj. bat, & puritatem facrificij Chrifti, & seter 
bmoriiaDiii. num Spiritum Chrifti , per quem fe obtu- 
uno, dicendati lit, & efficaciam Chrifti, qua corpora no- 
oniinibus iDii. ftra, abfcrpta morte , in vidoriam, indu- 
5unte[ij'mb entincorruptionem & cccleftempuritate. 
mntshmi- FiammsE fubleuatio furfum^vicloria Chri- 
fubhisUqi ftiftiper morte& diaboio, & eiufdemin 
mMcnbm coeium afcenftim , figurabat , cum perpe- 
iffiamc\.vf!]ffl, tua efficacia. Quodhoftia mouebaturad 
a^wktiofi- quatuor mundi cardines , fignificabat , <j 
W^^i^^^ Chrifti vidima , pro toto mundo eflet f u- 
: idconfcffl tura ftifticiens, iuxta lohannis interpreta- 
onetjMactitioi tionem , qui ait : Agnus Dei toilit pecca- 



atiiii 



tum mundi. 



rfcabatn 

itisperpeccatcii Sed hic qusritur. cum fignificabatur v- 

tapfalinuir.:Hc' num Chrifti facrificium, cur non vnu tan- 

etnon intcHc^" ^""^ facrificij genus erat dminitus inftitu- 

aiipientibiiSi^ tum.> Ad hanc quseftionem in hanc fenten 



tiam refpondet Auguftinus. Sicut res vna 
Vri '"''" ^ diuerfis verbis inculcatur, 

■'^m^ li vt magis comendetur , & audiatur fine fa- 
f-^X02ti ftidio: Ita vnum Chrifti facrificmm multis 
p jffic: c ommendatum erat in veteri teftamento, 
enir. . vt,finefaftidio,&inteiIigentesmagisma- 

gifc^ 



p 



4 O 

cifque venturi Chrifti admonerentur , & 
rudes in tanto facrificiorum numero v- 
num faltem innenirent , quo , quod futu- 
rum promitteretur , intelligerent. Vfus 
facrificiorum veterum , in hominibus qui 
ofterebant , hic erat legitimus & verus. 
P R I M v MjOfferentes, &intuentescru- 
oremruorum facrificiorum admoneban- 
tur) cumfuofumpeccatorum, tumrea- 
tus coram Deo : iuxta didum Apoftoli 
ad Hebrjros. In ipfis , fcilicet facnficijs, 
commemoratio peccatorum fingulisan- 
nis fiebat. Per fanguinem enim reatus fui, 
per mortem viftimarum, pcena; admone- 
bantur. D e i n d e animam leuabant 
ad cogitandam promifsionem vidimat 
Chrifti olimfuturx, quae nonfigura ,fed 
veritate effet expiatoria & fatisfa61:ona 
pro omnibus peccatis, vtpofteanon ef- 
fet locus alij hoftix , fedilia vna fandifica- 
renturomnesinperpetuum. T v m ex 
huius futurse vidimse cogitatione accen- 
debatur fides in mediatorem , ofteretem 
fepro peccatis mundi , quafideiuftifica- 
ti funt legitime facrificantes. P o s t r e - 
Mo cum hacfide coniunfta cratnouitas 
vitsE, gratiarum adio , & ali^ virtutes , Vt 
in Abele, Abrahamo , & alijsfandis. Ve- 
rum HypocritsE, legitimo vfu omiflb, ha?- 

rebant 



rebai 



od 



vetera 
rade! 
oneP 

D 

Etli 
facram 
xmv 
pwm 

cifringi 
fecundi 

m,[ 

miaei 



etiami 
mabar 
ctbani 
ftiadu 
bantui 
niebai 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



%rent. Yfc 

aliominibiisiji: 
itimus & veriii 
>Siintuentescrc- 
nunadmoDeDJi!' 
itorum,tuiii:;:- 

fdicetknk,, 

mmmsfi, 
pceniadmone- 
iumamkuaWt 

ia&fansfaftor; 
^ vtpolleanont 
lillavnafanftiiic 

num. TvM£ 
;o5itationeac«; 

itorem,offeret^ 

:i^virtiiteS) 
siijsfindis^. 



4 I 

rebant inexterno opere: inquocultnm 
Dei collocabant , & fe Deo probari pro- 
pter opus fuum fomniabant. Ki ergo, 
quia hxrebantin externo corticc , ini(ar 
locuftarum,nucIeuni Chrirtum noninuc- 
niebant , quem inprimis quarfiuifle opor- 
tuit. Atqiie ita clare videinus racrificia 
vetera pxdagogica ^uiffc ad Chriftum.PIu 
ra de facri/icijs veterurn Legein enarrati- 
one Pfalm. 84. 

DE SACRAMENTIS. 

Etfi facrificia vetera , quandam etiani 
facramcntorum rationem habuere , qua- 
tenus viddicet teftimonia externafuerut 
promifsionum diuinarum, quasfidefibi 
applicabant legitime facrificantcs : tamen 
diftinguendum eil inter ea , qux re ipfa dc 
fecundum principalem finem , facrificia 
erant, & ea , qua: facramentaproprio no- 
mine dicuntur. Difcrimen ergo pr^cci- 
puum principalis finis faciebat. Dcinde 
etiam in plerifq? ignis. Nam qus igni cre- 
mabantur , facrificia proprio nomine di- 
cebantur , vt qua* vnum facrificium Chri- 
fti adumbrarent. Qua? vero vel com.ede- 
bantur , vt agnus pafcha : vel carniimpri- 
mebantur,vt circumcilio : vel corpori ap* 

C plica- 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



24 

plicabantur, vt vnaiones & lotiones : vel 
fuper populum, aram, & librum afperge- 
bantur, vt fanguis vitulse : vel fpedaban- 
tur,vt panespropofitionis : Breuiter qu^ 
in externo vfu verfabantur, facramenta 
fuere proprie dida.QusE facramenta cum 
precibus & gratiarum adione legitime 
vfurpata , ratione quadam facrificia di- 
cebantur. Omitto donaria , qux yiS^ctKTfa 
fuere. 

In facramentisfpeftanda funt genera- 
tim quatuor ,fpeciatim duo.Quatuorilla 
in omni facramento fpedandafunt: mada 
tum DeijRes externa, promifsio annexa, 
fidesvtentium reb. externis ex mandato 
Dei. Horum tria , videlicet mandatum, 
res externa, promifsio ad fubftantiam la- 
cramentorum pertinet. Quorum trium fi 
vna defuerit, facramenti ratio non eft ple 
na: Quartum videlicet fides,ni{i afsit in v- 
tentibus,plane ociofa ceremonia & litera 
occidens fit facramentum , idc^ no colilio 
inftituentis fed peruerfitate vtentistanta 
reindigne. Mandatum obligat, res exter- 
na figurat, Promifsio ofFert,fides accipit. 
Primum debitores facit, poftremum pof- 
feflbres earum rerum quse promittuntur, 
&tegutur illis externis tegumetis.Etfi aut 
facrameta iiU vetera funt diuerfa propter 

vbe- 



tum 
rest 

anoi 
r2,no 
ta. li 
pron 
CW 
/fflf.5< 
hmk 
Occifi( 
icM 
fpiriti 



veraiD 
vfiiliiii 



toma 
Cir 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



'^SiBreuiteroB; 
"itw,facraiiieEi; 
«facramentacii 
M&one legitir;; 
laiamfacrificiit 
3naria,qujWi!?j 

iiko.Qumih 
i3ii<hfmt:iiiit 
«omifsioanrie^ 
m ii mandaio 

et.Quorunitriiitt 
nnraDononeftf 
tfides,niiiafsitiii 
iceremoma&fe 

;rfitate nentistac' 
nobli5^3t,resexK 



^3 

vb^riore populi Dei inftru(S:ionem,quan- 
tum cjdem acl externafignaattinet.-tameii 
res eadem efl: quse omnibus offerebatur, 
nempe Chriftus , etfi non eodem modo» 
Speciatim in facramentis Ipedanda fiint i- 
mKoyta. & vfiis. Primum oportet analogia 
confiderare , hoc eft , fymbolicam fignifi- 
cationem , quam nifi haberentfacramen- 
ta^ non eflent, tefte Auguftino,facramen- 
ta. Inagnopafcha analogiafigniad rem 
promiflam ha;c fuit. Agnus ahfc^ macula, 
Chriftipuri, &fine peccato adumbratio 
fuit. Separatio agni e grege reliquo,Chri- 
ftum feparatum a peccatoribus figurabat. 
Occifio dc aflatio agni, mortis Chrifti fue- 
re indicia. Comeftio agni coniundionis 
/piritualis Chrifti, & eorum,qui fide hunc 
agnum comederuntteftificatio fuit. Hanc 
veram analogia fuifl^e agni pafchae , docet 
Chriftus, loh. 6^ & nouo facramento cce- 
nx dominicsE confirmat.Kinc facile eft de 
vfu huius facramenti iudicare, qui fuit , fi- 
de intueri Chriftum in agno phafa , & e- 
ius participem fieri non minus , imo mul- 
to magis,quam efficimurparticipes panis 
quem comedimus , quiqp in noftram fub- 
ftantiam conuertitur , vt vere fit nofter. 

Circumcifionis analogia triplex fuit. 
Pnma,quod vetusnoftra natiuitas, quam 

C 2 ab 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



*4 

ab Adamo habemus,corrupta, rea,& de- 
ftinata morti fit, propter peccatum natu- 
r2e,quodvocant originale.Secunda,quod 
fcmen aliquod efiet venturum , quod na- 
turam denuo inftaurarethumanam , hoc 
eft, cuiusvirtute vetusnaturainregene- 
ratione refecada eflet per efficaciam mor- 
tis Chrifti. Tertia, quod noua natiuitas 
fuccederet veteris hominis abolitioni, 
qax nouanatiuitas a Paulo , veteris facra- 
menti interprete, /pirituahs circumcifio 
dicitur . ( vt appareat veritas vmbrae re- 
fpondes) & cordis , (vtintelligaturprinci 
pium noux huius natiuitatis ) & fpiritus 
( vt qua virtute fiat cognofcatur ) Vnde 
Dominus :nifi quis natus fuerit ex aqua & 
fpiritu, no poteft introire in regnum Dei. 
Vfus verus & legitimus externs & carna- 
lis circumcifionis , ex analogia facile col- 
ligitur. Cogitabat Abraha cum circumci- 
deretur de natura corrupta, vndein agni- 
tionem peccati fui dedudus eft. Cogita- 
bat de femine promiflb , cuius fide iuftifi- 
catus , &: fpiritu regeneratus , circumcifi- 
onem tanquam a-^pct^yi^a. iu^Wcix fidei afpi- 
ciebat. Cogitabat de noua noui hominis 
obcedientia , ex quo faflium efl: , quod o- 
boedientiam erga Deum vitse filij vnigeni- 
ti antepofuerit , quo fuo fado nos docet, 

qua 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



*5 

quain rc pofita fit Chriftiana perfeftio. 

''P^ccatuninati;. "Atc^ ita Chriilum in circumcifione ocuHs 

i^c.Secundajqiio; ^^^^ vidit Abraham , vt ipfe Dominus de 

'^'""^) quodnj. eoteftatur t Abraham vidit diem meum 

ftWnanijliPi ^ gauifus efl:. Verum hypocritje vt in ex- 

stiatiirairiretTen;. ternis facrificijs hxrebant : ita etiam in car 

petcfficaciai, circumciiione , non leuantes mentem 

[juodnouanatiiiji! Chrirtum , qui in circumcifione crat 

lOniinij promiflus. De his Paulus ad Roma. 2 . ita 

hdo merisfr' ^cribit : non ea qux folum in propatulo fit 

utsslis cirmik circumcifio carnis, circumcifio eft , Sed 

minsmbr,n. circumcifio cordis in fpiritu non litera. 

:iDtefa™i ^"^"^ ^TJ''''^ f exhommibus, fedex 

oitans kLs ^^^- Yjl^^ P^"^"^ circunicifio fu- 

«uokiiiii ^^^^ Deum colimus Ipiritu , & non in 

i& carne confidimus. Significans carnalem 

^ ^ V circumcifionem iymbolum fuifle fpiritu- 

mmil^f^ alis , qux eft , iuxta Paulum , amputatio 

mmrMm ^ ^^^-^ carnis,& gloriatio in folo Chrifto. 

ijDjlogiaMCilecc ^^.^^ ^p-^.^^^ renafcimur & per que Deo 

raliicuincircunic fpij.itualem cultum reddimus. 

rupta, vndeinagt Lotiones externse , internas & /piritua- 
les purgationes figurabant, videlicet, ab- 

cuiusfi^^fi"^": lutionem per fanguinem Chrifti, regene- 

jer2nJ5/ircuD"J- rationem dc fanSificationem per Spiri- 

///ufc^^^'^ tumfandum. De veritate huic vmbr» 

fiOii2noiii^^^^ refpondente ita loel prasdixit : Effundam 

e^» fpiritu meo fuper omnem carnem , 

jyit$Bp"^^f Dauid,cumait: Afperges me^^D o m 1- 



( 






16 

N E Hyfopo & fupcr nmem dealbabor. 
Sacramentum afperfionis fanguinis vitu- 
laE,etiam teftamentum feupaftum diceba 
tur,idc^ duplici refpeau. Primu enim foe 
dus erat,quoDeus rcftabatur fe iftum po- 
pulu,& Remp.Mofis conferuare veile, mo 
do ipfius legi,& mandatis oboedirent^atqj 
ita vetus teftamentum didum eft. deinde 
fcedus dicebatur propter fignificationem 
fpiritualis foederis. Sicuti Dommus ipfe 
interpretatur Matth. 26. Hoc cft fanguis 
meus , qui eft noui teftamenti , qui pro 
multis eftunditur, in remifsionem pecca- 
torum. Ad hanc analogiam refpexit Pe- 
trus, in primo prioris Epiftol3e,vbi memi- 
nit afperfionis fanguinis lefu Chrifti.Vfus 
ex analogia qusc fidem requirebat, intel- 
ligitur. 

Vn<ftiones,primum Chriftum vnguen- 
dum in regem,facerdotem & Prophetam 
figurabant. Deinde eft'icaciam Spiritus 
fandi in fandis fignificabant, Spiritus, in- 
quam , docentis , confolantis & fandifi- 
cantis. Atq^ ita videmus quomodo Deus 
veteripopulo vifibilibus fymbolis fe pa- 
tefecerit , vt per gradus ad fe fideles eue- 
heret , & terrenis rudimentis ad fpiritua- 
lemnoticiam perducerct, infirmitatis & 
tarditatis noftrse habita ratione,vnde eius 

fumma 



X 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



wnguinisvitj. 

■upaaumdicelii 
PrimueninifG 

>«orfeilliitnpo. 
iferuareveile,! 
nsobttdirent,!^^ 
fceUeiDfi 



OJflDominijsr. 

lifsionempeccj- 
jamrefpexitPe- 

iequiie\32t,ffitel- 

ariilunivDgiieD- 
•eni&Proplietaffl 
iicaciim Spirittti 
bant,SpiritQV5 

jlantis & fan^'^' 
sqiio/no^loDf^-' 

^J-/ii/'oli"sfeFi' 
i(//'ei?dele5er 

11053(1 rpintuf 



, ^7 

fumma (piKavQ^aTrlet intelligitur. 
D E T Y P I S. 

Etfi typi vocabulum interdum latius 
patet , vt fspe ipecierum vocabula ad ge- 
neratransferuntur.-Tamen hic proprie ty 
pos nomino figuras , quse nec facramenta 
funt , nec facrificia principaliter : Etfi his 
non raro typi vocabulum a facris fcripto- 
ribus accommodatur. Deinde typi quoqj 
diftinguutur a miraculis genere, co quod 
multi funt typi qui non funt miracula, Et- 
fi miracula pleraque funt typi. Sint ergo 
typi hoc loco figura; Chrifti , quse nec fa- 
crificia,nec facramenta,nec miracula func 
proprie fed notae quxdam externa? fpiri- 
tuahs regni Chrifti. Hac ratione videmus 
commodam & plenam ftatui pofle figno- 
rum enumerationem,quib. Chriftus,cum 
fuo regno in fcripturis adumbratus efl: 
& fignatus. 

sit autem typorum differentia triplex, 
vt alij fintperpetui,alij hiftorici, fed tranf- 
euntes , Alij ordmati , vt qui ad certum 
tempus ex ordinatione Dei durabant, 
videlicet vfque ad exhibitum mefsiam. 
Dehisordine dicemus. 

DE TYPIS PERPETVIS. 

C 4 Ante 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



28 



1 ll 



regula. 



Ante omnia , Hxc teneatur 
Quod quicqiiid Deus vnquam fecerit, fa- 
ciat , & fadurus fit , vnum finem propofi- 
tuni .habeatvidclicet gloriamDei. Haec 
autem gloriain folo Chrifto vere & effica- 
citer fundatur,cernitur & illuftrr-tur. Hac 
regula confiituta omnium primum typu 
Chrifti, quieft gloriapatrisinmagno il- 
lo opere ac primo contemplemur. Con- 
didit Deus hanc admirandam ftruduram 
perfilium, &hanc fuftentat pereundem 
vtperpetuum fitTheatrum glorise fu2E,iu- 
xta Pfalmi didum : cceli enarrant gloriam 
Dei, & opera manuum eius annunciat fir- 
mamentum, Totus ergo hic mundus eft 
typus regni Chrifti, in quo fol hic afpe<fta- 
bilis , Chriftum fofem iufticise repracfen- 
tat, tanquamin fpeculo quodam. Vte- 
nim fol hic vifibilis permeat coelum , & fu- 
os radios mittit in omnes terrse partes, 
atque res varias e gremio tenx producit, 
nafcentes fouet & viuificat : Ita Chriftus 
fol iufticise , vt hunc typum Malachias in- 
terpretatur, fuos radiosmittitin orbem 
vniuerfum , quibus Ecclefiam fuam viuifi- 
cat , vcgetat , fouet , vt & ipfa ipfius virtu- 
te tem.pore oportuno frudus proferat. 
Luna dc ftelLx Apoftolos ipfos, & alios 
dodores Ecclefiaj , eorumque pios di- 

fcipu- 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



•^^^itut teouli fcipulos quof^^ fuo ordine & gradu no- 

¥^n\lecerit,r;. tant. Hunc typum intuens Apoftolus 

"^"i^empropot Paulus, non dubitauit ex Pfalmo addudo 

lommDei. h teftimonium depromere , quo confirmat 

^overe&elic: Euangelium , late per orbem fparfum ef- 

^'Mm. k fe ; ita enim ait ad Rom. 1 1 . An non audi- 

^^inpriniumtiT;: uerunt ? vtiq? in omnem terram cxiuit fo- 

pitrisinmamoi nus eorum, & in fines orbis terrarum ver- 

5templemur.'0;. baeorum. Curfum huius feculi fcriptura 

nD^-nllrufc /ex diebus creationis rerum conferc,vt 

hutpetmi^ feptimus dies fit figura gloriofi regni 

m§lorkfas,\i' Chrifti , in quo omnis labor 6: dolor ele- 

\emm§lonM <S:orum finem habebit. Taceo quietem 

mmmith- creatoris in die Sabbathi fuifie typu quie- 

»0 kmunduse^ tis redemtoris in fepulcro. Paulus 2. Co- 

mofolkMi- rinth.4. docet tenebras , quxantelucis 

ufcratikB f ormationem extitere , fuifle typum tene- 

nlouuodaiii. Vtt braru,id eft,ignorantiae,qus erat fecutura 

matcM^^ hominibus poft lapfum prmiorumpa- 

1 mn m rentum. Et lucem poftea formatam f uiffe 

Z% typum fpiritualis lucis, id eft, cognitionis 

"f S Chrifti , quc. futura erat per Euangclij 

"^'^.^ prxdicationem. Ita enim ait : Quoniam 

^pum Mala^as^ Deus qui dixit,id eft, dicendo eftccit.a te- 

liosmirnnnor^^ nebrislucem fplendefcere, ipfeiiluxitin 

:cm]^f'l cordibus noftris ad illuminatione cogniti 
onis gloris Dei in facic lefu Clirifti. Hinc 

' 1 eft quod B. Macharius fcribat omnia crea 

'osif^os,^^' ta& corporata habere quandam ad res 

i«nque Fi05^ ^ 5 fpin- 



30 

/pirttuales comparationem.Ex qiiO appa- 
ret,quodquemadmodum exeplar quod 
vidit Mofes in monte , ad q» iuflus eft om- 
niafacere , typus regni Chrifti fuerit : Ita 
etiam hic vaftus orbis , theatrum fit vni- 
uerfale, in quo, velutiin psdagogio, eru- 
dire voluit Deus hominem , quem in hoc 
theatro principem collocauit, vt hinc 
perduceretur , veluti per gradus in admi- 
rationem fpiritualis regni Chrifti. Taceo 
quod deus fingulis rebus veftigium quod 
dafux efientise & diftindionisperfonaru 
impreflerit. Verum hoc inter alia admiran 
dum eft,quodtaIem condiderithominem 
Deus , qui eflet aptus natus ad quarrenda 
amanda, & tueda,quaE funt optima, vt ita, 
vel naturse dudu , pei duceretur homo ad 
fine bonorum, hoc eft,ipfum Deum opti- 
mum maximum.In anima hominis tres fa- 
cultates con didit Deus , tanquam gradus 
ad fummum bonum , videlicet , »>f//ov/>coK, 
quod & /.oytTtKov dicitur, quo & inquirere 
debeathomo, quod optimum eft, & adi- 
dem duci.i^/St/fxnl/^of^quo cognitum appe- 
teret , amaret , & amore ei iungeretur. Et 
6t/aoH<rgj',quo inuentum bonum & amatum 
tueretur,& contrarijsfefeopponeret. Au 
non hsec m.anifefta funt opera Dei,quibus 
jpfe teftaturfe nos creaiTe, non ad interi- 

tum 



tumf' 
nain,ii 
toaq 
tur»»: 
md 
deperf 
particu 

jdChri 

DU 



i\os,fe( 
kcellei 

M£ 

nosliom 
cumfuo 
goAiai 
conditu 
vitamai 
tiretun 
fiO!ie,g 



«tinetj 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^ ^hnftifuerit,.', 
} theatrum kv. 
inpjdagogiojt: 
i^e^n,que[niElf 
collocauit,nt: 
ipergradusinjir; 



in&iomperki 

iDdideritfiomwfii 
natusadqiizrendi 

iducttttraVoffiOt 
ft^pfumDeuinof: 
nifflalioniiDistrest 
DSjtanquaingrac. 
ridelicet,»/» 
ir,quo&inqiii''- 
optimiimeftji^'-^ 
quocognitumaf: 
oreei/ijngeretiir.: 

fcfcoppotitni; 

■opinDchf'- 
ic,nonid0 



tum rempitcrnum , fcd ad gloriam ajter- 
nam,modo in bono, id cft,Deo monftra- 
to acquieuerimus ? Breuiter,Paulus tefta- 
tur To yvM^ov T« ^joJ propofitum efte in hac 
mundr tabrica. Et ha?c brcuiter fint didz 
depcrpetuo typoregniChrifti, De quo 
particulatim licet videre in Homelijs B. 
Macharij , qui plurima in natura transfert 
adChrifti regnum /pirituale. 

DE TYPIS HISTORICI^. 

Typos hiftoricos nomino non ftatos & 
fixos, fed tranfcuntes , quibus atij atq; alij 
fucccflere,cumfmodi typi fubindc fc ofFe- 
rebant in heroicis viris,qui typum Chrifti 
gcrcbant.Ex his paucos annotabo,vt ftu- 
diofi alios,qui forte occurrcnt,in hanc ta- 
bellse partem reponant. Hic Adam a quo 
nos homines propagati fumus primum io^ 
cum fuo iurc occupat. Quemadmodu er- 
go Adam , primus homo ad imagine Dei 
conditus,quod ad humanahanc natura & 
vitam attinet, fic crat folus vt nemo rcpe- 
rirctur ex creaturis omnibus, cuius accef- 
fione, genus humanu multiplicaripofset : 
fic & Chriftus,verailla & effentialisimago 
Dei, quod ad ccelefte vitam & felicitateni 
atrinet xternam, folus erat,nec quifquara. 

ex to* 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



3^ 

cx toto humano genere , imo nec ex an». 
gelorum quidem ordinibus erat , cuius 
confortio pari & conformi filiorum Dei 
multitudo procrearetur. Quare ficut De- 
us Adamu noluit permanere roIum,quem 
humani generis caput coftituerat: Itanec 
filium fuum Chriftum folum eflevoluit, 
quem ab ^terno eledis caput & principe 
deftinauerat. Vt Adam fponfam fuam E- 
uam, vinculo pafti firmifsimo , ac amore 
caftifsimo, fibi copulauit, vt ambo vna 
haberentur caro, non quidem fubftantia, 
quod manifeftum eft , fed vinculo padi & 
alfedu amoris conftantifsimo : Ita Chri- 
ftus fponfam Ecclefiam fibi pado aeterno, 
& vinculo amoris infrangibili copulauit, 
adeo ar<5le , vt Ecclefia ipfa dicatur caro 
de carne eius & os de ofsibus eius , in cu- 
ius rei teftimonium firmifsimum , Chri- 
ftus vtrumqj facramentuminftituit , Ba- 
ptifmum & coenam Domini.Hunc typum 
Paulus intuens ad Ephef 5. nominat co- 
pulam AdsE & Euae , myfterium magnum 
copulaj Chrifti & Ecclefise. Nam ficut A- 
dam dormiens Euam de latere fuo forma- 
tam agnouit: ita Chriftus amorte refur- 
gens ex vulnere lateris fui jedificauitEc- 
clefiam. Prsetereo qusB Paulus ad Roma. 
5. commemorat de fimilitudine Adami & 

Chri- 



totaiT 
onem 

(juiiui 
Q(d 

Vjf ' 
quiden 
patrerr 
bis:l 
ordini 
Hcb 
pfa, 
commo 
\tMdi 

m\ 

ferdo! 
rre/nii 
khh 
3lo«iar 
ptiitis: 
ramu 
bmai; 
rexSal 
llusve 

cempi 
^leche: 



iiiiWs etat il Chrifli,vidclicet, vt Adam vnus fiio reatu 

fornii filioruniij ^^^*^'"" pofteritatem coniecitin damnati- 

ur. QiiareficutE ^"^"^ * Chriftus folus autor iuftificati- 

Qanerefoluinq^ onis ik \itx eft. Non enim hic tam typi 

tcoftituerat it <l^^^ ^^^^icix diuinx ratio cofideranda eft. 

mfolumellivoit Cenef. 14. Infignis& valde memorabilis 

■^mhm ^yP"!' Chrifti proponitur , quem Dauid 

iainfpoDfaniW ^"^^^^"^ ^ ^2"^"^^ ^^^!- ^""^ 
^m/ patrem alloquentem ftlium facit hilce ver 

I ' , bis : Tu esSacerdosm seternumlecundu 
!/''V?r ordinem Melchifedech. Epiftolavero ad 
Hebraeos fufe circumftantias omnes ex- 
liedTO/opj&i plicat, &Chrifto antitypo clarifsime ac- 
Dtilsifflo: ItJik commodat. Summa omnium huc redit. 
lifibi^aao m y^. Meichifedech rex fuit & Sacerdos : ita 
k^fhs^^w ^ chriftus in veritate rex fummus , ' & Sa- 
^ivfi toi ci cerdos fummus fuit, qui folus piacare pa- 
deofsibuseiuSiiiii trem fuo facrificio potuit. Vt Melchife- 
I ffinifsimuiii, Cl ^g^h a^-jATa^ & aixM^. vtpote cuius Gene- 
jeDtuminllitiiit,! alogia non texitur fub iito nomine in fcri- 
5omini.Hunctyf pturis : ita Chriftus , fi eiiis diuinani natu- 
;phef.^.noininat' ram refpicis , a[jl«tu^^ eft, qui fccunduin 
mvfterimnniagi' humanitarem eft 0,^^^^^. Vt Melchifedech 
•defe ^^*^^"' Salem i J eft pacis dicebatur : ita Chri- 
Ddf/^ferefuoi^t' ftus vera? & nunquam interiturc: pacis rex 
^ajimortert eft. Non enim terrenam fed coeleftem pa- 
• ^fdifouit^ cem pijs & inter pios afrert. Vt Melchife- 
p^ylu^adRc dechexeo nomen habet quodfitrexiu- 
gjjj^iine^daii ftici^ata Chriftus autor eft fempiternjE iu- 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



( 





34 

fticiie,qiia veluti nuptiali quadamilohj 
ruam rponfam diledam ecclefia ornat.vt 
Melchiledech regia liberalitate profertin 
occurfum Abrahami, redeuntis a pugna 
cum quinque regibuSjpanem & vinum,vt 
ipfe cum fuo exercitu reficeretur: ita Chri 
ftus omnibus Abrahami filijsjin& poft 
pugnam cum rege tenebrarum & tetatio 
JUim,promit cceleftem refocillatione, & 
fatigatos fpirituali reficitalimento. Vt 
-Melchifedech facerdos dei altifsimi Abra 
hamo benedixit : ita Chriftus folus ille fa- 
cerdos fummus efi:, quiiilijs Abrahx,id 
eft , omnibus credentibus benedicit, eof- 
que jrtcrnum beatos reddit. 

Abraham quoq? in multis typus Chri- 
£ti fuitjfed vnu folummodo in medium af- 
icram. vtAbraham promtifsima volun* 
tate paratus erat ad immolandum filium: 
ita Deus pater promtifsima voluntate tra 
didit filiii fuum in mortem pro nobis. Vt 
Abraham in vna famiiia Ifmael & Ifaac hi 
buit,quorumIfmi)cl ifaac perfequebatur: 
jta Deus in eadem familia eccleiias, habet 
hofles & filios» 

Ifaac fimiliter proponiturih fcripturis 
Chrifti typusj idque multis modis, ex qui 
bus paucos fignabo. Primum,vt Ifaac na- 
tQs eft.a matre non ferua , fed libera : ita 

Chri- 



■laim 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^Mamftoi chriftus no ex Kagar aut alia Ethnica foe- 
cithaotnat niina,redexSaraliberafecundiimcarnem 
itJteprofei; natus eft.Carnem .n. ex femine promifsio 
) refleuntisapuf nis acccepit. S e c v n d o,vt I faac natus eft 
i)p3nein&\inoir, miraculum prster vires naturs ex no- 
'tTOeiur.itaC nagenaria matre : ita Chriftus praster na- 
^%)in&p( turs curftim e virgine miraculofe natus 
fnekariini &tm eft. T e r t i o jVtlfaacpoftprasceden- 
iem refocillatioc^: tes promifsiones multis annis expedatus, 
reiiataliniento, \i tandem in fenedute paretum natus eft:ita 
^osiditiimik Chriftus diu antea jpmiHiis 8c expedatus 
CkiiasfokiMi in fenedute Ifraelis fecundum carnem na 
\fafilijsAkh,i tus eft. Qv a r t o ,vt Ifaac vnicus fuit Sa- 
ibusbenedicitjfoi rx libera? fiIius,paternorum bonorum hx 
,idk res folus : ita Chriftus vnigenitus tam pa- 
\iriu^VJf^CM: tris fecundum dminitatem , quam matris 
Qinoiow^^tD' fecundum humanitate a Deo hseres eft c5- 
] prointiisiiiii^ol^ ftitutus omniu bonoru.Q^ i n t o,vt Ifaac 
jfflfflolaiiilurofifc comendatur ik prsedicatur a feruo Abra- 
rihmavoluntate; hoc miflb,vt nuptias illi conciliaret: 
'rremDronofe Chriftus comendatur & pra^dicatur ab 
iii8(ifaai jpfis feruis Dci, in hoc mifsis , vt Dei filio 
' f erfeQ"^^^' ^^^^^^"^ defponfent. S £ x t o , vt Ifaac, 
r ^ 'llz^ patri volenti feimmolarefuit oboediens: 
miiliaef^ ' ita Chriftus fuo seterno patri vfqj ad mor- 
, . /,jpfr te crucis obcediens fuit.S t p t i m o ,vt Ifa- 
^pocitnn^i ' r impofitus rogo vt immolaretur mada- 
^^!^^^ ^rJi dus ,incoIumis euafit:itaChriftusimpofi- 
^^"?fLrr tusar« crucisjetft vere mortuus eft : tame 
^iM%- - tertio 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




3^ 

tertio die reiiixit, & mortem ita euafit, vt 
non moriatiir vltra. Oc t a v o,vtin Ifa- 
aco fada eft Abrahamo reminispromif- 
fio : itain Chrifto folo vis eft generationis 
filiorum Dei. Breuiter,vt Ifmael &Hagar 
ludaicam gentem figuranf.ita Abraham, 
Ifaac , & Sara myftice regnum Chrifti ad- 
umbrant. 

lacob nepos Abrahse, acfilius ip/ius 
Ifaac , cum fua familia multis varijfc]^ nio- 
dis Chriftum ac ipfius Ecclefiam adum- 
brat. Quorum paucos fignabo breuifsi- 
me. Vt lacob iter ingreditur folus , reli- 
€lis parentibus domo & amicis : ita Chri- 
ftus de coelo defcendit , & fadus homo a- 
deo pauper, vt non haberet quo caput 
fuum reclinarct. Vt lacob fatigatus ac 
prseuentus tenebris,antequam ad amicos 
venit , ad quos iter inftituerat in lapidem 
recumbit : ita fideles fatigati varijs tenta- 
tionibus & in hac vita peregrinantes in 
Chriftum viuum iapidem recumbunt , in 
quo quiefcentes alaboribus peregrinati- 
onis fuse fuauiter recreantur. Ofticium 
quoq3 mediatoris Chrifti pulcerrime de- 
pingitur in lacob & in eius vifione. Vidit 
icalam ftantem fuper terram , cuius cacu- 
men ccelu attigit. Vidit angelos Dci afce- 
dentes & defcendentes per fcalam. Vidit 

Domi' 



Doiti 
egof 
bene 
tribu; 

ai 

cuiflsi 
inter( 
queo 
DiJiii: 
mm 
c(jIo& 
^itfcal: 

minus 
msin 
Itaen/i 
wsvidc 

liusliO' 
fcalam 
minill 
teslitt 

^■(|ui 
4ntc 
confc{ 
cobfc 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



37 

J^^m\ueiiafi( Dominiim innixum fcalx dicentem fibi: 
Avo,vtiiit ego fum Deus Abraha & Ifaac patris tui, 
n^o leminispioit benedicentur in te, & in femine tuo ones 
'^seftgenera tribus terrse. Hxc fcala patriarchce vifa 
^)nlfmael&Hjj Chriftu figurat. Vt fcala fuperneiungitur 
jQiaiif.itaAbrat ccx;lo,& inferne coiungitur ciini terra; ita 
^ete^numCliriiai, Chriftus vcra diuinitate Patri ccclefti iun- 
gitur,& verahumanitate homini iugitur, 
)raliJ, aciusir f natura aflumfit. Vt hxc fcala media 
hTdnsmfp i"ter ccelum <^ terram , attingens vtrun- 
mEcckfmk queconiungit'locum infernum & fuper- 
vsfi^hhrci. • itaChriftus folus mediator eft qui 
\^timfok,ri coniungit Deum & homines.Et vt terram 
)kimsMri <^cc^o dccceliitcrrx qnodamodo coniun- 
it ^iiaiisW^ gitfcalaiita Chriftus homines angelis& 
liiiotta oao ar ^ii^^g^los hominibus conciliat.Vt vnus D'o 
Vt lico\) minus fcsXx innixus erat ; ita vnus Domi- 
s^mfmlm ^^^""^ cofcendit cum fuis mebris. 



