Skip to main content

Full text of "[De Pindaro Locrorum Opuntiorum amico et patrono.]"

See other formats 


PPI 

4176 
U45 


.v^^ 


.VJG161962 


RECTOR  ET  SENATVS 

VNIVERSITATIS  FRIDERICIAE  GVILELMIAE  RHENANAE 

CIVIBVS 

s. 

1.     Pindtirus  quomodo  res  divinas  et  humanas  in  carminibus  copulaverit. 

Est  hoc  ingenium  carminum  Pindaricorum,  ut  in  eis  res  divinae,  caelitus  arcessitae, 
ex  theologiae  Graecae  arcanis  haustae  arctissimo  vinculo  cum  rebus  humanis,  praesen- 
tibus,  e  media  vita  petitis  coniungantur.  Poeta  modo  philosophus  est,  ad  astra  oculos 
attollens,  modo  ipsius  vitae  pictor  subtiUssimus  et  locupletissimus.  Nam  vates  ApoUinis, 
quem  in  Theoxeniis  Delphicis  (A.  Mommsen,  Delphica  p.  302)  ad  epulas  Apollo  praeco- 
num  voce  vocabat:  TTivbapoq  im  t6  beTTTVov  xuj  eeuJ  (Eustath.  Vit.  Pind.  ap.  Westerm. 
BiogT.  p.  92),  ita  sibi  persuaserat:  per  universam  vitam  humanam  divinae  sapientiae 
semina  sparsa  esse,  nihil  tam  volgare  et  quotidianum  esse,  quin  luce  divina  penitus  per- 
fundi  possit.  Ex  harum  rerum,  volgi  certe  opinione  saepe  discordantium,  felicissima 
copulatione  Pindari  carminum  tum  difficultas  quaedam  pecuHaris,  tum  eximia  etiam  atque 
incomparabilis  pulchritudo  nata  est.  Duas  enim  illo  foedere  icto  res  lucratus  est  Pindarus. 
Primum  cum  amicorum  suorum  res  gestas  et  fata  narrat  vel  fabulas  mythicas  tanquam 
ex  Amaltheae  cornu  effundit,  haec  nunquam  delectationis  unius  caussa  afferuntur,  sed  ad 
altiorem  semper  sapientiam  instillandam.  Deinde  vero  cum  praeclara  vitae  praecepta  et 
sententias  de  rebus  divinis  recludit  et  aperit,  haec  nunquam  eam  speciem  praebent,  quasi 
ex  philosophantis  cerebro,  studio  operoso  et  laborioso,  extorta  sint,  meditationum  macie 
exsangTii  pallentia,  sed  vitae  coloribus  nitidissimis  florentissimisque  distincta  et  omata 
semper  incedunt. 

Huius  artis  cum  alia  plurima  Pindari  carmina  documento  sunt,  tum  praeclarum  in 
modum  carmen  Ol.  IX  in  Epharmostum  Opuntium  lucta  victorem,  cui  Ol.  81,1  =4-56  ad 
Alpheum  oleagina  corona  obtigerat.  Epharmostiis  vir  erat  regia  stirpe  oriundus, 
luctandi  arte  et  corporis  robore  insignis;  vicerat  non  Olympiae  tantum,  sed  in  Pythiis, 
Xemeis,  Isthmiis  aliisque  multis  ludis  sacris,  quae  per  Graeciae  civitates  agebantur.  Pin- 
darus  igitur  tantam  virtutem  et  gloriam,  constantissimo  fidissimoque  studio  partam,  ut 
par  fuit,  meritis  laudibus  effert.  Sed  his  laudibus  rainime  carminis  summa  sententia 
absolvitur;  immo  aUud  quid  praeterea  spectat  poeta.  Non  soUus  Epharmosti,  sed  nobiUtatis 


omino  Locrorum  causam  agit.  Maerebant  enim  illo  tempore  Locrorum  familiae  nobiles; 
quare,  quae  est  Pindari  in  praestanda  amicis  suis  fide,  non  tantum  cum  laetantibus 
laetatur,  sed  cum  lugentibus  luget,  et,  quantum  fieri  potest,  eos  erigit,  defendit,  consolatur. 
Erat  autem  re  vera,  cur  Locros  consolaretur.  Duplici  enim  luctu  afflicti  erant.  Primum 
ab  Atheniensibus  grave  volnus  acceperant,  quo  omnis,  qua  antea  floruerant  in  propria 
republica  regen da,  auctoritas  eis  adempta  erat ;  hoc  in  visceribus  haerebat,  hoc  dies 
noctesque  cruciabat;  accedebat  quod  ne  salus  quidem  in  tuto  plane  erat.  Deinde  vero 
ab  sacerdotibus  Olympiis  iniuria  quadam  Locri  afflicti  fuerant,  quae  licet  non  salutem, 
sed  famam  tantum  et  decus  atque  illud,  quo  omnes  homines  incenduntur,,  honoris  studium 
tangeret,  tamen  aegerrime  a  Locris  tolerabatur.  Sed  haec  ut  totius  carminis  consiHum 
accurate  et  plene  intellegi  possit,  nunc  paullo  iam  copiosius  enarranda  sunt. 

2.  Quaenam  anni  457  auctumno  et  anni  456  vere  in  Boeotia  gesta  sint. 

lam  igitur  ut  priorem  illa  lugendi  causam  primum  contemplemur,  cohaeret  haec 
cum  illo  bello,  Atheniensibus  sane  gloriosissumo,  quod  annis  457  et  sequenti  in  Boeotia 
gestum  est,  in  quo  ancipitis  fortunae  vicissitudines  mirum  in  modum  conspicuae  fuerunt. 
Aimi  enim  457  auctumno  Lacedaemonii  cum  Thebanis  castra  ad  Tanagram  posuerant, 
hac  spe  adducti,  fore,  ut,  seditione  in  urbe  Athenarum  ab  factione  oHgarchica  mota,  ipsi 
ab  proditoribus  auxiHo  vocarentur.  Thuc.  1,  107  .  .  .  avbpeg  tujv  'AOnvaiujv  eTTfj-fov  auTou? 
xpuqpa  eXTTiaavTeq  bfj|Li6v  Te  KaTaTrauaeiv  Kai  Tot  laaKpd  Teixil  oiKobonou|aeva.  Sed  populus 
Atheniensis  custode  rertun  pubHcarum  Pericle  in  tempore  huic  periculo  occurrit.  Argivis 
in  auxiHum  adsumptis  e  finibus  suis  egressi  sunt.  Magno  utrinque  animorum  impetu 
proeHum  apud  Tanagram  mense,  ut  videtur,  Novembri  anni  457  (A.  Schaefer,  de  rerum 
post  bellum  Persicum  .  .  .  gestarum  temporibus  p.  18)  factum  est,  in  quo  magis  proditione 
Thessalorum  equitum,  qui  ab  Atheniensibus  ad  Lacedaemonios  subito  defecenmt,  quam 
armorum  vi  superiores  facti  sunt  Lacedaemonu.  Thuc.  1,  107  fiXGov  .  .  .  GeocraXujv  iTTTrfii; 
Toiq  'Aerivaioi<;  KaTOi  t6  Hu|U|uaxiK6v,  6i  neTeffTriffav  ev  tuj  epTLU  Trapd  Touq  AaKebai^ovoiuq. 
Victoria  tam  ambigua  fuit,  ut  Athenienses  se  victos  negarent ;  Lacedaemonii  sane  victoriam 
ut  prorsus  certam  minimeque  precariam  sibi  vindicaverunt  in  inscriptione  clypei,  quem, 
ut  decumam  e  praeda,  lovi  Olympio  suspenderunt,  Paus.  V,  10,  4  eK  be  Tavdfpaq  ||  toi 
AaKebai)i6vioi  ffufi^axia  t'  dveGev  ||  bujpov  dTr'  'Ap-feiuiv  Kai  'Aeavaiuiv  Kai  'luivwv,  ||  rdv  beKdrav 
viKaq  eiveKa  iiju  TToXejau). 

Hac  pugna,  licet  statim  post  Lacedaemonii  in  Peloponnesum  cum  magno  sane  Theba- 
norum  dolore  (Pind.  Isthm.  VI,  17  eiibei  X"Pi?i  d)ivd|aoveq  be  PpoToi  cf  Aristarchum  in  scholiis 
ad  h.  1.)  redierint,  in  Boeotia  tamen  et  in  civitatibus  vicinis  optimatium  factio  magnopere 
corroborata  est.  Thebanis  vero  id  tempus  commodissumum  visum  est  ad  minores  Boe- 
tiae  civitates  plane  opprimendas;  nam  huius  potissumum  rei  ut  Thebanis  copiam  facerent, 
Lacedaemonii  iUam  expeditionem  susceperant.  Diod.  XI,  81,  3  rr\<;  jaev  tuiv  QnPaiujv 
TToXeuj?  HeiCova  t6v  rrepipoXov  KareffKeuaffav,  Tdg  b'  ev  BoiuJTia  TroXei^  iivdTKaffav  uTtoTdTTeffGai 


TOis  OriPaioiq.  Athenienses  vero,  qui  miro  patriae  amore  illis  potissimum  annis  ad  summa 
conitebantur,  cum  optime,  quantum  sibi  inde  periculi  immineret,  intellegerent,  magna 
alacritate  sexagesimo  altero  post  Tanagrense  proelium  die,  mense  lanuario,  duce  Myro- 
nide  rursus  ad  bellum  profecti  sunt.  Thuc.  1,  108  beuiepa  Kai  e£r|KocjTt^  ni^epa  eCTTpdTeucrav 
ic,  BoiLUToO?.  Ambo  exercitus  cum  pugnandi  cupiditate  flagrarent,  mox  ad  Oenophyta 
congressi  sunt,  ubi  proeho  cruentissumo  pugnatum  est.  Diod.  XI,  83,  1  Yevo|uevr|i;  Tfjq 
Hdxri?  •  •  •  Kai  t6  beivov  d|U(poTepujv  Taiq  ipuxaiq  eppujiuevius  UTTojievovTiuv.  Platoni  in  Menexeno 
si  fides  habenda  pugna  per  duos  dies  anceps  stetit,  tertio  demum  perrumpunt  Athenienses, 
ita  enim  Platonis  p.  242  B  verba  cum  Boeckhio  edit.  Pind.  Explicatt.  ad  Isthm.  VI  p.  533 
expHcanda  censeo :  oi  be  fmeTcpoi  TpiTi]  fmepa  ev  OivoqpuTOK;  viKiiffavTeq  tou?  dbiKiuq  qpeufovTa? 
biKaiuj^  KaTrifCTOV.  Pindarus  ipse  luculentus  est  animorum  fervoris  et  concitationis,  qua 
in  hac  pugna  dimicatum  est,  testis  in  carmine  Isthm.  VI  in  Strepsiadem  Thebanum,  quod 
carmen  eodem  anno,  quo  Ol.  IX,  456  a.  Chr.  n.  scriptum  est.  Gloriam  poeta  praedicat 
avunculi  victoris,  qui  in  pugna  occubuerat,  v.  27  icttuj  .  .  .  Scttk;  ev  TauTa  veqpeXa  xaXalav 
mVaTOi;  Trpo  qpiXa?  TTdTpag  diuuveTai,  ||  . .  .|LieYi(TT0V  K\eo?  auSiuv  ||  ^diujv  t'  dno  Kai  eavuuv.  Boeoti 
cum  miigna  utriusque  partis  strage  in  fugam  conversi  sunt. 


3.  Rerum  publicarum  apud  Locros  magna  post  proeUum  Oenophytense  conversio. 

Haec  pugna  initium  fuit  magnae  rerum  in  Boeotia  et  vicinis  civitatibus  conversionis ; 
nam  optimatium  factio  ubique  a  gubernacuUs  civitatium  remota  est  rerumque  summa  in 
popularium  manus  redacta.  In  Boeotia  per  aUquantum  temporis  popularis  factio  cum 
magna  adversae  partis  vexatione  dominata  est,  donec,  qui  semper  est  studiorum  effrena- 
torum  exitus,  nimia  inconsiderantia  ipsa  se  evertit.  Qua  de  re  testatur  Aristoteles  Pol. 
5,  2  p.  1302,  b,  29  oiov  Kai  ev  Gtipaiq  |U6Td  Tfjv  ev  OivocpuToi?  naxiv  KaKUJq  TToXiTeuo|uevuJV  fi 
brinoKpaTia  biecpedpr).  Eodem  haud  dubie  pertinet  vox  Periclis  simul  elegans  et  acerba  Aristot. 
Rhet.  3,  4  p.  1407,  a,  3  {r\  TTepiKXeouq  eiKUJv)  eiq  BoiujtoOi;,  oti  6|aoioi  ToTq  rrpivoiq.  tou?  xe 
ydp  TTpivouq  ucp'  auTuJv  KaTaKOTtTeffeai  Kai  Toiiq  BoiujTouq  Trpoq  dXXf|Xou5  )aaxo|uevouq.  Sed  haec 
rerum  mutatio  vicinas  quoque  civitates  corripuit;  Myronides  enim  victoria  Oenophytensi 
ita  usus  est,  ut  iUas  quoque  aggrederetur,  subigeret,  statum  reipublicae  Atheniensibus 
commodum  ubique  institueret.  De  Phocensibus  et  Thessalis  Diodorus  testatur  XI,  83,  3 
Touq  OujKeTq  KaTaTtoXeiaficTai;  Kal  Xapdjv  6)LUipouq  dveCeuEev  eiq  Trjv  OeTTaXiav.  Nostra  nunc 
maxum»  interest  quaerere,  quid  Locris  factum  sit.  De  eis  testimonia  duo  cognitu  dig- 
nissima  et  quibus  cum  fructu  ad  Pindarum  expUcandum  uti  possis,  extant.  Diod.  XI, 
83,  2  Ik  jf\c,  BoiujTiaq  avalidtaq  ecfTpdTeucrev  eTii  AoKpoui;  Touq  6vo)LiaZ:o|aevou(;  'OTTOuvTiouq. 
T0UTOu<;  be  eS  ecpobou  xeipuJffdjaevo?  Kai  Xapdiv  oiufipouq,  eve^aXev  eiq  Tf)v  TrapaXiav.  Supplentur 
haec  Thucydidis  narratione  1,  108  Ka\  AoKpuJV  Tiuv  'OTTOuvTioiv  ^KttTOV  dvbpaq  b^r]po\jq  Tovq 
TrXoucriuJTdTOuq  ^Xapov.  Haec  narratio  verbis  paucissimis  ingentem  rerum  apud  Locrenses 
conversionem  significat.     Quae  nunc  in  historiae  voluminibus  duas  solas  lineolas  implent, 


6 

magna  olim  tragoedia  fuerunt,  multorum  insigni  dolore  et  lacrimis  peracta.  Omnium 
illorum  certaminum  summa  haec  est :  ex  optimatium  manibus  principatum  in  republica  ad 
populum  transiisse. 

4.  Centum  apud  Locros  familiae  nobilissimae  in  tribus  discriptae. 

Apparet  igitur,  hic  quidem  rerum  gestarum,  quem  ex  scriptoribus  historicis  adum- 
bravimus,  cursus  si  comparetur  cum  eis,  quae  Pindarus  in  carmine  Ol.  IX  enarrat,  quod 
eodem  anno  456  haud  ita  multo  post  ludos  Olympicos  compositum  est,  fieri  non  posse, 
quin  lucem  egregiam  ambae  hae  narrationes  invicem  sibi  affundant.  Sed  antequam  haec 
plenius,  ut  par  est,  persequamur,  Locrorum  antiquitates  pauUo  etiam  subtilius  conside- 
randae  sunt.  De  Locrorum  reipublicae  institutis  nonnuUa  nos  edocet  Polybius  loco  operis 
sui  clarissimo,  ubi  de  Locrorum  Epizephyriorum  antiquitatibus  contra  Timaeum,  satis 
acerbe  in  hominem  non  nimis  acutum  invectus,  disputat,  Pol.  XIL  5 — 16.  Erant  igitur 
apud  Opuntios  potissumum  Locros,  qui  ceteris  Locris  antiquiores  eorumque  quasi  parentes 
sunt,  centum  familiae  nobilissimae,  qui  numerus  per  multa  saecula  servatus  Polybii 
etiam  temporibus  sibi  constabat.  Eae  originem  repetebant  ex  heroinarum  cum  dis  immor- 
talibus  coniugiis.  Inde  illud  quoque  explicandum,  quod  apud  Locros  nobiUtatis  propagatio 
fiebat  per  mulieres ;  Polyb.  XII,  5,  6  TidvTa  xd  bid  TTpofovujv  evboHa  Trap'  auToTq  dTto  TuJv 
YuvaiKUJv,  oiJK  dTTO  dvbpuJv  ecTTiv.  De  centimi  famiUis  nobiUbus,  quae  nonaginta  famiUarum 
in  EUde  principatum  tenentium  apud  Arist.  Pol.  5,  6  p.  1306,  a,  17  nos  admoneant,  locus 
primarius  est  apud  Polyb.  XII,  5,  6  euOeujq  euYeveTs  Ttapd  0(pi(Ti  (Epizephyriis)  fevecrGai 
Toui;  dTTO  TuJv  eKttTov  oiKiuJv  XeTOfievouq '  rauTaq  b'eTvai  rd?  eKOTOv  oiKiaq  rd?  TrpoKpieeiffaq  utto 
Toiv  AoKpuJV  TTplv  f|  TTiv  dTTOiKiav  eSe\6eTv. 

Hic  centum  familiarum  numerus  in  aliquot,  —  quanti  autem  fuerint,  non  constat,  — 
tribus  distributus  erat,  ut  una  tribus  maiorem  gentium  nobiUum  numerum  comprehenderet, 
simili  plane,  ut  apud  Athenienses,  ratione.  Hoc  ita  fuisse  ex  Servii  ad  Aen.  1,  64  testi- 
monio  constat,  qui  de  notissimo  illo  usu,  quo  a  Locris  quotannis  duae  virgines  nobiles 
Minervae  lUensi  tanquam  ad  sacrificium  (Plut.  ser.  num.  vind.  12 ;  Timaeus  fragm.  66  in 
Hist.  Gr.  fr.  vol.  I  ed.  Mueller)  mittebantur,  referens  addit,  earum  pueUarum  alteram  ex 
Aiacis  semper  tribu  eUgi  debuisse ;  Serv.  1.  s.  ut  postea  dc  ciiis  (Aiacis)  regno  qiiotaiinis 
unam  nobilem  pucllam  iusserit  Iliutn  sibi  ad  sacrijicium  initfi  et  quod  est  ainpliiis  de  ea 
tribu,  de  qua  Aiax  fuerat.  Mos  erat,  ut  virgines  in  littore  suo  expositas  lUenses  corripere 
temptarent,  arreptas  in  sacrificium  abducerent ;  si  feUciter  iUae,  deae  templum  assecutae, 
evasissent,  munus  ministrarum  in  aede  Minervae  per  vitae  tempus  eis  subeundum  erat, 
cuius  rei  memoriam  versibus  pervenustis  Euphorio  nobis  servavit,  quo  utitur  Plutarchus 
de  ser.  num.  vind.  12  :  a'i  Kai  dva)iTTexovoi  funvoTg  ttoctiv,  Tiure  boOXai,  ||  i^oTai  ffaipecTKOV  'A9)ivainq 
TTcpi  Puj|i6v,  II  vocrcpi  Kpribejuvoio,  Kai  ei  papij  ffjpa^  iKdvoi.  conf.  Meinekium,  Analecta  Alexandr. 
p.  16-5.  In  tribu  Aiacis,  quae  AiavTi?  fortasse  vocabatur,  cum  complures  familiae  inessent, 
virginis  electio  aUter  fieri  vix  poterat,  quam  ita,    ut  familiae   ipsae    concilio  habito,    dein 


sorte  ducta  eam  definireiit,  cui  anno  vertente  triste  illud  puellae  consecrandae  munus 
subeundum  esset.  Virgo  altera,  quae  praeter  illam  ex  Aeantide  tribu  mittenda  erat, 
quam  Servius  fonte  suo  neglegenter  usus  ne  nosse  quidem  videtur,  ex  reliquis  tribubus 
simili  opinor  sortitione  designari  solebat.  Hac  ratione  si  negotium  expediri  solitum  esse 
statuamus,  nuUa  iam  repugnantia  Polybio  erit  cum  Servio  cum  dicit  Pol.  XII,  5,  7  tok; 
^Katov  oiKia?  .  .  .  e£  iLv  ejjeXXov  oi  AoKpoi  Kara  tov  xP1<^Mov  kXtipoOv  lac,  dTroffTaXricTOMevai; 
Ttapeevou?  iq  "IXiov. 

