Dissertatio medica inauguralis, De millefolio, Germ. Schaaff-Garben, quam gratiosae facultatis medicae consensu,

D. B. V.

DISSERTATIO MEDICA INAUGURALIS.

DE

MILLEFOLIO

GERM.

QUAM

CJ? A TIOSJE FACUL TA TlS MEDIC/S CONSENSU,
PR^SIDE

DN. FRIDERICO HOFFMANNO,

ORDINIS MEDICI h. t. DECANO,

PRO GRADU DOCrORIS

Publico do^lorum examim fubmittit
AUCTOR ET RESPONDENS

Christophorus Henricus Petzschius^

Grjebernensis MlSNICUS.
Ad D. JuL. CID 10 CC XIX.

HALAE MAGDEBVRGICAE
Typis CHRisTiANi HENCKELii, AcadTypogr.

DISSERTATIONIS INAUGURALIS

MILLE^FOLIO

Germ.

PROOEMIUMe

On minus acute,quatii

vere pronuntiauit fuperiQris
(eculi crariffimus Cnymicus

Ofwald. CroUm^ duni
ait: natura etiam in
mtnimis ^ abieBiJ^mis ohfervatur
cumjiupore maxtma ^ ubi defcit
in corporey aloundat inmrihus^ Ad

veritatem hujus adfertionis confirmandam au-

A 2 ftor

4

PROOEMTUM.

£lor inter alia ex regno vegetabili exempli loco
allcgat vitem & culmum , per culmum innuen-
do varii generis frumenta. Et fane fi triticum,
fecale, hordeumintuemur,nihiIaliud (unt quam
gramina exili fplendore ornata , at in feminibus
eorum fuccus adeo nobilis delitefcit, ut exinde
univerfus orbis communiffimum pabulum & fi-
tis levamen prsparet & vitam hanc fere unice
fuftentet* Simifcter vitis eft frutex parvaeeonfi-
derationis, floribus exiguis pr^dita & incapax fii-
is viribus e terra feelevandi opus habens loco
fulcimenti adaptatis palis vel arborum truncis
ramisque , quibus fe ope capreolorum fuorum
circumvoluit & in altitudinem efFert: nihilomi-
nus tamen titilitas, qux ex fi-uftu ipfiusplanedi-
vino ad vitam & fanitatem hominis redundat,re-
vera eftfummeadmirabilis, fiquidemfuccus uva-
rum per fermentationem in vinum generofum
mutatus maximum eft machin^ humanx reftau-
rativum, fanguinis fpirituafcentiam auget &men-
' tem acutiorem atque elevatiorem reddit, unde
& iple iacer Codex ejus vires mirifice extollit &
Syracides prs jeftimatione hujus adeo deliciofi
neftaris exclamat: quideft vita absque vino !
Q^odfi latius paulo in caftra vegetabilium ex-

fpa-

PROOEMIUM. f

/patiaturi faerimus , confpeftui noftro fefe ofFe-
rent multiplicis generis herbute circa femitas
hinc inde difperte dguxx quidem externs pul-
chritudine non admodum luperbientes, quarum
tamen elementa& agendi viresfipenitiusierute-
mur, fatendum omnino erit, effe iHas ex earum
numero , in quibus natura cum ftupore voluic
apparere maxima. Unicum folummodohac vi-
ce lubet in medium proferre millefolium , quod
ubivis copiofiflime provenit & in omnibus fere
pratis luxuriat, afpeftuquidem ignobile, viribus
vero eximium , & dignum maxime , ut prs ul-
maria & aliis longe fpeciofioribus plantis regins
pratorum nomen fuftineat, Non poffumus
non fingularem Dei providentiam & ore & ca-
lamo venerari , cum obfervemus , tam bene,
tamque fapienter confultum fuifle generi huma-
no, ut, qu^ ad longe optabiliffimam fanitatem
confervandam & asgritudines valde horribiles fi-
mul a corpore avertendas inferviunt, non elon-
ginquo & ex abditis terrarum locis fcrupulofe
debeant conquiri, fedcirca vias in campo plano
habcri & coUigi queant, quare non incoricinne
Paraceljus alias non adeo magnus vulga-

A 3 rium

4 PROOEMIUM.

riuni tnedicamentoruni sftimator pronuntiavit'

rufikum quemlthetverum pharma-
coplium ante fuas (jedes habere^

Et profefio, qujdimpedjt , quo minus hoc
adfertum cum rei veritate valde confonum fta-
tuamus , fiqaidem circa guodvis tugurium iti
eopia crefcuk maiva, chamomiila, millefa-
|jum, acacia, &mbucus, efula, papaver rubrum
erraticum, braffica, petrofelinum , plantago,
pimpinclla, hyofciamus, lapathum &afe adhuc
prasftantiirimaB h^rb^ ac frutices, quibus &ne
omnibiis in morbis indieationibus (atisifacere
poiTemus oprime , ut adeo vix opus eflet tam
pretiofo ex regno minerali apparatu. Mea eft
&manet firma fententia, quod qui fimpliciffimis
lierbiSi feroinibus , flofculis U radiculis morbo-
mm eurationem fuscipiunt, omnium feliciflime
medeantur, id quod pluribus teftatum facere
poflem exemplis, fi compendium temporis per-
mitteret Et eam omnjno ob caufam , cum cx
more eonfueto ante (iimmos in medicina hono-
res collatos fpecimen quoddara meorum profe-
auum eiTet eKhibendujtn m locupletiffimo ma-
i^ii^ medic^ thefaurp pr^ omnibus placuit mil-

lefb-

PRQOEMIUM. r

lefolii herbs traftationem loco Differtationis
Inaugurali^ fuscipere , quod jam in flore uberri-
mo cotiftitutum ad accuratiorem fui conteni-
plationem me quafi abripere videbatur. Huic
ergo inftinflui obtemperans, quicquid de nobi-
liffim^ totius plantute natura & ufu explorare
vel ab aliis jam exploratum deprehendere potui,
in Differtatione prajfenti ea, qua poffum, accu-
rationediscutiendumdecrevi, quod nonillau-
dabile tentamen , ut Divinum Numen auxilio
gratiofo, leftores autem favore fuo profequi
non (kdignentur, eft , quod precibus atque vo«
tisunice contendo/

SNtequam ad fcopiim ipfum acceij-

mus& miUefolii naturam viresque de*
cena fcrutimo medico perfequamur » e
re fbre noftra judicamus , m ^rimo o-