■inilitueratinlapic 



Ita enim Dominus ipfe hancparte vifio- 
nis videtur interpretaricfi ait ; nemo afce 



sfangati^ ) ^j^. -^^ coelum, nifi qui defcendit de coelo,fi 
nta psff?^ lius hominis qui eft in ccelo. Vt angeli per 
pidemrecu» ^^^^^^ ^^^^ afcendunt & defcendunt : ita 
iboribus per^s ,' niiniftri verbi adducunt in ccelum inniten 
ecreanfuf- tes huic falx, id eft credetes in Chriftum, 
Q0pnlctmt^ & qui fadi funt vnu cum Chrifto, & clau- 
■'0iisniiont ^iiYit ccelii ijs qui abfque fcala hac,coelum 
■terrMH, cuniS ' confcendere moliuntur. Quodautem la- 
iraflgelos Dfi^ fcribitur venifie ad Iordanemj& traf- 
^perfc^^^"j^*: D mifsis 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



38 

mifsis facultatibus folus remanfiflTe, & lu- 
«ftatas efie cum viro, v 
rora , non caret myfterio. Iacob,mquit 
Auguftinus, in illaluaajudsorum popu 
lum figurauit: angelus vero qui cu illo lu- 
aabatur typum Saluatoris Domini pra^te 
rebat. Ludatur lacob cuangelo quiapo- 
pulus ludxoru ludaturus eratcum Chri- 
fto. Vincebat lacob angelu, quia ludxo- 
rum populus Chriftum vfc^ ad morte per 
fecuturus erat. Veru quia non totus lu- 
dsEorum populus infidelis extitit Chrifto, 
fed multitudo non minima in nomen eius 
legitur credidilTe: ideo angelus tetigitfcB 
mur Iacob,& claudicare coepit. Pesenim 
ille qui claudicabatjiudxos qui in Chriftu 
non eHent credituri figurabat , alter vero 
pes qui fanus remanftt illorum ludaeorutu 
typus erat , qui Chriftum vera fide eranc 
recepturi. Benedidio qui petit lacob ab 
angeio fignificabatChriftum veris Ilrae- 
litis benedidionem & falutem allaturum, 
quifolafide retinetur ne a nobis difcedat 
priufquamnos coeieftibus benedidionib. 
diuites & beatos reddiderit. Quod vnus 
idemcp Patriarcha fit binominis,conditio 
nem Chrifti &ecclefix haudobfcure figu- 
rat. Vt .n. lacob a fratre Efau eft tanqua 
prxiiaricator & trafpUtator extreme c6* 

temuis: 



rael,i 

Mi 
m,^ 
joi( 
tereac 
cufatl 
ftagit; 
fuani. 
pom 
ifuof 
lofept 

mum 
&if/ 
caru/n 
minac 
taius; 
censii 
morti 
lofep 
Cliril 
§lori( 
acarc 
Aegy 

OfllRi 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



•Judsommti; 
veroquiciife; 
^onsDominif:: 

tousetatcm(i 
anodii,quiafci! 

timvft^adincf 

iquia nontoE 

Sdelisextititt 

linimaianoE 

,co angelustc 

icare ccepit.i 

Judsosquiic. 

ifigutabat,!':' 

ifitiUoriinil-ja: 

li/lu/nreraliif; 

(0(|uipetitIi;^; 

CiiriAunifens:-- 

&falutemato^- 
irneanotiis*' 
(Hbusbenedioi-- 

[di-derit. QP^: 



temtus: ita Cbriftus a fratribus fuis Tudae- 
is,&: eccleliaa tyrannis mundi contemni- 
tur. Vt lacob ab angelo appellatus eft If- 
rael, id eft , vidor apud Deum ; ita Chri- 
ftus vidor eft, & ecclefia eius vidrix 
mudipreciora& clara habetur apud De- 
um , tametfi a mundo contemnitur. 

lofeph quoq^, vt alios eius Iratres pras- 
teream , typum Chrifti gefbit. lofeph ac- 
cufattratres fuos propter impiaillorum 
flagitia ; Chriftus ludseis fratribus ftiis 
ftiam impietatem exprobrat. lofeph ex- 
ponitur alVatribus & venditur, Chriftus 
a fuo populo reijcitur & venditur a luda. 
lofephi tunica preciofatingitur in hcedi 
ranguine& m.ittitur patri : Chrifticaftifsi 
mum corpus proprio ianguine tingitur, 
& fitpatri lioftia.qua expiatur mundi pec 
catum. lofeph folicitatus ab impura toe- 
mina caftitatem tuetur fuam: C hiiftus te- 
tatus a Sathana vidor euant. icfcph mno 
censin carcerem conijcitur: Chnftus m 
mortis carcere inchifus triduum tenctur. 
lofeph cgrcditur gloriofe de carccre: 
Chriftus egreditur liber de fepulchro pcr 
gloriofam refurredione. lofeph egreflus 
acarcerc, accipit aregeAegypti tctius 
Aegypti poteftate,vt ad os eius cibaretur 
omnis populus,efl'entq3ei omnialhbiedta 

D i tura 




' 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



h 




7 



40 

tiim in ciomo Tegia tiim in vniuerfo Ae- 
«rypto, folo Fharaone excepto, quiipfi 
Fubiecit omnia : Chriftus via:or mortis 
accepitaDco poteftatem , vtipli omnia 
fubieda fint , in ccelo & in terra . lofeph, 
annulo regio , vefte byfsina » torque au- 
rea ornatus , curru regali vehitur prse- 
cone clamante : Chriftus poteftatem & 
autoritatem a patre accepit, qux poteftas 
annuli fymbolo fignificabatur , accepit 
fplendorem gloriaj ex fuis diuinis mira- 
culis, & exvoce patris adillum prolata; 
Hic eft filius meus diledus. Hic fane fple- 
dor omni vefte byrsina& torquibusau- 
reis multo clarior eft. Currus quo Chri- 
ftuscircumuehitur minifterium Euange- 
lij eft. Prseconium eft vox pra;dicantium 
Euangelium quo praeconio omnesadmo- 
nentur , vt filium Dei adorantes genua 
cordis fledant. lofeph fomniat Solem & 
Lunam & vndecim ftellas, hoc eft,patrem 
& matrem & fratres vndecim fe adorare, 
Chriftus poft refurredtionem a lofeph, 
Maria, & vndecim difcipulis adoratur, 
quo refpexiife videtur Pfalmus tefte Au- 
guftino qui canit : laudate eum Sol & Lu- 
na , laudate eum omnes ftellse. 

lehofua anteadidus Ofee, vt eftNu- 
mero. 13. Sed Mofcs intuens typumno- 

men 



fee, 

tein 

uato 

fiiit. 

Uf 

Deui 

Sd 

ielio: 

ftor 

Dei 

ner. 

puk 

reno 

fuosi 

kbai 

nuo; 

hsi 

ange. 

gnat 
coni 
gnai 
fual 
lltli 
mirj 
lek 
terri 
fei 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^^^^Metfo\ menmutauit, vt qui antea dicereturO^ 

ftus^ft'^""' fee, iam dicatur lehofua. lehofua au- 

^iuot mor jgj^ iuxta iTvfxov idem quod D e v s Sal- 

^™)Vtipfiot uatoreft. Hic varijs modis Chrifti tvpus 

xjntetta. lof;: f^j^^ Nom.enipfuminnuitquodChriftus 

>ylsma,toi(|ii;: fui populi verus Saluator , futurus eflet 

te|aiivekii!r d^us & homo ,vt mediator effe poffet. 

™potete Sed paucos modos huius typi referam. 

accepitquipoE Jehofua fuccedit Mofi mortuo, dux & re- 

;nilicabatiir,a;; ^or populi JD e i : Chriftus fucceditlegi 

ex fuis diuiiL Dei mortua: , vt fideles fuo fpiritu guber- 

itris adiUump;: net. lehofuaper lordanem traduxit po- 

ileftus. Hict: pulum Ifraeliticum , quod Mofes prsefta- 

fsina&toic: renonpotuit : Chriftus a morte traducit 

ft. Currus: fuos ad vitam , quod lex prxftare non va- 

minifterium •:. lebat. lehofua eligit viros fortes & ftre- 

leftvoxprifc i^^uos ad debellandos reges impios : Chri- 

rmmom^^ ^tus eligit Apoftolos, & alios fmceros Eu- 

Ddidomii^- angehj pr^cones ad debellados prmcipes 

Mmm^^ & poteftates tenebrarum. lehofiiapu- 

iLwMhr g"at contra hoftes Dei, eofq^mfugam 

15 conuertit & vincit : Chriftus cum fuis pu- 

svndecini . ^^^^ aduerfus peccata eaq? abolet. leho- 

reftionern a i; ^^,^ i^piaibus de ccelo mifsis in hoftes eua- 

aifcipulis a(i > fuperior : Chriftus Dominus diuinis 
miraculis fe vidorem Sathanx declarat. 
jjjff fii/njoii- j^^^c^^ Ifraelitas carnales in hsreditatem 

f^M^' terrenam introduxit : Chriftus Ifraelitas 

s Ofcc, f"; fpirituales h^ereditate donat calcfti. t e- 

itucnstjf^' * D 3 hofua 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




42 

hofLia carnalibiis ludxis diftribiiit terram 
Canaan ; Chriftus ipiritiialibus Ifraelitis 
cceleftes manfiones partitiir , vtita de- 
mum fuDeratis omnibus laboribus & dif- 
ficultatib. requie fruantur xterna, &:per- 
petuum fabbathifmum celebrent beati. 
In hunc modum & epiftola ad Hebrseos 
prsefentem typum interpretatur, & euan- 
gelica hiftoria eundem pulcre confirmat. 

De Gedeone etfi multa re^ert Augufti 
nus: nos tamen eius vidoria & vellere c6- 
tenti erimus.Vt Gedeon dcftruda ara Ba 
al, Oreb, & Seb, principes Madianitarum 
cu ipfis Madianitis trucidauir , atque ca 
vidoria populum a turpifsima feruitute 
Jiberauit: ita Chriftus idolis fiibmotis dia 
bolum & infernum fiaperat,ac fiios in pri- 
ftinam libertatem vendicat. Vellus Ge- 
deonis magnum arcanum continet. Pri- 
mum ros fuit in fi^lo vellere ad petitione 
Gedeonis, reliqua terra ficca in circuitu, 
Demde vellere ficco ros fuit in tota terra. 
Quid hoc fibi velit , praeter confirmatio- 
ne qua roboratus eft aduerfus fiios hoftes 
Gedeon, aperit Chryfoftomus cumait: 
Quod ros primum in folo vellere,reliqua 
terra ficcafuerit , adumbrat populum lu- 
daicum , folum fuifie cultorem Dei , reli- 
quo mundo relido in fuis vanitatibus. 

Quod 



riti 
ftu 
bej 
cofl 
lum 
Dci 
jiot: 
effic 
ros; 
cte; 
ki 
disi 
kit, 
fuaui 
S; 
gefs 
iunt 
tura 
ideft 
lur, 
liter 
ftus 
exti 
beni 
idir 
nien 
noir 
tutij 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



45 



J^turitema^j^r^ 
^nicelebrentfc 

itttnretatur.ir: 

^pulcrecofc: 

niiilta rrfertAr. 

victoria&veb: 

deondcftruch: 

ncipesMadir:; 

trucidauit,i. 

i turpifsimat 

tDsidolisfubf. 

ifaperat,acfooi:" 

vendicar. VdlE. 

•canum contiof: ' 

jvellereadpet:- 

erraficcaincirc 

Tosfuitintotati' 

priterconlirins- 

taduerfuslaostf- 

ryfolhms coij-' 

;folov£llim: 

fuis vmti^^' 



Quod autem poftea vellere ficco ros fue- 
rit in tota terra,popuIum ludaicum abie- 
durum eile cultum Dei toto terraru or- 
be pcr Euangelij pra^dicatione ad Chriftu 
conuerfo adumbrat. Velkis enim fvmbo- 
lum facrificiorum fuit, atcp adeo cultus 
Dei. Ros autem efTicaciam Spiritus fand:! 
notat,qui adprjcdicationem Euangelij eft 
efticax in ijs qui conuertuntur. Vt enim 
rosagros diurno sftu pene exhauftos re- 
creat , vt nouam vim obtineant ad frudi- 
ficandum: Ita Spiritus fandus agrii cor- 
dis arentem,humore quafi dulcilsimo re- 
ficit, vt vim nouam accipiatad frudum 
fuauifsimum Spiritus proferendum. 

Samfoninmultis quoq? typum Chrifti 
gefsit: fed pauca rcferemus , qua; magis 
funt illuftria. Samfon nafciturus , nuncia- 
tur ab angclojiubetur efte Nazareus Dci, 
id cft, Deo fandificatus, a Deo benedici- 
tur, Spiritufando donatur: Chriftusfimi- 
liter ab angelo nafciturus nunciatur, San- 
^us prsedicatur ah angelo, dicente: quod 
ex te nafcetur vocabitur filius Dei, a Deo 
benedicitur,& Spiritu fando donatur, no 
ad menfuram vtSamfon, fed fupraomne 
menfuram vt iilius Dei. Samfon aSole 
nomen habet , vt qui fub tenebris ferui- 
tutis nonmhil Solis fuis Ifraelitis attulit : 





44 

Chriftiis verus fol iufticise omnes tenebras obl 

ciifcurit, & lucemafFert seternam. Sam- mii 

fon datur vt liberet populum fuum aMa- Sai 

dianitis : Chriftus natus eft & datus vt re- cui 

dimat populum fuum a feruitute peccati, ob. 

& donetscternalibertate. Samfonleo- poi 

nem interficit , & paucos poft dies reuer- I 

fus, ex mortui leonis faucibus, fauos mel- app 

lis defumtos comedit in fignum fuauis , id pun 

eft, profperi fucceifus , qui fubfecuturus Vm 

erat vidoria ipfius fuper Madianitis:Chri- m 

fti vidoriam fuper diabolo & morte ex- aut 

cepit fuauifsimus glorise coeleftis fuauitas. ([iic 

Hoc typo etiam Ecclefise certamen & gJo kc 

ria poft vidoriam pingitur. Samfon ma- neal 

xilla afini profternit Phififteos mille viros to i 

hoftiu populi Dei : Chriftus voce pifcato- e^e 

rum rudium iuxta mundum , diaboli re- kn 

gnum inuadit ac hoftes Dei profligat. Sa- DaL 

fonis arnigmafola vxoripfius aperire &in dusi 

terpretari nouit: myfteriu Chrifti,hoc eft, uid, 

Euangelij arcanum non ahundedifcipo- ren 

tcft . quaai d Chrifti iponfa Ecclefia , qux cor 

prcpterca columna veritatis dicitur.Sam- din 

fonmoriens inimicosfaos concufsis cedi- qw" 

ficijs ruina coprimit : Dominustunccum cun: 

mori dignatus eft , non vna domo, fed to- raiu 

to mundo conailfo, diabolum cumfuis oni! 

angelis vniuerfis opprefsit. Samfonob- leta 

fera- 



— ■ — : A ^ " 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



i itt ^^^^^^^' obferatis portis claiiditur in ciuitate,Do- 

^ 1 ^J^' minus obfignato clauditur monumento. 

TTu' S^mfon fraftisferis fubtraaifq^ portisfe- 

, ^ tikdatusn: curus euadit: Chriftus ruptis infernas fedis 

|i eruitutepecci' obicibus apertoq^ fepulcro , recepto cor- 

^amloElt pore e morte liber egreditur. 

«iwspoyiesK. Dauid , vt ex Pfalmis ipfius , & aliunde 

SiauQbuSjfaiioii apparet , nunc Chrifli , nunc EcdcCix ty- 

itmfipnurafiiiK, pum gerit , alias in cruce , alias in gloria. 

fliis , qui fubfr; Vnde Auguftinus , vix eft vt in^^fah-nis in- 

bperMadianitiii; ueniamus vocem nifi Chrifti & Ecclefiae, 

diabolo aut Chrifti tantum , aut Ecclefix tantum, 

brij Cffileflisb quod vtiq^ ex parte &nos funuis acper 

dtk certan:: hoc quando voces noftras agnoicimus, fi- 

linijitur. Sr- ne afFedu agnofcere non ponumus, & taii 

itPhilifleosiL to magis deledamur, quanto in idem nos 

• Musvoce;; fentimus. Et Gregorius Nyifenus in 

niundun] disk hanc admirationem , cogitans de Pfahiiis 

n n pfogic:: Dauidis, erumpit- Quam fuauis & lucun- 

,n Jmi': dus eft humans vits comes Propheta Da 

a V £ uid,inomnibus itineribus vit^ fefe ofte- 

jl^am^ rens , & omnibus statibus fpiritualibus 

nonaliuDdea. ^^^^^^^^ ^^^^ adiungens , & omnem or- 

fponiahccici > ^.^^^^ progredientium fublcuat , cum ijs 

nnms<^^j;^ q^ii^ixta D e v m infantes funt colludit, 

jsks conm ^^^^ ^-^.-^ certat , iuuentutem mode- 

; j)o!nmsii^'l'l ratur, feneautem fubleuat, atq^ fuftcntat, 

)iimdom'^. omnibus omnia fit , militum telum , ath- 

(^ibolom f- letarum inftitutor, exercetium fe paleftra, 

ifsit. Sido^l^ D 5 viu- 



4^ 

Vincentiu corona, in menfa oble<fcatio, irt 
luctLi , & fiinere confolatio. Nihil eft in 
vita noftra quodhuius officij experseft. 
His breuiter admoniti modos quofda re- 
citemus,quib. typus Chrifti fuit Dauid & 
Ecclefise. Dauidex nominisratione cha- 
rus feu diledus dicitur : Chriftus re ipfa 
nonfolum intimc charus & dileclus patri, 
verumetia^i in quo folo pater alios habet 
charos & diledosiuxta patris proprium 
teftiir.onium, videlicet, hic eft filius meus 
diledus, in quo mihi coplacitum eft, hoc 
eft, in quo alios diIed:os habeo, vt Paulus 
interpretatur , nos fumus diledi in dile- 
do , Ephef. I. Dauid inter fratresfuos in 
familia lefle prx csteris contemtibilis ha- 
bebatur : Chriftus a fuis luda^is & a fami- 
lia Ifraelis Samaritanus per contemtum 
eft appellatus. Dauid folus adolefces par- 
uus inermis vno lapidis id:uGoliad,gigan 
tem magnum, robuftum, armifcji terribi- 
lem mirabili & cora mundo ridiculo ftra- 
tagemate, proftrauit, ipfaque hoftisca- 
ftra turbauit & in fugam conuertit : Chri- 
ftus giganteillum magnum diabolum mi- 
rabiil ftratagemate,mundocp ridiculo,vi- 
delicet morte fuperauit. Quid autem a- 
liud petra contra Goliad (inquit Augufti- 
nus ) nianu Dauid mifla qua Chriftum ex 

femi- 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



ns cfficij expet ^'"^ pugna qua proftranit Goliad glo- 

'^^o^io^uofr ^^^^^ fecurftatcmque regno,regi & popu- 

^ttifuitr) comparauit : Chrirrus proftrato dia- 

^oimnisratmel §^^'^^7 ''^' ccclorum & fecurita- 

it^f CWft tem luo populo arternam acqumuit. Da- 

Uuii-j'! '^^^' uid perfecutionem a Saule & eiusmini- 
P^ti^"'' ^^h"^'^"^ a diabolo aceius 

P teraii05hi niiniftris, regibus , principibus, pontifici- 

a-^^apatnsptori ^us , qui contra ipfum confilia inierunt 

jcet,liicelttik: iiUiditur, &tandemcruciafrigitur. Da- 

bKophcitunici a Doeg; proditur : C h r i s t v s a 

eaosnabeo,vL jiida proprio difcipulo traclitur in manus 

lumus dilefc hoftium. Dauid orat pro inimicis fuis : 

idinter tratrt Chriftus dominus orat pro crucifigentib. 

tteiiscontemc::. fe ludseis ; Dauid,mortuo Saule,rex agno 

ufaislud2is&;: fcitur : Chriftus vido tenebraru principe 

itanus per com diabolo, dc fuperata morte rex rcgum, & 

[D(ffoiiisadolefe Dominus dominantiu prxdicatur. Dauid 

niisi&iiGoki^^ ftabilito regno regionem Moab , Palar- 

im armifftc ftinam , & vniuerfam Idumseam fubiecit, 

imundoridiculo:' & in feruitutem redegit: Chriftus, poft 

lit iriaqiieliofe annunciatum per totam luda^am Luange- 

Jmconiiertit;e lium , acceptumque fpirituale regnum 

LniBol^ tranfijt ad gentes per Apoftolos fuos , il- 

^ LnM lafquefibi fubiugauit, non vt feruosta- 

Stt ccret fed liberos" Dauid lachrymis vber- 

^5/- mutA0 ^^^^^ parricidam fih-um deplorauit : Chri- 

r ^^us ludxorumparricidarumcGecitatcm, 



48 

& interitum ex intimo corde defleuit. 

Fuit&: Dauid typus corporis Chrifti, 
hoc eft Ecclefix , idque varijs nriodis. Da- 
nid vnrijs erat difcriminibus in hac vita 
expolitus : Ecclefia Chrifti nunquam tuta 
eft a tentationum &: perfecutionum pro- 
cellis, donec in hac peregrinatur vita. Da- 
uid clypeo nominis diuini, in omnibus dif 
ficultatibus euafit fuperior , interdum eti- 
am omnibus medijs repugnantibus : Ec- 
clefia armis fpiritualibus freta,triumphat, 
etiamfi humanis pr^efidijs deftituatur.Da- 
uid fsepeimbecillitate lapfus eft,atque ite- 
rum agens poenitentiam in gratiam eft re- 
ceptus. Vnde Ambrofius , nonfuitDa- 
uid exemtus a culpa,vt eflet eleftus adgra 
tiam. Singuliin Ecclefiararpifsimelabun- 
tur, fed rurfusmanu Deieriguntundum 
peccatorum poenitentiam agunt, & ferio 
ad Chrifti sratiam confujriunt. Dauidin- 
uenitgratiam tantam apud Deum,vtDe- 
us de eo diceret : inueni virum fccundum 
cor meum, Singuh in Ecclefia agendo pcc 
nitentiam gratiam inueniunt tantam>vt 
ipfos tanquam fiHos in diledo caros ha- 
beat pater cosleftis . hcet enim fecundum 
cor Deinonfuit, quod Dauidpeccauif. 
tamen fecundum cor Dei fuit, quod a pec 
cato per veram poenitentiam refipueri^ 

con- 



coni 

Dei 

Si 
trpn. 
reco 

5alor 
verit 
Pi 



c\pit 
rribi 

JlOfl, 

ipliC 
Di 
vtipl 
Efte 
Hun 
Ano 
gum 
Saloi 

m 

tur.5 
ciis. 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



cotyotisClir, 

Jttkcutiormiii: 

tojinomniki 
?enor,inteiiiE 



i rcpugnannDc: 

libustretijtniir 

clidijsdefe 

telapfuseft,!:- 

itiamingrati: 

ibrofius^nor. 

ijVtelTetelefc 

cclefiafarpifsii- 

nu DeieriginiE' 

conli]giiint.I^J-: 
mapudM' 
luenivirunifefi^' 

nEcdeliaagft'; 
inueniiint tantf 

1. 



4^ 

confuglens ad propitiatorium. Hincre-» 
gulam extruamus. llle mifericordiam 
Dei inueniet , qui fe miferum confefTus, 
ad gratiam in fiducia Chrifti confugit. 

Salomon filius Dauidis multis modis 
typum Domini gefsit, ex quibus recenfe- 
re conabimur eos,qui funt magis illuftres» 
dc lucem afterunt hiftoriae vtrique, id eft, 
Salomonis &Chrifti, hoceft, vmbrx&: 
veritatis. 

Primum hic obferuetur promifsio fada 
Dauidi:de frudu ventris tui ponam fuper 
fedem tuam. Hicvterque, Salomon& 
Chriftus promittitur. Salomon vt typus, 
Chriftus vt veritas, InPfalmo 72.quiin- 
cipit . Deus iudicium tuum regi da, multa 
tribuuntur typo videlicetSalomoni, qux 
non nifi antitypo , id eft veritati , nempe 
ipfi Chrifto congruunt. 

Didus efthicfilius Dauidis Salomon, 
vt ipfo vel nomine Chriftii reprjcfentaret. 
Eftenim Salomonidem quod pacificus. 
Hunc typum cum pulcerrime exponit 
Auguftinus , ipfius verba aflcribam ex ar- 
gumento Pfalmi 72. Ipfum vocabulum 
Salomonis ad figuratam fignificationem 
adhibitum eft , v"t in eo Chriftus accipia- 
tur. Salomon quippeinterpretatur pacifi- 
cus , ac per hoc tale vocabulum illi verifsi- 

mc 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



me atq^ optimc congruit, per quem ine- 
diatorem exim'micis accepta remifsione 
peccatoru reconcili.imur Deo. Etenim, 
cum inimici eius efiemus , reconciliati fu- 
mus Deo per mcrtcm filij eius. Idem ipfe 
eil ille pacificus qui iecit vtraquevnum, 
& medmm parietcm maceris foluens , ini 
micitias m carne fua lege mandatorum 
decretis euacuans, vt duos conderet in fe 
invnum nouum hominem faciens pacem; 
& veniens euangelizauit illis pacem , qui 
longe, & pacem ijs , qui prope. Ipfe in E- 
uangelio dicit: pacem meam relinquovo- 
bis, pacem mcam do vobis. Et muitis a- 
lijs teftimonijs Dominus Chriftus pacifi- 
cus effe monftratur nonfecundumpacem 
quam nouit & quserit hic mundus: fed il- 
lam pacem de qua dicitur apud Prophe- 
tam: dabo eis folatium meu pacem fuper 
pacem cuifcilicetpacireconciliationis ad 
ditur pax immortalitatis. Nam poft om- 
mareddita qucEpromilit Deus nouifsima 
pacem nos cxpedare dcbere,qua cii Deo 
viuamus in aternum, idem propheta ofte 
dit cumait: Domine Deus nofter pace da 
nobis,omnia enim dcdifti nobis, pax erit 
planeilla perieda , quando nouirsimaini- 
micadeftruetur mors : & in quo erit hoc 
nifi in pacifico illo redemtore noflro. Ha- 

denus 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



51 

f'V^^ueiii|: ^enus Aiiguftmiis pulchemrtTie diTcernft 
'^^ptaTemifsl^ inter Salomonem typicum & Salomone 
I^^Leo. tter: veru, quieftlEsvsCHRisrv s,de 
^^> reconcilix> quoidem Pfalmus: florebitin diebus eius 
^eius.ldciiii; iuftus & abundantia pacis donecaufera- 
-citvtTa(|uevDt; turLuna. 

't^icerisfoluecs Regnu Salomonis regni C h r i s t i 
mandator. typus , fuitpertenuis : In regno vtriufque 
t^iuosconderjti! Salomonis rpe<5tentur amplitudo impe- 
MtacieDSfiv rij , diuitise , poteritia,iuflicia, fapientia, 

adtillispicffl,; maicftas. 

quiprope.lp:i: Latitudo impenj Salomonis e>'tendit 
r.meamrefc feadterminos carnalis Ilraelis : latitudo 
)vobis. £t:: regniC h r i s t i extenditread termi- 
linus Clirife: nos fpiritualis Ifraeiis , id eft, in omnes fi- 
nonfecunk: "es terra^, vnde praim.72. typuni expli- 
nthicmuDdcv cans ; Dominabituramsn v%£o.mare, 
ccirurapudfe ^ a flumine vfque ad terminos oibister- 

TnS '^'l^^^es prxdicaturSalomon pr^omni- 
Ttr busregibustcrr^,quodre ipfa Chnfto 
!d congruit. Is enim cum flt rex regum 
uiitK!!5no ; ^ Doj^inus dominantium diuitijs veris 
oebvre,goac . ^^^^^-^^^^ omnibus, no quidem caducis, 
idcapF^] fedveris fpiritualibus <3c nunquam interi- 

ii/iobis,f= potentiatypiciSalomonis vmbraper- 
adonoum exigua eft potenti^c veri SalomonisChri- 
^inqaofl fti. llle enim mundanum regnum anguftis 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




52 

limitibus concluriim potenter rexit , Sc ad 
tempus : hicnutem potenter dom.inabi- 
turincoclo dcin terra, donecerit Sol & 
Liina alraude &violentia Sathanjs redi- 
met animas fuorum , id eft , corum quife 
eius lidei committunt. 

lufticia Salomonis in tota regni ipfius 
adminiftratione , & prsecipue iniudicio 
meretricum de liberis fuis litigantium,cer 
nitur : fed iufticiaveri noftri Salomonisin 
gubernatione Ecclefiie confpicitur, qiiam 
admmiftrat iudicio 8c mifericordia. Huc 
Pfalmus, D e v s iudiciumtuumregi da, 
& iufticiam tuam filio regis,vtiudicetpo- 
pulum in iufticia,6«:pauperes tuos in iudi- 
cio. 

Saplentia Salomonis typiciprjedicatur 
adeo, quod excelluerit fapientiapra! ora- 
nibus alijs hominibus : fed nofter verus 
Salomon eft nobis natus fapientia a Deo. 
Vtfapientiam ftiamtypicus Salomonre- 
uelauit regins Auftri , & omnia qu^ pro- 
pofuerat expoftiit, nec quicquam fuit 
quod non perfpicuum ei fccerit : ita verus 
Salomon nofter regin^ , hoc eft , Ecclefis 
colledje ex gcntibus,quce ad ipfum venit, 
exponit veram fapientiam , qux ipfe eft, 
& eadem ipfam ducit ad omnes thefauros 
fcientia: & cognitionis falutaris. 

Maie- 



\ 

tr* 
iuft 
m 

m 

kk 
cxcei 



in.S<| 
maii 
Do; 
folus 
iast 
omni 
letta 
legn 

Sicer 

Adot 



plex: 
Ciinf 



innoi 
ftium. 

Ciiril 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



'iintotaregiiii: 



TinoftriSalo: 



Maieftas typici Salomonis pendebat 
'^onecmtv ?\^"^Pli^f"^i"eimperij, diuitijs.potentia, 
'otia S:tW '"^^^^^^ Tapientia , beneficentia alijfc]? vir- 
i^ieft eornn ^"^^^"^'^ confpiciebatur in fubditorii cr- 
. ' '^^r ga ipfum cultu & reuerentia ; At maieftas 
lefu Chrifti veri Salomonis noftri tantum 
cxcedit maieftate Salomonis typjci,quan- 
tum ha;c qu^ enarrauimus p'crfedicra, 
diuturniora & veriora in Chrifto quam 
Ur. r ^ Sqiomone funt. De hac veri Salomonis 
■momrn^: maieftate loquitur Pfalmus: Benedidus 
Wericorci Dominus Deus Ifrael, qui fecit mirabilia 
idiciiimtuiic folus, & benediaum nome maieftatis eius 
lioregis,vtiL in xternum , & replebitur maicftateeius 
pauperestiK. omnis terra, hoc eft , omnes in ccelo & in 
terra creaturse agnofccnt amplitudinem 
lOnis t}picifri:; regni, potetiam & beneficia Chrifti regis, 
tlapientap &jppterea celebrabut ipfum in .tternum. 
. fednofen: Sic enimaitPfal. Adorabunteum omnes 
DMfapienwii reges terra?, omnes gentes feruient ei. Ite 
itvMcusSiloiTif Adorabuntipfumfemper , & tota bene- 
ri' ^omif. ^^^^^^ ei die. Eft autem hsc adoratio du- 
'nec mii0 P^ex-'^"^ fubiedionis tantum,vt hoftium 
m]eifecent^'f"' Chnfti : vnde ad Philip.dicitur donauitil- 
. u^^lU li nomen,quod eft fupra omne nomen^ vt 
Jmf: in nomine lefu omne genu fe flcdat, ccele 
'0 ftium,terreftrium & inferoru,& omnis lin 
jjJ<th& S"^ confiteatur quod Dcminus lelusfit 
nTr ad gloriamDeipatris. EtadE- 

^^""'^' )(: £^ phef. 



f 



54 

Collocauit illum ad dexteram fuam in coe 
leftibus, loiige fupra omne imperiumac 
poteftatcm, Sc potentiam, & dominium, 
& omne nomen g> nominatur,non folum 
in feculo hoc, verumetiamin futuro:& 
omnia fubiecit fub pedibus eius , eumcp 
coftituit caput fuper omnia ipll Ecclefia?, 
quseeft corpus ipfius. Alterafubie<5lionis 
& cultus fimul,qu5e adoratio eft eorii, qui 
ex vera fide Chriftii colunt, cii fandi^ Dei 
angelis. Hxcfint breuiter deregno Salo- 
monis dida, &: de regno Chrifti, ex quib. 
facile eft videre,quantum excedat vmbra 
corpus, & typum veritas. 

In templi quoque extrudioneSalomo 
typus Chrifti fuit: fed & hic vt par eft mul 
tis modis veritas figuram fuperat.-Salo- 
mon extruxit templumex lapidibusper 
opera manuum hominum, quod rurfus 
manib. hominum deftrudu eft : Chriftus 
aute extruit templu ex viuis lapidib. per 
prscdicatione fuorum feruorum,quod ma 
nib. hominum deftrui non poteft. Eftau- 
te hoc teplu Ecclefia ipfa,& finguli q in ec 
clefia viui lapides fumus,fup Chrifto angu 
larilapide xdificati : iuxta illud Petri: Ipfi 
tan^ lapides viui fupersedificamini domus 
fpiritualis. i. Pet. 2. Auguftmus de hoc 
templo lib. 10. cap. 4. de ciuitate Deific 

ait: 



aif. 

tea 
am 
inc 

ml 

fOtU 

&lir 
quiti 
rant 
tabi; 
&iri 

celf 
ipfui 
m'§, 
inho 
expi; 
Salo 
oh 
ternii 

Cj 
cipiti 
culto 
nific; 
cccle 
ineri 
repi( 
inuei] 
neati 
Proii 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



*^^^'%etii! ' templum fimul omnes,& linguli 

lanijSidL; templa fumus: c|uia& omnium concordi 

^iir nonr ^ fingulos inhabitare dignatur , non 

i^iimii fcto ^"^"i^- 5 fingulis maior, quonia nec 

'tdibuseiu ! ^^^^ aiftenditur,necpartiti6e minuitur : 

ocffliaic^P' ^^^"^ fiquifle adeflb omnibus reb. poteft, 

s MteraA ^ ^ng"lis totus. De hac gloria ecclefia: lo 

aivi/l quitur PfaJmus: Lsetentur omnes qui fpe- 

iuoratioel Uot:, r^nt in te,in xternum exultabunt & habi- 

comnt cu^. ^.^bis in eis. Salomon in fuo templo orat, 

cuiterdetepci; &interceditpro populo: Chriftus inter- 

egno Chrifli,!i: ceflbr efl: multo meliori iure,quia dedit fe 

intumexceik: ipfum preciii pro omnib. Salomon multa 

critas. millia boum , agnoru & vitulorum ofl^ert 

eextrudion: in holocautomata, quib. tame peccatum 

cdSchicvtpi. expiari non potuit: Chriftus nofter verus 

iguram fupK Salomon feipfum per fpiritum sEternum 

plDinexlapiii:- ofFert,&vna oblatione fandificatm ae- 

)mm,i\^^' ternum fandtificandos. 

yta&het^^ Caeterum quodSalomoinfcnedutede 

[Cjc viuis bpifS cipitur a mulieribus, adeo vt ex vero Dei 

nferuoriiai^ cultore fiat Idololatra impius, videtur fig 

uinonpoteftt^ nificare quod hodie prje oculis habemus, 

i fa &l]ii5ii^'f' ccclefia fenefcente paulatim fegnefcere,& 

' LrirM errores incidere: ita vt paucifsimos ve^ 

petT! pios hhus hommis venturus ad mdiciu 

^^McM^^'^' •^""^"^*^t. Lapfus ergo Salomonis admo- 

f <hms ^^^^ regula-: Qui ftat videat ne cadat. 

j-nirirt D; Proinde Salomon no fuit t vpus Chrifti in 

• ■ E a ' lapfu 



lapfu , in meretricio amore, & idololatri- 
co cultu; fed folummodo in laudabilibus. 
Anrefipuerit aliquando Salomon necnc, 
quia fcriptura eius non meminit , folicite 
non inquiramus, fed potius moniti, ipfius 
horrendo lapfu , cautifimusin via ne ca- 
damus aut aberremus a falutis portu. 

Qupmodo lonas fuerit Chrifti typus o- 
mitto,quia Chriftus ipfe lonx typu inter- 
pretatur cum ait: non dabitur illis fignum 
nifi lonseProphetsE. Quemadmodu enim 
fuit lonas in vetre ceti tribus diebus & tri 
bus nodibus.-fic erit filius hominis in cor- 
de tcrrx tribus diebus & tribus nodibus. 

De ferpente znco eredo in deferto vi- 
de lohan. 3. 

BE TYPIS FIXIS 

ET ORDINATIS. 

Biximus de typisperpetuis & hiftori- 
cis,reftant typi fixi & ordinati, duratescu 
republica Mofis. Verum quia de hoc ge- 
nere multa diximus in enarratione epiuo- 
lae ad Hebrs . huc pauca eac^ maxime per 
fpicua adijciam. Cofideremus itac^ hic Sa- 
cerdotium Aaronicum cum fuis ceremo- 
nijs,duo altaria videlicet 9t////«7%oK & SuTicf 
fiistoy, tabernaculum templi exterius & in- 

terius, 



ten 

i 

faci 
d\ 

In 

brit 
loco 
moc 
crar 

mui 

m 

pterl 
lend; 
infe 
folu; 
min 
ksij 
iuu 
lun\i 
pti 
Azn 
ret, 
lotc 
(ios\ 



brab 



^ 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



'^'l^-eininit,^ 
iotiusmoRiti;ij; 
^fitnusinviir.t, 
isafalutisportr, 

WtitCttt|'52 

ipfelonjtypi 
'Ddabituriilsfe 
QuemadmoK 
titribusdieb: 



BS&tribus:::' 
oereftoind' 



perpctuiJ&te' 
jordinaDWD"'' 

Tuniqiiii''^''"': 
jienarrJtioneff- 



57 

terius , cum fuis ornamentis & vafis. 

Aaronicum facerdotium typumfuilTe 
facerdotij Ckrifti docet autor Epiftolx 
ad Hebrseos , vt taceam Apoftolorum te- 
ftimonia quse paisim ofFeruntur. 

Infacerdotio Aaronico ctfi multafunt, 
quae Chriftum & eius facerdotium adum- 
brat : quatuortamefolumodo deligahoc 
loco qux Chrifto & eius facerdotio acco- 
modabimus. iHorum primum eft , confe- 
crandus facerdos ex Leuitico ordine pri- 
mu omnium aqua ablui debebat,non tam 
jppter externas fordes abluedas,qua pro- 
pter fignificationem internse maculse abo- 
lendse nepe animse , quam Chriftus reipfa 
in fe non afliimfit cum humana natura.fed 
folummodo quo ad imputatione & reatu 
attinet. Hanc folus eluere poteft in omni- 
bus ijs,qui fibi applicanturper Ecclefiam, 
in cuius rei teftimonium efficax (ymbo- 
lum in nouo Teftameto videlicet ipfum ba 
ptifmum inftituit. Cu ergo externa aqua, 
Aaronicus facerdos corpus fuumablue- 
ret , fide Chriftum purgatore intuebatur. 
Loto corpore induebat Aaronicusfacer- 
dos veftes mundas non vulgareSifed facer 
dotales iuxta Dei inftitutum^quib. adum- 
brabaturinnocentia & oboedientia Chri- 
<li,qua mundati ipfius fanguiue iufti,inno 

E 3 centes 



\ 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



\ 



- ( 



58 

centes Bc pulcri in Dei confpedu appa- 
rent. Tertio, loti & veftiti vngebantur 
peculiari oleo , qua re fignificabatur di- 
gnitas Chriftianorum, nimirum,quodcre 
dentes fpiritualiter vngatur in Prophetas, 
reges, & fpirituales Sacerdotes , hoceft, 
fpiritus gratia donati , efficaciter de ve- 
ritate beneficiorum Chrifti erudiuntur; 
ficuti hunc typum exponitlohannes , i. 
Iohan.2. Vos vndionem habetis afando 
& noftis omnia. Item, N6 necefle habetis 
vt aliquis doceat vos , fed licut vndio ipfa 
docet vosdeommbus.Poftremo Aaroni- 
cus Sacerdos lotus,veftitutus & vndusim 
plebat manus , id eft , facrificabat in figu- 
ram Chrifti, qui non animalia fedfeipfum 
obtuht Deo in odorem fuauitatis- Sed de 
hac collatione vmbra? & veritatis lege E- 
piftolam ad Hebrae. cap. p. 