5.     De  phylarum  apud  Locros  regibus. 

Atque  paullo  etiam  altiu.s  in  antiquitates  illas  Locrenses  penetrare  licebit,  Pindaro 
opinor  duce.  Testimonio  enim  satis  manifesto  tradi  videtur,  singulis  illis  tribubus,  quae, 
ut  diximus,  complures  familias  complectebantur,  singulos  reges  praepositos  fuisse,  nomine 
cpuXoPacnXe'uJv  nuncupatos.  Tribus  autem  seu  phylas  in  aliis  quoque  civitatibus  regibus 
paruisse,  Atheniensium  exemplo  luculentissime  confirmatur.  Pollux  YIII,  111  oi  be  cpuXo- 
PaffiXeT?  inquit  eE  euTraTpibuJv  ovTeq  ndXiOTa  tluv  lepuJv  eTreneXouvTO,  Ouvebpeuovre?  ev  r&  pao'i- 
Xeiuj  TUJ  TTapd  t6  PouKoXeTov.  De  phylarum  igitur  apud  Locros  regibus  eximius  testis  est 
Pindarus  Ol.  IX,  53  sqq.,  qui  locus  infinitam  disputandi  et  dubitandi  copiam  semper  inter- 
pretibus  praebuit.  Pindari  verba  si  de  una  tantum  domo  regia,  e  qua  Oileus  et  Aiax 
prodierunt,  explicentur,  impenetrabili  caligine  involuta  sunt.  Verba  haec  sunt,  Pind. 
Ol.  IX,  53  Keivujv  (TTuppai;  Kai  AeuKaXiuivoq)  b'  eooav  ||  xaXKdOTTibeq  ujierepoi  ttpoyovoi,  ||  dpxaSev 
'laTTeTiovibo?  qpuTXa?,  ||KOupoi  Kopav  Kai  (peprdTUJv  Kpovibfiv,  eYXLupioi  PaoiXfieq  aiei,  ||  Trpiv  'OXuju- 
TTioq  dYejJuuv  .  .  .  In  stemmate  enim  regum  Locrorum,  quale  exhibet  Eustathius  ad  II.  p,  531 
locupletissimum  et  fide  dignissimum,  nulla  insunt  matrimonia  puellarum  ex  lapeti  stirpe 
cum  Cronidis  ante  lovis  cum  Protogenia  coniugium  v.  57  rrpiv  'OXujuTTioq  dYejauuv  ktX.  De 
his  igitur  heroibus,  Opunte  minore  (v.  64)  antiquioribus,  poetae  verba  explicari  nequeunt, 
neque  ullis  machinis  in  hanc  sententiam  ea  torqueri  posse,  eruditorum  conatus  infelices 
ostendunt. 

Relinquitur  igitur  hoc  solum,  quod  Servii  et  Polybii  testimoniis  commendatur,  ut 
omnium  apud  Locros  phylarum  domus  regias  Pindarum  dicere  statuamus,  quo  concesso 
omnis  huius  loci  difficultas  et  inenodabilis  confusio  tollitur. 

6.     Aetatis  heroicae  inferioris  ordinis  reges  alienis  auspiciis  parentes. 

Phylarum  enim  domus  regiae  haud  dubie  e  coniugiis  puellarum  ex  lapeti  stirpe 
cum  dis  Olympiis,  Mercurio,  ApoUine,  Neptuno  aliis  originem  derivabant.  Etenim  aetatis 
heroicae  temporibus  non  eos  tantum  reges,  quorum  maiestas  summa  est,  ad  aliquem 
deorum  ortum  suum  referre  videmus,  sed  eos  quoque  pauUo  inferioris  gradus  principes, 
qui  alienis  auspiciis  parerent.  Nam  est  tale  regum  illa  aetate  genus,  qui  alius  excelsioris 
nutui  subiecti  sint.  Velut  apud  Phaeaces,  quam  rem  Alcinous  adumbrat,  Od.  6,  390 
buubeKa    Ydp    Kard  bnuov    dpiTrpeTreeq  paOiXfjeq  ||  dpxoi  KpaivouOi,  TpiOKaibeKaToq  b'  eYUi  auToq.  || 


Proci  quoque  Penelopae  regum  nomine  nuncupantur  Od.  a,  64  em  b'  alveitov  PaffiXfjeq  || 
'AvTivooi;  T6  Kai  Eupu)uaxoq,  Trenvuiaevuj  aiucpuj.  Od.  lo,  179  pd\e  b'  'AvtIvoov  PaffiXfia  licet 
pater  Antinoi  Eupeitlies  nobilis  tantum  civis  Itliacensis  fuerit  Od.  tt,  424  beOpo  TraTrip  reoq 
iKeTO  (peuTUJV  ||  bniuov  uTrobbeiffa?.  Hi  vero  reges  vel  principes  divinum  aliquem  generis  sui 
auctorem  non  minus  libenter,  quam  potentissimi  illi  regum  reges  iactabant.  Exemplum 
notabile  est  in  Iliade  e,  546  Orsilochus,  Alphei  fluvii  filius,  qui  in  urbe  Phera  regnavit, 
quae  postea  Agamemnonis  regno  subiecta  est;  nam  Pheram  sive  Pheras  Agamemnon 
tanquam  suam  sibique  subiectam  AchiUi  cum  sex  ahis  urbibus  ut  pacis  restituendae 
pretium  offert,  II.  i,  151  <t>ripd?  Te  CaGeaq  rjb'  "AvQeiav  PaOuXeiiaov.  Orsilochum  igitur  Alpheus 
genuerat  eique  patriae  urbis  regnum  tradiderat  II.  e  547  6?  ('AXqpeioc;)  reKer'  'OpdiXoxov 
rroXeecTcr'  dvbpeffffiv  dvaKTa,  Od.  y,  388  et  o,  185.  Orsilochi  filius  Diocles  est,  qui  Agamemnonis 
tempore  eiusque  quasi  auspiciis  regnat ;  duos  igitur  filios  cum  Agamemnone  ad  bellum 
Troianum  miserat :  Cretheum  et  Orsilochum  ab  avo  dictum.  Hi  ambo  ad  Troiam  ab 
Aenea  fortiter  dimicantes  interempti  sunt,  II.  e,  559  Toiiw  tuj  x£ipe<J<^iv  utt'  Aiveiao  ba|uevTe  || 
KaTTTTe0eTr|v,  eXdTr)criv  eoiKOTes  uijiriXricTiv.  De  hoc  exemplo  atque  omnino  de  regum  alienis 
altioribusque  auspiciis  parentium  memoria  docte  egit  Gustavus  Gilbert,  Studien  zur  Alt- 
spartanischen  Geschichte,  Gottingae  1872  p.  38  cf.  Curtium,  Hist.  Graec.  I^  166. 

Aliud  rursus  exemplum  principum  inferiorum  a  dis  immortalibus  originem  repetentium 
praebent  Myrmidonum  in  initio  Patrocliae  duces.  Primum  Myrmidonum  agmen  Menesthius 
ducit,  cuius  hunc  in  modum  ortus  describitur  II.  tt,  175  ov  TCKe  TTriXfioq  GuTdrrip  KaXf) 
TToXubujpri  II  ZTrepxeiu)  dKd|aavTi,  T^vf)  BeuJ  euvriGeTcTa.  Alterum  agmen  ducit  Eudorus,  quem 
Mercurius  compressa  Polymela  genuit  II.  tt,  179  Eubujpoq . . .  ||  TTap0e'vio?,  tov  eriKTe  xopt?» 
KaXfi  TToXu|if|Xri,  ||  (t^uXavToq  GuTdrrip,  Tfjq  be  Kparix;  'ApTeicpovTrj?  ||  fipacTaT'.  Haec  exempla 
facile  aliis  plurimis  augeri  possint.  Sed  in  his  acquiesci  nunc  poterit,  res  ipsa  enim 
manifesta  est :  inferioris  quoque  gradus  gentes  nobiles  divinos  auctores  iactare  solitos 
esse.  Quare  nihil  omnino  obstat,  quominus  Locrorum  cpuXopacTiXeTi;  eadem  sibi  vindicasse 
et  coniugia  mulierum  ex  lapeti  stirpe  cum  Cronidis  finxisse  statuamus.  Ex  tali  igitur 
genere  Epharmostus  Opuntius  oriundus  erat.  Deinde  hoc  quoque  apparet,  cur  heroes 
illos  omnes  Epharmosti  maiores  poeta  nominet.  Domus  enim  illae,  a  Saturni  filiis  con- 
ditae,  sanguinis  vinculo  omnes  inter  se  coniunctae  erant.  Quare  suo  iure  poeta  omnes 
„Epharmosti  maiores"  vocare  potuit  01.  IX,  54  xc^i^otffTTibeq  uneTepoi  TrpoTovoi.  Scholia 
interpretantur  ad  v.  79  p.  219  med.    oi    uiuerepoi    dvTi    tou    oi    0oi    TcpoTOVOi. 

Regum  igitur  illorum  tribulium  antiquitus  propria  et  seiuncta  regna  olim  fuerant ; 
ea  deinde  sublata  sunt  Opuntis,  lovis  et  Protogeniae  filii,  regno,  quo  augustior  et  excelsior 
iam  rerum  ordo  apud  Locros  institutus  est ;  nam  hoc  quoque  Pindarus  persequitur  v.  67 
dcpiKOVTO  be  01  ('OrrouvTi)  Hevoi  ||  ^k  t'  "ApTeoq  ck  re  OrjPdv,  oi  b'  'ApKdbeq,  oi  be  Kai  TTicrdTai. 
Hi  omnes  ad  lovis  filium  salutandum  adveniunt. 


7.  Gentes  Locrorum  sacerdotales. 

Ex  his  igitur  testimoniis  aliqua  profecto  lux  vetustissimis  Locrorum  rebus  et  rei 
publicae  primordiis  aflFulget.  Accedit  quod  etiam  gentium  duarum  ex  illustrissimo  illo 
centum  gentium  coetu  nomina  haud  ita  pridem  felici  casu  ex  inscriptione  Naupactia 
prodierunt,  quae  nunc  legitur  in  nitidissimo  Inscr.  Graec.  antiquiss.  volumine  ab  Roehlio 
edito,  no.  321.  Complectitur  hic  titulus  leges  coloniae,  quae  ex  Locris  Hypocnemidiis 
Naupactum  deducta  est,  ante  annum,  uti  videtur,  456.  Duarum  ibi  familiarum  peculiaria 
quaedam  iura  definiuntur,  Percothariarum  et  Mysacheorum.  Inscr.  hn.  22  TTepKoeapiav 
Kai  Mu(Taxeujv  dnei  Ka  NauTTdKTi[6?  T\]q  fevr|Tai  .  .  .  Haec  nomina  ingenioso  et  praeclaro 
invento  Fridericus  Nietzsche  apud  Vischerum,  Musei  Rhen.  vol.  26,  57 — 60  sacerdotalia 
esse  cognovit,  quibus  purgandorum  a  piacuhs  civium  (TrepKaGaipuu)  et  expiandorum  scelerum 
officia  significentur.  Has  quoque  gentes  in  numero  nobilissimarum  fuisse,  quis  dubitet? 
quamquam  nomina  patronymica  non  sunt,  qualia  ceterarum  fuisse  credibile  est. 

8.  Carminis  Olymp.  IX  tempus  haud  longe  diiunctum  a  publica  Locrorum  clade. 

lam  igitur  centum  illarum  g^entium  Locrensium  tenuis  quaedam  imago  ex  tantis 
tenebris  magis  magisque  pellucet.  Earum  igitur  inde  a  vetustissimis  temporibus  summa 
omnium  rerum  apud  Locros  potestas  fuit:  eae  domi  bellique  rempublicam  administrarunt; 
foedera  quoque  cum  aliis  populis,  qualia  ipsis  videretur,  sanxerunt.  Nequaquam  mirum 
est,  eas  Lacedaemoniis  se  adiunxisse  eorumque  in  Graecia  septentrionali  studiis  magnopere 
favisse.  Haec  res  Atheniensium  iram  movit;  quare  post  pugnam  ad  Oenophyta,  qua 
mirum  in  modum  Atheniensium  in  ilhs  regionibus  potentia  aucta  est,  enixe  hoc  eis  curae 
fuit,  ut  Locrorum,  sicut  reliquorum  ibi  populorum,  rei  publicae  status  in  eam  formam, 
quae  ipsis  commoda  esset,  mutaretur.  Vidimus  supra,  Myronidem  in  Locros  incursionem 
fecisse  et  post  victoriam  haud  magno  negotio  partam  apud  Locros  democratiam  insti- 
tuisse;  ac  ne  famihae  nobiles  quidquam  contra  molirentur,  centum  obsides,  qui  numerus 
est  ipsarum  familiarum,  secum  abduxit,  Thuc.  1,  108  dKOTOv  avbpaq  oinripouq  Toij? 
TTXouaiiuTdTOus.  Tota  deinde  Locrorum  res  publica  Atheniensium  iam  foederi  adiuncta  est. 
Hae  res  gestae  sunt  primis  mensibus  anni  456.  Pugnam  enim  apud  Tanagram  postremo 
aliquo  mense  anni  457  factam  esse  planissume  elucet  ex  Plutarchi  verbis,  qui  Pericl.  10 
tradit,  post  proelium  Tanagrense,  quo  sane  Athenienses  graviter  afflicti  sunt,  eos  in 
aliquo  timore  fuisse,  ne  Lacedaemonii,  sicubi  anni  tempus  commodum  advenisset,  novo 
gravique  impetu  bellum  instaurarent,  Plut.  Pericl.  10  ('A9r|vaiou(;)  Trpo0boKiJuvTa?  .  .  .  papuv 
eiq  eTOuq  ilipav  TToXe^ov.  conf.  A.  Schaefer,  de  rer.  post  bellum  Pers.  gestar.  temporibus 
p.  18.  Pugna  Oenophytensis  intervallo  bimestri  post  facta  est,  Thuc.  1,  108.  Sequitur 
ut  vere  ineunte  incursio  illa  in  Locros  et  rei  publicae  Locrorum  in  statum  popularem 
mutatio  facta  sit.  Thucydides  1,  108,  qui  temporum  ordinem  accurate  sequifur,  deditionem 
ab  Aeginetis  factam  statim  post  incursionem  illam  Locrensem  commemorat:  uj|noX6Yr|(Tav 
be  Kai  oi  AiTivnTai  j-ieTct  Taura  ToTq  'Aerivaioii;  Teixr;  re  TTepi€X6vTeq  Kai  vauq  TTapab6vTe?. 

2 


10 

9.  Pindarus  Locrensium  familiarum,  cladem  suam    lugentium,  decus   egregie  vindicat. 

Curr;  igitur  his  rerum  gestarum  fluctibus  gentes  Locrorum  nobiles  magnopere 
afflictae  essent  et  ademptam  sibi  summam  in  republica,  qua  antea  nullo  unquam  adversante 
floruerant,  auctoritatem  lugerent,  in  ludis  eius  anni  Olympiis  Ol.  81,  1  =  456  pulcherrimum 
eis  solatium  afFulsit  Epharmosti,  unius  haud  dubie  ex  principibus  totius  factionis  viri, 
splendida  in  lucta  victoria.  Optimates  enim  Locrenses  omnino  ludis  gymnicis  egregie 
studuisse  e  toto  Pindari  carmine  Ol.  IX  elucet.  Praeter  Epharmostum  Lampromachum 
quoque  quendam,  Epharmosti  amicum,  nam  cum  Achille  et  Patroclo  ambos  v.  77  comparat, 
tanquam  alterum  Locrorum  decus  meritis  laudibus  poeta  effert,  qui  in  Isthmiis  eodem 
cum  Epharmosto  die  vicerit,  v.  83  fjXGov  ||  Ti|udopoq  1(jG|uiai(Ji  Aa)UTTpo|udxou  )aiTpai<;,  6t 
diacpOTepoi  KpdTriffav  ||  |uiav  epYOV  dv'  d|ae'pav.  Pindaro  sine  dubio  acceptissima  haec  invitatio 
accidit,  ut  Epharmosti  victoriam  caneret.  Totum  carmen,  sententiis  gravissimis  et  luculen- 
tissimis  refertum,  eo  consilio  compositum  est,  ut  optimates  Locrenses  Pindarus  erigeret  et 
consolaretur,  utque  universae  Graeciae  ostenderet,  quam  illi  iniuste  e  principatu  in  sua 
republica  fluctibus  et  procellis  civilibus  expulsi  essent.  Athenienses  etsi  non  verbis  apertis, 
sed  tecte,  ut,  qui  velint,  intellegere  possint,  tangi  nonnuUis  carminis  locis  velut  v.  100 
constat.  Boeckhius  edit.  Pind.  Explicatt.  ad.  Isthm.  VI  p.  532  init.  rectissime  observavit,  in 
compluribus  Olympiadis  LXXXI  carminibus  poetam  Atheniensium,  qui  antiquos  et  traditos 
in  Graecia  ordines  identidem  perturbare  ausi  sint,  tectam  quandam  reprehensionem  verbis  suis 
affudisse.  Accedit  aliquid  praeterea,  quod  magni  momenti  est.  Hoc  carmen,  quamquam 
primo  adspectu  unice  Locrum  videtur,  minime  tamen  huic  uni  rei  studet,  ut,  quam  illustris 
Locrorum  nobilitas  sit,  quae  cum  Pyrrha  et  Deucahone  proximo  cognationis  vinculo 
coniungatur,  omnibus  explanetur:  immo  maius  quid  praeter  hoc  Pindarus  demonstrandum 
sibi  proposuit.  Non  solorum  Locrorum,  sed  nobilitatis  omnino  in  omnibus  civitatibus  iura 
et  caussam  defendendam  suscipit.  Hoc  enim  est  quod  ait:  Nobilitatem  ingenerato  sibi 
iiire  locum  certum  et  in  mundo  a  love  optime  constituto  quasi  assignatum  sibi  accepisse, 
quem  nullum  fortunarum  naufragium  eripere  ei  possit.  Ac  nemo  unquam,  id  quod 
infra  paullo  post  adparebit,  luculentius  hunc  locum  de  nobilitatis  ingenito  iure 
enarravit. 


10.     Locris  et  Epeis,  ut  Lelegibus  ambobus,  vetus  commercium  fuisse. 

lam  vero  hoc  primo.  quo  nobiles  Locrorum  familiae  tunc  premebantur,  luctu  expo- 
sito  nunc  de  altera  quodam  molestia  et  iniuria  dicendum,  quae  illis  ab  invidia  inflicta  est, 
quam  Pindarus  in  carmine  suo  reparare  et  refellere  conatur  pro  amicitia  et  hospitii  iure 
(v.  84  TTpoEevia  b'  .  .  .  ^XGov),  quae  cum  Locris  ei  intercedebant.  Hoc  incommodum  etsi  non, 
ut  illud  superius,  Locrorum  nobilium  salutem  et  vitae  fundamenta  labefactabat,  tamen 
non  minorem  paene  eis  aegrimoniam  attulerat,  quia  ad  famae  et  originum  suarum  decus 
obscurandum  valebat.     Apud  Locros  enim,  quae  erat  eorum  splendoris  ingenerati  et  exi- 


11 

miae  nobilitatis  fiducia,  haec  fama  in  coetu  nobilissimarum  familiarum  propagabatur : 
antiquissimis  temporibus  Locrorum  migrantium  agmen  in  Elidem  pervenisse ;  ibi  coloniam 
conditam  esse,  quae  talem  in  modum  effloruerit,  ut  certo  quodam  tempore  regium  in 
Elide  imperium  heros  Locrus  obtineret,  Opus,  lovis  et  Protogeniae  fihus.  Haec  fabula 
aliquo  ipsarum  rerum  fundamento  nitebatur,  nam  et  Epei  et  Locri  origine  sua  Leleges 
sunt.  De  Locris  et  Opuntiis  et  Ozolis  luculentus  testis  est  Aristoteles  apud  Strab.  VII,  322 
in  Aetolorum  politia :  dv  be  xrj  AitujXijuv  Touq  vOv  AoKpouq  AiXeyac,  KaXeT  .  .  .  6|uoiiuq  be  Kai 
dv  TT)  'OTTOuvTiujv  Kai  Mefapeuuv.  Dionys.  Hal.  1,  17  eHeXauvovTai  (o'i  TTeXafffoi)  .  .  .  utto  re 
KoupriTUJV  Kai  AeXeftuv,  di  vOv  AiTuuXoi  Kai  AoKpoi  KaXouvTai.  Locros  ipsos  antiquitus  Leleges 
se  credidisse  idque  in  fabulis  domesticis  constanter  propagasse,  documento  est  testimonium 
Hesiodi  in  Catalogo  ap.  Strab.  VII,  322  (cf.  Marckscheffelium  p.  327),  ubi  ex  lapidibus  a 
Pyrrha  et  Deucalione  post  tergum  coniectis  Leleges  ortos  esse,  qui  Locri  postea  dicti 
sint,  exponitur :  fiTOi  Totp  AoKpoq  AeXeTuuv  fiTricTaTO  XaOuv,  ||  Touq  pd  TTOTe  Kpovibri?  Zeu? 
atpGiTa  nrjbea  eibutq  ||  XeKTOuq  eK  Tain?  Xdoui;  TTope  AeuKaXiujvi  (Xaouq  om.  codd.  supplevit 
Salmasius). 