^ . m»ium i» ejus differoites fpeciijs , co-

gnomii^ ac %ffrafn e^mxmni inauiramus , & defcri-
ptk)nem e^s paufo acGuratiorem nftamus,^quo omni*
buspateat, quainam ft iQa herba, cujt^diseuffioneni
pfeniorem Mc intendimtK, Quodfi fcfiptores botani-
cos evolvimus, irvarfas nobis fubminiflrant millefoiii
foecies, fiquidem Ca/pw Madinm^ qui potius iaherbs-

f DTSSERTATIO TNAUGURALTS

rum nomina , quam earum ufum fagaciter fnquirit , in Pi*
nace Theatri Botanici Lik IK SeB, HL pag. t^o. tredecim
millefolii fpecies recen(et & in Prodromo Theatri Bo
tanici , in quoplantae ab ipfo primum defcriptae tradun-
mt LikIV,cap, VLpag,z2, adhucquinque millefolii fpe*
cies exhibet & follicitei delineat. Chriflopk Merret, in
Pinace rerum naturalium Brittannicarum decem, [ierman"
ms vero Medicinx & Botanices Profeffor in Horto Aca»
demico Lugduno- Batavo novmi millefolii exhibet fpeci-
es* Nos ex multivariis iftis millefolii fpeciebus feligi-
mus tantum vulgare fic di6lum millefolium , quod Ger-

manice audit ®athtf (Savbeit ,^a«t/ @c^aa<f=®ar6er

®C^aaff=3lipPf Graece Chiliophyllum , mirioph)rI-
lum, Dodonteo Achillea, /^Wt/^o Stratiotesmillefoliaaiiis
aliononmultum ab his dilFerente nomine.

Rationem praedidlorum nominum fi quis a nobis
expetat, dicimus, hanchcrbam millefolii nomen acce-
pilfe.ob multiplicem fofiomm ordinem & incifuras,fi-
quidem unumquodquefolium a Gauleplantx progredi-
ens interdum, fi prxfertim in falaciori folo fuccreverit
planta, \3ltra ofto fpargit ramificatiunculas, quaefingu-
lae rurfusquinque, fexveloftogaudent incifuris, utad-
eo fi a di£lis foliorum ramificatiunculiseorumqueinci-
furis calculus defumatur, revera vocari poffit millefo-
}ium. Quare autem Germanicis ©C^aaff-Oarbe au-
diat^ idexeo deducendum effe arbitror, quoniam con-
teftantibus id opilionibus oves lubenter hac herba ve-
fcuntur. Pr^terea Achilleaecbgnomen habetab Achille

ma-

DE MTLLEFOLIO.

magno Grsecorum Heroe , qui hac plantuia vulnera
fuorum militum curaffe pernibetur^ Stratiotes quo-
que dicitur ^ qu(Miiam militum vulneribus fanandis e-^
gregie conducit. Satis vero de nomine diflum efta^
cuminaprico fit pofitum, parum utilitatis inde in pra*
xin medicam redundaturum. Salfe admodum Slmon
Fmli inFrocsmio Quadnpart, Botamc. illos, quibus volu-
pe eft nomina herbarum tantum venari negle^la viri-
um inquifitione, perftringit his verbis: „quid ojpis ag-
,,gro adferet medicus ex catalogo nominum Poea-
,^mae ^ cum v. g. decies vel faepius uno die eum
,,concidere, convulfivismotibtisiancinari, contortiso-
^,culistorvumtuentem epilepticum'ant€ pcdesjacentem
„obfervat? Non hic (cire conducibile Apulejum Pla-
^tonicum c. LXl V. de virtutibus herbarum referre,quo d
,,Pc£oniaGr3ecis adpelleturPentorobon, aliis Giycyfis,
„aliis Agloophotis , aliis Pxonion , aliis Selenion , aiiis
„Menion, aliis Panacofceras, aliis Heienogonon, aiiis
,^Dichomenion, aliis Gludim, aliis Menogenion , aliis
^Theodonion, Italos veroP<soniam , alios Rofam fa-
„tuinam vocare ? Nosigitur hac occafione ipfa haec
verba ad millefolium noftrum adplicaturi dicimus:
quid quaefo proderit segro fpafmodicis ventriculi & in^
teftinorum doloribus detento vel vulneribus multisad-
flifto , fi medicus fciat exa^le recitare cognomina eo-
rumque rationem& fpecies miliefolii omnes earumque
accuratam calleat deiineationem, interim tamen igno-
ret, quid virtutis intuscuftodiat hsc pianta &quomo-
do in folamen& juvamen^grotantiummiilefoliataad-

DISSERTATIO INAUGURALIS

Millefblium ab au£!oribus botanicis hinc inde de-
ieribitur , uti videri poteft in Matthiali Commenu in Dia"
fiorid, Wr. IIL cap\ CXXXVIh Deminici Chahrm^. fitrpi-
miiconihus & fciagraphia\f^ Simon^ FauB Quadripart. Bo'
tm. ClajflL pag^ios^ Raji methodo plantar. nova&ph'
nmk aliis. Nbs fiorentem berbam paula accuratiori
CGnfideratiTOi noftFa& fubj^ecimus & notavimus omnia,
guae adexterni illius habitus cognitionem aliquomoda
fecere videbanturr Radicem quod attinet , ea ex plu-
ffimis conftat filamentis & noB fecus ac calamus aro-
imaticusfetepertellurem difpergitur atque hinc indetn-
riones emittit, quifiicceflive increfcunt & novg^ plantae
feciem induunty undefeilepeti poteft ratio , quarc
ft«c herba adeo liixuriet Se a Junio ad Septembrem us-
que fiorespoffideat, craBfofae^y lila, tulipse,, plurimae-
que aliae herbse vix per quatuordecim dies in flore cok-
%iciantur. De foliis jam fupra didum fiait* Florem
¥ero quodconcernit,praeIeBtat ilieumbellam ex multis;
ana i» ferie feparatimerumpentibusfiofeuBs coagmen-
«atam,. unusq:uisque horum flofeulbrum gaudet qujn-
que petaKs cancfidis 5k rotondiufculis> difcum vero for-
fnant femiiofcuK caiyeilbrmes quinque inGifuris ceu:
petaKs imperfeSis fijperius notatf , ex quorum fundo
prominent fliamina cum antheris aurantii coloris^
quibus adhasret inferiuS' capfula leminali&. Her-
ba Mcme perit y fed vemo fempore radices fucca
M)vo impraegnatae copiofos emittuntturfones, utadea
fe&c plantano0 folum^ femine terrs^ mmSktQ propa-

DE MILLEFOUO. _ii

getur, fed potiffimum ex radiabus late ferpcntibus de-
nuo fubpullulet. Crefcit in pratis iibivis fere iocoroni
& circa femitas. Si tellure alitur pingui & fubhunudo
ad ulnae altitudinem excrelcit, in arido autem & exuG-
co folo plerumque fpitftamam longitudine non mul.
tum fiiperat. Natura interdum ludit, Bc flores mon^
ftratpurpureos velcx albopurpurafcentes, utiidemia
aliisquoqueobfervatur plantis Sc cumprimis incaerule^
illo agrorum decore cyano , quem non femel flore al-
bo vel purpur^o aut aliis coloribus ornatum reperire
contigit.