Altaria duo videlicet 9vf//otT^f/oK 6c 9yT/«t- 
f-riftov erant ^ vtrumque vnum adumbrabat 
Christvm fed diuerfimode. Namvt 
altare quod dicebatur Qu!ria^»^iov , id eft, 
vidimarum holocauftoru feu &hoftiarum 
adumbrabat Chriftum expiatorem pec- 
cati, oblatum per fuum facrificium inara 
crucis : itaaItarequodathymiamate,id 
eft , fuflfitu nomen habuit , figurabat eun- 
dem Chriftum precatorem & interceflb- 

rem. 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^'fcnV' ^^^' "^"^^ ^^^J^ifti^i^i "orunt nullas pre- 

« ^nificiW ^^^^?^l7^"^^^^^^> "^fi ^"Pe^ ^taxi quod 

nimir i ^ Chnlhis , ofterantur. 

I - Tabernaculum templi exterius & inte- 

^ T ^^"^ Tequitur. partes enim templi extrudi 

. ^^"iMt ad formam tabernaculi Mofaici retinent 

^fVi appellationes ab exemplari, vt prior pars 

ahnlti eriiiiiiic templi, tabcrnaculum exterius dicatur, 

exponitloliM!.; fecunda interius, qua? velo diuidebantur. 

)Deinhabttiu£: prius tabernaculum manil^ftationem 

iD)N6necefe Chrifti in humana natura notabat,vtte- 

5,fedlicut\iit ftatur epiftola ad Hxbreos cap: 9. Interi- 

msMremo!: us ecclefiam, & ccelum beatorum fedem 

veftitutus&v adumbrabat. In prioritabernaculo quod 

Ijfacrificak dicebatur fandum , fuere candelabrum, 

inaniaialiafeci menfa, panis, quje adminiftrationem Ec- 

iremfuauitatii'' clefisChrifti figurabant. 

^'^ffitatijl([; Candelabrum enim cum fuis lucernis 
Chriftum & apoftolos adumbrabat. Vt 
enim Chriftus luxveraeft illuminans om 

numaflP"'^ nem hominem:itageftatIucernas,hoceft 

\ dmoid^ apoftolos , prophetas & do<ftores Eccle- 

";j lise, finequibusmundusindenfifsimispal 
pitattenebris. 

fto^"'^" MenfafimiliterChriftumadumbrabat, 

'^/^^■r fflii: ^ pricdicationem Euangelij , qua tanqua 

L r ^^^^ aluntur anima? hominum. 

'^^'1'* bii- . ^^"^'^ Chriftum fignificabat placa- 

^S^!^ j tionis facrificium ; ita eundcm fienifica- 

'Ctn&^^^% £4^ bat 



h 




60 

bat efle panem illum , quo animi fidelcs 
ad vitam setet nam aluntur. 

Ininteriori tabernaculo ( hoc eft, in ea 
parte quse erat poft velum intermedium ) 
quod dicebatur fanfta fanftorii^ruere au- 
reum thuribulum , arca teftamenti , vrna 
cum mannaj virga Aaronis , tabula: foede- 
ris, & fuper arcam Cherubim. Quomodo 
hsec Chrifto applicentur breuiter videa- 
mus.Interius tabernaculum, hoc eft, inti- 
mum facrarium feu adytum^in ^ femel in 
anno ftimmus facerdosingrediebatur, /pi 
rituale Chrifti templum,clauftim propha- 
nis hominibus, hoc eft, Ecclefia & coelum 
adumbrat. In hocfacrarium cum pij vide- 
rent pontificem ftimmum femel tantum 
in anno ingredi , admonebantur de pro- 
miflb Mefsia , qui femel oblatus in ara 
crucis, ingrefliirus cratin fanda fan(^o- 
rum arternam redemtionem naiflus, 

Aureum thuribulum, inuocationis cul- 
tum eumq^ purifsimum figurat , quo & 
Chriftus intercedit pro Ecclefia, &ipra 
Ecclefia Deum patrem in nomine Chrifti 
inuocat , dum igni fpiritus fandi accendi- 
tur. 

Arca teftameti circumteda auro ipfum 
Chriftum purum ab omni peccato adum- 
brat. vt autem huius arcae veftes, annuU & 

inftru- 



llrui 
iufti 
puri 

Qpoc 
niina. 
umbi 
adue' 
Chn 
ator 
mi 
\M 
reden 
quen 
perli 
pro; 
Ipiriti 
hk 
Vr 
catio 
verm 
birpi 
verit, 
ait: 
nain 
deco 
non 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



6i 

2: ^^^*^'^ Arumenta rdiqua,auro corrufcabant : fic 

icnWL „ iuftiinChrifto,&eiusranguineapeccato 

dl- purgatigloriaChriftinitent. Deindevt 

"iniinterjiiedn: ^^^^ ^^^^^ erat tabularum , mannx , & 

^aianttoru;iier;; virgae Aaronis : ita Ecclefia cuftos eft le- 

ttciteltatnenti,r: ^ Euangehj adeocp veri cultus Dei. 

;^onis,tabulztt Quod autem h^c arca tegebatur aurea la 

OTim. Qiion mina, quse propitiatorium dicebatur, ad- 

«nturbreuittrt;; umbrabat, quodEcclefiaChriftitegatur 

Daculum,hocei;,: aduerfiis iram D e i , merito mediatoris 

ailytum,i[i^fa: Chrifti , qui vnicus & verifsimus propiti- 

dosiDgrediek: ator eft. Ita enim hunc typum Chrifto ac- 

)liim,claufumr. commodat Paulus ad Roma. 3. cum ait : 

;eft,Ecclefia;r luftificamur gratis per ipfius gratiam^per 

acrariumcuii redemtionem, qux eft in Chrifto lefii, 

immum femd: quem propofiiit Deus propitiatormm 

idmonebantmi.: per fidem. Et lohannes : Ipfe eft JA«^j/or 

if-melobta: pro peccatis noftris. Hoc quoc^ Dauidm 

5 cmn Mm ^pintu vidit cum dicit : Beati quorum te- 

fiDDonemDafc ^^afuntpeccaw. ^ ^a^rc.A; 

f mnnnfior ^m^ aurea cotmens Manna, eft pr^di- 

; catio Euangelij cotinens Chriftum,qui eft 

7 ?; l verum Manna,de quo fi quis ederit habe- 

pro tccjaa, ^.^ perpetua vitaml Sic enim hunc typum 

.ejniDnomineu ^^^.^^^ .^^^^ interpretatur lohan- 6. cum 

'^mmmm^ ^jj. . p^tres veftri manducaucrunt man- 

. na in deferto & mortui funt : hic eft panis 

uir^tcdiii^; ^Q^^i^y defcendens, vt qui eo vefcatur 

^ipecatoi^: non moriatur. Ego fum panis viuificus 

f^rff5;2flf E 5 qui 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



qui e coelo dcCcendrSi qiiis ederit exhoc 
pane viuitin ajternum.Panis autcm quem 
ego dabo caro mca eft,qua ego dabo pro 
mundi vira. Hic pulchrc dominus typum 
& veritatem/ymbolu &: reminter fe com 
parat, & oftendit multos fymboloru par- 
ticipes fieripoflc, qui funt veritatis & rei 
expertes , non culpa Dei, veritate & rem 
yna cum typis ofFerentis, fed culpa homi- 
numhsrentium carnaliterin rebus, quse 
inlenfus folumodo incurrunt. 

Virga Aaron qu^ germinauit,primum 
adumbrat rcfurreaione Chrifti. Vt enim 
illavirga planemortua fuit& arida,fed 
poftea diuina virtute vitam recepit & flo- 
ruit: ita Chriftus virga de radicelefse mor 
tuus tertio die reuixit,cuius virtute & bc- 
nefjcio omnes qui in Domino moriuntur 
viui prodibunt de fep ulcris in vitam seter- 
nam. Vtenim Amygdalina virga adca- 
put dormientis pofita , fomnum eripit ac 
vigilantiam conciliat : ita Chriftus in quo 
requiefcunt fideles fua virtute , eripit a 
morte, vt e fepulchris prodeant ad vitam 
«ternam. Deinde arida virga denuo vire- 
fcens & flores producens, fignificat cre- 
dentes inChriftum,virtute Chrifti e vete- 
ribusnouos fieri. Prseterea eadem virga 
Aaronis adumbrabat efficacia minifterij 

Euan- 



^ 5 

^^jfetexl, ^Euangelij. Vt enim virga Aaron arida^tu- 
^^J?' miiltiiantibus, feditiofis flores emifit^con 
'H -e^odabot: tra omnium expedationem, & naturs le* 
teaonunust\.; gem;ita minifterium Euangelij fpretum, 
reiTiintetfecf &finehonore iacens,tummaximeflore- 
l^^^iyn^Mrap: incipit & cfficax efle, cum acerrime ab 
^J^^t mm: hacreticis 8c tyrannis oppugnatur. 
^ljei,^entate{(:; Cherubin qui fupra arcam pofiti erat, 
^tiSjfedculpalt: adumbrabant , Deum nufquam habitare 
*nnrebiis,f. verius quam in Ecclefia,hoc eft, in menti 
incurrunt. bus humanis, quas pofita peccati m_ole,& 
;germinauit,tr:. fumptis alis fpiritus in ccclis verfantur. 
ioneChrifti.\: Significant prseterea Cherubin angelos 
tua hiit& ai ■ bonos Ecclcfi^e cuftodes efre , item mini- 
evitanirecef: ftros Euangelij , qui ad arca prxfto fiint, 
gaderatoi. & ideo dicuntur adumbrare propitiatori 
dt,cuiu$virtDtei; um,quia ad nutum Chrifti fe componunt, 
iDoraiDonior: & veluti alati, hoc eft velocifsimi & prom 
.ddsmm tirsimi,arca:,id eft,eccleli^ cuftodes funt. 
Idslmmi Haec fint breuiter mdicata potius quam 
f fW^ aeclarata de typis veteribus,& quomodo 
itacS ill^s veritas ipfa pcrfpicue & c are rerpon- 
deat, vt ex vtrorumque coliatione hdes 
prXntldi noftraconfirmetur. 
^¥Zl DE MIRACVLIS. 

^'^^fi!'l Miraculis tribui quartum inter figna 
'''^ 'r"^ t locu, qua^ vt teftimpnia patris, Chnftum, 



64 

eiiis regnu, facerdotium & Eccclefia figu- 
rabant, de quibiisideo breuius dica,quia 
generalem do{5i:rinam de miraculis aliquo 
ties repetiuimus : referamus tamen huc 
pauca ex miraculis,vt ofledamas ouomo- 
cio & illa Chrifto & Ecclefix eius feruiant. 

Supra diximus, cum ageremus detypis 
Chriiri & Ecclelis?j)petuis, de hoc magno 
mundi oplficio , quod fit typus admiradx 
gubernationis Ecclefia? Chrifti. Hiccogi- 
temusmiraculofam conditionem rerum 
ex nihilo , qua D e v s per filium creauit 
mundum , & fiio /pirituiam conditacon- 
feruet , efle fymbolum miraculofx xdiR' 
cationis Ecclefijc , quam Deus per filium 
xdificat & exornat , atqj sedificatam fuo 
fando /piritu tuetur , fouet, conferuat. 

Miraculum feruatse atcx Noaein medijs 
flud-ibus , miraculofam pr^figurabatfer- 
uationem Ecclefia; Chrifti in medijs fludi. 
bus perfecutionum,qux Ecclefia ab omni 
parte a diaboIis,& ipforum organis,malis 
homniibus , Sophiftis, tyrannis , hypo- 
cruLs , & flagitiofis circumuallatur. Ita 
hoc miracuUim Petrus i. Pet. 3. miraculo- 
f« rjiiLuioni Ecclefia? accommodat , cum 
ait: in arca pauca?,hoc eft,o<5to anim^ fer- 
uatce fant in aqua, cuinunc correfpon- 
oes exemplar baptiimi nos quoc^ feruat. 

Mira- 



Mir 

retifor 
(weibi 

fes/opl 
lumvfq 
nefuai 
lli proi 
Mira 
miracu 

Tm 
perniari 
Ifiaeliti! 
risjSgu! 
i}i&ec 
husm. 
tus,quai 
h-.U 
liosij 
perpetm 

Mir:c 
nainnnt 

h 

^V^titi 
^liiac 




■ - • > > ie=^- ^\ 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^vsperffiuuc: 
irituiamcoEi: 
lummiracul':: 
[juamDeusf,. 
;> at(p zdifo 
r,fouet,cor. 
itjarczNoii::: 
olainprzllgimk 
MinDiedijsi; 



arcuniuallinir' 
jinunc corr^r 



^5 

Miraculofa deftrudio & cofufio lingua 
nim cxtruentium turrim Babel,figurabat 
miraculofam confufionemlinguarum, hx 
rcticorum & prophanoru hominum , qui 
fuperbe fe Clirifto & eiusregno opponen 
tes,fophiftica fua turrim Antichrifti,in coe 
lum vfq? extollere moliuntur , fcd opinio- 
ne fua citius in infernum potentia Chri- 
fti proijcientur confufi. 

Miracula Aegyptiaca per Mofcn edita, 
miraculofam vidoriam Chrifti 3c Fcclefise 
fuper Sathana & eius regno figurabant. 

Tranfitus miraculofus Mofis & populi 
per mare rubrum , cedens tranfeuntibus 
Ifraelitis , & obruens hoftes fludibus ma- 
risjfigurabat tranfitum miraculofum Chri 
fti & ecclefi^,per medium arBidionu,qui- 
bus tamen non impeditur piorum tranfi- 
tus,quared:apergunt in requiem promii^ 
fam : fedSathanas , eius angeli, & quiip- 
fius affiatu fe regi finunt,mari malorum in 
perpetuum obruentur. 

Miraculofa deduftio populi per colum 
nam nubis in die , & per columnam ignis 
in no<5J:e, figurabat miraculofam dedudi- 
onem Ecclefias in hac vita per baptifmum 
& Spiritum fan6lum,vt hoc miraculum 
Paulus i.Corinth. 10. interpretatur. 

Miraculofa mutatio amaritudinis aqux 

in 



m 




/ 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



66 

in dulcedinem , per immiflum ligiium fi-. 
giirabat miraculofam mutationem mife- 
riscnoftrae in fummam foelicitatem per 
Chriftum in lignum rufpenfum, cuius vir- 
tute omnia amara in dulciacouertuntur. 

Miraculofapluuia Mannce de cce1o,& 
abundantia aquse fluentis de petra durifsi 
ma, quibus miraculofepopulus fuftenta- 
batur 40. annis in deferto, figurabat mi- 
raculofam alimoniam ecclefisB in hac vita, 
videlicet , quod pafcatur carne Chrifti, & 
potetur eiufdem fangumein vitam a;ter- 
nam, ficuti Paulus hoc miraculum inter- 
pretatur i.Cor. 10. 

Miraculofa illa& horrenda opprefsio 
ducentorum quinquaginta virorum , im- 
pulfu Chors Datan,Abyron, & Hon,mur 
~ murantes aduerfus Mofen & feilli oppo- 
nentesper feditionem: Recufarunt enim 
oboedire Mofi,fl:ulte kycL^yia.f legitimo im- 
perio prsferentes , prjetextu communis 
xqualifq? conditionis coram Deo,qui ter 
ra viui abforpti funt , figurabat miraculo- 
fam opprefsionem omnium diabolorum, 
& impiorum hominumin extremodie, 
qui fe duci Chrifto , & legitimo eius im- 
perio oppofuerintin hoc Ecclefiae exilio. 

Miraculofa fanatio percufsorum a fer- 
pentibus p.er afpedum fuipenfi ferpentis 

«nei 



«nei, 
credfi 

ipenfi 
Mii 

flamei 
grisar 
llodui 
etiam 
iplisf 
autfu 
tm^ 
(juodi 
indevt 
catioe 
cdier 
m\j 
veil/m 
pertot 
fioWi 
iiaretu 
pus,li: 
linede 
ficar,ij 
Uinfo, 
Mir; 
Vtli 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Imoges reproduced by courtesy of the Royol Librory, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



*nfiim,ciims: 

dulciacouerttcr. 
Manni decdt, 
■^^^Qepetrat 
.ofepopulusMf;. 

iefeno,fcgiiral)j:j 
pecdeliiinliacr: 

:miciilmm. 

MokSifeiof: 
eiii;Keciifariiote:. 



5CorainDeo,(12: 
^ftffurabatinirir. 

■ idiaboio!'- 



Buminexneino^ 
^/f^r^noeici- 

pcrciifsot^^' 



6 7 

«neijfigurabat miraculofam fanationem 
credentium per Chriftumin crucemfu- 
fpenfum. lohan.g. 

Miraculofa veftimentorum & calciame 
torum populi Ifrael conferuatio , adeo 
quod nec veftim.enta attrira iint , nec cal- 
ciamenta vetuftate fint confumta , inte- 
gris annis ^o.myftice docet,ea efleChri- 
fto duci noftro pro Ecclefia curam, quod 
etiam renitentem rerum naturam cogat 
ipiis fcruire,priufquam ftnat camperire 
aut funditus abolcri.Ideo additurin Deu 
terono. finis huius miraculi,vt ipfi fciretis 
quodipfeeft Dominus Deus nofter. De- 
inde vt hoc miraculu veluti quada fignifi- 
catio eft incorruptionis Adam, li per ob- 
cedientiam ftetifset,& non peccafset; Si e- 
nini Deus, vt ait Auguftinus lllraelitarum 
veftimentis& calciamentis prseftitit.quod 
per tot annos non funt obtrita,quid miru 
fi obcedieti homini eiufdem potentia prx 
ft:aretur,vtanimale ac mortale habens cor 
pus, haberetineo quendam ftatum quo 
fine defedu viueret : ita fymbolice figni- 
ficat, immortalitatis gloriam poft hanc vi 
tam fore fceHcifsima abfc^ omni defe^lu. 

Miraculofustranfitu3 ifraelitici popu- 
li per lordanem ducelofuain terram pro 
mifram,poftmultos labores exbauftos in 

defer- 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



A 



6S 

de/erto , adumbrabat tranfitum Ecclefijc 
per mortem duce Chrifto in fempiternam 
requiem,poftmultasin hacvita afflid-io- 
nes & miferias , id quod etiam baptifino 
noftro, tefte Augufti. fignificatur. 

Miraculofa fabuerfio murorum Hieri- 
cho, folo circuitu feptenario &buccinaru 
fonitu , adumbrabat fpirituale roburA- 
poftolorum , quo validi funt ad deflruen- 
<ium regnum tenebrarum, & captiuandas 
mentes hominum in obfequium Dei.Huc 
relpexit Paulus cum fcriberet Corinthijs 
I. Cbf. lo. fecundum carnem, inquit, bel- 
la ndn gerimus (arma enimmiliti^ no- 
ftras non carnalia ftint fed Dei , poteftate 
vallida ad fubuerfionem munitionum) du 
ratiocinationes euertimus omnemc^ ftib- 
limitatem,quaj extollituraduerftis cogni- 
tiOiiem Dei , &captiuam ducimusom- 
nem cogitationem ad oboediendum Chri 
fto. Vt ergobuccinae Leuitarum ex verbo 
mandantis Dei & fpiritu Chrifti vim de- 
moliendi muros Hiericho habiiere : ita 
hodie vox miniftrorum D e i mandato 
Chrifti & eiufdem Ipiritus virtute efficax 
eft,id quod miraculofa Ecchfix conferua 
tio hodie teftatur. Prjtterca vt Hiericho 
non volens fe fubijcere duci lehofua fun- 
cutus deletaeft: itamundusquiadclan- 

gorem 



2or« 
tiuin 
fund 

iona 
traba 
cis Ec 
perari 
accor 
nech 
lok 
nspOi 
tmk 
tis hoi 
Beici 



(icm 
feriiori 
adeoru 

Qiiic 
plurima 
OratEl 
Wann 
pluuia ( 

gintivi 

Cttlod 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



odetiainbaps: 

ugnilicatur. 
lio: 



^ptualerobBr. 
jJidifetadddlrD; 

iei!ilIIIIllfe/;o 

feil)ei,^otdli« 

ffituradiierfiiscofi 
ydm dociiDiisp: 
(lobffdiendiiiiiC: 
leajtaruinexTe: 
titu Cbrifti Tinii 

irituswtDteei 
'dQcilehok: 



^ 69 

gorem tuba» , id eft , ad vocem prxdican- 
tium fc non fubijciunt Chrifto , tandem 
funditus peribunt. 

Miraculofa ftatio SoHs & Lunjcin ccelo 
• integro dieifpacio adimperium lehofuae 
donec hoftes Dei profternerentur,adum- 
brabat miraculofam potentia Chrifti du- 
cis EcclefiiE , qua creaturis omnibus im- 
perare quando necefre eft , poteft , vt fe 
accomodent necefsitatibus Ecclefia? , do- 
ncc hoftes ipfius pereant. Neque tamen 
lofue fuopte imperio imperare Soli & Lu 
na?potuit,fedfpiritus C h r i s t i vir- 
tute hoc fecit. Nihil enim proptenuben- 
tis hominis verbum ( vtait Auguftinus) 
Dei creatursE faciunt, fed quod Dominus 
feruifui orationi obcediens prajcipithoc 
faciunt. Ex quo intelligitur Chriftum 
feruorum fuorum precibus obcedire & 
ad eorum necefsitatem crcaturas oportu- 
nc gubernare. 

Quid refera de Elia Propheta pcr que 
plurima & ftupenda edita funt miracula ? 
Orat Elias &: nonpluitfuper terram tri- 
bus annis : rurfus ad ipfius preces copiofa 
pluuia dimittitur de ccelo. Orat Elias 
& ignis de ccelo defcendit,& bis quinqua- 
ginta viros deuorat. Orat Elias & ignis de 
ccelo defcendens abfumit holocauftum 

F aqua 



# 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



h 




A 



7 o ' 

aqua perfarLim. Orat Elias Sc vfta mortiio 
redditur. Quid hxc Ellx oratio miracu- 
lofe docet ? certe , omnia pofsibilia ef- 
fe ex fide inuocanti , iuxta illud , quicquid 
petieritis credentes accipietis. Quiddi- 
cam de eodem Elia miraculofe diuiden- 
te pallio fuo aquas Iordanis,& igneo cur- 
ru recepto in ccelum < an non hxc perfpi- 
cua funt fymbola mortis refurredionis & 
afcenfionis Cbriftiin ccelum ? 

Quid referam de Elizeo,qui ctiam mor 
tuo vitam re/lituit ? Quid de /anatione 
miraculofa NaamaSyria leprafuaperlo- 
tionem in lordane ad iuflum Propheta! ? 
An no manifefte miraculofa opera Chrifti 
figurat? videlicet, purgationem a fpiritu- 
ali lepra , hoceft, peccato per Spiritum 
fandumjCuius rei fymbolum eftlcax eft ba 
ptifmus nofter diuinitus inftitutus. 

Multa funt alia veteris teftamenti & in 
Mofe & in Prophetis miracula,quaE omnia 
Chrifti potentiam & virtutem ipftus in gu 
bernatione Ecclefis adumbrant, quse prae 
tereo.Quod autem omnia ifta miracula in 
Mofe & in Prophetis recitata adChriftum 
referenda fint , miraculofum colloquium 
Mofis & Elia? cu Chrifto in monte indicat. 
Naillavifio & transfiguratio monetom- 
nia cum quse funt in Mofe,tum qu^ funtin 



Proj 



Sbi 

facra? 
C!in( 
fteriu 
prioi 
&of 
mc 

ellpol 
Hi\ 
tisde 
km 
mcd 
fetefc 
ctffeel 
kp\ 
kcito 

fideiCl 
raentiji 

ftolorii 
\k 
tiimeli 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



"^"i^poliij; 

apietis. ()g 
"riculofe diEicf 

J^5,&iancoc 

• iQiionbcpertt 
»rtisrefiirreftiooii, 

Qsiiiifmm 

iimhfkts': 
liofiopetiCW 

itcaiofS^mu 
[ibolaineftaxelll 

ff/}anieDti& 
nir2Cii!a,qiiJ0C 

irtutemipfiusi^' 
iuiTibrant^qQr 
jiniaiftiniiraci|; 
rearataadCiinii: 

i,ifl/nonreirit 



Prophetis ad gloria Chrifti refercnda ePe, 
DE SECVNDO 



C A I> I T E 



SV p R A diximus duo efle capita , qui- 
bus continentur omnia,qua' fcripturas 
facra? de communi mediatore noftrOjIefu 
Chrifto habent , quoru prius fignoruj po- 
fterius verborum voce exprefsimus. De 
priorijhoc eft, de fignis hadenus egimus, 
& oftedimus quomodo illa tanq pardago 
gica quaeda /ymbola nos ad Chriftu,quem 
figurabatjveluti manu ducunt. Reliquum 
eft pofterius,quod,verba, id eft^perfpicua 
& clara dida ex Mofe , Pfalmis & Prophe- 
tis de Chrifto continebit , cum quibus hi- 
ftoria noui Tcftamenti , de Chrifto|) om- 
nia cogruit- Qjiemadmodu Dominusip- 
fe teftatur apud Luc. cap. 24. cum ait: ne- 
ccfte eft impleri omnia qux fcripta fiint in 
Jege MofiSjProphetis tk Pfalmis deme. In 
hocergo pofitu eft fundamentu & robur 
fidei Chriftianorum, cj? dida veteris tefta- 
menti,id eft,Mofis & Prophetaru, Sc noui 
rcftamenti,ideft,EuangeIiftarum & Apo- 
ftoloru deChrifto per omnia conueniat. 
Sig.dem Chriftus folus comune fundamen 
tum eft dodrinje Prophetaru Apoftolo 

F 2 rum. 



4 

i 

i 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



7» 

rum. Ad hunc enimfolum refpiciunt» Ad 
hunc omnia referuntur. Proinde Paulus 
rede dicit ad Ephefz. Superasdificati eftis 
fuper fundamentum Apoftolorum & Pro 
phctarum, Hoc fundamentu idem Paulus 
monftrat, i. Cor. 3. cum ait, fundametum 
aliud nemo poteft ponere prxter id po 
fitu eft Chriftus lefus. Vt ergo hoc funda- 
mentum fidei ludseis comendet Chriftus, 
mittit eos ad Mofen & Prophetas , quos 
de fe fcripfifTe & fibi teftimonium perhi- 
bere afHrmat. Similiter Petrus , 2.Pet. i. 
di/perfos ludseos mittit ad Propheticum 
fermonem vtpote firmiore donec dies il- 
lucefcat, & Lucifer oriaturin cordibus eo 
rum. Stephanus Ad. 7. contendit Mofen 
& Prophetas omnia ea prajdixifTe qua: fa- 
(fta funt in Chrifto,vt ifto fundamento mo 
£lrato,&feipfum in fide confirmet,& erra- 
tes ludaf os ab errore reuocet. Idem facit 
Ad. 2. Et Paulus cum A6t. 17. de Chrifto 
ex Mofe & Prophetis difcerneret audietes 
ThefTalonicenfes, cum auiditate fufcepe- 
runt verbum Dei quotidie fcrutantes lcri 
pturas num hxc ita fe haberent. Eandem 
rationemperducendi homines adfidefu- 
iflereliquorum Apoftolorum & Euangeli 
ftaru manifeftum eft, quorum exemplu & 
nos, quib. pietas cordi eft imitari par fue- 
t'^.^L^^ rit. 



^"perjdillcaiiti: 
?oftoloruni&pr 
DentuidemPji 



73 

rit. Hincapparet quam necefTaria fit di- 
ligens coUatio fcriptorum veteris & noui 
Teftamenti quse non folum lucem fcri- 
pturis mirabilem affert , verumetiam fi- 
. . dem piorum mirabiliter confirmat. 

■^sii^tundanictii: Vt autem redius ducamur & certius 
■^^tptjteridjj feramur in cognitionem faluatoris noftri 
•uergoliocliiiic lefu Chrifti,duo oportet inprimis in Deo 
comeDdetClirii confiderare, fine quib. maieftatis fua? glo- 
S.Propte, fi riam integram tueri nequit.H xc aute duo 
Ao/ukperli funt ,Perfecta ivsticia,& 
'erPms,2Mi pekfecta misericordia, 
Mofheticm quarum illa fumme odit & feuerifsime vlci 
otedoDecdiw/^ fcitur omneminiufticiam , hac fummea- 
ttmincoiteQ mat , & intime copleditur hominem,que 
l.wtAUob ad fuam formauit imaginem, &ideoad 
eapiiQiAc\w{i perpetuam vitam & felicitatem. 
iftoftiDdaiiieDtoir Veru cum aftu Sathanae homo in pecca 
fecoiiiirJiiet,&crr tum ptradus, & ^ptcr peccatum in mor- 
reiiocet. l^^^^ tem,& fempitetnam miferiam ex perfeda 
17 deCbrii dei iufticia prsecipitatus eflet,nullus locus 
ifcerneretaui (^odo perfeda maneret iufticia Dei) vi- 
mwp fufcet debatur reliquus efle perfectse miiericor- 
nauiditaK , ^^^^ reliquum erat > debuit 

profedo homo ex rcgulajpfefta: iufticia: 
dei ob fuum peccatum,quo infinitu bonu 
oflPenfum erat,aeternum perire.Ex quo fe- 
^lorm^^ quebatur,D eum laude perfeda? miferi- 
lorm cxctH '- ^^^^^ ^^^^^ priuari. AtcR ita & de gloria 
m^^^?^^- F 3 maie- 



)tidiefcrutant«| 
haberent, 



74 

maieftatis Dei & de falute hominis adiim 
efTet. Etfi autem potuiflet Beusfuapoten 
tia vfus ( quid enim non poteft omnipo- 
tens ) ex hoc malo hominem liberare , vt 
ita locum mifericordije faceret: tamen ex 
alterapartefuiflet derogatum ipfius per- 
h6tx iufticiar, & diminuta fuiffet ex parte 
gloria maieftatis ipfius : proinde neceHe 
fuitjVt eam faluandi hominis viam inueni- 
ret, qua ipfius perfeda iufticia & perfe<fta 
mifericordia fimul confifterent , fimulqj 
confentirentinfummis gradib. Sapientia 
itaq^Deihic fuccurritac remeduimpro- 
mit tale, quo ita exerit potentiam fuam 
Deus in faluando homine, vt & perfedse 
iufticiar Deifatisfiat,& perfedae mifericor 
dix Dei fit locus.Lapfo fiquidem Adamo 
parcnte noftro , in quo nos & rei & cor- 
rupti fumus, Deus iufte quidem arguit 
peccatum, & poenas meritas minatur, & 
ex parte infligit: Sed fimul ex fumma mife 
ricordia,vt clementifsimus pater promit- 
tit filium conciliatorem perfedse iufticia?, 
&perfe<5i:aE mifericordix Dei: & tandem 
eunde in mortem pro homine tradit , vt 
omnis qui credit in illum non pereat, fed 
habeatvita sterna. Etfi autcinnoces pla 
ne erar filius Dei nobis datus conciliator 
perfed^iuftici^ & perfeda? mifericordiae 

Dci 



Dei, 
futo 
gen^ 

m 
ffdiei 
beren 
iliviti 
vtPai 
citpf 
ineo 
(aik 
msci 
maner 
mifen 
ment 
ilum.' 
fims. 
min 

vtoim 
(fiieiiii 
pafsin] 

niemo 
lusno; 
recenii 
(iui(ie( 
^tequ 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




'.Poteftomnipt, 
iDeinliberarcr 
^«et:ta!iieiit 
>^itumip(iusf. 

^■•proiDdenfcK: 
'roimsvianiiouei 

'Kmiimpro- 
potentiamfiiaffl 



ODOs&reiSico; 
/fqmdein argt 
icritas minatur,: 
lulexfumiiiii'!; 
nuspaterproE 
jperfeajiulJif'- 
ijDei:&tan^' 
^offli/ietradi',; 

(jfuscoflcili^'^ 



75 

Deijfiiprum confideras.-tamcn quiavoles 
fuftinuitperfonam veluti totius humani 
generis, iufte in eo punitum eft alienum 
peccatum, vtficut vnius Adami contuma 
ciaomnesfaaifumusrei-.ita filij Deiob- 
oedientiaiufti conftituanturmulti,id eft,li 
berentur a reatu , & donati iufticia Chri- 
fti vitam pofsideant iEternam. Eum ergo 
vt Paulus ait,Qui non nouit peccatum te- 
cit peccatum, vt nos fieremus iufticia Dei 
in eo, hoc eft, pater dedit filium,vt morte 
fua fatisfaceret pro peccato: & iufticia fua 
noscoram Deoiuftos ftatueret: Atcpita 
manent falua? perfeda iufticia, & perfcfta 
mifericordia Dei , \Cr^(f> peccati foluto, & 
merito iufticia? comparato pervnuChri- 
ftum.Vides crgo quomodo Deus feuerif- 
limusfcelerum eft vltor, quse tamcn ex 
mera mifericordia c6donat,hoc eft,quod 
Paulus ait: Concludit omnia fubpeccatii 
vt omnium mifcreatur. lam habemus, ad 
quemfcopum rcferenda fint omnia quas 
pafsim in Mofe.Prophetis 3c Pfalmis com 
memorantur de Chrifto.De quo quiafa- 
lus noftrain eius noticia & fiducia cofiftit 
recenfebimus fcripturx teftimonia, non 
quideomnia, quodimmenfilaboris eiTcc 
& requireret longifsimu tepus: fed pra:ci 
puafoluodo eaq^in certamebra digcfta, 

F 4 ad 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



ad qu3E alia, qiiaj in ledione fcripturarum 
occurrunt facilc reduci poterunt. Sint er- 
go hsEcmembra. 

1. Promifsio. 

2. Perfona. 

3. Qualitas perfonar. 
4 Omcium. 

5. Aduentus. 

<J.A<aa 

7. Euenta. 

3. Vfus&fruaut. 

In horum membrorum explanatione 
concurrunt multa alia, quse ad huius my- 
fterij explicationem facere videbuntur, 
quse nolebam membratim proponere, ne 
nimis perplexa & obfcura partitio noftra 
redderetur. 

D E P R I M O. 

Omnium primum confiderentur pro- 
mifsiones deMefsia, quse comparatx ad 
perfedam iufticiam & perfedam miferi- 
cordiam Dei , & clarius intelligentur & 
dulcius accipientur. 

Priufquam autem promifsiones propo 
namus , admonendifunt auditores de re - 
gula vtilifsima in fcripturarum Ied:ione,ac 
potifsimum in promifsionibus diuinis ob 

feruan- 



afonj. 



'nm explmtm 
icere videbuoti/r, 



;iiMO. 



UiQercniui f 
quscompatJti- 
^perfeSimniiit' 
iusintelligeiitiii' 

ibas 



feruanda. Regula autem hxc eft. Tn omni 
promifsione diuina,&ea quse cum re pro- 
milfa ftare non poflunt,& ea qua: cum ea- 
dem neceflario coniunguntur ,fimul fub 
promifsioncm cadunt : ita vt illorum qui 
dem ablatio,horum vero donatio & pof- 
fefsio promittatur. Hac regula ftabilita 
promifsiones videamus. 

Gen. 3. Dominus , lapfis in peccatum 
primis noftris parentib. aftu fathanae, allo 
quitur f^rpentem hifce verbis. Inimicitias 
ponam inter te & ipfam mulierem , & in- 
ter femen tuum & femen eius, ipfum con- 
teret tibi caput,& tu conteres ei calcane- 
um.Hacc verba continent primampro- 
mifsionem de Mefsia conciliatore perf e- 
ftaEiuftici3e,&: perfedse mifericordiie Dei, 
& extenditur hxc promifsio adperpetu- 
um ecclefisE curfum in hac vita & eiufdem 
futuram gloriam in seterna vita. 

Primum enim prsedicitur hic certamen 
interferpentem & mulierem,inter femeu 
ferpentis, id eft , omnes impios , angelos 
& homines, & feme mulieris, id eft, Chri- 
ftum cum fua Ecclefia. Cum diabolus hic 
ferpentis nomine defignatur ( queadmo- 
dum propheta: & Chriftus interpretatur, 
vt g in diabolum reijciant interitus noftri 
cauffam) cogitandaeft verfutia Sathana?, 
^ F j &calU- 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



72 

Sc calliditas in decipiendis hominibus. 
Sicut enim tiim ad decipiendos primos 
homines abufus eft Sathan folertia ferpen 
tis, qua ferpens diuinitus ornatus erat: 
itahodie quoquecreaturis Dei, &donis 
prr^daris abutitur idem impoftor , in po- 
tentibus & fapientibus mundi hominibus 
ad infidias Ecclefia? Dei ftruendas. Mc 
nemur ergo damno primorum paretum, 
vt cautiores fimus,ac non finamus nos vel 
iplendore & potentia tyrannorum , vel 
'^^OetvoKoylct!^ dc verborum illecebris So- 
phiftarum pertrahi in laqueos Sathan^, 
qui per Sophiftas corrumpit fcriptur^ fim 
plicitatem in multorum perniciem. Me- 
mores ergo antiquse artis Sathan^, a puri 
tate 6c fimplicitate promifsionum diuina- 
rum non defle<51:amus neque ad dextram 
nec^ ad finiftram. 

