Skip to main content

Full text of "Emblemata : emblemes chrestienes et morales : sinne-beelden, streckende tot christelicke bedenckinghe ende leere der zedicheyt"

See other formats 


J^  ê^ 


FOCRT 


MilC 


.1....  IM)|      . 


1 


^'*4«-»X-,.-ï»Ö^'' 


EMBLEMATA 


DOOR 


ZACHARIAS  HEYNS 


V 


ci  SlCcrcalôS' 
S  mne -Beelden 

'Tot     C ÇrtjUitc^  )aedinxkituihe  . 


XSnciinck^^  ■  _^c. 


CL  t 


S 


JiLi 


Soft  'Deo  jCoricL 


OT-  RoMT  £  RDAM' 


I^J 


 


(osce  f^  ifjsu  m 


P*  V   f  '  *  1  int  ^  •  f  9'*^ 


il    '  \ 


SONNET, 

Fait  à  Ia  lo vange  de  r Auteur. 

Zeuxcfuft  admirable  en  Tes  traifts  rouge-vcrds, 

A  mpbton  en  fes  tons ^<iÂrchimede en  nature, 

C  hnfiffe,Hjparque^Euclide,  en  tcmps,n5brc  &  oicfurc^ 

V.^ermaoored>c  Cornix  en  dids /aconde  &c  vers. 

A  ce  coup  tout  a  Ueyns,(\M\  en  poin(5ts  fi  divers* 

R  cgle,par  indivis,  fa  riche  ArchiteSîure  :  ^ 

î  1  p'ro/edle,  cinîente  ôc  conftruiótpar  jointure , 

A  ppuyant  fes  Corbeaux  fur  l'Oeil  de  l'univers. 

S  on  Ipherique  '^l-frmBxtîmrcïtXt  CherUe, 

H  umectelc  terroir  de  l'Ame  plus  fterile, 

E  t  Amphitane  à  foy  tire  les  bons  Efprits. 

I  admire,  5c  fi  faut  il ,  (o .'  vray  Ccphifodote , 

N  epveu  de  Mnemofine)  hunier  ton  Antidote, 

S  ans  ailleurs  recourir  qu'a  tes  docles  Efcrits. 

B,  Bad  DEL. 

Au 


Au  Seigneur  Zacharias Heyns^ 
SONNET. 

AMo72  advh  fe  trompe  cil  qui  cuià 
S^e  tout  [oit  dit  ^  fait. 
Si  que  lenvie  lait 
Tout  accompli  Jans  y  Ui/er  rien  vmde: 
Car  des  efirits^  U  yetUe  CaBalifle 
^J^eure  fermement 
Maint  art  encor  dormant 
Eftre  afgupi  ^  au  fimmetl  fort  Cupide., .. 
Tu  l'as  monfiré.fay  donc 
M^ecefoit  or  ^fîonc, 
êjie  ïenyieuxà  tout  moins  fe  refveille  , 
"Bien  feu  te  fouchnt 
T)u  vilain ,  qui  riant 
Toufmrs  rmord  l'efpnt  qui  pint  fommeiUe 


^^^*  în 


In  Emblemata  ZacharkHeyns» 

P]  Eïnjtnjenuflei  cuinse  caUmo  fluis 

Suavcy  delicatum^  amienum^meUeum , 

Et  melUfiquid  e  H  mer  o  ufquam  dulcm, 
^oema  ypr<e  quo  nee  Venus  Cupidimm 
M^ter^venttfia  3  ipfeque  necfunt  Grati<e 
Crau  :  quid  hoc  H  f  in/i?  qmd  hoc  ?  mens  mferem 
St4aVe  j  canttlUntéus  'z^obis  tocos 
Modofqttefacere  ludtcros  oloribus  ? 
S^ts  rocts  carmengarrHlàficamferat 
*^E^de  jtnficetum^elu  '/ibe^culta  Vat'mm 
Jgnobtlem  inter  biaêïerare  numina,  ? 
npraftnte  Tho^bo  quis  movere  poliicem 
rlecirumve  geHiat  ?  letPes  aut  tibias 
jfnflare  demtns  aujit  ?  alter  Marjyas 
tAudirequïnoHt^gregiluüibrmm 
Debere  doSïo  Vel  'Toetarum  capet, 
Haud  efi  proindejoaud  efi  vt ,  infofam  <uelt4t 
(^4ntheriutn^jic  in  paUsïram  me  \oces  : 
Dubidm  paUftram  me  hercU  pUnamque  aie  a 
^ericuiofiZyOpinioms  qua  bonte 
Vaeer  e  nirntsprocUve  Rt  proterviam  : 
CitiufqHÇ  tandem  decoquas^  quam  compare  s  % 
Mdttjecunda  queis  loco  tacentibus 
Tolttioris  literatur^frui 
Licebdt  aurà^moreforicum  yfita 
Se  prodtdere  \oce  ^  mentis  indice 
Tuiqttemfirenodiyitisipen^iefater  ^ 

^^  S<icrlfqm 


SdcYtfqüefemfer-yirgïnumpufes  chorh 
RefpeSiat  orbejabra  mus  ^ fiylum 
Liqttore  Mufz  peodfeio  prolmi  i 
Z)iu fugacis  ^  caducs  terminos 
Metafque  tram  vi^ore  fveBus i(fmo  ' 
Solerf  is  mgefil^entheoque ffintu  ^ 
'^yumore  regiamfecmîdo  gloriaz 
Viam  capeffis  ^mferifque  rvaübué  ■ 
TSlomen  celehre^  oblmonispecfitti 
Ohltterandum  i  aut  temporis  rubhine. 
l4,m  ne  loquaces  ufque  mire  mur  m  anus  , 
Geftufve  doSios ,  mïmïcajve  Rofiij 
(^0  ^era  yiVa  dignitos  Com^di<e 
Et  wVidendtém^  baud  (^mdmdum  pofieris  ^ 
rPectis  ^iritiitm  theatro  cenHhit  ) 
tArgutias ,  certare  lecythis  f  ares 
Suad<e  canons  Tullianos ,  ;;9j  ipihent' 
Ornata  dttlctbus  modts  ëmblemata  : 
Ventifia ,  culta ,  d^dala  emblemata ,  quibus  ^ 
Vtrumque  pr<sftas  mus  ,  OnheHr^e  de  lus 
l^iSia  tabellà  Rofcium  y  ruerju  patrem^^ 
Stjioqpie  fluminü  Latmi  TuUmm, 

Alterum 
Et  facUem  ducis  refonanti  carminé  rverfw^ 

Nee  pot  e  qmd  modulis  dulcim  efe  tu^s.  ' 
£t  mmeris  -vit^  fapiem  ïncludis  honefU.  ' 

Srtita.  de  Sophi<s  dogmata  rara  pe?m 
eAddis  ^peiUa  ilïecsbras  ptSforis  ah  arte  i> 

Ingemum  i:>omim  pagina  qtt^qm  refera- 
^euq'ie  ittcundts  im mijces  fena    dnlci 

y  de,  quis  ^mBum  te  omne  tuUffe  neg-t  ?     ' 

lOHANNE  s  K  OCK. 


Op  d'Emblemata  Zacharie  Heyns. 
Tvveevoudich  Sonnet. 

SOohaeft  dcwacker  Oogh,  fiengrcytich  van  natueren 
MerâopecnSinne-becldtfpitsvindichliickgeftichtj 
Scndtfy  ftrax  na't  vernuft 'tbcwerp  met  onderriclit 
Alsbodedes  verûands,  om  in  tgemoedt  rcvueren. 

Derhalven  hccfi  hier  Hews  heelkonftich  mer  figueren 
iitkoüeliicghelchier  Emblemen  inrghefichr 
Rijc-finnchliic  bedacht,  d'uytbeeldingfoo  verlicht 
Dat  weetluft  haer gemoeut  vcrquid  toi ckkcr  uercn. 

By'tvelerlcy  betoocn  Poeteliickgcfteit 

Heeft  de  vei  klaring  oock  zeer  duydeliic  vermeldt. 

"Tvernieuwt  een  Gecilich  Geert ,  'tverfraeyt  en  flercl  de  vreughdcn , 
'Tmaed  rijcker  van  vernuft  tgroeyt  in  fubtiilhey t  aen 
Wanneer  vvi5inne-beelt  beduydtwort  cnvcrftacn 
Met  een  bevalhicheyt  den  gront  en  tpit  der  deughden. 

Men  fiet  ooc  menichmael  dat  in  gcmeyn  verfiandt 
Der  jonger  finnen  teer,endeoudeherrnen  mede, 
VVordtwelfoo  wel  t  begrijp  van  deesfmrijcke  zede 
'Tgehcymvanduyftrc  Re-en  in  het  gcmoetgeplant* 

Veel  eer  door  fulcfubie^tgefwindichliic  bevvefcn 

ces  menfchen  Geeft  tot  dcught,en  van  'tquaet  wort  geftiert 

Tot  vromicheyt  gclod ,  verwed:  en  gcmaniert , 

Dan  door  vvijtloopichfchrift  oftdoor  langduerich  lefen, 

Dochdieliinkonft  betoon t, geen  prijfens en  behoeft  : 
Elcwercpriift  iiir^en  Heer  ,  het  loon  niet  lang  vertoeft, 

Dcn  arbey  t  die  Heim  hier  heeft  ingelcght  tot  leere , 
Siin  ftoffen  nutbacrheyt  in  tSiune-Choor  verfiert  a 
En  vruchten  van  liin  Breyn  finriickehicgeciert 
de  Lauwer  Crarfz  ten  loon  verdienen  tziiner  eere. 

Codt  en  niet  meer» 

A.    S  M  Y  T  £  R  S, 

\  Op 


op  de  ChriSdijc^  Sinm-beeldcH'  banden 
Sinrijcken  Dichter^ 

ZACHARIAS    HEYNS. 

KOmt  ingetogen  Ziel ,  fchept  Goddelijcke  weelden  y 
Vyt  Heynfens  heylich  Rijm,en  Chriftcliicke  beelden: 
Ghecn  beelden ,  die't  gemoed  aenprickelentotmin  ^ 
En  *tGod!oos  Outer  voen  van  Venus  de  Goddin  : 
Maer  ons  gedachtenis  van  d'ydelheyt  ontwarren , 
En  voeren  onfe  Gheeft  verr'  boven  alle  Sterren , 
Tot  dat  hy 't  Hemels  fmaedjgeliic  hyHemelfchis, 
En  fwijmt  na  Godes  aerd,  en  (ijn  gcliickcnis. 
My  dund  ick  bender  al ,  ickiwecf  gants  opghetoghcn. 
Op'taerdrijck  was  ie  blind  :  hier  krijgh  ie  open  oogen, 
Ic  fie'twarachtich-Heyl  door  Zachanas  bril. 
Beneden  ift  gewoel  :  hier  boven  iffet  ftil. 

I.  V.  V  o  N  D  E  L  E  N. 


EEK'GHE  D  I  CHT, 

VEel  Boecken  fnoodt  daer  worden  wt  gegeven , 
Die  jonge  li  en  bederven  in  den  gronde  : 
En  blafen  op  het  heete  vyer  der  fonde , 
De  deughct  fchoon  word  wt  het  land*  ghedrevcn  : 

Macr  uwen  Boeck,die  ghy  ons  hebt  befchreven , 
O  H^)'«/7kloeekienisfbodânich  niet  : 
De  ïeucht  wat  goeds  daer  in  leert  endc  fiet  : 

Waer  door  u  naem  (al  by  de  Vrome  leven. 

Of  werelds  Voie  het  Heylich  dicht  veracht , 
Of  Godloos  Volc:>  met  goede  Schriften  lacht  9 
De  vroome  li'cn  die  fuUen  u  werc  loven. 

Daerfal  een  tïjdt  noch  komen  naerdees  tydt^ 
Dar  men  de  DeucKt  fal  pnjfen  feer  verbliidt- 
De  Schrijvers  goed  ontfangcn  loon  hier  boven. 

^ö»  e  ff  mort  aie  qu  dofto. 

lij  AU 


A  la  louange  dcMonfîeurZacliarîeHeynic 
tres-Elegant  Poète. 

TV dSi 0  do^e^ Ykyns^far tonfupoirfublim^ 
chanté  à  nos  nepyeux^  tant  en  profe  qu'en  rime ^ 
^Maint  excellent  trùEîè  fle'm  d  érudition , 
Servant  aux  amateurs  de  bonne  mfimSlwn, 
Mais  Voici  comme  encor ^  avec  les  œuVres  tiennes  ^^ 
Tu  y  fvas  adjonBant  ks  Emblèmes  ÇhreHtennes  ^ 
Oeuvre  digne  de  toy^  ft)  qui  exceUemment , 
Environne  ton  chefdvn  Laurier  trtumfhant, 
^our/ui ,  mon  doSie  Heyns  jC^y?^  fdnSïe  carrière  ^ 
^t  at^  monde  aveuglé  déclare  ta  lumière , 

^ourfui  ce  fatnSi  ouvrage  en  defpit  des  pervers  s 
Et  attens  ton  loyer  du  Dieu  de  l'Vnivers, 


H.  C  o  L  E, 


Neder- 


Hederlanders  lof  aen  Zacharias  Heyns, 

T' Verloopen  vanden  tijc  veranderinge  geeft 
Aeii  alles  dat  in  deef  vervvoefte  werelc  leeft, 
Voor  al>  by  tijts  verloop  de  Goddcliicke  lichten 
Door  niiders  duyvels  voie  verdonck'ren  en  verfvvichtcn^ 
Betrachtinge  tot  God,oock  wat  tot  fiins  naems  eer 
Moet  ftrecken,  vliedt  de  MenCch  ,  verandert  al  te  feerj,' 
DOor  onverfaden  luft  ,  van  s'vverelts  fchais  nafpooren  j 
Soo  dat  de  goede  rrecktotGod  de  Heer  verlooren 
By  hem  is  ^  ia  noch  meer  der  vvetenfchappen  luft 
Van  goede  konrten,is  in  hem  ichier  uvtgebluft: 
Soo  hacft  hy  'tgoude  ftofvoor  twacrdichfthad  verheugen^ 
So  haeft  de  vvaerde  deucht  pas  cedel  v vert gefchre ven. 
De  Heyl'ge  vvctcnichap  als  land  loopcrlè  moft 
Onrvviicken  fiin  gcbeer  op'tyUigftdat  zy  kofi. 
Btklagehicke  zaeck  /  ia  faeck  om  ie  beklagen  a 
Dat  vvaer^hy  voormaels  plaateen  eeren  kroon  te  dragen  l- 
Als  een  Goddin  ge(et  in  gulden  Setel-ftoel, 
daerfvvoest  nu  nciifverftant^in  onvruchtbaer  gewoel 
tAthenen  mach  ick  wel  voor  andre  Steden  noemen, 
Dacr  in  men  heeftgehoort,  het  Heylichdom  verdoemen^ 
Van  lupins  liefile  ibon  ,deSufters  drymael  dry 
AI  mede  mocften  voort  ,  ay  diille  rafcrny  Î 
Doe  Triene  Werd  verfI:oort,en  "Biasw^ch  mocftvlieden;»- 
En  ded'  niet  als  fiin  volck ,  recht  uvv's  gehnde  lieden^ 
l^ïc  tuytcrhicke  goct  med  dragen  vVt  de  ftadt, 
Spracdinncrliic  bdit  is  n  y  den  beften  (chat, 
Ghydo?idar  deucht  en  konft  als  balling  moeten  vviickeri 
Vytdy^vvtGrieckenjRoom'vvt  and'ie Koning  nicken, 

Den 


Den  Hemel  droefc  daerom:,doch  fiïn  genaed  befcliîâ; 

Weer  placts^daer  f  opgevoedec  worden  en  vcrquid, 

^j  God  is  den  goeden  goet  met  dubbelde  genaden  , 

„  Hy  ftraft  d^  fulcke  hart  die  fiin  genaed  verfmaden , 

5,  Onheylich  is  de  menfch  die  t'helder  licht  verheft , 

,5  En  faiich  die  den  glans  voor  duyfternis  verkieft,  - 

3,  Der  kennifle  licht  doet  ziel  ende  lijf  verheugen 

,,  Een  on  verhcht  verftant  kan  nergens  niet  toe  deugen . 

'Tverbhnde  Gnecken  land  de  wetenfchap  uytkéert, 

Siet  Neer-land,  ,als  Gods  zeeg,  ,die  minnelijc  aen veert  > 

Die  vviirkomt,eertiOnchaelt,ais  d'Edonides  plegen 

Den  Bachus  God  te  doen, om  kriigen  rijcken  zegen , 

,,  De  Goden  keeren  haer  tot  d'yveraers  oprecht  ^ 

5,  En  foo't  gemoet  van  dien,  iïch  ergens  neycht  oft hecht 

3, Tot  d'een  oft  d'ander  konft.,  oft  vvctenfchap  befonder 

„  Daerftortenfe  haer  feeg  dan  overvloedich  onder. 

De  dochter  van  lupijn  gewapende  Goddin  , 

Op  wecfterdesverftands,  geeft  hen  de  wijfheytin. 

De  Mufen  bmyn  geoogtjVooghdcflen  van  het  vlocyen 

Dcr  beken  HeHcons,  bevochten  en  befproeyen 

Sulc  Gode-lievend  volc,methaerder  borftcn  fap. 

Dat  elc  in  kort  opklimt  den  Berch  van  wetenfchap. 

3,  Tloon  volcht  altiit  de  de  uchr  die  iemand  fchied  ten  goede 

3, de  Goden  vullen  op,met  eer.deughlacmgemoeden ,, 

;,,  Want  die  hen  dienftbaeris  die  maken  fyverheucht, 

„  Sy  loonen  dubbel- voud  een  alderminfte  deuchd. 

Mercurius:,die  woort  en  reden  kan  beleggen  ; 

Dees  Nederlanders  maeót  gefchiót  in  tael  en  feggen , 

Behendich  in  bedriif,in  ommegang  beleeft, 

Ghecn 


=Geen  ftad  Roekleyn  dieis,  geen  plaets  hoe  flecht  gelegen^ 
OfFd'Hcmel  heeft  aldaer  gcfonden  fijnen  zegen, 
Wtwcndich  niet  alleen,  inwendich  aldermeeftj 
In  Goddelijcken  dienft  is  y  v'rich  elcken  Geeft, 
De  liefd'  des  naeftea  word  niet  min  ond'r  hen  gevondeti; 
Die  rijck'lijckfijn  begaeft  ontglippen  geene  ftondcn, 
Om  die  behoefcich  zyn,  te  redden  in  hun  ftaet. 
Lichamelijck  gebrec  word  inden  hoochften  graet 
Verforchc ,  maer  dat  noch  meer  elck  deuchcfaem  menfcH 

moetprijfen. 
Is  dacmen  hoort  al  om  'tvolck  krachtich  onderwijlen, 
Door  Stemm'  end'  hcyligh  Schrift  ^  in  kennis  tot  den  Hccr^ 
Def  betrachtinge  word  by  vele  meer  en  meer 
Door  yverige  luft  gcvoordert  en  gedreven, 
Dies  dag'lijcx  zy  ons  ve^lheyKàmc  lefien  geven^ 
In  Profe  en  Rijm  vervat  :  Doch  onder  vele  moet 
Men  Z^rW^iHf)'»!  vermits 'tfeerprijf'lickgoet 
Zyn  Penn'  hier  heeft  gedaen  in  ftilcke  te  beichrijven, 
Om  zynen  even-m cnft:h  tot  ware  deugt  te  drijven^, 
Niet  houden  voor  gering  :  maer  flcUen  int  getal 
Der  gener  dien  'tgerucht  den  Loffblaeft  over  al, 
De  fulc  hy  niec  behoeft  in  geenen  deel  te  wijcken. 
Dan  mach  met  vry  ghemoetdenLauwer-krans  doorkijC'^ 
ken. 

Bartjens. 

G^d  h  mijn  he^K 


Codes  Woordbly ft  eeuwkh  Bieni 

Al  wat  ter  werel t  is  fyn  tijt  heeft/tfai  vergaerr, 

'tGefternte  vallen  fal^geen  ding  en  fal  bellaen^ 

Gods  woort,  GodsheylicKwoordtjin  eeuwic- 

heytfaldtiren, 
Js  van  begîn  geweeften  fchept  noch  t  aHen  ure, 
Syn  willen  'm  het  woord/t woord  in  fyn  willê 
leeft,  , 

Door  t  woord  na  fy  nen  wil  ons  'tlicht  gefcha> 
pen  heeft: 
Schept  een  reyn  hert  'm  niy,o  woord,myn  Goè 

enHeere, 
Pp  dat  ick  'taerds  verlae t  en  willich  tot  u  Iceere; 

Nature  peura  :  car  prefix  eftfon  rernic. 

Mais  de  Dieu  la  parole  à  toufiours  fera  ferme-. 

_  Tout  ce  qtiau  monde  on  'voit  un  jour  far-  les  houjjines, 
^e  Distipfera  reduit  a  rien  iufquaux  racines^ 
^ais  ce  mot  qui  de.martlesfoudlen  dekvra^     ■ 
FuBfa?is  büut^eft^(^  ene  (^fansfimrrvivrat 
La  pitrok  efi  m  mot^^  celle  en  luy  premières 
Selon  fon  bon  flaifir  nous  donna  U  lumière: 

Bj^tire  mon  ef^rit  Ö  DieuJàinSi  mot^randroy^ 
Ma^  qf^iHantr<vamtc/{e  cœur  je  tende  àtoy. 

Verbum 


Verbum  Dominj  pcrftat  in  ^ttmxitn. 


Math 24^35-  Hemdendeacrdcfullenvcrgaen, 

Mare  13  i  31.      Maermynewoordenliiflennietvcrgaen* 

Hemel  ende  aerde  fullen  vergaen^ 
ncbA.u.  MaerghyHcereblyft. 

X^5'  Le  del  Q;^  latene  faffèroüty 

^  ^^'  Mats  mes  faroles ne  fajferont  foini] 

Is  A  tem  e>  les  Cieuxfersront^ 

Maii  toy  Se'igwur  es  permanent  m 

Al  Hei 


WTLEGGINGHE. 

Et  wercluyg  eiid^  den  middel  daer 
doof  God  alle  dingen  gefchapen  heeft  ^  is  al- 
leen dat  almachcich  Woord  ,  'tweick  inden 
beginne  by  God  vva^^  Ia  God  lèlfs.  lo. i.  cap.  r. 
2.  vers.  Dit  woord  anderfins  genaemt  Godes 
vy  il, Godes  arm,  Godes  wijf  heydt,  dacr  Godc  hemel  endc 
aerde  mede  gefchapen  heeft,  ende  noch  alles  fchept ,  is  on- 
wtfprekclick:  alfoo  dat  d'Hcbréen  tot  defen  woordemaer 
en  ademen,  gelijc  als  H  onbe weegder  tonghen  ende  lippen 
wtghebracht  wert ,  daer  mede  te  bewijfen  dat  God  alleen 
rnet  zyn  wencken  :,  willen,  en  ademen  alles  heeft  gefchapê 
fonder  moeyte.  Hyfprac^  ende  alles  rvasdaer.  Genefis  i,  eu  2, 
jy^/.jj.en  104 .  G/^  Uet  uyt  uyve  adem^fo'P'Vordenfygefchipens 
emefvermeuyveidcghesîaltû  der  aerden,  Daer  beneven,  Efaias 
int  40.  c.  2  8.  ^ers.  De  Heer  e  d\el>yïge  Godt  die  de  eyndm  der 
Aerden  heeft  ^oe^chi^en^  "Word  nkt  moede  noch  mut^  Tjjn  njtrjlAnt 
tsengrondelijc,  Waer  over  S.  de  'bartas  in  lynen  derden  dagh 
der  icheppinge  (eer  heerlick  fey  t. 

(jSfe  puijpi7ïte  f-vo'iXy qui  î'-vmuers  haftlty, 
Bncor  y  Encor  fans  cej^e  fci  bas  retentit  : 
Ce/Iefvoixd'anen  an  Je  ?nonde  renouvelle: 
6t  rien  ne  naifl ,  ne  r^it^  ne  croifl  c^uen  njertu  dcOe, 

Dit  crachtig  höoge  woord,  d'aerd  alles  in  befiaet.» 
Noch  lyn  geluy t  doorgaens  op  aerden  hooren  laet  : 
E>ees  ftem  van  laer  tot  laer  vernieut  des  werelts  Ipvcn, 
Al  t'gene  grocyt  ea  blo,e)[^m9etfy  den  wafclom  geven. 

...      '  ^^^y         ^      ^^"^^         Alfoo 


VVTLEGGîliGHe; 

Alfoo  dat  foo  God  noch  hedens  daegs  dat  woord  nîet 
Êîi  (prakedàer  mcdehy  alledingh  int  wefta  houdt,  drae^t, 
voedec  en  noch  dagelijex  fchept;,  foo  vicl  aile  ding  weder  m 
cenen  oogenblic  in  zynen  niet.  la  foo  God  zyn  levendich- 
makende ,  wefentlick ,  almachtich  woord  weder  uyt  alle 
fchepfelen  na  fick  toogs  gelijc  de  Sonne  haren  fchvn,  aïs  zy 
onder  gaetjfbo  konder  niet  in  een  wefen  beftaen  ende  ailes 
moeft:  weder  inderaflchenende  zynen  Niet  vallen  ,  wanc 
dat  woordt  is  aller  dingen  ding,  alle  vvefen,  vvefen,  &c. 
Daer  inne  alles  meer  is  beftaendeen  is  als  in  fickfelft^ghe- 
lijc  loannes  getnygtint  i.  cap.  3. 4.  vers. 

eAUe  dinghen  z^n  door  dat  fd^ve  yvoord  ghemaeSi ,  ende  f  on* 
dsr  datfelve  en  is  nktsgemaeSi  ^  yan  datghemaeSîù» 

Jn dm [dnjenyyxs  het  Uwen  ^  ende  het  le<uen  YPas  het  licht 
derMenfchen. 

Alfoo  kan,  ende  faL  volghens  de  H.  Schrifcuere,  de  we- 
relt  vergaen,  maer  de  Heere  blijft  eevvelick,ende  derhalvea 
gheftadieh  aen  te  roepen  ende  te  bidden  is. 


A  lij  *I>*ef» 


ny'een  ^daente  in  Mander  k^htl 
*Z)  ej^offfvermindert  noch  a^ermeert^ 

Vandeerfte  ftofFvermenght  met  levendighé 

krachten. 
Die  al  de  wyfemeefl  de  fiel  des  wereks  achten. 
Gans  niet  vermindert  word^noch  word  oock 

nkt  vermeert, 
Maer  doorgaens  d*ecn  ghedaente  m  d  andere 
verkeert: 
Ghelijckeen  doodepaert  veel  wormen  uytfal 

geven. 
Die  foo  yerandert  uy t  fyn  flof  en  krachte  leve. 
Der  naçhte-gajen  aes  van  levendige  ftoff. 
Die  dan  fo  kleyn  vol  geelïs  verkonden  sHee^ 
ren  loff. 

De  la  marfere  rien  n  efcoiilc, 
Ains  ne  change  que  de  moulc. 

t  EBoffe  feul'fecond  de  U  machine  ronde  y 
Comble  d'ejprits  ftitils^  qu'on  dtt  Ucime  dtp  monde 

^Aueen  miüe façons  ?  fans  qusls£orpsdes  corps 

Terde  njgaigne  rien^foit  dedans^fiit  de  hors  : 
Si  que  d'un  cheval  mon  la  l>{atme  façonne 
j^reflons  ?J  'uersfans  momhre.i^  tant  d'e/prits  redonne] 

Dont  pms  les  rojjîngnols  prenans  refeffton^ 

"pm  louent  ^  Niiture  enfaperfeCiwn. 

Omniâ 


Ommamutantur,  Nfliümtcm; 


l€cU  c,4.       Het  een  geflacht  vergaet  het  ander  komt, 
dochd'aerdeblyft» 

VnegenemUnjaJfe^^  !  autre  gsneratm  rkm^ 

mais  ü  urrc  demeure  toufours. 

D'eerfto 


tlegginghe; 

'Eerfte  iîoiïe  doorknoclit  met  ee  be^ 
vveginge  diemen  des  werelts  geeft  noemt  ,  is 
onverganckelic:,  dewylefy  van  niet  ghemaed; 
!^^  isj  ende  niet  tot  geen  niet  can  ghebrocht  wor- 
den, ghelyck  Petfius  feyt. 

Ex  rAhilo  nihil ,  in  mhlmn  nïlpofe  reuen j, 

Waet  vvt  na  de  nature  ooc  fonde  moeten  volgen,dat  van 
îîiet  ooc  niet  can  gemaeót  worden ,  want  (  fuo  Arift.  feyt) 
defe  voorftellingen,  van  nietiet  teconnen  makcn^  heeft  al- 
le Philofophcnverbaeft  ghemae(5l  :  Maervvy  moeten  dit 
foberlic  ende  met  onderfcheyt  verftaen,  want  het  fcheppen 
ende  van  Niet  iec  voort  te  brengen  ,  com talken  de  on uyc- 
iprekelicke  almachticheyc  Godes  toe^gaende  de  nature  ver- 
de  te  boven,  gelyc  LaSiantiué  in  zyn  derde  boec  feyt.  Doch 
fbois  defelve  ftofFveranderlic ,  genegen  zyn  de  om  allege- 
daenten  aen  te  nemen  fonder  haer  felfs  verminderinge  j  ge- 
lijc  een  klomp  was  daer  men  een  zegel  in  drud ,  daer  van 
het  fatfoen  blyft,  totdatter  weder  een  ander  iïgn et  ingeftelt 
wort  die  de  voorgaende  gheflalteni fie  verdriift  fonder  ver- 
minderinghevan  'tfelve  was^  alfoodatgeïiick  de  Philofo^ 
phen  fegghen. 

Ortüs  rumtij  alterius  eÜ  inter'ms, 
Vnim  mtcyitus  ortus  efi  alterlus. 

Het  baren  van  d'ecn  'tverderf  des  anders  is] 
Epidcalfo  het  tegendeel,  Wacr  oYCïOvtdiminvMetiamStyt^ 


WT  LEGCIT^GH  €. 

t^ecf^eciesfm  cuique  mmet  ^rerumqut  m^ntrlx 
'Ex  alïjs.(dm  réparât  natura  figuras^ 
2iec périt  in  toto  cjuicquampuhi  crédite /nundo 
Sed  rvari<tt)faciemque  novat  nafcique*uocatuf 
Jncipere  efe  ahud^qmmqHodfmt  mte^rno  ri^ 
^ejîneretlîudidem. 

Geen  dinghen  fal  in lyn  geftalt  beftacn^ 

Natura  doch  vernieuwing  toegedacn, 

D'een  wefen  ftaegh  een  ander  doet  aenvaerden  ; 

Hier  en  vergaert  gans  geen  ding  op  der  aerden^ 

Noch  in  de  locht  :  alleenlijck  tgeftalc 

©oorc  baren  in  een  ander  vorme  valt.      cnde  volgens 

dien, 

'tGene  menichj^efpen  noemt 
éMaer  <z' er  ander  mgh  en  acht. 
Want  Nat  mr  als  onbefchroemt 
Scheyd  en  deelt  des  leVens  er  acht  ^ 

D€recracht<ieslevens,namentli;c  den  vcrknochtenGeefl:,  werft 
-vcrfcheydelijck  in  alle  veranderingen  van  gedacnte  na  de  Verfcheydc 
;mcnghinghc ,  fonder  nochtans  te  fcheyden  vande  floffedie  niet  ver- 
mindert,macr  oneyndelyckcgcftalte  voort  brengt,  als  van  een  doo- 
de  paertcomendehondertduyfentv^rormcn^fyiidedaer  in  honderdt 
duyfcnt  Gcelten  van  levende  cracht  cnde  gevoelê,waer  uy t  te  merc- 
kcn  is  dat  den  Geeft  nimmer  vande  ftofte  fcheyr,  cnde  looooo  wor- 
men wordende  het  voedtfel  van  een  Nachte-gael  worden  iogooq 
Geeften  in  een  Geeft  ge voecht,  gelyckfy  maer  een  waren  ged utren* 
<3e  het  leven  van'tpaert,airoo  dat  defen  Geeft  is  vcrdeelyckin  oneyn* 
delyckheyt  fonder  te  fcheyden  vande  ftoffe,  welcke  ftofFe  verknocht 
met  den  Gheeft  niet  eyndigen  kantten  ware  dat  het  woord,  dathacx 
twefen  uytûiet  gegeven  heeft  haei  weder  yernictichde. 

B  V^ 


d'Encleeenicheytmetmt, 

^ittmtt  wat  teecken  d  een  wy  liier  voor  oogen 

ftelleo-, 
De  wortel  vaat  getal  die  wy  met  dry  verfellen. 
Een  fyndegheen  ghetal^dry  deerfte  tatglie- 

noemt, 
.  Dal  tal  en  ontal  'm  lieftallich  famen  Jkomt  : 
God  Vader  Soon  en  Glieefthier  mede  wy  ver- 

thoonen^ 
Een  eeuwich  eenich  Godt  hoc  wel  doch  dry 

Perfoonen, 

yanaenbegingheweeft  door  Godtsbefï^ten 
raet. 

Een  Godtheydt  die  à^n  menfch  nfett  onder- 
gronden ftaer» 

La  Trinité  de  l'wmtê 

n'exclude  la  Simplicité,  ] 

*Voy  comme  èmite  je  par/ais  lafigt^re 
Kadm  de  tem  nombre  y,€n  ft  triple  ioincture 

Vun  nejiant  mm  bre  aucun  :,tr  ois  k  premier  eftant 

Ou  Ie  nombre  ^  non  nombre  entre  nmonreufemmt  : 
vMarque  dè  Trinité  ^figurant  trois  co  tomnes 
Tcre^fils  fiinctefprit^  un  Dieu  de  trois perfones^ 

qui  comprendre  on  ne  peut ^  (^  dont  la  deiti 

SubJîB'  heur^fement  de  tome  eterniié. 

Tri  ni  tas 


Trinîtas  vnitttis  Sfmpîieitatem  non  cxcludkr 


,1  Joh.5,7.  Dry  zij  nder  diegctuygenifle  gcvcn  in  den  Me- 
mel de  Vader  het  woord  ende  den  Hcyligen 
Geeft  en  de  dry  zijn  een* 

^ly  en  a  trots  qui  donnent  tefmoignage  au  ciel  ^  le 
rPere ,  U  j^arole^t^  iefawfi  ef^rit ,  ^  ces  trois 
font  Hnj, 

B  * 


VVTLEGGINGHE. 

E  GoddelijckePoët's^r^^j  van  een  of- 
te eenich  fprekende  noemtfc  %acwe  de  Uut  nom- 
ihre  (^  de  '  lm  finît  è  ^  de  wortel  vant  ghetal  ende 
oneyndelijckheyt^omdat  alle  tal  'tfy  groot  off 
kley  n  van  een  voort  comt  ende  een  ghetal  dat  ontallyck  is , 
niet  anders  is  als  vermenichvuldighdeeenicheden  ,  daer  by 
fey  t  hy  les  délices  d amour ,  der  liefden  (betichey  t ,  om  dat  het 
by  Ç\c  felfs  beftaet  ende  ^een  m'ed-gelèl  begeert  buy ten  het 
cerfte  tal.Van  de  dry  fprekende, fey  t  hy  /rere  aifne  des  impars  ^ 
propre  au  grand  Roy  des  Rois  3  ou  le  nombre  ^  non  nombre  amou- 
reufement  entre  yNombr  e  chéri  d&n)ieu^Ats  ompars  eerfte  Soon 
die  Godes  vveftn  melt>daertalen  ontalinlieftallich  komen 
t'famen,  ghetal  van  God  bemint.  DetreffelyckfieReken- 
meeftefô  fyn  oock  van  méninge  dat  de  dry  het  eerfte  tal  fy  : 
Want  de  Pitagorifche  noemden  d 'een  noch  de  tweegheen 
tal  maer  wortelen  endeoorfprongen  der  felver^gelyck  dan 
Zaratas  Py  thagoris  vatQ&tx^d'een  de  Vader  de  twee  de  moe- 
der van't  getal  noemde^fijndedan  deen  ende  de  tyvee  wor- 
telen ende  de  dry  het  eerfte  ghetal  konnen  van  den  anderen 
niet  uyt-ghefloten  worden  ende  blyven  eenich  hier  mede 
Wt-beeldende  de  Heylighe  Dry  vuldicheydt  fegghe  ick  met 
Meefter  Willem  Bartienso 

I.  Beftaet  in  iyn  gheheet 
ï.  En  heeft  gheen  tellens  deel., 
Noch  heefteen  alfulcke kracht: 
Dat  nöyt  tal^lbo  vele  wracht  : 
Vader  Soon  en  Heylich  Gheeft, 
Ecnich.Godis  Averót  doch  meeil. 


Onfe  Salichey  t  door  ccn^ 

Heer  mac£l  ons  dac  een  ghemeen* 

Ende  allbo  doch  defe  Godheyt  ofte  Heylige  Dryvuldic- 
ïieyc  ongiondelijck  is  jtcnCy  dan  den  HeyligheGheeft  ons 
die  openbare,ghelijckBernardus  in  fyn  derde  Sermoen  op 
het  hooghe  liedi  feyc ,  Trinitatisfeu  Dmmltatis  arcdtiumn^c  ab 
angeüi  i  nee  homlnibm  ,  ^i/ijpintu  SanSïo  reueUntey  angnofcimr, 
befluyce  ickmet  den  Godvruchcigen.'S^r^^j  fcggende. 

Or  ceBe  Trifitéyfmr^ïus  m  memtefcher^ 
l'aime  flus  mlle  fois  adorer  ^quejplucher» 

Nu  dees  Dry  vuldicheyt  wil  liever  duyfend-malcn, 
met  y  ver  bidden  aen,  als  door 'tdiep  gronden  dwalend  - 

Gedenckende  de  treflfèlijcke  fprcucke^T<^«Vi  de  i^oribm 
germ. 

SiinUïm  i^  n'vsnnttusefe  de  Deo  crederequum  scire.  Vtmt^ 
mi  (tefie  oAuguJïinó)  metius  fciiur  nefciendo, 

Hey ligcr  en  eerbiediger  te  fyn  van  God  te  ghelooven  als 
teweten,devvijlehy  (na de  gftuvgheniire  Auguftinj)  beter: 
vvord  gckent  m  fohere  onwetenheyt. 

B  ü|:  t'ZQCC 


Noyt  y<tnde  vrinden  hinder  leed. 

Tempe  wel  tfoetfte  dal  datme  in  de  wcereldt 

vond, 
Noyt  onder  'tftuer  gliewelt  der  felle  winden 

ftond, 

Daer  fachmenmenichnienfcheendraclitich  fa- 
men  ruften^ 
Haer  finnen  en  gemoet  vermaken  en  verluft£  : 
Een  voor-teeld  vande  Kerck,  waer  inne  me- 

mchmenfch 
Qicruiter  vaii  gëmpet  fou  levé  na  ïyn  wenlch, 
Waer  t  dat  veel  dienacrsfelfs  in  Godes  woord 

te  meiden- 
Door  eerfuchts  fnoode  windt  de  felve  niet  on- 

ilelden. 

De  Penée  nefuft  onques  Tonde  ni  plaine 
è  ^itée  d  orage  :  ains  de  douceur  cft  pleine, 

T  emfek'T  aradis  de  ce  ^(tBe  univers 

-Onqnes  ne  fut  trouble  ,des  orageus  revers. 
_La  les  Cohdbitansfe  trouvent  fan  s  enVte^ 
fj)ncordans  yfa-ûs  diffut  ou  quelque  fcherie  : 

De  begUfe  un  tableau ,  ou  chacun  a  bon  droiSi 

Flus  de  contentement  d'efprit  receveroit» 
Simejrne  h  s  fajïeurs  de  leur  njent  d'arrogance 
Pie  mirent  cefamU  lieu  en  telle  dëcad&nce^ 


ISLonZcphyris  agîtata  Tempe,' 


Pfaltn.  1 3  3*      Siet  hoe  fijn  caje  lieffijck  îs  het  dat  Broeders 
endrachtichby  elckanderea  woonen. 


Volc'h^que  cefl  borne  chofi:,  ç^fouhakMequefie- 
ns  habitent  m  bonm  vatx  O"  concorde  enfemhle» 


WTLEGGINGHE- 

Et  dal  Tempe  lîgghend^  tuffcheta 
Olijmpum  ende  Q(Ï2Lm  d'alderhoochfte  Ber- 
gen Theflalie is  (na  de  befchrij vinghe  Abra- 
hamj  Ortely)  uyt  dcr  naturen  de  ghenoeche- 
lijckfte  Plaetfe  die  te  vindenis ,  waflchende 
daer  veleklimopende  wrange  die  de  boomen  ende  Klippé 
beklecden  àls  Prielen  ,  daer  in  men  voor  der  Sonnen  hitte 
endcallevYindenbevrijtis,  ende  de  reY fende  Luyden  ver- 
moey  t  fijnde:>haer  als  in  een  Her  berge  ververfchcnjmidden 
door  het  dal  loopt  deRcvierePenens ,  alsOlijevoort-gly» 
ende,  allenthalven  belommert  met  boomen  aen  de  kan- 
ten j  foo  dat  de  luyden  die  daet  te  Schepen  fpclen  varen  me- 
de van  de  hitte  dcr  Sonnen  bevrijdt  fijn.  Wijders  fijn  daer 
menichte  van  Fonteynen^  oock  vele  koud  e  ende  koele  Be- 
ken die(gehickmen  bevonden  hceft)feer  gefont  ende  krach- 
tich  fijn  voor  ongeftelde  lichamen,  hier  benevens  hoortmê 
daer  menigerlcy  gefangh  der  vogelen  die  door  haer  foetge- 
luyt  den  reyfenden  man  alle  forge  ende  hert- fvvecr  vergeten 
doen  5  daer  komen  d'aenwoo nders  dickwils  by  clck ande- 
ren :,  eten  ^  drincken  ende  handelen  met  vrcuchden  in  een- 
dracht ,  na  dat  iy  hare  Sacrificien  volbracht  hebben ,  fijnde 
de  felve  plactfe  louj  toegc-eygent ,  ghelück  dan  daer  fijnen 
Tempel  ende  Altaer  te  vinden  was.  Na  defe  Valleye  die  te 
icchc  wort  genoemt  het  vermaeck  Theffalie  Virgüm  allç 
Luft-plaeden  isnocmende ,  gclijck  z.  Georg. 

Svdmc^ynjiuKjti^  Ucus  dcfrigiditTem^e. 

Dat  is  Spelunckcn  jlevetidige  vloeden  ende  koele  Tcm- 


^vvr  tnGGîîiCr  ne. 

hthict  van  fchrijfc  medeStabc  int  7.  endc  8.  Boeck^Plimus 
in't  8.  Boeck4 .  Cap.  3cc, 

Ditvermakelijck  dal  ftellen  wy  tot  een  Voor-beeld  dtt 
Kcrcken  9  dewijledcKerckeGodesdaerinnedeChrifte- 
nen  verfamen  cnde  als  Broeders  by  den  anderen  komen  om 
God  te  bidden  en  te  loven^in  ficfelfs  genoechelijckeplaet- 
(è  behoort  ende  fbudewefcn  verquickendeghemoetende 
ziele  ter  SalicheytjWaert  het  fake  dat  de  klimop  ende  wran- 
ghe  die  daer  is  groeyende  doorgaens  ftreéle  om  denver- 
moeydente  ververfchen  ;  Maerleyderï  men  vind  hedens 
-daegs  by  vele  Leeraers  (van  de  vrome  iprcke  ick  nier)  klimo 
©p  toteygenbatCo  ende  fûkken  herden  wrange  intherte, 
d'een  den  anderen  weder-flrevende  ende  met'tis  ten  is  be- 
vechtende,dat  de  plaetlê  die  d  alder-ghenoeehelijckfte  be- 
hoorde te  wefen^door-des  ceriixchts  fnoode  wind  aen  alle 
rlyden  fo  onftelt  word,  dat  de  vemiakelijcke  vergaderingc, 
daer  inne  de  Pfalmende  ftemmc  'tfoet  gefang  der  Vogelen 
verde  te  boven  gaen  ,  niet  alleen  verfloort  worden:  Maer 
by  na  te  nietegaen  gelijck  de  heden-daeehfehe  ervarentheyt 
betuycht.  God  geve  dat  de  Wortel  van  alle  oneenicheden 
beneven  de  fehadelijcke  eerfucht  cenmael  foo  ghedempc 
werde ,  dat  deKercke  te  recht  by  het  vermaeckelijckfte  dal 
vergeleken  mach  weiden, 

C  He$ 


B^t  iiemen  huys  U  éMenfchin  Yverck^^ 
Het  nederk  h  hsrte  is  (briBenKercI^ 

Dc  Kercke  die  van  ftee,  Kalc,y  fer  ende  hom, 

Tot  welftant  vande  ftaet  is  uyterlijc  gebout, 

IsChrifti  Kereke  niet  noch 'trechte  Huys  des 

Fleeren, 

Hoe  wel  men  'theylich  woord  daer  hooren  kan 
enleeren  : 
Maer  elck  ootmoedich  hert  dat  fichdacr  in 

begheeft, 
'tCruys  Chrifti  nemende  aê,en  na  fyn  woor> 
den  leeft 
Syn  Broers  in  nedricheyt  voorgaende  ten  ex- 

empelj 
Is  Godes  eyghen  Huys  en  Chrifti  eygcn  Tem^ 

Non  point  leBaftîmcnt  piereux^  fait  demain  d'home^ 
Mais  îe  coeur  abatu  eft  6c  qu  efgliie  on  noname*. 

X  e  Temple  exterieur  fzit  de  pierre  ^  de  hois^ . 
*Pö^r  affermir  l*ejiat  des  mofiarq ues.^  ,  lotx^ . 

Proprement  on  ne  peut  nommer  U  "Praje  Es  pli  fi  ^ . 

^t^oy  qmux  hommes  aileron  y  eVangelîfey 
Le  lumignon  fumant  y  t^humble^  le  cœur  contrit  » 
Glorifiant  fin  T)iei4:f  P  ere  fils  ^  faint  efprit^ 

Sjùfi  noireur  deteBe^^  U  grâce  contemple^ 

Certes  fini  dufiainSi  e  fi  U  maifion  ^  k  Tem  f  le* 

Tcmplum 


i,^Cor.  3.'ii.    Weet  gïiy  niet  dat  ghvGodcs  Tempel  zytcn5 
de  dat  den  Geeft  Codes  iö  u  woont. , 


2S^  f^i^^  rvous  p4s  que  yous  eHts  Ie  Temfk  dt 
T>i€H^O'^eieJfr^dtVieuhMteen'Pous  ? 

C  2  Pauliis 


Aulus  in  den  z.  Brieftot  de  Connthê 

in;(5.  Cap.ftyt,  ^Vat gelyck^nijfehe^ft  den  Tempel 
Godes  met  den  zAf goden ,  tn^antghyjyt  den  Tempel 
'des  leK^endtgen  Gods  gelijck  God  gefey  t  heefc./c^ 
filin hunnjyoonenende  njruandelen  \ende  fdbaer 
Godwefen  enjyfullen  myn  <-volcfyn.  Nu  foo  Begeert  Godes 
Geeft  een  ootmoedich  herce  tor  Tyn  ruft- plaetfeendegeenë 
uyterlijcké  lchyn,ofna  bootfinge  dergeveynfde  Phariféen, 
die  de  ruoorjïttinghe  in  deoMneltijdcn  ende-moor-^oeftoelten  in  de 
njergctderingen  begeerden^  gaerne  op  de  éMerlïcn  gegroet  werden 
ende  Vande  menfchenKMj  genaemh  éMath  23.  6*  7.  Want  tot 
defe  feyde  Chriftus  3  '^oorwaer  de  Tol/enaers  ende  Hoeren  fei- 
len ti  rvoorgden  int  Coningrycke  Godes ,  Mat,  zr.  jo.  Wijders  ^^ 
jyt  dieti  reckViterdicht  rzjoor  de  tnenfchen  :  éMaer  God  k^nt  uYve 
hertenrvVant  ^vat  hooge  is  voorde menfchen  dat  is  een  grot^Wel 
njooY  God,  lo.  IS.  22*  Hier  dient  ons  tot  een  Voor- beeld  het 
Evange.lucein'tiS.Cap.  VandePharifeen  endede  Tollc« 
naer ,  daer  inne genoechfaem  te  Ipeurcn  is ,  dat  niet  het  uy» 
terlijck  maer  hetinner-liick  ghcmoet  den  Heere  is  beha- 
gende 5  derhalven  ftaet  ons  te  trachten  dat  wy  mogen  feg-> 
gen  met  den  Chriftelijcken  Poëc. 

SacratumgerimHsübiJefiiinccrdesaceüum^ 

Haud  aliit  recipi^vïfme  pote/ue  domo 

VaH^rj  hoc  templum prohibe  mitijjîme  Chnsie^- 

Ficdarj  sedem  neu  pat  tare  tu^m, 
^Heereïefu  vvy  in  'thertecn  Tempel  dragen 
ïn  ecnich  ander  huys/cheptghy  doch  geen  behagen  : 
Dat  de(èn Tempel  dan  verblWs  totin  tend  ^ 
GledöOgt  niet  dat  u  floel  vverc  eenichfins  gefchent. 

Gelijck 


Gelyck  dâti  ooc  de  Godvmchtigcn'^  art  as  in  iync  twèe 
dcwekcj.dachfeyt. 

Chrifi  sera  mon  exemple. 

Son  e/prit  mon  effrit^'^  kjeray  son  Temple. 
Chrift  fal  myn  Voorbeeld  fijn  ick  volgen  fal  fijn  ze 
Sijn  Geeft  mijn  Geeft  (al  fijn  ende  ick  fyn  Tempel  me. 

Niettcgenftaendefoois  duyterlyckcKerckehoochnoodich  om 
de  ingeavclderuft-daghen  tot  Godes  eeren  te  vieren  gelyckfcer  heer- 
lyck den  felven  P  oët  feyt  in  den  7.  Dach  der  ecifter  weken^ 

Dieu  veut  qiicn  certain  lieu  on  sajfemblc  ce  tour , 

pour  de  son  nom  apprendre  ^  la.  crainte  ó"  l' amour ^ 
Il  veut  que  la  dedans  le  ministre  fidele 
Bt  l'os  des  Sa  inEîs  efcriîs  arrache  la  mouelle  : 

"Et  nous  face  toucljer, comme  au  doigt  Jes  furets^ 

Cachez, fous  le  bandeau  des  oraclesfacre'^ 
Car  bien  que  la  leçon  des  deuid plus  (ain6l  es  pages , . 
Fait  entre  mursprivez^efmeuue  no^courages  : 

La  doïîrme  qui  part  d'vne  dtferte  voix 

Sa^s  doute  a  'hemcoupplus  d  efficace  (jr  depoids, 
il  veut  que  l'a  dedanSyCommcal'enuy  des  lyînges, 
^ousjaffions  retentir  [es  diuines  lomnges. 

Pour  ï  hommage^  ^  le  fie  f  des  biens  que  mus  tenons 

'En  fa  riche  direêïe  ^c. 

God  wil  men  opdien  daeh  ter  Kercken  komen  rfaem^ 
Om  leercn  vrees  en  liefd  van  fynen  heyl'gen  naem, 
Dat  fyne  Dienaers  dac:r,ïot  mindeiingder  fonden, 
*ïMerch  van  fyn  heylich  woord  ons  trou  welyckvevmon-dcnj 
uyr'eggende  den  Text,a}roo  dat  ons  verflan^k 
Van'tgecn  veriioIenis,mach  worden  ingeplant. 
Want  hoe  wel  Godes  woord  geleert  oft  Voor-gelefen 
Alieenlyck  binnens  hiiys  ons  trooftelyck  mach  weien, 

Het  geen  in't  openbaer  geiceit  word  nier  verdacht 
Isvan  veel  meer gewichïs,heeft al  vcelgrootei  kracbï^' 
Hy  wil  dat  wyaldaer ons ftemmcnlieflijck dwingen. 
Bnfynenloffomftrijtalsmctlyu  t-.ng'knfingen, 

*^-m  hem  tedancken  voor  lyn  uytg^dceldegoef, 
'twekk  hy  ioo  mildelyck  ons  als  een  Leen- heer  doet»  &c, 

C  iij  Soo 


hHcrt  isgeyeynft ,  myn  tongciie^. 

De  kort  gheveerde  Struys^verthoonthem  aller 

wegen, 
Syn  vleugels  uy tgefprey t  als  of  liy  waer ge!\icgc 
Te  vliegen  door  de  locht ,  doch  fy  nde  dus  ge^ 

ftclt, 
Verlac  t  be  t  aerdry  c  ni  et ,  maer  blyft  f  n  t  vlac- 
kevelt:  (ken, 

AIfo  de  Gleyfenaers-^gaenHuygende  ter  Kerc- 
Meteenen heylgen  fchyn  verthoonende hare 
wercken. 
De  niond  lieftallich  fprced^maer'therte  al  an- 
ders meent. 
En  biy  vea  vaft  iat  aerds ,  verkleuntjVerjftijft^ 
verfteent. 

Bien  eft  deccu ,  céluy  qui  me  rencre ,     , 
Faux  eft  mon  Cœur ,  ma  langue  menlbngcrx:^ 

l'iÀufiruche  court  aïflé,  ieger  ^ere-fer^ 

Se  monfire  comme  fred  a,  njoitiger  en  l'air , 
Oufegmnder  en  h  ont  5  mais  njainementfepeim 
demeurant  fur  ^  le  fie  de  U  deprte  f  U'we  : 

Le  troigmux  Hypocrite  eB  tel  que  ceft  Oijèau  : 

Car  comme  fans  <uoler  ^  H  ^z/ole ,  (^  dun  rofeaa 
Jlfa'jt  rocher  de  Voy ,  aujjïfon  imfojiure 
^as  cropt^it,:^  demeure  mjur  en  fa  droif^un^ 

frufiril 


FruftrameCoiunt, 


Syrach  i,  36.  Sict  toe .,  dat  tl vrecfe  Godes  geen  ïiuychelryc 
en  (y  ,  cnde  en  dienec  hem  niet  met  valfcheï 
herten, 

[  Nefiis  foht  defohüfant  aU  crainte  de  Dieu/JiaaS 

indigent:  ^  ne  t'apf  roeide  föintdelayayec  ymœur 


Dâ 


WTLEGGINGHEc 

E  Struys  u  jrtfpreyende  fyiie  vleugels 

|>  endefchoone  Pluymen  verthoonthem  heer- 
I  lyck  als  ofchy  vlieghen  wilde  ende  nochtans 
_._  J§  licht  hem  van  der  aerden  niet  op  ,  hier  inne 
flach tende  de  Hiiyghelaers  »  die  met  een  uyterlijckenfchyn 
grooteheylicheytverthoonenmaerhetgemoet  heel  anders 
-is  5  want  daer  is  dlenthahenenckelhedriegerye onder  hen  endc 
door  bedmgerye^ojydlen  fy  my  met  kennen  ^fpneckt  de  Heer  e. I  er, 
p.d.  Daerom  feyt Cregorm tnjjne Mor.  Wel Hjpocrita  'mde^ 
-âeleSîmnonpotefi» 

De  G'leyfenaer  kan  Gek  in  God  niet  verheugen. 

Vuhfcire  diuina  eloquï ,  nee  Umenfacêve ,  roult  re  Be  loquj  net 
^turnen  rvmere.Sdn^us  e^enon  appétit  Jèdvo  car  j.  Gr  eg. 

Wil  de  Goddelyckefpreucken  weten  maer  niet  daerna 
doen ,  wil  recht  ipreken^maerniet  daer  na  leven. 

Soeckt  nietheylich  te  welènjjmaeralIeenliJckhcyHchge- 
naemt  te  worden.  Waer  over  Chrifoft.  op  Mat.  7.  Gap. 
-Hacr  beftraffende^fty  t. 

Hypocrjta^Jibontif^eJi  honumejfe^njtquidyis  apparere^  quod 
^non  njïs  ejfe  ?  Jtmaitim  efi  malum  efe  ^  njt  quidvisejse  j  qmd  nou 
(v'ts  apparere  ?  melius  eji  bonum  ej^e .  fi  malum  ejï^malum  apparere- 
fenh  malum  efe  :  ergo  aut  appare  quod  es ,  aut  efi  o  qmdappara . 

Ghy  Huychelaer ,  ift  goet  goet  fyn  ^  waerom  wilt  ghy 
fchy nen  te  wefen  'tgene  ghy  niet  fyn  wilt  i  ift  guaet,  quaet 


FFT  LEÜOtfiüHe. 

lyn ,  waer  om  wilt  gby  (y n  tghene  ghy  tikt  wilt  fch  i jncn^^ 
tisbetergoetfijnjfbo'tquaetis^quaet  te  fchijnen,noch  erger 
'iflet  quaet  fyn  :  derhalvcn  of  toont  te  wefen  'tgenc  ghy  fijt, 
oft  fijt  'tgene  ghy  fchijiu  te  weftn ,  want  ghelijck  Augufl. 
feyt  op  den  6j.  PfaL 

Simtilalatequiias  ymmeqUttas  eli  ^fidduflcximqdtas. 

De  geveynfde  rechtvaerdichey t  is  geen  rechcvaerdicheyr, 
tnaerdobbcleonrechtvcerdicheydt ,  wanthetisonrecht- 
Tacrdichcytcndegeveynftheyt.  Deft  HuyghelriJeoftege- 
ïVeynfthey  t  befchrijfcG.  de  Montenay  met  defe  Vacrf  kens  <, 

La  latjBue  au^  mains  ^  te  cœur  lo'mg  Strrkre^ 
d'HjfocriJie  efi  U  droite  pinture^ 
,  Eilep  dtiit  par  Ja  douce  maniere^ 
€trit  3  mordant  iU fimf Ie  créature: 
Or  Chrifi  apprend  en  la fatnSis  Efcriture^ 
S^e  rien  nefirt  la  langue  finj  Ie  cœur  , 
^ont  t  Hypocrite  à  pour  e  coWverture  3 
l^m  clair-'voyanï  r^ndmoqué  Ie  moqueur , 

DAT  IS. 

-Met  tong  in  d'hajid  cndc  achter  rugge  'iherf, 
Jiuycheleri)  recht  afgebeeldet  wert, 
Haerwefen  foet  kan  menich  mcnfch  verJeycnj 
d  Onnooile  bijt ,  al  lachende  met  vleycn  : 
^\x  Chriftus  leert  ons ,  fprekende  daer  van, 
Dat  zonder  thcrt  de  tongh  niet  baten  kan. 
De  G  leyfcnaer  (ich  q.ualijck  kan  bedecken, 
Gods  aliiende  Oogh  den  fpottcrdoet  begeckcn, 

D  Chïiftj 


Qri^jlevenendedaet 
Syn  navolgers  komt  te  haet. 

Die  de  medoghentheyt  d'eentreckingh  en  de 

kracht 
Des  Sons  enSonne-bloms  wel  aentemerekë 
tracht, 
DeBlöeme  na  de  Son  fiet  wende  ende  fchfcken, 
DeSonhaer  wederom  verheugenenverquic^ 
ken: 
Soo  moet  de  menfche  med'  oock  daglyckx 

fyn  bereyt 
Om  volghen 'slevens  licht  en  fyngherechtïc- 
heyt. 
VVaer  mede  wy  beftraelt  oock  eyndely eken 

nieugen 
Ondoken  als  een  Bloem  ons  inden  Gheeft  ver-- 
heugen. 

Du  fiïsgrand  deUancica  la  paix  5c  fainde  vie, 
Eft  la  fente  aux  Chrcftiens  qui  de  mort  les defvie. 

Vœil  qui  ^ueut  contempler  tefiroïcte  fimpathie 
^ujrere  de  U  luneO*  l^  hells  Clythie^, 

Voye  les  tour -tourner  ^x^  comme  ce  Doré. 

éMtg?2ottefa  dor/e.»  f^  d'elle  e  fi  adoré, 
^ui  njctit  eBre  Ch '  esiten  3  dechajje  l'amertume  ■  '         ^ 
De  nature  ^  (^  à  Chrifife  renge  ^  sacccuftume  : 

Car  tel  j  p^.us  exceüent ,  quun  folell  g^  cei  fleurs^ 

Marchant  droioî  yCbnfi-eJfu^e^  àjalut  ^tous  les  fleurs 


Chriftj^aak)  îmîtatîonoftra, 


loh,  s,i2.  kk ten  het  licht  der  werelt,  clie  my  navolgt 
fal  in  duyfternifle  niet  wandelen  :  Maer  lal 
het  licht  des  levens  hebben. 

Je  fuis  la  lumière  du  monde  :  qui  me  fuit  fU  ne  che-^ 
mtnerntomt  entenehres  ,  <iins  il  aura  U  hmiere  de 


-rvte. 


D   2 


De 


WTLEöaiHGHE- 

E  groote  Goude  Bloem  of  Sonne- 

bloem  by  de  Griecken  Helïotrof'mmgememt  ^o- 
pent  cnde  keert  fick  altijts  na  de  Sonne.    Dcr- 

^  _  halven  by  de  \x.û\zntnTorn  ^(/ö/^heeté:,fiecMa- 

thiolus  op't  185.  Cap.  Des4  oBoecks  Dioleoridis  ende  Plini- 
um  in'c  21.  Boeck  6.  Cap.  Defè  Siwpatta  ^eentreckinge^oftc 
Medoghenthey  t  :,  behoort  ons  te  verwecken  tot  de  navol- 
gingeChriftijfijndeChriftusons  rechte  Sonne- licht dacr 
wy  ons  na  te  wenden  hebben,  thoonende(ghelijck  Plato 
leyt)  dat  wy  oock  hemclfche  Planten  fijn.Waer  over  onfen 
ChriftclijckenPoët  Bartas  feyt  y  in  fynen  fcvenften  dach 
der  eerfter  weken. 

He  ]  peux  tu' contempler  ("élirait  e  Jjmpatte^ 
^mtoint  le  bloTsd  fileil  Q/  la  bloeide  Clythie» 
Sans  penfer  qu'il  mus  faut  imiter  torn  les  tours 
Vufilcil  de  iu£ïic€y^  Urvie  ft)  kcourj^ 

Heï  hoc  kand'ghy  aenfîen  dè  medè-dogenthcden 
ïy^s  Sons  cngoude-blomsjte  (aem  (o  wel  te  vreden^ 
Sond'reenich  achterdocht,  ofwel  te  lijn  bereyt. 
Om  volgen  Godc&Soon  ,Sonder  gerechticheyt. 

Acngacndc  dat  woor<fcken  C^^è.Ov  idius  int  4,  Boeclc 
fijner  Metam.  feyt ,  dat  Cljtie  verandert  werd  in  een  Goude 
Blom ,  daer  by  voegende  > 

Vertitur  adfolem  mutata^fermt  arHorem^ 

1  Word  na  de  Sonne  ghckeert  ende  verandert , blijft  inde 

liefde: 


liefde  fiântvâftîclîi 

Margari te  van  Vrancryck  de  Weduwe,  Koninginncvân 
Navarre  een  deuchdelickc  Princeflc,  voerde  dkfclvefinne- 
Beelc  onder  het  Sprecck  woort. 

Kon  inferionfecutus, 

Ie  hebbe  d'aerdfche  ofte  nedrichfte  dingen  nietgevolcht. 

Tot  eetx  teecken  (ghelijck  Taradim  fchrijft)  dat  alle  haer 
doen  5  gedachten  ,  willen  ende  ghencghencheden  waren 
ftreckcndetotdegrooteSonnedergerechticheytjfijndeGod 
aïmacbtich ,  aenichouwende  de  hoogc  dingen,  Hemelfche 
ende  Gheeftelijckc* 

Soo  feyt  dan  oock  Chriftus  ^  memtmyn  lockjofende  leert 
rvanmy  dat  icl^fachtmoedtch  hen  ende  ootmoedtch  y  an  herten  »  ende 
ghyjult  rufie n^inden njo^r  uVï^felen ,  éMat,  u.  iç.  Want ifi 
datghynn  den  ^leefche  leeft  fofutighyfltrven:  Maer  ift  datghy 
door  den  Geeft  de  werckendes  Itchaemsdoot ,  fiofultghyleyen^ 
Rem,  8.  SullentdanmetNa2ianzenobefluyt€n,feggendei 

Surftim  anima J^eSia  terrena^fpernitocmBa, 

Met  u  ghemoet  na  boven  fiet , 
4chc  alle  d'aerdfche  dingen  niet» 


D  iij  Wat 


Kan  iuy  ten  Godes  VvUmetgden.     " 

Defterren  die  daerfyn  in  tdwal^naetgefcg, 
D'een  hier  loopt  d  ander  daer  verfcheyden  m 

den  weg. 

En  nochtans  haren  loop  navolgen  moet  de  gan- 

yand^eerft  bewegend  rond,  daer alle  dandVe 
aenliangen-: 
Y)k  leert  u  dat  hoewel  ii  eygen  luft  en  fin 
d'Eeuwigegrootevreugten  'themelfche  ge- 

fiil 

Met  macht  weer-ftr^vende  isin't  tydelyckéle^ 

ven,    ^^  ^,:^ 

Nochtans  m'in  Godes  wil  fic  moet  gevanghen 

1'Home  nc  peur, 
Si  Dieu  He  y  eut. 

Les  afires  les  brandons ,  ^aa  tort  on  nomme  errans. 

Courent  câ^  courent  U^far [entiers  differens  : 
£t  toute  s  fois  fins  fin  leur  route  fuit  la  route 
Du  ciel  premier  moteur ,  qui  tout  do  H  àefr  ^oute  : 

Homme  cela  t^affr^nd  j  quencar  que  ton  defir 

T^ireSîement  s'oppof  au  celej^epiaijlr, 
Sntoj ,  de  cœur  ft)  dame  icy  bas  ^firveux  ^vi^re^ 
De  "7)^ premier  moteur  U  r^ouloir  tu  doisfuivre* 

Ccrta 


Cortaflantommalegc. 


p.  Rom, 9.16.  Het gaetnict na yemants  willen nocKloopen 
maer  na  Godes  ontfermen. 

Cç  n'efifomt  m  du  njouUnt^  m  du  ceurant  ;  mais  de. 
Dieu  qui  fait  mtfericorde» 

Os 


WTÎ.EGOIHQHE. 

E  Planeten  die  haer  verfcheyde gangea 

jhebben  ende  nochtans  buy té  het  cerfte  bewegend 
rond  niet  gaen  ,  Jceren  ons  dat  wy  Godes  wilk 
moetenvolgcn ,  want  oft  wy  fchoonin  de  fwackhcyt  on- 
fes  vleefch  hem  weder-ftrevendc  fijn ,  foo  vermoghcn  wy 
buyten  fijnen  wille  niet,  waer  over  Cats  in  (yn  1 9 .  Emble- 
meta  heerîyck  (èyt^  op  het  (prçcck  woofd  .^  Dmm$  volçn^ 
tjmferu  mleaiemtrahunf. 

^Cods  fchk^nghe  flaet  fvafi  geen  menfch  %«  âïehcYvegen^ 
Vyatfperteltghy  o  dlpvaes  Wat  'PVor/ieUghy  hier  Ugen^ 
V  Vord'PVijfer  al  die  u  hier  'm  yyel  eer  ijergreepty 
Vie  gaen  wilyvord  gelejt  ^die  niel  enwU  gejleept» 

Het  gaet  niet  na  yeman<is  willen  ma^r  na  Godes  ontfet- 
rnen  fey  t  Paul.  R.  9.  ló.  Gbeen  klad  <zf(tU  rvandm  'Bovmy  gheen 
hayr  <VAn  Qnfen  hoofde^  geen  muf  e  <TMnt  hujs  fonder fymn  yn^iU 
. Ie,  Math.  i  o .  Lucas.  1 2 .  Alfoo gefchiet  Godes  wiUe  in  alles 
cnde  met  allés  ende  fynen  raedtbeflaet  eeuwich onweder- 
'iprekelyck.  iC^,;?  ogcI^  een  axe  haer  beroemen.teghen  dien  die  haer 
houtyoft  een  [âge  pochen  tegen  dien  diefe  treSi  ?  EiOdAO.Daer  helpt 
geenyyyfheyt  noch  raedt tegen  den  Heere,  ProVïii,  Nochtans 
handelt  de  Vrye  God  niet  met  ge  welt,fonder  ons  oft  tegen 
ons ,  mâcr  inons  ende  met  ons  ende  in  onfen  wille^gelijck 
Auguftinus  het  j^. de  wcrbAi^oOL.De  gene  dteugefchapen  heeft 
fonder  u^  tn^tlt  u  niet  S dlichmaken finder  u.  Ghelyck  hy  nu  gee- 
jien  on  willigen  tot  hem  trecken  fal^  fbofal  hy  geenen  vro- 
men tegen  fijnen  wille  ten  verderveghebruyckenj  anderfins 
yid  defclmlt  op  hem  :  Maer  een  yder  foo  hy  wil  ende  niec 

anders 


r:FTXEGGIl^Ü'H€. 

;  anHers,  gelyck  Abfalon ,  Achitophel ,  de  Konîngen,ïofuâ, 
î2.Cap. Roboam:>  endede  Sonen Hely , die  allegevvaer- 
fchout  in  haer  felfs  niet  anders  wilden ,  dus  ghefchiet  altijc 
watGod  wil  fonder  wederftantjCnde  wort  doch  niemaad 
met  ge  welt  gedrongen  >  maer  een  yder ,  met  j  na  ende  door 
fijnen  wille gebeurt^de goede  een  goeden  deboofetcn  boo- 
fen  :  Godc  (meed:  ende  live-kooftfelfs  inonsomonien 
wille  j  op  dat  wy  hem  dien  overgeven,  inljdenende  ver- 
dragen (dewijle  wy  in  hem  leven  ende  fweven  en  fijn,ge- 
lyck  Paulus  feyt.  Ad.  17. 28.}  Daer  mede  hy  ons  ter  eerea 
voordere ,  fijn  wonder  fien  late,  ten  goeden  gebruycke  en- 
de alfoo  vergodlycót  in  hem  trecke.Hier  om,  vfeefimet  on^ 
'voorjïchtich  maer  verfiaet  'p'Pat  den  vrille  des  Heerenjy,  Efk  y, 
17,  Islamentlyckjawfç.  heylichmakinge  1.  Tefs.  4.3  .Ende  foo 
wy  doch  Gode  weder-ftre ven  foo  konncn  wy  voor  hem 
nietbeftaen.  Schidufooghy-wilt  foo  ghefchiet  doch  wat 
God  wil.  Derhal  ven  ftaet  ons  te  betrachten  dat  wy  on(èn 
wille  in  Godes  wille  gevangen  geven ,  feggende  t  allen  ty t  ^ 
uy  Ven  vvilleghefcbiede  op  der  aerden  ah  in  den  Hemd, 


Bè 


Vemnfch  hegaeft  is  min  ofi  mer, 
l^och  Code  alleen  fy  f  rijs  ende  etr. 

O  domme  menfch  vol  wmdswaer  henen  met 

u  pracht 
Mits  u  geleertheyt ,  goet ,  u  fchoonhey t  ofte 
macht. 
De  Maen ,  die  vande  Son  haer claerhey dt  gaet 

ontleenen. 
Moet  uwen  hoogen  moet  doen  fïnckeiicn  ver-- 
kleenen: 
Wantfbgelijcde  Son  haer  defefchoonheyt 
geeft. 
God  u  alt  uwe  maer  te  leen  gegeven  heeft, 
D'eer  hem  alleen  toekomt  hem  lovett  allen  ure^ 
En  laet een  yder  waen  u  finnen  niet  vcrvuereii^ 

Soit  Phomme  grand ,  fubiil  :,  ou  de  mémoire^ 
Au  tout  puiflant  leul  appartient  Ia  gloire, 

O  homme  plein  de  njent ,  (]uoy ,  houfjis  tu  te  ru.otr. 

Riche ,  d^effrit  ftibtiLi  bel ,  lettre ,  de  pouvoir  > 
^hœbe  qui  de  Fhœhns  tientjes  beaurcz^fùu  belles  ^ . 
^ar  exemple  te  doit  faire  baijfer  les  atks  , 

d'Autant  qtte  par  emprunt  mr^jmoms  quelle  tu  tiens 

Du  prince  des  flambeaux  toute  forte  des  biens, 
L*honneur  luy  Appartient  ^  entre  en  ta  confcience» 
^jettant  ^foulmt  la  <venteufe  arrogajics. 


Solj  Deo  Glom; 


Rom.  ii.3<5*  AUedinghisuytGodjCndedoorhcnijende 
tot  hem  :  Hem  zy  de  cerlijcheyt  inder  eeu- 
wictxeyt. 


De  Dieft  ^  ^par  luj ,  t^fmr  Ipyfont  teuuschi"^ 
fis  :  d  luy /oit glorie etermllemenK 


WTLEGGINGHE. 

E  Mane  die  va  de  Son  haer  Ifchtont- 
fangt ,  waer  over  fy  vande  Poëten  Phœbe  ghe- 
naemt  wortjgelyck  by  '^aiUs  in  fijnen  vierden 
dach  der  eerfter  weken  is  te  leien. 

Fhœhemeredesmois  y^-^bœbmferedesans^ 

Phœbe  der  Maenden  Moer  5  Phœbus  der  jaren  Va^ 
der.,&c. 

Dient  alle  hoovaerdige  opgcblalêne  tot  een  Voorbeeld^ 
ons  te  kennen  gevende  dat  vvy  van  ons  (elven  niet  en  heb- 
ben 5  maer  alle  'tgene  wy  befitten  van  Godt  te  leen  ontfan- 
gen.  WaeroverPaulusi.  Cor.  ^, 7. Seytwat hebt ghy^ dat 
ghy  met  hebt  ont  fangen?  ende  iB  datghyt  ontfangen  hebt  5  Waer- 
om  roemt  ghy  ?  ais  oft  ghyt  met  ont  fangen  had?  Buyten  Godris 
alles  doch  niet,  buyten  God  kan  niemant  iet  weten,hebben 
oftleven  :,  wie  God  nieten  heefc  die  heeft  niet,  wie  Godr: 
niet  en  weet  j  die  weet  niet ,  wie  in  Godt  niet  leeft ,  is  le- 
vendich  doot  :  Ghelijck  dan  aüe  Godlaofe  die  buyten  Godt/;i 
den  ruleefche  leven  (hoewel  ly  den  name  van  leven  hebben) 
ruoor  God  doot  fyu.  Apoc.  5.  ^Ifoo  hebben  dxfe  oockyvel  een  aen- 
Gen  als  oft  fy '-ueel  hadden  endeWtfien^U  alla  hebben  endé  yve* 
ten ,  lob.  1  o.  2 1.  Maer  den  rechten  grond  hebben  (y  niet , 
God  laetfe  alfoo  »  met  de  doppen  ofte  fchellen  des  rijcdoms 
endc  vv.etenfchaps  fpelende , in  forghe ,  anxt  ende  noodt 
dentijtverflijten  ,  dochdekernehet  vvefen  ende  ziele  der 
dingen  krijghen  fy  nimmermeer  ,  want  Godt  die  alles  in 
allen  is,  hebben  fy  niet,  derhalven ,  konnen  fy  oock  fonder 

God 


Goit  dekernc  der  dingen  niet  hébben.  Soo  ffaet  ons  dan 
voor  al  te  trachten  God  te  (oecken  ,  om  door  hem  te  fpre- 
kenende  te  wercken,ift:  dat  iemand.  (feytPet.  i.  Brief.  4. 
1 7.  SpreeSi  ^  dat  hyffreke  als  Gods  yvoord ,  iB  dat  temand dient ^ 
die  diene  aU  uyt  de  cracht  die  God  geeft  :  Op  dat  God  m  allen  gepre- 
Jen  Worde  door  lefum  ChnUtim ,  de  Welcke  heeft  de  heerlijchejdt 
ende  macht  rvan  eeuwlchejt  tot  eeuwicheji. 

Dit  hebben  felfs  de  Heydencn  wel  ghevoelc ,  gelyck  by 
Cicerone  teilen  is,  I.  de  leg.  Daerhyfeyt, 

NulU  gens  nee  tim  immanfuetx  ,  nee  tam  ferrea  qu§  non  , 
eùamfignoret  qualem  Deumhaberedeceatitamei^habendumfcïat, 

Gecnvoick  ,  noch  foo  vvrect  >  nochfoohertneckich) 
hoewel  fy  niet  weten  wat  voor  een  Godt  hun  betaemt  te 
hebben)  oft  fy  weten  wel  hun  God  nootfakelijck  is. 

Daer  by  voegende  in  firn,  Scip, 

n^eusefiquirvtget  i^mfèntit  ^  qui  meminit ^  quiregh ^ 
moderatm. 

God  is  die  in  fijn  kracht  ftaet ,  die  gevoelt ,  die  she- 
denckt  die  heerfl ,  ende  maticht. 

n>  aer  om  fy  groot- fpreh^Ts  roemt  u  nutalfoo ,  endeghy  Godde- 
loofe  pocht  met  op  geWelt.  'pfalm.  7^ . 


Tm 


Ten  [y  Gods  Geeft  u  hut  f  e  Ueâf, 
Vermengt  ghy  a/an  u  ^dvennUtl 

Ic  liggc  machteloos  niet  konnendc  niy  reppen  l 
Als  een  onnutte  ton^  geen  water  kan  icJc  fchep- 
pen, 

Macr  wel  tot  mijn  bederf  foo  blijf  ick  ftille 

ftaen 
Ten  fy  dan  dat  ick  wordt  ghctrocken  om  te 
gaen  : 
Geçnmenfcbe  vaniicfelfs  lioe  groot  heeft  gee 

vermogen, 
Ten  fy  door  Godes  Geeft  geleyt  word  en  geto- 
gen. 
Die  hem  dan  menne  laet  en  y  vert  in  de  wet , 
Totheyluyt  ftortend'  is  fijn  vyerige  gebet* 

THomine  de  foy  n  a  rien ,  fi  Dieu  par  Ton  efprit 
Réchauffant  fa  froideur,  ne  l'attire  ^  conduit. 

Rien  nay  js  ^'mais  ce  rien  tnht  et  fur  moy  d'emûire 

^lue  (teaîi.pu'tfer  ne  feux  fi  l'on  me  nhaufie  (^  tire  ^ 
Si  peu  je  peux  ^qud faut  pour  nauer  en  malheur 
êjiaydc  fois  d'vn  cheVal  mafjtfiajit  au  labeur  : 

■l'Homme  e  fi:  ^'n  pour  e  Jrm^vn  <uer ,  rien  en  nature 

«§£</  d'enhaut  de  fin  Dieu  refait  double  paBure^ 
*P  ont  amfi  que  defiy  f  oint  ne  njife  au  ijray  but , 
^ujjî^  Dmi}  qumt  ^  iuy ,  acquiert  tl  lefalut.. 

Non 


NohtuïsviribusJ 


Rom,  s.  2  ï.  Iftdàt  Je  Ghceft  des  genen  die  Icfum  vandedooden 
opgewcd  heeft  in  u  woont ,  fo  fal  hy,  die  Chiiftû 
vande  doodc  verweâ:  heeft ,  ooc  uwe  ikrffelvcke 
lichamen  levendich  makea,  door  fynen  Geed^die 
in  u  woont. 

Sil'efprit  de  celuyijula  reffufcité  lefus  des  mort  s  habite  en 
vous ,  celuy  qui  a  reffu/cité  Chriïi  da  morts ,  vivifiera 
auffi  vos  corpj  mortels ,  à  cauj$  de  Jon  efprjî  bÂhitunî  tï% 

Geîyc|: 


WTLËGGIHGÎÎE. 

|Ely  ck  de  Water-ton  ne  geen  Wa- 
ter fcheppeii  kan  maer  vruchteloos  ten  verder, 
ve  is  liggende ,  ten  (y  dan  dat  fy  getrocken^ge- 
'menr,ende  in't  wcrckgeftelt  word  :  Alfoo  een 
menlthe  hoe  groot  ofte  machtich  hyfy  ver- 
mach  fonder  Godes  wille  nietende  blyft  ten  vcrderve ,  ten 
fy  hy  door  Godes  Geeft  getrocken  ende  geley  t  word ,  yvant 
alle  die  door  den  Gheeft  Godes  geley  t  Worden  ^fyn  kinderen  Code^ 
Kom,  8.  I4.  Ickben  (feyt  Chriftus)  den  wynftocl^.ghyde  Wyn- 
.  Y  ancien  ^  'pyie  m  m  y  blyft  ende.  tc^Jn  hem  die  draegt  i^ele  rvruch^ 
■  ten  :  Want  fonder  mj  tn  kondghy  niet  doen ,  ghy  mooght  anders 
in  uyve  herten feggen.^  tnyne  tracht  emie  myner  handenfterfie  heb- 
ben my  dit  njer mooght  uyt  te  rechten:^  éMaergedenSi  aen  den  Hee^ 
re  uwen  cod  :  VVant  hyijidïe  u  er  acht  ^eeftfulcke  machtige  dab- 
den te  doen.  Deut,  %,VVantghy  fvermeught  met  een  hayrwit  oft 
fpVart  te  maken J^zctoytï  Bartas  {ç^V;^.  Dach  2 .  ^  ekc, 

oDefetn  téméraire  ^  o  njenteufe  arrogance  ^ 
Le  ijouloir  fedement  neji point  en  ma  pui^anct.: 
£t  quand  je  Ie  '^ottdroy,  de  ma  chaiy  la  froideur 
Efiatntde  monefprit  la  telle  quelle  ardeur^ 

DAT  IS 

'O  Roeckcloofe  vvacn ,  voornemen  onbedacht> 
Den  wil  allecnlycknietcnis  in  my  ne  macht. 
End  foo  ick  wilde ,  fict  de  coude  uy t  vleefch  gerefen 
Den  brand  des  Gecftesflift  hoedanich  die  mach  vvefe. 

Een 


VVTLEGGlilGUf. 

Een  dingis  noodich^gelyckChriftus  totMariam  fprac. 
Luce.  lo.Daer  uytallcs  daer  na  van  felfs  wel gact ,  wy  fijn 
buyten  God ,  nièc ,  endc  konncn  fonder  Gode ,  niet  God» 
delii^kx  denckcn.verftaen  ofc  vateen  veel  min ,  acnnemen, 
doen  ende  volbrengen,alleon(è  werckcn  fijn  voorde  we- 
iier-geboorte  niet  dan  fonden,(bis  alleen  ons  een  van  noo- 
de^namentlijc  dat  wy  uyt  defcn  ftinckenden  Poel  geheven 
worden ,lo  dat  wy  ons  felfs  verloochenen, haten^ende  Go- 
.de  tot  eenen  levendigen  offer  op  ofl[eren:,als  dan  fo  Godjin 
ons  woont  jXegiert , aenneemt  ende  met  fijnen  Geeft  onfer 
jmachtich  is ,  volcht  alles  goets  ^ende  wat  God  gevalt  van 
felfs.  Daer  ftort  de  H.Gbeeft  de  liefde  in  onfe  herten  ende 
richtet  ons  tot  allen  goeden, ja  volbrenght  fyn  woort  felfs 
in  on$ ,  gebruyckcndeonsals  een  infiniment  fijns  willens 
fpreeckt  inons  wat  hy  wiLdoet  wat  hy  gebiet,  lact  wat  hy 
verbiedt,  tredons  uyt  het  rijck  der  duyfternifli  ende  her- 
fet  ons  gcweldich  in  dat  Rijcke  des  lichts  Chrifti ,  ende  al- 
foo  onfen  wiUcin  Godes  wille  geftclt ,  vermogben  wy  yet 
^nde  niet  anders. 


iJlA 


î^tet  achtende  op  des  loyereltsfchljfty 
^oeîmen  Codtghehoorfaemfp, 


DE  ftuere  foute  Zee  die  haer  verbolgen  Baren 
Nu  (èynd'te  grondt  en  dan  den  Hemel  fcHier  doet 
naren, 
Nochtans  de  randen  haer  van  hooger  handgcffdt 
Niet  overftrijcken  kan ,  hoe  groot  oock  ly  'tgewelt  : 
Verthoont  ons ,  dat  wy  om  on  ^  ziele  te  behoeden, 
Niet  achten  fuUen  op  des  Konings  wreede  woeden, 
Datwy  om  eer  noch  goet  en  treden  uyt  de  wet> 
Die  tot  een  Paelons  is  van  God  den  Heer  gefcc. 


Sans  regard  du  temps  &  lieu 
Il  faut  obcïr  à  Dieu. 


TEîhis  qui  dans  l' enfer engcujfre  orfqn  onde^, 
Or  à''-un  mont  efcumeux  bat  le  flancher  dt^  monde. 
Sans  P'iffer  toutefois  le  moindre  de  ces  bords  ^ 
^^ue  l'éternel  fiant  a  ^our  brider  fes  efforts  \ 
Te  monflre  que  des  Koys  lememçant  orage:, 
Le^'uent  d'ambition ,  L'infati'aUe  rage , 

*D^entaJfer  orfir  or  ^  d^'i^nfeul:  traders  de  doy^ 
Ne  te  doit  dugrandDieufairefrancher  la  loy. 


Pofîto  fe  limite  Mcu 


A^oî, 5*    Mcn  moet  Godt  meer  gehoorfacm  zyn  dan  de 
^^*  menfchen. 


llfautflufiojl  oUir  à  Dieu  quAux  hommes. 


WTLEGGINGHE. 

jHelyck  Godt  de  Zee  liare  mateghe- 

ütk  heeft  ,  fegghende  vvk  heeft  de  Zee  met  hare 
'  deuren  toeghejloten^doefe  daer  uyt  brackjls  uyt  moe- 
'^derslyve^  doekk^die mefWoUi^en  l^leede  yendein-: 
doncl^rheyt  in  VVand^als  m  windeldoecken^doen  icl^ 
haer  den  loop  brae^  met  mynen  ddmme  endefettede  buer grendekn 
tnde  deunn^endefpracl^i  tot  hier  toe fdt  ghy  komen  ende  met  Voor^ 
der ,  hier  [Mm  hen  legghen  urpve  Boute  barn.  Job,  38.  Alfoo  is 
den  menfchen  mede  hare  bepalingc  gegheven  ,  ende  alfoo 
leert  ons  de  fcive  Zee(dic  nu  haerc  verbolgene  Baren  tor  in 
denafgront  fincken  laet  ende  dan  weder  de  fel ve  tot  aenc 
gefternreflaen doet,fonder  nochtansdc palen  haer  van  God 
geftelt  buyten  tegaen)  dat  vvy  noch.  om  het  dreyghen  der 
Koningen ,  noeh  om  ecrgiericheydc ,  noch  on verfadeHjcke 
giericheytjGodes  wet  in't  minfte  behooren  te  overtreden. 
Het  is  wel  waer  datmen  denKoning^onderdanich  wefen 
moet,  het huyfgefin  bcforgcn &c :  Maer Godt  gaet boven 
al.  Ghelijck  G.  Paquelin  in  fyn  Apologie  voor  den  groo!» 
ïcnHomerumfeyt. 


cC  ^ 


Il  ne  faut  pas  nier  au  Koytoheifam 
Ne  du  Roycontemner  la/upremepuijfance  r- 
line fiut pas  ton  Koy  f  utjpint  onque  irriter 
Car  lefceptre  (^  l\ftat  d  tient  de  luppïter] 
^Maispks  forte  eü  toufours  de  Dseula^olontêt 
rPar  qui  l'home  nuaillmt  effde  peur  fur  montéy 
Suifacdemmofle  ^  donne  la  rviUoire^ 
;    êa^nt  en  a/«  mmient  des  orgmUeuxladokt. 

D  AT  IS., 


Dm 


Den  Koning  moet  men  njn  gekoorfaem  in  dit  dal. 
Des  Conings  grootc  macht  men  niet  verachten  fal, 
Om  hem  te  ftooren  fuit  ghy  nimmer  iet  omvangen 
Want  fiinen  ftafcn  ftact  heeft hy  van  God  ontfangcn: 
Den  wille  Godes  doch  veel  ftercker  is  altijt , 
Waer  voor  een  vrome  man  vcrfchricl  te  fijn  belijt, 
Die  licht  ontnemen  kan  ofc geven  de  Viótory, 
Vernietende  indcr  yl  des  opgeblafen  glorj. 

Hier  moeten  vvy  dan  volgen  Petrum  ende  dè  Apoftden 
die  om  dat  fy  de  woorden  des  levens  in  den  Tempel  tot 
den  volckegefproken  hadden ,  voorden  raet gebracht  en- 
degcftelt  werden:  EndedeOver-Pricfiershaervraghendc 
cnde  feggende ,  hebben  vvy  u  nietfchcrpelijck  geboden  dae 
ghy  niet  en  foudet  Icercn  in  defen  nacm  ?  ende  è,et  ghy  hebt 
krufalemuvervukmetdefê  uwe  leere^cnde  wilt  defo  men* 
fchen  bloet  op  ons  brenghen.  Antwoorden  ende  feyden 
men  moet  Godmeer ghehoorfaemjyn  danden  menfchen  niet  vrce-^ 
ftnde  de  ftraffètot  de  doot  toe  om  Chrifti  name  te  lijden , 
ende  al  hoe  wel  fy  hier  over  werden  ghegheeflcltjhieldeni 
fynietopdaghelijcxin  den  Tempel  endeteHuy^te  leer^a. 
«nde  te  Évangelizeren  lefum  Chriftum. 


E  «ï  lm 


Jn  de  emyjtn^  cnie  €kni 
Wordt  de  deuchd  *volmaeB  bekentm 


GEly ck  de  witte  Kalck  door't  water  fijnde  ondaten^ 
Verfprcyt  fwilc  endefpringt,  jaiicdct  uyter  maten, 
Vervveckende  op  een  nieu  'xvicr  dat  daer  fonder 
macht. 

Lach  onder  een  verdeck  van  fteeneh  als  vcrfmacht  : 
Alfoo  de  geen  die  hem  tot  Chriftum  hecic  begeven 
En  van  den  Heyl'gen  Geeft  laet  mennen  in  dit  leven, 
In't  midden  van  fyn  cruys  toont  fijne  rr.açht  volmaecS 
Die  fyride  fonder  laft  aen'c  flapen  was  geraect. 


Au  milieu  du  malheur  &  toute  afflidlion 
La  v^rtufeçognoitenfaperfeclion* 

n 

IpJÏ comme  la  chaulx  dans  tonde  fe  dijfout 
Saute  jjeujle  ^f'efpend  ,fumepoUlIe ,  boiilt , 
Et  réveille  ce  feu  3  dont  l'ardeur  fan  f eufe  - 
^ormoitfous  teffe(^eurd''-une  wa^eperreufe: 
(jluy ,  c^iiï  peut  marcher  fitis  t'en/eionede  Chrifi^ 
Veut  lai  ff  er  dans  [on  cœur  régner  lefa'mB  efprit, 
^mtfatrequaumilkn  de  stoter  mens  il  reveille 
Son  Zele  ^uifouve^t  en  tems  cdme  fommüUe  ^ 

Apparct 


{-.■ 


Apparct  virtus  arguiturque  malis. 


Mat,  24,  Wie  voïiïandichblyft  tot  den  eyndc  die  fal  falicH 
worden» 


D'ongS' 


'Ongcblufte  Kalck  noch  onde/tver-' 

'deck liggende isfonderwerckinge ,  niaerfoo 
haeft  becmet  Water  vermengt^ontlaten  word 
_  thoont  haer  kraeht  ende  deucht  ,  fwillcnde, 

fpringende  >  fiedende  ende  fich  verlpreydende  ,iiec  Flïnium 
int  jd.  b.  25.  ende  24.Cap.  Daer  hy  van  de  Kalck  handelc* 
Een  voorbeeldc  ons  vermanende  dat  wy  des  noodich 
fijnde  ftantvaftkhende  gheduldicK  vvefèn moeten,  thoo- 
oende  onfen  deucht  in  den  noodt  ende  befvvareniire  val^ 
maeót^vvant  iöoLaaantiusinfijn  /♦Boeckfeyt. 

Virtm  noHpot.e^eJfeferfeSa  mf  çxerc&atwr 

De  Deucht  kan  niet  volmaofl  wefenten  (y  die  in  te* 
genfpoet  geoeffent  vverdc. 

Ende  Ghtifoft.  Z/ir^^if  </«»» /wf /^r^  a'iWfo 

De  Deucht  overwint  in  t  jijden. 

Hier  van  hebbcick  voor  defen  gcfteltop  het  Emblema 
RoUenhagy  rvtSirix fatiemU  ckrj.  Defc  Verfkens. 