IV-

Hifce obiter praemiflis ordinisratio pofldat, m
ante onlnia in naturam, principia & elementa iierbae
millefolu inquiramus. Sicuti enim adio & operatio
cujusvis medicamenti nnice fluit & proficifcitur ex na-
turaprincipiorumdextre cognitas ita praecipuum la-
borem hunc effe |udicamus , ut jam oftendamus natu-
ram&principia a£liva in raillefolio, qusE: utique medi-
cus cognita explorataque habcre debet, li coni ratio-
ne & certo quodam dkRu hac herba uti v<iit. LAm
vero plura fmt, quae fimpiicis alicuius natutam patefa-
xiunt , hinc ordine decenti cunaia periequefnur. F;t
primo quidem de principio infito & aaivo nullefolii
iudicabimus ex forma cxterna & loco natali , demccps
fubjiciemus guftus & olfaaus teftimonia, quibus o-
mmbus addemus experimcnta chymico pharmacevti-
ca, und^emnium optime liauritur elemcntorum hujus
herbae quaiitas.

DISSERTATTO INAUGURALrS

Multi funt medicorum, qui magnam de viribus
cujusdam herbse judicandi fiduciam m fignaturis exter-
nis ponunt, adeo ut Ofivald, CroUm mTra^, dejigmturh
^errnny eum tantum verum medicum dicat , qui ex fr-
gnaturis rerum extemis de intema ilforum praeftantis
Judicsre poffit & meliorem partem verae literaturae^per
qusm omties res occultse legantur ac inveftigentur,
nuncupare non erubefcat hancfalfo ja^itatam defigna-
turis rerum fcientiam. Verum qui paulo penitius remt
confiderat, faeile cognolcet , methodumhanciraagioa-
lionis foholcm effe, adeoque incertam & fallaeem ,^ ut
©iWlmimisinde , quam fpeciaKs virtus & a£Hvom plaii-
|2E alicu^s elementum explorari ac detegi poffit. Hoe
Ter^concedendum omnino eft,.ipfam florum figuram
quodammodo» fed probabiliier tantum & generaliter
nos ^ lacukate alicujus hcrbae inflruere. Qiare ex
©blervationebotamca conflat, berbas fic diftas umbet»
liferas plerasque virtute gaudere fedativa, antifpafm<>
dica&lulphurefuo caput replere, fimulquoque carmi^
fiativara vim exerere^ utividere licet inanetho, levifliJ
ca, anifo , pimpioeila, chgerefolio , caro ,^Goriandro, ui-
inaria,fGenkul0,mgelIa, cerv^ia, valeriana, meomul-
tisque aliisv Itaque millefolium noflrum quod attinet,
a priori ex folo afpei^u umbellgE ii^(\m cognofcimus^
iH'jd ob fulphur fuum hlmde vaporofiim magoa polle*-
le vi aatifpafmodica, fedativa & earminati^^^i^use vir-
tutes etiam ipfi revera inexiftunt ac de iure ^Spetunt,
miafequeat^usdili^idiusexpoxjetur. '

DE MILLEFOLia ff|

Alia vem adliuc via paulo fecurbr datur in platl«
tse alicuius elementorum cogmtionem^ deveniendi , li ie-^
condum EMell.Dn, Tr4^is mentemlocus natahs, ubi
h^c velillaherbafponteprovenit, confideretur. Ub-
fervavit enim ExeeU, DmVr^es, plantas pro diteentia
locorum, ubi fpontenafcuntur, pecuhares, fedcom-
munes &propriasferepofliderevirtutes. Ita v.gpian-^
12 pleraeque , qux in foecundis ac pinguibus locis na-
fcuntur, principiopollentpartim mucilagmoio, par-
tim fulphureo & vaporofo naturae plus minusque ami-
CQ eaque propter omnis generis dolores fedant , lo-
mnum inferunt,humorum acrimonramtemperant,tu*
mores emoUiunt, omnibus affeaibus, qui exfpaimo
jSunt, medentur & immodicas fiuxiones fiftunt, qua-
les funt V. g. anethum , anifum , abfinthium , batlami-
na, buglofTa, chxrefolium, charaomilla vulgans.cy-
noRlolTa , crocus , cuminum bortenie & pratenfe, m-
sella, papaveris fpecies, coriandrum, ebulus, foenuni
eraecum, foeniculum , hyofciamus, hormmum,im.
peratoria , lolium, levifticura, lupufus, mentha cri-
foa & Saracenica, & hujusgeneris plurimae, lam ve-
ro ad millefolium nofkum hoc adphcatun haud igno-,
ramus, illudinpratis, qu« locis foecundis accenlen-^
tur fponte progigni » adeoque valde probabihs mte|-
tur'inde conclufio, quod iisdem agendi pnncipns flt
inftruaum , quibus herbasm locisfGecundisnafcentes
fcatere modo djximus. Itaque fi ulla aha hoc m fofoer
iwiiritaplafltul^iperteh^c ob iul^hureambiande vapo^

DISSERTATIQ INAUGURAUS

f ofutn crnn mucflagine quadam intermixtum principi-
um infigni gaudetfl anodyna, antifpafmodica , acri-
fnomam humorum temperante ac tumores emoUien-
te.

