De scoliorum poesi

Gougle

This is adigital copy of a biK)k ihal was presLTVvd for guiiLTalions on library sIil-Ivl-s ru-lbre il was carefully scaniiL'd by Googlu as parl of a projccl

to makc thc world's books discovcrablc onlinc.

Il has survivcd long L-nough for llu- copyrighl lo cspirc and thc book to cntcr thc public domain. A public domain book is onc that was ncvcr subjccl

to copyrighl or whosc lcgal copyrighl Urrn has cxpircd. Whcthcr abook is in thc public dornaiii may vary country tocountry. Publicdomain books

arc our gatcways to thc past. rcprcscnting a wcalth of history. culturc and knowlcdgc thafs oftcn dillicult to discovcr.

Marks. notations and othcr margiiialia prcscnt in thc original volumc will appcar in this lilc - a rcmindcr of this book's long journcy from thc

publishcr to a library and linally to you.

Usage guidelines

Googlc is proud to partncr with librariL-s u> digili/L- public doniain niaUTials and niakL- Uiltii widcly acccssiblc. Public doniain books bclong to thc
public and wc arc mcrcly llu-ir cuslodians. Nl-vltiIil-Il-ss. this work is cxpcnsivc. so in ordcr to kccp providing ihis rcsourcc. wc havc takcn stcps lo
prcvcnt abusc by coninicrcial parlics. iiicIliJiiil: placing: lcchnical rcstrictions 011 automatcd qucrying.
Wc alsoasklhat you:

+ Make non-commerciai u.se ofthefilvs Wc JcsigncJ Googlc Book Scarch for usc by individuals. and wc rcuucst thal you usc thcsc filcs for
pcrsonal, non-commcrcial purposcs.

+ Refrain from mttomutvil qtterying Donot scnd autoniatcd uucrics of any sort to G(K>glc's systcni: If you arc conducting rcscarch on machinc
translation. optical charactcr rccognition or othcr arcas whcrc acccss to a largc aniount of tcxt is hclpful. plcasc contact us. Wc cncouragc thc
uscofpublic domain matcrials for thcsc purposcs and may bc ablc to hclp.

+ Maintain attribittion Thc Googlc "watcrniark" you scc on cach lilc is csscntial for inforiiiiiig pcoplc about this projcct and hclping thcm lind
additional maturials ihrough Googk' Uook Scarch. Pk-asL- do not rcmovc it.

+ Keep it legal Whatcvcr your usc. rcmcmbcr that you arc rcsponsiblc for cnsuring that what you arc doing is lcgal. Do not assumc that just
bccausc wc bclicvc a b(K>k is in thc public domain for uscrs in thc Unitcd Statcs. that thc work is also in thc public domain for uscrs in othcr
courilrics. Whclhcr a book is slill in copyrighl varius from counlry lo counlry. and wl- can'l offcr guidancL' on wliclhcr any spucilic lisl' of
any spccilic biK>k is allowcd. PkasL- do not assumc that a b(K>k's appL-arancL- in Googlu Book Scarch mcans it can bc uscd in any manncr
anywhcrc in thc world. Copyrighl iiilriiigciiicnl liability can bc quitc scvcrc.

About Google Book Search

GooglL-'s niission is lo organi/c thc world's information and to makc it univL-rsally accL-ssibk- and lisl-1'uI. Googlc Book Scarch hclps rcadcrs
discovLT Uil' world's books wlulc liclpniL! amhors aiid publishurs ivacli ncw audiuncus. You cau scaivli Lhrough llic liill lc\l of ihis book on llic wcb
al |--.:. :.■■-: / / bQQkj . qooqle . com/|