€helyckjlen  ^aHemboom  meteenen  Bdcl^beUdeny 
ïiockuns  daer  teghcn  recht  fijn  tacJ^en  ende  Bladetjy 
U^Set  achtende  dat  hyfoo/yyderlijcl^ypordrverdruSi 
^aergroeyt  daer  tegens  aen  foo  dat  het  hemgeluCii 
(bAlJÔQ  behoort  de  menfchfoo  haefi  he»i  niet  içnSîeliepp 

UU 


VVTLEGGlllGHB. 

^h  druck^  en  ongeyal  km  f  lagen  ende  quelle» , 
éMaer  met  eenfrifcben  moetfoofalhy  tegenhtten 
Allen  hn/erdrietdAt  hem  mach  yvorden  aengedaen. 

Defgelijcx  vermacnt  ons  Paulus  oock  tot  de  volftandic- 
heyt fegghende.  Ephef.  6.  ii.nSDoet  nen alle  Vyapenen  Codes 
of  datghy  wooght  Siaen  tegen  de  lïfien  des  VuyVels  :  Want  Wy 
hebben  den  firijt tikt  tegjjen  r^lees  ende  koet  y  maer  teohen  de  ghe^ 
yy  eldtge  der  yyerelt ,  der  duyfierwjfejer  eeuyyen^tegen  deCeefle- 
lï^cke  boof heden  inder  locht, De fc  volft^ndichey t  is  in  hem  vol- 
maeél  gebleken.  Adl.  lu  13.  Segghcnde'PV^^  yyeentghy  ende 
brecft  mijn  hert  e  ^yy  ant  ickben  herejt  niet  alleen  gebonden  te  yyor^ 
den  maeroockje  Beryen  te  Jerufalem  ivoor  den  name  des  Heeren 
J^.Endealfoo  in alleApoftelen ende heylige  Martelaren  , 
:gehick  in  Apoc.  12 . 1 1 .  Sj  hebben  hem  orveryyonnen  door  het 
bloed  des  Lams ,  ende  door  het  yyoordhaer  der  getuy gent  f  erende [y 
hebben  haer  leyen  niet  Itef gehad  tottr  Doot.  Verfekert  fijnde,ge- 
lyck  ^4ugtifi.  fufer  loan.  Treffelyck  fey  t. 

Sjiodte  deus  femifit  fati  ^flagellum  correSïioms  eSÏ  j  non  pana 
damnat  ionis. 

De  ftraflfc  die  Godt  u  toegelaten  heeft  te  ly  den  is  een  ver- 
beterende ende  geen  verdoemende. 

Ad  h^reétatem  tcternam  eradïmttr  ,  ^  flageUarf  dedigna- 
mur? 

Wy  worden  onderwefen  om  d 'eeuwighe  erffenifTe  te 
vcrkrygen,  ende  willen  wy  dan  de  ftraffe  vs^ederftrc- 
vcn  ? 

G  ÇefiaScb 


Gefiadich  lyden ,  doch  indeugt^ 
^aert  ^srblyden ,  en  y  er  heugt . 

SOo  d  ongelnc  u  treft  3  onftellencïe  u  gemoet,' 
'tSy  door  verlies  van  ftaec  oft  tydelijcke  goet> 
0£t  'tly  om  s'Heeren  naem  vervolgt  wort  ofigeflagen^ 
V  Voor-beek Chriflus  fy ,  leert  lyden  en  verdragen: 
Laet  blijcken  uwe  deucht  gelijck  den  Diamant ,. 
Hoe  hy  geflagen  word  verblyft  infijnen  ftant , . 
la^fal  het  groot  gewei  t  des  Hamers  wederftrcven  > 
En  tot  des  Geetts  vermaeck.een  blinckend  licht  uytgeveni 


Afin  que  Cl  après  on  puifle  triompher. 
L.C  mal  eftantvenu  il  lefaut  endurer. 


Sl'le  malheur  t^a^aut  en  affligeant  ton  ame- 
Te  fait  perdre  les  biens  ^  l'efiat ,  <^otre  tafame , , 
Ou  bien  que  fois  reduit  au  feu  y  glaive  ^  canon  ^ 
*Vow  la  crainte  de  D  iet» ,  four  fon  fis  fourfon  nom  ^ 
tAl^ex^mfle  de  Qhrtfi  :,foi5  humble ,  f  rie ,  endure 
Patiente  ^^^  fur  tout  que  tafoy  ^feure ,  dure  ; 
tAinfï  qu'on  '^oit  à  loeil  Ie  riche  Diamam 
Sok  au  fer  ^foi^  amfeté  reftfier  confiamment. 


Pcpftff 


Perfer  &  obdura. 


Syr,  2, 4,  Alles  wat  u  o vercomt  dat  lydet  cnde  weeft  ghe- 
duldich  in  allcrley  droeffcniffc. 

Kecoy  n;oUntiers  tout  <e  qui  tamendra  g/  monBre  toy 
f  attent  eü  dotikHr  <j*  fort  aux  char^emcns  quitaf» 
fiigaont. 

G  2     .  Titagoras 


WTLEGGINGHE. 

It  agoras  apftd  S  tob,  Fortune  mutatïonem  ftifttne-^. 
V^alpigafecHndumfluy'mm ,  naVigaJècundHmforttï" 
mm,  DatiSjVerdraegt  de  verandain^e  des  ge- 
vals ,  vaere  na  de  gclencheyc  des  Strooms  ende 
Fortuyns,  ende  Seneca  ^  libef2Ur feras  quodmcefe 
e  ft ,  dolorenim  patientU  rv'mcitur ,  Lydet  met  gedulc  daer  ghy 
toe  ghenootfaei5t  fyt  :  Want  de  pipc  word  door  geduldic- 
heyc  overwonnen. Endei/jf;«è.y^i?  beaU,mmac,1!Iude/l  magm- 
ficum ,  ffubjeSius  contumelijs^  iudictum  Dei  Laudes  ^  fï^exatus 
^gritudme  ludicio  Dej  imputes  sfte  inopii  frémit  ^  nondejïnas^quo 
minus  Imdes  iudtcium  Dej,  Dat  is  Heerlyck ,  foghy  de  wedcr- 
wacrdicheyc  oftelendicheden  onderworpen  fyt  ^  het  Oor- 
deel Godes  prijfl ,  foo  ^hy  kranck  fijc  het  (elve  Godes  Oor- 
deel toe-fchrijft , (boud' Armoede  driiól niet  en  erfelt> daeï 
mede  ghy  Godes  Oordeel  min  mooght  loven.  Dcfcn  voir 
gcndc  icy t  Brfr/4x  wel.  op  dit  Af  beelfèl. 

Bt  comme  d'autre ptrt  Ie  riche  Diamant 

Soit  aufeufoit  aufer  renfle  ohBinement  : 

l'Hoinme  '^rayment  Chrefiietjy  bien  quil  na  jamais  ir  eye  ;, 

Doit  mejprtfer  des  grands  ^U  flamme  ^  leglame. 

D  AT  l  S. 

Ende  even  alimen  fictdên  Diamant  verheven 
Het  yfèr  end'  het  vier  (eer  krach tich  tegen  ftrevcn  : 
DoprechtcChriftê-menfch,  hoewel  hy  dag'lycx  lyd^ 
Dcrgrootcn  vier  en  Swacrt  verachten  moet  altyt* 

Mier  van  hébbc  vöoxdefen  gheftelt  op  het  Emblema 

RoUcn-? 


Roîlcnhagy.  Dum  extenddr. 

Dewijl  ick  word  verlengt  en  myn  gcilaic  verwcrvc^ 
In'cviergeftekenword  >  gecnflagenickendervc 
Maer  wel  verdrage  vccl  op  dat  ick  werd  bequaem  : 
Soo  moec  de  menfche  med'  om  eenen  goeden  naera 
Te  krijgen ,  fonder  fchroem  acnnemen  ende  wagen 
In  deie  weerclt  veel  met  lijdlaemheyt  te  dragen  : 
^'aer  door  hy  cyndelyck  verkrijget  tot  een  loon. 
In  Gode  ruften  Vre,  daer  toe  dereeren  Kroon. 

^fjne  'broeders  feyt  [lacok  s-  lo.  enc/e  ii.)  Neem  Je  Tr<j- 
pbeten  tot  een  exemfddeslijdens  endeLanckpoedichejtSide  'vpeU- 
^e  in  den  Name  des  Heer  en  ge f^r  o  ken  hebhenStet  Wy  achtenfe  gC" 
tuckich  die  verdragen.  Chy  hebt  de  '■verdratchpemheyt  Jobs ghe^ 
hoort  ^  cnde  ghyhebtgejïenhet  eyndedes  Heeren^Want  de  Heer  ets 
feer  3  armhert  ich  ende  mede  lij  dtc  h  >  Hier  toe fjt  ghy  geroefen^yyant 
Ck^ifitts  heeft  00  ck^  geleden  woorons  :  ons  een  exempel  achterlaten' 
de^orn  dat  ghy  Jijne^oet^af pen  firn  rvolgben,  u  Tet  2.  Vreefi 
niet  watgh  y  lijden  moet-,  Siet  ds  Duyvelfal/ommige  njan  utnde 
gheVanckemffe  Worpen  >  op  dat  ghy  beproeft  Word  ende ghy  fuit 
<uerdruckinge  hebben  thten  dagen  yUVeefl getrotvwe  t  otter  T)oot 
ende  ieJ^ftlts  de  Croone  djes  levens  geren.  Apoc.  2 .  10.  So  hebben 
oock  deHeydenenhoog  lijck  de  lijdfaemheyt  bcvolen^ge- 
lyck  dan  oock  O  vidius ,  3,  Amor.  Secr  wel  feyc. 

rPerfer  ^  oh  dur  a  dolor  hic  tibjproderit  ohm ,, 
Sepe  tidït  lafisfiici  ui  amarus  9peni, 

Yerdraegt  en  li:  dfacm  fyt  de  pijnc  komt  te  goeden 
Dickmael  htt  bitter  fap  vercjuicket  den  vermoeden. 

G  iij  m 


Ve  Menfihedk  infindin  Vp&elt^ 
De  Hrajfmfynge'v  Ptffen  fvoek. 


'Onfuy ver  maghcrPacrt  de  muggen  die  mctlioopcn 
Hemftcken,nieten  kan  (hoe  groot  het  fyjontloopé 
Hoe  c  erfek  draefc  oft  rende  wordt  daer  niet  van 
verloft. 
Ten  (y  naen  'tfclvedan  wél  fuy  vert  cnde  roft  : 
De  ftraffe  volgt  de  fond  ,  waer  henen  wilt  ghy  vluchten, 
O  ongheruft  gl^emoet  ?  ufuchcen  endeduchten  , 

Gans  gheen  verlichtingh  brenght ,  ten  fy  dan  dat  u  hert 
Ooor  Godes  Gheeft  verlicht  ende  uy  tghefuyvert  werdt. 


Le  crevecœurcftpreftarhomeqmfaiftmal  : 
Lapeine<3c  le  pêche  marchent  dVn  pas  égal. 

Veile  part  quyn  chyddeffaiSii  maigre ^^  fer aiUe^ 
S'arreHe  ^court^  recule ,  nuance  ou  qu'il  travaille  ^ 
H) es  aigus  moucherons  efijucce  mfquaufang  , 
,0  rau  colioren  te  fie ,  aunjentre^au  dos  ^au  flanc  ^ 
£t  d^iceux  libre  neft  que  far  l'étrille  rude  ^ 
£  Ingrat  pécheur  aujji  n*a  moins  d'inquiétude , 
Carpourtuerle<ver  dudedansy^ieufèfert 
1)0 for  et  s ,  ou  le  pauvret  erre  ^  meurt  ^ fi  vert, 

Vt 


Vt  fugîas,  non  tarnen  eiFugîas. 


Pral.5.1.  Schepcin my Godcen re^nhertc ,encîegheeftmy 


ccnen  nieuwen  gewiflen  Geeft. 


Q Dieu  crée  en  tney  *Tfn  ceeurn^  i^ renoy^iPcUe dedans 
meyt^vne[fnt  droit. 

Grego- 


VVTLEGGINGHE. 

Rcgoriusin  fijne  uytleggfnge  op  âcn 

/.Pfalmfcyt. 

(^onfcknthdeli^orHm  ejl  maximum  omnium  af. 
ijliSiiomm, 

De  Confcientie  des  Boos- daets  ift  groorfte  cmys  boven 
alle  quellinge ,  endc  Cicero  in'C  3 .  Botck  dcmtptra,  T^- 
rum, 

StultjmalorumConfcientutoTijuuntur, 

De  fottc  det  Boof  hz  worde  door  de  gcwiflcn  gcplaech t. 

Weicke  plaghe  een  Ibndich  Mcnfchc  niet  ontvlie- 
den kan ,  ten  fy  hy  door  Godes  Geeft  ghefuy  ver  tende  ver- 
licht worde  even  als  een  magfaerc  Paeit ,  het  fteken  van  de 
vliegen  niet  ontrennen  kan  ten  fy  het  wel  gefuyverteade 
geroft  wort.  Gelijc  GAq  Montenaj  in  haer  Emblèmes  me- 
jde  feydt  onder  het  fpreeck-woordt  ^frujira  cmrris  met  defc 
woorden. 

Le  cheydméiigretn  quelque  part  au  tl  aille 
Ne  trouve  pas  de  U  mouche  allégeance  y 
Bt  le  méchant  combien  quilfe  trayaillu , 
^efeutfutrUtreftuftenjenpeance 
^e  Dieu  fur  luy  i  far  folle  outrequidame  ^ 
€n  tous  lieux  donc  ïlfefent  pourfuiyj: 
^Mais  flus  quatinurs  dedans  fa  confcieme. 
Le  mal  ruoulut  ^  0'  le  maltafujrpj. 

Het 


VVr  LEGGî  TiGH  e. 

Het  Mager  paert ,  't  fy  waert  fïck  oock  begeeft , 
Van  t  mug-gcfteeck  gains  geen  verlichting  heeft  : 
De  boofeloo  mitsfyn  vermetel  woelen, 
•Gods  rechte  ftraf  tot  aller  tytfàl  voelen. 
'tQuaet  volgt  hem  na ,  dewijl  hy't  quadedoct. 
Ia  overal,  maermeeftiniijngemoet. 

Soo  heeft  oock  Pantaleon  Bartelon  in  zij  n  vierlingen , 

La  confcience  elïant  coulpAbledvnforfaiB , 
c/f  töuftottrs  devant fey  l  horreur  de  f  on  meffait  : 
Et  n  ayant  de  repos  vne  feule  ejiin celle , 
Conduit  à'  tour  é"  ^^it  Jon  enfer  avec  elle. 

Het  welck  ghenoechfaem  kan  verduy tft  worden  met  à^k  verf kens 
des  hooch  geleerden  Cati  in  fyn  48 .  Sinne-  beeldt. 

wie  daer  heeft  een  quaer  ghemoet , 
Slaept  hy  5  waecl  hy ,  wat  hy  doet, 
'Tquade  fey  t  by  hem  bcgaen , 
Komt  geftadich  voor  hem  flaen  : 

Dcrhalven  feyt  Auguft.  infyne  ftad  Godesfeer  wel , 

Tranquilitate  confcientU  nihil  excegit4ri  heatmfôtejî. 

Men  kan  niet  faligers  bcdencken  als  de  geruftheyt  des  gewif- 
{ti\».         EndeBias,    _ 

SoU  honaconfcientia  caret  in  vit  a  meiu. 
Alleen  de  goede  Confcientic  is  in't  leven  fonder  vrecfe. 
Daeromftaet  ons  geduyrichlijc  te  betrachte  dat  wy  onfe  gewifen  niet 
en  bevlecken,yder  rechtdoende,  God  biddende,  ende ons  van  lenden 
wachtende  fo  vele  irï  ons  vermogëis.Gelyc  Erafmus  in  fy  ne  Sohloquia 
feyt.  Tiidla  fœnagravior  fœna  Conjcientia^vis  autem  nunquam  effe  tri  f 
tis  ybenevive. 

GhcenmeerderftrafFe  als  de  plage  der gewiflenjWilighydochnim- 
mer  bedioeft  /}  n ,  leeft  wcJ. 


Heeft  u  God  de  Heer  <verticht , 
Siet  datghy  u  naejienfiicht» 


DE  fteen  die  (ynen  naem  heefc  vanden  Regenboog, 
Ontfangt  de  firalen  van  des  weerelts  blinckend  oog  y 
En  mee  een  wederfchijn  de  felve  feyndet  tegen 
Den  muer  ofc  engen  wand  hem  aldernaeft  gelegen , 
Alfoo  d  oprechte  menfch,  wiens  ziele  word  verlicht 
Door  eenich  foct  geftrael  van  Godes  aengeficht , 
Sal  met  den  fel  ven  glans  fyn  naeften  weer  befchijncn  ,. 
En  laten  lynen  fchac  niet  fonder  vrucht  verdwijnen. 


Cc  que  tu  as  dufouvcrani:,. 
Mettez  Ie  au  ieux  de  ton  prochain. 


LtA  pierre  qui  du  nom  de  l^arc  motte  on  appel/e, 
T)u  brandon  f  orte-jour  reçoit  la  face  bel/e  ^ 
€t  d'<^n  refoulement  imprime  fuis  après 
Qyntre  le  mur  prochain  U  clarté  de  fes  rais  : 
•Ainfoupeufenfaut ,  l'homme  aia?2t  densfon  amt 
Keçeu  qudque  raton  de  la  divme flamme  y 
L  e  doit  fair  e  bnlletaux  ieux  de  fin  prochain 
N'enterrant  le  threfor  que  Dieu  lut  met  en  wam. 


Luccatluxveftra. 


M^t.  5.    Lact  alibo  u  licht  lichten  voor  de  mcnfchenj  dat 
^^'  ly  uwe  goede  werckenficn. 


tA'wfi  reluife  njoflre  lumière  dey ant  les  hommes  :  afin  qu'ils 
njoyent  rvos  bomt  s  œuVers, 

Ha  De 


WTLEGGINGHE. 

E  Propheet  Daniel  in  fyn  twaelffle 
^CapittelfeydtjdcLeeraers  fallen  lichten  als  des 
'Hemels  glans  ,ende  de  gene  die  daer  vele  ter  ge- 
rechticheyt  wijfen ,  als  de  fterren  alcijt  ende  eeu- 
welijck,  ende  worden  derhalven  terechte  vergheleken  met 
den  fteen  jris  wacr  vanPlinius  in'tp.  Cap.  Van  fijn  j/^oec 
fchiijft .  Iris  word  foogenaemtom  dathy  vande  Sonne  be- 
ftraelt  fijnde,vcrfcheyde  Coleuren:,alfmen  in  den  regenboog 
fiet  stegen  den  naeften  muer  met  den  vvederfchijn  is  geven- 
de jgelijck  'bartas  mCyni,  Wekeooc  vande  WaterflelFefeyt 
tot  een  gelijckeniffe  vanden  Regen-boogh  .,  met  defe  woor- 
den. 

Tout  ainfque  IPhœhus  frappant  contre  yngohem 
Sur  Lafenefire  a  f  is ,  tu  ruoisfoudain  que  leau 
^nyoye  /v»  lon£  traiêï  ceBe  clarté  tremblante: 
Contre  le  haut  plancher  de  tafale  brillante. . 

DAT  1  S, 

Gelyck een  Waterfles  jgefetfynd'  inde  venfter 
Befcheenen  door  de  Son,  van  fick  weer  geeft  den  glenfter 
Tot  aen  des  Kamers  balck,oft  wel  tot  op  den  plecht, 
Na  dat  Apollo  fchoon  fich  neder  geeft  oit  recht. 

Met  defcgelyckenifTcn  vermanende  alle  den  genen  dieee-» 
nige  gaven  van  God  ontfangêhebbê ,  hare  naefle  te  flichten:> 
haer  pondt  te  wercke  te  (lellen  ende  daer  van  mede  te  deelen. 
Hier  toe  dient  deparabel  van't  talent^befchreven  by  Matheo, 

25.  Gap. 


ij.Cap.  EndebyLucamip.Cap.  Sengoet  Vader  des  ^ 
Jtns  uytgamde  gaff'een  m;  an  fijne  kpscbtenlpij f  talenten  ^den  (tnderm 
tyvee  endeden  derden  een^  de  twee  eerfie  Wonnen  daer  medefo  Vele 
fy  ontfmçen  hadden  j  maer  de  derde  begroejffijn  talent  in  d'aerde^  la^ 
tende  dit  ^jruchteloos  liggen ,  yiPaer  over  hy  in  de  uyterfïe  duyjley^ 
Vip  geworpen  vverdc.  Alfo  doen  degene  die  geleert  fijn^doch 
onachrfaem  int  onderwijfen ,  ja  felfs  dickwils  ergenis  geven 
doorhaerquadelcvcn  :  Totdefcfeyt  Chriftus^Matheus  aent 
vijfde  Capit.  Ghyfyt  het  fout  der  aerden  ^  foo  nu  het  fout  ^achte^ 
loos.  Word  Waer  rnede  fdrnen  danfomen  ?  Het  m  dient  nergens  meer 
toe ,  als  om  uytgeWorpen  ende  "uan  de  menfchen  njer treden  te  Wor- 
den.Ghyfjt  het  licht  der  werelt^nu  het  word  niet  ontjieken  om  on- 
der een  Korenmate  ge  ft  elt  te  worden  :  Maer  op  den  k^ndelaer ,  end€ 
het  licht  alle  dse  in  den  huyfefjn. 


H  îîj 


V^k 


VVie  gheduerîch  hidt  en^VaeS , 
J»  Satans  firickenntet  tn  raeSi, 


E  kort- geneufde  Vis ,  zceKonïng,altijt  wacker, 
Doorgaensdoorfnydend'  is  den  blau-gebuldé  ackcr 
Tot  arbeyc  ende  konft  van  fpel  en  fang  gefint 
De  klare  Sonne  liefcend'  is  desmenfchen  vrindt: 
Dees  ons  een  voorbeeld  (y  ©m  nier  in  flaep  te  raken  , 
Maer  lovende  den  Heer  ^eduerich  op  te  waken , 
Elckand'ren  lief  en  trou ,  doch  Gode  boven  al , 
Op  dat  de  boefe  Geeft  ons  nieten  overval. 


s, 


Cil  qui  en  priant  veillera 
Auxretz  de  Satan  n'entrera. 


LE  nageur  Koy  cumus  ^  ayme  lire^foîeil^ 
^iû  comme  mn  *uiüc  q  clair  ^  pour  i  hajjer  lefommeil 
Et  faire  aux  njoyani  njoir  quelle  eBjon  excellence  , 
Haut  j  bas  ^k  tous  coftcz^ ,  nage ,  court  ^fe  lance  : 
d  Exemple  Jeruir  a ,  pour  prier. ^  ^veil/er  ^ 
€n  attendant  le  jour  de  T)teufans  fommeiUer  ^ 
zAfin  que  le  dragon  d^  l'horrihleTartare 
Jaejeti  ferde ,  ^  confus  des  Guettes  fefepare. 


VigilatC 


Vigilate  &  orateJ 


Math.  Waeckt  cndebidt^op  dat  ghy  niet  en  komt  in  verfocc* 
20.41.    J^inghe. 


Veille7{j^  ^m^y  que  (vousn'mtrieT^m  UMtauon* 


SaluÊ 


WTLEGGINGHE. 

Aluftius  Heere  vauBartas  feyt  in  fyne 
vyfden  dach  der  fcheppinghc  belchrijvendede 
Dolphyn, 

Tay  toy  camusvageur ,  tay  toy  facre  foijfon^ 

Car  ie  njo^èà  ton  los  la  fin  de  ma  chanfon  , 
Koj  des  peuples  ^znvans  é s  provinces  falees , 
Innjincible  dompteur  des  bandes  égaillées , 

^uï  vivant  Vis  toufiours  {car  tamais  dans  tes  os 
'  SY^  coule  lefommil ,  <7jray  pâtir  s  rai  fi  d'^t  ropos) 
tAyme-naux ,  aime-humain ,  aime-vers ,  aime-  lire , 
S^j  montes  ^  defcensplus  roide  quvne  njire 

^ar  le  monde  jalé  :  qui  chéris  tant  les  mers  , 

^enlajleur  de  tes  ans  ^perdant  tem ,  tu  te  pers . 

D  AT  IS, 

Sv^/ygt  fwemmcr  cort  gencufl:,(wijgt  o  ghy  hey  lich  vis , 
Het  lefte  van  myn  lied  u  tocge-cygcnt  is^ 
O  Koning  van  cblau  volck  die  'tfoute  vocht  bewoonen, 
Onwinbaer  temmer  kloeck  :,  te  rechte  fy  u  krooaen  , 
Die  levende altijt  leeft:,  devvijlegeenfinsoot 
Gequelt  werd  door  den  (laep  (  een  voorbeclt  vande  doot  ) 
Schipminnaer^s'menlchen  vriend,die  oyt den  fang beminde, 
Sterckfvvemmend'  als  een  Schip  gedreven  door  den  winde. 
Het  water  lieft  ghy  foo ,  dat  ghy  ^  felfs  in  u  jeugt 
Moet  fier  ven,  als  ghy 'tfelf  met  recht  gebruycken  meugt. 

Hier 


Vm  EGGÎ  1>lGU  e. 

Hier  inné  volgt  hy  Plinium  in'cp.  Boeck  achtfte  Capic, 
Ariftotilemin'c  negende  boec  der  dieren  endePlutarch.  in'c 
Bancquet  der  teven  wyfe  ,  daer  hy  onder  andere  fcydc ,  Den 
Dolphijn  kan  niet  ftii  lyn  noch  ophouden  van  loopen  :  De- 
wijle  hy  van  natueren  een  gedurige  bevvegin^e  onderworpe 
is  j  fyn  leven  eyndigende  met  bewegingCj  eiïals  hy  ohenoot- 
faeâ:  is  te  flapen  ftoot  hy  na  boven  toe  j  tot  op  het  v\'acer5  al- 
daer  keerc  hy  hem  met  den  buyck  opwaerts  cnde  laet  hem  al- 
fbo  omgekeert  te  gronde  gaen  j  wordende  gewiecht  door  de 
Golven  ende  Baren  als  in  een  wiege^,  tot  dat  hy  grond  komt 
terakenende  daer  tegen  teftooten^  alfoowacker  wordende 
beghcefthy  hem  andermacl  na  boven  toe  op  Zee,  van  vvaer 
hy  hem  wedei  fo  na  beneden  laet  gaen  ,  hebbende  door  fulc- 
ke  middel  gevonden  een  bevveginge  vermengt  met  rufte,hiei: 
beneven  word  hem  den  lof  gegheven^by  de  voorfeyde  Auc- 
teuren,  dat  hy  den  Menfche  een  vyerige  liefde  is  toe  dragende 
fijnsgelijckengroote  vriendfchap  is  bechoonende  ende  in  de 
Sonneis  vcrluftende&c.Waeroverde  wijfe  tot  een  beveftin- 
ge  vele  Exempelen  fyn  voott-brenghende  als  inhetvoorfz 
Banckettelefenis.AKbfyonsdenDolphyneenVoor-beclt^ 
'cweick  ons  leere  liefhebben ,  bidden  en  waken  fonder  op- 
houden 5  volgens  de  vermaninge  vanden  Apoftel  Paulus  tot 
At  Ephefien  6 .  Cap»  1 8.  Vecrs. 

'Bsdt  teller  tijdt  in  den  Chcefi  end^  VVaeSi  in  alle  phednerkh* 
heydt. 


Dm 


7)^«  ouden  tAdaim  te  he^el^eni 
Is  Yvelgherufi  m  ChriHo  leVen, 


T 'Serpent  van  fyti  kop  af  tot  aen  den  (pitfen  ftaert , 
Syn  oudevuyle  vel  uytfchietend'  in  den  Maert , 
Op't  groen  gegraefde  velt  komt  als  verguk  geftreken  , 
Enblafende,fijn  hooft  ten  Hemel  op  fal  (teken  : 

Soo  word  d'herboren  menfch,  die  d'oud'  natuer  verlaet, 
En  na  der  vreuchden  kroon  metgancfeher  herten  ftaet , 
Verfchoont  :  In  fijn  gemoet  en  wefen  is  te  fpeuren 
Dat  hy  vergod'lijót  is  en  beter  als  te  veureii. 


Lc  vieil  Adam  abandonnant , 
Viü:  oncnChriftheureufement. 


Alnftquau  mois  de^iars  ïe  Serf  ent  de/pouWé 
^'f-Lfn  cuirftlement  ^uieux  ^fort  defon  troufomUl 
Stflê^fomgt  leVe  au  cislft  tefteflusfuferbe  ^ 
Bt  flambant  tout  en  or/itraine  par  mi  l'herbe: 
L'Homme  régénéré  quittant  fon  weflement  ^ 
La  couronne  de  gloire  acquiert  four  ornement  : 
Et  flus  tlfe  perfat^  tant  flus  l'ou  Verte  face 
Kcfrejente  aux  humains  traï5is  de  divine  grâce» 

Dtre- 


Derelmcjuc. 


Epher4.    De  Waerheydt  in  Chrifto  is ,  den  ouden  Menfche 
afleggen ,  cndc  den  nieuwen  menfche  acndoen- 


22. 


La  rverité  efl  en  lefus  ^  c^e  yous  olikzje  vieil  homme ^  t^ 
foyeT^jveHui  du  nou'^el  homme. 


WTLEGGINGHE. 

Afiliusfeyt.  SJiote f  rudentes Jîcut fermentes ,  quictém 
\opusfu€rU^>ernatiorjemexuere  ,  ferangujiam  rimam 
[ccrpufque  BriSiim  coercentem  regentes yüru^dentcrexu^ 
[untfeneSiuïem»  ^uod^idem  nos  mltari  ipfa  fnadet 
Jcriptant^per  anguHaQ;^  arcÏnm  yiamgredigntes  <-ue^ 
tercm  hominem  exuere^tndHere  ^vero  noVum,  [>at  is.  Syt  voorfich- 
tich  als  Serpenten ,  die  (alft  vannoodeis)  haervuylevel  uyc- 
fchieten,  door  eenich  enge  gat  haer  lichaem  dwingende  cnde 
cruypendc  :,  wijTelijck  d'outheyt  uytfchiidden  het  welck  na 
t€  volgen  ons  deichrifture  mede  radende  isjnamenriijck  den 
engen  ende  fmaJlen  Pad  ingaendeden  ouden  menfche  uy t  te 
treckcn  ende  den  nieuwen  aen  te  doen.  Volgens  dien  feyc  G. 
de  Montenay^ 

Vn  bel  exemple  avons  en  la  coleuyrs , 
LaquelleUiJfeauhaÜierfafeaudurê.^ 
eA  celle  fin  qu'y  ne  neuve  recœure, 
OHons  ainfiayecfa  pourriture 
*Z)«  vieil  Adam  Uperuerfe  nature , 
Tour  au  fécond  efire  nais  t^  refaiSî  s: 
Car  du  premier  nousnaVons  rien  qùordure-^,^ 
xMais  au  fécond fommes  rendus  parfaiSis» 

Ecn  fchoon  Voor- beeldt  hebben  wy,, 

ïndeilangediebyty 

Haer  ontflaet  van't  oude  leer , 

Om  een  nieuw  te  krijgen  weer  : 

Laet  ons  (bo  de  vuyl  natuer 

Vanden  ouden  Adam  flucL 

Vaa 


Van  ons  werpen  metter  dàet , 
Want  fy  port  tot  alle  quact , 
En  de  nieuwe  nemen  an , 
Die  volmaeól  ons  maken  kan. 

Ende  Camerarius  in  fyne  Embleraeta  onder  het  fprceck- 
WOOitTofiüsno'Pusexuyijs, 

IJtjQletextfn^ids'veteresde^nereferfem^ 
Sicfcelerumfordes  exue  ^  fulcher  erts, 

Ghelyck  dé  flanghe  vlijtichpaft 
Haer  oude  vuyl  vel  uyt  te  fchieten. 
Vande  boofhcytuontlaft. 
Om  de  fchoonheyt  te  genieten. 

Dcrhalvenfeyt  den  geleerden  Catz  in  (yn  51.  Sintie-beeldc 
feerwel. 

Die  Chrifti  naem  wil  dragen ., 
Moetfyn  verdorven  aert  geheel  ende  al  verjagen:, 
En  werden  foo  vernieuwt,  herfchapen  en  herbout. 
Dat  hy  van  d'eerfte  Romp  oft  ramp  gans  niet  en  hout. 


liif  rD^ 


Demenfchisdofffînfijngemâit 
Den  Geefi  verqmB  en  leren  don. 


DEvvijl  de  kracht  des  Winds  my  niet  en  lal  begeven , 
Soo  blijf  ickby  mijn  vvcrck ,  geftadichlijck  in'c  leven , 
De  Wind  ophoudende  foo  blijf  ick  ftillc  flaen , 
Ben  als  een  doode  romp  en  'tis  met  my  gedaen  : 
Soo  gaet  het  met  den  nueniçh ,  die  door  den  Gheeft  ics  Hec* 

ren 
Verlicht  is ,  tot  de  deucht  ^cft  adich  fick  fal  keeren  : 
Maer  die  den  (elven  mirt ,  hoe  machtich  ofte  groot , 
Is  onnut  in  fijn  doen  endein  fijn  leven  doot. 


Le  fens  humain  aous  mortifie 
Mais  Tefprit  fainct  nous  vivifie. 

N  dit  que  n^entsfont  ryents  :  éM  ais  fes  troHfesfieües 
Me  font  rvireyoltet  Mat  tent  de  mes  akes , 
Sans  elles  mort  iefrts .  pa  r  elk  s  ie  recoy. 
IJrayemçnî  njne  njie  ^  ^ous  t autre  de  moy: 
eAmfii'homme  mffiré  de  l'efprk  ûtejfcace 
Renaît ,  njlt  (^  ueVot  farfaiB  lUjirotSie  trace , 
Comme  autrement  celuy  qui  en  efi  efconduit^ 
Vit  mourant ,  meurt  à  mort ,  0*à^eur  ejî  reduit* 

Spiritus 


spiritus  vîvîfîeat. 


2.€or.3     Deletter  dootmacr  den  Geeftmacól  levendicho 

6. 


La  lettre  tm  ^mais  tijdrit  ^hife. 


Cêj^ 


WTLEGGINGHE. 

Elyck  de  meulen  fonder  wind  onnut ïs 
ende  geen  koren  malen  kan ,  alfo  is  de  menfchc 
in  fyn  leven  doot  ^  fonder  den  Geeft  des  Heeren, 
maer  dien  omfangendc  leefc  in  dcucht.  Want  fo 
tAmbr,  feyc. 

SfirîtfijfânSîusomma  ifiy'pficat, 
Den  H.  Geeft  macâ:  alles  levendidi. 
EndeAuguftinus. 

Alleen  den  Heyligen  Geeft  opent d'oogen ende  leert  d« 
waerhcyt. 

Geliidk  oock  Idànnès  16.  Cap.  i  j^  v,  T>t  Geeft  der  ypaerheyt 
fklu  in  alle  ypaerhejt  leyden.  Wie  'm  den  ojleefchefaytfal  Van  den 
rvleejche  rverderymge  majen ,  nuier  die  yanden  Gheeft  ^ayt  fal  ^zfan 
den  Geeft  hetuuwich  ityen  majen.  Gal,  6*  8  EndeChriftus  fèlfs 
rzfoor-'p'paer ,  Voor-yvaer  {pggheick^u)  tenfy  dat  yemandt  gheboren 
yyorduyt  den  ypater  ende  GeeB,ft)û  k^n  hy  ten  Konincl^ijc^e  Godes 
niet  ingaen^  lo.  ^  £ap.  ^, Verft  Maer  de  yertroofter  an  yyeicken  ds 
ZJaderfteyndenftd  m  mijven  name  diejal  u  alle  dm^en  leer  en  ende  in- 
dacht tch  m^il^n  al  Wat  tcl^u^efeyt  hebbe,  lo.  14.  Gap. /.verC  Hier 
OverfeytBernardus  fup.  Canticlc. 

SpiritmftanSii  gratta  indigemHS  Vt  cuftodtat  corda  t^  intelS^ 
gentias. 


VVr  LEGGî  2iG  H  i, 

^y  hebben  de  gaven  des  H.  Gheefts  vandoen,opdathy 
onfe  herten  ende  vcrftanden  beware,  ende  Grcgorius, 

SpiritHsfanSïfis  cor  reflet  ,yfmplicesfacitef  ardantes. 

DenH.  Gheeft  vervult  het  hertemaed:eenvoiidich  ende 
vierich ,  IterHi  ^ 

Spiritu  ftnB o  replet i  ukftiaprfdicant  ^  amant* 

Die  met  den  H»  Geeft  vervult  fijn  verkondigen  ende  min- 
nen het  hemelfch^. 

Geli jck  ooc  Aót.i  8.  Cap.  1 5 .  verf.  l>efe  yvas  inde  Prech  des 
Heer  en  onderyvefen  ende  Viertchftjnde  Van  Geefie  fprackjnde  leerde 
naerfielijc  vanden  Heert;.  la  de  Heyd^nfchePhilofophêals  Qce- 
ro  tn  andere,  voornamentlijc  den  GoddclijckéPlatolyn  van 
mcyninge  ge  weeft,  dat  felfs  des  menfchen  Geeft  des  hemels 
Sone  was,  die  (  fick  deuchdelycende  rechtvaerdelyckin  lyne 
aerdfchc rompe  gehouden  hebbende  j  gedurende  fyn  leven) 
wedervoer  van  waerhy  komen  was. 

Ghelyck  oock  Eccl,  12.  Gap.  7.  Verf.  Want  het ftojf  moet 
Weder  teraerden  co  men  ais  hetgevveejiis^ende  dm  Geejivvsderpd 
Codt  die  hem  gegeven  keeji^ 


tié 


'D*eJt:l{yeYho(y^t  in  hooyaerdy , 

Vernedert  yvort^  hoe  groot  hyfy* 

GElijck  een  Pot  op't  vyer  in'c  fieden  ftaend'  het  Water- 
Na  boven  fich  verheft  met  bobbelich  gcfnater. 
Tot  dat  den  vuylen  fchuym  van  boven  nedervalt. 
Verliefende  in  het  vyer  'thoovaerdige  geftalt  pr. 
Soo  gaet  het  met  de  geen  die  hooeh  genoech  gefeten 
Noch  meerder  willen  fijn  ^  en  haren  God  vergeten , 
Tot  dat  fy  eyndelijck  door  haer  hoovaerdich  hert , 
VervsUen  in  den  grond  des  weedoms  ende  finert. 


Pluss  haufe  rorgueüIeux^pIüsïrraxeTa  laiiTe^. 
Dieu  luy  plie  le  col  ^  Ie  confond  &  abailTe, 


S  7  quedvufot  aitfeiï  i'eaufe  teve  en  ardeur , 
Saulte  y  bouhoult  ^  pétille  O^  f 'enfle  en  fa  liqueur^ 
lufqu'a  ce  que  tombant  enejcumeufe  efsèTKS 
Elle  ij  perdia  ""vigeur  fa  matière  f^ puïffance 
eAinfide  l'orgueilleux  bouillant  eB  le  deffàn  ^   - 
Qtr  or  e§i  il  au  ctel ,  or  Ie  ciel  mfon  fe'm^ 
%Mais  enfin  quef devant  rinfini  ce  "^raiarre 
Si  nonfaufe  monnoje  aivfque  CeJ^rit  narre:. 


Qa* 


fa. 


Quî^fe  exaltât  humiliabîtun 


Mat. 23 .   Soo  wie  hem  fclvcn  verheft  die  fal  vernedert  wot- 
^2*  den.  7n7>ooHA'. 


Cehjf  quif'eflcuerifffiraahaifé: 

K    2 


VVTLEGGINGHE, 


X)dt  de  Heere  (feyt  Syraeh.  i  OA6^7)heeft  altijt  den^ 
hoochmoet  gefchendet  ende  eynddijckjied'iTgejiort  floà 
,  heeft  de  hoovaerdige  Vorsien  neder-ghei^yorüen^  Godt 
'  heeft  der  f  out  en  Heydenen  Wortelen  uytgheroeyt  ^ 
Want  de  Heere  heeft ghefwQren[fpreeoï  de  Heere  Ze- 
baoth  j  éMynjerdr'iet  dehoovaerdije  lacobs  ^  endeben  harepdafen 
gram^ende  ie  wil  ooc  de  Stad o^erp even  met  alle  dit  daer  tn  is,  Amos 
6.  8.  Derhalven  feyt  Aug.  in  lib.  deamic.  Superhtam pnenu fecjui' 
tar  de  ftraffè  volgt  de  hoovaerdye;  hier  op  gaet  hecSianebeek 
van  G.  DeMontenay  metdefe  woorden. 
j  -  ^- .. 

Cefot  bouilîantfîsnfle  ^Jthatti  efcmit , 
êlt£en  r  et  omheint  fa,  liqueur  U  repend  ; 
tAinfi  en  prend  a  celuy  qui  f  re  fume , 
\  \fPa}:*trop  de  foy  ^  qui  plus  haut  s'eflendy 
,  EnoubliÀHtfjpe de foieuil depend 
Bt  n$h  d' aille  w  s  donc  il  faut  qwo  rgueil  ce  f  e  ^. 
Car  cefîuy  la  qui  fans  Dieu  nja  grimpant  ;> 
Tombera  bas  en  douku^  gjr  triHeffe, 

Defen  Pot  op't  vier  gbefteit , 
Siedet  bobbelt  met  gewelt , 
Syncn  Ichuym  foo  hooghe  port , 
'       Dat  fyn  vocht  te  gronde  ftort  :^  ■-■'- 
Alfoo  gaet  het  niet  den  man 
Die  gheen  mate  houden  kan  y 
Die  meer  als  hy  kanwil  fija 
Valt  in  weedom  ende  pijn. 


ïiv.0 


Oock 


Oôck  feyt  Salomon  in fyne  fpreucken  ii.  Cap.  2 .  v.  Wacr 
PHithejt  is  daeris  oockyerfmaethejt,  endc  Chriioft: 

Su^erbmfepe  contrar'mm  quü  quod  optât  ^confequitur. 

De  hoovaerdige  bekomt  dicvvils  het  tegendeel  fyns  wcn- 
fchcns  ende  lob,  2  o.  Cap.  y, Den  roem  des  Goddeloofe  niet  lange 
Haet^ende de  blijjchap  des Huychelacrs eenen  oogenbiic  duert^  tfyan^ 
neer  j y  m  hoochte  alreede  m  den  Ht  met  reycket  endejijn  hooft  aen  de 
vyoic^'/i  roerst^foojulhy  doch  ten laefien  omkomen  als  eenen  dreckj: 
Dat  degene  y  an  dien  h  y  is  aenge^en, Julien  fegçen^'Waer  is  hy  ?  'tWelc 
bevefticht  vvortin  Apoc.  18.  7.S00  \ût  2\sfy  haer J^henhjer^ 
eer  lij  Si  heeft  ende  yveeldrich  is  gheyveeBfoo  njele  pijnen  ende  droef- 
heyt  geeft  haer^vvantfyfeyt  in  haer  her  te ,  icl^fîtte  ende  ben  Konin- 
ginneengeenWedu>yve^cndeJâlgeedroefheytfen  :  Hieromfullen 
hier  plagen  op  eenen  dag  komen ,  doot^droej  heytjjongher  endefal  int 
ruter  rverbrandyyorden^ypant  de  heere  God  {diejè  oordeelt)is  fterc, 
Daerom feyt Gregorius  vvel ,  fuperbta eji njttiaritm  %eqinA de 
hoovaerdy  is  de  Koninginne  des  ondeuchts. 


K  iij  ,  ^ii 


Diefich  yerntert  ïnfyngemoet  ^ 
Verhc  Ven  Wort  mt  groot  fie  gout» 

DEn  Eemer  die  te  grond  fich  willich  heeft  begeven, 
In'c  piiccen  wederom  na  boven  word  verheven , 
Die  dan  den  (ynen  Geeft  een  water klaer  en  goet 
En  na  vermogen  laefc  uy t  fijnen  ovei vloec , 
Alfoo  een  nedrich  menfch  in  fijn  gemoet  verflagen , 
Worde  van  den  Heer  bemint ,  verheven  en  gedragen , 
Die  ons  danmede  deelt  (als  voorbeelt)  uyt  fijn  Ichat 
Tot  voetfcl  van  defiel  een  levendige  nat. 


Plus  qucThomme  de  cocuricy  bas  s  humilie. 
Et  plus  Dieu  le  furhaufTe  âc  a  foy  le  r  allie. 


î  fedu  que  t  altéré  baijjiau  puidf  yen  njirant, 
,  Tmjfei(^  plein  tenUenhaut  d'où  onle^a  tirant  ^ 
Do  fit  tiA  itéré  îiret^r  ^  qui  pour  boire  fe  panche^ 
^e  l'ahaifepuifeurfafeithefoifefixmhe  .• 

Le peager  contrit ,  l'humhle^i^ pour  dire  mieux , 
^t  frappe  fa  poitrine  efi  ouy  des  hauts  Cteux  , 
Bel  exemple  ,  il  fléchit  ^  <i,>eut  boire  (g^  Dieu  luy  donne^ 
Hem  dtéfmé  rocher  ydont  lesfiens  ilguerdomîe. 


9é 


Qui  fe  humiliât  Exaltabitur. 


MM.2SÏ    Wie  tem  fdvefi  vernedert  die  fal  verh 
"*  den. 


even  wor^ 


Celuyqmfdaijiera^/era  ejlevé. 


Cfariftus 


'TLEGGINGHE. 

.Hriftus  feyt  (Math.  i3.Cap.j.4.  VerH  Voor-ï^Va^ 
Sfe^ghe  k^  u ,  tenjy  ditghy  u  bekeert  ende  Wordt  als  de 
'  tender kens  foo  enfuit  g  hy  in  het  Coningrijck  der  hemde 
\f3ietgaen ,  daeromfoowkhem  fel<T>erj  *-üernedert  ghe^ 
lijckdit  l^ndekenjs  d^  groot  H  e  mt  Kanmgrijck,  der  he^ 
melen.  Bft.  17.  ix.  V  Vant  alfooJpreeSi  de  hooge  ende  njerhe^en  die 
daer  eetfpyichlijckjV'-voonet^dtensnameheylich  isjckjiietn  dehoochte 
ende  heyüchdom  Woone  ende  by  deghene  ée  eens  ^'erjldghenen  ende 
ootmoedige  geejïe  s  fijn  y  op  dat  icl^  ^erqmcke  den  Cheeji  der  rueroot- 
moeéchde  ende  het  herte  ier  rverflagens, 

Soofeytoock  de  Propheet  David  (d;c  ons  beneven  d'an- 
derc  Patriarchen  ,  Propheten  ende  Apoftelen  een  heerlyck 
Voorbeeld  is  >  ende  een  levendig  nat  :,  tot  voetfel  onicr  ficlen 
is  gevende)  in  fynen  34.  Pfalm,  9 .  Vcrfl  Deheere  isby  dien  dte 
eens  gkbrokenberte  fyn^ende  klpet  dien  dte  een  rverfia^henghemoet 
hebben, yolg^cns  dien  fcyt  Gregorius  in  fyn  ferm.  17. 

Humilitas  rulrtu^  tmgna,  ^  cu\  etiam  T)eitatis  Mdeftas 
fè  inclinât, 

Ootmoedicheytis  een  grootedeucht,  daeroocde  Godde^ 
lijcke  hecrlijchey  t  fich  toe  neygende  is. 

Gelijc  00c  lob  in'c  5.  cap.  zeyt  God  is  die  dennedrighen  rver-» 
hooght  snde  den  bedroefden  ofhelpet^cndc  Cap.  22^  ip.  Want  die 

hem 


F  FT  L  EGGIT^GH  e, 

hem  f-verootmoedïcht  dic  f-verhoocht  hy  ,  ende  'p'pie  fijne  oogen  neder* 
Jlaetdïefalghenejtn*  Daerom  feyt  Bcrnardus  ophcchooghc 
Lied. 

GermimbimHé  peut  lil'tum  p  humiles  inventifuerimus. 

Wy  Tullen  bloeycn  als  een  Lelie ,  foo  wy  nedrich  bcvom- 
den  worden,        Ende  Grogonus, 


rt    i 


Humde  S  dumfe  deijcitintadfimilitudinem  Dejafcendunt, 

D'ootmoedighe  dewijl  (y  haer  vernederen  klimmen  na  de 
gelijckcnifle  Godes, 

d'Ootmoedige  word  oock  niet  alleen  hiernamaels  in  der 
eeiiwicheyt  verhev€n,maer  oock  op  der  aerden  ghclijck  wy 
datby  vele  exempelen  bevinden, onder  alleby  de^Koningin- 
ne  Eftcr.  7".  Daer  (y  haer  voor  den  Koning  verootmoedichdc 
Iprack  de  Koning  Aflueros.Pftf^  btddetghy  Ejier  dttmen  tigey?e^ 
yvat  begeerdy  :ooc\  het  hdve  Komngrijcke  'tftl  ugefchieden.  Daer- 
ommcfeyt  Auguftinus  feer  wel.  Datde  Nedricheytde  noo- 
dichftc  deugt  is.  Eyndeljjck. 

Vernedert  'pyord  de  man^die  hooch  te  lammen  f  oogt , 
^<ur  die  met  ootmoetjich  njernedert^  yvord^-uerhgogt,  ^ 

»■ , .  /^ 


T>(tt(*  d^n  VVïnUr  niet  ^erJchriÛ. 


DE  Miere  fijndc  voordes  Winters  kou  vervaert  ;► 
Des  Somers  fijne  (pijs  met  naerfticheyt  vergacrc , 
In'c vvercken  fchepc  ly  vreucbt ,  wacrnencicnde  de  tij- 

Om'naderhanc  met  frnert  geen  tiongers  noot  telijden  : 
Een  Chrifte-menfch  alfoo:,gedurende  fyn  tyt, 
Verfchriól  voor  d'helfche  pijn/al  thoonen  liinen  vlyt. 
Om  fulckc  fchatten  Lier  op  aerden  te  bekomen  > 
Dat  hy  in't  eeuwich  Rijck  mach  wordea  aengenomen. 


Bien  vift  à  fon  plaffïr  ^ 
Qui  vifc  iradvenir*. 


L    ^fourmi  combatmt  Vin  fertile  fatfon  5. 
ïndujiriettfe  empht  en  efiéfa  mut  fon  , 
Tm^antetnfafiibleljs ,  awafje  g^  tant  recue' lie ^ 
Sue  lloeure  elk  ne  craint  de  la  cheantefml/e  : 
tAinfilhomme  ChreHien^de  laoeme  abhorrant^ 
Durant  fa  ^iefaut  qtsdjefoit  adonnant 
^uxlaheurSypour  l'amas  d'un  threfar  aggreable^ 
Lfqttet  ai  C  advenir  aux  cieuxfit  aaeptable.. 

Terrât 


o- 


Terret  Iiycms. 


I0.6J5.    lek  ben  datbroodc  des  levens  :  Wie  tot  my  komt 
die  lal  niet  hongeren.  •  ss-^kj  tc)  t 


lefuis kfam de ofic  i  qui  wnt à  moj  ^  nttura ^o'int di 

L  %  Ut 


WTLEGGINGHE. 

E  A4  iere  hetrechte  voor-beelt  vande 

naeröicheyc,  die  den  luyaerds  by  vele  voorghe- 
ftelcwort  ghelyck  wy  hier  na  in  onfe  Moralia 
__^  ^,-,  in'c  25.  Sinne-beelt  ftellen  ^  op  dat  fy  hare  vvac- 
Icrheyt  ficnde,diç  lèdiGheyc  fchöuwen  eiï  toe  wercken  haer 
beghcvcn  rriochten,  worde  den  Chriftenen  hier  op  een  ander 
wyfe  voor  geftelc:  Als  namentIiJGk:,gelijck  de  Miere^vervaert 
fijnde  voor  des  Winters  koude  des  Somers  haer  fpijlè  met 
naerftiçheyt  vcrgaert  :,  omnaderhantgeen  hongheroft  kom- 
mer tely  Hen  :  Wy  alfoo  verfchriâ:  voor  de  Helfchc  pijne 
(fyndedeièlveeenêtoom  om  ons  felven  te  bedwingen  en- 
de  vande  fonde  te  wenden)  het  Evangelium  moghen  navol- 
gen, het  welcke  ons  tot  Geeftelycke  naerfticheyt  vermaent , 
Ïeggende  Mar»6.Cap.2  o.  v.  <uergadert  u  fchatten  in  den  Hemel ^ 
d^er  njch'éMotte  noch  de  rocB  met  enfchendet^  ende  déier  de  Dieyen 
niet  door  en  graven  noch  en  fteleny^  2^çx  mede  wy  vermaent  wor- 
den  goede  wercken  te  doen  Gedurende  dit  tytd'lijck  leven  om 
hier  namaels  int  Coninek  Rijeke  Godes  met  vreuchden  te 
Woonen,weIck  Rycke  eeuwich  duerende  is  ,  gelijck  David 
in  fynen  4  5.  Pfalm  feyt',  Godt  uvyen  Hoel  b'.i/ft  altoos  ende  eeu- 
yvelijcl^^  de  Scepter  uypvs  Rtj-cxis  een  VPaerdich  Scepter^    Ende 
int  15.  verf.    Vvve  Rljc^is  een  eeuwich  %j^cl^    ,    endew^^e 
beerfihafpjfe  dtten  '■voort en  n^oort ,  Ende  Paulus,  Heb.i.  ca. 8  v. 
Tot  den  Sone  (  feydt  hy)  uvren  Throon  duert  y  dn  eeurûVtcheydt  tot 
eenyyicheyt  den  Scepter  uyyes  Rycx  is  een  Scepter  der  rechtyacrdic- 
heyt.  1)aer  de  rechtve^rdige  jtelen  in  Godes  har  dtfyn  engheen  quale 
en  roert/e  aen.  Cap ,21.  Want  hyfd de  doot gans  <uerjlnden  een- 
y^lijcl^iende  ds  H^ereiieerefal  de  tranen  njan  alle  aenghejichten  af- 

yyijfen 


'pvlfen,  Efa.  Ende  Apoc.  21. 4.  Daerfilgheen  mcht  VV^y?»,  ende 
fuüengeen  Itcht  der  K.4erfen  noch  der  Sonnengebrec  hebben:  Want 
de  Heere  Godt  licht  hen^  endefyfullen  régner  en  njan  eeuyVicheyt  tot 
eeai^V'cheyt,  Apoc.  5.  Sy  enfuUen  niet  weer  honger  lijden,  fy  enJUL 
len  niet  meer  dorfi  lijden  ^  noch  de  Sonne  ftl of  hen  niet  vallen  3  noch 
eenige  hitte  :  ZJ  Vant  het  Lam  dat  midden  in  den  tbroon  is  yfalfe  hoe- 
de enjalfe  heyyege  tot  de  levendige  Fonteyne  der  Wateren,  Apoc. 
7.  i^.  I7.  Jddatrfalfulckervolheyt  ende  ^vreucht  yyejenals  rvjtt 
aenbeginne  da  Werelts  niet gehoort  en  is ,  noch  oyt  oorengehoort  noch 
oogenghefien  hebben,  S  fa,  64-.  Ca  f  ,4,  v.  ende  Paulus.  !♦  Corint.2. 
cap.  9.  verf. 


lij  *tGelooVe 


t'GeUoTve  àost  den  Geeft  rverlicht  ^ 
Ten  hemel  VPendet  ons^bejtdt» 


STct  in  het  zieUCompas  (een  leyder  op  de  Zee 
Om  vinden  door  'rgefternc  de  voorgenomen  ree) 
De  naelde  doorgaens  hser  nat't  Noorden  fal  begeven 
Dewijl  fy  met  den  (leen  des  Aimants  is  bevvreven  ; 
Alfoo  des  menfchcn  ziel  door  Godes  Geeft  verlicht , 
In't  levende  geloof  j  heeft  alcijt  lyn  gefichc 
Gewent  nac't  hooge  licht,  *twelc  dienftich  is  te  roemen , 
Om  op  deef  holle  zee  in'c  varen  niet  te  Ichroemen, 


La  vraye  foy 
Sauue  d'erroy. 


A    Ivf  que  k  CowpaSfinfaiHihle  en  l'imite^ 
Vejgmüe  qm  touchée  aura  U  calamtfe , 
^ùurfemementgutder  les  na'v^eres  à  port , 
Sans  ctj^s  (^  fixement  regarde  ivers  Ie  Kortb  : 
Q/ih/ile  cœur  touché  {comme  dit  le  prophete  )     . 
^elefpric  d'efficace  à  certain  but/'arreHe 

£t  tend  au  grand  fanal  ^i*oi4r[e  qui  des  cochers 
TrefrlPani  les  njaifenuXyguide  au  ciel  Us  î^ckcrt, 

ri  Viva 


Viva  fîdes  falvlficat. 


Heb. 

1-2.2. 


Siende  op  den  leytfman  en  de  voinciakcr  des  geloofs  le- 
fum:)dewelckevoordevrcuchdediehem  vooraeftelc 
waSjheeft  hetCruyce  verdragen  ende  de  ichande  ver- 
acht cfi  is  ter  rechter  hand  des  throons  Godcs  ^efeteno' 

T{e^ardans  à  leftis ,  chef^  confommateur  de  UfoyJequeUn 
lietê  de  U  ioye  quil  auott  en  main  à  enduré  la  crotx  ,  ayant 
^^f^^ifi  la  honte  g^  s'e^  ajfs  a  la  de^trg  du  throne  de  Die  f4, 

Auguft, 


VVTLEGGINGHE. 

YguRSVeaffone  Chrijiifiyufiûles  anïmam  deofuhïick 
'het  Geloovc  doet  de  ziele  tot  God  neygen»  Endc 
^üAmb,  Lib.  i^  EfiB^fides  animi  redemtio, Wet  geloo- 
|ve  is  der  zielen  vcrlo(rsinge,ghclijck  oock  Chri- 
foftomus  Vides  ammam  facit  quiefcere.  Het  geloo- 
vc geeft  de  ziele  ruft^  ende  Chriftus  felve  loh.  12.  Cap.  ^6, 
Verf.  Icl^beneen  licht  inde  We^relt  comen^p  datfoo  wie  inmyghe- 
looft  niet  m  duyfterniJÏe  enblij'ueyD£{k  volgende  feyt  'bartas  dac 
des  menfchen  Geeft  door  de  verborghene  cracht  des  waren 
gclooves  geroertfyndcjfich  geftadich  tot  God  is  wendende  : 
Gelijck  de  Zcenaclde  beftreken  met  den  magneet  fteen  altydc 
nacrt  Noorden  is  treckcnde ,  met  defc  woorden. 

Comme  Ie  fer  touche  par  U  pierre  d'tAymdnt 

Vers  Upole  du  ?^ord  regarde  incej^ament  : 
t/iwjt  l'efprit  txfHché par  la  ^vertu  fecrette 
^'Vnefoy  mn  fardée  »  (^  tour  ^  nuiB  sareÜe 

Vers  i'eJcUtantfanal  ^  quifert  d'ourfe  en  tout  temps 

*Tûur guider  les  noclTcrsfur  c€[îe  merflotans. 

Ghelijck  hctyfcr  aen  den  zeilftecn  wcl  gewreven 

Alty  t  naer't  Noorden  wij  ft ,  daer  houdende  beneven . 
Alfoo  is  oock  den  Geeft  die  inde  liefde  brand , 
En  meteen  vaft  geloof  in  wendelyck  omrand 

Gewent  naet  hooge  Licht  het  welck  ons  moet  bewaren 

Om  op  decs  holle  zee  in  Ickcrhcy  t  te  varen. 

Om 


VVTLEGGlîiGHe. 

Ons  daet  mede  vermanende  naer  een  ware  volkomen  se- 
loove  te  trachten,  op  dat  wy  dat  verkregen  hebbende  ghefta- 
dichopden  Hcere  moghen  wachten  tot  rufteonfer zielen, 
met  volftandichey  t:,na  het  voor  beek  der  heylige  Martelaren 
die  in  haer  Cruys  met  een  vaft  gcloove  haer  tot  God  gewent 
hebben,  want  het  geloovefooPaulusleyt.  ii. Cap.  i.  vers 
tot  den  Hebreen)  ts  een  njerfekerhe^t  der  dingen  diemerj  hooft:  en- 
de verf*  6. Maer fonder gelooyeiji onmogelijckG o dt  tebéaghen  : 
Want  die  tot  God  komt /ie  moetgelooren  dat  Godtis^ende  dat  hy, 
dengenen  dk  hewfoeck^njloont,  S  co  hebben  dan  eenighe  haer  aU  een 
Tamboer  uytrecken  laten  9  de  rverlojjinge  <-uerachtende^omdatfy  tot 
een  beter  opfiandin^  e  komen  fouden .  tAndereJyn  met  befpottinghe  en 
Geefjehngen  a/erfochtgevveefÏ/nde  oockjnet  banden  ends  geyanck^^ 
nife,  Syjijn  gefteenkht  dooT  jnedenpide  met  denfwaerdegbedoodt» 
fy  hebben  tnjchaeps  cellen  ende  Geyten  nnüen  gevvandelt  y  njei  /rf- 
4cn  njerdruèi  cnde  qualijckgehandslt,  f^c,  y  er  f  3  6. 37.  j8. 


M  DoûP 


^ooT  mijn  hloets  ^vüor  ugeHort  ] 
\tL(^mHgejchonckenlP'Vord^ 

ALs'ick  mijn  jonge  fie  gebeten  door  de  flangen , 
Doorbiice nniine  borft ,  waer  wt  fy  dan  ontfangen 
Een  levendige  fap , 'tvvelck  hun  alfoo  verwcrmc 
Datfy  door  miinedoot  voor^tftervenfiin  befchermc. 
Een  voor-beeldvan  Codes  Soon  die  hem  heeft  lacenvangê 
Om  ons  te  maken  vry,dieaen  hec  cruys  gehangen , 
-  Door  fii  ie  wonden  heeft  tonnoolclbloetgeftort, 
Waer  door  vaat  helich  Serpent  den  beet  geoefcn  wort. 


Par  mon  fang ,  fi  preckiix. 
La  vie  vous  confervc  és  deux* 


E  T^voyant  mes  f  eüïs  meurtris  f  xr  le  Serpent^, 
Ie  brefche  ma  f)itrine^(^  jureux  je  r-ep  nds 
Tant  de  <Tf^ta[  humeur  ^qus  rech.ïHjfe7,  f  ar  elle 
Il  tirent  de  ma  morfvne  Vie  nouyeUei 
Figure  du  SauVeur  qui  seflcafnfrenwA  y 
^our  affranchir  lesjerfs  y  qu'fur  l*a  rùre  eftendu^^. 
Innocent  à  verfé  le  fang  par  fes  bleffures , 
^oftr guérir  du  Serpent  les  lethdes  morfitres^ 

Vita 


Vitâ  mco  vobîs  porta  cruore  maiiet, 


1 .  Pet.i.  Ghyfyt  nîct met  vcrganckelijcke  (dinghen)  fiîver ofic  Gouî 
18.19.       verloft,maer  met  dcn  dierbaren  bloede  Chriiti. 

Vous  mezjfle  YAchuT^i  non  f  oint  par  chofes  (orruftihles 
comme  par  or  ou  par  argent  ;  ^aisfar  lefangprecnu^  dû 
Chrtfi. 

M  2  Bclôfî 


WTLEGGINGHE. 

Elan  in  fyn  derde  Boec  vande  nature 
der  Vogelen  fchrijf:  in't  lange  vanden  Pelicaen, 
die  hy  (eycte  wefen  gelijck  een  Swane,  uycghe- 
nomendac  hy  onder  Pyn  Kele  heeft  ecnen  fack 
als  van  leer  3  hy  hout  dat  het  fy  den  Onocrotalm 
ofte  den  Latijrfchen7V4ï^/if^  :,  men  vindie  in  verfcheyde  oor- 
den des  Middellatidtfche  zees  op  de  ftranden  vanden  Nyl  en- 
de  de  RevireStriirion. 

'  Arift. liiflyq  8.Boeck  il.Cap.ende,9.Boeck  ro.Cap.Van- 
de  natuer  der  Dieren  verhaelt  daer  van.  Belon  voeoht  daer  bv 
volgens  het  geröeyngh€voelen,dat  als  het  Serpent  de  jonghe 
van  den  Pelicaen  ghedoöt  hceftade  ouders  treurende  met  ha- 
renbeck(diefecr  reterpis)  haer  borfte  openen  doende  het 
bloet  daer  uy  c  fpringhen^daer  mede  de  jonghe  verquiól  ende 
wedjerlevendich  worden.  Hy  mae»flfynen  Neft  endeleydc 
de  Eyers  op  de ftraricïeb  vande  Revierett  ende  ftaende  Wate- 
ren gelijck  de  Swanen,airoo  dat  deflangen  in  hacr  af-vve{ên 
de  jongen  lichtclyc  konnen  befchadigen.SietGefnerum  in't 
derde  Boeck  vande  dieren  alwaer  hy  alles,  wat  de  oude  ende 
nieuwe  fchryvers  van  defen  Vogel  verhalen,  by  een  ge  voegt 
hccft£ucherttis  ftelt  defen  Vogel  voor  een  Sïmholtm  lefii  Chri- 
fti.  pierrü  in't  20.  Boeck  onder  het  fpreek- woort,  m  me  mors 
inmerü'ta.  Fnmy  dedootinmy  h^t  leven.  Soo  hebben  oock 
de  heylige  Vaders  de  medogende  Barmherticheyt  van  defen 
Vogel  Godvruchtichlijck  b^duyt  op  het  heylich  lijden  ende 
bloet  vergieten  Icfu  Chrifti ,  foonicn  fienkan  by  Hierommum 
ende  zAuguBinum  by  namen  in  IPhiJïologoEfiphdn'ïo  toegefchre- 
.-ventende  by  de  Godvruchtigen  ^'^/«///«j-  Hecrc  van  Bartas  'm 

fynea 


fyncn  vijfden  dach  der  ecrftcr  weken  daerhy  vanden  Peli- 
caen  fpre kende  van  lefu  Chrifto  (eyt. 

lls'efi  trefyolontiers  d'immortel  fait  mortel , 
tA  fn  qu^dàmfutfait  de  mortel  immortel. 

Hy  fijnde  onftcrfFelijck  heeft  fich  ter  doot  begeven," 
Op  dat  die  fterf  Ijjck  was  in  eewicheyt  mocht  leven. 

Waer  mede  hy  alle  Chriftenen  is  voor- (lellende  de  uytnc- 
mende  liefde  lefuChnfti  c'onfwaerts. 


M  îij 


ij)! 


Ji'tbegm^ant  nieuwe  lenden. 

IN*t  midden  van  den  hiand heeft  fiine  fielhernomen, 
Oneynd'liickdoorfiin  eynd  fiind'  infiinarafgekomciïj 

Dooreen  becjuame dooc  hem  (elvrn  hy  bevind , 
Te  welen  Vacr  en  Moer,dc  voederend'  hecJciadc  : 
Onstoonendedac  vvyin  Adam  moeten  fterven. 
Om  foo  in  Chrifto  weer  het  eeuwich  leven  t'ervcn  > 
Ons  Vader,  Soon;,çn  Broer  die  t'allen  tiiden  leeft 
En  na  de  dooc  ons  weer  een  nieuwe  leven  geeft. 


Lamort,quï  deftranglern  oublie^ 
Nous  fert  d Vue  nouvelle  vie. 


V  miÏÏieu  du  brafierfi  belle  ante  reprend , 
InftTji  farfafin  dans  la  tombe  fe  renà  y 
Dejoy  mefmejefait  par  ï^ne  rnort  profper  e 
Viounjje^h{oHn^on}}r^ir ,  ^U  ^  pere  (^  mere  : 

Neus  monfirant  quil  nous  faut  ç^de  corps  (^  d\fprk 
i5Mounr  tous  en  ^d^m^pou^puts  renaïfireen  Chrtfi, 
Lepere.frere  ^  fils  ae  cil  qu'en  Ipyfefie , 
'2>  ennant  afres  U  mort  y  ne  nouvelle  vie^ 

Mors 


Mors  niova  vlta  pijs. 


m 


Rom.  (5.     De  bcfbldingheder  fondcn  îsdedoot,  maer  de  gave  Godes 
23 .  is  dât  eeuwich  kven  door  lefum  Chuftum  onfen  Hecre, 


Lesga^es  depcchésceB  rnort  :  ^  le  don  de  Tku  ^c'efiyk 
ann&Uefar  Ie/ft>s  Cbrifimfire  Seigneur. 

Plinius 


VVTLEGGINGHE. 

Linius  vanden  Vogel  Pliœnixfpre- 

kende  feyt  den  Phcenix  van  Arabien  is  boven 
alle  Vogelen  den  uytnemenften>  doch  vvete  ick 
niet  of  het  ghenc  men  daer  van  Icyt  waer  ly  ofc 
nietjte  vvecen  dattcrmaer  een  (y  in  de  wèerelc, 
die  oock  weynich  geficn  word.  Men  feyt  dat  hy  van  grooce 
als  een  Arent  is,  hebbende  aen  den  hals  Veeren  als  gout  ,  de 
rcft  Purpur,den  flaert  blau  hebbende  eenigelncarnate  Verenj 
het  hooft  gekuyft  metfchooneuytnemende  Pluymc^daei  by 
^^  voecrende  dat  ^anliuj  Rooms  Ratdt(-Heer  (die  daer  mede 

breec  vangeichreven  hecftjfeytdat  noytmenfchede  Phœnix 
fpijfe  oft  aes  heeft  ficn  gebruycké,  is  in  Arabien  dcSonnctoe- 
gewijt,lceft  66p.  laer  (andere  fcggcn  meer)  ende  als  hy  hem 
outbevint  mac6l  fijnen  Neft  met  Caneel  fpruytkenscnde 
Wieroockjden  wekken  vervult  hebbende  met  alle  wei-riec- 
kende  ftoffen,fterfter  op,voorts  uyt  fijn  gebeente  ende  mcrch 
komt  cerfleen  kleynen  worm,  die  metter  tijt  in  eenen  Vogel 
verkeertjWelcken  nieuwen  Phœnix  ten  eerden  fyns  Vaders 
uytvaerthoutjdragendc  den  neft  vanden  ouden  Phœnixby 
Panchajenin  Heliopolfs  derSonnen  ftadt  ^  den  iel  ven  leg- 
gende op  der  Sonnen  Alcaer.  Dit  feyt  hy,  maer  h^er  by  ftaet 
tebemercken  dat  alle  nieuwe fchrij vers  willen  feggen ,  dat 
hy  foo  fijnen  n^ftghemaeiSt  hebbende  ende  door  de  kracht 
derSonenonfteken  fijndc  ,hemfelven  verbranden  laet  om 
weder  te  leven  ghelijck  oock  'bartas  heerlijck  feyt  in  fijnen 
5.  Dach  der  fcheppinghe. 

Lor 


Lors  perché  fus  le  bras  dyne  palmé  il  entame 
Le  baume  jur  le  nardj^e  nard  dejjks  la  cafi  : 
€tf(*r  lepo  ntdu  tour  de  leurs  branches  bafiit 
Sonyrm^fonberceau^fdnfefulchre  sjennid^ 
Cependant  quttatttndquuneflamecheeffrtfe 
tA  l'odorant  bûcher  [es  os  fxcrezjedttife 
En  genitdepmdre ,  fjt^  ^uefes  bois  ardans» 
Empeni/iOnfaykiains fes  caduques  ans. 

Als  dan  opcerien  Palm  hem  fkltet  mec gcmacka 
En  famelc  van  Caneel  en  Balfcm  tack  op  tack , 
Waer  van  by  alfoo  haeft  dcn  df ch  begin t  tç  naken , 
Met  vlyt  fijn  neft  5  fijn  wiegh,  fijn  kift  en  grafgaec  maken  : 
En  wacht  foo  vande  Son  cen  heet  gevlamde  ftrael , 
Waer  door  dat  fij  n  gebeent  verbrand  wort  teenemael 
Tot  een  voort-teelend'  affjen  dat  dit  vier  doordreven 
Syn  fwackc  ûtca  eynd^maer  niet'isedurich  leven. 

Dit  óns  een  voor- beeÏt  fy:,op  dat  gelijck  den  Phocnix  ver- 
langhende is  na  de  5onneom  vernieuwt  endeverfchoont  te 
worden ,  wy  na  Chriftum  onfen  verlofler  d'eenighe  Sonnc 
dergerechticheyt  verlangen  mogen, alles  om  fijnen  wille  ly- 
dende,op  dat  wy  eyndelijc  door  hem  eeu  wich  Ic  ven  mogen 
voor  feker  houdende  dat  de  tydelicke  door  het  beginlel  eens 
b  eter  levens  fy  ^  wa^r  over  feker  Poëc  wel  fey t. 

Securiis  moritur  qmfcitfe  morte  renafci , 
«5Wo  rs  e  a  non  dicifed  no'va  vit  a  po  te  If  ^ 

Wie  van  d*opftanding  wcecgeruftelijc  fal  fterven, 
Dccs  dootgeen  doot  en  heet  macr  een  nieuw  leven  erven.' 

N  *tGel9oye 


^Tgeloo^eTiope  en  ttefdje  dYyt>oorniemfledet*cMen] 
Ons  leydendQ(>r*tgsrpmmùsev^vkhr^€^vdi(^eu^^ 

T'GhelooyelLiefdeça^OQp  de  R 
Die  oyt.den0yiftç^ç^iapWRfe 

Geleydcn  ons  dôorgaens  iadit^îcAdj^çli,^^  ^^^  ^,^ 

Tcn  hemel^daer  de  yrcucficè^jAic^ 
'tGeloof  is  diedenvveciiterfaricheycbcreydec, 
De  Hope vandennienftWiîi'tftrUriékclen  riiet  fehëydéö^'^ 

De  Ùefdewetckendbèrjteni  goedehalles  ft  uér>j^  "'-^ 

Dees  dry  t  aenkleveo  tracht  faword  g^y  niet  vervtiérEi  '^'' 

•  ■•-'-  s      ^     C^  \ 


iiy^<i^ 


Ces  troîs,là  Cliâf it^Ia  föy^  &  TeïpMiièé^:  '  • 
Conduifêtles  humains^  c«iu^!5^ênjouifïkh'œ 

LitA  ¥oy  Ja  Charité  t^  l'Bfperanceitrois       -^j^^ît^lv)^ 
Principales ipenm^njn  don duRoydes^l^ji.^,'   . 
Conduifent  les  humains  de  bonne  confîfiMre  ^ 
Camme  de  main  a  main^a  C éternelle! gloire,  : . 
Ld  Foy premiere  rvn  le  chemin  préparant 3. 
€t  l'Efperance  tient  le poure  trébuchant  a. 
tA  hœyrefaiSt  n^enir  la  Charité  amiable , 
tAfin  dstiefgatrer  au  chemin  detefiahle^. 

.        '     -""^,    .  -,  Sic, 


Sic  km  Via  aftra* 


[.Thef.  Wy  die  des  daegs  fyn,laet  ons  nuchteren  ryb;bckleet 

^•^»         met  de  Borft- wapen  des  geloofs  ende  liefde,  cndc 

mec  den  Helm  der  hope  der  (alichey  c;^  >  v-n/V-f  ï^^t 

'i^loHsqmfommes  de  jour, [oyons  fohres  ,  njepus  du  l décret 
defoy.^  (haritêyO*de  l'e/fsranced^faktpourkatime. 

N  2  '^"' 


WTLEÖ^GilTSÏGHE. 


Oteenbefluyt  van  defe  ChrifteJijcke 
Sinne-beelden  fteile  ie  hier  de  dry  hooft  deuch- 
dé,  Ftdes^  Sfesfiharitas  geleydende  den  menfche 
met  het  fprecc-woojrt  Sk  ïtur  ^daBra,  'Tvvelc 
icvandcrjeucht  acn  tateen  5j^W»^  gebruyift 
hebbe ,  defe  dry  oft  eene  van.  die  ons  verlatende  konnen  wy 
niet  beftaen.ende  mogen  ooc  van  den  anderen  niet  gefchey- 
den  worden  tor  inder  eeuwicheyt,daer  alfdan  de  hope  wecb 
genomen  word  gelijc  Paulus  tot  de  Romeyne  in't  8.  c.  24  .v» 
feyt.  yvyfyn  inhoftfahchgeVvordenymaerde  hopedkmenjiet  en  ü 
geen  hope  :  Want  dat  yemant  ftet  Waerom  fal  hytoockj^opsn,  Soo 
lange  wy  doch  opderaerden  fijn  moeten wy  defe  dry  gelijc- 
k eli je  aenkle  ven, volgende  de  woorden  Pauli.i.Tes.^.Cap. 
S.vcrsdaerhy  feyt  vandeborft- wapen  dcsgeloofs  endc  lief- 
de ende  den  Helm  der  hope.  Seggendemede  tot  deCorinthv 
I. Brief  13. Cap,  2. vers.  Oft  ick^a,üe geloore haddefao  dat ickber- 
gen  Verfettenkorute  ende  haddedeüefdemet^fooypAsrickjiktJEnaz^ 
tot  den.Rom*5 .  Capj.iovers.  V^y  dan  ohereckvaerdich  Jynde 
uyt  dengelooVe  hebben  vrede Joar  onfen  Heere  Jefum  Chnfiiim^  door 
'Pvelc/^nVPy  voedde  toeleydinge  hebben  ^dogrhet  geloûVe  tot  dejège- 
mde  daer  VPyin  ftaen^  ende  Verhenghen  w  de  ho&fe  der  eerlycl^jeydt 
CjdeSjHch.ÓAC.VPelc^  hope  yyy  hebbe  als  eenenancker  derjtelen^ 
dleyaH  endefe^eris  endeingaet  tot  binnen  het  gene  dat  binnen  den 
yoorhanc  /Jr.Soo  (eyt  oock  Gregorius  op  Ezcchielem  neghen^ 
Aiende  Sermoen. 


Eides^Sfes^  Charitusfmtffintmüs  adificij  fort<e, 

'tGcloo- 


'eGcîoovc,  Hope  en  Lîcfdefijn  de  poorten  van'c  Geef- 
telijek  gebou, 

Endc  Chrifoftomus  op  den  Brief  Pauli  tot  de  Rom*  Cap. 
7. 12.  Sermoen. 

Virtm  cjtiajîmarm  ducit  in  Vttam, 

De  dcucht  leytons  in't  leven  als  metter  hand. 

Soo  feyt  oock  Paulus  tot  den  Galaten.  5.  Cap.  (5". vers. H^^ 
gelooVe  door  de  üefde  crachtich  is.  Ende  Heb^  11.  Cap*  i.  vers.  Het 
gelooVe  is  een  yerjel^rheyt  der  dinghen  dtemen  hoopt  ende  een  beWys 
der  dinghen  die  men  niet  enjtet,  Soo  beiert  u  na  [feyt  Ofeas  .12.6) 
Tot  uvven  God^doet  berrnherticheyt  en  recht ,  ende  boom  gefiadelijck^ 
op  uypen  God,  Htb,Sonder  ophouden gedachtich  zjjnde  wpyes  yvercx 
desgeloofs  ende  arbeyts  der  liefden  ende gedoochfaemheyts  in  de  hopi 
ünfes  Heeren  lefu  (^hrifii  y  mr  Goden  onfen  Vader. 

Hier  na  volght  cenlpelvan  finnen  over  de  dry  hooft* 
deuchden;,voor  eenige  jaren  by  my  geftelt  voor  bet  v^^it 
Lavcnder  tot  hm.^çxà^m.uytleyenàer  ionBe^ 


N  iij 


Sinne  •*  Spel  van  de 

DRY  HOOFDEVCHDEN- 

Onder  het  fpreec-woort 

sic  itur  ad  afira, 

D  OOR 

ZACH  AKI  AS   HET  N  S. 

Wie  na  den  vleefche  leeft ,  in  ccuwicheyt  2,alftcrven, 
Maer  wie  de  Dcuchden  hceftj  fal  Godes  Rijck  beerven» 


TOT  ROTTERDAM, 

yan  Wactbeïghe7A  n  n  o 


PERS  O  N  A  G  I  E  N. 

BoTtLir  '''^'''•}  VooMcdeacndcSloMcdcn. 

Quaet-ingheven.  ^  nuvvels 
Wulpfen  Geeft.   I^^y^^^^^ 


DeMenfche. 

lonckberte. 

Vleefch. 


Een  man. 

Een  Vrou-pcrfbott'. 

Een  Vrou-perfoon*. 


Geloove.  ^' 

Hope.       V.  Dry  Hooft-dcuchdcn  Vrou-pcrfooncai 

Liefde.     ^ 


Lichaenns  trooft, 
Onnutghcpeys 


':} 


Doütovtn. 


UkkkkiUHkHkkikkkkkkiiHkkkkkHikkUk^kHk 


VOOR-REDEN. 

Deuchdich  onderwijs.     Botten  Acrt. 

^  y^r/âr  {ghelijckjckjïe)  dree  n;€elrvolcxVtrg4^rt^ 

^  V/j-  yvonder  dat  men  nu  foo  Ungh  of  hout  ryan 

ff  den: 

Vacrkomur  nech  al  een  ^y^tis  den  Botten  ^Àert^ 

I  D'iemoet  ickjerft  <v0oral  het  ftiüefyn bevelen  , 

B.  W^el  yyat  ü  y  er  te  doen?  goey  lie  i^yat  mach  tt 


fel, 


en 


n^at^y  met  boQfengroot  ^foofiercl^  hUr  komt  te  baen  ? 
VVat  ü  u  trachten  doch  ^  en  yvilt  my  dat  niet  helen  , 
Oftfùltghyglijcker  hand  met  een  te  lijcke  g<ten  f 
D.  Hy  blijft  al  eVen 'Bot  ^ick,mvet  hem  ff  ret^en  aen  ^ 
Hou  !  goede  ruriendt  hoort  toe  Wat  kkjtfal  ijer monden , 
Komt  Merder ,  treet  tot  my^en  b'yft  ^an  njerds  met  Baen  ? 
Hetfchijnt  debeenen  ugeboeytfijn  oft gebonden, 
B.  O  deuchdfaem  onderwijs ,  heb  kk^  u  hierghe<x^onden  ? 
Ghy  komt  ons  tdefer  tijt  no/oorvyaer  heel  Wel  te  f  as  , 
Int  o^erfien  des  Uolcx  en  kond  ickniet  door-gronden 
Waer  om  dit  groot  ghetal  albter  ghekomen  was  y  ^ 

D.  T>  'oorfaeckjoier  njan  kkj*  ^velkan  bed  eden  ras  ^ 
Soa  ghy  my  hoorenWilt»  T>it  tttygh  is  hkr  ghehangben , 

*4    2  Chelijc^ 


Voor-reJeri, 

Ghdyc  my  een  foetn^nendt  het  f  elf  s  daer  liü^en  las\ 

Om  met  een  rfden  Rijc  het  deucbdeüffelt*aena;Angen, 

B.  Het  deuchdenffelfurvats  dat  ?  hier  m  ts  myn  yerUngen- 

Caet  het  met  Kol<Tfe?t  toe ,  oft  Kae^fen  metter  handt , 

Oftfpeeltmen  met  de  Kaert^door  hocus  boem gnfighen , 

VVïehceft  onsjdckeffel alhier gebrocht  te  Land  ? 

D.  O  lieruen  Botten  tkertgbj  hebt eenjlecht  njerHantl 

Tenis  gheenffeldat  tijt  engoecCren  doet  yerlefeny 

'De éMinnaers  {<-urifelcl^r  jonfi  t'Lavender  heeft ge^anty 

Voorftilc  onnoodich  qmet  ^het^ichtich  léeren  piefen, 

B .  Ken  can  détt  ni  t  ruerHaen ,  mijn  Koe  fou  beter  biefen  , 

Hoe  can  ons  eenichffel  met  fltchtingh  leerenyet} 

JcfoiitghelooVen  man^fio  ghy't  Jlechts  condbeniejèn , 

^aer  't  ff  el  verdrijft  den  tyt  rueelmeer  en  doet  het  niet, 

D.  Ten  IS  geen  ff  el  alleen  ^tgeen  met  de  Koert  ghefchiet , 

6 ft  in  het  Ttc-tac-bert  y  *tgecdets  enfulcl^eWerc^ny 

Maer  *tfyn  meefiffelen  Wat  den  menfch  ^verheuging  biedt  y. 

Ja  d' een  de  s  anders  doot  ts  die  eenjfelt  aenmercken, 

B.  'Ba  dit  en  hoor d  ie  noytdlgaenic  me  ter  Inreken , . 

ZfVatfou  bet  HerVendan  ooc  mede  een /pelen  fyn  ^^ 

S  egt  wie  ijerheugt  hem  doch  nj^^k fou  met  herten  her  c  keu 

TSlaer  ymants  bitter  doot  ^  n^erymants  fmert  en  fijn  ? 

E).  Het  put  Komeynfche  ^olc^gefeten  in  den  V  Vijn  j, 

IJermjreuchdenhaer  in*t  bloed^-uan  ■hareon\rye.l^aven  ^ .. 

Het  moorden  over  dtfth  memen  blyenfchijn  > 

rDitbloetgierigevolcverheugingdede  rapen, 

B.  Ditfchoufpel  wasfeer  sreemt  ^de  menfch  y  an  Godt  gefchapen^ 

%}Verd  die  aldus  ge  doot  ^y  er  d  dk  om  yreucht  \ermoort  f 

Maer  hoe gefchiede  dat  ?  was  ider  infyn  V  Vapen , 

Ken  hé  myn  dagen  nojt  alfulc  yerhaelghehoort. 


Voor-redcnC 

0.  Tvip AS  dghelijc geweer  daerfy  me  quamen  'Poort' :, 

Eic  hadfyn  eygen  man ,  dâer  hy  hem  tegenfielde  ^ 

^te  onvrj  was  Werdyry  ^hy  vyordnïetmeer  gecoort 

S 00  hy  pjn  magger  Ues  Î  njermoo  rt  te  neder  \elde, 

B.  nj'vat  dat  dannochdfpel  ?  daer  d^een  den  anderen  loeide  , 

Je  Jat  \eel  liever  vriend  hy  eengoet  eyc^en  yier 

zAl  waer  yanfulcke  Feefi  men  nimmermeer  en  melde 

S  out  Ineralfoo  toegaen ,  ^dieu  ie  ga  te  'Xier, 

D".  <-u^el  Aert  hoe  dm  ?  Uaetjiil  ^  h  lijft  noch  een  vveymcbhier  > 

^enfal  op  dit  Tonneel  fulc /pelen  niet  \erthoonen  ; 

VVant  onder  'tQjriJien  voie ,  en  is  dit  geen  wanmer  ^ 

En  hier  te  Lande  me  mach  ele  in  vre  vry  vvoonen, 

B.  S  egt  m  y  dan  metter  haefiyvat  datmen  dées  ferfionefi 

7<lujpeeljche  W^fi  e»  hoe  men'tfelf'-verthoonenfaL 

D.  Wiltghyt  recht  Weten  dan  :,foomaeSï  ons  geen  gefchal^ 

Je  fal't  u  heel  int  cort  >  doch  duydelic  a/er halen. 

l  N  H  O  V  T, 

DEes  longe  fpruytl^m  ons  roooreerFï  met  foetert  den ^ 
yercUrenfuUen  hoe  de  Satan  dach  en  nacht 
Met  groeten  <-ulijt  altijt  hemfielïendeis  ter  lachty 
Op  dat  hy  in  %jjn  lS(et  den  rkenfche  molhte  brlfighen^ 
^aer  na  boe  dat  ^tlonc  hert  en  'tni^lees  denfeluen  dwingen^ . 
Om  alle  vyulpficheyt  Itchtyaerdich  aen  ïejlaen^ 
Waer  doorhy  ^'Pordbelet  den  rechten  a^yech  tegaen  : 
fiier  neyen  hoe  de  M enfch  metfondenfvvaer-beladeny 
Steed^s  fvveuende  ü  int  njeld  des  Duyuels  Wijdde  paden, 
J^i^t  aehteade  op  den  Heer ,  niet  achtende  op  firn  God;, 
Miter  n/veierüwvende  fin  heer  en  zim  Gebod, 

%4  iij  toi 


Voor  ^  Reden. 

Tot  da  hy  doêf  defiraffen  doortjonc-heru  <verft€r<ven  \ 
In  Godes  Liefde  foeSi  het  hemels goet  teVer^ven  , 
Ten  Itften  [uilen  fy  'PV4t  hetgheioofrverntach , 
Vc  Liefd'  en  Ho  f  e  werSi  oock^ffeÜen  denden  da,ch , 
En  hoe  dees  deuchden  hem  uyt  d' aertfche goei  doen  fchey den , 
V'V^nt  fy  gelïjckelijc  na  ieeuyyicb%jjckjbemleyden. 
Vit  irvofdnuffeelfche-^yijs  rverihoont  en  u  rvercUert, 
B.  O  Dat' s  fvoorwaer  yy  at  goets  ^ken  hen  nu  niet  nuer^acrt^ 
Ie  vyil  met  herten  bly  hetfel'-ve  Wel  bekeken , 
Hier  achter  dees  Gordijn  is  nocb  een  plaets  beWaert , 
*!>«/  ypil ie  daer  na  toe  tis  tijt  <-uan  hier  te  y?pijcken. 
D.  B(t  boïla  potten  tA^rt  yviltghy  aldus  doorftrijcken  ? 
*X lijft  J^aen ,  ^oeght  uhymy^u  éMuts  neemt  in  de  hand , 
Ghy  mo^t  aleerghygaetu  hcafheyt  laten  bl'^cken , 
'Tghefelfch af  groetende  >  eerbiedtch ,  als  een  S^ant 
B.  i>ai  rvd  icgaerne  doen ,  maer  VPel  na  myn  ^verBÂnt 
S 00  moet  ie  dan  daer  of  een  VPey/nich  my  ruerfimen , 
Ten  IJ  alt  my  nu  niet  in  »  hoe  VPel  ie  yy eet  ie  cant , 
^  VeWjidocb  dat  ie  dencfoo  mooght  ^y  y>Vel beginnen^ 
D.  Ghy  H  eer  en  d'eere  ruruaert  yfytwilk-com  hier  binnen^ 
Eerbare  VrouWen  me  die  hier  rvergadertfyty 
Ghy  jongers  die  de  KonH  njan  Kijcke  reden  minnen , 
VVt  Levendiger  lonft  ^f^'^ijght  ^Jieten  hoort  met  'Z^lijt , 
^Menfalbeginnen  rwant  het  ü  nu  meer  ds  tijt . 
S«  Goeden  dachgoey  manr^en  ^  k  macHs  my  qaijt^ 


DER 


Pag.  r. 

gssssssssssssssssssgsgssssssssssssgsssssgssssgs 


e0303&K)Cffi 


ggSSSSSSSSSSSSSSgSSSSSSSSâSSSSSSSSSSSSSSSSSSgSSSS 

DER  DEVCHDEN 

Sinne  —  Spel. 

S€tHs  handeling ,  eerjïs  uyteomfie. 
^aet  m-gheven. 

ONs  machtich  Helt  den  op-geWafen  pFonckcr 
Heer  L»r//Jr  jgcfeten  lecgh  in't  doncker, 
Een  Koning  ftout  van't  grimmich  ftucr  gefpuys ,, 
Het  weick  fich  hout  int  tvnnftich  Helfche  huys , 
Ertf-Hcrtooch  van  de  woefté  rafernye ,. 
Groot  Grave  van  de  Ketel-büteryc  , 
Een  Prince  me  van  Weedom  cndc  pijn:, 
Daer  nie  mant  doch  en  foeét  ontrent  te  fijn , 
Een  Heer  nochtans  van  raenich  duyfent  gafteh  > 
Die  al  te  hans  noch  na  den  Pecftock  vaften  : 
Heeft  my  tot  hem  ontboden  ende  fprack , 
Dat  hem  dees  tijt  noch  eenich  aes  onbrack , 
Van  Buffels  grof  ende  andere  wilde  Dieren , 
Op  dat  hy  mocht  fijn  feeflrdacr  me  vercieren. 
Hier  toe  ftack  hy  dèes  machc-cecl  in  myn  handt ^ 
De  vvelcke  ick  las  en  lefende  bevandc 
lek  tot  myn  hulp  (omgheen  ti;tte  verliefen) 
Een  v^n  de  kleyneDuy  velkcns  machkiefen  3 

Om 


^  Slnne-ffel  \4n.ic 

Om  als  een  brack  het  wilc  te  jaghen  op. 