§. VIT/

Attendendum hoc loco eft , quod praedi£^is modis
in herbarum principia inquir^ndi neceffario conjungi
debeat guftus & olfa^tus experimentum, ficumcerci-
tudine majori judicare de herbarum virtutibus cupia-
mus, inhocemmmultummometttifitumeft,fiqui-dem
cumduot)Usmaximenaturagau(kat inmixtione corpo-
rum agendi prindpiis» exquibus fere omnis earum vir-
tus promanat,quorumunum eftfal, quod fapore diju-
dicatur, aiterum fulphur, quod ope odoris percipitur,
facile apparet , hunc plantarum vires explorandi mo-
dum effe longe accommodatiflimum Sc ceteris jam pro-
pofitis pondus addere, Sicuti ¥ero faporis diverfae fpe-
cies funt , qu^excommixtisne falis cum aliis partibus
exur<^unt , ita quoque prout principium fulphureum
cumtalinis, terreis Bcaqueisvariecommifcetur,diver-
fa odoris fpecies refultat, unde ex fapore & odore ge-
neralis ^aeque ac fpecialis certis in moribisproficuaplan-
tarum virtus expiorari poteft. Quodfi iam millefolii
herbam guftu & olfadu perfcrutamur , obfervabimus
totam plantam, radicem cum fibriliis minimis fere ca-
pillaribus, caulem quomie cummedulla inejus cavitate
haerente, folia & flores lapore gaudere amaricante, qut
tanto confpeaius deprehenditur , fi hae partes cum a-
Qua decoquuntur vel in ea faltem infunduntur. Odor

DE MILLEFOLIO. if

vero plantae eft fortis folphureus, qui in floribus prtE-
fertim longe eminetitior obfervatur. Exhisigituif me-
rito concludimus, millefolium fale quodam fixo cum
partibus terrea-mucilaginofe nupto & (ulphure vapo-
rofa fubtili & fuavi naturae^ue amica effe inftr«-

§. IK *
Tandem chymica - pharmacevtica partium a fe
vicem abftra6lione optime elementa hujus herbae evol-
vuntur. Quodfi enim haec planta reccns vel ficca cum
aqua deftilktur, prodit indeoleum faphirinum pene-
trantifEmi faporis & odoris valde fulphurei vaporoff,
qm ipfa clarum fit , ineSe huicplantae fulphur quod-
dam vaporofum,anodynum,fedativum peculiarisinda-
lis, quale vix ulla in planta excepiachamomilla vulga-
11 reperitur. Hu jius igitur olei ratione qxioque re£te t-
pfi tribuitur virtus antifpafmodica , anodyna 5c carmi^
nativa. Quodfi oleum fubtilius fuit abftraftum, rema-
Het magmabrunicoloris, paulamucilaginofum* valdc
adhuc redolens, quodcum decenti moda partibus ter-
reftrioribus perexpreflionemijrius feparatisigniadeva-

EoratiGnem fupponitur,coit in extra^lum am^rfcantis
ipori^ , c[aod ob immixtas; adhuc phrrimas particulas
fulphureas fingularf pollet efficacia antifpafmodica,huw
morum correaoria 8c roborante,, item^e travmatica;:
Reliqua pars craffiorpoftexpreirionem reIi(Sa tanquam
lerra effceta nullius efl utilitatis*. Ex Herba tota ficc^
u & igne concremata^ fel eKeitur amaricantis fapa-
mr Conffiat itaqpie ex hifce experiiaentisy i» milfefe-

t6 DISSERTATIO INAUGURALTS

lio pr^dominari «kmenmnLfubtiie vaporofum fumme
fulphureum cum quadam mucilagine, terra fixa & fale
alcalino intime combinatum. Ex hac igitur fubftantia
©fcofa cum mucilagine quadam , fale Sc terra mixta de-
duci Btique merito debet omnis virtus, quse in noftro
miliefolio latitat, imonontantum exhoc principio vi-
res per^xperientiam & a pofteriori cognitae pcti; kd
&]aov9emcognitae invemri & detegi pofluot

§.m

Evolutis hoc modo millefolii eleraentis Sc agen-
di principis opus etiamerit, utrecenfeamus, inquibus-
nam alFe61ibus tam internis, quam externis Chirurgis
& medicis eximiam opem & levamen medicamina ex
miilefolio adornata prajftiterint. Ut autem exordia-»
murabufu interno, maximaejus virtus celebratur ino-
jmnibus iismorbis, qui fpafrais originem debent&do-
lores atroces jun6los habent, unde praefertim aqua ex
miilefolio deftillata febrium paroxyfmos & vehemen-
tiam eoercet , fiqoidem noci foium hufnores impuros
in primis viis & maftas fanguinea CGlie£^:oscorrigit, di-
lait&refolvit, fed & fpafmos, inquibus febrium natura
confiftit , optime demuket ac aufert. Et hane ob cau-
fam etiam ipfa in febre peftilentiali a compluribus Au-
Soribus pra^licis mirifiGe extoiluntqr millefoliata, ad-
eo ut Hmrkus 'Pafchafms Libr. de pefte eap. F. pag, u te«
ftetur, femillefoliieffedumplane fingularem expertum
fuiffe in pefte Hafnienfi, nec defint au£tores alii pluri-
qui hanc herbam cum flore ceu peculiare arcanuni
mm^ peftem tobeant ^ mi videre Q^m Ckud. Theod.
' ' ' ' ' FamJ?n

DE MILLEFOLTO.

¥amL Hygia/l Lib, IIL cap.XXVIL PhiL Cruling, Fkrtleg^
Hippocr. Galen. Chym, Fart^ VUL cap. VILpag. 214, Th.Bar'
tholin. in 4^. Med. Hafnienfl Vol. ILpag, ipz, Ang. SaU Ope'
ra Med. pag* ^ss- Quin imo iidem audores millefolium
fufpendere tempore peftis praEcipiuntin copia domuum
parictibus^forfan ut aercorrigatur & miafma peftilen-
tiale ejusmodi effluviis odoriferis avertatur, quamvise*
go potiorem abinde promanantem cfFedum attdbuam
fiduciae, quam ejusmodi homines, qui amuletis hisce
domuum parietes ornant , tum concipiunt , quaprsditi
poflea non timent peftem , unde ab ipfa interdum im-
munes degunt. Idem quoque efre6iusantipeftilentia&
iali miilefolii adfcribitur.