5. Wf : .

-fii

1

}*L- ^K, i / \v v ^^' O-i

BSttwtei^HMmmimI
HbVrtmi^iHI 1

m J \
M

m

a ~>^\M

\ ,; >#

i

~~~ ' '7'}

i\

m

\ '

<§3S

$arbart) Collrgt Hiirarp

CONSTANTIUS FUND.

sublisticd by Professor E. A. Sofhoclbs of Har

Uuiversity for " the purchiut of Greek aod Lat:

books (the aocient claasiaO or of Arabic

bnoka, or of books illustratinB; or ex.

plaining 8uch Greck, T.alin, or

Arabic books." (Wlll,

dated 1SS0.)

Received fel SaUL . I <■ *T 1 .

T

DE SCOLIORUM POESI.

AD SUMMOS IN PHILOSOPHIA HONORES AB AMPLISSIMO
PHILOSOPHORUM VINDOBONENSIUM ORDINE RITE

OBTINENDOS

SCRIPSIT

\^\^L',,v.l - '-« •' -

AUGUSTUS GODOFREDUS ENGELBRECHT

VINDOBONENSIS.

n t»9t mt

VINDOBONAE

StJMPTlBUS ET TYPIS CaROLI GEROLD PILlI.

MDCCCLXXXn.

9333

^Vrd co(,>\

\

6 W:>. J

^/JiRM^ 1

( <7)\St.a nA\i ^ v-'

EMANUELI HOFFMANNO
GUILELMO HARTELIO
CAROLO SCHENKELIO

D. D. D.

VI TA.

Natus sum Augustus Godofredus Engelbrecht pridie Idus
Martias a. h. s. LXI. Vindobonae patre Augusto, architecto Vindo-
bonensi, matre Josepha e gente Dressleriana, quos vivos pia
mente colo. fidem profiteor catholicam. ad nonum usque aetatis
annum litterarum rudimentis imbutus in urbis patriae ludo,
a parentibus carissimis missus sum in monasterii Seitenstadiensis
gymnasium, quod a patribus reverendis St. Benedicti collegio
ascriptis egregie administratur, ibique per septem annos continuos
(inde ab a. LXX usque ad LXXVII) litterarum me dedi studiis,
donec gravi correptus morbo coactus sum, ut gymnasio publico
derelicto inter privatos parietes ad maturitatis testimonium
adipiscendum ipse me praepararem. quod adeptus autumno anni
LXXVIII in academia Vindobonensi antiquarum litterarum studiis
operam daturus cum nomen apud illustrissimi philosophorum
ordinis decanum, Carolum Schenkelium, fausto omine professus
essem, a rectore magnifico v. d. Henrico Siegl in album academi-
cum relatus sum. in hac litterarum sede scholis interfui, quas
habuerunt viri clarissimi: G. Hartel, E. Hoffmann, C. Schenkl,
Th. Gomperz, 0. Hirschfeld, M. Gitlbauer, B. Zimmermann,
Th. Vogt. ac primo iam semestri spatio cum participi esse mihi
liceret exercitationum philologarum, eximio magistrorum maxime
dilectorum Hartelii, Hoffmanni, Schenkelii favore et benevolentia
factum est, ut primo statim studiorum academicorum anno
ascriberer seminario philologico sodalis ordinarius, qua in socie-

— 2 -

tate per tres annos versatus sum bibliothecae cura simul per
unum annum mihi mandata.

Iam cum seminarii exercitationibus interessem, animus miro
quodam ardore inclinabat ad eam rem accuratius tractandam, de
qua hoc opusculo agitur, neque magistri, qui seminario praesunt,
passi sunt, ut postea ille ardor languesceret. quibus viris, qui
studia mea consiliis et exemplo sublevarunt, gratias ago quam
maximas semperque agam, et si quid inerit in hoc opusculo,
quod illis placeat, dulcissimum et plenissimum strenui laboris
fructum percepisse mihi videbor.

De scoliorum seu carminum convivalium, quae erant apud
Graecos, origine ac natura si hoc libello disputationem instituero,
nemo puto mirabitur, qui quo loco ea sit quaestio hoc tempore
accuratius intellexerit. tantum enim abest, ut ea res iam con-
fecta sit atque explicata, ut post ea, quae ante hos centum fere
annos Ilgen disputavit, nihil fere a viris dOctis collatum sit
ad hanc quaestionem expediendam. Ilgenii autem libellum, quam-
quam is laudabile sane in ea re exploranda posuit studium, quae
est litterarum antiquarum hac aetate condicio, non omni ex parte
nobis posse satisfacere qui vel aliquot eius paginas obiter per-
lustraverit facile intelleget. quae cum ita sinfc, haud mihi veren-
dum esse puto, ne rem actam agere videar, si post Ilgenium denuo
eam rem in disceptationem vocaverim: quamquam bene sentio,
quam arduum sit opus aleaeque plenum in ea quaestione expli-
canda versari, ubi saepius quibus innitaris certa desint funda-
menta ac, cum non ex largo fonte, sed ex tenui aquae vena
haurire nobis liceat, interdum ad coniecturas confugiendum sit.

Hanc igitur quaestionem instituturus ante omnia id mihi
proposui, ut firmum toti quaestioni quasi fundamentum iacerem
veterum testimoniis in medium prolatis atque accurate examinatis,
ne coniecturis vanis neque veterum auctoritate neque indole ser-
monis et poesis Graecae comprobatis deceptus a recta disputandi
via aberrarem.

Totam autem quaestionem ita sum tractaturus, ut scribendi

principia capiam a disputatione de veteribus scriptoribus, qui

de scoliorum poesi egerunt, ac deinde virorum doctorum, qui nostra

1*

— 4 —

•

aetate de eadem re scripserunt, recenseam commentationes. qui-
bus quasi praefationis loco praemissis primum de scoliorum
origine dicam, deinde, unde ea nomen traxerint, exponam; tum
quid de scoliorum vi ac natura sit statuendum, quod discrimen
intercedat inter haec ceteraque carmina convivalia, quando qui-
busque instrumentis musicis accinentibus scolia cantata sint,
describam. quibus rebus absolutis iam pauca addam de poetis,
qui scoliis compositis inclar uerunt ; denique exploremus necesse
est, quo tempore scoliorum poesis fioruerit, quandoque eorum usus
imminutus sit paulatimque prorsus desierit.

Scoliorum poesis originem ac naturam iam ipsis gram-
maticis veteribus, qui quidem Caesaris Octaviani Augusti tem-
poribus vixerunt, non satis perspectas fuisse ex commentariis,
quos de ea re conscripserunt, intellegitur. ad nostram quidem
memoriam paucorum eius modi commentariorum pervenit notitia,
quorum auctores fuerunt Tyrannio et Didymus Chalcenterus, de
quibus, quidquid expiscari mihi contigit, iam proponam.

Ac Tyrannionem quidem peculiarem libellum de scoliis
confecisse docemur a Suida s. v. 0tcoXi6v vit6[ivr}[ia syQatys Tv-
Qawtcov tcsqI roD Gxofoov [isxqov, 8 TCQOsxd&rj avxcp tiitb ratov
KafactQog, quae verba repetita legimus ex interpolatione Marci
Musuri in scholiis ad Aristophanis Ran. v. 1302. quamquam
mirum videri potest, quod grammaticus ille tcsqI xov gxoXiov
Ilstqov, at non tisq! z&v exolicov {islcov scripsisse a Suida per-
hibetur. quam ob rem, si Suidae verba premes, statuendum tibi
erit Tyrannionem libro illo non tam de scoliorum poesi in
universum disputavisse, quam in diversa singulorum scoliorum
metra inquisivisse, qua in re explicanda scolia, quae circum-
ferebantur, diligenter colligeret deque diversissimis metris — nam
nullo certo metro astricta fuisse haec carmina postea demonstra-
bimus — ageret necesse erat. atque eius modi disquisitio quam
maxime erat grammatici, qualis erat Tyrannio; parum autem

— 5 —

yeri simile esse videtur illo libro accuratius etiam de scoliorum
origine, nomine, vi ac natura disputatum fuisse, quippe cum tales
quaestiones graviores ac subtiliores sint, quam quae isti homini
tribui possint. quae cum ita sint, non esse videtur, cur Suidae
diffidamus, qui disertis verbis de scolio metro Tyrannionem
scripsisse tradit, neve quis contenderit pixQov Suidae loco idem
valere ac ft&^.

Quis autem fuerit Tyrannio ille ex eodem Suida comperimus,
<qui duos grammaticos *) aetate non ita multum inter se distantes
<JOmmemorat s. v. TvQavviav . . . *A\t,iGr\v6g. ixQrnk&x^s Sk
KoQtipfiov, ysyovfog iitl Ho\L%r\iov xo$> \ieydlov, xal itQ&tSQOv xxi.
•ac de altero Tyrannione haec refert: TvQavvioov, 6 vs&xsQog,
<&otvi%, itaxQbg *AQXS\udooQOv, \ia&rixr)g >TvQavvla>vog xo$ xqs-
<5$vx£qov 6ib xal obvo\id0d , rj TvQavvioov, xq6xsqov xalov\isvog
^dioxlrjg. ai%\idXooxog Sh ysv6\isvog xal avxbg iitl xo$ xoli\iov
'Avxcoviov xal KaioaQog ino xtvog jdv\iavxog cbvrj&ri, xoH KafaaQog
ovxog aitsXsvftiQOv, slxa idooQrjfrri TsQSVxia xfj xov KixiQOvog
yvvatxi, iksv&SQ&frslg dh i)ii avxrjg ioocpioxsvGsv iv c Fob\irj xxL
iam vero Hermannus Planer, qui de Tyrannione grammatico pecu-
liarem scripsit commentationem programmati gymnas. Joachims-
thal. quod est Berolini (a. 1852) insertam 2 ), p. 8 libellum illum
vtsQl rot) axolioi) pixQov Tyrannioni maiori Amiseno tribuit, quem
Caio Caesari, a quo hunc libellum conficere iussus est, aequalem
fuisse dicit. atque idem iam statuerat Kuester in adnotatione
ad Suidae locum (v. TvQavviav). contra Bernhardy Suidae verba
ad Tyrannionem minorem spectare putat. quae quaestio difficilis
satis est diiudicatu, quamquam nostra hoc loco haud multum
interest, utrum hunc an illum eius libelli auctorem habeamus.
perversissime autem statuit Benseler in lexico s. v. TvQavvicjv, qui
Cai imperatoris temporibus floruisse Tyrannionem illum, qui de
scoliorum metro scripserit, existimet.

*) De Tyrannione Messenio philosopho, quem tertio loco affert Suidas,
nihil omnino notum est.

2 ) Cf. La Roche, Die Homerische Textkritik im Alterthume, pag. 108.

— 6 —

Alteram de scoliis commentationem scripsit Didymus Chal-
centerus, celeberrimus ille grammaticus, qui Augusti fioruit
temporibus; cf. Etymolog. Magn. s. v. 0x0 U&* xa Gvyutoxixa
aO^ara. Jldv[i6g <prj6i dia<p6Qovg iTvpoXoyiag iv (rtp) xqCxg) t&v
6y[i7to6t,ax<x)v. M. Schmidt in libro, cui inscripsit c Didymi Chal-
centeri grammatici Alexandrini fragmenta' Lipsiae 1854 (cf.
M. Schmidt, commentationis de Didymo Chalcentero IV. part. II.
de Didymi symposiacis. Schweidnitz 1853) p. 380 a Didymo
Chalcentero aliena esse putat <$v\iTto<$iaxa et suspicatur au-
ctorem ev^Ttoataxcov esse Didymum, Heraclidis filium, gram-
maticum pariter atque musicum nobilissimum, Neronis aequa-
lem, Didymum autem Chalcenterum de scoliorum veriloquio
egisse in libro itsql Ttoirjt&v vel itsQl Xvqix&v itoir\T(ov
composito, qui passim commemoratur in Etym. Magn. s. v.
itQoticpdlat, vtivog. quam ob rem Etymologici locum sic emendandum
esse censet p. 371: didvpog cpr\<si diacpoQovg iTvyLoloyiag iv tcd
tcsqI itoirjT&v xal 'Hgcodiavbg iv y Gv\L7to6iaxtibv. Herocjianum
enim grammaticum Puteolis GvyuioGiov scripsisse tradit Stephanus
Byzantius s. v. dixaiaQ%sia. sed admodum dubia est ea res ac certe
rectius agemus, si Didymum eandem rem et in symposiacis et
in libro ksqI %oir\T&v — quamquam dubitari potest, num in libro
de poetis lyricis conscripto de scoliorum veriloquio fusius egerit
— tractavisse statuemus, quam si symposiaca a Didymo Chal-
centero aliena et locum Etymologici corruptum esse sine ulla
causa existimabimus. ceterum Schmidt sibi ipse constitisse non
videtur, quippe qui p. 371 lianc proferat sententiam, p. 382 autem
nimio coniectandi studio eo usque feratur, ut vel librum itsQi
%oir\T&v Chalcentero abiudicandum esse contendat.

Artemonem etiam de scoliorum usu librum conscripsisse
censet de la Nauze (M£moires de l'acad£mie des Inscriptions
vol. IX p. 324 et 328), Athenaei loco (XV 694 A) ad eam rem
confirmandam usus. sed nullo pacto ex his Athenaei verbis: &g
<pr\Giv IdQtiticov 6 Ka6avSQsvg iv dsvTSQ<p (iipXicov %Qr\6so3g
id, quod mente sibi finxit de la Nauze, licet colligere: immo
multo veri similius est Artemonem eam rem in libro xsqI

— 7 —

(lifUUanr %Qi]^scog leviter tautummodo et quasi iv itaQiQyp
tetigisse.

Dura sane utimur condicione, quod nec Tyrannionis nec
Didymi commentarii ad nostram pervenerunt memoriam. sed
forte fortuna accidit, quod Athenaeus Deipnosophistarum libro
ultimo 3 ) anthologiam eius modi carminum inseruit, scolia dico
sex et viginti, qui numerus, quamvis sit satis exiguus, si com-
paramus ea, quae Eustathius tradidit de scoliorum ingenti copia
(1574, 14: [ivqccc 8h xoiavxa (exokia) itsQupiQovxai), tamen nobis
maximi est pretii, cum ad huius poesis melicae generis vim ac
naturam cognoscendam hoc ex fonte aut plurima hauriamus oporteat
aut fere omnia.

Hic illic etiam apud alios scriptores veteres, grammaticos,
scholiastas, lexicographos scoliorum mentio fit atque in primis
de nominis veriloquio exstant sententiae veterum, quorum nomina,
cum de scoliorum nominis significatione agemus, recensebimus atque
auctoritatem et fidem accuratius examinabimus.

Ab illo igitur Athenaei loco profecti recentiore aetate iam
dudum viri docti in scoliorum poesim inquisiverunt ita, ut prae-
cipue artem criticam in scoliis ab Athenaeo servatis exercerent
ac metra in singulis restituere conarentur carminibus. inter quos
primus nominandus est Paulus Leopardus, qui m f Emendatio-
num libr. XII. cap. 8' (insunt in Gruteri Thesauri Critici III.
p. 244 sqq.) 'scoliorum et carminum convivalium quorundam
emendationem' dedit. post eum de eodem argumento scripserunt
Hadrianus Junius in f Animadversionum libro III. cap. 7' (cf.
Grut. Thes. Crit. IV. p. 387 sqq.), Schottus et Nunnesius
ad Procli chrestomath. p. 10, de la Nauze, M&noires sur les
chansons de Pancienne Gr&ce, cf. M&noires de Facad&nie des
Inscript. et Belles-Lettres vol. IX. (a. 1736) p. 320—347, quam
disputationem ab Eberto in linguam Germanicam conversam in-
venies adiectam operibus Friderici de Hagedorn (Hamb. 1764
vol. III. et ed. a. 1773 vol. V. p. 1—83), Burette f Ad Plutarchi

^ cf. Athen. XV 694 C-696 B.

— 8 —

librum de musica c. 28', cf. Mem. de 1'acad. vol. XV. p. 311 sqq.,
H. H. Cludius c Etwas von den Skolien der Griechen', cf.. Biblio-
thek der alten Literatur und Kunst, vol. I. Gotting. 1786 p. 54 — 62
et vol. III. ib. 1788 p. 32—57, de Santen c Observationes de
scoliis Graecorum', in eiusdem bibliothecae vol. V. 1789 inedit.
p. 20—25. denique Burgess (cf. Classical Journal vol. XXIV.
n. 48 p. 367 sqq.) pauca quaedam scolia critice tractavit.

Quae dissertationes omnes exigui sunt pretii longeque superan-
tur eo libro, quem scripsit Carol. Dav. Ilgen: 'UKOAIA hoc
est carmina convivalia Graecorum metris suis restituta et ani-
madversionibus illustrata praemissa disquisitione de hoc genere
carminis' Jenae 1798. singulari enim ille instructus doctrina
primus quidquid scitu dignum esse videbatur enucleare studuit,
nec profecto ansus essem post eum eandem rem iterum tractare,
nisi complura atque ea gravissima ab Ilgenio falso esse explicata
atque inde ab illo in omnibus circumferri historiae litterarum
Graecarum compendiis intellexissem. qua re factum est, ut ea,
quae statuerat Ilgen, tantam assequerentur auctoritatem , ut,
nisi funditus quaestionem redintegraveris, obloquendo vix cuiquam
feceris fidem.

Eodem fere tempore, quo Ilgen, Frid. Jacobs in
Antholog. Graec. vol. VI (Animadvers. vol. I. p. I.) p. 291 sqq.
et vol. XH (Animadvers. vol. III. p. II) p. 401 sqq., et paulo
post Joannes Schweighaeuser in Animadvers. ad Athenaei
Deipnosophistas vol. VIII. p. 241 — 287 scolia ab Athenaeo servata
recensuerunt adnotationibusque suis illustraverunt. deinde de scoliis
et carminibus popularibus egerunt: Carolus Zell, c Ueber die Volks-
lieder der Griecherf in libro cui inscripsit f Ferienschriften' Friburg.
1826 p. I p. 53 sqq., Herm. Koester f De cantilenis popularibus
veterum Graecorum', dissert. inaug. Berol. 1831 p. 70 sqq., quo
cum libelio conferas eiusdem scriptoris c Commentationis de scoliis
fascicul. I. (un.y progr. Flensburg. 1846, quo in primis de scolio-
rum nomine explicando agitur, Andreas HallstrSm c De scoliis
Graecorum comment. academ.' Londini Gothorum. 1827, qui Ilgenii
librum impudenter expilavit, Jan. Guil. GrimTrolusio scholastica

— 9 —

de scoliis Graecorum' Dordraci 1839, qui complura scolia Latinis
versibus reddidit adnotationesque, quae maximam partem inter-
pretationi inserviunt, adiecit. — De carminibus convivalibus A
universum egit Aug. Ferd. Eibbeck c Ueber die Tafelges&nge
der Griechen' in hoc libro c Mittheilungen aus Aug. Ferd. B.'s
— schriftlichem Nachlasse, herausgeg. von Friedr. Kibbeck und
Friedr. Zelle' Berol. 1848 p. 160 — 170 4 ). iam, ut temporum sequar
ordinem, nomino Hartungium, qui de scoliis egit in operis,
cui inscripsit c Die griechischen Lyriker' vol. IV. Lips. 1856
p. 226 — 240, cum iam anno 1846 in c Diario litterarum anti-
quarum' p. 564 sq. suas de hoc carminum genere sententias
breviter explicasset, atque ultimo loco eum, qui novissipae egit
de eadem re, Fr. Eunckium, libello c De scoliorum origine et
usu , dissertat. Eostoch., in lucem edito Berolini 1876, quamquam
vereor, ut ulla ex hac dissertatiuncula, quae XVI continetur paginis,
redundet utilitas (cf. Hiller in Bursiani Annal. vol. XIX. p. 134 sq.).

Iam si, ne quid omisisse yideamur, addiderimus ea, quae
Baehr in Paulyi Encyclopaediae vol. VI. p. 871 sq., Bode c Ge-
schichte der hellen. Dichtkunst' vol. II. p. 2. p. 455 — 467,
Ulrici c Geschichte der hellen. Dichtkunst' vol. II. p. 376-386
de scoliis exposuerunt, et quae in Bernhardyi, Muelleri, Murei
aliorumque compendiis historiae litterarum Graecarum leguntur,
vix nobis verendum erit, ne silentio praetermiserimus, quod vel
alicuius momenti sit in hac quaestione explicanda.]

Scoliorum, quae nobis servata sunt, textum praebent
praeter Ilgenium, Jacobsium, Grimium ii, qui poetas lyricos
edendos curaverunt, Brunck, Schneidewin, Bergk, Hartung.

4 ) Scriptoris nomen librique genuinum titulum Otto Eibbeck, ill. prof.
Lips., litteris datis mecum communicavit simulque addidit ex eo libro ut-
pote ad popularem vulgaremque sensum accommodato nihil ad hanc quae-
stionem expediendam peti posse. Nicolai Hist. litt. Graec. I 112, qui huius
libelli mentionem fecit, et nomen et titulum falso attulit.

I. De scoliorum origine.

In libro illo Plutarchi tcbqI (iov6ixfjg, sane pretiosissimo,
locus reperitur, quo de rebus, quas veteres poetae melici inde
a Terpandro novaverint in arte musica, disputatur. ac de Ter-
pandro ipso ut melicorum poetarum principe haec traduntur c. 28 :
evxoi tig ' cj tdv, ovdhv oiv vnb z&v &q%ccig)v TtQooe^evQrjtac xal
xexaivoto^r\tai\ cprtfil xal avtbg oti 7tQO0e^evQr\tat 9 dlXk \ietk
tov 6s[ivov xal 7tQ67tovtog. ol ybcQ l6toQr\6avteg tk toiavta Tbq-
itavdQcp [ibv tr\v te dcoQiov vr\ir\v itQoGetiftetiav ov %Qr\6a^evcjv
avtf\ tcjv eiiitQoG&ev xatk tb [lelog. xal tbv ^olvdtov dh tovov
oXov TtQoGeZevQfjofrai, leyetac, xal tbv tfjg dQ&iov inekcpSiag tQonov
tbv xatcc tovg dQ&iovg, itQbg (ts) toj dQ&ico (xal tbv) 6r\[iavtbv
tQO%alov. eti 8e, xa&diteQ TlivSaQog <pr\6i, xal tcov GxoXi&v {iskcov
TeQitavdQog ebQ6tr\g r)v. iam si novissima verba respexeris, vide-
bis, quid omnino compertum habeamus de scoliorum origine,
cum alius locus praesto non sit, quo accuratius de hac re ex-
ponatur.

Parva igitur ut ita dicam stipe contenti inquiramus statim
necesse est, quonam loco quoque. in carmine Pindarus illud de
Terpandro rettulerit. ac Pindarum ipsum inter alia carminum
genera etiam scoliorum coluisse poesim notissimum est. cuius
rei testimonium luculentissimum praeter Suidam, qui s. v. Hiv-
daQog inter alia poesis melicae genera a Pindaro exculta etiam
scolia affert, Pindari ipsius sunt versus, qui apud Athenaeum XIII
574 B leguntur:

— 11 —

akXa &av{id£a), xt [ie Xe£ovvxt 'Ia&{iov

deOitoxat, xoidvSe {leUcpQOvog aQ%av evo6[ievov 6x0X10%

%vvdoQov %vvalg yvvai^tv.

quod si iam constat, haud difficile videtur ad coniciendum Pin-
darum in scolio quodam a se confecto Terpandri ut scoliorum
inventoris mentionem fecisse. eodem enim modo etiam dithyrambi
originem celebravit in hyporchemate et dithyrambo quodam, cuius
rei memoriam ad nos propagavit schol. Pind. Olymp. XIII 25:
6 IllvdaQog 8k iv [ihv xolg 'TjtoQ%rj[ia6iv iv Nd%<p <pr\6lv efiQefrrjvai
itQtibxov di&vQatifioVj iv 8h x<p itQcbxcp x&v Ai%vQa\i$mv iv Br)fiaig.
Itaque restat, ut inquiramus, num exstent huius scolii
vestigia in Pindari reliquiis. atque unicus quidem locus, quo
Pindarus Terpandri mentionem fecit, traditur ab Athenaeo XIV
635 D: dyvoel 8h 6 no6ei8<bviog, oxt dQ%al6v i6xw OQyavov r)
fidyadig, Gacpcog TltvSaQov Xiyovxog xbv TeQitavdQOV dvxiq>%oyyov
eiQelv xr\ TtaQa Avdotg 7tr\xxt8i xbv pdQfitxov '

xov Qa TeQTtavdQog Ttox 6 Ae6$iog evQev

nQwxog iv 8ei%voi6i AvScbv

il>aA[ibv dvxt<p%oyyov ityr\kag dxoxxnv itr\xxi8og.

quos versus revera e scolio depromptos esse testatur idem Athe-
naeus XIV 635 B: SioittQ xal IHvSaQov elQr\xevai iv x<p itQog
*IeQ<Dva 6xoh<p xr\v pdyadiv 6vo[ia6avxa ipaA(ibv dvxicp&oyyov xxL

Pindarus igitur hoc loco dicit Terpandrum barbitum in-
venisse, cum audivisset in epulis Lydorum pulsationem consonam
altae pectidis. qua autem ratione barbitum invenerit non edo-
cemur: sed haud difficilis ea res est ad intellegendum. pectis
enim eodem modo quo magadis — nam negat Athenaeus hoc
loco inter duo illa instrumenta ullam intercedere diflferentiam 5 ) —
duobus diapason, et graviore et acutiore, constitisse fertur ita,

5 ) cf. Athen. XIV 635 B: Msvcu%(iog d* sv xolg tcsqI xs%vix&v xr\v

7i7]xr£d<x, rjv xr\v avrrjv elvca zrj [ictyctdt,, Zccncpco cprjOLv svqslv. id. p. 635 E:

nrjxxls Ss xcci fidyccdcg xccvxov, xcc&cc cprjcuv 6 *Aqiax6£svog xcci Msvcci%fiog
6 Ulxvcovlos hv xolg itsqi xs%vix&v.

— 12 —

ut bini soni utriusque diapason inter se respondentes consonarent ;
cf. Boeckh, de metris Findari p. 261 sqq., qui perspexit nomen
magadidis tribui cuivis instrumento sive chordis intento sive
inflando, in quo soni graves et acuti diapason inter se distantes
simul proferrentur. il>al(ibv dvxicpfroyyov igitur Pindarus dixit
antiphoniam — ut voce utar apud eos, qui artis musicae sunt
periti, satis trita — duorum diapason, et gravioris et acutioris;
cf. Athen. XIV 635 B: xtyv ji&yadiv 6vo[i&6avra ipalpbv
&vxitp% , oyyov diic xb dvo yev&v apa xal 8iic naa&v b%biv rtyv
Gvvcpdiav, &v8qcqv xb xccl staidcav, id quod apud alios scriptores
etiam &vxi6ita<fxov vel &vxi£vyov nominatur 6 ). Terpander autem
unum diapason idque gravius adhibuisse videtur ad barbitum
fabricandum secundum Findarum, cuius verba Athenaeus recte
intellexit, cum diceret p. 635 D: xbv TsQitavdQov avxi<p&oyyov
svqsiv rj/ TtctQcc Avdoig TtriKiiSi xbv fi&Qfiuxov. quamquam Athe-
naeus sibi ipse oblocutus est eo, quod ante (p. 635 B) if>al(ibv
&vxl<pd , oyyov recte ad magadidem vel pectidem, hoc autem loco
ad barbitum rettulit. sed reputandum est duas in voce &vxi-
tpfroyyog latere significationes, quarum altera est c consonans
sive antiphoniam duorum diapason praebens', altera c ex adverso
respondens'. ex quibus ea, quam posteriore loco attulimus, suo
iure usus est Athenaeus, non eo quidem consilio, ut Pindari
locum ad verbum interpretaretur, sed ut eum accuratius ex-
plicaret. ac sive verba Pindari, qui fortasse ipse utroque sensu
vocem illam adhibuerat, pleniora ante oculos habuit, sive eodem
tantum usus fragmento suo Marte hanc explicationem protulit,
certe rem acu tetigit. facile autem explicatur, cur Terpander ad
barbitum fabricandum diapason gravius adhibuisse sit putandus.

6 ) cf. Athen. XIV 635 C: xa! &ovvi%og d'fa $owCaaat,g sfytjxs
ipcclyLolaiv avTCaitaaT* asCdovrsg (isXtj.
xccl 2o<poxlf t g hv Mvaolg*

TtoXvg ds $qv£ TQiyonvogy dvrCanaata xs
2 Avdijg ig>v[iv€L itrjitTCdog avy%OQ8Ca.

cf. p. 636 B, ubi Diogenis poetae tragici versus commemoratur:
tyaXpolg TQiytovtov nrjKTCdtov avri£vyoig.

- 13 —

pectidem enim acute sonuisse concludas inde, quod Pindarus 1. c.
eam nominat i^Xriv et Telestes apud Athen. XIV 626 A
dicit 6%v<pd>votg %r\xxi8cov ^al^olg. si igitur barbitum erat icvzl-
q&oyyov %r\xz(J8i^ quam ipsam scimus sonuisse acute, diapason
autem acutius sonis, qui ipsi sunt acuti, eum tonorum nume-
rum, quo Oraeci utebantur, excessit, recte contendisse nobis
videmur Terpandrum diapason gravius adhibuisse ad barbitum
fabricandum. quam rem iam perspexit Car. de Jan c De fidibus
Graecorum' diss. inaug. Berol. 1859 p. 27 sqq.

Sed barbitum Findari loco commemoratum nihil aliud
significat quam citharam, quacum id saepissime confundebatur a
veteribus scriptoribus 7 ) , crassioresque tantum habebat fides ita,
ut graviores essent barbiti soni (cf. Pollux Onom. IV 59 /3api5-
(iizov). inventionem igitur citharae unum diapason complectentis
ad analogiam pectidis Lydiae, quae duo diapason exhibebat, Ter- '
pandro assignari loco Pindari, cum ante Terpandrum cithara duo
tetrachorda complecteretur, quae ita sese excipiebant, ut alterius
tetrachordi sonus acutissimus simul gravissimus alterius esset (cf.
Volkmann 'Plutarchi libellus de musica' Lips. 1856 p. 158),
mihi quidem certissimum est. qua de re conferas Aristotelis
Probl. XIX 32: 8ia zl 8ia itatiav xaksZzai, alX ov xaza zbv
aQL&yibv 8t? dxzcb, ftcfitsQ xal 8ca zszzgqov xal 8ia [xsvzs; ?)
6zi iitzic f}6av al %OQ8al zb &Q%aZov, slz' e&lav zt]v ZQizr\v
TsQitavSQog zj\v vr\zr\v itQ06s%"t]xs — id quod etiam Plutarchus
loco supra allato tradit — xal iitl zovzov ixl^rj 8iic itati&v,
aXV ov 8C 6xz& 8i? iitzic yicQ fjv.

Tali igitur modo si Pindari fragmentum partim interpre-
tamur, partim explemus, sine dubio rectius de hoc loco statue-
mus, quam si inventionem lyrae septemchordis, cum antea cithara
quattuor tantum chordarum nota fuerit, his celebrari sumemus
versibus, qua de re Terpander ipse gloriatus esse dicitur apud

7 ) Conferantur loci, qni ad modos, qnibns efferebant scolia, pertinent,
hi: Phot bibl. 821. 3 sqq. Hesych. s. y. (WQoivrjgjddQog 1j ddyvrjg, ubi
legimns ad barbiti sonum scolia cantata esse.

— 14 —

Strabonem XIII 618 C: xal T£Qitav8Qov Sh tf)g avtfjg ftov-
Gixfjg ts%vttr\v ysyov£vai tpatil xal tfjg avtfjg vrfiov, tbv TtQ&tov
avtl tfjg tstQa%6gSov IvQag £ma%6QSa) %Qr\6d\isvov^ xofoditSQ £v
xotz ava<ps(foii£votg sitsGiv slg avtbv Isystav*

60I S 9 fjfistg tstQdyrjQvv &7to<StQsil>avtsg aoiSrjv
£7ttat6vG) <p6QvnyyL viovg xsXaSr\Goiisv Cpvovg 9 )*
nam quominus hoc statuamus, impedimur diserto Aristotelis testi-
monio supro allato, -qui septem chordarum usum perantiquum 9 )
esse tradit, aliisque causis, quas enumeratas invenies apud
Yolkmannum in commentario ad Plutarchi libellum de musica
p. 78 sqq. ceterum Terpandrum a Lydis, ut apparet e Pindari
Terbis, citharam excultiorem recepisse, non est quod miremur;
nam gentes Asianas, in primis Lydos artes musicas prius quam
Graecos excoluisse notum est 10 ).

At Boeckh ad fragmentum Pindari, de quo agimus, haec
adnotavit: f In hoc fragmento agitur de fidibus a Terpandro ex-

8 ) cf. etiam Euclid. introd. harm. p. 19 Meib., Clem. Alex. Strom.
VI p. 685 C Sylb.

9 ) Etiam Nicomacbus II p. 29 iam Mercurium lyram septemcbordem
invenisse tradit respecto sine dubio eo versu, qui est hymni in Mercurium
quinquagesimus primus. quibus adde quae Atben. XIV 635 F dicit : EvcpOQtmv

TS £V T© TtSQL 'ia&lllCOV TCC TIoXv^OqScC CpTjGL T&V OQyCCVCOV 6v6[lCC0l fJLOVOV

itaQrjXXax&ac nafindXaiov S^avx&v slvai xr\v %Qr)aw.

10 ) Plut. de mus. c. 6: IxXrjQ^ #' 'Aauxg (scil. r) xt&aQa KqnCcwog
tov TsondvSQOv fiadyTOv) Slcc to xsxQijo&ai Tovg AsoflCovg avxfj XL&aQcodovg
hqoq xfj 'AoCa Ttazoixovvzag. schol. Apolion. II 777: *AaCav Ss hvxav&a Trjv
AvSCav oprjaCv. odzco yaQ rj AvdCcc tcqotsqov hnaXslxo. Slo xal r) xt&aQa 'AaCa
htXrj&rj Slcc to hv Tjj AvSCa kq&tqv svQS&rjvai. . cf . praeterea Car. de Jan, de
fidibus Graec. p. 10: „cithara non a Graecis ipsis, sed a gentibus Asiaticis
— fortasse Lydis — inventa est. vide Etym. Magn. s. v. 'Aouxxtg* doukSog
(sic) [at recte se id habet, si Plutarchi locum modo commemoratum respici-
mus] XQOVfiata trjg xi&aQccg ovtcog *AQtaxoopdvrjg slits naQ<pS&v to ££ 9 Eqs-
X&satg EvQinCSov. r) tqC%oq8oq (?) xl&ccqcc ovtco xaXsltaL. stQrjxav Ss, oxv sv
*AaCa Trj noXsi Trjg AvSCag xsifisvr] hv TficbXcp rtQcotov evQsdy. — Ab Asianis
Graecos recepisse citharam admodum verisimile est etiam ideo, quod exstat
in sacris libris nostris Daniel 3, 5 sqq. vox caldaica KITHAROS, quam
Graeci una cum illa recepisse videntur."

— 15 —

cogitatis , ad quas canebantur scolia. dicebat autem Findarus
de fidibus Terpandreis et Lydiis conviviis, quod in convivio ad
fides Lydio modo attemperatas scolium illud canebatur\ atque
idem ii, qui inde a Boeckhio Pindari fragmenta illustraverunt,
statuerunt (cf. Bergk, Poetae lyr. Gr. I 4 424). sed equi-
dem de illis versibus paulo aliter iudicandum esse censeo. etenim
verba iv detovousi AvS&v non significant scolia ad fides Lydio
modo attemperatas cantata esse, sed indicant Terpandrum in con-
. viviis Lydiis carmina convivalia ad pectidis sonum cantata audi-
visse. et quo quaeso consilio poeta id in scolio illo commemorare
potuit, nisi eo, ut adderet ad carminum, quibus utebantur Lydi in
conviviis, analogiamTerpandrum ad barbiti modo inventisonum car-
mina convivalia i. e. <sxoUk fiikrj pepigisse ? itaque concedamus ne-
cesse est Pindarum in versibus, qui hos sequebantur quique ser-