Wie  ial  ick  beft  dan  halen  uyt  den  dop  ? 

Daer  heb  ick  nu  feer  fcherpelyck  op  te  letten  ^' 

Want  ick  ftel  toe  het  garemmct  de  Netten , 

Om  op  de  jacht  te  brenghen  fulck  een  dier , 

Klocck  in't  vernuft^  dat  ick  wel  fonder  fchier 

Al  mijnen Gheeftdacraenfalmoetenhanghenj 

Eer  ick  hem  fal  verftricken  ofte  vanghen. 

Wie  neem  ick  dan  voor  beft  tot  mynen  maet  ? 

De  ghier'ghen  Gheeft  oft  wel'thoovacrdich  laet , 

Gheen  van  dces  twee  en  wil  ick  nu  voort  teclen 

'T^ierichghedrocht  metmy  fou  willen  deelen , 

'Thoovaerdichfaet  my  kacken  foude  op't  hooft , 

Den  Gulf 'ghen  gafl  en  ift  oock  niet  ghelooft 

Want  hy  terftont  fou  na myn  Kanne gapen.. 

En' t.luy  ghelpuys  foude  onder-weghen  flapen. 

My  dunót  dan  beft  dat  ick  den  Wulpfen  Gheeft 

Neem  tot  my  n  hulp ,  dat  is  de  rechte  leeft 

Tot  mijnen  ichoen ,  die  kan  ons  wel  vermaken  3 

Want  hy  doch  ïs  feer  luftich  in  fyn  faecken 

Hpu  Wuïpfen  Geeft ,  fpringt  wt,  fpringht  wt ,  Ipringht  w«. 


gerfiü 


7>ry  Hooft^Deuchérs'i  5 


Eer  fie  Handelinghe  ,  tvveedc  fverféooninghe  » 
Wulf  jen  Geen,   ^uaetïngeyen. 

At  ifler  te  doen ,  wie  roept  daer  foo  luy t  ? 

Sal  ick  met  de  Bruy  t  oock  gaen  te  Kercken  ? 

^  HouWulplcnNar  ,  kondt  ghy  dan  noch  niet 
mercken 

Hetoudefnerckcn  van't  Quaet  ingeven? 
W.  O  Meefter  fyt  ghy t  ?  Vergheeft  my  'tbedievcn, 
Ick  en  wift  mijn  leven  dat  ghy  onder  'tvolc 
Soo luyde  riept.  Q.  Hoort  defen  Tolck , 
Om  eenen  bolck  fonde  hy  my  befchamen. 
W.  Neen  Meefter  dat  en  wilt  my  niet  betamen  5 
Soud  ick  u  pramen ,  dat  waer  my  leet  van  herten. 
^  Ia  Lieve  treet  facht ,  het  fonde  u  fecr  fmertea 
Ick  heb  u  perten  veel  te  lang  ghekent. 
W.  Nochtans  ben  ick  'tluy  roepen  ongewent 
Daer  ghy  ontrent  oyt  waert  ghefeten , 
Want  u  geluyt  leer  dickwils  word  verfleten 
Ia  doorgebeten ,  eert  komt  tiy  t  den  mondt 
Gelijck  ick  korts  teii^^plaetfen  wel  bevond , 
Alwaer  ick  ftont  by  een  van  u  Knapen , 
Die  my  voorwaer  ghenuchte  dee  rapen , 
Want  van  pas  gapen  en  was  hem  gheen  konft  ^ 
Syn  fuffende  woorden  brocht  hy  in  gonft 
By  'tvolc  op' t  ronft  :  En  word  mits  defen 
Wacrdich  gheacht  om  voortane  te  we(ên 


'Een  wNgelefcn  goet  oprecht  vrindt , 

Daer  hy  nochtans  van  'tgeen  hem  was  bekint 

Secr  was  aefintom  achter  rug  te  klappen , 

Doch  yemants  en  kond  hem  oy  t  betrappen , 

Soo  ftil  kond  hy  fnappen  door  andere  tongen  ^, 

Daer  wt  quam  ray  in  den  fin  gefprongen 

Soo  d'oude  fongen  het  joncxken  peep , 

Het  knechtjen  leert  des  Meefters  greep , 

Dit  deed' my  van  u  het  felvefpreken. 

j^  Ghy  komt altijt met  fulcke  treecken ,. 

Laet  dit  nu  fteken  befietdefèn  brief  j 

Vf^ ,  Longeren ,  help  dermen  dit  is  mijn  geritf^ 

lek  hebbe  u  lief >  neemt  my  voor  maet  aen 

J^  Wilt  ghy  met  myooc  dan  deesftraetgaen? 

En  tot  miin  baet  ftaen  :,  als  een  aerdich  quant  l' 

W.  Ia  by  miin  trouwe ,  daer  is  miin  handt , 

Met  alle  miin  verftant ,  kracht  en  vermogen: 

j^  Het  heet  fiet  toe,  foo  wordghy  niet  bedrogen  3. 

De  vinck  is  gevlogen  ,dit  welverftaer, 

Daerom  mim  broer  een  en  goeden  raet , 

En  waer  niet  quaet ,  om  wat  re  krijgen, 

Ghy  cont  wel  ipelen.  VV,  ïa  ftuypcn  en  niigen  ^ , 

En  oock  ftil  fvvygcn  van  een'gcn  druc. 

j^  Dat  foeól  de  menfch ,  let  op  dit  ft u«  ^ 

Ons  faï  geluc  hier  door  aencleven , 

Hier  toe  wil  ie  dit  kleet  u  geven , 

Daer  op  gefchreven  :,  fchoon  voor  oogen  ^  ftaet  * 

nyo/.  Wat  fegt  ghy  doch  :>v  vilt  my,dattoogen  màet. 

Badicfal  doogcn  j^aetp  djcs  wel -gevonden^. 


T>ry  Hooft'  dmchden* 

'Want  foo  wy  dus  by  den  menfchc  ftonden 

rTwaer  niet  te  vermonden  foo  waer  hy  ver  vaert, 

^  Spoey t  u  5  tred:  aen,  tis  tiit ,  ii  tongc  fpaert , 

Delen  kop  behaert  moet  ick  u  deckcn , 

Ku  moet  ghy  oock  dees  fchoenen  acntrecken, 

W^    Iftomtegecken^ick  ben  heel  fris, 

^  Maer  vvïe  fou  fien  dat  dit  een  Duy  vel  is  ^ 

Hy  fal  voor  wis  de  kanfe  ftriicken, 

Laet  u  voor  al  niet  anders  bekiicken  v 

Ten  fy  ghy  geliicken  by  geliicken  fingt , 

Daer  dan  de  Duy  vel  met  den  Icker  fpringt  ^ 

Daer  om  bedwingt  u  felven  daer  van. 

VV.  Hier  toe  is  al  goet  raet  ey  lieve  man , 

Wat  ie  niet  can  fuit  ghy  my  Wel  leeren. 

d^  Ghy  fuit  u  verthoonen  als  een  gefel  met  ccrcn^ 

Ick  falmiin  keeren  vanachter  maken , 

Met  miinen  Geeft-gever  fal  ick  de  faecken 

Wel  doen  geraecken  in  onfe  nopen , 

rvn;,  Holla  fv viicht  flille  de  dore gaet  open , 

En  naer  ons  hopen  komt  de  mcnlche  hier. 

^  Y  fiet  doch  fiet  wat  een  lieven  Dier 

Seer  Ichoon  en  fier  heeft  hy  aen  fiin  fiide> 

Maer  bylo  'tis  beft  dat  ick  my  miide  :, 

Gaet  ghy  by  tilde  ende  haelt  een  Luy t , 

Een  Cij  ter ,  een  Veel ,  een  bom  ofte  fluyt. 


^  %  Eerfi^^ 


Swtje-  SpelvÂTjdè 


^i^  ^  ^  ^  n  ^  ^  y,  e.  ^  ^.  ^  ^  Pè  ^  n^  ^.i  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  ^  'T,  ^  iJi  c^  Si  ^^  ^i  'T,  3i  y.  Si  3i  Si  at 

£^r/?(?  Handelinghe  ,    Derde  rverfchoonÏ7tghe^ 
Menfche.  lonchert,  Vlecfch,  §jtattmghiven^ 

At  luft^wat  groot  folaes  wat  vreuckt  is  hem  gegeven;, 
Die  meteen  jeuchdich  hert  hier  mach  te  paffe  leven  , 
Mijn  Üefimijntrooft^mijn  ract^  mijn  hulp,  mijn 
forgj  mijn  kracht. 

Als  ick  by  u  mach  fijn  hoekort  valt  my  den  nacht , 
Hoc  kort  valt  my  den  dach  waer  door  ie  mach  aenfchouvvê 
(Als  in  een  fpiegelklaer)  de  fchoonfte  vrou  der  Vrouwen. 

O  oogenftraelkensfchoon^Q  boogfkens  w^el  geraaed, 

Waer  me  den  minnaer  die  word  in  fijn  diep geraeól, 
O  vvt- vcrcoren  Iie£wat  doet  ghy  my  al  finaken , 
Als  defen  mi jnen  mond u  lipkens  mach  genaken , 

V  minnelijckgelaetmiin  finnen  heeft  vermant. 

I.H.Tisu  lonc-hert  mijn  lief  twelc  ghy  hebt  byder  hant,, 
Ghyfijt  mijn  cygen  Heer ,  waerom  me  fout  ghy  treuren  f 
Ghy  hebt  doch  goets  genoech  en  'tgelt  mach  u  gebeuren 

In  fiilcken  overvloet>dat  ghy  totgeener  tijt 

De  bladinge  daer  van  en  kondgeworden  quijt^ 
Al  hoewel  dat  ghy  doch  hebt  lang  genoech  te  leven , 
Mits  u  jonc  hert  en't  vlees  die  t'uwaertshaer  begeven. 

J^  Dit  valt  feer  wel  ende  is  alfnocK  den  rechten  ftrcec. 

^.V  liefde,  lieffte Lief, noch gi fier avontbleeck, 
Ie  wil  u  metu  macrt  met  overgroot  verlangen 
Niet  alleen  in  mijn  huys ,  maer  in  den  arm  ontfangen. 

YVant  foo  lang  als  u  lijf  by  mijne  leden  leyt , 

Den 


Den  fterf  dach  en  de  doot  wt  miin  gedachten  fchcyf. 

Hoe  fonde  ick  dus  te  pas  met  een  lone-hert  bederven  ? 

Î.  H»  Wat  fpreedghyvande  doodt ,  hoe  fout  ghy  Gonncn 
fierven 
Tis  noch  al  veel  te  vroech  de  fiecken  flapen  noch. 
•  c^*  Soo  miin  ionc-herte  foo^  foofout  ghy  practen^doch. 

Vanachter  moet  icku  van  miincn  windinblalên. 

M,  Nochtans  foo  hoortmen  wel  by  vele  lieden  rafen 
Dat  in  de  Hal  ter  banc  om  dooden  of  ter  flacht , 
Soo  vele  Cal  vers  ione  als  oflen  fiin  gebracht. 

Het  ionge  vlees  is  foet  en  daerom  meeft  verflondcn^ 

D'out  veeom  teelen  wordtc  (paren  goet  bevonden, 
Wat  legt  ghy  hier  van  lief,hoe  wilt  ghy  dat  verftacn  r* 
r.H.  Veel  Kalvers  dat  is  waer,mâcr  die  re  flachte  gaen 

Gebreken' tfoetemelc  oft  wel  de  groene  wcyde , 

t5W.  Ia  foo  gevoel  \di  oocdus  mogen  vvy  wel  beyde 
Ons  oude  gangen  gaen:,vvantvvy  fiin  vvclgeftelc 
Van  vlees.been  ende  ieuchtjVan  Riiedom,goet  en  aelt^ 

Soo  willen  vvy  ons  hier  in  alle  vreuchc  vertoonen  > 

En  laten  God  de  Heer  fiin  Paradys  bevvoonen. 


'^   i^  Eerfii 


Eerjie  Handelinghe ,  ^vierde  njerfcbooningi, 
^}Vulpfin-Cheeïi,  Menfehe,  Unskbcri, 

^P*^^"^^    @^È  •  CöW?  nu  al 

endefîn-     ^:^^  7      r^  j  l  " 

gcnde.        ^i^i^dttdai^  ■ 

fwilt  doch  voor  dm  morghen 
Langher  nu  ntetforghen , 
^^  ypaertfalom  yvelborghen , 
T//  njreucht  fyn  foet  en  mal^ 
Komt  ai  te  f  amen , 
rc/rviltunitt/chamen: 
Maer  laet  ons  lprolijck,fjn  ^ 
Elcknaer  nhetamen^ 
S  onder  te  pramen 
Syn  jetichdicb  bert  met  fijn» 
Hytsy^peert 
1)kt  fverteert 
n)dt  defchipen  hlmch^n , 
^et  eens  uyt  te  drincken , 
S  00  rvelejjn  ghemoet  begheert  ^ 
Denfoeten  koelen  ij'^ijn. 

lâbiilo  'tvvaer  wtcr -maten  fijn , 
Mocht  my  fulcken  fchiin  in  d'ooghen  blieken , 
Soo  fou  my  den  Gheeft  wat  beter  verquicken , 
Het  d'un  met  den  dicken  liep  door  die  kele , 
Maer  nu  ift  beft  dat  ick  wat  fpele. 


0  foet^ 


'DryEoofu'Dmchènl  p 

fingen-  VVatgroote  njreucht  doetghy  *tghemoet gh^oelen  ^ 

Chykont  mijn  hert  ^enefsn  ^ 

En  mijnen  brandt  Urax  r%or  de  hand  verkoelen^ 

V  finlijckheyf 

Tot  my  bereyt , 

TJerqui^ïmy  tallen  uyren  : 

^ocht  doch  dit  leven 

Ons  in  dit  dalghegheVen , 

EetiWich  duren. 
Jk.  Wat  dunótu  Minne,  vvaer  dît  een  van  ons  ghcbucrcn.J 
Oft  wel  tot  een  vermaeck  hy  ons  te  dienfl:  wou  ftaen  ? 
I.  H*  Het  is  een  aerdich  Gceft:,hy  ftaet  my  feer  wel  aen  jCven, 
Hyfoude  een  fluymerichmenlchdenflaepwtd'oogendry" 
^Ack  wil  hem,mct  u  wil,  des  iaers  thien  pond  toe  Ichryvéj 
Soohy  ons  dienen  wil.  LH.  Ickben  desmegefint 
M,  lek  fal  hem  fprekenaen.   Komt  naerder goede  vriendt^ 
Wilt  ghy  rop'tgeen  daer  is^  te  middach  ons  vergaften/ 
W,  Gecrnemiin  Heer  ^  in  fchotel  te  taften 
ÎS  beter  dan  vaften ,  dat  is  myn  wit , 
By  goet  ghefelfchap  ick  geemefit ., 
Ah  ghy  by  dit  oock  wel  mciicht  fpeuren\, 
Wilyemanr  Danffen  ick  fpeel  wt  den  treuren^ 
^  'Tgeen  hy  te  veuren  mach  hebben  begeert,, 
Soo  wie  wat  deert  die  come  by , 
Wilt  hy  eenbalet  .Madrigaelofifantafy^, 
Al  even  bly  ick  falie  velen^^ 
VooraÜedegenediefuchtendequelen,. 
Ken  wik  nier  helen  ,  hebbe'ck  ^  fpaert. 
Een  Courance  ^,  een  volte  ofc  Galg  in-gaerdCj> 

Di 


^e  pavane  van  aertfier  luJHch  om  danjfi»  l 

€en  fafçferme'K^  kjtn  ie  vvdflanjfen  , 

En  voor  de  Han/enden  T)uytfchen  reij^ 

^e  bataiUe  wreet  met  haer  vêit  gmfcbrey  l 

£nd^  over  £ïy  doen  ie  de  Boeren 

éMet  V  Vondre  fretten  enjom  moeren 

Huer  billen  roeren  en  danfin  opt  lefi, 

S  oud  ick^  noch  ruer  tellen  de  re  H  , 

€lckjs  om  tbeH  teianghom  ^verhalen. 

M.  "J^  Volght  ons  dan ,  wilt  doch  niet  langke  dralen 

VVyfrüen  u  betalen  ,  naer  ttvvenfin, 

W .  Ickyvilt4>  njolghsn  9  g^ct  Vry  Voor  in. 


SerBe  Uandelmghe  ,  njtjfde  fvcrfchôoninghe, 
fVulpfe»  ÇAeeJl^  ^uaet-ingheve», 

^ .  Tis  al  gewin ,  vvat  dundl  u  Broerken  ? 
lek  mercke  vvcl  fao lange  dit  Hoerken 
Hem  heeft  by't  fnoerken  fal't  wel  gelucken. 

:^  Maer  faccht  ghy  niet hoeick  int bucken 

En  onderdrucken  was  befich  in  t  blafen. 

FK.  Wat  heipet  ghyçondt  met  11  viefvafèn 

Het  lonc  Hert  afen  als  een  kleynkindt. 

^  Ia  defen  Geeft-gcver  geeft  goeden  vvindcj 

In't  herte  hy  print  'tgeen  ons  can  baten 

W.  Nu  Brocr'tistytdeesplaets  te  verlaten 

Siet  door  dees  gaten  de  Tafel  is  gedeól. 

Och  mochten  v vy  den  menfchcnu  bevlek, 

Dus 


Dry  Hooft' deucbdeiù  ji 

Dus  onghcvveâ  vcrfchenrcn  met  tanden. 

^  Soo  hy  doch  fterf o  Wulpfaerc  in  u  handen 

Soo  waren  ons  banden  vaft  om  fijn  hals. 

V  y.  Hy  is  boos  gcnoech  ongod'lijck  en  vals  s 

Vol  bitter  regals,der  halven  ick  wenfche 

Dat  Godt  alleen  met  delen  menfche 

Na  fijne  ftrenge  rechtveerdicheydc  doe. 

d^  Den  felven  wenfijh  ick  he  t  felve  me  toe 

Soo  weet  hyhoe't  met  ons  is  gevaren  , 

Maer  ie  vrees  dat  hem  t'onfer  Ipijt  fal  naren 

Godes Barmherticheyt ,  die  hem  (algeven  tijt 

Om  door  de  betering  de  ibnd  te  worden  quijt  3 

W,  Nufonck|tfefpijtlaetonsverhuyien 

Wy  moeten  na  binnen  wil  hy  flechts  buijfen  j 

Ick  fal  hem  bekuyfen  met  ^ijn  en  Bier. 

C  Siet  dat  ghy  hem  eer  wy  dan  gaen  van  hier 

Na  ons  mannier  den  hals  doet  breken , 

Oft  anders  en  laet  hem  geen  ongeluck  fieken  5 

Op  dat  hy  daer  door  niet  rake  tot  berou , 

%)V»   Gaen  wy  doch  binnen  'tis  feker  ie  hou 

Dat  wy  de  Mou  oft  Rocxken  krijghen. 

Ick  ga  u  voor  met  feeftelijck  nijghen, 

Ghy  moocht  met  fwijgen  hem  mede  bekruypen, 

G»  Gaet  vrij  ick  fal  van  achter  in  fluy  pen. 


T'^'p^sd^ 


Il  Sinne  '  Sfehtindc 

Liefde, 


m  ^  'm    Over  flvaer  verdriet,  odruck,6grootennoor, 
%^'  Hoe  word  ie  nu  gequeltjgepcj-ft  rotin  de  dooc, 

Siec  al  miin leden  fijn  gequetft^gc won d,geflagsrî; 
Och  arm  elendich  menfch  fuit  ghy  tot  geenen  dagen, 
Bekennen  dat  ghy  Gode  vertoorent  door  ii  daet  ? 
Dewijle  ghy  my  ftelt  in  fulcken  armen  ftaet  ? 
Gedendl  het  nieu  Gebod  ons  vanden  Heer  agge ven  3. 
Waer  van  loannes  ans  wd  duyd'liick  heeft 'gefchrevcnj 
Dat  eic  in  Liefde  pas  fiin naeften  by  te  ftaeiff 
Geliick  als  Chriftus  tot  een  Voor-beeld  heeft  gedaen. 
Hoe  kond  ghy  doch  ó  menfch  my  foo  verlegen  laten , 
D'ondeuchden  hangende  aen  de  Deucht  daer  tegens  haten  ^ 
Ghy  denâ:  niet  op  den  Heer,ghy  dend  niet  op  11  Godt , 
G'en  acht  op  onderwijs  op  Leere  noch  Gebodt. 
lek  die  (achtmoedich  ben  mach  nergens  nu  vernachten , 
Mits  dat  meed  alleman  eylasï  alfiin  gedachten 
Op  eygcn  Liefde  ftelt,en  hy  en  foed:  ooc  niet 
Als  een  groot  tijdliick  goet  te  rapen;,  hoct  gcfchiet. 
Dies  hy  van  d'arme  wijâi^niet  konncnde  verdragen 
De  genïdie  door  noot  gedwongen  komen  klagen>. 

Voorwaer,voorwacr  de  menfch  in  Rvare  doling  fvveeft, 
Soo  lang  h)!^in  de  weeld  met  fiin  jonc-hertc  leeftj 
Met  vleelchehicke  kift  tot  fiin  bederf  beladen , 
Daertoeden  Wulpfcn  Geeft  en't  quaet  ingeven  raden  : 


Doch  als  hy  hem  bevind  in  eenen  flechtcn  ftaet  i 
Siin  hert  benaut  cn't  vlcelch  geftraft  om  fiin  mifdaet  3 
Begint  hy  wel  fiin  fond  met  ween  en  te  befch  reyen , 
Doch  falich  fiin  de  geen  die  (00  lang'  niet  en  beyen, 
O  Vader  goedich  God  3  die  alle  dingen  ment , 
Mijn  herten  leet  is  u  volkomeliick  bekent , 
Mits  dat  ie  by  den  menfch  verftooten  ben  ibo  feere. 
Helpt  mywtdefen  an  xt,  door  u  genade  óHeere, 
Verlicht  de  menfche  doch:,door  uwe  fterck  kracht* 
En  treél  hem  uyt  'tgewelt  des  Satans  ft  ure  macht , 
Oiefich  nacht  endc  dach  als  eenen  Leeuw  laet  vinden 
Om  hem  t'omranden  ende  omrant  hem  te  verflinden. 
Geeft  dat  hy  met  berou  bedencke  wat  hy  doet^ 
En  ftel  allcenop  u  fiin  finnen  en  gcmoet , 
Dat  hy  fiin  vyand  machvertreden  en  befchamen  , 
T'wclc  hoopende>(preec  ic^met  vrijer  herten^Amen. 


TyVeedeHéindelwghe  ^Tyyeedenjerfchoomnghe.. 
Vleejch,    Liefde. 

h  .Wie  mach  hier  klagen  doch,wat  iflèr  weer  te  doen? 
Salmcn  dan  nimmer  hier,  noch  avont  nochte  noen , 
Vrij  welen ,  om  te  met  in  vreuchden  wat  te  leven  ^ 
Dewijl  in  overvloet  ons  alles  is  gegeven  f 

Wie  wil  ons  dwingen  doch,  te  mogen  vroliick  fiin  ? 
Siethier^fiet  hier  toch  eens^  diclaet  wat,  ditisfijn. 
Staet  uyt  de  door,gaet  heen^vvat  macót  ghy  hier  o  vrouwe 
Paót  u  tcrftontvan  daer,  eer  met  ge  welt  uftouwc^ 

C  2  Ter 


Ter  goeder  trouwe  (egt  wat  foeót  ghy  doch  alhier  ^ 
L.   lek  foecke ,  dat  is  waer ,  o  foete  lieve  Dier , 
Maer  leyder  \c  en  vind  het  geen  daer  ie  na  weniche , 
Want  ie  allomme  foec  my  lel  ven  in  den  menfche  ;, 
Dit  waer  my  een  groot  goetj  dit  waer  my  eenen  fchat. 
V.    Dats  my  Hébreux  int  oor ,  feght  hoe  verfta  ie  dat  ^ 
L.   Tc  ben  de  Liefde  die  feer  vriend'lijcis  en  goedich , 
Vreedfamich  van  gemoet ,  van  finnen  ooc  langmoedich. 
Die  nicmant  en  bedriegt,  die  niemant  en  benijc, 
Die  niemanc  en  verwed:  tot  tweedracht^twift  ^  ofc  ftrijts 
Ie  fbec  geen  eygen  baet,geen  quaet  en  can  ie  dèncken^ 
Maer  lijdende  verdraech  den  genen  die  my  krencken , 
Waer  vindmen  fulcgeftalt  in  eenich  man  oft  vrou  ? 
V,  Ia  weljtoch  lieve  Bruy t,wacmoet  iehooren  nou , 
Men  mocht  u  voor  de  Liefd'  wel  op  den  boefem  fchrijven^ 
De  rechte  v^^etenfchap  om  die  te  doen  verdrijven. 
Soo  hcerliick  ftaet  ghy  hier  beflentert^en  beleurt 
Met  uwc  Kinderkens  befhot  fiinde  en  befmeurt. 
VVaertghy  wat  opgepronét:,  geliic'c  wel  fou  betamen 
Oftfoo  dat  ghy  u  mocht  verchoonen  fonder  fchamen/ 
Voor  oogen  ftelde  ie  u  een  ander  lief  ten  toon  ^ 
Dan  fout  ghy  voor  u  fien  de  tvvede  Venus  fchoon  ;, 
Met  haer  blond  blinckend'  haer^^ekemt.aeftreelt  feer  finliic, 
Haer  Kaexkens  als  een  roos ,  en  haer  sefichte  minliic , 
Haer  lipkens  als  Corael ,  haer  vriendeliicken  mond , 
Haer  tanden  als  Yvoir,en  hare  Borftkens  rond. 
Daer  fout  ghy  in  haer  fpraec,daer  fout  ghy  in  haer  v  vereken  ;, 
In  haer  omhelfen  me  de  rechte  liefde  mereken. 
Alfulcke  te.befien  is  wel  een  ander  vreucht, 
Söo  fy  aen  Tafel  fit  Tgefelfchap  fy  verheucht , 

Met 


Dry  Hoûft^Deftchdeti,  ij 

Met  eenich  fchoon  verhael  oftcen  nieu  liedc  te  fingen , 
Waer  toefy'cftem-geluytfeerlief'liic  kan  bedwingen. 

Ift  datfegaec  ofc  ftaet  is  datf'  aen  danlèn  raed. 

Selfs  momus  en  hoort  niet  dat  haer  dé  fchoê  ooc  kraed:. 
Ten  kortften  fis  foo  fchoon  fbo  jeuchdich  foo  bevalliick 
Dat  fy  by  alleman  bemint  is  en  Lieftalliick*. 

ilkrhalven  fvviigt  doch  ftil  en  ruym:  ons  hier  de  baen. 

L.   Van  füleke  Liefde,  Lief  en  doen  ie  aeen  vermaen, 
Maer  als  ie  van  my  felfs  iet  Ipreke,  wil  ie  feggen 
Van  een  die  Geeftliic  is,  die't  quaetfbeólneer  te  leggen , 

Die  niet  lichtvaerdich  is^maer  die  haereerliick  draegt, 

Die  geenen  pracht  en  füeea:,die  nageen  welluft  vtaeght , 
Die  God  lieft  boven  al,den  naefï^n  als  haer felven* 
V.  Tis  wel  gelieft  miin  vrou ,  komt  t'avont  thuys  ten  elven, 
•  Waer  vintmen  doch  een  menlch  fbdom,onvroet  en  mal 

Die  liever  als  hem  felfs  een  ander  lieven  fal. 
'Thcm  gaet  doch  voor  den  Roe  maer  fegtter  goeder  trouwe 
Hoedanich  is  dien  God  die  ghyfo  hoog  wilt  houwen  ^ 

Dat  elck  met  fulcken  liefd'  tot  hem  fou  moeten  gaen. 

L.  Al  ift  dat  ic't  u  fcg,foo  fulc  ghy'tniet  verftaen^ 
Ia  'tminft  begriipen  niet,  want  hier  al  ander  ooren 
Als  ick  by  u  bemerck:,tot  defe  reden  hooren. 

'Twaer  noodich  dat  ghy  werd  herboren  in  den  Geeft. 

F.   Ha.  Ha,ha,he,ha,ha,he,wat  komt  hier  ter  Feeft  ? 
Ha,  ha;,  he,ha,ha,  he,  o  fotfte  van  de  wijven, 
kk  ftick  van  lachen  fchier^ick  vrees  daer  in  te  blijven^. 

HajHajha. 

C  iij  TVveedé' 


i6  Smi'Sfdydniâ 


'  '     •'  •'     •''  -■~~— "  —  -  I  m  ~   r  .rrir'  ■  ^n --:  -  -  b  m 


Xvv^^de  Handelinghé  ^  Derdenjerfcho&ningh» 
Menfehet  lonc-hert,  Fleejch,  Liefde^ 

el  Martafegthoedus?  wacrom  lacht ghyfoofecri 
V.  Datniet vcrfwijgenkan^y  komtdoch  hiermiim 
Heer, 

Befiec  doch  dit  fatfoctijaenmcrcfl  doch  die  perfoone, 
Siec  hoe  geftadichliickenlchooniyftacttcn  toone, 
Als  ghy  haer  wefen  fiet  de  Liefde  ghy  befehout, 
Want  (y  in  als  volmacd  haer  felven  daer  voor  houç, 
Soud'  u  gemoct  raiin  Heer  alfulc  een  konnen  haten  : 
En  fout  gy  voor  dees  Bruyd'tlonc-Hert  niet  willen  laten.. 
Voor  eerfthaer  (foo  gy  fiet)  geen  Hoovaerdyeqnclt. 
Ie  ben  een  fchamel  maert  die  dienen  moet  om  geit , 
Doch  feker  'twaer  my  leet  dat  ick  (mijn  jonge  leden 
Met  fulckenkleet  verciert)  de  ftratemoefl:  betreden. 
Den  lach  my  ovetvalt^foodicwils  ick  dat  wijf 
Voor  miinen  oogen  fie  metfulcken  kieet  aen't  Lijf, 
Hier  neven  heeft  fynoch  een  gacf  van  wel  te  fpreken^ 
Ia  foo  geleerdeliickdatick  haer  wljie  treken 
Geenfins  en  kan  verftaenyten  fy,ó  fotte  ftuyp , 
Ick  weerherborenA^' ordjcnde  uyt  mijn  moeder  kruyp. 
Wat  duncl  u  doch  mijn  Heer  van  een  alliilcke  reden  ? 
M.    Dees  Vrou  (na  datick  Ck  ^  en  is  niet  wel  te  vréden  , 
Sy  moet  kranckfinnich  fijn,fis  dwepende/y  fufr , 
Kom  laet  ons  naerdergaen  en  hooren  haer  vernuft 
Segt  Vrou  wa^r  pm  doch  fielt  ons  Marta  dus  de  pijpen.' 
jj.V  Macrtflicvc  vriend  en  konde niet  begrijpen 

Het 


T>ry  Uoùft'deHchienl  j^ 

Het  woord  dat  ie  tot  haer  heb  uyt  den  Geeft  geftortj 
Dewijl  (y  vleefcheliick  haer  daer  entegens  port. 

Xen  heb  haer  niet  geftyc  dat  fy  weer  als  te  voren , 

Wt  haerdcr  moeders  buyc  moeft  vlcefliick  fyn  herboren  » 
Maer  'tmoec  fyn  na  den  Geeft,na  Godes  Soons  vcrmaen, 
éM»  Ditdundmymedevremt,  hoefalickdicverftaen? 

Voor  defen  hoorde  ick  noyt  van  een  alfulcken  handel. 

L.Dac  is  den  ouden  menfchganPliicna  d'ouden  wandel. 
Die  door  de  quacd  begeert  der  dvvalinge  verderft 
Afleggen.  Namentliick  (op  dat  het  aertfch  verfterft , 

Hoerery ,  Gierichey  t  en  'tquaet  bewegen  (chouvven. 


Tvpeede  Handeünghe  ^Vierde  ^erjchoonimheo 
fVttlpfen-Geesi  ,  Liefde,  rleefch, 

HoSa  ickjnoeter  uytdtt  moet  icte^enhouyven, 
L.    Daerom  o  Ïierflijckjnenfth  en  Uet  de  Jonde  qmet 
In  H  broos  lichaemdocb  niet  yoerenharen  fiaet , 
€nfijt  tot  geener  ttjt  met  luft  daer  toegheneghen  ^ 
Maer  Wandelt  w  de  Liefd'  en  in  des  Heeren  tn^eçen  ^ 
Dat  uwen  lufi (iehjtreckjot  ufp^es  naesïen  nut , 
S  uit  X  f  oogt  te  doen  Vvaer  door  fijn  fcha  de  Wordgefchut  y 
S-chept  uWe  wreucht  dleen  om  huif  entrooHte  geyen  ^ 
Eaetgeen  hedroch  hy^uomdeygen  b-ate  leVen , 

Olper  den  droegen  treurt ^en  <-ua,ft  njoor  unjrcengaH 
Voor  die  heboeftichjyns  hetfparen  nj^ardbelaji. 

W.  l^ats  een  nut  te  reden 
V.  larvoor  den*Xedelfa{^, 


ï7  Sinne-SfeHmde 

W*   Laet  ons  merder  treden^ 

V .   Duts  een  nutte  reden , 

W.    Voorhaergemack^^ 

W.    ^at^s  een  nutte  reden  y 

V.  la.'Voorden'Xedd-facl^, 

W.    T'ypaer  noodich  datmen  haer  het  broot  te  Toren  bracJ^^ 

Ickjjeh  myn  dage  noytgehoort  alfulcl^  keepen ., 

Wie  [oude  dochfyn  broot  uytfynen  monda  trecken 

Om  een  ander  te  geven  ?  yyie  Waerfoo  dvvaes^ 

Ten  V^aereenen  duyfen  o  ft  vyel  eenen  houten  Klaes , 

^it  vVtjfmaeSigeraes  yan  kleynder  "Weerden , 

Maer  meyntghy  dat  dat  Wy  dit  hier  al  Voo  r  goet  aenVeerden  ^ 

T^een  Neen  Vroujleyfs  defchrift  is  ons  bekent^ 

Neemt  uWcn  BijhelJieeB^in tonde  Tefiamenty 

De  Prediker  faiu  Wat  anders  daer  ontbinden^ 

IntvijfaeCapitteifultphyduyd'lijCPmden 

Sooghy  den  blinden  immers  niet  enjlacht  » 

7)  s  vvelcke  menfch  Godt  Eijcdomgoet  en  madot 

Gegeven  heeft ,  dat  hypchfal  bedmcl^n  ^ 

En  Voor  fijn  deel  vvel  eten  ende  drincken , 

Hoe  mach  u  dit  klincken  ?  Ia  'tü  een  gave  Gods. 

Wat  dunSïu  moerden  is  dat  Wat /pots  ? 

*Tis  vry  een  vVoort^  d.ees  reden  treffen, 

V.    Ja  lieve  ia  f  en  heeft  maer' tkejf en  ^ 

Haer  dient  ooc  Weleen  IBrilmet  een  Kaers  ^ 

Om  in't  lefie  te  lejen  het  tWeede  fvaers  , 

^Ivvaer  dat  mede  uytdruckelijc  PVordghefchrevcn  , 

Sao  wie  God%ijcdomygoet  ends  eere  heeft ghegheVen » 

end' 


^ryîhoft-T>euchden.'  35 

Bnct  hem  onhrekend^  ishetgheenfyn  hertbegheen^^ 
H)  evyijle  God  hem  doch  de  macht  hiet  en  hfcheert 
'Dm  ^tfelfte  nntten  totfyn  lujîen  en  bchaghe 
'Dat'slouterydelheytJaertoeeenbooJefUghe, 

L.    Dit  enflrijt  teghens  my  o  lie  vc  ajrtenden  nief, 

Sooghy  den  heelen  Text  te  rechte  yveidoorfiet , 
^nerfiaet  dat  hy  daer  rvanjkl  et  en  ende  dr^ncl^en 
TJdorjyn  deel^yvath  dat ,  dan  njoor  ae  reftghedinc^n 

Dengenen  die  in  noot  end  in  benautheydtjit. 

^itfelvegaet  heel'-uaB^en  boy  en  aile  dit 
Ifl  oockjen  GaVe  Gud^dat  yemant  m  fyn  U  y  en 
Ghebruycken  mach  het  gheen  de  heer  hem  heeft  g  hegheren , 

Ghelyckji  tWeeae^'ers  betfelvemede  brenght , 

Want  'tts  een  boofe  flaeghjoo  Godnietenghehenght 
Te  nutten  't gheen  ruoorons  met  arbeyt  isgeWonnen , 
0ft  vyelde  lieve  Godtfoo  mildiy  citons  yyiltgonnen , 

SoodatdeRijckemdneenJlaefisyanJyngoet, 

J)aer  uyten  njolgt  doch  niet  dat  hyt  in  oyer^loet 

Onnuttlycfal'-uer doenden  d'arme  'thun  ontrecken. 

W.  yFatraelîdochditVPyfhetûommetegec^K 
'Tû  yy onder  Heer  datghy  daer  na  luyïîert  ^ 

V  Vantfy  defchrift  met  logens  ijerduyfiert , 
£n  yyatfy  bluyHert^ten  mach  met  baten , 
*X>«J  laet  ons  defe  eer-yergetene  werlaten  , 

V  Vy  hehhen  Her  tifisghinoech  a/erjîeten. 
Speelt    Kom gayyy  aan  ter  Tafelen  yyaert 

finght.    tlet  is  nu  tijt  om  eten ,  ;       ^    "" 

DeKocheeftons  yvat goets gtffaert :,  "^?  ^*:^ 


j^  Sïnne  -  Spl  vatida 

Ten  is  my  niet  ofergheten. 

M.  éMy  dmSi  eoc  lïeffte  Liefwaer  ie  nu  Wet ghefit&K' 

Icl^foude  omfuLken  CUp  niet  ujt  mijnplaeti  opjiaen- 

V.    zAdieu  ^befmeurdehiefd, 

W.   ^dieu ^iAdien ^yyj gcten. 

Tvyeede  Handelinghe^  'Pljfde  njerfchoonm^h 
Liefde^ 

Oe  doof  fiin  d'oorcn  Hecr,van  defe  aerdfche  jeucht. 
Tot  'tfalige  gcluy t  'twelc  ftichcende  is  ter  Deucht, 
Hoe  fecr  is  'tjonge  hert  voor  'tfoete  joc  veiflagen  ^ 
Het  wek  voorwaer  nochtans  niet  fwaer  en  valt  om  drag.en, 
Hoe  qualiicken  hefteed  de  mcnfchefiinen  tyt , 
Miin  minneliick  vermaen  ten  goeden  niet  en  dyt  ^ 
Doch  gaen  ie  evenwel  om  bidden  fonder  fwichten , 
Dat  God  den  menfche  wil  door  fiinen  Geeft  verhchtcn. 


-  ^erde  Handelinghc ,  Eerjïe  uyt- comBe. 
Liefde^, 

DEvv iil  dat  my 'tgemoet  tot  miinen  naeften  ftreóï. 
En  dat  al  miinen  luft  in  goet  doen  word  vervvecl  5 
Soo  dat  ie  eic  een  trooft,  oóc  den  vervolgden  quicke-> 
Die  arm  van  Geefte  fiin  'tverblyden  me  toe  fchicke. 
De  Hongerigelaef,  de  dwalend*  help  te  recht  ^ 
.  Opdat  hy  daer  na  leve  als  ecnen  trouwen  knecht  : 


Sob  kan  noch  ooc  en  mach  \c  m  miin  huys  nict  îeven , 
Maer  moet  my  onder  'tvolc  fleets  op  de  ftraet  begeven , 
Alhoewel  ie  nochtans  nu  by  de  meeftendeel 
Veracht  ben  en  v^rfnciaeyt  ja  foo  verworpen  heel 
Dat  (y  my  fouden  hier  veel  liever  gants  vertreden  ^ 
Dan  dat  ly  haers  gelijc  de  minfle  vriendfchap  deden , 
Ia  fonder  harefcha  :  gelijck  dat  leyder  hier 
Ten  deel  gebleken  is  aen  ditelendich  dier. 
Doch  even  wel  wil  ie  my  felvcn  noch  verkloecken , 
Om  hem  weer  op  een  nieu  in  vriendfchap  te  befoecken. 
Hoila  !  wat  hoor  ie  dacr  ;  wat  deereiiic  gekerm  j 
Hier  valt  een  ongeluc  ,0  HeereHcer  ontferm. 


^erde  Handelinghe ,  Tyveede  rverfthoonïnghç» 
Vleefch.  Ltefde. 

O    Y  Vat  een  groot  verdriet,  o  wat  een  ongeluc 
My  nu  daelt  over  'thooft,  o  menfch  wat grooter  druc 
Watdeereliicker  val  o  wat  een  fwaer  elende, 
Groot  wonder  ift  dat  ic  my  lelven  niet  en  fchende, 
Soo  ben  ie  nu  onftelt  van  finnen  gans  berooft , 
Wie  had  doch  fulcx  verwachtA^^ie  had  dit  oyt  gelooft, 
<jeen  ongeval  foo  groot^geen  fwaerder  pijn  noch  fmerte. 
L*  Wat  doch  mifcomtu  Lief?  watquaet  leytu  op'cherte^ 
Is  u  oft  wel  int  huys  een  ongeluc  gefchiet  ? 
V.  Wat  fegt  ghy  ongeluc  ?  te  groot  is  ons  verdriet- 

D  %  Mm 


2 1  Sinne-Sfelyàndê 

Myn Heercdoor denvvijn befchoncken etibcvangeni^  - 
Als  een  Ut  forge  droeg  met  over  groot  verlangen 
Sijn  befte  vrienden  die  hy  had  op  fiin  Bancket 
Te  toeven  foo't  behoort,{oo  dat  hy  met  oplet 
Dan  d'een  en  d'ander  nu  den  wijn  had  toe  gedroncken^ 
Op  dat  ly  ibnder  fchaemt  niet  lange  fouden  pronckcn , 
Kreeg  grooten  Water  noot  ^gelijck  dat  wel  gefchiet. 
Het  we  lek  den  Wulpfen  Geeft  vernam,en  dacr  op  mtr 
Mits  dat  hy  met  fiin  Lief  int  midden  was  gcfeten  > 
Dathy  de  Gaften  niet  vcrftoorcnfoude  int  eten, 
Maer  Ibu  fyn  Tafel- bert  int  midden  van  den  dis 
Neer-leggen  omgek^ert^en  dacr  dan  ftijf  en  wis 
Met  eenen  voet  opftaenj en  foo  voort  over  fpringen  ^ 
Miin  Meefter hoe  wel  hy  fich  qualiick  koft  bedwingen 
Vcrfindehem  wat  hierop ,  dochfoo  hem  onbedacht 
Siin  Lieffte  het  jong-hert  noch  eenen  vollen  bracht  > 
Die  hy  dan  doch  geenfins  ontfeggen  wild'  hacr  bede , 
Werthy  veel  meer  geport  als  hy  te  voren  dedc. 

Soo  dat  de  Wulp  heyt  felfs  het  Bordt  heeft  omgekeert  , 
Mijn  Heere dus geportjhem  vindende over-htert  ;, 
Sich  rechtend'  over  eynd  begaf  hem  op  de  banck , 
En  meteen  luftich  Hert  hy  over  Tafel  (pranck  : 

Maerleyder  !  Hy  en  viel  door't  ftronck'Ien  niet  alleene 
Soo  herteliick  dat  hy  gebroken  heeft  fiin  beenc 
Maer  ooc  een  Ribin'tLijfgequetft  is  door  den  val 
Dit  fiindc  dus  gefcbiet  en  hoorde  m'  over  al 
Niet  alleen  hctgefchal  ende  overluyde  fuchten 
■^anmiinen  goeden  HeeriMacr  fiec  door  d  ongenuchtcn 

Viei 


Viel  miin  verkooren  Vrou  necrftortcnde  in  onmacht , 

Dacr  liep  clcoverhoop,h'erclck  een  raec  bedacht^ 
De  fomnnigc  om  ons  Heer  op't  fachte  bed  te  krijgen , 
En  d'andet  om  miin  Vrou  den  Borft  lap  te  ontrijgen^ 

De  derde  party  liep  om  Naglen  om  Afijn, 

De  vierde  Iproeyde  haer  int  aenficht  met  den  Wijn , 
Doen  ie  dic  jammer  fag  verliep  ie  fonder  vragen , 
Want  ick  en  kond  voorwaer  den  hert-fwcer  niet  verdra- 
ghen. 

Daer  hebt  ghy  'trecht  befcheet  van  'tgeen  gy  Weten  wik. 

L.    Dit  is  een  droeve  faeckjdochdoehterfiitgeftiJt, 
Op't  lefte  fal  het  noch  al  wel  ten  beften  raken , 
Maer  legt  wat  wilt  gy  doen,vvat  wilt  gy  nu  gaen  makend 

Blijft  gy  nu  langer  niet  by  uwen  goeden  Heer  ^ 

V.   Ie  (bu  wel  geerne  maer  het  jammert  m  y  te  zeer. 
Te  hooren  in  dit  huys  foo  treurichliieken  klagen  ^ 
Hoc  wel  om  d'eere  wil  den  tyt  van  miine  dagen' 

Die  ie  te  dienen  heb^wel  wcnfch  re  fiin  voldaen. 

L.    Daer  toe  behoort  gyu  (als  reden)  teverllaen 

Want  in  dentegenfpoet  foo  kentmen  eerft  dè  vrinden^ 
Voor  al  foo  moet  gy  nu  een  Meefter  fien  te  vinden 

Die  uwen  Heerc  help,  oft  ifmer  omgegaen  ? 

V,  Niet  dat  ie  weet  e  L.  flocxj  (bo  maeél  u  dan  te  baen* 
V:   Ie  wete  by  na  niet  in  wat  plaets  ofte  hoecken 
Hem  nu  dus  indcr  yl  op't  naeft  lal  mogen  foecken  ^ 

Soo  leer  ben  ie  vcrfuft  doch  even  wel  dats  ganck. 


D   iïf,  ^erS 


SmneSfetvdtide 


^i^ciSSS^GGË^i^&S^s^^iis^iîc^-^ 


Bv/^OS'i^oSvj' __««_,.^ . 

Derde  Uandeïm^e ,  1>  er  de  rver/choontng  he. 
Liefde. 

DAer  gact  het  Vleefch  nu  heen  in  twijfel  ende  kranc  5 
Om  dat  het  Liehaem  hiergcvallen  is  in  banden  , 
Doch  na  den  Geeft  fois  de  meefte  vreugt  voorhandê. 
Want  God  de  Heereftraftdengeenendiehy  mint, 
Tot  hem  genegen  als  een  Vader  tot  fiin  kindc , 
Het  is  my  over  goet  roept  David  tot  den  Heere , 
Dat  gy  my  hebt  verneert^op  dat  ie  kennen  leere 
VwegerechticheytjWaer  door  gy  word  bedocht* 
Oock  Efaias  fchrijft ,  (y  hebben  u  befbcht 
In  haer  benautheyt  Heer,fy  bidden  u  by  tijden 
Als  fy  door  uwe  hand  de  ftraf  tot  boete  lijden  : 
Alfoo  fal  nu  de  ftra£de  breuck ,  en  defen  val , 
Een  oorfacck  fiin:,dat  ie  met  miine  Sufters  fal 
Veel  aengenamer  fiin^dies  wii  ie  naer  ons  palen 
En  hun  (hec  geen  ie  weet)  heel  duydeliic  verhalen , 
Sy  fullen  met  my  gacnjhun  makende  gereet 
Om  defen  menfch  bcdroefc:>met  reden  en  befcheet 
Te  trooften  in  den  Heerlen  in't  Geloof  te  ftercken  ^ 
Op  dat  hy  mach  voortacn  m  s'Heeren  Wijngaert  wercken  ^ 
Doch  moetick  eerft  befien  wat  fiinc  mey t  fal  doen 
Oft  fy  haer  herwaerts  aen  fal  met  den  Meefler  fpoen. 
Daer  komt  des  Lichaems  Trooft,om  by  dat  lijfte  wefen^ 
JSugaen  ie  voorts  om  hulp^de  ziele  te  genelcn. 

Derde 


DrjtHoûfi'dëHMfu  ^  24 


l^çrde  Handelinghe  y  Vïerdeijerfchooninghe^ 
Lichaems'Troofi,  Vleefck 

,   r.   MaeriJîoocmogelijcdatghymyditer'Pertdts 
,  Is  defen  goeden  manfoo  deerelijc  gbeBelt  ? 
Komt  he-mhet  o^^geimkjnetfdceenfmeYt  omgorden  > 
V.  Uet  huys  der  njreuchien  ïshet  Vilder  tranen  "Vsordenô 
Alfoo  dut  ic  myfchroem  dder  '^'Veder  m  tegaen , 
Want  als  ic  olperdenc  ^  Want  als  k  o^erjlaen 
'Ben  luft  dteic  aldaer gthadheb  aidées  daghen  ^ 
Soo  mach  ic{^{doch  te  recht)  wel  kermen  ende  k!:<tgeny 
Het  tnft  my  yeel  tt  hert ,  0  Meefter  'tfmert  my  yrif, 
T.  Stelt  H  te  rreden  lief  y  den  d^uc fielt  aen  dsfy^ 
Z)  heer  e  {fiokhoop  )fal  korts  Welbeter  njaren^ 
^aer  toejaltc  mijn  kpnÏl  noch  mijnen  "^lijt  niet  ff  aren 
Laet  ons  ^ijoor  eerft  niet  lang  verfijten  onfen  tijt, 
V .    Gaetghy  y  rij  binnen  man  en  toont  daer  wie  g^yfijt\ 
njrüant  ickjn  myngemoet  als't  befi  hebn;oorgenomen 
Aldaer  yinfulck^gefialt  ^foo  haeSi  noch  tfiet  tekpmen^ 


^erde  Handelinghe ,  '■vijfde<verfchooni7Jghet 
Vleefch, 

]  By  kommer  oft  verdr'et ,  by  heït-fvvcer  ende  piin 
Emlienet  mv  gcenfins  (foo  lang  ic  leef)  te  fiin  :, 


2  5  'Shne-Jfel  v<i»  i^ 

Hoe  mocht  ïckonncn  ftaen  by  fukkcrvvarefalcen  .• 
Dac  ie  mijns  Heeren  been  fou  mogen  fien  vermaken  » 
Hoe  foude  'ic  konnen  fien  den  hert-fvveer  van  miin  Vtoe 
Hoe  qiuemt  uyt  mijnen  fin  ?  daer  om  voor  beft  ie  hou 
Voor  eenen  fekeren  cijc  een  ander  huys  te  kiefen , 
Daer  hoor  ie  weder  fpel ,  ken  fait  niet  al  verlefèn. 


Vierde  H  mâelïnghe ,  Eer  Be  uyt-komfie, 
'Liefde.  Ghelooye,  Boope, 

,  Hebt  ghy  mijn  reden  wel  verftaen,fegt  Gefellin ncn  i 
G*  H.  Ia  wy.  L.  Bccreftledan  mcthertgemoct  en  fin^ 
nen. 
Dat  elc  met  vlijt  om  ftrijt  dan  brengc  voor  den  dach. 
Wat  ly  doorXjodes  hulp  in  defcn  menfch  vermach^ 
Op  dat  wy  eyndehjck  hem  uyt  den  Doolwech  leyden, 
lek  fal  u  voore  gaen  ende  ons  den  wech  bereyden. 
Hem  thoonende  hoe  Lief  God  den  geloover  heeft. 
En  wat  een  byftant hy  den  Hoper  altijt  geeft. 
G.   Wy  Sufters  fullen  poe  ter  wijlen  overleggen  ^ 
Wat  wy  den  menfch  mede  in't  trooflcn  fullen  féggöi. 


Vierde  Handelingh ,  TWeede  rverfcbooninghe, 
GhelooVe.    Hoope, 

.VVat  forge  draegt  de  Liefde  voor  den  rechten  fchat, 
H^  Sou  ly  niet  God  heeft  felfs  de  menfch  fo  liefgehad 

Dat 


Dathy  (ïjn  ceiiicli  foon  heeft  voor  de  mcnfch  gegeven , 
G.   Soo  hy  in  hem  gelooft,  daer  om  foo  (uilen  wy 
Voor  cerft  bethoonen  lief  wat  het  gheloo  ve  ly  > 
En  dat  iiy tdruckelijc  op  dat  hy  t  mach  onthouwen , 
Tc  weten  dat  het  is  des  herten  vaft  vertrouwen 
Op  Gods  beloften  Ichoon  in  ïefti  Chrift  ons  Heer. 
Daer  neven  fal  ie  hem  tot  dit  noch  feggen  meer , 
D*een  voor  en  d'ander  na  om  d'ooren  niet  te  dooven , 
Dat  hy  van  God^  Gode  ende  in  Gö^moct  gelooven. 
Van  Godi  als  datter  is  een  God  die  alles  ment , 
Rechtvaerdich,eewich  en  waerachtich,ons  bekent. 
Een  Chriftus  fijnen  foon  van  aenbegin  geboren , 
End'  eenen  H.  Geeft  den  troofter  uytverkorcn , 
Daer  by  dat  defe  dry  een  God  te  famcn  fiin. 
Gode ,  dat  wy  in  als  (yn  woort  gelooven  fiin. 
ïn  Godt ,  dat  wy  voor  cerft  ons  hope  op  hem  ftellen 
Eïid*  door  'tgeloove  me  nacr  fiin  genade  hellen* 
Tenderden  fal  ie  hem  met  een  vermaning  foet 
Voor  houden  dat 'tgeloofgevoedet  worden  moet> 
En  dat  het  niet  genoech  en  is  dat  wijt  ontfangen , 
Soo  wy  aen't  queeken  gans  ons  finnen  niet  en  hangen  3 
Daer  ommeeven  als  'tnatureliick  verftant , 
Ons  fiindc  van  'begin in  d'herflenen  geplant  > 
Gcoeffcnt  worden  moet,tot'trechtgebruycvan  leven , 
Alfoo  moet  00c  tgcloof  voor  een  begin  gegeven 
Van  onfe  nieuw  gcboort,in'tgceft'liick  leven  goet  ^ 
W^l  worden  opgequeeót^door  docfningdiemen  doet 

E  I» 


2  7  Sinfie  '  Sfehande 

In  Schfiftuereendeooc  in't  ftorten  der  gebeden. 
Ten  vierden  en  voor  'cleft  fal  ie  met  goede  reden 
Hem  feggen  wat  hy  me  door  m  y  verkrijgen  fal , 
Te  weten  dat'tgcloof  hem- brengende  is  in't  tal 
Dergerechtvaerdichde,by  Gods  erf-kinders  mede,- 
En  foo  befitten  fal  het  eeiiwich  goet  in  vrede. 

Daer  hebt  ghy  nu  het  miin ,  miin  dochter  wat  hebt  ghy  ? 
H.  kk  fal  hem  mede  Vroibvoorftellen  wat  vanmy 
Gehouden  wefen  moet ,  en  eerft  voor  al  verclaren 
Wat  dat  de  Hope  (y  ,  op  dat  hem  vrcucht  mach  naren  > 
Te  weten  een  verwacht ,  'twelc  onbeweegliicis , 
Van  t'geen  ons  is  belooft  in  Chrifto  voor  gewis  > 
Waer  van  geen  bliic  en  fal  in't  aerdfche  leven  wefen , 
Maer  inden  jongftendach,  als  onfen  Heer  geprefen 
Ten  Oordel  komen  fal  :,  om  wecken  vleefch  en  been^ 
HetLichaem  met  de  Ziel  we  er  makende  gemeen 
Daer  na  dat  hun  die  in  den  Heer  geftadich  hopen 
Na  Schrifts  verklaringe  de  Salicheyt  ftaei?  open. 
600  dat  de  goethey t  Gods  fulck  nimmer  en  verlaet 
Die  op  hem  hopende  is,  en't  aerdfche  wefen  haec. 
Ten  derden  dat  de  Hoop  door  vaft  gelooven  sroeyet  y 
En  dat  daer  neven  haer  het-  ftadich  bidden  voeyet , 
Daer  by  tot  yoetfèl  noch  ,  d'Exemplen  men  behoeft^ 
Der  Martelarendie  verfocht  fiin  en  beproeft , 
Een  vroom  Godvruchtich  volcvallftaendein  Chrifti  wegê^ 
>K^aer  door  dat  fy  de  Croon  der  Glorien  verkregen. 
Daerby  foo  voech  ie  dan  'tgeen  ons  lacobus  fchrijfc 
In  fiinen  tweeden  Brief,  de  Salicheyt  btklijfc 


Den  genen  dîe  vcrdraechc,  ftantvaftich  fynd*  in*t  lijden  ^ 
Want  hem  de  fchooneKroon  der  eeren  fal  verblijden 
De  welcke  God  belooft  den  genen  die  wel  doet, 
Ten  vierden  wat  {y  doet ,  te  weten  dat  'tgemoet* 
Des  hoop-fuchtigen  menfch  geftadichliic  fal  hereken 
Om  doorgaens  in  te  gacn  den  wech  der  goeder  wercken, 
Want  fy  ter  falicheyt  doetpoogen  door  de  deucht , 
Den  wercker  hout  s'in'twerck  end'  eyndliick  baerdt  fv 
vreucht, 
G.  Nu  Dochter  tis  genoech  t'mach  voordees  tijtbeftaen , 
Tis  beter  dat  wy  voort  hier  mede  binnen  gaen , 
Om  onfe  5ufter  trou  in't  wercken  te  verfcharen, 
H .   'Jk  Ver  lange  mede  feer  hoe  fy  met  hem  mach  varen* 


Vierde  Hundelinghe ,  Derde  f^erfchooninghe* 
^^aet-h^hcPen, 

g  At  raet  met  my  de  Ipit  Icyt  in  der  affen , 
Wy  mogen  langer  geen  braden  meer  braffen  » 
Wat  wy  meer  baflen  'tis  al  om  niet  5 

ïck  verga  van  fpijc  geliicmen  fiet , 

wat  dit  bediet  miinoogen  leken 

Als  ie  den  neufe  daer  binnen  wil  fteken  ^ 

Koft  ie  dit  wreken  foo  waer  ie  een  Helt  :  " 

Maer  t'is  te  vergeefs,nu  hy  daer  leytgevelc 

Soo  qualiic  geftclt  beclaecht  hy  fiin  (onden  ^ 

Metfiinjonc-hertewilthetoockhonden, 

Ia  'tdefer  ftonden  leyt  fy  en  flerft , 

Daer  en  boven  het  vleefch  dat  hy  nu  derft  ^ 

El  Hevel 


Hcvet  oock  vcrkerfc  met  wech  te  loopen ,' 
Soo  dat  fy't  (ducht  ie)  lal  moeten  bekoopen , 
Ie  fal  s'op  knoopen  kan  ie  haer  krijgen , 
Dat  fy  na  den  Adem  fal  moeten  hygen. 
Doch  ie  moet  fvvijgen,  de  door  open  gaet* 


Vierde  Unndellnghe^  Vierde  ijerfchoonimhe^ 
Wulffen  Geeji.   ^aet  ingeyerh 

iAt  raet  Wdt  haet  >  o  Leye  maet  ? 
De  Baet ,  is  qtiaet  ^  Wj  komen  te  Uet , 
T>aer  Wil  geen  Te  f  er  in  de  TenfennjaUéi», 
J^  Wat  komtghy  hier  nu  kallenen  mallen 

Hebtghy  met  allen  daer  binnen  niet  te  doen  ? 

Z)Vie  maeB  nfoafioutyyie  raetufoo  koen  î 

Hebbe  ic  u  fz^oor  noen  {of  f  ene  der  lijyen  ) 

2^  iet  BerckbelaH  daer  binnen  te  blijvenl 
W.  laVP'dtghykiijyeniolteyemm 

tAh  ickdaer  niet  ghedueren  en  k^n^ 

Vvyen  NeujèdanBeeCi  door  de  filètent, 

Soo  fuit  ghy  haefielycl^d'oorfaeckyveten 

Vyaer^m  tek,  ^ergheten  heb  u  bevel , 

n>ees  eerloofe  Liefde  door  haer  beHel 

rOoet  ons  'fgequel^fy  quam  by  den  menfcbe  ^ 

Om  met  een  goet  ^B  eet  ken  te  Vullen  den  penfcbc\^ 

T>ies  ie  haer  VPenfche  d^plaegh  oft  lijf^ 

Dit  yyas  noch  nietghenoechydoor  haer  bedrijf  ^ 


^<tm 


^ryNoofi-Dettcklett]  30 

^am  noch  een  yyijfmet  haer  dochter  ingheffronghen 

n>k  teghen  mijnen aancin de  Kamer  dronghefi , 

Enmyhedvvonghendaeruyttegaeny 

Doch/00  bleef  te  van  nfer£  eer  ft  Baen  > 

Maer  haer  njermdcn  nftel  myfoo  krachtich  ^ 

Dat  ie  niet  langher  {nyp  s  fynde  ghedachtich) 

Heelwas  onmachttch  ^  en  lieper  uyt, 

n)aer  hebt ghy  nu  bet  gant fchebejluyi. 

Q.  Dats  een  bitter  Cruyt.  Wie  yvarendees^vrouyyenj 

Die  ufoo  Kuyterlijcl^konden  Howwen  , 

Sn  buyten  hotiWen  Ja  teghen  dancij 

W.  Dat  mooghtghy  vyel  dencken ,  *tgeloofmy  dvvanc  ^ 

Die  my  ter  banck,  haer  dochter  brochte 

%JVant  defe  dry  doch  {als  een ghedrochte  ) 

^e  hoofden  pek^n  in  eenen  Kapproen , 

Q.  Ia  lieve  bagger  daer  njnjringht  ons  de  fchoen^, 

On^lte^n  ü  uyt  Wy  moghenvyelhuylen , 

Hoe  comen  Wy  Hhuys^WaerfMen  vvyfi  huylen ,, 

Uet  vvilter  vuylen  doch  'fis  tifchultf 

V  huytfal  Worden  met  flaghengheVult 

^usmaeSiuWen  bult ghereetmyn  manneken. 

W .    O  ft  ghy  den  uWen  i^iim  fchult  h^nneken^ 

Q.    Hebt  ghy  dan  niet  het  Tafel-^^ert  ghekeert  3 

Bn  hem  tcfchoone  Konffegheleert , 

Om  naer  u  mannier  oVer  Tafel  te/prwghen  ? 

W.  Deed  uwen  raet  my  d^er  toe  hem  niet  dvpingen.  ; 

Al  k2B ghy  fchoon  (tnghen^ghy  hebbet  ?ny  gheràden^ 

^  Dh  everft^vei  en  komt  u  niet  te  Hade?3  y. 

€  i^  '       't^Beïi 


gi  Sinne-Spehdnde 

't^ert  fout  ghy  dan  alfoo  hebben  gheUydt , 

n^dthy  niet  meer  enhaddeghefchnydt  ^ 

Dithadk ghejèyt ,  dat  rvrvas  mijn  begheeren , 

W.  J^fo^^ ghy  f^y  f^st  Off^o arden  te  njeryeeYtn  l 

Ick^fd  ruerkleeren  dat  V«  bedreven  is, 

j^   éMijn  ?  ickjal  met  u  niet  Imghe  l^ijyen  <vruis  > 

*L0or  UM'ven  lifpen  is  ydat  en  daer  by  dat  goet , 

W*  Hd\hay yydghy daer aen ? ^rualielpe blaet 

HoPtt  dien  njoet ,  en  daten  dat  daer  by, 

J^  Daer  hehtgby  njijat  njnjeder  ghy  otijc^e  pry. 

V  V .  t/^nfiy^  Amy^  <tAmy  tis  meer  als  rultichtem  tijt. 


Vierde  Handelinghe  ,  *zffjfde  fverphoomnghe, 
^aet'ingberve», 

DAcr  ben  ïc  ny  dit  Gcxcken  me  quijt , 
lek  en  wete  vanfpijtwat  ick  fal  maken , 
Hy  fal  by  den  ftrenghen  fbo  roeren  fiin  kaken  * 
ïa  my  doen  fmaken  alfulcke  foppe 
Dat  ie  verbernen  fal  miin  kroppe , 
De  foUerdroppe  valt  my  nu  tot  een  deel  ;, 
Ia  lieve  gaften  tis  alkrackeel , 
De  Duyvel  is  heel  int  vijften  geraedl , 
Maer  hoUa  Geeft  een  ander  note  kraeâ: , 
Ontbind  uwen  weetfack ,  u  bet  wilt  verfionen  ^ 
Ongetwijfelt  fultghy  noch  watgewinnen  ^ 

Hout 


l>f)>  HoofuDtuchden]  ^ 

Hout  u  nkt  binnen ,  fèherpfinnich  praélifecrt  5 

Overdenk:  gefwind  en  naerftich  ftudecrt , 

Ghy  moet  alles  wd  met  vlijt  doorgronden  ^ 

Let  op  u  ftuck ,  foed ,  nieuwe  vonden , 

Soo  word  ghy  ontbonden  van  u  verdriet. 

Daer  valt  my  wat  in  den  finne ,  fiet  :, 

Na  miin  bediet  lal't  heel  wel  1^ omen , 

Merót ,  defen  menfch  fal  hebben  aengenomea 

Een  nieu  mannier  van  leven  na  defchrifc , 

Daer  hebben  hem  defe  wijven  ingeftift  » 

Maer  iek  fal  'tvergift  niet  laten  te  mengen  > 

D'onnut  gepeys  by  hem  fal  brengen , 

Die  hem  daer  in  fal  maken  te  dwalen  > 

Wat  dunól  u  goey  lic  waer  macht  deduyvel  halen  l 

Segt  nu  hy  heeft  noch  Geeft  in  fiin  fchenen,. 

Al  fiin  fy  Blau  ^  daer  gaen  ick  nn  henen. 


Vijfde  Handdwghe  :,  Ecrjie  uytcomm, 
%Menfche, 

ICk  arm  clendich  menfch  van  ftof  en  fliick  gefchapen , 
Beween  den  fchoonen  tijt  die  my  dus  is  ontgaen  , 
In  groote  luyerdy  heb  ie  te  lang  geflapen  , 
Verfuft  fiinde  en  verblind  ben  ie  verdvvaelt  gegacn , 
Thoovaerdich  Helfche  kleet  met  vlijt  getogen  aen  ^ 
y  Yant ick  den  VYulpfen  Geeft  heb  veel  gehoors  gegeven  ' 


Om 


2  j  Sitme-SpehÀfjde 

Om  dat  hy  miin  jong  Hert  foo  fcer  was  tocgcdaen  ^ 
Het  vvclcke  doorgacns  focht  in  vroliichcy  t  te  leven  p 
Dies  'tfelve  miinen  fin  tot  welluft  heeft  gedreven  , 
Soo  dat  ie  nergens  el  gebruyóle  miin  verftant , 
Onwetende  bleef  ick,  ongodlijc  buyten  fchrcven , 
ïn't  hcrte  en  was  my  niet  als  ydelheyt  geplant. 
Het  quaet  had  my  verheert ,  de  fond  had  my  vermant  » 
Soo  dat  ie  van  het  goed  gans  niet  en  heb  geweten , 
O  fcboorentijt  ghy  zjjtonnuttelijc  njerfi<ten. 

In  dit  Dedaelfche  hof  ben  ie  dus  iangh  gebleven 
Met  Wulpfchz  vaft  bctuynt,mcts\verclts  vlcefchomftaeâ: 
Die  my  daer  deden  fteedts  in  kromme  gangen  fweven , 
Want  '\c  en  f^h  voor  my  geen  ander  wech  gcmaedt , 
Hier  uyten  waer  ie  ooc  tot  geenen  tijt  geraeóH: , 
Soo  d  overtrouwe  Macgt  de  Liefdevol  genaden 
My  niet  en  had  verloft ,  de  doot  had  ie  gefmae<5l , 
Doch  decs  my  byftant  deed,  met  wijflTeliic  te  ladcn  , 
My  gevende  eenen  draet,  waer  door  ie  al  de  paden 
Des  dool-hofs  werd  bckcnt,om  in  den  rechten  ftraet 
Denborn  te  loecken  om  miinfonden  af  te  waden , 
Hu  wil  ïc  daer  natoe ,  de  vreucht  doch  open  ftact 
Den  genen  die  boet  doen ,  voor  hare  boofe  daet. 
5ijt  my  genadich  Heer  y  ïc  heb  my  felfs  vergeten, 
OJchoonen  tijtghy  fijt  onnuttelijc  nje^Jleten, 

Het  herte  tuygt  my  nu^dat  ie  dus  ben  geboren 
Na  Godes  eygen  beek  'thooft  dragende  in  de  locht. 
Op  dat  het  aerdfche  goct  my  nieten  fou  bekoren , 
*Twelc  Peck  en  Svvavel  is  van  'tvviftich  Helfch  gedrocht  » 
Macr  vvcl  op  dat  by  my  het  Hemelfch  word^efocht  ^ 

Dat 


Dat  is  dat  ie  voor  eerft  recht  kennen  (oude  leercn 

Dengenen  dietal  heeft  uyteenen  niet  gewrocht. 

Hem  houden  voor  miin  God  en  voor  een  Heer  der  Heeren, 

Die  elc  een  boven  al  tot  aller  tijt  moeteeren , 

Ten  tweeden  op  dat  ie ,  als  eenen  trouwen  Knaep , 

Miin  oogcn  doorgaens  ibu  tot  fiin  geboden  kecren , 

Waer  in  ick  ooe  alfnu  tneeft  miin  genuchte  raep , 

Ten  derden  mede  op  dat  ie  niet  en  viel  in  flaep , 

Door't  bucken  fiindeftil  int  bidden  neer  gefêten , 

üfch^omn  tijtghy[ijt  onnuttdijcl^'Zferflcten, 

^KI  N  C  E. 

O  Ghy  dry  eenich  een ,  6  groote  Vorft  der  Vorften  l 
O  Prins  der  Princen  al ,  O  God  en  Vader  goet , 
O  Levende  Fonceyn  voor  hem  die  naer  u  dorften  3 
Wijt  fpruy tende  Ader  fchoon^ó  levendige  vloct , 
Die  d'arme  fonder  Geit  ooe  dces  genade  doet , 
Datfy  den  Wijn  en't  Meick  gegeven  mogen  halen , 
Vcrquiól  en  laeft  miin  fiel  fuyvcrt  ooe  miin  gemoet* 
Op  dat  my  nu  voortaen  de  finnen  nieten  dalen 
In't  modder  ende  flijck  der  alderleechfte  palen , 
Tred  miin  gepeys  tot  u  ruót  t  uwaerts  'smenfchen  hert^i 
Soo'n  word  ie  niet  beletom  fonder  langer  dralen ^ 
Naer  u  met  vlijt  verblijt  te  nemen  miinen  tert , 
Op  datter  geenen  tijt  voortaen  verfleten  werdt , 
Ick  heb  hem  laes .'  te  veel  verworpen  en  verfmcten  9 
Ofihoonen  tijt  ghy  fijt  onnuttdyckjverjleten. 

f  V^fde 


J5  SinnhSfdyinâii 


Vijfde  Handelinghe  y  Tweede  rverfchoomnghCo 

ICk  heb  o  menfche  nuhier ilaende  ftil  gedoken 
V  reden  wel  verftacn^die  ghy  hebt  iiytgefproken  : 
Waer  in  foo  ie  verneem  ghy  uwen  tijt  beclaechc , 
Alfoo  dat  u  alfnu  de  naerftichey  t  behaegt , 
Twelc  recht  ten  beften  keert:  dus  weeft  voort  aé  te  vroedei^ 
De  ledichcy  t  is  doch  van  alle  quaet  de  Moeder* 
Naer  u  voornemen  dan  fy t  vlijtiger  voortaen 
In't  geen  ghy  voor  de  hand  alfiiu  foeâ:  acn  te  gaen , 
Macr  fegt  my,waer  toe  doch  wil  uwen  fin  fich  voegen  t 
éM>   Ie (becke  nu  voortacntcfchcppenmiin genoegen 
In  fulckenoeffening  die  my  gedijen  kan 
Ter  falicheytjfulcx  fal  miin  ziel  verblijen  man , 
Dus  wil  ie  nu  voort  aen  in  'sHceren  weç7en%and'Ien 
O.Hicr  van  moet  ie  miin  vriend  een  weynich  met  u  hand*le 
Hoe  is't  dat  ghy  dat  mey  nt ,  wat  hebt  ghy  daer  me  voor  f 
M,  Dat  ie  voor  alle  ding  fal  fbecken  'trechte  fpoor 
Om  binnen  'teeuwich  rijck  te  raken  in  de  vreuchden. 
O.Höc  mcynt  ghy  dat  te  dben?M.doorhulpe  vandedeuchdê 
Tc  weten  door  'tgelooftde  Liefde  en  hope  met. 
Oi  O  lieve  goede  man  u  finnen  daer  van  fèt , 
Wantdaer  door  fült  ghy  die  verfiiff^en  en  verdooven 
Jrcâ  u  gçmoet  hier  van  j  wat  wilt  ghy  doch  gcioovcno 

Dàc2^ 


Dacr  liooft  ccn  ftudic  toe  die  u  al  veel  te  fwaer 
Sal  vallen  voor  de  hând,daer  om  laet  die  vry  naer , 
Ghy  fiet  de  lieden  meeft  aKulcke  Suffers  haten , 
Studeren  in  het  recht  foud  u  wat  konnen  baten , 
OftindeMedecijn^daer  m'oocgoet  geit  me  wint. 
Doch  'twaer  noch  befte  wcl.foo  ghy  recht  vvaert  gefint 
Om  koopmanfchapte  doen ,  daer  fout  ghy  geit  me  gccren , 
En  dan  foo  mocht  ghv  wel  met  eeren  veel  verteeren, 
Eic  fal  u  groeten  dan  ende  eeren  als  een  Godt , 
Een  rijcman  noemtmen  wijs  al  vvaerhy  dvvacs  en  bot  ^ 
Maer  defe  Meefters  groot  die  na  de  Godcheyt  trachten  > 
Men  over  al  nu  hoort  voor  (iiffebollen  achten , 
Endealfmcnt  00c  met  vlijt  befiet  en  wel  bemerâ 
Soo  fietmen  dat  de  fchrift  een  fufièrye  vver(5t , 
Let  dan  voor  eerft^ghy  wilt  geloovcn,na  u  fprekcn, 
Hier  inne  (al  alree  al  veel  te  veel  gebreken, 

'Want  gy  gelooft  aen  Godt  die  alles  fchiep  uy  t  niet, 
ÓW.   dats  waer,  ia  allen  'tgeen  men  noch  voor  oogen  fiet 
Woït  door  fiiri*wijf heyt  groot  gemcnt  ende  onderhouwen* 
€>.  Ghy  fegget  (hoor  ie  wel)  maer  wie  kan  daer  op  bouwc  ? 
Saechtghy  hem  oyt?  foofecht,op  datghy  my  geneeft, 
By  wien  ?  en  wat  hy  was ,  hoe  lang  hy  was  ge  weeft 
Eer  hy  de  v  veerelt  fchiep^  de  menfchen  oftde  Dieren  , 
Wat  was  doe  al  fiin  doen,lïin  vvefen  fiin  mannieren  ? 
Dit  moet  ghy  weten  eerft  als  ghygelooven  wilt, 
Oft  anders  word  den  tijt  onnutt'lijck  weer  gefpilt  : 
Maer  ie  en  ken  geen  man  die  'tfelf  u  lal  bedieden  , 
Daer  omme  meugt  ghy  wel  dees  fufferye  vlieden. 

F  2  Hici 


j7  Sinne  -  SfdVdnde 

Hier  neven  hout  ghy  vaft  dat  God  me  fy  almachrich? 
kM.   Ia  dat  beken  ne  ie  wel;,  ja  houdet  voor  warachtich, 
O.  Kan  hy  God  fiinde  dan  ooclc  yemants  wel  bedriegen  ? 
Kan  hy  ooc  fonde  doen, kan  hy  ooc  valfchlijc  liegen  ? 
Ende  ofc  hy  wilde  doen.al  'cseen  hier  is  voorfeec 
Soud'  hy  dat  konnen  doen  ftil  fonder  fiine  weet? 
Wat  dund  u  vriend  hier vanf  hoe  klinél u  dit  in  d  ooren 
%M,  Alfulcke  praet  voorwaer  miin  finnen  fouden  ftooren. 
O.   En  boven  alle  dit  foo  word  ghy  meer  gequelt , 
Als  u  tot  voor-beeld  een  atfulcken  word  geftek 
Die  ghy  moet  houden  voor  een  God  en  menfch  te  famen,. 
En  diegevolcht  moet  fiin ,  ja  'tlichaem  raoetmen  pramen 
Omfiinen  pad  te  gaeuAvanthy  neemt  fiinen  tere 
In  fware  wegen  die  (eer  pijnlHcfiin  en  hert*. 
Hier  neven  met  hem  noch  fteeds  bidden  ende  waken  y. 
Vervolging  lijden  en  foo  duyfend  dooden  fraaken , 
In  allen  delen  ancxt,in  al  Ie  dit  gevaer ,  . 
In  alle  dit  verdriet.en  moogt  ghy  niet  een  haer 
Befijden  treden  af^  oft  men  fal  op  u  paflèn  , 
Want  t'Helfch  gefpuys  dar  foed  alfulcke  te  verraflen  ^ 
Daerom.^  voor  al  fiet  toe  en  wacht  u  finnen  vry 
Vandees  verfufte  en  fiioo  onnutte  Raferny. 
C'en  meucht  u  doch  foo  licht  tot  geen  geloo  ven  geven. 
«ïTli.  Hier  door  valt  my  daer  in  het  geen  ons  heeft  gefchreven 
Bcckpafiicm^it  geen  die  haeft  gelooft , 
Tefcer  lichtvaerdichis  van  finnen  me  berooft. 
Hem  fel  ven  fchaed'hic  is  ^als  hy  fich  laet  verleydem 
O.Yoeltghy  nu  niet  ia't  hert  dat  ghy  daer  wt  moet  fcheydeu? 

Dact 


n)ryHoofï^'Dmchden.  j8 

Daeromme  foo  doet  wel ,  navolgende  nniin  raet  ^ 
Verfint  eer  ghy  begint  hier  van  u  doch  ontflaec 
Ghy  hebt  (geloove  ie  wel)  nu  by  u  fclfs  bevonden. 
Dat  ghy  tot  geener  tyt  dit  ftuck  en  fout  doorgronden. 
Hier  mede  gaen  ie  dan  ie  hebb*  genoech  vermeit  » 
M,  Daef  gaet'tonnutgepeys'tweicmenichmaelray  quelt 
Hier  komt  de  Liefde  weer  had  fy  ons  konnen  hooren 
(Soot  haer  natuer  vermocht)  met  reden  haer  fou  ftooren. 


Vijf  ds  Handetm^e  yT>erde  yerfchoonige. 
Liefde^  M  enfche. 

L.    V  bandelingh  heb  ie  <-van  funt  tot  punt  njcrfinen , 
n)och  V«r  Jim  Satan  boos ,  die  u  ditbeeftghedaen , 
tAl/iilc  onnut  ge  f  ey  s  heeft  hy  u  toe^e jonden , 
Op  dat  ghy  daer  door  Vl^erdmt  treunch  net  gebonden. 
God  onbegrip' lik  isjoet  menfchelyc  Vernuft 
Int  onderfoecl^n  ftaet  ie  recht  njerbaefi  njerfuft , 
Voo r  allen  tijden  (tet  njoor  Üofgedaente  en  Bede 
VF  as  God  den  al  in  al^  en  alles  m  God  mede, 
T^et  om  begrijpen  ma§r  onpenlticl^  onbekent  ^ 
GeBadich^GeeJi^  al  'tlicbt^onBerflijc  fonder  endt^ 
WijsJhyVer  endegoetynUeen  hy  leefd  in  njredey 
$n  hyfichfelfs  yvas  byde  "PVaerden  de  WoonUede , 

Hy  Was  ooc  ledich  niet  :  Maer  VPel  aenfach  met  Weucht 
Syn  c  racht  en  Heerlijcheyt^Jya  almacht  enfyn  dembt , 

F   iif  Of^ 


}9  SkniJlfdirmie^ 

Ofjyn^öhrpchtkheytsjijngoetheytmfjnl^achen] 

VafiftondentUüertijtfijnhejiigheghedachtm^ 
yViltghy  noch  hoortn  meer ,  God  t^alier  tijt  bersjt 
njoor  defe  tijden  heeft  {ds  %4uguflïnHS pyt  ) 

p  er  hellen  grond  gem^eSi ,  ^m  fulcke  n^olc  tefiraffen , 

^iefiinenHeyigennaemenGodtheytttgenhUff'en  y 
Derhalven  fe^h  ie  noch  ^ghelyc  te  hebghejeyt , 
fwacht  u  dat  fitlc gepeys  u  nimmermeer  ^verleyt , 

wzfmt  fulc  gedenc  alleen  geen  dwaling  doet  ruervyec^e& 

M^^r  deesgefcyfen  tot  ^erdoemenifefirecken» 

Cby  hebt  net  boecdes  nj'^ets^en  de  Frof  heten  met  ^ 
n^ie  leeft  en  overdenSi  ^fijt  Vyericb  in't  gebe^  ^ 

Sut  fvuaerfchrifture  komt  die  jalu  onderrichten 

paer  toe  ^wil  »  Gods  geeft  in  eeuiufvicheyt  '-verbchten, 

nfijfde  Handeltnghe,  'V^n/oord  Gods  s , 
Menfche. 

Maih«4.4,  Tn\^  tnenfche  en  leeft  niet  alleen^mdenbroodemaerfv dn  alle 

\  J  (Zffz^orden  die  uyt  dsn  monde  Godsgaen, 
tuc.4.4.  ^want  het  runjord  Godes  is  lervendich  en  krachich. 

Heb.3.u«      Daeromfoo  rv<^ie defe  mijne  funjoorden  boordt  ende  die  doet  die 

falie  eenen  njoorftchti^en  manneghelijcken  die  fijn  huys  op  eenftem- 

rotfeghetimmert  heeft, 
fâc.t.1»»        Verhal'V.en  njfvee0  doenâers  des  Vvoordsende  niet  alleen  hoor^ 
^^^'^'^'  ders'pyantfdlkhishy  die  leeft  ifalichftijn  fy  de  hoor  en  de  rvoor- 

den  defe  prophecyeende  beyparentgenedéiermnegefchreven  isiVPant 

eletytisaaerby. 

M.  Al 


7>r^Hâoft'Defichik9tl  4«l 

^.  Al  ttîîinen  luft  ooc  ftrc<St  naer  u ,  ic  kom  tot  dy' 

De  trouwe  Liefde  my  tot  uvvaerts  heeft  gefonden ,  '^ 

Op  dat  ichoorcnlbuv  vat  ghy  m  y  fuit  vermonden , 

Van  'rgeen  my  leyden  mach  na  d  onverganclijc  fchat^  ' 

Wat  ftact  my  dan  te  doen  àVader  fegt  my  da^ 

T.  VVae5i:>finet  mtgelooreyh&ut  u  als  een  man^Pl^eefi  Berckj  *  ^^r,  ui 

1)  TJant  de  rechtvaerdigefal  uyt  den  geloove  leyen. 

^oet  alle  uWedingen  in  de  Liefde.  fcôr'îi^ 

Verwachtende  d'aennemmghe  tot  kinderen ^  namenüijckjde  o^w*-  Rom.t.i j 
lofsinge  onfislichdemsy-pVantypyfijn  in  HopefilichgeyVorde». 

Ghyfdt  uvven  Heere  uvpen  Godt  liefhebben ,  ende fijne  VPyfe  ,  I5cue.ii.i 
fyne  rechten  endefijne  geboden  houden  nVlPe  leef  dagen, 

H)  at  ghy  tn  fijne  'PVegen  wandelt  ende  hem  aenhanght,  Dtaunc 

Hout  den  met  nAerfitcheyt  dat  ghy  hem  dient  met  gant Jcher  hert  en  lofua.az^i 
ende  'Stelen» 

Ghyftdt  uVPen  naefien  liefhebben  als  ufel\en.  Lcvtt.  i^ 

XJ  Vanneer  ghy  uVves  IS  roeder  s  Os  ofte  Schaf  e  dolen  pet  ^fo  o  fuit    '  ^' 
ghyu  ^an  hem  met  ontreckenimaerfdtfe  yyeder  tot  uVPen 'broeder  Maih.  x^, 
brenghen, 

VZJanneer  nuuyven  'broeder  mtfoo  naeren  is  ^foo  dat  ghy  hem  Dcut.ix, 
niet  en  kent ^foojklt ghy fe  in  u  huys  vemen ,  tot  datfe  u'P'pen  Broeder 
foecl^  ende  dan  hem  Weder  gh^y en, 

Eennieugebodt  gheyetckju^dat  is  dat  ghy  malcajideren  Lief  hebt ,  ^°'*3'34» 
gheltjc  ic  H  itefgehadt  hebhe»  hier  acnfalmenzicn  dat  ghy. mijne  'Vif 
ófulen  ^t, 

lU  dat  u  njyandt  honghert^JpijB  hemJB  dat  hem  dorft^geeft  hem  Rom. 
U  drincken  ^foo  fuit  ghy  gloeyende  Kolen  opjyn  hooft  ^  yergaren^. 

Want 


20*  ' 


^i  SmneSpelVdnde 

Mat.i^  j.  J^afit  yoorypoerpfiggeic  ufenjyghy  u  helden  ende  W^rdals  de 
kleyrse  kinderwens  y  ende  ten  fy  ghy  ander^iPtr f  geboren  YPord  ^foo  en 
f(*lt^y  int  ConingrijC  der  Hemelen  met  l^men, 

Rom.8,14      VVat  uyt  den  y leefche geboren  'pyord^dat  is  vleefch/n  Wat  uyt 

den  GeeH geboren  ypord  dat  is  GheeH  ^  fooghy  na  den  vlee/cbe  leeft 

foofidt  ghy  Beryen^  maertfi  datghy  door  den  GheeH  de  yverckén  des 

lichdems  doodet  ^  foo  fuit  ghy  leVen  :  Want  dk  door  d^n  GheeBge- 

leyt  vyordenjyn  tenderen  Godes, 

Eom.  3 .  VVént  yyy ,  door  de  ^erfieninghe  'm  Chrifto gefchkt  ^  ghereclt" 
yaerdicht  yy or den ^  yy eieren  God<-uoorgkfielt  heeft  tot  rverjoeninghe 
door  betgelooye^  tot  heyyypngc fijner  gherechttcheyt  door  de  yergh^^ 
y  inghs  der  ruoor  ledene  finden, 

Eom.  r.  r^  y  y  dan  gerechtyaerdichtfynde  uyt  dengelooye ,  hebben  ^jredi 
met  God  door  onfen  Heer  lefum  ChrïBum^  door  y  Vetenen  yyy  00c  de 
toeleydmge  hebben  door  hetgelooye^tot  defe genade  daer  yyy  injlaen^ 
ende  verheugen  ons  in  de  hope  d(r  eeriycheyt  Godes, 

^*  ^  '*  Soofiaet  dan  in  de  ^ryhe yt  daer  mede  ons  Chrtfius  yryghemae^ 
heeft ^endeenyyord niet yyederom  met  den  iocke der  dienHbaerheydt 
beyanghen, 

Ephcf^i .  r^rDantghy  die  ojoortyden  yerre  yraert^fyt  door  het  bloetQjrifii 
na  by  gekomen  hy  is  onfe  rurede  die  yyt  bcyden  eengemaeB  heefteen' 
de  het  affchutfel  des  middelmaer  s  gebroken  ^  yyaeryyt  hyfeten  yol'- 
len  kanfahch  maken  die  door  hem  t ot  God  gaen. 

Onthouc  dan  Menfch  van  my  als  van  een  wijs  berader , 
Dat  even  a!s  ghy  fiit  door  Adam  uwen  Vader  j 
Een  kint  der  duyfternis  van  wegen  fiinelbnden, 
Soo  heeft  u  Chriftus  weer  doo  r  fiine  doot  en  wonden , 

Die 


Dlc  hy  voor  u  acn't  Kruys  mcr  pijn  geleden  heeft. 
Een  kint  des  lichts  gemacft.dies  hem  dces  cerc geeft , 
Dit  ugeloovefy^aen  vaere  dan  defcn  Boeck 
Sijtvlijtich  int  g^  bedr,  doet  naerllich  ondcrfoeck. 
Het  ftadich  Icfen  fal  u  vvtermaten  (lichten , 
De  Heere  fal  u  me  door  fiinen  Geeft  verlich:cn. 
Af.  Ie  feggc u  Vader danc van  'tgene  ghy  my  leert, 
By  my  fuit  ghy  voortacn  van  herten  fiin  begeert. 


Vijfde  Handditig^e^  Lefterverjchooninghe^ 
Menfche.  Lkjde.    Hof  e,    CelooVe* 

^.  Inden  becinnc  was  het  woord,  &<r.  if^nde 

Almachtich  ccuwich  God  j  o  Vader  vol  genaden, 
hoe  troUi  hoc  goedich  en  hoe  minlyck  ïyn  u  daden, 
Dieg*in*tbefonder  werck  van  ons  v er loifing toont 
Vcygen  eenfch  foonen  hebtghynietverfchoont. 
Om  my  elendich  menfch  een  arme  worm  der  acrden 
gefuyuert  door  fy  n  bloet,  int  hcmelryc  t  aenvaerdcn. 
Hoe  vienchh'jck  moet  11  de  mcnlche  die  gelooft, 
(Syn  finnen  fiinde  gans  van't  acrdfchegoet  beroof) 
Aenbiddfn,eeren  Heer,  met  wat  een  groot  verlangen 
Na 'tHemels  eeuwich  goet  al  fyne  finnen  hangen. 
Ickwerewelo  Heer,  icwete  weloGodt» 
Dat  u  b  egeeren  is  dat  wy  na  u  ghebodt , 
In  lefu  Chrifti  naem  geloo ven  en  betrouwen , 
Ln  dat  wy  or  der  een  in  Liefd  ons  altijt  houwen  : 
Mac  hier  en  tc^en  weer  fi)0  weet  ie  voor  gewis 
Dat  het  gdüovc  vaft  niet  elck  eens  dingh  en  is, 

G  Mm 


4î  Smf$e-Sf  el  taande ^ 

Maer  dat  de  meeftendeel  haer  ongcloovichdragcn^^ 
Wacr  over  de  Prophetcn  end'  Apoftlen  klagen , 
la  roepen  overluyc ,  wie  doch  gelooft  ons  Heer , 
Hier  toe  verheffen  hen  noch  dag'lijcx  meer  en  meei' 
Vervoerders  boos  en  vals^die  nochtans  haer  perfoonen 
Als  Engelen  des  Lichts  voordellen  en  venhoonen , 
Hier  nevens  is  ons  me  foo  veel  aenvechts  bereyc. 
Dat  hec  geloof  feer  haeft  en  hchc'lijck  vvaer  ontftyt 
Soo  ghy  genadich  God  ons  niet  en  wilde  fenden  , 
Den  troofter  die  ons  fteeds  doet  na  de  wacrheyt  wenden? 
Daeromme  fierólmy  Heer  'tgeloofFin  my  vermeert ^ 
Door  Cbriftum  uv  verr  Soon  die  ons  de  wegen  leert , 
Op  dat  ick  ftaende  vaft  de  weerelt  mach  verwinnen 
End'  u  (alft  is  belaft)  van  gantlcher  zielen  minnen , 

Dat  my  den  Heyl'gen  Geeft  verhcuch  en  maeck  verblijt  y 
Wacr  mede  ick  door 'cgeloof  volbrengen  machdenftrijt 
Op  dat  ick  eyndelijckontfangdervreuchden  kroone, 
Die  ghy  o  Vader  goet  voor  ons  daer  fielt  ten  thoone. 
Nu  ift  gcmoet  gcruft^en  'tgeen  ie  had  verloren 
Bevind  ick  nu  by  my  ^  want  ick  voor  God  verkooren 
My  nu  verfekcrt  hou ,  ja  weet  dat  Chriftus  heeft 
.(Die  God  en  menfchebey  op  aerden  heeft  gheleeft } 
Om  ra  y  te  brengen  in  het  eeuwich  huys  vol  vreden^ 
Den  fmadelijcken  doot  aent  Kruyce  heeft  geleden  5 
Dat  hy  ons  (bnden  groot  gewift  heeft  door  fiin  bloet , 
Soo  groot  is  de  genaed'  die  Godt  de  Heer  ons  doet. 
Hem  fy  lofprijs  endc  eer ,  laet  ons  dan  al  tefamen 
Hem  onderdanich  fiin:,ende  eeuwi<:h  dancken, Amcn^ 
G.Seght  my  doch  lieve  Soon,oft ghy  nu  nieten  hout 
(Door  dees  verlichtinge  die  u  ter  waerheyt  ftout) 
Dat  uwc  ziele  vcrd  het  Lichaem  gaet  te  boven  ? 
c5W,  O  ja  miin  vrouwe  ja ,  dies  ick  den  Heer  moet  loven» 

C^  Soo 


C  Soodandczîelhctlijf,fooverdtcbovengaet^ 
Is  defgelijcxhaer  goet  oock  in  den  fèlvcn  ftacc , 
Mies  dat  het  felve  mede  is  cciiwich  als  der  zielen , 
Daer  doch  denfnellen  tijt  des  Lijfs  goet  gaet  vernielen. 
Alhier  is  oock  voor  u  geen  blyvcns  plaets  gcftelt , 
Maer  moet  verlaten  al  u  aerdfche  goet  en  geit. 