Prxterea miliefoliata & cumprimis floram comja-
qua infufio aut decodio, aquadeftiilata vel eum fpirito
vini non redlificato extraSa Effentia aut Syrupus infra
defcribendus, ut ^fpiritus millefolii cum oieo ejus ad-
huc exaltatus in ommbus doloribus, qui fpafmorum
funttragiciefFe£ius, egregiam exerunt efficaciam. Equi-
dem non fine magno frudu & utilitate in haemorrhoi-
dum caecarumdolore, in colica , doloribus poft partum,
aiochiis fuppreftis &qua2exhaemorrhoidumfuppreffio-
ne naicuntur acerbioribus tormentis, in cardialgicis
quoque anxietatibus , aifedu fpaftico yentriculi & dia-
phragmatis, uti praeclare docet ExceUemijf.VrnifesmDis'
Jert. de pr^fiantia remediorum domeflicorum, Fuiverem
miUefoiiicumvinoexhibitum efficaciffimum clleinco-
lici& doioribus au^or eft ^ohannes CamerariusinHmome'

18 DlSSERTATrO JNAUGURALTS-

copagAoL. Similiter in doloribus a caleulo ejus ulus nom
CGnttRinendus eft , quoniam fpaimo Gonftritlosurethe*
res relaxat&liberiorem calculis renaiibos exitum eoneili-
at.Pulchre hanc in rem fcribit Mztc^AntoniusZimara in an*
tromagico medico P. I.pag-j. pulvis feminis millefolii ve*
recGl!e6li ad drachmara unam eumvino albo aotjufcu-
lo manejejune ufurpatus quamiitpraEftansremediumadr
calcultim deturbandum experientia me docuit praefer*
timfibisterverepetatur. Infuppreflionequoqueurins
iufiifum millefolii m^Qtt.Q {mdLtt Apotiinam in Enchirldio
botanico, queminfinem fubftitui redius poffet tin^-
^ura ex millefolii &: chamomill2e oleis & fpiricu juniperi
|)arata ,;fi prseferdm .oriatur in gonorrhi^a vel a ftatu-
fenta & fficuienta eerevifia haufta. In. odontalgia her-
fea miliefolii cumbutjrro infulfo frixa&calide ma&do*
lentiimpofitacommendatur ah JpoUinari loc. cit, quod-
fane remedium prseiertim in tumoribus ab infiammatio'-
ne membranuiarum dentes cingentium reli^lis eft ac-
commodatiffimum. Mandueata folia maxime recen*
tia dentium dolorss mulbere perhibentur , quae virtus
€tiam conimandueatae radici & diufubdentedolente re-^
tent^ adfcribitur , uti videre efti in MatthioUComment. in^-
Diofcorid.LihJILcap. GXXMV.. Apulejo de virtutibus berha^
rumi- Sed an hic efFedus inde ;fit expe^landus, valde
dubito , ego hune in fcopum potius fuaderem oleum
Hiiiiefolii in goffypio dentis cavitau iuditiim & ad tem^
fus ibi detsntum..

DE MIIXEFOLIO.

§. XI

Qmm vero enormiores fanguinis fiveperuterism^
five per fedis venas, aut fiftulam bronchialem profafi^o- .
nes acerbioribus fpafticis vifcerum vel aliarum partium
contra£^ionibus fuam originem fuaque ineunabula dc-
beant, eoporifta illa ex millefolio parata in iis compe-
fcendis vix ulli alii remedio efficada cedunt, uti multis
pradicorum teftimoniis id ciarum manifeftumque fit
Ita Mattbiolm Comment. in Diofc. Lih. III, cap. 137- hanc in
rem fequentia profert : datur utilim millefolii ftKcus ad
fanguinis reje&iones, Idem prieflatficci farina exfymphyti
majoris aut plantaginis aqua pota, Eadem naribus indita
fhientem inde fanguinejit compefcit. Et paulo poft liisc ver-
ba ponit : herha recens tufa & fuppofita pubifue iUita ■men-
fibus prGfluvia compefcit. Fr Jftat quoque mimm in m&dum
millefolii foliorum & fiorumfsrina ad fanguinis mi^um^
uhi unci^e pondere una cum Armenia terne drachma ex vac-
cino la&epropinetur jejunis diehm tribmcontinuis, conf. qup-
que Galenm Lih. III fmplicimn medicamentor, foh. Renediem
Lih J. de Materia Medica ^ Reinerus Selenander €onfil, VIIL
S. IV. Sennert. Lih. IV. Med Pra&. pag, 2. Se^, IL cap. VI. fi-
ffit quoque hgemorrhoidum nimium fluxum iecundum
Fetn Pacheqv. vhf. V. ap. River, 'in Comment. Thom. WiUifi
Pharm.ration, P.II. G.L cap.VIL Thom. FuUer Pharmacop,
EDctemporan. p. m. 2^s. Ex eodem quoque fundamento
nonmodo fanguinis, fedalias quoque fluxiones egregic
interciptt & cohibet, hincmemorato Matthiolo millefo-
lium una cumfloribus tulum & cumfua ipfius aquaaut
csprino la61e potum gonorrhceam in viris in feminis

C2 alba

2a DISSERTATIO INAUGURiALTS

alba uteri exerementa: tollece & dyfentericis quoque u-
tiKter iiifundi una eunifui ipfius fueco perhibetur , qua-
fern obfcrvationemetiamhabct G^^rit?/ FaUop. Secret,. ^age.

f . XIL

Infuper antepileptica quoque virtute excellere
inilfefohum au£loritate Arnold. de Villamv. Lik L Prax.
£ap.XXIL&€raton..LihJ.CofifiJV. conaprobatur , quae
¥is & efEcacia unice , utnobis videtur , a fulphure vapo •
lofo anodyno &magnofpafm0Fum etiam convulfivo-
lum fedativo petenda ac derivanda eft. Porro iafpaf-
modicis vermium rofionibuscommendatur , uti inter ar^
llos prodit Zmngertts^ in Herbarw fua it. Anton:^ Chalmet itt
michiridMkurg^ LikUlcap^XV.. quaeipfivirtus obama-
ifcantem; fapoiem. &oIei fragantiam eompetere vide-
tur„undeexeodem fun<lamento ^Uliu^ Capar Clatdm im
Mmpir^^rationaMlikIJLSe^.S:^. Tr. Rcap. VL aquam ro^
iarum; & ^^!2ff ii^ aquam florum aurantiorum adyerfus
vermes convenire deprehenderunt: la abortu immir-
nente,.quiHunquam nonabsque fpafmorum fummavio-
lentia fit,. decQaum millefolii ceu praEftantifrimum re-
medium; pradervatoriurn commQnSatnt^LMmene Pauiiin^
Qmdripart. Bbtanim clkff. Ll pag.mo. Contra vomitum
feerbae deco^lum cmn labrufae floribu&utiliter dari putat
Matthiolm m CbmnientL adiDkfioridlLihini cap 137. quod
Bon fine ratione ab ipfo fiatuitur „ fiquidem^ vGmitus eft
effe^sinfignium ventriculi praefertim ac duodcnifpas-
snorum „ quibus vero fcdandis milkfohata optime fuc-
currunt;,

fXlll;

DE MILLEFOLIO.