vati non sunt, dixisse Terpandrum, cum citbaram vel barbitum
nnum diapason coraplectentem invenisset, primum oxofoic iiiXrj
canere a Lydis edoctum esse. neque enim sine consilio verba
iv 8svitvoi6i posita sunt, quae prodere videntur poetam in ver-
sibus sequentibus de carminibus convivalibus mentionem fecisse,
id quod eo veri similius est, quod versus servatos e scolio de-
promptos esse supra diximus. accedit denique Plutarcbi testi-
monium haud spernendum. nam unus et solus fons, ex quo
accuratiorem de artis musicae apud Graecos historia notitiam
petamus, est ille de musica dialogus, quo Plutarchus eius histo-
riam inde ab Amphionis temporibus, qui ex Heraclidis Pontici
sententia citharam invenisse fertur, explicavit. librum autem
illum Plutarchus eo composuit consilio, ut non quid ipse sentiret
in medium proferret, sed sententias veterum scriptorum maxima
qua posset usus diligentia congereret. quod quanta religione
fecerit scriptor, ostendit K. Westphal in libro, cui inscripsit
c Plutarch flber die Musik' (Vratislaviae 1865). ex quadraginta
enim capitibus, in quae inde a Wyttenbachio dialogus ille dividi
solet, quattuordecim Plutarchus ipse confecit, cetera ad verbum
fere aliunde, in primis ex Aristoxeni et Heraclidis Pontici operibus
deprompsit (!♦ c. p. 26). atque etiam capita 28 — 31, quibus ex-

— 16 —

ponitur, quid novatum sit in arte musica a veteribus poetis, e
scriptoris nescio cuius libro sunt deprompta (1. c. p. 25). qui-
bus perpensis iam non video, cur diffidamus verbis supra allatis,
quibus confirmatur Findarum Terpandrum scoliorum inventorem
diiisse, praesertim cum loci Pindarici exstet fragmentum, in quo
de scoliorum inventione agi quamquam pro certo affirmare non
licet, tamen facili coniectura assequaris.

Sed si locum Plutarchi accuratius inspexerimus, videbimus,
cum omnia Terpandri inventa ad musicam pertineant, ut neta
Dorica, totus tonus myxolydius, modus orthiae cantilenae, tro-
ehaeus semantus, etiam scoliorum inventionem nihil aliud signi-
ficare, quam Terpandrum carmina convivalia ad modulos legibus
musicis astrictos atque ad barbiti sonum cantare docuisse, cum
antea carminum popularium instar cantarentur assa ut ita dicam
voce nullo instrumento accinente.

Haec si mente tenemus, apparet Ugenium perperam Flu-
tarchi verba interpretatum esse, cum p. CXL VII haec diceret : e tixolia
piAr}, quae Pindarus intellegit, &unt nihil aliud, quam cantus
lyrici, et celebrat Thebanus vates Terpandrum tamquam inven-
torem (lekoTtouag lyricae' (cf. etiam p. LXXVII). sed id non vitio
vertendum est Ilgenio, si reputamus Findari locum ei fuisse in-
cognitum. quem si novisset, certe non de melopoeia lyrica in
universum, sed de carminibus convivalibus agi intellexisset

Satis notum autem esse puto, quid sibi velint veteres hunc
illumve poetam poesis quoddam genus invenisse referentes. etenim
qui huic poesis generi rudi antea ac minus exculto maiora attulit
incrementa primusque id vel ad artis praecepta revocavit vel ab
aliis gentibus acceptum in patriam introduxit, ad eum deferre
solebant veteres eiusdem rei inventionem. atque ita fieri potuit,
ut Terpander scolia invenisse perhiberetur a veteribus, quamquam
omni dubio est maius tales breves cantilenas convivales in ore
hominum fuisse versatas iam longe ante Terpandrum, sed arti-
ficiosiore compositione musica carminum popularium instar pror-
sus caruisse. nam carminibus etiam in conviviis iam antiquissi-
mis temporibus usos esse Graecos ut facile suspiceris in gente

— 17 —

ad hilaritatem nata neque omnino ab arte musica aliena, ita
confirmatur similium apud Romanos carminum usu, quamquam
per se patet carmina illa Graeca et Bomana.pro gentis utriusque
natura atque indole longe inter se fuisse diversa. Terpander
autem carmina illa convivalia ad lyrae sonum cantare docuit
Graecos. quam ob rem non mirabere, si inter alia Terpandri in»
venta musica etiam scoliorum inventionem apud Flutarchum
enumeratam inveneris.

Paucis iam verbis attingere mihi liceat Ilgenii opinionem,
qui versibus qui in hymno in Mercurium leguntur 52— 57 scoli-
orum poesim significari putat:

avtaQ iiteidr} tev£e %eQOiv igatSLvbv fifrvQiia,
7tkrjxtQ<p hceiQrjti£e xata (liQog' r) 8' bitb %eiQbg
a^ieQdaXiov xovafirfie. %ebg d'vitb xakbv &eiSev
£§ avto0%eSir\g neiQ&iievog, r)vte xovqol
ilfirital %aMr]Gi itaQaifioka xeQtopiovGw,
ayiyl Aia KqovIStjv xal Mai&Sa xaXfaitiStkov.
cui equidem sententiae non possum accedere. nam neque carmen
in convivio canit hoc loco Mercurius neque verba r)vte xovqoi
fj^rjtal fraMrjtii itaQaifidla xeQto(iiov6iv spectant ad scolia. dicit
enim poeta Mercurium carmen ex tempore cecinisse in Iovis et
Maiae honorem eodem modo, quo iuvenes cavillentur inter se in
conviviis. summa autem comparationis, id quod Franke recte
intellexit, in eo est posita, quod iuvenes illi carminibus se laces-
sunt non meditatis. itaque non carmina ad citharae sonum can-
tasse eos apparet ex his versibus, sed verba de iuvenibus
dicteriis subitis et fortuitis inter se pugnantibus dicta sunt.
quod si Ilgen (1. c. p. LXVII adn. 60), ut obiter id quoque
commemorem, affirmat itaQaifioXa significare 'invicem, alterna
contentione', falsus est; nam idem est itaQaifioXa ac TtaQafiXrjSriv
vel ut Latine dicam 'occulte'.

Deinde ne id quidem verum est, quod Ilgen p. LXXXIII
contendit, hymnum in Mercurium aetate superiorem esse Ter-
pandro. immo post ac fortasse multo post Terpandrum hymnus
ille compositus est. qua de re conferantur: Voss c Mythologische

2

- 18 —

*

Briefe' I p. 216, Matthiae 'Animadversiones in hymnos Homericos'
(Lips. 1800) p. 56—66, Greve, c De hymno in Mercurium Ho-
merico', diss. inaug. Monast. 1867, Lohsee, e De hymno in Mer-
curium Homerico', diss. inaug. Berol. 1871, quibus adde ea,
quae Baumeister in prolegg. ad hunc hymnum exposuit. quae
cum ita sint, apparet nos nihil lucrari ex hoc loco, quo scoliorum
poesim significari Ilgen putat. plane autem similes loci pos-
sunt afferri complures, velut Find. 01. I 22:

ola naltppev cplXav
dvdgeg 4k(i(pl frajia tQccite^ccv,
Apollon. Bhod. Argon. I 457 sqq:

[iet£itetta d' &iioi(iadlg aklrjloiGt,

fiv&evvd'', old xe itokXa vioi %aoa daiti xal otvat

teQitvag ityid&vto, 8t' Hatog vfiotg aTteii].
quibus locis inspectis quis quaeso putabit agi de scoliorum poesi ?

H. De scoliorum nomine.

Veteres grammaticos ne pilo quidem melius quam nos
edoctos fuisse, unde scolia nomen traxissent, sat clare perspicietur,
si locos veterum scriptorum, qui de ea re verba fecerunt, accu-
ratius tractaverimus. quamquam enim iam Aristotelis temporibus
vixisse traduntur, qui primi, quod sciamus, de scoliorum nomine
disputaverunt, Dicaearchum dico et Aristoxenum, tamen alii in
alias discesserunt partes ita, ut singulae eorum sententiae inter
se consociari non possint et facile solam etymologiam vocis
GxoXidg, non ipsam cantiuncularum naturam diversarum illarum
interpretationum causam fuisse intellegatur* sat infirmum igitur
veteres huic quaestioni explicandae reliquerunt fundamentum, ac
vehementer dolendum est viros doctos, qui nostra aetate de scoliis
fusius scripserunt, eandem quam veteres ingredi viam satis
duxisse, quo factum est, ut probabilitatis quandam speciem secuti
modo hanc, modo illam veterum sententiam amplecterentur atque
interiorem scoliorum nominis et naturae conexum prorsus fere
neglegerent.

Sed priusquam singula veterum scriptorum testimonia exa-
minemus, pauca mihi exponenda esse puto de accentu, utrum
6x6hov an 6xoli6v sit scribendum, cum utraque lectio reperiatur
promiscue in libris manuscriptis 11 ). ac ax6hov qui scripserunt,

") De forma axoXla, quae legitur apud Pollucem VI 108, cur plura

yerba faciamus, non esse videtur. • •

2*

— 20 —

id tantummodo egerunt, ut distingueretur carminis convivalis
nomen ab adiectivo cxoltdg: qua de re conferatur Eustathius
p. 1574, 12: 6x6kia 8b tovz6 ts xal xar avtb Xiyetai t<p pbv
t6vcy TCQbg 8ia6toM]v to$ xoivcog Gxofoov i) itQdypatog r) koyov.
hunc secuti sunt lexicographi recentiores, veluti L. Dindorf in
Thesauro s. v. 6x6Uov et G. Keil, qui in quinta lexici Passoviani
editione p. 1460 s. h. v. haec dixit: e Die gemeine Betonung ist
exoXi6v, die genauere und richtigere der besten Handschriften
axdfaov vgl. Ilgen p. LXXXIV.' at Ilgen, quem laudat Keil
ad sententiam suam confirmandam, prorsus contrarium statuit
p. LXXXV his usus verbis: c Sed hae argutiae sunt seriorum
grammaticorum ; veteribus scriptoribus illud discrimen ignotum
fuit'. qua de re is rectissime iudicavit; nam cum saepius etiam
dicatur axolibv pikog, apparet axofodv esse adiectivi formam,
sive additur piXog sive omittitur. deinde id etiam possit afferri
argumentum, quod Pollux, Hesychius, Proclus, Suidas aliique
grammatici de accentus discrimine nihil omnino adnotaverunt,
quam ob rem nescio, cur Eustathii testimonium pluris faciamus,
quam ceterorum grammaticorum silentium, qui certe, cum omnes
ab adiectivo exoXi6g huius nominis originem repeterent, mirum
illud accentus discrimen adnotavissent, si omnino tale quid iis
fuisset cognitum. itaque desinant tandem editores Pindari, Aristo-
phanis, Platonis, Plutarchi aliorum pervicaciter perseverare in
falso illo accentu, qui, sive libri manuscripti suffragantur, sive
refragantur, prorsus abiciendus esse videtur.

His igitur expositis iam ad locos veterum, quibus de huius
nominis origine accuratius exponitur, tractandos accedamus. ac
prima quidem quae ad nos pervenit de scoliorum nomine sen-
tentia Dicaearcho, Aristotelis discipulo (of. Cicer. de legg. III 6)
debetur, cuius verba apud Suidam s. v. cxoXi6v exstant haec:
OxoXtdv fj itaQolviog cidrj. <hg (ibv Aixataq%og iv t<p mqI fiovtft-
xcov &y<hv(ov 8ti tqla yivr\ r\v cpdcov, tb phv inb itdvt&v
qd6{i£vov xafr' eva i£rjg, tb 8' vitb t&v Gvvet&tdtcw, cbg etv%e
ty td%ei* o Sq xaXelaftai dtcc tr\v td%iv <5xoXi6v. eadem verba
reperiuntur in Photii lexico s. v. ttxoU6v et verbis 8ih ti)v xd%iv

- 21 —

omissis in scholiis ad Platonis Gorgiam 451 E. atque ideni
valet de scholiis ad Aristophanis Kan. v. 1302 et Vesp. v. 1239,
quamquam totus locus ibi a Musuro interpolatus esse videtur,
cf. Dtibneri edit. scholiorum p. 460 et 535. paululum immutata
autem praebet haec verba scholiasta ad Luciani pro lapsu inter
salutandum c. 6: tixofadv, r) nccQolviog (pdrj, Sg xccl 4ixcc(ccq%oq
iv xc5 icsqI povGixfjQ* dvo (Sb?) yivr\ r\v chdcov . . .; quae sequun-
tur cum Suida ceterisque consentiunt. ac Dicaearchi liber
utrum inscriptus fuerit tcsqI (iovGix&v aycbvcov, quod Suidas alii-
que affirmant, an icsql (lovtiixrjg, quod scholiastae Lucianei nititur
testimonio, ut inquiramus, non huius loci.esse videtur, quam ob rem
eos, qui accuratius de ea re edoceri volunt, ad Naekii de Dicae-
archi scriptis disputationem Musei Bhenani vol. I (1833) p. 40 sqq.
insertam relegasse sufficiet. maioris autem momenti est, quod
Luciani scholiasta duo, Suidas tria horum carminum genera fuisse
dicit. quod si verba, qualia codicibus traduntur, respicimus, de
duobus tantum carminum convivalium generibus agi videtur.
sed quominus id pro vero accipiamus, Artemonis obstat testi-
monium apud Athen. XV 694 A; ubi autem de duobus car-
minum convivalium generibus sermo est, veluti apud Plutarchum
Quaest. sympos. I 1, 5, de quo loco postea accuratius disseramus
oportet, res ita est comparata, ut ea carmina aut ab omnibus
simul aut a singulis deinceps cantata esse referatur. eo vero, de
quo agimus, loco carmina illa in conviviis aut a singulis dein-
ceps, aut a singulis nullo certo ordine servato cantata esse legimus,
id quod nec per se veri simile est, quoniam hymni vel paeanes
ab omnibus convivis simul cantati a conviviis numquam poterant
abesse, nec Dicaearchi hanc sententiam fuisse vel inde elucet,
quod omnibus locis legitur tqicc yivrj excepto Luciani scholiasta,
qui sine dubio verba corrupta esse intellexit et locum suo Marte
correcturus perperam scripsit dvo. itaque rem acu tetigisse videtur
Fridericus Ast, qui in libro, cui inscripsit r Grundriss der Philo-
logie' p.,105 hunc locum ita constituit: oxi zqIcc yivrj r\v tpd&v,
xb (ihv iitb Ttdvxcov adofievov, xb dk xccfr eva §£rjg, xb dh iicb
x&v Gvvex&xdx&v xxi. (cf. etiam Dobraei Adversaria ed. Wagner

- 22 —

III 51 et Naekii opuscula ed. Welcker I 349), quam emen-
dationem pro sua nuper vendidit Franc. Bunck L c. p. 4,
H. Koester autem in libro, quem de scoliis composuit, p. 6
scribi iussit: tb pkv iqf Sat&vz&v add^isvov, xb d'i7tb xdvtcov
xa&' eva §%rjg xz§. sed tot yerba suppleamus necesse non est
atque acquiescendum in Astii emendatione, quam Eoesterum
fugisse vel maxime miror 12 ).

Genuinis verbis sic restitutis iam Dicaearchi examinemus
sententiam. putabat igitur is scoliis nomen datum esse ex canendi
ordine. nam cum peritissimus quisque caneret, ceteri autem t
qui canere non didicissent, praeterirentur, seriem canendi iustam t
ex qua alter exciperet canendo alterum iuxta accubantem, dere-
lictam esse et turbatam, indeque i. e. propter ordinem obliquum,
ex quo iam, qui canendi esset peritus, cantum exciperet, scoliis
nomen inditum esse.

Sed hanc sententiam non omnibus Dicaearchi aetatis gram-
maticis probatam esse confirinatur eo, quod Aristoxenus, Dicae-
archi aequalis et condiscipulus (cf. Cicer. Tuscul. I 18, 41 et
epist. ad Att. XIII 32, 2), etPhyllis quidam musicus ,8 ) prorsus
aliam de scoliorum nomine sententiam protulerunt, quae iisdem
locis, quibus Dicaearchi verba leguntur, commemoratur his verbis :

") Siebenkees in anecdot. Graec. Norimb. 1798 p. 30 coniecit: to-
fikv vnb ndvxcov addfisvov, xb dh vnb ndvxcov [jlsv, ov <J' opov, dXXd xccd ,r
svcc • . •

xs ) Suidas et Platonis Aristophanisque scholia habent $vMcg, scholia
Luciani $CX<ov, Photius QiXtjg, Athen. I 21 F: QiXUg 6 JtfXiog [lovovxog.
fragmenta huius musici Deliaci collecta sunt a Muellero, fragm. histor.
Graec. IV p. 476. de scriptis eius haec tradit Athen. XIV 636 B: &lXXt?
6 JriXiog Iv SsmsQco jcsqI (wvoLxijg, XIV 634 D : £vvsyQttips . . . nsoi
avXrjx&v, cur autem Ilgen scribere maluerit $vXyg (1. c. LXXXVIII
adn. 68), equidem non assequor; nam etiam Suidae loco, quem ille attulit,
quo confirmaretur ista scribendi ratio: $v\XCg- r) xod Sevdoov. xai $vXXrj$-
6 povoixog, hoc nomen scriptum est littera X geminata, quamquam huius loci
nulla omnino est auctoritas, cum yerba xal <&vXXijg 6 [wvoixog desint ia
optimis libris manuscriptis.

— 23 -

<bg S' 'jQitixolzsvog xal Qvllig (&lX<ov schol. Luc. OLkr\g Photius)
6 iiovaixdg, oxv iv xolg ydpoig itsQl plav tQaits^av nokXhg xlivag
xtfrivxsg xccq& piQog ityjg [xvQQtvag s%ovxsg (fy Sdyvag addit
schol. Plat.) ySov yv6[iag xccl iQcoxixa oivxova (6v[ato m sia ex-
hibet schol. Plat.)* % Sb asQioSog tixofoic iyivsxo Siic xtyv frioiv
(oiivfrsGiv schol. Plat.) x&v xXiv&v (exolidv addit schol. Ari-
stoph.). haec igitur verba omnes habent, pleniorem autem Aristo-
xeni sententiam unus servavisse videtur Platonis scholiasta, qui
haec adiecit: i%l olxr\\idxcov itolvy<ovi(ov ovacov xal xovx<p xal
xicg iit' avxicg xaxaxUasig TtaQafivGxovg ysvitifrai. ov Siic xryv
[isloitoitav ovv, did xs xt\v xf\g [ivQQivr\g Gxokiav SidSoGiv, xaiHxy.
xal xkg cpdag tjxoUicg xalsltiftai. Aristoxenus igitur et Phyllis
putabant scolia inde appellata esse, quod in nuptiis circum unam
mensam exstructam in cenaculo, ut ita dicam, multangulo plures
collocarentur lectuli convivales non recto atque usitato ordine
dispositi, sed ita ut singuli lectuli inter se oblique essent collo-
cati (xaQdfivexoi,) — id quod cubiculi forma multangula secum
ferebat — : hanc igitur ob lectulorum collocationem obliquam
etiam carmina, quae ibi vicissim 14 ) ita, ut alter alteri deinceps
myrti ramum traderet, cantata essent, obliqua i. e. scolia
dicta esse.

Aristoxeni sententiam respexisse, sed male intellexisse
videtur Plutarchus in Quaest. sympos. 11,5, ubi haec le-*
guntur : alloi Si q>a6i xr\v [ivQ6ivr\v ov xad^s^fjg (iaSltsiv,
alkic xa& Sxatixov ditb xUvr\g iitl xUvr\v SiayiQSGfrar xbv yicQ
itQ&xov atiavxa x& itQcbxco xfjg SsvxiQag xUvr\g ditoexiXXsiv,
ixslvov Sl xdi tvqcotcq xfjg XQixr\g, slxa xbv Ssvxsqov 6[ioi<og
x<p SsvxiQG), xal xb itoixikov xal TtoXvxafiitig, &g soixs, xfjg
nsQioSov axoXibv <hvo[id(Jd'r\. qui Plutarchi error inde natus
est, quod is Aristoxeni verba 7taQic [tiQog, quae hoc loco idem
valent ac xaxic [tiQog vel iv [liQsi, falso interpretatus est 'contra

u ) naqk i&Qog interpretandum esse 'alternis, vicissim' docuit^Koester
1. c. p. 7 adn. 1; idem enim est hciqcc (isqoq e£rjg atque illud Dicaearchi
xad' tva k£rjg> quamquam id non de scoliis dicitur a Dicaearcho.

— 24 —

yel praeter iustum ordinem' et verba a scholiasta Platonis ser-
vata iitl oixrjfidxcov . . ysvsafrai, quae explicationem sententiae
Aristoxeni continent, neglexisse videtur, quo factum est, ut expli-
cationem illam ab Aristoxeni sententia mirum quantum diffe-
rentem neque ullis cOmprobatam argumentis proferrefc.

Eodem modo etiam Dicaearchi verba Plutqrchus male in-
tellexisse videtur paulo ante ea, quae modo exscripsimup , hac
sententia prolata: iitsl xov xccl xcc oxohd cpaoiv ov yivog a6pd-
xcov slvai 7tsjtoirj^tivcov dcacpoog , &IX oxv itoooxov fihv ySov (pdr\v
rof) frsov xoiv&g aitavxsg \iia qxxmy itaiavL^ovxsg , Ssvxsqov S'
4<p£&i§ ixatixcp (ivQtilvrig ^Q^Scdoixivrjg^ fjv afoaxov, olpai Sia
xb ccSsiv xbv de^dpsvov, ixakovv, inl 8h xovnp IvQag itSQitpsQo-
{livrjg 6 [ihv nenaidevpivog ikdfifiavs xal ySsv aQiio£6[isvog 9
teov d' dfytotJtfrai/ oti itQOGispivcw Gxohbv obvoiiaG&rj xb p^ xoivbv
octixoi) [iriSk §a8iov. Plutarchus igitur idem quod Dicaearchus
statuit, cum dicat peritissimum quemque (cf. itsitoirmivcnv
ovx doacptig et 6 phv itsnatSsvpivog) scolia cecinisse , sed verbis
Dicaearchi Sia xi\v xdfeiv aut perperam intellectis aut adeo
neglectis non propter obliquum cantus et lyrae circuitum, sed
propter difficultatem talia pangendi carmina scolia appellata esse
contendit. ceterum utrum casu an consulto primo eandem viam
quam Aristoxenus et Dicaearchus ingressus , postea in argumen-
tatione absolvenda ab iis discesserit, nihil ad hunc locum per-
tinet et vix puto diiudicari poterit; mihi certe, quae intercedat
Jnter Plutarchi et Aristoxeni Dicaearchique sententias simili-
tudo, breviter significavisse sufficit.

Iam revertamur ad graviorem testem, Artemonem Casan-
drensem, qui Aristarchi et Cratetis temporibus vixit 15 ). cuius

,6 ) Artemonis fragmenta collecta leguntur apud Muellerum frag. histor.
Gr. IV p. 340, qui de vita et scriptis Artemonis haec dicit: 'Aristarchi et
Cratetis aut aequalis aut suppar fuit: scripsit tvsqI evvccyayyg (ttftXCcav (cf.
Athen. XII 615 E) et usqX pifiXCcov %Qijeec<>Q. ad eundem referenda est
collectio epistularum Aristotelis (Dem. de eloc. §. 22S, cf. Walz in praef.
ad rhet. Gr. vol. IX et Stahr, Arist. p. I p. 206). hoc si recte fit, proba-
biliter statuimus vixisse eum ante Andronicum, qui Sullanis temporibus

— 25 -

de hac re sententia legitur apud Athenaeuifl XV 694 A:
Qxokiu Sk xakovvxai ov xaxa xbv xfjg [isloTtoilug XQoriov ozi
Gxolibg r\v % kiyovtii yao iv xalg uvsipivuig slvav GxoXvd* alla
xqv&v ysv&v ovx&v, &g (pr\0vv 'AQxip&v 6 KaOavdosvg iv Ssv-
xsQtp (iipiicw (codd. fiifiliG)) xgrJGs&g, iv olg xa tzsqI xicg ovvov-
ciag fjv aS6[isva, d>v xb phv tvqcdtov r\v , b S%\ ndvxag aSsvv
vopog ijv, xb 8h Ssvxsqov, o Sq itdvxsg (ihv ySov, ov ^v ullu
ys xaxd xiva tcsqCoSov i% iitoSo^rjg, xqixov Sh xal x\\v irii izativ
xdlfrv s%ov, ov psxsi%ov ovxsxv ndvxsg, &IX ol Ovvsxol Soxovvxsg
slvav \l6voi xal xaxic x6nov xvvk sl xv%ovsv ovxsg' Svotzsq ag
axa%iav xivk [i6vov naoa z&llu s%ov xb [1^ Sfia fujd'' i^ffg ye-
vofisvov, dkl' briov szv%sv slvav, axolvbv ixXffiri. verba xtyv
irii naav xd%vv i%ov ab llgenio falso explicantur p. LXXXVII
adn. 67: 'tertium autem genus est, quod quidem ad omnes
ordine pertingebat' , quae interpretatio adversa fronte repugnat
verbis proxime sequentibus: ov \isxsv%ov ovxsxv ndvxsg. recta
autem verborum explicatio ultro sese nobis offert, si respicimus
ea, quae sequuntur: xb ds xovotixov ijSsxo, 6jt6xs xa xovva xal
naavv dvayxala xskog Xdfiov; vertenda igitur sunt verba xi\v iril
n&av xd%vv s%ov c post omnia, omnium postremum', cf. Qrim
1. c. p. 37 adn. 9. verba autem xaxa xonov xvva sl xv%ovsv 6v-
xsg genuina esse non possunt et propter sensum , qui fere contra-
riam usitatae scoliorum explicationi praebet sententiam, et
propter verba sequentia &IX onov sxv%sv slvav, quibus eandem
sine dubio rem significaturus erat Athenaeus. neque vero ad-
stipulari possum Ilgenio, qui hanc scripturam tueri studet ex-
plicando: f qui loco quodam, si quidem acciderat, erant h. e.
loco quisque, quem casus tulerat, accumbebant', laudatque
Dalecampii interpretationem : f qui loco certo quodam accubuis-
sent\ quae quidem recte se habere videtur, si verba ipsa re-
spicimus , sed prorsus tolerari nequit, si de scoliis haec dicta

Aristotelis scripta edidit. ab altera parte Artemo iunior (V) erat, quam
Dionysius Scytobrachion, cuius ipse in opere tcsqI ovvaycoyrjg $i$U<qv me-
minit quique Apollodori fere aequalis fuit c. 150 a. Chr.' (cf. Mueller II
p. 6 not.)

— 26 -

esse reputamus. quod si Cludium (1. c. I p. 56) secutus vocu-
lam sl deleveris, eadem restabit difficultas, ut alia, quae possint
proferri contra hanc emendandi rationem, reticeam. bene autem
huius loci sensum perspexit Casaubonus, cum haec coniceret : xal
xccd ,J Svxiva ovv xonov xv%oisv 6vxsg. propius adeo ad littera-
rum, quae traditae sunt, similitudinem accessit Schweighaeuser:
xal xaxa xoitov Svxiva ovv xi%oisv ovxsg. at sine dubio legen-
dum est : xal xaxa x&xov ovxiv' asl xv%oisv ovxsg , nam una
syllaba 01/, quae post xonov facillime intercidere potuit, addita
genuina restituta est lectio, quae plane respondet enuntiato se-
quenti: 8%ov sxv%sv slvai. hanc igitur coniecturam proposuit
Bunck 1. c. p. 6, qui sine causa necessaria etiam Svxsg in s%ov-
xsg mutavit. cetera autem Athenaei verba non habent, quae offen-
dant, quare nimius in coniciendo fuit Runck, qui pro ysv6[isvov
scripsit yivog ^ddfisvov et verba aXV oitov sxv%sv slvai e glos-
semate nata esse censuit. nam post nft' &[ia ^fr' i^fjg neces-
sario desiderantur verba &.IX 8jtov sxv%sv slvat, quippe quibus
demum explicetur scoliorum nomen.

Quid igitur Artemonem de scoliorum nomine tradidisse
comperimus? tria is carminum convivalium genera fuisse con-
tendit; alia enim ab universis convivis, alia a singulis ex ordine,
alia a peritioribus tantummodo nullo certo ordine servato
cantata esse. atque tertii generis carmina scolia appellata esse,
cum neque simul ab omnibus, neque deinceps a singulis, sed
confuso ordine atque interrupta canentium serie ab uno alterove
efferrentur. itaque iam primo patet aspectu Artemonem idem
statuisse ac Dicaearchum. sed quo clarior fiat ea res, utriusque
scriptoris verba apponam:

Dicaearchus Artemo

8xt XQ:a yivr\ r\v codcbv xqlcov ysvcjv 6vx<ov

xb fiii/ inb it&vxcov ad6(isvov, &v xb fibv ito&xov r\v\ b 8r\ izdv-

xag adstv vofiog r)v,
xb Sh xafr' sva i£ijg, xb Sh dsvxsoov, o 6r\ Ttdvxsg pkv

rjdov, ov \vy\v aXkd ys xaxd xiva

%soio8ov i% tiitodo%rjg 9

— 27 —

Dicaearchus Artemo

xb 8' vnb xoov Cvvetcox&xcov, &g xqixov 8k xal ir\v iitl ita6i x&%iv
ixv%s xr\ xd£,ei • 8 8r\ xaksi- fyov, ov \isxst%ov ovxixi it&v-
afrcu Siic xr\v xa£w 6xofaov. xsg, &XX' ot Gvvexol Soxovvxsg

slvai fiovoi xal xaxic xfatov
8vxvv' &sl xv%oisv 6vxsg . . . ,
6xoXvbv ixXrj&rj.

haec igitur ita sunt comparata, ut vix a vero aberremus, si
contendimus Artemonem Dicaearchum ducem esse secutum eius-
que verba ante oculos habuisse.

Alia scoliorum nominis explicatio exstat in Photii biblio-
theca cod. 239 p. 321 a. 3 ed. Bekker, qui eam e Procli chre-
stomathia decerpsit: xb 8h axofabv puiXog ySsxo itaoa xovg ito-
xovg' 8ib xal itaooiviov avxb s6& oxs xaXov6W &vst\iivov 8i
itixi xfi xaxaGxsvfj xal a%Xov6xaxov \iaXt6xa' 6xohbv 8h sIqt\-
xai ov% ag ivioig s8o%sv (cf. Suidam s. v. 6xoXt6v xb Q&diov
xax' &vxl<p$a6iv) xax' &vxi<pQa6iv — xic yicQ xax' &vxi<pQa6iv
<hg iitiitav xov sv<pr\\ii6\ioi) 6xo%&%sxat, ovx slg xaxo<pr\\iiav (isxa-
(i&XXsi, xb s$<pr\[iov — , aXXa Siic xb itQoxaxsiXr\[i[iivGov f]8r\ x&v
al6%"r\xr\Qiov xal 7taQst[iivcov otvco xcjv &xooaxeov xr\vixavxa
sUs<piQS6ftai xb $&q$ixov slg xic 6v^n66ia xal 8iovv6iatfyvxa s-
xa6xov &xQ06<paXcog 6vyxvnxs6d , at (sic emendavit Sylburg scri-
pturam traditam 6vyxoitxs6%aC) itsol x\\v TtQocpoodv xrjg <p8rjg*
oitsQ oiv sna6%ov avxol Siic xr\v (iid"r\v, xovxo xQityavxsg slg xb
pbilog 6xohbv ix&Xovv xb &itkov6xaxov. Proclus igitur ipse
scolia carmina simplicia fuisse statuit, sed, cum eorum inter-
pretationi, qui scolia xax 9 &vxi<pQa6iv nomen accepisse opina-
bantur, accedere nollet, scolia, quamvis fuissent carmina facilia
ad pangendum, tamen difficilia (8t6xoXa) visa esse sibi per-
suasit convivis vino titubantibus et propter crapulae gravedinem
mente impeditis turbatisque.

A Procli explicatione non ita multum recedit Orionis sen-
tentia in Etymologico Magno s. v. 6xoXi6v &itb xov \ieftvov6L
xal 6xoXubg e%ov6i xic al6%"r\xr\Qia adeoftai. neque id mirum.

— 28, —

nam Orio Thebanus 16 ) teste Marino vita Pr. c. 8 Procli magister
fuit (cf. Maur. Schmidt, Did. fragmenta p. 390). porro si recte
observata sunt ea, quae dicit Schmidt 1. c: 'Didymi itsol itoir\-
zcov tractatum primarium atque adeo unicum non modo Orioni
in locis aliquam multis, sed etiam Proclo Lycio in duobus prio-
ribus chrestomathiae libris fontem fuisse non sine maxima veri
specie suspiceris', sine dubio iure contendemus e Didymo fluxisse,
quae utrique sunt communia et Orioni et Proclo. at Didymum
eandem quam Proclum et Orionem amplexum esse de scoliorum
nomine sententiam aegre mihi persuadeo; nam sat absurdam
eam esse vix quisquam infitias ibit. egisse autem de scoliorum
nominis origine Didymum ex Etym. Magn. s. v. oxokt6v diSv-
lidg yrfii 8ta(p6aovg ixv[iokoy(ag iv (xp) xqlxco x&v 6v[i7to6ta-
xcov scimus, ubi fortasse attulit, sed non approbavit illud no-
minis veriloquium, quod Orioni et Proclo maxime arrisisse non
Didymo ipsi vitio est vertendum.

Procli explicationi adversatur Eustathius p. 1574, 12 his
verbis: ax6kta 8b xoito xs xa\ xat' avxb kiystat xd> [ibv x6v&
itobg 8ta<Jtoki)v xoti xotv&g GxoltoV i) itQdypatog t) koyov* xy
<P iwola ov% oxi 6xoktd sl6t koym tyoyov, dkka xaxd ttva [isko-
itoitag v6pov, hg ola slxbg ov itobg svfrv i[iikitsto, akka itot-
xCk&g iexokiotixo. calami sine dubio lapsu apud Ilgenium exa-
ratum est koy<p ip6yov 9 quem errorem Kunck nimis credulus
veram scripturam esse ratus coniecit: k6yov tl>6q>ov c ut tortu-
osus verborum sonus vel artificiosius genus dicendi' significaretur.
Koester autem quamquam codicum scripturam compertam habuit,
tamen, quid verba tradita significarent , ignorans coniecit: slg
k6yov if>6yov. sed recte exhibent codices k6yq> i>6yov, quod signi-
ficat: f sensu malo, sensu reprehensionis' , qualem sensum Orio
et Proclus in scoliorum nomine inesse opinati sunt

Denique Hesychius haec habet de scoliorum nomine s. v.
tixoktu ' ti)v itaooivtov $8i)v ovxog iksyov ov Sta xbv tfjg [isko-

**) De Oro et Orione, quorum nomina sescenties confunduntur a veteri-
bu8 scriptoribus, egregie disputavit Fr. Ritschl Opusc. I pp. 582—673.

— 29 —

Ttovtag xqorov, 8xv (Jxokvbg f\v 9 &kk 9 oxv oi% auavxsg fjdov aixd r
&kka [tovoi, ol evvsxol, nimirum propter canendi difficultatem 17 ).
cum Hesychio igitur altera, quam attulimus, consentit Plutarchi
explicatio.

Saepius scolia commemorantur eorumque nomen explicatur
in scholiis ad Aristophanis comoedias, ubi scholiastae modo hanc
modo illam sequuntur explicationem , novam non afferunt.
veluti in scholio ad Vesp. v. 1222 haec leguntur: &Q%alov sfrog
soxv<x>[iSvovg &8svv dxolovfrcog x<p itQ(bx<p, sl itatitiavxo xi\g <p8ijg,
xa SJsfjg' xal yaQ 6 S£ &Q%i\g 8d(pvr\v i) [ivQQvvrjv xaxS%av y8s
Uv[ioov(8ov § 2hr[Gi%6Qov [iSkrj, &%Qig ov rj&sks, xal [isxa xaijxa,
<p Sflovksxo, S8l8ov ov% <bg i\ xd%vg &itr)xsv xccl sksysv 6 8s%d-
[isvog aaQcc rot) itQ<hxov xa siflg x&xslvog SitsSlSov ndktv, <p
Sfiovksxo. 8va xb ndvxag ovv ditQoedoxrJTcog aSsvv xal kSysvv xa
liSkrj Gxokva slQi]xav 8va xr\v Svtixokvav. ad Vespar. v. 1239:
svvov 8S (paGvv (bg Sx xov Svavxiov itQOCrjyoQsv&riGav Gxokvhc xic