Secundo promittitur Chrifto & Eccle- 
fi^in Chrifto vidoria. Ipfum inquitfcili- 
cet femen , conteret caput tuum , hoc eft, 
Chriftus filius virginis vtprinceps deftru- 
et opera tua, id eft, peccatum & mortem 
( h^c enim ftint qux diabolo caput erigut 
& eius regnum ftabiliunt) pro peccato fa- 
tisfaciens,vt perfeda ftet Dei mfticia,fum 
to de peccatore ftipplicio , & perfefta in- 
uematur mifericordia Dei,rccepto homi- 

nein 



X 



'cipiendospfj, «leln gratiam jintercefsione Filij- Atque 
.•^^olerdai^t; it^i^iberabitChriftusrejnenruum (ideft, 
ornatiisf ^"otquot per fidem & Spiritum fandum 
itiirisDei,S;jr nafcuntur filij Dei) a diaboli poteftate,vt 
tnimpoftor iii- hem , immortales , pcrfefto bono & 
isiniindiliotil,^; felicitatc abundantcs , liberique ab omni 
^eiftruendas. i '"i^^^^jii"^ <^ maledidione. Siclchannes 
pfiinoniinnirer promirsionem interpretatur cum ait : 
■"ODlIoajniisnos" ^^"^^^ apparuit vtdiflbluat operadia- 
^ timnom, ^^]^ > peccatuni & rnorteni , quibus 
mkccks^ 4^^ftruftis, neceneeftreftitunufticiamc^ 
hposSuh^ vitam.Quoniam autem EccIeriaChnfti eft 

i^mmf,! p^: ^^''''T ^'"'f A' """" ' ; 

J . ? me quoq3 fuo modo muliens dicitur,cui4 
veri feminis muliens mtmbra funt omnes 
fiddes , qui Ecdefiam conftituunt. Huic 
^"^"^■femini fimul promittitur vidona ftiper 
isnqiiea(l(leiiti.^gj.p^,^^g id eft diabolo. Hinc depromfit 

ApoftoluspromifsioneillamadRom. i6. 
mCmmU^ Deus pacis conteret Sathanam fub pedes 
. Ipfaminciuitiyeftros cito. Huc ctiam pcrtinetillud 
:aputtuuni,tio; lohannis ; Hscc eft vidoria quse vicit mun 
SYtprincepsd- jun^^ f^^es veftra- Fer mundum intelligit 
,eccatuin& ino' diabolum & femen eius , per fidem vidri- 
Jiabolocapotf' cem intelligit Chnftum, quem fide apprc^ 
ff/ifj/)ropecc2i;hendimus,pofsidemus & retinemus. Hic 
JffDei A enim folus viftor & condemnator eft priri 
;/o,&perfe^^ cipis huius muncijVt ipfe tcftatur cum ait: 
le/rccept'''^'' princeps huiusmundi iam iudicatuscft. 
' I Tcrtio 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 





So 

Tertio rabics diaboli & feminis eiusfi, 
gnificatur , cum additur. Et tu conteres 
feu mordebis ei calcaneum,id eft, infidia- 
beris femini mulieris , id eft , Chrifto & 
eius EcclefisB. Chriftum quidemperfe- 
queris vfcp ad mortem crucis/ed ex mor- 
te refurgens coteret tibi caput & regnum 
tuum deftruet. Ecclefiam vero Chrifti fe- 
men , ex infidijs petes , vt eam mendacio 
& homicidio deformes , fed nihilominus 
in Chrifto vidrix tandem euadet- Nam vt 
capitis contritione ftgnificatur opprefsio 
Sathanae & regni eius ; ita calcanei morfu, 
vidoria Ecclefia? figniiicatur , fed non fi- 
ne afjfli<5tione. Hinc colligamus definitio- 
nem crucis Ecclefise, quse eiusnotarede 
dici poteft. Ineptum eftenim quamlibet 
crucem dicere Ecclefi^ Chrifti notam ef- 
fe. Siquidem crux Ecclefia? hic fignificatur 
efle perfecutio Ecclefise a ferpente & eius 
femine , propter inimicitias qu^ funtin- 
ter ferpentem eiufq? femen , & femen mu- 
lieris, id eft, Chriftum caput,& eius mem- 
bra Ecclefiam. Nunquam enim inter hos 
conueniet.Muheris enim femen iuftum,& 
ferpens iniuftus cum fuo femine in con- 
traria ftudia f eruntur, & durabit hoc cer- 
tamen donec hic mundus fteterit; ficut 
ipfe Chriftus etiam prxdixk , Apoftoli te- 

ftantur 



ftanti 
deni 
tateii 

fedair 
mincci 
piinitl 
llick, 
fti,vt< 
atur ci 
breuk 
primapi 
ratiotiet 
Hicn 
B, Mac 

tumnoii 

iiintinl 

^mk 

tnsconfr 

kkk 
lOttiine, 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



i^icapiitirear,, 



ir. ftantur , & euentus ipfe comprobat. Vn- 

iemnj(jg(| ' monemur non fperandam eflefecuri- 
) id eft A i tatem firmam in hac vita, fed afpirandum 
iuffiqiiid > ^^^^^ beatailIamimmortalitate,qusEin 
Hrucisfr''' ^"^'"i^^n^ulieris nobis eft jppofita. Vides 
... ) f eu gj.gQ qijam pulcre perfeda iufticia & per- 
feda mifericordia Dei in hoc mulieris fe- 
mmeconciliantur. Naminhocfemineita 
' '^l^j""™^ punit Deus peccatum , vt fatisfiat fuse iu- 
i«,ie(ljMom fticiae, &itaplacatur intercefsione Chri- 
mmh fti , vt eius perfeda mifericordia confpici- 
]mamopp:t atur cum iufticia conuenire. Hxcfint 
iticslcmmi breuiter potius indicata quamfcriptade 
ficatur, fedno/j. primapromifsione Mefsia: ad cuius decla 
i»aniiis(lte rationem vniuerfa fcriptura referenda eft. 
,(\MMUK( Hic nobis non eft prartereundum quod 
iic&tM(\iiffliB. Macharius fcribitin quadahomilia,in 
dijChn(liDOtar.quaprimam fedudionem primoruparen 
•defixM^^ tum noftrorum inParadifo,fui{fe imagine 
fi2aYerpente& perpetuarum infidiarum fingulorum qui 
uddasqusferuntin Ecclefia, teftatur. Eftfiquidem 
^en,&lei"f'^^"^"^s homo pius vt Paradifus quidani 
icaputj&eiusi^nioenus pulcerrimis arboribus & flori- 
juanieniniiDK' bus confitus , id eft , donis Spiritus fandi 
Lie/ncDiofe^rnatus,iuftificatus & fandificatus in Chri 
/ijofeniine»'^^» In hoc Paradyfo, id eft , quolibet pio 
»,jyj,3l„f|;0ihomine, eft arborvitse, quieft Chriftus 
d iiererit -^^^"s- Senfus hominis externus , eft veluti 
fit Apotfa^nina? J^oceft,Euaipfa, Ratiohominis 
^^^ ' ^ illuftra- 



8i 

illiiArata luce coclelti, inftar Adami ipfiiu 
eft. Voluptas carnis ferpentem repraefen- 
tat Hacc voluptas afflata a diabolo fenfum 
pertentat , vt fenfus vidus illecebris allice 
at rationem virum fuum. Hxc ergo volu. 
ptas ceu ferpens , fingulos hominis fenfus 
fuis veneficijs fibi fubijcere conatur. Au- 
ciitum,vocum fonitu & honoribus aggre- 
ditur. Vifum , /plendcre & diuitijs folici- 
tat. Ta<51:um , philtris venerijs circumual- 
lat.OIfadum,odorum fragrantia detinefc 
Guftum,delicijs ciborum &potuuminef- 
cat. Senfusin hunc modum vi<5^:us &de- 
ceptus, vt Eua alteraj a voluptate ferpeii- 
te,rationem,id eft, virum fuum cui fubie- 
6tm elTe deberet , aggreditur , eum allici- 
ens fuauitate frud:us, quem ex rebus car- 
nalibus pollicetur. Huic fi ratio obtem- 
perat, fit ex regjna fubdita, ex domina 
ierua. Atqueita homo rurfjs exarbore 
yitx excluditur,& exciufus peribit, nifi 
rurfus per poenitentiam guftauerit de fru- 
du arboris vit^. At fi ratio fenfui non ob 
temperat, viriliter agit , frudu arboris 
vit:E roboratur , & crefcit ad vitam ^ter- 
nam. Hsec imago nos noftri ofticijad- 
moneat, vt caute ambulemus , ne volup- 
tatibus carnis, & concupifcentijs huius 
mundi vincamur. 



H3 

Gen. 

(loq 
tainil. 

[(m 
lEcnP; 

lionesi 
fedtan 
eftCb: 
nobis; 
iiispro 
mi ( 
berati 
empit( 
TaDei 
kcxt 

k^k 

kiii 
"rPauli 
'aterdo 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



*^?^^tetnreprj ^P^ promifsio iterum proponitur 

''i^iaciabolof;. ^en. \^ ^^^^^ verbis: Benedicenturin te 
^•^iJsinecebris- ( ^^9"^^"^ ^"iiTi ad Abrahamum ) omnes 
lum.HscerPo' ^^^^^^^ terra?,hoc eftjVtipfe Dominus ca. 
'giiloslioiiiitiisi. ^^' exponit, cum ait : benedicentur in 
fcreconatu- ^^"^^"^^"^ omnes gentes tcrrs.Hocfe- 
i8:lionoril)Dsr "^^" P^^lus Gal. ^.interpretatur elfe Chri 
idcre&toji; ft""^ cum ait: Abrah^e di&x funtpromif- 
isvefieriijcircii '^^^^^ 2.^^emini eius.Non dicit&feminib. 
mtJimk- ^^■^^H^'-^^''-'^ vno, & in femine tuo qui 

nJ. 7 ^^^^^ I" benedidione fempiternam, Hu- 
mm ndusLi^,, promifsionis h:rc eft iimpliCiTsima fen- 
2vote/ff^^f^„^j^^ Gentes, id eft, homines quicunc^^, 
iMfomciiify i(jiberati a maledidione legis,& miferia 
1^™'™ fempiterna , horumque cauiis peccato & 
5,(\TO\tk(ira Dei,&donati benedidione & beatitu- 
Huic luatiook aine ceterna per lefum Chri itum,quem n- 
2 fu!)ijita,e;((loi <le apprehendut , in quo Sc iuftificantur & 
ifflorurfasexatifaiKaificantur, beabuntre& fcelices pro- 
Mclufus penbit nunciabunt : quoniam per femen hoc be- 
amguftauentdE nedidum, & fatisfadueft perfed^ iufti- 
firatiofenliiirif cix Dei, & perfedse mifericordia: Dei fa- 
2git ,tru6uif^ dus eft locus. De hac benedidione loqui 
crefdtadvitJi!' tur Paulus ad Ephef i.BenedidusDeus & 
nosaoM oi^ pater domini noftri lefu Chrifti,qui bene 
^g/fn]us,iierf dixitnos benedidione fpiritualiin coele- 
jj^j.pifceiiti|'jtftib.inChrifto,in quo habemus redetione 
per fanguinem eius & renufsione peccato 
' rum 



54 

rum : Atquc ita videmus quod hxc repc- 
tita promifsio effedum vidorise fuper fer 
pente clarius exprimit , ac veluti definit 
ipfam vidoriam benediftionis voce.Nam 
plenifsima beatitiido hic voce benedi- 
<9:ionis fignificatur : Quemadmodum ex 
Paulo oftendi. Deinde in hac promifsio- 
neobrerueturparticulavniuerfalis. O m- 
N ES inquit , Ge n t e s. Deteftemurigi- 
tur tanquam ferpentis venenum eorum 
dogma, quihanc vniuerfahtatemSophi- 
ftica conantur eludere , ac gratias agamus 
Deo , pro fua immenfa gratia quam pro- 
mifcue omnibus ofFert,& nos includa- 
mus in hanc vniuerfalem promifsionem 
gratisE per fidem. Necp enim omittit Mo- 
fes modum appHcationis beneficiorum 
huius benedifti feminis. Nam Genef 15. 
ait: Credidit Abraham Deo & reputatum 
efl: ei ad iufticiam , id efl , fides , vt PauL 
ad Roma. 4. hoc di<5lum interpretatur, 
credenti Abrahamo imputata efl ad iufti- 
ciam. Eftautem hajciufticiaprsecipuabe- 
nedidionis in Chrifto promiflGE portio. 
Nam vt iufticia peccato opponitur: ita 
cadem iufbciavia eftadvitam bencdidi- 
onis finem. Dicitur autem fides imputari 
ad iufticiam , non dignitate fua , non me- 
rito ; fed quoniam organum eft quo ap- 

preheii- 



pre 
tati 
clai 
can 

ilesii 
nos( 
ilem, 
ordii 
iusa 
cap, 
kho 
foi 
credii 
cato 
(icac 
fale/n 
itain^ 

offert 

mis^ 
Mh 
•]ietaii' 
liisvid 
ltida& 

feinine 
4fe 

fifsiinc 



rft'' Pi-eJ^enditur iufticia Chrifli , cuius impu- 

'viaorijfopp tatione iufti fumus. Ideo Paulusalibi 

Mcvdutiilj; clariusloquitur, vbi dicit nos fide iuftifi- 

e™nisvoce] cari, quatenus nimirum fides Chrifti oboe 

^ wc voce bG; dientiam apprehendit,qua nobis imputa- 

VJiemKlmodE ta iufti cenfemur. Non ergo pugnant , fi- 

^winliacpronii:i des imputatur A brahamo ad iufticiam ' dc 

«ulavniuerlalis, 0 nos oboedicntia Chrifti iufti fijmus : (iqui- 

ns. Deteftemuf. ^^"^. ^^^^^ huic fiibordinatur.Qusc aut fub- 

Dtismiiieor prdinatafiantjminime repugnant. Hu- 

mT[itm%i applicationis meminit etiam leremias 

'e,ic^2m"^3i ^^P' 1 7- Benedidus vir ille qui confidit in 

ipm(imipi lehoua , id eft , merito benedidi feminis, 

m kld apprehedit : beatus eft quifquis 

[alemptomit» crediderit. In eo enim hberatur apec- 

mtmomit^! ^^^^ ^ donatur iufticia & vita. Vt ergo fi- 

M kntor accommodamus nobis gratiam vniuer 

iinis NainGenrf f^^^."^.^" benedido femine propofitam : 



amDeo&reputi mhdelitas hanc gratiam reijcit.Ex quo 
., n r^jj \[\ nt vt gratia quje ex confilio Dei omnibus 
iTminterW ^^^""^vtpote vniuerfalis, fiatculpaho- 
• "''^"^^ particularis , vt ftet firmum didum 

'^^l^ iIIudDaniel: perditio tua ex telfi-aelin 
^ (]• ir tantummodo auxihum tuum.Hic rur- 
proiniiJ F videre eft, quam concinne oerfeda lu- 
caoopponi ^.^.^^ perfeda mifericordia Dei in hoc 
liinm^^l femineAbrahs conueniant, U mutuo au- 
I0[nm^^'- xiliofefuftineant. Id quodD. Paulus cla- 
Titstclahf' rifsimc ad Gala. 2. docet^cum ait Chriftus 
^anuni*;; G rede- 




8S 

redemit nosde maledido legis fa<^us pro 
nobis maledidum (id eO: maledidionis 
poeiiam noftro nomine fuftinenSjVnde fa- 
tisfa(5i:um eft perfedx Dei iuflicise ) vt in 
gentib. benedidioAbrahsefieretin Chri- 
fto, id eft, vt perfed^c mifericordiae Deifi 
eretlocus,quain gratiam recipitpeccato 
rem. Cum his duab.promifsionib. con- 
gruut omnes alice de Chrifto, vbicunq^ le- 
gunturapud Prophetas. Nam Prophetz 
liiasprajdidiones de Chrifto mutuati funt 
aMofe, quasfuis accommodaruntaudi- 
toribus,prout tempus & ratio poftula- 
bant. Ex quibus multas cogemur adduce 
re in fequentium mebroru noftrae parti- 
tionis explicatione. Hic folumodo tcnea- 
mus , q apte hiftoria Euangelica , & fcri- 
pta apoftolica cum his duabus promifsio- 
nibus quas declarauimus, congruant. 

DE SECVNDO. 

Cum Mefsias promifTus in fcripturis di- 
catur lehoua, Semen Abrahse, & Emanu- 
el , docemur quod Mefsias fit Deus , fit 
homo,quod fit vna perfona ^iAvS^oj-jof.EtCi 
aute perfona eft xterna: tamen nunc dici- 
tur conftare ex duab. naturis , quia iuxta 
tepus diuinitus ordinatu,filius DeiaiTum- 

fit 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



\ e(^t jjijjjj . : lit hiimanam naturam m vnionem hypo- 

«(iiftinensvT ^^^icam , vt Mefsias eflet Deus & homo 

■ ^^ei iiiftic' vna perfona in duabus naturis fubfiftens. 
rablieref 'H' ^'^^^^^ naturse in Chrifto mter alia h^c 

mir..:.. Tunt teftimonia. 



Pfal. 2. Dauid tnperfona Dei Patris aU 



inmmr' S"'' loquitur filiu hifce verbis , Filius meus es 



tu, ego hodie genui te. Eft enim filius 

1 - _ 



^^ifto.vbiciLiK];: ternus a patre JEterno genitus ineftabili 
^■m Mt totius eftentiy communicatione ab ^ter- 



mmimk no , in qua efsentia nuUum pundum dari 

'omokmmi poteft, nec principij, nec medij, nec finis, 

Jd' iitio pokli vt in rebus creatis. 

icogemur*. Pfal. 44. Sedes tua Deus in feculum fe 

:oiii noftti pi- culi,virga xquitatis virga regni tui,dilexi- 

icfolwiottM fti iufticiam & odifti iniquitatem, proptc 

lm^^AQ,icfa rea vnxit te 6 Deus Deus tuus oleo exul- 

sdaabuspromite tationis prir confortibus tuis. Hic Dauid 

DUijCOiijriiant, vaticinatur de regno Chrifti quem leho- 
uanominat. Eftenim lehoua nomendi- 

^ ^ 0 0. uinse naturx feu eftentije proprium ; quia 
ab omni seternitate eft & femper eft. He- 

Ifusinfcriptuni- enim ipfi teftantur hoc nomen Deo 

\br2li2)^^'''^ impofitum efle , ad fignificandam nudam 

( iifW)! ^^"^"^"^ eflentiam fecundumfe, abfque 

! ahquo refpedu ad creaturas , dc propte- 

'Ljdcfi incommunicabilc creaturis. 

^miiit Pfal. 58- IehouanomenilIi,exuItatein 

-S co.rp,«„.... ^ _ ^^^^^ 



't 



88 

Efaia» p. vocabitiir nomen eius admi- 
rabilis , confiliarius, Deus, fortis. 

lerem 23. Eccedies veniunt dicit Do- 
minus, & fufcitabit Dauid germen iuftum 
& regnabit rex, & profperabitur & faci- 
etiudicium & lufticiam in terra, in diebus 
eius faluabitur luda, & Ifrael habitabit 
confidenter. Et hoc^eft nomen quod vo- 
cabunt eum, lehouaiuftificatornofter. 

Hucaccedit cultus diuinus foliusDei 
proprius, Pfal. 72. Adorabunt eum om- 
nes reges terra?, omnes gentes feruient ei. 
Nuncautem Deutero. 6- fcriptum eft;Do 
minum Deumtuu adorabis & illi foli fer- 
uies. Prsetereo ofFicium & opera,qux pla- 
ne diuina funt. Dicitur enim pafsimin 
fcripturis creare , faluare , iuftificare, bea- 
re qux nulli rede tribuuntur nifi Deo. 

Multa didanoui Teftamenti cum his vc 
teris teftamenti teftimonijs congruunt. 
lohannis i. dicitur filius D e 1 ^oyof , qui 
erat in principio,qui erat apud Deum,qui 
erat Deus» per quem omniafada funt : Et 
paulo poft difertis verbis vocat & definit 
Ao>oj' hunc , filium Dei. Vidimus , inquit, 
gloriam eius , gloriam tanquam vnigeniti 
a patre.Vox patris fonat de ccelo fu|) eum 
huiufmodi. Kic eft filius meus diledus in 
quo mihi complacitum eft,hunc audite. 

Paulus 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



r ^!^^ ^^'^ Paulus ad Rom. i. vocat Chriftum, filium 

' ' . '^^'J Dei : Qui, inquit, declaratus eft filius Dei 

^"i^tdicitD per potentiam. Ad Rom. p. loquens de 

'"igernieniullt: Chrifto fic ait : Qui eft Deus laudandus in 

"Perabitur&ljt fecula. i. loh. 5. Scimus quod filius Dei ve 

J^j^Tyndiek nit, & dedit nobis mentem , vt cognofca- 

2 ''^^^^ 'isbitil: mus illum, qui verax eft,& fumus in veraci 

«enquodvj illo,id eft, in filio eius lefu Chrifto, hic eft 

fctornoller, verus Deus & vita «terna. " Habemus igi- 

feus iohk tur confentientia teftimonia veteris & no 

odmtmm ui Teftamenti de veradeitate feu diuina 

ptcshmU natura filij. 

'fmftmdiDo Verum quo plenius iuuetus de hoc my 

abis&illM/er- fterio erudiatur,& firmis rationibus ar- 

b^en,(\ui^\v metur aduerfus eos , qui ex inferis Aria- 

ni em^feii na dogmata reuocare conantur : huc duo 

rt iufct,ba brcuiter adijciam . Vnum quomodo non 

DDnturnifiDeo. ^^^^ fii^^t > etfi & pater feorfim eft & di- 

taticiiiiiliiS' ^^^"^ Deus, fimiliter & filius, item fpiritus 
fandus. Deinde quantum interfuerit no- 
ftraefalutis, vt mediator nofter verusx- 
tcrnus& omnipotens Deuseffet, 



loiujs congruet 

i$D£i'V,? 

atapudDeuni-f: 



fa6afuDt:: Quantum aute ad primum attinet, hzc 
^^^^ demonftratio inprimis teneatur, videli- 

cet, quod nihil re & adu infinitum pofsit 
vel partitione veldefluxione,velpropa- 



bisvocat&dc" 



^^"^f r C gatione , vel alio quouis modo multipli- 



cari. Hocenim inhniti natura ita repu- 
gnat , vt fieri non pofsit, vt fimul ftent na- 

G 3 tura 



po 

tiira infinita,&: eiufde quouis modo multi 
plicatio.Nuncautverbum Deinobis diui 
nam natura pr^dicatinfinitam & immen- 
fam , vt quz omnia impleat, & a nullo ex- 
cludatur.Ierem. 23 . Nonne deus de jppin 
quo ego fumjdicit dominus,&n6 deus de 
longinquo. An non coelum & terram ego 
impleo dicitDominus. Et Pfal. 138. Qup 
ibo a /piritu tuo & quo afacie tua fugiam. 
Si afcenderoin coelum tu iliic es,li defcen- 
dero ininfernum,ades. Sirumfcropennas 
meas diluculo , & habitaueris in extremis 
maris , etiam illic manus tua deducet me, 
& tenebit me dexteratua. Hinc concludi- 
tur infinitas & immenfitas efientise feu na- 
turaj diuinse. Hoc autem cum ita fit , quid 
qusefo ineptius? quid abfurdius.^ imo quid» 
magis impium eiTe poteftpquam fimplicif^ 
fimam infinitate diuina? naturx difcerpere 
& numero multiplicare?lam fi & ineptum 
& abfiirdu & impium hoc efl:,qd dicemus 
de illis qui plures efie Deos quam vnu fin- 
gunt > Huc accedit Mofis vox Deuter. 6, 
Audi Ifrael lehoua Deus nofter lehoua v- 
nus eft.Etfi ergo tres funt iuxta verbum & 
patefadrionem , non feparatse quidem a fe 
inuice , fed fuis proprietatibus & numero 
difl;ind:2E perfonse-.tame ex eo no fequitur 
treseffe Deos. Suntenimhsetresfingulae 

per- 



^^^^modoirt P^^rfonxjvnus & ide perfe<5cus Deus, quia 

^'^Deinobisi qualibet perfona non eft aliqua Dei ef- 

nnitain&iinir£ ^entix pars fed tota eHentia , eaqueinfe- 

^&anullop cabilis quia infinita. Non ergo eifentia di- 

nnedeusdeip ^"^ fubfiftut hx tres perfonse mul- 

iniis,&n6deusc tjpjicatur. Pugnat enim fedio feu par- 

iumScterranifc ^""i fimplicifsima infinitate , ficu- 

• ^^'^"^ demonftrabimus. Si enim multipli- 

aiaaetoatugiai ^^^etur infinitas , finita fieret : Si finita, 

tDlcfs,lidelce! Si creatura , nullo pacflo diui- 

Sifmkro^tm efientia dici pofTet. Proinde efientia 

mismtrm ^""''^ infinita eft natura , tribus perfonis 

tnadetofflf, communis , etfi vna fit numcro . pcrfonx 

iHinccondu(6-' ^^^^ ^""^ ^^^^ q"^ hac communi natura 

istebw- ^4^fi^u»t, nonquidemfeparatavtantea 

BOimufe,f i ^^'^"^"s ^t) alia. Nam fe mutuo conti- 

bfurdiuyiinoqui; "^"^ '"^''^ vt Damafcenus lo- 

dl^oiiani W ^"^^"^: ^"^^"^ ^X^^V'^'^ mutua con- 

naLlcerpe; ^^"^'"'^^^j q"^ tres perfona? trinitatis , v- 

rjiMniii- ^^^^ vicifsim contincntur, vt cum 

T /I ^^^"^ ^^^^'^ J^^f in me eft , & e^o in pa- 

)ceW» tre.Et Paulus : Erat Deus in Chrifto mun- 

eo^^"^™' «l"m fibi reconciIians.Sed hoc myfterium 

(Isvoxljeii ■ cineri 3c pulueri plane eft m 

SDofterleHOJ fcrutabile : Sed diftindx duntaxat , vt 

^igxtim: monuimus , proprietatibus & numero. Si 

y.itxqum-^ quidem pater eft perfona gignes,filius efl: 

ato&n"'",^ perfona abomni xternitate ineffabiliter 

:conow\ genita. Spiritus fan<5lus eftperfonapro- 

f 




9 2 

cedens a patre & filio ab omni seternitate. 
Tres ergo illse diuina? perfona; non funt 
tres dXyStdi vnus idemc^ Deus propter fim 
plicifsimam trium perfonaru in vnam ean 
demc^ naturam vnionem.Cum ergo Deii 
nominamus, intelligimus eflentiam diui- 
nam in qua tres perfonse rubfiftunt.Cu pa- 
trem filium & Spiritum fandum nomina- 
mus, intelligimus perfonas fubfiftentes in 
illa communi natura diuina , diftindas jp- 
prietatibus & numero. Quod aute excm- 
pla nulla in natura creata huc per omnia 
quadrant , ratio eft. Quia natura creata 
eft finita , & multiplicabilis , cum increa- 
ta fit infinita&minime multipIicabilis.Su- 
mamus exemplicauflanaturam humana. 
In hacnaturahumana finita & multiplica- 
bili , fub/iftuntpIuresperronsE vt Petrus, 
PauIus,Iohaiies. Eft enim humana natura 
illis communis : fed Petrus,PauIus,Iohan- 
nes non funt vnus homo numero fed tres. 
Q^ia &muItipHcata eft eflentiahumana, 
& feparatifunt Petrus , Paulus , lohannes 
^fe inuicem , & diftinguuntur perfonali- 
bus proprietatibus. Eft liquidemfimilis 
eflbniia humanain Petro,PauIo,Iohanne, 
non vnaeademcp numero.Si enim vna ea- 
dec^nu-neroeffentiahumanaeflet in Pe- 
trOjPaulo Johanne , non diceretur nec ef 

fent 



fent 
pari 
efle 

lA 
[im 
vnan 
trejil 
Hinc 
abfol 
fecoi 
laria, 

dealij 
km 
eniffl 
n^, 
Contr: 
fk 
m\i 
kmx 
eientia 
sdniiit 
conipa 
lam 
Writi 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



5>3 



perfonj - ■ ^*^^^ ^^^^ homincs fed vnus homo , nec fe- 
^"^rumvnaoii fcriptura , et/i tres perfonas fuisproprie- 



fiDen '^^"'^ parati eflent afeinuicem, vtvnuspofsit 
eiTe hic & alius alibi. Videmus ergo cur 



«n.Ci]nierao[, tatibus & numero diftinaas agnofcit^non 

»«s ellentianil tamen tres Deos adorat.Qiiia non eft njfi 

^2liiDliftunt,G. vna numero diuina eflentia,in qua fingulac 

J lanaiininoiiir tres illx perfonac perfede communicant. 

«liibfLflentei Hinc eft q> omnia quse Deo attribuuntur 

™3,(inftis abfolute , hoc eft , fine perfonarum inter 

Q^oiim\t: fe comparatione feu relatione , fint fingu- 

'■Stikcperom laria, vt efle increatum, immenfum , jEtet' 

"i^mtmcra num^omnipotentem , ^';rfe/;^a77?oy. Etfi er- 

)ilis,cunikra go pater eft increatus, filius eft increa- 

ffiii^^kioil^^S^ tus,Spiritus fandus eft increatus, & fic 

mtutmWffiit de alijs communib. attributis : tamen non 

ifoitiSiffiiitiplii funttresnicreatifed vnusincreatus. Eft 

sperfoojrtPetr. enim increatum effeproprietas feuidio- 

nifflliiiiiiaoanat: ma diuinx efientia? , quas fingularis eft. 

tnisFauWot- ^ontra vero cum dicitur,pater filio x- 

lonaraerofedt: qualis eft , fiHus eft a:qualis patri , Et Spi- 

^eilentialiiiiii^ ritus fandus eft scqualis patri & filio,red;e 

pjulus.Iohc: dicuntur tres cosequales , vt coa^terni, co- 

gnuntnr perfoJ^ ^^^"^^^^^^ ' immenfi, a.7r^r^a7^oi , quia h^c 

hfmm'^ ad mutuam perfonarum, quse plures funt. 



comparationem dicuntur. 

lam quare Mefsias nofter Deus effe de- 
buerit videamus. Quod neceflefueritme- 



^fj^^i ... diatorem efle Deum dux prauilsimae funt 
toOT'»; O 5 cauf- 



P4 

'cauCxyidelicet magnitiido mali, quopre- 
mebatur natura humana : Et impotentia 
feu infirmitas creaturaead reftituenda bo- 
na,quiEperpeccatum amifla erant. 

Magnitudo mali cernitur in quatuor 
potilsimum , videlicet , in peccati noftri 
grauitate , in ir^e diuin^e lufticia, in poten- 
tia mortis , & ni diaboli tyrannide crude- 
lifsima. 

Peccati grauitas maior fuit qua vt eius 
onus fuflinere pofTet finitapotentia, qua- 
liseftangelorum&hominum. Nam cum 
infinitus reatus fit, propter bonum infini- 
tum oftenfum, videlicet Deum, cuius ma- 
ieftas Ixfz erat per peccatu primorum pa- 
rentum , neceffe fuit vt hoc peccatum,aur 
infinitis poenis puniretur , iuxta normam 
diuinjE iufticiar, aut pro eo fatisfieret di- 
umx iuftici^. Verum quiahjecfatisfa- 
<51:io debuiteifepreciumiiilinitse bonitatis 
& asquiualens, non potuit ab vlla imo ne 
omnibus creaturis fimul fieri. Quare ne- 
cefle fuit expiatorem peccatiefleDeum. 
Solusenim Deus vteftinfinitus, itafoliis 
infinitum malum fuperare abolereque po 

Irxdiuin^ iufticia proportionem vin- 
diaa. ad oft enfam poftulabat. Cum ereo 
pftenfa erat infimta , fuit & ira infinita, 

quam 



qiiair 
nonf 
tor,^ 

mi 
niomh 
pofsitf 
bptiHi 
:.ifiliuc 

pterpi 

km 
^na m 
liomo,( 
llisBei 
bo/iim, 
mofc 
^^m 

'•'iDeiiii 

'^t(l'4in( 
^ioinlinii 

mi 

f"iiT?irai] 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



P5 



^\ ^^itiipott^ <5"iiiTi puracreatura ruftincre placarcquc 
^"^^fcendj: "^*^ potuit. Quare neccfTe fuit vt media- 
erant, tor > qi^i ""^^^" I^ei placaret Deus eflet. De 
^uitur in (jiijj hac iraloquitur PaulusRoma. i. Reuela- 
•) in peccatioo ^*^^^ fuper impietatcm oni 

ttiufticiajinpoj! nium hominum. Qiiod aut ha?c tolH noii 
oliiyrannidecri; po^^i^ fi^''^ mediatore docet hoc didum 
" baptifix apud lohannem : Qui non credit 
aiorfiiit mm ^^^^^ ^ manet fuper eum. Qiiod 
kitimm ci ^^^^ immenfa & infinita pro 

^flffl mcL ^^^^ peccatum , ( in quo concnrrunt hxc 
mtonmink m^l^^.contcmtus maieftatis diuime, fuper- 

• • ' ^ gna miagme Dei , ad quam conditus crat 
\ ^ ^"homo, cofpurcatio, imitatio Sathanje ho- 
LMcpM,i:^j^ Dei,focda defedio a caftris Dci a(i dia 
^'"'boUim , & intollerabilis ingratitudo dcc.) 
^^^^^ r^^^[co2,nofckar ex pocnaprimorum parcntu, 
iun giuaWattg^ p^j^^ fecuta in omnibus pofteris Ada:, 
miDiiMsm^^ comminationibus diuinis,excalamita- 
tditabvUa inio tibus , quibus premitur humanum genus, 
lulfieri. Quiitgx tyrannide diaboli in homines,ex fignis 
peccatielleDcirjE bei in ccdIo , in tcrra , in mari , ex ma- 
linliDituSjitt grjjtmJijig xternarum poenarum , quas lu- 
rare^fjoleref cntqui non conuertuntur , denicp ex pre- 
cio infinito folutOjpro redemtione poen^ 
roportionfi" peccati. Qnis hic non videt^impofsibile 
libit Cuffif fuifre iram Dei tolli, nifi per mediatorem 
^ & ira Jflt-cuius ellet mfinitapotentia ? 

f Potcn- 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



fanftu 
congri 



96 

Potentia mortis maior fuit, quamvt 
ab vlla creatura fuperari potuerit , adeo 
quodPlinius dixerit, fed falfo , ne Deo 
quidem pofsibile effe mortuum excitare. 
Nunc autem cum munus prascipuum eft 
mediatoris deftruere morte , necefle fuit, 
vt potentia diuina polleret , qua vt vitam 
conferrerita mortem abolere poteft.Non 
eft enim apudillum impofsibile vllum ver 
bum, 

Tyrannis diaboli crudebfsima, fub qua 
captiuum tenebatur genus humanum pro 
pter peccatum , etiam erat opprimendai 
mediatore.Quam autem hoc tuerit impof 
fibile humana: naturse,hiftoria mundi cuni 
omnium hominum experientia teftatur, 
Quare necefle fuit mediatorem efle De* 
iim , qui tyrannidem diaboli fua oppri- 
meret potentia. Hinc perfpicuum eft, 
quod ad magnitudinem mali quo prjeme- 
batur genus humanum tollendam requi- 
r^batur , vt mediator eflet Deus. 

Hic iuxta cogitetur magnitudo amoris 
in sEterno patre,8«: filio,& Spiritu fandoer 
ga genus humanu. Pater filio fuo non pe 
percit, fed voluit eum fubijcipoenis, vt 
nos ab xternis poenis liberaret. Filius vo- 
lens & oboediens patri faftus eft vidima, 
reatum peccati in fe deriuans. Spiriti«|o(ltj" 

fan 



Kmos r 
limk 
Secur 
toreml 
aitascr 
perpec 
voceui] 

m{m 
merat i. 
eftnobi! 

itfeuete 
odiuiid 

'iutuiedi 

qi 
abfc 

2illS.Qi| 

Sfeffefci 
tatotum 



^ pomerit ■ ^P^^ ^"^^ cordibus reconciliato- 

fe^italfo iji ''"rn habitare , &motus diuinx voluntati 
^m^iL^ congruentes in nobis accendere. Hxc in 
ms pfj^' " nobjs excitabunt fidem, inuocationem & 
morie nece; ergaDeum, &munienta- 

iW^L ^^^^^^ noftros aduerfus terroresmortis. 

Z:J l ^^"^^^"^ ^^'^-^^«li tyrannidem , &c. 
f j^yf Secunda caufTa cur oportuerit media- 
mpolsibilevk torem Deum efie , eft impotentia & infir- 
mitas creatur^ ad reftituenda bona , quae 
ra«nia,ful per peccatum amifimus. Etfi autem vna 
eDwtojnuffl voce imaginis Dei hxc bona comprehen- 
erifoppnk/iiduntur : tamen plura ad eius reparatione 
mhoctoiriffl/necefiario requiruntur , quae Paulus enu- 
iotmkmerat i. Cor.i. cumait: Chriftusnatus 
ap.mid:eft nobis a Deo fapientia , iufticia , fandi- 
metamefeficatio & redemtio,vt qui gloriatur in Do 
m diabolifuiojmitio glorietur. Hxc quatuor bonorum 
{iDC perfpiccuirgenera creatura nulla , aut finita potentia 
einnialiqiiOF-reftituere hominibus potuit , Quemad- 
intollendafflrmodum de fingulis ordine videbimus. 
elfetDeus. Primum itaq? Sapientiam dc- 
rma^Ditudoi^buit mediator reftituere, nonqualis eft 
^^-{pintufarJnundi, quxcertisterminis clauditur , fed 
jj^^jjljofiioiioqua? abfcondita eft a principibus feculi 
^ljjljjjcipffnuius. QiiJEfiinerapietia aZacharia defini 
'bcnrci fi!:^""refie fcientia falutis in remifsionem pec 
^^^yjfflvic-atorum per vifcera mifericordia: D e i 

I riuans. Jf^^^''^* fapientia loquitur Eu- 

* ange- 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^8 

angclifla lohannes primo capite cum ait: 
Deuni nemo vidit vnquam , fedfilius qui 
eft in finu patris ipfe enarrabit nobis. An 
non lohannes BaptiPca mifliis eft , Zacha- 
ria patre tefte, ad dandam hanc fapienti- 
am ? An non per angelos & Prophetas 
potuiflet Deus hominib. hanc reuelarefa 
pientia? Aliudeft Hare fapientiam feu do- 
cere vt miniftri. Aliud eft efle fapientiam, 
hoc eft,efiicaciter praftare vt corda homi 
numpercipiant falutarem lapientia. Vox 
quidem hominis ferit aures corporis : At 
filius Dei qui eftipfa Dei fapientia, animu 
hominisfapientia replet falutari. Nam 
tum demum verbum Prophetarum fru- 
clum afl^ertjquando verbii Deus cor ape- 
rit, & inftillat verefapientiae femina,quod 
fanenoneft creaturse vlliusfed creatoris 
folius. Ex quo fequitur oportuiflemedia- 
torem efleDeum. 