§. xnL

Si ullbveroin morbo fokmini egregio funtmille*
fbliata, certe inmalo (ic di6\ohypochondriaco & hyfte-
lico eorum ufus continuatus tum adpraefervationem pa-
soxyfmi tum ad ejus mitigatronem , obfervatur longe
prseftantiflimus. ExcellentifftmusDn. Frafes hunc in finem
femiliariflime utiturdecoais&infufisexmillefolio, ne-
queroinus frequentcr praefcribit pilufas ex extradis mif-
lefoIii^chamGmillae, campLcaftor. & extr. rhabarb, pa-
ratas. Mirifice etiam Clarifiimus StahUu^ in Dijfert, dc
Iherapia pafjtonis: hypochndriaca raedicamenta ex herba
millefolii extollit ,> dum ait :: quodfitnpaffionehypothondria'^
ca etiam acerhiores: anomaltt commotknes circa venam port^
ficcedant , fpecifico quodameffeiHtf illii fucmrrit herha millefo*
lii vel in: decoHo vei in e/fenfia adhikita ^ qu(e: uliimm etiam
cummoderatajpiritus vd/dtiB additione^ inferdum mn 4^que
cantinuo uju offerenda conducit\ Et proS:6:o^, eerta & mul--
tiplici oblervatione edodis^ contumaciflrmum hunc
morbumminime remediorum multitudine eorundem-
que crt;bra cum ahis mutatione vinci , non absque fun-
daniento adferereIicet ,,milIefolii folius deco6to vel in-
fufo per longum tcmpus ufurpato adfumtis interdum le^
nioribus laxmribus ^ fervata infimutexa£liori diaeta plus;
praEltari pofle hoc in cafu , quam omnibus aliis tantop©-
recommendati&moEofiusqiie paulo conqpifitis medfe
camentis.

$xiv:.

BISSERTATIO TNAXJGORALrS

§. XIV.

Quia flores chamomilk vulgaris etiam propter
dleum, qi3od per deftiHationem identidem faphirinum
prodit ,temperatum & fedativum, millefoliopenitusfer-
fnefimiles & ipfi afBnes vires alent, eorum hinc virtus
nondilpar , fedunaeademque incommemoratis jam af-
fedibus deprehenditur. Qoa de caufa opportune ad-
Hiodum in horum morborum curatione hi duo flores
eenjongi & in uiium medicamentum , ut infufum ve! de-
coiSum am in clyilerem vel cataplafma recipi poffunt:
fiquidem hic flos in oranis generis doloribus , fpafmis
quoque & haemorrhagiis fiftendis fere eft incomparabilis.
Idverohabet maxime familiarepraemillefolio, quodfe-
miflofculi illilutei, qui difcum formant, ad drachmam
unam aliquoties dievacuo fumti pertinaces febrium in-
termittentium infukus atque impetuspotenterfiftant&
compefcanc longe tutius, quam ipfelaudibus in eoelum
fublatus chinse chin« cortex, cpiex remoto Peruvia^ao
f egno ab aliquot inde jam annis tanto pretio redemtus
fuit. NuIIum vero fimplex inrerum natura reperitur,
quodtam amic^m eftinteftinis, quamflos chamomillge,
qua de caufa etiara non fine confilio & fingulari fru£lii
tacusqucfolosfloreschampmilk adcly fteres in omni-
bus fere affeSibus loco aliorum ingredientium reci-
piendos curayit ac fuafit L^^ceUmtiJJimus J^n, Prafis ad-
dito^ fiopiasvldebatur, oleo amygdalarum dukium vel
liujusloGO (ubftitutis ad fumtus parcendosoleis liniaut
r^paruiii, qoae&falis communisfufEcieatiquantitate, fi

DE MTLLEFOLTO. ^

prsefcrtim alvi deje^io tentata fimul fuerat, quippefal
eommunein {limulandisintefl:inire£ti tunicis melioremt^
longe ufum habet , quam varia extra6Va & eleduaria k»
niciva vel purgantia , quibus oninibus interclylkres ca-
cere poffumus optimje..

§. XV.

Denique millefoliatamiriiicapollent virtute infae^
fionibus, corruptionibus & exulcerationibus^ interna''*
rum partium confolidandis , adeoqueinpulmonum,re-
numque exulceratione eorum ufus circumfpe<aus non
pxlane eft contemnendus. Roderkus^ a Fenftca Tom^Jw
ConfiL Med. & JohannesVr^evomsinMedkinapauperumydX'*,
de extollunt pulverem millefolii in phthifi & ulceribus^
pulmonum , fi quotidie ejus drachma una inj jufculo ca-
lidofumatur, Nequedubiumeflf, quin^iftis inmorbis^
maximam interdum praeftet utilitatem prsBfertim fi se-;
grotantis sEtasnonfirprovei^ior, fifuccos adhuc in ve*
nisalatbenignos, necmarcor , languor & fummus viri*
um lapius in corpore fentiatur , fique infimul accuratioi!
vi6\us ratio obfervetur & medicatio haec per dimidium^
annum&ultra follicitacuracontinuetur. Eundejn ve-
m & illuftriorem adhuc efFeaum in phthifv expeaare:
poffumus ab ufu eontinuata decofli millefolii cum con^
ferva rofarum rubrarum prsBparati & bene clarifica-
tu In laefionibus & exiilcerationibus inteftinorum poflJ:
dyfenteriam gravem flores millefolii & chamomill^ im
d^ftere adplicati velimus quoqpe in foijjtna ds^joffiad-

114 DISSERTATIO INAUGURALIS

fumti ad confolidationem egregiam exerunt efficaci-
am. In cafu ab alto ad fanguinem congrumatum re-
folvendum aqua milkfolii deftillata vel ejus deco£lum,
pulvis quoque cum accto itidem praeftantiffimse lunt
virtutis.