itaQdlvva [iSkrj * &nka ybcQ avxcc S%qt\v slvav xal sijxoka cjg naQcc
noxov y86[isva' ovx sv 8b xovxo" xa ybcQ 8v6<pri[ia Snl xb si-
<prj[ioxsQov [isxalanPdvsxav, ov [irjv xovyunakvv &kk f oxv ovx &nb
xoti S£i)g i) kvQa xoig <Jv(in6xaig SStSoxo, &kX Svakkbfe 8va xr)v
dxokiav xr\g kvQag nsQV<poQ(\v Gxokva Skiysxo. vides igitur
hoc loco Dicaearchi Artemonisque repeti sententiam. priore
autem loco duae confusae sunt explicationes , altera Dicaearchi r
qui propter singularem canendi ordinem scolia vocata esse statuit,
altera Flutarchi Hesychiique, qui ex canendi difficultate ea nomen
traxisse coniecerunt. Eustathii autem sententia legitur in scholia
ad Kan. v. 1302 (1329 ed. Inverniz.): axokvh [iSkrj xvvic nQ06r\-
yoQix&g ovxco ksyofisva' xal itQOitaQofcvvstav xoftvopa nohg
8vadxokr\v xov Snv&Sxov ovxo 8h kSysxav 8ia xb ftij xax* si&i)
[LSkitsG&av, &kka cxoktcog 18 ).

xl ) Plutarchus quaesfc. symp. V 3, 2 anoXUiv 87tlyQa[ifui dicit epi-
gramma obscurum et difficile intellectu.

in ) Hoc scholion reperitur in editione In verniziana , deest apud
Duebnerum.

— 30 —

Diversas quoque scoliorum nominis etymologias Ioannes
Tzetzes in carmine, cui inscribitur tapfloi ts%vixol xsqI x&[i<p-
Stag 19 ), attulit inde a v. 82 usque ad v. 92. quos versus iam,
ne multis utar in referendo verbis, totos exscribam:

6xcc[i(}(ov fist 9 avta vvv (isk&v xlrjew pdfrs.
Xsyovtsg vfiav tavta xaiQolg t&v Ttotav.
0xa[i(ia S* iyatixov &g aitla \idllov tdSs'
dlXoi 64 cpatiLv, cjg avayxalov itdtoig
aSsiv i)itr]Q%s TtQbg i^akdyfiata XvQag'
otioig ivfjv 8k iirjSafi&g IvQag ts%vrj 9
Sdcpvrjg Xa^ovtsg stts (ivQfflvrjg xldSovg,
ySov xaXovvzsg Gxafifia ta XvQag \iilrj •
dXloi Ss tobg aSovtag slnov tr\v hoQav
ov%l xai* sifrv, CvGtQOtpaZg Sh Xa\x,$dvsiv .
ovzo tb loiTibv xkffiiv s6%s ta \iilr\.

Tzetzes igiturSuidae sententiam de scoliorum nomine am-
plexus est, quamquam in eo erravit, quod vocabulo 6xa^6g in
ea re explicanda usus est; nam 6xapfi6v non eodem modo quo
txoXiov sensu translato est difficile (SvoxoXov), quam ob rem neque
xaz f avtttpQaGiv dici poterat OxapPd pro &7tXa. praeter ea hoc
loco Plutarchi et Dicaearchi commemoravit Tzetzes sententias. cur
autem haec carmina oxapfid appellaverit: utrum scolia anti-
quitus hoc habuerint nomen an Tzetzes id propter metri ratio-
nem solam adhibuerit, haud difficile est dictu ; nam cum hoc loco
excepto scolia nusquam oxapfld appellentur, veri similius esse
videtur Tzetzem ipsum hoc nomen, cum 6xa\ifi6v eandem vim
haberet ac 6xoXi6v (cf. Hesych. s. v. axofod* 6xapPd), praetu-
lisse utpote ad versus quos pangebat accommodatum.

Iam habes omnes veterum locos, quibus, unde originem tra-
xerit scoliorum nomen, explicetur.- nunc brevi in conspectu

19 ) Tzetzae carmen exstat in tribus codicibus: cod. Paris. Eeg. 2644,
«x quo editum est a Duebnero (cf. Mus. Rhen. 1836 p. 154 sq. et prolegg.
ad schol. Aristoph. p. XXV sq.) et codicibus Barocciano et Meermaniano,
quos excussit Cramer (Anecd. Oxon. III p. 334 sqq.).

— 31 —

ponamus varias huius nominis explicationes. exstant autem in
universum quidem sex inter se discrepantes sententiae, quas in
hac tabella breviter adumbrabo:

A. Gxoliov = £7tLxcc[i7tig.

a) propter canentium ordinem, qui erat obliquus. quem
ordinem obliquum explicaverunt

I. alii ita, ut peritiores tantum cecinisse, canendi im-
peritos praetermissos esse statuerent (Dicaearchus atque
Artemo).
IL>alii ita, ut unumquemque quidem cecinisse, sed propter
obliquam lectulorum in nuptiis collocationem canendi
ordinem infiexum fuisse affirmarent (Aristoxenus, Phyllis,
similiterque Plutarchus loco, quem attulimus, priore).

b) propter melodiae, quam dicunt, modum, qui
III. vocabatur Gxolibv pilos (Eustathius).

B, cxolvov = Svoxolov.

a) propter canendi difficultatem,
IV. cum canendi tantummodo periti admitterentur (Plutarchus
loco altero, Hesychius).
V) propter talium carminum pangendorum facilitatem , unde
iam statuebant alii

V. xaz' tivtCcpQccOiv scolia appellata esse (Suidas); alii
VI. convivarum animis vino excitatis ac turbatis carmen
adeo facillimum visum esse difficillimum (Orio et Proclus) .

Hac ex discriptione iam luculenter apparet, quem ad modum
scriptorum singulorum sententiae inter se sint comparatae, neque
minus luculenter patet iam veteres ipsos fabulatos esse de
scoliorum nomine neque certius quicquam compertum habuisse.
quo modo enim, quaeso, tot tamque variae poterant circumferri
sententiae, nisi res ipsa plane fuisset ignota? etenim hae expli-
cationes omnes versantur in eo, ut certa quaedam adiectivi 0x0-
hog statuatur significatio atque ad scoliorum nomen explicandum
adhibeatur a grammaticis parum curiosis, utrum vel e sermonis

— 32 —

natura atque indole vel ex ipsius carminum generis ingenio id
fieri possit necne.

Sed iam videamus, quid nostrae aetatis viri docti de sco-
liorum nomine statuerint. Cludius igitur 1. c. I p. 54 putat iam
antiquissimis temporibus pervulgatos fuisse cantus, sed rudes ac
sine artificio; temporum demum decursu certa quaedam genera
adamata esse, 6qM (Sri?, aa^ccrcc, [i£Xrj) nominata, anti-
quos autem illos modos musicos nulla artis lege £strictos per-
mansisse in multis carminibus, quorum metra hanc ob rem fuisse
incerta vel oxofod (ticraxra). carmina autem vulgo scolia appel-
lata metro illo incerto fuisse composita atque hanc ob refti nomen
accepisse. cum Eustathio igitur consentire videtur Cludius item-
que Koester, qui (de cantilenis popul. vet. Graec. p. 72 et de
scoliis p. 13) ab ipsius melopoeiae natura scolia appellata esse
contendit. atque idem fere statuunt Ulrici 1. c. II 380 et Mueller
I 3 317 20 ).

Santen autem 1. c. in scoliis quondam pedem amphi-
brachym, cui etiam nomen fuerit scolio, usitatissimum fuisse
suspicatur atque inde scolia nomen traxisse contendit. quam ad
sententiam fulciendam unum profert argumentum e Diomede
grammatico sumptum, qui p. 475 P (I 479. 11 K) haec dicit:
f scolius quoque ideo (scil. amphibrevis dicitur), quia habiliter
componitur scolio; est autem citharae (legendum est f cantilenae*
cf. Santen in Ter. Maur. p. 90) species mensalis' tt1 ).

Dicaearchi sententiam Ilgen 1. c. p. CLXXVII amplectitur,
quem secuti sunt HallstrSm p. 19, Grim p. 8, Eunck p. 9 alii,
in primis, qui litterarum Graecarum scripserunt historiam, Bem-
hardy, Mure, Nicolai. Bode 1. c. II b p. 465 de scoliorum
nominis origine hoc modo disputavit: 'Verschiedene Formen
passten nicht auf eine und dieselbe Melodie; und da sie Athen&us

20 ) Jacobs 1. c. VI 291 Eustathium sententiam suam e Didymo hau-
sisse existimat.

*') Notatu dignura esse videtur excepto hoc uno loco apud scriptores
Latinos scoliorura nusquam mentionem fieri.

— 33 —

(XV 694) bei demselben Gastmahle nacheinander singen lasst,
so mnsste es einem jeden Gaste freistehen, mit der metrischen
Gestalt zngleich auch die Tonart zn wechseln, und vielleicht
fuhrte die ganze Dichtungsart gerade von diesem Umstande ihren
Namen\

Duae quae commemorentur restant sententiae, quarum utra
sit monstruosior ac perversior, non ausim diiudicare : Siemeri et
Hartungii. ac Eiemer in lexico Graeco II 895 sq. ed. IV haec
dicit: c Was Stoffund Inhalt betrifft, so sind es kurze, abgerissene
Gedanken, lyrische Aphorismen, so dass man sie fuglich von
xdlog, xofoog ableiten kflnnte (!)'. Hartung autem (Griech. Lyr.
IV p. 228) ita argumentatur: f Die Lieder kSnnen Quergedichte
(axohdg = &vioog d. h. von dem einen zum andern springend)
darum genannt worden sein, weil sie als Entgegnungen in die
Quere kamen, oder auch weil sie durch witzige Anordnung aus
ihrem eigenen Geleise gerissen wurden (!!)'.

Nunc quoniam enumerayimus, quidquid a veteribus recen-
tioribusque grammaticis de scoliorum nomine est prolatum,
nostrum esse puto, ut accurate examinemus unamquamque
sententiam, qua re demum perfecta, quid ipsi statuamus, certius
enuntiare licebit. ac primum quidem Dicaearchi, quem scoliorum
nomen ab inflexo canendi ordine derivasse supra diximus, exa-
minemus sententiam, quippe quae tanto opere arriserit Ilgenio,
ut eam unice veram esse comprobare studeret. qui autem hunc
secnti sunt, nulla omnino nova attulerunt argumenta, magis
Ilgenii quam Dicaearchi ipsius auctoritate rem esse profligatam
arbitrantes. primum igitur argumentum Ilgen affert talem no-
minis explicationem non abhorrere a Graecorum more, quippe
cum per analogiam etiam xvxfocc (islrj (vel a6(iata) et xvxUovg
XOQoig inde nomen accepisse constet, quod a choris circa aram
dei ductis cantata sint, itemque GxQoyr) et dvuGTQocprj (dicendum
erat: avrfotQoyog) a versione et reversione saltantium nomen
habeant (cf. 1. c. pp. XCIV et CLXXVH). altero autem usus est
Hgen argumento ex ipsa re petito, quo explicaret, qui factum

— u —

esset, ut cantus continuatio modo huc modo illuc traheretur
pro arbitrio canentium et viam faceret quodam modo Gxofa&v
(cf. p. CLX— CLXXVII).

Age iam inquiramus, num Ilgenii argumenta ea esse videan-
tur, quibus adducamur, ut Dicaearcko adstipulemur. ac primo
quidem obtutu facile aliquis opinetur eodem utique raodo, quo
carminibus cyclicis, etiam scoliis nomen inditum esse, in primis
cum utrumque nomen perantiquum esse non possit negari.
commemorantur enim iam apud Aristophanem xvxXioi %oqoi
in Nub. v. 333: xvxU&v te %oq&v aG\ta%oxa\mxag, Ean. v. 366:
xvxkioiGi %oqoiGlv vxadcov, atque eodem modo xvxkia \Likr\ Av.
V. 917 sq.: fiekr} ne%olr\ni elg ticg Netpekoxoxxvytag tag tipeteQag
xvxkid te nokka xal xakd. alii loci exstant apud Euripidem, Xe-
nophontem, Aeschinem alios, quibus locis facile evincitur hoc
nomen non a grammaticis vel metricis demum inventum esse,
sed re vera iam antiquitus fuisse in usu. at analogia, quam inter
carminum cyclicorum etscoliorum appellationem intercedere dicit
Ilgen, non multum valet, immo, si rem accurate perpenderis,
continuo evanescet. nam primum non omni dubio maius est car-
mina cyclica nomen habuisse a choro forma orbiculata circa aram
y dei collocato, qua de re conferatur Hartungii disputatio de dithy-
rambo in Philologi v. I 397 sqq., qui carmina cyclica et chorum
cyclicum inde esse appellata praefracte negat et nomen ad car-
minum ipsorum compositionem refert fla ). sed licet concedatur
tritam ac vulgarem carminum cyclicorum explicationem posse
defendi, ne sic quidem quicquam lucrabere ad scoliorum nomen
per analogiam explicandum. si enim chori saltationes per orbem
fiebant, certe etiam metrum et rhythmus respondebant huic motui
orbiculari, neque quaelibet carminis compositio ad saltandum apta
erat, sed ea tantummodo, quae conveniebat decursui incitato et
aequabiliter atque uno tenore peracto saltationis cyclicae, id est
dithyrambi. itaque saltationem vel artem orchesticam arte cum

'*) Hartungii de carmine cyclico sententiam iure amplexns est Bern-
hardy II l a p. 650.

— 35 —

metro, rbythmo, melodia fuisse coniunctam nemo non videt, et,
si a saltatione cyclica carmina nomen traxisse sumimus, oerte
jion a re quadam externa atque adventicia, ut scolia e Dicaearchi
Ilgeniique sententia, sed arte cum carminum ipsorum vi ac natura
«cohaerente ea appellata esse concedendum est.

Quid autem dicamus de strophis et antistrophis, quarum
nomen simili modo ab Ilgenio,in comparationem vocatur, sed
«meo quidem iudicio falsissime? nam ante omnia dicendum est
non certum quoddam carmen hoc indicari nomine neque ipsum
carmen vocari stropham, sed significari tantummodo proprietatem
quandam ad compositionem metricam et rhythmicam omnium
poesis Doricae carminum pertinentem, non carminum ipsorum
naturam. itaque haec cum scoliorum nomine comparare non licet,
quoniam vocibus ffrpoqp^, avxfaxoofpog artis metricae terminus
qui dicitur technicus continetur, voce autem 6xoli6v certum
poesis genus designatur. quae cum ita sint, cur haec duo in
primis exempla afferat Ilgen, nulla omnino causa esse videtur.
immo talia afferre debebat nomina, qualibus genus poesis quoddam
<e re externa atque adventicia — id quod e Dicaearchi sententia de
scoliorum nomine statuendum est — appellatum esse demonstrari
posset: quam ob rem certe maiore iure eius modi nomina, qualia sunt
tQaymdla, x<x>[i<pdla, dacpvrjcpoQixd alia permulta, enumerare potuit.
sed quid, quaeso, si ad talia confugiamus, inde lucremur? itaque
iam mittamus hanc rem, qua Dicaearchi sententia neque confir-
matur neque refutatur. sed qui e Platonis aliorumque scriptis
«ognoverit fere omnes Graecos disciplinae musicae fuisse peri-
tissimos atque iam a pueris id edoctos esse, is facile concedet
haud veri similem esse Dicaearchi sententiam, qui ordinem
•canendi interruptum et complures convivas in canendo praeter-
missos esse statuit, quod nemo nisi peritissimus quisque scolium,
•carminum convivalium genus illud simplicissimum, canere po-
tuisset. hoc enim posterioribus fortapse temporibus, quibus scolia
modo paulo artificiosiore canebantur, qua de re postea agemus,
-evenire poterat, sed eo tempore, quo Graeci in artes litterasque
•diligentissime incumbebant, id certe rarissime accidebat. quae res

3*

— 36 —

ut intellegatur, conferas locum, qui est apud Cicer. Disp. Tusc.
I 2, quo docemur Themistoclem habitum esse indoctiorem, cum
in epulis lyram recusasset ; ac similia de Cimone tradidit Plutar-
chus in vita eius c. 4. quamquam Ilgen tali ratiocinationi
obloquitur dicens p. CLXXVII scolia ab initio fuisse certamina
ipsorum poetarum mensae familiari simul accumbentium et ex
tempOre canentium, neque id ipgum sine magna aut exercitatione
aut arte fieri potuisse. sed qui, quaeso, potest afferri locus, quo
haec confirmetur sententia? ut enim concedamus scolid, potuisse
cani ex tempore, quis tradit id scoliorum fuisse proprium? deni-
que num tu putas in conviviis, ubi sua cuique debebat esse con-
vivae voluptas, carmina fuisse adamata, quae a doctioribus tantum-
modo poterant cani?

At novum argumentum ad Dicaearchi sententiam confirman-
dam attulit Bunck dicens p. 14: f cur certam regulam (in ordine
canendi) veteres sibi statuisse putandi sint, equidem non video
causam. immo dissolutum ac plane liberum fuisse ordinem, cum
per se sit simplicissimum maximeque scoliorum naturae con-
sentaneum, tum ipsis veterum testimoniis probatur et confir-
matur'. quo argumento quid excogitari potest ineptius? namque-
ut concedamus Bunckio ex arbitrio hunc illumve nullis ordinis
certi vinculis constrictum cantum excepisse, quo modo scolia
appellari poterant a re, quae, ut Bunckio quidem videtur, nihil
habet insigne et per se intellegitur? itaque non modo nomen
a canentium ordine derivari nequit, verum etiam falso tradii
Dicaearchus peritissimum quemque cecinisse haec carmina.

Ceterum fictam ac futilem esse Dieaearchi sententiam indo
etiam apparet, quod Aristoxenus et Phyllis, qui eadem qua
Dicaearchus vixerunt aetate, eam respuerunt. quid ergo sequitur?
nihil aliud puto, nisi iam Dicaearchi temporibus scoliorum et
nomen et usum fuisse abolitum illumque proprio Marte finxisse
explicationem nomini atque usui aeque repugnantem. quae si
recte disputata sunt, iam tota de scoliorum nomine corruit
Ilgenii disputatio, quae his finitur verbis p. CLXXVII: f quao

- 37 —

(sc. Dicaearchi sententia) eo maius habere pondus videtur, quod
Dicaearchus Aristotelis est discipulus et ea aetate vixit, ut ipse
tali ludicro interesse et scolia canere potuerit; qui igitur.non
sx opinione et ex mero vocis etymo, sed ex experientia et certa
rei exploratione iudicasse putandus est/ at si usque ad Dicaearchi
tempora scolia in usu erant, cur Aristoxenus, Dicaearchi aequalis,
multo alio modo scoliorum et nomen et usum explicavit ? ceterum
<le aetate, qua scolia floruerint et quando obsoleverint, aptius
alio loco dicemus. haec igitur de Dicaearchi sententia. ■•

Iusto minoris usque adhuc miror habitam esse Aristoxeni
sententiam atque id fere prorsus neglectum esse, quod musicus
ille clarissimus scolia non a melopoeiae modo nomen accepisse
tradidit. nam certe a musico exspectaremus sententiam similem
eius, quam tulit Eustathius, qui a modo quodam musico scolia
appellata esse contendit. sed Aristoxenus ut Dicaearchi respuit
sententiam, quae ei parum veri similis esse videbatur, ita gravis
testis est suis quidem temporibus rem fuisse inauditam scolia
a melodia nomen traxisse. at quam ipse excogitavit explicationem
de lectulis in nuptiis inter se oblique collocatis prorsus reicere
non dubito. quid enim? solisne in nuptiis scolia cantata esse
statuamus? ac quo modo, quaeso, scolia a lectulis oblique collo-
^atis appellari poterant, si hic mos in nuptiis tantummodo ob-
servabatur? an praestat iudicare scolia initio cantus nuptiales
fuisse? minime. sed quamvis talis explicatio nobis non probetur,
tamen haud inutilia sunt Aristoxeni verba, quippe quibus edocea-
mur musicorum illius aetatis principi non placuisse scoliorum
nominis originem repetere a modo quodam musico, neque magis
eum potuisse sibi persuadere canendi ordinem fuisse inflexum,
quod doctiores tantum canerent; quae duae explicationes iam ob id
ipsum, quod ille eas respuit, non magnam prae se ferunt veri
similitudinem.

Neque maiorem fidem habeamus oportet Plutarcho, qui non
propter ordinem canentium inflexum, sed solum, quod difficilia
erant, carmina illa nomen accepisse tradit. quae opinip pariter

— 38 —

reiectanea est atque interpretatio eorum, qui a facilitate talia
pangendi carmina xar' avtttpQaaiv vel ix toV ivavtiov scolia
dicta esse arbitrabantur. nam hi sunt aperti grammaticorum
lusus, qui nescii, unde derivarent nomen, ridiculo sane modo
rem ignotam explicare studebant. etenim quo iure poterat Plu-
tarchus scolia difficilia esse contendere, qjiae facillima fuisse
constat? contra si facilia erant carmina, num tu putas revera
Graecos axokidv appellavisse tb /xijf axoXiov, ut f lucum' a r non
lucendo'?

Plutarchi et Suidae sententiam consociare studet Proclus,
qui ipse carmina facilia fuisse concedit, sed convivis vino captis
difficilia visa esse carmina simplicissima putat. quae sententia
Koestero valde arrisisse videtur, quippe quam e scriptore melioris
notae, Didymo, desumptam esse censeret p. 8, dummodo minus
accurate verba esse descripta statueremus. quamquam genuina
verba restituere — id quod promiserat — Koester omisit 23 ), cum
ei praematura morte abrepto disputationem de scoliis incohatam
ad finem perducere non liceret. mihi autem verba Procli sanis-
sima esse videntur paucis, quae non ad rem ipsam pertinent,
exceptis, neque offendor, ut Koester, verbis: 6xolibv ixdlovv
xb &izloitotccTov, quae plane respondent antecedentibus : iveiiiivov
di ititi tfj xata<fx£vfi xal knlov6tatov iidhtfta. itaque quid sibi
voluerit Proclus, facillimum est intellectu, cum fere idem sit, quod
statuit Orio. sed non possumus acquiescere in hac ^sententia»
nam primum nimis quaesita est talis significationis iieta<poQ<i 9
qualem statuit Proclus, deinde sat absurdum esset contendere
Oraecos propter vinolentiam atque ebrietatem convivantium scolii»
nomen imposuisse.

Quae restat Eustathii sententia, qui scolia a modo quodam
musico nomen habere statuit, eam ferri posse non negem, cum apte

3S ) Koester quidem p. 13 Procli sententiam recte se babere dicit r
dummodo axoXior^ra non ad canentium animos, sed ad ipsum poesis genua
rettuleris. sed tale quid vix coniectando e scriptoris verbis elici potest.

— 39 —

a melodia poesis genas appellari potuerit. sed una subest difficultas
eaque haud levis : id enim quaeritur, quae fuerit illa melodia. quam
difficultatem perperam expedivit Santen, qui a pede scolio i. e.
amphibrevi nomen ortum esse statuit Diomedis grammatici au-
ctoritatem praetendens. nam primum nusquam in scoliis indagare
possumus pedes amphibreves, deinde grammaticus ille ipse non
scolia a pede scolio vel amphibrevi, sed pedem soolium a car-
mine scolio appellatum esse dicit, denique si nomen f scolius' pro
amphibrevi et amphibrevis in scoliis erat usitatus, cur Aristoxenus
hanc facillimam explicationem non est amplexus ? quod cum non
fecerit, mihi quidem certissimum est argumentum pedi scolio
nihil esse commune cum scoliis.

Sed quid tum, iam audio clamitantes omnes, si Aristoxeni
auctoritate prohibemur, quominus explicationem, quae ex omnibus
veri simillima est, amplectamur, ipsa autem Aristoxeni explicatio
minime apta est? cum igitur iam eo argumentationem nostram
deduxerimus, ut prorsus simus destituti testimoniis veterum
auctorum, quippe quae sint sat dubiae auctoritatis, ab ovo rem
retractandam esse persuasum habeo et redeundum ad eam
aetatem, qua scolia usu recipiebantur, i. e. ad lyricae poesis
primordia, num fortasse quaedam possint deprehendi vestigia,
quibus nixi nominis originem indagemus,

Ac Terpandrum carmina convivalia excoluisse cantibus, qui
in Lydorum conviviis erant usitati, in ea re adiutum iam supra
ostendimus. nomen autem scoliorum Graecum quin sit et peranti-
quum, dubitari non potest. nam falsus est Ilgen p. CXXVI
adn. 78 dicens: c nomen tfxofadv de carmina mihi quidem anti-
quissimis temporibus aeque videtur incognitum fuisse ac serio-
ribus de pede\ etenim iam Findarus dixit apud Athen. XIII
574 B : roidvds [leUyoovog &q%ccv siQdpsvov axofaov, et nomen
illud sine dubio iam longe ante Pindarum in usu erat.

Ac nomen quidem ad carminum compositionem melicam perti-
nere putaverim, quoniam GnoUk \kkfa\ — ubi enim 6%olia legitur
altero nomine non adiecto, \Lilr\ cogitatione supplendum est — , si ad

— 40 —

verbum vertimus, sunt f cantilenae inflexae, inflexis melodiis com-
positae , ut dicitur avanaidxa \tikrj et similia. sed de carminibus,
quae oxokik fiilrj nominantur, tum demum sermo potest fuisse, si
quae erant scoliis opposita carmina exstabant. iam cum vox oxoh6g
opposita sit voci 6q&6q vel oQfaog, iure colligas olim carmina quae-
dam fuisse 6o&a ao\iata vel snr\ a Graecis vocitata. nam quo modo,
quaeso, Graecis in mentem venire poterat pskog quoddam oxohov
appellare, si antea non noverant ao^aza (ir) oxofod vel ^ofra? itaque
videndum est ante omnia, si quidem fide digna habeatur volumus
sententia nostra, num possit demonstrari antiquitus fuisse car-
mina, quae aut nominata sint <tytfrl, aut quorum natura atque
indoles ita fuerit comparata , ut pilri iis opposita nominari potue-
rint oxohd.

Quem ad finem inquiramus oportet, quae fuerit ars musica
Terpandri temporibus. ac tradit de ea re Plutarchus de mus.
c. 6 haec: xb 8 } 8Xov i) phv xatbc TsQitavSQOv XL&aocpdia
xal (i£%Qi tfjg &Qvvi8og fjlLxiag itavtsl&g anlfj tig ovOa 8is-
tiXsi . . . tk yicQ nobg tovg frsovg d<poOL(ood{i6VOL k%£$aivov
svftvg in£ ts tr\v ^O^irjQov xal toov dllcov 7toir\<Sw. 8r\kov 8h
tovt } soti 8id t&v TsQit&vdQov TtQooL^iiojv. de Terpandri autem
poesi verbis Glauci apud Plut. c. 5 edocemur : i%r\lo3xsvai 8h tbv
TsoitavSQOv ^OpfiQov phv tic sitr\, 'OQ<p£<og 8h ta ^Xrj. versu
igitur heroico composita erant carmina illa antiqua et ad citharae
sonum, ut Orphei cantilenae, cantabantur. poesis Terpandreae
autem laus posita erat in nomis quos vocant condendis, quorum
argumenta ad deos pertinebant quique ab aliis poesis melicae
generibus, in primis hymnis , eo diflferebant , quod exstructi erant
certis periodis inter se diversis, sed certa lege sese excipientibus,
ita tamen, ut compositione antistrophica carerent atque ab uno
tantum homine decantarentur (cf. C. H. Walther, commentationis
de Graecae poesis melicae generibus particula. diss. inaug. Halis
Sax. 1866 p. 38 sqq.). metro in nomis condendis in primis usus
est Terpander hexametro dactylico, cf. Plut. de mus. c. 4: oti
8h ol XL&aQ(pdixoi v6\iol ol itdlai i§ indjv Ovviotavto, Tifio&sog
idrjkojoe. Phot. bibl. cod. 239 p. 320, 5: SoxsZ 8h TsQitavSQog

- 41 —

{lsv TtQCJtog xelei&oai xbv vopov tjqcog) pitQp %Qrj6a^evog. prae-
ter ea Plutarchus de mus. c. 28 eum orthios et trochaeos semantos
invenisse dicit, a quibus metris etiam duorum nomorum genera
nomina accepisse tradit Pollux Onom. IV 65: aitb Sh qv&licov
OQfriog nal TQo%cclog (scil. vopog Xeyexat). itaque ante Terpan-
drum metrum heroicum fere solum in usu fuisse videtur, et quae
Terpander invenit metra, trochaeum semantum et orthium dico,
ita comparata erant , si metrorum illorum usum melicum spectas,
ut non ita multum differrent a versu heroico (cf. Rossbach - West-
phal, Metrik II 3 280). quam rem iam, quo facilius intellegatur,
hac tabula proposita illustrabo:

carminis textus j^ «-. —

citharae soni

unde apparet poetam id egisse, ut numeros ad hexametri dacty-
lici normam accommodaret. ante Terpandrum igitur, ut modo dixi-
mus, metrum in carminibus, si carmina popularia nullo certo metro
astricta exceperis, heroicum solum fuisse videtur. atque ipsum
illud metrum, quo carmina antiquissima confecta erant, olim
orthium appellatum esse, ex quibusdam quae etiam nunc exstant
vestigiis conicias. Hesychius enim verbum dQ&id&iv ex-
plicat verbo (lavxeveafratj respecto videlicet rhythmo orthio vel
dactylico in oraculis usitatissimo, atque eadem glossa legitur in
Photii lexico, ubi pro oQ&id&w exstat dQfrQid&iv. deinde apud
Longinum III 7 ed. Weiske (cf. Longini prolegomena ad Hephae-
stionem VII p. 141 ed. Gaisford) a Pythia (vel Orpheo) versus
hexameter dactylicus oQ&iog nominatur. haec enim dicit Longinus :
o%i dh xovxo (scil. (itxQOV xakov^iev xal xbv %qovov) oiixcog
e%ei, naQadeiyiia xefrrjaexai, S xiveg fihv 'OQyi&g, xivhg dk xfjg
Ilvftiag izaQakay,fidvov6i' iteol yicQ x&v k%(bv leycov r) Xeyov6a"

6q&i,ov, £%a{LSQhg xsxoqcdv xal etxoai fiixQnv.
quae cum ita sint, a veri specie non est aliena coniectura

— 42 —

hexametrum dactylicum, metrum illud antiquissimum , Sq^vov
olim appellatum esse.

Sed ne in aliam partem ac dicta sunt verba mea accipias,
scito me haud ighorare grammaticis, qui de arte metrica scri-
pserunt, orthii nomen longe aliud quid significasse. illi enim 6q-
friov (i. e. recte ascendentem) %68a certum quoddam iambi genus
nominabant, cf. Aristid. Quint. p. 37 ed. Meib.: oo&Log 6 ix
tstqccGt/jiiov &Q0ea>g xal 6xTaor)uov frioecng et p. 38: 6 8h dg&Log
{ixX^rj) 8ia t6 ee^ivbv Tfjg {tTtoxQfoeag xal (idcecjg. (Bacchius
sen. p. 25 M: Sgfriog i% dldyov &Q6ecog xal paxQag friaecog olov
6Qyr\, de quibus verbis vide quae disputavit Westphal, Metrik
P 96). at nonne eidem nomini, quo grammaticorum temporibus
rhythmus ascendens significabatur, antiquissimis temporibus alia
subici potuit sententia? 24 ) neque vero ego is sum, qui pro certo
affirmare audeam hexametrum olim orthium appellatum esse,
quamvis id ex iis , quae supra diximus , non sine quadam proba-
bilitate colligatur. sed si locos, quos supra attulimus, respexeris
et verba Maximi Tyrii diss. XXIII c. 5 legeris: dXV ov natn
xaXa ovSh del xakd' oiSh yaQ tcov iv {lovefLxfj jiek&v elg vopog
ovSh elg %Q6vog. xaXbv fihv iv itolsyLCp to SQfriov, xalbv 8h iv
Gv {17100 lgj xb TtccooLVLOv, xal xakbv [ihv AaxeSaifiovioig xb ipfkc-
t^qiov, xakbv 8h 'Aftr\valoig t6 xvxktov, xal xakbv phv iv 8id>%ei
r6 iyxelevGTixov, xaXbv 8h iv cpvyfi t6 dvaxlriTixdv r)8ela (ihv
Tt&aa (lovaa , dXka t6 Tf)g %getag ov% 6[iolov itaGiv , ubi aperte
carmini convivali — quis enim est, qui voce itaQotviov lecta non
statim de scoliis cogitet — ,opponitur r& dQfriov, non poteris
facere, quin concedas antiquissima carmina i. e. carmina epica
hexametris composita, si ipsa orthia non nominabantur, tamen ea
natura atque indole fuisse et veteribus ipsis ita visa esse, ut
carmina illis opposita axokid dici potuerint.

") Apud Homerum quidem verbum do&iog est ana£ Xeyopevov (II
XI 11 rjvoev 8o&ut) et significat: 'intenta voce'. atque eandem significationem
haec voz etiam apud Pind. 01. IX 117, Nem. X 76, Aescb. Pers. 389, Cho.
751 aliis locis habet.

- 43 —

Iam quid novavit in arte musica Terpander? citharam
unum diapason exhibentem invenit, qua inventa effecit, ut uni-
cuique deinceps voci vel syllabae in recitando citharoedus posset suc-
cinere eamque proprio citharae sono distinguere — unde poesis
melica originem duxit — , cum antea citharae soni carmini reci-
tando tantummodo praemitterentur, iisque praemissis sola canentis
vox declamaret (cf. Bode 1. c. II 1 p. 178 adn. 1). atque haec
praeclare iam perspexit Ilgen, qui p. LXXXI sic disputavit:
r hunc rudiorem et nimis simplicem heroicae aetatis cantum Ter-