11.     Locrorum  vetusta  in  concilio  Amphictyonum  decora. 

Apparet  magnam  olim  in  Amphictyonum  conciUo  Locrorum  auctoritatem  fuisse; 
nam  narratio  de  Pyrrha  et  Deucalione  in  Delphicae  theologiae  thesaurum  recepta  ab 
sacerdotibus  Delphicis  Locrorum  populo  tanquam  in  depositum  tradita  est.  Nam  in  terram 
Locrorum  post  diluvium  finitum  Deucalion  e  Parnasso  descendit  et  regnum  ibi  condit ; 
Strab.  IX,  425  med.  ev  be  tuj  Kuvlu  AeuKaXiuuvd  ^aoiv  oiKficTai,  Kai  Tflq  TTuppa^;  auToGi 
beiKVurai  afi|ua.  Pindarus  Ol.  IX,  43  de  Opunte  urbe  :  iva  .  .  .  TTapvaooO  Karapdvre  ||  b6|Liov 
eGevTO  TrpuuTOv.  Locrenses  igitur  post  diluvium  haustum  in  theologumenis  Delphicis  anti- 
quissima  sunt  hominum  quasi  renatorum  stirps.  Ac  dubitari  non  potest,  vetustissimis 
temporibus  re  vera  Locrorum  agmina  nonnulla  in  Elidem  ad  Epeos,  qui  ipsi  quoque 
Leleges  sunt  (conf.  O.  Muellerum,  Proll.  p.  323 ;  Deimhngium  Lel.  p.  144),  transmisisse. 
Locrenses  ibi,  licet  pauciores  pluribus  longe  admixti,  tamen  vetustae  patriae  memoriam 
et  conscientiam  quandam  tenacissimi  retinuerunt.  Huius  rei  vel  invitus  Strabo  testis  est, 
qui  haec  Locrorum  in  Ehde  frusta  cum  contemptu,  qui  ex  praeiudicata  opinione  insederat, 
ut  statim  videbimus,  commemorat;  Str.  IX,  425  med.  XeTeffOai  b'  'Ottouvtioui;  Tiva?  Kal  ev 
TTJ  'HXeia  cpa0iv,  iLv  ouk  dEiov  nenvficTeai,  TTXf)v  oti  OuTTeveiav  auTUJV  e£avaveouvTai  Toiq 
'OTTOuvTioiq  uTrdpxouOav.  Locrorum  in  Elide  incolentium  muUa  sunt  indicia.  Fluvius  est 
Opus  nomine  in  Elide,  Schol.  Pind.  Ol.  IX,  64  p.  216  extr.  TTpujTOTeveia  .  .  .  Kard  b'  evious 
'OttoOvto?  toO  ev  "HXibi  TTOTa|ioG.  cf.  ibid.  p.  219  extr.  Urbs  quoque  est  in  Elide  Opus 
vocata,  Diod.  XIV,  17,  8  TeTTapa?  TtoXeiq  (6  TTaucravia?)  TTpocrr|TdT6TO ,  0paiffT6v  "AXiov 
'ETTiTdXiov  OTToOvTa.  Est  in  Elide  septentrionali  haud  longe  ab  Lasione,  cf.  Curt.  Pel.  2,  41 
et  107  ;  Steph.  Byz.  s.  v.  Pelops  deinde  quidam  Opuntius  unus  est  ex  tredecim  procis 
Hippodamiae,  schol.  Pind.  Ol.  I,  127. 


12 


12.     Physcoa  heroina  in  Elide  culta.     Physcus  vetus  Locrorum  rex. 
Proverbium:  AoKpoi  xdq  auvOrjKaq. 

Sed  praeter  haec  vestigfia  parum  nobilitata  aliud  est  testimonium  Locrorum  in  Elide 
sedentium  splendidissimum,  qua  de  re  copiose  tradidit  Pausan.  V,  16,  6,  cf.  O.  Mueller, 
Mus.  Rhenan.  1834  p.  177.  Vetus  erat  in  Elide  institutum,  ut  sedecim  matronarum  (Paus. 
6,  24,  10)  collegium  constitueretur,  quae  pariter,  ut  sacerdotes  lovi,  ita  lunoni  sacra  quinto 
quoque  anno,  i.  e.  redeuntibus  Olympiis,  facienda  curarent.  Mulieres  antiquissimis  tem- 
poribus  ita  eligebantur,  ut  octonae  e  Pisatide,  octonae  ex  Eleis  urbibus  crearentur; 
postea  omnes  Eleae  erant,  ex  unaquaque  urbe  binae.  Tempus  quoque  fuit,  Olympiade  104 
(Paus.  V,  9,  6),  cum  ex  octo  tribubus,  in  quas  divisa  erat  Elis,  mulieres  eligebantur,  Paus. 
V,  16,  7  vevenriiaevoi  Ydp  e?  oktuj  cpuXdi;  dcp'  eKdffTriq  aipoOvTai  YuvaiKai;  buo.  Et  his  quidem 
mulieribus  cum  alia  munera,  tum  hoc  quoque  iniunctum  erat,  ut  duos  virginum  choros, 
quae  hymnos  duos  canerent,  instituerent ;  Paus.  V,  16,  6  ai  be  eKKolbeKa  fuvaiKeg  Kai  xopo'^5 
buo  iffTdffi,  Ktti  Tov  |Liev  OuffKoai;  tluv  xopwv,  tov  be  'iTmobaiueiai;  KaXoOcfi.  Physcoam  illam 
sacrae  fabulae  narrabant  ex  Coelae  Elidis  pago  Orthia  oriundam  amatam  esse  ab  Baccho, 
qui  ex  ea  genuerit  Narcaeum ;  himc  Bacchi  filium,  cum  adolevisset,  magnum  imperatorem 
factum  et  vicinos  populos  devicisse,  denique  aedem  Minervae  condidisse  eTriKXriffiv  Nap- 
Kttia?  (Paus.  V,  16,  7).  Physcoa  heroina  est  haud  dubie  Locrensis.  Physcus  enim  clarissimus 
est  Locrorum  rex,  filius  Amphictyonis,  Locri  pater.  A  Physco  Locrenses  vetustiore  nomine 
Physci  appellati  olim  sunt,  Eustath.  ad  II.  p,  531 :  'A|u<piKTu6voi;  Kai  XGovoTrdTpa?  drroYOVO? 
<t>u(TKoq,  ou  AoKpoq,  uJv  diTO  laev  (PucTKOu  <t>u0Koi  irpijuriv,  dno  be  AoKpoO  AoKpoi  oi  auToi  djvo- 
|adffGr|0av.  Physcus  urbs  quoque  est  Locrorum  Ozolarum ,  St.  Byz.  s.  v.  et  Plut. 
Quaest.  Graec.  15. 

Praeterea  aliud  quoddam  e  vetusta  Locrorum  historia  testimonium  notum  est,  unde 
apparet,  tempore  migrationis  Heraclidarum  et  Aetolorum  in  Peloponnesum  Locros  Ozolas 
huic  expeditioni  eum  in  modum  favisse,  ut  insigni  quadam  fraude,  quae  in  proverbium 
Locris  minime  honorificum  abiit,  Achaeos  fidentes  sibi  deciperent.  Enarravit  haec  Poly- 
bius  XII,  12,  b.  Convenerat  Locris  cum  Achaeis,  ut  Locri,  ubi  Heraclidas  apud  Rhium, 
non  in  Isthmo,  transitum  molientes  vidissent,  ignes  hostiles,  h.  e.  hostium  adventum  signi- 
ficantes,  tollerent  Pol.  1.  s.  TToXejaiouq  iTupffouq  aipeiv  ;  sin  abeuntes  ad  Isthmum  vidissent, 
amicos  qpiXiouig  TTupcroui;.  Locri  amicos  suos  perfide  fefellerunt  contrariis,  quam  convenerat, 
ignibus  sublatis,  amicis  pro  hostilibus,  quo  efFectum  est,  ut  Achaei  opprimerentur.  Rei 
memoria  proverbio  servata  est,  Polyb.  1.  s.  §  1.  eTri  tujv  dBeToOvTuuv  Tdq  a\j\Qr\Kac,  TTpoepepo- 
laeGa  TauTTiv  Tf|v  rrapoiiaiav "  AoKpoi  Tdq  (Tuv6r|Kaq.  Summa  igitur  perfidia  proverbio  signifi- 
catur ;  cf.  Zenob.  4,  97  ;  Eustath.  II.  p,  529.  Locrensibus  igitur  cum  Epeis  et  Lelegibus 
littoris  Peloponnesi  occidentalis  vetus  fuit  commercium. 


13 

13.     Vetusta  Locrorum  et  Epeorum  communio  Protogeniae  fatorum  imagine  pulchre 

in  fabulis  expressa. 

Sed  haec  populorum  locis  admodum  diiunctorum  communio  fabulae  quoque  originem 
dedit,  quae  Locrorum  fama  et  memoria  celebratissima,  Olympiae  quoque  altas  radices  egit. 
Huius  fabulae  caput  et  argumentum  primarium  Protogeniae,  Pyrrhae  et  Deucalionis 
filiae,  fata  sunt.  Haec  igitur  narratio  Locrorum  fabulis  domesticis  procusa  et  exornata 
in  Elidem  translata  est.  Elidenses,  id  quod  pauUo  infra  adparebit,  eam  sibi  vindicatam 
postea,  quom  communionis  illius  cum  Locrensibus  et  vinculi  memoria  magis  magisque 
intermortua  esset,  paullatim  ex  Locrensiimi  fabularum  compage  solvere  conati  sunt. 
Pindarus  contra  assurgit  omnesque  vires  intendit,  ut  vinculum  illud  renovaret  eiusque 
memoriam  animis  rursus  hominum  infigeret  denique  in  hac  quoque  provincia  antiqua 
Locrorum  iura  defenderet.  lam  vero  ut  haec  recte  enarremus  ab  exordio  ordiendum. 
Protogenia  igitur  vel  Cyni,  quae  urbs  portus  instar  (t6  eTTiveiov  Strab.  IX,  425)  est 
Opunti  urbi,  vel  Opunte  adoleverat,  Schol.  Pind.  Ol.  IX,  64  p.  210  med.  oiKficTai  be  ev 
Kuvu)  Tov  AeuKaXiujva  Xe-feTai  Kai  Triv  TTuppav,  xai  Tfiv  TTpuJTOYeveiav  eKei  Terpdcpeai  qpacriv. 
icTTopeT  be  TaOra  Kai  'EXXdviKoq.  Pindarus  ipse  Opunte  Protogeniam  natam  et  educatam  fingit, 
hanc  enim  urbem  significat  verbis  01.  IX,  41  q)epoi?  be  TTpujTOYeveiaq  ||  ctffTei  -^Xijjaaav. 
cf.  Strab.  IX,  425.  Protogeniam  luppiter  compressit,  ex  quo  coniugio  nati  sunt  duo 
filii,  Opus  et  Aethlius.  De  Opunte  res  notissima  est  e  scholiis  potissumum  Pindaricis, 
Sch.  Pind.  IX,  79  p.  219  init.  TTuppaq  (nam  Pyrrhae  semper,  ut  apud  Locros,  nomen  Deu- 
calionis  nomen  antecedit)  koi  AeuKaXiuJvog  TTpujTOYeveia,  fi^;  Kai  Aio?  'OttoO?,  et.  pag.  218 
med.  fi  TTpu)T0Yeveia]  eK  rauTriq  Kai  toO  Aioq  'OttoOi;,  dcp'  ou  r\  ttoXi?  'OttoO?  et  pag.  216  extr. 
eK  TauTTi^;  Kai  Aio?  'OttoOi;,  [dqp'  ou]  r\  TToXiq  toiv  'Ottouvtiujv.  Huius  narrationis  testes  splendi- 
dissima  nomina  afferuntur:  Hellanicus  p.  216  med.,  Pherecydes  p.  220  extr.,  Apollodorus 
p.  216  med.  De  Aethlio  lovis  et  Protogeniae  filio  luculentis  testis  est  Pausanias  V,  1,  3 
'AeGXiov]  TTaiba  be  auTov  Aioq  Te  eivai  Kai  TTpujTOYeveia?  Tr\q  AeuKaXiuJvo^.  ApoUod.  bibl. 
1,  7,  2,  6  TTpuJTOYeveia,  dqp'  r\<;  koi  A165  'Ae'6Xio(;. 

14.    Opuntem,  Protogeniae  filium,  in  regum  Eleorum  catalogo  iure 
vetusto  locum  principem  olim  obtinuisse. 

Narrationis  igitur  antiquae  haec  forma  fuit:  lovem  Protogeniam  dilectam  sibi  in 
Elidem  abduxisse  ibique  duos  filios,  Opuntem,  maiorem  natu,  et  Aethlium  minorem, 
genuisse.  Haec  fabula  a  Pindaro  magnopere  confirmatur,  nam  carminis  Ol.  IX  narratio 
mythica  omnis  in  hac  re  nititur,  Opuntem  lovis  filium,  Deucalionis  nepotem,  apud  Epos 
regnasse,  Pind.  Ol.  IX,  58  GuYaTp'  dTT6  -(aq  'ETTeiuiv  'OTToevToq.  Atque  hanc  tradendi  formam 
sollemnem  quoque  et  legitimam  olim  apud  sacerdotes  Eleos  fuisse  inde  credibile  est, 
quod   re   vera   in  Elide    colonorum  e  Locride   profectorum  haud   exigua  multitudo  conse- 


14 

derat,  qui  Physcoam  in  ludis  Olympiis  cultam  et  invocari  solitam  secum  attulerant. 
Accedit  quod  nunquam  Protogenia  Aethlii  mater  ficta  esset,  nisi  iam  ante  hanc  genea- 
logiam  ortam  alio  ^anculo  Protogenia  illarum  regionum  populis,  Epeis  et  Pisaeis,  propria 
et  domestica  facta  esset.  lam  igitur  nostro  iure  pro  certo  hoc  et  concesso  statuere 
possumus  :  in  vetustissimo  regum  Eleorum  indice  Opuntem  primum  omnino  locum 
obtinuisse  eiusque  nomen  reliquis  Elidis  regibus  omnibus  praefixum  fuisse.  Nam  Aethlio 
quoque  aetate  maiorem  Opuntem  fuisse,  e  Protogeniae  ex  Locride  in  Elidem  translatae 
memoria  planissume  apparet.  Is  enim  haud  dubie  filius,  cuius  nomen  ('OTroOq)  ad  matris 
patriam  (fi  tuoXh;  'OTroO?)  nos  revocat,  alterum  aetate  necessario  anteire  debet.  Locrenses 
igitur  Epicnemidii  et  Opuntii  non  exiguo  hoc  sibi  decori  et  honori  ducebant,  unum  ex 
heroibus  suis  domesticis  vetustissimum  regem  in  ilUs  locis  fuisse,  in  quibus  luppiter  ad 
terram  descendere,  quo  universa  Graecia  ad  summi  numinis  maiestatem  colendam  quinto 
quoque  anno  confluere  solebat.  In  hac  re  se  Locros  paullulum  iactavisse,  quis  aegre 
ferat?  Sed  longius  etiam  fabularum  fingendarimi  studium  apud  Locros  progressum  est. 
Opus  heros,  EHdis  rex  ante  Aethlium,  virile  secus  non  habuit,  unam  tantum  filiam,  Pro- 
togeniam  secundam,  ab  avia  dictam.  Hanc  iterum  luppiter,  ut  aviam  olim,  abductam  in 
Maenalo  monte  compressit  et  gravidam  Locro  in  matrimonium  collocavit,  ne,  cum  Uberis 
ille  orbus  esset,  genus  eius  interiret.  Filius  lovis,  ex  Protogenia  secunda  natus,  Opuntis 
nomen,  quod  avo  in  Elide  fuerat,  accepit.  Rem  luculenter  enarrat  Pindarus  Ol.  IX,  58 — 64: 
GuTaxp'  .  .  .  'OTToevTOi;  avapnaaaq  .  .  .  eveiKev  ||  AoKpuJ,  lar]  Ka0eXoi  viv  aiuuv  .  .  .  ||  opcpavov 
Teveaq  .  .  .  i|  eOtppdvOri  be  ibdiv  r\pwc,  Beiov  uiov,  ||  ladTpuuoq  b'  eKdXecroe  viv  ||  iaujvu|.iov  eV^ev. 

15.  Opuntis  nomen  cum  magno  Locrorum  luctu  ab  Eleis  ex  regum  catalogo 
expunctum.     Huius  iniurae   causa   fuerit  populare  imperium,   sublata  'oligarchia,  apud 

Eleos  institutum. 

Cum  igitur  in  mutuo  hoc  vinculo,  quod  per  duplex  lovis  cum  duabus  Protogeniis 
coniugium  efficiebatur,  celebrando  et  amanter  excolendo  magnopere  sibi  placerent  Locri, 
non  potuit  non  eos  vehementer  offendere  Eleorum  sacerdotum  inurbana  et  inimica  admodum 
harum  fabularum  perturbatio.  Nam  ut  brevi  comprehendamus,  quod  ilHs  temporibus  magnis 
haud  dubie  discordiis  peractum  est,  sacerdotes  Elei  ex  regum  Eleorum  catalogo  Opuntem 
Protogeniae  filium,  sustulerunt.  Edocemur  de  hac  re  planissume  Pausaniae  narratione, 
Paus.  V,  1,  3.  Exponit  ibi  Pausanias  de  regum  Elidensium  antiquissumorum  catalogo. 
Primus  est  Aethlius  :  pacriXeOffai  TTpu)T0v  ev  tt)  fvi  TauTV)  XeTouffiv  'AeOXiov  .  .  .,  toutou  be 
'Evbu^iuuva  TeveffQai.  Endymionis  rursusfilii  sunt  Paeon,  Epeus,  Aetolus,  una  filia  Eurycyda. 
In  regno  sequuntur  Epeus,  qui  sine  virili  prole  moritur,  et  Aetolus,  qui  propter  caedem 
ex  Elide  discedit.  Cum  igitur  regnum  virili  prole  vacuum  esset,  secutus  est  Eurycydae 
ex  Neptuno  filius  Eleus,  quem  postea  Augias  excipit,  Paus.  V,  1,  8  effxev  dpxnv  'HXeTog 
EupuKubns  Te  Tfjq  'Evbu^iujvoi;  Kai  .  .  .  TraTpoi;  uuv  TTocTeibuuvoi;  ...  §  9  'HXeiou  be  rjv  AuTeai;. 
De    Opunte    igitur    in    toto    hoc    catalogo    altum    silentium;    excluserant  praefracte    eius 


15 

memoriam  Elei.     In   scholiis  ad  Apoll.  Rhod.  1,    69  quod  Opus  Elei    filius    vocatur,    hoc 
minime,  ut  videtur,  ex  sacris  Eleorum  annalibus  fluxit. 