§. XVL

Luftravimusjamnoftri fimplicis ufum internum, (u-
pereft igitur,ut paucis tantummodo verbis agamus de ufu
ejus externo , cum fatis etiam iile nobilis fic Nolumus
vero hic efle longiores , quia abunde cjus ufus chirurgicus
& vulgo eft perfpe6lus. Et primd quidem egregiam ex-
eritefficaciam in tumoribus & inflammationibus exter-
nis emolliendis ac difcutiendis. Speciatim verocata-
plafma ex floribus millefdii, chamomilk, meiiloti a-
liisque fimilibus fpeciebus prgsparatum in tumoribus
odontalgicis, itemque pedumcsdematofisnonfineefFe-
&.U eft evidenti, In eryfipelate flores ficci prius contriti
ope lintei triplicati parti inflammatione u8:x impofiti
optime conducunt Linimentum ex aqua millefolii,
chamomillas, aceto vini, fpiritu vini camphorato & ce«
rufla partibus genitalibus,cumprimispraEputio ac fcro-
to ab impuriori venere tumore affedis rrequentius de
die calide adplicatum egregio eft juvamini.

§. XVII.

Praeterea decantatiffima eft millefoiii apud omnes

fe-

DE MILLEFOLIO.

fere auaores&botanicos&praaicos hngularisvistrav-
matica , fiquidem non folum vulnera recentia optim€
conglutinat, fed & ulcera etiam fiftulofa & malimoris
purificat & ad Gonfolidationem perducit. Eft igituc
hoc millefolium inter vulnerarias plantas facile prin-
ceps & jam ab A^/^^ armipotente Graecorum heroe ad
vulnera militum fuorum fananda adhibitumfuifletradi-
tur, Simon. Fauli in Quadriparh Botanm citat hiftoriam
ex HoUerii Itb. 11 cap.V, inflim. cbirurg. petitam de quo-
dara ruftico, cui decifus erat nafus ea part€,qua osia
cartilaginem definit, qui fola herba miiiefolii tufa & in
vino nigro trita impofita brevi fuit reflitutus. Reno^
dms in Mat, medica itade millefolio differit : qualitatsm
hahet adftringemem & vulnerariam, Optime ab infianma^
tione vindicat, defiuat & glutinat ^ ukerihus quoque prodefl
i^Janguinem mdecunque fluentem fiftit» conf. quoque Zvin-'
gerus & Lonicsrus in Herbariis fuis. Vuigus i n ufum vul -
nerarium fubigit auttunditherbammillefoHiinformam
cataplafmatis addito tantiUo axungiae porcin^ vel lardi
infumati, Quidam etiam teiae aranearum parum remi-
fcere ac vulneribus recens infliais id adpiicare folent.
Gargarifma ex aqua deftillata millefolii vei ejus deco-
dioneufurpatumrefiftit putredini faucium , gingivae,
&coIli. Herba contufa carbunculis cum fruau quo-
queadponitur, uti teftantur SfokCrato Lihr, de pefie, P.
Droetus ConfiU de peft, cap. X, juL Palmar^ de febrib, ^eftt*.
lential cap.XVnL M.linzer Amidot.pefl, libJL

D §.XY1IL

DTSSERTATIO INAUGURALIS

f. XVIIL

Ultimolocoexponen& veniunt vmx ex minefow
lo praeparationes. Quando herba vel recens vel ficc»
tina cmm floribus parumper inciditur & cum fufEcienti
quantitate aquas fimplicis vefics cupreae vel cucurbitse
vitreae capaciori inditur & deftilfatur, prodit aqua coloris
fubcoerulei , cuifupernatat ofeum penetrantiflimum co-
loris faphirini efegantiffimi, cuivixdaturinrerumnatu-
ra fimile, unicum ficfiamomilte ofeum excipias. 5^ok
Sigism, Elshohius in DeftiUatorm curiofa plurima profert
cxempla vegetabilium coiorate akmbicum tranfcen-
dentium^ quippe fecundum pr^diai auaoris experi-
mentumt veronica recens cum vino vel aqua deftillata^
dat aquam viridem, idquodetiam de fafvia & rorema*
rino vaiet;^^ chamomilla Romana oleum flavum deflil-
latione fundit, exfecibus vini elicitur per veficam ole-
^m viridiffimum ^ excinnamomo aurei eoioris , expe-
trofefino& chaerefolio florentibus & in femme confti-i
tutis viridiufcultim oleum prodit , Iridis qusdam fpe^
cies ccerufea aquam largitur coeruleam, planta ros folis
ai£l^ decenti methodo per veficam vitream deftillata
liquorem ad rubedinem inclimntem exhibet & certa
pirapinells fpecies ceerufeo colore impr^gnatum^ fpi-
ritum fundit. Meminit quoque curfofus hrc fcriptor
©fei^ cceruler ex chamomiila deftillati , fed de noftri
»ilefolii oleo faphirino akum apud ipfum filen-;
mm £voivimu| tone rem plures aBos foipto-

DE MILLEFOLTO . ^

chymico"ph^acevticGS , bota^^^^^
cos. nullibitameneiusmentionem faaam deprehen-
dimus, etrifollicitacura inid inquifivenmus, tandem
cafu quodam incidimus in exiguum hbe !um , quem
foh PMpiuf Chymicus Coburgenfis deheriif^ conlcri-
pfit & anno i6j5. edidit, qui unieus auaor jam men-
Sonem injicit oleorum miilefohi & chamomiils,quocl
colorecceruleoprodeantindeftillatione. ExceOet^
tiOimus Dn. Pra/fs in Collegiis fuis nonnuHisque Dis-
fertationibus inter recentiores omnium ptmm hujus
olei meminit & experimento proprio , cum torte tor-
tuna in aqua millefom deftiUanda effet occupa-^
tus , guttulas olei hujus cgeruleas fupernatantes ob-
fervavit.

§. XIX.