pander immutavit et artificiosiorem reddidit non amplius satis
habens singulis carminis periodis citharae tactu praecinere, sed
vocis flexus tum ascendendo tum descendendo fidium sonis per-
petuo comitans' (cf. etiam pp. LXXVIII et LXXXIII). quod si
Bergk (Hist. litt. Graec. I 432 sq.) demonstrare studuit iam
Homero notum fuisse eum canendi modum , qui vulgo ad Ter-
pandrum auctorem refertur, optime hanc opinionem refutavit
Susemihl ( c Kleine Beitrage zur griechischen Literaturgeschichte.
Homer und Terpandros'. Annal. philol. CIX 649 sq.).

Nonne igitur hanc ipsam ob rem aptissime statui poterat Ter-
pandrum exofaa jt&i? invenisse? at, dicat aliquis, quamquam tibi
concedo Terpandri inventa fuisse eius modi, ut /x&q ab eo ex-
cogitata nominari possent axoXia, eo ipso apparere videtur /x&i?
illa tixofod non ad scolia i. e. carmina convivalia esse referenda,
sed ad totam poesim melicam. si autem tota poesis melica ita
appellari poterat, quo modo explicabis sola carmina convivalia
scolia nominata esse? haud difficile meo quidem iudicio. etenim
iam exposuimus primordia poesis melicae esse repetenda a Lydis,
quos carmina melica in epulis cantasse Terpandroque magistros
fuisse Findarus loco, quem supra fusius tractavimus, tradidit.
itaque nOn a poesi sacra, sed a poesi hilari ac populari poesis
melica originem duxit, si Pindaro fidem habemus. illud igitur
poesis melicae genus, quod carminum popularium simillimum est,
antiquissimum habendum est. haec autem sunt carmina illa
brevia convivalia. cetera genera melica, quae perantiqua esse
non possumus negare, veluti hjmni, dithyrambi, hymenaei,

— 44 —

epithalamia , alia a poesi sacra orta sunt et primitus versus
heroici legibus astricta erant; melicis vero modis ea temporum
demum decursu instruebantur (cf. Bode II 1 p. 99 sqq.).

Terpander igitur poetarum Lesbiacorum princeps breves
illas cantilenas populares, quae iam inde ab antiquissimis tem-
poribus sine arte in conviviis cantari solebant, iustis modulis
instruxit, et quod cithara tum primum per totum carmen pul-
sari coepta est — id quod rhythmo 6xolt6tr\xa quandam versus
heroici gravitati vel ut ita dicam 6Q^6^r\tt Oppositam afferebat
— tales cantilenae scolia nominabantur. itaque poesis melica
initio convivalis fuisse videtur et scoliorum nomine appellata,
postea autem, vel, ut rectius dicam, non multo post alia etiam
carmina [lefox&g canebantur, quam ob rem scoliorum nomen non
amplius ad totam poesim melicam referebatur, sed ad vetustissi-
mam i. e. carmina convivalia.

Facile autem demonstrari potest revera ab Aeolibus poesim
convivalem in primis excultam esse. etenim si illius poetae car-
mina, qui primus, quod sciamns, in terra Aeolica mansit neque,
ut Terpander et Arion, in civitatibus Doricis maximam vitae
partem degit, si Alcaei carmina respicimus, videmus ea fuisse
nQooifiicCj Gxaoi&xixa, iQGJxixd, gv\vjioxix& , quae argumenta
brevibus poematiis ab uno tantum homine ad citharae sonum
cantandis absolvebantur. haec autem carmina omnia apte pote-
rant in epulis cani et revera cantabantur. quam ob rem de Aeolibus
Heraclides Ponticus apud Athen. XIV 624 D haec dicit: olxslov
£<ft' avxotg r) (piXoTtotita xal xa £qcqxlxcc xal nada r) iteql xr\v
diatxav ctveacg. quid igitur? nonne verum quodam modo prae-
sagiit Hartung, qui 1. c. VI 7 in hunc modum disputavit: c Die
Bestimmung (der aeolischen Poesie) anlangend, so scheint diese
ganze Poesie eine Tischpoesie zu sein , weil die Lieder bei Tische
zum Weine gesungen zu werden bestimmt waren, und alle mit-
einander von der Art sind, dass sie in einem Commercebuche, wie
wir das heutigen Tages zu nennen pflegen, sich gut ausnehmen
wurden. Es ist das also eine Skolienpoesie, wie es denn auch

— 45 -

keines der alkaeischen und auch der anakreontischen Gedichte gibt,
das nicht als Skolion gesungen wurde und gelegentlich auch ein-
mal ein Skolion genannt wurde'.

Tota igitur poesis melica, in qua primum varia metra
variis modis ad citharae sonum accommodata adhibebantur, initio
scoliorum nomine significata esse videtur. quod nomen usurpatum
est, quia contra metrorum dactylicorum in poesi sacra usitatorum
rigiditatem vd^iog, ut Eustathii utar verbis, Ttoixtk&g ioxo foovro
in carminibus popularibus et convivalibus , in quibus primis
cithara per totum cantum pulsabatur, id quod metro maximam
suppeditabat varietatem. hoc igitur modo carmina variis metris
composita sunt, quae primum scolia nominabantur, quod nomen
postea , cum poesis melica magis magisque excoleretur et alia
quoque carmina ac convivalia melice componerentur, non prorsus
evanuit , sed non amplius totam poesim melicam significabat.
permansit enim nomen in vetustissimo tantummodo poesis melicae
genere , carminibus convivalibus. quae cum ita sint , veritatis
umbram in Eustathii detegere possis verbis supra iam allatis:
(6x6lta kiyexai) xaxa xvva {leloTtotlag v6(iov, og ola eixbg ov itobg
ev&i) ifiiljtexQ &itlot,xcbxeQOv, alXa noixtkag ioxokioijxo. quam-
quam in eo falsus est Eustathius, quod a certo quodam modo
musico scoliis nomen impositum esse dixit. neque eoim certo
quodam modo composita erant scolia ita, ut ab eo nomen pro-
fectum esse statuas, sed omnes poesis melicae modi initio vide-
bantur esse obliqui (tsxokioC), quod nomen mansit antiquissimae
poesi melicae i. e. carminibus Aeolicis. carmina autem Aeolica
antiquitus erant convivalia, quo factum est, ut scolia etiam in
posterum significarent carmina convivalia.

Si forte quis miretur, quod inter poetarum Aeolicorum reli-
quias etiam hymenaei, epithalamia, alia reperiantur, quae certe
ad poesim convivalem non pertinent, ei reputandum est nobis
fragmenta servata esse eorum tantum poetarum, quorum tem-
poribus poesis Aeolica iam erat exculta ac perfecta (cf. Bode
II 2 p. 379). tum enim non amplius satis habebant Aeoles car-

- 46 -

mina brevia convivalia tiefoxfig recitare, sed etiam ea carmina,
quae ante carminum epicornm instar composita erant (cf. p. 43
extr.), ad citharae sonos cantare consuerant.

Tali modo si nominis originem explicamus, patet, cur Qraeci
posteriorum temporum, et musici et grammatici, falsas de ea re
protulerint explicationes, deinde, cur tanto opere fluctuent senten-
tiae grammaticorum et veterum et recentiorum, quibus finibus sit
circumscribendus scoliorum usus, disceptantium aliaque id genus,
quae facile intellegas, si meam amplectare de nominis illius
origine sententiam.

III. De scoliorum vi ac natura.

Sive forte fortuna accidit, sive altius repetenda est causa,
certe res est memoratu digna nos, quamvis accuratissime edocti
simus, a quo, quando, quibus adiumentis adhibitis scolia cantata
sint, tamen notitiam fere nullam babere, quid fuerit scoliorum
poesis proprium, quo agnoscerentur primo statim aspectu scolia
neque ambigeretur, utrum certum quoddam carmen ad hoc poesis
melicae genus esset referendum necne. nam neque veteres au-
ctores, neque, qui nostra aetate de hoc poesis genere disputa-
verunt, certam idoneamque scoliorum protulerunt definitionem,
quo fit, ut dubius haereas, libeatne adstipulari iis, qui totam
fere poesim convivalem scoliorum nomine esse appellandam arbi-
trantur — quae sententia a nonnullis quidem iv izaQiQyp pro-
lata est, sed a nemine, quod sciam, explicata — , an illis, qui
pauca quaedam carmina, quae aperte a veteribus scriptoribus ita
appellantur, scolia habenda esse sibi persuaserunt. instituturus autem
accuratius fere primus banc quaestionem, rem ita agam, ut ante
omnia testimonia veterum hac de re diligenter collecta recenseam.
sunt autem, quae veteres quasi deflnitionis loco tradiderunt, haec:
Athenaeus XV 694 B: xb 8h toiotitov (axoU6v) fjdsto, 6x6ts
tic xowlc xal itatiw avayxata tikog kdfiovsv vt\vixavxa yaQ r)8rj
t&v 6oq>(bv sxaotov d)8rjv tiva xakr\v slg pitiov r\%lovv %Q06q>£-
qsiv. xaXr)v 8h tavtrjv ivd^ov trjv naQaivsetv t£ tiva xal
yv&\ir\v £%sw Soxotiaav %Qrfil^r\v ts slg tbv filov. Aristoxenus
et Phyllis apud Suidam et Photium s. v. 6xoli6v (cf. schol. Plat.

- 48 —

Gorg. 451 E, schol. Lucian. pro laps. int. sal. c. 6): ... fjdov
yvcb{iag xal iQcotixa 6vvtova (6vfino 9 sia addit schol. Plat.).
Photius bibl. cod. 239 p. 321, 5 Bekker: &vsi\jlsvov di ieti
(6xohov) trj xata6xsvfj xal aickovatatov fidUcta. Cramer
Anecdot. Oxon. IV 314, 4: tsxoliov ioti itoirjfia nQbg 6vfi7toffiov
6vvaycjyrjv svfrhoog s%ov letoQiaig xal itatSiaig (corr. itaiSialg)
oixslaig it6t<p . 6v[iitsitksyiisvaig. xaksltai 81 iitivotov (corr.
iitoiviov). schol. Plat. Gorg. 451 E: siQrjofrat, dh avtb 6xoltbv
xat' &vti<pQa6w, 8tt, fyadta xal 6Xt,y66tt,%a <bg iittyQ&iifiata.
Clemens Alexandrinus 72, 3 S : allk xal iv tolg itakatoZg "EM.r\6i
TtaQcc ticg Gv(iitotixag svco%iag xal tag iitt,il>sxa£ov6ag xvhxag
'E^Qatxcov xat f slxova il>al[i<bv cl(J[ia tb xakovfisvov Gxolibv
rjSsto xoivcdg aitdvtmv a\ia cpcjvfj itaiavt,£6vt<x>v, £ffO ,, 8ts dh xal
iv piQSt, nsQishttovtcov tag itQoito6sig tfjg cpdfjg. ol dh (iov6ix<h-
tSQOt xal itQbg XvQav rjdov. Eustathius 1574, 14: (ivQia dh
toiaHta (6x6ha) itsQMpsQOvrat,, ta [ibv 6xamtixd, ta Sh itQbg
eQcota, itoXXa 8h xal 6itovdaZa. Suidas s. v. 6xoXiov tb Q&diov
xat' &vticpQa6iv, [islog ti 6Xvy66tv%ov.

Iam si perlustramus, quae redundent ex his locis de poesis
huius indole, haec sunt: scolia erant carmina brevia ac minuta
ita, ut prae se ferrent epigrammatum fere speciem (cf. schoL
Plat. et Suid. loco altero). metra autem fuisse minus legibus
astricta ac simplicia tradidit Photius. porro si ea, quae de
argumentis Athenaeus, grammaticus apud Cramerum, Eustathius
rettulerunt, comprehendimus, ea ad convivia, amores, philosophiam,
historiam alia pertinuisse comperimus. plus vero uno nomine
memorabilis est locus e Clemente Alexandrino depromptus, unde
scolia similia fuisse psalmorum Hebraicorum cognoscimus et can-
tata esse a convivis cum communiter carmen efferentibus, tum
etiam invicem succedentibus in canendo et per cantici vices
propinationem circumagentibus. ac primum memorabilis est locus,
quod comperimus similitudinem quandam intercessisse inter psal-
mos et scolia, quam quidem similitudinem Clemens omisit accu-
ratius explicare; sed si quis psalmorum vim ac naturam per-
spectam habuerit, ei non difficile erit ad intellegendum, quibus

— 49 -

potissimum rebus illa similitudo agnoscatur. etenim psalmi, ut
nomine ipso confirmatur, ad psalterii vel citbarae sonum canta-
bantur eodem modo quo scolia, et, cum utrumque carminum
genus cena iam ad finem perducta cantaretur, neque inde multum
differebant. quamquam negari non potest hanc comparationem
non omni ex parte recte se habere; nam scolia cena quidem
finita, sed inter pocula i. e. per symposium canebantur: psalmis
tum demum locus erat, cum totum convivium erat finitum, ne-
que fas erat inter vel post psalmorum recitationem symposium
continuare. deinde affirmat Clemens scolia cum a singulis, tum
ab omnibus simul cantata esse, id quod adversa fronte pugnare
videtur cum iis, quae de hac re tradiderunt Dicaearchus, Athe-
naeus, Plutarchus, alii, qui ab uno tantum conviva, ut erat
poesis AeOlicae proprium, scolia cantata esse tradunt. sed de hac
re postea accuratius agemus.

Haec sunt, quae veteres de scoliorum vi ac natura tradi-
derunt. pauca sane ac quae non sufficiant, ut penitus cognoscatur
poesis illius genus. neque vero magis dilucida sunt ea, quae viri
docti nostrae aetatis de ea re protulerunt. qui enim aliter fieri
potuit, ut Ilgen quinquaginta scolia nobis servata esse putaret,
Bergk (Poet. lyr. Graec. III 3 1287 sqq.) triginta, Hartung
(Griech. Lyr. VI 51 sqq.) viginti septem? adde quod quae in
libellis, quibus de scoliis agitur, et in compendiis, quibus
historia litterarum Graecarum explicatur, et passim hic illic
de scoliorum natura leguntur, tam ambigua, vaga, incerta
sunt, ut primo intellegas aspectu rem nondum satis esse explo-
ratam accurataque egere disquisitione, qua certius quid statuatur.
nam Ilgen ipse accuratius definire omisit, quid eius carminis
esset proprium, quod appellatur scolium. novissime autem qui
4e scoliis egit Runck 1. c. eam rem explicare aggressus est per-
peram, cum e locis illis, quibus scolia a peritissimo quoque cantata
esse traditur, concluderet (p. 10): c fuisse scolia initio quasi florem
poesis, non unicuique notam, plenam sententiarum, non sine
sale\ cur autem multa quae nobis supersunt scolia in istam
sententiam non quadrent, ipse his studet explicare verbis: f attamen

— 50 -

quid impedit, quominus antiquissimis temporibus eas tantum
cantilenas scoliorum numero ascriptas esse arbitremur, in quibus
praecepta fuerint vitae bene constituendae vel his similia, tum
paullatim inscitia videlicet originis principalisque verbi signi-
ficationis alia quoque parva carmina convivalia iis esse admixta?
etenim quia inter cenam maxime recitabantur, idem fere habuere
axofo&v et %aqoLviov\ num igitur, quaeso, quicquam lucramur,
si cum Runckio facimus ? nam ut taceam de inficeta illa opinione
scolia initio praecepta tantummodo continuisse, Eunck graviter
contra omnem rationem peccavit, quod iis carminibus, quae
scolia fuisse veteres diserte tradiderunt, ad quaestionem in-
stituendam non usus est fundamento, sed ex solo nomine vel
eo, quod canendi peritissimos tantummodo scoliis esse usos gram-
matici rettulerunt, rem ita explicare conatus est, ut contenderet
scolia fuisse carmina graviora ac difficiliora praecepta vel tale
quid continentia. quid? num igitur omnia carmina, quibus prae-
cepta continentur, atque ea sola scolia esse dicamus? quo quid
est absurdius? itaque mittamus novissimum scoliorum poesis
commentatorem et ipsi rem denuo aggrediamur.

Scolia fuisse carmina convivalia diserte traditur ab omnibus ;
cf. Etym. Magn. s. v. axofod* xa av\vxoxixa aapaxa. Phot. s. v.
axofo6v i\ izaooivioQ codij. Hesych. s. v. axofo6v xr\v TtaqoLv tov
tpd^v oiixcog sfoyov. Eustath. 461, 22: ax6foov slg atixovg £AX-
x^aicovLdag) fjdexo, fjyovv [iskog xi i^dllsxo naqolviov xoiotixov.
Cramer, Anecd. Oxon. IV 314. 6: xalsitat (axohov) db kit-
oiviov. Pollux Onomast. VI 108: xal naooivia 81 aa^axa v\v

*

xal 0xo fod. .

Quem locum novissimum miro quodam modo interpretati
sunt viri docti. putant enim duo discerni hoc loco carminum
genera: itaooivia et tsxofod (cf. Ilgen pp. LXXI et CXCIV,
Hallstr5m p. 31, Grim p. 42, Bernhardy I 4 p. 73, Koester de
cant. pop. p. 70 adn. 1, Runck p. 13, Ulrici II 377 adn. 223,
Bode II 2 p. 457 alii). sed perperam. nam verba non haec signi-
ficant: f et TtaqoLvta et axofod erant', sed: r etiam axofod erant

— 51 —

carmina convivalia' (tfGiiaxa itaQotvia), id quod luce clarius
colligitur et e totius loci indole et ex iis, quae antecedunt §. 107:
x&v iiivxot GvLiitoxtxcov xal alviyLia xal yQttpog, ubi x&v iiev-
xot 6v[inoxv7cmv idem valet atque illud itaQotviov* 5 ).

Id vero mihi proferendum esse videbatur contra Ilgenium
ceterosque, quia illi hoc nixi loco demonstr&re studebant Ttaooivia
et axdkid carmina fuisse inter se prorsus diversa. attamen id neque
hoc neque alio veterum loco comprobatur; nam quae Pollux alio
loco (IV 53), quem ad unum omnes neglexerunt, enarrat poesis
lyricae genera, ubi itaQotvia et axokid discernuntur, tam per-
turbata confusaque sunt, ut omnem fidem huic loco derogemus
necesse sit. sed quo melius id intellegatur, totum apponam locum:
xa Sb nonqiiaxa xal tpdal xal a^Liaxa xal LiixQa xal kdyot ept-
LiexQot, eitr\, tiQcosla, £%d{iSTQa, fyatytpSta, iXeyela, itevxdiiexQa,
TQtfiexQa, iitiyQdiiiiaxa, taLtfiot, laLipsta, dvditaidxa, iiekr\ %0Qtxd,
xexQdiiexQa, GXQOtprj, dvxttiXQocpog , iitcpSdg, vlivoi, itQOGodta,
nauxveg, datpvritpoQtxd, TQt7todrj<poQtxd, dt&vQaLi(5ot, l&vtpakktxd,
cboypcpOQtxd, TtaQOtvia, lofiaxypi, vnoQ%r\iiaxa , $Qtaii$oi, iitikrj-
vta, iitikotiiia , 7taQ%iveta, int&alaLita, iyxcb{ua, intvtxot, Gxo-
Xid , frQrjvot, efMot* xcoLicpdta, XQaycpdta, itaQodog, exaGiLiov,
iLiLiileta, xoiiiiaxtxdv , efcodog, evxxixd, iiiflaxr)Qia, viievatog,
voLiot, jtQOottua, TtQoavkta, itQovoiita, tovkot, ovXaLiot, ofiTttyyot,,
Xtvog, iiuiivfaog <pSr\, tctsQog xal tiiadog, xal 6 dh fydcvv tiiaoi-
dog. iam quicumque hanc nominum legerit seriem, concedet
nihil auctoritatis inesse in Pollucis verbis, cui certe non in
animo fuit singula poesis distinguere genera, sed quotquot re-
perire potuit afferre nomina, incuriosus utrum certam quandam
rationem sequeretur in iis enumerandis necne, quam ob rem bis
posuit unum idemque genus, cum diversis id significaretur
nominibus.

Contra autem si Procli partitionem poesis melicae (Phot.
bibL cod. 239 p. 319, 32) sat aptam inspicimus, naQotvta non

M ) Codex Pollucis Parisinus 2670, quem Bekker A vocat, pro nccQotvut

habet ovlvkotm&, qua scriptura comprobatur nostra loci interpretatio.

4*

— 52 —

esse commemorata videmus: tcsqI 8h (iskixfjg jtoifos&g q>r\6lv,
a>g %olvyLSQB6xdxr\ xs xal 8iaq>6Qovg s%si xo[idg * & fihv yaQ avtf)g
ILSfisQiGtat, frsoig, & 8h avfrQ&itoig, a 8h slg ticg itQo6itvnxov6ag
%SQi6xa6sig+ xal slg frsovg phv dva<piQs6ftai, vpvov, %qo668iov,
itaiava, St&vQaiijiov , v6(iov, a8(ovi8ia, l6(iax%ov, i)%0Q%r\\uxxa'
slg 8h avfrQ&novg iyx&yna, imvixovg y 6xokid, iQcatixd, iiti-
%akd\*.ia, vgisvalovg, 6ikkovg, &Qifjvovg, iitixr\8sia % slg ftsovg 8h
xal av&Q&itovg %aQ%ivia^ 8a*pvr\q>0Qixd, d)6%o(pOQtxd, svxtvxd. —
Alter locus e Procli chrestomathia depromptus (Phot. cod. 239
p. 321, 3): tb 8h 6xokvbv \iikog rjSsxo %sqI tovg it6xovg* 8vb xai
noQotviov avtb §6&' 8rs xakov6iv falso explicatur alb Ilgenio
:p. CXCV sic disputante: c cum dicat s6%' 8xs xakov6iv, videtur
nihil aliud velle, quam scolia interdum quidem vocari itaQoivta,
quia sicut itaQoivia canerentur %sq\ xovg itoxovg, sed nomen
illud alii generi competere'. at num Proclus dicturus erat nomen
alii generi competere? minime; nihil aliud enim dicere voluit
ille nisi scolia interdum nominari carmina convivalia, qno nomine
non aliud carminum genus significatur, sed carminum argumentum
exprimitur. conferas etiam schol. ad Aristoph. Vesp. v. 1240: xotixtp
ti kifcsvg 6xokv6v * rotfro ol phv 'AXxaiov, ol 8h Uantpotig. ovx s6ti
8i, dkk 9 iv tolg IlQa^tkkrig yiQSxai itaQovvioig. quo ex loco apparet
non diversa carminum genera fuisse itaQoivva et 6xokvd , nam
quod Aristophanes ipse distincte nomiuat 6xokiov, depromptum
est e Praxiilae carminibus convivalibus. itaque recte B. Stark
(Quaestion. Anacreont. libri duo. Lips. 1846 p. 8) contra Ilgenium
haec dispntavit: r quod Ilgenius aliud genus carminum convivalium
6xokvd, aliud naQoivta putaverit, .... id nulla scriptorum
auctoritate nititur. apparet enim itaQoivva nihil aliud, quam
universe carmina inter scyphos cantata significavisse, quorum
species fuerint 6xokvd\

Sed iam redeamus, unde orsi sumus. cum enim iam constet
scolia fuisse carmina convivalia, circumspiciamus oportet, quae
carminum genera in conviviis cantata sint: seiunctis enim iis,
quae aperte scoliorum vim ac naturam prodere non videntur,
fortasse nobis continget, ut certo possimus definire, quae car-
mina sint scolia.

— 53 —

De carminibus convivalibus tres in primis exstant loci apud
veteres scriptores, quorum maior pars tradit tria fuisse carmi-
num convivalium genera. ac primus est Dicaearchi locus supra
iam allatus : dvxaiaQ%og iv t<p tcsqI [iovglxcjv dyobvov, oxi tQicc
yivr\ r\v <p8oov (scil. 6v{i7totixoov)* tb phv vTtb ndvtoov a86[ie-
vov, (tb 8h) xatf eva i£rjg, tb 8h v7tb t&v 6vvetcjtdtoov, obg etv%e
tfi tdfet,, o 8r\ xakeie&ai 8va tr\v td%vv exoXvov. alter est
Artemonis locus apud Athen. XV 694 B: dlXa tQioov yevoov
ovtoov, &g <pr\6vv 'AQtiybcov 6 Kuoavdaevg iv devteooo fivflMoov
%Qr\6eoog, iv olg tic Tteol tag 6vvov6iag r\v ad6{isva, chv tb phv
itQCotov r\v 9 o 8i\ itdvtag aSevv vdpog r\v, tb 8h devteoov, o 8if
Ttdvteg phv f\8ov, ov firjv dXXd ye xatd twa neoioSov e% vko-
8o%f\g 9 toitov 8h xal tr\v iitl %a6v td%vv e%ov, ov [istei%ov ovx-
etv itdvteg, dlX ol 6vvetol Soxotivteg elvai fiovov xti, vides
iam utroque loco aperte tria carminum convivalium genera
discerni. 26 ) tertium autem locum, qui exstat in Plutarchi quaest.
sympos. I 1. 5, usque adhuc ad unum omnes falso inter-
pretati esse videntur dicentes Plutarchum idem quod Dicae-
archum et Artemonem statuere. sed totum locum apponere mihi
liceat: iitei tov xal ta 6xokvd <pa6vv ov yevog <t6\x,dtoov elvau
ns7tovr\ybivoov d6a<pcog, dXX otv %Qootov \ihv r\8ov <p8r\v tov freov
xovvoog aitavteg [iva <p<ovfj 7tavavv%ovteg, Sevteoov 8'i<pe£r\g ixd-
6t<p [iVQ6ivr\g 7taQa8v8o[iivr\g , f\v al6axov ol[iav 8va xb aSevv
tbv 8e£d(ievov ixdXovv, inl 8h tovtoo fobqag 7teQVcpeQO[ievr\g 6
[ihv 7te7tav8ev[iivog iXdppave xal r\8ev &Q[io£6[ievog, tcov 8* d[iov-
6oov oi 7tQO0ie[iivoov , Oxohbv cbvo[id6d , r\ zb [ii\ xoivbv avtov
[ir\8h §d8vov. quem locum ad unum omnes, quod sciam, inter-
pretati sunt ita, ut dicerent verbis TtQootov [ihv xti. primum,
SevteQov 8h xti. alterum, iitl 8h tovtoo xti. tertium significari
carminum convivalium genus. ad SevteQov 8i autem ex ante-
cedentibus <p8r\v r\8ov suppleri iubebant (cf. Ilgen p. CLV).

") Cur Ulrici 1. c. II 378, Bode II 2 p. 456 adn. 2, Baehr in Paulyi
encycl. s. v. gxoXlov tria scoliorum genera distingui utroque loco contendant,
non video.

— 54 —

sed perperam. duo enim tantummodo genera discernuntur, quon-
iam enuntiati constructio sic procedit: ou tcq&tov (ikv . . . ydov,
devzeoov S£ i(pe%rjg \nvQ6lvr\g TtaQadidoiiavrjg xcci iitl tovtg) (prae-
terea) XtiQag TteQicpeQOfievrjg 6 iteitaidev[i£vog ildybfiave %al rfiev,
0xofabv cbvotidG&rj. necessario autem verba sic esse construenda
intellegitur inde , quod puncto post ixdlow posito sententia a
verbis iitl dh rotoip incipiens sensu iusto caret; nam et parti-
cula oxl deest, neque ea quae antecedunt possunt intellegi, quod
sententia principalis f axolibv wvoiidafrri ' desideratur. accedit
quod voce itpetfig, quae secundum Ugenii aliorumque inter-
pretationem non ad scolia, sed ad alterum carminum genus re-
ferenda est , aperte a Flutarcho ratio, qua in scoliis canendis ute-
bantur, significatur, cum his pergat ille verbis: alloi 8e tpaai
zr\v iivQtFlvrjv ov xa&e£rjg fiadileiv. quae cum ita sint, luce cla-
rius apparet Plutarchum vel, ut rectius dicam, auctorem, quem
ille secutus est hoc loco, non cum Dicaearcho et Artemone fa-
cere, qui tradunt tria fuisse carminum convivalium genera:
primum, quod ab omnibus simul, alterum, quod ab omnibus ex
ordine, tertium, quod non ab omnibus, sed a doctissimo quoque
ordinis respectu non habito cantatum sit.

Sed ut misso interim Plutarchi loco de Dicaearchi sententia
— nam Artemonem Dicaearchi verba repetere patet — disputemus,
vehementer dolendum est, quod ille afferre omisit, quae cuique
generi carmina sint attribuenda, id quod sine dubio est gravissi-
mum. qua de re primus disputavit Ilgen p. CLII sqq., cuius
disputationis summa haec est: initium canendi fiebat paeane
h. e. carmine in dei alicuius honorem, quem omnes uno ore
oanebant. alterum genus erat vjtb itdvrwv addpevov xa^^ , eva
Hr)g, quo continebantur Stesichori, Simonidis aliorumque prae-
stantissimorum poetarum carmina; in primis vero Anacreontis
auspicatur Ugen et alia eius generis odaria ad hos usus ad-
hibita esse. quibus carminibus nomen fuisse opinatur itaQowtoig.
tertium denique genus fuisse scolia, quae a singulis non ex ordine,
sed prout arbitrium convivatoris tulerit, cantata sint. quamquam
llgenium hic sibi ipsum obloqui facile intelleges, si ea respexeris,

— 55 —

quae p. LXXI dixit: 'cantionum convivalium duo tantum refert
Pollux genera, quorum alterum vocat naQolvva a6fiaxa, alterum
gxoXlcc; sed addi possunt itaiavsg et x&iiot, ita, ut quattuor
genera istorum carminum habeamus'. sed hac re, quae est levioris
momenti, missa inquiramus, num Ilgen rem in universum recte
explicaverit.

Ac conviviorum initio paeanem vel hymnum ab omnibus
simul cantatum esse inter omnes constat, cf. Flut. 1. c: %o&xov
jihv tjSov <p8r\v xoij frsov xotvcbg aitavxsg \mq (povfj itaiavitpv-
xsg. Athen. XIV 627 F: akkcc (irjv ol &Q%alot xal TteQtskafiov
sfrstii Tcal v6[Wtg xovg x(bv frscbv vpvovg qSsiv aitavxag iv xolg
i6xv&6s6iv 27 ). quid autem statuendum sit de altero et tertio
carminum convivalium, quorum mentionem facit Dicaearchus,
genere, multo difficilior est haec quaestio, cum ille ne uno
quidem exposuerit verbo, quae carmina ad alterum illud genus
pertinerent. quod si Ilgen affirmat &6[iaxa itaQolvva ad alterum
genus, scolia ad tertium referenda esse, haec mera est coniectura,
quae iis locis, quos ille affert, non fulcitur. 'finitis', inquit,
'deorum laudibus convivator ei, qui primo loco accumbebat,
citharam tradebat eumque iubebat aliquid canere; cf. schol.
Aristoph. Nub. v. 1358 (1355): iv xoig 6v\n7to6lovg xvxXm xolg
iGxi&iisvoig 6 £<sxl&xg)q StSovg kvQav ixiksvsv q6av tpSrjv*. qui
autem eo scholio explicantur versus hi sunt:

1ZQWXOV [isv avxbv xr\v k^Qav Xa($6vx' iya y xiXsv6a
q6av 2Jt{icovtdov (likog, xbv Kqv6v, &g ini%^r\.

27 ) Iara Alcman dicit in frgm. 24 (Bergk.):

$oCvccug 8h tcccI hv ftukaotaw
ccvSqsCcov nccQcc dcarvfiovsGOLV

7tQ87t£L 7tCCtCCVCC XCCT(XQ%81V.

Lacedaemoniorum morem describit Philochorus apud Athen. XIV 630 F:
Z&og . ., ctv SsLnvonoirjGcovxai xoci itcctccviacoGiVy adsiv xa-9*' svcc TvqtccCov
TCQLVstv ds xbv itol8pccQ%ov Kcci cl&Xov dcdovcu tco vix&vzi xqsccq. cf. praeterea
Plato Symp. 176 A, Xenoph. Symp. 2. 1, Plut. quaest. symp. VII 8. 4,
Athen. V 179 D.

— 56 —

Qui loci primo aspectu vel maxime Ilgenii sententiae favere
videntur; verbo enim xvxkoo idem significatur, quod voce i^fjg
apud Dicaearchum. sed collato scholio ad Aristoph. Vesp. v. 1222:
th 0x6X1 Sitoog TCaQads^rj • iv xvxkoo yaQ r)dov xh axoXid, a sfoi
ituooivioi oodat, atque alio scholio ad eundem versum: aQ%alov
sftog £6ticp[isvovg adeiv dxokov&cog top itQootoo, sl itavGaito tr)g
codrjg, ta £%f)g' xal yao 6 i£ &Q%f)g Sdq>vr]v f) (iVQQLvrjv xats%oov
yde Ui^icovcdov r) Utr}aL%oQOv pskr] &%Qig ov rjfrsks xal psta
tavta, oo ifiovksto, idtSov ov% cog f) xd%ig ditr)tei. xal slsysv
6 Ss%d^isvog nuQa toi) TtQootov tic ££>f)g, xdxsivog iitsSiSov itdXiv,
oo ipovksto. Sva tb itdvtag ovv ditQo6Soxr]toog aSsvv xal Xiysiv
ta pslr], 6xoXvu slQr]tav Sva tr)v SvtixoHav, intellegitur ea
Stesichori Simonidisque carmina, quae in conviviis canebantur,
non ad alterum genus, quod Ilgenio appellare placuit itaQoivva,
sed ad scolia esse referenda (cf. scholium posterius), quae, si fides
est habenda scholio priore loco allato, vulgo ordine orbiculato
canebantur: fidem autem habendam esse docet locus Flutarchi
supra allatus, qui item scolia i(ps%r)g, docentque Aristoxenus et
Phyllis, qui ea tcuqu [liQog £%f)g cantata esse affirmant. quae
cum ita sint, apparet Ilgenii argumenta parum valida esse, et
videndum est, num omnino fuerit alterum illud carminum con-
vivalium genus.

Etenim quae erant carmina in conviviis cantata? prae-
ter hymnos convivii initio ab omnibus simul cantatos valde
adamabantur carmina Stesichori et Simonidis (Aristoph. Nub.
v. 1356 et schol. ad Aristoph. Vesp. v. 1222), deinde Alcaei
(Aristoph. Vesp. v. 1234 cum schol.), Anacreontis aliorumque qui
passim commemorantur poetarum lyricorum, denique selecta
quaedam ex Homeri, Aeschyli, Euripidis aliorumque eius modi
poetarum carminibus (Aristoph. Nub. vv. 1364 et 1371, schol.
Aristoph. Nub. v. 1364). quo ex numero secernenda sunt nobis ea,
quae sunt poetarum epicorum et tragicorum, nam profecto ne unus
quidem locus exstat, quo haec carmina appellentur scolia. quae
autem restant carmina lyrica, num quaeso quid reperiri potest,
quo cogamur, ut ea in duo digeramus genera, quorum alterum

- 57 —

ab omnibus convivis ex ordine, alterum a nonnullis tantummodo
cantatum sit? equidem nihil reperire possum. an tu serio putas
carmen quoddam Alcaei vel Anacreontis ab omnibus potuisse
cani, scolia autem in Harmodium, Admetum, Aiacem alia tantum
a doctissimis? minime. itaque neque e re logica alterum illud
poesis convivalis genus defendi potest, et, quod Ilgen de nomine
'itaQolvia ut illius generis proprio dixit, id iam satis superque
refutasse nobis videmur (p. 50 sqq.).

Sed etiam alia ratione demonstrari potest, quae carmina
fuerint scolia. etenim optima via, qua certum quoddam poesis
genus cognoscatur eiusque natura recte explicetur, ea esse vide-