En  fterven  eer  ghy  kond  het  eeuvvich  goet  behalen. 
Derhalven,  op  dat  ghy  niet  en  geraeél  te  dwalen , 
Wy  u  geliickeliick  nu  nemen  by  de  hand  ;, 
L,  Komt  levendige fteen,  by  God  een  dierbaer  pant^ 
H^  O  lidmaetChrifti  komt,ghy  fiit  een  borger  mede 
By  Godes  Heylich  volc^in  d'overfchoone  ftede. 
G.Komt  kint  des  lichts,  trect  aen^lfnu  word  ghy  ver(chootj 
X.Komt  fchoonê  Tempel  daer  den  heylgê  Geeft  in  woont, 
H^  Komt  dan  befittct  nu  een  erve  fonder  vlecken , 
Die  onverderfFliick  is ,  kom  laet  ons  henen  treek  en 
G.  t'Vertrouwen  fal  u  nu  feer  hoochliick  fiin  geloont. 
Z/.  Ghy  fuit  voortane  fray  in  ccten  fiin  gekroont. 
H.  Nu  fultghy  ciercliickin  witte  kleeren  ftaen , 
En  uwen  goeden  naem  ^en  word  niet  wt  gedaen. 
O.  Alfnu  ghy  fitten  fuit  in  Gods  verlichten  Troone , 
Hy  lal  u  Heere  fiin,  -en  ghy  fuit  fiin  fiin  Soone. 

L,  DeSonnezult  ghy  fiDon  in't  Uincken  fiin  aeliick, 
H.  Komt  nu  befitten  dan,des  vaders  eeuvvich  riick. 
Het  vvekkedoch  voor  u  bereyt  is  van  beginne. 
G.  Sulc  groote  vreucht  en  quam  noyt  in  des  menfchen  finne 
Geen.oog  en  heeft  gefien,  geen  oor  en  heeft  gehoort , 
Noch  in  des  menfchen  hert  tot  geenertiit  quam  voort^ 
Hetgen^God  de  Heerden  menfchen  heeft  bereydet 
Die  hem  beminnende  isj  en  in  de  deucht  verbeydet. 

^  2  X,  Geen 


4y  Shne-Spelrdfjdâ 

L.  Geen  droeve  duyfterheyt  en  word  aldaer  verwacht 
Want  door'tgeftadich  lient  vcrnecmtmen  geenen  nacht ,, 
Dewijl  der  Heeren  Heer  ons  eeuwich  licht fal  wefcn , 
Dies  fynen  Heyl'gen  naem  word  eeuwichliic  geprefen. 


SLOT^ 


s  L  0  T  '%^E  DEN 

rSottentAert.  ^DeuMicb  onderwijs, 

H  Er  uyt ,  her  ujt  *ti5  al  te  langh ghefeten  y 
le  meràe  vyeldat  'tffeienyvas  ghedaen , 
S  00  haeB  als  te  ge  (ten  had  door  deesffleten 
D  at  OTjdervyijs  hier  "fiveder  quam  ghegaen, 
D.   O  goede  grient  kgmt  ghy  daer  Weder  aen  y 
Hebt ghy  dus  langh  Wel  kennen  binnen  b lijyen  l 
Kont  ghy  npt  ooc  yvatffelen  if  njerftaen  j 
Kanfulcx  ons  niet^met  ptchtmgh  tijt  rucrdrij'^en  ? 
B.   t'Gaet  red'lije  toe^  men  hoort  het  te  befchrij'ven  , 
Maer  heel  oft  leHfoo  vyarenjj  heel  Bom  ^ 
Jafionden  Btl  alsftiken  of  haer  lijrven , 
Geen  <^<inhun  allen  keerdenficheensom^ 
D.    O  ïie'^je  man  ghy  blijft  alenjen  dom  y 
Het  moBfooJyn  ten  nj<^as  maer  een  ^erthooning  , 
Tot  een  eicraet ,  eenfchi  !d^:r  ij  ^  een  'Xlo  m 
Yberby  genjoecht  ^  en  dat  tot  [fels  ^verfchooning  , 
B.    Maer  njiju  yyeetfoo  yyat  dees  Bïlfiaende  kromng  y. 
vit  groot  e  licht  enfiomme  'vreucht  bediet , 
Hetfchijrjt  eenfdeels  te  yyefen  een  belooning , 
T^Jochtans  dengrondt  en  l^an  ie  yyeten  met^ 
Y^,  Ja  lieve  mandemenfchediefulcx  fet 
Voor  nafnent lij ^l^foo  hy  yyat  heeft ghelefen  y 
En  niet  en  mcrH  yyaer  omms  dat gbefcbtedt , 

G  üj  Moet 


4/  S'mne^'SfdVAnie 

Moet  'vrijUjcky'Pel  eengrootenflechtaert  'pyejinl 
'3.  Hter  yyord  kkjiock^  ruoor  eer  fie  'pyel  ge^refen 
n)och  kennefchult  alspjnde  malehjlecht: 
Want  ^tgeen  te  hoor  my  haejiich  is  ontrefen , 
V^chtans  bid  icghy  my  "Wat  onderrecht 
D.  Hoort  naerÊich  toe  H  finnen  hier  aenlecht 
Ie  faCt  H  njoort  ,fond'r  eemchfins  te  dralen^ 
TJyt'drucl^lijc  rvan  funSï  tot  funSï  verhalen» 
tAlhier  njoor  eer  ft  het  trpefien  ü  *z/ertboont 
U)e^enedieineerenyPordghe^r<?ontp 
eAh  hy  de  doot  cf  aerden  heeft  gheieden  » 
En  door  'tgeloo^e  yvettelïjc gheftreden* 
H>  ipvord^eraert  met  yyitte  lieren  fijn  ^ 
Syn  aengheficht  gheeft  eenen  beld'renfchijn , 
AU  een  TiUer  des  Tempels  hooch  njerheyen, 
Oft  <uoor-hooft  Siaet  des  heerennaem  çefchreytnp 
Ooc  heeft  hy  aHen  *tgeen  hy  had  n/erwacht , 
Soodat  de  hoop  haeryy  er  eken  heeft  njolhr  acht  ^ 
n)ïesfyde»  menfch  rvoortaenin  ruHlaet  Uven. 
Doch  by  hem  is  'tgeloofen  Liefde  bleien , 
Hem  makend'  een  der  gener  d^e  met  ojlijt 
PLam  ruolghen  na  er  op  Sion  faUer  tijt. 
De  Mueren  fchdon^de  kpfieUjcke  yv  er  eken 
TJan  lajpüy  gout  en  and'refuyver  perck^n , 
'Verthoonenonsderjoyergrootenfchat  . 
ïerufalems^  Gods  y\oonplaeU  en  (yn  Stadt , 
n)e  "Br'uyt  des  Lamsden  d'erye  fonder  <%>lecken , 

ZfVaernadatons  dedeuchdendoorgaenstrecken. 
Ten  anderen  yyerd ons  noch  iJirthoont  hier  hy . 
Moe  dat  de  menfch  ^uan  allefonden  ijrij 

Moet 


Meet  VPefen^eer  hy  hier  toe  cm  gheraken  , 

Ia  njan  dttgoet  de  minfie  ^remht^mktn  : 

Derhalve»  wijt  int  duyfier  uyt  den  dach  ^ 

'Tn;leesen'ïonchertfvalibydeDHy'pelUcb'^ 

Vtehy  ^erWan  door  Chriflum  in  de  Deuchden  , 

^ats  door  'tGeloof^  de  Liefde  en  Hoop  der  ^vreucbden. 

Vit  is  hetgheen  al  hier  is  ^voorghefielt, 

B.    K<verBa  by  nu  'tgeenghy  my  hebt  njertelt , 

M^er  vpenfche  nt*  het felf  noch  eens  t'aenfch9ffPVe?$  , 

Op  dat  icfoo  al  ^tghcneghy  n^ermelt , 

Te  beter  mach  in  mijnghedacbten  houWen, 

D.  Hout  u  danfid ,  wilt  geen  geruchte  brourunfen , 

Chyfuüetjien  ^  ooc  dees  perfionen  ai, 

V  V4nt  'tjel^e  men  dees  Heer  en  ende  rvrouypen 

Ten  tweede  mdelalfnn  rverthooTtenfaL 

*3 .  fc  danc  u  ^vriend ,  dewijl ghy  u  fi/erneert 

2Ay  domme  menfch  met  fileren  '•vlijt  te  keren  , 

Int  hert  hebtghy  deny^er  my  njermeert 

Omfieeds  den  w>ech  der  deuchden  in  tekeertn* 

Z>.  V  Vy  dancken  u  eerfame  V'pijfe  Heeren  ^ 

Wy  dancken  u  eerhar  e  ijrouyven  me^ 

Vantgoetghehoor  ,  'tgefchiede  t'u'pver  eer  en  » 

P ^eeuVpighe  Codverleen  om  ruSi  en  i/re. 


F  /  2^  J  Jo 


EMBLEMATA 

MO  RA  LI 

LES 

Emblèmes  Morales. 

7)  6:     Sl'ï>mE-':BE  E  LD  EN 

StrecJicnde  tot  Leere  derZedicheyt. 

DOOR 


TOT    ROTTERDAM. 
Anno  1(52  5. 


MHkHkkkkkkkHkkkkkkkkkèkkààkàkkHkkk^.HkkkHkk 


Den  wel  Edelen ,  Geftrengen ,  Tocrficlitigen  ende 
fcer  difcrecen  loncker  Reynier  Schaep  toz  Windefem,  Sec. 
Capitcyn  in  dicnftc  vande  EdcJe  H:  M:  Heeren  Staten  defer  Verce- 
nichdeProvintien,  onder 't  bel  eyt  van  zijne  Princclicke  txcel. 

En  fcyt  vooreen  out fpreeck-woorcïc  Ed.  Erntfefte 
loncker.       Hei  is  dm  beleefden  goet  ^  deught  doen. 

Volgens  dien,  in  V,  6,  gefpeurt  hebbende  een  uyt- 
nemende  deugt,  bcleefthey t  endc  dancbaerheyt ,  ter 
_,  wylen  ons ,  als  een  van  onïe  Tafel-gaften  vcrghefcl- 
fchaptc  en  de  gefpracc-faemhcyt  gebruydC;,  daer  \\y  ons  by  wijlen 
innc  verliiftichden:,  nciet  wenfinge  die  langer  hadde  mogen  dueren^ 
Sooiftdatick  ^.  é".  mitsdcftnfchencke,  op-offcreeiïroe  eyghenc 
mijne  Emblemata  Moralia,  ofte  i'/wi^r-BffW^ö^ftreckende  tot 
Leerc  der  Zedicheydt ,  daer  V.  6,  alfdoen  (  immers  foo  my  docht) 
eenich  behagen  in  was  fcheppendc.  Sier,  leefl,  oordeelt,  verbetcrc> 
cnde  befchermtfc  met  mcdooghiaemheyt ,  verftant ,  vernuft ,  ghe- 
leertheyc  en  fcherpfinnicheyt,  als  de  uwe,  lek  ftellc  V^  S,  als  Voogc, 
cnde  hopende  dcfen  mijnen  geringen  arbey  t ,  volgens  V.  €,  acnghe- 
borcne  bclecftheydt  niet  verworpen ,  raaer  aenghcnomen  fal  wor- 
den, wcnfche  V.  S.  geluckint  tijdelick  ende  heyl  int  toecomende^ 
Vaert  wel 

V.  E.  Dienffiwillighe 
Hfc  Zacharias  Heyns. 


(:) 


1>ii 


^U  hem  fehen  kannen  kert  ] 
^üs  dm^  ten  hBen  kjeérp» 

DE  fchoon  geveerde  Pau  met  fijn  vergulde  oogen  ^ 
Zijn  fiaert:,  wijt  uytgefprcyt,  hoovaerdich  lal  vertoogen^ 
Doch  als  hy  dan  mee  vlijt  op  fijne  pooten  iiet. 
Zijn  wiecken  hangen  laet  en  acht  zyn  fchoonhcy  t  niet, 
Waer  henen  met  u  pracht  o  fterffelijckc  mcnfchen  ? 
Hebt  ghy  by  na  nu  fchoon  al  watcer  is  te  wenfchen  > 
Dend:  dat  des  werelts  vreuctÏt  in  rougeftadich  keert, 
Acnmerdt  u  bröoshcyt  doch^  u  felven  kennen  kert. 


Tout  fait  à  droicl  ^ 
Qm  fe  cognoït. 

LE  *Taon efloilé  magmfiqnement  hraue ] 
Fait  parade  en  '^nnant  cCu72e  démarche  gruue^, 
Maü  fes  pattes  voyant ,  eUans  fi  d^ormer-, 
Qjpint  de  piaffer  nefi'me  fes  beautez^  : 
Ou  tendez^  rvous  mortel  ?  a  qitoy  rz^osire  arrogance  f 
En  cor  quaueT^  dejia  des  biens  en  abondance , 

e/^  te  Cognoiftre  aprend  ,  Car  le  plaifr  mondain 
Change  en  mile  douleurs  ^  le  tout  eji  incertain. 


m 


Nofce 


Nofce  te  ipfum. 


g.v^ 


Sal .  Hoge  Kcndy  u  niet^  ghy  fchoonfte  onder  de  wijvcnPfo 
lied  iCap,     gaec  henen  uycopde  voct-fpooren  der  Schapen  » 
cnde  weydet  uwe  Boeken, 

Si  tu  ne  te  <oçnols  ^  o  belU  entre  Ui  femme  s  ^  fors  Par  les 
f4s  du  krfaU  ft)  pats  tes  cheptreaux. 


A  a 


Dit 


WTLEGGINGHE- 

It  Voor-beek  vanden  Pau  vermaent 

ons:>dat  wy  ons  felven  moeten  lecren  kennen, 
fijnde  defelve  kenniffe  de  gront-veffingc  van- 

_^ de  wijf  heyC:,ende  den  vvech  tot  alle  goec.God, 

denatuir,  de  vvijfeende  de gantlcheweereldt:,  vermanen  den 
meniche  met  woorden  ende  wercken  dat  hy  leere  hem  (el- 
ven kennë,  wie  hem  fclve  nieten  kent,  gaet  (ich  felfs  te  buy- 
ten ,  verradet  ende  berooft  hem  felven, derhal  ven  falmê  ficb 
in  fich  felven  fluy ten ,  fich  felfs  onderfoecken  'en  kennen  ge- 
liick  dePoëtfeyt 

2s(ee  te  qti^/terfs  extra, 
Tecum  hahita  "Pt  mrü  quamfi  ttbi  curtafitpellex* 

Socdunietbuyt^n  *  woont  byu  felfs  op  dat  ghy  vleten 
nioocht  wat  u  huyfraet  vermach. 

De  kenniffe  van  fich  felfs  is  mede  de  rechte  leere  uy  t  den 
Hemelghedaelti  om  beter  tot  de  kenniffeGodcs  te  komen 
gelijck  luven^is  in  fyn  2 .  Satyra  fchrijfc 

€  cdo  defcendit ,  'Trofee  te  i^fum^ 

Het  wclc  Cicero  bevefficht  daer  hy  feyt. 
2iam  qnijeipfrm  nolpit^aliqmdfehaberefemiet  d'mrmm. 

Want  die  hem  felven  kent  fal  gevoelen  wat  Goddclijcs  te 
hebben,  waer  over  voor  den  Tempel  Apollonis  (die  by  de 
Heydenen  voor  een  God  des  lichts  ende  wetenfchaps  gehou- 
den werd)  in  guide  letteren  ghelchreven  ftont  V^ojceteiffum. 
Gelijck  een  vcrmaningc  Godes  tot  alle  menfchen^tc  kennen 

gevende 


WTLEGGINGHE.        z 

gevende  dat  vvietoeganc  in  den  Tempel  heljben  wilde.hem 
ielven  kennémoefte^  wie  doch  hem  lelvê  niet  wil  leere  ken- 
nen,is  waerdich  verftootcn  te  v^-ordenjgeliic  Salomon  in  fyn 
booge  lied  feyt,  want  men  behoort  fyn  eygenfcylen  teken- 
iien,eermen  een  ander  berifpct.  Om  wi|s  te  worden  ende 
gemfter  leven  te  leyden ,  hoeven  wy  van  elders  geen  onder» 
wijs  als  van  ons  felfs,  waren  wy  goede  Scholieren  wy  fou- 
den  uytons  lelven  meer  leercn,  als  uy talie  de  boeckcn  ,  wie 
geden<5lf)^nevoorgacndc  haefticheytende  gramfchap,  endc 
wel  overvveecht  hoe  wijt  hydaerdoore  vervuertisfal  door 
fulcx  overdenckcn,voor  defe  qualen  meer  verfchricken  ,  die 
fchouvvcn  endc  haten  ,  als  doorallehet  ghenc  Ariftote- 
les  ende  ^Uto  daervan  konnen  legden,  wie  bemercken  en- 
de overdcnckenvvil  wat  hem  by  fiin  leven  overkomen  is , 
vvat  hinder  hy  van  vele  fpreken  geleden  heeft  ^  hoe  hv  ghe- 
dreygt  is  geweeftAvat  oorlakcn  hem  van  den  eenen  ftaet  in 
Jen  anderen  gcbrochc  hebben,&c.  fal  hem  toeniften  tegen  s 
de  toecomende  veranderingen  ende  qualen  die  hem  ander- 
fins overcomen  mochten/al  fich  tot  alle  zedicheyt  begeven, 
fil  niemanden  verftooten  ende  niet  aenvaïten  boven  fiinc 
macht,  ende alfoo  verkrijgt  hy  vrede  ende gerufthcyt ,  ten 
kortftenwy  hebben  geen  fchoonder  fpiegel  ofte  boeck  als 
ons ièlven/oo  wy  daer in  ftuderen  na  behooren ,  houdende 
altijt  de  oogen  op ,  om  ons  felven  te  befpieden. 

A  a  2  Wh 


Wie^enoecht  met  *tgeen  hy  heefi  » 
^s  de  rtjcjïs  die  daer  leeft, 

V 

logenes  fijn  huys  gemaed  had  van  een  ton  :, 
Tot  huyfraet  had  een  nap  en  voor  fiin  vier  de  Son  ^. 
Als  Alexandcr  quam  om  hem  van  als  te  geven , 
Ontneemt  my  niet  fprack  hy  ie  hebb'  genocch  te  leven  : 
Alfoo  een  man  die  fich  meï  weynich  vergen oecht. 
Te  vreden  met  fiin  deel  van  God  hem  toegevoecht , 
Hier  in  dit  aertfche  dal ,  is  wel  geluckich  t'achten  , 
Want  fiilc  geruft  gemoetnaetHemelfche  fal  trachten. 


Noftre  félicite  n'efl  aux  polïefsions. 
Elle  eft  de  commander  à  nos  afFedions, 


DJogenes  vn  tonneau  fourfon  logis  ayant , 
Lefoleilpourfonfeu ,  "Vn  f  Ut  de  bols  njfant 
^our  ytenfiles ,  ^int  Ie  %oj)  ^  dit  o  drole 
IPoPér  avoir  tonfouhait  ne  faut  qHTne  parole, 
e/^  njiyrefay  a^e\^  refpond ,  en  me  laiffant 
Ce  cjne  tté  ne  me  peux  donner  en  ton  njivant. 
'Bkn  heureux  eft  celuy  qm  depeufe  contente  ^ 
Son  effrit  mu  hrnnain ,  rien  du  mondain  ri  attente^ 


Tua  forte  contentuis. 


? 


I  Tim. 
6.8. 


Koftende  klecderen  hebbende^fulkn  wy  ons  dacr 
rnede  laten  genoegen. 


Ayans  U  nourriture ,  0/  de  quoyfuijjions  efîre  cmyerts 
mm  ferons  contenu  de  cela. 


A  a  ^^ 


VVTLEGGINGHE. 

logenesons  voorgeftek  tot  rufte  des  ge- 

moets  ende  een  soec  senoe^en  ,  hadde  fiin  woo- 
ninge  in  een  Tonne,  te  vrede  fiinde  met  een  man- 
teljtafch^ende  nappe,daer  na  fiende  de  kinderen  mee  hacr 
handen  water  fchcppen  endc  diinckcn ,  werp  de  nappe  van 
hem  als  onnut  tor  meerder  geruftheydrs*  Toe  defen  quam 
den  grooien  Alexander/egghende  Diogcnes  eyichtdatgky 
vvilt,ick  vviltu  gcven^hiei  op  (prack  Diogenes,vvic  van  ons 
beydcn  heeft  meer  van  doen,  ie  die  niet  meer  en  vvenfche  als 
ie  t€genvvoordich  hebbe  ,  oft  ghy  di^(  niet  te  vreden  met  u 
Vaders  riick)  u  in  (bo  grooten  gevaer  fielt  om  wijder  te  ge- 
bieden? alfodcgarttfchevvcrelt(foo'tfchijnt)  uvvebegecr. 
lücheyt  niet  fonde  konncn  verfadighen  >  daer  en  boven  ont- 
ïiecmtghy  my  noch 'tgheene ghy  my  nietgheven  kond ,  na- 
lïientliick  der  Sonnen  fchijnfel.  Alfoo  heeft  ooc  (/ates  den 
Thebaen  allefiine  goederen  verkocht  cnde  het  gheldt  verfa- 
melt  hebbende, in  Zee  geworpen  ,  Thaïes  kondeoock  veel 
goets  hebben  maer  hevet  veracht,  als  fiinde  d'eenigeverhin- 
deringc  om  tot  de  volmat^e  deucht  te  komê ,  geïiicda  ooc 
Bias( vcrmaent  fiinde  in*t  vluchten  iets  mede  te  neraenjant- 
woorde ,  omma  mea  mecum  pöUö,vcrrtacnd€  fiine  wetenlihap 
niet  achtende  het  goet  der  werelt,  want , 

^esWerelts  goft ,  dat  dtc^Wtlt  doet  'smenfchen  hert  hecooren 
Met  moeyt^vefgaert^metforch  kw^en ,  en  drôejheyt  yvordc 
fverloonn. 

Dus  £in  fy  voorwaer  Rijc  die  te  vreden  fiin  ende  hacr  met 

wey- 


VVTLEGGINGHE.        4 

vvcynich  vergenoegen  want , 

l^iefyn  hegeerlijcheyt  niet  reden  temmen  ^an , 
Te  treden  met  hetfyn/ts  eengelucl^chman» 

Devvijle  alfulcke(haer  van  alle  quellinge  onflacnde)  doof- 
gaens  na  dercercn  kroone  trachten^roepende  met  Lucano  cc 
Kchc. 


Q  frodigd  rerum 


Luxféries^rjuriqHam  paryo  contenta  p4rat»y 
èt  cp^aftortim  terra ,  pelagoque  ciborum 
Amktfofifames^  ^  laut<eglorU  menfc  , 
Difiite  qu(tm  parVo  hceat  producer  e  ruftam. 
Et  quantum  natura petat»  I^on  erigit  agros 
I^obilü  ignoto  diffufus  confuie  lèacchus , 
l^onauro  Myrrhaque  hxhunt  yfedgurgitepure 
Vit  a  redit  i  Satheji  poputisfiwptujque  C  en/que» 

O  overgrootc  wecld*  o  gulfighe  overdaet  5 
Die  nimmer  doch  cnfytmetweynich  fpijsvcrract, 
Maer  hatlt  met  grootc  koft  van  veeJ  vericheyde  kuflcn  3 
Tewater  en  te  Land  om  bluCfen  uwe  luften , 
Al  watmen  krijgen  kan,  voor  uwen  dcrt'Jcn  dis  : 
Leert  met  hoe  weynich  dat  Natuer  ï?e  vreden  is» 
De  krancke  hoefden  haergefontheyt  niet  te  halen , 
Met  wijn  tedrincken  uyt  vergulde  fchooae  fchalen. 
Met  water  en  droog  broor,  tvolc  fij  nde  moede  en  raat;, 
Yeiquióle  wederom  end' alle  onluft  vergat^ 


Qf  (ter den  ts  geen  meerder  beL 

E  En  Vereken  is  ónrcyn,  onluftich  in  {yn  wodcn  9 
Dewijl't  in't  leven  is,  in  modderige  poelen  ^ 

Sich  wentelt,  cndc  nut  metguificheyt  den  dreck, 
Geflachtet  voetfcl geeft,  goed'  Worften,  Vlees  en fpeck: 
Degeltgieroock  alfbo  (geduerendefiin  leven) 
Is  alle  mans  verdrict,wi  1  nemen  en  niet  geven , 
Aen't  fchrapen  in  fiin  fack  al  fiine  finnen  hangt , 
Dies  jder  een  te  recht  na  fiine  doot  verlanght. 


Il  ny  aplus  facheufe  deftreffe. 
Que  con  voitifc  de  richefTe. 


LË  farefjeux  four cé au  qui  s'efhat  en  U fange , 
,^  fuitnt  (^ gronddfit  de  toute  ordure  mange , 
Efimt  en  rvte ,  fale  (^  dsteüMe  appart , 
'Bouché  j  (e  fout  e  ft  h  on  3  fa  peau ,  fon  chair  ,fon  lard 
Z'aVare  tout  awfijivant  en  fâcherie , 
^mafant  ^grommelant  ,  ne  trouve  ami  n'amie  , 
^ats  bien  fes  heretier  s  fouhaitent  que  le  fort 
^our  leur  cêmoditeft  change  par  la  mort, 

Ava- 


Avaritia  tormemuni. 


i  Tim.      Gicrichcyt  is  een  wortel  van  alle  cjtiaet. 

6.10. 

L<i  conVoiüJè  dss  richefes  cB  U  racine  de  tous  maux. 

Bb  Hc$ 


VVTLEGGINGHE. 

Etonfuyvere  fvvijnin  den  drec  wen- 
telende ende  in  den  overvloet  des  voetfcls  ge- 
ftadich  knorrende  is  by  fyn  leve  onnut  :,  ende 
voor  des  menfchcn  neiife  flinckende:  Doch 
gheflâchtcc  fiinde  ift  alles  goet  wat  daer  aen  is, 
gevende  goet  Speek  ende  vleefchtotdesmenfchen  onder- 
hout. Alfoo  degierigaert  metvvocckcryeende  andere  onbe- 
hoorliicke  middelen  fiin  goet  vergadert  hcbbendejieeft  feer 
armeliick  in  iiinen  grooten  overvloede  ibnder  denfelvcn  te 
nutten  oft  iemanden  goet  te  doen .,  ende  der  halven  te  recht 
by  den  armen  Tantalus  vergelekê.  Wacr  van  K.  v*  Mander 
in  fiine  uy  tleggingc  op  Ovidy  Meta,  ftelt. 

^en  T^fjtalpts  rum  dorfi  verfmackjhem  m  dsn  y  liet ^ 
.      Om  dnmksn  haeB  mn  vlijt  ^  doch  fy  te  mgge  'z'liedy 

€n  y  an  fyn  lippen  yvijciy  Wat  lashtghy }  geck^tyerhaletà. 

Rae^tt  y  hoeVVelghy  hoort  eens  anders  noem  yerhaUn^ 
EndeFranfoisPcrrin. 

n)epiü  aux  enfers  pour  lefruiS^  qui  demie 
Jufques  devant  fin  nei^^i^  ne  le  peutgoi^ter^ 
V^onplus  que  beau  qui  "Vient  afin  menton  flotter 
^edoublefon  tourment  le  malheureux  Tantale  : 
De  l'avare  béant  k  croy  la  peine  égaie  : 
Tlongé  dam  les  trefors  qm  le  viennent  tenter 
Et  ne  fervent  non  plus  a  la  foif contenter  y 
Si£aH  Q>q  Sfipean  fa  perle  orientale. 

Tântalus  tot  de  kin  ffacndcin  den  helfchcn  vloce^ 
Mits  'twater  hem  ontvliec ,  gcftadich  dorftcn  raoet^ 

Ek 


VVTLEGGINGHE.        6 

De  vrucht  tot  op  fiin  neus  gehangen  moet  hy  denden, 
T\velç  hera  van  Ipijt  en  fmerc  doet  duyfent  dooden 
De  gierigaert  alfoo  de  feive  pijne  lijdt ,       (fterven  : 
Want  fiincn  fchat  is  hem  een  quelling  trailer  tijt> 
Syn hongerende  dorft  niet  konnendemeer  ftelpen, 
Als  aen  Efopus  Haen  de  peercle  mocht  helpen. 
Ende  gelijc  de  Indifche  m  ieren  het  gout  uy  t  de  holen  ge«« 
trocken  alleeneliick  bewaren  ende  niet  en  gebruycken  >  alfb 
gebruyâ:  de  Rij  cke  gierigaert  fiinen  Rijcdom  niet^ende  mif- 
gunt  dien  den  anderen ,  geftadich  knorrende  ende  wroeten- 
de totinderaerden  inghewant;,  waer  over  Ovidius  in  fiine 
Metamorph.  fcyr. 

Itum  ejï  in  rifcera  ferra  5 


EffoSunturofesïrrïtamenîanîalcrHm. 

De  KoninginneScmiramis  willende  alfulcke  gierigaerts 
befpotten  liet  op  haer  graf  fchrijven ,  wie  van  de  Koninghen 
geit  van  doen  heeft ,  het  graf  gheopent  fiinde  neme  wat  hy 
wil.  Darius  de  Stadt  in ghenomen  hebbende  dede  denfteea 
van't  graf  wentelen^  vond  geen  geit  daer  iniMaer  op  de  bin- 
ncnfte  fyde  des  fteens  v\7as  gehouwen.  Soo  ghy  gheen  boos 
menfcheende  ecnen  onverfadelij eken  gier  en  waerdt  ^  foo 
Tour  ghy  der  dooden  ruftplaetfe  niet  aentaften  : 

Doch  de  voorfz  gierigaerts  doot  fiinde  verheughen  ende 
verquicken  hare  erfgenamen  diealfdan  haer  gewin  tot  noot- 
druft  fiin  gebruyckendejoft  ooc  wel  onnutteliic  verqpiften- 
de^eyndeliic,foo  Phocihdes  fcyt. 

Omnium  AvarittaeB  maternutrixque  malortim. 

De  gicrichey t  is  moeder  en  voefter  van  aile  quaet. 

B  b  2  VVey^ 


VVeynkh  isghenoech  en  goet^ 
DeVPijle  men  yerhuyfen  moet^ 

D'Arabilch  Vinèher  om  iyn  leven  t*onderhouwen 
Sal  met  eengrooce  móeyc  noch  timmeren  noch  boii' 
wen. 
Een  Schildpads  (chelp  alleen  hem  dienftich  is  en  nut 
Op't  vv^tcr  voor  fyn  fchuyt,op't  lant  ooc  voorfiin  hut  ; 
waer  toe  dan  'tgrootgeboii,  van  huyfcn  ende  Schepen , 
Daer  mede  wy  de  fiel  tot  in  den  afgrond  flepen  ? 
O  menfch  in  u  gewoel  om  (amelen  groot goec 
Gedenftj  gedenót  by  tijts  dat  ghy  verhuylen  moet. 


De  peu  fc  doft  on  contenter^ 
Puis  que  d'ici  faut  remuer. 


VOy  (iArabe  fefcheur  baftit  tout  Vn  naMre 
i)' y  ne  feule  tortue^  me  f  nager  ^  rei  m 

D'elle  tant  de  frofits^quefon  couvercle  fort 
Luyfert  de  m  f  fur  l'eau  ^  d'hoflelfur  le  fort  : 
tA  qtéojf  donc  tel  exe  s  des  naux  <ùr  d'édifices^ 
^ottr  guider  no  (ire  ame  en  perdition  prepices  ? 
Fous  qui  e^îidie\  à  beaucoup  amaj^er , 
SoWPten  yfouyienn^  tojy^  quil  te  faut  remuer. 


Vi- 


Vivîtur  pktyo  bene, 


Gencfis.     ïckwiluecn  betc  broodsgeven  jdaerna  fulrghy 


is.5,  voort  gaen. 


'    r"> 


let^apporteray  Vn  monhean  de  pain  ^  puis  apres'Hfoïil 


B  b  nj 


Eeti 


WTLEGGINGHE. 

En  groote  wijf  heyt  ift  dat  de  menfchc 
in  fyn  leven  fiinen  ftaet  overlegghe  s  hem  daer 
mede  vergcnoeghe,«iate  houde  ende  met  Icaro 

niet  te  hooge  en  vliegc ,  dewijl  e  men  mcc  wey - 

nich  leven  kan  ende  het  leven  cort  is  :  W^^nc  afgerckent  de 
kindfcheyt,  den  ouderdom5het  flapen,de  fieólen ,  ib  des  lic- 
haems  als  des  Gheefts  ende  andere  onmaetichedcn  >  fal  daer 
niet  veel  tijts  overfchictê ,  daer  en  tuflchen  houden  wy  qua- 
liic  huys ,  ons  aenftellende  als  oft  vvy  op  aerden  eeuwich  te 
leven  hadden  ,  loopendevand'eenindandcrvveereldtom 
groot  goet  te  vergaréin'tgevaerdes  Ie  vens,bouwende  groo- 
te (chepen  ende  timmerende  groote  huyfen ,  waer  over  wy 
onsinghedurigheflavernye  bevinden,  andere  hefteden  hacr 
crf2;oederenqualiick  ,  die  niet  alleen  verliefendecndcver- 
quïftende,  maer  oock  tot  ondeucht  ende  fchelmftuckcn  ge- 
bruyckende,  ende  die  ahbo  quijt  fiindc,  klagen  ende  roepen 
dat  hun  niet  genoech  is  achter  ghelaten,  wcnfchende  weder 
n  a  de  doodt  van  ccnighc  hare  vrienden  daervanfyerffcoifle 
verwachten.  Maer 

Waer  toe  dtent  dat  groote  goet , 
Deipv ijle  men  njerhuyfen moet. 

Ende  men  met  een  kleyntgen  dit  corte  leven  kan  onder- 
houden gelijcm.en  fpeuren  machin  den  Arabifchen  vifTcher 
hier  tot  een  voorbeeld  gefteltidie  een  gheruft  leven  leydende 
hemmetweynich  vergenoecht  ,  dienende  hem  defchelpe 
eender  fchildpadden  niet  alleen  voor  een  fchuyte  op  Zee 
maer  ooc  vooreen  hutte  op  ftrand.  Derhalvcn  ieyt  Hora- 
tiusleerwel.  3  Epift. 

^od 


WTLEGtjINGHE.        8 

êmdfdtis  efi^  cui  contins^  it^niUl  amfliu^  oftet , 
Non  dom  fié  ^fundus^non  arts  aaryus  (^  aurj  ^ 
JEgroto  dommi  deduxit  car  fore febrts  , 
V^on  animo  curas , 

Wie  tot  fiin  onderhout  genocch  heefCjWcnfch  nïetmecr> 
Noch  land,noch  huys  en  hof^noch  gout  en  kan  den  Heer 
Die  kranc  te  bedde leyt  verquickcnde  weer  ftijven , 
Noch  d'aldcrminfteforch  uyc  fijn  gemoct  verdrijven.  ' 
EndeLucanus. 

.    rOiyitU  grandes  homnjfunt  yivere  farces 
JBquo  ammo^ 

Een  leer  grooterijckdom  heeft. 
Die  te  vrede n  matich  leeft. 

Ende  alfbo  befluytc  ick  met  den  hooghgelccrdcn  Catz. 

Die  in  yyeynièh  Heltfyn  hH  , 
Is  [eer  yvejnich  ongherufi  , 
^  aer  diet  nette  ff  ant  te  breedt  y 
Vintofthieroft  daerfynleedt,, 

Ende  in  fij  n  1 2 .  Enablcma» 

£en  yyeynichffijs  en  dunc  k^njielen  tijfyerma^n , 
E/c  heejftgenoech  dte  maerjyngiericb  hert  yyUfid^n^ 
rOic  meefi  begeert  heeft minftidies  yy'dtghyjyn  çtruSî 
Vermeerdert  nïet  ugoet  maer  mindert  qmde  luU. 


T 


troumchrufi  mmtindsn  ^ttV 

'Lichtvaei'diçh  liftich  dier  CJiameronmenichwerve 
Verandert  na  den  gront  den  glans  van  fy  ne  verwen^ 
Syn  voetfel  nemende  uy t  de  lij veloofe  lochc 
Mét  ongéftadicheyt  verbonden  en  vciknochr  : 


Flicvloytfs  fpiegélt  u ,  meer  falmen  u  niet  achten  , 
Soo  lang  ghy  niet  bedwingt  u  vliegende  gedachten , 
Getoytcn  opgepronckt  met  ydelheyten  waen, 
D'oprechte  van  gemoet  u  fuUentegenftaen. 


rHomme  inconftant  vray  chicaneur. 
Sans  foy  fe  trouve  &  trouble  coeur. 

LE  f  eût  animal  Charnel  on  admirable , 
Cauteleux  ^  rusé ,  'wcoKfiant^  ^variahle^ 
Refait  Vn  tel  couleur  aes  corfs^qml  a  devant  y 
£tnere  faiftjonfein  que  d'immobile  'pent  : 
Mire^^ous  Çhcaneurs^qui  ahufezje  monde  y 
Moins  OH  t^eBimera^  tant  que  njo  Ere  faconde 
Reparler  enfifeurjies  Rois  abufera , 
Le  confcientmx  la  guerre  te  fera. 


Ver- 


Vertumnu5. 


ï  Pct.2,1,     Legt  af  allcbooflieyt  cnde  bcdricgeryc  endc  ge- 
vcynfthcden  en  nijt  en  alle  achterclappi  nghen, 

.  i'  •,-  '  •  •  ^  -  '  ■  '  -  "1 

Ope'xjouu  malice  i  fi  toute fruuclf  ^  fitntÏJfs  f^eri^ 
yïes  ^  toutes  mefdifances. 


C  c 


Antoine 


WTLEGGINGHE. 

f  ü^tolm  de  Cotel  willende  de  Pluy mftrijckcrs  befchrif- 
ven  feyt. 

Sn  celie  cour  ilfault  comme  elle  eB  compofée  ^ 
S^ife  Vepilt  comporter  ^  faire  Voile  à  tout  ri' ent  » 
Carefer  l'ennemi  ^fe  garder  defoy  mefme , 
HD'vnfoH'  risgratiei^x  ma/quer  "vn  dueil  ext  reme  ^. 
Sefatre  amji  de  tous,  ^ferfonne  naïmer^ 
S^ offrir  à  ipn  chacun^  lejînge  contrefaire , 
Dire  fondent  ouy,  ç^  f  enfer  le  contraire  ; 
^ref  Trotée  en  vn  tour  centfoisfe  transformer^ 

Dees  Icfîc  leercn  moct  wie  fich  in^t  Hof  bevind, 
Met  vlijt hy  hangen  fal  de  huycke  naden  wind, 
Syn  vyant  fmecckend'  en  op  fyn  felfs  leven  letten  , 
Sijn  mond  na  vreucht  en  rou  na  dat  de  tijt  leert  fetten  ,> 
Een  vriend  van  alle  man  en  meynen  geen  van  al ,. 
^taende  idcr  een  te  dienil  den  Aep  nabootfen  fal, 
En  hoewel  hy'f  niet  meynt  fecr  dkwils  ia  verhalen , 
Veranderende  in  een  dachalsProtheus  hondert  malen» 

Vertumnus  by  de  Griecken  Protheus  veranderde  hem' 
lèlvenin  alderley  gedaenten  ende  derhalven  ftellen  hier  fy- 
nen  name  om  de  ongefiadichcyt  te  bewijfen  by  het  Voor- 
beelc  van  Chameleon  volgens  het  fpreec-vvoort ,  Chamekonte 
,^^f  ^tóör^veranderliicken  als  ChamekonjWaer  van  Plinius 
cnde  andere  fchrijven,  doch  alfo  iek  met  Willem  Dirckx  een 
nieu  ondcrfoecker  der  Natueren  van  onü  tijden  (  dier  ver- 
fcheyde  levendich  gehadt  heeft)  daer  van gefproken  hebbe, 
ftlic  verhalen  wat  hy  daçrvan  fey  t,âls  namendiîc  :  Chame- 
leon is  ec  facht  weekclijc  Dicrkê,vande  groote  als  een  Ratte 
gftc  niecrd^i:  mee  korte  pootkens^d'oogen  wijt  uy tgepuylt- 

ftaende 


VVT.LEGGNGHE.         lo 

llacnde.alfo  dat  het  fiin  ganfche  lichacm  vati  voren  tot  ach- 
ter kan  befien,  levende  by  de  locht^uytgenomen  dat  het  fom- 
tijden  eaiige  vliegen  ende  Ipinncn  nuttet,  waertoe  fiin  ton- 
gcfJcenlancki  fpits  ende  onghehic  is^  Is  van  verwc  vvt  den 
grauvven>maer  verandert  fich  naer  het  coleur  daer't  op  komt 
te  ftaen.  Vytgenomen  (foo  PHnius  feyt)  in't  wit  ofte  rooot, 
waer  by  dan  de  ongeftadige  vleycrs  te  rechte  geleken  worde, 
wekker  meyninge  is  alles  na  te  bootfcn  uytgenomen  tgene 
by  het  wit  ende  root  wtgebeeldt  wort>namenihickc  defuy- 
vere  onnofelheyt  ende  de  behoirliicke  fchacte,  haer  geveyn- 
fendeals  oftzy  niet  van  doen  hadden  ^  niet  met  allen  wen- 
fchcnde ,  ende  dat  daer  en  tuflchen  met  een  anghclige  fpitfe 
tongcileken ,  ende  met  een  vly  tich  opficht  op  haer  doen  cii 
ïatenpaflcn^  tot  haer  voordcel  ende  eens  anders  verderf  die 
haer  geloof  geven  waer  over  Bias  feyt. 

Animal interomnla  mnxlme noxmm  eB  ^interimmhta  Tyran^ 
nus^ifiter  mtia  tAdalator, 

Onder  alle  de  dieren  ishctfchadeliicftevande  wrede  ee 
Tiran^  vande  fachtmoedige  een  vleyaert  oft  ongeftadi* , 
aeLief-kooièx. 

Ende  Arifthencs^ 

SatiuseH  in  corvsf  quam  aduUtor^sinctdcre:  'J^^mcor'vj  non 
comcdunt  mfmortuos^adultutores  ad  huc  yiventes  excoriant. 

Het  is  beter  in  der  raven  gewelt  te  vallen  ^  als  in  des  vley^ 
aeits  handen,  de  raven  niet  als  de  doode  etende, maer  de  flic- 
vloyers  den  levendigen  de  huy  t  aftre  ckende. 

C  c  2  VFack 


Wacht  H  Vdor  dtfukken  'prinii , 
l^is  al  yUyends  ^erjlindt, 

DE  wreedc  Crocodil  (ynd'^hongerig  fal  fchrcycn , 
Om  een  barmhertich  menfch  d aer  mede  ce  vcrieycn  ^ 
Die  dan  toeloopendc  is  om  helpen  na^fijn  machc 
Word  leyder .'  (eer  hy t  merót)  elendich  omge bracht  : 
Soo  wortcr  menich  menfch  (geJoavcnde  de  logen  ) 
Door*t  uytcrliick  gclaec  der  Gleylcnaers  bedrogen  > 
Die  door  hacr  vleycry  verkrijgende  haren  wil 
Veel  erger  leven  als  de  felle  CrocodiL 


Garde  toy  d Vn  tel  vivant, 
Qm  dévore  en  foufpirant. 

L'iAff^amé  Crocodil  par /es  gemfjSemefjs, 
ïtfaintijè  en  fleurant  attire  les  paj[fans\ 
cil  donc  qnï  au  fecours  tropyinementfe  ru^ 
Se  trofiPe  helas  \UeJfé ,  attendant  qu'on  le  tue  : 
Maint  humain  tout  ainjtquïcroifi  legeremeràty 
Trompe  Ce  trouât  par  le  pipeur  defeVant  ^ 
^tn  aijantfon  Vouloir  acquis  pur  tromperie  ^ 
Se  monÜreflus  cruel  ^ue  ce  brigand  en  rie^ 

Florat 


Plorat  <5c  dcvorat. 


Il 


lercm.  9,     Ecnycghelück  behoede  hem  voorfynen  vrïendc; 
Cap.4.  V.        ^^ni  den  eenen  vricntvcrraet  den  anderen« 


Suufj chdfcm  fe garde defonprocbai» :  carVn chacpi^r 
defoitfonamk 


C  G  iif 


Den 


VVTLEGGINGHE. 

En  Roover  vanden  Nijl,  dewreede 

Crocodil,  die  fwemmcnde  de  menfçhcn  ende 
ioopende  de  menfchen  verflind  wort te  rechte 

«,.^^  vcrgheleken  by  de  Gleyfcnaers ,  die  dewi jle  fy 

haerals  een  vricnt  thoonen/tverderf  van  Karen  even.  naeften 
fb^cken:  Want  (foverfcheydefchrijversfeggen)  hongerich 
fiindeendeeca  menfche  fiende  fchreyt  hy  omhcm  te  bedrie- 
gen eii  te  verflinden>  waer  over  Erafmüs  in  fiin^  Adagia  ftelc 
CrocodilïUchrimoc.  De  tranen  vandc  Crocodil  j  Allog  oock 
het  graf-dier  Hy  e  na  het  wek  de  begravene  menfchen  eret , 
leert  fluy  ten  om  de  honden  te  locken.kan  ooc  des  menfchen 
ftemmeaabootfcn  lettende  op  des  Herders  namen  kerende 
die  roepen  ende  die  alfoo  krijgende  verfcheurtfe,  Plinius  in't 
achfte  Boec  3  o.Cap.In  Moorlantis  ooc  een  dier  Manticho- 
râ  genoemtjden  menfche  van  aengefichte  niet  ongeliickhet 
welcke  mede  des  menfchen  ftemme  kan  nabootkn.Plimus 
in't  fel ve  Capittel.  Waer  over  Bartas  in  fiinen  feften  dach 
der  fcheppinge  ky t. 

£fcumant  de  fureur  me  fourftiyvent  encore , 
tUyenefefuichrdesnjifie  Mantichore , 
Et  Ie  Ceph  Nubien  :  Dont  Cyn  a  nojîre  voix  , 
l'^ultre  noflre  njïftge^  0^  le  dernier  nos  doits. 

De  wreede  omringen  ray:,daer  by  foo^  volgt  op't  lpo<M- 
d'Hyène  graf  minnaer,  de  fnelleManiipoor  3 
En  noch'tNubifche  Ceph  waer  van  die  fondcrlingen 
Recht  als  eé  menfche  kan  fiinftêbedriegliic  dwingê. 
De  tweede  ccnac^geficht  de  dcrde  ving' ren  heeft, 6cc. 

Door 


WTLEGGINGHE.        12 

Door  defc  voor-bceldcn  worden  wy  vermacnt  dat  wy 
niet  lichtcliick  fullcn  gelooven  maer  mee  achterdencken  en 
opnaerckinge  ons  felven  wachten,  want  gcliic  €mpiciej  feju 

Sapent  e  àiffidcnt  ia  n<m  aliud  utilius  efi  mort  M  f^, 

Den  fterfFeliickcn  is  niet  niitters  als  een  wijs  miftroi^^ 
wen. 

Ende  geliick  Vellenis  Paterculus  fey  1 2 .  Hift. 

Frequentifiimum  initiumuUrmtatisefifecmitas. 

De  beginfèlen  der  elendichcden  komen  mceft  door  de 
onforchfuldicheyt. 

Want  de boofè  menfchen  fiin  nimmer  verfchrickeliickei 
dan  als  fy  met  woorden  ende  gelaet  haer  fachtfinnich  too* 
Ben  geliick  de  ervarenthey t  dat  mede  brengt. 


^m 


Den  uytcrlijcken  Jchijn  hedrlecht , 
De  menfche  met  den  monde  Ikcht. 


Ocgcef  en  vaft  de  pad  in't  water  is  gcftclt, 
Daer  onder  na  den  fchijn  geiijóthy  icheeficn  hek  ^ 
Als  krom  fiindeoft  gecroà,ia  tot  den  val  genegen  ^ 
Daer  doch  des  waters  vloet  hem  nieten  kan  bewegen  : 
Alfoo  mede  in  den  menfch  den  fchijn  is  ongev^^is , 
Sijn  uyterlijckgelaet  verthoont  niet  oft  hy  is 
Van  herten  vroom  oft  boos^men hoort  wel  fiin  vermondê, 
:Siin  innerliii:  gemoetmen  dochniet  kan  doorgronden. 


Rien  plus  feduïc^  que  lapparcnce. 
Maint  humain  dit  cc  qu'il  ne  penfc. 


EUcore  que  le  bois po/e  dans  U  r'mere , 
Soit  fans  fmf ure  çy*  dur  y  refimbleà  la  bimere 
T).ufoleU forte  jour ,  de  fous  leau  raboté 
Trefi  a  tomber^  défia  fendant  tout  dyn  cofîé: 
Il  Va  faredlement  de  l'humaine  apparence  , 
La  mine  ne  nom  peut  donner  q&elque  fiance 
De  yertuofiti ,  lexterieurjè  rvoit , 
^ais  bien  l'intérieur  du  cœur  nefe  comh, 

Falh't 


Fallit  imago. 


n 


ïoh.7.24.     Oordeelt  niet  na  het  aenfien. 

7(€  JHge  f  olntfelon  Cap  Carence, 

lercm.    Want,daer  is  cnckel  bedriegerye  onder  hun  en  dooi 
9'^*         bedriegerye  wille  fymy  niet  kénê^lpreed  de  Hcere. 

Car  yoBre  hahitmon  eB  au  milieu  destr^mfeurs  :  'ds  ont  re^ 
fufé  df  ms  cegmifirefourU  tromperie ^dit  Ie  Seigneur. 

D  d  D€ 


{^ 


VVTLEGGINGHE. 

E  geveynftheyt  is  leyder/o  groot  dat 

de  vrome  uyt  de  onvromcdoor  het  uyterliicke 
gelaecnietcnifynte  kennê,de  meeftendeel  gaê- 
de  in  fchaeps  kleederen  daer  fy  van  binné  gry- 
pende  vvolvc  fi jn^  waer  over  de  geleerde  Catz  feer  wel  fey t. 

Hoe  dkmaeljlaet  hy  mis  die  oordeek  na  het  yyefen ,  ^ 

Des  menfchen  bert  en  is  int  ruoorhooft  niet  te  lefen: 
S  iet  Galba  Wert  doen  eer  B  des  rijcxonWaert  geacht  > 
Als  hy  geklommen  vvas  tot  Keyferlijcke  macht. 

Daer  en  bobcii  worden  d'ondeuchden  in  dcuchdcn  vcrkcerdt  ende 
yalfchelijc  bcdict,  gelijc  Bartas  in  fi}n  ecrften  dach  der  2.  weke  feyt. 

V  rakment  p iamais  Ie  Vice  seH  'vefiu 
^u  manteau  non  tdché  de  lafainSïe  *uerttt  ^ 
Qe^  en  nojîrefa'îfonyfire  cent  fois  que  celle 
^utU  terre  cacha  fous  t  onde  Vniver felle, 
'       Ceux  qui  defus  leur  c  or  f  s  du  mal fr  an  f  ois  ronge^ 
Tor  tent  bois^preT^^chaBeaux  en  filets  d'or  change'K^y 
Et  dont  la  main  prodigue  en  Vnfeul  coup  de  carte  • 
€n  Vn  tournoyfuperbe^enyn  banquet  de  f  car  te 
Les  threfors  amaj!e^parles  cicbes  travaux 
*Des  ayeuls  ufuriers  :  S  ont  pris  pour  libéraux  ^  O'c, 

Voorwaerfood'ondeuchtoytverciertwcrtenbedeâ: 

Met  een  fchoon  fuy ver  klect  dat  na  de  deuchden  tred , 
Het  is  in  dees  ons  Eeuw'«  Eeuw'  Iiondertmalcn  flimmer 
Ais  voor  den  grooten  Vloet  en  Noes  Arckc-jimmer. 

Hy  die  dooi't  lichaem  wort  van  'tFranfchc  quaet  door  knaccht 

Die  landen ,  bos  en  flot  ingoudc  draden  draccht^ 

En 


VVTLEGGINGHE.        14. 

En  wiens  houwende  hand  in  een  hoovaerdich  rennen , 
In  t  Cartfpel oft  bancket,fijn  faken  foofal  mennen ,  l^ 

Dat  hy  des  ouders fchatjfijn  nagelaten  goet , 
Met  moeyt  en  forch  vergaert,in  korten  tij t  verdoet  : 
Dat  is  een  milde  man,  &c^ 

Endc  in  het  tegendeel  worden  de  dcuchden  ooc  met  de 
ver  we  der  onde  uchden  bekladdct  : 

Alfoo  dat  wy  terechte  mogen  feggcn  fchijnbedriegt,ftcl- 
lende  tot  een  voorbeelt  den  ftock  ofte  pael  in't  water  j  die  al 
hoewel  hy  vaft  efi  gaef  is,  nochtans  onder  het  water  ongaef 
ende  gecrood  fchij  nt  te  v\'efêjWaer  op  Meefter  Willem  Bar- 
tiens  geftelt  heeft ,  dit 

Klinck-Vccrs. 

Gheen  Schilders  met  Pinceel  fo  aerdich  af  en  malen 

T'geen  fy  nabootfenjals  nu  vele  doen  ter  tijt 

Int  voegen  huns  pcr(oons,in't  ftuc  van  d'Hypocrijc 
Tefpelennadelijft,  om  groote  lof  te  halen; 

De  Paep,  de  Kofter,  Klerc^noch  Lcecken  niet  en  falen 

Tc  fiin  in  ware  Ichijn  geheylicht,maer  als  wel 

Hun  Schacpskleet  eens  op  vvay t,  dan  bliót  ee  wollefs  vel 
Tot  onheyl  fulcin  d'oog,die  die  met  jonftbeftralen. 

Tot  kering  word  hierom  int  clare  nat  gehouwen 

Een  rechten  ftoc^nochtans  gekromt  na  clx  aenfchouwen  : 
Daerom  wie  al  te  hoog  in't  licht-geloof  vervliecht , 
Sond'r  onderfoec  vertrout  hun  die  met  deuchden  fchiinc 

Vleycn  des  volcx  verftant  a  die  fal  daer  me  verdwijnen , 

Ea  voelen  al  te  lact  dat  hem  het  fchijn  bcdricchs. 

i  d  2  ttt^ 


E^nyJelVdt  niit  in  en  heeft. 

Hoe  "vyelt  doch  groot  geluyt  nyt  gheeft. 


J^ 


DE  bel  die  acn  den  boom  gehangen,  word  gedreven 
Door't  blafen  vanden  wint  wel  een  geluyt  fal  geven, 
Verfchrickend'  het  gediert.maer  dieft  wel  befiet , 
Vintfe  als  een  ydel  vat  ende  acht  het  klincken  niet  : 
O  opgeblaftn  mcnfch  u  fnorkcn  fonder  reden , 
By  vrome  van  gcmoet  geenfins  en  wordgcleden , 
Luy  roepen  geltcr  niet,  men  prijft  voor  hoogepraet  ^ 
't  Voorfichiigc  bcleyt  te  thoonen  meiter  dacr* 


rVuide  vaijfTeau  qui  rîen  ne  donne^ 
Plus  qu  vn  rempli  tinte  &  refonne. 


LtA  jonnette  au  Commet  d'y»  arhrifeau  pendant , 
Tar  Ie  y  ent  a^ité  ^fe  yirant  enfonnant , 
^Mam  animal  brutal  la  blefme  patur  infère  j 
M^is  du  tout  ce  n'efi  rien^  à  cil  qui  bien  l'admire  : 
Ta  bouche  fans  ratfen,  hé  arrogant  enflé 
Entre  les  ^vertueux  neïlgueres  e  filmé  , 
Le  murmurant  effort  ds  ta  mobile  langue 
Sans  afîion^  nefert  que  d  y  ne  yde  harangue. 


Inania 


Inania  dolîa  maxime  tinniunt. 


IJ 


i.Cor, 


Al  waert  dat  ie  met  tongê  der  mcnfchen  en  Engelc 
fprake,macr  gçen  liefde  haddc,{b  waerick  als  een 
klinckende  metacl  ofte  luydende  belle  geworden. 

Si  ie  parle  les  langages  des  hommes  O*  des  anges  ^  ^  ie 
nayfoint  chanté ,  jefm  comms  l^ airain  qd  rejonne  otè 
h  cijmbale  (^é  tinte. 

Dàïtj  Dé 


W  T  L  E  G  G  I N  GH  E. 

E  oude  wijfe  ftraffcnde  de  ydclc  vermetele  groot- 

rprekers,  verhalen  dcfefabulcjccn  Vos  haddefyn  tocht  by 
een  water,  dacr  by  hong  aen  ccnen  Boom  een  Eclle,  cnde 
_^  als  den  wint  inde  boom  {locch,gaf  de  Eclle  hare  klanc:  Als 

nu  de  Vos  dat  belle  gheluyt  hoorde,  vcrfchride  hy,  denckcnde  dat  het 
een  ftcrc  dier  wefen  mofte,  het  wclc  fulc  ftcrcgeluyi  va  hem  gaf  ,ende 
foichde  daer  van  uyt  fijne  wooninghe  verdreveu  te  worden ,  nu  naer- 
flich  daer  na  fiende,bevant  dat  de  Belle  gioot  was,macr  gans  hol  ende 
krachteloos,  daer  niet  dan  een  geluy tin  was,  dies  dacht  hy  nu  wil  ick 
vooitaen  niet  geloovcn  dat  alle  die  groot  fchij  nen  ende  ftcrc  van  ftem  - 
me  fyn  ,  daeromme  meer  ftcrcheyt s  hebben ,  waer  over  Bernardus  in 
zyn  59:  Sermoen  op  Math,  wel  feyt. 

tArrogantiA  non  eBpmfuftllanimiute^ 

De  opgeblafenhey  t  is  niet  fonder  kleyràcheyu 

Even  gclijckmcn  fict  dat  een  bloode  hond  mccf  blaffen  als  bytcn 
fal  ende  de  ftille  wateren  diepe  gronden  hebben.  Ons  dagelijcfchc  er- 
varen thcyt  leert  ons  oock  dat  de  groot fprekers  ende  mecfte  fHoikers , 
ghebruyckende  het  fpreec-woort ,  Bf/fr  ïOjf  ghehlafen  alsdemondver- 
brand,  d'alderbloodfte  cnde  van  kleynen  verftandc  fijn,  willende  met 
den  monde  doen  'igenc  fy  metter  daet  niet  konncn  uytrechten,in  haei 
felfsovertuycht  van  bloodheyt  cnde  onwetcnfchap.  Ende  alfulckc  gel- 
den  by  de  verftândige  ende  vrome  van  gemoet  niet,die  meer  letten  op 
een  voorfichtich  beleyt,endeeënedrige  wel  gegronde  wtfprakc, ver- 
werpende dat  ydcle  hoochmoedige  tongen  geluy t  :  ghehjck als  David 
hethoochfpreken  ende  Gods-laOcringe  Goliats ,  beneven  fyn  opge- 
blafenhey t  niet  achtende  hem  aengetaft  ende  overwonnen  hcefr,hier 
op,alsmedeopheivoorgaende  Samen-beeldt  Seh^n  bedriccht^  heeft 
P.deRonfard  Au^oémcdcUfilade,  geftelt^ 

ÏHowine  ejleyé  aux  honneurs  'mutiles  ^ 
Semble  yn  colofe  attache  de  chenpilles , 


WTLEGGINGHE.        i(î 

Verre  des  gonds  ^  de  barres  O*  de  doux .' 
Tar  le  ytfiige  il  s'enfle  de  courroux , 
^eprefintafTi  lupiter  ou  7(eftune, 
Lafiule  enflme  eHonne  ta  Commune  ^ 
T)  'or  enrichi  f£  d'azur  far  dehor  s  : 
Mais  quand  on  voit  le  dedans  du  grand  cor  f  s 
N'eHre  queflafire  ^  argiUc  fouftrie  > 
tA  lors  chacun  cognoit  la  mocqueriey 
Et  déformais  le  coîojîe  pipeur 
^ourfa  hauteur  ne  fatSt  feulement  peur 
êit^aufimpleÇoti  (g^  non  à  t homme  fage 
Sut  baufe  becque  (^  mfprife  L'ouvrage^  ^c, 

Ecn  menfch  verheven  tot  een  ftact 
Die  eerlijck  Ichijnt ,  doch  fonder  bact  5 
Gelijâ:  ecn  beeld,  ecn  groote  gafl: , 
Met  (pijckcrs  ende  banden  vaft , 
Die  opgeblafen  ende  ftout^ 
Aïs  lupin  oftNeptun  fich  hout , 
Dies  foo  geftelt  fiin  ftuer  gheficht  ^ 
En 'tlijfvanbuytenfchoon  verlicht. 
Meteen  fijn  gout  en  blau  vermengt, 
'tGemeyne  volck  verbaefthey  t  brenght  : 
Maer  alfinent  wel  van  binnen  fiet , 
Dacr't  placfter  is  en  anders  niet, 
Soo  kent  elck  een  dit  guychclwcrck  j 
En  defen  grooten  Reus  foo  fterck , 
Vcrvaert  voortaen  allc^  n  den  Sot , 
Doch  van  de  wijfe  wordt  bcfpot. 


Sen  greote  dcucht  heeft  fulcke  man 
Diejjne  tong  bedvymgen  kan. 


GHy  die  door  uwen  klap  u  fel  ven  brengt  in  Ïaft , 
V  fnaterige  lic  mee  vlijc  te  dwingen  paft , 
Dat  toornend' alft  behoort  :  Geliic  de  Ganfen  plegen. 
Die  fiinde  door  den  fhap  en  fnateren  verlegen , 

Een  keyken  in  den  beek  vaft  houden  dach  en  nacht , 
Als  fy  den  Taurus  berch  langs  vliegen  metter  macht  j 
Om  d'Arents  by  geval  niet  wt  den  flaep  te  wecken , 
En  foo  hacr  eygen  vluchtten  rpove  niet  c'ontdecken* 


En  temps  &  Heu  la  langue  contenir, 
ChafTe  detrefle  &  porte  grand  plaiiîr. 

TOy  qui  la  liberté  d'vne  langue  indifcrette 
Précipite  en  danger ,  d'y»  f  rem  prudent  arrejie 
Ton  de/bordé  babil:  ainjî  que  figes  font 
Les  oifonsy  quipajfant  de  Cicile  le  mont , 
'Portent  de  nuifî  ^  tour  dans  leur  bouche  criarde  ^ 
Fûur  yn  muet  baïUon^  Vne  pierre  ^qui  garde 
£lue  des  aigles  du  nort  les  troupeaux  raVi^ans 
He  defcoiùfrcnt  le  "Pol  ae  tant  d'ofjeauspajfans. 

Vif- 


Vîrtus  prima  compefcere  Ilnguâm.        1 7 


Trorerb.iuCap.v,!^» 

Wie  fijnen  mondt  cnde  tonghe  be waert  die  bcwacrt 
fîjnc  zide  voor  anxt* 

^i  garde  fa  touche  ^fi  langue  ,  il  garde  f  on  ame  dt  tribu- 
Utions» 

E  c  De 


VVTLEGGINGHE. 

E  Ganfeti  van  Cicilien  (feyt  Plutarchus  jin  (yn 

verhaçl  vân*£  vernuft deu  Diciê  )  vreefcndc  de  Arcnts 
die  haer  wooninge  hebben  op  de  hooge  rotlen ,  als  fy 
den  Taiirus  berch  willen  overvliegen ,  nemen  elccen 
ftecn  die  groot  ghcnoech  is  in  haie  nebben  om  haere 
tongen  alfo  te  toornen,  mits  iy  van  naturen  kekelachtich  fyn ,  op  dat 
Çy  fonder  ccnich  gefchrey  'tgeberchte  moditê  overkomen,een  Voor- 
beeldt  cnde  lefle  dienende  den  fnappaertafTom  hare  monden  te  leetea 
fnocren,dewij]e  een  klapachtige  tonge  fo  fchadcliicker*  litis,€nde 

Het  onheddcht  hoovaerdtch/pn^rj  ^ 
MemchingrootenlafiUetBek^n» 

Derhalven  ooc  Cato,na  dat  hy  den  menfche  vermaent  hadde  God 
te dienen,beveelt  hem  fyne  tonge  te  bedwingen,  feggende. 

Virtutemfrimam  efepata  compefcere  linguâm  > 
Troximus  ille  Deo  qui  feit  ratione  tacere.  *■ 

Denól  üs  d'aldergrootfte  deucht 
Dat  g'u  tong  bedwingen  meuchr  y 
Naeftby  Godcis  fulcke man 
Die  fyn  tong  bedwingen  kan* 

Ende  Socrates  placht  te  fcggê  dat  wy  wel  iweeooren  hebben  doch 
niaer  een  tonge,om  meer  te  hooren  als  te  fptcken,dacr  toe  de  oarc  aï- 
tij  t  openftaende  cnde  de  tonghe  belet  met  een  dobbele  borllweer  ofte 
BoUcwerc  van  lippen  ende  tanden,  derhalvcn  vermaent  ooc  Salomo 
in  fyne  fpreucken  4  Cap.  Doet  van  u  den  v  er  her  den  mondt,  ende  laet  den 
UfÏer  mondt  verre  van  ufyn.  ende  int  iS.De  mondt  des  fottm  fchadet  hem 
fehen  ende  fyne  lippen  vangen  z.yn  eygen  z,itU,  waer  over  de  treffcl  jjcke 
PoëtPibracfcyt. 

nParler  beaucoup  on  ne  peut  fans  menfonge  3 
Ou  pour  le  moins  fans  quelque  vanité , 

le 


VVTLEGGINGHE.        iS 

Le  farter  bref  confient  à  vérité 
Etl'4ttltre  efifrofre  à- U  fable  ^  aufonge. 
D(^  M  emphien  la  grave  contenance , 
Lors  qtte/a  bouche  il  ferre  aVec  le  dotgt 
Mieux  que  Tlaton  en  feigne  comme  on  doit 
KeVerement  honorer  la fîlence, 

Wcl  te  {preecken  fonder  leughcn 
Sclden  is  in  ons  vcrmeughen , 
Ofc  'tis  wcl  macr  ydelheydc  : 
Waerhey t  vvil  het  kort  ghefeyt , 
D'andcr  doch  wort  aenghcnoraen 
By  de  kluchten  ende  droomcn  : 
Dies  Herpocract  onderftont 
Met  den  vinger  voor  den  mondt 
Te  vermanen  alle  lieden 
Tfiille  fwijghen  eer  te  bieden. 

Hier  by  heeft  my  goet  gedocht  te  voegen  het  achteling  by 
my  gefteltophet4Z  Emblema RoUenhagij  onàtï\iti(^ï^^c\<- 
woord  ,  Linguaquo  tendis, 

Ghy  klapachtige  tong,  ghy  fnatrich  lidt,waer  henen  ? 

Suit  ghy  u  nimmermeer  bedwingen  ofte  fpenen , 
Slet  toe  dat  ghy  in't  left  u  fel  ven  niet  bedriegt , 
Dewijle  ghy  foodom  en  onbedwongen  vliegt 

Nu  hier  en  dan  weer  daer^vaft  brengende  tot  fchanden 

Door  uwen  (hooden  klap  veel  luyden  ende  Landen. 
Hout  opjhout  op  by  tijts^  het  woort  fynd»  wt  den  mont 
Al  washetdaerna  Icct  men  noyt  weer  roepen  kont. 

E  e  2  Wel 


VVelhuys  te  honden  ddt  beSaei 
In  drbeyt  ende£»edcn  raef. 


GHy  die  huyf  houden  wïlt,gely<5l  behoort  te  wefen , 
Hoeft  Ariftotelem  oft  and  re  niet  te  Icfen , 

Hoe  wel  dat  Xenephon  dacr  toe  gecfc  goeden  raec, 
Waer  over  fynen  lof  noch  door  de  wcrelt  gaet  : 
De  fpin  genoechfaem  wtjft,  hoe  dat  de  mans  en  vroüvvcn 
Hacrby  hun  huyfgefin  behoorliick  fuUen  houwen , 
Want  'tmannekcn  beforeht  den  koft,  eer  iacht  gelet  ^ 
En't  wijf  ken  vlijtich  ipint  en  ftopt  gebroken  net» 


*■'  'fc' 


Lart,  labeur  &  confeü  en  vie, 
Loeconomic  fortifie. 


POftr  regier  ta  maifin^  ne  lipmt  les  efcrits 
V  ufils  de  Kuomitcbejoonneur  des  hns  e  ff  rit  s , 
V^  feuillette  celuy  qui  le  proverbe  ant  tquc 
^ourfes  difcoHrsfécreT^^  appella  mafe  atttque  : 
Tuis  que  lajeule  ^Araigne  infirmt  chafcun  de  nous , 
Et  dufoin  de  l^efpoujè  -^  dufotn  de  l'efpous  : 
Car  le  ma/le  nourit  fa  méfon  de/a  chafe , 
Bt  la  fage femelle  a  foin  defiUc^, 

DiviGs 


Divins  flat  domus  offîcij's. 


lp 


Syrach  II,     Blijft  in  uwc  bcroepinohe  cndcicheydetu  niet 
Syrach,7.         ^^j^  ccnen  vcrnuftighcn  endevroomen  wyvc 
want  fy  is  edeler  dan  ecnich  gout. 

n^emcureen  torung  ton  efïat  (^  yocMm^^netep- 
pare  powt  de  ia  femme fa^e  ^  bonne  ^  carlaçracê 
d'icelle  eïi  f-Hs  àfrfer  que  l'or, 

Ec  f^  Vol- 


VVTLEGGINGHE. 

'Olgende  de  gelijckeniffe  vanden  lofwaerdigen 

Bartas  in  fynen  y.Dach  der  fcheppingCjftellcn  wy  hier 

dit  Sinne-becld  va  de  Spinne,ons  lerende  huyfhoudë, 

fondeideboccken  Ariûotelisdeibne  Niconiachi,of(e 

^        ^  Xenephontis(dieomfyneroeticheytd'AttiflchcMura 

gcnaemt  werd)  te  bchocvê.-alhoewel  fy  wtoemeiide  wel  vande  hnyf- 

hoLidingegçfchrevenhebben-.wantairohcthuyftioudeninverrchey- 

den  amptcn  beftaetjWi/ftonshet  manneken ,  fynde  op  de  jacht  geftelt 

omdenkofttefaemelen  ,  dat  een  goede  Huyfhouder  den  koft  voor 

het  huyfgefin  winnen  ende  bcforgen  moer,ende  het  wijfkengcdurich 

het  ghcbrcocken  net  ftoppende,dat  een  goede  huyfvrouwe  haer  huys 

moet  gade  flacn,  vlijtich  naeyendeendefpinnendeghelijckPliniusin 

fyn  lU  Böeck24.  Cql^ .fsminAtn putant effe  (feythy)  qu£texat ,  Marem 

qui  venatur^  itapAriaferi  meritA  coniugiô ,  men  hout  het  daer  voor ,  dat 

het  wijf  ken  fpint  ende  weeft,  ende  het  manneken  op  de  jacht  is  geflelt 

ende  allo  worter  een  gewenfchtcpaerdoor'thouwe]ijck:hier  over  fiet 

defprcucken  Salomonis  Cap.  12.  Paulum  inden  brief  tot  Titum 

Cap. 2  Ecclefiaft  2  5  .Ende  voornamcntlijc  het  lede  Cap. der  fpreucken 

Salomonisyan  10.  Vaerf ken  acn  dacr  hyvan'tamt  der  vrouwen  fpre- 

kende,feyt.  Wie  een  deuchdftem  mjfbefchicket,âieis  veel  edeler  als  de  kojle- 

lücke  Pe  erlen ,  haer  mam  herte  derf  hem  op  haer  verlaten,  ende  neringhefal 

hem  niet  ontbreccken,  Sy  doei  hemgoet  endegheen  quaet  alle  fyn  leefdaghen^fy 

gaet  wet  Wolle  en  vlas  emme.en  arheydetgaerne  met  haer  handen,  fy  Uaet  des 

nachts  op,  ende  geeft  haren  httyfe  voeder  ende  hare  maegden  ie  eten ,  fyjîrecî 

hare  handen  na  denfpinrock  ende  hare  vingeren  vatten  de  fpille. 

Nu  evenals  Salomon  eenvreuchtfchept  in  ecndeuchdfamewijfe 
vïouwe/o  verlufticht  Bartas  fich  inde  bcfchrijvinghc der fpinncn met 
defe  woordeujtoteen  gelijckeniflc. 

Son  rentre  engendre  ejîain ,  crdche.fl porie-  laine  ^ 
Fournit  de  quenouille  kfa.  tant  doSie  peine  : 
Sors  poids  eB  lefufeau  qui  tire  ç^  tort  le  fil  ^ 
^e  fon  deigtfait  par  tout  efgalement  fubtU  : 
Sa  toile  par  le  centre  ourdir  elle  commence  ^ 
T//iJ  talonge  en  rondeau:^ ^mefirant  leur  dlHance 

Tar 


.     VVTLEGGINGHE.        20 

^Par  U  grandeur  des  tot^rs^  ^  dvnfln  efcheTPem 

^u  centre  iufquaus  bords  traîne fon  draf  mtilPeau 

Percé  par  tout  à  tour ,  à  celle  fin  que  tire 

Des  eures  loin  Volansjaga'^  ne  defchtre  : 

et  que  Ufotte  mouche  entre  plus  atfemcnt 

€s  mailles  d'vn  filé  ^  filé  fi  dextrement , 

Certes  à  peine  encor  toucher  elle  commence 

Les  cUrs  bords  de  ce  reth ,  que  le  mafle  seflance 

n^u  milieu  de  U  toile  :  afin  que  fans  danger 

il  prenne  dms  les  Ucs  l'oiselet  p^ffager^ 

Den  buyck  feer  wel  verfien  van  vvollé,vIas  en  twceren 
Haer  tot  een  (pinrock  dient^daer  me  fy  hun  generen  : 
De  rpil  is  haer  gewicht,  waer  mede  fy  den  draet 
Reâ;,ende  ooc  mede  dray  t  eendrachtich  na  de  maet , 
End'  om  haer  webbe  fterc  en  puntichliick  te  fpinnen 
De  felve  ly  voor  eerft  in't  midden  (al  beginnen  ^ 
Dae.1  na  in't  ronde  die  verlengetjende  maecl 
Dat  alles  na  den  eylch  in  fijn  geflalte  raeól , 
Doorluchtich  over  al  op  dat  de  felle  winden 
Het  felve  door  haer  kracht  niet  fcheuren  noch  en  Hinden , 
En  dat  de  focte  vlieg,  den  fpinnen  aenghenaem , 
Te  lichter  door  de  duntdaer  in  te  vlieghen  quaem  : 
Voorwaer  foo  haeft  en  komt  die  vlieghe  niet  ghe vloghen 
Aent  eynde  van  dit  net  oft  fy  en  is  bedroghen  :> 
Want  tmanneken  rerftont  fich  wt  het  midden  gheeft,    ' 
En  tvhegendcgedierthy  by  de  beenen  heeft.       eyndelijc  > 
Ecel.25 .   £en  man  en  yrouWs  die elck^nd'ren  wel  Verdragen ^ 
Syn  Gode  en  alle  menfih  een  yreucht  en  yyelbehagen. 

Ver-- 


Verfuymt  u  niet  eert  w#rf  te  Uet , 
^j  tijts  ontlafi  u  Va»  het  quieU 


GHelück  den  Hovenier fal  intencndc  fnoeycn: 
Om  fiinc  bomen  teer  recht  opwaercs  te  doen  grocyê  » 
Dacr  toe  een  fchoone  kroon  te  brengen  aêdé  dach 
Waer  van  hy  eyndeliic  goc  vruchten  plucken  mach  : 
Soo  moeten  d  ouders  ooc  haer  voort  gebrachte  kind  ren 
By  tiits  afnemen  ,'tgeen  hun  cenichfins  mocht  hind'ien , 
•En  (IrafFen  haer  mifdaet  en  rechten  haer  ter  deucht , 
Om  (chcppen  wt  haer  doen  een  aengcname  vrcucht. 


En  temps  &  lieu  prenez  regard  , 
A  fin  de  ne  venir  trop  tard. 


AtAlnp  qwvn  lardmer  dedans  ftpefinier  e 
Ente  fes  arbrïjfeaux ,  ^  devaTit  fj^  derriere 
Refimde  Us  rameaux  <sr  tout lejuferflu , 
T'our  en  après  goûter  des  fruiSis  le  relPenu: 
éMeîtez^pareiliement  vos  en  f  ans  à  l  eBuae^ 
0  pères  (^  parens,  pour  re  je  fier  le  rude 

Vice  i£  tout  def honneur  ^  afin  qua  (advenir 
Leurs  Sts  ^fat^s  ^  labeurs ,  te  put  f  ent  rejouvir» 

Princi- 


Prindpijs  obfta. 


21 


Ephd.cap.  Ghy  Ouders  voet  uwc  kinderen  op  ,  dooi  de  leere  cndc 

veimaninghe  dcsHcercn. 
Trov.iz.     Ghelijck  men  een  longen  ghcwennet,  foo  en  laet  hy  daer 

niet  af  als  hy  out  wordt. 

Vous  Peres  nourripz  vos  en  fans  en  inHru^ion^à'  ftmonjlrânce 
du  Seigneur, 

Jnjlruy  i' enfant  en  ladreffe  àe  f  a  voye  :  encer  mefme  qu'il  de- 
vienne viel,  il  nefe  retirera  dicelle. 

Ff  De 


WTLEGGINGHE, 

E  treffèliicke  Poet  Ovidius  (cyc. 

^i^pral^et  Ut  as  arborffaciantihus  mnhras 


,^0  po  f  ta  efi  primumtemfore  yu'gi  fm  ^. 
Tuncfoterat  manibr/jfimma  tsllure  reVeUty 

'Nuncflat  in  immenfum  viribus  aaoiajuïs, 

« 

De  boom  die  nu  foo  wijt  fyn  fcliaduwe  verfpreyt  > 

Een  teere  ryfken  was  fijnde  eer  ft  in  d'aerd  geleyt , 

Doen  kond  m 'hem  mee  de  hand  wel  dwingen  en  flechtenp 

Maer  nu  ftaende  in  fiin  cracht  en  is  hy  niet  te  rechten. 

Met  wokke  gelijckcnifle  hy  ons  leert  datmen  de  kinderen  van  der 
jeuchtaen  moet  ondcrwijien,foo  raendacr  vreuchtaenüen  wil  ,  als 
fy  tot  hare  iaren  ghekomen  fyn, haer  afnemende  met  een  leerfame  ze- 
dicheyt  alle  quade  gheneghcntheden ,  die  de  menfchelijcke  natuere  is 
mede  brenghende ,  haer  richtcndein  de  vrecfe  des  Heereii  ende  intende 
met  dcrpmytenderdeuchdeiijghelijckeengoec  Hovenier  fynejonghe 
boomen  is  richtende  fnoeyende  ende  intende  Om  beter  vruchten  re 
becomen  alsdenacrt  vandc  flamme  geven  kan.  Defe  onder rechtingc 
gcfchieden  moet,met  groote  nacrfticheyt  ende  voornamentlijckdoor^ 
eenen  goeden  voorganc  der  ouderen,gcli  j  ck  Pibrack  wel  fey  t,, 

Leftgefls  eB  du  per  e  U  loyc^ 
Orfitu  VetM  ce  fa  ge  fil  s  aIpoit  , 
n)reffe  Ie  jeufne^au  chemin  dt4  devoir , 
i5Mais  ten  exemple  eft  ïapUis  courte  yoye. 

De  wijfe  Soon  fyn  vader  is  een  vreucht. 
Op  dat  ghy  dàn  een  fulcken  hebben  meucht , 
Van  jongs  op  hem  ter  deucht  fuit  onderrichten  \ 
Tgocc  voor- beeld  doch  is  t  naeft  om  hem  te  ftichtê. 
Eade  Bartas  ia  fynca  7,  Dach  der  fcheppinghe. 


WTLEGGINGHE.        zi 

^eresjt  VOUS  VûulcT^^que  Vos  fages  evfans 
*J>our  leur  propre  bonheur  ^bïenheurent  y  os  yieax  ans 
Mettez^les  m  chemin  de  la  vertu  non  feinte , 
par  beaux  en/ei^nemensypar  exempte ^par  crainte^ 

Ghy  Vaders  foo  ghy  wilt  dat  uwe  wijfe  kînd'ren 
In  dijnen  ouderdom  u  eeren  fonder  hind  ren , 
Setfc  op  der  dcuchden  wech  by  tijden  allegaer , 
Door  Iccring ,  rechte  vrees  ende  een  goot  Beeldenaer; 

Defe  (lichtinge  endc  onderrichtinge  l's  ooc  niet  alleen  den 
ouders  in  hare  oude  dagen  een  flut  ende  vreucht ,  maer  een 
geluc  endebehoudeniflevandefelve  deuchtfame  kinderen. 
Waer  over  miin  Vader  P.  H*  plach  te  feggen^ 

'O  heureufe  leune f e^  tref  heureux  enfans^ 

S^t  a  Vez^  des  parens  tant  rempli  defageffe ,  ** 

^tls  monHrent  leurlargefe4pprendre  vousfaifanst 

6t  en  ce  Vous  donnants ^avec  joje  ^  Hejfe  ^ 

Ce  que  prendre  on  ne  peut  o  la  Vraje  noble  f e, 

Ohoegeluckichisdejeucht, 
Wat  ift  dcn  kinderen  een  vreucht. 
Als  d  ouders  fyn  fôo  milt  en  wijs 
Dat  fy  haer  leeren  doen  om  prijs  : 
Want  hun  ghegeven  word  alfdan 
Een  goet  dat  m  hun  niet  nemen  kan. 

*   E  f  2  Een 


Een  gàede  Sôon  yheîiaetjde  in  deucht , 
Syn  Ouders  «  ten  Beun  en  Vreucht^ 


GHy  Kint  dietcghen  hoopu  rijcklijck  vind  bcgaeft 
Mec  wijf  heyc  endc  gocdt ,  daer  mcnich  mcnfch  om 
flaeft, 
Verghect  u  Ouders  niet  :  u  oogen  wilt  doch  wenden 
Op't  trouwe  longhe  ree  'twelck  haer  acn  allen  enden 
Dient  vooreen  Soccelaer,  want  als  zyn  ouders  fvvack 
'cGheberchte klimmen opfoo  volghthetmct  ghemack. 
Ia  brengt  haer  vly  tich  nacr,  op  dat  zy  moghen  braflcn, 
Van' t  malde  loof  ghevvas  de  topkens  nieu  ghevvaflen» 


Le  fage  fils  qui  en  vertu  profpere  , 
Reuerant  Dieu ,  reiouit  Pere  &  Mere, 

ENft^^t  qui  contre  efpoir  ,  ta  diyine  large ^e 
iA  couronné  d'honneur  y  (g^  comblez:^  de  riche  f e^ 
V^oubliez^lPôs  parens  :  Enfans  jettCT^^Vofire  oeil 
Sur  U  fain^e  amitié  du  fie-ViHe  cheyrcul  ^ 
Sahtanés  qu'es  hauts  monts  y  la  tremblante  yeillejfe  ^ 
^e  fis  fers  tro^  pejans  ,  fes  parens  appare/e. 
Vivandier  diligent ,  leur  apporte  pour  mets 
Des  plus  tendre  rameaux  les  plus  tendre  fommets. 


Baculus 


Baculus  fenecflutîs  filius  bonus,        25 


Prov,io^  Een  wijs  Sonc  is  zync  Vaders  vrcucht  :  dacr  en  tcghcn  een 
dvvaefachtighe  Sone  is  zync  Moeders  bcdroclFcnifle. 

L'Enfant  fagc  rtftmt  kPerc^   :    Mats  Ic^  fol  enfant  efl  k 
trifïejfedcfa  Mert^^ 


Ff  iqi^^in, 


Dit 


VVTLEGGINGHE. 

It  SInne-bceldt  ,ftellende  tot  een  Voor-» 

beek  het  trouwe  vlytich  Ree  'tweick  fyne  ouders, 
(die  out  ende  verftijfc  (ynde  'tgeberchtc  opklim- 
men) navolcht  ende  hacr  fpij(è  en  dranck  is  na  brengende , 
waer  van  de  Heere  van  Bartas  mede  in  fynen  (èvenfien  dach 
der  fcheppingc  verhaelt ,  wort  den  kinderen  verthoont,  op 
dacfy  keren  haer  ouders  onderdanich  te  wefen^haertc  ecren 
ende  in  hare  oude  dagen  te  helpen  ,  alfbo  men  die  niet  ghe- 
noechfaem  loven  cfi  van  de  gedane  deucht  vergelden  can  , 
gçliick  de  geleerde  Pibrack  in  fyne  vierlingcn  fey t. 

Tu  ?iejfat4mséajp7:jtmplef4laire 
Kecomf  enfer  cduy  qui  tafoigni 
En  ion  enfance ^^  qui  t*a  enftigné 
^  tA  bien  farter;,  f^ fur  tout  à  bien  faire ^ 

Geen  loon  te  groot  en  kander  /yn  bcdocht 
Voor  d'ouders,die  u  hebben  opgebrocht 
Van  kintf  hey^af,  u  hebbende  onderwefcn , 
Daer  by geleert,  wel  fprekcn  doen  en  lefen, 

Derhalvcn  feyt  Plîn.  Lib.  vier:  wel. 

Vilïus  omnh  libéra  tarcntibus  relinquat. 

Pat  eenen  fone  fiine  ouders  alles  vry  late. 

Scx)  feytoock  Cicero  proGlucnt. 

Tarent  e  s  charijfmos  habere  debemusjijuodab  his  yitdMtrimo^ 
nitmjlibertas/mtds  tr<tSt4€fi  : 

De 


♦  WT  LEGGING  H  E.        24 

De  ouders  moeten  wyhoochliick  beminnen  dewijle 
vvy  van  hun^het  levcn^erfgoet^vriiheyt ,  ende  ftadts  ge- 
lechticheyt  ontfangen  hebben^ 

Hierover  handelt  Ecclefiafiicusint  3."Cap.  W yt Ïöbpich  ondtérwi)- 
fende  den  kindcien,{eggendc. 

Lieve  kinderen  Juy  Hert  my  uwen  vader, ende  leeft  àlfoo ,  0^  dat  het  u  wel 
gil.  De  Heere  wilde  ouders  van  den  kinderen gheeert  hebben^  wie  fijne  ouders 
eert  Jiens  fonde  fal  Godt  niet  Hraffen,faloock  vreucht  aenfyne  kinderen fien, 
fin  gebedt  fal  verhoort  worden  ,  ende fal  leven, Pleghet  uwes  ouders  in  haren 
êuderdom  ende  bedroeft  htm  immers  nietfoo  lange  [-^  leven  y  want  dieweldaedt 
fal  nimmer  vergeten  voor  den  ^maer  wie  f-^  ne  ouders  verlaet  ende  bedroeft  die  is 
•vervloecï  vanden  Heere.  Derhalven  falmen  fyne  ouders  by  ftaen  in  alle 
voorvallende  noot,haer  voeden  in  haren  ouderdom,  fwachcyt ,  ende 
behoefticheytjhaer  onderftant  doen,ende  byftaen  in  alle  hare  hande- 
lingen, volgende  die  voorgefteldeSinne-beeldr,  waervanw3j.oockccn 
hebben  inden  Oyevaer,gelyck  Bafiliusonsthoonr,  de  jonge  Oyevaers 
voeden  hare  ouders  in  haren  ouderdom  j^ïkckcnfe  met  harepluymen 
als  de  hunne  uytvallê  ende  ommachtich  geworden  fynde,dragen  haer 
op  hunnen  Rugge,waer  over  d'Hcbreen  dcfen  Vogel  Chafida  noemetu 
dat  is  de  vriendehjeke  de  nefullige,dien  volgende  Cimonfoonc  van  de 
grooten  MiltiadcSjfyndefyn  Vader  overleden  in  de  gevanckenilTeen- 
dc  hebbende  niet  om  hem  te  begraven  ende  wt  der  Kercker  te  loiïen, 
verkocht  hem  felvcn  ende fynen  vrijdom,  om  met  de  fclve  penningen 
de  begraefFeniflete  doen ,  fietecn  trefFelijck  Voorbeeldt ,  heeft  hy  fyn 
vader,  dootfyndedaer  hy  niet  meer  van  te  verwachte  hadde  (niet  nvt 
fynen  ovc  rvloct  maer  meifyn  vrijheyt  te  verkopen)  by  geliaen  :  wat 
foude  h  y  wel  ghedàcn  hebben ,  dewyle  hy  ^iioch  ghelceft  hadde  ende 
cenighen  tiooft  oft  huipe  in  fynen  tioodt  acn  hem  verfocht  hadde. 
Eyndelijck» 


Haer  ouders  by  te  Beten ^den  kindren  is  beVolen  s 
Voor  Godt  ^  die  dies  fit  ^  en  blyfter  met  Verholen^ 


^en 


^en  9nderàmen  Ipàirt  met  'plijt] 
Doch  die  hotvaerdich  î^«  beSIr^t, 


DE  Lccuvv  de  ftcrckc  Leciivv  vvîcns  cdele  ghcmoet, 
Den  overwonnen  Man  ghcen  Icct  noch  hinder  doet, 
Deurfcheurend*  het  ghcdrangh  van  die  hem  over- 
vallen, 
Syn  cracht  en  macht  betoont  int  midden  van  hun  allen  : 
Soo  doet  een  oprecht  Heer,cen  Koning  ofte  Vorft, 
Die  nae*t  onnoofel  bloet  der  zyner  niet  en  dorft , 
Hoe  wel  te  recht  hem  'tfwaert  gegeven  is  in  handen, 
Synonderfatenfpacrtenftraffetzynvyânden. 


Aux  humbles  gracieux 
Et  rude  aux  orgueilleux. 


LE  Lion  généreux ,  de  force  ^  de  Vertu  ^ 
Jamais  nattacquem  cil  qut  efi  abatu , 
aA'ws  fendant  enragé  ,  la  prej^e  qui  l'opfrep , 
^u  milieu  de  cent  morts  tefmoigne  fa  f  roue  f  e  : 
eAinp  tel  Trince  ou  Koy  qut  Valereux  ne  veut 
Souiller  fes  mains  aufang  ^  prendre  ce  quM  peut 
ty^yant  la  glame  au  m<ùn  dune  lufte  alumelle^ 
Tardonne  àfesfubiefis  ^  dompte  le  rebelle. 

Parcerc 


Tarcerc  fubiccaîs  &  debellare  fupcrbos.    25 


Rom,! $.3 .   De  ovcrfte  zijn  niet  te  vrecfen  den  genen  die  goet 
doen  :  Maer  diequaet  doen. 


tes  frimes  ne  font  foint  à  craindre  f  ûht  hennes  ceurresi 
mais  pour  mut^tùfes, 

Gg  Dit 


VVTLEGGINGHE. 