Memorabile circa oleum millefolii hoc eft , quodi
eius colorpulcherrimus faphirum fere fuperansfucces-
fu temporis paulatim mutetur, adeo ut gratiam iuam
intercapedine duorum vel trium annorum tere pe-
nitusamittat; fpiritus vero coeruleus ex fummitatibus
deftillatus noftro experimento ultra qumquenieftre
colorem hunc fuum longe amosniffimum exadte ierva-
vit, ab eo vero tempore deinceps fucceffive glauceice-
re capit. Falfiffima eft eorum opirao , qui fpsntus
& olei millefolii colorem ccEruleum vehcis deihl ato-
riis ex cupro confeais deberi adferunt & dicunt lo vi
ab oieo hoc penetrantiffimo quasdam cupn particulg

n DISSERTATTO TNAUGURALTS

^deinceps commirceri eas intime cum olc;o & Ipiritu,
nt adea fanc ob rationem ccerulei coloris faciem indu-
anr. Refutari vero hofum fplendida theoria facile
poteft, fi modo deffillatio fufcipiatur in vale vitreo ,
qbi itidem hac vefte confpicua prodeunt oleura & fpi-
ritus. Circa j;am diai fpiritus deftillationem adhuc eft
monendum , quodis fub initio deftillatioois non fta-
tim cGeruIeus appareat & quidem ex hac ratione, quia
particute oleolae ob ar<aiffimam cum ceteris partibus
eonnexionem tum temporis nondum fufficienter ex
floribus funt evolutaer & extraSae. Quodff vero ali-
quandlu continuata eil deftillatio ^ tum demum jruccesft-
colorem acquiriteoeTuIeum, qui infine, circa quod
tempuspotiflima olei pars alembicum tranfcendit , !ft fa-
turatiffimus. Ofafervandumquoquehoclocoeft,quod
€X ftbribus miOefolii recentibus vel modo ftccatis ma-
|or olei quantitas & fpiritus quoque faturatioris coloris
«rf^tineri poffit, quam ex diu confervatis & aridis, quia
cxhis tempareraagna particularura fulphurearura por-
UQ ex^iratr

Oletrm millefofii eff magnum anodynum, anti-
fp3fmodicum & carrainatrvum medicamen, qua ipfa
firtute egregia quoque fpiritusexfplendefcit. Spiritus
¥ini rectificatiffimus cum oleis raiIIefoIii& charaorail-
deftillatis & campbora decenti in quantitate ira-
pf^gmtus eximiara dat raedicinam cmmmmvmi ac

DE MTLLEFOr.TO: fl?

difctatientem, quae longe majori cum fruau in omni-
bus iQis afFe(Stionibus, nbi (jpiritus vini camphoiatas
alias adhiberi folet , poteft olurpari. Spiritns Junips-
ri, in quo fufficiens quantitas olei chamomills & mil-
kfolii foluta eft, concedit egregiam Tinauram faphi-
rinam diuretica & emmenagoga virtute non contem-
nenda pr^ditam. Qupdri fpititus vini fuperfunditut
floribus miilefolii & aliquandiu Solis digeftiom vel
lenioriignis calori exponitur , emefgit mde Elienti^
virtute gaudens antifpafmodica, ftomachica & carmi-
nativa non vulgari. Eftentia millefolii in Pharmaco-
poliis proftat, uti Sc extraaum, quod ex totius plant^
decoa^ infpiflato conficituf & confimili virtute gau-
det, interque pilulas laxantes, quae fimul confortant
& humores corrigunt, quales funt ExcM Dn.Priefidt^
reae recipitur. Laudatur quoque ab auaoribus non-
nuliis pulvis herbae ex planta arida compofitus. Pos-
fet quoqueex minefolio parari fyrupus, qui cum aquai
millefohi & cinnamomi hauftus egregio foret levamini
in doloribus ventriculi & inteftinorum, ut & ftephnti-
cis. Communirime herba & fummitates millefohi m
decoai vel infufi forma pr^fcribuntur hyftericis
pr^fertim & hypochondriacis fobje&is , qujabuteri
fpafmis , flatulentiis &ventris torminibus frequeii-
tius afficiuntur, quibus etiam folamini
nonmediocrieft.

timm

Machaons ^ertO0ef(|)5|<

mmU/ e>af i^mm fo tnWi^ unferfie^e

U0 dlmU / i)ap e^ tt^t m$ ^er$en^®run&c

SRfcem &er Auaor ©td) langji mmktt Ut
m^m\mh^iatl &a»on®u difpu-
mtft

3f? <«n ©efiattgerN/ an tamb ungemeitt/
Un^ttja^ ©u ^on Um Oe&l &efFelben ^ier anfii^*

ref!

Wtb i>kltn mbsfmbt/ mb ett&ae muee feon;
^r eOIe ^apUf^uin tfi ^mt ^od^blm an

SJJan fte&ef i&n niit £ufi mb mit ^tqn^m
mt

STOcin bttt^^ttt mm ba$0(^ btt tUinm

©0 pnWnian/ t>a^ e$ tt^m bimam Mtm
fan.

tin^tafmMm^Unm tm Uiltn Medjcmw

ungg^SWitfel rubmt
man t»arff 5«(Tel&en aucfe gan^ ficfcer fic^ 5ebicne»i
fem ^elieMer ® unfi Die tRer»en m^t mtt
nlrat.

3(b »imie »or&e5ac^t eon antsern ^rafteti
fcfeweigen

ma metn ^ee^rter Hetr ^mn mm.

famfp«cl)t, •
«nbfon Plel Iteber jegt mit ttjentg mnmulm
Mi &er|!t<& mein ©emut^ auf ©ic& melti
greun&geric&f.
Wff / iBteoffenba&r im Mediciner*Or&ett/
©er je(Reij@taat unt»mec^t»om Do^et» J^m
melfu&rt/ ^ ^
©ttr^& umrmdWen §lei& etn fol^r mmn ge*
teor{»en/

®er tuitot)^/ J>ae €r nun al^ Doaerpromo*
virt

SgjantBir5nuratl5ufrflN«« ^iintt Praxifc&en/

m$ iiitJiti unO WiaUtf^ m FrQfeffores
ftttC/

JDfe wr eenf^if bei^ to5#/ algflu^egeufe^e^eii
^ersleic&eu 5(erit< mat» ittc&t oWer Orteti

SOtm vivat ipatfiiu^ ! bmn (Btimt 3ik
^at €r mlt mb g(e(^ &o#nj5mH(fi

mo foIc&e^ap(ferfc(( 5e^)errfc&ee ^ag ©emue&e/
C)att)ir{)&er falfc&e?f^e!{) i)e$ 6{ucfe$ nur
fac^r.

mtt (b t>er Seie se&rauc&t/ fan M$ ^tf^m
tre&en

gu(i «n{) 3ninietft)o^)I (gein ^>au0 mb
mohnnmUt/
gBoSD{n5et)onS(bet^ nnMauttv Stmbra mhm/
S8oS«ut»e(nt>er3e(tHne)ett)(0fol9etf)?at^.

Htmi m^mif^nmt>m ©emfltfje mt>
(ont)(d^at)tm MHim %t%tn Dem ^)0(|=ffDf.
Hn£t ^joc^gecl^tten Ijecrn Candidaten in
^)^#er awffe^en foWmwnD woBei»

Bcflcrt

F. Rhythmander,

Med. Gult.

(O)