tur, ut accurate inquiratur in ea huius generis carmina, quae
nobis sunt servata, atque exploretur, quae sit eorum forma quae-
que argumenta. quae cum ita se habeant, primum inquiramus in
scoliorum metra.

Quae Bergk collegit scolia triginta diversissimis sunt
composita metris. quamquam notanduin esse videtur in dimidia
fere eorum parte unum idemque reperiri metrum. scolia enim,
quae sunt apud Bergkium inde a primo usque ad quartum deci-
mum, ad hanc normam sunt composita:

conferas exempli gratia scolium VII:

ei& i%fjv ditoiog tig v\v exatitog

tb titij&og dieldvt', eitevza tbv votiv

itiiddvta, xlefoavta itakiv,

dvdoa tpikov voiit&iv aS6kog (pQSvL

idem autem metrum deprehenditur in Aristoph. Eccles. v. 938 sqq.,
ubi iuvenis quidapi canit carmen, quod sine dubio ortum est ex
imitatione scolii a nobis modo allati:

effi i%fjv TtccQcc tfi vea xa&evdetVj
xal .[17] 9 dei itQdtegov 8ia6nodi\6av

— 58 -

&V&6l\JU0V Jj 7tQ60PvZSQCCV

ov yicQ &va6%sxbv xovxd y iXsv^i^tp.

de metro ipso C. 0. Mueller, Hist. litt. Graec. I 3 317 adn. 120
sic disputavit : f Die Hendekasyllaben beginnen mit einer gewissen
Bequemlichkeit und Schlaffheit; aber mit dem dritten Verse tritt
durch den anapSstischen Eingang ein lebhafter Aufschwung ein r
der in dem anmuthigen Paare logaoedischer Seihen im Schluss-
verse sich in ein sch5nes Gleichgewicht schaukelt'. quibus adde
quae K. Westphal (Metrik II 9 774) disputavit: f In der
aiteren Skolienpoesie wurde eine mit 2 Phalaeceen beginnende
tetrastichische Strophe, die wahrscheinlich auf die lesbische Lyrik
oder Anakreon zuruckzufuhren ist zu einer oft wiederholten Form :
Die ganze Strophe ist eurhythmisch eine Verbindung von 2 hexa-
podischen, 2 dipodischen und 2 brachykatalektischen tetrapodi-
schen Beihen'. haec igitur Mueller et WestphaL sed iam quaeso
conferas Athenaei (XIV 625 C) locum, ex quo comperimus
Pythermum primum adhibuisse modulos Ionicos eosque in scoliis
componendis: tpaesl 8h IlvfrsQiiov xbv Tfyov iv x<p ysvst xfjg
ScQ^LOviag uvxtp xovxtp (scil. xm 'Iccexl ysvst) itoirfiai tixatdc
{pnoXia restituit Casaubonus) yuslri* xal dva xb slvav xbv nonf\xriv
'Icwixbv 9 Ia6xl xXrjfrilvai xrjv aQtiovlav. Pythermi deinde Athe-
naeus commemorat versum hunc:

ovdkv i\v &Qa x&XXa itXtyv 6 %QV0og.

qui versus eandem formam metricam praebet, quam tredecim quae
sequuntur in editione Bergkiana scolia, qua de causa iustae locus
est suspicioni haec scolia omnia modulis Ionicis decantata esse.
quae si vera sunt, tum non e Lesbiaca poesi haec stropha repe-
tenda est, id quod Westphal 1. c. suspicatur, sed ex Ionum poesi,
quod altero loco idem statuit, quamquam pro Anacreonte potius
Pythermum huius strophae auctorem afferre debebat, quem ante
Anacreontem vixisse 28 ) probabile est.

38 ) Cf., quae de hac re paulo infra disputabimus.

— 59 —

Scolia XVII— XX exhibent binos versus logaoedicos non
ita multum differentes a versu quarto scoliorum, quae modo
tractavimus. hoc enim eorum est schema:

\*~* — vy —

— \a^ — — — \^ ' — v>w» — \_»_> — «»• — A,

Scolium Timocreontis (Bergk PLG III 3 1204) duobus versi-
bus 29 ) continetur epitrito-trochaicis sic conformatis:

/ t ^ r i t t *

— \^ — — — \*t — * — — «*/ — "" * I — 'v-»" - — — v^ — — — v^»

/ vx /

— «^» — — — v-»

I--

' I ' ' _ _! ^ A

— v-> — w | w \^ — — L_ — — v-» — /\»

Scolium XV stropham quae vocatur Alcaicam exhibet, sco-
lium XVI constat e quattuor ordinibus logaoedicis ita dispositis :

v-» r

— — v-> v^> — V>

/
— — — n^» v>

N^» /

— — S-/ w — v-»

— — vy v«»

— ^> — K*

Quiuque scolia (XXI — XXVI), quae Praxillae poetriae* ascri-
buntur, binos versus habent asclepiadeos maiores, atque eodem metro
compositum est easdemque fere ac Praxillae carmina continet
sententias carmen illud Seleuci, tov toov IXaotbv aOfidtajv %ow{tov
(cf. Athen. XV 697 D):

Ttdya) naidotpvkiqaG}' nofob [ioi %dlhov r} yapelv
xaig jihv yao itaoecw tc^v xokepcp [ia*\lov iitGMpeksl.

Scolium XXVII distichon, quod dicitur, elegiacum est. sco-
lium XXVIII carmen est duarum stropharum, quarum utraque
■q uinis versibus logaoedicis constat, itemque scolia XXIX et XXX
versibus constant logaoedicis.

Ex his, quae modo exposuimus, iam apparere puto scolia ad
•certa quaedam metra astricta non fuisse idque tantummodo in
iis componendis observatum esse, ut paucis versibus singula ab-
solverentur carmina. neque certam omnibus scoliis melodiam com-
munem fuisse iam ex antiquae artis musicae indole apparet,

M ) Dicendum potius scolium quattuor versibus constare. ego Bergkium
secutus sum, qui duos tantum versus constituit.

— 60 -

quoniam non eadem potuit esse melodia in carminibus metris
diversissimis compositis.

Ac ne pilo quidem accuratius, quam metra et moduli, de-
finita erant argumenta, quae in scoliis tractabantur. qua de re
videas quae Eustathius 1574, 14 tradidit: (ivQia Sk tovavta
(pxokva) rtSQLcpeQOVtccf ta phv oxaTttvxd, ta Sk 7(063 SQ<ota,
itoXka Se xal anovSava. praeter ea conferas locos, quos p. 47 sq.
attulimus 30 ), et Zenobium I 18: 'AS\x,r\tov pelog' tb elg "Ad(iri-

rov aSopevov pelog nev&itiov ix tote oiv axolvk xal

XBV&riQYi 7CQbg tbv "AS\w\tov rfiovxo iielrj, peiQig &v f\ KoQr\
&viiteyul>ev "Aforfitw (cf. schol. Arist. Vesp. v. 1239), quo loco
quasi in eodem genere ponuntur axolvd et nevftriQri iielr}. porro
si scolia, quae nobis servata sunt, respexeris, videbis contineri
iis preces (1 — 5), facta praeciara carmine celebrata (9 — 14),
sententias et praecepta paucis versibus expressa (7, 8, 15—26),
alia, quae, sive cum Eustathio in tres distribuimus partes : scolia
cavillatoria, amatoria, seria, sive cum Ilgenio facimus, qui scolia
cavillatoria, amatoria, historica, mythica, precatoria, moralia,.
politica, laudatoria, potatoria distinguit (p. CLXXVIII sq.), aperte
demonstrant quodlibet argumentum potuisse tractari scoliis.

Videmus igitur neque metro vel melodia neque certis qui-
busdam argumentis scolia esse insignita ita, ut possint discerni
his rebus ab aliis carminibus similibus. quid igitur faciendum?
num desperandum est futurum esse, ut umquam explicetur scoliorum
vis ac natura? minime mea quidem sententia. hac enimipsare,
quod scoliorum prae ceteris carminibus convivalibus nihil pro-
prium est, inducimur, ut sumamus et itaQoivva et axolvd, haec
enim vulgo duo carminum potatoriorum statuuntur genera, sco-
liorum nomine fuisse appellata. vides nos in disputando ad eandem
pervenisse sententiam, quam ut amplecteremur, ante eramus coacti.
facere autem non possum, quin hoc loco Grimii afiferam verba

80 ) Addi potest locus Athen. X 427 D: %v ait* aQ%rjg xb pkv
ansvdsw anodsdopsvov tols &soZg 9 6 ds xovra^og xolg tocofievoig . . . dio xal
tcc anoXUc xaXovpsva (isXfj t&v ao%ai(av noirjxcov nXtjQt] laxiv.

- 61 —

(1. c. p. 42), qui quamquam tautummodo quasi praeteriens egit
de hac re, tamen verum praesagiisse videtur: f cum scolia illa
carmina dicerentur, quae ultimo loco inter scyphos nullo accu-
bitionis ordine servato a doctissimo quoque ad lyram canerentur,
cum praeter hoc unum nihil nobis traditum sit vel in argumenti
natura vel in formae aut numerorum positum, quo scolia genera-
liter ab aliis carminibus, nisi haec ipsa, ut paeanes, certam ali-
quam notam habeant, discerni possint, facile apparet omne huius
modi iudicium (scil. quod Ilgen fecit, qui itaQolvia et GxoXia
distinguenda esse dicit) lubricum esse et incertissimum, atque
omnia fere carmina pro scoliis usurpari et cantari potuisse. equi-
dem vehementer dubito, num scolia certum aliquod ac distinctum
carminum convivalium genus fuerint.' quae rectissime se habere,
partim iam sumus conati demonstrare, partim ex iis, quae modo
disputaturi sumus, elucebit.

Etenim iam, cum scoliorum nomen explicaremus , suspicati
sumus carmina vetustissima Aeolica cantilenas fuisse convivales
et scolia appellata esse. quae res facile veterum potest com-
probari testimoniis. ac primum quaeso Aristophanis versum inspi-
cias ab Athenaeo XV 694 A servatum: q6ov 8r) poi 6xoXl6v xi
Xaficbv 'AXxaiov x 'AvaxQiovxog, deinde Aristotelis locum Polit.
III 9. 5, qui haec habet: olov sXXovx6 noxs MixvXr\vaioi Uuz-
xaxbv 7tobg xovg (pvydSag, cov %QosiGxr\xs6av 'Avxi\k,svL8r\g xal
'AXxaiog 6 7tot,rixrjg. dr\lol d' 'AXxaZog, b'xt xvQavvov sXkovxo xbv
Ihxxaxbv sv xivi xcbv oxolicov pskcov htixi\La y&Q oxv

xbv xaxoitaxQiSa
TLixxaxbv itdXs&g xag &%6Xm xal ($aQvdat[iovog
itixaGavxo xvQavvov [i£y' inaiviovxsg aolXisg.
quod fragmentum Bergk recte quidem inter scolia (frg. 37 A p. 942)
rettulit, sed a carminibus stasioticis separavit. quod num iure
fecerit, dubito. erat enim piXog simul cxa6imxix6v et <5xoXi6v.
neque vero alterum pendet ab altero. nam carminis argumentum
significamus, si 6xa6uaxix6v nominamus, sin axokvbv piXog dici-
mus, carmen convivale esse indicatur. stasiotica autem in epulis
cantata esse confirmatur Aristoph. Vesp. v. 1230 sqq:

— 62 —

iycb 8i ye 9
iav aiteiXf}, vr\ AC ersQov (scil. axoh6v) a6o\iai.
oovftQcocp' ovtog 6 \iac6\isvog tb \iiya xodtog,
avtostpsig eti ticv itdXw, & 8' e%etai fyoitag.

quos ad versus scholiasta haec adnotavit: oov&Qcoq) 1 ovtog
8 \iaiv6\ievog* itaQa tk 'AXxatov covtjq ovtog 8 \iat6\ievog tb
\iiya XQarog, dvtQiipei, td%a tav %81.iv & 8' e%etav §oitag. avxl
rof) tfltcov \iiya xQatog' ovtco 6*' AloXelg. et ad vers. 1235:
avatQityeig" dvatQiipevg ta%icog t\\v Ttolvv, ijtvg TtQbg totito fyeitet.
ix tcov 'AXxalov 8h naQooSel elg Kkicova cbg \iavv6\ievov. unde
apparet ea quoque carmina, quae 6ta6icotvxd vocantur a gram-
maticis, scolia et fuisse et appellata esse. nonne vero id certis-
simum argumentum est totam poesim veterem Aeolicam olim
fiiisse convivalem, ita ut carmina scoliorum nomine possent signi-
ficari? qui autem poesis melicae fragmenta edenda curaverunt,
partim veterum grammaticorum exempla secuti, partim suo
arbitrio plura genera constituerunt: tcuqoiviu, av\i%otvxd^ iQco-
tixd alia; et recte quidem, modo teneamus his nominibus argu-
menta tantum carminum significari, uno autem posse compre-
hendi eius modi carmina convivalia nomine i. e. nomine sco-
liorum 31 ).

Sed etiam apud alias Graeciae gentes hic illic carmina con-
vivalia in universum scolia appellata esse manifestum fit Anti-
phanis verbis apud Athen. XV 695 F:

*AQ\i68vog iitexaXeZto, itavav rfieto,
\ieydXr\v Avbg 6cotriQog dxatov tjqs tvg.

quibus versibus veri simile fit scolium. illud celeberimum in
Harmodium etiam ut paeanem cantatum esse. nam scolia
ab omnibus etiam simul cantata esse ut paeanes tradit Clem.
Alex. 72, 3 S : 6xoXvbv fjSeto xovvcog aitdvtcov a\ia <pcovfj itavavv-
t,6vxcov. conferatur etiam Athen. I 23 E: Se6ito\L7tog

31 ) Quae.cum ita sint, appaiet Ilgenium falsum esse dicentem p. CXCVI
pessime egisse Nauzeum, quod Alcaei carmina inter scolia rettulisset.

— 63 —

iitivopev jietic tccDtcc
xataxei^evoi fialaxdtat' iit\ tQixkivicp
TeXaji&vog ol^ici^ovteg dXXr\Xoig \xeXr\.

ubi TeXa^icovog jiiXri sunt scolia in Telamonem et Aiacem can-
tata (scol. 17 et 18 Bergk). atque idem colligi posse videtur e
Plat. Gorg. 451 E : olfiat, ydg 6e dxr\xoevai iv tolg Ov^i7tooioLg
qddvtcov dvfrQobit&v toH>to tb <3xoXi6v, iv <p xataQifo\ioi)vtai
i).dovteg, ott iyiaivew phv ScQiOtAv itsti xt§., unde apparet
omnes convivas simul illud scolium cantasse. porro nonne mirum
in modum quinque scolia, quae ab Athenaeo primo loco afferuntur,
cum hymnis concinunt? quis autem haec carmina scolia esse
contenderet, nisi forte fortuna ab Athenaeo inter cetera scolia
afferrentur? quamquam enim hae cantiunculae differunt ab
hymnis. qui vulgo dicuntur eo, quod breviores sunt, tamen
quin ab omnibus simul cantatae sint, nullo pacto dubitari potest.
Denique si demonstrari potest vel carmina convivalia ele-
giaca inter scolia numerata esse, non amplius licet dubitare,
quin quodlibet carmen lyricum in symposiis cantatum appellatum
sit scolium. atque inter scolia ab Athenaeo servata hoc reperitur
distichon elegiacum:

ey%ei xal Krjdcnvi, didxove, /x^d' imXtf&ovj
el 8h XQVS dya&olg dvdQdtiiv olvo%oelv.

falso enim Ilgen p. 95 descripsit huius carminis metrum, quam-
quam paulo post (p. 97) de ea re dubitans ipse haec adiecit:
'quoties certo lego Athenaei textum, toties aures meae in nume-
rum elegiacum inclinant.' primus autem e libris manuscriptis
distichi formam restituit Dindorf in editione Athenaei a se curata.
ac distichon carminum melicorum instar cantari potuisse colligitur
ex Athen. XIV 620 C, quamquam hoc loco non de carminibus con-
vivalibus agitur : XafiaiXecov d' iv t<p iteql 2frr\6L%6Qov xal \ieX<p-
8r\d"fjvai <pr\6iv ov p6vov ta f O[irJQOv 9 dXXa xal ta f H<St,6Sov xal
9 j4q%iX6%ov , etv dh Mi{iv8Qtiov xal &(axvXidov. KXiaQ%og 8' iv
ttip JtQotiQcp TceQl yQi<pcov tic *Aq%iX6%ov, tprfiiv, 6 UL^covidrjg 6
Zaxvvfrtog iv tolg fredtQoig i%\ SitpQov xafrrjiievog iQQaipojdet

- 64 —

Avoavtag d' iv tcp itQcbtcp iisqI ia\i$o%oi<bv Mvaaicova tbv §aipco-
dbv Xiysi iv talg dsi&Gi tcdv 2Ji{icovidov tivag id{i(lcov ijtoxQi-
vs6%ai. et ib. XIV 619 B : fjSovto dh J A^vr\6v xal ol Xagcbvdov
vopot, itao' olvov, cbg mt EQ\ki%%6g cprfiiv iv tcp syxco %sq\ i/o/xo-
frstcov™).

Quibus ex locis videmus etiam carmina elegiaca, iam-
bica, alia iustis modulis decantata esse in symposiis, quae car-
mina scolia nonnumquam appellata esse testis est scolium XXVII.
recte igitur statuit Welcker affirmans etiam in Theognidis car-
minibus, qualia nunc habemus, inesse scolia 33 ). apte enim partes
quaedam selectae e poetae Megarensis elegiis cani poterant in
conviviis (cf. Welcker in prolegg. ad Theogn. edit. p. XCVU sq.).
ac de symposiaca elegia scripserunt Fr. Osann in Symbol. ad
histor. litt. Graec. et Lat. I p. 38 sqq. et Nicol. Bach f De sym-
posiaca Graecorum elegia' in programmate Fuldensi 1837, qui,
quamquam nihil conferunt ad nostram rem, tamen in eo con-
sentiunt, quod scolia ipsa, quamquam proprie ad Aeolicum pikog
referantur, tamen nonnumquam elegiacam quoque induisse formam
statuunt. quae cum ita sint, iam dubium non esse videtur, quin
omnes illae breves cantilenae convivales , quae primum ab Aeo-
libus excultae postea a ceteris quoque gentibus Graecis adamatae
sunt, scolia sint habenda et appellanda.

At, dicat aliquis, quid de Dicaearchi sententia iudicandum
est? num tu fictum esse statuis, quod ille de scoliis a peritis-
simo quoque nullo ordinis respectu habito cantatis dixit? nequa-
quam, sed putaverim Dicaearchi explicationem ad posteriora re-

32 ) cf. Plut. de mus. 8: hv ao%ij hXsysla fisfisXonoLijfisva ol avX<pdoi
rjdov et Theogn. v. 239 sqq.:

^otvrjg ds xai slXanivflat, 7eaQsaay

hv naaaig, noXX&v xsipsvog hv ar6[iaatv.
TcaC as avv avXianoiai Xiyvtp&oyyoig vioi txvdosg

svmaficog eQaroi TtaXa xs xai Xvysa

aaovxai.

3S ) De Theognidis scoliis conferas etiam, quae disputavit Leutsch,
Philol. XXX p. 218.

— 65 —

ferendam esse tempora, quibus, quin revera scolia modo illo arti-
ficioso cantata sint, non est quod dubitemus. quae res ut clarius
demonstretur, inspiciamus locum unicum, quo scolia a singulis
convivis cantata proferuntur. exstat autem apud Aristophanem in
Vesp. v. 1220 sqq., ubi convivii legitur descriptio, in quo scolia
canuntur. sed cum summum huius loci videatur esse momentum,
eum integrum exscribam:

BAE. avXr\tQlg ivetptitirioev. ol 8h 6vyat6tav
eltilv ®ia>Qog, Al6%tvrjg 9 &av6g, KXicoVj
Zivog tvg stSQog %Qbg xsrpaXfjg 'AxietOQog.
tovtotg i,vvG)v ta Gx6Xv onag 8i£ev. &IA. xaXcbg.

B/IE. &Xrj&eg; OIA. <bg ovSelg AvaxQtov Si^stav.
BAE. iyc* evaofiav xal 8r\ yaQ el(i 9 iyd> KXiov,

adco 8h iiQ&tog *AQpo8iov * 8i£ev 8h 6v.

ovSelg ittimot' avr\Q eyevt* 9 A%"f\vavg —

Q>IA. ov% ovta> ye %avo%Qyog (pvSh) xXi%tr\g —

BAE. totiti 0v SQccGevg; %aQaxoXeZ fiodbiievog'
cprjaev yicQ i^oXetv 6e xal Svacp&eQevv
xal tr\68e tf\g yrjg i^eXav. &1A. iyfo 8i ye,
iav a%evXr\, vr\ AC eteQOv aGo{iai.
wv&Qcocp', ovtog 6 nav6[ievog tb piya XQatog,
avtQetyeig etv tav %6Xvv • & 8' e%etav §o%ag.

BAE. ti 8\ otav ®i(DQog %Qbg %o8a)v xataxeifievog
fySri KXiavog Xafioiievog tijg Ss^vac*
'A8\ir\tov X6yovj cotavQe, fiafrcbv zobg aya&ovg q>iXsv T
tovtCD ti Xi^svg dxofoov , &IA* coSvx&g iyd*, ,
ovx eeftvv al&itsxi^siv,
ov8 J ificpotiQOvav yiyvetiftav tpiXov.

BAE. peta tovtov Alo%lvr\g 6 2iXXov 8i£etav,

&vi\Q aocpbg xal \iov0vx6g* xax' adetav

%Q^fiata xal (iiov

KXevtay6Qa te xa —

ftoi iietic SettaX&v —
0IA. 7toXXic 8i\ 8vex6\MtaGag ov niyd.

— 66 —

Quo ex loco apparere dicit Ilgen hunc fuisse scoliorum
recitandorum morem (p. CLX sqq.) : qui primo loco accumbebat,
cantabat scoliiim, quo finito citharam tradebat alii ex convivan-
tibus nullo ordinis respectu habito, qui idem argumentum tra-
ctabat variatis verbis et sententiis f iisdem tamen, si fieri poterat,
numeris; hic tertio, cui volebat, citharam tradebat ex ordine,
et sic fieri poterat, ut quinquies, sexies ac vel decies scoliorum
orbis instauraretur. haec fere Ilgen. sed mihi iterum atque
iterum Aristophanis locum tractanti non contigit, ut tale quid elice-
rem. num enim Ilgen fortasse putavit vocem dixstr&cu. in versibus
1222 et 1243 significare e scolia recipere ita, ut idem tractetur argu-
mentum variatis tantummodo verbis?' an ad illam sententiam
adductus est versu: ovdslg iuhitot > &vi\Q syevz' 'Afrrjvaig, quo
continuari putabat scolium in Harmodium modo cantatum? sed
licet concedatur hunc versum ad Harmodium spectare, tamen
non sequitur hanc principalem cantionum formam fuis.se; nam
subsequitur statim Alcaei scolium, quod neque eodem metro
neque de eodem argumento compositum est, quo Harmodii sco-
lium. porro num tu dubitabis Ilgenii explicationem verbi dixeafrai
abicere, si versum 1243 inspexeris? nam Aristophanes Aeschi-
nem cantum excepturum esse dicit et carmen ipsum, quod can-
taturus est Aeschines, aflfert. at num eodem metro compositum
est carmen illud, num eo idem tractatur argumentum quod
scolio antecedente?

Sed iam totius loci contextum consideremus. filius igitur
patri primum cuiusdam scolii versum dicit, pater autem non
idem scolium recitat, sed alius scolii verba, quibus scolii
sententia ridiculum in modum immutatur. atque eodem uti-
que modo versus 1245—1248 explicandi sunt. contra autem
vv. 1236—1243 Theorus totum scolium cantans 34 ) fingitur, ad
quod Philocleo alio scolio respOndet. iam si quis quaerat, quae

,4 ) Quamquam enim primum tantum versum recitat, tamen totum
scolium eum cantasse tibi fingas oportet, quod non ad primum versura, sed
ad totius scoiii sententiam respondet Pbilocleo.

— 67 —

redundent ex boc loco, haec sunt. antiqua scoliorum vis ac
natura etiam e poetae comici verbis perspicitur. nam convivarum
unusquisque carmen, quodcumque vult, canit nullis metri, argu-
menti, recitandi ordinis astrictus legibus. neque tamen Aristo-
phani in animo fuit accurate describere, quo modo scolia vulgo
cantarentur, sed facete scolia singula quodam modo cohaerentia
finxit ita, ut alterum alterius responsum contineret vel ut prioris
scolii versus primus continuaretur verbis posterioris scolii. qua
in re quamquam huius loci vis comica inest, tamen nihil, quod
scoliorum proprium ac peculiare fuerit, profertur. iure igitur
Ulrici 1. c. II 379 adn. 232 negat scolia inter se cohaesisse,
id quod opinatur Ilgen, atque ita pergit: f Wenn trotzdem so etwas
vorkam, so ist es nur ein Spiel des Scharfsinnes (wie Aristoph.
Vesp. 1220)'.

Sed etiam inter scolia ipsa servata quaedam repperisse sibi
visus est Ugen , quae suam confirmarent opinionem , dico scolia
in Harmodium Aristogitonemque et Aiacem. ac scolia in Har-
modium ille (p. CLXVI) ita cantata esse putat, c ut secundum
scolium (i. e. stropham alteram) ab alio cantum a primo ex-
cipiente (de&iiivco) et tertium (i. e. tertiam stropham) ab eo,
ad quem a secundo canendi officium delatum erat, ad imitationem
primi tum in re tum in numero adiectum esse putandum sit\
et opinatur ea tantummodo scolia posse dici perfecta, quae varias
eiusdem sententiae exornationes exhibeant, quod de scoliis in
Harmodium esse statuendum.

Sed antequam inquiramus, quid ex scolio in Harmodium
de scoliorum natura in universum redundet, scolium illud ipsum
accuratius tractemus, quod quo facilius procedat, totum mihi
carmen liceat apponere:

'Ev [ivQtov xkadl xb fytpog (poQrjtfa),

coGtisq *AQti6diog xal ^AQiCtoyeitcov^

ote tbv tv*Qavvov xtavitriv,

loovdpovg t' *Aftr\vag &%ovrfiati\v.

5*

— 68 —

QXXrccz' AQiidSt', o# xl nov xi^vr^xag,
v^6otg 8' iv liuxccqoov 6i tpatiw slvai,
iva ttsq Ttodcjxtjg 'Aiiksig,
TvSstSqv xi <pcc6iv iafrkbv 4iOLuq8ecc.

'Ev llvqtov xXaSl xb &(<pog gpopqtfo,
&<totSQ 'AQ(i68tog xal 'AQMtxoyetxcov,
8x' 'Abr\vair\g iv frvGlatg
&v8qu xiQawov "IititaQiov ixawizrjv.

Alsl Ocprpv xXiog stitisxai xax' alav,
tptkxccx' *AQ(i68iog xal 'AQv6xoyslxoov,
8xi xbv xHquwov xxavixrjv,
faov6(iovg x 1 9 Ad"$vag iitovr\6axr\v.

Cuius carminis unam tantum stropham Ilgen opinatnr po-
tnisse condi a poeta Gallistrato, quem auctorem carminis esse-
scimus ex Hesychio s. v. 'AqlioSIov [tilog' xb iitl 'AQpoSlp
itotrfolv GxoXibv i)Ttb KaXXtcxQaxov oCxtvg iXsyov, primum quod
in nullo scolio plures fuerint strophae (cf. p. 59), deinde
propter argumentnm scolii ipsnm. f quae', inquit, f huius scolii
habentnr a viris doctis strophae tertia et quarta, eae sunt imi-
tationes primi scolii, vel quae esse pntatnr, strophae primae.
qnis enim ferret carmen per plures strophas deductum non plus
quam unam senteutiam tractans et in verbis tantum nonnihil
yariatum?' quod si Ilgen opiuabatur omnia scolia fuisse mono-
stropha, egregie falsus est. quamquam euim carmina convivalia
plerumque brevia fuisse consentaueum est, tamen plures etiam in
singulis fuisse strophas demonstrari potest scolio XXVIII (B),
quod e duabus strophis constare omnes viri docti consentiunt.
deinde qui, quaeso, potest afferri veterum locus, quo ex una
tantummodo stropha scolia coustitisse tradatur? multo autem re-
ctius observata sunt, quae de carminis argumento protulit Ilgen.
neque enim quemquam fugere potest primae strophae versus duo
priores in tertia, posteriores in quarta repeti stropha, deinde
prima stropha idem quod tertia, altera idem quod quarta dici

nemo non videt. quibus rebus Bergk commotus esse videtur, ut
Ilgenium secutus quattuor in Harmodium ecolia disfcingueret,
contra Fritzsche (quaest. Aristoph. p. 50 sqq.), Schneidewin,
Hartung unius scolii formam servaverunt (cf. etiam Grim
p. 48 adn. 24).

Iam qui carmen in quattuor distribuunt scolia, dubitant,
quam stropham principalem huius scolii formam quasque imi-
tatione expressas esse putent. ac Bergk quidem Ilgenium secutus
principem cautilenam fuisse censet scolium alterum, cum scholiasta
ad Aristoph. Acharn. v. 980 haec adnotet: iv raig z&v 7i6rav
avvodois r,66v zt, (tiXos 'Aov,odiov xalovv,evov, ov t) &o%r)'
<piXra&' 'Aquooi, ov tL xov ri&vt\xas. sed minime manifestum
est verba ov >i &a%ri ad omnia simul, id quod opinatur Bergk,
referenda esse carmina, immo probabilius eat scholiastam alterum
tantum carmen respexisse. id quod comprobatur etiam eo, quod
simili modo schol. Aristoph. Lys. v. 632 verbis ix roO oxoUoi)
primum tautum significavifc carmen. quo loco simul evincitur
piimam stropham Aristophani notam fuisse. alterius autcin stro-
phae Aristophanes altero quoque Acharnensium loco (v. 1093) men-
tionem iniecit, ubi inter res ad ceuam necessarias saltatiices comme-
morantur, quas poeta ta <piXxa%' 'Aofiodiov dieit scolii illius
verbis lepide iu usum suum conversis. Aristophanis igitur tem-
poribus duas mioimum strophas exstitisse apparet.

Sed, ut haec mittamus, stropham, quam primo posuimus
loco, revera priucipem atque ab ipso Callistiato compositam esse
iam eo mihi quidem evinci videtur, quod primum ei assignavit
locum Atherjaeus. adde quod ita comparata est ea stropha, ut,
si eam cum ceteris contuleris, primariam eam fuisse facile con-
cedas. quam ob rem non dubito, quin Hesychii verba s. v. 'A$-
fioSiov v,iXog ad hanc stropham sint refereuda. quod si mecum
statueris, iam quo modo ceterae ortae siut strophae, sic fere
explicari potest. principi strophae nescio quis alteram adiecit,
qua Harmodium laudibus extolleret. deinde tertius quartam et
Harmodii et Aristogitonis laudes continenfcem addidit, quam ut
conecteret cum prima et secunda, tertiam inseruit, qua primam

— 70 —

aliquantum variatam repetiit. simul vero id egisse videtur, ut
binis, quae iam exstabant, strophis binas opponeret. sic ex uno
quattuor facta sunt carmina ita disposita et conexa, ut unum
efficere viderentur poema ex duabus binarum stropbarum com-
positum partibus.

Quod si Ilgen opinabatur hoc solo in scolio scoliorum na-
turam posse cognosci in eo sitam, ut idem ab unoquoque con-
viva tractaretur argumentum immutatis tantum verbis ac sen-
tentiis, falsus est. nam in scoliis poetarum Aeolicorum, qui primi
hoc poesis genus excoluerunt, tale quid reperiri nequit, et si
concedimus scolium in Harmodium eo modo, quo Ilgen vult,
cantatum esse , num id ad scoliorum naturam pertinuisse sta-
tuendum est? nonne libero convivantium arbitrio relictum erat,
utrum ille , qui in canendo sequeretur primum , idem tractaret
argumentum necne?

Simili modo iudicandum est de scoliis in Aiacem, quorum
tria exstare opinio est:

%ai TeXap&vog, Alav al%^r\td, XiyoveL Cs

ig TqoIccv &qlgxov iXftelv zJava&v (ist 9 *A%iXXia.

deinde :

xbv TsXap&va itocotov, Alavxa dk dsvtsgov

ig Tgolav Xiyovtiw iX%siv davaoov xal y A%iXXea Zb ).

denique Alcaei versum huc spectare putant commemoratum ab
Hephaestione 61:

Koovtda PafJlkrjog yivog Atav, tbv &qi6xov itid' *A%iXXia
((paiGtv ig Toolav tcctv /davacov sXfrsyLSv supplevit Bergk,
ig TQotav Xiyov6w\iXftsiv davatibv fiita Hartung)

sane mirandum est omnes viros doctos conclamare hos versus,
quod ad sensum attineat, variationes unius eiusdemque rei esse.
nam in prima stropha Aiacem post Achillem fortissimum virum
inter Danaos fuisse poeta dicit, in altera autem narratur Tela-

3S ) Sic codices praebent. quo autem iure Bergk scripserit ftera, equidem
non perspicio.

— 71 —

monem in prima, Aiacem et Achillem in secunda expeditione
Troiana interfuisse. quae quidem scolia arte cohaerere non potest
negari, sed idem in utroque non dici nemo non videt. quod autem
ad versum Alcaei attinet, omnino pro certo statui nequit,
utrum e scolio duorum versuum sit desumptus necne. nam haec
sententia ex Homeri II. B 768 deprompta est:

&v8q&v S 3 ai (isy' &Qi6tog sr\v Tskaficbviog Atag,
dtpQ 1 'A%iksvg (irjview 8 yicQ itokv tpsQtatog %sv.

quam etiam longiori cuidam carmini inserere potuit Alcaeus vel
hymno vel scolio. quam ob rem dubitari potest, num recte fecerint
Bergk et Hartung unum tantum versum ad analogiam scoliorum
illorum supplentes. sed utut res se habet, nihil illa scolia con-
ferunt ad Ilgenii opinionem confirmandam.

Age nunc redeamus, unde orsi sumus. etenim supra diximus
scoliorum canendorum morem, qualem Dicaearchus describit,
posteriorum demum temporum fuisse, neque ullam omnino esse
causam, cur eam rem fictam et Dicaearchi commentum putemus.
nam ex Aristophanis loco, quem modo tractavimus, colligi potest
eius aetate scolia, quamquam non semper eodem modo quo ille
finxit, tamen artificiosius recitata esse quam antiquitus. porro
si reputamus scoliis in epularum fine fuisse locum, quem postea
obtinuerunt aenigmata, griphi, alii lusus his similes, facile patet
scolia, qualia describuntur a Dicaearcho, quasi praenuntia illius
poesis fuisse, quo factum est, ut carmina illa simplicia olim ab
Alcaeo et Anacreonte cantata propter recitandi modum difficilia
evaderent atque a peritissimis tantum canerentur hominibus. de
aenigmatibus autem conferas ea, quae Plutarchus (Quaest. symp. V
init.) disputat, qui in epularum fine aenigmata et similia proponi
solere diserte tradit. quibus adde quae Athenaeus exposuit
X 448 B — 459 C. 36 ) iam si respexeris, quae dicit Athen.

36 ) De hoc argumento scripserunt praeter alios : F. Morawski, de Grae-
corum poesi aenigmatica. diss. inaug. Monast. 1862, J. Ehlers, Atvvypa xcci
yottpog. diss. inaug. Bonnae 1867. idem, de Graecorum aenigmatis et griphis
progr. Prenzlav. 1875.

— 72 —

X 457 E: akka (L&kkov xag xoiavxag x<p xqcjzg) iitog ia^fisiov
shc6vxi xb i%6(t€V0v sxa6zov kiysiv, xal xb xstpdkavov siitovzi
avzsmsiv xb sxioov icovqxoti xivog, sl x\\v avxtyv shcs yvAfitiv