It  Voorbeelt  dient  den  Koningen  cndc  Hecren  tor 
een  Vermaninghe,  dewijlc  haet  het  fwacrt  ,  niet  fonder 
reden, in  handen  isghegeven,ghclijck  Paiilus  in't  13  .cap. 
tot  den  Romeynen  zeyc.  WUtgfjy  dtmâchtniet vrcefen/foo 
doet  datgoetis,  endcghy  fuit  prijs  hy  haer  hebben  :  Want  het  is  Gods  Dicnerf- 
y<L^,  «  totgdet  :  maer  isi  datghy  doet  dat  (juaet  iSjfoo  vrecB ,  tvantz,^  draegt 
hetfivaert  niet  ie  vergheefs  :  vvànt  het  is  Gods  Dienerjfe  ende  vvreecfier  tot 
iiraffe  denghencn  die  quaet  doet ,  cndc  inden  eerden  Brief  tot  Timothc. 
in't  tweede  Capittel.  Sy  ztjff  ifJ  hoocheytghesüit ,  op  dâtvvy  een  geruft  en 
(lille  leven  kyden  mogen ,  m  alle  Godfalicheyt  ende  eerlijcheyt»  Volghens  , 
dien  moeten  dan  alle  Koninghen,  Princen  endcHeeren  hare  Onder- 
danen fparen  ende  de  wcderfpannighe  ftraiFen  ,  naer  het  Voorbeeld 
des  Leeuw s,  die  den  ootmoedighen  ende  verwonnen  fpacrt ,  endede- 
weder-ftrcvers  met  ghewelt  isacn- randende,  Ghelyck  Bartas  inde 
bcfchrij  vinghe  des  Leeuw s,  zeyt 

Généreux  animal ,  qui  'feÜ  f  fier  aux  fiersy 
S^e  courtois  aux  courtois  :  qui  frejîez^  Volontiers 
L'oreille  pitoyable  à  al  qui  le  fupplïe. 
Et  qui  d'un  cœur  ingrat  les  htcns  receus  ri  oublie. 

Dier  edel  van  ghemoet,  foo  ftrafFniet  voor  den  quaden 
Als  voor  den  goeden  goet  :  aennemend'  in  ghenaden 
Den  ghencn  die  hem  bidt.  Die  foo  langh  als  hy  leeft 
De  weldaden  ghedenâ:  die  hy  ontfanghen  heeft, 

So  zcy 1 00c  Piutarchus  int  befchrij vc  vande  vernuftichftcDicren^ 
De  Leeuwen  toonen  een  medoogende  gemoet  beneven  haer  hooch^ 
moedich  herte,  haer  wendende  vande  ghenediehaer  voor  hun  vet^ 
ootmoedighen,  volghens  het  vcrhael  Homeri,  dus  int  Frans  geftck^ 

KAvec  grands  cris  les  antres  accourrurent , 

Hais  Vitres  afsis  ne  s  en  efmeut , 

i^im  de  U  main  Iç^  [;eptre  à  btts  hj  cheut* 

Dk 


^ 


WTLEGGINGHE.        2<j 

Die  andere  al  toc-iiepcn  met  ghcfchrey, 
Vlyfles  doch  zyn  Scepter  nederley. 

Want  zy  vechten  niet  meer  teghen  die  nedervallen,  haer  gelaten- 
de  oü  fy  hun  voor  haer  verootmoedichdcn,endcgedencken  dedeucht 
die  haer  ghefciiiet.  waervanwy  een  merckelijcke  Hiftorie  hebben, 
van  een  flave  Androckis  die  fynen  Heere  ,  mits  de  onlydelijckc  fla\  er- 
nyc,  ontloopen  rynde,endeduyfter  geworden  by  gevalle  hem  gcicght 
haddeineen  Leeuwen  hol, om  te  rulkn  :  nietlanghedaernaquamde 
Leeuw  ,  waer  over  hy  in  duyfcnt  lallen  was,niet  auders  verwachtende 
als  verflonden  te  woiden,doch  de  Leeuw,  hem  by  komende,thoonde 
hem  fynen  pootjdaer  een  doren  in  ûackendeaen'tfweercn  was  ,  An- 
drockis verlloute  hem  track  den  doren  wtd'etterwtdouwendeende 
afwiflende  lbo  hy  beft  konde,de  Leeuw,om  fynen  gcneef-mrtetoevc 
liep  ter  jacht  endc  brocht  fpijfe  tot  fyn  voetfd,doch  alfoo  dit  leven  den 
voorfzflavc  noch  verdroot,  begaf  hy  hem  int  wtwefen  des  Leeuws, 
weder  op  den  wech,  endc  in*t  dwalen ,  wordt  hy  gevanghen  ende  by 
fyn  Hcere  (dien  hy  ontloopen  wasjuyt  Affrica  tot  Roe  men  weer  ge- 
bracht ,  die  hem  ftracx  ter  dootveroordecldt  den  Dieren  hc^ft  doen 
voortwcrpen,cnde  wert  by  gevalle  tegen  hem  wtgelaten  defen  voor- 
vcrhacldcn  Lecuwc,die  korts  te  voren  gevangen  ende  aldaer  gebrocht 
was,  Androclus  vcrfchri^jUiet  and«r  als  de  doöt  verwachtende  werdt 
hem  de  Leeuw  kenende  ende  in  ftede  van  hem  te  yerflinden  feefteer- 
JchemalseenHontfynmcefter.  Hy  wcrt  hier  door  vrvgekent  ende 
de  Leeuw  gegeven  ging  daer  mede  de  Stadt  langs  ende  verfameldc 
veel  gelts  van  degcmeyntedie  den  Lecuwemet  bloemen  beftroyden 
roepende 

Hier  is  de  rnenfch  die  Leeayven  meeflren  l^n, 

Siet  /Î  lianum  int  48  Cap.  Van  fyn  7.  Boec  der  Dieren  ende  A.GcU 
h'usin  fyn  14.  Cap.  des  j,  Eoecksdacr  hy  Mc  gcfchiedenifle  int  bxeede 
befchrijft. 

G  g  2  7 ci 


Tôt  hoog  ren  iîaet  hier  memch  ratsen  pil  ^ 
Op  dat  hyfoo  met  weerder  fchanden  yaL 


DE  Cray  alfulcke  noot,  die  fy  niet  kraken  ka  n , 
Is  nemende  in  den  beck,en  vliecht  daer  mede  dan 
Secr  hooch  na  boven  toe,om  op  een  fteen  te  fecten 
En  door  den  nederftorc  tot  morfeling  te  pletten  : 

Soo  laet  der  Heeren  Heer  een  menfche  wel  (Koe  qtiaet  ) 
Met  grooter  eeren  hier  verheffen  iadenftact , 
Op  dat  hy  dan  daer  na  met  grooter  fchand  mocht  vallen 
Want  eyndeliick  lijd  hy  geen  hoovaerdy  metallen. 


*  Maint  orgueilleux  s  efTeve  vf  tcment. 
Pour  en  après  tomber  plus^xudemenc. 


POur  mieux  cafir/a  mixU  CotneïUecriarde^y 
En  montant  contre  mont^den  haut  en  bas  la  darde 
Defui  yndur  caillou ,  a  fin  qtiainpfroiffé 
^ourfa  refeSlïon  Hncorpore  afin  gré  r 
Dieu  lai^e  ainfiflufieurs  monter  en  arrogance 
Tour  en  après  fenttr  plus  grieve  décadence  ^ 
SiquenfiniuBement  d'yn  effroyable  faut , 
lU  tombent  4u/ii  bas  qu'ils  tachoint  yoler  haut. 


■Si 


ToIIumur  in  altum  vtlapfu  graviore  mant.  17 


uh.2o.â.  Wanneer  fijn  hoöchte  alrecdc  in  den  Hemel  recket 
cndc  fiin  hooft  aen  de  woleken  roere  :  (00  (al  hy 
doch  ten  laeftcn  omkomen  als  ecnen  dreck. 

Sa^fsdfiihatttefe  monteroit  iufques  4(4  ciel  y  t^f$efon 
cheftoucheroit  Us  nuhsppfnn  ilferdu  à  fmttis ,  cowme 
'me.      -    -    - 

G  g  \\]  Eh 


wtlegginghe: 

E  oude  onderfoeckcrs  der  nat  ueren^ 

(chrijvcn  den  Arcnt  foo  vernuftich  te  fijn  y  dae 
hy  een  Schild- padde  vander  aerden  opnemen- 
^  de  daer  mede  feer  hoochin  de  Locht  vliegt  en- 
de  die  vandchoochdcafiact  vallen  op  eenenftccn,  opdat 
lyberfte  ende  hy  alfoohee  vlees  daer  van  nutte  het  welck 
mede  verhal  ede  is  Laurentius  Schoonhovius  in  fyn  negen- 
fte  Emblema  onder  het  fpreecwoortf 

Vutur a  latent. 

De  toekomende  fiin  ons  verborgen. 

Verhalende  daer  by^dat  eê  Arentby  geval  meteen  Schild- 
paddc  beladen,  fiendey£fçhilum  (die  kael  van  kop  was)  de 
Iclvc  van  boven  op  fiin  hooft  licc  vallen  ,  mcynende  dat  hcc 
eenen  gladden  herden  ftcen  was ,  wacr  over  de  ovcrtrefFc- 
liicke  Poet  foo  getroffen  wcrt  dat  hy  daer  aen  fterf^. 

Dc(è  fel  ve  liftichcydt.bcvinden  wy  in  de  Craeycn,die  ccn 
Note  oft  Moflei  vindende ,  de  fel  vc  niet  konnende  kraken , 
daer  mede  inde  hoochde  vliegen  cndc  op  eenen  ftcen  vallen 
laten  om  die  alfoo  te  pletten  ende  te  nutten.  hier  van  ftellea 
wy  een  Sinne-beelt  onder  het  fprecckwoort* 

Tolluntur  in altumyt  Upfi graPtore ru<int 

Sy  worden  in  de  hoochde  verheven  om  fwaerder  val 
te  doen. 
Ende  feggen  dat  even  alfo  menich  menfch  tot  eenen  hoo- 
jgen  ftaetberoepea  wort ,  oft  hem  fclven  door  fyn  hoovaer- 

dich  gcmoet 


VVTLBGGINGHE.        28 

!?€moctdaerinîs  dringende  om  eynddiickeneencnfchan- 
dcli teken  val  tcdoenj  dienende  mede  tot  eé  vvaerfchouwin- 
ge,  op  datmen  fich  fel  ven  niet  te  hooghe  verhcfFe,  noch  fiin 
overheyt  hertneckichlijck  wcderftreve,  want  Godc  van  aen- 
beginne  peen  Hoovaerdye  heeft  willen  lijden.  Derhalven 
vermaent  Ovidius  in  fijnen  derden  Brief fèer  wcUfeggende. 

Cr  ede  mthj  ^  hem  qm  latnit  bene  yixit ,  ^  intra 

Tortunam  debet  quifqtte  wanere fitam. 
Tti  quoqueformïda  nimium  SublimU  femfer  9 

^rofojttique  frecor  contrahe  vela  tuj. 

Wie  in  ftilheyt  fich  begeeft , 
(My  gelooft)  geruftlijck  leeft  > 
Elck  op  fiin  Fortuyn  moet  flaen , 
Maer  die  niet  te  buyten  gacn , 
'Tveel  te  hóoch  ftelt  uyt  den  fin , 
Tre6t  uw's  voorneems  fcylen  in . 

Soofeggen  oock  de  wijfc 

Uetdteyele.yutytk^eynefcheftulufiy 
%Men  yaert  in  Hiüe  Set  hequâmer  en  geruit  o 

Ende 


7)/V  hneftltjck^klimt  tot  groeten  Baet , 
Ppt  hoQchHe  dicl(yyiU  tondirg4et. 


ru^ 


TuyiVPendich  is  gbebeet  âtftypisl 
In  smenfihtn  hm  (ù  VPgrtUu* 


H  Et  uyterliick  gclact  van|)raclit  en  pronckerye^ 
Waer  in  gelegen  is  den  fchijn  van  Hoovaerdye, 
Die  leydcr  !  hcdens  dacgs  nicn  veel  te  vele  fiet ^ 
Is  doch  (na  d'ijdel  waen)  de  rechte  w^crelt  niet  : 
Een  ider  fich  naftact  in  fiin  gewaet  moet  kleedcn^ 
Elck  lich  na  fiin  beroep  tocruftenen  bereeden , 
De  booie  vvcrelt  is  in  s  menfchcn  hert  geftelt , 
Deduyvel  en  de  doot  dacr  t'fàmcn  fiin  verfelr. 


t  I  j-  1.1.  j'  ^  laiüi^lii'.^i.i' 


Le  monde  plain  <ïe  vanité. 
Au  cœur  humain  a  fa  cité. 


L'Sxteneur  apprefi  de  ïa  fomfofité 
^igifi  en  ornement  ^iûute  rarité 
Dont  en  ce  cificle  helas]  ^humambienfe  difforme 
V^'eH  pas  le  monde  [énpqu*^n  cuide)  tont  enorme , 
Tour  s'orner  au  commun  font  donné  d autre  loix 
^'aux  Frmes^grandfSei^neurs  ^'Penerables  %pis^ 
Chacun  fe  dotbtfarerjelon  ïe^aXfj^ract^ 
Le  mondes  le  Diable  au  cœur  humain  fi  place. 


Hic 


Hic  fons  &  orîgo  malorum. 


zp 


Gen.8,sx,     Het  dichten  des  menfchelijcken  herte  is  boos 
vander  jeucht  op. 

1,0.  conception  d(^  cœur  de  l*  homme  eii  manyaife  des  [a 
\eme^e^ 

H  h  Aile 


VVTLEGGINGHE. 

Lie  geneghentlieden  fynin  des  meiï> 

fchenherte,  de  Liefderde  Vreefc;,  deblyfchap 
ende  droef  heytgeliic  Bernardus  (èyc  in  i  ,Ser» 
mone  dejemnils,  Qor  'm  quatuor  affeSitbus  e  H ,  quid 
dili^asiqtiidmetuds^^ndegmdeas^eu  cotrifieris.A^  fijnde  de  voor- 
naéfte  ftreke  van  eê  oprecht  gemoec  ende  volgens  dien  alle 
andere  crenegencbedeniten  goede  of  ten  quaden  ftreckende  ^ 
als  ootmoedichey  ta  hoo  vaerdye ,  niiidicheydtjgiericheydt  :, 
barnaherticheyCjWreetheyt:,  gedoochfacmhcyt:,  hertneckic- 
hcyt,&c.  waer  over  wy  hier  de  v^erelt  in*t  herte  ftellen,daer 
mede  te  kennen  gevende  ,  dat  denwterliickenfchijndea' 
menfcheniet  en  vertoont ,  maer  hccinnerliick  gemoetdaer 
van  is  getuy^ende  geliic  oftmen  feggen  wilde  een  Hoovacr- 
dichmenfchetewerédienafiiné  ftaet  wtwendich  gekleet 
gaet.  den  Koningen  Princen  en  Heeren  is  een  andergewaec 
toegcleydt  als  wel  den  gemeyoen  luyden^  daer  wt  dan  van 
hareHbovaerdyc  niet  te  oordelen  is ,  doch  wel  ten  del  e  van 
de  gene  die  haer  boven  ftaet  ende  vermogen  fiin  tocruftende 
cndcniet  in  'tgcheel  want  het  fo  wel  eend  wacflieydt  als 
Höovacrdyekangerekent  worden ,  devvijle  men  de  herten: 
fvvaerlijck  kennen  kan,alleenliick  eenichfins  (als  door  een 
duyfterglas)  by  de  vvoordenefi  het  gelaet,  doch  God  door- 
grondet  de  herten  ende  de  nieren  geliic  u  Sa^nA^.yJe  Heere 
fprac  tot  Samuelfit  nïetaefyngeftdtenoch  degrootefynsprfoonss. 
ickhebbs  hem  vervyorven^Vunt  het  en  gaet  niet  toe  als  een  menfche 
Ret:een  menfche  jkt  yyat  Voor  oogen  is  j  daerentegem  de  Heere  fies - 
het  herte.   Soo  beflaet  dan  de  v verelt  in  des  mcnfchen  herte  ' 
ende  volgens  dicninicayleefcheliickcn  aerdiçhen  menfche; 
-        ^  "    "  "  "        alk: 


WTLEGGINGHE.        30 

P       alle  boof  heden  ende  quade  genegentheden  die  uy  terÜic  niet 
te  kennen  fiin.  Soodatmcn  met  Ariofto  wel  feggen  mach. 

Si  come  il  Vifofe  monsirafe  ilcdre 
Tal  ne  corü  égrande^egli  aUripreme  ^ 
€  tal  é  in  poeagraùa  aljuojïgnore^ 
the  la  lor  forte  muteriano  tnfiemc  : 
^epo  umil  deyerria  tofto  tl  maggiore  ^  ' 
Staria  quel  grande  infra  Ie  turbe  efireme. 

Wacrt  datmen'thcrte  faegby  Micht  l 
Gelijckmen  fien  mach  d  aengcficht , 
Sulck  die  te  Hove  in  grooter  eer 
Een  ander  laftich  vak  als  Heer  » 
En  fulck  een  die  kïeyn  is  van  macht  l 
Ia  by  fiin  Prince  weynichg'acht  a 
Tc  famen  fouden  hacr  geval 
Verv^jflelcn  :  ende  ccn5  vooral 
De neorigefbu klimmen  op. 
De  groote  vallen  vanden  top* 


H  h  % 


n^es  menfchen  geefi  geftadkh  in  ônruft^ 
Niet  lyden  k,An  des  lichaems  minjle  onluU* 


IN*t midden  vandc  web^int midden  van  het  net , 
Tot  vvelftant  ende  ruft  de  Coppc  fpin  gefct , 
Haer  is  onftellendc,  fich  latende  vervueren , 
5oo  haeft  de  we(p  alleen  den  rand  daer  van  fal  ruercn  r 
Alfoo  des  menfchen  Geeft  geftelt  tot  s'Iichacms  rufiV 
Int  midden  vande  Romp  ontlet  fich  met  onluft  y 
Soo  haeft  het  minfte  deel  van  t  aerdfche  wort  ontnomen 
Daer  nochtans  alles  moet  van  Godt  denHeerc  komen* 


L'efprït  humam  sefmeutfanseelÏè, 
Au  moindre  mal  qui  nous  opOTeflc. 


TOut  au  milieu  des  ref^a^tte^par  k  T€nt\ 
tAu  centre  du  drapeau^  ou  ïaratgne  efi  Tirant 
S'efmutytout  au(jï  toftque  la  hruianteguefpe 
Touche  tantfedement  ivndes  bords  defoncrefpe  : 
tAmfil'efprïrhumah  vtyant  comme  captif 
^Dedans  les  ceps  du  corps ^e fi  ïanguifant^chetify. 
Saandyn  petit  malheuren  quelque  part  te  fiance  ^ 
EncQrque  le  Seigneurie  toutentout  avance^- 


AnimS 


Anima  in  perpetuo  motu, 


m 


;irCor.2,i^ .     Ick  was  nicc  gheruft  om  dat  ick  Tkum  myneor 
Broeder  niet  en  vant. 


Je  nayfoint  en  de  reUfche  en  mon  efprit/auUnt  que" 
k  uaj  trouyé  1  iu  monfrcn» 


H  h  iij 


Hct 


wtlegginghe; 

Et  is  kenneliick  dat  des  mcnfchcn  Geeft  (fiin- 

de  met  het  Vleefch  verknocht)in  gedurige  bewegingc 
fich  onllellende  foo  hacfthet  lichaemof  des  lichaems 
minfte  goederen  aengeroert  worden,even  ghely  ck  de 
Spinne  (  geftelt  fyode  in't  midden  van  haer  net)hacr  is 
onftellende/oo  hacft  eenige  wefpe  ofte  grootc  vliegc 

den  rant  van  hare  wcbbbe  in't  minfte  aenrocrt.  deihalven  leyt  Amb. 

ï.Oft 

^nimtii  fx  c.dyfprh  motu  cognofcitur . 

Dcseefl  wort  bekent  door  de  bewegingc  des  lichaems. 

V  Vant  Co  het  minfte  lit  des  mcnfchen  fchade  lyd  ofc  gequetft  woitp 
is  het  f^anfche  lichaem  door  de  bewegingc  des  Geeftes  onft:elt,  wort  het 
hooft  met  den  fwaerde  gcdreygt,de  haut  door  het  befturen  des  gee  ftes 
ilelt  ûch  daer  voorom  de  flagen  cnde  wonden  te  ontfangen ,  wort  het 
lichaem  vervolgt  de beeneti  door  de  fclve  bewegingc  trachten  dat  in 
bchoudeniffete  brengen,  &c.waeroverde  Gcdvrnchtigen  VV.Salu- 
ilius  Heere  van  Bartas  in  fynen  fcvcnften  dach  der  fcheppinge  wel  feyt» 

U<vn  memhre  naft  toftfouffert  k  moindre  ojfence , 
^e  taut  Ie  de  meurantfouff'refou  tfafoujfrance, 

Deen  lit  heeft  niet  foo  haeft  het  minfte  Icetontfaen 
Oft  alled'ander  me  daer  mede  fyn  belaen. 

Dat  is  naturelijck  ^  voor  fo  vele  het  lichaem  (fynde  met 
den  Geeft  verknocht  aengaec  :  wam  dele  beweghingedes 
Gtc&^s  is  oock  in  onfen  Salichmaker  gefpeurt  ^  geliick  ïoh 
int I .^ . Gap.  2 1 . vers fchrijft.  als  lejus ét gefeyt hadde Wen hy 
her  eert  in  denGeeB:,  ende  betuyghde  endefeji^e.^  yooryvaer ,  ^^oor- 
'ïi:paer  ifiggs  u  k  ^J-  ^^w  '^^'^  ^fr^  '^O  '^^rrtden.  doch  den  men- 
fcheliickenverfwaacn  Geeft  is  niecaUe^ene  beftvacrtindc 

kranc- 


VVTLEGGINGHE.       5a 

irancheden  mifvallen  cnde  vervolgingen  die  hec  lichacn^ 
mochten  overkonnenynciaer  onftelc  fich  daer  en  boven  over 
de  minftctijdeliicke  goederen  die  ontnomen  ofte  verloorcn 
worden,  alfo  dat  Bernardus  in  lïin47.Sermoon  wel  feyt.  . 

^nimit  in  carne  inter  §^mas» 

De  Geefl  is  in*t  vleelch  als  in  de  doornen^ 

Daerwy  nochtans  weten  cnde  behoorcn  te  gcdcticken 
Dat  alles  van  God  komt,cnde  de  tijdeliicke  goederen  voos: 
geene  goederen  gehouden  mogen  wordcn^gcliicPibracfcei: 
welfeyt. 

Les  biens  du  €orps{^ceux  de  la  fortune 
tHefont  f  as  bïem  à  parler  fYOj/retmnt^ 
Ilfontfiiiets  du  moindre  changement  : 
vMais  la  "vertu  demeure  touponrs  me. 

Het  tijdliick  goet,om  recht  te  (preken 
En  is  geen  goetvoor  diede  ftrekca 
Van  t  vvanckele  geval  verftaet  : 
De  deuchc  alleen  komt  ons  te  baet.' 


Belft 


Helpt  uVi^ân  VrUndt  uytfynen  Ujl  l 
üheénckctiéeen  hand  d'mder  yVafi. 

DE  handen  van  den  menfchom'tlichaemteverflerc* 
ken. 
Veel  meer  als  ecnich  lit  geftadicfa  lyn  int  wercken  ^ 
Doch  fy  dan  fyndc  vuyl  door  'tgcen  wort  aengetaft, 
Bey  worden  weder  fchoon  als  d  een  hant  d'ander  waft  : 
Een  voorbeelt  vandc  trou  gelijck  twee  goede  vrinden, 
Elkandren  flaende  by,  haer  niet  verlegen  vinden , 
Het  ly  in  tegenfpoet  oft  eenich  ongeval , 
Den  eenent' aller  tijtden  and'ren  helpen  fal. 


Aimer  réciproquement 
Soulas  ÔÇ  contentement» 


PQur  éijjifter  Ie  corps  plus  qt^aakre  membre  fmt 
Les  mmnSy  qui  la  pks  p^ri  tot^fiours  du-  travail  f  ent , 
LefquellesinfeSiez^par  heare por t^  ordure  y 
D  V»  entreUyementfe  purgent  du  feuillure , 
TraiSi  defidettté  :  ainfique  deux  amis 
^ifimpatiquement  d'yn  cœur  (^  dun  advis 
S4  trouvent  à  tous  temps  J^Vn  l' autre  ajjtfiera  , 
Si  que  quelque  malheur  tant  nel' op f  refera^ 

Mu- 

î 


Mutua  defenfio  tutifsîma. 


0) 


SyrAch,6,     Een  getrouwe  vricntiseentrocfi  des  levenSjWie 
Ca^,i6,v         Qq^  ^jççfl  die  krycht  fulcken  vrient  :  cnde  ge. 
lijck  als  hy  is  fo  fal  oock  zyn  vrient  fijn. 

L' 4m  fidele  ejl  la  medicine  de  la  "Pie  ,  ^  cil  qui  craint 
le  Stigne(*r ,  le  trouTira  f^fenfrochnin  fera  de  mef 

me  fer. 

I  i  Het 


WTLEGGINGHE. 

Etîs  een  out  fpteeckwoordcj  als  deen  hinik 
d' ander  walifco  worden  fjhe^defchoon  ,  alfo  den  een  e 
vrient  den  anderen  helpende ,  foo  gaet  de  vrientlchap 
vaft  endckonnen  beyde gheholpen  worden. Derhal- 
ven feyt  Syrach'  Eert  ghetruowe  vrient  is  em  sier  cke  va^ 
ftiche'jt.endç  is  met geenen gelde  noch  goede  te  betalen,  vol^ 
gens  dien  feyt  «J/f//^«/^ /» /f?/». wel, 

f^mdtia  melior  efi  diviti/s  ; 
De  vricnirchap  is  beter  als  Rijcdom. 
:'  En  de  in  fyn  Ethica'  4» 

i^micus  f^Jebet  haher4  ad  Amicum  tanquam  ad  Je  ipfum  i . 
£luia  amcm  cjt  alter  t^fi. 

Een  vrient  mbi^t  met  fyn  vrient  handelen  alsmcthcmfelvcn:want' 
een  vrientis  des  anders  fclf  ;  daer  by  feggende. 

j'ltles  erga  amicós  efi  dehemus  ,  quales  illos  erge  nos  efi  ^ƒ- 

VVy  moeten  by  de  vrienden  dóen  ghelyck  wy  willen  dat  ons  van 
haer  ghefchicde«     want  foo  Cicero  pro  Planciofeyt. . 

Vetas  efi  lex  iufte  ver  e  que  amiciïi£ ,  vi  idem  amicifemper  velin  t^nec  efi 
AÜnd  amicitia  certiusvmculum^qttamconcenfus  (jrfocietas  confiliorum  ^ 
^  voluntatum^. 

Het  is  een  oude  wel  gegronde  Wet  van  de  ware  vrientfchap^dat  de- 
vrienden  altijdt  eens  willens  f,  n,  noch  daer  is  gheen  vaûer  bandt  des 
vrientfchapsals  de  fàcm-ftemminghe  ende  ghcfellieheyt  van  wil  cnde 
laci,  Endeifo  de  wij  Ce  feggenj  is  de  vrientfchap  de  (iele  ende  het  leven 
des  weerelts,veel  nutter  als  het  vier  ende  het  water/y  is  de  Sonne,  het 
öcunfelcnde'tfout  on  fes  levens  ,  want  Tonder  de  felve  iffer  gheen 
vi:cucht,ottderhout  noch  fmaeck  int  leven,  ende  alles  ]§>  i  n  du  yfterniflCj, 

gelijck 


WTLE  GGÎNGHE.        ^z 

geliick  Aupfft  de  amie,  fey t 

Solem  è  mtindo  toUunt  qui  tolîunt  amcttiam^ 

Die  de  vrientfchap  wcch  ticmen  berooven  de  werelt  vandc  Sonnc, 
jade  vrientfchap  is  alleen  genoech  om  defe  werelt  te  behoeden  :  want 
foo  fy  over  al  macht  hadde  (oude  men  geen  wetten  hoeven ,  die  maer 
gheftelt  fy  n  als  de  tweede  middel,by  ghebreccke  van  vrientfchap ,  om 
door  der  felver  macht  de  menfchen  te  dwingen, tot  het  gene  fy  vry  w^- 
lich  door  d  e  Liefde  be!ïOoren  te  doen,  hier  over  fey  t  Ariftoteles  dat  de 
goede  wet  gevers  meer  forchs  gedragen  hebben  over  de  vrientfchap, 
als  over  de  Juflitie  daer  byfeggende,Z>;<?^.  ƒ.  Libro, 

K^mtcüs  vna  anima  ejlin  daohusCor^oribus. 

Een  vrientiseen  ficlein  twee  lichamen  woonendc: 

Van defe  vafte  Vrientfchap  hebben  wy  vele  treffelijcke  Voor  bcel- 
d en,  als  van  Achilla.  Ptjthias  endc  Damon.  waer  vanfeer  treffelijck. 
I.V.  Vondelein  fijnen  gulden  winckel  verhaelt,ende  meeraiidere.on- 
der  alle  van  Damon  ende  Euridicm,  wekker  vrientfchap  ick  voor  de- 
fcn  vergeleken  hebben  by  die  van  mynen  mede-vader  V  V.  B.  onder 
defen  klinckert, 

I>4f»ö;?  viel  onverhoets  int  duyfler  over  boort , 

Als  hy  met  iijnen  vrient  t'Athencn  foude  varen , 
Roepende  elendichlijck ,  mits  in  de  foute  baren 
Door't  ftoken  vande  wint,  hy  by  na  wasverfmoort  : 

Als  nu  Euridi£usfyv\s  vricndts  ftcm  hadr  ghehoort , 

Ontfpringende  uyt  den  flaepihem  felfs  niet  focht  te  fparcn , 
Maer  fprong  hem  naerin  ^ee^om  Damon  ic  bewaren  : 
Vel  bracht  oock  fyn  opfer,door  hulpe  van  een  koort. 

O  trouheyt  ongehoortjW  ie  kan  doch  wederleggen , 

Dat  geen  fokofteliickjuweel  noch  pant  men  vindt. 
Als  een  oprecht  gemoet  van  eenen  trouwen  vriendt. 
Loop  dan  (na  Chus)  Peru  en  andere  Landen,dreggen, 

'Tgout  Diamant,Corael,cn  *tgene  u  wijders  dient, 

Ickblijfhicr  by  Éar  tiens  die 'tuwacrts  is  gefint. 

lil  'Alk 


Sy  met  dancbaerhyt  geloont. 

GHy  ondanckbarcjdie  verachtende  de  Wetten , 
Op  geene  weldaet  (ugefchiet)  en  tracht  te  letten  : 
Siet  wat  den  Sperwer  doet,  diefiindefeer  verkour. 
Een  heete  muffe  dicht  aen  fiine  borfle  hout , 
Die  hy  dan  vliegen  laet  :  en  vliegende  is  dacr  mede 
Aen  d  ander  iljdewcch,  wijt  van  deielveftede 
Op  dat  hy  onverfins  de  fel  ve  muffe  niet 
Hcrgrijpe  :  mits  die  deucht  hem  daer  v^n  is  ghefchier. 


Ne  mettez  iamais  en  oubli 
Le  bieivfaid:  de  toii  ami. 


IK  gut  qtii  acceftez^^  c^  nohftr'^anï  les  lolx 
Ne  rende^{cûmme  il  faut  )  tont  autant  qt^e  tn  doïs^ 
Voy  que  f aiSi  t  E fp  revier  ayant  tenu  fous  l'aile 
^sttr/ourmenterfonfeinja  chaude^  a j^ereiïe  ^ 
L'Hjy  redonne  les  champs ^^  d*Vn  roi  different 
S'efloïgne  tant  qùilpeut^du  chemin  qtieUe  prends 
t/ifîn  qua  l*  advenir  dans  la  chair  tremblotante 
^e  l'ojèau  bien-faifintja  böucheilnefanglante. 

Benefi- 


Bcnefîcij  acceptî  memor  efto.  35 


Vergeet  niet  der  weldâdicheyt  ende  gedeelfàem- 
heyt:  Want  met  fodanige  offerhanden  behacgt- 
menGodt> 


ISle  wettenen  Mi  la  beneficence  ^  communicuîm  :  car 
1)ku  frendfUiJir  à  îds  facrifias. 

liiij  De 


yVTLEGGINGHEr 

E  onderfoeckers  der  naturen  fchrijve 
Î  dat  de  Sperwer  verkoiit  fiinde  eê  muflche  fict  te 
^  grijpen  diehy  (dewijle  fy  heet  van  naturen  is  ) 

._..   voor fiineborft hou tjtot dat hy  betcrniflege- 

voelt  cnde  die  daer  na  lact  vliegen,fich  beghevende  naer  een 
ander  geweft  ,  op  dat  hy  de  fclvenict  weder  en  grijpemits 
hetgoct  hem  van  de  felve  muffe  gefchiet^,  ftreckendedic 
voor-beelt  om  fulcke  tot  danckbaerheyt  te  vermanen  die  de 
weldaet  (haer  gefchiet)  vergeten  ^  die  leyder  ,  in  de(è  onfe 
eeuwe  in  fulcken  overvloet  fyndat  het  voor  den  milde  goct-^ 
willige  een  grouwelis:daermcn  nochtans  klaerliick  fiet  dac 
de  oude  d'ondancbaerhey  t  boven  alle  andere  gebreken  ver- 
acht hebben,  geliic  oock  P.  mim.  feyt 

^mratohomine  nihil  f  eius  terra  creat, 

D'aerde  brenghtniet  fnoodcrs  voort  als  een  ondanc- 
baer  mcnfche* 

JEnde   ^inülianus  declam.  p^ 

éM  aximnm  omnium  *uitiorutnfi^um  eB  ingrmtudo , 

D'ondancbaerheydtishetgrootfie  teecken  aller  on- 
<leuchden. 

Ende  geliick  Senecu  feyt. 

Ermt  homicide  j  Tyrannie  fures ,  aAduherj^raftores , 
Sdcrdêgi^froditores  :  infra  iHa  omnia  wgratus  eB , 
Nifiquod  ifta  omnia  ab  ingrato  a^jimoftunt^Jine 
^oyix  ullummagntmfmnus  nccrmt*  Dat  is 

Daer 


WTLEGGINGHE.       jd 

Daerfullcn  moordcrs  fyn  Tyrannê  ofte  dwingelanden  ^ 
dievcDpOverfpeelderSjroovcrs  jKcrcken-fchenders  verraders: 
doch  een  ondanckbaer  menfchc  is  beneden  die  alle  ,  ten  fy 
men  Tegge  dat  die  alle  uyt  een  ondancbaer  gemcet  onftacn  ^ 
fonder  'cvvelc  qualiic  eenich  groot  fchelmftuck  opgekomen 
is.  daerom  betametons  (geliick  Hefiodus  feyt)  de  vruchtba- 
re ackers  te  flachten^die  veelmeer uytgeven  als  fy  ontfangcn 
hebben,  alfoo  worden  naeót  verthoonc ,  om  dat  de  reyne 
vrientfchap  een  open  ende  onbevleóle  herte  is  thoönendc 
ende  twee  die  wederkeeren  alsd  eene  komtom  te  bethonen 
dat  het  eerliicker  te  geven  is  als  te  nemen  ende  eene  vriendc- 
ichap  twee  waerdich  is.  de  Heere  (elfs  (geliick  Paiilus  feyc 
A6t.  20.Cap)heer^tgerprokendâthetfaliger  isteghevenals 
te  nemen  ,  foo  gelijct  oock  Ifocrates^addeme.  d  ondanckbarc 
menfchen  by  de  vremde  honden^diealtijt blaffen  :,  knorren, 
ende  by  ten  wat  vrientfchap  men  haer  doet*  eyndcliick  ghe- 
InóiStobeus  fchrijft. 

Jngratm  quifiuts  efi  ,  is  mdoremïnmodHm  Deosparer.ies 

gr  patriam  negil^t. 

Wie  ondanckbaer  is,  is  Godt ,  d  ovcrheyt  y  dcn^oudcrea 
snde  het  vaderlant  verachtende  ende  vergetende* 


VÜ^ 


wie  fyn  meier  heeft  ^efo^en 
Wort  beq$t(tmer  ofgetoghen* 


GHy  moeders  wreetenmal5mctwacrdichhierteleveï 
Die  uwc  kinderkens  geen  onderhout  wilt  geven , 
Hoc  kondghy  doch  elas  !  hun  v  veygeren  de  borft. 
En  by  een  vreemde  min  haer  fchrcycn  ficn  van  dorft  * 
Aenfict  de  Zee vos,die  door  liefd  en  onbedwongen 
In  haren  buyck  ontfangt  haer  teere  fvvacke  jongen , 
Hun  vindende  in  den  noot,en  foo  bereet  'm  Zee 
Voor  eens  te  baren  lij c,  wel  hondert-mael  de  wee. 


L'Education  profperc 
Aux  mamelles  de  la  Merc. 


M  Eres  Us  ]pot4yezy0ffs,pâuve^âuSyO  cruelles  î 
Refufir  à  Vos  fils  Vos  nourrices  mammelles  ? 
*Tms  que  de  maintfoiffon  le  pitoyable  f e'm , 
Reçoit  de  fi  s  petits  le  tremblotant  efein , 
Sentant  cent  ^  centfois  dans  Uperfe  marine 
four  mefme  enfantement  le  tour  ment  de  Lucine, 
Entre  autres  le  Kenart^  Charitable  poison , 
Le  montre  naïvement, te  donnant  ta  kfon. 


Ma- 


Materna  cducatio  falubris. 


57 


Sjrdch.^S,     'Ç^el  dicn  die  ecn  vernuftich  wijf  heeft. 


// 


^ienheurguxe!îceluj)/qui  habite  ayec  ipne femme e, 
mduf» 


è^i* 


Kk 


•lArii 


WT  LE  G  GIN  G  HE. 

Rlfiotelesde  anim,  i^.feyt,  Confuetum  eB  ^frminar 
folkitasep  cirafiiioshti  is  een  out  gebruyck  dat 
de  vrouwen  forge  dragen  voor  hare  kinderen- 
ende Colum.  Lib.7  J 

Lac:>(^  ih'mtm  maternus  lange  mdgis  ingenij^  incrément  (t  cor^ 
forts  augenthtt  raelc  ende  des  moeders  Geeft  verméeren  dea- 
invloet  des  verftantsendemaedhetlichaem  krachtiger. 

So  kytooc^ liitarchiij  in  fiin€  handelinghe  overhec  op- 
brengen der  kinderen.  Ickfegghe  dat  het  noodichisdatde 
moeders  hare  kinderen  met  melc  voedé  en  dat  fy  felfs  haer: 
de  borften  geven. wan c lyfuHenfe  met  meerder  genegenthcyc  : 
forge  ende  naerfticheyt  voedensgeliic  de  gene  die  haer  innei:- 
liick  beminnen  van  hare  teerheydt  af ,  daer  de  minnen  cndè 
voefters  maer  een  by vallende  eadc  geen  natuerliicke  Lietde  ' 
dragen^als  de  gene  die  alleeneliic  minnen  voor  den  loon  die  : 
fy  ontfangen.De  nature  felfs  leert  ons  dat  de  Moeders  ghe- 
houden  fiin  hare  kinderen  (die  fygebacrdt  hebben)  felfs  te 
fuygen  te  voeden  ende  op  te  queken  ,  want  tot  dien  eynde 
heeft  fy  alderhande  Dieren  (die  jonge  voortbrengen)  tot 
voetfel  melc  gegeven,  ende  de  wijfc  voorfichticheye  Godès^ 
heeft  de  vrouwe  twee  tepels  gegeven^op  dat  fy  (fo  (y  quamc 
tweelingen  te  baren)  twecmelcrfprongen  hadde  ^  om  hacz 
beyde  te  voedê^daer  en  boven  (IiUeafy  bare  eygene  kinderea 
meer  Liefde  toe  dragen  ,  want  famen  gevoet  te  fiin ,  is  als 
ecnen  bande  >  die  de  gcnegentheyt  ende  gonfte  vcrknocht^at 
foo  dat  felfs  de  bceften  qualiickte  vreden  fiin ,  alfmen  haet 
Ïchcy t  van  de  gene  daer  fy  mede  opgevoede t  fiin, 

Soo  t 


-o 


WTLEGGINGHE.        58 

Soo't  doch  nictdocnlijck  is  mits  cenigcfwachcyt  ofte  kranckhcydt 

.  die  fy  hebben,oft  om  dat  fy  genegen  fyn  ftracx  weder  andere  te  ontfan;» 

^cn^moeten  fy  ten  minften  ooghemerck  hebben  te  verkiefen  de  befte 

voefters cndc  minnen  diemcn  vinden  mach,  devvijle  dekleyne kindc- 

xcn  de  zeden  met  het  melck  indrincken»  Over  fulckewreethcydt  der 

Viouwcn,die  hare  kinderen  niet  ruygen,daer  fy't  nochtans  konn  ê  doen 

géliick  men  leyder  5  hedendaeghs  ghenoech  vint ,  roept  de  Philofoph 

Favorimjn  A  Gdl.Lib.i z.CApéi . ^^ujd eH enimhoc contra naturam  /^. 

ferfecium  atqtte  dîmîdiatummamsgenus.feperiffe,  acftaîim  abfeabieciffe  f 

■  aluiffe  in  vtero  fdnguine  fuo  mfcioquid.qued non  videzet  :  ncn  akrenuncfuo 

fifïe quodvideat;  44m vivcmem^iAmhomine-m  ,  iam maïrisAfficia imfU- 

ramcm  ?  é'c* 

VVatisdateen  tegen-naturich  endeonvolmaeâ:weren  gcbaerdtte 
.hebben  eade'tfelve  ftracx  te  verwerpen?  in'tlichaem  met  haer  bloet 
gcvoettc  hebben,ickwete  niet 'twelckfy  niet  gcfien  heeft ,  ende  met 
haer  melck  niet  te  voeden  'tgene  fy  fiet^nu  fijnde  lev^ndich,  een  men- 
f chc  endc  die  des  moeders  fch  uldigë  plicht  is  aenroependeï&c.alfulc- 
ke  moeders, worden  hier  voorgheftelt  de  minneJijcke  vilTen  die  hare 
Jonge  in  noodt  fiende  infwillighen,  endc  herbaren,waer  van  een  is  de 
ZtevoshiertoteenSinne-becltgcfteldtjdacrvanTondeletjinfijn  13. 
Boec  10.  Cap.  Schrijft.  <îe  Zeevos  heeft  een  langen  ftaert,  is  loos  heeft 
eenen  ftercken  reuck  in't  jagen  geliick  de  lant  Vos  foo  daer  eenich  ge- 
vaer  voor  handenis,neemt  fijne  jonge  tot  iich,bewaertfe  in  den  buycj 
^ndc  'tgevaer  over  fynde  gceftfc  weder  uy  t. 


K>  a  Vo(ff 


Voor  rnyfehén  tn  de  mtjm  ] 
Ïck^ int  duyBep  licht  en  fchtjne^ 

DE  Kukuy'tgroote  licht  der  oefenende  Vlerckcn 
Waer  by  men  in  den  nacht  kan  lefen jfchrijven  wer^ 
ken , 
Niet  voor  fich  fel  ven  hout ,  noch  voor  fiin  nut  alleen 
Macr  mildelijc  is  tfelfd'  uytdeylende  int  gemeen  : 
O menfch hebt ghy  vernuft ofc  wetenfchap  int  leven , 
Godt  heeft  u  'tfelve  niet  voor  u  alleen  gegeven 

Deelt  den  bekenden  me  den  broofen  komt  te  bact 
Tlicht  op  den  Kandlaer  fee  niet  ond'r  een  Koren-maet» 


Voftre  illuminatïon 

Soft  pour  vous  (5c  ta  maifon, 


LtA  Cukuyefes  jeux  ^ It^m'matres aites , 
^ont  on  ce  petit  fervir  en  place  de  chandelles 
tA  lire ,  tra^yailler^  faire  ce  (p'on  Veut 
Ne  referVe  pourfoy^aim  donne  ce  que  peut  : 
%Jotis  qui  ayezjeçeu  l'efprit  ç«f  lafcience , 
Jnfiruife  tonprocha'in^  ne  refufi  ajjftîîance. 
'    Le  Seigneur  tillujîra  pour  mettre  ta  t larté 
De  f  us  le  chandelier  non foub  s  Vn  muy  de  UL 


Pr© 


Pro  me  &  notfa. 


19 


Math.s,     Een  licht  wort  niet  otiftejcen  om  onder  een  koren 
'  ^'         mate  gcflelt  te  worden  :  macr  op  den  Kandelaer. 


On  n  allume  f  oïnt  la  chandelle  f  om  la  mettre  fous  yn  boif" 
feau^  mais  fur  le  chandelier. 


Kk  iij 


Pç 


VVTLEGGINGHE. 

S'"'f?^^  e  Kukuyeiseenkleyn  vogelken^fijn- 

^  yï  de  dit  kleyn  Dierken  een  wonder  der  natuerea 
^f^h  cnde  Koningh  der  by  nacht-lichtende  Dieren  : 
^  :?€^  want  fo  Oviedo  datbefchrijft  in't  15.  Boec  van 
iiineïndifche  Hiftorie  in't  S.Gap.is  het  niet  groocer  als  eené 
duym^heeft  twee  ftercke  herde  vkughelen  daer  onder  twee 
teere  vlercf  kens  diebeneven  hare  oogen,hchtende  als  kaerfe 
£0  vele  lichts  ghevcn ,  datmcn  des  nachts  daer  by  kan  fien  te 
wercken  Jsfen  ende  fchrijven.  €nde  foomen  daer  van  (es  ofte 
fevenverfameltjgevenfulcke  licht  als  ofter  een  tortfeftont 
cnbrande^welis  waer  datmen  diemetgewclt  niet  houden 
mach  als  gevangen  want  alfoo  verliefen  fy  haren  glans,  de 
Indianen  haer  dcoogen  ende  de  borfte  ftrijckende  met  ee- 
nich  mengfelvan  dcfe  vogelkens  blincken  by  nachtein  hare 
danfenendevermakelijckheden  als  oftfy  vierige  vlammé- 
de  geeften  waren.hier  van  fchrijft  mede  A>  Ortelius  in  lyn 
Caertboeck  ende  Bartas  in  lyn  5.  Dach  der  fcheppinge  met 
de(è  woorden. 

Voy  CardanteCuktiye  es  eff  dignes  not^eïïes 
^orte  deux  feux  ah  front  g^  deux  feux  fopts  les  ailes 

L'  ejgmlle  du  brodeur  aux  rais  de  cesflambeaus 

Souvent  d''^n  iiSi  %oyd chamarre  tes  rideaus  : 
tAux  rais  is  ces  brandons  durant  la  nuici  flus  mire 
L'm^emeux  tourneur  polit  en  rond  lyyoïre  3 

tA  ces  rais  lujùrier  reconte  fin  threfor^ 

^A  CCS  rais  lefcriyain  conduit  fa  f  Urne  d'or  4. 

De  heldre  Kukuye  op  de  nieuwe  fpaenfche  ree , 

Twee  vlammen  draegt  int  hooft  en  onder  d  oxels  twee: 


WTLEGGINGHE.        40 

By  dit  fchoon  klare  licht,  by  defe  fchooiïe  vuren 
De  konftcnaer  wel  kan  een  Konings  klecc  borduren  ^ 
By  'tfchijnfel  van  dit  licht  in't  duyfter  vanden  nacht 
De  drayer  van  YvoÏr  heeft  menich  ftuc  gewracht , 
De  woeck'raer  by  dit  licht  teltmcnichmael  fiin  fchijven;, 
Des  fchriivers  guide  pen  int  duyfter  mede  fchrijven* 

Ende  al(b  dit  kleyndierken  dit  fiin  groote  licht  niet  voor 
henn  felven  alleen  is  houdende  maerfiinc  bekende  daer  van 
mede  deylènde;  dient  dit  voorbeelt  tot  een  vcrmaningeallê 
den  genen  die  eenige  gaven  ontfanghcn  hebben  hare  naefte 
daer  van  mede  te  delen  ^  gelijck  wy  hiervoor  mede  gheieyt 
hebben  in't  13 .  Sinnen-beek ,  ftaende  ooc  hier  den  leerelin- 
gen  te  bemercken^datgeliicmen  defè  Vogelkens  niet  houdê 
mach  alsgevangen,mcn  oocalfodelecraerstotgeen  onder- 
wijfen  dwingen  mach ,  want  demildicheyt  hun  daer  door 
ibe nomen  wort,  ende  volgens  dien  geÜic  Horatm  lèyt. 

OmnibuihocrvititsmeBcantonim  ,  int  er  amicos  ytmn^ 
quam  indtfcmt  ammum  cantare  ,  ^^g^ij_y  Jnjujjinm^mm 
leftffant^ 


By  de  Sahgers ,  over  aÏ  5 
Ditghebreck men  vinden  fal^ 
Dat  fy  niet  en  willen  finghen 
Alfinen  hun  daer  toe  wil  dwinghen  : 
Dochvvel  uyt  vrywillicheyc 
Sija  s'altyt  daer  toe  bereyr,. 


tUichdem  dat  gheen  mît  én  keft 
ïnf^ü  vyerc  onbSÏich  ^fneeft. 

ïlt  ghy  *cbegonnen  vverck  volvuren^ea  mcelüftcti 
Den  arbeyc  vatten  aen/oo  moet  ghy  romtijtsniftcns 
Vermakende  den  Geeft  ,  opdatghymoochtbc» 

ftaen 
Verfwaâ:  fynde  en  vermocyt  blijft  alles  ongedacn  : 
Deboochdie  doorgacns  blijft  gefpannen  opgetogen , 
Omfchieten  men  niet  lang  en  lal  gebruycken  mogen, 
want  hy  daer  door  verflapt.geen  pi)len  meer  en  fchid 
In't  voorgeftelde  wit ,  hoe  wel  de  Schutter  miól* 


Larc  trop  tendu  &  prompt, 
Toft  fe  gafte  &  fe  rompt. 

Efofer  quelque  fois  f  ent  donner  Avantage , 
^uigayement  Voudra  parfaire  fm  ouvrage 
Haleine  reprendra  pour  f  arvemr  au  bcut  ^ 
Eflant  debdité  ne  fait  on  rien  du  tout  t 
L'arc  qui  fans  débander  pour  tous  les  jours  on  ptefe 
Le  but  natacquera^  bien  que  l'archïer  ne  cefe^ 
Le  corps  bien  repofé  on  met  le  lendemain 
Beaucoup  plus  dextrement  en  befoigne  la  main^ 


R 


Quod  caret  alterna  requîe diirabile  non  eft.    ^i 


Trov,24,      Ghyfultcenwcynich  flapcn,{luymcrcn€nd€  de  handen 
S^.  'tfamcn  leggen .  ppdatghy  ruftet. 


Vous  dormîrezyn  f  eut  y  f  venant  yn  petit  fommil ,  pls^ 
jatit  Iti  mains j  pour  repofir. 


hï 


m 


WT  LE  G  GIN  G  H  E. 


A  het  out  fpreecAVOorc  ^  Den  boghe  mach  altijât 
metgefsfitnnenfyn^  is  ditSinnen-becItgheftelt," 
tot  eé  bewijs  dat  de  menlche  fonder  rufté  niet 
bePcaenkan,maerdatfy  hem  hoochnoodich 
is  mits  de  broof  heyt  fiins  lichaems.  w^r  ovcr 

£hiod  caret  alterna  remie  durahile  non  eB  3 
Hec  réparât  yires  fejlaque  memhra  noyât  ^ 

Aile  t'geen  de  rude  derft ,        • 
Kan  niet  duren  en  verderft 
Ruft  verfterct  de  kracht,  de  reden  j 
En  vernieuwt  de  moede  leden. 

Ende  W.  Salufim^  in  fynen  7.  dach  der  Scheppingç. 

he  champ  qui  qtielqtics  ans  démettre  comme  en  friche 
^mnd  il  e  H  refemé^fa  ici  Vn  raport  plus  riche. 

LefleaVe  pour  un  temps  par  l'efclufe  arreHé  j 

*Tonfêpliis  roidementfonflot  précipité  : 
L'arc  qui  pour  quelques  iours  defincordé  demtnre  y 
Enfonce  p lus  ava  nt  la  mortelle  blefeure  ; 

LefouUardau  combat  re'^a  plus  furieux  y 

(tAïanC  y  H  pea  couyé ,  lejomme  dans  fes  yîux  : 
Tout  de  mefme  ce  corps ^  qmndpour  reprendre  halme 
il  vit  en  doHX  repos  V«  tour  de  la  fepm:ime , 

Ses  ficultezrajiembk ,  ^  met  le  lendemctin 

beaucoup  plus  gaj<,mcnt  en  befongnefi  main» 

^Tlandc 


WTLEGGINGHE.        ^t 

'Tlant  datmen  cenich  tijc  fal  braec  en  ledich  houwen , 
Een  overvloedich  zact  lal  geven  int  herbouwen , 

Het  water  voor  wat  tijts  gehouden  voor  de  Sluys:, 
Veel  ftercker  vallen  fal  en  maken  meer  gcdruys. 
Den  booch  die  dachen  nacht  gelegen  heeft  ontlpannen 
yccl  flercker  door  de  drift  lal  quctlcn  ende  ontmannen  : 
De  krygfmantotden  ftrijtfalgaenmet  meerder  lufl: 
Soo  hy  een  wiile  tiits  te  voren  heeft  geruft. 
Dit  lichaem  oock  alfo  geen  lufl  en  (al  ontbreken 
Soo*t  vieren  mach  geruft  den  cenen  dach  der  weken 
T'verfamclt  (yne  kracht  veel  luftiger  fich  vint> 
En  met  veel  meerder  vliits  te  werckcn  weer  begint. 
Oock  foo  fèy  t  Oyiditu,  5  .Her. 
Arcus  ^  arma  tm  ühïfunt  mutanda,  T>iar^ 
Si  nunquum  cejjes  tendere,  moUts  erit. 

Leeft  met  u  fchu t-ge veert  gcliic  Diana  doet, 
Gefpannenfiindealtiit  den  booch  verflappenmoet. 
EndeSeneca, 
D  ïtur  ali(jUindo  otium  quiefqne  fejfis , 

Men  moetaltemetdcnvermoeydcnwacledich  tiits  ende 
tufte  gonnen»  ende  in  fiin  boec  de  tranquiltute  anim. 

T^^Jciter  ex  ajjiduitate  Uhomm  animï  hsbetatio  quiedam  ^ 
iangor, 

Wt  den  gedurigen  arbcydt  fpruyt  ecnverftomtheydtdcs 
Gecftes  endefwacheyt. 

L 1  2  Gk^ 


Ghel^adich  hen^len  V^n^  den  fuis 
7)U  niet  ruolhen  niet  vvaerdich  is. 


ICkfitte  nictgedulcomecnich  vifch  te  vangen, 
Dies  miine  hengelroe  gcftadichliick  lacc  hangen  ^ 

Want  daer  ie  niet  vermoed  dat  yct  te  krijgen  is  ^^ 
Dacr  fwermet  in  den  kolck  daer  byt  de  mecfte  vis  i 
Soo  moet  fuick  vlijtich  fiin  in  arbey cende  waken 
Die  tot  de  vvetcnfchap  oft  cenich  goet  wil  raken. 
Volherden  alles  geeft  :  verliefende  den  moet 
Geen  eerc  rocn  verkrijchc  noch  wetenfchap  noch  goet^ 


La  Diligence 
Palïe  fcience*. 


ENpdti^nce  a^s  ^  pour  prendre  dupoijî<>n^r 
(jntintHÜement  eBends  mon  hameçon , 
Car  U  OH  (jpielejuefoïs  d acquérir  on  ne  penjè 
Setrouyehienfouyenipoï^onen  abondance  : 
diligence  ^  labeur  des  bietjsfah  am^ffer,  y. 
Et  lafcknce  <^eut  teftudefans  ce  fer , 
Ter/èverer  faiSi  tout^  en  perdant  le  courage ,' 
Lesriche^ajçayoirç^  l*  honneur  on  engage^ 


Stm< 


I 


Semper  tibf  pendeat  Iiamus*  ^3 


PfaljzS»     Ghy  fuit  ughencrcn  met  uwer  handen  aibcyt  :  wclughjr 
^,  hebt  het  goct^ 


Tu  mangeras  le  labeur  des  tes  mains  :  îufiras  hien  heti^ 
nux^  bien  te  fer  À. 

Lliij  Dit 


VVTLEGGINGHE. 

It  Smneivbeeldt  ghenomen  uyt  het 
ipreeckvvoort 

Sempertih't^endeathitmuSi 
^uo  minime  er edis gi^rgite  ^Miserk, 

Gcftadich  velt  u  hengcl-rocd , 
T'vis  bijtdaermcn  minft  vermoed. 
Vermaent  ons  dac wy altiidt  naerftich  en  vliicich  wefen 
moeten  in  den  arbeyt,  Ib  vvy  cenich  goet  verkriigen  willen, 
oft  tot  wetenfchap  geraken. ie  voege  hier  by  de  wetcnlchap, 
want  wie  met  hare  finnen  wercken  arbeyden  mede  geliick 
%At^u/i.deope,monScyt 

Laborant  etiam  qui  mente  oferantur. 
Derhalven  (èyt  Sophocles.  ^ 
DÜigentiafubijmntur  omnia^ 
Alles  wort  de  naerfticheyt onderworpen. 
E  n  de  Hepodus  apttd  Bob. 

Operando'^mfecuniopfiunti^ditei  :  at  que  Uborans  multo 
magis  amatur  a  Dijs, 
Werckende  windt  de  man  ghelt  ende  vvcrt  riick>ende  de 
vvercker  vvorr  des  te  meer  vande  Goden  beminde,  volghens 
dien  geliick  ^arro  de  re  rufi,  feyt* 
Tyijfacientesadmvant. 
Godt  helpt  den  doende. 

Oock  fo  is  de  menfche  tot  den  arbeyt  geboren  den  wek- 
ken 


VVTLEGGIHGHE.        44. 

ken  fb  hy  ontvlieden  wil  3  foo  doet  hy  niet  'tgene  hen:i  toe- 
ftact  te  doen.  fijnde  een  bevel  GodeS;,daer  hy  feyt  Gen.j.  r»V 
fv^eet  uyyss  itenfchijnsjlihghy  u  hroot  yyinnsn}\\tx  op  feyt  Sem- 

V^on  ejï  vlri  timer  e  fudorem, 
Hcc  fvveet  te  vreefen  is  geen  mans  werck. 
Soo  hebben  oock  onfe  voorlaten :,Patriarchen  cnde  Apo- 
fielen  hare  handen  aen  den  ploech  geilagen  ,  geliick  Tatiius» 
j.Cor.^  Il'  ^ndevvy  arbeyden  ende  Wrochten  met  onje handen: 
tndci.Thefs.'^.S.Wy  hebben  ooc^gheen  broet  gegetenby  niemant , 
tn^er  hebhen  met  arbeyt ende  moyte  mcht ende dachgheWrocht,  So 
feyt oocSalomon in fiine proverbial 2.  Cap.  loyers, Setzen 
rverp-iymelt^icken  geluSiJynen  handel  met  :  daeren  teghen  een  vlijtich 
menjche  vyort  rijene,  derhalven  feyt  Syrdch,  s 3  .Cap.  drijft  uyyen 
knecht  ten  arbeyt ^  dat  hy  met  ledichga,  hout  hem  ten  arbeydefoo  hebt 
ghyrufie  y  an  hem,  endeghcliick  Chrijofiomm  yJHfer  vMath  hjm. 
48.feyt. 

.  Laborantibus finis  dulcù  eji, 
Den  arbeydenden  is  het  eynde  foct» 


Die 


^ie  de  (uyardy  aencleVân 

V  Vort  geen  eer  en-  kroon  gegeyem-. 


GHy  Luyaert,  op  dat  ghy  u  leffe  nicde  Iccri:  ^ 
Gaetnade  mieretoe,ofï  tot  den  Egel  keert: 
D'cen  d'appelen  vergaert  op  fy  ncn  i  ug  geladen , 
Een  d  ander  'tgraen  vervoert^om  s' winters  hun  te  {aden 
Dcluyerdij  onftelt  de  leden  en  'cgemoet , 
Leert  bedien  met  gequel  ofttreurich  vaften  éotv 
Geen  meerder  onluft  is  op  aerdcn  te  bejagen , 
Want  haergefpelen  fiin  oneyndeliicke  plagen. 


p 


La  morne  parefïe , 
Trefgrande  deftrefle. 


tArefieu^fi  tu  nueux  apprendre  ta  leçon , 
Va  f  en  à  la  fourmi ,  ra  ten  à  ïheriJ!on 


CeHuy  cy  de  fin  dos  raW  les  fruits  d'automne , 
L'autre  les  fruits  deBé  de  fa  bouche  mignonne  , 

tAfin  de  'viBuailler  pour  la  froide  fatfon 

Ceftuy  cyfon  logis  ^  C  autre  fa  garnifon, 

^en  tant  de  fatOnreté  tant  de  mal  (^  detrejfe 
Namgnne  en  ce  terroir  ^que  la  morne  pare  f  e. 


Igna- 


Ignavis  nuUa  corona  datur.  45 


Pr$v,6.^l    Lact  uwen  oogen  niet  flapen  noch  uwc  ooge-k^ 
d'ren  fluymeren. 

2^e  domefomtfimnc  à  tes  mx ,  mfomtneiU  tespati^ 
fieres» 

Mm  Nâ 


VV  TL  EG  G  ING  H  E. 

A  het  voor-beeldt  vande  mf ere  ende 
d  Egel  die  voorgcfteltwprden  in't  ftuck  vande 
naerfticheytende  de  huyf  houdinghe  werden 
de  Luyaerts  te  werckcn  vertnaenc.  'gcliicSalo-. 
mon  in  fiine  (preucken  ^  Ó.Cap.  6.  verfkcnfeyc. 
G  net  benen  tot  der  Mtermghy  tHjaertsfist  hare  weghen  aen  ,  ende 
leert, hoe  wel  dat  jy  geenen  ^'orH^noch  hoopman  noch  Heer  e  hebhen  x 
foo  bereydenfy  haer  broot  in  den  Somer  ende  ^ergétderen  hare  ff  ij fe 
inden  oogHJooe  lange  legt ghyluyaert  ?  yvanneerwilt ghy  ofHaen 
rvan  uvipenjldfe  ?  aengacnde  de  wackerheyc  vsnde  nnicrc  daer 
van  fchrij  ven  ,  Tünius^AriHotelesy  JEliamts  cndc  FlutarchusSy 
is  fuynicb:)drâegt  forge  ende  heeft  goede  memorie,  eerfteliic 
knagen  fy  alle  het  graen  dat  ly  onder  de  aerdc  verbergen  op 
dat  het  niet  en  fchiete^is  het  grae  te  groot  fy  bijtent'  acn  ftuc- 
ken,ende  fo  haren  voor-raet  nat  geworden  is  door  den  regé 
oft  anderfins  treckcn  fy  dien  wt  ende  drogen  hem.  de  Mane 
vol  fijndearbeyden  fy  nacht  endedach,ende  hare  volherdin- 
ge  in  der  arbcyt  is  fo  groot  ^  datmen  hare  voecftappen  op  de 
herdefteenen  (daer  fyghewent  fiin  over  te  loopen} kennen 
kan,fy  begraven  ooc  hare  dooden,  fo  vergaderen  ly  dan  des 
Somers  de  vruchten  die  haer  des  winters  tot  hare  (pijfe  ende 
onderhout  dieaftich  fiin  geliickH^r^/'/W  in^  Serm. 

parVuUa  nttmex(^mplo  e fimagni  formica^  laboris  x- 
Ore  trahit  quodcurriquefoteB  at  que  addit  aceruo 
quemfiruitjoatidignara  ac  non  incautafuturj^ 

Vangrootenarbeytis  een  voorbeelt  'tkJey nc mïcrkctty 
So  vele  hec  met  dea mont  kan  trecken  voert  dit  dierken 


VVTLEGGINGHE.        ^6 

By  fiinen  koren- tas  :  wel  wetende  vooral 
Dat  na  de  foete  tijc  de  winter  komen  fal, 

Ende  belangende  d  Egc\kytFlf*tarchf/jmCnnt  handclin' 
ge  van't  vernuft  der  Dieren,  de  voorüchticheyc  die  dit  dier  is 
gebruyckende  om  fich  tebeforgen  cndefiine  jonge  te  voedé, 
is  wtcrmatcn  groot  :  want  in  den  Herbft  ontrent  de  tiit 
datmen  de  druyven  leeft:,ftelt  het  hem  onder  de  Wijnrancken 
wickelende  met  fiine  pootkenS;,tot  dat  hy  foo  vele  druyven 
doet  vallen  als  hy  voeren  kan,  daer  na  wentelt  fich  daer  in, 
foo  dat  de  Druyven  op  fiine  pinnen  bHjven  fl:eken:,fiinde  foo 
volgeladen,dathetlchijnc(geIiicwygefien  hebben)  als  ofter 
C€n  groote  torffe  druyven  over  den  wech  kroop  ,  die  foo 
brengende  in  fiin  hol  geeft  fiine  jonge  te  eten  vergaderende 
voor  de  \toekomêdé  tiit  tgene  hem  va  noode  is  hier  van  feyt 
TlinHié  in  8.  lib.^z.v.met  korte  woordé  Préparant  hïemi  6rma- 
celcibûi:4c  ipolutatijupra,  ment  ia  f  ow  a  affixafpmisj  ynum^nonam-. 
f  hm ,  tenentes  ere  ^  fort  ant  ea  in  caVas  arbores. d' Egels  vcrforgen 
haer  des  winters  metfpijfe  hacr  wentelende  in  de  afgevallen 
appelé  fo  dat  fy  op  hare  pinnen  blijven  fteken ^  ende  brengen- 
fealfoinde  holle  boomen  ,  houdende  alleeneUick  ecnen 
appel  in  den  mont. 


M  m  2  Wh 


^er  eenn  k^roone  fal  ontfanghen. 


GHy  die  daer  na  de  kroon  der  ecren  (beél  te  trachten 
En  doch  ter  halver  vvech  verlieft  gemoet  en  krachten: 
Gederiâ:  dat  d  eer  als  een  Caneelpijp  is  begroeyt 
Met  men'gen  fcherpen  doorn^op  dat  die  fonder  moeyt 
Niet  werde  wech  gepind  na  iders  wel  genoegen  : 
Dit  heeft  Natura  foo  ten  beften  willen  voegen , 
Ons  thoonende  daer  me^dat  wie  na  d  eere  ftaet , 
Stantvaftelijcken  moet  vol  herden  in  de  daet. 


Perfeverer  au  debvofr  &  labeur 
Fait  acquérir  la  couronne  d'honneur» 


TOy  qui  broj^ant  après  la  couronne  d'honneur 
tAu  miCieu  du  chemn  perds  la  force  ç^  le  ceem\ 
SotiVien  toy  que  C  honneur  rej^emle  la  canelle 
Autour  de  qui  nature  efpefement  dentelé 

Mille poignans  huijjons .-  afin  que  les  humains 
Ne  let  tent  fans  danger  fur  fan  tige  leurs  mains» 
M  onftrant  que  cd  qui  njeut  afp'trer  à  la  gloire  ^ 
'Far  confiance  en  Jon  fatSt  faut  g<figner  U  ViSioire» 


La^ 


%■ 


Labore  ôcpcrfcverantîa  corona  paratun  ^7 


lac,i,i2,  Sâlich  is  de  man  die  verlbeckinge  vcrdraecht,want 
als  hy  fal  beproeft  Gin,  fal  hy  de  Kroone  derheer- 
liickhcyt  ontfangcn. 

Biefi-  heureux  ej^  l'homme  qui  endure  tentation:  car  quitnd 
il  aura  e  Se  e/prowvé  il  recevra  la  couronne  de  njle. 


M  m  iij 


Het 


WT  LE  G  G  IN  GH  E. 

Et  Caneel  waft  îiVt  eylant  Zeîla  ende 

inde  Moluqucs  tüfGhen  dichte  ftekeligc  ftruyc- 
ken^alfodatfymetgroote  moeyte  endepijne 
gepliiâ:wortjgcliick,T//»i//j  Lr*&.  12.  Cap*  15^ 
Icyt. 

Gig  nitur  in  f  Unis  qddem  ,fed  denpfjïmü  rep  rihus  rubijque  ^  dif- 
fcïUscoüeEïu.  Alfo  datdegenediedefèlve  genieten  willen  in 
de  moeyeliicheyt  volharden  moeten:,daer  mede  voorftellen- 
de,dateven  alfo  die  naerdc  deucht  trachten  omdekroonc 
dereeren  te  bekomen  ghcdurichhick  arbeyden  ende  in  den 
arbeyt  volherden  moeten,waer  van  P.Roniard  fchrijfc. 

Tour  mienxfi  faire  avec  feine  chercher 

S' alla  iogerfor  le  haut  d'vn  rocher, 

^ans  Vne plaine  eu  vne  haute  roche , 

n)ont  nul  ipiyant  fans  grand  trayad  n  approche  : 

far  le /entier  en  eBfachieux  ^  droit  3 

^ur/aboteui^yefpmux  g/  eBroit  ^ 

Tout  a  [enteurfyapparoit  l'ortie 

Et  le  chardon  f^  la  ronce  fortie 

D* entre  les  rocs^^  les  haliers  rnordans , 

^tdfonî  feigner  les  mains  des  ab  or  dans . 

Om  datmen  haer  niet  licht'liic  by  mocht  komen 

Heeft  opeen  Rots  haer  wooninge genomen. 

Op't  vlacke  velt  een  hooge  rotfe  ftaet, 

Daer  op  de  menfch  met  groote  moeyte  gaer^ 

De  wiil  het  pat  fecr  moeyliic  te  betreden  .        ^ 

Ruych^hobb'iich  is  van  boven  tot  beneden  ^ 

Door- 


TLEGGINGHE.        48 

Doornich  end'  eng,  befet  met  ftckelkruyt 
Waer  tuflchen  noch  de dijft'le  en  netel  fpruyt, 
Queclênde  dan  des  nakers  vvaek're  handen. 
Toe  bloedens  toe^met  fteken  ende  branden. 

Ende  op  het  ghenc  Hefodus  (eyde  dat  de  Goden  ons  alles 
verkoopen  ora  fweetfchijnt  des  Mafures  aen  Ronfard  dcfc 
verf  kens  ghefchreven  te  hebben  diehkrmcdc  wcltcpaflc 
konnien. 

Les  Dieux  du  del  ont  mis  tajueur  au  devant 
De  ld  haute  'uertu  à  qut  la  rua/uivant , 
*Pö«r  a  la  quelle  attaindre  il  corfPient  que  Ion  fente 
Les  durs  (^  longs  travaux  d^^ne  pénible  fente  : 
Dont  trop  rude  efl  ï entrée  aux  gr  ans  rochers  ho  f  m  ^ 
Mais  quand  on  e  H  en  fin  parvenu  au  de  f  us  ^ 
Èllefe  rend  facile  ^dy fée  ^(^  pleine  autant 
^ùljayoft  depetne  ^  traVad  en  montants 

De  Goden  hebben  voor  de  deucht 
Niet  geftelt  luft  ende  vreucht  ; 
M aer  den  ar bey t  cndc  'tfweet  5. 
Staen  voor  hare  door  gereet , 
Om  dan  tot  haer  ia  te  gaen  > 
Moetmen  dcfe  nemen  aen» 
^    T'padis  pij nliick  ende  fmaU 
Rou  en  hoblich  over  al^ 
Boven  fiinde  doch  de  menfct 
yindcc  al  na  fiinen  wenfch. 


!D<f»  engen  pdt  ter  'PuuchJen  leyjt^ 
n)en  yyyden  daermen  yyeent  en  fchreytt 


GHeliick  Pycagoras  door  d'Ypfilon  ons  choont 
Denengen  pat  ter  deucht,diconsin  t  cynde kroont, 
Daer  by  de  brcedeftraet  ter  ondeucht,die  met  fchreyë 
Den  menfche  tot  de  ftraf  en  pijne  gaet  geleycn  : 

Soo  wijft  ons  de  Schriftuer  den  engcn  pat  meed* aen , 
Om  wt  dit  aerdfche  dal  in  d'ceuvv'ge  vreucht  te  gaen 
Daer  by  d^  wijden  vyech,op  datmen  niet  en  dvvale  ^ 
En  eyndliick  na  de  doot  der  hellen  pijn  bchaie. 


Le  chemin  fpacieux  mené  à  perdition. 
Et  leftroit  à  la  vie  &  confolationo 


COmme  ^yUgcns  far  tyfplon  for  chu , 
't<lous  monftrafon  eftroit  le  fentier  de  evertu 
f  Et  le  chcmn  pUifint  fpacieux  à  mefure 

Conduifant  les  httmaim  enfin  à  la  torture  : 
La  parole  de  Dieu  tout  ainfi  y  a  monftrant. 
Le  raboteux  f  entier  auxfiecles  conduifant , 
^ôigmnt  le  grand  chemin  àfin^uon  neïamufs 
En  ce  fval  terri^n^ou  Satan  nom  ^i^ffc* 


la 


In  fine  fupplîdum  vel  corona  ^p 


Math.y,  De  poordt  is  wijt  de  weck  is  brcet  die  tot  de  ver- 
doemeniflè  afleydet ,  cnde  de  poorre  is  eng  ende 
den  wcch  is  fmal  die  tot  den  leven  leyr. 

Ld  forte  e  ft  Urge^^e  chemin  jf4cieux  quï  mené  à  perdi- 
tion :  ^  U  forte  eft  efirottte  g^  U  chemin  étroit  qui 


tnene  à  U  *vie. 


Nn 


Py- 


WTLEGGINGHE. 

Ytagoras  door  deghcvorcle  letter  Y» 

ons  thoonende  ckn  wech  der  deucht  cnde  on- 
deucht>vermaentdenrnen(chen  ,  dicwtdea 
middel  wech  fcheyden  (dat  is  die  nu  wt  hare 
kinfhcyt  ende  jeucht  tot  haer  verftandt  geko^ 
men  fiin)  den  engen  weg  (dat  is  het  padt  des  deuchdes}  in  te 
gaen^om  eyndeliie  der  eeren  Kroonete  ontfangen^  ende  den 
bredendiegemackeliick  is  ende  luftich  fchijntte  wefcn,te 
verlaten^dewiile  hy  eyndeliickten  verderve  leyt.  defe  let- 
ter heeft  Vlrgilim  'm  Sfigram,  Goddeliick  afgemaclt,  met  defc- 
woorden. 

Ltt^ra  Tythdgora  difcrminefecid  bicorm, 
Humanis  ^mfpeciem  prrferre  rvidetur  : 
TSlam  <z^ia  ^'trtutis  dextram  petU  ardm  callem , 
T)ijficilemque  aditum  primumffeSÎAnùbus  offert  3, 
SedrerfHtem  pr^ebetfcffs  in  ijatice fnmmo. 
M  olie  oflenut  iter  ^H  Uta^fedultma  meta, 
^necipuatcaftosfuolmtqueferurduafdixet, 
^ifqi^is  et2tm  d^ros  cafis  y  <uirîuîls  amore 
Vicerit,  iÜeJïbi  Uudctrj que  decufque  parabit  i. 
eAt  qui  depdiam  luxmnque  fequetur  inettem  ,. 
*Z)  umfugit  opfofitosjncauta  mente  jabor  es  ^ 
TuYpis  inopfque  (kfïuhmferabile  trarifiget  mam^ 

De  letter  van  Py  ragoras  ^ 

V Vij t  uytghefprey t  twee hornich  wjjS . 
VVaermedathy  fcheen  vobrteghevcit  " 
Den  rechten  aeit  des menfchcn  leven.  .    ..^  .  .   .. 

'    Der  Deuchdcn  wech  ter  rechter  heen ,        ..  ^\  <^  ^.-^^^^ 

Seer  eng  ca  moeyeliick  verfcheen  ; 

Macr 


VVTLEGQINGHE.        yo 


Maer  wie  tot  op  cfen  top  kon  komen , 
Ii>  ruft  en  Vre  weit  aenghenomen. 

Den  wijden  wech  verfehcen  fecr  facht. 

Doch  wee  de  geen  die  daer  na  tracht , 
Want  fulckin't  eynderaedtcaeat  flippen. 
En  viel  te  berftenopde  klippen. 

wie  doch  mits  hy  de  deucht  bemint 

In  lijden  ftrij  t  en  overwint , 
Lof,  prijs  ende  eere  fal  behalen  : 
Daer  doch  de  Luyaert,(ijnde  int  dwalen , 

De  welluft  volgt  en  arbey t  ftaed, 

Eyndeliick  in  elenden  raeâ* 


Dien  volgende  ftelt  loachim  de  Bellay, 


Le /entier  de  U^zjertu 
N  elî  vn  graTid  chemin  UiH  > 
Ou  tous  vtateurs  avivent  : 
Cefi  Vnfommet  hault  (^dmSî\ 
Efpineux  ^fort  efirôit , 
tAufjlpeu  degens  le  fument, 

T'pat  d€r  Deuchden  nieten  is 
Brectcnluitichjdacrdanwis 
Aile  Rcyfers komen  acn  , 
*Tis  een  hoogc  top  om  gaen. 
Eng  en  doornich  over  al , 
Daer  veel  volcx  niet  komen  fal» 


Heureux  quipcury  monter 
Tout  labeur  f  eut  furmonter 
^elque  danger  quily  yoyu 
Celuy  qui  iadis  nafquit 
D'alcmene^  le  cieUquit  :. 
Ayant  éleu  cefliyoye. 


wel  gclnckich  is  de  man 
Die  den  arbcyt  dragen  kan , 
Om  gcraecken  tot  de  deucht  : 
Dcfen  wcch  Alcides  nam 
waer  door  dat  hyeynd'hickquam 
In  des  Hemels  foctc  vreugr» 


FjNjs:. 


DEVCHDENSCHOLE 

ofte 

Spfeghel  der  jonghe-dochteren. 

Wacrinncvcrthoontwort  hetvcrfcheelende  d'uyt- 
komûe  van  de  deuchdige  ,zcdigc  ende  wanckelba- 
le  wulpfche  Dochters  ,  Spcelfche- 
wijfe  in  Rijmgeftelt. 

Door 
"  ZAC  H  ARl  AS    H  ^TNS, 


TOT  ROTTERDAM 

By  Pieter  van  VVaefberghCj 

Anno'  I  Ö25. 


•^*r 


# 


Aen  de  Over-yfTelfche  Maegden. 

10  N  c-v  R  ov  vv  E  N  belgt  u  niet,miis  ic  geen  Sinne-bek 
V  tot  een  ondcrwijsjheb  in  miin  boec  geftelc , 
Daerdochin  haer  gedicht  d'wtmuntenfle  Poëten 
Elck  een  in  fiin  gcweft:,de  Maechden  niet  vergeten , 
d'Holland(che  Dochcerkens  iiinde  over  al  vereert 
Met  een  foet  vloeyend  dicht,feer  trefpliick  en  geleert^ 
Wa^r  in  fy  haer  doorgaens  verluften  en  vermeyden 
By  Ddniele  Heyns^  deer  van't  beroemdeLeyden. 
De  Zeeuiche  me  bedocht  en  ftichteliick  verlicht 
By  d'hooggeleerde  Catz^in  fyne  Macchden-plicht.i 
Doch  onder  het  be(cherm  van  Anna  Roemers  handen^ 
Die  wel  te  recht  men  roemt  de  Mufa  deièr  landen. 
De  Vriefiche  Starter  geeft  te  lefcn  vande  min , 
Doch  voegter  hier  en  daer  al  vry  wat  leei  (aems  in 
Soude  ic  al  d'ander  me  te  laraen  hier  verhalen , 
Die  van  dit  foet  geflacht  den  plicht  met  vreuchl  bepalen, 
Den  tiit  viel  my  tekort  :  Schept  moet  endeuverbliit 
Ghy  Overyflelfche  niet  min  als  d'and're  fiit. 
Daer  is  noch  wat  be  waerc ,  daer  med'  k  wil  vereeren 
De  gene  die  met  vlijt  van  ons  wat  willen  leeren. 
Dies  eygen  ic  u  toe^ó  vvaeide  lieve  jenchr. 
Hun  aengenameSchoo!,een  prickel  tot  de  deucht  ^ 
Voor  die  in  zedicheyt  haer  foecken  te  begaven  ^ 
Om  in  dit  dal  geruft  en  Chrifte  liic  te  leven , 

Daerinneftellen  vvyjals  in  een  fpiegel  Ichoon , 

DedeuchdigCjdaerbyde  Wulpfchemaechtienthoon* 
Hetlevcn,hec  bedrij  f  van  bey  de  de  pat  tyen^, 

Ooc  hoe  d'een  in  de  vieuchc  en  d'ander  komt  in't  lycn. 

a  2  Dit 


Dit  fpeelfche  wîjs  gefchiet^neemt  danc' liîc  miin  gedicht^ 
T'hoort  aengenacm  te  fiin  al  vvat  met  vrcuchden  fticbt» 

Ick  weet  de  meeftendeeLdit  hebbende  doorlefcn , 

Sal  liever  Johanna  fiinjals Galilea  wefen  , 

En  fchoiivvcn  ledicheyt:,welluften  hoovaerdy , 
En  ftcllen  achtcrclapen  wulpf  heytaen  d'een  fy  , 

Socckende  Godt  voor  al  en  d  ouders  te  behagen, 

5o  dat  s'haer  cyndcliicniet  hebben  te  beklagen  : 

Maerdatdcr  eeren  krans  haer  worden  mach  gemcciî^: 
Wacr  toe  d'almachtich  God  u  fiin  genaed  verleen* 

Zj»  a* 

G,  S,  du  fartas  injynen  2,  dach  derfchefp'mge. 

Doorgaens  doch  'twefen  foet  van  d^eereliicke  maegta^ 

Wien  geen  blanckctfel  in  haer  cieringe  behaegt , 
Maer  fiinde  wcl  geruft  in  t  maecfel  van  haer  leden. 
En  met  haer  eygen  veryv'  des  aengefichts  te  vreden  ; 

Meer  eeren  waerdich  isjals 'tlockende  oogen-dwanCj. 

Het  fchoon  gemaedgelaet^den  lichten  fraeyen  ganc, 
Tvâlshulfel  opgepronct,de  root  geveruwde  kaken , 
^aer  me  de  lichte  maecht  haer  fchoonder  foeót  te  maken* 


Voor -Reden. 

Q)nB-lieyende  y  QonHe  ,  L<tBer  kpnB^ 

T 'Gerucht  rvanfchilderj  totjitchting  hier  te  toghen  , 
S  00  ïc  nu  men  ken  ^n  heeft  my  niet  al  bedroghen , 
Hier  IS  alyyat  te  doen^dst  blijSi  by  dit  thoneeL 
Salrnhter  ijerthoonen  {fecht  a/riendmne)  een  tafereel 
Om  leeren  met  njermaeckj  Uet  {bidde  ie)  my  dat  hooren, 
C.    la^  niet  njoor  doogen  dochfuriend'tnne^maer n^oor  d  ooren, 
X.  C.  X)it  een  njerkeertheyt  ts,hoefulIen  do&renfien  ? 
C  L.  V  yvooràeni^efîe  njrouyv' ^'v'ilt  my  doch  bet  bedien , 
'Tjyn  raedfelen^  C*  men  fat  hier  metter  tongen  f chiid  ren  ^ 
n^etong  *  t finceel  f  al fyn^  L.  C,  ISafoo,  menfal^eryyUdten  ^ 
Enftellen  in  ^ery^er  natuerelijcke  daet  3 
Eenkint  iJanfiven  jaer  hei  febe  wel  njerïlaet , 
WantfuilendoorênnHfchtbarel^cAenfchotiyven 
*Tgeen  m'hier  njoorflellenfal^oo  moeteh  ooc  in  trouVPm 
Ons  oogen  me  njerft<ten  al  watmenfeggenfaL 
Dees  Geefïen  dom  en  dvwaes^ja  dulfyn  ende  mal^ 
Sy  y  villen  met  ge  welt  hetboyenfïe  onder  trecken , 
En't  voie  mettijt  njerlies  bejpotten  en  begeckeny 
C.  L.  Mfchienm' ont  dec  ken  fat  door  een  Toets  njermaen 
Wat  heylfaems  ^ijoôr  dit  ^olcytwelc  {foofy  dat  njerBaen} 
Zfoor  d'ooreh  malen  is^  Ifi  niet  aljoo  rvriendmne  ? 
C.  Ghy  hebt  dat  v  v  el  ges  at  ^  ja  na  den  rechten  finne 
CL.  Segt  my  dan  <-uoorder  noch  wat  nu  de  njervvenfyn. 
L.C.  "Tfyn  dr0omenJ,eurenj.ogens  niet  dan  waen  enfchijn 
Mer  Si  ghy  noch  niet  datghyfpreeSi  met  eenguygelerJÏe 
C*  GeenJfotiÏcr  ben  ie  noch  bedriegend  huygelerfe  ^ 

â  %'  J>eygm 


Voor -Reden, 

n)'eygene  vy  oor  den  reyn^,  uythtddenàQ  alle  ding , 

Ons  goede  'ver'PVen/jin^daer  op  dm  [onderling 

En  yvel  te  Unen  Haet,  C,  L.  Nu  Wtit  dan  Wijders  feggen , 

IJVat  ruoor  fànneelenfynt  daerghy  die  of  ypilt  leggen 

Enjchildtren  het  geenghy  hier  rverthoonen  fuit  ? 

L.  C.  Voelt ghy  niet  dat  de  {ap  u  Wort  met  hoygeyult  ? 

O  l^ind'rengecl^n  och  ?  Itcht.geloo'Vige  fotten , 

Ghy  danïe  Uetgby  ufoo  plompeltjc  befpoten  ? 

Q.h.Dees  onfe  reden  tot  deneynde  breken  yViL 

C.  Haerfchtmpen  niet  en  acht  icfptijge  daer  opfiil , 

Seer  qudyc  canmen  doch  der  dwafen  tongen  dwingen 

Om  'tantyyoorden  dan  op  u  forage  Wat  n^oor  dingen 

PanneelenfuUenJyn  tot  dsfefchildery^ 

*Tjyn  d'herïen  die  alhier  leergierichlyc  en  bly 

Tot  hun  n^  er  betering  ^om  hoor  en  haer  njerjamen  ^ 

"L^Q.Soo geefik^nsfoofnijt  njry  op  alle  dees  Lichamen  ^ 

Maelt  ende  tafi  dan  met  pinceelen  op  haer  hert , 

S  uilen  fy  blijyen  ooc  int  (e^en  by  deesfmert  ? 

Jli  hier  dgecken  yverc^kpec^honich  ende  'Plpeggen  ? 

^ey  dees geckinne  canfoo geckelijx niet fegoen 

Oft  d^  ander  ge  ckerfiracx  neemt  aen  al'tgeenfyfeyt^ 

Celijc  een  gier  Hgewin  doorgecke  njrecktcheyt , 

Ceckeiie  pecktlte  ^Vie  wU^eckinnen  koopen  ? 

UVy  hebben  die  alhier  in  o'^er'^loet  met  hoopen  3 

Cecl^  lie  gec  {ede Joop  aen  Joop  aen^  loop  aen, 

Q.Lt'^oor  H  en  niet  ruoor  haer  mijn  ooren  ooenflacn 

Je  acht  e  gans  niet  op  haer  Klappen  ofte  dichten 

njiJAtJalmer  malen  ?  C»  T^r^ruee  ^'erfcheyden  aengejïchten 

*van 


Voor-Rcdem 

Vm  dochters,  d'eenekujfchfioheerelijck ,  foofchoon 

En  d' and  re  kelijcfoo  oneer  l^ak  ten  thoon , 

J)At  deene  baren  [al  een  mnnelijtk  begheeren , 

Mn  d' andere  met  hâeteenfchomveljck  afweer  en. 

QXWaer  toe  doch  en  waeraj.L.C.totfothepenvanvv^^fhep 

Want  ongefchiöïetijckdaer  in  der  fitten  prijs  lep: 

C.  lieen^dit  verthoonen  maecï  tot  deuchi  en  e  er  e  lufiich 

Van  fonden  fihrichn  af  en  vandefchande  onrufltch, 

D'een  tot  de  kuyfheyt  lgSI,tot  rveldaet  deucht  en  eer , 

Bn  i ander  fchoHvven  doet  de  boof  heyt  ende  êneer  , 

Een  lieflij  c  voor  beeldt  is  deen  om  daer  na  te  leven  , 

Een  gr  ouwel  d' ander  iSjOm  hatich  t  e  begheven* 

Daer  hebtghy  nu  den  fin  van  onfefchilderij . 

C .  L,  Gelijc  dan  'tfchild'ren  isjlomme  Foeter^ , 

Soofchijnt  ooe  defime  eeafpreec kende  te  tvefen. 

L,  C .  'T  is  malle  fotticheyt,als  ie  u/eyd*voor  defert 

C«  Dees  is  verdivaelt,maerghy  hebt  'tfelve  welberaemt, 

C .  L.Seght  my  dan  wyders  hoe  'tgemoet  te  fijn  betaemt , 

'T  wek  defefihilderij  met  vreuchden  wil  befch  ouwen . 

C»  'Tmoetom  te  vlieden  'tc[uaet  wilvaerdichlijcfich  fchoumn^ 

Enàe  om  'tamkleven  tgeen  voor  'tgoede  wordt  verfiae» , 

Dafs  (ondelaten  eer  de  deucht  redft  wortghedaen, 

H  y  leert  wel  die  om  deen  meer  tracht  et  als  t$  weten . 

Sy  voorderen  ter  deucht  die  'smoorts  werc  niet  verghete» , 

Wien  'tdoen  ter  herten gaet  licht  'sLeeraers  les  betracht^ 

C.L.  Vaer  wil  ie  met  Godtshulp  aenleeggen  al  mijn  macht: 

Maer  mij  befwaert  noch  fier  een  tv'v^felijckgevvichte 

Dat  s  wat  ick  heb  te  doen  f$a  *thofirm  van't  gefichte. 


Q.Bn 


Voor  ^  Reden 

C.  Hae^eernehooricLiefutvyijfdijcbefypAerj    , 

éMet  vvenfching  datmen  u  den  gr  ont  daer  ^an  'Zferklaer^ 

Chyfult  'tgehoordge^tcht  beyparen  in  u  hem , 

Ve  weelde  hatende  ds  een  dêotelijckefmerte , 

aAen^levende  de  Liefde  en  K.uyfheyt  ^voorgeiîelt , 

Daer  uyt  d^n  mer  eken  Jith  de  Hrafdie  met  geWelt 

Valt  op  degene  die  ivUes  volgen  int  njerlufien , 

n)aer  hy  den  goeden  loon  der  genet  die  huer  luHen 

Ter  deacht,  aenpet  met  <vLt  bier  op  baer  beyder  ent , 

êp  d'eere  mm  de  geen  die  baer  tot  k^yfheyt  Went , 
6n  d' oneer  njm  de  geen  diegeyle  onl^uyfheyt  f  legen 

Wantftdceene  eyndeltjc  bejpot  yvort  aller  Wegen, 
Siet  op  der  deuchden glans  en  ondeuchts  leelijcheyti 
Op  deucbdes  trouwen  hoe  dondeucht  altijt  bereyt 
Tot  booS'daet  isyghyfult  deucht  minnen  en  'tquaet  laten 
n^e  deucht  hanterenen  d*ondeucbdichfonden  haten , 
£n  doende  b  lijven foo  getrouypelijc  int  VPoort , 
"Tyyelcgby  begeerlijc fait  fin  in  desftems  accoort, 
rDefilcke  OGC  Gods  genaedfal  rtjckelijc  bedoHy\en, 
C.L.0  dat  is  een  recht foet  endeinnerlijc  er  louwen , 
Eenfiete  fieticheyt  yan'^ijaerheyts  woorden  foet, 
L.  C.  Siet  doch  hoe  d'eengeckin  eenander  maec/t  onvroet 
UVat  dunÜ  u  hoeftmen  hier gecl^nnen meer  teféieyen  ? 
C.  ZJer^-verde hoHt  eens  op  ^erwerrtngete  crayen  ^ 
Sietghy  niet  datmen  hier  aireede  't\\erc  beaint, 
€nghy  o  T^rienden  al  die  deucht  en  eer  bemint^ 
Wien  deucht  te  flicbten  lufi  enfonden  te  wernielen, 
Doet  d'oogen  op  wan  u  begeerlijcke  fielen , 

Doof 


Voor  ^  Reden 

Door  i^oorenftlic  hier  aenfchouypen  doen  'tgemoet , 
^Ifulcl^  faken  dtefoo  oprecht fyn  engoet 
^atfy  rverlo^en  [dien  uyt  des  drux  beneuiP'Pen 
'De  geen  dte  metter^aetfaifiecken  t' onderhouwen 
De  deucht  die  m'hierftljien  in  eene  maget  reyn , 
£»  'vluchten  rvoor  het  quaet  njan  eene  heel  <-vileyn  : 
Die  ie  nu  beyde  'vyilgaen  Hellen  ^oor  u  oogen. 
Ghy  lieden  doch  bidt  Godt  dat  hy  nxerons  njertoogeny 
ZJ  leven  alfoo  tafereelende  nuereeldt , 
n^at  het  mach  eygentl^c  geitje  ken  'tgoet  <uoorheelt , 
S 00  dat  het  doode beeldtin  u  n;erlkht  mach  leyen 
'Dat  yyil  den  goeden  Godt  des  k\ens  elc  eengeyen^ 
Ditcort  <^erclaren  neemt  tot  een  ^zf oer-reden  aen , 
En  tot  'tjïchtbaer gehoor  yvilt  metjïilfwijgengaen^ 


hïY^$, 


Dcuchden  -Schale. 