Secundo loco oportuit mediatore I v- 
s T I c I A M reftituere. Nam fine perfec^ta 
iufticia nemo poteft in confpe<5]:uDei pro 
dire. verum perfc(5lam iufticiam,quaE fuf- 
ficiat omnibus, nemo poteft conferre nifi 
Deus. Siquide duo requiruntur,vt homo 
fir perfede iuftus cora Deo: quoru primu 
cft hberariab iniufticia & peccato ,qu2 
rnala in mundum homines fecum aft-erunt 

& 



iiplenalt 

:;3triilio 

flDiusenc 
in2.Di 
siriiulHci 
m eft, 
(iiinfimti 
.Tiinibusi 
tore regi 
cxpistioi 
iere.qiie 
riobcediei 
::oscorain 
snt, debu 
inonno 

n 



"liiianiell 

"^ornofte 
Sancti 

aiccunull; 

'«Deieft 



quita fedfiii "'^ ^ poftea. Alterum donari & orna 

«lirraktnoh!' P.^^"^ "^^"^"^ (^"^ menfura iu- 
^aniisel} ^^^^ coraDeovalet ) obcedientia, 
ndiniK Jr neutru horu prseftitiflet mediatornifiDe 
S eflet.De priori fupra diximus vbi often 

mik L T ^^"^"5 enormitate peccati , & iufticia ir^ 
^•hancreuek diuinse. De altero quod cft donari& or- 
ff yntianifeci nari iufticia, qua fatisfiat legi Dei,manife- 
«fleitetlelaptt ftum eft,quod nullius creaturs iufticia 
Wncotdak cum finita fit, pofsit fufficere infinitis ho- 
M!a|)ientii.l. minibusinfalutem,quod fanein media- 
timcot^m, tore requiritur. Siquidem vt fufticienti 
\iti\i^mm,m cxpiationis vi<5l:ima pro peccatis fatisfa- 
jletlmi Ai cere, atque adeo omnemreatum tollere: 
itto^kaiMfe ita oboedientia fua ergalegem omnes iu- 
ut\)\itaco!f ftoscoram Deofiftere,qui in ipfumcre- 
ipienitleniiiiiif ' dunt, debuit, Itaenim Paulus ait : Eum 
rjTlliusfeicieatr quinon nouit pcccatum fecit peccatum, 
iniroportiiilliK vtnos fieremus iufticia Dei in ipfo. Ta- 
lem proinde mediatorisiufticiam,hoceft 
jrtyituiete' infinitam eife oportuit , vt infinitishomi 
\ Nainlinfpfr' nibusfufficeret- Quare necefie eft vtme- 
*[; diator nofter fit verusDeus. 



unicilitMf Sanctificatio tertio loco fequi- 
norflicoii' tur,quam mediator afferre debuit. Quod 
» L[intiir,rtl5' ^^"^ nulla creatura prsftare potuit,De 
um efie mediatore oportuit.Siquidem fo- 
' ^peccato,' lius Dei eft darefpiritufan(5tificatore,fine 
lcm^^- ^^^"^ inchoari quideni , nedum cofum- 

mari 



4 



I o o 

mari fmBiRcaxio noftri potuit. Porro 
cum fandificatio opponitur peccato , & 
in peccato funt duo, videlicet formale, vt 
reatus : & materialc , vt viciofx qualitates 
& adiones : duplex erit fandificatio. Vna 
quse opponitur reatui, qux eft expiatio 
peccati per Chrifti fan guinem.Altera quac 
opponitur viciofis qualitatibus & aftioni- 
bus,qu£ eft fegregatio hominis a propha- 
nitate gentium per mortificationem car- 
nis,& coniundio eiufdem hominiscum 
Deo per viuificationem fpiritus. Hsec fan- 
<5lificatio vocatur etiam a Paulo Philip. 
Circumcifio Ipiritualis. Nos , inquit, cir- 
cumcifio fimius , qui fpiritu Deumcoli- 
mus , in Chrifto gloriamur , & non in car- 
ne confidimus. Proinde circumcifio fpi- 
ritualis eftamputatio fiducise carnis , cui 
fiiccedit gloriatio in Chrifto, & purus co- 
lendi Deum arfecSus. Atq^ hsec reuera eft 
fandificatio illa, quam Deus & homo me- 
diator nofter aftert. 

Redemtio quam poftremo loco col 
locat Paulus, primum requirit perpetuam 
prsefentiam mediatorisin Ecclefialateper 
mundum fparfa. Sed quis poteft fimul & 
femper in tot locis prsefens efle nifi fit De- 
us ? Secundo , requirit cuftodiam Eccle- 
fiXy videlicet vt mediator fit cuftosnon 

folum 



folufflf" 
.lorufflff 

icrtio re 

(ia,nefal 

;3. lani: 

(ordahoi 

'liisconte 

licium, 

Deum.C 

mitusfe. 

mprcc 

tnm\ 
TOdeant 
lesindev 
icuidadti 



i&ociii,s 
ferconf 
^*ol)ieran 

^ttintuml] 
'^miicaret 



X 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



'i^ielicetforraal^, 
^viciofzquaiit^, 
fjtlan&ifxatio.V 

Q&atibiis&aaic: 
tiohoiiiiDisaprof: 
portilicationeiiic 
ioflemlioniinisa 
mfpmMk 
vniMoMp. 
s.Nos,in(fiiif,a' 

ointeQiQirociiiot 
ao iiducijcamis,; 
iClinllo,&piirasi 

fliDelis&honio: 
impoftremoto: 



.nsinEcdeljito: 



I 6 I 

rolum Ecclefia: totius: verumctiam fingu- 
lorum membrorum aduerfus infinitas te- 
nas diabolorum & hominum , quod fa- 
ne diuinje potentise efTc manifeflum eft. 
Tcrtio requirit vt mediator infpiciat cor- 
da , ne fallatur externa hypocritarum lar- 
ua. lamautem cumfolius Deifitintucri 
corda hominu,8cintimos afFeftuum recef- 
fus contemplari : Et hoc mediatoris eft of 
ficium , certe oportuit mediatorem ciTe 
Deum.Quarto requirit vt vbiq? audiat ge 
mitus fe inuocantium, & infpiritu & veri- 
tate prccantes exaudiat , quod fane fo- 
lius diuinx virtutis ert. Quinto requi- 
rit vt in extremo die cxufcitet mortuos,vt 
prodeant exterrx puluerc omneshomi- 
ncsindevfqueab Adamadvltimum. Sed 
quid ad tantum opus valent omnium crea 
turarum vires ? Sane omnes angeli & 
omncs homincs fuisviribus ncvnumcx- 
citarent mortuum, nedum omneSjidcp in 
i<5tu ocuIi.Sexto & vltimo requirit vt me- 
diator conferat refufcitatis, qui in vcra fi- 
de obierant ,^ternam vitam, perpetuam 
gIoriam,& conformitatem cum Dco.Scd 
quantum hoc fuperat opus creaturaru vi- 
res , nemo non videt , nili qui & mente & 
fenfu caret. Cum igitur mediatoris fit tan 
tis.bonis Ecclefiam fuam ornarc ,quce c6- 

H fer- 



r o 2 

ferrenemo poteftnififit Deus : Profe^o 
neceflbfuit mediatorem eflc Deum. Hoc 
cuni piecogitaret Euangelifta lohannes, 
voluit hoc iundamentum iaccre de vera 
diuinitate mediatoris in principio Euan- 
gelij fiii , vt certo ftatuamus , mediato- 
rem verum Deum cfle , perfonam a patre 
diftindam: fed eiufdem eflcntix & poten- 
tiar , vt & mala tolleret , quibus premitur 
liumanum genus^&bona c6[erret,quibus 
per peccatum excidimus. Breuiter vt om- 
nia vno verbo concludam. Si mediator 
Deus non eflet^faluator non efietjfedpo- 
tius Saluatore indigcret. Et lohannes 
Cafsianus : Audi loquente ad paftores de 
Dei ortu angelum Dei : Natus, inquit,eft 
vobis hodie Saluator , qui eft Chriftus 
Dominus in ciuitate Dauid- Ne folum 
vtiv^ in Chrifto hominem intelligeres , & 
Domini & Saluatoris nomen adiecitjfcili- 
cet vt quem Saluatorem elfe cognofceres, 
Deum nequaquam cfle dubitares: Et cum 
faluadi virtus non nifi diuinaj competeret 
poteftati, diuina: eum efle potentixnon 
ambigeres , in quo faluai^i potentiam 
cfle didicifles. Atque hxc breuiter nnt 
didade veritate diuins? naturx in Chri- 
fto,& cur oportuerit mediatorem efle De 
um. Nunc.breuitcr adijciemus teftimouia 

de 



(iirnecel 

kre. 
Gen.] 
, mine Sei 
mulieris 
Bisn[iiili( 
bmana 
toneiDi 
(lebijj*f, 

dmhlia 
Gen,4 
fubnorai' 
fceptrum 

%i(iell 

knM 

lisinalcula 
tJt,in(iic2 

fitiiraiiic( 



cun 
fxvirilifj 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



)ODaco[erret,(]iiil; 
DMsJreaitervtw 



ret. hlokmt 



n\e^£j)euiii,|f hiimana natura Chrifl:i,& oftendemus 

langeliilaloluiif^ cur necefle fueritMefsiam fieri hominem. 

iacere dev» Tefl:imonia igitur human^ naturs in 

linprincipjotcj Chrifto ex multis hxc pauca libuit afcri- 

^m^.mk ^^^^ . . ru \ 

^|>stfoi\ainar 5* P^^omittitur mediatoriub no- 

^ififai^inoh Seminis mulicris- Semen, inquit, 

et,qukJr i^iu^ieJ^^s conteret caput ferpentis. Semi- 
nis mulieris nomine procul omni dubio 
humana natura fignificatur, quam media- 
tortemporeapatre confl:ituto aflumere 
debuit , quod & f ecit : iuxta illud PauH : 
Pofl:quam venitplenitudo temporismifit 
, , , Deus filium fuum natum ex muliere. 
mii^imdc ^^^^ promittitur idem mediator 
a.Mm«\ nomine Silo. Non, inquit , auferetur 
^^''^^j V n Tceptrum deIudadonecveniatSiIo,id efl: 
;eDaiiid. klok ^j.^^ mulieris, qui erit expedatio genti^ 
kmintellf «I eft, promiflus Mefsias. 

fflOnienaWc i^^^ 3 1. Creabit I ehoua nouu in terra, 
fflielfecognoicff fcemina circumdabit virum,ideft,foEmina 
fedubitaresiti- ^^^^ ^-^^^y^ femme grauida , mater erit pro- 
idiuiiixcoinpt"- jj^ mafculic. Siquidcm cum hoc nouu vo- 
ejje potcnoii ^^j.^ indicat fceminam concepturam pa 
(^uiHi rituram contra comunem natur^curfum. 
ji; kc hii^: Nam cum nouum non lit foemina parere 
^jflarurJ cx virili femine conceptu : fequitur quod 
^ciiitom^^ hic fitintelligenda fcemina,qu3; conceptu 
'^ms^i^^'^ ra & paritura eft cotra natura: curfum c6- 
fuetu. H 3 





I o 4 

* Efai. 7.Fcce virgo pregnans parietfi- 
lium & vocabitur nomen eius Emanuel, 
id eft,qui erit Deus & homo.Cum his va- 
ticinijs congruit vox Euangeliftarum & 
Apoftolorum. lohan. i.Verbum caro fa- 
6iu eft.HcEC propofitio tria docet de Mef- 
fia, videlicet, m illo efle i. natura diuinam 
1. naturam humanam. 3. Vnionem haru 
naturarum fadam efle. Luc- 2. Nafcitur 
Mefsias Bethlehem ex virgine de Dauidis 
profapia iuxta vaticinia. Et Paulus vocat 
ipfumfilium Abrahae fecundum carnem. 
Quid multis ? Tota Euangelica hiftoria 
teftimonium eft de verahumanitate Chri 
fti. quam afTumfit integram, hoc eft, con- 
ftantemanima rationali,& corpore,ob- 
noxiam tamen communibus humani ge- 
neris calamitatibus , fed fine peccato. O- 
portuit enim ipfum^qui facerdos efiet fu- 
turus , efTe fegregatum a peccatoribus , 
non quidem focietate naturae fed culpx. 

Cur autem oportuerit mediatorem no 
ftrum efte hominem, etfi Prophetze & A- 
poftoli id multis in locis docent: tamen 
Paulus omnium clarifsime hoc myfteriu 
explicat, idc^ multis inlocis : Etfumma 
fententiiE Pauhnse de hac re huc redit. Vt 
vnus homo Ada peccauit, & in damnatio 
nem alios omnes fecum coniecit: ita con- 

grue- 



iitacerer 
[isjterna 
(.propoi 
WmuiH: 
'iperpec 
ijiinesmo 
'[auerunt 
Ckiftum 
periuftic 
vniushoi 
omnesiK 
&pc[mi 
imm 
iationem 
iitumcau' 
ummort 
;:ftific3ti'o 
kkntpc 
W) pec 

omnescreo 
sjidiuiriji 

4'ciietia 

'"r:ita& 
'*cet 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



10 5 

pmij,; gjiiebat iiifticia- diuinx, vt vnus homo fa- 
' tisfaceret pro peccato,& autor eflet falu- 

, 'HO.Cuinliij ^ tisxternse. Heec ratiohifce verbisadRo. 
'"^Y^ftariiir. 5. proponitur. Sicut per vnum hominem 
•verbunicaro. Adamum,peccatum in mundum intrauit, 
iriadocetiley; & per peccatum mors,& ita in omnes ho- 
•i tiituradiuiiii mines mors pertranfijt,. quia omnes pec- 
•]-Vnioneiiife cauerunt : ita fcilicet per vnum, videlicet 
■• I-K iMt Chriftum, iufticia in mundum n-itrauit,& 
nr^nedeDame per iufticiam vita. Et paulo poft,Sicut per 
i&PiujujTOc: vnius hominis delidum ( reatus venit ) in 
cundm amni oi^nnes homines in condemnationem : fic 
ujffefa Moni ^ P^^ vnius hominis iufticiam (abfolutio 
kniatiitateCfe ^ reatu venit) in omnes homines in iufti- 
:am,kd m- ficationem vitse, hoc eft , Sicut Adse pec- 
tt,iic™,oV c^tii"^ cauHa eft condemnationis ad seter 
iflskmi? "^"^ mortem: ita Chrifti iufticia caufla eft 
'dfinepeccato.C iuftificationis ad vitam jerernam. Et rur- 
lilkerLelletii ^^^^ ^^^^ P^^ inobcedientia vnius hominis 
(Adse) peccatores conftituti ftint multi: 
ita & per vnius hominis ( Chrifti ) ob- 
oedientiam iufti conftituetur multi,id eft, 
omnes credentes. Ad hanc congruenti- 
am diuinseiufticisein faluatione hominis 
refpicit etiam idem Apoftolus i. Cor. 15. 
" rfEi Vbi ait : Sicut in Adam omnes moriun- 
}locis:ttm^ tur : ita & in Chrifto omnes viuificabun- 
■rchucm\ tur^fcilicet nati hhj Deiper fidem. Breui- 
^Scinm^^^- ter,Quemadmo dum in vno homineAda- 
}Difcir:)t2^^' . H 3 mo 

f 



lipeccatoribc 

itmediatorera: 
lii Prophetii 
3S docent: 0 




h 



106 

mo faai fumus infipientes , iniufli , pollu- 
ti, &fub xterna morte captiui: itavnus 
homo Chriftus lefus, natus eft nobis a 
Deo fapientia, iufticia, fan6b'ficatio & re- 
demtio^ vt qui gloriatur in Domino glo- 
rietur. Hseccongruentia lufticise in Deo 
prsecipua caufla fuit , cur mediatorem no- 
ftrum oportuerit efle hominem, de quare 
autor Epiftol^ ad Heb. cap. 5. 7 p. copio- 
fius agit. Sed nobis hoc loco fatis fit fum- 
mam rei indicafle, Aliaj caufl*^ quae affe- 
runtur,ex hac de qua nunc egimus fluunt, 
&adeam referuntur. 

Tertium,quod in Mefsia fpedandum ef 
fe dixi,eft vnitas perfonse. Etfi autem dux 
funtnatursE mediatoris : tamennonfunt 
duac perfonsE , fed vna duntaxat eac^ ster- 
na, quar dicitur : & V e r b v m feu^&^ar, 

tum quia eft ^o?^aHT>i^ ol<ncd^»f 4" vsro^a.7ias 

T» 'srctTfof , tum quia de eo& per eumfa- 
<5i:um eft verbum promifsionis , & ad eum 
omnia , qux in Frophetis & Apoftolis 
funt,referuntur :&Filivs dei ,quia 
ab seterno a patre natus , eiufdem natu- 
rx eft cum patrc. Quicquid enim ab alio 
nafcitur , & eft eiufdem naturac cum illo 
a quo nafcitur, dicitur eius fihus. Aflum- 
fit autem hic filius humanam naturam 
abfque eius per(biialitate propria in v- 

nionem 



monem 
inu5 /it< 
frgo 0 
!ok N 
I pertefta, 
tiiram,vt 
os&hoi 
eftindii;, 
tiirsfub 
homo,( 
li^entis 
srr5 Ti 
dcpafo 
li.'Mu 
rationalis 
qV. tam 
fona. R{ 



tiiiiStiDte 



iimaperfoi 
Fopria. 
titione n; 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



107 

te captiui: nionem perfonalem , vt D e v s & homo 

inatus eftnol) ^""^ Chrifius feu vna perfona. Non eft 

jfan^tiiicatioi ^^^^ Chriftus ratione humanitatis per- 

tMinDomir,o ^^^"^ petfona C hrifti eft ab a?terno 

'lii lufticisini P^^^^c^^^jqua^fibi copulauithumanam na- 

Mrmediatorer ^"^^""^j^^ eademque perfona eftet De- 

\mmM ^iq«i^o^ie<;erit Perfona 

i ' ' eltmdiuiduarationahs&mtelhgentisna- 
tuvx fubftantia: C h r i s t v s quatenus 

ocioco atisiitt j^Q^^^ indiuidua rationalis , feu intel- 

Hz cMsfim iigentis natur^ rubftantia : Igitur Ch r i- 

mcepnosmi s-j-ys videturctiam rationehumanitatis 
efteperfona. Refpondeo. Maiorefttal- 

tealpetotot £^ f anima Petri eft indiuidua 

ttxlfamte rationalis& intelligentis naturce ftibftan- 

is'.tm» tia : tamen vt eft in Petro non eft per- 

ldiiiiWi|?*' fona. Requiruntur ergopluraadahcuius 

£ R ! V H leui jj.^ dicam perfonahtatemjvidehcet, per 

f tj'W/'f ^^'f*' fe fubfiftere, vt perfona fit indiuidua ratio 

leeo&psr euD; nahs & intelligentis naturse fiibftantia per 

[iifsioiiis,&^'^.' ie fubfiftens. Nijc autem humanitas Chri- 

phetis fti pei* non ftjbfiftit , fed fiibfiftitin di- 

j L 1 V s D I uina perfi^na , a qua aflumta eft vt fit eius 

ifli5, eiufdf"'"' propria. Non eft ergo Chriftus perfona 

yfJitienifli^"- ratione naturs humanje : fed diuins folu- 

'J0u:ic0 modo.Non enim vtomnis perfona fimul 

ciasdkS'^^ naturam comple<5litur : itaomnisnatura 

manani n^^' ^"lul perfonam comprchendit, quia per- 
nroDfii ^ona eft quiddam Ci^iray.ivoy per fe. 

%o5^ H 4 Por- 



Porro quatuorvidentur inhocmyfte- fifiif^.'^ 

rio digna diligenti confidcratione. honi^^^^ 

P R I M V MjQuaiisfit vnioperfonaHs, jiBito^^'^ 

qua humana natura copulata cft diuinse. cllcorpu 

S E c V N D V M , Quaenam fint natura- triis:Sic; 

rumidiomata. ["js&ani 

T E R T I V M , QusE qualifque «i^/v/^tct- ! Musi 

rav •Mtvmttt . i tjnien dii 

^ Qv A R T V M , quid illa mivcovU effi- ratertia| 

ciat. viiitisvi( 

Vnio perfonaHs in Chrifto,vt alia vnio- ftoauter 

nis genera prsBteream,eft duarum natura- luitlufr 

rum , videlicet verbi & carnis , id eft , di- fiax cm 

uinx & human^ naturse copulatio in vna ksjcin 

t^rrct^liv feu ftibiiftentiam , inconfufa & im- moeltenti 

permixta , in qua copulatione natura af- ocoliimit; 

fumens, id eft ^ diuina ita fibi copulat Hoc Augi 

ffso^iKUf affumtam, id eft , humanam natu- iiis Domii 

ram , vt eam fuam propriam faciat , adeo iiMo 

vt vnum conftituatur C(pi9a.ixivcY faluis ^)deft,c 

naturis vtrifque , & earum naturalibus fdicctik 

proprietatibus , & operationibus incon- rjccatric 

fufis. EtfiergoChriftusnaturaeftDeus, huzm 

& idem Chriftus natura eft homo : tamen rEaeademi 

non eft nifi vna perfona. Siquidem diuina tafempgj 

perfon3,humanam naturam ita fuam pro- i fropterv[ 

priam fccit , cum eam fibi vniuit perfona- . ' cneaptati, 

liter , vt hxc humana natiira afllimta, iara jiani^jj 

non fit aut vnquam efle pofsit , poft vnio- nurabiliar 

nem 



I'0 p 

IJl^W iti;,; j^^j^^ f^^- aliciiius alterius , nifi D ei verbi 
« ''^' hominis fadi. Hsec rcs vtcunq; poteftfi- 
^ '"operfooi militudine hac declarari. Vt corpus Petri 
«eftdiuic: cft corpus animx Petri , ita vt fit vnus Pe- 
^mmit trus : Sic corpus & anima Chrifti/unt cor 
pus & anima vnigeniti filij Dei, vt vnus fit 
' q>iai|iieik Chriftus eflentialiter Deus & homo. Hoc 
tamen difcrimen eft. In Petro fit vna natu 
Mkmmi ra tertia copofita ex duabus copulatis feu 
vnitis videlicet corpore & anima : in Chri 
\itio,\thw: fto autem non fit vna tertia natura, vt vo- 
UmmnM luit Eutyches. Manent .n. Chrifti naturaj 
'm,iid,6i- filux cumfuis proprietatibus &a(ftioni- 
copuIanojDd bus , fed vna perfona, quz & Deus & ho- 
,Mo4(i8ik- mo eflentialiter exiftit , propter naturaru 
fcmii incolumitatem faluatam in vno fubie(9:o. 
taftikopiiii^ Hoc Auguft.etiam teftatur Ser.58. de ver- 
\ ImmU. bis Domini cum ait : Licet vnam perfona 
^mii^i^^ in Chrifto credamus : duas tamen fubftaii 
■ ^Wri tias,id eft,naturas efle fatemur,diuinitatis 
iriiffl naturilit fcilicet & humanitatis,aflumtricis & aflum 
•ationibusiDf-: creatricis &creatGe, qux tamen fub- 
ftantisE non funt confufx,fed vnit3e,atqp in 
vna eademq? perfona infeparabiles , & in 



snaturaeftD^- 



^f^^l^^ fua femper proprietate manentes. Qiia- 

' r Lp^ propter vnicuique fubftantiie propria vti- 

r^'»!"^;; que aptanda funt , id eft , infirmitates hu- 

iivnitutpf^: manitati, quarcreataeft. Signaverovel 



/1,.; mirabiliadiuinitati,qua?creauit. 



5 



110 

Idiomatain Chrifti perfona funt pro- 

prietateSjqiiibiis natiira;, videlicet diuina 
& humana,& integr^efaluafquemanent, 
& diftin cjiiunturvna ab altcra. Eft enim 
Idioma quod vni natura? ita proprium eft 
vtnonfit alteriusre ipfa. Diuerfx igitur 
cum lint natur.??, diucrfa habeant idioma- 
ta enentialia necefle eft. Necg ex perfonae 
vnitate confundenda, fed ex naturarum 
diuer/itare di(Hnguenda funt in vno Chri 
ftoidiomata.Saluis igitur naturis diuer- 
/is,maneant idiomata diftinda & idioma- 
tis confufis, confundantur etiam naturae 
necefle fit. Cum ergo hxc Enunciatio, 
Beitas cft humanitas , fit abftirda & falfa , 
diuerfifsimse enim funt naturae : fieri non 
poteft , vt ea qua? funt huius propria , illi 
attribuantur fine errore & confufio- 
ne.naturarum. Hisitapofitis, diftindius 
idiomata naturarum Chrifti explice- 
mus. 

Idiomata ergo diuina? naturse funt du- 
phcia. Quajdam enim funt AKoivmnlci, id eft 
incommunicabilia, qux re ipfa non com 
municantur, hoc eft,nequeinduntur crea 
turis, neque creatura? aliquas proprieta- 
tes inde mutuantur. qualia funt haec ; ElTe 
«ternum, efieimmenfum, efle infinitum, 
.efTe incircumfcriptum , oer fe exiftere. 

Nihil 



tametllv 
us Deita 



fent.Na 
tur,vtii 
tio alici 
Huius \ 
efle,bo 
clkpote 
i^fiktl 
tutisiefpf 
diiiis cuii 
flicari di 

^iit,hc 

Hicittril 
JJi3ta:!sni 
ffeatiiii,: 
proprieti' 
Idiam; 
intripHci 

Poftrefur 
fliaccelle 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



1 1 1 



•^Wfuntj,;, Nihil enim praeter folum Deum eft a?ter- 
«^i^ielicetdiui; immenfum , eft infinitum, eft 

^"^iueinanep 'miiyiA^^ov , eft per fe exiftens. Quxdam 
^ltcra. Eftcj. funtxo/vwHTa, id eft communicabilia , quae 
titapropriuiT; tametfi vt funt , ita manent quoque vni- 
i fefeiat Deitatis propria, alioqui comniunia 
i^ibeantidioE efteda non amplius idiomata dici pof- 
LNeffiexpcrfr ^^"^- ^^^'^ ^ opponun- 

, fedexnate » alterum alteri nec anibo ter- 
biiffltin rnoCt ^^^^^" proprie & re ipfa tribui poismt. 

Huius gcneris funt , exiftere , faf)ientem 
ene , bonum elfe , purum efle , fandum 
eflfc,potentem elle &c. Hxc enim etfi re 
ipfafunt Dei propria: tamenvfus & yir- 
tutis refpedu ,item qualitatis ac fimilitu- 
... dinis cuiufdam tenuis ratione, commu- 
.m\i\mm ^.^^^. j-^^j^^yj. ^ ^^^^^ rem ctiam ho/- 
thuiuspropii , ^^^^^^ appellantur. Vt cum dicitur , homo 
'''' exiftit, homo eft beatus , virgo eft pura , 

r qui credit eft Sanaus , rex eft potens. 
Ckm e% attributa etli Dei reipfa funt idio- 

mata:ta.men Deus bonus, & amans fuae 
ixnaturi mi creaturx, radios quofdam harum fuarum 
fmtiw""*)'' proprietatum communicat creaturis. 
jreiffanooc idiomata human^e naturae Chrifti funt 



tarmmka. 
Mi&idionii 
m tm nmi 
kc trMiat/o, 



^.^jfjnduntu^" triplici difcrimine : qu^dam cnim funt 

}li(iuis 0t temporarea : qua^dam perpetua : qujcia 

iliafunrbC;^ ^^q. refurreaionem Sc triumphum Chri- 

rjefle ifliJf ftiacceflere. 

pgffee# , Tempo 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



Temporarea idiomata humaiia! natura; 
Chrifti fiieriint infirmitatis , atc^ ideo dii- 
rarunt folummodo vfque ad mortem , vt 
fatigari , efurire , dormire , triftari , la- 
cerari , angi & multa huius generis. Hxc 
omnia cum morte depofuit, eaenimad 
tepus aflumferat, vt nobis fimilis per om- 
nia excepto peccato inueniretur. Perti- 
nebant igitur ifta ad tempus exinanitio- 
nis, quafilius exinaniuit feipfum vfque 
ad mortem crucis, non quod diuinitas 
fui ipfius refpcdu & feor/im fit exinanita, 
fed quatenus carni fefe vniuit. Non enim 
vt in naturam humanam participatio glo- 
rix , ita diminutionis ignominia in diui- 
nam cadit naturam. 

Perpetua idiomata naturx humanse funt 
quibus fublatis, naturam humanam fimul 
tollinecefle eft. Fierienim nonpoteftvt 
vlla res fine fuis proprietatibus confiftat. 
Sunt enim effentiales,vt quse eflentiam ip- 
fam feu naturam conftituant. Huius ge- 
neris funt capi certo loco , fecundum Pe- 
trum Apoftolum Ado. 3. 't^^cc^^ov ede, 
fecundum Nazianzenu & luftinum . loco 
tenerifecundum veri corporis modumvt 
Auguft. loquitur . in certo fpacio efle , & 
finitum eflefecundum Vigilium. Breuiter 
tota pia antiquitas cum vniuerfiefcriptu- 

rar 



kChri 
, lioffl 
ftonem; 
m tota 
iximus, 
(umcon] 
delicetji 
iirmitate 
dus,qu 
loquitur 

tMionini 
;itibuse(fe 
iion effet 
kumanam 
lolbnijsaji 

(Jaodaiii 

Foptietate 
liiella refu 



l^ftafcenf 



\ 



itis,at(fi(ljQ^ i^3E conlenfu , veritatem human^ natura* 
leadniortem Chrifto agnofcit & confitetur. 
nire^ trillari Idiomata humana? naturse poft refurre- 
liusgeneris i), ^i^^^rn , prseter illa , qux perpetua efle 
'^^iii^ eaeniiE ^""^ ^^^^ fcriptura & puriori antiquitate 
^isiiiniisDer - ^^^^"^"S, funt omnia , quae coniunda funt 
fleniretiir P ^""^ conreflli eius ad dexteram patris, vi- 
hpmnnr. • ^ delicet , quod Chriftus depofita omniin- 
•V ; f firmitate , m eum clorise eradum fit eue- 
T ctus, quo lupraomnenomen, vt Paulus 
M^iioddiK ioquitur,ideft, dignitatem &eminenti- 
mhtmm am,cmineat,carne iplius iam plene,a JDei- 
mt. mmi j^j-g a-afjLcnty.ui in ea inhabitante, glorifica- 
participatio^/o- ^ eflentia , nequc in proprie- 

jiOMimk- tatibuseflentialibusabforpta, quodfane 
non eflet glorificari, fed aboleri potius 
Mikmanm' humanam naturam. Atque hoc eft,quod 
amhuniaiiaiiilii: luftinus ait : corpus Chrifti particeps fa- 
cniffl nonpotel ^um eft > non naturse deitatis, fed diuinse 
iefaol)iisco# dignitatis. 

tquzefientijoi Quod autem quidam humanam natura 
tuant. Huiiis; Chrifti poft refurredionem ita maieftate 
iCOjfecunduii Deificatam efle contendunt , quodfuas 
0. i^p"^^ proprietates eflentiales non retineat,ma- 
i^/uiliiiiim.l'^ nifefta refutantur fcriptura. Scriptura 
j^norisiuoiliiis enim vtriufque m.eminit, videlicet maie- 
j^^fpacioell^' ftatis & loci, feu fttus carnis C h r i s t i 
ia\\imM' poft afcenfionem. Ita enim autor Epi- 
L^ii0f ftolaj ad Hebra:. ait ; Sedet ad dextra ma- 
I ieftatis 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




114 

ieilatisin excelfis. Si ergo qu^ris,quid 
acciderit Chrifto pofl afcenfionem , re- 
/ponciet, feclet ad dexteram Maieftatis. 

vlterius quaeris, vbi nam fedet , refpon- 
det, in excellis, hoc eft vt Paulus ad E- 
phef. 4. interpretatur fupra omnes cce- 
los. Verum fi obieceris, omnia efle ple- 
na Maieftate glori^ Chrifti. Relpondeo. 
Sitanathema, qui vel aliud fentitvel di- 
cit. Difcernendum interea eftintcr ma- 
ieftatem fimpliciter, & thronum Maiefta- 
tis, quemin coelo efle fcriptura pronun- 
•ciat. Hchrxo. 8- Qui confedit ad dex- 
teram throni Maieftatis in coclis. Huc 
facit illud Auguftini tradatu 50. in lo- 
hannem. Quoniam verum eft quod ait: 
•Ecce ego vobifcum fum vfq3 ad confum- 
mationem feculi, & abijt & hic eft & re- 
dijt & nos non deferuit. Corpus enim fu- 
um intulit calo, maicftatem non abftulit 
mundo. Et Cyprianus lib. 6 cap. 14» 
Hic animaduerter.dun-; cft, cuod etli ccr- 
poris fui prcffentia hinc fabdu\erit:maie- 
flate tamen diuinitaris femper adeft, ficut 
ipfea difcipulis abirurus pollicetur: Ec- 
cevobifcum fum omnibus diebusvfque 
ad confummationem feculi. Hoc ipfum 
de veritate humance naturae Chrifti do- 
cet modus aduentus Chriftiad iudicium. 

Venict 



;ilijexter 
IjiDubibu 
■fjdensfta' 
jyosve 
maieftati: 
fcription' 
Eutvche: 
Q]iil( 
am Cl 
cmrm 
luratemii 
kniante 
^i:e nece' 
omoibus, 

'"sdioiniti 

^Dnftantei 
Hhrilli 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



115 

t^Q (\Wis ni Veniet ( alt ipfe filius hominis ) in gloria 
aicenlionem I ^"^»^ omnes fandi angeli eiuscum eo, 
iteramMaiet & ^^<icbit (iiper thronum glonx fux. I- 
mkk[ refoc- *^^^^> videbiris filium hominis fcdentem 
vt Fauiusaii dexteram potentiie Dei & venientem 



^ri omnesc 
ins,oinniaet1e[' 
Mti. Relponi 
laliudfentitveli 
iDtereaeftintcrc 
ttliroDiifflMaiei 

mk&iddei 
isincdis. //w 



in nubibus cocli. In hac maieflatis gloria 
fedens flatuet oues quideni a dextris fuis, 
hocdosvero afinirtris. Kon ergo gloria 
maieftatis tollit localitatem aut circum- 
fcriptionem carnis Chrifti , ficut impurus 
Eutyches docuit. 

Qui locnHtatem & circumfcriptionem 
laipmpm ^^^.-f^^ exiflimant non podc ftare 

cum vnione perionah , led leparari diui- 
nitatem a carne , crafsifsime impingunt» 
xim ^c. ffi l^- fomniantes infinitatem finitam efl e. N e- 
q^jg necefle eft ea qux vnita funt seque 
mnvlcfiicow omnibuspartibuspatere. Teneaturer- 
ibijt&liic^J^^' go hoc antiquitatis teftimonium, quod 
lif. Corpuseoiin ^pud Damafcenum Hb, 3. de fide cap. 
fareinnonabf: Deitas eft incircumf:ripta non coex- 
nQslib.6 caP ten/a carne eius cum incircumfcripta e- 
j^ed^QUodei ius diuinitate. Quamuis itaque non fe- 
[jcfubdiixerit:''^ cundum vtramque naturam : tamen fe- 
jjl-gp^perartt cundum infeparabilem perfona: vnitatem 
jru5 polliceti^.' totus prjefcns eft. Retineamus ergo 
ijfldebos'^- conftanter articulos fdei noftra;, de ve- 
VuJi Hocif* , ro Chrifti afcenui in ccelura de reditu 
[mrs C^^' eiufdem ad ludicium . iuxta teftiir.oniu m 



fe 



116 

angelorum Ad. i. Hic lefus qui aflumttiS 
efta vobisiiicoelum, Sic venietquemad- 
modum vidiftis eum euntemincoelum. 

Qui hxc,q\ix hadenus diximus ex fcri- 
ptura& patribus de veritate humanae na- 
tmx Chrifti , putant aduerfari prcefentioE 
corporis & fanguinis Chrifti in coena , fal- 
luntur a fenfu carnis decepti. Fides enim 
Chnftiana non fallacibus conclufiunculis 
finit fe abduci a manifeftoverbo Dei : fed 
veritate promifsionis Chriftifulcitur , etfi 
/enfus & ratio hic deficiunt. Non ergo 
fcrutatur modum prsefentise , fed verita- 
tem ipfius fentire potius laborat, proinde 
ficut lutum cedit figulo : ita nos verbo 
Dei cedamus , etiamfi tota rerum natura 
contrarium ftatueret. 

lam videamus y.otvaviatv "thayLArov , id 

eft , communicationem proprietatum. 
Verum priufquam eam definiemus , no- 
minum quorundam , quorum noticia ad 
huius myfterij declarationem neceflaria 
videtur, difcrimen tenendum eft,quod 
eft quintuplex. 

Primum, Quajdam funt naturarum pro 
pria, vt Deitas , humanitas, caro, diui- 
nitas , diuina natura , humana natura. 