szv Sh kiysiv sxatixov iaftfisiov xxi, nonne similes tibi videbuntur
hi lusus scoliis, si ea ita, ut Dicaearchus tradit, canebantur? ita-
que recte Hartung in f Diar. antiqu. litt.' N. S. IV 559 haec
adnotavit: c Der Einzelgesang war keine Erfindung der Athener,
aber die Verwebung dieser Gedichte zu einer Art dramatischen
Bezuges, so dass immer das, was der N&cbste sang, als Antwort
auf den Gesang des Vorg&ngers gelten konnte, war eine Erfindung
der attischen Feinen'.

Facile autem fieri potuit, ut ob hunc canendi morem scolia
Attica dicerentur, cf. Athen. XV 693 F: i\Li\Lvi\vxo 61 oi xok-
kol xal x&v axxcx&v ixsivav axoki&v, et Dio Chrysostom. II
p. 95 K: q vr\ Aia xicg z&v azzix&v axoki&v zs xal iitowi&v
■si%ag ov $a6i\sv6h 7tQSitov6ag, dkkic dr\\i6zacg xal (poazoQtiiv
Ikaooig xal Gcpodoa avsifiivoig. itaque quod ab Atticis simplex
ille canendi modus novabatur, factum est, ut scolia Aeolica postea
Attica appellarentur. et scolia Athenis valde adamata esse intel-
legitur inde, quod etiam in prytaneo scolia inter cenam cane-
bantur, id quod tradidit scholiasta ad Plat. Gorg. 451 E: *Adrf-
vtfiiv iv xoo itQvxavsitp itaok it6xov oxokiic ydsxo stg xivag,
maitSQ slg e AQ\iodt,ov, "Ad\irixov, Tska\i<ova 9 cf. Eustath. 326, 36 :
9 A8\ir]xov 6x6ki6v xi iv 9 A%r\vaig r\v <f86\isvov. minus recte autem
Grim p. 10 explicat, cur scolia appellata sint Attica, his verbis :
f haud scio an ex eo haec appellatio nata sit, quod Attici, qua
erant elegantia et urbanitate, scoliorum amantissimi in eisque
componendis facile principes essent, eoque in omni scolio, quod
quidem hoc nomine dignum esset, eadem illa Attica urbanitas et
elegantia requireretur.'

Quo modo quibusque adiumentis adhibitis scolia cantata
sint, optime edocemur a veteribus scriptoribus. atque ad lyrae
vel citharae sonum ea carmina recitata esse tradunt Plut. Quaest.

— 73 —

symp. I 1. 5, schol. Arist. Vesp. v. 1239, Phot. bibl. 321. 3,
tibi paQfiiTov pro lyra commemoratur , Pollux Onom. VI 108,
Isidor. Pelus. II ep. 146 , alii permulti. sed lyram non semper
adhibitam esse et pro ea myrti vel lauri frondem canentes in
manibus habuisse intellegitur ex his locis: Hesych. s. v. LivQQivr\g
xkdSog r) 8d(pvrjg' tcccqcc itdxov \ivQQivr\g .... (suppl. xXcjva vel
xkdSov) r)v Gvvr\freg SvSovac xoig xaxaxsi(Livoig ix 8va8o%r)g vtisq
to& atiai dvxl xoi) fiaofiiTOv , idem s. v. aSsiv nobg iLVQQivrjv
ifrog iv xoig GvyutoGioig xbv \ir\ dvvdftsvov actat, (scii. rtgbg XvQav)
ddtpvifig xX&va r) p,vQQivr\g XapdvTa TtQbg avTrjv adstv, id. s. v.
Tr\v iitiSsfydv nsQiicpsQov iv Tolg GviLitotsioig iitl Ss&ic r6 itdkai
xi&aQav, sha \LVQQivr\v, itobg r)v rjdov, Clemens Alex. 72, 3 S:
ol 8i Liovaix&TSQot, xal Ttobg XvQav rjdov (scil. Ta Cxokid),
Aristoph. schol. Vesp. v. 1222, Tzetzes de comoed. v. 88, schol.
Plat. Gorg. 451 E: unde factum est, ut in proverbii 37 ) consue-
tudinem venirent verba itobg \LVQQivr\v fySsiv, cf. schol. Arist.
Vesp. v. 1239: 'AQitixocpdvrjg iv TlslaQyoig

6 iihv rjdsv 'A8iir]xov koyov Ttobg LivQQivrjv,
6 8' aixbv r)vdyxa£sv f AQLio8iov (lilog.

sed ad tibiam etiam cantata esse scolia conicias e schol. Arist.
Vesp. v. 1239, ubi Cratini versus affertur ix XeiQcbvcw (fr. 10
Mein.) hic:

KlsiTaydQag aSeiv, bxav 9 A8Lir)xov Lielog avkfj.

Frondem autem illain myrteam vel lauream, de qua iam
supra sermo fuit, appellatam esse alaaxov tradunt Hesych. s. v.
ccfoaxog' 6 xr)g Sdcpvrjg xXdSog , bv xaTs%ovTsg vlivovv Tobg
frsovg, Suid. s. v., Zonai 4 . I 72. quod nomen Plutarchus quam-
vis pingui Minerva explicat his verbis 1. c. : (ivQaivr\g naQaSiSo-
Liivrig, r)v afoaxov, ol[icu Sicc ri a8siv xbv 8s%aLisvov, ixdkovv.
aliae huius nominis formae sunt alea%log' xldSog Sdfpviqg apud
Hesychium et alea%og apud Suidam, quamquam utroque loco,
num genuina sit ea forma, dubitari potest.

• 7 ) cf. Zenob. I 19, ubi vide interpretes Gottingeuses.

— 74 —

Cur myrteam frondem gestaverit, qui forte canebat, docere
studet Dicaearchus apud schol. Arist. Nub. v. 1364 : AixaiaQ%og
iv t<p icbqI [Wv0ix<dv dycbvoov ' eti 8h xoivov ti ttd&og <paivetat
avvaxokovd-eiv toig dieQ%0[ievoig elte [teta [tiXovg elte &vev
[tikovg, e%ovtdg tt iv tr\ %eiQl %oiel6%ai tr\v d<pr\yrj6tv 01 te
yag adovteg iv tolg OvputoGiotg ix naXaiag tivog itaQa866e&g
xXcova ddcpvrjg r) [ivQQivrjg Xa^ovteg adovtiw. 38 )

Poculum etiam circumlatum esse inter scoliorunT recita-
tionem, cui nomen erat oodog 9 testatur Athen. XI 503 E: 'Slidog*
oHtog ixaleito tb rtotrJQiov, <pr\6l TQvqxav iv tolg 'Ovo[iatixoig,
tb iitl t<p GxoXio? dtdofievov , cog '4vti<pdvrig itaQtGvtfiw iv di~
nlatiioig (fr. 1 Mein.) :

ti ovv ivedtai toig %eoi6iv\ B. ovSh ev 9
av [ir) TceQaarj tvg. A. e%e tbv qadov, kd[ifiave.
eitevta [irjdhv tcbv dnr\Q%aia)[Levc3v
tovt<ov TteQavrjg, tbv Teka[i<bva, (ir\8h tbv
itaiwva, [irjd 9 *4q[i68iov.
cuius vocis explicandae periculum facit Eustathius 868, 21:
[tilrj dh dia tov r\ta xatic ftfjlv yevog itotr\Qiov eldog r)v, <bg
iv toig *A%r\vaiov cpeQerai, xal lacig itaQa tb [telog, b dr\Koi tr\v
cpdrjv iitel xal cpdbg itaQa too avttp %otr\Qi6v tt,.

Lyrae, myrti, poculi mentionem consociatam reperimus
apud Pollucem in Onomast. VI 108: xal itaQoivia dh a<S[iata
f\v xal Cxokid' xal [ivQQivr\v inl 8e£ia TteQMpeQovteg tweg xal
£xit<D[ia xal XvQav adeiv r)£iovv.

3S ) Falsus est Ilgen p. CL dicens scholiastam ad Aristoph. Lysistr.
y. 632 morem myrtei rami gestandi repetendum esse ducere a mjrto Har-
modii et Aristogitonis, qua gladium condidissent, idque non esse veri dissi-
mile. nam loco ab Ilgenio allato tale quid inesse quis quaeso credat? est
autom scholium hoc: hqos xb xo(i(uxtlov, oxl sx xov axoliov laxw oxi Iv
fiVQGLVco xlccdm xo £i(pog cpoQsao[isv (scr. q)OQijoo[isv), &ansQ 'AgfioStog xcci
*AQLaxoys£x<ov. ofixot, yccQ &nb x&v [ivQaCvcov xXdScov xcc $i(pq avctanccaccvxsg
xbv xvqccwov xccTSpakov.

IV. De scolioruni poetis.

Quoniam de scoliorum origine, nomine, vi ac natura satis
superque dictum esse puto, restat. ut brevi in conspectu pona-
mus nomina eorum, qui praeter ceteros hoc poesis genus ex-
coluisse traduntur a veteribus scriptoribus. sed cum ex iis, quae
supra disputavimus, appareat, quam parum accuratam veteres
grammatici ipsi scoliorum poesis habuerint notitiam, non sufficit
enumerare poetarum nomina a veteribus tradita, sed id opus esse
videtur, ut diligenter inquiramus, quo iure et quibus causis per-
moti grammatici, quibus hac in re utimur testibus, hunc illumve
poetam scolia composuisse contenderint. accedit quod magna in
ea re laboramus testium paucitate, quam ob rem mirandum non
est complures poetas melicos, qui sine dubio eius modi carmina
composuerunt, in eorum numero, qui commemorantur a gram-
maticis, non reperiri; mihi vero de his etiam, quae ad rem
faciunt, exponenda esse videbantur. contra si memineris veteres
etiam versus elegiacos pro scoliis vendidisse, ut taceam de parti-
bus selectis e tragoediis, quae num revera appellatae sint scolia,
vel maxime dubitari potest, magno opere verendum est, ne iustos
fines transgrediamur neve poetae cuilibet scolia imputemus. ita-
que liceat mihi paucis explicare, quo modo scoliorum poesis histo-
riam scribere in animum induxerim.

Scoliorum poesim iuitio fuisse Aeolicam notum est. qua
de re exposuimus eo loco, quo de scoliorum origine et nomine
disputavimus. neque minus notum est postea non solum Aeolicos,

— 76 -

verum etiam totius Graeciae poetas scoliis pangendis operam
dedisse. itaque in scoliorum poetis enumerandis recte nisi fallor
ita agemus, ut primum de poetis Aeolicis dicamus. deinde in
tractandis scoliorum poetis Ionicis et Doricis nobis erit demon-
strandum, qui factum sit, ut isti poetae leve illud carminum
convivalium genus Aeolicum, quod primo aspectu fere pugaare
videtur cum poesis Doricae gravitate, brevi tempore reciperent
atque excolerent. denique omnibus poetis enumeratis facili ne-
gotio poterimus definire, quando poesis scoliorum floruerit, et
quomodo factum sit, ut paulatim scoliorum memoria oblitteraretur
ita, ut scoliorum neque nomen neque vim ac naturam explicare
possent Graeci. quo disputationis ordine constituto vix opus esse
videtur, ut moneam me eos poetas, qui versibus elegiacis usi
sunt, a scoliorum poetarum numero secludendos esse censuisse.
nam aptius illi ab eo tractabuntur, qui quaestionem de elegia
symposiaca retractaturus est. itaque si Phocylidis, Theognidis,
aliorum nomina hic non reperiuntur, de industria ea omissa
esse scito.

De poetis Aeolicis.

I. Terpander.

Primus poeta Aeolicus Terpander Lesbius Antissae natus
scolia invenisse fertur ; cf. Plut. de mus. c. 28 : su S£, xaft&TtSQ
IICvdecQdg tpr\a^ xal t&v oxofo&v fislmv TiQitavSQog svQsrrjg
f\v. quo autem vixerit tempore Terpander, maxima inter viros
doctos est dissensio. etenim alii Glauco Bhegino assentiuntur,
alii Helianico. ac Glauci sententia exstat apud Plutarchum de
mus. c. 4: xal tolg %Qovoig Sh ffcpodQcc italaidg ieti (TsQitav-
SQog). TtQsefivTSQov yovv 'Aq%iX6%ov ditocpatvsi rkccDxog 6 i£
'TtccMccg xtL et c. 5: [isvic Si TiQitavSQov Ttccl Kkov&v '4q%£-
lo%og 7tccQccSiSotcci ysvied-cu. Glaucus igitur Terpandrum Archi-
locho natu maiorem fuisse tradit. sed contra Glaucum gravissi-
mus testis est Hellanicus, qui ol. XXVI (676 a. Chr.) Terpandrum
floruisse dicifc; cf. Athen. XIV 635 E: xa K&Qvsia itQ&tog it&v-

77

tav TiQitavSoog vixa, tog 'Ekkavixog tazoQsl Iv tb ToTg ifi}iiToots
Kaoveovixatg xdv Tolg xaxaloyddrjv. iyivsTO $s % ftietg t<jv
Kaoveiav xaxit zijv sxztjv xal sixoGzijv : Oiviimdda, a»g ZltaCifiiog
iprjOiv iv zrp nsol xqov<ov. Hellanicum igitur secuti sunt pleri-
que viri docti. ac nuper Otto Loewe in libello, cui inscripsit c De
Terpandri Lesbii aetate commeatatio' diss. inaug. Halis Sax.
1869, eandem sententiam argumentis undique petitis comprobare
studuit. sed Giauei sententiam amplectendam esse luculentissime
docuerunt B. Westphal r Ueber Terpander und die friiheste Ent-
wickelung der griechischen Ljrik' (cf. ' Verhandlungen der 17. Ver-
sammlung deutscher Philologen' Vratislaviae 1858 p. 51 — 65) et
'Geschiehte der alteu Musik' p. 64 sqq., C. Fr. Hermann 'Anti-
quitat. Lacon. libelii IV Marburg. 1841 p. 78 sqq., Deuticke
'Archilocho Pario quid in litteris (iraecis sit tribuendum', diss.
inaug. Halis Sax. 1877 p. 26. quibus adde Susemihlium
'Homeros und Terpandros' in Annal. pbilol. vol. CIX (1874)
p. 649, Bernhardjum I 4 358. quae cum ita sint, iam non fore
quemquam puto, qui primis oljmpiadibus Terpandrum vixisse
infitias eat. mihi autem haec quaostio paucis attingeuda esse
videbatur, quoniam permultum nostra interest, utri seutentiae
adstipulemur. etenim si Terpandrum, cuius poesim satis simplicem
fuisse supra demonstravimus, oi. XXVI vixisse sumas, quo modo
quaeso id possis esplieare, quod pauois oljmpiadibus post, id
est Alcaei et Sapphus temporibus (ol. XLII, cf. A. Schone c Unter-
suchungen uber das Leben der Sappho' in Symbol. philol. Bonn.
p. 744) poesis uieliea iam plane exeulta est ac perfecta (cf. Bode
1. c. II 2 p, 379)?

De poesi Terpandrea, cum alio loco iam sit expositum, hic
eommemorare sufficiet inter exigua, quae nobis sunt servata,
fragmenta nullum reperiri, quod ad scolia possit referri. neque
id mirum. nam in terra Aeolica, natus Terpander plurimam vitae
partem transegit in Lacedaemoniorum civitate et praeter patria
in primis Doriea composuit earmina Doriea usus dialecto.

— 78 —
2. Alcaeus.

De Alcaei scoliis haec exstant testimonia : Aristoteles
Polit. III 9, 5: 8tv sXXovt6 itots Mvtvkr\vaioi TLvttaxbv %Qbg
tovg (pvyccdag, &v itQOst,0tf)xs6av 'Avti\isvt8r\g xal 'Akxalog 6
%oir\tr\g. 8r\Xol 8' 'Akxaiog, oti tvQavvov sikovto tbv JJvttaxbv
sv ttvi t&v Oxohcov [isl&v invti\ia yag 8tt*

tbv xaxoit&tQiSa
Tlittaxbv ndkecog tag &%6X(o xal (iaQv8ai[iovog
itit&Gavto tvQavvov fiiy' iitawiovtsg doXUeg,

Athen. XV 694 A: &g y AQL0to(pavr\g itaQtotr\mv iv daita-
Xevdi Xiycjv ovt&g •

affov 8r\ (loi 0xoh6v tv Xuficbv y AXxaiov x' 'Avaxgsovtog.

ad Aristophanis Vesp. v. 1234 sq., ubi Philocleo, qui sese alterum
scolium cantaturum esse dicit, hoc profert:

av&Q&cp', ovtog 6 pat,6iisvog tb fiiya XQ&xog,
&vtQii\)sig sti tav itoktv & ti* i%sxai §oitag.

scholiasta adnotavit: itaQU ta 'Alxatov et ix t&v 'AXxatov 39 ),
quibus adde Eustathium 326, 36 : aitb 8% toV ^d^ivtog 9 A8fir\tov
<5x6Xi6v ti iv 'A^vaig fjv a86[isvov, &g xal TlavGavlag (pr\alv
iv xco olxeico he&xcp Xiycov cbg oi phv 'Alxatov (padlv avt6, oi
8k Uaitcpovg, ol 8h IlQa^Mr\g tf\g Uixvcovlag.* ) Bergk autem
(PLG III 3 941 sqq.) XXII scoliorum fragmenta collegit, sed quo iure
versus ab Aristophane Vesp. 1234 sq. servatos a scoliis segrega-
verit carminibusque stasioticis inseruerit, nescio neque magis
perspicio, cur versum a scholiasta Platonis p. 377 Bekker tra-
ditum : olvog, & cptls itai, xal &ladsa (cf. Athen. I 37 E) eroticis
quam scoliis tribuere maluerit. Hartung (Qr. Lyr. VI 34 sqq.)
XVIII Alcaei scolia attulit, sed a Bergkii dispositione hic illic dis-
cessit. velut versum a Tzetze ad Lycophronis v. 212 adscriptum:
olvog yaQ &v^Q6itovg SloittQov , quem Bergk scolii exordium
habuit, eroticis assignavit et fragmentum illud, quod Aristoteles

39 ; cf. etiam schol. Thesmoph. v. 162.
40 ) cf. schol. Aristoph. Vesp. v. 1240.

— 79

1. c. e scolio quodam depromptum esse aperte dicit , inter sta-
siotica rettulit. sed haec propter ea tantum commemoravi, ut
osteDderem, quam lubricum esset Alcaei fragmenta ad certa
qaaedam referre genera. 4I ) patet enim, cum omnia fere Alcaei
carmina inter scyphos cantata sint, ita ea esse digerenda, ut
aut, ai ad argumenta speetas, carmina politica (exaaiaTtxd).
potatoria (xaQoivia), amatoria (igatixd) dignoscas, aut, si occa-
siocem, qua oblata ea canebantur, respicis, ea omnia scoliorum
i. e. carminum convivalium nomine complectaris neeesse sit.
itaqae Bergk et omnes ii contra rationem logicam peccaverunt,
qui Alcaei carmina convivalia in stasiotica, scoiia, erotica disper-
tierunt. qui error uatus est inde, quod illi opinabantur ea
tantummodo carmina Alcaei inter scolia esse referenda, in
quibus vini et epularum voluptatum mentio fieret — quod qtiam
perversum sit, iam inde apparet, quod scoliorum nomen ad car-
minis argumentum non pertinet , ut modo paucis diximus et
supra accuratius exposuimus.

3. Sappho.

Sapphus Mytilenaeae, Alcaei aequalis, carmina a veteribus
grammaticis ita disposita erant, ut novem complecterentur
libros, quonim in unoquoque ea carmina una Iegebantur, qnae
iisdem composita erant metris, cf. Neue, Sapphonis Mytilenaeae
fragmenta, Berolini 1827 p. II sqq. atque eandem dispositionem
recentes quoque Sapphus fragmeutorum editores secuti sunt.
quod ad carminum argumenta attinet, Sappho confecit hymnos
(cf. Menand. Rhet. de encom. I 2 sq., Philostr. Vit. Apoll. I 30,
hymn. in Venerem, qui a Dionysio de comp. verb. c. 23 affertur),
epithalamia (Dionys. de comp. verb. c. 25, Serv. Verg. Georg. I
31), ioatixa ii& n (Paus. I 25, Athen. XIII 605 E, XIV 639 A;

*■) Quo modo Alcaei carmina a granimattcia Aleiandritiis fueriut dis-
posita, tion sumus edocti, uiei quod decem miuimum libros carmina Alcaei
comprehendisse comperimas ei Athen. XI 481 A, et duplicem carminum
Alcaicorum recensionem, altevam Aristophanis, alteraro Aristarchi eistitisse
Hepliaestio p. 134 tradidit.

— 80 —

cf. etiam carmen pulcherrimum a grammatico illo, qui libellum
de suhlimitate composuit, sive Dionysias is fuit sive Longinus, ser-
vatum [c. 10]). Sapphus carmina quaedam in conviviis cantata
esse tradunt Aelianus apud Stob. Flor. XXIX 58 : 2J6Xwv 6 'A&yi~
vaiog 'E&ixseztSov xaQa it&tov zoti ASsXyiSoij atizofi )iiXog zv
Zantpovg a6avtog rJG&rj z<p piXst xal itQO<Siza%s t<p yLStQanttp
StSd£at avzdv SQ&zrjGavzog Si ztvog Sta itotav alzlav zoO>zo
ieitovSaGsv, 6 Sh i<pr}' tva [lad-cbv avzb aitoftavm, et Plut.
Quaest. symp. VII 8, 2: Uaittpovg avaSs%o(iivr}g xal z&v 'Ava-
XQiovtog iy<b [wl Soxco xaza&iefrai zb %ozr\Qtov alSovpsvog.
scolia autem re vera appellata esse Sapphus carmina convivalia
colligitur inde , quod de Admeti scolio Pausanias in lexico tra-
didit dubitari, utrum ad Alcaeum vel Sappho an ad Praxillam
referendum sit auctorem ; cf. Eustath. 326. 36, schol. Arist. Vesp.
v. 1240. falso igitur negavit Hartung 1. c. VI 8 carmina con-
vivalia potuisse condi a poetriis Aeolicis. quamquam con-
cedendum est pleraque carmina a Sappho condita fuisse eius
modi, ut a carminibus convivalibus quam maxime essent aliena,
veluti epithalamia, hymenaei, alia, qua de re conferas etiam, quae
p. 45 sq. disputavimus.

De poetis Ionicis.

I. Pythermus.

Poetarum Ionicorum, qui scolia composuerunt, duorum com-
perta habemus nomina, Pythermi et Anacreontis. ac Pythermi
poetae notitiam debemus Athenaeo XIV 625 C, qui haec tradidit:
<pa6l Sh IIv&sqiiov zbv Tr\tov iv z<p yivst zr)g aQpovtag avzcp
zovzcp (i. e. tg5 zfjg 'Iactzi aQpovtag yivst) itovtysat exatic iiiXrj'
xal Sta zb slvat zbv 7totrjzi)v 'Icovtxbv 'Iatitl xXr\%r\vat zr\v &Q(io-
vlav • ovzdg Iftzt Ibb^SQyiog^ ov iivrjiiovsiist 'Avaviog r) *htitcbva%
iv zolg l&\i$oig oHzcog'

XQvebv Xiyst nvdsQpog, cbg ovShv z&XXa.

Xiyst S' ovzcog 6 IIv&SQiiog'

ovShv r\v &Qa z&XXa itXrjv 6 %Qvff6g. ]

— 81 —

quo loco pro oxaid iam Casaubonus scribi iussit erxofad, quae
lectio confirmatur a Diogeniano, qui Proverb. VI 94 hoc versu
commemorato addidit: ccStrj &q%yi iefu etxoliov' dvax&oveti (leg.
avaufreidi) Sh avxb IIv&4qii<dvi (leg. IIvfriQiHp). iam qua aetate
vixerit Pythermus non sumus edocti, nisi quod ex Athenaei loco
apparet eum ante Ananium et Hipponactem poetas, qui aequales
fuisse videntur et circa ol. LX vixerunt (cf. de Hipponacte Plin.
N. H. XXXVI 5, 42), floruisse; Pythermi enim in illorum car-
minibus nomen commemorabatur. itaque etiam ante Anacreontis
popularis sui tempora (floruit enim Anacreon ol. LXII, cf. Daub
c Die Chronologie des Anaximenes und Anakreon' in Annal. philol.
vol. CXXI [1880] p. 25 sq.) vixisse eum statuendum est.

Teos urbs, Pythermi Anacreontisque patria, sita erat in
ora Lydiae, et sine dubio ex usu consuetudineque, quam habebat
cum Lydis, convivalem didicit Pythermus colere Musam atque
hac in re praecessit Anacreontem.

2. Anacreon.

Anacreontem ipsum scolia confecisse tradit Athen. XV 694 A,
qui ex Aristophanis comoedia AaixaXf^g inscripta hunc affert
versum :

a&ov drj poi oxohdv xi kaficjv *Ahiatov x 9 'AvaxQsovxog.

Bergk in Anacreontis carminum reliquiarum editione, quae pro-
diit Lipsiae a. 1834, postquam hunc locum attulit, ita disputavit
p. 13: f etsi inter epulas a convivis etiam alia carmina vel car-
minum partes cani solebant, Aristophanem tamen existimo
cogitavisse de iis, quae proprie scolia appellabantur' et paulo
post (p. 14): f in reliquiis autem carminum Anacreontis nihil
repperi, quod probabili aut cert^ coniectura ad hoc poesis genus
referri possit'. sed hercle non video, quid sibi voluerit Bergk
his verbis c quae proprie scolia appellabantur', nisi forte eum
Ilgenii amplexum esse sententiam statuendum est, qui putat
carmina Anacreontis fuisse naooivia, non esxofad, quam senten-
tiam nullis posse fulciri argumentis demonstravimus. adde quod

6

— 82 —

Gritias poeta apud Athen. XIII 600 DE Anacreontem appellat
6v[i7toGi(ov iQi&ufpwc et addit:

otiitoti gov cpiX6xr\g yriQdGetat, ovSh fraveZtai,
€<3t' dtv vScoq otv<p 0v[i[ityv6[ievov xvXixe66iv
TtccZg dicc7tO[iitevr} itQ0it66eig invds^ia vcoficov xti.

quibus versus aperte scolia a couvivis cantata significavit.

3. Scoliorum poetae Attici.

Ab Atheniensibus scoliorum poesis valde adamari coepta
est inde a Pythermi et Anacreontis 42 ) temporibus. etenim ex
scoliis ab Athenaeo nobis traditis duodecim fere aperte Athenis
duxerunt originem (nam in aliis Minerva, Ceres, Pan, Apollo,
Diana, dii deaeque Athenis in primis culti celebrantur, • in aliis
res quaedam ad Atheniensium historiam pertinentes tractantur,
veluti tyrannicidium Harmodii et Aristogitonis proeliumque ad
Lipsydrium commissum). haec autem scolia omnia eodem sunt
composita metro, quod adhibuit primus Pythermus (cf. Athen. XIV
625 C).

Sed ex magno sane eorum numero, qui Athenis scolia, quae
etiam Attica appellari solebant, confecerunt, duorum tantum
nomina comperta habemus. ac Callistratus quidam scolium in
Harmodium et Aristogitonem confecisse dicitur, cf. Hesych. s. v.
*AQ[Lodtov [tiXog* tb iitl r AQ[iodi(p Ttowfoev (JxoXibv vnb KaXXv-
utgdtov ovrcog iXeyov. quo de scolio vide quae paulo ante ac-
curatius disputavimus. alter autem, cuius quidem nomen nobis
innotuit, scoliorum poeta fuit Meletus, poeta tragicus et So-
cratis accusator, quem scolia scripsisse Aristophanes dicit Ban.
v. 1301 sqq.:

ovtog d'ditb Ttdvtcov [ikv cpioei TtoQwdicov
6xoXvcov MeXrjtov, KaQvxcov avXrjpdtcov,
&Qrjvcov, %0Qeicov. td%a 81 8r\Xcobr\6exav.

4t ) Anacreontem posteriorem vitae suae partem Athenis degisse notissi-
nmm est.

— 83 -

ad quem locum scholiasta haec adnotavit: TtQoelorjtca 8n xqcc-
ywbg itOLqtrjs 6 Mifat\tog. oitog Si itfnv 6 2Ja>XQctzr}v yoail>cc-
psvog, xmjLipdeitcci Sh xccl &g tlw%obg iv tfj itovrjtiei xccl &g
jcovtjobg tbv tQdxov. hoc igitur loco Meletus perstringitur ut
frigidus in poesi, id quod in primis hilari poesi symposiacae
minime convenisse facile intellegitur.

Quod si iam ea, quae de scoliorum poetis Ionicis et Atticis
modo diximus, breviter complecti licet, haec sunt : eodem modo,
^quo Aeoles, etiam Iones e Lydia asciverunt carmina convivalia
auctore Pythermo Teio. deinde ab urbe Teo per Anacreontem
scolia Athenas translata sunt, ubi mox apud populum tam
gratiosa atque usitata esse coeperunt, ut Attica appellarentur.

Ilgen Archilochum Parium, qui primus ex poetis Ionicis
usus est iambis, scolia etiam composuisse coniecit; cf. scolia
XXXII, XXXIII, XXXVI— XXXVIII. cui sententiae iam dudum
nonnulli viri docti adversati sunt, sed hanc solam ob causam,
quod Archilochus Terpandro scoliorum inventore natu maior fuit
(cf. Bode 1. c. II 2 p. 459). quod argumentum haud quicquam
valet ; nam Terpandrum ante Archilochum vixisse nunc fere inter
omnes constat. at si reputaveris nullam omnino mentionem apud
veteres fieri carminum convivalium ab Archilocho confectorum,
neque in fragmentis servatis ullum hilaritatis symposiacae con-
spici vestigium, ne tu quidem puto Ilgenio adstipulabere.

De poetis Doricis.
I. Alcman.

Alcman in fragmento XXV B. puellam ita semet ipsum
alloquentem facit:

ovx slg dvrjQ fcyQOMog oiSh

Oxaibg oiSh itccQbc 6oq>oi6w

oiSh ®s66ccXbg yivog

ovS' *EQv6i,%ccZog oiSh Ttoi\ir\v,

icXklc UccQdhav &st' &xq&v.

6*

— 84 —

quos versus respeierunt ii, qui contenderunt poetam ex Lydia
fuisse oriundum, cf. Alexand. Aetol. in Anthol. Palat. YII 709.
alii Laconem eum fuisse affirmant ; cf. Heracl. Pont. f rg. Pol. 2,
Suid. s. v. 9 AXxfidv. de poetae patria dubitant Antipater ThessaL
Anth. Palat. VII 18, Leonidas Tarentin. ib. VII 19. sed si re-
spicimus ea, quae dicit Velleius Paterc. I 18: c Alcmana Lacones
falso sibi vindicant', et si eius poesim accuratius inspicimus,
nulla potest esse dubitatio, quin e Lydia Spartam venerit Alcman.
porro si apud Suidam legimus patrem Alcmanis fuisse Lydum
et apud Himerium or. V, 3: 'Alxiial&v d'6 vi]v Acoqlov XvQav
Avdtoig xs(?d<Jag aepaaw et apud Apollon. de pron. p. 396
'Alxpav avvs%&g aloMtav, intellegimus, quo modo fieri potuerit,
ut iam antiquissimus poeta Doricus scolia conficeret. atque huic
rei convenit, quod Archytas apud Athen. XIII 600 F et Suidas
Alcmanem inventorem carminum amatoriorum appellant: £>v
iocoxLxbg tcuvv svQSt^g yiyovs t&v iQcorixcov ^iskcov.

De Alcmanis aetate disputavit Theod. Niggemeyer f De Al-
cmane poeta Laconico', dissert. phil. Monast. 1869 p. 1 — 13, qui
floruisse poetam inde ab ol. XXVII vel XXX (c. 670 a. Chr.)
statuit. sed conferenda sunt, quae contra Niggemeyerum protulit
Susemihl in Annal. philol. vol. CIX (1874) p. 661.

Hartung L c. V 141 sqq. decem Alcmanis fragmenta inter
scolia -rettulit. sed difficile profecto et lubricum est e paucis
tantum verbis, quibus singula fragmenta constant, carminis natu-
ram definire, praesertim in poeta Dorico, cuius carmina minimam
tantum partem fuerunt convivalia ita, ut tutius esse videatur ea
poetarum Doricorum carmina sola inter scolia referre, quae in
conviviis cantata esse aut veterum testimoniis aut probabili ali-
qua coniectura confirmari potest.

Attamen scolia confecisse Alcmanem mihi certissimum est
atque eodem modo, quo Terpandrum Aeolibus et Pythermum
Ionibus, ita Alcmanem Doribus cantilenas illas convivales e Lydia
attulisse.

Quam<

85

2. Hyhrias Cretensis.
Quamquam iucerta est huius poetae aetas, tamen ex carmine
ipso, quod Athenaens XV 695 F nobis servavit (cf. Eustath. 1574, 7),
quodam iure conicias eum septimo a. Chr. n. vixisse saeculo. huic
enim aetati quam maxime convenit et sermo carminis et color
et quae in eo commemorautur armorum servoruinque condicio;
cf. etiam H. Schmidt Philol. XIV p. 760 sq., Hoeck, Kreta III pp. 43
et 390 4a ).

3. Stesichorus.

Stesichori Himerae in Sicilia nati carmina ut scolia cautata
■esse tradidit scholiasta ad Arist. Vesp. v. 1222, ubi de scoliorum
recitandorum ratioue agens haec dicit: xal yag 6 1% dgxvs
£a<pvijv JJ fivQQtvijv xaxi%av jjdi Stjimvidov i) iVfjOtjdpou (isli\.
cf. etiam Hesych, s. v. tqiu £xri6t%6Qov ■ &ros qv naga norov
adse&at, &g xul Ta'Ofitfoov. adde schol, Arist. Nub. v. 179, ubi
hic Eupolidis de Socrate affertur versus:

£zri6i%6(?ov itQbg tijv Xvoav olvo%6r\v exlEilisv.

flt schol. Arist. Nub. v. 96. sed abiudicat a Stesichoro scolia
Welcker, 'Kleine Schriften' I p. 211.

4. Simonides Ceus.
Simonidem Julietam Ceum (oll. LVI— LXXVIII) praeter
encomia, epinicia, bymnos, paeanes, dithyrambos, partbenia,
hyporchemata, threnos (cf. Simonidis Cei carminum reliquiae ed.
Schneidewin. Brunsvig. 1835 p. XLV) etiam scolia confecisse
apparet non solum e schol. Arist. Vesp. v. 1222 , ubi legimus
Simonidis et Stesichori carmina ut scolia cantata esse, sed exstat
etiam nunc scolium, quod a plerisque scriptoribus Simonidi tri-
buitur (8 B):

") Pecaliari libello de boc Bcolio egit A. G. Graefenhan (progr. gymn.
Mulliusuuii 1834), ruius libelli perlegendi copiam mihi non fuisse aegre fero.

— 86 —

iyvatvsvv phv &qv6zov &vSqI ftvazcp,
Ssvzsqov Sh <pvicv xaXbv yeviti&cu,
zb zqCzov Sh itXovzsiv &S6Xcog,
xal zb zizaQZOv rjfidv fiszcc ztiov cptXcov.

ad quod scolium Athenaeus XV 694 E haec adnotavit: ae&sv-
zog Sh zoizov xal it&vzmv r\6ftivZG>v iic' avzcp xal fLvr^iovsv^
6&vzcov ozl xal 6 xaXbg TiXazcov avzoi) yifLvrjzav <hg &qv6zu
elQtniivov, 6 MvgztXog scprj 'Ava%avSQl8r\v avzb Svaxs%Xsvaxivac
zbv xa{L(pdL07iOLbv iv @q6avQ<p Xiyovza ovz&g'

6 zb 6xoXvbv eiQfbv ixsvvog, o6zvg r\v^

zb phv iyvaivsvv itQtiozov <bg &qv6zov r\v (ov Bergk)

cov6\ia6sv dQ&c&g* SsizsQoV S' slvav xaXdv,

zqIzov Sh ickovzsiv rotfO 1 ', 6(>ag, iyatvszo.

pszic zr\v iyisvav yicQ zb nXovzslv Sva<piQsv,

xaXbg Sh itSLVcov i6zvv al6%obv &rjQtov.

vides igitur Anaxandridem poetam comicum de carminis huius
auctore certi quicquam non tradidisse. nec vero Plato, qui huius
scolii mentionem facit Gorg. 451 E, Legg. I 631 C, II 661 A
(cf. Euthydem. 279 A, Phileb. 48 D) ad Simonidem hoc carmen.
rettulit, sed his tantum usus estverbis: 6 7tovr}zr\g zoij 6xoXvoi>
vel 6 zb 6xoXibv novr\6ag (Gorg. 452 A). sed scholiasta ad Gorg.
451 E haec adnotavit: zb 6xoXibv zovzo ol [isv Uv[i<ovtSov <pa6tv r
ol Sh 'Exv%&qiiov. similiter schol. ad Aristot. Bhetor. II 21 in
Gram. Anecd. Paris. I 290: zb AvSqI S 9 iyvatvsvv &qv6zov Hl^co-
vtSov i6zlv aitb z&v 6xoXlcov avzoti iitcov^ 61 S 9 'E3tv%&Qiiov~
Simonidi tribuunt Clem. Alex. Strom. IV 375: 6 (ivhv oiv £l[ico-
vt8r]g xaft&itsQ xal'AQV6%oxiXr\g iyvatvsvv y&v &qv6zov ccvSqI
yQ&tpsv xzi., Luc. schol. de laps. int. sal. c. 6 : zb 6xoXvbv zofyzo
UL{icovldr}g iitotr\6sv, Arsen. Violet. p. 456 W : Svp&viSov aizat
al itaQotpvtiSsvg yv&ywcv (cf. praeter ea Apost. XVII 48 d, Theodor.
XI 153).

De Epicharmo auctore Bergk haec dicit: r quod alii Epi-
charmo tribuunt, fortasse inde repetendum, quod comicus hoc
scolium commemoraverat videturque huc pertinere versus ab

— 87 —

Arist. Khet. II 21 servatus &v8qI 8 y vyiatvsiv &ql6z6v ieziv, &$
y 9 fintv Soxsl Dorica ille quidem dialecto orbatus (ubi Meineke