îçrfte  HanJelw^he ,  EerSU  uyt- 
comen^ 

^hilofofhia  Eyangelica,  lohanna^Galika. 


Ph.V  Ouders  hebben u  ter Icholen hier gefon den, 
O  vvacrde  lieve  jeucht^dewiile  ly  bevonden 
De  dcuchtfaemheyt  in  my^béncven  het  verftant ,. 
Om  t  onderwijfen  die  my  nemen  by  de  handr»^ 


Voor* 


Deuchdcn^Scliole,  î 

Voorwacr  diedcuchtfaemis,  dcylt  mildliïc  met  verlangen 

Siin  gaven  aen  de  geen  de  fèlve  gecrn  ontfangen  ^ 

En  die  vcrftandich  is  geeft  altiic  goeden  raet , 

Want  hy  recht  Ipreken  lal  van'tgenehy  verftaet^ 

Nu  denc  ie  met  verftandich  onderwijs  te  thoonen 

Dat  uwe  ouders^die  by  my  u  laten  woonen , 

Geenfins  bedrogen  fiin  :  want  elceen  hebben  mach 

Van  my/tgeen  hy  behoeft.  be(brcht  vry  door  den  dach 

Met  naerftich  leeren  flechts  datu  dieibare  tijden 

En  uwe  koften  niet  vergevens  u  ontghjden. 

Te  meer  fuit  ghy  dit  doen  als  u  verftandt  bcmerd , 

Wat  m'in  dees  fchole  leert,  wat  m'in  dees  fchole  wcïd: 

Te  weten  niet  alleen  wel  fpreken,maer  daer  neven 

In  alles  wel  te  doen  :  een  konfte  van  wel  leven , 

Die  fiinen  oorfprong  neemt  en  voort  komt  onbefchrocmt 

Vyt  d'heyl'ge  riicke  maecht  verfiandenis  genoemt^, 

Een  ed'le  dochter  van  de  rechte  vrees  des  Heeren , 

Die  haer  navolgers  doet  ter  falicheyt  in  keercn , 

Dewiil  die  haer  bemint  en  hert'liic  naer  haer  haeâ: 

Sy  door  een  rechte  vrees  Gode  onderdanich  macd  ^ 

Door  goet  doen  na  ons  macht  en 'tquaet  doorgaenstedelvc 

'Twelc  anders  niet  is  dan  verfaking  van  ons  fclven  , 

Met  alle  luften  en  begeerliichedcn  t'faem , 

Dieonfenover-heer  geenfins  fiin  aengenacm , 

End'  een  fachtmoedige  navolginge  des  Heeren  ^ 

Die  ons  verduldicheyt  end' ootraoetfal  doen  leeren. 

Om  nu  dit  quade  dan  te  laten,moet  altiit 

Het  quaet  gclèlfchap  van  de  quade  fiin  vermijt  ^ 

h  z  Dk't 


Deuchdeii  -  Scliole. 

Die't  teere  Jonge  voie  altijt  ten  quadcn  rocken 5' 

Yootcer9iOpmo  peryerfa  {âlulockçn 

Ten  quadeOjWant  [y  veel  vvaenwijfe  dwalen  doet^ 

Dewiil  iiit  goet  nocnitquaetjen  'tquaetdaertegens  goet 

En  volgens  dien  alfulc  verkeerden  oordeel  gevet 

Darmen  voor'tgoedevliecjaancxfteliicken  bevet. 

En  daer  en  tegens  'tqaaet  fecr  vrolijc  dan  begeert. 

Dit  fnoode  hoerken  doch  voor  ftllc  van  u  weert. 

En  haer  gefeifchap  vlietgeliic  de  boofe  flangen , 

Met  al  hacr  fpeelgenootSjic  feg  die  haer  aenhangen, 

Als  ecrft  SuferbU  een  vnyl-neus  die  door  pracht 

Haer  fel  ven  alleen  prjjft  ende  alle  menfch  veracht , 

Soo  dat  fy  ftinckend'  is  voor  Godt  en  voor  de  menfchen  , 

Om  by  haer  fufters  00c  te  komen  wilt  niet  wenfchen, 

Genaemt  DeffeSïiofarentum ,  die  voorwacr 

Niet  een  haer  beter  is  3  want  fy  doet  fonder  vaer 

Den  jongen  al  den  raet  der  ouderen  verachten  , 

En  naer  haer  eygen  luft  lichtvaerdeliicken  trachten , 

Met  defe  hout  geen  fpraec^noch  geenfïns  00c  genaecfk 

Deluy^^y7^/4,dicdoch  den  menfchemacót 

Tot  een  gemackeliic  oorkuflen  van  den  quaden  : 

Want  dees  u  boven  al  kan  merckeliicken  fchadcn. 

Sooghy  haer  kennen  wilt,op  haer  gefeifchap  let , 

*Twelctweehellinnen  fiinin  g'liicken  ftaetgeiet  : 

Als  ^no/$Vrfj  die  (elfs  haer  eygen  dingen 

Verfuymt:,om  op  het  fcherpft  voort  aen  den  dach  te  bringen 

'Tgeen  ander  lieden  roert  ja  fchadeliicken  valt, 

Daer  by  DstmSïio^^K  mede  doorgaens  kalt  ^ 

En 


Deuchden  ^  Schole.  % 

Enluft  ÎS  fcheppendein  alle  mans  gebreken. 

Ia  tot  naemfchendinge  der  vromen^quaetfal  (preken. 

O  dees  is  een  vervloeóle  fchadcliicke  oeern , 

Maer  hier  en  boven  noch  voordachteliic  moetg  u  keern 

Van  d'aentreckeliicke  huyfverractftre,by  namen 

Cdrnalü  Voluftas,  die  fonder  haer  te  fchamen 

de  Maechdekens  bederft,  dewijl  (y  onder  fchijn 

Van  honger  ende  dorft,tot  lecker  koft  en  wiin 

de  fatte  magen  loot  :  wekker  vervulling  t'famen 

Walging'  en  fieclen  brengt,  tot  krencle  der  lichamen , 

En  d'ijd  Ie  herten  foo  perft  plaget  ende  quelt , 

Dat  fy  door  wroeginge  geftadich  fiin  onftelt; 

Dees  inoode  Deernen  dan  wilt  vlieden  ende  mijden 

Op  dat  ghy  nietgeraeól  in  tegcnfpoet  en  lijden  : 

Want  fy  bedriegliic  fiin  en  vol  van  ydie  waen 

Bederflück  ende  vol  van  logcnsjlaetfe  gacn, 

Maer  wel  benaerfticht  doch  in  al  u  doen  en  laten  > 

Het  goed'  en  minneliic  gefeKchap  aen  te  vaten 

Van^mto^etrou  tot  aller  tijc  en  ftondc, 

Van Tadturfiitas yhtus ende ftil  van  mondt. 

Van  DdigentU  3  die  wackcr  is  in't  we(cn , 

Oock  van  H««»///r^,  wiens  nedr'heyt  wort  geprefen , 

En  Contmentia  :  want  dit  fiin  alle  gaer  " 

dochters  en  nichten  van  de  Goddeliicke  aer 

Virtus  y  dies  wilt  u  dan  aen  dit  gefelfchap  houwen , 

En  d  ander  haieliickc  Deerens  altijt  fchouwen. 

Alfdan  lbo  fukghy  fiin  door  Gods  gen acd'bevrijt 

Van  alle  cjuaden  die  ons  quellen  door  den  tijc, 

b  iij  Eül 


Deuchden  ^  Schole. 

En  'tgoct  fal  by  u  fyn.  voot't  ecrftc  dan  wilt  Iccrcn 
V  eygen  on verftandt  verftacn  en  van  u  keeren  : 
Om  mijne  leffen  foo  begeerlijc  met  verftant 
T'aen hooien, en  mijn  leer  te  nemen  by  de  handt  s 
Vliedende  volgens  dien  al  u  onwij  fc  Juften 
Bits'tx^uaet  dat  ie  u  raed'  te  laten, t'uwer  ruften. 
En  tvoorbeelr,Chriftus,die  infynenlcftennooï: 
Ons  aller  vader  wasgehoorfaem  tol  der  dooi; 
Ift  goede,dat  ie  u  ahijt  te  volgen  rade. 
Dces  dan  mijn  eer  ft  e  les  u  komen  fal  te  ftadc , 
Soo  ghy  die  vlijtich  leert,  en  dat  fy  u  beklyft 
Jn'i  herse  m  etter  daet,als  fynd'  u  ingelyft , 
En  niet  van  buyten  in  de  wetentheyt  der  finncn- 
Dit  laten  endedoen,wiltdan  met  luft  beginnen. 
wilt  ghy  dat  van  dces  les  (die  noodich  is  en  kort  j 
Breeder  verklaring  u  te  dienft  gegeven  wordt , 
Dit  boccxkcn  Chri/ii  Evafjgi/ium,bcCchic\çn , 
Om  vlij  teliic  dat  na  te  volgen  in  ons  leven  , 
Leeft, endedencket  na,neemt  op  de  woorden  acht , 
Hier  in  fchept  uwen  luft  eu  vrcucht  ia  dach  en  nacht , 
Hebt  Godt  tot  aller  tijt  voor  oogen ,  wilt  u  pijnen 
Meer  goet  te  wefen ,  als  om  'tfelf  alleen  te  fchijnen , 
Houdend'  u  felven  kleyn,  houdend'  u  hertc  reyn  , 
Volgt  geenklappeye  naer,maer  liever  blyftalleyn. 
Hier  mede  waerdc  jeucht  mijn  Icfle  wil  içk  enden , 
Begint  aendachtelycku  finnen  doch  te  wenden, 
Om  die  te  lecren  doen,verlaet  dan  Chriftum  nier, 
M^cr  leeït  (als ick  u  feg,}dat  ghy  u  felven  vliet , 


Soo 


DeucIiden^SchoIc,  3 

So  fuit  ghy  dan  tot  Godt  door  Chriftum  komen  tTamea  l 
Die  u  gcnadeliicditgonncn  wil.  fcgt  Amen^ 


Eerfe  handsünghe ,  tvreed^  ^erfcboo^ 

Johanna,  Galilea: 

MTn  moeder  Wetende  te  mijn  finnen  f  oude  Wenden 
Nae  'tqHaet  meer  ds  nae  'tgoetydeWijl  ie  geene  kenden 
Om  leer  en  my  hier  fond,  ooc  als  ie  mj  bedroef» 
rSeVinde  dat  ie  doch  de  k^nnifie  behoefd 
S 00  ie  dan  nkt  en  vyil  (verdoemelijcken  dolen , 
n)it  mdeSi  my  eenen  lufi  tot  'geen  my  noch  rucrboletë 
Van  defe  kennis  is»  te  Weten  de  'Wijfheyt , 
Dh  alken  komt  van  Godt^die  alleen  is  hereyt 
Dengemn  die  daer  met  een  oprecht  Vafi  betrowvyen 
Die  te  ijerWfer\>en  meenteen  daer  alleen  of  boufp Penr 
T>aeromwehddeie  ugaefrijcke  Heer  e  mUt 
Dat  ghy  my  fulcke  k^nmfie  ^verleenen  Wilt , 
Van  mijne  qmetheyt^  ooc  *^an  uvye  goetheyt  med& 
DatK  myJelvenUety  ufoeck^nd'  in  de  <u  rede 
Taenkleyen  lieve  Heer^u  dienaerfie  wilt  hooren  , 
Haer  ootmoedtch  gebet  laet  komen  tot  h  oor  en. 
Cal,  vvatfai  icfe^gen  nu  Johanna^dat ghy  wort 
Ben  Claris  een  ^ngijnioft  eenfchijndeHcht^tnt  l^ort 
Komt  ghy  hier  om  de  konfi  Hyporijy  te  leer  en  l 
Segt  doorken  f  "pyat  meyntghy  dat  defefcbool  de$  Hehin 

Keulse 


Deuchden  -  Scliolc. 

KenkeofiTemfdfy  ?  rvoorsvaerghyjyt  rverdwaelt 

J0.  Neen  ic^  maer  door  hetgeen  ons  mee  Ber ff  heeft  yerkaelt 

Verftd  du  mygebreeóÏ  *tgeen  met  en  cm  ontheren^ 

De  kennh  mijns  gebnc  djet  my  dAcrom  begeren 

Het  gene  my  gebree^i  fvm  God  woor  alle  vvercy 

*Z);>  m  y  alhkrjoo  wel  <z^erhoon  als  in  de  Kerc, 

Cal.  dut  loo:hen  ie  geen  fins  ^maer  beter  fout  gh  y  fv\ïj gen 

Tis  qnaet  doch  datghyvydt,  lo  :  de  wijfbeyt  te  fverkrïjgen 

Achtghy  dat  ddn  Voor  quaet  f  GaU  indien  dat  het  <verhes 

Z^an  yyelîuîls  ijreHchtygenuchtidie  te  njoor  al  njerkies , 

S^aet  is  jgelijc  iet  hou  Joo  moet  evoorVPa  er  mits  defen 

^efvpaermoeSgeftrenge  ypijfbeyt  me  quaet  vvejen, 

lo,  datfightghy  maer  dit  boec{datghy  niet  cont  y \€er leggen) 

Seyt  anders^ende  dit  geloof  ie  yoor  ufeggen. 

Cal,  Sytghy  dree  yoüeert^hoeffreeSighy  dochfoo  Hout  f 

LieVe  laet  hooren  doch  wat  dit  boec  inne  hout, 

lo,fiet  Wat  daer  Haetjjoort  toeJcfaltu<uôre  lepn  , 

De  yviÀfheytnjreedfaem  is^  Cuyfch^^dich  waertgeprefen , 

Z^Vansfy  barmhertich  is  rvol goede  afrachten  yvis  : 

TSloch  flaet  hier  mede  dat  de  wtjfheyt  beter  is 

Dan  alle fchatten  en  daerby  datfy  den  menfckn 

'B'vrijdtnd'  is  <uant  quaet ^  en  *tgoetdaerfy  na  yvenfchen 

beneven  haer  mebrengt^wat  dunSi  u  doch  hier  njan  ? 

^ixch  fulcken  dierbaerfchat  <ver^rygèniquaetfyn  dan  ^ 

Gal.  1^yaerlCunoüt2L$^een  a;anonfegefpelen^ 

Hier  by  onssfyfiud'  u  ^ry  y\elyyat  anders  quelen , 

Joh,  haer gefelfchaf  wort  ons  njan  ons  meeHerff  yerboden 

S  y  Ment  met  aide  haer  ofoor  alle  werc  ant'vloden , 


lei 


Deuchden-Schole.  4. 

le  geef hAcr  geen  gehoor  ^  myn  lejfe  leeren  Jfpil 

Om  kjitpp^^  h^^  '^  ^^^f  »  ^^^  biddefvrijcht  doch J? tl. 


Eer  fie  Handelinge^  derde  Verfchooninge. 

Cdilea,  Quriopus^  lohanm^  Humilitas, 

Aer  duy vel  wort  vcrmacnt  daer  is  hy  gsren  by  ^ 
Gefpeleic  fprac  van  ibghy  komt  hier  rechts  ten  ty. 
C*«r.miin  lichac  wefc  moet  daer  ie  miin  herte  vindc, 
Miin  herte  heeft  u  lief,  daeromme  miin  beminde 
Miin  lijfmoetby  u  fiin^vyat  leert  ghy  hier  foo  fterck  ? 
CaLdk  boec.  Cur^  wat  nu  ift  dus  hier  al  geckinnen  werck  ? 
Dit  fuffebocc  dat  doch  geen  van  d  on(e  oyt  behaegden 
Dient  dat  nu  voor  alfulcke  jonge  weeld'ge  maechden  ? 
Watleeret  anders  doch  dan  wil'ge  elendicheyr. 
Streng  armoedj  treur' gen  rou,daer  by't  ons  noch  bereyt 
Veel  lijdensj  end'  al  wat  verdriet  ons  kan  gebeuren  3 
Wech  m€t  dccs  fabulen  en  fwaergeeftige  leuren 
Achter  de  banck  daer  med  oft  wel  in  eenen  hoec 
Laet  oude  quenen  doch  ftuderen  in  dit  boeck. 
Sout  ghy  in  fulc  gequel5fuchten  en  duchten  leven  ? 
V  foete  bloey'nde  jeucht  in  treuricheyt  begeven  ? 
Dat  raed  ie  niet  by  I0.  fiet  dit  boec  Icfc  ie  meeft 
Dat  kan  my  dageliicx  verheugen  miinen  geeft. 
CaL  laet  doch  gcfpele  fien,  wat  boec  hebt  ghy  bevonden.' 
Curt  Siet  daer, daer  ifler  twee,  dochfiin  by  een  gebonden. 

c  D'ceri 


Deuchden  -  Schole* 

D'cen  Inlïige  endefchoon  rverteü'm^engenoemt , 
En  d'ander,  ifkgeldie  van  'veelgebrehn  roemt ^ 
Gd.  Wat  ho'udenfe  doch  in  ?  Cur,  d'een  is  Hiftori-rijcke 
In  houdende  iAmaàis^  Florü  en  diergeliicke:, 
En  d'ander  dac  verhaek 'tquact  dencken  ende 'tdoen 
Van  alle  mcnfchen  ichier:,  ia  vele  daden  koen 
Dienoyt  gedachten  {iin.fulcx  kanmen  hierinlclèn 
Gecnbetertiit  verdrijfcn  mach  ter  werelt  weien 
Die  defe  boecken  leell,fïin  gaftcn  menichmael 
Verheugen  kan  meteen  genuchcliicvcrhaeL 
Maer  wat  doch  leercmen  uyt  dit  treur-boec ,  dat  om  hooreo 
Gans  onaengenaem  is  in  lan  allemans  ooren. 
Gal.  Voorwaer  ghy  fecht  al  recht:,  hoort  wat  het  cerfte  was 
Dat  in  dit  fchoone  boec  ie  defen  morgen  las , 
Siet  daer  (laet  Saikhfyn  degene  die  rou  dragen. 
Wat  dunót  u  doch  hier  van  f  ie  hoorde  miine  dagen 
Geen  grooter  loogen  :  want  onfalich  fïiri  fy  g'acht , 
Dit  (lont  my  weynich  aen  als  ic't  wel  overdacht  j 
En  nu  behaget  my  veel  min  dan  oyt  te  voren, 
Daer  lesetAvien  nu  lurt  te  treuren  met  de  doren. 
Die  mach  het  nemen  op.  ie  heb  al  meer  behagen- 
In  uwe  boecken,  feghtwaer  falie  daer  navragen.. 
Cur.  Mendacium  heeft  die  tccoope  'ris  een  man 
Die  op  debree-ftraet  woonten  wel  ftofferen  kan^ 
Gal  dien  man  ken  ie  feer  vveljic  wil  daer  heenen  loepen: 
En  defe  boecken  tTaem  al foo gebonden  koopen. 
Cur.  Geipele  fpaert  die  moeyt,neemt  defen  fchenc  ie  u. 
jGal.  Icneera  hcra  danckeliicaen,  maer  hoe  vergeldeictnu. 

Cur. 


Deuchdcn  ^  Schole. 

Cttr,  Veel  meerfytghy  my  wacrt,ic  mocht  vooiwaer  wel  lijden 

Dat  Ihanna  uwes  fins  wacr  ie  fchonck  haer  met  verblijden 

Oocwelalfulcken  een,diefoud'  haer  brenghen  luft 

Intle(èn,daerfynumoetwefcnongeruft, 

Doort  dollifcren  in  dees  finneloofe  wercken , 

Daer  in  men  niet  en  kan  dan  twift  en  werring  merckcn 

Scght  dochter  waert  u  niet  veel  nutter  ghy  den  fin 

Vermaede,metwatfraitsteleren,alshierin 

Dit  ketter- boec  u  hooft  te  breken  alle  dagen  ? 

lo.  Ic  hou  dit  boeck  voor  goet,geen  kan  my  bet  behagen  : 

Cur.  waer  uyt  fpruyt  anders  dan  de  valfche  kettery  f 

lo.  Die,  uyt  het  groot  mifbruyc  des  menfchen  komt  s'onsby  5 

Gelijck ooc  d'ongefonde  dronckenheyt fal  komen 

Niet  uyt  den  goeden  wij  n,maer  meer  fynde  ingenomen 

Alftwelbehoortjfalfyuythetmifbruycken  rijlèn, 

C»r.  wat  nut  mach  doch  dit  boec  tot  welvaert  ons  aenwijfen, 

lo.  Selfs  kenniflfe.  Cur.  de  menfchen  fiin  tefamen  quaet,' 

wat  luft  brengt  doch  het  quaet  tekenncn  metter  dact  5 

Immers  fiin  eygen  quaet,fijnde  wt  het  hert  gerefen  5 

Doet  het  niet  t'allcr  tijt  droevich  en  treurich  wefen  5 

Ditmiin  boec  kennen  leert  de  fchooncwereltrontr, 

Daer  by  eens  anders  leet,gebreck,quaet  endc  fond , 

D'cerfte  verlufticht  ons  door  haer  cierlijcke  fchoonte , 

En  dander  neemt  ons  weg  den  onluft,door  gewoonte 

Tcfiencensandersquactj'tweict'onstebovengact, 

En  hier  beneven  komt  het  ons  vernuft  te  baet 

Int  onderfoecken  van  veel  treffeliicke  faken , 

Als  om  te  weten  hoe  dat  Godt  den  al  kon  maken. 


c  2  wat 


Deuchden-Scholee 

Wat  vrucht  van  app'len  op  den  boom  des  wetens  ftont  ^ 
Oftmer  Rabauwen  op  oft  Guldelingen  vont , 
Oft  Adam  een  Rib  min  als  Evam  was  gegeven , 
Wat  voor  een  tale  doch  'tferpent  Iprac  (ïinde  int  leven  >> 
By  wat  woldrachtich  dier  ons  Oudef^vas  geraeót , 
Daerhyfiin  eerfteroc  oft  kleet  heeft  van  gemaeól, 
En  oft  de  huyden  ooc  te  (amen  genaeyt  waren , 
Wie  die  dan  hadtgcnaeytjmet  wat  fyde  oft  garen  3 
Wie  dat  gefponnen  hadt,  van  waer  de  naelde  quam  ;, 
En  wie  de  meefter  was  die  s*eerft  in  handen  nam. 
En  and'reduyfent  meer  die  luftich  fiin  en  aerdich , 
Ia  feer  veimakeliicooc  vryliick  wetens  waerdich 
Wat  nu  aengaet  den  nut  (behalven  de  genucht) 
Die  idereen  die  wil  mach  fcheppen  onbeducht 
In  fulc  na  fpeuringe  van  alle  mans  gebreken , 
Is  meer  dan  al  te  groot  :  al  waert  macr  (Coo  te  fpreken) 
Dat  die  nietanders  bracht  dan  wetenfchap  by  wien 
Wy  t'onfer  nut  en  luft  ons  neder  moeten  vlien , 
Wat  voorgefellchap  ons  dient  by  de  handt  genomen 
En  wat  voor  lieden  vvy  daer  tegens  fullen  (chromen^ 
En  boven  dat  maeót  fy  ons  al  veeiheyl  ger  me 
Voor  ons  felfs  oogen^fiet  devvijle  vvy  in  fte 
Van  d'onfe  alle  mans  gebreken  fiin  befinde , 
Diesick  te  recht  dit  boeckzeernut  en  luftich  vinde. 


Mecffl 


Deuchden-Schole, 

Meed  al  de  vverelt  ooc  het  felve  fcer  wel  weet , 

la  toonet  metre r  daec ,  nu  wat  meeft  elc  een  fect 

Dat  is  getneynliic  vvaer.  dus  lieve  laet  doch  varen 

Dees  leflen  die  den  tnoet  der  dochteren  befvvaren  ^ 

Dces  neus  vvijfe  fvvaerhoofdige  Philofophy , 

Leeft  dit  boec  volgt  on  s  naercn  maectufelven  vry. 

Sooghy  veel  vvijfer  wilt  als  aldevvereltwefen  , 

Soo  wort  ghy  doch  veracht-,  en  dcfe  hooch  geprefen, 

H».  'tvvacr  een  vermetele  vervvaentheyt  miin  gefpeel 

Tehooren  naer  alfulceen  onbekent  gequeel , 

En  meer  gelooven  dees  als  moeder  oft  Meefireflc 

Ia  meer  als  Godes  vvoordtjd'Evangcliflchelefle. 

lo.  Het  fêlve  my  verbiedt  'tgemcyne  pat  tegaen , 

En  tuycht  my  dat  het  hier  met  ons  is  kort  gedaen , 

Dat  svvereles  droef  heyt  ons  in  d'cew'ge  vreucht  fal  leyera 

Dan  fuUen  fiin  verheugt  de  gene  die  nu  fchreyen  : 

Daer  tegens  die  fic  hier  verheugt  in  'tacrfche  dal 

Met  knerfeltanden  dan  eeuvveliic  fchreyen  fal. 

H(é.  Gefpele  dat  is  vvaer^daeromme  flopt  u  oorcn 

Voor  defê  vremde  ftcm,  dees  deerne  wil  niethooretï 

Gclooftfegccnfins  niet  :  matr  wel  volgt  mttter  daet 

V  vvaerde  moeders  {ïn,en  u  meeftcrffen  raet. 

V  ïonchey t  fal  alfdan  (dieonvviis  isjgenieten 

*     Hacr  oud  voorfichtichcy  t/twelc  u  niet  fal  verdrieten , 


€  iij  Vocï 


Deuchdcn-Sçhole. 

r 

Voor  alle  dolinge  wort  ghy  dacr  door  behoet. 

Galgeé  roofê  doch  meer  ftroyt  voor  verekens  wat  ghy  doet 

Gefpeledees  geckin  laet  in  haer  gcckcrnyc 

Laet  haer  'chooft  breken  vry  in  defe  fufFerye, 

ïc  late  haer  daer  in  en  wil  my  tot  u  keeren , 

V  raed  ick  volgen  wil:,u  boecken  wil  ie  leeren, 

Ga  vvy  wat  wandelen,  Ci4r*  Gefpele  ie  ben  bereet. 


EerpehanMinghe  ^  vierde  ^verfc hop- 
nin^e, 

ûlofôphia  Byangelka ,  Johanna^Humilitas^ 

ALtijtrverfellen  hertefamen  lief  en  leet , 
AlWaer  dat  doen  liefis^  het  laten  leet  moet  vrefen. 
V  doen  hertjiieye  ^nt  yyort  ia  mijn  hertgefrefen  9 
Maer  'tUten  van  d'onVVtj/i  Galilea ,  doet 
My  met  leetvvefen  nu  njerandren  myngemoet 
^ie  D'eerne  my  ^erlaet  engaet  al  om  mifirijfen , 
Met  Curiofitas  mijnfalich  ondervvijfen. 
Bier  door  VVertfy  eyUs  in  groeten  noot  gebracht 
Sy  volgt  den  boofen  luHi  den  goeden  raed^eracht, 
D'elende  dochfd  haer  navolgen  ende  aen^lijven , 
€n  langer  {als f  y  weynt)  met  quellinge  by  blijven^ 
SeervyeynichjybedenSi  dat  wie fyn  Ouders  iaefï 
In  baren  ouderdom  tot  een  rverachtwg  raeSï\ 
éMaer  Wat  hoef  ie  my  dus  m  haer  quaet  doen  te  queüen 
Vjter  ie  my'mu  doen  geruft  behoor  teftellen» 


Deuchden-Schole.  7 

Vvyegehoorfaemheyt^u  oytmoet^usym  nflijt  y 

Die  ?hy  doorgams  betkoont^te  rechte  my  werhï^t  ^ 

^Maerfecht  my  hehghy  nu  u  lejp  ooc  oyerv'^egsn  Î 

JoAa-  ie  mtjn  a>  ro(i,geltjc  de  leerelmgen  f  legen  , 

Want  ie  alleen  maer  heb  tvyee  letteren  gevat, 

T.  Condghy  die  beyàe  wel  f  lo .  miin  njroWVP  ie  achte  dat 

Ghy  beter  als  icfelfs  daer  Van  [tilt  oordeel  ge^en^ 

P.  V  Vatfyrit  njoor  lettfen  dan  daer  ghy  ^jt  bygebleVen 

Ia,  Sy  dienen  tot  de  les  die  ghy  hebt  ru  oor  ge  Helt , 

Vanfelfsnjerfakinge^n  'tgenehebt  wermelt 

Van  de  navolginge  des  Heer  en  QoriÏü  inede^ 

Gelijc  d'sA poliel  dat  <uerbaelt  metfoete  7:^de, 

^'een  is  om  wijs  tejynfoo  moetmen  worden  fit  i.Cor*3 

Bn  d'ander  V  vaer  denfchat  des  rnenfchen  is  int  flot  i  ^* 

Déter  ufyn  herte  me,  Th .  hier  m  ù  mijn  rvernoegen,.  ^^^  '  ^* 

Maerfeght  hoe  wilt  ghy  die  Wet  tot  de  lep  Voegen  ^  * 

€n  om  ^an  d' eer  Be  eer  ft  te  hoorenyHjraeg  ie  dan  3 

Oftföthsyt  leeren  ooc  Wijfheyt  by  brengen  k^n, 

Jo .  la  rvrotiW  en  't/chijnt  daer  toefeer  noodieh  me  te  Wejen^. 

Want  yy  ij  f heyt  ts  Gods  gaefdiejyn  miltheyt  gepre/ert 

Niemanden  uyt  en  deelt  dan  die  fijn  herte fet 

Om  bidden ^ende  ftort  begeertchjyngebedt^ 

Daerommefeytde  Heer  Md  end'  u  yyortgegeVen , 

i7\(«  dieftchfeiven  oyt  heeft  yvijfheyt  toegefchreyen  y 

begeer liic  niet  en  bid  am  'tgesn  te  hebben  ypaent , 

Die  fijn  fotheyt  met  l^nt  yvaent  vvtjsfynjoch  njermaent  3'  lo  s 

d'tApoHel  dat  alfidc  niet  Weet  yy at  hy  moet  yveten^  41.. 

Totjoo  dmgefeyt  de  Heer ^yyaert ghy geftten^ 


Deuchdcn  -  Schole, 

In  hlimhejt  {dutsjooghy  yipAirt  rvoor  ujètren  blindt) 
S  00  yvaert  ghy  fonder  fond  :  rmter  nu  men  by  u  ryindt 
^atghy  meyntyyel  tefinjoe  blijft  ghy  in  de  fonda. 
S  00  blijft  defotheydt  ooc  mfulc  dte  t'aHen  Honde 
Hem  wijs  te  wefin  rvaent ,  dus  ie  'van  mode  hou 
Datmen  defotheyt  ken  om  VPijs  teyvorden  fvrou  ', 
Te  meer  dewijl  elckjenfeergeerne  wil  njerlaten 
Hetgeen  hem  fchaed' Itjc  is.  die  door  'twerftmt  dan ^aten  . 
H)  e  blinde  do  linge  r^an  harefotheyt  ^  recht , 
*3emercken  m  wel  dat  fy  tsfchadelikghehecht 
In  s' menfchen  finlycheyt  :  enfullendie  licht  laten 
zAenfiende  dat  die  niet  terfalicheydt  k^n  bdten» 
Enfoo  de  duyjïernis  men  niet  ^verlaten  kan 
Tenfy  men  't  licht  fvervverft  :  al/oo  ooc  die  daer  njan 
Sijnfotheyt  niet  en  \yij5i^gheen  vvijfheyt  can  rverkrijgben 
Om  hoogher  ds  by  is  terfalicheydt  tefïijghen. 
Selfs  fotheyt  kennen  dan  ruoor  eerfî  men  rvrvd behoeft , 
En  (^njie  mits  defen  noot  njan  herten  ts  bedroeft , 
^ehoeftich  eenghebedtfeerneerjiich  ftuert  tot  Gode 
tAls  een  crachtich  heraut  ^een  'volmachtiphe  bode. 

o 

Daer om^S,  lacob  feyt ^foo iemandts onder u 
n^e  <-u^-üi]fheyt  heeft  ijan  doen  begheertjê  rvan  Godt^  nu 
En  t* allen  tijden  me^  ijnjie  can  ooc  niet  rv^vel  wenken 
n^at  ons  hier  meefighebreeSide  ^<-vijfhytm  ons  y\ercken 
^och  ider  menjche dit ghebrec  niet  welen  kent , 
T>aerom  wort  haer  gebedt  tot  Gode  niet ghe  went  : 
Maer  al  die  hun  behoef  in  haer  n^er  Handt  bey aften 
Vk  bidden  in  dengeefi  om  deeshemelfche  fchatten. 


Deet 


Deuchden  -  Scliole.  8 

De€s  d'arm  ruangeeHefyn  daer  ChriftHs  njan  beroemt^ 

ZlVant  hy  haer  eygenaers  yan  Godes  rijcke  noemt , 

tAlfulcki  armgeeflige  behoeftige  met  eenen 

Celooytge  die  haer  altijt  ^oor  Godt  rverdeenen , 

Z)  er  krijgen  haer  begeert  ^en  daer  die  yyort  i^ervult^ 

V^aer  wort  defül  met  Iftjl  terfaltcheyt  g  hehult . 

*?  *  Dees  Ut  ter  hebtghy  v^^el  en  vrijjlijc  by  ghe  bracht 

^Maer  y  vat  hebtghy  nu  doch  op  d' andere  bedacht , 

Te  Weten  njnjaer  denfchdt  des  menfchen  is  iÜ  H  er  te , 

Soo  dat  hy  dien  niet  kan  ^verlaten  fonder  fmerte, 

Wdt  meyntghy  met  dienfchat  daerghy  ^verhael  fvan  doet  ? 

lo,  T)aer  meyn  ie  me  mijn  ^vroü  des  menfchen  liefftegoet 

n)at  IS  het  uyterB  eynd<i;m  allefjn  hegeeren , 

Het  vwelc  fijn  herte  niet  een  ure  k^n  ontbeeren , 

ijerlatende  de  refl  :gelijc  degierigaert 

Omgelts  wilfyngemoet gefl^dichlijc  be/vvaert , 

D*eerfuchtige  om  den  lof  de  njryer  om  de  rurijfier , 

n)efiaetfmbtige  ooc  om  de  mogentheyt  te  bij  fier , 

De  htiyrelingen  om  den  Hemel  m  tegaen, 

Chrifh  lief  hebher  s  ^om  ruoor  Qhrifio  tebeHaen , 

1)^  deuchtjgerechticheyt  enfy'Vacheytfoo  aenkle\en , 

n^atfy  derhalven  alfverUten  lijf  en  leven  : 

Want  elc  een  d'f^yterft'  eyndpjnder  begeerten  acht 

*uerd  boven  alle  'tgeen  hy  hebben  mach  oft  Wacht ^ 

En  licht hjc  daer  omfal  ^ejrlaten  'tminghewaende , 

rv^aer  offoo  lichtelïic  fjn  oogen  niet  isjlaende, 

Kufoois  Chrifusfelfs  deTreforier  fz^ermaert  y 

Ia  diefchat-  ^amerme  die  't  hemels  go  et  bewaert  ^ 

à  Aljié^ 


Deuchden  -  Schole,. 

zAlfoo  ddt  hy  alleen  deGóddelijcke  fchatten 

Des  Wijfheyt  en  '-uerflcmds  befltAyt  infyn  omvatten 

Van  Welcker  nuolheyt^als  ujt  eenen  oyeryloct  y 

tAlGods  heyhgen  eyt  ont  fangen  s  Hemels  goet. 

Soa  WA  de  menfche  d^n  diejtjne  fotheyt  ^nde  ^ 

En  fijn  gebed  tot  Godt  Ipehoefielijcl^n  wende  p 

Eynd'liic  de  yvijfheyt  l^reech  'van  God  dé  Heen  milt  j. 

En  '-uoorfijn  klïegöet^ooc  Chrifium  houden  Yvdt , 

Dat  is  ^'oorjïmenfchati  verborgen  in  Jtinacl^r  y 

Snde  alsfyn  eenlch  een^moet  danfiin  hert  niet  yvacker 

Syn  hy  dit  Hemels  goei  f  dâer  doch  "tgemoet  na  tracht  ^ 

EnJïinbegeerltjcheytfoodorïlKhliic  na  jacht 

AlB  hert  naer  een  Fonieyn  ^fio  houde  ie  dan  mijn  otöw  v  v^ 

^at  hetfeeri2oodich  is  men  defe  lettre  onthotC^^e  ^ 

oAls  die  tot  tweede  lidt  «xif«  mijne lej^e  dient , 

Of  datmen  ChriHum  volg,  '^b.ghyjèghtjetr  wel  mm  h^nt- 

O  hoegenadichlijc  wil  Gods  geeft  by.  u  vyejen  x 

Jn  uyve  naerfticheyt  ruerblijd'  ie  my  mlds  defen, 

Gaet  njtyfoo  voort  alt  ijt:,aendachtelijcl^n  Ut 

O/?  Y\oort  en  letter  die  u  werden  njoorgeftdt  y 

En  die  u  diensîichftin^als  deft  twee  \oarnaemtiic 

Die  tot  rverfaking  iJan  ufdvenfiin  betaemliic  ^ 

SnomtetrachtennadesHeerenQmftipady 

Tot/uyyeringe  door jyn  dierbaer  bloedsth  bad»- 

Soo  lange ghy  aldus  u  hout  alhier  terfcholen  j 

€n  by  den  Woorde  blijft ^fia  ^ntghy  nimmer  dolen' ^ 

Dat'sfoog  hy  met  ter  daetufelven  laten  leert , 

€nd6in*tna\dgen{igimoettötChriBuml^4riQ^ 


Deuchdcn  ^  Schole. 

Als  fine  jongerp fin  yvaerheytfult  belijden 

T>ie  ufal  f  aller  ttjt  befihermen  en  belprijden 

Van  alle  logent ael^dolmg  en  boofe  luB , 

Waer  door  de  menfchen  al  meeB  leVen  ongeruH, 

Voer  al  hout  defen  ^oet\\iltniette<zfelelepny 

Maer  Weynich  Godes  "pyoordmet  doenbetraehfpyil  wefen^ 

5^(w  op  datghy  ^oUjerdin  dit  ugoet  begin , 

Stelt  GâlûcsLvng'tnsujt  ugemoet  enfin. 

Schout  haergefelfchapvpantfy  u  bederï^en  konnen  , 

Soojy  ujpre^n  aen  Wtlt  haergeen  antwoortgonnen , 

Oft  JpreeSï  haerwejnich  toejoout  upUbinnens  hnys  > 

'Veel  bj  'tvolc  of  de  Braet  te  comen  is  een  cruys 

Ten  brengt  geen  flichting  by,  dit  wilt  Van  my  onthot^Ven 

Dat  *tfpre^n  dicWtls  meer  als  'tjwijgen  is  beronyyen  3 

n)'ie  tyyee  letteren  ghy  nu  vyel  redelhc  ruerJïaet , 

*BeleeftJe  dadelitc^  daer  na  te  doen  beft  net , 

Ghj  hebtfe  y  vel  int  hooft  brengt  die  nu  00c  int  herte 

Op  dat  het  laten  u  hier  namaels  niet  en  [mette, 

le  gUi  blijft  naerfiichsfchoHt  de  geen  ie  hebgefeyt. 


I 


Eerpe  Handelinge ,  <vijfde  ^erfchooninge  ^ 
Qpinioferverfa^Humlitas  ^  lohanna, 

Ck  heb  te  recht  gehoort  van  uwenaerfticheyt 

lohanmt^want  ie  nu  het  fclve  zoo  bevind 

En  dat  verlufticht  my^maer  my  bedroeft  miin  kind, 

d  2  Dat 


Deuchden  -  Scholc. 

Dat  ghy  die  Edlc  gaef  mif  brnyâ:  toc  allen  ftonden. 

B«.  Haer  naerftigheyc  by  u  wel  grooter  wort  ge vondetiV 

Devvijle  menich  menfch  geheel  in  traegheyt  leeft , 

Johama  weet  doch  wel  dat  fy  meer  tracgheyts  heeft  ^ 

En  minder  naerftigheyt  alft  wel  den  jongen-lieden 

Behoortjdevviïle  fy  het  quaet  doen  Icercn  vlieden. 

Jo.  datdit  waeragntich  is  gevoel  ie feker  wel  ^ 

Dacr  am  den  v  vaen^  die  ghy  van  my  hebt,niet  en  ftel 

Voor'tgeen  ie  van  my  felfsmoet  vafteliicken weten. 

Maer  wat  ghy  vant  mif  bruyc  fegt  can  ie  niet  afmeten. 

Op,  Ift  geen  mif  bruyc,dat  m  aen  het  gene  van  acnvang, 

ïvlcnfch  adel  iicbevint,  de  goede  ga  ven  hang? 

lo.  Het  fchiint  wel  f004  Op,  'tis  foo,  wacr  toe  dan  defê  fedett 

En  groof;  naerftigheyt  ?  vviltghy  die  niet  hefteden^ 

Om  u  felfs  (die  nu  feyt  geluckich  ende  riic) 

Te  brengen  in  elendjinonhcyl  tegeliick  l 

Dat's  om  moetvvillighliie  de  vreucht  van  u  te  weeren 

Als  leckre  fpijftn  en  den  foeten  dranc  t'ontbeeren , 

Het  filverende  goutahct  koftelüc  ^cwaet 

Van  kleederen  geciert  met  Peerlen  na  u  ftaet  : 

Om  acn  te  nemen  een  verdrietich  mager  vaften  3 

En  een  Kloc-fufters  flecht  fwart  kleedken  aen  te  taften,. 

Sond'reeen'ge  pronekerij  oftfraeyheyt;  die  ghy  doch 

Genoech  bekomen  kond.  is  datnietfchaedliicf  och  Î 

J-ïet  is  een  groot  mil  bruycia  feer  moetvvillich  mede. 

Vraegt  men  u  dan  vvaerom  ghy  fulcx  doet^fal  u  rede 

Wel(fooiçachte)  fiin,om*tquaet,datin  my  is 

Xontvvorden  end'  hef  goed'  in  my  mach  leven  wis 

•      Ift 


Deucliden-Scliole.  lo 

lil  niet  foo  ?  lo,  trouwen  jaet.  daer  na  is  al  mijn  trachten, 

Miin  voornemen  en  'twit  dacr  ie  mceft  op  wil  achten. 

Op^  Datghy  danoocby  dit  ontworden  van  hetquact, 

En  by't  goet  worden  me,  wat  anders  wel  veiftaec 

Als  de  gemeyne  doen^is  my  ooc  onverholen  : 

Want  meeftendeel  des  volcx  houc  dat  wy  doorgaens  dolen  > 

En  al  ons  leven  door  fiin  fondich  ende  quaet, 

Ia  nimmermeer  oprecht  :  maer  dat  God  metter  daet. 

Het  quaet  dat  in  ons  is,  en  blijft  tot  allen  tijden , 

Om  Chrifti  wille  hun  (die  fiinen  naem  beliiden) 

Niet  toe  en  rekent  :  recht  oft  dat  in  ons  niet  waer. 

En  volgens  dien  het  goet,  dat  ons  om  doen  valt  fwacr  > 

ïainons  nieten  is^toerekentt'onfèreeren. 

ïs  dat  niet  in't  gemeen  'tge voelen  ende  'deercn  l 

lo,  By  'tmeeftendeel  des  volcx  die  raeyning  vind  ick  nUj 

Op,  is  dan  de  felve  me  warachteliic  by  u  ? 

/ö.Tc  n  deele,  want  alfulcx  (à  1  waerliic  wedervaren ,  ^ 

In  den  bekeerden  en  boetvaerdigc  fondaren 

Soo  lange  (y  (wac  fiin  en  fterven  in  de  jeucht , 

Soo  g  i n  den  moorder  en  meer  and're  mereken  meucht  : 

Maer  daer  beneven  ooc  foo  moet  ie  wel  belijden , 

Dat  daer  wel  konnen  fiin  fulc  mans  die  door  haer  ftrijde  n 

Verwonnen  hebbende  haer  vlees  ende  haer  luft , 

Niet  meer  felfs  leven  maer  dat  Chriflrus  in  haer  ruft 

En  leven,  fo  dat  fy  geen  fonde  doen  en  mogen  » 

Op,  Daer  komt  ghy  my  te  recht  dit  immers  is  gelogen  p 

Want  'tis  onmogeliic,  tis  daer  om  dat  ick  fprack 

Ghy  uwe  naerfticheyt  mif  bruy<5t  in  ongemack: 

d  iij  Ah 


Deuchden  -  Sthole, 

Als  die  verkrijgen  wilt  onmogeliickefakcD. 

Jo.  rgeenghy onmog'lijc acht , kanic wd mogliic maken», 

wt  Godcswoort,'twelcickgeloove  voor  den  menfch. 

Op,  Tuycht  de  fchrifture  niet  u  tegen  na  mijn  wenfch, 

Dat  alle  menfchen  doch  fondaren  fijn  met  eencn  \ 

lo,  Ia,maer  verblijven  fy  fondaren, naer  u  meenen  ? 

Oü  tuycht  de  heyl'gc  fchrift  van  geen  rcchtvaerd'ge  dan  1 

Wat  anders  ift  gefondich  t  t'hebbcn,en  daer  van 

Sich  t'ontllaen  :  alsaltijt  te  blyven  in  defonden. 

Op.  Siet  alle  menfchen  f/n  (na  des  Propheets vermonden) 

Óu,aet,altij  t  doende  quaet,  ia  niemandt  doet  er  goet 

/ö,  Seer  qii  ahic  hebt  ghy  dat  gevat  in  n  gemocr, 

Daer  flaet  niet  alle  menfch,maerdefcfpreuckefeyt 

Van  alle  fotten  en  Godloofe  niet  befchrcyt , 

Die  Gode  loochenen  end' in  haer  hert  begecken , 

Jvlach  m'oocalfulckcfpreucopalle  menfchen  treckcn.  i 

Of  feggcn  alle  die  gelooven  mede  in't  hert 

Datte r  geen  God  en  is  noch  geen  gevonden  wert  \ 

O  neen  fy  vryeliic,van  anderaerten  wcfen 

Sijn  fy,geliicmen  in  den  fèlven  p{alm  mach  lefen , 

Dat  fy  fiin  Godes  vol<:,dat  fy  üjn  vrienden  fijn , 

En  van't  Godloos  gefin  met  fmerten  cnde  pijn 

veiflonden  worden  :  fiet  oft  ghy  met  recht  u  feggen 

Op  alle  menfchen  treâ:,ende  op  elc  een  moogt  leggen 

Hetgeen  befcheydeliic,mct  een  goet  onderfcheyt , 

Alleenliic  vaneen  foort  van  menfchen  wort  gefcyt 

Alsnamentliicktnvandefotte  Goddcloofe, 

want  fonder  tw  ijfel  die  fiin  alle  quad'  en  boofe 

Maer  foo  dan  Godes  vole  oock  is  van  fiilcken  aert 

Soo  moften  fv  meed*  als  vcrflinders  fiin  vermaert, 

O/?.  Secht  vry  al  wat  u  luft  onmogeliic  ie  houde 

Dat  fonder  fondigen  imants  voorts  leven  foudc. 

Jo,  onmogcliic  te  fyn,den  Hcyl'gen  Geeft  vermond 

Dat  wie  uy  t  God  de  Heer  geboren  is,  in  fond 

Sou 


Deuchden-Schoîe.  n 

Sou  vallen  :  feght  nu  dat  geen  menfch  hier  op  aerden 

En  kan  herboren  fiin.  ic  wil  doch  wel  aenvacrden 

Dat  fulç  onmog'liic  is,wel  na  des  menfchen  macht , 

Maer'tis  by  Gode  licht  'tgeen  mcn  onmog'liic  acht  ^ 

Dies  alle  dingen  ooc  mogliicbevonden  weiden. 

Voor  die  geloovich  üin,cn  int  geloof  volherden. 

God  den  geloovigen,  beloften  heeft  gedaen 

Dat  (y  haer  leven  lang  door  fijn  doen  fullen  gaen 

In  heylicheyt,en  in  gerechticheyt  daer  ntven. 

Wat  nu  den  trouwen  Godt  gelooft  dat  wil  hy  geven 

En  dat  gcloov'  jicooc  wijt  voor u  feggen  heel , 

Of[  ickt  fchoon  niet  verkreech/oo  lal  ic  doch  een  deel 

Daer  vandoor  fiin  genaed  en  miltheyt  wel  verkrijgen. 

Wie  daer  met  luft  wilt  naer  een  gulden  wagen  ftijgen 

Krijgt  daer  ten  minften  af  een  nagel  oft  een  as, 

wa  t  (chaed  daer  na  te  ftaen  ?  fl(^«waer  toe  komt  doch  te  p2S-^ 

Tverlies  van  wclluft  en genucht*  aen  alle  zijden  ? 

Dar  ghy  dat  felfs  bevintmoct  ghy  met  recht  belijden. 

Nochtans  miin  feggcn  ghy  gans  geen  gehoor  en  gecft  » 

wijtbuyien  ubefteckghyin  den  arbeyt  leeft , 

Om  dingen  te  verftaen  die  u  gans  niet  en  ruren. 

Als  namentliicken  fijn  d'e^genfchap  der  natueren 

van  d'onluftige  deiigt,van  d'onfichtbare  eer. 

En  ander  onbegrijpcliicke  dingen  meer.  ^ 

Ic  raed'  u  dat  ghy  doch  dit  leven  latet  varen , 

Trachtend'  het  fieneliic en  tafteliic  te  naren: 

Ic  meyne  die  gcmackeliicke  focte  ruft , 

De  tijdeliickc  vreuchr,al  uwes  lichaems  luft, 

Dit  men  gevoelen  kan^dit  kanmcn  fien  en  fmaken 

Giert  ende  pron6t  u  op,laet  u  fchoon  klecd'ren  maken. 

Op  dat  u  fchoon  aenfchijn,foet  ende  fchoonder  lact 

Door  dat  by  komen  van  alfulcke  fchoon  gcwaet. 

Soofal 'tgemeyne  volcu  eeren fonderlingen. 

Enfuit  verkrijgen  gonft  by  alle  jongelingen , 


Dcuchdcn-Schole. 

Dit  kont  ghy  lichte  doen  en  ns  meed* uwen  ftaet 
Dewiile  ghy  rijc  fijt,en  daer  toe  hebt  te  baet 
Vw's  moeders  rijcdom  noch,om  al  u  lïnlijcheden 
Te  bruycken  na  den  eyfch  :  en  foo  u  gek  befteden 
In  frayheytjkledcrenjuwelen  fpijs  en  dranck , 
Ift  niet  een  dwaef  hey t  groot:,een  rafemije  kranck. 
Dat  ghy  11  felven  maeól  armgeeflich  ende  elendich , 
Dus  quellend  u  gemoct  wtwendich  en  invvendich  : 
Daer  nufbo  rijckcHic  de  Heerc  heeft verficn. 
Joh,  Wie  deuchdlic  leven  wil  die  moet  fiin  luften  vlien. 
Wie  den  behoeftigcn  wi  1  helpen  moet  ooc  derven 
Veel  overvloets,de  ware  Liefde  menich  werven 
Sal  vaften  voor  een  gaft,€n  met  een  fléchc  gevvact 
Sy  wel  te  vreden  is  en  haer  genoegen  laet , 
Om  na  nootdruftichey  t  den  naeden  te  bedecken^ 
V  raden  my  mif  haccht,u  redenen  dieftrecken 
Tot  ontucht  ghy  onfl:icht,u  by  fiin  my  onteert , 
Ghy  dient  my  niet^men  heeft  al  anders  my  gclecrt 
Daer  by  dat  ie  aKulc  gefelfchap  foude  mijden , 
Het  vvelckeick  oock  wil  doenden  ga  daer  ie  by  tijden 
Wat  anders  heb  te  doen  :  vaert  wel  en  goeden  dach. 


Ecr[ïe 


Deuchdcn-Schole,  n 


Merjîe  HanâeUngbe  Jefte  verfchû$mnghc, 
Opimo  perverjàj  GalHea, 

DJe  vinck  is  rvech  âaer  komt  an  Ander  o^  denjlach, 
D  te  ooefal  anders  doen, heb  ie  dan  een  verhoren , 
S 00  heb  ie  mderom  daer  vore  dees  verhoren. 
Gefpete  rvillccom  u  hmfle  my  verblijdt , 
Want  ie  om  uvvent  wtl  hier  kome  nu  ter  t'^t , 
Je  hof  e  immers  niet  datghyfoo  fijt  verholghen 
Datghy  de  divaejhepvan  lehanna  mit  navolgen , 
Jn't  minnen  van  alfalc  die  naerug' lue  niet  vraecht 
Haet'lijc  ontvluchtende  die  voor  u forge  draccht. 
Gal.  r>  at' s  ver  van  my^ic  min  degene  die  my  mint , 
Op .  Soo  moetghy  eoc  tot  my  u  minnerff  ftjngefmt. 
Die  H  [eer  minnelij  c  ttn  heîîen  kome  raden. 
Gal.  Seght  my  waerinne  doch  ?  Of.  waerin  ?  injlevens paden. 
Gal.  Van  wat  wegenfpreeûghy  ?  öp,  van  d'enge  en  wijde  firaet 
Jn  wekker  beyder  keur  eengroot  verjcheelonjiaet 
Gal.  Hoedanich  zijn  die  doch  ?  Op .  dat  falie  u  verclaren , 
Idaerfeght  my  eerjl  watghy  veel  liever  hebt  t'ervaren. 
Hetgeen  ugoet  kan  doen ,  oft  *tgeen  u  quaetfou  ^n  ? 
G .  Hetgeen  mygoetdoen  kan.Op.wat  achtghygoet  en  fijn? 
D  e  droef  heyt  oft  de  vnucht  ?  G.vreucht .  O .  wellufi  eftefmerten  ? 
G .  Wellufi.  Op.  i^rmoedefchand/verdruckinge  des  Herten 
oft  rijcdom  eer  en  macht  ?  Gal.  dit  al  is  om  te  vraghen 
Tiietwaerdicbjwie  (chept  doeh  niet  alle  z^n  behagen 
In  rijcdom  eer  en  macht, 'twaer  weleen  flechten  bloedt 
Die  al  dees  dingen  niet  en  hielveor  'tbsfiegoet, 
Opghy  antwoordt  myjeer  vvel,maermeer  moetghy  mchfeggen, 
C/intvvoordop  defe  vr  aech, hoe  fout  ghyt  owerleggen 
Soo  van  tween  d  een  wat  goets  u  beloofde gereet  3 
Bn  d' ander  mede  wat, doe  h  met  alfalc  befcheet  . 


Dcuchden  -  Schole. 

jOaighy  daey  eentch  tijt  van  iarcn  na.  moe(l  wachten  ! 

Gal .  ?{ae'i  tegemvoordigefdtid'  ie  voor  alle  trachten , 

Dat  is  ie  name  voor  'tonfeker  'tfeker  ien , 

\^lwaertvry  meer  àer, want  ie  tichilijc  kmverfiaen^, 

^attet  veel  beter  is  een  muf  ken  if2  de  handen  y  • 

^IsganÇen  in  de  locht  o  ft  Rejgers  in  de  landen . 

Op.Chy  antïvôcrt  ry  iffelife^'tis  feer  wel  over  docht 

Wie  hadfoogoet  verjiandï  infulcke  ieuehtgefocht. 

Gal  Soittghy  dan  meynen  dat  mijn  ouders jmijnevoetlUr 

Bn  Ciirioliras  {diertiy  iseenbehoetfler) 

Gans  hadden  niet  geleer  t  ?  decs  dingen  ie  verfiondt 

%^l  van  rnijn  kintfheyt  af:  ivantfy  my  in  den  mond 

Met  mijne  paffe  fijn  gegeven  tot  mijn  eten  t 

Doch  ie  beken  dat  u  goet  onderricht  mijn  wetm 

Beveflicht  en  ver  fier  ^ .  O  f. [eg  is  u  ooc  bekent 

V aider meefle  quaet  f  g  a  1 .  tact,  tgeen  de  ionchepfchertit  ^ 

Dat  is  een  droevieh^arm  verachten  bedru6ï  leven , 

Twelc  ptjneltjcker  dan  de  doot  ons  blijft  beneven. 

Daer  om  i/i  boven  al  te  vlieden  immermeer , 

(Aljï  onlujl  gelden foii)  ia  met  verlies  van  eer. 

Op  Wat feghtghy  dan  van  die  alfulcke  leven  minnen  f 

Celijck  lohanna  dtet,  G,datfy  fijn  fonder fmnen\, 

Je  ben  met  dit  arm  wicht  in  lijden  en  beUroeft ,, 

Dewijlfyâeesnetfwijfetoovcrije  proeft, 

Op.Dat  hebtghy  waerltjc  recht. -maer  merci  ghy  welàe  trechu 

Vant  momgeficht  daer  me  dat  ff  haer  fchorft  bedecken, 

G.Welcf^nfy  ?  O  .men  f eyt  haer  dat  vroltjckegewtfen 

De  vrencht  des  falicheytsgeenfms  en  eonnen  mifen  : 

JEn  dat  defmerten  die  wy  hier  op  aeràen  lijden 

Ver  and' ren  f  dien  in  een  eeuwige  verbidden . 

Q^\.0  dwaefheyt  overgroot, o  wat  eenfotte  klaf^ 

Soude  ie  dan  geven  dus  mijn  vafle  weten fchap 

Voor  twanen?  foudeicfoohetfekere  verlaten  y, 

Qm  het  mfekere  daer  voren  oên  tt  vaten  ^ 


Wy 


Deuchden-'SchoIc.  13 

Wj  weten  wat  "Jvy  fijn  en  wat  vvy  hebben  al  y 
Uaer  nfvie  'vveet  vvaerhy  komt^oft  voat  hy  hebben fal 
Dies  boven  't  hopen  ie  dat  hebben  moete  prijfen, 
Op.Chy  rae&  den  nagl'  op  thooft,ghyfpreeöï  daer  als  den  vv'^fen 
I>  e fchoon  klappende  Philofophievoortaen 
V  licht' lijc  niet  en  fal  betoovrenfio  ie  uvaen, 
Gâl.Datsfinderforch^ivaer  ie  van  havefiechts  fo6  rijcke 
K^ls  defe  drvafe  maecht,daer  waergeen  mijns  geltjckè. 
Men /oude  my  hei  mvjnfoQ  niet  ontguyglenydAt 
Daerym  md  leven  fou  van  miingoetgek  o  ft  fchàt, 
l^ndic  onibeerenfoo  miin  luflen  en  ei  raten , 
^JSieen  neen  ter  weereltfou  my  geenen  menfch  verlaten , 
Want  ie  fou  luflichf^n.en  t  aller  tiit  bereet 
Tot  lec  k'refpijs  en  dranCj  enfoudegaen,gekleedt 
S  00  dat  m  en  mocht  te  recht  van  Galileamfpreken^ 
Want  mygeen  weelde  fou  ont  vluchten  Koch gebreken , 
Ic  hiel  dan  GaBerij  ie  mode  vriend  en  maech. 
Je  dan!ïe,fong  enfprong  ia  fpeelden  alle  daech , 
Mnalseeni^potee€vanfoeteperfumade» 
Waericquaemfeudetc  diefoetgeurigeverfadeni^i\^l^ 
Tenfchort  my  vrifliic  niet  aent  willen :maer  de  niacht 
iJïdy  dus  terugge  hout, daer  fy  niet  of  en  acht. 
Op.  Die  niet  rijc  is  kan  noch  aen  rïjcdom  wel  geraken, 
O  ft  ic  nu  middel  wijl  u  haejl  eens  rijck  te  maken  ? 
G2L\Mocht  dat  ghefchieden  doch,mairhoe  my  hangt  geen  goet 
Meer  over'thooft,geltic  het  andere  wel  doet , 
Je  doe  geen  koopman  f chap^daer  ick  op  ftaenfou  derven 
JJansfchens  van  milder  huy  s  is  eoc  allang  ge  flor  ven . 
y  an  vvaer  doch  fou  my  dan  den  Eijcdom  komen  aen  f 
Op.  Door  een  r'^c  houvveliic  daer  moeten  vvy  na  ft  aen 
Je  vvete  raet  daer  toe, eer  lange  falm'u  vrijen 
Laet  ons  tefamen  nu  'tgemoet  hier  in  verblijen , 
G  al  Ö  Ighy  belooft  my  veel,  Op^noch  meer  falie  u  doen, 
'  Siet  daer  miin  trouwe  hand^G .  met  vreuchden  ic  ufeen- 

ca  Cf^jitt 


Dcuchden-Schole. 

op,  Betfalfeer  korts  gefchienfioghft  mj  wilt  betrouwen , 
Gd.lcfpeur  u  groot  ver  Bant, dies  wil  ie  op  u  bouwen. 


Tweede  Handelinge,  eerJleVerthooningc. 
Pkilo/opbia  Evangelie  a ,  lohann^flumiltW^ 


HOe  feldfaem  leydcr  !  wort  mijn  fchool  met  luft  verfocht , 
Hoe  feldfaem  wort  mijn  leer  gevolgt  en  nagcdocht, 
Het  voie  heeft  fulcken  luft  tot  fothey  t  ende  logen , 
(Hoc  wel  dat  menich  menfch  daer  door  zeer  wort  bedrogen) 

Dac 


Deuchden  -  Schole.  1 4 

Dat  het  die  liever  koopt,  ia  veel  daer  anc  hangt , 
Dan  dat  het  wijf  heyt  en  waerheyt  om  niet  ontfangt 
Hoe  lange  fuit  ghy  noch  ökleync,kintfheyt  minnen? 
De fottcn^die  daer  fijn  berooft  van  hare  finnen  , 
Begeeren  dingen  die  haer  fchadelij eken  fijn. 
Komt  coopen  fonder  wacroft  filver,melcen  wijn  : 

V  Vaer  om  geeft  ghy  u  geit  om  *tgene  niet  en  fpijfet  ? 
Enarbeydtomhetgeenngecn  verfadingwijfetï 
Aenhoorende  hoort  my, het  goede  uvoorgefet 
Ect,endc  u  ziele  fal  vcrluftigen  in*t  vet. 

V  Vel  aen  die  niet  begeert  noch  wil  fal  niet  becomcn. 
Nu  Galilea  heeft  metmoetwil  voorgenomen 
(Volgens  den  meeften  hoop)t'ontfeggenmiinen  raet. 
En  mijn  verma-enen  ftraflFniett  achten  metterdaet, 
Dacrommc  fal  ie  haer  belachcn  in  haer  fuchten , 

la  haer  befpotten  als  fy  raken  fal  in't  duchten. 

Maer  ghy  Iohannâlief,dieop  mijn  raden  bout, 

En  mijn  geboden  na  vermogen  onderhout. 

Suit  met  de  goede  fchaerj  Gods  uy  tverkoren  vrinden;, 

Lang  leven  en  by  hem  genacd'  en  vrede  vinden. 

De  menfche  falich  is  die  wijf  heyt  vinden  kan  : 

Want  fulc  verkrijgen  is  veel  kofteliicker  dan 

De  handehnge  van  hci  fil  ver  ofte  goude. 

Icvindedatumyt'aenhooren  noytenroudc: 

Maer  dat  ghy  wijf  heyt  foedl^en  acht  neemt  op  miin  leer. 

Dat  ghy  denót  op  den  Heer,daer  neven  t'uwcr  eer 

In  u  goet  duncken  niet,macr  in  hem  u  betrouwen 

Bevefticht  :  dies  en  fal  miin  arbeyt  niet  verflouwen. 

V Vin  ie  u  flechts  allee n,foo  dat  miin  onderwijs , 

V  doet  geraken  tot  der  zielen  heyt'gc  fpijs. 

Is  miinen  arbeyt  noch  vergeves  niet  begonnen  , 
Int  leeren  vind  i  ck  dat  ghy  velehebt  gewonnen. 
Mits  dat  ghy  naerftich  fijt  en  niet  veel  ftilleftaet, 
Maer  (als  de  kiocckc  doet)  feer  naexftichliick  vooxtgaet 

e  iij  JEö 


Dcuchden-Schole. 

En  denck  dcihalvcn  ghy  wat  voordcr  fût  gekomen , 

Scghtdoch  liefdochterkert  wat  hebt  gUy  voorgenomen  ! 

V  Vat  hebt  ghy  meer  geleert  ?  laet  hooren  feggct  my . 

Ju,  Tweeand're  lettren  vrou.Ph,  welc  fiin  fy  :  ipteect  doch  vry 

7tf  ^D'een  dat  het  bttter  is  den  Heere  te  verlaten* 

En  ó'a.ndci,Chriflnccis goetjtot oni^ct  baten. 

rh,  V  Vat  wilt  ghy  nu  by  dees  twee  letteren  verftaen  ? 

lo.  Dat  al!c  fond  haer  cygen  boet  fal  brengen  aen  , 

En  ooe  dat  alle  deuchd'  lal  br-engen  daer  beneven 

Haereygenloonjafelfsin  ttijdeliicke  leven. 

Th.  Vv'aei  by  merdghy  dat  fond'  haer  eygen  boete  brengt^ 

lo  IsGodnietgoetf  ?h.  iawisgansmetgeen  quaet  vermengt. 

Ia  boven  dat  (iègh  k]  'twarachtich  goct  allcenc 

lo.  Ghy  feght  warachtich  vrou,daçr  mede  (foo  ie  mcene) 

Vcrftaet  ghy  dattcr  is  een  valfch  goet  dat  me  werd. 

P. lek  meyne  dat  daer  byfeerkloeck'lijc  ghy  dat  mcrâ:, 

7^./ft  geen  warachtich  goct,hct  wek  dien,diet  verkrijgen 

warachteHicgoet  maedi'  P^.dat  kanmenniet  verfwijgen 

Gcliic 'twarachtich  vier  al  'tgcendaer't  by  geracet 

Ooc  doorgaens  door  fiin  hit,iicet  ende  vierich  maed  : 

Tö.Het  valfch  goet  is  het  geen  den  mcnfch  wel  goet  fal  fchijnen 

Nochtans  niet  goct  en  is,en  die  haer  daer  toe  pij  nen , 

Verblijven  in  haer  quaet.  P^.Soo  ift,  geliichet  vier 

Dat  maer  gefchiidcrt  is, vals  is,daer  by  geen  dier 

Hoe  na  gelegen  kan  verwcrmen  fiinc  koude. 

/^.Hetfèlv'ickwaerdcvroualfootewefcnhoude 

Nu  falicheyt  ift  niet  een  blij  fchap  ofte  vreucht , 

Dieonverand'liicis?P;&.  Te  recht  ghy'tfeggen  mcucht 

lo-  Mach  falicheyt  en  vreucht  gefcheyden  w  cfèn  konnen 

i'^.GeenfinSpfoo  weynich  als  de  claerheyt  van  der  fonnen 

/ö.VViefahcheyt  bekomt  verkrijgt  dan  blij  fchap  mede 

Die  ftadichliicken  dueit^en  blijft  met  ruft  in  vrede» 

f  h  Soodoet  hy./ö.kan't  ooc  fyn  dat  ware  falicheyt 

Skh  vandegoeihcyt  ccnsaffondert  ofte  kheyt  f 

P/aSoo 


Deuchden  -  Schole.  ly 

Fh»Soo  weynich  als  de  vrcucht  van  falichcyt  kan  wefcn, 

/^.NochgoctheytoocvanGodjgeliicwy'tfelvelcfcn, 

P^.Gecnlins./ö^.wiegoetheytheeftjhceftGoddanfooiCwacn* 

P^.Dat  isontwijfcliicmen  moet  dat  foo  verftaen. 

/ö.wie  God  heeft  die  heeft  ooc  de  falicheyt  verworven. 

Ph.  Dat  is  ooc  foOjWie  fou  daer  tegen  feggcn  dorvcn  ? 

Ia,  w  t  dcfe  dingen  dan  nootfacc'liic  volgen  moet 

Dat  wie  God  heeft  ooc  heeft  het  alderbeftc  goet , 

Döwaregoetheytjvreuchtenfalicheyttefamen. 

P.wiedaetooG  tegen feyt,die  mach  hem  vry  welfchamcn 

Jo  wat  fcheyddemenfch  van  God  ïift  niet  fond*  en  afkeer  ^^ 

P/&.Nictanders,defchriftuer  betuyget  in  de  leer. 

Jö.Hier  wt  befluytc  ie  dan,als  voren,dat  de  fonde 

Haereygen  boet  ooc  is,en  me  brengt  t'allen  ftondc. 

Dat  fy  den  menfch  clendiehende  onfalich  maed, 

Soo  dat  hy  tot  de  ware  blijfchap  niet  geraed. 

F^.Hïct  van  ooc  de  fchriftuer  getuygenifle  geeft , 

Daer  by  dat  de  Godloofegcenen  vreed^  en  heeft. 

Dat  fijnen  worm  niet  fterft  en  fware  wegen  wandelt» 

Hier  wtbiijdnudatghy  het  geen  hier  is  gehandelt 

wel  grondcliic  verftaet:döch  Ichiet  my  in  den  fin 

Dat  hier  wel  vallen  mocht  noch  een  bedencken  in  i 

Want  y  mant  mocht  u  wel  toelaten  dat  de  Heere  • 

verlaten  bitter  is,  navolgens  defe  leere , 

En  daer  benevens  noch  wel  mogen  fchijnen  waer 

Dat  het  verlaten  van  den  Heere  foet  is,  daer 

'Twerc  van  verlaten  felfs  men  wel  wil  overleggen. 

wat  dund  u  dochterken  wat  foutghy  hier  toe  fcggen  f 

/ö.dat  het  kan  valfcheüic  foet  fchiinen  door  den  dach  , 

Maer  niet  warachteliic  foet  fyn  noch  fchijnen  mach: 

Af  fcheyden  dat  is  doch  ververren  in*t  afgeven , 

En  waermen  af  ververt  oft  wijder  af  wil  fweven  3, 

Genietmen  min  als  men  te  voren  daer  van  dé , 

Çtt't  tegendeel  daer  van  foo  veel  te  meet  in  flé  ; 


Deuchden  ^  Schole, 

Tvcïvcrrcn  dan  van  Godt  Cdictfoct  is)  doet  me  derven 
T 'genieten  van  het  foet  en  'tbittere  verwerven , 
Th,  In  dit  ververren  doch  van  Gode/oo  geniet 
Het  lichaem  een  gevoel  van  welluft  foomen  fiet. 
Jo.  Een  vluchtige  welluft,dje  doorgaens  doort  vervaren 
Een  langdurigefmertin  s'menfchen  hert  fal  baren , 
Vermindring  me  van  Iuft,door  mindting  van't  verftandt 
waer  door't  mifbruycken  wordt  genomen  by  de  handt» 
Dit  in  de gulfigaersen  dronckaerts  men  kan  mereken, 
Die  eer  den  honger  oft  den  dorft  in't  lichaem  wercken , 
Steeds  nutten  fpijs  en  dranck:want  fy  met  minder  loft 
Sijn  n Littend'  haren  dranc en  kckerheyt  van koft , 
Als  wel  een  matich  man,dic  op  fiin  maeg  fal  achten, 
En  fy nen  honger  foo  met  fiinen  dorft  verwachten ,     ' 
Die  heeft  in  fpijfefniaec,hoeflechtdieoockan  fyn 
T'dun  bier  hem  meer  verheucht  als  haer  den  koelen  wijn 
waer  over  datmen  feyt  den  honger  wel  kan  maken 
Dat  rouwe  boonen  ons  foct  cnde  lecker  fmaken  , 
Ond'r  een  alfulcken  luft  die maer een luft  en  fchijrrt 
De  bitt'rhey t des gemoets  ons prickclt  quelt  tn  pijnt 
Door't  fondige  bedrijf:watluft  foud  cenen  menfchc 
-In't  eten  hebben  doch,al  hadd'hyt  al  na  wenfchc , 
la  alle  leckerny,fiin  fuycker  en  bancket, 
Daer  by  den  Ypocrascn  malvefeygefet, 
Soo  hem  de  tandpijn  queld,  daer  hy  mede  is  verlegen  \ 
Is  dan  des  lichaems  pijn  tiid'liicke  welluft  tegen , 
Soo  dat  fy  die  verdriift  :  wat  fal  vermogen  dan 
Het  wroegen  des  gemoets  in  eenich  vrou  of[  man  : 
want  even  als  de  (iel  voor'tlichaem  is  verheven  , 
De  welluft  en  'tverdriet  haer  meerder  is  gegeven 
Dan't  wel  den  lichaem  is,  wat  luft  fchept  dan  een  hert 
(Datdaerindrocfheyten  benaut  bevonden  werdt) 


In 


Deuchden  ^  Schole.  ^6 

ïn  s'Lïchacms  welluft  doch  >  geliic  een  die  verflagen , 

Siin  aldeiliefftes  doot  in't  lijchuys  fal  beklagen , 

<7een  lu  ft  fchcpt  int  gefang,foo  kan  des  lichaemsluft 

Het  fondich  droef  gemoet  niet  leveren  geruft. 

Maer  brengt  felfs  droef heyt  by.P.Sout  ghy't  bew ij fen kennen ï 

/i?,Ick  acht  w  cl  ia  miin  vrou,fo  ghy  niy  tij  t  v^^ilt  gonnen , 

Want  heiöntbecren  van  hetgeen  met  geercn  heeft , 

Nootfaccliicd'oorfaecis  van  'tgene  droef  heyt  geeft  : 

Deslichaemsweiluft  kan  noch  mach  nietlangedurcn, 

So  mocimen  die  ooc  lang  ontbeeren  t'elcker  uren  : 

Dit  moet  dan  immers  lang  bedroeven  fulcken  een 

Die  welluft  foeckend*  is  voor 'tlichacm  int  gemeen. 

Voorwaer  fo  lang  als  ducrt  den  honger  doi  ft  oft  koude, 

So  lange  machmen  luft  genieten,foo  ie  houde, 

In'  t  eten  drincken  ende  wermen,langer  niet, 

V  Vant  alle  lieftcliickc  welluft  dier  gefchiet 

AUeeneliic  beftaet,in  flijfs  nootdrufs  genieten: 

Die  dan  oocfnelliicruymt,vcrvliegctcn  befwijd, 

So  hacft,dotft,honger,koud,datisden  nootdruftwijci;, 

Nuallefondaerisonwijs,engeenonwijfe 

De  mate  houden  kan,het  welc  in  haer  mifprijfe  : 

VVantalonmatichcytquetftdrucketcndcquelt, 

*Tw  elc  alle  gulfige,  en  andrc  meed  on ftel  t , 

Als  fy  der  tongen  fmaec  navolgciïde,veel  langer 

Dan  wel  de  maegh  met  luft  wil  wefen  een  ontfanger, 

Haer  dermen  vullen  op,metfpijrenofiedranck. 

En  maken  de  natuer  door't  overladen  kranck , 

De  fondaers  dan  die  foo  in  fulcke  luften  woelen , 

Voor  weynich  vreuchts  een  ftrenge  fied  en  pijn  gevoelen 
Mebrengende  mits  dien  een  du  bbelde  verdriet, 
VVantfy  den  waren  luft  ontweereu  Toornen  fiet,  -^ 

En  voor  den  valfchen  luft,een  weynich  tijts genoten 
Syri  lydendc  de  pijn  en  fmertdacr  uytgcfJ3roten, 
wie  mits  den  honger,diedeslichaems  voetfel  hoeft  ^ 
Natueiclückenluft  opxccht'liic  heeft  beproeft  ; 

f  Moet 


Deuchden  -  Scliole. 

Moet  in't  fat  eten  ooc  nootfakcliickcn  fpeuren. 

Dat  hem  den  Toeten  luft  niet  langer  mach  gebeuren , 

Nu  fo  begeert  hy  dien,)a  boven  alle  ding, 

Dat  dit  begeeren  dan  geen  droef  heyt  by  een  bring 

Kan  niemani  houden  {lacn,ooconder'irchi)ngenutten 

Des  wellufts.P.dat  hebt  ghy  feer  vvcl,ic help  het  ftutten» 

Maer  lact  my  hooren  nu  van  d 'ander  letter  w^at , 

Het  i&c  Chrijlifoet  w./ö.  miin  vrouwe  fo  ie  fchat 

D'een  wt  het  ander  kan  men  lichteliic  afmeten. 

Want  het  jockChrifti  niet  dan  deuchd  is/o  wy  weten  ^ 

Het  rechte  tegendeel  van  fonde,die  ons  fcheyt 

Van  God  de  Hecr'.en  fo  recht  ten  verderve  Icyt  ; 

Na  alle  deuchd  beftaet  in  alle  maticheden. 

Geen  ding  mifbruyckende,feer  fuyverin  hacr  zeden , 

Want  de  voornaemfte  deuchd  is  wijf  heyd  die  het  endt^ 

Aert  ende  mate  me  van  alle  dingen  kent, 

En  die  ahijt  na 'tbeft  van  alle  ding  fal  trachten. 

P.  Soo  is'tjock  Chrifti  niet  dan  deuchde  nacr  u  achtend 

T'is  immers  fync  wet, en  die  verbied  fo  wel, 

De  fond' als  fy  de  deuchd  gebieder  in't  voorftel. 

/ö.Tisooceen  deuchd  de  fond'  te  laten  en  t  ontvliedenj, 

Dats  Godgchoorfaem  iïjn,ditis  Chriili  gebieden 

Als  hy  de  fond  verbied, P.feght  wat  verbied  hy  doch  ? 

iö.Hy  wilgeen  fonde  vrou,dronckenfchap,gier'gheytnocE 

Nydicheyt  toornicheyt  noch  dicrgeliicke  quaden, 

P.  Maeralfraen  met  alfjlcke  fonden  is  beladen, 

En  vallet  niet  wel  fwaer  datmen  die  dan  verlaet  ? 

/tf.Geenfins  maer  licht  en  foet  bevind' ie  metter  dact. 

P  Hoc  datf/p  knaecht  niet  den  niji  geftadich  nydcrs  hertel 

P.Geftadich  /ö.dronckenfchapiil:  niet  een  wil'gefmerte^^^ 

Ecndulle  fotticheytverkortinge  des  levens  f 

P  .Het  is  foo  leÀs  ooc  niet  den  toren  daer  benevens  , 

Een  vierig'  onverdrageliicke  fnoode  quelling.<' 

la  wel  des  herten  blocds  vcrftoreliic  om  welling,^ 


F.  Nin 


Deuchden  ^  Scholc.  17 

P.Nict  anders./tf  .nu  weet  elc  voornamcliic  de  vroede, 
Dat  gierichcyt  ooc  is  een  rijc  fchijnend'  armoede. 
Die  niet  verfad'liicis,  fteeds  levend' in  gebr eek, 
i»,Dat  fcght  ghy  noch  al  recht./ö.is  onder  het  ycrdeck 
Des  herten  knaginge/tverftooreliicomwcllcn 
Des  bloedts,die  thertc  (o  omftellen  ende  qucUen, 
De  dull€  dronckenfchap ,  d'onnoegen  des  gemoets 
Geen  lail  en  fwarichey  t?P,veel,daer  toe  wçynich  goets. 
/<7,Geliic  d'ophouwen  van  de  moeyeliicke  ftraten 
In't  gaen  licht  valt  :  alfoo  valt  ooc  loet  het  verlaten 
Van'tgene  bitter  is.P.dat  gaet ooc  mede  vaft^ 
/ö.Nli  lbo  heeft  Chriftus  ons  bevolen  en  belaft 
Datmen  verlaten  foUjVoor  alle  fonderlingcn 
Dees  fware  bitter'  en  meer  diergeliicke  dingen , 
Dies  immers  in  dir  deel  fyn  ioc  valt  licht  en  foet  : 
Geliic  het  ooc  int  geen  e  hy  gebieden  doet, 
Dats  in  de  liefde  die  feer  vroliic  is  en  goedich. 
De  reyne  mâticheyt,geduldichcy  t  langmoedich. 
Met  harcfuftcikens,machmen  met  waerheytdan 
Niet  noemen  lichten  foct'tlocChriftijbrengend'  an 
So  licht  en  foeten  goet  ?*  P.  Lief  kind  ter  goeder  trouwen 
Hebt  ghy  decslettren  wel  geleert  en  wel  onthouwen^ 
Maer  weet  ghy  nu,al  wel  dat  fy  u  dienen  me, 
En  noodich  fij  n  voor  d'eerfte  les  die  ie  u  de. 
VVantal  wafitfchoon  alwaer,deeskenniflemits  defen 
Al  goetjfo  konden  fy  u  nochtans  niet,goet  wefen , 
So  fy  u  hinderden  in  uwer  leffen  leer. 
Want  ghy  alfo den  tijt,mif  bruyckenfoudetccr. 
Die  ghy  om  dees  u  les  fijt  fehuldich  te  hefteden, 
Jo.  /ck  houdTe  daer  toe  nu  P .  laet  booren  uwc  reden. 
/ö.onmogeHicicacht  datmen  het  quaedtverlaet. 
Ten  fy  ment  alft  verdeift  vandeliicken  hact , 
F.  Dat  hebt  ghy  rechtjö.alfoicoocomcgliichoude 
pat  yemant'tgocde^recht  bcgeeren  mach,oft  foudc 

f2  V^I- 


Deuchden  -  Schole. 

Verwerven  in't  gcbruyck,eer  hy  dat  felve  kent 

warachtcliic  voor  goct,cn  heylich  ongefchendt , 

Soo  dat  hyt  metterdaet  beminnend'  is  van  herten. 

P.-Datis  oocfooghyfeght./ö  demifdaernumetfmerten 

Baert  vyandtfchapjdaer  doch  de  weldact  liefde  baert. 

P.Dathebighynochalwel  hetfclvewedervaert. 

/ö.  Alfm'in  der  waerheyt  dan  verüaend'  is  dat  de  fonde 

Ons  niet  als  quaet  en  doer,en  dat  de  deucht  noyt  konde 

Iets  doen  danahijtgoet/oofprayt  wtfulcvcrfland 

Der  Ibnden  vyandfchap,en't  nemen  by  de  handt 

De  liefde  tot  de  deuchd.F.  Tis  fo.  /<?. aldus  men  latet 

Tgefelfchap  van  de  gene  die  min  thertê  hatet, 

P. AI  wel./ö.en  diemen  licft  oft  mint  men  nier  en  mij i, 

want  fijn  gefelfchap  'thert  verquicket  en  verblijt, 

P.Ghy hebt feer  wel  gefeyt Jö.foo  ift  dan  ooc  mijn  vrouwe 

Dat  dees  twee  letteren  die  ie  ons  hier  voorhouwe , 

Te  weten  dat  de  fond  haer  evsen  boete  brengt. 

De  deucht  haer  cygen  loon, ons  baren  on  vermengt     • 

Der  fonden  fmaet  en  haet:  de  liefde  daer  beneven 

Tei'deucht.iftnietdelesdieghy  my  hebt  gegeven? 

P.Ia  dat  isfy  miin  kint.gby  leert  wel, vaert  fco  voort 

In  d'oeftcning' des deuchds,doet  vlij tich,f'oot  behoort^ 

'^Tgewctengoet' en  laet  alleen 'rgewetenquade, 

Dees  naer  ftig*  oeffening  fal  u  door  Gods  genade 

Alfoo  vermeren  doen  derdeuchden  wacker  pondt , 

Dat  in  den  Treforier  Chriftoghy  t'eenger  ftondt 

Deelachtich  worden  fuit  des  Hemels  njcke  fchatten^ 

Alfdan  met  meerder  lulT:  de  deuchden  fuit  omvatten 

want  d  eynde  beter  dan  het  midden  is  altij  t, 

Daer  keren  iscen  luû  het  konnen  meer  vcrblijt» 

Jo.lc  wil  door  codes  hulp  foo  doen ,  doch  moet  jc  vragen, 

Hoe  fal  ie  my  in  u  afwefen  mogen  dragen, 

Sop  ie  noch  twijfelde  van't  quaed'ofvan  hetgoet^ 

P»  Daer  inne  ghy  u  ftil  enzedich  houden  moer^ 

Gcca 


Deuchdcn  -  Schole,  18 

Gceading  wt  twijfel  doet,foo  lange  u  gewiflen 
Noch  hebben  gewis  vvcrc,foo  kont  ghy  nimmer  mifTeti. 
7<?^Macr  foo  den  nooimy  dwong  iet  twijfel i>cx  te  doen? 
P^  Tot  'tgeen  u dan  minft  luö  u  eyndeliic  fuit  fpocn , 
Met  tvvijfcliic  op-merc,om  fwaerliic  niet  te  dolen  : 
Soo  werd  d'onfekerheyt  vvatfekers  int  verholen* 
Adieu  lief  dochterken  u  woorden  brengt  ter  daet, 
OefFent  getrouvveliichet  gene  ghy  verftaet, 
Laet  foo  u  lefle  nin,tgeweten  quade  laten. 
En  het  geweten  goet  te  doen  voor  alle  ftatcn* 
7ö,Ic  wil  m:in  befte  doen  en  bidden  God  den  Heer, 


Tweede  Handelinge,  weedeVerthsminge. 
DefidU,  lâ^anna^Humilifas, 

DE  Heerefegen  onsjehanna  nimmermeer 
lipch  rufi  nochftihjhet  rvaer  te  vele  voor  de  wmnen , 
O  ft  meyntghy  dat  den  booch  moet  altpfijngef^^nncn  f 
lo.  I^en  ie  Je  ruft  des  nachts, tot  dat  den  dachgenaeSi, 
Die  tot  den  arbeyt  isgefehapen  enghemae^ , 
D,T*is0»verdraechelffc,hoe  kond  ghy  t  doch  geherden  ^ 
lo.  Het  deea  leert  deenjgel^c  de  handen  Bercker  werden 
K^U  fy  veeUrbeyds  doen,  't  vel  herder  door  de  meren ^ 
Sûodoetôocdegeivêontlujlfcheppeninhetleeren, 
En  maeB  den  arbeyt  licht  fie  dat  het  is  als  f  pel. 
D.Datfpelen  gieken  luflwa&r  my  voorwaer  een  hek 
lo.  ÎC  denc  deivijleghy  de  ledicheyt  bemint. 
D«  Vat  hebt  ghy  welgefeyt^daer  toe  ben  tekge/Int^ 
lo  .By  my  de  naerfticheyt  bemint  rport  engeprefen^ 
Dies  iflmyluflich  dat  ulajlichfchijnttervefen. 
D^Waer  toe  bemint  ghy  doch  dces  naerfiicheytfoofeerf 
Om  eenfchool'Vroa  te  fijn  f  dat  is  alfnugeen  eer. 


Deuchdcn  ^  Scholc. 

l^nf^tdaerteeîerijck,lo.icdûetomwelttkven^ 

Hja  moejelHcfeght  vrij.fooghy  u  k$nd  begeven 

Totfachte  ledicheyt  en  lapgfluep,dte  foet  is , 

Een  ander  Itedcken  fout ghy  onsfmgen  wis, 

2o  Sooghy  de  vruchtbaerhej  t  vm't  nAerUich  wefen  kende , 

£«  tot  defoeticheyt  va»  korter Jlaep  u  mnde, 

Chyfout  veelxvackerdet  aenvoenden  mven  vlijt  : 

Maer  nu  de  ledichcpmaeöi  uden  [nellen  tp 

O  nlujlich^enfoo  Ung.datghy  doorgaens  woet  quelen , 

*Tenfy  datghy  hanteert  eenich  onnutte fy  tien , 

Ben  roemfteec^een  verkeerden  tictâcoft  int  kort 

Dufdfinich^daer  me  dat  den  ttjt  verdreven  vfordt, 

üaer  tegens  valt  hy  myfoo  cortjat  ie  mcetpapri 

LZTet  mijne [nellicheytf^nfrelheyt  te  veraf  en^ 

p .  Vf  elven  te  vergeefs  ghy  quelt  in  ugemoet» 

Jo  Ie  arbeyt  om  de  fond'  ï  ontvlieden  end  hetgoet  » 

Te  volgen  :  of  dat  ick  allegequelvermijde, 

D^Datis  verkoren  moet  feit  fulcx  vr^  op  een  zijde. 

Wam  [onder  fin digen  niemandt  doch  leven  kan , 

D  ie  hce[t  de  mee  f  e  lu[l  en  rnf  tfy  vrou  ofï  man, 

Die  min fl  infonden  valt,  en  wie  hier  op  der  aerden 

Sich  'tminfie  moeyen  rvilen  tminfie  doen  aenvaerde 

Die  [ondicht  alderntinf^elijc  diet^inBefpree^ 

MinB [ondicht  met  de  tong:  de  ledtcheyt  haerfeeiï 

i^ltijt  in  t  mivfle  doen^dies  klaergenoech  can  blieken 

Dat  f  minïï f  ondicht  mendie  me^lîfaept  de/ge  lij ckm 

Dm  ooc  het  min  [Ie  wat, dus  blijâ  dat  dte  mee  f  floept 

Ooc  medefendicht  minf.Io.Chj  doolt  wam  ghy  dtt  raapt 

VerkeerdeUic  hy  een.  want  wie  niet  neemt  ter  handen 

Die  doet  ooc  gans  geen  goet, tot  fonder  fmaet  enfchanden  : 

VSlH  die  geen goet  en  doet  ^tn  etc  doch  ons  is  belafi, 

Diefondicht  in  hetgoet  niet  doen, of  t  laten^va^: 

D  e  traechsie  dan  oft  die  meeffapen,  tallen  (tonden, 

J^en  tminfie  goet  ^enfoo  09c  d'Mermeeïiefonden, 

D.  Dit 


Deuchden^Schole»  ip 

D.  DitdechfeerefmlijcklttytynfantalsicJlAfefiet 
Ooc  m'^mn  v^andflaeptyende  hj  bevecht  my  nieU 
Bnd'  ie  enfondich  niet, niet  aengevochtenftjnde , 
Soo  blijSl  hier  wtydat  diefich  tot  denflaep  0p  pijnde 
Minjl  fondtchde^vvie  mach  dier  tege»pg^en  rvat  l 
Jo.  De  kinderen  feermliVPantelceenrveetrvel dat 
Codt  e» s  bevolen  heeft ^met  herten  endefmnetf 
De  vyandte  fveer04en,tedooden  en  vermnncn  : 
DiedcitmeeH  ongedaenfalUtenfondichtmeeft , 
Die  meeB(laept  minfi  verwint  den  vyandt  in  den  Geef^, 
£n  laetfulcx  ongedaen^hier  wt  moet  va/i' lij  f  ken  volgen 
Dat  die  meefijkpen  ooc  meed  fondigen  verbolgen . 
D  ,Ghj  Konflelifeert  rvel^nochtans  foo  moctghy  d9ck 
Bekennen  dat  de  rufi  isfakcheydt.en  noch 
7"ontbeerenvangeqmlfalrufleveroorfakerfg 
ÜSljt  alle  menfchenfijndefondich  als  fyrvaken 
Int  wroegen  desgemoets  en  haersgetvifenftjn, 
D  aer  door  dcnjlaep  men  raeB  in  ru  ^  wtfalcke  pijn* 
Watdnn^uheefthymethetalderminfewroegenm 
Bn  daerenboven  ooc  /alieheyt  engenoeghen, 
Diemeejl  en  l4ng(le  flaept  ?  kontghy  dit,  tegen feght., 
lo,  DervaerheytbUjUfoonaeóifooghpweloverleght  y 
Dat  het  onnoodieh  is  hier  over  meer  te  [preken , 
CM  aer  na  datghy  u  diep  mit  in  dees  reden fleke», 
Den  over  langen^  nep, dat  is  de  doodt  ghefèyt , 
Beter  dan  't  leven  waeryvoorvvaer  een  flecht  befcheyt, 
D  och  icgekove  niet  datghy  felf s  garen  'tleven 
Voor  defe  doot  (die  u  foofalich  is)- fout  geven  : 
D .  Datfegh  ie  nietjo  vviltghy  dan  levende  noch  lang 
Soofalichf'^nende  vvt  d^ner  gevvi^en  wrang, 
Slaept  kan  u  door  de  hulff  van  öeulfaet  wedervaren, 
Epimenides  flaep  dit  ts  'tfe\entich  iaren. 
Immers  foo  wtld'  ie  wel  datghy  nn  rechte  voort 
Gemackel^e  enfaef^t  mocht  f  apen  ongheïioort  ^ 


Dcnchdcn  -  Scholc. 