Locrorum  familiis  nobilibus  nomen  Opuntis  sui  ex  Eleorum  annalibus  expunctum 
magnum  videtur  luctum  attulisse.  Caussa,  qua  commoti  Elei  insigni  hac  iniuria  eos 
affecerint,  perspicua  redditur,  si,  quem  cursum  paullatim  studia  factionum  in  Eleorum 
republica  ceperint,  reputemus.  Vetustioribus  temporibus  post  Doriensium  migrationem 
olig"archiam  in  Elide  institutam  esse  certum  est;  nonaginta  gentes  clavom  ibi  rerum 
publicarum  tenebant,  quod  praeclaro  Aristotelis  testimonio  constat ;  Arist.  Pol.  5,  6  p.  1306, 
a,  15  Tiuv  tepovTUJV  oXifOi  TTC(|UTTav  efivovTO  bict  t6  ctibiouq  eivai  dvevriKOVTa  dvTaq,  Tfjv  b'  aipecfiv 
buvacTTeuTiKriv  eivai.  cf.  Bursianum,  Geogr.Graec.  2,  275.Temporibus,  quae  bella  Persica  subse- 
cuta  sunt,  popularis  factio  paullatim  incrementa  cepit;  eius  rei  luculentissumum  documentum 
estElidis  urbis  (JuvoiKi(y|a6q.  Anno  471,  archonte  Athenis  Praxiergo,  Diodorus  XI,  54,  1  haec 
in  Elide  gesta  refert:  'HXeToi  nev  TrXeiou?  Kai  iuiKpdq  Tr6Xeiq  oiKOuvTe?  ei?  |uiav  Tr6Xiv  auvtuKi- 
aQr\aav,  Tfjv  6vo|LiaZ:o|aevr|v  "'HXiv.  Strab.  VIII,  336  extr.  6\\ie  be  TTOTe  OuvfjXeov  eiq  Tfjv  vOv 
toXiv  'HXiv,  neTa  tci  TTepcfiKd,  eK  ttoXXiuv  bfmujv.  Hac  igitur  conversione  rerum  gentes 
Eleorum  nobiles  potentia  et  opibus,  quibus  ante  floruerant,  privatae  sunt,  simul  foedus 
cum  Lacedaemoniis,  quod  per  multa  saecula  ab  optimatibus  religiose  servatum  fuerat, 
magis  magisque  solvi  coeptum  est.  Magna  tandem,  ex  odii  diu  gliscentis  seminibus,  dis- 
cordia  exarsit  bello  Peloponnesiaco,  anno  420,  propter  Lepreum  oppidum  ab  Eleis 
vexatum  et  obsessum,  a  Lacedaemoniis  defensum;  Thuc.  5,  31,  5  oi  b'  'HXeToi  .  .  .  diq  ouk 
iffov  ^xovreq  dcpicTTavTai  Trpoq  rovq  'ApYeiouq  .  .  .  eTevovTO  be  Ka\  oi  KopivGioi  eu6u?  ^er' 
dKeivouq  Kai  oi  eTTi  QpctKriq  XaXKibfi^;  'ApTeiuJV  Hufifiaxoi. 

16.     Eleorum  sacerdotum   fabulas   ad   arbitrium  immutandi  studium.    Pindarus  Opuntem 
maiorem  ab  oblivione  vindicat;  minoris  Opuntis  memoriam  fabularum  Graecarum  thesauro 

inserit. 

Haec  tanta  studiorum  civilium  et  iuris  publici  commutatio  fieri  non  potuit,  quin  in 
rebus  quoque  ad  sacra  pertinentibus  alicuius  momenti  esset.  lam  alia  nuper  occasione 
oblata  ostendimus  sacerdotes  Eleos  antiquas  fabulas  interdum  pro  arbitrio  detorsisse  et 
a  pristina  forma  in  noviciam  deflexisse.  Locros  vero,  Lacedaemoniis  coniunctissimos, 
Herculis  Oetaei  cultores  studiosissumos  —  nam  Apollodoro,  bibl.  2,  7,  7,  5  teste  cum 
Epicnemidiorum  Locrorum  exercitu  Hercules  adversus  Eurytum  conflixit  — ,  Eleis  sacer- 
dotibus,  HercuHs  Idaei  fautoribus  (Paus.  5,  7,  6— 10),  una  cum  Lacedaemoniis  minus  gratos 
pauUatim  factos  esse,  admodum  verisimile  est.  Quare  ab  eisdem  haud  ita  multo  post 
bella  Persica  Opuntis,  Protogeniae  filii,  nomen  ex  fabularum  apud  Eleos  sacrarum  memoria 
extinctum  esse  crediderim.  Hac  iniuria  Pindari  quoque,  Locrorum  amici,  hospitis,  patroni 
animus  magnopere  offensus  est.  In  carmine  igitur  01.  IX,  quo  defendendorum  palam 
Locrorum  exoptatissimam  occasionem  nactus  est,  fabulam  de  Opunte,  Protogeniae  filio, 
egregio  et    in    omne    tempus    mansuro    praeconio    ab    oblivione  vindicat.     Pindari  verba, 


16 

quibus  Opuntem  maiorerti  sceptra  in  Epeorum  terra  tenentem  commemoravit,  v.  58,  alta 
voce  clamant  clamabuntque,  hoc  nomen  fastis  regiis  Eleorum  restitui  oportere.  Sequitur 
deinde  post  v.  58,  in  qua  cardo  totius  narrationis  vertitur,  fabula  de  Opunte  minore,  quae 
antea  in  volgus  apud  Graecos  ignota  a  Pindaro  nunc  demum  Graecarum  fabularum 
thesauro  innectitur.  Hanc  narrationem  ex  domestica,  ut  ita  dicam,  Locrorum  in  fabulis 
procudendis  officina  et  supellectili  depromptam  Pindarus,  ut  ipse  dicit  novam  et  antea 
nondum  auditam  Graecis  propinavit,  unde  clarissime  opinor  intellegitur,  etiam  apud 
Hesiodum  in  Catalogo  vel  Eoeis  nullam  eius  memoriam  extitisse  ;  Pindarus  Ol.  IX,  47 
e-fEip'  eireiuv  (Jqpiv  oT|iov  Xituv,  ||  aivei  be  naXaidv  |iev  orvov,  avQea  b'  u^viuv  veiuTepiuv. 


17.     Non  esse  quod  AethUi  se  pietate  Elei  tutentur.     NuUum  admitti  in  mundo,   ab   love 
optime  constituto,  cum  deis  contra  deos  foedus. 

Pindarus  vero  in  carmine,  quod  totum  in  patrocinio  amicorum  recte  administrando 
versatur,  quemadmodum  solet  facere,  summae  dulcedini  insignem  etiam  gravitatem  et  severi- 
tatem  admiscuit.  Eleorum  enim  superbia  et  insolentia,  quae  eos  ad  acerbam  iniuriam  Locris 
infligendam  compulerat,  non  Locrorum  tantum  animos,  sed  deorum  quoque  immortaliimi 
et  heroum  iura  violaverat.  Elei  haud  dubie  eo  se  praetextu  tutabantur,  AethHi  honorem 
imminui,  si  non  ipsius,  sed  Opuntis  in  prima  catalogi  regum  sede  nomen  poneretur. 
Pindarus  contra  rectissime  hoc  argimientum  eis  obicit :  si  ita  agant,  eos  profecto  hunc 
morem  introducere,  ut  uno  deo  in  societatem  adsumpto  bellum  nefarium  adversus  reliquos 
deos  agant.  Hlustrat  hoc  Herculis  exemplo,  qui  adiutrice  adsurapta  Minerva  contra 
Ditem  patrem,  Neptunum,  ApolUnem  acriter  dimicaverit ;  v.  30  'HpaKXe'r|<;  cTKUTaXov  rivaEe 
XepcTiv,  II  dviK'  d|Liqpi  TTuXov  (TTa9ei?  vipeibe  TToffeibdv,  ||  fjpeibev  be  viv  dpYupe'uj  toSlu  TToXeMi^ujv  || 
001^0?,  oub'  'Aiba.q  dKivriTav  exe  pdpbov.  Et  hoc  quideni  Herculem  oUm  suo  iure  ita  fecisse. 
Pindarus  enim  Herculis  aetatem  ad  tempora  certaminum  cum  Gigantibus  refert,  Nem. 
Vn,  90  de  Hercule  :  FiYavTaq  oq  ebd)iacTaq.  Hac  igitur  aetate  nec  mundus  nec  deorum 
coetus  in  eam  iam  harmoniam  compositi  fuerant,  quae  postea  lovis  aetema  et  inenarrabiU 
sapientia  stabiUta  est ;  at  nunc  lovis  optimi  maxumi  imperio  instituto,  cuius  et  dis  immor- 
taUbus  et  hominibus  nutui  parendum  sit,  cum  unum  idemque  consiUum  per  universum 
mundum  eifusum  omnia,  quae  fiant  et  gerantur,  regat  et  moderetur,  tale  profecto  beUum, 
quo  homines,  uno  deo  verbo  tenus  adiutore  adsumpto,  adversus  aUos  deos  quasi  signis 
coUatis  confligant,  non  volgaris  audaciae  et  temeritatis,  sed  furoris  documentum  esse. 
TaUa  ausa  vehementer  Pindarus  castigans  v.  35  dno  noi  XoTOV  inquit  |1  toutov  ffTO^a  pTnioV  || 
eTTei  t6  fe  Xoibopfjcrai  Oeoui;  [|  ex6pd  ooqpia  Kai  t6  KauxaffGai  Tiapd  Kaipov  i|  naviaiffiv  uTTOKpeKei. 
Pindarus  num  Eleos  meUora  edocuerit,  an  in  perversitate  perseverarint,  incertum  est ; 
ePausaniae  V,  1,  3  de  Opunte  silentio  posterius  coUigas  ;  hoc  tamen  certo  eum  adsecutum 
opinor,  ut  iniuriam  amicis  suis  ab  Eleis  inlatam  severe  castigando  et  inspectante  Graecia 
coercendo  in  ardens  Locrorum  volnus  balsama  instiUaret. 


17 


18.     Vitio  pervolgato   accidit,   ut   homines,  uni  rei,  per  se  bonae,  nimium  studentes,  vitae 
in  universum  harmoniam  subvertant.     Pindari  ea  de  re  sententia. 

Exposuimus  de  temporum  illorum  rebus  g-estis  et  hominum  fatis,  quae  caussam 
carmini  Ol.  IX  pangendo  Pindaro  dederint.  Sed  haec  quamquam  lucis  aliquid  adferunt 
ad  partes  quasdam  carminis  intellegendas,  tamen  minume  sufficiunt  ad  universam  eius 
sententiam  percipiendam.  Pindarus  cum  ostendit,  Locrorura  nobilitatem  tam  vetustam 
esse,  ut  hominum  genus  post  diluvium  regeneratum  et  renovatum  aetate  aequet,  hac 
laude  minime  nec  suum  animum  ad  altissima  evolantem  saturavit,  nec  auditorum  expecta- 
tionem  ea  expleri  posse  sibi  persuasit.  Ne  alterum  quidem  illud,  quod  in  sanctissima 
lovis  Olympii  sede  Opuntis  Locrorum  herois  nomen,  erasum  ab  Eleis,  restitutum  volt, 
tantum  ei  visum  est,  ut  per  se  ip.sum  carmine  dignum  videretur.  Haec  sunt  caduca  et 
terrestria.  Verum  insunt  in  unoquoque  Pindari  carmine  igniculi  quidam  caelestes,  sen- 
tentiae  et  praecepta  ex  eius  sapientiae  copiis  hausta,  quae  rerum  humanarum  cum  divinis 
communionem  complectitur,  quae  non  vitae  secundum  volgarem  astutiam  moderandae 
regulas  quasdam  tradit,  sed  quae  hoc  ostendit,  quemadmodum  per  uniuscuiusque  hominis 
vitam  summi  illius  consilii,  quo  mundus  regitur,  aeterni  concentus  resonent.  Talis  igitur 
semper  sententia  investiganda  est,  cum  carminis  alicuius  compositionem  et  harmoniam 
per  omnes  partes  diffusam  cognoscere  cupiamus.  Quae  supra,  temporum  illorum  historia 
in  comparationem  vocata,  eruimus,  corporis  tantum  lineamenta  et  species  externa  in  hoc 
epinicio  sunt.     Anima,  udae  argillae  a  Prometheo  inflata,  nondum  adparuit. 

Sed  non  nimium,  credo,  difficile  erit,  summam  huius  carminis  sententiam  adumbrare, 
quoniam  semper  in  ipsis  rebus,  quae  originem  carmini  dederunt,  iam  latet  sententia,  quae 
ex  rudi  materia  poetae  ingenio  elicitur.  Proficiscendum  in  hoc  proposito  inde  est,  quod 
Ol.  IX,  28  poeta  dicit,  omnes,  quibus  homines  instructi  sint,  facultates  et  ingenii  dotes 
deorum  immortalium  donum  esse  :  dTaGoi  be  Kai  (Tocpoi  Katd  baiiaov'  dvbpeq  ||  ifevo\T\  Sed 
magnum  est  in  hac  modestiae  et  pietatis  specie  periculum  ;  tanquam  a  scopulo  acutissimo 
retinenda  ab  eo  navis.  Hominum  volgus  dum  virtutem  se  sectari  opinatur,  in  impietatis 
crimen  incurrit.  Itaque  omnes  nervos  poeta  intendit,  ut  oratione  efficacissima,  imagine 
luculentissima  vitii  illud  genus,  quod  blandam  virtutis  speciem  mentitur,  pingat,  castiget, 
execretur.  Nam  volgus  facillime  falso  splendore  decipitur.  Atque  vitium  illud  pervol- 
gatum  est,  digitis  monstrari  potest.  Plurimi  enim  sunt  homines,  qui,  unius  alicuius  dei 
auxilio  freti,  ceteris  bellum  indicunt ;  hoc  vitio  qui  laborat,  irrumpit  ille,  torrentis  instar, 
in  aliorum  provinciam,  limites  a  love  constitutos  transilit,  fragore  et  caeco  impetu  fertur, 
nullus  est  in  summa  eius  fortitudine  verus  fructus.  Haec  impietas  est.  Quidquid  enim 
divinum  est,  unum  est  et  inseparabile  et  secum  ipsum  concors.  Magno  foedere  mundus 
continetur,  quo  tam  di  immortales,  quam  hominum,  qui  hemerobiorum  instar  sumus,  genus 
tenetur.  Nam  Pindarus,  ut  Aeschylus,  duas  mundi  et  deorum  aetates  statuit,  alteram 
Saturni,  alteram  lovis.  Ex  illo  turbulentiore  statu  perfectissima  paullatim  harmonia 
exorta  est;    nam  perfectissima  quaeque  postrema. 

3 


18 


19.  Aetas  quondam  mundi  fuit,  qua  dei  cum  deis  rixabantur.    lovis  imperio  pax  et 
concordia  stabilitae.    Inde  locus  de  Hercule  Ol.  IX,   30 — 40  explicatus. 

Olim,  antequam  ad  gubernacula  mundi  luppiter  accessit,  deorum  in  mundo  munera 
nondum  discriminata  erant;  hoc  postea  demum  factum ;  itaque  dei  cum  deis  bella  gere- 
bant;  rixabantur;  heroes  quoque,  a  communi  discordiarum  et  rixarum  incendio  correpti, 
certaminibus  ilHs  se  immiscuerunt.  Illustratur  hoc  Herculis  luculenta  imagine,  v.  30, 
qui  Minervam  ducem  secutus  eiusque  iussu  clavam  adversus  tres  deos,  Neptunum,  Apol- 
linem,  Ditem  patrem,  quassare  ausus  sit.  Hac  narratione  Pindarus,  qui  semper  et  ubique 
Herculem  tanquam  celsissumum  generis  humani  exemplar  veneratur,  nihil  profecto  quid- 
quam  de  huius  herois  laudibus  detractum  volt,  immo  statum  mundi,  quaHs  ante  lovis 
supremum  regnum  fuerit,  viventibus  coloribus  depingit.  Illoenim  tempore  mundi  pulcherrimi 
fios  nondum  folia  recluserat,  sed  pulcherrima  quaeque  etiamtunc  tanquam  in  incunabuHs 
latebant.  Sed  secutum  est  lovis  imperium,  qui  dissonantia  in  perfectissimam  harmoniam 
copulavit,  munera  dis  omnibus  certa  attribuit,  limites  constituit.  Pindarus  in  his  rebus 
adumbrandis  eandem  haud  dubie  theologiam  secutus  est,  de  qua  tradit  Hesiodus  Theog. 
881  auTdp  eTTei  pa  -rTovov  ndKapei;  6eoi  eEeTeXeffffav,  ||  TiTr|veff(Ti  be  Tipdiuv  KpivavTo  piriqpi,  ||  br\ 
pa  tot'  ujTpuvov  paffiXeueiuev  r|f>e  dvdffffeiv  ||  rai\]q  cppabiaoffuvriffiv  'OXujaTTiov  eupuoTra  Zfjv  || 
dGavdToiv.  6  be  ToTffiv  eu  biebdffffaTO  Tiiadq.  De  ludis  victoriae,  quibus  di  immortales  de 
Titanibus,  post  octoginta  annos  (Hes.  Theog.  636  ffuvexeu)?  eiudxovTO  beKa  nXeiouq  eviauTOui;) 
tandem  perdomitis  et  devictis,  triumpharint,  miram  antiqua  simpHcitate  narrationem  habet 
Eumelus  poeta  seu  Arctinus.  Athen.  I  p.  22,  c  EuijtiXgi;  be  6  KopivOioq  f\  'ApKTivoq  tov  Aia 
opxoufievov  TTOU  napdYei  Xefuuv  Meffffoiffiv  b'  ujpxeiTO  TtaTfip  dvbpujv  re  Geiuv  re.  conf.  Prellerum, 
Mythol.  Graec.  I^,  49.  Post  illam  victoriam  iam  omnia  lovis  nutui  parent.  Itaque 
quemadmodum  olim  HercuH  certamen  adversus  deos  impune  fuit,  ita  nunc,  rege  et  summae 
in  mundo  harmoniae  custode  love,  maxumum  scelus  sit,  si  quis  perfectissimum  hunc 
rerum  ordinem  ad  priscum  xdoi;  retro  torquere  audeat;  qui  taha  moHatur,  inenarrabilem 
illam  mundi  pulchritudinem  et  harmoniam  furoris  sui  strepitu  impleverit.  Hoc  est  quod 
poeta  dicit  01.  IX,  37  t6  fe  Xoibopriffai  eeoui;  ||  ex6pd  ffocpia  Kai  t6  Kauxdff6ai  Tiapd  Kaip6v 
(aaviaiffiv  uTTOKpeKei. 


20.    In   mundi    a  love    optime    constituti    corpore,  ut    omnibus    omnino  rebus, 

ita  singulis    quoque    hominibus    locus   certus   divinitus   attributus   est. 

In    ea  re  nititur    ius    nobiHtatis. 

lam  in  carminis  progressu  egregie  exponit  poeta,  quae  nunc  sit  in  mundo  a  love 
optime  constituto  humani  generis  sors  et  conditio.  Non  ea  est  vera  virtus,  quae  limites 
a  love  constitutos   audacter   perrumpit,    transiHt,    subvertit,  sed  quae  sanctissime  eos  ob- 


19 

servans  ad  caelum  enititur.  Nos  omnes  in  certas  vitae  conditiones  nascimur,  in  certum 
officiorum  orbem.  Non  fortuitum  profecto  est,  quo  loco  nascare;  magnam  nostri  partem 
a  maioribus  hereditariam  accepimus,  magfnum  ad  virtutem  excolendam  thesaurum. 
Plurima,  quae  recte  agimus,  loco  ipsi,  in  quo  nati  sumus  et  radices  egimus,  debemus, 
deinde  parentibus  et  parentum  parentibus  accepta  referimus.  Virtus  igitur  magna  ex 
parte  ingenerata  hominibus  est.  Eam  sententiam  luculento  dicto  poeta  enuntiat  01.  IX, 
100:  t6  bk  q)ua  KpdTKJTOv  dTiav.  Haec  est  vetus  et  tradita  antiquitus  apud  Dorios  doctrina: 
in  totius  civitatis  consortio  singulis  divinitus  locum  stabilitum  et  assignatum  esse.  Archi- 
damus  rex  apud  Thuc.  2,  11,9  KotWiffTov  Tap  Tobe  Kai  dcTcpaXeffTaTov  noXXouq  ovTaq  evi  Koa^w 
Xpujiievouq  cpaive00ai.  Verum  enim  vero,  ita  ratiocinatur  Pindarus,  multi  sunt,  qui  de  rebus 
humanis  longe  iiliter  sentiunt.  quibus  omnia  omnes  decere  placet,  qui  virtutem  non  inge- 
nitam  censent,  sed  strenue  discendo  et  astute  meditando  eam  parari  posse  arbitrantur; 
01.  IX,  100:  TToXXoi  be  bibaKTai?  ||  dvepuuTTiuv  dpeTai^;  KXeog  i|  aipouffav  dpeffGai.  His  verbis  tecte 
Athenienses  tanguntur,  apud  quos  vel  infimi  ad  summum  in  repubHca  locum  adspirare 
audeant.  Pindarus  sententiam  plane  contrariam  profitetur.  Postquam  enim,  nocte  illa  an- 
tiqua,  Saturni  regimine,  expulsa,  lovis  augustis  auspiciis  praefulgentibus  nova  in  mundo 
dies  oborta  est,  iam  in  illo  totius  mundi  perfectissimo  corpore  et  compage  nobilibus 
etiam  gentibus  locus  aliquis  conspicuos  provisus  et  adsignatus  est,  quem  illae  tueri 
debeant,  quem  nulla  eis  malevolorum  hominum  invidia  eripere  possit. 