Poet. com. III 169, qui et ipse Epicharmo tribuit, i(dv scripsit)'.
haec recte se habere confirmatur etiam alio loco, qui exstat apud
Lucian. de laps. int. sal. c. 6:
6 <&tfaJLicov (novae, quam dicunt, comoediae poeta)

alzcb 8' vystav icqqozov, slz' sv7tQcc%iav,
zqCzov 8k %atQSiv, slz f dcpstXsiv iiqdsvL

nonne igitur Epicharmus similes panxisse versus potuit, qui
ansam dederunt, ut celeberrimum scolium ad ipsum referretur?
atque eodem modo explicandum est, si Stobaeus Flor. CIII 9 idem
scolium nomine HxXr\Qtov (vel ut Bergk vult UxtQov) poetae
comici addito attulit.

Quae cum ita sint, non dubitabimus hoc scolium Simonidi
tribuere. accuratius autem quid de Simonidis scoliis statuere non
licet propter fragmentorum paucitatem. sed vix a vero aberra-
bimus, si per coniecturam contenderimus Simonidem non solum
e more Aeolum scolia paucorum versuum condidisse, sed etiam
maiore arte et artificio usum esse in iis conficiendis ita, ut for-
tasse a Findari scoliis haud ita multum differrent scolia Simo-
nidis. aequales enim fere erant ambo poetae simulque Athenis
versati sunt per longius temporis spatium; denique utriusque
poesim haud ita fuisse dissimilem quis est qui nesciat?

5. Tlmocreon.

Acerbissime invectus est in Simonidis poesim Timocreon
Bhodius, qui Themistoclis et Simonidis vixit temporibus ; cf. epigr.
Anth. Palat. XIII 31 :

Krjta (is itQOtifjlfrs cpXvaQta ovx ifriXovza,
ovx ifriXovza ps TtQoafjX&s Kqla cpXvaQia.

quibus versibus exagitavit Simonidis illud (Anth. Pal. XIII 30):

Mov6a poi 'AXx\ir\vr\$ xaXXt6q>vQov vlbv &si8s'
vlbv 9 AXx\ir}vr\g &st,8s Mo$6a ftot xaXXi6<pvQ0v.

sed nec Simonidem pepercisse Timocreonti docet elogium illud

— 88 -

per cavillationem fictum (cf. Athen. X 415 F), quod Simonidem
confecisse cognoscimus ex inscriptione in Anthol. Pal. VII 348 :

HoXXk ntcov xal itoXXk q>ay&v xal itoXXk xdx 9 siitcov
avftQ&itovg xsliiat Tcuoxqscov l P6dtog.

atque etiam cum Themistocle, cuius antea fuerat hospes, Timo-
creonti eimultatem fuisse edocemur iis quae Plutarchus in vita
Themistoclis rettulit c. 21 (cf. fr. 1—3 B.).

Hunc igitur Timocreontem scolia scripsisse tradidit scho-
liasta ad Aristoph. Acharn. v. 532: (IIsQtxXrjg) ittfrst vdpovg
&67CSQ exoXtk ysyQaiiitivovg adnotans: TtiioxQicov Sh 6 r P6Stog
psXoitotbg toto&tov SyQatys (SxoXtbv xatk tov jrActfrov, oi i\
AqxA* &<psXsg, cS tvcpXs IRotits, | fn}r« yfj iirjt' iv %aXdttr\ \
ILtjt' iv rjTtslQcp cpavrjvat, \ dXXk TdQtaQdv ts vaisiv \ xd%iQOvta*
Stk 0s yicQ | itdvt' iv dvftQ&itotg xaxd. toitotg sotxs xocl tk
iitb IIsQtxXiovg sl6r\yr\%svta, iitsl 6 IIsQtxXf\g yQdcpcov tb tyf)-
ipitiiia slits MsyaQiag llyjxs dyoQag pr)ts &aXdttr\g \if\r? rptslQOv
llsxs%slv. iitsl ovv opota tolg TtiioxQiovtog syQatys, Stk tovro
thtsv 8ti ixlfrsi vdiiovg &6itSQ cxoXtk ysyQaiiiiivovg: cf. Suid.
s. v. 6xoXt6v et Isidor. Pelus. Ep. II 146.

6. Praxilla.

Praxilla Sicyonia floruit secundum Euseb. ol. LXXXII (450
a. Chr. n,). scolia eius celeberrima fuisse tradit Athen. XV 694
A : xal IlQd^iXXa S 9 r) Utxvcovta ifravLLa&xo iitl tf\ t&v GxoXtftv
itovifisi) cf. schol. Aristoph. Vesp. v. 1240, Thesmoph. v. 529,
Eustath. 326, 46. 44 )

(Clitagora?)

Scolii cuiusdam exordium commemoratur ab Aristophane
Vesp. v. 1243 :

XQfJtLata xal (Uov (codd. fttav)
KXstxayoQa ts xduol pstk ®sttaX&v —

") De Praxillae poesi disputavit in primis Neue c De Praxillae Sicyo-
tiiae reliquiis commentatio' progr. univers. Dorpatensis 1844.

— 89 —

qui versus in seholiis his illustrantur verbis : KltLxayooccg \iiXog
Xiyovsi zb slg aizr)v KXsizay6Qav, rjzvg iyiyszo noirjtQicc @et-
taXr\ tig. ywr\ . . . ix 6x0X10% tivog iezvv. adde schol. Vesp.
y. 1239: *Hq6Sixoq 8k iv zotg xa>\ip8ov\iivoLg xccl zbv H A8\nr]zov
(kvccyiyQccys nccQccftsig xbc zoi> KQcctlvov ix Xslqcqv&v
KXstxayoQag &$eiv, Stccv 'A8\w\zov \iiXog afiXfj.
'AitolX&VLog Se 6 XatQiSog, cbg 7 AQze\iC8(0Q6g cprfii, tcsqv
\iev zr)g Kkeixccy6Qccg tfjg %oir\ZQiag, ozi <bg dv8Q(bvv\iov dvcc-
yiyQacps KXeizayoQav, 'A\i\icbviog dneXiy%ei aiz6v, nsol Ss zov
'A8\ir\zov nccQsi%ev. (re vera id nomen mulieris 45 ) fuisse apparet
ex Aristoph. Nub. v. 684). schol. Lysistr. v. 1237: 6 Sh vovg
ttzi zbc ivccvzicc Xiyo\iev iavzolg xal nQazzo\iev. ozav yccQ zig
qarj dnb tcov axoXicov IIivSdQOV, Xiyopev otv Ssi \iaXXov adsw
dnb KXettccySQag tfjg noir\tQiag' r) yicQ KXevtay6Qa noir\tQia
f\v Aaxovvxrj, f\g \ni\nvr\tai xal iv /lavataiv 'AQiGtotpdvrjg. Hesych.
s. v. KXeitay6Qa* <p8rjg tt, elSog xal (noii/\tQia) Asafiia tb yivog.
cf. Suidam s. v. KXeitayoQa.

E scholio ad Aristophanis Lysistratam videtur apparere
Clitagoram poetriam Doricam scolia composuisse, sed si Aristo-
phanis locum ipsum inspicimus

&6z' el jiiv yi zig
aSoc TeXapavog, KXsizaySQag aSeiv Siov,
videmus nOn poetriae ipsius nomen commemorari, sed mulieris
cuiusdam, de qua hoc scolio agitur. ac simili plane modo dicitur
9 A8\ir\zov, TeXa\L&vog, *Aq\io8iov 6xoXi6v. licet igitur concedatur
scolium illud scriptum esse in Clitagoram, tamen non ausim con-
tendere Clitagoram ipsam, quae Laconica vel Lesbia vel Thessala
vocatur, scolia composuisse, cum non habeamus, quibus ea res
comprobetur, testes idoneos.

7. Bacchylides.

Bacchylidem Iulietam Ceum, Simonidis sororis filium, scolia
pepigisse diserto quodam veterum non confirmatur testimonio.

45 ) In Antholog. Pal. VII 657 v. 3 dubitari potest, utrum KXscta-
yoQu de viro an de femina dictum sit.

— 90 -

rettulit quidem Hartung 1. c. YI 241 sqq. quattuor eius fra-
gmenta inter scolia, atque idem fere statuisse videtur Bergk,
qui ea eroticis tribuit, sed ad fr. 27 haec adnotavit: r rettuli
inter erotica , Neue [Bacchydis Cei fragmenta. Berol. 1823] sco-
lium sive paroenium carmen esse putat, at haec arta necessi-
tudine coniuncta sunt.'

8. Pindarus.

Clarissimum poetam lyricum Pindarum Thebanum scoliis
componendis operam dedisse veteres auctores tradunthi: Athen.
XIII 573 F: IlivSaQSg xs xb [ihv tcq&tov eyQai[>ev slg avxbv
iyxcb\mov . . . iiaxsQOv Sh xal Gxofobv xb Ttaqk xr\v ftvaiav
aafriv, id. XIV 635 B: Sv&asQ xal IJcvSaQOv slQrjxsvat iv x&
%Qbg *IeQ(ova tixolup xxi., id. X 427 D: SiditsQ xal xk GxoXik
xaXovpsva pelr] xmv &Q%aia)v itoir\xcov itlrJQrj iaxi. Xeyo S\ olov
xal IHvSccQog iteitoir\xe xxi., schol. Arist. Lysistr. v. 1237: oxav
yaQ xig <f0rj Scjtb xmv axolicov JJwS&qov, Suid, s. v. Id&rivaiag,
ubi legitur xal IlivSaQog iv a%oXri, quod recte iam dudum a
viris doctis mutatum est in: iv 6xohoig. praeter ea scoliorum
Pindari mentio fit apud Suid. s. v. IlivSaQog, ubi poetae car-
mina sic digeruntur: syQatysv iv fiifiMoig i% AcqqLSi Statexxtp
xafixa* *OXv\Mtiovixag, Hv%iovlxag [Nspsovixag, 'Ia&iiiovixag],
itQOGoSia, itaQfrevia, iv&QOvt,a\iovg, (iax%ixd, dacpvrjcpOQixd, itaia-
vag, vitoQxrjpaxa, vpvovg, S^vQa^ovg, axohd, iyx&yaa, #pij-
vovg^ SQapaxa xQayixd (t£), i7ttyQa\i\iaxa iitixa xal xaxakoyaSr\v
itaQaiveaeig xoig "Ellrfii xal &XXa itkeiaxa. in . Vratislaviensi
autem Pindari codice vita poetae legitur, in qua haec tantum-
modo eius opera enumerantur: yeyQatps 8h $i$Ua iitxaxaiSsxa*
v\ivovg, itaiavag, SifrvQd[i(la)v /3', TiQoaoSicov /}', TiaQfrevlcov /3',
(piqsxcti 8h xal y\ b iitiyQacpexai xe%coQia\iivcov itaQftsviwv (ex
Boeckhii coniectura; codex habet yeQexai 8h xal xaQ&svicov /3'
xal y, o iitiyQaysi xe%coQva\iivcQV itaQ&svimv), v7toQ%rj\idtcov j8',
iyxcbyua, ftQr\vovg, iitivixcov 8\ atque eadem habet Eustath.
vit. Pind. 34. in codice Vindobonensi histor. Gr. nr. CXXX

— 91 —

(olim 174) , in quo teste Mommsenio 46 ) eadem vita Thomae
magistri nomine inscripta legitur, verbis illis addita sunt haec:
aitb dh t&v i£ fiifillcov elol xal xa Xey6\ieva 7iQ0<f6dia xal
TtccQ&evta, itava (itaiavsc;), v(nvov (tfftiw), dtfrvQapflixd (dtfrv-
Qanfloi), Gxoltic xal &XXa. quae verba librarium Suida usum
addidisse Bergk coniecit (PLG I 4 368 n. 3). at ego suspicor
librarium, si Suidae verba inspexisset, longe alia carminum
genera commemoraturum fuisse; nam ea quae ascripsit librarius
genera in hac ipsa vita leguntur scoliis exceptis, quam ob rem
haec verba ei ipsi, utpote homini stupido, qui neque Suidam
neque alium quemquam curabat, tribuenda esse videntur.

Quod si verba Suidae cum vita, quae est in codice Vrati-
slaviensi, comparamus, videmus septemdecim carminum libros utro-
que loco commemorari, sed ita, ut, cum apud Suidam tredecim
diversa afferantur carminum genera, altero loco novem tantummodo
commemorentur. id quod facili negotio explicatur ita, ut statuamus
duplicem fuisse carminum Findaricorum r ecensionem , quarum
condicionem in universum recte intellexisse mihi videtur Boeckh
(Find. II 2 p. 556) , qui hoc modo in utraque recensione genera
sibi respondisse statuit:

1. VflVOt VfLVOt

2. icaiaveg itatavsg

3. di&vQcc(i(iG)v a 8i%vQa\k$oi

4. n /3' (iax%txd (dQanata Bergk)

5. xQo0odl(ov a itQoeddta

6. j) /T iv&QOvtaiiot ((lax%txd B)

7. itaQfrevUov a itaQ&ivta

8. n $ dacpvrjcpOQixd

9. xa xe%c*Qi0iiiva zti>v sparsa in ceteris generibus
itaQftevl&v

46 ) Cf. 'Scholia Germani in Pindari Olympia e codice Caesareo Vindo-
bonensi edidit, aliorum scholiorum specimina adiecit, epistularum criticamm
triadem praemisit Tycho Mommsen' Kiliae 1861. codex ad academiam Hnn-
garicam transmissus hoo tempore Vindobonae non exstat.

- 92 —

10. iitOQXfi(ndt(ov a {>JtOQ%ifjtiara

11. » /3' dQa{iata (ivd-QOvtO^oi B)

12. iyx&yaa iyxooyua et Gxokca

13. ^p^fl/Ot &Q7JV01

14 — 17. inwixtav 8 iitivixcov S>.

haec satis sagaciter excogitata esse a Boeckhio, quis est qui
neget? at restat unum, de quo paulo aliter sentio. etenim non
recte fecisse videtur Boeckh, quod iyxd>iiia et axoXta attulit con-
iuncta; nam scolia peculiari libro edita fuisse aperte intellegitur
e Suidae loco. in altera autem recensione scolia distributa erant
sine dubio ita, ut pars hymnorum, pars epiniciorum, pars en-
comiorum libris inserta esset, qua re explicatur, qui factum sit,
ut scolia quasi neglecta esse viderentur in hac recensione. haec
igitur si correxeris, altera quae est eius tabulae pars iam haec
erit:

9. v7i0Q%rni&T(DV a 9. v7toQ%Y[\iaxa

10. n §> 10. dQccfiara

11. iyxoi^iia 11. iyxcbjiia

12. ^Q7\V0L 12. d-Qfjvot,

13 — 16. intvixoov & 13—16. iitwixav d'

17. tcc xe%coQL0{iiva tcov sparsa in ceteris gen.

naQfrevicav
sparsa in ceteris ge- 17. axoliA.
neribus
Sed iam quaerendum nobis est, utra recensio prior sit ha-
benda. ac Boeckh quidem putavit eum ordinem antiquiorem esse,
qui pauciora genera complecteretur , cum postea maiore in car-
minum generibus distinguendis opera posita in plura genera
poemata Pindarica distributa essent: et alterum quidem ordinem
fiuxisse ex Aristophanis, alterum ex Aristarchi recensione. ean-
dem rem Schneidewin in praefat. ad Eustathii vitam Findari
(Gotting. 1837) tractat, qui in universum Boeckhio assentitur,
sed in Aristarchi locura potius Callimachum esse substituendum
suspicatur. a quibus dissentit Bergk, qui in PLG I 4 368 f eo
ordine', inquit, ( quem Pindari biographi exhibent, quem ego quo-

93

que ad Aristophanem referendum esse censeo, veteres giammatici
ad unum omnes utuntur: inde factum est, ut tituli, qui alterius
ordinis peculiares sunt, nusquam in grammaticorum scriptis com-
pareant: igitur consentaneum est alterum ordinem, quem recea-
tiorem enstimat Boeckh, uon esse ab Aristarcho institutum, sed
eundem in usu fuisse, antequam Aristophanes uovum in modum
digesserit carmina Pindarica: neque tamen ad Callimachum au-
ctorem esfc referendus, verum is, cum ita digesta repperisset poetae
carmina, etiam rettulit in suas tabulas: atque ex hoc mvaxtnv
opere indicem Pindaricorum carminum descripsit is, quem Suidas
sequitur.' priorem autem recensionem hominum Atticorum studio
confeetam esse putat Bergk, cum Pindari carmina iam vulgo
vilescerent. in bac igitur recensione Attica comparebant iv&oo-
■vKffioi, dcttpvrifpogtxti. §txx%txd, axo?.td, in Alexandrinorum recen-
sione ea non amplius videmus esse eommemorata, cum aliis ear-
minum generibus essent inserta. attamen, dieat aliquis, licet
concedatur nusquam entbronismorum, daphnephorieornra, baccbi-
corum mentionem fieri ita, ut versus ex iis deprompti afferantur,
quid statuendum est de scoliis, quorum haud pauca fragmenta
nobis servata sunt ab Athenaeo, qui tribus locis ea aperte scolia
appellat? neque vero hanc rem silentio praetermisit Bergk, qui
recte mihi animadvertisse videtur Athenaeum, ubi Pindari soolia
affert , antiquiores auctores esseripsisse. sed qui accuratius de
hac re edoceri volunt, ipsum Bergkii adeant librum; ego satis
habeo Bergkio assentiri, qui, si quid sentio, iam olim scripsit
veriasime in Philol. XIV p. 184 (Philologische Thesen 62): 'Die
Skolieu Pindar's bilden in den Ausgaben der alexandrinischen
Grammatiker keine selbststandige Classe, wol aber in den alteren
ixdotfHs des Lyrikers'.

Age nunc inspiciamus quae ad aetatem pervenerunt nostram
Pindari seoliorum fragmenta satis exigua. unum enim integrius
nobis servatum est scolium Xenophonti Corinthio scriptum, cf.
Athen. XIII 573 F; IHvdaoos rs tb (iiv jrprarov iyoatysv els
avxbv (Stvofpavza) iyxmfitov (Oljmpion. XIII) . . . varepov di
xal ttxohbv rb xaga zqv ftvetuv aG&iv, iv ra rjjv «Q%^v ev&icag

— 94 —

xsTtoirjtca Ttgbg tag itcctoccg, al xagaysvo(iivov xov &evo<p&vtog
ocal ftiiovzog tfj 'Ayoodltr} avvifrvcuv octi. alterum carmen
exstat apud Athen. XIII 601 D Theoieno Tenedio scriptum, qnod
miro consensu Pindari editores omnes inter scolia rettulerunt,
quamquam nullo loco hoc carmen aperte <sxoki6v appellatur. haec
enim dicit Athenaeus 1. c. : pvritiftslg dk xal xov TsvsSlov ®eo-
%£vov 6 ntvdaoog, og fjv avtoi) igcbiisvog tC yvfil\ sed ne ni-
mium cunctando iucertus videar haerere, ego quoque in illorum
virorum doctorum discedo partes, praesertim cum nihil insit in
hoc carmine, quod non apte in scolio inesse possit.

In utroque carmine, dico scolia Xenophonti Gorinthio et
Theoxeno Tenedio scripta, conspiciuntur metra dactylo-epitritica,
qualia in Pindari epiniciis sescenties reperiuntur. itaque Dorica
carminum natura iam e metro apparet. quid autem de singuiis
strophis sit statuendum, viri docti dissentiunt. etenim Boeckh in
utroque carmine epodos posse agnosci putat et hanc ob rem
contendit ( scolia Pindarica cantata esse per vices a singulis ad
citharam, sed simul acta et saltata a choro cantori parente'
(II 2 p. 607). contra Bergk (Acta societatis Graecae, Lips. 1836
I 189 sqq.) demonstrare studuit scolium Xenophonti scriptum
monostrophice esse compositum promisitque se alio quaesitnrum
esse loco, utrum omnino epodos habuerint scolia Pindari necne.
nam maximi momenti est ea quaestio, num Pindarus ab usitata
et pristina scoliorum Aeolicorum forma tanto opere recesserit,
ut compositione monostrophica derelicta carmina chorica con-
stitueret. at non stetit promissis, quod sciam, Bergk, immo sen-
tentiam suam postea mutasse videtur: nam, cum 1. c sic dispu-
tayisset, ut non possemus non suspicari omnibus eum scoliis
Pindari epodos abiudicare, in novissima Pindari editione prioris
quidem scolii formam monostrophicam servavit, in altero autem
earmine cum Boeckhio epodos statuit. Hartung denique (IV 229 sq.)
omnia scolia fnisse monostrophica affirmat Boeckhiumque fabu-
latum esse de choro, dum scolia canerentur, saltante et tripu-
diante contendit. atque alterum quidem scolium Theoxeno scri-
ptum facili negotio dividi posse in tres singulas strophas Hartung

demonstrasse mihi videtur, praesertim cum reputemus oporteat
fragmentum tatitum eius scolii exstare. quae cum ita sint, tutius
esse videtur statuere strophis, autistrophis, epodis in Pindari
scoliis locum non fuisse, quippe cum, si aliter iudicaiemus, totum
ehorum ea carmina cantasse sumeremus necesse esset — id quod
ne Boeckh quidem voluit 47 ).

Quod si Schneider (Pindari fragmenta Argentor. 1776
pp. 1, 9, 10) scolium Hieroni scriptum nominari etiam ixtoQx*!-
pauxov dicit, quae res, si vera esset, vel maxime faceret ad
Boeckhii sententiam fulciendam, id mero Schneideri tribuendum
est errori, qui non satis distinxit iuter scolium, de quo Athe-
naeus XIV 635 B et D (cf. XII 512 D) tradit, et hyporchema
eidem Hieroni scriptum, e quo pauci illi versus desumpti sunt,
quos tradunt inter alios schol. Pind. Nem. VII 1, Pyth. II 127,
fr. 105 B.

Quod ad carminura argumenta attinet, memorabilis est locus
Atheu. XIII 573 F, ubi e Chamaeleontis libro traditur Pindarum
primura tyxdtfuov (Olymp. XIII) misisse Xenophonti Coriuthio,
deinde exolibv t6 Jtapct trjv %valav aa&iv. iam quae differeutia
intercedat inter encomia (sive epinicia) et scolia, haud difficile
est dictu. carmen enim Olympiacum XIII choricum et cantatum
est, cum victor introiret in urbem et pompa duceretur per
nobiliora urbis loca (cf, Dissen Pind. II a 155). scolium autem
inter sacrificium et epulas sacras canebatur, ut ipse AthenaeuB
tradit, ueque eius argumentum in eo versatur, ut Xenophontis
virtus laudibus efferatur, sed amoris epularumque voluptates in

,7 ) Cf., quac Boeckh II 2 p. 611 dicit de scolio Xenophonti Coriuthio
scripto: 'nihil elegantius erat hoc, ut a singulis caneretur. statim prima
verba, quibus pocta meretriculas alloquitur, si ab uno citharam pulsante
cantata censobis, placebunt maiime. neque taroen sine saltatbne carmen
actum esse, ne de chorica metri ratione dicam, ipsa cbori praeaentia docet',
quod si ille chorum saltasse contendit uno tantum scolium ad citharam
eanente, satis mirum id e.sse videtur neque ullo veterum teatimonio confir-
mari potest. quain ob rem aut totum chorum cantasse et saltasse statuen-
dum est ant singulos conviras.

— 96 —

hoc et in ceteris Pindari scoliis laudantur. atque hac in re, si
quid video, differentia quaedam conspicitur inter Pindari et
Aeolum scolia, quibus, quae ad historiam, rem publicam, potum,
amores pertinebant, vel ut breviter dicam, quaelibet res poterat
tractari: apud Pindarum autem non tam late patebat argumen-
torum varietas. neque id mirum. nam qui longiora carmina con-
debat eo consilio, ut canerentur in conviviis, in quibus non
amplius omnes convivae ex ordine paucos versus ex more anti-
quo ad lyrae sonum recitabant, sed maioris vel maximi ambitus
carmen summa arte compositum cantabatur, is eam materiam
tractandam sibi sumere debebat, quae ad ipsum illud convivium
spectaret.

Ex iis igitur, quae modo disputavimus, apparet scolia
Pindari fuisse carmina convivalia longiora monostrophica, quo-
rum argumenta ad amoris et epularum in primis voluptates
pertinebant.

Postquam Athenaeus viginti sex illa scolia, quae iam pluribus
locis a nobis sunt commemorata, attulit, sic pergit XV 696 A :
tovtwv ls%&ivt(ov, 6 Ar\\jLOXQitog s<prj' dlka \ii)v xccl tb vnb
toi) itokvpa&satdtov YQaiphv 'AQtatotiXovg slg ^EQpsiav, tbv
^AtaQvia, ov Ttaidv iativ, mg 6 tr\v tijg deefistag xatic tov
(piXotiotpov yQa<pr)v ditsvsyxdyLSVog slzs Atiyutxpikog, slg aldti ts
TtaoaGxsvaGdslg i)ri EvQv\iidovtog, cbg atisflovvtog xal adovtog
iv tolg GvGGitloig 66rj\iiQat slg tbv *EQ[itiav itaiava. oxi de
Ttacdvog ovSepiav eyapatSiv TtaQiysi tb a6\ia, dkXic tcov Gxofacov
sv ti xal avtb slSdg ictiv i% avtfjg tfjg te&oog (paveQbv iylv
TioLijGco. quae verba iam sequitur carmen illud pulcherrimum, quo
Hermiam celebravit Aristoteles. accuratius egit de hoc carmineBode
1. c. II 1 p. 63 sqq., qui id carmen scolium esse negat. neque ege
carmen scolium appellaverim ; nam Aristotelis temporibus, id quod
modo ostendam, iam veterum scoliorum memoria erat oblitterata.

Ab Athenaeo I 3 F, V 186 B Aristoteli, Speusippo, Xeno-
crati, Xenophani Gvpitottxol vdyot tribnuntur, quo nomine Walther

— 97 -

(Comm. de Graecae poesis melicae generibus p. 24) scolia signi-
ficari putat. sed neque scolia neque alia carmina melica significare
voluit Athenaeus; immo intellegendae sunt /leges conviviorum
moderandorum', id quod apparet ex Athen. XIII 585 B, ubi
Gnathaenae vo\lo2 6v66inxog tribuitur, xa& ov Ssi rovg ioa-
athg &g avrqv xal rr\v ftvyazioa siaiivai, xata %f\Xov t&v tic
roiavra 6vvra%a\Livcov <piXo66tpcov.

Ultimo loco paucis mihi dicendum esse videtur de scoliis,
quae a Diogene Laertio tribuuntur septem illis sapientibus.
sunt autem haec: Thaletis I 35: r&v Sh aSopivcov slvat rdSs
(g>r\6l A6$oov 6 ^Aoyslog)'

ov rt rk itoXXic sitr\ cpQovi\Lt\v fatsipr\varo S6$av

sv rv [larsvs 6o<p6v,

sv rt xsSvbv alQoti'

itaiQsig yicQ AvSqcov xcorlXeov yXco66ag ditSQavroXoyovg.

Solonis I 61: rcov Sh aSopivoov avroti itin rdSs'

itsyvXaypivog &vSqu sxa6rov OQa,

ft^/ XQvittbv s%frog (codd. fy%og) s%oov XQaSir\,

(paiSQm (6s) itQ06svinr\ itQ06cbit<p,

yX<o66a Si ol St%6\ivd"og

ix \LsXuiw\g tpQsvbg ysycovfj.

Chilonis I 71: tcbv Sh aSo\Livcov avtoti \idXi6ta svSoxi\irj6sv
ixslvo •

iv Xiftlvaig ccxovaig 6 %Qv6bg i%srd£srat,

StSovg (ld6avov (pavsQav*

iv Sh %Qv6<p

ccvSqcov dya&eov rs xaxcov rs vovg sticox' sXsy%ov.

Fittaci I 78 : rcov Sh <fSo\iivoov avroi) \L&Xi6xa sv8oxlpv\6s rdSs •

s%ovxa Ssl x6%ov rs xal loSSxov (paQirQav
6rsi%siv itorl cpcoxa xax6v*
itt6rbv yicQ ovShv yXco66a Siic 6x6\Laxog
XaXsl St,%6(iv&ov s%ov6a xa^Sia v6r\\La.

Biantis I 85: xoov Sh ado\Uvoov airoi) svSoxt\ir\6s rdSs*

— 98 —

&6t0l6lV &QS6XS TtatilV, iv 7t6let tttxS (ISVfjg'

TtXsfatav ybcQ s%si %aQiv % ai&ddtjg dh tQoitog
itolldxi dij (IkafisQav i^ika^sv Sctav.

Cleobuli I 91: t&v dh adopivcov svdoxc^osv aitoi) tdds*
&\iov6la tb TtXiov (tiQog iv flQOtoZGiv
X6yov ts itkijfrog* &XV 6 xaiQbg &Qxi6si.
<Pq6vsi ti xsdvov ^ (idtaiog &%aQig ysvioftai.

eiusdem I 92: (cf. Stob. Flor. III 79)

yvvaixl {irj \kd%s6\Stai^ \kr[8h OcocpQOvi&Lv

ClXXoZqIcQV TtaQSCJVZOV*

tb phv yicQ ficvota, tb d'a$ \iavlav dvvatai s%siv.

Post Casaubonum Schneidewin in Symbol. crit. poet. lyric.
p. 117 sq. haec carmina subditicia esse censuit et in Philol.
I 20 sqq. ea ad normam pepli Aristotelii composita esse coniecit
a Lobone Argivo, quem falsarium fuisse nuper luculenter de-
monstravit E. Hiller 'Die litterarische Thatigkeit der sieben
Weisen' Mus. Shen. XXXIII 518 sqq. contra Rossbach et West-
phal Metr. II 9 669 nihil posse reperiri in compositione metrica
censent, quod carmina non genuina esse redarguat. atque idem
fere Bergk (PLG III 3 968) statuisse videtur: 'mihi Pittaci,
Biantis, Chilonis, Thaletis cantilenae antiquitatis laude non frau-
dandae esse videntur, sed utrum ab iis, quorum nomine circum-
ferebantur, an ab aliis conditae sint, id nemo poterit diiudicare'.
iam vero neminem 48 ) puto hodie futurum esse, qui haec carmina
a septem illis sapientibus condita esse contendat, cf. Otto Bern-
hardt 'Die sieben Weisen Griechenlands' progr. Sorav. 1864
p. 14. ac recte quadam certe ex parte de his carminibus statuit
C. 0. Mueller, Hist. litt. Gr. I 3 318 sqq. his usus verbis:
f Die sieben Weisen wollen wir nicht in diese Zahl (der Skolien-
dichter) aufnehmen, denn wenn der Geschichtsschreiber der alten

") Bohren c De septem sapientibus' diss. inaug. Bonnae 1867 de car-
minibus, quae illis tribuuntur, nihil omnino protulit; dicit quidem in fine
libelli se de hac quoque re disputaturum esse, sed promisso suo usqne
adhuc, quod sciam, non stetit.

— 99 -

Philosophie, Diogenes Laertius, von Thales, Solon, Chilon, Pitta-
kus und Bias vielgesungene Verse anf&hrt, so mflssen wir sehr
an der Echtheit dieser Spruchlieder zweifeln. Sie sind n&mlich
alle in sprachlicher und metrischer Hinsicht wie Qber einon
Leisten gearbeitet, so dass man unter den 7 Weisen eine Art
von Verabredung annehmen mttssto, in dieser Manier zu dichten
und fiberdies in einer Art von Bhythinen, die erst im Zeitalter
der Tragiker gebr&uchlich wird. [quod minime verum est; nam
iam Stesichorus persaepe talia metra adhibuit, cf. Westphal
II s 667 sqq.] Jedoch ist zu glauben, dass sie in diesem Zeit-
alter wirklich als Skolien gedient haben, da sie in der heitern
und erg5tzlichen"Art, wie ein Grundsatz des Lebens ausgesprochen
wird, grosse Aehnlichkeit mit den Skolien in aeolischer Weise
haben. Hiernach wird anzunehmen sein, dass diese Lieder zur
Zeit der Tragiker aus tiberlieferten Spruchen der alteren Weisen
in die Form von Skolien gebracht worden sind*.

Haec igitur Mueller, qui Lobonem ea carmina non com-
posuisse recte intellexit, sed quae de metrica compositione dis-
putavit quaeque de aetate, qua ea carmina orta sunt, exposuit
ea reicienda esse apparet. multo rectius enim horum carminum
originem ad saeculi quinti initium rettulit E. a Leutsch (Philol.
XXX 134), cum omnia uno eodemque metro, Anacreonti maxime
usitato, sint conscripta atque idem sit in omnibus sermo veterum
Atticorum.

Porro si quaeras, utrum haec carmina conficta sint ex
sententiis, quae vulgo septem illis sapientibus tribuebantur, an
scolia antiqua diu iam populi ore celebrata, equidem alteri sen-
tontiae non dubito accedere. nihil enim in singulis est carmini-
bus, quod ad certa quaedam septem sapientum praecepta referri
possit (cf. Leutsch Philol. XXX 133 sq.).

Quae cum ita sint, iam quo modo factum sit, ut carmina

illa septem sapientibus tribuerentur, inquirenti haec mihi nata

est coniectura. postquam invaluit is mos in libris conscribendis,

ut viri clari de aliqua re in conviviis inter se disputantes et

philosophantes fingerentur, talia etiam septem sapientum con-

7*

— 100 -

ficta sunt convivia. neque enim primus Plutarchus tav £xta
oocpcov tviiitocfiov composuisse videtur, sed aliorum, qui ante
eum similes conscripserant libellos, secutus exempla. facile igitur
fieri potuit, ut nescio quis in tali convivio describendo, cum res
ad potum venisset, septem sapientes etiam scolia cantantes fingeret
atque ex plurimis quae exstabant scoliis dilecta ea singulis tri-
bueret, quae cum moribus eorum quam maxime conspirare vide-
rentur. praecepta autem scoliis illis contineri nemo mirabitur.
nam et conveniebat id sapientibus illis et permulta eius modi
composita erant scolia, quae quanti aestimata sint colligitur ex
iis, quae Athenaeus XV 694 C dicit: TtaXijv dh tavtrjv iv6{u£ov
tr\v TtuQaivsGiv t£ tiva xal yvd>[irjv s%siv SoxovGav xQrjoC^irjv
ts slg tbv (Mov.

Iam habes, quidquid de scoliorum poetis a veteribus nobis
traditum est. unde, si viam spectas ac rationem, qua scoliorum
poesis exculta sit atque amplificata, et aetatem, qua ea viguerit
quaque paulatim imminuta sit atque antiquata, haec fere colli-
guntur :

I. Scolia a Terpandro Aeole ad imitationem carminum Ly-
diorum composita in Lesbum insulam ascita sunt.

II. Fortasse iam a Terpandro, certe non multo post ab
Alcmane carmina illa Spartam advecta sunt, quo factum est, ut
etiam Dores ea excolerent.

III. Pythermo auctore Iones scolia noverant, Anacreon
Athenienses ea docuit.

IV. Scolia floruisse videntur usque ad belli Peloponnesiaci
finem. nam inde ab hoc tempore, ut tota poesis lyrica esse desiit,
ita etiam scoliorum poetae nomen non amplius commemoratur.

Porro illis temporibus morem scoliorum canendorum abo-
lescere coepisse cognoscitur ex Aristophanis Nub. v. 1357 sq., ubi
Strepsiades de filio suo haec dicit:

6 8' sv&iwg &o%aZov slv 9 itpaoxs tb xiftaQltjetv
aSsiv ts itivovft, w&tsQsl xd%ovg yvvaiti alovQuv,

— 101 —

atque iam in ea fabula, quam primam docuit Aristopbanes,
Jacxalfjg dico, poeta adulescentem in scenam induxerat scolia
canere recusantem. certe istis bellis homunculis griphi, aeni-
gmata, anagnostae magis arridebant, quam vetera et simplicia
scolia, quorum recitationem, si omnino ea canere libebat, ita
variabant, ut Dicaearchus aliique tradiderunt.

Deinde Aristoxeni, Dic&earchi, Artemonis temporibus scolia
non amplius in usu fuisse colligitur inde, quod illi doctas in-
stituerunt de scoliorum poesi quaestiones — id quod plerumque
tum demum fieri solet, cum re, de qua agitur, iam obsoleta
verendum est, ne prorsus oblivione obruatur vel certe oblitteretur
eius rei memoria.

Plutarchi denique temporibus quid censuerint de scoliorum . ■, Ajt ,
poesi, apparet e Plut. Quaest. symp. 11,5: aSsiv yaQ facog xa
xalovybsva Gxofaic XQaxfjQog iv {is6<p 7tQOxsc[isvov xal Gxstpdvav
diavs[io[isva)v, ovg 6 frsbg ((hg) Hsv&sq&v r)[iag i%ixi$r\Giv, ov
xakbv ovSl 6v[iJtOTix6v.

1

OCT 16 1909

']

•

[m G 333

■ De iccJiorum po«l M535H63 1

*■ ■ liiliiiiii ■

3 2044 085 075 745 1

F^ A.\ • ,). '. J£ , / '-«.■ . 11 ]/

>%''■' i /0il
1 Jf/ j£>7

ffllH