DAtfouà  u  ende  tnj  iefawenfalich  wefen. 
Vin  dees  u  droomrufijêo  hoochvan  ugeprefe», 
£n  mi  om  dit  mtjrt  werc  te  voorderen  met  tujh, 
D  aer  in  n  waken  my  onntfïub  [nr  ontrufi» 


Tweede  Handelinge.Derde  Vtrthooninghe. 
DetraöiioJohannHj  Defidia,Humilitas. 

ICk  dacht  Jewijl  de  vrouw  'niet  hier  was  hy  de  heckerif 
lohanna  Ie  die  h  is,icwilhaergaèn  befoecken. 
En  fpreken  haer  eens  aen.  lo. mij  [elven  teniet  hou 
In  iediche^t^en  dat  om  dafftjn  van  m§n  vrouw: 
M  aer  om  dees  ledige^die  tegem  haer  nature 
f^rbeyt^op  datfy  my  inledicheydtvervure^ 
Dct,Dat  defeledichfs  verwondert  mygans  niet^ 
Want  dat  is  haren  aert  :  maer  t'is  een groot'verdriet , 
D  e  Inyheyt  aen  te  pen  in  Galikas  leer  en  ^ 
Tismjvan  herten  leet^ic  mmfe  :  dôch  dees  Deer  en 
Soo  Ie  die  h  \s  foo  preuts  foo  Ie  c  keren  foofaert, 
Bn [peelt  de  louffroffoo^  daer  hyfy  niet  enfpaertj 
D.f  /  tder  meyjfch  van  haer  veel  wonders  weet  tefpreken. 
D.DatsvtaerJa  alle  manvertelt  van  haer  gebreken^ 
lo  h  heb  van  haer  geen  quaet  gehoor  t  als  nu  dees  tp. 
T'mach  on  vvaerachtichfijn .  D  e  t  .Joo  vvaer  alsgj  daer  fijt. 
Joh-inna  luyHert  eens^ie  wit  uinu  ooren 
W-it  ahdtrsfe^gerj  noch  .1  o /nj  lu  f  geen  quaet  tehooren. 
Van  Imant.Det.  Hoort  my  doch^vervvondert  (uit  ghy  fün^ 
lo  ///  V  vat  goets  fe^get  vvt,^tquaet  hooren  is  nj  pijn , 
Vet  vV'i  t  goets, wie fot4  wat  goets  van  de/e  doch  vermelkn  ? 
Icbtdd  H  luy(ïert  doch  vv4t  ie  ujal  ver  Pellen. 

lo^  Switgi 


Deuchden-Scholc.  xo 

lo .  Swijcht  do^h  te  hidàet  u?  Det.  verflaet  doch  eens  de  lens, 

lo .  o  ft  ie  u  {metver  lef)  een  dr  e  e  hiel  voor  den  neus , 

So  utghy  den  reuc  daer  van  aennemen  met  behagen  f 

V>z\.Mat  redenen  fijn  dat  bedreten  voorgedragen , 

Wie  lt*fi  doch  eenen  drec  te  riecken  ?  neen  ie  hou 

D  at  elc  een  fijnen  neus  [als  ie  )  mejiop-penfouvv. 

lo.  fVie  luiUr  eenen  pejl f  alen  flanc  te  vatten  ? 

M-j  in  der  uvaerheyt  niet^noch  niemants  foudiçfchatten . 

Met  reden  hou  die  dan  m^^  oor  en  in  bedjvane, 

Voor  uwen  adem  en  naemfchendelijcken  flanc,* 

Ie  biâd'ujw^gt,oftfeght  wat  goets  doch,  van  dengenen 

Viehierby  ons  met  is.oftlievergaet  doch  henen, 

Det.  Wi^ghyfoô  wel  als  ie  wat  leetkefiueken  al 

CaUlea  van  u  dagli^cx  in  haergekal 

JVtfnatertjdat  is  meer  als  iet  van  and* ren  hoor  en , 

Chyfout  u  vrij  elfje  wel  over  haer  verfïooren, 

^aet  van  haerfpreken  me,  lo  foofy  met  waerheyt  iet 

£luaets  van  myfeyt^dat  by  my Joude  fijnge/chiet, 

Vatismijnfchult.'maerfeomet/ogenswttejpreyen 

Sy  niet  mtfn  eer  e  maermijnfehande  wilverbreyen, 

Dats  qualijekengedaen^en  danjoofoud  ie  haer 

Soo  weynieh  w  het  quaet  doen^willen  volgen  naer, 

K^lsie  foojy  van  my  met  Waerheyt  quaet  kond fè^^en,  > 

Haer  om  des  vvaerheyts  wel  f  oud'  haten  oft  vveerleççen^  '' 

Dct»  Hoe  heylich  is  air ee geworden  di  esfchijndeueht, 

lo.  Dat  f  eggende, ghy  welde  waerheyt  feggen  meucht 

"En  recht  doen  ^nimmer  doch  en  iffer  recht  te jpr  eken 

K^ehtr'  imantsruggequaet  oft  eemge  gebreken^ 

Dec.  Datsworider  mâcher  dan  niet  mede  fijn  gefeet 

Daer  alle  wenfeh  van  kalt  ?  dat  aide  werelt  weet  ? 

Wien  ijl  doch  niet  beken  t,  oft  wien  ifi  doch  verborgen , 

J)  at  Galtlea  met  een  vrem den  fonder  forgen 

'Bancketkens  houdend  is  fgaflen  van  hem  ontfangt ,  î 

^y  nachten  met  hemffreeV,en  nder  hemfoo  verlangt  - ,. , ,  J;^ 


Deucliden  -  Scliole. 

T>atfj  niet  ruBen  kan  :  doch  ierchfle  mlicfv^gen, 

lo.  Ijl  openbaer.waer  om  mitghj  haer  meer  betijgen  ? 

WAtPort  u  doch  alftdc  verhoren  moeyt  te  daen  ? 

Siet  mtnkh  menfch  om  quact  te  fireken  hem  fd ff  oen 

Mer  hijt  metsende  (oo  hef  ondicht  hj  hem  [elven  : 

Deiv^lemen  behoort  fijns  naeftenfonà  te  delven, 

Dct.  Bej  hou^my dunci ghj fùjtveor  Galileddan 

Een  voorfpraec,  t^dvecAetjVOorfïacnder  oft  taelman. 

lo.  Tieen  dat  en  hen  ie  niet^macr  doe  haer  voor  ulieden 

Hetgeen  in  fulckefaec  ie  wilde  r»y  gefchieden. 

-Bet .  Ho:  wijs-  en  heylich  is  ditfchoone  fraetren  -,  Beer  V 

lo.  CUin  dan  my  liefis.maerghy  fpreeói  enfegt  veel  meer 

X>  int  recht  is.feght  my  doch  n  hof  ken  ift  foo  rcyne 

y  an  oncruytyàattergeen  te  vinden  is  ?  ie  meyne 

Chj  hebt  den  balein  d'û&g,  worpt,he^tghy  dan  t vermogen^ 

Deneerfenfleenophaer.  Det.  Icfpreke  hier  geen  logen^. 

Spreec  ie  als  nu  van  haer,  menfpreeci  ooc  wel  van  my, 

lo .  Diegoet  isfpree^  wat  goets  'tquaet  Hellend  op  een  ff 

Soo  vele  my  aengact.icfegh  dat  ie  ongecren 

Hoor  van  een  ander  (juaet.Dot.icfeg,  dat  mijn  hegeerm 

StreB  om  van  andre  cjuaet  tefpreken  voor  de  handt , 

fe  kenne  mijngehre£ghy  veynJi  u  fawerfehandt, 

jyie  is  de  bejïe  hier  f  blijft  droomen  in  u  boeàen ,,. 

Sfio  langghy  wilt, ie  ga  al  ander  oorenfeecken. 

Des .  GefpeF  ie gaen  met  «,  ie  vinde hier  ooc  niet 

Dan  moeyt  enfufferijwatluHonshetverdrieu 


D 


Ttfeede  Handelinge  y  vierde  Ferfchoomnge» 
Curiofitofylchanna^HHnülitas, 

Vs  doen  de  t'aWcr  tij  t  lohanna  Mits  i^  pri  j  fen- , 
Meü  vindalfulckcn  vlijt  feer  feldca  by  den  wijicn^ 

Tc 


é0 


■  Dcuchden-Scholc.  zi 

Temeer  (ibo  ie  bevind)  ftudccrtghyin'tgcmeyn 

In't  Evangclium,de  fuy  verc  Fontcyn 

Des  w ij  fhcyts.feghtmy  doch  wat  les  iïcbtghy  hier  inne>    . 

I9.  /c  heb  den  A,  B.  C.  ie  ben  noch  in't  beginne. 

C  V  Vele  is  die  doch  ?M  voor  ecrft  het  laten  van  het  quact, 

En  daer  beneven  tgoethantceren  met  de  daet.  , 

C.  Kont  ghy  dan  'tgoed'al  wel  volkomelijcken  kennen.^ 

Jo.  Neen  icalienfkensdochfolccricdacr  toe  wennen, 

C.  Sooghy't  al  doende  meynt  te  Icercnfoodooh  ghy. 

Want  niemandt  goei  kan  doen,  het  fy  dan  wie  hy  fy , 

Soo  hy  tfelfs  nieten  kcnt./ö.dic  fich  (als  den  getrouwen 

In't  kleyne  dat  hy  kent  foeâ:  cereliic  te  houw  en) 

Wort  over  meergcftelt.  fiet  Ceuien  en  Aken 

En  faehmcn  (foo  men  feyt)  op  cenen  dach  niet  maken. 

Al  doende  leertmen  doen.  C.  het  doen  gaet  langfaem  voort, 

/ö.  Maer  fckerliic.C.het  onderfoecken  daer  toe  hoort* 

U,  Dais  forgcliic.C.men  kan  geen  goet  doen  t*eenger  tijden 

In'ttgeen  men  niet  verftaet.dat  moet  ghy  fclfs  belijden. 

M  Niemant  wel  komen  kan  tot  eenich  nieu  verftandc 

Dict  oude  niet  en  doet  oft  nemct  by  de  handt. 

Want  d'oeifening  ift  al.  niet  al  die  Hccrc  Hcerc 

Daei  roepen  over  1  uy t,genieten  bruy lofts  cerc  » 

Maer  die  des  vaders  wil  navolgen  cnde  doen. 

Die't  weten  ende  doen  tot  falicheyt  fich  fpoen  : 

Maer  die  dat  wetende  niet  doen  noch  naer  en  vragen , 

Die  werden  na  der  hand  geftraft  met  dobbel  flagcn. 

Cu-  Dat  gaet  u  geenfms  aen,want  in  de  heylge  fchrift 

So  vele  faken  zij  n  voor  u  noch  ongefifr, 

Die  ghy  noch  niet  verftaet./^?.  daer  is  ooc  vrij  al  watte 

Dat  ie  veel  meer  verftaen  dan  doen  kantende  datte 

V  Vil  ie  eerfl  leeren  doen  geliic  my  is  bevolen , 

Eer  ie  voorts  trachte  na  'tgeen  my  noch  is  verholen. 

H.  Sou  t  niet  verwaenthcyt  fijn  dat  fy  de  les  verliet 

Die  haer  meefteiiTe  vaft  te  leeren  haer  gebiedt. 


Dcuckden  -  Scholc, 

Otnlecrenfulckelesdie  haer  niet  is  gegeven? 

C»«  Sijn  dan  de  faken  in  de  heyîge.rchriftgefchrcvcn. 

Van  de  Dryvuldicheyt,predeftinatieen  wil 

Vergeefs:  op  darmen  daer  altijt  van  fwijge  flil  > 

J0.  Neen.niaer  fijn  niet  voor  die  ter  fcholen  eerftckomeiï^ 

Nocii  leerend' A.B  Q  maer  dienen  voorgenomen 

Bydiein  hooger  Glas  gefeten  fijn  alswy. 

Schriftuieis  een  zee,daerinncfyaen  fy 

Hecfchaepken  waden  kan  end'Eljphant  vcifincken, 

In*t  Evangelium  is  wijn  en  meic  te  drincken, 

Melck  voor  de  kinderkens  en  voor  de  mannen  wijn> 

Ia  daer  is  dat  de  jeucht  verftaen  kan  fonder  pijn , 

En  daer  is  dat  te  hooch  is  voor  geleerde  mannen , 

lek  neem  het  melc  voor  my  en  late  de  wijnkannen, 

DÏQ,  my  fijn  veel  te  fwaer,aen  die  den  wijn  vermach^ 

Cur,  Ift  niet  veel  1  uftiger  te  brengen  voor  den  dach 

Het  geen  defprcucken  van  defchriftdoet  onderfoeckenj, 

Om  foo  'igemoet  en  geeft  in  alles  te  vercloecken. 

Dan  foo  wat  flechts  met  nioey  t  te  nemen  by  de  handt  ? 

Jo^  Dat  luftich  laet  ie  voor  den  kloecken  van  verftandt , 

Ie  prijs  nootfaeckelijckcnutbaerheyt  vooral. 

Hu»  Wie  hooge  vliegen  wil  die  doet  veel  herder  val , 

Maer  wie  dat  neder  blijft  venvachtgeen  ledebrcken , 

Niemant  can  'ihoog  verftaen  die  niet  en  weer  te  fj^nekcti 

Vant  nedere  :  mach  m'ooc  welicfen  foo't  behoort 

Gans  fonder  kenniflc  van  iettreneenichwoordt  f  '' 

Ghyarbeyt  nu  om  haer  in't  lefen  te  gewennen, 

Daer  fy  de  letteren  noch  naiiwelijcx  caakenncn. 

Cu.  ift  niet  verloren  mocyt  Hom  fpreecwoort  fyt  ocwis 

Dat  aengebodcn  dienft  wel  meeft  onwaerdich  is; 

Dusiconwijfleliicbenworpendemetpoofcn 

Depluymcn  voor  den  wint,en  voor  de  verken  s  roofen. 


'  I0.  Hu- 


Deuchden  -  Schole.  zz 


lo^  Tfiumilitas  wyiijn  in  vcrkcns  nu  verkeert* 

H.  'Tcan  wefen  dat  wy  fijn  voor  (7odes  oog  onteert 

Die  ons  verandren  can  in  lammerkens  te  lamcn 


Tweede  i^Bus,  vijfde  verfhooninge, 

Superhia,  Voluptés.  lohAttnA , 
Humilitas, 

Dit  meyfken  (it  hier  noch  en  fjftjin  s*Heercn  namen, 
lohanna  fcght  my  doch,  wanneer  comt  ghy  fo  wi;t  ^ 
Dat  ghy  met  kenniflc  fuh  weten  wie  ghy  fijt  î 
Jo,  Daer  over  leer  ie  noch«S.  dat  fiah  ghy  nimmer  Icercn 
Vytdefen  duyftren  boec,daerommc  wilt  u  keercn 
Tot  ccnen  cl  aren  Chriflalijncn  fpiegel  fchoon , 
Daer  in  ghy  ftcllen  meucht  u  aengeüeht  ten  toon. 
Die  fal  u  nutter  fij  n,dan  fijlt  ghy  fien  en  weten 
Dat  ghy  fij  t  fchoon  en  jonc,ia  moogt  ii  wel  vermeten 
Vande  bevallijcfte  en  rijctk  hier  ontrent. 
Jo.  Oft  alfulcx  in  my  is,dat  is  my  onbeker t. 
Maer  wete  wel  Ib  iet  van  fulcx  by  my  mach  wefen , 
Dat  het  al  gaven  fij  n  van  God  de  Heer  geprefen. 
Het  hebben  doch  van  fiilcx  en  dient  niet  die  dat  heeft , 
Als  hyt  niet  wel  gebruyi^  dewijïe  dat  hy  leeft, 
S,  Dats  wacrjcert  dat  eens  docn,meynt  ghy  dat  Godt  beneven 
Den  rijcdom  end'  hetgoet  u  fcho  on  h  eytljeefl  gegeven, 
Om  t'aller  tijt  te  fij  neen  ecnfame  Claris  t 
Neen  vryeliic,diteen  opcnbaer  mifbruycis, 
End'alfoomifbruydghyald'andergavcn  mede. 
Dit  my  in  u  mi(hacgï,gefpe!e  na  mijn  bede 
Verftaet  eens  wie  ghy  fijt:u  preuts  en  fieikens  hout, 
Opuwefchoonheytfieunt,opuw€nrijçdomboutj 


Deuchden  -  Schole^ 

Bcfteed  die  eens  te  recht  açn  rijckc  fchoon  gewaden , 

V  Lickacm  laet  met  gout  en  peerlen  fiin  beladen , 

*Tfelf  uwefchoonheyt  als'tgout  het  gcftecntc  doet 

Schoondcr  verfchoonen^en  bevalliic  maken  moet» 

V,  Gefpelc  dat  is  rcchtna  volgt  dcfoete  luften 

Van  uwejeuchtjWilt doch  t jong'  hcrtenictontmften. 

De  ionge  vriiers  wilt  vcrbliiden  door  u  zeden, 

Toont  haer  een  bly  gelaet  in  alle  vrolüchedcn , 

Soo  fuit  ghy  dan  te  recht gebruycken  een  voor  a| 

Het  gene  God  u  geeft  en  namads  geven  fal  : 

Want  God  doet  niet  vergeefs  engceft  alfulcx  coc  ncrgen 

Om  ondr'een  Koren  maet  het  felve  te  verbergen^ 

S^  Soo  doende  Talmen  fien  dat  ghy  u  felven  kent , 

Dat  het  onnoodich  is datm*ü  den  fpiegel weridt. 

Om  u  te  doen  vcrftaen  u  fchopnhevt  wtgclefen^ 

tiRiicdoni,uweieuchtend*umannierliicwcfen, 

Hier  van  en  weet  ghy  nu  ffoo't  fchiint)  met  allen  niet, 

JSÏoch  wat  ghy  noch  verwacht,noch  wat  voor  u  gefchiet: 

Miin  ionfte  t'uwacrts  doch  die  doet  het  my  vermcllen , 

Hoort  ioz  Jehanna  hoort  wat  ie  u  fàj  vertcllcrip 

Alhier  is  in  de  ftat  een  fchoon  iong  Edelman 

pie  ri  ie  en  machtich  is  wtS  panien  comen  an , 

Eens  Donnen  foon  vari  flaet,cn  van  vermogen  vrinden, 

En  boven  dien  ooc  (gelüc  ghy  fuit  bevinden) 

long  van  gedaente jfris,bcvalHic,fchooi)  en  goet , 

Die  foo  hy  eerft  te  land  gefèt  had  fiinen  voet, 

u  ficnde  wer t,  en  d'is  foo  in  fiin  hert  onfteken 

Met  uwer  liefden  brandt,  dat  het  niet  is  om  fp reken. 

Ia  fiinen  hoogcn  ftam,(iin  grçothcyten  fiin  niacht 

Vcrgetende,hout  u  altiit  in  fiin  gedacht  : 

-waer  over  ons  verfocht,u  fukx  aen  ibudcn  geven, 

JVletdefen  Diamant  fee  idicrbaer^daer  beneven, 

pehand'gen  defen  brief,  waer  inne  hy  verclaert 

Siin  meyningrondlac  wt^tist'uwer heyl  bedacrt, 


©ees 


/ 


Deuchden-Schole.  25 

îrccs  boötfchap  bli  jdclik  te  doene  wy  beftouden, 

Dewijlwy  t'uwer  eer  te  wefen  dat  bevonden. 

Leeft  ghy  nu  defen  brief,  en  neemt  dit  fchoone  ftuc 

Ooc  blijdeliicken  aen,  beneven  'tgroot  geluc  : 

So  Tullen  wy  met  u  vcrbliit  fiind'  ons  verheugen* 

Hu.  Sou  dat  het  recht  gebruyâ:  van  hare  leucht  vermengen 

Is  het  goetdunckcn  dan,verwaentheyt  en  hoochmoet , 

Het  geen  de  gaven  Gods  te  recht  gebruycken  doetf 

Soud'  fulc  een  eerbaer  maecht  met  ceren  mogen  voegen j, 

Dat  fy  de  giften  ofte  brieven  met  genoegen 

Van  eenich  vryer  naem  \  ia  buy  ten  wil  en  raet 

van  haer  moeder  ofte  vrierjden  ?  V»  lohanna  laet 

uDees  verachte  (1  eter  dus  geenfins  verdoren, 

D endit  dat  op  aerdcn  ghy  foo  falich  fiit  geboren, 

verftaet  wat  foeter  weeld'  genietet  door  den  dach 

Die  met  goe  (pils  en  dranc  fiin  lichaem  voeden  machj 

wat  loffeliick'en  eer eliicke fchoone  faken 

Het  fi*in,door  het  Ciraet  tot  een  Goddin  fich  maken^ 

Met  daniTe  n  endc  fpel  fich  te  verluften  meeü. 

Met  eenen  iongen  man  vermaken  fin  en  geeft» 

Ghy  fiitgeen  rots  noch  bloc,maeronderallc  menfchch 

Een  maeght  van  vleefch  en  bioet,tc€r,foet  en  fchoon  na  wcnfchcns 

Al  dit  en  noch  veel  meer,daer  aiKire  door  den  dach 

Na  trachten  te  vcrgeefs,u  nu  gebeuren  mach, 

Mooght  ghy  alfulçgeluc,(ii\cvf  ccldkh  vroliic  leven. 

En  fulcken  fchoonen  ftaet  (die  u  komt  toegedteven) 

Met  recht  flacn  vande  hand,neen,neeni»icdencke  niet 

D^tfulcke  ibtticheytby  fulc  ver  ftand  t  gefchiet: 

want  fo  ghy  dit  ontfeght/o  fuit  ghy^  van  u  weeren 

Al  tgene  men  alhier  ter  wcrelt  magh  bcgeeren, 

Dacr  tegen  neemt  ghy  t  aen  fo  fuit  ghy  ^lin  geruft^^ 

En  hebben  allen  't  geen  u  Herteken  geluft  ^ 

'Neemt  daer  neemt  defen  brief  (iet  wat  beleeft  c^n  jfchriiveu^ 

D  ea  Edelman  verheft  u  bov  en  alle  wii ven* 


Deuchden  -  Schole, 

Ghy  rultdicnkrende veranderen  van fin^ 
lo,  Iclcfenicmantsbr^cficriegeenünsdaerin, 
Ontfangooc  niemanisgifr,dus  wilt  u  hooft  niet  breken, 
Met  my  van  rL\ïcx  in't  minft  iet  inde  haut  te  fteken  . 
r^/,  wie  fou  vermoeden  doch  byTulcfchoonaengcficht 
Sulc  hdCt'liic  vr^  mde  hert  oft  een  al  fulc  bericht 

V  Vaer  is  doch  u  gemoet  ?  wacr  fij  n  doch  al  u  finnen  f 
Dat  ghy  de  gene  haet  die  u  foo  (eer  beminnen  ? 

Siet  dcfen  mint  u  meer  als  ghy  ufeLvendoer, 
lö,  Dc  vrijers  minnen  meelt  haer  cygen  luft  en  goef, 
pcmaechdei  fcldendoch:de  liefde focd dat d'eere  , 
T'wclvaren  ende  nut  van  het  beminde  mecre« 
Sh,  Sooifl:  met  hem  geftelr,hy  foed  niet  anders  dan 

V  tot  fiin  echte  vrouwwen  hy  (fo  üind'  u  man) 
n  ftell  in  grooten  ftaet,alsfïinegefellinne, 
Hy  focâ:  geeuïîns,dat  hy  iet  anders  by  u  winne: 
Als  een  getrouwe  lief,leeft  doch  op  dat  ghij  t  |ict. 

Jo.  Ie  neem  den  briefnietaenjick  lees  die  gheenfins  niet. 
Heeft  hy  my  lief  ghy  mè  foo  gaet  met  dit  fiin  fchri  jven. 
En  laet  my  in  mijn  ruften  eenfacmhz  doch  blijven» 
V,  Lijd  dan  ten  minften  dat  hy  u  gclcfen  wordt. 
Hoort  doch  dewijl  hyisfeerbondichendecort. 
Drf/  de  natuçr  haer  konji  te  vvcrcke  heeft  geieyt 
(Her ts  alderlieffte  lief)  met  een  goet  onderfcheyr , 
Om  u  fchoon  aengeficht  feer  liefliic  van  mannieren. 
Met  noch  veel  meer  fchoonheyts  volmacder  te  vercicren, 
weeticonïwijfeliic.wantmiingeiuygenfiin 
Miin  oogen  die  my  niet  bedriegen  inden  fchiin. 
Dees  hebben  in  miin  hert  u  fuy  vcriiicke  wcfen 
Soo  vafteliic  gegroeft  dat  ie  niet  kan  genefcn 
Van't  brandende  gequel,dat  ick  daer  door  gcvocJ, 
Ten  fy  die  d'oorfaec  is,dat  wederom  verkoel. 


Dewyl 


Deuchden  -  Scliole.  24, 


Dewijl  de  fchoonhcyt  nu  kan  ware  liefde  baren, 
Kan  my(  mits  ie  u  min)  ^ccn  onneer  wedervaren  : 

V  fout  geen  eer  ooc  fiin  dewijl  ie  u  bemin 
Meer  als  my  fclven  doe  met  hert  gcmoet  en  fin, 
Datghy  met  wedcrliefd'  mijn  liefd  niet  fout  bedcnckcn» 
Ift  niet  oprech  te  Liefd,  dat  ie  my  felfs  wil  fchencken  , 
Op  dat  mijn  hert  in  d'uw'  foo  licfFcliicken  hert 

Met  onverfcheydcliick'  eenheyt  verfmolten  wert» 

V  man  u  dienaer  fiin  als  eygen  u  aen  hangen. 

Al  mijn  begeeren  is,mijnhoop  en  mijn  verlangen. 
Hier tocfofcynd  ie u dien  waerdcn  Diamant, 
Aenneemt  hem  danckeliic^flaet  hem  niet  vande handt, 
Macr  wilt  hem,met  de  trou,  van  u  trou  lief  aen  vacrden. 
Die  trou  tot  in  dedoot  u  wefen  wil  op  acrden. 
Dat  fal  my  leven  doen  het  weigren  waer  miin  doot, 
Laet  uwen  dienaer  dan  niet  langer  in  den  noot, 
Hertsalderlieffte  lief  miin  hoop,miin  troofl:,miin  Icvea, 
Gond  hem  u  liefde  die  al  *tfiin  voor  u  wil  geven. 

Vwcn  getrouwen  Minnacr  ^ 

€nd€0otmoedighen  Dienaer^ 

HaiitHS  feccAtus. 


h  y.D*ati 


^"^' 


Deücliden  -ScKole. 

V.  Dat'sd'inhoiu  vanden  brief, dat  isfiincygen  handt^ 
Dat  is  den  Diamant  ontfangt  doch  defen  pandt, 
Op  voonvacrd  defcs  briefs,daer  me  fuit  ghy  bethootv^H 
Dat  u foet  herte  foect  de  liefd'  met  liefd  te  loonen». 
Soghy  dit  doet  fijt  ghy  na  alle  wenfch  in  weel  d,.. 
Su.  Ghy  fuh  wijt  boven  al  u  magen  fiin  vereeld ,. 
Aen  klcedinge  noch  geit  en  lal  het  u  niet  fchelen. 
Jû^  V Vaer  d€^Cc  plactfe  miin/o  fond  ie  u  bevelen 
Daer  wt  tegaen,maer  nufofcheydicfei&daerwt ,. 
En  laet  V.  J,  hier  :  meynt  ghy  dat  ie  de  Bruyt 
In  fulcker  w  ijfe  wordt,  dat  ie  aldus  verbolgen 
B'onkuyffche  venus  oft den  fnoden  luft  fou  volgcnf 
Neen,neen  dat's  ver  van  my,cn  oft  ie  waer  gcfint 
Toteenen  die  mylieft.oft  wel  van  herten  mint  » 
Soud'  ie  fiin  giften  ende  gaven  dan  ontfangen  f 
De  minne-brieven  mc,die  hy  my  foude  langen  f' 
Mijn  eer  verkoopen  fo  >.  oft  foud'ic  ietbeftaen 
Datbuyten  weten  van  m iin  moeder  fou  toegacn  ?' 
Daer  voor  behoedt  my  Godt  :  hem  wil  ie  u  bcvelea  j, 


Tvfeede  Handelinge ,  vijfde  Verfchoomngâi 
Sttperhk,Vclupt4S,  QdUeaf  Opma» 

S.  Alfölcken  preutfcn  dier  vont  ie  noy  t  onder  velen , 
Hertneckich  mcyf  ken  gact.  f^ai.  hier  kom  t  een  ander  acn 
Die  niet  ftijf  finnich  is,  dees  beter  fal  verllaen 
Ons  feggen«nde  doen,fijt  ghy  daer  lieve  karc  ? 
VVy  hebben ugefochthier  is  een  blijde  mare, 
G.  vanwiengcfpelcfeght.  Sup,  hebt  ghy  niet  hoorcnfptckcii 
van  een  fpacnfch  Edelman,die  over  een'ge  weken 
Al  hier  gecomen  is,en  nu  tec  Hei  berg  ley  t 
Op't  breepat,is  u  dat  tot  noch  toe  niet  gefeyt  ï 

{?.  Meynt 


•**- 
\ 


Deuchden  -  Scholc.  25 

'€^  Meynt  ghy  dien  langen  fchooncn  jongen  ende  rijckcn , 

Dicmcn  nocmiBahitits  Peccati,v/kns  geliicken 

Ie  noyt  mijn  dagen  fach.  F,  den  felven,kcnt  ghy  hem  ? 

G,  Niet  alleen  van  aenfien,macrfclts  00c  byfi  in  ftcm, 

wt  fiinen  eygen  mondt  weet  ie  van  fiin  vermogen  > 

Dies  in  miin  me  y  ningc  geenfins  kan  fiin  bedrogen , 

Seer  minneliicken  fprac  hy  my  noch  onlangs  aen. 

S.   lafekerliiCjfo  is  hiei'tv^ercal  halfgedaen, 

watdundu  van  dien  man.  G. ie fpreke fonder  roemen. 

Men  mach  alfulcke  vrou  wel  gelucfalich  noemen 

Die  hem  becomen  fal .  K  wat  fout  ghy  feggen  doch 

Oft  ghy  de  vrou  mocht  fiin  ?  G,  o  daer  toe  ben  ie  noch 

T'oncdel  endet'arm,dus  wilt  u  fpottcn  laten* 

Doch  die  alfulcke  man  fou  weygren  ofte  haten , 

Die  moeft  niet  weten  wat  de  weeldoft  armoed  wacr. 

^.  Daer  aen  foofeght  ghy  rccht,want(ùlc  mans  vrouwe  hacr 

Verblijden  mach  terecht:fyfalnietkonnen  dcncken, 

*tSal  hacx  gebeuren  me,hy  fal  haer  alles  fchencken 

In  avcrvloet,het  huys  ftofFeren  over  al , 

Den  huyfraet  koflielüc  en  prachtich  wefen  faU 

Iuweelen,filver,gout  en  fal  daer  niet  ontbreken. 

Vûl^  van  geen  Confiiten  noch  fucaden  machmen  (preken. 

Noch  geeni  Icckcrnij  beden  eken  men  en  mach. 

Dat  nietxiaer  hare  lu  ft  fal  eomen  voor  den  dach» 

Elc  van  fiin  grootheyt  end^  rijcdom  weet  te  feggen» 

O^  Gedenft  u  niet  dat  ie  onlangs  in*t  overleggen 

van  uwe  faken , fprac  van  cenenrijckenflaet, 

G»  wie  doch  geden(^ niet  lang 'tgeen  hem  ter  herten  gaet^ 

O.  Het  was  van  defen -manjtheeft  aen  my  niet  gebroken , 

Maer  heb  fo  veel  gedacn  en  van  u  fo  gcfproken , 

Dat  h  y  dees  beyde  heeft  gegeven  fulcken  laft 

Die  voor  u  wenfchliic  is, begint  ghy  maechden  vaft 

V  bootfchap,op  dat  ghy  haer  her  te  moecht  verblijden. 

S.  Gclackigcr  dan  ghy  en  was  tot  geender  tijden 

h  2  Op 


t 


Dcuchdcii -- Schole. 

Op  acrd*  ccnigc  vrou,0  Galilca  lief, 

V  fchoonhcyt  komt  u  nu  te  paffe  leeft  dieii  brief. 

Van  defen  Edelman  die  hy  u  heeft  gefchreven , 

Hy  feynt  met  groeteniff'  u  defen  rinck  daer  neven, 

G^  Sulc  minliic  fchrij  ven  ie  mijn  dagen  noy  t  en  las* 

O  ongehoopte  vreucht,noyt  biijder  ie  en  was , 

Mijn  herte  fpringt  int  lijf,  hoe  foudic  my  doch  meugea 

In  eenich  ander  ding  ter  werelt  meer  verheugen  ? 

Maeriftal  ernfl:,oftiftal  droomcrij  en  fpot  ? 

S.  VVy  hebben  alle  dry  gefien,datkenneGodti* 

Hem  met  üin  eygen  hand  liin  naem  daer  onder  fchrijven* 

Isdatooc  eencn  rincom  fpottery  te  drijven  ? 

Ie  wed  den  Diamant  vijf  honden  gulden  doet. 

C?«  Iftmogliicdatsfoo  veel  als  welmiin  halve  goet, 

Hoe  1  u ftieh  wil  ie  my  nu  eieren  ende  kleedcn, 

Hoe  koftcliickcn  wil  ie  alles  laten  reeden, 

wat  geldet  ie  ftel  nu  te  werckc  menich  menfch, 

Gou tfmeden, Kramers, en  Kleermakers  my  na  wenicE 

Nu  Tullen  na  den  aert  al  wat  ie  hoeve  maken , 

Kocx,Backcrs,Cruydeniers3al  'tgene  wel  mach  fmakea 

My  brengen  fullen,fïind'  in  fblckenftaetgeftelt: 

want  welluftenmiineer  bemin  ne  boven 'rgelt* 

F,  van  avont  hy  voor  u  lact  een  banquet  toeruften, 

So  delicateliic  dat  eenen  mach  geluften, 

Eenlandtvrou  mocht  daer  op  met  eeren  fiin  genoot, 

G^  Ey  !  foud'ic  ta  vont  dan  noch  proeven  van  üin  broot  t' 

S,  laghymenisalreefeerbefichin  de  koken. 

De  fpeelman  meefter  Jan  ooc  med  al  is  befproken. 

Men  falder  vroliic  üin  iadanfen  met  genucht , 

Diesfpoeytugaetna  huysen  kleed umettcr  vlucht. 

Soofrayalftmogliicis:ghymoet  daer  (lin  ten  vieren. 

G*  O  kare  gaet  met  my,cn  helpt  my  doch  wat  eieren 

Icwctedatghydoeh  meeftcriïe  daer  van  fijt, 

S.Gaet  voor  ie  volg  en  fölbethooncn  alle  vlijt. 


Iferdi 


Deuchden^SchoIeJ 

opinio  firvtrfr ,  Foi»[tas, 


t€ 


GOnt^tBe  meefterïijc  daer  a  verhcrghen  krdthte», 
i^en  defefotte  Deern,  V.  enghf  kon\  ooc  niei  WAchtm 
F  openbare  Konft  te  bergen,  maer  hoe  licht 
Sy  uwe  woerden  vals  geloof gaf^als  een  wicht. 
O .  Dat  is  van  heden  n  iet  noch  ooc  vangiîîren  mede  ^ 
Wie  doch  gelooft  my  niet  f  F.  lohanna.O.op  u  rede 

h  lij 


TM 


i  Deuclidcn  ^  Schofc. 

JEna€htJyûûcnHtvtelr^hemachdatdochbykmenf 

O .  Sj  heeft  de  rvaerheyt  tegelooven  voorgenomen  , 

Die  my  meefl  tegen  is  :  en  danfo  heeft  fy  daer 

Ddifleterken  Hu  militas  dti^t  by  haer. 

Die  nimmermeer  toe  het  datfy  ieigoet  Çalvinde» ,  » 

Tenfy  met  goede»  raet  van  haer  meesierjj'en  winden . 

F.  T ging  al  heel  ander  s  toe  met  defedtvafemaecht. 

O.  Die  heeft  geen  ootmoet  liefmaer  hoov  ierdij  haer  plaech, 

£n  hoven  waerh.eytfy gelocf geeft  mijne  reden , 

t^aêr  hoe  lichtvaerdtçh  droechfy  haer  in  alle  sceden , 

Icfchaems  myfdven  noch.  V  mijn  dagen  noyt  en  [ach  . 

Je  [ukken  fatttcheydt  mch  [othtyt, het  gelach. 

Het  kufenjecke»  en  'tomhelfen  ende  tafie» 

&heen  eynd  en  hadja[el[sin'taenfien  vandegaflen. 

O^  'T  mach  welzijn  datjy  was  een  magetmAer  ie  docht , 

Sy  kan  die  hnfifoo  wel  als  oft  ^ij  had  verfocht 

TfefchooneFenusfchoolJentijtvanfeveniaren, 

r.  'Tfchut  niet ,  'tgefihiet  op  trou  f  y  [uilen  haer  doêhfaren^ 

Maer  hoefeer  cngefchtói  heeft  fy  oen  e  leken  kant 

Qeflobbert  en getaflfeergulftcbmetter  handt 

In  alle  leckernij^in  taerten  enpajleyen,         * 

O.  Saechtghywelhoe  datfi  ging  in  dat[uycker  wejen  ? 

V.  Sy  heeft  met  handen  vol ghetajl  en  opgMoopt 

Dat  [woeker  en  Bancquet  in  haren  doeckghekmopt, 

J^aer  datsvoorfichtich^yt, want  fy  haer  voor  den  morgen 

Met  eenen[oeten  bett  betracht  heeft  te  be[orghen. 

Op.  Fjfy  der  [c  handen  gr  cet,  'twas  ooc  alleen  u[chuït 

Datfy  met  leckernij  haer  ff  o  heeft  opgevult  : 

JEn  noch  op  eerbaerheyt  noch  goede  [eden  lette. 

ghy  deet  dat  alle  maetfy  aen  d'eenfijdefette: 

V,  K^en  tafelend  int  bed  defchaemtefchaedl^c  is: 

Naer  hoe  locht  Jicht  ia  hoe  hoer  achtich  ende  fris 

Deet  ghy  haer  danfen  op, met  de  beenenflingren, 

Haer  Itcbaem  roeren ^ia  de  handen  ende  vingrep, 

W4S 


Deuchden  -  Scholc»  ^^ 


Was  da  t  ôôc  almijttfthuk  ?gûetdunckenfo9  ie  meen 
Die  maeSi  gemeynelijc  den  goeden  dans  alleen  ,- 
Sy  hafpeld'  in  de  locht  en  alle  CafriolUn 
(fVantfyfeer  hoogefpranc)  diemaeBenÇy  ten  vollen* 
Soo  dat  het  haerfelfs  docht  datfj  ten  Hemel vleech^ 
O.Maer  bebtghy  welgefien  dat  op iong meijfken  t09ch 
Soo  die  wils  haeren  mond  Mm  lachen, daer  heneven 
Soo  helderen  geluyt  intfchettren  heeft  gegeven, 
V,  neen  iCjdat  lachen  doch, dat  fchetterich ge fchal, 
Jnfchreyen  eer  fijt  meynt  geheel  ver andrenfal, 
O,  Voor  dees  vhchtige  meeldfalfy  als  dan  bevinden 
Bengreote  p^nltjcheyt,  'tver laten  van  haer  vrinden^ 
Jn  hare  weelde  hout fy  ganfchel^c geen  maet, 
Soajy  die  houden  welin  haren  droeven  flaet  .^ 
Ic  achte  neen,enghjf^t  oorfaec  va»  dees  qmle\ 
y*  ghy  metfuperhia  bedierdt  dit  altemale 
D  ie  haer  riet  huyten  raet  der  vrienden  aen  teflaen 
Ben  onbekenden  man,die  niet  en  kan  befacn . 
O.  ISleen  louffroughy  deet  haer  door  tfmaktn  en  gevoelen 
gans  tegen  s  Gods  gebod  na  haren  finne  moeien , 
Ooc  tegens  vrienden  wil:  daer  omme foo  falhaer 
Het  iammerÜjc  verdriet  haefl  quellen  voor  en  naer 
Voor  Godes  fchickinge gans  tegen  haren  mlk^ 
r.  De  dore  o^engaet  fy  komt  daerfelfs,fwijg^ftilk. 


DerdeHandelinge ,  Tweede  verfchooninge , 
Galilea,  Volu^tas ,  Opinio^ 

G.  Vind  ic  u  beyde  hier,  wat  d und  u  miin  vrindinncn  > 
Siin  wy  nietdefen  nacht  vroliicgeweeft  van  finncüf 
V  oorwaer  my  dochte  dat  ic  in  den  Hemel  was 
Den  nacht  en  fchccn  geen  vur,den  tijt  verliep  te  ras , 


Deuchden  ^  Schole* 

VVa  dats  gedanft,gebiaft,gchappeltcngefprongcn, 

Ba  dats  geboert,gejoa,dats  kouten  en  gcfongcn, 

Macrghy  voluptasfeght,waer  omgingtghy  foovtocch^ 

V.  Dat  miinen  acrt  als  miin  nature  heeft  genocch 

Van  eten  drincken  oft  ooc  wat  het  noch  mach  wefen , 

So  word  ie  flaperich,en  ruyme  tfpel  mits  defen 

G^  Ie  merde  dat  feer  wel  mhsOpmo  doch 

So  trouliic  by  my  bieef,behieldicu  alfnoch. 

So  crachtich  in  mijn  fïn,dat  my  docht  dat  ghy  mede 

By  my  alfnoch  daer  na  behouden  had  u  ftedc. 

Doch  minderde  terftontden  luû  van  mijnen  fmaec, 

Van  mijn  gevoelen  me/ilichamcliic  vermaec. 

En  in  u  plaets  began  te  komen  het  verdriet, 

Opniû  haer  doch  de  Konft  niet  toe  en  liet, 

Maer  feght  wat  dund  u  doch  van  miinen  liefftcn  vrijer! 

Ö.  Een  peerf  ift  van  een  man,  wat  fal  ie  feggen  wijer. 

Men  weet  doch  fiins  geliicin  ftadt  te  vinden  niet: 

Dat  wift  ie  wel,daerom  waft  dat  ie  daer  toe  riet, 

<7.  Ie  fal  ooc  tTijner  tijt  dcrhalven  u  noch  loon  en, 

Amyic  ben  noch  mat  van  liefde  tebethoonen, 

Thooft  diaey  t,de  mage  rifpt,de  becncn  fing'len  ach , 

Miin  oogen  fluymren  noch,hoe  wel  ie  tot  middach 

Gemfteliicken  fliep«  ö.  dacromme  feytmen  aerdich 

Dat  een  goct  fpelen  gaen  wel  is  een  aerflach  wacrdich 

<j.  Tis  kleyne  fwaiicheyt,macr  als  miin  oom  dit  hoort, 

wat  fal  hy  feggen  doch  ?  O.  Hy  fal  wel  fiin  geftoort 

Maer  wat  ter  is  gefch  iet  kan  hy  juyft  al  niet  weten . 

G.  De  maerte  weet  feer  wel  dat  ie  niet  thuys  heb  geten, 

En  w t  gebleven  ben,ic  vr eefe  haer geclap» 

y.  En  oft  hy't  fchoon  al  wift  wat  roert  u  fiin  gefnap  ? 

Hy  is  uvader  niet  ghy  kont  ooc  fiiner  derven , 

Dat  hy  bekijf  de  geen  die't  fiine  fullen  erven, 

Hyfalu  van  het  fiin  ooc  ganfliic geven  niet. 

G,  Tis  waer  daer  tocfo  ift  op  trou  en  eergefchiet, 

wk 


Deuchdcn-  Schole,  zZ 

V  Vie  roctct  ben  ic  Nicht,ic  ben  niet  fiin  flavinnc 

r.  Oocfo  blijft  ghy  niet  hi€r,maertrcat'uwcngewinnc 

Met  d'alderliefftc  haeft  na  Spaignen.  G,  Dat  is  waer , 

Ooc  wtermatcn  (eer  verlangt  miin  hert  daer  naer , 

Ie  wilde  wel  dat  ie  alree  waer  op  de  reys, 

So  hadt  iù al  na  luft  end* alles  naden  cys. 

Maer  wat  du n^  u  fal  ie  miin  goey ken  nemen  mede  ? 

Miin  alderlicffte  wilde  wel  dat  ie  dat  dede. 

O.  Hoe  groot  iû  wel  ?  G,  ontrent  aoo.  L  eontant 

F,  Macr  hoe  krijgt  ghy  dat  van  de  voochden  in  u  hant  t 

G^  Tgclue  heeft  my  daer  toe  den  middel  nu  gegeven, 

O .  Hoe  dat  ?  G,  het  ftont  op  renten  'tis  voor  giftren  even 

Heel  end*  al  afgcloft  in  Ooms  Coatoir  gcbraeht. 

Die  allen  dagen  weer  een  ander  man  verwacht 

Om  wt  te  ftelIen,doch  het  fal  hcm(hoop'  )ic  miifen, 

O .  Hoe  wilt  ghy't  maken  dan  .<*  G.  dat  kont  ghy  felfs  w  el  giflcn  J 

Ic lalde  maertc  voort  gaen  fcynden  na  de  merct , 

D e  ilotemaker  dan  (die  nacft  ons  dore  wcr£l) 

Sal  ic  inroepen  en  'tContoir  doen  open  fluyten , 

Hctgclt  daer  nemen  wt,ftrax  brengende  datbuytcn, 

In  handen  van  miin  lief,  dewiil  miin  Oom  is  wt , 

Mij  n  Oom  mach  vrij  alflan  wat  kaki  en  over  luy  t,  ;;    .  ' 

Ic  achtct  niet  een  boon,  'tis  miin,  waer  toe  het  vcyfen, 

Ic  blijf  dan  by  miin  lief  tot  dat  wy  fullcn  reyfcn. 

<?♦  So  als  een  vrouwe  Ib  toont  dat  g'ulaecverflact. 

F,  Luft  u  noch  langer  hier  te  ftaenïmydunû  wel  jact 

Icgadit  mijn  vcrmocytlichacmterufteleggcn. 


«.. 


Dcuchden-Scliole, 


Derde  Bândelinge ,  Berde  verfch6onmg&* 
D€trac?iOyG4lile4,Opim(r4 

T  Is  wonder  Galile,  watmen  van  u  hoort  fcggen. 
G.  watiflerna.?  D.  ie  was  bymeefterlan  barbier 
Om  een  kleyn  plaefler  voor  ons  alderjongfte  dier , 
Daer  hoorden  icker  veel  de  monden  met  u  fpoelen, 
'Tverdioot  my/w ecg  lang  fti],daer  nafprac  mijn  gevoelen^ 
En  ging  van  dacr»  G,  wat  ram  p  kiapt  doch  het  voie  van  my  t 
D.  Deen le^de (?âlile nugaen ialaen de zy 
Van  cenen  vremdeling,  diefy  felfs  focâ  te  trouwen. 
Een  ander  feyde  neen,  fy  kond  haer  niet  onthouwen^. 
Sliep  ongetrout  by  hem.  de  derde feyd'  noch  meer 
En  maeót  dacr  byjCen  Jandt  looper  vanden  Heer, 
Summa  elc  feydet  fiin.  G.  wat  feyt  ghy  doch  dacr  tegen!' 
God  fegea  ons  hoe  is  het  voie  met  my  verlegen. 
Heeft  men  niet  dan  van  my  te  klappen  overluy  t  ? 
D.  DatfelvefeydeJc  haer  wel  vrymocdeliicwt. 
En  voegde  noch  daer  by/o  ghy  wilt  immers  fnappen^. 
Praet  van  hhanna  wat,daer  van  valt  wat  te  klappen,. 
Dedaetvan  Galile  en  is  maer. eens gefchiet. 
En  dat  op  vafte  trou,in  eer  en  anders  niët^ 
Dat  Hoerken  doch  en  fchaemt  haer  fchier  niet  alle  nachtCM^ 
Euyten  haers  moeders  huys  te  flapcn,en  te  trachten. 
Nu  na  den  ecnen  poI,dan  naden  andren  weer, 
C.  lieve/twas  wel  gefeyt  was  doen  'tgefeg  te  neer  ^ 
X>.  Neemt,wan  teen  onder  hun'tfcheenfen  van  hare  vrindca 
VVcrt  toornich  fach  op  my-,oft  hy  my  fou  veiilinden  * 
My  vragend'  ofi  ie  dat  wel  wilde  houden  ftacn, 
En  wat  ie  daer  van  wifl.  icfprae  ten  is  2,ç.Qïi  waen , 
Men  twijfelt  niet  aen'  tgcen  men  klaerliic  fiet  voor  oogcn  , 
Meyntg^hy  dat  droomen  fiin/  oft  wilt  ghy  nietgedoo^en  * 


Dat 


Deuchden  -  Schole.  29 

Dat  ie  mach  fcggen  'tgecn  ie  fel  vc  heb  geficn  f 

Ie  wete  waer  fy  gaet,ie  weet  ooc  wel  by  wicn. 

Ie  heb  lohannam  ficn  met  een  vuyl  Coppelacrfïc 

(  Verkeer  deliicgenaemt  Caritas)  fonder  kaerfle 

By  doncker  fluy  p  en  wt  hacrs  moeders  Huy  s,en  ûch 

Hacr  tot  een  wed' we  gaen  :  al  waermen  door  den  dach 

Voor  fl:oofhout,en  boordçel,in'iacht'ihuys,fooift  feggcn^ 

V  Vat  daer  is  orasegacn  kan  men  licht  overleggen  : 

Te  meer  dewijk  dat  de  CoppelerfT  altijt 

Quam  met  een  krommen  arm,noch  hebbend' aen  haer  fiit 

Een  fles  vol  leckren  wi;ns,gehacltv7ts*Moeders  wooning, 

Die  (fiind'  een  oude  vrouw  )  van  defefchoon  verthooning 

Met  allen  niet  en  weet,  dats  waerdich  foo  ie  hou 

Tc  biengen  onder  tvolc,foomcn  iet  feggen  wou  ; 

En  niet  dat  Galile  een  reys  maer  is  gecomcn 

By  fulckcn  een  die  hacr  in  echt  heeft  aengenomen. 

G.  ,Twas  wonder  wel  gclcyt«  wat  fèyden  fy  daer  op  5 

P»  Sy  waren  allegaergeflagen  voor  den  kop. 

En  fwegen  meeft  al  ftil,bchalven  haren  nevc, 

Die  vier  te  fpouwen  fchcen,cn  fcyd  tot  my  ghy  tevc 

Daer  fuit  ghy  liegen  aen,dces  woorden  ©vervals 

Suit  ghy  int  open  ba«r  noch  halen  door  den  hals. 

Doet  vrij  u  beft  feyd*,  ic,cn  ging  met  koelen  linnc 

Daer  acn  moocht  ghy  nu  fien  oft  ie  u  ooc  bcminne. 

G .  Daer  t wij  fel  ie  niet  aen, ie  fart  na  mijne  macht 

Verfchuldigcn  :  voorvraer  de  red'ncn  doen  my  fàcht 

Ie  fchep  luft  in't  verdriet  van  defe  Hipocrijten, 

Hoe  moeyliic  ial  fy  ruH,hoe  fai  haer  dit  nu  Ipij  tera. 

i  ^  Pcrdt 


Deuclidcn  -  Schole. 


Verde  Handdinge ,  Vitrde  verfchooninge»  • 
Philofophitt,  Gdtka,  Detraciio,  Opim^ 

SYt  ghy  hier  Galilc ,  mv  jammert  uwer  zeer, 
Ghy  hetdccsfchool  en  my,  vaft  nemend'  uwen  keer 
Tot  een  alfulcke  fchool  die  elc  behoort  te  fchoa  wen , 
Wie  haddc  doch  van  u  gchadt  oyt  fulc  betrouwen , 
Hoe  garen  had  ie  dit  gefienopand'ren  voet, 
G.  wat  fehort  u  doch  op  my  ?  dat  ie  u  vragen  moet, 
Hcbicunictbetaelt  ?  ben  ie  u  fchuldich  bleven  f 
So  lang  ie  heb  gelcer t ,  heb  icu  niet  gegeven 
Het  gene  u  toequam  ?  o  ft  is  u  toegcleyt 
Dat  ie  miin  leven  lang  fou  'tuwaerts  fiin  bercyt  l 
?.  Al  dect  ghy  dat  ten  fou  u  geenfins  konnen  (chadea, 
Ie  heb  miin  beft  gedaen  om  u  tot  goet  te  raden , 
En  nu  doet  ghy  u  felfs  het  quaetftc  dat  ghy  kond  : 
Dit  lijd  ic,doch  ghy  fuit  bcfucren  uwc  fond, 
G.  Moochtghy  niet  li)den  dat  wy  hier  wat  kouten  fameii, 
So  willen  wy  wei  gacn,  P .  Gact  vrij  in  Godes  namen , 
Dccsplacts  een  leerfchooliSjCn  geen  klappcyen  bacn^ 
Die  hier  niet  Iceren  wil,die  mâcher  wel  wfgaen . 
G.  gefpclen  ga  wy  dan,dat  dees  fwaerhoofdge  vrouwe 
Ons  vanden  foeten  praet  door  hare  les  niet  hou  wc. 


D 


Derde  Handelinge,  V^fde  verfcho9ningt% 

fhilofofhiA^lohmnAyüumilitas. 

Acr  comter  eenc  in  die  haf  r  veel  beter  fchid. 

Dan  diedaer  henen  gact^decs,dccs^in  hert  vcrqufd» 

0,Godï 


Dcuchdcn-^Scholc.  30 

o  Godt  hoc  ongeliic  van  acrt  fiin  alle  menfchcn, 
Datmer  als  defe  veel  mocht  vinden  vvaer  te  vvcnfchcn, 
Maer  wat  ding ,  haer  gelaet  is  treurichjfo  ie  merc, 
Hacr  oogCkens  fiin  betraent,  wat  is  dit  voor  een  vverc  f 
Soud'^hare  moeder  wel  kranc  vvefen,  'kmoetet  vragen , 
Seght'my  miin  lieffte  kint  hoe  üit  ghy  dus  verflagen  ? 
Icficn  ghy  droevich  fiit,cn  dat  bedroeft  miin  hert  : 
Wat  ift  dat  u  gebree^a  ?  wat  hebt  ghy  pijn  oft  fmert> 
Oft  isu  moeder  kranc  /*  /oeneen  fy  mij  n  vvaerde  vrouwe, 
•Tgaet  my  foo  qualiic  doch,dat  ie  voor  feker  houvvc 
Sy  geenen  langen  tijt  alfoo  wel  blijven  (al. 
F^  Hoe  fo  miin  lieve kindt  ,•  feght  my  doch  u  mifval, 
1$^  Ie  heb  in  miin  jong  hert  de  droef  heyt  boven  maten* 
F,  Nu  fegget  lieffte  kint  wilt  niet  verborgen  laten , 
Ghy  vveeticabemin,fchroemtniet,fpreedclaervvtdan, 
Ie  fal  met  raet  en  daet  u  helpen  vvaer  ie  kan, 
I0,  Och  helpen,  waerde  vrou,  eylas  ï  daer  gact  wat  ommc 
Dat  ic,indien  ie  fwijg,  om  naem  en  fame  komme. 
En  fo  ie  klage  van  mij  n  moeder  wer dt  berooft» 
Heer  wat  geheucht  ghy  my  te  comen  over  thooft« 
f,  wat  komt  u  op  ?  fpreed  wt  het  fal  verholen  blijven , 
/.  Ach  leyder  ten  kan  niet,  wat  is  dit  voor  een  drijven  f 
Mach  waer'  onnofelheyt  dan  nergens  v  eylich  (rjn.^ 
Mach  men  alfoo  de  deucht  verkeeren  in  fenijn  \ 
F^  lohanna  feght  my  doch  wacrom  ghy  ii  dus  quellet , 
J0^  Niet  fonder  reden  vrou  mijn  hert  fïch  dus  onftellet. 
Hoort  dan, en  geeft  my  raet,  mi  'vn  faec  neem  t  by  de  handt. 
Men  taft  my  in  miin  eer,  miin  alderwaerfte  pandt , 
Tot  noch  toe  onbevlcct  en  nu  vol  vuyle  vlecken  : 
So  ie  nu  de  Clappey  wil  voor  de  Heeren  trecken , 
Mijn  waerde  moeder  fait  vernemen  end' ick  ducht. 
Dat  fy  ftracx  fterven  fal,van  rou  end'  ongenucht  ^ 
Swijch  icjfofalmen  oog  wel  meynen  her  fy  waer. 
En  miincn goeden  naem  ter  fc handen  blijft  daer  nacr  ; 

i  üj  Ia 


Dcucîid^n  ^  Scholc* 

ïâdic  is  nu  al  fchoon  gcfchend,  doch  met  ccnioga»,' 

Wat  fal  ie  hier  in  doenÏfwijgen,of  fprekcn  mogen? 

P.  fegt  my  d'omflandichcyt  der  faken  naeder  wat. 

Î0.  Men  geeft  my  na  dat  ic,als  een  vuy  1  kleutergat, 

Den  cenen  avont  voor  den  andren  na  by  "tdyufter 

Gaen  wt  mijns  Moeders  Huys,na  koppelaerflen  luyftcr , 

Die  ie  dan  fpijsen  dranc  med  geve,  en  vernacht 

In  een  oneerliic  huys,daer  'tfelfs  dan  wort  gebracht. 

En  met  verfcheyde  mans  boelerc  t'miinder  (chandcn. 

P.  Wie  klapt  doch  fukx  van  \x»  wat  hebt  ghy  voor  vyanden  \ 

10,  Galilea  die  miin  mede  fcholiere  was. 

Met  haer  gefelfchap  fulcx  uytftrooyen  op  dit  pas. 

P.  V  Vt  wat  oorfake  kind  \  geen  koe  en  noemtmen  blefle 

Ten  fy  f  een  vlexken  hccft,ditfy  u  noch  een  leife. 

Een  eerbaer  macgt  alfo  wel  te  vermijden  ftaet 

d  Oorfaec  van  quadeu  klap,als  wel  de  felve  daet. 

lo.  Nu  moet  ie  immers  wel  uytfp reken  (twas  miinforgen) 

Het  geen  ie  liever  had  vergeten  en  verborgen. 

Daer  is  een  fchamel  V  Veu'  wiens  man  verdranc  op  zee* 

Met  al  fïin  hav'  en  goct  in't  tcxd  op  de  ree , 

Dces  vrouwe  was  bevrucht,ende  is  alfnu  gelegen 

Van  twee  kleyn  kinderkens  :  nu  is  fy  foo  genegen 

Datfy  veel  liever  noch  vergaen  wil  van  gebrec 

Dan  datmen  haren  noot  voor  alle  man  ontdec. 

En  bedele  voor  haer,ooc  heeft  fy  niet  gebeden , 

Alfo  dat  fy  in't  eer/l  heeft  groot  gebrec  geleden , 

Van  wullenafpijsendranc,/choon  linden cnde  brand  : 

Dit  al  vvert  my  gefcyt,en  tfelve  waer  bevand, 

Miin  hertonftactot  haer,ichadde  medelijden, 

Socht  haer  in  haren  noot  met  byftant  te  verblijden. 

Ie  gaft  miin  Moeder  aen^die  ooc  geweten  heeft 

Datfy  Godvruchtich  is,en  fpaerfaem  heeft  gcleeft. 

ÎC  bad  verlof,  op  dat  ie  moch  te  fonder  toeven 

Doen  hulp  en  onderftant,in  'tgecn  fy  mocht  behoeven. 

Eylas; 


Deuchdcn^Schole,  gi 


Ey ras  1  miin  Moeder  me  voor ficnd'  hier  uy t  gcc»  quact^ 

Bewilligde  daer  in/eer  mild'liie  met  der  daet* 

Bcforgt  haer,feydefy:belaftendedacr  neven 

Daticnietrpareliic,maer  fpoedeliicfougeven. 

Op  dat  dit  ccrliic  hert  in  geen  befchaemthey  t  viel. 

Om  dit  me  wel  te  doen  voor  'tnutft'  en  befte  hielp 

So  wel  om  haer  gebrecals  d'aelmoes  te  verborgen. 

Dat  ie  by  duy  fter  haer  van  alles  fou  beforgen  i 

Geliic  ie  heb,ged3en,en  noch  te  docne  meen. 

Ia  niet  alleen  by  haer  maer  wel  byclcken  een  : 

D aer  toe  om  alle  quaet  vermoeden  voor  te  komen  i 

Hebic  miin  lieffte  kaer  Ckaritas  med  genomen ,, 

Die  blijdliic  met  mygingjia  williger  dan  ie, 

Sy  vvasfo  vlijtich  vroujfy  was  foin  haer  fchic 

Met  de fe  arme  vrou  en  kinderkens  tefpijfen , 

Te  vva(renjVvinden,enr  haer  dienftcn  te  bevvijffii 

Dat  het  te  wonder  iSjdit  goet  is  aengcficn 

Met  quade  oogen  :  fiet  dit  willcnfy  bedien 

So  qualiic,hier  vvt  comt  dees  fnode  klappernijej 

Ie  fou  dees  logen  nochvvel  ftellen  acn  d  een  fiie,. 

Als  niy  totoelfeningeenichfinsopgeleyt 

Om  Chrift  um  met  gcdult  te  voigcn,als  voorfeyt> 

Maer  duchtedatditfal  miinarme  Moeder  bringen 

JEen  droevich  ongemac,  'tvvelc  thert  haer  fal  doordringea, 

En  fy  daer  over  fo  fal  comen  in  haer  graf , 

Dit  is  miin  fwarichcy t^F.maed  u  van't  treuren  af, 

Hier  toe  is  noch  al  raetjö.  wat  raet  doch  lieve  vrouwe  f 

P^Hebf  ghy  niet/ /(^.ia  ic,doch  miin  jonchey  t  ie  miftrouvvc^ 

P.Datsvvel/ofechtmy  eerft  wat  ghy  doch  hebt  bedacht, 

Jo.  Het  fwaerft  meeft  vvegeu  moet,miins  Moeders  wel vacrt  acht. 

Ie  boven  fulc  onneer,dic  my  wort  overiogcn. 

En  dacht  derhalven  ooc re  fwiigen  na  vermogen , 

want  d'cere  die  i*c  nu  fo  'tonrecht  worde  quüt , 

Kan  my  de  wacrheyt  wel  weer  geven  tTiiner  tiit , , 

Macs 


Dcuchdcn -"  Scholc, 

Macr  ftcr  f  mijn  moeder  cens,  qui  jtwacr  ie  miin  bcho 

P^  De  kinderJiicke  licfd  tot  hare  waerdc  moeders. 

En  u  befcheydenhey  t  in  fulckc  droef heyt,  doet 

Mijn  zeer  heitflieve  kint  dat  icu  prijfen  moet  : 

Maer  oft  ghy  nu  fchoon  hebt  te  fwijgen  voorgenomen, 

Meyntghyoocdathettiaernietfaltevooren  komen  ^ 

20,  Sy  komt  feer  Telden  wt  hout  geen  Commeren  aen. 

P,  V  magen  fullcnt  hacr  wel  fcggen,  (o ie  wacn , 

lo,  V  Vel  mogcliic  ooc  niet,wie  weet  oft  met  verfuficn 

Men  tfclve  lichte  nietfal  konnen  wtgebluiïcn, 

Daert  door  verantwoording'  grooter  onftcken  mocht, 

Dooï  Twijgen  wort  een  faec  te  niete  wel  gebrochr. 

En  oft  het  dan  noch  al  quacm  tot  mijns  moeders  oorcn , 

So  heb  ie  liever  fy  van  and're  dat  mach  hoeren, 

So  bedroef  i  c  haer  niet  :  en  'tis  den  Heer  bekent 

Dat  ie  onfchuldich  word  doorachtcrclap  gefchent. 

Voor  quaet  doen  can  de  menfchdoor  Godsgenacd  fich  vvachiçn, 

Maer  voor  geen  achterelap  :  voor  beft  dan  wil  ie  achten 

Het  fwijgen  voor  decs  tijt.  P.  dit  voornemen  is  goet, 

Dus  Dochter  treurt  dus  nict,bcdvvingt  doch  u  gemoet. 

En  oft  u  Moeder  fchoon  dit  fclfs  ter  oorcn  quamc, 

Sal  u  onnofelkeyt  int  eynde,fo  ie  rame, 

Seervvelvcrftaen,nudan,hebtin  den  Heer  gcdulf, 

V  Vel  wetende  dat  ghy  hier  toekomt  fonder  fchulr, 

V  Hert  te  vreden  ûclt,  wilt  uvvefacck  bevelen 
De  trou  we  Veritas  ^ccn  van  uwe  gefpelen 
Die defc logen  nu  geftrooytfi/nd'  overal. 
Al  is  fy  fn cl  nochtans  wel  achterhalen  fal. 

So  ghy  (iet  ccnich  vriend  by  uwe  moeder  komen. 
De  reehte  wacrhey  t  hem  te  feggen  wilt  nietfchromen: 
Vermanende  dat  hy  voor  Moeder  fvvijgcilil. 

Dcrd^ 


Deuchdcn  ^  Scliole.  31 


Derde  Hdndelwge ,  Seïie  verfihoonin^e, 
Detn^iOy  IfibantM, 

IOhanna,fidt  ghy  hier  in  fcholc  noch  dus  ftil  > 
'Twaer  beter  datghyuoptracthuyslictet  vinden^ 
/tf»  VVathcbicdaertedoen.?  D.  gactvraccht  dat  uwc  vrinden^ 
Tis  meer  dan  tij t  dat  ghy  u  eerc  nu  voorftaet , 
Weet  ghy  niet  watmcnreyt,enwatterommegaci.^ 
Het  geit  u  naem  en  faem,u  arme  oude  Moeder 
Loopt  na  de  Cancelij/eer  trcurich  met  hacr  broeder, 
Om  hooren  watmen  tuycht,gelt  u  dat  niet  een  hacr  \ 
Gact  u  dat  al  niet  aen ,  lo,  ach  gact  raiin  moeder  daer , 
X).  Ia(y,cn  dat quanfuys  om fulcken lieven  dochter, 
Hacr  hert  is  feer  benaut  en't  uwe  des  te  lochter. 
Het  voegd'  u  bet  dan  hacr, het  foud  u  beter  flagen 
Den  onluft  (die  door  u  onkuyfhcy t  i^omtj  te  dragen. 
Jo,  Ghyfpreedqualiicdiesicu  niet gclooven  kan, 
Scght  my  wat  kanmcn  my  qnacts  overtuygen  dan, 
2) .  Vraccht  ghy  noch  wat,quanfuys  ghy  felfs  en  fout  niet  weten 
Hoe  dicwils  dat  gh  y  tot  de  weduwe  hebt  geten. 
En  met  verfchcyde  mans  gcbanckett  eert  by  nacht, 
VVatfpijsen  drancghydaerfoodiewilshebr gebracht, 
I5  u  vergeten  'tgccn  ghy  fel  ven  hebt  gedaen  , 
Daer  fyn  beneven  my  twee  tuygen ,  die  beftaen , 
Doorw*elck'  in*t  openbacrfal  vvetteliicken  bliickcn 
Dat  ghyeen  hoerken  ni  t,gcveynft,en  vol  pradiickcn. 
En  dat  u  Oom  die  u  vernieteliic  ftont  voor , 
Niet  anders  vvefen  kan  als  eencn  grootcn  Door 
Hy  wilde  my  fGodt  vvouts,)op't  Raethuys  hooch  aenklagen, 
Dcrhalvcn  deed'  hy  my  ilracx  voor  miin  Hcercn  dagen, 

k  vvillicb 


DcuGhden-SchoIe, 

VVillich(roo  hy  fcyd')  dat  ie  die  woorden  vals 
Voor  die  vierfchaic  weer  fou  halen  door  den  hals  : 
Maer  dat  heeft  hem  gemifi-,  hy  moeft'daerfelverbuyghen- 
Pewijrt  bevellichtwerd,  metfulcketweegetnygen  , 
Die't  felf  (t'oo  wel  als  ie)  ooc  hadden  me  gehçn, 
was  dat  niet  w  i  j  {reliic,in't  aenfien  vande  lien, 
d'Ecr  wederom  gehaehr'g'had  nutter  u  boelercn  , 
u  Nacht- bancketkcns  mc,iadaï  onkuyfch  hoereren 
Gelaten  achter  wccch  ;  ofi  hy  fün  tegenfpraec. 
Nufoohebighy  tefacmeenruyverliickeracc, 
'Twaer  nutter  fulckc  vuyle  potten  re  bedccken. 
lo.  Ach  Icyder  !  lieve  God  waer  wil  dit  henen  flrcckcn  f 
Eylas  f  watkomtrny  doch  voor  mijne  ooren  nou, 
yintmen  ooceenich  mcnfchdicfulcx  gctuygen  fou  f 
MoeticSufannam  nu  in  haren  nootgeliicken, 
Laet  haer  verlofll  ng'  dan  o  Heer  in  my  ooc  bliickcn» , 


Vierde. 


Deuchden  -  Scholc. 


n 


Vierde  Handelinge ,  Eerjle  vvtkomlie, 
GaUk4,Curhfttas,l)ctra^io* 


O   Wat  vrol^cker  tiâeht  heb  ie  gehad,  wijr^flape» 
Doet  my  nu  meerder  vreucht  gemeten  en  de  rapen , 
Dan  'vvelmijn  waken plach.  o geluckige menfch^ 
Ie  hebhe  wat  ie  vvil^  geniete  vreucbt  na  wenfch^ 
Enfal  noch  meer  en  meer  :  mach  ie  in  Sp  iignen  komen. 
M^n  pel  al dervvaerts  v Hecht ^vvy  hebben  veorgenome» 
Op  morgen  voor  den  dach  de  reys  te  vangen  aen , 
De  paerdenf^n  bejlelt  end' alks  isgedaen, 

k  2 


Dcuchden-Scholc. 

îdijnflûnder  is  H'J  in  mijns  alderliefjies  handen. 

Je  heb  nug4n[chel^cgeen  vrees  voor  Ooms  aenrandeny 

Hy  hmt  eerfl  morgen  thup^en  'tfalrvelavontfün , 

Dan  fijn  rvy  wijt  van  hier^uyt  alle  ancxt  en  fijn^ 

Jfer  06C  eenich  menfchgeUckiger  bevonden ,  ' 

Op  aer denhals  ie  ben  ?  ie  hebht  t' allen Jlonden 

C/ilrvat  mijn  hert  geluji^mijn  man  is  fchoon,  h)  witt    " 

t^l'tgeen  ie  willen  machjs  macbtich/^c  en  milt, 

Ja  eâelfVriendcl^Cjbemint  my  als  zynherte  : 

Soo  dat  ie  [eggen , mach  ^weeh  dmc^onheylenfmene. 

Watjlaet  my  anders  doch  voor  eogen  nu  ter  tij t 

Dan  dat  ie  z^nde  n»  een  fijrjl^c  leven  quut 

Men  heerl'jc^CierelijejXvelltijïiehffal  aenvangen  : 

Waer  naer  mocht  yemants  meer  tn  defe  tijt  verlangen  f 

*Thert  my  van  vretteh  den  ff  ringt, dies  ie  voor  dit  groot  goet, 

Detrotm'  Opinio  van  herten  daneken  moet» 

Mijn  vrienden  haren  lu  B,mijn  vyanden  haer  treuren ,  -^ 

Nu  optntlïje  in  my  fienfillen  ende/peuren.  ^ 

Wat  f  al  die  neufivijfe  verwaende  groote  vrou 

"Watfaldatfufflerken  lohannafeggen  nou 

Bet  hert  haer fpi§ ten  fal  van  nijdieheytin  ffueken, 

Kalles  aenfiendefi  na  mijnen  fin  gekeken: 

Mijn  vreucht  vermeerdert  noch^ewijldat  haren  fp ft 

Met  droef heyt  is  vermengt:  hatreere  zijnde  qu'jt, 

D.  Vant  lefte.meaehtghy  my  louffrouim  wel bedaneken. 

Moer  deefu  blijfehap  in  haer  droefheyt.mocht  mlmnekm^ 

GMocfoo,D.mjmrdgefeytvandefeverneemal, 

Datyttmshierommyfoeckend'is.enfal 

Met  alle  naerjlieheyt  op  dit  mijnfpoor  na  iagen^ 

Ommy  met  Uueken  van  befchaemtheyt  te  belagen. 

C,  Desfeker  kchen  moet,  D.is  u  mijn  ieet  dan  lief 

C,  'Hïenfio(tniet,maerom  datghy  u  tot  u gerief,  ' 

Sfoo  Baetlijc  houwen  kondMoftgu  kon  de [ch amen. 

Segt  Dame  weet  men  niet^ghyfehaemt'  end  eerefamm 

kAÏ 


DeuchdeivSchole.  34. 

K^loverîangett  tijt,  ter  K  treken  hebtgehrachtf 

Datghy  van  iongs  al  af^hetfehamen  hebt  veracht , 

Bn  mchfotitghy  (Godt  muts)  voor  u  befchaemthep  duchttn , 

Düchfo  is  dat  wel  waer ^indien gh^j  noch  mocht  Ittchte» 

Een  weynich  eer  s  cft  dat  in  u  nochfchaemte  waer,  ^ 

Te  rechte  mocht gh)  u  welfchamen  lieve  kaer  , 

Over  hetgeen  dat  ugisiravont  is  weervaren , 

JEn  dander  twee  dte  t'uwen  diende  by  u  waren, 

Chy  weet  w^l  wat  ie  meyn»  "O.ghy  klapt  al  wat  u  lufl^ 

En  neven  mijn  verdriet, fo  maeSÏghy  my  ontrujl. 

O^aer  eft  nu  V  critas  die  my  niet  gonftich  is, 

My  ergens  tegen  quaem  (Godgeve  fy  my  mis) 

}fat  raedghy  my  te  doen.aleert  begint  ie  vujlen  f  '^ 

C.  Doet  even  als  daerdosn  Vleermuyfen  ennachtVnylen. 

D  Wat  doen  die  ?  C  .tgene  dat, die  quade  wercken  doet  y 

Sy  vlieden  tlicht,alfoghj  mede  vlieden  moet, 

Biedhaer  den  rugge  vltécht  in  mve  duyftre  holen^ 

G.  ghy  weet  hoet  met  ujlaet.  ie  laet  u  in  het  dole»^ 

Betismyvvelgelu^,endat  door  uwen  Hap  ^ 

Be  klapflers  hadden  va»  lohannafulckenfnap^, 

"Dat  die  klap^aclnigegans  giene  klappernqen 

Van  my  cripkechden  meer,dieJleUende  befijefté 

C.  Men  fpreeSi  niet  meer  van  u  dat  is  nu  alged^n . 

D.  Daer  komtfy  die  ie  vrees,\^dieu  ie  moetegam^ 
Ie  dorvemy  alhiernu  langer  niet  verthoonen, 

C.  Ie  wil  met  f*,vvantfy  vvilt  nitmant  doch  verfch$ùne»^ 
Haer  aenfehijn  vlamt  en  brantgelijt  defonnefier. 
Hoer  oogen  fehitteren  als  eetten  blixemfehier , 
^nçlli^c  kimtfy  tot  ons,  ie  wil  haer  niet  verwasbtcn^ 


w 


Deuçhden  ^  Scliole. 


rierde  Handelinge^Tweide  verfchooninge» 
Veritas ,  CurhfiUs^ 

SOo  wijd  de  duyftcrnis  den  nevel  en  de  nachten 
Der  Sonnen  klaerheytfchoon,  alfoo  ontvlict  en  vlucht 
Dcfe  naemfchcnfierc  Df/r^^/o^beducht 
v  oor  my,de  waerheyt,  fijnd*  ecnvuldich  en  vrymocdich, 
vyaerfiinfydiedatkuyfchc,  minneliickeengoedich 
S'choon  macchdcken,m)et  cen  fo  fchandeliic  gerucht 
Eevleckcn  wilden  ?  ia  die  foet  geurige  lucht 
van  haren  naem  en  faem  gâns  ftinckende  te  maken  f 
Laetfe  nu  (connen  fy)  my  eenich lins  genaken. 
Nu  wijcken  l'y  met  rchand,nu  fiet  ooc  aile  man 
Dat  ie  die  Jogen  fnel  licht  achterhalen  can, 
Daer  by  dat  achtcrclap  ten  leften  izt(X  tot  fchandco. 
En  die  bclogenc  te  krooncn  is  voorhanden^ 
în  dit  deuchtfamich  kindt  word  ons  dat  hier  verthoont, 
Die  valfchliic  overtuycht.  dpor  niy  weer  wordt  verfchoont. 
Met  ftiilefwijgcn  fy  verduidich  heeft  geleden, 
Maer  ie  hebwackerliic  en  hert  voor  haergeftreden, 
So  dat  haerdeuchtfaemheyt  nu  wijder  is  bekent. 
Dus  dient  delogen  die  haer  valfliic  had  gefchent 
Ten  beften  :  foo  vind  hy  fiin  vyanden  geflagcn 
Die  daer  verduldichliic kan  lijden  en  verdragen* 
Men  gaf  dees  dochter  na  dat  fy  doorgaens  by  nacht 
In  een  oneer  liic  Huys  Bancketkens  heeft  gebracht, 
En  Hoereiy  bedreef  :  wie  fou  dat  lijden  mogen  ? 
NuwifticdathetvalSjVerüert  wasen  geJogcn. 
pies  ie  verfcheyde  mael  deesachtcrdapüerde 
Bcftraffen  (foot  behoort): fclfs^door  haer  Neven  me, 
Dccs,diest'onvreden  wâs,en  focckendc  drie  male 
T'ontgaen  de  fchaemte  van  de  valfche  logentale , 
d'Pnfchuldige  daer  by  noch  tebckladdcn  bat, 
Ai  'tgeen  ly  had  gefeyt  waer  maken  te  vermat , 
Dcrhalven  nam  tot  haei  (om  'tfelf  wel  uy t  te  vuercn) 
To£  valfch  getuygeu  twee  lichtvaeidige  gebuercn  ; 


Deucliden-'ScIioIe,  35 


Becs  hadden  wel  gefîen  Uhannam  voor  en  na 
MciCharitatem g3icn,  mecftooc  des  avontsfpa, 
Geladen  tfy  met  (pijs  oft  andre  noodichede , 
in'r  huyfken  van  eenfcliaemle  vv?eduwe,daer  mede 
Sy  haer  bcheïpende,hun  vallchliic  heefi  bediet, 
DattTclvealIesfoinonneerwasgcfchict  : 
En  metgefchcnckencn  beloften  haer  bewecgdc 
Te  (wecren,dat  dees  maegt  daer  Hoererve  pleegde  j^ 
Ditmaect'  een  quaet  gerucht  van /4?/;?4  door  de  ftadt;> 
Doch  haergetuygenis  in  s'rcchters  oognoch  wat 
Verdacht  waSjdoor't  beleyten  wij  fïeUie  voorgeven 
Van  lan  na  s 'Moed  er,  Oom  en  beyde  hare  Neven, 
Die  haren  goeden  naem  en  wandel,  die ahiit 
Gebleken  is  eerbaer,voorftellende  met  vlijt , 
Den  Richter  hebben  doen  fo  veel  van  haer  geloovcn. 
Dat  hy  hem  niet  foo  haeft  van  d'ander  liet  verdooven: 
Te  min  mits  dat  fulc  wercdoorgaens  fo  ftilgefchiet, 
Datmen  niet  licht'Hiccan  daer  vanbcvvijfeniet, 
defe  getuygen  dan  gevraegt  met  wat  voor  reden 
Sy  doch  lohannam  fo  dees  Hoerery  acnftreden , 
Om  de  befchaemtheyt  van  haer  tuygcnis  t'ontgacnj 
Verklaerden  opentliicfy  vvildent  houden  ftaen  , 
daer  by  dat  fy  dat  licht  haer  overtuygen  konden ,  • 
devviilfy  bcydefelfs  dat  hadden  onder  vonden^ 
lafelfsgefien  datfy  onfchamel  nu  en  dan 
Opt  bed  gelegen  was  by  een  gefel  oft  m^n . 
Den  rechter  aen  de  hand  belovende  daer  neven 
Hem  'tfel  ve  te  doen  fien,fb  haeft  te  pas  mocht  gevcni 
Siet  defen  tij  t  was  nu  gekomen  fo  haer  docht , 
Dcwiil  lohanna  weci  gift'ravont  fonder  locht 
Int  huyfken  van  dees  arme  Wed  we  was  getreden, 
derhal  ven  liepen  fy  feer  hacftich,wcl  tevreden, 
Met«dces Detra&io onfchamel  endc  ftout , 
Tot  h^i  twee  J^ïeven^  tot  de  Schepcns  ende  Schout  : 


die 


Deuchdcn  -  Schole. 

Dk  tfamcn  na  dit  huys  ontrent  den  thiencn  gingen , 
Dcnd  met  wat  droever  gang,  de  Neven  fondetlingen, 
VVantfy  niet  anders  nu  enfagen  voor  de  hand 
Als  voorliaer  nicht  een  onwtbluflcheliicke  fchand* 
De  tuygcn  liepen  voor  feer  vroliic  met  een  lecrc. 
En  ftelden  die  aen  c  huys,nu  feyden  fy  miin  Heerc 
Kond  ghy  door  dat  gelas  wel  in  dekeucken  ficn, 
wat  daer  al  ommc  gact,en  wattcr  fal  gefchicn, 
Hoevairchdatwynufiinoogfchijneliicfalblijcken, 
Dacr  by  hoecercliic7tf/;4«;;4:iichoon  praüijcken: 
De  waeiheyt  t'onfer  eer, fal  conien  voor  den  dacii , 
So  datmen  fchandc  van  dat  hoerken  fprekcn  mach. 
Defchout  dam  opdeleer,hy  ftont  een  wijle  flille. 
En  door  dit  venftcrken  fach alles  na  fiin  wille  « 
Quam  daer  na  wedci  af  niet  anders  hy  en  fprac. 
Ais  Sehcpens  tr  eet  raed' op,acnfict  OOG  met  gemac 

Al  wat  hier  omme  gact,tis  wonder  wat  ie  fpcure , 

De  Schepens  deden  fo  d'een  ging  den  andren  veure. 

En  quamcn  weder  af,verwondcrt  even feei, 

D e  Neven  me  daer  na  belaft  wert  vanden  Heer 

Om  alles  ooc  te  fien,dc  leder  op  te  ftijgen. 

En  watter  mocht  gefchien  voor  eerlte  noch  te  fvvijgcn. 

Sy  dedentjdoch  met  wa  t  een  treurich  herte,can 

Seer  lichteliickcn  wel  begrijpen  ider  man. 

Als  nu  de  tweede  Neef  van  boven  was  gccomen , 

DeSraÛh  de  leer  heeft  blijdliic  ingenomen, 

Maer  quam  feer  treurich  af,  haer  fel  ven  fy  ver  fiai. 

En  liet  de  tuygen  daer  in  noot  en  ongeval. 

wantdeesfoo  haeftalsfy  (iin  vandelecrgeftegen^ 

door  Schoutets  laft  terftont  fiin  by  de  halsgccrc'^cn^ 

Men  focht  DeiraUh^mcn  hceftcr  na  getracht 

Maer  di«fchandvlecfter  was  omkomen  by  den  nachf. 

En 


Deuchden-'Scholc.  5<^ 

£n  nu  dcwijlc  dat  gcficn  was  van  hun  allen 

Dat  dacr  geen  mans  pcrfoon  in  huys  was,  na  hacr  kallen , 

Ccliicmcn  ooc  het  huys  doorlbcckcndc  bcvand , 

En  dat  uhama  niet  op't  bed  lach,  t'hacrder  fchand , 

JMacr.in  hacr  klecdren  ftont  met  opgeftre^e  mouwc, 

Acnecncntobcn  wiesdedocckcn  vandc  vrouwe. 

De  kindct  doccken  me, ooc  dat  aen  d  ander  Çy't , 

De  ^ocdc  Chdrftas  neer  fat  icdici  tijt 

By't  vier ,  dacr  fy  d'een  kind  in  wind'Jcn  had  gewonden , 

En  pappe  t  eten  gaf,  gclii«5t  me  werd  bevonden , 

Soo waren  N€ven,Schouten  Schepenen  verblijf. 

En  danden  God  de  Heer,ia  prcfen  fülcken  vlijt. 

En  om  haer  dcuchdfaemheyt  noch  wijder  uyt  te  breyden , 

So  deden  fy  dççs  twee  nae  t  raethuys  ftracx  gelcyden  > 

Dacr  fy  (iin  ondcrvraccht ,  en  wt  haer  cygen  mond , 

Ooc  eygcnw  illige  bclijdeniff' men  vond  , 

Dat  fy  lehannAm  noyt  aldaer  gefïen  en  hadden , 

Met  eenich  mans  perfoon,  oft  andtc  vuyle  kladden  : 

Wacr  wel  dat  fy  te  met  met  C^4^/>«f  j  dacr  quam , 

En  wt  haers  moeders  huys  fpijs  cnde  dranck  me  nam 

Het  wek  Dctracïto  haerlicden  doen  bcdiede. 

Dat  fulcx  ter  eeren  van  hacr  pollen  Ibogefchiedc , 

Dat  fy  bancquetkens  hiel  met  mcnich  jong gefel , 

pat  fygetuygen  me  vermoedende fu lek  fpci 

Van  dees  Detraóïio  met  giften  ende  beden 

Daer  waren  toegebrocht,  dit  üinde  foo  beleden, 

Begeerden  fy  genaed,  geen  recht  noch  anders  iet» 

Het  welc  door  tuflcnfpraec  der  Neven  is  gefchiet, 

Jvlits  hare  flechtichcyt ,  en  iiin  foo  defen  morgen 

Gebannen  voor  een  jaer,na  dat  fy  met  veel  Ibrgen 

Gefet  fiin  voor  het  voie  een  ur  lang  op  de  kaec« 

V  Vat  ougehoopter  vreucht  en  wat  een  groot  vermacc 

Joannas  moeder fchiep,haer  oom  en  bey  de  Neven 

POOI  dcic  deuchdfacmheyt  end' eer  haer  v^^ccr  gegeven^ 


Deucliden  -  Sctiofc^ 

Eickmciifchliichcrtewelcn  Jicht  bcdcnckcn  can. 

Hier  over  is  aJfnuverblijitoocallcmaii» 

Alfoo  bcfchermt  de  Heer  den  fiiricn,  voor't  acnranden^ 

Alfo  verlos  lek  ine  d*onnoofcle  van  fchandcn  : 

En  fo  befchaen^  ie  die faem-roovciid*  ach tciklap ,. 

De  valichetuy^cnis,  logcnsen  vuylen  fnap. 

Cur.  Al  dat  ghy  daer  vertclt,al  'tgcen  ghy  hebt  gefproken ,, 

Isallesfooghefchiet  :  ick  haddetal  geroken,. 

Xyetraólio  felfs  ooc  feer  wel  geweten,  heeft 

In  wat  een  eci^/y  nu  om  dit  ftucxken  leeft  : 

Daeromme  ging  fy  ooc  met  Galilea  (Ir  ij  eken , 

3Die  oock  geen  onrecht  had,dat  fy  u  focht  tewijckeii.;». 

Want  fy  voorwaer  al  wat  heeft  op  haer  leden  vry, 

Baer  ie  af  weet ,  hoort  doch,  hout  eens  u  oore  by«. 

Ve,  Spreed  ovcrlüyt,  oft  fwijcht  ie  neygc  u  geen  ooren, 

Cur^  Sitdoch  wat  by  my  neer,ghy  fuit  wat  wonders  hooren^; 

Van  GaliUa,  die't  foo  fehendich  heeft  gemaeâ:. 

Ver.  Ie  hoore  liever  goet  dan  qiiaet  ,u  feggen  ftae^:* 

VVy  dienen  niet  by  een,ic  wcte  van  die  faecken 

y  vel  mogeliic  veel  meer  dan  ghy  my  wijs  kond  maken» 

Icgajdewiil  ie  heb  gedacn  dat  my  tocflont  : 

Hy  doet  wcl,die  daer  fchout  'tgcclap  van  uw  en  mondt. 


Vierde  Handcfmge  y  Berde  verfchomingje.^ 

Curiojttas.  Deira^io^. 

t^ergaet  die fppigewaenvvijfè  Deerne  hinnen  , 
Wat  Uet  sJoAtr  dunchit  doch  ie  kant  mynittverfmnen^, 
Ic  meya  dat  icfeogoepenfoo  verdandich  ben 
x^lsfj^enthiendaertoehoexvcitctfelfsbeker}^  ■ 
JamlDcitz.ù.ïodûrftghytâiduswcerwagtnt 
Kmtgh^  nu  wederom  ge jlo^s»  vvt  der  haghmf: 


Deueliden^Scliole.  37 

>Çhywsîâ(ituvrU9ielinwechtv4W^ndeetghymei? 

D.  Grooîwonder.wonaer  is  hier  inde  ftàdt gefchict^ 

Kj^fenfouder  haeH  rvtleengroot^vônder  boec  'uan  fcbr'jvtff, 

Cur.  Wdt  ifjer gaens  ?  feght  opjaetftdcx  met  bj  u  blijven, 

JD.  icbidfthoortmydochjtcbenfoô'volgetaji 

K^h  'i(chif  datjlncken  wil  va»  overladen  lafl, 

£en  lichter  aert  m^n  boort  foec  ie  om  niet  te  vvadeff, 

i^lfoo  ben  tcalfnu  met  woorden  volgeladen, 

Tis  met  mj  alB  met  een  biervat  dat  giften  wil, 

Soo  ie  de  bom  mijns  monds  toe  hmd'  enfyvijgeftil, 

Vm  woorden  berflenfal .  de?i  bodem  (al  wt/pringen, 

Cnr.  WAtisi  doib. D .  Jcfegh  noch 'tftfn  vvonderltjcke dingen» 

Qwï,  Waerafdoch?  iftoiJcietvanonfeGzWlc? 

X>.  la  vandefelve  Ja  hebt  ghyt  geroken  me? 

Cur,  Wat  dochgefchiet  hier  dat  voor  my  ôyt  bkefverborgen  \ 

Ie  weter  4 1  wat  af,  D .  S00  vroeg  al tn  den  morgen  ? 

Tis  defen  nacht  nu  eerfl  na  mijn  ontvlucht gefchia, 

FFeetghydaeroocalvan'iCui.neenicenweteniety 

Boeghy  qttaemt  vande  leer  Jjoeghyu  hebt  ver  fiolen: 

WAtghy  door  tv  en  Her  faeght  en  is  my  niet  verholen^ 

D*  GhykdnddefwertekonfifGodfegenonSyWeetal^ 

Cur.  'Tis  d^orgeen  witte  konB^dat  ie  u f  eggen  [al. 

Dat  Gaiilc-as  lief  is  defen  nacht  gevangen, 

T>,Dattt  fmtfelten  fchendy  wat  hoeft ghy  te  verlangen , 

Chywetet  al,  Cur,  foo  niet  met  al omjlandicheyt 

Ey  licvefegget  my .  D  Mort  dan  ie  ben  bereyt, 

Cur.  Maer  doe  ter  doch  niet  toe,  D .  ie  fait  00c  niet  vermindren 

Cur.  ISlu  feght  dan  ie  verlang, ^offeren  can  met  hindren. 

D .'  tv  Vit  s  by  de  middernacht  wy  waren  (amen  fat 

y  an  fpijf'^en  dranc,daer  bj  van  danjfen  v^oed  en  mat , 

Als  (3Qi\ûc3.  mit  den  Spaignaert  lach  om(lafen , 

I>eSchoui(nadathymygefûchîhadmetfijn  Knapen) 

£luam  daer  ter  Cam'ren  in  foo  facbtkem  als  iy  mocht , 

Bn^ant  in  haren  arm  den  Spaignaert  die  hyfoeht , 

Il  7)4? 