Ha?c enim foluraodo naturas declarat, 
nifi quod carnis nomen interdum concre- 

tJE.ac- 



Bo\ 

:dion£ 
;.s feu 
jliuiiian; 
lautfier 
fequitu 
llinftai 
aiitalt' 
turnai 
Imi 
Stcm 
:cn?in 
te.quit 
ciftingu 
Deusdj 

kiClir 

oiiiHjinci 
incircmni 
itrnitate 
Quart 

^tficnin 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



ritateliiiiiiaiir^ 
iuerfariprifef: 

'toincana,;, 
icepti. Fidesep: 
'Ds concliifiuna 
eftoverboDei- 
Mjfiilatiir,c 
prar. A'onen 
^tis, (d \m 
;labor3t,pro//j(i'; 
r.iiinoswbo 



cm proprietittt 
(D(lrfnifmiis,c 
jDorum noticis 
itioneffl necefi' 
nendiiDieftjf 

fmir/iaturaroii: 
3n/Ms,caro,c- 
flmiDanatiiii, 



117 

te accipiatur per Synecdochcn , vtin illo 
dido lohannis : Verbiim caro htiuiw eft. 
De his tencnda eft regula . dua; naiura 
diftinda funr,eorum quoq; idiomata& 
acftiones diftingui oportet. Cum ergo dei- 
tas feu natura diuina ita diftinda litab 
humana natura , vt nunquam pofsit cftc 
aut fieri humanitas feuhumana natura.- 
fequitur, idiomata & adiones harum di- 
ftindarum naturarum minime confundi 
aut alternari pofTe , nifi fimul confundan- 
turnatura?, qux tamen inconfufa: vnita: 
funt. 

Secundum. Qusdam funrpropria per- 
fona? in natura diuina ab omni sternita- 
te , quibus filius a patre & Spiritu fando 
diftmguitur, vt filius Dei , imago Dei, 
DeusdeDeo,Lumen de Lumine. Item 

Tertium.Qiisdamfuntcommunia per- 
fonsB ChrifH , cum patre &: Spiritu fando 
ab arterno , vt efte omnipotentem , seter- 
num, incrcatum, infinitum , immenfum , 
incircumfcriptu , qu^ squalitatem , co^e- 
ternitatem,&identitatem natur^e doccnr. 

Quartum. Qua?dam funt ofticij perfo- 
nx Chrifti, in duabus naturis fubfifientis. 
Etfi enim hic perfona tota agens eft , ta- 
mcn media ac^ionum funt natura: ipfar , 

I qux 



1? 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



fe 



iiS 

qux fulspropnctatibus agunt & perfici- 
unt opus redemtionis , quod cft totius 
pcrfonar Chrifti Dei & hominis. 

Quintum. QiiJEdani funt communia 
naturis Chrifti & perfonae ab incarnatio- 
nis tempore , videlicet , & ea qus funt fc- 
cundi & tertij ordinis , quse diximus ab 
aeterno Chrifto conuenire , & ca quse ho- 
mini fafto.cx temporeattribuuntur, vt 
Dcus , hhof , filius Dei, Dominus gloris, 
homo,filius horainis,fih*us Dauidis.femcn 
irulicris. Hzc quia concreta funt, natu- 
ras cum fubiedo fignificant. Inhisfolis 
concretis locu habet Koiyavia, l^toij.iTw. Ob- 
tinent enim concreta compofitum fignifi- 
candi modum,vt abftrada fimplicem.Et- 
fi alias denominationem capitpcrfonai 
diuina natura , alias ab humana ; tamcn 
fempcr perfona vna fignificatur, Hoc dif- 
crimine nominum quai tribuuntur Chrifto 
obferuato, facilius erit iudicare dc comu- 
nicationc idiomatum, quselocum habct, 
vt diximus folumodo in concrctis, quibus 
pcrfonafignificatur vt abftradis natura?. 

Communicatio igitur idiomatum non 
fic dicitur refpeduidiomatumintcrfefc, 
vtnonnulliputant, quafihajc communi- 
ratio aut ellet effufio proprietatum vnius 
Ddturasinaliamj aut mucua idiomatum 

con- 



kd 

ict>co 
riiamte 
'.mnicai 
pfonj 
iiiioniai 
natiow 
liuc ab 
rounic* 
tw,k(i 
\mm 
it im. 
mm 
Ejdeniq 
iicatur. 
mmm 

&:atc,fi 
m.h 

DcDjacq 
tcDcus 

t3iitra,H 
itcal 
Hic 
.^it viia; 

^snoifti 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



"Ominis. 
^ fiint comniE 

'i^iiisdiiimai; 
mte.ikca qui': 
"eitttibuuntut; 
{iiDoininusglor; 
fiIi[ijDjiii(jij,fc 

Mcint. laliislol 
wgiilktiim.Oti 

5abbDinini:Uc 
lignificitiir.Ho( 
ijtriljuunturCt 
ftiutodccit 

i(iconactis,f 
tabftraaisnJ^ 



l\9 

confufio.Nam fi ita c(ret,& illa quse cfTiin- 
dcretfuasproprictates aboleretur, & ea 
qu2 reciperet , aliafieret quam crat an- 
tea. Atq; ita Chriftus nec Dcus nec homo 
cflct^ conflatis fcilicet diiabus naturis in 
vnam tertiam compofitam. Scd harc com- 
municatio idiomatum dicitur refpedu 
perfonje, dequa promifcue prxdicantur 
idiomata , vndccunquc perfona denomi- 
nationem accipiat , hoc cft , fiue a diuina 
iiuc ab humana natura. Proinde com- 
municatio idiomatum eft talis prsdica- 
tio, in qua proprictatcs vnius naturjc,tri- 
buuntur non altcri naturse , fcd perfo- 
\\x dcnominata: ab altera natura , pro- 
ptcr vnionem duarum natunuum in vna 
cademqueperfona. Seuvt clarius forte 
dicatur. Communicatio idiomatum cft 
communis prjedicatio idiomatum de 
pcrfona, vndecunque denominatur fiuc i 
deitatCjfiueab humanitatcHincrecftc di- 
citur. Dcus eft homo. Dcus eft crucifixus. 
Deus acquifiuitfibi ecdcfiam fuo fangui- 
nc. Deus eft mortuus. Dcus refurrcxit. £c 
contra,Hic homo eft Deus. Hic homo con 
diditccelum&: tcrram. Hic homocftvbi- 
que. Hichomofaluat, fufcitatmortuos, 
dat vitam a^ternam. Hic cnim homi- 
nis nominc intclligitur pcrfona qua: cft 

I z Dcus 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



I 2 O 

Dcus & homo , ctfi denominationcm ca» f^"^'^^ 

pit a natura humana. Har ergo prsrdica- W'" 

tiones verifsima: funt, quia fiibiecta in his 'f'"' ^ 

propofitionibus funt concreta , quibus 'i'^^'^.^' 

duo fignificantur, videlicet perfona & na- ^^^^'^^ 

turar. Proinde pcrfonfE refpedu, vera: fiint i^"^'"'^'' 

iftscenunciationes; fiquideni pcrfona ilU M^'^^^ 

vna & eadem efl: & Deus & homo |lem,& 

Si quarris, qualifnamiit ha:c prsedica- oitura 

tio, redterefponderipoteft, quodfitrca- iicrti,< 

lis. Nam fi ea prardicatio eft rcalis,cum id necalii 

ineft vcre in fubicdo & re ipfa quod de eo foinge 

praidicatur, non video cur h:ec prsedica- /Ju^r^ 
tio idiomatum de perfona, realis dici non 

pofsit. Eft enim reuera in perfona & diui- ^(^«^ Nci 

na & humana natura cum fuis effentiali- Izcdeif 

bus proprietatibus. Verum fi hanc prxdi- tionem 

cationcm vcrbalcm dixcris , in multa ab- (juieft; 

furdifsima incurrcs. Negabis perfonaj in \\m 

duabus naturis fubfiftentis vnitatcm. Ne- piicat 

gabis mancre faluas duas naturas in vna mtuiz,n 
pcrfona. Negabis concreta habere com- 

pofitum fignificandi modum , hoc eft, fua k crea: 

fignificatione complcdi & rcm , & fubic- tstejan 

dum in quo res illa eft,qu.^ principa- jloria.! 

litcr nominc concrcti fignificatur. ioaturj 

Cum ergo Patrcs, intcr quos funt lufti- rjm 

nus,Damafccnus, & Gregorius Nylfc- inzenus 

ous,dicunt carncm Chrifti deificatam ?ij,i5,„': 

cfle, 



•"^«perfonai^ 

^refpeaD.vetr 

quideniperfoc; 

CQsHonio. 

amlitlijc pric 

poteft,()Qodiii- 

iOi,reaIi5(//t7/)( 
lin^ttka&diiii 

IcnKtitapt! 
iixeris.inniub 



leDWvniriteiii.! 
(iu3snatur3sij 
ncretababerei: 

;&&;reiii,&l^ 
cft,^uipriDC 

Gre^orius ^ 

t 



I 2T 

cffe , accipiendum eft dcxtrc , luxta pio- 
rum dodorum in ecclefia interpretatio- 
nem. Non enim dicitur caro Chrifti dci- 
ficata eo , quod fit conuerfa natura hu- 
inana in diuinam , aut quod fit fa<5ta ipfa 
diuinitas, (ed quia coniunfta eft humana 
natura ad diuinam in vnionem perfona- 
lem , 3c quod fitfacta Dei caro. Vt enim 
natura diuina non poteft in aliud con- 
uerti , quoniam eft incorruptibilis : ita 
nec aliud in eam conuerri poteft,e6 quod 
fic ingenerabilis. Adhancqujcftione lufti- 
nus refpondens ait : fj^hn (wVto crw^ct crw^et, 

Neq; tamen exiftimandum eft quod 
haec deificatio pertineat adcommunica- 
tionem idiomatum duarum naturarum , 
qu2 eft alternata , vt declarauimus , pro- 
prietatum vtriufque natur^ de pcrfona, 
prxdicatio : Sed ad excellentiam vnius 
naturx,nempe human^, in perfona Chri- 
fti , qua humana natura anteceHit omni- 
bus creaturis fapientia , bonitate , puri- 
tatc , fanditate , potentia , maieftate & 
gloria. Ettametfi ha?c excellentia manat 
a natura diuina in humanam jppter vnfo- 
ncm perfonalem , quemadmodum Nazi- 
anxenus indicat hifce vcrbis,T9 ^ «^^cojt 
To<ri ihah: tamen abvnionc ilUomnino 

I 3 diftin- 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



12 2 



diftuiguenda eft , ne vel cum Neftorio fa- 
ciamus Chriftum diuiium hominem,atqj 
jta imprudentes coftituamus duos fih*os, 
vnum Dei, alterum virginis, hoc cft,duas 
perfonas vt funt dux naturae, vel cum Eu- 
tychetcfomniemus vnam naturam cx dua 
buscompofitam, vtcft vna pcrfona. Hac 
omnia incommoda facile cauebimus, fi 
accurate, quemadmodum iam oftenfum 
cft, diftinguamus inter hzc tria , videlicet 
rnionem pcrfonalem, communicationem 
idiomatum , & donorum , quibus eft or- 
nata humana Chrifti natura , coJlatione, 
quam a patribus deificationem dici oftcn- 
dmius. 

lam reh*quum eft vt quid cfficiat illa xw- 
ir®m thii)(Acirav vidcamus. Primum contra 
Neftorium vnitatcm pcrfonar in duabus 
riaturis fubfiftcntis confirmat. Namnifi 
vna eademq; perfona cflet Deus & homo, 
abfurdifsima cfTet alternata illa idiomatfi 
praedicatio* Cum igitur Chriftus dicit: 
Ncmo afcendit in ccelum, nifi qui defcen- 
dit de ccElo,fiIiushominis qui eft in ccelo, 
nianifeftecx communicatione idiomatis 
dlumz natur^,quodtribuitfilio hominis, 
fignificat eundem cfle deum & homincm, 
vnam videlicet perfonam in duabus na- 
tuns fubfiftentem. Deinde h^c com- 

muni- 



i 

iciion 
iolinifi 

\: omi 
nanati 

rani.I 
&l»Iori 
inllrur 
quicl 
tati. < 
ia 
dim 
(joiaell 
Dcus. 
caxad 
paflio 
Wj 
^ttfona 
iuiiicaii 
nilim 
diDi a( 
' proficid 
■ natura 
dignita 
Dcus{ 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



■Ufiniiscluosl 
^iinaturaincj: 

rli«tria,?i(le£ 
C0DiD]QRicatict: 

itm,coMk 
tiomiiiciok 

petfoniink 
:onlirniar. Naii 
cffetDeus&Iio: 
raataillaidioc 
tur Chriftus k 
flin.niliqiiidsl^' 
linisqdeftiiifs 
licationeifc' 
ri'i)ijitli!ioli<'^''' 



12^ 

miinicatio idicmatum docct , prccium 
actionum mcdiatoris in humana natura 
infinitum efTe , quia perfona vna eadcm- 
quc,qua: eft Deus & homo.eft agehs»adeo 
vt omnes adiones fiue mediantehuma- 
na natura fiue diuina,fint & dicantur per- 
fonse aftiones. Hinc eft illud didum Ly- 
rani, Luc. ii. A Chrifto proucnit gratia 
& gloria principalitcr ratione deitatis , & 
initrumentalitcr ratione humanitatis 
quJB eft organum coniundum ipfius dei- 
tati. Caro igitur Chrifti viuifica cft , quia 
cft caro cius pcrfona? qua» eft Deus.Obce-' 
dientia hominis Chrifti eft noftra iufticia, 
quia eft obcedientia cius perfonjE qua: eft 
Deus. Paffio Chrifti in^ternum efteffi- 
cax ad fandificandum credcntes, quia cft 
paffio perfona; qua? eft Dcus . Oratio 
Chrifti omnibus prodeft.quia eftoratio 
perfonaj qua? eft Dcus. Ad huncmodum 
iudicandum eft de omnibus ahjs afrio- 
nibus mediatoris . Tametfi cnim qua:- 
dam aftiones a diuina natura propric 
proficifcuntur , & quadam ab humana 
natura fiunt : tamen omnes «quahter 
dignitatem accipiunt a perrona,qu3B cum 
Deus & homo fit, alia agit diuina aha 
humana natura. 



I 4 



D E 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




D E 



124 
T E R T I O. 





Qualitas perfona! Mefsise nunc fandi- 
tatis nunciufticix nomine in fcripturis in- 
dicatur. Efa. 54. Dominus exercituum 
nomcn cius , & redemtor tuus fandus 6 
Ifrael. Daniel.9. Vngatur fandlus fan- 
6lorum. ItemPfal. i5. Non dabis fan- 
Ctum tuum videre corruptionem. Hjec au- 
teni fanditas Chrifti confideratur triplici- 
ter. Primiim refpedu deitatis, qn^ eft 
fumma & perfedifsima puritas & eften- 
tialis qu^dam iufticia in diuina Chrifti 
natura , qua: eft illi communis cum patrc 
& Spiritu fan<5to. Secundo, refpectu hu- 
manitatis fanditas fcu iufticia Chrifti di- 
citur, qua ab ipfo conceptionis momento 
fupra omnes creaturas fanditate eminuit 
humana Chrifti natura. Vnde angelus ad 
virginem , quod ex te nafcetur, fandum 
Domini vocabitur. Tertio , refpedu of- 
ficij fandus &iuftus dicitur Chriftus : lu- 
xtaillud Pfal. 144. Sandus Dominus in 
omnibus operibus fuis . Huc congruit di- 
<5tum autoris Epiftolse ad Harbr. Talis, in- 
quit , decebat vt nofter eftct fummus fa- 
ccrdos , fandus , innocens , impollutus , 
fegregatus a pcccatoribus , & excelfior 
calis fadus, qui noii habuit neccfsitatem 

quoti- 



i 

quoti 

icid 
Por 

Jeturr 

rcfpicis 
iramp 
Deo,( 
aumJ 
ftieftc 
miiite 
Miii 
bum 
miol 
folumv 
lutaris 
tum.Si 
iindiis 
h\ii 
mM 
nfuipoll 

iitin fu 
(tionisl 
dientia, 
tiiincr 
iJtniuj 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^ ^ 0. quotidie pro fuis delidis hoftias oflFerrc , 

«^fsijnuncfj.' ^ieindepropopuli. ^ 

neinf ■ Porrohuiusran^titatisfeuiufticisMer- 

ninQs'^"^^'^''^ fiaf , quod ad oflFicium attinet , triplex vi- 

^''^? detur necelsitas. Prima Dei rcfpedu, Te- 

uus lanct]; cunda Adami, tertia noftri. Nam li Deum 

, uninttus: rcfpicis , fandus elTe debuit , qui ipHus 

• oi^daoisi; iram placaret. Nihil enim placere poten: 

ipiioncm.Hrt. Dco, qui fanaus eft , nifi fit & ipfum fan- 

«ratQrtrip!:, aum. Huc pcrtinet illud m Leuitico : San- 
im, eftote, quia ego fandus fum. Pater fi- 

ipariras&efe militer de filio ait Efa. 53. In fcientia fua 

iaiim Ck iullificabitiuftus feruus meus multos.De- 

mniscmpni. buit cnim neceflario fancftus & iuftus cfle, 

i(l6,te(pediiliu- cuius obcedientia Deo ita placeret , non 

ittkiiWiiv folum vt ipfi foli , verumetiam vt ah'is fa- 

tpmMt lutaris eflet , quibus vel imputaretur tan- 

ianakaiceM, tum. Si Adamum refpicis, debuit Mefsias 

1. VDdeaDgelui fandus & iufl:us cfle. Opponi enim Chri- 

natalinS ftus Adamo debuit in mcrito contrario- 

,ffj(i^re[pefiu: rum. Adam meruit mortem & damnatio- 

itarChriftus: ncmpollutione &peccato : ergo Mefsias 

nftflsDoniio: debnit fanditate & iufl:icia mcreri vitam 

^^aom^-- & falutem. Adam fua inobcedientia addu- 

/jHjbr.TA pofleros fententiam maledi- 

t(0^' aionis fuo reatu ; igitur Mefsias fua obce 

/«jnollotii dientia, quxeft iufticialegis, & oboedien- 

"^' Jed^ ^^"^^ ' adduccrc debuit benedidio- 

' ncm iuxta promifsionis verbum : Benedi- 

I 5 centur 



Ii6 

centur in feminc tuo omnes gentcs. Sinos 

homincs rerpicis, debuic Mefl'ias nofter 
fan^tus &iu{lus cfle , vrex ipfius fandcita- 
tis & iufl.iciiE fonre nos etiam iufl:iciam & 
fandicaremhauriamus. luxra illud Pauli: 
Natus eft nobisa Deo iuflicia& fandifi- 
catio. Atq; ita fandus & iuflus elfe Mefli- 
:is debuit & in fe^ &: vt Deo placeret, & vt 
nosfandos & iuflos efi^iccret.vt ipfi feruia 
musin fanclitate& iuflicia omnib.diebus 
vita? noftrir,acpoft hanc vitam in omncni 
ffternitatem fandi & iufti fjmus vbi exue- 
rimus mortalitatem , & donati fucrimus 
conformitare Chrifti ^Q,cvA\d\ Adami , qui 
cum fit &iuflior&: fan<5tior quam primus 
fuit Ada , abfq; omni dubio & nos iuftio- 
res&: fan(5tiores primo Adamo erimusin 
ffterna vita , vt qui Spiritus imperio totos 
nos committamus, no obnoxij veltcnta- 
tionib.Sathana; vel inftigationibus carnis., 

DE Q^VARTO. 

Finem promifsi & exhibiti Mefsia; vidi- 
mus in primo membro , qui eft abolerc 
peccatum& mortem & reftitucre iuftici- 
am & vitam, opprimcrc stfernis poenis dia 
bolum & impios, atq; donare a^tcrna fc- 
licicate omncs credentcs in euni. Hic au- 

tcm de 



tcm< 

(juod 

cisfcr 
& k 
duobi 
nes ali 
propr; 
fuiiiR 

m. 

pertii 



telligiti 
Del 
primui 
conftit 
lemfjfi 
w^nitu 



eiiditl 
leni. \[ 
dmntll 
rufaletr 
tiimre 

Potcnti 
tijtuj, 



X 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^coplacerct.i 

«KI",Vtip(i(c;r 

i(iacninib.(iick 
cv/tdfiijnooinci; 
Bmw vbi e;(iit 
hmkm. 



127 

tem de officio agendum eft. Vt enim Rnh 

^ip^^uslnlir propter quem agitur : ita ofFicium eft 
^"«iiullicuj ^^'''J ^Situ»: . vt finem aHequaris . Hoc 
luxtaillQdpj" •Mellis ofticium etfiinMofe& Propheti- 
fa&fJ; fcriptis multis indicatur nominibus, 
' & declaratur defcriptionibus : tamen 
duobus potifsimum titulis , ad quos om- 
ttietvtinfi ^''^ appellationes reFerend^ funt, 

iunt Rcx Sc Sacerdos, qui vno Mcflise, hoc 
e(l Chrifti nomine comprehenduntur , & 
pertinent ad finem dati Meffia?, qui finis 
nomine I e s v s, quod illiin circumci- 
f (ione impontum eft ex mandato Dei, in- 
ioti^iianipfiini/; telligitur. 

Mm\h^ De hifcc titulis pauca adijciemus ac 
KdittiOtiw: primum de Regio tituio. Pfalm.2. Ego 
riiiisiinpenoioti conftitui Regem meuni fuperSion mon- 
lobnoxijvelicn^ tem fandum meum. Pfal. iio. Sceptrum 
i^atioflibuscatt regnitui emittetDominusdeSion. Hoc 

fceptrum definit Efai. cum ait : Dc Sioti 
^ R T 0. exibit lex & verbum Domini delerufa- 

lem. Meffiae proinde regnum propagan- 
hibitiMefw"- dum eft voce Euangelij initio fumto i le- 
3 quieft ab«lf rufalem. Hoc ipfum docet Pfal. 1 4 GIo- 
^^'^jjjtuereiofe riam regni tui dicent , & potentiam tuam 
jttroisfi^' loquentur , vt notam faciat filijs hominu 
fofliref^crnJ' potcntiam tuam, & gloriam magnificen- 
-jnfaiiJ' Hi'*- tua:. Huc refpexic Paulus ad Roma. i. 

0i ' CUIU 



12 8 

cutn ait ELiangelium eftpotcntia Dci m 
faluteni omnicredenti. Dicituraute Eu- 
angelium potentia Dei triplici refpedu. 
rrimo, Armorum , quibus regnum Chri- 
i\i acquiritur, pofsidetur, propagatur. 
FJa. II. Sccprro oris fui percutiet terram, 
& fpiritu labiorum fuorum interficiet im- 
pium. Propter hunc vfum verbi Paulus 
vcrbum Euangehj gladium nominat, cum 
ait: Accipite gladium fpiritus , quod efl 
verbum Dei. Dicitur autcm verbum gla- 
dius per metaphoram , hoc eft , propter 
fimilitudinem feu comparationem cffe- 
(Ttuum. Heb. 4. Viuus eft fermo Dei 8c ef- 
ficax, & penetrantior quouis gladio bici- 
piti, pertingcns vfqueaddiuifionem ani- 
inaehominis. Huc illud Pauli 2. Cor. 10. 
Arma militise noftraenon funtcarnaha, 
fed Dei poteflate valida ad fubuerfionem 
munitionum , dum ratiocinationes euer- 
timus , omnemq; fublimitatem , quse ex- 
tolhtur aduerfus cognitionem Dei , & 
captiuam ducimus omnem cogitationem 
ad oboediendum Chriflo. Secundo , ho- 
flium, qui fupcrantur& proflernuntur, vt 
funt peccatum, mors , diabolus, infer- 
nus: iuxta illud, Semen muheris conte- 
ret caput fcrpentis. Tcrtio , Bonorum, 
qux confequuntur fubditi rcgis Chrifli , 

quse 



cnm 
Cum 
pecca 
confci 
bonis 



nuso; 
clifos 
ml 
zh 
cHisii 
mcL 
mh 
tionun 
hocfe 
Domii 
fupere 
hifer 
Jnoltiio: 

Hifll/JO 

cantibti 

tumex; 
kt pa 

codeni 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



1257 



^^^UutautePr nominc^ lufticia: ffiwiy.^o-yjK^^ comprc- 



w.propaoatc; 
Pcrcutktterrjr 
iniiDtefficieti- 



iDfflnoimnat.cG 



henduntur a Paulo , ciim air : lufticia 
enim Dei in co reuclatur cx fide in fidem. 
Cum iufticia autcm coharrcnt remifsio 
pcccatorum, rcconcih'atio cum Deo, pax 
confcicntia?^ falus, & vita sEterna. De his 
bonis & bcncficijs mcdiatoris Pfalmus 
™^ idemcanit hifce vcrbis : Allcuat Domi- 
it.CG nus omnes cjui corruunt, & erigitomnes 
lpinti]S,(|iio(li; clifos. Cum hoc Pfalmi didocongruit&r 
litfinverbnigli vox &: fada Chrifti. Vox cius eft, Vcnite 
kel}, propt( ad me omncs, qui laboratis & oncrati 
mm tk eftisj & cgo rcfocillabo vos. Fa<fta funt in- 
Ifermo Deide/- numcra > qus hanc voccm confirmant: vt 
iOflis^liiiobiti- niultae fanationes corporum , quse fana- 
iMwnttnwi' tionum animarum fymbola hierunt . De 
A¥i'ii\vCoM; hoc fequitur in eodem Ffalmo : Bonus 
Boo funtciinili' Dominus vniuerfis , & mifGrationes cius 
laadfubucrfioo fuperomnia opera eius. Item ; Mifericors 
iocinarioDCseE &miferatorDominus,tardusadiram & 
jjiratein,qi"!^ multum mifericors. Itcm : Prope eft Do- 
ilioDemDei)^ minusomnibus inuocantibiis cum, inuo- 
icmcofitatioJ' cantibus cum in vcritate. VoUmtarem ti- 
\ Secundor nicntiumfe faciet, & dcprecationcm eo- 
rrotenuntiiri' exaudict, & faluos faciet eos. Qunm 

'f. , I , latc pateat rcgnum Mefsi;e oftenditurin 



codem Pfalmo. Rcgnum tuum regnum 
omnium populorum, & dominatio tua in 



\O0 oiJincm generanonem & generationcm. 
'^'^^ f Huic 



I 



130 

Huic congruit mandatum Christi: 
Mihi eft data omnis potcftas in ccelo & 
interra, Euntes ergo docete Euangc- 
lium . 

Cultus huius regis indicatur Pfalm. 72. 
Timebunt te,quam diu Sol & Luna erunt. 
Item, Adorabunt eum omnes reges terrr, 
omncs gentes fcruient ei. Item^ Omnes 
gentes benedicentur in ipfo & magnifica- 
bunteum. 

Maieftas quoque huius regis defcribi- 
turin eodemPfal: Benedidus Dominus 
Deus Ifrael, qui facitmirabilia folus, & 
benedidum nomen maieflatis eiusinje- 
ternum , & replebitur maieilate eius om- 
nisterra. Huic prsedidionircfpondit c- 
uentusinChriflo,qui vifta morte afccn- 
ditin altum ,iuxta vaticinium Dauidis, 
& kdet ad dexteram patris in throno nu 
ieftatis , & fua maieftate omnia implet ac 
gubernat. His propheticis vaticinijs cum 
pulchre congrucre vidcmus cuentum in 
nouo tcftamento, quid pijs confcientijs 
iucundius efte poteft.^ Ex hac enim con- 
grucntia firmitas fidei noftrie, (icuti antea 
docuimus , pendet. 

Deinde Chriftus Sacerdos in fcriptu- 
ris dicitur , vt Pfal. 11 o, Tu es faccrdos in 

«tcr- 



ateri 

decli. 

imti 



CUIUJ » 

Pauli 

Deum 

diaton 

ipfom 

Epifto 

femcti 

&fw. 

mnifst 

UlQ 

crucisw 
crgo pa 
ciiius m 
libfrjnr 
^pos 
tiitDcoi 

puot c 

■HCiltl. Pi 

«tris Dc 
Fopitiai 
uieadon 
fcibi 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



«ternum , fccundum ordincm MelchiTe- 

^cftasincttloi dech. Hxcfcntentiatria habet , videlicec 
"io^te Euano. qudd Chriftus fit faccrdos , quod fit noii 
^ Leuitico more fed iuxta ordincm Melchi- 
icaturPfalm - ^^*^^^'^ conftitutus , quod fit stcrnus , vc 
iol&Luuaerr ^"^"^ ^"^"^ vidima jctcrnum fit eft'icax» 

mmm f,*"^* ''7^'''' i'^""^ Chriftum 
. , 5. Deum&hommcm lacerdorem , efle me- 

tu f tJiatorcm Dei & hominum , qui dedit fe- 
iploi^inaonito |pf„„^ ^WA.Tfor pro omnibus , hoc eft vc 

Epiftoia ad Hebre.interpretatur: Obtulic 
'asrspsiM: femetipfum patri perfpiritum arternum, 
Miis domim & fna ilia vnaobiatione pcrfccitin ater- 
raMiato,* num fandificandos. Vocaturautem hxc 
teduuiiJ- Chrifti oblatio , qua fe obtulit patri in ara 
crucis oMTiKv^ov y idque pro omnibus. Eft 
CtioRUt^iit Cfgo pafsio Domini viaima fufFiciens, 
fiSa niotie ikc cuius mcrito omncs homincs non folum 
mmDauii libcrantur i poteftate diaboli , qui illos 
jtrisintlirono: c^ptiuostenebat, verumetiam concilian- 
mniaimplf! ^""^ Deo,iuxta fcedus; Ero iilis in Deum & 
• isvaticinii^:.. Vro}?iti^hov peccatrs eorum. Harc con- 
tuentuDi §r""nt cum multis didis verens tefta- 
- nfdcf '"^"^** P^'*^- 130-^1 iniquitares obferua- 
^P''^ L: Dominequisfubliftet .^Scdapudtc 

TiP P^op^f*^^^^ cft. Pfal. 103. Benedicanima 
loiJr^j"^" mea domino, qui propitiatur omnib. inl- 
quitatibustuis. In his didis Dauid fpiri- 
f(/os in ^f^f intucns Chriftumpendentcm in crucc 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



oppotiit vniiis vi(5lima; Chrifti efticaciam 
& meritum , omnibus iniquitatibus om- 
nium liominum. Sicuti Paulus rectifsimc 
Dauidis diclum interpretatur Roman. 
ciim ait : luftificamurgratis gratia ipfius, 
(id eft> iufti fadi expiatis pcccatisgratia 
jpfius faluamur ) per redemtionem qux 
cii in Chrifto lefu , qucm prcpofuit Dcus 
propiciatorem in fanguine fuo. Etlohan- 
nes i.Iohan. 2. Habemus apud patrem 
lefum Chriftum iuftum, & ipfe eft propi- 
tiatio pro peccatis noftris, non ipro no- 
llris autem tantum , fed etiam pro totius 
mundi. Eft enim hxc propitiatio cfFedus 
proprius pafsioms Domini fcu vidima: 
Chrifti > quz propitiatio in hunc modum 
refte definitur« Propitiatio per vi<5timam 
Chrifti facta , cft irati Dei placatio & ho- 
minis agnofcentis fua peccata, & fide con 
fugientis ad mediatorem, reconcihatio 
cum Deo , per viclimam facerdotis Chri- 
fli, & preces quibus interceditpro pecca- 
toribus. Ex his promtum eft intcHigere 
nomine Sacerdotis , mediatoris , propi- 
tiatoris , redemtoris idem fignificari, 
ctiamfi hsecquada rationediftinguuntur. 
Idem enim Chriftus faccrdos , mediator» 
propitiator & redcmtoreft. Sacerdos, 
quia in ijs, qu« coram Dco agenda funt, 

pro 



proh 
quu 



I Chrilli 
naimir 
(enfus' 
lefuC 
Sedd 
msci 



Dci 

fionflttc 

ttii tui 

^«iiiiiet 
iiibitaii 



13? 

, H j^iiibuur quia fe intcrponit intcr Dcum ofFenfum, 

ret-"'^^^''^^ & homines qui oftendtrunt» vt fiat recon- 

"tuf Roniaj ciliatio. Propitiator , quia fua vidima & 

S^^tisgratiaif, precibus placat patrem , ac ipfum propi- 

"'spcccatisjr!; tium reddit peccatoribus. Redemtor 

^tdtiniionenn denique ob finem & fruftum dicitur. Per 

^prcpofuitDi Chrirti enim fiicrificium placato patre do- 

liiDeb.Etlok namur (alute aterna & fehcitate. Hic con 

Jffius apfld patit fenfus prjEdidionis Dauidis & euentus in 

ni,i'ipiefflpro[ lefu Clirifto confirmet fidem noflram . 

fe,non,prooi Sed de hac re plura vide qux annotaui- 

dctmprom ''"'"S cap. i. lohannis in hxc verba , Eccc 

opitjatiofM agnus Dei qui tollit peccatum mundi. 
m h mm 

m\mmk I> E Q^V I N T O. 

iDeipliciiioM tempore adaentus Mefsia? incar- 

ineccara,&li(ic ^'■'"f tcftimoniorum genera. 

orem rcconcilii Qiia?dam enim nunciant venturum , & 

f cerdotisC determinant tempus. Huiufmodi func 

lcditpropK^ promifsiones pi«-«que de Mefsia, vt, Se- 

iJ:J\h rnen mulieris conteret capuc ferpentis. 

'^, . Itcm : Bcnedicentur m femine tuo omnes 

^^/''^^°?'L; cognationes lerrar. Item: Dcfruduven- 

jdem 11?" ' jj-jj ponam fuper fedem tuam , &c. 
Quardam non folum nunciant venturum, 
verumetiam fignanc tempus , vt omnis 

Tf/^' ^^l' dubjcatio dc cxhibito Mefsia tollatur, 

Pco^^^""^: K acrcfu- 



f 



h 



M4 . 

acrefutcntur pcrfidi Iuda»i, qui fua cocd- 
tate dcmentati, fruftra adhuc expeftant 
Mcfsiam. Scd huius pofterioris generis 
teftimonia funtetiam duph*cia. Quajdam 
cnim prjcdixerunt Mefsiam venturum in 
carncm,antequam prorfus collaberetur & 
abolereturin perpecuum poh*tia Mofaica. 
Qua?dam articulum temporis notarunt. 
lacob ciim ait : Non aufereturfceptru dc 
luda donec veniat Silo , IjgnificatChriftu 
vcnturum antequam prorfus oecononiia 
Mofaica; Reipub.fucritaboIita,ita vt niin- 
quam iterum inftauretur , quo vaticinio 
refutat perucrfos ludsos , qui tametfi 
vident Mofaicam politia iam mille quin- 
gentos annos iacuiiTc rtamen cxpedant 
adhuc Mefsiam, palam accufantcs men- 
dacij patriarcham lacob , imo fpiritum 
fandum in eo loquentem. Si cnim non 
venit Mcfsias iam prorfus opprcfTo lu- 
daico populo , & confufis tribubus, pro- 
fedo mcndax eft fpiricws fandus in orc 
patriarcha:, quod vel cogitare extrem» 
blafphcmia? eft. Ex hoc lacobi vatici- 
nio , «xtruit Efaias ctiam fuum vatici- 
nium departu virginis, Cap. 7. Ecce vir- 
go impriegnata pariet filium , vocabi- 
tur nomen eius Emanuel. Achabimpius 
rex cxiftimab^t iam pcnitus dcletum iri 

popu- 



ipoplil 
berct 

ru/n 

liratcm 
detur t 
cum p< 
riturus 
Nonc 
quider 
prjce( 
prdsio 

k Silo 
tQC hun 
litcr cx 

Homo, 
ffgni li 
trii. fcf 
Hcbdom 
llefsia ( 

confiitn; 
iccipiai 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^i^Wctxpec, popiilum Tuda , vt nunquam amplius h:t- 

P^^^^tiorisgjj! bcret ciuitatem , &templum in quo fie- 

iuplicia. qoj,; rent oblationes , 6c preces, & fcriptura- 

fsiim venturuj cnarrationcs fcd Efaias fpirituin- 

rfuscollaberstt ^"^"^ vaticinium lacob , regis incredu- 

impolitiaMoii ^^'^*^^"^ rcprehcndit , ac fi diceret : Vi- 

tcmporis notar ^*^^"^ ^^^^ orex iam prorfus adum effc 

aDfereturbti" ^""^ populo Dei , quafi iam penitus pe- 

lo licniiicjtct riturus lit imminente hoftc;fcd falleris. 

prorLcon ^"^*"^ V^r^'' P^P"'"' P''^!"' ' 

MUViiMf quidem nondum completum clt quoa 

mm,nm ^^^^^.^^^^ oportet abie<5tionem & op- 

m,(liionm. prcfsionem finalcm huius populi. Quan- 

roSjffM doquidcm nondum natus cft promif- 

aawillep fus^silo filius virginis. Certo igiturfta- 

'Xxmti^m ^^^^^ populum non prorfus & fina- 

iniccMi ijfcr extcrminandum effc priufquam vir- 

icob.iinoipin; fcecunda pepcrerit filium cuius no- 

otciD. Si m ^pj^ ^j-it Emanuel , id eft , qui erit Dcus 

rorfiJS opprcM homo. Quardam ariiculos temporis 
fii&:rii)ubuS)[ • ^^^„1 Mefsi^ norarunt vt Peirus. i. Pe- 

idsfanSusiD tri i. teftatur. Huc pertinent Danielis 

lcogiureeiit"' Hcbdomades , qui in hunc modum dc 

liocIacobi?t i^iefsia fcribit, Cap. p. Septuaginta Heb- 

etiamfuuro'-' domades abbrcuiat^funt fuperpopulum 

• Ci^.lM'. tuum , & fuper vrbem fandam tuam , vt 

iiuni.f^t'' confummatur prsuaricatio , & finem 

(C/Jcfiabif accipiat peccatum , & delcatur iniqui- 

.nitiisJcl«"° ^ jidducatur iufticia fcmpitcrna. 