Hoc  ita  se  habere,  Locrensixun  familiarum  nobilium  exemplo  egregie  confirmatur. 
In  earum  originibus  nihil  non  divino  consilio  gestum  est.  Nam  cum  di  Olympii  cum  vir- 
ginibus  ex  lapeti  stirpe  coniugia  inirent,  pacis  laetissimae  vinculum  quoddam  constitutum 
est.  Filii  enim  ex  illis  coniugiis  oriundi  quasi  pignus  .sunt  conciliatae  inter  Saturni  et 
lapeti  prolem  concordiae  in  aeternum  mansurae.  His  illi  originibus  freti  exemplum  verae 
virtutis  fuerunt  semper  eruntque;  virtus  autem  duarum  rerum,  specie  diversarum,  perfec- 
tissima  coniunctione  continetur:  et  fortitudinis,  in  omnibus  vitae  certaminibus  semper 
inconcussae  et  intrepidae,  et  eius  verecundiae,  quae  sine  deorum  ope  non  multum  sibi 
fidit  cuique  hoc  persuasum  est:  dTa9oi  be  Koi  ffocpoi  Kard  baijuov'  dvbpeq  e-revovTO. 


20 


SCRIPTORVM  LOCI  QVI  EXPLICANTVR  VEL  EMENDANTVR: 


Diod.  XI,  83,  2 

p.     5 

Paus.  V,    1,  3-8       .... 

p.   14 

„      V,   16,    6 

p.   12 

Pindarus  Ol.  IX,  28       .     .     .     . 

p.   17 

Ol.  IX,  30—35    .     . 

p.   16 

01.   IX,  53       .     .     . 

p.     7 

01.  IX,  100     ..     . 

p.   19 

Polyb.  XII,  5,  7 

p.     7 

Schol.  Pind.  01.  IX,  64  p.  216 

p.   13 

Servius  ad  Aeneid.  1,  64    .     . 

p.     6 

Strabo  IX,  425 

p.   11 

S  C  H  O  L  A  E 

SECVNDVM   ORDINES   DTSCRIPTAE 

I.     ORDINIS  THEOLOGORVM  EVANGELICORVM 
L    Professores  ordinarii 

lOANNES  PETRVS  LANGE    Dr.    Publiee  I.     Societatem  homileticam  moderabitur   bis    p.  h. 

dieb.  Ven.  et  Sat.  h.  ix.     Privatim  II.   Theologiam  moralem  docebit  quater  dieb.  Lun.  Mart. 

Merc.  lov.  h.  ix. 
GVILELMVS  LVDOVICVS  KRAFFT   Dr.     Puhlice  I.    Historiam    ecclesiae  romano-catholicae 

a  concilii  tridentini  temporibus  usque  ad  vaticanum  tradet  bis  p.  hebd.  d.  Saturni  h.  ix  et  X. 

Privatim    II.     Historiam    ecclesiae   a    Caroli    ni.    temporibus   usque    ad  iinem  saeculi  XVI 

enarrabit  quinquies  p.  h.  h.  x. 
GVILELMVS  IVLIVS  MANGOLD  Dr.     Publice  I.    Orationem  in  monte  habitam  et  Ev.  Matth. 

capp.  XXIV.  XXV  d.  Sat.  hh.  x  et  xi   iuterpretabitur.     Privatim  II.     Tria  priora   evan- 

gelica    quinquies   per  hebd.  h.  xi  explicabit.      III.     Novi    testamenti   theologiam    biblicam 

quatern.  schol.  h.  xn  docebit. 
ADOLPHVS  HERM.  HENR.  KAMPHAVSEN  Dr.     Puhlice  I.     Seminarii  regii  sodalibus  nou- 

nuila  Vet.  Test.  capita    interpretanda   proponet.       Privatim   II.     Psalmos    explicabit   dieb. 

Lun.  Mart.  lov.  Ven.  h.  viii.    III.    Historiam  regum  Israelis  et  ludae  enarrabit  dieb.  Merc. 

et  Sat.  h.  VIII. 
THEODORVS  CHRISTLIEB  Dr.      Publice  I.     Exercitationes  seminarii    regii   tam   homileticas 

quam  catecheticas  moderari  perget.    Privatim  II.  Theologiae  practicae  partem  alteram  h.  e. 

artem  homileticam  et  theologiam  pastoralem  docebit  sexies  h.  X. 
GVILELMVS  BENDER  Dr.     Puhlice  I.     Exercitationes   seminarii    dogmatico-historicas    s.  h. 

moderari  perget.     Privatim  II.    Theologiam  dogmaticam  docebit  quiuquies  h.  IX.     III.  Re- 

ligionis   christianae  praecepta  et  instituta  tradit  bis  dieb.  Merc.  et  Sat.  h.  xii. 

2.     Professores  extraordinarii 
CAROLVS  BENRATH    Lic.    Puhlice  I.     Patrologiam  docebit  binis  p.  h.  horis  p.  i.     Privutim  II. 

Historiam  dogmatum  exponet  quater  p.  b.  h.  iv. 
CAROLVS  BVDDE  Lic.    Privatissime  et  gratis  I.     Exercitationes  hebraicas  instituet  bis  p.  h. 

dieb.   Mart.    et  Ven.  h.  VI.     Privatim  II.     Introductionem    in   vetus    testamentum    docebit 

quinqies  p.  h.  h.  v. 


22 

3.    Privaiim  docenfes 
FKIDERICVS  ZIMMER  Lic.  Privatim.  Epistolas  ad  Corinthios  datas  explicabit  dieb.  Luu.  Mart. 

Merc.  lov.  Ven.  h.  xi. 
FRIDERICVS  SPITTA    Lic.     Privatim.    Liturgicen  docebit  bis  p.  li.  h.  p.  st. 

II.    ORDINIS  THEOLOGORVM  CATHOLICORVM 

1.     Professores  ordinarii 
ANDREAS  MENZEL  Dr.     Publice  I.    Apologeticen  tradet  bis  p.  h.  h.  X.     Privatim  II.     Theo- 

logiae  dogmaticae  partem  I  tractabit  quinquies  p.  h.  h.  ix. 
FRANCISCVS  HENRICVS  REVSCH  Dr.    Puhlice  1.    Patrologiam  docebit  bis  p.  h.  h.  xi.  Priva- 

fim  II.     Vaticania  Messiana  Veteris  Testamenti  enarrabit  quater  p.  h.  h.  X. 
lOSEPHVS  LANGEN  Dr.     Publice  I.     Introductiouis    iu    libros  N.  T.  capita    selecta    tractabit 

semel  p.  h.  h.  XI.    Privatim  II.   S.  Marci  Evaugelium  iuterpretabitur  ter  p.  h.  h.  xi.    III.  Hi- 

storiae  ecclesiasticae  p.  IV  quinquies  p.  h.  h.  xii. 
HVBERTVS  THEOPHILVS  SIMAR  Dr.      Privafissime  et  gratis  I.     Exercitationes   catecheticas 

moderari    perget   semel   p.  h.  h.  v.      Privatim    II.     Theologiae    dogmaticae    p.  II    docebit 

sexies  p.  h.  h.  ix.    Privatim  III.     Theologiae  moralis  p.  I  tractabit  quater  p.  h.  h.  x. 
HENRICVS  KELLNER  Dr.     PuUice  I.     Quoraodo  et  a  quibus  Germaniae  populi  saeculo  VIII 

doctrina  christiana  imbuti   sint,   fusius  enarrabit  bis  p.  h.  h.  m.     Privatim  II.    Historiae 

ecclesiasticae    partem    11   et    III    quinquies   p.  h.  h.  xi.      Privatissime  et  gratis  III.      Ter- 

tulliani  librum  Apologeticum  interpretabitur  semel  p.  h.  h.  III. 

2.    Professor  extraordinarius 
FRANCISCVS  KAVLEN  Dr.    Publice  I.     Librum  Actuum  Apostolorum  exponet  dieb.  Lun.  Mart. 
h.  XII.     Privatim  II.    Introductionem  in  libros  sacrae  scripturae  singulos  faciet  dieb.  Lun. 
Mart.   lov.  Ven.    h.  iv.     III.     Theologiae   pastoralis    partem   alteram    docebit  dieb.  Merc. 
lov.  Ven.  h.  xii.  Praeterea  Exercitationes  homileticas  moderari  perget  d.  Sat.  h.  xii. 

III.    ORDINIS  IVRECONSVLTORVM 

1.     Professores  ordinarii 
HVGO  HAELSCHNER  Dr.    PuUice  I.    lus  publicum  imperii  Germanici  tractabit  bis  p.  h.  h.  xn. 

Privatim  II.      lus  poenale  Germanicum  docebit  quinquies  p.  h.  h.  X.      III.     lus  publicum 

Germanicum  quinquies  p.  h.  h.  xi  tradet. 
RODERICVS  DE  STINTZING  Dr.     Privatissime  et  gratis  I.    In  seminario  regio  exercitatioues 

iuris  Romaui  practicas  moderabitur  semel  p.  h.  d.  lov.  h.  V  et  VI.    Privatim  II.   Pandecta- 

rum  partes  priores  h.  e.  generalem  et    eas  quae    sunt    de    rerum  dominio    et  iuribus  in  re 

aliena  nec  non  de  obligationibus  decies  p.  h.  h.  X  et  xi. 
FRIDERICVS  EQVES  de  SCHVLTE  Dr.     Privatissime  et  gratis  I.     lu    seminario   regio   exer- 

citationes   iuris  germanici  imprimis  mercatorii  moderabitur  die  Lun.  h.  v  et  VI.    Privatim  II. 

Historiam  iuris  et  imperii  germaniei  tradet  diebus  Lun.  Mart.  Merc.  lov.  Ven.  h.  Xll. 


23 

GVILELMVS  ENDEMANN  Dr.  Puhlice  l.  lus  canibiale  doccbit  d.  Mart.  et  lov.  b.  xii.  Pri- 
vafim  IL  lus  meroatoriuni  et  niaritimum  d.  Lun.  Mart.  lov.  Ven.  b.  XI.  III.  Doctrlnam 
processus  criminalis  d.  Lun.  Mere.  Ven.  b.  xii.  IV.  lus  qnod  attinet  ad  vias  ferro  stratas 
d.  Luu.  Mere.  Ven.  b.  Vl  postmerid. 

AVGVSTVS  BECHMANN  Dr.  Publicc  I.  In  scuiinario  regio  gratis  cxercitationibus  iuris  Romani 
bistoricas  moderabitur,  die  Saturni  h.  X  et  xi.  II.  Privatim  docebit  1)  Institutiones 
iuris  civilis  praeinissa  encyclopaedica  in  univcrsum  iuris  studium  introductione  quater 
h.  IX.     2)  Ilistoriani  iuris  Komani,  ([uinciuies  b.   X.     3)  Processum  civilem  quinquies  b.  xii. 

HERJIANNVS  HVEF1'ER  Dr.  Puhlice  I.  Ins  niatrimoniorum  bis  p.  b.  dieb.  Lun.  et  lov.  h.  n 
exponet.  Privatim  II.  lus  ecclesiasticum  catliolicorum  ct  evaugelicorum  docebit  quater 
aut  quinquies  p.  b.  diebus  Lun.  Mart.  Merc.  lov.  Ven.  h.  III. 

CONRADVS  HVBERTVS  HVGO  LOERSCH  Dr.  Piihlice  I.  lus  feudale  docebit  semel  d.  Merc. 
h.  V.  Privatim  II.  lus  privatum  Gernianicum  sexies  expouet  dicb.  Lun.  Mart.  Merc.  lov. 
Ven.  Sat.  b.  IX.  III.  lus  Francogallicum  civile  quod  in  terris  viges  Rhenanis  tradet  quater 
dieb.  Lun.  Mart.  lov.  Ven.  b.  X. 

2.    Professores  extraorditiarii 
ALFREDVS  NICOLOVIVS  Dr.  commeatu  impetrato  scholas  non  babebit. 
RVDOLFVS    KLOSTERMANN   Dr.    Puhlice  I.    De  iure    tabularum    praediatoriarum    disseret 

seniel  die  Merc.  h.  ix.    Privatim  II.     lus  civile  Borussicum  docebit  quater  dieb.  Lun.  Mart. 

lov.  Ven.  h.  ix. 
SIGMVNDVS  SCHLOSSMANN  Dr.     Puhlice  I.     Disputationes  de  selectis  iuris  civilis  capitibus 

instituet  semel  p.  b.  h.  d.     Privatim  II.    Historiam  et  institutiones  iuris  civilis  tradet  diebus 

Mart.  Merc.  lov.  Ven.  h.  ix  et  x.     III.    Paudectarum   partem  alteram  tractabit  diebus  Mart. 

Merc.  lov.  Ven.  h.  xii. 

IV.      ORDINIS    MEDICORVM 

1.     Professores  ordinarii 
GVSTAVVS  VEIT   Dr.     Puhlice  I.     Gynaecologiae  partem   d.  lov.  b.  v  tradet.     Privatim  II. 

Artem  obstetrieiam  senis  diebus  h.  Vlll  docebit.     III.     Exercitationes    practicas    in  clinico 

gynaecologico  quotidie  h.  xii  moderari  perget. 
FRANCISCVS   DE  LEYDIG  Dr.     Puhlice  I.     De  animalium  vertel)ratorum  sceleto  disseret  die 

Mart.   h.  iv.    Privatim  II.     Anatomiae    comparatae    partem    secundam    docebit    dieb.  Lun. 

Merc.  lov.  h.  IV. 
EDVARDVS  PFLVE6ER  Dr.      Puhlicc  I.     Seminarium    pbysiologicum    quotidie   moderabitur. 

Privatim  II.     Pbysiologiae  partem  alteram,  i.  e.  vcgetativam  doccbit  dieb.  Lun.  Mart.  Merc. 

lov.  Veu.  h.  IX. 
HVGO  RVEHLE  Dr.    Publice  I.    De  morbis  cerebri  disseret  semel  d.  Ven.  h.  xii.    Privatim  II. 

Pathologiam  et  therapiam  specialem  tradet  quinquies  d.  Lun.  Mart.  Merc.  lov.  Sat.  h.  xii. 

III.     Clinicum  et  policlinicum  medicum  moderabitur  quotidie  b.  xV^ — xii. 


24 

CAROLVS  KOESTER  Dr.  Privatissime  et  gratis  I.  Laboratorium  pathologicum  moderabitur  quo- 
tidie.  Privatim  11.  Anatomiam  et  pbysiologiam  patbologicam  specialem  quinquies  h.  V 
docebit.  IIL  Cursum  demonstrativum  anatomiae  pathologicae  cum  exercitationibus  rite 
obducendi  cadavera  ter  h.  II — IV  instituet. 

THEODORVS  SAEMISCH  Dr.  Publice  I.  De  ratione  mutua  inter  corporis  et  oculi  morbos 
d.  lov.  h.  VI  disseret.  Privatim  II.  Clinicum  ophthalmiatricum  moderabitur  ter  diebus 
Lun.  Mart.  Ven.  h.  Vlll.  III.  Cursum  ophthalmoscopicum  instituet  d.  Merc.  h.  II  et  in. 
rV.  Cursum  operationum  in  oculo  instituendarum  habebit  d.  Ven.  h.  II. 

CAROLVS  BINZ  Dr.  Privatissime  et  gratis  I.  Laboratorium  pharmacologicum  quotidie  h.  p.  st. 
moderari  perget.  Privatim  II.  Pharmacologiae  experimeutalis  p.  I  tradet  d.  Mart.  Merc. 
lov.  h.  IV.     III.    Toxicologiam  experimentalem  exponet  semel  d.  Lun.  h.  IV. 

ADOLPHVS  LiBEE  BAEO  DE  LA  VALETTE  ST.  GEORGE  Dr.  PiMice  I.  Laboratorium  anatomi- 
cum  nioderari  perget  una  cum  NVSSBAVM  P.  E.  quotidie  h.  ix — iv.  Privatim  II.  Anato- 
miam  specialem  docebit  sexies  p.  h.  h.  vill.  III.  Exercitationes  anatomicas  una  cum 
N\^SSBAVM  P.  E.  prosectore  moderabitur  quotldie  h.  IX — IV. 

FRIDERICVS  TRENDELENBVRG  Dr.  Publice  I.  Chirurgiae  specialis  capita  selecta  tradet 
d.  Merc.  h.  vi.     Privatim  II.    Clinicum  chirurgieum  moderahitur  quotidie  h.  IX— x''4. 

2.    Professor  ordinarius  honorarius 
WERNERVS  NASSE  Dr.     Privatim.  Clinicum  psychiatricum  moderabitur  die  Sat.  h.  I1V2— iv'/». 

3.    Professores  extraordinarii 
HERMANNVS   SCHAAFFHAVSEN   Dr.     Pnblice  I.      Antbropologiam   bis  p.  h.  h.  iii  docebit. 

II.    Pbysiologiam  generalem  bis  p.  h.  h.  iil    explicabit.      Privatim  III.    Pathologiam  gene- 

ralem  ter  p.  h.  h.  xii  tradet. 
lOSEPHVS  DOVTRELEPONT  Dr.    Publice  I.    De  morbis  cutis  aget  d.  Merc.  h.  iv.   Pnvatim  11. 

Artem  fasciarum  chirurgicarum  rite  adplicandarum  et  docendo  et  exercendo  tradet  d.  Mart. 

lov.  et  Sat.  h.  II.     III.    Clinicum  morborum  cutis  et  syphiliticum   moderabitur  bis  h.  p.  st. 
FRANCISCVS  OBERNIER  Dr.     PuMice  1.  Balneotherapiara  d.  lovis  h.  lu  tradet.    Privatim  II. 

Propaedeuticen  clinicam  una  cum  exercitationibus   practicis    docebit    diebus  Lun.  Mart.  et 

Merc.  h.  in. 
CAROLVS  FINKELNBVRG  Dr.     Publice  I.  Psychiatriam  generalem  d.  Merc.  h.  v.    Privatim  II. 

Hygieinen  publicam  dieb.  Lun.  Mart.  et  Ven.  h.  v.j 
CAROLVS  A  MOSENGEIL  Dr.     Publice  I.     De  fracturis  et  luxationibus  disseret  d.  lov.  h.  iv. 

Privatim  II.    Chirurgiam  generalem  dieb.  Luu.  et  lov.  h.  Vlll. 
MAVRICIVS  NVSSBAVM  Dr.    Publice  I.   De  systemate  urogenitali  disseret  d.  Ven.  h.  m.    II.  La- 

boratorium  anatomicum  moderari  perget  una  cum  de  LA  VALETTE  ST.  GEORGE  P.  0. 

Privatim  IIL    Exercitationes  anatomicas  una  cum  DE  LA  VALETTE  ST.   GEORGE  P.  0. 

quotidie  instituet  h.  IX— IV.     IV.    Anatomiam  topographicam  docebit   d.  Lun.  et  lov.  h.  V. 
DITTMARVS  FINKLER  Dr.     Privatim  I.    Exercitationes  clinicas  propaedeuticas  ter  dieb.  Lun. 