Deuchdcn  -  Schole. 

Di  Schoutet  deed'  haer  hejd'  ênfachteljc  ontvtaken. 
De  Stpaigttaert  mocH  hem  flrax  aentreckende  reet  maken. 
Om  met  hem  voort  tegaen  na  de  gevanckenis  ^ 
JDe  dienders  vattend  hemygeknevelt  vasi  en  wis, 
Dtearrtie  G^WXchemficnde  dus  in  banden , 
VerbaeHyVerfchriB.befchaemtJloech  ende  wrang  hatr  handen 
d'^^enpcht  beerabbende  Hhaer  vvien  hoofde  trac^ 
niet  anders  tierende  mei  raefcrnyefprac 
K^leftfj  hadgeweesi  vol  duyvele»^  befeten 
Men  fond  om  haren  Oom  men  liet  hem  dit  ff  el  weten  ^ 
Doch  hywas  vvter  (ladt,  men  bracht  haer  'tfijnent  thuys. 
Cur.  Dit  was  haer  een  verdriet ^dit  was  h^er  eengroot  kruys?, 
Wtfalck  een  vrotijcliefin  dalderdroeffefmerte 
Te  vallen  jis  befwaert  voorfulcken  teer  en  hert  e. 
Idaerfeght  mj  d$ch  waerom  dat  hy gevangen  is .? 
Dct.  Het  is  eengrendich  die  f, en  moor  der, das  ie  git 
Dat  hyfyaengeclaecht  cft  hepich  nagefckreven , 
Heeft  noch  veel  w^  ven  die  noch  alleftin  int  leven  ^ 
Op  mergen  mm  hy  voort, enfïerven  foomen  acht . 
QwïÀaer  leyt  nu  alle  den  gedroomde»  gr  ootenfracht^ 
Maerfegtmy  ifooghytweet)  hoe  ill  dan  met  den  gelde  f^ 
Dat  GsiXWts^  hem footroHwelijc  toe  telde  ?^ 
D.  {^lwech,verdweenen  en  verteert  Jis  al  tt  niet» 
Gur.  Hoefoudin  eenen  dach  dit  kennen  fijn  ge fchiet  .<^ 
D^  Men  kan  wel  in  een  uyrfo  veiegelts  verfoeien , 
Hetvvas  alree  meeft  al(daerfalmetveelaenfelen) 
Verdroncken  en  vergaen  op  V  teerelinger  fandt , 
■  De  refie  diemen  noch  (dat  weynich  vvas)daer  vandt- 
^am  in  àes  dienaers  handjats  in  der  wolven  kaken ^ 
Cur,  Wat  ramp  moeft  alhaergoet  alfio  te  niete raken  > 
En  was  haer  nietgenoech  'tverlies  van  eer  enfaem  ? 
X) .  SoQ  draeyt  Fortup  haerfpil^  *tgem  haer  is  aengenam 


Deuchdcn-  Schole.  j8 


Sy  meefl  doety  ende  mmft  hetgeen  den  menfche  lujl , 
Wie  daer  vaert  cp  de  zee  en  'therte  fielt gerufl 
Op  de  Fertuyn ,  daer  hy  den  wint  niet  heeft  in  handen , 
Moetnaer  hfierp^pe  mejof  danfende  belanden^ 


Vierde  HmdeUnge  ,  Vierde  verfchodningc* 
Curififitas,  DetraWû,  Ichannâ,  Humilita^. 

DAercomt  Iohaniia,oft  fy  vanditfpcl  ooc  weet  ? 
D,  Icdcncke  neen  ie  hebt  haer  immers  niet  gelèet. 
Haer  karre  gaet  nu  vaft  op't  drooge  door  de  fanden , 
Sy  is  weer  in  haer  ecrjhaervyandentotfchanden, 

V  Vat  luft  moet  haer  dit  fiin.  lohanna  waer  gaet  ghy  \ 

lê.  Ter  fcholen  ley  t  miin  gang  tis  ti)  t  dat  ie  daer  fy.         '' 
D.  Hebt  ghy  van  dage  nietgelecrt  dat  u  verheugden  \ 
U.  la  ic,miin  waerde  moer  heeft  mygeleert  meer  dengdea 
Als  ie  beleven  can*  D.  Neen  dat  en  meyaic  niet  » 
Hoort  Galilea  is  elendich  in't  verdriet, 
vvt  d'alderhoochfte  weeld,fecr  onverfiens  gevallen, 
U^  Eylas ,  cylas ,  daer  van  en  v^eet  ie  niet  met  allen. 
p.  watjfcghr  ghy  noch  Eylas,  dat  heeft  fy  niet  verdient 
Aen  u,hoemoogt  ghy  doch  tot  haer  foo  fiin  gefint  ? 
lo.  De  Heerc  Chrillus  heeft  al  meer  verdient  na  wenfche , 
Soudicnictdroevich  fiin  met  decsmi;n  even  menfche? 
D,  Ghy  fegt  van  even  menfch  doch  hier  op  dient  gcfcy  t 
Dat  tuffen  vyand  ende vricndt  is  onderfcheyr, 

V  Vas  fy  u  vyand  niet  focht  fy  u  niet  t'acnranden  ? 

lo.  En  bad  de  Hecre  niet  acn't  Ciuys  voor  fïin  vyanden  f 
Dat  heerliic  Voor-beeld  na  te  volgen  is  miin  Juft, 
*Twekmiincleiroocis,miinlcvcfl  en  miin  ruft. 
D»  Dat  is  fccr  quact  te  docn./^.dat  ift,doch  voor  den  quâdcn» 
i>.  Ie  mcyn  dat  ghy  w  d  wcct,dat  fy,felfs  door  miin  raden , 

Î  ü>  Aibcydf 


Deuchdcn  -  Schok. 

Arbcydc  om  uwen  nacm  te  fchcndcn,dat  is  klacr  ü 

/^,Dathaerckrancheyt  was,God  wilde  my  door  hacr 

Injoeffning  brcngcfâ,fict oftfy my  fchoon quact  wilde , 

Soo  wilde  my  Godt  goet,diet  al  tCii  beften  ftildc. 

D.  Sy  heeft  voor  rekfreenenfchandeliickcn  val. 

lo.  wieift  die  noyt  en  viel.<*  wie  vak  weer  op  ftaen  (al, 

Z>.  Ia  welop  ftaen  fy  blijft  vlack  liggen  int  acnmerckcn, 

Soo  heeft  fy  recht  haer  loon gckicgen  naer  hacr  wcrcken  ^ 

Icfeghfy  leyt  eerloos,  Godlooscn  hopeloos, 

vcrdoemeiijcin  een  vertwijfelinge  boos, 

Ju.  Ach  leyder  ƒ  dats  my  lect,dit  my  miin  hert  dootwond- 

Z>,  Dit  uwen  mond  wel  fprecd:,maer  anders  in  den  grond» 

lo.  Eenvuldichliic  gaen  ie  de  vvaerheyt  niet  befijden , 

Hoefoud'icmy  in  iemantsqaaliicvaert  vcrbliîdcnî 

Daervoor  behoed  my  God.  P.  5yhadluftinuleec. 

Om  u  fpijt  aen  te  doen  fy  altiidt  was  bercct. 

io.  Dat  was  (ijiidient  lbo  is)  geen  goeden  luft  om  dragen^ 

In  diergeliickeluil  en  fchcp  icgecn  behagen , 

lemantsonlufticheyt  kan  my  vermaken  niet, 

Ie  ben  eer  luftich  om  te  mind'rcn  haer  verdriet. 

Z).  Ghynochoociemantcl  en  foude dat  vermogen, 

'Tveidrict  is  haer  te  groot,de  finnen  fiLn  vervlogen  : 

In  wanhoop  leyt  fy  vaft,hacr  fel  ven  fy  verdoemt, 

van Codt  fpreedl  fygansniet,maer  vanden  Duyvcl  roemt^ 

Sietfoo  heeft  ailcfpelfiinvvederfpel  by  tij  den. 

Die  u  befpottende  loech  dagliicx  met  verbliiden , 

V  V  erd  nu  van  elc  befpot.  Je,  de  jonchejt  die  den  raet 

Der  ouderen  en  haer  leermeefteren  verfmaet 

Onvviisisendedora  en  lichtliic  komt  te  dolen. 

Is  dees  elcndige,verfmadc  nde  de  fcholen , 

ficftruyckeIr,alsonvviis,s'ismcerontfcrmcnsvvaert 

Danfybefpottensis,vvants'isgcn©echbefvvaert, 

Die  ftaet  noch  vallen  mach  :  dit  dient  wel  vvaer  genomön 

,V  vat  anderen  gebeurt  ons  mede  mach  opkomen, 

"  Als 


Deuchden  ^  Scholc.^  }5> 


Aïsdan  Co  foudcn  wy  veellicvcr  gctrooft  fijn- 

Ban  haeteliicbefpotinonfcfmerten  pijn* 

Dit  hoorcn  wy  te  doen ,  macrgliy  wiltfulcx  niet  plegen, 

Dies  ghyfeerquali  ie  doetjghygact  verkeerde  wegen: 

'T  was  voormaels  u  gerpecl,ghy  preeft  haer  in  t  geluc 

EnnavGrlaetghy,  iiaer,iafchehsin  haren druck. 

Dats  tafel  vrienden  werc/tbehoort  fb  niet  te  wefen;^ 

Heeft  fy  by  u  geen  trooft  en  wilt  ghy  haer  mitsdefen 

Ooc  nu  geen  goet  meer  doen ,  ib  fpre^â:  van  haer  geen  qtwct,, 

'Tquaet  fpreken  ider  een  (van  wie  het  fy^mifta^t» 

D.  Dit  meyfken  kan  haer  oud  nctifwijfheymiet  verlatea,, 

Comt  Curiojttas  laet  haer  alleen  ftaen  praten: 

My  iuft  alfulckc  fchamperen  gcfelfcliap  niet. 


Vierde  Handelin^e^  V^fàs  ver[chomingç\ 
lûhantM3.Philcfophia^ 

Dt^ergâenfy  heyàe  heen  fy  konnen  my  niet  luchten, 
Ie  daer  en  tegen  weer  verbied  my  in  haer  vluchten , 
fVte  aen  den  Ketel  wr^  ft  vvört  van  den  roet  beÇmeU 
Die  met  den  kreupelen  omgaet  ftch  daer  nafet^ 
'En  leert  ooc  hincken  wf ,  die  dagelijcx  vtrkeeret* 
M0ifnoode  kUfpers  boosjooc  me  q»aet  klappen  keren ^ 
Daer  komt  nffjn  vvaerde  vroHvv.Meeflerfe  cantgefchiitff 
Ënlcke  verandering  by  ecnich  ntenfchte  fien 
i^ls  Galileam  isfoofihiel'jc  overc&men  i 
P    Dit  meyfken  beeft  doch  oyrhaer  tijt  niet  vvaer giftêmcfty 
Idijn  leering  tegenfire.mijnfchool  heeft fj  veracht , 
JSn  niet  dan  op  denprone  enprahn  heeft  gedacht  : 
Daer  byfocht  kckerl'^c  te  drinckenende  t'eten* 
Ongetren  leerde fy^haer  eygen  rvert  vtrgete», 
Der^ijlfy  onder focht  dat  haer  met  aen  en  ging, 
£n  vn^tfy  vvctsn  mocht  als  aen  ccf»  klocfeel hin^* 


fTèS 


Dcuchden  ^  Scholc . 

fVdt  was  doch  \»t  AÏfukkenfiouten  end'  unmijfin 

Hoovatrdige  loncheyt  te  wachtt»  da»  dégriffé» 

Bcdruvîen  ouderdom, vol fchandenMon  erifmaet. 

lo.  Tts  inder  waerheytfoo.haerfmert  doch  metter  datt 

Is  my  van  htrttn  ketyick  hen  met  hoer  beladen. 

P .  Ha^r  vriend' lij c  b^  teflaen  en  kan  voor  al  nietfcbadeni 

iMaer  ie  moet  u  hier  een  befcheyd'nheyt  wijfen  den 

Want  etc  in  defefaeck ,  dewijl  fut  niet  verBaen, 

(Om  haren  goeden  fch^n)  wat  onbeJchcjdHijc  handelt  i 

Seght  my  danfio  den  druck  weer  werdt  in  vreacht  verrvAndeU 

Soudu  da»  wederom  haer  liefooc  niet  lief  fijn  f 

lo.  laet  voorwaer.  P.  'tgene  wygoet  wanen  na  denfihijn , 

O  ft  quaetjdat  is  ons  Uefoft  leet  dat  kan  nieifelen. 

lo,  Tisfoo^PJn  tgene  n/t  dees  Deerne foo  doet  quelen , 

Cefchiethaergoet  oft  quaet  ?  lo.wat  nu  doch  vrouw  t/Igoet 

Datfnen  beneven  'tgoet  oocd'eerverlie/èn  moet  f 

P,  Waert  dat  het  geit  foôgset.alfl  vier  he4t  werd  bevonden 

Betfoafoo  noot  lij c  megoct  maken  t' allen Jl^n  den 

Den  genen  die  dat  heeft ^als  'tvier  heet  maken  kan 

%^l  die  daerf^n  ontrent  :  doch  daer  en  is  niet  van, 

Want  wte  'tgelt  hebban  mee^,  minHgoet  wtlkonnen  wefen^ 

Ons  ouders  hebben  dat  den  naem  des  goets  mits  defen 

Ceenftnsgewaerdicht^maer  fy  noemdent  mede  geit, 

JBn  datmer  omme  koopt  oft  daerment  vcoretelt. 

Men  have  heeft genoemt^als  tgene  word  befeten. 

J4aer  dat  voor bygegaerj, voor  antwoord jultghy  weten. 

Dat  het  verliesvan goetjc  meyn  van'tvaljche  niet, 

^iemandengoet  kanfijn,foot  eocis  een  verdriet , 

T verlies  van  ware  eer,  hier  fiaet  noch  aen  te  mereken 

Dat  dees  verhoren  wordt  doort  doen  van  quade  wercken, 

Mach  ooc  hefquaet  doen  dan  iemandengoetfjn  ?  neen, 

Maer  datterymandvtdt  infchanden  \doch  te  meen 


i^ip 


Deuchden-Scliole.  4.0 

^/?  hy  zt}nf€huîtgefçbiet)rveltemand€n  mach  haten. 

Ja  dôctgoet  t* allen  tijt  dit  Codes  ïïrafniet  haten. 

lo.  Och  watt  nu  dat  verflant  in  Galilcam  wede, 

Dit  fcht/nend  quaet  bracht  haer  warachthhgoet  en  vrede , 

JEn  haren  diepen  val  een  weder  hooch  epflaen, 

Soofttlcxgefchieden  mocht  m^n  dr  oef  heft  wairgedaen. 

En  dit  haer  tammer 'leet  my  grondlij  c fou  verblijden. 

Hier  wtfo  merc  ie  nu  dat  tot  verfchey^e  tijden 

S  eer  onbefcbeydel^c  de  menfcheftch  bedroeft , 

Jfantfoo  ie  nu  verfia,  de  droef heyt  men  behoeft 

Tot  falichmakinge  P .  te  recht ghyt  nu  verfaet^ 

Dan  word  de  roegekuHyde  Braf  men  tegengaet. 

En  dan  ver b lij t  men  hem  i»  veelder ley  elende , 

Dit  luydfeer  vremt  voor  die  den  Heere  noyt  en  kende 

Daeromme  met  ver  Hand  men  ovetdencken  moet  y 

Dat  het  ons  overkomt  wt  lotftr  e  liefde  goet. 

En  dat  ons  God  noch  niet  (laet  met  de  lange  roeden , 

(Dats  ongeflraft  en  laet)  maer  dat  hy  om  te»  goede» 

Cenadelijc  kajiijt^als  hy  door  tegenfpeet 

Ons  van  de  àooteltjck'  omwegen  keeren  doet, 

lo.  Oeh  hadfy  het  verflant  als  bj  my  meyn  tewefèn, 

Sy  waer  halfwt  den  rou ,  zij  waer  wel  half  gene  jen. 

Wat  dm6i  u  waert  niet  goet  dat  ie  haer  eens  befocht  ^ 

En  troofl'lijc  alle  dit  haer  inden finne  brocht. 

V.  Ghy  moocht  niet  beter  doen  want  dat  waer  liefdes  kolen 

Op  'svyands  hooft  gcleytjaet  die  nu  niet  ver  hole» , 

Maer  z.ij  hoeft  dubbel  troojl /is  droef  en  arm  daer  by, 

Tgemeet  leyt  met  alleen  maer  tlichaem  in  de  lij^ 

Want  zij  vvelweet  haer  Oom  heeft  felve  vele  kindren , 

Dathy  om  haren  twil  z^  ngoed  niet  vvilvermindren: 

Maer  haer  metfchandenjal  ter  deuren  vvt  doengaen , 

Soohaeflby  komen  is :vvantz^  na  zijn  vermaen 


Deuchdcn  -  Scliole. 

X^ôjt  'vraechd'  en  volgem  dien  ooc  niet  heeft  mllen  keren 

lo.  Ghyfeghtfeer  wet  mijn  vrou^ick  wil  mj  tot  hder  keeren^. 

En  wiihaer  troosien  niet  alkenlijc  met  den  mondt  , 

tjMaerfelfs  ooc  metter  daet,diesmi£ic  nurterfiondt 

t^ijn  Moeder  haren  Jiàet  aengenxenen  hegjeeren^ 

Dat  zij  toelaten  wil  tot  GâWlccsgeneeren, 

le  haer  toefeggen  macheenJaerelijcxe  rendt, 

Eemgefonden  laers  tz>^  acht  oftdaer  ontrendt , 

Totdat  zij  dan  haerfelfs  behelpen  kan  en  winnen. 

Mijn  moeder  aie  ver  m  acht, en  fait  ooc  doen  wt  minnen^ 

Want  z.^  is  rijc  en  mild,  dan  wil  ie  my  verftercken , 

En  GdXiXczm gaen  met  woorden  ende  vvercken 

VertrooHenfoo  t  behoor dt ,  haerfegghend'  al  ztjtghy^ 

Gebeten.mch  zijtghy  v^  het  opeten  vry~ 

T>at  zij  meer  droevich  zij  om  harefnoode fonde»  ^ 

Dan  om  Godsflraffe  die  altijt  vvordgôet  bevonden^ 

Dat  fy  tverderffeiijcgefelfchapgans  verlaet ,. 

Verkeer  e  by  de  goed',  de  boofe  mijd'  en  haet. 

P.  So  doet  hoort  z^  u  danjiaer  willende  verkloechen  ■ 

%ot  'tgoede  wil  ie  haer  ooc  mede  welbefoecken. 

Dicm  haer  hïtfelfmd'  aen ,  lo.  wdvrm  ie  hebt  vsrUacm 


J^ijfde 


Deuchden-Schole. 

— ^  1  II  I  I   I        1 1  I  H  II      I 

vijfde  Hdftdelmge ,  'Eerfïe  'Wik9mjk 


¥ 


HErts-alderlieffte  kind,dat  ie  u  hier  allccne 
By  my  ontboden  hcb,roert  ons  beyd'  in't  gcmecne , 
Macr  u  allcen,wel  mceft.ghy  fiit  nu  menichmael 
Ten  hoLiweliic  verfocht  :  waervan  ie  geen  verhael 
Tot  noch  toe  heb  gedaen,"want  ie  noy  t  had  behagen 
In  geen  van  alle  die  het  felf  my  deden  vragen  : 
Ï4aer  nu  dew ijle ghy  verfocht  v^^ord  na  miin  wenfch  j, 
Van  een  aUulcke  maij,vân  cea  alfülcke  mcnfch 

m  2 


Die 


Dciicliden-Schole. 

Die  dcuchtfacm  is  en  goet,cn  dat  het  daer  beneven , 

Al  rijt  is  dat  ghy  u  ten  houw'iiick  meucht  begeven  : 

Soo  is  het  dat  ie  u  alfnu  daer  van  vermaen , 

Op  dat  ie  uwen  fin  daer  over  mach  verftacn. 

Jo.  Och  r  houwen  moeder ,  wilt  ghy  mij  ner  fiin  ontflageri  ^ 

V  moedcrlijcke  hefd  en  kon  dit  niet  verdragen, 

Soo  ie  bemercken  kan.  /ö^.necn  wacrde  dochter  dat 

ïn  is  de  meyning  niet  :  want  na  dat  ie  u  fchat , 

Geen  liever  my  en  mach  gefelfchap  fiin  op  aerden  , 

Doch  thuys  dat  kindren  voedt  men  houden  moet  in  wacrde^o 

Ghyüitdeneen'genftockvanmijnenouderdom, 

Dies  niet  te  min  wil  ie  de  vreucht  u  w's  dienftes  om 

Die  ovcrfoete  vreucht  uw 's  kindren  wel  ontbceren, 

Vw's  lichacms  vmchten  doch  te  fien  is  miin  begcercn^ 

Die  fouden  my  f  (ó  u  de  Heer  te  halen  quacm) 

Gelii<^  gebeuren  kan,  noch  wefenaengenaem: 

Ia  dienftich  fiin  om  miinc  droef  hcyt  te  verfachten* 

Ghy  hebt  noch  boven  dien,dat  onlangs  foud'  icachteö 

Met  groot  leetwefen  wel  bevonden,dat  dees  ti  jt 

Men  lichteliicken  word  eer  cnde  name  qui)  t. 

l9.  D e  trouwe  God  quam  ons  die  reys  daer  in  te  batca 

Geliic  hy  noch  doen  Tal/o  wy  hem  niet  verlaten, 

Idy  goet  vertrouwen  kind  ie  in  u  prijfen  moet, 

Den  (leen doch  wt  de  weech  te  leggen  is  megoet. 

s'ls  haeftgefchcntdie  met  een  logen  word  gefchonden, 

perhalvea  waer't  ghy  met  des  Houwlijcx  bandgebondeHj, 

D  oorfaec  van  quaden  klap  gans  wech  genomen  waer, 

ïnd'ic  in't  fien  van  uwe  kinderen  daer  nacr 

Soiid  mi j  nen  hooch  ften  wenfch  genieten  hier  op  aerden* 

lo^  Veel  liever  wil  icfislfs  moeyt  en  verdriet  acn vaerden 

Dan  dat  ghy  uwen  wenrchfoutdcrven,door  miinfchult* 

li.By  defcn  jougeling  geen  onluft  hebben  üilt. 


Deuchden-Scholc.  -4.Z 

Want  hem  en  kan  men  doch  niet  anders  wenfchcn  mogen , 

Hy  is  van  goeder  aert  en  Chriftliic  opgetogen , 

Godvruchtichjnaerftichjmiltjoocom  te  leven  heeft, 

Wint  ccrliic,  welbewaert,  Barmhertichlijcken  geeft, 

ÎS  Heeiliic  voor  per roon,is  eerUic in't  geneeren  : 

Mocht  ie  wel  beter  man  voor  u  miin  kind  begeercnï 

Is  achtentwintich  jaer,voor  defen  ftact  bequaem, 

VânDttma  boortichcn  LaudatusisCim  naem. 

2p^  Sal  ie  dan  immers  wacrde  moeder  moeten  houwen  ? 

ld,  Sal  ie  van  fulc  een  kind  geen  kinderkensacnfchou  wen 

l0,  Sal  ie  omeenen  die  my  noch  is  onbekcnt 

Miin  moeder  latcn»daer  wy  tYamen  fiin  gewent  ? 

M  geen  dochter  lieve  Kind  haer  moeder  fal  verlaten, 

Alsfy  doets'moeders  wil  :  al  waer  icu  mach  baten 

Ie  gans  geen  leet  ontfie,  macr  u  te  lieven  min 

Dan  eenich  ander  menfch,en  ben  ie  niet  van  fin* 

J$»  Neem  ie  dan  eenen  man  moet  ie  u  niet  met  fmcitcn 

Verlaten,  endehem  beminnen  mcttcr  herten  ? 

Soud  u  dat  ooc  lief  fiin  ld.  Och  /  jan  veel  liever  iet 

My  op  der  aerden  nu  en  can  gebeuren ,  fict, 

vvant'tisbehooreliic,  tiSeerliic,en*tmoetvvefen, 

Soiid  fulcx  aen  u  te  fien,niet  vvacrdich  fiingeprcfen  ? 

J6.  ghy  weet  wel  moeder  dat  dit  is  een  groote  faec, 

'Tvvelcclccen  wel  te  doen,vcrhoopt  tot  fiin  vcrmaccs 

End  ie  was  onverdacht  in  dit  fchicliic  aengeven, 

Daer  toe  noch  niet  gefint  in  fulcken  ftaet  te  leven. 

Maer  nu  de  wijle  ghy  dit  beft  te  vvefen  acht , 

Soo  wil  ie  my  hier  op  bedencken  defen  nacht , 

In  (jodes  vrees,  wilt  ghy  myfoo  veel  ti;is  vergonnen, 

ld.  Scer  gacrne  lieffte  kind  al  eer  t  ooc  word  begonnen 

ghy  u  bedencken  moet  :  myn  finnelücheydt  me 

veel  liever  derven  vvil>  dan  ie  met  lou  u  de 


Deuchden  -  Seliole^ 

Hem  trouwen  tegen  danc,  geliic  ghy  fuit  ervaren, 
My  die  u  moeder  ben,  mijn  fin  u  te  verklaren 
Bctaemt  wel,t'uwer.nut  :  macraengcfiendatghy 
Den  vryer  trouvren fout,fo komt  u  boven  my 
Te  willen  in  dit  ftuck,  doch  gave  God  den  vader 
Dat  hier  in  werd  volbracht  ons  bcyder  wil  te  gader* 
lo  Ditfalontwijfeliicgefchiedcn  byalditn 
Dit  houw  liicby  den  Heer  gefchi dis  en  voorfien: 
Die  fal  miin  hertedan  met  min  dacr  toe  b.evvcgea 
^Ift  in  oprechte  liefd  nu  t'uvvaerts  is  genegen, 
Om  u  te  volgen  med'  in  andre  laken  meer^ 
ld*  Gaet  dochter  u  bedend  en  bid  der  Hecren  Heer. 


Vijfde  H andelin^Cj  Tweede  verfchomïnge^ 

ïohanna,  Philsfo^hU. 

02\^  teven  wel  te  recht  noemt  lob  anjiriit  êp  Air  den, 
Ie  meynde  weder  nu  de  ruft  met  vreucbt  faenvaerdetf  p 
De  Heere  dech  en  heeft [oo  haefi  my  niet  verloU 
Van  dees  Detradio,^/^  mj  veel  tranen  koB, 
Ofth-i  en  fielt  my  weerint^.erc,$m  ^rijden  tegen 
Miin  eygenfinliicheyt  end'  hertje  was  genegen 
Tc  huiven  9ngehout,en  alft  dochmceflgefehien. 
Miin  hert  enfinliicheyï  wel^alknfoud'  op  dien 
Deuchtfamen  leftnaias  .•  âsch  tuffen  Moeders  willen 
En  miin  voornemen  is  een-overgroot  ver  [chilien, 
Sy  vvtlic  trouwen  fal  aen  een  alfulcken  man 
Van  D  u  ma .  âf/f  ie  nop  en  (ach, o  Heer  ken  kan^ 
Miin  herte  hanght  naeH  Qodt  aen  miine  lieve  Moeder , 
Zn  nu  bslievet  haer^tc  neem  tot  een  behoeder 
Een  onbekende  man.  o  kommerliickcfaee  \ 
Ç'at  onlujl  comtmj  voorwin  slede  van  vermaec 

Och 


Deucliden  -  Scliolc.  45 

ÖchwM  een  frvtren  drang  my  perfl  aen  alle  z^den, 

M  fins  moeders  liefdmy  fort  miin  eygen  wil  te  mijden 

Mn  over  d'anderfyd  perfimy  fniin  Moeders  Uet 

O  m  tgeen  my  lieffle  rvaer,  ït  laten  ongereeK 

Kyich  !  wat  een  qtielling  doen  mj  dèfe  tegenheden^ 

P.  Ithanna,  lo. datsmtin  vrou.  ?.  'tisfoo  kind,weejl te  vredcm 

V  Moeder  daer  tenu  ben  daetlijcafgegaen, 

Badtmy  dat  ie  tt  hier  eens  foude  [preken  aen. 

En  nu  bevind  ie  ufeer  droevieh  end"  in  treuren , 

Wat  is  doch  doorfaec  dat  ie  dit  nufienghebtaren  f 

lo .  PVaerde  Meejïersgeenpns  my  dit  te  heelenjlaet 

De  Heere  feyndyU  hier  ie  hoeve  goeden  raet , 

Mn  me  wie  u  dierom.  tefirekenF.  van  wat  faken  f 

Mijn  moeder  wik  dat  ie  myvaerdtfhfoude  maken 

O  m  houwen  :  [o  o  datfi  my  niet  behouden  wil. 

Gans  tegen  miinenfin  te  meer  is  noch  'tgefchilj 

Om  dat  het  is  aen  eenen  die  ie  niet  enkenne, 

Daer  ie  nu  vafi  mijn  hert  van  dach  tot  dachgewenne 

Tot  eenen  andrenfight ,  vvatfal  ie  hier  in  doen  \ 

Wilic  my  tot  hetgeen  my  'tmtnfte  hef  is  [poen , 

^tSalfiin  mijn  hooch[ïè  lect.dben  ie  nu  daer  en  tegen 

'Tgeen  my  lieffoudefitn^daer  ie  toe  hengenegen, 

'Tjalfiin  mijns  Moeders  leet.  nu  d  een  geschieden  moet. 

Mijn  waerde  vrouwe  feght  wat  vindghy  nu  voor  go  et  ^ 

P,  lohanna  lieve  kind  u  fwaricheyt  des  herten 

En  is  voorvv&er  niet  kleyn,doeh  tegenheyt  volfmerten 

Van  een  deuchdjaemgemoitjjet  rechte  proef  fine  is, 

Kyilfoo  toont  ooc  een  goetfimrman  mijngangen  wis 

2^etingoetweâermaersnnoûtvveerend  onweder ,. 

C/f/f  'tfture  baergedruys  'tSchip  dr^vet  op  en  neder , 

K^lfoo  en  fietmen  ooc  by  [choonen  dage  met 

Dcr^erren  kUerheytfdte  men  bj  d^r*  donfkrenfiet^. 

nu 


Deuchdcn  ^  Schole. 

flei  is  nu  rveder  ttjt  te  nemen  by  de  handeip 
Het  is  nu  rveder  ttjt  de  leffm  aen  te  randen, 
Datghy  die  hthtgekert  te  theonen  metter  daet  : 
Want  deuchdint  khppen  niet  maerin  weldsen  heBaet , 
Wd  doen  is  anders  niet  dan  Godsgebsdt  te  houwen ^ 
Wact  over  elc  ooc  moetfiinfmneljcheytfchüuwen. 
Ojt  hôudijt  anders  kindt  f  lo .  ie  vindfoo  oock  bj  my . 
P.  gebiedt  God  niet  men  d* ouder  s  eerenfdf  lo,  iahp 
Wat  eeremcynt  God  hier  ^  een  butjginge  der  Knie»  ? 
O  ft  een  eerhiedinge  m  't  aenfien  vande  lien  f 
lo  Een  eerbiedinge  die  Uchaemlijck  is  alhier 
Van  Gode  word  vereyfcht,  en  daer  beneven  ,fcUer 
%^il'  onderdanicheydt  :  doch  va^  in  goede  faeeken» 
P.  Dat  hebtgh^  recht ,  maerfeght ,  wat  mltghy  hier  van  ntaecken 
'  Jïi  niet  een  goede faeck  die  uwe  moeder  rvil  ? 
lo.  Het  houwi^c  tf  welgoet ,  maer  iH  niet  beter  Uil 
Te  blijven  alt  ij  t  maecht  ?  P.  laetmaer  Mckforghelijcker, 
JnfuUk  voornemen  vindmen  menich  grof befwij  cher, 
Meyndtghy  te  blijven  in  den  Maeghdelijcken  flaet  t 
lo.  VrouWidat  enfegh  ick  niet^  P.  het  is  oock  gans  geen  raet. 
Ic  hebbe  ooc  te  hansgemerSÏ  vvt  uwe  reden ,  *' 

Datgbymet  houwen  ooc  fout  wefen  wel  te  vreden, 
%^ls  het gefchieden  mocht  wet  hem  dieghy  bemint, 
lo.  Dat  hebtghy  recht  ^evat ,  *tis  waer  en  ic bekint^ 
Dits  nu  defvvaricheyt,  P.  hier  merc  ic  dochter  dat 
Val  een  vlexken  van  verkeerd.  Opinio  omvat  : 
D  at  doet  u  in  ditfiuck  noch, al  wat  onrechts  wanen, 
S 00  van  u [elven  als  van  die  u  wel  vermanen. 
lo.  Hoe  dat  mijn  vrouwe  ?  P,  fecht ,  u  Moeder  heeft  s'uvv  lief? 
lo.  S  ij  is  veel  meer  tot  mijn  als  tot  haerfelfs  gherief 
F,  Ddtfeghtghy  ,  nochtans [ooghevoeldtghy  ^  buyten  weten 
Meel  anders,  maerfeght  voort ,  u  ts  noch  niet  vergheten 

Déi 


Deucliden-ScliolcJ  44 

X>af  uwe  moeder  is  veel  ouder  alsghy  zift. 

lo.  Met  redêttgaet  dat  vafl  .?,h  moeder  is  in't  kt  en 

Veellanger  dangerveefl  danghy,e»  daer  heneven 

yeelmeergefîen,gehôort,ervaren  enverfoeht  , 

Bn  weet  der  halven  meer,  lo .  tis  waer  en  recht  hedocht . 

P.  Soo  i(i  00c  rvaer  datghy  (doch  mer c ie  buytert  rvetert) 

Infulcke  meping  fiaet,die  'tfelfu  doet  vergeten  : 

la  recht  daer  tegenfirijt,  end  ufoo  dne  vich  mae^i , 

lo.  In  wat  vMrmeyningvroUyfoudic  dan  zanger aeB  ? 

P .  €hy  waent  (al  merÛghyî  niet)  da  tghy  als  zijnde  vroeder 

V [elven  liever  hebt  âdn  welu  doet  u  moeder 

Seght  die  een  anàer  meeB  beminnend'  is ,  en  doet 

By  den  beminden  niet  alïijt  het  meejlegoet  ? 

lo.  Ia  hy.P.  2^«  meyntghy,merB,fooghy  na  umnfmne 

£en  vrijer  nemen  mocht, ^iatgéj  door  defe  minne 

f^  felfs  meer  goets  [out  doen,danoftghyeenen  naemt 

Die  na  nwsmoedersjïn  is  dettcbdfaem  en  bejaemt. 

Jo.Dat  moet  ie  lijden  vrouwen  dit  doet  mj  ooc  'tlijden, 

P.  S0O  lijdt  danydatghy  waent, datghy  al[nu  te»  tijden 

V [elven  liever  hebt  dan  um  meed'r  u  heeft, 

l^Voor  trooïi ,  in  mynen  drucghy  myvermeeringgeeft^ 

Want  uwe  rednen  vroufeer  klachtich  int  vernoegen, 

Beken  ie  over  miin  verwaentheyt  my  doen  wroegen, 

V»D4t  wroegen  is ugoet,dien  druck  verheugen doet^ 

Dien  druck  'tbedrucle  hert  verandert  intgemoet , 

Nu  evengel^6l  hier  is  met  de  lief d  toegaende 

jjlmetde  vvff[heyi  ooc, want ghy  tot  noch  toe  waende 

"Ie  vve[en  vvelfio  vvtjs  als  mceder  vvefen  mach . 

lo .  Boe  [ou  datv  ve[en  vrou,vvat  komt  nu  voor  den  dachf 

P^  Datfultghy  hooren,[eghtmintghy  om  andre faken 

D  en  vrijer  die  u  thert  en  finnen  kan  vermaken , 

Dan  wel  om  datghy  hem  vv4entdeuchd[aemendegoet, 

Codvruchtichjeerelijc  en  vreed[aem  vangemoet  î 

n  lo,  DAt 


Deucîicîen  -  Schoîe» 

lo.  Dat  ifi  vrou,  P.  en  daer  doôr  Çoq  achtghy  hier  hcnevm 

'Tgefeifihap  vanfulck  man  ugoetfou  zijti  tnt  kvtn.^ 

lo.  ^06  doeic.  P.  nu  dewiflu  met  is  ortbekent 

'Degrooîe  L  iefde  die  u  Moeder  t'mvaerts  rvendt ,.. 

Sco  weetghj  oocÇeer  ml  dat  fy  ufonderlinghen 

G  ont  eenen  goeden  man ,  ia  boven  alle  dinghen, 

lo.  Soofekerweet  ie  dit  als  ie  lohanna  heet, 

P.  Wiftghjfoofckereoc(icfprekemetbefiheet) 

Dat  d'oud'ervarenthejt  van  uwemced're  in  difirt 

Meer  wijfheyts  heeft  dan  in  u  ionchep  wel  kan  wefetf^. 

Geloof  ie  dat  gh-j  int  verkiefen  van  een  man 

Diegoet  is  en  bequaem.uw  s  Moeders  oordeel  dan 

Verd  boven  u  onwijs  vermoeden  fout  betrouwen, 

lo»  Datsfeker^  p  .foo  moetghy  ooe  meer  ahfekerhonvvtn.,^ 

Hevvijlghyfoô  veel  weer  u  eygen  duncken  acht 

K^ls  moeders  out  verfoeck^datghyfeer  onbedacht 

Maeci  fvvaricheyt  om  uwen  vr^er  te  verlaten , 

Bn  die  u  Moeder  wil  te  nemen  t'uvver  baten» 

Datghj  u  wijfe^  acht  danghy  u  moeder  hout»  - 

Mijnfeggen  overvveeeht  op  dat  het  h  niet  rou^. 

lo,  K' on  kenneï  niet  mijn  vrottjck  d<-'inck  u  vant  vermaner^i 

V  vvaerheyt  overwint  m'jn  meynin^  en  mijn  vvanen^ 

Bn  icgevoelefjfôo  krachtich  is  van  aerdt 

T>atfy  in  mijngemoet  een  ander  of  [et  baerdi  : 

Want  mitn  voornemen  was  te  bidden  inder  ijle 

Dat  Zij  my  ongehoor  t  Itet  büiven  noch  een  wijle  y 

Op  dat  ie  defen  onbekenden  vveràe  quijt , 

Bn  dien  daer  'thert  naftaetnoch  krege-metter  tp  '.-■ 

Maer  in  dit  miin  offet^in  defen  miinen  wille  y 

D  oor  H  waer  onderwijs  ie  nu  foo  veel  verfchilU, 

Dat  miin  voornemen  is  miin  moeders  goeden  raet 

In  onderdanicheyt  te  volgen  metterd/iett 

Ja  fonder  eeniehfins  haerfeggen  te  weerflreven, 

?.  Datgaetfeer  vvclmim  kim,daf  heette  recht  welievm 

Mn 


Deuchden  -  Schole.'  4.5 

Bnjîerven  eygen  iruil:  wAenw^sgoet  dunckcnheyt 
VerUtŒjetileJîin  tot  allegoetbereydty 
T{uga  ie  hlijddik  u  droeve  Moer  (verhliiden^ 


VnfdcBAnddwghe ,  Berde  Verfchooninghe. 
lohanm, 

M  Et  Chiifto  willen  wy  wel  leven  maer  niet  lijden , 
VVicflerftmetCiiriüogeern  f  zeer  Telden  men  die  vindt, 
VVaer  oin  ?  het  fier  ven  valtfeer  pijneliic  mijn  viindt 
Dit  feytmen  in  tgemcen  :  maer  iÛ  vvarachtich  mede  ? 
Sout  niet  tf  wie  fteift  met  luft  oft  Tonder  fwarichede  f 
V  vat  ilTer  fmertcliicker  dan  het  fterven  doch  ? 
yvat  fterven  is  dan  dit  f  dit  is  wat  anders  noch 
Als  dacrmen  (tU^  fterft  want  niemant  fal  doch  hinckcn 
Van  yemants  anders  feer,  ick  moet  my  wat  bcdincken , 
Demcnfchc  fterftky  felfsalshy  noch  levend  blijft 
In'tlichacm  Ttfchiint  wel  neen,ecn  ander  men  befchiijft 
Die  daer  ooc  fteïft,alsic  te  rechte  my  verfmne. 
Het  waren  dooden  doch,en  daer  was  leven  inne, 
I5acrmcn  van  lefen  mach ,  de  doode  laet  die  daer 
Begraven  foo't  behoort  haer  doode  voor  en  naer, 
Sy  is  al  levend*  doot,wor  t  daer  ooc  niet  vergeten 
van  een  Aveed'vrouvve  die  in  welluft  was  gefetcn^ 
wat  ding  fiin  defe  doot  ?  het  goede  leven  fiet 
Haer  afgeftor  ven  is ,  foo  leefden  fy  dan  niet 
Het  goede  maer  het  quaet,uu  is  het  quaet  oft  fonde 
Een  fieâe  die  de  fielc  noy  t  verdragen  konde. 
De  vruchten  vandefiedt  des  lichaems  niet  cnfiin 
Dan  fwaricheyt  en  fmert  vol  onrufts  cnde  pijn. 
Alfo  de  vruchten  van  der  fielen  fieûe  mede 
Syn  niet  als,anxt,onrvift,droefheyr,onmacht;,ônvredCp 

n  2,  Sal 


Dcucliden  -  Schoîev 

Sal  yemant  nu  dit  goede  leven,moet  dirquaet 
Voor  eerft  affterven  dan,dit  quaet  is  metter  dact 
Eenandcr,wy  fijnt  niet  gelijcmen  wel  wil  fpreken^ 
Tis-ontenvyand,dicontruftons  door  fiin  treken, 
So  wanneer  dan  dat  quaet  dacr  toe  men  fich  gewent 
Aldus  warachteliick  elc  in  hem  feUxn  kent, 
Voor  fulcken  doot  vyand  die  ons  droefheyr,onrufteï 
Onmacht,ia  ooc  den  doot  veroorlaed  mei  onluftc 
Soo  moetmen  dan  dat  quaet  oft  lukken  vyand  fel 
Gerechtichliicken  ooc  vyandliic  haten  wel^ 
Die  men  vyandliic  haet  doot  en  verniehmen  gcercn* 
Om  Tukken  vyand  Jcct  te  doen  isons  bcgeeren, 
VoornamcntUicdewiil  hy  daglijx  met  gewclt 
Ons  int  gemoeïontruft,perft,plaget  ende  quelt. 
Alle  dit  doetmen  hem  in'i  dooden  en  verderven; 
wat  fwaricheyt  is  dan  int  dooden  ende  ftcrven  f 
Niet  van  ons  Uchaem,een  goet  maecfel  vanden  Heer  5  > 
Aiaer  van  den  vyant,  'tquaet  de  fond,  daer  neven  meer' 
Ons  eygen  maecfel  boos,wic  fou  tot  fulc  een  dooden 
Oft  fterven  niet  fich felfs verluften  ende  nooden  ? 
HoUa  ƒ  wat  wonder  fprcuc  my  daer  valt  wt  den  mond 
Oft  flervcn  van  het  quaet  ons  luûich  vallen  kond, 
Tfchij n twaerliicfoo  te  fyn,maer  in  des  werelts  ronden 
Die  meyningby  den  mcnfch  heel  anders  word  bevonden. 
Dats  waer  :  d'Oordeelen  doch  van  God  ons  opper  Heer 
Van  s'menfchen  oordcel  iiin  verfcheyden  wijt,en  mecx 
Als  d'aerd  gelegen  is  van  s'Hemels  opper  fale. 
Voorwacr  foo  my  de  fied  oft  piineliickc  quale 
van  Gicht oft  Kancker  die  m' aen't  iichacmhad  gequei: 
Oft  eenich  andrefieû  diefmenfchen  vleefch  onftelt 
Begantefterven:foumyoocalfulckefterven 
^mertcn  oft  pijnlijc  fyn  :foud  icfulcx  willen  derven  ! 
Geen  dingen  minder  :  want  het  foude  foo  icacht 
My  goct  en  luftich  fm^Ucht  vallen  ende  facht. 


& 


DeucMcn-Sckole.  ^6 

lis  nu  het  rondigen,oft  'iquact  de  ficd  der  ficlcn, 

B'eenigcn  middel  me  om  alles  te  vermeien 

Dat  ruft  en  vreucht  by  brengt,en  moet  decs  treurgc  vracht 

Als  ecncn  quaden  boom  verdwijnen  in  de  lucht, 

Hoe  foud'  het  fterven  dan  vant  quaed,  oft  vandc  fonden 

Niet  werden  vol  van  ruft  en  luftich  me  bevonden? 

Als  fiind'  een  mindering  van  droefheyt  in  ons  werc. 

Mijn  rieâ:e,foo  ie  nu  door  d'onderwijfcn  mcrc, 

Niet  als  waenwijfheyt  wassen  cygenfotvcrkicrcn , 

Dit  dede  my  miin  ruit  onluftichlijc  verliefen  : 

War  fwaricheyt  mach  mydoch  dan  gelegen  liin  f 

In  dit afftervenoftout  worden  vande  pijn.? 

lek  fegh  van  miine  iied,  droeftieyt  en  onvermogen  f 

©nruft  en  quaetheyt  die  de  flelmy  had  doortogen  ^  • 

Gccn^  Heer  hoe  fchand'liic  ons  bcdriecht  verkeerde  wacn. 

Dat 'tfterven  vande  fondfy  fwaer  te  nemen  aen 

En  pij  nliic,meynt  elc  een  :  '  twele  nochtans  niet  te  minne 

Licht  ende  luftich  is.  Nu  fchiet  m  y  in  den  finnc , 

En  vindewaer  tefiin/rgeenmcteenwijsbeleyt 

I^ier  voormaels  een  geleerd  heeft  aen  miin  vrou  gefeyt, 

Dats  dat  de  Medecijns  oft  Chirurgijns  den  krancken 

Met  pij  n  genefenjdoor  Icherp' ende  bittre  drancken 3 

Maer  dat  Philofophy  vcrlufticht  en  verfacht. 

Ia wellbohaeft  eensop'tgnefen  is  gedacht* 

Och  oft  de  Heere  gaef  dat  vele  dit  ver ftonden j 

Voor  dit  affter ven,oft  voor  defe  doot  der  fonden 

Min  fchroemens  foude  fiin,en  meer  genefens  vaE 

De  Ibnden  ende  'tquaet,by  ider  ChriSen  maa. 

O  Heere  hoe  bevryt  dces  kennis  miin  gewiflcnj 

Miin  hert  en  miin  gemoet  was  treurich  door  t  vcrgiiTen, 

En  nu  ben  ie  verblijt ,  het  was  heel  ongcruft , 

Ennu  foo  vind  ie  al  de  qucllinguytgcbluû. 

n  iij  0m 


DeucMcn -- Scliolc. 

Om  Moeders  wel  te  doen  waft  al  te  fwack  van  machtcö  l 
Daer  toe  gevoel  ie  nu  my  fterc  genoech  van  krachten  , 
van  u  genadich  Godt,komt  my  alleen  dit  goet , 
van  u  genadich  Godt,  daeft  al  afkomen  moet. 
Die  niet  alleen  in  ons  en  fchept  het  goet  te  willen 
Maer  het  volbrengen  me  om  ons  gcmoet  te  ftillen  , 
Daeromme  moet  ie  u  gaefrijcke  Heere  milt 
In'tloven,bidden  meghy  my  verfterckenwilt. 
Dat  11  begonnen  wcrc  in  my  ten  cynd  mach  komen, 
My  ftcrckend  in  het  goet  by  my  nu  acngenomen. 
Geeft  dat  ie  defen  flaet  mach  aengaen  fonder  viec. 
Dat  vleefchcliicke  luft  my  wt  den  vvcge  tree , 
Dat  ie  na  uwen  wi],miin  moeder  mach  g'hoorfamen , 
Ter  ceren  uwes  naems,tpi-K,ipder- baring,  Amen. 


G 


Fjjfde  Handdm^e,  Vkrde  verfchooningt^ 

Od  geve  u  geluc,miin  alderïieffte,ic  meyn 

vrecd'  endeblijfchapin^den  Heyl'genGeeflercyn» 

lo.  Aifulcgeluc  dat  isfeer  weivfcheliic  om  hooren 


Jenea.  macr  het  klind  van  u  my  vrcmt  in  d'ooreii^ 

Segt  my  v/at  dit  bediet  ?  A,  vraecht  ghy  dat  doch  ta-  tiit  / 

weet  ghy  hef  niet  dat  ghy  de  JBruyt  geworden  fiit  l 

le^  Hoclc  de  Bruyt,wat  nu,  wie  foud  de  Bruydgom  vvefenf 

<^.  ift  u  verborgen  lief,  ift  ernft  miin  vvrgelefcn , 

De  Bruydgom  felfs  bied  fyn  toecomcnde  gcluc. 

De  Heere  ly  gelooft  dié  ons  helptuy t  den  drue , 

Dies  vvih  my  iieffte  nu  een  vriendliic  kuf  ken  geven, 

lo,0  Heere  Godt  vvats  dit,  vyaer is 'tgemoet gebleven  : 

Ach  l  hoe  beroereri  my  deef' A'voorden  tmaechdliic  hert. 

<^cnea$  lieve  vriend  hier  Van  doch  niet  en  wen, 

Het 


Deuclidcn  -  Schole.^  ^y 


H*et  {al  een  andeï  fiin  :  foudct  my  dan  ooc  voegen 

Dit  liefdes  tecckcn  u  re  geven  met  genoegen  ? 

Soud  ie  u  fii  leken  jon  ft  betoonen  op  dees  groet  .<* 

JemO'S  11  verdriet  my  wel  verdriet  acn  doet , 

En'tis  myhertliicleet^maer  watcan  ie  daer  tegen ^ 

ÎC  moet  eens  anders  raet  navolgen  ende  plegen. 

Och  oft  ie  u,uoch  ghy  my  noot  gefien  en  had» 

A^  V  Vel  wat  verftoorens  des  herten  is  doch  dat, 

wat  fcgt  ghy  doch  fuit  ghy  een  ander,dan  my, trouwen  ? 

Jo,  Ach  leydcr .'  icenkan'tu  niet  verborgen  houwen, 

K^nsA  lieve  vriendt,toont  daerom  metter  daet 

vDcijchtintcgenheyt  :  Gods  willen  fyu  raet» 

verlaet  u  finliicheyt,€n  ghy  fuit  ruftc  vinden. 

o<f.  Hebt  ghy /<?^4»»<ï  dan  ooc  buyten  raet  der  vrinden> 

Een  ander  Man  getrout  >/«(7.n€enic,ic  ben  noch  vry 

van  alle  menfchen  :  maermijn  moeder  die  wil  my 

Een  ander  geven .  mach  ie  daer  ooc  tegenftrcvcn  / 

A^  Dit  luyd  veel  vremder  noch,wanticnu  coom  foö  even 

van  daer  u  Moeder,met  de  vrienden  allcgaer 

'tHouwliic  gefloten  heeft  vanit  tegen woordich  paer, 

Sy  hebben  my  gefeyi  ie  u  geluck  foud  bieden» 

En  nu  bevind  \Qi  verkeert, wat  mach  dit  doch  bedieden? 

Oft  gy  droomt  oft  icdtoom,maer  fègt  hoe  is  den  naem 

va  n  dien  die  voor  u  bevonden  word  bequaem  \ 

io^  Ie  ken  hem  ganfliic nier,  itf  heb  hem  hooren  noemen 

van  miine  moeder, en  vooreenen  vromen  roemen, 

Lauiiatus  Van  !>««?<?,  O  vriendt ken  droomc  niet, 

Elas  /  'tis  al  te  waer,och  ie  moet  dit  verdriet 

verdragen  leercn  vriend,en  miin  gemoet  bedwingen» 

Ie  foec  alleen  in  God  miin  ruft  voor  alle  dingen» 

yl»Nu  fiin  wy  vvt  den  droom,hertsaIderliefftefiit 

Om  miinent  wil  niet  droef,daer  regens  u  ver blijt. 

J^audatfis, dkhcaickfüs  al  denfelven  menfche. 

Invvendich  vvord  mij  a  ziel  als  nu  verbliit  na  vvenfche,^ 


Dcuchden  -  Scliole» 

Voorwaer  ie  wifle  niet  wat  denckcn,ia  den  grond. 

Miins  herten  was  beroert,meer  als  ickfeggen  kond. 

Want  ie  feer  crachtich  was  vcrfchrid,moet  ie  beken  n ce 

lo.  O  bliiden  uytgang,  heeft  God  dit  dus  willen  mennen  f 

Met  fulckcn  droef  begin  ^  i^enea  lieve  vrindt 

Mach  idlgelooven  ooc!  Ae«  Sout  ghy  niet  lieve  kindt  f 

K^enus  miinen  naem  is  in  de  griccfe  tale, 

Lmdatus  in  latiin,dat  wetenfalteniale 

En  ghy  en  wifl  dit  nicr,dât  heeft  u  foo  ie  fpeur , 

vervverret,en  miin  Ooms  mccft  alle  tijden  deur 

My  noemen  in  Latijnjgeliicoocin'taenfprekea 

Van  uvvemocder.om  dit  hou^iix:,is gebleken 

Dies  weeft  vcrfekcrt  liefuiin  nen  ftelt  geruft , 

want  tot  een  Gefellin  des  levens  t'onfer  Inft , 

Ghy  my  gegeven  fyt,dacr  is  geen  wederleggen , 

y  Mocyken  komt  hier  felfe/y  fal't  u  felven  feggen. 


Vyfde  Uandelingt ,  F^fde  verfch&oninge^ 

Twee  'Hlcke&jby  hacr  hebbende  twee  ftomme  ghe- 
ipelcn  te  y\cicn,Superhia  ende  Prava  Confuetudo» 

EErJle.  Hierfitde  Bruyd'gomfelfs,ge1cK:nichtegeluc. 
Tweede,  Rijcdomealàlicheyt  God  gun  u /onder  drue. 
I0,  wie  falich  is  die  is  ooc ryck  miin  lieve  Michren 
Ie  danck  u  vande  vvenfch,doch  van  het  onderrrichten 
Des  houvvlycx  weet  ie  noch  feer  vveynich.  E.  dat  is  vremt 
Dat's  dan  ons  moeders  fchult,fy  was  nochtans  gefterat 
Dces  boodfchap  u  te  doen  is  fy  noch  niet  gekomen  > 
la.  Ie  heb  haer  niet  gcfien^ic  heb  haer  niet  vernomen^ 


Soo 


ÖeuchJen-SclioIe*  4. 


^00  falTy  fiin  belet  door't  haeften  na  de  mcrt, 

V  Vant  tis  al  fpaed,  en  tijt  dat  alles  vaerdich  wcrt  : 

Sy  heeft  doch  ons  belaft  dat  wy  hier  komen  foudcn. 

u  wenfchen  veel  gelux,cn  wat  gcfelfchap  houden. 

lo.  So  moet  ic't  nemen  aen, God  rchickctfiindcrecr* 

^^  Macr  watgefpelen  ^icht  begeert  ghy  by  u  meer  f 

lo.  Niet  dan  Humilitas  en  Charitas  te  famen. 

'T.  TekleynenveeltcflcchtfiindieinGodcsnamen> 

voorn  miin  lieve  Nicht,ditwelfiind' overdacht 

So  hebben  Svy  decs  tweedons  fpcelnoots  mcd  gebrachr^, 

Om  op  de  feeft  met  ons^en  ftact  te  helpen  meeren» 

ld.  Ie  ken  die  beyde  wel,laet  die  vry  weder  kccren. 

Sy  fiin  wat  ongefchid.  E,  en  Nicht  na  uwen  ftaet, 

Sijnd'uw't'onhebbehicent'armhicin'tgewact. 

Ghy  wilt  immer  al  een  heereliickc  bruyioft  houwen, 

Dat  ydcr  uwen  ftaet  mach  fpcurcn  end'  aenfchouwen* 

I0.  V  Vat  miine  Moeder  sii  de  Bruydgom  daer  in  doet 

Gefchieden  fal  in  als,hafcr  willen  vind  icgoct: 

Maer  wel  foo  mocht  ghy  u  hier  in  bedrogen  vinden. 

7*.  Hoe  dat  lief  Nicht  ?  ghy  fiit  van  groot  geflacht  en  vrindea- 

De  Bmyd'gom  en  is  oec  vah  minder  vrienden  niet,. 

Die  moeten  dacr  al  fnn/oo't  alles  recht  gefchict. 

En  dat  ten  minften  voor  twee  ofte  wel  dry  dagen. 

E.  Daer  moeten  mede  fiiin  fpeeUiedcn/ou  de  wagen 

Al  recht  gaen,fo  men  fcyt,devvijl  de  jonge  jeucht 

In'tdanfenendefpelverluftichtcnverheucht. 

Ie  dencke  niet  dat  ghy  wilt  met  een  fchotel  rapen 

Met  uwen  Bruydegpm  te  bedde  gaen,oni  flapen^ 

lo.  Neen  doch,ten  minften  fal  een  maeltijt  fiin  bcrcyt;^ 

Die  eerliic  wefen  fal,en  dat  met  fulc  befchcy t, 

D  at  alle  vrienden  arm  oft  riic  aen  weder  fiidcn 

Hun  op  de  feeft  met  ons  vermaken  en  verblijden: 

Op  miine  bruyioft  doch,foo  ï(X  verwerven  mach, . 

((?€liic  ie  hope  ja)  en  falmen  door  den  dach 


Deuchdett  ^  Scliolc. 

Geen  borgef  s  houlij  }f  goct  in  gulfichey  t  vertecrén, 

Derhalven  falmcr  ooc  het  droncken  drincken  wccrcns 

Maer  kfal  bcftcllen  dat  ccn'gc arme  my  bekent, 

(Op  dat  den  koft  niet  Wertin  ovcrdact  gcTchcnt) 

Hun  in  miin  bruylofr  ooc  verbliiden,dooL't  genieten 

Des ovcrvioets,alfulcx kan  niemanden  verdrieten» 

Dit  weet  ie  cerliic  is,cn  God  behacgliic  me^ 

T.  Ie  weet  niet  watmen  oy  t  op  fulckc  bruy loft  de 

Salmcr  niet  danfen  dan  f  noch  boerden  t'cenger  uren  ^ 

Ie  dencke  fy  en  fal  macr  cenen  avont  duren, 

E.  Is  dit  de  bruyloft  dacr  wy  hebben  na  gehacâ:. 

Een  nonne klceding  Nicht  (dunâ  m y)ghy  daer  van  maeö; , 

Ghy  ftelt  u  aen  oft  ghy  waert  tot  een  Non  geboren 

c/ff»  Ghy  Maeghden  ie  hebfulc  Bagijntken  wtveikçren* 

Die  alle  dingen  foo  begint  te  doen  naer  wenfchcn 

'tBehaegt  den  Heei  en  alle  goddcliicke  menfchen* 

Stilck  bruyloft  my  behacgt  en  defe  Bruy  t  veel  meer, 

Haer  doen  en  eere  ftrect  alleen  tot  Godes  eer. 

Met  haer  foo  wil  ie  tot  dit  houweliic  my  wenden. 

En  in  de  vrefe  Godts  beginnen  en  volenden* 


f^^fde  Hmddinght,  SeJIe  verfchêcninge, 
MarU^  met  alle  de  voorgaende* 

V  Vrienden  Bruyd'gom  Heer  uwachteHjtis  al  tij t 
Om  eten,  'tis  al  reet,fy  vragen  waer  ghy  fiit. 
L^.  vvy  komen,gacü  wy  lief,  u  Nichten  niet  laet  fchcydcn 
want  d'ouders  hoorcn  na  de  jonchcyt  niette  beyden» 


Deuchdcn-Scliole;  4.^ 

Ghy  Heci'cn  hier  vcriàcmt  ghy  mannen  cndc  vrouwen  ^ 
wacht  na  de  fccfte  niet  men  falfe  binnen  houwen. 
Nochtans  fooghytverbeytjdeBruyd  gom  met  de 3ruyt 
Met  al  haer  fpeelgcnoots  noch  fuUen  komen  uyr. 
Om  danfcn  eenen  rey,doch  niet  als d'Iualiten, 
Om  'ïgulde  Kalf,en  foo  den  rechten  God  verliten. 
Noch  als  Herodias  om  'thoofi  des  goeden  lans  : 
Maer  als  de  maechden  die  cenvoudich  met  een  dans. 
Tot  een  verquickinge,gemcngt  met  een  lof-fingen 
Pen  koiiing  en  Propheet  David  tegemoet  gingen  3 
Doen  hy  verflagen  hadjdcn  grootcn  Goliat , 
Leviathan  rervvaent  de  vyandt  die  doch  dat, 
Menfchliicker  gcilachtc  gans  te  nietefoed  te  bringen 
Bic  ons  eerbare  Maecht  lohannam  niet  kon  dwingen 
Maerfy  hem  o,verwan,  geliicden  vüylen  Geeft 
Afmodeus  ,dic  noch  leeft  by  de  fnoodc  meeft. 
Geen  macht  en  heeft, by  haren  Bruydegom  vol  dcuchdefö 
'Twaer  fchande  dat  fy  haer  hier  inne  niet  verheuchdcn 
waer  om  en  foudcn  fy  haer  dan  verblijden  niet , 
Soo  welinwendich  als  wtwendich  datment  fiet  f 
Ie  meyn  dat  onder  u  ghy  Heeren  cndc  vrouwen, 
Niemant  het  fclve  fal  met  een  quacd  oog  aenfchouwcii 
3])€wijl,all€S  vcrftaetjden  goeden  goet  te  fiin, 
wy  bidden  u  daer  om  tot  een  genoegens  fchijn. 
Toont  med'  een  teecken  van  ycrhcuging  ond'r  u  allen  p 
Hier  mcd*  ift  nu  volfey t,  lact  het  u  wel  bevallen^ 

o à  SLOT 


lohanna* 


Phîlolb. 
phia. 


SLOTLIEDT 

defer  Comédie ,  op  dewijfe 

Tbœbus  is  Unoh  orer  Zee. 

o 

Aeghdckens  die  hier  komen  fijt 
Op  dat  ghy  mocht  met  vreugden  Icc  ter.  ^ 
Door  Oodtsghenade  vliedt  altijdt 
Het  vier  der  Tonden ,  t*uwcr  eeren  : 
En  acht  niet  op  der  dwafen  leer , 
Om  Wijfbep  doch  bidt  God  den  Heer* 
Hyfalu  geven  meer. 


Curioficas.      ^{^finlijcheydt  u  fmaedt  aendoet , 
Evangeliu  Mits  dat  ghy  leerdt  het  Beeck  dcrDeuchden  : 

Stel  r  die  dojch  vry  vvt  u  gemoedr, 

Hoe  wel  fykomt/oo'tfchiintjmet  vreuchden, 

Sy  locket  u  met  kluchten  Tot, 

Maer  hoortfc  niet,  blijft  vaft  by  <7odt. 

En  houdet  iiin  gcbodt. 

V  fotheydt  leercn  recht  v^rftacn, 
Voord'eerfte  Icff'  u  wordt  gegeven  : 
fïttmjlitas  want  Oö/w^^<^fiindetoegedaen, 

Soo  moogt  ghy  vry  met  Chrifto  leven. 
Alle  t  geen  uwc  domheydt  ftijft , 
Verblijft  by  u  niet  ingelijft, 
Maer  vlij  tich  dat  verdrijft. 


Opinio 


Tred  u  dan  den  vtrketrden  vvae» 
Tot  de  foete  leckcrc  fpijfen , 
Oft  wilt fyu  door  haer  vcrmaen 
Tot  y d' Ie  pronckeryewijfcn  .• 
Navolgt  goe  racdt  nacr  uwen  plicht  ? 
Siet  dat  fy  u  niet  en  ondicht, 
Dus  wandeldt  in  het  licht ^ 


Siet 


SIot-Liecît,  50 

^âlScîV        §jg(.  iOHghefdaighe  fottin 

Sal  den  verkeerden  raedt  na  jagen, 
want  zyhanget  al  haren  fin 
Aen  hat  fchijn-goedt  met  wel  behagen  ^ 
De  fnoo  verganckeliicke  vreught 
vcrkieft  fy  voor  de  foete  deught. 
Die  eeuvveliick  verheught. 

Maer  de  gcene  die  V7cl  verftaet 
Dat  alle  fondcn  ftraffen  bringen , 
•    Ende  ooc  de  deucht  loont  metter  daet. 
Hare  dienaren  fonderüngcn  : 
Op  alfulckc  vreuchde  niet  acht, 
A^er  wel  de  domme  jeuchtfchc  pracht 
Ontvliedt  fy  naer  haer  macht» 

Suk  een  die  na  de  deught  foo  haed , 
Defidia,    Enfal  de  Lttykydt  niet  vertragen  : 

want  al  waer  dat  zy  haer  genaed, 

Socft  fy  dacr  van  te  fiin  ontflagen. 
Detriftio*  Sy  flopt  haer  oor  voor  t^chterkU^, 

Ia  die  haer  toonen  vyandtfchap 

vcrfchoont  fy  van't  gefiiap, 

Cerjofitas      aWoOl  Neuf- w^ f heydt  àckm^tgt 
Na  de  verborgene  fecreten , 
Bctoondt  zy  dat  fulcx  haer  mïfhacgf , 
Trachtct  niet  naer  het  hoogc  weten  : 
'Tgcbetcn  gocdt  doet  fy  met  vliit. 
Hout  fich  ncdcrich  t'allcr  tiidt, 
In  ootmoedt  haer  verbliidt. 

SupcrSa*.       ^c  Welluft  en  de  Tlcùvaerdy 

In  weelde  en  pracht  haer  wiÖen  fctten* 
En  haer  te  vangen  fbcckenfy. 
Door  vrijers  loos  in  Venus  netten , 

o  iij  Met 


yeritas« 


Slodt-Liedt. 

Mctgcfchenckcn  en  minne  brief. 
Het  meyfkcn  doch  tot  hacr  geiief 
Vliedt  fulckcn  Herten  dief. 

voordegift  netten fyhaer  eer 
En  ooc  hacr  lichaem  doorgaens  wachtet;, 
Defchoonpraet  endc  VVuIpfchcytfecr 
V  Vijfleliicken  fy  verachter  ; 
Die  dees  na  gaen ,  om  'svlccfch  welluft  y. 
Vaft  worden  van  bedsoch  gckuH, 
Eiiv^alleninonruft. 

Gans  geenc  Icckcrhey  t  betaemt 
TOor  de  maechdckens  die  deucht  weten-,, 
Den  foercn  beet  maed  haer  bcfchaemv 
wachten  haer  voor  kckerhic  eten  ^ 
Doorfnoode  gulficheydt  ten  val 
Menige  maeght  geraken  faL 
in'tonecrUickgetali 

D'oncercliicke  Clappet  quaet- 
i'van  die  erliic  is  na  wenfchen, 
Metfulceen  fchendenfy  beftaedt 
Haer  vuyl  te  decken  voor-de  menfcheii'^ 
De  WaerheydtQoch.  de  logen  wel 
By  tijden  achterhalet  fnel^. 
Ontdcckende  fuk  fpeU 

Als  dan  de  quade  Hopeloos 
Secrtr  enrichi  s  en  gants  verlegen^- 
De  goede  doch  voor  daden  boos, 
Hacr  noch  te  helpen  i6  genegen , 
Metraedt  en  daedt,  met  geldt  en  goct, 
Sy  haer  in  haren  tegenfpoedt, 
jerquickcnd'  is'tgcmoedL: 

,0c 


Slodt  -  Liedt. 

De  Hcere  fiende  ccn  fulcken  Hert 
In dccs  foo  Liefelijck  en  goedich. 
Op  dat  fy  weer  vcrecrct  werdr. 
Tot  €en  goet  Houwliic(chiâ:haer  fpoedich 
Alfulcken  aie  te  loven  ftaet, 

ïefraiüs    Hem  med'  in  Stilheydt  vroeg  cn  ket 

Dumat     ghehoorfacm  tegen  gact. 


îdidâ, 


^(ieâ«. 


51 


Biajiofh 


Bruyiofts  Tafel  -  Speï 

Perfon.  Vreucht  cndc  Brnc^ 


Rede  en  gelucku  fy  in  dcfe  fceftc. 

Kou  cndcdruckaltijdt  hier  d'ongerccft^> 

Weeft  te  famcn 

Met  onfen  Bruydegom  en  Bruyd^ 

Naer  'tbetamcn 

Verhcught  en  bly  vangecftc. 

V  Vaer  ick  het  huys  vervul  de  minfte  met  de  nieeftc 
Van  herten  isgeruft,gecn  quelling  men  daer  fiet. 
Men  weet  van  geen  onmin, men  kent  daer  geen  verdricr>. 
Doch  Telden  ben  aIJeen,macr  wel  kome  ahijdt  nader 
Daer  ie  miinvoefter  vinden  miin  ver  heuchden  vader, 
Dâts  Liber  en  CereSj  die  trouwe  doen  behouwen 
VVantwacrdicnietcniiindeLiefdeisin"tverkouwcnï' 
Fecufjia  ons  Oom  my  altij t  voore  gaet , 
Die  brenght  my  overal  in  eenen  goeden  ftaet , 
Met  dit  gelcydr  ick  my  doen  over  al  beminnen 
V  Vant  ydel  borfle  macd  niet  als  beroyde  finnen  , 
Macr  wie  komt  doch  alhier  foo  feer  mifmaed  gegaeii* 

Druck, 

y  vat  ben  ie  hier  verdwacltf  ie  moet  een  weynich  ftacn, 
Mjr  diuii^hiex  is  het  iiiet  datmen  my  heeft  ontboden» 


Vreuc^fii 


Bruyiofts  Tafel- fpel.  5^ 

Dat  dunâ:  my  fekcr  ooc  van  wacr  komt  ghy  gevloden  ? 
V  Vie  focâ  ghy  f  wie  fiit  ghy  \  hoc  fiit  ghy  dusonftclt  \ 

Druck. 

Quelling  heb  ïcgenocch  ie  leve  fonder  geit , 
*Tkout  water  en  'tdroogbroot  my  meeft  de  tiitdoor  voedetj 
Bid  God  ghy  mcnfchen  al  dat  hy  u  daer  voor  hoeder, 
V Vellufl  heeft  my  gebaerdt  en  overdaet  my  bracht 
So  wiitjdat  ie alfnu  word  over  al  veracht , 
Pcganfchewcerelt  door  geen  menfehenmy  begeeren. 

¥  Gryfacrt  men  alhier  ooc  lichtliic  kan  ontbeercn. 
Al  wacrmcn  vrcucht  bejaegt  geen  druc  en  is  op*t  fpoor, 

Druck. 

VVacrvrcucht  isbinncns  huys  is  druc  wel  voorde  doon 
Soo  fiin  wyoock  onwetende  by  een* 

Freueht» 

Dat  fta  ie  töc,doch  fiin  te  faem  foo  niet  gemeen^ 
Datswy  foo  opentliic  gcliicgaen  in  een  ftede. 

Druck, 

Tisdacromdaticoocfoo  zeer  befchrocmt  hior  trcdcj 
Nochtans  ben  ie  door  be  van  matichey  t  doen  komen 
Ia  in  de  meefte  weeld  voor  d'oogen  vanden  vromen, 
Hun  tot  een  achtcrdocht,op  dat  fy  door  den  luft 
Niet  vallen  in  clcnd  en  diocf  heyt  ongciuft. 


Bruylofts  Tafel  -  ipef. 

Met  ecrcn  mach  ie  my  dan  hier  wel  eens  vcrthponeiii" 

Vrettcht. 

Al  dit  geprafel  Druc  en  kan  u  niet  verfchoonen 
V  Vech  pad  u  wech  van  hier  de  vrolijcheyt  ghy  ftoort^ 
^  Druck, 

Wat  kan't doch  (chadéndatmen  my  een  weynich  hóórt  .^ 
Daer  gccnen  druc  en  is  hoe  kan  daer  blij  fchap  wcfen, 
Sulc  voelt  de  vreugjt  die  eens  is  vanden  drocgenefeni 
Byt  doncker  Tchroem'iiic  fw.crt  by't  duyfter  vanden  naehtj 
De fchoönheyt  vanden  dâch  gefienwort  groot  geacht , 
Defchoonefwane»  fiinveelv^itter  in  de  Haven 
VVaet  van  den  Oever  is  bcfet  met  fwatte  Raven* 
Ie  kom,ic  loop,ic  ga,  icila  by  vele  lieden 
•Die  my  onwetende  najagenin't  ontvlieden; 
Alfowceticoocniet,höeicnukomchicr«  ' 

Icfoec  geen  fnaren-fpel  noch  Muficael s  getier. 
Want  miin  natuer  vermach  geen  vroUicheydt  'tacn/chouwcïi' 

Dacrommcfo  fout  ghy  dy  ooc  daer  buyten  houwen  5. 
In  laten  die  hiei  iiin  (00  vroliic  in  de  vreucbt. 

Dmcki 

Wie  goe  gewiflcn  heeft  te  meer  fal  fii n  verheug t^^ 
A  cnfiende  dat  hy  is  van  my  den  druc  be vri;  t , 
Ic  moet  doch  ergens  fiin,en  hebbe  t'allertijt 
In  'swerelts  hofgcweeft,ia  by  den  eerften  menfché, . 
Adam  ons  vader  die'recrft  al  had  na  fiin  wenfche, 
My  heeft  in't  hert  gevoelt  en  dicvs^ils  was  befwaert ,  - 
Als  hy  met  arbey  t  heeft  (iin  onderbout  vergaert , 
Abraham,lfaac,Iacob,LothjIofaphat,. 
pm<^  ea  duyfend  meer,  dicgocdrcn  hebben  g'hadl/>  ' 


'  ©o© 


Bruyiofts  Tafel  -  fpel.  yj 


t!)oc  (als  den  goeden  lob)  een  fpicgcl  aller  vromen , 
By  tijden  nu  en  dan, veel  drucx  is  overkomen, 
Daer  om  laet  my  niet  iiin  gans  wt  den  fin  geflelt* 

Vreuchu 

Ie  hout  fo,ia  *tis  wacr,doch,ro  ghy  fclfs  vermeit, 
By  tijden,ift  nu  tij  t  alhier  op  u  te  denckenf 
weg(  feg  ie)  weg  van  hicr,ghy  mcugt  my  nu  nietkrencken 
vveefl:  metden  droev»  n  droef  en  met  den  blijden  bly , 
waer  wilt  ghy  daer  me  deur,moct  ghy  niet  op  een  fy , 
vvaer  waft  oy  t  minder  tiit  te  wcenen  ofte  treuren  ? 
Als  hier  ter  fceftcn  daer  het  niet  en  mach  gebeuren  ? 
Dewiil  de  Hcere  (die  van  water  maeûe  wiin , 
Op  dat  een  idcr  fou  ter  Br  uyloft  vroliic  fiinj 
Ons  hier  foomildehic  van  alles  heeft  gegeven , 
En  'smenfchen  Hecdiicheyt  ten  toon  ilelt,daer  beneven  ^ 
Als  Koning  ofte  Heer  van  alles  datter  leeft , 
a\  'tgeen  op  aerden  waft  hem  te  gebruyckcn  geeft , 
Geliicghy  hier  moogt  ficnals  in  een  fpicgcl  fchoon^ 

Bruck^ 

Ghy  fpreed^  van  Heerliicheyt,ftelt  fiin  elcnd  ten  toon^ 
Klaerliic  men  vinden  fal  dat  geen  van  alle  diaen 
Elendiger  mach  fiin ,  iis  Plmim  met  manieren 
verftandeliicverhaelt^  Merdfeyt  hy)hoedc  menfch 
Gans  van  natueren  niet  en  heeft  na  fiincn  wenfch, 
T'is  noodig  (op  dat  hy  fiin  nae<^e  lichacm  dec) 
Siin  klccding  voor  de  koud'  van  and're  dieren  tree. 
Die  mild'liic  fiin  bcgaeft  alsfy  te  voorfchiin  treden 
Elc  na  gelegcntheyt  met  wei  bedede  leden, 
van  fchelpen,pluymen,haer  oft  Huyten  wel  bereyt. 
Natuer  den  menfch  alleen  deesmildicheyiontfeyt. 
Hem  van  d'eerft'  ure  aen  af  niet  gevende  dan  tranen , 
Die  van  de  fckcrheyt  des  elends  ons  ycimanen. 


P  2  Si€t 


Bruyîofts  Tafel  -  fp^f , 


Siet  hier  den  giooten  Heer,Naturesrchoon(le  weic,,. 
Die't  ailes  ondcrhccftjvanfichfoo  gans  onfterc. 
Dat  hy  Co  haeft,hy  komt  te  niete  fonde  gacn , 
Soo  iii'hcm  met  naerfticheyt  niet  wildc gade  flaen, 
Aenmerd  hem  als  hy  eeiû  van  Moeder  word  geborcn^» 
wat  ift  een  armer  dier, wat  komt  hem  al  te  voren, 
vvatfwaricheytjwatficdljWarpiin  elend'  en  fmerr, 
Hoe  Iwacis  hy  en  teer  :  en  d'andere  foo  hert, 
Behelpend'  hacr  foo  haeft  fy  komen  vande  moeder, - 
Oocfois  hacr  natuer  bequamcrofce  vroeder, 
Innemende  niet  meer  als  haer  tot  nootdruft  dient. 
In (îeâ:*  elcfonderling'tkruyt  voor dekrenifle  vindt, 
Daer  doch  de  menfch  fiin  hoop  fteltopde  Medecijneni^ 
Die  dicwils  voorde  ficd  de  ücae  doen  verdwiinen , 
Hoeklcynccn  wormken  is,alftop  deraerden  komt 
Taft  ende  voelt  nae't  aes,iakruy  pet  onbefchromt. 
Een  Kiecxkcn  wel  foo  haeft  het  wt  den  dop  can  rakejf» 
Ift  fuyver  cndereyn,s'ond'recns  dat  fchoon  te  maken 
rTloopt  na  de  moeder  toe  vcrftaet  haer  roepen  wel, 
verwacht  geen  KieckendiefjOniloopt  fiui  dauwen  fel, 
Stcltlïch  van  ecrilen  aen  tot  pieken  ende  t*etcn  : 
De  menfche  doch  eylas,  fal  ergens  niet  van  weten, 
Neemt  wel  fo  haeft  feniin  als "tfoete  foch  der  memmen 
Taft  on  befuy ft  in't  vier,  ver  ftaet  geen  moeders  ftem  men? 
En  hoe  hy  ouder  word  hoc  hem  meer  moeytenaect , 
Ia  meer  en  meer  hoe  hy  tot  meerd'rcn  ftaetgcraed^ 
Daerom  Euripides  te  rechte  wel  mocht  feggcn 
Als  hy  het  leven  van  den  menfch  wild'  overleggen , . 
Sowic  aenmcrcken  wil  des  menfchen  ongeval. 
Terecht  hy  fîin  geboort'  aitiit  beweenenfal. 
Sterft  hy,{bo  moetmen  hem  in  d  aerdencder-vcllcni 
watisfiinwelluftdan  ïwiefal  fiinafcomft  mellen  t 
En  wat  heeft  doch  de  menfch  in'i  leven  alle  iaers, 
Als  veel  clenden  groot  veel  mifyals  en  gevaers,. 


ïa^ 


Bruylofts  Tafel-fpel.  54 

ïa  meerder  als  mtn  can  met  tongen  wtgcfpreken* 

Vreucht^ 

Bafo  vry  'tfchijnt  ghy  fiit  gekomen  om  te  preken ,. 
Is  u  Sermoen  voleyndt  hebt  ghy  nu  al  gefeyt  ? 

Druck, 

Die  Heerliichcyt  heb  ie  ten  deele  wederleyt  : 
Daer  om  onnoodich  achtditpronckenende  pralen* 

Ie  wete  niet  waer  ghy  dit  foo  te  faem  moogt  halen 
©och  Iceftmen  in  de  Schrift  dat  Godin  Edenspleyn 
öen  menfche  na  fiin  beeld  gclchapen  heeft  gcmeyn , 
Teheerfchen  over  al  de  pieren  die  daer  leven , 
V  Vaer  over  Adam  hun  de  namen  heeft  gegeven. 
Daer  om  geenfins  by  hem  moet  ghy  geüicken  meer 
'Tgcdicrte  dom  en  ftom  .•  hoe  wel  dat  ^od  de  Heer 
Haer  riicliic  heeft  vcrfien  en  mildcliic  gegeven 
'Tgeen  tot  befchermingdicndtennootdruft  van  haer  leven» 
Dc  menfch  daer  tegen  heeft  gefchapen  en  gemacö: 
Van  een  feer  teedre  vel  onnoofcl  cnde  nac^  : 

want  mits  hyfiinvcrftant  end  inwendige  finnen  , 

(Die  'tgroot  ge  welt  en  alle  fterûcn  overwinnen) 
Altiit  gebruycken  moet^ishy  in  Edens  Hof 
<>  cmaeót  üibtiil  en  teer,cn  van  geeftiger  ftof  : 
want  waer  hy  grover  van  hu  meuren  die  van  vellen;^ 
Sou  plomper  fiin  verftant  fo  niet  te  wercke  ftellen, 
So  is  de  werC'man  wijs  feer  vvondcrbaer  in*t  vverc-, 
Die  hem  alhier  niet  heeft  gcftelt  in  s'vvcrclt  pcre 
verfien  met  wapenen,gcliic  als  d'ander  Dieren 
Gefçhelptjgehorent  zyn  ,geklauvvt  op  veel  maniercns 
M  aer  wel  gevvapent  met  verftant  cnde  in  den  Geeftj^  ' 
;v^vaer  tegens  niet  yexmach  de  ftcr^le  vaneen  beeft, 

pii;  Gcliic 


Bruylofts  Tafel  ^  fpel. 

Gcliichct  felvc  men  fcer  licht  bewi/fcn  kan. 

Bruck. 

Van  veel  gceftiger  ftof  (fcgtghyj  maer  wat  is  dan^ 
Veel  Hechter  dan't  fwaer,plomp  en  'tgrovc  Hij  m  der  acrden  f 

VreuchL 

O  !  dat  d'alnjachtich  God  daer  van  den  menfche  gaerden 
En  is  tot  mindering  van  fiine  glori  niet, 
Maer  op  dat  hy  daer  door  fiin  Hoovaerdyc  lief, 
En  kennende  fich  felfs  den  Heere  leerde  kennen, 
Thert  na  den  vader  toe  en  na  üin  erfdeel  wennen , 
Dien  flijm  heeft  hy,öQc  niet  met  ydelheytgemengt, 
Maer  door  den  wint  fïins  mondshy  'tkvcn  daer  in  brengt 
Alfoo  dat  ooc  den  Geeft  van  eencn  mcnfch^Ueeoi 
Veel  beter  is  dan  al  der  dieren  in't gemeen. 
Hoc  veel  in  fchoonheyt  ooc  hy  d*and're  gaet  te  boven 
Men  niet  wtfpreken  kan,men  can  die  niet  volloven. 
Sier  hoe  hj  vol  vcrftants  het  hooft  om  hooge  recht 
En  d'oogen  v/ el  gepaert  daci  in  fojonctgehecht. 
Als  fpiegels  vanden  Geeft,die  door  hacr  fchoone  ftrale^K 
De  vierige  begeert  der  liefd'  in't  Hert  doen  dalen, 
NcuSjOoren  ende  mond,de  tong  ooc,  die  vermach 
Dat  geen  gediert  en  can  gebrengen  aen  den  dach. 
Die  tot  den  Hemel  klind,fo  groot  en  fterc  van  machten 
DatfydegramfchapGodscanftillenenverfachten, 
Van  d'ander  leden  med'  e;i  iflfer  niet  miflet, 
Aentlichaemoocgans  niet  dat  c^nichfins  hem  let, 
O  welvolmaede  dier,ia  dobbel  wel  volmacd: 
aIs  Godfchiótdatdc  man  by  fiin  manninneraed, 
Siin  hulpe  liin  verlaet  lïin  ftcunfel  in  fijn  leven 
Sijn  hcrtgemoet  en  fin,  een  been, een  vlees  daer  neven. 
Dit  hier  al  nu  gefchiet,geliicghy  mereken  meugt^ 
V  Vic  is  in  Ca»4  dan  met  Chri  fto  niet  verheugt  {f 

Daer 


Braylofts  Tafel  -  fi^elj  55 

S^ttom  Druc  vvijâ  ten  is  alhier  geen  tijt  qjh  trcuïcni 

Druck, 

God  geve  hacr  geluc,ic  ga,doch  macht  gebeuren;,' 
Eact  my  miiaaf  fcheyt  doen,geliic  alsdan  behoort^. 

Vreucht^ 

Men  ftactu  dat  vveltoe,doch  maket  cort,nu  voortp 
wat  hoeft  ghy  u  hier  in  foo  lange  te  bedenckcn  \ 

Vruck. 

Sij  t  doch  Co  haeftich  niet,ic  hebbe  wat  te  fchcnckcn  » 
It  hoop  Briiyd'gom  en  Bruyd,dat  fullen  nemen  aen^ 

Vreucht. 

So  moet  ie  mede  doen  eer  ie  vanhier  falgacn^ 
Mact  vvatift  dat  ghy  hebt  5 

Druei, 

Ic  heb  de  Hcufchc  Trotmvt. 

Vreueht, 

wel  D  ruc  het  fclve  ic  hier  ooc  mede^chencken  fbuvve 
Ji^ide  even  foo  gemacô,fiu  weldit  my  genoegt, 

Brttck, 

Heet  BraydegOm,vrou  Bruyd  deHeerdie't  allesvöcgt 
Na  fijnen  goeden  wil,  u  gevende  is  te  famen 
Om  meteickandcrenin't  HouVvelijc  te  ramen, 
Ontfangt in  dânc âitTrou  die Heafèl^e  bcvvacrt, 
Oft  gky  door  tcgenfpoet  oft  fieâen  wierd  beAvaert, 
Geliic  den  aerdfchen  mcnfch  feer  veel  kati  overkomcti 
Lact  dit  üiu  vanden  Heer  geduldich  aengcnomen;.. 

.        Bïija 


Bruylofts  Tafel-fpeU 

Biüft  altij  t  Hm  en  Tr9té  cidkand'rcn  in  den  noot, 

Vreucht^ 

De  Hiufcbe T'rötf t/v  wcnfch  ie  u  me  tot  indcr  doot 
Heer  bruydcgom  en  Bruyd  in  voorfpoet  ooc  t'ontfaage^ 
Om  Heus  en  Trou  te fiin  een  ider  moet  verlangen , 
Want  op  der  aerden  is  noch  was  geen  meerder  vreugt, 
Daerom  met  reden  mach  clc  hier  wel  fiin  verheugt, 
Aenfiende  liefeliic  de/elvc  hier  beginnen. 

I>ruck, 

BeminÖ  elckandercn  met  hert  gempct  en  finnen 
Ie  ga  en  laet  de  vicucht  by  u  allecne  bli j  vco  » 

Vnuchu 

Dacr  gaet  den  druc  'tis  góet,kon  doch  hier  niet  bcdiij  V€ü 
Nu  na  vermogen  elc  wat  brcngc  voor  den  dach 
Dp  dat  'tgçfelfçhap  in  dccs  fccft  verheugen  mach, 

FINIS. 


A  Monfienr  Heyns 
SONNET. 

TOîiS  Arts  p4r  Art  Je  font  folides  ^  certains  l 
tAins  un  don  celefle  eft  la  doSIe  Toefic  : 
n)on  ifecid  d^  Dieu  :  Tallas  ft  chère  ^Amie  \ 
Prudente ,  ftfvorit  les  graves  efcrivains^ 

Le  Qhantre  Meomde  en  fes  ruer  s  »  fes  de  [feins 
jl  nous  dejpeint ,  rvaincueur  :.  ç^  far  fa.  mdodie 
TJltJ^e  ç^  oAecide  en  ont  l'tAme  esjoHÏe  , 
Le  Caufeur  Apollon  de  mefme  fi)  les  forains, 

^Mâu  Zacharie  Hcyns  ([ui  ^  diligent ,  cQmpfe 
£n  l'me  ^  ï autre  langue ,  ts*  en  n^ers  ^  m  proft 
n^es  Libres  jîudieux  ?  Merite  double  honneur,  ■ 

Courage  Hejns  ,  Ami^  ta  Mufè  t'etermp  ^ 
Le  refpeur  e  H  fans  dent:  ta  Mufe  faVonfe , 
(ar  C9Ü  ta  Caliop  ,  ^  chante  ton  bon  heur. 

lan  Cotitcreels  d'Anvers^ 


g  Druck- 


Druck-fauten, 

îndc  EmblematA  Chn'Iliana  pag  B.4Jinia»io.  Leeft  voor  vcrgacrt,vcfgac^ 
P.B.b  l.6.voorTaI,daer,P.C.al,6.voor,gcnocchIickegenoechliicker,C,b.I,2 
voor  Chrïil:cn,Chlirii.lj2.voor  <5:,  ce.l.s9.vooralIcn,aOen4\D.  2.bJ  4. voor 
heeten,geheeten.P«£,.;.b.],i5.  vooifonflcfcnfiC.  E4.a.l.5.  vooiTomme, 
fauvé  P.I  3.b  i3»voorihel]cs,irnelies.  P.N.bJ.iç.voor  A  fevfc,  al'œuvrc. 

Inde  Emblemata  Moralia^Pag.  10  iin.4.  voor  ongclijc  angelich,P«j  i.b.1.2. 
voor  nienf.;hen,viiren.P.i2,a.l.ó.  voorvcllcmsvellens.P.i^.l  i.  voor  hou- 
wcnde;Vcrwende.P,3  i.bJ,3.vooronflcllendc,on(Lcilêdcis.P.3  2,a,I«3i»  voor 
t'uwaerts,  'tmy wacrts.P  3  2. b.1. 1^.  Vaflerellc,  Pafîercllc.P, 3 6.a,l. 8 .voor wor-^ 
dcn,worden de Chaiites.P. 3  s.a.l.i i.voor fade hâ:e,afficia,officia.l. 34.  voor 
weet  niet,wect  niet  wat  P. 40. a.l.ç. voor  medc.me  kan. P  42.al.14.  voormu- 
tanda,imiranda*  IndcDcuchden-fchole.  P.S.al.ii.voorfwacheydt,  waer- 
heytjp .  ]  ó.a  1. 16.  voor  liefelicker,lljfclicke,l.2  i.voor,het  in,het  welc  in.P  ,19 
b.l.io,vooromdatzyn>  omd*afzyn,P  .-20.al.24^voorwel,wil,l»^3  ,  voor 
gaften,giften,P.24  a  1, 2 i^voor  Peccatus,peccaïi4\2  7.b,l 4,voor dar,dat's,p,30 
a  J.2o.voorgeheugr,gehcngt,p,3  2.b  1  i,voorwillich,willende,  p,3  3,  b.lso^ 
voorftucken,ftricken,p.34.b,1.3o,voor  drymalcdiemale,p.  42.  al.5,  voor, 
voor,van,p.44,al,22,voorklachtig,krachtig,bJ,26^  vooiongelioort,onge- 
hout,  p,4ó,al«i2»  vooroutvvordeiijontvvorden.  b.1.  i.  Voor  wei, vvil.l,2i. 
Voor  dochter,  noch  ter  ,  p,  47.  a.  Ls.  Voor  verflooren  ,  verftoorenis^ 
1^22^  voor  bevind, vind,p.49.a  1.14,  voor  menfchehjcker  :  menfchdijc.  p,49 
b. 1.23. voor verblyft;Verblyff,p.3o.a  1,4^ voor aëhat,aen't.I,  26,  voor 'fgebete- 
*tgeweten,p.  5  2,a,Ui  6,voor  wy  oock,wy  dicvi'ils  oock, 

1  nt  Nederlandts  Loff  van  Baertjens  dcfen  regel  vvtgelaten ,  de  leüen  regel 
vande  Pagie^ 

Watgoet  van  lupijn  komt  dit  voie  ontfanghen  hcefr, 

Dcrcftc, nieeft  Letter  fouten, hebbe fonder aen  tcwyfen  door  laren  ftaen^! 
alfoodeLefer  wel  fal  connen  oordeeien  wat  letteren  d 'een  voor  d'anderghe- 
ûelt  zyn,  den  fin  dat  genoechfaem  uytwijfendc. 

FINIS. 


^  r 


i^ 


-jLÎSiiéLémfH^èffsH^ftL—- . 


9  -?-/? 


V 


GEnvCWTERUBRARy