&impleatur vi/io &prophetia , 5c vnga- 
tur fariiSus fand-orum. £t paulo poft; Et 
poft hebdomadas fexaginta duas , occi- 
detur Chriff us , & non erit populus , qui 
cum negaturus eft, &popuhis ducisve- 
niet , ciuitatemq; & fanduarium difsipa- 
bit, 8c finis eiusvaftitas, 6c poft fincm 
behi ftatuta defolatio. Euentum huius 
vaticinij , quod ad poftremam eius atti- 
net, nec inficiari poftunt lud^ei ipfi in per- 
petuo exih*o exulantes, confuris tribubus, 
ii qui tamen funt reh*qui ludsi non adul- 
terini, Priorem vaticinij partem comple- 
tam efFe nouit , & credic Ecclefia Chri- 
fti , quae ftatuit Spiritum fandum in Da- 
niclelocutum efte. Computationem heb- 
domadarum Danielis vide in Chronicis 
Lutheri , Philippi , Funcij 8c Mercatoris. 
Huic vaticmio Danielis refpondere eueii- 
tum, oftendit Paulus cum ait r Poftquam 
venit plenitudo tcmporis , mifit Deus fili- 
um fuum , natum ex muliere , & fadum 
fub lege , vt eos qui fub lege erant , redi- 
meret, fcilicet a peccato, morte&dam- 
nationc. Hic ergo confenfus pr«edidio- 
nis & euentus confirmet fidem noftram 
de exhibito Mefsia , qui eft I e s v s 
C H R I s T V s , qui verepeccato finem 
Jmpoluit, quantum quidemad virtutem 

fui 



Sc 



fiufa< 

ksiti 



prophe 
■ n nar 
prscip 
fta,vii 
phu5,i 
liiliiisbi 
I Dodr 
cantiir \ 
Dos pai 
Pfal.40 



loteiDtiia 

Chrii 
Witur 
liiiiiiiari] 
ittliicii ■ 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



"^ftwrianidi;. 
Euentiimr,. 



unieiosi; 

imtliidiiipfiiii: 
B>confiifistri!)i 

cit Ecde/ij CA; 
QintiiiciiiraitiD 

fciiiititiCb: 
Funcij &Metcat' 
liclisrefpondere: 
scoait.-Poll^ 
pons,inilitDeE 

[miilieie,^^!'' 
[ublegeerant,!. 

jcato,inottc&i 

confenfus przi; 



fui facnficTj attinet , & adduxit fcmpitcr- 
nam iiifticiam , hoc eft , perfe<5iifsimam 
oboedientiam crga Deum , quam omni- 
bus in fe credcntibus in falurcm imputat. 

D E S E X T O. 

A<5ta fequuntur prout prsedi^fla funt i 
propheris, & completa a Chriltohuma- 
na natura aflimita. Sunt autem hsecada 
prjccipua . Miracula , dodrina , benefa- 
da, vitar ratio, mors , refurredio, trium- 
phus. De miraculis fupra diximus, dcrc- 
liquis breuiterdiccmus. 

Do<5trina & benefaaa Chrifti pr^di- 
cantur pafsim inMofe & prophetis, fed 
nos paucis teftimonijs contenti crimus. 
Pfal.40. in perfonaChrifli Dauid in hunc 
modum loquitur: Euangelizaui iufticiam 
in Ecclefia magna , labia mea non pro- 
hibebo,Domine tu fcifti,iufticiam tuano 
abfcondi in cordc meo, vcritatc tua & fa- 
lutem tuam dixi, non abfcondi mifcricor- 
diam tuam Sc veritatcm tuam in Ecclc- 
fia magna. Hic breuiter Dauid in pcrfo- 
na Chrifticapita do<5trina? Mefsiac com- 
plcditur, qua? funt veritaspromifsionum 
diuinarum, mifericordia , iufticia, qua 
iufticix Dei fatisfit,& falus quscontin- 



I 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



158 

gitiuftificatls cx miTericordia. An non 
his pulcherrime refpondet euentus in no- 
uoteftamento Efai. Spiritus Domini 
fuperme, co quod vnxerit mc, adeuan- 
j^elizandum humihbus milic me , vt mc- 
dcrer contritis corde , & pr^dicarem in- 
dulgentiam & claudis apertioncm , & 
prardicarem annum placabilem Domini, 
& diem vltionis Dei noftri , vt confolarer 
omncs lugcntes & ponerem fortitudincm 
lugentibusin Sion,vt darem eis coronam 
pro cinerc , oleum gaudij pro ludu , pal- 
lium laudis pro fpiritu moeroris, & voca- 
buntur in ca fortcs iufticise plantatio Do- 
mini adglorificandum. Efa. 42. Alloqui- 
tur Pater Filium per osprophetar in hunc 
modum. Ego Dominus vocaui te in iurti- 
cia , 5^ apprehcndi manum tuam , & fal- 
iiaui tc , & dedi te in fcedus populi in lu- 
cem gentium , vt aperircs oculos cceco- 
rum & educeres dc conclufionc vindum , 
dc domo carccris fcdentis in tcnebris. 
Efa 49. Parum eft vt fis mihi feruus ad 
fufcitandastribus lacob , & reliquias If- 
rael conuertendas , (cd dcditc in lucem 
gentium , vt fit falus mea vfque ad ex- 
tremum terrr. Hstc teftimonia , vt alia 
omittam , quarcumhiscongruunt (nara 
fiimmus cft Mofis ik omnium prophe- 

tarum 



tarwi 

(on/ 
co/ifi 

mdl 
liidi 
fcme 
vcreE 
jnoeli 
lliTigi 

ena 

inlianc 
incarn 
cipiam 
bi ini 

iim (up 



cetiudii 
btus, 
''geeiu 
prophe 
llivox] 



X 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



icibilein Doii: 
of^ri.vtconfcli 



cotdia h _ 
icteiiemi tarum dc do6trina & bcncfaAis Chrifti 
^^^^J^^^^ confenfus ) fummam doarinse Chrifti 
frit n,. j continent , & clarifsimam Euancclii de- 
jjjjll^ finitionem. Tcftantur enim gratiam vni- 
. JI^''^^ uerfalem tfle,rcmifsionem pcccatorum, 
«Drfdinr. iufticiam , vitam , & falutem allatu- 
rum efl^e Mefsiam prsnunciant, hoc eft, 
vere Euangelium Chrifti proponunt. Eu- 
angelij cnim nomine harc beneficia Chri* 
Kremlortitudi: fti fignificari Paulus docet ad Rom. i. 
aaremeiscorot 

iidijprolDfiu.f Vita: ratio Dei manifeftati in carnchoc 
•mom,h<!. eft Chrifti, qualis eirct futura , fimilitcr 
mflmitiol prajdidum erat a prophetis. Efa.^z.Pater 
.Efi.4:. Alloqi! in hanc fententiam de filio manifeftando 
«ijiopkiwV: in carnc loquitur. Ecce fcruus meus, fuf- 
iWioauuewit cipiam cum, ele<5lus mcus, complacuit fi- 
iiniiiDtiiini,^ bi in illo anima mca,dedifpiritummc- 
fddiij popiiii I um fuper eum j iudicium gentibus pro- 
crir« oculosc ferct , non damabit , nequc accipict pcr- 
jndolioncvinc fonam , nequc audictur vox foris , cala- 
dentis in tcoc mum quaftatum non conteret, & linum 
tfomitiifff"' fumigansnon extinguet, in veritate edu* 
• b &reli#i cetiudicium , non erit triftis neq; turbu- 
' lentus , doncc ponit intcrraiudicium , & 

lege cius infulae cxpcdabunt. An non huic 
prophetiae refpondet dulcifsima illa Chri- 
yjjjp fli voxMatth. ii. Veniteadmeomnesqui 
'^'"'^^H nroi laboratis & oncrati eftis, ego ^cficia vos. 
offlfli"'"^;' - K 4 ■ Item 



fcddditein 



140 

Item : Difcitc a mc , quid mitis fum & 
humilis corde. An non tota Euangelica 
hiftoria teftatur, Chriftum Dominum hu- 
nia nifsime omnes excepide, & neminem, 
qui fuam implorauit opem, fpreuiffe, hec 
vllum territafle minis , nifi eos, qui fiia 
contumacia fc veritati Dci oppofuerunt. 
His enim protulit iuxta vaticinium patris 
iudicium. 

Vaticinia clara de pafsione Sc morte 
Mefsia?, prseter facrificia, figuras Sc ty- 
pos, de quibus fupra diximus , duplicia 
iunt. Qu^sfdam enim in gcnere tantum 
Mefsiam affligendujn &moriturumpra;- 
dixerunt , inter qux alia figuratedicun- 
tur, vt cum in Pfal. iio.de pafsione do- 
mini dicitur : De torrcnte in via bibet. A- 
lia diferte fine omni figura idem conti- 
nent,vt cum Daniel dicit,Chriftus occide 
tur. Efai. 55. prolixe pafsio domini prae- 
dicitur , fed in genere fohimodo , quorum 
omniumfummahac propofitione conti- 
nctur : abfciffus eft de terra viuentiu,pro- 
pter fcelus populi mei percufsi eum.Quaj- 
dam particulatim pafsionis partes , & 
niortisgcnus fignarunt, inter quae omni- 
um maxime illuftris eft Pfalmus 22. qui 
orditur d querela Chrifti incruce.-Deus 
meus dcus meus quare dereliquifti me. Et 

infra 




* fuit, 

lemjprcuiffe-, 
ni(ieos,(iiii:: 
I^eioppofuerj: 
iviticiniuinpij 

pifsione&int: 
cii, iiguras&i 
diiimus.diiplii 
in mne tmt 
^niorjfiirij/npn 
iaficuraiedicun- 

figura idtni co' 
tojCliriftiisoc 
jafsio dofflini[ 
bliiDiodo,fr' 
iropofitioneco: 

terraviuentiii:i'- 
perciifsientn-fli' 
fjionis partfJ, 
it,jnterqoic"'' 

•fliincm'^: 



14^ 

infra,mortis genus mox indicat,cum ait; 
Ego vermis fum & non homo , opprobri- 
um hominu & contcmtio plebis, omnes 
videntes me derident mc. An non hiiioria 
Chriftihuic propheticE clarifsime refpon- 
det? Pependit in cruce contemtifsimus 
cruore& fputis quodammodo obrutus, 
adeo vt vix apparcret in ipfo hominis for 
rna.Quemadmodum Efaiasprsdixit : no 
crat forma ei neq; decor,& non erat afpe- 
6tus, derident fufpenfum, mouentcapita 
& fledunt genua,i5^ cum magno farcafmo 
dicunt: Auerex ludeoru.Item verba pfal- 
mi nefcienres proferuntin ipfms contem- 
tum: Connditin Dominum , libcret eum, 
eripiet eum quonid complacet fibi in eo. 
Etinfra, Aperuerunt aduerfuseum osfuu 
ficutleo rapicns&rugiens. An non cla- 
rifsim.e cum his congruiteuentus, cum in 
.domibus pontificum^ Herodis, tum iii 
cruce ? De perforandis Mefsiae manib. & 
pedib. nonne clare vaticinaturidem Pfal? 
Perfoderuntmanus meas pedes meos, 
Necdiuifionem vcftimentoru domini ta- 
cuit idem Pfal.ita enim ait. Diuiferunt ve- 
ftimenta mea fibi, & fuper tunicam meani 
mifcrunt fortes. Pfal. 6p. prseter ah*a me- 
minit fcllis & aceti, quod illi fitienti mili- 
tes porrcxerunt bibendu in cruce. Pfal. ?o. 

K 5 mcmi- 



li 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



I 



145 

mcminic verboriim Domini , qusc cdidic 
in cruce duni expirauic : Inmanustuas 
Domine commendo fpiricum meum. 

Refurredioms Mefsi^ prsccefferc tri- 
plicia teftimonia. Quacdam enim non (?- 
gnato refurreftionis temporc poft morte 
vitam illi promiferunt longjeuam , vtE- 
fai. 55. Si pofucrit pro iniquitatibus ani« 
mam fuam, videbitfemen longafUU.Qua;- 
dam prarnunciaruntrefurreclionem futu- 
ram,antequam caro cius in fepulchro pu- 
trefccrct , vtin Pfal. 16. Pofui Dominum 
in confpcffu mco femper.qucniam a dcx- 
tris meis eft , non mouebor, Ideo l<eta- 
tum cftcor meu & exultauit gloria mea, 
quia & caro mea requiefcic in fpe , quoni- 
am non derelinques animam meam in in- 
ferno,ncc permittes fandtum tuum viderc 
corruptionc , notas mihifecifti vias vitjr, 
implenslarcicia vultum tuii, &deIcdatio- 
iies in dextera tua in jctcrnum. Quardam 
de ipfo refurrcdionis die przdixerunt , vt 
cum Oleas Propheta ait ; Tertio dic fufci- 
tabitnos.Nam in ipfius rcfurredioncqua: 
contigit tcrtia dic,noftra refurrcftio pofi- 
ta efh Cu his vaticinijs quia pulchcrrime 
cuentuscongruit, vteft expofitus in Eu- 
angeliftarum libris , mirum cft quantum 
robur fiddis anima concipiat ex illa con- 

formi- 




'^"1 «Rimnoiif. 
"porepoftincr: 

iwquitatibiisj: 

urrectioDcmfc 
KinfepDk)iro|!; 
.PofuiDomim: 
r,(immik 
y,lii(olxa- 
auitoloriimei, 

i&umtDumviilr 
ihiteciftiviasvr 
tuii.&deledit 

icprzdixerunt. 
tJertiodiei': 
refurreftiotif? 
•areforreftioF' 

ifxpofitus'"'* 




- T — 

tauimus in cnarratioijv ■ lai.m oi- 
inftituimus integram collationem prajdi- 
dionumcum hiftoria Mefsix. 

DE SEPTIMO. 

Quid.cuenturum erat poft morrem, rc- 
furredionem , & triumphum Mefsiar non 
tacuerc vaticinia Prophetarum cumqui- 
bus euentus clarifsime conqruir. Sunt au- 
tem haec a Prophetis prxdida euenta poft 
truimphum Chrifti pra:cipua. 

1. Donatio Spiritus fandi. 

2. bfficacia Euangehj. 

3. Reiedto ludarorum. 

4. Aftumtio gcncium. 

Regnunt 



5- 
6. 

7- 

8. 



t4 4 

Regniim Antichrifl:!. 
Rcgnum Mahomcticum. 
Conferuatio Ecclefia: in mcdio 

hoftium. 
Inuafio rcgni Antichrifti. 

Hafc omnia vt pr*edici:a funt a fandis 
Dei prophctis euenere. Scdnospauca de 
lingulis confirmandi noftri gratia adijdc- 
inus. 

DE DONATIONE SPI- 

RITVS SANCTI. 

Toel Propheta dc effufione Spiritus fan- 
6ti in Apoftolos prophetauit hifce verbis : 
£t crit pofthac, cffundam fpiritum meum 
fupcr omncm carncm & prophetabunt fi- 
lij veftri & filis veftrx , fcncs vcftri fomnia 
fomniabunt , iuuenes vcftri vifiones vide- 
bunt.Hanc prophetiam Pctrus Ado.2.af- 
firmat impletam fuifle, cum niifl^us cft fpi- 
ritus fandus die a rcfurrcdionc domini 
50. vifibiliter in Apoftolos , qucm domi- 
nus ipfe fe mifl^urum promiferat.Quarc & 
prafcepit difcipulis vt mancrent in ciuita- 
te lerufalem, donec promiflum patris ac- 
ciperent. Jta cnim codem dic quo appa- 
ruit viuuspoft mortem ait difcipulis; Et 
ccce cgo mittam promiftiim patris mei fu- 

pcr 



pcr 

•j km. 

■ VOJJi 

I cep/t 

audill 
dem 
zabiiT 

fan£i;( 



ret,r£ 
mp 
pks 
mm 
meutn 
tiatno 
adueni 
mik 



tetlaii)( 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^nticlirifti. 
iifMtafanti 

[^igtatiaadijq!. 



ONE SPI. 

iVCII. 



nitHccKrbis; 

encsvcfttilotiiK 
cHriviliones^ic 
PftrusMo.21 
:DiDniiiscfi| 
[Tcdione iot 

,iiii{erJt.Qf' 
ancrcntincioi!^' 

iflidieqwJff 



f 



145 

pcr vos,vos autem manete in vrbe rcriifa- 
lem, vrquequo induamiiii virtute ex alto , 
id e(t, vfquequo fpiritus fandus e coelo iri 
vos illabatur.Et Ado.i.Er couefcens prs- 
cepiteis ab [erufalem ne difcederent , fed 
cxpedarentpromifsionem patris, quam 
audiftis per os meum.Nam lohannes qui 
dem baptizauit aqua , vos autem bapti- 
^abimini ( lcilicet apatrc & me) fpiritii 
fan<5to poft non multos hos dies. Non du- 
bium efTepoteft, Chriftum cum hxcdice- 
ret,rerpexifle ad prophetiam loelis, quar 
completa efi: die pentecoftes , fed pro- 
phet^e verba brcuiter expendamus» Pri- 
mum itaq; cum dicit: Effundam fpiritum 
meum , fjgnificat vbcriorcm fpiritus gra- 
tiam contingereEccIefiJBDei poft Chrifti 
aducntum, quam contigit fub Icge. Ideo 
non dicitur, Stillabo fpiritum meum : fed 
effundam , vtplena copia voce effufionis 
fignificetur. Item cum dicit,effundam,re- 
fpicit ad t3'pum. Nam fpiritus fandi h^c 
ertu/io, aqua manante de petra in deferto 
fignificabatur.Deinde dicitfuperomnem 
carncm, quod comparate accipiendu eft. 
Sub lege cnim pauci admodum fpiritu 
prophetiiE donabantur. Vcrum in nouo 
teftamcntOj hoc donumfpiritus , non eft 
alligatum paucis aut cerco horainum or- 

dini » 




dini, rcdpromircuedaturomnibus audj- 
entibus Ruangclium& credcntibus , etH 
non hodie vifibiliter, vt die pentecoflcsi 
rcfurredione Domini accidit. Tertio, 
cum dicit filios & filias eorum propheta* 
turos, itcm fencs fomniaturos & iuucnes 
vifuros vifiones, fignificat forc vulgo ple- 
niorem lucem cognirionis Dci in noi:o 
teftamcnto quam fuit in veteri. In nouo 
enim vident clare completa , qua? olim 
obfcurius propheta? prardixerunt. 

Vt ha?c vifibilis eftufio Spiritus fanc^i in 
apoftolos, iuxra prardidionem prophetae 
fuit veluti authcnticum quoddam maie- 
ftatis diuinae figillum , qtio ipfe E-uangcli- 
um Chrifti mundo vniuerfo confirmari 
voluit : ita inuifibilis eiufdcm fpirittis ef- 
fufio in credentcs , efl teflimoniumfirmu 
veritatis Euangelij in cordfbus fiddium, 
& arrhabo quidam promiflorum bono- 
rum , iuxta didum Pauli 2. Corinth. i. 
Qj.ii confirmat nos vobifcum in Chriflo, 
& qui vnxit nos Deus efl , 5c qui figtiauit 
nos & dedit pignus fpiritus in cordibus. 
Quid efFedurus effct fpiritus fandus pro- 
miflus & datus copiofe docet ipfe Domi- 
nusinfra lohannis 14, 15, i5. 

De efficacia Euangclij in nouotcfla- 
mento prarduit lerem. cap. i^i^Dabo 

cis COF 



cisc 

niiS; 

illisi 

, nien: 
' racl& 
duini 
Ycftris 
runi) 
paftu 
minai 
hocei 
I rael.-j 
kocm 
cordce 
Demn 
nondc 
nrfrar 
m. Oj 
Mm 
()iiii|)ri 
Wfifori 
ppliet 
Ittdcrc 
^oteftj 

terpret 
Euangi 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



147^ 

'^^til^acf, cor vt fciant mc, quod cgo Cim Domi- 

^^tntibi]s,(.: nus , & crunt mihi in populum, &: ego ero 

•^if pentecolitj; ^^^^* I^^um , quia reuercentur ad me iii 

ccidit. Te:tc toto cordefuo. Idem cap.3i.Ecce dies vc- 

forum proplir. "'^"^ dicit Dominus, & feriam domui If- 

iliuros& iuiir. ^^^^ ^ domui luda fcedus nouu, no fecun 

:itfoTe^ii!ffo ' ^""^ padum quod pcpigi cumpatribus 

onij veftris,in dic qua apprehendi manum eo- 

invctm Inno' ^^^^ * educercm eos de terra Aegypti, 

■idiien;^ xnmatus lum eoriim, dicit Dommus : fed 
hoc erit padum quod fcriam cu domo If- 
rael ; poft dies illos dicit Dominus , dabo 
icscm meam in vifccribus eorum , tk ia 



qDoddaniiDi/e. ^^^^^ ^^^^^ infcribam eam , & ero eis iti 

W™^^^' Deum , & ipfi mihi erunt in populum , & 

» w™ non docebic vltra vir proximum fuum, & 

mWpintW! virfratrcm fuum, diccns,cognofce Domi 

[tdHmoDiiiiiinr j^-^ Omnes enim cognofcent me a mini- 

icordibusMrfi corum vfq; ad maximu ait Dominus, 

jromillerDm j)! quj^ propitiabor iniquitati iIlorri,& pec- 

ijQli :. CoriDi: caticorumnon cro memor amplius. Hoc 

ibifcuininCi'"' prophctzteftimoniii manifefte docct dc 

cft.&qni ^^f foedcrc nouo & cfficacia Euangelij in no- 

liritus in cor^» uo teftamento, quemadmodfi autor Epi- 

piriruJ^i"^'^' ftols ad Hcb. cap. g hanc prophetiam in- 

f Jocetip^^^"' terpretatur.Pfal.^g.Dominusdabitverbii 

p^. . Euangclizantib.virtutemulta.Et Pfal. ip. 

[jiiionoii^^ tfficiiciara Euangelij mukiplicem pro- 

0i 



148 

ponit. Efai. 11. Percutiet (fcilicetChriftus 
per fuos apoftolos aliofcjue verbi mini- 
hros) terram virga oris fui, 6^ fpiritu labi- 
orum fuorum interficiet impium. Cum 
his vaticinijs de eflicacia Euangehj con- 
gruit euentus. Petrus Ador, 2. virtutc 
huius Euangelij ex hoftibus Chrifli tria 
millia hominum adfidem conucrtit.Apo- 
ftoli rehqui cum Petro mifsi pra:dicatum 
Euangelium, virtutefpiritus armati^ & 
miraculis ad inuocationem nominis Do- 
mini noflri f efu Chrifli edkis ( qux mira- 
cula,vt teftimonia fuere viuentis,regnan- 
ris & prsfentis fih*j Dei in Eccle/ja : ita 
fymbola crant internx virtutis vcrbi per 
fpiritum fan(5tum in cordibus credentiu) 
plurimos ad fidem a prophanitate idolo- 
latrica iuxta vaticinia pertraxerunt, 
quod nullis humanis viribus aut fapien- 
tia effcciffent. Id quod ipfe Paul. teftatur 
I . Corinth.2. cum ait ; Nequc fermo meus 
& pra^dicatio mea verfatur in perfuafo- 
rijs humanse fapientia? verbis » fed in 
dcmonflratione fpiritualis potentisB. Vi- 
de qu2B fupra annotauimus ex 2. Co- 
rinth. 10. de virtute Euangelij , qua: Eu- 
angelij virtus quantum ad internam ef- 
ficaciam attinet, (nam miracula folu- 
modo in noua Ecclefia confirmanda! 



i 

. hitk 

\i\,m 
cent 0 
tionev 
; pora. 
nemC 



fempe 
hoio. 

mm 
dem n 
eiaculai 



Trial 

fideranc 



i-.l..LU 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



%Nttl)i tti; clo(5^:rina» deftinabantur ) in ruccelTbribuS 

^"|'2ifpititDli; Apoftolorum etiamnumdurat, &dura- 

«inipiuiti, C ^^*- i"^^^^ vaticinium Prophctse. Quam 

cijEiiangdiji: P"^^^»^^ congruat experientia cum Pro- 

Ador. ^ phetarum prsedidiionibus de efficacia vcr 

Qrilli- bi,etiam poft Apoftolorum tempora do- 

bconiiertiti; ^5"^ omnes setates , inde vfque a dona- 

omiisi prjdici; ^^^"^ vifibili Spiritus fandi ad noftra tetn- 

'pirkiis atmati P^^^* Itavidemus veram efiepromifsio- 

' nem Chrifti : Portje inferorum non prse- 
ualebunt aduerfus eam. Tametfi enim 
^""i^ erunt qui opponunt fe ver- 

.. . ' f . DO donec ntc mundus fteterit : tamen 

ei w UKit.ii nui-iquaj^ yllj^ viiibus diabolorum aut ho 

minisvcr ipe minum reprimetur eius curfus. Siqui- 

iitectcte vtnunquamdefinet antiquusferpes 

«optoiitiio eiaculari fua venena , ficut habet prima 

inia peitraOT promifsio : ita Chriftus nunquam definet 

viribus aiit [i[ ^^^(f^ ^ ^.^^^1 Ecclefiolam fuam aducrfus 

iip[ePaiil.telL poteftates tenebrarum. 
:^e(jacferinoi 

ifaturinpetf"! DE REIECTIONE 

ii verbis > i v d a e o r v m. 

ualispotentii^ 

auiiwiS ex "| Tria funt in reie(51:ione ludseorum con- 

iuangcliijl"^' fideranda iuxta Prophetica vaticmia. Pri- 

(jjaiinteroi^ mum, paucitas faluandorum ex Iuda:is, 

0 0iC\i^^ '■ Secundum , definita & ftatuta vaftitas po- 

.jji coaH^^^: litix Mofaicic nunqua inftaurandce. Terti- 

' dfl' L um. 



onemnoniiDisI 
iediris (fmi 



tium vtfiiirqiie,id eft,paucitatis faluando- 
rum & vaftitatis perpetua; caiidx. 

De paucitate faluandorum ex ludseis 
prardixit Efai. cap. i. Nifi Dominus Seba- 
oth reliquiflet nobis femen, licutSodo- 
ma fadi eflemus,& ficut Gomorra fimiles 
fuilTemus. Idem cap. lO.Si fuerit nume- 
rusfiliorum Ifrael tanquamarena maris, 
reliquisE falua? fient. Pfal. ip. fiat menfa eo 
rum coram ipfis in laqueu & in captione, 
& in fcandalum & in retributioncm ipfis. 

De abolenda penitus Mofaica Politia 
' Efaias quoque vaticinatur cap. lo. finitio- 
nem Dominus Deus exercituum faciet 
inmediototius terrae. Et Daniel cap.p. 
Poft fexaginta duas hebdomadas occide 
turChriftus, & nonerit fcilicet populus 
amplius. Nam ciuitatem Sc land:uariuni 
difsipabitpopulus ducis venturi , & finis 
eiuspopuli vaftitas, & poft fincm belli fta 
tuta deloiatio. 

De caufis paucitatis fa!uandorum ex 
Ifrael & abolendx Politise Mofaicse , ipfe 
Mofes prsedixit Deutero. i8. Prophctani 
fufcitabo eis de medio fratrum fuorum, 
qui verba eius qux loqueturin nomine 
meo audire noluerit, ego vltor exiftam. 
Item^g. cap. Si audire nolueris vocem 
Domiiu Dd tui,mittet Dominus fuper te 

male- 



itiali 

. m- 
I mfi 

tiidiiii 

I mini' 
niinii! 
inulti 

V0S3 

terra 
Kinc 
kd!, 
te,k 
gelluir 
nietfu 
umfp 
ims 

iimc 
Jilpoj 
cicenti 
reprol: 
incapi 
?iiit] 
^k: 
incon 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



^Goniorralt': 
3-^ifueritniii:; 
lliiiniarenamt 
iip-fiatmeDfi; 



etriliiirioneniipt 
nMmhk 
wap.io.fim 
mkm im 

iteciScto&iiit';: 
icisventiiri,2^i 

;sialQan(lorii0- 
ilitijMofaicJ)':' 

TO.iS-Propts^ 
5Wtrainlu»f^ 
onuetarinnf 
:;ovltore# 

iiii' 



151 

maledi(5tioncm, perditionem , & pertur* 
bationem , doncc conteret te , & perdet 
vclociter propter maliciam operum tuo- 
rum. Item , remanebitis pauci numero, 
qui prius eratis ficut aftra cceli pr^ multi- 
tudine: Quoniam non audifti vocem Do- 
mini Dei tui: & licut artca Li^tatus eft Do 
minus fuper vos bene vobis laciens vofcp 
multiphcans: Sic l^tabitur difperdens 
vos atque fubuertens , vt auferamini de 
terra adquam ingredieris pofsidendam. 
Kinc eft quod idem Prophetaper Mime- 
fin dicat : Percufsimus foedus cum mor- 
te , & cum inferno fecimus padum, fla- 
» gellum inundans cum tranfierit,non ve- 
niet fuper nos , quia pofuimus mendaci- 
um fpem noftram, & mendacio protecti 
iumus. Idemcap. 8- Ecce pono in Sioii 
lapidem offenfionis, & petram fcandali. 
Idem 55. Tota die expandi manus meas 
ad populum non credentem fed contra 
dicentem mihi. Pfal. 11 8. Lapidcm queni 
reprobaueruntcedificanteshic fadus eft 
in caput anguli. Cum his Prophetijs con- 
- gruit Domini comminatio quse eftMath. 
23. & 2JL.Hscigitur vaticinia fint nobis 
in confpeau de internecione popuU Ifra- 
• ehtici, que^^pter faa cotumacia aduerfus 
Chriftu jpphetse prsdixerijt exterminadu 

L z efTc 




11 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



152 

c/Te. Neque hic obftant promifsiones 
hdae Ifraelitis. Nam vt Paulus ait , iftac 
promifsiones non pertinent ad eos qui 
nati funt ex Ifrael fecundum carnem, 
fed fecundum promifsionem , id quod o- 
lim adumbratum erat in duobus filijs A- 
braham , videlicet Ifmael & Ifaac . Item 
in duobus filijs Ifaac , lacob & Efau . Id- 
eo Paulus ait: Non cnim omnes quifunt 
Ifrael , ij funt Ifraelit^ , neque qui femen 
funt Abraha? , omnes filij Abrah^. Filios 
autem Abraha? Apoftolus ipfe deHnitad 
Rom. 4. eff^ omnes qui fe^antur veftigia 
fidei Abrahae. Non ergo reiedio ludseo- 
rum reijcienda eft ad arcanum Dei confi- 
lium , quoab seterno ftatuit, vtStoici di- 
cunt,reijcere iftum pqpulum : fed ad con- 
tumaciam populi ofl-endentisinlapidem 
aedificij , id eft , in Chriftum . V ult enim 
D E V s paternafuabeneuolentiatotum 
humanum genus faluum fieri : fed per fa- 
lutem ,ideft , peripfum Chriftum. Vult 
quoque omnes contumaces in Chriftum 
iufto fuo iudicio perire. Stat enim immo- 
tafententia Pauli : Deus vult omnes ho- 
mines faluos fieri , & ad agnitionem veri- 
tatis venire. Nos igitur qui ex gentibus 
vocati fumus , fimus grati D e o , fide & o- 
boedientia adhsreamus Chrifto , in quem 

quif- 



iDdmi] catnEi 

'elMfaac.Itr 
momnesqiiifii: 



!iAi)rajij, fi 
fejpedeiinitat 

ireiecTioIudjo. 
)uluin:feda(icc; 



Ib. Vultei 
aieuobtiatcr: 
infieri:fedpf:. 
oChrilliini. J- 
naces inCliriit 
. Statenifflii"^' 
ijvoltoinnfi^' 
iagnioonenif 

f 



quifquis crediderit , non pudefiet. Verum 
fi nos autori falutis oppofuerimus con- 
tumaciter cum ludjeis, futurum eft,vt 
etiam a nobis auferatur regnum Dei , & 
detur genti facienti frudus cius. Si enim 
non pepercit naturalibus ramis , multo 
minus parcet infititijs. VideRomano. 
p. lo. &II. vbi hoc ipfum argumentum 
trad;atur, 

DE ASSVMTIONE 

G E N T I V M. 

Plurima extant veteris teftamenti va- 
ticinia,de vocatione& affumtione gen- 
tium. Taceoprimam promifsionem gra- 
tiae, quxeft vniuerfalis. Prsetereo repcti- 
tam promifsionem : In femine tuo bene- 
dicentur omnes cognationes terrae, Hse 
promifsiones cum lint vniuerfales , mani- 
fefte includunt gentes. Sed nbs illa vati- 
cinia folummodo hic attingemus 3 qux 
meminerunt aflumtionis gentium , reie- 
6tis lud^is contumacibus aduerfus Chri- 
ftum. Pfal. 2. aperte pronunciat , fremen- 
tibus ludsis aduerfus Chriftum, gentes 
fore ipfius peculium : ita enim ait : Dabo 
tibi gentes hseredftatem tuam , & poffel- 
fionem tuam terminos terr^.Ofea; 3.pro- 

L 3 pofito 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



154 

pofito fymbolo docet gentesaflumendas 
efle ; vocabo, inquit , non plebem meam, 
plebem meam, &: non diledam,diledam. 
Huc pertinent exhortationes multa? in 
Pfalmis , quibus Dauid hortatur gentcs 
ad celebrandum Deum,qui eas afliimfit in 
gratiam ex mera fua mirericordi.i, vt cum 
dicit : Laudate Dominum omnes gentes, 
& laudate eum omnes populi , quoniam 
cofirmata efl: mifericordia Dei fuper nos, 
& veritas Dominimanetin seternum. Cu 
igitur videmus euentum refpondere vati- 
cinijs Prophetarum , fciamus hanc genti- 
umaflfumtionem, & vocationem.qus per 
Apoftolos fada efl:,vim demonflrationis, 
qua veritas Euangelij & firmitas fidei gen- 
tium confirmetur, obtinere. 

DE REGNO ANTICHRI- 

STI ET MaHOMETICO. 

Prasdixere Prophetse Dei , orituraeffe 
regna Antichrifl:ianum & Mahometicum, 
quoru illud quidem , fraude acquireretur 
& mendacijs fl:abiliretur fub Chrifl:i no- 
mine, vt hodie in papatu cernitur,hoc 
vero armis raperetur, Chrifl:um ex pro- 
feflb contcmnens , & fandos Dei concul- 
traas , quod videmus compleri in Turcico 

regno. 



Mon. 
liipfe 

gnoc 
Item( 

D 



M 
gnum 
Propl- 
inuad 
re.Etf 
nchni 
liiud. 
tir. N 



liqiioi 
(fcilic 
Chb 
orisfi 
Hocl 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



itiones niukj; 
ihortaturgen;,; 
iH^ieisaffuirin 
lericordia^vtct: 
^Dniomnesgemi. 
populi,(|tt: 
:diaDeifupernc 
etinjternoni. C 
irciponktm: 

ationem.qujfer 
Qnete. 

^NTICHl 

;jPei,oritiirJ: 

„&Milioinctif' 
^auJeacquirci' 

patu cernitiir,K 



155 



regno. 



De hoc Mahometico re^no vidc 
qusE annotauimus in enarratione Pfalm. 
84. De Antichriftiimpietate vide i.Thef 
falon. 2. vbi Paulus ita depingit papam ac 
fi ipfe coram ipfius impietatem & fuper- 
biam vidiflet, Lege quoque de vtroq^ re- 
gno commentarios Phihppiin Danielem, 
Item Chronica eiufdcm» 

DE INVASIONE RE- 
CNi Antichkisti. 

Etfi autem Antichriftiregnum forema 
gnum, potens, & terribile prsdixere 
Prophetaettamen circafinem mundiidem 
inuadendum & diminutum iri non tacue- 
re. Etfi autem prorfus non abolebitur An- 
tichrifi:i dominium, ante aduetum Chrifti 
adiudicium ; tamen ruinas magnaspatie- 
tur. Nam tonitru coelefti percutietuc. O- 
mitto aha multa teftimonia,& vnum Pau- 
li quod eft 2. Theffal. 2. aftcribam : Quem 
( fcilicet filium iniquitatis & aduerfarium 
C H R I s T I ) Dominus deftruetfpiritu 
oris fui, & abolebit illuftri aduentu fuo. 
Hoc Pauli vaticinium duo continet. V- 
num de deftrudione , hoc eft , inuafione, 
qua patefiet fraus Antichrifti , vt multi ab 
eo deficiant. Alterum, de perpetua aboli- 

L 4 tion© 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




1^6 

tione regni Antichrifti , pofl: cuius aboli- 
tionem regnum fandorum perpetuo du 
rabit, iuxta Danielis vaticinium & Chrifti 
promifsionem.Primum enim dicit.Quem 
deftruet Dominus fpiritu oris fui. Eft aut 
/piritus oris Chrifti ipfaEuangelij vox,per 
qu2m regnuAntichrifti conquaflabitur,& 
paulatim maiores ruinas accipiet. In totii 
autem non abrogabitur, antequam Do- 
minus ad iudicium venerit. Etfi autem 
omnibus feculis erant pij quidem & dodi 
viri, qui Papse Tyrannidi aduerfabantur, 
nihilominus tamen integrum fuum re- 
gnum obtinuit vfque ad annumDomini 
I 5 I 7. a quo tempore vfqiie huc 54. an- 
nos Chriftus Dominus Spiritu oris fui po 
tenter inuadit regnum Antichrifti,per pi- 
os Euangelij praecones in multis regnis, 
qui virtute Spiritus ex alto armati , virili- 
ter oppugnant regnum Papse. Deinde di- 
cit: & abolebit illuftri aduentu ftio,hoc 
eft, Etfi muaditur regnum Antichrifti nuc 
exhacnuncex alia parte: tamennon in 
totum abolebitur,vt diximus,antequa do 
minusilludftio gloriofo aduentu abole- 
uen'L-,quodhaud dubie breuifuturum eft, 
pra^fertim cum ligna aduentus Domini 
adiudicium, a Prophetis Chrifto & Apo- 
ftohs pr2did;a> quotidie cumulantur. 