Mart.  et  Ven.  h.  II— IV.    Publice  II.    Pathologiam  et  therapiam  generalem  d.  Sat.  h.  Ill — iv. 


25 

4.     Privatim  (locenies 

FRIDERICVS  FVCHS  Dr.     GraHs.     Physices   inedicinalis    capita  selecta  bis  h.  p.  i. 
IOSEPII\S  KOCKS  Dr.   Gratis  I.   Doctrinam  opcrationum  gynaccologicarum  semel  tradet  h.  p.  i. 

Privatim  II.    Cursum  operationum  obstetriciarum  quater  h.  p.  st.  habebit. 
HENRICVS  WALB  Dr.     Gratis.     Sclecta  capita  otologiae   tradct  bis  dieb.  Lun.  ct  Merc.  h.  V. 

Privafissime  et  gratis  II.     Policlinicum  otiatricum  moderari  i)crget  quotidic  h.  llVa- 
CAROLVS  BVRGER  Dr.    Grutis  I.    Polidinicum  infantum  modcrabitur  bis  d.  Mart.  et  Ven.  h.  II. 

Privatim  II.     Cursum  laryngoscopiae  habebit  bis  h.  p.  st. 
SIGFRIDVS  WOLFFBERG  Dr.     Grafis.     Dc  immunditiis  urbium  amovendis  semel  p.  h. 
HVGO  SCHVLZ  Dr.    Gratis  I.    Historiam  mcdicinae  iude  a  Vcsalii  tcmporc  tradet  semel  p.  hebd. 

Priratim  II.    Toxicologiae  parteni  ad  vencna  anorganica  spectantem  tradet  d.  Mart.  Ven.  h.  iv. 
HVGO   RIBBERT  Dr.     Grafis  I.     Pathologiam  anatomicam  specialera  systematis  ossium    semel 

li.   p.  st.     Privatim  II.     De  tumoribus  bis  p.  h.  h.  p.  st. 
GVILELMVS  KOCHS  Dr.     Gratis.     De  gcneratione  semel  die  Ven.  h.  x. 


V.     ORDINIS    PHILOSOPHORVM 

\.     Professores  ordinarii 

CAROLVS  BERGEMANN  Dr.  scholas  non  habere  perget. 

lOANNES  GILDEMEISTER  Dr.    Puhlire  I.    Elementa  linguae  Arabicae  tradet  nsurus  gramma- 

tica    Casparii  ab    A.  Muellero   retractata  d.   Lun.  Merc.  lov.   h.  II.     Privatim   et  gratis  II. 

Linguam  Persieara  recentiorem  docebit  die  Mart.  et  Ven.  h.  II.      Privatissime  et  gratis  III. 

Baidhavium  interpretabitur  bis  h.  xi.    IV.  Arabicos  varii  generis  scriptores  proponet  bis  h.  XI. 
PETRVS  KNOODT  Dr.    Puhlice   I.    Principia  ethiccs   exponet  d.  Martis  et  lovis  h.  iv.     Pri- 

vatim  II.     Psyehologiam  docebit  d.  Lun.  Mart.  Merc.  lov.  et  Ven.  h.  Iil. 
F.  H.  TROSCHEL  Dr.     PnUice  I.    Exercitationes  zoologicas  seminarii  rcgii    pbysici   raoderari 

perget  d.  Sat.  h.  Vlll.     II.    Introduetionem  in  zoologiam  tradet  d.  Merc.  h.  vill.  Privatim  III. 

Zoologiae  specialis  partem  alteram  (de  animalibus  evertebratis)  docebit  d.  Lun.  Mart.  lov. 

Ven.  h.  vin. 
ERWINVS  NASSE    Dr.    Puhlice  I.     De   re  nummaria  disseret  semel  d.  Lun.  h.  v.    Privatim  II. 

Oecoijomiam  publicam  generalem  docebit  quater  vel  quinquies  primis  diebus  hebdomadis  h.  IV. 

Privafissime  et  gratis  III.   Exercitationes  oecouomicas  moderabitur  semel  dieMart.  h.  vi  et  VH. 
RVDOLPHVS  CLAVSIVS  Dr.    Puhlice  I.    Exercitationes  physicas  seminarii  regii   physici  mo- 

derari  perget  semel  p.  h.  d.  Mart.  h.  X.     Privatim  II.  Physices  experimentalis  partem  dimi- 

diam:  acusticen,  opticen,  maguctismum  et  electricitatem  tradet  quatcr  p.  h.  d.  Merc.  et  Sat. 

h.  IX  et  X.    III.    Caloris  theoriam  mechanicam  docebit  bis  p.  h.  d.  Mart.  et  Ven.  h.  IX. 
ARNOLDVS  SCHAEFER  Dr.     Pnhlice  I.     Seminarii    historici  sodalibus  scriptores  belli  Punici 

secundi  tractandos  proponet  d.  Sat.  h.  ix.      Privafim  II.     Historiam    Romanam    usque    ad 

Ti.  Gracchi  tribunatum  euarrabit  dieb.  Lun.  Mart.  lov.  Ven.  h.  ix. 


26 

FRANCISCVS  BVECHELER  Dr.  Puhlice  I.   Philologorum  iu  seminario  regio  disputationes  mo- 

derabitur  et  carmina  latina  commentanda  proponet  d.  Ven.  h.  V  et  VI.    Privafini  II.   Litte- 

rarum  latinarum  historiam  tradet  quater  p.  h.  h.  XI. 
HERMANNVS  VSENER  Dr.     Publice  I.     Seminarii  philol.  sodalibus  ordiuariis  Philippi  Opuntii 

Epiuomidem  tractautibus  aderit  d.  Mart.  h.  V  et  VI.    Privatim  II.  Iliadem  praeleget  et  car- 

miuum  Homericorum  historiam  criticam  dabit  quater  p.  h.  d.  Mart.  lov.  Ven.  Sat.  h.  xn. 
RVDOLPHVS  LIPSCHITZ  Dr.  Puhlice  I.   Seminarii  mathematici  sodalium  exercitationes  modera- 

bitur  d.  Merc.  et  Sat.  h.  XI.     Privatim  II.    Calculum  variationum  eiusque   calculi  usum  in 

exploraudis  complurium  differeutialium  formis  exponet  d.  Lun.  Mart.  lov.  Ven.  h.  IV.    III.  Cal- 

culi  differeutialis  et  iutegralis  partem  alteram  docebit  d.  Lun.  Mart.  lov.  Ven.  h.  V. 
AVGVSTVS  KEKVLE  Dr.    Puhlice  I.    Chemiae  geueralis  quaestiones  selectas  tractabit  semel  d. 

Veu.  h.  IV.      Privatim  II.     Chemiae    experimentatae    partem    II  i.  e.    chemiam  organieam 

tradet  quater  d.  Luu.  Mart.  lov.  Ven.  h.  xii.     III.    Metallorum  et  salium  chemiam  docebit 

bis  d.  Merc.  et  Sat.  h.  Xll.     IV.  Exercitationes  practicas  in  laboratorio  chemico  moderabitur 

una  cum  WALLACH  P.  E.  quotidie  ab  h.  ix  ad  h.  V. 
IVERGEN  BONA  MEYER  Dr.     Puhlice  I.     Recentiorum  philosophorum  de  civitate   doctrinam 

exponet  semel  d.  Merc.  h.  Vi.     II.    Societatem  paedagogicam  moderabitur  semel  d.  Veu.  h. 

VI — vm.     Privatim  III.    Paedagogicen  eiusque  historiam  tradet  quater  d.  Mart.  Merc.  lov. 

Ven.  h.  rv.   IV.  Philosophiae  religionis  historiam  exponet  quater  d.  Mart.  Merc.  lov.  Ven.  h.  V. 
GVILELMVS  MAVRENBRECHER  Dr.    Puhlice  I.  In  seminario  historico  de  historia  Con.silii  Tri- 

deutini  aget  d.  Ven.  h.  vi.    Privatim  II.    Historiam  rerum  germanicarum   enarrabit   diebus 

Lun.  Mart.  lov.  Ven.    h.  v.      Privatissime  et  grafis  III.     De  fontibiis  rerum  germaniearum 

medii  aevi  d.  Merc.  h.  iv  et  v. 
CAROLVS  IVSTI  Dr.     Puhlice  I.    Historiam  chalcographiae  enarrabit  bis  h.  XI.     Privatim  II. 

De  aesthetica  artium  plasticarum  et  technicarum  disseret  ter  h.  XI. 
lOSEPHVS  NEVHAEVSER  Dr.     Puhlice  I.     Exercitatioues    philosophicas   moderabitur,    semel 

h.  p.  i.     Privafim  II.     Psychologiam     docebit    quater  dieb.    Lun.    Mart.  lov.  Veu.    h.  Vlll. 

III.     Historiam  philosophiae  recentioris,  praemissa  medii  aevi  philosopiae  historia,  enarrabit, 

quater  quinquiensve,  primis  hebdomadis  diebus  h.  ix. 
EDVARDVS  LVEBBERT  Dr.    Puhlice  I.    In  seminario  regio  philologorum  sodalibus  extraordi- 

nariis  Herodoti  partes  selectas  et  Ovidi  Heroides  explicandas  proponet  d.  Lun.  h.  vi  et  d. 

Ven.  h.  IV.      Privatim  II.    Romanorum  antiquitates   sacras  tradet  d.  Lun.  Mart.  lov.  h.  iv 

et  Sat.  h.  XI. 
EDVARDVS  STRASBVRGER  Dr.     Puhlice  I.     Semiuarii  regii  physici  exercitationes  botanicas 

d.  Merc.  h.  IV  moderabitur.     II.    De  algarum  historia  naturali  disseret  semel  d.  Ven.  h.  XI. 

Privatim  III.     Botanicen  specialem  docebit  d.  Lun.  Mart.  Merc.  lov.  h.  xi.     IV.    Exercita- 

tiones  botanicas  microscopicas  instituet  d.  Mart.  Ven.  ab  h.  ix  ad  xi.     V.     Quaestioues  de 

rebus  botanicis  instituendas  moderabitur  quotidie  ab  h.  rx  ad  h.  v. 
GERARDVS  voii  RATH  Dr.     Puhlice  I.     Exercitationes  seminarii  regii  physici  mineralogicas 

moderabitur   semel   d.  lov.   h.  m.     II.     Geologiae    partes   selectas    docebit   semel  h.  p.  i. 

Privatim  III.    De  uovis  quaestionibus  miueralogicis  disseret  bis  h.  p.  i. 


27 

RENARDVS  KEKVL^  Dr.  Pnblice  I.  Exercitationes  archaeologicas  moderari  perget  d.  Merc.  li.  x. 

Privaiim  II.    Antiquitates  Pompeianas  expianabit  atquc    historiani  picturae  Graecae  adum- 

brabit  d.  Mart.  lov.  Veu.  li.  x. 
C.4R0LVS  MENZEI.,  Dr.    ri<lilice  I     Seminarii  historici  sodalibus  foutes  liistoriae  Ileinrici  IV. 

imperatoris  tractandos  jtropouet  d.  Mart.   li.  vi.     Privafim  II.     Palaeograplilaui  latinam  et 

germanicam  medii  aevi  tractabit  ter  d.  Mart.  iov.  et  Ven.  h.  Ul. 
MAVRICIV8  RITTER  Dr.     Piihlice    I.     Exercitatione.s  semiuarii  liistorici    de  auctoribus  rerum 

Germanicarum  sacculi  VI  — IX  moderabitur  d.  lov.  li.  VI.     Privatim  II.    Ilistoriam  Europae 

saee.  XV  et  XVI  enarrabit  quater,  d.  Lun.  Mart.  lov.  Ven.  h.  IV. 
GVILELMVS   WILMANNS    Dr.     Puhlice    I.     Exercitationes   seminarii    tlieodisci    moderabitur 

d.  Merc.  h.  iv — vi.    Privatim  II.   Historiani  poesis  theodiscae  medii  aevi  enarrabit  d.  Lun. 

Mart.  lov.  h.  X.    III     Elcmenta  linguae  Norroenae  docebit  d.  Lun.  Mart.  lov.  b.  ix. 
THEODORVS  AVFRECHT    Dr.     Puhlice  I.    Radices  Sanscriticas  cum  cognatis  linguis  compa- 

rabit,  d.  Merc.  h.  IX.      Privatim  II.     Granimaticam    Sanscriticam    docel)it    ct  Ilitopadesam 

interpretandum    proponct    dieb.    Lun.    Mart.  Ven.    h.  ix.      III.     Rigvedae  hymnos  selectos 

interpretat)itur  diebus  Lunac  .Martis  Veueris  h.  vill. 
EDVARDVS  SCHOENFELD  Dr.      Puhlice  I.     Calculum  intcr|)olatorium  et  quadraturas  meciia- 

nicas  tractabit  semel  p.  h.  d.  Merc.  h.  Xll.     II.    De  orbitis  corporum  coelestium  ope  formu- 

larum  differentialium  corrigendis   aget  semel  p.  h.  d.  Sat.  h.  Xll.      Privutim  III.     Astrono- 

miam  popularem  tradet  quater  p.  h.  d.  Lun.  Mart.  lov.  Ven.  h.  XI.     Privatissime  et  gratisW. 

Exercitatioues  astronomicas  practicas  moderabitur  horis  commodis. 
WENDELINVS    FOERSTER    Dr.     Puhlice  I.     Seminarii    regii  pbilologiae   ueolatinae   sodales 

in  veteri  lingua   provinciali   (Langne  d'Oc)    exercebit  bis  d.  lov.  h.  v  et  vi.    Privatim  II. 

Phonologiam  francogallicam  tradet  ter  d.  Mart.  Merc.  lov.  h.  xi.     III.   Momumenta  antiqua 

linguac  francogallicae  interpretabitur  bis  d.  Mart.  Merc.  h.  Xll. 
FERDINANDVS   libek   baro   de    RICHTHOFEN   Dr.     Puhlice   I.     Colloquium  geograpliicum 

modcrabitur  bis  d.  Mart.  h.  vi  et  vil.     Privatim  II.    Americae  geographiam  exponet  quater 

d.  Lun.  Mart.  lov.  Ven.  h.  xn. 
ARNOLDVS  DE  LASAVLX  Dr.     Puhlice  I.     Dc  Vulcanis  et  terrac    motibus    disscret   semel  d. 

Ven.  b.  VI.      Privatim  II.      Mineralogiam  docebit  sexies  h.  XI.      Privatissime  ct  gratis  ill. 

Exercitationibus  practicis  mineralogicis-petrographicis  aderit  quotidie  ab  h.  IX  ad  li.  i. 

2.     Professor  hmorarius. 

NICOLAVS  DELIVS  Dr.     Puhlicc.     Shaksperii  drania  „Ilandet"  leget  quater  p.  h.  diel).  Lun. 
Mart.  Merc.  lov.  h.  lll. 

3.     Professores  extraordinarii 

GVSTAWS  RADICKE  Dr.      Puhlice.    Meteorologiam  bis  p.  h.  d.  Mart.  et  Ven.  h.  Ill  tractabit. 
CAROLVS  SCHAARSCHMIDT  Dr.    Puhlice  I.    De  determiuationis   et    lihcrtatis    doctrina    aget 

seniel  per  hebd.  h.  p.  ind.     Privatim  II.     Historiam   philosophiae  reccntioris    cnarrabit  ter 

per  hebd.  h.  p.  ind. 


28 

HERMANNVS   KORTVM  Dr.    Publice  I.    Exercitationes  seiuinarii  matliematici  moderari  perget 

bis  p.  h.  d.  Merc.  h.  IV  et  V.     Privatim  II.    Geometriae  analyticae  elementa  docebit  quater 

p.  h.  dieb.  Lun.  lov.  h.  IX  et  X. 
GVILELMVS  BISCHOFF  Dr.     Publice  I.    Linguae  auglicae   rudimenta  docebit  d.  Mart.  et  lov. 

h.  VIII.     II.    Linguae  anglicae  et  fraucogallicae  exercitationes  in  societate  instituet  d.  Lun. 

Merc.  Ven.  h.  ix.     Privatim  III.    Linguae  angiicae  grammaticam  tradet  d.  Lun.  Merc.  Ven. 

h.  VIII.     IV.  Linguae  francogallicae  grammaticam  tradet  d.  Mart.  et  lov.  h.  IX. 
ANTONIVS  BIRLINGER  Dr.    Publice  I.     De  Goethii  „G6tz  von  Berlichingen''  disseret  d.  Lun- 

h.  IV.     Pnvafim  II.    Historiam  litterarum  theodiscarum  recentiorum  enarrabil  d.  Mart.  lov. 

Ven.  h.  IV.     III.    Elementa  linguae  anglosaxonicae  goticaeque  docebit  et  carmeu  „Beovulf " 

interpretabitur  d.  Merc.  Ven.  h.  III. 
CAROLVS  IVSTVS  ANDRAE  Dr.    Privatim.  De  ])lantis  palaeozoicis  disseret  dieb.  Merc.  lov.  h.  lu. 
EDVARDVS  KETTELER  Dr.    Publice  I.    Physices  experimentalis  themata  selecta  semel  h.  XI 

tractabit.    Privalim  II.    Physices  theoreticae  elementa  (p.  II)  ter  h.  xi  tradet.     III.  Exerci- 

tatioues  practicas  iu  laboratorio  physico  octies  d.  Lun.  Mart.  lov.  Ven.  h.  ii  et  lll  instituet. 
CLEMENS  SCHLVETER  Dr.     Puhlice  I.    Selecta  palaeoutologiae   capita  tradet  semel  h.  p.  i. 

II.  Exercitationes  practicas  in  museo  palaeontologico  bis  h.  p.  i.     Privatim  III.    Geologiae 

partem  II  de  formationibus  explicabit  quater   d.  Mart.  Merc.   lov.  Ven.  h.  IX.     Privatissitne 

et  gratisYV.     Palaeoutologiae   et  geognosiae    studia    siugulorum    moderabitur    quotidie    ab 

h.  IX  ad  IV. 
CAROLVS  GVSTAWS  ANDRESEN  Dr.     Publice  I.     Hartmauni  poema  'Der  arme  Heinrich' 

semel  p.  h.  interpretabitur.     II.    Syntaxin  Germanicam  quater  p.  h.  docebit. 
EVGENIVS   PRYM  Dr.     Publice  I.     Linguam  Syriacam    docebit   bis    p.  h.  h.  IV.     Privatim  et 

gratis  II.    Singulorum  studia  Arabica  moderari  perget  quinquies  h.  il. 
OTTO  WALLACH   Dr.    Publice  I.  Seminarii  regii  physici  exercitationes  chemicas  moderabitur 

semel  p.  h.  d.  Merc.  h.  V.      Privatim  II.     Pharmaciae  partem  primam  docebit  bis  p.  h.  d. 

Mart.  h.  X  et  V.     III.    Chemiae  analyticae  partem  qualitativam  docebit  d.  lov.  et  Ven.  h.  X. 

IV.    Exercitationes  practicas  iii  laboratorio  chemico  moderabitur  una  cum  AVG.  KEKVLE 

P.  0.  quotidie  ab  h.  IX  ad  V. 
FRIDERICVS  SCHMITZ  Dr.    Publice  I.    De  medicaminibus    simplicibus   aliisque    praeparatis 

botanicis  disseret  semel  p.  h.  h.  p.  i.    Privatim  II.    Pharmacognosiam  docebit  bis  p.  h.  h.  p.  i. 
MAVRICIVS  TRAVTMANN  Dr.    Publice  1.    Exercitationes  societatis  Anglicae  moderabitur  bis 

d.  Lun.  h.  VI  et  Vll.      Privatim  II.    Historiam  litterarum  Anglicarum  recentiorum  narrabit 

quater  d.  Lun.  lov.  Ven.  Sat.  h.  Xll. 
AVGVSTVS  VOGLER  Dr.     Publice  I.    Minimarum  quadratorum  summarum  methodi  usum  do- 

cebit  bis  h.  p.  st.    Privatim  II.    Formae  algebraicae,    quae  determinans  vocatur,   theoriam 

elementarem  exponet  semel  h.  p.  i. 

4.     Privatim  docentes 

lOSEPHVS  KLEIN  Dr.     Gratis  I.     Eloquentiae  apud  Graecos  historiam    adumbrabit    semel  d. 
Sat.  h.  X.    Privatim  II.  Ciceronis  orationem  pro  Sestio  interjiretabitur  bis  d.  Mart.  et  Ven.  h.x. 


29 

lOANNES  HENRICVS  WITTE  Dr.    Gratis  I.    Gravissinias  philnsopborum  (impriniis  ScLopen- 

haueri  atquc  Ilartmanni)  doetrinas,  quae  suut  de  vita  nc  flocci  quidem  existunianda,  tractabit 

semel  p.  b.  die  Lun.  h.  vi.     Privatim  II.    Ethicen  adumbrabit  eiusque  bistoriam  enarrabit 

ter  quatcrve  h.  p.  i. 
PHILIPPVS  PElvTK.W   Dr.     rrivatim.    Entomologiam  geueralem  tradet  bis  p.  h.  h.  ix. 
THEODORVS    LIPPS   Dr.    Graiis  I.    Elementa  acsthctices  tradet  bis  p.  h.  dieb.  Lun.  lov.  h.  iv. 

Privatim  II.     Theoriam  cognitionis  ct  logicen  bis  p.  h.  dieb.  Mart.  Merc.  Ven.  h.  iv. 
LVD0VICV8    CLAISEN    Dr.     Gratis.   Corpora    aliphatica    hydrogenio    non    saturata    tractabit 

semel  h.  p.  i. 
RICHARDVS    ANSCHVETZ    Dr.    Privatim  l.     Repetitoria  chcmiae    anorganicae   et    organicae 

instituet  ter  d.  Mart.  Merc.  Ven.  h.  v.     II.  De  coloril)Us  c  resina  empyreumatica  praeparatis 

disserct  bis  Merc.  Sat.  h.  viii. 
HENKICVS  KLINGEK  Dr.    Privatim.    Chemiae    analyticac    ([uaestiones   selectas    tractabit    big 

Mart.  Ven.  h.  Vlll. 
lOANNES  FRANCK  Dr.    Gratis  I.    Guillclmi  carmcn  belgicum   de  Reinardo  vulpe  iutcrpreta- 

bitur  bis  d.  Mart.  et  lov.  h.  Iil.    Privatim  II.    Wolframi  de  Eschenbach  Parcivalem  inter- 

pretabitur  bis  d.  Merc.  et  Ven.  h.  ix. 
lOANNES  LEHMANN  Dr.    Privatim.    Petrographiam  microscoi^icam  tradet  bis  p.  h.  d.  Mart.  et 

lov.  h.  VI  usque  ad  h.  VIII. 
lOANNES  POHLIG  Dr.      Gratis  I.    Colloquio  j)aIaeontoIogico  et   geologico   praeerit   semel  d. 

Ven.  h.  VI.     II.    Plantas  fossiles  „LeitpfIanzen"  quae  dicuntur  illustrabit  semel  d.  lov.  h.  VI. 

Privatim  III.   Geologiam  Germaniae  docebit  res  montanas  et  agriculturam  respiciens  ter  d. 

Merc.  lov.  Ven.  h.  V. 
CAROLVS  LAMPRECHT  Dr.    Privatissime  et  f/rafis  I.    Varia  Germauorum  per  saecuhmi  quin- 

tum  decinuuu  historiae  capita  tractanda  proponet  semel  h.  p.  st.     Privatim  H.    Historiam 

revolutionum  auglicarum  narrabit  bis  p.  h.  st. 
lACOBVS  STVERZINGER  Dr.     Puhlice  I.    Philologiae  neolatinae  historiara  et  orbem  explicabit 

bis  h.  p.  st.     Privatim  II.    Linguae  Raetoromanicae  granimaticam  tradet  bis  h.  p.  st. 

.5.     Lectores 

lOSEPHVS  AYMERIC  Dr.  In  setninario  regio  philologiae  neolatinae  1.  In  stili  usu,  Schilleri 
lihro  der  dreissigjdhrige  Krieg  gallice  vertendo,  sodalcs  exercebit,  ordinarios  gratis,  ceteros 
privatim,  ter  p.  h.  h.  p.  i.  II.  Scholas  francogallicas  habebit,  quibus  de  tragocdia  apud 
Corflellium  Raciuiumque  disscret  privatim  semel  h.  p.  i. 

ELISEVS  PANOZZO  Dr.  In  soninario  regio  philologiae  neolatinae  l.  Linguae  italicae  recentioris 
studiis  tiroucs  initiabit  tcr  h.  p.  st.  II.  Provectioribus  grammaticam  linguae  italicae  recen- 
tiorLs  exponet,  L.  .\riosti  "Rolandum  furiosum'  interpretabitur,  nec  non  Lessiugii  drama 
'Minna  von  Barnhelm'  in  linguam  italicam  vertet  ter  b.  p.  st.  III.  Scholas  italicas  de  tra- 
goediae  italicae  historia  semel  p.  h. 


30 

ARTES 
ALBERTVS  KVEPPERS    delineandi  magister  aeademicus    Gratis  I.     Doctrinam   proportionum 

semel  d.  Sat.  li.  p.  i.     Privafim  II.    Artem  delineandi  atque  fingendi  ad  naturam  et   opera 

antiqua  exercituris  aderit  semel  p.  h.  d.  Sat.  b.  II  et  IV. 
ARNOLDVS    MENDELSSOHN    organicus    Frivatim    Scholas    organi  tractandi    habebit   horis 

commodis. 
HENRICVS  GVILELMVS  EHRICH  battuendi  magister  academicus  arma  tractare  docebit. 

DISCIPLINARVM    APPARATVS   ET    INSTITVTA 

Bibliotheca  academica  senis  p.  h.  diebus  ab  h.  ii  ad  iv  patebit,  legitimeque  petentibus  eius 
copiae  prompte  officioseque  dispensabuntur. 

Praeterea  apparatus  et  instituta  variis  discipliuis  parata  haec  suut:  Anagnosterium  acade- 
micum;  Institutum  evangelicum  theologicum;  Atrium  anatomieum;  Clinicum  et  policlinicum  me- 
dicum;  Clinicum  et  policlinicum  chirurgicum;  Apparatus  instnimentorum  et  ligaminum  chi- 
rurgicorum;  Clinicum  ophthalmiatricum;  Xenodochium  obstetricium;  Institutum  physiologicum; 
Institutum  pharmacologicum ;  Institutum  pathologicum;  Specula  astronomica;  Supellex  instrumen- 
torum  physices;  Institutum  chemicum;  Apparatus  pharmaceutieus ;  Museum  mineralogicum 
zoologicumque ;  Hortus  botanicus;  Institutum  ])otauicum;  Gypsotheca  illustrandae  arti  antiquae; 
Theatrum  artis  recentioris;  Museum  antiquitatum  Rhenauarum;  Tablinum  philologicum;  Archium 
palaeographiae;  Apparatus  musicus;  Institutum  oecouomiae  rurali  exercendae. 

Seminarii  regii  evangelici  theologici  exercitatioues  exegeticas  et  ad  vetus  et  ad  novum 
testamentum  spectantes,  historico-ecclesiasticas,  historico-dogmaticas  professores  KAMPHAVSEN, 
MANGOLD,  KRAFFT,  BENDER  suetis  horis  moderari  pergent;  de  seminarii  regii  exercitatio- 
nibus  et  catecheticis  et  homileticis  sub  nomine  professoris  CHRISTLIEB  dictum  est. 

Seminarii  regii  catechetici  et  homiletici  catholicorum  exercitationes  moderabuntur  SIMAR 
P.  0.  et  KAVLEN  P.  E. 

Seminarii  regii  iuridici  exercitationes  moderabuntur  DE  STINTZING,  DE  SCHVLTE, 
BECHMANN  PP.  00.  et  SCHLOSSMANN  P.  E. 

De  seminario  regio  philologico  sub  uominibus  professorum  ord.  philos.  BVECHELER, 
VSENER,  LVEBBERT  dictum  est;  de  seminario  regio  philologiae  theodiscae  sub  nomine  prof. 
WILMANNS;  de  seminario  regio  philologiae  romanensis  sub  nomine  prof.  FOERSTER  et 
lectorum;  de  seminario  regio  historico  sub  nomiuibus  prof.  SCHAEFER,  MAVRENBRECHER, 
C.  MENZEL.  RITTER;  de  seminario  regio  mathematico  sub  nominibus  prof.  LIPSCHITZ  et 
KORTVM;  de  seminario  regio  physico  sub  nominibus  professorum  TROSCHEL,  CLAVSIVS, 
STRASBVRGER,   voji  RATH,  WALLACH. 


31 

IN  ACADEMIA  CAMERALl  ET  GEORGICA  POPPELSDORFIANA 

SCHOLAE  HABEI5VNTVR  HAECE 

lu  rei  agrariae   stiuliuiu  iutroduuot  iuitio  lectioiiuui   DVENKELBEllG  Dr.,  director  et  regis  ab 

iutiuiis  in  adunnistratione  eonsiiiis. 
Reruni  rustiearum  adniiuistrationeni  bis  p.  ii.  tradet  ideni. 
Eucyelopaediam  culturac  tcelinicae  bis  j).  b.  tractabit  idcni. 
Colloquia  et  cxcrcitationcs  in  seuiinario  culturac  tccbuicorum  modcral)itiir  idem. 
Agricolatioueui  sivc  plantaruni  culturaui  sjjccialcm  ter  tradet  WERN1<^R  Dr.  ct  prof. 
Praediorum  ad  artis  uormam  ordiuandorum  i^raccepta  semel  tractabit  idem. 
Curam  boum  bis  p.  b.  exponet   idem. 
De  forma  ct  statura  boum  ter  p.  b.  disseret  idem. 
De  artc  lanac  rccte  acstimaudac  scmcl  aget  idem. 
Culturam  bcrbarum  uuiversalem  tcr  p.  b.  nu)dcral)itur  DREISCII  Dr. 
Demonstratioucs  iu  laboratorio  agrario-pbvsiologico  bis  p.  b.  instituet  idcm. 
De  arte  silvas  colendi,  tuendi,  rectc(|ue  acstiiuaudi  ter  p.  h.  aget  SPRENGEL  rci  silvcstri  praefectus. 
Pomorum  culturam  ter  docebit  HERRMANN,  in  hortorum  colendorum  arte  inspcctor. 
De  terra  excolenda  exponet  idem. 

Ciiemiara  auorgauicam  expcrimeutalcm  quatcr  cxponet  FREYTAG  Dr.  et  prof. 
Tecbnologiam  rusticam  bis  p.  li.  tradet  idem. 

Exercitationes  cliemiae  aualyticae  in  laboratorio  instituendas  moderabitur  idcm. 
De  plautarum  nutritione  et  stercoratioue  bis  agct  KREVSLER  Dr.  ct  prof. 
Plantarum  anatomiam  et  physiologiam  quater  tractabit  KOERNICKE  Dr.  et  prof. 
Exercitatioues  pbysiologicas  et  microscopicas  instituet  idem. 
Historiam    naturaiem    animalium  vcrtcbratorum  ter  p.  b.  tradet  TROSCUEL  Dr.,  prof.  et  regis 

ab  intimis  in  administrationc  coiisiliis. 
Dc  generalibus  pbysiologiac  vegetativac  legibus  bis  disseret  FINKLER  Dr.  et  prof. 
Exereitationcs  in  iaboratorio  pbysiologico  moderabitur  ideni. 
Mineralogiam  bis  p.  h.  exponet  LEHMANN  Dr. 
Exercitationes  mineralogicas  semcl  instituct  idcm. 
Pbysicam  experimeutalem  bis  p.  b.  tractabit  GIESELER  Dr.  et  prof. 
Exercitatioues  physicas  moderabitur  idcm. 

Mecbanicen  instrumentorum  et  macbinarum,  (|uae  ad  rem  agrariam  pcrtineut,  semel  tradet  idem. 
De  arte  hydraulica  bis  p.  h.  tractabit  idem. 
De  natura  ct  situ  agrorum  bis  p.  b.  agct  idem. 
Arcbitecturam    rei    rusticae    accomodatam    bis  p.  b.  docebit  SCHVBERT  Dr.,  prof.  et  regis   ab 

arciiitectnrac  consiliis. 
Arcbitccturam  vialcm  ct  fluviatilem  ter  explicabit  idem. 
Geometriam  descriptivam  semel  docebit  idcm. 

Artem  delineandi  modcrabuntur  SCHVBERT  ct  GIESELER  Dr.  Dr.  et  proff. 
Triangulorum  et  polygonorum  mensioncm  bis  p.  h.  tradet  VOGLER  Dr.  et  prof. 
Libratiomim  geometricarum  rationcs  varias  bis  p.  b.  tractabit  idem. 
Exercitationes  geodaeticas  quater  p.  h.  instituct  idera. 
Oeconomiara   politicam   sive   nationalem  ter   cxi^Iicabit  NASSE  Dr.,  prof.  ct  regis  ab  intimis  in 

administratione  cousiliis. 
lus  agrarium  ter  expouet  KLOSTERMANN  Dr.,  prof.  et  regis  ab  intimis  in  re  metallica  consiliis. 
Piscium  curam  semcl  tractabit  LlBER  BARO  DE  LA  VALETTE  ST.  GEORGE  Dr.  et  prof. 
Anatomiani  ct  pbysiologiam  animaliuni  doracsticorura  bis  enarrabit  SCIIELL  veterinarius. 
De  re  equaria  et  de  arte  calciandi,  obstetriciaque  bis  aget  ideni. 


SCHOLAE  HOEAEVM 


THEOLOGICAE 


EVANGELICAE 


CATHOLICAE 


IVEIDICAE 


Psalmos  quater  Kamphausen 
P.  0.  —  Historiam  regum  Israe- 
lis  et  ludae  bis  idem. 


Ethicen  quater  Lange  F'.  0.  [  Theologiae  dogmaticae  p.  I.  Institutiones  iuris  ci\ilis,  qua- 
Societatem  homileticam  bis  idem.  I  quinquies  A.  Menzel  P.  0.  —  ter  Bechmann  P.  0.  —  lus 
—  Historiam  ecclesiae  romano- j  Theologiae  dogmaticae  p.Hsexies  i  privatum  Germanicum  sexies 
catholicae    semel    Krafft    P.   0.  ISimar  P.  0.  Loersch    P.   0.   —   lus    tabula- 


—  Theologiam  dogmaticam  quin- 
quies  Bender  P.   0. 


Historiae  ecclesiasticae  part.em 
alteram  quinquies  Krafft  P.  0. 
—  Historiara  ecclesiae  romano- 
catholicae  semel  idem.  —  Ora- 
tionem  Christi  in  monte  habi- 
tam  semel  Mangold  P.  0.  — 
Theologiae  practicae  partem  alte- 
ram  sexies  (Ihristlieb  P.  0. 


Apologeticen  bis  A.  Menzel 
P.  0.  —  Vaticinia  Messiana  qua- 
ter  Reusch  P.  0.  —  Theologiae 
moralis  p.  I  Simar  P.  0. 


rum  praediatoriarum  semel  Klo- 
sterraann  P.  E.  —  lus  civile 
Borussicura  quater  idem.  — 
Historiam  et  institutiones  iuris 
Romani  quater  Schlossmann 
P.  E. 


lus  poenale  Germanicum  quin-  I 
quies     Haelschner    P.    0.    — 
Pandectarum  paites  priores  quin- 
quies    de    Stintzing    P.  0.   — 
Historiam  iuris  Romani  quinquies  , 
Bechmann   P.   0.    —  Exercita- 1 
tiones  historiae  iuris  Romani  se-  ! 
mel   idem.   —    lus    Francogalli- ! 
cum    civile    quater  Loersch  P. 
0.  —   Historiam   et  institutiones 
iuris    Roniani    quater    Schloss- 
mann  P.   E.  i 


Hora 


Hora 


Hora 


ORDINE   DISCRIPTAE 


MEDICAE 


PIIILOSOPHICAE 


VIII 

Artem  obstetriciam  senis  diebus  Veit  P.  0. 
—  Clinicum  ophthalmiatricum  ter  Saemisch 
P.  0.  —  Anatomiam  specialem  sexies  Liber 
Baro  de  la  Valette  St.  George  P.  0.  — 
Chirurgiam  generalem  bis  de  Mosengeil  P.  E. 


IX 

Physiologiae  partem  alternm  i.  e.  vegetati- 
vam  quinqules  docebit  Pfliiger  P.  0.  —  Exer- 
citationes  anatomicas  una  cum  Nussbaum  P. 
E.  prosectore  quotidie  usque  ad  h.  iv  Liber 
Baro  de  la  Valette  St.  George  P.  0.  — 
Laboratoriura  anatomicum  una  cum  Nuss- 
baum  P.  E.  quotidie  usque  ad  h.  iv  idem.  — 
Clinicum  chirurgicum  quotidie  Trendelen- 
burg  P.  0. 


Zoologiae  specialis  partem  alteram  (Evertel)rata)  quater  Tro- 
schel  P.  0.  —  Introductioncm  in  zoologiam  semel  idem.  — 
Exercit.  zoologicas  Sem.  phys.  semel  idem.  —  Psychologiam 
quater  Neuliaeuser  P.  0.  —  Rigvedae  hj-mnos  seloctos  ter 
AufrechtP.  0.  —  Linguae  anglicae  grammaticam  ter  Bischoff 
P.  E.  —  Linguac  anglicae  rudimenta  bis  ideni.  —  De  colo- 
ribus  e  resina  empyreumatica  praeparatis  dissert  bis  Anschuetz 
Dr.  —  Chemiae  analyticae  quaestiones  selectas  bis  Klinger  Dr. 


Physicen  experimentalem  bis  Clausius  P.  0.  —  Caloris 
theoriam  bis  idera.  —  Ilistoriani  Romanam  quater  Schaefer 
P.  0.  —  Seminarium  regium  historicum  semel  idem.  — ■  Exer- 
citationes  practicas  in  laboratorio  cheniico  quotidie  usque  ad  h.  v 
A.  Kekule  P.  0.  et  Wallach  P.  E.  —  Historiam  philoso- 
phiae  recentioris,  praemissa  medii  aevi  philosophiae  historia 
quater  Neuhaeuser  P.  O.  —  Quaestiones  botanicas  quotidie 
usque  ad  h.  v  Strasburger  P.  0.  —  Exercitationes  botanicas 
microspicas  bis  usque  ad  h  xi  idem.  —  Elementa  linguae 
Norroenae  docebit  ter  Wilmanns  P.  O.  —  Grammaticam  San- 
scriticam  et  Hitopadesam  ter  Aufrecht  P.  0.  —  Radicum  San- 
scriticarum  comparativ.  semel  idem.  —  Exercitationcs  practicas 
mineralogicas  petrographicas  quotidie  usquo  ad  li.  i  de  La- 
saulx  P.  0.  —  Geometriae  aniilyticae  elemontB  bis  Kortum 
P.  E.  —  Linguae  anglicae  et  francogallicae  exercitationes  ter 
Bischoff  P.  E.  —  Gramniaticam  francogallicam  bis  idem.  — 
Palaeoutologiae  et  geognosiae  stuilia  singuloriini  moderabitur  quo- 
tidie  usque  ad  h.  iv  Schlueter  P.  E.  —  Geologiae  partem  II 
de  formationibus  quater  idem.  —  Entomologiam  generalem  bia 
Bertkau  Dr.  —  Parcivalem  Wolframi  de  Eschenbach  bis 
Franck  Dr. 


X 

Glinicum    et    policlinicum  medic.  quotidie  ab  I 
i|  Riihle  P.   0.  —  Clinicum   chirurgicum   quo- 
tidie   usque  ad  x|^rendelenburg  P.  0.  — 
De  generatione  semel  Kochs  Dr. 


Physicen  experimentalem  bis  Ciausius  P.  0. —  Exercitatio- 
nes  physicas  sem.  phys.  semei  idem.  —  Exercitationes  archaeo- 
logicas  semel  bisve  R.  Kekule  P.  0.  —  Antiquitates  Pompeia- 
nas  ter  idem.  —  Ilisturi.im  poesis  tbeodiscae  medii  aevi  enar- 
rabit  ter  Wilmauns  P.  0.  —  Gcometriae  analyticae  elementa 
bis  Kortum  P.  E.  —  Pharmaciain  semel  Wallach  P.  E.  — 
Chemiae  analyticae  partem  qualitatis  bis  idem.  —  Ciceronis 
orationem  pro  Sestio  interpretabitur  bis  K  lein  Dr.  —  Eloquentiae 
apud  Graecos  historiam  adumbrabit  semel  idem. 