De o(5ta- 



H( 

ariiffl 
lideii 
j llope 
i (juatu 
i grucri 
' lusfa 
quitu 
neam 
mii 

Mcitat 
lirmits 
onis,q 
Mefsia 
, mC\ 
i liiplius 
. ifiis&l 
, ^idelice 

fiducia 
concep 
tutunc 
(luo 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



157 

DE OCTAVO. 

tianiuni&Qr: Horiim omnium vfus & fruaus. Pri- 

^«JinidiQt.O|; mus eft , vt ex his collationibus Propheri- 

Jorislui. Bl:; arum & hiftoria Chrifti , confirmationeni 

£iiangeli)voiv fidei noftrae de Domino noftro lefu Chri 

iconquairate: fto petamus. Nam cum videmus vaticinia 

Klcdpiet.lDtf quatuor miilium annorum per omnia c6- 

ir,aiite(jiiaml) gruere cum euentu & hiftoria Chrifti, nul 

Merit. Etii aut: lus fcrupulus pijs mentibus amplius rehn- 

Wj(|iii(leni&(!oi quitur , quin contra portas inferorum te- 

iikedihm neamus certifsimam 6c euidentifsimis de- 

e^fmii- monftrationibus confirmata dodrinam 

iinnumDoniini Euangelij de lefu Chrifto , mortuo & re- 

\[mki H-^^ fufcitato pro humano genere. His eniin 

sSwiitaonslc firmifsime fulcitur aifumtio demonftrati- 

lAnnclirijpcn onis,quam in initio propofuimus de vero 

Id niiiltisW Mefsia lefu Chrifto , quam demonftratio- 

alto min}^ "^"^ Chriftus ipfe, vt diximus, & Apofto- 

n Djii. li ipfius nobis commendant, Secundus 

? / vfus & frudus coniundus eft cum primo, 

^ videlicet, vt coniundi de dodrinae Euan- 
selicae certitudine , conuertamur ad Deu 



[Qin 



Acnclirilli' 



«^' ^duci^ mediatorem lefum Chriftum 

J^f'^ L concepta , & ftatuamus illum verc prxfti- 

(o ■ turu nobis qux in Euangelio promiferat. 

'^^^""^"nc' Quoniam autem nulla res homini falu- 

i^^^^^^-f tem expetenti adeo neceifaria eft, vt vera 

:sCmO^'i- ^ q^j^ conuerfio ( qux grscis f/sTivo/cc 

C0m^^'. L s vulgo 




h 



158 

vulgo pccnitentia dicitur ) ad D e v m 
fit , itabilitur , & continuatur, placet huc 
<j|U£edam de fide A(xaSk<^ov nffj crtt^piTi^rr a- 
lcribere ,^ vt & ffrmifsime teneatur qua: 
fit vcrs, firm^ & falutaris fidei indoles, & 
facillime diflinguatiir inter viuam pio- 
rum , &: mortuam hypocritarum fidem. 
Siquidemfides hypocriticafpearu folum 
modo eft ver^ fidei , & non fides proprie 
dicenda, quo tamen ipedro adeo dele- 
<5rantur hypocrita? , vt fe folos beatos ef- 
fe exia-im.ent. Verum his idem vfu venit 
quod phreneticis. Vt enimphrenetici , fi 
ad illorum colla fu/penduntur torques cu- 
preiE, & capitibus imponuntur corons 
Hrammere, altum fpirant, incedunt ma- 
gnifice , aliosxanquam ex alto defpiciunt. 
fcreges efle putant, & nominari geftiunt: 
Sic hypocritse ( quorum conditio mul- 
to eft deterior quam phreneticorum) 
fpearo fidei fafcinati , fuis operibus , fuis 
lufticijs , fuis meritis , fe ornatirsimos 
exiftimant , fefolos beatos gloriantur , & 
alios tanquam ex alto defpiciunt, vt vide- 
reeftin f harir^oillo , qui gloriabundefc 
antepofuitpublicano, qui tamen publica- 
nusviua fiduciainD e v m concepta,ad 
propitiatorium confugicbat, qua fide& 
luftificatus eft faluatus, 

Verum 



V 

ies[ 

I COQCi 

nep 
■ Prii 

Sea 
&:inei 
' Ter 
incon 
I fum,l 
' ftaira 
q; 
iiim 
cepta. 

Hsc 
diis , ( 
veram 
fitper^ 
kmi 

frimi 
tio. } 
Dei:{ 
pKcati. 

iuftutni 
teat,ex 

^ottibi 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



ijsfideiindoks,. 

pocntarumlidt: 
fiiicafpefiriifoLr 
S[Donfepro[' 
ijedroadeodi 
lefolos beatosi 

kturtorquesco 
mmm mi 
lani/fficedmtE 
mexaltoMpicii 
inominarigel: 
imnicondiDO. 
(D pkneticor. 

jfoisoperibu!,: 
is,feornatili: 

eatosglorianK'' 
,(lefpiciiint,vt'|' 
^quigloriabDi!^' 
'quiti^nienp^t-' 
.yMCoacifi' 



IS9 

Verum priufquam viua & falutarisfi- 
des ( qua fit conuerfio ) in corde hominis 
concipiatur Sc nafcatur, quatuor in homi- 
nepr^cedant necefle eft. 

Primum eft peccati cognitio in mente. 

Secundum iuftseirs Dei in peccatoi es 
& meritsB damnationis in cordefenfus. 

Tertium fa.Tofn/sAHa , cum qua cruciatus 
in confcicntia propter peccatum commif^ 
fum, & propter pcenas imminentes ex iu- 
ftaira Dei, coniunftus eft. 

Qiiartum, Chrifti vera noticia Sz firma 
in mente ex Euangelij praedicatione con- 
cepta. 

Hsec quatuor ftint veluti quatuor gra- 
dus , quibus gradatim confcenditur ad 
veram & falutarem conuerfionem, oux 
fit per fidem. Dc quibus gradibus ordine 
dicemus. 

Primus itacp gradus cftpeccati cogni- 
tio. Hanc confequitur homo ex lcge 
D E T ; per legem ait Paulus eftcognitio 
peccati. Eft enim lex Dei regula iufti- 
€ix,qux monftrat quid iuftum quid in- 
iuftumfit,quid Deo placeat qiiidq^ difpli- 
ceat,ex quo fit vt quicquid fit in nobis,vel 
fiat a nobis non congruens cu regula,hoc 
eft,cumlege Dei,fitpeccatum,quo Dcus 
horribiliter ofFenditur. Adhac ergo regu- 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



h 



i6o 

lam , vitam & acftiones fuas interiores & 
exteriores explorabit homo , &exeaiu- 
dicabit de fadiis fuis , peccatanefint, an 
non. Veriim ne quis errore fallatur in 
accommodatione & vfu huiusReguk, 
duo tencbit ; Vnunij quod quicquid ad- 
uerfetur charitati dei & charitati proximi, 
prohibeatur lege Dei , & pugnet cum re- 
gulaiufticia?, & contra,Quicquid congru- 
it cum charitate Dei & proximi,pr3ecipia- 
tur, tametfi exprefle verbis legis non vi- 
deaturinterdidumaut prseceptum. Nam 
lex ex his duobus principijs concluditur, 
Diliges Dominum Deum tuum ex toto 
corde tuo,ex tota anima tua,& ex totis vi 
ribus tuis , & diliges proximum tuumfi- 
cut teipfum, Alteru, quod lex fit fpiritua- 
lis,vt qua: poftulet puram , perpetuam, 
perfedam & fpiritualem oboedientiam, 
ex quo intelligere m promtu efr , q> nul- 
lus homo natus iuxta naturse legem, vale- 
atlegem D e i implere. Namhominis 
natura & legis conditio , ita fibi aduerfan- 
tur, vt nunquam in hac vitainter eas con- 
uenire ( vt deberetfieri)pofsit. Idquod 
Paulus conqueritur , cum ait : Lex eft fpi- 
ritualis, ego autem carnalis, venditus fub 
peccatum. Hinc intelligimus omnes ho- 
inines reos efle coram tribunali D e i, 

vt 



merue 
Euk 
propter 
rerum c 
im dc 
tiiisinP 
knsk 



pam ni 

boetnu! 

ufdemci 
'Qlli 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



r . tSt 

\oino, s^exe transgreflbres ipfius ranaifsimx legis, 
P^ccJtaneiint' ^ "^" P^^^ incipere quidem , nedum 
^ ffrorelallat' P^^^^^^ ^^^^"^ obcedientiam , iuxtalegis 
^mh J"!'}^^"' ? priufquam regeniti fuerint , & 
Quodnuif r "^"^ hommes per fidem. 
W\T • Secundus gradus eft fenfus irx Dei& 
nproi inft^^ damnationis, in corde hommis pro- 
' Piignetcuii pter peccatum,quo reus eft homo coram 
mpkm Deo. Quoticsenimhomocogitatruiim 
^FO\iini,pci; peccatum,fimul debet intuer^ iram Dei 
'TerbislegisnoE aduerftis fe, & cogitare de pcenaquam 
itpmptm.k meruerat propter peccatum. 
^ijsmckk Huius ira? Dei fenfus in corde hominis 
lemtuutnextot propter comifla peccata,crefcit ex harum 
miiiii,Jimo;is rerum cogitatione. Primum , cogitan- 
ptommiuiiD dum dc lege lata primisnoftris parenti- 
,quo(lbfilfpir: bus in Paradifo videlicet , quando come- 
:param,petj)er derisdearboreiftamortemorieris. Hic 
lieiu obfftlie'. Dominus toti Adamo minatur mortem fi 
prouitueft,} legem latam violauerit , hoc eft , minatur 
inaturjlegeni,' mortem non folum perfon:^ Adami,veru- 
[ere. Kaml"'-- etiam natura? Adami , quam nos omnes 
tio iiiihii^^- ^iabemus , qui nati fumus ex Adam, iuxta 
lacntaintereJii communem nafcendi legem. Atq^ ideo ei- 
iifdem cuius & Adam condemnationis rci 
fumus,qui ab eo originem traximus. Pfal. 
51. Paulus Rom. 5. 

Deinde fenfus ira: Dei & iuftxnoftra: 



ieri)pofsit.I^f 
irnaliVf"'^'"-; 

^^^^'jS^' <iamnati6is,crefcit ex cogitatione fenten- 



uar, 



t 




1 6 z 

ti>, quani D e v s in naonte Sinaadiecit 
fux legi , videlicet, maledid:us omnis qi:i 
non manferit in omnibus qux fcripta funt. 
in libro legisvt faciatea. Hsecm.aledi- 
<5rio venit ex iufta ira Dei in omnes , & in- 
fert xternas poenas omnibusijs, quinon 
per liberatorem lefum Chriftum exhac 
legis fentcntia exim^untur. 

Terrio, fenfusirse Dei & iuft^ condem- 
nationis hominis propter peccatum, 
crefcit ex Chirographo Dei in cordibus 
noflris, quod Chirographum efl: confci- 
entia hominis, quae teftatur de damna- 
toria fententia, primum in Paradifo , De- 
inde in lege propofita. Dc vtraque fen- 
tentia, videlicet , confcientiae & legis Dei 
loqtiitur lohannes, i. lohan. 3. Si, inquit, 
condemnet nos cor noftrum maior eft 
Deus corde noftro qui nouit omnia. Quo 
ties ergo fentimus cruciatum in confcien- 
tia noftra propter peccatum , cogitabi- 
mus e(fe pcenam diuinam,& pra;monitio- 
nem quandam a^ternarum pccnarum pro- 
pter peccatum, nifinobisper Chriftum 
fuccurratur. 

Quarto, fenfus irse Dei, &: iuftse noftrac 
pcena:, etia crefcere debet ex fignis irx di- 
uinse, qux funt duplicia. Quiedam enim 
fimul minantur & puniunt , vnde maxima 

ira 



i 



iral 

rias, 
ksJ) 
(ilm 
punit, 

immin 
lioiulfr 
fcemus 

celfen 
CMi 



nem,vi 
tencnd 
tare,et 

«ione 
tJtemp 
fa,qua 
t^perie 
cietiua 
iulinod 
tioneni 
tiifeuf 



C0%( 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



t6^ 

^^}}-}^\mk iraDei iii peccatores intelligitur. Hit- 

^^^citis oiBnisf ius generis figna funt peftis, annona; cha- 

^"^ujlcnptiif ritas , fames "bellum, & varix plag^, qui- 

Hjciri;: busBeusvel integra regna, vel aliquos 

[)eiiiiomnes,ii: faltem homines alijs in admonitionem 

>niiiibusijs,(]iii; punit, in oftenfionem tiituri iudicij . Qux 

iniCliriftmiiei: "oii ftatim puniunt, fcd minantur & 

Qtur. immmentes pcenas quafi pra^dicunt. De 

^ei&iuftjconi ^iuiufmodi fignis minantibus multas ha- 

propter peccar, l>emus hiftorias tum prophanas tu lacras. 

'boDeiincordi: Egefippusfigna c6minantia,qu2e pras- 

fif>hmicoL cefterunt euerfionem lcrufalem recitat. • 

tdktiir<l.eimi "^hriftus Dominus Math. 24. enumerat 

iminPrfo Di ^S"^ prseceflura e7<tremum diem, quibus 

1 MuQiitk ^"biungithanc grauifsimam admonitio- 

tbmmi nem.videte ne quis vos feducat. De his 

lto.l.SMK ^'"""'^^ eft regula. Qincquid non fit vfi- 

II tate, ctiamii naturalcs cauflas habeat, ali- 

* . • quid ngnihcat. Eth ergo cometx , mun- 
P^,"^'^'^ dationes aquarum , horrendx & inufita- 
[odatiiDiiDt ^ tempeftates habent farpe naturales caii 
leccatBin > W f^s, quas Mathematici monftrant: tamen 
inaffij&pr^'^''^ experientia&hiftorise docent,non i^>'WA 
i2niDip^"^f efle quaeita inufitate fiunt. Verum hu- 
iiiobisper^^^ iufinodifi enaminantia, aiinexam condi- 

. tionem habent duphcem, videlicet iudi- 

p])ei,.^'iu^^°'' cij feu poena?, fi non refipifcimus fignis ad 

fckrfxlijf''' moniti , mifericordia^, fi vtra poenitentia 

• Quxc^^. coiiJ:ugimu:> ad Deum,petentes veniam. 



1^4 

Exemplum in Propheta lona habemus il- 
luftre. Per hunc enim Deus minatur exiti- 
um Niniuitis , poft quadragefimu diem a 
ter.jpore concionis lonse. Sed quid acci- 
dit? Auditahac comminationCjagnouere 
Niniuitse fuum peccatum , & iuftam iram 
Deiy &conuer/i funt in verapcenitentia 
adDeum, petiuerunt veniamin plandu 

ieiunio. Horum ergo pcenitentia mo- 
tus Deus ilhs pepercit,& no puniuitiuxta 
comminationem I rophetse. Horum ex- 
emplumfihodiemultae gentes imitaren- 
tur,Deus etiam mifericordise fux memor, 
parceretijs, quibus iam varijs&inufita- 
tis portentis , minatur poenas. 

Tertius gradus, qui veram conuerfione 
qusE Rt per fidem praecedit, eft ^iTtLukhoio.^ 
dolor ob peccatum In cofcientia. vt enim 
fecundus eftrenfusirjE Dei , quoverefta- 
tuimus Deum irafci peccato : ita hic jusTet- 
iKiK^tL & dolor ob peccatum eft,quo com- 
pugimur ob culpam noftram, & vellemus 
nos nunquam peccafle& ofFendifleDeu, 
vnde concipitur in nobis per Spiritum 
fandum ( qui ideo fpiritus timoris dicitur 

Rom.8. )dolor,odiumpeccati, &fuga 
peccati. 

Quod aute huiufinodi &do- 
lor in corde pr^cedat falutarem pceniten 

tiam 



deobpi 
cieiDUSV 

inDomii 
fcm 

litprop 
Mm [ 
(jiiod vi 
raufquii 
linrei 
baptizar 
juodvo 
inChrif 

1I.V0SV 

tiseijid 
conuert 
dicatioi 
medoc 
coiitrit 

fecund 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



Datione,agiio:; 
inAiuftain:: 
iiverapttnitr: 
veniaminph!: 



_ niuitr. 
'lietz. Horuni, 

orMiixmm 
HTarijs&inui/t; 

cedit,eiluiTJ!ii 
ic6fcientia.nc 
eDei.qiiove: 

fCC2tO;]t2lll'C- 



oftrain,&vel!c 

lobisper^Pf 
rinistiinonsi^' 

unpeccati 



i. 



16$ 

tiam , quaj cfl conuerfio hominisad De- 
um per fidem in lefum Chriftum , prseter 
alia multa , fequentia teftimonia confir- 
mant. Ador. z.poftquam difplicuiffet lu- 
dsis fa(5tri fuum , & compundi eifent cor- 
de ob pcccatum fuum,quxrunt : quid fa- 
ciemus viri fratrcs? Refpondet Petrus, ^.i- 
rctvoi>7-eilf,Qc baptizetur vnufquifq? veftrum 
in nomine lefu Chrifti in remifsionem 
peccatorum. Hic aperte vides quod & /a?- 
TttfxiK^a, feu dolor ob peccatum prascedat 
fjLtTAvotuv . & quod prsedicatio tmj- {x^jAvoiaf 
fit propria Euangelij, & fit conuerfio ad 
Deum per fidem in lefum Chriftum , id 
quod verba hsec declarant : Baptizetur 
vnufquifque veftrum in nomine lefu Chri 
fti in rerhifsionem peccatorum , hoc eft, 
baptizamini vt habeatis teftimonium Dei 
quod vobis conuerfis , id eft credentibus 
in Chriftum fint remifta peccata. Math. 
21. vos vidcntes cu fXiTauixyi^nTi vt credere- 
tis ei , id eft, non uiTetfMhHOL dudi eftis vt 
conuerteremini ad Deum per ipfius pras- 
dicationem. 2. Corinrh. 7. etiam clarifsi- 
me docet ,quoddoIor ob peccatum feu 
contritio, prjecedatfalutarem panitenti- 
am, id eft conuerfionem : Dolor , inquit, 
feciindum Deum operatur fy.iTa.i^oictv fala- 
tarem,hoc eft prarparat homincm vt fe ad 

M Deum 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



166 



Deum conuertatper fidem,nein fuispec 
catispereat. 

Porro odium & abominatio peccati 
ex eo venit. Primum, fi cogitesfummam 
voluptatem Diaboli efle, videre homi- 
^ nem, qui eft conditus ad imaginem Dei 
potius fe velle imitari, quam Deum, poti- 
us fuum fignum quam Dei geftare. Dein- 
defi cogites, qucmadmodum fupra dixi- 
mus quahorrendepeccatum Deu ofFen- 
datjvt quod expellatSpiritum fandum de 
cordehominis, & faciat ex templo Dei 
habitaculfi diaboIi.Tertio,fi cogites quan 
tum damnu tibi atfcrat peccatu,& quan- 
tum alijs noceat malo exeplo. Poftremo, 
fi vt par eft cogites,quam turpe &abomi- 
nabile fit peccatum,quod caftifsimos Dei 
angelos fugat. Hsec quatuor merito cor 
hominis ad dolore propterpeccatum, ad 
odiu & fuga peccati comouere deberet. 

Quartus gradus,qui viuam & falutarem 
fidem proxime prsecedit, eft Chrifti vera 
cognitio, quse aliunde haberi nequitf 
quam ex pra^dicatione Euangelij , fiquf- 
dem Euangelium docet, cur Chriftus in 
mundum venerit, quis fit, quid fecerit, & 
quomodo fit affedus ergamiferos pecca 
tores, qui ad fe veniunt. 

VenitinmundummiiTws apatre vtlibe 

ret 



^minatio 



l 

idimagineoi' 

Jl)eioeftare,E; 
Iffloduinfoprac 

xcatuniDeiiot 
SpiritunifanfiDc 

ciatextemplol, 
rcOjiicoptejcii: 
itpeccatii,^c([iiai 
'Oitplo.Pote 
iilmtiir|)e&abM 
[Dodcaisiinosl 
quatiior meritc: 
•opterpeccatir'. 
cofflouere dek: 
iTinaffl&faloti'- 
:(iit,dKliriffi'C 
le taberi iief 

:et,ciirClinlto- 
Ut^qiiidW'- 

fc3>trc# 



r.et miferos peccatores a triftifsimo pec- 
cati onere : ita cnim lohannes ait : Ecce 
agniis Dei qui tollit peccatum mundi , Et 
ipfe dicit: Veni in mundum vocare pecca- 
t.ores ad poenitentiam. Item, veni faluare 
quod perierat. Et Paul. ait: Certus eft fer- 
mo & omniu approbatione dignus quod 
lefus Chriftus venit inmundum peccato- 
res faluos facere. 

Eftverus Deus, qui poteft quicquid 
vult,& vultquicquidfuo verbo promit- 
tit . eft verus homo aflumtain vnionem 
perfonalem noftranatura, vt eam reddat 
participem diuinae naturse dc glorias . eft 
vna perfona Deus & homo,vt fciarnus 
omnia opera ipfius effe infiniti precij 6c 
seftimationis. 

Pafliis & mortuus eft pro peccatis no- 
flris,implcuit legem,vt fua obocdientia no 
bis imputata,iufta habeamur coram Deo. 
Hic orat pro te apud seternum patrem,,vt 
omnis qui venit ad illum & credit in illum 
non pereat,fed habeat vitam aeternam. 
' Deniqueita aftedus efterga quelibet 
peccatorem quod velitipfum in gratiani 
recipere,quantumuis enormiter pecca- 
uerit,modoadipfumvenire non recufa- 
uerit. Venite, inquit , omnes qui labo- 
ratis & onerati eftis , ego retocillabo 

M 2 vos. 



'9 



vos. Hunc fuum affedum in multis ma- 

fnis peccatoribus confpiciendum exhi- 
uerat, vt in Magdalena , in latrone & in 
multisalijs. Breuiter vtvenitin mundum 
propter peccatores: ita reuera vult om- 
nium peccatorum falutem fed per fidem 
vtipfeait.-Quividet filium (ideft,agno- 
icitfilium efTe faluatorem mundi)& cre- 
ditin illum, habebit vitam jeternam & 
ego rufcitabo eumin vltimo die. 

Atqueita vidimus, quid veram & falu- 
taremiideni praecedat, antequam conci- 
pi&nalci pofsitin cordibus noftris Ex 
tribus primisgradibusintelhi^imus, qux 
maneat nos damnatio , nifi liberemur a 
peccatis noftris, vnde oritur compundio 
cordis. Ex quarto intelligimus, remedi- 
um aduerfuspeccatum, efle propofitum 
in lefii Chnfto. Nam quiin ipfiim credit 
habet remilsionem peccatorum & vitam 
jcternam. 

In his cogitationibusper Spiritum fan- 
ctumexcitaturin corde ingens defideri- 
um promifsjc in Chrifto grati^, quod de- 
iiderium eft veluti quidam fidei concep- 
tus, & cum adhoc defiderium fiducia cor 
cism promifsionem grati^ accedit, fides 
& ^i;y^^"a^citur, Atque ita viua falutaris 
^ Chnftiana fides , eft ingens defideri- 

um 



finiiimi(li){;;. 



tj fDreqaamcoot 

sintellijiiiiiis,([ci 
),iiili!iberemiir. 
oritnrcoinpttMi 
Klliffi!iiiis,reiiic 
in,efiepropofc 
qniinipliiina: 
ccaroruin&Tix 

sperSpirituiiii' 
[cinjensdelidj 
)cratij,(|iio(lc 
laniiideicons;- 
lenuiiilidiiai^f' 

^ gll 



um gratisE promiiTsE in Chrifto,& firma fi- 
duciain Chriftum,quod velit ex gratiare- 
mittere peccatum , & vitam aeternam do- 
nare credenti gratis abfque omnibus opc 
ribus & meritis humanis. 

Is quiin hunc modum credit,habetre- 
mirsionempeccatorum,ex merito mor- 
tis Chrifti^eft iuftus iufticiaChriftifibiim- 
putata,eft filius Dei,eft reconciliatus cum 
Deo, eft nouus homo, habet accefllimad 
Deum , ftat in gratia & fauore Dei. 

Quando fides itaeft concepta & nata 
in corde hominis , cum fit initio tenerri- 
ma& perexigua,debet quotidiecrefcere 
& incrementa affumere, per ardentem in- 
uocationem Dei, vt cum Dauide ores, 6 
Domine confirma quod in nobis es ope- 
ratus,Spiritu tuo fando confirma me, di- 
rige me in tua veritate. In huiufmodi feria 
& ardenti inuocatione fentitur refpon- 
fum Spiritus fandi in corde precantis,per 
laeticiam cordis & confolationem aduer- 
fus pcccatum & mortem. Uxc enim laeti- 
cia &confolatio in corde,eft teftimonium 
fpiritus, quod fimus fiUj Dei,& iam incho 
auerimus vitam aeternam. 

Huiufmodi viua& falutaris fides noti 
cft fterilis fed foecunda. Producit enim 
fuauifsimos & pulcherrimos frudus , & 

M 3 antc 





■ /" 

Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



I 7 c» 

ante omnia fe gratam cxhibct ergaDc» 
iim, ipfum prsedicat, ipfum laudatmente, 
corde,Iingua, atc^ adeo tota vita : Quem- 
admodum videmusin Abrahamo , cuius 
filij funt , qui veftigijs fidei ipfius inriftunt 
per fidem & oboedientiam. 

Huius fidei fruaus vt particulatim di- 
cam funtquatuor , pietas erga Deum , in- 
nocentia in vita, charitas erga homines, 
fan<5la cura in officio. 

Probatur & h^c fides cruce,vt aurum i- 
gni. Nam patientia fub cruce cu inuocati- 
one dei,expe(5i:atione liberationis,eft velu 
ti examinatio,fidei,numrit vera necne, 
vt in lob videre eft. Pugnat quoque con- 
tra diabolum, mundum &carnem , &fit 
via:rix,cuius finis eft falus animsE,& vita x- 
terna,iuxtadi(ftum Domini : Beatus qui 
perfeueraueritvfqueadfinem. 

Qui gradus adfidem a nobis enumera- 
tos rede cogitat, & qui fidei ortum in cor 
deperpendit, & qui fruausfidei vt par 
eft ^ftimat, is intelligitEuangelium effe 
pra^dicationem vniuerfalem pcenitenti£e, 
id efl conuerflonis , qux fit per fidem, & 
remifsionis peccatorum (cum quaconiu- 
tta elt lufhficatio & donatio vitse ^ternse) 
mtemgit quoque trcs eflepcenitentix par- 
tes, videhcet contritionem (qu^ rede 

pars 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



fttt 
totaviti; 



171 



l^^^^t pars antecedens dici poteft , vt quaf antc- 
^^^^ cedat conuerfionem, vt oflendimus ) fi- 



un. 



dem , per quam fit conuerfio , atcp ideo 
• . . - pars formalis conuerfionis feu pceniten- 
¥mk tix dici potefi,& noua oboEdientiam,qux 
cum fide connata efl:,tametfi ab ea accura 
"^Pirticulatiiiic diftingui debet, & pars confequens di- 
^«f?aDeani,: ci potefi:. Hxc tria, partes dicuntur pceni- 
^ ^lhm, tentise, fed.refpedu finis ad quam ordina- 
tur, ordine enim finem prscedunt, qui eft 
scruce,naiin: falus conuerforum. Et funt hx partes, vt 
•cniceciiiBDOcj:- dixi, diligenter diftinguendse.Prima remo 
l)eratioiiii,eftr::; uet obftaculum.Secunda apprehendit be- 
nnlitveraDec:! neficium oblatum.Tertia eft iruftus iufti- 
ignatquoquecp: cisefidei,qui eft veluti intermedium ad 
untaein.&^ falutis portum : Non enim fieri poteft vt 
lDsaniinj,&m! fit fides, fine fuis naturalibus proprietati- 
lominiiBeasc: bus. Etfi autem hxc noua oboedientia 
im non eft pars aut caufia iuftificationis : ta- 

liDobiseDDiDCft men eft necefi"arius frudus regeneratio- 
ifideiortuiDiBtK nis, fine qua nemo laluatur 
Sein« Tertius vfus & trudus eft vt D e v m 

patremper filiummS P i r i t v s a n- 
c T o ,mente, cordcjmgua, tptaque 



i^n^m^ vita pro tanto benehcio prxdicemus 
''^^''^1 cum in hac vita tum in omni ^ternita^ 



^^'^^^ 1 'Ouartus vfus & fruaus collationis in- 

ftitut^.eft cofirmatio noftri aduerfus ten 
yn(qii^^^^ M 4 tatio- 



172 

tadonem graiiirsimam, quam externa Ec- 
cleCixforma. , paiicitas credentium,& de- 
fe<5i:io plurimoriim ab Euangelio, animis 
infirmorum fubinde quafiinfiillat. Cum 
enim infrmi vident multos , quifunt ex- 
tra Ecclefiam pollere fapientia , autorita- 
te, opibus, potentia, profperoque re- 
rumfucceiTu, ^contra intuenturfideles 
paupertate , cruce & contemtu tantum 
nonopprimi, incipiunt dubitare detota 
Ecclefiae docSrina ; Ratiocinantes,eos po- 
tiusplacere Deo , quos klices & fortuna- 
tos in hocmundo vident> quameosqui 
cum tantis calamitatibus conflidantur. 
Aduerfus hanc tentationem iuuat afpice- 
re pofitam a nobis vaticiniorum & euetu- 
um conuenientiam , qux docet regnum 
Chrifti effe fpirituaIe,docet pios ideo gra- 
uius affligiin hoc mundo, vt in eis corpus 
peccati crucifigatur , &vt admoneantur 
de futura gloria , in quam Chriftus vidor 
nos fuo tempore introducet. Neque a- 
lia vnquam fuit aut erit Ecclefise conditio 
in hoc mundo , quam vt cruce velutiigni 
quodam probetur , vt prophetse & Apo- 
ftoh teilantur, & rotius dodrinx Ecclefiac 
Dei confenfus confirmat , &infinitafan- 
ttorum exempla comprobant. Spedro 
igitur f elicitatis impiorum in hoc miido, 

oppo- 



0] 

• re. 
k 

i iii 
oei 
cre 

I qu! 

per 

oibi 
per 
cuei 
Hon 
def 
. cid; 
etia 
qu( 
tur 
fti: 
me 
niQ 
te(l 
inij 
ris 
Pl^ 
ex 
te 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



ipieniia.aiitor:, 
> Fofpero(]iieti, 

contemtiitiDiE 

iitdubitaredetj] 

iiocinantes,eoscj 

>stelices&fortii 

lent)qiiameos^> 

ibus conflidaiiti, 

ioneiiiiuuatafp 

ndnioruinSiera 

qDsdocetre^ 

docetpiosideopi 



&rta(lDioneaiiE, 
DjDiClirilkA' 
jdncet. NefW^ 
tEcclefecoocsf 
ncrucevelptif 



;(jodriojEt*; 
0iaboci 



opponamus cum Dauide veram felicita* 
tem,eamcp perpetuo duraturam in Chri- 
fto lefu. Cruci Ecclefise opponamus glo- 
riam. Contemtuiopponamusadoptio- 
nem noftri in filios Dei. Cumpaucitas 
credentium & defedio multorum ab Eu- 
angelio offendit , cofirmemus nos verbo, 
quo hsec paucitas & defedio prxdida fuit 
per Prophetas , Chriftum & Apoftolos : 
fuftetemus nos exemplis piorum,qui om- 
nibus temporibus fuere paucifsimi. Sem- 
per enim optima qusque paucifsimis pla- 
cuere. Erigamus nos confolatione promif 
fionis, quod non fit prorfus abolenda Ec- 
clefia in hac vita , etfi multi in ea tru- 
cidantur a tyrannis, & quod illiipfiqui 
etiam trucidantur, in hoc ipfo fint beati, 
quod perfecutionem &mortem patian- 
tur propter confefsionem nominisChri- 
fti ; imo gaudeamus nos ifto pafto contor 
mes fieri filio Dei , vt olim cum eo regne- 
mus in gloria. Si enim patimur cum illOj ' 
tefte Apoftolo , etiam cum illo regnabi- 
mus , & percipicmus frudum noftri labo- 
ris cum gaudio,iuxta Dauidis vaticinium. 
Pfal. 126. Qui feminantin lachrymis cum 
exultationemetent : Euntes eunt & flen- 
tes portant preciofum femen : venientes 
autem venient cum exultatione portantes 

M 5 mani- 



Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



174 



manipulos fiios. Vt ergo Agricolae non 
tantiim mentem vertuntad tempus fati- 
onis, quodeft moleftius & laboriolius: 
verumetiam ad laetifsimum & iucundif- 
firaum tempus quo laboris gratifsimus 
frudus colligetur & percipietur : Ita nos 
non ad prs/entes calamitates quas fufti- 
nere cogimur in hoc mundo vertamus 
oculos/ed multo magis ad ajternam glo- 
riam in Chrifto nobis promiflam, Nam 
vt Paulus ait, 2. Cor. 4. Leue momentum 
^fflidionis noftrse excellenter fupra mo- 
dum aeternum glorise pondus operatur 
nobis. 

T E A O 2. 



5*^ 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



I 

I 

T Y P O G R A P H V S. 

, Ne obtruderemus cmrori vacuas pagellas, 

placuit locum exDamafceno fubijcere , qui 
«b argumento libelli non elTet plane alienus. 

DAMASCENVS LIB. III. 

C A P. I I I I. . ^ 

De modo antidofbos & alternatione. 

g_ V o D igitur aliud efi fiibfitintia,et aliud hjpo^ 
ftafis , (kpifiime Jolcmm dicere , & quod fiibftautia 
. (onimumm & contentium caru qua eiujdem JpC" 
I ciei (unt hypcftafi'on, dejignat jpecieniy vt L eus, ho' 
vw: hjpofiafisautem nidmiduum oflendtt , ceu p^" 
t trem yfilmm , Spiritum fanctum , Vetrum, Pauhim. 
Sctendum igitur , quoddeitatis & htwianttatu no^ 
nten JubftantiarumM eR,naturarum e^l reprafent4' 
tiuum. At Deus & homo & de vna natura ordtna^ 
tur : quemadmodum ctm dicinms, Deus eft tnccnt' 
frehenfibtlis fitbftantia , & vmis eU Deus :{umitur 
etiam & de hypcftajibmyVt particulariori jufcipiente 
vntuerjaltoris nomen , vt cum dtctt jcriptura : Pro^ 
pterea vnxtt de Detts.Deus ttius. Ecce enim,patrem 
6^filtum oftendit. Et cum dictttir : Erat homo qui^ 
dam tn terra Auftttde , nam lob joltm oftendit. In 
Dominv tgttur noftro lefu Chrijto , quia duas natu-' 
ras agnojctimis , & vnam hjpoftafin ex vtra^ com^ 
pofitam , quando naturas rejputmtis , deitatem hu- 
tnanttatemg^ vocamus. At verd quando ex naturis 
eoniun^am hjpoftafin , quandoq^ ex mifque fi^^^^i 
Chriftum mminawa 6^ J^di & hcminem fecimd^ 

tdm 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 



tdem, & Deum imwinutuni , tpundoij^ vero ex vttA 
fartmm , tdeU , nAturarum, Deumjolum , & fihum 
Deiy& hominem foltim,& jilium hominis. Et quan- 
dog^ ex fMtmibus folis,quando^ exjolis bumiltbui: 
fta vnus eft,& hoc & illudjtmiltter exijlens-.boc qui^ 
deniifemper exijiens caufjaliter ex patre, illud verby 
pojiertus homofailus , ob miferattonem & amorem 
hominum. Diutmtatem igitur dtcentes , non de tlU 
mminamus ea qu<£ humanttatU ftmt propriamo enim 
dicimus dettatem , aut pafibilem aut creatam. Ne^ 
de carney id efty bumanitatey pradtcamus ea qiu det^' 
tatis ftmt propria : nam ne^ dtcimus carnem, id effy 
hu manttatem imreatam. At verb de hypojlafi ,fi' 
ue ex vtracL , ftue ex vna naturarum eam nomma- 
mus , vtriuj^ naturartm propria illi adijcimus. Nim 
Cbriftus boc quidem efly quod vtrunq^jimtiU & De- 
m & homo dicatur, & creatus & increatus, &paf- 
fibilis & impajubilis. Et quando ex vna niiturarum 
filiiis Dei& Detis nominatur, fufcipit confufkntatA 
natur£ , id eH , carnis propria , Deus pafibilis nomi- 
natusy & Dominus glorid crucijixus , non fecundum 
qiiod Detis yfed jectmdum quod bomo idem ell. Et 
quando dtcttur bomo & plius hominiSyfufcipit ditmu 
jub(lanti£propria y& glortficationes , puerulus/.n- 
te fectduy & bomo fine principio,nonfecundum qiiod 
puer & homoyfedfecundu qucd Deus ( qui efl ante 
Jecula) ficlus eftin noutjsnnis puer paruulus. Et tfte 
modus eH alternattonisy alternatxi^ attriktttionts 
vtriujijy naturx , alterutrt prcpria vicipm reddentiSy 
prcpter hypoftjjeos identitatem , &ipjarum m inui- 
ccm tmmanenttam ac infefiionem. Secundum boc 
pofjumus dicere de Cbrijto , hic Deus nofter in terra 
vijus esi, & homintbus conuerfutus efl , & bomo tftf 
increattts esf, iwp.ifibiHs &- mcircumfcriptus. 




Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1 





Early European Books, Copyright © 2009 ProQuest LLC. 

Images reproduced by courtesy of the Royal Library, Copenhagen. 

LN 833 8° (A-trykket) copy 1
Internet Archive Audio

Featured

Top

Images

Featured

Top

Software

Featured

Top

Books

Featured

Top

Video

Featured

Top

Mobile Apps

Browser Extensions

Archive-It Subscription

Save Page Now

Full text of "Demonstratio indubitatæ veritatis de domino Iesu, vero deo & vero homine, uno Christo, mediatore atq[ue] redemtore nostro unico, ex prophetiarum collatione ad eventum extructa, autore Nicolao Hemmingio"

See other formats