SCHOLAE    HORARVM 


THEOLOGICAE 


EVANGELICAE 


CATHOLICAE 


IVRIDICAE 


Evangelia  synoptica  quinquies 
Mangold  P.  0.  —  Orationem 
in  monte    habitam  semel   idem. 


Patrologiam  bis  Reusch  P.  0.  ;  luspublicumGerraanioumquin- 
■  Introductionis  in  N.  T.  capita  quies  Haelschner  P.  0.  — 
selecta  semel  Langen  P.  0.  —  '  Pandectarura  pai'tes  priores  quin- 
Epistolas  ad  Corinthios  quinquies  Marci  Evangelium  ter  idem.  —  ;  quies  de  Stintzing  P.  0.  — 
Zimraer  Lic.  !  Historiae    ecclesiasticae    p.  II  et  '  lus    raercatorium    et    maritimura 

III  quinquies   Kellner  P.  0.  quater     Endemann    P.    0.     — 

Exercitationes  historiae  iuris  ci- 
vilis  semel  Bechraann  P.  0. 


Religionis  christianae  praecepta 
et  instituta  auditoribus  omnium 
ordinum  tradet  bis  Bender  P. 
0.  —  Novi  Testamenti  theolo- 
giam  biblicam  quater  Mangold 
P.  0. 


Exercitationes  catecheticas  se- 
mel  Christlieb  P.  0. 


Historiae  ecclesiasticae  p.  IV  lus  Pubiicum  imperii  Germa- 
quinquies  Langen  P.  0.  —  i  nici  bis  Haelschuer  P.  0.  — 
Actus  Apostolorum  bis  Kaulen  I  Historiam  iuris  gerraanici  quin- 
P.  E.  —  Theologiam  pastoralera  '■  quies  de  Schulte  P.  0.  —  Doc- 
ter  idem.  —  Exercitationes  ho-  trinam  processus  criminalis  ter 
mileticas  semel  idem.  ;  Endemann  P.  0.  —  lus   cam- 

biale  bis  idera.  —  Processum 
civilem  Germanicura  quinquies 
Bechmann  P.  0.  —  Pandecta- 
rum  partem  alteram  quater 
Schlossraann  P.  E. 

lus  matrimoniorum  bis  Hiiffer 
P.  0. 


Quomodo  et  a  quibus  Germa-         lus   ecclesiasticum    quater  aut 
niae  populi  saeculo  VIII  doctrina  j  quinquies  Hiiffer  P.   0. 
christiana   imbuti    sint  enarrabit  j 
bis  Kellner  P.  0.  —  TertuIIiani 
librum  Apologeticum  semelidem. 


ORDINE  DISeKTPTAK 


MEDICAE 


PIIILOSOPIIICAE 


XI 

Clinicnm    et    policlinicuni    meilicuni    ouotidie 
Ruhle  P.   0. 


XII 

Exercitxitiones  practicas  in  clinico  gynaeco- 
logico  quotidie  Veit  P.  0.  —  De  morbis  ce- 
rebri  disseret  semel  Riilile  P.  0.  —  Patho- 
logiam  et  therepiam  specialem  quinquies  idem 
P.  0.  —  Pathologiam  generalem  ter  Schaaff- 
hausen  P.  E. 


liaidlirivium  bis  Gildemeister  P.  0.  —  Scriptores  Arabicos 
bis  idem.  —  Historiam  litterarum  latiniirum  quater  Bueche- 
ler  P.  O.  —  Seminarii  matlipmiitici  sddaiiiim  exercitationes  bis 
Lipschitz  P.  0.  —  llistoriam  chnlcographiao  bis  li.  xi  lusti 
P.  0. —  Komnnorum  antiquitatts  sacras   semel   Liibbert  P.  0. 

—  Algarum  historiam  naturalem  semel  Strasburgor  P.  0.  — 
Botauicen  specialem  quater  idem.  —  Astronomiam  popularem 
quater  Schoeufelcl  P.  0.  —  Phonologiam  francogallicam  ter 
Foerster  P.  0.  —  Mineralogiam  sexies  de  Lasaulx  I'.  0.  — 
Physices  experimentales  themata  selecta  serael   Ketteler  P.  E. 

—  Physices   theoreticae  elementa  ter  idem. 

Homeri  lliadem  quater  Vsener  P.  0.  —  Chemiam  experimen- 
tatam  orgaiiicam  quater  A.  Kekule  P.  0.  —  Metallorum  et  salium 
chemiani  sptcialem  bis  idem.  —  Ue  aesthetica  artium  plasti- 
carum  et  teclmiarum  ter  lusti  P.  0.  —  Calculum  interpolato- 
rium  et  quadraturas  mechanicas  semel  Schoenfeld  P.  0.  — 
Orbitas  coelestes  ope  formularum  diffenntialium  corrigendas  se- 
mel  idem.  —  Monumenta  francogallica  bis  Foerster  P.  0.  — 
Americae  geogiaphiam  quater  de  Riclithofen  I'.  0.  —  Histo- 
riam  literarum  Anglicarum  recentiorum  quater  Trautm  ann  P.  E. 


II 

Cursum  demonstrativum  anatomiae  patholo-  i  Elementa  linguac  Arabicae  ter  Gildemeister  P.  0.  —  Lin- 
gicae  bis  Koester  P.  0.  —  Cursum  ophtbal-  j  guam  Persicam  recentiorem  bis  idem.  —  Exercitationes  prac- 
moscopicum  semel  Saemisch  P.  0.  —  Cur-  '  ticas  in  laboratorio  pliysico  quater  Ketteler  P.  E.  —  Lectio- 
sum  operationum  in  oculo  instituendarum  semel  nes  Arabicas  quinquies  Prym  P.  E.  —  Artem  delineandi  atque 
Saemisch  P.  0.  —  Clinicum  psychiatricura  fingendi  ad  naturam  et  opera  antiqua  exercituris  aderit  semel 
semel  W.  Nasse  I'.  0.  Hon.  —  Artem  fascia-  usgue  ad  horam  iv  Kueppers. 
rum  chirurg.  ter  Doutrelepont  P.  E.  —  Exer- 
citationes  clinicas  propaedeuticas  ter  Finkler  P. 
E.  —  Policlinicura  otiatricum  quotidie  Walb 
Dr.  —  Policlinicuni   infantum   bis   Burger  Dr. 


III 

Cursum  demonstrativum  anatomiae  patho- 
logicae  bis  Koester  P.  0.  —  Cursum  ophthal- 
moscopicum  seniul  Saemisch  P.  0.  —  Clinicum 
psychiatricum  semel  W.  Nasse  l'.0.  Hon.  —  An- 
thropologiam  bis  Schaaffhausen  P.  E.  —  Phi- 
siologiam  generalem  bis  idem.  —  Balneothera- 
piam  semel  Obernier  P.  E.  —  Propaedeuticen 
clinicam  ter  vel  quater  idem.  —  De  systemate 
urogenitali  semel  Xussbaum  P.  E.  —  Exercita- 
tiones  clinicas  propaedeuticas  ter  Finkler  P.  E. 


Psychologiam  quinquies  Knoodt  P.  0.  —  Exercitationes  se- 
minarii  regii  physici  mineralogicas  semel  vom  Rath  P.  0.  — 
Paleographiani  lat.  et  germ.  ter  K.  Menzel  P.  0.  —  Shaksperii 
.,IIamlet"  quater  N.  Delius  P.  0.  Hon.  —  Meteorologiam  bis  Ra- 
dicke  P.  E.  —  Elementa  linguae  anglosaxonicae  et  goticae  bis 
Birlinger  P.  E.  —  De  plantis  palaeozoicis  bis  Andrae  P.  E. 
—  Exercitationes  practicas  in  laboratorio  physico  quater  Ket- 
teler  P.  E.  —  De  Reinardo  vulpe  carmen  interpretabitur  bis 
Franck  Dr. 


SCHOLAE  HORARVM 

THEOLOGICAE 

IVRIDICAE 

EVANGELICAE 

CATHOLICAE 

Hora 

Historiam    dogmatum     quater 

Introductionem  in    singulos   li- 

Benrath  P.  E. 

9 

bros  sacros  quater  Kaulen  P.  E. 

Hora 

Exercitationes    homileticas  se- 

Exercitationes  catecheticas  se- 

Exercitationes     iuris    Romani 

mel  Christlieb  P.  0.  —  Intro- 

mel  Simar  P.  0. 

practicas    semel    de    Stintzing 

ductionem  in  vetus  testamentum 

P.    0.    - —    Exercitationes    iuris 

quinquies   Rudde   P.   E. 

germ.  imprimis  mercatorii  in  se- 
minario  semel  de  Schulte  P.  0. 
—  lus   feudale   semel  Loersch 
P.  0. 

Hora 

Exercitationes    ad    Nov.   Test. 

Exercitatioues     iuris     Romani 

et  dogmatum   historiam  spectan- 

practicas    semel    de   Stintzing 

tes  serael  alternis   Mangold  P. 

P.    0.    —    Exercitationes     iuris 

0.    et  Bender   P.  0.   —  Exer- 

germ.  imprimis  mercatorii  semel 

citationes    ad   Vet.    Test.    et    hi- 

de  Schulte  P.  0.  —  lus  quod 

storiam  ecclesiasticam  pertinentis 

attinet  ad  vias  ferro  stratas  ter 

semel  alternis    Kamphausen  P. 

Endemann   P.   0. 

0.   et  Krafft   P.   0.   —    Exerci- 

tationes  homileticas  semel  C  h  r  i  s  t- 

lieb  P.  0.  —  Exercitationes  He- 

braicas  bis  Budde  P.  E. 

ORDINE    DISCRIPTAE 


MEDICAE 


PHILOSOPHICAF-: 


IV 

Ue  animalium  vertebratorum  sceleto  seniel 
Leydig  P.  0.  —  Anntomiiie  comparntae  p.  U 
ter  ideni.  —  Pharmacologiae  partem  I  ter 
Binz  P.  0.  —  Toxicologiam  experimeutalem 
semel  idem.  —  De  morbis  cutis  semel  Dou- 
trelepont  P.  E.  —  De  fracturis  et  luxatio- 
nibus  semel  de  Mosengeil  P.  E.  —  Toxico- 
logiae  partem  ad  venena  anorganica  spectantem 
bis  Schulz   Dr. 


De  principiis  ethices  bis  Kuoodt  l\  0.  —  Oeconomiam  publi- 
cam  genernlem  ([uater  vel  quiiiquies  E.  Nasse  P.  0.  —  Calcu- 
lum  variationum  eiusque  calculi  usum  iri  explorandis  complurium 
difforentialium  foimis  qunter  Lipschitz  I'.  O.  —  Chemiae  ge- 
neralis  quaestiones  selectns  scniel  A.  Kckulf  P.  0.  —  Paeda- 
gogicen  eiusque  historiani  quater  Juergen   Bona  Meyer  P.  0. 

—  De  iontibus  reruni  germnnicarum  semel  Maurenbr  echer 
P.  0.  —  Komnnorum  anticjuitates  sacras  ter  Liibbert  P.  0.  — 
Seminarium  philologic.  sodaliuni  extraorditiariorum   semel  idem. 

—  Exercitationes  botariicas  sem.  phys.  senrel  Strasburger  P. 
0.  —  Historinm   Europae  saec.   XV    et  XVI   quater  RitterP.  0. 

—  Exercitationes  seminarii  theodisci  semel  usque  ad  h.  vi  Wil- 
manns  P.  0.  —  Exercitationes  seniinarii  matliematici  semel  Kor- 
tum  P.  E.  —  Historiam  litterarum  theodiscarum  recentiorum 
ter  Birliriger  P.  E.  —  De  Goethii  „G6tz  von  Berlichingen" 
semel  idem.  —  Linguam  Syiiacam  bis  Prym  I'.  E.  — Elementa 
aesthetices  bis  Lipps  I)r.  —  Theorinm  cognitionis  et  logicen 
ter  ideni. 


Gynaecologiae  partem  semel  Veit  P.  0.  — 
Anatomiam  et  physiologiam  pathologicam  spe- 
cialem  quinquies  Koester  P.  0.  —  Psychia- 
triam  geueralem  semel  Finkelnburg  P.  F,. 
—  Hygieinen  publicam  ter  idem.  —  Ana- 
tomiam  topograpbicam  bis  docebit  Nuss- 
baum  P.  E.  —  Selecta  capita  otologiae  bis 
Walb  Dr. 


VI 

De  ratione  mutua  iuter  oculi  et  corporis 
morbos  semel  Saemisch  P.  0.  —  Chirurgiae 
specialis  capita  selecta  semel  Trendelen- 
burg  P.   0. 


De  re  nummaria  semel  E.  Nasse  P.  0.  —  Seminarium  Phi- 
lologicum  somel  Buecheler  P.  0.  semel  \'sener  P.  0.  —  Cal- 
culi  diflerentialis  et  integrnlis  partem  alteram  quater  Lipschitz 
P.  0.  —  Pliilosophiae  religionis  historiam  quater  Jiirgen  Bona 
Meyer  P.  0.  —  Do  fontibus  reruni  germanicarum  semel  Mnu- 
renbrecher  P.  0.  —  llistoriam  rerum  germanicarum  quater 
ideni.  —  Seminarium  neolatinum  sernel  Foerster  P.  0.  —  Exer- 
citatione.s  semiiiiivii  iiinthematici  seiiiel  Kortum  P.  E.  —  Pharma- 
ciam  semil  V\  al  i  acli  P.  E.  —  Seminarii  physici  exercitatioiies  clie- 
micas  semel  id  em.  —  Repetitoria  ciieraiae  auorganicae  et  oiganicae 
ter  Anschiitz   Dr.  —  Gcologiam  Germaniae  etc.  ter  Pohlig  Dr. 


?]xercitationes  oeconomicas  semel  E.  Nasse  P.  0.  —  Semi- 
narium  Philologicum  semel  Buecheler  P.  0.  semel  Vsener  P. 
0.  —  Kecentiorum  pbilosophorum  de  civitate  doctrinani  semel 
Jiirgen  Hona  Meyei-  P.  0.  —  Societateni  paedagogicam  semel 
idem.  —  Serainarium  historicum  semel  Mnurenlirecher  P.  0. 
—  Seminarium  philologic.  sodalium  extraordinarionim  seniel  Liib- 
bert  P.  0.  —  Seminnriuni  historicum  seniel  K.  Meiizel  P.  0.  — 
Seminarium  historicum  semel  M.  Hitter  P.  0.  —  Seminarium 
neolatinum  semel  Foerster  P.  0.  —  Colloquium  geographicum 
semel  de  Richthofeii  P.  0.  —  De  vulcanis  et  terrne  motibus 
semel  de  Lasaulx  P.  0. — Exercitationes  Societis  Anglicae  se- 
mel  Trautmann  P.  E.  —  Gravissimas  de  ..pessimi.smo",  quem 
dicunt  doctrinas  semel  Witte  Dr.  —  Petroffraphiara  microscopi- 
cam  tradet  bisusque  ad  h.  viii  Lehmanii  Dr.  —  Plantas  fossiles 
etc.  semel,  coUoquium  geologicuni  semel   Pohlig  Dr. 


SCHOLAE  HOEARVM 


THEOLOGICAE 


n^RIDICAE 


EVANGELICAE 


CATHOLICAE 


Exercitatioiies  ad  Nov.  Test. 
et  dogmiituin  historiam  pertinen- 
tes  semel  alternis  Mangold  P. 
0.  et  Bender  P.  0.  —  Exerci- 
tationes  ad  Vet.  Test.  et  histo- 
riam  ecclesiasticam  spectantes 
semel  alternia  Kamphausen  P. 
0.  et  Krafft  P.  0. 


Patrologiam  bis  Benrath  P. 
E.  —  Liturgicen  bis  Spitta  Lic. 


Bora 


Dieputationes  de  selectis  iuris 
civilis  capitibus  semel  in  semi- 
nario  Schlossmann  P.  E. 


Horis  post 


ORDINE  DISCRIPTAE 


MEDICAE 


PHILOSOFHICAE 


Vll 


statuendis 

Seminariuni  pliysiologicum  quotidie  Pfliiger 
P.  0.  —  Exercitationes  rite  obducendi  cada- 
vera  Koester  P.  0.  —  Laboratorium  patho- 
logicum  quotidie  idem.  —  Laboratorium  phar- 
macologicum  quotidie  Binz  P.  0.  —  Clinicum 
morb.  syphil.  et  cutis  bis  Doutrelepont  P.  E. 
—  Physices  medicinalis  capita  selecta  bis  Fuchs 
Dr.  —  Doctrinam  operationum  gj'naecologica- 
rum  semel  Eocks  Dr.  —  Cursum  operationum 
obstetriciarum  quater  ideni.  —  Cursum  laryn- 
goscopiae  bis  Burger  Dr.  —  De  iramunditiis 
urbium  amovendis  Wolffberg  Dr.  —  Histo- 
riam  medicinae  i.  a.  Vesal.  temp.  semel  Schulz 
Dr.  —  De  tumoribus  bis  Ribbert  Dr.  — •  Pa- 
thologiam  anatomicani  specialem  systematis 
ossium  idem. 


Exercitationes  oeconomicas  semel  E.  NasseP.  0.  — Seminarium 
historicum  seroel  K.  Menzel  P.  0.  —  Colloquium  geographicum 
semel  de  Richthofen  P.  0.  —  Exercitationes  societatis  An- 
glicae  semel  Trautmann  P.  E. 


Exercitationes  philosophicas  somel  Neuhaeuser  P.  0.  —  Geo- 
logiae  partes  selectas  semel  vora  Rath  P.  0.  —  De  novis 
quaestionibus  mineralogicis  bis  idera.  —  Exercitationes  astrono- 
micas  practicas  Schoenfeld  P.  0.  —  De  determinationis  et  li- 
bertatis  doctrina  semel  Sch  aarschmidt  P.  E.  —  Historiam 
philosophiae  recentioris  ter  idem.  —  Selecta  palaeontologiae 
capita  semel  Schlueter  P.  E.  —  Exercitationes  practicas  in 
museo  palaeontologico  bis  idem.  —  llavtmanni  poema  Der  arme 
Heinrich'  scmel  Andresen  P.  E.  —  Syntaxin  Germanicam  qua- 
ter  idem.  —  De  medicaminibus  simplicibus  aliisque  praeparatis 
botanicis  semel  Schmitz  P.  E.  —  Pharmacognosiara  bis  idem. 

—  Minimaruni  quadratorum  sumraarum  methodi  usum  bis  Vog- 
ler  P.  E.  —  Formae  algebraicae,  quae  determinans  vocatur, 
theoriara  elemontarem  serael  idem.  — Ethicen  eiusque  historiam 
ter  quaterve  Witte  Dr.  —  Corpora  aliphatica  hydrogenio  non  satu- 
ratu  semel  Claisen  Dr.  —  Capita  selecta  hist.  germanorura  saec. 
XV  serael  Lamprecht  Dr.  —  Revolutioiium  aiiglicarum  historiam 
bis  idem.  —  Philologiae  neolat.  historiara  et  orbera  bis  Stuer- 
zinger.  —  Linguae  raetororaanicae  grammaticara  bis  idem.  — 
In  seminario  regio  philologiae  neolatinae  exercitationes  stili  franco- 
gallici  ter  Aymeric  Dr.  —  Scholas  francogallicae  de  trogoedia 
apud  Cornellium  et  Racinium  semel  idera.  —  In  seminario  regio 
philologiae  neolat.  linguae  ital.  recentioris  studiis  tirones  initiabit 
ter  Panozzo  Dr.  —  Provectioribus  grammaticam  lingnao  ital. 
recent.  exponet,  L.  Ariosti  ,,Rolandum  furiosum"  interpretabitur 
nec  non  Lessingii  ,,Minnam  de  Barnhelm"  in  ling.  itaiic.  vertet 
ter  idem.  —  Scholas  italicas  de  tragoediae  ital.  historia  semel 
habebit  jidem.   —    Doctrinam    proportionum    semtl  Kueppers. 

—  Scholas  organi  tractandi  horis  commodis  Mendelasohn.